📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਦੀਘਨਿਕਾਯੇ

ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਅਭਿਨਵਟੀਕਾ

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ

ਯੋ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਵਰਂ;

ਦੀਘਦਸ੍ਸੀ ਚਿਰਂ ਕਾਲਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ ਸਾਸਨਂ.੧.

ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੇ ਛੇਕਂ, ਮਹਾਮਤਿਂ ਮਹਾਦਯਂ;

ਨਤ੍ਵਾਨ ਤਂ ਸਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਣਂ ਗਾਰਵਭਾਜਨਂ.੨.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਦੀਘਾਗਮਵਰਸ੍ਸ ਯਾ;

ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ, ਵਣ੍ਣਨਾ ਸਾਧੁਵਣ੍ਣਿਤਾ. ੩.

ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲ- ਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵਾਭਿਸਙ੍ਖਤਾ;

ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰ-ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ.੪.

ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਾ ਤਥਾਭੂਤਾ, ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਾ ਪਨ;

ਪਾਠਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚਾਪਿ, ਬਹੁਪ੍ਪਮਾਦਲੇਖਨਾ.੫.

ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਤਾ ਚ ਸੋਤੂਹਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਞਾਤੁਂ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਾ;

ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ, ਯਾਚਨਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਂ.੬.

ਯੋ’ਨੇਕਸੇਤਨਾਗਿਨ੍ਦੋ, ਰਾਜਾ ਨਾਨਾਰਟ੍ਠਿਸ੍ਸਰੋ;

ਸਾਸਨਸੋਧਨੇ ਦਲ਼੍ਹਂ, ਸਦਾ ਉਸ੍ਸਾਹਮਾਨਸੋ.੭.

ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਮਮੇਸੋਪਿ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਜੋਤਨੇ;

ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੋ, ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਂ.੮.

ਵਣ੍ਣਨਂ ਆਰਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਮਹਾਪਯਂ;

ਅਤ੍ਥਂ ਤਮੁਪਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚਾਪਿ ਯਥਾਰਹਂ.੯.

ਚਕ੍ਕਾਭਿਵੁਡ੍ਢਿਕਾਮਾਨਂ, ਧੀਰਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਤੋਸਨਂ;

ਸਾਧੁਵਿਲਾਸਿਨਿਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾਤਿ. ੧੦.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰਵਿਚਿਤ੍ਰਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਸਂਵਣ੍ਣਿਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੀਘਾਗਮਵਰਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਦੁਰਨੁਬੋਧਤ੍ਥਦੀਪਕਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਮਿਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਨਸਮਤ੍ਥੋ ਮਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋਯਮਾਚਰਿਯੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਪਯੋਜਨਾਦਿਵਿਧਾਨਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਧਾ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ –

‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਣਾਮਕਰਣਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਭਾਵੇਨ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਚ ਅਵਿਤਥਦੇਸਨਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਂ. ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਸਾਦਾ ਹਿ ਮਹਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਟੀ. ੧-੧).

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਵਚਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਰਾਧਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਗਾਹਣਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਭਵਨਿਸ੍ਸਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਵੇਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਬਹੁਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤੇਸਂ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਕ੍ਕਮਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਮਙ੍ਗਲਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਭਾਵਤੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮਾਚਰਿਤਭਾਵਤੋ, ਆਯਤਿਂ ਪਰੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਚਤੁਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਓਗਾਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਭਯਕ੍ਖਯਾਵਹਞ੍ਚੇਤਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣਜਨਿਤਂ ਪਣਾਮਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ, ਤਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਸਤ੍ਥਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਏਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥਂ, ਅਸਤ੍ਥਰਿ ਚ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਾਵਨਪਰਿਚ੍ਚਜਾਪਨਤ੍ਥਂ, ‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਚ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਪਣਾਮਵਿਧਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਧਿਗਮਾਯ ਬੁਦ੍ਧਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਪਣਾਮਵਿਧਾਨੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਧਿਗਮਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਪਣਾਮਵਿਧਾਨੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਙ੍ਘਭਾਵਾਧਿਗਮਾਯ ਸਾਵਕਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਮਙ੍ਗਲਾਦਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਾਨਿ, ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਨਿ, ਬਹੁਮਤਾਨਿ ਚ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂਲਦ੍ਧਿਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਤੋਸਨਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੋਤੁਜਨਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਣਾਮੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ. ਸੋਤੁਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਮੇਵ ਹਿ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਥੁਤਿਪਣਾਮਪਰਿਦੀਪਕਾਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਵਿਨਾਪਿ ਤਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਾਯਮਨੋਪਣਾਮੇਨੇਵ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਯੋਜਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਕਿਮੇਤੇਨ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਕਰਣੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ. ਮਯਂ ਪਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮੇਵ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਮੇਵ ਚ ਪਯੋਜਨਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ …ਪੇ… ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਞ੍ਹਿ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਭਾਵਤੋ, ਤਾਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਂ ਰਾਗਾਦਿਮਲਵਿਧਮਨਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਾਮ ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਮੋਹਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਜੁਗਤਮੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੧).

ਤਸ੍ਮਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤਮਲਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਾਟਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਦਟ੍ਠਾਨਸਮਾਧਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਉਜੁਗਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਮਹਾਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੋਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੧).

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫; ੪.੯੯; ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਪੇਟਕੋ. ੬੬; ਮਿ. ਪ. ੧੪) ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਤਤੋ ਏਵਂ ਪਟੁਭੂਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਖੇਦਮਭਿਭੁਯ੍ਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਸਮਾਪਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਵਡ੍ਢਨਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮੇਨ ਹਿ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਾਨਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਅਭਿਵਾਦਨਸੀਲਿਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਵੁਡ੍ਢਾਪਚਾਯਿਨੋ;

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਆਯੁ ਵਣ੍ਣੋ ਸੁਖਂ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੧੦੯);

ਤਤੋ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਵੁਦ੍ਧਿਯਾ ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਕਾਰਿਯਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਆਯੁ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਪਟਿਭਾਨਾਪਰਿਹਾਨਾਵਹਤ੍ਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਰਿਹਾਨਾਵਹਾ ਹਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਰਿਹਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਸਤ੍ਥੁਗਾਰਵਤਾ, ਧਮ੍ਮਗਾਰਵਤਾ, ਸਙ੍ਘਗਾਰਵਤਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਗਾਰਵਤਾ, ਸਮਾਧਿਗਾਰਵਤਾ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ, ਸੋਵਚਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੩੪) ਤਤੋ ਪਟਿਭਾਨਾਪਰਿਹਾਨੇਨ ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਪਰਿਸਮਾਪਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪੂਜਾਯ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯਭਾਵਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯਾ ਹਿ ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪੂਜਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਪੂਜਾਰਹੇ ਪੂਜਯਤੋ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਯਦਿਵ ਸਾਵਕੇ;

ਪਪਞ੍ਚਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਤਿਣ੍ਣਸੋਕਪਰਿਦ੍ਦਵੇ.

ਤੇ ਤਾਦਿਸੇ ਪੂਜਯਤੋ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਅਕੁਤੋਭਯੇ;

ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ, ਇਮੇਤ੍ਤਮਪਿ ਕੇਨਚੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ੧੯੬; ਅਪ. ੧.੧੦.੨);

ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋ ਚ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪਰਿਸਮਾਪਨੁਪਾਯੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਏਸ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦੋ ਨਿਧਿ;

ਯਂ ਯਦੇਵਾਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ੮.੧੦);

ਉਪਾਯੇਸੁ ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਕਾਰਿਯਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੂਸੁ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾ ਨਿਰਤਿਸਯਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋਤਿ ਬਹੁਵਿਧਨ੍ਤਰਾਯੇਪਿ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਨਿਬਨ੍ਧਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਾਯ ਪਹੋਤਿ, ਭਯਾਦਿਉਪਦ੍ਦਵਞ੍ਚ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਪਨ ਸਪਯੋਜਨਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸਰਤਨਾਨਂ ਪਠਮਂ ਤਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਕਾਤੁਮਾਹ – ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ…ਪੇ… ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਮੂਲਕਾਨਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਰਤਨਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮਰਤਨਮੂਲਕਂ ਸਙ੍ਘਰਤਨਂ, ਤਥਾਭਾਵੋ ਚ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯ ਭਗਵਾ, ਚਨ੍ਦਕਿਰਣਨਿਕਰੋ ਵਿਯ ਤੇਨ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਚਨ੍ਦਕਿਰਣਸਮੁਪ੍ਪਾਦਿਤਪੀਣਿਤੋ ਲੋਕੋ ਵਿਯ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਾਗਤਉਪਮਾਹਿ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਪ੍ਪਭਵਤੋ, ਤਦੁਪਦੇਸਿਤਤੋ ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਤਦਾਸੇਵਨਤੋ ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਘੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਹਿਤੇ ਵਿਨਿਯੋਜਕੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਹਿਤਾਧਿਗਮਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਧਿਗਤਹਿਤੋ ਚਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਘੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਤਨਯੇਨ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਪਣਾਮਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੇਵਲਪਣਾਮਤੋ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਵਸਾਤਿਸਯੋਤਿ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇਨ ਹਿ ਪਣਾਮੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੋਗੋ, ਤਤੋ ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਤ੍ਤਰਵਨ੍ਦਨੀਯਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣਾਮਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਚਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪਣਾਮਸ੍ਸ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ. ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਸਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਯੇਵ, ਨ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਨਾਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਧਾਨਮੇਵ ਥੋਮਨਮਾਰਭਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਥੋਮਨਾ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ‘‘ਯੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ…ਪੇ… ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ‘‘ਕਰੁਣਾ ਵਿਯ…ਪੇ… ਯਥਾਰੁਚੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧) ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਥੋਮਨਮਾਰਦ੍ਧਂ. ਵਿਨਯਦੇਸਨਾ ਹਿ ਆਸਯਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਕੇਵਲਕਰੁਣਾਯ ਪਾਕਤਿਕਸਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਸੋਤਬ੍ਬਾਰਹਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ, ਅਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਰਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਹਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀਤਿ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਯਨ੍ਤਗਤਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੋਪਿ ਭਗਵਾ ਲੋਕਿਯਸਾਧੁਜਨੇਹਿਪਿ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ‘‘ਸਿਖਰਣੀ, ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਾਨਿ, (ਪਾਰਾ. ੧੮੫) ਯਥਾਪਰਾਧਞ੍ਚ ਗਰਹਵਚਨਾਨਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਮਹਾਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਅਭਾਸਿ, ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਰਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚ ਵੇਰਞ੍ਜਾਦੀਸੁ ਸਾਰੀਰਿਕਂ ਖੇਦਮਨੁਭੋਸਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸਮਯਨ੍ਤਰਕਥਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਤਿਸਯਕਿਚ੍ਚਵਤੀ, ਕਰੁਣਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਤਤੋਪਿ ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਬ੍ਯਾਪਾਰਾਧਿਕਤਾਯ ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਕਰੁਣਾਪਧਾਨਤਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਪਨ ਕੇਵਲਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਪਨ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਚਰਿਤਾਦਿਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਸਮਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਹਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇ ਤਦਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਮਤ੍ਥਪਦਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਂ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਮੇਵ ਥੋਮਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥੋ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਵਯਵਤ੍ਥੋ – ਕਿਰਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਕਰਣੇਨ ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਵਾ ਕਿਰਿਯਤਿ ਪਸਾਰਿਯਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਿਣਾਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਹਿਂਸਤਿ ਵਿਬਾਧਤਿ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਕਮ੍ਪਨਂ ਹਦਯਖੇਦਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਾ ਕਰੁਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਮਿਤਿ ਸੁਖਂ, ਤਂ ਰੁਨ੍ਧਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਏਸਾ ਹਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਲਕ੍ਖਣਾ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰੁਣਿਕਾਨਂ ਸੁਖਂ ਰੁਨ੍ਧਤਿ ਵਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਣ੍ਹਾਭਿਤਤ੍ਤੇਹਿ ਸੇਵੀਯਤੀਤਿ ਸੀਤਂ, ਉਣ੍ਹਾਭਿਸਮਨਂ. ਤਂ ਲਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸੀਤਲਂ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤੇ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਹਦਯਂ ਵਾ ਤੇ ਫਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੬; ਸੁ. ਨਿ. ਆਲ਼ਵਕਸੁਤ੍ਤ) ਏਤ੍ਥ ਉਰੋ ‘‘ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੦; ੨.੧੧੪; ੩.੧੫੪) ਏਤ੍ਥ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ, ‘‘ਹਦਯਾ ਹਦਯਂ ਮਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞਾਯ ਤਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੩) ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਇਧਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ ਹਦਯਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਵਾ ਹਰਤੀਤਿ ਹਦਯਂ, ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਦ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਕਰੁਣਾਯ ਸੀਤਲਂ ਹਦਯਮਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯੋ, ਤਂ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਸੁਖਾਦਿਅਪਰਿਹਾਨਿਜ੍ਝਾਨਸਭਾਵਤਾਯ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀਨਂ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਸਨ੍ਤਾਪਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੂਪਤਾਪਾਸਹਨਰਸਾ ਅਵਿਹਿਂਸਾਭੂਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਵਿਯ ਸੀਤਿਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਰਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ਉਪਦਿਸੀਯਤਿ, ਪਧਾਨਸਹਚਰਣਾਵਿਨਾਭਾਵਾਦਿਨਯੇਹਿਪਿ ਯਥਾਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣਸ੍ਸ ਛਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਿਸੇਸਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ, ਨਿਰਵਸੇਸਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਸਵਿਸਯਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਭਾਵਮੁਪਗਤਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਸਾਤਿਸਯਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਹਦਯਸੀਤਲਤ੍ਤਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਸੁਖਾਦਿਅਪਰਿਹਾਨਿਜ੍ਝਾਨਸਭਾਵਤਾਯ ਸਾਤਿਸਯੇ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਨਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤੇ ਸਕਲਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤਾਯ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਰੁਣਾਯ ਏਵ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ. ਕਰੁਣਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਾਪਿਯਮਾਨਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਯ ਅਨੇਕਾਨਿਪਿ ਕਪ੍ਪਾਨਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਅਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਮ੍ਭਰਣਨਿਰਤਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਘਾਤਸਮੁਪਨੀਤਹਦਯੂਪਤਾਪਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਿਭਾਵਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਮਹੋਸੀਤਿ. ਤੀਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਪਠਮੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਵਿਸੇਸਭੂਤਾ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਗਤਾ, ਦੁਤਿਯੇ ਤਥੇਵ ਮਹਾਕਰੁਣਾਭਾਵੂਪਗਤਾ, ਤਤਿਯੇ ਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੀਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਕਰੁਣਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾਯੇਵ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਜੋਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਜ੍ਜੋਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ. ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਹਿ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਾ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜ੍ਜੋਤਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਚਨ੍ਦਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਸੂਰਿਯਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਅਗ੍ਗਿਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਇਮੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਜ੍ਜੋਤਾ. ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਜ੍ਜੋਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪੫). ਤੇਨ ਵਿਹਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤੋ, ਵਿਸੇਸਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੁਯ੍ਹਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਮੋਹੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸ੍ਵੇਵ ਵਿਸਯਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਤਮੋ ਵਿਯਾਤਿ ਮੋਹਤਮੋ. ਸਤਿਪਿ ਤਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਮੋਹਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਕਤਾਵੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾ. ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤੋ ਮੋਹਤਮੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮੋ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ.

ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਹਤਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਵਿਸੇਸਗੁਣੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਵਿਸੇਸਤਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਹਤਾਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤਿ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਰੋਪਦੇਸਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਵਿਗਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤ੍ਤਾ (ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਮ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧), ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਸਨ੍ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤਿਸਯਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਗਵਾਯੇਵ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਭਾਵੇਨ ਥੋਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਪਦੇਨ ਸਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮੋਹਵਿਧਮਨਾ ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾ ਚੇਵ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮੋਹਵਿਧਮਨਾ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਨ ਤੁ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵਿਯ ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਸਕਲਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਸਕਲਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹਤਮਸ੍ਸ ਵਿਹਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਭੂਤੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਭਾਵੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤੇ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਨ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਮੇਵ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ, ਯੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਦਿਦਞ੍ਹਿ ਞਾਣਦ੍ਵਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇਵ. ਅਨਵਸੇਸਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਤਤ੍ਥਾਵਰਣਾਭਾਵਤੋ ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਚਾਰਮੁਪਾਦਾਯ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ, ਵਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਛਲ਼ਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਭੇਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋਯੇਵੇਕੋ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਯ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਹਿ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਜੋਤਿਤਭਾਵਤੋ ਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਮੇਤ੍ਥ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਨਿਰਵਸੇਸਾਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤਨੇਨ ਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਕਲਕੁਸਲਧਮ੍ਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਸਾਰਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਯ ਨਿਰਵਸੇਸਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੇਵ ਪਧਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਘਾਤਵਚਨੇਨੇਵ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਤਵਚਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਸੋਯੇਵੇਕੋ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮੁਦ੍ਧਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋਯੇਵੇਕੋ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਮੁਦ੍ਧਾਤਿ ਜਾਨਾਹਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਿਨੀ;

ਸਦ੍ਧਾਸਤਿਸਮਾਧੀਹਿ, ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯੇਨ ਸਂਯੁਤਾ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੨; ਚੂਲ਼. ਨਿ. ੫੧);

ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਠਮਪਕਤਿਯਾ ਅਵਿਭਾਗੇਨ ਸਤ੍ਤੋਪਿ ਨਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਦੁਤਿਯਪਕਤਿਯਾ ਮਨੁਜਪੁਰਿਸੋਯੇਵ, ਇਤਰਥਾ ਲੋਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਸਿਯਾ. ‘‘ਯਥਾ ਹਿ ਪਠਮਪਕਤਿਭੂਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਇਤਰਾਯ ਪਕਤਿਯਾ ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਪੁਰੇ ਉਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਸੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਵਂ ਨੇਤੀਤਿ ਨਰੋਤਿ. ਪੁਤ੍ਤਭਾਤੁਭੂਤੋਪਿ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਾਤੁਜੇਟ੍ਠਭਗਿਨੀਨਂ ਪਿਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਗੇਵ ਭਤ੍ਤੁਭੂਤੋ ਇਤਰਾਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੩-੪੬) ਨਾਵਾਵਿਮਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਸੇਸਪ੍ਪਕਪ੍ਪਨੇਨ ਪੁਥੁਵਚਨਨ੍ਤਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਾ ਨਰਾ, ਮਰਣਂ ਮਰੋ, ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਅਮਰਾ, ਸਹ ਨਰੇਹਿ, ਅਮਰੇਹਿ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰੋ.ਗਰਤਿ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਗ੍ਗਤੋ ਪਾਕਟੋ ਭਵਤੀਤਿ ਗਰੁ, ਗਰਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਉਗ੍ਗਮੇ. ਅਪਿਚ ਪਾਸਾਣਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਭਾਰਿਯਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਗਰੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਮਾਤਾਪਿਤਾਚਰਿਯੇਸੁ, ਦੁਜ੍ਜਰੇ ਅਲਹੁਮ੍ਹਿ ਚ;

ਮਹਨ੍ਤੇ ਚੁਗ੍ਗਤੇ ਚੇਵ, ਨਿਛੇਕਾਦਿਕਰੇਸੁ ਚ;

ਤਥਾ ਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸੇਸੁ, ਗਰੁਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਚਰਿਯੇ ਤਥਾਗਤੇ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਗਰੁ, ਗੁਰੂਤਿ ਚ ਦ੍ਵਿਧਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਾਰਿਯਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਗਰੁਸਦ੍ਦੋ, ਆਚਰਿਯਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਤੁ ਗੁਰੁਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਲ਼ਿਵਿਸਯੇ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਮਤ੍ਥਾਨਂ ਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਗਰੁਸਦ੍ਦੋਯੇਵਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਆਕਾਰਭਾਵੇਨ ‘‘ਗਾਰਵ’’ਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਸਵੁਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਕ੍ਕਤਭਾਸਾਵਿਸਯੇ ਪਨ ਗੁਰੁਸਦ੍ਦੋਯੇਵਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਉਕਾਰਸ੍ਸ ਵੁਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ. ਸਨਰਾਮਰੋ ਚ ਸੋ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਰੂਤਿ ਤਥਾ, ਤਂ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁਂ. ‘‘ਸਨਰਮਰੂਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਦਪਿ ਅਰਿਯਾਗਾਥਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਦੀਘਾਯੁਕਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਮਰਣਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਮਰੂਤਿ ਦੇਵਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਯ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾਵਹਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਉਪਕਾਰਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਧਾਨਭੂਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਧਾਨਤਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੋਤਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਧਾਨਾਪਧਾਨਭਾਵੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਸਮਾਸਪਦੇਸੁ ਪਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਂ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਰਾਜਿਕਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਗਵੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇਨ. ਯਥਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਅਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਨਾਥੋ ਸਰਣਂ ਅਵੋਚ,

ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਲੋਕਹਿਤੋ ਮਹੇਸਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਤ੍ਵਾ ਰਤਿਮਕ੍ਖਰੇਸੁ,

ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਵੇਸੇਯ੍ਯ ਮਤਿਂ ਮਤਿਮਾ’’ਤਿ. (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ);

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭਾਜਨਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਲੋਕੋ, ਗਰੁਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਕਰਣਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਯੁਜ੍ਜਨਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ਲੋਕੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਾਨਿ, ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ਲੋਕੋ, ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇ ਚ ਲੋਕਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਅਮਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਲੋਕੀਯਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਹ ਨਰੇਹੀਤਿ ਸਨਰਾ, ਤੇਯੇਵ ਅਮਰਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਾ, ਤੇਸਂ ਲੋਕੋ ਤਥਾ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਮਰਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵਾ ਵਿਯ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤੇਪਿ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਮਰਣਾਭਾਵਤੋ ਅਮਰਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਨਰਾਮਰਾਨਮੇਵ ਗਹਣਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੭, ੨੫੫). ਤਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਾਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੁਪਕਾਰਿਤਾਯ ਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪ੍ਪਭਾਵਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਮਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥੀਨਮ੍ਪਿ ਤਥਾਉਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਗਰੁਯੇਵ, ਪਧਾਨਭੂਤਂ ਪਨ ਲੋਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਪਨ ਅਵਿਸੇਸਨਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਤਥਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਨਰਾ ਨਾਗਾ ਚ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ, ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾਨ ਪਕ੍ਕਮੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਅਪ. ੧.੧.੪੮). ਤਥਾ ਚਾਹੁ –

‘‘ਨਪੁਂਸਕੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇਨ, ਸਦ੍ਦੋਦਾਹੁ ਪੁਮੇਨ ਵਾ;

ਨਿਦ੍ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਮਵਿਸੇਸਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤੇ’’ਤਿ.

ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ –

ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਂ, ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਞ੍ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਂ;

ਏਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਵਨ੍ਦੇਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਇਧ ਪਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯਂ ਅਞ੍ਞਾਸਮਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਵਸੇਨਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਹਂ ਵਨ੍ਦਾਮੀ’’ਤਿ. ਨਮਨਥੁਤਿਯਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਵਨ੍ਦਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ, ਤੇਨ ਚ ਸੁਗਤਪਦਂ, ਨਾਥਪਦਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋਭਨਂ ਗਤਂ ਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਗਮਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਯਗਮਨਂ, ਞਾਣਗਮਨਞ੍ਚ, ਕਾਯਗਮਨਮ੍ਪਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜਨੋਪਸਙ੍ਕਮਨਂ, ਪਕਤਿਗਮਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜਨੋਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਸੋਭਨਂ, ਤਥਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਰੂਪਕਾਯਤਾਯ ਦੁਤਵਿਲਮ੍ਬਿਤਖਲਿਤਾਨੁਕਡ੍ਢਨਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਨੁਕ੍ਕੁਟਿਕ-ਕੁਟਿਲਾਕੁਲਤਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤ- ਮਵਹਸਿਤਰਾਜਹਂਸ- ਵਸਭਵਾਰਣਮਿਗਰਾਜਗਮਨਂ ਪਕਤਿਗਮਨਞ੍ਚ, ਵਿਮਲਵਿਪੁਲਕਰੁਣਾਸਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਸਹਿਤਮ੍ਪਿ ਞਾਣਗਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿ, ਤਾਵ ਨਿਰਵਜ੍ਜਤਾਯ ਸੋਭਨਮੇਵਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਲੋਕਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਵਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਯੋ ਹਿ ਗਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਯਤ੍ਥੋ. ਯੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਯਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਗਤ੍ਯਤ੍ਥੋਤਿ. ਤਥਾ ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਮਾਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਤੀਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਗਤੋ, ਅਯਞ੍ਚਤ੍ਥੋ ‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀ’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੩੮; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੨੭) ਸੁਗਤੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਯਥਾਰਹਂ ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾਚਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਤੀਤਿ ਵਾ ਸੁਗਤੋ, ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਂ ਸੁਗਤਂ. ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਗਤਿਯੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਿਸੇਸਾ. ਤਾ ਪਨ ਨਿਰਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਭਾਵਕਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਹਿਪਿ ਤਾਹਿ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਉਦ੍ਧਮੁਦ੍ਧਭਵਗਾਮਿਨੋ ਹਿ ਦੇਵਾ ਤਂਤਂਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਦਾਨਕਾਲਾਨੁਰੂਪੇਨ ਤਤੋ ਤਤੋ ਭਵਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਵ, ਨ ਪਨ ਵਿਸਞ੍ਞੋਗਵਸੇਨ ਮੁਤ੍ਤਾ, ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਚ ਤਂਤਂਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਥਾ ਭਗਵਾ. ਭਗਵਾ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੇਨ ਭਗਵਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਗਤਿਯਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਤੋ ਚ ਭਗਵਾ ‘‘ਦੇਵਾਤਿਦੇਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੇਨ ਦੇਵੂਪਪਤ੍ਯਸ੍ਸ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਵਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮੋ;

ਯਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਬ੍ਬਜੇ;

ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਵਿਨਲ਼ੀਕਤਾ’’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੬);

ਤਂਤਂਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਕਾਨਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਭਗਵਤੋ ਤਂਤਂਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਹਿ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਮਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਤਾਹਿ ਗਤੀਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਏਸਾ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਵ ਥੋਮੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਾਧਿਗਮੋ, ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਕਿਲੇਸਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਯੋਗਤੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤਾ, ਵਿਨੀਤਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਕਾਲਾਗਮਨਞ੍ਚ ਆਸਯਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਸਾ ਪਨ ਆਸਯਪਯੋਗਤੋ ਦੁਵਿਧਾ, ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਾ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਯਥਾਰਹਂ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਆਸਯਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਯੋਗਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਤਿਵਿਧਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਤੇਨ, ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਹੇਤੁਫਲਸਤ੍ਤੂਪਕਾਰਵਸੇਨ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਯੋਗੋ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਞ੍ਚ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਠਮਪਦੇਨ ਯਥਾਰੁਤਤੋ, ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਚ ਪਕਾਸਿਤਂ. ਫਲਂ ਪਨ ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਆਨੁਭਾਵਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਿ ਚ ਦਸਬਲਾਦਿਞਾਣਾਨਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਵਾਸਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਮਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨਂ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ, ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਕਲਲੋਕਨਯਨਾਭਿਸੇਕਭੂਤਾ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ. ਤਾਸੁ ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ, ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਤਤਿਯਪਦੇਨ, ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਸੋਭਨਕਾਯਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੂਪਕਾਰਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਾ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਤਮ੍ਮੂਲ – ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾਦਯੋ ਅਨੇਕੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਕਥਂ? ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਮਧਿਗਤੋਤਿ ਕਰੁਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸਾਦਿਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਰਹਿਤਾਯ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨਤੋ, ਇਤਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਧਾਨਾਪ੍ਪਧਾਨਪ੍ਪਭੇਦਂ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਂ, ਤਦਞ੍ਞਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਚ ਪਧਾਨੇਨ ਪਯੋਜਨੇਨ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਤਰੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ, ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ ਵਨ੍ਦਨੀਯਭਾਵਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਵਨ੍ਦਨਾਯ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਅਪਿਚ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਿਯੇਸੁ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾਸਾਧਾਰਣਗੁਣਦੀਪਨਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਮਗ੍ਗਞਾਣਦੀਪਨਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਤਦੁਭਯਗ੍ਗਹਣਸਿਦ੍ਧੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਪਞ੍ਚੀਯਤੀਤਿ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਮੁਪਗਮਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪਗਮਨਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਭਗਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲੋਕਵੋਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਯ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਅਨਤਿਧਾਵਨਂ. ਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਂ ਅਤਿਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਦਿਪਰਾਮਸਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਞਾਣਂ, ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ, ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ, ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਾਨਿ, ਦਸ ਬਲਾਨਿ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਸੋਲ਼ਸ ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਰੀਸ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਞਾਣਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਨਾਥਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਥਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਕਾਰੀਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪਰਨ੍ਤਪਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਾਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਕਰੁਣਾ ਆਦਿ ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਭਾਵਤੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ. ਇਤਿ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ ਤਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਿਰਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਸਾ ਚ ਝਾਨਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਿਨੀਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਵਚਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸੀਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਆਦਿ, ਸਮਾਧਿ ਮਜ੍ਝੇ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਸੋ ਏਵ ਹਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੁਪਾਯੋ, ਯਦਿਦਂ ਨਯਗ੍ਗਾਹਣਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੋ ਨਾਮ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣੇ ਅਨੁਪਦਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ.

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਂ ਪਤਿ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯੋ ਵਿਦਿਤੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸਹ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਵਿਧਗੁਣਗਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਯਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਨ ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਚੇਵ ਯਂ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਾ ਸਹ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋ, ਵੀਤਮਲਮਨੁਤ੍ਤਰਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਵਨ੍ਦੇਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਬੋਧੇਤਾ ਪਜਾਯਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਾਧਿਗਮੇਨ ਸਵਾਸਨਾਯ ਸਮ੍ਮੋਹਨਿਦ੍ਦਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਗਮਨਤੋ, ਅਪਰਿਮਿਤਗੁਣਗਣਾਲਙ੍ਕਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਕਸਿਤਭਾਵਤੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਗਰਣਵਿਕਸਨਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਵਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵਾਗਹਣਤੋ ਕਮ੍ਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਾਭਾਵੇਨ ਅਵਗਮਨਤ੍ਥਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਪਦੇਸਗ੍ਗਹਣੇ ਹਿ ਅਸਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾਵ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸਾਨਪੇਕ੍ਖਾ ਕਤ੍ਤਰਿ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਾਰਮਿਤਾਪਰਿਭਾਵਿਤੋ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਵਿਹਤਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸੋਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਗੁਣਗਣਾਧਾਰੋ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਯਥਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧੬੧).

ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ, ਤੇਨ ਏਵਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਭਗਵਾ ਈਦਿਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋ, ਕਾ ਨਾਮ ਕਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾਵਕਾਦਿਭਾਵਮੁਪਗਮਨੇਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ. ਯੇਨ ਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਭਗਵਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਮੇਵਿਧ ‘‘ਭਾਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਵਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਸਦ੍ਦਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਯੇਨ ਯੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਿ ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਵਤ੍ਤਤੇ;

ਤਂਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਕਂ ਭਾਵਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਦੀਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਚੇਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ. ਤੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦਦ੍ਵਯੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋ, ਨਾਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਤਦੁਭਯੇਨੇਵਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਉਪਗਤੋਤਿ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵੀਤਮਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਰਹਵਸੇਨ ਏਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੀਤੋ, ਮਲਤੋ ਵੀਤੋ, ਵੀਤਂ ਵਾ ਮਲਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੀਤਮਲੋ, ਤਂ ਵੀਤਮਲਂ. ‘‘ਗਤਮਲ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਗਤਸਦ੍ਦੋ ਵਿਰਹਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਧਾਤੂਨਮਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਹਿ ਗਤੋ, ਧਮ੍ਮੋ. ਗਤਂ ਵਾ ਮਲਂ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਸਮਾਸੋ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਵਿਰਹਿਤਂ. ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਤੋ, ਸਂਸਾਰਤੋ ਚ ਅਪਤਮਾਨੇ ਕਤ੍ਵਾ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਵਵਿਧੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ. ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਮਸਨਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਚ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ, ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸੀ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯੋਗ੍ਯਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਭੂਤਾਹਿ ਪਾਰਮਿਤਾਹਿ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਪਿ ਹਿ ਵਿਗਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਵੀਤਮਲਾ, ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਚ. ਕਥਂ ਪਨ ਤਾ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਾਯ [ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਯ (ਪਣ੍ਣਾਸ ਟੀ.) ਨਿਸ੍ਸਰਣੇ (ਕਤ੍ਥਚਿ)] ਕਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਧਿਵਾਸਨਪੇਸਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਪਰਿਯੋਦਾਤਨਿਮ੍ਮਲਾਨਂ ਦਾਨਦਮਸਞ੍ਞਮਾਦੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਹਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਧਿਗਤਵਸੀਭਾਵੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਅਧਿਸੀਲਾਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋਤਿ.

ਇਮਾਯ ਪਨ ਗਾਥਾਯ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਕਥਂ? ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਅਥ ਵਾ ਪਠਮੇਨ ਖਯਞਾਣਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਞਾਣਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੂਪਮਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਜਿਰੂਪਮਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਵਿਰਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਵੇਕਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਮਤਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾਯ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਅਕਾਲਿਕਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸੇਕ੍ਖੇਹਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਹ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖੇਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ.

‘‘ਵੀਤਮਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਸਂਕਿਲੇਸਾਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਭਾਵਨਾਫਲਯੋਗ੍ਯਤਾਯ. ਭਾਵਨਾਗੁਣੇਨ ਹਿ ਸੋ ਸਂਕਿਲੇਸਮਲਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕੋ, ਤਸ੍ਮਾਨੇਨ ਭਾਵਨਾਕਿਰਿਯਾਯ ਫਲਮਾਹ. ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਫਲਯੋਗ੍ਯਤਾਯ. ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਭਾਵੋ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾਨੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਫਲਮਾਹਾਤਿ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗੁਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ‘‘ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ. ਉਰਸਿ ਭਵਾ, ਜਾਤਾ, ਸਂਵੁਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਰਸਾ, ਅਤ੍ਤਜੋ ਖੇਤ੍ਤਜੋ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਦਿਨ੍ਨਕੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਜਾ, ਤਂਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਪਨ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ‘‘ਓਰਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਜਾਤਤਾਯ ਪਿਤੁਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦਾਯਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਤਨਸ੍ਸ ਚ ਦਾਯਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਨੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਮਾਨਾ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾ ਭਗਵਤੋ ਉਰੇ ਵਾਯਾਮਜਨਿਤਾਭਿਜਾਤਤਾਯ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨੇਵ ‘‘ਓਰਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਮਰਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਆਦਿਓਲੋਕਨੇਨ, ਵਜ੍ਜਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਚ ਹਦਯੇ ਕਤ੍ਵਾ ਵਜ੍ਜਤੋ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨਵਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਸਰੀਰਪੋਸਨੇਨ ਸਂਵਡ੍ਢਾਪਿਤਾ. ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕੇ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਓਰਸਾ ਮੁਖਤੋ ਜਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਇਤਿਵੁ. ੧੦੦). ਨਨੁ ਸਾਵਕਦੇਸਿਤਾਪਿ ਦੇਸਨਾ ਅਰਿਯਭਾਵਾਵਹਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਸਾ ਪਨ ਤਮ੍ਮੂਲਿਕਤ੍ਤਾ, ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੋਯੇਵ ਤੇਸਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ, ਏਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਜਪੁਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਂ ਪੁਨੇਨ੍ਤਿ ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਵਾ ਹਦਯਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਜਾਦਯੋ. ਅਰਿਯਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਵਿਸੋਧਨੇਨ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਾਰਾਧਨੇਨ ਚ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਸਂਕਿਲੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗੁਣਂ ਮਾਰੇਤਿ ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ ਮਾਰੋ, ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ. ਸਿਨਾਤਿ ਪਰੇ ਬਨ੍ਧਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸੇਨਾ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਸੇਨਾ ਤਥਾ, ਮਾਰਞ੍ਚ ਮਾਰਸੇਨਞ੍ਚ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਵਿਲੋਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ, ਤੇਸਂ. ‘‘ਮਾਰਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾਰਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸੇਨਾਸਦ੍ਦੇਨ ਮਾਰਸੇਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਰਸ੍ਸੋ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਦ੍ਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਅਯੁਤ੍ਤੋਵ ਅਰਿਯਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਨਨੁ ਚ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨਂ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸਮਯੇ ਭਗਵਤੋ ਵਿਯ ਤਦਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਸੇਨਾ ਵਾ ਨ ਅਪਸਾਦੇਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਭਾਵਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਿਮਥਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣੇ ਸਂਕਿਲੇਸੇ ਵਿਮਥਿਤੇ ਤੇਪਿ ਵਿਮਥਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਾਨਂ ਵਿਯ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਗੁਣਮਾਰਣੇ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਕਿਲੇਸਬਲਕਾਯੋ ਇਧ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ, ਦੁਤਿਯਾ ਅਰਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਤਤਿਯਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਪਞ੍ਚਮਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਛਟ੍ਠਾ ਭੀਰੂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਸਤ੍ਤਮੀ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਤੇ, ਮਕ੍ਖੋ ਥਮ੍ਭੋ ਤੇ ਅਟ੍ਠਮੋ.

ਲਾਭੋ ਸਿਲੋਕੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋ,

ਮਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧੋ ਚ ਯੋ ਯਸੋ;

ਯੋ ਚਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇ,

ਪਰੇ ਚ ਅਵਜਾਨਤਿ.

ਏਸਾ ਨਮੁਚਿ ਤੇ ਸੇਨਾ, ਕਣ੍ਹਸ੍ਸਾਭਿਪ੍ਪਹਾਰਿਨੀ;

ਨ ਨਂ ਅਸੂਰੋ ਜਿਨਾਤਿ, ਜੇਤ੍ਵਾ ਚ ਲਭਤੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੪੩੮; ਮਹਾਨਿ. ੨੮; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪੭);

ਸਾ ਚ ਤੇਹਿ ਅਰਿਯਸਾਵਕੇਹਿ ਦਿਯਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾ, ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਾ ਵਾ ਕਿਲੇਸਵਾਹਿਨੀ ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਸਮਥਾਦਿਗੁਣਪਹਰਣੀਹਿ ਓਧਿਸੋ ਮਥਿਤਾ, ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ, ਵਿਹਤਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਵਿਲੋਥਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ, ਵਿਹਨਨਂ ਵਾ. ਅਪਿਚ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਚ੍ਚੁਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਾਨਂ ਤੇਸਂ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤਾਯ ਸੇਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਮਾਰਸ੍ਸ ਚ ਮਥਨਤੋ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ’’ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪਞ੍ਚਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਪਿ ਹਿ ਸਮੁਦਯਪ੍ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਮਾਰਂ, ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲਕਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣੇਨ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਂ, ਬਲਵਿਧਮਨਵਿਸਯਾਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਮਚ੍ਚੁਮਾਰਂ, ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣੇਨ ਕਿਲੇਸਮਾਰਂ ਮਥੇਨ੍ਤੀਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ, ਤੀਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਅਨੁਜਾਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਤਾਯ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਜਾਤਾ ਚਾਤਿ.

ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਨਸਤਿਪਿ ਤੇਸਂ ਤਂਤਂਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਭੇਦੇ ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਭੇਦੇਨ ਇਮਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਪਦਲੀਲ਼ਾਦਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਮ੍ਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥਿ ਅਵਯਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸਮੁਦਾਯਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸਮੁਦਾਯੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਨਾ, ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਵਾ ਸਮੁਦਾਯਭਾਵੋ, ਅਪਿ ਤੁ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਅਵਯਵਮੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਊਹਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਂਊਹਨਿਤਬ੍ਬੋ ਵਾ ਸਙ੍ਘਟਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮੂਹੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਮੋਹੋ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਦਿਨਾ. ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਹਿ ਪਾਠੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਅਨਯੇ ਨ ਇਰਿਯਨਤੋ, ਅਯੇ ਚ ਇਰਿਯਨਤੋ ਅਰਿਯਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਅਰਣੀਯਤੋ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਉਪਗਤਾਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਰਿਯਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤੋ, ਸਮਗ੍ਗਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਸਮੁਪਗਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਙ੍ਘੋ, ਅਰਿਯੋ ਚ ਸੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਤਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ. ਭਗਵਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਧਿਗਮੋ ਸਙ੍ਘਰਤਨਾਧੀਨੋਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧੇਵ ‘‘ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁਪਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਸੁਪਿ ਤਂ ਪਦਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕਾਰਾਨਮਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾਤਿ.

ਇਮਾਯ ਪਨ ਗਾਥਾਯ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਦਯੋ ਅਨੇਕੇ ਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪਭਵਤਾਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਂ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਂ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਭਾਵਸਮ੍ਪਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਉਜੁਞਾਯਸਾਮੀਚਿਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਤਥਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨਸਬ੍ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨੇਨ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਾ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮਾਰਂ, ਮਾਰਸੇਨਂ ਵਾ ਅਭਿਵਿਜਿਨਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਵਿਪਕ੍ਖੇ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਰਣਗਮਨਞ੍ਚ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸ੍ਸ ਆਦਿ, ਸਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਮਜ੍ਝੇ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਕਲਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪਯੋਜਨੇ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ. ਤੇਨ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਮਯਾ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਸਮ੍ਪਦਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ ਏਸੋ, ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਮਮ ਪੁਞ੍ਞਂ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਸੀਦੀਯਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਤਾਦਿਸਾ ਮਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਸਨ੍ਨਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਪਦਲਿਙ੍ਗਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰਤਿਂ ਨਯਤਿ, ਜਨੇਤਿ, ਵਹਤੀਤਿ ਵਾ ਰਤਨਂ, ਸਤ੍ਤਵਿਧਂ, ਦਸਵਿਧਂ ਵਾ ਰਤਨਂ, ਤਮਿਵ ਇਮਾਨੀਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਤ੍ਥੇਨੇਵ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਰਤਨਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੭, ੨੫੫) ਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮਤਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭੂਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਾਮ ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸ…ਪੇ… ਨ ਮੋਹ…ਪੇ… ਉਜੁਗਤਮੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤਂ ਆਰਬ੍ਭ. ਉਜੁਗਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਮਹਾਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ੧੧.੧੧).

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵਾ ਰਤਨਟ੍ਠੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਂ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਅਤੁਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਂ;

ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਂ, ਰਤਨਂ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੩; ਉਦਾਨ. ਅਟ੍ਠ. ੪੭; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੩; ਸੁ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੬);

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਭਾਵਾਦਯੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਸਾਤਿਸਯਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੩; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੬) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਚਨਤ੍ਥਵਸੇਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਕੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਲੋਕੇ ਰਤਨਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਤਾਦਿਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਸਾਧੂਨਞ੍ਚ ਰਮਨਤੋ, ਸਂਸਾਰਣ੍ਣਵਾ ਚ ਤਰਣਤੋ, ਸੁਗਤਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਨਯਨਤੋ ਰਤਨਂ ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਥਸਮਾਸਵਸੇਨ, ਅਲਮਤਿਪਪਞ੍ਚੇਨ. ਏਕਸੇਸਪਕਪ੍ਪਨੇਨ, ਪੁਥੁਵਚਨਨਿਬ੍ਬਚਨੇਨ ਵਾ ਰਤਨਾਨਿ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਮੂਹੋ, ਤੀਣਿ ਵਾ ਸਮਾਹਟਾਨਿ, ਤਯੋ ਵਾ ਅਵਯਵਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਯਂ, ਰਤਨਾਨਮੇਵ ਤਯਂ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ. ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਤੀਣਿ ਏਵ ਰਤਨਾਨਿ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮੁਦਾਯਮਤ੍ਤਂ, ਸਮੁਦਾਯਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਵਨ੍ਦੀਯਤੇ ਵਨ੍ਦਨਾ, ਸਾਵ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੩). ਵਨ੍ਦਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਗੁਣਨਿਨ੍ਨਤਾ, ਥੋਮਨਾ ਵਾ. ਅਪਿਚ ਤਸ੍ਸਾ ਚੇਤਨਾਯ ਸਹਜਾਤਾਦੋਪਕਾਰੇਕੋ ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਸਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ ਵਨ੍ਦਨਾ, ਤਾਯ ਪਕਤਨ੍ਤਿ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਸੋਵਣ੍ਣਮਯਂ ਰੂਪਿਯਮਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾਵ. ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ, ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਵਾ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ. ਪੁਜ੍ਜਭਵਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਂ, ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਪੁਨਾਤਿ ਵਿਸੋਧੇਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਸਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਸ੍ਸ ਕਾਰਿਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਦ੍ਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ.

ਤਂਤਂਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਏਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਅਨਤ੍ਥੋ. ਪਣਾਮਪਯੋਜਨੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਹਤੋ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਵਿਹਨਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਹੇਤੁਪਰਿਹਰਣਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਨਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਆਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਬਲੇਨ.

‘‘ਤੇਜੋ ਉਸ੍ਸਾਹਮਨ੍ਤਾ ਚ, ਪਭੂ ਸਤ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਿਮੇ;

‘ਆਨੁਭਾਵੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ‘ਪਭਾਵੋ’ਤਿ ਚ ਤੇ ਵਦੇ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਇਧ ਸਤ੍ਤਿਯਂ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਨੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਹਿ ਅਨੁਭਾਵੋ, ਸੋਯੇਵ ਆਨੁਭਾਵੋਤਿ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਥਾਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਵਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਸਾ ਚ ਸੁਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯਤਾਯ ਕਰਣਂ, ਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਤੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਚ ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਉਪਘਾਤਕਉਪਦ੍ਦਵਾਨਂ ਵਿਹਨਨੇ ਸਮਤ੍ਥਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਾਨਚੇਤਨਾ ਵਿਯ ਹਿ ਦ੍ਵਯਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਣਾਮਚੇਤਨਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਵਿਹਨਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਤਿ.

ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਕਰਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਦਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥਵਨਵਿਸੇਸੇਨ ਅਭਿਤ੍ਥਵੇਤੁਂ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਤਂਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਆਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਥੋਮਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨੀਸਾਰਤ੍ਥਪਕਾਸਨੀਮਨੋਰਥਪੂਰਣੀਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨੀਆਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਪਰਵਾਦਮਥਨਸ੍ਸ, ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਜਨਨਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਪੁਙ੍ਗਵਾਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਪਟਿਭਾਨਜਨਨਸ੍ਸ,

ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣੇਹਿ, ਓਗਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;

ਨਾਨਾਨਯਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ’’ਤਿ. ਆਦਿਨਾ –

ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਸ੍ਸਾਤਿ ਦੀਘਨਾਮਕਸ੍ਸ. ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੀਘੇਹਿ ਅਭਿਆਯਤਵਚਨਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਨ੍ਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਲਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ, ਅਨੇਨ ‘‘ਦੀਘੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਆਗਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਨੁਗਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿਯੇਵ ਆਗਮੋ, ਕਥਂ ਸੋ ਤੇਹਿ ਅਙ੍ਕੀਯਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਆਗਮਭਾਵਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਵਯਵੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਵਯਵੀਭੂਤੋ ਆਗਮੋ ਅਙ੍ਕੀਯਤਿ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੁਦਾਯੇ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯੇ ਆਗਮਵੋਹਾਰੋਤਿ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਨਿਪੁਣਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਨਿਪੁਣਸ੍ਸ. ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਯੋ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ, ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਆਗਮੋ, ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ, ਪਤ੍ਥਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੋ ਵਰੋਤਿ ਆਗਮਵਰੋ. ਅਪਿਚ ਆਗਮਸਮ੍ਮਤੇਹਿ ਬਾਹਿਰਕਪਵੇਦਿਤੇਹਿ ਭਾਰਤਪੁਰਾਣਕਥਾਨਰਸੀਹਪੁਰਾਣਕਥਾਦੀਹਿ ਵਰੋਤਿਪਿ ਆਗਮਵਰੋ, ਤਸ੍ਸ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਮਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਂ ਅਨੁਗਮ੍ਮ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਾ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ, ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ, ਗੁਣਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋਤਿ ਤਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਚ, ਤੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਸ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨੇਵ ਹਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪਿਟਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੋ ਭਾਸਿਤੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਙ੍ਗਾਯਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸਾਵਕੇਹੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਦੀਪਕਸ੍ਸ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਤਨ੍ਤਿਪਦਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਕਥਿਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੭੬). ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪਸਾਦਾਵਹਗੁਣਸ੍ਸ. ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਤੇਪਿਟਕਂ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਮੇਵ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਯਮਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਗੁਣੇਨ ਥੋਮਿਤੋਤਿ? ਸਾਤਿਸਯਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਤਗ੍ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਗਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਸੁ ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਨਵਸੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ, ਮਹਾਪਦਾਨਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩) ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਗੁਣਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ, ਪਾਥਿਕਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧.੪) ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਸੀਹਨਾਦਨਦਨਾਦਿਵਸੇਨ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਵਿਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭਾਵਨੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਸਾਤਿਸਯਂ ਸਦ੍ਧਂ ਆਵਹਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਤ੍ਥਵਨਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਸਮ੍ਪਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਆਗਮਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮਾਯ ਹਿ ਗਾਥਾਯ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਦੀਘਾਗਮਟ੍ਠਕਥਾਤੋਵ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਮਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਅਯਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਆਗਤਾ, ਨਾਞ੍ਞਤੋ, ਤਦੇਵ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਨਾਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਆਗਮਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਪਰਮਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰਂ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯਮਾਗਮਵਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਇਮਾਯ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਤ੍ਥੋ, ਸਭਾਵਤ੍ਥੋ, ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਪਾਠਾਨੁਰੂਪਤ੍ਥੋ, ਤਦਨੁਰੂਪਤ੍ਥੋ, ਸਾਵਸੇਸਤ੍ਥੋ, ਨਿਵਰਸੇਸਤ੍ਥੋ, ਨੀਤਤ੍ਥੋ, ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਪਕਾਸਨਾਯ ਵਾ. ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦ੍ਵਿਭਾਵੋ. ਅਤ੍ਥੋ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਕਥਾ, ਸਾਯੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੭; ੨.੮), ਅਯਞ੍ਚ ਸਸਞ੍ਞੋਗਵਿਧਿ ਅਰਿਯਾਜਾਤਿਭਾਵਤੋ. ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਥਾਨਂਟ੍ਠ ਯੁਗ’’ਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਮੇਵੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ.

ਯਾਯ’ਤ੍ਥਮਭਿਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਪਦਾਨੁਗਂ;

ਨਿਦਾਨਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ, ਏਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਮਤਾ.

ਆਦਿਤੋਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ. ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਸੀਭਾਵੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਵਸਿਤਾ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਵਸਿਨੋ, ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਸਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ. ਯਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾਤਿ ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾਪੀਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਚ੍ਛਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤੀਸੁਪਿ. ਨ ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਵਸਿਸਤੇਹਿ ਆਦਿਤੋ ਸਙ੍ਗੀਤਾਯੇਵ, ਅਪਿ ਤੁ ਯਸਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚਾਤਿ ਸਹ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮੁਚ੍ਚਯਦ੍ਵਯਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਕਿਰਿਯਾਕਾਲਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ.

ਅਥ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਕਿਮੇਤਾਯ ਅਧੁਨਾ ਪੁਨ ਕਤਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਾਤਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾਯ ਚ ਦੋਸਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਹਲ਼ਦੀਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਪਰਿਹਰਣੇਨੇਵ ਹਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਹਂ ਲਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸੀਹਲ਼ੋ ਲ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ਼-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਗਰੁਲ਼ੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਂਸੇ ਆਦਿਪੁਰਿਸੋ ਸੀਹਕੁਮਾਰੋ, ਤਬ੍ਬਂਸਜਾਤਾ ਪਨ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚ ਜਨਾ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵਾ ਸੀਹਲ਼ਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸਦੀਪੋਪਿ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਠਾਨੀਨਾਮੇਨ ਵਾ ‘‘ਸੀਹਲ਼ੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਜਲਮਜ੍ਝੇ ਦਿਪ੍ਪਤਿ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਾ ਆਪੋ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਦਿਪੋ, ਸੋਯੇਵ ਦੀਪੋ, ਭੇਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਤੇਸਂ ਦੀਪੋਤਿ ਤਥਾ. ਪਨਸਦ੍ਦੋ ਅਰੁਚਿਸਂਸੂਚਨੇ, ਤੇਨ ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਤਥਾਪਿ ਪੁਨ ਏਵਂਭੂਤਾਤਿ ਅਰੁਚਿਯਭਾਵਂ ਸਂਸੂਚੇਤਿ. ਤਦਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਪਨ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ ‘‘ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਾ ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚਾ’’ਤਿ ਸਾਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਤਥਾ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਆਭਤਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤੋ ਆਨੀਤਾ. ਅਥਾਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਤੋ ਪਚ੍ਛਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਆਭਤਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਥਾਤਿ ਵਾ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨਾਭਤਕਾਲਤੋ ਪਚ੍ਛਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਠਪਿਤਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨੁਰੂਪੇਨੇਵ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਪਿਤਤ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯੇਵ, ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਮਾਭਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯੇਹਿ ਮਹਾਥੇਰੇਹਿ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਠਪਿਤਾਤਿ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਪਚ੍ਛਿਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਵ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ‘‘ਠਪਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਪਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਹਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੁਪਗਚ੍ਛਤਿ. ਪੁਰਿਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਪਰਿਹਰਣੇਨ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਠਪਿਤਾਤਿ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਠਪਨਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਪਨ ਇਮਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਂ, ਅਞ੍ਞਦੀਪਵਾਸੀਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਪਨਯਨਸ੍ਸ, ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਭਾਸਾਰੋਪਨਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਇਸ੍ਸਰਿਯਤ੍ਤਾ ਮਹਿਨ੍ਦੋਤਿ ਰਾਜਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਨਾਮਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾ ਨਾਮ ਅਨੇਕਕ੍ਖਰੇਹਿ ਏਕਤ੍ਥਸ੍ਸਾਪਿ ਵੋਹਰਣਤੋ ਪਰੇਸਂ ਵੋਹਰਿਤੁਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾ ਕਞ੍ਚੁਕਸਦਿਸਾ ਸੀਹਲ਼ਾਨਂ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣਾ ਭਾਸਾ.

ਏਵਂ ਹੋਤੁ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯ, ਅਧੁਨਾ ਕਰਿਯਮਾਨਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਕਥਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤੋ ਮੂਲਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਅਨਾਰੋਪਿਤਭਾਵੇਨ ਨਿਰਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਤੇਨ ਅਯਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੋਪਿਤਾਯ ਮੂਲਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਪਨਯਨਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਗਙ੍ਗੋਦਕੇਨ ਯਮੁਨੋਦਕ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਮਨੋਰਮ’’ ਮਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ‘‘ਭਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਦੀਪਕਾਨਿ ਵਿਸੇਸਨਾਨਿ. ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਮਨਂ ਰਮਯਤੀਤਿ ਮਨੋਰਮਾ. ਤਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥਮੇਤਾਯ, ਤਨੀਯਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਵਰੀਯਤਿ, ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਤਾਰੇਤਿ, ਨਾਨਾਤ੍ਥਵਿਸਯਂ ਵਾ ਕਙ੍ਖਂ ਤਰਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਤਨ੍ਤਿ, ਪਾਲ਼ਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਨਯਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਗਤਿਯਾ ਛਵਿਂ ਛਾਯਂ ਅਨੁਗਤਾਤਿ ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾ. ਅਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਸਨ੍ਤਰਸਂਕਿਣ੍ਣਦੋਸਵਿਰਹਿਤਤਾਯ ਵਿਗਤਦੋਸਾ, ਤਾਦਿਸਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਂ –

‘‘ਸਾ ਮਾਗਧੀ ਮੂਲਭਾਸਾ, ਨਰਾ ਯਾਯਾ’ਦਿਕਪ੍ਪਿਕਾ;

ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਚਸ੍ਸੁਤਾਲਾਪਾ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਚਾਪਿ ਭਾਸਰੇ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਭਾਸਂ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਲਿਖਨਵਸੇਨ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਦਦੋਸਾਭਾਵਮਾਹ.

ਸਮਯਂ ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਮਵਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਦੋਸਾਭਾਵਮਾਹ. ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇ ਥੇਰਵਾਦਾਪਿ ਇਧ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਕੇਸਂ ਪਨ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਥੇਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਏਤੇਨ ਰਾਹੁਲਾਚਰਿਯਾਦੀਨਂ ਜੇਤਵਨਵਾਸੀਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸੀਨਿਕਾਯਾਨਂ ਸਮਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਥਿਰੇਹਿ ਸੀਲਸੁਤਝਾਨਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਥੇਰਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਥੇਰਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੨). ਅਪਿਚ ਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਥਿਰਕਰਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ. ਯਥਾਹ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ –

‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਅਹਿਂਸਾ ਸਂਯਮੋ ਦਮੋ;

ਸ ਵੇ ਵਨ੍ਤਮਲੋ ਧੀਰੋ, ‘ਥੇਰੋ’ਇਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੨੬੦);

ਤੇਸਂ. ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਆਗਤਾ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਥੇਰਵਂਸੋ, ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਜ੍ਜਲਨਤੋ ਤਂ ਪਕਾਰੇਨ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਪਦੀਪਸਦਿਸਾਤਿ ਥੇਰਵਂਸਪਦਿਪਾ. ਵਿਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਨਿਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਗਣ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖੀਲਮਦ੍ਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨੀਕਥਾ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਸਣ੍ਹੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸਯਂ ਞਾਣਂ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਛੇਕੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ. ਮਹਾਮੇਘਵਨੇ ਠਿਤੋ ਵਿਹਾਰੋ ਮਹਾਵਿਹਾਰੋ, ਯੋ ਸਤ੍ਥੁ ਮਹਾਬੋਧਿਨਾ ਵਿਰੋਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਸਨਸੀਲਾ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ, ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਸਮਯਂ ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਿਥੇਰਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤੋ, ਤਤੋਯੇਵ ਅਵਿਪਰਿਤੋ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਸਮਯਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭੂਤਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਭਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਕਤ੍ਥ ਵੁਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਆਭਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਕਭਾਵਤੋ ਚ ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਧੁਜਨਤੋਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਵਾਸੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਸੁਕਰਤਾਯ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਮੇਵ, ਅਪਿ ਤੁ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਸਾਸਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹਿ ਠਿਤਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਠਿਤਿ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਤੇਸਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਪਨ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ, ਤਦਤ੍ਥੇਨ ਚ ਚਿਰਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਚ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਦਤ੍ਥੋਪਿ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਵਿਪਰੀਤਸ੍ਸ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਯਭਾਵਮੁਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਸੁਨੀਤੋ, ਇਮੇ ਖੋ…ਪੇ… ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੨੧).

ਏਵਂ ਪਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਮਹਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਗਨ੍ਥਗਰੁਕਭਾਵਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਮਾਹ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਤਂ ਵਿਚਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਦਟ੍ਠਕਥਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਦੇਕਦੇਸਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਥਿਕਾਨਂ ਉਪਦੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਧਮ੍ਮੇ ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਕਥਾਤਿ ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸੀਲਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ. ਧੁਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਙ੍ਗਾਦਯੋ ਤੇਰਸ ਕਿਲੇਸਧੁਨਨਕਧਮ੍ਮਾ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਯੋਗਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨਾਮਾਨਿ ਧਮ੍ਮਜਾਤਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਤਿਂ ਸੇਵ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਾਗਤਾਨਿਪਿ ਦ੍ਵੇਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਰਿ ਯਾਵਿਧਾਨਸਹਿਤੋਤਿ ਰਾਗਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਾਦਿਵਿਧਾਨੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਝਾਨਂ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਤਦਪਿ ਉਭਯਂ ਝਾਨਮੇਵ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਾਨਂ ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੫੧) ਆਗਤਨਯੇਨ ਏਕਵਿਧਾਦਿਨਾ ਭੇਦੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਕਲਯਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ, ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਂ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਕਲਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਰਿਯਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਭਾਵਸਾਧਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਰਿਯਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ. ਅਵਿਤਥਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਰਣੀਯਤ੍ਤਾ, ਅਵਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਾਨਿ, ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਮੁਪਕਾਰਕਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾ ਤਥਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਸ੍ਸ ਚ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤਾਯ ਨਿਪੁਣਾ, ਏਕਤ੍ਤਾਦਿਨਯਸਹਿਤਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨਿਪੁਣਨਯਾ’’ਤਿ. ਪਦਤ੍ਤਯਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦੇਸਨਾਯ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀਸੁ ਆਗਤਨਯਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਵਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਨ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾ. ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਪਾਯੋ ਤਂਤਦਤ੍ਥਾਨਂ ਅਵਬੋਧਸ੍ਸ, ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ. ਪਬਨ੍ਧੋ ਵਾ ਦੀਘਭਾਵੇਨ ਪਕਤਿਮਗ੍ਗਸਦਿਸਤ੍ਤਾ, ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਇਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਸਮਾਪਨੇ ਯਥਾਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਨਾਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ. ਪਦਤ੍ਥਸਂਕਿਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਸੇਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ ਵਾ ਏਤਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਤੋ. ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਂ, ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨ ਪਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਇਧ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਕਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਚਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚ ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਵਮ੍ਪਿ ਏਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਆਗਮਾਨਮਤ੍ਥਂ ਨ ਪਕਾਸੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਸਬ੍ਬੋਪੇਸੋ ਇਧ ਵਿਚਾਰਿਤਬ੍ਬੋਯੇਵਾਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ਤਥਾ ਅਵਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਗਮਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣੇ, ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਆਗਮੇਸੁ. ਯਥਾਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਯਂ ਯਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਦੇਸਿਤਾਨੁਰੂਪਂ ਵਾ. ਅਪਿ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਕੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਯਂ ਯਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਭਾਸਿਤਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਮਿਨਾਵ ਕਾਰਣੇਨ, ਇਦਮੇਵ ਵਾ ਕਾਰਣਂ ਮਨਸਿ ਸਨ੍ਨਿਧਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਏਸਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਤਿ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਤਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਞਾਣੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ. ਏਤਾਯਾਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਨਾਮ ਏਤਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਗਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨੀਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਚ ਤਦਵਸੇਸਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਾਗਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਾਧਾਰਣਾ ਸਮਾਨਾਪਿ ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮੇਵ ਆਗਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਇਤਿ ਸੋਲ਼ਸਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਵਿਧੇਨ ਨਯੇਨ ਪਣਾਮਾਦਿਕਂ ਪਕਰਣਾਰਮ੍ਭਵਿਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਵਿਭਾਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ ਸੁਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਸੁਵਿਞ੍ਞਾਪਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸ ਆਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਸੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਂ ਵਿਭਾਗੋਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਦੀਘਾਗਮਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ਯੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ. ਏਵਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਦਿਸੋਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦੂਰਵਚਨਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਵਿਯ ‘‘ਦੀਘਾਗਮਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਸਨ੍ਨਵਚਨਮ੍ਪਿ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਂ ਵਿਯ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਸਮ੍ਮੁਖਂ ਵਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਂ ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਵਿਰੋਧਨਤੋ. ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਵਗ੍ਗੋ. ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਨਿਦਾਨਮਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿਭਾਵੋ ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਆਗਮੇਸੁ ਦੀਘਾਗਮੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇਵ ਵਚਨਕ੍ਕਮਮਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਅਪਿਚ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਤ੍ਤਾ ਦੀਘਾਗਮੋਵ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਸਦ੍ਧਾ ਹਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੀਜਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਬੀਜਂ ਤਪੋ ਵੁਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯੭; ਸੁ. ਨਿ. ੭੭). ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਤਾ ਚਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯੇਵ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਕਤਿਪਯਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹਤਾਯ ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਪਰਿਮਾਣਤਾਯ ਚ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਸੁਖਤੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ, ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਭਾਣਵਾਰਪਰਿਮਾਣੋ ਚ. ਸੀਲਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਪਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਆਦਿ ਸੀਲਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਹ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੬੯). ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਕਥਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਸ੍ਸ ਨਿਰਵਸੇਸਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਜਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਪਿਟਕੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸਦਿਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬਂ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਿਦਾਨਂ ਪਨ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਕਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇਤਿ ਪਨ ਕਾਲਨ੍ਤਿ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਾਨਿ ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ’’ਤਿ ਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਤਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ਯਸ੍ਸਂ ਵਾ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤ੍ਤਾ ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯਪਿ ਇਧ ਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਚੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ…ਪੇ… ਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾਤਿ ਏਤੇਨ ਨਨੁ ਸਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਤਨ੍ਤਿਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਧ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯਦਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਤਾ ਚ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਾਲੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਨਿਦਾਨ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਪਨ ਏਤੇਨ ਨਿਦਾਨਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਤਾ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਰਿਹਰਤਿ. ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਚੇਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿ, ਏਸਾ ਚ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਉਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥੋ ਵਾ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ, ਉਪਞ੍ਞਾਸੋਤਿ ਚ ਵਾਕ੍ਯਾਰਮ੍ਭੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਗਨ੍ਥਕਾਰਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਪਰਂ ਵਤ੍ਤੁਮਾਰਭਨ੍ਤਾਨਂ ਚ-ਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ. ਯਂ ਪਨ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ ਟੀ. ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ), ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਦਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਦਿ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਚ-ਕਾਰੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋਯੇਵ ਪਠਮਸਦ੍ਦੇਨੇਵ ਅਞ੍ਞਾਸਂ ਦੁਤਿਯਾਦਿਸਙ੍ਗੀਤੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯਾਦਿਮੁਪਾਦਾਯ ਹਿ ਪਠਮਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਦੀਘਾਦਿਮੁਪਾਦਾਯ ਰਸ੍ਸਾਦਿਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਵਿਯ. ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਾਯਨਂ ਕਥਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਏਤੇਨ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਠਪਿਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਪੂਜਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਮਹਤੀ ਸਙ੍ਗੀਤਿ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਪਠਮਾ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਸਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾਵਾਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥਾਰੁਲ਼੍ਹਮਤ੍ਤੇਨ ਇਧ ਸੋਤੂਨਂ ਨਿਦਾਨਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਰੁਚਿਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਵਿਦਿਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਤਦਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪਵਤ੍ਤਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸਰਣਾਦਿਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਭੂਤਾਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਭਗਵਤੋ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੋਧੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨ ੧; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ; ਉਦਾਨ ਅਟ੍ਠ. ੧੮) ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਲੋਮਨਤੋ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾ ਕਿਰਿਯਾਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਵਿਨਯਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵਾਸਨਾਭਾਗਿਯਮੇਵ ਜਾਤਂ, ਨ ਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ, ਨ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਤਪੁਸ੍ਸਭਲ੍ਲਿਕਾਨਂ ਸਰਣਦਾਨਂ ਵਿਯ. ਏਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇਵ ਮਰਿਯਾਦਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਣਾ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨਪੇਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਚਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਞਾਯੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿਪਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ –

‘‘ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਚਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਚਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੪੦, ੪੧).

ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਤਥਾ. ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪਵਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਮ, ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਫਲਾਧਿਗਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੫.੧੦੮੧-੧੦੮੮; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੪੦). ਇਧ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਯਾਵਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਸੁਭਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਵਿਨਯਨਂ ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਭਿਵਿਧਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋਯੇਵ ਵਿਨੇਸੀਤਿ. ਕਤਂ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਂ ਯੇਨਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚੇ ਭਗਵਤਿ ਲੋਕਨਾਥੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਸੇਸਿਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸਾਵਕੇਹਿ ਵਿਨੀਤਾਪਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਭਗਵਤਾਯੇਵ ਵਿਨੀਤਾ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾਵਕਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਚ ਨ ਤਾਵ ਵਿਨੀਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚੇ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਤੇਸਂ ਵਿਨਯਨੁਪਾਯਸ੍ਸ ਸਾਵਕੇਸੁ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਪਾਪਿਮ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਵ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਾਵਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨੀਤਾ ਵਿਸਾਰਦਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਧਮ੍ਮਧਰਾ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮; ਉਦਾ. ੫੧).

‘‘ਕੁਸਿਨਾਰਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਦੇਸਕਾਲਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਗਾਹਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਲੋਕੇ ਜਾਤਸਂਵਦ੍ਧਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਸੁਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚਰਿਮਭਵੇ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਗਰਂ ਕੁਸਹਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਸਂ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਮਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕੁਸਿਨਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਉਪਵਤ੍ਤਨੇ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਸਾਲਵਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਉਪਵਤ੍ਤਨਭੂਤੇ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਨਂ ਸਾਲਵਨੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਾਲਵਨਂ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਿਤੁਕਾਮਾ ਉਯ੍ਯਾਨਤੋ ਉਪਚ੍ਚ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਉਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਯਂ ਥੂਪਾਰਾਮੋ, ਏਵਂ ਤਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਕੁਸਿਨਾਰਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਥੂਪਾਰਾਮਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਨਮਗ੍ਗੋ ਪਾਚੀਨਮੁਖੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਉਯ੍ਯਾਨਤੋ ਸਾਲਪਨ੍ਤਿ ਪਾਚੀਨਮੁਖਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ‘‘ਉਪਵਤ੍ਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਤਂ ਸਾਲਵਨਮੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਉਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਂ ਜਾਤਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਮਕਸਾਲਾਨਮਨ੍ਤਰੇਤਿ ਯਮਕਸਾਲਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ ਭਗਵਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੀਸਭਾਗੇ ਏਕਾ ਸਾਲਪਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਪਾਦਭਾਗੇ ਏਕਾ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਕੋ ਤਰੁਣਸਾਲੋ ਸੀਸਭਾਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਪਾਦਭਾਗਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਮਕਸਾਲਾਨਮਨ੍ਤਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਯਮਕਸਾਲਾ ਨਾਮ ਮੂਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਟਪਪਤ੍ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਿਬ੍ਬੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸਾਲਾ’’ਤਿਪਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾ ਇਤਿ ਚਨ੍ਦੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਤਿਯਾ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਦਾ ਸਬ੍ਬਕਲਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਏਵ ਮਾਤਿ ਪੁਣ੍ਣਮਾ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਮੋ ਸਿਵੋ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਚੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਤਭਾਸਾਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਓਕਾਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਵਾਚਕ ਮ-ਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਵਿਸਾਖਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣਮਾ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮੋ, ਸੋਯੇਵ ਦਿਵਸੋ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਪਚ੍ਚੂਸਤਿ ਤਿਮਿਰਂ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੂਸੋ, ਪਤਿ-ਪੁਬ੍ਬੋ ਉਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਰੁਜਾਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਸੋਯੇਵ ਸਮਯੋਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਕਾਲਵਿਸੇਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇ ਈਦਿਸੇ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਸਮਯੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਉਪਾਦੀਯਤੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹੀਤਿ ਉਪਾਦਿ, ਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਂ. ਸੋ ਪਨ ਉਪਾਦਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨੇ ਅਨੋਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਇਧ ਖਨ੍ਧਮਚ੍ਚੁਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨੇ ਓਸ੍ਸਟ੍ਠੋਨ ਸੇਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਉਪਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸੇਸੋ, ਉਪਾਦਿਸ੍ਸ ਵਾ ਸੇਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਤਂ ਸਭਾਵਧਾਰਣਤੋ ਧਾਤੁ ਚਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਯਾ ਹਿ ਕਾਰਣਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਚਾਯਂ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਮਂ ਪਕਾਰਂ ਭੂਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਲਕ੍ਖਣੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯਾ’’ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਵ ਵਿਸੇਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤਂ ਭਗਵਾ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਸਹਚਰਣਤੋ. ਤਂਸਹਚਰਣੇਨ ਹਿ ਭਗਵਾਪਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਮਂ ਪਕਾਰਂ ਪਤ੍ਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਲਕ੍ਖਣੇ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਿਰਿਯਾਯ ਤਤਿਯਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਤਿ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨੇਨ ਪਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੧੨). ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭੂਤਾਯਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਉਪਡ੍ਢੁਲ੍ਲਿਖਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹੀਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਵਚਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਤੁਲ੍ਲਿਖਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨) ਏਸਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇਤਿ ਜੇਟ੍ਠਮਾਸਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮੀਦਿਵਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਨ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ, ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਸੇਸਨਂ ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਸ੍ਸ ਕਾਲਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਵਿਸੇਸਨਭਾਵਤੋ. ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸਤੋ ਹਿ ਪੁਰਿਮਤਰਦਿਵਸੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਮਾਗਮਨਮਤ੍ਤੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਪਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨੀਯਂ. ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ. ਸੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘੋ ਕਿਂ ਪਰਿਮਾਣੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਮੇਵੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਸਮਾਸੋ ਚ ਤਦ੍ਧਿਤੋ ਚ, ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥੇਸੁ ਵਿਸੇਸਕਾ;

ਪਸਿਦ੍ਧਿਯਨ੍ਤੁ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਤੇਲਂ ਸੁਗਤਚੀਵਰਂ.

ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਮਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਮੇਵੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਚ ਏਦਿਸੇਸੁ ਸਮਾਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਸਦ੍ਦਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞਪਦਨ੍ਤਰਾਭਾਵੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਿਯ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸ ਗਮਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦੇ ਅਵਯਵੀਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਥੇਰਸਦ੍ਦੇਤਿ. ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤ੍ਤਕਾਤਿ ਗਣਨਪਥਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੇਲ਼ੁਵਗਾਮੇ ਵੇਦਨਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾਹੁ –

‘‘ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖਵੋ;

ਥੇਰੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਵ, ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ ਤਦਾ ਅਹੂ’’ਤਿ.

ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਮਹਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ’’ਤਿ ਉਰੁਵੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਨਦੀਕਸ੍ਸਪੋ ਗਯਾਕਸ੍ਸਪੋ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਇਮੇ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕੇ ਥੇਰੇ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਤ੍ਤ ਅਹਾਨਿ ਸਮਾਹਟਾਨਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ. ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਮਾਸਜਾਤੋ’’ਤਿ, ਅਨ੍ਤਤ੍ਥਅਞ੍ਞਪਦਸਮਾਸੋਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਸੁਭਦ੍ਦੇਨ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਭਦ੍ਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਮਤ੍ਤਂ, ਵੁਡ੍ਢਕਾਲੇ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ਸੁਭਦ੍ਦਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦੀਹਿ ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਕਰੋਤਿ. ‘‘ਅਲਂ ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਵਾਯ ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਦਿਟ੍ਠਆਜੀਵਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਨਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਏਵਮਾਹਾਤਿ? ਭਗਵਤਿ ਆਘਾਤੇਨ. ਅਯਂ ਕਿਰੇਸੋ ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਗਤੇ ਆਤੁਮਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ (ਮਹਾਵ. ੩੦੩) ਨਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕੋ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਭਗਵਤਿ ਕੁਸਿਨਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਤੁਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ‘‘ਭਗਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਗਤਕਾਲੇਯਾਗੁਦਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਾਮਣੇਰਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੇ ਦ੍ਵੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਏਤਦਵੋਚ ‘‘ਭਗਵਾ ਕਿਰ ਤਾਤਾ ਆਤੁਮਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਾਤਾ, ਖੁਰਭਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਵਾ ਪਸਿਬ੍ਬਕੇਨ ਵਾ ਅਨੁਘਰਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਥ, ਲੋਣਮ੍ਪਿ ਤੇਲਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਮ੍ਪਿ ਖਾਦਨੀਯਮ੍ਪਿ ਸਂਹਰਥ, ਭਗਵਤੋ ਆਗਤਸ੍ਸ ਯਾਗੁਦਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਂਸੁ. ਅਥ ਭਗਵਤਿ ਆਤੁਮਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਭੁਸਾਗਾਰਕਂ ਪਵਿਟ੍ਠੇ ਸੁਭਦ੍ਦੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਮੇ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੂਪਕਰਣਾਨਿ ਗਾਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰੇ ਉਦ੍ਧਨਾਨਿ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਕਾਲ਼ਕਂ ਕਾਸਾਵਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਤਾਦਿਸਮੇਵ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਦਂ ਕਰੋਥ, ਇਦਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਭੋਜ੍ਜਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਸਿ. ਭੋਜ੍ਜਯਾਗੁ ਨਾਮ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤਬ੍ਬਯਾਗੁ, ਤਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਿਮਧੁਫਾਣਿਤਮਚ੍ਛਮਂਸਪੁਪ੍ਫਫਲਰਸਾਦਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਾਦਨੀਯਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਵਿਸਤਿ. ਕੀਲ਼ਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਸੀਸਮਕ੍ਖਨਯੋਗ੍ਗਾ ਹੋਤਿ ਸੁਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਾ.

ਅਥ ਭਗਵਾ ਕਾਲਸ੍ਸੇਵ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਆਤੁਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ. ਅਥ ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ ‘‘ਭਗਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਤਿ, ਤਯਾ ਕਸ੍ਸ ਯਾਗੁ ਪਟਿਯਾਦਿਤਾ’’ਤਿ. ਸੋ ਯਥਾਨਿਵਤ੍ਥਪਾਰੁਤੇਹੇਵ ਤੇਹਿ ਕਾਲ਼ਕਕਾਸਾਵੇਹਿ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਦਬ੍ਬਿਞ੍ਚ ਕਟਚ੍ਛੁਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਯ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ ਯਾਗੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤੋ ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੩੦੪) ਆਗਤਨਯੇਨ ਭਗਵਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸੁਤ੍ਵਾ ਚ ਤਂ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਮਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਖੁਰਭਣ੍ਡਪਰਿਹਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭੋਜਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੇਹੇਵ ਵੀਤਿਨਾਮਿਤਾ, ਇਦਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਂ ਇਮਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਾਨਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਪਾਯੇਸ੍ਵੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਪੇਥ ਮਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਅਗਮਾਸਿ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨਾਪਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹਿਤਂ. ਸੁਭਦ੍ਦੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹਿਣ੍ਡਤਿ, ਸਚੇ ਨ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸ, ਪਕ੍ਕਾਹਾਰੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਚਿਰਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਇਦਞ੍ਚ ਮਮ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਨ ਨਾਸਿਤਂ, ਅਹਿਤਕਾਮੋ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲੇ ਧਰਮਾਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਏਵਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਸਚੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਾਮਿ, ਮਮਂਯੇਵ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਜ੍ਜ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਵਿਯ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਏਵਮਾਹ. ਥੇਰੋ ਪਨ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਹਦਯੇ ਪਹਾਰਂ ਵਿਯ, ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਤਿਤਸੁਕ੍ਖਾਸਨਿਂ ਵਿਯ (ਸੁਕ੍ਖਾਸਨਿ ਵਿਯ ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੨੩੨) ਮਞ੍ਞਿ, ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋ ਚਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ, ਅਜ੍ਜਾਪਿਸ੍ਸ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਰੀਰਂ ਧਰਤਿਯੇਵ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਭਗਵਤਾ ਆਰਾਧਿਤਸਾਸਨੇ ਨਾਮ ਏਵਂ ਲਹੁਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਾਪਂ ਕਸਟਂ ਕਣ੍ਟਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਲਂ ਖੋ ਪਨੇਸ ਪਾਪੋ ਵਡ੍ਢਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏਵਰੂਪੇ ਸਹਾਯੇ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨਂ ਓਸਕ੍ਕਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋ ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਇਮਂ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਇਧੇਵ ਪਿਲੋਤਿਕਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਛਾਰਿਕਾਯ ਓਕਿਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇਵ ਸਾਵਕਾ ਵਿਵਦਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਧਿਵਾਸੇਮਿ ਤਾਵ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਸਦਿਸੋ, ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਾਤੇਨ ਪਹਟਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਯਤੋ ਵਾ ਤਤੋ ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਏਵਰੂਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਵਿਨਯੇ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਏਕੋ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰਾ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਭੂਮਨ੍ਤਰਾਨਿ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਮੂਲੇ ਨਟ੍ਠੇ ਪਿਸਾਚਸਦਿਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਦਲ਼੍ਹਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਵਿਯ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਤਦਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਮਯ੍ਹਂ ਤੀਣਿ ਗਾਵੁਤਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਤੀਹਿ ਓਵਾਦੇਹਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੯, ੧੫੦, ੧੫੧) ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਕਾਸਿ, ਕਾਯਤੋ ਚੀਵਰਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸਿ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਕਲਸਾਸਨਰਤਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸਿ, ਮਾਦਿਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੇ ਅਯਂ ਪਾਪੋ ਸਾਸਨੇ ਵਡ੍ਢਿਂ ਮਾ ਅਲਤ੍ਥ, ਯਾਵ ਅਧਮ੍ਮੋ ਨ ਦਿਪ੍ਪਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਪਟਿਬਾਹਿਯ੍ਯਤਿ, ਅਵਿਨਯੋ ਨ ਦਿਪ੍ਪਤਿ, ਵਿਨਯੋ ਨ ਪਟਿਬਾਹਿਯ੍ਯਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਨ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਨ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਵਿਨਯਵਾਦਿਨੋ ਨ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਨਯਵਾਦਿਨੋ ਨ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਹੋਨਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਥੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਥਾਯਂ ਪਾਪੋ ਸਯਮੇਵ ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਨ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸਨਂ ਇਦ੍ਧਞ੍ਚੇਵ ਫੀਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸੋ ‘‘ਏਵਂ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍ਵਾ ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਲਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਂ, ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਵੁਸੋਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪਤਿ. ਮਾ ਸੋਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲਵਸੋਕੇਨ ਮਾ ਸੋਕਮਕਤ੍ਥ. ਮਾ ਪਰਿਦੇਵਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾਚਾਯ ਮਾ ਵਿਲਾਪਮਕਤ੍ਥ. ‘‘ਪਰਿਦੇਵਨਂ ਵਿਲਾਪੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸੋਚਨਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸੁਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨ ਮਹਾਸਮਣੇਨਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਸ੍ਮਾਵਚਨਸ੍ਸ ਵਾ ਨਾਬ੍ਯਪ੍ਪਦੇਸੋ. ‘‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ’’ਤਿ ਪਦੇ ਪਨ ਕਤ੍ਤਰਿ ਤਤਿਯਾਵਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਉਭਯਾਪੇਕ੍ਖਞ੍ਹੇਤਂ ਪਦਂ. ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਚ ਹੋਮਾਤਿ ਤਂਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ, ‘‘ਤਦਾ’’ਤਿ ਸੇਸੋ. ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ ਵਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ, ਅਹੁਮ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਕੋਧਾਦਿਵਸੇਨ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਂ;

ਞਾਣਮੋਹਿਤਭਾਰਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਸਞ੍ਞਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ);

ਅਞ੍ਞਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਈਦਿਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਤ੍ਥੇਰਪ੍ਪਮੁਖਗਣਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਠਾਨਂ, ਹੇਤੁ. ਖੋਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇ. ਪਨਾਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇ, ਏਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵ, ਨੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ, ਯੇਨ ਠਾਨੇਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਦੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਪਾਪੇਨ ਲਾਮਕੇਨ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂ. ਅਤੀਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕਂ ਯਥਾ ‘‘ਬਹੁਕਤ੍ਤੁਕੋ’’ਤਿ. ਪਧਾਨਂ ਵਚਨਂ ਪਾਵਚਨਂ. ਪਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਪਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ, ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਵਦਤੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਲਜ੍ਜਿਪਕ੍ਖਂ. ‘‘ਯਾਵ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਸਾਸਨਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ, ਸਾਧਕਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪਦਮਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਵ ਚ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇਨ ਭਗਵਤਾ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਗਮਵਸੇਨ ਦਲ਼੍ਹਿਜੋਤਕੋ. ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਦੇਸਿਤੋ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਚ. ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪਨਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇ ਠਪਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਵਿਨਯੋਪਿ ਦੇਸਿਤੋ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਚ. ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪਨਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਠਪਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰਿਯਾਦ੍ਵਯੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੋਤਿ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ. ਮਮਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਮਮ ਅਚ੍ਚਯਕਾਲੇ. ‘‘ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਹਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਵਾ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਮਮ ਅਚ੍ਚਯਹੇਤੁ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੧੬). ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥਸਾਧਕਂ ਯਥਾ ‘‘ਨੇਤ੍ਤੇ ਉਜੁਂ ਗਤੇ ਸਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੦.੯੦, ੯੩). ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਮਯਾ ਵੋ ਠਿਤੇਨੇਵ ‘‘ਇਦਂ ਲਹੁਕਂ, ਇਦਂ ਗਰੁਕਂ, ਇਦਂ ਸਤੇਕਿਚ੍ਛਂ, ਇਦਂ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਂ, ਇਦਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਇਦਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਂ, ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਯਂ ਗਣਸ੍ਸ, ਅਯਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤਾਵਸੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰੋ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੋ ਮਹਾਵਿਨਯੋ ਨਾਮ ਦੇਸਿਤੋ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਵੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਵੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੁਸਾਸਨਤੋ. ਠਿਤੇਨੇਵ ਚ ਮਯਾ ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ ਤਂਤਂਚਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸਾਸਨਤੋ, ਠਿਤੇਨੇਵ ਚ ਮਯਾ ‘‘ਇਮੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੧੬), ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਨਵ ਹੇਤੂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ, ਸਤ੍ਤ ਫਸ੍ਸਾ, ਸਤ੍ਤ ਵੇਦਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਤ੍ਤ ਚੇਤਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਲੋਕਿਯਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ’’ਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਞਾਯਮਾਨਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਸਮ੍ਬੋਧਾਵਹਤ੍ਤਾ. ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋ ਯਾਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ‘‘ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਨਿਕਾਯਾ, ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਮਹਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਏਕੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਪਨਿਦਾਨਿ ਏਕੋਵ ਓਵਦਾਮਿ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਓਵਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਓਵਾਦਾਨੁਸਾਸਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋਤਿ.

ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ. ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਮਿਤੁਮਲਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ, ਅਦ੍ਧਾਨਗਾਮਿ ਅਦ੍ਧਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਰਂ ਠਿਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਇਦਂ ਸਾਸਨਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਯਦਿ ਪਨਾਹਂ ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਂ, ਸਾਧੁ ਵਤਾਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਵਿਸੇਸਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤਨਾਕਾਰਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਞ੍ਚਾਹਂ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਞ੍ਚਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ, ਤੇਨ ‘‘ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਗ੍ਗਹਣਂ, ਪਸਂਸਨਞ੍ਚ ਪਰਾਮਸਤਿ. ‘‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪਨ ਵਚਨਂ ਭਗਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਙ੍ਘਾਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਵਣ੍ਣੇਨ ਪਾਣਿਨਾ ਅਨ੍ਤਨ੍ਤੇਨ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਆਹ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ –

‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ ਆਵੁਸੋ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਂ ‘ਇਧ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ ਨਿਸੀਦਤੁ, ਯਂ ਮਮਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਖੋ ਆਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ, ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਮਂ ਆਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ ‘ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤ੍ਯਾਯਂ ਕਸ੍ਸਪ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟੀ’ਤਿ. ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ. ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਕਸ੍ਸਪ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ. ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ. ਸੋ ਖ੍ਵਾਹਂ ਆਵੁਸੋ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦਾਸਿਂ, ਅਹਂ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪).

ਤਤ੍ਥ ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤ੍ਯਾਯਨ੍ਤਿ ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤੇ ਅਯਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹਾਤਿ? ਥੇਰੇਨ ਸਹ ਚੀਵਰਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤੁਕਾਮਤਾਯ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤੁਕਾਮੋ ਜਾਤੋਤਿ? ਥੇਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤੁਕਾਮਤਾਯ. ਕਿਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਪਨਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਨ ਚਿਰਂ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ‘ਕਸ੍ਸਪੋ ਪਨ ਵੀਸਵਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕੋ, ਸੋ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣਿਗੁਹਾਯਂ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਮ ਸਾਸਨਂ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਨਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ, ਏਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸੁਸ੍ਸੁਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮਾਹ. ਥੇਰੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਵਾ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵਣ੍ਣੇ ਕਥਿਤੇ ‘‘ਇਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਕਸ੍ਸਪਾਤਿ ਕਸ੍ਸਪ ਤ੍ਵਂ ਇਮਾਨਿ ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਪਾਰੁਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਵਦਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਨ ਕਾਯਬਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਰਣਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਵਮਾਹ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਹਂ ਇਮਂ ਚੀਵਰਂ ਪੁਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਦਾਸਿਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਆਮਕਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਸੁਸਾਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤੇਹਿ ਪਾਣਕੇਹਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ ਤੇ ਪਾਣਕੇ ਵਿਧੁਨਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਅਰਿਯਵਂਸੇ ਠਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਇਮਂ ਚੀਵਰਂ ਗਹਿਤਦਿਵਸੇ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਮਹਾਪਥਵੀ ਮਹਾਵਿਰਵਂ ਵਿਰਵਮਾਨਾ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਆਕਾਸਂ ਤਟਤਟਾਯਿ, ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਦੇਵਤਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਂਸੁ, ਇਮਂ ਚੀਵਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਜਾਤਿਪਂਸੁਕੂਲਿਕੇਨ ਜਾਤਿਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਜਾਤਿਏਕਾਸਨਿਕੇਨ ਜਾਤਿਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ. ਥੇਰੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਅਤਕ੍ਕਯਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਮੇਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਸੁਗਤਚੀਵਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਸਿਂ. ਏਵਂ ਪਨ ਚੀਵਰਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੇਰੇਨ ਪਾਰੁਪਿਤਚੀਵਰਂ ਭਗਵਾ ਪਾਰੁਪਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਚੀਵਰਂ ਥੇਰੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਹਾਪਥਵੀ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਨ੍ਨਦਨ੍ਤੀ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ.

ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨੀਤਿ ਮਤਕਲ਼ੇਵਰਂ ਪਰਿਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਛਡ੍ਡਿਤਾਨਿ ਤੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤੇ ਕਿਮੀ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਾਣਵਾਕਮਯਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀਵਰਾਨਿ. ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਵਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਕਮੇਵ ਤਂ ਚੀਵਰਂ, ਅਨੇਕਾਵਯਵਤ੍ਤਾ ਪਨ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਕਾਮਾਚਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਕਸ੍ਸਪ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨਾਞ੍ਞੇਨ. ਨ ਹਿ ਕੇਵਲਂ ਸਦ੍ਦਤੋਯੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਅਤ੍ਥਪਕਰਣਾਦਿਨਾਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ – ਸਦ੍ਦਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ‘ਚੀਵਰੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾ’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਸ ਯੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਦੂਰਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਂ;

ਅਤ੍ਥਤੋ ਹ੍ਯਸਮਾਨਾਨਂ, ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਮਕਾਰਣਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨੀਯਂ. ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਸਹਾਦਿਯੋਗਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ. ਸਮਾਨਂ ਧਾਰਣਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣੋ, ਤਾਦਿਸੋ ਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੋ, ਤੇਨ. ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨ ਚ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨ ਚ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਇਦਾਨਿ –

‘‘ਅਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਾਵਦੇ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਯਾਵਦੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੨) –

ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪਭੇਦੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਤ੍ਥਾਯ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੧) ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਮਿਮਂ ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ, ਆਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਾਵਦੇਵ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ਮਜ੍ਝਿਮਗਣ੍ਠਿਪਦੇ, ਚੂਲ਼ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚ ‘‘ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਾਵਦੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਾਵਦੇ ਆਕਙ੍ਖਾਮੀਤਿ ਯਾਵਦੇਵ ਇਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨.੧੫੨) ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਂ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਯਾਵਦੇਵਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ‘ਯਾਵਦੇ’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਯਾਵਦੇਵਾ’’ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਿ ਚ ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਵਿਹਰਿਤੁਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰਂ ਵੋਹਰਿਤੁਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰਂ ਵੋਹਰਾਮੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਠਾਨੇ ਚ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਯਥਾਲਾਭਨਯੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਤ੍ਤਕੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰੇ ਵਾ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰਾਮਿ ਚੇਵ ਵੋਹਰਾਮਿ ਚ, ਤਥਾ ਕਸ੍ਸਪੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਯਾਵਦੇਤਿ ‘ਯਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਰਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਭਿਞ੍ਞਾਠਾਨੇ ਚ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਸ੍ਸ ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ‘ਯਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੇਸਾਭਿਞ੍ਞਾਠਾਨੇ ਕਰਣਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਯਮਤ੍ਥੋ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਦੁਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਭੇਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾ ਨਾਮ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਵਂਸਞ੍ਞਿਤਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਸਹ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਯੋ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਚੇਤ੍ਥ ਆਦਿਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਤ੍ਤਾ. ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਭੂਤਾਨਂ, ਉਤ੍ਤਰੀਨਂ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਝਾਯੀਨਞ੍ਚੇਵ ਅਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ. ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਨਾ ਭਾਵਨਾਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਪਕਤਿਯਾਵ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵਾਵਹਨਤੋ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਨ ਝਾਨਾਦਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ, ਯਤ੍ਤਕੇ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੇ, ਯਤ੍ਤਕਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਚ ਵਲ਼ਞ੍ਜੇਮਿ, ਤਥਾ ਕਸ੍ਸਪੋਪੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਮਸਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪਨੇਨ. ਅਨੇਕਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਠਪਨਂ, ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਸੇਸਭਾਵੇਨ ਏਕਨ੍ਤਸਮਟ੍ਠਪਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਞ੍ਚ ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਸਂਸਾਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗਵਾ ਵਿਯ ਦੇਵਸਿਕਂ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਵਲ਼ਞ੍ਜੇਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ –

‘‘ਓਵਦ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਕਰੋਹਿ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ, ਅਹਂ ਵਾ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦੇਯ੍ਯਂ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ. ਅਹਂ ਵਾ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ’’ਤਿ –

ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਮਕਾਸਿਯੇਵਾਤਿ.

ਤਥਾਤਿ ਰੂਪੂਪਸਂਹਾਰੋ ਯਥਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਤਥਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ. ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾਤਿ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਪਾਣਿਂ ਆਕਾਸੇ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚੇਵ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਵਾ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਕੁਲੂਪਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਕੁਲੇਸੁ ਅਲਗ੍ਗਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚੇਵ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਸਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਯਂ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਕੁਲੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ‘ਲਭਨ੍ਤੁ ਲਾਭਕਾਮਾ, ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’ਤਿ. ਯਥਾ ਸਕੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਏਵਂ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ. ਏਵਰੂਪੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ. ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਕੁਲੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ‘ਲਭਨ੍ਤੁ ਲਾਭਕਾਮਾ, ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’ਤਿ. ਯਥਾ ਸਕੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਏਵਂ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੬).

ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਸੀਤਿ ਨੀਲੇ ਗਗਨਨ੍ਤਰੇ ਯਮਕਵਿਜ੍ਜੁਕਂ ਸਞ੍ਚਾਲਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇ, ਉਪਰਿਭਾਗੇ, ਉਭਤੋ ਚ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਪਾਣਿਂ ਸਞ੍ਚਾਲੇਸਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਤੇਪਿਟਕੇ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨੇ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਪਦਂ ਨਾਮ. ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਸਕਮਨੋ, ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਮਨੋ. ਸੁਮਨੋਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਨੋ, ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ‘ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਆਕਾਸੇ ਚਾਲਿਤਪਾਣੂਪਮਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ, ਅਸਯ੍ਹਭਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਯਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ, ਤਂ ਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾਦਪਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਚ ਖੋ ਏਵਂ ਕਾਤੁਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਮੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਸਂਸਨਮਾਹ ‘‘ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਾਯ ਚਾ’’ਤਿ, ਚਨ੍ਦਪਟਿਭਾਗਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਚ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਸਂਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਧਾਰਭੂਤਾਯ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨਵਕਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪੁਰਿਸੋ ਜਰੁਦਪਾਨਂ ਵਾ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯ ਪਬ੍ਬਤਵਿਸਮਂ ਵਾ ਨਦੀਵਿਦੁਗ੍ਗਂ ਵਾ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨਵਕਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ. ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਚਨ੍ਦੂਪਮੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨਵਕੋ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੬).

ਤਤ੍ਥ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾਤਿ ਚਨ੍ਦਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਕਿਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾਯ ਸਦਿਸਾਤਿ? ਨੋ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਗਗਨਤਲਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥਵਂ ਵਾ ਸਿਨੇਹਂ ਵਾ ਆਲਯਂ ਵਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ ਵਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਵਾ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਨ ਹੋਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਿਯੋ ਮਨਾਪੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏਵਂ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥਵਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੇਨ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਤਿ, ਆਲੋਕਂ ਫਰਤਿ, ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਵਿਧਮਨੇਨ, ਞਾਣਾਲੋਕਫਰਣੇਨ ਚ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿਪਿ ਨਯੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਨ੍ਥਵਾਦੀਨਮਕਰਣੇਨ ਕਾਯਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਪਕਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਅਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਚ੍ਚਨਵਕਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨਵਿਕਾਵ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਸਦਿਸਾ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗੇਹਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਨਂ ਘਰਸਾਮਿਕਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਭਾਤਰੋਪਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਗਤਾ ਏਵਂ ਵਿਚਰਿਂਸੂ’’ਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਭੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੋਯੇਵ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਜਨਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਨ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥਵਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯਾਨਿ ਵਾ ਸਂਵਿਦਹਤਿ, ਏਵਂ ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਘਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਪਸਨ੍ਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਨ੍ਥਵਾ ਤੇਸਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇ ਅਬ੍ਯਾਵਟਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਥਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾਤਿ ਨ ਪਗਬ੍ਭਾ, ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇਨ ਕਾਯਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ, ਚਤੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵਚੀਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ, ਅਨੇਕਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਨੋਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ ਚ ਵਿਰਹਿਤਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਜਰੁਦਪਾਨਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਕੂਪਂ. ਪਬ੍ਬਤਵਿਸਮਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ ਵਿਸਮਂ ਪਪਾਤਟ੍ਠਾਨਂ. ਨਦੀਵਿਦੁਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਦਿਯਾ ਵਿਦੁਗ੍ਗਂ ਛਿਨ੍ਨਤਟਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਜਰੁਦਪਾਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਓਲੋਕਨਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਥਾ ਪਨ ਅਨਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਤਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਤਤਿ, ਏਵਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲੇਸੁ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਤਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੀਲਪਾਦਭਞ੍ਜਨਾਦਿਕਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਪਤਤਿ, ਏਵਂ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇਵ ਕਾਯੇਨ, ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਵਾਚਾਯ, ਰਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ, ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲੇਸੁ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਸੀਲਸਦ੍ਧਾਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਪਾਦਹਤ੍ਥਕੁਚ੍ਛਿਸੀਸਾਨਿ ਨ ਭਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਰਾਗਕਣ੍ਟਕਾਦਯੋ ਨ ਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਸੁਖਿਤੋ ਯੇਨਕਾਮਂ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਸਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਅਯਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਦਪਥਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਂ ਏਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਾਯ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਸਂਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਧਾਰਭੂਤਾਯ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਚੇਵ-ਸਦ੍ਦੋ, ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਨ ਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਯਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਾਠੋ ਚ ਯੁਤ੍ਤਤਰੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦੂਪਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਮਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੨) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਕਿਮਞ੍ਞਂ ਆਣਣ੍ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨੇ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨੇ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ, ਪਸਂਸਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨੇ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਪਰਂ ਪਦਮਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਇਣਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਣਣੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਣਣ੍ਯਂ. ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਂ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਇਣਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਨਨੁ ਮਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਕਕਵਚਇਸ੍ਸਰਿਯਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਵਚੋ ਨਾਮ ਉਰਚ੍ਛਦੋ, ਯੇਨ ਉਰੋ ਛਾਦੀਯਤੇ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਚੀਵਰਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਗਹਣਂ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੁਲਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਨ੍ਤਿ ਕੁਲਵਂਸਸ੍ਸ ਕੁਲਪਵੇਣਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਂ. ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕੋਤਿ ਸਮਾਸੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਤ੍ਤੁਸਙ੍ਘਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਸਕਕਵਚਇਸ੍ਸਰਿਯਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨ ਕੁਲਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾ ਵਿਯ ਭਗਵਾਪਿ ਮਂ ਦੀਘਦਸ੍ਸੀ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕੋ ਮੇ ਅਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਗਣਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਚੀਵਰਦਾਨਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਸਿ ਨਨੁ, ਇਮਾਯ ਚ ਉਲ਼ਾਰਾਯ ਪਸਂਸਾਯ ਪਸਂਸਿ ਨਨੂਤਿ. ਇਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਂ, ਕਿਮਞ੍ਞਂ ਆਣਣ੍ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ, ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਤਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਹਾਤਿ ਕਿਂ ਆਹ, ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਕਿਂ ਆਹਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਵਾ ਯਂ ਵਚਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਹ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਚ ਯਥਾ ਤਂ ਗਙ੍ਗੋਦਕੇਨ ਯਮੁਨੋਦਕਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਉਦਾਹਰਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਕਾਮਾਚਾਰਤ੍ਤਾ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸਿ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ.

ਏਕਮਿਦਾਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਏਕਂ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਚ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਵਾਯਾਤਿ ਪਾਵਾਨਗਰਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਦੀਘਮਗ੍ਗੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦੀਘਪਰਿਯਾਯੋ ਹੇਤ੍ਥ ਅਦ੍ਧਾਨਸਦ੍ਦੋ. ਮਹਤਾਤਿ ਗੁਣਮਹਤ੍ਤੇਨਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤੇਨਪਿ ਮਹਤਾ. ‘‘ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਚ ਪਮਾਣਵਚਨੋ ‘‘ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੬) ਵਿਯ. ‘‘ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਆਹਤਾ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰੋ ਆਗਤੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਮਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਸਾ ਚੋਦਨਾ ਤਦਵਤ੍ਥਾਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਹਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿ ਮਹਤਰਾਤਿ ਗਨ੍ਥਗਰੁਤਾਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ ਆਦਿਅਨ੍ਤਮੇਵ ਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ ਆਵੁਸੋ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭) ਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭) ਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਂ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਪਾਲ਼ਿਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਹਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਤੋ ਪਰਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਵਚਨਮਾਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਹਾਗਣ੍ਠਿਪਦੇਪਿ ਹਿ ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਥੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤੋ ਪਰਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰੋ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਆਵੁਸੋ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਾਮ, ਪੁਰੇ ਅਧਮ੍ਮੋ ਦਿਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਮੇਵ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਸੁਭਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥੇਵੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਤਾਤਿ. ਪੁਰੇ ਅਧਮ੍ਮੋ ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਧਮ੍ਮੋ. ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਵਾ ਤਦਸਙ੍ਗਾਯਨਹੇਤੁਕੋ ਦੋਸਗਣੋਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ‘‘ਅਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੀਲਵਿਪਤ੍ਤਿਆਦਿਹੇਤੁਕੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਦੋਸਗਣੋ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਰੇ ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਪਿ ਨਾਮ ਦਿਪ੍ਪਤਿ. ਸਂਸਯਤ੍ਥੇ ਹਿ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਵ ਅਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸਨ੍ਨੇ ਹਿ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਅਯਂ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੋ. ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਦਿਪ੍ਪਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਹਿ ਅਨਾਗਤਤ੍ਥੇ ਅਯਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪਯੋਗੋ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਰਾ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਸਨ੍ਨਿਚ੍ਛਯੇ, ਤਥਾਤੀਤੇ ਚਿਰਤਨੇ;

ਕਾਲਦ੍ਵਯੇਪਿ ਕਵੀਹਿ, ਪੁਰੇਸਦ੍ਦੋ ਪਯੁਜ੍ਜਤੇ’’ਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ);

‘‘ਪੁਰੇਯਾਵਪੁਰਾਯੋਗੇ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਕਰਹਿ ਕਦਾ;

ਲਚ੍ਛਾਯਮਪਿ ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ.

ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ – ਪੁਰੇਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤੇ, ਯਥਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗੋ ‘‘ਪੁਰੇ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਮਗ੍ਗਗਮਨਨਯੇਨ ਅਨਾਗਤਕਾਲੋ ‘‘ਪੁਰੇ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਂਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪਯੋਗੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਬਾਹਿਯ੍ਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਅਧਮ੍ਮਵਿਪਰੀਤਵਸੇਨ, ਇਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਵਿਨਯੋਤਿ ਪਹਾਨਵਿਨਯਸਂਵਰਵਿਨਯਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਵਿਨਯੋ. ਵਿਨਯਵਾਦਿਨੋ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਠੋ, ਸੋ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਹਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਹ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਉਚ੍ਚਿਨਨੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਨ੍ਤਾ ਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਂ ਏਵਮਾਹਂਸੁ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਿਨਤੂ’’ਤਿ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਕਲ…ਪੇ… ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਭਵੇ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਪਨ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਗੁਣਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਕਲਂ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿਕਂ ਨਵਙ੍ਗਂ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਸਾਸੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਦੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ. ਨਵ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਨਵਙ੍ਗਂ, ਤਮੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਸਕਲਮੇਵ, ਨ ਏਕਦੇਸਨ੍ਤਿ ਤਥਾ. ਅਤ੍ਥਕਾਮੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਪੁਰਿਸਤ੍ਥਂ ਵਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਾ ਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ, ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਥਾ, ਤਾਦਿਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨ…ਪੇ… ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤ੍ਥ –

‘‘ਦੁਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;

ਅਨ੍ਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਏਕੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੇਕੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬੧; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੮੮; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੩੦); –

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਸਮਥਭਾਵਨਾਸਿਨੇਹਾਭਾਵੇਨ ਸੁਕ੍ਖਾ ਲੂਖਾ ਅਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਾ, ਤੇਯੇਵ ਖੀਣਾਸਵਾਤਿ ਤਥਾ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਯਞ੍ਚਤ੍ਥਵਤੋ ਸਦ੍ਦੇਕਸੇਸਤੋ ਵਾਪਿ ਸੁਯ੍ਯਤੇ;

ਤਂ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ, ਯਥਾਲਾਭਂ ਕਦਾਚਿਪੀ’’ਤਿ.

ਤਿਪਿਟਕਸਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਧਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਿਟਕਾਨਂ ਸਮਾਹਾਰੋ ਤਿਪਿਟਕਂ, ਤਂਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਵਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਥਾ, ਤਾਦਿਸੇ. ਅਨੁ ਅਨੁ ਤਂ ਸਮਙ੍ਗਿਨਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਅਨੁਭਾਵੋ, ਸੋਯੇਵ ਆਨੁਭਾਵੋ, ਪਭਾਵੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਆਨੁਭਾਵੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ. ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਮੁਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਅਨੁਕਰਣਜਨਾਮਂ ਨਾਮ ਯਥਾ ‘‘ਯੇਵਾਪਨਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਮਿਧ ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਤਮਾਰੋਪਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਵਾ ਆਰੋਪਿਤੇਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਦਨਾਰੋਪਿਤਾਪਿ ਅਵਸੇਸਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਾ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਾ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਤੇ ਭੇਦਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਾ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਭੇਦਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਤੇਯੇਵ ਭੇਦਾ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਭੇਦਾ. ਤੇਵਿਜ੍ਜਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਖੀਣਾਸਵਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਖੀਣਾਸਵਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਕਰੋਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਰਾ ਖੀਣਾਸਵਾ ਅਨੇਕਸਤਾ, ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾ ਚ, ਕਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਏਕੇਨੂਨਮਕਾਸੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਰਜੋਤਕੋ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਓਕਾਸਕਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਓਕਾਸਕਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਓਕਾਸਕਰਣਹੇਤੁ. ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ‘‘ਛਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਮਿਸ੍ਸਕਪਬ੍ਬਤਂ ਅਭਿਰੁਹਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਾਰਣਵਚਨੋ, ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮) ਵਿਯ ਚ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਛਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਛਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਛਣਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗਤਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਯ ਹੋਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਓਕਾਸਮਕਾਸੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ. ‘‘ਸੋ ਹਾਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਸਹਾਪਿ ਵਿਨਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਕਾਰਣਵਚਨਦਸ੍ਸਨਤੋ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਕਾਰਣਜੋਤਕੋਯੇਵ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ. ਸਞ੍ਞਾਣਮਤ੍ਤਜੋਤਕਾ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗੋਪਮਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ, ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਸਿਕ੍ਖਨਂ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਸਾਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਨਸੀਲੋ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਨਾਪਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖੋ ਪਚੁਰਜਨੋ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥ ਅਨਧਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਤਵਸੇਨ ਵਿਯ ਚ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨਿਧ ਤਪ੍ਪਕਤਿਯਤ੍ਥੋ ਗਯ੍ਹਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਕਾਰੁਣਿਕੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਤੀਸੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਭਵੋਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਅਪਿਚ ਇਕ੍ਖਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਇਕ੍ਖਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਹ ਇਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਹ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਸਕਰਣੀਯੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੇਨ, ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਪਟਿਗ੍ਗਹਕਵਚਨਂ. ਪਗੁਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ’’ ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਮੇਵ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਗਾਥਾ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਤ੍ਵਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ਪਾਕਟੋ, ਕਿਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਭਾਸਿਤਾ, ਤਯਾ ਚ ਧਾਰਿਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵਚਨਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨੇਵ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ ਥੇਰਗਾਥਾਯਮ੍ਪਿ ਭਾਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹਂ ਗਣ੍ਹਿਂ ਅਧਿਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਆਦੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਗਣ੍ਹਿਂ. ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮੇ ਜਿਵ੍ਹਾਗ੍ਗੇ, ਹਦਯੇ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਪਗੁਣਾ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯੇਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਯੇ ਇਮੇ’ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ, ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹਂ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਏਵਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਕੇਚਿਵਾਦੋ ਨਾਮ ਕਤੋ.

‘‘ਸਹਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਹੇਤੁਤੋ ‘‘ਵਿਨਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਹੇਤੁਯੇਵ ਬਲਵਤਰੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਚੋਦਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਯਦਿ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਨਾ ਯਦਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਕ੍ਖੋਪਿ ਸਮਾਨੋਤਿ ਸੇਕ੍ਖਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਾਨੋਪਿ. ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣੇ. ਬਹੁਕਾਰਤ੍ਤਾਤਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਉਪਕਾਰਵਚਨੋ ਹਿ ਕਾਰ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਕਤਂ ਕਾਰਂ, ਪੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ. ਪਞ੍ਹੇ ‘‘ਅਥ ਤ੍ਵਂ ਕੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪਯੋਗਮੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਪਰੂਪਵਾਦਵਿਵਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਆਰੋਪਿਤਉਪਵਾਦਤੋ ਵਿਵਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤ੍ਤਾ. ਤਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਥੇਰੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ. ਕੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਂ ਵਾ ਏਤਂ ਵਚਨਂ. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ, ਤਥਾ ਹਿ ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਨਨ੍ਤਿ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ. ‘‘ਓਵਦਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਵਕਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਵਿਬ੍ਭਮਨੇ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਆਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਰਾਜਗਹੇ ਆਵੁਸੋ ਵਸ੍ਸਂ ਵਸਨ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਰੇ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਲਿਬੋਧਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਤੋ.

ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਭਗਵਤੋ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਮਹਾਜਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਰਾਜਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕੁਮਾਰਕਾ ਏਕਵਸ੍ਸਿਕਦੁਵਸ੍ਸਿਕਭਿਕ੍ਖੂ ਚੇਵ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਵਿਬ੍ਭਮਿਂਸੁ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਵਿਬ੍ਭਮਿਂਸੂਤਿ? ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ ‘‘ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਅਟ੍ਠ ਵਰੇ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ, ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਰਕੇ ਏਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਾਮ, ਏਵਂ ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਤੇ ਮਯਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਤਾਵ ਕਾਰਣੇਨ ਨੇਸਂ ਞਾਤਕਾ ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੇਸਂ ਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਅਥ ਨੇ ਏਕਦਿਵਸੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ. ਅਥ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਦਕ੍ਖਿਣਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਗਹਮਾਗਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਏਵਮਾਹਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ –

‘‘ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤ੍ਵਂ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਇਮੇਹਿ ਨਵੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਸਿ, ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਓਲੁਜ੍ਜਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਪਰਿਸਾ, ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾ, ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ.

ਅਪਿ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਲਿਤਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮਯਂ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕਵਾਦਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍ਵਂ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਇਮੇਹਿ ਨਵੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਸਿ, ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਓਲੁਜ੍ਜਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਪਰਿਸਾ, ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾ, ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪).

ਤਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸੀਤਿ ਸਸ੍ਸਂ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਆਹਿਣ੍ਡਸਿ. ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸੀਤਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਆਹਿਣ੍ਡਸਿ. ਓਲੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਲੁਜ੍ਜਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾਤਿ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਏਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਾਯੇਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਵਕਾ ਏਕਵਸ੍ਸਿਕਦੁਵਸ੍ਸਿਕਦਹਰਾ ਚੇਵ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚ ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਅਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਣਂ ਨ ਵਤ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਥੇਰਂ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹ. ਕੁਮਾਰਕਵਾਦਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮਾਤਿ ਕੁਮਾਰਕਵਾਦਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍ਵਨ੍ਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਇਮੇਹਿ ਨਵੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਵਿਰਹਿਤੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਚਰਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਮਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਮਾਰਕੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਸੀਤਿ.

ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਦਪੂਰਣੇ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਉਪਮਾਨਸਮੁਚ੍ਚਯਸਂਸਯਵਿਸ੍ਸਗ੍ਗਵਿਕਪ੍ਪਪਦਪੂਰਣਾਦੀਸੁ ਬਹੂਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪਿ ਤੇਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੬੩) ਉਪਮਾਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਦਿਸਭਾਵੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੨੧੩) ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ. ‘‘ਕੇ ਵਾ ਇਮੇ ਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੯੬) ਸਂਸਯੇ. ‘‘ਅਯਂ ਵਾ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬਾਲੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧੮੧) ਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗੇ. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੦; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੩) ਵਿਕਪ੍ਪੇ. ‘‘ਨ ਵਾਹਂ ਪਣ੍ਣਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ, ਨ ਹੇਤਂ ਮਯ੍ਹ ਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਦਪੂਰਣੇ. ਇਧਾਪਿ ਪਦਪੂਰਣੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਦਪੂਰਣੇ’’ਤਿ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਅਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਣਂ ਨ ਵਤ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਥੇਰਂ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੫੪). ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਵਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ ਵਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਾ ‘‘ਨ ਵੇ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਵਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਕਂਸਤ੍ਥਭਾਵੇ ਤਦੇਵ ਪਾਲ਼ਿਂ ਪਯੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਏਵਂ ਵਦਤਿ ‘‘ਨ ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਾਤਿ ਵਿਭਾਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਸਿਪਿ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿਪੀ’’ਤਿ, (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯ ਤਥਾ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਮੇਕਂ ਪਰੂਪਵਾਦਸਮ੍ਭਵਕਾਰਣਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤੋ ਚਾਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ. ਸਾਕਿਯਕੁਲੇ ਜਾਤੋ, ਸਾਕਿਯਕੁਲਭਾਵੇਨ ਵਾ ਪਾਕਟੋ ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਤਤ੍ਥ…ਪੇ… ਉਪਵਦੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਂ ਵਦਤਿ ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਭਾਤਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ, ਨ ਪਨ ਵਯਸਾ ਸਹਜਾਤਭਾਵਤੋ.

‘‘ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ਧੋਤੋਦਨੋ, ਸਕ੍ਕਸੁਕ੍ਕਾਮਿਤੋਦਨਾ;

ਅਮਿਤਾ ਪਾਲਿਤਾ ਚਾਤਿ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਇਮਾ ਦੁਵੇ’’ਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਸਬ੍ਬਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਮਿਤੋਦਨਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਂ –

‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪਨ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮਿਤੋਦਨਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਞਾਤਕੇ ਆਨਨ੍ਦਿਤੇ ਪਮੋਦਿਤੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ‘ਆਨਨ੍ਦੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਨਾਮਮਕਂਸੂ’’ਤਿ.

ਤਥਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਮ੍ਪਿ –

‘‘ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤਾ ਸਹਜਾਤੋ, ਵਯਸਾ ਚ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚ ਭਗਵਤੋ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਂ ਏਕਨਿਪਾਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਸਹਜਾਤਗਣਨੇ ਸੋ ਨ ਵੁਤੋ’’ਤਿ.

ਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਦਿਭਾਵੇ ਸਤਿ. ਅਤਿਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤਤਥਾਗਤਭਾਤੁਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਨੇਤ੍ਤਿਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਗੁਨ੍ਨਞ੍ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਗਾਵਿਯੋ ਕੁਟਿਲਮੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਨੇਤ੍ਤੇ ਜਿਮ੍ਹਗਤੇ ਸਤਿ ਨੇਤ੍ਤੇ ਕੁਟਿਲਂ ਗਤੇ ਸਤਿ, ਨੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਟਿਲਂ ਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤਾ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵੀ ਫਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧). ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਦਿਮ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਚ੍ਚਿਨਨੇਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਛਨ੍ਦਾਗਮਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਾ ਆਗਮਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ. ਛਨ੍ਦਾਤਿ ਚ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਆਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਮਿਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਛਨ੍ਦਂ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨਾਤਿ ਛਨ੍ਦਾਗਮਨਂ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਨਨੁਰੂਪਂ ਗਮਨਂ ਅਗਮਨਂ. ਛਨ੍ਦੇਨ ਅਗਮਨਂ ਛਨ੍ਦਾਗਮਨਂ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਸਿਨੇਹੇਨ ਅਨਨੁਰੂਪਂ ਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਵਿਯ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਂ ਵਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਤਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤਂਪਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਚ ਤੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਵਾ ਤਥਾ, ਤਾਦਿਸੇ. ਸੇਕ੍ਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸ ਨਯੋ. ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋਤਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਅਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ, ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਮਤਿਯਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਯ, ਯਾਚਨਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂਯੇਵ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਗਤਿਗਮਨਸਮ੍ਭਵੇਨ. ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਤਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਉਚ੍ਚਿਨਤੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਤਥਾਪਿ ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਗਤਿਂ ਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣੇ ਕਥੇਤਿ, ਤੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਛਨ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਕਥੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਭੂਤਮੇਵ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਨੁਰੂਪਾ ਵਾ ਗਤੀਤਿ ਅਗਤਿ, ਤਂ. ਪਰਿਯਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਗਤੋ ਉਗ੍ਗਹਿਤੋ.

‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਗਣਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਚ੍ਚਿਨਿਤੇਨਾਤਿ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤੇਨ. ਅਪਿਚ ਏਵਂ…ਪੇ… ਉਚ੍ਚਿਨੀਤਿ ਨਿਗਮਨਂ, ‘‘ਤੇਨਾਯਸ੍ਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਗਣਨਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਗਾਯਕਵਿਚਿਨਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸਵਿਚਿਨਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਏਤਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਅਹੋਸਿ. ਨੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਾਜਗਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਰਾਜਗਹਸਾਮਨ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਗਾਵੋ ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਸੋ ਅਸ੍ਸ, ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਮਹਾਗੋਚਰਂ. ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਮਹਾਵਿਹਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਪਹੂਤਸੇਨਾਸਨਂ.

ਥਾਵਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਾਯਿਕਮ੍ਮਂ. ਵਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਭਦ੍ਦਸਦਿਸੋ. ਉਕ੍ਕੋਟੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਯ੍ਯ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਇਮਿਨਾ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਰੁਭਾਵਜਨਨਤ੍ਥਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਙ੍ਘਂ ਸਾਵੇਸਿ, ਨ ਅਪਲੋਕਨਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਕਦਾ ਪਨਾਯਂ ਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਕਤਭਾਵੋ ਚ ਇਮਾਯ ਗਣਨਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਥਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗਵਤੋ, ‘‘ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗੀਤਾਨਿ ਗਾਯਿਤ੍ਵਾ ਪੂਜਾਵਸੇਨ ਕੀਲ਼ਨਤੋ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਨਾਮ, ਸਪਰਹਿਤਸਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਸਾਧੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮਸਤ੍ਤਾਹੇ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਮਕਂਸੁ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸੇਸੁਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੫) –

‘‘ਇਤੋ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਹਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾਹੇਸੁ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜੋਕਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਸਂਵਿਦਹਨ੍ਤਾ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਿਕਾਯ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਿਂਸੁ, ਤਤੋ ਨੇਸਂ ਅਹੋਸਿ ‘ਇਮਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮ, ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਮਤ੍ਤਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਕੋਚਿਦੇਵ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਾਤੁਯੋ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ਏਵਮਕਂਸੂ’’ਤਿ.

ਤਥਾਪਿ ਤੇ ਧਾਤੁਪੂਜਾਯਪਿ ਕਤਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸਾ ਨਾਮ. ਇਮੇਯੇਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਏਕਦੇਸੇਨ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ’’ਤਿ ਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਨਾਮ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ.

ਚਿਤਕਾਯਾਤਿ ਵੀਸਸਤਰਤਨੁਚ੍ਚਾਯ ਚਨ੍ਦਨਦਾਰੁਚਿਤਕਾਯ, ਪਧਾਨਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨੇਵ ਚ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਚਿਤਕਾਯਂ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਯੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਵਸੇਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਸਤ੍ਤਾਹਮੇਵ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਯਿ ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਵਸੇਯੇਵ ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਦਿਵਸੇ ਝਾਯਮਾਨੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਝਾਯੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਲ੍ਲਪਾਮੋਕ੍ਖਾ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤਾ ਅਹਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਥਾ ‘ਮਯਂ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤਕਂ ਆਲ਼ਿਮ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਆਲ਼ਿਮ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੩੩).

ਸਤ੍ਤਿਪਞ੍ਜਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਸਤ੍ਤਿਖਗ੍ਗਾਦਿਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਨਂ ਭਗਵਤੋ ਧਾਤੁਆਰਕ੍ਖਕਰਣਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾਹ. ਸਤ੍ਤਿਹਤ੍ਥਾ ਪੁਰਿਸਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਿਯੋ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਾਹਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਰਕ੍ਖਾਪਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਜਰਪਟਿਭਾਗਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਿਪਞ੍ਜਰਂ. ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਨਾਮ ਰਾਜੂਨਂ ਏਕਾ ਮਹਾਸਾਲਾ. ਉਯ੍ਯੋਗਕਾਲਾਦੀਸੁ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਚ੍ਛਤੋ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਉਭੋਹਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥੀਸੁ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸੇਸੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਰਥੇਸੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਨ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਗਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਪਿਚ ਉਯ੍ਯੋਗਟ੍ਠਾਨਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਯਾਵ ਗੇਹੇਸੁ ਅਲ੍ਲਗੋਮਯਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਦ੍ਵੇ ਤੀਣਿ ਦਿਵਸਾਨਿ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਮਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਂ ਵਿਨੋਦੇਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ, ਰਾਜੂਨਂ ਵਾ ਸਹ ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਨਂ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿਪਿ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਹ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਧ-ਕਾਰਂ, ਅਨੁਸਰਾਗਮਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕਸਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਵਪਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਘਰਾਵਾਸਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਛਿਨ੍ਨਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਘਰਾਵਾਸਂ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ. ਵਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਵਿਸਾਖਮਾਸਸ੍ਸ ਅਮਾਵਾਸੀ, ਤਾਵ ਸੋਲ਼ਸ ਦਿਵਸਾ ਸੀਹਲ਼ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਮਾਸਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਚ ਪਞ੍ਚ ਦਿਵਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿ ਦਿਵਸਾ ਗਤਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਰਿਮਦਿਵਸੇਯੇਵ ਧਾਤੁਯੋ ਭਾਜਯਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚ ਦਿਵਸੇ ਅਯਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਕਤਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਜੇਟ੍ਠਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮੂਲਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਸਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਿਯਂ ਚਨ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਮਾਸੋ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਮਾਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਾਚਾਰਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨਾਚਾਰਂ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਸਤ੍ਤਸੁ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸੇਸੁ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਚ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸੇਸੁ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਤ੍ਤਸੁ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਮਜ੍ਝੇ ਚਿਤਕਾਯ ਝਾਯਨਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸੋ ਸੇਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਅਪ੍ਪਕਞ੍ਹਿ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਅਧਿਕੋਪਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਅਨਧਿਕੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਤੋ ਅਧਿਕੇਪਿ ਪਞ੍ਚਦਿਵਸੇ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਅਸੀਤਿ ਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਯ, ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਊਨੋਪਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਅਨੂਨੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸਤੋ ਊਨੇਪਿ ਪਞ੍ਚਦਿਵਸੇ ‘‘ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸੋ ਸੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ੩੫੬) ਛਮਾਸਤੋ ਊਨੇਪਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇ ‘‘ਛਮਾਸਂ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਯ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ. ਅਪਿਚ ਦੀਘਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਵੀਸਤਿ ਦਿਵਸਾ ਗਤਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਕਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਏਕਮੇਵ ਝਾਯਨਦਿਵਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਵਸੇਸਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸੋ ਸੇਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਤਂ ਤਂ ਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁਪਿ ਵਚਨਭੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾਯੇਵ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਯੋ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਚੇਵ ਚਿਤਕਝਾਯਨਦਿਵਸਾ ਚ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਏਕੋ ਚਿਤਕਝਾਯਨਦਿਵਸੋਯੇਵ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਯੋ ਚਿਤਕਝਾਯਨਦਿਵਸਾ ਚੇਵ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸਾ ਚ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸਾਯੇਵ, ਇਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਰੂਪਗਣਨਵਸੇਨ ਤੀਣਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਅਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਅਡ੍ਢਮਾਸੋਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਏਕਵੀਸਤਿ ਦਿਵਸਾ ਗਤਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚ ਤਂ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਰੂਪਗਣਨੇਨੇਵ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਚਤੂਸੁਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕੋ ਦਿਵਸੋ ਨਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੋ, ਕੋਲਾਹਲਦਿਵਸੋ ਨਾਮ ਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ, (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੭) ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸਤੋਯੇਵ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਗਣਨੇਨੇਵ ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮੀ ਏਕਵੀਸਤਿਮੋ ਦਿਵਸੋ ਹੋਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਦਿਵਸਾਤਿ ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਛਟ੍ਠਦਿਵਸਤੋ ਯਾਵ ਆਸਲ਼੍ਹੀ ਪੁਣ੍ਣਮੀ, ਤਾਵ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਤਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਦਿਵਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਰੋਗੋ ਏਵ ਰੋਗਪਲਿਬੋਧੋ. ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਸੁ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਮੇਵ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਪਲਿਬੋਧੋ, ਤਥਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਪਲਿਬੋਧੋ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਰਿਬੁਨ੍ਧੇਤਿ ਉਪਰੋਧੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਪਲਿਬੋਧੋ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਂ ਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਕਰੋਤੂਤਿ ਸਙ੍ਗਾਹਕੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਦੇਵ ਕਰਣੀਯਂ ਕਰੋਤੁ.

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾਤਿ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ. ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਨ੍ਤਿ ਸੋਕਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ. ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਭਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਭਵਯੋਨਿਗਤਿਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਜਨੇਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਜਨੋ. ਕਿਲੇਸੇ ਜਨੇਤਿ, ਅਜਨਿ, ਜਨਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਾ ਜਨੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਜਨੋ ਤਥਾ, ਤਂ. ਆਗਤਾਗਤਨ੍ਤਿ ਆਗਤਮਾਗਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਏਕੇਕੋ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ‘‘ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿਵੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਗਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਵਾਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਮਹਾਜਨਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤੁਕਾਮਾ ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ ‘‘ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ‘ਰਾਜਗਹਂ ਆਵੁਸੋ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’ਤਿ ਉਪਡ੍ਢਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਉਪਡ੍ਢਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਇਧ ਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਵਾਰਭਿਕ੍ਖੂਹਿਯੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਂ ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਾਯੇਵ ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੇਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਹਿ ਨਿਰਵਸੇਸੇਨ ਥੇਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਗਮਨਵਚਨਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਨਯਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਧ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਗਮਨਵਚਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਮਨਵਚਨੇਨ. ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੋਤਿ ਹਿ ਸਕਸਕਪਰਿਸਾਭੂਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਗਣੋ ਗਯ੍ਹਤਿ ਉਪਡ੍ਢਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਸਮੇਪਿ ਭਾਗੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਤਦਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਗਣਨਪਥਮਤੀਤਤ੍ਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ, ਯਦਿ ਚ ਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਾਨਂਯੇਵ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਪਚ੍ਚੇਕਗਣਿਨੋ ਹੇਤੇ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ, ਇਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਤਾ ਤਦੇਤਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਤਂਤਂਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਮਹਾਰਾਜਦਤ੍ਤਿਯਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤਂ, ਸੁਗਤਚੀਵਰਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਯੇਵ ਹਿ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਸਦਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਮਚਿਤ੍ਤਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਵਸ੍ਸਂਵੁਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਕਾਲੇਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੁਕਾਮੇਨ ਪਾਤੋਵ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਨਿਵਤ੍ਥਨਿਵਾਸਨੋ ਸੁਗਤਚੀਵਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤਮਾਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੭) ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਯੋ ਨੇਸਂ ਹਤ੍ਥੇਤਿ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥਾ.

ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ. ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਪ. ੨੭੭) ਅਨਿਚ੍ਚਸਭਾਵਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾਯ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਪਤਿਰੂਪਾਤਿ ਧਮ੍ਮੀ, ਤਾਦਿਸਾਯ. ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਸਿਤਗਨ੍ਧਕੁਟਿਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਮਾਸੋ. ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਭਾਵਤੋ ‘‘ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਭਾਵਤੋ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਮਿਲਾਤਾ ਮਾਲਾ, ਸਾਯੇਵ ਕਚਵਰਂ, ਮਿਲਾਤਂ ਵਾ ਮਾਲਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਚਵਰਂ ਤਥਾ. ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਠਮਂ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਮਭਿਮੁਖਂ ਹਰਿਤ੍ਵਾ. ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪਠਮਂ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਭਗਵਤੋ ਠਿਤਕਾਲੇ ਕਰਣੀਯਂ ਵਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮਕਾਸੀਤਿ ਸੇਨਾਸਨੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਚਾਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ. ਲਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਅਯਂ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਨ੍ਹਾਨਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਪਨਞ੍ਚ, ਤਾਨਿ ਆਦੀਨਿ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਓਵਾਦਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤਥਾ, ਤੇਸਂ ਕਾਲੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਹਸ੍ਸ ਮਿਗਰਾਜਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਸੇਯ੍ਯਾਪਿ ‘‘ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਇਰਿਯਾਪਥਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਾ ਵਾ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੯੮) ਤਂ. ਕਪ੍ਪਨਕਾਲੋ ਕਰਣਕਾਲੋ ਨਨੂਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਯਥਾ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ ਆਵਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਭਗਵਤੋ…ਪੇ… ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪੇਮੋ ਚੇਵ ਅਖੀਣਾਸਵੋ ਚ ਅਨੇਕੇਸੁ…ਪੇ… ਉਪਕਾਰਸਞ੍ਜਨਿਤਚਿਤ੍ਤਮਦ੍ਦਵੋ ਚ ਅਕਾਸਿ, ਏਵਂ ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣ…ਪੇ… ਮਦ੍ਦਵੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਕਾਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ਏਤੇਨ ਤਥਾਕਰਣਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾ ਅਕਂਸੁ, ਤਥਾ ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ…ਪੇ… ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪੇਮਤ੍ਤਾ ਚੇਵ ਅਖੀਣਾਸਵਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨੇਕੇਸੁ…ਪੇ… ਉਪਕਾਰਸਞ੍ਜਨਿਤਚਿਤ੍ਤਮਦ੍ਦਵਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਾਨਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਤਥਾਕਰਣਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਧਨਪਾਲਦਮਨ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੪੨), ਸੁਵਣ੍ਣਕਕ੍ਕਟ (ਜਾ. ੧.੫.੯੪), ਚੂਲ਼ਹਂਸ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੩੩) -ਮਹਾਹਂਸਜਾਤਕਾਦੀਹਿ (ਜਾ. ੨.੨੧.੮੯) ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਗੁਣਾਨਂ ਗਣੋ, ਸੋਯੇਵ ਅਮਤਨਿਪ੍ਫਾਦਕਰਸਸਦਿਸਤਾਯ ਅਮਤਰਸੋ. ਤਂ ਜਾਨਨਪਕਤਿਤਾਯਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਦੇ ਹੇਤੁ. ਉਪਕਾਰ…ਪੇ… ਮਦ੍ਦਵੋਤਿ ਉਪਕਾਰਪੁਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾਜਨਿਤਚਿਤ੍ਤਮੁਦੁਕੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਧਿਵਾਸੇਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਮੇਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਮੇਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ. ਏਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਪਦਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਪਦਤਾ. ਸਂਵੇਜੇਸੀਤਿ ‘‘ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇਵ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਨਾਭਾਵੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੩; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੯; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੪੮) ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸਾਸੇਸ੍ਸਥਾਤਿ ਪਠਮਂ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਅਸ੍ਸ. ਯਥਾਰੁਤਤੋ ਪਨ ਆਦ੍ਯਤ੍ਥੇਨ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਸਂਵੇਜੇਸੀ’’ਤਿ ਯੋਜਨਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਂਵੇਜਨਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨਾਦਿਵਿਰਹੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਬਨ੍ਧੇਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਧਾਤੁਕਨ੍ਤਿ ਉਪਚਿਤਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦਿਦੋਸਂ. ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਵਾਤਵਸੇਨ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ ਇਧ ਭੇਸਜ੍ਜਕਰਣਯੋਗ੍ਯਤਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਯਾ ‘‘ਦੋਸਾ, ਮਲਾ’’ਤਿ ਚ ਲੋਕੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਪਥਵੀ ਆਪੋ ਤੇਜੋ ਵਾਯੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਚ ਭੇਦੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਵਾਯੁਪਿਤ੍ਤਕਫਾ ਦੋਸਾ, ਧਾਤਵੋ ਚ ਮਲਾ ਤਥਾ;

ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪਞ੍ਚਧਾਖ੍ਯਾਤਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦੇਹਧਾਰਣਾ.

ਸਰੀਰਦੂਸਨਾ ਦੋਸਾ, ਮਲੀਨਕਰਣਾ ਮਲਾ;

ਧਾਰਣਾ ਧਾਤਵੋ ਤੇ ਤੁ, ਇਤ੍ਥਮਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਕਾ’’ਤਿ.

ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤੁਂ. ਦੇਵਤਾਯ ਸਂਵੇਜਿਤਦਿਵਸਤੋ, ਜੇਤਵਨਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠਦਿਵਸਤੋ ਵਾ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਵਿਰਿਚ੍ਚਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਰੇਚਨਂ, ਓਸਧਪਰਿਭਾਵਿਤਂ ਖੀਰਮੇਵ ਵਿਰੇਚਨਂ ਤਥਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਯਂ ਭੇਸਜ੍ਜਪਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਨ ਸੋਭਤੀਤਿ ਸੁਭੋ, ਮਨੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਮਾਨਵੋ, ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਣ-ਕਾਰੇ ਕਤੇ ਮਾਣਵੋ. ਮਨੂਤਿ ਹਿ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੋ ਸਾਸਨੇ ‘‘ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਰਾਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਕਲਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਮਨਭਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਮਨੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਨ੍ਤਜ ਨ-ਕਾਰਸਹਿਤੋ ਮਾਨਵਸਦ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਵਚਨੋ, ਮੁਦ੍ਧਜ ਣ-ਕਾਰਸਹਿਤੋ ਪਨ ਮਾਣਵਸਦ੍ਦੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤਮੂਲ਼੍ਹਾਪਚ੍ਚਵਚਨੋ’’ਤਿ. ਚੂਲ਼ਕਮ੍ਮਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੨੮੯) ਹਿ ਮੁਦ੍ਧਜ ਣ-ਕਾਰਸਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਮਾਣਵਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਣ੍ਣਿਤੋ. ਤਟ੍ਟੀਕਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਂ ਅਪਚ੍ਚਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਮੂਲ਼੍ਹਂ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੇ ਮਾਣਵਵੋਹਾਰੋ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਦਹਰਕਾਲੇ ਮੂਲ਼੍ਹਧਾਤੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਯੁਵਾ ਮਾਣਵੋ, ਇਧ ਪਨ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨ ਮਹਲ੍ਲਕੋਪਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਚੂਲ਼ਕਮ੍ਮਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਮਾਣਵੋਤਿ ਪਨ ਤਂ ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਵੋਹਰਿਂਸੁ, ਸੋ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇਪਿ ਤੇਨੇਵ ਵੋਹਾਰੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤੀ’’ਤਿ, (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੨੮੯) ਸੁਭਨਾਮਕੇਨ ਲਦ੍ਧਮਾਣਵਵੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਆਗਤੋ, ਮਹਾਜਨੋ ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਹਾਰਂ ਖੋ ਪਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਮਜ੍ਝੇ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਵਾ ਕਾਤੁਂ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਵਾ ਸੋਤੁਂ, ਗੇਹਮਾਗਤਂਯੇਵ ਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਖੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਕਾ ਚ ਮੇ ਕਙ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਮਾਣਵਕਂ ਪੇਸੇਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪਹਿਤਂ ਮਾਣਵਕ’’ਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚੇਤ੍ਥ ਕਪਚ੍ਚਯੋ. ਏਤਦਵੋਚਾਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਅਕਾਲੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਵਚਨਂ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਅਵੋਚ.

ਅਕਾਲੋਤਿ ਅਜ੍ਜ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਭੇਸਜ੍ਜਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਪ੍ਪਕਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਾਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਤ੍ਤਾ ਸੁਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੯੦) ਵਿਯ. ਪੀਤਾਤਿ ਪਿਵਿਤਾ. ਸ੍ਵੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਪੇਕ੍ਖੋ ਮਨ੍ਤਾ ਨੁਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ‘‘ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸਂਸਯਮਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਭਾਵੋ ਨ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਸ੍ਵੇ ਮਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਪਟਿਬਲਾ ਸਮਾਨਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਚਾ’’ਤਿ.

ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਖੀਰਵਿਰੇਚਨਪੀਤਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਚੇਤਕਤ੍ਥੇਰੇਨਾਤਿ ਚੇਤਿਯਰਟ੍ਠੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਕੋਤਿ ਏਵਂ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਥੇਰੇਨ. ਪਚ੍ਛਾਸਮਣੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾਨੁਗਤੇਨ ਸਮਣੇਨ. ਸਹਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਸੁਭੇਨ ਮਾਣਵੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋਤਿ ‘‘ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸਿ, ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਨਟ੍ਠਾ ਨੁ ਖੋ, ਧਰਨ੍ਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਸਚੇ ਧਰਨ੍ਤਿ, ਭਵਂ (ਨਤ੍ਥਿ ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੪੮) ਆਨਨ੍ਦੋ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਯੇਸਂ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ ਅਹੋਸਿ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਇਮਂ ਜਨਤਂ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਨਿਵੇਸੇਸਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਕਤਮੇਸਾਨਂ ਖੋ ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੮) ਪੁਟ੍ਠੋ, ਅਥਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਮਾਣਵ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸੋ ਭਗਵਾ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੯) ਇਧ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੇ ਦਸਮਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ…ਪੇ… ਮਭਾਸੀ’’ਤਿ.

ਖਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਂ. ਫੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਭਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਵਾਲਾਹਿਛਤ੍ਤਕਾਦਿਵਿਕਸ੍ਸਨਂ ਵਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਾਕਤਿਕਕਰਣਂ, ਅਭਿਨਵਪਟਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਕਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਆਸਨ੍ਨਾਯ. ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾ, ਵਸ੍ਸੂਪਗਤਕਾਲੋ, ਤਾਯ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੪੦) ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਏਵਂ ਗਤੇਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤੁਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਵਾ ਆਹ ‘‘ਏਵਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਰਾਜਗਹਂ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਬਹਿਨਗਰੇ ਠਿਤਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਡ੍ਡਿਤਪਤਿਤਉਕ੍ਲਾਪਾਤਿ ਛਡ੍ਡਿਤਾ ਚ ਪਤਿਤਾ ਚ ਉਕ੍ਲਾਪਾ ਚ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਾ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਉਪਚਿਕਾਦੀਹਿ ਖਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਤਿਤਾ, ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਾਭਾਵੇਨ ਆਕਿਣ੍ਣਕਚਵਰਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਲਾਪਾ ਚਾਤਿ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਵਕੁਥਿ ਪੂਤਿਭਾਵਮਗਮਾਸੀਤਿ ਉਕ੍ਲਾਪੋ ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਉਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਕਲਾਪੋਸਮੂਹੋਤਿ ਉਕ੍ਲਾਪੋ, ਵਣ੍ਣਸਙ੍ਗਮਨਵਸੇਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਉਪਕ੍ਲੇਸੋ, ਸ੍ਨੇਹੋ’’ – ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਵੇਣੀਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਵੇਣਾ. ਕੁਰੁਮਾਨਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ. ਸੇਨਾਸਨਵਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਚ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾਨਂ ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਵਚਨਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੂਜਾਯੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਪੂਜਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਂ ਮਾਸਨ੍ਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਮਾਸਂ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਚੇਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯਵਾਦਪਰਿਮੋਚਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਨ੍ਤਿ ਕਤਿਕਵਤ੍ਤਕਰਣਂ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਪੇਕ੍ਖੋ ਤੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਵਾ ਕਤਿਕਵਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ਮਯਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ ਭਗਵਤਾ…ਪੇ… ਵਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਵਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੇਨ ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੦੮) ਚ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਬਦ੍ਧਵਚਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਚ ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਕਸ੍ਸ ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ.

ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤਿਤਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੋਵ. ਥੇਰਾ ਹਿ ਆਸਲ਼੍ਹਿਪੁਣ੍ਣਮਿਤੋ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇਯੇਵ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਸਮੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਨ੍ਤਿ. ਰਾਜਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਰਾਜਗੇਹਦ੍ਵਾਰੇ. ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਕਿਰਿਯਂ, ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਵੇਦੇਸੁਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਪੇਸੁਂ. ਵਿਸਟ੍ਠਾਤਿ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਚਿਤ੍ਤਾ. ਆਣਾਯੇਵ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਣਾਚਕ੍ਕਂ. ਤਥਾ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਤਂ ਪਨਿਧ ਦੇਸਨਾਞਾਣਪਟਿਵੇਧਞਾਣਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਦੁਭਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਚੇਤਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ ਨਾਮਂ, ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੭੮) ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਤ੍ਤ ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣੀ, ਯੋ ‘‘ਛਤ੍ਤਪਣ੍ਣੋ, ਵਿਸਮਚ੍ਛਦੋ’’ ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਗੁਹਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਵਿਧਾਯਕਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਭਿਤ੍ਤਿਥਮ੍ਭਸੋਪਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਦ੍ਵਨ੍ਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਨਾਨਾਵਿਧ…ਪੇ… ਵਿਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਰਾਜਭਵਨਵਿਭੂਤਿਨ੍ਤਿ ਰਾਜਭਵਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਰਾਜਭਵਨਸੋਭਂ ਵਾ. ਅਵਹਸਨ੍ਤਮਿਵਾਤਿ ਅਵਹਾਸਂ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਵਿਯ. ਸਿਰਿਯਾਤਿ ਸੋਭਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਲਕ੍ਖਿਯਾ. ਨਿਕੇਤਨਮਿਵਾਤਿ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਮਿਵ, ‘‘ਜਲਨ੍ਤਮਿਵਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਾਨੀਯਤਿਤ੍ਥੇ ਨਿਪਤਨ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਜਨਾਨਂ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਮਣ੍ਡਪੇਯੇਵ ਨਿਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਨਿਪਾਤ…ਪੇ… ਵਿਹਙ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਯਨਵਿਹਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਨਯਨਸਙ੍ਖਾਤਵਿਹਙ੍ਗਾਨਂ. ਲੋਕਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਮਿਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਏਕਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਵਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਲੋਕੇ ਰਮਿਤੁਮਰਹਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਮਿਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਸਾਰਮਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਫੇਗ੍ਗੁਰਹਿਤਂ ਸਾਰਂ ਵਿਯ, ਕਸਟਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਚ ਦਟ੍ਠੁਮਰਹਰੂਪੇਸੁ ਸਾਰਭੂਤਂ, ਪਸਨ੍ਨਭੂਤਞ੍ਚ. ਅਪਿਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਸਾਰਭੂਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰੋ ਮਣ੍ਡੋ ਮਣ੍ਡਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਸਾਰਮਣ੍ਡੋ, ਤਂ. ਮਣ੍ਡਂ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਾ ਜਨਾਨਂ ਮਣ੍ਡਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਮਣ੍ਡਨਮਲਙ੍ਕਾਰਂ ਵਾ ਪਾਤਿ ਪਿਵਤਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਮਣ੍ਡਪੋ, ਤਂ.

ਕੁਸੁਮਦਾਮਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਓਲਮ੍ਬਕਾਨਿ ਚੇਤਿ ਕੁਸੁਮਦਾਮੋਲਮ੍ਬਕਾਨਿ. ਵਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਪਰਨਿਪਾਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਗ੍ਯਾਹਿਤੋ’’ਤਿ. ਵਿਵਿਧਾਨਿਯੇਵ ਕੁਸੁਮਦਾਮੋਲਮ੍ਬਕਾਨਿ ਤਥਾ, ਤਾਨਿ ਵਿਨਿਗ੍ਗਲਨ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਮੇਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਨ੍ਤਮਿਵ ਚਾਰੁ ਸੋਭਨਂ ਵਿਤਾਨਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤਥਾ. ਕੁਟ੍ਟੇਨ ਗਹਿਤੋ ਸਮਂ ਕਤੋਤਿ ਕੁਟ੍ਟਿਮੋ, ਕੋਟ੍ਟਿਮੋ ਵਾ, ਤਾਦਿਸੋਯੇਵ ਮਣੀਤਿ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮੋ, ਨਾਨਾਰਤਨੇਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਤੋ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਲਂ ਤਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਮਣਿਯੋ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਕਤਤਲਤ੍ਤਾ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟੇਨ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮਂ, ਤਮੇਵ ਤਲਂ, ਨਾਨਾਰਤਨਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮਤਲਂ ਤਥਾ. ਤਮਿਵ ਚ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੂਪਹਾਰਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭੂਮਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾ ਪੁਪ੍ਫੂਪਹਾਰੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਨਾਨਾਰਤਨਵਿਚਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੂਪਹਾਰਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮਤਲਗ੍ਗਹਣਂ ਸੁਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭੂਮਿਕਮ੍ਮਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਨ੍ਤਿ ਮਣ੍ਡਪਂ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਮਾਨਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ, ਯਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਮਾਨਂ ਸੋਭਤਿ, ਤਥਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਮਾਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਿਮਾਨਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਵਿਹੇ ਆਕਾਸੇ ਮਾਯਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾ ਯੇਨਾਤਿ ਵਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮੁਨਾ ਮੀਯਤਿ ਨਿਮ੍ਮੀਯਤੀਤਿ ਵਿਮਾਨਂ, ਵੀਤਿ ਵਾ ਸਕੁਣੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਮੀਯਤਿ ਨਿਮ੍ਮੀਯਤੀਤਿ ਵਿਮਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਮਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਕਯੋਜਨਦ੍ਵਿਯੋਜਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਮਾਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਤਾਯ, ਸੋਭਾਤਿਸਯਯੋਗੇਨ ਚ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਾਨਨੀਯਤਾਯ ਵਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿ. ਵ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਅਗ੍ਘਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨਗ੍ਘਾਨਿ, ਅਪਰਿਮਾਣਗ੍ਘਾਨਿ ਅਗ੍ਘਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਤਿਰੂਪਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਸਤਾਨਿ ਤਥਾ. ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ. ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਯੇਵ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਆਸਨਾਰਹਂ ਧਮ੍ਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਯੋ ਖੋ…ਪੇ… ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਕਸ੍ਸ ਵਾ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਾਵਹਤ੍ਤਾ ਤਥਾਰੂਪੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਸਨਾਰਹਨ੍ਤਿ ਨਿਸੀਦਨਾਰਹਂ. ਧਮ੍ਮਾਸਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਕਾਸਨਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਸਨਂ. ਦਨ੍ਤਖਚਿਤਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਖਚਿਤਂ, ਹਤ੍ਥਿਦਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਦਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹਤ੍ਥਿਦਨ੍ਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ. ਮਮ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ, ਮਯਾ ਵਾ ਕਰਣੀਯਂ.

ਇਦਾਨਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਦਿਵਸਏਤਿ ਤਥਾ ਰਞ੍ਞਾ ਆਰੋਚਾਪਿਤਦਿਵਸੇ, ਸਾਵਣਮਾਸਸ੍ਸ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਚਤੁਤ੍ਥਦਿਵਸੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨਤ੍ਥਜਨਨਤੋ ਵਿਸਸਙ੍ਕਾਸਤਾਯ ਕਿਲੇਸੋ ਵਿਸਂ, ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਤ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਦੀਸੁ ਵਿਲਾਪਾਦਿਮਕਾਸਿ. ਅਪਿਚ ਵਿਸਜਨਨਕਪੁਪ੍ਫਾਦਿਗਨ੍ਧਪਟਿਭਾਗਤਾਯ ਨਾਨਾਵਿਧਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾਜਨਨਕੋ ਕਿਲੇਸੋਵ ‘‘ਵਿਸਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਵਿਸਂ ਹਰਤੀਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, ਵਿਸਮੂਲਾਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, ਵਿਸਫਲਾਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, ਵਿਸਪਰਿਭੋਗਾਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੩) ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਵਿਸਗਨ੍ਧੋਨਾਮ ਵਿਰੂਪੋ ਮਂਸਾਦਿਗਨ੍ਧੋ, ਤਂਸਦਿਸਤਾਯ ਪਨ ਕਿਲੇਸੋ. ‘‘ਵਿਸ੍ਸਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਵਿਰੂਪੇ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਟੀ. ੬੨੪) ਅਭਿਧਮ੍ਮਟੀਕਾਯਂਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਦ੍ਧਾਤਿ ਏਕਂਸਤੋ. ਸਂਵੇਗਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਂ. ‘‘ਓਹਿਤਭਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਪਧਾਨੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਪਨ ਠਾਨੇਸੁ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸਂਵੇਗੋ ਨਾਮ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਞਾਣਂ, ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਵਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿ (ਵਿ. ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੮੩੮) ਰਜ੍ਜੁਮਾਲਾਵਿਮਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਂਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਾ ਚ ਤਦਾ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਸਾਸਨਾ ਅਨਾਗਤਫਲਾਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸਵਸੇਨ ਦੋਸੋਯੇਵ ਸਂਵੇਗੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਏਕਂਸਕਾਰਣਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਏਵਮਭੂਤੋ ਚ ਸੋ ਇਧ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਯੇਵਾਤਿ ਅਲਮਤਿਪਪਞ੍ਚੇਨ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸ੍ਵੇ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਸੇਕ੍ਖਸਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਤੇ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਵ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਯਾ ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਪਤਿਰੂਪਂ.

ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਮਮ ਏਤਂ ਗਮਨਂ. ਯ੍ਵਾਹਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਹਂ, ਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ, ਤੇਨ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਮਨਕਿਰਿਯਂ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਸ੍ਸ ਚ ਯਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ, ਏਕਵਚਨੇਨ ਚ ਯੋਗ੍ਯਤਾ ਤਥਾਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕਿਰਿਯਾਯ ਹਿ ਸਭਾਵਤੋ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਤਮੇਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਆਵਜ੍ਜੇਸੀਤਿ ਉਪਨਾਮੇਸਿ. ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਮੁਚ੍ਚਿਤਾ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਗਤਞ੍ਚ, ਬਿਮ੍ਬੋਹਨੇ ਨ ਤਾਵ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ, ਇਮਿਨਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਕਾਲਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝਕ੍ਖਣੇ, ਤਥਾਦਸ੍ਸਿਤਕਾਲਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਵਰੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਾਰਣੇ ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚ, ਖਣਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਰੇਪਿ ਚ;

ਵੇਮਜ੍ਝਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ‘ਅਨ੍ਤਰਾ’ਤਿ ਰਵੋ ਗਤੋ’’ਤਿ.

ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਯੇਹਿ ਵਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਸਂ ਲੇਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਭਵਤੋ ਆ ਭਵਗ੍ਗਂ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਆ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ ਸਵਨਤੋ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਆਸਵਸਞ੍ਞਿਤੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ. ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਚਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ. ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿਯੇਵ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਆਸਵੇਹਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ. ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਚਙ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ. ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗਫਲਤੋ ਵਿਸੇਸਮਗ੍ਗਫਲਂ. ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਯੇਨਾਤਿ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮਾਯ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਾਤਿ ਵੀਰਿਯਮਨੁਯੁਞ੍ਜਾਹਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੋਗਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਹੋਹਿਸੀਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ. ਕਥਾਦੋਸੋਤਿ ਕਥਾਯ ਦੋਸੋ ਵਿਤਥਭਾਵੋ. ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਯਾਤਿ ਉਦ੍ਧਤਭਾਵਾਯ. ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਵਚਨਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਧੁਨਾਯੇਵ ਯੋਜੇਮਿ, ਨ ਪਨਾਹਂ ਪਪਞ੍ਚਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ. ਵੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਮੀਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਹਾਪਨਵਸੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਤਾਪਾਦਨੇਨ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮਤਂ ਸਮਭਾਵਂ ਯੋਜੇਮਿ, ਵੀਰਿਯੇਨ ਵਾ ਸਮਥਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਯੋਜੇਮੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਹਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਸ੍ਸਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਸਂਸਨਾਰਹਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਚਤੁਇਰਿਯਾਪਥਵਿਰਹਿਤਤਾਕਾਰਣੇਨ. ‘‘ਅਨਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਚਨਾਨੇਵ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਪਿ ਸੋ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਸਂਸਾਰਹਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਮੇਵਾਤਿ.

ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਥੇਰੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪਤ੍ਤਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਪਞ੍ਚਮਿਯਨ੍ਤਿ ਤਿਥੀਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਂ. ਭਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਥਪਦਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਗੁਣੋ ਪਮਾਣਂ, ਵੀਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਵਣਮਾਸਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਪਠਮਞ੍ਹਿ ਮਾਸਂ ਖਣ੍ਡਫੁਲ੍ਲਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਮਕਂਸੁ, ਪਠਮਮਾਸਭਾਵੋ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪ੍ਪਦੇਸਵੋਹਾਰੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਪੁਣ੍ਣਮਿਤੋ ਯਾਵ ਅਪਰਾ ਪੁਣ੍ਣਮੀ, ਤਾਵ ਏਕੋ ਮਾਸੋਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਤੀਣਿ ਦਿਵਸਾਨਿ ਰਾਜਾ ਮਣ੍ਡਪਮਕਾਸਿ, ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ, ਤਤਿਯਦਿਵਸੇ ਪਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਥੇਰਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਕਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਸਲ਼੍ਹਿਮਾਸਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਾਟਿਪਦਤੋ ਯਾਵ ਸਾਵਣਮਾਸਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮੀ, ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਦਿਵਸਾਧਿਕੋ ਏਕਮਾਸੋ ਹੋਤਿ. ਸਮਾਨੋਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ. ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੋ, ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਵਾ ਹਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਪੀਤਿਯਾ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ. ਏਕਂਸਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਂਸੇ, ਵਾਮਂਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਙ੍ਗੀਸਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਨ ਸਣ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਕਂਸਨ੍ਤਿ ਚ ਵਾਮਂਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਯਤੋ ਯਥਾ ਵਾਮਂਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਮਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੪੫).

ਬਨ੍ਧ…ਪੇ… ਵਿਯਾਤਿ ਵਣ੍ਟਤੋ ਪਵੁਤ੍ਤਸੁਪਰਿਪਕ੍ਕਤਾਲਫਲਮਿਵ. ਪਣ੍ਡੁ…ਪੇ… ਵਿਯਾਤਿ ਸਿਤਪੀਤਪਭਾਯੁਤ੍ਤਪਣ੍ਡੁਰੋਮਜਕਮ੍ਬਲੇ ਠਪਿਤੋ ਜਾਤਿਮਾ ਮਣਿ ਵਿਯ, ਜਾਤਿਵਚਨੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੁਤ੍ਤਿਮਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਸਮੁਗ੍ਗਤਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯਾਤਿ ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖਪਨ੍ਨਰਸੁਪੋਸਥੇ ਸਮੁਗ੍ਗਤੋ ਸੋਲ਼ਸਕਲਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯ. ਬਾਲਾ…ਪੇ… ਵਿਯਾਤਿ ਤਰੁਣਸੂਰਿਯਪਭਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਲ੍ਲਿਤਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਪਰਾਗਗਬ੍ਭਂ ਸਤਪਤ੍ਤਪਦ੍ਧਂ ਵਿਯ. ‘‘ਪਿਞ੍ਜਰਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਹੇਮਵਣ੍ਣਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.੨੨) ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨਾਤਿ ਪਭਸ੍ਸਰੇਨ. ਸਪ੍ਪਭੇਨਾਤਿ ਵਣ੍ਣਪ੍ਪਭਾਯ, ਸੀਲਪ੍ਪਭਾਯ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ. ਸਸ੍ਸਿਰਿਕੇਨਾਤਿ ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਿਰਿਯਾ ਅਤਿਵਿਯ ਸਿਰਿਮਤਾ. ਮੁਖਵਰੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੋਭਾਸਮਲਙ੍ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਮੁਖੇਨ. ਕਾਮਂ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਨਾਰੋਚੇਸਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮਲੀਲ਼ਾਯ ਗਮਨਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਅਗਮਾਸੀ’’ਤਿ.

ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨਾਯਂ ਏਵਮਾਰੋਚਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਅਗਮਾਸੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸੋ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤੁਪਨਾਯਿਕਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਭਗਵਤਾ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਤਾਯ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਗਹੇਤੁਮਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਤ੍ਤਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦਿਨ੍ਨਓਵਾਦਸ੍ਸ ਚ ਸਫਲਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਏਵਮਾਰੋਚਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਅਗਮਾਸੀਤਿ. ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਾਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਨ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾ. ਧਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ‘‘ਸੋਭਤਿ ਵਤ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਧਿਗਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਧੁਕਾਰਮਦਾਸਿ. ਅਯਮਿਧ ਦੀਘਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੋ. ਖੁਦ੍ਦਕਭਾਣਕੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਸੁਪਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਨਿਕਾਯਂ ਭਣਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ, ਤਪ੍ਪਗੁਣਾ ਆਚਰਿਯਾ. ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੁਡ੍ਢਪਟਿਪਾਟਿਂ, ਤਦਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਮਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵਂਕਥਨਸਮਯੇ. ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇ ਅਤਿਵਿਯ ਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਭਵਿਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕੇਸ੍ਵੇਵ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਵਾਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਿਪਿ ਏਕੇ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਸਨੇਯੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿਪਿ ਤੇਸਮੇਵ ਏਕਚ੍ਚੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਿਸਯੇ ਹਿ ‘‘ਏਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਾਦੇਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਭਾਣਕਾਨਂ ਤੇਨ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਆਗਤਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਚਨੇ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਤ੍ਤਮਾਸਂ ਕਤਾਯ ਹਿ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਕਦਾਚਿ ਪਕਤਿਯਾਵ, ਕਦਾਚਿ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਕਦਾਚਿ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਤਦਾਗਮਨਮੁਪਾਦਾਯ ਤਥਾ ਤਥਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਆਦਿਦਿਵਸੇਯੇਵ ਪਠਮਂ ਪਕਤਿਯਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਕਾਸਮਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਤਤੋ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਨ੍ਤਿਂ ਅਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤੁ, ਆਗਮਨਾਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਨ ਪਮਾਣਂ, ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਗਤਕਾਲੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨਮੇਵ ਪਮਾਣਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਾਤਬ੍ਬਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨੇਨੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਞਾਪਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਗਵਤਿ ਧਰਮਾਨੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਯ ਚ ਪਸਂਸਾਯ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਤੀਸੁ ਵਾਦੇਸੁ.

ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਨ ਞਾਪਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੮) ਪਟਿਵੇਦਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੭੨) ਪਕ੍ਕੋਸਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੯.੧੧) ਆਲਪਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’ਤਿ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯), ਇਧਾਪਿ ਆਲਪਨੇਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਲਪਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਚ ਸਹਚਰਣਤੋ ਞਾਪਨੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਪਟਿਵੇਦੇਸਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’ਤਿ, ‘ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਹਿ ਆਲਪਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਪਚ੍ਚੇਕਮੇਵ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸੇਸ੍ਵੇਵ ਆਲਪਨੇ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚਰਿਯਾ. ੧੦੭) ਵਿਯ ਮਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਗੁਤ੍ਤਭਾਸਨੇ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਆਮਨ੍ਤੇਸੀ’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ‘‘ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਮਨ੍ਤਨਾਕਾਰਦੀਪਨਂ. ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਵਿਨਯਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨੇ, ਤੇਨ ‘‘ਕਿਮੇਕਂ ਤੇਸੁ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਾਮਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਆਯੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਯੇ ਠਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਚ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਾਯ ਆਯੁਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ. ਧੁਰਨ੍ਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕਂ. ਨੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀਤਿ ਪਹੋਤਿਯੇਵ. ਦ੍ਵਿਪਟਿਸੇਧੋ ਹਿ ਸਹ ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਕਤ੍ਯਤ੍ਥਦੀਪਕੋ.

ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਗ੍ਗੋ. ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਚ ਯੋ ਅਯਂ, ਯਦਿਦਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰੁਤਲਿਙ੍ਗਮੇਵ. ‘‘ਯਦਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਚ ਅਯਂ ਸਭਾਵੋ, ਯਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪੇਨ ‘‘ਯੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਯਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਤਾ ਤਥਾਯੇਵਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਿਨਯਧਰਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਛਟ੍ਠੀਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੀਤਿ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਤਂ ਅਕਾਸਿ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਤਤਿਯਾਵਿਸੇਸਨਂ ਭਵਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਅਯਂ ਵਿਭਤ੍ਯਨ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕੋ ਅਬ੍ਯਯਸਦ੍ਦੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾ ਅਭਿਹਿਤਕਤ੍ਤੁਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ‘‘ਥੇਰੋ’’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਚ੍ਛਧਾਤੁਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪਾਲਿਂ ਵਿਨਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਬੀਜਨਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬੀਜਨੀਗਹਣਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਯ ਹਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਪਰਿਸਾਯ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮੁਖਵਿਕਾਰਾਦਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੀਯਤਿ. ਭਗਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਵਿਚਿਤ੍ਰਬੀਜਨਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭੂਤਂ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤਸਿਕ੍ਖਾਸਂਯਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮੁਖਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਨ ਸਿਯਾ. ‘‘ਪਠਮਂ ਆਵੁਸੋ ਉਪਾਲਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇ ਪਠਮਭਾਵੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਪਠਮਭਾਵਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਭਗਵਤੋ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਠਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨਿ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਤਿ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ‘‘ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੇਨ ਸਹ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਵਚਨਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਵਾ ਨੁ ਖੋ, ਸੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ, ਯਥਾਸਙ੍ਗੀਤਸ੍ਸੇਵ ਪਮਾਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਤਥਾਸਙ੍ਗੀਤਾਯ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਪਾਲ਼ਿਯਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਥਾਗਤਾ ਏਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤਿਰੇਕਭਾਵੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾਯ, ਵਿਤਥਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਛਡ੍ਡੇਤਬ੍ਬਵਚਨਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਵਚਨਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਨ ਦੇਵਤਾਨਂ ਵਾ ਭਾਸਿਤੇਤਿ ਭਗਵਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਥੋਮਨਾਦਿਵਸੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਞ੍ਚ ਭਾਸਿਤੇਪਿ. ਤਂ ਪਨ ਪਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ, ਨ ਸਭਾਵਾਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਮੇਵ. ਇਦਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਸੁਂ ਇਮਿਨਾਵ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗੇਨ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਚ ਗਣਸਜ੍ਝਾਯਮਕਂਸੁ ‘‘ਤੇਨ…ਪੇ… ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ. ਸਜ੍ਝਾਯਾਰਮ੍ਭਕਾਲੇਯੇਵ ਪਥਵੀ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਿਦਂ ਪਨ ਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਧਮ੍ਮਸਜ੍ਝਾਯਾਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਲਿਤੇਯੇਵ ਸਾਪਿ ਚਲਤਿ, ਏਤੇਨ ਚ ਪਦੇਸਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਗਣਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪਿਤਾਨਿ ਪਨ ਏਤ੍ਤਕਾਨੇਵਾਤਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਕਣ੍ਡਵਿਭਙ੍ਗਨਿਯਮੇਨੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਮਾਣਨਿਯਮੇਨਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਭਾਣਵਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਾਣਵਾਰੋਤਿ –

‘‘ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਰਾ ਏਕਪਦਂ, ਏਕਗਾਥਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ;

ਗਾਥਾ ਚੇਕਾ ਮਤੋ ਗਨ੍ਥੋ, ਗਨ੍ਥੋ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਤਕ੍ਖਰੋ.

ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਰਗਨ੍ਥਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਸਦ੍ਵਿਸਤਂ ਪਨ;

ਭਾਣਵਾਰੋ ਮਤੋ ਏਕੋ, ਸ੍ਵਟ੍ਠਕ੍ਖਰਸਹਸ੍ਸਕੋ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਰਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣੋ ਪਾਠੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਣਿਤਬ੍ਬੋ ਵਾਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿ ਭਾਣਵਾਰੋ, ਏਕੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਨਮਗ੍ਗੇਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਵਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਨ੍ਧਕਨ੍ਤਿ ਮਹਾਵਗ੍ਗਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗਂ. ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮੂਹਤੋ, ਪਕਾਸਨਤੋ ਵਾ ਖਨ੍ਧਕੋਤਿ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਸਮ੍ਪਦਾਦਿਵਿਨਯਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, (ਅ. ਨਿ. ੬.੪੧) ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ (ਅ. ਨਿ. ੭.੭੨), ਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੪੫; ੬.੩੭) ਵਿਯ. ਅਪਿਚ ਭਾਗਰਾਸਟ੍ਠਤਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ ਤਾਸਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਭਾਗਤੋ, ਰਾਸਿਤੋ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਭਾਣਕੇਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਗੋਪਿਤਂ ਸਙ੍ਗਹਾਰੁਲ਼੍ਹਨਯੇਨੇਵ ਚਿਰਕਾਲਂ ਅਨਸ੍ਸਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆਵੁਸੋ ਇਮਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਵਾਚੇਹੀ’’ਤਿ.

ਧਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤੁਕਾਮੋਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਵਿਯ ਪਾਰਿਸੇਸਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸ੍ਵੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਸਙ੍ਘਂ ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਤਰਂ ਆਵੁਸੋ ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਾਵਸੇਸੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਕਤਰਂ ਪਿਟਕਂ. ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਮਨ੍ਤਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋਤਿ ਚ ਸਙ੍ਗਾਯਨਕਾਲੇ ਦੀਘਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨਿਕਾਯਾਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੀਘਸਙ੍ਗੀਤਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਸੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਵਗ੍ਗਕਰਣਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ, ਨਾਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਤ੍ਤਿਸਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ, ਤੇਸਂ ਵਗ੍ਗਕਰਣਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ, ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਵਗ੍ਗੇਸੂਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੋਦਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਤਿਵਿਧਸੀਲਾਲਙ੍ਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਾਨਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ. ਚੂਲ਼ਮਜ੍ਝਿਮਮਹਾਸੀਲਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਵਿਭੂਸਿਤਂ ਤਥਾ ਨਾਨਾਵਿਧੇ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਭੂਤੇ ਕੁਹਨਲਪਨਾਦਯੋ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ ਨਾਨਾਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਹਨਾਤਿ ਕੁਹਾਯਨਾ, ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਇਰਿਯਾਪਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਤਿਵਿਧੇਨ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਿਮ੍ਹਾਪਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਪਨਾਤਿ ਵਿਹਾਰਂ ਆਗਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਾਯ ਭੋਨ੍ਤੋ ਆਗਤਾ, ਕਿਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤੁਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਹਂ ਪਚ੍ਛਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਭਾਸਨਾ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਾਦਯੋ, ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾਦਯੋ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਹਨਲਪਨਾਹਿ ਸੇਸਂ ਅਨੇਸਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਂ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਦਿਕਂ ਦੁਸ੍ਸਿਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏਵ ਪਲਿਵੇਠਨਟ੍ਠੇਨ ਜਾਲਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਜਾਲਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਿਵੇਠਨਂ ਅਪਲਿਵੇਠਕਰਣਂ ਤਥਾ.

ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਭਨ੍ਤੇ ਰਾਜਗਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋ ਵਿਵਰੇ ‘‘ਅਪਿਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਪੋਦਾਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਨਿਰਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੩੧) ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਵਿਵਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਨਦਿਞ੍ਚ ਯਾਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਏਕਮੇਵ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਂ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ. ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਹਿ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਸ੍ਸ ਪਸਙ੍ਗੇ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞੋ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਂ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਰਅਗਾਰਮਕਂਸੁ, ਤਂ ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਦ੍ਵਾਰਸਮੀਪੇ ਤਰੁਣੋ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਯ੍ਯਾਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਵਰੁਣਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਰਾਜਾਗਾਰਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਏਤਂ ਆਧਾਰਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾਗਾਰਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਰਾਜਾਗਾਰਕਂ, ਉਯ੍ਯਾਨਂ, ਰਾਜਾਗਾਰਵਤਿ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਿਸੇਸਨਪਦਮਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਰਾਜਾਗਾਰਂ ਆਧਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾ. ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕੇਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਅਭਿਰਮਨਾਰਹਂ ਕਿਰ ਰਾਜਾਗਾਰਮ੍ਪਿ. ਤਤ੍ਥ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨੇਤਂ ਏਵਂ ਨਾਮਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਤਰੁਣਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕੇ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਮੇਵ ਨਾਮਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸੋਵ ਸਿਯਾ. ਸੁਪ੍ਪਿਯਞ੍ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਨ੍ਤਿ ਸੁਪ੍ਪਿਯਂ ਨਾਮ ਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਂ ਛਨ੍ਨਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਞ੍ਚ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਾਣਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਰੁਣੋ ‘‘ਮਾਣਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਬਟ੍ਠੋ ਮਾਣਵੋ, ਅਙ੍ਗਕੋ ਮਾਣਵੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੯, ੨੧੧) ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਤਰੁਣਪੁਰਿਸਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣੇਤਿ ਪਸਂਸਾਯ ਚੇਵ ਗਰਹਾਯ ਚ. ਅਥ ਵਾ ਗੁਣੋ ਵਣ੍ਣੋ, ਅਗੁਣੋ ਅਵਣ੍ਣੋ, ਤੇਸਂ ਭਾਸਨਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਵਚਨਕ੍ਕਮੋ – ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ? ਰਾਜਗਹੇ ਭਨ੍ਤੇ ਜੀਵਕਮ੍ਬਵਨੇਤਿ. ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ? ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਨਾ ਵੇਦੇਹਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਕਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਭਗਵਤਾ ਏਵ ਏਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਰਞ੍ਞਾਪਿ ‘‘ਯਥਾ ਨੁ ਖੋ ਇਮਾਨਿ ਪੁਥੁਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੩) ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਕਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਕਾਸੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਵਗ੍ਗਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਪਾਲ਼ਿਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਂ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਪਰਿਹਰਥਾਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਵਾਚਨਾਦਿਵਸੇਨ ਧਾਰੇਥ. ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਸੋ. ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ ਪੋਰਾਣਕੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ‘‘ਮਹਾਧਮ੍ਮਹਦਯੇਨ, ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾਯ ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦਿਮਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਨਾਵ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਵਾਦਿਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਣ੍ਹਞਾਣਸ੍ਸ, ਸਣ੍ਹਞਾਣਵਨ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਵਿਸਯਭਾਵਤੋ ਸੁਖੁਮਞਾਣਗੋਚਰਂ.

ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਜਾਤਕਾਦਿਕੇ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਤਾਦਿਸੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇਵ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਦੀਘਨਿਕਾਯਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ, ਨਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇਤਿ ਦੀਘਭਾਣਕਾ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਜਾਤਕਗਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਨੇਤ੍ਤਿਪੇਟਕੋਪਦੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਗਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤਾਨਂ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਯਥਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਭਾਵਤੋ ਤਾਦਿਸੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ, ਨਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਯਥਾਪਰਾਧਸਾਸਨੇ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇਤਿ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯੁਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਯੋਜਨਕਾਲਦੇਸਕਾਰਕਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗੀਤਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਸ੍ਸ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਸ੍ਸ ਚ ਵਿਵਰੇ. ਤਦੇਤਂ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਕਾਲਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤਿ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਵਾਤਿ ਉਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਯਂ ਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਮੇਵਾ’’ਤਿ, ਨ ਤਦਞ੍ਞਰਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਰਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਰਸਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰਸਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸਾਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ). ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਤਂ ਕੇਚਿਵਾਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਰਹਂ ਮਗ੍ਗੋ ਫਲਞ੍ਚ. ਰਸਨ੍ਤਿ ਗੁਣੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮਾਸੋ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਕਿਲੇਸਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ). ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਰਸਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥਰਸੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ, ਧਮ੍ਮਰਸੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੋ ਨਾਮ ਅਮਤਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੩੩੫) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਕਿਲੇਸਵਿਨਯਨੇਨ ਵਿਨਯੋ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਪਤਨਾਦਿਤੋ ਧਾਰਣੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇਯੇਵ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਸੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮੋ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਿਪਿ ਵਿਨਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾਦਿਭਾਵਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਨਯਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿ ਵਿਪਰੀਤਂ ਤਨ੍ਤਿਮੇਵ ਦੀਪੇਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਗੋਬਲੀਬਦ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਤੇਨੇਵਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਨ ਵਿਨਯ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੋ, ਤੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਤਥਾਭਾਵਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੪੭) ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਸਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਅਵਿਜਹਿਤਂ ਉਦਾਨਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸ੍ਸ ਕਾਰਕਂ ਤਣ੍ਹਾਵਡ੍ਢਕਿਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਞਾਣਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਨ੍ਤੋ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਂ ਸਂਸਰਿਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਜਾਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਨ ਚ ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਾਨਿ ਭੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸ੍ਸ ਕਾਰਕ ਤਣ੍ਹਾਵਡ੍ਢਕਿ ਤ੍ਵਂ ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਸਿ. ਪੁਨ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਮ ਗੇਹਂ ਨ ਕਾਹਸਿ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ. ਤਵ ਸਬ੍ਬਾ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸ ਫਾਸੁਕਾ ਮਯਾ ਭਗ੍ਗਾ ਭਞ੍ਜਿਤਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਤਯਾ ਕਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸ੍ਸ ਕੂਟਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਣ੍ਣਿਕਮਣ੍ਡਲਂ ਵਿਸਙ੍ਖਤਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਂ. ਇਦਾਨਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਗਤਂ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਂ. ਅਹਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯ ਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਗਾ ਅਧਿਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਪਨ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਗਾ ਅਧਿਗਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਗਾਥਾਯਮਤੀਤਤ੍ਥੇ ਇਮਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ‘‘ਤਂਕਾਲਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਮਤੀਤੇਪਿ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਪਾਤਬ੍ਬਾ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਫਾਸੁ ਪ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਫ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਫੁਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਾ ਫਾਸੁ, ਸਾਯੇਵ ਫਾਸੁਕਾ. ਅਜ੍ਝਗਾਤਿ ਚ ‘‘ਅਜ੍ਜਤਨਿਯਮਾਤ੍ਤਮਿਂ ਵਾ ਅਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਕਤ੍ਤਾ, ਤਦਾ ਪਰੋਕ੍ਖਾਯੇਵ. ਅਨ੍ਤੋਜਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਕਿਰ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮਾਹ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸਾ ਮਨਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਾਨਮਾਦਿ. ‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਨ ਵਾਚਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕੇਚੀਤਿ ਖਨ੍ਧਕਭਾਣਕਾ. ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੋ. ਯਦਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ, ਆਦ੍ਯਤ੍ਥੋ ਚ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹਿ ਮਰਿਯਾਦਵਚਨੇਨ ਵਿਨਾ ਪਦਤ੍ਥਵਿਪਲ੍ਲਾਸਕਾਰਿਨਾਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਦ੍ਯਤ੍ਥਮੇਵ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਤੇਨ ਆਤਾਪਿਨੋ…ਪੇ… ਸਹੇਤੁਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਤ੍ਤਯਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਖਨ੍ਧਕੇਤਿ ਮਹਾਵਗ੍ਗੇ. ਉਦਾਨਗਾਥਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਏਕਵਚਨਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਵਾ ਪਠਮਗਾਥਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਨ੍ਧਕਭਾਣਕਾ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾਨਂ ਗਾਥਾ ਮਨਸਾਵ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਮਹਤੋ ਜਨਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਯ ਨਾਹੋਸਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਗਾਥਾ ਵਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾ ਪਨ ‘‘ਦੇਸਨਾਯ ਜਨਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰਭਾਵੋ ਪਠਮਭਾਵੇ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਉਭਯਥਾ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ਚ ਯਦਿ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾ ਮਨਸਾਵ ਦੇਸਿਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਉਦਾਨੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੫੨ ਉਦਾਨਵਤ੍ਥੁ) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਤਥਾਯੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਮਨਸਾ ਉਦਾਨੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਯੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਹਿ ਉਦਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਾ ਉਦਾਨਂ, ਵਚਸਾ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਦਿ ਚਾਯਂ ਵਚਸਾ ਉਦਾਨਂ ਸਿਯਾ, ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਮਨਾਰੁਲ਼੍ਹਭਾਵੋਯੇਵ ਵਚਸਾ ਅਨੁਦਾਨੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾ ਉਦਾਨਭਾਵੇ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯਮੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ. ਲੋਕਿਯਸਮਯੇ ਪਨ ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਂ ਭਵਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨੇਸ ਸਾਸਨਸਮਯੋਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ, ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੪) ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਵਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਸਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਤਂ, ਤਾਦਿਸੇਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਇਙ੍ਘ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾਤਿ ਹਿ ਚੋਦੇਤਿ. ਆਮਨ੍ਤਯਾਮੀਤਿ ਪਟਿਵੇਦਯਾਮਿ, ਬੋਧੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੋਤਿ ਪਨ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਦਂ. ‘‘ਆਮਨ੍ਤਨਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾਯੇਵ, ਨ ਚਤੁਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ. ਵਯਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਮੁਖੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫, ੪੫, ੭੬, ੭੭; ੨.੩.੧, ੪; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੦) ਵਚਨਤੋ. ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਵਿਭਾਵਨਨਯੇਨੇਵ ਚ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਵਿਸਯਭੂਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਵੇਣਿਕਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਯੋਜੇਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ, ਤਾਯ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਯ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਂਵੇਜੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਸਾਸਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ ਸਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰੇਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਚਨਾਨਮਨ੍ਤਰਾਲ਼ੇ ਵੇਮਜ੍ਝੇ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਾਲਵਤਾ ਕਾਲੋਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ, ਵਨਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚ ਅਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਰੂਪਮਾਹ. ‘‘ਅਸਙ੍ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਾਦਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪) ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਮਸਙ੍ਗੀਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਜੇਤਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸੁਭਸ੍ਸ ਮਾਣਵਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ ਅਚਿਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪) ਆਗਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਸਯਮੇਵ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ‘‘ਏਕਮਿਦਾਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਸਮਯਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪਿਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥਾਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਵਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ ‘‘ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੁਕਾਮੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਗਤਨਯੇਨੇਵ ‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਨ੍ਤਿ ਠਪਿਤਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਸਯਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਦੀਸੁ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਨਯੇਨੇਵ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਲਦ੍ਧਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਦਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਏਵਮਧਿਪ੍ਪਾਯੇਪਿ ਸਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ‘‘ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤੀਸੁ ਪੁਨ ਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਮੇਵ. ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਨਾਮ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਨਾਮ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਸੇਨ ਉਭਯਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਵਿਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਵਿਭਙ੍ਗਾ. ਮਹਾਵਗ੍ਗਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗੇਸੁ ਆਗਤਾ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਖਨ੍ਧਕਾ. ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਵਾਰੇਹਿ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸ ਪਰਿਵਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਵਾਰਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ਮਹਾਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੋਲ਼ਸ ਵਾਰਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੋਲ਼ਸ ਵਾਰਾ ਚਾਤਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਵਾਰਾ ਆਗਤਾ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਪਰਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਬਹੂਸੁ ਪਨ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਸੋਲ਼ਸ ਪਰਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਏਵਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਠੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਇਦਨ੍ਤਿ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਮਤ੍ਤਂ, ਇਤਿ ਇਦਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯਦ੍ਵਯਂ ਇਦਮਤ੍ਥੇਯੇਵ ਵਤ੍ਤਤਿ ‘‘ਇਦਾਨੇਤਰਹਿ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਨਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦਿਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ. ਏਵਮਿਤਰੇਸੁਪਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦੀਘਭਾਣਕਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੇਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾਨਞ੍ਞੇਵ ਵਾਦਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਤਰਤ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਾਦਯੋਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕ…ਪੇ… ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਣਾਥ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਗਾਥਾ ਅਤ੍ਥੂਪਨਾਯਿਕਾਤਿ (ਥੇਰਗਾ. ਨਿਦਾਨਗਾਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਥੇਰਗਾਥਾ ਥੇਰੀਗਾਥਾ’’ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ ਯੁਤ੍ਤੋ.

ਏਵਂ ਸਰੂਪਤੋ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤਿਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ. ਵਿਵਿਧਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾ ਚ. ਵਿਨਯਨਤੋਤਿ ਵਿਨਯਨਭਾਵਤੋ, ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ, ਭਾਵਲੋਪੋ ਵਾ, ਇਤਰਥਾ ਦਬ੍ਬਮੇਵ ਪਧਾਨਂ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਵਿਨਯਨਤਾਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਵਿਨਯਦਬ੍ਬੇਨੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ, ਨ ਪਨ ਵਿਨਯਨਤਾਗੁਣੇਨਾਤਿ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਨਯੋ ਏਦਿਸੇਸੁ. ਵਿਨੀਯਤੇ ਵਾ ਵਿਨਯਨਂ, ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਸਞ੍ਞੀਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਯਂ ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯੋ. ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਸਦ੍ਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵਿਨਯੋ ਨਾਮਾਤਿ ਕਥਿਤੋ. ਅਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਭਾਵਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਵਿਧਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਵਿਵਿਧਾ ਏਤ੍ਥ ਨਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਵਿਧਤ੍ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਤਥਾ ਵਿਸੇਸਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਲੋਕਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਪਯੋਜਨਾ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਥਿਲਕਰਣਪਯੋਜਨਾ. ਸਞ੍ਞਮਵੇਲਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਆਚਾਰੋ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਕਾਯੇ, ਵਾਚਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਸੇਧਨਂ ਤਥਾ, ਤੇਨ ਤਥਾਨਿਸੇਧਨਮੇਵ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਾਯਵਾਚਾਵਿਨਯਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾਨੇਕਧਾ ਪਰਾਮਸਨਮਾਹ ‘‘ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਚ ਗਾਥਾ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਚਨਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾਦਿਹੇਤੁਨਾ ਕਰਣਭੂਤੇਨਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਵਿਵਿਧਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੋਰਾਣੇਹਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਵਿਯ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਵਚਨਂ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਨਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ‘‘ਵਚਨਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਪਨ ਸਮਾਸਤਦ੍ਧਿਤੇਸੁ ਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਨਾਮਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਚ ਏਦਿਸੇਸੁ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤਭਾਵਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਤ੍ਥਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਸੂਚਨਤੋ…ਪੇ… ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ’’ਤਿ ਪਦੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਤਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਯੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਸੁਣਾਤਿ, ਵਾਚੇਤਿ, ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਦੇਸੇਤਿ ਚ, ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਤਸ੍ਸਪਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਰਸ੍ਸਪੀਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੂਚੇਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇ ਚਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਚਾਯਂ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵਚਨੋ. ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ, ਪਰਸ੍ਸਪੀਤਿ ਅਯਮਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ. ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਸਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤੇਨ ਪਰਤ੍ਥੋ ਸੂਚਿਤੋ, ਤੇਨ ਸੂਚੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪਰਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਆਦਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਧਾਰਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ‘‘ਨ ਹ’ਞ੍ਞਦਤ੍ਥ’ਤ੍ਥਿ ਪਸਂਸਲਾਭਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ. ੬੩) ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਤ੍ਥੋ, ਪਰਤ੍ਥੋ, ਉਭਯਤ੍ਥੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਗੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨੇਯ੍ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨੀਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨਵਜ੍ਜੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਵੋਦਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, (ਮਹਾਨਿ. ੬੩) ਤੇ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਪਨ ਏਕੋਪਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੋ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਕਾ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਾ, ਤਤੋ ਪਰੇ ਛ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਭਯਸਭਾਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਵਿਭਾਵੇਨ ਅਨਗਾਧਭਾਵੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ. ਦੁਰਧਿਗਮਤਾਯ ਵਿਭਾਵੇਨ ਅਗਾਧਭਾਵੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਅਵਿਵਟੋ ਗੂਲ਼੍ਹੋ. ਮੂਲੁਦਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਪਂਸੁਨਾ ਅਕ੍ਖਰਸਨ੍ਨਿਵੇਸਾਦਿਨਾ ਤਿਰੋਹਿਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ. ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਨੇਯ੍ਯੋ. ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਨੀਤੋ. ਅਨਵਜ੍ਜਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਾ ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਏਵ ਵਾ.

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਞ੍ਚ ਪਰੇਸਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਞ੍ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣਿਯਾ ਸਮਾਦਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਾਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੯੯, ੨੬੫) ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਭਾਸਿਤਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਪੂਰਣਕਸ੍ਸਪਾਦੀਨਮਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਮਯਭੂਤਂ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਭੂਤਂ ਪਰਤ੍ਥਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਭੂਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਨਯਭੂਤਂ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਾਦੀਨਿ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ, ਨ ਪਨ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵ-ਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਇਦਮੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੂਚ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਰਸ੍ਸੋ. ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੫੫, ੧੨੪੨) ਚ ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’ਤਿ (ਅਟ੍ਠਸਾ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ, ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸੇਨੇਵ ਨਿਬ੍ਬਚਨੇਨ ਸੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਾਚਕਤ੍ਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਮਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਯ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੋ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸਮ੍ਪਾਦਨੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਚ ਹੇਤੁਨਾ ਨਨੁ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਪਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਪਰਿਹਰਤਿ.

ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥਾਭਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਮਿਵ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਸਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਵਪਨਰੋਪਨਾਦਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਫਲਂ ਨ ਪਸਵਤਿ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਜਗ੍ਗਨਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨੇਵ ਪਸਵਤਿ, ਤਥਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਵਨਧਾਰਣਾਦਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਨ ਪਸਵਤਿ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨੇਵ ਪਸਵਤੀਤਿ. ਪਸਵਤੀਤਿ ਚ ਫਲਤਿ, ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਮੇਵ ਹਿ ਫਲਨਂ. ਉਪਾਯਸਮਙ੍ਗੀਨਞ੍ਞੇਵ ਅਤ੍ਥਾਭਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਧੇਨੁ ਵਿਯ ਖੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਧੇਨੁ ਨਾਮ ਕਾਲੇ ਜਾਤਵਚ੍ਛਾ ਥਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਹਤਂ ਉਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਖੀਰਂ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਕਾਲੇ ਅਜਾਤਵਚ੍ਛਾ. ਕਾਲੇਪਿ ਵਾ ਵਿਸਾਣਾਦਿਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਹਤਂ ਅਨੁਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਥਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਾਦਿਨਾ ਸਵਨਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਕੁਰੁਤਂ ਉਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥੇ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾਯ ਸਵਨਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਕੁਰੁਤਂ ਅਨੁਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਸੂਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਘਰਤਿ ਸਿਞ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਥਾਪਿ ਸਕਮ੍ਮਿਕਧਾਤੁਤ੍ਤਾ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤੀਤਿ ਕਾਰਿਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਤਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਨਿਪਾਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਚ ਨੇ ਤਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੇ.

ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ. ਤਬ੍ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਚ੍ਛਕਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢਕੀਨਂ ਕਾਲ਼ਸੁਤ੍ਤਂ. ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਤਚ੍ਛਨਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਕਾਲ਼ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਣੇ ਕਤੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਚ੍ਛਕਾਨਂ ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਵਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਨੀਤਮਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਦਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਵਿਵਾਦੋ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਵੁਤੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਥਿਰਸੁਤ੍ਤੇਨ. ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ, ਸਮਂ ਵਾ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਆਵੁਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਭਾਵਮਾਹ, ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਾਭਾਵਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਥਿਰਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਵਾਤੇਨ ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਅਤ੍ਥਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦੇਨ ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇਹਿ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਨ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਚਨਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਬ੍ਭਾਵਵੁਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਹਯੋਗਸ੍ਸ ਹਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਚਨੇਨ ਸੇਸਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤਂ, ਅਨਤ੍ਥਕਤਂ ਵਾ ਞਾਪੇਤਿ.

ਯਨ੍ਤਿ ਏਸ ਨਿਪਾਤੋ ਕਾਰਣੇ, ਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਯਂ ਪਭੇਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵੁਡ੍ਢਿਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਮਤਿਰੇਕਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਡ੍ਢਿਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਅਡ੍ਢਚਨ੍ਦਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਞਾਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਤਾ ਪਾਕਟਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਡ੍ਢਚਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵੋ ਹਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਅਡ੍ਢੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਮੀ. ਯਸ੍ਮਾ ਊਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀ. ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਨ੍ਨਰਸੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਮੇਵਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਇਦਂ ਪਨ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਭਯਭੇਰਵਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੪) ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਲਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ. ਯਜ੍ਜੇਵਂ ਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਦੀਪਨਤੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਤ੍ਥਕੋਵ ਸਿਯਾਤਿ? ਨੇਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤੋ. ਵਾਚਕਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਹਿ ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਕਾਸਿਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਜੋਤਕਭਾਵੇਨ ਪਕਾਸਨਤੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਲਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਰਾਜਾਭਿਰਾਜਾਤਿ ਪਰੇਹਿ ਰਾਜੂਹਿ ਪੂਜਿਤੁਮਰਹੋ ਰਾਜਾ. ਪੂਜਿਤੇਤਿ ਪੂਜਾਰਹੇ. ਇਦਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਸੇਲਸੁਤ੍ਤੇ (ਸੁ. ਨਿ. ੫੫੩ ਆਦਯੋ).

ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਤਿ ‘‘ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਪਿ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੋਧਾਭਾਵੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਮੇਵ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੯੨) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਵਾ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲੋ, ਨ ਪਾਣਸਙ੍ਖਾਤਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤਿਪਾਤੋ. ਤਥਾ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਂਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਭਿਵਿਨਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਿਨਯੇ ਵਿਨੇਤਿ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਏਵਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਏਵਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਵਿਨੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵਤ੍ਥੁਂ ਪਾਰਾਜਿਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸੀਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਕੇਵਲਂ ਲੋਲਤਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਰੂਪਿਯਛਡ੍ਡਕਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਵਿਨਯੇਪਿ ਪਟਿਬਲੋ ਵਿਨੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਨ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਤ੍ਤਂ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਧਿਕੇ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵੁਡ੍ਢਿਭਾਵਂ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਤਂ ਦੀਪੇਤਿ, ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸੁਪਾਕਟਤਂ ਵਿਸੇਸਂ, ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਨ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਤ੍ਤਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਤਾਵ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕਤ੍ਤਾ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ. ‘‘ਪਾਦਯੋ ਕਿਰਿਯਾਯੋਗੇ ਉਪਸਗ੍ਗਾ’’ਤਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਭਿਰਾਜਾ, ਅਭਿਵਿਨਯੇ’’ਤਿ ਪਨ ਪੂਜਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰਾਜਵਿਨਯੇਸੁ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਥਮੇਤਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਸਤ੍ਵਵਾਚੀ ਸਦ੍ਦੋ ਸਤ੍ਵਵਾਚਕੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਰ ਦੋਸੋ ਪੂਜਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਕਿਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਦੀਪਨਤੋ, ਤਾਹਿ ਚ ਕਿਰਿਯਾਹਿ ਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਰਾਜਵਿਨਯੇਸੁਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਪੂਜਿਤੋ ਰਾਜਾਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਭੂਤਂ ਰਾਜਦਬ੍ਬਂ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਧਾਨਤੋ ਵਦਤਿ, ਪੂਜਨਕਿਰਿਯਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤੋ. ਤਥਾ ਅਭਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਭੂਤਂ ਵਿਨਯਦਬ੍ਬਂ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਧਾਨਤੋ ਵਦਤਿ, ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤਿਮਾਲਾਦੀਸੁ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਤ੍ਥ ਸਹ ਸਾਧਨੇਨ ਕਿਰਿਯਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਭਿਰਾਜਅਭਿਵਿਨਯਸਦ੍ਦਾ ਸੋਪਸਗ੍ਗਾਵ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਏਵਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਪਿ ਅਭਿਸਦ੍ਦੋ ਸਹ ਸਾਧਨੇਨ ਵੁਡ੍ਢਿਯਾਦਿਕਿਰਿਯਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਹੋਤੁ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਤਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਦੀਪਿਤਾ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਕਥਂ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ. ਉਪਨ੍ਯਾਸੇ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ. ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਫਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਹਿ ਭਾਵਨਾਫਰਣਵੁਡ੍ਢੀਹਿ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਪਟਿਪਦਾਦੀਹਿ. ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਞੇਵ ਪੂਜਾਰਹਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਯੇਵ ਪੂਜਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਪੂਜਾਰਹਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਤ੍ਤਾਦਿਸਾਧਨਂ, ਅਤੀਤਾਦਿਕਾਲਂ, ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਪੂਜਿਤਬ੍ਬਾਯੇਵ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਲਵਿਸੇਸਨਿਯਮਰਹਿਤਾ ਪੂਜਾਰਹਾ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਸਭਾਵਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਫੁਸਨਾਦਿਸਭਾਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਕਾਮਾਵਚਰੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਕਾ, ਤਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਵਿਰਹਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ, ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਾ.

ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਵਿਨਯਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸੁ ਯਂ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਸਮਾਨਂ, ਤਂ ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਹਿ ਤਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮ, ਪਿਟਕਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਤੇਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬ੍ਭਾਜਨਤ੍ਥਤੋਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੇਹਿ ਕਰਣਭੂਤੇਹਿ, ਵਿਸੇਸਨਭੂਤੇਹਿ ਵਾ. ਅਪਿਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬ੍ਭਾਜਨਤ੍ਥਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾਜਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਹੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਹਿ ਤੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਇਤਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੇਹਿਤੋ – ਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੬, ੪੦੮, ੪੧੧) ਏਤੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਂਤਦਤ੍ਥਾਨਂ ਭਾਜਨਤੋ ਚ ਪਿਟਕਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਪਾਟਿਪਦਿਕਪਦਞ੍ਹੇਤਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਪਿਟ ਸਦ੍ਦਸਙ੍ਘਾਟੇਸੂ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਯੋਗਮੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਪਿਟੀਯਤਿ ਸਦ੍ਦੀਯਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣੀਯਤੀਤਿ ਪਿਟਕਂ, ਪਿਟੀਯਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਟੀਯਤਿ ਤਂਤਦਤ੍ਥੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਮਾ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਕਾਲਾਮਸੁਤ੍ਤੇ, (ਅ. ਨਿ. ੩.੬੬) ਸਾਲ਼੍ਹਸੁਤ੍ਤੇ (ਅ. ਨਿ. ੩.੬੭) ਚ ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਮਾਹ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਟਕਤਨ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਮਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੬੬) ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਸਮ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਮਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਦਾਲਪਿਟਕਮਾਦਾਯਾਤਿ ਕੁਦਾਲਞ੍ਚ ਪਿਟਕਞ੍ਚ ਆਦਾਯ. ਕੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਥਵੀ, ਤਸ੍ਸਾ ਦਾਲਨਤੋ ਵਿਦਾਲਨਤੋ ਅਯੋਮਯਉਪਕਰਣਵਿਸੇਸੋ ਕੁਦਾਲਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਭਾਜਨਭਾਵਤੋ ਤਾਲਪਣ੍ਣਵੇਤ੍ਤਲਤਾਦੀਹਿ ਕਤੋ ਭਾਜਨਵਿਸੇਸੋ ਪਿਟਕਂ ਨਾਮ. ਇਦਂ ਪਨ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਕਕਚੂਪਮਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੭).

‘‘ਤੇਨ…ਪੇ… ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਪਦਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਮਾਦਿਯਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾ, ਇਧ ਪਨ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਯ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਨਯੋ ਚ ਸੋ ਪਿਟਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਏਵਂ ਦੁਵਿਧਤ੍ਥੇਨ…ਪੇ… ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਾਜਨਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮਤਿਦਿਸਤਿ. ਤਯੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ, ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਅਵਯਵਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਪੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਹਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਵਿਸੁਂ ਨਿਪਾਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਦੇਸਕਾਯਤ੍ਤੇਨ ਆਣਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ. ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਗਤੇਨ ਯਥਾਪਰਾਧਾਦਿਸਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਅਨੁਸਾਸਨਂ ਵਿਨਯਨਂ ਸਾਸਨਂ. ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਾਦਿਨੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਵਚਨਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਕਰਣਂ ਕਥਾ, ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਦੇਸਿਤਾਰਂ ਭਗਵਨ੍ਤਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ, ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਸਾਸਨਂ, ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਥਾਤਿ ਏਵਮਿਮੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੇਸਨਾਦਯੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਣਾਦਯੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਦੇਸਕਾਦਿਅਧੀਨਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਵਿਸੇਸਯੋਗਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾਦੀਨਂ ਭੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਆਣਾਵਿਧਾਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਆਣਾਰਹਾਧੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ, ਏਵਂ ਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਵਿਧਾਨਾਨਿ ਚ ਵਿਧਾਯਕਾਧੀਨਾਨੀਤਿ ਆਣਾਦਿਵਿਧਿਨੋ ਦੇਸਕਾਯਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਪਰਾਧਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਯ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ, ਤਥਾ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਸਾਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਵਿਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਬ੍ਬਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਥਨਂ ਸਤਿ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਸਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਦਧੀਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਦੇਸਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨੇਤ੍ਥ, ਦੇਸਨਾ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ;

ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਵਸੇਨੇਤਂ, ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਵਸੇਨਾਪਿ ਕਥਾਤਿ ਚ;

ਦੇਸਨਾਸਾਸਨਕਥਾ-ਭੇਦਮ੍ਪੇਵਂ ਪਕਾਸਯੇ’’ਤਿ.

ਪਦਤ੍ਤਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਤਾਸਂ ਭੇਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਭੇਦਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦਪਦਤੋ ਪਰਂ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਂ, ਸਾਸਨਭੇਦਂ, ਕਥਾਭੇਦਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਦੀਪਯੇ’’ਤਿ. ਭੇਦਨ੍ਤਿ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸਂ ਵਾ. ਤੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ. ਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਚ, ਤਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਦੀਪਯੇ.

ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਸ੍ਸ ਪਕਾਰਂ, ਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵਯੇ. ਯਹਿਂ ਵਿਨਯਾਦਿਕੇ ਪਿਟਕੇ. ਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਥਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਹਿਂ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਯਹਿਂ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਥਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਹਿਂ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਤਿ ਚ ਯੇਹਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁਪਰਿਯਾਪੁਣਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ, ਉਪਾਰਮ੍ਭਨਿਸ੍ਸਰਣਧਮ੍ਮਕੋਸਰਕ੍ਖਣਹੇਤੁਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਚ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਤਥਾ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਾਸਨ੍ਨਸਦਾਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਤੋ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਨੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਾਸੁ ਗਾਥਾਸੁ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਧੁਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਕਥਾ. ਪਰਿਦੀਪਨਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਕਾਸਨਾ, ਕਿਞ੍ਚਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਭਾਵਨਾਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਦੀਪਨਾਯਪਿ ਸਤਿ ਗੂਲ਼੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਮਕਤ੍ਵਾ ਸੋਤੂਨਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਆਵਿਭਾਵਨਾ. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਪਰਿਦੀਪਨਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਭਾਵਨਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਏਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਤੋ ਕਥਿਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਏਕਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਦੀਪਨਾ ਪਠਮਗਾਥਾਯ, ਵਿਭਾਵਨਾ ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਭਯਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮੁਚ੍ਚੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ, ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਵਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਯਸ੍ਮਾ, ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਣਂ ਪਣੇਤੁਂ [ਠਪੇਤੁਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ)] ਅਰਹਤੀਤਿ ਆਣਾਰਹੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਹਿਤੋਪਦੇਸਕਭਾਵੇਨ ਪਮਾਣਵਚਨਤ੍ਤਾ ਆਣਾਰਹੇਨ ਭਗਵਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ‘‘ਆਣਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਂ ਅਵਹਰਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਲੋ, ਤੇਨ.

ਪਚੁਰੋ ਬਹੁਲੋ ਅਪਰਾਧੋ ਦੋਸੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਪਚੁਰਾਪਰਾਧਾ, ਸੇਯ੍ਯਸਕਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ. ਯਥਾਪਰਾਧਨ੍ਤਿ ਦੋਸਾਨੁਰੂਪਂ. ‘‘ਅਨੇਕਜ੍ਝਾਸਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਸਯੋਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਞਾਣਞ੍ਚ, ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠੀ ਚ, ਖਨ੍ਤਿ ਚੇਵਾਨੁਲੋਮਿਕਾ;

ਯਥਾਭੂਤਞ੍ਚ ਯਂ ਞਾਣਂ, ਏਤਂ ਆਸਯਸਦ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਇਮਾ ਏਵ ਦ੍ਵੇ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਯਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਕਚ੍ਚਾਨ ਲੋਕੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਤਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫) ਅਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹੋ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਆਸਯੋ. ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ ਖਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਆਸਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ ਖਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਕਤਾਞਾਣਂ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਪੇਸੋ ਆਸਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਗਮ੍ਮ ਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਸਯੋ ਮਿਗਾਸਯੋ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਮਿਗੋ ਗੋਚਰਾਯ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਨਗਹਨੇ ਸਯਤੀਤਿ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਆਸਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਾਗਮ੍ਮ ਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੋ ‘‘ਆਸਯੋ’’ਤਿ. ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ. ਮੂਸਿਕਵਿਸਂ ਵਿਯ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਰਹਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਅਤੀਤਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਸਭਾਵਭੇਦੋਤਿ. ਚਰਿਯਾਤਿ ਰਾਗਚਰਿਯਾਦਿਕਾ ਛ ਮੂਲਚਰਿਯਾ, ਅਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਾ, ਸਂਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਪਨ ਤੇਸਟ੍ਠਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਚਰਿਯਾਤਿ ਸੁਚਰਿਤਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ ਚਰਿਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ.

‘‘ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ‘ਅਜ੍ਜੇਵ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਵਸੇਨ ਅਭਿਰੁਚਿ, ਸਾ ਦੁਵਿਧਾ ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੇਨਾ’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਾਯ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇਯੇਵ ਸਤ੍ਤੇ ਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇਯੇਵ. ਸਚੇ ਹਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਸੀਲਵਨ੍ਤੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾ ਸੀਲਵਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਪਿ ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸੇ ਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂ, ਇਤਰੇ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਾ, ਤੇਪਿ ਨ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸੇ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੮੫ ਆਦਯੋ) ਚੇਸ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਮਯਂ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੋ ਪਸੇਵਨਾਦਿਨਿਯਮਿਤਾ ਅਭਿਰੁਚਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ‘‘ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਨੇਕਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਤੇ ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਨੇਕਾ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬਹੁਕਤ੍ਤੁਕੋ, ਬਹੁਨਦਿਕੋ’’ਤਿ. ਯਥਾਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦੀਨਂ ਅਨੁਲੋਮਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਯੇ ਯੇ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਅਨੁਲੋਮਾ, ਤੇਹਿ ਤੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸਯਾਦੀਨਂ ਅਨੁਲੋਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਵਾ, ਕੇਵਲਂ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮੇਵੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਂਵਰਣਂ ਸਂਵਰੋ, ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ. ਮਹਨ੍ਤੋ ਸਂਵਰੋ ਅਸਂਵਰੋ. ਵੁਡ੍ਢਿਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਅ-ਕਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੨੧) ਤਂਯੋਗਤਾਯ ਚ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਸਂਵਰੋ ਪਾਰਿਸੇਸਾਦਿਨਯੇਨ ਸਂਵਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਖੁਦ੍ਦਕੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਚ ਸਂਵਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਂਵਰਾ ਸਂਵਰੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਮੋਚਨਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ’’ਤਿ. ਨਾਮਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਸੋ ਪਨ ‘‘ਰਾਗਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਮੇਵ ਞਾਣਂ.

‘‘ਤੀਸੁਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਰਡ੍ਢਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਤੀਸੁਪਿ ਤਾਸਂ ਵਚਨਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦੇਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰ ‘‘ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੨; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੨੩) ਸਮਾਧਿਦੇਸਨਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤ ਪਿਟਕੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਪਦਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤਦਵਸੇਸਨਾਮਰੂਪਧਮ੍ਮਕਥਨਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ.

ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਂਕ੍ਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਾ, ਉਭਯਾਪੇਕ੍ਖਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਯੋ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ. ‘‘ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਵਯੋਗੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ‘‘ਸੀਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਨ ਭਾਵਪਚ੍ਚਯੇ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਅਨੁਸਯਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਪਿ ਸੀਲਭੇਦਭਯਵਸੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਓਕਾਸਾਦਾਨਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ, ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਧਿਕਾਰੋ, ਤਂ ਪਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਦਹਨਵਸੇਨ ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਭਾਵੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁ ਅਨੁ ਸਯਨਕਾ ਅਨੁਰੂਪਕਾਰਣਲਾਭੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾ ਥਾਮਗਤਾ ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਕਿਲੇਸਾ ਅਨੁਸਯਾ, ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਂ, ਤੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਸਯਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ.

ਦੀਪਾਲੋਕੇਨ ਵਿਯ ਤਮਸ੍ਸ ਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਗਤੇਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਕੁਸਲਙ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਇਧ ਪਨ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸੁਸੀਲ੍ਯਙ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ‘‘ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣੇਨ ਘਟਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਵਿਯ ਜਲਤਲੇ ਸੇਵਾਲਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਨੀਵਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਤਂ ਮਗ੍ਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਮੁਦਯਪਕ੍ਖਿਕਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਗਣਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਂ, ਸਂਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਾ ਦੂਸਿਤਂ ਚਰਿਤਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ. ਤਦੇਵ ਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਕਿਲਿਸਤਿ ਵਿਬਾਧਤਿ, ਉਪਤਾਪੇਤਿ ਚਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ. ਕਾਯਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਭਾਵ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ.

ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਿਟਕੇ, ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਕ੍ਯਾਰਮ੍ਭੇ, ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਰੇ ਵਾ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਅਵਯਵਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨੇ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ, ਅਥ ਖੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਤਦਵਯਵਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿ. ਸਾ ਹਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਨਤੋ, ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਕਟ੍ਠਾਨਂ ਵਚਨਾਨਂ ਆਲ਼ਿ ਪਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਾਲ਼ੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਇਧ ਪਨ ਵਿਨਯਗਣ੍ਠਿਪਦਕਾਰਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਨਾਮਤ੍ਥੇ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯਾਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣ-ਧਾਰਣਾਦਿਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਮਨਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੇਸਮਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਤਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਸਦ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਨਾ. ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦੁਵਿਧਾਯਪਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪਕੋ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਵਾਦੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚੇ? ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਕਭਾਵੇਨ ਞਾਤੋ, ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੇਸਂ ਅਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਤਿ ਅਯਮਿਮੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਨਾ ਦੇਸੀਯਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੀਯਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਕ੍ਖਰਾਵਲਿਭੂਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਞਾਪਕੋ, ਤਥਾਪਿ ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਸਞ੍ਞਾਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਞਾਪਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਚ ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਕੁਸਲਾਧਮ੍ਮਾ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ ਵੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਗਣ੍ਠਿਪਦਕਾਰਾਦੀਨਂ ਪਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੂਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਨਾਮਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਪਬੋਧਨੇਨ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਾ ਵਾਚਾਯ ਪਕਾਸਨਾ ਵਚੀਭੇਦਭੂਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤਨ੍ਤਿ. ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਿਧਾਯਪਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਹਿ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਸਭਾਵਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਸਭਾਵਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਵਸੇਨੇਵ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਇਧ ‘‘ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਨ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਇਧ ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਿਯਾ. ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਚ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਵਚੀਭੇਦਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਦੇਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾਤਿ ਵਚੀਭੇਦਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਸਹ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚ ਉਪਰਿ ‘‘ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਭਾਵੇਨ ਤਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਅਪਿਚ ਯਦਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਾਯੇਵ ਦੇਸਨਾ ਸਿਯਾ, ‘‘ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਅਨਞ੍ਞਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ‘‘ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਭਾਵਤੋ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਪਰਮਤ੍ਥਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਅਭਾਵਾ, ਇਮਮੇਵ ਚ ਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕੇਚਿ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਦੇਸਨਾ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਾਯੇਵ. ਯਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕਾ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯਾਯੇਵਾ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਰਾਗਾਦਿਅਕੁਸਲਾਨਂ, ਮੇਤ੍ਤਾਦਿਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਪਿ ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯਤਾ ਸਕ੍ਕਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਮਤਂ ਹੋਤੁ, ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰਾ ਦੀਹਿ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਸਦ੍ਦੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਨਾ ਚ, ਇਚ੍ਚਾਹੁ ਅਪਰੇ ਗਰੂ;

ਧਮ੍ਮੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਤੁ, ਦੇਸਨਾ ਵਾਤਿ ਚਾਪਰੇ’’ਤਿ.

ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਤਨ੍ਤਿਦੇਸਨਾ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਪਟਿਵੇਧੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਤਨ੍ਤਿਵਿਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾਧਾਰਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਿਟਕਾਨਿ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਧਾਰਭਾਵੋ ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਤਨ੍ਤਿਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਤਨ੍ਤਿਯਾ ਆਧਾਰਭਾਵਤੋ. ਸਮੁਦਾਯੋ ਹਿ ਅਵਯਵਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਭਾਵਤੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਵਿਨਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਦਯੋ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਨ ਵਿਨਯਾਦਯੋਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਮੁਖੇਨ, ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਮੁਖੇਨ ਚ ਵਿਨਯਾਦੀਨਞ੍ਞੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਏਵ ਅਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂ ਵਿਸਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵਾਚਕਭੂਤਾਨਂ ਤੇਸਮੇਵ ਵਾਚ੍ਚਭਾਵਤੋ, ਵਿਸਯਿਨੋ ਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਵਿਸਯਭਾਵਤੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ, ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਤਬ੍ਬਿਸਯਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਤੋ ਤਬ੍ਬਿਸਯੋ ਪਟਿਵੇਧੋਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਯਥਾ ਤਂ ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪਮਾਣਗ੍ਗਹਣੇ ਦੀਘੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ. ਪਿਟਕਾਵਯਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਤਂਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਪਿਟਕਸ੍ਸਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਪਿਟਕਾਵਯਵਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹੋ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਤ੍ਥਵਸਾ ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਚਨਲਿਙ੍ਗਪਰਿਣਾਮੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਓਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੋ ਵਾ ਓਗਾਹੋ ਅਨ੍ਤੋ ਪਵਿਸਨਮੇਤੇਸੂਤਿ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਾ. ਨ ਲਭਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੀਯੋ, ਸੋਯੇਵ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯੋ, ਲਭੀਯਤੇ ਵਾ ਲਬ੍ਭਨਂ, ਤਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯੋ. ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਓਕਾਸੇਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠੋ, ਪਤਿਟ੍ਠਹਨਂ ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠੋ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯੋ ਸੋ ਯੇਸੁ ਤੇ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ. ਏਕਦੇਸੇਨ ਓਗਾਹਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਲਦ੍ਧੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ.

ਇਦਾਨਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਦਹਤਿ ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਧ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਪਰਿਯਾਯਤਾ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੭੧੮). ਨਨੁ ਚ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ਅਵਯਵਪਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਞਾਣਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸਦ੍ਦਾ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਸਾਧਿਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਸਾਧਿਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਹੇਤੁਨੋ ਫਲਂ ਹੇਤੁਫਲਂ, ਤਞ੍ਚ ਹੇਤੁਅਨੁਸਾਰੇਨ ਅਰੀਯਤਿ ਅਧਿਗਮੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦੇ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦੇਸਨਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੇਸੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਾਯਾਤਿ ਹਿ ਦੇਸਨਾ. ਪਕਾਰੇਨ ਞਾਪੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਾਯ, ਪਕਾਰਤੋ ਵਾ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਮੇਵ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਂ, ਹੇਤੁਫਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਭਾਵਵਾਚਕੋ ਹੇਸ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਹੇਤੁਆਦਿਵਾਚਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਯੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ. ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ ਅਵਿਪਰੀਤਸਵਿਸਯਵਿਭਾਵਨਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਤਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਭਿਲਪ੍ਪਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਲਾਪੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵਭੂਤੋ ਅਭਿਲਾਪੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਤੇਨ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੮) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੭੧੮) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ‘‘ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੧੮) ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਚਕੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵਚਨਵਚਨਤ੍ਥੇ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਵਚਨਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਤੋ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦੇ ਪਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਤਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ, ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਵ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਲਪ੍ਪਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਸਦ੍ਦੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਵੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਵੋਹਾਰੇਨ ਦੀਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜਾਨਨਤੋ ਸਦ੍ਦੇ ਕਥਿਤੇ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਕਥਿਤਾਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਮੇਵ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਤ੍ਤਮੇਵ ਮੂਲਕਾਰਣਸਦ੍ਦਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ, ਨ ਇਧ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਮਾਹ ‘‘ਅਨੁਲੋਮ…ਪੇ… ਕਥਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਥੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਕਥਨਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਨੀਤਨੇਯ੍ਯਾਦਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯੋ, ਏਕਤ੍ਤਾਦਿਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਾਦਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਚ ਨਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ.

ਸਯਮੇਵ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਞਾਣਂ. ਤਦੇਵ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਪਟਿਵੇਧਂ ਅਭਿਸਮਯਪ੍ਪਭੇਦਤੋ, ਅਭਿਸਮਯਾਕਾਰਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਸਭਾਵਤੋ ਚ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਪਭੇਦਤੋ, ਵਿਸਯਤੋ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋਤਿ ਆਕਾਰਤੋ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੂਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਚ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਯਤੋ ਅਤ੍ਥਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ ਨਾਮ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣੋ, ਤਦੁਭਯਪਞ੍ਞਾਪਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਚ ਲੋਕਿਯੋ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਅਤ੍ਥਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਦ੍ਧਂਸਨੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਹੇਤੁ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਫਲਂ, ਅਯਂ ਤਦੁਭਯਾਨੁਰੂਪੋ ਵੋਹਾਰੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਲੋਕਿਯਞਾਣਂ ਵਿਸਯਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞਾਣਂ ਪਨ ਤੇਸੁ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸਞਾਣੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਪਨ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਸਯਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚ ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕਾਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਰਣੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਤੀਸੁ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ, ਇਤਰੇਸਂ ਯਥਾਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਰਣੇਸੁ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੇਸੂਤਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧; ਵਿਭ. ੨੨੫) ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਰਿਯੇਸੁ. ਛਬ੍ਬਿਧਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਥੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਤਥਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਸਮਯਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਹਿ ਤਂਤਂਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਟਕੇ, ਪਾਲ਼ਿਪਦੇਸੇ ਵਾ. ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਨਮਨਫੁਸਨਾਦਿਸਕਸਕਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਪਿਟਕਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਧਮ੍ਮਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਕਾਰਣਮੇਵ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਾਰਿਯਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਕਾਰਿਯਮੇਵ ਵਾ. ਯਾ ਚਾਯਂ ਦੇਸਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਅਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਯੋ ਏਤਾਸੁ ਤਂ ਤਂ ਪਿਟਕਾਗਤਾਸੁ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਸੁ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਯੋ ਚ ਏਤੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਭਰਿਤਬ੍ਬਤੋ ਕੁਸਲਮੇਵ ਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਸੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਚਿਤੋ ਯੇਹਿ ਤੇ ਅਨੁਪਚਿਤਕੁਸਲਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਤਤੋਵ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੇਹਿ, ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਞਵਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੁਭਾਵੋ ਦੂਸਿਤਭਾਵੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਯੇਵ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੧੩; ੧੦.੭੫; ਪਾਰਾ. ੨੯੫; ਧ. ਪ. ੩੦੮). ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਤਂਦੇਸਨਾਯ, ਅਭਿਸਮਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਵਿਸਯੀਕਰਣਾਨਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਏਵਂ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਅਨੂਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਤ੍ਥਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਸਿਦ੍ਧੇ ਹਿ ਸਤ੍ਯਾਰਮ੍ਭੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਮਾਯ ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਨਾਰਮ੍ਭਵਚਨੇਨ ਅਨੂਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਤ੍ਥਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਵਚਨਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਂ ਵਾ ਪਰਿਮਾਣਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਂ, ਤੇਨ, ਏਤਪਰਿਮਾਣਵਤਾ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਦ੍ਦੇ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਤ੍ਥੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ.

ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਏਵਂ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਵਾ ਸੇਸੋ. ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਏਕੇਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਤੋ, ਪਕਰਣਤੋ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਮਿਧ ਅਵਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਆਧਾਰੋਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਤੀਸੁਯੇਵ ਪਿਟਕੇਸੁ ਤਿਵਿਧੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਅਵਯਵਵਾਕ੍ਯਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਯੋ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਮਤਿਪਪਞ੍ਚੇਨ. ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾਯੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦੋਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਵਾਚਕੋ ਹੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਪਰਿਯਾਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਪ੍ਪਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾ ਪਾਲ਼ਿਯੋ ਏਵ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾਪਰਿਯਾਪੁਣਨਯੋਗਤੋ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਪਰਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਮ੍ਪਿ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯੇਵ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ.

ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਮਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ. ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਹਣਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਲਗਦ੍ਦਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਪੂਪਿਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਪੂਪ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਪੂਪਖਾਦਨਂ ਵਿਯ, ਵੇਣਿਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੀਣਾਸਦ੍ਦੇਨ ਵੀਣਾਵਾਦਨਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਚ. ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਉਪਮੀਯਤਿ, ਨ ਅਲਗਦ੍ਦੇਨ. ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਮਜ੍ਝੇਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਓਟ੍ਠਮੁਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਲਗਦ੍ਦੋਤਿ ਚ ਆਸੀਵਿਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਗਦੋਤਿ ਹਿ ਵਿਸਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਲਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਗਦੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪਂ, ਦ-ਕਾਰਾਗਮਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਲਂ ਵਾ ਜੀਵਿਤਹਰਣੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਗਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਤ੍ਥੋ ਪਯੋਜਨਮੇਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ. ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਰਾਜਰਤਨਾਨੁਪਾਲਕੋ, ਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਤਥਾ, ਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨੁਪਾਲਕੋ ਖੀਣਾਸਵੋ. ਅਞ੍ਞਮਤ੍ਥਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ.

ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁ ਗਹਿਤਾ. ਤਦੇਵ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਯਮੇਤੁਂ ‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਉਪਾਰਮ੍ਭਇਤਿਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਦਿਹੇਤੁ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

‘‘ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਏਵਂ ਚੀਵਰਾਦੀਨਿ ਵਾ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਤੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਅਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੋਕ੍ਕਮਨਂ ਵਰਤਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੯).

ਨਨੁ ਚ ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਉਪਮਾਭਾਵੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਲਗਦ੍ਦਤ੍ਥਿਕੋ ਅਲਗਦ੍ਦਗਵੇਸੀ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ, ਸੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਂ, ਤਮੇਨਂ ਅਜਪਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਅਜਪਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤ੍ਵਾ ਗੀਵਾਯ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਬਾਹਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਲਿਵੇਠੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨੇਵ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੯).

ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਕੁਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯੇਨ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਪਾਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੁਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾਯੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੁਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾ ਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ…ਪੇ… ਪਰਿਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਦੁਗ੍ਗਹਣਂ. ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਅਲਗਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੯) ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਲਗਦ੍ਦਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਆਸੀਵਿਸੇਨ, ਆਸੀਵਿਸਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਅਲਗਦ੍ਦਂ ਗਵੇਸਤਿ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦਗਵੇਸੀ. ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋਤਿ ਆਸੀਵਿਸਪਰਿਯੇਸਨਤ੍ਥਂ ਚਰਮਾਨੋ. ਤਦਤ੍ਥੇ ਹੇਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਵਾ, ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਚਰਮਾਨੋ. ਅਲਗਦ੍ਦਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਹਿ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ. ਤਮੇਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਂ. ਭੋਗੇਤਿ ਸਰੀਰੇ. ‘‘ਭੋਗੋ ਤੁ ਫਣਿਨੋ ਤਨੂ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭੁਜੀਯਤਿ ਕੁਟਿਲਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਭੋਗੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ. ਹਤ੍ਥੇ ਵਾ ਬਾਹਾਯ ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਣਿਬਨ੍ਧਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਨਖਾ ਹਤ੍ਥੋ. ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਬਾਹਾਯ ਅਵਸੇਸਾ ਬਾਹਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਨਖਾ ‘‘ਹਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਬਾਹਾਯ ਵਿਸੁਂ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਹਤ੍ਥਞ੍ਚ ਬਾਹਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਸਰੀਰਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ. ਤਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਂ, ਤਂਕਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਡਂਸਨਂ ਨਿਦਾਨਂ ਕਾਰਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਤਨ੍ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਤਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਲੋਪਮਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ. ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤਪਦਮੇਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਤਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਮਰਣਂ ਵਾ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਡਂਸਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਮਰਣਾਦਿਉਪਗਮਨਂ, ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ.

ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਮੋਘਪੁਰਿਸਾਤਿ ਗੁਣਸਾਰਰਹਿਤਤਾਯ ਤੁਚ੍ਛਪੁਰਿਸਾ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਂ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਰੂਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਨ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਨਵਙ੍ਗਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਸੋ, ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਂ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਪਦਂ ਸੁਤਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਇਕ੍ਖਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨਙ੍ਕੇਸੁ ਇਧ ਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਚਕ੍ਖੁਲੋਚਨੇਸੁ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਮੇਵ, ਤਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰਣਾ ਪਰਿਯਾਦਾਨਵਸੇਨ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਵਿਚਾਰਣਾਯੇਵ, ਸਾ ਚ ਵੀਮਂਸਾਯੇਵ, ਨ ਵਿਚਾਰੋ, ਵੀਮਂਸਾ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵੀਮਂਸਾ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਵੀਮਂਸਾ ਚਾਤਿ ਇਧ ਦੁਬ੍ਬਿਧਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਾਸੁ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਾ, ਮਯਞ੍ਚ ਤਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵੀਮਂਸਞ੍ਚੇਵ ‘‘ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਸਮਾਧਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਵੀਮਂਸਞ੍ਚ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾਨਂ. ਨ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸੇਨ ਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਞ੍ਞਂ ਨ ਖਮਨ੍ਤਿ. ਝੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਇਧ ਪੇਕ੍ਖਨੇਯੇਵ, ਨ ਚਿਨ੍ਤਨਝਾਪਨੇਸੁ, ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਪੇਕ੍ਖਨਮੇਵ, ਨ ਚਕ੍ਖੁਪੇਕ੍ਖਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਵਾ, ਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਨਿਸ੍ਸੇਸੇਨ ਝਾਯਤੇ ਪੇਕ੍ਖਤੇਤਿ ਹਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਵਾਰਲੋਪੋ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ, ‘‘ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਨਤੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ, ਸਮਾਧਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਮਗ੍ਗੋ, ਵਟ੍ਟਂ, ਵਿਵਟ੍ਠਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਨਿਸਂਸਾ ਚੇਵਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਵਾਦੇ ਦੋਸਾਰੋਪਨਾਨਿਸਂਸਾ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਭੁਸੋ ਆਰਮ੍ਭਨਞ੍ਹਿ ਪਰੇਸਂ ਵਾਦੇ ਦੋਸਾਰੋਪਨਂ ਉਪਾਰਮ੍ਭੋ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਰਵਮ੍ਭਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਪਰਵਜ੍ਜਾਨੁਪਨਯਨਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਨਿਸਂਸਾ ਚਾਤਿ ਇਤਿ ਏਵਂ ਏਤਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਨਿਸਂਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਪਰੇਹਿ ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਤੋ, ਸਕਵਾਦਤੋ ਵਾ ਪਮੋਕ੍ਖਪਯੋਜਨਾ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਇਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਤੇਨ ‘‘ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਵਦਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾਦੋ, ਦੋਸੋ, ਪਮੁਚ੍ਚਨਂ, ਪਮੁਚ੍ਚਾਪਨਂ ਵਾ ਪਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸ ਪਮੋਕ੍ਖੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਯੇਸਂ ਤਥਾ. ਆਰੋਪਿਤਵਾਦੋ ਹਿ ‘‘ਵਾਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਦੇਵੇਨ ਦਤ੍ਤੋ ਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਵਾਦੋਤਿ ਵਾ ਉਪਵਾਦੋਨਿਨ੍ਦਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਮਾਸੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਰੇਹਿ ਸਕਵਾਦੇ ਦੋਸੇ ਆਰੋਪਿਤੇ, ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਵਾ ਆਰੋਪਿਤਾਯ ਤਂ ਦੋਸਂ, ਨਿਨ੍ਦਂ ਵਾ ਏਵਞ੍ਚ ਏਵਞ੍ਚ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸੋ ਸੋ ਵਾਦੋ ਇਤਿ ਵਾਦੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਹ ਵਿਚ੍ਛਾਯ ਤ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਤਿਵਾਦਸ ਪਮੋਕ੍ਖੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਸੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਯੇਸਂ ਤਥਾ, ਤਂ ਤਂ ਵਾਦਪਮੋਚਨਾਨਿਸਂਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਚ ਸੀਲਾਦਿਪੂਰਣਸ੍ਸ, ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ. ਅਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਵੋਹਾਰੋ ਏਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਪਟਿਮਾਯ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਭੇਦ੍ਯਭੇਦਕਂ ਵਾ ਏਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਕਥਿਨਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਆਭਤਂ ਦੁਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣੇ, ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਏਵ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਆਚਾਰਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਞਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦਿਪੂਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੂਤਂ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਏਤੇ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਗਾਹਿਨੋ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੇਵ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਸ੍ਸ ਉਪਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ, ਇਤਿਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਯੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਰੇਹਿ ‘‘ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਯੇਵ ‘‘ਤਦਤ੍ਥੋਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਪਾਦਨਕ੍ਖਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਸ੍ਸ ਵਾਦੇ ਉਪਾਰਮ੍ਭਂ ਆਰੋਪੇਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਂ ਪਮੋਚੇਤੁਞ੍ਚ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾਪਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਚ ਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਧਾਪਿ ਹਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋਵ. ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਮਾਨਦਬ੍ਬਮਕ੍ਖਪਲਾਸਾਦਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਹਿ ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਵਚਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮). ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਰਣੇ ਫਲਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਘਤਮਾਯੁ, ਦਧਿ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨਕਾਲੇ, ਵਿਵਾਦਕਾਲੇ ਚ ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਂ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਤੇ…ਪੇ… ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਨੁਭਵਨਂ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਕਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ, ਤਥਾ ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚ.

ਯਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਪਕ੍ਖੇ ਯਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਵੋਹਾਰੋ ‘‘ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੪, ੩੦੦) ਵਿਯ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਯੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਾਧਿਨੋ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਧਿਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸੁਗ੍ਗਹਣਂ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇ. ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੀਲਾਦੀਨਿ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਸਨ੍ਨੇਹਿ ਉਪਨੀਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰੇਸਂ ਵਾਦੇ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਕਵਾਦਤੋ ਪਰੇਹਿ ਆਰੋਪਿਤਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਦੀਨਿਯੇਵ, ਅਪਿ ਤੁ ਪਰਵਾਦਨਿਗ੍ਗਹਸਕਵਾਦਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾਨਿਪਿ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਾ ਦੀਸੁ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੮).

ਯਂ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦੁਵਿਧੇਨ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਜਾਨੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸਮੁਦਯਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੋ. ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਰਹਤ੍ਤਫਲਤਾਯ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਕੁਪ੍ਪੋ. ਅਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮ. ਸਤਿਪਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤੁਨ੍ਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਫਲਾਨਂ ਅਵਿਨਸ੍ਸਨਭਾਵੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸਕਸਕਨਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਉਪਰੂਪਰਿ ਨਾਮਨ੍ਤਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਤਿ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪਾਮਿ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਰਹਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਅਰਹਾਯੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਫਲਂ ਪੁਗ੍ਗਲਨਾਮਵਸੇਨ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ ਅਭਾਵਿਤਂ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਤਨ੍ਤਿਧਾਰਕੋ ਪਵੇਣੀਪਾਲਕੋ ਵਂਸਾਨੁਰਕ੍ਖਕੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਵੇਣੀਪਾਲਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਵੇਣੀ ਚੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਨ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਂਸੋਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਵੇਣੀਯੇਵ.

ਨਨੁ ਚ ਯਦਿ ਪਵੇਣੀਪਾਲਨਤ੍ਥਾਯ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਖੀਣਾਸਵੋ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਾਤਕਭਯਾਦਿਨਾ ਗਨ੍ਥਧੁਰੇਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਵਸਿਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਸੁ ਸਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰੇਨ ਅਤਿਕਿਲਮਮਾਨੋ ‘‘ਅਤਿਮਧੁਰਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਮਾ ਨਸ੍ਸਤੁ, ਤਨ੍ਤਿਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਂਸਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਵੇਣਿਂ ਪਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ‘‘ਪਵੇਣਿਂ ਪਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਭਵਕਨ੍ਤਾਰਤੋ ਅਵਿਤਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੁਪਮਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਵਾ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਵ. ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਖੀਣਾਸਵੋ ਹਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਸਾਧਨਕਾਲੇ ਤਦੁਪਿਯਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਂ ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਖੀਣਾਸਵੋਪਿ ਧਮ੍ਮਰਤਨਭਣ੍ਡਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਗਮਾਯ ਭਬ੍ਬਰੂਪੇ ਸਹੇਤੁਕੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨ ਅਲਙ੍ਕਾਰੇਨ ਅਲਙ੍ਕਰੋਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤੀਸੁਪਿ ਪਿਟਕੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਨਯੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਵਿਸੁਜ੍ਝਮਾਨਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਬਲੇਨ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਮਲਤੋ ਵਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਸਤਿਬਲਂ, ਞਾਣਬਲਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਭਾਗਹੇਤੁਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਸਤਿਬਲੇਨ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਵਿਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਸੁਦਿਟ੍ਠਕਾਰਿਤਾਪਰਿਚਯੇਨ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਨੁਬਦ੍ਧਾਯ ਦੁਤਿਯਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਿਦ੍ਧਿ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾਵੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾਵਸੇਨ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਤਤਿਯਵਿਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਪੁਰੇਤਰਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਵਿਨਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵੇਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫; ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਮਿ. ਪ. ੧੪) ਵਚਨਤੋ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ. ‘‘ਯੋਗਾ ਵੇ ਜਾਯਤੇ ਭੂਰੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੮੨) ਵਚਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੇਨ ਗਰੁਵਾਸਦੇਸਭਾਸਾਕੋਸਲ੍ਲਉਗ੍ਗਹਣਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਚ ਪਰਿਭਾਵਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਵਿਜਮ੍ਭਨਭੂਤਾ ਅਨਵਸੇਸਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਨ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਨ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਕਦੇਸਭਾਵੇ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਏਵ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਤਾਸਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਚ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨੇਵ ਤਾਸਂ ਅਧਿਗਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਧਿਗਮਸਦਿਸਾ ਹਿ ਇਮੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਇਮੇ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਤਿ.

ਤਾਸਂਯੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਾਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਵਿਨਯੇ ਪਭੇਦਵਚਨਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੇ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ. ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨਨਞ੍ਚ ਤਾਸਂ ਏਤ੍ਥ ਏਕਦੇਸਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਦੇਸਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯੇ ‘‘ਤਾਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਤਂ, ਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਤਾ ਹਿ ਛਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਿਭਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਮੇਕਦੇਸਵਚਨਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਤਤਿਯੇ ‘‘ਤਾਸਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਭੇਦਵਚਨਾਭਾਵਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਚ ਸਮ੍ਮਾ ਵਿਭਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੁਕਾਮੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਵਧਾਰਣਮਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥੇਵਾ’’ਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਵਧਾਰਣਂ ਠਪੇਤਿ. ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋਵ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘ਤਾਸਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥੇਵਾ’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ. ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ.

ਸੁਖੋ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਿਯੇਵ ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸੁਖੋ ਵਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਤਥਾ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਸੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਮਾਨਤਾਯ. ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਫਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਫਸ੍ਸੋ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋਯੇਵ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਰਿਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮ ਗਦ੍ਧਬਾਧਿਪੁਬ੍ਬੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੨੩੪; ਪਾਚਿ. ੪੧੭). ਸੋ ਹਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਉਪਵਾਦਆਣਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਸੁ ਆਣਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੇਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਯੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਰਹੋਗਤੋ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਅਗਾਰਿਕਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਮਨਾਪਿਕਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ …ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਮੁਦੁਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥੀਨਂਯੇਵ ਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਰਸੇਨ ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਕਾਮਗੁਣਪਰਿਭੋਗਰਸਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੁਲ੍ਲਵਾਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਸੁਖੁਮਸੁਤ੍ਤਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ, ਸਾਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਿਨੇਰੁਨੋ ਸਦਿਸਤਂ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਗਵਤਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਮਹਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦੀਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਜਿਨਚਕ੍ਕੇ ਪਹਾਰਮਦਾਸਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਥਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਵਾ ਫਲਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਕਰਣਸੀਲਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ, ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਚ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਉਪਵਾਦਆਣਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੧੭) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਦਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਯੇ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਇਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਦੇਸਿਤਾ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚ, ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸੇਵਤੋ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਨਾਲਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਹਂ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨਾਮੀਤਿ. ਤਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਤਤੋ ਅਨਵਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਭਾਵਹੇਤੁਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ…ਪੇ…ਆਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ, ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ, ਨੇਵਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਚੇਵ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ ਚ…ਪੇ… ਇਮੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੯੬) –

ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾਵੋਹਾਰਵਸੇਨ, ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਦੁਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਕ੍ਖਾਸਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਦਤਂ ਵਰੋ;

ਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਪਰਮਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਤਤਿਯਂ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ.

ਸਙ੍ਕੇਤਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਲੋਕਸਮ੍ਮੁਤਿਕਾਰਣਾ;

ਪਰਮਤ੍ਥਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭੂਤਕਾਰਣਾ.

ਤਸ੍ਮਾ ਵੋਹਾਰਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਵੋਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਨ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ. (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੭; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧੭੦; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੨੪);

ਨ ਹਿ ਲੋਕਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਵਿਜਹਨ੍ਤਿ, ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਲੋਕਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਕਾਭਿਲਾਪੇ ਠਿਤਾਯੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਦੀਪਨਤ੍ਥਂ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੭; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੨੦੨; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੨੪; ਕਥਾ. ਅਨੁਟੀ. ੧) ਏਵਮਾਦੀਹਿਪਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਕਥਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਜਾਨਨ੍ਤੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੪) ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਵਿਪਰੀਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਿਰਿਯਾਯਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਪਦਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਭਾਵਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਤਾ, ਸਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੋਪਯੋਗਵਚਨਤਾ ਚ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਗਾਹਂ. ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੪) ਤਥਾਵਾਦੀਨਂ ਸਾਧਿਨਾਮਕਂ ਕੇਵਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਹਣਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਤ੍ਤਨਾਤਿ ਚ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕਂ ਵਾ ਅਬ੍ਯਯਪਦਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਪਰੀਤਗਾਹੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਖਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਖਨਤਿ ਨਾਮ. ਤਤੋਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਹੇਤੁਤੋ.

ਧਮ੍ਮਚਿਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਿਚਾਰਂ. ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤੋਤਿ ਠਾਤਬ੍ਬਮਰਿਯਾਦਾਯਂ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਯਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨੋ. ਚਿਨ੍ਤੇਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਅਨਰਹਰੂਪਾਨਿ ਵਾ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮ, ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਤੇਸਂ ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ, ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਵਿਹੇਸਸ੍ਸ ਚ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ, ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਭੂਤਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ –

‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ. ਝਾਯਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਝਾਨਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ… ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ… ਲੋਕਚਿਨ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭) –

ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਭਾਵਦੀਪਕਂ ਪਾਲ਼ਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਾਮਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਦੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਏਵਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਫਲਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯ…ਪੇ… ਪਭੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਪਤ੍ਤਿਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਕਥਂ? ਪਿਟਕਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਿਰਹਿਤਞ੍ਹਿ ਵਚਨਂ ਬ੍ਯਾਕੁਲਂ. ਸੋਤੂਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਞ੍ਞੂਨਮੇਵ ਚ ਤਥਾਵਿਚਾਰਿਤਵਚਨਂ ਵਿਸਯੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਞ੍ਞੂ ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਦਕੋਵਿਦੋ;

ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਚੋ’ ਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੩੧);

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਿਟਕਾਨਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ.

ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਮਹਾਵਗ੍ਗਪਾਥਿਕਵਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਤੀਹਿ ਵਗ੍ਗੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਿਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਾਨਿ. ਗਾਥਾਯ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਗਣਨਤੋ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ. ਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਵਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਪਠਮੋ ਏਸ ਨਿਕਾਯੋ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋਤਿ ਅਨੁਲੋਮਿਕੋ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕੋ, ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਨਤੋ ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਨਾਮਿਕੋ ਵਾ, ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਨਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਿਕੇਪਿ ਸਮਾਸੋਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਾਕ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਵਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੬੮) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨਵਂਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਬ੍ਭੀਤਿ ਲਭੋ, ਲਭੋ ਏਵ ਲਾਭੋ. ਕਿਂ ਅਲਬ੍ਭਿ? ਚੀਵਰਂ. ਕੀਦਿਸਂ? ਨਵਂ, ਇਤਿ ‘ਨਵਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘ਨਵਂਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਨਵਚੀਵਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਪਦਦ੍ਵਯੇ ਪਨਾਤਿ ਨਿਪਾਤੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਯੇਨ ਲਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੮). ਇਧਾਪਿ ਸਦ੍ਦਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਵਾਕ੍ਯੇ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾਅਭਾਵਤੋ ਸਮਾਸੋਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਦਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਕਰਣਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਰਣਵਚਨਨ੍ਤਮੇਵ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਚ ਪਦਦ੍ਵਯਮੇਤਂ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਂ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਮੇਵ ਸਿਯਾ ‘‘ਤਿਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦਂ ਵਿਯ. ਤਥਾ ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਪਦਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਤਾਦਿਸੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਦਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਿਕੇ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਵਿਰੋਧਭਾਵੋਯੇਵ ਸਮਾਸਤਾਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੋ ਏਵ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿ ਤਿਵਗ੍ਗੋਸਙ੍ਗਹੋ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਓਕਾਰਾਦੇਸਂ, ਓਕਾਰਾਗਮਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਮਾਸਜਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ, ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸ ਨਿਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਸਙ੍ਗਹੋ’ਤਿ ਪਦੇਨ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਮੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਚ ਗਣਨਾ. ਟੀਕਾਚਰਿਯੇਹਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਪਨ ‘ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤਾਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ, ਅਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ.

ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਿਕਤ੍ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਗੁਣੋਪਚਾਰੇਨ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਦੀਘ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਨਿਕਾਯਸਦ੍ਦੋ ਚ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ ਸਮੂਹਨਿਵਾਸਤ੍ਥੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵਚਨੀਯਵਾਚਕਾਨਂ ਪਯੋਗਤੋ ਤਦਤ੍ਥੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਤਂ ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਕਨਿਕਾਯਮ੍ਪੀਤਿ ਏਕਸਮੂਹਮ੍ਪਿ. ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਯਥਯਿਦਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਇਮੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ. ਪੋਣਿਕਾ, ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਾ ਚ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸੋ ‘‘ਪੋਣਿਕਨਿਕਾਯੋ ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਨਿਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਕਾਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮੂਹਨਿਵਾਸਾਨਂ ਵਾਚਕਭਾਵੇ. ਸਾਧਕਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਮਾਨੀਤਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਚੇਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਸਕ੍ਖੀਨਿ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਾਧਕਾਨਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ‘‘ਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਗਰੁਜਾਤਕਂ (ਜਾ. ੧.੧.੧੩੨) ਪਨ ਸਕ੍ਖਿਭਾਵਤ੍ਥਾਯ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੫) ਸਾਸਨਤੋਤਿ ਸਾਸਨਪਯੋਗਤੋ, ਸਾਸਨੇ ਵਾ. ਲੋਕਤੋਤਿ ਲੋਕਿਯਪਯੋਗਤੋ, ਲੋਕੇ ਵਾ. ਇਦਂ ਪਨ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਮੁਦਾਹਰਣਂ ਸਾਸਨਤੋ ਸਾਧਕਵਚਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਲੋਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਮੂਲਪਰਿਯਾਯ ਵਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਾਨਿ. ਅਡ੍ਢੇਨ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਯਡ੍ਢਂ, ਤਦੇਵ ਸਤਂ, ਏਕਸਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਸ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਿਕਾਯੇ. ਪਞ੍ਚਦਸਵਗ੍ਗਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਵਗ੍ਗੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ.

ਸਂਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਕੇਸਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ? ਸੁਤ੍ਤਵਗ੍ਗਾਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੁਦਾਯੇ ਪਦਂ, ਪਦਸਮੁਦਾਯੇ ਚ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਵਾਕ੍ਯਸਮੁਦਾਯੇ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯੇ ਵਗ੍ਗੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ, ਏਵਂ ਵਗ੍ਗਸਮੁਦਾਯੇ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾ. ਦੇਵਤਾਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਕਥਿਤਸੁਤ੍ਤਵਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੋ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧), ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ ਪਾਠੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਾ.

ਏਕੇਕੇਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਉਪਰੂਪਰਿ ਉਤ੍ਤਰੋ ਅਧਿਕੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕੇਕਅਙ੍ਗਾਤਿਰੇਕਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕੇਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਏਕਾਦਸ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ. ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਚ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੋ.

ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਕਲਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਂ, ਭਗਵਤਾ ਚ ਅਨੁਮੋਦਿਤਂ ਨੇਤ੍ਤਿਪੇਟਕੋਪਦੇਸਾਦਿਕਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ਹਿ ਸਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਮਾਯ ਵਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਮਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਵਤ੍ਵਾ ਸਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਕਥਨਂ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨਮ੍ਪਿ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਮਞ੍ਞਤਾ, ਦੀਘਨਿਕਾਯਾਦਿਸਭਾਵਵਿਪਰੀਤਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਤਾ’’ਤਿ. ਤਦਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਨਿਕਾਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞਂ, ਅਵਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਵਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਅਸੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾਨੇਵ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਅਥ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾਨੇਵ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦੀਨਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਂ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ., ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਾਮ ਸਗਾਥਕਂ ਵਾ ਸਿਯਾ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਙ੍ਗਦ੍ਵਯੇਨੇਵ ਤਦੁਭਯਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਉਦਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਰਹਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਸਿਯਾ, ਅਥਾਪਿ ਕਥਞ੍ਚਿ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਸਿਯਾ, ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਖੁ. ਪਾ. ੧; ਸੁ. ਨਿ. ੨੬੧) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ. ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਸਗਾਥਾਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ –

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ, ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਪਰੇ;

ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ, ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ ਨਾਞ੍ਞਤੋ. (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ);

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੋਸਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥਾਵਗਾਹਣਂ;

ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਕਰਂਯੇਵ, ਨਵਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ. (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ);

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ, (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬੫੫, ੧੨੪੨) ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਾ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਙ੍ਗੇ, (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੫੬) ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਵਚਨਤੋ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਸੁਪਿ ਸੁਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਨੇਤ੍ਤਿਯਂ ਆਹ ‘‘ਨਵਵਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਗਹਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥਵਿਚਾਰਣਾ ‘‘ਨਵਵਿਧ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁ ਪਨ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਸਸਿਲੋਕਂ ਸਗਾਥਕਂ ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥਂ ‘‘ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਪਨ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇਵ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਗਾਥਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਨੋਕਾਸਭਾਵਤੋ. ਸਓਕਾਸਵਿਧਿਤੋ ਹਿ ਅਨੋਕਾਸਵਿਧਿ ਬਲਵਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤੋ ਬ੍ਯਵਚ੍ਛੇਦਕਂ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਕੇਵਲਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੇਸੁ, ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸੁ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਗਾਥਾਉਦਾਨਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਸਞ੍ਞਾਨ੍ਤਰਨਿਮਿਤ੍ਤਯੋਗੇ ਅਨੋਕਾਸਸਞ੍ਞਾਨਂ ਬਲਵਭਾਵੇਨੇਵ ਗਾਥਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾਵੇ ਭਗਵਤੋ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਹਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੇ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਵੇਦਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਤੋ ਵੇਦਲ੍ਲਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਤੋ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ, ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਪਰਿਹਾਰੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਨਨੁ ਚ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਾ ਤਦਵਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ? ਨ ਤਦਵਤ੍ਥਾ ਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਸੋਧਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਖੁ. ਪਾ. ੧; ਸੁ. ਨਿ. ੨੬੧) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ, ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਪਦਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਗਾਥਾਭਾਵੇਨ ਸਞ੍ਞਿਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨੇਵ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਯਞ੍ਚ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਹਭਾਵੋ ਹਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਹੋਤਿ. ਸਹ ਗਾਥਾਹੀਤਿ ਚ ਸਗਾਥਕਂ, ਨ ਚ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਗਾਥਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ‘‘ਸਹ ਗਾਥਾਹੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨਨੁ ਚ ਗਾਥਾਸਮੁਦਾਯੋ ਤਦੇਕਦੇਸਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਸਹ ਗਾਥਾਹੀ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਨ. ਨ ਹਿ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਤਦੇਕਦੇਸੇਹਿ ਸਹ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮੁਦਾਯੇਕਦੇਸਾਨਂ ਵਿਭਾਗਵਚਨਂ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਮੇਵ, ਅਯਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਭੇਦਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਕਥਾਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ, ਅਞ੍ਞਤੋ. ਅਞ੍ਞਾਯੇਵ ਹਿ ਤਾ ਗਾਥਾ ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤਾਦਿਸਾਯੇਵ ਹਿ ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪੇਨ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਾ, ਅਤੋ ਨ ਤਾਹਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਭਾਵੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਨਵਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ –

‘‘ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ;

ਅਦ੍ਧਾ ਪੀਤਿਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਮਚ੍ਚੋ ਯਦਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. (ਸੁ. ਨਿ. ੭੭੨); –

ਆਗਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਸ੍ਸ;

‘‘ਕੇਨਸ੍ਸੁ ਨਿਵੁਤੋ ਲੋਕੋ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਅਜਿਤੋ);

ਕੇਨਸ੍ਸੁ ਨ ਪਕਾਸਤਿ;

ਕਿਸ੍ਸਾਭਿਲੇਪਨਂ ਬ੍ਰੂਸਿ,

ਕਿਂਸੁ ਤਸ੍ਸ ਮਹਬ੍ਭਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੮); –

ਆਗਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗਸ੍ਸ;

‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ,

ਅਵਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ;

ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਂ,

ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. (ਸੁ. ਨਿ. ੩੫); –

ਆਗਤਸ੍ਸ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਕਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਯੋ ‘‘ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮਿਧ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਭਦਨ੍ਤਬੁਦ੍ਧਧੋਸਾਚਰਿਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ, ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਗਾਥਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰੇਨ –

‘‘ਸੋ ਪਨੇਸ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ…ਪੇ… ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ, ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ…ਪੇ… ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਕਾਯੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਾਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ, ਸੁਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਨਵਸੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਗਾਥਙ੍ਗਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ).

ਏਤ੍ਥ ਤਾਵ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਜ੍ਜਤੁ, ਅਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਧਮ੍ਮਾਪਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਹਿ ਕੇਵਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾਵੋ ਗਾਥਙ੍ਗਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਹਿ ਕੇਵਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਗਾਥਾਸਮਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚ ਨ ਕੋਚਿ ਕੇਵਲੋ ਗਾਥਾਬਨ੍ਦਪ੍ਪਦੇਸੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਾਸਿਤਾਨਂਯੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਗਾਥਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਮਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਕਤਂ. ਅਤ੍ਥਵਿਭਜਨਤ੍ਥਂ ਆਨੀਤਾਪਿ ਹਿ ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ ਮੂਲਗਾਥਾਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾਯੇਵਾਤਿ ਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਆਗਤਾਪਿ ਤਂ ਵੋਹਾਰਮਲਭਮਾਨਾ ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਗਾਥਾਯੋ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਮੇਤ੍ਥ ਗਵੇਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੁਤ੍ਤਤਰਂ ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤ ਦਿਵਸਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ ਨਾਲਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਮੋਨੇਯ੍ਯਂ ਤੇ ਉਪਞ੍ਞਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੭੦੬) ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਮੋਨੇਯ੍ਯ ਪਟਿਪਦਾਪਰਿਦੀਪਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਤੁਵਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਮਹਾਸਮਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇਸੁ ਦੇਵੇਸੁ ‘‘ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੯੨੨) ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮਿਧ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਆਗਤਾਨਂ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਆਗਤਾਨਂ ਅਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾਨਂ ਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾਰਮ੍ਭੇ –

‘‘ਗਾਥਾਸਤਸਮਾਕਿਣ੍ਣੋ, ਗੇਯ੍ਯਬ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਕਿਤੋ;

ਕਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੋਤਿ, ਸਙ੍ਖਮੇਸ ਗਤੋਤਿ ਚੇ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ); –

ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਕਸ੍ਮਾ ਚੋਦਿਤੋਤਿ? ਨਾਯਂ ਵਿਰੋਧੋ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਚੋਦਕੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚੋਦਨਾਮਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਵਚਨਮੇਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਇਧ, ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਚ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੁਣ੍ਣਿਯਸੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਰਾਸਿਭਾਵੇਨ ਠਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸਗਾਥਾਵਗ੍ਗੋ ਗੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਿਰ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਨਵਸੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ), ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਨੋ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾਤਿ ਅਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਸੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾਯ ਅਪਞ੍ਞਾਤਾ. ‘‘ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾ ਨਾਮ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਿਰ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਤਿ ਚ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਮਾਰੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ ਗਾਥਾਯੋ, ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਮਾਰੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਤੇਨੇਵ ਤਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵੀਸਤਿਮਤ੍ਤਾ ਗਾਥਾਯੋ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬੮੫) ਪਨ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਤਮੇਵ ਮੋਨੇਯ੍ਯਪਟਿਪਦਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ, ਯਦਾ ਚ ਸਮਾਦਪਿਤੋ ਨਾਲਕਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ‘ਆਨਨ੍ਦਜਾਤੇ’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੬੮੪) ਵੀਸਤਿ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਯੋ ਵਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ‘ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਯੋ ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਯੋ ਇਧ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥੇਵ ਚ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗੇ ਅਜਿਤਮਾਣਵਕਾਦੀਨਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਗਾਥਾ, ਭਗਵਤੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਾ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘ਅਜਿਤਮਾਣਵਕਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਮਾਣਵਕਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੮) ਆਗਤਤ੍ਤਾ, ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥੇ ਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਨੋ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.

‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਉਦਾਨਟ੍ਠੇਨ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਕਿਮਿਦਂ ਉਦਾਨਂ ਨਾਮ? ਪੀਤਿਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਉਦਾਹਾਰੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਯਂ ਤੇਲਾਦਿ ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁ ਮਾਨਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਵਿਸ੍ਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ‘‘ਅਵਸੇਸਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਜਲਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ‘‘ਮਹੋਘੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯਂ ਪੀਤਿਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਂ ਅਨ੍ਤੋਹਦਯਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸੋ ਅਧਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸਣ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਉਦਾਹਾਰਵਿਸੇਸੋ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ‘‘ਉਦ ਮੋਦੇ ਕੀਲ਼ਾਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਵਸੇਨ ਉਦਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਭਾਯਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਉਦਾਨਸ੍ਸ (ਉਦਾ. ੪੪) ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ‘‘ਗਾਥਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਦਾਯਤਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਨੇਵ ਪਥਵੀ, ਨ ਆਪੋ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ (ਉਦਾ. ੭੧) ਚੁਣ੍ਣਿਯਵਾਕ੍ਯਵਸੇਨ ਉਦਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਉਦਾਨਂ ਨਾਮ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮੁਟ੍ਟਾਪਿਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ, ਚੁਣ੍ਣਿਯਵਾਕ੍ਯਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਉਦਾਹਾਰੋ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਗਤਂ, ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਏਵ, ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਕਰਣਤ੍ਥਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋ ਕਥਮਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਤੇਸਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਤਦਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਤਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਿਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ –

‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ,

ਅਵਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੩੫) –

ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਂ. ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ –

‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ ਮੇ,

ਸਬ੍ਬੋ ਦੋਸੋ ਸਮੂਹਤੋ;

ਸਬ੍ਬੋ ਮੇ ਵਿਹਤੋ ਮੋਹੋ,

ਸੀਤਿਭੂਤੋਸ੍ਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ. ਆਦਿਨਾ (ਥੇਰਗਾ. ੭੯) –

ਥੇਰਗਾਥਾਸੁ,

‘‘ਕਾਯੇਨ ਸਂਵੁਤਾ ਆਸਿਂ, ਵਾਚਾਯ ਉਦ ਚੇਤਸਾ;

ਸਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਮਬ੍ਬੁਯ੍ਹ, ਸੀਤਿਭੂਤਾਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ’’ਤਿ. (ਥੇਰੀਗਾ. ੧੫); –

ਥੇਰੀਗਾਥਾਸੁ ਚ ਆਗਤਂ. ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਦੇਵੇਹਿ ਭਾਸਿਤਾਨਿ ‘‘ਅਹੋ ਦਾਨਂ ਪਰਮਦਾਨਂ, ਕਸ੍ਸਪੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ (ਉਦਾ. ੨੭). ਸੋਣਦਣ੍ਡਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਚ ਭਾਸਿਤਾਨਿ ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੦; ੨.੨੯੦, ੩੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧੧੮੭; ੨.੩੮; ਅ. ਨਿ. ੫.੧੯੪) ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ ਉਦਾਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ ਏਵ, ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਇਧ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ. ਯਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਾਮਂ ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤਂ ਜਿਨਵਚਨਭੂਤਂ, ਤਦੇਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਂ, ਤਦੇਵ ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗਵਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਨਵਧਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾ ਪਨ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ (ਧ. ਪ. ੧੫੩) ਗਾਥਾ ਭਗਵਤਾ ਬੋਧਿਮੂਲੇ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ, ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਉਦਾਨਭੂਤਾ ਚ, ਤਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਯਞ੍ਚ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਵਤ ਭੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਵਤ ਭੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੭; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਉਦਾਨਵਚਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਵੇਦਨਸਮਤ੍ਥਨਿਗ੍ਘੋਸਵਿਪ੍ਫਾਰਂ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਦਪਿ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਹੇਤੁਕਂ ‘‘ਆਰਾਧਯਿਂਸੁ ਵਤ ਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੫) ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਅਧਿਗਤਧਮ੍ਮੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਯਥਾਦੇਸਿਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਸਾਵਕੇਸੁ ਥੇਰੇਨ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮਸ੍ਸ ਸਫਲਭਾਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਹੇਤੁਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਨਿਤਂ ਉਦਾਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਵਿਯ (ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੧) ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਸਙ੍ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸੁ ਵਗ੍ਗੇਸੁ ਦਸ ਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸੀਤਿਯੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਸੀਤਿਯੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ, ਵਗ੍ਗਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਸਤੋ’’ਤਿ. (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ).

ਇਧ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵੇਅਸੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਸੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਾਠੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਧੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਾਸੁਪਿ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਧ. ਸਂ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਤਥਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਕਂ ਪਨ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਨੇਕਂਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਅਨੁਮਾਨੇਨ ਗਣਨਮੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਊਨਾਧਿਕਸਙ੍ਖ੍ਯਾ, ਇਤਰਥਾ ਤਾਯੇਵ ਨ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲੇਖਵਚਨਂ ਵਾ ਏਤਂ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਵੁਤ੍ਤਮਰਹਤਾਤਿ ਮੇ ਸੁਤਂ. ਏਕਧਮ੍ਮਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜਹਥ, ਅਹਂ ਵੋ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾਯ. ਕਤਮਂ ਏਕਧਮ੍ਮਂ? ਲੋਭਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਧਮ੍ਮਂ ਪਜਹਥ, ਅਹਂ ਵੋ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੧) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਏਕਦੁਕਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਸਮੂਹਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿਯਮੇਵ ਉਦਾਨਗਾਥਾਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨਿ, ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਥਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਪਾਠੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਾ ਅਨੇਕਂਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾਪਿ ਈਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਪਮਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਯਾਥਾਵਤੋਵ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲੇਖਮੇਵਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਏਵਂ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਂ. ਰੁਲ਼੍ਹਿਨਾਮਂ ਵਾ ਏਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਯੇਵਾਪਨਕਂ, ਨਤੁਮ੍ਹਾਕਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ, ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਵੁਤ੍ਤਮਰਹਤਾਤਿ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਸਮੂਹਂ.

ਜਾਤਂ ਭੂਤਂ ਪੁਰਾਵੁਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਂ ਕਾਯਤਿ ਕਥੇਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਜਾਤਕਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਮਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਣ੍ਣਕਜਾਤਕਾਦੀਨੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਜਾਤਕਸਤਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਪ੍ਪਕਂ ਪਨ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਂਸੇਨ, ਵੋਹਾਰਸੁਖਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਂਸਤੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਾਨਿਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗਣਨਤੋ ਤੀਹਿ ਊਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਏਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ, ਦੁਕਨਿਪਾਤੇ ਸਤਂ, ਤਿਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਞਾਸ, ਤਥਾ ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ, ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚਵੀਸ, ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਵੀਸ, ਸਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਏਕਵੀਸ, ਅਟ੍ਠਨਿਪਾਤੇ ਦਸ, ਨਵਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਦਸਨਿਪਾਤੇ ਸੋਲ਼ਸ, ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਨਵ, ਦ੍ਵਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਦਸ, ਤਥਾ ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੇ, ਪਕਿਣ੍ਣਕਨਿਪਾਤੇ ਤੇਰਸ, ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੇ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੇ ਦਸ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚ, ਪਣ੍ਣਾਸਨਿਪਾਤੇ ਤੀਣਿ, ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵੇ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਤਿਨਿਪਾਤੇ, ਅਸੀਤਿਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਿਪਾਤੇ ਦਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਾਨੇਵ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਕਸਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨੀਤਿ.

ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਪਨਿਦਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੇ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਸਾ ਆਨਨ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਿ ਸਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ, ਭਾਸਿਤੇਨਪਿ ਸਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਤ੍ਤਾਵ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਸਾ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਤਿ. ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਰਿਸਾ…ਪੇ… ਉਪਾਸਕਪਰਿਸਾ…ਪੇ… ਉਪਾਸਿਕਾ – ਪਰਿਸਾ…ਪੇ… ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਆਨਨ੍ਦੇ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੨੯) –

ਏਵਮਾਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਚੂਲ਼ਵੇਦਲ੍ਲਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੦) ਵਿਸਾਖੇਨ ਨਾਮ ਉਪਾਸਕੇਨ ਪੁਟ੍ਠਾਯ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਚੂਲ਼ਵੇਦਲ੍ਲਂ ਨਾਮ. ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਮਹਾਵੇਦਲ੍ਲਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੯) ਨਾਮ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੮੯) ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਤੇਨੇਵ ਭਾਸਿਤਂ, ਏਤਾਨਿ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ. ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੪) ਪਨ ਸਕ੍ਕੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਭਗਵਾ ਅਭਾਸਿ, ਤਂ ਦੀਘਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਮਹਾਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੮੫) ਪਨ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਏਵਮਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤਾ ਵੇਦਞ੍ਚ ਤੁਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਲਦ੍ਧਾ ਲਦ੍ਧਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ‘‘ਵੇਦਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੇਦਨ੍ਤਿ ਞਾਣਂ. ਤੁਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭਾਸਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਅਯ੍ਯੇ ਸਾਧਾਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਲਦ੍ਧਾ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਤੇਨ ਵੇਦਸਦ੍ਦੋ ਞਾਣੇ, ਸੋਮਨਸ੍ਸੇ ਚ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ, ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਵੇਦਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਵਸੇਨਾਤਿ ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਵਂ ਅਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਵਿਭਜਿਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਸਿਵਸੇਨ. ‘‘ਦ੍ਵਾਸੀਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਵ. ਏਵਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨਾਤਿ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਵਾ ਥੇਰਗਾਥਾਯਂ (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੧੭ ਆਦਯੋ) ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦੀਪਿਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਇਮਿਨਾ ਏਵਂ ਤੇਨ ਅਪਰਿਦੀਪਿਤਾਪਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣ ਮਾਧੁਰਿਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੧੭) ਵਿਮਾਨਵਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਗਾਥਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪), ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਤਾਵ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਯਂ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਗਹਿਤੇਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਤਾ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਸੁਤ੍ਤਦ੍ਵਯਂ ਭਗਵਤੋ ਗਹਿਤੇਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਤਰਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਾਵਕਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਕਥਾਵਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਤ੍ਤਨਾ ਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਾਦਿਕਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਏਕਾਯਨੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੬; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੬੭-੩੮੪) ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂਯੇਵ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨੇਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੩੧ ਆਦਯੋ) ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਾਨਾਠਾਨੇਸੁ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨੇਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਕਤਿ ਛਿਨ੍ਦੇ ਕਤਿ ਜਹੇ, ਕਤਿ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇ;

ਕਤਿ ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ‘ਓਘਤਿਣ੍ਣੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੫); –

ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਨਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ.

‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇ, ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇ;

ਪਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ‘ਓਘਤਿਣ੍ਣੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੫); –

ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ.

ਤਿਕਦੁਕਭਾਜਨਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਸ੍ਸ (ਧ. ਸ. ੧) ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ…ਪੇ… ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ? ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ…ਪੇ… ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’? ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕਾ…ਪੇ… ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੮੭),

ਅਯਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਤ੍ਤਿਕਦੁਕਪਦਵਿਭਜਨੇਸੁਪਿ. ਯਦਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡੇ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕੁਸਲਂ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ? ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ? ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਤੀਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੩੮੬),

ਅਯਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਸ੍ਸ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਭਾਜਨਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡ ਵਸੇਨ (ਧ. ਸ. ੧) ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਵਿਭਜਨਤ੍ਥਂ –

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧),

ਅਯਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਸੇਸਚਿਤ੍ਤਵਾਰਵਿਭਜਨੇਸੁ. ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ (ਏਕਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਛਲ਼ ਅਟ੍ਠ.) ਚ ਏਕੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਏਕਮੇਕਂ ਤਿਕਦੁਕਭਾਜਨਂ, ਏਕਮੇਕਂ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਚਨਤੋ ਹਿ ‘‘ਏਕੇਕੋ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋਵ ਹੋਤਿ.

ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਸੁਦਿਨ੍ਨਕਣ੍ਡਾਦਿ. ਮਾਤਿਕਾ ਨਾਮ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੪੪) ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ. ਪਦਭਾਜਨਿਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਯੋ ਯਾਦਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੪੫) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਦਵਿਭਜਨਂ. ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਟਿਲਾਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੫੫) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੁਰੂਪਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਤਿਕਚ੍ਛੇਦਮੁਤ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਵਾਰੋ. ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਟ੍ਟਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੬੬) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੋ. ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਵੇਮਤਿਕੋ…ਪੇ… ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੬੮) ਏਵਮਾਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ-ਤਿਕ-ਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਭੇਦੋ ਤਿਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਮਾਤਿਕਾਦੀਸੁ.

ਏਵਂ ਅਨੇਕਨਯਸਮਲਙ੍ਕਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ ਵਿਨਯੋ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਾਯਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਵਸੀਗਣੇਨ ਅਨੇਕਚ੍ਛਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਦੀਘਾਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਾਧਾਰਣਵਚਨੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੇਪਿ ਹਿ ‘‘ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ਇਦਮਾਰਭਤਿ, ਸੋਯੇਵ ਪਧਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਅਯਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਿਭਾਵੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇ ਹੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ, ਨ ਪਚ੍ਛਾ ਕਪ੍ਪਨਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਮੇਵ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਉਦਾਨਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ ਆਗਤਾਨਂ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਆਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਙ੍ਗਹਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਠਪਿਤਾ –

‘‘ਮਕ੍ਕਟੀ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਗਿਹੀ ਨਗ੍ਗੋ ਚ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ;

ਦਾਰਿਕੁਪ੍ਪਲਵਣ੍ਣਾ ਚ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਪਰੇ ਦੁਵੇ’’ਤਿ. ਆਦਿਕਾ (ਪਾਰਾ. ੬੬); –

ਗਾਥਾਯੋ. ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਦਾਨਂ ਰਕ੍ਖਣਂ ਉਦਾਨਂ, ਸਙ੍ਗਹਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਮੂਲਪਰਿਯਾਯਵਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ. ਵਗ੍ਗੋਤਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹੇਵ ਕਤਾ ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਪੇਯ੍ਯਾਲਨੀਲਪੇਯ੍ਯਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਪੇਯ੍ਯਾਲਸਙ੍ਗਹੋ. ਪਾਤੁਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤੁਂ ਵਾ ਅਲਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲਂ, ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ. ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯਾਦੀਸੁ ਨਿਪਾਤਸਙ੍ਗਹੋ, ਗਾਥਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਪਾਤਨਂ. ਸਮੁਦਾਯਕਰਣਞ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤੋ. ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧) ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ. ਵਗ੍ਗਸਮੁਦਾਯੇ ਏਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਕਤਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾ. ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕਾਦਿਵਸੇਨ ਪਣ੍ਣਾਸਸਙ੍ਗਹੋ, ਪਞ੍ਞਾਸ ਪਞ੍ਞਾਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਉਦਾਨਸਙ੍ਗਹ…ਪੇ… ਪਣ੍ਣਾਸਸਙ੍ਗਹਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਤਥਾ. ਸਤ੍ਤਹਿ ਮਾਸੇਹੀਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਵਗ੍ਗੇ ਤਤਿਯਾ ‘‘ਏਕਾਹੇਨੇਵ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਾਯਾਸਿ. ਨਵਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਵਿਹਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਕਿਰਿਯਾਯ ਆਸੁਂ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਞ੍ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਪਵਗ੍ਗੋ.

ਤਦਾ ਅਨੇਕਚ੍ਛਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਾਧੂਨਂ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਮੋਦਾ ਵਿਯ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਵਿਯ ਚ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਯਾਤਿ ਹਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਵਤ੍ਤਨੇ, ਪਵਤ੍ਤਨਾਯ ਵਾ ਸਮਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਂ. ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਹ ਤੇਨ ਉਦਕੇਨ, ਤਂ ਵਾ ਉਦਕਂ ਆਹਚ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਏਕਦੇਸਕਮ੍ਪਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਸਙ੍ਕਮ੍ਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਮ੍ਪਿ. ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸਮ੍ਮਾ ਪਕਾਰੇਨ ਕਮ੍ਪਿ. ਸਮ੍ਪਵੇਧੀਤਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਵੇਧਿ. ਏਵਂ ਏਤੇਨ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨ ਛਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਥਵੀਚਲਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਚ ਉਨ੍ਨਮਨਓਨਮਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਿ. ਉਤ੍ਤਰਤੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਚ ਉਨ੍ਨਮਨਓਨਮਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿ. ਮਜ੍ਝਿਮਤੋ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਚ ਉਨ੍ਨਮਨਓਨਮਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਵੇਧਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਛਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਥਵੀਚਲਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ –-

‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਤੋ ਓਨਮਤੀਤਿ ਏਵਂ ਛਪ੍ਪਕਾਰਂ…ਪੇ… ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੭੧).

ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ, ਪੁਪ੍ਫਵਸ੍ਸਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪਾਦੀਨਿ ਅਞ੍ਞਾਯਪਿ ਸਾ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਪਾਕਟਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਾ ਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਾ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਤੇਹਿ ਯੇਨ ਕਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾ, ਤੇਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਸਤਾ’’ਤਿ ਚ ਥੇਰੇਹੇਵ ਕਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾ, ਥੇਰੇਹਿ ਵਾ ਕਤਾਤਿ ‘‘ਥੇਰਿਕਾ’’ਤਿ ਚ ਲੋਕੇ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਏਵਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਾ ਇਧ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਆਦਿਨਿਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਕਾਯੇਸੁ ਆਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਦੀਘਨਿਕਾਯਸ੍ਸ. ਖੁਦ੍ਦਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਵਿਨਯੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤ ਪਿਟਕੇ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਤਥਾਵਚਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਤ੍ਥਾਰਵਚਨਸ੍ਸ ਵਾ ਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ.

ਇਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਰਮਸੁਖੁਮਗਮ੍ਭੀਰਦੁਰਨੁਬੋਧਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਨਾਯ ਸੁਵਿਮਲਵਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਜਨਨਾਯ ਅਜ੍ਜਵਮਦ੍ਦਵਸੋਰਚ੍ਚਸਦ੍ਧਾਸਤਿਧਿਤਿਬੁਦ੍ਧਿਖਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਸਾਟ੍ਠਕਥੇ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਅਸਙ੍ਗਾਸਂਹੀਰਵਿਸਾਰਦਞਾਣਚਾਰਿਨਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਿਨਾ ਮਹਾਗਣਿਨਾ ਮਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਞਾਣਾਭਿਵਂਸਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾਮਥੇਰੇਨ ਮਹਾਧਮ੍ਮਰਾਜਾਧਿਰਾਜਗਰੁਨਾ ਕਤਾਯ ਸਾਧੁਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਨਾਮ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਾ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ

ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਪਰਮਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਗਮ੍ਭੀਰਦੁਦ੍ਦਸਾਨੇਕਵਿਧਨਯਸਮਲਙ੍ਕਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਦਮੂਲਕਤ੍ਤਾ, ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਦਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਇਦਮੇਵ’’ਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨੇਨ ਪਦਵਿਭਾਗੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਪਦਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਦਵਿਭਾਗੇਨ ਹਿ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਏਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਜਾਨਨੇਨ ਤਂਤਂਪਦਾਨੁਰੂਪਂ ਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿ ਵਚਨ ਕਾਲਪਯੋਗਾਦਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਮਿਯਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ – ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਸੁਨਯੋਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪਿਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤੋ, ਪਦਤੋ, ਪਦਵਿਭਾਗਤੋ, ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਯੋਗਤੋ, ਪਰਿਹਾਰਤੋ ਚਾਤਿ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਯਂ ਲੋਕਿਯਾ ‘‘ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ, ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਦਤੋ, ਪਦਵਿਭਾਗਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਤਿ ਪਦਾਨਂ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਹਿ ਪਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਪਦਾਨਿ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਏਕਸੇਸਵਸੇਨ ਪਦਪਦਵਿਗ੍ਗਹਾਪਿ ਪਦਵਿਭਾਗਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਦਵਿਗ੍ਗਹਤੋ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਰਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾ ਪਦਤ੍ਥਾਨੁਯੋਗਪਰਿਹਾਰੇਹਿਪਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦ ਚ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਤੇ ਗਹਿਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮੇਤਿਆਦੀਨਿ ਨਾਮਪਦਾਨੀ’’ਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਂ ਚ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਿਪਾਤਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਮੇਤਿਆਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਾਵ ਪਟਿਸਦ੍ਦੋ, ਤਾਵ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਾਯੇਵ ਸਦ੍ਦਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਪਟੀਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਂ ਪਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਿਯਭਾਵਤੋ.

ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਸੋਤੂਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਯਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ?

ਏਕਨਾਲ਼ਿਕਾ ਕਥਾ ਚ, ਚਤੁਰਸ੍ਸਾ ਤਥਾਪਿ ਚ;

ਨਿਸਿਨ੍ਨਵਤ੍ਤਿਕਾ ਚੇਵ, ਤਿਧਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਕਥਨਂ ਏਕਾਯ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਨਿਤਸਦਿਸਤ੍ਤਾ, ਏਕੇਕਂ ਵਾ ਪਦਂ ਨਾਲ਼ਂ ਮੂਲਂ, ਏਕਮੇਕਂ ਪਦਂ ਵਾ ਨਾਲ਼ਿਕਾ ਅਤ੍ਥਨਿਗ੍ਗਮਨਮਗ੍ਗੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਨਾਲ਼ਿਕਾ ਨਾਮ. ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਸਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਕਥਨਂ ਚਤੂਹਿ ਭਾਗੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਾ ਰਸ੍ਸਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੂਪਾਯਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਸ੍ਸਾ ਨਾਮ, ਵਿਸਭਾਗਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਭਾਗਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਗਮਨਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਆਵਤ੍ਤਨਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਯਮਤੋ ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤੋ ਸਂਵਤ੍ਤੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਵਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ, ਯਥਾਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾਪਿ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸੋਦਾਹਰਣਾ ਪਨ ਕਥਾ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠਕਥਾਯ ਤਟ੍ਟੀਕਾਯਂ ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਭੇਦਕਥਾ ਤਤ੍ਵਕਥਾ, ਪਰਿਯਾਯਕਥਾਪਿ ਚ;

ਇਤਿ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੇ ਵਿਦ੍ਵਾ, ਤਿਧਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਪਕਤਿਆਦਿਵਿਚਾਰਣਾ ਭੇਦਕਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਰੂਪਵਿਚਾਰਣਾ ਤਤ੍ਵਕਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੧). ਵੇਵਚਨਵਿਚਾਰਣਾ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੮ ਵੇਵਚਨਾਹਾਰਵਿਭਙ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਪਾਲ਼ਿ).

ਪਯੋਜਨਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਚ ਚੋਦਨਾ;

ਪਰਿਹਾਰੋ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਪਞ੍ਚਧਾ ਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਪਯੋਜਨਂ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਫਲਂ, ਤਂ ਪਨ ਸੁਤਮਯਞਾਣਾਦਿ. ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਵਿਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਕਥਨਂ. ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਾਦਿ. ਚੋਦਨਾ ਨਾਮ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਿਕਥਨਂ. ਪਰਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਰੋਧਿਕਥਨਂ.

ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਪਦਞ੍ਚੇਵ, ਪਦਤ੍ਥੋ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ;

ਚਾਲਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਛਧਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਵਣ੍ਣਨਾ);

ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਦਿਨਿਦਾਨਂ ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ. ‘‘ਏਵਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਵਿਧੇਨ ਪਦਵਿਸੇਸਤਾਕਥਨਂ ਪਦਂ, ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥਾਦਿ ਪਦਤ੍ਥੋ. ਅਨੇਕਧਾ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਚਾਲਨਾ ਨਾਮ ਚੋਦਨਾ. ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹਾਰੋ.

ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਦਤ੍ਥੋ ਚ, ਭਾਵਾਨੁਵਾਦਵਿਧਯੋ;

ਵਿਰੋਧੋ ਪਰਿਹਾਰੋ ਚ, ਨਿਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਧਾ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਦਿਨਿਦਾਨਂ. ਪਦਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਨੁਵਾਦਵਿਧਯੋਤਿ ਪਠਮਵਚਨਂ ਵਿਧਿ, ਤਦਾਵਿਕਰਣਵਸੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਵਚਨਂ ਅਨੁਵਾਦੋ, ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸ੍ਯਾਨਂ ਵਾ ਵਿਧਾਨੁਵਾਦ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਵਿਰੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯਨਤ੍ਥਂ ਚੋਦਨਾ. ਪਰਿਹਾਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸੋਧਨਾ. ਨਿਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪਂ ਅਪ੍ਪਨਾ.

ਆਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਂ;

ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ ਚੇਵ ਪਦਤ੍ਥੋ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਕੋ;

ਚੋਦਨਾ ਸੋਧਨਾ ਚੇਤਿ, ਅਟ੍ਠਧਾ ਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਯੋ ‘‘ਅਨੁਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੇਸਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਵ, ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤੇ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰੇ ਞਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਚੇਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਏਵਮਨੇਕਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਤਾ ਪਯੋਗਤੋਵ ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਤਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ ਹੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਵਵਤ੍ਥਿਤਾਯੇਵ ਸਦ੍ਦਾ ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕਾ, ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਚ ਨਾਮ ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਨਨੁ ਚ –

‘‘ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮ੍ਹਾ, ਕਯਿਰਾ ਮਾਲਾਗੁਣੇ ਬਹੂ;

ਏਵਂ ਜਾਤੇਨ ਮਚ੍ਚੇਨ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕੁਸਲਂ ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੫੩);

ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪਮਾਕਾਰਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋਯੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ‘‘ਏਵਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨੩੪, ੩੯੬) ਹਿ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋਯੇਵ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਪਨ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਸਦਿਸਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਪਤ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਸਮੁਦਾਯਤੋ ਸੋਭਾਸੁਗਨ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗੇਨ ਮਾਲਾਗੁਣਸਦਿਸਿਯੋ ਬਹੁਕਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ ਮਰਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤਾਯ ਮਚ੍ਚੇਨ ਸਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮਾਲਾਗੁਣਾਵ ਉਪਮਾ ਨਾਮ ਉਪਮੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਤੇਸਂ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਚ ਯਥਾਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਯਮਤੋ ਜੋਤਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਯਮਤੋ ਉਪਮਾਕਾਰਨਿਗਮਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਸੋ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਮਾਵ ਹੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਤਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਮਾਕਾਰਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਮਾਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਉਪਮੀਯਨਂ ਸਦਿਸੀਕਰਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮਾਲਾਗੁਣੇਹਿ ਸਦਿਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਪਮਾਕਾਰੋਯੇਵ ਉਪਮਾ ਨਾਮ. ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤ੍ਤਂ ਸਿਯੋਪਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋਵ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ਉਪਮਾਸਙ੍ਖਾਤਆਕਾਰਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ ਪਨ ਉਪਮਾਤ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਮਾਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ.

ਤਥਾ ‘‘ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਦਿਸਿਯਮਾਨਾਯ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਾਯ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਦਿਸਨਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਦੇਸੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ…ਪੇ… ਉਪਦੇਸੇ’’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਾਨਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਹਂਸਨਂ ਉਦਗ੍ਗਤਾਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਪਨਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਦੋਸਵਿਭਾਵਨੇਨ ਗਾਰਯ੍ਹਵਚਨਂ ਗਰਹਣਂ, ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਰਹਣਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਰਹਣੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਗਰਹਣਾਕਾਰੋ ‘‘ਵਸਲੀ’’ਤਿਆਦਿਖੁਂਸਨਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਉਪਮਾਕਾਰਾਦਯੋਪਿ ਉਪਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਆਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ. ਏਵਮੇਵਾਤਿ ਚ ਅਧੁਨਾ ਭਾਸਿਤਾਕਾਰੇਨੇਵ. ਅਯਂ ਵਸਲਗੁਣਯੋਗਤੋ ਵਸਲੀ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਠਾਨੇ ਭਾਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਸਾਧੁ ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਂ ਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਯੋਜਿਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਜਾਨਨਮੇਵ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ, ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੋਯੇਵ ਨਾਮ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋਤਿ ਏਵਂ ਵਿਯ ਖੋ. ਏਵਂ ਖੋਤਿ ਹਿ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਵਿਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਦੇਸੋਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ‘‘ਵ-ਕਾਰਸ੍ਸ, ਬ-ਕਾਰਂ, ਯ-ਕਾਰਸਂਯੋਗਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਦੀਘਵਸੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਕਾਰੇਤਿ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤੇ. ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਨ੍ਤਿ ਵਿਸਭਾਗਵੇਦਨਾਭਾਵਂ. ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਿਤਕਰਰੋਗਾਭਾਵਂ. ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਗੇਲਞ੍ਞਤਾਯ ਲਹੁਤਾਯੁਤ੍ਤਂ ਉਟ੍ਠਾਨਂ. ਬਲਨ੍ਤਿ ਕਾਯਬਲਂ. ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਸੁਖਵਿਹਾਰਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਦਸਮ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯ ਮੇਵ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੪੫) ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਹੀਤਿ ਯਥਾਹਂ ਵਦਾਮਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਮਣਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਵਦੇਹਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਕਿਰ ਭਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਚਨਂ, ਸੋ ਚ ਵਦਨਾਕਾਰੋ ਇਧ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੀਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ’’ਤਿ. ਕਾਲਾਮਾਤਿ ਕਾਲਾਮਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਜਨੇ ਆਲਪਤਿ. ‘‘ਇਮੇ…ਪੇ… ਵਾ’’ਤਿ ਯਂ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਤ੍ਤਾਤਿ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾ. ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾਤਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤਾ. ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨੋ ਵਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਚਨਦ੍ਵਯੇ ਕਥਂ ਵੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਨੋਤਿ ਏਵਮੇਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਮੇਤ੍ਥ ਮਤਿ ਹੋਤਿ ਯੇਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਵਹਭਾਵੇ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਜਨਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਮਤਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਵਾ, ਕਥਂ ਵੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤਾਯ ‘‘ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾਕਾਰਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਸੋ ਚ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਵਧਾਰਣਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਧਾਰਣੇ’’ਤਿ. ਆਕਾਰਤ੍ਥਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚੋਦਨਾ, ਸੋਧਨਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਇਦਮਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਮਾਣਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਵਂਗਤਾਨਿ, ਏਵਂਵਿਧੋ, ਏਵਮਾਕਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਗਤਵਿਧਾਕਾਰਸਦ੍ਦਾ ਪਨ ਪਕਾਰਪਰਿਯਾਯਾ. ਗਤਵਿਧਯੁਤ੍ਤਾਕਾਰਸਦ੍ਦੇ ਹਿ ਲੋਕਿਯਾ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸੁ ਤੇ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾਭਰਣਾ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਵਸਨਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤ੍ਵਂ ਏਤਰਹਿ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ? ਨੋ ਹਿਦਂ ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮੬) ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ. ‘‘ਏਵਂ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੮), ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਚ ਆਦੀਸੁ ਪਰਿਮਾਣੇ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ, ਆਯੂਨਂ ਪਮਾਣਞ੍ਚ ਪਰਿਮਾਣਂ, ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾ ਚ ਪਰਿਮਾਣਞ੍ਚ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸੁ ਪੁਚ੍ਛਤ੍ਥੋ, ਪਰਿਮਾਣਤ੍ਥੋ ਚ ਏਵਂਸਦ੍ਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਸੋ ਕਤਮੇਸੁ ਭਵਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਾ, ਅਨਿਯਮਤੋ ਪਦੇਸੇ ਵਾਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ‘‘ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨਨੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਯਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਤੀਸੁਪੀਤਿ ਚ, ਹੋਤੁ ਤਿਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਕੇਨ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਚ ਅਨੁਯੋਗਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ. ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਅਬ੍ਯਾਪਾਰਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਅਙ੍ਕੁਸਦਿਸਾਲੋਚਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਆਧਾਰਾਦਿਭੇਦਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਨਯਾ ਨਾਨਾਨਯਾ, ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯੋ ਵਾ ਨਯਾ, ਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਦਿਵਸੇਨ, ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾਦਿਲੋਕਿਯਾਦਿਤਦੁਭਯਵੋਮਿਸ੍ਸਕਾਦਿਵਸੇਨ, ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ, ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਙ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਮਯਵਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ, ਠਪਨਾਦਿਵਸੇਨ, ਕੁਸਲਮੂਲਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਾਨੁਰੂਪਂ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਨਾਨਾਨਯਾ. ਤੇਹਿ ਨਿਪੁਣਂ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਤਥਾ. ਆਸਯੋਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤੇ ਚ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਏਵ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ, ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਤਥਾ. ਅਪਿਚ ਸਙ੍ਕਾਸਨਪਕਾਸਨਵਿਵਰਣਵਿਭਜਨਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਆਕਾਰਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਤਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਮਤੋ, ਸਵਨੇ ਅਤਿਤ੍ਤਿਜਨਨਤੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਰਸਵਸੇਨ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਤੋ, ਵਿਚਾਰਣੇ ਅਤਿਤ੍ਤਿਜਨਨਤੋ, ਅਤ੍ਥਰਸਵਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਾਦੁਰਸਂ ਤਥਾ.

ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਪਦਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾਪਨਯਨਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਸਵਾਸਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਚ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਹਤਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਸਤਿਯੇਵ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਸਚੇ ਪਨ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਗਤਾਵ ਕਿਲੇਸਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਨਿਮੁਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਗਤਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ.

ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਸ੍ਸੁ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਸਨ੍ਤਾਨਗਤਦਿਟ੍ਠਿਹਰਣਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਕਾਰਣੇਨ ਚ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਤੇ ਹਰਿਤਾ ਅਪਨੀਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਟੀਤਿ ਵਾ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਬੋਧੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਪਵਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਗਞ੍ਛਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੯੮੫; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪) ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਲੇਸੇ ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਤਦੇਵ ਦੀਘਵਸੇਨ, ਸਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਉਪਕ੍ਲੇਸੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮਗ੍ਗੇਹਿ ਹਰਿਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਹਰਣਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨਿਯੋ ਹਿ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਲੇਸੇਨ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਹਤੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕ੍ਲੇਸੇਸੁ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕ੍ਲੇਸਹਰਣਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨੇਹਿ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ ਨਾਮ. ਏਕੇਕਂ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵਂ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਜੋਤਕਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰੇਨ ਸਦ੍ਦਰਚਨਾਵਿਸੇਸਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ, ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ, ਤਤੋ ਵਾ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਹਿ ਤਦ੍ਧਿਤਵੁਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਭੇਦੇਨ, ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਚ ਬਹੁਵਿਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਇਦ੍ਧਿਵਸੇਨਾਪਿ ਦੇਸਨਂ ਕਰੋਤਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਹ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁ, ਕਦਾਚਿ ਆਦੇਸਨਾਵਸੇਨਾਪਿ ਆਮਗਨ੍ਧਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੪੧), ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਨ ਅਨੁਸਾਸਨਿਯਾ. ਅਨੁਸਾਸਨੀਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਤਤਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ਇਤਿ ਤਂਤਂਦੇਸਨਾਕਾਰੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਏਕਾਦਸਮਸ੍ਸ ਕੇਵਟ੍ਟਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾਯ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੮੧) ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸੂਚਨਤੋ ‘‘ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨੇਕਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾਵ ਭਗਵਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਭਾਸਿਤਾਨਂ ਤਂਤਂਭਾਸਾਨੁਰੂਪਤੋ ਦੇਸਨਾ ਸੋਤਪਥਮਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬ…ਪੇ… ਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਮੇਵ ਸੋਤਪਥੋ, ਸਵਨਂ ਵਾ ਸੋਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਥੋ ਤਥਾ, ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਯਥਾਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨ. ਕੋ ਸਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਅਸਮਤ੍ਥੋਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਪਨਾਤਿ ਏਕਂਸਤ੍ਥੇ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਸਤਿਧਿਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਬਲਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਸੋਤੁਕਾਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਜਨਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਜਨੇਤ੍ਵਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ ੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ ੧.ਪਠਮਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਵਿਯ, ਤੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਸੋਤੁਕਾਮਤਂ ਜਨੇਤ੍ਵਾਪਿ ਨਾਮ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸੁਤਂ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਤਥਾਸੁਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏਦਿਸੇਸੁ ਗਰਹਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਗਰਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾਨਂ ਜੋਤਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਸੋਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਇਧ ਸਮ੍ਭਾਵਨਮੇਵ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਪਿ ਦਿਬ੍ਬੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ, ਰਤਿਂ ਸੋ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਯੇਵ (ਧ. ਪ. ੧੮੭) ਗਰਹਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵੇਸੁ ਗਰਹਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਪਾਤੋਯੇਵ, ਨ ਉਪਸਗ੍ਗੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਨਿਪਾਤਪਕ੍ਖਿਕੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਵਾਚਕਤੋ ਪੁਬ੍ਬੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਯਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਮਯਾਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਤਥਾਰੂਪੇਹੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਸਾਮਂ ਭਵਤੀਤਿ ਸਯਮ੍ਭੂ, ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ. ਨ ਮਯਂ ਇਦਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਪ੍ਪਯੋਗਸਹਚਰਣਵਿਰੋਧਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨਲਿਙ੍ਗਓਚਿਤ੍ਯਕਾਲਦੇਸਪਕਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਪਰਿਮੋਚੇਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਤੋ ਪਰਿਮੋਚਾਪਨਹੇਤੁ. ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਹਿ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਵਿਯ. ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਵਿਚਾਰਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸਾ ਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕਾਰਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਮਿਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਵਮਿਧ ਸਂਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਵਿਚਾਰਣਾ.

ਏਤਦਗ੍ਗਪਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਵ. ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਥੇਰਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਗਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਾਰਣਸਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਬਲਵਤਰਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਅਯਮੇਵਾਯਸ੍ਮਾ ਏਕਪਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿਪਦਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਾਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਵੀਰਿਯਂ, ਸਜ੍ਝਾਯਨਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਦਿਸਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਿਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਚੇਸ ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨਾਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਹਿ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਨ ਚ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਲਦ੍ਧਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋਤਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੇ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਚ ਛੇਕੋ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਵਾ ਹੇਤੁ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਂ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ. ਪਦੇਨ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਕ੍ਖਰਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਅਕ੍ਖਰੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਯਞ੍ਜਨਤੋ ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਮ੍ਪਿ ਇਧ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮ. ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜੀਯਤਿ, ਯਤੋ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਵਰਤੀ’’ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਵਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯਾ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਰਚਨਾਵਿਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਹੇਤੁਤੋ ਇਧ ਗਹਣਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਅਪਰਭਾਗਸ੍ਸ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ. ਭਗਵਤਾ ਚ ਪਞ੍ਚਵਿਧਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਚ ਪਞ੍ਚਵਿਧਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਪਸਟ੍ਠਭਾਵਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਧਾਰਣਬਲਨ੍ਤਿ ਧਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬਲਂ, ਧਾਰਣੇ ਵਾ ਬਲਂ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਦਸ੍ਸਨਹੇਤੂਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਵਾ ਅਨੂਨਮਨਧਿਕਨ੍ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਫਲਮਾਹ. ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ. ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਚ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਤੋ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਨ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰਤੋ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਕੋ ਸਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨੇਵ ਸੋਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਤਦੇਤਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਧਾਰਣਬਲਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਸੁਤਾਕਾਰਾਵਿਰੁਜ੍ਝਨਵਸੇਨ ਧਾਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨੇਵ ਧਾਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਨਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤਾਪਰਿਹਾਰੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਤਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਏਕਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਥਾ ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਪੁਰਿਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਚ ਅਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ.

‘‘ਯੋ ਪਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਕੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵਤ੍ਥੇ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਕਰਣਸਮ੍ਪਦਾਨਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਤੀਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤਿਤੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਅਭਿਗੀਤਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਾਯਿਤਂ. ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੋਜਨਂ ਕਾਤੁਮਨਰਹਰੂਪਂ. ਅਭਿਗੀਤਪਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ. ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਧਨਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਿਕਪਦਤ੍ਤਾ ਯਥਾਯੋਗਂ ‘‘ਮਯਾ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮਮ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗੋ ਕਿਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ, ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਚ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਚਾ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨਪਿ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਨੁਭਵਤਿ ਪਰਾਭਵਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਵਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸ੍ਸੁਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਕਥਾ ਵਾ ਏਸਾ, ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਤਧਰੋਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਧਰੋ. ਨ ਹਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣਮਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਦਨੁਸਾਰਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨੇਵ, ਸੁਤਧਰੋਤਿ ਚ ਤਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਧਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥੋਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਧਨਾਨਿ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਪਨ੍ਨਤਾ, ਅਨੁਪਪਨ੍ਨਤਾ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਨੁਪਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਏਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਤਿ, ਯਦਾ ਮੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਤਿ, ਯਦਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਾਮਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਞਾਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤੇਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੁਤਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਜੋਤਕੇਨੇਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਵਨਾਯ ਏਵ ਹਿ ਆਕਾਰੋ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਵਧਾਰਣਮ੍ਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਜੋਤਕਭਾਵੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ, ਤਦਭਿਨਿਪਾਤਾਨਞ੍ਚ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਤੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਥੇ ਇਧ ਸੁਤਸਦ੍ਦੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਵਧਾਰਣਫਲਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਾਕ੍ਯਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਧਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਤਮੇਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਰਾਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਯਂ ਸੁਤਂ ਸੁਤਮੇਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਚ ਤਂ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਵਧਾਰਣਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਾਪੋਹਨਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਰੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ‘‘ਅਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਨ ਇਦਂ ਮਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨ ਚ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵਾਤਿ. ਤਦੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਨੂਨਾ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਏਵਾਦਿਸਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਵ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪੋਹਨੇਨ ਚ;

ਦ੍ਵਿਧਾ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ, ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਯਥਾਰਹ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇ ਅਯਮਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਤਦਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ, ਤਦਵਧਾਰਣਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਨੂ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਸਵਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਭਾਵਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਗਤੋ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਸੁਯ੍ਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਨੂਨਾਧਿਕਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਂ, ਅਵਿਪਰੀਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਤਥਾ, ਇਤਿ ਸਵਨਹੇਤੁ ਸੁਣਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਵਨਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ.

ਏਵਂ ਪਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨਾਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ. ਸਾ ਹਿ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਨ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਹਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਾਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ, ਏਤੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਕਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ. ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰਣਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਮਯਾ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਆਕਾਰਤ੍ਥੇ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇ ‘‘ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਯੋ ਆਕਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋਯੇਵ, ਤੇਨ ਚ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇਵ ਸਵਨਂ ਕਤਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਰਣਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਮਾਹ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸਾਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਏਵਂਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਪਰਤ੍ਤਾ, ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਸਾਧਾਰਣਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਾਧਾਰਣਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਹਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ ਇਧ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ, ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ ਵੋਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਂ ਮਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਪੁਗ੍ਗਲਭੂਤੇਨ ਮਯਾ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚੇਨ ਯੋਜਿਤਂ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਸਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਯੋਜਨਾਯ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ. ਨਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਗਹਣਂ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਤਥਾ, ਤਤੋਯੇਵ ਸਾ ‘‘ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਮੁਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਾਯ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਸਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸੋਤਬ੍ਬਭੂਤੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਚ ਤਦਾਧਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਆਧਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਆਧਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਵਾ ਵਿਸਯੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਹਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਿਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਰੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਨ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨ, ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤੇਨ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇਨ. ਗਹਣਸਦ੍ਦੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਤ੍ਤੁ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਾਵੇਪਿ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਭੇਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮਿਵ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਵੋਹਾਰੇਨ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੋਹਾਰਵਿਸਯੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਨੇਕਨ੍ਤਪਰਮਤ੍ਥਿਕੋਤਿ (ਕਾਰਕਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਯੋ ਕਾਰੇਤਿ ਸਹੇਤੁਸੁਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਪਿ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਇਧ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਵਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਭਾਵਤੋ ਤਂਵਸੇਨ ਤਦਞ੍ਞਨਾਮਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯਭੂਤਸ੍ਸ ਤਂਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁ ਚ ਵਿਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪੁਰਿਮਨਯੇ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ, ਤਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਪਿ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਪਨ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ਕਿਰਿਯਾ, ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੋ ਪਨ ਕਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਯੇਵੇਸ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਥਾਪਿ ਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ‘‘ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਸਮਙ੍ਗਿਨੋ. ਕਤ੍ਤੂਤਿ ਕਤ੍ਤਾਰਸ੍ਸ. ਵਿਸਯੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਵਾ. ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾਵਤੋ ‘‘ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਸ੍ਸ…ਪੇ… ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਤ੍ਥੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਨਯੇ ਯੋਜੇਤੁਂ ‘‘ਗਹਣਂ ਕਤਂ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਯਮੇਵ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਗਹਣਾਕਾਰਗਾਹਕਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਸੇਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਮਾਹ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਤਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਉਪਧਾਰਿਤਰੂਪਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ, ਅਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਵਾ ਪਕਾਸਨਸਭਾਵੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਤਦਾਕਾਰਾਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਯ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਤਾਨਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਪੁਨ ਉਪਧਾਰਣਂ ਆਕਾਰਾਦਿਤ੍ਤਯਂ, ਤਞ੍ਚ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ਯਂ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਾਰਭੂਤਂ ਕਿਚ੍ਚਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤੀਤਿ. ਕਾਮਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰੋਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰੋਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ ਸਵਨਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਮੇਤਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਮਭੇਦਕਰਣਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਦਹਿਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਸਮਙ੍ਗਿਨਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮਙ੍ਗਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ, ਲਦ੍ਧਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਚ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਵਨਮੇਵ ਕਿਚ੍ਚਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ. ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੋ, ਲਦ੍ਧੋ ਸੋ ਯੇਨਾਤਿ ਤਥਾ. ਲਦ੍ਧਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਸੇਨ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਮਯਾ ਲਦ੍ਧਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਸੁਤਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਤਥਾਰੂਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋਯੇਵ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੇ ਸਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਕਤ੍ਤੁਬ੍ਯਾਪਾਰਕਰਣਬ੍ਯਾਪਾਰਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਾਧਿਗਮਨੀਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਾਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਛਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤਾਸੁ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਾਰਾਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਚ ਭੂਤਤ੍ਥਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੋ ਮਾਯਾਮਰੀਚਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਭੂਤਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਯ ਅਨੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਦਿਸਭਾਵੋ, ਰੁਪ੍ਪਨਾਨੁਭਵਨਾਦਿਸਭਾਵੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋ, ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭੂਤਤ੍ਥਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਨਭੂਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਏਤੇਨ ਚ ਵਿਸੇਸਨੇਨ ਬਾਲਜਨੇਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਹੇਤੁਨਾ ਵਾ ਸਾਧੇਤਿ ‘‘ਕਿਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਵਾ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਲਭੇਥ, ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੇ, ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਰੂਪਫਸ੍ਸਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇਵ, ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਕਾਰੋ. ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ, ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ. ਯਂ ਤਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੋਤੇਨ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇਨ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਉਪਲਦ੍ਧਂ ਅਧਿਗਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਮਿਧ ਗਹਿਤਂ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇਸੁ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਦਯੋ ਹਿ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰੇਨੇਵ ਆਚਰਿਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਂ ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਸੋਤਪਥਮਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਸਂ ਉਪਧਾਰਿਤਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਵਸੇਨ ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਖਨ੍ਧੇ ਉਪਾਦਾਯ ਮੇਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਿਭੇਦੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਰਥੋ ਗੇਹਂ, ਤੇ ਤੇ ਰੂਪਰਸਾਦਯੋ ਉਪਾਦਾਯ ਘਟੋ ਪਟੋ, ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਪਰਿਵਤ੍ਤਾਦਯੋ ਉਪਾਦਾਯ ਕਾਲੋ ਦਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਚੇਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਪਞ੍ਞਾਪਨਟ੍ਠੇਨ. ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾ, ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਧਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਉਪਨਿਧਾਯ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਸਭਾਵਵਿਰਹਿਤੇ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਹਿ ਸੁਤਵੋਹਾਰੋ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋ ਵਿਯ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਦਿਟ੍ਠਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੇ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਅਨੇਕਵਿਧਾ ਤਦਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੂਪਨਿਧਾ ਹਤ੍ਥਗਤੂਪਨਿਧਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੂਪਨਿਧਾਸਮਾਰੋਪਿਤੂਪਨਿਧਾ ਅਵਿਦੂਰਗਤੂਪਨਿਧਾ ਪਟਿਭਾਗੂਪਨਿਧਾ ਤਬ੍ਬਹੁਲੂਪਨਿਧਾਤਬ੍ਬਿਸਿਟ੍ਠੂਪਨਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਾਸੁ ਅਯਂ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਵਿਯ ਪਠਮਾਦੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੂਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਨੀਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਦਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨਤ੍ਤਯੇ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਨ੍ਯਾਸੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਆਰਭਿਤੁਕਾਮੇਨ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਕਾਸਿਤੋਯਮਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸਾ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਾਤਿ ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹੋ ਦੀਪਿਤੋ ਨਾਮ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਸੁਤੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ. ਤਦੇਵ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਚ ਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਞ੍ਚ. ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਥਂ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਇਮਾਯ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ. ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਉਪਰਿ ਥੇਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਸਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਸੁਤਕਾਲਤੋ ਅਪਰੇਨ ਕਾਲੇਨ. ਯਸ੍ਸ…ਪੇ… ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੀਹਵਸਾ ਵਿਯ ਅਨਸ੍ਸਮਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਏਵਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਦੀਪਿਤੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਇਤਿ ਅਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧੀਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਸਮ੍ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵੇਨ. ਪਞ੍ਞਾਵਜ੍ਜਿਤਸਮਾਧਿਆਦਿਧਮ੍ਮਜਾਤੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਸਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਧਮ੍ਮਜਾਤੇਨ. ਸਵਨਕਾਲਸਮ੍ਭੂਤਾਯ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਕਾਲਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਕੋਟਿਯਾ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ਪਕਾਸਿਤੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਂ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਆਕਾਰੋ ਨਾਤਿਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਯਥਾਸੁਤਧਾਰਣਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਕਰਣੀਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਅਧਿਕੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਨ ਗੁਣੀਭੂਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧) ਵਿਯ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਯੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਸਮਾਨਾਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਿਜਾਨਨਤੋ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤਾ, ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਪਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰੇਚਾਰਿਭਾਵੋ. ਇਤਿ ਸਹਜਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਪੁਰੇਜਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਇਧ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਮੇਸ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਵਿਭਾਵਿਤੇਨ ਸਮਤ੍ਥਤਾਵਚਨੇਨ ਕਿਮਨੁਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦੁਭਯਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਕਾਸਨਾਦੀਹਿ ਵਾ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਾਦੀਹਿ ਚ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਾ ਰਸੇਨ ਸਾਦੁਰਸਸ੍ਸ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਰਤਨਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਸਤ੍ਤਵਿਧਸ੍ਸ, ਦਸਵਿਧਸ੍ਸ ਵਾ ਰਤਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨੋ ਕੋਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਕੋਸੋ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ. ਅਥ ਵਾ ਨਾਨਾਰਾਜਭਣ੍ਡਰਕ੍ਖਕੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਵਿਯਾਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰਕ੍ਖਕੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋਤਿ ਤਮੇਵ ਸਦਿਸਤਾਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ, ਸਬ੍ਬਪਾਠੀ ਚ ਸਾਸਨੇ;

ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਧਮ੍ਮਾਰਕ੍ਖੋ ਤਵਂ ਮੁਨੇ’’ਤਿ. (ਅਪ. ੧.੫੪੨);

ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਏਵਂ ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਂ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਿਸਯੇਹਿ ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਦੀਪਨਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋਨਿ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਅਯੋਨਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਞਾਪਕਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਕਾਰਣੇ, ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨੇਵ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਧੂਮੇਨ ਕਾਰਿਯੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੋ ਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਤਦਨ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਰਹਂ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਆਵੁਸੋ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਅਧੁਨਾ ਪਕਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਵਨਂ ਸਮਾਧਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਕਾਰਣੇਨ ਞਾਪਕਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਤਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦੇਸਕਪਯੋਜਨਾਦਿਨਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯੇ. ‘‘ਨ ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਫਲਭੂਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਏਵ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਸੋ ਪਾਕਟੋਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਥਾ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਨ ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਸਮਤ੍ਥਨਵਚਨੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸੇਵ ਫਲਭੂਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਹਿ ਤਥਾ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਬਾਹਿਰਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣੇ ਹੋਨ੍ਤੇ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਪਤਿ ਫਲਭਾਵਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਤਥਾਯੇਵੇਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਂ ਫਲੇਨ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਦੀਪੂਰੇਨ ਵਿਯ ਉਪਰਿ ਵੁਟ੍ਠਿਸਬ੍ਭਾਵਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਰਣੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਏਕਨ੍ਤਵਸ੍ਸਿਨਾ ਵਿਯ ਮੇਘਵੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵੁਟ੍ਠਿਪਵਤ੍ਤਿਯਾ.

‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਾਹ, ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਨਾਨਾਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਚ ਆਕਾਰੋਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਹਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸੋ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪ੍ਪਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਕਲਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਓਗਾਹਨਾਕਾਰੋ. ਏਵਂ ਭਦ੍ਦਕੋਤਿ ਨਿਰਵਸੇਸਪਰਹਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਭਾਵਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਾਨਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਸਮਾਸਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ ਏਵਂ ਈਦਿਸੋ ਭਦ੍ਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਨ ਪਣਿਹਿਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਣਿ ਹਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਸਙ੍ਖਾਤਗੁਣਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਗੁਣਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਅਪਰਾਪਰਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਭਾਵੋ. ਚਰਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇਸੂਤਿ ਵਾ ਚਕ੍ਕਂ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਵਸੇਨੇਵ. ਪੁਰਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਙ੍ਖਾਤਗੁਣਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪੁਰਿਮਕਾਰਣਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਇਧ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਤੇਨ ਕਿਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਚਤੁਚਕ੍ਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ. ਅਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ. ਆਸਯਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਅਨੁਲੋਮਿਕਖਨ੍ਤਿਯਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣ-ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਆਸਯਸ੍ਸ ਅਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਦੂਰੀਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ. ਤਦੇਵ ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯੋ. ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਸੁਦ੍ਧਾਸਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਯ੍ਯਸੋ ਨਂ ਤਤੋ ਕਰੇ’’ਤਿ, (ਧ. ਪ. ੪੩) ‘‘ਕਤਪੁਞ੍ਞੋਸਿ ਤ੍ਵਂ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜ ਖਿਪ੍ਪਂ ਹੋਹਿਸਿ ਅਨਾਸਵੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੦੭) ਚ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ ਆਸਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ‘‘ਤਾਯ ਚ ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੋਧਤੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਆਸਯਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਤਾਯ ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਫਲਾਨਞ੍ਚ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ. ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਵਿਸਦਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ. ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੀ, ਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸੇਵੀ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਪਯੋਗੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਪਯੋਗੇਨ, ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵਾਵਹੇਨ ਚ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਸਾਰਦੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਭੂਤੋ ਚ ਥੇਰੋ, ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਪੁਰਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਕਿਂ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਾਯ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਧਿਗਮੇ ਛੇਕਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਅਧਿਗਮੇਤਬ੍ਬਤੋ ਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟਿਵੇਧੋ ‘‘ਅਧਿਗਮੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਆਗਮੋਤਿ ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਯੋ ਏਤੇਨ, ਆਭੁਸੋ ਵਾ ਗਮਿਤਬ੍ਬੋ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਤੇਨ ਕਿਮਨੁਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ ਲੋਕਤੋ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਉਪਮਾਯ ਤਮਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਉਪਮਾਯ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ, ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੨.੧੯.੨੪) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰੁਣੋਤਿ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਦਯਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਉਟ੍ਠਿਤਰਂਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਂ ਉਗ੍ਗਮਨਂ ਉਦਯਤੋ ਉਦਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਯਾਵਾਸਮੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੋ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪੁਰੇਚਰਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਆਗਮਾਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਯਾ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਨਿਦਾਨਵਚਨਂ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਭਵਿਤੁਮਰਹਤਿ, ਨਿਦਾਨਭਾਵਂ ਗਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥਜਾਤਂ ਅਨੁਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੇਹਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨ, ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੀਪਿਤਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਾਹ ਅਸਮ੍ਮੋਹੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਸੇਨ ਚ ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਦੀਪਨਤੋ ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧). ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਞ੍ਚੇਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦ-ਪਟਿਵੇਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਬ੍ਭਾਵੋ, ਅਤ੍ਥਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਤਥਾ. ‘‘ਸਮ੍ਭਵ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਮ੍ਭਵਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋ, ਅਤ੍ਥਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋ ਤਥਾ. ਏਵਂ ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ. ‘‘ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਅਯਂ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ, ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਂ ਆਮਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਯੋਜਨਤ੍ਥਾਨਂ, ਤੀਸੁ ਚ ਞਾਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਸ੍ਸ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਭਾਵਤੋ ਤਬ੍ਭਾਵਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਦੀਪਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਹੇਤੁਤੋ, ਤਂਵਸੇਨ ਚ ਤਦਵਸੇਸਹੇਤੁਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਚ ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਦੀਪਨਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਦੀਪਕੇਨ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੇਹਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੇਹਿਪਿ ਤੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਭਾਸਮਾਨੋ, ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ…ਪੇ… ਭਾਸਮਾਨੋ’’ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੀਪਿਤਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਾਹ, ‘‘ਏਤੇ ਮਯਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਸਵਨਯੋਗਦੀਪਕਨ੍ਤਿ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਸਵਨਯੋਗਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਤਦੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਵਨਧਾਰਣਵਚੀਪਰਿਚਰਿਯਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਰਣਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧). ਮਨੋਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਸੁਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦ੍ਦੀਪਕਵਚਨੇਨੇਵ ਏਤੇ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ. ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ‘‘ਇਧ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਧ ਸਮਾਧਿ, ਇਧ ਪਞ੍ਞਾ, ਏਤ੍ਤਕਾਵ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਯੋ’’ਤਿਆਦਿਭੇਦੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ, ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ.

ਸਵਨਧਾਰਣਵਚੀਪਰਿਚਰਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਰਣਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦ੍ਦੀਪਕਵਚਨੇਨੇਵ ਬਹੂ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਤਾ ਧਾਤਾ ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਤਾਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ. ਧਾਤਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੀਹਵਸਾ ਵਿਯ ਮਨਸਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨੇਨ ਉਪਧਾਰਿਤਾ. ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਪਗੁਣਤਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਵਾਚਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਾ. ਇਦਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਦ੍ਵਯਦੀਪਕੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਦ੍ਵਯੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਦੁਭਯੇਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯੇਨਾਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਕੇਨ ਤੇਨ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਆਦਰਜਨਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਤਦੇਵ ਕਾਰਣਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਵਿਵਰਤਿ, ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਸੁਣਨ੍ਤੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ. ਮਹਤਾ ਹਿਤਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਤੋ ਹਿਤਸ੍ਮਾ. ਪਰਿਬਾਹਿਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤੋ ਭਾਗੇਨ ਬਾਹਿਰੋ.

ਏਤੇਨ ਪਨ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਦੀਪਕੇਨ ਸਦ੍ਦਦ੍ਵਯੇਨ ਅਨੁਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਨੁਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥੇ ਯੋਜਿਤਾਯੇਵ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਇਧ ਏਕਸ੍ਸੇਵਾਨੁਭਾਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਭਾਵਕਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਕਲੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨ ਯੋਜਿਤੋ, ਤਦਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਹਚਰਣਤੋ, ਅਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਚ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤੇਨ ਪਕਾਰਤੋ ਵਿਦਿਤਂ, ਭਾਸਿਤਂ ਵਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਦਹਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਮਮੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ. ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਿਸਯਂ, ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਪਕਤਞ੍ਞੁਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਏਵਂ ਮਹਾਚੋਰਦੀਪਕੇਨ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾ, ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਤਥਾਗਤ…ਪੇ… ਅਦਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸੇਸੋ. ਤਥਾ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੋਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਓਕ੍ਕਮਨਸਰੂਪਕਥਨਂ. ਨਨੁ ਚ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਮਮੇਤਂ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਭਾਵਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਨੁਭਾਵੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂਯੇਵ ਤਥਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਧਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਯ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾਪੇਕ੍ਖਂ ਤਥਾਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਭਗਵਾ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਯਞ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ, ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ, ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ ਚ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਸਯਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਵਚਨਂ ਯਥਾਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮੇਵ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਤਦਭਿਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਭਾਵਿਤੋਤਿ. ਸਾਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਤਦਵਤ੍ਥਾਨੋਕ੍ਕਮਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚ ਸਾਵਕਤ੍ਤਪਟਿਜਾਨਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ਪੁਰਿਮਤ੍ਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਰਾਸਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਤਬ੍ਬਿਰਹਿਤਭਾਵੋ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ. ‘‘ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ. ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਨੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਪਦਿਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਾਦਿਕਿਰਿਯਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ ਤਕ੍ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਕਾਯ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਵਚਨਂ ਮਯਾਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਪਦਿਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਮਨੁਭਾਵਨਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਜਿਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਮਨੁਭਾਵਨਮੇਵ ਵਾ. ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤੇ ਨੇਤੀਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਨੇਤ੍ਤਿ ਤਥਾ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਭਯਥਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਅਨੁਭਾਵੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਮਨੁਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਭਾਵਤਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਭਾਵਂ. ਪੁਰਿਮਵਚਨਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਭਗਵਤਾ ਵਚਨਮੇਵ ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਇਦਂ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਚਤੂਹਿ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣੇਹਿ ਵਿਸਾਰਦਸ੍ਸ, ਵਿਸਾਰਦਹੇਤੁਭੂਤਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ. ਦਸਞਾਣਬਲਧਰਸ੍ਸ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ, ਉਸਭਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਆਸਭਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਕਮ੍ਪਨਸਭਾਵਭੂਤੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਦਾ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਆਗਤੇਨ ਅਨੇਕਨਯੇਨ ਸੀਹਨਾਦਨਦਿਨੋ. ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਉਤ੍ਤਮਸ੍ਸ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਾਭਾਵਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਵਸੇਨ ਸਮਾਸੋ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿ ਸਕ੍ਕਤਗਨ੍ਥੇਸੁ, ਸਾਸਨਗਨ੍ਥੇਸੁ ਚ ਏਵਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਮਿਸ੍ਸਰਸ੍ਸ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇਵ ਇਸ੍ਸਰਸ੍ਸ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਵਸੇਨਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯਂ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਦੀਪਨਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਦੀਪਮਿਵ ਭੂਤਸ੍ਸ, ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਭਾਵੇਨ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਪਦੀਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੧੮) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਲੋਕਪਟਿਸਰਣਭੂਤਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਾ ਪਟਿਸਰਣੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ…ਪੇ… ਤਮੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੧; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਰਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਸ੍ਸ ਵਾ ਆਣਾਚਕ੍ਕਵਰਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾਵ ਮਯਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਤਿ ਪਦਸਮੁਦਾਯਭੂਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ. ਕਙ੍ਖਾ ਵਾ ਵਿਮਤਿ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਕਙ੍ਖਾ. ਨਾਤਿਸਂਸਪ੍ਪਨਂ ਮਤਿਭੇਦਮਤ੍ਤਂ ਵਿਮਤਿ. ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਿਦਂ ਮਯਾਤਿ ਤਥਾ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਵਚਨਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋਤਿ ਪਨ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਵਿਨਾਸਨਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਦਮੁਪ੍ਪਾਦਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ‘‘ਤੇਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ, ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਾ ਸਾਵਕੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਭਾਵਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਸੂਚਨਤੋ, ਤਥਾਸੂਚਨੇਨੇਵ ਚ ਖਲਿਤਦੁਨ੍ਨਿਰੁਤ੍ਤਾਦਿਗਹਣਦੋਸਾਭਾਵਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਸਾਸਨੇ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਵਿਨਾਸਯਤਿ, ਸਦ੍ਧਂ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਞ੍ਚਮਾਦਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਆਕਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਵਿਸੇਸਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਕਾਰਤ੍ਥਂ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਦਸ੍ਸਨਂ ਦੀਪਨਞ੍ਚਾਪਿ, ਪਕਾਸਨਂ ਵਿਭਾਵਨਂ;

ਅਨੁਭਾਵਨਮਿਚ੍ਚਤ੍ਥੋ, ਕਿਰਿਯਾਯੋਗੇਨ ਪਞ੍ਚਧਾ.

ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ, ਸਿਦ੍ਧੋ ਨੇਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਯਾ;

ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਮਿਚ੍ਚੇਤ੍ਥ, ਪਦਤ੍ਤਯੇ ਨਯਞ੍ਞੁਨਾ’’ਤਿ.

ਏਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸੇਟ੍ਠਾਸਹਾਯਸਙ੍ਖ੍ਯਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭) ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੮; ਪਾਰਾ. ੧੧) ਸੇਟ੍ਠੇ, ‘‘ਏਕੋਵੂਪਕਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੦੫; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੮੦; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੩; ਵਿਭ. ੪.੪੪੫) ਅਸਹਾਯੇ, ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੮.੨੯) ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਂ, ਇਧਾਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਏਕੋਯੇਵੇਸ ਸਮਯੋ, ਨ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾਤਿ ਊਨਾਧਿਕਾਭਾਵੇਨ ਗਣਨਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਕਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਅਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਿਯਮਿਤਵਚਨਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਕਂ…ਪੇ…. ਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੇਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇ, ਸਮਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਸਮਯ ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਪਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤੇਸ੍ਵੇਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਇਧ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਮਵਾਯੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ, ਕਾਰਣਸਮਵਾਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਣੇਤਿ ਓਕਾਸੇ. ਹੇਤੁਦਿਟ੍ਠੀਸੂਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਚੇਵ ਲਦ੍ਧਿਯਞ੍ਚ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ. ਸਮਯੋ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਦਨੁਰੂਪਸਰੀਰਬਲਞ੍ਚੇਵ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੋ ਚ. ਉਪਾਦਾਨਂ ਨਾਮ ਞਾਣੇਨ ਤੇਸਂ ਗਹਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸ੍ਵੇ ਗਮਨਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਾਯੇ ਬਲਮਤ੍ਤਾ ਚ ਫਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਅਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥੇਤਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਗਮਨਕਾਰਣਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮਯਞ੍ਚ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਸ੍ਵੇਪਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ. ਖਣੋਤਿ ਓਕਾਸੋ. ਤਥਾਗਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕੋ ਹਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਤ੍ਤਾ. ਖਣੋ ਏਵ ਚ ਸਮਯੋ. ਯੋ ‘‘ਖਣੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਏਕੋਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਦਿਯਡ੍ਢੋ ਮਾਸੋ ਸੇਸੋ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਉਣ੍ਹਸਮਯੋ. ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮੋ ਮਾਸੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਯੋ. ਮਹਾਸਮਯੋਤਿ ਮਹਾਸਮੂਹੋ. ਸਮਾਸੋ ਵਾ ਏਸ, ਬ੍ਯਾਸੋ ਵਾ. ਪਵੁਟ੍ਠਂ ਵਨਂ ਪਵਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸਾਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਵਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਨਸਣ੍ਡੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਯੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪੂਰਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁ. ਭਦ੍ਦਾਲੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਾਮਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਯਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਤੇ ਨ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਗਵਾਪਿ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਉਗ੍ਗਹਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮਾਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪਕਤਿਨਾਮਂ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨ ਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਮਾਨੋ’’ਤਿ ਨਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਮਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਾਪੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਕਿਰ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ. ਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਕਾਰੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਵਾਦਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਠਾਨੇ ਚਙ੍ਕੀਤਾਰੁਕ੍ਖਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਪ੍ਪਭੂਤਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਚੇਲਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦਯੋ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਯਂ ਪਕਾਰੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਆਰਾਮੋ ‘‘ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸ੍ਵੇਵ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਰੁਕ੍ਖਪਨ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਾ ਸਾਲਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਸਾਲਕੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਏਕਾ ਸਾਲਾ ਅਹੋਸਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਂ ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਹੂ ਸਾਲਾ ਕਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇਵ ਪਠਮਂ ਕਤਂ ਏਕਂ ਸਾਲਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਨਾਮਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਸਾਲਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਨਾਮ ਪਸੇਨਦਿਰਞ੍ਞੋ ਦੇਵਿਯਾ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਤੋ ਸੋ ਪੁਪ੍ਫਫਲਸਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਆਰਾਮੋ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਆਰਾਮੇ’’ਤਿ. ਪਟਿਵਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਫਾਸੁਤਾਯ ਵਸਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ. ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਡ੍ਢਿ. ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਰੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯੋ, ਪਰਲੋਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ, ਪਰਲੋਕਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਉਭਯਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਾ. ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਮੇਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਂਤਦਤ੍ਥੇ ਰਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਧੀ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਧੀਰੋ. ਪਣ੍ਡਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਸੁਖੁਮੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਡਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਾ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਆਕਾਰਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਾ. ਤਾਯ ਇਤੋ ਗਤੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਇਤਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਪਣ੍ਡਾ ਏਤਸ੍ਸ, ਪਡਤਿ ਵਾ ਞਾਣਗਤਿਯਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਮਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਪਹਾਨੇਨ. ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਵਸਾਨਂ. ਪੀਲ਼ਨਂ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਹਿਂਸਨਂ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਤਾਕਰਣਂ. ਤਦੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਤਥਾ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਮੇਚ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਭਾਵੋ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ ਪਰਿਦਹਨਂ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ. ਜਰਾਯ, ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ, ਪੀਲ਼ਨਾਦੀਨਿਯੇਵ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਏਕੀਭਾਵਮੁਪਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਗੋਚਰੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਤਾਨਿਯੇਵ ਤਬ੍ਬਿਸਯ-ਭਾਵੂਪਗਮਨ-ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ ਏਵਾਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇਪਿ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਅਭਿਸਮਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਤੇਸੁ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਵਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਜ੍ਝਂ ਸਮੇਤਿ ਸਮਵੇਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮਵਾਯੋ. ਸਮੇਤਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮੇਤ੍ਥ ਤਦਾਧਾਰਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਖਣੋ. ਸਮੇਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਸਂਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਚਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਕਾਲੋ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੂਤੋਪਿ ਕਾਲੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਰੂਪੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤਿ. ਸਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਅਯਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮੂਹੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਵਯਵਾਨਂ ਸਹਾਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਹਿ ਸਮੂਹੋ, ਨ ਪਨ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੂਹੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਾਗਮੇ ਏਤਿ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਹੇਤੁ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਾਗਮਨੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਮੇਤਿ ਸਂਯੋਜਨਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਣਭਾਵਤੋ ਵਾ ਤਂਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਬਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸਮਿਤਿ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਮਯੋ, ਪਟਿਲਾਭੋ. ਸਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਯਾਨਂ ਪਾਪੁਣਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਯਾਨਂ ਅਪਗਮੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਹਾਨਂ. ਅਭਿਮੁਖਂ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵੋ. ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਤਂ ਤਂ ਸਭਾਵਂ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ.

ਨਨੁ ਚ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਪਤਿ ਸਦ੍ਦਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਏਕੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕੇ ਅਤ੍ਥਾ ਅਭਿਧੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਧ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਸਦ੍ਦਵਿਸੇਸੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਸਦ੍ਦਵਿਸੇਸੇ ਹਿ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਨ ਏਕੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕਤ੍ਥਾਭਿਧਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਨ ਹਿ ਯੋ ਕਾਲਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਮੂਹਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸਮਯਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾਸਾਮਞ੍ਞਮੁਪਾਦਾਯ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤਾ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨੀਯਤਂ, ਉਪਾਦਾਯ ਅਨੇਕਧਾ;

ਅਤ੍ਥਂ ਵਦੇ ਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਏਕੋ ਨੇਕਤ੍ਥਕੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ.

ਸਮਵਾਯਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਕਾਲਸ੍ਸੇਵ ਚ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਧ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੇਸਦੇਸਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਹਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾਵੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਸੋਪਿ ਇਧ ਅਪਦਿਸੀਯਤਿ. ‘ਇਮਿਨਾ ਕੀਦਿਸਂ ਕਾਲਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਕਾਲਤ੍ਥੇਨ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ. ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਕੋ ਦਿਵਸਭਾਗਵਸੇਨ, ਪਠਮਯਾਮਾਦਿਕੋ ਪਹਾਰਵਸੇਨ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਖਣਲਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਅਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨ ਏਕਂ ਕਾਲਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨ ਕਾਲੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨ ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਨਾ ਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਦਿਤਂ ਸੁਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਂ, ਤਥਾਪੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਚਸਾ ਧਾਰੇਤੁਂ ਵਾ ਸਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਵਾ ਪਰੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤੁਂ ਵਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਭਾਵਤੋ ਬਹੁ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ ਯਾਵ ਕਾਲਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਤਾਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਨ ਸੋ ਕਾਲਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਏਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤੋਗਧੋ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਮਤਕਾਲਵਸੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਾਸਨੇ ਪਾਕਟਕਾਲਵਸੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਯਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਚਨੇ ਅਯਮ੍ਪਿ ਗੁਣੋ ਲਦ੍ਧੋਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸੇਸਪਰਿਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਇਮੇ ਸਮਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਭਗਵਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਓਕ੍ਕਮਨਕਾਲੋ ਚੇਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਸਮਯੋ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵੇਜਨਕਾਲੋ ਸਂਵੇਗਸਮਯੋ. ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਧਿਗਮਾਯ ਚਰਿਯਕਾਲੋ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਸਮਯੋ. ਦੇਵਸਿਕਂ ਝਾਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮਨਕਾਲੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਲ਼ਞ੍ਜਨਕਾਲੋ. ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਸ੍ਸਾਨਿ ਤਂਤਂਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਲੋ ਦੇਸਨਾਸਮਯੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਮਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਕਾਸਾਤਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਪਕਮ੍ਪਨਓਭਾਸਪਾਤੁਭਾਵਾਦੀਹਿ ਪਾਕਟਾ. ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਞ੍ਞੇਪਿ ਸਮਯਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਤੇਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਇਧ ਦੇਸਨਾਸਮਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯਵਿਸੇਸੋ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁਯੇਵ ਸਮਯੇਸੁ ਏਕਦੇਸਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਚਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਮਯੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮਯੋ ਚ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਯੋਯੇਵ. ਅਰਿਯਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵਸਮਯੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ. ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਿਕਥਾਸਮਯੋ ਦੇਸਨਾਸਮਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਏਕਦੇਸੋਵ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਦ੍ਵਯਂ ਕਰਣੀਯਂ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ ਵਾ ਅਰਿਯੋ ਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੧੨) ਵੁਤ੍ਤਸਮਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਕਰਣੀਯਦ੍ਵਯਸਮਯੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸੁਪਿ ਸਮਯੇਸੂਤਿ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਿਕਥਾਦੇਸਨਾਸਮਯੇਸੁਪਿ. ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੇਦਤ੍ਤਾ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵਿਯ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨੇਨ ਚ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸਮਕਤ੍ਵਾ ਇਧ ਉਪਯੋਗਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਯੋਜਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਕਾਮੋ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇਨ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਪੇਤਿ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ, ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਓਕਾਸੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਕਰੋਤਿ ਕਿਰਿਯਮਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੇਭਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਰਣਂ, ਕਿਰਿਯਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ. ਉਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ ਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਉਪਯੋਗੋ, ਕਮ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਚਨਂ ਤਥਾ. ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚੋਦਨਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤਦਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤਪਦਵਿਨਯੇਸੁ. ਤਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਕਰਣਵਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਨਂ, ਹੇਤੁਕਰਣਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਧਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਉਪਯੋਗਵਚਨੇਨ. ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਇਤੋਤਿ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਤੋ. ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਧਾਰਤ੍ਥੋ. ਭਵਨਂ ਭਾਵੋ, ਕਿਰਿਯਾ, ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਦੇਵਤ੍ਥੋ ਤਥਾ. ਕੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥੇਨ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤਦਤ੍ਥਦ੍ਵਯਸਮ੍ਭਵਾਨੁਰੂਪੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥੇਨ, ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਦਤ੍ਥਤੋਯੇਵ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਪਨ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੋ, ਕਾਲਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਲਤ੍ਥੋ. ਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ, ‘ਸਮੂਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ, ਕੋ ਸੋ? ਸਮਯੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਕਾਲਤ੍ਥੋ, ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆਧਾਰੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਾਲੇ, ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੋ ਕਾਲੋ, ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੋ ਚ ਸਮੂਹੋ, ਸੋ ਕਥਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਕਾਲੋ ਸਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤੋ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਚ ਤਙ੍ਖਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਰਤੋ ਚ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇਜਾਤੋ, ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਸਮੂਹੋ ਚ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸੁਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ, ਯਵਰਾਸਿਯਂ ਪਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ.

‘‘ਖਣਸਮਵਾਯਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਖਣੋ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਵਮੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ, ਯਾਨਿ ਵਾ ਪਨੇਤਾਨਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਏਤ੍ਥ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣੀਧਿ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਓਕਾਸਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸਭੂਤਾਨਿ. ਸਮਵਾਯੋ ਨਾਮ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩, ੪੪; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫, ੪੬੭) ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਾਧਾਰਣਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਾ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਿਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀ. ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿ ਸਾਧਾਰਣਫਲਂ. ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਜਨਕਹੇਤੁ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ‘‘ਗਾਵੀਸੁ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾਸੁ ਗਤੋ, ਦੁਦ੍ਧਾਸੁ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੋਹਨਕਿਰਿਯਾਯ ਗਮਨਕਿਰਿਯਾ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਭਵਨਕਿਰਿਯਾ ਚ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਵ, ਕਥਂ ਤਾਯ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਏਵਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵੇ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਵਿਰਹਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਯ ਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾਯ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਖਣੇ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਸਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਸਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਯੇਵ (ਅਟ੍ਠਸਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਪਦਭਾਜਨੀਯੇ) ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯਥਾਰਹਮੇਸ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੂਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਯਸਦ੍ਦਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਵਸੇਨ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਹਿ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਕਾਤਿ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇਸੁ ਪਾਕਟੋਯੇਵ.

ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਫਰਸੁਨਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕੁਦਾਲੇਨ ਖਣਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਹਿ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਨਯੇ (ਪਾਰਾ. ੨੦) ਆਗਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਥੇਰਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾਦੀਹਿਪਿ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤਂਤਂਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁ ਚੇਵ ਕਰਣਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਦਾ ਭਗਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਮੇਵ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਤਂ ਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਸਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨਵਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਨ੍ਨਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਨ ਤੇਨੇਵ ਪੁਬ੍ਬਸਿਦ੍ਧੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਧਕਤਮਤ੍ਤਾ ਕਰਣਭਾਵੋਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸੇਵ ਸਿਦ੍ਧੋ ‘‘ਅਸਿਨਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸਿਨਾ ਛਿਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਸਿਆਦੀਨਂ ਕਰਣਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਇਧ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਕਾਲੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਕਰਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਕਰਣਭਾਵੋ ਚ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋਯੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤੋ, ਕਰਣਭੂਤੋ ਚ. ਸੋ ਹਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਕ੍ਖਣੇ ਹੇਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਂ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਓਤਿਣ੍ਣਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਕਾਲੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧੬੨) ਵਿਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤਂ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਮਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕਰਣਭਾਵਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਸਮਤ੍ਥਨਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ‘‘ਤੇਨਸਮਯੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਪਠਮਂ ‘‘ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਵਚਨਂ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਭਾਵਸ੍ਸ ਸਾਤਿਸਯਮਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਭਗਵਾ ਹਿ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਹੇਤੁਭੂਤਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਸਮਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਿਹਾਸੀ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਿਰ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿਚਿਨ੍ਤਾਯ, ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਇਧ ਕਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ – ਅਞ੍ਞਾਸੁਪਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਯਮੇਵ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਚ ਤਾਸੁ ‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਿਹਰਤੀ’ਤਿ ਵਿਨਯਪਾਲ਼ਿਪਦੇ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਸਾਤਿਸਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ, ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਵਿਹਾਸਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਯਥਾਲਾਭਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਨਤ੍ਥਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਨਯੇ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਮਯਸ੍ਸ ਸਾਧਕਤਮਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਭਾਵੇ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਹੇਤੁਭਾਵੇ ਪਨ ਤਦਪੇਕ੍ਖਨਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਯੇਵ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ, ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸੀ’’ਤਿ. ਕਰਣਞ੍ਹਿ ਕਿਰਿਯਤ੍ਥਂ, ਨ ਹੇਤੁ ਵਿਯ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਣਂ. ਹੇਤੁ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਣਂ, ਨ ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਕਿਰਿਯਤ੍ਥੋਤਿ.

‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਦਬ੍ਬਗੁਣਕਿਰਿਯਾਹਿ ਸਂਯੋਗੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੋ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਮੇਵ ਤੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ਤਥਾ. ਏਵਂਜਾਤਿਕੇਤਿ ਏਵਂਸਭਾਵੇ. ਕਥਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਆਰਬ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਦੇਸਨਾਨਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਾਵ ਏਕਂਸਮੇਵ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨਾਤਿ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਇਧ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ‘‘ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੋ. ਨ ਹਿ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸਯਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਭਿਨ੍ਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਰੁਣਾਯ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੋ ਇਧ ‘‘ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਪਯੋਗਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਉਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਮਾਸਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਦਿਵਸਂ ਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ, ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ ਚ, ਵਿਨਯੇ ਕਰਣਵਚਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਇਧ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਗਾਥਾਪਦਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ, ਵਿਨਯੇ ਚ. ਸਮਯੋਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ. ਸਦ੍ਦੇਯੇਵ ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਰਾ ਭਵਤਿਅਤ੍ਥੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸੋਤਿ ਸ੍ਵੇਵ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ.

ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪੋਰਾਣਾਚਰਿਯਮਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੋਰਾਣਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਚ ਪੁਰਿਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਸ ਭੇਦੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਭੇਦੋਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਭੇਦੋ ਵਿਸੇਸੋ, ਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਮੇਵਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਧਾਰੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਚਨੇਨ ਸੁਤ੍ਤਵਿਨਯੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮੋ ਕਤੋ, ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਵਾ ਉਪਯੋਗਕਰਣਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਮਤਿਦਸ੍ਸਨੇ ਗੁਣਮਾਹ.

ਭਾਰਿਯਟ੍ਠੇਨ ਗਰੁ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਕੇਤਤੋ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਗਰੁਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਕੇਤਵਿਸਯੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਤਂਵਵਤ੍ਥਿਤੋਯੇਵ ਚੇਸ ਅਤ੍ਥਬੋਧਕੋਤਿ. ਗਰੁਨ੍ਤਿ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਂ ਜਨਂ. ‘‘ਲੋਕੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਾਸਨੇਯੇਵ, ਲੋਕੇਪਿ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭਗਵਾਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭਗਵਾ, ਅਥ ਅਯਮੇਵ ਸਾਤਿਸਯਂ ਭਗਵਾ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਲੋਕਨਾਥੋ ਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪ੍ਪਭਾਵਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੁਪਕਾਰਿਤਾਯ ਚ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਲੋਕੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਸਨੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪੋਰਾਣੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਪੋਰਾਣੇਹੀਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠਵਾਚਕਵਚਨਮ੍ਪਿ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣਸਹਚਰਣਤੋ ਸੇਟ੍ਠਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਗਵਾਤਿ ਵਚਨਂ ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ. ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਵਚਨਂ, ਸਦ੍ਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਚਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਚਨੀਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਗਵਾਤਿ ਵਚਨਮੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਰੁਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋ ਗਰੁਗੁਣਯੋਗਤ੍ਤਾ, ਸਾਤਿਸਯਂ ਵਾ ਗਰੁਕਰਣਾਰਹਤਾਯ ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋ, ਗਾਰਵਾਰਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇਨ ਕਾਰਣਤ੍ਤਯੇਨ ਸੋ ਤਥਾਗਤੋ ਗਰੁ ਭਾਰਿਯਟ੍ਠੇਨ, ਤੇਨ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਗਰੁਤਾਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹੇਤਂ ਪਦਤ੍ਤਯਂ. ‘‘ਸਿਪ੍ਪਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਕਾਪਿ ਗਰੂਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਤਾਦਿਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਰੂਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਦੇਤਂ ਵਿਸੇਸਨਪਦਮਤ੍ਤਂ, ਪੁਰਿਮਪਦਦ੍ਵਯਮੇਵ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਂ ਸਿਯਾ.

ਅਪਿਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਪਰੋ ਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ –

‘‘ਵਣ੍ਣਗਮੋ ਵਣ੍ਣਵਿਪਰਿਯਾਯੋ,

ਦ੍ਵੇ ਚਾਪਰੇ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਨਾਸਾ;

ਧਾਤੂਨਮਤ੍ਥਾਤਿਸਯੇਨ ਯੋਗੋ,

ਤਦੁਚ੍ਚਤੇ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਪਿਸੋਦਰਾਦੀਨਿ ਯਥੋਪਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਨਯੇਨ ਵਾ ਪਿਸੋਦਰਾਦਿਆਕਤਿਗਣਪਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਲੋਕਿਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਸੀਲਾਦਿਪਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਭਾਗ੍ਯਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਭਾਗ੍ਯਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਾਗ੍ਯਵਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵਾ ਪਞ੍ਚਮਾਰੇ ਅਭਞ੍ਜੀਤਿ ‘‘ਭਗ੍ਗਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਗ੍ਗਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਲੋਕੇ ਚ ਭਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਸ੍ਸਰਿਯਧਮ੍ਮਯਸਸਿਰੀਕਾਮਪਯਤ੍ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇ ਚ ਭਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਗੇਹਿ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਭੇਦੇਹਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ‘‘ਵਿਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਬ੍ਰਹ੍ਮਅਰਿਯਵਿਹਾਰੇ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਉਪਧਿਵਿਵੇਕੇ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਾਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਭਜਿ ਸੇਵਿ ਬਹੁਲਮਕਾਸੀਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗਮਨਮਨੇਨ ਵਨ੍ਤਂ ਵਮਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਵੇਸੁ ਵਨ੍ਤਗਮਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਭਵਸਦ੍ਦਤੋ ਭ-ਕਾਰਂ ਗਮਨਸਦ੍ਦਤੋ ਗ-ਕਾਰਂ ਵਨ੍ਤਸਦ੍ਦਤੋ ਵ-ਕਾਰਂ ਆਦਾਯ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਣ੍ਣਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਨ੍ਤਗਮਨੋ ਭਵੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਤੋ ਭਾਗ੍ਯਵਾ, ਤਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਭੂਤੋ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਨ੍ਥਮਹਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਨ ਪਨ ਇਧ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਏਕਦੇਸਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਿਚ ਭਗੇ ਵਨਿ, ਵਮੀਤਿ ਵਾ ਭਗਵਾ. ਸੋ ਹਿ ਭਗੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ, ਤੇ ਵਾ ਭਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਨਿ ਯਾਚਿ ਪਤ੍ਥਯਿ, ਏਵਂ ਭਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਗੇ ਵਾ ਸਿਰਿਂ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਯਸਞ੍ਚ ਵਮਿ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਛਡ੍ਡਯਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਾ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਂ, ਚਤੁਦੀਪਿਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਯਸਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਛਡ੍ਡਯਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਨਿ ਨਾਮ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਸਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਾ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦਿਗਤਾ ਭਾਜਨਲੋਕਸੋਭਾ. ਤਾ ਭਗਾ ਵਮਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਜਹਿ, ਏਵਂ ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤਨਯੇਹਿ ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਨ ਸੋ ਗਨ੍ਥਭੀਰੁਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਤਾਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤੋਤਿ.

ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਅਵਯਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਪਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸੇਨ ਤੇਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਪਟਿਯੋਗਿਤਾਯ ਤੇਨਾਪਿ ਸਹ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ’’ ਤਿਵਚਨੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇ. ਯਥਾਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਪਰਤ੍ਥਾਪਿ. ‘‘ਯੋ ਖੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ…ਪੇ… ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਭਾਵਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਸਰੀਰਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਕਾਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਚ ਤਾਦਿਸੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਅਧੁਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਪਾਵਚਨਂ ਪਕਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਤ੍ਥੁਕਂ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕਭਾਵੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨੋ ਹਿ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਭਾਵਲੋਪੋ ਵਾ, ਇਤਰਥਾ ਪਾਵਚਨਮੇਵ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਤ੍ਥੁਕਂ, ਸਤ੍ਥੁਅਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਜਨਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਤ੍ਥੁਕਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਵੋ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਸਤ੍ਥੁਅਦਸ੍ਸਨੇਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਂ ਜਨਂ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤੀ’’ ਤਿਵਚਨੇਨ ਸਹ ਵਿਰੋਧੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਦਂ ਪਾਵਚਨਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਨ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕਨ੍ਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਥੂਤਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਸਮਾਸਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ ਸਤ੍ਥੁਅਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ. ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਨਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠੋ, ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਿਤਾ. ‘‘ਕਠ ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਨੇ’’ਤਿ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਮਿਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ, ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਵਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਕਣ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਆਹਿਣ੍ਡਤਿ, ਵਿਹਰਤਿ ਚਾਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਤਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਂ. ਸਦ੍ਦਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾਧਿਗਤਮਤ੍ਤੋ ਚੇਸ, ਵੋਹਾਰਤੋ ਪਨ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਜਨੇਤਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਸਮਯੇ. ਕਾਮਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਭਗਵਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤੁਮਰਹਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵਂ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤਵਸੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਥਾਸਾਧਨੇਨ. ਏਵਂਵਿਧਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਸ੍ਸ, ਏਵਂਸਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਰਹਾਯਂ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਆਨਨ੍ਦ ਥੇਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਵਿਹੇਸਿਯਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੬੬) ਵਿਯ, ਤੇਨ ਏਦਿਸੋ ਅਪਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਕਾ ਨਾਮ ਕਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਗਰਹਤ੍ਥਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਅਰਿਯਭੂਤਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਦਸਵਿਧਸ੍ਸ ਕਾਯਬਲਸ੍ਸ, ਞਾਣਬਲਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਦਸਬਲਧਰੋ. ਵਜਿਰਸ੍ਸ ਨਾਮ ਮਣਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਤੋ ਸਮੂਹੋ ਏਕਗ੍ਘਨੋ, ਤੇਨ ਸਮਾਨੋ ਕਾਯੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਵਜਿਰਸਙ੍ਘਾਤੋ ਨਾਮ ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਣਿਨਾ ਵਾ ਪਾਸਾਣੇਨ ਵਾ ਭੇਜ੍ਜੋ, ਅਪਿ ਤੁ ਸੋਯੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਮਣਿਂ ਵਾ ਪਾਸਾਣਂ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਜਿਰਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਅਭੇਜ੍ਜੋ ਮਣਿ ਵਾ ਪਾਸਾਣੋ ਵਾ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਭਗਵਾਪਿ ਕੇਨਚਿ ਅਭੇਜ੍ਜਸਰੀਰੋ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਰੂਪਕਾਯੇ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ. ਨਾਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਰਹਾਜੋਤਕਤ੍ਤਾ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਜੋਤਕੋ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਗਵਾਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਪੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਵਂਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸਭਾਵੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਏਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਏਵਾਤਿ ਪਕਰਣਾਨੁਰੂਪਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਕੇਨ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਹਂ ਚਿਰਂ ਜੀਵਿਂ, ਚਿਰਂ ਜੀਵਾਮਿ, ਚਿਰਂ ਜੀਵਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਖਂ ਜੀਵਿਂ, ਸੁਖਂ ਜੀਵਾਮਿ, ਸੁਖਂ ਜੀਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਾਨੋ ਜੀਵਿਤਮਦੋ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਮਤ੍ਤੋ ਪਮਤ੍ਤੋ ਤਥਾ. ਸਂਵੇਜੇਤੀਤਿ ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਤੋਯੇਵ ਅਸ੍ਸ ਜਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ. ਸਂਵੇਜਨਞ੍ਹਿ ਉਸ੍ਸਾਹਹੇਤੁ ‘‘ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ.

ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸਕਲਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਾਵਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੇਨ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਚ ਕੋਸਲ੍ਲੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਪਸਂਸਿਤੇਨ ਮਯਾ ਮਹਾਸਾਵਕੇਨ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਯਮੇਵ ਸੁਤਂ ਨ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਂ, ਨ ਚ ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋ. ਕਾਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਭਗਵਾਤਿਸਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦ-ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤ-ਸਮਯ-ਭਾਵ-ਦੀਪਨਤੋ. ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਪਰਮਾ ਹਿ ਕਾਲਸਮ੍ਪਦਾ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਕਪ੍ਪਕਸਾਯਕਲਿਯੁਗੇ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਹੋ ਮਹਚ੍ਛਰਿਯਂ;

ਹੁਤਵਹਮਜ੍ਝੇ ਜਾਤਂ, ਸਮੁਦਿਤਮਕਰਨ੍ਦਮਰਵਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧; ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧);

ਤਸ੍ਸਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਕਪ੍ਪਸਙ੍ਖਾਤਕਾਲਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਲੇਖਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇ ਕਲਿਯੁਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਕਰਾਜਸਮ੍ਮਤੇ ਵਸ੍ਸਾਦਿਸਮੂਹੇ ਜਾਤੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦਿਨਸਮੂਹੋ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਨਮਿਵ ਕਦਾਚਿ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ, ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਮਹਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਮਿਵ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਹੁਤਵਹਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਾਵਕਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਸਮ੍ਮਾ ਉਦਿਤਮਧੁਮਨ੍ਤਂ ਅਰਵਿਨ੍ਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾਰਿਜਮਿਵ ਜਾਤਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਗਾਰਵਾਧਿਵਚਨਤੋ.

ਏਵਂ ਪਦਛਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਰਾਜਗਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਮਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਰਾਜਗਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨੀਯਤ੍ਥਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਕਰਣਾਦਿਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾਦਿਗਤਤ੍ਥਮਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਥਭਾਵੋ ਪਯੋਗਤੋ ਅਵਗਮੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਦਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਦਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ. ਮਞ੍ਚ ਤਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਨ੍ਤਰਂ ਕਿਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜੁਨਿਚ੍ਛਰਣਕ੍ਖਣੇ. ਧੋਵਨ੍ਤੀ ਇਤ੍ਥੀ ਅਦ੍ਦਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਨ੍ਤਰਤੋਤਿ ਹਦਯੇ. ਕੋਪਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਕਰਣਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਕੋਪਾ ਰਾਗਾਦਯੋ. ਅਨ੍ਤਰਾ ਵੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਭਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤੀਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਪਾਦਿ. ਅਪਿਚਾਤਿ ਤਥਾਪਿ, ਏਵਂ ਪਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਨਿਰਯਾਨਨ੍ਤਿ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਨਿਰਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰੇਨ. ਰਾਜਗਹਨਗਰਂ ਕਿਰ ਆਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਪੇਤਲੋਕੋ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਨਿਰਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਅਯਂ ਤਪੋਦਾ ਨਦੀ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਕੁਥਿਤਾ ਸਨ੍ਦਤੀਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਵਿਵਰੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤਦਨ੍ਤਰਂ ਕੋ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, (ਅ. ਨਿ. ੬.੪੪; ੧੦.੭੫) ਏਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਪ੍ਪਾ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਾ, (ਬੁ. ਵਂ. ੨੮.੯) ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੨੬; ਪਹਾ. ਵ. ੬੬; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੭੬) ਵਿਯ ਕਾਰਣਵੇਮਜ੍ਝੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਾਯੇਵ ਉਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਖਣਵਿਵਰੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਿਕਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦਾ. ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ਯੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਿਕਸਦ੍ਦੋ, ਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋਪੀਤਿ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤਰਿਕਸਦ੍ਦੋ, ਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋ, ਚ ਉਦਾਹਟੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ‘‘ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੨੦) ਏਤ੍ਥ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ –

‘‘ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੋਪਾ,

ਇਤਿਭਵਾਭਵਤਞ੍ਚ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ;

ਤਂ ਵਿਗਤਭਯਂ ਸੁਖਿਂ ਅਸੋਕਂ,

ਦੇਵਾ ਨਾਨੁਭਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ. (ਉਦਾ. ੨੦); –

ਹਿ ਅਯਂ ਉਦਾਨੇ ਭਦ੍ਦਿਯਸੁਤ੍ਤੇ ਗਾਥਾ. ਸੋਯੇਵ ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਤ੍ਥਪਵਤ੍ਤੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦਾਹਰਣੋਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਮੇਤ੍ਥ ਵਿਰੋਧਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਨਿਯਮੋ ਕਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਯੋਗਵਚਨਮੇਵ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੇ ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਯੋਗੇਨ ਲਦ੍ਧਮਿਦਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਾਸਨੇਵ, ਲੋਕੇਪਿ ਏਵਮੇਵਿਦਂ ਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਈਦਿਸੇਸੁ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਿਸੇਸਯੋਗਤਾਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਕੇਨਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨ ਯੋਗੇ ਕਾ ਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਅਕ੍ਖਰਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾਦੀਹੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ, ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਅਕ੍ਖਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਿ ਪਦਾਦੀਨਿਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਯਦਿਪਿ ਸਦ੍ਦਤੋ ਏਕਮੇਵ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸੋ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਪਦਸ੍ਸ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਪਦੇਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕੋ ਪਨ ਦੋਸੋ ਅਯੋਜਿਤੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਯੋਗਵਸਾ ਸਦ੍ਦੇਯੇਵ ਸਾਮਿਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਉਪਯੋਗਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਦ੍ਦਾਧਿਕਾਰੋ ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਯੋਗੋ.

ਅਦ੍ਧਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਦੀਘਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੀਘਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ ਸੋ ਦੀਘੋ ਨਾਮ ਤਦਤ੍ਥਭੂਤੋਤਿ ਚੋਦਨਮਪਨੇਤਿ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇਤਿ ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੀਯਭੂਤੇ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਪਾਚਿ. ੨੧੭). ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗੋ, ਪਗੇਵ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ. ਅਡ੍ਢਮੇਵ ਯੋਜਨਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਂ, ਦ੍ਵਿਗਾਵੁਤਮਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਚਤੁਗਾਵੁਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਯੋਜਨਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਮਹਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ, ਬਹ੍ਵਤ੍ਥੋ ਚ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਹਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਗੁਣਮਹਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਗੁਣਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਗਣਨਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਸੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਤਿ ਇਧ ਆਗਤੋ ਤਦਾ ਪਰਿਵਾਰਭੂਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ. ਮਹਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮੋ. ਵਾਕ੍ਯੇਪਿ ਹਿ ਤਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਯੋਗਵਸਾ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਨਿਲ੍ਲੋਭਤਾ ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਵਸੇਸੋ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਨਿਰਵਸੇਸੋ. ਨ ਹਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਲੋਭਤਾਤਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤੁਮਰਹਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਟੀਕਾਕਾਰੋ ਪਨ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਸਾਵਸੇਸਂ ਵਿਯਾ’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੮੫) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਭਾਵਤ੍ਥੋ’ ਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ‘ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚਸਞ੍ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੫) ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਪਿ ਮਹਾਤਿ ਗਣਨਾਯਪਿ ਬਹੁ ਅਹੋਸਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਪਦਾਵਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤਵਚਨਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸ ਛੇਦਨਮਿਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਵਾਕ੍ਯਾਵਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤਵਚਨਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦੇਨ ਸਦਿਸੀਕਰਣਂ. ਏਸਾ ਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਕਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾਨਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਸਙ੍ਘਾਤੇਨ ਸਮਣਗਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਯਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੪, ੩੫੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨; ੩.੫੪; ਪਰਿ. ੨੭੪) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ. ‘‘ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਅਸਬਲਾਨਿ ਅਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨਿ ਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨; ੩.੫੪; ਅ. ਨਿ. ੬.੧੧; ਪਰਿ. ੨੭੪) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਸੀਲਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਙ੍ਘਾਤੋ ਸਙ੍ਘਟਿਤੋ ਸਮੇਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਸਙ੍ਘਾਤੋ, ਸਮਣਗਣੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਸਙ੍ਘਾਟਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾ’’ ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਤਿਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਾਦੀਨਂ ਨਿਯਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਾ, ਪਗੇਵ ਸਕਦਾਗਾਮਿਆਦਯੋ, ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧; ੫.੧੯੮, ੧੦੦੪) ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਪਾਣਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਚ ਆਦਿ. ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਹਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਸਂਹਤਤਾਯੇਵ, ‘‘ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ, (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨) ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਸਦ੍ਧਿਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਕਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਪਞ੍ਚ…ਪੇ… ਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ. ਪੁਨ ਪਞ੍ਚ ਮਤ੍ਤਾ ਪਮਾਣਾਤਿ ਬ੍ਯਾਸੋ, ਨਿਕਾਰਲੋਪੋ ਚੇਤ੍ਥ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਤ੍ਤਾ.

ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਮੇਵ, ਨ ਗੁਣਾਦਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਾਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਮਾਣਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਸਭਾਗਤਾਯ ਏਵ, ਨ ਸੀਲਾਚਾਰਾਦਿਸਭਾਗਤਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਿ-ਕਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੁਖੁਚ੍ਚਾਰਣਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਦਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਤ੍ਤਕਰਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਸਰਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਨ੍ਧਿਭਾਵਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਏਤੇਨ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਿਚ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋਪਿ ਖੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਵੇਰਞ੍ਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧) ਵਿਯ, ਤੇਨ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿਯੇਵ, ਨਾਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਜਗਹਵਾਸਿਨੋ ਸਞ੍ਜਯਨਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਠਮਂ ਉਪਤਿਸ੍ਸਕੋਲਿਤਾਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ ਛਨ੍ਨਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਵ, ਨ ਅਚੇਲਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ. ‘‘ਯਦਾ, ਤਦਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਸਮਕਾਲਮੇਵ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤੀਤਕਾਲਤ੍ਥੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਹੋਤਿਸਦ੍ਦੋ ਯੋਗਵਿਭਾਗੇਨ, ਤਂਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਨ੍ਤੇਤਿ ਸਮੀਪੇ. ਵਸਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਪਟਿਵਤ੍ਤਾਦਿਕਰਣਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥਸਾਧਾਰਣਵਚਨਂ, ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਮੀਪਚਾਰੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾਵਚਰੋ ਸਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ. ਚੋਦਿਤਾ ਦੇਵਦੂਤੇਹੀਤਿ ਦਹਰਕੁਮਾਰੋ ਜਰਾਜਿਣ੍ਣਸਤ੍ਤੋ ਗਿਲਾਨੋ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ, ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਿਕਾ ਵਾ ਮਤਸਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦੇਵਦੂਤੇਹਿ ਚੋਦਿਤਾ ਓਵਦਿਤਾ ਸਂਵੇਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਸਮਾਨਾਪਿ. ਤੇ ਹਿ ਦੇਵਾ ਵਿਯ ਦੂਤਾ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਨਂ ਵਾ ਦੂਤਾਤਿ ਦੇਵਦੂਤਾ. ਹੀਨਕਾਯੂਪਗਾਤਿ ਅਪਾਯਕਾਯਮੁਪਗਤਾ. ਨਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤੇ ਮਾਣਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਣਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਵਿਸੇਸਵਸੇਨ. ਪਕਰਣਾਧਿਗਤੋ ਹੇਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋਤਿ. ਕਤਕਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਕਤਚੋਰਕਮ੍ਮੇਹਿ. ਤਰੁਣੋਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਸ੍ਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਤ੍ਤਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ, ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਤਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਞ੍ਚਦਸਵਸ੍ਸਕਾ, ਤਾਵ ‘ਕੁਮਾਰਕਾ, ਬਾਲਾ’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ ‘ਯੁਵਾਨੋ’’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਰੁਣੋ, ਮਾਣਵੋ, ਯੁਵਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਲੋਕਿਯਾ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਜਰਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਾਵ ਤਰੁਣੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸੁ ਵਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਜਨੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਯੋ ਵਾ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਧਿਗਤੋ ਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਰਾਜਗਹਞ੍ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਞ੍ਚ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪਿ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਚ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ. ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ ਪਦਪੂਰਣਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਇਤਿ ਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਰਾਜਞ੍ਞਾਤਿ ਪਾਯਾਸਿਰਾਜਞ੍ਞਨਾਮਕਂ ਰਾਜਾਨਮਾਲਪਤਿ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਵਾਰੋ. ਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਦੇਸਨਾ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਾਰਣਂ. ਅਨੇਕਸਦ੍ਦੇਨੇਵ ਅਨੇਕਵਿਧੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੇਕਵਿਧੇਨਾ’’ਤਿ. ਕਾਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਮੇਵ, ਨ ਏਕਂਸਕਾਰਣਂ ਅਵਣ੍ਣਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਕਾਰਣਮੇਵ ‘ਕਾਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧). ਜਾਤਿਵਸੇਨਿਦਂ ਬਹ੍ਵਤ੍ਥੇ ਏਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਬਹੂਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

‘‘ਅਵਣ੍ਣਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਅਸਮਾਨਵਣ੍ਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਪੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਕਾਰਣਭਾਵਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੋਸਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸਪਿ ਅਸਦਿਸਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਦੋਸਂ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਯਂ ਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਰਸਰੂਪਨਿਬ੍ਭੋਗਅਕਿਰਿਯਵਾਦਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਜੇਗੁਚ੍ਛੀਵੇਨਯਿਕਤਪਸ੍ਸੀਅਪਗਬ੍ਭਭਾਵਾਨਂ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਹਿ ਏਤਂ ‘‘ਅਰਸਰੂਪੋ…ਪੇ… ਅਪਗਬ੍ਭੋ’’ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਲੋਕਸਮ੍ਮਤੋ ਅਭਿਵਾਦਨਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਅਞ੍ਜਲੀਕਮ੍ਮਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਆਸਨਾਭਿਨਿਮਨ੍ਤਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀਰਸੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀਰਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਰਸੇਨ ਅਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਸਾਮਗ੍ਗੀਰਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਅਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਵਾਦੋ, ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਵਾਦੋ ਚ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਗੂਥਂ ਵਿਯ ਮਣ੍ਡਨਜਾਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਜੇਗੁਚ੍ਛੀ. ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਕੋ ਸੋਵ ਤਦਕਰਣਤੋ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਦਕਰਣੇਨ ਵਯੋਵੁਡ੍ਢੇ ਤਾਪੇਤਿ ਤਦਾਚਾਰਵਿਰਹਿਤਤਾਯ ਵਾ ਕਪਣਪੁਰਿਸੋ. ਤਦਕਰਣੇਨ ਦੇਵਲੋਕਗਬ੍ਭਤੋ ਅਪਗਤੋ, ਤਦਕਰਣਤੋ ਵਾ ਸੋ ਹੀਨਗਬ੍ਭੋ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਤਦੇਵ ਅਭਿਵਾਦਨਾਦਿਅਕਰਣਂ ਅਰਸਰੂਪਤਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ…ਪੇ… ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਾਯ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਮਰਣਾਨਵਬੋਧੋ, ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਆਦਿਕੋਟਿਯਾ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਠਪਨੀਯਪੁਚ੍ਛਾਯ ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਤ੍ਥੁਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਾਨਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਥਾ ‘‘ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਸਮਣੋ…ਪੇ… ਸਯਮ੍ਪਟਿਭਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨਾਚਰਿਯਕੇਨ ਸਾਮਂ ਪਟਿਵੇਧੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਰੇਸਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਕਥਨਂ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾਦੀਹਿ ਆਰੋਚਿਤਨਯੇਨੇਵ ਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ, ‘‘ਸਮਣੋ…ਪੇ… ਨ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਮੇਨੇਵ ਅਨਵਬੋਧੋ, ਲੋਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤਪਚਾਰਾਭਾਵੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ. ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਾਦਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ. ਅਰਿਯਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਉਤ੍ਤਮਂ ਵਾ ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਲਂ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥਂ ਅਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨੋ. ਸ੍ਵੇਵ ਵਿਸੇਸੋ ਤਥਾ. ਅਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਵਾ ਵਿਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸੋ, ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋਵ. ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਹਰਿਤਂ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਪਰਿਘਟਿਤਂ. ਵੀਮਂਸਾਨੁਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਵੀਮਂਸਨਾਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤਂ. ਸਯਮ੍ਪਟਿਭਾਨਨ੍ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਭੂਤਂ, ਤਾਦਿਸਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿਂ. ਕਾਰਣਪਦੇ ਚੇਤਂ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਨ ਹਿ ਅਰਸਰੂਪਤਾਦਯੋ ਦੋਸਾ ਭਗਵਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘੇਸੁ ਚ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੁਤ੍ਤਿਕਾਰਣਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਂ. ਪਕਤਿਕਮ੍ਮਪਦਞ੍ਚੇਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਇਵਾਤਿ ਇਵ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਰੂਪਕਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਪਤਿਰੂਪਕਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਤਥਾਤਿ ਜਾਤਿਵੁਡ੍ਢਾਨਮਨਭਿਵਾਦਨਾਦਿਨਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਕਾਰੇਨ. ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗੁਣਪਸਂਸਾਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਦੋਸਂ ਨਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਦੁਰਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਮਾਕ੍ਖਾਤੋ, ਤਥਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵੇਦਿਤੋ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ, ਤਤੋ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਯ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਕ-ਕਾਰਂ, ਈ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ. ‘‘ਅਨੀਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਬਹੁਲਾ ਕਤ੍ਤੁਅਭਿਧਾਯਕੋ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਤਥਾ. ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸਮਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਪਟਿਪਦਂ. ਅਨਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਨਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ. ਅਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਨਨੁ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਤੋ ਸੋ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾਨਂ ਭਾਸਨਕਾਲੋ ਅਤੀਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਤੀਤਕਾਲਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਪਨ ਭਾਸਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤੇਹਿ ਅਵਣ੍ਣੋ ਵਣ੍ਣੋ ਚ ਭਾਸੀਯਤਿ, ਤਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਰਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਕਾਲਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਿਕਪ੍ਪਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਨ…ਪੇ… ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਪਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ. ਅਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦਕਮ੍ਮਂ, ਤਥਾ ਅਨਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ. ਸ੍ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਸੋ ਆਚਰਿਯੋ. ਅਸਿਧਾਰਨ੍ਤਿ ਅਸਿਨਾ ਤਿਖਿਣਭਾਗਂ. ਕਕਚਦਨ੍ਤ ਪਨ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਕਕਚਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਿਸਮਪਨ੍ਤਿਯਾ. ਹਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਪਾਦੇਨ ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਨ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਮਾਨੋ ਵਿਯ. ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣਕੋਸਸਙ੍ਖਾਤਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਤੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਭਿਨ੍ਨੋ ਮਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਭਿਨ੍ਨਮਦੋ, ਤਂ. ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਮਾਨੋਤਿ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਨਹੇਤੁ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਨ ਅਯੋ ਵੁਡ੍ਢਿ ਅਨਯੋ. ਸੋਯੇਵ ਬ੍ਯਸਨਂ, ਅਤਿਰੇਕਬ੍ਯਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ ਏਕਨ੍ਤਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤ੍ਤਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯੋਪਵਾਦਸ੍ਸ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੋ ਨਿਨ੍ਦਿਯਂ ਪਸਂਸਤਿ,

ਤਂ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਪਸਂਸਿਯੋ;

ਵਿਚਿਨਾਤਿ ਮੁਖੇਨ ਸੋ ਕਲਿਂ,

ਕਲਿਨਾ ਤੇਨ ਸੁਖਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੬੬੩; ਸਂ ਨਿ. ੧.੧੮੦-੧੮੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੨);

‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵੇਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੇ ਚ ਕਾਰੁਞ੍ਞਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਨਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਕੂਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਪਣ੍ਡਿਤਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਨ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਤਮਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਚਰਿਯੇ ਖੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹਲਾਹਲਨ੍ਤਿ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇਵ ਮਾਰਣਕਂ ਵਿਸਂ. ਹਨਤੀਤਿ ਹਿ ਹਲੋ ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਹਲਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਹਲੋ ਹਲਾਹਲੋ ਮਜ੍ਝੇਦੀਘਵਸੇਨ, ਏਤੇਨ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਅਟ੍ਠਵਿਧੇ ਵਿਸੇ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਪੁਮੇ ਪਣ੍ਡੇ ਚ ਕਾਕੋਲ, ਕਾਲ਼ਕੂਟਹਲਾਹਲਾ;

ਸਰੋਤ੍ਥਿਕੋਸੁਙ੍ਕਿਕੇ ਯੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਤ੍ਤੋ ਪਦੀਪਨੋ;

ਦਾਰਦੋ ਵਚ੍ਛਨਾਭੋ ਚ, ਵਿਸਭੇਦਾ ਇਮੇ ਨਵਾ’’ਤਿ.

ਖਰੋਦਕਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਸੋਤੋਦਕਂ. ‘‘ਖਾਰੋਦਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਤਿਲੋਣਤਾਯ ਤਿਤ੍ਤੋਦਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਰਕਪਪਾਤਨ੍ਤਿ ਚੋਰਪਪਾਤਂ. ਮਾਣਵਕਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਓਵਦਿਤੁਂ ਆਲਪਤਿ ‘‘ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋਅਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੫) ਵਿਯ. ‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਾ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਕਭਾਵਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਮੇਵ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਉਪਾਯੇਨ ਞਾਯੇਨ. ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਵਿਯ ਅਯੋਨਿਸੋ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੇ ਅਨਿਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦਤੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਉਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਦ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ. ਏਕਂਸਕਾਰਣਮੇਵ ਇਧ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਥਾ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਰਦ੍ਧਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ੍ਤਿ ਚ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਡਿਤਸਭਾਵੋ ਜਾਤਿ ਆਚਾਰਵਸੇਨ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤੁਮਾਰਭਤਿ, ਤਥਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਆਰਦ੍ਧੋ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਪਿ ਨਾਮਾਯਮਾਚਰਿਯੋ ਏਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਾਵਣ੍ਣਭਾਸਤੋ ਓਰਮੇਯ੍ਯਾਤਿ.

ਸਪ੍ਪਰਾਜਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਹਿਰਾਜਵਣ੍ਣਂ. ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯਾਤਿ ਵਣ੍ਣਸੁਨ੍ਦਰਤਾਯ, ਵਣ੍ਣਸਰੀਰੇਨ ਵਾ. ਵਾਰਿਜਂ ਕਮਲਂ ਨ ਪਹਰਾਮਿ ਨ ਭਞ੍ਜਾਮਿ, ਆਰਾ ਦੂਰਤੋਵ ਉਪਸਿਙ੍ਘਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥਾਤਿ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ. ਗਨ੍ਧਤ੍ਥੇਨੋਤਿ ਗਨ੍ਧਚੋਰੋ. ਸਞ੍ਞੂਲ਼੍ਹਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਬਨ੍ਧਿਤਾ. ਗਹਪਤੀਤਿ ਉਪਾਲਿਗਹਪਤਿਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਲਪਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਯਮੀਦਿਸੋ’’ਤਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਸਣ੍ਠਾਨਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਜਾਤਿ. ਵਣ੍ਣੇਤਿ ਵਿਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਰੂਪਾਯਤਨਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਫਲਮੇਤੇਨ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਵਿਭਾਵੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਕਾਰਣਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਅਪ੍ਪਮਹਨ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪਮੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਪਮਾਣਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਪਸਂਸੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਗੁਣੋ. ਵਣ੍ਣਨਂ ਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਂ ਵਣ੍ਣੋ, ਪਸਂਸਾ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਜਾਤਰੂਪਪੁਲ਼ਿਨਕ੍ਖਰਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਇਧ ਗੁਣੋਪਿ ਪਸਂਸਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕਿਰਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸ੍ਸਵਨਤ੍ਥੇ, ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਵਾ. ਗੁਣੂਪਸਞ੍ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਗੁਣੋਪਸਞ੍ਞੁਤਂ. ‘‘ਗੁਣੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ ਪਸਂਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤੋ ਪਸਂਸਾਯ ਏਵ ਗੁਣਭਾਸਨਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਤਸ੍ਸਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕਥਂ ਭਾਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਕੋ ਚ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਾਤਿ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ? ਅਸਦਿਸਟ੍ਠੇਨ, ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ, ਅਸਮਸਮਟ੍ਠੇਨ ਚ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਕਾਲੇ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਗੁਣੇਹਿ ਚੇਵ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਹਿ ਚ ਸੇਸਮਹਾਜਨੇਨ ਅਸਦਿਸੋ. ਯੇ ਚਸ੍ਸ ਗੁਣਾ, ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਗੁਣੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਪੁਰਿਮਕਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਸਮਾ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਯਮੇਵੇਕੋ ਰੂਪਕਾਯਨਾਮਕਾਯੇਹਿ ਸਮੋ. ਲੋਕੇਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ. ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਇਦਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਿਪ੍ਪਕਤਵਚਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਲਕ੍ਖਣੇ ਹੇਸ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ, ਏਵਰੂਪਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣੇਨ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ. ਅਪਿਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਸ ਹਿ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਤਾਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਸਾਵਕਾਨਂ ਵਿਯ ਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਾਦੀਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਹੇਵ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਕਲੋਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਰਾਸਿ ਆਗਤੋਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ, ਤਦਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਕ੍ਖਣੇ ਯਥਾਰਹਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ’’ ਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤੀਤਕਾਲਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥੋ. ਯਾਵਤਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਰਿਮਭਵੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਾਵਤਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਭੂਤੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਸਾਮਤ੍ਥਿਯਯੋਗੇਨ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮਾਤਿ. ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਸਮੋ, ਅਸਮੇਹਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਹੇਵ ਸਮੋ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਸੁਵਣ੍ਣ ਨਿਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਿਸਿਟ੍ਠੋ, ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ ਚੇਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਆਲਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਣ੍ਹਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ. ਵਟ੍ਟਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦੋ.

ਪਹੋਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਪਞ੍ਚਨਿਕਾਯੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਅਨੇਕਾਵਯਵਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਨ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਰਿਯਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਵਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤਿਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਅਨੋਤਰਣਟ੍ਠਾਨੇਨ. ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਪਰਿਮਾਣਵਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ, ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਇਧ ਪਕਾਸਨੇਨ ਪਾਲ਼ਿਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਏਵ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਹਂਸਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਚ ਸਫਲਤ੍ਤਾ. ਥਾਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਿਂ ਪਨ ਸੋ ਤਥਾ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਭਾਸਤੀਤਿ ਆਹ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਾ ਸਵਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਵੋ, ਪਰਮ੍ਪਰਸਵਨਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਮਿਦਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਯਮੇਵ ਕਾਰਣਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤ੍ਵਾ ਖਮਨਂ ਰੁਚ੍ਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਹਿਯੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਥਾਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਬਲੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪; ੩.੧੪੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪੨੫; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੧; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੯੧; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ੯, ੩੨੯);

ਇਧਾਪਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਤੇ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਰੁਲ਼੍ਹਿਪਦਂ ‘‘ਏਕੋ ਏਕਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪੪, ੪੫੨) ਪਦਂ ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞੋਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿਪਦੇਨੇਵ ਵਿਵਰਤਿ. ‘‘ਉਜੁਮੇਵਾ’’ਤਿ ਸਾਵਧਾਰਣਸਮਾਸਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਥੋਕਤਰਮ੍ਪਿ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਚਰਿਯੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਕਵਾਰਮਿਵ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਭਾਸਨੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਪਿ ‘‘ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨੇਕਵਾਰਮੇਵ ਤੇ ਏਵਂ ਭਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਨ ਇਤਰੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਇਤਰੋ ਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਵਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਵਿਧਤ੍ਥਤਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਸਾਰਫਲਕੇਤਿ ਸਾਰਦਾਰੁਫਲਕੇ, ਉਤ੍ਤਮਫਲਕੇ ਵਾ. ਵਿਸਰੁਕ੍ਖਆਣਿਨ੍ਤਿ ਵਿਸਦਾਰੁਮਯਪਟਾਣਿਂ. ਇਰਿਯਾਪਥਾਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ.

ਸੀਸਾਨੁਲੋਕਿਨੋਤਿ ਸੀਸੇਨ ਅਨੁਲੋਕਿਨੋ, ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਯਮ੍ਹਿ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇ, ਉਤੁਮ੍ਹਿ, ਮਾਸੇ, ਪਕ੍ਖੇ ਵਾ ਭਗਵਾ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਸਂਵਚ੍ਛਰਉਤੁਮਾਸਡ੍ਢਮਾਸਾਵ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਾ ‘‘ਤਂ ਦਿਵਸ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਦਿਵਸਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ. ‘‘ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਆਧਾਰਵਚਨਮੇਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਹਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਇਤਰਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤਿ, ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਸਮਾਨਵਿਸਯਾ ਕਿਰਿਯਾ ਏਕਾਧਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਅਦ੍ਧਾਨਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾ, ਸਾ ਚ ਅਨਿਯਮਿਤਾ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਰਾਜਗਹਪਰਿਵਤ੍ਤਕੇਸੂਤਿ ਰਾਜਗਹਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੇਸੁ. ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਅਨਿਬਦ੍ਧਵਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋਤਿ ਏਵਂ ਰਾਜਗਹੇ ਵਸਮਾਨੋ ਸੋ ਭਗਵਾ. ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣੇਨਪਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਭਾਵਵਚਨਤੋ ਸਨ੍ਨਿਵਾਸਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿ ਪਨ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਾਮਸੇਯ੍ਯ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਵ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਂ ਦਿਵਸਨ੍ਤਿ ਯਂ ਦਿਵਸਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਦਿਵਸ. ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਵਚਨਮੇਤਂ. ਭਤ੍ਤਭੁਞ੍ਜਨਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਸਮਯੇ. ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤ੍ਥਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ. ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ‘‘ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵਿਵਿਧਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਿਵਿਧਸੀਲਾਲਙ੍ਕਤਂ ਨਾਨਾਵਿਧਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਵਿਨਿਵੇਠਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਪਕਮ੍ਪਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਦੀਘਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਪਕਰਣਤੋਵ ਪਾਕਟਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧਿਤੁਂ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਾਤੋ ਅਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਾਤਰਾਸੋ, ਸੋ ਭੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨਾਤਿ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸੋ. ਇਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਏਵਮੇਵ ਮਨਸਿ ਸਨ੍ਨਿਧਾਯ, ਨ ਪਨ ‘‘ਭਗਵਨ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਵਾ’’ਤਿ, ਤਥਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਮੇਵ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨਾਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਕਦਾਚਿ ਪਨ ਭਗਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਵੇਸੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਦਮਨਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿਅਭਿਗ੍ਗਮਨਾਦੀਸੁ, ਕਦਾਚਿ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾ, ਇਧਾਪਿ ਈਦਿਸਾਯ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾ ਸੋਭਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਰੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਦੇਵ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਿਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਙ੍ਗਮੋ ਯਥਾ ‘‘ਚਙ੍ਕਮੋ’’ਤਿ. ਚਞ੍ਚਲਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਿਰਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਕਨਕਗਿਰਿਨੋ ਸਿਖਰਮਿਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸਿਦ੍ਧਾ ਅਯਂ ਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਵਾ ਹੋਤੁ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਸੁਤਂ, ਅਮੁਤਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਵਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ. ਸਮਨ੍ਤਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦਸਹਿ ਦਿਸਾਹਿ. ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੇਤਿ ਤੇਸਂ ਰਸ੍ਮੀਨਂ ਪਕਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਉਪਰਿ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਪਕਤਿਯਾਵ ਘਨੀਭੂਤਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਵਿਨਯਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਤਾਯੇਵ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ ਨਾਮ. ਯਤੋ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਤਲ਼ਾਕਤੋ ਮਾਤਿਕਾ ਵਿਯ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਧਾਵਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਯਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, (ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੧੬) ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ. ਵਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਉਪਰਿ ਕੇਸਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕੇਸਾਵਟ੍ਟੇਹਿ ਮੋਰਗੀਵਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਗਗਨਤਲੇ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਾਦਤਲੇਹਿ ਪਵਾਲ਼ਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਘਨਪਥਵਿਯਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਵਂ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ ਵਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨਾ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਾ ਵਿਧਾਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੨੯੯) ਕੇਚਿ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਾਸਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਨਂ ਤਦਾ ਅਨਿਗ੍ਗੂਹਿਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿਅਭਿਗ੍ਗਮਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਹਿ ਤਦਾ ਤਾਸਂ ਨਿਗ੍ਗੂਹਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਆਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਦਿਸਂ ਧਾਵਨ੍ਤਿ. ਵਿਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਵਿਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਦਿਸਂ ਧਾਵਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਨਨ੍ਤਰੇ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਤਾਸਂ ਰਸ੍ਮੀਨਂ ਸੋਭਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਤਨਾਵੇਲ਼ਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਰਤਨਾਵੇਲ਼ਾ ਨਾਮ ਰਤਨਮਯਵਟਂਸਕਂ ਮੁਦ੍ਧਂ ਅਵਤਿ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਹਿ ਅਵੇਲ਼ਾ, ਆਵੇਲ਼ਾ ਵਾ, ਮੁਦ੍ਧਮਾਲਾ. ਉਕ੍ਕਾ ਨਾਮ ਯਾ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾ, ਤਾਸਂ ਸਤਂ, ਨਿਪਤਨਂ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ਸਮਾਕੁਲਂ ਤਥਾ. ਪਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਿਟ੍ਠਂ, ਚੀਨਦੇਸੇ ਜਾਤਂ ਪਿਟ੍ਠਂ ਚੀਨਪਿਟ੍ਠਂ, ਰਤ੍ਤਚੁਣ੍ਣਂ, ਯਂ ‘‘ਸਿਨ੍ਦੂਰੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਚੀਨਪਿਟ੍ਠਮੇਵ ਚੁਣ੍ਣਂ. ਵਾਯੁਨੋ ਵੇਗੇਨ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਖਿਤ੍ਤਂ ਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾ. ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਧਨੁ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਵਸੇਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦਧਨੁ, ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਵਸੇਨ ਗਗਨੇ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਕਾਰਵਿਸੇਸੋ. ਕੁਟਿਲਂ ਅਚਿਰਟ੍ਠਾਯਿਤ੍ਤਾ ਵਿਰੂਪਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਜਵਤਿ ਧਾਵਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜੁ, ਸਾਯੇਵ ਲਤਾ ਤਂਸਦਿਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਤਥਾ, ਵਾਯੁਵੇਗਤੋ ਵਲਾਹਕਘਟ੍ਟਨੇਨੇਵ ਜਾਤਰਸ੍ਮਿ. ਤਾਯਤਿ ਅਵਿਜਹਨਵਸੇਨ ਆਕਾਸਂ ਪਾਲੇਤੀਤਿ ਤਾਰਾ, ਗਣਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਭਾ ਤਥਾ. ਵਿਪ੍ਫੁਰਿਤਵਿਚ੍ਛਰਿਤਮਿਵਾਤਿ ਆਭਾਯ ਵਿਵਿਧਂ ਫਰਮਾਨਂ, ਵਿਜ੍ਜੋਤਯਮਾਨਂ ਵਿਯ ਚ. ਵਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਂ ਵਿਵਰਂ ਵਨਨ੍ਤਰਂ, ਭਗਵਤਾ ਪਤ੍ਤਪਤ੍ਤਵਨਪ੍ਪਦੇਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਅਸੀਤਿਯਾ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਤਮ੍ਬਨਖਤਾਦੀਹਿ ਅਨੁਰਞ੍ਜਿਤਂ ਤਥਾ. ਕਮਲਂ ਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ, ਅਵਸੇਸਂ ਨੀਲਰਤ੍ਤਸੇਤਭੇਦਂ ਸਰੋਰੁਹਂ ਉਪ੍ਪਲਂ, ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਪਙ੍ਕਜਜਾਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਕਸਿਤਂ ਫੁਲ੍ਲਿਤਂ ਤਦੁਭਯਂ ਯਸ੍ਸ ਸਰਸ੍ਸ ਤਥਾ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਰਿਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਫੁਲ੍ਲਤਿ ਵਿਕਸਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲਂ ਅ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਆ-ਕਾਰਂ, ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਲਿਭਦ੍ਦੋ’’ਤਿ, ਤਾਰਾਨਂ ਮਰੀਚਿ ਪਭਾ, ਤਾਯ ਵਿਕਸਿਤਂ ਵਿਜ੍ਜੋਤਿਤਂ ਤਥਾ. ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ, ਤੇਨ ਵਿਲਾਸਿਨੀ ਸੋਭਿਨੀ ਤਥਾ. ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਮਾਲਾਕਾਰੇਨੇਵ ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਵਰਲਕ੍ਖਣਮਾਲਾ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਮਾਲਾ ਕੇਨਚਿ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚ ਠਪਿਤਾਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਯਦਿ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਮਾਲਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਕਪ੍ਪੋਪਮਾ ਹੇਸਾ, ਲੋਕੇਪਿ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਮਯੇਵ ਮੁਖਸੋਭਾਸ੍ਸੇ, ਤ੍ਯਲਮਿਨ੍ਦੁਵਿਕਤ੍ਥਨਾ;

ਯਤੋਮ੍ਬੁਜੇਪਿ ਸਾਤ੍ਥੀਤਿ, ਪਰਿਕਪ੍ਪੋਪਮਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਮਾਲਾਯ ਸਿਰਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਰਿਯਾ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤੀ ਇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਏਵਂ ਭਗਵਤੋ ਤਦਾ ਸੋਭਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਸੋਭਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਞ੍ਚ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਯ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ. ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਸਨ੍ਤੋਸੇਹਿ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ. ਤਿਵਿਧੇਨ ਵਿਵੇਕੇਨ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਾ. ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ. ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਚੋਦਕਾ. ਪਾਪੇ ਅਕੁਸਲੇ ਗਰਹਿਨੋ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਵਚਨਕ੍ਖਮਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ. ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਦਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਭਗਵਤੋ ਸੋਭਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਤ੍ਤਪਦੁਮਾਨਂ ਸਣ੍ਡੋ ਸਮੂਹੋ ਵਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਗਤਾ ਤਥਾ. ‘‘ਰਤ੍ਤਂ ਪਦੁਮਂ, ਸੇਤਂ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਤਨਿਯਮਮਨ੍ਤਰੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਤ੍ਤਨਿਯਮੇਨ ਪਨ ਸਤਪਤ੍ਤਂ ਪਦੁਮਂ, ਊਨਕਸਤਪਤ੍ਤਂ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਂ. ਪਵਾਲ਼ਂ ਵਿਦ੍ਦੁਮੋ, ਤੇਨ ਕਤਾਯ ਵੇਦਿਕਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਵਿਯ. ਮਿਗਪਕ੍ਖੀਨਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾਯਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਗੇਵ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਥੇਰਾਤਿ ਮਹਾਸਾਵਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੁਰਞ੍ਜਿਤਭਾਵੇਨ ਈਸਕਂ ਕਣ੍ਹਵਣ੍ਣਤਾਯ ਮੇਘਵਣ੍ਣਂ. ਏਕਂਸਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਕਂਸਪਾਰੁਪਨਵਸੇਨ ਵਾਮਂਸੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾ. ਕਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਆਲਮ੍ਬਨੋ ਦਣ੍ਡੋ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੋ, ਬਾਹੁਲ੍ਲਵਸੇਨਾਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਸੁਵਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਸੋਭਣੁਰਚ੍ਛਦੋ, ਤੇਨ ਵਮ੍ਮਿਤਾ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾਤਿ ਸੁਵਮ੍ਮਵਮ੍ਮਿਤਾ, ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਪਂਸੁਕੂਲਧਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਯੇਸਂ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਿਣਪਲਾਸਾਦਿ ਗਨ੍ਧਜਾਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਨੋ ਨਾਮ, ਯੇ ‘‘ਹੇਮਵਤਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਥੇਰਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਗਨ੍ਧਤਾਯ ਤਂਸਦਿਸਤਾ. ਅਨ੍ਤੋਜਟਾਬਹਿਜਟਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਜਟਾਯ ਵਿਜਟਿਤਭਾਵਤੋ ਵਿਜਟਿਤਜਟਾ. ਤਣ੍ਹਾਬਨ੍ਧਨਾਯ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਛਿਨ੍ਨਬਨ੍ਧਨਾ. ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਗੁਣਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੇਹੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮਨੁਬੁਦ੍ਧੇਹਿ. ਤੇਪਿ ਹਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਪਟਿਭਾਗੇਨੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਪਤ੍ਤਪਰਿਵਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਦਲੇਨ ਪਰਿਵਾਰਿਤਂ. ਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਮਲਾਦਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਰਤਿ ਵਿਰਾਜਤੀਤਿ ਕੇਸਰਂ, ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖੋ. ਕਣ੍ਣੇ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਕਣ੍ਣਿਕਾ. ਕਣ੍ਣਾਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਤਂਸਦਿਸਣ੍ਠਾਨਤਾਯ ਕਣ੍ਣਿਕਾ, ਬੀਜਕੋਸੋ. ਛਨ੍ਨਂ ਹਂਸਕੁਲਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠੋ ਧਤਰਟ੍ਠੋ ਹਂਸਰਾਜਾ ਵਿਯ, ਹਾਰਿਤੋ ਨਾਮ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਯ.

ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਂ ਓਲੋਕੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਾਜਦਣ੍ਡਕੇਤਿ ਕਾਜਸਙ੍ਖਾਤੇ ਭਾਰਾਵਹਦਣ੍ਡਕੇ, ਕਾਜਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਭਾਰਲਗ੍ਗਿਤਦਣ੍ਡਕੇ. ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਪੀਠਂ ਪੀਠਕਂ. ਮੂਲੇ, ਅਗ੍ਗੇ ਚ ਤਿਧਾ ਕਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਤਿਦਣ੍ਡੋ. ਮੋਰਹਤ੍ਥਕੋ ਮੋਰਪਿਞ੍ਛਂ. ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਪਸਿਬ੍ਬਂ ਪਸਿਬ੍ਬਕਂ. ਕੁਣ੍ਡਿਕਾ ਕਮਣ੍ਡਲੁ. ਸਾ ਹਿ ਕਂ ਉਦਕਂ ਉਦੇਤਿ ਪਸਵੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵਾ ਕੁਣ੍ਡਿਕਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਗਹਿਤਂ ਓਮਕਤੋ ਲੁਜ੍ਜਿਤਂ, ਵਿਵਿਧਂ ਲੁਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚ ਪੀਠਕ…ਪੇ… ਕੁਣ੍ਡਿਕਾਦਿਅਨੇਕਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭਾਰਂ ਭਰਤਿ ਵਹਤੀਤਿ ਗਹਿਤ…ਪੇ… ਭਾਰਭਰਿਤਾ. ਇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਇਦਂ ਵਚਨਮਾਦਿ ਯਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਤਥਾ, ਤਦੇਵ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਵਚਨਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਿਰਤ੍ਥਕਵਚਨਾ. ਮੁਖਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੁਖਰਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮੁਖਵਨ੍ਤਾ ਏਵ, ਅਯਂ ਪਨ ਫਰੁਸਾਭਿਲਾਪਮੁਖਵਤੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਨ੍ਦਾਯਞ੍ਹਿ ਅਯਂ ਰਪਚ੍ਚਯੋ. ਮੁਖੇਨ ਵਾ ਅਮਨਾਪਂ ਕਮ੍ਮਂ ਰਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਮੁਖਰਾ. ਵਿਵਿਧਾ ਕਿਣ੍ਣਾ ਵਾਚਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚਾ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ. ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਰਿਸਂ.

ਇਦਾਨੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਣੇ. ਪਨਾਤਿ ਅਰੁਚਿਸਂਸੂਚਨਤ੍ਥੋ, ਤਥਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਾਭ…ਪੇ… ਹਾਨਿਯਾ ਚੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ. ਕਥਂ ਹਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਿਸ੍ਸਿਰੀਕਤਨ੍ਤਿ ਨਿਸੋਭਤਂ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਮੋਰਜਾਤਕਾਦੀਹਿਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਉਪਤਿਸ੍ਸਕੋਲਿਤਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਕ੍ਖਹਾਨਿਤਾਯ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਚ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤੇਸੁ ਪਨ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲੇਯੇਵ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਸਤਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਤਦਨੁਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਾਪਿ ਤੇਸਂ ਪਰਿਸਾ ਭਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਹਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾ ਭਿਨ੍ਨਾਯੇਵ ਨਾਮ ਸਮਾਨਗਣਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਇਮੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਾਭਪਕ੍ਖਹਾਨਿਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਸੂਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਸਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਾਰੋ ਉਗ੍ਗਿਲਨਂ ਉਸੂਯਵਿਸੁਗ੍ਗਾਰੋ, ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾਵ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ, ‘‘ਸਚੇ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਪ੍ਪਰਿਵਾਰਵਚਨਮੇਵਾਤਿ ਤੇਹਿਪਿ ਸਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾਯੇਵ ਨਾਮ. ਭਗਵਤੋ ਵਿਰੋਧਾਨੁਨਯਾਭਾਵਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਏਤੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਨ੍ਤਿ. ‘‘ਮਾਰੇਨ ਅਨ੍ਵਾਵਿਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਭਾਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤ੍ਤਾ. ਪਾਕਟੋਯੇਵਾਯਮਤ੍ਥੋਤਿ.

੨. ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੋ ਸੂਰਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਾਲੋ ਦਾਨਿ ਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਸਾਮੀਪਿਕਵੋਹਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਵਰੁਣਨਗਰਂ, ਗੋਦਾਗਾਮੋ’’ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਰੁਣਪਰਿਯਾਯੋ ਲਟ੍ਠਿਕਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਰੁਕ੍ਖਵਿਸਯੇ ਯਥਾ ‘‘ਮਹਾਵਨਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਬੇਲੁਵਲਟ੍ਠਿਕਾਯ ਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿਆਦੀਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ’’ ‘‘ਤਰੁਣਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਏਕੋ ਗਾਮੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਛਾਯਾਯ ਚੇਵ ਉਦਕੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਮਞ੍ਜੁਸਾਤਿ ਪੇਲ਼ਾ. ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਞ੍ਞੋਗਾਦਿਨਾ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਅਗਾਰਂ, ਤਦੇਵ ਰਾਜਾਗਾਰਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਾਜਾਗਾਰਕਂ ਨਾਮ ਵੇਸ੍ਸਵਣਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਦੇਵਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਬਹੁਪਰਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਬਹੁਪਦ੍ਦਵੋ. ਕੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੋਰੇ’ਹਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਵਚਨਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਦਾਨੁਭਾਵਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਸ੍ਸਯਤ੍ਥਾਯ ਇਦਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਮਾਣਵੇਨਾ’’ ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਤਦਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਯ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਨ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਤਿ? ਦੇਸਨਾਨਧੀਨਭਾਵੇਨ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਚੇਤਂ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਏਦਿਸਂ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ਨ ਸਙ੍ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਧਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘ਤਦੇਤਂ ਨ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਨਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਮੇਵਾ’ਤਿ’’ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਦਾ ਅਞ੍ਞਾਯਪਿ ਪਰਿਸਾਯ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਸੁਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਵਾਸਂ ਉਪਗਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੁਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਕੁਚ੍ਛਿਤਕਿਰਿਯਾ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਚਞ੍ਚਲਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਤਥਾ. ‘‘ਸਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਥਾਭੂਤਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਵਾਤੇਤਿ ਵਾਤਵਿਰਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾਵੇਨ ਨਿਚ੍ਚਲਾ. ਤਂ ਵਿਭੂਤਿਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਸੋਭਂ. ਵਿਪ੍ਪਲਪਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧਾ ਲਪਨ੍ਤਿ. ਨਿਲ੍ਲਾਲਿਤਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਜਿਵ੍ਹਾ. ਕਾਕਚ੍ਛਮਾਨਾਤਿ ਕਾਕਾਨਂ ਸਦ੍ਦਸਦਿਸਂ ਸਦ੍ਦਂ ਕੁਰੁਮਾਨਾ. ਘਰੁਘਰੁਪਸ੍ਸਾਸਿਨੋਤਿ ਘਰੁਘਰੁਇਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਜਨੇਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤਾ. ਇਸ੍ਸਾਵਸੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਸੂਯਨਵਸੇਨ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਆਦਿਪੇਯ੍ਯਾਲਨਯੋਯ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੩. ਸਮ੍ਮਾ ਪਹੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਹੁਲਾ, ਬਹਵੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬਹੁਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤੁਵਗ੍ਗਸਙ੍ਘੇਨੇਵ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਯੋ ਜਨਾਤਿ ਚੇਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਹੁਲਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਯੇਵਾਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਭੇਦੋ. ਤਯੋ ਜਨਾ ਤਯੋ ਏਵ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਤ੍ਤਰਿ ਚਤੁਪਞ੍ਚਜਨਾਦਿਕਾ ਸਮ੍ਪਹੁਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋਤਿ ਚਾਯਂ ਮਰਿਯਾਦਾਵਧਿ. ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋਤਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾ, ਇਧ ਪਨ ਈਦਿਸਾਯ ਏਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਕਤ੍ਥਚੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕੂਟਂ. ਹਂਸਵਟ੍ਟਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਹਂਸਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰਛਨ੍ਨੇਨ. ਤਦੇਵ ਛਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਪਣ੍ਣਵਙ੍ਕਚ੍ਛਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੂਟੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਗਾਰੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਾਲਾਤਿ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾ. ਥਮ੍ਭਪਨ੍ਤਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਥਮ੍ਭਮਾਲਂ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ, ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਥਮ੍ਭਪਨ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ ਨਾਮ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਸਾਲਾ. ਯਤ੍ਥ ਉਪਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕਰਤ੍ਤਦਿਰਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਸੀਦਨਂ, ਇਧ ਪਨ ਤਥਾ ਕਤਾ ਨਿਸੀਦਨਸਾਲਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾਨਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਮਾਲ਼ੋ, ਮੀਯਤਿ ਪਮੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਮਾਲ਼ੋ. ਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਮਾਲ਼ੋਤਿ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ, ਅਨੇਕਕੋਣਵਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸਯਵਿਸੇਸੋ. ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਮਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਿਸੀਦਨਇਰਿਯਾਪਥਂ, ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗੀਵਸੇਨ ਚ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਦਦ੍ਵਯਮੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਙ੍ਖਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਖਿਯਨਤੋ ਕਥਨਤੋ. ਕਥਾਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਥਾਸਭਾਵੋ, ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਵਿਧੀਤਿ ਕੇਚਿ.

‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੋਤਿ ਕਥਾਧਮ੍ਮੋ. ‘‘ਨੀਯਤੀਤਿ ਨਯੋ, ਅਤ੍ਥੋ, ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਂ ਅਨੁਗਤੋ ਨਯੋ ਸਦ੍ਦਨਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਨਯੋ, ਉਪਾਯੋ, ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇ ਆਗਤੋ ਨਯੋ ਅਤ੍ਥਗਹਣੂਪਾਯੋ ਸਦ੍ਦਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨਭਿਣ੍ਹਵੁਤ੍ਤਿਕੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਣਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਦਾਰੋਹਣਂ ਨ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਕਦਾਚਿਯੇਵ ਸਿਯਾ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ. ਅਚ੍ਛਰਾਯੋਗ੍ਗਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਯੋਗ੍ਗਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਤੋ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਣਿਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੁਤ੍ਤਿਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਏਤੇਨ ਨ ਭੂਤਂ ਅਭੂਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਅਤੀਤਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾਗਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਵ ਚ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਾਵ ਚਯਤ੍ਤਕਂ ਇਦਂ ਅਯਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ, ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ, ਅਕ੍ਖਾਤੁਞ੍ਚਾਤਿ ਸਪਾਠਸੇਸਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤੇਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਤਾਯ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਕਤ੍ਥਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਭਗਵਾ ਪਕਤੋ ਸਮਾਨੋ ਸੁਪਾਕਟੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਦਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਤੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਕਤ੍ਥਂਯੇਵੇਸ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ, ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਂ. ਤਦੁਭਯਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਸਯਮੇਵ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਸਟ੍ਠਾ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ. ਸਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਤਿ ਅਭਿਸੇਕੋ ਵਿਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਸ੍ਸਰਿਯਭਾਵਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਤੇਨ ਤਾਦਿਸੇਨ ਭਗਵਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤਿਪਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਨਂ ਇਧ ਪਞ੍ਞਾਵੇਵਚਨਭਾਵੇ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਨੇਸਂ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪਠਮਮਤ੍ਥਂ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨ ਜਾਨਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣੇਹਿ ਪਸ੍ਸਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਤਿਯਂ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਵਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਦੀਹੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਹਿ. ਤਤਿਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਾਵਰਣਞਾਣਵਸੇਨ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਪਿ ‘‘ਤੀਹਿ ਵਿਜ੍ਜਾਹੀ’’ਤਿ ਤਾਸਂ ਰਾਸਿਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮਂਸਚਕ੍ਖੁਵਸੇਨ. ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ. ਕੁਟ੍ਟਸ੍ਸ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਤਿਰੋ ਪਰਂ, ਅਨ੍ਤੋ ਵਾ, ਤਦਾਦੀਸੁ ਗਤਾਨਿ. ਅਤਿਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਪਞ੍ਚਵਣ੍ਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਸੁਨੀਲਪਾਸਾਦਿਕਅਕ੍ਖਿਲੋਮਸਮਲਙ੍ਕਤੇਨ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚੇਵ ਦਿਵਾ ਚ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ. ਪਞ੍ਚਮਂ ਪਟਿਵੇਧਦੇਸਨਾਞਾਣਵਸੇਨ. ‘‘ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਾਧਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਏਕਂਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨੇਸਾ ਪਰਹਿਤਸਾਧਿਕਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਤਾਯ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾਯ ਦੇਸਨਾਞਾਣਾਦਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤੋ ਸਮਾਧਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਮੇਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਤਾਯ. ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਕੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ. ਅਰੀਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ, ਪਞ੍ਚਮਾਰਾਨਂ ਵਾ, ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਹਨਨਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਅਭਿਭਵਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਤਾਕਰਣਂ, ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਪਞ੍ਚਮਵਗ੍ਗੇ ਸਙ੍ਗੀਤਂ ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ੍ਥ (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੨੨) ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਏਤੇਨ ਅਰਯੋ ਹਤਾ ਅਨੇਨਾਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹ. ਅਤੋ ਨਾਵਚਨਸ੍ਸ ਤਾਬ੍ਯਪ੍ਪਦੇਸੋ ਮਹਾਵਿਸਯੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਅਰਯੋ ਹਨਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ, ਇਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਕਾਰੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਭੂਤਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੁਂ ਵਾ ਅਰਹਤੀਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਂ. ਸਾਮਞ੍ਚਾਤਿ ਸਯਮੇਵ, ਅਪਰਨੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਨੁਪਯੋਜੇਤਬ੍ਬਤੋ ਯਜ੍ਜੇਵਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸੋਵਾਨੁਪਯੋਜਿਤੋ ਸਿਯਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪਯੋਜੀਯਤੀਤਿ? ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਪਦੇਸਗ੍ਗਹਣੇ ਹਿ ਅਸਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ.

ਇਦਾਨਿ ਚ ਚਤੂਹਿ ਪਦੇਹਿ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤਰਂ ਛਟ੍ਠਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਧਮ੍ਮੇ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਦੇਵ ਨਿਗਮਨਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਧਮ੍ਮਞਾਣੇਨ ਜਾਨਤਾ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮਞਾਣੇਨ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਅਰਹਤਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਆਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਤ੍ਥਚਰਣੇਨ ਕਿਲੇਸਾ ਏਵ ਅਰਯੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਰਯੋ, ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਕਿਂ ਪਨਿਦਂ ਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕਮੇਨਾਤਿ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾਵ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਸਙ੍ਖਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਦੂਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਟਂ ਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਟਿਭਾਗੇਨਾਵਬੋਧੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੩੭; ਧ. ਪ. ੨੭੯; ਮਹਾਨਿ. ੨੭; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮, ੧੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੫) ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਵਿਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯੇਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਲਕ੍ਖਣਵਿਸਯਂ ਵਿਕਪ੍ਪਰਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ‘ਸਬ੍ਬਵਿਦੂ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ –

‘ਗਚ੍ਛਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਠਿਤੋ ਨਾਗੋ ਸਮਾਹਿਤੋ;

ਸੇਯ੍ਯਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਸਮਾਹਿਤੋ’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੬.੪੩); –

ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਦਾ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੀਪਕਂ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਨਾਗੋਪਮਸੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਿ. ਠਿਤਿਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਚ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਦਭਾਵਤੋ ਏਕਦੇਸਵਿਸਯਮੇਵ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਿਞ੍ਞੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯੇ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਜਾਤਿਭੂਮਿਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ, ਦਿਸਾਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਞੇਯ੍ਯੇ ਕਮੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਪਟਿਵੇਧੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਪਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਨਾਮ ਭਗਵਾ ਜਾਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਨ ਅਨੁਮਾਨਿਕਂ ਨਾਮ ਸਂਸਯਾਭਾਵਤੋ. ਸਂਸਯਾਨੁਬਦ੍ਧਞ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਲੋਕੇ ਅਨੁਮਾਨਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੇ ਅਤ੍ਥਾਵਿਸਂਵਾਦਨੇਨ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਪਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਸ੍ਸੇਵ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਥਾ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ. ਯਞ੍ਹਿ ਸੇਸਂ, ਤਦਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮੇਵ, ਅਥ ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਸੇਸਭਾਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਤਥਾਵਵਤ੍ਥਿਤੁਮੇਵ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ? ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਸਯਵਿਚਾਰਣਭਾਵਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭) ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਸਕਲਮੇਕਦੇਸੋ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਧਾਨਞ੍ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ, ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਚ ਸਕਲਸ੍ਸ ਅਵਿਸਯਭਾਵੇ ਤਸ੍ਸ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਵਚਨਤੋ. ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਵਿਸਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਅਨੁਮਾਨਾਗਮਤਕ੍ਕਗਹਣਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮੇਵ.

ਨਨੁ ਚ ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਯਦਾ ਸਕਲਂ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਦਾ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਕਲਵਿਸਯਤਾਯ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਸੋਧਿਤੋ ਹਿ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਚੁਰਜਨਞਾਣਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਤਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਲਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਯ ਸੁਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਯੇਵ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਂ, ‘‘ਯਾਵਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ. ਯਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ. ਨੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਂ, ਞਾਣਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ. ਨੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਞਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨੇਯ੍ਯਪਥੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਥਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਫੁਸਿਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਉਪਰਿਮਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਪਰਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ, ਏਵਮੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ…ਪੇ… ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਏਵਮੇਕਜ੍ਝਂ, ਵਿਸੁਂ, ਸਕਿਂ, ਕਮੇਨ ਵਾ ਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋਤਿ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਠਾਨਾਠਾਨਾਦੀਨਿ ਛਬ੍ਬਿਸਯਾਨਿ ਛਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਜਾਨਤਾ, ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਚੁਤੂਪਪਾਤਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਹਿ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਸਵਾਸਨਾਨਮਾਸਵਾਨਂ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤਾ, ਝਾਨਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਵਸੇਨ ਸਾਮਂਯੇਵ ਅਵਿਪਰੀਤਾਵਬੋਧਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਏਵਂ ਦਸਬਲਞਾਣਵਸੇਨ ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਥੋਮਿਤੇਨ. ਅਪਿਚ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਤਾਯ ਜਾਨਤਾ, ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਤਾਯ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਦਵਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਮਭਾਵਸਾਧਿਕਾਯ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਰਹਤਾ, ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਮਹਾਨਿਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਪਟਿਭਾਨਸਾਧਿਕਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਵੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਵਸੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੦੫) ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਥੋਮਿਤੇਨਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਹਾਨਬੋਧਨਤ੍ਥੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਥੋਮਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਇਮੇਸਂ ‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧਾਵ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ’’ਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁਯੇਵ, ਤਦਪਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਖਮਨਂ, ਰੋਚਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ‘‘ਨਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ ਨਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾ ਨਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਤਾ ਨਾਨਾਰੁਚਿਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਇਦਨ੍ਤਿ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਾ ਪਦੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਪਨ ਪਾਕਟੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਵ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਯਾ ਚ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਦੇਵ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਭਾਸਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍ਵਾ ਥੇਰਾਨਮਯਂ ਸਙ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੋ ਉਦਪਾਦੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤੋ ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਨਯੇਨ ਤਾਸਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਭਾਵਂ ਸਮਤ੍ਥਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਭਾਵਸਮਤ੍ਥਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਅਯਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ…ਪੇ… ਰੁਚਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਧਾਤੁਸੋਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁਯਾ. ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ੍ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸੇਨ੍ਤਿ. ਸਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ, ਸਹ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ. ‘‘ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਥਾਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ. ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਵਾ ਏਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ-ਪਦਸ੍ਸ ਨਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ. ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਰੁਚਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਲਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾ. ਪਾਪਾਚਾਰਕਲ੍ਯਾਣਾਚਾਰਾਦਿਪਕਤਿਵਸੇਨ ਨਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਤਾ. ਪਾਪਿਚ੍ਛਾਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਰੁਚਿਤਾ. ਨਾਲ਼ਿਯਾਤਿ ਤੁਮ੍ਬੇਨ, ਆਲ਼੍ਹਕੇਨ ਵਾ. ਤੁਲਾਯਾਤਿ ਮਾਨੇਨ. ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਦਸਬਲਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਦਸਬਲਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੪੯; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੧੦.੨੧; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੮੩੧) ਚ ਏਵਮਾਗਤਂ.

ਪਰਵਾਦੀ ਪਨਾਹ ‘‘ਦਸਬਲਞਾਣਂ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵਾਯਂ ਪਭੇਦੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਤਥਾ ਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਮੇਵ ਹਿ ਦਸਬਲਞਾਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ. ਦਸਬਲਞਾਣਞ੍ਹਿ ਸਕਕਿਚ੍ਚਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਤਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਅਵਸੇਸਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਦਸਬਲਞਾਣੇਸੁ ਹਿ ਪਠਮਂ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਮੇਵ, ਤਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਕਾਰਣਮੇਵ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਮਜ੍ਝਾਸਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਮੇਵ, ਛਟ੍ਠਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮੁਦੁਭਾਵਮੇਵ, ਸਤ੍ਤਮਂ ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੇਸਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਦਿਮੇਵ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਤਿਮੇਵ, ਨਵਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮੇਵ, ਦਸਮਂ ਸਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਤੇਸਂ ਪਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਇਦ੍ਧਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਪਰਵਾਦੀ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦਸਬਲਞਾਣਂ ਨਾਮ ਏਤਂ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਂ, ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਂ, ਲੋਕਿਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਞਾਣਾਨਿ ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ ‘‘ਸਿਯਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਂ, ਸਿਯਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ, ਅਵਸਾਨੇ ਏਕਂ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਮੇਵ, ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵ, ਲੋਕਿਯਮੇਵਾਤਿ. ਇਤਿ ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਦਸਬਲਞਾਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਮਬਲਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਞਾਣੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਚ ਵਿਦਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚ-ਕਾਰੋਪਿ ਹਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ. ‘‘ਦ੍ਵੇਪਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇਸੁ ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਦਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਂ ਆਵਿ ਕਰੋਤਿ. ਇਤਿ ਹ ਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਆਗਮੋ ਵਾ. ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਇਕਾਰਲੋਪੋ, ਅਕਾਰਾਦੇਸੋ ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਇਮੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

੪. ‘‘ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਤਿਯਤ੍ਥਭੂਤਾ ਵਿਜਾਨਨਕਿਰਿਯਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਭੇਦਵਤੀਪਿ ਸਮਾਨਾ ਤਂਤਂਕਰਣਯੋਗ੍ਯਤਾਯ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਘਰਵਤ੍ਥੂਨਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ ਚ ਵੋਹਾਰਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਜਾਨਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਦਿਦਂ ਞਾਣਂ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਿਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਸੋਤੂਨਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਵਿਯ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂ ਞਾਣਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਕਤਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਟਨੇਨ, ਯਤੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਵਟਮਨੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਯੋਗੋ ਤਦਵਤ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ ਚੋਦਨਮਪਨੇਤਿ ‘‘ਤਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਕਿਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਦਿਵਸਭਾਗਵਸੇਨ, ਇਤਰਤ੍ਤਯਂ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਤਥਾਯੇਵ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ.

‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ, ਸਰੀਰਫਾਸੁਕਤ੍ਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਸਮੁਪਚਿਤਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਜਨਿਤਂ ਭਗਵਤੋ ਮੁਖਵਰਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾਦਿਦੋਸਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਮੇਵ ਪਨ ਮੁਖਧੋਵਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਯੋ ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਹਿ ਮਲੇਹਿ ਅਨੁਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠੋ ਸੁਧੋਤਮਣਿ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਵਿਵਿਤ੍ਤਾਸਨੇਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਮਨੁਰੂਪੇ ਵਿਵੇਕਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾਸਨੇ. ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਤਾਯ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ. ਸੁਰਤ੍ਤਦੁਪਟ੍ਟਂ ਅਨ੍ਤਰਵਾਸਕਂ ਵਿਹਾਰਨਿਵਾਸਨਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੁਲਤਾਸਦਿਸਂ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮੇਘਵਣ੍ਣਂ ਸੁਗਤਚੀਵਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਥਾਯੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਕਦਾਚਿ ਏਕਕੋ’’ਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵਿਨਯਨਾਨੁਕੂਲਂ ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਦਸ੍ਸਨਂ. ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਯਥਾਰੁਚਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਛਿਮਪਕ੍ਖਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਚ ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਇਦਂ ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਪਵਿਸਨਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਮੁਦੁਗਤਵਾਤਾਤਿ ਮੁਦੁਭੂਤਾ, ਮੁਦੁਭਾਵੇਨ ਵਾ ਗਤਾ ਵਾਤਾ. ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨੀਤਿ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੂਨਿ. ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾਤਿ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਾ. ਰੇਣੁਂ ਵੂਪਸਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਰਜਂ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਵਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡ-ਵਾਤਾਤਪ-ਹਿਮਪਾਤਾਦਿ-ਹਰਣੇਨ ਵਿਤਾਨਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਹਿਮਵਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਪੁਪ੍ਫੂਪਗਰੁਕ੍ਖਤੋ ਉਪਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਭਾਗਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਓਨਮਨ੍ਤਿ, ਉਨ੍ਨਮਨ੍ਤਿ ਚ, ਤਤੋਯੇਵ ਪਾਦਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮਯੇ ਸਮਾਵ ਭੂਮਿ ਹੋਤਿ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਸਕ੍ਖਰਕਥਲਕਣ੍ਟਕਸਙ੍ਕੁਕਲਲਾਦਿਅਪਗਮਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਤਾਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਂ, ਨ ਇਦ੍ਧਿਨਿਮ੍ਮਾਨਂ. ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮਾ ਭੂਮਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਾਨਿ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਨ ਅਸਤਿਯੇਵ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਦਾਵ ਭਗਵਤੋ ਗਮਨਂ ਪਠਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੁਦ੍ਧਰਣਸਙ੍ਖਾਤਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ’’ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਦਕ੍ਖਿਣਤਾਯ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ,(ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੪) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੩) ਚ ਵਦਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਤ੍ਤਮਤਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਾਨਂ ਤਥਾਪਕਤਿਤਾਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਯਾਵਦੇਵ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜਨਵਿਨਯਨਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਸ੍ਮਿਯੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਰਸਪਿਞ੍ਜਰਾਨਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰੇ ਪੀਤਾਭਾਯ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਰਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਉਦਕਪਰਿਯਾਯੋ, ਪਿਞ੍ਜਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਮਵਣ੍ਣਪਰਿਯਾਯੋ, ਸੁਵਣ੍ਣਜਲਧਾਰਾ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਬੁਦ੍ਧਾਚਿਣ੍ਣਕਥਾ.੨੨) ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਸਾਦਕੂਟਾਗਾਰਾਦੀਨਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਗਾਮਨਿਗਮਾਦੀਸੁ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਅਲਙ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ.

‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਯਮੇਵ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਸਦ੍ਦਕਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਾ ਕਾਯਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਯੂਪਗਾਨਿ, ਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਿਤਾਨਿ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਵੀਥਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭਗਵਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਮਨਾਨੁਰੂਪਵੀਥਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਚਾਰਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕੋ ਵਿਯ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੇ ਪਠਮਂ ਗਤਾ, ਯੇ ਵਾ ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਤੇ ਭਗਵਤੋਪਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸਮਾਨਸਾ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪਟਿਮਾਨਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਟਿਮਾਨਨ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਅਪਟਿਮਾਨਨਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਾਨੀਤਿ ਅਤੀਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਾਨਿ. ਯਥਾ ਕੇਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੇਚਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖੇਪਗਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਨ ਪਨ ਗਿਹੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਪਨ੍ਨਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਤ੍ਥਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਗਿਹੀਨਂ ਸਭਾਵੋ, ਯਾ ਤਦਹੇਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਵਾ, ਕਾਲਂ ਕਿਰਿਯਾਵਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਵਿਸਮਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ, ਵਿਸਮੇ ਲਿਙ੍ਗੇ ਲਿਙ੍ਗਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਗਿਹੀ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦਿਵਸੇ ਪਬ੍ਬਜਤਿ ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ ਵਾ ਨੇਸੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਦੋਸੋ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸੇਵੇਸੋ ਦੋਸੋ ਯਦਿਦਂ ਲਿਙ੍ਗਦੁਬ੍ਬਲਤਾ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੫.੨.੨) ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਪ੍ਪਵੇਸਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨੇਵ ਮਹਾਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਅਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਪ੍ਪਵੇਸਨੇਨ ਚ ਪਨ ‘‘ਤੇ ਸੁਨਿਵਤ੍ਥਾ ਸੁਪਾਰੁਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਣਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਮੇਵਾਤਿ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ ਚੇਤ੍ਥ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ. ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇਤਿ ਇਧ ਪਾਠੋ ਲਿਖਿਤੋ. ‘‘ਗਨ੍ਧਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ’’ਤਿਪਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੩) ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਟ੍ਟੀਕਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਯਗਨ੍ਧੇਨ ਪਰਿਭਣ੍ਡੇ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਚ ਪਵਿਸਨਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ, ਤਸ੍ਸਮੀਪਤਾਯ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪) ਸੂਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ.

ਅਥ ਖੋਤਿ ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਗਮਨਕਾਲੇ. ਉਪਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਸਮੀਪਪਦੇਸੇ. ‘‘ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਪਾਦਪੀਠੇ ਠਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਓਵਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਨ੍ਤੋਵ ਪਾਦਪੀਠੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਓਵਦਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਦਤ੍ਥਂਯੇਵ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ ਨਿਸੀਦਿ. ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭੇ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵੇਕਲ੍ਲਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭਾਦਯੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਗੁਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਅਯੁਤ੍ਤੋਵ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਦਪੀਠੇ ਠਤ੍ਵਾ ਓਵਦਨਕਾਲੇ, ਤੇਸੁ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਵਸਨਂ ਠਾਨਂ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਥਾ ਦਿਵਾਠਾਨਂ. ‘‘ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਭਵਨਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇਵਲੋਕੇ ਸੁਞ੍ਞਵਿਮਾਨਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਾਦੀਸੁਪਿ. ਤਤੋ ਭਗਵਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਤਯੋ ਭਾਗੇ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਭਾਗੇ ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਸਚੇ ਨਾਕਙ੍ਖਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਚਿਣ੍ਣਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਯਥਾਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਭਾਗੇ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਸ੍ਸ ਤਤਿਯਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਵਿਯ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਤਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿਆਦੀਨਮਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਵ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਪਦਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਸਮ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਾਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਗਾਹਾਪਨਵਸੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮਸ੍ਸਾਸਿਤੋ. ਤਾਦਿਸੋ ਕਾਯੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍ਵਾ ਕਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯਅਨੁ