📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਦੀਘਨਿਕਾਯੇ

ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਅਭਿਨਵਟੀਕਾ

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ

ਯੋ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਵਰਂ;

ਦੀਘਦਸ੍ਸੀ ਚਿਰਂ ਕਾਲਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ ਸਾਸਨਂ.੧.

ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੇ ਛੇਕਂ, ਮਹਾਮਤਿਂ ਮਹਾਦਯਂ;

ਨਤ੍ਵਾਨ ਤਂ ਸਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਣਂ ਗਾਰਵਭਾਜਨਂ.੨.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਦੀਘਾਗਮਵਰਸ੍ਸ ਯਾ;

ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ, ਵਣ੍ਣਨਾ ਸਾਧੁਵਣ੍ਣਿਤਾ. ੩.

ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲ- ਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵਾਭਿਸਙ੍ਖਤਾ;

ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰ-ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ.੪.

ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਾ ਤਥਾਭੂਤਾ, ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਾ ਪਨ;

ਪਾਠਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚਾਪਿ, ਬਹੁਪ੍ਪਮਾਦਲੇਖਨਾ.੫.

ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਤਾ ਚ ਸੋਤੂਹਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਞਾਤੁਂ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਾ;

ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ, ਯਾਚਨਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਂ.੬.

ਯੋ’ਨੇਕਸੇਤਨਾਗਿਨ੍ਦੋ, ਰਾਜਾ ਨਾਨਾਰਟ੍ਠਿਸ੍ਸਰੋ;

ਸਾਸਨਸੋਧਨੇ ਦਲ਼੍ਹਂ, ਸਦਾ ਉਸ੍ਸਾਹਮਾਨਸੋ.੭.

ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਮਮੇਸੋਪਿ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਜੋਤਨੇ;

ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੋ, ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਂ.੮.

ਵਣ੍ਣਨਂ ਆਰਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਮਹਾਪਯਂ;

ਅਤ੍ਥਂ ਤਮੁਪਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚਾਪਿ ਯਥਾਰਹਂ.੯.

ਚਕ੍ਕਾਭਿਵੁਡ੍ਢਿਕਾਮਾਨਂ, ਧੀਰਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਤੋਸਨਂ;

ਸਾਧੁਵਿਲਾਸਿਨਿਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾਤਿ. ੧੦.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰਵਿਚਿਤ੍ਰਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਸਂਵਣ੍ਣਿਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੀਘਾਗਮਵਰਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਦੁਰਨੁਬੋਧਤ੍ਥਦੀਪਕਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਮਿਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਨਸਮਤ੍ਥੋ ਮਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋਯਮਾਚਰਿਯੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਪਯੋਜਨਾਦਿਵਿਧਾਨਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਧਾ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ –

‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਣਾਮਕਰਣਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਭਾਵੇਨ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਚ ਅਵਿਤਥਦੇਸਨਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਂ. ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਸਾਦਾ ਹਿ ਮਹਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਟੀ. ੧-੧).

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਵਚਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਰਾਧਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਗਾਹਣਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਭਵਨਿਸ੍ਸਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਵੇਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਬਹੁਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤੇਸਂ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਕ੍ਕਮਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਮਙ੍ਗਲਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਭਾਵਤੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮਾਚਰਿਤਭਾਵਤੋ, ਆਯਤਿਂ ਪਰੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਚਤੁਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਓਗਾਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਭਯਕ੍ਖਯਾਵਹਞ੍ਚੇਤਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣਜਨਿਤਂ ਪਣਾਮਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ, ਤਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਸਤ੍ਥਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਏਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥਂ, ਅਸਤ੍ਥਰਿ ਚ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਾਵਨਪਰਿਚ੍ਚਜਾਪਨਤ੍ਥਂ, ‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਚ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਪਣਾਮਵਿਧਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਧਿਗਮਾਯ ਬੁਦ੍ਧਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਪਣਾਮਵਿਧਾਨੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਧਿਗਮਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਪਣਾਮਵਿਧਾਨੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਙ੍ਘਭਾਵਾਧਿਗਮਾਯ ਸਾਵਕਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਮਙ੍ਗਲਾਦਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਾਨਿ, ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਨਿ, ਬਹੁਮਤਾਨਿ ਚ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂਲਦ੍ਧਿਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਤੋਸਨਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੋਤੁਜਨਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਣਾਮੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ. ਸੋਤੁਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਮੇਵ ਹਿ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਥੁਤਿਪਣਾਮਪਰਿਦੀਪਕਾਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਵਿਨਾਪਿ ਤਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਾਯਮਨੋਪਣਾਮੇਨੇਵ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਯੋਜਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਕਿਮੇਤੇਨ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਕਰਣੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ. ਮਯਂ ਪਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮੇਵ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਮੇਵ ਚ ਪਯੋਜਨਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ …ਪੇ… ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਞ੍ਹਿ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਭਾਵਤੋ, ਤਾਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਂ ਰਾਗਾਦਿਮਲਵਿਧਮਨਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਾਮ ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਮੋਹਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਜੁਗਤਮੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੧).

ਤਸ੍ਮਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤਮਲਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਾਟਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਦਟ੍ਠਾਨਸਮਾਧਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਉਜੁਗਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਮਹਾਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੋਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੧).

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫; ੪.੯੯; ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਪੇਟਕੋ. ੬੬; ਮਿ. ਪ. ੧੪) ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਤਤੋ ਏਵਂ ਪਟੁਭੂਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਖੇਦਮਭਿਭੁਯ੍ਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਸਮਾਪਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਾਪਾਟਵਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਵਡ੍ਢਨਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮੇਨ ਹਿ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਾਨਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਅਭਿਵਾਦਨਸੀਲਿਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਵੁਡ੍ਢਾਪਚਾਯਿਨੋ;

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਆਯੁ ਵਣ੍ਣੋ ਸੁਖਂ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੧੦੯);

ਤਤੋ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਵੁਦ੍ਧਿਯਾ ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਕਾਰਿਯਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਆਯੁ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਯ ਪਟਿਭਾਨਾਪਰਿਹਾਨਾਵਹਤ੍ਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਰਿਹਾਨਾਵਹਾ ਹਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਰਿਹਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਸਤ੍ਥੁਗਾਰਵਤਾ, ਧਮ੍ਮਗਾਰਵਤਾ, ਸਙ੍ਘਗਾਰਵਤਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਗਾਰਵਤਾ, ਸਮਾਧਿਗਾਰਵਤਾ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ, ਸੋਵਚਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੩੪) ਤਤੋ ਪਟਿਭਾਨਾਪਰਿਹਾਨੇਨ ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਪਰਿਸਮਾਪਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪੂਜਾਯ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯਭਾਵਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯਾ ਹਿ ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪੂਜਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਪੂਜਾਰਹੇ ਪੂਜਯਤੋ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਯਦਿਵ ਸਾਵਕੇ;

ਪਪਞ੍ਚਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਤਿਣ੍ਣਸੋਕਪਰਿਦ੍ਦਵੇ.

ਤੇ ਤਾਦਿਸੇ ਪੂਜਯਤੋ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਅਕੁਤੋਭਯੇ;

ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ, ਇਮੇਤ੍ਤਮਪਿ ਕੇਨਚੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ੧੯੬; ਅਪ. ੧.੧੦.੨);

ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋ ਚ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪਰਿਸਮਾਪਨੁਪਾਯੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਏਸ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦੋ ਨਿਧਿ;

ਯਂ ਯਦੇਵਾਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ੮.੧੦);

ਉਪਾਯੇਸੁ ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਕਾਰਿਯਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੂਸੁ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾ ਨਿਰਤਿਸਯਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋਤਿ ਬਹੁਵਿਧਨ੍ਤਰਾਯੇਪਿ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਨਿਬਨ੍ਧਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਾਯ ਪਹੋਤਿ, ਭਯਾਦਿਉਪਦ੍ਦਵਞ੍ਚ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਪਨ ਸਪਯੋਜਨਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸਰਤਨਾਨਂ ਪਠਮਂ ਤਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਕਾਤੁਮਾਹ – ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ…ਪੇ… ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਮੂਲਕਾਨਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਰਤਨਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮਰਤਨਮੂਲਕਂ ਸਙ੍ਘਰਤਨਂ, ਤਥਾਭਾਵੋ ਚ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯ ਭਗਵਾ, ਚਨ੍ਦਕਿਰਣਨਿਕਰੋ ਵਿਯ ਤੇਨ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਚਨ੍ਦਕਿਰਣਸਮੁਪ੍ਪਾਦਿਤਪੀਣਿਤੋ ਲੋਕੋ ਵਿਯ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਾਗਤਉਪਮਾਹਿ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਪ੍ਪਭਵਤੋ, ਤਦੁਪਦੇਸਿਤਤੋ ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਤਦਾਸੇਵਨਤੋ ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਘੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਹਿਤੇ ਵਿਨਿਯੋਜਕੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਹਿਤਾਧਿਗਮਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਧਿਗਤਹਿਤੋ ਚਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਘੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਤਨਯੇਨ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਪਣਾਮਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੇਵਲਪਣਾਮਤੋ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਵਸਾਤਿਸਯੋਤਿ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇਨ ਹਿ ਪਣਾਮੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੋਗੋ, ਤਤੋ ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਤ੍ਤਰਵਨ੍ਦਨੀਯਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣਾਮਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਚਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪਣਾਮਸ੍ਸ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ. ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਸਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਯੇਵ, ਨ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਨਾਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਧਾਨਮੇਵ ਥੋਮਨਮਾਰਭਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਥੋਮਨਾ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ‘‘ਯੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ…ਪੇ… ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ‘‘ਕਰੁਣਾ ਵਿਯ…ਪੇ… ਯਥਾਰੁਚੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧) ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਥੋਮਨਮਾਰਦ੍ਧਂ. ਵਿਨਯਦੇਸਨਾ ਹਿ ਆਸਯਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਕੇਵਲਕਰੁਣਾਯ ਪਾਕਤਿਕਸਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਸੋਤਬ੍ਬਾਰਹਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ, ਅਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਰਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਹਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀਤਿ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਯਨ੍ਤਗਤਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੋਪਿ ਭਗਵਾ ਲੋਕਿਯਸਾਧੁਜਨੇਹਿਪਿ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ‘‘ਸਿਖਰਣੀ, ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਾਨਿ, (ਪਾਰਾ. ੧੮੫) ਯਥਾਪਰਾਧਞ੍ਚ ਗਰਹਵਚਨਾਨਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਮਹਾਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਅਭਾਸਿ, ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਰਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚ ਵੇਰਞ੍ਜਾਦੀਸੁ ਸਾਰੀਰਿਕਂ ਖੇਦਮਨੁਭੋਸਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸਮਯਨ੍ਤਰਕਥਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਤਿਸਯਕਿਚ੍ਚਵਤੀ, ਕਰੁਣਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਤਤੋਪਿ ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਬ੍ਯਾਪਾਰਾਧਿਕਤਾਯ ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਕਰੁਣਾਪਧਾਨਤਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਪਨ ਕੇਵਲਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਪਨ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਚਰਿਤਾਦਿਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਸਮਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਹਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇ ਤਦਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਮਤ੍ਥਪਦਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਂ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਮੇਵ ਥੋਮਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥੋ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਵਯਵਤ੍ਥੋ – ਕਿਰਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਕਰਣੇਨ ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਵਾ ਕਿਰਿਯਤਿ ਪਸਾਰਿਯਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਿਣਾਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਹਿਂਸਤਿ ਵਿਬਾਧਤਿ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਕਮ੍ਪਨਂ ਹਦਯਖੇਦਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਾ ਕਰੁਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਮਿਤਿ ਸੁਖਂ, ਤਂ ਰੁਨ੍ਧਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਏਸਾ ਹਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਲਕ੍ਖਣਾ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰੁਣਿਕਾਨਂ ਸੁਖਂ ਰੁਨ੍ਧਤਿ ਵਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਣ੍ਹਾਭਿਤਤ੍ਤੇਹਿ ਸੇਵੀਯਤੀਤਿ ਸੀਤਂ, ਉਣ੍ਹਾਭਿਸਮਨਂ. ਤਂ ਲਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸੀਤਲਂ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤੇ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਹਦਯਂ ਵਾ ਤੇ ਫਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੬; ਸੁ. ਨਿ. ਆਲ਼ਵਕਸੁਤ੍ਤ) ਏਤ੍ਥ ਉਰੋ ‘‘ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੦; ੨.੧੧੪; ੩.੧੫੪) ਏਤ੍ਥ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ, ‘‘ਹਦਯਾ ਹਦਯਂ ਮਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞਾਯ ਤਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੩) ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਇਧਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ ਹਦਯਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਵਾ ਹਰਤੀਤਿ ਹਦਯਂ, ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਦ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਕਰੁਣਾਯ ਸੀਤਲਂ ਹਦਯਮਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯੋ, ਤਂ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਸੁਖਾਦਿਅਪਰਿਹਾਨਿਜ੍ਝਾਨਸਭਾਵਤਾਯ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀਨਂ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਸਨ੍ਤਾਪਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੂਪਤਾਪਾਸਹਨਰਸਾ ਅਵਿਹਿਂਸਾਭੂਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਵਿਯ ਸੀਤਿਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਰਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ਉਪਦਿਸੀਯਤਿ, ਪਧਾਨਸਹਚਰਣਾਵਿਨਾਭਾਵਾਦਿਨਯੇਹਿਪਿ ਯਥਾਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣਸ੍ਸ ਛਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਿਸੇਸਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ, ਨਿਰਵਸੇਸਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਸਵਿਸਯਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਭਾਵਮੁਪਗਤਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਸਾਤਿਸਯਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਹਦਯਸੀਤਲਤ੍ਤਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਸੁਖਾਦਿਅਪਰਿਹਾਨਿਜ੍ਝਾਨਸਭਾਵਤਾਯ ਸਾਤਿਸਯੇ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਨਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤੇ ਸਕਲਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤਾਯ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਰੁਣਾਯ ਏਵ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ. ਕਰੁਣਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਾਪਿਯਮਾਨਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਯ ਅਨੇਕਾਨਿਪਿ ਕਪ੍ਪਾਨਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਅਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਮ੍ਭਰਣਨਿਰਤਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਘਾਤਸਮੁਪਨੀਤਹਦਯੂਪਤਾਪਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਿਭਾਵਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਮਹੋਸੀਤਿ. ਤੀਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਪਠਮੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਵਿਸੇਸਭੂਤਾ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਗਤਾ, ਦੁਤਿਯੇ ਤਥੇਵ ਮਹਾਕਰੁਣਾਭਾਵੂਪਗਤਾ, ਤਤਿਯੇ ਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੀਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਕਰੁਣਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾਯੇਵ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਜੋਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਜ੍ਜੋਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ. ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਹਿ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਾ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜ੍ਜੋਤਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਚਨ੍ਦਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਸੂਰਿਯਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਅਗ੍ਗਿਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਇਮੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਜ੍ਜੋਤਾ. ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਜ੍ਜੋਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪੫). ਤੇਨ ਵਿਹਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤੋ, ਵਿਸੇਸਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੁਯ੍ਹਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਮੋਹੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸ੍ਵੇਵ ਵਿਸਯਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਤਮੋ ਵਿਯਾਤਿ ਮੋਹਤਮੋ. ਸਤਿਪਿ ਤਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਮੋਹਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਕਤਾਵੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾ. ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤੋ ਮੋਹਤਮੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮੋ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ.

ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਹਤਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਵਿਸੇਸਗੁਣੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਵਿਸੇਸਤਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਹਤਾਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤਿ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਰੋਪਦੇਸਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਵਿਗਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤ੍ਤਾ (ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਮ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧), ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਸਨ੍ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤਿਸਯਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਗਵਾਯੇਵ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਭਾਵੇਨ ਥੋਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਪਦੇਨ ਸਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮੋਹਵਿਧਮਨਾ ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾ ਚੇਵ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮੋਹਵਿਧਮਨਾ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਨ ਤੁ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵਿਯ ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਸਕਲਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਸਕਲਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹਤਮਸ੍ਸ ਵਿਹਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਭੂਤੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਭਾਵੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤੇ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਨ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਮੇਵ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ, ਯੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਦਿਦਞ੍ਹਿ ਞਾਣਦ੍ਵਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇਵ. ਅਨਵਸੇਸਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਤਤ੍ਥਾਵਰਣਾਭਾਵਤੋ ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਚਾਰਮੁਪਾਦਾਯ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ, ਵਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਛਲ਼ਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਭੇਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋਯੇਵੇਕੋ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਯ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਹਿ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਜੋਤਿਤਭਾਵਤੋ ਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਮੇਤ੍ਥ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਨਿਰਵਸੇਸਾਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤਨੇਨ ਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਕਲਕੁਸਲਧਮ੍ਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਸਾਰਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਯ ਨਿਰਵਸੇਸਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੇਵ ਪਧਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਘਾਤਵਚਨੇਨੇਵ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਤਵਚਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਸੋਯੇਵੇਕੋ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮੁਦ੍ਧਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋਯੇਵੇਕੋ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਮੁਦ੍ਧਾਤਿ ਜਾਨਾਹਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਿਨੀ;

ਸਦ੍ਧਾਸਤਿਸਮਾਧੀਹਿ, ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯੇਨ ਸਂਯੁਤਾ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੨; ਚੂਲ਼. ਨਿ. ੫੧);

ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਠਮਪਕਤਿਯਾ ਅਵਿਭਾਗੇਨ ਸਤ੍ਤੋਪਿ ਨਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਦੁਤਿਯਪਕਤਿਯਾ ਮਨੁਜਪੁਰਿਸੋਯੇਵ, ਇਤਰਥਾ ਲੋਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਸਿਯਾ. ‘‘ਯਥਾ ਹਿ ਪਠਮਪਕਤਿਭੂਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਇਤਰਾਯ ਪਕਤਿਯਾ ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਪੁਰੇ ਉਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਸੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਵਂ ਨੇਤੀਤਿ ਨਰੋਤਿ. ਪੁਤ੍ਤਭਾਤੁਭੂਤੋਪਿ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਾਤੁਜੇਟ੍ਠਭਗਿਨੀਨਂ ਪਿਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਗੇਵ ਭਤ੍ਤੁਭੂਤੋ ਇਤਰਾਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੩-੪੬) ਨਾਵਾਵਿਮਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਸੇਸਪ੍ਪਕਪ੍ਪਨੇਨ ਪੁਥੁਵਚਨਨ੍ਤਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਾ ਨਰਾ, ਮਰਣਂ ਮਰੋ, ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਅਮਰਾ, ਸਹ ਨਰੇਹਿ, ਅਮਰੇਹਿ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰੋ.ਗਰਤਿ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਗ੍ਗਤੋ ਪਾਕਟੋ ਭਵਤੀਤਿ ਗਰੁ, ਗਰਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਉਗ੍ਗਮੇ. ਅਪਿਚ ਪਾਸਾਣਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਭਾਰਿਯਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਗਰੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਮਾਤਾਪਿਤਾਚਰਿਯੇਸੁ, ਦੁਜ੍ਜਰੇ ਅਲਹੁਮ੍ਹਿ ਚ;

ਮਹਨ੍ਤੇ ਚੁਗ੍ਗਤੇ ਚੇਵ, ਨਿਛੇਕਾਦਿਕਰੇਸੁ ਚ;

ਤਥਾ ਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸੇਸੁ, ਗਰੁਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਚਰਿਯੇ ਤਥਾਗਤੇ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਗਰੁ, ਗੁਰੂਤਿ ਚ ਦ੍ਵਿਧਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਾਰਿਯਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਗਰੁਸਦ੍ਦੋ, ਆਚਰਿਯਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਤੁ ਗੁਰੁਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਲ਼ਿਵਿਸਯੇ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਮਤ੍ਥਾਨਂ ਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਗਰੁਸਦ੍ਦੋਯੇਵਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਆਕਾਰਭਾਵੇਨ ‘‘ਗਾਰਵ’’ਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਸਵੁਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਕ੍ਕਤਭਾਸਾਵਿਸਯੇ ਪਨ ਗੁਰੁਸਦ੍ਦੋਯੇਵਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਉਕਾਰਸ੍ਸ ਵੁਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ. ਸਨਰਾਮਰੋ ਚ ਸੋ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਰੂਤਿ ਤਥਾ, ਤਂ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁਂ. ‘‘ਸਨਰਮਰੂਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਦਪਿ ਅਰਿਯਾਗਾਥਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਦੀਘਾਯੁਕਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਮਰਣਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਮਰੂਤਿ ਦੇਵਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਯ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾਵਹਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਉਪਕਾਰਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਧਾਨਭੂਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਧਾਨਤਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੋਤਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਧਾਨਾਪਧਾਨਭਾਵੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਸਮਾਸਪਦੇਸੁ ਪਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਂ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਰਾਜਿਕਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਗਵੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇਨ. ਯਥਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਅਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਨਾਥੋ ਸਰਣਂ ਅਵੋਚ,

ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਲੋਕਹਿਤੋ ਮਹੇਸਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਤ੍ਵਾ ਰਤਿਮਕ੍ਖਰੇਸੁ,

ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਵੇਸੇਯ੍ਯ ਮਤਿਂ ਮਤਿਮਾ’’ਤਿ. (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ);

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭਾਜਨਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਲੋਕੋ, ਗਰੁਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਕਰਣਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਯੁਜ੍ਜਨਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ਲੋਕੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਾਨਿ, ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ਲੋਕੋ, ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇ ਚ ਲੋਕਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਅਮਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਲੋਕੀਯਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਹ ਨਰੇਹੀਤਿ ਸਨਰਾ, ਤੇਯੇਵ ਅਮਰਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਾ, ਤੇਸਂ ਲੋਕੋ ਤਥਾ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਮਰਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵਾ ਵਿਯ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤੇਪਿ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਮਰਣਾਭਾਵਤੋ ਅਮਰਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਨਰਾਮਰਾਨਮੇਵ ਗਹਣਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੭, ੨੫੫). ਤਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਾਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੁਪਕਾਰਿਤਾਯ ਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪ੍ਪਭਾਵਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਮਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥੀਨਮ੍ਪਿ ਤਥਾਉਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਗਰੁਯੇਵ, ਪਧਾਨਭੂਤਂ ਪਨ ਲੋਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਪਨ ਅਵਿਸੇਸਨਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਤਥਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਨਰਾ ਨਾਗਾ ਚ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ, ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾਨ ਪਕ੍ਕਮੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਅਪ. ੧.੧.੪੮). ਤਥਾ ਚਾਹੁ –

‘‘ਨਪੁਂਸਕੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇਨ, ਸਦ੍ਦੋਦਾਹੁ ਪੁਮੇਨ ਵਾ;

ਨਿਦ੍ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਮਵਿਸੇਸਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤੇ’’ਤਿ.

ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ –

ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਂ, ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਞ੍ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਂ;

ਏਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਵਨ੍ਦੇਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਇਧ ਪਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯਂ ਅਞ੍ਞਾਸਮਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਵਸੇਨਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਹਂ ਵਨ੍ਦਾਮੀ’’ਤਿ. ਨਮਨਥੁਤਿਯਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਵਨ੍ਦਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ, ਤੇਨ ਚ ਸੁਗਤਪਦਂ, ਨਾਥਪਦਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋਭਨਂ ਗਤਂ ਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਗਮਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਯਗਮਨਂ, ਞਾਣਗਮਨਞ੍ਚ, ਕਾਯਗਮਨਮ੍ਪਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜਨੋਪਸਙ੍ਕਮਨਂ, ਪਕਤਿਗਮਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜਨੋਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਸੋਭਨਂ, ਤਥਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਰੂਪਕਾਯਤਾਯ ਦੁਤਵਿਲਮ੍ਬਿਤਖਲਿਤਾਨੁਕਡ੍ਢਨਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਨੁਕ੍ਕੁਟਿਕ-ਕੁਟਿਲਾਕੁਲਤਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤ- ਮਵਹਸਿਤਰਾਜਹਂਸ- ਵਸਭਵਾਰਣਮਿਗਰਾਜਗਮਨਂ ਪਕਤਿਗਮਨਞ੍ਚ, ਵਿਮਲਵਿਪੁਲਕਰੁਣਾਸਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਸਹਿਤਮ੍ਪਿ ਞਾਣਗਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿ, ਤਾਵ ਨਿਰਵਜ੍ਜਤਾਯ ਸੋਭਨਮੇਵਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਲੋਕਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਵਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਯੋ ਹਿ ਗਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਯਤ੍ਥੋ. ਯੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਯਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਗਤ੍ਯਤ੍ਥੋਤਿ. ਤਥਾ ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਮਾਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਤੀਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਗਤੋ, ਅਯਞ੍ਚਤ੍ਥੋ ‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀ’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੩੮; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੨੭) ਸੁਗਤੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਯਥਾਰਹਂ ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾਚਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਤੀਤਿ ਵਾ ਸੁਗਤੋ, ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਂ ਸੁਗਤਂ. ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਗਤਿਯੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਿਸੇਸਾ. ਤਾ ਪਨ ਨਿਰਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਭਾਵਕਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਹਿਪਿ ਤਾਹਿ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਉਦ੍ਧਮੁਦ੍ਧਭਵਗਾਮਿਨੋ ਹਿ ਦੇਵਾ ਤਂਤਂਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਦਾਨਕਾਲਾਨੁਰੂਪੇਨ ਤਤੋ ਤਤੋ ਭਵਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਵ, ਨ ਪਨ ਵਿਸਞ੍ਞੋਗਵਸੇਨ ਮੁਤ੍ਤਾ, ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਚ ਤਂਤਂਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਥਾ ਭਗਵਾ. ਭਗਵਾ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੇਨ ਭਗਵਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਗਤਿਯਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਤੋ ਚ ਭਗਵਾ ‘‘ਦੇਵਾਤਿਦੇਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੇਨ ਦੇਵੂਪਪਤ੍ਯਸ੍ਸ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਵਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮੋ;

ਯਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਬ੍ਬਜੇ;

ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਵਿਨਲ਼ੀਕਤਾ’’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੬);

ਤਂਤਂਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਕਾਨਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਭਗਵਤੋ ਤਂਤਂਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਹਿ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਮਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਤਾਹਿ ਗਤੀਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਏਸਾ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਵ ਥੋਮੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਾਧਿਗਮੋ, ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਕਿਲੇਸਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਯੋਗਤੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤਾ, ਵਿਨੀਤਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਕਾਲਾਗਮਨਞ੍ਚ ਆਸਯਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਸਾ ਪਨ ਆਸਯਪਯੋਗਤੋ ਦੁਵਿਧਾ, ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਾ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਯਥਾਰਹਂ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਆਸਯਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਯੋਗਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਤਿਵਿਧਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਤੇਨ, ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਹੇਤੁਫਲਸਤ੍ਤੂਪਕਾਰਵਸੇਨ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਯੋਗੋ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਞ੍ਚ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਠਮਪਦੇਨ ਯਥਾਰੁਤਤੋ, ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਚ ਪਕਾਸਿਤਂ. ਫਲਂ ਪਨ ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਆਨੁਭਾਵਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਿ ਚ ਦਸਬਲਾਦਿਞਾਣਾਨਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਵਾਸਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਮਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨਂ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ, ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਕਲਲੋਕਨਯਨਾਭਿਸੇਕਭੂਤਾ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ. ਤਾਸੁ ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ, ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਤਤਿਯਪਦੇਨ, ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਸੋਭਨਕਾਯਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੂਪਕਾਰਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਾ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਤਮ੍ਮੂਲ – ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾਦਯੋ ਅਨੇਕੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਕਥਂ? ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਮਧਿਗਤੋਤਿ ਕਰੁਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸਾਦਿਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਰਹਿਤਾਯ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨਤੋ, ਇਤਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਧਾਨਾਪ੍ਪਧਾਨਪ੍ਪਭੇਦਂ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਂ, ਤਦਞ੍ਞਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਚ ਪਧਾਨੇਨ ਪਯੋਜਨੇਨ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਤਰੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ, ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ ਵਨ੍ਦਨੀਯਭਾਵਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਵਨ੍ਦਨਾਯ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਅਪਿਚ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਿਯੇਸੁ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾਸਾਧਾਰਣਗੁਣਦੀਪਨਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਮਗ੍ਗਞਾਣਦੀਪਨਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਤਦੁਭਯਗ੍ਗਹਣਸਿਦ੍ਧੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਪਞ੍ਚੀਯਤੀਤਿ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਮੁਪਗਮਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪਗਮਨਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਭਗਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲੋਕਵੋਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਯ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਅਨਤਿਧਾਵਨਂ. ਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਂ ਅਤਿਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਦਿਪਰਾਮਸਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਞਾਣਂ, ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ, ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ, ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਾਨਿ, ਦਸ ਬਲਾਨਿ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਸੋਲ਼ਸ ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਰੀਸ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਞਾਣਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਨਾਥਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਥਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਕਾਰੀਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪਰਨ੍ਤਪਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਾਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਕਰੁਣਾ ਆਦਿ ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਭਾਵਤੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ. ਇਤਿ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ ਤਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਿਰਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਸਾ ਚ ਝਾਨਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਿਨੀਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਵਚਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸੀਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਆਦਿ, ਸਮਾਧਿ ਮਜ੍ਝੇ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਸੋ ਏਵ ਹਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੁਪਾਯੋ, ਯਦਿਦਂ ਨਯਗ੍ਗਾਹਣਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੋ ਨਾਮ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣੇ ਅਨੁਪਦਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ.

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਂ ਪਤਿ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯੋ ਵਿਦਿਤੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸਹ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਵਿਧਗੁਣਗਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਯਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਨ ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਚੇਵ ਯਂ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਾ ਸਹ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋ, ਵੀਤਮਲਮਨੁਤ੍ਤਰਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਵਨ੍ਦੇਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਬੋਧੇਤਾ ਪਜਾਯਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਾਧਿਗਮੇਨ ਸਵਾਸਨਾਯ ਸਮ੍ਮੋਹਨਿਦ੍ਦਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਗਮਨਤੋ, ਅਪਰਿਮਿਤਗੁਣਗਣਾਲਙ੍ਕਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਕਸਿਤਭਾਵਤੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਗਰਣਵਿਕਸਨਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਵਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵਾਗਹਣਤੋ ਕਮ੍ਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਾਭਾਵੇਨ ਅਵਗਮਨਤ੍ਥਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਪਦੇਸਗ੍ਗਹਣੇ ਹਿ ਅਸਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾਵ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸਾਨਪੇਕ੍ਖਾ ਕਤ੍ਤਰਿ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਾਰਮਿਤਾਪਰਿਭਾਵਿਤੋ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਵਿਹਤਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸੋਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਗੁਣਗਣਾਧਾਰੋ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਯਥਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧੬੧).

ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ, ਤੇਨ ਏਵਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਭਗਵਾ ਈਦਿਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋ, ਕਾ ਨਾਮ ਕਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾਵਕਾਦਿਭਾਵਮੁਪਗਮਨੇਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ. ਯੇਨ ਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਭਗਵਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਮੇਵਿਧ ‘‘ਭਾਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਵਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਸਦ੍ਦਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਯੇਨ ਯੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਿ ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਵਤ੍ਤਤੇ;

ਤਂਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਕਂ ਭਾਵਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਦੀਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਚੇਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ. ਤੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦਦ੍ਵਯੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋ, ਨਾਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਤਦੁਭਯੇਨੇਵਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਉਪਗਤੋਤਿ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵੀਤਮਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਰਹਵਸੇਨ ਏਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੀਤੋ, ਮਲਤੋ ਵੀਤੋ, ਵੀਤਂ ਵਾ ਮਲਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੀਤਮਲੋ, ਤਂ ਵੀਤਮਲਂ. ‘‘ਗਤਮਲ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਗਤਸਦ੍ਦੋ ਵਿਰਹਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਧਾਤੂਨਮਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਹਿ ਗਤੋ, ਧਮ੍ਮੋ. ਗਤਂ ਵਾ ਮਲਂ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਸਮਾਸੋ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਵਿਰਹਿਤਂ. ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਤੋ, ਸਂਸਾਰਤੋ ਚ ਅਪਤਮਾਨੇ ਕਤ੍ਵਾ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਵਵਿਧੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ. ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਮਸਨਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਚ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ, ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸੀ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯੋਗ੍ਯਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਭੂਤਾਹਿ ਪਾਰਮਿਤਾਹਿ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਪਿ ਹਿ ਵਿਗਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਵੀਤਮਲਾ, ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਚ. ਕਥਂ ਪਨ ਤਾ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਾਯ [ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਯ (ਪਣ੍ਣਾਸ ਟੀ.) ਨਿਸ੍ਸਰਣੇ (ਕਤ੍ਥਚਿ)] ਕਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਧਿਵਾਸਨਪੇਸਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਪਰਿਯੋਦਾਤਨਿਮ੍ਮਲਾਨਂ ਦਾਨਦਮਸਞ੍ਞਮਾਦੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਹਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਧਿਗਤਵਸੀਭਾਵੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਅਧਿਸੀਲਾਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਤੋਤਿ.

ਇਮਾਯ ਪਨ ਗਾਥਾਯ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਕਥਂ? ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਅਥ ਵਾ ਪਠਮੇਨ ਖਯਞਾਣਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਞਾਣਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੂਪਮਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਜਿਰੂਪਮਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਵਿਰਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਵੇਕਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਮਤਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾਯ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਅਕਾਲਿਕਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸੇਕ੍ਖੇਹਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਹ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖੇਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ.

‘‘ਵੀਤਮਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਸਂਕਿਲੇਸਾਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਭਾਵਨਾਫਲਯੋਗ੍ਯਤਾਯ. ਭਾਵਨਾਗੁਣੇਨ ਹਿ ਸੋ ਸਂਕਿਲੇਸਮਲਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕੋ, ਤਸ੍ਮਾਨੇਨ ਭਾਵਨਾਕਿਰਿਯਾਯ ਫਲਮਾਹ. ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਫਲਯੋਗ੍ਯਤਾਯ. ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਭਾਵੋ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾਨੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਫਲਮਾਹਾਤਿ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗੁਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਥੋਮਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ‘‘ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ. ਉਰਸਿ ਭਵਾ, ਜਾਤਾ, ਸਂਵੁਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਰਸਾ, ਅਤ੍ਤਜੋ ਖੇਤ੍ਤਜੋ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਦਿਨ੍ਨਕੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਜਾ, ਤਂਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਪਨ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ‘‘ਓਰਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਜਾਤਤਾਯ ਪਿਤੁਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦਾਯਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਤਨਸ੍ਸ ਚ ਦਾਯਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਨੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਮਾਨਾ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾ ਭਗਵਤੋ ਉਰੇ ਵਾਯਾਮਜਨਿਤਾਭਿਜਾਤਤਾਯ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨੇਵ ‘‘ਓਰਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਮਰਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਆਦਿਓਲੋਕਨੇਨ, ਵਜ੍ਜਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਚ ਹਦਯੇ ਕਤ੍ਵਾ ਵਜ੍ਜਤੋ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨਵਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਸਰੀਰਪੋਸਨੇਨ ਸਂਵਡ੍ਢਾਪਿਤਾ. ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕੇ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਓਰਸਾ ਮੁਖਤੋ ਜਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਇਤਿਵੁ. ੧੦੦). ਨਨੁ ਸਾਵਕਦੇਸਿਤਾਪਿ ਦੇਸਨਾ ਅਰਿਯਭਾਵਾਵਹਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਸਾ ਪਨ ਤਮ੍ਮੂਲਿਕਤ੍ਤਾ, ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੋਯੇਵ ਤੇਸਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ, ਏਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਜਪੁਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਂ ਪੁਨੇਨ੍ਤਿ ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਵਾ ਹਦਯਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਜਾਦਯੋ. ਅਰਿਯਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਵਿਸੋਧਨੇਨ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਾਰਾਧਨੇਨ ਚ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਸਂਕਿਲੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗੁਣਂ ਮਾਰੇਤਿ ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ ਮਾਰੋ, ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ. ਸਿਨਾਤਿ ਪਰੇ ਬਨ੍ਧਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸੇਨਾ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਸੇਨਾ ਤਥਾ, ਮਾਰਞ੍ਚ ਮਾਰਸੇਨਞ੍ਚ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਵਿਲੋਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ, ਤੇਸਂ. ‘‘ਮਾਰਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾਰਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸੇਨਾਸਦ੍ਦੇਨ ਮਾਰਸੇਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਰਸ੍ਸੋ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਦ੍ਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਅਯੁਤ੍ਤੋਵ ਅਰਿਯਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਨਨੁ ਚ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨਂ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸਮਯੇ ਭਗਵਤੋ ਵਿਯ ਤਦਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਸੇਨਾ ਵਾ ਨ ਅਪਸਾਦੇਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਭਾਵਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਿਮਥਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣੇ ਸਂਕਿਲੇਸੇ ਵਿਮਥਿਤੇ ਤੇਪਿ ਵਿਮਥਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਾਨਂ ਵਿਯ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਗੁਣਮਾਰਣੇ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਕਿਲੇਸਬਲਕਾਯੋ ਇਧ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ, ਦੁਤਿਯਾ ਅਰਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਤਤਿਯਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਪਞ੍ਚਮਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਛਟ੍ਠਾ ਭੀਰੂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਸਤ੍ਤਮੀ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਤੇ, ਮਕ੍ਖੋ ਥਮ੍ਭੋ ਤੇ ਅਟ੍ਠਮੋ.

ਲਾਭੋ ਸਿਲੋਕੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋ,

ਮਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧੋ ਚ ਯੋ ਯਸੋ;

ਯੋ ਚਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇ,

ਪਰੇ ਚ ਅਵਜਾਨਤਿ.

ਏਸਾ ਨਮੁਚਿ ਤੇ ਸੇਨਾ, ਕਣ੍ਹਸ੍ਸਾਭਿਪ੍ਪਹਾਰਿਨੀ;

ਨ ਨਂ ਅਸੂਰੋ ਜਿਨਾਤਿ, ਜੇਤ੍ਵਾ ਚ ਲਭਤੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੪੩੮; ਮਹਾਨਿ. ੨੮; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪੭);

ਸਾ ਚ ਤੇਹਿ ਅਰਿਯਸਾਵਕੇਹਿ ਦਿਯਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾ, ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਾ ਵਾ ਕਿਲੇਸਵਾਹਿਨੀ ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਸਮਥਾਦਿਗੁਣਪਹਰਣੀਹਿ ਓਧਿਸੋ ਮਥਿਤਾ, ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ, ਵਿਹਤਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਵਿਲੋਥਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ, ਵਿਹਨਨਂ ਵਾ. ਅਪਿਚ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਚ੍ਚੁਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਾਨਂ ਤੇਸਂ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤਾਯ ਸੇਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਮਾਰਸ੍ਸ ਚ ਮਥਨਤੋ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ’’ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪਞ੍ਚਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਪਿ ਹਿ ਸਮੁਦਯਪ੍ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਮਾਰਂ, ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲਕਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣੇਨ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਂ, ਬਲਵਿਧਮਨਵਿਸਯਾਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਮਚ੍ਚੁਮਾਰਂ, ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣੇਨ ਕਿਲੇਸਮਾਰਂ ਮਥੇਨ੍ਤੀਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ, ਤੀਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਅਨੁਜਾਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਤਾਯ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਜਾਤਾ ਚਾਤਿ.

ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਨਸਤਿਪਿ ਤੇਸਂ ਤਂਤਂਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਭੇਦੇ ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਭੇਦੇਨ ਇਮਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਪਦਲੀਲ਼ਾਦਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਮ੍ਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥਿ ਅਵਯਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸਮੁਦਾਯਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸਮੁਦਾਯੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਨਾ, ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਵਾ ਸਮੁਦਾਯਭਾਵੋ, ਅਪਿ ਤੁ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਅਵਯਵਮੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਊਹਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਂਊਹਨਿਤਬ੍ਬੋ ਵਾ ਸਙ੍ਘਟਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮੂਹੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਮੋਹੋ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਦਿਨਾ. ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਹਿ ਪਾਠੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਅਨਯੇ ਨ ਇਰਿਯਨਤੋ, ਅਯੇ ਚ ਇਰਿਯਨਤੋ ਅਰਿਯਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਅਰਣੀਯਤੋ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਉਪਗਤਾਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਰਿਯਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤੋ, ਸਮਗ੍ਗਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਸਮੁਪਗਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਙ੍ਘੋ, ਅਰਿਯੋ ਚ ਸੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਤਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ. ਭਗਵਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਧਿਗਮੋ ਸਙ੍ਘਰਤਨਾਧੀਨੋਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧੇਵ ‘‘ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁਪਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਸੁਪਿ ਤਂ ਪਦਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕਾਰਾਨਮਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾਤਿ.

ਇਮਾਯ ਪਨ ਗਾਥਾਯ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਦਯੋ ਅਨੇਕੇ ਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪਭਵਤਾਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਂ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਂ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਭਾਵਸਮ੍ਪਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਉਜੁਞਾਯਸਾਮੀਚਿਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਤਥਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨਸਬ੍ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨੇਨ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਾ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮਾਰਂ, ਮਾਰਸੇਨਂ ਵਾ ਅਭਿਵਿਜਿਨਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਵਿਪਕ੍ਖੇ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਰਣਗਮਨਞ੍ਚ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸ੍ਸ ਆਦਿ, ਸਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਮਜ੍ਝੇ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਕਲਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪਯੋਜਨੇ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ. ਤੇਨ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਮਯਾ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਸਮ੍ਪਦਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ ਏਸੋ, ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਮਮ ਪੁਞ੍ਞਂ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਸੀਦੀਯਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਤਾਦਿਸਾ ਮਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਸਨ੍ਨਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਪਦਲਿਙ੍ਗਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰਤਿਂ ਨਯਤਿ, ਜਨੇਤਿ, ਵਹਤੀਤਿ ਵਾ ਰਤਨਂ, ਸਤ੍ਤਵਿਧਂ, ਦਸਵਿਧਂ ਵਾ ਰਤਨਂ, ਤਮਿਵ ਇਮਾਨੀਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਤ੍ਥੇਨੇਵ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਰਤਨਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੭, ੨੫੫) ਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮਤਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭੂਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਾਮ ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸ…ਪੇ… ਨ ਮੋਹ…ਪੇ… ਉਜੁਗਤਮੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤਂ ਆਰਬ੍ਭ. ਉਜੁਗਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਮਹਾਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ੧੧.੧੧).

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵਾ ਰਤਨਟ੍ਠੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਂ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਅਤੁਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਂ;

ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਂ, ਰਤਨਂ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੩; ਉਦਾਨ. ਅਟ੍ਠ. ੪੭; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੩; ਸੁ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੬);

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਭਾਵਾਦਯੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਸਾਤਿਸਯਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੩; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੬) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਚਨਤ੍ਥਵਸੇਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਕੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਲੋਕੇ ਰਤਨਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਤਾਦਿਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਸਾਧੂਨਞ੍ਚ ਰਮਨਤੋ, ਸਂਸਾਰਣ੍ਣਵਾ ਚ ਤਰਣਤੋ, ਸੁਗਤਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਨਯਨਤੋ ਰਤਨਂ ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਥਸਮਾਸਵਸੇਨ, ਅਲਮਤਿਪਪਞ੍ਚੇਨ. ਏਕਸੇਸਪਕਪ੍ਪਨੇਨ, ਪੁਥੁਵਚਨਨਿਬ੍ਬਚਨੇਨ ਵਾ ਰਤਨਾਨਿ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਮੂਹੋ, ਤੀਣਿ ਵਾ ਸਮਾਹਟਾਨਿ, ਤਯੋ ਵਾ ਅਵਯਵਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਯਂ, ਰਤਨਾਨਮੇਵ ਤਯਂ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ. ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਤੀਣਿ ਏਵ ਰਤਨਾਨਿ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮੁਦਾਯਮਤ੍ਤਂ, ਸਮੁਦਾਯਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਵਨ੍ਦੀਯਤੇ ਵਨ੍ਦਨਾ, ਸਾਵ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੩). ਵਨ੍ਦਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਗੁਣਨਿਨ੍ਨਤਾ, ਥੋਮਨਾ ਵਾ. ਅਪਿਚ ਤਸ੍ਸਾ ਚੇਤਨਾਯ ਸਹਜਾਤਾਦੋਪਕਾਰੇਕੋ ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਸਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ ਵਨ੍ਦਨਾ, ਤਾਯ ਪਕਤਨ੍ਤਿ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਸੋਵਣ੍ਣਮਯਂ ਰੂਪਿਯਮਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾਵ. ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ, ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਵਾ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ. ਪੁਜ੍ਜਭਵਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਂ, ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਪੁਨਾਤਿ ਵਿਸੋਧੇਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਸਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਸ੍ਸ ਕਾਰਿਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਦ੍ਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ.

ਤਂਤਂਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਏਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਅਨਤ੍ਥੋ. ਪਣਾਮਪਯੋਜਨੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਹਤੋ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਵਿਹਨਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਹੇਤੁਪਰਿਹਰਣਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਨਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਆਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਬਲੇਨ.

‘‘ਤੇਜੋ ਉਸ੍ਸਾਹਮਨ੍ਤਾ ਚ, ਪਭੂ ਸਤ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਿਮੇ;

‘ਆਨੁਭਾਵੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ‘ਪਭਾਵੋ’ਤਿ ਚ ਤੇ ਵਦੇ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਇਧ ਸਤ੍ਤਿਯਂ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਨੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਹਿ ਅਨੁਭਾਵੋ, ਸੋਯੇਵ ਆਨੁਭਾਵੋਤਿ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਥਾਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਵਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਸਾ ਚ ਸੁਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯਤਾਯ ਕਰਣਂ, ਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਤੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਚ ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਉਪਘਾਤਕਉਪਦ੍ਦਵਾਨਂ ਵਿਹਨਨੇ ਸਮਤ੍ਥਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਾਨਚੇਤਨਾ ਵਿਯ ਹਿ ਦ੍ਵਯਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਣਾਮਚੇਤਨਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਵਿਹਨਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਤਿ.

ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਕਰਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਦਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥਵਨਵਿਸੇਸੇਨ ਅਭਿਤ੍ਥਵੇਤੁਂ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਤਂਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਆਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਥੋਮਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨੀਸਾਰਤ੍ਥਪਕਾਸਨੀਮਨੋਰਥਪੂਰਣੀਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨੀਆਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਪਰਵਾਦਮਥਨਸ੍ਸ, ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਜਨਨਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਪੁਙ੍ਗਵਾਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਪਟਿਭਾਨਜਨਨਸ੍ਸ,

ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣੇਹਿ, ਓਗਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;

ਨਾਨਾਨਯਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ’’ਤਿ. ਆਦਿਨਾ –

ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਸ੍ਸਾਤਿ ਦੀਘਨਾਮਕਸ੍ਸ. ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੀਘੇਹਿ ਅਭਿਆਯਤਵਚਨਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਨ੍ਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਲਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ, ਅਨੇਨ ‘‘ਦੀਘੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਆਗਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਨੁਗਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿਯੇਵ ਆਗਮੋ, ਕਥਂ ਸੋ ਤੇਹਿ ਅਙ੍ਕੀਯਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਆਗਮਭਾਵਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਵਯਵੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਵਯਵੀਭੂਤੋ ਆਗਮੋ ਅਙ੍ਕੀਯਤਿ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੁਦਾਯੇ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯੇ ਆਗਮਵੋਹਾਰੋਤਿ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਨਿਪੁਣਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਨਿਪੁਣਸ੍ਸ. ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਯੋ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ, ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਆਗਮੋ, ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ, ਪਤ੍ਥਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੋ ਵਰੋਤਿ ਆਗਮਵਰੋ. ਅਪਿਚ ਆਗਮਸਮ੍ਮਤੇਹਿ ਬਾਹਿਰਕਪਵੇਦਿਤੇਹਿ ਭਾਰਤਪੁਰਾਣਕਥਾਨਰਸੀਹਪੁਰਾਣਕਥਾਦੀਹਿ ਵਰੋਤਿਪਿ ਆਗਮਵਰੋ, ਤਸ੍ਸ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਮਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਂ ਅਨੁਗਮ੍ਮ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਾ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ, ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ, ਗੁਣਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋਤਿ ਤਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਚ, ਤੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਸ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨੇਵ ਹਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪਿਟਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੋ ਭਾਸਿਤੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਙ੍ਗਾਯਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸਾਵਕੇਹੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਦੀਪਕਸ੍ਸ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਤਨ੍ਤਿਪਦਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਕਥਿਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੭੬). ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪਸਾਦਾਵਹਗੁਣਸ੍ਸ. ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਤੇਪਿਟਕਂ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਮੇਵ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਯਮਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਗੁਣੇਨ ਥੋਮਿਤੋਤਿ? ਸਾਤਿਸਯਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਤਗ੍ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਗਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਸੁ ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਨਵਸੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ, ਮਹਾਪਦਾਨਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩) ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਗੁਣਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ, ਪਾਥਿਕਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧.੪) ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਸੀਹਨਾਦਨਦਨਾਦਿਵਸੇਨ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਵਿਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭਾਵਨੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਸਾਤਿਸਯਂ ਸਦ੍ਧਂ ਆਵਹਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਤ੍ਥਵਨਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਸਮ੍ਪਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਆਗਮਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮਾਯ ਹਿ ਗਾਥਾਯ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਦੀਘਾਗਮਟ੍ਠਕਥਾਤੋਵ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਮਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਅਯਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਆਗਤਾ, ਨਾਞ੍ਞਤੋ, ਤਦੇਵ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਨਾਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਆਗਮਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਪਰਮਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰਂ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯਮਾਗਮਵਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਇਮਾਯ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਤ੍ਥੋ, ਸਭਾਵਤ੍ਥੋ, ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਪਾਠਾਨੁਰੂਪਤ੍ਥੋ, ਤਦਨੁਰੂਪਤ੍ਥੋ, ਸਾਵਸੇਸਤ੍ਥੋ, ਨਿਵਰਸੇਸਤ੍ਥੋ, ਨੀਤਤ੍ਥੋ, ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਪਕਾਸਨਾਯ ਵਾ. ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦ੍ਵਿਭਾਵੋ. ਅਤ੍ਥੋ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਕਥਾ, ਸਾਯੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੭; ੨.੮), ਅਯਞ੍ਚ ਸਸਞ੍ਞੋਗਵਿਧਿ ਅਰਿਯਾਜਾਤਿਭਾਵਤੋ. ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਥਾਨਂਟ੍ਠ ਯੁਗ’’ਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਮੇਵੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ.

ਯਾਯ’ਤ੍ਥਮਭਿਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਪਦਾਨੁਗਂ;

ਨਿਦਾਨਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ, ਏਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਮਤਾ.

ਆਦਿਤੋਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ. ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਸੀਭਾਵੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਵਸਿਤਾ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਵਸਿਨੋ, ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਸਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ. ਯਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾਤਿ ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾਪੀਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਚ੍ਛਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤੀਸੁਪਿ. ਨ ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਵਸਿਸਤੇਹਿ ਆਦਿਤੋ ਸਙ੍ਗੀਤਾਯੇਵ, ਅਪਿ ਤੁ ਯਸਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚਾਤਿ ਸਹ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮੁਚ੍ਚਯਦ੍ਵਯਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਕਿਰਿਯਾਕਾਲਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ.

ਅਥ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਕਿਮੇਤਾਯ ਅਧੁਨਾ ਪੁਨ ਕਤਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਾਤਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾਯ ਚ ਦੋਸਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਹਲ਼ਦੀਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਪਰਿਹਰਣੇਨੇਵ ਹਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਹਂ ਲਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸੀਹਲ਼ੋ ਲ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ਼-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਗਰੁਲ਼ੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਂਸੇ ਆਦਿਪੁਰਿਸੋ ਸੀਹਕੁਮਾਰੋ, ਤਬ੍ਬਂਸਜਾਤਾ ਪਨ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚ ਜਨਾ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵਾ ਸੀਹਲ਼ਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸਦੀਪੋਪਿ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਠਾਨੀਨਾਮੇਨ ਵਾ ‘‘ਸੀਹਲ਼ੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਜਲਮਜ੍ਝੇ ਦਿਪ੍ਪਤਿ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਾ ਆਪੋ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਦਿਪੋ, ਸੋਯੇਵ ਦੀਪੋ, ਭੇਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਤੇਸਂ ਦੀਪੋਤਿ ਤਥਾ. ਪਨਸਦ੍ਦੋ ਅਰੁਚਿਸਂਸੂਚਨੇ, ਤੇਨ ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਤਥਾਪਿ ਪੁਨ ਏਵਂਭੂਤਾਤਿ ਅਰੁਚਿਯਭਾਵਂ ਸਂਸੂਚੇਤਿ. ਤਦਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਪਨ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ ‘‘ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਾ ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚਾ’’ਤਿ ਸਾਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਤਥਾ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਆਭਤਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤੋ ਆਨੀਤਾ. ਅਥਾਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਤੋ ਪਚ੍ਛਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਆਭਤਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਥਾਤਿ ਵਾ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨਾਭਤਕਾਲਤੋ ਪਚ੍ਛਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਠਪਿਤਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨੁਰੂਪੇਨੇਵ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਪਿਤਤ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯੇਵ, ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਮਾਭਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯੇਹਿ ਮਹਾਥੇਰੇਹਿ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਠਪਿਤਾਤਿ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਪਚ੍ਛਿਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਵ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ‘‘ਠਪਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਪਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਹਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੁਪਗਚ੍ਛਤਿ. ਪੁਰਿਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਪਰਿਹਰਣੇਨ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਠਪਿਤਾਤਿ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਠਪਨਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਪਨ ਇਮਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਂ, ਅਞ੍ਞਦੀਪਵਾਸੀਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਪਨਯਨਸ੍ਸ, ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਭਾਸਾਰੋਪਨਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਇਸ੍ਸਰਿਯਤ੍ਤਾ ਮਹਿਨ੍ਦੋਤਿ ਰਾਜਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਨਾਮਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾ ਨਾਮ ਅਨੇਕਕ੍ਖਰੇਹਿ ਏਕਤ੍ਥਸ੍ਸਾਪਿ ਵੋਹਰਣਤੋ ਪਰੇਸਂ ਵੋਹਰਿਤੁਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾ ਕਞ੍ਚੁਕਸਦਿਸਾ ਸੀਹਲ਼ਾਨਂ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣਾ ਭਾਸਾ.

ਏਵਂ ਹੋਤੁ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯ, ਅਧੁਨਾ ਕਰਿਯਮਾਨਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਕਥਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤੋ ਮੂਲਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਅਨਾਰੋਪਿਤਭਾਵੇਨ ਨਿਰਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਤੇਨ ਅਯਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਮਾਰੋਪਿਤਾਯ ਮੂਲਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਪਨਯਨਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਗਙ੍ਗੋਦਕੇਨ ਯਮੁਨੋਦਕ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਮਨੋਰਮ’’ ਮਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ‘‘ਭਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਦੀਪਕਾਨਿ ਵਿਸੇਸਨਾਨਿ. ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਮਨਂ ਰਮਯਤੀਤਿ ਮਨੋਰਮਾ. ਤਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥਮੇਤਾਯ, ਤਨੀਯਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਵਰੀਯਤਿ, ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਤਾਰੇਤਿ, ਨਾਨਾਤ੍ਥਵਿਸਯਂ ਵਾ ਕਙ੍ਖਂ ਤਰਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਤਨ੍ਤਿ, ਪਾਲ਼ਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਨਯਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਗਤਿਯਾ ਛਵਿਂ ਛਾਯਂ ਅਨੁਗਤਾਤਿ ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾ. ਅਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਸਨ੍ਤਰਸਂਕਿਣ੍ਣਦੋਸਵਿਰਹਿਤਤਾਯ ਵਿਗਤਦੋਸਾ, ਤਾਦਿਸਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਂ –

‘‘ਸਾ ਮਾਗਧੀ ਮੂਲਭਾਸਾ, ਨਰਾ ਯਾਯਾ’ਦਿਕਪ੍ਪਿਕਾ;

ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਚਸ੍ਸੁਤਾਲਾਪਾ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਚਾਪਿ ਭਾਸਰੇ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਭਾਸਂ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਲਿਖਨਵਸੇਨ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਦਦੋਸਾਭਾਵਮਾਹ.

ਸਮਯਂ ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਮਵਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਦੋਸਾਭਾਵਮਾਹ. ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇ ਥੇਰਵਾਦਾਪਿ ਇਧ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਕੇਸਂ ਪਨ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਥੇਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਏਤੇਨ ਰਾਹੁਲਾਚਰਿਯਾਦੀਨਂ ਜੇਤਵਨਵਾਸੀਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸੀਨਿਕਾਯਾਨਂ ਸਮਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਥਿਰੇਹਿ ਸੀਲਸੁਤਝਾਨਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਥੇਰਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਥੇਰਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੨). ਅਪਿਚ ਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਥਿਰਕਰਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ. ਯਥਾਹ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ –

‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਅਹਿਂਸਾ ਸਂਯਮੋ ਦਮੋ;

ਸ ਵੇ ਵਨ੍ਤਮਲੋ ਧੀਰੋ, ‘ਥੇਰੋ’ਇਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੨੬੦);

ਤੇਸਂ. ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਆਗਤਾ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਥੇਰਵਂਸੋ, ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਜ੍ਜਲਨਤੋ ਤਂ ਪਕਾਰੇਨ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਪਦੀਪਸਦਿਸਾਤਿ ਥੇਰਵਂਸਪਦਿਪਾ. ਵਿਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਨਿਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਗਣ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖੀਲਮਦ੍ਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨੀਕਥਾ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਸਣ੍ਹੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸਯਂ ਞਾਣਂ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਛੇਕੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ. ਮਹਾਮੇਘਵਨੇ ਠਿਤੋ ਵਿਹਾਰੋ ਮਹਾਵਿਹਾਰੋ, ਯੋ ਸਤ੍ਥੁ ਮਹਾਬੋਧਿਨਾ ਵਿਰੋਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਸਨਸੀਲਾ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ, ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਸਮਯਂ ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਿਥੇਰਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤੋ, ਤਤੋਯੇਵ ਅਵਿਪਰਿਤੋ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਸਮਯਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭੂਤਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਭਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਕਤ੍ਥ ਵੁਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਆਭਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਕਭਾਵਤੋ ਚ ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਧੁਜਨਤੋਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਵਾਸੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਸੁਕਰਤਾਯ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਮੇਵ, ਅਪਿ ਤੁ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਸਾਸਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹਿ ਠਿਤਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਠਿਤਿ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਤੇਸਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਪਨ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ, ਤਦਤ੍ਥੇਨ ਚ ਚਿਰਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਚ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਦਤ੍ਥੋਪਿ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਵਿਪਰੀਤਸ੍ਸ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਯਭਾਵਮੁਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਸੁਨੀਤੋ, ਇਮੇ ਖੋ…ਪੇ… ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੨੧).

ਏਵਂ ਪਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਮਹਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਗਨ੍ਥਗਰੁਕਭਾਵਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਮਾਹ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਤਂ ਵਿਚਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਦਟ੍ਠਕਥਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਦੇਕਦੇਸਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਥਿਕਾਨਂ ਉਪਦੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਧਮ੍ਮੇ ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਕਥਾਤਿ ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸੀਲਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ. ਧੁਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਙ੍ਗਾਦਯੋ ਤੇਰਸ ਕਿਲੇਸਧੁਨਨਕਧਮ੍ਮਾ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਯੋਗਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨਾਮਾਨਿ ਧਮ੍ਮਜਾਤਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਤਿਂ ਸੇਵ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਾਗਤਾਨਿਪਿ ਦ੍ਵੇਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਰਿ ਯਾਵਿਧਾਨਸਹਿਤੋਤਿ ਰਾਗਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਾਦਿਵਿਧਾਨੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਝਾਨਂ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਤਦਪਿ ਉਭਯਂ ਝਾਨਮੇਵ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਾਨਂ ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੫੧) ਆਗਤਨਯੇਨ ਏਕਵਿਧਾਦਿਨਾ ਭੇਦੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਕਲਯਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ, ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਂ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਕਲਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਰਿਯਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਭਾਵਸਾਧਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਰਿਯਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ. ਅਵਿਤਥਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਰਣੀਯਤ੍ਤਾ, ਅਵਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਾਨਿ, ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਮੁਪਕਾਰਕਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾ ਤਥਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਸ੍ਸ ਚ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤਾਯ ਨਿਪੁਣਾ, ਏਕਤ੍ਤਾਦਿਨਯਸਹਿਤਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨਿਪੁਣਨਯਾ’’ਤਿ. ਪਦਤ੍ਤਯਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦੇਸਨਾਯ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀਸੁ ਆਗਤਨਯਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਵਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਨ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾ. ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਪਾਯੋ ਤਂਤਦਤ੍ਥਾਨਂ ਅਵਬੋਧਸ੍ਸ, ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ. ਪਬਨ੍ਧੋ ਵਾ ਦੀਘਭਾਵੇਨ ਪਕਤਿਮਗ੍ਗਸਦਿਸਤ੍ਤਾ, ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਇਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਸਮਾਪਨੇ ਯਥਾਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਨਾਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ. ਪਦਤ੍ਥਸਂਕਿਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਸੇਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ ਵਾ ਏਤਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਤੋ. ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਂ, ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨ ਪਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਇਧ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਕਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਚਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚ ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਵਮ੍ਪਿ ਏਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਆਗਮਾਨਮਤ੍ਥਂ ਨ ਪਕਾਸੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਸਬ੍ਬੋਪੇਸੋ ਇਧ ਵਿਚਾਰਿਤਬ੍ਬੋਯੇਵਾਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ਤਥਾ ਅਵਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਗਮਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣੇ, ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਆਗਮੇਸੁ. ਯਥਾਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਯਂ ਯਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਦੇਸਿਤਾਨੁਰੂਪਂ ਵਾ. ਅਪਿ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਕੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਯਂ ਯਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਭਾਸਿਤਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਮਿਨਾਵ ਕਾਰਣੇਨ, ਇਦਮੇਵ ਵਾ ਕਾਰਣਂ ਮਨਸਿ ਸਨ੍ਨਿਧਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਏਸਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਤਿ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਤਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਞਾਣੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ. ਏਤਾਯਾਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਨਾਮ ਏਤਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਗਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨੀਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਚ ਤਦਵਸੇਸਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਾਗਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਾਧਾਰਣਾ ਸਮਾਨਾਪਿ ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮੇਵ ਆਗਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਇਤਿ ਸੋਲ਼ਸਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਵਿਧੇਨ ਨਯੇਨ ਪਣਾਮਾਦਿਕਂ ਪਕਰਣਾਰਮ੍ਭਵਿਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਵਿਭਾਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ ਸੁਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਸੁਵਿਞ੍ਞਾਪਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸ ਆਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਸੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਂ ਵਿਭਾਗੋਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਦੀਘਾਗਮਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ਯੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ. ਏਵਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਦਿਸੋਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦੂਰਵਚਨਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਵਿਯ ‘‘ਦੀਘਾਗਮਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਸਨ੍ਨਵਚਨਮ੍ਪਿ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਂ ਵਿਯ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਸਮ੍ਮੁਖਂ ਵਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਂ ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਵਿਰੋਧਨਤੋ. ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਵਗ੍ਗੋ. ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਨਿਦਾਨਮਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿਭਾਵੋ ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਆਗਮੇਸੁ ਦੀਘਾਗਮੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇਵ ਵਚਨਕ੍ਕਮਮਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਅਪਿਚ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਤ੍ਤਾ ਦੀਘਾਗਮੋਵ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਸਦ੍ਧਾ ਹਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੀਜਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਬੀਜਂ ਤਪੋ ਵੁਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯੭; ਸੁ. ਨਿ. ੭੭). ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਤਾ ਚਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯੇਵ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਕਤਿਪਯਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹਤਾਯ ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਪਰਿਮਾਣਤਾਯ ਚ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਸੁਖਤੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ, ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਭਾਣਵਾਰਪਰਿਮਾਣੋ ਚ. ਸੀਲਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਪਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਆਦਿ ਸੀਲਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਹ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੬੯). ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਕਥਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਸ੍ਸ ਨਿਰਵਸੇਸਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਜਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਪਿਟਕੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸਦਿਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬਂ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਿਦਾਨਂ ਪਨ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਕਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇਤਿ ਪਨ ਕਾਲਨ੍ਤਿ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਾਨਿ ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ’’ਤਿ ਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਤਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ਯਸ੍ਸਂ ਵਾ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤ੍ਤਾ ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯਪਿ ਇਧ ਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਚੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ…ਪੇ… ਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾਤਿ ਏਤੇਨ ਨਨੁ ਸਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਤਨ੍ਤਿਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਧ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯਦਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਤਾ ਚ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਾਲੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਨਿਦਾਨ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਪਨ ਏਤੇਨ ਨਿਦਾਨਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਤਾ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਰਿਹਰਤਿ. ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਚੇਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿ, ਏਸਾ ਚ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਉਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥੋ ਵਾ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ, ਉਪਞ੍ਞਾਸੋਤਿ ਚ ਵਾਕ੍ਯਾਰਮ੍ਭੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਗਨ੍ਥਕਾਰਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਪਰਂ ਵਤ੍ਤੁਮਾਰਭਨ੍ਤਾਨਂ ਚ-ਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ. ਯਂ ਪਨ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ ਟੀ. ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ), ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਦਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਦਿ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਚ-ਕਾਰੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋਯੇਵ ਪਠਮਸਦ੍ਦੇਨੇਵ ਅਞ੍ਞਾਸਂ ਦੁਤਿਯਾਦਿਸਙ੍ਗੀਤੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯਾਦਿਮੁਪਾਦਾਯ ਹਿ ਪਠਮਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਦੀਘਾਦਿਮੁਪਾਦਾਯ ਰਸ੍ਸਾਦਿਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਵਿਯ. ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਾਯਨਂ ਕਥਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਏਤੇਨ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਠਪਿਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਪੂਜਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਮਹਤੀ ਸਙ੍ਗੀਤਿ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਪਠਮਾ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਸਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾਵਾਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥਾਰੁਲ਼੍ਹਮਤ੍ਤੇਨ ਇਧ ਸੋਤੂਨਂ ਨਿਦਾਨਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਰੁਚਿਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਵਿਦਿਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਤਦਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪਵਤ੍ਤਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸਰਣਾਦਿਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਭੂਤਾਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਭਗਵਤੋ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੋਧੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨ ੧; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ; ਉਦਾਨ ਅਟ੍ਠ. ੧੮) ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਲੋਮਨਤੋ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾ ਕਿਰਿਯਾਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਵਿਨਯਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵਾਸਨਾਭਾਗਿਯਮੇਵ ਜਾਤਂ, ਨ ਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ, ਨ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਤਪੁਸ੍ਸਭਲ੍ਲਿਕਾਨਂ ਸਰਣਦਾਨਂ ਵਿਯ. ਏਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇਵ ਮਰਿਯਾਦਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਣਾ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨਪੇਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਚਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਞਾਯੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿਪਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ –

‘‘ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਚਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਚਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੪੦, ੪੧).

ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਤਥਾ. ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪਵਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਮ, ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਫਲਾਧਿਗਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੫.੧੦੮੧-੧੦੮੮; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੪੦). ਇਧ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਯਾਵਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਸੁਭਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਵਿਨਯਨਂ ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਭਿਵਿਧਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋਯੇਵ ਵਿਨੇਸੀਤਿ. ਕਤਂ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਂ ਯੇਨਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚੇ ਭਗਵਤਿ ਲੋਕਨਾਥੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਸੇਸਿਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸਾਵਕੇਹਿ ਵਿਨੀਤਾਪਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਭਗਵਤਾਯੇਵ ਵਿਨੀਤਾ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾਵਕਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਚ ਨ ਤਾਵ ਵਿਨੀਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚੇ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਤੇਸਂ ਵਿਨਯਨੁਪਾਯਸ੍ਸ ਸਾਵਕੇਸੁ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਪਾਪਿਮ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਵ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਾਵਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨੀਤਾ ਵਿਸਾਰਦਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਧਮ੍ਮਧਰਾ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮; ਉਦਾ. ੫੧).

‘‘ਕੁਸਿਨਾਰਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਦੇਸਕਾਲਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਗਾਹਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਲੋਕੇ ਜਾਤਸਂਵਦ੍ਧਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਸੁਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚਰਿਮਭਵੇ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਗਰਂ ਕੁਸਹਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਸਂ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਮਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕੁਸਿਨਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਉਪਵਤ੍ਤਨੇ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਸਾਲਵਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਉਪਵਤ੍ਤਨਭੂਤੇ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਨਂ ਸਾਲਵਨੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਾਲਵਨਂ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਿਤੁਕਾਮਾ ਉਯ੍ਯਾਨਤੋ ਉਪਚ੍ਚ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਉਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਯਂ ਥੂਪਾਰਾਮੋ, ਏਵਂ ਤਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਕੁਸਿਨਾਰਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਥੂਪਾਰਾਮਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਨਮਗ੍ਗੋ ਪਾਚੀਨਮੁਖੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਉਯ੍ਯਾਨਤੋ ਸਾਲਪਨ੍ਤਿ ਪਾਚੀਨਮੁਖਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ‘‘ਉਪਵਤ੍ਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਤਂ ਸਾਲਵਨਮੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਉਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਂ ਜਾਤਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਮਕਸਾਲਾਨਮਨ੍ਤਰੇਤਿ ਯਮਕਸਾਲਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ ਭਗਵਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੀਸਭਾਗੇ ਏਕਾ ਸਾਲਪਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਪਾਦਭਾਗੇ ਏਕਾ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਕੋ ਤਰੁਣਸਾਲੋ ਸੀਸਭਾਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਪਾਦਭਾਗਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਮਕਸਾਲਾਨਮਨ੍ਤਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਯਮਕਸਾਲਾ ਨਾਮ ਮੂਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਟਪਪਤ੍ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਿਬ੍ਬੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸਾਲਾ’’ਤਿਪਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾ ਇਤਿ ਚਨ੍ਦੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਤਿਯਾ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਦਾ ਸਬ੍ਬਕਲਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਏਵ ਮਾਤਿ ਪੁਣ੍ਣਮਾ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਮੋ ਸਿਵੋ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਚੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਤਭਾਸਾਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਓਕਾਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਵਾਚਕ ਮ-ਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਵਿਸਾਖਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣਮਾ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮੋ, ਸੋਯੇਵ ਦਿਵਸੋ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਪਚ੍ਚੂਸਤਿ ਤਿਮਿਰਂ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੂਸੋ, ਪਤਿ-ਪੁਬ੍ਬੋ ਉਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਰੁਜਾਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਸੋਯੇਵ ਸਮਯੋਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਕਾਲਵਿਸੇਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇ ਈਦਿਸੇ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਸਮਯੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਉਪਾਦੀਯਤੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹੀਤਿ ਉਪਾਦਿ, ਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਂ. ਸੋ ਪਨ ਉਪਾਦਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨੇ ਅਨੋਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਇਧ ਖਨ੍ਧਮਚ੍ਚੁਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨੇ ਓਸ੍ਸਟ੍ਠੋਨ ਸੇਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਉਪਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸੇਸੋ, ਉਪਾਦਿਸ੍ਸ ਵਾ ਸੇਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਤਂ ਸਭਾਵਧਾਰਣਤੋ ਧਾਤੁ ਚਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਯਾ ਹਿ ਕਾਰਣਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਚਾਯਂ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਮਂ ਪਕਾਰਂ ਭੂਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਲਕ੍ਖਣੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯਾ’’ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਵ ਵਿਸੇਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤਂ ਭਗਵਾ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਸਹਚਰਣਤੋ. ਤਂਸਹਚਰਣੇਨ ਹਿ ਭਗਵਾਪਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਮਂ ਪਕਾਰਂ ਪਤ੍ਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਲਕ੍ਖਣੇ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਿਰਿਯਾਯ ਤਤਿਯਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਤਿ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨੇਨ ਪਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੧੨). ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭੂਤਾਯਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਉਪਡ੍ਢੁਲ੍ਲਿਖਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹੀਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਵਚਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਤੁਲ੍ਲਿਖਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨) ਏਸਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇਤਿ ਜੇਟ੍ਠਮਾਸਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮੀਦਿਵਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਨ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ, ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਸੇਸਨਂ ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਸ੍ਸ ਕਾਲਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਵਿਸੇਸਨਭਾਵਤੋ. ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸਤੋ ਹਿ ਪੁਰਿਮਤਰਦਿਵਸੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਮਾਗਮਨਮਤ੍ਤੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਪਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨੀਯਂ. ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ. ਸੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘੋ ਕਿਂ ਪਰਿਮਾਣੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਮੇਵੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਸਮਾਸੋ ਚ ਤਦ੍ਧਿਤੋ ਚ, ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥੇਸੁ ਵਿਸੇਸਕਾ;

ਪਸਿਦ੍ਧਿਯਨ੍ਤੁ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਤੇਲਂ ਸੁਗਤਚੀਵਰਂ.

ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਮਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਮੇਵੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਚ ਏਦਿਸੇਸੁ ਸਮਾਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਸਦ੍ਦਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞਪਦਨ੍ਤਰਾਭਾਵੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਿਯ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸ ਗਮਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦੇ ਅਵਯਵੀਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਥੇਰਸਦ੍ਦੇਤਿ. ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤ੍ਤਕਾਤਿ ਗਣਨਪਥਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੇਲ਼ੁਵਗਾਮੇ ਵੇਦਨਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾਹੁ –

‘‘ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖਵੋ;

ਥੇਰੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਵ, ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ ਤਦਾ ਅਹੂ’’ਤਿ.

ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਮਹਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ’’ਤਿ ਉਰੁਵੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਨਦੀਕਸ੍ਸਪੋ ਗਯਾਕਸ੍ਸਪੋ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਇਮੇ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕੇ ਥੇਰੇ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਤ੍ਤ ਅਹਾਨਿ ਸਮਾਹਟਾਨਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ. ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਮਾਸਜਾਤੋ’’ਤਿ, ਅਨ੍ਤਤ੍ਥਅਞ੍ਞਪਦਸਮਾਸੋਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਸੁਭਦ੍ਦੇਨ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਭਦ੍ਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਮਤ੍ਤਂ, ਵੁਡ੍ਢਕਾਲੇ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ਸੁਭਦ੍ਦਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦੀਹਿ ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਕਰੋਤਿ. ‘‘ਅਲਂ ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਵਾਯ ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਦਿਟ੍ਠਆਜੀਵਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਨਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਏਵਮਾਹਾਤਿ? ਭਗਵਤਿ ਆਘਾਤੇਨ. ਅਯਂ ਕਿਰੇਸੋ ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਗਤੇ ਆਤੁਮਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ (ਮਹਾਵ. ੩੦੩) ਨਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕੋ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਭਗਵਤਿ ਕੁਸਿਨਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਤੁਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ‘‘ਭਗਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਗਤਕਾਲੇਯਾਗੁਦਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਾਮਣੇਰਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੇ ਦ੍ਵੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਏਤਦਵੋਚ ‘‘ਭਗਵਾ ਕਿਰ ਤਾਤਾ ਆਤੁਮਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਾਤਾ, ਖੁਰਭਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਵਾ ਪਸਿਬ੍ਬਕੇਨ ਵਾ ਅਨੁਘਰਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਥ, ਲੋਣਮ੍ਪਿ ਤੇਲਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਮ੍ਪਿ ਖਾਦਨੀਯਮ੍ਪਿ ਸਂਹਰਥ, ਭਗਵਤੋ ਆਗਤਸ੍ਸ ਯਾਗੁਦਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਂਸੁ. ਅਥ ਭਗਵਤਿ ਆਤੁਮਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਭੁਸਾਗਾਰਕਂ ਪਵਿਟ੍ਠੇ ਸੁਭਦ੍ਦੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਮੇ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੂਪਕਰਣਾਨਿ ਗਾਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰੇ ਉਦ੍ਧਨਾਨਿ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਕਾਲ਼ਕਂ ਕਾਸਾਵਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਤਾਦਿਸਮੇਵ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਦਂ ਕਰੋਥ, ਇਦਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਭੋਜ੍ਜਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਸਿ. ਭੋਜ੍ਜਯਾਗੁ ਨਾਮ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤਬ੍ਬਯਾਗੁ, ਤਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਿਮਧੁਫਾਣਿਤਮਚ੍ਛਮਂਸਪੁਪ੍ਫਫਲਰਸਾਦਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਾਦਨੀਯਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਵਿਸਤਿ. ਕੀਲ਼ਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਸੀਸਮਕ੍ਖਨਯੋਗ੍ਗਾ ਹੋਤਿ ਸੁਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਾ.

ਅਥ ਭਗਵਾ ਕਾਲਸ੍ਸੇਵ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਆਤੁਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ. ਅਥ ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ ‘‘ਭਗਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਤਿ, ਤਯਾ ਕਸ੍ਸ ਯਾਗੁ ਪਟਿਯਾਦਿਤਾ’’ਤਿ. ਸੋ ਯਥਾਨਿਵਤ੍ਥਪਾਰੁਤੇਹੇਵ ਤੇਹਿ ਕਾਲ਼ਕਕਾਸਾਵੇਹਿ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਦਬ੍ਬਿਞ੍ਚ ਕਟਚ੍ਛੁਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਯ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ ਯਾਗੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤੋ ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੩੦੪) ਆਗਤਨਯੇਨ ਭਗਵਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸੁਤ੍ਵਾ ਚ ਤਂ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਮਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਖੁਰਭਣ੍ਡਪਰਿਹਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭੋਜਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੇਹੇਵ ਵੀਤਿਨਾਮਿਤਾ, ਇਦਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਂ ਇਮਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਾਨਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਪਾਯੇਸ੍ਵੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਪੇਥ ਮਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਅਗਮਾਸਿ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨਾਪਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹਿਤਂ. ਸੁਭਦ੍ਦੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹਿਣ੍ਡਤਿ, ਸਚੇ ਨ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸ, ਪਕ੍ਕਾਹਾਰੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਚਿਰਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਇਦਞ੍ਚ ਮਮ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਨ ਨਾਸਿਤਂ, ਅਹਿਤਕਾਮੋ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲੇ ਧਰਮਾਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਏਵਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਸਚੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਾਮਿ, ਮਮਂਯੇਵ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਜ੍ਜ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਵਿਯ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਏਵਮਾਹ. ਥੇਰੋ ਪਨ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਹਦਯੇ ਪਹਾਰਂ ਵਿਯ, ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਤਿਤਸੁਕ੍ਖਾਸਨਿਂ ਵਿਯ (ਸੁਕ੍ਖਾਸਨਿ ਵਿਯ ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੨੩੨) ਮਞ੍ਞਿ, ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋ ਚਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ, ਅਜ੍ਜਾਪਿਸ੍ਸ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਰੀਰਂ ਧਰਤਿਯੇਵ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਭਗਵਤਾ ਆਰਾਧਿਤਸਾਸਨੇ ਨਾਮ ਏਵਂ ਲਹੁਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਾਪਂ ਕਸਟਂ ਕਣ੍ਟਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਲਂ ਖੋ ਪਨੇਸ ਪਾਪੋ ਵਡ੍ਢਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏਵਰੂਪੇ ਸਹਾਯੇ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨਂ ਓਸਕ੍ਕਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋ ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਇਮਂ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਇਧੇਵ ਪਿਲੋਤਿਕਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਛਾਰਿਕਾਯ ਓਕਿਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇਵ ਸਾਵਕਾ ਵਿਵਦਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਧਿਵਾਸੇਮਿ ਤਾਵ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਸਦਿਸੋ, ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਾਤੇਨ ਪਹਟਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਯਤੋ ਵਾ ਤਤੋ ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਏਵਰੂਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਵਿਨਯੇ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਏਕੋ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰਾ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਭੂਮਨ੍ਤਰਾਨਿ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਮੂਲੇ ਨਟ੍ਠੇ ਪਿਸਾਚਸਦਿਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਦਲ਼੍ਹਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਵਿਯ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਤਦਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਮਯ੍ਹਂ ਤੀਣਿ ਗਾਵੁਤਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਤੀਹਿ ਓਵਾਦੇਹਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੯, ੧੫੦, ੧੫੧) ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਕਾਸਿ, ਕਾਯਤੋ ਚੀਵਰਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸਿ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਕਲਸਾਸਨਰਤਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸਿ, ਮਾਦਿਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੇ ਅਯਂ ਪਾਪੋ ਸਾਸਨੇ ਵਡ੍ਢਿਂ ਮਾ ਅਲਤ੍ਥ, ਯਾਵ ਅਧਮ੍ਮੋ ਨ ਦਿਪ੍ਪਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਪਟਿਬਾਹਿਯ੍ਯਤਿ, ਅਵਿਨਯੋ ਨ ਦਿਪ੍ਪਤਿ, ਵਿਨਯੋ ਨ ਪਟਿਬਾਹਿਯ੍ਯਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਨ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਨ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਵਿਨਯਵਾਦਿਨੋ ਨ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਨਯਵਾਦਿਨੋ ਨ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਹੋਨਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਥੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਥਾਯਂ ਪਾਪੋ ਸਯਮੇਵ ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਨ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸਨਂ ਇਦ੍ਧਞ੍ਚੇਵ ਫੀਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸੋ ‘‘ਏਵਂ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍ਵਾ ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਲਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਂ, ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਵੁਸੋਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪਤਿ. ਮਾ ਸੋਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲਵਸੋਕੇਨ ਮਾ ਸੋਕਮਕਤ੍ਥ. ਮਾ ਪਰਿਦੇਵਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾਚਾਯ ਮਾ ਵਿਲਾਪਮਕਤ੍ਥ. ‘‘ਪਰਿਦੇਵਨਂ ਵਿਲਾਪੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸੋਚਨਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸੁਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨ ਮਹਾਸਮਣੇਨਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਸ੍ਮਾਵਚਨਸ੍ਸ ਵਾ ਨਾਬ੍ਯਪ੍ਪਦੇਸੋ. ‘‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ’’ਤਿ ਪਦੇ ਪਨ ਕਤ੍ਤਰਿ ਤਤਿਯਾਵਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਉਭਯਾਪੇਕ੍ਖਞ੍ਹੇਤਂ ਪਦਂ. ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਚ ਹੋਮਾਤਿ ਤਂਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ, ‘‘ਤਦਾ’’ਤਿ ਸੇਸੋ. ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ ਵਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ, ਅਹੁਮ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਕੋਧਾਦਿਵਸੇਨ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਂ;

ਞਾਣਮੋਹਿਤਭਾਰਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਸਞ੍ਞਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ);

ਅਞ੍ਞਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਈਦਿਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਤ੍ਥੇਰਪ੍ਪਮੁਖਗਣਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਠਾਨਂ, ਹੇਤੁ. ਖੋਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇ. ਪਨਾਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇ, ਏਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵ, ਨੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ, ਯੇਨ ਠਾਨੇਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਦੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਪਾਪੇਨ ਲਾਮਕੇਨ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂ. ਅਤੀਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕਂ ਯਥਾ ‘‘ਬਹੁਕਤ੍ਤੁਕੋ’’ਤਿ. ਪਧਾਨਂ ਵਚਨਂ ਪਾਵਚਨਂ. ਪਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਪਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ, ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਵਦਤੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਲਜ੍ਜਿਪਕ੍ਖਂ. ‘‘ਯਾਵ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਸਾਸਨਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ, ਸਾਧਕਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪਦਮਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਵ ਚ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇਨ ਭਗਵਤਾ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਗਮਵਸੇਨ ਦਲ਼੍ਹਿਜੋਤਕੋ. ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਦੇਸਿਤੋ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਚ. ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪਨਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇ ਠਪਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਵਿਨਯੋਪਿ ਦੇਸਿਤੋ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਚ. ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪਨਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਠਪਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰਿਯਾਦ੍ਵਯੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੋਤਿ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ. ਮਮਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਮਮ ਅਚ੍ਚਯਕਾਲੇ. ‘‘ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਹਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਵਾ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਮਮ ਅਚ੍ਚਯਹੇਤੁ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੧੬). ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥਸਾਧਕਂ ਯਥਾ ‘‘ਨੇਤ੍ਤੇ ਉਜੁਂ ਗਤੇ ਸਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੦.੯੦, ੯੩). ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਮਯਾ ਵੋ ਠਿਤੇਨੇਵ ‘‘ਇਦਂ ਲਹੁਕਂ, ਇਦਂ ਗਰੁਕਂ, ਇਦਂ ਸਤੇਕਿਚ੍ਛਂ, ਇਦਂ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਂ, ਇਦਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਇਦਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਂ, ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਯਂ ਗਣਸ੍ਸ, ਅਯਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤਾਵਸੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰੋ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੋ ਮਹਾਵਿਨਯੋ ਨਾਮ ਦੇਸਿਤੋ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਵੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਵੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੁਸਾਸਨਤੋ. ਠਿਤੇਨੇਵ ਚ ਮਯਾ ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ ਤਂਤਂਚਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸਾਸਨਤੋ, ਠਿਤੇਨੇਵ ਚ ਮਯਾ ‘‘ਇਮੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੧੬), ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਨਵ ਹੇਤੂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ, ਸਤ੍ਤ ਫਸ੍ਸਾ, ਸਤ੍ਤ ਵੇਦਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਤ੍ਤ ਚੇਤਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਲੋਕਿਯਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ’’ਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਞਾਯਮਾਨਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਸਮ੍ਬੋਧਾਵਹਤ੍ਤਾ. ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋ ਯਾਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ‘‘ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਨਿਕਾਯਾ, ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਮਹਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਏਕੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਪਨਿਦਾਨਿ ਏਕੋਵ ਓਵਦਾਮਿ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਓਵਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਓਵਾਦਾਨੁਸਾਸਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋਤਿ.

ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ. ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਮਿਤੁਮਲਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ, ਅਦ੍ਧਾਨਗਾਮਿ ਅਦ੍ਧਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਰਂ ਠਿਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਇਦਂ ਸਾਸਨਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਯਦਿ ਪਨਾਹਂ ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਂ, ਸਾਧੁ ਵਤਾਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਵਿਸੇਸਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤਨਾਕਾਰਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਞ੍ਚਾਹਂ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਞ੍ਚਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ, ਤੇਨ ‘‘ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਗ੍ਗਹਣਂ, ਪਸਂਸਨਞ੍ਚ ਪਰਾਮਸਤਿ. ‘‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪਨ ਵਚਨਂ ਭਗਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਙ੍ਘਾਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਵਣ੍ਣੇਨ ਪਾਣਿਨਾ ਅਨ੍ਤਨ੍ਤੇਨ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਆਹ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ –

‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ ਆਵੁਸੋ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਂ ‘ਇਧ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ ਨਿਸੀਦਤੁ, ਯਂ ਮਮਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਖੋ ਆਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ, ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਮਂ ਆਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ ‘ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤ੍ਯਾਯਂ ਕਸ੍ਸਪ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟੀ’ਤਿ. ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ. ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਕਸ੍ਸਪ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ. ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ. ਸੋ ਖ੍ਵਾਹਂ ਆਵੁਸੋ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦਾਸਿਂ, ਅਹਂ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪).

ਤਤ੍ਥ ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤ੍ਯਾਯਨ੍ਤਿ ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤੇ ਅਯਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹਾਤਿ? ਥੇਰੇਨ ਸਹ ਚੀਵਰਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤੁਕਾਮਤਾਯ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤੁਕਾਮੋ ਜਾਤੋਤਿ? ਥੇਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤੁਕਾਮਤਾਯ. ਕਿਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਪਨਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਨ ਚਿਰਂ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ‘ਕਸ੍ਸਪੋ ਪਨ ਵੀਸਵਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕੋ, ਸੋ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣਿਗੁਹਾਯਂ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਮ ਸਾਸਨਂ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਨਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ, ਏਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸੁਸ੍ਸੁਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮਾਹ. ਥੇਰੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਵਾ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵਣ੍ਣੇ ਕਥਿਤੇ ‘‘ਇਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਕਸ੍ਸਪਾਤਿ ਕਸ੍ਸਪ ਤ੍ਵਂ ਇਮਾਨਿ ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਪਾਰੁਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਵਦਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਨ ਕਾਯਬਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਰਣਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਵਮਾਹ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਹਂ ਇਮਂ ਚੀਵਰਂ ਪੁਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਦਾਸਿਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਆਮਕਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਸੁਸਾਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤੇਹਿ ਪਾਣਕੇਹਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ ਤੇ ਪਾਣਕੇ ਵਿਧੁਨਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਅਰਿਯਵਂਸੇ ਠਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਇਮਂ ਚੀਵਰਂ ਗਹਿਤਦਿਵਸੇ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਮਹਾਪਥਵੀ ਮਹਾਵਿਰਵਂ ਵਿਰਵਮਾਨਾ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਆਕਾਸਂ ਤਟਤਟਾਯਿ, ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਦੇਵਤਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਂਸੁ, ਇਮਂ ਚੀਵਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਜਾਤਿਪਂਸੁਕੂਲਿਕੇਨ ਜਾਤਿਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਜਾਤਿਏਕਾਸਨਿਕੇਨ ਜਾਤਿਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ. ਥੇਰੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਅਤਕ੍ਕਯਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਮੇਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਸੁਗਤਚੀਵਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਸਿਂ. ਏਵਂ ਪਨ ਚੀਵਰਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੇਰੇਨ ਪਾਰੁਪਿਤਚੀਵਰਂ ਭਗਵਾ ਪਾਰੁਪਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਚੀਵਰਂ ਥੇਰੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਹਾਪਥਵੀ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਨ੍ਨਦਨ੍ਤੀ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ.

ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨੀਤਿ ਮਤਕਲ਼ੇਵਰਂ ਪਰਿਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਛਡ੍ਡਿਤਾਨਿ ਤੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤੇ ਕਿਮੀ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਾਣਵਾਕਮਯਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀਵਰਾਨਿ. ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਵਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਕਮੇਵ ਤਂ ਚੀਵਰਂ, ਅਨੇਕਾਵਯਵਤ੍ਤਾ ਪਨ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਕਾਮਾਚਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਕਸ੍ਸਪ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨਾਞ੍ਞੇਨ. ਨ ਹਿ ਕੇਵਲਂ ਸਦ੍ਦਤੋਯੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਅਤ੍ਥਪਕਰਣਾਦਿਨਾਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ – ਸਦ੍ਦਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ‘ਚੀਵਰੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾ’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਸ ਯੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਦੂਰਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਂ;

ਅਤ੍ਥਤੋ ਹ੍ਯਸਮਾਨਾਨਂ, ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਮਕਾਰਣਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨੀਯਂ. ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਸਹਾਦਿਯੋਗਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ. ਸਮਾਨਂ ਧਾਰਣਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣੋ, ਤਾਦਿਸੋ ਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੋ, ਤੇਨ. ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨ ਚ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨ ਚ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਇਦਾਨਿ –

‘‘ਅਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਾਵਦੇ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਯਾਵਦੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੨) –

ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪਭੇਦੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਤ੍ਥਾਯ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੧) ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਮਿਮਂ ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ, ਆਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਾਵਦੇਵ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ਮਜ੍ਝਿਮਗਣ੍ਠਿਪਦੇ, ਚੂਲ਼ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚ ‘‘ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਾਵਦੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਾਵਦੇ ਆਕਙ੍ਖਾਮੀਤਿ ਯਾਵਦੇਵ ਇਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨.੧੫੨) ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਂ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਯਾਵਦੇਵਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ‘ਯਾਵਦੇ’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਯਾਵਦੇਵਾ’’ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਿ ਚ ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਵਿਹਰਿਤੁਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰਂ ਵੋਹਰਿਤੁਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰਂ ਵੋਹਰਾਮੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਠਾਨੇ ਚ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਯਥਾਲਾਭਨਯੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਤ੍ਤਕੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰੇ ਵਾ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰਾਮਿ ਚੇਵ ਵੋਹਰਾਮਿ ਚ, ਤਥਾ ਕਸ੍ਸਪੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਯਾਵਦੇਤਿ ‘ਯਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਰਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਭਿਞ੍ਞਾਠਾਨੇ ਚ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਸ੍ਸ ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ‘ਯਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੇਸਾਭਿਞ੍ਞਾਠਾਨੇ ਕਰਣਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਯਮਤ੍ਥੋ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਦੁਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਭੇਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾ ਨਾਮ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਵਂਸਞ੍ਞਿਤਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਸਹ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਯੋ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਚੇਤ੍ਥ ਆਦਿਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਤ੍ਤਾ. ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਭੂਤਾਨਂ, ਉਤ੍ਤਰੀਨਂ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਝਾਯੀਨਞ੍ਚੇਵ ਅਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ. ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਨਾ ਭਾਵਨਾਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਪਕਤਿਯਾਵ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵਾਵਹਨਤੋ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਨ ਝਾਨਾਦਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ, ਯਤ੍ਤਕੇ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੇ, ਯਤ੍ਤਕਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਚ ਵਲ਼ਞ੍ਜੇਮਿ, ਤਥਾ ਕਸ੍ਸਪੋਪੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਮਸਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪਨੇਨ. ਅਨੇਕਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਠਪਨਂ, ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਸੇਸਭਾਵੇਨ ਏਕਨ੍ਤਸਮਟ੍ਠਪਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਞ੍ਚ ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਸਂਸਾਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗਵਾ ਵਿਯ ਦੇਵਸਿਕਂ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਵਲ਼ਞ੍ਜੇਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ –

‘‘ਓਵਦ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਕਰੋਹਿ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ, ਅਹਂ ਵਾ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦੇਯ੍ਯਂ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ. ਅਹਂ ਵਾ ਕਸ੍ਸਪ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ’’ਤਿ –

ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਮਕਾਸਿਯੇਵਾਤਿ.

ਤਥਾਤਿ ਰੂਪੂਪਸਂਹਾਰੋ ਯਥਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਤਥਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ. ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾਤਿ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਪਾਣਿਂ ਆਕਾਸੇ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚੇਵ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਵਾ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਕੁਲੂਪਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਕੁਲੇਸੁ ਅਲਗ੍ਗਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚੇਵ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਸਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਯਂ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਕੁਲੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ‘ਲਭਨ੍ਤੁ ਲਾਭਕਾਮਾ, ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’ਤਿ. ਯਥਾ ਸਕੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਏਵਂ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ. ਏਵਰੂਪੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ. ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਕੁਲੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ‘ਲਭਨ੍ਤੁ ਲਾਭਕਾਮਾ, ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’ਤਿ. ਯਥਾ ਸਕੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਏਵਂ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੬).

ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਸੀਤਿ ਨੀਲੇ ਗਗਨਨ੍ਤਰੇ ਯਮਕਵਿਜ੍ਜੁਕਂ ਸਞ੍ਚਾਲਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇ, ਉਪਰਿਭਾਗੇ, ਉਭਤੋ ਚ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਪਾਣਿਂ ਸਞ੍ਚਾਲੇਸਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਤੇਪਿਟਕੇ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨੇ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਪਦਂ ਨਾਮ. ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਸਕਮਨੋ, ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਮਨੋ. ਸੁਮਨੋਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਨੋ, ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ‘ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਆਕਾਸੇ ਚਾਲਿਤਪਾਣੂਪਮਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ, ਅਸਯ੍ਹਭਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਯਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ, ਤਂ ਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾਦਪਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਚ ਖੋ ਏਵਂ ਕਾਤੁਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਮੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਸਂਸਨਮਾਹ ‘‘ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਾਯ ਚਾ’’ਤਿ, ਚਨ੍ਦਪਟਿਭਾਗਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਚ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਸਂਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਧਾਰਭੂਤਾਯ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨਵਕਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪੁਰਿਸੋ ਜਰੁਦਪਾਨਂ ਵਾ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯ ਪਬ੍ਬਤਵਿਸਮਂ ਵਾ ਨਦੀਵਿਦੁਗ੍ਗਂ ਵਾ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨਵਕਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ. ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਚਨ੍ਦੂਪਮੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨਵਕੋ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੬).

ਤਤ੍ਥ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾਤਿ ਚਨ੍ਦਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਕਿਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾਯ ਸਦਿਸਾਤਿ? ਨੋ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਗਗਨਤਲਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥਵਂ ਵਾ ਸਿਨੇਹਂ ਵਾ ਆਲਯਂ ਵਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ ਵਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਵਾ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਨ ਹੋਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਿਯੋ ਮਨਾਪੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏਵਂ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥਵਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੇਨ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਤਿ, ਆਲੋਕਂ ਫਰਤਿ, ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਵਿਧਮਨੇਨ, ਞਾਣਾਲੋਕਫਰਣੇਨ ਚ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿਪਿ ਨਯੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਪਕਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਨ੍ਥਵਾਦੀਨਮਕਰਣੇਨ ਕਾਯਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਪਕਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਅਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਚ੍ਚਨਵਕਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨਵਿਕਾਵ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਸਦਿਸਾ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗੇਹਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਨਂ ਘਰਸਾਮਿਕਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਭਾਤਰੋਪਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਗਤਾ ਏਵਂ ਵਿਚਰਿਂਸੂ’’ਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਭੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੋਯੇਵ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਜਨਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਨ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥਵਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯਾਨਿ ਵਾ ਸਂਵਿਦਹਤਿ, ਏਵਂ ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਘਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਪਸਨ੍ਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਨ੍ਥਵਾ ਤੇਸਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇ ਅਬ੍ਯਾਵਟਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਥਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾਤਿ ਨ ਪਗਬ੍ਭਾ, ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇਨ ਕਾਯਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ, ਚਤੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵਚੀਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ, ਅਨੇਕਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਨੋਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ ਚ ਵਿਰਹਿਤਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਜਰੁਦਪਾਨਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਕੂਪਂ. ਪਬ੍ਬਤਵਿਸਮਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ ਵਿਸਮਂ ਪਪਾਤਟ੍ਠਾਨਂ. ਨਦੀਵਿਦੁਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਦਿਯਾ ਵਿਦੁਗ੍ਗਂ ਛਿਨ੍ਨਤਟਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਜਰੁਦਪਾਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਓਲੋਕਨਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਥਾ ਪਨ ਅਨਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਤਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਤਤਿ, ਏਵਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲੇਸੁ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਤਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੀਲਪਾਦਭਞ੍ਜਨਾਦਿਕਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਪਤਤਿ, ਏਵਂ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇਵ ਕਾਯੇਨ, ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਵਾਚਾਯ, ਰਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ, ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲੇਸੁ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਸੀਲਸਦ੍ਧਾਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਪਾਦਹਤ੍ਥਕੁਚ੍ਛਿਸੀਸਾਨਿ ਨ ਭਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਰਾਗਕਣ੍ਟਕਾਦਯੋ ਨ ਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਸੁਖਿਤੋ ਯੇਨਕਾਮਂ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਸਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਅਯਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਦਪਥਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਂ ਏਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਾਯ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਸਂਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਧਾਰਭੂਤਾਯ ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਸਂਸਿਤੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਚੇਵ-ਸਦ੍ਦੋ, ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਨ ਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਯਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਾਠੋ ਚ ਯੁਤ੍ਤਤਰੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦੂਪਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਮਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੨) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਕਿਮਞ੍ਞਂ ਆਣਣ੍ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨੇ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨੇ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ, ਪਸਂਸਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨੇ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਪਰਂ ਪਦਮਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਇਣਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਣਣੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਣਣ੍ਯਂ. ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਂ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਇਣਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਨਨੁ ਮਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਕਕਵਚਇਸ੍ਸਰਿਯਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਵਚੋ ਨਾਮ ਉਰਚ੍ਛਦੋ, ਯੇਨ ਉਰੋ ਛਾਦੀਯਤੇ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਚੀਵਰਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਗਹਣਂ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੁਲਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਨ੍ਤਿ ਕੁਲਵਂਸਸ੍ਸ ਕੁਲਪਵੇਣਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਂ. ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕੋਤਿ ਸਮਾਸੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਤ੍ਤੁਸਙ੍ਘਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਸਕਕਵਚਇਸ੍ਸਰਿਯਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨ ਕੁਲਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾ ਵਿਯ ਭਗਵਾਪਿ ਮਂ ਦੀਘਦਸ੍ਸੀ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕੋ ਮੇ ਅਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਗਣਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਂਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਚੀਵਰਦਾਨਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਸਿ ਨਨੁ, ਇਮਾਯ ਚ ਉਲ਼ਾਰਾਯ ਪਸਂਸਾਯ ਪਸਂਸਿ ਨਨੂਤਿ. ਇਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਂ, ਕਿਮਞ੍ਞਂ ਆਣਣ੍ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ, ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਤਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਹਾਤਿ ਕਿਂ ਆਹ, ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਕਿਂ ਆਹਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਵਾ ਯਂ ਵਚਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਹ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਚ ਯਥਾ ਤਂ ਗਙ੍ਗੋਦਕੇਨ ਯਮੁਨੋਦਕਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਉਦਾਹਰਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਕਾਮਾਚਾਰਤ੍ਤਾ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸਿ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ.

ਏਕਮਿਦਾਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਏਕਂ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਚ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਵਾਯਾਤਿ ਪਾਵਾਨਗਰਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਦੀਘਮਗ੍ਗੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦੀਘਪਰਿਯਾਯੋ ਹੇਤ੍ਥ ਅਦ੍ਧਾਨਸਦ੍ਦੋ. ਮਹਤਾਤਿ ਗੁਣਮਹਤ੍ਤੇਨਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤੇਨਪਿ ਮਹਤਾ. ‘‘ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਚ ਪਮਾਣਵਚਨੋ ‘‘ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੬) ਵਿਯ. ‘‘ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਆਹਤਾ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰੋ ਆਗਤੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਮਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਸਾ ਚੋਦਨਾ ਤਦਵਤ੍ਥਾਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਹਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿ ਮਹਤਰਾਤਿ ਗਨ੍ਥਗਰੁਤਾਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ ਆਦਿਅਨ੍ਤਮੇਵ ਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ ਆਵੁਸੋ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭) ਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭) ਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਂ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਪਾਲ਼ਿਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਹਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਤੋ ਪਰਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਵਚਨਮਾਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਹਾਗਣ੍ਠਿਪਦੇਪਿ ਹਿ ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਥੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤੋ ਪਰਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਕਾਰੋ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਆਵੁਸੋ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਾਮ, ਪੁਰੇ ਅਧਮ੍ਮੋ ਦਿਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਸੁਭਦ੍ਦਕਣ੍ਡਮੇਵ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਸੁਭਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥੇਵੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਤਾਤਿ. ਪੁਰੇ ਅਧਮ੍ਮੋ ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਧਮ੍ਮੋ. ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਵਾ ਤਦਸਙ੍ਗਾਯਨਹੇਤੁਕੋ ਦੋਸਗਣੋਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ‘‘ਅਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੀਲਵਿਪਤ੍ਤਿਆਦਿਹੇਤੁਕੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਦੋਸਗਣੋ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਰੇ ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਪਿ ਨਾਮ ਦਿਪ੍ਪਤਿ. ਸਂਸਯਤ੍ਥੇ ਹਿ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਵ ਅਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸਨ੍ਨੇ ਹਿ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਅਯਂ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੋ. ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਦਿਪ੍ਪਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਹਿ ਅਨਾਗਤਤ੍ਥੇ ਅਯਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪਯੋਗੋ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਰਾ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਸਨ੍ਨਿਚ੍ਛਯੇ, ਤਥਾਤੀਤੇ ਚਿਰਤਨੇ;

ਕਾਲਦ੍ਵਯੇਪਿ ਕਵੀਹਿ, ਪੁਰੇਸਦ੍ਦੋ ਪਯੁਜ੍ਜਤੇ’’ਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ);

‘‘ਪੁਰੇਯਾਵਪੁਰਾਯੋਗੇ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਕਰਹਿ ਕਦਾ;

ਲਚ੍ਛਾਯਮਪਿ ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ.

ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ – ਪੁਰੇਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤੇ, ਯਥਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗੋ ‘‘ਪੁਰੇ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਮਗ੍ਗਗਮਨਨਯੇਨ ਅਨਾਗਤਕਾਲੋ ‘‘ਪੁਰੇ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਂਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪਯੋਗੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਬਾਹਿਯ੍ਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਅਧਮ੍ਮਵਿਪਰੀਤਵਸੇਨ, ਇਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਵਿਨਯੋਤਿ ਪਹਾਨਵਿਨਯਸਂਵਰਵਿਨਯਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਵਿਨਯੋ. ਵਿਨਯਵਾਦਿਨੋ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਠੋ, ਸੋ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਹਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਹ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਉਚ੍ਚਿਨਨੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਨ੍ਤਾ ਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਂ ਏਵਮਾਹਂਸੁ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਿਨਤੂ’’ਤਿ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਕਲ…ਪੇ… ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਭਵੇ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਪਨ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਗੁਣਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਕਲਂ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿਕਂ ਨਵਙ੍ਗਂ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਸਾਸੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਦੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ. ਨਵ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਨਵਙ੍ਗਂ, ਤਮੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਸਕਲਮੇਵ, ਨ ਏਕਦੇਸਨ੍ਤਿ ਤਥਾ. ਅਤ੍ਥਕਾਮੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਪੁਰਿਸਤ੍ਥਂ ਵਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਾ ਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ, ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਥਾ, ਤਾਦਿਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨ…ਪੇ… ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤ੍ਥ –

‘‘ਦੁਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;

ਅਨ੍ਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਏਕੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੇਕੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬੧; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੮੮; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੩੦); –

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਸਮਥਭਾਵਨਾਸਿਨੇਹਾਭਾਵੇਨ ਸੁਕ੍ਖਾ ਲੂਖਾ ਅਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਾ, ਤੇਯੇਵ ਖੀਣਾਸਵਾਤਿ ਤਥਾ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਯਞ੍ਚਤ੍ਥਵਤੋ ਸਦ੍ਦੇਕਸੇਸਤੋ ਵਾਪਿ ਸੁਯ੍ਯਤੇ;

ਤਂ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ, ਯਥਾਲਾਭਂ ਕਦਾਚਿਪੀ’’ਤਿ.

ਤਿਪਿਟਕਸਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਧਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਿਟਕਾਨਂ ਸਮਾਹਾਰੋ ਤਿਪਿਟਕਂ, ਤਂਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਵਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਥਾ, ਤਾਦਿਸੇ. ਅਨੁ ਅਨੁ ਤਂ ਸਮਙ੍ਗਿਨਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਅਨੁਭਾਵੋ, ਸੋਯੇਵ ਆਨੁਭਾਵੋ, ਪਭਾਵੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਆਨੁਭਾਵੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ. ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਮੁਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਅਨੁਕਰਣਜਨਾਮਂ ਨਾਮ ਯਥਾ ‘‘ਯੇਵਾਪਨਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਮਿਧ ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਤਮਾਰੋਪਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਵਾ ਆਰੋਪਿਤੇਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਦਨਾਰੋਪਿਤਾਪਿ ਅਵਸੇਸਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਾ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਾ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਤੇ ਭੇਦਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਾ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਭੇਦਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਤੇਯੇਵ ਭੇਦਾ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਭੇਦਾ. ਤੇਵਿਜ੍ਜਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਖੀਣਾਸਵਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਖੀਣਾਸਵਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਕਰੋਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਰਾ ਖੀਣਾਸਵਾ ਅਨੇਕਸਤਾ, ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾ ਚ, ਕਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਏਕੇਨੂਨਮਕਾਸੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਰਜੋਤਕੋ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਓਕਾਸਕਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਓਕਾਸਕਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਓਕਾਸਕਰਣਹੇਤੁ. ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ‘‘ਛਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਮਿਸ੍ਸਕਪਬ੍ਬਤਂ ਅਭਿਰੁਹਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਾਰਣਵਚਨੋ, ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮) ਵਿਯ ਚ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਛਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਛਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਛਣਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗਤਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਯ ਹੋਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਓਕਾਸਮਕਾਸੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ. ‘‘ਸੋ ਹਾਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਸਹਾਪਿ ਵਿਨਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਕਾਰਣਵਚਨਦਸ੍ਸਨਤੋ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਕਾਰਣਜੋਤਕੋਯੇਵ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ. ਸਞ੍ਞਾਣਮਤ੍ਤਜੋਤਕਾ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗੋਪਮਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ, ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਸਿਕ੍ਖਨਂ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਸਾਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਨਸੀਲੋ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਨਾਪਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖੋ ਪਚੁਰਜਨੋ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥ ਅਨਧਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਤਵਸੇਨ ਵਿਯ ਚ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨਿਧ ਤਪ੍ਪਕਤਿਯਤ੍ਥੋ ਗਯ੍ਹਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਕਾਰੁਣਿਕੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਤੀਸੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਭਵੋਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਅਪਿਚ ਇਕ੍ਖਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਇਕ੍ਖਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਹ ਇਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਹ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਸਕਰਣੀਯੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੇਨ, ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਪਟਿਗ੍ਗਹਕਵਚਨਂ. ਪਗੁਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ’’ ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਮੇਵ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਗਾਥਾ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਤ੍ਵਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ਪਾਕਟੋ, ਕਿਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਭਾਸਿਤਾ, ਤਯਾ ਚ ਧਾਰਿਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵਚਨਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨੇਵ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ ਥੇਰਗਾਥਾਯਮ੍ਪਿ ਭਾਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹਂ ਗਣ੍ਹਿਂ ਅਧਿਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਆਦੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਗਣ੍ਹਿਂ. ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮੇ ਜਿਵ੍ਹਾਗ੍ਗੇ, ਹਦਯੇ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਪਗੁਣਾ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯੇਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਯੇ ਇਮੇ’ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ, ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹਂ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਏਵਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਕੇਚਿਵਾਦੋ ਨਾਮ ਕਤੋ.

‘‘ਸਹਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਹੇਤੁਤੋ ‘‘ਵਿਨਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਹੇਤੁਯੇਵ ਬਲਵਤਰੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਚੋਦਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਯਦਿ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਨਾ ਯਦਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਕ੍ਖੋਪਿ ਸਮਾਨੋਤਿ ਸੇਕ੍ਖਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਾਨੋਪਿ. ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣੇ. ਬਹੁਕਾਰਤ੍ਤਾਤਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਉਪਕਾਰਵਚਨੋ ਹਿ ਕਾਰ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਕਤਂ ਕਾਰਂ, ਪੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ. ਪਞ੍ਹੇ ‘‘ਅਥ ਤ੍ਵਂ ਕੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪਯੋਗਮੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਪਰੂਪਵਾਦਵਿਵਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਆਰੋਪਿਤਉਪਵਾਦਤੋ ਵਿਵਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤ੍ਤਾ. ਤਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਥੇਰੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ. ਕੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਂ ਵਾ ਏਤਂ ਵਚਨਂ. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ, ਤਥਾ ਹਿ ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਨਨ੍ਤਿ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ. ‘‘ਓਵਦਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਵਕਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਵਿਬ੍ਭਮਨੇ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਆਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਰਾਜਗਹੇ ਆਵੁਸੋ ਵਸ੍ਸਂ ਵਸਨ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਰੇ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਲਿਬੋਧਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਤੋ.

ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਭਗਵਤੋ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਮਹਾਜਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਰਾਜਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕੁਮਾਰਕਾ ਏਕਵਸ੍ਸਿਕਦੁਵਸ੍ਸਿਕਭਿਕ੍ਖੂ ਚੇਵ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਵਿਬ੍ਭਮਿਂਸੁ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਵਿਬ੍ਭਮਿਂਸੂਤਿ? ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ ‘‘ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਅਟ੍ਠ ਵਰੇ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ, ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਰਕੇ ਏਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਾਮ, ਏਵਂ ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਤੇ ਮਯਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਤਾਵ ਕਾਰਣੇਨ ਨੇਸਂ ਞਾਤਕਾ ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੇਸਂ ਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਅਥ ਨੇ ਏਕਦਿਵਸੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ. ਅਥ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਦਕ੍ਖਿਣਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਗਹਮਾਗਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਏਵਮਾਹਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ –

‘‘ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤ੍ਵਂ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਇਮੇਹਿ ਨਵੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਸਿ, ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਓਲੁਜ੍ਜਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਪਰਿਸਾ, ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾ, ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ.

ਅਪਿ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਲਿਤਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮਯਂ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕਵਾਦਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍ਵਂ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਇਮੇਹਿ ਨਵੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਸਿ, ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਓਲੁਜ੍ਜਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਪਰਿਸਾ, ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾ, ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪).

ਤਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸੀਤਿ ਸਸ੍ਸਂ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਆਹਿਣ੍ਡਸਿ. ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸੀਤਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਆਹਿਣ੍ਡਸਿ. ਓਲੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਲੁਜ੍ਜਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾਤਿ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਏਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਾਯੇਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਵਕਾ ਏਕਵਸ੍ਸਿਕਦੁਵਸ੍ਸਿਕਦਹਰਾ ਚੇਵ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚ ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਅਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਣਂ ਨ ਵਤ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਥੇਰਂ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹ. ਕੁਮਾਰਕਵਾਦਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮਾਤਿ ਕੁਮਾਰਕਵਾਦਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍ਵਨ੍ਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਇਮੇਹਿ ਨਵੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਵਿਰਹਿਤੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਚਰਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਮਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਮਾਰਕੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਸੀਤਿ.

ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਦਪੂਰਣੇ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਉਪਮਾਨਸਮੁਚ੍ਚਯਸਂਸਯਵਿਸ੍ਸਗ੍ਗਵਿਕਪ੍ਪਪਦਪੂਰਣਾਦੀਸੁ ਬਹੂਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪਿ ਤੇਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੬੩) ਉਪਮਾਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਦਿਸਭਾਵੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੨੧੩) ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ. ‘‘ਕੇ ਵਾ ਇਮੇ ਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੯੬) ਸਂਸਯੇ. ‘‘ਅਯਂ ਵਾ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬਾਲੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧੮੧) ਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗੇ. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੦; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੩) ਵਿਕਪ੍ਪੇ. ‘‘ਨ ਵਾਹਂ ਪਣ੍ਣਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ, ਨ ਹੇਤਂ ਮਯ੍ਹ ਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਦਪੂਰਣੇ. ਇਧਾਪਿ ਪਦਪੂਰਣੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਦਪੂਰਣੇ’’ਤਿ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਅਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਣਂ ਨ ਵਤ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਥੇਰਂ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੫੪). ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਵਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ ਵਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਾ ‘‘ਨ ਵੇ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਵਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਕਂਸਤ੍ਥਭਾਵੇ ਤਦੇਵ ਪਾਲ਼ਿਂ ਪਯੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਏਵਂ ਵਦਤਿ ‘‘ਨ ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਾਤਿ ਵਿਭਾਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਸਿਪਿ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿਪੀ’’ਤਿ, (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯ ਤਥਾ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਮੇਕਂ ਪਰੂਪਵਾਦਸਮ੍ਭਵਕਾਰਣਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤੋ ਚਾਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ. ਸਾਕਿਯਕੁਲੇ ਜਾਤੋ, ਸਾਕਿਯਕੁਲਭਾਵੇਨ ਵਾ ਪਾਕਟੋ ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਤਤ੍ਥ…ਪੇ… ਉਪਵਦੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਂ ਵਦਤਿ ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਭਾਤਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ, ਨ ਪਨ ਵਯਸਾ ਸਹਜਾਤਭਾਵਤੋ.

‘‘ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ਧੋਤੋਦਨੋ, ਸਕ੍ਕਸੁਕ੍ਕਾਮਿਤੋਦਨਾ;

ਅਮਿਤਾ ਪਾਲਿਤਾ ਚਾਤਿ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਇਮਾ ਦੁਵੇ’’ਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਸਬ੍ਬਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਮਿਤੋਦਨਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਂ –

‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪਨ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮਿਤੋਦਨਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਞਾਤਕੇ ਆਨਨ੍ਦਿਤੇ ਪਮੋਦਿਤੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ‘ਆਨਨ੍ਦੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਨਾਮਮਕਂਸੂ’’ਤਿ.

ਤਥਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਮ੍ਪਿ –

‘‘ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤਾ ਸਹਜਾਤੋ, ਵਯਸਾ ਚ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚ ਭਗਵਤੋ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਂ ਏਕਨਿਪਾਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਸਹਜਾਤਗਣਨੇ ਸੋ ਨ ਵੁਤੋ’’ਤਿ.

ਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਦਿਭਾਵੇ ਸਤਿ. ਅਤਿਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤਤਥਾਗਤਭਾਤੁਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਨੇਤ੍ਤਿਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਗੁਨ੍ਨਞ੍ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਗਾਵਿਯੋ ਕੁਟਿਲਮੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਨੇਤ੍ਤੇ ਜਿਮ੍ਹਗਤੇ ਸਤਿ ਨੇਤ੍ਤੇ ਕੁਟਿਲਂ ਗਤੇ ਸਤਿ, ਨੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਟਿਲਂ ਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤਾ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵੀ ਫਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧). ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਦਿਮ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਚ੍ਚਿਨਨੇਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਛਨ੍ਦਾਗਮਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਾ ਆਗਮਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ. ਛਨ੍ਦਾਤਿ ਚ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਆਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਮਿਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਛਨ੍ਦਂ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨਾਤਿ ਛਨ੍ਦਾਗਮਨਂ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਨਨੁਰੂਪਂ ਗਮਨਂ ਅਗਮਨਂ. ਛਨ੍ਦੇਨ ਅਗਮਨਂ ਛਨ੍ਦਾਗਮਨਂ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਸਿਨੇਹੇਨ ਅਨਨੁਰੂਪਂ ਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਵਿਯ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਂ ਵਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਤਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤਂਪਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਚ ਤੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਵਾ ਤਥਾ, ਤਾਦਿਸੇ. ਸੇਕ੍ਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸ ਨਯੋ. ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋਤਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਅਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ, ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਮਤਿਯਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਯ, ਯਾਚਨਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂਯੇਵ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਗਤਿਗਮਨਸਮ੍ਭਵੇਨ. ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਤਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਉਚ੍ਚਿਨਤੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਤਥਾਪਿ ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਗਤਿਂ ਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣੇ ਕਥੇਤਿ, ਤੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਛਨ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਕਥੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਭੂਤਮੇਵ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਨੁਰੂਪਾ ਵਾ ਗਤੀਤਿ ਅਗਤਿ, ਤਂ. ਪਰਿਯਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਗਤੋ ਉਗ੍ਗਹਿਤੋ.

‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਗਣਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਚ੍ਚਿਨਿਤੇਨਾਤਿ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤੇਨ. ਅਪਿਚ ਏਵਂ…ਪੇ… ਉਚ੍ਚਿਨੀਤਿ ਨਿਗਮਨਂ, ‘‘ਤੇਨਾਯਸ੍ਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਗਣਨਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਗਾਯਕਵਿਚਿਨਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸਵਿਚਿਨਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਏਤਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਅਹੋਸਿ. ਨੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਾਜਗਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਰਾਜਗਹਸਾਮਨ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਗਾਵੋ ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਸੋ ਅਸ੍ਸ, ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਮਹਾਗੋਚਰਂ. ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਮਹਾਵਿਹਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਪਹੂਤਸੇਨਾਸਨਂ.

ਥਾਵਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਾਯਿਕਮ੍ਮਂ. ਵਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਭਦ੍ਦਸਦਿਸੋ. ਉਕ੍ਕੋਟੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਯ੍ਯ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਇਮਿਨਾ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਰੁਭਾਵਜਨਨਤ੍ਥਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਙ੍ਘਂ ਸਾਵੇਸਿ, ਨ ਅਪਲੋਕਨਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਕਦਾ ਪਨਾਯਂ ਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਕਤਭਾਵੋ ਚ ਇਮਾਯ ਗਣਨਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਥਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗਵਤੋ, ‘‘ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗੀਤਾਨਿ ਗਾਯਿਤ੍ਵਾ ਪੂਜਾਵਸੇਨ ਕੀਲ਼ਨਤੋ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਨਾਮ, ਸਪਰਹਿਤਸਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਸਾਧੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮਸਤ੍ਤਾਹੇ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਮਕਂਸੁ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸੇਸੁਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੫) –

‘‘ਇਤੋ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਹਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾਹੇਸੁ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜੋਕਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਸਂਵਿਦਹਨ੍ਤਾ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਿਕਾਯ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਿਂਸੁ, ਤਤੋ ਨੇਸਂ ਅਹੋਸਿ ‘ਇਮਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮ, ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਮਤ੍ਤਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਕੋਚਿਦੇਵ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਾਤੁਯੋ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ਏਵਮਕਂਸੂ’’ਤਿ.

ਤਥਾਪਿ ਤੇ ਧਾਤੁਪੂਜਾਯਪਿ ਕਤਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸਾ ਨਾਮ. ਇਮੇਯੇਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਏਕਦੇਸੇਨ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ’’ਤਿ ਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਨਾਮ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ.

ਚਿਤਕਾਯਾਤਿ ਵੀਸਸਤਰਤਨੁਚ੍ਚਾਯ ਚਨ੍ਦਨਦਾਰੁਚਿਤਕਾਯ, ਪਧਾਨਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨੇਵ ਚ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਚਿਤਕਾਯਂ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਯੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਵਸੇਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਸਤ੍ਤਾਹਮੇਵ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਯਿ ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਵਸੇਯੇਵ ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਦਿਵਸੇ ਝਾਯਮਾਨੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਝਾਯੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਲ੍ਲਪਾਮੋਕ੍ਖਾ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤਾ ਅਹਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਥਾ ‘ਮਯਂ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤਕਂ ਆਲ਼ਿਮ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਆਲ਼ਿਮ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੩੩).

ਸਤ੍ਤਿਪਞ੍ਜਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਸਤ੍ਤਿਖਗ੍ਗਾਦਿਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਨਂ ਭਗਵਤੋ ਧਾਤੁਆਰਕ੍ਖਕਰਣਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾਹ. ਸਤ੍ਤਿਹਤ੍ਥਾ ਪੁਰਿਸਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਿਯੋ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਾਹਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਰਕ੍ਖਾਪਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਜਰਪਟਿਭਾਗਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਿਪਞ੍ਜਰਂ. ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਨਾਮ ਰਾਜੂਨਂ ਏਕਾ ਮਹਾਸਾਲਾ. ਉਯ੍ਯੋਗਕਾਲਾਦੀਸੁ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਚ੍ਛਤੋ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਉਭੋਹਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥੀਸੁ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸੇਸੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਰਥੇਸੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਨ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਗਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਪਿਚ ਉਯ੍ਯੋਗਟ੍ਠਾਨਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਯਾਵ ਗੇਹੇਸੁ ਅਲ੍ਲਗੋਮਯਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਦ੍ਵੇ ਤੀਣਿ ਦਿਵਸਾਨਿ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਮਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਂ ਵਿਨੋਦੇਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ, ਰਾਜੂਨਂ ਵਾ ਸਹ ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਨਂ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿਪਿ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਹ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਧ-ਕਾਰਂ, ਅਨੁਸਰਾਗਮਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕਸਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਵਪਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਘਰਾਵਾਸਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਛਿਨ੍ਨਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਘਰਾਵਾਸਂ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ. ਵਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਵਿਸਾਖਮਾਸਸ੍ਸ ਅਮਾਵਾਸੀ, ਤਾਵ ਸੋਲ਼ਸ ਦਿਵਸਾ ਸੀਹਲ਼ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਮਾਸਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਚ ਪਞ੍ਚ ਦਿਵਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿ ਦਿਵਸਾ ਗਤਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਰਿਮਦਿਵਸੇਯੇਵ ਧਾਤੁਯੋ ਭਾਜਯਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚ ਦਿਵਸੇ ਅਯਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਕਤਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਜੇਟ੍ਠਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮੂਲਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਸਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਿਯਂ ਚਨ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਮਾਸੋ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਮਾਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਾਚਾਰਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨਾਚਾਰਂ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਸਤ੍ਤਸੁ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸੇਸੁ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਚ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸੇਸੁ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਤ੍ਤਸੁ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਮਜ੍ਝੇ ਚਿਤਕਾਯ ਝਾਯਨਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸੋ ਸੇਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਅਪ੍ਪਕਞ੍ਹਿ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਅਧਿਕੋਪਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਅਨਧਿਕੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਤੋ ਅਧਿਕੇਪਿ ਪਞ੍ਚਦਿਵਸੇ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਅਸੀਤਿ ਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਯ, ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਊਨੋਪਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਅਨੂਨੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸਤੋ ਊਨੇਪਿ ਪਞ੍ਚਦਿਵਸੇ ‘‘ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸੋ ਸੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ੩੫੬) ਛਮਾਸਤੋ ਊਨੇਪਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇ ‘‘ਛਮਾਸਂ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਯ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ. ਅਪਿਚ ਦੀਘਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਵੀਸਤਿ ਦਿਵਸਾ ਗਤਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਕਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਏਕਮੇਵ ਝਾਯਨਦਿਵਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਵਸੇਸਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਦਿਯਡ੍ਢਮਾਸੋ ਸੇਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਤਂ ਤਂ ਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁਪਿ ਵਚਨਭੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾਯੇਵ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਯੋ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਦਿਵਸਾ ਚੇਵ ਚਿਤਕਝਾਯਨਦਿਵਸਾ ਚ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਏਕੋ ਚਿਤਕਝਾਯਨਦਿਵਸੋਯੇਵ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਯੋ ਚਿਤਕਝਾਯਨਦਿਵਸਾ ਚੇਵ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸਾ ਚ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਾਤੁਪੂਜਾਦਿਵਸਾਯੇਵ, ਇਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਰੂਪਗਣਨਵਸੇਨ ਤੀਣਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਅਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਅਡ੍ਢਮਾਸੋਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਏਕਵੀਸਤਿ ਦਿਵਸਾ ਗਤਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚ ਤਂ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਰੂਪਗਣਨੇਨੇਵ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਚਤੂਸੁਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕੋ ਦਿਵਸੋ ਨਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੋ, ਕੋਲਾਹਲਦਿਵਸੋ ਨਾਮ ਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ, (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੭) ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸਤੋਯੇਵ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਗਣਨੇਨੇਵ ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮੀ ਏਕਵੀਸਤਿਮੋ ਦਿਵਸੋ ਹੋਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਦਿਵਸਾਤਿ ਜੇਟ੍ਠਮੂਲਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਛਟ੍ਠਦਿਵਸਤੋ ਯਾਵ ਆਸਲ਼੍ਹੀ ਪੁਣ੍ਣਮੀ, ਤਾਵ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਤਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਦਿਵਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਰੋਗੋ ਏਵ ਰੋਗਪਲਿਬੋਧੋ. ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਸੁ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਮੇਵ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਪਲਿਬੋਧੋ, ਤਥਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਪਲਿਬੋਧੋ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਰਿਬੁਨ੍ਧੇਤਿ ਉਪਰੋਧੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਪਲਿਬੋਧੋ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਂ ਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਕਰੋਤੂਤਿ ਸਙ੍ਗਾਹਕੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਦੇਵ ਕਰਣੀਯਂ ਕਰੋਤੁ.

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾਤਿ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ. ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਨ੍ਤਿ ਸੋਕਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ. ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਭਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਭਵਯੋਨਿਗਤਿਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਜਨੇਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਜਨੋ. ਕਿਲੇਸੇ ਜਨੇਤਿ, ਅਜਨਿ, ਜਨਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਾ ਜਨੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਜਨੋ ਤਥਾ, ਤਂ. ਆਗਤਾਗਤਨ੍ਤਿ ਆਗਤਮਾਗਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਏਕੇਕੋ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ‘‘ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿਵੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਗਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਵਾਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਮਹਾਜਨਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤੁਕਾਮਾ ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ ‘‘ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ‘ਰਾਜਗਹਂ ਆਵੁਸੋ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’ਤਿ ਉਪਡ੍ਢਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਉਪਡ੍ਢਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਇਧ ਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਵਾਰਭਿਕ੍ਖੂਹਿਯੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਂ ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਾਯੇਵ ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੇਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਹਿ ਨਿਰਵਸੇਸੇਨ ਥੇਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਗਮਨਵਚਨਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਨਯਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਧ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਗਮਨਵਚਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਮਨਵਚਨੇਨ. ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੋਤਿ ਹਿ ਸਕਸਕਪਰਿਸਾਭੂਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਗਣੋ ਗਯ੍ਹਤਿ ਉਪਡ੍ਢਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਸਮੇਪਿ ਭਾਗੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਤਦਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਗਣਨਪਥਮਤੀਤਤ੍ਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ, ਯਦਿ ਚ ਸਙ੍ਗਾਯਨਤ੍ਥਂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਉਪਡ੍ਢਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਾਨਂਯੇਵ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਪਚ੍ਚੇਕਗਣਿਨੋ ਹੇਤੇ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ, ਇਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਤਾ ਤਦੇਤਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਤਂਤਂਭਾਣਕਾਨਂ ਮਤੇਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਮਹਾਰਾਜਦਤ੍ਤਿਯਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤਂ, ਸੁਗਤਚੀਵਰਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਯੇਵ ਹਿ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਸਦਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਮਚਿਤ੍ਤਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਵਸ੍ਸਂਵੁਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਕਾਲੇਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੁਕਾਮੇਨ ਪਾਤੋਵ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਨਿਵਤ੍ਥਨਿਵਾਸਨੋ ਸੁਗਤਚੀਵਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤਮਾਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੭) ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਯੋ ਨੇਸਂ ਹਤ੍ਥੇਤਿ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥਾ.

ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ. ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਪ. ੨੭੭) ਅਨਿਚ੍ਚਸਭਾਵਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾਯ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਪਤਿਰੂਪਾਤਿ ਧਮ੍ਮੀ, ਤਾਦਿਸਾਯ. ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਸਿਤਗਨ੍ਧਕੁਟਿਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਮਾਸੋ. ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਭਾਵਤੋ ‘‘ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਭਾਵਤੋ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਮਿਲਾਤਾ ਮਾਲਾ, ਸਾਯੇਵ ਕਚਵਰਂ, ਮਿਲਾਤਂ ਵਾ ਮਾਲਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਚਵਰਂ ਤਥਾ. ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਠਮਂ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਮਭਿਮੁਖਂ ਹਰਿਤ੍ਵਾ. ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪਠਮਂ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਭਗਵਤੋ ਠਿਤਕਾਲੇ ਕਰਣੀਯਂ ਵਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮਕਾਸੀਤਿ ਸੇਨਾਸਨੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਚਾਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ. ਲਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਅਯਂ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਨ੍ਹਾਨਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਪਨਞ੍ਚ, ਤਾਨਿ ਆਦੀਨਿ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਓਵਾਦਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤਥਾ, ਤੇਸਂ ਕਾਲੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਹਸ੍ਸ ਮਿਗਰਾਜਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਸੇਯ੍ਯਾਪਿ ‘‘ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਇਰਿਯਾਪਥਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਾ ਵਾ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੯੮) ਤਂ. ਕਪ੍ਪਨਕਾਲੋ ਕਰਣਕਾਲੋ ਨਨੂਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਯਥਾ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ ਆਵਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਭਗਵਤੋ…ਪੇ… ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪੇਮੋ ਚੇਵ ਅਖੀਣਾਸਵੋ ਚ ਅਨੇਕੇਸੁ…ਪੇ… ਉਪਕਾਰਸਞ੍ਜਨਿਤਚਿਤ੍ਤਮਦ੍ਦਵੋ ਚ ਅਕਾਸਿ, ਏਵਂ ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣ…ਪੇ… ਮਦ੍ਦਵੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਕਾਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ਏਤੇਨ ਤਥਾਕਰਣਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾ ਅਕਂਸੁ, ਤਥਾ ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ…ਪੇ… ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪੇਮਤ੍ਤਾ ਚੇਵ ਅਖੀਣਾਸਵਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨੇਕੇਸੁ…ਪੇ… ਉਪਕਾਰਸਞ੍ਜਨਿਤਚਿਤ੍ਤਮਦ੍ਦਵਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਾਨਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਤਥਾਕਰਣਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਧਨਪਾਲਦਮਨ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੪੨), ਸੁਵਣ੍ਣਕਕ੍ਕਟ (ਜਾ. ੧.੫.੯੪), ਚੂਲ਼ਹਂਸ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੩੩) -ਮਹਾਹਂਸਜਾਤਕਾਦੀਹਿ (ਜਾ. ੨.੨੧.੮੯) ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਗੁਣਾਨਂ ਗਣੋ, ਸੋਯੇਵ ਅਮਤਨਿਪ੍ਫਾਦਕਰਸਸਦਿਸਤਾਯ ਅਮਤਰਸੋ. ਤਂ ਜਾਨਨਪਕਤਿਤਾਯਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਦੇ ਹੇਤੁ. ਉਪਕਾਰ…ਪੇ… ਮਦ੍ਦਵੋਤਿ ਉਪਕਾਰਪੁਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾਜਨਿਤਚਿਤ੍ਤਮੁਦੁਕੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਧਿਵਾਸੇਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਮੇਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਮੇਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ. ਏਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਪਦਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਪਦਤਾ. ਸਂਵੇਜੇਸੀਤਿ ‘‘ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇਵ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਨਾਭਾਵੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੩; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੯; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੪੮) ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸਾਸੇਸ੍ਸਥਾਤਿ ਪਠਮਂ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਅਸ੍ਸ. ਯਥਾਰੁਤਤੋ ਪਨ ਆਦ੍ਯਤ੍ਥੇਨ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਸਂਵੇਜੇਸੀ’’ਤਿ ਯੋਜਨਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਂਵੇਜਨਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨਾਦਿਵਿਰਹੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਬਨ੍ਧੇਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਧਾਤੁਕਨ੍ਤਿ ਉਪਚਿਤਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦਿਦੋਸਂ. ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਵਾਤਵਸੇਨ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ ਇਧ ਭੇਸਜ੍ਜਕਰਣਯੋਗ੍ਯਤਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਯਾ ‘‘ਦੋਸਾ, ਮਲਾ’’ਤਿ ਚ ਲੋਕੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਪਥਵੀ ਆਪੋ ਤੇਜੋ ਵਾਯੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਚ ਭੇਦੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਵਾਯੁਪਿਤ੍ਤਕਫਾ ਦੋਸਾ, ਧਾਤਵੋ ਚ ਮਲਾ ਤਥਾ;

ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪਞ੍ਚਧਾਖ੍ਯਾਤਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦੇਹਧਾਰਣਾ.

ਸਰੀਰਦੂਸਨਾ ਦੋਸਾ, ਮਲੀਨਕਰਣਾ ਮਲਾ;

ਧਾਰਣਾ ਧਾਤਵੋ ਤੇ ਤੁ, ਇਤ੍ਥਮਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਕਾ’’ਤਿ.

ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤੁਂ. ਦੇਵਤਾਯ ਸਂਵੇਜਿਤਦਿਵਸਤੋ, ਜੇਤਵਨਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠਦਿਵਸਤੋ ਵਾ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਵਿਰਿਚ੍ਚਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਰੇਚਨਂ, ਓਸਧਪਰਿਭਾਵਿਤਂ ਖੀਰਮੇਵ ਵਿਰੇਚਨਂ ਤਥਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਯਂ ਭੇਸਜ੍ਜਪਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਨ ਸੋਭਤੀਤਿ ਸੁਭੋ, ਮਨੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਮਾਨਵੋ, ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਣ-ਕਾਰੇ ਕਤੇ ਮਾਣਵੋ. ਮਨੂਤਿ ਹਿ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੋ ਸਾਸਨੇ ‘‘ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਰਾਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਕਲਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਮਨਭਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਮਨੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਨ੍ਤਜ ਨ-ਕਾਰਸਹਿਤੋ ਮਾਨਵਸਦ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਵਚਨੋ, ਮੁਦ੍ਧਜ ਣ-ਕਾਰਸਹਿਤੋ ਪਨ ਮਾਣਵਸਦ੍ਦੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤਮੂਲ਼੍ਹਾਪਚ੍ਚਵਚਨੋ’’ਤਿ. ਚੂਲ਼ਕਮ੍ਮਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੨੮੯) ਹਿ ਮੁਦ੍ਧਜ ਣ-ਕਾਰਸਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਮਾਣਵਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਣ੍ਣਿਤੋ. ਤਟ੍ਟੀਕਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਂ ਅਪਚ੍ਚਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਮੂਲ਼੍ਹਂ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੇ ਮਾਣਵਵੋਹਾਰੋ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਦਹਰਕਾਲੇ ਮੂਲ਼੍ਹਧਾਤੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਯੁਵਾ ਮਾਣਵੋ, ਇਧ ਪਨ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨ ਮਹਲ੍ਲਕੋਪਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਚੂਲ਼ਕਮ੍ਮਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਮਾਣਵੋਤਿ ਪਨ ਤਂ ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਵੋਹਰਿਂਸੁ, ਸੋ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇਪਿ ਤੇਨੇਵ ਵੋਹਾਰੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤੀ’’ਤਿ, (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੨੮੯) ਸੁਭਨਾਮਕੇਨ ਲਦ੍ਧਮਾਣਵਵੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਆਗਤੋ, ਮਹਾਜਨੋ ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਹਾਰਂ ਖੋ ਪਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਮਜ੍ਝੇ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਵਾ ਕਾਤੁਂ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਵਾ ਸੋਤੁਂ, ਗੇਹਮਾਗਤਂਯੇਵ ਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਖੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਕਾ ਚ ਮੇ ਕਙ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਮਾਣਵਕਂ ਪੇਸੇਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪਹਿਤਂ ਮਾਣਵਕ’’ਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚੇਤ੍ਥ ਕਪਚ੍ਚਯੋ. ਏਤਦਵੋਚਾਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਅਕਾਲੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਵਚਨਂ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਅਵੋਚ.

ਅਕਾਲੋਤਿ ਅਜ੍ਜ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਭੇਸਜ੍ਜਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਪ੍ਪਕਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਾਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਤ੍ਤਾ ਸੁਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੯੦) ਵਿਯ. ਪੀਤਾਤਿ ਪਿਵਿਤਾ. ਸ੍ਵੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਪੇਕ੍ਖੋ ਮਨ੍ਤਾ ਨੁਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ‘‘ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸਂਸਯਮਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਭਾਵੋ ਨ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਸ੍ਵੇ ਮਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਪਟਿਬਲਾ ਸਮਾਨਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਚਾ’’ਤਿ.

ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਖੀਰਵਿਰੇਚਨਪੀਤਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਚੇਤਕਤ੍ਥੇਰੇਨਾਤਿ ਚੇਤਿਯਰਟ੍ਠੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਕੋਤਿ ਏਵਂ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਥੇਰੇਨ. ਪਚ੍ਛਾਸਮਣੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾਨੁਗਤੇਨ ਸਮਣੇਨ. ਸਹਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਸੁਭੇਨ ਮਾਣਵੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋਤਿ ‘‘ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸਿ, ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਨਟ੍ਠਾ ਨੁ ਖੋ, ਧਰਨ੍ਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਸਚੇ ਧਰਨ੍ਤਿ, ਭਵਂ (ਨਤ੍ਥਿ ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੪੮) ਆਨਨ੍ਦੋ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਯੇਸਂ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ ਅਹੋਸਿ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਇਮਂ ਜਨਤਂ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਨਿਵੇਸੇਸਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਕਤਮੇਸਾਨਂ ਖੋ ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੮) ਪੁਟ੍ਠੋ, ਅਥਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਮਾਣਵ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸੋ ਭਗਵਾ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੯) ਇਧ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੇ ਦਸਮਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ…ਪੇ… ਮਭਾਸੀ’’ਤਿ.

ਖਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਂ. ਫੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਭਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਵਾਲਾਹਿਛਤ੍ਤਕਾਦਿਵਿਕਸ੍ਸਨਂ ਵਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਾਕਤਿਕਕਰਣਂ, ਅਭਿਨਵਪਟਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਕਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਆਸਨ੍ਨਾਯ. ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾ, ਵਸ੍ਸੂਪਗਤਕਾਲੋ, ਤਾਯ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੪੦) ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਏਵਂ ਗਤੇਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤੁਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਵਾ ਆਹ ‘‘ਏਵਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਰਾਜਗਹਂ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਬਹਿਨਗਰੇ ਠਿਤਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਡ੍ਡਿਤਪਤਿਤਉਕ੍ਲਾਪਾਤਿ ਛਡ੍ਡਿਤਾ ਚ ਪਤਿਤਾ ਚ ਉਕ੍ਲਾਪਾ ਚ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਾ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਉਪਚਿਕਾਦੀਹਿ ਖਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਤਿਤਾ, ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਾਭਾਵੇਨ ਆਕਿਣ੍ਣਕਚਵਰਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਲਾਪਾ ਚਾਤਿ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਵਕੁਥਿ ਪੂਤਿਭਾਵਮਗਮਾਸੀਤਿ ਉਕ੍ਲਾਪੋ ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਉਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਕਲਾਪੋਸਮੂਹੋਤਿ ਉਕ੍ਲਾਪੋ, ਵਣ੍ਣਸਙ੍ਗਮਨਵਸੇਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਉਪਕ੍ਲੇਸੋ, ਸ੍ਨੇਹੋ’’ – ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਵੇਣੀਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਵੇਣਾ. ਕੁਰੁਮਾਨਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ. ਸੇਨਾਸਨਵਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਚ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾਨਂ ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਵਚਨਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੂਜਾਯੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਪੂਜਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਂ ਮਾਸਨ੍ਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਮਾਸਂ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਚੇਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯਵਾਦਪਰਿਮੋਚਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਨ੍ਤਿ ਕਤਿਕਵਤ੍ਤਕਰਣਂ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਪੇਕ੍ਖੋ ਤੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਵਾ ਕਤਿਕਵਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ਮਯਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ ਭਗਵਤਾ…ਪੇ… ਵਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਵਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੇਨ ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੦੮) ਚ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਬਦ੍ਧਵਚਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਚ ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਕਸ੍ਸ ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ.

ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤਿਤਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੋਵ. ਥੇਰਾ ਹਿ ਆਸਲ਼੍ਹਿਪੁਣ੍ਣਮਿਤੋ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇਯੇਵ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਸਮੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਨ੍ਤਿ. ਰਾਜਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਰਾਜਗੇਹਦ੍ਵਾਰੇ. ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਕਿਰਿਯਂ, ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਵੇਦੇਸੁਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਪੇਸੁਂ. ਵਿਸਟ੍ਠਾਤਿ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਚਿਤ੍ਤਾ. ਆਣਾਯੇਵ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਣਾਚਕ੍ਕਂ. ਤਥਾ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਤਂ ਪਨਿਧ ਦੇਸਨਾਞਾਣਪਟਿਵੇਧਞਾਣਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਦੁਭਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਚੇਤਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ ਨਾਮਂ, ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੭੮) ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਤ੍ਤ ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣੀ, ਯੋ ‘‘ਛਤ੍ਤਪਣ੍ਣੋ, ਵਿਸਮਚ੍ਛਦੋ’’ ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਗੁਹਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਵਿਧਾਯਕਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਭਿਤ੍ਤਿਥਮ੍ਭਸੋਪਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਦ੍ਵਨ੍ਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਨਾਨਾਵਿਧ…ਪੇ… ਵਿਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਰਾਜਭਵਨਵਿਭੂਤਿਨ੍ਤਿ ਰਾਜਭਵਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਰਾਜਭਵਨਸੋਭਂ ਵਾ. ਅਵਹਸਨ੍ਤਮਿਵਾਤਿ ਅਵਹਾਸਂ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਵਿਯ. ਸਿਰਿਯਾਤਿ ਸੋਭਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਲਕ੍ਖਿਯਾ. ਨਿਕੇਤਨਮਿਵਾਤਿ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਮਿਵ, ‘‘ਜਲਨ੍ਤਮਿਵਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਾਨੀਯਤਿਤ੍ਥੇ ਨਿਪਤਨ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਜਨਾਨਂ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਮਣ੍ਡਪੇਯੇਵ ਨਿਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਨਿਪਾਤ…ਪੇ… ਵਿਹਙ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਯਨਵਿਹਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਨਯਨਸਙ੍ਖਾਤਵਿਹਙ੍ਗਾਨਂ. ਲੋਕਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਮਿਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਏਕਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਵਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਲੋਕੇ ਰਮਿਤੁਮਰਹਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਮਿਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਸਾਰਮਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਫੇਗ੍ਗੁਰਹਿਤਂ ਸਾਰਂ ਵਿਯ, ਕਸਟਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਚ ਦਟ੍ਠੁਮਰਹਰੂਪੇਸੁ ਸਾਰਭੂਤਂ, ਪਸਨ੍ਨਭੂਤਞ੍ਚ. ਅਪਿਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਸਾਰਭੂਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰੋ ਮਣ੍ਡੋ ਮਣ੍ਡਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਸਾਰਮਣ੍ਡੋ, ਤਂ. ਮਣ੍ਡਂ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਾ ਜਨਾਨਂ ਮਣ੍ਡਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਮਣ੍ਡਨਮਲਙ੍ਕਾਰਂ ਵਾ ਪਾਤਿ ਪਿਵਤਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਮਣ੍ਡਪੋ, ਤਂ.

ਕੁਸੁਮਦਾਮਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਓਲਮ੍ਬਕਾਨਿ ਚੇਤਿ ਕੁਸੁਮਦਾਮੋਲਮ੍ਬਕਾਨਿ. ਵਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਪਰਨਿਪਾਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਗ੍ਯਾਹਿਤੋ’’ਤਿ. ਵਿਵਿਧਾਨਿਯੇਵ ਕੁਸੁਮਦਾਮੋਲਮ੍ਬਕਾਨਿ ਤਥਾ, ਤਾਨਿ ਵਿਨਿਗ੍ਗਲਨ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਮੇਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਨ੍ਤਮਿਵ ਚਾਰੁ ਸੋਭਨਂ ਵਿਤਾਨਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤਥਾ. ਕੁਟ੍ਟੇਨ ਗਹਿਤੋ ਸਮਂ ਕਤੋਤਿ ਕੁਟ੍ਟਿਮੋ, ਕੋਟ੍ਟਿਮੋ ਵਾ, ਤਾਦਿਸੋਯੇਵ ਮਣੀਤਿ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮੋ, ਨਾਨਾਰਤਨੇਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਤੋ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਲਂ ਤਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਮਣਿਯੋ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਕਤਤਲਤ੍ਤਾ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟੇਨ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮਂ, ਤਮੇਵ ਤਲਂ, ਨਾਨਾਰਤਨਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮਤਲਂ ਤਥਾ. ਤਮਿਵ ਚ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੂਪਹਾਰਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭੂਮਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾ ਪੁਪ੍ਫੂਪਹਾਰੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਨਾਨਾਰਤਨਵਿਚਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੂਪਹਾਰਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਮਣਿਕੋਟ੍ਟਿਮਤਲਗ੍ਗਹਣਂ ਸੁਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭੂਮਿਕਮ੍ਮਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਨ੍ਤਿ ਮਣ੍ਡਪਂ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਮਾਨਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ, ਯਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਮਾਨਂ ਸੋਭਤਿ, ਤਥਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਮਾਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਿਮਾਨਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਵਿਹੇ ਆਕਾਸੇ ਮਾਯਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾ ਯੇਨਾਤਿ ਵਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮੁਨਾ ਮੀਯਤਿ ਨਿਮ੍ਮੀਯਤੀਤਿ ਵਿਮਾਨਂ, ਵੀਤਿ ਵਾ ਸਕੁਣੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਮੀਯਤਿ ਨਿਮ੍ਮੀਯਤੀਤਿ ਵਿਮਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਮਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਕਯੋਜਨਦ੍ਵਿਯੋਜਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਮਾਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਤਾਯ, ਸੋਭਾਤਿਸਯਯੋਗੇਨ ਚ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਾਨਨੀਯਤਾਯ ਵਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿ. ਵ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਅਗ੍ਘਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨਗ੍ਘਾਨਿ, ਅਪਰਿਮਾਣਗ੍ਘਾਨਿ ਅਗ੍ਘਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਤਿਰੂਪਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਸਤਾਨਿ ਤਥਾ. ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ. ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਯੇਵ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਆਸਨਾਰਹਂ ਧਮ੍ਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਯੋ ਖੋ…ਪੇ… ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਕਸ੍ਸ ਵਾ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਾਵਹਤ੍ਤਾ ਤਥਾਰੂਪੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਸਨਾਰਹਨ੍ਤਿ ਨਿਸੀਦਨਾਰਹਂ. ਧਮ੍ਮਾਸਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਕਾਸਨਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਸਨਂ. ਦਨ੍ਤਖਚਿਤਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਖਚਿਤਂ, ਹਤ੍ਥਿਦਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਦਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹਤ੍ਥਿਦਨ੍ਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ. ਮਮ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ, ਮਯਾ ਵਾ ਕਰਣੀਯਂ.

ਇਦਾਨਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਦਿਵਸਏਤਿ ਤਥਾ ਰਞ੍ਞਾ ਆਰੋਚਾਪਿਤਦਿਵਸੇ, ਸਾਵਣਮਾਸਸ੍ਸ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਚਤੁਤ੍ਥਦਿਵਸੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨਤ੍ਥਜਨਨਤੋ ਵਿਸਸਙ੍ਕਾਸਤਾਯ ਕਿਲੇਸੋ ਵਿਸਂ, ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਤ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਦੀਸੁ ਵਿਲਾਪਾਦਿਮਕਾਸਿ. ਅਪਿਚ ਵਿਸਜਨਨਕਪੁਪ੍ਫਾਦਿਗਨ੍ਧਪਟਿਭਾਗਤਾਯ ਨਾਨਾਵਿਧਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾਜਨਨਕੋ ਕਿਲੇਸੋਵ ‘‘ਵਿਸਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਵਿਸਂ ਹਰਤੀਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, ਵਿਸਮੂਲਾਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, ਵਿਸਫਲਾਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, ਵਿਸਪਰਿਭੋਗਾਤਿ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੩) ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਵਿਸਗਨ੍ਧੋਨਾਮ ਵਿਰੂਪੋ ਮਂਸਾਦਿਗਨ੍ਧੋ, ਤਂਸਦਿਸਤਾਯ ਪਨ ਕਿਲੇਸੋ. ‘‘ਵਿਸ੍ਸਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਵਿਰੂਪੇ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਟੀ. ੬੨੪) ਅਭਿਧਮ੍ਮਟੀਕਾਯਂਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਦ੍ਧਾਤਿ ਏਕਂਸਤੋ. ਸਂਵੇਗਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਂ. ‘‘ਓਹਿਤਭਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਪਧਾਨੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਪਨ ਠਾਨੇਸੁ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸਂਵੇਗੋ ਨਾਮ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਞਾਣਂ, ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਵਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿ (ਵਿ. ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੮੩੮) ਰਜ੍ਜੁਮਾਲਾਵਿਮਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਂਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਾ ਚ ਤਦਾ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਸਾਸਨਾ ਅਨਾਗਤਫਲਾਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸਵਸੇਨ ਦੋਸੋਯੇਵ ਸਂਵੇਗੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਏਕਂਸਕਾਰਣਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਏਵਮਭੂਤੋ ਚ ਸੋ ਇਧ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਯੇਵਾਤਿ ਅਲਮਤਿਪਪਞ੍ਚੇਨ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸ੍ਵੇ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਸੇਕ੍ਖਸਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਤੇ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਵ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਯਾ ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਪਤਿਰੂਪਂ.

ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਮਮ ਏਤਂ ਗਮਨਂ. ਯ੍ਵਾਹਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਹਂ, ਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ, ਤੇਨ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਮਨਕਿਰਿਯਂ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਸ੍ਸ ਚ ਯਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ, ਏਕਵਚਨੇਨ ਚ ਯੋਗ੍ਯਤਾ ਤਥਾਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕਿਰਿਯਾਯ ਹਿ ਸਭਾਵਤੋ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਤਮੇਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਆਵਜ੍ਜੇਸੀਤਿ ਉਪਨਾਮੇਸਿ. ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਮੁਚ੍ਚਿਤਾ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਗਤਞ੍ਚ, ਬਿਮ੍ਬੋਹਨੇ ਨ ਤਾਵ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ, ਇਮਿਨਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਕਾਲਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝਕ੍ਖਣੇ, ਤਥਾਦਸ੍ਸਿਤਕਾਲਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਵਰੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਾਰਣੇ ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚ, ਖਣਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਰੇਪਿ ਚ;

ਵੇਮਜ੍ਝਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ‘ਅਨ੍ਤਰਾ’ਤਿ ਰਵੋ ਗਤੋ’’ਤਿ.

ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਯੇਹਿ ਵਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਸਂ ਲੇਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਭਵਤੋ ਆ ਭਵਗ੍ਗਂ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਆ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ ਸਵਨਤੋ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਆਸਵਸਞ੍ਞਿਤੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ. ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਚਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ. ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿਯੇਵ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਆਸਵੇਹਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ. ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਚਙ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ. ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗਫਲਤੋ ਵਿਸੇਸਮਗ੍ਗਫਲਂ. ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਯੇਨਾਤਿ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮਾਯ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਾਤਿ ਵੀਰਿਯਮਨੁਯੁਞ੍ਜਾਹਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੋਗਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਹੋਹਿਸੀਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ. ਕਥਾਦੋਸੋਤਿ ਕਥਾਯ ਦੋਸੋ ਵਿਤਥਭਾਵੋ. ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਯਾਤਿ ਉਦ੍ਧਤਭਾਵਾਯ. ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਵਚਨਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਧੁਨਾਯੇਵ ਯੋਜੇਮਿ, ਨ ਪਨਾਹਂ ਪਪਞ੍ਚਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ. ਵੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਮੀਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਹਾਪਨਵਸੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਤਾਪਾਦਨੇਨ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮਤਂ ਸਮਭਾਵਂ ਯੋਜੇਮਿ, ਵੀਰਿਯੇਨ ਵਾ ਸਮਥਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਯੋਜੇਮੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਹਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਸ੍ਸਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਸਂਸਨਾਰਹਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਚਤੁਇਰਿਯਾਪਥਵਿਰਹਿਤਤਾਕਾਰਣੇਨ. ‘‘ਅਨਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਚਨਾਨੇਵ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਪਿ ਸੋ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਸਂਸਾਰਹਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਮੇਵਾਤਿ.

ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਥੇਰੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪਤ੍ਤਦਿਵਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਪਞ੍ਚਮਿਯਨ੍ਤਿ ਤਿਥੀਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਂ. ਭਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਥਪਦਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਗੁਣੋ ਪਮਾਣਂ, ਵੀਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਵਣਮਾਸਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਪਠਮਞ੍ਹਿ ਮਾਸਂ ਖਣ੍ਡਫੁਲ੍ਲਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਮਕਂਸੁ, ਪਠਮਮਾਸਭਾਵੋ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪ੍ਪਦੇਸਵੋਹਾਰੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਪੁਣ੍ਣਮਿਤੋ ਯਾਵ ਅਪਰਾ ਪੁਣ੍ਣਮੀ, ਤਾਵ ਏਕੋ ਮਾਸੋਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਤੀਣਿ ਦਿਵਸਾਨਿ ਰਾਜਾ ਮਣ੍ਡਪਮਕਾਸਿ, ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ, ਤਤਿਯਦਿਵਸੇ ਪਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਥੇਰਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਕਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਸਲ਼੍ਹਿਮਾਸਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਾਟਿਪਦਤੋ ਯਾਵ ਸਾਵਣਮਾਸਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਞ੍ਚਮੀ, ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਦਿਵਸਾਧਿਕੋ ਏਕਮਾਸੋ ਹੋਤਿ. ਸਮਾਨੋਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ. ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੋ, ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਵਾ ਹਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਪੀਤਿਯਾ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ. ਏਕਂਸਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਂਸੇ, ਵਾਮਂਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਙ੍ਗੀਸਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਨ ਸਣ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਕਂਸਨ੍ਤਿ ਚ ਵਾਮਂਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਯਤੋ ਯਥਾ ਵਾਮਂਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਮਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੪੫).

ਬਨ੍ਧ…ਪੇ… ਵਿਯਾਤਿ ਵਣ੍ਟਤੋ ਪਵੁਤ੍ਤਸੁਪਰਿਪਕ੍ਕਤਾਲਫਲਮਿਵ. ਪਣ੍ਡੁ…ਪੇ… ਵਿਯਾਤਿ ਸਿਤਪੀਤਪਭਾਯੁਤ੍ਤਪਣ੍ਡੁਰੋਮਜਕਮ੍ਬਲੇ ਠਪਿਤੋ ਜਾਤਿਮਾ ਮਣਿ ਵਿਯ, ਜਾਤਿਵਚਨੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੁਤ੍ਤਿਮਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਸਮੁਗ੍ਗਤਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯਾਤਿ ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖਪਨ੍ਨਰਸੁਪੋਸਥੇ ਸਮੁਗ੍ਗਤੋ ਸੋਲ਼ਸਕਲਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯ. ਬਾਲਾ…ਪੇ… ਵਿਯਾਤਿ ਤਰੁਣਸੂਰਿਯਪਭਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਲ੍ਲਿਤਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਪਰਾਗਗਬ੍ਭਂ ਸਤਪਤ੍ਤਪਦ੍ਧਂ ਵਿਯ. ‘‘ਪਿਞ੍ਜਰਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਹੇਮਵਣ੍ਣਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.੨੨) ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨਾਤਿ ਪਭਸ੍ਸਰੇਨ. ਸਪ੍ਪਭੇਨਾਤਿ ਵਣ੍ਣਪ੍ਪਭਾਯ, ਸੀਲਪ੍ਪਭਾਯ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ. ਸਸ੍ਸਿਰਿਕੇਨਾਤਿ ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਿਰਿਯਾ ਅਤਿਵਿਯ ਸਿਰਿਮਤਾ. ਮੁਖਵਰੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੋਭਾਸਮਲਙ੍ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਮੁਖੇਨ. ਕਾਮਂ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਨਾਰੋਚੇਸਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮਲੀਲ਼ਾਯ ਗਮਨਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਅਗਮਾਸੀ’’ਤਿ.

ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨਾਯਂ ਏਵਮਾਰੋਚਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਅਗਮਾਸੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸੋ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤੁਪਨਾਯਿਕਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਭਗਵਤਾ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਤਾਯ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਗਹੇਤੁਮਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਤ੍ਤਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦਿਨ੍ਨਓਵਾਦਸ੍ਸ ਚ ਸਫਲਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਏਵਮਾਰੋਚਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਅਗਮਾਸੀਤਿ. ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨਾਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਨ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾ. ਧਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ‘‘ਸੋਭਤਿ ਵਤ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਧਿਗਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਧੁਕਾਰਮਦਾਸਿ. ਅਯਮਿਧ ਦੀਘਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੋ. ਖੁਦ੍ਦਕਭਾਣਕੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਸੁਪਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਨਿਕਾਯਂ ਭਣਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ, ਤਪ੍ਪਗੁਣਾ ਆਚਰਿਯਾ. ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੁਡ੍ਢਪਟਿਪਾਟਿਂ, ਤਦਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਮਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵਂਕਥਨਸਮਯੇ. ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇ ਅਤਿਵਿਯ ਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਭਵਿਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕੇਸ੍ਵੇਵ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਵਾਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਿਪਿ ਏਕੇ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਸਨੇਯੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿਪਿ ਤੇਸਮੇਵ ਏਕਚ੍ਚੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਿਸਯੇ ਹਿ ‘‘ਏਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਾਦੇਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਭਾਣਕਾਨਂ ਤੇਨ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਆਗਤਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਚਨੇ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਤ੍ਤਮਾਸਂ ਕਤਾਯ ਹਿ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਕਦਾਚਿ ਪਕਤਿਯਾਵ, ਕਦਾਚਿ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਕਦਾਚਿ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਤਦਾਗਮਨਮੁਪਾਦਾਯ ਤਥਾ ਤਥਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਆਦਿਦਿਵਸੇਯੇਵ ਪਠਮਂ ਪਕਤਿਯਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਕਾਸਮਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਤਤੋ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਨ੍ਤਿਂ ਅਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤੁ, ਆਗਮਨਾਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਨ ਪਮਾਣਂ, ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਗਤਕਾਲੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨਮੇਵ ਪਮਾਣਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਾਤਬ੍ਬਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨੇਨੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਞਾਪਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਗਵਤਿ ਧਰਮਾਨੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਯ ਚ ਪਸਂਸਾਯ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਤੀਸੁ ਵਾਦੇਸੁ.

ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਨ ਞਾਪਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੮) ਪਟਿਵੇਦਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੭੨) ਪਕ੍ਕੋਸਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੯.੧੧) ਆਲਪਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’ਤਿ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯), ਇਧਾਪਿ ਆਲਪਨੇਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਲਪਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਚ ਸਹਚਰਣਤੋ ਞਾਪਨੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਪਟਿਵੇਦੇਸਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’ਤਿ, ‘ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਹਿ ਆਲਪਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਪਚ੍ਚੇਕਮੇਵ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸੇਸ੍ਵੇਵ ਆਲਪਨੇ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚਰਿਯਾ. ੧੦੭) ਵਿਯ ਮਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਗੁਤ੍ਤਭਾਸਨੇ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਆਮਨ੍ਤੇਸੀ’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ‘‘ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਮਨ੍ਤਨਾਕਾਰਦੀਪਨਂ. ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਵਿਨਯਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨੇ, ਤੇਨ ‘‘ਕਿਮੇਕਂ ਤੇਸੁ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਾਮਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਆਯੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਯੇ ਠਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਚ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਾਯ ਆਯੁਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ. ਧੁਰਨ੍ਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕਂ. ਨੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀਤਿ ਪਹੋਤਿਯੇਵ. ਦ੍ਵਿਪਟਿਸੇਧੋ ਹਿ ਸਹ ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਕਤ੍ਯਤ੍ਥਦੀਪਕੋ.

ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਗ੍ਗੋ. ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਚ ਯੋ ਅਯਂ, ਯਦਿਦਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰੁਤਲਿਙ੍ਗਮੇਵ. ‘‘ਯਦਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਚ ਅਯਂ ਸਭਾਵੋ, ਯਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪੇਨ ‘‘ਯੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਯਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਤਾ ਤਥਾਯੇਵਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਿਨਯਧਰਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਛਟ੍ਠੀਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੀਤਿ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਤਂ ਅਕਾਸਿ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਤਤਿਯਾਵਿਸੇਸਨਂ ਭਵਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਅਯਂ ਵਿਭਤ੍ਯਨ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕੋ ਅਬ੍ਯਯਸਦ੍ਦੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾ ਅਭਿਹਿਤਕਤ੍ਤੁਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ‘‘ਥੇਰੋ’’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਚ੍ਛਧਾਤੁਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪਾਲਿਂ ਵਿਨਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਬੀਜਨਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬੀਜਨੀਗਹਣਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਯ ਹਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਪਰਿਸਾਯ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮੁਖਵਿਕਾਰਾਦਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੀਯਤਿ. ਭਗਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਵਿਚਿਤ੍ਰਬੀਜਨਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭੂਤਂ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤਸਿਕ੍ਖਾਸਂਯਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮੁਖਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਨ ਸਿਯਾ. ‘‘ਪਠਮਂ ਆਵੁਸੋ ਉਪਾਲਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇ ਪਠਮਭਾਵੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਪਠਮਭਾਵਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਭਗਵਤੋ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਠਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨਿ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਤਿ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ‘‘ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੇਨ ਸਹ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਵਚਨਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਵਾ ਨੁ ਖੋ, ਸੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ, ਯਥਾਸਙ੍ਗੀਤਸ੍ਸੇਵ ਪਮਾਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਤਥਾਸਙ੍ਗੀਤਾਯ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਪਾਲ਼ਿਯਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਥਾਗਤਾ ਏਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤਿਰੇਕਭਾਵੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾਯ, ਵਿਤਥਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਛਡ੍ਡੇਤਬ੍ਬਵਚਨਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਵਚਨਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਨ ਦੇਵਤਾਨਂ ਵਾ ਭਾਸਿਤੇਤਿ ਭਗਵਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਥੋਮਨਾਦਿਵਸੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਞ੍ਚ ਭਾਸਿਤੇਪਿ. ਤਂ ਪਨ ਪਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ, ਨ ਸਭਾਵਾਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਮੇਵ. ਇਦਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਸੁਂ ਇਮਿਨਾਵ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗੇਨ ਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਚ ਗਣਸਜ੍ਝਾਯਮਕਂਸੁ ‘‘ਤੇਨ…ਪੇ… ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ. ਸਜ੍ਝਾਯਾਰਮ੍ਭਕਾਲੇਯੇਵ ਪਥਵੀ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਿਦਂ ਪਨ ਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਧਮ੍ਮਸਜ੍ਝਾਯਾਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਲਿਤੇਯੇਵ ਸਾਪਿ ਚਲਤਿ, ਏਤੇਨ ਚ ਪਦੇਸਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਗਣਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪਿਤਾਨਿ ਪਨ ਏਤ੍ਤਕਾਨੇਵਾਤਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਕਣ੍ਡਵਿਭਙ੍ਗਨਿਯਮੇਨੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਮਾਣਨਿਯਮੇਨਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਭਾਣਵਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਾਣਵਾਰੋਤਿ –

‘‘ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਰਾ ਏਕਪਦਂ, ਏਕਗਾਥਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ;

ਗਾਥਾ ਚੇਕਾ ਮਤੋ ਗਨ੍ਥੋ, ਗਨ੍ਥੋ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਤਕ੍ਖਰੋ.

ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਰਗਨ੍ਥਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਸਦ੍ਵਿਸਤਂ ਪਨ;

ਭਾਣਵਾਰੋ ਮਤੋ ਏਕੋ, ਸ੍ਵਟ੍ਠਕ੍ਖਰਸਹਸ੍ਸਕੋ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਰਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣੋ ਪਾਠੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਣਿਤਬ੍ਬੋ ਵਾਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿ ਭਾਣਵਾਰੋ, ਏਕੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਨਮਗ੍ਗੇਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਵਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਨ੍ਧਕਨ੍ਤਿ ਮਹਾਵਗ੍ਗਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗਂ. ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮੂਹਤੋ, ਪਕਾਸਨਤੋ ਵਾ ਖਨ੍ਧਕੋਤਿ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਸਮ੍ਪਦਾਦਿਵਿਨਯਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, (ਅ. ਨਿ. ੬.੪੧) ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ (ਅ. ਨਿ. ੭.੭੨), ਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੪੫; ੬.੩੭) ਵਿਯ. ਅਪਿਚ ਭਾਗਰਾਸਟ੍ਠਤਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ ਤਾਸਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਭਾਗਤੋ, ਰਾਸਿਤੋ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਭਾਣਕੇਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਗੋਪਿਤਂ ਸਙ੍ਗਹਾਰੁਲ਼੍ਹਨਯੇਨੇਵ ਚਿਰਕਾਲਂ ਅਨਸ੍ਸਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆਵੁਸੋ ਇਮਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਵਾਚੇਹੀ’’ਤਿ.

ਧਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤੁਕਾਮੋਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਵਿਯ ਪਾਰਿਸੇਸਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸ੍ਵੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਸਙ੍ਘਂ ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਤਰਂ ਆਵੁਸੋ ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਾਵਸੇਸੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਕਤਰਂ ਪਿਟਕਂ. ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਮਨ੍ਤਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋਤਿ ਚ ਸਙ੍ਗਾਯਨਕਾਲੇ ਦੀਘਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨਿਕਾਯਾਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੀਘਸਙ੍ਗੀਤਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਸੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਵਗ੍ਗਕਰਣਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ, ਨਾਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਤ੍ਤਿਸਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ, ਤੇਸਂ ਵਗ੍ਗਕਰਣਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ, ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਵਗ੍ਗੇਸੂਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗਾਯਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੋਦਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਤਿਵਿਧਸੀਲਾਲਙ੍ਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਾਨਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ. ਚੂਲ਼ਮਜ੍ਝਿਮਮਹਾਸੀਲਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਵਿਭੂਸਿਤਂ ਤਥਾ ਨਾਨਾਵਿਧੇ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਭੂਤੇ ਕੁਹਨਲਪਨਾਦਯੋ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ ਨਾਨਾਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਹਨਾਤਿ ਕੁਹਾਯਨਾ, ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਇਰਿਯਾਪਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਤਿਵਿਧੇਨ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਿਮ੍ਹਾਪਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਪਨਾਤਿ ਵਿਹਾਰਂ ਆਗਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਾਯ ਭੋਨ੍ਤੋ ਆਗਤਾ, ਕਿਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤੁਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਹਂ ਪਚ੍ਛਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਭਾਸਨਾ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਾਦਯੋ, ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾਦਯੋ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਹਨਲਪਨਾਹਿ ਸੇਸਂ ਅਨੇਸਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਂ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਦਿਕਂ ਦੁਸ੍ਸਿਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏਵ ਪਲਿਵੇਠਨਟ੍ਠੇਨ ਜਾਲਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਜਾਲਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਿਵੇਠਨਂ ਅਪਲਿਵੇਠਕਰਣਂ ਤਥਾ.

ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਭਨ੍ਤੇ ਰਾਜਗਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋ ਵਿਵਰੇ ‘‘ਅਪਿਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਪੋਦਾਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਨਿਰਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੩੧) ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਵਿਵਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਨਦਿਞ੍ਚ ਯਾਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਏਕਮੇਵ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਂ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ. ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਹਿ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਸ੍ਸ ਪਸਙ੍ਗੇ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞੋ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਂ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਰਅਗਾਰਮਕਂਸੁ, ਤਂ ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਦ੍ਵਾਰਸਮੀਪੇ ਤਰੁਣੋ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਯ੍ਯਾਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਵਰੁਣਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਰਾਜਾਗਾਰਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਏਤਂ ਆਧਾਰਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾਗਾਰਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਰਾਜਾਗਾਰਕਂ, ਉਯ੍ਯਾਨਂ, ਰਾਜਾਗਾਰਵਤਿ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਿਸੇਸਨਪਦਮਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਰਾਜਾਗਾਰਂ ਆਧਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾ. ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕੇਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਅਭਿਰਮਨਾਰਹਂ ਕਿਰ ਰਾਜਾਗਾਰਮ੍ਪਿ. ਤਤ੍ਥ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨੇਤਂ ਏਵਂ ਨਾਮਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਤਰੁਣਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕੇ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਮੇਵ ਨਾਮਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸੋਵ ਸਿਯਾ. ਸੁਪ੍ਪਿਯਞ੍ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਨ੍ਤਿ ਸੁਪ੍ਪਿਯਂ ਨਾਮ ਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਂ ਛਨ੍ਨਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਞ੍ਚ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਾਣਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਰੁਣੋ ‘‘ਮਾਣਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਬਟ੍ਠੋ ਮਾਣਵੋ, ਅਙ੍ਗਕੋ ਮਾਣਵੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੯, ੨੧੧) ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਤਰੁਣਪੁਰਿਸਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣੇਤਿ ਪਸਂਸਾਯ ਚੇਵ ਗਰਹਾਯ ਚ. ਅਥ ਵਾ ਗੁਣੋ ਵਣ੍ਣੋ, ਅਗੁਣੋ ਅਵਣ੍ਣੋ, ਤੇਸਂ ਭਾਸਨਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਵਚਨਕ੍ਕਮੋ – ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ? ਰਾਜਗਹੇ ਭਨ੍ਤੇ ਜੀਵਕਮ੍ਬਵਨੇਤਿ. ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ? ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਨਾ ਵੇਦੇਹਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਕਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਭਗਵਤਾ ਏਵ ਏਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਰਞ੍ਞਾਪਿ ‘‘ਯਥਾ ਨੁ ਖੋ ਇਮਾਨਿ ਪੁਥੁਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੩) ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਕਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਕਾਸੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਵਗ੍ਗਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਪਾਲ਼ਿਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਂ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਪਰਿਹਰਥਾਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਵਾਚਨਾਦਿਵਸੇਨ ਧਾਰੇਥ. ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਸੋ. ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ ਪੋਰਾਣਕੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ‘‘ਮਹਾਧਮ੍ਮਹਦਯੇਨ, ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾਯ ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦਿਮਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਨਾਵ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਵਾਦਿਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਣ੍ਹਞਾਣਸ੍ਸ, ਸਣ੍ਹਞਾਣਵਨ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਵਿਸਯਭਾਵਤੋ ਸੁਖੁਮਞਾਣਗੋਚਰਂ.

ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਜਾਤਕਾਦਿਕੇ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਤਾਦਿਸੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇਵ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਦੀਘਨਿਕਾਯਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ, ਨਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇਤਿ ਦੀਘਭਾਣਕਾ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਜਾਤਕਗਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਨੇਤ੍ਤਿਪੇਟਕੋਪਦੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਗਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤਾਨਂ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਯਥਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਭਾਵਤੋ ਤਾਦਿਸੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ, ਨਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਯਥਾਪਰਾਧਸਾਸਨੇ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇਤਿ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯੁਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਯੋਜਨਕਾਲਦੇਸਕਾਰਕਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗੀਤਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਸ੍ਸ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਸ੍ਸ ਚ ਵਿਵਰੇ. ਤਦੇਤਂ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਕਾਲਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤਿ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਵਾਤਿ ਉਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਯਂ ਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਮੇਵਾ’’ਤਿ, ਨ ਤਦਞ੍ਞਰਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਰਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਰਸਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰਸਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸਾਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ). ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਤਂ ਕੇਚਿਵਾਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਰਹਂ ਮਗ੍ਗੋ ਫਲਞ੍ਚ. ਰਸਨ੍ਤਿ ਗੁਣੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮਾਸੋ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਕਿਲੇਸਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ). ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਰਸਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥਰਸੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ, ਧਮ੍ਮਰਸੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੋ ਨਾਮ ਅਮਤਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੩੩੫) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਕਿਲੇਸਵਿਨਯਨੇਨ ਵਿਨਯੋ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਪਤਨਾਦਿਤੋ ਧਾਰਣੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇਯੇਵ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਸੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮੋ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਿਪਿ ਵਿਨਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾਦਿਭਾਵਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਨਯਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿ ਵਿਪਰੀਤਂ ਤਨ੍ਤਿਮੇਵ ਦੀਪੇਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਗੋਬਲੀਬਦ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਤੇਨੇਵਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਨ ਵਿਨਯ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੋ, ਤੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਤਥਾਭਾਵਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੪੭) ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਸਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਅਵਿਜਹਿਤਂ ਉਦਾਨਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸ੍ਸ ਕਾਰਕਂ ਤਣ੍ਹਾਵਡ੍ਢਕਿਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਞਾਣਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਨ੍ਤੋ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਂ ਸਂਸਰਿਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਜਾਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਨ ਚ ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਾਨਿ ਭੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸ੍ਸ ਕਾਰਕ ਤਣ੍ਹਾਵਡ੍ਢਕਿ ਤ੍ਵਂ ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਸਿ. ਪੁਨ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਮ ਗੇਹਂ ਨ ਕਾਹਸਿ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ. ਤਵ ਸਬ੍ਬਾ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸ ਫਾਸੁਕਾ ਮਯਾ ਭਗ੍ਗਾ ਭਞ੍ਜਿਤਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਤਯਾ ਕਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸ੍ਸ ਕੂਟਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਣ੍ਣਿਕਮਣ੍ਡਲਂ ਵਿਸਙ੍ਖਤਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਂ. ਇਦਾਨਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਗਤਂ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਂ. ਅਹਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯ ਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਗਾ ਅਧਿਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਪਨ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਗਾ ਅਧਿਗਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਗਾਥਾਯਮਤੀਤਤ੍ਥੇ ਇਮਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ‘‘ਤਂਕਾਲਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਮਤੀਤੇਪਿ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਪਾਤਬ੍ਬਾ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਫਾਸੁ ਪ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਫ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਫੁਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਾ ਫਾਸੁ, ਸਾਯੇਵ ਫਾਸੁਕਾ. ਅਜ੍ਝਗਾਤਿ ਚ ‘‘ਅਜ੍ਜਤਨਿਯਮਾਤ੍ਤਮਿਂ ਵਾ ਅਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਕਤ੍ਤਾ, ਤਦਾ ਪਰੋਕ੍ਖਾਯੇਵ. ਅਨ੍ਤੋਜਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਕਿਰ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮਾਹ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸਾ ਮਨਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਾਨਮਾਦਿ. ‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਨ ਵਾਚਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕੇਚੀਤਿ ਖਨ੍ਧਕਭਾਣਕਾ. ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੋ. ਯਦਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ, ਆਦ੍ਯਤ੍ਥੋ ਚ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹਿ ਮਰਿਯਾਦਵਚਨੇਨ ਵਿਨਾ ਪਦਤ੍ਥਵਿਪਲ੍ਲਾਸਕਾਰਿਨਾਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਦ੍ਯਤ੍ਥਮੇਵ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਤੇਨ ਆਤਾਪਿਨੋ…ਪੇ… ਸਹੇਤੁਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਤ੍ਤਯਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਖਨ੍ਧਕੇਤਿ ਮਹਾਵਗ੍ਗੇ. ਉਦਾਨਗਾਥਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਏਕਵਚਨਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਵਾ ਪਠਮਗਾਥਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਨ੍ਧਕਭਾਣਕਾ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾਨਂ ਗਾਥਾ ਮਨਸਾਵ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਮਹਤੋ ਜਨਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਯ ਨਾਹੋਸਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਗਾਥਾ ਵਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾ ਪਨ ‘‘ਦੇਸਨਾਯ ਜਨਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰਭਾਵੋ ਪਠਮਭਾਵੇ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਉਭਯਥਾ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ਚ ਯਦਿ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾ ਮਨਸਾਵ ਦੇਸਿਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਉਦਾਨੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੫੨ ਉਦਾਨਵਤ੍ਥੁ) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਤਥਾਯੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਮਨਸਾ ਉਦਾਨੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਯੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਹਿ ਉਦਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਾ ਉਦਾਨਂ, ਵਚਸਾ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਦਿ ਚਾਯਂ ਵਚਸਾ ਉਦਾਨਂ ਸਿਯਾ, ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਮਨਾਰੁਲ਼੍ਹਭਾਵੋਯੇਵ ਵਚਸਾ ਅਨੁਦਾਨੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾ ਉਦਾਨਭਾਵੇ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯਮੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ. ਲੋਕਿਯਸਮਯੇ ਪਨ ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਂ ਭਵਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨੇਸ ਸਾਸਨਸਮਯੋਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ, ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੪) ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਵਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਸਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਤਂ, ਤਾਦਿਸੇਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਇਙ੍ਘ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾਤਿ ਹਿ ਚੋਦੇਤਿ. ਆਮਨ੍ਤਯਾਮੀਤਿ ਪਟਿਵੇਦਯਾਮਿ, ਬੋਧੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੋਤਿ ਪਨ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਦਂ. ‘‘ਆਮਨ੍ਤਨਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾਯੇਵ, ਨ ਚਤੁਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ. ਵਯਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਮੁਖੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫, ੪੫, ੭੬, ੭੭; ੨.੩.੧, ੪; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੦) ਵਚਨਤੋ. ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਵਿਭਾਵਨਨਯੇਨੇਵ ਚ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਵਿਸਯਭੂਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਵੇਣਿਕਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਯੋਜੇਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ, ਤਾਯ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਯ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਂਵੇਜੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਸਾਸਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ ਸਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰੇਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਚਨਾਨਮਨ੍ਤਰਾਲ਼ੇ ਵੇਮਜ੍ਝੇ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਾਲਵਤਾ ਕਾਲੋਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ, ਵਨਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚ ਅਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਰੂਪਮਾਹ. ‘‘ਅਸਙ੍ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਾਦਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪) ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਮਸਙ੍ਗੀਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਜੇਤਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸੁਭਸ੍ਸ ਮਾਣਵਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ ਅਚਿਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪) ਆਗਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਸਯਮੇਵ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ‘‘ਏਕਮਿਦਾਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਸਮਯਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪਿਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥਾਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਵਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ ‘‘ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੁਕਾਮੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਗਤਨਯੇਨੇਵ ‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਨ੍ਤਿ ਠਪਿਤਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਸਯਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਦੀਸੁ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਨਯੇਨੇਵ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਲਦ੍ਧਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਦਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਏਵਮਧਿਪ੍ਪਾਯੇਪਿ ਸਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ‘‘ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤੀਸੁ ਪੁਨ ਸਙ੍ਗੀਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਮੇਵ. ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਨਾਮ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਨਾਮ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਸੇਨ ਉਭਯਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਵਿਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਵਿਭਙ੍ਗਾ. ਮਹਾਵਗ੍ਗਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗੇਸੁ ਆਗਤਾ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਖਨ੍ਧਕਾ. ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਵਾਰੇਹਿ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸ ਪਰਿਵਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਵਾਰਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ਮਹਾਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੋਲ਼ਸ ਵਾਰਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੋਲ਼ਸ ਵਾਰਾ ਚਾਤਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਵਾਰਾ ਆਗਤਾ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਪਰਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਬਹੂਸੁ ਪਨ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਸੋਲ਼ਸ ਪਰਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਏਵਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਠੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਇਦਨ੍ਤਿ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਮਤ੍ਤਂ, ਇਤਿ ਇਦਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯਦ੍ਵਯਂ ਇਦਮਤ੍ਥੇਯੇਵ ਵਤ੍ਤਤਿ ‘‘ਇਦਾਨੇਤਰਹਿ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਨਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦਿਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ. ਏਵਮਿਤਰੇਸੁਪਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦੀਘਭਾਣਕਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾਨਂ ਵਾਦੇਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾਨਞ੍ਞੇਵ ਵਾਦਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਤਰਤ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਾਦਯੋਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕ…ਪੇ… ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਣਾਥ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਗਾਥਾ ਅਤ੍ਥੂਪਨਾਯਿਕਾਤਿ (ਥੇਰਗਾ. ਨਿਦਾਨਗਾਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਥੇਰਗਾਥਾ ਥੇਰੀਗਾਥਾ’’ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ ਯੁਤ੍ਤੋ.

ਏਵਂ ਸਰੂਪਤੋ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤਿਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ. ਵਿਵਿਧਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾ ਚ. ਵਿਨਯਨਤੋਤਿ ਵਿਨਯਨਭਾਵਤੋ, ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ, ਭਾਵਲੋਪੋ ਵਾ, ਇਤਰਥਾ ਦਬ੍ਬਮੇਵ ਪਧਾਨਂ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਵਿਨਯਨਤਾਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਵਿਨਯਦਬ੍ਬੇਨੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ, ਨ ਪਨ ਵਿਨਯਨਤਾਗੁਣੇਨਾਤਿ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਨਯੋ ਏਦਿਸੇਸੁ. ਵਿਨੀਯਤੇ ਵਾ ਵਿਨਯਨਂ, ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਸਞ੍ਞੀਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਯਂ ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯੋ. ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਸਦ੍ਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵਿਨਯੋ ਨਾਮਾਤਿ ਕਥਿਤੋ. ਅਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਭਾਵਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਵਿਧਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਵਿਵਿਧਾ ਏਤ੍ਥ ਨਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਵਿਧਤ੍ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਤਥਾ ਵਿਸੇਸਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਲੋਕਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਪਯੋਜਨਾ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਥਿਲਕਰਣਪਯੋਜਨਾ. ਸਞ੍ਞਮਵੇਲਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਆਚਾਰੋ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਕਾਯੇ, ਵਾਚਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਸੇਧਨਂ ਤਥਾ, ਤੇਨ ਤਥਾਨਿਸੇਧਨਮੇਵ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਾਯਵਾਚਾਵਿਨਯਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾਨੇਕਧਾ ਪਰਾਮਸਨਮਾਹ ‘‘ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਚ ਗਾਥਾ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਚਨਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾਦਿਹੇਤੁਨਾ ਕਰਣਭੂਤੇਨਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਵਿਵਿਧਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੋਰਾਣੇਹਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਵਿਯ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਵਚਨਂ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਨਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ‘‘ਵਚਨਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਪਨ ਸਮਾਸਤਦ੍ਧਿਤੇਸੁ ਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਨਾਮਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਚ ਏਦਿਸੇਸੁ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤਭਾਵਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਤ੍ਥਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਸੂਚਨਤੋ…ਪੇ… ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ’’ਤਿ ਪਦੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਤਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਯੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਸੁਣਾਤਿ, ਵਾਚੇਤਿ, ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਦੇਸੇਤਿ ਚ, ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਤਸ੍ਸਪਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਰਸ੍ਸਪੀਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੂਚੇਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇ ਚਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਚਾਯਂ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵਚਨੋ. ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ, ਪਰਸ੍ਸਪੀਤਿ ਅਯਮਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ. ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਸਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤੇਨ ਪਰਤ੍ਥੋ ਸੂਚਿਤੋ, ਤੇਨ ਸੂਚੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪਰਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਆਦਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਧਾਰਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ‘‘ਨ ਹ’ਞ੍ਞਦਤ੍ਥ’ਤ੍ਥਿ ਪਸਂਸਲਾਭਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ. ੬੩) ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਤ੍ਥੋ, ਪਰਤ੍ਥੋ, ਉਭਯਤ੍ਥੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਗੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨੇਯ੍ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨੀਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨਵਜ੍ਜੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਵੋਦਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, (ਮਹਾਨਿ. ੬੩) ਤੇ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਪਨ ਏਕੋਪਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੋ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਕਾ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਾ, ਤਤੋ ਪਰੇ ਛ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਭਯਸਭਾਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਵਿਭਾਵੇਨ ਅਨਗਾਧਭਾਵੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ. ਦੁਰਧਿਗਮਤਾਯ ਵਿਭਾਵੇਨ ਅਗਾਧਭਾਵੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਅਵਿਵਟੋ ਗੂਲ਼੍ਹੋ. ਮੂਲੁਦਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਪਂਸੁਨਾ ਅਕ੍ਖਰਸਨ੍ਨਿਵੇਸਾਦਿਨਾ ਤਿਰੋਹਿਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ. ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਨੇਯ੍ਯੋ. ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਨੀਤੋ. ਅਨਵਜ੍ਜਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਾ ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਏਵ ਵਾ.

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਞ੍ਚ ਪਰੇਸਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਞ੍ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣਿਯਾ ਸਮਾਦਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਾਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੯੯, ੨੬੫) ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਭਾਸਿਤਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਪੂਰਣਕਸ੍ਸਪਾਦੀਨਮਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਮਯਭੂਤਂ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਭੂਤਂ ਪਰਤ੍ਥਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਭੂਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਨਯਭੂਤਂ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਾਦੀਨਿ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ, ਨ ਪਨ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵ-ਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਇਦਮੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੂਚ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਰਸ੍ਸੋ. ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੫੫, ੧੨੪੨) ਚ ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’ਤਿ (ਅਟ੍ਠਸਾ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ, ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸੇਨੇਵ ਨਿਬ੍ਬਚਨੇਨ ਸੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਾਚਕਤ੍ਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਮਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਯ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੋ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸਮ੍ਪਾਦਨੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਚ ਹੇਤੁਨਾ ਨਨੁ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਪਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਪਰਿਹਰਤਿ.

ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥਾਭਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਮਿਵ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਸਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਵਪਨਰੋਪਨਾਦਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਫਲਂ ਨ ਪਸਵਤਿ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਜਗ੍ਗਨਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨੇਵ ਪਸਵਤਿ, ਤਥਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਵਨਧਾਰਣਾਦਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਨ ਪਸਵਤਿ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨੇਵ ਪਸਵਤੀਤਿ. ਪਸਵਤੀਤਿ ਚ ਫਲਤਿ, ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਮੇਵ ਹਿ ਫਲਨਂ. ਉਪਾਯਸਮਙ੍ਗੀਨਞ੍ਞੇਵ ਅਤ੍ਥਾਭਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਧੇਨੁ ਵਿਯ ਖੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਧੇਨੁ ਨਾਮ ਕਾਲੇ ਜਾਤਵਚ੍ਛਾ ਥਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਹਤਂ ਉਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਖੀਰਂ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਕਾਲੇ ਅਜਾਤਵਚ੍ਛਾ. ਕਾਲੇਪਿ ਵਾ ਵਿਸਾਣਾਦਿਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਹਤਂ ਅਨੁਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਥਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਾਦਿਨਾ ਸਵਨਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਕੁਰੁਤਂ ਉਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥੇ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾਯ ਸਵਨਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਕੁਰੁਤਂ ਅਨੁਪਾਯਵਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਸੂਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਘਰਤਿ ਸਿਞ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਥਾਪਿ ਸਕਮ੍ਮਿਕਧਾਤੁਤ੍ਤਾ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤੀਤਿ ਕਾਰਿਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਤਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਨਿਪਾਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਚ ਨੇ ਤਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੇ.

ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ. ਤਬ੍ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਚ੍ਛਕਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢਕੀਨਂ ਕਾਲ਼ਸੁਤ੍ਤਂ. ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਤਚ੍ਛਨਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਕਾਲ਼ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਣੇ ਕਤੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਚ੍ਛਕਾਨਂ ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਵਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਨੀਤਮਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਦਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਵਿਵਾਦੋ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਵੁਤੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਥਿਰਸੁਤ੍ਤੇਨ. ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ, ਸਮਂ ਵਾ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਆਵੁਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਭਾਵਮਾਹ, ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਾਭਾਵਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਥਿਰਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਵਾਤੇਨ ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਅਤ੍ਥਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦੇਨ ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇਹਿ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਨ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਚਨਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਬ੍ਭਾਵਵੁਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਹਯੋਗਸ੍ਸ ਹਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਚਨੇਨ ਸੇਸਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤਂ, ਅਨਤ੍ਥਕਤਂ ਵਾ ਞਾਪੇਤਿ.

ਯਨ੍ਤਿ ਏਸ ਨਿਪਾਤੋ ਕਾਰਣੇ, ਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਯਂ ਪਭੇਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵੁਡ੍ਢਿਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਮਤਿਰੇਕਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਡ੍ਢਿਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਅਡ੍ਢਚਨ੍ਦਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਞਾਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਤਾ ਪਾਕਟਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਡ੍ਢਚਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵੋ ਹਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਅਡ੍ਢੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਮੀ. ਯਸ੍ਮਾ ਊਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀ. ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਨ੍ਨਰਸੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਮੇਵਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਇਦਂ ਪਨ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਭਯਭੇਰਵਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੪) ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਲਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ. ਯਜ੍ਜੇਵਂ ਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਦੀਪਨਤੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਤ੍ਥਕੋਵ ਸਿਯਾਤਿ? ਨੇਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤੋ. ਵਾਚਕਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਹਿ ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਕਾਸਿਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਜੋਤਕਭਾਵੇਨ ਪਕਾਸਨਤੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਲਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਰਾਜਾਭਿਰਾਜਾਤਿ ਪਰੇਹਿ ਰਾਜੂਹਿ ਪੂਜਿਤੁਮਰਹੋ ਰਾਜਾ. ਪੂਜਿਤੇਤਿ ਪੂਜਾਰਹੇ. ਇਦਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਸੇਲਸੁਤ੍ਤੇ (ਸੁ. ਨਿ. ੫੫੩ ਆਦਯੋ).

ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਤਿ ‘‘ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਪਿ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੋਧਾਭਾਵੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਮੇਵ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੯੨) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਵਾ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲੋ, ਨ ਪਾਣਸਙ੍ਖਾਤਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤਿਪਾਤੋ. ਤਥਾ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਂਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਭਿਵਿਨਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਿਨਯੇ ਵਿਨੇਤਿ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਏਵਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਏਵਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਵਿਨੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵਤ੍ਥੁਂ ਪਾਰਾਜਿਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸੀਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਕੇਵਲਂ ਲੋਲਤਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਰੂਪਿਯਛਡ੍ਡਕਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਵਿਨਯੇਪਿ ਪਟਿਬਲੋ ਵਿਨੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਨ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਤ੍ਤਂ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਧਿਕੇ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵੁਡ੍ਢਿਭਾਵਂ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਤਂ ਦੀਪੇਤਿ, ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸੁਪਾਕਟਤਂ ਵਿਸੇਸਂ, ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਨ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਤ੍ਤਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਤਾਵ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕਤ੍ਤਾ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ. ‘‘ਪਾਦਯੋ ਕਿਰਿਯਾਯੋਗੇ ਉਪਸਗ੍ਗਾ’’ਤਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਭਿਰਾਜਾ, ਅਭਿਵਿਨਯੇ’’ਤਿ ਪਨ ਪੂਜਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰਾਜਵਿਨਯੇਸੁ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਥਮੇਤਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਸਤ੍ਵਵਾਚੀ ਸਦ੍ਦੋ ਸਤ੍ਵਵਾਚਕੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਰ ਦੋਸੋ ਪੂਜਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਕਿਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਦੀਪਨਤੋ, ਤਾਹਿ ਚ ਕਿਰਿਯਾਹਿ ਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਰਾਜਵਿਨਯੇਸੁਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਪੂਜਿਤੋ ਰਾਜਾਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਭੂਤਂ ਰਾਜਦਬ੍ਬਂ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਧਾਨਤੋ ਵਦਤਿ, ਪੂਜਨਕਿਰਿਯਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤੋ. ਤਥਾ ਅਭਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਭੂਤਂ ਵਿਨਯਦਬ੍ਬਂ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਧਾਨਤੋ ਵਦਤਿ, ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤਿਮਾਲਾਦੀਸੁ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਤ੍ਥ ਸਹ ਸਾਧਨੇਨ ਕਿਰਿਯਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਭਿਰਾਜਅਭਿਵਿਨਯਸਦ੍ਦਾ ਸੋਪਸਗ੍ਗਾਵ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਏਵਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਪਿ ਅਭਿਸਦ੍ਦੋ ਸਹ ਸਾਧਨੇਨ ਵੁਡ੍ਢਿਯਾਦਿਕਿਰਿਯਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਹੋਤੁ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਤਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਦੀਪਿਤਾ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਕਥਂ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ. ਉਪਨ੍ਯਾਸੇ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ. ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਫਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਹਿ ਭਾਵਨਾਫਰਣਵੁਡ੍ਢੀਹਿ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਪਟਿਪਦਾਦੀਹਿ. ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਞੇਵ ਪੂਜਾਰਹਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਯੇਵ ਪੂਜਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਪੂਜਾਰਹਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਤ੍ਤਾਦਿਸਾਧਨਂ, ਅਤੀਤਾਦਿਕਾਲਂ, ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਪੂਜਿਤਬ੍ਬਾਯੇਵ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਲਵਿਸੇਸਨਿਯਮਰਹਿਤਾ ਪੂਜਾਰਹਾ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਸਭਾਵਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਫੁਸਨਾਦਿਸਭਾਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਕਾਮਾਵਚਰੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਕਾ, ਤਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਵਿਰਹਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ, ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਾ.

ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਵਿਨਯਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸੁ ਯਂ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਸਮਾਨਂ, ਤਂ ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਹਿ ਤਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮ, ਪਿਟਕਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਤੇਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬ੍ਭਾਜਨਤ੍ਥਤੋਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੇਹਿ ਕਰਣਭੂਤੇਹਿ, ਵਿਸੇਸਨਭੂਤੇਹਿ ਵਾ. ਅਪਿਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬ੍ਭਾਜਨਤ੍ਥਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾਜਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਹੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਹਿ ਤੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਇਤਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੇਹਿਤੋ – ਸਦ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੬, ੪੦੮, ੪੧੧) ਏਤੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਂਤਦਤ੍ਥਾਨਂ ਭਾਜਨਤੋ ਚ ਪਿਟਕਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਪਾਟਿਪਦਿਕਪਦਞ੍ਹੇਤਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਪਿਟ ਸਦ੍ਦਸਙ੍ਘਾਟੇਸੂ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਯੋਗਮੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਪਿਟੀਯਤਿ ਸਦ੍ਦੀਯਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣੀਯਤੀਤਿ ਪਿਟਕਂ, ਪਿਟੀਯਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਟੀਯਤਿ ਤਂਤਦਤ੍ਥੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਮਾ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਕਾਲਾਮਸੁਤ੍ਤੇ, (ਅ. ਨਿ. ੩.੬੬) ਸਾਲ਼੍ਹਸੁਤ੍ਤੇ (ਅ. ਨਿ. ੩.੬੭) ਚ ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਮਾਹ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਟਕਤਨ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਮਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੬੬) ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਸਮ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਮਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਦਾਲਪਿਟਕਮਾਦਾਯਾਤਿ ਕੁਦਾਲਞ੍ਚ ਪਿਟਕਞ੍ਚ ਆਦਾਯ. ਕੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਥਵੀ, ਤਸ੍ਸਾ ਦਾਲਨਤੋ ਵਿਦਾਲਨਤੋ ਅਯੋਮਯਉਪਕਰਣਵਿਸੇਸੋ ਕੁਦਾਲਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਭਾਜਨਭਾਵਤੋ ਤਾਲਪਣ੍ਣਵੇਤ੍ਤਲਤਾਦੀਹਿ ਕਤੋ ਭਾਜਨਵਿਸੇਸੋ ਪਿਟਕਂ ਨਾਮ. ਇਦਂ ਪਨ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਕਕਚੂਪਮਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੭).

‘‘ਤੇਨ…ਪੇ… ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਪਦਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਮਾਦਿਯਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾ, ਇਧ ਪਨ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਯ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਨਯੋ ਚ ਸੋ ਪਿਟਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਏਵਂ ਦੁਵਿਧਤ੍ਥੇਨ…ਪੇ… ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਾਜਨਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮਤਿਦਿਸਤਿ. ਤਯੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ, ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਅਵਯਵਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਪੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਹਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਵਿਸੁਂ ਨਿਪਾਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਦੇਸਕਾਯਤ੍ਤੇਨ ਆਣਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ. ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਗਤੇਨ ਯਥਾਪਰਾਧਾਦਿਸਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਅਨੁਸਾਸਨਂ ਵਿਨਯਨਂ ਸਾਸਨਂ. ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਾਦਿਨੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਵਚਨਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਕਰਣਂ ਕਥਾ, ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਦੇਸਿਤਾਰਂ ਭਗਵਨ੍ਤਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ, ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਸਾਸਨਂ, ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਥਾਤਿ ਏਵਮਿਮੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੇਸਨਾਦਯੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਣਾਦਯੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਦੇਸਕਾਦਿਅਧੀਨਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਵਿਸੇਸਯੋਗਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾਦੀਨਂ ਭੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਆਣਾਵਿਧਾਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਆਣਾਰਹਾਧੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ, ਏਵਂ ਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਵਿਧਾਨਾਨਿ ਚ ਵਿਧਾਯਕਾਧੀਨਾਨੀਤਿ ਆਣਾਦਿਵਿਧਿਨੋ ਦੇਸਕਾਯਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਪਰਾਧਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਯ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ, ਤਥਾ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਸਾਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਵਿਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਬ੍ਬਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਥਨਂ ਸਤਿ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਸਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਦਧੀਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਦੇਸਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨੇਤ੍ਥ, ਦੇਸਨਾ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ;

ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਵਸੇਨੇਤਂ, ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਵਸੇਨਾਪਿ ਕਥਾਤਿ ਚ;

ਦੇਸਨਾਸਾਸਨਕਥਾ-ਭੇਦਮ੍ਪੇਵਂ ਪਕਾਸਯੇ’’ਤਿ.

ਪਦਤ੍ਤਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਤਾਸਂ ਭੇਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਭੇਦਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦਪਦਤੋ ਪਰਂ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਂ, ਸਾਸਨਭੇਦਂ, ਕਥਾਭੇਦਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਦੀਪਯੇ’’ਤਿ. ਭੇਦਨ੍ਤਿ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸਂ ਵਾ. ਤੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ. ਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਚ, ਤਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਦੀਪਯੇ.

ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਸ੍ਸ ਪਕਾਰਂ, ਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵਯੇ. ਯਹਿਂ ਵਿਨਯਾਦਿਕੇ ਪਿਟਕੇ. ਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਥਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਹਿਂ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਯਹਿਂ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਥਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਹਿਂ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਤਿ ਚ ਯੇਹਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁਪਰਿਯਾਪੁਣਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ, ਉਪਾਰਮ੍ਭਨਿਸ੍ਸਰਣਧਮ੍ਮਕੋਸਰਕ੍ਖਣਹੇਤੁਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਚ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਤਥਾ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਾਸਨ੍ਨਸਦਾਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਤੋ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਨੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਾਸੁ ਗਾਥਾਸੁ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਧੁਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਕਥਾ. ਪਰਿਦੀਪਨਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਕਾਸਨਾ, ਕਿਞ੍ਚਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਭਾਵਨਾਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਦੀਪਨਾਯਪਿ ਸਤਿ ਗੂਲ਼੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਮਕਤ੍ਵਾ ਸੋਤੂਨਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਆਵਿਭਾਵਨਾ. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਪਰਿਦੀਪਨਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਭਾਵਨਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਏਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਤੋ ਕਥਿਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਏਕਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਦੀਪਨਾ ਪਠਮਗਾਥਾਯ, ਵਿਭਾਵਨਾ ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਭਯਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮੁਚ੍ਚੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ, ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਵਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਯਸ੍ਮਾ, ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਣਂ ਪਣੇਤੁਂ [ਠਪੇਤੁਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ)] ਅਰਹਤੀਤਿ ਆਣਾਰਹੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਹਿਤੋਪਦੇਸਕਭਾਵੇਨ ਪਮਾਣਵਚਨਤ੍ਤਾ ਆਣਾਰਹੇਨ ਭਗਵਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ‘‘ਆਣਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਂ ਅਵਹਰਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਲੋ, ਤੇਨ.

ਪਚੁਰੋ ਬਹੁਲੋ ਅਪਰਾਧੋ ਦੋਸੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਪਚੁਰਾਪਰਾਧਾ, ਸੇਯ੍ਯਸਕਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ. ਯਥਾਪਰਾਧਨ੍ਤਿ ਦੋਸਾਨੁਰੂਪਂ. ‘‘ਅਨੇਕਜ੍ਝਾਸਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਸਯੋਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਞਾਣਞ੍ਚ, ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠੀ ਚ, ਖਨ੍ਤਿ ਚੇਵਾਨੁਲੋਮਿਕਾ;

ਯਥਾਭੂਤਞ੍ਚ ਯਂ ਞਾਣਂ, ਏਤਂ ਆਸਯਸਦ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਇਮਾ ਏਵ ਦ੍ਵੇ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਯਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਕਚ੍ਚਾਨ ਲੋਕੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਤਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫) ਅਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹੋ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਆਸਯੋ. ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ ਖਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਆਸਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ ਖਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਕਤਾਞਾਣਂ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਪੇਸੋ ਆਸਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਗਮ੍ਮ ਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਸਯੋ ਮਿਗਾਸਯੋ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਮਿਗੋ ਗੋਚਰਾਯ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਨਗਹਨੇ ਸਯਤੀਤਿ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਆਸਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਾਗਮ੍ਮ ਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੋ ‘‘ਆਸਯੋ’’ਤਿ. ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ. ਮੂਸਿਕਵਿਸਂ ਵਿਯ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਰਹਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਅਤੀਤਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਸਭਾਵਭੇਦੋਤਿ. ਚਰਿਯਾਤਿ ਰਾਗਚਰਿਯਾਦਿਕਾ ਛ ਮੂਲਚਰਿਯਾ, ਅਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਾ, ਸਂਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਪਨ ਤੇਸਟ੍ਠਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਚਰਿਯਾਤਿ ਸੁਚਰਿਤਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ ਚਰਿਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ.

‘‘ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ‘ਅਜ੍ਜੇਵ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਵਸੇਨ ਅਭਿਰੁਚਿ, ਸਾ ਦੁਵਿਧਾ ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੇਨਾ’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਾਯ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇਯੇਵ ਸਤ੍ਤੇ ਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇਯੇਵ. ਸਚੇ ਹਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਸੀਲਵਨ੍ਤੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾ ਸੀਲਵਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਪਿ ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸੇ ਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂ, ਇਤਰੇ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਾ, ਤੇਪਿ ਨ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸੇ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੮੫ ਆਦਯੋ) ਚੇਸ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਮਯਂ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੋ ਪਸੇਵਨਾਦਿਨਿਯਮਿਤਾ ਅਭਿਰੁਚਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ‘‘ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਨੇਕਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਤੇ ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਨੇਕਾ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬਹੁਕਤ੍ਤੁਕੋ, ਬਹੁਨਦਿਕੋ’’ਤਿ. ਯਥਾਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦੀਨਂ ਅਨੁਲੋਮਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਯੇ ਯੇ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਅਨੁਲੋਮਾ, ਤੇਹਿ ਤੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸਯਾਦੀਨਂ ਅਨੁਲੋਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਵਾ, ਕੇਵਲਂ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮੇਵੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਂਵਰਣਂ ਸਂਵਰੋ, ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ. ਮਹਨ੍ਤੋ ਸਂਵਰੋ ਅਸਂਵਰੋ. ਵੁਡ੍ਢਿਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਅ-ਕਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੨੧) ਤਂਯੋਗਤਾਯ ਚ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਸਂਵਰੋ ਪਾਰਿਸੇਸਾਦਿਨਯੇਨ ਸਂਵਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਖੁਦ੍ਦਕੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਚ ਸਂਵਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਂਵਰਾ ਸਂਵਰੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਮੋਚਨਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ’’ਤਿ. ਨਾਮਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਸੋ ਪਨ ‘‘ਰਾਗਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਮੇਵ ਞਾਣਂ.

‘‘ਤੀਸੁਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਰਡ੍ਢਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਤੀਸੁਪਿ ਤਾਸਂ ਵਚਨਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦੇਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰ ‘‘ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੨; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੨੩) ਸਮਾਧਿਦੇਸਨਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤ ਪਿਟਕੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਪਦਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤਦਵਸੇਸਨਾਮਰੂਪਧਮ੍ਮਕਥਨਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ.

ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਂਕ੍ਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਾ, ਉਭਯਾਪੇਕ੍ਖਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਯੋ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ. ‘‘ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਵਯੋਗੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ‘‘ਸੀਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਨ ਭਾਵਪਚ੍ਚਯੇ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਅਨੁਸਯਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਪਿ ਸੀਲਭੇਦਭਯਵਸੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਓਕਾਸਾਦਾਨਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ, ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਧਿਕਾਰੋ, ਤਂ ਪਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਦਹਨਵਸੇਨ ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਭਾਵੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁ ਅਨੁ ਸਯਨਕਾ ਅਨੁਰੂਪਕਾਰਣਲਾਭੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾ ਥਾਮਗਤਾ ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਕਿਲੇਸਾ ਅਨੁਸਯਾ, ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਂ, ਤੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਸਯਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ.

ਦੀਪਾਲੋਕੇਨ ਵਿਯ ਤਮਸ੍ਸ ਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਗਤੇਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਕੁਸਲਙ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਇਧ ਪਨ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸੁਸੀਲ੍ਯਙ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ‘‘ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣੇਨ ਘਟਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਵਿਯ ਜਲਤਲੇ ਸੇਵਾਲਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਨੀਵਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਤਂ ਮਗ੍ਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਮੁਦਯਪਕ੍ਖਿਕਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਗਣਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਂ, ਸਂਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਾ ਦੂਸਿਤਂ ਚਰਿਤਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ. ਤਦੇਵ ਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਕਿਲਿਸਤਿ ਵਿਬਾਧਤਿ, ਉਪਤਾਪੇਤਿ ਚਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ. ਕਾਯਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਭਾਵ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ.

ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਿਟਕੇ, ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਕ੍ਯਾਰਮ੍ਭੇ, ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਰੇ ਵਾ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਅਵਯਵਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨੇ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ, ਅਥ ਖੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਤਦਵਯਵਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿ. ਸਾ ਹਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਨਤੋ, ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਕਟ੍ਠਾਨਂ ਵਚਨਾਨਂ ਆਲ਼ਿ ਪਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਾਲ਼ੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਇਧ ਪਨ ਵਿਨਯਗਣ੍ਠਿਪਦਕਾਰਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਨਾਮਤ੍ਥੇ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯਾਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣ-ਧਾਰਣਾਦਿਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਮਨਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੇਸਮਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਤਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਸਦ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਨਾ. ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦੁਵਿਧਾਯਪਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪਕੋ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਵਾਦੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚੇ? ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਕਭਾਵੇਨ ਞਾਤੋ, ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੇਸਂ ਅਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਤਿ ਅਯਮਿਮੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਨਾ ਦੇਸੀਯਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੀਯਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਕ੍ਖਰਾਵਲਿਭੂਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਞਾਪਕੋ, ਤਥਾਪਿ ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਸਞ੍ਞਾਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਞਾਪਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਚ ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਕੁਸਲਾਧਮ੍ਮਾ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ ਵੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਗਣ੍ਠਿਪਦਕਾਰਾਦੀਨਂ ਪਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੂਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਨਾਮਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਪਬਨ੍ਧਭੂਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਪਬੋਧਨੇਨ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਾ ਵਾਚਾਯ ਪਕਾਸਨਾ ਵਚੀਭੇਦਭੂਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤਨ੍ਤਿ. ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਿਧਾਯਪਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਹਿ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਸਭਾਵਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਸਭਾਵਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਵਸੇਨੇਵ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਇਧ ‘‘ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਨ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਇਧ ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਿਯਾ. ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਚ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਵਚੀਭੇਦਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਦੇਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾਤਿ ਵਚੀਭੇਦਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਸਹ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚ ਉਪਰਿ ‘‘ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਭਾਵੇਨ ਤਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਅਪਿਚ ਯਦਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਾਯੇਵ ਦੇਸਨਾ ਸਿਯਾ, ‘‘ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ, ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਅਨਞ੍ਞਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ‘‘ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਭਾਵਤੋ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਪਰਮਤ੍ਥਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਅਭਾਵਾ, ਇਮਮੇਵ ਚ ਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕੇਚਿ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਦੇਸਨਾ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਾਯੇਵ. ਯਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕਾ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯਾਯੇਵਾ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਰਾਗਾਦਿਅਕੁਸਲਾਨਂ, ਮੇਤ੍ਤਾਦਿਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਪਿ ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯਤਾ ਸਕ੍ਕਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਮਤਂ ਹੋਤੁ, ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਮਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰਾ ਦੀਹਿ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਸਦ੍ਦੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਨਾ ਚ, ਇਚ੍ਚਾਹੁ ਅਪਰੇ ਗਰੂ;

ਧਮ੍ਮੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਤੁ, ਦੇਸਨਾ ਵਾਤਿ ਚਾਪਰੇ’’ਤਿ.

ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਤਨ੍ਤਿਦੇਸਨਾ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਪਟਿਵੇਧੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਤਨ੍ਤਿਵਿਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾਧਾਰਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਿਟਕਾਨਿ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਧਾਰਭਾਵੋ ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਤਨ੍ਤਿਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਤਨ੍ਤਿਯਾ ਆਧਾਰਭਾਵਤੋ. ਸਮੁਦਾਯੋ ਹਿ ਅਵਯਵਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਭਾਵਤੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਵਿਨਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਦਯੋ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਨ ਵਿਨਯਾਦਯੋਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਮੁਖੇਨ, ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਮੁਖੇਨ ਚ ਵਿਨਯਾਦੀਨਞ੍ਞੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਏਵ ਅਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂ ਵਿਸਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵਾਚਕਭੂਤਾਨਂ ਤੇਸਮੇਵ ਵਾਚ੍ਚਭਾਵਤੋ, ਵਿਸਯਿਨੋ ਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਵਿਸਯਭਾਵਤੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ, ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਤਬ੍ਬਿਸਯਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਤੋ ਤਬ੍ਬਿਸਯੋ ਪਟਿਵੇਧੋਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਯਥਾ ਤਂ ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪਮਾਣਗ੍ਗਹਣੇ ਦੀਘੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ. ਪਿਟਕਾਵਯਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਤਂਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਪਿਟਕਸ੍ਸਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਪਿਟਕਾਵਯਵਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹੋ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਤ੍ਥਵਸਾ ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਚਨਲਿਙ੍ਗਪਰਿਣਾਮੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਓਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੋ ਵਾ ਓਗਾਹੋ ਅਨ੍ਤੋ ਪਵਿਸਨਮੇਤੇਸੂਤਿ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਾ. ਨ ਲਭਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੀਯੋ, ਸੋਯੇਵ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯੋ, ਲਭੀਯਤੇ ਵਾ ਲਬ੍ਭਨਂ, ਤਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯੋ. ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਓਕਾਸੇਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠੋ, ਪਤਿਟ੍ਠਹਨਂ ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠੋ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯੋ ਸੋ ਯੇਸੁ ਤੇ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ. ਏਕਦੇਸੇਨ ਓਗਾਹਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਲਦ੍ਧੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ.

ਇਦਾਨਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਦਹਤਿ ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਧ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਪਰਿਯਾਯਤਾ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੭੧੮). ਨਨੁ ਚ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ਅਵਯਵਪਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਞਾਣਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸਦ੍ਦਾ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਸਾਧਿਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਸਾਧਿਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਹੇਤੁਨੋ ਫਲਂ ਹੇਤੁਫਲਂ, ਤਞ੍ਚ ਹੇਤੁਅਨੁਸਾਰੇਨ ਅਰੀਯਤਿ ਅਧਿਗਮੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦੇ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦੇਸਨਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੇਸੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਾਯਾਤਿ ਹਿ ਦੇਸਨਾ. ਪਕਾਰੇਨ ਞਾਪੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਾਯ, ਪਕਾਰਤੋ ਵਾ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਮੇਵ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਂ, ਹੇਤੁਫਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਭਾਵਵਾਚਕੋ ਹੇਸ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਹੇਤੁਆਦਿਵਾਚਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਯੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ. ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ ਅਵਿਪਰੀਤਸਵਿਸਯਵਿਭਾਵਨਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਤਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਭਿਲਪ੍ਪਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਲਾਪੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵਭੂਤੋ ਅਭਿਲਾਪੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਤੇਨ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੮) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੭੧੮) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ‘‘ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੧੮) ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਚਕੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵਚਨਵਚਨਤ੍ਥੇ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਵਚਨਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਤੋ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦੇ ਪਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਤਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ, ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਵ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਲਪ੍ਪਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਸਦ੍ਦੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਵੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਵੋਹਾਰੇਨ ਦੀਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜਾਨਨਤੋ ਸਦ੍ਦੇ ਕਥਿਤੇ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਕਥਿਤਾਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਮੇਵ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਤ੍ਤਮੇਵ ਮੂਲਕਾਰਣਸਦ੍ਦਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ, ਨ ਇਧ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਮਾਹ ‘‘ਅਨੁਲੋਮ…ਪੇ… ਕਥਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਥੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਕਥਨਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਨੀਤਨੇਯ੍ਯਾਦਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯੋ, ਏਕਤ੍ਤਾਦਿਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਾਦਿਕਾ ਪਾਲ਼ਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਚ ਨਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ.

ਸਯਮੇਵ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਞਾਣਂ. ਤਦੇਵ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਪਟਿਵੇਧਂ ਅਭਿਸਮਯਪ੍ਪਭੇਦਤੋ, ਅਭਿਸਮਯਾਕਾਰਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਸਭਾਵਤੋ ਚ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਪਭੇਦਤੋ, ਵਿਸਯਤੋ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋਤਿ ਆਕਾਰਤੋ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੂਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਚ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਯਤੋ ਅਤ੍ਥਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ ਨਾਮ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣੋ, ਤਦੁਭਯਪਞ੍ਞਾਪਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਚ ਲੋਕਿਯੋ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਅਤ੍ਥਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਦ੍ਧਂਸਨੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਹੇਤੁ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਫਲਂ, ਅਯਂ ਤਦੁਭਯਾਨੁਰੂਪੋ ਵੋਹਾਰੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਲੋਕਿਯਞਾਣਂ ਵਿਸਯਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞਾਣਂ ਪਨ ਤੇਸੁ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸਞਾਣੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਪਨ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਸਯਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚ ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕਾਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਰਣੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਤੀਸੁ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ, ਇਤਰੇਸਂ ਯਥਾਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਰਣੇਸੁ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੇਸੂਤਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧; ਵਿਭ. ੨੨੫) ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਰਿਯੇਸੁ. ਛਬ੍ਬਿਧਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਥੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਤਥਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਸਮਯਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਹਿ ਤਂਤਂਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਟਕੇ, ਪਾਲ਼ਿਪਦੇਸੇ ਵਾ. ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਨਮਨਫੁਸਨਾਦਿਸਕਸਕਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਪਿਟਕਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਧਮ੍ਮਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਕਾਰਣਮੇਵ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਾਰਿਯਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਕਾਰਿਯਮੇਵ ਵਾ. ਯਾ ਚਾਯਂ ਦੇਸਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਅਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਯੋ ਏਤਾਸੁ ਤਂ ਤਂ ਪਿਟਕਾਗਤਾਸੁ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਸੁ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਯੋ ਚ ਏਤੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਭਰਿਤਬ੍ਬਤੋ ਕੁਸਲਮੇਵ ਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਸੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਚਿਤੋ ਯੇਹਿ ਤੇ ਅਨੁਪਚਿਤਕੁਸਲਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਤਤੋਵ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੇਹਿ, ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਞਵਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੁਭਾਵੋ ਦੂਸਿਤਭਾਵੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਯੇਵ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੧੩; ੧੦.੭੫; ਪਾਰਾ. ੨੯੫; ਧ. ਪ. ੩੦੮). ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਤਂਦੇਸਨਾਯ, ਅਭਿਸਮਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਵਿਸਯੀਕਰਣਾਨਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਏਵਂ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਅਨੂਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਤ੍ਥਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਸਿਦ੍ਧੇ ਹਿ ਸਤ੍ਯਾਰਮ੍ਭੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਮਾਯ ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਨਾਰਮ੍ਭਵਚਨੇਨ ਅਨੂਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਤ੍ਥਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਵਚਨਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਂ ਵਾ ਪਰਿਮਾਣਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਂ, ਤੇਨ, ਏਤਪਰਿਮਾਣਵਤਾ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਦ੍ਦੇ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਤ੍ਥੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ.

ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਏਵਂ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਵਾ ਸੇਸੋ. ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਏਕੇਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਤੋ, ਪਕਰਣਤੋ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਮਿਧ ਅਵਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਆਧਾਰੋਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਤੀਸੁਯੇਵ ਪਿਟਕੇਸੁ ਤਿਵਿਧੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਅਵਯਵਵਾਕ੍ਯਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਯੋ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਮਤਿਪਪਞ੍ਚੇਨ. ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾਯੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦੋਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਵਾਚਕੋ ਹੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਪਰਿਯਾਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਪ੍ਪਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾ ਪਾਲ਼ਿਯੋ ਏਵ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾਪਰਿਯਾਪੁਣਨਯੋਗਤੋ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਪਰਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਮ੍ਪਿ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯੇਵ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ.

ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਮਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ. ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਹਣਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਲਗਦ੍ਦਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਪੂਪਿਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਪੂਪ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਪੂਪਖਾਦਨਂ ਵਿਯ, ਵੇਣਿਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੀਣਾਸਦ੍ਦੇਨ ਵੀਣਾਵਾਦਨਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਚ. ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਉਪਮੀਯਤਿ, ਨ ਅਲਗਦ੍ਦੇਨ. ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਮਜ੍ਝੇਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਓਟ੍ਠਮੁਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਲਗਦ੍ਦੋਤਿ ਚ ਆਸੀਵਿਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਗਦੋਤਿ ਹਿ ਵਿਸਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਲਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਗਦੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪਂ, ਦ-ਕਾਰਾਗਮਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਲਂ ਵਾ ਜੀਵਿਤਹਰਣੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਗਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਤ੍ਥੋ ਪਯੋਜਨਮੇਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ. ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਰਾਜਰਤਨਾਨੁਪਾਲਕੋ, ਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਤਥਾ, ਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨੁਪਾਲਕੋ ਖੀਣਾਸਵੋ. ਅਞ੍ਞਮਤ੍ਥਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ.

ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁ ਗਹਿਤਾ. ਤਦੇਵ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਯਮੇਤੁਂ ‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਉਪਾਰਮ੍ਭਇਤਿਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਦਿਹੇਤੁ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

‘‘ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਏਵਂ ਚੀਵਰਾਦੀਨਿ ਵਾ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਤੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਅਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੋਕ੍ਕਮਨਂ ਵਰਤਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੯).

ਨਨੁ ਚ ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਲਗਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਉਪਮਾਭਾਵੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਲਗਦ੍ਦਤ੍ਥਿਕੋ ਅਲਗਦ੍ਦਗਵੇਸੀ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ, ਸੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਂ, ਤਮੇਨਂ ਅਜਪਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਅਜਪਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤ੍ਵਾ ਗੀਵਾਯ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਬਾਹਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਲਿਵੇਠੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨੇਵ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੯).

ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਕੁਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯੇਨ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਪਾਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੁਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾਯੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੁਗ੍ਗਹਣੂਪਮਾ ਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ…ਪੇ… ਪਰਿਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਦੁਗ੍ਗਹਣਂ. ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਅਲਗਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੯) ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਲਗਦ੍ਦਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਆਸੀਵਿਸੇਨ, ਆਸੀਵਿਸਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਅਲਗਦ੍ਦਂ ਗਵੇਸਤਿ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦਗਵੇਸੀ. ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋਤਿ ਆਸੀਵਿਸਪਰਿਯੇਸਨਤ੍ਥਂ ਚਰਮਾਨੋ. ਤਦਤ੍ਥੇ ਹੇਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਵਾ, ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਚਰਮਾਨੋ. ਅਲਗਦ੍ਦਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਹਿ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ. ਤਮੇਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਂ. ਭੋਗੇਤਿ ਸਰੀਰੇ. ‘‘ਭੋਗੋ ਤੁ ਫਣਿਨੋ ਤਨੂ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭੁਜੀਯਤਿ ਕੁਟਿਲਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਭੋਗੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ. ਹਤ੍ਥੇ ਵਾ ਬਾਹਾਯ ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਣਿਬਨ੍ਧਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਨਖਾ ਹਤ੍ਥੋ. ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਬਾਹਾਯ ਅਵਸੇਸਾ ਬਾਹਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਨਖਾ ‘‘ਹਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਬਾਹਾਯ ਵਿਸੁਂ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਹਤ੍ਥਞ੍ਚ ਬਾਹਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਸਰੀਰਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ. ਤਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਂ, ਤਂਕਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਡਂਸਨਂ ਨਿਦਾਨਂ ਕਾਰਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਤਨ੍ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਤਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਲੋਪਮਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ. ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤਪਦਮੇਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਤਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਮਰਣਂ ਵਾ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਡਂਸਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਮਰਣਾਦਿਉਪਗਮਨਂ, ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ.

ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਮੋਘਪੁਰਿਸਾਤਿ ਗੁਣਸਾਰਰਹਿਤਤਾਯ ਤੁਚ੍ਛਪੁਰਿਸਾ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਂ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਰੂਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਨ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਨਵਙ੍ਗਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਸੋ, ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਂ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਪਦਂ ਸੁਤਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਇਕ੍ਖਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨਙ੍ਕੇਸੁ ਇਧ ਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਚਕ੍ਖੁਲੋਚਨੇਸੁ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਮੇਵ, ਤਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰਣਾ ਪਰਿਯਾਦਾਨਵਸੇਨ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਵਿਚਾਰਣਾਯੇਵ, ਸਾ ਚ ਵੀਮਂਸਾਯੇਵ, ਨ ਵਿਚਾਰੋ, ਵੀਮਂਸਾ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵੀਮਂਸਾ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਵੀਮਂਸਾ ਚਾਤਿ ਇਧ ਦੁਬ੍ਬਿਧਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਾਸੁ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਾ, ਮਯਞ੍ਚ ਤਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵੀਮਂਸਞ੍ਚੇਵ ‘‘ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਸਮਾਧਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਵੀਮਂਸਞ੍ਚ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾਨਂ. ਨ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸੇਨ ਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਞ੍ਞਂ ਨ ਖਮਨ੍ਤਿ. ਝੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਇਧ ਪੇਕ੍ਖਨੇਯੇਵ, ਨ ਚਿਨ੍ਤਨਝਾਪਨੇਸੁ, ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਪੇਕ੍ਖਨਮੇਵ, ਨ ਚਕ੍ਖੁਪੇਕ੍ਖਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਵਾ, ਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਨਿਸ੍ਸੇਸੇਨ ਝਾਯਤੇ ਪੇਕ੍ਖਤੇਤਿ ਹਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਵਾਰਲੋਪੋ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ, ‘‘ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਨਤੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ, ਸਮਾਧਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਮਗ੍ਗੋ, ਵਟ੍ਟਂ, ਵਿਵਟ੍ਠਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਨਿਸਂਸਾ ਚੇਵਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਵਾਦੇ ਦੋਸਾਰੋਪਨਾਨਿਸਂਸਾ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਭੁਸੋ ਆਰਮ੍ਭਨਞ੍ਹਿ ਪਰੇਸਂ ਵਾਦੇ ਦੋਸਾਰੋਪਨਂ ਉਪਾਰਮ੍ਭੋ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਰਵਮ੍ਭਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਪਰਵਜ੍ਜਾਨੁਪਨਯਨਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਨਿਸਂਸਾ ਚਾਤਿ ਇਤਿ ਏਵਂ ਏਤਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਨਿਸਂਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਪਰੇਹਿ ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਤੋ, ਸਕਵਾਦਤੋ ਵਾ ਪਮੋਕ੍ਖਪਯੋਜਨਾ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਇਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਤੇਨ ‘‘ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਵਦਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾਦੋ, ਦੋਸੋ, ਪਮੁਚ੍ਚਨਂ, ਪਮੁਚ੍ਚਾਪਨਂ ਵਾ ਪਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸ ਪਮੋਕ੍ਖੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਯੇਸਂ ਤਥਾ. ਆਰੋਪਿਤਵਾਦੋ ਹਿ ‘‘ਵਾਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਦੇਵੇਨ ਦਤ੍ਤੋ ਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਵਾਦੋਤਿ ਵਾ ਉਪਵਾਦੋਨਿਨ੍ਦਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਮਾਸੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਰੇਹਿ ਸਕਵਾਦੇ ਦੋਸੇ ਆਰੋਪਿਤੇ, ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਵਾ ਆਰੋਪਿਤਾਯ ਤਂ ਦੋਸਂ, ਨਿਨ੍ਦਂ ਵਾ ਏਵਞ੍ਚ ਏਵਞ੍ਚ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸੋ ਸੋ ਵਾਦੋ ਇਤਿ ਵਾਦੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਹ ਵਿਚ੍ਛਾਯ ਤ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਤਿਵਾਦਸ ਪਮੋਕ੍ਖੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਸੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਯੇਸਂ ਤਥਾ, ਤਂ ਤਂ ਵਾਦਪਮੋਚਨਾਨਿਸਂਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਚ ਸੀਲਾਦਿਪੂਰਣਸ੍ਸ, ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ. ਅਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਵੋਹਾਰੋ ਏਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਪਟਿਮਾਯ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਭੇਦ੍ਯਭੇਦਕਂ ਵਾ ਏਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਕਥਿਨਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਆਭਤਂ ਦੁਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣੇ, ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਏਵ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਆਚਾਰਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਞਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦਿਪੂਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੂਤਂ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਏਤੇ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਗਾਹਿਨੋ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੇਵ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਸ੍ਸ ਉਪਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ, ਇਤਿਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਯੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਰੇਹਿ ‘‘ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਯੇਵ ‘‘ਤਦਤ੍ਥੋਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਪਾਦਨਕ੍ਖਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਸ੍ਸ ਵਾਦੇ ਉਪਾਰਮ੍ਭਂ ਆਰੋਪੇਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਂ ਪਮੋਚੇਤੁਞ੍ਚ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾਪਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਚ ਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਧਾਪਿ ਹਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋਵ. ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਮਾਨਦਬ੍ਬਮਕ੍ਖਪਲਾਸਾਦਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਹਿ ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਵਚਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮). ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਰਣੇ ਫਲਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਘਤਮਾਯੁ, ਦਧਿ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨਕਾਲੇ, ਵਿਵਾਦਕਾਲੇ ਚ ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਂ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਤੇ…ਪੇ… ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਨੁਭਵਨਂ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਕਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ, ਤਥਾ ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚ.

ਯਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਪਕ੍ਖੇ ਯਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਵੋਹਾਰੋ ‘‘ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੪, ੩੦੦) ਵਿਯ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਯੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਾਧਿਨੋ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਧਿਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸੁਗ੍ਗਹਣਂ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇ. ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੀਲਾਦੀਨਿ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਸਨ੍ਨੇਹਿ ਉਪਨੀਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰੇਸਂ ਵਾਦੇ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਕਵਾਦਤੋ ਪਰੇਹਿ ਆਰੋਪਿਤਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਦੀਨਿਯੇਵ, ਅਪਿ ਤੁ ਪਰਵਾਦਨਿਗ੍ਗਹਸਕਵਾਦਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾਨਿਪਿ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਾ ਦੀਸੁ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੮).

ਯਂ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦੁਵਿਧੇਨ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਜਾਨੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸਮੁਦਯਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੋ. ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਰਹਤ੍ਤਫਲਤਾਯ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਕੁਪ੍ਪੋ. ਅਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮ. ਸਤਿਪਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤੁਨ੍ਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਫਲਾਨਂ ਅਵਿਨਸ੍ਸਨਭਾਵੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸਕਸਕਨਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਉਪਰੂਪਰਿ ਨਾਮਨ੍ਤਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਤਿ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪਾਮਿ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਰਹਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਅਰਹਾਯੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਫਲਂ ਪੁਗ੍ਗਲਨਾਮਵਸੇਨ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ ਅਭਾਵਿਤਂ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਤਨ੍ਤਿਧਾਰਕੋ ਪਵੇਣੀਪਾਲਕੋ ਵਂਸਾਨੁਰਕ੍ਖਕੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਵੇਣੀਪਾਲਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਵੇਣੀ ਚੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਨ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਂਸੋਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਵੇਣੀਯੇਵ.

ਨਨੁ ਚ ਯਦਿ ਪਵੇਣੀਪਾਲਨਤ੍ਥਾਯ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਖੀਣਾਸਵੋ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਾਤਕਭਯਾਦਿਨਾ ਗਨ੍ਥਧੁਰੇਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਵਸਿਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਸੁ ਸਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰੇਨ ਅਤਿਕਿਲਮਮਾਨੋ ‘‘ਅਤਿਮਧੁਰਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਮਾ ਨਸ੍ਸਤੁ, ਤਨ੍ਤਿਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਂਸਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਵੇਣਿਂ ਪਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ‘‘ਪਵੇਣਿਂ ਪਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਭਵਕਨ੍ਤਾਰਤੋ ਅਵਿਤਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਅਲਗਦ੍ਦੁਪਮਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਵਾ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਵ. ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਖੀਣਾਸਵੋ ਹਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਸਾਧਨਕਾਲੇ ਤਦੁਪਿਯਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਂ ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਖੀਣਾਸਵੋਪਿ ਧਮ੍ਮਰਤਨਭਣ੍ਡਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਗਮਾਯ ਭਬ੍ਬਰੂਪੇ ਸਹੇਤੁਕੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨ ਅਲਙ੍ਕਾਰੇਨ ਅਲਙ੍ਕਰੋਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤੀਸੁਪਿ ਪਿਟਕੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਨਯੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਵਿਸੁਜ੍ਝਮਾਨਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਬਲੇਨ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਮਲਤੋ ਵਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਸਤਿਬਲਂ, ਞਾਣਬਲਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਭਾਗਹੇਤੁਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਸਤਿਬਲੇਨ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਵਿਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਸੁਦਿਟ੍ਠਕਾਰਿਤਾਪਰਿਚਯੇਨ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਨੁਬਦ੍ਧਾਯ ਦੁਤਿਯਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਿਦ੍ਧਿ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾਵੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾਵਸੇਨ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਤਤਿਯਵਿਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਪੁਰੇਤਰਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਵਿਨਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵੇਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫; ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਮਿ. ਪ. ੧੪) ਵਚਨਤੋ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ. ‘‘ਯੋਗਾ ਵੇ ਜਾਯਤੇ ਭੂਰੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੮੨) ਵਚਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੇਨ ਗਰੁਵਾਸਦੇਸਭਾਸਾਕੋਸਲ੍ਲਉਗ੍ਗਹਣਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਚ ਪਰਿਭਾਵਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਵਿਜਮ੍ਭਨਭੂਤਾ ਅਨਵਸੇਸਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਨ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਨ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਕਦੇਸਭਾਵੇ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਏਵ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਤਾਸਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਸਮੁਦਾਗਤਾ ਚ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨੇਵ ਤਾਸਂ ਅਧਿਗਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਧਿਗਮਸਦਿਸਾ ਹਿ ਇਮੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਇਮੇ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਤਿ.

ਤਾਸਂਯੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਾਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਵਿਨਯੇ ਪਭੇਦਵਚਨਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੇ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ. ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨਨਞ੍ਚ ਤਾਸਂ ਏਤ੍ਥ ਏਕਦੇਸਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਦੇਸਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯੇ ‘‘ਤਾਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਤਂ, ਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਤਾ ਹਿ ਛਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਿਭਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਮੇਕਦੇਸਵਚਨਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਤਤਿਯੇ ‘‘ਤਾਸਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਭੇਦਵਚਨਾਭਾਵਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਚ ਸਮ੍ਮਾ ਵਿਭਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੁਕਾਮੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਵਧਾਰਣਮਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥੇਵਾ’’ਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਵਧਾਰਣਂ ਠਪੇਤਿ. ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋਵ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘ਤਾਸਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥੇਵਾ’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ. ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ.

ਸੁਖੋ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਿਯੇਵ ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸੁਖੋ ਵਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਤਥਾ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਸੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਮਾਨਤਾਯ. ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਫਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਫਸ੍ਸੋ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋਯੇਵ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਰਿਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮ ਗਦ੍ਧਬਾਧਿਪੁਬ੍ਬੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੨੩੪; ਪਾਚਿ. ੪੧੭). ਸੋ ਹਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਉਪਵਾਦਆਣਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਸੁ ਆਣਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੇਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਯੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਰਹੋਗਤੋ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਅਗਾਰਿਕਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਮਨਾਪਿਕਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ …ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਮੁਦੁਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥੀਨਂਯੇਵ ਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਰਸੇਨ ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਕਾਮਗੁਣਪਰਿਭੋਗਰਸਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੁਲ੍ਲਵਾਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਸੁਖੁਮਸੁਤ੍ਤਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ, ਸਾਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਿਨੇਰੁਨੋ ਸਦਿਸਤਂ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਗਵਤਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਮਹਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦੀਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਜਿਨਚਕ੍ਕੇ ਪਹਾਰਮਦਾਸਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਥਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਵਾ ਫਲਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਕਰਣਸੀਲਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ, ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਚ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਉਪਵਾਦਆਣਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੧੭) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਦਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਯੇ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਇਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਦੇਸਿਤਾ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚ, ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸੇਵਤੋ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਨਾਲਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਹਂ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨਾਮੀਤਿ. ਤਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਤਤੋ ਅਨਵਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਭਾਵਹੇਤੁਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ…ਪੇ…ਆਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ, ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ, ਨੇਵਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਚੇਵ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ ਚ…ਪੇ… ਇਮੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੯੬) –

ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾਵੋਹਾਰਵਸੇਨ, ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਦੁਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਕ੍ਖਾਸਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਦਤਂ ਵਰੋ;

ਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਪਰਮਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਤਤਿਯਂ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ.

ਸਙ੍ਕੇਤਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਲੋਕਸਮ੍ਮੁਤਿਕਾਰਣਾ;

ਪਰਮਤ੍ਥਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭੂਤਕਾਰਣਾ.

ਤਸ੍ਮਾ ਵੋਹਾਰਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਵੋਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਨ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ. (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੭; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧੭੦; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੨੪);

ਨ ਹਿ ਲੋਕਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਵਿਜਹਨ੍ਤਿ, ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਲੋਕਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਕਾਭਿਲਾਪੇ ਠਿਤਾਯੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਦੀਪਨਤ੍ਥਂ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੭; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੨੦੨; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੨੪; ਕਥਾ. ਅਨੁਟੀ. ੧) ਏਵਮਾਦੀਹਿਪਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਕਥਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਜਾਨਨ੍ਤੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੪) ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਵਿਪਰੀਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਿਰਿਯਾਯਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਪਦਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਭਾਵਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਤਾ, ਸਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੋਪਯੋਗਵਚਨਤਾ ਚ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਗਾਹਂ. ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੪) ਤਥਾਵਾਦੀਨਂ ਸਾਧਿਨਾਮਕਂ ਕੇਵਟ੍ਟਪੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਹਣਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਤ੍ਤਨਾਤਿ ਚ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕਂ ਵਾ ਅਬ੍ਯਯਪਦਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਪਰੀਤਗਾਹੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਖਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਖਨਤਿ ਨਾਮ. ਤਤੋਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਹੇਤੁਤੋ.

ਧਮ੍ਮਚਿਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਿਚਾਰਂ. ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤੋਤਿ ਠਾਤਬ੍ਬਮਰਿਯਾਦਾਯਂ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਯਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨੋ. ਚਿਨ੍ਤੇਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਅਨਰਹਰੂਪਾਨਿ ਵਾ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮ, ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਤੇਸਂ ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ, ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਵਿਹੇਸਸ੍ਸ ਚ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ, ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਭੂਤਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ –

‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ. ਝਾਯਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਝਾਨਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ… ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ… ਲੋਕਚਿਨ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭) –

ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਭਾਵਦੀਪਕਂ ਪਾਲ਼ਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਾਮਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਦੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਏਵਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਫਲਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯ…ਪੇ… ਪਭੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਪਤ੍ਤਿਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਕਥਂ? ਪਿਟਕਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਿਰਹਿਤਞ੍ਹਿ ਵਚਨਂ ਬ੍ਯਾਕੁਲਂ. ਸੋਤੂਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਞ੍ਞੂਨਮੇਵ ਚ ਤਥਾਵਿਚਾਰਿਤਵਚਨਂ ਵਿਸਯੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਞ੍ਞੂ ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਦਕੋਵਿਦੋ;

ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਚੋ’ ਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੩੧);

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਿਟਕਾਨਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ.

ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਮਹਾਵਗ੍ਗਪਾਥਿਕਵਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਤੀਹਿ ਵਗ੍ਗੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਿਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਾਨਿ. ਗਾਥਾਯ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਗਣਨਤੋ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ. ਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਵਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਪਠਮੋ ਏਸ ਨਿਕਾਯੋ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋਤਿ ਅਨੁਲੋਮਿਕੋ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕੋ, ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਨਤੋ ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਨਾਮਿਕੋ ਵਾ, ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਨਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਿਕੇਪਿ ਸਮਾਸੋਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਾਕ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਵਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੬੮) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨਵਂਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਲਬ੍ਭੀਤਿ ਲਭੋ, ਲਭੋ ਏਵ ਲਾਭੋ. ਕਿਂ ਅਲਬ੍ਭਿ? ਚੀਵਰਂ. ਕੀਦਿਸਂ? ਨਵਂ, ਇਤਿ ‘ਨਵਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘ਨਵਂਚੀਵਰਲਾਭੇਨਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਨਵਚੀਵਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਪਦਦ੍ਵਯੇ ਪਨਾਤਿ ਨਿਪਾਤੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਯੇਨ ਲਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੮). ਇਧਾਪਿ ਸਦ੍ਦਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਵਾਕ੍ਯੇ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾਅਭਾਵਤੋ ਸਮਾਸੋਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਦਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਕਰਣਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਰਣਵਚਨਨ੍ਤਮੇਵ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਚ ਪਦਦ੍ਵਯਮੇਤਂ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਂ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਮੇਵ ਸਿਯਾ ‘‘ਤਿਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦਂ ਵਿਯ. ਤਥਾ ‘‘ਤਿਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਪਦਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਤਾਦਿਸੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਦਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਿਕੇ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਵਿਰੋਧਭਾਵੋਯੇਵ ਸਮਾਸਤਾਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੋ ਏਵ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿ ਤਿਵਗ੍ਗੋਸਙ੍ਗਹੋ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਓਕਾਰਾਦੇਸਂ, ਓਕਾਰਾਗਮਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਮਾਸਜਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ, ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸ ਨਿਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਸਙ੍ਗਹੋ’ਤਿ ਪਦੇਨ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਮੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਚ ਗਣਨਾ. ਟੀਕਾਚਰਿਯੇਹਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਪਨ ‘ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤਾਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ, ਅਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ.

ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਿਕਤ੍ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਗੁਣੋਪਚਾਰੇਨ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਦੀਘ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਨਿਕਾਯਸਦ੍ਦੋ ਚ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ ਸਮੂਹਨਿਵਾਸਤ੍ਥੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵਚਨੀਯਵਾਚਕਾਨਂ ਪਯੋਗਤੋ ਤਦਤ੍ਥੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਤਂ ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਕਨਿਕਾਯਮ੍ਪੀਤਿ ਏਕਸਮੂਹਮ੍ਪਿ. ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਯਥਯਿਦਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਇਮੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ. ਪੋਣਿਕਾ, ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਾ ਚ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸੋ ‘‘ਪੋਣਿਕਨਿਕਾਯੋ ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਨਿਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਕਾਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮੂਹਨਿਵਾਸਾਨਂ ਵਾਚਕਭਾਵੇ. ਸਾਧਕਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਮਾਨੀਤਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਚੇਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਸਕ੍ਖੀਨਿ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਾਧਕਾਨਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ‘‘ਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਗਰੁਜਾਤਕਂ (ਜਾ. ੧.੧.੧੩੨) ਪਨ ਸਕ੍ਖਿਭਾਵਤ੍ਥਾਯ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੫) ਸਾਸਨਤੋਤਿ ਸਾਸਨਪਯੋਗਤੋ, ਸਾਸਨੇ ਵਾ. ਲੋਕਤੋਤਿ ਲੋਕਿਯਪਯੋਗਤੋ, ਲੋਕੇ ਵਾ. ਇਦਂ ਪਨ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਮੁਦਾਹਰਣਂ ਸਾਸਨਤੋ ਸਾਧਕਵਚਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਲੋਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਮੂਲਪਰਿਯਾਯ ਵਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਾਨਿ. ਅਡ੍ਢੇਨ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਯਡ੍ਢਂ, ਤਦੇਵ ਸਤਂ, ਏਕਸਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਸ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਿਕਾਯੇ. ਪਞ੍ਚਦਸਵਗ੍ਗਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਵਗ੍ਗੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ.

ਸਂਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਕੇਸਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ? ਸੁਤ੍ਤਵਗ੍ਗਾਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੁਦਾਯੇ ਪਦਂ, ਪਦਸਮੁਦਾਯੇ ਚ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਵਾਕ੍ਯਸਮੁਦਾਯੇ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯੇ ਵਗ੍ਗੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ, ਏਵਂ ਵਗ੍ਗਸਮੁਦਾਯੇ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾ. ਦੇਵਤਾਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਕਥਿਤਸੁਤ੍ਤਵਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੋ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧), ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ ਪਾਠੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਾ.

ਏਕੇਕੇਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਉਪਰੂਪਰਿ ਉਤ੍ਤਰੋ ਅਧਿਕੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕੇਕਅਙ੍ਗਾਤਿਰੇਕਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕੇਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਏਕਾਦਸ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ. ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਚ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੋ.

ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਕਲਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਂ, ਭਗਵਤਾ ਚ ਅਨੁਮੋਦਿਤਂ ਨੇਤ੍ਤਿਪੇਟਕੋਪਦੇਸਾਦਿਕਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ਹਿ ਸਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਮਾਯ ਵਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਮਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਵਤ੍ਵਾ ਸਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਕਥਨਂ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨਮ੍ਪਿ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਮਞ੍ਞਤਾ, ਦੀਘਨਿਕਾਯਾਦਿਸਭਾਵਵਿਪਰੀਤਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਤਾ’’ਤਿ. ਤਦਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਨਿਕਾਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞਂ, ਅਵਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਵਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਅਸੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾਨੇਵ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਅਥ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾਨੇਵ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦੀਨਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਂ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ., ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਾਮ ਸਗਾਥਕਂ ਵਾ ਸਿਯਾ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਙ੍ਗਦ੍ਵਯੇਨੇਵ ਤਦੁਭਯਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਉਦਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਰਹਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਸਿਯਾ, ਅਥਾਪਿ ਕਥਞ੍ਚਿ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਸਿਯਾ, ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਖੁ. ਪਾ. ੧; ਸੁ. ਨਿ. ੨੬੧) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ. ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਸਗਾਥਾਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ –

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ, ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਪਰੇ;

ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ, ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ ਨਾਞ੍ਞਤੋ. (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ);

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੋਸਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥਾਵਗਾਹਣਂ;

ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਕਰਂਯੇਵ, ਨਵਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ. (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ);

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ, (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬੫੫, ੧੨੪੨) ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਾ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਙ੍ਗੇ, (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੫੬) ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਵਚਨਤੋ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਸੁਪਿ ਸੁਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਨੇਤ੍ਤਿਯਂ ਆਹ ‘‘ਨਵਵਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਗਹਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥਵਿਚਾਰਣਾ ‘‘ਨਵਵਿਧ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁ ਪਨ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਸਸਿਲੋਕਂ ਸਗਾਥਕਂ ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥਂ ‘‘ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਪਨ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇਵ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਗਾਥਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਨੋਕਾਸਭਾਵਤੋ. ਸਓਕਾਸਵਿਧਿਤੋ ਹਿ ਅਨੋਕਾਸਵਿਧਿ ਬਲਵਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤੋ ਬ੍ਯਵਚ੍ਛੇਦਕਂ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਕੇਵਲਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੇਸੁ, ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸੁ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਗਾਥਾਉਦਾਨਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਸਞ੍ਞਾਨ੍ਤਰਨਿਮਿਤ੍ਤਯੋਗੇ ਅਨੋਕਾਸਸਞ੍ਞਾਨਂ ਬਲਵਭਾਵੇਨੇਵ ਗਾਥਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾਵੇ ਭਗਵਤੋ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਹਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੇ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਵੇਦਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਤੋ ਵੇਦਲ੍ਲਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਤੋ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ, ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਪਰਿਹਾਰੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਨਨੁ ਚ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਾ ਤਦਵਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ? ਨ ਤਦਵਤ੍ਥਾ ਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਸੋਧਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਖੁ. ਪਾ. ੧; ਸੁ. ਨਿ. ੨੬੧) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ, ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਪਦਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਗਾਥਾਭਾਵੇਨ ਸਞ੍ਞਿਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨੇਵ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਯਞ੍ਚ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਹਭਾਵੋ ਹਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਹੋਤਿ. ਸਹ ਗਾਥਾਹੀਤਿ ਚ ਸਗਾਥਕਂ, ਨ ਚ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਗਾਥਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ‘‘ਸਹ ਗਾਥਾਹੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨਨੁ ਚ ਗਾਥਾਸਮੁਦਾਯੋ ਤਦੇਕਦੇਸਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਸਹ ਗਾਥਾਹੀ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਨ. ਨ ਹਿ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਤਦੇਕਦੇਸੇਹਿ ਸਹ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮੁਦਾਯੇਕਦੇਸਾਨਂ ਵਿਭਾਗਵਚਨਂ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਮੇਵ, ਅਯਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਭੇਦਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਕਥਾਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ, ਅਞ੍ਞਤੋ. ਅਞ੍ਞਾਯੇਵ ਹਿ ਤਾ ਗਾਥਾ ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤਾਦਿਸਾਯੇਵ ਹਿ ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪੇਨ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਾ, ਅਤੋ ਨ ਤਾਹਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਭਾਵੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਨਵਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ –

‘‘ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ;

ਅਦ੍ਧਾ ਪੀਤਿਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਮਚ੍ਚੋ ਯਦਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. (ਸੁ. ਨਿ. ੭੭੨); –

ਆਗਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਸ੍ਸ;

‘‘ਕੇਨਸ੍ਸੁ ਨਿਵੁਤੋ ਲੋਕੋ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਅਜਿਤੋ);

ਕੇਨਸ੍ਸੁ ਨ ਪਕਾਸਤਿ;

ਕਿਸ੍ਸਾਭਿਲੇਪਨਂ ਬ੍ਰੂਸਿ,

ਕਿਂਸੁ ਤਸ੍ਸ ਮਹਬ੍ਭਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੮); –

ਆਗਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗਸ੍ਸ;

‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ,

ਅਵਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ;

ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਂ,

ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. (ਸੁ. ਨਿ. ੩੫); –

ਆਗਤਸ੍ਸ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਕਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਯੋ ‘‘ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮਿਧ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਭਦਨ੍ਤਬੁਦ੍ਧਧੋਸਾਚਰਿਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ, ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਗਾਥਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰੇਨ –

‘‘ਸੋ ਪਨੇਸ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ…ਪੇ… ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ, ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ…ਪੇ… ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਕਾਯੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਾਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ, ਸੁਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਨਵਸੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਗਾਥਙ੍ਗਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ).

ਏਤ੍ਥ ਤਾਵ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਜ੍ਜਤੁ, ਅਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਧਮ੍ਮਾਪਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਹਿ ਕੇਵਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾਵੋ ਗਾਥਙ੍ਗਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਹਿ ਕੇਵਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਗਾਥਾਸਮਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚ ਨ ਕੋਚਿ ਕੇਵਲੋ ਗਾਥਾਬਨ੍ਦਪ੍ਪਦੇਸੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਾਸਿਤਾਨਂਯੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਗਾਥਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਮਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਕਤਂ. ਅਤ੍ਥਵਿਭਜਨਤ੍ਥਂ ਆਨੀਤਾਪਿ ਹਿ ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਾਦਿਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ ਮੂਲਗਾਥਾਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾਯੇਵਾਤਿ ਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਆਗਤਾਪਿ ਤਂ ਵੋਹਾਰਮਲਭਮਾਨਾ ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਗਾਥਾਯੋ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਮੇਤ੍ਥ ਗਵੇਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੁਤ੍ਤਤਰਂ ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤ ਦਿਵਸਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ ਨਾਲਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਮੋਨੇਯ੍ਯਂ ਤੇ ਉਪਞ੍ਞਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੭੦੬) ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਮੋਨੇਯ੍ਯ ਪਟਿਪਦਾਪਰਿਦੀਪਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਤੁਵਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਮਹਾਸਮਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇਸੁ ਦੇਵੇਸੁ ‘‘ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੯੨੨) ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮਿਧ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਆਗਤਾਨਂ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਆਗਤਾਨਂ ਅਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾਨਂ ਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾਰਮ੍ਭੇ –

‘‘ਗਾਥਾਸਤਸਮਾਕਿਣ੍ਣੋ, ਗੇਯ੍ਯਬ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਕਿਤੋ;

ਕਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੋਤਿ, ਸਙ੍ਖਮੇਸ ਗਤੋਤਿ ਚੇ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ); –

ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਕਸ੍ਮਾ ਚੋਦਿਤੋਤਿ? ਨਾਯਂ ਵਿਰੋਧੋ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਚੋਦਕੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚੋਦਨਾਮਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਵਚਨਮੇਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਇਧ, ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਚ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੁਣ੍ਣਿਯਸੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਰਾਸਿਭਾਵੇਨ ਠਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸਗਾਥਾਵਗ੍ਗੋ ਗੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਿਰ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਨਵਸੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ), ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਨੋ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾਤਿ ਅਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਸੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾਯ ਅਪਞ੍ਞਾਤਾ. ‘‘ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾ ਨਾਮ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਿਰ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਤਿ ਚ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਮਾਰੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ ਗਾਥਾਯੋ, ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਮਾਰੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਤੇਨੇਵ ਤਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵੀਸਤਿਮਤ੍ਤਾ ਗਾਥਾਯੋ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬੮੫) ਪਨ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਤਮੇਵ ਮੋਨੇਯ੍ਯਪਟਿਪਦਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ, ਯਦਾ ਚ ਸਮਾਦਪਿਤੋ ਨਾਲਕਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ‘ਆਨਨ੍ਦਜਾਤੇ’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੬੮੪) ਵੀਸਤਿ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਯੋ ਵਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ‘ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਯੋ ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਯੋ ਇਧ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥੇਵ ਚ ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗੇ ਅਜਿਤਮਾਣਵਕਾਦੀਨਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਗਾਥਾ, ਭਗਵਤੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਾ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘ਅਜਿਤਮਾਣਵਕਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਮਾਣਵਕਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੮) ਆਗਤਤ੍ਤਾ, ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥੇ ਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਨੋ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.

‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਉਦਾਨਟ੍ਠੇਨ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਕਿਮਿਦਂ ਉਦਾਨਂ ਨਾਮ? ਪੀਤਿਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਉਦਾਹਾਰੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਯਂ ਤੇਲਾਦਿ ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁ ਮਾਨਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਵਿਸ੍ਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ‘‘ਅਵਸੇਸਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਜਲਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ‘‘ਮਹੋਘੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯਂ ਪੀਤਿਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਂ ਅਨ੍ਤੋਹਦਯਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸੋ ਅਧਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸਣ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਉਦਾਹਾਰਵਿਸੇਸੋ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ‘‘ਉਦ ਮੋਦੇ ਕੀਲ਼ਾਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਵਸੇਨ ਉਦਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਭਾਯਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਉਦਾਨਸ੍ਸ (ਉਦਾ. ੪੪) ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ‘‘ਗਾਥਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਦਾਯਤਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਨੇਵ ਪਥਵੀ, ਨ ਆਪੋ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ (ਉਦਾ. ੭੧) ਚੁਣ੍ਣਿਯਵਾਕ੍ਯਵਸੇਨ ਉਦਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਉਦਾਨਂ ਨਾਮ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮੁਟ੍ਟਾਪਿਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ, ਚੁਣ੍ਣਿਯਵਾਕ੍ਯਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਉਦਾਹਾਰੋ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਗਤਂ, ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਏਵ, ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਕਰਣਤ੍ਥਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋ ਕਥਮਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਤੇਸਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਤਦਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਤਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਿਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ –

‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ,

ਅਵਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਦਿਨਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੩੫) –

ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਂ. ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ –

‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ ਮੇ,

ਸਬ੍ਬੋ ਦੋਸੋ ਸਮੂਹਤੋ;

ਸਬ੍ਬੋ ਮੇ ਵਿਹਤੋ ਮੋਹੋ,

ਸੀਤਿਭੂਤੋਸ੍ਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ. ਆਦਿਨਾ (ਥੇਰਗਾ. ੭੯) –

ਥੇਰਗਾਥਾਸੁ,

‘‘ਕਾਯੇਨ ਸਂਵੁਤਾ ਆਸਿਂ, ਵਾਚਾਯ ਉਦ ਚੇਤਸਾ;

ਸਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਮਬ੍ਬੁਯ੍ਹ, ਸੀਤਿਭੂਤਾਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ’’ਤਿ. (ਥੇਰੀਗਾ. ੧੫); –

ਥੇਰੀਗਾਥਾਸੁ ਚ ਆਗਤਂ. ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਦੇਵੇਹਿ ਭਾਸਿਤਾਨਿ ‘‘ਅਹੋ ਦਾਨਂ ਪਰਮਦਾਨਂ, ਕਸ੍ਸਪੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ (ਉਦਾ. ੨੭). ਸੋਣਦਣ੍ਡਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਚ ਭਾਸਿਤਾਨਿ ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੦; ੨.੨੯੦, ੩੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧੧੮੭; ੨.੩੮; ਅ. ਨਿ. ੫.੧੯੪) ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ ਉਦਾਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ ਏਵ, ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਇਧ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ. ਯਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਾਮਂ ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤਂ ਜਿਨਵਚਨਭੂਤਂ, ਤਦੇਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਂ, ਤਦੇਵ ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗਵਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਨਵਧਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾ ਪਨ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ (ਧ. ਪ. ੧੫੩) ਗਾਥਾ ਭਗਵਤਾ ਬੋਧਿਮੂਲੇ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ, ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਉਦਾਨਭੂਤਾ ਚ, ਤਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਯਞ੍ਚ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਵਤ ਭੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਵਤ ਭੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੭; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਉਦਾਨਵਚਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਵੇਦਨਸਮਤ੍ਥਨਿਗ੍ਘੋਸਵਿਪ੍ਫਾਰਂ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਦਪਿ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਹੇਤੁਕਂ ‘‘ਆਰਾਧਯਿਂਸੁ ਵਤ ਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੫) ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਅਧਿਗਤਧਮ੍ਮੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਯਥਾਦੇਸਿਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਸਾਵਕੇਸੁ ਥੇਰੇਨ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮਸ੍ਸ ਸਫਲਭਾਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਹੇਤੁਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਨਿਤਂ ਉਦਾਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਵਿਯ (ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੧) ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਸਙ੍ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸੁ ਵਗ੍ਗੇਸੁ ਦਸ ਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸੀਤਿਯੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਸੀਤਿਯੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ, ਵਗ੍ਗਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਸਤੋ’’ਤਿ. (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ).

ਇਧ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵੇਅਸੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਸੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਾਠੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਧੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਾਸੁਪਿ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਧ. ਸਂ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਤਥਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਕਂ ਪਨ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਨੇਕਂਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਅਨੁਮਾਨੇਨ ਗਣਨਮੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਊਨਾਧਿਕਸਙ੍ਖ੍ਯਾ, ਇਤਰਥਾ ਤਾਯੇਵ ਨ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲੇਖਵਚਨਂ ਵਾ ਏਤਂ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਵੁਤ੍ਤਮਰਹਤਾਤਿ ਮੇ ਸੁਤਂ. ਏਕਧਮ੍ਮਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜਹਥ, ਅਹਂ ਵੋ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾਯ. ਕਤਮਂ ਏਕਧਮ੍ਮਂ? ਲੋਭਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਧਮ੍ਮਂ ਪਜਹਥ, ਅਹਂ ਵੋ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੧) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਏਕਦੁਕਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਸਮੂਹਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿਯਮੇਵ ਉਦਾਨਗਾਥਾਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨਿ, ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਤਥਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਪਾਠੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਾ ਅਨੇਕਂਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾਪਿ ਈਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਪਮਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਯਾਥਾਵਤੋਵ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲੇਖਮੇਵਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਏਵਂ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਂ. ਰੁਲ਼੍ਹਿਨਾਮਂ ਵਾ ਏਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਯੇਵਾਪਨਕਂ, ਨਤੁਮ੍ਹਾਕਵਗ੍ਗੋ’’ਤਿ, ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਵੁਤ੍ਤਮਰਹਤਾਤਿ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਸਮੂਹਂ.

ਜਾਤਂ ਭੂਤਂ ਪੁਰਾਵੁਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਂ ਕਾਯਤਿ ਕਥੇਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਜਾਤਕਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਮਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਣ੍ਣਕਜਾਤਕਾਦੀਨੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਜਾਤਕਸਤਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਪ੍ਪਕਂ ਪਨ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਂਸੇਨ, ਵੋਹਾਰਸੁਖਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਂਸਤੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਾਨਿਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗਣਨਤੋ ਤੀਹਿ ਊਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਏਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ, ਦੁਕਨਿਪਾਤੇ ਸਤਂ, ਤਿਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਞਾਸ, ਤਥਾ ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ, ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚਵੀਸ, ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਵੀਸ, ਸਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਏਕਵੀਸ, ਅਟ੍ਠਨਿਪਾਤੇ ਦਸ, ਨਵਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਦਸਨਿਪਾਤੇ ਸੋਲ਼ਸ, ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਨਵ, ਦ੍ਵਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਦਸ, ਤਥਾ ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੇ, ਪਕਿਣ੍ਣਕਨਿਪਾਤੇ ਤੇਰਸ, ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੇ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੇ ਦਸ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚ, ਪਣ੍ਣਾਸਨਿਪਾਤੇ ਤੀਣਿ, ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵੇ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਤਿਨਿਪਾਤੇ, ਅਸੀਤਿਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਿਪਾਤੇ ਦਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਾਨੇਵ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਕਸਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨੀਤਿ.

ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਪਨਿਦਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੇ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਸਾ ਆਨਨ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਿ ਸਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ, ਭਾਸਿਤੇਨਪਿ ਸਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਤ੍ਤਾਵ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਸਾ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਤਿ. ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਰਿਸਾ…ਪੇ… ਉਪਾਸਕਪਰਿਸਾ…ਪੇ… ਉਪਾਸਿਕਾ – ਪਰਿਸਾ…ਪੇ… ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਆਨਨ੍ਦੇ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੨੯) –

ਏਵਮਾਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਚੂਲ਼ਵੇਦਲ੍ਲਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੦) ਵਿਸਾਖੇਨ ਨਾਮ ਉਪਾਸਕੇਨ ਪੁਟ੍ਠਾਯ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਚੂਲ਼ਵੇਦਲ੍ਲਂ ਨਾਮ. ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਮਹਾਵੇਦਲ੍ਲਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੯) ਨਾਮ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੮੯) ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਤੇਨੇਵ ਭਾਸਿਤਂ, ਏਤਾਨਿ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ. ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੪) ਪਨ ਸਕ੍ਕੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਭਗਵਾ ਅਭਾਸਿ, ਤਂ ਦੀਘਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਮਹਾਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੮੫) ਪਨ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਏਵਮਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤਾ ਵੇਦਞ੍ਚ ਤੁਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਲਦ੍ਧਾ ਲਦ੍ਧਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ‘‘ਵੇਦਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੇਦਨ੍ਤਿ ਞਾਣਂ. ਤੁਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭਾਸਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਅਯ੍ਯੇ ਸਾਧਾਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਲਦ੍ਧਾ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਤੇਨ ਵੇਦਸਦ੍ਦੋ ਞਾਣੇ, ਸੋਮਨਸ੍ਸੇ ਚ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ, ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਵੇਦਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਵਸੇਨਾਤਿ ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਵਂ ਅਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਵਿਭਜਿਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਸਿਵਸੇਨ. ‘‘ਦ੍ਵਾਸੀਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਵ. ਏਵਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨਾਤਿ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਵਾ ਥੇਰਗਾਥਾਯਂ (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੧੭ ਆਦਯੋ) ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦੀਪਿਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਇਮਿਨਾ ਏਵਂ ਤੇਨ ਅਪਰਿਦੀਪਿਤਾਪਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣ ਮਾਧੁਰਿਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੧੭) ਵਿਮਾਨਵਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਗਾਥਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪), ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਤਾਵ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਯਂ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਗਹਿਤੇਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਤਾ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਸੁਤ੍ਤਦ੍ਵਯਂ ਭਗਵਤੋ ਗਹਿਤੇਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਤਰਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਾਵਕਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਕਥਾਵਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਤ੍ਤਨਾ ਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਾਦਿਕਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਏਕਾਯਨੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੬; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੬੭-੩੮੪) ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂਯੇਵ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨੇਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੩੧ ਆਦਯੋ) ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਾਨਾਠਾਨੇਸੁ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨੇਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਕਤਿ ਛਿਨ੍ਦੇ ਕਤਿ ਜਹੇ, ਕਤਿ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇ;

ਕਤਿ ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ‘ਓਘਤਿਣ੍ਣੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੫); –

ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਨਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ.

‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇ, ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇ;

ਪਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ‘ਓਘਤਿਣ੍ਣੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੫); –

ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ.

ਤਿਕਦੁਕਭਾਜਨਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਸ੍ਸ (ਧ. ਸ. ੧) ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ…ਪੇ… ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ? ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ…ਪੇ… ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’? ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕਾ…ਪੇ… ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੮੭),

ਅਯਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਤ੍ਤਿਕਦੁਕਪਦਵਿਭਜਨੇਸੁਪਿ. ਯਦਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡੇ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕੁਸਲਂ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ? ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ. ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ? ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਤੀਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੩੮੬),

ਅਯਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਸ੍ਸ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਭਾਜਨਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡ ਵਸੇਨ (ਧ. ਸ. ੧) ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਵਿਭਜਨਤ੍ਥਂ –

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧),

ਅਯਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਸੇਸਚਿਤ੍ਤਵਾਰਵਿਭਜਨੇਸੁ. ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ (ਏਕਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਛਲ਼ ਅਟ੍ਠ.) ਚ ਏਕੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਏਕਮੇਕਂ ਤਿਕਦੁਕਭਾਜਨਂ, ਏਕਮੇਕਂ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਚਨਤੋ ਹਿ ‘‘ਏਕੇਕੋ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋਵ ਹੋਤਿ.

ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਸੁਦਿਨ੍ਨਕਣ੍ਡਾਦਿ. ਮਾਤਿਕਾ ਨਾਮ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੪੪) ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ. ਪਦਭਾਜਨਿਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਯੋ ਯਾਦਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੪੫) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਦਵਿਭਜਨਂ. ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਟਿਲਾਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੫੫) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੁਰੂਪਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਤਿਕਚ੍ਛੇਦਮੁਤ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਵਾਰੋ. ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਟ੍ਟਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੬੬) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੋ. ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਵੇਮਤਿਕੋ…ਪੇ… ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੬੮) ਏਵਮਾਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ-ਤਿਕ-ਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਭੇਦੋ ਤਿਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਮਾਤਿਕਾਦੀਸੁ.

ਏਵਂ ਅਨੇਕਨਯਸਮਲਙ੍ਕਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ ਵਿਨਯੋ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਾਯਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਵਸੀਗਣੇਨ ਅਨੇਕਚ੍ਛਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਦੀਘਾਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਾਧਾਰਣਵਚਨੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੇਪਿ ਹਿ ‘‘ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ਇਦਮਾਰਭਤਿ, ਸੋਯੇਵ ਪਧਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਅਯਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਿਭਾਵੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇ ਹੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ, ਨ ਪਚ੍ਛਾ ਕਪ੍ਪਨਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਮੇਵ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਉਦਾਨਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ ਆਗਤਾਨਂ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਆਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਙ੍ਗਹਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਠਪਿਤਾ –

‘‘ਮਕ੍ਕਟੀ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਗਿਹੀ ਨਗ੍ਗੋ ਚ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ;

ਦਾਰਿਕੁਪ੍ਪਲਵਣ੍ਣਾ ਚ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਪਰੇ ਦੁਵੇ’’ਤਿ. ਆਦਿਕਾ (ਪਾਰਾ. ੬੬); –

ਗਾਥਾਯੋ. ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਦਾਨਂ ਰਕ੍ਖਣਂ ਉਦਾਨਂ, ਸਙ੍ਗਹਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਮੂਲਪਰਿਯਾਯਵਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ. ਵਗ੍ਗੋਤਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹੇਵ ਕਤਾ ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਪੇਯ੍ਯਾਲਨੀਲਪੇਯ੍ਯਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਪੇਯ੍ਯਾਲਸਙ੍ਗਹੋ. ਪਾਤੁਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤੁਂ ਵਾ ਅਲਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲਂ, ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ. ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯਾਦੀਸੁ ਨਿਪਾਤਸਙ੍ਗਹੋ, ਗਾਥਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਪਾਤਨਂ. ਸਮੁਦਾਯਕਰਣਞ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤੋ. ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧) ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ. ਵਗ੍ਗਸਮੁਦਾਯੇ ਏਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਕਤਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾ. ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕਾਦਿਵਸੇਨ ਪਣ੍ਣਾਸਸਙ੍ਗਹੋ, ਪਞ੍ਞਾਸ ਪਞ੍ਞਾਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਉਦਾਨਸਙ੍ਗਹ…ਪੇ… ਪਣ੍ਣਾਸਸਙ੍ਗਹਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਤਥਾ. ਸਤ੍ਤਹਿ ਮਾਸੇਹੀਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਵਗ੍ਗੇ ਤਤਿਯਾ ‘‘ਏਕਾਹੇਨੇਵ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਾਯਾਸਿ. ਨਵਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਵਿਹਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਕਿਰਿਯਾਯ ਆਸੁਂ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਞ੍ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਪਵਗ੍ਗੋ.

ਤਦਾ ਅਨੇਕਚ੍ਛਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਾਧੂਨਂ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਮੋਦਾ ਵਿਯ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਵਿਯ ਚ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਯਾਤਿ ਹਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਵਤ੍ਤਨੇ, ਪਵਤ੍ਤਨਾਯ ਵਾ ਸਮਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਂ. ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਹ ਤੇਨ ਉਦਕੇਨ, ਤਂ ਵਾ ਉਦਕਂ ਆਹਚ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਏਕਦੇਸਕਮ੍ਪਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਸਙ੍ਕਮ੍ਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਮ੍ਪਿ. ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸਮ੍ਮਾ ਪਕਾਰੇਨ ਕਮ੍ਪਿ. ਸਮ੍ਪਵੇਧੀਤਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਵੇਧਿ. ਏਵਂ ਏਤੇਨ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨ ਛਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਥਵੀਚਲਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਚ ਉਨ੍ਨਮਨਓਨਮਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਿ. ਉਤ੍ਤਰਤੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਚ ਉਨ੍ਨਮਨਓਨਮਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿ. ਮਜ੍ਝਿਮਤੋ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਚ ਉਨ੍ਨਮਨਓਨਮਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਵੇਧਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਛਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਥਵੀਚਲਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ –-

‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਓਨਮਤਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਤੋ ਓਨਮਤੀਤਿ ਏਵਂ ਛਪ੍ਪਕਾਰਂ…ਪੇ… ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੭੧).

ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ, ਪੁਪ੍ਫਵਸ੍ਸਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪਾਦੀਨਿ ਅਞ੍ਞਾਯਪਿ ਸਾ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਪਾਕਟਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਾ ਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਾ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਤੇਹਿ ਯੇਨ ਕਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾ, ਤੇਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਸਤਾ’’ਤਿ ਚ ਥੇਰੇਹੇਵ ਕਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾ, ਥੇਰੇਹਿ ਵਾ ਕਤਾਤਿ ‘‘ਥੇਰਿਕਾ’’ਤਿ ਚ ਲੋਕੇ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਏਵਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਾ ਇਧ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਆਦਿਨਿਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਕਾਯੇਸੁ ਆਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਦੀਘਨਿਕਾਯਸ੍ਸ. ਖੁਦ੍ਦਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਵਿਨਯੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤ ਪਿਟਕੇ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਤਥਾਵਚਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਤ੍ਥਾਰਵਚਨਸ੍ਸ ਵਾ ਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ.

ਇਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਰਮਸੁਖੁਮਗਮ੍ਭੀਰਦੁਰਨੁਬੋਧਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਨਾਯ ਸੁਵਿਮਲਵਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਜਨਨਾਯ ਅਜ੍ਜਵਮਦ੍ਦਵਸੋਰਚ੍ਚਸਦ੍ਧਾਸਤਿਧਿਤਿਬੁਦ੍ਧਿਖਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਸਾਟ੍ਠਕਥੇ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਅਸਙ੍ਗਾਸਂਹੀਰਵਿਸਾਰਦਞਾਣਚਾਰਿਨਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਿਨਾ ਮਹਾਗਣਿਨਾ ਮਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਞਾਣਾਭਿਵਂਸਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾਮਥੇਰੇਨ ਮਹਾਧਮ੍ਮਰਾਜਾਧਿਰਾਜਗਰੁਨਾ ਕਤਾਯ ਸਾਧੁਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਨਾਮ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਾ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ

ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਪਰਮਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਗਮ੍ਭੀਰਦੁਦ੍ਦਸਾਨੇਕਵਿਧਨਯਸਮਲਙ੍ਕਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਦਮੂਲਕਤ੍ਤਾ, ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਦਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਇਦਮੇਵ’’ਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨੇਨ ਪਦਵਿਭਾਗੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਪਦਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਦਵਿਭਾਗੇਨ ਹਿ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਏਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਜਾਨਨੇਨ ਤਂਤਂਪਦਾਨੁਰੂਪਂ ਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿ ਵਚਨ ਕਾਲਪਯੋਗਾਦਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਮਿਯਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ – ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਸੁਨਯੋਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪਿਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤੋ, ਪਦਤੋ, ਪਦਵਿਭਾਗਤੋ, ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਯੋਗਤੋ, ਪਰਿਹਾਰਤੋ ਚਾਤਿ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਯਂ ਲੋਕਿਯਾ ‘‘ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ, ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਦਤੋ, ਪਦਵਿਭਾਗਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਤਿ ਪਦਾਨਂ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਹਿ ਪਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਪਦਾਨਿ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਏਕਸੇਸਵਸੇਨ ਪਦਪਦਵਿਗ੍ਗਹਾਪਿ ਪਦਵਿਭਾਗਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਦਵਿਗ੍ਗਹਤੋ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਰਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾ ਪਦਤ੍ਥਾਨੁਯੋਗਪਰਿਹਾਰੇਹਿਪਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦ ਚ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਤੇ ਗਹਿਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮੇਤਿਆਦੀਨਿ ਨਾਮਪਦਾਨੀ’’ਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਂ ਚ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਿਪਾਤਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਮੇਤਿਆਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਾਵ ਪਟਿਸਦ੍ਦੋ, ਤਾਵ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਾਯੇਵ ਸਦ੍ਦਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਪਟੀਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਂ ਪਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਿਯਭਾਵਤੋ.

ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਸੋਤੂਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਯਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ?

ਏਕਨਾਲ਼ਿਕਾ ਕਥਾ ਚ, ਚਤੁਰਸ੍ਸਾ ਤਥਾਪਿ ਚ;

ਨਿਸਿਨ੍ਨਵਤ੍ਤਿਕਾ ਚੇਵ, ਤਿਧਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਕਥਨਂ ਏਕਾਯ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਨਿਤਸਦਿਸਤ੍ਤਾ, ਏਕੇਕਂ ਵਾ ਪਦਂ ਨਾਲ਼ਂ ਮੂਲਂ, ਏਕਮੇਕਂ ਪਦਂ ਵਾ ਨਾਲ਼ਿਕਾ ਅਤ੍ਥਨਿਗ੍ਗਮਨਮਗ੍ਗੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਨਾਲ਼ਿਕਾ ਨਾਮ. ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਸਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਕਥਨਂ ਚਤੂਹਿ ਭਾਗੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਾ ਰਸ੍ਸਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੂਪਾਯਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਸ੍ਸਾ ਨਾਮ, ਵਿਸਭਾਗਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਭਾਗਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਗਮਨਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਆਵਤ੍ਤਨਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਯਮਤੋ ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤੋ ਸਂਵਤ੍ਤੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਵਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ, ਯਥਾਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾਪਿ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸੋਦਾਹਰਣਾ ਪਨ ਕਥਾ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠਕਥਾਯ ਤਟ੍ਟੀਕਾਯਂ ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਭੇਦਕਥਾ ਤਤ੍ਵਕਥਾ, ਪਰਿਯਾਯਕਥਾਪਿ ਚ;

ਇਤਿ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੇ ਵਿਦ੍ਵਾ, ਤਿਧਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਪਕਤਿਆਦਿਵਿਚਾਰਣਾ ਭੇਦਕਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਰੂਪਵਿਚਾਰਣਾ ਤਤ੍ਵਕਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੧). ਵੇਵਚਨਵਿਚਾਰਣਾ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੮ ਵੇਵਚਨਾਹਾਰਵਿਭਙ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਪਾਲ਼ਿ).

ਪਯੋਜਨਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਚ ਚੋਦਨਾ;

ਪਰਿਹਾਰੋ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਪਞ੍ਚਧਾ ਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਪਯੋਜਨਂ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਫਲਂ, ਤਂ ਪਨ ਸੁਤਮਯਞਾਣਾਦਿ. ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਵਿਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਕਥਨਂ. ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਾਦਿ. ਚੋਦਨਾ ਨਾਮ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਿਕਥਨਂ. ਪਰਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਰੋਧਿਕਥਨਂ.

ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਪਦਞ੍ਚੇਵ, ਪਦਤ੍ਥੋ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ;

ਚਾਲਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਛਧਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਵਣ੍ਣਨਾ);

ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਦਿਨਿਦਾਨਂ ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ. ‘‘ਏਵਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਵਿਧੇਨ ਪਦਵਿਸੇਸਤਾਕਥਨਂ ਪਦਂ, ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥਾਦਿ ਪਦਤ੍ਥੋ. ਅਨੇਕਧਾ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਚਾਲਨਾ ਨਾਮ ਚੋਦਨਾ. ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹਾਰੋ.

ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਦਤ੍ਥੋ ਚ, ਭਾਵਾਨੁਵਾਦਵਿਧਯੋ;

ਵਿਰੋਧੋ ਪਰਿਹਾਰੋ ਚ, ਨਿਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਧਾ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਦਿਨਿਦਾਨਂ. ਪਦਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਨੁਵਾਦਵਿਧਯੋਤਿ ਪਠਮਵਚਨਂ ਵਿਧਿ, ਤਦਾਵਿਕਰਣਵਸੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਵਚਨਂ ਅਨੁਵਾਦੋ, ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸ੍ਯਾਨਂ ਵਾ ਵਿਧਾਨੁਵਾਦ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਵਿਰੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯਨਤ੍ਥਂ ਚੋਦਨਾ. ਪਰਿਹਾਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸੋਧਨਾ. ਨਿਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪਂ ਅਪ੍ਪਨਾ.

ਆਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਂ;

ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ ਚੇਵ ਪਦਤ੍ਥੋ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਕੋ;

ਚੋਦਨਾ ਸੋਧਨਾ ਚੇਤਿ, ਅਟ੍ਠਧਾ ਵਣ੍ਣਨਂ ਵਦੇ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਯੋ ‘‘ਅਨੁਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੇਸਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਵ, ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤੇ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰੇ ਞਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਚੇਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਏਵਮਨੇਕਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਤਾ ਪਯੋਗਤੋਵ ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਤਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ ਹੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਵਵਤ੍ਥਿਤਾਯੇਵ ਸਦ੍ਦਾ ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕਾ, ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਚ ਨਾਮ ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਨਨੁ ਚ –

‘‘ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮ੍ਹਾ, ਕਯਿਰਾ ਮਾਲਾਗੁਣੇ ਬਹੂ;

ਏਵਂ ਜਾਤੇਨ ਮਚ੍ਚੇਨ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕੁਸਲਂ ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੫੩);

ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪਮਾਕਾਰਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋਯੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ‘‘ਏਵਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨੩੪, ੩੯੬) ਹਿ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋਯੇਵ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਪਨ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਸਦਿਸਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਪਤ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਸਮੁਦਾਯਤੋ ਸੋਭਾਸੁਗਨ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗੇਨ ਮਾਲਾਗੁਣਸਦਿਸਿਯੋ ਬਹੁਕਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ ਮਰਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤਾਯ ਮਚ੍ਚੇਨ ਸਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮਾਲਾਗੁਣਾਵ ਉਪਮਾ ਨਾਮ ਉਪਮੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਤੇਸਂ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਚ ਯਥਾਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਯਮਤੋ ਜੋਤਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਯਮਤੋ ਉਪਮਾਕਾਰਨਿਗਮਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਸੋ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਮਾਵ ਹੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਤਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਮਾਕਾਰਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਮਾਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਉਪਮੀਯਨਂ ਸਦਿਸੀਕਰਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮਾਲਾਗੁਣੇਹਿ ਸਦਿਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਪਮਾਕਾਰੋਯੇਵ ਉਪਮਾ ਨਾਮ. ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤ੍ਤਂ ਸਿਯੋਪਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋਵ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ਉਪਮਾਸਙ੍ਖਾਤਆਕਾਰਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ ਪਨ ਉਪਮਾਤ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਮਾਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ.

ਤਥਾ ‘‘ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਦਿਸਿਯਮਾਨਾਯ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਾਯ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਦਿਸਨਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਦੇਸੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ…ਪੇ… ਉਪਦੇਸੇ’’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਾਨਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਹਂਸਨਂ ਉਦਗ੍ਗਤਾਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਪਨਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਦੋਸਵਿਭਾਵਨੇਨ ਗਾਰਯ੍ਹਵਚਨਂ ਗਰਹਣਂ, ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਰਹਣਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਰਹਣੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਗਰਹਣਾਕਾਰੋ ‘‘ਵਸਲੀ’’ਤਿਆਦਿਖੁਂਸਨਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਉਪਮਾਕਾਰਾਦਯੋਪਿ ਉਪਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਆਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ. ਏਵਮੇਵਾਤਿ ਚ ਅਧੁਨਾ ਭਾਸਿਤਾਕਾਰੇਨੇਵ. ਅਯਂ ਵਸਲਗੁਣਯੋਗਤੋ ਵਸਲੀ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਠਾਨੇ ਭਾਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਸਾਧੁ ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਂ ਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਯੋਜਿਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਜਾਨਨਮੇਵ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ, ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੋਯੇਵ ਨਾਮ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋਤਿ ਏਵਂ ਵਿਯ ਖੋ. ਏਵਂ ਖੋਤਿ ਹਿ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਵਿਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਦੇਸੋਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ‘‘ਵ-ਕਾਰਸ੍ਸ, ਬ-ਕਾਰਂ, ਯ-ਕਾਰਸਂਯੋਗਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਦੀਘਵਸੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਕਾਰੇਤਿ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤੇ. ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਨ੍ਤਿ ਵਿਸਭਾਗਵੇਦਨਾਭਾਵਂ. ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਿਤਕਰਰੋਗਾਭਾਵਂ. ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਗੇਲਞ੍ਞਤਾਯ ਲਹੁਤਾਯੁਤ੍ਤਂ ਉਟ੍ਠਾਨਂ. ਬਲਨ੍ਤਿ ਕਾਯਬਲਂ. ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਸੁਖਵਿਹਾਰਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਦਸਮ ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯ ਮੇਵ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੪੫) ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਹੀਤਿ ਯਥਾਹਂ ਵਦਾਮਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਮਣਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਵਦੇਹਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਕਿਰ ਭਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਚਨਂ, ਸੋ ਚ ਵਦਨਾਕਾਰੋ ਇਧ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੀਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ’’ਤਿ. ਕਾਲਾਮਾਤਿ ਕਾਲਾਮਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਜਨੇ ਆਲਪਤਿ. ‘‘ਇਮੇ…ਪੇ… ਵਾ’’ਤਿ ਯਂ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਤ੍ਤਾਤਿ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾ. ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾਤਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤਾ. ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨੋ ਵਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਚਨਦ੍ਵਯੇ ਕਥਂ ਵੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਨੋਤਿ ਏਵਮੇਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਮੇਤ੍ਥ ਮਤਿ ਹੋਤਿ ਯੇਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਵਹਭਾਵੇ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਜਨਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਮਤਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਵਾ, ਕਥਂ ਵੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤਾਯ ‘‘ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾਕਾਰਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਸੋ ਚ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਵਧਾਰਣਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਧਾਰਣੇ’’ਤਿ. ਆਕਾਰਤ੍ਥਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚੋਦਨਾ, ਸੋਧਨਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਇਦਮਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਮਾਣਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਵਂਗਤਾਨਿ, ਏਵਂਵਿਧੋ, ਏਵਮਾਕਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਇਦਮਤ੍ਥੇ, ਗਤਵਿਧਾਕਾਰਸਦ੍ਦਾ ਪਨ ਪਕਾਰਪਰਿਯਾਯਾ. ਗਤਵਿਧਯੁਤ੍ਤਾਕਾਰਸਦ੍ਦੇ ਹਿ ਲੋਕਿਯਾ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸੁ ਤੇ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾਭਰਣਾ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਵਸਨਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤ੍ਵਂ ਏਤਰਹਿ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ? ਨੋ ਹਿਦਂ ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮੬) ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ. ‘‘ਏਵਂ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੮), ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਚ ਆਦੀਸੁ ਪਰਿਮਾਣੇ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ, ਆਯੂਨਂ ਪਮਾਣਞ੍ਚ ਪਰਿਮਾਣਂ, ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾ ਚ ਪਰਿਮਾਣਞ੍ਚ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸੁ ਪੁਚ੍ਛਤ੍ਥੋ, ਪਰਿਮਾਣਤ੍ਥੋ ਚ ਏਵਂਸਦ੍ਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਸੋ ਕਤਮੇਸੁ ਭਵਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਾ, ਅਨਿਯਮਤੋ ਪਦੇਸੇ ਵਾਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ‘‘ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨਨੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਯਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਤੀਸੁਪੀਤਿ ਚ, ਹੋਤੁ ਤਿਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਕੇਨ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਚ ਅਨੁਯੋਗਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ. ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਅਬ੍ਯਾਪਾਰਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਅਙ੍ਕੁਸਦਿਸਾਲੋਚਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਆਧਾਰਾਦਿਭੇਦਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਨਯਾ ਨਾਨਾਨਯਾ, ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯੋ ਵਾ ਨਯਾ, ਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਦਿਵਸੇਨ, ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾਦਿਲੋਕਿਯਾਦਿਤਦੁਭਯਵੋਮਿਸ੍ਸਕਾਦਿਵਸੇਨ, ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ, ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਙ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਮਯਵਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ, ਠਪਨਾਦਿਵਸੇਨ, ਕੁਸਲਮੂਲਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਾਨੁਰੂਪਂ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਨਾਨਾਨਯਾ. ਤੇਹਿ ਨਿਪੁਣਂ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਤਥਾ. ਆਸਯੋਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤੇ ਚ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਏਵ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ, ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਤਥਾ. ਅਪਿਚ ਸਙ੍ਕਾਸਨਪਕਾਸਨਵਿਵਰਣਵਿਭਜਨਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਆਕਾਰਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਤਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਮਤੋ, ਸਵਨੇ ਅਤਿਤ੍ਤਿਜਨਨਤੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਰਸਵਸੇਨ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਤੋ, ਵਿਚਾਰਣੇ ਅਤਿਤ੍ਤਿਜਨਨਤੋ, ਅਤ੍ਥਰਸਵਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਾਦੁਰਸਂ ਤਥਾ.

ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਪਦਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾਪਨਯਨਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਸਵਾਸਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਚ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਹਤਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਸਤਿਯੇਵ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਸਚੇ ਪਨ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਗਤਾਵ ਕਿਲੇਸਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਨਿਮੁਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਗਤਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ.

ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਨਾਸ੍ਸੁ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਸਨ੍ਤਾਨਗਤਦਿਟ੍ਠਿਹਰਣਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਕਾਰਣੇਨ ਚ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਤੇ ਹਰਿਤਾ ਅਪਨੀਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਟੀਤਿ ਵਾ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਬੋਧੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਪਵਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਗਞ੍ਛਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੯੮੫; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪) ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਲੇਸੇ ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਤਦੇਵ ਦੀਘਵਸੇਨ, ਸਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਉਪਕ੍ਲੇਸੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮਗ੍ਗੇਹਿ ਹਰਿਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਹਰਣਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨਿਯੋ ਹਿ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਲੇਸੇਨ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਹਤੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕ੍ਲੇਸੇਸੁ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕ੍ਲੇਸਹਰਣਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਅਪਿਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨੇਹਿ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ ਨਾਮ. ਏਕੇਕਂ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵਂ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਜੋਤਕਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰੇਨ ਸਦ੍ਦਰਚਨਾਵਿਸੇਸਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ, ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ, ਤਤੋ ਵਾ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਹਿ ਤਦ੍ਧਿਤਵੁਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਭੇਦੇਨ, ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਚ ਬਹੁਵਿਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਇਦ੍ਧਿਵਸੇਨਾਪਿ ਦੇਸਨਂ ਕਰੋਤਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਹ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁ, ਕਦਾਚਿ ਆਦੇਸਨਾਵਸੇਨਾਪਿ ਆਮਗਨ੍ਧਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੪੧), ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਨ ਅਨੁਸਾਸਨਿਯਾ. ਅਨੁਸਾਸਨੀਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਤਤਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ਇਤਿ ਤਂਤਂਦੇਸਨਾਕਾਰੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਏਕਾਦਸਮਸ੍ਸ ਕੇਵਟ੍ਟਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾਯ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੮੧) ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸੂਚਨਤੋ ‘‘ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨੇਕਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾਵ ਭਗਵਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਭਾਸਿਤਾਨਂ ਤਂਤਂਭਾਸਾਨੁਰੂਪਤੋ ਦੇਸਨਾ ਸੋਤਪਥਮਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬ…ਪੇ… ਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਮੇਵ ਸੋਤਪਥੋ, ਸਵਨਂ ਵਾ ਸੋਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਥੋ ਤਥਾ, ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਯਥਾਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨ. ਕੋ ਸਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਅਸਮਤ੍ਥੋਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਪਨਾਤਿ ਏਕਂਸਤ੍ਥੇ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਸਤਿਧਿਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਬਲਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਸੋਤੁਕਾਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਜਨਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਜਨੇਤ੍ਵਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ ੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ ੧.ਪਠਮਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਵਿਯ, ਤੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਸੋਤੁਕਾਮਤਂ ਜਨੇਤ੍ਵਾਪਿ ਨਾਮ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸੁਤਂ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਤਥਾਸੁਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏਦਿਸੇਸੁ ਗਰਹਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਗਰਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾਨਂ ਜੋਤਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਸੋਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਇਧ ਸਮ੍ਭਾਵਨਮੇਵ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਪਿ ਦਿਬ੍ਬੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ, ਰਤਿਂ ਸੋ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਯੇਵ (ਧ. ਪ. ੧੮੭) ਗਰਹਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵੇਸੁ ਗਰਹਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਪਾਤੋਯੇਵ, ਨ ਉਪਸਗ੍ਗੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਨਿਪਾਤਪਕ੍ਖਿਕੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਵਾਚਕਤੋ ਪੁਬ੍ਬੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਯਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਮਯਾਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਤਥਾਰੂਪੇਹੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਸਾਮਂ ਭਵਤੀਤਿ ਸਯਮ੍ਭੂ, ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ. ਨ ਮਯਂ ਇਦਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਪ੍ਪਯੋਗਸਹਚਰਣਵਿਰੋਧਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨਲਿਙ੍ਗਓਚਿਤ੍ਯਕਾਲਦੇਸਪਕਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਪਰਿਮੋਚੇਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਤੋ ਪਰਿਮੋਚਾਪਨਹੇਤੁ. ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਹਿ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) ਵਿਯ. ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਵਿਚਾਰਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸਾ ਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕਾਰਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਮਿਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਵਮਿਧ ਸਂਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਵਿਚਾਰਣਾ.

ਏਤਦਗ੍ਗਪਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਵ. ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਥੇਰਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਗਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਾਰਣਸਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਬਲਵਤਰਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਅਯਮੇਵਾਯਸ੍ਮਾ ਏਕਪਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿਪਦਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਾਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਵੀਰਿਯਂ, ਸਜ੍ਝਾਯਨਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਦਿਸਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਿਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਚੇਸ ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨਾਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਹਿ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਨ ਚ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਲਦ੍ਧਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋਤਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੇ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਚ ਛੇਕੋ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਵਾ ਹੇਤੁ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਂ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ. ਪਦੇਨ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਕ੍ਖਰਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਅਕ੍ਖਰੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਯਞ੍ਜਨਤੋ ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਮ੍ਪਿ ਇਧ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮ. ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜੀਯਤਿ, ਯਤੋ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਵਰਤੀ’’ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਵਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯਾ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਰਚਨਾਵਿਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਹੇਤੁਤੋ ਇਧ ਗਹਣਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਅਪਰਭਾਗਸ੍ਸ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ. ਭਗਵਤਾ ਚ ਪਞ੍ਚਵਿਧਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਚ ਪਞ੍ਚਵਿਧਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਪਸਟ੍ਠਭਾਵਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਧਾਰਣਬਲਨ੍ਤਿ ਧਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬਲਂ, ਧਾਰਣੇ ਵਾ ਬਲਂ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਦਸ੍ਸਨਹੇਤੂਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਵਾ ਅਨੂਨਮਨਧਿਕਨ੍ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਫਲਮਾਹ. ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ. ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਚ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਤੋ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਨ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰਤੋ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਕੋ ਸਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨੇਵ ਸੋਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਤਦੇਤਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਧਾਰਣਬਲਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਸੁਤਾਕਾਰਾਵਿਰੁਜ੍ਝਨਵਸੇਨ ਧਾਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨੇਵ ਧਾਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਨਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤਾਪਰਿਹਾਰੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਤਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਏਕਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਥਾ ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਪੁਰਿਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਚ ਅਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ.

‘‘ਯੋ ਪਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਕੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵਤ੍ਥੇ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਕਰਣਸਮ੍ਪਦਾਨਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਤੀਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤਿਤੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਅਭਿਗੀਤਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਾਯਿਤਂ. ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੋਜਨਂ ਕਾਤੁਮਨਰਹਰੂਪਂ. ਅਭਿਗੀਤਪਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ. ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਧਨਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਿਕਪਦਤ੍ਤਾ ਯਥਾਯੋਗਂ ‘‘ਮਯਾ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮਮ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗੋ ਕਿਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ, ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਚ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਚਾ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨਪਿ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਨੁਭਵਤਿ ਪਰਾਭਵਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਵਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸ੍ਸੁਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਕਥਾ ਵਾ ਏਸਾ, ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਤਧਰੋਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਧਰੋ. ਨ ਹਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣਮਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਦਨੁਸਾਰਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨੇਵ, ਸੁਤਧਰੋਤਿ ਚ ਤਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਧਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥੋਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਧਨਾਨਿ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਪਨ੍ਨਤਾ, ਅਨੁਪਪਨ੍ਨਤਾ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਨੁਪਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਏਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਤਿ, ਯਦਾ ਮੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਤਿ, ਯਦਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਾਮਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਞਾਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤੇਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੁਤਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਜੋਤਕੇਨੇਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਵਨਾਯ ਏਵ ਹਿ ਆਕਾਰੋ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਵਧਾਰਣਮ੍ਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਜੋਤਕਭਾਵੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ, ਤਦਭਿਨਿਪਾਤਾਨਞ੍ਚ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਤੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਥੇ ਇਧ ਸੁਤਸਦ੍ਦੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਵਧਾਰਣਫਲਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਾਕ੍ਯਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਧਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਤਮੇਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਰਾਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਯਂ ਸੁਤਂ ਸੁਤਮੇਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਚ ਤਂ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਵਧਾਰਣਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਾਪੋਹਨਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਰੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ‘‘ਅਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਨ ਇਦਂ ਮਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨ ਚ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵਾਤਿ. ਤਦੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਨੂਨਾ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਏਵਾਦਿਸਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਵ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪੋਹਨੇਨ ਚ;

ਦ੍ਵਿਧਾ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ, ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਯਥਾਰਹ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇ ਅਯਮਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਤਦਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ, ਤਦਵਧਾਰਣਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਨੂ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਸਵਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਭਾਵਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਗਤੋ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਸੁਯ੍ਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਨੂਨਾਧਿਕਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਂ, ਅਵਿਪਰੀਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਤਥਾ, ਇਤਿ ਸਵਨਹੇਤੁ ਸੁਣਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਵਨਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ.

ਏਵਂ ਪਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨਾਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ. ਸਾ ਹਿ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਨ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਹਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਾਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ, ਏਤੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਕਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ. ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰਣਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਮਯਾ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਆਕਾਰਤ੍ਥੇ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇ ‘‘ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਯੋ ਆਕਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋਯੇਵ, ਤੇਨ ਚ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇਵ ਸਵਨਂ ਕਤਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਰਣਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਮਾਹ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸਾਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਏਵਂਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਪਰਤ੍ਤਾ, ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਸਾਧਾਰਣਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਾਧਾਰਣਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਹਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ ਇਧ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ, ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ ਵੋਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਂ ਮਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਪੁਗ੍ਗਲਭੂਤੇਨ ਮਯਾ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚੇਨ ਯੋਜਿਤਂ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਸਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਯੋਜਨਾਯ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ. ਨਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਗਹਣਂ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਤਥਾ, ਤਤੋਯੇਵ ਸਾ ‘‘ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਮੁਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਾਯ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਸਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸੋਤਬ੍ਬਭੂਤੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਚ ਤਦਾਧਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਆਧਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਆਧਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਵਾ ਵਿਸਯੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਹਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਿਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਰੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਨ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨ, ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤੇਨ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇਨ. ਗਹਣਸਦ੍ਦੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਤ੍ਤੁ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਾਵੇਪਿ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਭੇਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮਿਵ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਵੋਹਾਰੇਨ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੋਹਾਰਵਿਸਯੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਨੇਕਨ੍ਤਪਰਮਤ੍ਥਿਕੋਤਿ (ਕਾਰਕਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਯੋ ਕਾਰੇਤਿ ਸਹੇਤੁਸੁਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਪਿ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਇਧ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਵਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਭਾਵਤੋ ਤਂਵਸੇਨ ਤਦਞ੍ਞਨਾਮਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯਭੂਤਸ੍ਸ ਤਂਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁ ਚ ਵਿਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪੁਰਿਮਨਯੇ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ, ਤਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਪਿ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਪਨ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ਕਿਰਿਯਾ, ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੋ ਪਨ ਕਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਯੇਵੇਸ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਥਾਪਿ ਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ‘‘ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਸਮਙ੍ਗਿਨੋ. ਕਤ੍ਤੂਤਿ ਕਤ੍ਤਾਰਸ੍ਸ. ਵਿਸਯੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਵਾ. ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾਵਤੋ ‘‘ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਸ੍ਸ…ਪੇ… ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਤ੍ਥੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਨਯੇ ਯੋਜੇਤੁਂ ‘‘ਗਹਣਂ ਕਤਂ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਯਮੇਵ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਗਹਣਾਕਾਰਗਾਹਕਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਸੇਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਮਾਹ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਤਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਉਪਧਾਰਿਤਰੂਪਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ, ਅਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਵਾ ਪਕਾਸਨਸਭਾਵੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਤਦਾਕਾਰਾਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਯ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਤਾਨਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਪੁਨ ਉਪਧਾਰਣਂ ਆਕਾਰਾਦਿਤ੍ਤਯਂ, ਤਞ੍ਚ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ਯਂ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਾਰਭੂਤਂ ਕਿਚ੍ਚਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤੀਤਿ. ਕਾਮਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰੋਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰੋਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ ਸਵਨਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਮੇਤਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਮਭੇਦਕਰਣਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਦਹਿਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਸਮਙ੍ਗਿਨਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮਙ੍ਗਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ, ਲਦ੍ਧਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਚ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਵਨਮੇਵ ਕਿਚ੍ਚਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ. ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੋ, ਲਦ੍ਧੋ ਸੋ ਯੇਨਾਤਿ ਤਥਾ. ਲਦ੍ਧਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਸੇਨ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਮਯਾ ਲਦ੍ਧਸਵਨਕਿਚ੍ਚਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਸੁਤਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਤਥਾਰੂਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋਯੇਵ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੇ ਸਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਕਤ੍ਤੁਬ੍ਯਾਪਾਰਕਰਣਬ੍ਯਾਪਾਰਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਾਧਿਗਮਨੀਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਾਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਛਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤਾਸੁ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਾਰਾਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਚ ਭੂਤਤ੍ਥਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੋ ਮਾਯਾਮਰੀਚਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਭੂਤਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਯ ਅਨੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਦਿਸਭਾਵੋ, ਰੁਪ੍ਪਨਾਨੁਭਵਨਾਦਿਸਭਾਵੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋ, ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭੂਤਤ੍ਥਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਨਭੂਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਏਤੇਨ ਚ ਵਿਸੇਸਨੇਨ ਬਾਲਜਨੇਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਹੇਤੁਨਾ ਵਾ ਸਾਧੇਤਿ ‘‘ਕਿਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਵਾ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਲਭੇਥ, ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੇ, ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਰੂਪਫਸ੍ਸਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇਵ, ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਕਾਰੋ. ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ, ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ. ਯਂ ਤਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੋਤੇਨ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇਨ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਉਪਲਦ੍ਧਂ ਅਧਿਗਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਮਿਧ ਗਹਿਤਂ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇਸੁ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਦਯੋ ਹਿ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰੇਨੇਵ ਆਚਰਿਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਂ ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਸੋਤਪਥਮਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਸਂ ਉਪਧਾਰਿਤਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਵਸੇਨ ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਖਨ੍ਧੇ ਉਪਾਦਾਯ ਮੇਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਿਭੇਦੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਰਥੋ ਗੇਹਂ, ਤੇ ਤੇ ਰੂਪਰਸਾਦਯੋ ਉਪਾਦਾਯ ਘਟੋ ਪਟੋ, ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਪਰਿਵਤ੍ਤਾਦਯੋ ਉਪਾਦਾਯ ਕਾਲੋ ਦਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਚੇਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਪਞ੍ਞਾਪਨਟ੍ਠੇਨ. ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾ, ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਧਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਉਪਨਿਧਾਯ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਸਭਾਵਵਿਰਹਿਤੇ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਹਿ ਸੁਤਵੋਹਾਰੋ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋ ਵਿਯ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਦਿਟ੍ਠਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੇ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਅਨੇਕਵਿਧਾ ਤਦਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੂਪਨਿਧਾ ਹਤ੍ਥਗਤੂਪਨਿਧਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੂਪਨਿਧਾਸਮਾਰੋਪਿਤੂਪਨਿਧਾ ਅਵਿਦੂਰਗਤੂਪਨਿਧਾ ਪਟਿਭਾਗੂਪਨਿਧਾ ਤਬ੍ਬਹੁਲੂਪਨਿਧਾਤਬ੍ਬਿਸਿਟ੍ਠੂਪਨਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਾਸੁ ਅਯਂ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਵਿਯ ਪਠਮਾਦੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੂਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਨੀਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਦਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨਤ੍ਤਯੇ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਨ੍ਯਾਸੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਆਰਭਿਤੁਕਾਮੇਨ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਕਾਸਿਤੋਯਮਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸਾ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਾਤਿ ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹੋ ਦੀਪਿਤੋ ਨਾਮ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਸੁਤੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ. ਤਦੇਵ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਚ ਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਞ੍ਚ. ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਥਂ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਇਮਾਯ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ. ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਉਪਰਿ ਥੇਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਸਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਸੁਤਕਾਲਤੋ ਅਪਰੇਨ ਕਾਲੇਨ. ਯਸ੍ਸ…ਪੇ… ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੀਹਵਸਾ ਵਿਯ ਅਨਸ੍ਸਮਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਏਵਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਦੀਪਿਤੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਇਤਿ ਅਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧੀਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਸਮ੍ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵੇਨ. ਪਞ੍ਞਾਵਜ੍ਜਿਤਸਮਾਧਿਆਦਿਧਮ੍ਮਜਾਤੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਸਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਧਮ੍ਮਜਾਤੇਨ. ਸਵਨਕਾਲਸਮ੍ਭੂਤਾਯ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਕਾਲਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਕੋਟਿਯਾ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ਪਕਾਸਿਤੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕਿਂ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਆਕਾਰੋ ਨਾਤਿਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਯਥਾਸੁਤਧਾਰਣਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਕਰਣੀਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਅਧਿਕੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਨ ਗੁਣੀਭੂਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧) ਵਿਯ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਯੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਸਮਾਨਾਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਿਜਾਨਨਤੋ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤਾ, ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਪਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰੇਚਾਰਿਭਾਵੋ. ਇਤਿ ਸਹਜਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਪੁਰੇਜਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਇਧ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਮੇਸ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਵਿਭਾਵਿਤੇਨ ਸਮਤ੍ਥਤਾਵਚਨੇਨ ਕਿਮਨੁਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦੁਭਯਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਕਾਸਨਾਦੀਹਿ ਵਾ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਾਦੀਹਿ ਚ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਾ ਰਸੇਨ ਸਾਦੁਰਸਸ੍ਸ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਰਤਨਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਸਤ੍ਤਵਿਧਸ੍ਸ, ਦਸਵਿਧਸ੍ਸ ਵਾ ਰਤਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨੋ ਕੋਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਕੋਸੋ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ. ਅਥ ਵਾ ਨਾਨਾਰਾਜਭਣ੍ਡਰਕ੍ਖਕੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਵਿਯਾਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰਕ੍ਖਕੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋਤਿ ਤਮੇਵ ਸਦਿਸਤਾਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ, ਸਬ੍ਬਪਾਠੀ ਚ ਸਾਸਨੇ;

ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਧਮ੍ਮਾਰਕ੍ਖੋ ਤਵਂ ਮੁਨੇ’’ਤਿ. (ਅਪ. ੧.੫੪੨);

ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਏਵਂ ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਂ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਿਸਯੇਹਿ ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਦੀਪਨਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋਨਿ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਅਯੋਨਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਞਾਪਕਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਕਾਰਣੇ, ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨੇਵ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਧੂਮੇਨ ਕਾਰਿਯੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੋ ਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਤਦਨ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਰਹਂ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਆਵੁਸੋ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਅਧੁਨਾ ਪਕਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਵਨਂ ਸਮਾਧਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਕਾਰਣੇਨ ਞਾਪਕਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਤਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦੇਸਕਪਯੋਜਨਾਦਿਨਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯੇ. ‘‘ਨ ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਫਲਭੂਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਏਵ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਸੋ ਪਾਕਟੋਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਥਾ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਨ ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਸਮਤ੍ਥਨਵਚਨੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸੇਵ ਫਲਭੂਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਹਿ ਤਥਾ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਬਾਹਿਰਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣੇ ਹੋਨ੍ਤੇ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਪਤਿ ਫਲਭਾਵਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਤਥਾਯੇਵੇਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਂ ਫਲੇਨ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਦੀਪੂਰੇਨ ਵਿਯ ਉਪਰਿ ਵੁਟ੍ਠਿਸਬ੍ਭਾਵਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਰਣੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਏਕਨ੍ਤਵਸ੍ਸਿਨਾ ਵਿਯ ਮੇਘਵੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵੁਟ੍ਠਿਪਵਤ੍ਤਿਯਾ.

‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਾਹ, ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਨਾਨਾਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਚ ਆਕਾਰੋਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਹਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸੋ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪ੍ਪਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਕਲਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਓਗਾਹਨਾਕਾਰੋ. ਏਵਂ ਭਦ੍ਦਕੋਤਿ ਨਿਰਵਸੇਸਪਰਹਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਭਾਵਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਾਨਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਸਮਾਸਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ ਏਵਂ ਈਦਿਸੋ ਭਦ੍ਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਨ ਪਣਿਹਿਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਣਿ ਹਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਸਙ੍ਖਾਤਗੁਣਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਗੁਣਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਅਪਰਾਪਰਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਭਾਵੋ. ਚਰਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇਸੂਤਿ ਵਾ ਚਕ੍ਕਂ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਵਸੇਨੇਵ. ਪੁਰਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਙ੍ਖਾਤਗੁਣਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪੁਰਿਮਕਾਰਣਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਇਧ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਤੇਨ ਕਿਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਚਤੁਚਕ੍ਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ. ਅਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ. ਆਸਯਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਅਨੁਲੋਮਿਕਖਨ੍ਤਿਯਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣ-ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਆਸਯਸ੍ਸ ਅਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਦੂਰੀਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ. ਤਦੇਵ ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯੋ. ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਸੁਦ੍ਧਾਸਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਯ੍ਯਸੋ ਨਂ ਤਤੋ ਕਰੇ’’ਤਿ, (ਧ. ਪ. ੪੩) ‘‘ਕਤਪੁਞ੍ਞੋਸਿ ਤ੍ਵਂ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜ ਖਿਪ੍ਪਂ ਹੋਹਿਸਿ ਅਨਾਸਵੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੦੭) ਚ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ ਆਸਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ‘‘ਤਾਯ ਚ ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੋਧਤੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਆਸਯਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਤਾਯ ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਫਲਾਨਞ੍ਚ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ. ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਵਿਸਦਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ. ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੀ, ਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸੇਵੀ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਪਯੋਗੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਪਯੋਗੇਨ, ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵਾਵਹੇਨ ਚ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਸਾਰਦੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਭੂਤੋ ਚ ਥੇਰੋ, ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਪੁਰਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਕਿਂ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਾਯ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਧਿਗਮੇ ਛੇਕਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਅਧਿਗਮੇਤਬ੍ਬਤੋ ਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟਿਵੇਧੋ ‘‘ਅਧਿਗਮੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਆਗਮੋਤਿ ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਯੋ ਏਤੇਨ, ਆਭੁਸੋ ਵਾ ਗਮਿਤਬ੍ਬੋ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਤੇਨ ਕਿਮਨੁਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ ਲੋਕਤੋ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਉਪਮਾਯ ਤਮਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਉਪਮਾਯ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ, ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੨.੧੯.੨੪) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰੁਣੋਤਿ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਦਯਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਉਟ੍ਠਿਤਰਂਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਂ ਉਗ੍ਗਮਨਂ ਉਦਯਤੋ ਉਦਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਯਾਵਾਸਮੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੋ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪੁਰੇਚਰਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਆਗਮਾਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਯਾ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਨਿਦਾਨਵਚਨਂ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਭਵਿਤੁਮਰਹਤਿ, ਨਿਦਾਨਭਾਵਂ ਗਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥਜਾਤਂ ਅਨੁਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੇਹਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨ, ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੀਪਿਤਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਾਹ ਅਸਮ੍ਮੋਹੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਸੇਨ ਚ ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਦੀਪਨਤੋ ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧). ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਞ੍ਚੇਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦ-ਪਟਿਵੇਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਬ੍ਭਾਵੋ, ਅਤ੍ਥਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਤਥਾ. ‘‘ਸਮ੍ਭਵ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਮ੍ਭਵਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋ, ਅਤ੍ਥਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋ ਤਥਾ. ਏਵਂ ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ. ‘‘ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਅਯਂ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ, ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਂ ਆਮਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਯੋਜਨਤ੍ਥਾਨਂ, ਤੀਸੁ ਚ ਞਾਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਸ੍ਸ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਭਾਵਤੋ ਤਬ੍ਭਾਵਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਦੀਪਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਹੇਤੁਤੋ, ਤਂਵਸੇਨ ਚ ਤਦਵਸੇਸਹੇਤੁਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਚ ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਦੀਪਨਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਦੀਪਕੇਨ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੇਹਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੇਹਿਪਿ ਤੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਭਾਸਮਾਨੋ, ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ…ਪੇ… ਭਾਸਮਾਨੋ’’ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੀਪਿਤਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਾਹ, ‘‘ਏਤੇ ਮਯਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਸਵਨਯੋਗਦੀਪਕਨ੍ਤਿ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਸਵਨਯੋਗਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਤਦੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਵਨਧਾਰਣਵਚੀਪਰਿਚਰਿਯਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਰਣਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧). ਮਨੋਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਸੁਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦ੍ਦੀਪਕਵਚਨੇਨੇਵ ਏਤੇ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ. ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ‘‘ਇਧ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਧ ਸਮਾਧਿ, ਇਧ ਪਞ੍ਞਾ, ਏਤ੍ਤਕਾਵ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਯੋ’’ਤਿਆਦਿਭੇਦੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ, ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ.

ਸਵਨਧਾਰਣਵਚੀਪਰਿਚਰਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਰਣਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦ੍ਦੀਪਕਵਚਨੇਨੇਵ ਬਹੂ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਤਾ ਧਾਤਾ ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਤਾਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ. ਧਾਤਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੀਹਵਸਾ ਵਿਯ ਮਨਸਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨੇਨ ਉਪਧਾਰਿਤਾ. ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਪਗੁਣਤਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਵਾਚਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਾ. ਇਦਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਦ੍ਵਯਦੀਪਕੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਦ੍ਵਯੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਦੁਭਯੇਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯੇਨਾਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਕੇਨ ਤੇਨ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਆਦਰਜਨਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਤਦੇਵ ਕਾਰਣਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਵਿਵਰਤਿ, ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਸੁਣਨ੍ਤੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ. ਮਹਤਾ ਹਿਤਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਤੋ ਹਿਤਸ੍ਮਾ. ਪਰਿਬਾਹਿਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤੋ ਭਾਗੇਨ ਬਾਹਿਰੋ.

ਏਤੇਨ ਪਨ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਦੀਪਕੇਨ ਸਦ੍ਦਦ੍ਵਯੇਨ ਅਨੁਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਮਨੁਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥੇ ਯੋਜਿਤਾਯੇਵ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਇਧ ਏਕਸ੍ਸੇਵਾਨੁਭਾਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਭਾਵਕਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਕਲੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨ ਯੋਜਿਤੋ, ਤਦਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਹਚਰਣਤੋ, ਅਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਚ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤੇਨ ਪਕਾਰਤੋ ਵਿਦਿਤਂ, ਭਾਸਿਤਂ ਵਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਦਹਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਮਮੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ. ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਿਸਯਂ, ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਪਕਤਞ੍ਞੁਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਏਵਂ ਮਹਾਚੋਰਦੀਪਕੇਨ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾ, ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਤਥਾਗਤ…ਪੇ… ਅਦਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸੇਸੋ. ਤਥਾ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੋਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਓਕ੍ਕਮਨਸਰੂਪਕਥਨਂ. ਨਨੁ ਚ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਮਮੇਤਂ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਭਾਵਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਨੁਭਾਵੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂਯੇਵ ਤਥਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਧਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਯ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾਪੇਕ੍ਖਂ ਤਥਾਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਭਗਵਾ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਯਞ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ, ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ, ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ ਚ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਸਯਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਵਚਨਂ ਯਥਾਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮੇਵ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਤਦਭਿਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਭਾਵਿਤੋਤਿ. ਸਾਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਤਦਵਤ੍ਥਾਨੋਕ੍ਕਮਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚ ਸਾਵਕਤ੍ਤਪਟਿਜਾਨਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ਪੁਰਿਮਤ੍ਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਰਾਸਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਤਬ੍ਬਿਰਹਿਤਭਾਵੋ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ. ‘‘ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ. ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਨੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਪਦਿਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਾਦਿਕਿਰਿਯਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ ਤਕ੍ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਕਾਯ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਵਚਨਂ ਮਯਾਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਪਦਿਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਮਨੁਭਾਵਨਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਜਿਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਮਨੁਭਾਵਨਮੇਵ ਵਾ. ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤੇ ਨੇਤੀਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਨੇਤ੍ਤਿ ਤਥਾ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਭਯਥਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਅਨੁਭਾਵੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਮਨੁਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਭਾਵਤਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਭਾਵਂ. ਪੁਰਿਮਵਚਨਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਭਗਵਤਾ ਵਚਨਮੇਵ ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਇਦਂ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਚਤੂਹਿ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣੇਹਿ ਵਿਸਾਰਦਸ੍ਸ, ਵਿਸਾਰਦਹੇਤੁਭੂਤਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ. ਦਸਞਾਣਬਲਧਰਸ੍ਸ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ, ਉਸਭਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਆਸਭਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਕਮ੍ਪਨਸਭਾਵਭੂਤੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਦਾ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਆਗਤੇਨ ਅਨੇਕਨਯੇਨ ਸੀਹਨਾਦਨਦਿਨੋ. ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਉਤ੍ਤਮਸ੍ਸ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਾਭਾਵਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਵਸੇਨ ਸਮਾਸੋ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿ ਸਕ੍ਕਤਗਨ੍ਥੇਸੁ, ਸਾਸਨਗਨ੍ਥੇਸੁ ਚ ਏਵਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਮਿਸ੍ਸਰਸ੍ਸ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇਵ ਇਸ੍ਸਰਸ੍ਸ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਵਸੇਨਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯਂ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਦੀਪਨਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਦੀਪਮਿਵ ਭੂਤਸ੍ਸ, ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਭਾਵੇਨ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਪਦੀਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੧੮) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਲੋਕਪਟਿਸਰਣਭੂਤਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਾ ਪਟਿਸਰਣੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ…ਪੇ… ਤਮੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੧; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਰਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਸ੍ਸ ਵਾ ਆਣਾਚਕ੍ਕਵਰਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾਵ ਮਯਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਤਿ ਪਦਸਮੁਦਾਯਭੂਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ. ਕਙ੍ਖਾ ਵਾ ਵਿਮਤਿ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਕਙ੍ਖਾ. ਨਾਤਿਸਂਸਪ੍ਪਨਂ ਮਤਿਭੇਦਮਤ੍ਤਂ ਵਿਮਤਿ. ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਿਦਂ ਮਯਾਤਿ ਤਥਾ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਵਚਨਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋਤਿ ਪਨ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਵਿਨਾਸਨਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਦਮੁਪ੍ਪਾਦਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ‘‘ਤੇਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ, ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਾ ਸਾਵਕੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਭਾਵਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਸੂਚਨਤੋ, ਤਥਾਸੂਚਨੇਨੇਵ ਚ ਖਲਿਤਦੁਨ੍ਨਿਰੁਤ੍ਤਾਦਿਗਹਣਦੋਸਾਭਾਵਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਸਾਸਨੇ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਵਿਨਾਸਯਤਿ, ਸਦ੍ਧਂ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਞ੍ਚਮਾਦਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਆਕਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਵਿਸੇਸਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਕਾਰਤ੍ਥਂ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਦਸ੍ਸਨਂ ਦੀਪਨਞ੍ਚਾਪਿ, ਪਕਾਸਨਂ ਵਿਭਾਵਨਂ;

ਅਨੁਭਾਵਨਮਿਚ੍ਚਤ੍ਥੋ, ਕਿਰਿਯਾਯੋਗੇਨ ਪਞ੍ਚਧਾ.

ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ, ਸਿਦ੍ਧੋ ਨੇਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਯਾ;

ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਮਿਚ੍ਚੇਤ੍ਥ, ਪਦਤ੍ਤਯੇ ਨਯਞ੍ਞੁਨਾ’’ਤਿ.

ਏਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸੇਟ੍ਠਾਸਹਾਯਸਙ੍ਖ੍ਯਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭) ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੮; ਪਾਰਾ. ੧੧) ਸੇਟ੍ਠੇ, ‘‘ਏਕੋਵੂਪਕਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੦੫; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੮੦; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੩; ਵਿਭ. ੪.੪੪੫) ਅਸਹਾਯੇ, ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੮.੨੯) ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਂ, ਇਧਾਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਏਕੋਯੇਵੇਸ ਸਮਯੋ, ਨ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾਤਿ ਊਨਾਧਿਕਾਭਾਵੇਨ ਗਣਨਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਕਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਅਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਿਯਮਿਤਵਚਨਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਕਂ…ਪੇ…. ਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੇਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇ, ਸਮਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਸਮਯ ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਪਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤੇਸ੍ਵੇਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਇਧ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਮਵਾਯੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ, ਕਾਰਣਸਮਵਾਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਣੇਤਿ ਓਕਾਸੇ. ਹੇਤੁਦਿਟ੍ਠੀਸੂਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਚੇਵ ਲਦ੍ਧਿਯਞ੍ਚ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ. ਸਮਯੋ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਦਨੁਰੂਪਸਰੀਰਬਲਞ੍ਚੇਵ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੋ ਚ. ਉਪਾਦਾਨਂ ਨਾਮ ਞਾਣੇਨ ਤੇਸਂ ਗਹਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸ੍ਵੇ ਗਮਨਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਾਯੇ ਬਲਮਤ੍ਤਾ ਚ ਫਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਅਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥੇਤਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਗਮਨਕਾਰਣਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮਯਞ੍ਚ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਸ੍ਵੇਪਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ. ਖਣੋਤਿ ਓਕਾਸੋ. ਤਥਾਗਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕੋ ਹਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਤ੍ਤਾ. ਖਣੋ ਏਵ ਚ ਸਮਯੋ. ਯੋ ‘‘ਖਣੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਏਕੋਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਦਿਯਡ੍ਢੋ ਮਾਸੋ ਸੇਸੋ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਉਣ੍ਹਸਮਯੋ. ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮੋ ਮਾਸੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਯੋ. ਮਹਾਸਮਯੋਤਿ ਮਹਾਸਮੂਹੋ. ਸਮਾਸੋ ਵਾ ਏਸ, ਬ੍ਯਾਸੋ ਵਾ. ਪਵੁਟ੍ਠਂ ਵਨਂ ਪਵਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸਾਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਵਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਨਸਣ੍ਡੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਯੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪੂਰਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁ. ਭਦ੍ਦਾਲੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਾਮਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਯਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਤੇ ਨ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਗਵਾਪਿ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਉਗ੍ਗਹਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮਾਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪਕਤਿਨਾਮਂ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨ ਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਮਾਨੋ’’ਤਿ ਨਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਮਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਾਪੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਕਿਰ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ. ਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਕਾਰੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਵਾਦਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਠਾਨੇ ਚਙ੍ਕੀਤਾਰੁਕ੍ਖਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਪ੍ਪਭੂਤਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਚੇਲਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦਯੋ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਯਂ ਪਕਾਰੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਆਰਾਮੋ ‘‘ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸ੍ਵੇਵ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਰੁਕ੍ਖਪਨ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਾ ਸਾਲਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਸਾਲਕੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਏਕਾ ਸਾਲਾ ਅਹੋਸਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਂ ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਹੂ ਸਾਲਾ ਕਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇਵ ਪਠਮਂ ਕਤਂ ਏਕਂ ਸਾਲਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਨਾਮਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਸਾਲਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਨਾਮ ਪਸੇਨਦਿਰਞ੍ਞੋ ਦੇਵਿਯਾ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਤੋ ਸੋ ਪੁਪ੍ਫਫਲਸਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਆਰਾਮੋ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਆਰਾਮੇ’’ਤਿ. ਪਟਿਵਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਫਾਸੁਤਾਯ ਵਸਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ. ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਡ੍ਢਿ. ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਰੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯੋ, ਪਰਲੋਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ, ਪਰਲੋਕਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਉਭਯਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਾ. ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਮੇਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਂਤਦਤ੍ਥੇ ਰਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਧੀ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਧੀਰੋ. ਪਣ੍ਡਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਸੁਖੁਮੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਡਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਾ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਆਕਾਰਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਾ. ਤਾਯ ਇਤੋ ਗਤੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਇਤਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਪਣ੍ਡਾ ਏਤਸ੍ਸ, ਪਡਤਿ ਵਾ ਞਾਣਗਤਿਯਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਮਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਪਹਾਨੇਨ. ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਵਸਾਨਂ. ਪੀਲ਼ਨਂ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਹਿਂਸਨਂ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਤਾਕਰਣਂ. ਤਦੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਤਥਾ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਮੇਚ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਭਾਵੋ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ ਪਰਿਦਹਨਂ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ. ਜਰਾਯ, ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ, ਪੀਲ਼ਨਾਦੀਨਿਯੇਵ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਏਕੀਭਾਵਮੁਪਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਗੋਚਰੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਤਾਨਿਯੇਵ ਤਬ੍ਬਿਸਯ-ਭਾਵੂਪਗਮਨ-ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ ਏਵਾਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇਪਿ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਅਭਿਸਮਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਤੇਸੁ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਵਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਜ੍ਝਂ ਸਮੇਤਿ ਸਮਵੇਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮਵਾਯੋ. ਸਮੇਤਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮੇਤ੍ਥ ਤਦਾਧਾਰਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਖਣੋ. ਸਮੇਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਸਂਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਚਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਕਾਲੋ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੂਤੋਪਿ ਕਾਲੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਰੂਪੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤਿ. ਸਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਅਯਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮੂਹੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਵਯਵਾਨਂ ਸਹਾਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਹਿ ਸਮੂਹੋ, ਨ ਪਨ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੂਹੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਾਗਮੇ ਏਤਿ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਹੇਤੁ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਾਗਮਨੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਮੇਤਿ ਸਂਯੋਜਨਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਣਭਾਵਤੋ ਵਾ ਤਂਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਬਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸਮਿਤਿ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਮਯੋ, ਪਟਿਲਾਭੋ. ਸਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਯਾਨਂ ਪਾਪੁਣਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਯਾਨਂ ਅਪਗਮੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਹਾਨਂ. ਅਭਿਮੁਖਂ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵੋ. ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਤਂ ਤਂ ਸਭਾਵਂ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ.

ਨਨੁ ਚ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਪਤਿ ਸਦ੍ਦਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਏਕੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕੇ ਅਤ੍ਥਾ ਅਭਿਧੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਧ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਸਦ੍ਦਵਿਸੇਸੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਸਦ੍ਦਵਿਸੇਸੇ ਹਿ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਨ ਏਕੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕਤ੍ਥਾਭਿਧਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਨ ਹਿ ਯੋ ਕਾਲਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਮੂਹਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸਮਯਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾਸਾਮਞ੍ਞਮੁਪਾਦਾਯ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤਾ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨੀਯਤਂ, ਉਪਾਦਾਯ ਅਨੇਕਧਾ;

ਅਤ੍ਥਂ ਵਦੇ ਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਏਕੋ ਨੇਕਤ੍ਥਕੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ.

ਸਮਵਾਯਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਕਾਲਸ੍ਸੇਵ ਚ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਧ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੇਸਦੇਸਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਹਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾਵੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਸੋਪਿ ਇਧ ਅਪਦਿਸੀਯਤਿ. ‘ਇਮਿਨਾ ਕੀਦਿਸਂ ਕਾਲਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਕਾਲਤ੍ਥੇਨ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ. ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਕੋ ਦਿਵਸਭਾਗਵਸੇਨ, ਪਠਮਯਾਮਾਦਿਕੋ ਪਹਾਰਵਸੇਨ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਖਣਲਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਅਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨ ਏਕਂ ਕਾਲਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨ ਕਾਲੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨ ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਨਾ ਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਦਿਤਂ ਸੁਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਂ, ਤਥਾਪੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਚਸਾ ਧਾਰੇਤੁਂ ਵਾ ਸਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਵਾ ਪਰੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤੁਂ ਵਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਭਾਵਤੋ ਬਹੁ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ ਯਾਵ ਕਾਲਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਤਾਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਨ ਸੋ ਕਾਲਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਏਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤੋਗਧੋ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਮਤਕਾਲਵਸੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਾਸਨੇ ਪਾਕਟਕਾਲਵਸੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਯਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਚਨੇ ਅਯਮ੍ਪਿ ਗੁਣੋ ਲਦ੍ਧੋਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸੇਸਪਰਿਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਇਮੇ ਸਮਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਭਗਵਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਓਕ੍ਕਮਨਕਾਲੋ ਚੇਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਸਮਯੋ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵੇਜਨਕਾਲੋ ਸਂਵੇਗਸਮਯੋ. ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਧਿਗਮਾਯ ਚਰਿਯਕਾਲੋ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਸਮਯੋ. ਦੇਵਸਿਕਂ ਝਾਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮਨਕਾਲੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਲ਼ਞ੍ਜਨਕਾਲੋ. ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਸ੍ਸਾਨਿ ਤਂਤਂਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਲੋ ਦੇਸਨਾਸਮਯੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਮਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਕਾਸਾਤਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਪਕਮ੍ਪਨਓਭਾਸਪਾਤੁਭਾਵਾਦੀਹਿ ਪਾਕਟਾ. ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਞ੍ਞੇਪਿ ਸਮਯਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਤੇਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਇਧ ਦੇਸਨਾਸਮਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯਵਿਸੇਸੋ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁਯੇਵ ਸਮਯੇਸੁ ਏਕਦੇਸਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਚਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਮਯੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮਯੋ ਚ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਯੋਯੇਵ. ਅਰਿਯਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵਸਮਯੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ. ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਿਕਥਾਸਮਯੋ ਦੇਸਨਾਸਮਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਏਕਦੇਸੋਵ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਦ੍ਵਯਂ ਕਰਣੀਯਂ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ ਵਾ ਅਰਿਯੋ ਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੧੨) ਵੁਤ੍ਤਸਮਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਕਰਣੀਯਦ੍ਵਯਸਮਯੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸੁਪਿ ਸਮਯੇਸੂਤਿ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਿਕਥਾਦੇਸਨਾਸਮਯੇਸੁਪਿ. ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੇਦਤ੍ਤਾ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵਿਯ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨੇਨ ਚ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸਮਕਤ੍ਵਾ ਇਧ ਉਪਯੋਗਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਯੋਜਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਕਾਮੋ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇਨ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਪੇਤਿ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ, ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਓਕਾਸੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਕਰੋਤਿ ਕਿਰਿਯਮਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੇਭਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਰਣਂ, ਕਿਰਿਯਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ. ਉਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ ਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਉਪਯੋਗੋ, ਕਮ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਚਨਂ ਤਥਾ. ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚੋਦਨਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤਦਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤਪਦਵਿਨਯੇਸੁ. ਤਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਕਰਣਵਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਨਂ, ਹੇਤੁਕਰਣਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਧਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਉਪਯੋਗਵਚਨੇਨ. ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਇਤੋਤਿ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਤੋ. ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਧਾਰਤ੍ਥੋ. ਭਵਨਂ ਭਾਵੋ, ਕਿਰਿਯਾ, ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਦੇਵਤ੍ਥੋ ਤਥਾ. ਕੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥੇਨ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤਦਤ੍ਥਦ੍ਵਯਸਮ੍ਭਵਾਨੁਰੂਪੇਨ ਸਮਯਤ੍ਥੇਨ, ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਦਤ੍ਥਤੋਯੇਵ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਪਨ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੋ, ਕਾਲਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਲਤ੍ਥੋ. ਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ, ‘ਸਮੂਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ, ਕੋ ਸੋ? ਸਮਯੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਕਾਲਤ੍ਥੋ, ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆਧਾਰੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਾਲੇ, ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੋ ਕਾਲੋ, ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੋ ਚ ਸਮੂਹੋ, ਸੋ ਕਥਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਕਾਲੋ ਸਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤੋ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਚ ਤਙ੍ਖਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਰਤੋ ਚ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇਜਾਤੋ, ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਸਮੂਹੋ ਚ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸੁਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ, ਯਵਰਾਸਿਯਂ ਪਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ.

‘‘ਖਣਸਮਵਾਯਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਖਣੋ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਵਮੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ, ਯਾਨਿ ਵਾ ਪਨੇਤਾਨਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਏਤ੍ਥ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣੀਧਿ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਓਕਾਸਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸਭੂਤਾਨਿ. ਸਮਵਾਯੋ ਨਾਮ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩, ੪੪; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫, ੪੬੭) ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਾਧਾਰਣਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਾ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਿਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀ. ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿ ਸਾਧਾਰਣਫਲਂ. ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਜਨਕਹੇਤੁ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ‘‘ਗਾਵੀਸੁ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾਸੁ ਗਤੋ, ਦੁਦ੍ਧਾਸੁ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੋਹਨਕਿਰਿਯਾਯ ਗਮਨਕਿਰਿਯਾ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਭਵਨਕਿਰਿਯਾ ਚ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਵ, ਕਥਂ ਤਾਯ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਏਵਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵੇ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਵਿਰਹਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਯ ਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾਯ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਖਣੇ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਸਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਸਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਯੇਵ (ਅਟ੍ਠਸਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਪਦਭਾਜਨੀਯੇ) ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯਥਾਰਹਮੇਸ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੂਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਯਸਦ੍ਦਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਵਸੇਨ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਹਿ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਕਾਤਿ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇਸੁ ਪਾਕਟੋਯੇਵ.

ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਫਰਸੁਨਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕੁਦਾਲੇਨ ਖਣਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਹਿ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਨਯੇ (ਪਾਰਾ. ੨੦) ਆਗਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਥੇਰਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾਦੀਹਿਪਿ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤਂਤਂਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁ ਚੇਵ ਕਰਣਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਦਾ ਭਗਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਮੇਵ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਤਂ ਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਸਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨਵਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਨ੍ਨਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਨ ਤੇਨੇਵ ਪੁਬ੍ਬਸਿਦ੍ਧੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਧਕਤਮਤ੍ਤਾ ਕਰਣਭਾਵੋਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸੇਵ ਸਿਦ੍ਧੋ ‘‘ਅਸਿਨਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸਿਨਾ ਛਿਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਸਿਆਦੀਨਂ ਕਰਣਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਇਧ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਕਾਲੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਕਰਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਕਰਣਭਾਵੋ ਚ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋਯੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤੋ, ਕਰਣਭੂਤੋ ਚ. ਸੋ ਹਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਕ੍ਖਣੇ ਹੇਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਂ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਓਤਿਣ੍ਣਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਕਾਲੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧੬੨) ਵਿਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤਂ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਮਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕਰਣਭਾਵਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਸਮਤ੍ਥਨਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ‘‘ਤੇਨਸਮਯੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਪਠਮਂ ‘‘ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਵਚਨਂ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਭਾਵਸ੍ਸ ਸਾਤਿਸਯਮਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਭਗਵਾ ਹਿ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਹੇਤੁਭੂਤਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਸਮਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਿਹਾਸੀ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਿਰ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿਚਿਨ੍ਤਾਯ, ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਇਧ ਕਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ – ਅਞ੍ਞਾਸੁਪਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਯਮੇਵ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਚ ਤਾਸੁ ‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਿਹਰਤੀ’ਤਿ ਵਿਨਯਪਾਲ਼ਿਪਦੇ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਸਾਤਿਸਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ, ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਵਿਹਾਸਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਯਥਾਲਾਭਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਨਤ੍ਥਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਨਯੇ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਮਯਸ੍ਸ ਸਾਧਕਤਮਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਭਾਵੇ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਹੇਤੁਭਾਵੇ ਪਨ ਤਦਪੇਕ੍ਖਨਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਯੇਵ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ, ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸੀ’’ਤਿ. ਕਰਣਞ੍ਹਿ ਕਿਰਿਯਤ੍ਥਂ, ਨ ਹੇਤੁ ਵਿਯ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਣਂ. ਹੇਤੁ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਣਂ, ਨ ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਕਿਰਿਯਤ੍ਥੋਤਿ.

‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਦਬ੍ਬਗੁਣਕਿਰਿਯਾਹਿ ਸਂਯੋਗੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੋ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਮੇਵ ਤੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ਤਥਾ. ਏਵਂਜਾਤਿਕੇਤਿ ਏਵਂਸਭਾਵੇ. ਕਥਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਆਰਬ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਦੇਸਨਾਨਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਾਵ ਏਕਂਸਮੇਵ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨਾਤਿ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਇਧ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ‘‘ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੋ. ਨ ਹਿ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸਯਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਭਿਨ੍ਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਰੁਣਾਯ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੋ ਇਧ ‘‘ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਪਯੋਗਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਉਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਮਾਸਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਦਿਵਸਂ ਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ, ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ ਚ, ਵਿਨਯੇ ਕਰਣਵਚਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਇਧ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਗਾਥਾਪਦਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ, ਵਿਨਯੇ ਚ. ਸਮਯੋਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ. ਸਦ੍ਦੇਯੇਵ ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਰਾ ਭਵਤਿਅਤ੍ਥੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸੋਤਿ ਸ੍ਵੇਵ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ.

ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪੋਰਾਣਾਚਰਿਯਮਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੋਰਾਣਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਚ ਪੁਰਿਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਸ ਭੇਦੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਭੇਦੋਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਭੇਦੋ ਵਿਸੇਸੋ, ਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਨ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਮੇਵਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਧਾਰੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਚਨੇਨ ਸੁਤ੍ਤਵਿਨਯੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮੋ ਕਤੋ, ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਵਾ ਉਪਯੋਗਕਰਣਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਮਤਿਦਸ੍ਸਨੇ ਗੁਣਮਾਹ.

ਭਾਰਿਯਟ੍ਠੇਨ ਗਰੁ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਕੇਤਤੋ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਗਰੁਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਕੇਤਵਿਸਯੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਤਂਵਵਤ੍ਥਿਤੋਯੇਵ ਚੇਸ ਅਤ੍ਥਬੋਧਕੋਤਿ. ਗਰੁਨ੍ਤਿ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਂ ਜਨਂ. ‘‘ਲੋਕੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਾਸਨੇਯੇਵ, ਲੋਕੇਪਿ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭਗਵਾਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭਗਵਾ, ਅਥ ਅਯਮੇਵ ਸਾਤਿਸਯਂ ਭਗਵਾ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਲੋਕਨਾਥੋ ਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪ੍ਪਭਾਵਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੁਪਕਾਰਿਤਾਯ ਚ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਲੋਕੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਸਨੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪੋਰਾਣੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਪੋਰਾਣੇਹੀਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠਵਾਚਕਵਚਨਮ੍ਪਿ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣਸਹਚਰਣਤੋ ਸੇਟ੍ਠਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਗਵਾਤਿ ਵਚਨਂ ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ. ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਵਚਨਂ, ਸਦ੍ਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਚਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਚਨੀਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਗਵਾਤਿ ਵਚਨਮੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਰੁਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋ ਗਰੁਗੁਣਯੋਗਤ੍ਤਾ, ਸਾਤਿਸਯਂ ਵਾ ਗਰੁਕਰਣਾਰਹਤਾਯ ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋ, ਗਾਰਵਾਰਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇਨ ਕਾਰਣਤ੍ਤਯੇਨ ਸੋ ਤਥਾਗਤੋ ਗਰੁ ਭਾਰਿਯਟ੍ਠੇਨ, ਤੇਨ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਗਰੁਤਾਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹੇਤਂ ਪਦਤ੍ਤਯਂ. ‘‘ਸਿਪ੍ਪਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਕਾਪਿ ਗਰੂਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਤਾਦਿਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਰੂਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਦੇਤਂ ਵਿਸੇਸਨਪਦਮਤ੍ਤਂ, ਪੁਰਿਮਪਦਦ੍ਵਯਮੇਵ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਂ ਸਿਯਾ.

ਅਪਿਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਪਰੋ ਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ –

‘‘ਵਣ੍ਣਗਮੋ ਵਣ੍ਣਵਿਪਰਿਯਾਯੋ,

ਦ੍ਵੇ ਚਾਪਰੇ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਨਾਸਾ;

ਧਾਤੂਨਮਤ੍ਥਾਤਿਸਯੇਨ ਯੋਗੋ,

ਤਦੁਚ੍ਚਤੇ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਪਿਸੋਦਰਾਦੀਨਿ ਯਥੋਪਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਨਯੇਨ ਵਾ ਪਿਸੋਦਰਾਦਿਆਕਤਿਗਣਪਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਲੋਕਿਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਸੀਲਾਦਿਪਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਭਾਗ੍ਯਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਭਾਗ੍ਯਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਾਗ੍ਯਵਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵਾ ਪਞ੍ਚਮਾਰੇ ਅਭਞ੍ਜੀਤਿ ‘‘ਭਗ੍ਗਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਗ੍ਗਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਲੋਕੇ ਚ ਭਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਸ੍ਸਰਿਯਧਮ੍ਮਯਸਸਿਰੀਕਾਮਪਯਤ੍ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇ ਚ ਭਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਗੇਹਿ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਭੇਦੇਹਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ‘‘ਵਿਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਬ੍ਰਹ੍ਮਅਰਿਯਵਿਹਾਰੇ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਉਪਧਿਵਿਵੇਕੇ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਾਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਭਜਿ ਸੇਵਿ ਬਹੁਲਮਕਾਸੀਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗਮਨਮਨੇਨ ਵਨ੍ਤਂ ਵਮਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਵੇਸੁ ਵਨ੍ਤਗਮਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਭਵਸਦ੍ਦਤੋ ਭ-ਕਾਰਂ ਗਮਨਸਦ੍ਦਤੋ ਗ-ਕਾਰਂ ਵਨ੍ਤਸਦ੍ਦਤੋ ਵ-ਕਾਰਂ ਆਦਾਯ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਣ੍ਣਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਨ੍ਤਗਮਨੋ ਭਵੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਤੋ ਭਾਗ੍ਯਵਾ, ਤਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਭੂਤੋ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਨ੍ਥਮਹਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਨ ਪਨ ਇਧ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਏਕਦੇਸਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਿਚ ਭਗੇ ਵਨਿ, ਵਮੀਤਿ ਵਾ ਭਗਵਾ. ਸੋ ਹਿ ਭਗੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ, ਤੇ ਵਾ ਭਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਨਿ ਯਾਚਿ ਪਤ੍ਥਯਿ, ਏਵਂ ਭਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਗੇ ਵਾ ਸਿਰਿਂ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਯਸਞ੍ਚ ਵਮਿ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਛਡ੍ਡਯਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਾ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਂ, ਚਤੁਦੀਪਿਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਯਸਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਛਡ੍ਡਯਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਨਿ ਨਾਮ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਸਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਾ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦਿਗਤਾ ਭਾਜਨਲੋਕਸੋਭਾ. ਤਾ ਭਗਾ ਵਮਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਜਹਿ, ਏਵਂ ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤਨਯੇਹਿ ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਨ ਸੋ ਗਨ੍ਥਭੀਰੁਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ, ਗਨ੍ਥਗਰੁਤਾਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤੋਤਿ.

ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਅਵਯਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਪਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸੇਨ ਤੇਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਪਟਿਯੋਗਿਤਾਯ ਤੇਨਾਪਿ ਸਹ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ’’ ਤਿਵਚਨੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇ. ਯਥਾਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਪਰਤ੍ਥਾਪਿ. ‘‘ਯੋ ਖੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ…ਪੇ… ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਭਾਵਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਸਰੀਰਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਕਾਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਚ ਤਾਦਿਸੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਅਧੁਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਪਾਵਚਨਂ ਪਕਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਤ੍ਥੁਕਂ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕਭਾਵੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨੋ ਹਿ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਭਾਵਲੋਪੋ ਵਾ, ਇਤਰਥਾ ਪਾਵਚਨਮੇਵ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਤ੍ਥੁਕਂ, ਸਤ੍ਥੁਅਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਜਨਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਤ੍ਥੁਕਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਵੋ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਸਤ੍ਥੁਅਦਸ੍ਸਨੇਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਂ ਜਨਂ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤੀ’’ ਤਿਵਚਨੇਨ ਸਹ ਵਿਰੋਧੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਦਂ ਪਾਵਚਨਂ ਸਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਨ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕਨ੍ਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਥੂਤਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਸਮਾਸਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ ਸਤ੍ਥੁਅਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ. ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਨਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠੋ, ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਿਤਾ. ‘‘ਕਠ ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਨੇ’’ਤਿ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਮਿਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ, ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਵਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਕਣ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਆਹਿਣ੍ਡਤਿ, ਵਿਹਰਤਿ ਚਾਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਤਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਂ. ਸਦ੍ਦਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾਧਿਗਤਮਤ੍ਤੋ ਚੇਸ, ਵੋਹਾਰਤੋ ਪਨ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਜਨੇਤਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਸਮਯੇ. ਕਾਮਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਭਗਵਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤੁਮਰਹਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵਂ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤਵਸੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਥਾਸਾਧਨੇਨ. ਏਵਂਵਿਧਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਸ੍ਸ, ਏਵਂਸਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਰਹਾਯਂ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਆਨਨ੍ਦ ਥੇਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਵਿਹੇਸਿਯਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੬੬) ਵਿਯ, ਤੇਨ ਏਦਿਸੋ ਅਪਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਕਾ ਨਾਮ ਕਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਗਰਹਤ੍ਥਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਅਰਿਯਭੂਤਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਦਸਵਿਧਸ੍ਸ ਕਾਯਬਲਸ੍ਸ, ਞਾਣਬਲਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਦਸਬਲਧਰੋ. ਵਜਿਰਸ੍ਸ ਨਾਮ ਮਣਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਤੋ ਸਮੂਹੋ ਏਕਗ੍ਘਨੋ, ਤੇਨ ਸਮਾਨੋ ਕਾਯੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਵਜਿਰਸਙ੍ਘਾਤੋ ਨਾਮ ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਣਿਨਾ ਵਾ ਪਾਸਾਣੇਨ ਵਾ ਭੇਜ੍ਜੋ, ਅਪਿ ਤੁ ਸੋਯੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਮਣਿਂ ਵਾ ਪਾਸਾਣਂ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਜਿਰਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਅਭੇਜ੍ਜੋ ਮਣਿ ਵਾ ਪਾਸਾਣੋ ਵਾ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਭਗਵਾਪਿ ਕੇਨਚਿ ਅਭੇਜ੍ਜਸਰੀਰੋ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਰੂਪਕਾਯੇ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ. ਨਾਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਰਹਾਜੋਤਕਤ੍ਤਾ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਜੋਤਕੋ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਗਵਾਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਪੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਵਂਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸਭਾਵੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਏਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਏਵਾਤਿ ਪਕਰਣਾਨੁਰੂਪਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਕੇਨ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਹਂ ਚਿਰਂ ਜੀਵਿਂ, ਚਿਰਂ ਜੀਵਾਮਿ, ਚਿਰਂ ਜੀਵਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਖਂ ਜੀਵਿਂ, ਸੁਖਂ ਜੀਵਾਮਿ, ਸੁਖਂ ਜੀਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਾਨੋ ਜੀਵਿਤਮਦੋ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਮਤ੍ਤੋ ਪਮਤ੍ਤੋ ਤਥਾ. ਸਂਵੇਜੇਤੀਤਿ ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਤੋਯੇਵ ਅਸ੍ਸ ਜਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ. ਸਂਵੇਜਨਞ੍ਹਿ ਉਸ੍ਸਾਹਹੇਤੁ ‘‘ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ.

ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸਕਲਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਾਵਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੇਨ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਚ ਕੋਸਲ੍ਲੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਪਸਂਸਿਤੇਨ ਮਯਾ ਮਹਾਸਾਵਕੇਨ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਯਮੇਵ ਸੁਤਂ ਨ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਂ, ਨ ਚ ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋ. ਕਾਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਭਗਵਾਤਿਸਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦ-ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤ-ਸਮਯ-ਭਾਵ-ਦੀਪਨਤੋ. ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਪਰਮਾ ਹਿ ਕਾਲਸਮ੍ਪਦਾ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਕਪ੍ਪਕਸਾਯਕਲਿਯੁਗੇ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਹੋ ਮਹਚ੍ਛਰਿਯਂ;

ਹੁਤਵਹਮਜ੍ਝੇ ਜਾਤਂ, ਸਮੁਦਿਤਮਕਰਨ੍ਦਮਰਵਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧; ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧);

ਤਸ੍ਸਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਕਪ੍ਪਸਙ੍ਖਾਤਕਾਲਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਲੇਖਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇ ਕਲਿਯੁਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਕਰਾਜਸਮ੍ਮਤੇ ਵਸ੍ਸਾਦਿਸਮੂਹੇ ਜਾਤੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦਿਨਸਮੂਹੋ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਨਮਿਵ ਕਦਾਚਿ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ, ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਮਹਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਮਿਵ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਹੁਤਵਹਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਾਵਕਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਸਮ੍ਮਾ ਉਦਿਤਮਧੁਮਨ੍ਤਂ ਅਰਵਿਨ੍ਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾਰਿਜਮਿਵ ਜਾਤਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਗਾਰਵਾਧਿਵਚਨਤੋ.

ਏਵਂ ਪਦਛਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਰਾਜਗਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਮਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਰਾਜਗਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨੀਯਤ੍ਥਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਕਰਣਾਦਿਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾਦਿਗਤਤ੍ਥਮਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਥਭਾਵੋ ਪਯੋਗਤੋ ਅਵਗਮੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਦਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਦਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ. ਮਞ੍ਚ ਤਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਨ੍ਤਰਂ ਕਿਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜੁਨਿਚ੍ਛਰਣਕ੍ਖਣੇ. ਧੋਵਨ੍ਤੀ ਇਤ੍ਥੀ ਅਦ੍ਦਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਨ੍ਤਰਤੋਤਿ ਹਦਯੇ. ਕੋਪਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਕਰਣਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਕੋਪਾ ਰਾਗਾਦਯੋ. ਅਨ੍ਤਰਾ ਵੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਭਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤੀਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਪਾਦਿ. ਅਪਿਚਾਤਿ ਤਥਾਪਿ, ਏਵਂ ਪਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਨਿਰਯਾਨਨ੍ਤਿ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਨਿਰਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰੇਨ. ਰਾਜਗਹਨਗਰਂ ਕਿਰ ਆਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਪੇਤਲੋਕੋ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਨਿਰਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਅਯਂ ਤਪੋਦਾ ਨਦੀ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਕੁਥਿਤਾ ਸਨ੍ਦਤੀਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਵਿਵਰੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤਦਨ੍ਤਰਂ ਕੋ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, (ਅ. ਨਿ. ੬.੪੪; ੧੦.੭੫) ਏਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਪ੍ਪਾ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਾ, (ਬੁ. ਵਂ. ੨੮.੯) ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੨੬; ਪਹਾ. ਵ. ੬੬; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੭੬) ਵਿਯ ਕਾਰਣਵੇਮਜ੍ਝੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਾਯੇਵ ਉਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਖਣਵਿਵਰੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਿਕਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦਾ. ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ਯੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਿਕਸਦ੍ਦੋ, ਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋਪੀਤਿ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤਰਿਕਸਦ੍ਦੋ, ਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋ, ਚ ਉਦਾਹਟੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ‘‘ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੨੦) ਏਤ੍ਥ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ –

‘‘ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੋਪਾ,

ਇਤਿਭਵਾਭਵਤਞ੍ਚ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ;

ਤਂ ਵਿਗਤਭਯਂ ਸੁਖਿਂ ਅਸੋਕਂ,

ਦੇਵਾ ਨਾਨੁਭਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ. (ਉਦਾ. ੨੦); –

ਹਿ ਅਯਂ ਉਦਾਨੇ ਭਦ੍ਦਿਯਸੁਤ੍ਤੇ ਗਾਥਾ. ਸੋਯੇਵ ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਤ੍ਥਪਵਤ੍ਤੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦਾਹਰਣੋਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਮੇਤ੍ਥ ਵਿਰੋਧਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਨਿਯਮੋ ਕਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਯੋਗਵਚਨਮੇਵ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੇ ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਯੋਗੇਨ ਲਦ੍ਧਮਿਦਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਾਸਨੇਵ, ਲੋਕੇਪਿ ਏਵਮੇਵਿਦਂ ਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਈਦਿਸੇਸੁ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਿਸੇਸਯੋਗਤਾਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਕੇਨਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨ ਯੋਗੇ ਕਾ ਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਅਕ੍ਖਰਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾਦੀਹੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ, ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਅਕ੍ਖਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਿ ਪਦਾਦੀਨਿਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਯਦਿਪਿ ਸਦ੍ਦਤੋ ਏਕਮੇਵ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸੋ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਪਦਸ੍ਸ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਪਦੇਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕੋ ਪਨ ਦੋਸੋ ਅਯੋਜਿਤੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਯੋਗਵਸਾ ਸਦ੍ਦੇਯੇਵ ਸਾਮਿਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਉਪਯੋਗਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਦ੍ਦਾਧਿਕਾਰੋ ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਯੋਗੋ.

ਅਦ੍ਧਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਦੀਘਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੀਘਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ ਸੋ ਦੀਘੋ ਨਾਮ ਤਦਤ੍ਥਭੂਤੋਤਿ ਚੋਦਨਮਪਨੇਤਿ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇਤਿ ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੀਯਭੂਤੇ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਪਾਚਿ. ੨੧੭). ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗੋ, ਪਗੇਵ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ. ਅਡ੍ਢਮੇਵ ਯੋਜਨਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਂ, ਦ੍ਵਿਗਾਵੁਤਮਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਚਤੁਗਾਵੁਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਯੋਜਨਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਮਹਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ, ਬਹ੍ਵਤ੍ਥੋ ਚ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਹਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਗੁਣਮਹਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਗੁਣਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਗਣਨਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਸੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਤਿ ਇਧ ਆਗਤੋ ਤਦਾ ਪਰਿਵਾਰਭੂਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ. ਮਹਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮੋ. ਵਾਕ੍ਯੇਪਿ ਹਿ ਤਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਯੋਗਵਸਾ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਨਿਲ੍ਲੋਭਤਾ ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਵਸੇਸੋ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਨਿਰਵਸੇਸੋ. ਨ ਹਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਲੋਭਤਾਤਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤੁਮਰਹਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਟੀਕਾਕਾਰੋ ਪਨ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਸਾਵਸੇਸਂ ਵਿਯਾ’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੮੫) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਭਾਵਤ੍ਥੋ’ ਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ‘ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚਸਞ੍ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੫) ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਪਿ ਮਹਾਤਿ ਗਣਨਾਯਪਿ ਬਹੁ ਅਹੋਸਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਪਦਾਵਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤਵਚਨਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸ ਛੇਦਨਮਿਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਵਾਕ੍ਯਾਵਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤਵਚਨਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦੇਨ ਸਦਿਸੀਕਰਣਂ. ਏਸਾ ਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਕਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾਨਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਸਙ੍ਘਾਤੇਨ ਸਮਣਗਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਯਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੪, ੩੫੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨; ੩.੫੪; ਪਰਿ. ੨੭੪) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ. ‘‘ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਅਸਬਲਾਨਿ ਅਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨਿ ਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨; ੩.੫੪; ਅ. ਨਿ. ੬.੧੧; ਪਰਿ. ੨੭੪) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਸੀਲਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਙ੍ਘਾਤੋ ਸਙ੍ਘਟਿਤੋ ਸਮੇਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਸਙ੍ਘਾਤੋ, ਸਮਣਗਣੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਸਙ੍ਘਾਟਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾ’’ ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਤਿਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਾਦੀਨਂ ਨਿਯਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਾ, ਪਗੇਵ ਸਕਦਾਗਾਮਿਆਦਯੋ, ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧; ੫.੧੯੮, ੧੦੦੪) ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਪਾਣਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਚ ਆਦਿ. ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਹਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਸਂਹਤਤਾਯੇਵ, ‘‘ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ, (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨) ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਸਦ੍ਧਿਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਕਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਪਞ੍ਚ…ਪੇ… ਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ. ਪੁਨ ਪਞ੍ਚ ਮਤ੍ਤਾ ਪਮਾਣਾਤਿ ਬ੍ਯਾਸੋ, ਨਿਕਾਰਲੋਪੋ ਚੇਤ੍ਥ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਤ੍ਤਾ.

ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਮੇਵ, ਨ ਗੁਣਾਦਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਾਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਮਾਣਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਸਭਾਗਤਾਯ ਏਵ, ਨ ਸੀਲਾਚਾਰਾਦਿਸਭਾਗਤਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਿ-ਕਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੁਖੁਚ੍ਚਾਰਣਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਦਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਤ੍ਤਕਰਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਸਰਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਨ੍ਧਿਭਾਵਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਏਤੇਨ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਿਚ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋਪਿ ਖੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਵੇਰਞ੍ਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧) ਵਿਯ, ਤੇਨ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿਯੇਵ, ਨਾਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਜਗਹਵਾਸਿਨੋ ਸਞ੍ਜਯਨਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਠਮਂ ਉਪਤਿਸ੍ਸਕੋਲਿਤਾਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ ਛਨ੍ਨਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਵ, ਨ ਅਚੇਲਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ. ‘‘ਯਦਾ, ਤਦਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਸਮਕਾਲਮੇਵ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤੀਤਕਾਲਤ੍ਥੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਹੋਤਿਸਦ੍ਦੋ ਯੋਗਵਿਭਾਗੇਨ, ਤਂਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਨ੍ਤੇਤਿ ਸਮੀਪੇ. ਵਸਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਪਟਿਵਤ੍ਤਾਦਿਕਰਣਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥਸਾਧਾਰਣਵਚਨਂ, ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਮੀਪਚਾਰੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾਵਚਰੋ ਸਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ. ਚੋਦਿਤਾ ਦੇਵਦੂਤੇਹੀਤਿ ਦਹਰਕੁਮਾਰੋ ਜਰਾਜਿਣ੍ਣਸਤ੍ਤੋ ਗਿਲਾਨੋ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ, ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਿਕਾ ਵਾ ਮਤਸਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦੇਵਦੂਤੇਹਿ ਚੋਦਿਤਾ ਓਵਦਿਤਾ ਸਂਵੇਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਸਮਾਨਾਪਿ. ਤੇ ਹਿ ਦੇਵਾ ਵਿਯ ਦੂਤਾ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਨਂ ਵਾ ਦੂਤਾਤਿ ਦੇਵਦੂਤਾ. ਹੀਨਕਾਯੂਪਗਾਤਿ ਅਪਾਯਕਾਯਮੁਪਗਤਾ. ਨਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤੇ ਮਾਣਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਣਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਵਿਸੇਸਵਸੇਨ. ਪਕਰਣਾਧਿਗਤੋ ਹੇਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋਤਿ. ਕਤਕਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਕਤਚੋਰਕਮ੍ਮੇਹਿ. ਤਰੁਣੋਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਸ੍ਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਤ੍ਤਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ, ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਤਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਞ੍ਚਦਸਵਸ੍ਸਕਾ, ਤਾਵ ‘ਕੁਮਾਰਕਾ, ਬਾਲਾ’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ ‘ਯੁਵਾਨੋ’’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਰੁਣੋ, ਮਾਣਵੋ, ਯੁਵਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਲੋਕਿਯਾ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਜਰਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਾਵ ਤਰੁਣੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸੁ ਵਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਜਨੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਯੋ ਵਾ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਧਿਗਤੋ ਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਰਾਜਗਹਞ੍ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਞ੍ਚ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪਿ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਚ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ. ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ ਪਦਪੂਰਣਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਇਤਿ ਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਰਾਜਞ੍ਞਾਤਿ ਪਾਯਾਸਿਰਾਜਞ੍ਞਨਾਮਕਂ ਰਾਜਾਨਮਾਲਪਤਿ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਵਾਰੋ. ਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਦੇਸਨਾ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਾਰਣਂ. ਅਨੇਕਸਦ੍ਦੇਨੇਵ ਅਨੇਕਵਿਧੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੇਕਵਿਧੇਨਾ’’ਤਿ. ਕਾਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਮੇਵ, ਨ ਏਕਂਸਕਾਰਣਂ ਅਵਣ੍ਣਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਕਾਰਣਮੇਵ ‘ਕਾਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧). ਜਾਤਿਵਸੇਨਿਦਂ ਬਹ੍ਵਤ੍ਥੇ ਏਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਬਹੂਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

‘‘ਅਵਣ੍ਣਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਅਸਮਾਨਵਣ੍ਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਪੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਕਾਰਣਭਾਵਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੋਸਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸਪਿ ਅਸਦਿਸਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਦੋਸਂ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਯਂ ਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਰਸਰੂਪਨਿਬ੍ਭੋਗਅਕਿਰਿਯਵਾਦਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਜੇਗੁਚ੍ਛੀਵੇਨਯਿਕਤਪਸ੍ਸੀਅਪਗਬ੍ਭਭਾਵਾਨਂ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਹਿ ਏਤਂ ‘‘ਅਰਸਰੂਪੋ…ਪੇ… ਅਪਗਬ੍ਭੋ’’ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਲੋਕਸਮ੍ਮਤੋ ਅਭਿਵਾਦਨਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਅਞ੍ਜਲੀਕਮ੍ਮਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਆਸਨਾਭਿਨਿਮਨ੍ਤਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀਰਸੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀਰਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਰਸੇਨ ਅਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਸਾਮਗ੍ਗੀਰਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਅਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਵਾਦੋ, ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਵਾਦੋ ਚ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਗੂਥਂ ਵਿਯ ਮਣ੍ਡਨਜਾਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਜੇਗੁਚ੍ਛੀ. ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਕੋ ਸੋਵ ਤਦਕਰਣਤੋ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਦਕਰਣੇਨ ਵਯੋਵੁਡ੍ਢੇ ਤਾਪੇਤਿ ਤਦਾਚਾਰਵਿਰਹਿਤਤਾਯ ਵਾ ਕਪਣਪੁਰਿਸੋ. ਤਦਕਰਣੇਨ ਦੇਵਲੋਕਗਬ੍ਭਤੋ ਅਪਗਤੋ, ਤਦਕਰਣਤੋ ਵਾ ਸੋ ਹੀਨਗਬ੍ਭੋ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਤਦੇਵ ਅਭਿਵਾਦਨਾਦਿਅਕਰਣਂ ਅਰਸਰੂਪਤਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ…ਪੇ… ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਾਯ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਮਰਣਾਨਵਬੋਧੋ, ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਆਦਿਕੋਟਿਯਾ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਠਪਨੀਯਪੁਚ੍ਛਾਯ ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਤ੍ਥੁਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਾਨਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਥਾ ‘‘ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਸਮਣੋ…ਪੇ… ਸਯਮ੍ਪਟਿਭਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨਾਚਰਿਯਕੇਨ ਸਾਮਂ ਪਟਿਵੇਧੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਰੇਸਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਕਥਨਂ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾਦੀਹਿ ਆਰੋਚਿਤਨਯੇਨੇਵ ਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ, ‘‘ਸਮਣੋ…ਪੇ… ਨ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਮੇਨੇਵ ਅਨਵਬੋਧੋ, ਲੋਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤਪਚਾਰਾਭਾਵੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ. ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਾਦਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ. ਅਰਿਯਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਉਤ੍ਤਮਂ ਵਾ ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਲਂ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥਂ ਅਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਏਤ੍ਥ, ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨੋ. ਸ੍ਵੇਵ ਵਿਸੇਸੋ ਤਥਾ. ਅਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਵਾ ਵਿਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸੋ, ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋਵ. ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਹਰਿਤਂ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਪਰਿਘਟਿਤਂ. ਵੀਮਂਸਾਨੁਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਵੀਮਂਸਨਾਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤਂ. ਸਯਮ੍ਪਟਿਭਾਨਨ੍ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਭੂਤਂ, ਤਾਦਿਸਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿਂ. ਕਾਰਣਪਦੇ ਚੇਤਂ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਨ ਹਿ ਅਰਸਰੂਪਤਾਦਯੋ ਦੋਸਾ ਭਗਵਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘੇਸੁ ਚ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੁਤ੍ਤਿਕਾਰਣਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਂ. ਪਕਤਿਕਮ੍ਮਪਦਞ੍ਚੇਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਇਵਾਤਿ ਇਵ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਰੂਪਕਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਪਤਿਰੂਪਕਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਤਥਾਤਿ ਜਾਤਿਵੁਡ੍ਢਾਨਮਨਭਿਵਾਦਨਾਦਿਨਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਕਾਰੇਨ. ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗੁਣਪਸਂਸਾਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਦੋਸਂ ਨਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਦੁਰਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਮਾਕ੍ਖਾਤੋ, ਤਥਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵੇਦਿਤੋ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ, ਤਤੋ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਯ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਕ-ਕਾਰਂ, ਈ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ. ‘‘ਅਨੀਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਬਹੁਲਾ ਕਤ੍ਤੁਅਭਿਧਾਯਕੋ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਤਥਾ. ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸਮਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਪਟਿਪਦਂ. ਅਨਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਨਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ. ਅਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਨਨੁ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਤੋ ਸੋ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾਨਂ ਭਾਸਨਕਾਲੋ ਅਤੀਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਤੀਤਕਾਲਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਪਨ ਭਾਸਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤੇਹਿ ਅਵਣ੍ਣੋ ਵਣ੍ਣੋ ਚ ਭਾਸੀਯਤਿ, ਤਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਰਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਕਾਲਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਿਕਪ੍ਪਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਨ…ਪੇ… ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਪਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ. ਅਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦਕਮ੍ਮਂ, ਤਥਾ ਅਨਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ. ਸ੍ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਸੋ ਆਚਰਿਯੋ. ਅਸਿਧਾਰਨ੍ਤਿ ਅਸਿਨਾ ਤਿਖਿਣਭਾਗਂ. ਕਕਚਦਨ੍ਤ ਪਨ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਕਕਚਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਿਸਮਪਨ੍ਤਿਯਾ. ਹਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਪਾਦੇਨ ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਨ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਮਾਨੋ ਵਿਯ. ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣਕੋਸਸਙ੍ਖਾਤਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਤੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਭਿਨ੍ਨੋ ਮਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਭਿਨ੍ਨਮਦੋ, ਤਂ. ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਮਾਨੋਤਿ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਨਹੇਤੁ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਨ ਅਯੋ ਵੁਡ੍ਢਿ ਅਨਯੋ. ਸੋਯੇਵ ਬ੍ਯਸਨਂ, ਅਤਿਰੇਕਬ੍ਯਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ ਏਕਨ੍ਤਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤ੍ਤਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯੋਪਵਾਦਸ੍ਸ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੋ ਨਿਨ੍ਦਿਯਂ ਪਸਂਸਤਿ,

ਤਂ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਪਸਂਸਿਯੋ;

ਵਿਚਿਨਾਤਿ ਮੁਖੇਨ ਸੋ ਕਲਿਂ,

ਕਲਿਨਾ ਤੇਨ ਸੁਖਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੬੬੩; ਸਂ ਨਿ. ੧.੧੮੦-੧੮੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੨);

‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵੇਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੇ ਚ ਕਾਰੁਞ੍ਞਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਨਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਕੂਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਪਣ੍ਡਿਤਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਨ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਤਮਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਚਰਿਯੇ ਖੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹਲਾਹਲਨ੍ਤਿ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇਵ ਮਾਰਣਕਂ ਵਿਸਂ. ਹਨਤੀਤਿ ਹਿ ਹਲੋ ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਹਲਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਹਲੋ ਹਲਾਹਲੋ ਮਜ੍ਝੇਦੀਘਵਸੇਨ, ਏਤੇਨ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਅਟ੍ਠਵਿਧੇ ਵਿਸੇ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਪੁਮੇ ਪਣ੍ਡੇ ਚ ਕਾਕੋਲ, ਕਾਲ਼ਕੂਟਹਲਾਹਲਾ;

ਸਰੋਤ੍ਥਿਕੋਸੁਙ੍ਕਿਕੇ ਯੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਤ੍ਤੋ ਪਦੀਪਨੋ;

ਦਾਰਦੋ ਵਚ੍ਛਨਾਭੋ ਚ, ਵਿਸਭੇਦਾ ਇਮੇ ਨਵਾ’’ਤਿ.

ਖਰੋਦਕਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਸੋਤੋਦਕਂ. ‘‘ਖਾਰੋਦਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਤਿਲੋਣਤਾਯ ਤਿਤ੍ਤੋਦਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਰਕਪਪਾਤਨ੍ਤਿ ਚੋਰਪਪਾਤਂ. ਮਾਣਵਕਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਓਵਦਿਤੁਂ ਆਲਪਤਿ ‘‘ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋਅਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੫) ਵਿਯ. ‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਾ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਕਭਾਵਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਮੇਵ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਉਪਾਯੇਨ ਞਾਯੇਨ. ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਵਿਯ ਅਯੋਨਿਸੋ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੇ ਅਨਿਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦਤੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਉਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਦ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ. ਏਕਂਸਕਾਰਣਮੇਵ ਇਧ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਥਾ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਰਦ੍ਧਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ੍ਤਿ ਚ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਡਿਤਸਭਾਵੋ ਜਾਤਿ ਆਚਾਰਵਸੇਨ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤੁਮਾਰਭਤਿ, ਤਥਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਆਰਦ੍ਧੋ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਪਿ ਨਾਮਾਯਮਾਚਰਿਯੋ ਏਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਾਵਣ੍ਣਭਾਸਤੋ ਓਰਮੇਯ੍ਯਾਤਿ.

ਸਪ੍ਪਰਾਜਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਹਿਰਾਜਵਣ੍ਣਂ. ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯਾਤਿ ਵਣ੍ਣਸੁਨ੍ਦਰਤਾਯ, ਵਣ੍ਣਸਰੀਰੇਨ ਵਾ. ਵਾਰਿਜਂ ਕਮਲਂ ਨ ਪਹਰਾਮਿ ਨ ਭਞ੍ਜਾਮਿ, ਆਰਾ ਦੂਰਤੋਵ ਉਪਸਿਙ੍ਘਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥਾਤਿ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ. ਗਨ੍ਧਤ੍ਥੇਨੋਤਿ ਗਨ੍ਧਚੋਰੋ. ਸਞ੍ਞੂਲ਼੍ਹਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਬਨ੍ਧਿਤਾ. ਗਹਪਤੀਤਿ ਉਪਾਲਿਗਹਪਤਿਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਲਪਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਯਮੀਦਿਸੋ’’ਤਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਸਣ੍ਠਾਨਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਜਾਤਿ. ਵਣ੍ਣੇਤਿ ਵਿਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਰੂਪਾਯਤਨਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਫਲਮੇਤੇਨ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਵਿਭਾਵੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਕਾਰਣਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਅਪ੍ਪਮਹਨ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪਮੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਪਮਾਣਂ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਪਸਂਸੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਗੁਣੋ. ਵਣ੍ਣਨਂ ਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਂ ਵਣ੍ਣੋ, ਪਸਂਸਾ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਜਾਤਰੂਪਪੁਲ਼ਿਨਕ੍ਖਰਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਇਧ ਗੁਣੋਪਿ ਪਸਂਸਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕਿਰਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸ੍ਸਵਨਤ੍ਥੇ, ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਵਾ. ਗੁਣੂਪਸਞ੍ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਗੁਣੋਪਸਞ੍ਞੁਤਂ. ‘‘ਗੁਣੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ ਪਸਂਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤੋ ਪਸਂਸਾਯ ਏਵ ਗੁਣਭਾਸਨਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਤਸ੍ਸਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕਥਂ ਭਾਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਕੋ ਚ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਾਤਿ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ? ਅਸਦਿਸਟ੍ਠੇਨ, ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ, ਅਸਮਸਮਟ੍ਠੇਨ ਚ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਕਾਲੇ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਗੁਣੇਹਿ ਚੇਵ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਹਿ ਚ ਸੇਸਮਹਾਜਨੇਨ ਅਸਦਿਸੋ. ਯੇ ਚਸ੍ਸ ਗੁਣਾ, ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਗੁਣੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਪੁਰਿਮਕਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਸਮਾ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਯਮੇਵੇਕੋ ਰੂਪਕਾਯਨਾਮਕਾਯੇਹਿ ਸਮੋ. ਲੋਕੇਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ. ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਇਦਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਿਪ੍ਪਕਤਵਚਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਲਕ੍ਖਣੇ ਹੇਸ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ, ਏਵਰੂਪਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣੇਨ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ. ਅਪਿਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਸ ਹਿ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਤਾਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਸਾਵਕਾਨਂ ਵਿਯ ਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਾਦੀਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਹੇਵ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਕਲੋਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਰਾਸਿ ਆਗਤੋਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ, ਤਦਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਕ੍ਖਣੇ ਯਥਾਰਹਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ’’ ਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤੀਤਕਾਲਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥੋ. ਯਾਵਤਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਰਿਮਭਵੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਾਵਤਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਭੂਤੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਸਾਮਤ੍ਥਿਯਯੋਗੇਨ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮਾਤਿ. ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਸਮੋ, ਅਸਮੇਹਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਹੇਵ ਸਮੋ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਸੁਵਣ੍ਣ ਨਿਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਿਸਿਟ੍ਠੋ, ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ ਚੇਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਆਲਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਣ੍ਹਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ. ਵਟ੍ਟਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦੋ.

ਪਹੋਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਪਞ੍ਚਨਿਕਾਯੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਅਨੇਕਾਵਯਵਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਨ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਰਿਯਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਵਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤਿਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਅਨੋਤਰਣਟ੍ਠਾਨੇਨ. ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਪਰਿਮਾਣਵਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ, ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਇਧ ਪਕਾਸਨੇਨ ਪਾਲ਼ਿਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਏਵ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਹਂਸਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਚ ਸਫਲਤ੍ਤਾ. ਥਾਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਿਂ ਪਨ ਸੋ ਤਥਾ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਭਾਸਤੀਤਿ ਆਹ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਾ ਸਵਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਵੋ, ਪਰਮ੍ਪਰਸਵਨਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਮਿਦਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਯਮੇਵ ਕਾਰਣਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤ੍ਵਾ ਖਮਨਂ ਰੁਚ੍ਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਹਿਯੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਥਾਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਬਲੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪; ੩.੧੪੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪੨੫; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੧; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੯੧; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ੯, ੩੨੯);

ਇਧਾਪਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਤੇ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਰੁਲ਼੍ਹਿਪਦਂ ‘‘ਏਕੋ ਏਕਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪੪, ੪੫੨) ਪਦਂ ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞੋਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿਪਦੇਨੇਵ ਵਿਵਰਤਿ. ‘‘ਉਜੁਮੇਵਾ’’ਤਿ ਸਾਵਧਾਰਣਸਮਾਸਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਥੋਕਤਰਮ੍ਪਿ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਚਰਿਯੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਕਵਾਰਮਿਵ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਭਾਸਨੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਪਿ ‘‘ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨੇਕਵਾਰਮੇਵ ਤੇ ਏਵਂ ਭਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਨ ਇਤਰੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਇਤਰੋ ਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਵਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਵਿਧਤ੍ਥਤਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਸਾਰਫਲਕੇਤਿ ਸਾਰਦਾਰੁਫਲਕੇ, ਉਤ੍ਤਮਫਲਕੇ ਵਾ. ਵਿਸਰੁਕ੍ਖਆਣਿਨ੍ਤਿ ਵਿਸਦਾਰੁਮਯਪਟਾਣਿਂ. ਇਰਿਯਾਪਥਾਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ.

ਸੀਸਾਨੁਲੋਕਿਨੋਤਿ ਸੀਸੇਨ ਅਨੁਲੋਕਿਨੋ, ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਯਮ੍ਹਿ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇ, ਉਤੁਮ੍ਹਿ, ਮਾਸੇ, ਪਕ੍ਖੇ ਵਾ ਭਗਵਾ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਸਂਵਚ੍ਛਰਉਤੁਮਾਸਡ੍ਢਮਾਸਾਵ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਾ ‘‘ਤਂ ਦਿਵਸ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਦਿਵਸਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ. ‘‘ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਆਧਾਰਵਚਨਮੇਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਹਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਇਤਰਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤਿ, ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਸਮਾਨਵਿਸਯਾ ਕਿਰਿਯਾ ਏਕਾਧਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਅਦ੍ਧਾਨਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾ, ਸਾ ਚ ਅਨਿਯਮਿਤਾ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਰਾਜਗਹਪਰਿਵਤ੍ਤਕੇਸੂਤਿ ਰਾਜਗਹਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੇਸੁ. ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਅਨਿਬਦ੍ਧਵਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋਤਿ ਏਵਂ ਰਾਜਗਹੇ ਵਸਮਾਨੋ ਸੋ ਭਗਵਾ. ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣੇਨਪਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਭਾਵਵਚਨਤੋ ਸਨ੍ਨਿਵਾਸਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿ ਪਨ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਾਮਸੇਯ੍ਯ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਵ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਂ ਦਿਵਸਨ੍ਤਿ ਯਂ ਦਿਵਸਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਦਿਵਸ. ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਵਚਨਮੇਤਂ. ਭਤ੍ਤਭੁਞ੍ਜਨਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਸਮਯੇ. ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤ੍ਥਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ. ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ‘‘ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵਿਵਿਧਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਿਵਿਧਸੀਲਾਲਙ੍ਕਤਂ ਨਾਨਾਵਿਧਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਵਿਨਿਵੇਠਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਪਕਮ੍ਪਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਦੀਘਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਪਕਰਣਤੋਵ ਪਾਕਟਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧਿਤੁਂ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਾਤੋ ਅਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਾਤਰਾਸੋ, ਸੋ ਭੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨਾਤਿ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸੋ. ਇਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਏਵਮੇਵ ਮਨਸਿ ਸਨ੍ਨਿਧਾਯ, ਨ ਪਨ ‘‘ਭਗਵਨ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਵਾ’’ਤਿ, ਤਥਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਮੇਵ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨਾਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਕਦਾਚਿ ਪਨ ਭਗਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਵੇਸੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਦਮਨਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿਅਭਿਗ੍ਗਮਨਾਦੀਸੁ, ਕਦਾਚਿ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾ, ਇਧਾਪਿ ਈਦਿਸਾਯ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾ ਸੋਭਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਰੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਦੇਵ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਿਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਙ੍ਗਮੋ ਯਥਾ ‘‘ਚਙ੍ਕਮੋ’’ਤਿ. ਚਞ੍ਚਲਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਿਰਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਕਨਕਗਿਰਿਨੋ ਸਿਖਰਮਿਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸਿਦ੍ਧਾ ਅਯਂ ਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਵਾ ਹੋਤੁ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਸੁਤਂ, ਅਮੁਤਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਵਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ. ਸਮਨ੍ਤਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦਸਹਿ ਦਿਸਾਹਿ. ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੇਤਿ ਤੇਸਂ ਰਸ੍ਮੀਨਂ ਪਕਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਉਪਰਿ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਪਕਤਿਯਾਵ ਘਨੀਭੂਤਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਵਿਨਯਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਤਾਯੇਵ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ ਨਾਮ. ਯਤੋ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਤਲ਼ਾਕਤੋ ਮਾਤਿਕਾ ਵਿਯ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਧਾਵਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਯਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, (ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੧੬) ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ. ਵਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਉਪਰਿ ਕੇਸਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕੇਸਾਵਟ੍ਟੇਹਿ ਮੋਰਗੀਵਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਗਗਨਤਲੇ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਾਦਤਲੇਹਿ ਪਵਾਲ਼ਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਘਨਪਥਵਿਯਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਵਂ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ ਵਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨਾ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਾ ਵਿਧਾਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੨੯੯) ਕੇਚਿ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਾਸਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਨਂ ਤਦਾ ਅਨਿਗ੍ਗੂਹਿਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿਅਭਿਗ੍ਗਮਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਹਿ ਤਦਾ ਤਾਸਂ ਨਿਗ੍ਗੂਹਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਆਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਦਿਸਂ ਧਾਵਨ੍ਤਿ. ਵਿਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਵਿਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਦਿਸਂ ਧਾਵਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਨਨ੍ਤਰੇ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਤਾਸਂ ਰਸ੍ਮੀਨਂ ਸੋਭਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਤਨਾਵੇਲ਼ਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਰਤਨਾਵੇਲ਼ਾ ਨਾਮ ਰਤਨਮਯਵਟਂਸਕਂ ਮੁਦ੍ਧਂ ਅਵਤਿ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਹਿ ਅਵੇਲ਼ਾ, ਆਵੇਲ਼ਾ ਵਾ, ਮੁਦ੍ਧਮਾਲਾ. ਉਕ੍ਕਾ ਨਾਮ ਯਾ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾ, ਤਾਸਂ ਸਤਂ, ਨਿਪਤਨਂ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ਸਮਾਕੁਲਂ ਤਥਾ. ਪਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਿਟ੍ਠਂ, ਚੀਨਦੇਸੇ ਜਾਤਂ ਪਿਟ੍ਠਂ ਚੀਨਪਿਟ੍ਠਂ, ਰਤ੍ਤਚੁਣ੍ਣਂ, ਯਂ ‘‘ਸਿਨ੍ਦੂਰੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਚੀਨਪਿਟ੍ਠਮੇਵ ਚੁਣ੍ਣਂ. ਵਾਯੁਨੋ ਵੇਗੇਨ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਖਿਤ੍ਤਂ ਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾ. ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਧਨੁ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਵਸੇਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦਧਨੁ, ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਵਸੇਨ ਗਗਨੇ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਕਾਰਵਿਸੇਸੋ. ਕੁਟਿਲਂ ਅਚਿਰਟ੍ਠਾਯਿਤ੍ਤਾ ਵਿਰੂਪਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਜਵਤਿ ਧਾਵਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜੁ, ਸਾਯੇਵ ਲਤਾ ਤਂਸਦਿਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਤਥਾ, ਵਾਯੁਵੇਗਤੋ ਵਲਾਹਕਘਟ੍ਟਨੇਨੇਵ ਜਾਤਰਸ੍ਮਿ. ਤਾਯਤਿ ਅਵਿਜਹਨਵਸੇਨ ਆਕਾਸਂ ਪਾਲੇਤੀਤਿ ਤਾਰਾ, ਗਣਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਭਾ ਤਥਾ. ਵਿਪ੍ਫੁਰਿਤਵਿਚ੍ਛਰਿਤਮਿਵਾਤਿ ਆਭਾਯ ਵਿਵਿਧਂ ਫਰਮਾਨਂ, ਵਿਜ੍ਜੋਤਯਮਾਨਂ ਵਿਯ ਚ. ਵਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਂ ਵਿਵਰਂ ਵਨਨ੍ਤਰਂ, ਭਗਵਤਾ ਪਤ੍ਤਪਤ੍ਤਵਨਪ੍ਪਦੇਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਅਸੀਤਿਯਾ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਤਮ੍ਬਨਖਤਾਦੀਹਿ ਅਨੁਰਞ੍ਜਿਤਂ ਤਥਾ. ਕਮਲਂ ਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ, ਅਵਸੇਸਂ ਨੀਲਰਤ੍ਤਸੇਤਭੇਦਂ ਸਰੋਰੁਹਂ ਉਪ੍ਪਲਂ, ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਪਙ੍ਕਜਜਾਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਕਸਿਤਂ ਫੁਲ੍ਲਿਤਂ ਤਦੁਭਯਂ ਯਸ੍ਸ ਸਰਸ੍ਸ ਤਥਾ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਰਿਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਫੁਲ੍ਲਤਿ ਵਿਕਸਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲਂ ਅ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਆ-ਕਾਰਂ, ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਲਿਭਦ੍ਦੋ’’ਤਿ, ਤਾਰਾਨਂ ਮਰੀਚਿ ਪਭਾ, ਤਾਯ ਵਿਕਸਿਤਂ ਵਿਜ੍ਜੋਤਿਤਂ ਤਥਾ. ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ, ਤੇਨ ਵਿਲਾਸਿਨੀ ਸੋਭਿਨੀ ਤਥਾ. ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਮਾਲਾਕਾਰੇਨੇਵ ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਵਰਲਕ੍ਖਣਮਾਲਾ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਮਾਲਾ ਕੇਨਚਿ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚ ਠਪਿਤਾਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਯਦਿ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਮਾਲਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਕਪ੍ਪੋਪਮਾ ਹੇਸਾ, ਲੋਕੇਪਿ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਮਯੇਵ ਮੁਖਸੋਭਾਸ੍ਸੇ, ਤ੍ਯਲਮਿਨ੍ਦੁਵਿਕਤ੍ਥਨਾ;

ਯਤੋਮ੍ਬੁਜੇਪਿ ਸਾਤ੍ਥੀਤਿ, ਪਰਿਕਪ੍ਪੋਪਮਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਮਾਲਾਯ ਸਿਰਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਰਿਯਾ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤੀ ਇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਏਵਂ ਭਗਵਤੋ ਤਦਾ ਸੋਭਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਸੋਭਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਞ੍ਚ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਯ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ. ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਸਨ੍ਤੋਸੇਹਿ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ. ਤਿਵਿਧੇਨ ਵਿਵੇਕੇਨ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਾ. ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ. ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਚੋਦਕਾ. ਪਾਪੇ ਅਕੁਸਲੇ ਗਰਹਿਨੋ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਵਚਨਕ੍ਖਮਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ. ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਦਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਭਗਵਤੋ ਸੋਭਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਤ੍ਤਪਦੁਮਾਨਂ ਸਣ੍ਡੋ ਸਮੂਹੋ ਵਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਗਤਾ ਤਥਾ. ‘‘ਰਤ੍ਤਂ ਪਦੁਮਂ, ਸੇਤਂ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਤਨਿਯਮਮਨ੍ਤਰੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਤ੍ਤਨਿਯਮੇਨ ਪਨ ਸਤਪਤ੍ਤਂ ਪਦੁਮਂ, ਊਨਕਸਤਪਤ੍ਤਂ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਂ. ਪਵਾਲ਼ਂ ਵਿਦ੍ਦੁਮੋ, ਤੇਨ ਕਤਾਯ ਵੇਦਿਕਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਵਿਯ. ਮਿਗਪਕ੍ਖੀਨਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾਯਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਗੇਵ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਥੇਰਾਤਿ ਮਹਾਸਾਵਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੁਰਞ੍ਜਿਤਭਾਵੇਨ ਈਸਕਂ ਕਣ੍ਹਵਣ੍ਣਤਾਯ ਮੇਘਵਣ੍ਣਂ. ਏਕਂਸਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਕਂਸਪਾਰੁਪਨਵਸੇਨ ਵਾਮਂਸੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾ. ਕਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਆਲਮ੍ਬਨੋ ਦਣ੍ਡੋ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੋ, ਬਾਹੁਲ੍ਲਵਸੇਨਾਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਸੁਵਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਸੋਭਣੁਰਚ੍ਛਦੋ, ਤੇਨ ਵਮ੍ਮਿਤਾ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾਤਿ ਸੁਵਮ੍ਮਵਮ੍ਮਿਤਾ, ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਪਂਸੁਕੂਲਧਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਯੇਸਂ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਿਣਪਲਾਸਾਦਿ ਗਨ੍ਧਜਾਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਨੋ ਨਾਮ, ਯੇ ‘‘ਹੇਮਵਤਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਥੇਰਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਗਨ੍ਧਤਾਯ ਤਂਸਦਿਸਤਾ. ਅਨ੍ਤੋਜਟਾਬਹਿਜਟਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਜਟਾਯ ਵਿਜਟਿਤਭਾਵਤੋ ਵਿਜਟਿਤਜਟਾ. ਤਣ੍ਹਾਬਨ੍ਧਨਾਯ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਛਿਨ੍ਨਬਨ੍ਧਨਾ. ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਗੁਣਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੇਹੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮਨੁਬੁਦ੍ਧੇਹਿ. ਤੇਪਿ ਹਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਪਟਿਭਾਗੇਨੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਪਤ੍ਤਪਰਿਵਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਦਲੇਨ ਪਰਿਵਾਰਿਤਂ. ਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਮਲਾਦਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਰਤਿ ਵਿਰਾਜਤੀਤਿ ਕੇਸਰਂ, ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖੋ. ਕਣ੍ਣੇ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਕਣ੍ਣਿਕਾ. ਕਣ੍ਣਾਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਤਂਸਦਿਸਣ੍ਠਾਨਤਾਯ ਕਣ੍ਣਿਕਾ, ਬੀਜਕੋਸੋ. ਛਨ੍ਨਂ ਹਂਸਕੁਲਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠੋ ਧਤਰਟ੍ਠੋ ਹਂਸਰਾਜਾ ਵਿਯ, ਹਾਰਿਤੋ ਨਾਮ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਯ.

ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਂ ਓਲੋਕੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਾਜਦਣ੍ਡਕੇਤਿ ਕਾਜਸਙ੍ਖਾਤੇ ਭਾਰਾਵਹਦਣ੍ਡਕੇ, ਕਾਜਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਭਾਰਲਗ੍ਗਿਤਦਣ੍ਡਕੇ. ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਪੀਠਂ ਪੀਠਕਂ. ਮੂਲੇ, ਅਗ੍ਗੇ ਚ ਤਿਧਾ ਕਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਤਿਦਣ੍ਡੋ. ਮੋਰਹਤ੍ਥਕੋ ਮੋਰਪਿਞ੍ਛਂ. ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਪਸਿਬ੍ਬਂ ਪਸਿਬ੍ਬਕਂ. ਕੁਣ੍ਡਿਕਾ ਕਮਣ੍ਡਲੁ. ਸਾ ਹਿ ਕਂ ਉਦਕਂ ਉਦੇਤਿ ਪਸਵੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵਾ ਕੁਣ੍ਡਿਕਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਗਹਿਤਂ ਓਮਕਤੋ ਲੁਜ੍ਜਿਤਂ, ਵਿਵਿਧਂ ਲੁਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚ ਪੀਠਕ…ਪੇ… ਕੁਣ੍ਡਿਕਾਦਿਅਨੇਕਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭਾਰਂ ਭਰਤਿ ਵਹਤੀਤਿ ਗਹਿਤ…ਪੇ… ਭਾਰਭਰਿਤਾ. ਇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਇਦਂ ਵਚਨਮਾਦਿ ਯਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਤਥਾ, ਤਦੇਵ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਵਚਨਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਿਰਤ੍ਥਕਵਚਨਾ. ਮੁਖਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੁਖਰਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮੁਖਵਨ੍ਤਾ ਏਵ, ਅਯਂ ਪਨ ਫਰੁਸਾਭਿਲਾਪਮੁਖਵਤੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਨ੍ਦਾਯਞ੍ਹਿ ਅਯਂ ਰਪਚ੍ਚਯੋ. ਮੁਖੇਨ ਵਾ ਅਮਨਾਪਂ ਕਮ੍ਮਂ ਰਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਮੁਖਰਾ. ਵਿਵਿਧਾ ਕਿਣ੍ਣਾ ਵਾਚਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚਾ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ. ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਰਿਸਂ.

ਇਦਾਨੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਣੇ. ਪਨਾਤਿ ਅਰੁਚਿਸਂਸੂਚਨਤ੍ਥੋ, ਤਥਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਾਭ…ਪੇ… ਹਾਨਿਯਾ ਚੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ. ਕਥਂ ਹਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਿਸ੍ਸਿਰੀਕਤਨ੍ਤਿ ਨਿਸੋਭਤਂ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਮੋਰਜਾਤਕਾਦੀਹਿਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਉਪਤਿਸ੍ਸਕੋਲਿਤਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਕ੍ਖਹਾਨਿਤਾਯ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਚ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤੇਸੁ ਪਨ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲੇਯੇਵ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਸਤਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਤਦਨੁਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਾਪਿ ਤੇਸਂ ਪਰਿਸਾ ਭਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਹਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾ ਭਿਨ੍ਨਾਯੇਵ ਨਾਮ ਸਮਾਨਗਣਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਇਮੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਾਭਪਕ੍ਖਹਾਨਿਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਸੂਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਸਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਾਰੋ ਉਗ੍ਗਿਲਨਂ ਉਸੂਯਵਿਸੁਗ੍ਗਾਰੋ, ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾਵ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ, ‘‘ਸਚੇ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਪ੍ਪਰਿਵਾਰਵਚਨਮੇਵਾਤਿ ਤੇਹਿਪਿ ਸਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾਯੇਵ ਨਾਮ. ਭਗਵਤੋ ਵਿਰੋਧਾਨੁਨਯਾਭਾਵਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਏਤੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਨ੍ਤਿ. ‘‘ਮਾਰੇਨ ਅਨ੍ਵਾਵਿਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਭਾਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤ੍ਤਾ. ਪਾਕਟੋਯੇਵਾਯਮਤ੍ਥੋਤਿ.

੨. ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੋ ਸੂਰਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਾਲੋ ਦਾਨਿ ਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਸਾਮੀਪਿਕਵੋਹਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਵਰੁਣਨਗਰਂ, ਗੋਦਾਗਾਮੋ’’ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਰੁਣਪਰਿਯਾਯੋ ਲਟ੍ਠਿਕਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਰੁਕ੍ਖਵਿਸਯੇ ਯਥਾ ‘‘ਮਹਾਵਨਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਬੇਲੁਵਲਟ੍ਠਿਕਾਯ ਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿਆਦੀਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ’’ ‘‘ਤਰੁਣਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਏਕੋ ਗਾਮੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਛਾਯਾਯ ਚੇਵ ਉਦਕੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਮਞ੍ਜੁਸਾਤਿ ਪੇਲ਼ਾ. ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਞ੍ਞੋਗਾਦਿਨਾ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਅਗਾਰਂ, ਤਦੇਵ ਰਾਜਾਗਾਰਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਾਜਾਗਾਰਕਂ ਨਾਮ ਵੇਸ੍ਸਵਣਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਦੇਵਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਬਹੁਪਰਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਬਹੁਪਦ੍ਦਵੋ. ਕੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੋਰੇ’ਹਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਵਚਨਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਦਾਨੁਭਾਵਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਸ੍ਸਯਤ੍ਥਾਯ ਇਦਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਮਾਣਵੇਨਾ’’ ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਤਦਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਯ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਨ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਤਿ? ਦੇਸਨਾਨਧੀਨਭਾਵੇਨ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਚੇਤਂ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਏਦਿਸਂ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ਨ ਸਙ੍ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਧਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘ਤਦੇਤਂ ਨ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਨਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਮੇਵਾ’ਤਿ’’ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਦਾ ਅਞ੍ਞਾਯਪਿ ਪਰਿਸਾਯ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਸੁਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਵਾਸਂ ਉਪਗਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੁਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਕੁਚ੍ਛਿਤਕਿਰਿਯਾ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਚਞ੍ਚਲਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਤਥਾ. ‘‘ਸਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਥਾਭੂਤਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਵਾਤੇਤਿ ਵਾਤਵਿਰਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾਵੇਨ ਨਿਚ੍ਚਲਾ. ਤਂ ਵਿਭੂਤਿਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਸੋਭਂ. ਵਿਪ੍ਪਲਪਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧਾ ਲਪਨ੍ਤਿ. ਨਿਲ੍ਲਾਲਿਤਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਜਿਵ੍ਹਾ. ਕਾਕਚ੍ਛਮਾਨਾਤਿ ਕਾਕਾਨਂ ਸਦ੍ਦਸਦਿਸਂ ਸਦ੍ਦਂ ਕੁਰੁਮਾਨਾ. ਘਰੁਘਰੁਪਸ੍ਸਾਸਿਨੋਤਿ ਘਰੁਘਰੁਇਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਜਨੇਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤਾ. ਇਸ੍ਸਾਵਸੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਸੂਯਨਵਸੇਨ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਆਦਿਪੇਯ੍ਯਾਲਨਯੋਯ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੩. ਸਮ੍ਮਾ ਪਹੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਹੁਲਾ, ਬਹਵੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬਹੁਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤੁਵਗ੍ਗਸਙ੍ਘੇਨੇਵ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਯੋ ਜਨਾਤਿ ਚੇਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਹੁਲਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਯੇਵਾਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਭੇਦੋ. ਤਯੋ ਜਨਾ ਤਯੋ ਏਵ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਤ੍ਤਰਿ ਚਤੁਪਞ੍ਚਜਨਾਦਿਕਾ ਸਮ੍ਪਹੁਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋਤਿ ਚਾਯਂ ਮਰਿਯਾਦਾਵਧਿ. ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋਤਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾ, ਇਧ ਪਨ ਈਦਿਸਾਯ ਏਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਕਤ੍ਥਚੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕੂਟਂ. ਹਂਸਵਟ੍ਟਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਹਂਸਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰਛਨ੍ਨੇਨ. ਤਦੇਵ ਛਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਪਣ੍ਣਵਙ੍ਕਚ੍ਛਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੂਟੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਗਾਰੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਾਲਾਤਿ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾ. ਥਮ੍ਭਪਨ੍ਤਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਥਮ੍ਭਮਾਲਂ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ, ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਥਮ੍ਭਪਨ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ ਨਾਮ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਸਾਲਾ. ਯਤ੍ਥ ਉਪਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕਰਤ੍ਤਦਿਰਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਸੀਦਨਂ, ਇਧ ਪਨ ਤਥਾ ਕਤਾ ਨਿਸੀਦਨਸਾਲਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾਨਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਮਾਲ਼ੋ, ਮੀਯਤਿ ਪਮੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਮਾਲ਼ੋ. ਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਮਾਲ਼ੋਤਿ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ, ਅਨੇਕਕੋਣਵਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸਯਵਿਸੇਸੋ. ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਮਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਿਸੀਦਨਇਰਿਯਾਪਥਂ, ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗੀਵਸੇਨ ਚ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਦਦ੍ਵਯਮੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਙ੍ਖਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਖਿਯਨਤੋ ਕਥਨਤੋ. ਕਥਾਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਥਾਸਭਾਵੋ, ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਵਿਧੀਤਿ ਕੇਚਿ.

‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੋਤਿ ਕਥਾਧਮ੍ਮੋ. ‘‘ਨੀਯਤੀਤਿ ਨਯੋ, ਅਤ੍ਥੋ, ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਂ ਅਨੁਗਤੋ ਨਯੋ ਸਦ੍ਦਨਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਨਯੋ, ਉਪਾਯੋ, ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇ ਆਗਤੋ ਨਯੋ ਅਤ੍ਥਗਹਣੂਪਾਯੋ ਸਦ੍ਦਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨਭਿਣ੍ਹਵੁਤ੍ਤਿਕੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਣਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਦਾਰੋਹਣਂ ਨ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਕਦਾਚਿਯੇਵ ਸਿਯਾ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ. ਅਚ੍ਛਰਾਯੋਗ੍ਗਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਯੋਗ੍ਗਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਤੋ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਣਿਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੁਤ੍ਤਿਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਏਤੇਨ ਨ ਭੂਤਂ ਅਭੂਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਅਤੀਤਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾਗਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਵ ਚ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਾਵ ਚਯਤ੍ਤਕਂ ਇਦਂ ਅਯਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ, ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ, ਅਕ੍ਖਾਤੁਞ੍ਚਾਤਿ ਸਪਾਠਸੇਸਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤੇਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਤਾਯ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਕਤ੍ਥਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਭਗਵਾ ਪਕਤੋ ਸਮਾਨੋ ਸੁਪਾਕਟੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਦਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਤੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਕਤ੍ਥਂਯੇਵੇਸ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ, ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਂ. ਤਦੁਭਯਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਸਯਮੇਵ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਸਟ੍ਠਾ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ. ਸਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਤਿ ਅਭਿਸੇਕੋ ਵਿਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਸ੍ਸਰਿਯਭਾਵਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਤੇਨ ਤਾਦਿਸੇਨ ਭਗਵਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤਿਪਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਨਂ ਇਧ ਪਞ੍ਞਾਵੇਵਚਨਭਾਵੇ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਨੇਸਂ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪਠਮਮਤ੍ਥਂ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨ ਜਾਨਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣੇਹਿ ਪਸ੍ਸਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਤਿਯਂ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਵਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਦੀਹੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਹਿ. ਤਤਿਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਾਵਰਣਞਾਣਵਸੇਨ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਪਿ ‘‘ਤੀਹਿ ਵਿਜ੍ਜਾਹੀ’’ਤਿ ਤਾਸਂ ਰਾਸਿਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮਂਸਚਕ੍ਖੁਵਸੇਨ. ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ. ਕੁਟ੍ਟਸ੍ਸ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਤਿਰੋ ਪਰਂ, ਅਨ੍ਤੋ ਵਾ, ਤਦਾਦੀਸੁ ਗਤਾਨਿ. ਅਤਿਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਪਞ੍ਚਵਣ੍ਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਸੁਨੀਲਪਾਸਾਦਿਕਅਕ੍ਖਿਲੋਮਸਮਲਙ੍ਕਤੇਨ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚੇਵ ਦਿਵਾ ਚ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ. ਪਞ੍ਚਮਂ ਪਟਿਵੇਧਦੇਸਨਾਞਾਣਵਸੇਨ. ‘‘ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਾਧਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਏਕਂਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨੇਸਾ ਪਰਹਿਤਸਾਧਿਕਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਤਾਯ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾਯ ਦੇਸਨਾਞਾਣਾਦਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤੋ ਸਮਾਧਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਮੇਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਤਾਯ. ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਕੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ. ਅਰੀਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ, ਪਞ੍ਚਮਾਰਾਨਂ ਵਾ, ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਹਨਨਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਅਭਿਭਵਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਤਾਕਰਣਂ, ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਪਞ੍ਚਮਵਗ੍ਗੇ ਸਙ੍ਗੀਤਂ ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ੍ਥ (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੨੨) ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਏਤੇਨ ਅਰਯੋ ਹਤਾ ਅਨੇਨਾਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹ. ਅਤੋ ਨਾਵਚਨਸ੍ਸ ਤਾਬ੍ਯਪ੍ਪਦੇਸੋ ਮਹਾਵਿਸਯੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਅਰਯੋ ਹਨਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ, ਇਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਕਾਰੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਭੂਤਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੁਂ ਵਾ ਅਰਹਤੀਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਂ. ਸਾਮਞ੍ਚਾਤਿ ਸਯਮੇਵ, ਅਪਰਨੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਨੁਪਯੋਜੇਤਬ੍ਬਤੋ ਯਜ੍ਜੇਵਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸੋਵਾਨੁਪਯੋਜਿਤੋ ਸਿਯਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪਯੋਜੀਯਤੀਤਿ? ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਪਦੇਸਗ੍ਗਹਣੇ ਹਿ ਅਸਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ.

ਇਦਾਨਿ ਚ ਚਤੂਹਿ ਪਦੇਹਿ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤਰਂ ਛਟ੍ਠਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਧਮ੍ਮੇ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਦੇਵ ਨਿਗਮਨਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਧਮ੍ਮਞਾਣੇਨ ਜਾਨਤਾ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮਞਾਣੇਨ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਅਰਹਤਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਆਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਤ੍ਥਚਰਣੇਨ ਕਿਲੇਸਾ ਏਵ ਅਰਯੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਰਯੋ, ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਕਿਂ ਪਨਿਦਂ ਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕਮੇਨਾਤਿ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾਵ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਸਙ੍ਖਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਦੂਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਟਂ ਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਟਿਭਾਗੇਨਾਵਬੋਧੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੩੭; ਧ. ਪ. ੨੭੯; ਮਹਾਨਿ. ੨੭; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮, ੧੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੫) ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਵਿਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯੇਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਲਕ੍ਖਣਵਿਸਯਂ ਵਿਕਪ੍ਪਰਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ‘ਸਬ੍ਬਵਿਦੂ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ –

‘ਗਚ੍ਛਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਠਿਤੋ ਨਾਗੋ ਸਮਾਹਿਤੋ;

ਸੇਯ੍ਯਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਸਮਾਹਿਤੋ’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੬.੪੩); –

ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਦਾ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੀਪਕਂ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਨਾਗੋਪਮਸੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਿ. ਠਿਤਿਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਚ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਦਭਾਵਤੋ ਏਕਦੇਸਵਿਸਯਮੇਵ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਿਞ੍ਞੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯੇ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਜਾਤਿਭੂਮਿਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ, ਦਿਸਾਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਞੇਯ੍ਯੇ ਕਮੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਪਟਿਵੇਧੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਪਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਨਾਮ ਭਗਵਾ ਜਾਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਨ ਅਨੁਮਾਨਿਕਂ ਨਾਮ ਸਂਸਯਾਭਾਵਤੋ. ਸਂਸਯਾਨੁਬਦ੍ਧਞ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਲੋਕੇ ਅਨੁਮਾਨਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੇ ਅਤ੍ਥਾਵਿਸਂਵਾਦਨੇਨ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਪਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਸ੍ਸੇਵ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਥਾ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ. ਯਞ੍ਹਿ ਸੇਸਂ, ਤਦਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮੇਵ, ਅਥ ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਸੇਸਭਾਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਤਥਾਵਵਤ੍ਥਿਤੁਮੇਵ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ? ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਸਯਵਿਚਾਰਣਭਾਵਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭) ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਸਕਲਮੇਕਦੇਸੋ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਧਾਨਞ੍ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ, ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਚ ਸਕਲਸ੍ਸ ਅਵਿਸਯਭਾਵੇ ਤਸ੍ਸ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਵਚਨਤੋ. ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਵਿਸਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਅਨੁਮਾਨਾਗਮਤਕ੍ਕਗਹਣਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮੇਵ.

ਨਨੁ ਚ ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਯਦਾ ਸਕਲਂ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਦਾ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਕਲਵਿਸਯਤਾਯ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਸੋਧਿਤੋ ਹਿ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਚੁਰਜਨਞਾਣਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਤਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਲਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਯ ਸੁਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਯੇਵ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਂ, ‘‘ਯਾਵਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ. ਯਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ. ਨੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਂ, ਞਾਣਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ. ਨੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਞਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨੇਯ੍ਯਪਥੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਥਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਫੁਸਿਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਉਪਰਿਮਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਪਰਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ, ਏਵਮੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ…ਪੇ… ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਏਵਮੇਕਜ੍ਝਂ, ਵਿਸੁਂ, ਸਕਿਂ, ਕਮੇਨ ਵਾ ਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋਤਿ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਠਾਨਾਠਾਨਾਦੀਨਿ ਛਬ੍ਬਿਸਯਾਨਿ ਛਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਜਾਨਤਾ, ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਚੁਤੂਪਪਾਤਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਹਿ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਸਵਾਸਨਾਨਮਾਸਵਾਨਂ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤਾ, ਝਾਨਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਵਸੇਨ ਸਾਮਂਯੇਵ ਅਵਿਪਰੀਤਾਵਬੋਧਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਏਵਂ ਦਸਬਲਞਾਣਵਸੇਨ ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਥੋਮਿਤੇਨ. ਅਪਿਚ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਤਾਯ ਜਾਨਤਾ, ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਤਾਯ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਦਵਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਮਭਾਵਸਾਧਿਕਾਯ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਰਹਤਾ, ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਮਹਾਨਿਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਪਟਿਭਾਨਸਾਧਿਕਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਵੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਵਸੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੦੫) ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਥੋਮਿਤੇਨਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਹਾਨਬੋਧਨਤ੍ਥੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਥੋਮਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਇਮੇਸਂ ‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧਾਵ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ’’ਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁਯੇਵ, ਤਦਪਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਖਮਨਂ, ਰੋਚਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ‘‘ਨਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ ਨਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾ ਨਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਤਾ ਨਾਨਾਰੁਚਿਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਇਦਨ੍ਤਿ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਾ ਪਦੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਪਨ ਪਾਕਟੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਵ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਯਾ ਚ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਦੇਵ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਭਾਸਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍ਵਾ ਥੇਰਾਨਮਯਂ ਸਙ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੋ ਉਦਪਾਦੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤੋ ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਨਯੇਨ ਤਾਸਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਭਾਵਂ ਸਮਤ੍ਥਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਭਾਵਸਮਤ੍ਥਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਅਯਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ…ਪੇ… ਰੁਚਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਧਾਤੁਸੋਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁਯਾ. ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ੍ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸੇਨ੍ਤਿ. ਸਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ, ਸਹ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ. ‘‘ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਥਾਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ. ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਵਾ ਏਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ-ਪਦਸ੍ਸ ਨਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ. ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਰੁਚਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਲਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾ. ਪਾਪਾਚਾਰਕਲ੍ਯਾਣਾਚਾਰਾਦਿਪਕਤਿਵਸੇਨ ਨਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਤਾ. ਪਾਪਿਚ੍ਛਾਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਰੁਚਿਤਾ. ਨਾਲ਼ਿਯਾਤਿ ਤੁਮ੍ਬੇਨ, ਆਲ਼੍ਹਕੇਨ ਵਾ. ਤੁਲਾਯਾਤਿ ਮਾਨੇਨ. ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਦਸਬਲਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਦਸਬਲਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੪੯; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੧੦.੨੧; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੮੩੧) ਚ ਏਵਮਾਗਤਂ.

ਪਰਵਾਦੀ ਪਨਾਹ ‘‘ਦਸਬਲਞਾਣਂ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵਾਯਂ ਪਭੇਦੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਤਥਾ ਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਮੇਵ ਹਿ ਦਸਬਲਞਾਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ. ਦਸਬਲਞਾਣਞ੍ਹਿ ਸਕਕਿਚ੍ਚਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਤਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਅਵਸੇਸਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਦਸਬਲਞਾਣੇਸੁ ਹਿ ਪਠਮਂ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਮੇਵ, ਤਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਕਾਰਣਮੇਵ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਮਜ੍ਝਾਸਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਮੇਵ, ਛਟ੍ਠਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮੁਦੁਭਾਵਮੇਵ, ਸਤ੍ਤਮਂ ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੇਸਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਦਿਮੇਵ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਤਿਮੇਵ, ਨਵਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮੇਵ, ਦਸਮਂ ਸਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਤੇਸਂ ਪਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਇਦ੍ਧਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਪਰਵਾਦੀ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦਸਬਲਞਾਣਂ ਨਾਮ ਏਤਂ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਂ, ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਂ, ਲੋਕਿਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਞਾਣਾਨਿ ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ ‘‘ਸਿਯਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਂ, ਸਿਯਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ, ਅਵਸਾਨੇ ਏਕਂ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਮੇਵ, ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵ, ਲੋਕਿਯਮੇਵਾਤਿ. ਇਤਿ ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਦਸਬਲਞਾਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਮਬਲਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਞਾਣੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਚ ਵਿਦਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚ-ਕਾਰੋਪਿ ਹਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ. ‘‘ਦ੍ਵੇਪਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇਸੁ ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਦਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਂ ਆਵਿ ਕਰੋਤਿ. ਇਤਿ ਹ ਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਆਗਮੋ ਵਾ. ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਇਕਾਰਲੋਪੋ, ਅਕਾਰਾਦੇਸੋ ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਇਮੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

੪. ‘‘ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਤਿਯਤ੍ਥਭੂਤਾ ਵਿਜਾਨਨਕਿਰਿਯਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਭੇਦਵਤੀਪਿ ਸਮਾਨਾ ਤਂਤਂਕਰਣਯੋਗ੍ਯਤਾਯ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਘਰਵਤ੍ਥੂਨਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ ਚ ਵੋਹਾਰਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਜਾਨਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਦਿਦਂ ਞਾਣਂ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਿਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਸੋਤੂਨਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਵਿਯ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂ ਞਾਣਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਕਤਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਕਿਲੇਸਸਮੁਗ੍ਘਾਟਨੇਨ, ਯਤੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਵਟਮਨੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਯੋਗੋ ਤਦਵਤ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ ਚੋਦਨਮਪਨੇਤਿ ‘‘ਤਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਕਿਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਦਿਵਸਭਾਗਵਸੇਨ, ਇਤਰਤ੍ਤਯਂ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਤਥਾਯੇਵ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ.

‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ, ਸਰੀਰਫਾਸੁਕਤ੍ਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਸਮੁਪਚਿਤਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਜਨਿਤਂ ਭਗਵਤੋ ਮੁਖਵਰਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾਦਿਦੋਸਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਦੁਭਯਤ੍ਥਮੇਵ ਪਨ ਮੁਖਧੋਵਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਯੋ ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਹਿ ਮਲੇਹਿ ਅਨੁਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠੋ ਸੁਧੋਤਮਣਿ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਵਿਵਿਤ੍ਤਾਸਨੇਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਮਨੁਰੂਪੇ ਵਿਵੇਕਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾਸਨੇ. ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਤਾਯ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ. ਸੁਰਤ੍ਤਦੁਪਟ੍ਟਂ ਅਨ੍ਤਰਵਾਸਕਂ ਵਿਹਾਰਨਿਵਾਸਨਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੁਲਤਾਸਦਿਸਂ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮੇਘਵਣ੍ਣਂ ਸੁਗਤਚੀਵਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਥਾਯੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਕਦਾਚਿ ਏਕਕੋ’’ਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵਿਨਯਨਾਨੁਕੂਲਂ ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਦਸ੍ਸਨਂ. ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਯਥਾਰੁਚਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਛਿਮਪਕ੍ਖਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਚ ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਇਦਂ ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਪਵਿਸਨਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਮੁਦੁਗਤਵਾਤਾਤਿ ਮੁਦੁਭੂਤਾ, ਮੁਦੁਭਾਵੇਨ ਵਾ ਗਤਾ ਵਾਤਾ. ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨੀਤਿ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੂਨਿ. ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾਤਿ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਾ. ਰੇਣੁਂ ਵੂਪਸਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਰਜਂ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਵਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡ-ਵਾਤਾਤਪ-ਹਿਮਪਾਤਾਦਿ-ਹਰਣੇਨ ਵਿਤਾਨਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਹਿਮਵਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਪੁਪ੍ਫੂਪਗਰੁਕ੍ਖਤੋ ਉਪਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਭਾਗਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਓਨਮਨ੍ਤਿ, ਉਨ੍ਨਮਨ੍ਤਿ ਚ, ਤਤੋਯੇਵ ਪਾਦਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮਯੇ ਸਮਾਵ ਭੂਮਿ ਹੋਤਿ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਸਕ੍ਖਰਕਥਲਕਣ੍ਟਕਸਙ੍ਕੁਕਲਲਾਦਿਅਪਗਮਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਤਾਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਂ, ਨ ਇਦ੍ਧਿਨਿਮ੍ਮਾਨਂ. ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮਾ ਭੂਮਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਾਨਿ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਨ ਅਸਤਿਯੇਵ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਦਾਵ ਭਗਵਤੋ ਗਮਨਂ ਪਠਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੁਦ੍ਧਰਣਸਙ੍ਖਾਤਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ’’ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਦਕ੍ਖਿਣਤਾਯ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ,(ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੪) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੩) ਚ ਵਦਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਤ੍ਤਮਤਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਾਨਂ ਤਥਾਪਕਤਿਤਾਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਯਾਵਦੇਵ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜਨਵਿਨਯਨਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਸ੍ਮਿਯੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਰਸਪਿਞ੍ਜਰਾਨਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰੇ ਪੀਤਾਭਾਯ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਰਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਉਦਕਪਰਿਯਾਯੋ, ਪਿਞ੍ਜਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਮਵਣ੍ਣਪਰਿਯਾਯੋ, ਸੁਵਣ੍ਣਜਲਧਾਰਾ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਬੁਦ੍ਧਾਚਿਣ੍ਣਕਥਾ.੨੨) ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਸਾਦਕੂਟਾਗਾਰਾਦੀਨਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਗਾਮਨਿਗਮਾਦੀਸੁ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਅਲਙ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ.

‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਯਮੇਵ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਸਦ੍ਦਕਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਾ ਕਾਯਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਯੂਪਗਾਨਿ, ਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਿਤਾਨਿ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਵੀਥਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭਗਵਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਮਨਾਨੁਰੂਪਵੀਥਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਚਾਰਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕੋ ਵਿਯ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੇ ਪਠਮਂ ਗਤਾ, ਯੇ ਵਾ ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਤੇ ਭਗਵਤੋਪਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸਮਾਨਸਾ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪਟਿਮਾਨਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਟਿਮਾਨਨ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਅਪਟਿਮਾਨਨਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਾਨੀਤਿ ਅਤੀਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਾਨਿ. ਯਥਾ ਕੇਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੇਚਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖੇਪਗਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਨ ਪਨ ਗਿਹੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਪਨ੍ਨਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਤ੍ਥਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਗਿਹੀਨਂ ਸਭਾਵੋ, ਯਾ ਤਦਹੇਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਵਾ, ਕਾਲਂ ਕਿਰਿਯਾਵਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਵਿਸਮਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ, ਵਿਸਮੇ ਲਿਙ੍ਗੇ ਲਿਙ੍ਗਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਗਿਹੀ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦਿਵਸੇ ਪਬ੍ਬਜਤਿ ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ ਵਾ ਨੇਸੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਦੋਸੋ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸੇਵੇਸੋ ਦੋਸੋ ਯਦਿਦਂ ਲਿਙ੍ਗਦੁਬ੍ਬਲਤਾ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੫.੨.੨) ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਪ੍ਪਵੇਸਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨੇਵ ਮਹਾਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਅਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਪ੍ਪਵੇਸਨੇਨ ਚ ਪਨ ‘‘ਤੇ ਸੁਨਿਵਤ੍ਥਾ ਸੁਪਾਰੁਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਣਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਮੇਵਾਤਿ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ ਚੇਤ੍ਥ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ. ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇਤਿ ਇਧ ਪਾਠੋ ਲਿਖਿਤੋ. ‘‘ਗਨ੍ਧਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ’’ਤਿਪਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੩) ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਟ੍ਟੀਕਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਯਗਨ੍ਧੇਨ ਪਰਿਭਣ੍ਡੇ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਚ ਪਵਿਸਨਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ, ਤਸ੍ਸਮੀਪਤਾਯ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪) ਸੂਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ.

ਅਥ ਖੋਤਿ ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਗਮਨਕਾਲੇ. ਉਪਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਸਮੀਪਪਦੇਸੇ. ‘‘ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਪਾਦਪੀਠੇ ਠਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਓਵਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਨ੍ਤੋਵ ਪਾਦਪੀਠੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਓਵਦਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਦਤ੍ਥਂਯੇਵ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ ਨਿਸੀਦਿ. ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭੇ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵੇਕਲ੍ਲਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭਾਦਯੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਗੁਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਅਯੁਤ੍ਤੋਵ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਦਪੀਠੇ ਠਤ੍ਵਾ ਓਵਦਨਕਾਲੇ, ਤੇਸੁ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਵਸਨਂ ਠਾਨਂ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਥਾ ਦਿਵਾਠਾਨਂ. ‘‘ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਭਵਨਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇਵਲੋਕੇ ਸੁਞ੍ਞਵਿਮਾਨਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਾਦੀਸੁਪਿ. ਤਤੋ ਭਗਵਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਤਯੋ ਭਾਗੇ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਭਾਗੇ ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਸਚੇ ਨਾਕਙ੍ਖਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਚਿਣ੍ਣਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਯਥਾਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਭਾਗੇ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਸ੍ਸ ਤਤਿਯਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਵਿਯ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਤਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿਆਦੀਨਮਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਵ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਪਦਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਸਮ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਾਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਗਾਹਾਪਨਵਸੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮਸ੍ਸਾਸਿਤੋ. ਤਾਦਿਸੋ ਕਾਯੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍ਵਾ ਕਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯਅਨੁਰੂਪੇਨ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਨਾ’’ਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਂ ਸਹ ਭਾਸਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾ ਨਾਮ. ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਵੇਲਾਯ ਇਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਕਾਲਾਨੁਰੂਪਂ. ਸਮਯਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਸਮਯਯੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਮਯਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਦਾਹਰਣੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਲੇਨ ਸਾਪਦੇਸਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਕਾਲਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਿ, ਨ ਯਾਵ ਸਮਨ੍ਧਕਾਰਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਸਮਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸੀ’’ਤਿਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤੋ.

ਗਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਕਾਯੋਯੇਵ ਅਨੇਕਾਵਯਵਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਉਤੁਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਤੁਗਣ੍ਹਾਪਨਤ੍ਥਮੇਵ ਓਸਿਞ੍ਚਨਂ, ਨ ਪਨ ਮਲਵਿਕ੍ਖਾਲਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਕਾਯੇ ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤੀਤਿ. ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਕੇਨ ਗਨ੍ਧੇਨ ਪਰਿਭਾਵਿਤਾ ਕੁਟੀ ਗਨ੍ਧਕੁਟੀ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਵੇਣਂ ਤਥਾ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ. ਤਤੋ ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿਵਾਠਾਨਤੋ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮੀਪੇ ਵਾ ਠਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਭਜਨਂ ਸੇਵਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨੇ, ਪੁਰਿਮਯਾਮੇ ਵਾ, ਤੇਸੁ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ.

ਪਞ੍ਹਾਕਥਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੇਕਾਵਯਵਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਕਲਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਪੁਰਿਮਯਾਮੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਪਰਿਸਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇਯੇਵ ਓਕਾਸਂ ਲਭਮਾਨਾ, ਭਗਵਤਾ ਵਾ ਕਤੋਕਾਸਤਾਯ ਓਕਾਸਂ ਲਭਮਾਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕੀਦਿਸਂ ਪਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਚਤੁਰਕ੍ਖਰਮ੍ਪੀ’’ਤਿ. ਯਥਾਭਿਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾਨੁਰੂਪਂ, ਤਦਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਵਾ, ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਾਨੁਰੂਪਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਕਾਲਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਭਾਗੇਸੁ ਪਠਮਭਾਗੇ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾਕਪ੍ਪਨਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਪੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਤਦਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾਕਪ੍ਪਨਸ੍ਸ ਅਨਿਬਦ੍ਧਤਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ. ਕਿਲਾਸੁਭਾਵੋ ਕਿਲਮਥੋ. ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਕਿਲਾਸੁਭਾਵਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤਿ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਆਸਯਾਨੁਸਯਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠਬਲਭੂਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਲੋਕਵੋਲੋਕਨਬਾਹੁਲ੍ਲਤਾਯ ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਭਗਵਤੋ ਬਹੁਲਂ ਆਚਿਣ੍ਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਬਲਞਾਣੇਹਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨੇਵ ਚ ਭਗਵਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ.

‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦਿਵਸੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਸਨ੍ਤਾਨਂ ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਵਿਜਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਹੇਪਿ ਤਦਵਿਜਹਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਧ ਪਞ੍ਚਵਿਧਕਿਚ੍ਚਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਚਙ੍ਕਮਨਾਨੁਰੂਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯੇ ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਥਞ੍ਞੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮਤ੍ਥੋ ਹਿ ਪਕਰਣਾਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਮਂ ਸਙ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ, ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਵਸੇਸਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ, ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਪਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਂ, ਏਸੋ ਵਾ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋਯਂ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੮੮ ਆਦਯੋ) ਵਿਯ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਾਕਟਂ. ਨਿਰਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਾਰੋਚਨਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਵਰਂ, ਯਥਾਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਵਾ ਆਰੋਚਨਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਂ. ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਞ੍ਚੇਤਂ. ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਯਥਾਰੋਚਿਤਂ ਵਚਨਂ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣੇ, ਤੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਗਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ. ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਦੇਵੇਨ ਵਾ ਮਾਰੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋਤਿ ਸੇਟ੍ਠਨਾਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ. ਯਂ ਪਨ ਲੋਕਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਬ੍ਯਗ੍ਘਪੁਙ੍ਗਵੋਸਭਕੁਞ੍ਜਰਾ;

ਸੀਹਸਦ੍ਦੂਲਨਾਗਾਦ੍ਯਾ, ਪੁਮੇ ਸੇਟ੍ਠਤ੍ਥਗੋਚਰਾ’’ਤਿ.

ਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੀਹਨਾਦਸਦਿਸਂ ਵਾ ਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਅ. ਨਿ. ੬.੬੪; ੧੦.੨੧) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਵਾ ਕੇਸਰੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਸਹਨਤੋ, ਹਨਨਤੋ, ਚ ‘‘ਸੀਹੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਤਥਾਗਤੋਪਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਹਨਤੋ, ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾਨਂ ਹਨਨਤੋ ਚ ‘‘ਸੀਹੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਹਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੀਹੋ ਸੀਹਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਸਾਰਦੋ ਵਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤਿ, ਏਵਂ ਤਥਾਗਤਸੀਹੋਪਿ ਤਥਾਗਤਬਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਵਿਸਾਰਦੋ ਵਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ ‘‘ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤਿ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੀਹੋਤਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ. ਯਂ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸੀਹਨਾਦਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੧). ‘‘ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਹਿ ਇਧ ਵਕ੍ਖਮਾਨਦੇਸਨਾਯੇਵ ਸੀਹਨਾਦੋ. ਤੇਸਂ ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਨਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਸਮੋਧਾਨਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਿਨੇਰੁਂ…ਪੇ… ਵਿਯ ਚਾਤਿ ਉਪਮਾਦ੍ਵਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਵਣ੍ਣਕੂਟੇਨਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਮਯਪਹਰਣੋਪਕਰਣਵਿਸੇਸੇਨ. ਰਤਨਨਿਕੂਟੇਨ ਵਿਯ ਅਗਾਰਂ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ, ਨਿਕੂਟੇਨਾਤਿ ਚ ਨਿਟ੍ਠਾਨਗਤੇਨ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਕੂਟੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਤਦੇਵ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮੋ ਪਨ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਪੇਕ੍ਖੋਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮੇ ਸਾ ਦੇਸਨਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਵਨਉਗ੍ਗਹਣਧਾਰਣਵਾਚਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਰਿਚਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ, ਤਥਾ ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਪਿਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਯੇਨਾਤਿ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤੇਨਾ ਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੇਨ ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਪਨ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਂ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਤਦੁਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤੀਤਭਾਵਸ੍ਸ ਸੂਚਨਤੋ ‘‘ਉਪਸਙ੍ਕਮੀ’’ਤਿ ਤਕ੍ਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਨਵਸੇਨ ਅਤੀਤਪਯੋਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸੂਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਚਨਾਨਂ ਅਤੀਤਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ ਤਥਾਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾ. ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਚ ਗਮਨਂ, ਉਪਗਮਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਧ ਪਨ ਗਮਨਮੇਵ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਹਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਤਂ ਪਦੇਸਾਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ‘‘ਤਂ ਠਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਗਤੋ’’ਤਿ, ਤੇਨ ਉਪਗਮਨਤ੍ਥਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਪਤ੍ਤਤਾਯੇਵ ‘‘ਉਪਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਮੇਤ੍ਥ ਨ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ ‘‘ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਦਂ, ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਪਰਿਯੋਸਾਨਦੀਪਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਗਤੋਤਿ ਉਪਗਤੋ. ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਵਦਤਿ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯਾਤਿ. ਅਤੋ ‘‘ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਏਵਂ ਉਪਗਤੋ ਤਤੋ ਆਸਨ੍ਨਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਮੀਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ ਯੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਭਗਵਤਾ ਸੋ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਰਣਂ ਪਨ ‘‘ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਨਿਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇਤਿ ਧਰਮਾਨਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ. ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਲਦ੍ਧਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਝਾਨਮਗ੍ਗਫਲਂ. ਅਥਾਤਿ ਸਂਸਯਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਯਦਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤਕ੍ਕਯਮਾਨਂ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ਤਤੋ ਪਸ੍ਸਨਹੇਤੁ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਓਵਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚ. ਅਨਮਤਗ੍ਗੇਤਿ ਅਨਾਦਿਮਤਿ. ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਕਾਸੇ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ. ਈਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੋ ਏਵ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਾਰੋਤਿ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇਵ ਭਗਵਤੋ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾਸਨਸ੍ਸ ਦੁਲ੍ਲਭਤ੍ਤਾ ਗਰੁਕਮ੍ਮਂ. ਫਲਕਨ੍ਤਿ ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਫਲਂ. ਕਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਨਿਸੀਦਨਯੋਗ੍ਯਂ ਫਲਕਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ. ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣੇਸੁ, ਕੇਵਲਂ ਤੇਸੁ ਏਵ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮਨਨੁਚ੍ਛਵਿਕਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਤੇਸੁ ਪੀਠਾਦੀਸੁ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾਠਿਤਂ ਰਜੋਜਲ੍ਲਾਦਿ-ਸਂਕਿਣ੍ਣਮਨਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ਸਞ੍ਚਾਲੇਤ੍ਵਾ. ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਈਦਿਸਾ ਕਥਾ ਅਞ੍ਞਤਰਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਕਾਰਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਵਸ੍ਸਂ ਭਗਵਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨਿਸੀਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਇਧਾਗਤੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਤਾਵਕਾਲਿਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੂ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞਾ ਠਪਿਤਂ, ਤੇਨ ਚ ਆਗਤਕਾਲੇ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਆਸਨਂ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿਸੀਦਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਤਥਾ ਅਟ੍ਠਪਿਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਭਗਵਤੋ ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਂ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿਸੀਦਨਾਸਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਬਲਞਾਣਞ੍ਚ, ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ.

‘‘ਨਿਸਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਸੀਦਨਪਰਿਯੋਸਾਨਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇਵ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਅਸਤਿ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਉਪਰੂਪਰਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਵਿਸੇਸਕਥਾ ਨ ਸਮੂਪਬ੍ਰੂਹਤੀਤਿ ਕਥਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨੁ-ਇਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥੇ. ਅਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਤਮਾਯ ਨੁ…ਪੇ… ਭਵਥਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਉਕਾਰਸ੍ਸ ਓਕਾਰਾਦੇਸੋਵ, ਨ ਪਠਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪੁਰਿਮੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਪੁਰਿਮੋਯੇਵਤ੍ਥੋਤਿ ਚ ‘‘ਕਤਮਾਯ ਨੁ ਭਵਥਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਕਾ ਚ ਪਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇ ‘‘ਯੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਸਰਣਂ ਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੋ ਚ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਪੇਕ੍ਖਕੋ ਵਿਸੇਸਾਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਚ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯਥਾਪੁਚ੍ਛਿਤਾਯ ਕਥਾਯ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੋ. ਤਾਦਿਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਤੋਵ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨ…ਪੇ… ਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਯੋ ਸਮਣਕਰਣੀਯਭੂਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਕਰਣੀਯਵਿਸੇਸੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਪਾਦਾਨਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਤੇਸਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾਯ ਹਿ ਕਥਾਯ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਸਾ ਏਵ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪੁਨ ਪੁਚ੍ਛੀਯਤਿ, ਨ ਤਦਞ੍ਞੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਯੋਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਾ, ਏਕਾ’’ਤਿ ਚ. ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਞ੍ਹੇਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਅਯਂ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਭੂਮਨ੍ਤਰਂ, ਸਮਯਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੋ, ਸਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਵੇਮਜ੍ਝਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾਯੇਵ, ਤੇਹਿ ਚ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਂ ਏਕਾਯੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਾ, ਏਕਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕਾਰੇਨ ਕਰਣਂ ਪਕਤੋ, ਤਤੋ ਵਿਗਤਾ, ਵਿਗਤਂ ਵਾ ਪਕਤਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ, ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਸਿਖਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਦਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਕਥਾਭਙ੍ਗਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਕਥਾਯ ਭਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਪਵਾਰਣਂ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗਾਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਾ ਕਥਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਾਤਿ ਚ ਤਿਰੋਕਰਣਭੂਤਾ, ਵਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਚੋਰਮਹਾਮਤ੍ਤਸੇਨਾਭਯਕਥਾਦਿਕਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਯਂ ਕਥਾ ਏਵਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਧਾਰਣਤਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪੋਹਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਵਿਪ੍ਪਕਤਕਾਲੇਯੇਵ. ‘‘ਤਂ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਮਾਹ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਨਨੁ ਚ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਾ ਕਥਾ ‘‘ਇਤਿ ਹ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਯੇਵਾਤਿ? ਨ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਨ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾਯੇਵ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਨ ਪਨ ਨ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁਂ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਯਂ ਨੋ…ਪੇ… ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ, ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸਾਨੁਕੂਲਭਾਵਮ੍ਪਿ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਹਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਕ੍ਕਮੇਨ ਯਂ ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਕ੍ਕਮੇਨ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਕਮਲ…ਪੇ… ਸਲਿਲਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸਾਨੁਕੂਲਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਮਲਕੁਵਲਯੁਜ੍ਜਲਵਿਮਲਸਾਧੁਰਸਸਲਿਲਾਯਾਤਿ ਕਮਲਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਸੇਤੁਪ੍ਪਲਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲੇਹਿ ਚੇਵ ਕੁਵਲਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲੇਨ ਚ ਉਜ੍ਜਲਵਿਮਲਸਾਧੁਰਸਸਲਿਲਵਤਿਯਾ. ਨਿਮ੍ਮਲਸਿਲਾਤਲਰਚਨਵਿਲਾਸਸੋਭਿਤਰਤਨਸੋਪਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਮ੍ਮਲੇਨ ਸਿਲਾਤਲੇਨ ਰਚਨਾਯ ਵਿਲਾਸੇਨ ਲੀਲਾਯ ਸੋਭਿਤਰਤਨਸੋਪਾਨਵਨ੍ਤਂ, ਨਿਮ੍ਮਲਸਿਲਾਤਲੇਨ ਵਾ ਰਚਨਵਿਲਾਸੇਨ, ਸੁਸਙ੍ਖਤਕਿਰਿਯਾਸੋਭੇਨ ਚ ਸੋਭਿਤਰਤਨਸੋਪਾਨਂ, ਵਿਲਾਸਸੋਭਿਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਵਾ ਅਤਿਵਿਯ ਸੋਭਿਤਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਮੁਤ੍ਤਾਤਲਸਦਿਸਵਾਲੁਕਾਚੁਣ੍ਣਪਣ੍ਡਰਭੂਮਿਭਾਗਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਧੇਨ ਪਕਿਣ੍ਣਾਯ ਮੁਤ੍ਤਾਯ ਤਲਸਦਿਸਾਨਂ ਵਾਲੁਕਾਨਂ ਚੁਣ੍ਣੇਹਿ ਪਣ੍ਡਰਵਣ੍ਣਭੂਮਿਭਾਗਵਨ੍ਤਂ. ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਭਿਤ੍ਤਿਵਿਚਿਤ੍ਰਵੇਦਿਕਾਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਭਤ੍ਤਾਹਿ ਭਿਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਸ੍ਸ, ਵੇਦਿਕਾਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ. ਉਚ੍ਚਤਰੇਨ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਪਥਂ ਆਕਾਸਂ ਫੁਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਵਿਯ, ਵਿਜਮ੍ਭਿਤਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਜਮ੍ਭਿਤਸਮੁਸ੍ਸਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਨਸਮੂਹਵਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਦਨ੍ਤਮਯਸਣ੍ਹਮੁਦੁਫਲਕਕਞ੍ਚਨਲਤਾਵਿਨਦ੍ਧਮਣਿਗਣਪ੍ਪਭਾਸਮੁਦਯੁਜ੍ਜਲਸੋਭਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਤਮਯੇ ਅਤਿਵਿਯ ਸਿਨਿਦ੍ਧਫਲਕੇ ਕਞ੍ਚਨਮਯਾਹਿ ਲਤਾਹਿ ਵਿਨਦ੍ਧਾਨਂ ਮਣੀਨਂ ਗਣਪ੍ਪਭਾਸਮੁਦਾਯੇਨ ਸਮੁਜ੍ਜਲਸੋਭਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਸੁਵਣ੍ਣਵਲਯਨੁਪੁਰਾਦਿਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਸਦ੍ਦਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਿਤਕਥਿਤਹਸਿਤ- ਮਧੁਰਸ੍ਸਰਗੇਹਜਨਵਿਚਰਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਮਯਨਿਯੁਰਪਾਦਕਟਕਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਜਨਿਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਿਤਕਥਿਤਸਰਹਸਿਤਸਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਗੇਹਨਿਵਾਸੀਨਂ ਨਰਨਾਰੀਨਂ ਵਿਚਰਿਤਟ੍ਠਾਨਭੂਤਸ੍ਸ. ਉਲ਼ਾਰਿਸ੍ਸਰਿਯਵਿਭਵਸੋਭਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਲ਼ਾਰਤਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਜਨਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਜਨਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਜਨੇਹਿ, ਤਨ੍ਨਿਵਾਸੀਨਂ ਵਾ ਨਰਨਾਰੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮਾਧਿਪਚ੍ਚਭੋਗੇਹਿ ਸੋਭਿਤਸ੍ਸ. ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਪਵਾਲ਼ਾਦਿਜੁਤਿਵਿਸ੍ਸਰਵਿਜ੍ਜੋਤਿਤਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਵਿਸਾਲ ਦ੍ਵਾਰਬਾਹਨ੍ਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਨਾਨਾਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਪਵਾਲ਼ਾਦੀਨਂ ਜੁਤੀਹਿ ਪਭਸ੍ਸਰਵਿਜ੍ਜੋਤਿਤਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਵਿਤ੍ਥਤਦ੍ਵਾਰਬਾਹਂ.

ਤਿਵਿਧਸੀਲਾਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਗੁਣਾਨੁਭਾਵਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨੁਭਾਵਸਂਸੂਚਕਂ, ਤਸ੍ਸ. ਕਾਲੋ ਚ ਦੇਸੋ ਚ ਦੇਸਕੋ ਚ ਵਤ੍ਥੁ ਚ ਪਰਿਸਾ ਚ, ਤਾਸਂ ਅਪਦੇਸੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਤਥਾ.

ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਵਚਨਸ੍ਸੇਵ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਦੇਸਨਾਯ ਠਿਤਿਅਸਮ੍ਮੋਸਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਭਾਵਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ. ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਵਤ੍ਥੁਪਰਿਸਾਪਦੇਸੇਹਿ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਾ ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਧਮ੍ਮਾ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਾ ਚ ਦੇਸਕਾਲਵਤ੍ਥੁਹੇਤੁਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਵੋਹਾਰਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤੇਨੇਵ ਚਾਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੯) ਦੇਸਾਦਿਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਕਤਾਸੁ ਤਾਸਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਦੇਵਿਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਵਤ੍ਥੁਪਰਿਸਾਪਦੇਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬ-ਰਚਨਾ-ਨੁਮਾਨਾਗਮ-ਤਕ੍ਕਾਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਪੁਰੇਤਰਂ ਰਚਨਾਯ, ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਨੁਮਾਨਸ੍ਸ, ਆਗਮਨ੍ਤਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਚਾਰਤਾਯ ਏਕਪ੍ਪਮਾਣਤ੍ਤਾ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਤਥਾ ਆਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਮਚ੍ਛਰਿਯਸਾਸਨਸਾਵਕਾਨੁਰੋਧਭਾਵਤੋ ਖੀਣਾਸਵਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ. ਖੀਣਾਸਵਤਾਯ ਹਿ ਆਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠਿਆਦੀਨਮਭਾਵੋ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਦੇਸਕਸਂਕਿਲੇਸਭੂਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦੂਸਕਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਭਾਵਸਂਸੂਚਕੇਹਿ, ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਵਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵੇਹਿ ਪੁਰਿਮਵੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਵੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦੀਪਨਤੋ, ‘‘ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਚ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ਞਾਣਕਰੁਣਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਰਤ੍ਥਿਕਾ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਾ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੇਸਂਯੇਵ ਹਿਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਸਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸਾਸਨਂ, ਨ ਕਬ੍ਬਰਚਨਾ. ਤਯਿਦਂ ਸਤ੍ਥੁ ਚਰਿਤਂ ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਵਤ੍ਥੁਪਰਿਸਾਪਦੇਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਹਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਕਾਸੀਯਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਮਾਣਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ, ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਚੇਵ ‘‘ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਾਦਿਪਯੋਗਦੀਪਨੇਨ ਚ ਵਿਭਾਵਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਵਚਨਪਯੋਜਨਸ੍ਸ ਮੁਖਮਤ੍ਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਕੋ ਹਿ ਸਮਤ੍ਥੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧੇਨ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਵਿਭਾਵਿਤੁਨ੍ਤਿ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਦੇਸਨਾਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਂ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਭਾਸਿਤਂ;

ਸਦ੍ਧਾਯ ਚਾਪਿ ਨਿਦਾਨਂ, ਵੇਦੇਹੇਨ ਯਸਸ੍ਸਿਨਾ.

ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਵ, ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਦਾਯ ਚ;

ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾਵਸ੍ਸ, ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਰਮਸੁਖੁਮਗਮ੍ਭੀਰਦੁਰਨੁਬੋਧਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਨਾਯ ਸੁਵਿਮਲਵਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਜਨਨਾਯ ਅਜ੍ਜਵਮਦ੍ਦਵਸੋਰਚ੍ਚਸਦ੍ਧਾਸਤਿਧਿਤਿਬੁਦ੍ਧਿਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਸਾਟ੍ਠਕਥੇ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਅਸਙ੍ਗਾਸਂਹੀਰਵਿਸਾਰਦਞਾਣਚਾਰਿਨਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਿਨਾ ਮਹਾਗਣਿਨਾ ਮਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਞਾਣਾਭਿਵਂਸਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾਮਥੇਰੇਨ ਮਹਾਧਮ੍ਮਰਾਜਾਧਿਰਾਜਗਰੁਨਾ ਕਤਾਯ ਸਾਧੁਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਨਾਮ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਾ.

ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਏਵਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਾਵਿਰੋਧਿਨੀ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਕਮਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਬ੍ਯਾਕੁਲਦੋਸਪ੍ਪਹਾਯਿਨੀ, ਵਿਞ੍ਞੂਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਾਰਾਧਿਨੀ, ਆਗਤਭਾਰੋ ਚ ਅਵਸ੍ਸਂ ਆਵਹਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਂਵਣ੍ਣਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਭਾਰਾਵਹਨੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾਚਾਰਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾਵਵਿਭਾਵਿਨੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਾਵਿਕਰਣਸਾਧਕਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨੋਕਾਸਵਿਚਾਰਣਂ ਕਾਤੁਮਾਹ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸ, ‘‘ਦੇਸਨਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਹਿ ਏਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਰੂਪਤੋ ਏਕਮੇਵ, ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਤੋ ‘‘ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਨੁ ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ‘‘ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਏਵਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨਿਦਾਨਪਰਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਤਬ੍ਬਣ੍ਣਨਾਯ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੇਵ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪਠਮਂ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ. ਯਾ ਹਿ ਸਾ ਕਥਾ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪਾਕਟਕਾਰਿਨੀ, ਸਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਕੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨੁਪਾਯਤ੍ਤਾ ਚ ਸਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯੇਵਾਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਚਾਰਿਤੇ ਯਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫), ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭), ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮) ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸਾਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤਂਤਂਅਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਸੁਖਤਾਯ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਨੇਕਸਤਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾਨਿਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਿ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾਦਿਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਨਯੇਨ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਭਾਵਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿ-ਸੁਤ੍ਤ-ਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ, ਹਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਚ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਚ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਚ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਪਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਨਤੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨਪਿ ਸਿਯਾ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਂਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਸਨਿਕ੍ਖੇਪਾਨਂ ਮੂਲਨਿਕ੍ਖੇਪੇਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਯਥਾਰਹਂ ਏਕਕਦੁਕਤਿਕਚਤੁਕਵਸੇਨ ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਨਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਨਯਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਕਥਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਵਾ ਏਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ. ਅਰਣੀਯਤੋ ਅਵਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਵਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਏਵ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ. ਅਪਿਚ ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤਿ ਸੁਤ੍ਤਮੇਤੇਨਾਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਕਾਰਣਮੇਵ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪੁਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਂ. ਤਦੇਵ ਨਿਕ੍ਖੇਪਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਰੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਾਦਿਕਾਰਣਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਠਪਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫). ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾਨਂ ਪਨ ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਨਂ ਦੇਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇ ਅਨਵਰੋਧੋ ਸਿਯਾ, ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੇ ਅਨਵਰੋਧੋ ਸਿਯਾਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਪਰੇਸਞ੍ਹਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਕਾਰਣੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯) ਆਮਿਸੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰੇਸਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਵਿਨਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਮੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋਤਿ ਪਾਕਟੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ.

ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਦਿਨਾ ਅਨਜ੍ਝੇਸਿਤੋ ਅਯਾਚਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਕਥੇਤਿ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਠਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਹਾਰੋਤਿ ਆਵਲ਼ਿ ਯਥਾ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰੋ’’ਤਿ, ਸ੍ਵੇਵ ਹਾਰਕੋ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਹਾਰਕੋ ਤਥਾ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਆਵਲ਼ਿ ‘‘ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਹਾਰਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਹਾਰਕਾਦਿ. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਹਾਰਕੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਪਰਪਦਲੋਪੋ, ਦ੍ਵਨ੍ਦਗਬ੍ਭਸਮਾਸੋ ਵਾ ਏਸੋ, ਪੇਯ੍ਯਾਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਨਂ.

ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਤਿ ਪਰਿਣਤਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਪਰਿਪਾਚੇਨ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ. ਖਯੇਤਿ ਖਯਨਤ੍ਥਂ, ਖਯਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ. ਖਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ. ਮਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਨ੍ਤਿ ਪਣਿਧਾਨਂ. ਬੁਜ੍ਝਨਭਾਵਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵਂ, ਬੁਜ੍ਝਨਾਕਾਰਂ ਵਾ. ਅਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਾ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਣ੍ਣਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਾ ਰੂਪਾਦਿਪਮਾਣਾ ਸਤ੍ਤਾ. ਮਹਾਰਾਜਾਨੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਦੇਵਾ. ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਂ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣੇਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪) ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਵਣ੍ਣੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਞ੍ਞੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮) ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਦੇਵ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਣ੍ਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋਤਿ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾਯ ਕੁਸਲੋ, ਏਤੇਨ ਪਕਰਣਾਨੁਗੁਣਂ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਮਕਾਸਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਕਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਰਣਾਧਿਗਤਗੁਣੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਮਾਨਸਮੁਚ੍ਚਯਸਂਸਯਵਚਨਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਦਪੂਰਣਸਦਿਸਵਿਕਪ੍ਪਾਦੀਸੁ ਬਹੂਸ੍ਵਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋਵਾਪਿ ਤੇਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਉਪਮਾਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਦਿਸਭਾਵੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿਂ ਪਵੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ.੨੧੩) ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ. ‘‘ਕੇ ਵਾ ਇਮੇ ਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੯੬) ਸਂਸਯੇ. ‘‘ਅਯਂ ਵਾ (ਅਯਞ੍ਚ) (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੧) ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬਾਲੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੧) ਵਚਨਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ. ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਪਦਪੂਰਣੇ. ‘‘ਮਧੁਂ ਵਾ ਮਞ੍ਞਤਿ ਬਾਲੋ, ਯਾਵ ਪਾਪਂ ਨ ਪਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੬੯) ਸਦਿਸੇ. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੦; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੨) ਵਿਕਪ੍ਪੇ. ਇਧਾਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਯੇਵ. ਮਮ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾਤਿ ਵਿਵਿਧਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਕਪ੍ਪਨਸ੍ਸ ਜੋਤਕਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਪਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇਵ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਪਰੇ ਚ ਮੇ ਨ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਮਹਾਵ. ੭, ੮) ਅਤ੍ਥਿ ਅਧਿਕਤ੍ਥੋ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੮੧੪; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੮; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੬੮; ੧.੧੧੧) ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗਤ੍ਥੋ ‘‘ਪਰਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤ੍ਥੋ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮੨੨; ਅ. ਨਿ. ੮.੭੦; ਉਦਾ. ੫੧) ਇਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਵਣ੍ਣਭਾਸਨਕਿਰਿਯਾਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੂ’’ਤਿ.

ਨਨੁ ਤੇਸਂ ਆਘਾਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਗੁਣਮਹਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਾਲੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਦਪਨੇਤਿ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਥਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਈਦਿਸੇਸੁਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਪਗੇਵ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨਯਨਟ੍ਠੇਨ ਨੇਤ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿ. ਆਹਨਤੀਤਿ ਆਭੁਸੋ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਹਿਂਸਤਿ ਵਾ, ਵਿਬਾਧਤਿ, ਉਪਤਾਪੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਲਿਖਿਤੋ ਪੋਰਾਣਪਾਠਾਨੁਗਤਾਯ ਟੀਕਾਯ ਵਿਰੋਧਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਭਾਵਤੋ. ਯਦਿਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਦਯੋ ਚ ਆਹਨਨ੍ਤਿ, ਕੋਪੇਯੇਵ ਪਨਾਯਂ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਕੋਪਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਅਵਯਵਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਵਮਾਹ. ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਚ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ, ਪਸਿਦ੍ਧਂ ਵਾ ਵਚਨਂ, ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮਿਤਰੇਸੁਪਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਅਭਾਵਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਹਨਤੀ’’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੇ ਆਘਾਤਸਦ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਹਨਤਿ ਏਤੇਨ, ਆਹਨਨਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਘਾਤੋਤਿ ਕਰਣਭਾਵਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿਯੇਵ. ‘‘ਅਪ੍ਪਤੀਤਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਤੁਟ੍ਠਾ ਅਸੋਮਨਸ੍ਸਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਇਦਂ ਪਨ ਪਾਕਟਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਪਚ੍ਚਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਚਨਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਮ੍ਮੁਖੇਨ ਪਨ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਰਾਧਯਤੀਤਿ ਸਾਧਯਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ. ਦ੍ਵੀਹੀਤਿ ਆਘਾਤਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿਪਦੇਹਿ. ਏਕੇਨਾਤਿ ਅਪਚ੍ਚਯਪਦੇਨ. ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਤੇਪਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤੁਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਕਦੇਸਾਨਂ. ਸੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਵਸਿਟ੍ਠਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਕਦੇਸਾਨਂ. ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯਨਂ ਇਧ ‘‘ਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ. ਤਦਨੁਪ੍ਪਾਦਨਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਨ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇਵ ਯਥਾਰਹਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਾਰਮ੍ਮਣਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨੋਪਦੋਸੇ. ‘‘ਤੇਸੁ ਅਵਣ੍ਣਭਾਸਕੇਸੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਧਾਰਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ, ਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਏਤਂ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਵਣ੍ਣੇ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਗੁਣੋ, ਨਿਨ੍ਦਾ ਵਾ ਕੋਪਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਆਧਾਰੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਤਬ੍ਭਾਸਕਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ. ਅਸ੍ਸਥਾਤਿ ਸਤ੍ਤਮਿਯਾ ਰੂਪਂ ਚੇ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਵੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ‘‘ਭਵੇਯ੍ਯਾਥ ਚੇ, ਯਦਿ ਭਵੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਯੋਗਿਨੋ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ’ਤਿ ਞਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕੁਪਿਤਾ ਕੋਪੇਨ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਏਵਂ ਪਠਮੇਨ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਮ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਯਥਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ’’ਤਿ (ਜਾ. ੧.੯੩) ਆਹ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਵਸਾ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਾਯ ਚ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਰਣਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਕਾਮਚਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਮਨੋਪਦੋਸਸ੍ਸ ਅਕਰਣੀਯਤਾਯ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮੇਵ ਤੇਨ ਕੋਪਾਦਿਨਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਮਨ੍ਤਰਾਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਕੋਪਾਦਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਨ ਕਰਣੀਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤੇਨ ‘‘ਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ’’ਤਿ ਇਸ੍ਸਰਭਾਵੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਤੋ ਨਿਵਾਰੇਮਿ, ਅਥ ਖੋ ਇਮਿਨਾਵ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਕਾਰਣਵਚਨਂ ਯਸ੍ਮਾ ਆਦੀਨਵਵਿਭਾਵਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਦੀਨਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸੋ ਪਨ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਕਾਲਨ੍ਤਰਭਾਵਿਨੋਯੇਵ ਹਿਤਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ, ਅਥ ਖੋ ਤਙ੍ਖਣਪਵਤ੍ਤਨਾਰਹਸ੍ਸਪਿ ਹਿਤਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੇ ਆਦੀਨਵਂ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿ ਨੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਪਰੇਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ, ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਨ ‘‘ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚੀ’’ਤਿ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਕੁਪਿਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਵਚਨਜਾਨਨਮ੍ਪਿ ਤਦਤ੍ਥਜਾਨਨੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਨ੍ਧਂਤਮਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਭਾਵਕਰਂ ਤਮਂ, ਅਤਿਵਿਯ ਵਾ ਤਮਂ. ਯਂ ਨਰਂ ਸਹਤੇ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਤਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਹਤੇ, ਤਦਾ ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸਹਤੇ, ਤੇਨ ਅਨ੍ਧਤਮਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਯਂਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਦਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ, ‘‘ਕੋਧੋ ਸਹਤੇ’’ਤਿ ਯਦੇਤਂ ਕੋਧਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤਂ ਅਨ੍ਧਤਮਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਚ ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਅਤ੍ਥਂ, ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਞ੍ਚ. ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਤਿਭਾਵਵਿਜਹਨੇਨ ਪਦੂਸਕੋ. ਅਨ੍ਤਰਤੋਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਵਾ ਕੋਧਵਸੇਨ ਭਯਂ ਜਾਤਂ. ਨ੍ਤਿ ਤਥਾਸਭਾਵਂ ਕੋਧਂ, ਕੋਧਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨਤ੍ਥਜਨਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਂ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਪਠਮਦੁਤਿਯਤਤਿਯਨਯੇਸੁ. ‘‘ਅਵਣ੍ਣੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਕਾਰੋ. ਅਵਣ੍ਣਭਾਸਕਾਨਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਤ੍ਰਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵਣ੍ਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਅਭੂਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤਂ ਵਚਨਂ, ਯਂ ਵਚਨਂ ਅਭੂਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭੂਤਤੋਤਿ ਪਨ ਅਭੂਤਤਾਕਿਰਿਯਾਵ ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ਭਾਵਲੋਪਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਭੂਤਭਾਵੇਨੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ‘‘ਇਤਿਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਬ੍ਬੇਠਨਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ਯੋਜਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪਯੋਜਨਾ. ਤੁਣ੍ਹੀਤਿ ਅਭਾਸਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਭਾਵਨਪੁਂਸਕੋ ਚੇਸ. ‘‘ਇਤਿਪੇਤਂ ਅਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਇਮਿਨਾਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਕਾਰਣਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਕਾਰਣਸਰੂਪਮਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵਤੋ ਨ ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤ੍ਤਾ ਨ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਾਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ’’ਤਿਆਦਿਪਟਿਚੋਦਨਾਯਪਿ ਤਂਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਦੀਸੁ. ਇਦਞ੍ਚ ਇਦਞ੍ਚ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਵਿਧੇਨ ਕਾਰਣਾਨੁਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਕਾਰਣਂ – ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਏਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਤਾ. ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ ਏਵ ਧਮ੍ਮੋ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ. ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਏਵ ਸਙ੍ਘੋ ਸਂਕਿਲੇਸਰਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਕਾਰਣਾਨੁਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਦਿਵਚਨ-ਨਿਬ੍ਬੇਠਨਮੇਵ ਤਥਾਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਾਰਣਕਾਰਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਪਤਿਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਯਥਾ ‘‘ਤਿਣੇਹਿ ਭਤ੍ਤਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ, ਪਾਸਾਦੇ ਧਮ੍ਮਮਜ੍ਝਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਤਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ. ਪਠਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਅਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਚਤੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ‘‘ਨ ਚ ਪਨੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ. ਤਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਚੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੂ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਵਿਵਿਧਮੇਕਤ੍ਥੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ ਵਿਵਚਨਂ, ਤਦੇਵ ਵੇਵਚਨਂ, ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਚਨੀਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਗਵਾਤਿ ਵਚਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਭਗਵਾਤਿ ਵਚਨਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧ ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧; ਅ. ਨਿ. ੧.ਰੂਪਾਦਿਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ; ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧) ਵਿਯ. ਨਾਨਾਸਭਾਵਤੋ ਵਿਗਤਂ ਵਚਨਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਏਕੇਕਪਦਵਸੇਨੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਏਵਂ ਸਿਦ੍ਧੇ ਸਤਿ ਕਿਮੇਤੇ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਨ. ਤਦੇਤਞ੍ਹਿ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਾਦਿਅਨੇਕਦੋਸਕਰਂ, ਯਦਿ ਚ ਤਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ, ਨ ਤਦਞ੍ਞਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ, ਹਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਥਞ੍ਚਿ ਤਦਤ੍ਥਪਟਿਵੇਧਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੇਸਨਾਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਸੁ ਹਿ ਯੋ ਤੇਸਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਾਨਂ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਇਦਮਿਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਨੇਵ ਤਦਤ੍ਥਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਵਿਹਿਤਾਨਂ ਵਿਪਰਿਯਾਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਦਤ੍ਥਾਵਬੋਧਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਯੇ ਨ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਪ੍ਪਰਿਹਾਯਨਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਵਬੋਧੋ ਸਿਯਾ, ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਤ੍ਥਾਵਬੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਦਤ੍ਥਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਞ੍ਹਿ ਏਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨ ਏਕਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਹੋਤਿ, ਅਨੇਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਏਕਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਤਥਾਸਮ੍ਮੋਹੋ ਨ ਹੋਤਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਏਕਤ੍ਥੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ‘‘ਅਨੇਕੇਪਿ ਅਤ੍ਥਾ ਸਮਾਨਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯਾ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੇਕੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਏਕਪਦਵਚਨੀਯਤਾਵਸੇਨ ਸਮਾਨਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨੁ ਖੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਯਮਤ੍ਥੋਵਾ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸੋਤੂਨਮਤ੍ਥਨ੍ਤਰਪਰਿਕਪ੍ਪਨਂ ਵੇਵਚਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭੇਦਕਵਸੇਨ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਨੇਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਞਾਪਕੋ;

ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤੁ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਚ ਭੇਦਕੋ’’ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਨਞ੍ਞਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਸ੍ਸ ਵਚਨੇ ਅਨੇਕਾਹਿ ਤਾਹਿ ਤਾਹਿ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਇਦਮਿਦਮ੍ਪਿ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਸੋਤੂਨਂ ਅਨੇਕਧਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨਂ. ਤਤੋ ਚ ਤਂਤਂਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੋਸਲ੍ਲਂ ਹੋਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਿਘਣ੍ਟੁਸਤ੍ਥੇ ਪਰਿਚਯਤਂ. ਅਪਿਚ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥੁਪਨਿਬਨ੍ਧਨਪਰਾਵਬੋਧਨਾਨਂ ਸੁਖਸਿਦ੍ਧਿਯਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਤਬ੍ਬਚਨੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਕਾਨਂ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਨੇਨ ਠਪਨੇਨ ਪਰੇਸਂ ਸੋਤੂਨਮਵਬੋਧਨਂ ਸੁਖਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਬੀਜਵਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ਭਗਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਤਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ਤਥਾਵਚਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਨ ਯਥਾਸੁਤੇਨ ਤਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਤਪ੍ਪਰਿਚਰਣੇਨ, ਤਦਞ੍ਞਸੁਚਰਿਤਸਮੁਪਬ੍ਰੂਹਨੇਨ ਚ ਪੁਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਬੀਜਸ੍ਸ ਵਪਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਕੋ ਹਿ ਈਦਿਸਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਯ ਤਦੇਤਂ ਨਾਭਿਪਤ੍ਥੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਕਿਂ ਵਾ ਬਹੁਨਾ. ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਚਾਰੋ, ਤਥਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੇਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਬੋਧੇਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਤ੍ਤਂ, ਨਾਪਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਹਾਨਿ, ਆਵੇਣਿਕੋ ਚਾਯਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੋ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਭਾਵੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣੇਹਿ ਵਿਯ ਤੇਨਪਿ ਞਾਣੇਨ ਅਤ੍ਥੇ, ਧਮ੍ਮੇ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਲੀਲ਼ਾਯ ਏਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਬੋਧੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੇ, ਤਥਾਬੋਧਨੇ ਵਾ ਮਨ੍ਦਭਾਵੋ ਸਮ੍ਮਾਬੋਧਨਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਭਾਵੋ ਏਕਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸੁਬ੍ਬਿਜਾਨਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਨਾਪਿ ਤਬ੍ਬਚਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਹਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ਨ ਚਾਪਿ ਤਂ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਾਦਿਅਨੇਕਦੋਸਕਰਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਦਿ ਚ ਤਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ, ਨ ਤਦਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਰਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਦੇਵ ਹਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚਨੇਨ ਦੇਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਤਂਤਂਪਦਨ੍ਤੋਗਧਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਰਬ੍ਭ ਤਦਤ੍ਥਾਧਿਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਦੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤੇਸਂ ਤਦਤ੍ਥਾਨਧਿਗਤਤਾ ਸਿਯਾਤਿ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਬੋਧਾਯ ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦਤੋ;

ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਮਨਾਨਮ੍ਪਿ, ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਕਤਾ.

ਮਨ੍ਦਾਨਞ੍ਚ ਅਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਥਂ, ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਨਿਸੇਧਯਾ;

ਤਂਤਂਨਾਮਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਥਂ, ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਕਤਾ.

ਦੇਸਕਾਨਂ ਸੁਕਰਤ੍ਥਂ, ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਾਵਬੋਧਨੇ;

ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਬੋਧਤ੍ਥਂ, ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਕਤਾ.

ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਬੀਜਵਾਪਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ;

ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਲੀਲ਼ਾਯ, ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਕਤਾ.

ਤਦੇਵ ਤੁ ਅਵਤ੍ਵਾਨ, ਤਦਞ੍ਞੇਹਿ ਪਬੋਧਨਂ;

ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਦਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠਨਂ ਈਦਿਸੇਯੇਵ, ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਣ੍ਣੇਯੇਵਾਤਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਂ ਵਤ੍ਵਾ, ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਾ ਦੋਸਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਏਵ. ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਕ੍ਕੋਸਨਖੁਂਸਨਵਮ੍ਭਨਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੇਠਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਦਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ‘‘ਸਾਸਙ੍ਕਨੀਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਥਾਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣਮੇਵ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ‘‘ਓਟ੍ਠੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਵਰਣਂ. ਜਾਤਿਨਾਮਗੋਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸਿਪ੍ਪਆਬਾਧ ਲਿਙ੍ਗ ਕਿਲੇਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਦਸਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਹਿ. ਅਧਿਵਾਸਨਮੇਵ ਖਨ੍ਤਿ, ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨਾਦਯੋਤਿ ਅਧਿਵਾਸਨਖਨ੍ਤਿ.

੬. ਏਵਂ ਅਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਾਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਾਤੁਮਾਹ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਨ੍ਤਿ ਅਵਣ੍ਣਪ੍ਪਕਾਸਨਟ੍ਠਾਨੇ. ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਤਾਦੀ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇ ਤਾਦੀ, ਚਤ੍ਤਾਵੀਤਿ ਤਾਦੀ, ਤਿਣ੍ਣਾਵੀਤਿ ਤਾਦੀ, ਮੁਤ੍ਤਾਵੀਤਿ ਤਾਦੀ, ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਤਾਦੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੩੮) ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਇਧ ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਤਾਦੀ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ –

ਕਥਂ ਅਰਹਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇ ਤਾਦੀ, ਅਰਹਾ ਲਾਭੇਪਿ ਤਾਦੀ, ਅਲਾਭੇਪਿ ਤਾਦੀ, ਯਸੇਪਿ, ਅਯਸੇਪਿ, ਪਸਂਸਾਯਪਿ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਪਿ, ਸੁਖੇਪਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਪਿ ਤਾਦੀ, ਏਕਞ੍ਚੇ ਬਾਹਂ ਗਨ੍ਧੇਨ ਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਏਕਞ੍ਚੇ ਬਾਹਂ ਵਾਸਿਯਾ ਤਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿ ਰਾਗੋ, ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਟਿਘੋ, ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਵਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਉਗ੍ਘਾਟਿਨਿਗ੍ਘਾਟਿਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ, ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਅਰਹਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇ ਤਾਦੀਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੩੮).

ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨ ਤਮਿਵ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਾਦੀ, ਇਟ੍ਠਮਿਵ ਅਨਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਮਪੇਕ੍ਖਨਸਭਾਵੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਮਿਵ ਦਿਸ੍ਸਤੇ ਤਾਦੀ, ਸੋ ਏਵ ਸਭਾਵੋ, ਤਦੇਵ ਲਕ੍ਖਣਂ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ. ਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਂ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇ ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਭੁਸਂ ਪਮੋਦਨ੍ਤਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਨਨ੍ਦਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਰਣਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋਭਨਮਨੋ ਸੁਮਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੋਭਨਂ ਵਾ ਮਨੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਨਨੁ ਚ ਚਿਤ੍ਤਵਾਚਕਭਾਵੇ ਸਤਿ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਭਾਵਤ੍ਥਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਚਕਭਾਵੇ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਭਾਵਤ੍ਥੋ ਸਿਯਾ, ਨ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਂ, ਸੁਮਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ‘‘ਦਣ੍ਡਿਤ੍ਤਂ ਸਿਖਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਦਬ੍ਬੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ, ਇਧ ਪਨ ਤਦਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਦਬ੍ਬੇਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਮੂਲਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਂ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਮੇਵ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਸੁਮਨਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਮੇਵ ਭਾਵਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਤਦਞ੍ਞਚੇਤਸਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੇਵ ਰੁਲ਼੍ਹਿਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ‘‘ਪਙ੍ਕਜ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਉਬ੍ਬਿਲਯਤੀਤਿ ਉਬ੍ਬਿਲਂ, ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪੁਰਿਮਾਵਤ੍ਥਾਯ ਵਿਸੇਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਵ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਂ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਾਗਮਾਦਿਵਸੇਨ. ਉਦ੍ਧਂ ਪਲਵਤੀਤਿ ਵਾ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਂ ਅਕਾਰਾਨਂ ਇਕਾਰਂ, ਆਕਾਰਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ‘‘ਚੇਤਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਦ੍ਧਿਤੇ ਪਨ ਸਿਦ੍ਧੇ ਤਂ ਅਬ੍ਯਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਵਚਨੀਯਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਮਪਦਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਵਿਸੇਸਾਨੁਯੋਗੇ ‘‘ਚੇਤਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾਤਪੂਰਿਤਭਸ੍ਤਾ ਵਿਯ ਉਦ੍ਧੁਮਾਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਗੇਹਸਿਤਾਯ ਓਦਗ੍ਯਪੀਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਵਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਵਹਾਯਾਤਿ ਉਦ੍ਧਤਭਾਵਾਵਹਾਯ. ਉਪ੍ਪਿਲਾਪੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਿਲਾਵਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਉਬ੍ਬਿਲਾਪਨਾ, ਸਾ ਏਵ ਪੀਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ. ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਤ੍ਤਂ ਆਹ ‘‘ਇਧਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਵਣ੍ਣਭੂਮਿਮਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧.੮੯, ੯੧, ੧੬੭, ੧੭੧, ੧੯੫, ੧੯੭) ਵਿਯ, ਇਧ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਆਯਤਿਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਦਿਸੇਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੀਤਿ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਏਕੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸੇਸਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਰਣਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤੁਮ੍ਹਂਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਰਣੀਯਤਾਕਾਰਣਵਚਨ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਵਣ੍ਣਪਕ੍ਖੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਨਨ੍ਦਿਨੋ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਾ’’ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਪੀਤਿਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਰਹਿਤਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਤਬ੍ਬਚਨੇਨੇਵ ‘‘ਸੁਮਨਾ’’ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਤਾ ਪਾਕਟਾ, ਨ ਤਥਾ ਪੀਤਿਯਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਾਗਤੋ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚੋਦੇਤਿ. ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣਵਸੇਨ ਪਰਿਹਰਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਏਤਨ੍ਤਿ ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਮਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨਂ, ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਵਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਜਨਸ੍ਸ. ਕਸਿਣੇਨਾਤਿ ਕਸਿਣਤਾਯ ਸਕਲਭਾਵੇਨ. ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸਾਤਿ ਚੇਤਸ੍ਸ ਅਵਯਵਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਵਚਨਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰਣਵਚਨਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਕਸਿਣਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਕਰਣਵਚਨਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ. ਪਗੇਵ ਏਕਦੇਸਤੋ ਪਨਾਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਮਾ ਸੋਚਿ ਉਦਾਯਿ, ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਵੀਤਰਾਗੋ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਯ੍ਯ, ਅਪਿਚ ਉਦਾਯਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਂ (ਅ. ਨਿ. ੩.੮੧) –

ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨੇ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ. ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਗੇਹਵਾਸੀਨਂ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣਤੋ ਗੇਹਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਮਗੁਣੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਤਦੇਵਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ, ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ਵਾ ‘‘ਤੇਨੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ ਭਗਵਤਿ, ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੇਮਤਾਯ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਸਨ੍ਨਕਾਲੇ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ ਤਜ੍ਜਿਤੋਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇਤਿ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘੇਨ ਤਜ੍ਜਿਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇਨਾਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਨੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਓਵਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨਾਨੁਸਾਸਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੪੫) ਕਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇਨ. ਤਜ੍ਜਿਤੋਤਿ ਸਂਵੇਜਿਤੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੫੯).

‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਕਾਰਣਤੋ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਰਾਗਸਹਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਰਾਗਸਞ੍ਹਿਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਥਾਪਿ ਪੀਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਰਹਿਤਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪੀਤਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾ. ਅਪਿਚ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਚਨਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਾਕਟੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਭਾਵੋ, ਨ ਤਥਾ ਪੀਤਿਯਾਤਿ ਸਾਯੇਵ ਰਾਗਸਹਿਤਤ੍ਥੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਲੋਭੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੋਧਸਦਿਸੋਵਾਤਿ ਅਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਕੋਧਸਦਿਸੋ ਏਵ. ‘‘ਲੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਨਂ ‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸ੍ਸਥ ਆਨਨ੍ਦਿਨੋ ਸੁਮਨਾ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰੇਸਂ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ? ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ਤਤਿਯਵਾਰੋ ਨਾਮ ਅਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਤਤਿਯਵਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਨੀਹਰਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਤੇਨ ਵਾਰੇਨ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਾਗਤੋਪਿ ਤਦਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਗਤੋਯੇਵ. ਯਥਾ ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤਿਯਵਾਰੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕਾਲੇ ਤਥਾਬੁਜ੍ਝਨਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸੋ ਵਾਰੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਥੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਦੇਵਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਯਥੇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਵਾਰੇਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਵਾਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੇ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾਵ ‘‘ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਾਰਣੇਨ ਤਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ, ਤਾਵ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਸੋ ਹਿ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਿਪੀਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਾਰਣੇਨ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧੨੩ ਆਦਯੋ) ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭੂਤਂ ਆਰੋਚੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੭੭) ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਭਾਗਾਨਮੇਵ ਆਰੋਚਨਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਗਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂਯੇਵ ਪਟਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਯੇਵ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਵਚਨਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਚ ‘‘ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਮੋਘਤਾ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਮਤ੍ਥਨਂ ਸਿਯਾ. ‘‘ਏਵਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾ ਚੇਵ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤਾ, ਕਤ੍ਤੁਭੂਤਾ ਵਾ ਸਾ, ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਮੋਘਤਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵੇਨ ਅਤੁਚ੍ਛਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਣ੍ਣੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੇਵ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਪਦਂ ਪਠਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ, ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ

੭. ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ‘‘ਨਨੁ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਸਮ੍ਭਵਤੋ ਕਤਾ. ਵਣ੍ਣੇਨ ਚ ਅਵਣ੍ਣੇਨ ਚਾਤਿ ਤਦੁਭਯਪਦੇਨ. ਅਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਿਯ ਹਿ ਸਦ੍ਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋਪੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਥਾਭਾਸਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਪਦੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਣ੍ਣੇਨ ਚ ਵਣ੍ਣੇਨ ਚਾਤਿ ਪਨ ਅਗੁਣਗੁਣਵਸੇਨ, ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਵਸੇਨ ਚ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਨਿਵਤ੍ਤੋ ਅਮੂਲਕਤਾਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਯ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਭਾਵਤੋ ਏਤ੍ਤਕਾਵ ਸਾ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾਤਿ ਭਗਵਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਅਦੇਸਨਾਭਾਵੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੋ, ਯਥਾ ਤਂ ਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਂ ਤਤਿਯਵਾਰੋਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਭਵੇਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਧਿਗਤਭਾਵਤੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵ. ਇਤਿਪੇਤਂ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ ਤਦੁਪਰਿਪਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਯਂ ਵਣ੍ਣਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਦੁਵਿਧੇਸੁ ਪਨ ਤੇਸੁ ਵਣ੍ਣੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਉਪਰਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨੇ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮).

ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਮੁਖੇਨ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਵਯਵਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਪ੍ਪਮੇਵ ਪਰਿਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਖਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਤ੍ਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਮਾਣਂ ਮੀਯਤੇ ਪਰਿਮੀਯਤੇਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਮਾਸਨ੍ਤਕਕਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਯਥਾ ‘‘ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਓਰਮਤ੍ਤਕੇਪਿ. ਏਤੇਨੇਵ ‘‘ਅਪ੍ਪਾ ਮਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਕਤਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਮਤ੍ਤਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਕਭਾਵਤੋ ਸੀਲਮੇਵ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ. ਅਨਤ੍ਥਕਭਾਵੋਤਿ ਚ ਸਕਤ੍ਥਤਾ ਪੁਰਿਮਪਦਤ੍ਥੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦਾ ਕੇਵਲਂ ਅਨਤ੍ਥਕਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ. ਨਨੁ ਚ ਭਗਵਤੋ ਪਾਰਮਿਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਮੇਕਕ੍ਖਰਮ੍ਪਿ ਮੁਖਵਰਂ ਨਾਰੋਹਤਿ, ਸਕਲਞ੍ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਂ ਪਦੇ ਪਦੇ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਥਂ ਤਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਕਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਪਦਨ੍ਤਰਾਭਿਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਵਸੇਨ ਤਦਭਿਹਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ ਏਵ, ਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਨਾਪਿ ਤੇਨ ਪਦਨ੍ਤਰੇਨੇਵ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਨਨੁ ਅਵੋਚੁਮ੍ਹ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਕਭਾਵੋ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਵਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਚ ਅਨਾਦਿਮਤਿਸਂਸਾਰੇ ਲੋਕਿਯੇਸੁਯੇਵ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਪਰਿਭਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੇ ਚ ਅਸਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਵਬੋਧੇ ਵਾਚਾਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਲਬ੍ਭਤਿ ਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਖਞ੍ਜਤਿ ਨਿਖਞ੍ਜਤਿ, ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਥਾਪਰਿਚਿਤਾਨਞ੍ਚ ਤਥਾਵਿਧੇਨੇਵ ਸਦ੍ਦਪਯੋਗੇਨ ਅਤ੍ਥਾਵਗਮੋ ਸੁਖੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਪਦਨ੍ਤਰਵਚਨੀਯ-ਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਾਯ;

ਬੋਧਨਾਯ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ, ਤਥਾਨਤ੍ਥਪਦਂ ਵਦੇ’’ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ) ਮਨੋਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੪੯੯) ਚ ਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਓਰਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸੀਲਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਚ ਸੀਲਂ ਏਵ ਸੀਲਮਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੀਲਮੇਵ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਓਰਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਓਰਨ੍ਤਿ ਅਪਾਰਭਾਗੋ ‘‘ਓਰਤੋ ਭੋਗਂ (ਮਹਾਵ. ੬੬) ਓਰਂ ਪਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਥ ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾਅਤ੍ਥੋ ਓਰਸਦ੍ਦੋ ਓਰਂ ਆਗਮਨਾਯ ਯੇ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਤੇ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਪਾਰਭਾਗੇ, ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇ ਚ ਹੋਤਿ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਓਰੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਮਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਅਮਹਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ‘‘ਭੇਸਜ੍ਜਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਥ ਵਾ ਸੀਲੇਪਿ ਤਦੇਕਦੇਸਸ੍ਸੇਵ ਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਅਮਹਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸੀਲਾਨਿ ਇਧ ਦੇਸਨਂ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਾਨਿ ਵਿਯ ਨ ਸਬ੍ਬਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਪਾਕਟਾਨੀਤਿ. ਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਂ. ਪਮਾਣਪ੍ਪਕਤ੍ਥੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਨਪੁਂਸਕਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ.

‘‘ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਹ ਯੋਜਨਾਯ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇਨ ਸੀਲੇਨ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਏਤਂ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਾਮੀਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਤ੍ਵਾਪੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਵਰਣਂ. ਏਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੭੦) ਵਿਯ ਮਾਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਂ ਤ੍ਵਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਪਦਾਨਮਿਵ ਮਾਨਨ੍ਤਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਪਦਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤਮਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਨੀਤਤ੍ਥਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰਵਿਰੋਧਿਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਈਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭). ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨੇ ਯੁਞ੍ਜਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਯੋਗੀ, ਤਸ੍ਸ.

ਅਲਙ੍ਕਰਣਂ ਵਿਭੂਸਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਪਸਾਧਨਕਿਰਿਯਾ. ਅਲਂ ਕਰੋਤਿ ਏਤੇਨੇਵਾਤਿ ਵਾ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਪਸਾਧਨਂ. ਮਣ੍ਡੀਯਤੇ ਮਣ੍ਡਨਂ, ਊਨਟ੍ਠਾਨਪੂਰਣਂ. ਮਣ੍ਡੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਮਣ੍ਡਨਂ, ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਾਦਿਊਨਪੂਰਣੋਪਕਰਣਂ. ਇਧ ਪਨ ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਸੀਲਮੇਵ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਣ੍ਡਨੇਤਿ ਮਣ੍ਡਨਹੇਤੁ, ਮਣ੍ਡਨਕਿਰਿਯਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਮਣ੍ਡਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਮਣ੍ਡਨੋ, ਮਣ੍ਡਨਜਾਤਿਕੋ ਪੁਰਿਸੋ. ਬਹੁਮ੍ਹਿ ਚੇਤਂ ਜਾਤ੍ਯਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਏਕਵਚਨਂ. ਉਬ੍ਬਾਹਨਤ੍ਥੇਪਿ ਹਿ ਏਕਵਚਨਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਭਾਵਤੋ. ਕਥਞ੍ਹਿ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤੋ ਉਬ੍ਬਾਹਨਕਰਣਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵਤ੍ਥੇ ਉਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਬਹ੍ਵਤ੍ਥੇ ਇਦਂ ਏਕਵਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਮਣ੍ਡਨਸੀਲੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨਪਿ ਹਿ ਅਯਮੇਵਿਧ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਭਾਵਂ.

ਅਸ੍ਸਂ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੀਲਥੋਮਨਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕਿਕੀਵ ਅਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਤਦਤ੍ਥੇਨ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ –

‘‘ਕਿਕੀਵ ਅਣ੍ਡਂ ਚਮਰੀਵ ਵਾਲਧਿਂ,

ਪਿਯਂਵ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਯਨਂਵ ਏਕਕਂ;

ਤਥੇਵ ਸੀਲਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਮਾਨਾ,

ਸੁਪੇਸਲਾ ਹੋਥ ਸਦਾ ਸਗਾਰਵਾ’’ਤਿ. (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੯); –

ਗਾਥਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੇਕਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਚਨ੍ਦਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਨ੍ਦਨਂ ਤਗਰਂ ਮਲ੍ਲਿਕਾਤਿ ਹਿ ਤਂਸਹਚਰਣਤੋ ਤੇਸਂ ਗਨ੍ਧੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੋਤਿ ਚ ਪੁਪ੍ਫਞ੍ਚ ਤਦਵਸੇਸੋ ਗਨ੍ਧੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਗਰਮਲ੍ਲਿਕਾਹਿ ਵਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠੋ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਤਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੀਲਮੇਵ ਸਦਿਸਵੋਹਾਰੇਨ ਵਾ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਗਨ੍ਧੋ. ਸੀਲਨਿਬਨ੍ਧਨੋ ਵਾ ਥੁਤਿਘੋਸੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਕਿਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸੀਲਵਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੦; ੩.੩੧੬; ਅ. ਨਿ. ੫.੨੧੩; ਮਹਾਵ. ੭੮੫; ਉਦਾ. ੭੬). ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਪਵਾਯਤਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਗਨ੍ਧਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੂਪਗਰੁਕ੍ਖਪਟਿਭਾਗਤ੍ਤਾ.

ਵਸ੍ਸਿਕੀਤਿ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਂ, ‘‘ਵਸ੍ਸਿਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਦਤ੍ਥੋਵ. ਗਨ੍ਧਾ ਏਵ ਗਨ੍ਧਜਾਤਾ, ਗਨ੍ਧਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਾ. ਯ੍ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ, ਉਤ੍ਤਮੋ ਗਨ੍ਧੋ ਵਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ. ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਕਾਰਣਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ.

‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਸਪਞ੍ਞੋ ਆਤਾਪੀ ਵੀਰਿਯਵਾ ਪਾਰਿਹਾਰਿਕਪਞ੍ਞਾਯ ਨਿਪਕੋ ਨਰਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਧਾਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵਯਂ ਭਾਵਯਨ੍ਤੋ ਭਾਵਨਾਹੇਤੁ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਇਮਂ ਅਨ੍ਤੋਜਟਾਬਹਿਜਟਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਜਟਂ ਵਿਜਟਯੇ ਵਿਜਟੇਯ੍ਯ ਵਿਜਟਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ.

ਪਥਵਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਪਥਵਿਂ ਰਸਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਸੀਲਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਰਿਪੂਰਣਵਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਪ੍ਪਕਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਪਾਰਾਪਾਰਾਦਿ ਵਿਯ ਉਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਆਹਾਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ‘‘ਉਪਰਿ ਗੁਣੇ ਉਪਨਿਧਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲਞ੍ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਿਦਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੇਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਂ, ਪਭਾਵਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ ਕਲਮ੍ਪਿ ਭਾਗਂ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਸਮਾਧਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਗੁਣਸਮਭਾਵੇਨ ਨ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਰਿਮਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਂ. ਉਪਨਿਧਾਯਾਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਤਾਦਿਸਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ ਹੋਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਦ੍ਵਯਂ.

‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਚਨਂ. ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਮੂਲਿਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾਕਥਞ੍ਚਿਪਿ ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਮਪਾਪੁਣਤਾਸਿਦ੍ਧਿਯੇਵਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਪਾਕਟਤਰਪਾਟਿਹਾਰਿਯਭਾਵੇਨ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਨਯੇਨ ਚਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਅਭਿ…ਪੇ… ਤਿਤ੍ਥਿਯਮਦ੍ਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਬੋਧਿਮੂਲੇ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮਾਦੀਸੁ ਚ ਕਤਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋ ਹਿ ਅਟ੍ਠਮੇਪਿ ਦਿਵਸੇ ਦੇਵਤਾਨਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਾ ਨੋ ਵਾ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਙ੍ਖਾਵਿਧਮਨਤ੍ਥਂ ਆਕਾਸੇ ਰਤਨਚਙ੍ਕਮਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਅਕਾਸਿ, ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਸਂਵਚ੍ਛਰੇ ਕੁਲਨਗਰਗਤੋ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਪੁਰੇ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ ਞਾਤੀਨਂ ਸਮਾਗਮੇਪਿ ਤੇਸਂ ਮਾਨਮਦਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਕਾਲਤੋ. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਗਰਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਗਰਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇ. ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਤਿ ਕਣ੍ਡੇਨ ਨਾਮ ਪਸੇਨਦਿਰਞ੍ਞੋ ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲੇਨ ਰੋਪਿਤਤ੍ਤਾ ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਨਾਮਕਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲੇ. ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ‘‘ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਠਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਰਤਨਮਣ੍ਡਪਾਦਿ ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇਵਰਞ੍ਞਾ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਭਗਵਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਅਨੇਕਾਸੁ ‘‘ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੇਨ ਆਣਾਪਿਤੇਨ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਦੇਵਪੁਤ੍ਤੇਨ ਮਣ੍ਡਪੋ ਕਤੋ, ਚਙ੍ਕਮੋ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਬ੍ਬਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤੇ ਦੇਵਤਾਹਿ ਧਾਰਿਯਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮਸਮ੍ਭਵਤੋ. ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਯੋਜਨਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦ੍ਵਾਦਸਯੋਜਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪਰਿਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਕਿਰ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਤੋ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਗਬ੍ਭਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋਪਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਏਵਰੂਪਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਚੇ, ਸੋ ਆਗਚ੍ਛਤੂਤਿ ਚੋਦਨਾਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਪਰਿਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਞ੍ਹਿ ਅਨੁਯੋਗੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਮਦ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਕੁਹਾਯਨਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਮਦ੍ਦਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਥਾ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਸਮ੍ਪਾਦਨਮੇਵ. ਤਦੇਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ‘‘ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਚਨ੍ਦਨਘਟਿਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋਤਿਆਦਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੬) ਆਗਤਨਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸੋ –

‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਂ. ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਅਕ੍ਖਿਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਅਕ੍ਖਿਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਅਕ੍ਖਿਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਅਕ੍ਖਿਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਅਂਸਕੂਟਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਅਂਸਕੂਟਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਅਂਸਕੂਟਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਅਂਸਕੂਟਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਪਸ੍ਸਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਪਸ੍ਸਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਪਾਦਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਪਾਦਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦਤੋ ਉਦਕਂ. ਅਙ੍ਗੁਲਙ੍ਗੁਲੇਹਿ ਅਗ੍ਗਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰਿਕਾਹਿ ਉਦਕਂ. ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰਿਕਾਹਿ ਅਗ੍ਗਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਙ੍ਗੁਲੇਹਿ ਉਦਕਂ. ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਉਦਕਂ. ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ.

ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਕੇਕਲੋਮਕੂਪਤੋ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ (ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧.੧੧੬) ਆਗਤਂ.

ਛਨ੍ਨਂ ਵਣ੍ਣਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨੀਲਾਨਂ ਪੀਤਕਾਨਂ ਲੋਹਿਤਕਾਨਂ ਓਦਾਤਾਨਂ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਭਸ੍ਸਰਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸੋ ਪੇਯ੍ਯਾਲਨਯੇਨ, ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਛਨ੍ਨਂ ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਉਬ੍ਬਾਹਨਭੂਤਾਨਂ ਯਮਕਾ ਯਮਕਾ ਵਣ੍ਣਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਾ ਦੁਤਿਯਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਤਾਸਂ ਯਮਕਂ ਯਮਕਂ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਨ ਸਹ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਵਣ੍ਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਉਦਕਧਾਰਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਉਦਕਧਾਰਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤੇਜੋਕਸਿਣਵਾਯੋਕਸਿਣਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਛਨ੍ਨਂ ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਯਥਾ ‘‘ਏਕਸ੍ਸ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਪਟਿਭਾਸੇਯ੍ਯ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਅਪਸਾਦੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੫੫੮). ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿ ਬਹੁਲਾ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਆਖ੍ਯਾਤਪਯੋਗੇਪਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ.

ਏਵਂ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਵਣ੍ਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਮੇਵ ਪਠਮਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗਵਤੋ. ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਾਸਂ ਪੀਤਾਭਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਹਿ ਰਸ੍ਮੀਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਣਕਾਲੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਪਿ ਹਿ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਗਬ੍ਭਤੋ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮਾਹਚ੍ਚ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਮੁਖਵਟ੍ਟਿਮੇਵ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ. ਏਕਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਗਬ੍ਭਂ ਵਙ੍ਕਗੋਪਾਨਸਿਕਂ ਵਿਯ ਬੋਧਿਘਰਂ ਅਹੋਸਿ ਏਕਾਲੋਕਂ. ਦੁਤਿਯਾ ਦੁਤਿਯਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋਤਿ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਸਦਿਸਾਕਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੇਹਿ ਤਾ ਏਵਂ ਸਿਯੁਂ, ਤਥਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣਦ੍ਵਯੇਨ ਏਵਮੇਵ ਖਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਭਵਙ੍ਗਪਰਿਵਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਭਵਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਰਿਵਸਨਸ੍ਸ, ਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਸਨਸ੍ਸ ਵਾ, ਭਵਙ੍ਗਪਤਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਚਿਣ੍ਣਵਸਿਤਾਯਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਸਮਾਚਿਣ੍ਣਪਰਿਚਯਤਾਯ. ਨਨੁ ਚ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦ੍ਵੇ ਕਿਸ੍ਸੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋਪਿ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਮਪਨੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਰਸ੍ਮਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਨਾਨਤ੍ਤਾ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਕਸਿਣਨਾਨਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਵਾਰਾਨਿਪਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨਾਵਸਾਨੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਜਵਨਾਨਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਨਾਮੇਨੇਵ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੀਲਰਸ੍ਮਿਅਤ੍ਥਾਯ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਰਸ੍ਮਿਅਤ੍ਥਾਯ ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਂ, ਪਭਸ੍ਸਰਰਸ੍ਮਿਅਤ੍ਥਾਯ ਪੀਤਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਲੋਹਿਤਪੀਤਰਸ੍ਮੀਨਂ ਕਾਰਣੇਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਾਸਮੇਵ ਹਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਰਸ੍ਮਿਯੋ ਵਿਸੇਸਪਭੇਦਭੂਤਾਤਿ. ‘‘ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਵਿਵਰਣਂ. ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾ ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਮੁਖਵਟ੍ਟਿਯਂ ਪਤਿਂਸੁ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਯੋ ਯੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਚ ਪਸਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਤਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਕਥੇਸਿ, ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਏਵਂ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾਸਿਯਮਾਨੇ, ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਚ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਮਹਾਜਨੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਾਗਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਅਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਮਾਪੇਸਿ, ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਤ੍ਥਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਚਙ੍ਕਮਨਕਾਲੇ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਨਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥਾ ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਕਪ੍ਪੇਸੀਤਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਚਙ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਚਙ੍ਕਮਤਿ ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਵਾ ਸੇਯ੍ਯਂ ਵਾ ਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੬) ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਏਕੇਕਮੂਲਕਾ ਸਤ੍ਥੁਪਕ੍ਖੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਨਿਮ੍ਮਿਤਪਕ੍ਖੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਟ੍ਠ ਵਾਰਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਸਮਾਧਿਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਿਚ੍ਚਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੇਤਂ ਸਮਾਧਿਕਿਚ੍ਚਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਏਕਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਮਪਾਪੁਣਤਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ, ਯਂ ਪਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਦਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਂ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲੇ ਕਤਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਾਵਕਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਸਮੁਪਚਿਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਹੇਤੁ ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਬੁ. ਵਂ. ੫੯) ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਅਹੋਸਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਮਨੋਪਣਿਧਾਨਵਚੀਪਣਿਧਾਨਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਙ੍ਗਹਾਰੁਲ਼੍ਹਾਸੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਤਥਾ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਾਸੁ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਏਕੂਨਤਿਂਸਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਚਕ੍ਕਰਤਨਾਰਹਪੁਞ੍ਞਵਨ੍ਤਤਾਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਵਾਸਭਵਨਂ ‘‘ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਨਿਵਾਸਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਵਨਾਤਿ ਰਮ੍ਮਸੁਰਮ੍ਮਸੁਭਸਙ੍ਖਾਤਾ ਨਿਕੇਤਨਾ. ਪਧਾਨਯੋਗਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਚਰਿਯਾਯ ਉਤ੍ਤਮਵੀਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ.

ਉਰੁਵੇਲਾਯਂ ਕਿਰ ਸੇਨਾਨਿਗਮੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ ਦਾਰਿਕਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਪਤ੍ਥਨਮਕਾਸਿ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਸਮਜਾਤਿਕਂ ਕੁਲਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਠਮਗਬ੍ਭੇ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਖੀਰਪਾਯਾਸੇਨ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੮੪; ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਵਿਦੂਰੇ ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਤਸ੍ਸਾ ਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਿ. ਸਾ ਸਤ੍ਤ ਧੇਨੁਯੋ ਲਟ੍ਠਿਵਨੇ ਖਾਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਧੀਤਰੋ ਗਾਵਿਯੋ ਲਦ੍ਧਾ ਤਥੇਵ ਖਾਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਧੀਤਰੋ ਤਥੇਵਾਤਿ ਸਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਿਨਤ੍ਤਿਪਨਤ੍ਤਿਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤਾਹਿ ਧੇਨੂਹਿ ਖੀਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਖੀਰਪਾਯਾਸਂ ਪਚਿਤੁਮਾਰਭਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਿਯੋਜਨਿਕਂ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਉਪਰਿ ਧਾਰੇਸਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਰਾਜਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਉਜ੍ਜਾਲੇਸਿ, ਸਕਲਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਰਸਂ ਦੇਵਤਾ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ, ਪਾਯਾਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣਾਵਟ੍ਟਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚਤਿ, ਤਂ ਸਾ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਾਯ ਸਹੇਵ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ ਨਾਮ ਤਿਤ੍ਥੇ ਏਕਤਾਲਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣੇ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਪਿਣ੍ਡੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਉਰੁਵੇਲਗਾਮੇ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਿਬ੍ਬੋਜਂ ਮਧੁਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਜਾਤਾਯਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਯਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਾਤੁਭੂਤਾਯ ਪਚ੍ਛਾ ਸਰਣਗਮਨਟ੍ਠਾਨੇ ਏਤਦਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਸੁਜਾਤਾਯ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾਯ. ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਰਸਸ੍ਸ ਸਾਰੋ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਬਲਕਰੋ ਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਏਕੋ ਵਿਸੇਸੋ ਓਜਾ ਨਾਮ, ਸਾ ਦਿਵਿ ਭਵਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਿਬ੍ਬੋਜੋ, ਤਂ. ਪਾਤਬ੍ਬੋ ਚ ਸੋ ਅਸਿਤਬ੍ਬੋ ਚਾਤਿ ਪਾਯਾਸੋ, ਰਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਿਵਿਤੁਂ, ਆਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ ਭੋਜਨਵਿਸੇਸੋ, ਮਧੁਨਾ ਸਿਤ੍ਤੋ ਪਾਯਾਸੋ ਮਧੁਪਾਯਾਸੋ, ਤਂ.

ਤਤੋ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਮਹਾਸਾਲਵਨੇ ਨਾਨਾਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਤੋ ਬੋਧਿਯਾ ਪਵਿਸਨਮਗ੍ਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਉਜੁਕਂ ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰਗਤੇਨ ਦੇਵਤਾਹਿ ਅਲਙ੍ਕਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰੇਨ ਆਦਿਅਵਸਾਨਗਹਣੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਲੁਤ੍ਤਪਯੋਗਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ‘ਦਕ੍ਖਿਣਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ (ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਜਾਤਕਨਿਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਤੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਾਗੋ ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰੋ, ਤੇਨ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਵਾਚਕੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਦਿਸਾਵਾਚਕੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰਾਯਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਨ ‘‘ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਨਦੀ ਸੀਦਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਿਸਾਵਾਚਕਸ੍ਸਾਪਿ ਏਨਯੋਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਉਤ੍ਤਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਮਗ੍ਗਵਾਚਕਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚ ਦਿਸਾਭਾਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਸਾਭਾਗੋਪਿ ਹਿ ਦਿਸਾ ਏਵਾਤਿ. ਅਥ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਸੋਤ੍ਥਿਯੇਨ ਨਾਮ ਤਿਣਹਾਰਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਕੁਸਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਸਿਤਞ੍ਚਨਗਿਰਿਸਙ੍ਕਾਸਂ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਮਸ੍ਸਾਸਜਨਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਵਿਰੁਲ਼੍ਹਂ ਬੋਧਿਯਾ ਮਣ੍ਡਨਭੂਤਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਮੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਭਾਗੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਸੋ ਪਨ ਪਦੇਸੋ ਪਦੁਮਿਨਿਪਤ੍ਤੇ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ ਵਿਯ ਪਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਭਾਗਂ, ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਾਗਞ੍ਚ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੇ ਤਥੇਵ ਤੇ ਅਕਮ੍ਪਿਂਸੁ, ਤਤੋ ‘‘ਨਾਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਪਦੇਸੋ ਮਮ ਗੁਣਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਭਾਗਮਗਮਾਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਲਮਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਸਮਞ੍ਞਾ, ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਇਦਂ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਾਗੇ ਠਿਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਕਮ੍ਪਨਪ੍ਪਦੇਸੇ ਤਾਨਿ ਤਿਣਾਨਿ ਅਗ੍ਗੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਚਾਲੇਸਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਾਨਿਪਿ ਤਿਣਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਤੂਲਿਕਾਯ ਲੇਖਾ ਗਹਿਤਾਨਿ ਵਿਯ ਅਹੇਸੁਂ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਿਸਨ੍ਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੇਤ੍ਤਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਿ, ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਬੋਧਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ, ਸਾ ਮਣ੍ਡਤਿ ਥਾਮਗਤਤਾਯ ਪਸੀਦਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੋ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਇਧ ਦੁਮਰਾਜਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਾਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਸਦ੍ਦੋਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇ ਏਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿ, ਤਂ.

ਮਾਰਵਿਜਯਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਟਿਲਾਭਾਦੀਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋ. ਆਪੁਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਸਾਸਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਤੋਸਨੇਸੁ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਤੁ ਲੋਕੇ ‘‘ਚਲਦਲੋ, ਕੁਞ੍ਜਰਾਸਨੋ’’ ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਭਾਵੇਨ, ਅਜੇਯ੍ਯਭੂਮਿਸੀਸਗਤਭਾਵੇਨ, ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਪਟਿਲਾਭਟ੍ਠਾਨਵਿਰੁਲ਼੍ਹਭਾਵੇਨ ਚ ਦੁਮਾਨਂ ਰਾਜਾਤਿ ਦੁਮਰਾਜਾ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਚ ਸੋ ਦੁਮਰਾਜਾ ਚਾਤਿ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਦੁਮਰਾਜਾ ਤਂ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਊਰੁਜਾਣੁਸਨ੍ਧੀਨਂ, ਊਰੁਮੂਲਕਟਿਸਨ੍ਧਿਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧਯੋ, ਸਣ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵਾ ਤਯੋ ਕੋਣਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਸਨ੍ਧਿ, ਸ੍ਵੇਵ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਊਰੁਬਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਰਿਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਙ੍ਕਨਂ ਆਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ, ਦ੍ਵਿਭਾਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਤੀਹਿ ਵਾ ਸਨ੍ਧੀਹਿ ਲਕ੍ਖਿਤੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਤਿਸਨ੍ਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ, ਤਂ. ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ, ਉਭੋ ਪਾਦੇ ਸਮਞ੍ਛਿਤੇ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੧੬) ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਤ੍ਤਾ, ਮਿਤ੍ਤੋ, ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ, ਵੇਰੀਤਿ ਚਤੂਸੁਪਿ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੇਤ੍ਤਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਵੀਰਿਯਾਧਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ –

ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅਵਸਿਸ੍ਸਤੁ, ਉਪਸੁਸ੍ਸਤੁ ਸਰੀਰੇ ਮਂਸਲੋਹਿਤਂ, ਯਂ ਤਂ ਪੁਰਿਸਥਾਮੇਨ ਪੁਰਿਸਵੀਰਿਯੇਨ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਂ ਅਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੬੬; ਅ. ਨਿ. ੩.੫੧; ਅ. ਨਿ. ੮.੧੩; ਮਹਾਨਿ. ੧੭, ੧੯੬) –

ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਮੇਵ.

ਚੁਦ੍ਦਸ ਹਤ੍ਥਾ ਵਿਤ੍ਥਤਪ੍ਪਮਾਣਭਾਵੇਨ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਙ੍ਕੀਯਤੇ ਲਕ੍ਖੀਯਤੇ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨਾਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲ-ਕਾਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਇਦਂ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵਚਨਤੋ ਪਲ੍ਲਂ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ ਕਰੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾਗਮਵਸੇਨ, ਅਲੁਤ੍ਤਸਮਾਸਵਸੇਨ ਵਾ, ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥੋ ਚ ਸੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਚ, ਸ੍ਵੇਵ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਪਤ੍ਥਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਚ ਵਰੋਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥਪਲ੍ਲਙ੍ਕਵਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਗਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਥਾ. ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਨਿਯੇਵ ਹਿ ਤਿਣਾਨਿ ਅਪਰਿਮਿਤਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵਤੋ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥਵਿਤ੍ਥਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਮੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਇਧ ‘‘ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਚ ‘‘ਤਿਣਾਨਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਥੇਰਵਣ੍ਣਨਾ; ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਨਿਦਾਨਕਥਾ). ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤਿਣਾਸਨੇ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥਸਮ੍ਮਤੇ’’ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਭਾਵੇਨੇਵ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ, ਸਾਧਕੇਨ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਵਣ੍ਣਨਾਯ ‘‘ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਬੋਧਿਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਚੁਦ੍ਦਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧੇ ਠਾਨੇ ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਵੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪.੩੩) ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਉਬ੍ਬੇਧਸਦ੍ਦੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਾਚਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਥਾ ‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਸੋਲ਼ਸੁਬ੍ਬੇਧੋ, ਉਦ੍ਧਮਾਹੁ ਸਹਸ੍ਸਧਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੧.੩.੪੦) ਮਹਾਪਨਾਦਜਾਤਕੇ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਸੋਲ਼ਸੁਬ੍ਬੇਧੋਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸੋਲ਼ਸਕਣ੍ਡਪਾਤਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ (ਜਾਤਕ ਅਟ੍ਠ. ੨-੩੦੨ ਪਿਟ੍ਠੇ). ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਣਂ ਕਤਂ, ਨ ਅਚਲਪਦੇਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਸਨ੍ਥਰਣਕਿਰਿਯਾਧਾਰਭਾਵਤੋ ਤਸ੍ਸ, ਸੋ ਚਤ੍ਥੋ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾਤਿ.

ਰਜਤਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਪਬ੍ਬਤਂ. ਮਾਰਬਲਨ੍ਤਿ ਮਾਰਂ, ਮਾਰਬਲਞ੍ਚ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਵੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਂ. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ. ‘‘ਕਿਚ੍ਛਂ ਵਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪) ਜਰਾਮਰਣਮੁਖੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਞਾਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ. ਆਨਾਪਾਨਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮਾਚਿਣ੍ਣਮੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਕਾਰਣਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ. ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾਤਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪਨਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਧਿਗਮਾਯ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਕਾਰੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਤੋ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯ ਦੇਵਸਿਕਂ ਵਲ਼ਞ੍ਜਨਕਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਞਾਣਮ੍ਪਿ. ਇਧ ਪਨ ਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇਵ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਚ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਗਬ੍ਭਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਦਿਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿ ਨਿਵਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗਵਤੋ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਹਤ੍ਥੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਮਾਯ ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ. ਹਤ੍ਥੇਤਿ ਹਤ੍ਥਪਸਤੇ, ਕਰਪੁਟੇ ਵਾ. ਪਾਤਿਯਨ੍ਤਿ ਸਰਾਵਕੇ. ਘਟੇਤਿ ਉਦਕਹਰਣਘਟੇ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਦੋਣਗਣ੍ਹਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕੁਣ੍ਡਂ ਕੋਲਮ੍ਬੋ. ਤਤੋ ਮਹਤਰਾ ਚਾਟਿ. ਤਤੋਪਿ ਮਹਤੀ ਮਹਾਕੁਮ੍ਭੀ. ਸੋਣ੍ਡੀ ਕੁਸੋਬ੍ਭੋ. ਨਦੀਭਾਗੋ ਕਨ੍ਦਰੋ. ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਾਦੇਸੁ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਕੇ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਤਿ ਸੀਦਨ੍ਤਰਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ‘‘ਪਾਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਸਾ ਗੁਣਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

‘‘ਦੁਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸਂਵਣ੍ਣਨਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨) ਵਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਨਿਰਵਸੇਸਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸੇਵ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਭਗਵਤੋ ਉਪਰਿਗੁਣੇ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾਵ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਅਰਿਯਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਵਿਸਯਾ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭). ਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸੂਰਿਯਦੇਵਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧੂਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

‘‘ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੂਰਿਯੋ. ਸੂਰਿਯੋ ਗੋਤਮੋ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਭਗਵਾਪਿ ਗੋਤਮੋ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਭਗਵਾ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਤਞਾਤਕੋ ਗੋਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੂ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੯).

ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ’’ਤਿ ਪਾਠਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧੁਨਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨੋ ਗੋਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਬਨ੍ਧੁ ਯਸ੍ਸ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਚ ਸੋ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ ਚਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਖਨ੍ਧਕਥਾਦਿਕੋਸਲ੍ਲੇਨਾਪਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਜਾਨਨਹੇਤੁਭੂਤਂ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਹ –

‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਨ੍ਧਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ. ਧਾਤੁ…ਪੇ… ਆਯਤਨ…ਪੇ… ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਦੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਯਾਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣਂ ਉਗ੍ਗਹੋ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਕਰਣਂ ਸਵਨਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਨਿਕ੍ਖੇਪਸੁਨਯਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਹਰਣਂ ਧਾਰਣਂ. ਏਵਂ ਸੁਤਧਾਤਪਰਿਚਿਤਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ.

ਏਵਂ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵਚਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੁਵਿਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪੁਥੂਨਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਵਿਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਦੀਨਂ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾਤਿ ਬਹੂਨਂ ਜਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸਮਵਰੋਧਭਾਵਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਥੁਚਾਯਂ ਜਨੋਤਿ ਪੁਥੁ ਏਵ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੋ. ਇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਥੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਬਹ੍ਵਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਥਂ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਸਾਧਕਂ ਅਮ੍ਬਸੇਚਨਗਰੁਸਿਨਾਨਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿਯਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਿਹਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਪੁਥੁ ਬਹੁਕਾ ਤਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਅਵਿਹਤਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਕਾ, ਏਤੇਨ ਅਵਿਹਤਤ੍ਤਾ ਪੁਥੁ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਜਨੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਥੂਹਿ ਵਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਜਨਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਵਿਹਤਤ੍ਥਮੇਵ ਵਾ ਜਨਸਦ੍ਦੋ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਹਨਨ੍ਤਿ, ਜਨਾ ਵਾ ਅਵਿਹਤਾ ਪੁਥੁ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਵਿਸੇਸਨਪਰਨਿਪਾਤਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਗ੍ਯਾਹਿਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਪੁਥੁ ਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ ਮੁਖੁਲ੍ਲੋਕਿਕਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਥੁ ਬਹਵੋ ਜਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਪੁਥੁ ਸਬ੍ਬਗਤੀਹਿ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹਿ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਜਨਾ, ਗਤਿਯੋ, ਪੁਥੁ ਸਬ੍ਬਾ ਏਵ ਜਨਾ ਗਤਿਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਚ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਜਨਾ, ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਜਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਤੇਸਂ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪੁਥੁ ਵਾ ਨਾਨਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ‘‘ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਓਘੇਹਿ ਵੁਯ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯਂ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਜਨਾ, ਕਾਮੋਘਾਦਯੋ, ਰਾਗਸਨ੍ਤਾਪਾਦਯੋ, ਰਾਗਪਰਿਲ਼ਾਹਾਦਯੋ ਚ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਾ. ਪੁਥੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਤੇ ਏਤੇਸਂ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਵਾ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਵੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਡਹਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ.

ਅਪਿ ਚ ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਵਤ੍ਥਂ ਵਿਯ ਰਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਕਰੇਨ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤਾ. ਗਿਦ੍ਧਾਤਿ ਅਭਿਕਙ੍ਖਨਸਭਾਵੇਨ ਅਭਿਗਿਜ੍ਝਨੇਨ ਗਿਦ੍ਧਾ. ਗਥਿਤਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਵਿਯ ਦੁਮ੍ਮੋਚਨੀਯਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਾ. ਮੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾਵਿਸਨਵਸੇਨ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤਾ ਵਿਯ ਅਨਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਮੋਹਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾ. ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਸਾਧਾਰਣੇ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ. ਲਗ੍ਗਾਤਿ ਗਾਵੋ ਕਣ੍ਟਕੇ ਵਿਯ ਆਸਤ੍ਤਾ, ਮਹਾਪਲਿਪੇ ਵਾ ਪਤਨੇਨ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗਪਲਿਪਨ੍ਨਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾ. ਲਗ੍ਗਿਤਾਤਿ ਮਕ੍ਕਟਾਲੇਪੇਨ ਵਿਯ ਮਕ੍ਕਟੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਆਸਙ੍ਗਿਤਾ, ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧਾ, ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟੀਕਾਯਂ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੧) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਤੇਨ ਜਾਯਤੀਤਿ ਜਨੋ, ‘‘ਰਾਗੋ ਗੇਧੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਜਨੋ ਰਾਗਾਦਿਕੋ ਏਤੇਸਂ, ਪੁਥੂਸੁ ਵਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਜਨਾ ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਆਵੁਤਾ’’ਤਿਆਦਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਮੇਵ. ਅਪਿਚ ‘‘ਆਵੁਤਾਤਿ ਆਵਰਿਤਾ. ਨਿਵੁਤਾਤਿ ਨਿਵਾਰਿਤਾ. ਓਫੁਤਾਤਿ ਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਤਾ, ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਾ ਵਾ. ਪਿਹਿਤਾਤਿ ਪਿਦਹਿਤਾ. ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਛਾਦਿਤਾ. ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਮੁਖਜਾਤਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਜਨਾ, ਨੀਵਰਣਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਜਨਾ ਨੀਵਰਣਾ ਏਤੇਸਂ, ਪੁਥੂਹਿ ਵਾ ਨੀਵਰਣੇਹਿ ਜਨਾ ਆਵੁਤਾ…ਪੇ… ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪੁਥੂਸੁ ਨੀਚਧਮ੍ਮਸਮਾਚਾਰੇਸੁ ਜਾਯਤਿ, ਪੁਥੂਨਂ ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਜਨੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ, ਪੁਥੁ ਵਾ ਬਹੁਕੋ ਜਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪੁਥੂਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ, ਏਤੇਨ ਚ ਤਤਿਯਪਾਦਂ ਵਿਵਰਤਿ, ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ਵਾ. ‘‘ਪੁਥੁਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਦਂ. ਪੁਥੁ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੋ ਏਵ ਜਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਵਚਨਤ੍ਥੋ.

ਯੇਹਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਹਿ ਭਗਵਤਿ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕੋਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਮਧਿਕਿਚ੍ਚ ਅਨੇਕਧਾ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਕੋ, ਭਗਵਤੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਾਮਸਦ੍ਦਾ ਅਨੇਕਗੁਣਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਾਯੇਵ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਗੁਣੇਨ ਨਾਮਮੁਦ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਨਾਮਸਹਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ. (ਧ. ਸ. ੧੩੧੩; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੭; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭੬; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੪੧੩);

ਕਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇ ਸਤਿ ਪਠਮਂ ਤਸ੍ਸਰੂਪਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਕਾਰਨਿਯਮਨਵਸੇਨ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸਾਵਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਸਦ੍ਦਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥੇਯੇਵ ਅਨੁਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟਿਪਦਾਗਮਨਤ੍ਥੋ ਆਗਤ ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਞਾਣਗਮਨਤ੍ਥੋ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੨; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੭੮; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੭੦; ਥੇਰਗਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੩; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੭; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪) ਵਿਯ, ਨਾਪਿ ਕਾਯਗਮਨਾਦਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਆਗਤੋ ਖੋ ਮਹਾਸਮਣੋ, ਮਾਗਧਾਨਂ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੫੩) ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਨਿਯਮਨਵਸੇਨ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਦਾਕਾਰਂ ਕਰੁਣਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯ ਉਦਾਹਰਣਵਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਂਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨੇ ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ. ਤਦੇਵ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਵਿਪਸ੍ਸੀਆਦੀਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਛਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਪਦਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪) ਸਮ੍ਪਹੁਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.ਸਮ੍ਬਹੁਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਸੁਪਾਕਟਤ੍ਤਾ, ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਗਤੋ ਯਥਾ, ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਰ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਤਦੇਵ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਧਿਕਾਰਛਨ੍ਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਮਹਾਪਣਿਧਾਨੇਨ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਠਮਪਣਿਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾਵ ਨੀਹਾਰੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ. ਅਭਿਨੀਹਾਰੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮੂਲਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਵਸੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਦਾਯ ਕੋਸਲ੍ਲਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਾਰਮੀਸੁ ਅਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਯਾ ਪਾਰਮੀਸੁ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਧ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਗਨ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਕਰਾ ਵਿਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲੇਖਵਿਸੋਧਨਵਸੇਨ, ਤਦਵਸੇਸਤ੍ਥਪਰਿਯਾਦਾਨਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਪਿ ਪਾਰਮੀਕਥਾ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਯੇਵਾਤਿ ਤਤੋ ਚੇਵ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਚ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਰਹਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਹਿ ਸਮਲਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਮਧਿਪ੍ਪਾਯਞ੍ਚ ਵਿਸੋਧਯਮਾਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਥਂ?

ਕਾ ਪਨੇਤਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਕਤੀਵਿਧਾ;

ਕੋ ਚ ਤਾਸਂ ਕਮੋ ਕਾਨਿ, ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਥਾ.

ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਵੋਦਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਕੋ;

ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗੋ ਚ, ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਮ੍ਪਦਾ ਤਥਾ.

ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦਨਂ, ਆਨਿਸਂਸੋ ਚ ਕਿਂ ਫਲਂ;

ਪਞ੍ਹਮੇਤਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ –

ਕਾ ਪਨੇਤਾ ਪਾਰਮਿਯੋਤਿ –

ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਾਦਿਮਞ੍ਞਤ੍ਰ, ਉਪਾਯਕੁਸਲੇਨ ਯਾ;

ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਪਾਰਮੀ ਸਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ.

ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਾਦਿਨਾ ਹਿ ਅਨੁਪਹਤਾ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਦਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤਾ ਏਤਾ ਕਿਰਿਯਾ ‘‘ਪਾਰਮੀ’’ਤਿ ਵਿਭਾਵਿਤਾ.

ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋਤਿ –

ਪਰਮੋ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ, ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਪਾਰਮੀ ਤਥਾ;

ਕਮ੍ਮਂ ਭਾਵੋਤਿ ਦਾਨਾਦਿ, ਤਦ੍ਧਿਤਤੋ ਤਿਧਾ ਮਤਾ.

ਪੂਰੇਤਿ ਮਵਤਿ ਪਰੇ, ਪਰਂ ਮਜ੍ਜਤਿ ਮਯਤਿ;

ਮੁਨਾਤਿ ਮਿਨੋਤਿ ਤਥਾ, ਮਿਨਾਤੀਤਿ ਵਾ ਪਰਮੋ.

ਪਾਰੇ ਮਜ੍ਜਤਿ ਸੋਧੇਤਿ, ਮਵਤਿ ਮਯਤੀਤਿ ਵਾ;

ਮਾਯੇਤਿ ਤਂ ਵਾ ਮੁਨਾਤਿ, ਮਿਨੋਤਿ ਮਿਨਾਤਿ ਤਥਾ.

ਪਾਰਮੀਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ, ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਤੋ ਪਨ;

ਤਦ੍ਧਿਤਤ੍ਥਤ੍ਤਯੇਨੇਵ, ਪਾਰਮੀਤਿ ਅਯਂ ਮਤਾ.

ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਰਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ, ਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਾਰਮੀ, ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਰਤਿ ਪੂਰੇਤੀਤਿ ਪਰਮੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਦਾਨਾਦਿਗੁਣਾਨਂ ਪੂਰਕੋ, ਪਾਲਕੋ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ, ਪਰਮਸ੍ਸ ਅਯਂ, ਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਾਰਮੀ. ਅਪਿਚ ਪਰੇ ਸਤ੍ਤੇ ਮਵਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਬਨ੍ਧਤਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ, ਪਰਂ ਵਾ ਅਤਿਰੇਕਂ ਮਜ੍ਜਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਮਲਤੋ, ਪਰਂ ਵਾ ਸੇਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਮਯਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਰਂ ਵਾ ਲੋਕਂ ਪਮਾਣਭੂਤੇਨ ਞਾਣਵਿਸੇਸੇਨ ਇਧਲੋਕਮਿਵ ਮੁਨਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਂ ਵਾ ਅਤਿਵਿਯ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਗਣਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮਿਨੋਤਿ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਰਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਭੂਤਤੋ ਧਮ੍ਮਕਾਯਤੋ ਅਞ੍ਞਂ, ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਦਨਤ੍ਥਕਰਂ ਕਿਲੇਸਚੋਰਗਣਂ ਮਿਨਾਤਿ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਪਰਮੋ, ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ, ‘‘ਪਰਮਸ੍ਸ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਾਰਮੀ. ਪਾਰੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਮਜ੍ਜਤਿ ਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਤ੍ਤੇ ਚ ਸੋਧੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਮਵਤਿ ਬਨ੍ਧਤਿ ਯੋਜੇਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਮਯਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਤ੍ਤੇ ਚ ਮਾਯੇਤਿ ਗਮੇਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਯਾਥਾਵਤੋ ਮੁਨਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਮਿਨੋਤਿ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਰਿਂ ਮਿਨਾਤਿ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਪਾਰਮੀ, ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ, ‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਵ ਪਾਰਮੀਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਾਰਮੀਨਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਤਿਵਿਧਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸਵਿਧਾ, ਤਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਬੁ. ਵਂ. ੧.੭੬) ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਾਯੇਵ. ਯਥਾਹ ‘‘ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧੧੬). ਯਥਾ ਚਾਹ –

‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ? ਦਸ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮੇ ਦਸ? ਦਾਨਂ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੀਲਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾ ਵੀਰਿਯਂ ਖਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਇਮੇ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ, ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –

‘ਦਾਨਂ ਸੀਲਞ੍ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਪਞ੍ਞਾਵੀਰਿਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮਂ;

ਖਨ੍ਤਿਸਚ੍ਚਮਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਮੇਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਤੇ ਦਸਾ’ਤਿ’’. (ਬੁ. ਵਂ. ੧.੭੬);

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਛਬ੍ਬਿਧਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਤਾਸਂ ਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਪਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਕੋ ਚ ਤਾਸਂ ਕਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮੋ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ, ਸੋ ਚ ਪਠਮਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁਕੋ, ਸਮਾਦਾਨਂ ਪਵਿਚਯਹੇਤੁਕਂ, ਇਤਿ ਯਥਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਾਭਿਨੀਹਾਰਕਾਲੇ ਪਵਿਚਿਤਾ, ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ ਚ, ਤਥਾ ਦੇਸਿਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧੧੬) ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਪਠਮਂ ਸਮਾਦਾਨਤਾ-ਵਸੇਨਾਯਂ ਕਮੋ ਰੁਤੋ;

ਅਥ ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਬਹੂਪਕਾਰਤੋਪਿ ਚਾ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਦਾਨਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਂ, ਸੁਕਰਞ੍ਚਾਤਿ ਤਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਾਨਂ ਪਨ ਸੀਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ…ਪੇ… ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਾ ਵੀਰਿਯਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ…ਪੇ… ਵੀਰਿਯਂ ਖਨ੍ਤਿਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ…ਪੇ… ਖਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ…ਪੇ… ਸਚ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ…ਪੇ… ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ…ਪੇ… ਮੇਤ੍ਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਕਰੁਣਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਕਰੁਣਾ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ ਪਨ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਉਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕੇਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਚਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਨ ਚ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ, ਸਤ੍ਤਕਤੇਸੁ ਪਨ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ, ਇਦਮੇਵੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ –

ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਤਾਦਿ-ਕਾਰਣੇਹਿਪਿ ਈਰਿਤਂ;

ਦਾਨਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸੇਸਾ ਤੁ, ਪੁਰਿਮੇਪਿ ਅਪੇਕ੍ਖਕਾ.

ਪਚੁਰਜਨੇਸੁਪਿ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਫਲਤ੍ਤਾ, ਸੁਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਨਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲੇਨ ਦਾਯਕਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਸੁਦ੍ਧਿਤੋ ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਰਪੀਲ਼ਾਨਿਵਤ੍ਤਿਵਚਨਤੋ, ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਵਤ੍ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਵਚਨਤੋ, ਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਂ ਵਤ੍ਵਾ ਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਵਚਨਤੋ ਚ ਦਾਨਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਕਾਯਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਵਚਨਤੋ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਸੁਖੇਨੇਵ ਝਾਨਸਮਿਜ੍ਝਨਤੋ, ਕਮ੍ਮਾਪਰਾਧਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸਾਪਰਾਧਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਵਚਨਤੋ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨਤੋ ਚ ਸੀਲਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਤੋ, ਝਾਨਾਭਾਵੇ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਚ ਸਮਾਧਿ. ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨਤੋ, ਪਰਹਿਤਜ੍ਝਾਨੇਨ ਪਰਹਿਤਕਰਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਵਚਨਤੋ ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਆਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਤਾਵਚਨਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨਤੋ, ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਨਵਚਨਤੋ ਚ. ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋ ਹਿ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਫਲਵਿਸੇਸਮਾਵਹਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵੀਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵੀਰਿਯੇਨ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਵੀਰਿਯਵਾ ਹਿ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਉਪਨੀਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਵਿਹਰਤਿ. ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਲਙ੍ਕਾਰਭਾਵਤੋ. ਵੀਰਿਯਵਤੋ ਹਿ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾ ਸੋਭਤਿ. ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨਤੋ, ਅਚ੍ਚਾਰਮ੍ਭੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨਤੋ. ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਦੋਸੋ ਪਹੀਯਤਿ. ਵੀਰਿਯਵਤੋ ਸਾਤਚ੍ਚਕਰਣਵਚਨਤੋ. ਖਨ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਹਿ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਤੋ ਪਰਹਿਤਕਿਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਤਣ੍ਹਾਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਯਾਥਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨੇ ਹਿ ਸਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਪਰਹਿਤਾਰਮ੍ਭੇ ਪਰਮੇਪਿ ਪਰਕਤਦੁਕ੍ਖਸਹਨਤਾਵਚਨਤੋ ਚ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਚ੍ਚੇਨ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਚਿਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਅਪਕਾਰਿਨੋ ਅਪਕਾਰਖਨ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੁਪਕਾਰਕਰਣੇ ਅਵਿਸਂਵਾਦਵਚਨਤੋ, ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਪਵਾਦਵਾਚਾਵਿਕਮ੍ਪਨੇਨ ਭੂਤਵਾਦਿਤਾਯ ਅਵਿਜਹਨਵਚਨਤੋ, ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮ-ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੁਪਬ੍ਰੂਹਿਤਞਾਣਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਚਨਤੋ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵਿਰਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਅਵਿਸਂਵਾਦਿਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਅਚਲਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਹਿ ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਞਾਣਸਚ੍ਚਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਵਚਨਤੋ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਵਾ ਹਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤੇ ਚ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਹਿ ਅਕਮ੍ਪਿਯਭਾਵਤੋ ਚ ਸਚ੍ਚਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪਰਹਿਤਕਰਣਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਵਚਨਤੋ. ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇ ਹਿ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਦਾਨਾਵਿਕੋਪਨੇਨ ਸਮਾਦਾਨਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮੇਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਸੁਦ੍ਧਿਤੋ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਪਰਾਧੇਸੁ ਉਦਾਸੀਨਤਾਵਚਨਤੋ, ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਭਾਵਨਾਵਚਨਤੋ, ‘‘ਹਿਤਕਾਮਸਤ੍ਤੇਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਗੁਣਤਾਵਚਨਤੋ ਚ ਮੇਤ੍ਤਾਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਵਿਸੇਸੇਨ –

ਪਰੇਸਮਨੁਗ੍ਗਹਣਂ, ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਉਪਕਾਰੋ ਅਕਮ੍ਪੋ ਚ, ਰਸੋ ਹਿਤੇਸਿਤਾਪਿ ਚ.

ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਯਾ ਞਾਣਂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤਾਸਨ੍ਤੁ, ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਤਾਨਿ ਭੇਦਤੋ.

ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਹਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ, ਪਰੇਸਂ ਉਪਕਾਰਕਰਣਰਸਾ, ਅਵਿਕਮ੍ਪਨਰਸਾ ਵਾ, ਹਿਤੇਸਿਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ.

ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਅਤ੍ਤੁਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗਚੇਤਨਾ ਦਾਨਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਾਯਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਰਤਿ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਚੇਤਨਾਦਯੋ ਚ ਸੀਲਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਕਾਮਭਵੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਪਰਹਿਤਾਰਮ੍ਭੋ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਪਰਾਧਸਹਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਦੋਸਪ੍ਪਧਾਨੋ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾਦਿਭੇਦਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਂ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਅਚਲਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮੀ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀ.

ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਲਕ੍ਖਣਂ ਦਾਨਂ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਲੋਭਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਂ, ਅਨਾਸਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਭਵਵਿਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ, ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸੀਲਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸੀਲਂ, ਸਮਾਧਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਂ, ਅਨਵਜ੍ਜਰਸਂ ਵਾ, ਸੋਚੇਯ੍ਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਾਮਤੋ, ਭਵਤੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਤਦਾਦੀਨਵਵਿਭਾਵਨਰਸਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਵਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਕ੍ਖਲਿਤਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ ਕੁਸਲਿਸ੍ਸਾਸਖਿਤ੍ਤਉਸੁਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ, ਵਿਸਯੋਭਾਸਨਰਸਾ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਸੁਦੇਸਕੋ ਵਿਯ, ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ. ਉਸ੍ਸਾਹਲਕ੍ਖਣਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਰਸਂ, ਅਸਂਸੀਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ.

ਖਮਨਲਕ੍ਖਣਾ ਖਨ੍ਤਿ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਸਹਨਰਸਾ, ਅਧਿਵਾਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਵਿਰੋਧਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਯਥਾਭੂਤਦਸ੍ਸਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਾਥਾਵਵਿਭਾਵਨਰਸਂ, ਸਾਧੁਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋਰਚ੍ਚਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵਨਰਸਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਚਲਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਹਿਤਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਰਸਾ, ਆਘਾਤਵਿਨਯਨਰਸਾ ਵਾ, ਸੋਮ੍ਮਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਾਪਭਾਵਦਸ੍ਸਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਮਭਾਵਦਸ੍ਸਨਰਸਾ, ਪਟਿਘਾਨੁਨਯਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤਾ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਯਤੋ ਤਾਨਿ ਪਾਰਮੀਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾਦਿਪਤ੍ਥਨਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਵਟ੍ਟਗਾਮੀਨਿ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪਾਰਮੀਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ –

ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਚ ਤਾਸਂ, ਦਯਾ ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਉਸ੍ਸਾਹੁਮ੍ਮਙ੍ਗਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਹਿਤਾਚਾਰਾਦਯੋ ਤਥਾ.

ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਤਾਵ ਪਾਰਮੀਨਂ ਸਬ੍ਬਾਸਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਯੋ ਹਿ ਅਯਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੫੯) ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨਸਮ੍ਪਾਦਿਤੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਾਰੇਯ੍ਯਂ ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚੇਯ੍ਯਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੋਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਦ੍ਧੋ ਸੋਧੇਯ੍ਯਂ, ਦਨ੍ਤੋ ਦਮੇਯ੍ਯਂ, ਸਨ੍ਤੋ ਸਮੇਯ੍ਯਂ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸਾਸੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ, ਸੋ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਵਿਚਯੁਪਟ੍ਠਾਨਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਚ ਨਾਮੇਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭੇਸਮਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਂ ਸਮੋਧਾਨੇਨ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਂ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਤ੍ਥਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਂ, ਅਪਰਿਮਾਣਂ ਲੋਕਹਿਤਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਧਮ੍ਮਮੂਲਭੂਤੋ ਪਰਮਭਦ੍ਦਕੋ ਪਰਮਕਲ੍ਯਾਣੋ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਤਸ੍ਸ ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹੇਵ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਤਭਾਵਸਮਧਿਗਮਨਤੋ, ਤਤੋ ਚ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨਸਭਾਵਤੋ ‘‘ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਮਞ੍ਞਂ ਲਭਤਿ, ਸਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤ੍ਤਮਾਨਸਤਾ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਤ੍ਥਤਾ ਚਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸਮਿਜ੍ਝਨੇਨ ਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਧਿਗਮਨਪੁਬ੍ਬਲਿਙ੍ਗੇਨ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਯੋ ਵਿਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਾਯ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਕਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸੁਮੇਧਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਹਨ੍ਦ ਬੁਦ੍ਧਕਰੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਵਿਚਿਨਾਮਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ;

ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਦਸ ਦਿਸਾ, ਯਾਵਤਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ;

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿ’’ਨ੍ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧੧੫, ੧੧੬); –

ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਪਨੇਸ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਪਣਿਧਾਨਲਕ੍ਖਣੋ, ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਂ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਤ੍ਥਨਾਰਸੋ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਹੇਤੁਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਪਦਟ੍ਠਾਨੋ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਵਾ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੇਤੂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਬਲਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ? ਇਧ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾਗਤਂ ਮਹਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬੋਧਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ‘‘ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ ਵਤਾਯਂ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਯਸ੍ਸਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮੋ, ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵੋ ਚਾ’’ਤਿ, ਸੋ ਤਮੇਵ ਮਹਾਨੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ.

ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਂ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਸੁਣਾਤਿ ‘‘ਏਦਿਸੋ ਚ ਏਦਿਸੋ ਚ ਭਗਵਾ’’ਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ.

ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਂ, ਨਾਪਿ ਤਂ ਪਰਤੋ ਸੁਣਾਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਦਸਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧) ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ… ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ.

ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਂ, ਨਾਪਿ ਤਂ ਪਰਤੋ ਸੁਣਾਤਿ, ਨਾਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਉਲ਼ਾਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਕਲ੍ਯਾਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ‘‘ਅਹਮੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸਂ ਬੁਦ੍ਧਤਨ੍ਤਿਂ ਬੁਦ੍ਧਪਵੇਣਿਂ ਬੁਦ੍ਦਧਮ੍ਮਤਂ ਪਰਿਪਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯਾਵਦੇਵ ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੇਵ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਪੂਜੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪਚਯਮਾਨੋ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ… ਠਪੇਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯਾਤਿ.

ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੇਤੂ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ? ਇਧ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪਕਤਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਮਕੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਹੇਤੁ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ. ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਕਰੁਣਾਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੋਤਿ ਕਰੁਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਪਨੇਤੁਕਾਮੋ, ਅਪਿਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਞ੍ਚ ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਹੇਤੁ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ. ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਸਕਲਤੋਪਿ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਸਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਰਚਰਿਯਤੋ ਸੁਚਿਰਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਅਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ, ਯਾਵ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਹੇਤੁ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ. ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਅਹਿਤਤੋ ਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਹਿਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹੇਤੁ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਦਾ – ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵਸ੍ਸ ਯਥਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਨਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪੋਣੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਬ੍ਭਾਰੋ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਚਰਿਯਾਯ, ਯਤੋ ਅਨੇਨ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਣਿਧਾਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਮਨਸਾ, ਵਾਚਾਯ ਚ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਏਦਿਸੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਹਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਹਿ ਚ ਮਹਾਵਿਸੇਸੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤੋ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਕੋਸਲ੍ਲਤੋ ਚ. ਇਧ ਹਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਯਥਾ ਵਿਸਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਹੋਤਿ ਵਿਸਦਞਾਣੋ, ਨ ਤਥਾ ਇਤਰੇ. ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਯਥਾ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਤਰੇ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਵਹਤਿ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨੇਨ, ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲਤਾਯ ਚ.

ਤਥਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪਕਤਿਯਾ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੋਤਿ ਦਾਨਾਭਿਰਤੋ, ਸਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਦੇਤਿਯੇਵ, ਨ ਦਾਨਤੋ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਸਂਵਿਭਾਗਸੀਲੋ ਹੋਤਿ, ਪਮੁਦਿਤੋਵ ਦੇਤਿ ਆਦਰਜਾਤੋ, ਨ ਉਦਾਸੀਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਨੇਵ ਦਾਨੇਨ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਪ੍ਪਂ. ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਦਾਨੇ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਦਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਪਰੇਸਂ ਦੇਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਭਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਚ ਪਰੇਸਂ ਅਭਯਂ ਦੇਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ.

ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਹਿਰੀਯਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਿਹੇਠਨਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋਰਤੋ ਸੁਖਸੀਲੋ ਅਸਠੋ ਅਮਾਯਾਵੀ ਉਜੁਜਾਤਿਕੋ ਸੁਬ੍ਬਚੋ ਸੋਵਚਸ੍ਸਕਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਮੁਦੁਜਾਤਿਕੋ ਅਥਦ੍ਧੋ ਅਨਤਿਮਾਨੀ, ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਨਾਦਿਯਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਣਸਲਾਕਮੁਪਾਦਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਇਣਂ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਂ ਨ ਵਿਸਂਵਾਦੇਤਿ, ਪਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇ ਬ੍ਯਾਮੂਲ਼੍ਹੇ, ਵਿਸ੍ਸਰਿਤੇ ਵਾ ਤਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਾਦੇਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਨ ਪਰਹਤ੍ਥਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਲੋਲੁਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਪਾਪਕਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਨਿ ਦੂਰਤੋ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਚ੍ਚਵਾਦੀ ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਤਾ ਸਹਿਤਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ ਪਿਯਵਾਦੀ ਮਿਹਿਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਸੀ ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣੇਨ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਞਾਣੇਨ ਚ, ਕਤਞ੍ਞੂ ਕਤਵੇਦੀ ਵੁਡ੍ਢਾਪਚਾਯੀ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੋ ਧਮ੍ਮਕਾਮੋ, ਪਰੇਸਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਪੇਤਾ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਕਿਚ੍ਚਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਨਿਵਾਰੇਤਾ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚੇ ਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਕਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪਨ ਸਯਂ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸੀਘਞ੍ਞੇਵ ਤਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਸੀਲਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ.

ਤਥਾ ਮਨ੍ਦਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤਿ ਮਨ੍ਦਨੀਵਰਣੋ ਪਵਿਵੇਕਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਬਹੁਲੋ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਚਿਤ੍ਤਮਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਨ੍ਤਿ, ਵਿਵੇਕਗਤਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਅਮਿਤ੍ਤਪਕ੍ਖੇਪਿ ਤੁਵਟਂ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਗੇਵ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ, ਸਤਿਮਾ ਚ ਹੋਤਿ ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸੁਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ, ਮੇਧਾਵੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮੋਜਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਨਿਪਕੋ ਚ ਹੋਤਿ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਸੁ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਕਿਰਿਯਾਸੁ, ਖਨ੍ਤਿਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਹੋ, ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਚ ਹੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹਸਮਾਦਾਨੋ, ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਹੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਠਾਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਜ੍ਝਾਸਯਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਾਦੀਨਂ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਏਵਮੇਤੇਹਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਲਿਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਯ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੇਤੂ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ – ਇਧ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚਾਗਵੀਰਿਯਸਤਿਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਫਲਞ੍ਚ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤੇਸਿਤਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਗਰੁ ਭਾਵਨੀਯੋ ਚੋਦਕੋ ਪਾਪਗਰਹਿਕੋ ਵਤ੍ਤਾ ਵਚਨਕ੍ਖਮੋ. ਸੁਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹਂ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਚਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਸਮਾਹਿਤੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ. ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਸਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤੀ ਹੋਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ. ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਸਤਿਯਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿਯੋ ਸਮਨ੍ਵੇਸਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯੇਨ ਅਹਿਤਾ ਸਤ੍ਤੇ ਨਿਸੇਧੇਤ੍ਵਾ ਹਿਤੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ –

‘‘ਪਿਯੋ ਗਰੁ ਭਾਵਨੀਯੋ, ਵਤ੍ਤਾ ਚ ਵਚਨਕ੍ਖਮੋ;

ਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਚ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਨੋ ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜਕੋ’’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੭.੩੭; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੧੩);

ਏਵਂ ਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂਵ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਰਿਯੋਦਪੇਤਿ. ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾਸਯਪਯੋਗੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਤੂਹਿ ਬਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ.

ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਬਲਾਨਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਲਂ ਯਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਧਮ੍ਮਗਾਰਵੇਨ ਅਭਿਰੁਚਿ ਏਕਨ੍ਤਨਿਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ, ਯਾਯ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਲਜ੍ਜਾਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਬਾਹਿਰਬਲਂ ਯਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਪਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਅਭਿਰੁਚਿ ਏਕਨ੍ਤਨਿਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ, ਯਾਯ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਲੋਕਾਧਿਪਤਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਬਲਂ ਯਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਰੁਚਿ ਏਕਨ੍ਤਨਿਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ, ਯਾਯ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਵਿਸਦਧਾਤੁਕੋ, ਸਤਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਪਯੋਗਬਲਂ ਯਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਤਜ੍ਜਾ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਦਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ, ਯਾਯ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਪਯੋਗੋ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਕਾਰੀ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਏਵਮਯਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ, ਚਤੂਹਿ ਹੇਤੂਹਿ, ਚਤੂਹਿ ਚ ਬਲੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮੁਦਾਗਮੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮੋਧਾਨਸਮ੍ਪਾਦਿਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵਤੋ.

ਯਸ੍ਸ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਿਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਚਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਨ ਸਂਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹੋ ਚਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪਯੋਗੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾ ਉਪਰੂਪਰਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚ, ਯਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਉਲ਼ਾਰਤਰੇਨ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੇਨ ਕੁਸਲਾਭਿਸਨ੍ਦੇਨ ਪਵਡ੍ਢਿਯਾ [ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ)] ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸੁਖਸ੍ਸਾਹਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਸਦਿਸਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਏਵਮਨੇਕਗੁਣੋ ਅਨੇਕਾਨਿਸਂਸੋ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਥਾ ਚ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਾਹਿ ਮਹਾਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਤਾਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਰਸੁਖਕਰਣਪਸੁਤਤਾ, ਸੁਦੁਕ੍ਕਰੇਹਿ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਚਰਿਤੇਹਿ ਵਿਸਾਦਾਭਾਵੋ, ਪਸਾਦਸਂਵੁਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਸਵਨਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਵਤ੍ਥਾਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਭਾਵੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਬੁਦ੍ਧਕਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਯਂ ਤਰਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਪਰੇ ਤਾਰੇਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਪਰਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕਾਰਂ ਆਰਭਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਯ ਸਂਸਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਰ ਨਾਭਿਰਮਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਕਰੁਣਾਨੁਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚ ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮਨੁਗ੍ਗਹਾਯ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਕਰੁਣਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਨੁਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚ ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਾਭਾਵੋ, ਕਰੁਣਾਯ ਆਲਸਿਯਦੀਨਤਾਭਾਵੋ.

ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਕਰੁਣਾਹਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾਥਪਰਨਾਥਤਾ, ਧੀਰਵੀਰਭਾਵੋ, ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਪਰਨ੍ਤਪਤਾ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਭਯਾਭੀਸਨਕਭਾਵੋ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਲੋਕਾਧਿਪਤਿਤਾ, ਕਤਞ੍ਞੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਿਭਾਵੋ, ਮੋਹਤਣ੍ਹਾਵਿਗਮੋ, ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਿਦ੍ਧਿ, ਬਲਵੇਸਾਰਜ੍ਜਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਮਿਤਾਫਲਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਪਞ੍ਞਾ ਕਰੁਣਾ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਦ੍ਵਯਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਵਿਯ ਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ.

ਤਥਾ ਉਸ੍ਸਾਹਉਮ੍ਮਙ੍ਗਅਵਤ੍ਥਾਨਹਿਤਚਰਿਯਾ ਚ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਨਾਮ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਾਹਨਵੀਰਿਯਂ. ਉਮ੍ਮਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਅਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨਾਮ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤਾ. ਹਿਤਚਰਿਯਾ ਨਾਮ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾ, ਕਰੁਣਾਭਾਵਨਾ ਚ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਕਤਿ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋਤਿ? ਚਤਸ੍ਸੋ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ. ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਉਮ੍ਮਙ੍ਗੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾ, ਅਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਹਿਤਚਰਿਯਾ ਚ ਹੋਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾ. ਇਮਾ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪).

ਤਥਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਵਿਵੇਕਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਨਿਸ੍ਸਰਣਪ੍ਪਭੇਦਾ ਚ ਛ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਜ੍ਝਾਸਯਾ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ, ਘਰਾਵਾਸੇ ਚ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ, ਪਵਿਵੇਕਜ੍ਝਾਸਯਾ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ. ਅਲੋਭ…ਪੇ… ਲੋਭੇ…ਪੇ… ਅਦੋਸ…ਪੇ… ਦੋਸੇ…ਪੇ… ਅਮੋਹ…ਪੇ… ਮੋਹੇ…ਪੇ… ਨਿਸ੍ਸਰਣ…ਪੇ… ਸਬ੍ਬਭਵੇਸੁ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੪੯).

ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਚ ਛ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਪਿ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਭਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਅਲੋਭਾਦੀਨਂ ਅਧਿਕਭਾਵੇਨ ਚ ਵਿਨਾ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਲੋਭਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਅਧਿਕਭਾਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਅਲੋਭਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਤਾ ਚਾਤਿ, ਯਥਾ ਚੇਤੇ, ਏਵਂ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਦਯੋਪਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਕਤਿ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ ਬੋਧਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਤਿ? ਦਸ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬੋਧਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾ. ਕਤਮੇ ਦਸ? ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛੇਰੇ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ. ਸੀਲ…ਪੇ… ਅਸਂਵਰੇ…ਪੇ… ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮ…ਪੇ… ਕਾਮੇਸੁ…ਪੇ… ਯਥਾਭੂਤਞਾਣ…ਪੇ… ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ.…ਪੇ… ਵੀਰਿਯ …ਪੇ… ਕੋਸਜ੍ਜੇ…ਪੇ… ਖਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਂ…ਪੇ… ਸਚ੍ਚ…ਪੇ… ਵਿਸਂਵਾਦਨੇ…ਪੇ… ਅਧਿਟ੍ਠਾਨ…ਪੇ… ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨੇ…ਪੇ… ਮੇਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਬ੍ਯਾਪਾਦੇ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ’’ਤਿ.

ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਮਚ੍ਛੇਰਅਸਂਵਰਕਾਮਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕੋਸਜ੍ਜਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਵਿਸਂਵਾਦਨਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨ- ਬ੍ਯਾਪਾਦਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਦਾਨਾਦਿਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਦਯੋ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਥਾ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਵਿਧਿ – ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣਗੋਮਹਿਂ ਸਦਾਸੀਦਾਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਬ੍ਯਾਸਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਭਾਵੇਨ ਬਹੁਪਤ੍ਥਨੀਯਭਾਵਤੋ, ਰਾਜਚੋਰਾਦਿਸਾਧਾਰਣਭਾਵਤੋ, ਵਿਵਾਦਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਸਪਤ੍ਤਕਰਣਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਾਰਤੋ, ਪਟਿਲਾਭਪਰਿਪਾਲਨੇਸੁ ਪਰਵਿਹੇਠਨਹੇਤੁਭਾਵਤੋ, ਵਿਨਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚਸੋਕਾਦਿਅਨੇਕਵਿਹਿਤਬ੍ਯਸਨਾਵਹਤੋ ਤਦਾਸਤ੍ਤਿਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛੇਰਮਲਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋਤਿ ਏਵਂ ਵਿਵਿਧਵਿਪੁਲਾਨਤ੍ਥਾਵਹਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਵਤ੍ਥੂਨਿ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋਯੇਵੇਕੋ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾਵੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕਰਣੀਯੋ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਯਾਚਕੋ ਯਾਚਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਯ੍ਹਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਹਾਯ ਗਮਨੀਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਲੋਕਂ ਯਾਹੀਤਿਉਪਦਿਸਨਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਦੇਸਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਅਗਾਰੇ ਮਰਣਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਲੋਕੇ ਤਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਪਹਰਣਤੋ ਅਪਵਾਹਕਸਹਾਯੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਵਾਹਿਤਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਪਨਨਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠਾਨਭੂਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ ਸਹਾਯਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਭੂਤਾਯ ਪਰਮਦੁਲ੍ਲਭਾਯ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚ ਪਰਮੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ‘‘ਉਲ਼ਾਰੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਅਨੇਨਾਹਂ ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾ ਅਵਿਤਥਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਭੇਦਿਤਾਯ ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਆਯਾਚਿਤੇਨਾਪਿ ਮਯਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਪਗੇਵ ਯਾਚਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਲ਼ਾਰਜ੍ਝਾਸਯੇਹਿ ਗਵੇਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, [ਦਾਤਬ੍ਬਤੋ (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ)] ਸਯਮੇਵਾਗਤੋ ਮਮ ਪੁਞ੍ਞੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਾਚਕਸ੍ਸ ਦਾਨਾਪਦੇਸੇਨ ਮਯ੍ਹਮੇਵਾਯਮਨੁਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਹਂ ਵਿਯ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਲੋਕੋ ਮਯਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਤਿ ਯਾਚਕੇ ਕਥਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਪਾਰਮੀ ਪੂਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਾਚਕਾਨਮੇਵਤ੍ਥਾਯ ਮਯਾ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਯਾਚਿਤ੍ਵਾਪਿ ਮਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਯਾਚਕਾ ਕਦਾ ਸਯਮੇਵ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਮਹਂ ਯਾਚਕਾਨਂ ਪਿਯੋ ਚਸ੍ਸਂ ਮਨਾਪੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾ ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਯਾ ਚਸ੍ਸੁ ਮਨਾਪਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾਹਂ ਦਦਮਾਨੋ ਦਤ੍ਵਾਪਿ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਸ੍ਸਂ ਪਮੁਦਿਤੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾ ਮੇ ਯਾਚਕਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਉਲ਼ਾਰੋ ਚ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾਹਮਯਾਚਿਤੋ ਏਵ ਯਾਚਕਾਨਂ ਹਦਯਮਞ੍ਞਾਯ ਦਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਤਿ ਧਨੇ, ਯਾਚਕੇ ਚ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਮਹਤੀ ਮਯ੍ਹਂ ਵਞ੍ਚਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਮਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਾਨਿ, ਜੀਵਿਤਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਚਾਗਨਿਨ੍ਨਤਾ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮਾਯਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਦਾਯਕਮਨੁਗਚ੍ਛਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਖੇਪਕਂ ਕਿਟਕੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਾਚਮਾਨੋ ਪਨ ਯਦਿ ਪਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਪਿਯੋ ਮਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਉਦਾਸੀਨਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਮਂ ਯਾਚਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਦਦਨ੍ਤੋ ਹਿ ਯਾਚਕਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਥ ਪਨ ਵੇਰੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਾਚਤਿ, ‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ ਮਂ ਯਾਚਤਿ, ਅਯਂ ਮਂ ਯਾਚਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਵੇਰੀਪਿ ਪਿਯੋ ਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਰੀਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਰੁਣਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾਵ ਦਾਤਬ੍ਬਂ.

ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਚਿਰਕਾਲਂ ਪਰਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਲੋਭਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਵਿਸਯਾ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਪਟਿਞ੍ਞੇਨ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਅਭਿਨੀਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਮੁਪਕਾਰਾਯ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਤਪ੍ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਮਯਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਾਮ ਤੇ ਬਾਹਿਰੇਪਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਸਙ੍ਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਿਨਾਨਸਦਿਸੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਯਾ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਗੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਮਹਤੋ ਭੇਸਜ੍ਜਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਮੂਲਂ ਮੂਲਤ੍ਥਿਕਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਪਪਟਿਕਂ, ਤਚਂ, ਖਨ੍ਧਂ, ਵਿਟਪਂ, ਸਾਖਂ, ਪਲਾਸਂ, ਪੁਪ੍ਫਂ, ਫਲਂ ਫਲਤ੍ਥਿਕਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਏਤੇ ਹਰਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਬ੍ਬਲੋਕਹਿਤਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖੇ ਅਕਤਞ੍ਞੁਕੇ ਨਿਚ੍ਚਾਸੁਚਿਮ੍ਹਿ ਕਾਯੇ ਪਰੇਸਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਵਿਨਿਯੁਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਣੁਮਤ੍ਤੋਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤਭੇਦਨਵਿਕਿਰਣਵਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਜਮ੍ਭਿਤਮੇਤਂ, ਯਦਿਦਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁਪਿ ਕਰਚਰਣਨਯਨਾਦੀਸੁ, ਮਂਸਾਦੀਸੁ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖੇਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘ਤਂ ਤਦਤ੍ਥਿਕਾ ਹਰਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤੋ ਚਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਜੀਵਿਤੇਸੁ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੋ ਞਾਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ਆਯਾਪਾਯੁਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ, ਅਭਯਦਾਨਸਦ੍ਧਮ੍ਮਦਾਨੇਹਿ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਤਾਵ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਯੋ.

ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਂ ਪਨ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਗਙ੍ਗੋਦਕਾਦੀਹਿ ਵਿਸੋਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਦੋਸਮਲਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਾਲਨਜਲਂ, ਹਰਿਚਨ੍ਦਨਾਦੀਹਿ ਵਿਨੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਲ਼ਾਹਸ੍ਸ ਵਿਨਯਨਂ, ਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਮਕੁਟਕੁਣ੍ਡਲਾਦੀਹਿ ਪਚੁਰਜਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਸਾਧੂਨਮਲਙ੍ਕਾਰਵਿਸੇਸੋ, ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਵਾਯਨਕੋ ਅਤਿਕਿਤ੍ਤਿਮੋ [ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਵਾਯਨਤੋ ਅਕਿਤ੍ਤਿਮੋ (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭)] ਸਬ੍ਬਕਾਲਾਨੁਰੂਪੋ ਚ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧੋ, ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਹਿ, ਦੇਵਤਾਹਿ ਚ ਵਨ੍ਦਨੀਯਾਦਿਭਾਵਾਵਹਨਤੋ ਪਰਮੋ ਵਸੀਕਰਣਮਨ੍ਤੋ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਿਦੇਵਲੋਕਾਰੋਹਣਸੋਪਾਨਪਨ੍ਤਿ, ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਹਾਨਗਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਮਗ੍ਗੋ, ਸਾਵਕਬੋਧਿਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਮਿ, ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਮਿਜ੍ਝਨੂਪਾਯਭਾਵਤੋ ਚਿਨ੍ਤਾਮਣਿਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕੇ ਚ ਅਤਿਸੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਇਜ੍ਝਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੀਲਵਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੫੨; ਅ. ਨਿ. ੮.੩੫). ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਪਿਯੋ ਚ ਅਸ੍ਸਂ ਮਨਾਪੋ ਚ ਗਰੁ ਚ ਭਾਵਨੀਯੋ ਚਾਤਿ, ਸੀਲੇਸ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੫). ਤਥਾ ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਨਿ ਖੋ ਆਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾਨਿ ਸੀਲਾਨੀ’’ਤਿ, (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧; ੧੧.੧) ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ ਗਹਪਤਯੋ, ਆਨਿਸਂਸਾ ਸੀਲਵਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੦; ਅ. ਨਿ. ੫.੨੧੩; ਉਦਾ. ੭੬; ਮਹਾਵ. ੩੮੫) ਵਸੇਨ ਸੀਲਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਮਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਅ. ਨਿ. ੭.੭੨) ਵਸੇਨ ਸੀਲਵਿਰਹੇ ਆਦੀਨਵਾ.

ਅਪਿਚ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ, ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਪਰਾਨੁਵਾਦਦਣ੍ਡਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਾਭਾਵਤੋ, ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਾਸਂਸਭਾਵਤੋ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਹੇਤੁਤੋ, ਪਰਮਸੋਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਕੁਲਸਾਪਤੇਯ੍ਯਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਜੀਵਿਤਰੂਪਟ੍ਠਾਨਬਨ੍ਧੁਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਤਿਸਯਨਤੋ ਚ ਸੀਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੀਲਵਤੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਕਤਂ ਵਤ ਮਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਕਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਕਤਂ ਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾ ਸੀਲਵਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਨ ਉਪਵਦਤਿ, ਨ ਚ ਪਰੇ ਵਿਞ੍ਞੂ, ਦਣ੍ਡਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਸੀਲਵਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸੀਲਵਤੋ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕਤਂ ਵਤ ਮਯਾ ਪਾਪਂ, ਕਤਂ ਲੁਦ੍ਦਂ, ਕਤਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਸੀਲਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਾਦਿਪਰਿਹਾਰਮੁਖੇਨ ਮਹਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ, ਮਙ੍ਗਲਭਾਵਤੋ, ਪਰਮਂ ਸੋਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਨਿਹੀਨਜਚ੍ਚੋਪਿ ਸੀਲਵਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਨਂ ਪੂਜਨੀਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕੁਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ, ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧ ਤੇ ਅਸ੍ਸ ਦਾਸੋ ਕਮ੍ਮਕਰੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੩) ਵਕ੍ਖਮਾਨਸਾਮਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ, ਚੋਰਾਦੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਪਰਲੋਕਾਨੁਗਮਨਤੋ, ਮਹਪ੍ਫਲਭਾਵਤੋ, ਸਮਥਾਦਿਗੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ ਬਾਹਿਰਧਨਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ਪਰਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦੀਨਮਿਸ੍ਸਰਿਯਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ਸੀਲਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾਨਮਿਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਵਸ੍ਸਸਤਾਦਿਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਚ ਜੀਵਿਤਤੋ ਏਕਾਹਮ੍ਪਿ ਸੀਲਵਤੋ ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਾਵਚਨਤੋ, ਸਤਿਪਿ ਜੀਵਿਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਨਿਕ੍ਖਿਪਨਸ੍ਸ ਮਰਣਤਾਵਚਨਤੋ ਚ ਸੀਲਂ ਜੀਵਿਤਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰਂ. ਵੇਰੀਨਮ੍ਪਿ ਮਨੁਞ੍ਞਭਾਵਾਵਹਨਤੋ, ਜਰਾਰੋਗਵਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯਤੋ ਚ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ਪਾਸਾਦਹਮ੍ਮਿਯਾਦਿਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਭੇਦੇ ਰਾਜਯੁਵਰਾਜਸੇਨਾਪਤਿਆਦਿਠਾਨਵਿਸੇਸੇ ਚ ਸੁਖਵਿਸੇਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ਸਭਾਵਸਿਨਿਦ੍ਧੇ ਸਨ੍ਤਿਕਾਵਚਰੇਪਿ ਬਨ੍ਧੁਜਨੇ, ਮਿਤ੍ਤਜਨੇ ਚ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ, ਪਰਲੋਕਾਨੁਗਮਨਤੋ ਚ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ‘‘ਨ ਤਂ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਕਯਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਪ. ੪੩) ਵਚਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ. ਤਥਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥਪਤ੍ਤਿਬਲਕਾਯੇਹਿ, ਮਨ੍ਤਾਗਦਸੋਤ੍ਥਾਨਪਯੋਗੇਹਿ ਚ ਦੁਰਾਰਕ੍ਖਾਨਮਨਾਥਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਤੋ, ਅਨਪਰਾਧੀਨਤੋ, ਮਹਾਵਿਸਯਤੋ ਚ ਆਰਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਸੀਲਮੇਵ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹਵੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਥੇਰਗਾ. ੩੦੩; ਜਾ. ੧.੧੦.੧੦੨). ਏਵਮਨੇਕਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਚੇਵ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ.

ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਯੇਨ ਸੀਲਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾ ਦੋਸਾਦਯੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਪਟਿਞ੍ਞੇਨ ਏਵਂ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਬੋਧਾਯ ਪਣਿਧਾਨਂ ਕਤਂ, ਸੀਲਵੇਕਲ੍ਲੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨ ਚ ਸੁਕਰਾ ਲੋਕਿਯਾਪਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਮਗ੍ਗਭੂਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਨ ਸੀਲੇਨ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਿਕੀਵ ਅਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੯) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਤਯਾ ਪੇਸਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿਚ ਤਯਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਸਤ੍ਤਾਨਮਵਤਾਰਣਪਰਿਪਾਚਨਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੀਲਵੇਕਲ੍ਲਸ੍ਸ ਚ ਵਚਨਂ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਹਾਰਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵੇਜ੍ਜਸ੍ਸ ਤਿਕਿਚ੍ਛਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਥਾਹਂ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਮਵਤਾਰਣਪਰਿਪਾਚਨਾਨਿ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਝਾਨਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਮੇ ਸਤ੍ਤਾਨਮੁਪਕਾਰਕਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਆਦਿਪਰਿਪੂਰਣਞ੍ਚ ਝਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਾ ਚ ਸੀਲਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸੀਲਂ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ‘‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾਵਾਸੋ ਰਜੋਪਥੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੧੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੧, ੩੭੧; ੨.੧੦; ੩.੧੩, ੨੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪; ੫.੧੦੦੨; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੯੯; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੪) ਘਰਾਵਾਸੇ, ‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੪; ੨.੪੨; ਪਾਚਿ. ੪੧੭; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੧੪੭) ‘‘ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਵਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਚ ਕਾਮੇਸੁ, ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਰਿਸੋ ਇਣਂ ਆਦਾਯ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੨੬) ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ, ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੧, ੩੯੮; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੧, ੩੭੧; ੨.੧੦; ੩.੧੩, ੨੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੯੧; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੦੨; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੯੯; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੮) ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਆਨਿਸਂਸਾਪਟਿਸਙ੍ਖਾਵਸੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਆਸਿਵਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤਾਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੩, ੧੭੫; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮) ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਥਾ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਦਾਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸਕਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰਸਮਤ੍ਥਾ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗੁਣਾ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਜੀਵਿਤੇਨ ਵਿਨਾ ਸਰੀਰਯਨ੍ਤਂ ਨ ਸੋਭਤਿ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਨਾ ਯਥਾਸਕਂ ਵਿਸਯੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਸਕਕਿਚ੍ਚਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਮਸਮਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾ ਪਧਾਨਕਾਰਣਂ. ਉਮ੍ਮੀਲਿਤਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਕਾ ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿਪਿ ਦਤ੍ਵਾ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਕਾ, ਅਪਰਵਮ੍ਭਕਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭੇਸਜ੍ਜਰੁਕ੍ਖਾ ਵਿਯ ਵਿਕਪ੍ਪਰਹਿਤਾ ਕਾਲਤ੍ਤਯੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ. ਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਹਿ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਪਰਹਿਤਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਭਾਵਂ ਉਪੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਦਾਨਂ ਮੁਦ੍ਧਸਦਿਸਂ [ਵੁਦ੍ਧਿਸਦਿਸਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭)] ਹੋਤਿ.

ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਤਣ੍ਹਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਾਵਿਯੋਗਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੇਵ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਕੁਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਚ ਘਰਾਵਾਸੇ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਸਂਸਾਰੇ ਚ ਆਦੀਨਵਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨੋ, ਪਰੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤਿ.

ਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਰਹਿਤਂ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ ਦੁਰਾਰਮ੍ਭਭਾਵਤੋ. ਅਨਾਰਮ੍ਭੋਯੇਵ ਹਿ ਦੁਰਾਰਮ੍ਭਤੋ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤੇਨ ਪਨ ਵੀਰਿਯੇਨ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਰਧਿਗਮਂ ਉਪਾਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਪਰਾਪਕਾਰਾਦੀਨਮਧਿਵਾਸਕਜਾਤਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ. ਪਞ੍ਞਾਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰੇਹਿ ਉਪਨੀਤਾ ਅਪਕਾਰਾ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਮੇਵ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਪਨ ਤੇ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹਨਵਸੇਨ ਅਸ੍ਸਾ ਥਿਰਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਤੀਣਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਰੇਸਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਬਲੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਮੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਸੁ ਅਚਲਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਚ ਪਿਯਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਰਿਵਿਭਾਗਮਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਲਾਭਾਲਾਭਾਦਿਲੋਕਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਞ੍ਞਾਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੂਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਨ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਂ ਨ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ, ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਨ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ, ਅਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਾਧੇਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਂ ਪਰਹਿਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਆਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾ ਓਵਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਿਤੋ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ ਲੋਕਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਨਿਯ੍ਯਾਨਮਗ੍ਗੇ ਅਵਤਾਰੇਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ ਨੇਸਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਬਲੇਨ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਪਵਿਚਯਬਹੁਲੋ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਯੋ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਦਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਵਿਸੇਸੇ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਭਾਵਂ ਨਯਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਕਾਰੇ ਪਞ੍ਞਾਗੁਣੇ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਪਾਰਾਨਿਪਿ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਿਹੀਨਵੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਅਗਣਿਤਖੇਦੇਨ ਪਨ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨ ਦੁਰਧਿਗਮਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਿਹੀਨਵੀਰਿਯੋ ਹਿ ‘‘ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤੁਮੇਵ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੋਤਿ. ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਪਨ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾਨ ਅਨ੍ਤਰਾਵੋਸਾਨਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਵੀਰਿਯੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਪਾਰਮਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਤੋ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਮਾਰਮ੍ਭੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਿਥਿਲਭਾਵੇਨ ਮਨੋਰਥਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਦੋਸਗਣਾਨਂ ਮਤ੍ਤਮਹਾਨਾਗਾਨਮਿਵ ਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰਣਭਾਵਤੋ, ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਾਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਵਧਕਸਦਿਸਭਾਵਤੋ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਦੁਗ੍ਗਤੀਨਂ ਸਬ੍ਬਦਾ ਵਿਵਟਮੁਖਭਾਵਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੋਜਕਾਨਞ੍ਚ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦਾ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਤੋ, ਤਦੋਵਾਦਕਾਰਿਤਾਯ ਚ ਵਸਲਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵਸ੍ਸ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵੇ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਯਮੇਵ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕਾ ਵੀਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇਨ ਦੂਰੀ ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਦਿ ਪਨ ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨੇਨ ਵੀਰਿਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮਧਿਗਨ੍ਤੁਂ, ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਰ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੀਰਿਯਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਗੁਣਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕੋਧਸ੍ਸ ਵਿਧਮਨਤੋ ਗੁਣਸਮ੍ਪਾਦਨੇ ਸਾਧੂਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਮਾਯੁਧਂ, ਪਰਾਭਿਭਵਨੇ ਸਮਤ੍ਥਾਨਮਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਬਲਸਮ੍ਪਦਾ, ਕੋਧਗ੍ਗਿਵਿਨਯਨਾ ਉਦਕਧਾਰਾ, ਕਲ੍ਯਾਣਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ, ਪਾਪਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਵਚੀਵਿਸਵੂਪਸਮਕਰੋ ਮਨ੍ਤਾਗਦੋ, ਸਂਵਰੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਰਮਾ ਧੀਰਪਕਤਿ, ਗਮ੍ਭੀਰਾਸਯਤਾਯ ਸਾਗਰੋ, ਦੋਸਮਹਾਸਾਗਰਸ੍ਸ ਵੇਲਾ, ਅਪਾਯਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਪਿਧਾਨਕਵਾਟਂ ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਨਂ ਆਰੋਹਣਸੋਪਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਮਧਿਵਾਸਭੂਮਿ, ਉਤ੍ਤਮਾ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਏਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਇਧਲੋਕੇ ਤਪਨ੍ਤਿ, ਪਰਲੋਕੇ ਚ ਤਪਨੀਯਧਮ੍ਮਾਨੁਯੋਗਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਦਿਪਿ ਪਰਾਪਕਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਭੂਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਬੀਜਭੂਤਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਮਯਾਵ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਣਣ੍ਯਕਰਣਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਕਾਰਕੇ ਅਸਤਿ ਕਥਂ ਮਯ੍ਹਂ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਦਿਪਾਯਂ ਏਤਰਹਿ ਅਪਕਾਰਕੋ, ਅਯਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਕਾਰੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਕਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਖਨ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਉਪਕਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ, ਪੁਤ੍ਤਕਤਾਪਰਾਧੇਸੁ ਚ ਕੋ ਕੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਕੋਧਭੂਤਾਵੇਸੇਨ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ, ਸ੍ਵਾਯਂ ਕੋਧਭੂਤਾਵੇਸੋ ਮਯਾ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਅਪਕਾਰੇਨ ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਹਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਪਕਾਰੋ ਕਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਕਤੋ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਸ੍ਸਿਦਾਨਿ ਕੇਨ ਕੋਪੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੋ ਕਸ੍ਸ ਅਪਰਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਯਦਿ ਪਨਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਯੇਨ ਪਰਾਪਕਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਕੋ ਕੋਧੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ਪਰਾਪਕਾਰਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਟਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਕਾਰੋ ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖੁਪਨਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਅਨਭਿਰਤਿਸਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਕਤਿਰੇਸਾ, ਯਦਿਦਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਟ੍ਠਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧਵਸਿਕੋ ਸਤ੍ਤੋ ਕੋਧੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਪਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਰਿਪਾਲਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਤ੍ਥ ਮਯਾ ਚਿਤ੍ਤਕੋਪੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਰਾਧਕੇ ਚ ਸਤਿ ਗੁਣੇ ਗੁਣਵਤਿ ਮਯਾ ਕੋਪੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਤਿ ਗੁਣੇ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਗੁਣਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਰੁਣਾਯਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਪੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਗੁਣਯਸਾ ਨਿਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੁਜ੍ਝਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਸਪਤ੍ਤਕਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧੋ ਚ ਨਾਮਾਯਂ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾਹਿਤਕਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬਸੁਖਹਿਤਵਿਨਾਸਕੋ ਬਲਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਤਿ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਨ ਕੋਚਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਰਾਧਕੇਨ ਅਪਰਾਧਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਯਤਿਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ, ਸਤਿ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਤਦਭਾਵੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ, ਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇਨ ਚ ਮਯਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋਯੇਵ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧੇ ਚ ਮਯਾ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਭੂਤੇ ਤਸ੍ਸ ਦਾਸਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਭਿਭੂਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਖਨ੍ਤਿਗੁਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਤਿ ਚ ਕੋਧੇ ਗੁਣਵਿਰੋਧਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਕਥਂ ਮੇ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸਤਿ ਚ ਤੇਸੁ ਕਥਾਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਬਹੁਲੋ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖਤਾਮਤਸਨ੍ਤਪਣੀਤਤਾਦਿਭਾਵਤੋ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ‘ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਚ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭਵਾ’ਤਿ’’, ਤਤੋ ਚ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਿਕਖਨ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ‘ਕੇਵਲਾ ਇਮੇ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਭਾਵਰਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਤੋਚਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ’ਤਿ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਾਨਧਿਟ੍ਠਾਨਤਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਤਿ, ਯੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤੋ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਯਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚੇਨ ਵਿਨਾ ਸੀਲਾਦੀਨਮਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ, ਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਚ ਸਬ੍ਬਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੋਸਰਣਭਾਵਤੋ, ਅਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਿਕਭਾਵਤੋ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਅਨਾਦੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾਵਹਨਤੋ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ, ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਾਰਿਪੂਰਿਸਮਨ੍ਵਾਯਤੋ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਵਿਸਂਵਾਦਨੇਨ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤੋ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਦਲ਼੍ਹਸਮਾਦਾਨਂ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਚ ਨੇਸਂ ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਧੀਰਵੀਰਭਾਵਂ ਵਿਨਾ ਨ ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਕਾਮੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਕਙ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਇਦਾਨਿ ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਕਙ੍ਖਾ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਆਸਯਮਤ੍ਤੇਨ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰਂ ਕਾਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਕਦਾ ਪਯੋਗੇਨ ਤਂ ਸਾਧਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰੇਨ ਸਂਵਦ੍ਧਿਤਾ ਪਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਸਂਵਿਭਾਗਸਹਾਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭੂਤਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇ ਪਰਮਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਕੁਸਲਾਯਤਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸਵਿਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਿਞ੍ਚ ਕਰੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋਪਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਹਿ ਚੇਤਸਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰਨਿਰਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾ ਬਲਵਤੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮੂਲਾ, ਕਰੁਣਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਮੂਲਂ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਮੇਤ੍ਤਾਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਕਤਾ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਤਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤਵਿਕਾਰੇ ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਨੇਹੇਨ ਸਿਨੇਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਿਨਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ, ਤਬ੍ਬਿਪਾਕਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਵਿਭਾਗਮਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਰਹਿਤੇਨ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਸੀਲਵਿਸੋਧਨਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਚ ਤਥਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਅਰਤਿਰਤਿਸਹਸ੍ਸੇਵ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਬਲਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਨਵਸੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨੇ ਪਧਾਨਕਿਚ੍ਚਾਕਰਣਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਤੋ ਏਵ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਨਿਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ, ਲੋਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਪਰਾਪਕਾਰਾਦੀਸੁ ਅਨਾਭੋਗਵਸੇਨੇਵ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਪਞ੍ਚਦਸ ਚਰਣਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਚਰਣਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਸੀਲਸਂਵਰੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਤਾ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋ, ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਚ. ਤੇਸੁ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤੇਰਸਪਿ ਧੁਤਙ੍ਗਧਮ੍ਮਾ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਸੀਲਚਾਗਦੇਵਤੁਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਲੂਖਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ, ਸਿਨਿਦ੍ਧਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਸਮ੍ਪਸਾਦਨੀਯਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ. ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਅਪਾਯਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਭਾਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਰਹਿਤਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚ. ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਭਾਵੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਭਿਯੋਗੋ, ਅਨਵਜ੍ਜਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਦਿਪਰਿਚਯੋ, ਪਰਿਪਕ੍ਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ, ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵੋ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚ. ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਪਾਯਭਯਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਗਮਨਵੀਥਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਧਮ੍ਮਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਵਿਨੋਦਨਾ, ਕੁਸੀਤਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚ. ਸਤਿਯਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਭਾਵੋ, ਵਤ੍ਥੁਵਿਸਦਕਿਰਿਯਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਤ੍ਤਪਟਿਪਾਦਨਾ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ, ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣਚਰਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਧਮ੍ਮਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾ, ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੀਭਾਵਕਰਣਞ੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ.

ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨੇ, ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਆਮਿਸਦਾਨੇ, ਉਭਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਧਮ੍ਮਦਾਨੇ ਸਮਤ੍ਥੋਹੋਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਚਰਣਾਦੀਨਂ ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਪਚ੍ਚਯਤਾ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਪਨ ਮਯਂ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ. ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਾਦਯੋਪਿ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ –

ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਪਰਾਮਟ੍ਠ-ਭਾਵੋ ਤਾਸਂ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨਂ;

ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ, ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਕਪ੍ਪਤਾ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਪਰਾਮਟ੍ਠਭਾਵੋ ਪਾਰਮੀਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਵਿਕਪ੍ਪਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਸਂਕਿਲੇਸੋ. ਸਤ੍ਤਕਾਲਵਿਕਪ੍ਪਾ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ. ਕਾਮਭਵਤਦੁਪਸਮੇਸੁ ਅਭਿਰਤਿਅਨਭਿਰਤਿਵਿਕਪ੍ਪਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਾ. ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯਾ. ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਕਪ੍ਪਾ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਯਾ. ਅਤ੍ਤਪਰਵਿਕਪ੍ਪਾ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਯਾ. ਅਦਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਿਕਪ੍ਪਾ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਯਾ. ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖੇਸੁ ਦੋਸਗੁਣਵਿਕਪ੍ਪਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਯਾ. ਹਿਤਾਹਿਤਵਿਕਪ੍ਪਾ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਯਾ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਕਪ੍ਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਯਾ ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਿਂ ਵੋਦਾਨਨ੍ਤਿ –

ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਅਘਾਤਤਾ, ਰਹਿਤਤਾ ਵਿਕਪ੍ਪਾਨਂ;

ਵੋਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵਿਜਾਨਿਯਾ, ਸਬ੍ਬਾਸਮੇਵ ਤਾਸਮ੍ਪਿ.

ਅਨੁਪਘਾਤਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾ ਮਾਨ ਦਿਟ੍ਠਿ ਕੋਧੁ ਪਨਾਹ ਮਕ੍ਖ ਪਲਾਸ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯ ਮਾਯਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯ ਥਮ੍ਭ ਸਾਰਮ੍ਭ ਮਦ ਪਮਾਦਾਦੀਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਵਿਕਪ੍ਪਾਦਿਰਹਿਤਾ ਚ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਭਸ੍ਸਰਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ –

ਅਕੁਸਲਾ ਕਿਲੇਸਾ ਚ, ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਭੇਦਤੋ;

ਭੇਦਤੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ, ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਯੋ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਚ ਏਤਾਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਦਾਨਫਲੇਸੁ ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਗੁਣਯੋਗਤੋ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਦਾਨਂ, ਕਾਯਾਦਿਦੋਸਤ੍ਤਯਵਙ੍ਕਾਪਗਮਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਸੀਲਂ, ਕਾਮਸੁਖਪਰੂਪਘਾਤਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਪਰਿਵਜ੍ਜਨਤੋ ਦੋਸਤ੍ਤਯਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਧੀਕਰਣਤੋ, ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਨਨ੍ਧੀਕਰਣਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਲੀਨਾਨੁਦ੍ਧਤਞਾਯਾਰਮ੍ਭਵਸੇਨ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਸੁਞ੍ਞਤਾਨਂ ਖਮਨਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਖਨ੍ਤਿ, ਸਤਿਪਿ ਪਰੇਸਂ ਉਪਕਾਰੇ, ਅਪਕਾਰੇ ਚ ਯਥਾਭੂਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਚਲਨਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੀਵਰਣਵਿਵੇਕਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਵਿਦ੍ਧਂਸਨਤੋ, ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ –

ਦਾਨਾਕਾਰਾਦਯੋ ਏਵ, ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਅਨੇਕਧਾ;

ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਕ੍ਕਮੇ.

ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਹਿ ਤਾਵ ਸੁਖੂਪਕਰਣਸਰੀਰਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ, ਭਯਾਪਨਯਨੇਨ, ਧਮ੍ਮੋਪਦੇਸੇਨ ਚ ਬਹੁਧਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਮਿਸਦਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦਾਨਨ੍ਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਂ ਦਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ, ਬਾਹਿਰਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਬਾਹਿਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ ਵਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾ ਗਨ੍ਧਂ ਵਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾ ਆਵਸਥਂ ਪਦੀਪੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਸਵਿਧਂ. ਅਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਛਬ੍ਬਿਧਂ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਞ੍ਚ ਨੀਲਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਂ. ਤਥਾ ਮਣਿਕਨਕਰਜਤਮੁਤ੍ਤਾਪਵਾਲ਼ਾਦਿਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਆਰਾਮਾਦਿ ਦਾਸੀਦਾਸਗੋਮਹਿਂਸਾਦਿਨਾਨਾਵਿਧਵਤ੍ਥੂਪਕਰਣਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਂ.

ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਬਾਹਿਰਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਤਂ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦੇਤਿ. ਦੇਨ੍ਤੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਯਾਚਿਤੋਪਿ ਦੇਤਿ, ਪਗੇਵ ਯਾਚਿਤੋ. ਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ ਦੇਤਿ, ਨੋ ਅਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ, ਨੋ ਅਪਰਿਯਤ੍ਤਂ. ਸਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਨ ਦੇਤਿ, ਅਸਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ, ਪਰਿਯਤ੍ਤੇ ਚ ਸਂਵਿਭਾਗਾਰਹਂ ਵਿਭਜਤਿ. ਨ ਚ ਦੇਤਿ ਪਰੂਪਘਾਤਾਵਹਂ ਸਤ੍ਥਵਿਸਮਜ੍ਜਾਦਿਕਂ, ਨਾਪਿ ਕੀਲ਼ਨਕਂ, ਯਂ ਅਨਤ੍ਥੁਪਸਂਹਿਤਂ, ਪਮਾਦਾਵਹਞ੍ਚ, ਨ ਚ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਯਾਚਕਸ੍ਸ ਪਾਨਭੋਜਨਾਦਿਅਸਪ੍ਪਾਯਂ, ਪਮਾਣਰਹਿਤਂ ਵਾ ਦੇਤਿ, ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਪ੍ਪਾਯਮੇਵ ਦੇਤਿ.

ਤਥਾ ਯਾਚਿਤੋ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹਟ੍ਠਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਦੇਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਦੇਤਿ. ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪੀਲ਼ਂ ਅਜਨੇਨ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਉਲ਼ਾਰਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਲੂਖਂ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਫਲਪਾਟਿਕਙ੍ਖੀ ਦੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ, ਨ ਚ ਯਾਚਿਤੋ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਅਸਞ੍ਞਤਾਨਂ ਯਾਚਕਾਨਂ ਅਕ੍ਕੋਸਕਪਰਿਭਾਸਕਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪਵਿਦ੍ਧਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਮੇਵ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ, ਕਮ੍ਮਫਲਮੇਵ ਪਨ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਾਚਕੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਦੀਹਿ ਸਂਕਿਲਮੇਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ, ਅਪਰਿਕਿਲਮੇਨ੍ਤੋ ਏਵ ਪਨ ਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਪਰੇਸਂ ਵਞ੍ਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋਵ ਦੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚੋ ਭਾਕੁਟਿਕਮੁਖੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਪਿਯਵਾਦੀ ਚ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਸੀ ਮਿਹਿਤਸਿਤਵਚਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਚੇ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਉਲ਼ਾਰਮਨੁਞ੍ਞਤਾਯ ਵਾ ਚਿਰਪਰਿਚਯੇਨ ਵਾ ਗੇਧਸਭਾਵਤਾਯ ਵਾ ਲੋਭਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਟਿਵਿਨੋਦਯਿਤ੍ਵਾ ਯਾਚਕੇ ਪਰਿਯੇਸੇਤ੍ਵਾਪਿ ਦੇਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਦੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁ ਪਰਿਤ੍ਤਂ, ਯਾਚਕੋਪਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ, ਤਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਦੇਨ੍ਤੋ ਯਾਚਕਂ ਸਮ੍ਮਾਨੇਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਨ ਚ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਪੋਰਿਸੇ ਯਾਚਿਤੋ ਤੇ ਅਸਞ੍ਞਾਪਿਤੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਯਾਚਕਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾਪਿਤੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਦੇਤਿ, ਦੇਨ੍ਤੋ ਚ ਯਕ੍ਖਰਕ੍ਖਸਪਿਸਾਚਾਦੀਨਂ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ ਕੁਰੂਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਰਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਯੇ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਰਜ੍ਜਦਾਨਂ ਦੇਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਬਾਹਿਰਦਾਨੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਦਾਨਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਥਂ? ਯਥਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਹੇਤੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ ਦਾਸਬ੍ਯਂ, ਏਵਮੇਵ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਹੇਤੁ ਨਿਰਾਮਿਸਚਿਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਤਂ, ਕਰਚਰਣਨਯਨਾਦਿਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਅਕਮ੍ਪਿਤੋ ਅਲੀਨੋ ਅਨੁਪ੍ਪਦੇਤਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਬਾਹਿਰਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਬਾਹਿਰਵਤ੍ਥੁਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਰਿਭੋਗਾਯ ਵਾ ਯਾਚਕਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਮਨੋਰਥਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੀਭਾਵਾਯ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਭਾਵੇਨਾਹਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਵਤ੍ਥੁ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਯਾਚਕਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਹਿਤਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਦੇਤਿ, ਨ ਇਤਰਂ. ਨ ਚ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਮਾਰਕਾਯਿਕਾਨਂ ਵਾ ਦੇਵਤਾਨਂ ਵਿਹਿਂਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ, ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ ਵਾ ਜਾਨਮਾਨੋ ਦੇਤਿ ‘‘ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਨਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਮਾਰਕਾਯਿਕਾਨਂ, ਏਵਂ ਤੇਹਿ ਅਨ੍ਵਾਵਿਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਦੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਨਂ, ਇਤਰੇਸਂ ਪਨ ਯਾਚਿਯਮਾਨੋ ਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਦੇਤਿ ਤਾਦਿਸਾਯ ਯਾਚਨਾਯ ਦੁਲ੍ਲਭਭਾਵਤੋ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਦਾਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ.

ਅਭਯਦਾਨਂ ਪਨ ਰਾਜਤੋ ਚੋਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿਤੋ ਉਦਕਤੋ ਵੇਰੀਪੁਗ੍ਗਲਤੋ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਿਵਾਲ਼ਮਿਗਤੋ ਨਾਗਯਕ੍ਖਰਕ੍ਖਸਪਿਸਾਚਾਦਿਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਭਯੇ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇ ਤਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਭਾਵੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ.

ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਪਨ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ਓਪਾਯਿਕੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਦੇਸੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ, ਯੇਨ ਸਾਸਨੇ ਅਨੋਤਿਣ੍ਣਾਨਂ ਅਵਤਾਰਣਂ ਓਤਿਣ੍ਣਾਨਂ ਪਰਿਪਾਚਨਂ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਨਯੋ – ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਾਵ ਦਾਨਕਥਾ ਸੀਲਕਥਾ ਸਗ੍ਗਕਥਾ ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਓਕਾਰੋ ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਸਾਵਕਬੋਧਿਯਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਰਣਗਮਨਂ, ਸੀਲਸਂਵਰੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਤਾ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋ, ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਕਮ੍ਮਕਰਣਵਸੇਨ ਸਮਥਾਨੁਯੋਗੋ, ਰੂਪਮੁਖਾਦੀਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਨਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਯੋਗੋ, ਤਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਪਦਾਯ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਗਹਣਂ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਸਾਵਕਬੋਧੀਤਿ ਏਤੇਸਂ ਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾ, ਪਰਿਯੋਦਪਨਾ ਚ. ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਞ੍ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਸਭਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਾਦਿਸਂਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਤੀਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਸੁ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਵਿਭਾਵਨੇਨ ਯਾਨਦ੍ਵਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾ, ਪਰਿਯੋਦਪਨਾ ਚ. ਏਵਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਦੇਤਿ.

ਤਥਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਆਮਿਸਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਦਾਨੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਪਟਿਭਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਰਮਣੀਯਂ ਅਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਕਿਲੇਸਪਿਪਾਸਵੂਪਸਮਾਯ ਪਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਤਾਯ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਲਙ੍ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸ੍ਸ ਚੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਯਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਸੀਲਗਨ੍ਧਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਗਨ੍ਧਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਸੋਭਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਮਾਲਾਵਿਲੇਪਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਾਸਨਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਸਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਸੇਯ੍ਯਂ ਦੇਤਿ, ਸਰਣਭਾਵਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਵਸਥਂ ਦੇਤਿ, ਪਞ੍ਚਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਾਯ ਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ ਦੇਤਿ.

ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ ਪਿਯਭਾਵਾਯ ਰਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੁਖੁਮਾਲਭਾਵਾਯ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਜਰਾਮਰਣਭਾਵਾਯ ਭੇਸਜ੍ਜਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਕਿਲੇਸਦਾਸਬ੍ਯਵਿਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਦਾਸਾਨਂ ਭੁਜਿਸ੍ਸਤਾਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਭਿਰਤਿਯਾ ਅਨਵਜ੍ਜਖਿਡ੍ਡਾਰਤਿਹੇਤੁਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਭਾਵੂਪਨਯਨਾਯ ਪੁਤ੍ਤਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਤਿਭਾਵੂਪਗਮਨਾਯ ਦਾਰਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸੁਭਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਵਣ੍ਣਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਪਵਾਲ਼ਾਦਿਦਾਨਂ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਾਵਿਧਵਿਭੂਸਨਦਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਕੋਸਾਧਿਗਮਾਯ ਵਿਤ੍ਤਕੋਸਦਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਰਾਜਭਾਵਾਯ ਰਜ੍ਜਦਾਨਂ, ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਾਦਿਵਨਦਾਨਂ, ਚਕ੍ਕਙ੍ਕਿਤੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੂਪਸਙ੍ਕਮਨਾਯ ਚਰਣਦਾਨਂ, ਚਤੁਰੋਘਨਿਤ੍ਥਰਣੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਹਤ੍ਥਦਾਨਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਦਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਣ੍ਣਨਾਸਾਦਿਦਾਨਂ, ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਾਯ ਚਕ੍ਖੁਦਾਨਂ, ‘‘ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਾਨੁਸ੍ਸਰਣਪਾਰਿਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਨ ਚ ਉਪਜੀਵਿਤਬ੍ਬੋ ਮੇ ਕਾਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਮਂਸਲੋਹਿਤਾਦਿਦਾਨਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਮੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਦਾਨਂ ਦੇਤਿ.

ਏਵਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਚ ਨ ਅਨੇਸਨਾਯ ਦੇਤਿ, ਨ ਪਰੋਪਘਾਤੇਨ, ਨ ਭਯੇਨ, ਨ ਲਜ੍ਜਾਯ, ਨ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਰੋਸਨੇਨ, ਨ ਪਣੀਤੇ ਸਤਿ ਲੂਖਂ, ਨ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨੇਨ, ਨ ਪਰਵਮ੍ਭਨੇਨ, ਨ ਫਲਾਭਿਕਙ੍ਖਾਯ, ਨ ਯਾਚਕਜਿਗੁਚ੍ਛਾਯ, ਨ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਤਿ, ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਦੇਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਦੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ, ਅਵਿਭਾਗੇਨ ਦੇਤਿ, ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਕੋ ਦੇਤਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਦਤ੍ਵਾ ਨ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਵਸੇਨ ਮਾਨਾਵਮਾਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ ਵਦਞ੍ਞੂ ਯਾਚਯੋਗੋ ਸਪਰਿਵਾਰਦਾਯਕੋ. ਅਨ੍ਨਦਾਨਞ੍ਹਿ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਂ ਸਪਰਿਵਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਵਤ੍ਥਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਂ ਸਪਰਿਵਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਨ੍ਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇਤਿ. ਪਾਨਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ, ਤਥਾ ਰੂਪਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਇਤਰਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ, ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਾਦਿਵਣ੍ਣਾਦੀਸੁ ਪੁਪ੍ਫਵਤ੍ਥਧਾਤੂਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਰੂਪਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਰੂਪਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਾਦਿਸੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ ਦਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਏਤਂ ਰੂਪਦਾਨਂ ਨਾਮ.

ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਪਨ ਭੇਰੀਸਦ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਂ ਕਨ੍ਦਮੂਲਾਨਿ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍ਵਾ, ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਕਂ ਵਿਯ ਚ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਪਨ ਕਤ੍ਵਾ ਦਦਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਾ ‘‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭੇਰੀਮੁਦਿਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਤੂਰਿਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਾਰੇਤਿ ਚ, ‘‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਮੇ’’ਤਿ ਭੇਰੀਆਦੀਨਿ ਠਪਾਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਪਨ ਸਦ੍ਦਭੇਸਜ੍ਜਂ, ਤੇਲਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਚ ਦੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ ਘੋਸੇਤਿ, ਸਰਭਞ੍ਞਂ ਭਣਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਉਪਨਿਸਿਨ੍ਨਕਥਂ, ਅਨੁਮੋਦਨਕਥਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ, ਕਾਰੇਤਿ ਚ, ਤਦਾ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਤਥਾ ਮੂਲਗਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰਜਨੀਯਂ ਗਨ੍ਧਵਤ੍ਥੁਂ, ਪਿਸਿਤਮੇਵ ਵਾ ਗਨ੍ਧਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਨ੍ਧਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਗਨ੍ਧਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਾਦੀਨਂ ਪੂਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਾਰੇਤਿ ਚ, ਗਨ੍ਧਪੂਜਨਤ੍ਥਾਯ ਅਗਰੁਚਨ੍ਦਨਾਦਿਕੇ ਗਨ੍ਧਵਤ੍ਥੁਕੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਇਦਂ ਗਨ੍ਧਦਾਨਂ.

ਤਥਾ ਮੂਲਰਸਾਦੀਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰਜਨੀਯਂ ਰਸਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਰਸਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਰਸਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਸਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਰਸਵਤ੍ਥੁਮੇਵ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਗਵਾਦਿਕਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਇਦਂ ਰਸਦਾਨਂ.

ਤਥਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦਿਵਸੇਨ, ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਾ ਹਿ ਮਞ੍ਚਪੀਠਭਿਸਿਬਿਬ੍ਬੋਹਨਾਦਿਕਂ, ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨਾਦਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਰਜਨੀਯਂ ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਦੇਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਏਤਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ.

ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਓਜਾਪਾਨਜੀਵਿਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਓਜਾਦੀਸੁ ਹਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰਜਨੀਯਂ ਧਮ੍ਮਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਿਨਵਨੀਤਾਦਿ ਓਜਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਮ੍ਬਪਾਨਾਦਿਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਪਾਨਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਜੀਵਿਤਦਾਨਨ੍ਤਿ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਪਕ੍ਖਿਕਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦੇਤਿ. ਅਫਾਸੁਕਭਾਵੇਨ ਅਭਿਭੂਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਧਿਕਾਨਂ ਵੇਜ੍ਜਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਜਾਲਂ ਫਾਲਾਪੇਤਿ, ਕੁਮੀਨਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਾਪੇਤਿ, ਸਕੁਣਪਞ੍ਜਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਾਪੇਤਿ, ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਦ੍ਧਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧਨਮੋਕ੍ਖਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਮਾਘਾਤਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਣਤ੍ਥਂ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਕਾਰਾਪੇਤਿ ਚ, ਇਦਂ ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਨਾਮ.

ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦਾਨਸਮ੍ਪਦਂ ਸਕਲਲੋਕਹਿਤਸੁਖਾਯ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਕੁਪ੍ਪਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਪਟਿਭਾਨਸ੍ਸ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਇਮਞ੍ਚ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਜੀਵਿਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਭੋਗੇਸੁ, ਬਹੁਸਾਧਾਰਣਤਾ ਚ ਨੇਸਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸਾਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਆਦਿਤ੍ਤਤੋ ਵਿਯ ਅਗਾਰਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਬਹਿ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਸੇਤਿ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਭਾਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ ਏਵ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ.

ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਪਨ ਅਯਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਸਤ੍ਤੇ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤੁਕਾਮੇਨ ਮਹਾਪੁਰਿਸੇਨ ਆਦਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਤਾਵ ਸੀਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਸੀਲਂ ਵਿਸੁਜ੍ਝਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿਤੋ, ਸਮਾਦਾਨਤੋ, ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਸਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪੁਨ ਪਾਕਟੀਕਰਣਤੋ ਚ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਸਯਤਾਯ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਸਭਾਵੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਹਿਰਿਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਤੋ ਸਮਾਦਾਨੇ ਸਤਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਲੋਕਾਧਿਪਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਪਤੋ ਉਤ੍ਤਸਨ੍ਤੋ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਉਭਯਥਾਪਿ ਏਤੇ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਚ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ ਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਤਾਯਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਨਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਨਾ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਤਯਿਦਂ ਸੀਲਂ ਵਾਰਿਤ੍ਤਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਤਥਾ ਦਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਪਿ ਨ ਆਘਾਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਰੂਪਕਰਣਵਿਰਤਤਾਯ ਪਰਸਨ੍ਤਕੋ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਤੋਪਿ ਆਰਾਚਾਰੀ ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਮੇਥੁਨਸਂਯੋਗਵਿਰਤੋ, ਪਗੇਵ ਪਰਦਾਰਗਮਨਤੋ. ਗਹਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਪਰੇਸਂ ਦਾਰੇਸੁ ਸਦਾ ਪਾਪਕਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਸਚ੍ਚਂ ਹਿਤਂ ਪਿਯਂ ਪਰਿਮਿਤਮੇਵ ਚ ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁ, ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਸਮਗ੍ਗਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋਤਿ.

ਇਤਿ ਚਤੁਰਾਪਾਯਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਥਭੂਤੇਹਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇਹਿ, ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਓਰਮਿਤ੍ਵਾ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਪਥਭੂਤੇਸੁ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇਸੁ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਸਯਪਯੋਗਤੋ ਯਥਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਮਨੋਰਥਾ ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂਭੂਤੋ ਹਿ ਅਯਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿਂਸਾਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਏਕਾਦਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕੋ, ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਸੁਖਬਹੁਲੋ, ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਦੋਸਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਤਥਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਰਾਦੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੇ ਭੋਗੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਰੇਹਿ ਅਨਾਸਙ੍ਕਨੀਯੋ, ਪਿਯੋ, ਮਨਾਪੋ, ਵਿਸ੍ਸਾਸਨੀਯੋ, ਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਸੁ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸੀਲੋ, ਲੋਭਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਲੋਭੋ ਹੋਤਿ ਸਨ੍ਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਨੀਯੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਚਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮੇਸੁ ਅਲੁਦ੍ਧਾਸਯੋ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਬਹੁਲੋ, ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਲੋਭਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ.

ਮੁਸਾਵਾਦਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਾਣਭੂਤੋ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਥੇਤੋ ਆਦੇਯ੍ਯਵਚਨੋ ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਮਨਾਪੋ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧਮੁਖੋ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਰਕ੍ਖਿਤਕਾਯਵਚੀਸਮਾਚਾਰੋ, ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਲੇਸਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਪੇਸੁਞ੍ਞਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਹਿ ਅਭੇਜ੍ਜਕਾਯੋ ਹੋਤਿ ਅਭੇਜ੍ਜਪਰਿਵਾਰੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਅਭੇਜ੍ਜਨਕਸਦ੍ਧੋ, ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ ਭਵਨ੍ਤਰਪਰਿਚਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਪਿਯੋ, ਅਸਂਕਿਲੇਸਬਹੁਲੋ. ਫਰੁਸਵਾਚਾਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਸੁਖਸੀਲੋ ਮਧੁਰਵਚਨੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯੋ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਸ੍ਸ ਸਰੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ, ਗਰੁਭਾਵਨੀਯੋ ਚ, ਆਦੇਯ੍ਯਵਚਨੋ ਪਰਿਮਿਤਾਲਾਪੋ, ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ, ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇਨ ਪਟਿਭਾਨੇਨ ਪਞ੍ਹਾਬ੍ਯਾਕਰਣਕੁਸਲੋ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਞ੍ਚ ਏਕਾਯ ਏਵ ਵਾਚਾਯ ਅਨੇਕਭਾਸਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ.

ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁਤਾਯ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਹੋਤਿ, ਉਲ਼ਾਰੇਸੁ ਚ ਭੋਗੇਸੁ ਰੁਚਿਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਕਲ੍ਲਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਪਿਯਦਸ੍ਸਨੋ ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯੋ, ਪਰਹਿਤਾਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਪਸਾਦੇਤਿ, ਅਲੂਖਸਭਾਵੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ, ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਾਭਾਵੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਸਹਾਯੇ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ ਮੂਲਜਾਤਾ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਚ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਬੋਧਿਂ, ਸਮਯਨ੍ਤਰੇਸੁ ਨਾਭਿਰਮਤਿ ਉਕ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਰਾਜਹਂਸੋ ਵਿਯ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਵਿਜਾਨਨੇ ਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਲਾਭੀ, ਯਾਵ ਚ ਬੋਧਿਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਉਲ਼ਾਰੁਲ਼ਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਪਭਵਭੂਮਿ, ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਕਾਰਣਂ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਬਹੁਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਸਂਯਮੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮਨੇ, ਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਯਂ, ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗੇ ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਂ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਂ ਵਿਯ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਕੀਵ ਅਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੭; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੀਲਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਵਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ.

ਚਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲੇ ਪਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਇਧ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਾਨਂ ਅਭਿਵਾਦਨਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਂ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਗਿਲਾਨਾਨਂ ਕਾਯਵੇਯ੍ਯਾਵਟਿਕਂ, ਵਾਚਾਯ ਪੁਚ੍ਛਨਞ੍ਚ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਸੁਭਾਸਿਤਪਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਂ ਗੁਣੇ ਵਣ੍ਣੇਤਾ, ਪਰੇਸਂ ਅਪਕਾਰੇ ਖਨ੍ਤਾ, ਉਪਕਾਰੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨੁਮੋਦਿਤਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਾ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਤਿ ਅਚ੍ਚਯੇ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਆਵਿ ਕਤ੍ਤਾ, ਉਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਰਿਪੂਰੇਤਾ.

ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਾਸੁ ਅਤ੍ਥੂਪਸਂਹਿਤਾਸੁ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ ਅਨਲਸੋ ਸਹਾਯਭਾਵਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਧਿਆਦਿਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਪਤਿਕਾਰਵਿਧਾਯਕੋ, ਞਾਤਿਭੋਗਾਦਿਬ੍ਯਸਨਪਤਿਤੇਸੁ ਸੋਕਪਨੋਦਨੋ, ਉਲ੍ਲੁਮ੍ਪਨਸਭਾਵਾਵਟ੍ਠਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਗ੍ਗਹਾਰਹਾਨਂ ਧਮ੍ਮੇਨੇਵ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕੋ ਯਾਵਦੇਵ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾਯ, ਪਗ੍ਗਹਾਰਹਾਨਂ ਧਮ੍ਮੇਨੇਵ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕੋ. ਯਾਨਿ ਪੁਰਿਮਕਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਲ਼ਾਰਤਮਾਨਿ ਪਰਮਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਾਨਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਸੁਖਾਵਹਾਨਿ ਚਰਿਤਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਨੇਸਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਰਿਪਾਕਂ ਅਗਮਿਂਸੁ, ਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੋ ‘‘ਤੇਪਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਵ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਤਾਦਿਸਾਯ ਉਲ਼ਾਰਤਮਾਯ ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਉਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਯਾਪਿ ਸੀਲਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਦਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ.

ਤਥਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਲ੍ਯਾਣੋ ਹੋਤਿ ਵਿਵਟਾਪਰਾਧੋ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਦੁਕ੍ਖਸਹੋ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਜਾਤਿਕੋ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਅਨੁਨ੍ਨਲ਼ੋ ਅਚਪਲੋ ਅਮੁਖਰੋ ਅਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚੋ ਸਂਵੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸਨ੍ਤਮਾਨਸੋ ਕੁਹਨਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਰਹਿਤੋ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀਵਿਤੇ ਚ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਕਾਯੇ, ਜੀਵਿਤੇ ਵਾ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਹੇਤੁਭੂਤੇ ਕੋਧੁਪਨਾਹਾਦਿਕੇ ਕਿਲੇਸੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮੇਨ ਅਪਰਿਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਰੂਪਰਿਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਯ ਵਾਯਮਤਿ.

ਯੇਨ ਯਥਾਲਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ ਵਾ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯਾ ਵਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਅਨ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿਣਾਯਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਬਧਿਰਾਨਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ, ਅਤ੍ਥਮਨੁਗ੍ਗਾਹੇਤਿ, ਤਥਾ ਮੂਗਾਨਂ. ਪੀਠਸਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਪੀਠਂ ਦੇਤਿ, ਵਾਹੇਤਿ ਵਾ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਂ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭਾਯ ਵਾਯਮਤਿ, ਕੁਸੀਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਾਯ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀਨਂ ਸਤਿਸਮਾਯੋਗਾਯ. ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਧਿਗਮਾਯ ਵਾਯਮਤਿ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਪਟਿਵਿਨੋਦਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਥਿਨਮਿਦ੍ਧਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਵਿਨੋਦਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ. ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਕਤਾਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕਵਿਨੋਦਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਕਾਰੀਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਤਞ੍ਞੁਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਸੀ ਪਿਯਵਾਦੀ ਸਙ੍ਗਾਹਕੋ ਸਦਿਸੇਨ, ਅਧਿਕੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰੇ ਸਮ੍ਮਾਨੇਤਾ ਹੋਤਿ.

ਆਪਦਾਸੁ ਸਹਾਯਕਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਕਤਿਂ, ਸਭਾਵਞ੍ਚ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਯੇਹਿ ਯਥਾ ਸਂਵਸਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਹਿ ਤਥਾ ਸਂਵਸਤਿ. ਯੇਸੁ ਚ ਯਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਸੁ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਕੁਸਲਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਪਰਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਣਾ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯਾਵਦੇਵ ਕੁਸਲਾਭਿਵਡ੍ਢਿਯਾ. ਤਥਾ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨਾਪਿ ਪਰੋ ਨ ਸਾਹਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਭਣ੍ਡਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਮਙ੍ਕੁਭਾਵਮਾਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਰਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠਾਨੇ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਨੀਚਤਰਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਚਤਰੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਚ ਪਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਵਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਤਿਸੇਵਿਨਾ, ਨ ਅਕਾਲਸੇਵਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤੇ ਦੇਸਕਾਲਾਨੁਰੂਪਂ ਸੇਵਤਿ, ਨ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪੁਰਤੋ ਪਿਯੇਪਿ ਗਰਹਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯੇ ਵਾ ਪਸਂਸਤਿ, ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਵਿਸ੍ਸਾਸੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਉਪਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਾਧਿਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਦ੍ਧਾਨਿਸਂਸਕਥਾਯ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ, ਸੀਲਸੁਤਚਾਗਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਞ੍ਞਾਨਿਸਂਸਕਥਾਯ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਮਾਦਾਪਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਰਯਾਦਿਕੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਂਵੇਜੇਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦਿਕੇ ਸਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਾਸਨੇ ਓਤਾਰੇਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚਾਰਿਤ੍ਤਭੂਤੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਕੁਸਲਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਉਪਰੂਪਰਿ ਅਭਿਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿਚ ਯਾ ਸਾ ‘‘ਕਿਂ ਸੀਲਂ, ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੬) ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਇਧ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਸਾਵਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਸੀਲਕਥਾ ਆਗਤਾ, ਇਧ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਯਤੋ ਇਦਂ ਸੀਲਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਯਥਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਪਰਿਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੁਗਤਿਯਮ੍ਪਿ ਨ ਰਜ੍ਜਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਨ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਨ ਦੇਵ, ਨ ਸਕ੍ਕ, ਨ ਮਾਰ, ਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਤਥਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇਵਿਜ੍ਜਤਾਯ, ਨ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ, ਨ ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਧਿਗਮਾਯ, ਨ ਸਾਵਕਬੋਧਿਯਾ, ਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਮੇਵ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ.

ਤਥਾ ਯਸ੍ਮਾ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਕਾਮੇਹਿ ਚ ਭਵੇਹਿ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦੀਹਿ ਮਹਾਸਮ੍ਬਾਧਤਾਯ, ਕਸਿਵਾਣਿਜ੍ਜਾਦਿਨਾਨਾਵਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਬ੍ਯਾਕੁਲਤਾਯ ਚ ਘਰਾਵਾਸਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਾਦੀਨਂ ਅਨੋਕਾਸਤਂ, ਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਸਤ੍ਥਧਾਰਾਲਗ੍ਗਮਧੁਬਿਨ੍ਦੁ ਵਿਯ ਚ ਕਦਲੀ ਵਿਯ ਚ ਅਵਲੇਯ੍ਹਮਾਨਪਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਵਿਪੁਲਾਨਤ੍ਥਾਨੁਬਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਚ ਵਿਜ੍ਜੁਲਤੋਭਾਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਨਚ੍ਚਂ ਵਿਯ ਪਰਿਤ੍ਤਕਾਲੂਪਲਬ੍ਭਾ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਵਿਯ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਭਵਿਤਬ੍ਬਾ, ਕਰੀਸਾਵਚ੍ਛਾਦਨਮੁਖਂ ਵਿਯ ਪਟਿਕਾਰਭੂਤਾ, ਉਦਕੇ ਤੇਮਿਤਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਨਿਸਾਰੁਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਾ, ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਭੋਜਨਂ ਵਿਯ ਸਾਬਾਧਾ, ਬਲਿਸਾਮਿਸਂ ਵਿਯ ਬ੍ਯਾਸਨੁਪਨਿਪਾਤਕਾਰਣਾ (ਬ੍ਯਸਨਸਨ੍ਨਿਪਾਤਕਾਰਣਾ – ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭), ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪੋ ਵਿਯ ਕਾਲਤ੍ਤਯੇਪਿ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾ, ਮਕ੍ਕਟਾਲੇਪੋ ਵਿਯ ਬਨ੍ਧਨਨਿਮਿਤ੍ਤਾ, ਘਾਤਕਾਵਚ੍ਛਾਦਨਕਿਮਾਲਯੋ ਵਿਯ ਅਨਤ੍ਥਚ੍ਛਾਦਨਾ, ਸਪਤ੍ਤਗਾਮਵਾਸੋ ਵਿਯ ਭਯਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਪੋਸਕੋ ਵਿਯ ਕਿਲੇਸਮਾਰਾਦੀਨਂ ਆਮਿਸਭੂਤਾ, ਛਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਯ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਾ, ਕੋਟਰਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਅਨ੍ਤੋਦਾਹਕਾ, ਪੁਰਾਣਕੂਪਾਵਲਮ੍ਬਬੀਰਣਮਧੁਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਅਨੇਕਾਦੀਨਵਾ, ਲੋਣੂਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ ਪਿਪਾਸਾਹੇਤੁਭੂਤਾ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਂ ਵਿਯ ਨੀਚਜਨਸੇਵਿਤਾ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਤਾਯ ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਨਯੇਨ ਆਦੀਨਵਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਵਿਵੇਕਉਪਸਮਸੁਖਾਦੀਸੁ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਮੂਲਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਤਾਵ ਅਨੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮਨੁਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਅਸਤਿ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਮ੍ਮਵਾਦੀਨਂ ਕਿਰਿਯਵਾਦੀਨਂ ਤਾਪਸਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਅਨੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਤੇਸਂ ਸਾਸਨੇ ਏਵ ਪਬ੍ਬਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਵੋਦਾਪਨਤ੍ਥਂ ਧੁਤਗੁਣਾ ਸਮਾਦਾਤਬ੍ਬਾ. ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਧੁਤਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤੇ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਸਲ੍ਲੇਖਪਵਿਵੇਕਅਸਂਸਗ੍ਗਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸੁਭਰਤਾਦਿਗੁਣਸਲਿਲਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤਕਿਲੇਸਮਲਤਾਯ ਅਨਵਜ੍ਜਸੀਲਵਤਗੁਣਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸਮਾਚਾਰਾ ਪੋਰਾਣੇ ਅਰਿਯਵਂਸਤ੍ਤਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਭਾਵਨਾਰਾਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਿਯਵਂਸਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ ਪਾਰਿਪੂਰਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਤੇਰਸਹਿ ਧੁਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸ ਕਸਿਣਾਨਿ ਦਸਾਸੁਭਾਨਿ ਦਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਏਕਾ ਸਞ੍ਞਾ ਏਕਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਭਾਵਨਾਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੨੨, ੪੭) ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਸਾਵਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕੋ ਵਿਯ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇਨ ਮੋਹੇਨ ਸਹ ਨ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੋਹਕਾਰਣਾਨਿ ਤਾਵ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਿਮਾਨਿ ਮੋਹਕਾਰਣਾਨਿ-ਅਰਤਿ ਤਨ੍ਦੀ ਵਿਜਮ੍ਭਿਤਾ ਆਲਸਿਯਂ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਾ ਨਿਦ੍ਦਾਸੀਲਤਾ ਅਨਿਚ੍ਛਯਸੀਲਤਾ ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਕੁਤੂਹਲਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਧਿਮਾਨੋ ਅਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਸਮ੍ਮਾਪਰਿਹਾਰੋ ਅਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸੇਵਨਾ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾ ਅਤ੍ਤਪਰਿਭਵੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹੀਬਹੁਲਤਾ ਅਸਂਵੇਗਸੀਲਤਾ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾਨਿ, ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਯੇਵਾਪਨਧਮ੍ਮੇ ਆਸੇਵਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਮੋਹਕਾਰਣਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚੇ, ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਚ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਿਭਾਗੋ – ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸਪਦਿਕੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਾ ਚ, ਯਾਨਿ ਚ ਲੋਕੇ ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਯੋ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਨਯੋ ਬ੍ਯਾਕਰਣਵਿਸੇਸੋ. ਇਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਂ ਸਕਲਮੇਵ ਸੁਤਵਿਸਯਂ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸਤਿਯਾ, ਵੀਰਿਯੇਨ ਚ ਸਾਧੁਕਂ ਉਗ੍ਗਹਣਸਵਨਧਾਰਣਪਰਿਚਯਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਹਿ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇਨ ਸੁਤਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਸੁ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਪਟਿਭਾਨਭੂਤਾ, ਆਯਾਪਾਯਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਭੂਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਹਿਤੇਸਿਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਰਹਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਤਕ੍ਕਨਮੁਖੇਨ ਚੇਵ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਚ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ.

ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂਯੇਵ ਪਨ ਸਲਕ੍ਖਣਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਲੋਕਿਯਪਰਿਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮਿਦਂ, ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕਾਰੇਤਾ ਵਾ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਧਮ੍ਮੇ, ਬਾਹਿਰਕਧਮ੍ਮੇ ਚ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਂ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਆਸਙ੍ਗਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ, ਪਰੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਪਜਹਾਪੇਨ੍ਤੋ ਕੇਵਲਂ ਕਰੁਣਾਵਸੇਨੇਵ ਯਾਵ ਨ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਹਤ੍ਥਤਲਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਵਤਾਰਣਪਰਿਪਾਚਨੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮਾਧਿਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਚ ਲੋਕਿਯਵਸੀਭਾਵਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਚਿਮਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਞਾਣਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਂ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਪਰਿਭਣ੍ਡਾ ਪਞ੍ਚਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭੇਦੇਸੁ ਚਤੁਭੂਮਕੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਞਾਣਪਰਿਚਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਮੂਲਭੂਤਾਸੁ ਇਮਾਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਿਸੁਦ੍ਧੀਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸਰੀਰਭੂਤਾ ਇਮਾ ਪਞ੍ਚ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੇਨ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਾ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਾ, ਤਾਸਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨਵਿਧਾਨਂ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀ’ਤਿਆਦਿਕਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਕਾਤੁਕਾਮੇਨ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਯੋਗਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੩੬੫) ‘‘ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਪਞ੍ਛ ਖਨ੍ਧਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੩੧) ਚ ਵਿਸਯਵਿਸਯਿਵਿਭਾਗੇਨ (ਵਿਸਯਵਿਭਾਗੇਨ – ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਸਾਵਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾ ਆਗਤਾ, ਇਧ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਅਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਂਯੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਥਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਮੀਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਆਬਦ੍ਧਪਰਿਕਰਣੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੋ ਵਾ ਉਪਚਿਤੋ, ਕਿਂ ਵਾ ਮਯਾ ਪਰਹਿਤਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਕਰਣੀਯੋ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ, ਕਾਯਂ, ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਓਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ, ਵਾਚਾਯ ਵਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਬੋਧਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਉਲ਼ਾਰੇਹਿ, ਇਤ੍ਤਰੇਹਿ ਚ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਚ ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਸੁ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤੇ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦਿਸਬ੍ਬਸਹੇਨ ਅਵਿਸਂਵਾਦਿਨਾ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨੋਧਿਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯ, ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਫਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਸਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਤਾ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ, ਵਾਚਾਯ ਵਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਬੋਧਿਚਿਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਉਪਾਯੇਨ ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥਾਮਵਤੋ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੋ ਚ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਉਪਚੀਯਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਂ, ਪਰਿਪਾਲਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਂ, ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਸੀਤੁਣ੍ਹਵਾਤਾਤਪਾਦਿਦੁਕ੍ਖਪਤਿਕਾਰੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ ਚ, ਯਞ੍ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਪਤਿਕਾਰਜਂ ਸੁਖਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਤਥਾ ਰਮਣੀਯੇਸੁ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਪਾਸਾਦਤਲ਼ਾਕਾਦੀਸੁ, ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇਸੁ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪਾਭਾਵੇਨ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਖਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਸੁਣਾਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ, ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸੁਖਵਿਹਾਰਭੂਤਂ ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਮਨੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੋਧਿਸੋ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਨਯੋ ਅਸਮਾਹਿਤਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ.

ਸਮਾਹਿਤਭੂਮਿਯਂ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਨੁਭੂਤਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਂ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ, ਸੁਖਂ, ਸਮਾਧਿਂ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਉਪਸਂਹਰਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਤਥਾ ਮਹਤਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਖਾਦਨਛੇਦਨਭੇਦਨਸੇਦਨਪਿਸਨਹਿਂਸਨਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਾਦਿਜਨਿਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਵੇਦਯਨ੍ਤੇ ਨਰਕੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕੁਜ੍ਝਨਸਨ੍ਤਾਸਨਵਿਸੋਧਨਹਿਂਸਨਪਰਾਧੀਨਤਾਦੀਹਿ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇ, ਜੋਤਿਮਾਲਾਕੁਲਸਰੀਰੇ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਵਾਤਾਤਪਾਦੀਹਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ, ਵਿਸੁਸ੍ਸਮਾਨੇ ਚ ਵਨ੍ਤਖੇਲ਼ਾਦਿਆਹਾਰੇ, ਉਦ੍ਧਬਾਹੁ ਵਿਰਵਨ੍ਤੇ ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਾਦਿਕੇ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਮਾਨੇ ਪੇਤੇ ਚ ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਮੂਲਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛੇਦਾਦਿਕਰਣਯੋਗੇਨ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਦੁਦ੍ਦਸਿਕਦਲਿਦ੍ਦਾਦਿਭਾਵੇਨ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਦਿਆਬਾਧਯੋਗੇਨ ਬਲਵਨ੍ਤੇਹਿ ਅਭਿਭਵਨੀਯਤੋ, ਪਰੇਸਂ ਵਹਨਤੋ, ਪਰਾਧੀਨਤੋ ਚ ਨਰਕੇ, ਪੇਤੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇ ਚ ਅਤਿਸਯਨ੍ਤੇ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚ ਤਥਾ ਵਿਸਯਪਰਿਭੋਗਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਵਾਤਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਿਤਜਾਲਾਸਮਿਦ੍ਧਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਯ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਪਰਿਲ਼ਾਹਵੁਤ੍ਤਿਕੇ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਨਿਹਤਪਰਾਧੀਨੇ (ਅਨਿਹਤਪਰਾਧੀਨੇ ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵੇ ਚ ਮਹਤਾ ਵਾਯਾਮੇਨ ਵਿਦੂਰਮਾਕਾਸਂ ਵਿਗਾਹਿਤਸਕੁਨ੍ਤਾ ਵਿਯ, ਬਲਵਤਾ ਦੂਰੇ ਪਾਣਿਨਾ ਖਿਤ੍ਤਸਰਾ ਵਿਯ ਚ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਚਿਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਪਾਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਦੇਵੇ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਂਵੇਗਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਯ, ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਅਨੋਧਿਸੋ ਸਤ੍ਤਾ ਫਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਕਾਯੇਨ, ਵਾਚਾਯ, ਮਨਸਾ ਚ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੇਨ ਯਥਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਨਾ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਨਾ ਅਨੋਲੀਨਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਵੀਰਿਯਪਾਰਮੀ ਪਰਿਪੂਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਵਿਪੁਲੋਲ਼ਾਰਵਿਮਲਨਿਰੁਪਮਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਗੁਣਗਣਨਿਚਯਨਿਦਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਯੋਗ੍ਗਂ ਵੀਰਿਯਂ ਨਾਮ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਮੇਵ, ਯਂ ਨ ਪਚੁਰਜਨਾ ਸੋਤੁਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤਿ, ਪਗੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਿਵਿਧਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ, (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪) ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਨਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੧੦; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੨) ਕਰੁਣੇਕਰਸਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੇਨ ਵਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੁਪਲੇਪੋ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਅਪਰਿਖੇਦੋ, ਸਬ੍ਬਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਤੇਨ ਚ ਨਿਰਤਿਮਾਨਤਾ, ਅਧਿਸੀਲਾਦਿਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਚਞ੍ਚਲਤਾ, ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਤਾ, ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਝਾਨਾਨੁਯੋਗੋ, ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਤਿਤ੍ਤਿਯਤਾ, ਯਥਾਸੁਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਭਦਲ਼੍ਹਤਾ, ਧੀਰਵੀਰਭਾਵੋ, ਪਰਾਪਵਾਦਪਰਾਪਕਾਰੇਸੁ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵੋ, ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਵਸੀਭਾਵੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਾਵਬੋਧੋ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਅਭਿਯੋਗੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ, ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇਨੇਵ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿ ਅਨੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਵੀਰਿਯਂ ਯਥਾ ਉਪਰੂਪਰਿ ਵਿਸੇਸਾਵਹਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਵੀਰਿਯੇ, ਖਨ੍ਤਿਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਚ ਦਾਨਸੀਲਾਦਯੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿਖਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੂਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਬਹੁਧਾਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਂ ਦਾਨੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਤੇਸਂ ਜੀਵਿਤਸਾਪਤੇਯ੍ਯਦਾਰਰਕ੍ਖਾਭੇਦਪਿਯਹਿਤਵਚਨਾਵਿਹਿਂਸਾਦਿਕਰਣਾਨਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਤੇਸਂ ਆਮਿਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਧਮ੍ਮਦਾਨਾਦਿਨਾ ਅਨੇਕਵਿਧਾ ਹਿਤਚਰਿਯਾ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤੇਸਂ ਹਿਤਕਰਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਵੀਰਿਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹਾਰਮ੍ਭਅਸਂਹੀਰਕਰਣਾਨਿ, ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਤਦਪਰਾਧਸਹਨਂ, ਸਚ੍ਚੇਨ ਨੇਸਂ ਅਵਞ੍ਚਨਤਦੁਪਕਾਰਕਿਰਿਯਾਸਮਾਦਾਨਾਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਤਦੁਪਕਰਣੇ ਅਨਤ੍ਥਸਮ੍ਪਾਤੇਪਿ ਅਚਲਨਂ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਨੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਨੇਸਂ ਉਪਕਾਰਾਪਕਾਰੇਸੁ ਵਿਕਾਰਾਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਸਤ੍ਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੁਪਚਯੋ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੋ ਚੇਤਾਸਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨਂ.

ਕੋ ਵਿਭਾਗੋਤਿ –

ਸਾਮਞ੍ਞਭੇਦਤੋ ਏਤਾ, ਦਸਵਿਧਾ ਵਿਭਾਗਤੋ;

ਤਿਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾਨ ਪਚ੍ਚੇਕਂ, ਸਮਤਿਂਸਵਿਧਾ ਸਮਂ.

ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਦਸ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ ਦਸ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਹਿ ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਹਿਤਕਰਣਾਭਿਨਿਨ੍ਨਾਸਯਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਣ੍ਹਧਮ੍ਮਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਤੇਹਿ ਅਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਅਕਣ੍ਹਾ ਅਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ. ‘‘ਸਮੁਦਾਗਮਨਕਾਲੇਸੁ ਪੂਰਿਯਮਾਨਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਮਿਯਂ ਪੁਣ੍ਣਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋ. ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਮਿਯਂ ਵਾ ਪਰਹਿਤਕਰਣਤੋ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਕਰਣਤੋ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਂ ਬਲਵੇਸਾਰਜ੍ਜਸਮਧਿਗਮੇਨ ਉਭਯਹਿਤਪਰਿਪੂਰਣਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਏਵਂ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਪਣਿਧਾਨਾਰਮ੍ਭਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਤੇਸਂ ਵਿਭਾਗੋ’’ਤਿ ਅਪਰੇ. ‘‘ਦੋਸੁਪਸਮਕਰੁਣਾਪਕਤਿਕਾਨਂ ਭਵਸੁਖਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਪਰਮਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞੂਪਚਯਭੇਦਤੋ ਤਬ੍ਬਿਭਾਗੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ.

‘‘ਲਜ੍ਜਾਸਤਿਮਾਨਾਪਸ੍ਸਯਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੀਨਂ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਗਰੁਕਾਨਂ ਤਾਰਿਤਤਰਿਤਤਾਰਯਿਤੂਨਂ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਾਰਮੀਉਪਪਾਰਮੀਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀਹਿ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਪਣਿਧਿਤੋ ਯਾਵ ਵਚੀਪਣਿਧਿ, ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਵਚੀਪਣਿਧਿਤੋ ਯਾਵ ਕਾਯਪਣਿਧਿ, ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਕਾਯਪਣਿਧਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋ’’ਤਿ ਅਪਰੇ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਪਰਪੁਞ੍ਞਾਨੁਮੋਦਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਪਰੇਸਂ ਕਾਰਾਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਸਯਂ ਕਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਭਵਸੁਖਾਵਹੋ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੋ ਪਾਰਮੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਾਵਹੋ ਉਪਪਾਰਮੀ, ਪਰੇਸਂ ਤਦੁਭਯਸੁਖਾਵਹੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ’’ਤਿ ਏਕੇ.

ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਧਨਾਦਿਉਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਪਨ ਦਾਨਪਾਰਮੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਦਾਨਉਪਪਾਰਮੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਦਾਨਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ. ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯੋ, ਤੇਸੁ ਏਵ ਤਿਵਿਧੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਆਲਯਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਅਙ੍ਗਜੀਵਿਤਤਣ੍ਹਂ ਸਮੂਹਨਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੇਦਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਨਂ ਵਾਯਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਅਙ੍ਗਜੀਵਿਤਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਨਂ ਖਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਅਙ੍ਗਜੀਵਿਤਹੇਤੁ ਸਚ੍ਚਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਯੋ ਅਕੁਪ੍ਪਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨੇਵ ਸਮਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਕਰਣਾਦਿਵਿਨਾਸੇਪਿ ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਾਦਿਵਿਘਾਤਕੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਜਹਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਪਕਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਏਤਾਸਂ ਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕੋ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ –

ਯਥਾ ਵਿਭਾਗਤੋ ਤਿਂਸ-ਵਿਧਾ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਦਸ;

ਛਪ੍ਪਕਾਰਾਵ ਏਤਾਸੁ, ਯੁਗਲ਼ਾਦੀਹਿ ਸਾਧਯੇ.

ਯਥਾ ਹਿ ਏਸਾ ਵਿਭਾਗਤੋ ਤਿਂਸਵਿਧਾਪਿ ਦਾਨਪਾਰਮਿਆਦਿਭਾਵਤੋ ਦਸਵਿਧਾ, ਏਵਂ ਦਾਨਸੀਲਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਝਾਨਪਞ੍ਞਾਸਭਾਵੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ. ਏਤਾਸੁ ਹਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਾਵੇ. ਨੀਵਰਣਵਿਵੇਕਭਾਵੇ ਪਨ ਝਾਨਪਾਰਮਿਯਾ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਭਾਵੇ ਛਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਸਚ੍ਚਪਾਰਮੀ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਏਕਦੇਸਾ ਏਵ ਵਚੀਸਚ੍ਚਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚਪਕ੍ਖੇ. ਞਾਣਸਚ੍ਚਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮੀ ਝਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਏਵ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀ ਝਾਨਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਹਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮੀ ਸਬ੍ਬਾਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ.

ਏਤੇਸਞ੍ਚ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਗੁਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ ਪਞ੍ਚਦਸ ਯੁਗਲ਼ਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਯੁਗਲ਼ਾਦਿਸਾਧਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ? ਦਾਨਸੀਲਯੁਗਲ਼ੇਨ ਪਰਹਿਤਾਹਿਤਾਨਂ ਕਰਣਾਕਰਣਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਖਨ੍ਤਿਯੁਗਲ਼ੇਨ ਅਲੋਭਾਦੋਸਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਵੀਰਿਯਯੁਗਲ਼ੇਨ ਚਾਗਸੁਤਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਝਾਨਯੁਗਲ਼ੇਨ ਕਾਮਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਪਞ੍ਞਾਯੁਗਲ਼ੇਨ ਅਰਿਯਯਾਨਧੁਰਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਖਨ੍ਤਿਦ੍ਵਯੇਨ ਪਯੋਗਾਸਯਸੁਦ੍ਧਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਵੀਰਿਯਦ੍ਵਯੇਨ ਭਾਵਨਾਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਝਾਨਦ੍ਵਯੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਦ੍ਵਯੇਨ ਦਾਨਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਦ੍ਵਯੇਨ ਖਮਾਤੇਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਨ੍ਤਿਝਾਨਦੁਕੇਨ ਵਿਰੋਧਾਨੁਰੋਧਪ੍ਪਹਾਨਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਨ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਦੁਕੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਾਖਨ੍ਤਿਪਟਿਵੇਧਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਵੀਰਿਯਝਾਨਦੁਕੇਨ ਪਗ੍ਗਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਵੀਰਿਯਪਞ੍ਞਾਦੁਕੇਨ ਸਰਣਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਝਾਨਪਞ੍ਞਾਦੁਕੇਨ ਯਾਨਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ. ਦਾਨਸੀਲਖਨ੍ਤਿਤਿਕੇਨ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਪ੍ਪਹਾਨਤਿਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਸੀਲਵੀਰਿਯਤਿਕੇਨ ਭੋਗਜੀਵਿਤਕਾਯਸਾਰਾਦਾਨਤਿਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਸੀਲਝਾਨਤਿਕੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਤਿਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਸੀਲਪਞ੍ਞਾਤਿਕੇਨ ਆਮਿਸਾਭਯਧਮ੍ਮਦਾਨਤਿਕਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਏਵਂ ਇਤਰੇਹਿਪਿ ਤਿਕੇਹਿ, ਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਤਿਕਾਨਿ, ਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਏਵਂ ਛਬ੍ਬਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਇਮਾਸਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਨਂ ਸਮੂਹਸਙ੍ਗਹਤੋ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ? ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤੇਨ, ਏਤ੍ਥ ਵਾ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਤਾਵ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਤਾਗੁਣੇਹਿ ਉਪਸਮਨਤੋ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਹਿ ਏਵ ਪਰਹਿਤੇਸੁ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਤੋ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ.

ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ‘‘ਯਾਚਕਾਨਂ ਜਨਾਨਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਨਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦਾਨਤੋ, ਦਾਨਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਨਤੋ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਦਾਨਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਕ੍ਖਯੇਸੁ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਭਯਵੂਪਸਮਨਤੋ, ਯਥਾਰਹਂ ਯਥਾਕਾਲਂ ਯਥਾਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਦਾਨਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਦਾਨਂ. ਤਥਾ ਸਂਵਰਸਮਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵੂਪਸਮਨਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਂ. ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਂ ਖਮਨਤੋ, ਕਤਾਪਰਾਧਵਿਕਪ੍ਪਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਕੋਧਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਵੂਪਸਮਨਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾਖਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਪਰਹਿਤਕਰਣਤੋ, ਵਿਸਯਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਅਕੁਸਲਵੂਪਸਮਨਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵੀਰਿਯਂ. ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਲੋਕਹਿਤਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨਤੋ, ਨੀਵਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਵੂਪਸਮਨਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਝਾਨਂ. ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਂ ਪਰਹਿਤੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਤੋ, ਅਨੁਪਾਯਕਿਰਿਯਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਮੋਹਜਪਰਿਲ਼ਾਹਵੂਪਸਮਨਤੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਪਟਿਲਾਭਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਞ੍ਞਾ.

ਤਤ੍ਥ ਞੇਯ੍ਯਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਵਿਧਾਨੇਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਹਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਦੋਸਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮੇਹਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਨੁਬੋਧਪਟਿਵੇਧੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਿਵਿਧਸਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਿਵਿਧਚਾਗਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਿਵਿਧਵੂਪਸਮਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਿਵਿਧਞਾਣਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਚਾਗੂਪਸਮਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਵਿਧਾਨਤੋ ਚ. ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚੂਪਸਮਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਚਾਗਫਲਤ੍ਤਾ ਚ. ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਚਾਗਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮਨਤੋ, ਕਮ੍ਮਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮਨਤੋ ਚ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਚਾਗੂਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤੋ, ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਾਵਿਤਾ ਚਾਗਪਰਿਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤਾ ਉਪਸਮੋਪਬ੍ਰੂਹਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ. ਸਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਏਤਾਸਂ ਜਨਕਹੇਤੁ, ਚਾਗੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਹੇਤੁ, ਉਪਸਮੋ ਪਰਿਬੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁ ਪਞ੍ਞਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁ. ਤਥਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸ ਪਰਹਿਤਾਯ ਅਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਅਨ੍ਤੇ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬੂਪਸਮਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ. ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਅਸਤਿ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾ ਸਤਤਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਕਰੇਹਿ ਗਰੁਪਿਯਭਾਵਕਰੇਹਿ ਸਚ੍ਚਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਗਿਹਿਭੂਤਾ ਆਮਿਸਦਾਨੇਨ ਪਰੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਕਰੇਹਿ, ਗਰੁਪਿਯਭਾਵਕਰੇਹਿ, ਉਪਸਮਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਦਾਨੇਨ ਪਰੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਿਮਭਵੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਚਰਿਮਕਭਵੂਪਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਹਿ ਗਬ੍ਭਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨਾ ਵਚਸਾ ‘‘ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੧; ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭) ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਜਿਣ੍ਣਾਤੁਰਮਤਪਬ੍ਬਜਿਤਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ ਚਤੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੇਸਕੋਵਿਦਸ੍ਸ ਯੋਬ੍ਬਨਾਰੋਗ੍ਯਜੀਵਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਦਾਨਂ ਉਪਸਮੋ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਮਹਤੋ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਸ੍ਸ, ਹਤ੍ਥਗਤਸ੍ਸ ਚ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਨਪੇਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋਤਿ.

ਦੁਤਿਯੇ ਠਾਨੇ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਤਤੋ ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ. ਤਤੋ ਹਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਪਰਮੂਪਸਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਹਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭੋ. ਤਤੋ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਸਿਦ੍ਧਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ.

ਤਤਿਯੇ ਠਾਨੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਮਹਾਯਾਗਕਰਣੇਨ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਯਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਉਪਸਮਨੇਨ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਆਸਯਾਦਿਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ, ਤਦਪਿ ਅਸਿਦ੍ਧਂ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ.

ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੂਪਸਮੇਨ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਪਯੋਜਨਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਖੇਤ੍ਤੇ ਅਭਿਜਾਤਿਯਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਰੁਣਾਖੇਤ੍ਤੇ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਮੁਦਿਤਾਖੇਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਖੇਤ੍ਤੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂਵਾਸੇਨ ਸੀਲਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂਵੋਹਾਰੇਨ ਸੋਚੇਯ੍ਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਆਪਦਾਸੁ ਥਾਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਾਕਚ੍ਛਾਯ ਪਞ੍ਞਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸੀਲਾਜੀਵਚਿਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨਭਿਸਙ੍ਗਤੋ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨੁਪਰੋਧਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧਤੋ.

ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਅਦੁਟ੍ਠੋ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਲੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਤਤਿਯੇਨ ਅਭੀਤੋ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਅਸਂਮੂਲ਼੍ਹੋ ਵਿਨੋਦੇਤਿ. ਪਠਮੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਹਿ ਪਵਿਵੇਕਉਪਸਮਸਮ੍ਬੋਧਿਸੁਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਵਿਵੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਅਪੀਤਿਜਕਾਯਸੁਖ ਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਜਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਮਨੇਕਗੁਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਸਮੂਹਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਚ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਸਙ੍ਗਹੋ, ਏਵਂ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਹਿਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੋ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹਿ ਦਾਨਾਦਿਗੁਣਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਪਰਿਯੋਸਾਨਾਤਿ. ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕੋ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋਤਿ –

ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਪਨ ਤਾਸਮ੍ਪਿ, ਉਪਾਯੋਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦਨੇ;

ਅਵੇਕਲ੍ਲਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤ-ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦਯੋ ਮਤਾ.

ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਸਮ੍ਭਰਣਂ ਅਵੇਕਲ੍ਲਕਾਰਿਤਾਯੋਗੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਆਦਰਬਹੁਮਾਨਯੋਗੇਨ, ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਪਯੋਗੇਨ, ਚਿਰਕਾਲਾਦਿਯੋਗੋ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਵੋਸਾਨਾਪਜ੍ਜਨੇਨਾਤਿ. ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਲਪਰਿਮਾਣਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਇਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਯੋਗੋ ਏਤਾਸਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ.

ਤਥਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਬੋਧਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਇਮਾਹਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਮੀ’’ਤਿ. ਤਂ ਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਪਟਿਲਾਭਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਦਾਨਮੁਖੇ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਜਾਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਤਿ ਯਾਚਕੇ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਾਵਸੇਸਂ ਏਵ ਮਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਯ ਕਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਵਤ੍ਥੁ ਅਵਿਞ੍ਞਾਣਕਂ, ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਂ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਇਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਾਨੇ ਅਕਤਪਰਿਚਯੋ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਉਲ਼ਾਰਮਨੁਞ੍ਞਤਾ, ਪਰਿਕ੍ਖਯਚਿਨ੍ਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ. ਤੇਸੁ ਯਦਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇ ਚ ਯਾਚਕਜਨੇ ਦਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਕਮਤਿ, ਤੇਨ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਹਂ ਦਾਨੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਕਤਪਰਿਚਯੋ, ਤੇਨ ਮੇ ਏਤਰਹਿ ਦਾਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਇਤੋ ਪਰਂ ਦਾਨਾਭਿਰਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਨੁ ਮਯਾ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇਵ ਪਰਿਗ੍ਗਹਵਤ੍ਥੁਂ ਯਾਚਕਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ ਪਯਤਪਾਣਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਰਤੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਸਂਵਿਭਾਗਰਤੋ. ਏਵਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮੋ ਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧੋ ਹਤੋ ਹੋਤਿ ਵਿਹਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ.

ਤਥਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਭਾਵੇ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲੇ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਦਾਨਸੀਲਤਾਯ ਏਤਰਹਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲੋ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਹੀਨੇਨ ਵਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇਨ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾਪਿ ਦਾਨਮੇਵ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਯੇਨਾਹਂ ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ ਪਯਤਪਾਣਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਰਤੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਸਂਵਿਭਾਗਰਤੋ. ਏਵਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯੋ ਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧੋ ਹਤੋ ਹੋਤਿ ਵਿਹਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ.

ਤਥਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਮਨੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਦਾਤੁਕਮ੍ਯਤਾਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ ਉਲ਼ਾਰਤਮਾ ਸਬ੍ਬਸੇਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਤਯਾ ਉਲ਼ਾਰਮਨੁਞ੍ਞੇ ਏਵ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਉਲ਼ਾਰਂ, ਮਨੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ ਪਯਤਪਾਣਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਰਤੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਸਂਵਿਭਾਗਰਤੋ. ਏਵਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤਤਿਯੋ ਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧੋ ਹਤੋ ਹੋਤਿ ਵਿਹਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ.

ਤਥਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਯਦਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਭੋਗਾਨਂ ਸਭਾਵੋ, ਯਦਿਦਂ ਖਯਧਮ੍ਮਤਾ ਵਯਧਮ੍ਮਤਾ, ਅਪਿਚ ਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਦਾਨਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਭੋਗਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇਨ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ, ਵਿਪੁਲੇਨ ਵਾ ਦਾਨਮੇਵ ਦਦੇਯ੍ਯਂ, ਯੇਨਾਹਂ ਆਯਤਿਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸੋ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇਨ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗੋ ਪਯਤਪਾਣਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਰਤੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਸਂਵਿਭਾਗਰਤੋ. ਏਵਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧੋ ਹਤੋ ਹੋਤਿ ਵਿਹਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ. ਏਵਂ ਯੇ ਯੇ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਅਨਤ੍ਥਾ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਨੋਦਨਂ ਉਪਾਯੋ. ਯਥਾ ਚ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ, ਏਵਂ ਸੀਲਪਾਰਮਿਆਦੀਸੁਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿਚ ਯਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਸਰੀਰਸ੍ਸ, ਸੁਖੂਪਕਰਣਾਨਞ੍ਚ ਉਪਚ੍ਛੇਦਕੇਸੁ ਦੁਸ੍ਸਹੇਸੁਪਿ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ (ਕਿਚ੍ਛੇਸੁ ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਪਨੀਤੇਸੁ ਅਨਤ੍ਥੇਸੁ ਤਿਬ੍ਬੇਸੁ ਪਾਣਹਰੇਸੁ ‘‘ਅਯਂ ਮਯਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤੋ, ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ ਵੇਧਤਿ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਸਲਾਰਮ੍ਭੇ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਮ੍ਪਿ ਏਤਾਸਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ.

ਅਪਿਚ ਸਮਾਸਤੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, (ਪਰਿਸੋਸਨਂ ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਪਰੇਸੁ ਚ ਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਪਰਿਵਡ੍ਢਨਂ ਏਤਾਸਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਧਿਗਮਾਯ ਹਿ ਕਤਮਹਾਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਿਨੇਹੋ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਯੋਗਵਸੇਨ (ਸਮਾਸੇਵਨੇਨ ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਪਨ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਿਨੇਹੋ ਪਰਿਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਤੋ ਚ ਤਂ ਤਦਾਵਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਵਿਗਮੇਨ ਵਿਦੂਰੀਕਤਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਿਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਦਾਨਪਿਯਵਚਨਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੩; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੨) ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨੁਗਤੇਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਜਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਕਰਣੇਨ ਉਪਰਿ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਅਵਤਾਰਣਂ, ਪਰਿਪਾਚਨਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ.

ਮਹਾਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਚ ਦਾਨੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਾ, ਦਾਨਂ ਪਿਯਵਚਨੇਨ, ਪਿਯਵਚਨਂ ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾਯ, ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਅਲਙ੍ਕਤਾ, ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਚ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸੇ ਕਤ੍ਵਾ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਾਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚ ਤੇਹੇਵ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾਭਿਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਜਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਸਙ੍ਗਹਕਰਣੇਨ ਅਭਿਵਿਨਯਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾਭਿਬੁਦ੍ਧਂ. ਪਿਯਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ, ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ, ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾਭਿਬੁਦ੍ਧਾ. ਤਥਾਗਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਨੇਸਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਏਕੀਭਾਵੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤ’’ਤਿ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਸਚ੍ਚੋ ਚਾਗੀ ਉਪਸਨ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ;

ਸਮ੍ਭਤਸਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਕਂ ਨਾਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧਯੇ.

ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਹਿਤੇਸੀ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ;

ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਜਿਨੋ.

ਵਿਰਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ;

ਸਦਾ ਸਤ੍ਤਹਿਤੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਜਿਨੋ.

ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਹਿਤਾਯ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ;

ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਕਿਲਾਸੂ ਚ, ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਜਿਨੋ’’ਤਿ. (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ);

ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦਨਨ੍ਤਿ –

ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਉਗ੍ਘਾਟਿਤਞ੍ਞੁਆਦਿਨਾ;

ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਵਸਾ ਕਾਲੋ ਤਿਧਾ ਮਤੋ.

ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਹਿ ਤਾਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਅਟ੍ਠ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਉਪਰਿਮੇਨ ਪਨ ਸੋਲ਼ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ. ਏਤੇ ਚ ਭੇਦਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਸਦ੍ਧਾਧਿਕਵੀਰਿਯਾਧਿਕਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਾ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਤਿਕ੍ਖਾ. ਸਦ੍ਧਾਧਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਹੋਤਿ. ਵੀਰਿਯਾਧਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾ ਮਨ੍ਦਾ. ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਅਭਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਮਜ੍ਝਿਮਮੁਦੁਭਾਵੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਯਂ ਕਾਲਵਿਭਾਗੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮਜ੍ਝਿਮਮੁਦੁਭਾਵੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਭੇਦੇਨ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਤੇਸਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਤਯੋਪੇਤੇ ਕਾਲਭੇਦਾ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਿਵਿਧਾ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਣੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਕੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ, ਏਕੋ ਵਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ, ਏਕੋ ਨੇਯ੍ਯੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਯੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ, ਸੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਗਾਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਗਾਥਾਯ ਤਤਿਯਪਦੇ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤੇ ਏਵ ਛਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਸਾਵਕਬੋਧਿਯਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ.

ਦੁਤਿਯੋ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਗਾਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤੇ ਏਵ ਗਾਥਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਪਦੇ ਛਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਯਦਿ ਸਾਵਕਬੋਧਿਯਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ.

ਇਤਰੋ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਗਾਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਸਿਤਾਯ ਗਾਥਾਯ ਛਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ.

ਤਯੋਪੇਤੇ ਵਿਨਾ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਲਦ੍ਧਬ੍ਯਾਕਰਣਾ ਚ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੇਦੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਨ ਕਾਲਭੇਦੇਸੁ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਸੁ ਤੇ ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤਾ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਦਾਨਸਦਿਸਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾਪਿ ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਸੀਲਾਦਿਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਧਮ੍ਮੇ ਆਚਿਨਨ੍ਤਾਪਿ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾਪਿ ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਪਰਮਕੋਟਿਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪਚ੍ਚਨਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਵਿਯ ਹਿ ਸਸ੍ਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਤਦਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੁਸ੍ਸਾਹੇਨ ਵਾਯਮਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਪਾਰਮਿਪਾਰਿਪੂਰਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕੋ ਆਨਿਸਂਸੋਤਿ –

ਯੇ ਤੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ –

‘‘ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤਾ ਨਰਾ;

ਸਂਸਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤੇਹਿਪਿ.

ਅਵੀਚਿਮ੍ਹਿ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਲੋਕਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚ;

ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ, ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਾਲਕਞ੍ਚਿਕਾ. (ਕਾਲਕਞ੍ਚਿਕਾ ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ);

ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਪਾਣਾ, ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ;

ਜਾਯਮਾਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ.

ਸੋਤਵੇਕਲ੍ਲਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਮੂਗਪਕ੍ਖਿਕਾ;

ਇਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਣ੍ਡਕਾ.

ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤਾ ਨਰਾ;

ਮੁਤ੍ਤਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੇਹਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧਗੋਚਰਾ.

ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯਦਸ੍ਸਨਾ;

ਵਸਮਾਨਾਪਿ ਸਗ੍ਗੇਸੁ, ਅਸਞ੍ਞਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਰੇ.

ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸੇਸੁ ਦੇਵੇਸੁ, ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨਿਨ੍ਨਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ, ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਭਵਾਭਵੇ;

ਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾਯੋ, ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. (ਅਟ੍ਠਸਾ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਚਰਿਯਾ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨੭.ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ); –

ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਾ ਆਨਿਸਂਸਾ, ਯੇ ਚ ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਆਨਨ੍ਦ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਾ ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੪) ਸੋਲ਼ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਯੇ ਚ ‘‘ਸੀਤਂ ਬ੍ਯਪਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, (ਖੁ. ਨਿ. ੪-੩੧੩ ਪਿਟ੍ਠੇ) ‘‘ਜਾਯਮਾਨੇ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਅਯਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਵੇਧਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮਿਜ੍ਝਨਂ, ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਚ ਵਸਿਭਾਵੋਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਆਨਿਸਂਸਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਤਾਸਂ ਆਨਿਸਂਸਾ, ਤਥਾ ਯਥਾਨਿਦਸ੍ਸਿਤਭੇਦਾ ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਦਿਗੁਣਯੁਗਲ਼ਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਯਸ੍ਮਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਤੁਸਮੋ ਹੋਤਿ ਹਿਤੇਸਿਤਾਯ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਕੋ ਗਰੁ ਭਾਵਨੀਯੋ ਪਰਮਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਦੇਵਤਾਹਿ ਅਨੁਪਾਲੀਯਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਪਰਿਭਾਵਿਤਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਵਾਲ਼ਮਿਗਾਦੀਹਿ ਚ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯੋ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਲ਼ਾਰੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨ ਉਲ਼ਾਰੇਨ ਯਸੇਨ ਉਲ਼ਾਰੇਨ ਸੁਖੇਨ ਉਲ਼ਾਰੇਨ ਬਲੇਨ ਉਲ਼ਾਰੇਨ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯੇਨ ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਤਿ ਪੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸਯੋਗਤੋ.

ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕੋ, ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ ਸੁਵਿਸਦਾ, ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਸਤਿ ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਵਿਸਦਾ, ਮਨ੍ਦਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤਿ ਮਨ੍ਦਦਰਥੋ ਮਨ੍ਦਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਨ੍ਦਭਾਵੇਨੇਵ ਸੁਬ੍ਬਚੋ ਹੋਤਿ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ, ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸੋਰਤੋ, ਸਖਿਲੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰਕੁਸਲੋ, ਅਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਅਨੁਪਨਾਹੀ, ਅਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਅਪਲ਼ਾਸੀ, ਅਨਿਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਅਮਚ੍ਛਰੀ, ਅਸਠੋ ਹੋਤਿ ਅਮਾਯਾਵੀ, ਅਥਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਅਨਤਿਮਾਨੀ, ਅਸਾਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਪਰਤੋ ਉਪਤਾਪਸਹੋ ਹੋਤਿ ਪਰੇਸਂ ਅਨੁਪਤਾਪੀ, ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਪਟਿਵਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਭਯਾਦਯੋ ਉਪਦ੍ਦਵਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਵੂਪਸਮਨ੍ਤਿ, ਯੇਸੁ ਚ ਅਪਾਯੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਪਚੁਰਜਨੋ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਪੀਲ਼ੀਯਤਿ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਸਂਵੇਗਭਯਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਯਥਾਰਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਏਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਤੁਸਮਤਾਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਤਾਦਯੋ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾ ਆਨਿਸਂਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ਆਯੁਸਮ੍ਪਦਾ ਰੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਕੁਲਸਮ੍ਪਦਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਦਾ ਆਦੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਤਿ ਏਤੇਪਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਾਰਮੀਨਂ ਆਨਿਸਂਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਆਯੁਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਂ ਦੀਘਾਯੁਕਤਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਤਾ, ਤਾਯ ਯਥਾਰਦ੍ਧਾਨਿ ਕੁਸਲਸਮਾਦਾਨਾਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤਿ, ਬਹੁਞ੍ਚ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨੋਤਿ. ਰੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਅਭਿਰੂਪਤਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਤਾ ਪਾਸਾਦਿਕਤਾ, ਤਾਯ ਰੂਪਪ੍ਪਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਸਾਦਾਵਹੋ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯੋ. ਕੁਲਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਉਲ਼ਾਰੇਸੁ ਕੁਲੇਸੁ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਾਯ [ਜਾਤਿਮਦਾਦਿਮਦਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ (ਮਦਮਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ)] ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੀਯੋ ਹੋਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨੀਯੋ, ਤੇਨ ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਵਨੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਮਹਾਵਿਭਵਤਾ, ਮਹੇਸਕ੍ਖਤਾ, ਮਹਾਪਰਿਵਾਰਤਾ ਚ, ਤਾਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਬ੍ਬੇ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੩; ਅ. ਨਿ. ੧.੨੫੬) ਸਙ੍ਗਹਿਤੁਂ, ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤੁਞ੍ਚ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ. ਆਦੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾ ਨਾਮ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਤਾ ਪਚ੍ਚਯਿਕਤਾ, ਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਾਣਭੂਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਲਙ੍ਘਨੀਯਾ ਚਸ੍ਸ ਆਣਾ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾ ਨਾਮ ਪਭਾਵਮਹਨ੍ਤਤਾ, ਤਾਯ ਪਰੇਹਿ ਨ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤਿ, ਸਯਮੇਵ ਪਨ ਪਰੇ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਅਭਿਭਵਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ, ਸਮੇਨ, ਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇਹਿ ਚ, ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਆਯੁਸਮ੍ਪਦਾਦਯੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਾਰਮੀਨਂ ਆਨਿਸਂਸਾ, ਸਯਞ੍ਚ ਅਪਰਿਮਾਣਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਸ੍ਸ ਪਰਿਵੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਾ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਤਾਰਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਿਂ ਫਲਨ੍ਤਿ –

ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤਾ ਤਾਸਂ, ਜਞ੍ਞਾ ਫਲਂ ਸਮਾਸਤੋ;

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਅਨਨ੍ਤਾਪ-ਮੇਯ੍ਯਾ ਗੁਣਗਣਾ ਮਤਾ.

ਸਮਾਸਤੋ ਹਿ ਤਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੋ ਏਤਾਸਂ ਫਲਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩ ਆਦਯੋ; ੩.੧੯੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੮੬) ਅਸੀਤਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨ, ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਦਿਅਨੇਕਗੁਣਗਣਸਮੁਜ੍ਜਲਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਦਸਬਲ- (ਮ. ਨਿ. ੪.੮; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੧) ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜ- (ਅ. ਨਿ. ੪.੮) ਛਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਅਟ੍ਠਾਰਸਾਵੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮ- (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੦੫;) ਪਭੁਤਿਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮਾਣਗੁਣਸਮੁਦਯੋਪਸੋਭਿਨੀ ਧਮ੍ਮਕਾਯਸਿਰੀ, ਯਾਵਤਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਯੇ ਅਨੇਕੇਹਿਪਿ ਕਪ੍ਪੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਪਿ ਵਾਚਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਇਦਮੇਵ ਤਾਸਂ ਫਲਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪; ੩.੧੪੧; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ, ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) –

ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਪਾਰਮੀਸੁ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾਨਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪੂਰਿਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਨਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਭਾਵੇ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਿਸੇਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਵਿਸੇਸਸਮ੍ਭਾਰਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਨਯਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸ੍ਸ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਪਰਿਚ੍ਚਾਗਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਧਨਰਜ੍ਜਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਤਥਾਯੇਵ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਪਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟੀਕਾਯਂ, (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ) ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਯਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਵਾ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਰਜ੍ਜਪਰਿਚ੍ਚਾਗਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਵਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦.੯; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੫.੩੬੮; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੫੨੩; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੩੫) ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ. ਦਾਨਾਦੀਸੁਯੇਵ ਸਾਤਿਸਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾ. ਯਾ ਵਾ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਸਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ. ਦਾਨਾਦਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵਾ ਕਾਯਵਿਵੇਕਵਸੇਨ ਏਕਚਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਦਾਨਾਦੀਨਞ੍ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰਨਿਬ੍ਬਾਨੇਸੁ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਾਨਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਪਰਿਪਾਚਨਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ. ਞਾਤੀਨਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਰਿਯਾ ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਾ, ਸਾਪਿ ਕਰੁਣਾਯਨਵਸੇਨੇਵ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਵਸੇਨ, ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਾਯਤਨਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚਯਵਸੇਨ, ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਪਰਿਚਯਵਸੇਨ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਤੀਰਣਵਸੇਨ ਚ ਞਾਣਚਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਿਚਰਿਯਾ, ਸਾ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਯੇਵ, ਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਕੋਟਿਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਉਕ੍ਕਂਸਂ. ਤਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਆਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਏਵਂ ਪਾਰਮਿਪੂਰਣਵਸੇਨ ‘‘ਤਥਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਵਸੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਮਗ੍ਗਫਲਪਕ੍ਖਿਕਾਨਞ੍ਞੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਵਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਗਹਣਤੋ. ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ. ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯਆਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਜ੍ਝੇ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਪਟਿਪਦਾਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂਯੇਵ ਤਿਣ੍ਣਂ ਨਯਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਤ੍ਤਯੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ ਪਠਮਕਾਰਣਮੇਵ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਧਲੋਕਮ੍ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਿਆਦਯੋ ਮੁਨਯੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣਤ੍ਤਯੇਨ ਆਗਤਾ ਯਥੇਵ, ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਅਯਂ ਸਕ੍ਯਮੁਨਿਪਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਤੋ, ਤੇਨੇਸ ਤਥਾਗਤੋ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਜਾਤੋ, ਨ ਪਨ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਸੁਵਣ੍ਣਜਾਲੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਅਜਿਨਪ੍ਪਵੇਣਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬਟਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੧) ਵਕ੍ਖਤਿ. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ਮਹਾਪਦਾਨਦੇਸਨਾਯਂ. ਸੇਤਮ੍ਹਿ ਛਤ੍ਤੇਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤੇ. ਅਨੁਹੀਰਮਾਨੇਤਿ ਧਾਰਿਯਮਾਨੇ. ‘‘ਅਨੁਧਾਰਿਯਮਾਨੇ’’ਤਿਪਿ ਇਦਾਨਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ਛਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਖਗ੍ਗਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਕੁਧਭਣ੍ਡਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਖਗ੍ਗਤਾਲਵਣ੍ਟਮੋਰਹਤ੍ਥਕਵਾਲਬੀਜਨੀਉਣ੍ਹੀਸਪਟ੍ਟਾਪਿ ਹਿ ਛਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਤਦਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਛਤ੍ਤਾਦੀਨਿਯੇਵ ਚ ਤਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ, ਨ ਛਤ੍ਤਾਦਿਗਾਹਕਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟੀਕਾਯਂ (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ) ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਾਲਵਣ੍ਟਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਕਕੁਧਭਣ੍ਡਸਮਞ੍ਞਾ. ਅਪਿਚ ਖਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਕਕੁਧਭਣ੍ਡਾਨਿ, ਤਦਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਤਾਲਵਣ੍ਟਾਦੀਨਿ ਤਦਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਸਾਤਿ ਦਸ ਦਿਸਾ. ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਲੋਕਵਿਵਰਣਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਜਾਤੇ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾਵ ਓਲੋਕੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਨੁਵਿਲੋਕਨਂ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੁਤ੍ਤਰਕਾਲਂ ਪਠਮਮੇਵਾਨੁਵਿਲੋਕਨਤੋ. ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਪੂਜਯਮਾਨਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਰਿਸ ਇਧ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦਿਸੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਤਯਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ. ਏਵਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਨੁਦਿਸਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਪਰੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਮਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਅਗਮਾਸੀਤਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭) ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ) ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਹਾਪਦਾਨਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੧) ਏਵਮੇਵ ਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰਤੋ ਪਠਮਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਨੁਵਿਲੋਕਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਦੁਪਰਿ ਆਸਭਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਧ, ਪਨ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਸਭੀਵਾਚਾਭਾਸਨਂ ਤਾਵ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਏਵ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤਮਪਦੂਪਰਿ ਠਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਨੁਵਿਲੋਕਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਥਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਸਤ੍ਤਮਪਦੂਪਰਿ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਲੇਖਵਸੇਨ ਏਦਿਸੇਨ ਵਚਨਕ੍ਕਮੇਨ ਮਹਾਪਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਮਦਿਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ. ਆਸਭਿਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਅਕਮ੍ਪਨਿਕਂ ਵਾ, ਨਿਬ੍ਭਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਸਭਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਹਿ ਆਸਭਂ, ਸੂਰਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨਾਯਂ ਵਾਚਾ ‘‘ਆਸਭੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ. ਜੇਟ੍ਠੋ, ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਤੋ ਪਨ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਗੁਣੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਧਾਨੋ. ਜੇਟ੍ਠੋਤਿ ਗੁਣਵਸੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵੁਦ੍ਧਤਮੋ, ਗੁਣੇਹਿ ਮਹਲ੍ਲਕਤਮੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਗੁਣਵਸੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਸਟ੍ਠਤਮੋ. ਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਵਧਿਭੂਤੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ਤਬ੍ਬਸੇਨੇਵ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਾਵਤੋ.

ਇਦਾਨਿ ਤਥਾਗਮਨਂ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਞ੍ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਤਥਂ ਅਵਿਤਥਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਨ੍ਤਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਂ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ, ਤੇਨ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਹੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਤਿਯਤ੍ਥਂਪਤਿਟ੍ਠਾਨਕਿਰਿਯਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਇਦਮਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨਂ ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ. ਪਟਿਲਾਭਸਦ੍ਦੇ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚੇਸ, ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ. ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਲਾਭਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਕਸ੍ਸ ਹਿਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਾਰਣਂ. ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਗੁਣਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨੇ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਸੁਪਿਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਏਤਾਨਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਲੋਕੇ ਪੁਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨੇਤਿ.

ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਨਮੁਤ੍ਤਮਭਾਵਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਤਿਕ੍ਕਮਨਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾ. ਸਤ੍ਤ ਪਦਾਨਿ ਸਤ੍ਤਪਦਂ, ਤਸ੍ਸ ਵੀਤਿਹਾਰੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਅਤਿਹਰਣਂ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੋ, ਸਤ੍ਤਪਦਨਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ਸਮਗਮਨੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਮੁਟ੍ਠਿਰਤਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਅਨੇਕਸਾਖਞ੍ਚ ਸਹਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਂ,

ਛਤ੍ਤਂ ਮਰੂ ਧਾਰਯੁਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;

ਸੁਵਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰਾ,

ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ ਚਾਮਰਛਤ੍ਤਗਾਹਕਾ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੬੯੩); –

ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਨਾਲ਼ਕਸੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਾਨਗਾਥਾਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਹਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਥਾਪਦੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹਾਪਦਾਨਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਚਾਮਰੁਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਤਥਾ ਵਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਹਿ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਂ ਵਦਤਿ, ਚਮਰੋ ਨਾਮ ਮਿਗਵਿਸੇਸੋ. ਯਸ੍ਸ ਵਾਲੇਨ ਰਾਜਕਕੁਧਭੂਤਂ ਵਾਲਬੀਜਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਯਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰੀ. ਤਸ੍ਸਾ ਉਕ੍ਖੇਪੋ ਤਥਾ, ਵੁਤ੍ਤੋ ਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਚਾਮਰੁਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਰਹਤ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਰਵਿਮਲਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਵਰਵਿਮਲਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ. ਸਤ੍ਤਮਪਦੂਪਰੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਦ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਦਵਲ਼ਞ੍ਜਨਵਾਚਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਪਦਵਲ਼ਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਉਪਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਤਾਯ ਅਨਾਵਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਯਂ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਅਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ, ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ਚ ਅਭਿਜਾਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵਿਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਾਰਮਿਤਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਾ ਹਿ ਤੇ.

ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ. ਗਵਮ੍ਪਤਿ ਉਸਭੋ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਵਸੂਨਂ ਰਤਨਾਨਂ ਧਾਰਣਤੋ ਵਸੁਨ੍ਦਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭੂਮਿਂ ਫੁਸੀ ਯਥਾ, ਤਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਜਾਤੋ ਸੋ ਗੋਤਮੋ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਵਸੁਨ੍ਧਰਂ ਫੁਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਅਗਮਾਸਿ. ਸਤ੍ਤ ਪਦਾਨੀਤਿ ਸਤ੍ਤਪਦਵਲ਼ਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਚੇਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਸਤ੍ਤਪਦਵਾਰੇਹੀਤਿ ਵਾ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਮਰੂਤਿ ਦੇਵਾ ਯਥਾਮਰਿਯਾਦਂ ਮਰਣਸਭਾਵਤੋ. ਸਮਾਤਿ ਵਿਲੋਕਨਸਮਤਾਯ ਸਮਾ ਸਦਿਸਿਯੋ. ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਹਿ ਯਥਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਵਿਲੋਕੇਸਿ, ਏਵਂ ਸੇਸਦਿਸਾਪਿ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਲੋਕਨੇ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ, ਸਮਾਤਿ ਵਾ ਵਿਲੋਕੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਰੂਪਬੀਭਚ੍ਛਵਿਸਮਰੂਪਾਨਿ ਵਿਲੋਕੇਤੁਮਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸਾਸੁ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਮਞ੍ਜੂਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਪੇਤਂ ਗਿਰਂ ਅਬ੍ਭੁਦੀਰਯਿ ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਅਭਿਨਦੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂ ਕਾਯਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਤਥਾਗਤਸਦ੍ਦਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਞਾਣਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਲੋਭਪਧਾਨੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ. ਕੁਸਲਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਇਧ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦਯੋ ਏਵ. ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਏਵ ਇਧ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਗਤੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਵਿਸੇਸਂ ਞਾਣਗਮਨੇਨ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਵਾ ਪਹਾਨਹੇਤੁ, ਪਹਾਨੇ ਵਾ ਸਤਿ. ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇਸੁ ਹਿ ਅਯਂ ਤ੍ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੫੫) ਵਿਯ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਹੇਤੁਕਞ੍ਚ ‘‘ਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵਬੋਧਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਗਮਨਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਤਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯ. ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਵਿਭੂਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਲੋਕਸਞ੍ਜਾਨਨੇਨ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਸਮਾਧਿਨਾ. ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਨਿਚ੍ਛਯੇਨ, ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਗਮਨਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਤਥਾਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਹ ਉਪਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਹਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਚ ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਾਨਞ੍ਹਿ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਮੋਹਸ੍ਸ ਦੂਰੀਕਰਣੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਾਲਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਾਯੋ. ਤਥਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਅਭਿਰਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਵਿਨੋਦਿਤਾਯ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਸਮਧਿਗਮੋਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਤਿਵਿਨੋਦਨਂ ਉਪਾਯੋ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਉਪਰਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੇਪਿ ਨੀਵਰਣਸਭਾਵਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨੀਵਰਣੇਸੁਪਿ ਸਙ੍ਗਹਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਪਵੇਸਨਨਿਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਕਵਾਟਸਦਿਸਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੀਵਰਣਕਵਾਟਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਤੀ’’ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਵਰੇ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਵਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਵੂਪਸਮਾ [ਧੂਮਾਯਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭)] ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਧੂਮਂ ਵੂਪਸਮੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧੂਮਂ ਵੂਪਸਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ ਅਧੁਨਾ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਨ ਪੋਰਾਣੋ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ, ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਾਠਸ੍ਸੇਵ ਉਦ੍ਧਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਰਾਜੇਤ੍ਵਾਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ, ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਤਦੁਭਯਤ੍ਥੋ ਹੇਸ ‘‘ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭; ਮ. ਨਿ. ੩.੧੫੫; ਪਾਰਾ. ੧੧; ਵਿਭ. ੬੨੫) ਵਿਯ. ਕਾਮਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਏਵ ਚ ਸੁਖਂ ਪਹੀਯਤਿ, ਅਤਿਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ.

ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਚੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ‘‘ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੨੪੮) ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਕਸਿਣਰੂਪਂ ਪੁਰਿਮਪਦਲੋਪੇਨ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੨੨੩ ਆਦਯੋ) ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਰੂਪੇ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇ ਤਂਸਹਗਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਰੂਪਂ ਸਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਸਞ੍ਞਂ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ, ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਘਾਤੇਨ ਪਟਿਹਨਨੇਨ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਸਮੋਧਾਨੇਨ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਗਤਾ ਸਞ੍ਞਾ. ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ, ਏਕਾਦਸ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸਞ੍ਞਾ, ਦ੍ਵੇ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸਞ੍ਞਾ, ਏਕਾਦਸ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਸਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤਾਸਂ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਞ੍ਞਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਏਤਾ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਦਿਭੇਦੇ ਨਾਨਤ੍ਤੇ ਨਾਨਾਸਭਾਵੇ ਗੋਚਰੇ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਸਭਾਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਦਿਸਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਾ ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਸਞ੍ਞਂ, ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਤਣ੍ਹਂ. ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਿਰਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ, ‘‘ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਆਯਤਿਂ ਸਮੁਦਯਵਸੇਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਹਿ ਅਯਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ. ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਹਿ ਅਯਂ. ਆਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹਣਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਘਨਸਞ੍ਞਾ. ਆਯੂਹਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਧੁਵਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਥਿਰਭਾਵਗ੍ਗਹਣਸਞ੍ਞਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮੂਹਾਦਿਘਨਵਸੇਨ ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਵਿਗ੍ਗਹਤਂ. ਪਣਿਧਿਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਪਣਿਧਿਂ. ਸਾ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਨ੍ਨਤਾ.

ਅਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤੀਰਣਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾਰਾਦਾਨਾਭਿਨਿਵਿਸੇਨ੍ਤਿ ਅਸਾਰੇ ਸਾਰਗ੍ਗਹਣਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ. ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਨਾਮ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਸਂਸਯਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਲੇਣਤਾਣਭਾਵਗ੍ਗਹਣਂ ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ‘‘ਆਲਯਰਤਾ ਆਲਯਸਮੁਦਿਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਮਹਾਵ. ੭, ੮) ਵਚਨਤੋ ਆਲਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾਯੇਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ, ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚ ਅਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਕੇਚਿ. ‘‘ਏਵਂਵਿਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਿਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਵਟ੍ਟਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਗੋਤ੍ਰਭੁ. ਸਂਯੋਗਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਸਂਯੁਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਂ. ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜਾਤੇਕਟ੍ਠੇ, ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠੇ ਚ. ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇ ਕਿਲੇਸੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਚ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇਹਿਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਬ੍ਬਚਨੀਯਤਾ ਸਿਯਾ. ਅਣੁਸਹਗਤੇਤਿ ਅਣੁਭੂਤੇ. ਤਬ੍ਭਾਵਵੁਤ੍ਤਿਕੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਸਹਗਤਸਦ੍ਦੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਤਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ. ਨ ਹਿ ਪਠਮਾਦਿਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਹੀਨਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪੁਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ (ਧ. ਪ. ੧੨੯).

ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਂ ਕਠਿਨਭਾਵੋ. ਪਗ੍ਘਰਣਂ ਦ੍ਰਵਭਾਵੋ. ਲੋਕਿਯਵਾਯੁਨਾ ਭਸ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਯੇਨ ਤਂਤਂਕਲਾਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧੁਮਾਯਨਂ, ਥਮ੍ਭਭਾਵੋ ਵਾ, ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੇ ਤਂਤਂਭੂਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਯੇਸਂ ਯੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਸੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋਵ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪਿਤਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣਂ, ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੬੩੭).

ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਂ. ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚੇਤਨਾਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨਿਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੧੨) ਚੇਤਨਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਚੇਤਨਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਵਿਭ. ੨੨੬) ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਠਪਨਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਮਨੁਬਨ੍ਧਨਂ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਂ. ਸਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾ ਫਰਣਂ. ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ ਸਦ੍ਦਹਨਂ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਹੇਤੁ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਕੋਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁਪਿ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮੋ ਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਂ. ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਰਹਿਤੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਪਗ੍ਗਹਨਿਗ੍ਗਹਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇਸੁ ਅਬ੍ਯਾਵਟਤਾਯ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਪਕ੍ਖਪਾਤੁਪਚ੍ਛੇਦਤੋ.

ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੂਖਾਨਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੋਤਾਰਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ. ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਘਟਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਯ ਭਾਰੁਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਿਯ. ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਆਜੀਵਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵੋਦਾਨਂ.

‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਧ ਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੫੮੩, ੯੮੫; ਵਿਭ. ੧, ੨੦, ੫੨) ਵਿਯ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸਚੇਤਸਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਚੇਤਨਾਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕਾਵ ਚੇਤਨਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾਵੋ ਨਮਨਂ. ਆਯਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਸੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਜਨਕਹੇਤੁਭਾਵੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਂ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਂ. ਪੁਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਯੂਹਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਤ੍ਤਜੀਵਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਲਕ੍ਖਣਂ. ਪਦਹਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਨਂ. ਇਜ੍ਝਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ. ਅਵਿਪਰੀਤਭਾਵੋ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਂ ਏਕਰਸੋ, ਅਨੂਨਾਧਿਕਭਾਵੋਵ. ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੋਪਕਾਰਤਾਯ ਯੁਗਲ਼ਵਸੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਤੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾ ਪਗ੍ਗਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਸਮਾਧਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾ. ਖਯੋਤਿ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਕਿਲੇਸਾਨਮਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨਤਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਫਲਂ. ਕਿਲੇਸਵੂਪਸਮੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਛਨ੍ਦਸ੍ਸ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੋ ਮੂਲਲਕ੍ਖਣਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ-ਧਮ੍ਮਾਨਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਵਿਸਯਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਸਮੋਧਾਨਂ. ਯਾ ‘‘ਸਙ੍ਗਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਸਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਓਦਹਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਅਨੇਨਾਤਿਪਿ ਸਮੋਧਾਨਂ, ਫਸ੍ਸੋ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਸਮੋਧਾਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮੋਸਰਣਂ, ਵੇਦਨਾ. ਤਾਯ ਹਿ ਵਿਨਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਨੁਭਵਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਮੋਸਟਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਸਮੋਸਰਣਲਕ੍ਖਣਂ. ਪਾਸਾਦਾਦੀਸੁ ਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਕੂਟਂ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਾਵੋ ਪਮੁਖਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤੋ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਧਾਨਂ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਯਲਕ੍ਖਣਂ. ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਫਲਂ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਂ ਪਨ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਾਰਸ੍ਸ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਭਾਵੇਨ ਸਾਰਂ. ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਅਯਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਗੋ ਛਧਾਤੁਪਞ੍ਚਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਮਾਗਤਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਚ ‘‘ਛਨ੍ਦਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਫਸ੍ਸਸਮੋਧਾਨਾ ਵੇਦਨਾਸਮੋਸਰਣਾ’’ਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ, ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਾਰਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨੋਗਧਞ੍ਹਿ ਆਵੁਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੧੨ (ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ)] ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਮੂਲਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਥਂ ਅਵਿਤਥਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਂ ਪਨ ਗਮਨਂ ਇਧ ਞਾਣਗਮਨਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਞਾਣਗਤਿਯਾ’’ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਗਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਬੋਧਨਤ੍ਥਭਾਵੇ ਞਾਣਗਮਨਤ੍ਥੇਨੇਵੇਸੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਗਤਸਦ੍ਦਾਨੁਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਥਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤੋ ਤਥਾਨਿ. ਅਮੁਸਾਸਭਾਵਤੋ ਅਵਿਤਥਾਨਿ. ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਰਹਿਤਤੋ ਅਨਞ੍ਞਥਾਨਿ. ਸਚ੍ਚਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਆਗਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਚ੍ਚਚਤੁਕ੍ਕਕਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਥਾਨਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ.

ਏਵਂ ਸਚ੍ਚਵਸੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਥਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਂ ਵਸੇਨਾਪਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਆਗਤਸਭਾਵੋ, ਅਨੁਪਵਤ੍ਤਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਵਸੇਨ. ਸਮਾਹਾਰਦ੍ਵਨ੍ਦੇਪਿ ਹਿ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ. ਇਤ੍ਥਮੇਵ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਾ ਯਾ ਜਾਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਾਤੁਭੂਤਸਭਾਵੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਵਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਯਾ ਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਯੇਸਂ ਯੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਧਮ੍ਮਾਨਂ. ‘‘ਸੁਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧) ਵਿਯ ਗਮੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਿਯਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਞਾਣਗਮਨਤ੍ਥਂ. ਗਤਿਬੁਦ੍ਧਿਯਤ੍ਥਾ ਹਿ ਸਦ੍ਦਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਾਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਗਤਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰੋ, ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਨ ਪਯੁਤ੍ਤੋ.

ਯਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਦੇਵਕੇ…ਪੇ… ਪਜਾਯਾਤਿ ਆਧਾਰੋ ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਦੇਤਿ ਪੁਨ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸਊਤਿ ਤਂਨਿਵਾਸਸਤ੍ਤਾਪੇਕ੍ਖਾਯ, ਆਪਾਥਗਮਨਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਵਿਭਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਤਥਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਵਿਤਥਭਾਵੇ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਹਿ ਹੇਤ੍ਵਨ੍ਤੋਗਧਮੇਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਥਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਤ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਤਦੁਭਯਾਦਿਭੇਦਮ੍ਪਿ. ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਪਦਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੁਤਂ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ ਰਸਾਯਤਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ ਮੁਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੯੬੬) ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਪਦਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਤਪਦਞ੍ਚ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਇਟ੍ਠਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਰੂਪਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਰੂਪਧਾਤੁ ਵਣ੍ਣਨਿਭਾ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਨੀਲਂ ਪੀਤਕਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਨਾਮੇਹਿ. ‘‘ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਅਨੇਕਨਾਮਭਾਵਂ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਰਸਹਿ ਵਾਰੇਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ੬੧੫) ਆਗਤੇ ਤੇਰਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਾਰੇ ਚੇਤ੍ਥ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਨਯੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਮੇਵਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਜਾਨਨੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਦੇਸਨਤਾਯ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਚ ਪਸ੍ਸਨੇਨ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਸਚ੍ਚਮੇਵ. ਤਮਤ੍ਥਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੇ ਕਾਲ਼ਕਾਰਾਮਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪) ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਜੋਤਕੋ, ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਂ ਜੋਤੇਤਿ, ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਨਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਮਯਾ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਤਾਪੀਤਿ. ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚਰਿਤਂ. ਜਾਨਾਮਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਕਾਲੇਸੁ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯੇਵ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਦਿਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਅਨਾਮਟ੍ਠਕਾਲਵਿਸੇਸੋ ਕਾਲਤ੍ਤਯਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਮੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੮੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦੮; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੨੧) ਵਿਯ, ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਚੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਮਯਾ ਪਨ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭੂਮਿ ਨਾਮ ਕਥਿਤਾ. ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਤਂ ਛਦ੍ਵਾਰਿਕਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਵਸੇਨ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨ ਖੀਣਾਸਵਭੂਮਿ ਕਥਿਤਾ. ਯਥਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂਸਭਾਵਾ, ਯਂਪਕਾਰਾ ਚ, ਤਥਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਤਂਸਭਾਵੇ ਤਂਪਕਾਰੇ ਗਮਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਥਦਸ੍ਸੀਅਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਹਿ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਪਿਸੋਦਰਾਦਿਗਣਪਕ੍ਖੇਪੇਨ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੪੨) ਵਾ ਦਸ੍ਸੀ-ਸਦ੍ਦਲੋਪਂ, ਆਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚਾਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿਮੇਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਦਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਦਸ੍ਸ ਗਹਣਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

‘‘ਤਥਾਕਾਰੇਨ ਯੋ ਧਮ੍ਮੇ, ਜਾਨਾਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ;

ਤਥਦਸ੍ਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ਰਤਨਚਙ੍ਕਮਨਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ);

ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਗਤਸਦ੍ਦਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਿਦਂ ਞਾਣਪਸ੍ਸਨਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ, ਸਦ੍ਦਾਧਿਗਤਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਦਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਂ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਵਾ ਏਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਰਤ੍ਤੇਕਦੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਤਾ, ਸਕਲਾਪਿ ਵਾ ਏਸਾ ਰਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਪਦਹਨਕਾਲਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਥਵੀਪੁਕ੍ਖਲਨਿਰੁਤ੍ਤਰਭੂਮਿਸੀਸਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪਰਾਜਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਪਰਾਜਿਤੋ, ਸ੍ਵੇਵ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋਤਿ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ. ਤਿਣ੍ਣਂਮਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਾਨਂ, ਇਦਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਾਰਾਨਂ ਮਦ੍ਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੀਸਂ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਤ੍ਤੀਨਮਨ੍ਤਰੇ. ‘‘ਪਠਮਬੋਧਿਯਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਕਾਲਮੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਭੇਦੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਤਾਸੁ ਪਨ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਪਠਮਬੋਧੀਤਿ ਵਿਨਯਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਨਿਬਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੬) ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਬੋਧਿ ਨਾਮ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਵਸ੍ਸੇਸੁ ਆਦਿਤੋ ਪਨ੍ਨਰਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਠਮਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਮਜ੍ਝੇ ਪਨ੍ਨਰਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਮਜ੍ਝਿਮਬੋਧਿ, ਅਨ੍ਤੇ ਪਨ੍ਨਰਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਚ੍ਛਿਮਬੋਧੀਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਬੋਧੀਨਂ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਤਾ ਸਿਯਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਪਨ੍ਨਰਸਤਿਕੇਨ ਹਿ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਪਨ੍ਨਰਸਵਸ੍ਸਪ੍ਪਮਾਣਾਯ ਪਠਮਬੋਧਿਯਾ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੇਸੁਯੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ‘‘ਯਂ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਾਯ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ ਅਨੁਪਵਦਨੀਯਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਨੂਨਂ. ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਨਧਿਕਂ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਨਿਮ੍ਮਦਨਹੇਤੁ ਨਿਮ੍ਮਦਨਂ. ਵਾਲਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਵਾਲਧਿਲੋਮਸ੍ਸ ਕੋਟਿਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ. ਅਵਕ੍ਖਲਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਰਾਧਿਤਂ ਮੁਸਾ ਭਣਿਤਂ. ਏਕਮੁਦ੍ਦਿਕਾਯਾਤਿ ਏਕਰਾਜਲਞ੍ਛਨੇਨ. ਏਕਨਾਲ਼ਿਯਾਤਿ ਏਕਾਲ਼੍ਹਕੇਨ, ਏਕਤੁਮ੍ਬੇਨ ਵਾ. ਏਕਤੁਲਾਯਾਤਿ ਏਕਮਾਨੇਨ. ‘‘ਤਥਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਯਦਤ੍ਥਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਯਥਾ ਭਾਸਿਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਤਥਾਯੇਵਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਦੇਸਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਗਦਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਥਂ ਗਦਤਿ ਭਾਸਤੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਚ ਆਕਾਰਾਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਾਨੁਗਤੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਵਂ ‘‘ਸੁਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧) ਵਿਯ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਗਦਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਹਿਤਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਭੁਸਂ ਕਥਨਂ ਵਚਨਂ, ਤਬ੍ਭਾਵਮਤ੍ਤੋ ਵਾ ਆ-ਸਦ੍ਦੋ.

ਤਥਾ ਗਤਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਯਥਾ ਵਾਚਾਯ ਗਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਗਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਵਾਚਾਯ ਅਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਵ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭਗਵਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਗਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਕਾਯਵਚੀਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਨਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਕਾਯਸ੍ਸ, ਵਾਚਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿ ਇਧ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਥਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਏਵਂਭੂਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸਂ, ‘‘ਯਥਾ ਤਥਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਂਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਥਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥਂ, ‘‘ਵਾਦੀ ਕਾਰੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਸਰੂਪਂ, ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾਵਾਦੀਤਥਾਕਾਰਿਤਾਦਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂਭੂਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਯਥਾਵਾਦੀਤਥਾਕਾਰਿਤਾਦਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਇਮਂ ਪਕਾਰਂ ਵਾ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਚਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਂ ਤਥਾਵਾਦਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਪਾਰਿਸੇਸਨਯੇਨ ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਅਤ੍ਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਯਥਾ ਵਾਚਾ ਗਤਾ ਯਸ੍ਸ,

ਤਥਾ ਕਾਯੋ ਗਤੋ ਯਤੋ;

ਯਥਾ ਕਾਯੋ ਤਥਾ ਵਾਚਾ,

ਤਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ.

ਭਵਗ੍ਗਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਪਨੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਵਿਯ ਉਪਰਿ, ਅਧੋ ਚ ਸਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ’’ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤੁਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਫਲੇਨ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ. ਤੁਲੋਤਿ ਸਦਿਸੋ. ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਮਿਨਨਕਾਰਣਂ. ਪਰੇ ਅਭਿਭਵਤਿ ਗੁਣੇਨ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਤਿ ਅਧਿਕੋ ਭਵਤੀਤਿ ਅਭਿਭੂ. ਪਰੇਹਿ ਨ ਅਭਿਭੂਤੋ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟੋਤਿ ਅਨਭਿਭੂਤੋ. ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੂਤਿ ਏਕਂਸਵਚਨੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦਸੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਵਸਵਤ੍ਤੀ.

‘‘ਅਭਿਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਨ ਸਦ੍ਦਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਦ੍ਦਤੋ ਪਨ ਏਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਰੇਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਗਦੋਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾਗਦੋ ਅਗਂ ਰੋਗਂ ਦਾਤਿ ਅਵਖਣ੍ਡਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਵਾ ਗਦੋ ਰੋਗੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਸਦਿਸਟ੍ਠੇਨ ਇਧ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਸ੍ਸ, ਪੁਞ੍ਞੁਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਚ ਅਗਦਤਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਗਦੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਯਾਯ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਦੇਸਨਾਵਿਜਮ੍ਭਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ. ਧਮ੍ਮਧਾਤਊਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ. ਤੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਮਾਕਾਰਭੇਦਂ ਞਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਦੇਸਨਂ ਨਿਯਾਮੇਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋਯੇਵ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਮਯੋ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੪) ਅਧੁਨਾ ਪਨ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਬਹੂਸੁਪਿ ਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਪੁਞ੍ਞੁਸ੍ਸਯੋਤਿ ਉਸ੍ਸਨਂ, ਅਤਿਰੇਕਂ ਵਾ ਞਾਣਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਭੂਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ. ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਾਦਨਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਚ ਤਦੁਭਯੇਨ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚੇਵ ਪੁਞ੍ਞੁਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਭਿਭਵਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਭਿਭਵਨੇਨ ਤਥੋ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਥਾਯ ਗਤੋਤਿ ਪੁਰਿਮਸਚ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਤਥਂ ਗਤੋਤਿ ਪਨ ਪਚ੍ਛਿਮਸਚ੍ਚਂ. ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਾਚਕਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾਨਂ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਅਵਗਤਤ੍ਥਂ, ਅਤੀਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਵਗਤੋ ਅਤੀਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਭੂਤਂ ਲੋਕਂ. ਤਥਾਯ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ, ਨ ਪਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਮਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕਤਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਲੋਕਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਚਤੁਕ੍ਕੇਪਿ ਦੁਤਿਯਪਕ੍ਖਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਹੇਤੁਂ ਵਾ ਏਤੇਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ਤਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ. ‘‘ਯਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਂ ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਂ ਮਨਸਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩) ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਮਿਮਂ ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਏਵ, ਨ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਤਾਯ. ਸਾ ਹਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਪਾਲ਼ਿ ਤਥਦਸ੍ਸਿਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਿਕਾਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਸਪਿ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਧ੍ਯਸਾਧਕਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਕਰੋਤਿ. ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਥਾਗਤਪਦਸ੍ਸ ਮਹਾਵਿਸਯਤਂ, ਅਟ੍ਠਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਦਨ੍ਤਿ ਅਤਿਬ੍ਯਾਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਕਾਰਣਂ, ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ ‘‘ਇਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਮੁਖਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਪਗੇਵ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ. ਤਥਾਗਤਭਾਵਦੀਪਨੇਤਿ ਤਥਾਗਤਨਾਮਦੀਪਨੇ. ਗੁਣੇਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋ ਨਾਮ, ਨਾਮੇਨ ਚ ਭਗਵਤਿ ਤਥਾਗਤ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ. ‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੦੬; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੭੭) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਦਂ ਵਿਯ ਸਕਲਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਤਥਾਗਤਪਦਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਣ੍ਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਵਚਨਮੇਤਂ ‘‘ਵਣ੍ਣੇਯ੍ਯ ਵਾ, ਨ ਵਾ ਵਣ੍ਣੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪; ੩.੧੪੧; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੨; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੭.੨੦; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਬੁਦ੍ਧਵਂਸਵਣ੍ਣਨਾ; ਚਰਿਯਾ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ); –

ਸਮਤ੍ਥਨੇ ਵਾ ਏਤਂ ‘‘ਸੋ ਇਮਂ ਵਿਜਟਯੇ ਜਟ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੩) ਵਿਯਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਾਨਟ੍ਠਾਨਸਂਕਿਲੇਸਨਿਵਤ੍ਤੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਯਥਾਪਣਿਧਾਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾਯ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸਾਧਿਗਮੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਤਾਯ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਪਟਿਘਾਤਾਭਾਵਤੋ ਯਥਾਰੁਚਿ, ਤਥਾ ਕਾਯਵਚੀਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗਤਾਨਿ ਗਮਨਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਪਿਚ ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਕੇ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤਪਕਾਰਸਦ੍ਦਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਵਿਧਾ ਵਿਪਸ੍ਸਿਆਦਯੋ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਨਿਖਿਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਵਿਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਯਥਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ-ਯਸ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚਂ ਤਚ੍ਛਂ ਤਥਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥੇਨ ਞਾਣੇਨ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ.

‘‘ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਦਿਮਲੇ ਯਥਾ ਗਤਾ,

ਸਮਾਧਿਞਾਣੇਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਿਆਦਯੋ;

ਮਹੇਸਿਨੋ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀ ਜੁਤਿਨ੍ਧਰੋ,

ਤਥਾ ਗਤੋ ਤੇਨ ਤਥਾਗਤੋ ਮਤੋ.

ਤਥਞ੍ਚ ਧਾਤਾਯਤਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ,

ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਵਿਭਾਗਭੇਦਤੋ;

ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਜਿਨੋ ਸਮਾਗਤੋ,

ਤਥਾਗਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵੋ.

ਤਥਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ,

ਤਥਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ;

ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੇਨ ਯਤੋ ਵਿਭਾਵਿਤਾ,

ਯਾਥਾਵਤੋ ਤੇਨ ਜਿਨੋ ਤਥਾਗਤੋ.

ਅਨੇਕਭੇਦਾਸੁਪਿ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ,

ਜਿਨਸ੍ਸ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਿਗੋਚਰੇ;

ਵਿਚਿਤ੍ਤਭੇਦੇ ਤਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਂ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਲੋਚਨੋ.

ਯਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਤਥਮੇਵ ਭਾਸਤਿ,

ਕਰੋਤਿ ਵਾਚਾਯਨੁਲੋਮਮਤ੍ਤਨੋ;

ਗੁਣੇਹਿ ਲੋਕਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਿਰੀਯਤਿ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨਪਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ.

ਯਥਾਭਿਨੀਹਾਰਮਤੋ ਯਥਾਰੁਚਿ,

ਪਵਤ੍ਤਵਾਚਾਤਨੁਚਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋ;

ਯਥਾਵਿਧਾ ਯੇਨ ਪੁਰਾ ਮਹੇਸਿਨੋ,

ਤਥਾਵਿਧੋ ਤੇਨ ਜਿਨੋ ਤਥਾਗਤੋ.

ਯਥਾ ਚ ਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁਗਤਾ ਪੁਰਾਤਨਾ,

ਤਥਾਵ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤਥਞਾਣਤੋ ਚ ਸੋ;

ਸਮਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਲੋਚਨੋ,

ਤਥਾਗਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵੋ’’ਤਿ. (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮ ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ); –

ਸਙ੍ਗਹਗਾਥਾ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ਕਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸੇਸਭਾਵਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦) ਆਗਤਾ ਸਬ੍ਬਾਵ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ.

ਪਕਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ, ਸਯਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਿਤੋ ਸਭਾਵੋ. ਅਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੇਨ, ਇਤਰੇਨ ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਪਿ ਞਾਣੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤਂ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਨਿ ਹਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤੁਲਨਤੀਰਣਾਨਿ. ਅਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮਿਵ ਅਦਿਟ੍ਠਂ. ਅਤੁਲਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਲਨਭੂਤੇਨ ਅਤੁਲਿਤਂ. ਅਤੀਰਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਵਮੇਵਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਤੀਰਣਭੂਤੇਨ ਅਕਤਞਾਣਕਿਰਿਯਾਸਮਾਪਨਂ. ਅਵਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਾਕਟਭੂਤਂ. ਅਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਪਾਕਟਕਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ. ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਜੋਤੀਯਤਿ ਪਕਾਸੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ. ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਸਾਕਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਤ੍ਥਾਯ. ਸਂਸਨ੍ਦਨਞ੍ਹਿ ਸਾਕਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਂ. ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਂਸਨ੍ਦੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ. ‘‘ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸਂਸਯੋ. ਨਾਤਿਸਂਸਪ੍ਪਨਮਤਿਭੇਦਮਤ੍ਤਂ ਵਿਮਤਿ. ਤਤੋਪਿ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਂ. ਦ੍ਵਿਧਾ ਏਲਤਿ ਕਮ੍ਪਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਤੇਨਾਤਿ ਹਿ ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਂ ਹਪਚ੍ਚਯਂ, ਸਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਕਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਤੇਨ ਜਾਤੋ, ਤਂ ਵਾ ਜਾਤਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤੋ. ਵਿਮਤਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੯) ਆਗਤਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਪੁਚ੍ਛਾਯ ਹਿ ‘‘ਕਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਮਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਮਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਤਿ ਕਥੇਤੁਕਾਮਤਾਯ. ‘‘ਅਞ੍ਞਾਣਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੯੫) ਵਿਯ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਯ-ਕਾਰਲੋਪੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਦਤ੍ਥਂ ਪਨਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੋ ਆਹਰਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸੇਸਭਾਵਸ੍ਸ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਇਮਾਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਿਤ੍ਤਾਭੋਗੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ. ਭੁਸਂ, ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚ ਸਂਸਪ੍ਪਨਾ ਕਙ੍ਖਾ ਆਸਪ੍ਪਨਾ, ਪਰਿਸਪ੍ਪਨਾ ਚ. ਸਬ੍ਬਾ ਕਙ੍ਖਾ ਛਿਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ. ਪਰੇਸਂ ਅਨੁਮਤਿਯਾ, ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਥਾ ਏਵ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਸੇਸਾ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਪੁਚ੍ਛਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਯਾ ਪਨੇਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਏਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੇਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਰਾਪਿ ਅਨੇਕਧਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਾ, ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਇਧ ਅਵਿਚਯਨਂ ‘‘ਅਲਂ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਵ, ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਨ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਨਯਦਾਨਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੮. ਪੁਚ੍ਛਾ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਯ ਸਤਿਯੇਵ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤਿਪਾਤਨਂ ਅਤਿਪਾਤੋ. ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ. ਸੀਘਭਾਵੋ ਏਵ ਚ ਅਤਿਰੇਕਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਰਸੇਨੇਵ ਪਤਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਵ ਅਤਿਰੇਕਂ ਪਾਤਨਂ, ਸਣਿਕਂ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਪਾਤਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਭਿਭਵਨਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਵੋਹਾਰਵਚਨਮੇਤਂ ‘‘ਅਤਿਪਾਤੋ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਕਰਣਾਦਿਵਸੇਨਾਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਪਾਣਵਧੋ ਪਾਣਘਾਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵੋਹਾਰਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਯਥਾ ਹਿ ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਰਥੋ ਇਤਿ;

ਏਵਂ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਨ੍ਤੇਸੁ, ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੧);

ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਹਿ ਵਿਕੋਪਿਤੇ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤੋ’’ਤਿ, ‘‘ਪਾਣੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਤੋ ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਨਨੁ ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਂ ਪਾਣਾਨਂ ਅਤਿਪਾਤਤੋ ਵਿਰਤਿ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਭੂਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭) ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਪਾਣਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸਮਕਤ੍ਵਾ ਭੇਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸਂਵਰਸਮਾਦਾਨਂ, ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਤੋ ਸਂਵਰਭੇਦੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਞਾਪਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਅਯਂ ਵਚਨਭੇਦੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਹਿ ਸਂਵਰਭੇਦਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਭੂਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਸਂਵਰਸਮਾਦਾਨਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਜਾਤਿਦਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖਵਸੇਨ ਵਚਨਭੇਦਮਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਾਣੇਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਪਿ ਪਾਣੇ. ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਨੋਤਿ ਪਾਣਸਞ੍ਞਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ. ਯਾਯ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਉਪਕ੍ਕਮਕਰਣਹੇਤੁ ਤਂਮਹਾਭੂਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਮਹਾਭੂਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਾਦਿਸਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ’’ਤਿ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਸ੍ਸ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸ੍ਸ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਦ੍ਧੁਪਕ੍ਕਮਾਨਿ ਹਿ ਭੂਤਾਨਿ ਪੁਰਿਮਭੂਤਾਨਿ ਵਿਯ ਨ ਵਿਸਦਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਕਾਰਣਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸੁਯੇਵ ਉਪਕ੍ਕਮੇ ਕਤੇ ਤਤੋ ਪਰਾਨਂ ਅਸਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦਿਮਤਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.

ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਮਹਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਹਸਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਵਸੇਨ, ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਿਕਾਯ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਜਵਨੇਹਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਾਯ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਵਸੇਨ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ. ਸਤਿਪਿ ਕਦਾਚਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚੇਵ ਮਹਨ੍ਤੇ ਚ ਪਾਣੇ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਮਭਾਵੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ ਤਿਬ੍ਬਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ. ਇਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਚ ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇ ਹਨ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਗੁਣਮਹਤ੍ਤੇਨਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਉਪਕਾਰਚੇਤਨਾ ਵਿਯ ਖੇਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਕਾਰਚੇਤਨਾਪਿ ਬਲਵਤੀ, ਤਿਬ੍ਬਤਰਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਗੁਣਾਨਂ ਅਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇ ਕਿਲੇਸੁਪਕ੍ਕਮਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਬਲਵਭਾਵਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਮ੍ਭਰੀਯਨ੍ਤਿ ਸਹਰੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਅਙ੍ਗਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਪਨ ਵਧਕਚੇਤਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਸਹਜਾਤੋਵ. ਪਞ੍ਚਸਮ੍ਭਾਰਵਤੀ ਪਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਚੇਤਨਾਤਿ ਸਾ ਪਞ੍ਚਸਮ੍ਭਾਰਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਖਣੇ ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਕੋ ਹਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਵਾ ਹਞ੍ਞਤਿ, ਯਦਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਏਵਂ ਸੋ ਅਨੁਪਤਾਪਨਛੇਦਨਭੇਦਨਾਦਿਵਸੇਨ ਨ ਵਿਕੋਪਨਸਮਤ੍ਥੋ, ਨਾਪਿ ਵਿਕੋਪਨੀਯੋ, ਅਥ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਸੋ ਅਚੇਤਨਤਾਯ ਕਟ੍ਠਕਲਿਙ੍ਗਰੂਪਮੋਤਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਛੇਦਨਾਦਿਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ ਯਥਾ ਮਤਸਰੀਰੇ. ਪਯੋਗੋਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਹਰਣਪ੍ਪਕਾਰਾਦਿਅਤੀਤੇਸੁ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਤਾਵ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਾਵਤੋ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਸਰਸੇਨੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵਤਾਯ ਵਿਨਾਸਾਭਿਮੁਖੇਸੁ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਏਵ ਪਯੋਗੋ ਸਿਯਾ. ਵਿਨਾਸਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪਹਰਣਪ੍ਪਕਾਰਾਦਿਪਯੋਗਹੇਤੁਕਂ ਮਰਣਂ, ਨਿਰੀਹਕਤਾਯ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਸ੍ਸ ਸੋ ਪਯੋਗੋ, ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਵਧਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮਕਾਲਭਿਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਪਰਿਯੋਸਾਨਕਾਲਾਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕਸ੍ਸ ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋਤਿ?

ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਵਧਕਚੇਤਨਾਸਹਿਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪੁਞ੍ਜੋ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਵਧਪ੍ਪਯੋਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾਪਗਤੁਸ੍ਮਾਵਿਞ੍ਞਾਣਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਮਤਵੋਹਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਬਨ੍ਧਨੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਧਪ੍ਪਯੋਗਾਕਰਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ ਹਞ੍ਞਤਿ, ਕੇਵਲੋ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਵਧਪ੍ਪਯੋਗਾਵਿਸਯਭਾਵੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਰੇਨ ਪਯੋਜਿਤਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਪਯੋਗਵਸੇਨ ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵਿਬਨ੍ਧਕਵਿਸਦਿਸਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਹਤੇ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵੋ, ਨਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਨ ਚ ਪਯੋਗੋ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਕਤਪਯੋਗਵਸੇਨ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਕਲਾਪਸ੍ਸ ਤਥਾਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਖਣਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਣਿਕਮਰਣਸ੍ਸ ਇਧ ਮਰਣਭਾਵੇਨ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਤੋ ਨ ਅਹੇਤੁਕਂ ਮਰਣਂ, ਨ ਚ ਕਤ੍ਤੁਰਹਿਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨਿਰੀਹਕੇਸੁਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਉਪਕਾਰਕੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਨਿਯਤੇਸੁ ਕਾਰਣੇਸੁ ਕਤ੍ਤੁਵੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਪਦੀਪੋ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਨਿਸਾਕਰੋ ਚਨ੍ਦਿਮਾ’’ਤਿ, ਨ ਚ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਵਧਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਹਭੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਕਲਾਪਸ੍ਸ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਪਟਿਜਾਨਨਤੋ, ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਞ੍ਚ ਪਦੀਪਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾਸਿਦ੍ਧਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇਨ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਸਯਂ ਮਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਵਾ ਪਹਰਣਂ. ਆਣਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਂ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਮਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪਨਂ. ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋਤਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤਂ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਵਾ ਉਸੁਯਨ੍ਤਪਾਸਾਣਾਦੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ. ਥਾਵਰੋਤਿ ਅਸਞ੍ਚਾਰਿਮੇਨ ਉਪਕਰਣੇਨ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਓਪਾਤਾਪਸ੍ਸੇਨਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ, ਭੇਸਜ੍ਜਸਂਵਿਧਾਨਞ੍ਚ. ਵਿਜ੍ਜਾਮਯੋਤਿ ਮਾਰਣਤ੍ਥਂ ਮਨ੍ਤਪਰਿਜਪ੍ਪਨਂ ਆਥਬ੍ਬਣਿਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ. ਆਥਬ੍ਬਣਿਕਾ ਹਿ ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ ਨਗਰੇ ਵਾ ਰੁਦ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇ ਪਟਿਸੇਨਾਯ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਈਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਉਪਦ੍ਦਵਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਰੋਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਪਜ੍ਜਰਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਸੂਚਿਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਵਿਸੂਚਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਾਧਰਾ ਚ ਵਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਗਰੇ ਵਾ ਰੁਦ੍ਧੇ…ਪੇ… ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਇਦ੍ਧਿਮਯੋਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਿਦ੍ਧਿਮਯੋ ਦਾਠਾਕੋਟਨਾਦੀਨਿ ਵਿਯ. ਪਿਤੁਰਞ੍ਞੋ ਕਿਰ ਸੀਹਲ਼ਨਰਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਦਾਠਾਕੋਟਨੇਨ ਚੂਲ਼ਸੁਮਨਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੂਨਭਾਵਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਕੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਇਧ ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਏਸ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤਿਦਿਸਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਨੂਨੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋਤਿ.

ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ. ‘‘ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤ੍ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਹੀਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ, ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇਨ ਹਿ ਪਹਾਨਹੇਤੁਕਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਿਕਾ ਵਿਰਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਤਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਹਾਨਵਿਰਤੀਨਮਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਪਹਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਪਦੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਹਾਨਵਿਰਮਣਾਨਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਾਲਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ, ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭੂਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਸਹਜਾਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਗਹਣਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵੇਨ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਯੋ ਹਿ ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਹਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਪਹਾਯਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਹਾਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪੁਰਿਮਕਾਲਵੋਹਾਰੋ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਸੁ ਚ ਵਿਰਤੀਸੁ ਵਿਰਮਣਕਿਰਿਯਾਯ ਅਪਰਕਾਲਵੋਹਾਰੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਪਹਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਵਿਰਤਿਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਫਲੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਪਾਣੋ ਅਤਿਪਾਤੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਪਾਣਘਾਤਹੇਤੁਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ. ਕੋ ਪਨੇਸੋ? ਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਦੋਸਮੋਹਵਿਹਿਂਸਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ. ਤੇ ਹਿ ਭਗਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਯ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਪਹੀਨੇਸੁ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਿਲੇਸਂ ਪਹਾਯ ਤੇਨੇਵ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ.

ਓਰਤੋ ਵਿਰਤੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਮੇਤਂ, ਪਤਿ-ਵਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਤੋ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਓਰਤੋਤਿ ਹਿ ਅਵਰਤੋ ਅਭਿਮੁਖਂ ਰਤੋ, ਤੇਨ ਉਜੁਕਂ ਵਿਰਮਣਵਸੇਨ ਸਾਤਿਸਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਟਿਰਤਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ. ਵਿਰਤੋਤਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਰਤੋ, ਤੇਨ ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਵਿਰਮਣਭਾਵਂ, ਉਭਯੇਨ ਪਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤਿਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਰਤਿਯਾ ਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਉਭਯਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਵਿਰਤਿਕਾਪਿ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਲਾਭਜੀਵਿਤਾਦਿਹੇਤੁ ਸਮਾਦਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਭਗਵਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਪਾਣਾਤਿਪਾਤਤ੍ਤਾ ਪਨੇਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਰਤੋ ਏਵਾਤਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਵਸੇਨ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇ ਪਨ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਸਾਵਜ੍ਜਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ‘‘ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਂ ਉਪਲਭਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਇਮਿਨਾਵ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ. ਅਤੋ ਸਸਮ੍ਭਾਰਕਥਾਯ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤੇਹਿ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਾ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਪਯੋਗਮੁਪਲਭਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਾਯਿਕਾਤਿ ਕਾਯੇਨ ਕਤਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਾ. ‘‘ਕਾਲ਼ਕਾ’’ ਤਿਪਿ ਟੀਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਤਪਾਠੋ, ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਿਕਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਮਿਨਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯਦਾਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਪਦੇਸੁ.

ਪਾਪੇ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਣੋ, ਗੋਤਮਸਮਞ੍ਞਾ, ਤੇਨ ਗੋਤ੍ਤੇਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਗੋਤਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਮਣੋਤਿ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੋਤ੍ਤਵਸੇਨ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਵਣ੍ਣਾਨੁਸਨ੍ਧਿਯਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਤੇਨ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਪਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਣ੍ਣੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਨ ਦੇਸਿਤੋ. ਕਿਂ ਸੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤਭਾਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗਮਪਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਪੁਨਾਨੁਯੋਗਂ ਪਰਿਹਰਤਿ ‘‘ਦੇਸਨਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਵ.

ਏਤ੍ਥਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ –‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤੁਕਾਮੋ ਭਗਵਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਸੇਨੇਵ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਗੁਣਵਸੇਨਾਪਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਏਕਰਸੇਨੇਵ ਦੇਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ ਦੁਕਾਦੀਸੁ, ਤਨ੍ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਚ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਇਤਰਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਭੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ, ਨ ਏਵਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਤਦਭਾਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਯਨਿਸ੍ਸਿਤਵਸੇਨ ਚ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਮ੍ਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁਪਿ ਨ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਤਦਨਾਰਮ੍ਮਣਰੂਪਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋਤਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾ ਭਿਨ੍ਨਗਤਿਕਾ ਸਿਯੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਏਕਰਸਾ ਦੇਸਨਾ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਾਗੇਨ ਵਿਸੁਂ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਪਦਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਵਿਚਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਆਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਪਦਵਿਸ੍ਸਜਨੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਉਦ੍ਧਤੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਏਵਮੇਵਿਧਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਗੁਣੋ ਨ ਦੇਸਿਤੋਤਿ. ਕਾਮਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਏਵਂ ਨ ਦੇਸਿਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਦੀਪਨਾ – ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਸਙ੍ਘੋ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਵਣ੍ਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਭਾਸਿਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪਭਵਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਾਧਾਰਤ੍ਤਾ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨੁਭਾਵਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇਸਂ, ਤਦੁਭਯਵਣ੍ਣਦੀਪਨੇਨੇਵ ਦੀਪਿਤੋਤਿ ਵਿਸੁਂ ਨ ਉਦ੍ਧਤੋ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਨੁਭਾਵੇਨੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਰਵਿਹੇਠਨਸ੍ਸ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰੂਪਘਾਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਅਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਅਸਞ੍ਚਰਣਤੋ ਵਾ. ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਯੇਨਾਤਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ. ਤਥਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥੋ. ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚਤੁਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦਣ੍ਡੋ. ਤਦਵਸੇਸੋ ਮੁਗ੍ਗਰਖਗ੍ਗਾਦਯੋ ਸਤ੍ਥਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਹੇਠਨਭਾਵਤੋਤਿ ਵਿਹਿਂ ਸਨਭਾਵਤੋ, ਏਤੇਨ ਸਸਤਿ ਹਿਂਸਤਿ ਅਨੇਨਾਤਿ ਸਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਪਰੂਪਘਾਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਪਨ੍ਨਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਤਰੋ ਜਿਣ੍ਣੋ, ਤਸ੍ਸ, ਤੇਨਵਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੋ. ਦਨ੍ਤਸੋਧਨਂ ਕਾਤੁਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਕਟ੍ਠਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ, ਨ ਪਨ ਦਨ੍ਤਸੋਧਨਕਟ੍ਠਂ. ‘‘ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਵਾਸਿਂ ਵਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਚ੍ਛੇਦਨਕਵਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਨਖਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਸਤ੍ਥਂ ਪਿਪ੍ਫਲਿਕਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਾਧੀਨਵਚਨਂ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਸੇਨਪਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਲਜ੍ਜਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿਰਿਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਲਕ੍ਖਣਾਯਾ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਭੂਤਾ ਲਜ੍ਜਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਲੋਕਾਧਿਪਤਿਭੂਤਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਲਜ੍ਜਾਯ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਲਜ੍ਜਾਤਿ ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਮਧਿਵਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਪਾਪੁਤ੍ਤਾਸਨਰਹਿਤਂ, ਪਾਪਭਯਂ ਵਾ ਅਲਜ੍ਜਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ‘‘ਦਯਂ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਰੁਣਾਯਪਿ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਦਯਾਸਦ੍ਦੋ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯ, ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਧ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕਰੁਣਾਯ, ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਮਿਦਤਿ ਸਿਨੇਹਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਂ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਵ ਮੂਲਭੂਤੇਨ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ.

‘‘ਪਾਣਭੂਤੇਤਿ ਪਾਣਜਾਤੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਾਣੋ ਭੂਤੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਪਾਣਭੂਤਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਪਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਤਂਤਂਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਭੂਤਨਾਮਕੇ ਸਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋਤਿ ਕਰੁਣਾਯਨਕੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਮੇਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਯ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਪਦਤ੍ਥਭੂਤਾ ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ‘‘ਤਾਯ ਏਵ ਦਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਪਦੇਨ ਕਰੁਣਾਯ ਗਹਿਤਾਯ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਹਿ ਲਜ੍ਜਾਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਹਿ ਸਮਙ੍ਗਿਭਾਵੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਪਿ ਹਿ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪਨਮੇਵਾਤਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ, ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਰਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥੇ, ਹਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਯਨਤ੍ਥੇ, ਨਯਨਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਇਧ ਪਵਤ੍ਤਨਂ, ਯਾਪਨਂ, ਪਾਲਨਂ ਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਰਿਯਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਪਾਲੇਤੀ’’ਤਿ. ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਹਰਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਵਾ ਯਾਪੇਤਿ ਪਾਲੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਿ ਵਾ ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਮਤ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਤੇਨ ਜੋਤਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ. ਵਿਸੁਂ ਕਪ੍ਪਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋਤਿ ਸੋ ਅਨੇਕਭਿਨ੍ਨੇਸੁਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅਨੇਕਭੇਦਾ ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਉਪਰਿਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਏਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਰਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾ…ਪੇ… ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਪਰਿਹਰਣਂ, ਨਯਦਾਨਂ ਵਾ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਹਨਤੀਤਿ ਨ ਹਿਂਸਤਿ. ਨ ਘਾਤੇਤੀਤਿ ਨ ਵਧਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ. ਸਮਨੁਞ੍ਞੋਤਿ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ. ਅਹੋ ਵਤ ਰੇਤਿ ਭੋਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਚਾਰਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਸਾਧੁਜਨਾਚਾਰਮਤ੍ਤਕਂ, ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਾਦਿਗੁਣੇਹਿਪਿ ਲੋਕਿਯਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਸੀਲਾਨਿ ਇਧ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ. ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ, ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸ੍ਸਾਵਧਾਰਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਚਾਰਸੀਲਮੇਵ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ‘‘ਇਤਿ ਵਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨੇਵ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਗੁਣਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਤਂ ਵੋ ਉਪਰਿ ਵਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਤਥਾਪਨ੍ਨਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਪਰਿ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਿਵੇਚਨੇਨ ਪਨ ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ‘‘ਇਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਨ੍ਥਗਾਰਵਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ,ਨ ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ ਤਥਾ, ਨ ਪੁਬ੍ਬਂ ਵਾ ਅਪੁਬ੍ਬਂ, ਤਮੇਵ ਪਦਂ ਤਥਾ.

ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਯੋਗੇਨ ਧਾਤੂਨਮਤ੍ਥਵਿਸੇਸਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਆਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਕਤੋ ਪਰਭੂਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ, ਯੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੋ, ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰੋ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਪਰਨ੍ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਪਰਸਂਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਧਨਤ੍ਥੋ,ਪਰਸਨ੍ਤਕਹਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਥੇਨੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚੋਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਥੇਯ੍ਯਂ, ਚੋਰਕਮ੍ਮਂ. ਚੋਰਿਕਾਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ. ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਆਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇ. ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਏਤ੍ਥ ਅਦਿਨ੍ਨਂ, ਨ ਪਨ ਦਨ੍ਤਪੋਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਯਤ੍ਥ ਪਰੋ’’ਤਿਆਦਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਆਵੁਤ੍ਤਿਯਾਦਿਨਯੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ’’ਤਿ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਕਾਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਯਥਾਕਾਮਕਾਰੀ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਯਥਾਕਾਮਕਰਿਤਾ, ਤਂ. ਤਥਾਰੁਚਿਕਰਣਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਅਦਣ੍ਡਾਰਹੋ ਧਨਦਣ੍ਡਰਾਜਦਣ੍ਡਵਸੇਨ. ਅਨੁਪਵਜ੍ਜੋ ਚ ਚੋਦਨਾਸਾਰਣਾਦਿਵਸੇਨ. ਤਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਆਦਿਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਤਦਾਦਾਯਕੋ, ਸ੍ਵੇਵ ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਤਦਾਦਾਯਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ. ਥੇਯ੍ਯਾ ਏਵ ਚੇਤਨਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ. ਖੁਦ੍ਦਕਤਾਅਪ੍ਪਗ੍ਘਤਾਦਿਵਸੇਨ ਹੀਨੇ. ਮਹਨ੍ਤਤਾਮਹਗ੍ਘਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪਣੀਤੇ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਤ੍ਥੁਹੀਨਤਾਯਾਤਿ ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਹੀਨੇ, ਹੀਨਗੁਣਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕੇ ਚ ਚੇਤਨਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ, ਪਣੀਤੇ, ਪਣੀਤਗੁਣਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕੇ ਚ ਬਲਵਤੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਹੀਨਪਣੀਤਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਨ੍ਤੇ ਵਿਸੁਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਧਾਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਯੋਗਮਹਨ੍ਤਤਾਯ. ਵਤ੍ਥੁਗੁਣਾਨਂ ਪਨ ਸਮਭਾਵੇ ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਮੁਪਕ੍ਕਮਾਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਦਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਹਤ੍ਥਾ ਗਹਣਂ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ. ਅਞ੍ਞੇ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ. ਅਨ੍ਤੋਸੁਙ੍ਕਘਾਤੇ ਠਿਤੇਨ ਬਹਿਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਪਾਤੇਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋ. ‘‘ਅਸੁਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਤਦਾ ਅਵਹਰਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਾਵਹਾਰਨਿਪ੍ਫਾਦਕੇਨ, ਆਣਾਪਨੇਨ ਵਾ, ਯਦਾ ਕਦਾਚਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਵਿਨਾਸਕੇਨ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਕੁਮ੍ਭਿਆਦੀਸੁ ਦੁਕੂਲਸਾਟਕਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡਾਦਿਪਕ੍ਖਿਪਨਾਦਿਨਾ ਵਾ ਗਹਣਂ ਥਾਵਰੋ. ਮਨ੍ਤਪਰਿਜਪ੍ਪਨੇਨ ਗਹਣਂ ਵਿਜ੍ਜਾਮਯੋ. ਵਿਨਾ ਮਨ੍ਤੇਨ, ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਹਿ ਤਾਦਿਸਇਦ੍ਧਿਯੋਗੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆਕਡ੍ਢਨਂ ਇਦ੍ਧਿਮਯੋ. ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਸੁ ਹਿ ਸਨ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਇਦ੍ਧਿਮਯੋ ਅਵਹਰਣਪਯੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਅਸਨ੍ਤੇਸੁ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਦ੍ਧਿਮਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਵਿਸਯੇ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੫੯), ਤੇ ਚ ਖੋ ਪਯੋਗਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਪਯੋਗਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਵਹਾਰੇਸੁ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਯਥਾਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਨ੍ਧਿਚ੍ਛੇਦਾਦੀਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਵਾ, ਕੂਟਮਾਨਕੂਟਕਹਾਪਣਾਦੀਹਿ ਵਞ੍ਚਨੇਨ ਵਾ, ਅਵਹਰਣਂ ਥੇਯ੍ਯਾਵਹਾਰੋ. ਪਸਯ੍ਹ ਬਲਸਾ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ, ਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਅਵਹਰਣਂ ਪਸਯ੍ਹਾਵਹਾਰੋ. ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਵਹਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਵਹਾਰੋ. ਭਣ੍ਡੋਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਹਰਣਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾਵਹਾਰੋ. ਕੁਸਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍ਵਾ ਅਵਹਰਣਂ ਕੁਸਾਵਹਾਰੋ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਆਦਿਅਤ੍ਥੇਨ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਨਯੇਨ ਵਾ ਅਵਸੇਸਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਚਕਾਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਕਾਨਂ ਸਮੋਧਾਨਭੂਤਾ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਅਵਹਾਰਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮੇਵ, ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਅਰਿਯਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਯੋਗਤੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਦਿਨ੍ਨਪਾਟਿਕਙ੍ਖੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਆਸਯਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਥੇਨੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ -ਸਦ੍ਦੋ ਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਿਯੋ, ਅ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਏਕੋ ਨਿਪਾਤੋ ਨ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਥੇਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਵਾਕ੍ਯਾਵਤ੍ਥਿਕਵਿਭਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਪਟਿਰੂਪਕਤਾਕਰਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਾਸਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ. ਪਕਰਣਾਧਿਗਤੇ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਵੇਚਿਯਮਾਨੇ ਇਧ ਅਥੇਨਤੋਯੇਵ ਸੁਚਿਭੂਤਤਾ ਅਧਿਗਮੀਯਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਥੇਨਤ੍ਤਾਯੇਵ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ ਤੇਨ ਹੇਤਾਲਙ੍ਕਾਰਵਚਨਮੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਹਿਤੋ ਅਹਂਮਾਨੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਸੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਯਥਾ ਤਂ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਸੁ ਸਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ. ਅਦਤਿ ਵਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਦਤ੍ਤਯੇਪਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਥੇਨਂ…ਪੇ… ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥੇਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਥੇਨਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਚਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਹਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਯਿਧ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਰਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੇਸੁ, ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਰਤਿਯੋ, ਚੇਤਨਾ ਚ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਨਮਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ, ਤੇਸਮਞ੍ਞਤਰਕੋਟ੍ਠਾਸਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ’’ਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ, ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਲਜ੍ਜਾਦਯੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਵਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸਾਪੀਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਅਥ ਵਾ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨਾਤਿ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਿਸਮਨ੍ਨਾਗਮਨਂ, ਅਹਿਰਿਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਸੇਟ੍ਠਵਾਚਕੋ, ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਨਿਹੀਨਾਨਂ, ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਵਾ ਨਿਹੀਨਂ ਚਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਆਚਾਰਨ੍ਤਿ ਮੇਥੁਨਵਿਰਤਿਂ. ਨ ਆਚਰਤੀਤਿ ਅਨਾਚਾਰੀ, [ਆਰਾਚਾਰੀ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮)] ਤਦਾਚਾਰਵਿਰਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਤੋ ਦੂਰਚਾਰੀ’’ਤਿ. ਦੂਰੋ ਮੇਥੁਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਚਾਰੋ, ਸੋ ਵਿਰਹੇਨ ਯਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਦੂਰਚਾਰੀ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਤੋ ਵਾ ਦੂਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਬ੍ਬਿਰਤਿਂ ਆਚਰਤੀਤਿ ਦੂਰਚਾਰੀਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਮਿਥੁਨਾਨਂ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਦਿਸਾਨਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਯਂ ਮੇਥੁਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਸਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਆਚਾਰੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਭੇਦਵੋਹਾਰੇਨ ਗਾਮਸਦ੍ਦੇਨੇਵ ਗਾਮਵਾਸਿਨੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਾਮਵਾਸੀਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਗਾਮੇ ਵਸਤਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਦੂਰਚਾਰੀ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਚਨਤੋ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਾ ‘‘ਮੇਥੁਨਾ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਾਮਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ

‘‘ਇਧ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍ਵਯਂਦ੍ਵਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਦ੍ਦਨਨ੍ਹਾਪਨਸਮ੍ਬਾਹਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ, ਤਂ ਨਿਕਾਮੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਖਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਛਿਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਸਬਲਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਸਮ੍ਪਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਮੇਥੁਨੇਨ ਸਂਯੋਗੇਨ, ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ, ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ.

ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ… ਨਪਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਨ੍ਦਨਨ੍ਹਾਪਨਸਮ੍ਬਾਹਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਤਿ ਸਂਕੀਲ਼ਤਿ ਸਂਕੇਲਾਯਤਿ…ਪੇ… ਨਪਿ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਤਿ ਸਂਕੀਲ਼ਤਿ ਸਂਕੇਲਾਯਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਪੇਕ੍ਖਤਿ…ਪੇ… ਨਪਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਂ ਵਾ ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਂ ਵਾ ਹਸਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਭਣਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਗਾਯਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਰੋਦਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ…ਪੇ… ਨਪਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਂ ਵਾ ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਂ ਵਾ ਹਸਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਭਣਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਗਾਯਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਰੋਦਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਸਿਤਲਪਿਤਕੀਲ਼ਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ…ਪੇ… ਨਪਿ ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਸਿਤਲਪਿਤਕੀਲ਼ਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਗਹਪਤਿਂ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤਂ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਂ…ਪੇ… ਨਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਗਹਪਤਿਂ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤਂ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਂ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ’’ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ, ਤਂ ਨਿਕਾਮੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਖਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਛਿਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਸਬਲਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਸਮ੍ਪਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਮੇਥੁਨੇਨ ਸਂਯੋਗੇਨ, ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ, ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੫੦) –

ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਸਤ੍ਤਕਨਿਪਾਤੇ ਜਾਣੁਸੋਣਿਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਾ ਸਤ੍ਤਵਿਧਮੇਥੁਨਸਂਯੋਗਾਪਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਇਧਾਪਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ. ਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਕ੍ਕਮੇ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੇ ਪਨ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਵੀਤਿਕ੍ਕਮਚੇਤਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਤਾਵ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦਯੋ ਦਸ, ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦਯੋ ਦਸਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਨ ਦਸਨ੍ਨਂ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦੀਨਂ, ਸਾਰਕ੍ਖਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞੇ ਪੁਰਿਸਾ. ਯੇ ਪਨੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਾਮੇਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਅਕਾਲੋ, ਅਦੇਸੋ, ਅਨਙ੍ਗੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ ਚਾ’’ਤਿ, ਤੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਾਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਗੁਣਵਿਰਹਿਤੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਗੁਣਰਹਿਤੇਪਿ ਚ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਚ੍ਛਨ੍ਦਭਾਵੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਸਮਾਨਚ੍ਛਨ੍ਦਭਾਵੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ, ਉਪਕ੍ਕਮਾਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸੇਵੇਤੁਕਾਮਤਾਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਅਗਮਨੀਯਵਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਵਨਾਪਯੋਗੋ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੮੯; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੦੯-੧੧੧) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨੇ ਸਤਿਪਿ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੇਵਨਾਭਿਸਨ੍ਧਿਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਯੋਗਾਭਾਵੋ ਨ ਪਮਾਣਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸੇਵਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਭਾਵਤੋ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸੇਵ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸੇਵਨਪਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰੇਤਰਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਯ [ਨਿਪਨ੍ਨਾਯ (ਧ. ਸ. ਅਨੁਟੀ. ਕਮ੍ਮਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ)] ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰਿਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣਕਾਲੇ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਾਪਿ ਸੇਵਨਾਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਸੇਵਨਾਪਯੋਗੇਨੇਵ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਤਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਗਮਨੀਯਵਤ੍ਥੁ, ਸੇਵਨਾਪਯੋਗੋ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨਨ੍ਤਿ ਤਯੋ, ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੇਵਨਾਭਿਸਨ੍ਧਿਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਅਗਮਨੀਯਵਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨਨ੍ਤਿ ਤਯੋ, ਅਨਵਸੇਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਕੇਚਿਯੇਵ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਾਨੁਟੀਕਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਨੁਟੀ. ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕੋ ਪਯੋਗੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਵ.

੯. ਮੁਸਾਤਿ ਤਤਿਯਨ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯਨ੍ਤੋ ਵਾ ਨਿਪਾਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਿਰਿਯਾਪਧਾਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸਂਵਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੁਰੇ ਕਰਣਂ ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ, ਵਿਸਂਵਾਦਨਸ੍ਸ ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਨਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਹਿਤਵਿਨਾਸਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਪਨ ਸਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ, ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਚ ਭਵਤਿ. ਵਚਸਾ ਕਤਾ ਵਾਯਾਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਕਿਰਿਯਾ ਵਚੀਪਯੋਗੋ. ਤਥਾ ਕਾਯੇਨ ਕਤਾ ਕਾਯਪਯੋਗੋ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕ੍ਖਣੇ, ਤਙ੍ਖਣੇ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘ਮੁਸਾ ਭਣਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ, ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘ਮੁਸਾ ਭਣਾਮੀ’ਤਿ’’ (ਪਾਰਾ. ੨੦੦; ਪਾਚਿ. ੪) ਏਤਦੇਵ ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਅਙ੍ਗਭੂਤਂ. ਇਤਰਂ ‘‘ਭਣਿਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘ਮੁਸਾ ਮਯਾ ਭਣਿਤ’ਨ੍ਤਿ’’ (ਪਾਰਾ. ੨੦੦; ਪਾਚਿ. ੪) ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਹੋਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ, ਅਕਾਰਣਮੇਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਕਸ੍ਸ. ‘‘ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਸਂ ਵਾਦੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਂ, ਤਦੇਵ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੋ, ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਤਥਾ, ਇਮਿਨਾ ਮੁਸਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਨ, ਮੁਸਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਂ ਵਦਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ‘‘ਵਾਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਿਸਂਵਾਦਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਜ੍ਜੋ ਵਾਯਾਮੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਵਿਭਾਵਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ.

‘‘ਅਤਥਂ ਵਤ੍ਥੁ’’ਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨ ਅਵਿਭਾਵਿਤਮੇਵ ਮੁਸਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਕਿਰਿਯਾਵਾਚਕਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨਯੇ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਤਾਯ, ਮੁਸਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸਂਵਾਦਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਵਾਚਕਤਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮੁਸਾਵਾਦਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਰੋ ਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲਕ੍ਖਣਤੋਤਿ ਸਭਾਵਤੋ. ਤਥਾਤਿ ਤੇਨ ਤਥਾਕਾਰੇਨ. ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਨਯੇ ਮੁਸਾ ਵਤ੍ਥੁ ਵਦੀਯਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸੋ ਯਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਭਾਵਮਾਹ. ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਵਿਯ ਗੁਣਵਸੇਨਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਵਸੇਨਾਪਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ.

‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯਾਤਿ, ਹਿ ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿ ਚ ਮੁਸਾਵਾਦਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਵਿਸਂਵਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੇਨੇਵ ਮੁਸਾਵਾਦੋ, ਨ ਪਨ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ਬਲਵਤੀ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨਦੀ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਨਦੀ ਵਿਯ. ਅਪ੍ਪਤਾਯ ਊਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪੂਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਪੂਰਣਕਥਾ, ਬਹੁਤਰਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਕਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਜਾਤੋ ਤਜ੍ਜੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਂਵਾਦਨਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਾਯਾਮੋਤਿ ਵਾਯਾਮਸੀਸੇਨ ਪਯੋਗਮਾਹ. ਵੀਰਿਯਪ੍ਪਧਾਨਾ ਹਿ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਕਿਰਿਯਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਵਾਯਾਮਮਤ੍ਤਂ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਯੋਗੇ ਕਤੇਪਿ ਅਪਰੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵਿਸਂਵਾਦਨਸ੍ਸ ਅਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸਮ੍ਭਾਰਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਭੂਤਵਚਨਂ, ਵਿਸਂਵਾਦਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਯੋ ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਾਯਿਕੋਵ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਕੋਚਿ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਂ ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੋ ਕਾਯੇਨ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਾਯ ਚੇ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਙ੍ਖਣੇ ਵਾ ਦਨ੍ਧਤਾਯ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਜਾਨਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਕੋ. ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਚੇਤਨਾਕ੍ਖਣੇਯੇਵਾਤਿ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਏਵ. ਮੁਸਾਵਾਦਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮੁਸਾਵਾਦਕਮ੍ਮੁਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਯਤਿ, ਅਲ੍ਲੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚੇਪਿ ਦਨ੍ਧਤਾਯ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਚਿਰੇਨਾਪਿ ਪਰੋ ਤਦਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇਵ ਬਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਏਕੋ ਪਯੋਗੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਆਗਤਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਥਾ…ਪੇ… ਤਥਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਵਿਯ ਆਣਤ੍ਤਿਕਾਦਯੋਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਸ੍ਸ ਵਿਸਂਵਾਦਨਭਾਵੇਨ ਤਸ੍ਸਦਿਸਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਇਦਮਸ੍ਸ…ਪੇ… ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ, ‘‘ਪਣ੍ਣਂ…ਪੇ… ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਸ੍ਸ, ‘‘ਅਯਮਤ੍ਥੋ…ਪੇ… ਠਪੇਨ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿ ਥਾਵਰਸ੍ਸ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਸਂਵਾਦੇਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਤਾਲਾਦੀਨਂ ਪਣ੍ਣਂ ਅਕ੍ਖਰੇਨ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾ, ਪਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦੀਸੂ’’ਤਿ [ਕੁਡ੍ਡਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮)] ਪਣ੍ਣੇ ਅਕ੍ਖਰਂ ਲੇਖਨਿਯਾ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਦੁਬ੍ਬਲਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ ਸਯਮੇਵ ਵਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ.

ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਚੀਸਚ੍ਚਂ, ਸਚ੍ਚੇਨ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਚੀਸਚ੍ਚੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਵਚੀਸਚ੍ਚਂ. ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਧਾਤੁਪਦਨ੍ਤਲੋਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਨ੍ਦਹਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ –

‘‘ਵਿਪੁਬ੍ਬੋ ਧਾ ਕਰੋਤ੍ਯਤ੍ਥੇ, ਅਭਿਪੁਬ੍ਬੋ ਤੁ ਭਾਸਨੇ;

ਨ੍ਯਾਸਂਪੁਬ੍ਬੋ ਯਥਾਯੋਗਂ, ਨ੍ਯਾਸਾਰੋਪਨਸਨ੍ਧਿਸੂ’’ਤਿ. –

ਧਾ-ਸਦ੍ਦਮੇਵ ਘਟਨਤ੍ਥੇ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ‘‘ਸਨ੍ਦਹਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਦਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ਅਨ੍ਤਰਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਨ ਤਾਦਿਸੋਤਿ ਨ ਏਵਂਵਦਨਸਭਾਵੋ. ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਪਿ, ਪਗੇਵ ਅਞ੍ਞਹੇਤੂਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੋ.

‘‘ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯) ਵਿਯ ਥੇਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਥਿਰਪਰਿਯਾਯੋ, ਥਿਰਭਾਵੋ ਚ ਸਚ੍ਚਵਾਦਿਤਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਕਥਾਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਥਿਰਕਥੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਥਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਿ ਹਿ ਥੇਤੋ, ਥਿਰਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਥੇਤੋ ਨਾਮ. ਹਲਿਦ੍ਦੀਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਕਨ੍ਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਕੋ ਗਚ੍ਛਵਿਸੇਸੋ. ਥੁਸੋ ਨਾਮ ਧਞ੍ਞਤ੍ਤਚੋ, ਧਞ੍ਞਪਲਾਸੋ ਚ. ਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਮਹਾਫਲੋ ਸੂਪਸਮ੍ਪਾਦਕੋ ਲਤਾਵਿਸੇਸੋ. ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ ਨਾਮ ਗਮ੍ਭੀਰਨੇਮੋ ਏਸਿਕਾਥਮ੍ਭੋ. ਯਥਾ ਹਲਿਦ੍ਦਿਰਾਗਾਦਯੋ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਸਭਾਵਤਾਯ ਨ ਠਿਤਾ, ਏਵਂ ਨ ਠਿਤਾ ਕਥਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਠਿਤਕਥੋ [ਨਥਿਰਕਥੋ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮)] ਯਥਾ ਪਾਸਾਣਲੇਖਾਦਯੋ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸਭਾਵਤਾਯ ਠਿਤਾ, ਏਵਂ ਠਿਤਾ ਕਥਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਠਿਤਕਥੋਤਿ [ਥਿਰਕਥੋ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮)] ਹਲਿਦ੍ਦਿਰਾਗਾਦਯੋ ਯਥਾ ਕਥਾਯ ਉਪਮਾਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਥਾਯ ਹਿ ਏਤਾ ਉਪਮਾਯੋਤਿ.

ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਦ੍ਧਾ ਅਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਤ੍ਤਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਕੋ’’ਤਿ. ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਯਿਤਬ੍ਬਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਤ੍ਤਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਾ ਯ-ਕਾਰਾਗਮੇਨ, ਵਾਚਾ. ਸਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਤ੍ਤਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਕੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯਿਤਬ੍ਬਕੋ’’ਤਿ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ, ਅਨ੍ਵਯੇਨ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ. ਇਤਰਪਕ੍ਖੇ ਚ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਾਠਕ੍ਕਮੇ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾ ਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ; ਮ. ਨਿ. ੧.੮੯) ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਏਕਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਯਾਯ ਵਾਚਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਯਾਯ ਵਾਚਾਯ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਟ੍ਠਾਨਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦਗਬ੍ਭਭਾਵਂ ਜੋਤੇਤੁਂ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯੇ ਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਨ੍ਤਿ ਪਿਯਵਿਰਹਿਤਤਾਯ ਰਿਤ੍ਤਭਾਵਂ. ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਾ ਵਾਚਾ, ਏਤੇਨ ਪਿਯਞ੍ਚ ਸੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਪਿਯਸੁਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਕਰੋਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਪਿਸੁਣਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨਾਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਿਸਤੀਤਿ ਵਾ ਪਿਸੁਣਾ, ਸਮਗ੍ਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਵਯਵਭੂਤੇ ਵਗ੍ਗਭਿਨ੍ਨੇ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਫਰੁਸਨ੍ਤਿ ਸਿਨੇਹਾਭਾਵੇਨ ਲੂਖਂ. ਸਯਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਾਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਭਾਵੇਨ ਸਯਮ੍ਪਿ ਕਕ੍ਕਸਾ. ਫਰੁਸਸਭਾਵਤੋ ਨੇਵ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ. ਅਤ੍ਥਵਿਪਨ੍ਨਤਾਯ ਨ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਠਮਨਯੇ ਫਰੁਸਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਫਰੁਸਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠੁਰਤਾਯ ਰੁਲ਼੍ਹਿਸਦ੍ਦਵਸੇਨ ਸਭਾਵੇਨ, ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਫਰੁਸਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਯੇਨਾਤਿ ਪਲਾਪਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਵਚਨੇਨ. ਸਮ੍ਫਨ੍ਤਿ ‘‘ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਹਿਤਞ੍ਚ ਫਲਤਿ ਪਹਰਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਸਮ੍ਫ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਨੁਪਕਾਰਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਰਤ੍ਥਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਫਂ ਪਲਪਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੇਤਨਾਯ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਪਿਸੁਣਾਦਿਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਾ ਏਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਹੇਤੁਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਚ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਾਸੁ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਦੀਸੁ. ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲੋਭੇਨ, ਦੋਸੇਨ ਵਾ ਵਿਬਾਧਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਤਾਪਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਦੂਸਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯੇਨ ਸਹ ਪਰੇਸਂ ਭੇਦਾਯ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚੇਤਨਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ ਨਾਮ ਪਿਸੁਣਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਮਾਸਵਿਸਯੇ ਹਿ ਮੁਖ੍ਯਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਬ੍ਯਾਸਵਿਸਯੇ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਸ ਯਤੋ ਭੇਦਂ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਵਿਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਸ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ, ਸੋ ਭਿਜ੍ਜਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਨਮੇਵ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਭੇਦਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਨਮੇਕੇਕਪਕ੍ਖਿਪਨੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨੇ ਏਵ. ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮਤਾਯ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਪਵਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਤੋਤਿ ਇਧ ਪਦੇਸੇ, ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਨਤੋ. ‘‘ਮਿਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ, ਤੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਭਿਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਨ੍ਧਾਨਕਰਣਞ੍ਚ ਨਾਮ ਤੇਸਮਨੁਰੂਪਕਰਣਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੁਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾਤਿ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਤਾ, ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵਾ ਪਦਾਤਾ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ, ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਞ੍ਚਾਤਿ? ‘‘ਸਹਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਨਾਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਨੁਬਲਵਸੇਨ, ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਚ ਸਨ੍ਧਾਨਸ੍ਸ ਪਦਾਨਂ ਆਦਾਨਂ, ਰਕ੍ਖਣਂ ਵਾ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਆਰਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਰਾਮੋ. ਰਮਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਗ੍ਗੋਤਿ ਹਿ ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਮਗ੍ਗੇ’’ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਕਾਰੇਨ ਵਿਨਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਮੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਗ੍ਗੇਸੂਤਿ ਸਮਗ੍ਗਭੂਤੇਸੁ ਜਨਕਾਯੇਸੁ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਪ੍ਪਕਤਿਯਤ੍ਥੋਪਿ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਤਪ੍ਪਕਤਿਯਤ੍ਥੇਨ ਹਿ ‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਸੁਤ੍ਵਾਪੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸੁਪਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਸਮਗ੍ਗੇ ਕਰੋਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣੀ. ਸਾਯੇਵ ਵਾਚਾ, ਤਂ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਯਾ ਵਾਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਾਯ ਵਾਚਾਯ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣਂ ਨਾਮ. ‘‘ਸੁਖਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਤਪੋ ਸੁਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਪ. ੧੯੪) ਸਮਗ੍ਗਾਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਨਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਾਮਗ੍ਗਿਗੁਣਪਰਿਦੀਪਿਕਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਂ ਭੇਦਨਿਕਂ ਵਾਚਂ.

ਮਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਦੁਟ੍ਠਾਰੂਨਿ, ਤਸ੍ਸਦਿਸਤਾਯ ਪਨ ਇਧ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਨਿ ‘‘ਮਮ੍ਮਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਦੁਟ੍ਠਾਰੂਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਘਟਿਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤੇਸੁ ਦਸਸੁਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਸੁ ਫਰੁਸਵਾਚਾਯ ਫੁਸਿਤਮਤ੍ਤੇਸੂਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਮ੍ਮਾਨਿ ਵਿਯ ਮਮ੍ਮਾਨਿ, ਯੇਸੁ ਫਰੁਸਵਾਚਾਯ ਛੁਪਿਤਮਤ੍ਤੇਸੁ ਦੁਟ੍ਠਾਰੂਸੁ ਵਿਯ ਘਟ੍ਟਿਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨਿ? ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੯) ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਰੀਰਪ੍ਪਦੇਸਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਦਿਪਟਿਹਨੇਨ ਭੁਸਂ ਰੁਜ੍ਜਨਂ, ਸੋ ਮਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਇਧ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫਰੁਸਵਾਚਾਵਸੇਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭੁਸਂ ਰੁਜ੍ਜਨਂ, ਤਂ ਮਮ੍ਮਂ ਵਿਯਾਤਿ ਮਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਤਾਨਿ ਮਮ੍ਮਾਨਿ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੇਨਾਤਿ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕੋ, ਸ੍ਵੇਵ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੋ, ਤਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਤਥਾ. ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਫਰੁਸਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ‘‘ਫਰੁਸਚੇਤਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਏਵ ਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਪਨ ਸਵਨਫਰੁਸਤਾਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾਯ ਏਵ. ਆਵਿਭਾਵਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾਭਾਵਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾਯ ਏਵ, ਫਰੁਸਵਾਚਾਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥੇਵਾਤਿ ਮਾਤੁਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨੇਵ, ਉਟ੍ਠਾਸਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ‘‘ਚਣ੍ਡਾ ਤਂ ਮਹਿਂਸੀ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤੂ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਮੁਖੇਨ ਕਥੇਸਿ, ਤਂ ਮਾਤੁਚਿਤ੍ਤੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਂ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਯਂ ਪਨ ਉਪ੍ਪਲਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਰਿ ਨ ਪਤਤੂ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਤਦੇਵ ਮਾਤੁਚਿਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਮੇਵ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸਚ੍ਚਕਰਣਂ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸਚ੍ਚਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਉਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ. ਬਦ੍ਧਾ ਵਿਯਾਤਿ ਯੋਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਪਰਿਬਨ੍ਧਿ ਵਿਯ. ਏਵਂ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਵਨਫਰੁਸਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਯੋਗੋਤਿ ਵਚੀਪਯੋਗੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਣ੍ਹਤਾਯਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾਯ ਅਭਾਵਮਾਹ. ਤਤੋਯੇਵ ਹਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਭਾਵਂ ਪਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਾਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਏਵਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਵਸੇਨ ਚੇਤਨਾਫਰੁਸਤਾਯ ਫਰੁਸਵਾਚਾਭਾਵਂ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਅਨ੍ਵਯਵਸੇਨ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਾਤਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ. ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ.

ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਇਤਰਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਭੇਦੇਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਪਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾਯੇਵ ਸੀਸਂ ਏਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਪਨ ‘‘ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਯੋਗੇ ਅਗਾਰਵਾਦੀਨਂ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਸਿਯਾ ਚੇਤਨਾ ਬਲਵਤੀ, ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਂ, ਨ ਤਥਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤੇ ਮਤੇ ਆਲ਼ਹਨੇ ਕਤਾ ਖਮਨਾ ਉਪਵਾਦਨ੍ਤਰਾਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਏਵਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਯੋਵ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਕੁਪਿਤਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ. ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਹਿ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕੋਪੇ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਯਾ, ਤਦਭਾਵੇ ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਬ੍ਯਾਪਾਦਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਏਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦੋਸੋ ਇਲਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵਾ ਕਮ੍ਪਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ –

‘‘ਨੇਲਙ੍ਗੋ ਸੇਤਪਚ੍ਛਾਦੋ, ਏਕਾਰੋ ਵਤ੍ਤਤੀ ਰਥੋ;

ਅਨੀਘਂ ਪਸ੍ਸ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਛਿਨ੍ਨਸੋਤਂ ਅਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੭; ਉਦਾ. ੬੫; ਪੇਟਕੋ. ੨੫); –

ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਉਦਾਨਗਾਥਾਯ. ਸੀਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਾਯ ‘‘ਨੇਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਕਾਮਭੂਥੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾਗਮਵਰੇ ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਗ੍ਗੇ ‘‘ਨੇਲਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਸੀਲਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੭) ਵਾਚਾ ਨਾਮ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਾ ਤਂਤਦਤ੍ਥਨਿਬਨ੍ਧਨਾਤਿ ਸਾਦੁਰਸਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਮਧੁਰਮੇਵ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਤਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਧੁਰਤਾਯ, ਅਤ੍ਥਮਧੁਰਤਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਨਪਰਨਿਪਾਤੋਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਅਗ੍ਯਾਹਿਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਅਪਿਚ ਅਵਯਵਾਪੇਕ੍ਖਨੇ ਸਤਿ ‘‘ਮਧੁਰਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਸੁਖਾਤਿ ਸੁਖਕਰਣੀ, ਸੁਖਹੇਤੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਣ੍ਣਸੂਲਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਣਸਙ੍ਕੁਂ. ਕਣ੍ਣਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਟਿਬਦ੍ਧਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯੋ ਗਹਿਤਾ. ਵੋਹਾਰਕਥਾ ਹੇਸਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਣ੍ਣਨਾ ਚ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਕੋਪਂ, ਪੇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ. ਨ ਹਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਕੋਪੋ, ਪੇਮੋ ਚ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਈਦਿਸੇਸੁ. ਸੁਖੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਿਸਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਦ੍ਵਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਲੁਤ੍ਤਸਮਾਸੋ ਚੇਸ ਯਥਾ ‘‘ਅਮਤਙ੍ਗਤੋ’’ਤਿ. ਪੁਰੇਤਿ ਗੁਣਪਾਰਿਪੁਰੇ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗੁਣਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯਾ’’ਤਿ. ਪੁਰੇ ਸਂਵਡ੍ਢਾ ਪੋਰੀ, ਤਾਦਿਸਾ ਨਾਰੀ ਵਿਯਾਤਿ ਵਾਚਾਪਿ ਪੋਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਪੁਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੁਕੁਮਾਰਾਤਿ ਸੁਤਰੁਣਾ. ਉਪਮੇਯ੍ਯਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਅਫਰੁਸਤਾਯ ਮੁਦੁਕਭਾਵੋ ਏਵ ਸੁਕੁਮਾਰਤਾ. ਪੁਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸੀਵਾਚਕੋ ਸਹਚਰਣਵਸੇਨ ‘‘ਗਾਮੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਗਰਵਾਸੀਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਸਾਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਵਾਚਾ. ਏਵਰੂਪੀ ਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਕਥਾ. ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਕਾਮਿਤਾ ਤੁਟ੍ਠਾ ਯਥਾ ‘‘ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨ੍ਤਬ੍ਯਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਕਾਮਿਯਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਸਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੧੬, ੪੩੦, ੪੪੧) ਮਨਂ ਅਪ੍ਪੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਮਨਾਪਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਵੁਡ੍ਢਿਕਰਾ’’ਤਿ. ਤਥਾਕਾਰਿਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤੋ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਇਧ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ਨ ਤੁ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਤਰਿ.

ਕਾਮਂ ਤੇਹਿ ਵਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਅਫਲਤ੍ਤਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋਯੇਵ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਿਕਾ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ ਅਨਤ੍ਥਾ, ਵਾਚਾ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਕਾਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਸਮ੍ਫਂ ਪਲਪਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਆਸੇਵਨਂ ਭਾਵਨਂ ਬਹੁਲੀਕਰਣਂ. ਯਂ ਜਨਂ ਗਾਹਾਪਯਿਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਗਹਿਤੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਵਸੇਨਾਪਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਭਾਰਤਨਾਮਕਾਨਂ ਦ੍ਵੇਭਾਤੁਕਰਾਜੂਨਂ ਯੁਦ੍ਧਕਥਾ, ਦਸਗਿਰਿਯਕ੍ਖੇਨ ਸੀਤਾਯ ਨਾਮ ਦੇਵਿਯਾ ਆਹਰਣਕਥਾ, ਰਾਮਰਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚਾਹਰਣਕਥਾ, ਯਥਾ ਤਂ ਅਧੁਨਾ ਬਾਹਿਰਕੇਹਿ ਪਰਿਚਯਿਤਾ ਸਕ੍ਕਟਭਾਸਾਯ ਗਣ੍ਠਿਤਾ ਰਾਮਪੁਰਾਣਭਾਰਤਪੁਰਾਣਾਦਿਕਥਾਤਿ, ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਾਰਤ…ਪੇ… ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਕਾਲਵਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮, ੧੯੪) ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਥਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾ ਪਨ ਵਿਰਤਿ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤ ਸਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਨਿਧਾਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਉਪਾਯਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਥਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਲਵਾਦੀਤਿਆਦਿ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾਪਿ ਹਿ ਵਾਚਾ ਅਯੁਤ੍ਤਕਾਲਪਯੋਗੇਨ ਅਤ੍ਥਾਵਹਾ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਨਭਾਵਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਜਹਨ੍ਤੇਨ ਅਕਾਲਵਾਦਿਤਾ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਲਵਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਲੇ ਵਦਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਅਸਾਧਨਤੋ ਅਭੂਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭੂਤਵਾਦੀ’’ਤਿ. ਭੂਤਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਯਂ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਹਿਤਸਮ੍ਪਾਦਨਕਂ, ਤਦੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਨ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਥ ਖੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਮ੍ਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਨਯਵਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ, ਸਤਿਞਾਣਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋਤਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਂਵਰਵਿਨਯਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਹਾਨਵਿਨਯਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਦੇਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲੇ ਸਤਿ ਸੋਭਤਿ, ਕਿਚ੍ਚਕਰੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਦੇਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਲੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ, ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਚ ਵਸੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਦੇਸਨਾਵਿਸਯੇ ਏਕਂਸਾਦਿਬ੍ਯਾਕਰਣਵਿਭਾਗਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਠਪਨਾਹੇਤੁਦਾਹਰਣਸਂਸਨ੍ਦਨਾਨਿ ਤਂਤਂਕਾਲਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਮਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰੂਪਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰੁਦਾਨਪਹੂਤਤ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰੇ ਯਥਾਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਾਲਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਚਨਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਕਾਲਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਕਾਲਂ. ਸਭਾਵਵਸੇਨੇਵ ਭੂਤਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਵਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ. ਅਤ੍ਥਵਦਨਞ੍ਚ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਾਚਾਕਥਨਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਨਿਧੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਧਾਨਂ. ਠਪਨੋਕਾਸੋ. ‘‘ਠਾਨਵਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਹਦਯੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਿਧਾਨਵਤੀਪਿ ਵਾਚਾ ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਾਵ ਅਤ੍ਥਾਵਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਲੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ’’ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਪੇਕ੍ਖਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਏਵਰੂਪਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਪਦਿਸੀਯਤਿ ਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥੋ ਅਨੇਨਾਤਿ ਅਪਦੇਸੋ, ਉਪਮਾ, ਹੇਤੁਦਾਹਰਣਾਦਿਕਾਰਣਂ ਵਾ, ਤੇਨ ਸਹ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਾਪਦੇਸਾ, ਵਾਚਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਉਪਮਂ ਸਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਯਾਵਤਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਾਵਤਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਥਾ…ਪੇ… ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ. ਸਿਖਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹਿ ਕਥਾ ਅਤ੍ਥਾਵਹਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੇਕੇਹਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ ਚ ਨਾਮ ਸਦ੍ਦਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਧਿਗਤੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਪਕਤ੍ਯਤ੍ਥਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਭਾਵਤ੍ਥਾਦਿਕੋ, ਤਤੋਯੇਵ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਏਕਗਾਥਾਪਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾਦਿਏਕਤ੍ਤਾਦਿਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਾਦਿਨਯੇਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਕ੍ਖਮਤਾਯ ਪਰਿਯਾਦਾਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਅਤ੍ਥਮਾਵਹਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਵਿਸੇਸਤੋਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਤ੍ਥਵਾਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥੋਯੇਵ ਹਿ ਇਧ ਗਹਿਤੋ. ਨਨੁ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਸਹਿਤਂਯੇਵ, ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਲੀਨਚੋਦਨਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ‘‘ਨ ਅਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਞ੍ਞਮਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਨਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਅਞ੍ਞਮਤ੍ਥਂ ਨ ਭਾਸਤਿ. ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੧੦. ਏਵਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਸਂਵਰਸੀਲਸਙ੍ਗਹੇ ਉਪਰਿਗੁਣਸਙ੍ਗਹਤੋ, ਲੋਕਿਯਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਵਿਸਯਤੋ ਚ ਉਤ੍ਤਰਿਦੇਸਨਾਯ ਸਙ੍ਗਹਿਤੁਂ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚੁਰਜਨਪਾਕਟਂ ਆਚਾਰਸੀਲਮੇਵ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਜਾਯਨ੍ਤਿ ਵਿਰੁਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਬੀਜਾਨਿ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਸਦਿਸਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਵਿਰੁਹਨਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸਾਰਫਲਾਦੀਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਹੁਵੁਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਭੂਤਾ, ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਜਾਤਾ, ਵਡ੍ਢਿਤਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਡ੍ਢਮਾਨਕਾਨਂ ਵਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ, ਠਿਤਾਨਞ੍ਚ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਮਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਮੂਲਾ ਹਿ ਨੀਲਭਾਵਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾ ਤਰੁਣਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਵਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਮਹਨ੍ਤਾ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾ ਜਾਤਾ ਵਡ੍ਢਿਤਾਤਿ. ਗਾਮੋਤਿ ਸਮੂਹੋ, ਸੋ ਚ ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਧਮ੍ਮਰਾਸਿ, ਬੀਜਾਨਂ, ਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਤਥਾਲਦ੍ਧਸਮਞ੍ਞਾਨਂ ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਾਮੋ, ਤੇਯੇਵ ਵਾ ਗਾਮੋਤਿ ਤਥਾ. ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਦੁਵਿਧੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤੇਯੇਵ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਲਤਾਦਯੋ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਹਰਿਤਭਾਵਮਾਪਨ੍ਨਾ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾਦਯੋ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭੂਤਾਨਂ ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਗਾਮੋਤਿ ਭੂਤਗਾਮੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮੂਲਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਮੂਲਮੇਵ ਬੀਜਂ ਮੂਲਬੀਜਂ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋ. ਫਲ਼ੁਬੀਜਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਬੀਜਂ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਸਦਿਸਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਵਿਰੁਹਨਸਮਤ੍ਥੇ ਸਾਰਫਲੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਬੀਜ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਮੂਲਾਦੀਸੁਪਿ ਕੇਸੁਚਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਮੂਲਾਦਿਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਏਕੇਨ ਬੀਜ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਬੀਜਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਰੂਪਂਰੂਪਂ, ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਚ. ਨੀਲਤਿਣਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲ੍ਲਤਿਣਸ੍ਸ ਚੇਵ ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਓਸਧਿਗਚ੍ਛਲਤਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਇਧ ਵਿਕੋਪਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਛੇਦਨਾਦਿਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਛੇਦਨਭੇਦਨਪਚਨਾਦਿਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਰੁਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚਿਤ੍ਤਰਹਿਤਤਾਯ ਨ ਜੀਵਾ, ਚਿਤ੍ਤਰਹਿਤਤਾ ਚ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਾਭਾਵਤੋ, ਛਿਨ੍ਨੇ ਵਿਰੁਹਨਤੋ, ਵਿਸਦਿਸਜਾਤਿਕਭਾਵਤੋ, ਚਤੁਯੋਨਿਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਡ੍ਢਿ ਪਨ ਪਵਾਲ਼ਸਿਲਾਲਵਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਜੀਵਤਾਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ. ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਂ ਸੁਪਨਂ ਵਿਯ ਚਿਞ੍ਚਾਦੀਨਂ, ਤਥਾ ਕਟੁਕਮ੍ਬਿਲਾਸਾਦਿਨਾ ਦੋਹਲ਼ਾਦਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਸ੍ਮਾ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾਤਿ? ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਤੋ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਤ੍ਤਾਨੁਕਮ੍ਪਨਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਆਲ਼ਵਕਾਨਂ ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਵਤ੍ਥੂਸੁ ‘‘ਜੀਵਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹਿ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੮੯).

ਏਕਂ ਭਤ੍ਤਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ, ਤਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇ ਏਕਵਾਰਮੇਵ ਭੁਞ੍ਜਨਤੋਤਿ ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ. ਤਯਿਦਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ ਕਦਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਤਰਾਸਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਤ੍ਤੇਸੁ ਪਾਤਰਾਸਭਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਾਤੋ ਅਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਾਤਰਾਸਂ. ਸਾਯਂ ਅਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਾਯਮਾਸਂ, ਤਦੇਵ ਭਤ੍ਤਂ ਤਥਾ. ਏਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵੇਨ ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਵਾਰਭਾਵੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਭੋਜਨਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਤੋ ਰਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਵਾ ਤਥਾਯੇਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਾ ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਸਮਾਚਿਣ੍ਣੋ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਨਾਮ, ਤਦਞ੍ਞੋ ਵਿਕਾਲੋ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਨ੍ਹੋਵ ਇਧ ਵਿਕਾਲੋਤਿ ਪਾਰਿਸੇਸਨਯੇਨ ਤਤਿਯਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਾਵਸਾਧਨੋ ਚੇਤ੍ਥ ਭੋਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਤ੍ਥਵਾਚਕੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਯਾਵ ਸੂਰਿਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਾ ਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਤਦਜ੍ਝੋਹਰਣਨ੍ਤਿ? ਯਾਮਕਾਲਿਕਾਦੀਨਮਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ, ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਯਾਵਕਾਲਿਕਜ੍ਝੋਹਰਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਾਵਕਾਲਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਸੋ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਨਯੋ – ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭੋਜਨਂ, ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਯਾਵਕਾਲਿਕਵਤ੍ਥੁ. ਯਥਾ ਚ ‘‘ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਂ ਰਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਭੋਜਨਜ੍ਝੋਹਰਣਂ ਭੋਜਨਸਦ੍ਦੇਨ. ਵਿਕਾਲੇ ਭੋਜਨਂ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਂ, ਤਤੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾ. ਵਿਕਾਲੇ ਯਾਵਕਾਲਿਕਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ. ਈਦਿਸਾ ਗੁਣਵਿਭੂਤਿ ਨ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੋਮਾਨਦੀਤੀਰੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੋ – ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇ ਏਕਵਾਰਮੇਵ ਭੁਞ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨੋਪਿ ਸਿਯਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਾਯਨ੍ਹਭੋਜੀਪਿ ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ ਸਿਯਾਤਿ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਰਤੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦; ਧ. ਪ. ੧੮੩; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੦, ੫੦, ੧੧੬, ੧੨੪) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਂ ਸਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਲੋਮੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਵਿਸੁਚਤਿ ਸਾਸਨਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵਿਸੂਕਂ, ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਟਾਣੀਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਪਟਾਣੀਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੀਲਂ ਵਿਯ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਵਿਸੂਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਟਾਣੀਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਯੋਜਿਯਮਾਨਂ, ਪਰੇਹਿ ਪਯੋਜਾਪਿਯਮਾਨਞ੍ਚ ਨਚ੍ਚਂ ਨਚ੍ਚਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਏਕੇਨੇਵ ਨਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ. ਤਥਾ ਗੀਤਵਾਦਿਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਗਾਯਨਗਾਯਾਪਨਵਾਦਨਵਾਦਾਪਨਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਚ੍ਚਨਨਚ੍ਚਾਪਨਾਦਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਹੇਤੁਤਾਜੋਤਨਵਸੇਨ ਹਿ ਦ੍ਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਿਕਾ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ. ਨਚ੍ਚਞ੍ਚ ਗੀਤਞ੍ਚ ਵਾਦਿਤਞ੍ਚ ਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਮਾਹਾਰਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਯਥਾਪਾਠਂ ਵਾਕ੍ਯਾਵਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤਵਚਨੇਨ ਸਹ ਸਮੁਚ੍ਚਯਸਮਾਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨਚ੍ਚਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਈਦਿਸੇਸੁ. (ਦਸ੍ਸਨਵਿਸਯੇ ਮਯੂਰਨਚ੍ਚਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨੇਨ ਨਚ੍ਚਾਪਨਵਿਸਯੇਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ) ‘‘ਨਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਮਤ੍ਥਨਂ. ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਵਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਵਿਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੇਨ, ਯਥਾਸਕਂ ਵਾ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਆਲੋਚਨਸਭਾਵਤਾਯ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯਪਿ ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖੇਪਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਤਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਵਿਸੂਕਭੂਤਾ ਦਸ੍ਸਨਾ ਚਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਵਿਸੂਕਭੂਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗੀਤਸ੍ਸ ਸਵਨਂ ਕਦਾਚਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਟ੍ਠਕਥਾਯ ‘‘ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਗੀਤਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਗੀਤੂਪਸਂਹਿਤੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮੋ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਚ੍ਛਿਮਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ਨ-ਕਾਰਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਗੀਤੋ ਚੇ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਤ੍ਥਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਚੇ ਗੀਤਸਦ੍ਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਨ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗੀਤਸ੍ਸਰੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਗਾਯਿਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਗਾਯੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੧੪੯) ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਏਵ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਨ ਸਵਨਾਯ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਗੀਤਸ੍ਸਰੇਨ ਦੇਸਿਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਗੀਤੋ’’ਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਸਦ੍ਦਂ ਨਿਦ੍ਧਰਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਗੀਤਮ੍ਪਿ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਸਾਦੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਸਦ੍ਦੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੬੫) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਸਮਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਤਾਮਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਹਿ ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਂਵਰਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਗੀਤਸਦ੍ਦਭਾਵਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਨਟਾਦੀਨਂ ਵਾ ਗੀਤਂ ਹੋਤੁ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣੂਪਸਂਹਿਤਂ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਗੀਤਂ ਵਾ, ਅਸਂਯਤਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਭਾਣਕਗੀਤਂ ਵਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦਨ੍ਤਗੀਤਮ੍ਪਿ, ਯਂ ‘‘ਗਾਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਓਕੂਜਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਗੀਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੮੩੫; ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੩੪.੨੫).

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਮਾਲਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੋਕੇ ਬਦ੍ਧਪੁਪ੍ਫਵਾਚਕੋ, ਸਾਸਨੇ ਪਨ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਅਬਦ੍ਧਪੁਪ੍ਫੇਸੁਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਬਦ੍ਧਮਬਦ੍ਧਂ ਵਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ‘‘ਮਾਲਾ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਪ੍ਫ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਾਸਚੁਣ੍ਣਧੂਪਾਦਿਕਂ ਵਿਲੇਪਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਨ੍ਧਜਾਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਵਿਯ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਥਮਨ੍ਤਰੇਨਾਪਿ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ. ਛਵਿਰਾਗਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵਿਲੇਪਨੇਨ ਛਵਿਯਾ ਰਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਪਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਨ੍ਧਚੁਣ੍ਣਂ. ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਧਾਰਣਂ. ਊਨਟ੍ਠਾਨਪੂਰਣਂ ਮਣ੍ਡਨਂ. ਗਨ੍ਧਵਸੇਨ, ਛਵਿਰਾਗਵਸੇਨ ਚ ਸਾਦਿਯਨਂ ਵਿਭੂਸਨਂ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਮਜ੍ਝਿਮਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੧੪੭) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯਂ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਮਾਲਾਦੀਸੁ ਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਚ੍ਛਿਮਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਾਯ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਇਧ ਕਾਰਣਂ. ‘‘ਤਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਹਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਤੇਨੇਵ ‘‘ਮਾਲਾ…ਪੇ… ਵਿਭੂਸਨਾਨਂ ਠਾਨਂ, ਮਾਲਾ…ਪੇ… ਵਿਭੂਸਨਾਨੇਵ ਵਾ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਚੇਤਨਾਦਿਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਹਿ ਧਾਰਣਾਦਿਕਿਰਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਰਣਂ ਸਹਜਾਤਾਦੋਪਕਾਰਕਤੋ, ਪਧਾਨਤੋ ਚ. ‘‘ਚੇਤਯਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੬੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਾਰਣਾਦਿਭੂਤਾ ਏਵ ਚ ਚੇਤਨਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦਪਦਤੋ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ.

ਉਚ੍ਚਾਤਿ ਉਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਅਕਾਰਨ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ਆਕਾਰਨ੍ਤਂ ਏਕਂ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਂ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਵਾਚਕਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਯਨਂ, ਮਞ੍ਚਾਦਿ. ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਰਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਸੇਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤਤ੍ਤਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ‘‘ਮਹਾਸਯਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਥਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਸੀਦਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਯਨੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਧਾਰੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਤਦਾਧਾਰਕਿਰਿਯਾਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਦੁਪਭੋਗਭੂਤਨਿਸਜ੍ਜਾਨਿਪਜ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਰਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ’’ਤਿ ਏਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਯਥਾ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧) ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਆਸਨਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਸਯਨਕਿਰਿਯਾਯ ਸਯਨਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਆਸਨਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਰਿਯਾਵਾਚਕਆਸਨਸਯਨਸਦ੍ਦਲੋਪਤੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿਪਿ ਵਿਨਯਟੀਕਾਯਂ (ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੨.੧੦੬) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਜਾਤਮੇਵ ਰੂਪਮਸ੍ਸ ਨ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਨ੍ਤਿ ਜਾਤਰੂਪਂ, ਸਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਂ. ਰਞ੍ਜੀਯਤਿ ਸੇਤਵਣ੍ਣਤਾਯ, ਰਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਰਜਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਨੇਸਂ ਪਦਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵੀਹਯੋ ਗੁਞ੍ਜਾ, ਦ੍ਵੇ ਗੁਞ੍ਜਾ ਮਾਸਕੋ ਭਵੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਵੀਸਤਿਮਾਸਕੋ ਨੀਲਕਹਾਪਣੋ ਵਾ ਦੁਦ੍ਰਦਾਮਕਾਦਿਕੋ ਵਾ ਤਂਤਂਦੇਸਵੋਹਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਕਤੋ ਕਹਾਪਣੋ. ਲੋਹਾਦੀਹਿ ਕਤੋ ਲੋਹਮਾਸਕਾਦਿਕੋ. ਯੇ ਵੋਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਦਾਨਵਚਨਂ. ਵੋਹਾਰਨ੍ਤਿ ਚ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋਹਾਰਂ. ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਗਾਹਾਪਨੇ, ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨੇ ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ ਨ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਸਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਵਿਧਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਉਗ੍ਗਹਣਂ. ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਉਗ੍ਗਹਾਪਨਂ. ਮਨਸਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਦਿਯਨਂ. ਤਿਵਿਧਮ੍ਪੇਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੇਵ ਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ.

ਨੀਵਾਰਾਦਿਉਪਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਾਲਿਯਾਦਿਮੂਲਧਞ੍ਞਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਵਿਧਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਟ੍ਠਿਦਿਨਪਰਿਪਾਕੋ ਸੁਕਧਞ੍ਞਵਿਸੇਸੋ ਸਾਲਿ ਨਾਮ ਸਲੀਯਤੇ ਸੀਲਾਘਤੇਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਦਬ੍ਬਗੁਣਪਕਾਸੇ ਪਨ –

‘‘ਅਥ ਧਞ੍ਞਂ ਤਿਧਾ ਸਾਲਿ-ਸਟ੍ਠਿਕਵੀਹਿਭੇਦਤੋ;

ਸਾਲਯੋ ਹੇਮਨ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰ, ਸਟ੍ਠਿਕਾ ਗਿਮ੍ਹਜਾ ਅਪਿ;

ਵੀਹਯੋ ਤ੍ਵਾਸਲ਼੍ਹਾਖ੍ਯਾਤਾ, ਵਸ੍ਸਕਾਲਸਮੁਬ੍ਭ ਵਾ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਹਤਿ, ਬ੍ਰੂਹੇਤਿ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਿ ਵੀਹਿ, ਸਸ੍ਸਂ. ਯੁਵਿਤਬ੍ਬੋ ਮਿਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਵੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਤਿਲੂਖਤਾਯ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੀਯਤਿ. ਗੁਧਤਿ ਪਰਿਵੇਧਤਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਤੀਤਿ ਗੋਧੂਮੋ, ਯਂ ‘‘ਮਿਲਕ੍ਖਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੋਭਨਤ੍ਤਾ ਕਮਨੀਯਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਙ੍ਗੁ, ਅਤਿਸੁਖੁਮਧਞ੍ਞਵਿਸੇਸੋ. ਵਰੀਯਤਿ ਅਤਿਲੂਖਤਾਯ ਨਿਵਾਰੀਯਤਿ, ਖੁਦ੍ਦਾਪਟਿਵਿਨਯਨਤੋ ਵਾ ਭਜੀਯਤੀਤਿ ਵਰਕੋ. ਕੋਰਂ ਰੁਧਿਰਂ ਦੂਸਤੀਤਿ ਕੁਦ੍ਰੂਸਕੋ, ਵਣ੍ਣਸਙ੍ਕਮਨੇਨ ਯੋ ‘‘ਗੋਵਡ੍ਢਨੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਪਿ ਸਪ੍ਪਭੇਦਾ ਨਿਧਾਨੇ ਪੋਸਨੇ ਸਾਧੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਧਞ੍ਞਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ, ਪਰਾਮਸਨਞ੍ਚ ਇਧ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਸਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਅਚ੍ਛਵਸਂ ਮਚ੍ਛਵਸਂ ਸੁਸੁਕਾਵਸਂ ਸੂਕਰਵਸਂ ਗਦ੍ਰਭਵਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੬੨) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਮ੍ਪਿ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਓਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਓਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ’’ਤਿ. ਮਂਸ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਚ੍ਛਾਨਮ੍ਪਿ ਮਂਸਂ ਗਹਿਤਂ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਆਮਕਮਂਸਮਚ੍ਛਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਿਕੋਟਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਸੁਤਂ, ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਵਿਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਅਨੇਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਾਮਂ ਲੋਕਿਯਾ –

‘‘ਅਟ੍ਠਵਸ੍ਸਾ ਭਵੇ ਗੋਰੀ, ਦਸਵਸ੍ਸਾ ਤੁ ਕਞ੍ਞਕਾ;

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸੇ, ਕੁਮਾਰੀਤਿਭਿਧੀਯਤੇ’’ਤਿ. –

ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਗਤਾਗਤਵਸੇਨ ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਕਾਭੇਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਦਾਸਿਦਾਸਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਦਾਸਿਦਾਸਵੋਹਾਰਵਸੇਨੇਵ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਤਿ ਤਾਦਿਸੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਆਗਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਵਿਨਯਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਕੁਟਿਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੪) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਬੀਜਂ ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬੀਜਂ ਤਾਯਤੀਤਿ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਕੇਦਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ. ਅਪਰਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਮਨ੍ਨਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਣ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਾਲਿਆਦਿ. ਵਸਨ੍ਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਅਪਰਣ੍ਣਾਨਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਪਰਂ ਪਵਤ੍ਤਮਨ੍ਨਂ ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਵਾ ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਵਾ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੦੪) ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਯਪਾਲ਼ਿਨਯਾਨੁਰੂਪਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਦਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਖੇਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ. ਅਕਤਭੂਮਿਭਾਗੋਤਿ ਅਪਰਿਸਙ੍ਖਤੋ ਤਦੁਦ੍ਦੇਸਿਕੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ. ‘‘ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁ ਸੀਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਕੂਪਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ.

ਦੂਤਸ੍ਸ ਇਦਂ, ਦੂਤੇਨ ਵਾ ਕਾਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਦੂਤੇਯ੍ਯਂ. ਪਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਲੇਖਸਾਸਨਂ. ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਮੁਖਸਾਸਨਂ. ਘਰਾ ਘਰਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਾ ਘਰਾ ਅਞ੍ਞਂ ਘਰਂ. ਖੁਦ੍ਦਕਗਮਨਨ੍ਤਿ ਦੂਤੇਯ੍ਯਗਮਨਤੋ ਅਪ੍ਪਤਰਗਮਨਂ, ਅਨਦ੍ਧਾਨਗਮਨਂ ਰਸ੍ਸਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੁਭਯੇਸਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨਂ ਅਨੁਯੋਗੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦੁਭਯਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਦੁਭਯਕਰਣਸ੍ਸੇਵ ਅਨੁਯੋਗਭਾਵਤੋ.

ਕਯਨਂ ਕਯੋ, ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨਸ੍ਸ ਦਾਨਂ. ਕੀ-ਸਦ੍ਦਞ੍ਹਿ ਦਬ੍ਬਵਿਨਿਮਯੇ ਪਠਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਕਯਨਂ ਵਿਕ੍ਕਯੋ, ਪਠਮਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਕਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਗਹਣਂ. ਵਿਕ੍ਕਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੫੯੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦੇਵ ‘‘ਕਯਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ, ਵਿਕ੍ਕੀਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਣ੍ਡਂ ਪਰਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੧੫) ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨੇਨ ਸਮੇਤਿ. ਵਞ੍ਚਨਂ ਮਾਯਾਕਰਣਂ, ਪਟਿਭਾਨਕਰਣਵਸੇਨ ਉਪਾਯਕੁਸਲਤਾਯ ਪਰਸਨ੍ਤਕਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੁਲਾ ਨਾਮ ਯਾਯ ਤੁਲੀਯਤਿ ਪਮੀਯਤਿ, ਤਾਯ ਕੂਟਂ ‘‘ਤੁਲਾਕੂਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੁਲਾਯ ਰੂਪਅਙ੍ਗਗਹਣਾਕਾਰਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸਣ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ, ਪਰੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਕਤ੍ਵਾ ਮਿਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਕ੍ਕਮਤਿ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮੂਲੇ ਰਜ੍ਜੁਨ੍ਤਿ ਤੁਲਾਯ ਮੂਲੇ ਯੋਜਿਤਂ ਰਜ੍ਜੁਂ. ਤਥਾ ਅਗ੍ਗੇ. ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਚੁਣ੍ਣਂ.

ਕਨਤਿ ਦਿਬ੍ਬਤੀਤਿ ਕਂਸੋ, ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਾ ਭੋਜਨਪਾਨਪਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨ ਸੋਵਣ੍ਣਮਯੇ ਪਾਨਪਤ੍ਤੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤੀ’’ਤਿ. ਤਾਯ ਵਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਨਿਕਤਿਵਸੇਨ ਵਞ੍ਚਨਂ. ‘‘ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਸਨ੍ਤਕਗਹਣਞ੍ਹਿ ਨਿਕਤਿ, ਪਟਿਭਾਨਕਰਣਵਸੇਨ ਪਨ ਉਪਾਯਕੁਸਲਤਾਯ ਵਞ੍ਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਕਤਿਵਞ੍ਚਨਂ ਭੇਦਤੋ ਕਣ੍ਹਜਾਤਕਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ (ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੧੦.੧੯; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੪੯; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੫.੧੧੬੫; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪.੧੯੮ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਵਞ੍ਚਨ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ. ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਸਨ੍ਤਕਗਹਣਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਮਗ੍ਘਤਰਨ੍ਤਿ ਤਾਸਂ ਪਾਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਕਂ ਅਗ੍ਘਵਿਸੇਸਂ. ਪਾਸਾਣੇਤਿ ਭੂਤਾਭੂਤਭਾਵਸਞ੍ਜਾਨਨਕੇ ਪਾਸਾਣੇ. ਘਂਸਨੇਨੇਵ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਵਸਞ੍ਞਾਪਨਂ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ‘‘ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਨਾਲ਼ਿਆਦਿਮਿਨਨਭਾਜਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭੇਦੋ ਛਿਦ੍ਦਕਰਣਂ ਹਦਯਭੇਦੋ. ਤਿਲਾਦੀਨਂ ਨਾਲ਼ਿਆਦੀਹਿ ਮਿਨਨਕਾਲੇ ਉਸ੍ਸਾਪਿਤਾ ਸਿਖਾਯੇਵ ਸਿਖਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਭੇਦੋ ਹਾਪਨਂ ਸਿਖਾਭੇਦੋ.

ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਭੇਦੋ ਵਿਸਮਕਰਣਂ ਰਜ੍ਜੁਭੇਦੋ. ਤਾਨੀਤਿ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਨਿ. ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇਤਿ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾਜਨੇ. ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਗ੍ਗਮਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਉਦ੍ਧਂ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋਤਿ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ.

ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਕੋਟਨਂ ਪਟਿਹਨਨਂ ਉਕ੍ਕੋਟਨਂ. ਅਭੂਤਕਾਰੀਨਂ ਲਞ੍ਜਗ੍ਗਹਣਂ, ਨ ਪਨ ਪੁਨ ਕਮ੍ਮਾਯ ਉਕ੍ਕੋਟਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਮਿਕੇ…ਪੇ… ਗ੍ਗਹਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਉਪਾਯੇਹੀਤਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕੇਹਿ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਞ੍ਚਨੇ. ‘‘ਵਤ੍ਥੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਕਂ ਵਤ੍ਥੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਬਹੂਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਹਿ ਸਸਵਤ੍ਥੁਆਦੀਨਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਮਿਗਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਮਿਗਂ. ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਮਿਗਗ੍ਗਹਣੇ ਉਯ੍ਯੋਜਨਂ, ਯੇਨ ਵਾ ਕਾਰਣੇਨ ‘‘ਮਿਗਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਯੋਗਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਜਪ੍ਪਨਾਦਿਪਯੋਗਵਸੇਨ. ਮਾਯਾਵਸੇਨਾਤਿ ਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਂ ਵਿਨਾ ਅਭੂਤਸ੍ਸਾਪਿ ਭੂਤਾਕਾਰਸਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਚਕ੍ਖੁਮੋਹਨਮਾਯਾਯ ਵਸੇਨ. ਯਾਯ ਹਿ ਅਮਣਿਆਦਯੋਪਿ ਮਣਿਆਦਿਆਕਾਰੇਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਪਾਮਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਕੁਲਾਚਾਰਯੁਤ੍ਤੋ ਆਭਰਣਵਿਸੇਸੋ, ਯਂ ਲੋਕੇ ‘‘ਯਞ੍ਞੋਪਵਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰਾਪਦਾਨੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਪਸ੍ਸਥੇਤਂ ਮਾਣਵਕਂ, ਪੀਤਮਟ੍ਠਨਿਵਾਸਨਂ;

ਹੇਮਯਞ੍ਞੋਪਵਿਤ੍ਤਙ੍ਗਂ, ਜਨਨੇਤ੍ਤਮਨੋਹਰ’’ਨ੍ਤਿ. (ਅਪ. ੨.੫੪.੪੦);

ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਪੀਤਮਟ੍ਠਨਿਵਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਿਲਿਟ੍ਠਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਵਤ੍ਥੇ ਨਿਵਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਹੇਮਯਞ੍ਞੋਪਵਿਤ੍ਤਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਮਙ੍ਗਲਗ੍ਗਿਤਗਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੪.੪੦) ਸਵਨਂ ਸਠਨਂ ਸਾਵਿ, ਅਨੁਜੁਕਤਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੁਟਿਲਯੋਗੋ’’ਤਿ, ਜਿਮ੍ਹਤਾਯੋਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਏਤੇਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਲਦ੍ਧਗੁਣਦਸ੍ਸਨਂ. ਯੇ ਪਨ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਾਦਮਾਹ ‘‘ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕੇਚੀ’’ਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਕਾਰਕਾ ਆਚਰਿਯਾ, ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਞ੍ਚਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਪੁਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਮਾਰਣਨ੍ਤਿ ਮੁਟ੍ਠਿਪਹਾਰਕਸਾਤਾਲ਼ਨਾਦੀਹਿ ਹਿਂਸਨਂ ਵਿਹੇਠਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ. ਵਿਹੇਠਨਤ੍ਥੇਪਿ ਹਿ ਵਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਰੋਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੮੮੦) ਮਾਰਣ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਇਧ ਵਿਹੇਠਨੇਯੇਵ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਯਂਕਾਰੋ, ਇਧ ਪਰਂਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਥਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ, ਛ ਪਯੋਗਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਸਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਵਿਸੇਸਭਾਵਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਦਾਸਿਦਾਸਾਦਯੋ ਵਿਭਾਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਚ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਹਰਣਭਾਵਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਸਤਿ ਤੁਲਾਕੂਟਾਦਯੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਵਿਸੇਸਭਾਵਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਏਵਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਵਧਸ੍ਸ ਪੁਨ ਗਹਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਤਥਾਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋਤਿ.

ਵਿਪਰਾਮੋਸੋਤਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਭੁਸਂ ਮੋਸਾਪਨਂ ਮੁਯ੍ਹਨਕਰਣਂ, ਥੇਨਨਂ ਵਾ. ਥੇਯ੍ਯਂ ਚੋਰਿਕਾ ਮੋਸੋਤਿ ਹਿ ਪਰਿਯਾਯੋ. ਸੋ ਕਾਰਣਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਹਿਮਵਿਪਰਾਮੋਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਮੁਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚੋਰੇਨ੍ਤਿ, ਮੋਸੇਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮੁਯ੍ਹਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮੋਸੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰਾਮਸਨਂ. ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਜਨਨ੍ਤਿ ਪਰਪਕ੍ਖੇਪਿ ਅਧਿਕਾਰੋ. ਆਲੋਪਨਂ ਵਿਲੁਮ੍ਪਨਂ ਆਲੋਪੋ. ਸਹਸਾ ਕਰਣਂ ਸਹਸਾਕਾਰੋ. ਸਹਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਸਾਹਸਿਕਾ, ਸਾਵ ਕਿਰਿਯਾ ਤਥਾ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਸਹਸਾਕਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਨ ਏਤਪ੍ਪਰਿਮਾਣੇਨ ਪਾਠੇਨ. ਅਨ੍ਤਰਭੇਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਯਥਾਰੁਤਮਾਗਤਵਸੇਨੇਵ ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਗਹਮੇਤਂ ਸੀਲਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਮਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੂਲ਼ਸੀਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਹਿ ਇਧ ਚੂਲ਼ਮਜ੍ਝਿਮਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਧਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ.ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ

੧੧. ‘‘ਯਥਾ ਵਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਾਹ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥਾਯਮਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਯਥਾਤਿ ਓਪਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੇ, ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਮ ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦੇਸਿਕਨਯੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਆਚਾਰਸੀਲਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਂ. ‘‘ਯਥਾਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨਾ, ਪਰੇਹਿ ਚ ਤਥਾ ਸਮ੍ਭਾਵਿਯਮਾਨਾ ਤਦਨੁਰੂਪਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਨਤੋ, ਅਸਮਤ੍ਥਨਤੋ ਚ ਨ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਮਯਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਸਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੁਦ੍ਦੇਸਿਕਨਯੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਆਚਾਰਸੀਲਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਤਿ. ਪਨਾਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੇਨੇਵ ਉਪਨ੍ਯਾਸਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਏਕੇਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਭੋਨ੍ਤੋਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰੋ. ਸਾਧਵੋ ਹਿ ਪਰੇ ‘‘ਭੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਪਿਯਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ਸਮਾਲਪਨ੍ਤਿ. ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਤਤਾਯ ਸਮਣਾ. ਜਾਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ.

ਸਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਇਧ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨੇਵ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਸਦ੍ਦਹਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਕਮ੍ਮਫਲਞ੍ਚ ਅਨੁਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਦਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਞਾਪੇਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਦੇਵ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਦੇਸਨਾਸੀਸਮਤ੍ਤਂ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸੋ ਕਤਮੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਏਕੋ ਨਿਪਾਤੋ, ਨਿਪਾਤਸਮੁਦਾਯੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਚ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਪਦੇ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੇਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤੋਪਿ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮੋ ਵਿਭਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਪਧਾਨਭੂਤੋ ਵਿਯ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ. ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤਮੋ ਸੋ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤੇ ਤਬ੍ਬਿਸਯਸਮਾਰਮ੍ਭੋਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤੋਵ ਹੋਤਿ. ਇਮਮਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਮੂਲਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ. ਮੂਲਮੇਵ ਬੀਜਂ ਮੂਲਬੀਜਂ, ਮੂਲਂ ਬੀਜਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਮੂਲਬੀਜਨ੍ਤਿ ਇਧ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਤੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਬੀਜਗਾਮੋ ਏਵ ਵਿਭਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਠਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਬੀਜਗਾਮੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਭੂਤਗਾਮੋ, ਦੁਵਿਧੋਪੇਸ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਵਾ ਮੂਲਬੀਜਞ੍ਚ ਮੂਲਬੀਜਞ੍ਚ ਮੂਲਬੀਜਨ੍ਤਿ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਤੇਨੇਵ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਂ. ਅਤੀਵ ਵਿਸਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਪਯੋਗੇਸੂਤਿ ਅਤਿਵਿਸਂ, ਅਤਿਵਿਸਾ ਵਾ, ਯਾ ‘‘ਮਹੋਸਧ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਚ੍ਛਕੋਤਿ ਕਾਲ਼ਕਚ੍ਛਕੋ, ਯਂ ‘‘ਪਿਲਕ੍ਖੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਪਿਤ੍ਥਨੋਤਿ ਅਮ੍ਬਿਲਙ੍ਕੁਰਫਲੋ ਸੇਤਰੁਕ੍ਖੋ. ਸੋ ਹਿ ਕਮ੍ਪਤਿ ਚਲਤੀਤਿ ਕਪਿਥਨੋ ਥਨਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਕਪੀਤਿ ਵਾ ਮਕ੍ਕਟੋ, ਤਸ੍ਸ ਥਨਸਦਿਸਂ ਫਲਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਪਿਤ੍ਥਨੋ. ‘‘ਕਪਿਤ੍ਥਨੋਤਿ ਪਿਪ੍ਪਲਿਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਟੀ. ੧.੧੦੮) ਹਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਟੀਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਫਲ਼ੁਬੀਜਂ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਬੀਜਂ. ਅਜ੍ਜਕਨ੍ਤਿ ਸੇਤਪਣ੍ਣਾਸਂ. ਫਣਿਜ੍ਜਕਨ੍ਤਿ ਸਮੀਰਣਂ. ਹਿਰਿਵੇਰਨ੍ਤਿ ਵਾਰਂ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਸਦਿਸਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਵਿਰੁਹਨਸਮਤ੍ਥੇ ਸਾਰਫਲੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਬੀਜਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਿਰੁਹਨਸਮਤ੍ਥਮੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਇਤਰਞ੍ਹਿ ਅਬੀਜਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਵਿਯੋਜਿਤਮੇਵ. ਅਵਿਯੋਜਿਤਂ ਪਨ ਤਥਾ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾ ‘‘ਭੂਤਗਾਮੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਦੁਤਿਯਟ੍ਠੇਨ. ਵਿਨਯਾ (ਪਾਚਿ. ੯੧) ਨੁਰੂਪਤੋ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

੧੨. ਸਨ੍ਨਿਧਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿ, ਤਾਯ ਕਰੀਯਤੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰੋ, ਅਨ੍ਨਪਾਨਾਦਿ. ਏਵਂ ਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਪਰਿਭੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਮਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਥਾ ‘‘ਆਚਯਂ ਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੇਨ ‘‘ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੦) ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਂ ਪਰਿਭੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੇਨ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਪਰਿਭੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਯਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਨਯਾਗਤਾਚਾਰਵਸੇਨ. ਵਿਨਯਾਗਤਾਚਾਰੋ ਹਿ ਉਤ੍ਤਰਲੋਪੇਨ ‘‘ਵਿਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕਾਯਵਾਚਾਨਂ ਵਾ ਵਿਨਯਨਂ ਵਿਨਯੋ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯਾਚਾਰੋਯੇਵ ਇਧ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸੇ ਲਿਖਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋਤਿ ਚ ਵਿਨਯਾਚਾਰਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ. ਅਪਰਜ੍ਜੂਤਿ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇ. ਦਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਦਤ੍ਵਾ. ਠਪਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਕਰਣੇਨ ਠਪਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਕਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਸਲ੍ਲੇਖੋ ਏਵ ਨ ਹੋਤਿ.

ਯਾਨਿ ਚ ਤੇਸਂ ਅਨੁਲੋਮਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਨੁਲੋਮਧਞ੍ਞਰਸਂ, ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਰਸਂ, ਪਕ੍ਕਡਾਕਰਸਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਫਲਪੁਪ੍ਫਪਤ੍ਤਰਸਾ ਅਨੁਲੋਮਪਾਨਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਲਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਨ੍ਨਿਧੀਯਤੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿ, ਵਤ੍ਥਮੇਵ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਕਪ੍ਪੀਯਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਪ੍ਪਿਯਵਾਚਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਗ੍ਗਮ੍ਮ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਿਯਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਕਾਰਣੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ. ਤਦਪਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੋ. ‘‘ਸਚੇ’’ਤਿਆਦਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨਂ. ‘‘ਅਦਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਦਾਨੇ ਸਲ੍ਲੇਖਕੋਪਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਤਿ ਕਾਤੁਂ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਸਤਿ. ਪਚ੍ਚਾਸਾਯਾਤਿ ਚੀਵਰਪਟਿਲਾਭਾਸਾਯ. ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਕਾਲੇਤਿ ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਏਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸੇਨ ਸਹ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ, ਪਿਟ੍ਠਿਸਮਯੇ ਯੋ ਕੋਚਿ ਏਕੋ ਮਾਸੋਤਿ ਏਵਂ ਤਤਿਯਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਸਮਯੇ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੀਵਰਸਿਬ੍ਬਨਸੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਮੂਲਚੀਵਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਾਸਾਚੀਵਰਮੇਵ ਮੂਲਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪੁਨ ਮਾਸਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿ, ਏਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਯਾਵ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਵ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੂਲਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਵਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਵਾ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿ ਚ ਹੋਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਞ੍ਚ ਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ.

ਉਪਰਿ ਮਣ੍ਡਪਸਦਿਸਂ ਪਦਰਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਮਂ ਵਾ ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਵਯ੍ਹਂ. ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਾ ਗੋਪਾਨਸਿਯੋ ਦਤ੍ਵਾ ਗਰੁਲ਼ਪਕ੍ਖਕਨਯੇਨ ਕਤਾ ਸਨ੍ਦਮਾਨਿਤਾ. ਫਲਕਾਦਿਨਾ ਕਤਂ ਪੀਠਕਯਾਨਂ ਸਿਵਿਕਾ. ਅਨ੍ਤੋਲਿਕਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਟਪੋਟਲਿਕਾ ਪਾਟਙ੍ਕੀ. ‘‘ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਨਂ. ਅਰਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞਗਮਨਤ੍ਥਾਯ. ਧੋਤਪਾਦਕਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਧੋਵਿਤਪਾਦਾਨਮਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ. ਸਂਹਨਿਤਬ੍ਬਾ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਙ੍ਘਾਟਾ, ਉਪਾਹਨਾਯੇਵ ਸਙ੍ਘਾਟਾ ਤਥਾ, ਯੁਗਲ਼ਭੂਤਾ ਉਪਾਹਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਞ੍ਚੋਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਪੀਠਭਿਸਾਦਯੋ ਨਿਸੀਦਨਸਯਨਯੋਗ੍ਗਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਤੇਸੁਪਿ ਤਥਾਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ.

ਆਬਾਧਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਗਨ੍ਧਾ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਕਣ੍ਡੁਕਚ੍ਛੁਛਵਿਦੋਸਾਦਿਆਬਾਧੇ ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ‘‘ਲਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਸਤਿ ਹੇਤੁਤ੍ਥੋਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਡੂਤਿ ਖਜ੍ਜੁ. ਕਚ੍ਛੂਤਿ ਵਿਤਚ੍ਛਿਕਾ. ਛਵਿਦੋਸੋਤਿ ਕਿਲਾਸਾਦਿ. ਆਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਞਾਤਿਪਵਾਰਿਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਵਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਭੇਸਜ੍ਜਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਨ੍ਧਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਵਾਟੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗੁਲਿਕਂ ਦਾਤੁਂ, ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰੇ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੬੪) ਵਚਨਤੋ ‘‘ਦ੍ਵਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਘਰਧੂਪਨਂ ਵਿਹਾਰਵਾਸਨਾ, ਚੇਤਿਯਘਰਵਾਸਨਾ ਵਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤਿਯਪਟਿਮਾਪੂਜਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਮਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਆਮਿਸਂ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਭੋਗਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਸਙ੍ਗਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਪਾਰਿਸੇਸਨਯਤੋ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾਰੂਪੇ ਕਾਲੇਤਿ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਕਰਾਦਿਕਾਲੇ. ਵਲ੍ਲੂਰੋਤਿ ਸੁਕ੍ਖਮਂਸਂ. ਭਾਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਗੁਲ਼ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਤ੍ਤਾ. ਕਾਲਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਪਗੇਵ. ਉਦਕਕਦ੍ਦਮੇਤਿ ਉਦਕੇ ਚ ਕਦ੍ਦਮੇ ਚ. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ. ਅਚ੍ਛਥਾਤਿ ਨਿਸੀਦਥ. ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਏਵ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਸਮ੍ਪਦਾਨਵਚਨਂ, ਅਨਾਦਰਤ੍ਥੇ ਵਾ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਾਵਚ੍ਛੇਦਨਯੋਗੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਨਾਦਰਤਾ. ਗੀਵਾਯਾਮਕਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਵਚਨਂ, ਗੀਵਂ ਆਯਮੇਤ੍ਵਾ ਆਯਤਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਯਥਾ ਵਾ ਭੁਤ੍ਤੇ ਅਤਿਭੁਤ੍ਤਤਾਯ ਗੀਵਾ ਆਯਮਿਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਚਤੁਮਾਸਮ੍ਪੀਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇਪਿ. ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਧਨਂ, ਤਦਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ, ਮੁਣ੍ਡੋ ਚ ਸੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਚਾਤਿ ਮੁਣ੍ਡਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਜੀਵਿਕਂ ਤਥਾ, ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜੀਵਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਯਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਆਮਿਸਪਦੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਵਤ੍ਥੂਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਬ੍ਬਿਰਹਿਤਂ ਸਮਣਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡੋ ਤਾਲਪਕ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੁਭਾਗਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਏਕਾ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਚਤੁਭਾਗੋ ਏਕਪਤ੍ਥੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਕੁਡੁਵੋ ਪਸਤੋ ਏਕੋ, ਪਤ੍ਥੋ ਤੇ ਚਤੁਰੋ ਸਿਯੁਂ;

ਆਲ਼੍ਹਕੋ ਚਤੁਰੋ ਪਤ੍ਥਾ, ਦੋਣਂ ਵਾ ਚਤੁਰਾਲ਼੍ਹਕ’’ਨ੍ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾਪਿ ਠਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਪਗੇਵ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ. ‘‘ਅਫਾਸੁਕਕਾਲੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਪਰਿਭੋਗੋ ਸਲ੍ਲੇਖਂ ਨ ਕੋਪੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਕੁਟਿਕਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਅਵਾਸਾਗਾਰਭੂਤੇਨ ਵਾ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਾਦਿਨਾ ਸਹ ਪਞ੍ਚਕੁਟਿਯੋ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਨਿਧਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਵੁਤ੍ਥਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਯੋਜੇਤਿ. ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਂ.

੧੩. ‘‘ਗੀਵਂ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਯਮੇਵ ਆਪਾਥਗਮਨੇ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਿਚਾਰਣਾ ਵਤ੍ਥੁਕਿਤ੍ਤਨਮ੍ਪਿ. ਪਯੋਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਪਦਤ੍ਥਯੋਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਪਿ ਪਦਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਕੁਤੂਹਲਵਸੇਨ ਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪੇਕ੍ਖਂ, ਨਟਸਤ੍ਥਵਿਧਿਨਾ ਪਯੋਗੋ. ਨਟਸਮੂਹੇਨ ਪਨ ਜਨਸਮੂਹੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਸੇਨ ‘‘ਨਟਸਮ੍ਮਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਨਾਨਂ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦੇ ਸਮੂਹੇ ਕਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਂ. ਸਾਰਸਮਾਸੇ ਪਨ ‘‘ਪੇਕ੍ਖਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਦਸ੍ਸਨੁਸ੍ਸਵ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਮਤੇ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਰਤਨਾਮਕਾਨਂ ਦ੍ਵੇਭਾਤੁਕਰਾਜੂਨਂ, ਰਾਮਰਞ੍ਞੋ ਚ ਯੁਜ੍ਝਨਾਦਿਕਂ ਤਪ੍ਪਸੁਤੇਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਅਕ੍ਖਾਨਂ. ਗਨ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਪਗੇਵ ਤਂ ਸੋਤੁਂ. ਪਾਣਿਨਾ ਤਾਲ਼ਿਤਬ੍ਬਂ ਸਰਂ ਪਾਣਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਂਸਤਾਲ਼’’ਨ੍ਤਿ, ਲੋਹਮਯੋ ਤੂਰਿਯਜਾਤਿਵਿਸੇਸੋ ਕਂਸੋ, ਲੋਹਮਯਪਤ੍ਤੋ ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਲ਼ਨਸਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਣੀਨਂ ਤਾਲ਼ਨਸਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਾਣਿਤਾਲ਼ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਘਨਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਤੂਰਿਯਵਿਸੇਸਾਨਂ ਤਾਲ਼ਨਂ ਘਨਤਾਲ਼ਂ ਨਾਮ, ਦਣ੍ਡਮਯਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਂ ਸਿਲਾਤਲਾਕਤਾਲ਼ਂ ਵਾ. ਮਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਭੂਤਾਵਿਸਨਮਨ੍ਤੇਨ. ਏਕੇਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ, ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚ, ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਮਿਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ‘‘ਏਕੇ’’ਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ. ਤੇ ਕਿਰ ਦੀਘਨਿਕਾਯਸ੍ਸਤ੍ਥਵਿਸੇਸਵਾਦਿਨੋ. ਚਤੁਰਸ੍ਸਅਮ੍ਬਣਕਤਾਲ਼ਂ ਨਾਮ ਰੁਕ੍ਖਸਾਰਦਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਚਤੁਰਸ੍ਸਅਮ੍ਬਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੂਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਨ ਓਨਦ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਵਾਦਿਤਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਤਾਲ਼ਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਾਦਸਦੋਣਪ੍ਪਮਾਣਮਾਨਵਿਸੇਸਸਣ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਮ੍ਬਣਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਬਿਮ੍ਬਿਸਕਨ੍ਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਤਥਾ ਕੁਮ੍ਭਸਣ੍ਠਾਨਤਾਯ ਕੁਮ੍ਭੋ, ਘਟੋਯੇਵ ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਧੁਨਨਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਭਾਣਕਾ. ਅਬ੍ਭੋਕ੍ਕਿਰਣਂ ਰਙ੍ਗਬਲਿਕਰਣਂ. ਤੇ ਹਿ ਨਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਦੇਵਤਾਨਂ ਬਲਿਕਰਣਂ ਨਾਮ ਕਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਯਂ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਂਯੋਗਾਦਿਕਿਲੇਸਜਨਕਂ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਸੋਭਨਕਰਣਤੋ ਸੋਭਨਕਰਂ ਨਾਮ. ‘‘ਸੋਭਨਘਰਕ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਣ੍ਡਾਯ ਅਲਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਾਲਂ, ਅਯੋਗੁਲ਼ਕੀਲ਼ਾ. ਚਣ੍ਡਾਲਾ ਨਾਮ ਹੀਨਜਾਤਿਕਾ ਸੁਨਖਮਂਸਭੋਜਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਇਦਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਾਲਂ. ਸਾਣੇ ਉਦਕੇਨ ਤੇਮੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਕੋਟਨਕੀਲ਼ਾ ਸਾਣਧੋਵਨਕੀਲ਼ਾ. ਵਂਸੇਨ ਕਤਂ ਕੀਲ਼ਨਂ ਵਂਸਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੇਲ਼ੁਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨਿਖਣਿਤ੍ਵਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਖਾਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕਾਲੇਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਯੋਗਛਣਕਾਲੇ. ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਦਸਕਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੦੬) ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਟ੍ਠਿਧੋਵਨੇ. ਇਨ੍ਦਜਾਲੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠਿਧੋਵਨਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿਜਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਪਰੇ ਅਟ੍ਠੀਨਿਯੇਵ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਂਸਾਦੀਨਿ, ਏਵਂ ਮਂਸਾਦੀਨਮਨ੍ਤਰਧਾਪਨਮਾਯਾਯ. ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਜਾਲਮਿਵ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਨਤੋ ‘‘ਇਨ੍ਦਜਾਲ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾਯਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਇਨ੍ਦਚਾਪਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਅਟ੍ਠਿਧੋਵਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਿਧੋਵਨਕੀਲ਼ਾ.

ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਿਤੁਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਸੁ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਨਂ, ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਯਮੇਵ ਯੁਜ੍ਝਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਯੁਜ੍ਝਿਤੁਂ, ਸਯਂ ਵਾ ਯੁਜ੍ਝਿਤੁਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਤਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਵਿਲੋਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਮਲ੍ਲਾ, ਬਾਹੁਯੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ, ਤੇਸਂ ਯੁਦ੍ਧਂ. ਸਮ੍ਪਹਾਰੋਤਿ ਸਙ੍ਗਾਮੋ. ਬਲਸ੍ਸ ਸੇਨਾਯ ਅਗ੍ਗਂ ਗਣਨਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਬਲਗ੍ਗਂ, ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥੀ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਲਗਣਨਟ੍ਠਾਨਂ. ਸੇਨਂ ਵਿਯੂਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਨਾਯ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਯੂਹਨਂ ਵਿਨ੍ਯਾਸੋਤਿ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹੋ, ‘‘ਇਤੋ ਹਤ੍ਥੀ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਇਤੋ ਅਸ੍ਸਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਬਲਾਯ ਸੇਨਾਯ ਦੇਸਵਿਸੇਸੇਸੁ ਵਿਚਾਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਭੇਦਤੋ ਸਕਟਬ੍ਯੂਹਾਦਿਵਸੇਨ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਕਪਦੁਮਬ੍ਯੂਹਾਨਂ ਦਣ੍ਡਭੋਗਮਣ੍ਡਲਾਸਂਹਤਬ੍ਯੂਹਾਨਞ੍ਚ ਗਹਣਂ, ‘‘ਤਯੋ ਹਤ੍ਥੀ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਂ, ਤਯੋ ਅਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਅਸ੍ਸਾਨੀਕਂ, ਤਯੋ ਰਥਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਰਥਾਨੀਕਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾ ਸਰਹਤ੍ਥਾ ਪਤ੍ਤੀ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਤ੍ਤਾਨੀਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੨੪ ਉਯ੍ਯੋਧਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ) ਕਣ੍ਡਵਿਦ੍ਧਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਯੋ…ਪੇ…ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਪੁਰਿਸੋ ਹਤ੍ਥੀ, ਤਿਪੁਰਿਸੋ ਅਸ੍ਸੋ, ਚਤੁਪੁਰਿਸੋ ਰਥੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾ ਸਰਹਤ੍ਥਾ ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੧੪ ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ) ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਤੋ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਗਣਨੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਏਤੇਨ ਚ ‘‘ਛ ਹਤ੍ਥਿਨਿਯੋ, ਏਕੋ ਚ ਹਤ੍ਥੀ ਇਦਮੇਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੨੪੫) ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮਨੀਕਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.

੧੪. ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਫਲਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਮਾਦੋ…ਪੇ… ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਦਾਨੀਤਿ ਸਾਰੀਆਦੀਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਅਟ੍ਠਾਪਦਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਦੀਘਤਾ. ‘‘ਅਟ੍ਠਪਦ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਦਸਪਦਂ ਨਾਮ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਵੀਸਤਿਯਾ ਪਦੇਹਿ ਕੀਲ਼ਨਜੂਤਂ. ਅਟ੍ਠਪਦਦਸਪਦੇਸੂਤਿ ਅਟ੍ਠਪਦਦਸਪਦਫਲਕੇਸੁ. ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਕੀਲ਼ਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਸਾਰੀ ਅਸੁਕਪਦਂ ਮਯਾ ਨੀਤਾ, ਅਯਂ ਅਸੁਕਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਕੇਵਲਂ ਮੁਖੇਨੇਵ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਜੂਤਸ੍ਸ ਕੀਲ਼ਨਂ. ਨਾਨਾਪਥਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਸਾਰੀਮਗ੍ਗਪਰਿਵਟ੍ਟਂ. ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਾਰਿਯੋ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਕਂ. ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਰਿਯੋ, ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖਬੀਜਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਾਸੁ ਸਾਰੀਸੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਪਨਯਨੁਪਨਯਨੇ. ਜੂਤਖਲਿਕੇਤਿ ਜੂਤਮਣ੍ਡਲੇ. ‘‘ਜੂਤਫਲਕੇ’’ਤਿਪਿ ਅਧੁਨਾ ਪਾਠੋ. ਪਾਸਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਛਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਯਾਵ ਛਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਕੀਲ਼ਨਕਂ, ਤਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਸਾਰਿਯੋ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ, ਉਪਨੇਨ੍ਤੋ ਚ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਸਤਿ ਅਟ੍ਠਪਦਾਦੀਸੁ ਬਾਧਤਿ, ਫੁਸਤਿ ਚਾਤਿ ਹਿ ਪਾਸਕੋ, ਚਤੁਬ੍ਬੀਸਤਿਵਿਧੋ ਅਕ੍ਖੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਟ੍ਠਕਂ ਮਾਲਿਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਾਵਟ੍ਟਞ੍ਚ ਛਕਂ ਮਤਂ;

ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਬਹੁਲਂ ਞੇਯ੍ਯਂ, ਦ੍ਵਿ ਬਿਨ੍ਦੁਸਨ੍ਤਿਭਦ੍ਰਕਂ;

ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਆਯਾ ਚ, ਮੁਨਿਨ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ’’ਤਿ.

ਤੇਨ ਕੀਲ਼ਨਮਿਧ ਪਾਸਕਕੀਲ਼ਨਂ. ਘਟਨਂ ਪਹਰਣਂ, ਤੇਨ ਕੀਲ਼ਾ ਘਟਿਕਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੀਘਦਣ੍ਡਕੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਘਟੇਨ ਕੁਮ੍ਭੇਨ ਕੀਲ਼ਾ ਘਟਿਕਾਤਿ ਏਕੇ. ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਿਕਾਯ ਵਾਤਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਯੋਜਨਵਲ੍ਲਿਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਕਸਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਸਿਤ੍ਥੋਦਕੇਨ ਵਾਤਿ [ਪਿਟ੍ਠੋਦਕੇਨ ਵਾ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)] ਚ ਪਕ੍ਕਮਧੁਸਿਤ੍ਥੋਦਕਂ. ਸਲਾਕਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਾਲਹੀਰਾਦੀਨਂ ਕਲਾਪਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਬਹੂਸੁ ਸਲਾਕਾਸੁ ਵਿਸੇਸਰਹਿਤਂ ਏਕਂ ਸਲਾਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਾਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਞ੍ਞੇਵ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਾ ਸਲਾਕਹਤ੍ਥੇਨ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੀਤਿ ਕੇਚਿ. ਗੁਲ਼ਕੀਲ਼ਾਤਿ ਗੁਲ਼ਫਲਕੀਲ਼ਾ, ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਕਤਗੁਲ਼ਕੀਲ਼ਾ. ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਂਸਾਕਾਰੇਨ ਕਤਾ ਨਾਲ਼ਿਕਾ ਪਣ੍ਣਨਾਲ਼ਿਕਾ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਂਧਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਕ-ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕਨਙ੍ਗਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਨਂ ਮੋਕ੍ਖੇਨ ਮੋਚਨੇਨ ਚਯਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਮੋਕ੍ਖਚਿਕਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਕਾਸੇ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਤ੍ਤਾਯੇਵ ਤਂ ਚਕ੍ਕਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਣ੍ਣੇਨ ਕਤਾ ਨਾਲ਼ਿ ਪਣ੍ਣਨਾਲ਼ਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਤ੍ਤਾਲ਼੍ਹਕਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਕਤਾ ਪਨ ਕੀਲ਼ਾ ਪਤ੍ਤਾਲ਼੍ਹਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਰਥੋ ਰਥਕੋ ਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਤ੍ਥਵਚਨਤੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ. ਆਕਾਸੇ ਵਾ ਯਂ ਞਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਵਾ ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਅਕ੍ਖਰਂ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨੇਨ ਕੀਲ਼ਾ ਅਕ੍ਖਰਿਕਾ, ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਾਗਤਂ ਅਕ੍ਖਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਟ੍ਠਮੁਤ੍ਤਿਲਾਭਾਦਿਜਾਨਨਕੀਲ਼ਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਜ੍ਜ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਪਰਾਧਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਵਜ੍ਜਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਾਦਿਤਾਨੁਰੂਪਂ ਨਚ੍ਚਨਂ, ਗਾਯਨਂ ਵਾ ਯਥਾਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਕਤੇ ਜਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਕਤੇ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਜਯਪਰਾਜਯਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਪਯੋਗਕਰਣਵਸੇਨ ਪਰਿਹਾਰਪਥਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਜੂਤਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਙ੍ਗਚੀਰਾਦੀਹਿ ਚ ਵਂਸਾਦੀਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿ, ਅਸਿਦ੍ਧਿ ਚਾਤਿ ਜਯਪਰਾਜਯਾਵਹੋ ਪਯੋਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯਥਾਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਣਾਦੀਹਿ ਸਦਿਸਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਜਯਪਰਾਜਯਵਸੇਨ ਜੂਤਕੀਲ਼ਿਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹੇਤੇ ਜੋਤੇਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਤਪ੍ਪਯੋਗਿਕਾ ਜਯਪਰਾਜਯਵਸੇਨ, ਜਵਨ੍ਤਿ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਜਯਪਰਾਜਯਂ ਏਤੇਹੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਜੂਤਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

੧੫. ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਸਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਂ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਸੁਗਤਙ੍ਗੁਲੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਸਨਂ. ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਯੋਜਨਤੋ ‘‘ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਾਲ਼ਰੂਪਾਨੀਤਿ ਆਹਰਿਮਾਨਿ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਿਵਾਲ਼ਰੂਪਾਨਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਨਾਮ ਆਹਰਿਮੇਹਿ ਵਾਲ਼ੇਹਿ ਕਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੯੮੪) ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਰੂਪਾਕੁਲੋ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ’’ਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੀਘਲੋਮਕੋ ਮਹਾਕੋਜਵੋਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਲੋਮੋ ਕਾਲ਼ਵਣ੍ਣੋ ਮਹਾਕੋਜਵੋ. ਕੁਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਥਵੀ, ਤਸ੍ਸਂ ਜਵਤਿ ਸੋਭਨਵਿਤ੍ਥਟਵਸੇਨਾਤਿ ਕੋਜਵੋ. ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਾਨਿ ਕਿਰ ਤਸ੍ਸ ਲੋਮਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਉਦ੍ਦਲੋਮੀ ਏਕਨ੍ਤਲੋਮੀਤਿ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਿ ਤਾਸੁ ਨ ਪਵਿਸਤਿ, ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਾਨਵਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਿਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਵਾਨੇਨ ਸਿਬ੍ਬਨੇਨ ਵਿਚਿਤ੍ਰਂ. ਉਣ੍ਣਾਮਯਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਮਿਗਲੋਮਪਕਤਮਤ੍ਥਰਣਂ. ਸੇਤਤ੍ਥਰਣੋਤਿ ਧਵਲਤ੍ਥਰਣੋ. ਸੀਤਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੇਤਤ੍ਥਰਣੋ, ‘‘ਬਹੁਮੁਦੁਲੋਮਕੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਘਨਪੁਪ੍ਫਕੋਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪੁਪ੍ਫਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ. ‘‘ਉਣ੍ਣਾਮਯਤ੍ਥਰਣੋਤਿ ਉਣ੍ਣਾਮਯੋ ਲੋਹਿਤਤ੍ਥਰਣੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨੫੮) ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਮਲਕਪਤ੍ਤਾਕਾਰਾਹਿ ਪੁਪ੍ਫਪਨ੍ਤੀਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤੋ ਕਤਤ੍ਤਾ ਆਮਲਕਪਤ੍ਤੋਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਿਣ੍ਣਂ ਤੂਲਾਨਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਤੂਲਲਤਾਤੂਲਪੋਟਕੀਤੂਲਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਤੂਲਾਨਂ. ਉਦਿਤਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਲੋਮਂ ਦਸਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦ੍ਦਲੋਮੀ ਇ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਅਕਾਰਂ, ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪਂ, ਦ੍ਵਿਭਾਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇ ਲੋਮਂ ਦਸਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਲੋਮੀ. ਉਭਯਤ੍ਥ ਕੇਚੀਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ, ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚ. ਤੇਸਂ ਵਾਦੇ ਪਨ ਉਦਿਤਮੇਕਤੋ ਉਗ੍ਗਤਂ ਲੋਮਮਯਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦ੍ਦਲੋਮੀ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਉਭਤੋ ਅਨ੍ਤਤੋ ਏਕਂ ਸਦਿਸਂ ਲੋਮਮਯਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਲੋਮੀਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਉਦ੍ਦਲੋਮੀਤਿ ਏਕਤੋ ਉਗ੍ਗਤਲੋਮਂ ਉਣ੍ਣਾਮਯਤ੍ਥਰਣਂ. ‘ਉਦ੍ਧਲੋਮੀ’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਕਨ੍ਤਲੋਮੀਤਿ ਉਭਤੋ ਉਗ੍ਗਤਲੋਮਂ ਉਣ੍ਣਾਮਯਤ੍ਥਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੨੫੪) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਾਮਮਤ੍ਤਮੇਸ ਵਿਸੇਸੋ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾਵਸੇਸੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਦ੍ਵਯੇਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਕੋਸੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਞ੍ਚ ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਰੂਪੇਕਸੇਸਵਸੇਨ. ਤੇਹਿ ਪਕਤਮਤ੍ਥਰਣਂ ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਂ. ਏਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੋਸੇਯ੍ਯਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਮਯਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕੋਸੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਾਨਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਂ ਸੁਵਣ੍ਣਮਯਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੀਤਮਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੁਵਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ ‘‘ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਂ, ਕਸ੍ਸਟ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਕੋਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸਟਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਵਾਕਵਿਸੇਸੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਨ੍ਤਿ ਰਤਨੇਹਿ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤਂ, ਸੁਵਣ੍ਣਲਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਸੁਦ੍ਧਕੋਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਨਰਹਿਤਂ. ਵਿਨਯੇਤਿ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਂ, ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤੂਲਿਕਂ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਗੋਨਕਾਦੀਨਿ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਾਨਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਗਰੁਕੇ ਠਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੁਦ੍ਧਕੋਸੇਯ੍ਯਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨੇਤਰਾਨੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇ ਪਨ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਨਰਹਿਤਾਪਿ ਤੂਲਿਕਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਇਤਰਾਨਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਸਚੇਪਿ ਤਾਨਿ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਾਨਿ, ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਚ ਉਪਨੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਗਹਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਠੋ, ਪੋਰਾਣਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਚ੍ਚਯੋਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਚ੍ਚਿਤੁਂ ਪਹੋਨਕਂ. ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕੁਤ੍ਤਕਂ, ਤਂ ਪਨ ਉਦ੍ਦਲੋਮੀਏਕਨ੍ਤਲੋਮੀਵਿਸੇਸਮੇਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਦ੍ਵਿਦਸੇਕਦਸਾਨ੍ਯੁਦ੍ਦ-ਲੋਮੀਏਕਨ੍ਤਲੋਮਿਨੋ;

ਤਦੇਵ ਸੋਲ਼ਸਿਤ੍ਥੀਨਂ, ਨਚ੍ਚਯੋਗ੍ਗਞ੍ਹਿ ਕੁਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ.

ਹਤ੍ਥਿਨੋ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਅਤ੍ਥਰਂ ਹਤ੍ਥਤ੍ਥਰਂ. ਏਵਂ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ. ਅਜਿਨਚਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਅਜਿਨਮਿਗਚਮ੍ਮੇਹਿ, ਤਾਨਿ ਕਿਰ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਖੁਮਤਰਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਪਟ੍ਟਤਿਪਟ੍ਟਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਜਿਨਪ੍ਪਵੇਣੀ’’ਤਿ, ਉਪਰੂਪਰਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਿਬ੍ਬਨਵਸੇਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤਤਿਭੂਤਾ ‘‘ਪਵੇਣੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਦਲੀਮਿਗੋਤਿ ਮਞ੍ਜਾਰਾਕਾਰਮਿਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਨ ਕਤਂ ਪਵਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਤਥਾ. ‘‘ਤਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਦਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਮੇਵ ਕਦਲੀਮਿਗਚਮ੍ਮਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਉਤ੍ਤਰਂ ਉਪਰਿਭਾਗਂ ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦੋ, ਵਿਤਾਨਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਲੋਹਿਤਮੇਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਤ੍ਤਵਿਤਾਨੇਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਸਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੇਸੋ, ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਤ੍ਤਵਿਤਾਨੇਸੁ ਚ ਕਾਸਾਵਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਕੁਸੁਮ੍ਭਾਦਿਰਤ੍ਤਮੇਵ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਮੇਵ. ਯਂ ਪਨ ਨਾਨਾਵਣ੍ਣਂ ਵਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਲੇਪਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ, ਤਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਸ੍ਸੇਵ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਸੇਤਵਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਭਤੋਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੀਸਭਾਗੇ, ਪਾਦਭਾਗੇ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦੇ ਵਿਯ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਪਦੁਮਵਣ੍ਣਂ ਵਾਤਿ ਨਾਤਿਰਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਵਿਚਿਤ੍ਰਂ ਵਾਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਉਭਤੋ ਉਪਧਾਨੇਸੁ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਹਿਤਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਟਲਿਕਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਰਣਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਸਚੇ ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ਆਹ ‘‘ਮਹਾਉਪਧਾਨਂ ਪਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਉਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਉਪਧਾਨਂ. ਸੀਸਪ੍ਪਮਾਣਮੇਵ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੀਸਪ੍ਪਮਾਣਂ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੯੭) ਸੀਸਪ੍ਪਮਾਣਞ੍ਚ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਤੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਣ੍ਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਮਿਨਿਯਮਾਨਂ ਵਿਦਤ੍ਥਿ ਚੇਵ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨਂ ਤਿਰਿਯਤੋ ਮੁਟ੍ਠਿਰਤਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੀਘਤੋ ਪਨ ਦਿਯਡ੍ਢਰਤਨਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਰਤਨਂ ਵਾ. ਤਂ ਪਨ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾਯੇਵ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਨ ਤੁ ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਦ੍ਵੇਪੀਤਿ ਸੀਸੂਪਧਾਨਂ, ਪਾਦੂਪਧਾਨਞ੍ਚ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਦਤ੍ਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਦਞ੍ਚ ਗਿਲਾਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਅਗਿਲਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸੀਸੂਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਾਦੂਪਧਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਯਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਾਨਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੨੯੭) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਵਿਨਯੇ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ. ਕਥਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਆਸਨ੍ਦਿਯਾ ਪਾਦਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਆਹਰਿਮਾਨਿ ਵਾਲ਼ਰੂਪਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਕਾਰਣਮ੍ਪਿ ਭੇਦਨਮੇਵ. ਵਿਜਟੇਤ੍ਵਾਤਿ ਜਟਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧੇਤ੍ਵਾ. ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਂ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਤਾਨਿ ਵਿਜਟਿਤਤੂਲਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਂ ਕਾਤੁਂ.

੧੬. ‘‘ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਦਾਰਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਾਨਮੇਵ ਗਹਣਂ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਜ੍ਝਤਿ ‘‘ਅਨੇਕਦਿਵਸਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਸਯਨਹੇਤੁ ਏਸ ਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਉਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ ਉਬ੍ਬਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ. ਸਣ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸੁਸਣ੍ਠਾਨਤਾਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ. ਪਰਿਮਦ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸਂਯੇਵ ਦਾਰਕਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਦਾਰਕਾਨਂ. ਤੇਸਮੇਵ ਹਿ ਪਕਰਣਾਨੁਰੂਪਤਾਯ ਗਹਣਂ. ਮਹਾਮਲ੍ਲਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਤਂ ਬਾਹੁਯੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾਨਂ. ਆਦਾਸੋ ਨਾਮ ਮਣ੍ਡਨਕਪਕਤਿਕਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਛਾਯਾਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਂਸਲੋਹਾਦੀਹਿ ਕਤੋ ਭਣ੍ਡਵਿਸੇਸੋ. ਤਾਦਿਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ…ਪੇ… ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਲਙ੍ਕਾਰਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨ ਭੇਸਜ੍ਜਞ੍ਜਨਂ. ਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਤਮਿਧਾਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਲੋਕੇ ਮਾਲਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਬਦ੍ਧਮਾਲਾਯਮੇਵ ‘‘ਮਾਲਾ ਮਾਲ੍ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮੇ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਸਾਸਨੇ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਪੁਪ੍ਫੇਸੁਪਿ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਬਦ੍ਧਮਾਲਾ ਵਾ’’ਤਿ. ਕਾਲ਼ਪੀਲ਼ਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਵਣ੍ਣਪੀਲ਼ਕਾਦੀਨਂ. ਮਤ੍ਤਿਕਕਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਓਸਧੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਯੋਗਮਤ੍ਤਿਕਾਚੁਣ੍ਣਂ. ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਲੇਪੇਨ੍ਤਿ. ਚਲਿਤੇਤਿ ਵਿਕਾਰਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਚਲਨਂ ਪਤ੍ਤੇ, ਕੁਪਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਤਿ ਸਾਸਪਕਕ੍ਕੇਨ. ਦੋਸੇਤਿ ਕਾਲ਼ਪੀਲ਼ਕਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭੂਤੇ ਲੋਹਿਤਦੋਸੇ. ਖਾਦਿਤੇਤਿ ਅਪਨਯਨਵਸੇਨ ਖਾਦਿਤੇ. ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਤਿ ਤਾਦਿਸੇ ਦੁਟ੍ਠਲੋਹਿਤੇ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇ. ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਕੇਨਾਤਿ ਮੁਖਵਿਲੇਪਨੇਨ. ਚੁਣ੍ਣੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਲਿਮ੍ਪੇਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਕਕ੍ਕਸਾਸਪਤਿਲਹਲਿਦ੍ਦਿਕਕ੍ਕਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਂ, ਮੁਖਵਿਲੇਪਨਞ੍ਚ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਤ੍ਥਾਨੁਕ੍ਕਮਸਮ੍ਭਵਤੋ ਹਿ ਅਯਂ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ. ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮੁਖਵਿਲੇਪਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ.

ਹਤ੍ਥਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥੇ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਮਾਭਰਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਸਙ੍ਖਕਪਾਲਾਦਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਹਤ੍ਥੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਙ੍ਖੋ ਏਵ ਕਪਾਲਂ ਤਥਾ. ‘‘ਅਪਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਸਿਖਾਬਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਦਾਨਮਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਖਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਂ. ਚੀਰਕਂ ਨਾਮ ਯੇਨ ਚੂਲ਼ਾਯ ਥਿਰਕਰਣਤ੍ਥਂ, ਸੋਭਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਮੁਤ੍ਤਾਯ, ਮੁਤ੍ਤਾ ਏਵ ਵਾ ਲਤਾ ਮੁਤ੍ਤਾਲਤਾ, ਮੁਤ੍ਤਾਵਲ਼ਿ. ਦਣ੍ਡੋ ਨਾਮ ਚਤੁਹਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤੁਹਤ੍ਥਦਣ੍ਡਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਅਲਙ੍ਕਤਦਣ੍ਡਕਨ੍ਤਿ ਪਨ ਤਤੋ ਓਮਕਂ ਰਥਯਟ੍ਠਿਆਦਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਭੇਸਜ੍ਜਨਾਲ਼ਿਕਨ੍ਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਤੁਮ੍ਬਂ. ਪਤ੍ਤਾਦਿਓਲਮ੍ਬਨਂ ਵਾਮਂਸੇਯੇਵ ਅਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਾਮਪਸ੍ਸੇ ਓਲਗ੍ਗਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਨਾਮ ਕੂਟਂ, ਤਾਯ ਚ ਰਤਨੇਨ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਕੋਸੋ ਯਸ੍ਸ ਤਥਾ. ਪਞ੍ਚਵਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤਸਿਬ੍ਬਿਤਨ੍ਤਿ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਣ੍ਣੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਛਤ੍ਤਂ. ਰਤਨਮਤ੍ਤਾਯਾਮਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਵਿਤ੍ਥਤਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਪਰਿਚਯਨਿਯਾਮੇਨ ਵਾ ਨਲਾਟੇ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਪਹੋਨਕਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕੇਸਨ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਦਨਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਣਵਸੇਨ ਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮੇਘਮੁਖੇਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ‘‘ਮਣਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਿਰੋਮਣਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੂਲ਼ਾਮਣਿ’’ਨ੍ਤਿ, ਚੂਲ਼ਾਯਂ ਮਣਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਮਰਸ੍ਸ ਅਯਂ ਚਾਮਰੋ, ਸ੍ਵੇਵ ਵਾਲੋ, ਤੇਨ ਕਤਾ ਬੀਜਨੀ ਚਾਮਰਵਾਲਬੀਜਨੀ. ਅਞ੍ਞਾਸਂ ਪਨ ਮਕਸਬੀਜਨੀਵਾਕਮਯਬੀਜਨੀਉਸੀਰਮਯਬੀਜਨੀਮੋਰਪਿਞ੍ਛਮਯਬੀਜਨੀਨਂ, ਵਿਧੂਪਨਤਾਲਵਣ੍ਟਾਨਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੭. ਦੁਗ੍ਗਤਿਤੋ, ਸਂਸਾਰਤੋ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗੋ, ਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗੋ ਚ. ਤਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਮਰਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਫਲਭੂਤਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਕਿਲੇਸਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਈ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਯ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਨੀਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਬਹੁਲਾ ਕਤ੍ਵਤ੍ਥਾਭਿਧਾਯਕੋ. ਚੇਤਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਵਿਰਤਿ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਭਾਵੋ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਾਤਿ ਤਿਰੋਕਰਣਭੂਤਾ ਵਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾ. ਸੋਪਿ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਰਹਾਯਂ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇ. ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨਾਤਿ ਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤਅਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ. ਸਹ ਅਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਂ, ਹਿਤਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਾਹਨਾਤਿ ਯਾਨਕਥਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਵੇਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸੁਨਿਵਿਟ੍ਠੋ. ਤਥਾ ਦੁਨ੍ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ. ਗਾਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਾਮਵਾਸੀ ਜਨੋਪਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸੁਕਗਾਮਵਾਸਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਸੂਰਕਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੂਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੀਰਵਾਚਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੂਰੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਵਿਸਿਖਾ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗਸਨ੍ਨਿਵੇਸੋ, ਇਧ ਪਨ ਵਿਸਿਖਾਗਹਣੇਨ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸਿਨੋਪਿ ਗਹਿਤਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਗਾਮੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਕੁਮ੍ਭਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦਕਟ੍ਠਾਨਕਥਾ’’ਤਿ. ਉਦਕਤਿਤ੍ਥਕਥਾਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮਵਰੋਧਤੋ. ਅਪਿਚ ਕੁਮ੍ਭਸ੍ਸ ਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਦਪਦੇਸੇਨ ਪਨ ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਕਥਾ ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੇਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਾ. ‘‘ਪੇਤੋ ਪਰੇਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’’ਤਿ ਹਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮਤਿਦਿਸਿਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਇਧਾਗਤਾਹਿ ਪੁਰਿਮਾਹਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਹਿ ਚ ਕਥਾਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਸਭਾਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਰਿਯਾਯਭਾਵਮਾਹ. ਅਸੁਕੇਨ ਨਾਮਾਤਿ ਪਜਾਪਤਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ, ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਵਾ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਠਿਤਿਸਮ੍ਭਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਲੋਕਂ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਾ, ਸਾ ਪਨ ਲੋਕਾਯਤਸਮਞ੍ਞੇ ਵਿਤਣ੍ਡਸਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਸਲ੍ਲਾਪਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਲੋਕਾਯਤਵਿਤਣ੍ਡਸਲ੍ਲਾਪਕਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਲੋਕਾ ਬਾਲਜਨਾ ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਹਨ੍ਤਿ ਵਾਦਸ੍ਸਾਦੇਨਾਤਿ ਲੋਕਾਯਤਂ, ਲੋਕੋ ਵਾ ਹਿਤਂ ਨ ਯਤਤਿ ਨ ਈਹਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਲੋਕਾਯਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਗਨ੍ਥਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਕਥਂ ਤਨੋਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਤਣ੍ਡੋ, ਵਿਰੁਦ੍ਧੇਨ ਵਾ ਵਾਦਦਣ੍ਡੇਨ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾਦਿਨੋਤਿ ਵਿਤਣ੍ਡੋ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ.

ਸਾਗਰਦੇਵੇਨ ਖਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਗਰਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਖਤੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਪਵੇਦਨਹੇਤੁਭੂਤਾ ਮੁਦ੍ਧਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਧ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਦ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਹ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ‘‘ਸਲੋਮਕੋਸਪਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਭਵੋਤਿ ਵੁਦ੍ਧਿ ਭਵਤਿ ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਵਿਭਵੋਤਿ ਹਾਨਿ ਤਬ੍ਬਿਰਹਤੋ. ਦ੍ਵਨ੍ਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨੋ ਇਤਿਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਿ ਭਵੋ ਇਤਿ ਅਭਵੋ’’ਤਿ. ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਅਥ ਤਂ ਅਨਿਯਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭੂਤਞ੍ਹਿ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਂ ਸਹ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਯਂਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਅਪਿਚ ਭਵੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤੋ. ਅਭਵੋਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦੋ. ਭਵੋਤਿ ਵਾ ਕਾਮਸੁਖਂ. ਅਭਵੋਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥੋ.

ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਛਬ੍ਬਿਧਾਯ ਇਤਿਭਵਾਭਵਕਥਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਅਨਾਗਤਾਪਿ ਅਰਞ੍ਞਪਬ੍ਬਤਨਦੀਦੀਪਕਥਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬਤ੍ਤਿਂਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਇਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ, ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਏਵਂਪਕਾਰਂ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਾਦਿਸਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਤਿ ਵਾ ਇਤਿ ਏਵਰੂਪਾ ‘‘ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੦, ੧੬੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੩, ੪੧੧; ੨.੧੧, ੪੧੮; ੩.੧੪, ੧੦੨; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੯੯) ਵਿਯ, ਇਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਤਾਦਿਸਂ ਕਥਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੮. ਵਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਵਿਗ੍ਗਹੋ, ਸੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਵਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਤਥਾ, ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ, ਸਾਯੇਵ ਕਥਾ ਤਥਾ. ਸਾਰਮ੍ਭਕਥਾਤਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਕਥਾ. ਸਹਿਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਵਿਰੁਦ੍ਧਂ. ਤਤੋਯੇਵ ਸਿਲਿਟ੍ਠਂ. ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਕਾਰਣਯੁਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ. ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਸਪਤ੍ਤਗਤੋ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਯੋਧੋ ਵਿਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਜਾਨਾਸਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਯਮੇਵ ਪਰਾਜੇਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਾਦੋ ਦੋਸੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਚਰ ਵਿਚਰਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਚਰਿਯਕੁਲੇ. ਨਿਬ੍ਬੇਧੇਹੀਤਿ ਮਯਾ ਰੋਪਿਤਂ ਵਾਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਹਿ.

੧੯. ਦੂਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਦੂਤੇਯ੍ਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਾ ਤਥਾ, ਤਸ੍ਸਂ. ਇਧ, ਅਮੁਤ੍ਰਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪੩੬-੪੩੭) ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਇਧ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਿਹਿਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰੀਤਂ ਸਾਸਨਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਗਿਹੀਨਞ੍ਞੇਵ.

੨੦. ਤਿਵਿਧੇਨਾਤਿ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਇਰਿਯਾਪਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧੇਨ. ਵਿਮ੍ਹਾਪਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਯਮਚ੍ਛਰਿਯਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਰੇਸਂ ਵਿਮ੍ਹਯਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ. ਵਿਪੁਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਮ੍ਹਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਕਾਰੋ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ. ਲਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਦਾਯਕਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਸੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਦਾਤਿ, ਏਵਂ ਉਕ੍ਕਾਚੇਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਵਸੇਨ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੀਲਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸੀਲਤ੍ਥੋ ਯਥਾ ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੫੨) ਅਪਿਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਾ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਦਾਨਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਕਂ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਪ੍ਪੇਸੋ ਨਿਪ੍ਪਿਸਨਂ ਚੁਣ੍ਣਂ ਵਿਯ ਕਰਣਂ. ਨਿਪ੍ਪਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਨਿਪ੍ਪੇਸਾ, ਨਿਪ੍ਪੇਸਾਯੇਵ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਾ, ਨਿਪ੍ਪਿਸਨਂ ਵਾ ਨਿਪ੍ਪੇਸੋ, ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਾ. ਨਿਪ੍ਪੇਸੋ ਚ ਨਾਮ ਭਟਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਤ੍ਥਂ ਅਕ੍ਕੋਸਨਖੁਂਸਨੁਪ੍ਪਣ੍ਡਨਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਤਾ. ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਲਾਭੇਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਲਾਭਂ. ਨਿਜਿਗੀਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਕੁਹਕਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਕੁਹਾਨਾਦੀਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਹਨਾ…ਪੇ… ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚਾਤਿ ਤਂਤਂਪਾਲ਼ਿਸਂਵਣ੍ਣਨਾਭੂਤਂ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚ.

ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਹਾਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧. ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਙ੍ਗਸਹਚਰਿਤਂ ਸਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਵਾ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗਵਿਕਾਰਂ ਪਰੇਸਂ ਅਙ੍ਗਵਿਕਾਰਦਸ੍ਸਨੇਨਾਪਿ ਲਾਭਾਲਾਭਾਦਿਵਿਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਪ੍ਪਕਾਰਦੀਪਕਂ ਸਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਪਣ੍ਡੁਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਣ੍ਡੁਰਾਜਾਤਿ ਚ ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਾਰਾਮਾਧਿਪਤਿ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਦਕ੍ਖਿਣਾਰਾਮਨਾਮਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਮਧੁਰਾਧਿਪਤੀ’’ਤਿ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਦਕ੍ਖਿਣਮਧੁਰਨਗਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੁਤ੍ਤਾਯੋਤਿ ਮੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਮੁਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ. ਘਰਗੋਲਿਕਾਯਾਤਿ ਸਰਬੁਨਾ. ਸੋ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨਾਹ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ.

‘‘ਮਹਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਪ੍ਪਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਪ੍ਪਤਿਤਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਤਨਂ. ਸੁਭਾਸੁਭਫਲਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਉਪ੍ਪਾਤੋਪਿ, ਸੁਭਾਸੁਭਸੂਚਿਕਾ ਭੂਤਵਿਕਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਧੂਮੋ ਵਿਯ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਫਲਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਤੁ ਤਮੁਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ. ਇਦਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨਾਮ ਫਲਂ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਆਕਾਰੇਨ. ਆਦਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇਤਿ ਕਾਲਵਸੇਨ. ਇਦਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਵਦਤਿ. ਯੋ ਵਸਭਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂ, ਪਾਸਾਦਂ, ਪਬ੍ਬਤਂ ਵਾ ਆਰੁਲ਼੍ਹਮਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਪਿਨੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਵਤ੍ਥੁਕਿਤ੍ਤਨਂ ਹੋਤਿ. ਸੁਪਿਨਕਨ੍ਤਿ ਸੁਪਿਨਸਤ੍ਥਂ. ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਕਾਰਵਿਸੇਸਂ ਸਤ੍ਤਿਸਿਰਿਵਚ੍ਛਗਦਾਪਾਸਾਦਾਦਿਕਮਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਤਂ ਤਂ ਫਲਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਅਨੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਤ੍ਥਂ ਪਨ ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ ਲਕ੍ਖਣਂ. ਆਹਤੇਤਿ ਪੁਰਾਣੇ. ਅਨਾਹਤੇਤਿ ਨਵੇ. ਅਹਤੇਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਦੇਵਰਕ੍ਖਸਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦੇਨ ਯਥਾਫਲਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ ਵਿਵਿਧਵਤ੍ਥਭਾਗੇ ਇਤੋ ਵਾ ਏਤ੍ਤੋ ਵਾ ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਇਦਂ ਨਾਮ ਭੋਗਾਦਿਫਲਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਰੂਪੇਨ ਦਾਰੁਨਾਤਿ ਪਲਾਸਸਿਰਿਫਲਾਦਿਦਾਰੁਨਾ, ਤਥਾ ਦਬ੍ਬਿਯਾ. ਯਦਿ ਦਬ੍ਬਿਹੋਮਾਦੀਨਿਪਿ ਅਗ੍ਗਿਹੋਮਾਨੇਵ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਰੂਪਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਦਬ੍ਬਿਹੋਮਾਦੀਨਿ ਹੋਮੋਪਕਰਣਾਦਿਵਿਸੇਸੇਹਿ ਫਲਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਗ੍ਗਿਹੋਮਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਸਾਧਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦਬ੍ਬਿਹੋਮਾਦੀਨੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਕੁਣ੍ਡਕੋਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਖਣ੍ਡਂ, ਤਿਲਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਤੇਲਂ, ਸਮਾਸਤਦ੍ਧਿਤਪਦਾਨਿ ਪਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਸਾਮਞ੍ਞਭੂਤਾਨੀਤਿ ਵਿਸੇਸਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਿਲਤੇਲਾਦਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਨਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਖਿਪਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਪਕ੍ਖਿਪਨਵਿਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਪਕ੍ਖਿਪਨਹੇਤੁਭੂਤਂ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਕ੍ਖਕਜਣ੍ਣੁਲੋਹਿਤਾਦੀਹੀਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਕ੍ਖਕਲੋਹਿਤਦਕ੍ਖਿਣਜਣ੍ਣੁਲੋਹਿਤਾਦੀਹਿ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਙ੍ਗਅਙ੍ਗਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਭਾਵਮਪਨੇਤਿ. ਅਙ੍ਗੁਲਟ੍ਠਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਭੂਤਂ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਵਾ ਜਾਤਂ ਅਟ੍ਠਿਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਚ੍ਛਵਿਮਤ੍ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਦਟ੍ਠਿਵਿਪਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਙ੍ਗਲਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੨੧) ਪਨ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਵਿਰੁਹਨਭਾਵੇਨ ਲਟ੍ਠਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸਰੀਰਮੇਵ ਅਙ੍ਗਲਟ੍ਠੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਜਾਤਿਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ, ਆਚਾਰਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਚ. ਦਿਸ੍ਵਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਦਿਸ੍ਵਾਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਅਬ੍ਭਿਨੋ ਸਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੇਯ੍ਯਂ. ਮਾਸੁਰਕ੍ਖੇਨ ਕਤੋ ਗਨ੍ਥੋ ਮਾਸੁਰਕ੍ਖੋ. ਰਾਜੂਹਿ ਪਰਿਭੂਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਥਂ ਰਾਜਸਤ੍ਥਂ. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੇਤਾਨਿ ਖਤ੍ਤਵਿਜ੍ਜਾਪਕਰਣਾਨਿ. ਸਿਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕਰਣਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ, ਉਪਸਗ੍ਗੂਪਸਮਨਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਿਵਾ-ਸਦ੍ਦਮੇਵ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਮਹਾਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਿਙ੍ਗਾਲਰੁਤਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਿਙ੍ਗਾਲਾਨਂ ਰੁਤੇ ਸੁਭਾਸੁਭਸਞ੍ਜਾਨਨਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਭੂਤਵੇਜ੍ਜਮਨ੍ਤੋਤਿ ਭੂਤਵਸੀਕਰਣਮਨ੍ਤੋ. ਭੂਰਿਘਰੇਤਿ ਅਨ੍ਤੋਪਥਵਿਯਂ ਕਤਘਰੇ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਘਰੇ ਵਾ. ‘‘ਭੂਰਿਵਿਜ੍ਜਾ ਸਸ੍ਸਬੁਦ੍ਧਿਕਰਣਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇ. ਸਪ੍ਪਾਵ੍ਹਾਯਨਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸਪ੍ਪਾਗਮਨਵਿਜ੍ਜਾ. ਵਿਸਵਨ੍ਤਮੇਵ ਵਾਤਿ ਵਿਸਵਮਾਨਮੇਵ ਵਾ. ਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਹਿ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਬ੍ਯਪ੍ਪਦੇਸੋ. ਯਾਯ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਵਿਸਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਵਿਸਤਨ੍ਤ੍ਰਮੇਵ ਵਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਵਿਸਵਿਚਾਰਣਗਨ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਨ੍ਤ੍ਰਨ੍ਤਿ ਹਿ ਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਸਮਞ੍ਞਾ. ਸਪਕ੍ਖਕਅਪਕ੍ਖਕਦ੍ਵਿਪਦਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾਦਿਸਪਕ੍ਖਕਘਰਗੋਲਿਕਾਦਿਅਪਕ੍ਖਕਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਚਙ੍ਗੋਰਾਦਿਦ੍ਵਿਪਦ- ਕਣ੍ਟਸਸਜਮ੍ਬੁਕਾਦਿਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ. ਰੁਤਂ ਵਸ੍ਸਿਤਂ. ਗਤਂ ਗਮਨਂ, ਏਤੇਨ ‘‘ਸਕੁਣਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਇਧ ਮਿਗਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਕੁਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਕੁਣਵਸੇਨ ਸੁਭਾਸੁਭਫਲਸ੍ਸ ਜਾਨਨਂ. ਨਨੁ ਸਕੁਣਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਵ ਵਾਯਸਵਿਜ੍ਜਾਪਵਿਟ੍ਠਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਵਿਸੁਞ੍ਞੇਵ ਸਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਂਤਂਪਕਾਸਕਸਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਵਸੇਨ ਹਿ ਇਧ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਰਿਪਕ੍ਕਗਤਭਾਵੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ, ਜੀਵਿਤਕਾਲਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਆਦਿਟ੍ਠਞਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਸਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਞਾਣਂ. ਸਰਰਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਰਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਤੋ ਵਾ ਸਰਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਣਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਿਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਕੁਣਚਤੁਪ੍ਪਦੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਏਕਸੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ ਏਸ ਚਤੁਪ੍ਪਦੇਸ੍ਵੇਵ ਮਿਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਕੁਣਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਰੁਤਜਾਨਨਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਮਿਗਚਕ੍ਕਸਮਞ੍ਞਾ, ਯਥਾ ਤਂ ਸੁਭਾਸੁਭਜਾਨਨਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸਬ੍ਬਤੋ ਭਦ੍ਰਂ ਚਕ੍ਕਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੨. ‘‘ਸਾਮਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਪਸਟ੍ਠਾਪਸਟ੍ਠਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਕਾਸਕਸਤ੍ਥਂ. ਪਾਰਿਸੇਸਨਯੇਨ ਅਵਸੇਸਂ ਆਵੁਧਂ. ‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਕੁਲੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤਥਾਜਾਨਨਹੇਤੁ ਏਵ ਸੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ‘‘ਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਵਿਸੇਸੋ. ਤਦਤ੍ਥਾਵਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਇਦਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਧਮਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਮੁਖਵਾਤੇਨ ਜਾਲੇਨ੍ਤਂ. ਮਕ੍ਖੇਸੀਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤਿ. ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਕਣ੍ਣਿਕਾਯਾਤਿ ਕਣ੍ਣਾਲਙ੍ਕਾਰਸ੍ਸ. ਗੇਹਕਣ੍ਣਿਕਾਯਾਤਿ ਗੇਹਕੂਟਸ੍ਸ, ਏਤੇਨ ਏਕਸੇਸਨਯਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਵਾ ਉਪੇਤਂ. ਕਚ੍ਛਪਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕੁਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਬ੍ਬਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਮਿਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚਤੁਪ੍ਪਦਵਾਚਕਤ੍ਤਮਾਹ.

੨੩. ਅਸੁਕਦਿਵਸੇਤਿ ਦੁਤਿਯਾਤਤਿਯਾਦਿਤਿਥਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸੁਕਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਸ੍ਸਯੁਜਭਰਣੀਕਤ੍ਤਿਕਾਰੋਹਣੀਆਦਿਨਕ੍ਖਤ੍ਤਯੋਗਵਸੇਨ. ਵਿਪ੍ਪਵੁਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਵਿਪ੍ਪਵਸਿਤਾਨਂ ਸਦੇਸਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ. ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਉਪਯਾਨਂ. ਅਪਯਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਂ. ਦੁਤਿਯਪਦੇਪੀਤਿ ‘‘ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਰਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦੁਤਿਯਵਾਕ੍ਯੇਪਿ. ‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਨਂ ਰਞ੍ਞਂ ਜਯੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾਕ੍ਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਜਯਪਰਾਜਯਾ ਪਾਕਟਾਯੇਵ.

੨੪. ਰਾਹੂਤਿ ਰਾਹੁ ਨਾਮ ਅਸੁਰਿਸ੍ਸਰੋ ਅਸੁਰਰਾਜਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਹਾਸਮਯਸੁਤ੍ਤੇ ਅਸੁਰਨਿਕਾਯੇ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਸਤਞ੍ਚ ਬਲਿਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਵੇਰੋਚਨਾਮਕਾ;

ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਬਲਿਸੇਨਂ, ਰਾਹੁਭਦ੍ਦਮੁਪਾਗਮੁ’’ਨ੍ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੯);

ਤਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਗਹਣਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਚਨ੍ਦਿਮਸੁਤ੍ਤਸੂਰਿਯਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਚਨ੍ਦਗ੍ਗਾਹਾਦਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਸੂਰਿਯਗ੍ਗਾਹਨਕ੍ਖਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਮਿਵ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਰਾਹੁਨਾ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਹਿ ‘‘ਅਪਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਗਾਹੇ ਦੁਤਿਯਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਦਿਗਾਹਸਮਾਯੋਗੋਪੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਙ੍ਗਾਰਕਸਸਿਪੁਤ੍ਤਸੂਰਗਰੁਸੁਕ੍ਕਰਵਿਸੁਤਕੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਗਾਹਾਨਂ ਸਮਾਯੋਗੋ ਅਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਗਾਹੋਯੇਵ ਸਹ ਪਯੋਗੇਨ ਗਹਣਤੋ. ਸਹਪਯੋਗੋਪਿ ਹਿ ਵੇਦਸਮਯੇਨ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਉਕ੍ਕਾਨਂ ਪਤਨਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕੋਭਾਸਾਨਂ ਪਤਨਂ. ਵਾਤਸਙ੍ਘਾਤੇਸੁ ਹਿ ਵੇਗੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੇਸੁ ਦੀਪਿਕੋਭਾਸੋ ਵਿਯ ਓਭਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਤੋ ਪਤਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਉਕ੍ਕਾਪਾਤਵੋਹਾਰੋ. ਜੋਤਿਸਤ੍ਥੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਮਹਾਸਿਖਾ ਚ ਸੁਕ੍ਖਗ੍ਗਾ-ਰਤ੍ਤਾਨਿਲਸਿਖੋਜ੍ਜਲਾ;

ਪੋਰਿਸੀ ਚ ਪਮਾਣੇਨ, ਉਕ੍ਕਾ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਮਤਾ’’ਤਿ.

ਦਿਸਾਕਾਲੁਸਿਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸਾਸੁ ਖੋਭਨਂ, ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਸਿਖਧੂਮਸਿਖਾਦੀਹਿ ਆਕੁਲਭਾਵੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਅਗ੍ਗਿਸਿਖਧੂਮਸਿਖਾਦੀਨਂ ਬਹੁਧਾ ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਏਵ ਦਿਸਾਦਾਹੋ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਦੇਵ ‘‘ਧੂਮਕੇਤੂ’’ਤਿ ਲੋਕਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਜੋਤਿਸਤ੍ਥੇ –

‘‘ਕੇਤੁ ਵਿਯ ਸਿਖਾਵਤੀ, ਜੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਤਰੂਪਿਨੀ’’ਤਿ.

ਸੁਕ੍ਖਵਲਾਹਕਗਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਵੁਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤਰੇਨ ਵਾਯੁਵੇਗਚਲਿਤਸ੍ਸ ਵਲਾਹਕਸ੍ਸ ਨਦਨਂ. ਯਂ ਲੋਕਿਯਾ ‘‘ਨਿਘਾਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਜੋਤਿਸਤ੍ਥੇ –

‘‘ਯਦਾਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਬਲਵਾ, ਮਾਰੁਤੋ ਮਾਰੁਤਾਹਤੋ;

ਪਤਤ੍ਯਧੋ ਸ ਨੀਘਾਤੋ, ਜਾਯਤੇ ਵਾਯੁਸਮ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.

ਉਦਯਨਨ੍ਤਿ ਲਗ੍ਗਨਮਾਯੂਹਨਂ.

‘‘ਯਦੋਦੇਤਿ ਤਦਾ ਲਗਨਂ, ਰਾਸੀਨਮਨ੍ਵਯਂ ਕਮਾ’’ਤਿ –

ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਮਰਾਸਿਪ੍ਪਮਾਣਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਬ੍ਭਾ ਧੂਮੋ ਰਜੋ ਰਾਹੂਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਤਾ. ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਵੋਦਾਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ, ਯੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਨ ਤਪਨ੍ਤਿ ਨ ਭਾਸਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਰੋਚਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਅਬ੍ਭਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ, ਯੇਨ…ਪੇ… ਧੂਮੋ…ਪੇ… ਰਜੋ…ਪੇ… ਰਾਹੁ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਇਮੇ ਖੋ…ਪੇ… ਨ ਵਿਰੋਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੫੦).

੨੫. ਦੇਵਸ੍ਸਾਤਿ ਮੇਘਸ੍ਸ. ਧਾਰਾਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛਨਂ ਵਸ੍ਸਨਂ. ਅਵਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਧਾਰਾਯ ਅਵਗ੍ਗਹਣਂ ਦੁਗ੍ਗਹਣਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਸ੍ਸਵਿਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਙ੍ਗੁਲਿਸਙ੍ਕੋਚਨੇਨ ਗਣਨਾਯੇਵਾਤਿ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੨੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਬ੍ਬੇਸੁ ਸਞ੍ਞਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣਨਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਗਣਨਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਗਣਨਾ ਪਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ, ਸਾ ਪਨ ਪਾਦਸਿਕਮਿਲਕ੍ਖਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ‘‘ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਵਨ੍ਤਵਿਧਿਨਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਗਣਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਮੂਹਨਂ ਸਙ੍ਕਲਨਂ ਵਿਸੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਅਪਨਯਨਂ ਪਟੁਪ੍ਪਾਦਨਂ [ਸਟੁਪ੍ਪਾਦਨਂ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)] ‘‘ਸਦੁਪ੍ਪਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੋਕਲਨਭਾਗਹਾਰਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵੋਕਲਨਂ ਵਿਸੁਂ ਸਮੂਹਕਰਣਂ, ਵੋਮਿਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਗਕਰਣਂ ਭਾਗੋ. ਭੁਞ੍ਜਨਂ ਵਿਭਜਨਂ ਹਾਰੋ. ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਪਿਣ੍ਡਗਣਨਾ ਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇਨ ਗਣੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਪਟਿਭਾਨਕਵੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩੧) ਵੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸੇਸੋ, ਕਵੀਨਂ ਕਬ੍ਯਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਤੇਨ ਕਵੀਹਿ ਕਤਂ, ਕਵੀਨਂ ਵਾ ਇਦਂ ਕਾਵੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਤ੍ਥੁਂ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਞ੍ਚ ਸਯਮੇਵ ਚਿਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਰਣਵਸੇਨ ਚਿਨ੍ਤਾਕਵਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੁਤੇਨ ਅਸੁਤਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧੇਤ੍ਵਾ ਕਰਣਵਸੇਨ ਸੁਤਕਵਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਪਨਵਿਤ੍ਥਾਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਕਵਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰੇਨ ਕਤਂ ਕਬ੍ਬਂ ਵਾ ਨਾਟਕਂ ਵਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂਸਦਿਸਮੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨੇਨ ਕਰਣਵਸੇਨ ਪਟਿਭਾਨਕਵੀਤਿ. ਨ੍ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ. ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਸਦਿਸਂ. ‘‘ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਂ, ‘‘ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ. ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਨਕਞਾਣਵਸੇਨ. ਜੀਵਿਕਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਕਰਣਾਧਿਗਤਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਵੀਨਂ ਇਦਨ੍ਤਿ ਕਬ੍ਯਂ, ਯਂ ‘‘ਗੀਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੨੬. ਪਰਿਗ੍ਗਹਭਾਵੇਨ ਦਾਰਿਕਾਯ ਗਣ੍ਹਨਂ ਆਵਾਹਨਂ. ਤਥਾ ਦਾਨਂ ਵਿਵਾਹਨਂ. ਇਧ ਪਨ ਤਥਾਕਰਣਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਵਸੇਨ ਵਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂਹੋਨ੍ਤੇਸੁ, ਏਵਂਭਾਵਤੋ ਵਾ. ਉਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤਾਦਿਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਾਯਂ. ਇਣਨ੍ਤਿ ਧਨਵਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ਪਰਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਯੁਦਞ੍ਚਨਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਪਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤਮਿਣਂ ਉਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਪਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਇਣਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਇਣਗਹਣੇਨੇਵ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਪਰੇਸਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਇਣਂ ਵਾ ਧਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਥਾਵਰਨ੍ਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ. ਦੇਸਨ੍ਤਰੇ ਦਿਗੁਣਤਿਗੁਣਾਦਿਗਹਣਵਸੇਨ ਭਣ੍ਡਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਪਯੋਗੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵਾ ਯਥਾਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਵਡ੍ਢਿਗਹਣਵਸੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਉਦ੍ਧਾਰੋ. ‘‘ਭਣ੍ਡਮੂਲਰਹਿਤਾਨਂ ਵਾਣਿਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਉਦਯੇਨ ਸਹ ਮੂਲਂ ਦੇਥਾ’ਤਿ ਧਨਦਾਨਂ ਪਯੋਗੋ, ਤਾਵਕਾਲਿਕਦਾਨਂ ਉਦ੍ਧਾਰੋ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਜ੍ਜ ਪਯੋਜਿਤਂ ਦਿਗੁਣਂ ਚਤੁਗੁਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯਦਿ ਅਜ੍ਜ ਪਯੋਜਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ, ਏਵਂ ਅਪਰਜ੍ਜ ਦਿਗੁਣਂ, ਅਜ੍ਜ ਚਤੁਗੁਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਭਸ੍ਸ, ਸੁਭੇਨ ਵਾ ਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਸੁਭਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਸੁਭਗਕਰਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਪਿਯਮਨਾਪਸ੍ਸ, ਸਸ੍ਸਿਰੀਕਸ੍ਸ ਵਾ ਕਰਣਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਿਯਮਨਾਪਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਸਸ੍ਸਿਰੀਕਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਕਰਣਂ. ਵਿਲੀਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਪਿ ਪਰਿਪਕ੍ਕਮਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਵਿਲੋਪਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਭਾਵੇਨ ਅਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ. ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਮੇਤਂ ਪਦਚਤੁਕ੍ਕਂ. ਭੇਸਜ੍ਜਦਾਨਨ੍ਤਿ ਗਬ੍ਭਸਣ੍ਠਾਪਨਭੇਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਦਾਨਂ. ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾਤੇਨ, ਪਾਣਕੇਹਿ ਵਾ ਗਬ੍ਭੇ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਨ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮੁਨਾ ਓਕਾਸੋ ਕਤੋ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਸਯਮੇਵ ਪਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਓਕਾਸੇ ਕਤੇ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਾਤਾ, ਪਾਣਕਾ ਵਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਕਾਰਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੮੫) ਪਨ ਵਾਤੇਨ ਪਾਣਕੇਹਿ ਵਾ ਗਬ੍ਭੋ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਨਾ ਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਤਮਞ੍ਞਾਤ੍ਰ ਦ੍ਵੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਪਨੀਯਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮਕਰਂ. ਪਟਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਨ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਕਰਣਂ.

ਬਨ੍ਧਕਰਣਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਜਿਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਨਾਲੋਲ਼ਿਤਕਰਣਂ. ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਵੁਧਾਦਿਨਾ ਸਹ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਗੋਪਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਖਿਪੇਤ੍ਵਾ ਪਰਤ੍ਥ ਖਿਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਖਿਪਤੀਤਿ ਚ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਅਡ੍ਡਵਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨੇ. ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾਯ ਕਣ੍ਣੇ ਕਥਨਵਸੇਨ ਜਪ੍ਪਨਂ ਕਣ੍ਣਜਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਦੇਵਤਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨੇਨ ਦੇਵਤਾਯ ਓਤਾਰਣਂ. ਜੀਵਿਕਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਥਾ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜੀਵਿਤਵੁਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਜੀਵਿਤਵੁਤ੍ਤਿਕਰਣਤ੍ਥਾਯ. ਆਦਿਚ੍ਚਪਾਰਿਚਰਿਯਾਤਿ ਕਰਮਾਲਾਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਕਲਦਿਵਸਂ ਆਦਿਚ੍ਚਾਭਿਮੁਖਾਵਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਚਰਣਂ. ‘‘ਤਥੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਜੀਵਿਕਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦਮਾਕਡ੍ਢਤਿ. ਸਿਰਿਵ੍ਹਾਯਨਨ੍ਤਿ ਈ-ਕਾਰਤੋ ਅ-ਕਾਰਲੋਪੇਨ ਸਨ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਿਰਿਯਾ ਅਵ੍ਹਾਯਨ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਿਰੇਨਾ’’ਤਿ ਪਨ ਠਾਨਵਸੇਨ ਅਵ੍ਹਾਯਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇ ਤੁ ਅ-ਕਾਰਤੋ ਅ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਿਰਵ੍ਹਾਯਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਾਠੇ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਮਨ੍ਤਂ ਜਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਸਿਰਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵ੍ਹਾਯਨ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੭. ਦੇਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਯਤਨਂ. ਉਪਹਾਰਨ੍ਤਿ ਪੂਜਂ. ਸਮਿਦ੍ਧਿਕਾਲੇਤਿ ਆਯਾਚਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਕਾਲੇ. ਸਨ੍ਤਿਪਟਿਸ੍ਸਵਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਯਾਚਨਾਯ ਯਾ ਸਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਟਿਸ੍ਸਵਕਰਣਂ. ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨੇਨ ਪੂਜਾਕਰਣਂ, ਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਆਯਾਚਨਪ੍ਪਯੋਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਂ ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਇਦਂ ਨਾਮ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸ੍ਸਵਫਲਭੂਤੇ ਯਥਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ‘‘ਪਣਿਧੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸਵਸ੍ਸ. ਯਥਾਪਟਿਸ੍ਸਵਞ੍ਹਿ ਉਪਹਾਰੇ ਕਤੇ ਪਣਿਧਿਆਯਾਚਨਾ ਕਤਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਗਹਿਤਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਗ੍ਗਹਿਤਮਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਪਯੋਗਕਰਣਨ੍ਤਿ ਉਪਚਾਰਕਮ੍ਮਕਰਣਂ. ਇਤੀਤਿ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ਵਸ੍ਸਵੋਸ੍ਸ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਪੁਰਿਸਪਣ੍ਡਕੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਣ੍ਡਕਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਅਸਤਿ ਭਵਤੀਤਿ ਵਸ੍ਸੋ. ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਤੋ ਵਿਰਹੇਨ ਅਵਅਸਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਵਤੀਤਿ ਵੋਸ੍ਸੋ. ਵਿਸੇਸੋ ਰਾਗਸ੍ਸਵੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਸ੍ਸੋ. ਵਿਗਤੋ ਰਾਗਸ੍ਸਵੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੋਸ੍ਸੋਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧੀਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਸ੍ਸਕਰਣਂ ਤਦਨੁਰੂਪਭੇਸਜ੍ਜੇਨ. ਵੋਸ੍ਸਕਰਣਂ ਪਨ ਉਦ੍ਧਤਬੀਜਤਾਦਿਨਾਪਿ, ਤੇਨੇਵ ਜਾਤਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਵੋਸ੍ਸਵਰਾਤਿ ਉਦ੍ਧਤਬੀਜਾ ਓਰੋਧਪਾਲਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਿਕਭਾਵਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਕਾਮਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ.

ਵਤ੍ਥੁਬਲਿਕਮ੍ਮਕਰਣਨ੍ਤਿ ਘਰਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਉਪਦ੍ਦਵਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ, ਵਡ੍ਢਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਮੁਖਸੁਦ੍ਧਿਕਰਣਂ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ. ਯੋਗਨ੍ਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਪਯੋਗਂ. ਵਮਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ. ਉਦ੍ਧਂਵਿਰੇਚਨਨ੍ਤਿ ਵਮਨਭੇਦਮੇਵ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਦੋਸਾਨਂ ਨੀਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਰੇਚਨਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਵਿਰੇਚਨਮੇਵ. ਅਧੋਵਿਰੇਚਨਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਵਤ੍ਥਿਕਸਾਵਵਤ੍ਥਿਆਦਿਵਤ੍ਥਿਕਿਰਿਯਾ ‘‘ਅਧੋ ਦੋਸਾਨਂ ਨੀਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਥੋ ਵਮਨਂ ਉਗ੍ਗਿਰਣਮੇਵ, ਉਦ੍ਧਂਵਿਰੇਚਨਂ ਦੋਸਨੀਹਰਣਂ. ਤਥਾ ਵਿਰੇਚਨਂ ਵਿਰੇਕੋਵ, ਅਧੋਵਿਰੇਚਨਂ ਦੋਸਨੀਹਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਦੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਦੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਮ੍ਹਨੀਹਰਣਾਦਿ ਸਿਰੋਵਿਰੇਚਨਂ. ਕਣ੍ਣਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਕਣ੍ਣਾਨਂ ਸਙ੍ਘਟਨਤ੍ਥਂ. ਵਣਹਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਰੁਪਨਯਨਤ੍ਥਂ. ਅਕ੍ਖਿਤਪ੍ਪਨਤੇਲਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖੀਸੁ ਉਸੁਮਸ੍ਸ ਨੀਹਰਣਤੇਲਂ. ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਿ ਅਞ੍ਜਿਤੇ ਉਣ੍ਹਂ ਉਸੁਮਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ. ਯਂ ਨਾਸਿਕਾਯ ਗਣ੍ਹੀਯਤਿ, ਤਂ ਨਤ੍ਥੁ. ਪਟਲਾਨੀਤਿ ਅਕ੍ਖਿਪਟਲਾਨਿ. ਨੀਹਰਣਸਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਪਨਯਨਸਮਤ੍ਥਂ. ਖਾਰਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਖਾਰਕਮਞ੍ਜਨਂ. ਸੀਤਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਅਞ੍ਜਨਂ ਸਚ੍ਚਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੀਤਲਭੇਸਜ੍ਜਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਲਾਕਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਿਰੋਗਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ. ਸਲਾਕਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸਲਾਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਿਰੋਗਸ੍ਸ ਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਹਿ ਸਾਲਾਕਿਯਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਿਰੋਗਪਟਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਪ੍ਪਨਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਸਾਲਾਕਿਯਾਨੇਵਾ’’ਤਿ. ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਲਾਕਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਨਤ੍ਥਂ ਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਸਲਾਕਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਪਨ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਿਯਪਦੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਨਂ ਉਬ੍ਬਾਹਨਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ. ਕੁਮਾਰਂ ਭਰਤੀਤਿ ਕੁਮਾਰਭਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਂ, ਕੁਮਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਕੋਮਾਰੋ, ਭਤਨਂ ਭਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਚ੍ਚਂ ਤਥਾ, ਤਦਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੂਲਾਨਿ ਪਧਾਨਾਨਿ ਰੋਗੂਪਸਮਨੇ ਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਮੂਲਾਨਂ ਵਾ ਬ੍ਯਾਧੀਨਂ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਤਥਾ. ਮੂਲਾਨੁਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਹਿ ਦੁਵਿਧੋ ਬ੍ਯਾਧਿ. ਤਤ੍ਰ ਮੂਲਬ੍ਯਾਧਿਮ੍ਹਿ ਤਿਕਿਚ੍ਛਿਤੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਇਤਰਂ ਵੂਪਸਮਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਯਤਿਕਿਚ੍ਛਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਤਿਕਿਚ੍ਛਤਨ੍ਤਿ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਸਰੀਰਭੂਤੇਹਿ ਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ, ਸਰੀਰਭੂਤਾਨਂ ਵਾ ਰੋਗਾਨਂ ਤਿਕਿਚ੍ਛਕਭਾਵਂ. ਖਾਰਾਦੀਨੀਤਿ ਖਾਰੋਦਕਾਦੀਨਿ. ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਵਣੇਤਿ ਵੂਪਸਮਿਤਸ੍ਸ ਮੂਲਬ੍ਯਾਧਿਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕੇ ਅਰੁਮ੍ਹਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਾਨਂ. ਅਪਨਯਨਂ ਅਪਹਰਣਂ, ਤੇਹਿ ਅਤਿਕਿਚ੍ਛਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਸਾਲਾਕਿਯਾਦਿਵਿਸੇਸਭੂਤਾਨਂ ਤਨ੍ਤੀਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਵਸੇਸਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਚੇਤਾਨਿ ਆਜੀਵਹੇਤੁਕਾਨਿਯੇਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵੇਨ ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਇਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਤੀ-ਤਿ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਵਾ-ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੇ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਯਾਨਿ ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਕਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਜੀਵਿਕੋਪਾਯਭੂਤਾਨਿ ਆਜੀਵਿਕਪਕਤਾ ਉਪਜੀਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਹਾਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੮. ਇਦਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਵਾਰਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਤਿ ਸਹਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠਿਵਚਨਂ, ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਵਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਵਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਕਿਰਿਯਾਦੇਸਨਾਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸ. ਤਤ੍ਰ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਯਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਨ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਯੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਕਟਾ, ਅਪਾਕਟਾ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ‘‘ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ ਏਵਂ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਯਥਾਗਹਿਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ, ‘‘ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਨਂ ਨ ਪਰਾਮਸਤੀ’’ਤਿ ਸੀਲਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਪਰਾਮਸਨੀਯਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਵਿਰਹਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ, ਯਾਸੁ ਵੇਦਨਾਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗਤਾਯ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਏਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਬਨ੍ਧਕਾਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮੋਹਾਦੀਨਂ ਵੇਦਕਕਾਰਕਸਭਾਵਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਤਾਵਿਰਹਦੀਪਨਤੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦੀਪਨਤੋ ਚ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਿਭਾਵਨਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਂ ਆਰਭੀ’’ਤਿ.

ਪਰਿਯਤ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਯਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਤਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਵਿਭਾਵਨਾ, ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪਭੂਤਾ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾ, ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਕਥਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇਯੇਵ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਦੇਸਨਾਯ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਚ੍ਚਸਭਾਵਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਪਕਤਿਪੁਞ੍ਞਾਪਤ੍ਤਿਞੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਨੁਬੋਧਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧) ਸਚ੍ਚੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧) ਸਭਾਵੇ, ‘‘ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੩, ੯੪, ੧੪੫; ੩.੧੪੨; ਮ. ਨਿ. ੩.੧੬੭; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੮) ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ, ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮੋ ਧਿਤਿ ਚਾਗੋ, ਸ ਵੇ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੬; ਸੁ. ਨਿ. ੧੯੦) ਪਞ੍ਞਾਯਂ, ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੧; ੩.੩੭੩; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੩) ਪਕਤਿਯਂ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਮਾਵਹਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੮੪; ਥੇਰਗਾ. ੩੦੩; ਜਾ. ੧.੧੦.੧੦੨; ੧੫.੩੮੫) ਪੁਞ੍ਞੇ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੩੩) ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਞੇਯ੍ਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਜੀਵਤੋ ਸੁਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਂ ਗੁਣੇ ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਮਕਸਤੁਣ੍ਡਸੂਚਿਯਾਤਿ ਸੂਚਿਮੁਖਮਕ੍ਖਿਕਾਯ ਤੁਣ੍ਡਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸੂਚਿਯਾ. ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠੋ ਵਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਥਾਗਤਾਤਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ. ‘‘ਦੁਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ‘‘ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲਭਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਲਬ੍ਭਨੀਯਾ, ਸਾ ਏਵ ਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ, ਲਭੀਯਤੇ ਵਾ ਲਬ੍ਭਨਂ, ਤਮਰਹਤੀਤਿ ਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਹਨਂ ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਣਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਞਾਣੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਓਗਾਹਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਮੇਵ ਮਕਸਤੁਣ੍ਡਸੂਚਿ ਵਿਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਤਿ. ਓਗਾਹਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਤੇ ਈਦਿਸਾ ਵਾ’’ਤਿ ਤੇ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਏਵ ਦੁਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਦਟ੍ਠੁਮੇਵ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤੇਸਂ ਓਗਾਹਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁ ਅਨੁ ਬੁਜ੍ਝਨੇ ਕਥਾ ਏਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਏਵ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾਤਿ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਅਗ੍ਗਫਲਮਤ੍ਥਕੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ, ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮੋਕਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਾ. ਤਬ੍ਭਾਵਤੋ ਸਨ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਨ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਸਭਾਵਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਤੋ.

ਅਥ ਵਾ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਭਾਵੋ ਵਿਯ ਸੁਸਮੂਹਤਵਿਕ੍ਖੇਪਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ ਇਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਸਾਦੁਰਸੋ ਮਹਾਰਸੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ, ਅਤਪ੍ਪਨਕਰਣਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਹਿਚ੍ਚਂ ਤਿਤ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪਰਿਯਾਯੋ. ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਸਾਦੁਰਸਕਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਵੇਧਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸੁ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੇਵ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਵਿਸਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਨ ਤਕ੍ਕਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਗੋਚਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਮਞਾਣਵਿਸਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਿਪੁਣਾਤਿ ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਤਿਕ੍ਖਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਛੇਕਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਛੇਕਭਾਵੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ, ਸੁਖੁਮਞੇਯ੍ਯਗ੍ਗਹਣਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਚ ਸੁਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਸਭਾਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿਯੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਬਾਲਾਨਂ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯਤੋ ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਆਦਿਗਮ੍ਭੀਰਨੇਯ੍ਯਵਿਭਾਵਨਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਕਦਾਚਿਯੇਵ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇ ਮਹਾਕਪ੍ਪੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਪਿ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਤਾਯ ਦੁਦ੍ਦਸਾ. ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਨੁਬੋਧਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿਦੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾ. ਸਨ੍ਤਸਭਾਵਤੋ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤਤਾਯ ਪਣੀਤਾ. ਸਮਧਿਗਤਸਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਅਤਕ੍ਕੇਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ, ਅਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਅਵਚਰਿਤਬ੍ਬਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰਾ. ਨਿਪੁਣਂ, ਨਿਪੁਣੇ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵਨਤੋ ਨਿਪੁਣਾ. ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਕਾਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾ.

ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਤੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਵਿਦੂਹਮਸ੍ਮਿ, (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੮; ੨.੩੪੨; ਧ. ਪ. ੩੫੩; ਮਹਾਵ. ੧੧) ਦਸਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧; ੨.੨੨) ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਦਿਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਸਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਸਯਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਾਵਧਾਰਣੇਨ ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਬੋਧਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਯ-ਕਾਰਲੋਪੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਣਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਰਿ. ੨੯੬) ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਨ ਸਯਮੇਵ…ਪੇ… ਕਤ੍ਵਾਤਿ. ਸਯਂ-ਸਦ੍ਦਾ ਹਿ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਵਚਨਂ, ਕਰਣਵਚਨਂ ਵਾ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਵਿਯ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਸਭਾਵਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇ ਪਨ ਅਧਿਗਤੇ ਅਧਿਗਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠਞਾਣਸ੍ਸਾਧਿਗਮਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਞਾਣੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਪਵੇਦਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਾਵਿਸਯਾਨਂ ਸਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਤੋ, ‘‘ਏਕੋਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੧; ਕਥਾ. ੪੦੫) ਪਟਿਜਾਨਨਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਗੁਣਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ. ਯਥਾਭੂਤਮੇਵ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਂ ਸਕਤ੍ਥੇ ਣ੍ਯਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ.

ਵਦਮਾਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਮਾਨਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾ ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ, (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੭੦; ਕਥਾ. ੪੦੫) ਤਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂਭੂਤਾ ਹਿ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਾਵਸੇਸਂ ਵਦਨ੍ਤਾਪਿ ਵਿਪਰੀਤਵਦਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਨਵਸੇਸਵਦਨਮੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ‘‘ਵਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਨਤ੍ਥਭਾਵਮਾਹ ਯਥਾ ‘‘ਸੋ ਇਮਂ ਵਿਜਟਯੇ ਜਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩; ਪੇਟਕੋ. ੨੨; ਮਿ. ਪ. ੧.੧.੯) ਯੇ ਏਵਂ ਭਗਵਤਾ ਥੋਮਿਤਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਤਮੇਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਿਭਾਵਂ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਦਿ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਯਦਿ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਿ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਹਿ ਇਧ ਬਹੁਵਚਨੋਯੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੀਰਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਗਾਵੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨਿਪਾਤਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿਪਿ ਤਦਿਦਂ ਞਾਣਂ ਏਕਮੇਵ ਸਭਾਵਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਪੁਥੁਵਚਨਪ੍ਪਯੋਗਮਰਹਤੀਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ ‘‘ਪੁਥੁਚਿਤ੍ਤ…ਪੇ… ਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਪੁਥੁਚਿਤ੍ਤਸਮਾਯੋਗਤੋਤਿ ਪੁਥੂਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ. ਪੁਥੂਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਬ੍ਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਅਪਿਚ ਪੁਥੁ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਓਟ੍ਠਮੁਖੋ, ਕਾਮਾਵਚਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਏਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਥੁਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਤਂ ਞਾਣਂ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ, ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਪਞ੍ਚਗਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਛਸੁ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣੇਸੁ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਤਾਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਵਿਭਾਵਨਕਞਾਣਂ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਂ, ਨਵਸਤ੍ਤਾਵਾਸਪਰਿਜਾਨਨਞਾਣਂ, ਦਸਬਲਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾਨਂ ਅਨੇਕੇਸਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਤਬ੍ਬਿਵਰਣਂ. ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿਂ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤੀਤਧਮ੍ਮੇ. ਏਕਵਾਰਵਸੇਨ ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਵਾਰਵਸੇਨ ਕਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮੇਨਾਪਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਸਯੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਸਕਿਂਯੇਵ. ਯਥਾ ਬਾਹਿਰਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਕਮੇਨਾ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਤਾ ਏਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਕਥਂ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ, ਕੋ ਵਾ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਨ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦਞ੍ਹਿ ਤਂ ਞਾਣਂ ਞੇਯ੍ਯਮਿਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ. ਯਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥਮੇਵ ਗਹਿਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ) ਏਵਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਭੂਮਿਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ, ਦਿਸਾਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਞੇਯ੍ਯੇ ਕਮੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਅਨਵਸੇਸਪਟਿਵੇਧੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿਯੇਵਾਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਿਤਂ ਸਕਲਮੇਕਦੇਸੋ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਿਤਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਚ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਮਾਹਿਤੋਤਿ ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਦੂਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਟਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਅਨੇਕਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਕਾਲੇ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ, (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭) ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭੇਨ ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ ਸਬ੍ਬਨੇਯ੍ਯਾਵਰਣਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਨ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਤੋ ਯਥਾਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਇਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਦਹਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਪਾਵਕੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਭੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਮਤ੍ਥੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤੋਯੇਵ, ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਪਨ ਸੋਤੁਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਕਾਮਤਾਯ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਪੋਰਾਣਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਿਸੋਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਦੋਸੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭਗਵਤੋ ਦਸਬਲਾਦਿਞਾਣਾਨਿਪਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਦੇਸਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਨ ਤੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਤਦੇਵ ਞਾਣਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਯੇਹਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਂ ਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨਾ ਵਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵ ਪਕਾਸਿਤਂ ਤਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ, ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯੇਨੇਵ ਚ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਨਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ.

ਅਞ੍ਞੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਵਾਤਿ ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਵਚਨਨ੍ਤਿ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨਞ੍ਚ ਅਵਧਾਰਣਮੇਵ. ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣਿਆਦਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਤਦੇਸਤਾਯ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਯਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਆਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਦੁਦ੍ਦਸਾਵ ਨ ਸੁਦਸਾ, ਦੁਰਨੁਬੋਧਾਵ ਨ ਸੁਰਨੁਬੋਧਾ, ਸਨ੍ਤਾਵ ਨ ਦਰਥਾ, ਪਣੀਤਾਵ ਨ ਹੀਨਾ, ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰਾਵ ਨ ਤਕ੍ਕਾਵਚਰਾ, ਨਿਪੁਣਾਵ ਨ ਲੂਖਾ, ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾਵ ਨ ਬਾਲਵੇਦਨੀਯਾਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਪਦੇਹੀਤਿ ਯਾਵ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ, ਤਾਵ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ.

ਏਵਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤਂ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਭੇਦਂ ਞਾਣਂ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ. ਤਤੋਤਿ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਤੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣੇ. ਤਤੋਪੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਤੋਪਿ. ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ, ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਤੋਤਿ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣੇਪਿ. ਇਤੋ ਪਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਤੋ ਪਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਵਿਸੇਸਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਂ ਵਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਯਞ੍ਚ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਇਮੇ ਇਮੇਸਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਵਾ ਗਮ੍ਭੀਰਤਰਾ. ਤਰਸਦ੍ਦੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਬ੍ਯਵਚ੍ਛੇਦਨਂ ਸਿਦ੍ਧਂ.

ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਸੇਕ੍ਖਞਾਣਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਞਾਣਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ ਪਨ ਉਪਾਦਾਯ ਨ ਤਥਾ ਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਬ੍ਯਵਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਮ੍ਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਮੁਪਾਦਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਉਪਾਦਾਯ ਨ ਏਵਂ ਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਬ੍ਯਵਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਾਦੀਨਮਿਵ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਾਦਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਾਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਏਵਂ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ. ‘‘ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ ਪਨ ਤਤੋ ਦੁਦ੍ਦਸਤਰਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨਸਮ੍ਭਵੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਥਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਵ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਚਨਂ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਵਿਭਜਨਾਕਾਰੇਨ. ਏਤ੍ਥਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਭਵਤੁ ਤਾਵ ਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭਾਵਨੁਪਾਯਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਏਕਮ੍ਪਿ ਪੁਥੁਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮) ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦਿਵਿਸਯਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇਨ ਵਿਭਜਨਨਯੇਨ ਅਨਾਰਭਿਤ੍ਵਾ ਸਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਵਿਭਜਨਨਯੇਨ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ? ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਭਜਨਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਵਿਸਯੋ, ਏਵਂ ਨਿਰਵਸੇਸਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਭਜਨਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ, ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਕਾਰਣਾਨਿ. ਗਜ੍ਜਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੇਕਵਿਧਤਾਯ, ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਚ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦੇਸਨਾਗਜ੍ਜਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਿਪੁਲਂ, ਬਹੁਪ੍ਪਭੇਦਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਞਾਣਂ ਅਨੁਪਵਿਸਤੀਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਾਗਸੋ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਅਨੁਪਵਿਸਤਿ, ਤੇ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਏਵਂਵਿਧਸ੍ਸ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦੇਸਕਂ, ਪਟਿਵੇਧਕਞ੍ਚਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ, ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਉਲ਼ਾਰਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਦੇਸਨਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਭਾਵੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਂ ਤੇਸਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਵਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਾਵ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਚ ਯਾਨਤ੍ਤਯਮੁਖੇਨੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਹਤਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤੀਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਆਹਤਾ, ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੫) ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ ਞਾਣਰਹਿਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮਸਮਪਰਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਾਨੁਸ੍ਸਾਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਞਾਣੇਨ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਤਰਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕਥਂ ਪਨ ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਹਤਾ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਨਨੁ ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ? ਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਰਿਸਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦੇਸਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਵਿਭਾਵਿਨੀ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਤਾ, ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਿਨੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਞ੍ਞ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਣ੍ਣ-ਕਾਰੇ ਕਤੇ ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਭੂਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਠਾਨਵਿਸੇਸਞ੍ਚ. ਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਭੂਮੀਤਿ ਹਿ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋ, ਠਾਨਞ੍ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋ ਸਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਿਭੇਦੋ ‘‘ਵਚ੍ਛੋ, ਦਮ੍ਮੋ, ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਆਦਯੋ ਵਿਯ. ਠਾਨਵਿਸੇਸੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੇਦੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਸਮਯਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੇਸਂ, ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਞ੍ਞਸਮਯਂ ਵਾ, ਬਾਹਿਰਕਸਮਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਗਜ੍ਜਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗਜ੍ਜਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ…ਪੇ… ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ. ਛੇਜ੍ਜਗਾਮਿਨੀਤਿ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਗਾਮਿਨੀ.

ਏਵਂ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਲਹੁਕਗਰੁਕਾਦਿਵਸੇਨ ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਓਤਰਨ੍ਤੇ. ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਥਾਮੋਤਿ ਞਾਣਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ. ਬਲਨ੍ਤਿ ਅਕਮ੍ਪਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵੀਰਭਾਵੋ. ਥਾਮੋ ਬਲਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਵਚਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੇਸਨਾਞਾਣਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਞ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ. ਏਸਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਮੇਵ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਪਦਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ, ਏਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵਿਸਯੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਵਿਸਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤੀਤਿ ਤਥਾਵਿਸਯਾਵਿਸਯਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤੇਨ ‘‘ਇਦਂ ਲਹੁਕਂ, ਇਦਂ ਗਰੁਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਯਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਏਵਮਪਰਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ.

ਯਦਿਪਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੭) ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਾਦਿਵਸੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਯੇਵ ਤੇ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ… ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ ਫਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਪਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਚਤੁਵੀਸਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋ. ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਹਿ ਇਦਂ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਚ੍ਚਯਨਯਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨਵਰਂ ਦੁਕੁਤ੍ਤਮਂ,

ਦੁਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਤਿਕਦੁਕਞ੍ਚ;

ਤਿਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਦੁਕਦੁਕਞ੍ਚ,

ਛ ਅਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ…ਪੇ…

ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ…ਪੇ… ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ…ਪੇ…

ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ. [ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧(ਕ), ੪੪(ਖ), ੪੮(ਗ), ੫੨(ਘ)];

ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿਭੇਦੇਸੁ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਂ ਪਚ੍ਚਯਨਯੇਨ ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਛਨ੍ਨਵੁਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮੇ ਹੇਤੁਮੂਲਕੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਪੁਚ੍ਛਾਨਯਾ ਸਤ੍ਤ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਾ ਨਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਨਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨਵਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਨਵਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇਹਿ. ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਫਲਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭਾਵੋ. ਸਤਿ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨਾਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਧਰਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ. ਨਿਮੀਯਤਿ ਫਲਮੇਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. (ਨਿਦਦਾਤਿ ਫਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਿਦਾਨਂ.) (ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਸਮੇਤਿ) ਆਯੂਹਤਿ ਫਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਘਟੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਯੂਹਨਂ. ਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ ਫਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਸਂਯੋਗੋ. ਯਤ੍ਥ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਤਿ ਫਲਮੇਤੇਨਾਤਿ ਪਲਿਬੋਧੋ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਸਤਿ ਫਲਮੁਦਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਦਯੋ. ਹਿਨੋਤਿ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਹੇਤੁ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਹਿ ਸਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਧਰਨ੍ਤਿ ਚ, ਤੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ (ਨਿਦਦਨ੍ਤਿ) (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੫; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੨੮ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਭਵਾਦੀਸੁ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਆਯੂਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਘਟੇਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੇਨ ਸਂਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਂ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਉਦਯਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਹਿਨੋਤਿ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੂਪਗਮਨਵਿਸੇਸਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਠਿਤਿ, ਪਚ੍ਚਯੋ, ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਏਵ ਠਿਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਸਵਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭੋਪੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਉਭੋਪੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਏਵ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਨ ਵਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਂ. ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁਪਿ, ਨ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ, ਅਥ ਖੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁਪਿ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਭਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਾਲ਼ਿਮਾਹਰਿ. ਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧) ਪਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਏਵੇਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇਹਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਤੇਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਪਨ ਨ ਯੋਜਯਿਮ੍ਹ, ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਚ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਾਦਿਤੋ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੯੪) ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿਯਾ. ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਤੀਣਿ ਵਟ੍ਟਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਵਟ੍ਟਂ. ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਵਸੇਨ ਤਯੋ ਅਦ੍ਧਾ ਕਾਲਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਯਦ੍ਧਂ. ਹੇਤੁਫਲਫਲਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਵਸੇਨ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਸਨ੍ਧਿ. ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਾ, ਹੇਤੁ, ਵਿਪਾਕੋ ਚ. ਅਥ ਵਾ ਹੇਤੁ ਵਿਪਾਕੋਤਿ ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸਪਰਿਯਾਯੋ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪਸਦ੍ਦੋ. ਅਤੀਤਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਙ੍ਖੇਪਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ. ਸਰੂਪਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇ ਆਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਹਿ ਪਕਾਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਾ, ਅਤੀਤਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਪਕਾਰਾ. ਤੇ ਸਙ੍ਖੇਪੇ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵੀਸਤਿ ਆਕਾਰਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੀਸਤਾਕਾਰਂ.

ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਵੇਸਹੇਤੁਨੋ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ, ਅਧੋ ਵਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀਨਂ ਪਰਿਮਾਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਵਿਸਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਸਮੂਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਤੋ. ਤੇਤਿ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਾਦਿਨੋ. ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਅਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਸ੍ਸ ਅਭੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਂ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਂ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ. ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਹਣਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਯੋਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਆਤਪ੍ਪਮਨ੍ਵਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੬) ਵਾ ਵਿਧਮਿਤ੍ਵਾ. ਨਿਜ੍ਜਟਨ੍ਤਿ ਅਨੋਨਦ੍ਧਂ. ਨਿਗੁਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਾਵੁਟਂ. ਅਪਿਚ ਵੇਲ਼ੁਆਦੀਨਂ ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਯਸਂਸਿਬ੍ਬਨਟ੍ਠੇਨ ਜਟਾ. ਕੁਸਾਦੀਨਂ ਓਵਰਣਟ੍ਠੇਨ ਗੁਮ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਸਦਿਸਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕੁਲਾ ਪਾਕਟਤਾ ‘‘ਜਟਾ, ਗੁਮ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਜਟਾਵਿਜਟਨੇਨ, ਦਿਟ੍ਠਿਗੁਮ੍ਬਵਿਵਰਣੇਨ ਚ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਨਿਗੁਮ੍ਬਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਭਗਵਾ ਸਮਯਨ੍ਤਰਂ ਵਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੨੯. ਅਤ੍ਥਿ ਪਰਿਯਾਯੋ ਸਨ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਸੋ ਚ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੋ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਚ ਞਾਣੇਨ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਰਿਦੀਪਨੇਨ ਪਨ ‘‘ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਯ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਂ, ਤਤੋ ਚ ਨੇਸਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਤੋ ਸਿਥਿਲਕਰਣਵਿਵੇਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾਯ ਕਿਚ੍ਚਕਾਰਿਤਂ, ਅਵਿਤਥਤਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ. ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚ ਸਨ੍ਤਿਪਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਪੁਥੁਵਚਨਵਿਸਯੋ ਏਕੋ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੦; ੩.੧੫੪; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੧੨੭) ਵਿਯ. ਆਲਪਨਵਚਨਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਲਪਨਵਚਨਂ. ਭਗਵਾਯੇਵ ਹਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ ਚ ਆਲਪਤਿ, ਨ ਸਾਵਕਾ. ਸਾਵਕਾ ਪਨ ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇਨੇਵ. ‘‘ਏਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕਚ੍ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਵਾਚਕਸ੍ਸ ਏਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਯਤੇਕਵਚਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਮਿਤਬਹਿਤਪਾਪਤਾਯ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਗਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਲੋਕੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪੇਹਿ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਆਸੇਵਨਬਲਵਤਾਯ, ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਭੂਤੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਗਾਹੇਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮਭਾਗਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕਪ੍ਪਨਗਹਣਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਹੁਤਪਸਂਸਾਨਿਨ੍ਦਾਤਿਸਯਸਂਸਗ੍ਗਨਿਚ੍ਚਯੋਗਾਦਿਵਿਸਯੇਸੁ ਇਧ ਨਿਚ੍ਚਯੋਗਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤ ਕਪ੍ਪੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਪਹੁਤੇ ਚ ਪਸਂਸਾਯਂ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਞ੍ਚਾਤਿਸਯਨੇ;

ਨਿਚ੍ਚਯੋਗੇ ਚ ਸਂਸਗ੍ਗੇ, ਹੋਨ੍ਤਿਮੇ ਮਨ੍ਤੁਆਦਯੋ’’ਤਿ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾਦੀਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦਲੋਪੇਨ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਨਯੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਦਪੂਰਣਸਮੀਪਉਮ੍ਮਗ੍ਗਾਦੀਸੁਪਿ ਹਿ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਇਙ੍ਘ ਤਾਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵਾ ਗਾਥਾਯੋ ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਸ੍ਸੁ (ਪਾਚਿ. ੪੪੨), ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੧੨੨੧) ਚ ਪਦਪੂਰਣੇ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੩੧) ਸਮੀਪੇ, ‘‘ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ ਕਚ੍ਚਾਨ ਅਯਮੇਕੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੫੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੧੦) ਚ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੇਤਿ.

ਅਨ੍ਤਪੂਰੋਤਿ ਮਹਾਅਨ੍ਤਅਨ੍ਤਗੁਣੇਹਿ ਪੂਰੋ. ‘‘ਸਾ ਹਰਿਤਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪਨ੍ਥਨ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੦੪) ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਮਹਾਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁ. ਹਰਿਤਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹਰਿਤਤਿਣਰੁਕ੍ਖਮਰਿਯਾਦਂ. ਪਨ੍ਥਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਮਰਿਯਾਦਂ. ਆਗਮ੍ਮ ਅਨਾਹਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀਤਿ ਸੇਸੋ. ‘‘ਅਨ੍ਤਮਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜੀਵਿਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਿਣ੍ਡੋਲ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੦; ਇਤਿਵੁ. ੯੧) ਪਿਣ੍ਡਿਯਾਲੋਪਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਂ ਉਲਤਿ ਗਵੇਸਤੀਤਿ ਪਿਣ੍ਡੋਲੋ, ਪਿਣ੍ਡਾਚਾਰਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਿਣ੍ਡੋਲ੍ਯਂ, ਪਿਣ੍ਡਚਰਣੇਨ ਜੀਵਿਕਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸੇਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਯਭੂਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋ ਏਵ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬ…ਪੇ… ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਯਨਤੋ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਙ੍ਖਤਭੂਤਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਭਾਗਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਭੂਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਭਾਗੋਵ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਕ੍ਕਾਯੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਗਾਹੋ.

ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਲੇਸੋ. ਕਪ੍ਪਕਤੇਨਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਤੇਨ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪਸਮਨ੍ਤਭਾਵਕਿਲੇਸਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਕਾਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦਿਸਭਾਵਾਦੀਸੁਪਿ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੫੬) ਮਹਾਕਪ੍ਪੇ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਕੇਵਲਕਪ੍ਪਂ ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੯੪) ਸਮਨ੍ਤਭਾਵੇ, ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਰਾਗੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮) ਕਿਲੇਸਕਾਮੇ, ‘‘ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕੇ, ‘‘ਯੇਨ ਸੁਦਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੭) ਕਾਲੇ, ‘‘ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੧੮) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੇਨ ਵਤ ਕਿਰ ਭੋ ਸਾਵਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾ ਨ ਜਾਨਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬੦) ਸਦਿਸਭਾਵੇਤਿ.

ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਮਹਾਨਿ. ੨੮) ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦਾਨਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ਗੁਣਵਚਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਹਜਾਤਭੂਤਾਯ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਚੇਵ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਵੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਿਸਯਾਯ ਕਪ੍ਪਨਾਯ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਕਾਲਵਾਚਕੋਯੇਵ ਪੁਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਪਨ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਪਧਾਨਾਦਿਵਾਚਕੋ, ਰੂਪਾਦਿਖਨ੍ਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਨਵਤ੍ਥੁਨੋ ਅਭਾਵਾ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਚਕੋ, ਨ ਪਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਦਿਵਾਚਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤੀਤਂ ਖਨ੍ਧਕੋਟ੍ਠਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਤਣ੍ਹਾਯਨਾਭਿਨਿਵੇਸਨਾਨਂ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਮਾਹ. ਠਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਅਵਿਜਹਨਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਮੇਵ ਅਨੁਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਤੇਸਮਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਅਨੁਗਤਤਾ ਚ ਨਾਮ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ‘‘ਤੇ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ. ਵਿਸਯੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ. ਵਿਸਯਭਾਵਤੋ ਹੇਸ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਮਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਗਮ੍ਮ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਤਦੇਤਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਜਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਅਧਿਵਚਨਪਥਾਨੀਤਿ [ਅਧਿਵਚਨਪਅਦਾਨਿ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)] ਰੁਲ਼੍ਹਿਮਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾਨਿ. ਦਾਸਾਦੀਸੁ ਹਿ ਸਿਰਿਵਡ੍ਢਕਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਤਥਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯੇਵ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਸਾ ਚ ਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਪਥੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਰਿਭਾਗੇ, ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਚਨਂ. ਅਧਿ ਉਪਰਿਭਾਗੇ ਵਚਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਪਾਦਾਨਿਯਭੂਤਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ [ਉਪਾਦਾਭੂਤਰੂਪਾਦੀਨਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੨੯)] ਉਪਰਿ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਾ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੀਪਕਪਥਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਦਿਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ, ਨ ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਪਰਮਤ੍ਥੋਤਿ. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਵਚਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੦੭ ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਵਿਯ ਉਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਚਨਪਰਿਯਾਯਤ੍ਤਾ. ‘‘ਭੂਤਂ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਭੂਤਸਭਾਵਤੋ ਅਤਿਰੇਕਂ. ਤਮਤਿਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਤਾਸਂ ਪਥਾਨਿ ਤਦ੍ਦੀਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਧਿਕਂ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਕਂ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ. ਅਧਿਕਞ੍ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਂ, ਪਕਤਿਆਦਿਂ, ਦਬ੍ਬਾਦਿਂ, ਜੀਵਾਦਿਂ, ਕਾਯਾਦਿਞ੍ਚ ਅਭੂਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

੩੦. ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਯਮੇਵ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਵਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਵਣ੍ਣਨਾ. ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਗਤਂ, (ਅ. ਨਿ. ੯.੧੧) ਸਙ੍ਖਾਰਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੪੧) ਵਿਯ ਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਵੁਤ੍ਤਿਤੋ, ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਹਣਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਨਤ੍ਥਞ੍ਞਂ ਅਵਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਕਾਰੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ. ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤਪਕਾਰਸਦ੍ਦੇ ਸਮਾਨਤ੍ਥੇ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਨ੍ਧੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਗਹਣਵਿਸੇਸਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਲੋਕੋਤਿ ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਮਰਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵੇਵਚਨਾਨਿ, ਮਰਣਾਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਮਰਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਂ. ਥਿਰਟ੍ਠੇਨ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵੇਨ ਧੁਵਂ. ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ੀਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਰੂਪਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ – ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਵੇਦਨਂ, ਸਞ੍ਞਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾਯ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਰੂਪਵਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਾਯਪਿ ਤਦਵਸੇਸਾਯ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੋ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਤਥਾ ਏਕਂ ਖਨ੍ਧਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਭੋਗਭੂਤੋ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ. ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤੇ ਖਨ੍ਧੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੋ ਪਰਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤੋ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਵਾਦੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਸਸ੍ਸਤਸਹਚਰਿਤਤਾਯ ਪਨ ਵਾਦੋਪਿ ਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਇਤਿ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਸ੍ਸਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੩੧. ਆਤਾਪਨਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵਿਬਾਧਨਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ, ਵਿਬਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ. ਪਹਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਬਾਧਨਂ. ਪਦਹਨਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮਾਦਹਨਵਸੇਨ. ਸਮਾਦਹਨਂ ਪਨ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਮਦਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸਾਹਨਂ. ਯਥਾ ਸਮਾਧਿ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏਵਂ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਬਹੁਲੀਕਰਣਂ ਅਨੁਯੋਗੋ. ਇਤਿ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨ ਵੀਰਿਯਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵੀਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਕ੍ਕਮਞ੍ਹਿਹ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਵੀਰਿਯਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਪਮਜ੍ਜਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ, ਸਤਿਯਾ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ. ਸੋ ਪਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ. ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਾਯੇਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮੇਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਸੋ ਪਨ ਞਾਣਮੇਵ, ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਵੀਥਿਜਵਨਪਟਿਪਾਦਕਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਥਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਕਾਰਣਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਨਸਿਕਾਰੇਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਰਣੂਪਾਯਭੂਤੇ ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਮਨਸਿਕਾਰੇ. ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਮ੍ਪਯੋਗਾਦਿਨਾ ਵਿਯ ਪਕਰਣਵਸੇਨਾਪਿ ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੇਸਵਿਸਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਵੀਰਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵੀਰਿਯਞ੍ਚ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਆਤਪ੍ਪ…ਪੇ… ਮਨਸਿਕਾਰਮਨ੍ਵਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਠੇ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਅਧਿਗਮਨਪਟਿਪਦਾ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਸਾ ਪਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੦੧) ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਤਥਾਜਾਤਿਕਨ੍ਤਿ ਤਥਾਸਭਾਵਂ, ਏਤੇਨ ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨੇਹਿ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਗੁਣਤਾਪਾਦਨੇਨ ਦਮਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚੇਤਸੋ ਸਮਾਧਿ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿ, ਸੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸੇਵ ਸਮਾਧਿ. ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ’’ਤਿ.

ਵਿਜਮ੍ਭਨਭੂਤੇਹਿ ਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਝਾਨਾਨੁਭਾਵੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਝਾਨਾਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਏਵਂ ਵਦਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ, ਤਥਾਵਦਨਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਿਯਮਿਤੇ ਹਿ ਕਾਲਵਿਸੇਸੇ ਵਿਪ੍ਪਕਤਕਾਲਵਚਨਨ੍ਤਿ. ਵਨਤਿ ਯਾਚਤਿ ਪੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਞ੍ਝਾ ਝ-ਪਚ੍ਚਯਂ, ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਵਧਤਿ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਫਲਂ ਵਾ ਹਨਤੀਤਿਪਿ ਵਞ੍ਝਾ ਸਪਚ੍ਚਯਘ੍ਯ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਝ-ਕਾਰਂ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾਗਮਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਾ ਵਿਯ ਕਸ੍ਸਚਿ ਫਲਸ੍ਸ ਅਜਨੇਨਾਤਿ ਵਞ੍ਝੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਞ੍ਝਪਸੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਪਦਤ੍ਥਵਤਾ ਇਮਿਨਾ ਕੀਦਿਸਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਲੀਨਚੋਦਨਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਏਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਝਾਨਲਾਭਿਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਮ੍ਮੁਖੇਨ ਪਨ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਪੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਝਾਨਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਦਿਜਨਕਭਾਵਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਜਨਕਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ. ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ‘‘ਨਯਿਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਜਨੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਸਤਿ ਹਿ ਜਨਕਭਾਵੇ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ, ਸੁਖਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਵਨ੍ਤਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਚ ਸਤਿ ਅਵਸ੍ਸਂਭਾਵੀ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਅਨਵਕਾਸਾਵ ਨਿਚ੍ਚਤਾ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ.

ਠਿਤੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਕੂਟਟ੍ਠ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਵਾ ਲੋਕੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਠਾਯੀ, ਏਸਿਕਾ ਚ ਸਾ ਠਾਯੀ ਚਾਤਿ ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯੀ, ਵਿਸੇਸਨਪਰਨਿਪਾਤੋ ਚੇਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਨੇਮੋ ਨਿਚ੍ਚਲਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਕੂਟਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਭਾਵਮਾਹ. ‘‘ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯੀ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਯਥਾ ਏਸਿਕਾ ਵਾਤਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਹਿ ਨ ਚਲਤਿ, ਏਵਂ ਨ ਕੇਨਚਿ ਵਿਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵਂ, ਵਿਕਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਨਾਸੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭਯੇਨਾਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਮਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਕੇਚਿਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੇਚਿ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੁਞ੍ਜਤੋਤਿ [ਮੁਞ੍ਜੇ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)] ਮੁਞ੍ਜਤਿਣਤੋ. ਈਸਿਕਾਤਿ ਕਲ਼ੀਰੋ. ਯਦਿਦਂ ਅਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਜਾਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਸਤ੍ਤਿਰੂਪਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਬ੍ਯਤ੍ਤਿਰੂਪਵਸੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਏਤੇਨ ਕਾਰਣੇ ਫਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਬ੍ਯਤ੍ਤਿਰੂਪਵਸੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਲਿਗਬ੍ਭੇ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਾਲਿਸੀਸਂ ਵਿਯ ਹਿ ਸਤ੍ਤਿਰੂਪਂ, ਤਦਭਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਬ੍ਯਤ੍ਤਿਰੂਪਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਿਰੂਪਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਯੇਵ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤਿਰੂਪਵਸੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ? ਯਥਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਘਟੋ ਆਲੋਕੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਮਯਮ੍ਪੀਤਿ.

ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ – ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਲੋਕੋ ਘਟਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਦਿ ਘਟਵਿਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤਿ. ਅਥ ਘਟਵਿਸਯਾਯ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਆਵਰਣਭੂਤਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਨ੍ਤੋ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤੇਵ. ਸਤਿ ਹਿ ਘਟਵਿਸਯਾਯ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਕਥਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਵਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਘਟਸ੍ਸ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਯਦਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨੇਵ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ. ਤਥਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋਪਿ ਤੇਨੇਵ ਕਾਰਣੇਨ. ਅਥ ਬੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਵਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਕਾਰਟ੍ਠਾਨਿਯਸ੍ਸ ਮੋਹਸ੍ਸ ਵਿਧਮਨੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸਯਾਯ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਕਥਂ ਮੋਹੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਵਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ, ਹਾਯਤੇਵ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ, ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋਪਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਨਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਮਣਿਪਦੀਪਾਦੀਨਂ ਭੇਦੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਘਟਾਦੀਨਂ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਹੋਤਿ ਚ ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਭੇਦੋ ਯਥਾਵਿਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਿਕਪ੍ਪਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਿਮਤੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਥਾਨੁਜਾਨਨਤੋ. ਅਨਞ੍ਞਾਯੇਵ ਹਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕਿਰਿਯਾ ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਵਤ੍ਥੁਤੋ, ਯਥਾ ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਫੁਸਨਾਦਿਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਿਮਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਏਵਾਤਿ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਈਸਿਕਟ੍ਠਾਯੀ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਪਠਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਦਿਦਂ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਵਨ੍ਤਿ ਸਂਸਰਨ੍ਤਿ ਚਵਨ੍ਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਦੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਿਵ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇ ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾਵੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਾ, ਤੇਯੇਵ ਦੇਵਭਾਵਾਦਿਉਪਗਮਨੇਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ, ਅਕਤਸ੍ਸ ਚ ਅਬ੍ਭਾਗਮੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਰਾਪਰਨ੍ਤਿ ਅਪਰਸ੍ਮਾ ਭਵਾ ਅਪਰਂ ਭਵਂ, ਅਪਰਮਪਰਂ ਵਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਦਮੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਥਾਗਹਿਤਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਨ ਚੁਤੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਨਾਪਿ ਸਨ੍ਧਾਵਨਸਂਸਰਣਾਨਿ, ਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇਨ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੋਹਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤੇਨ ‘‘ਅਵਟ੍ਠਿਤਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਧਮ੍ਮਿਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਿਚਾਰਣਾਯਮੇਵ ‘‘ਏਵਂਗਤਿਕਾ’’ਤਿ ਪਦਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨੇ ਵਕ੍ਖਾਮ. ਇਦਾਨਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤਿ ਸਨ੍ਧਾਵਨਾਦਿਵਚਨਸਿਦ੍ਧਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਸ੍ਸ ਵਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਦਤ੍ਥਸਮਤ੍ਥਨਂ. ਨ ਨਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨ ਥਿਰਂ. ‘‘ਸਨ੍ਧਾਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ, ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਮ੍ਪਿ ਅਸੁਨ੍ਦਰਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਰਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤਿਯੋ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਸ-ਕਾਰਂ, ਦ੍ਵਿਭਾਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ, ਪਥਵੀਸਿਨੇਰੁਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ, ਸਸ੍ਸਤੀਹਿ ਸਮਂ ਸਦਿਸਂ ਤਥਾ, ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਵਚਨਞ੍ਚੇਤਂ. ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਹਿ ਕਤ੍ਤੁਅਧਿਕਾਰੋ. ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸਸ੍ਸਤਿਸਮੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ. ਏਵ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਏ-ਕਾਰੇ ਪਰੇ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇ ਇ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਵ-ਕਾਰਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ. ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਂ ਥਾਵਰਂ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਸ੍ਸਤਿਸਮ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਪਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਟੀਕਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩੧) ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਯੇਸਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਆਹਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਸਾਧੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਯਥਾਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰੇਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ ਏਤੇਸੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕੋਵਾਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਯੋ ਹਿ ਯਮਤ੍ਥਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਸੋ ਏਵ ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਨੁਭੂਤਮਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਅਨੁਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ. ਯਥਾ ਚੇਤਾਸੁ, ਏਵਂ ਇਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰਾਸੁਪਿ ਜਾਤੀਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਯਥਾ ਚ ਮੇ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਣਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਪਰੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਪਥਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਏਵਮਾਹਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਰਾਨੁਗਾਹਾਪਨਵਸੇਨ ਇਧ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਂ. ‘‘ਨ ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਦਸ੍ਸਨਂ. ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣੇ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਕਾਰਣਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਤਿਵਿਧਂ ਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਞਾਪਕਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਕਾਰਣਂ, ਬੀਜਂ ਅਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਾਰਣਂ, ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਦਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦੀਨਂ ਞਾਪਕਕਾਰਣਂ, ਇਧਾਪਿ ਞਾਪਕਕਾਰਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਞਾਪਕੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਵਿਸਯਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਕਾਰਣਂ. ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਤਂ ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਠਾਨਂ, ਵਸਤਿ ਤਂ ਞਾਣਮੇਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਵਤ੍ਥੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੩੨-੩੩. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਵਾਰਾਨਂ ਪਠਮਵਾਰਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕਾਲਭੇਦਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਰਿ ਵਾਰਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ. ਤਦੇਤਂ ਕਾਲਭੇਦਂ ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੇਵਲਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰੇਨ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਵਾਰਾ ਯਾਵ ਦਸਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪਾ, ਯਾਵ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪਾ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਦੇਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਚਤੁਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਨਨੁ ਤਿਧਾ ਕਾਲਭੇਦਮਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਵਾਦੋ ਵਿਯ ਦੁਵਿਧੇਨੇਵ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸੋਧੇਤੁਂ ‘‘ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਲਾਭੀਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਧਾ ਕਾਲਭੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਕ੍ਕਨੇਨ ਸਹ ਚਤੁਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਨੁ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਤਕ੍ਕਿਕਾਨਂ ਵਿਯ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਨਂ ਹੀਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਸਮ੍ਭਵਤੋ ਬਹੁਧਾ ਭੇਦੋ ਸਿਯਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋ ਤਯੋ ਏਵ ਰਾਸੀ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮਤ੍ਤਾ. ਤੀਸੁ ਹਿ ਰਾਸੀਸੁ ਯੇ ਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਪਞ੍ਞਾ, ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਊਨਕਮੇਵ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾ, ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮਤੋ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਦਸਚਤ੍ਤਾਰੀਸਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਤਯੋ ਏਵ ਰਾਸੀ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਤ੍ਤਯਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪਤੋ ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਨਾਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਦੁਬ੍ਬਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਿਰਹਤੋ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਪਞ੍ਞਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੪. ਤਪ੍ਪਕਤਿਯਤ੍ਤੋਪਿ ਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਕ੍ਕਯਤੀ’’ਤਿ. ਤਪ੍ਪਕਤਿਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਦੁਤਿਯਨਯੋਪਿ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਕ੍ਕਯਤੀਤਿ ਊਹਯਤਿ, ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਕੋਟਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਲਕ੍ਖਣੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਕ੍ਕਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵੀਮਂਸਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਮਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਪਨ ਤਕ੍ਕਿਪਦੇ ਵਿਯ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਵੀਮਂਸਾ ਨਾਮ ਵਿਚਾਰਣਾ, ਸਾ ਚ ਦੁਵਿਧਾ ਪਞ੍ਞਾ ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਾਪਤਿਰੂਪਿਕਾ ਚ. ਇਧ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਪਤਿਰੂਪਿਕਾਵ, ਸਾ ਚਤ੍ਥਤੋ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਭੂਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ, ਤਦੇਤਮਤ੍ਥਤ੍ਤਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੁਲਨਾ ਰੁਚ੍ਚਨਾ ਖਮਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਾ ਆਹਨਨਂ ਪਰਿਯਾਹਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਊਹਨਮੇਵ, ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਞ੍ਚੇਤਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਚ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯਾਤਿ ਤਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾਯ. ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਵਤ੍ਤਿਤਂ, ਵੀਮਂਸਾਨੁਗਤੇਨ ਵਾ ਵਿਚਾਰੇਨ ਅਨੁਮਜ੍ਜਿਤਂ. ਤਦਨੁਗਤਧਮ੍ਮਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਧਾਨਧਮ੍ਮੇ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਟਿਭਾਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਟਿਭਾਨਂ, ਯਥਾਸਮਾਹਿਤਾਕਾਰਵਿਸੇਸਵਿਭਾਵਕੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਤੋ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਪਟਿਭਾਨਂ, ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨਂ, ਸਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਂ ਸਯਂਪਟਿਭਾਨਂ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਮਤ੍ਤਸਞ੍ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਦਯੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਨਾਮਟ੍ਠਕਾਲਵਚਨੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ.

ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਤਕ੍ਕੀ ਹੋਤਿ ਵੀਮਂਸੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸੇਨ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਕ੍ਕੀਭੇਦਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਰੇਹਿ ਪੁਨ ਸਵਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿ, ਸਾ ਯਸ੍ਸਾਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਕੋ. ਪੁਰਿਮਂ ਅਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਜਾਤਿਂ ਸਰਤੀਤਿ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰੋ. ਲਬ੍ਭਤੇਤਿ ਲਾਭੋ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਰੂਪਾਦਿ, ਸੁਖਾਦਿ ਚ, ਨ ਪਨ ਝਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸੋ, ਤੇਨੇਵਾਹ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸੋ ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਵੀਮਂਸਾਨੁਵਿਚਰਿਤਂ ਸਯਂਪਟਿਭਾਨਂ ਏਵਮਾਹਾ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਮਤ੍ਤਸਞ੍ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਵਦਤਿ ‘‘ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਦਯੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩੪) ਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲਾਭੀ. ਸੁਦ੍ਧੇਨ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸੇਨ, ਸੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਤਕ੍ਕਨਂ ਸੁਦ੍ਧਤਕ੍ਕੋ, ਸੋ ਯਸ੍ਸਾਯਂ ਸੁਦ੍ਧਤਕ੍ਕਿਕੋ. ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ਤਥਾ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਰਞ੍ਞੋਵ ਭਗਵਤਿ ਸਮਾਨੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਿ. ਲਾਭਿਤਾਯਾਤਿ ਰੂਪਾਦਿਸੁਖਾਦਿਲਾਭੀਭਾਵਤੋ. ‘‘ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਲਾਭੀਤਕ੍ਕਿਨੋ ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਤਕ੍ਕਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਾਗਤਂਸਤਕ੍ਕਨੇਨੇਵ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੀ ਭਵਤਿ. ‘‘ਅਤੀਤੇਪਿ ਏਵਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਅਨਾਗਤਂਸਤਕ੍ਕਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਯਥਾ ਮੇ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਾ ਸੁਖੀ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਤੀਤੇਪੀਤਿ ਪਠਮਂ ਅਤੀਤਂਸਾਨੁਤਕ੍ਕਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਕ੍ਕਯਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚੇਸੁ ਭਾਵੇਸੁ ਅਞ੍ਞੋ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਦੋਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਕਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ ਅਕਤਸ੍ਸ ਚ ਅਜ੍ਝਾਗਮੋ ਸਿਯਾ. ਨਿਚ੍ਚੇਸੁ ਪਨ ਭਾਵੇਸੁ ਅਞ੍ਞੋ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਦੋਸੋ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਕਤਸ੍ਸ ਅਵਿਨਾਸੋ, ਅਕਤਸ੍ਸ ਚ ਅਨਜ੍ਝਾਗਮੋ ਸਿਯਾਤਿ ਤਕ੍ਕਿਕਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਿਗਵੇਸਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਸੁਦ੍ਧਤਕ੍ਕਨੇਨੇਵ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿ ਆਗਮਾਦੀਨਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਨਨੁ ਚ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋਪਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਹੇਤੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ, ਦਸਸੁ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟੇਸੁ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਚ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਯਥਾਨੁਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰਾਸੁਪਿ ਜਾਤੀਸੁ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਨੁਵਿਤਕ੍ਕਨਮੁਖੇਨ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਵਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨੁਤਕ੍ਕਨਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਥਾਭਾਵਾਨੁਤਕ੍ਕਨਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਿਨੋ ਜਾਤਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਕਜਾਤਿਸ੍ਸਰਲਾਭੀਤਕ੍ਕਿਕਾ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਲਦ੍ਧਵਤ੍ਥੁਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਤਕ੍ਕਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਤਕ੍ਕੀਪਕ੍ਖੇਯੇਵ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਵਿਸੇਸਭੇਦਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਏਕੋਵਾਯਂ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਵਵਤ੍ਥਿਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਤਕ੍ਕਨਮਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਪਕ੍ਖਂ, ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਪਕ੍ਖਂ ਵਾ ਭਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਨਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਦੀਘਦੀਘਤਰਂ ਦੀਘਤਮਕਾਲਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ. ਇਮਿਨਾਮਹਂ ਏਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਮੇਵ ਪਧਾਨਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਿਨਾਮਹਂ ਏਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਕ੍ਕਨਂ, ਨ ਤਂ ਇਧ ਪਧਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਪਧਾਨਭਾਵਤੋ, ਪਧਾਨਕਾਰਣੇਨ ਚ ਅਸਾਧਾਰਣੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਾਸਨੇ, ਲੋਕੇਪਿ ਚ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਯਵਙ੍ਕੁਰੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਏਵਂ ਪਨਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪਧਾਨਕਾਰਣਵਿਭਾਵਿਨੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਕ੍ਕਿਕਾਨਂ ਹੀਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਨਂ ਬਹੁਧਾ ਭੇਦੇ ਅਞ੍ਞਤਰਭੇਦਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਭਗਵਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਨਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ. ਨ ਹਿ, ਇਧ ਸਾਵਸੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾਤਿ. ਯਦੇਵਂ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਕਾਦੀਸੁਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਨਂ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਤਕ੍ਕਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ‘‘ਪਧਾਨਕਾਰਣੇਨ ਚ ਅਸਾਧਾਰਣੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਾਸਨੇ, ਲੋਕੇਪਿ ਚ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕਨਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੇ ਵਿਸੁਂ ਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਵਿਸੁਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਚ ਮਨ੍ਦਮਜ੍ਝਿਮਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋਤਿ ਤਿਧਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਬਤਕ੍ਕਿਨੋ ਚ ਤਕ੍ਕੀਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਧਾ ਏਵ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਭਗਵਤਾਤਿ.

੩੫. ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਟ੍ਠਾਨਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾ ਤੀਹਿ ਵਾ’’ਤਿ, ਤੇਨ ਚਤੂਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਯਥਾਰਹਮੇਕਚ੍ਚਂ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਬਾਹ੍ਯਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਂ ਪਨੇਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਉਦਾਹੁ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਸ੍ਸਾਤਿ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ, ਯਦਿ ਤਾਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਨ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਦਯੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਦੀਨਿਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਅਥ ਪਨ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਹੇਤੁਭੂਤੋ ਅਧਿਗਮੋ ਵਿਯ, ਤਕ੍ਕਨਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਭੂਤਾ ਯੁਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਚ ਆਗਮੋਪਿ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਉਭਯਥਾਪਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਸੇਸਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵਾਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਭਿਨਿਵੇਸਪਕ੍ਖੇ ਤਾਵ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਹਿ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸਞ੍ਞੋ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਿਜ੍ਜਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨਵਬੋਧਤੋ ਧਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤੋ ਏਕਤ੍ਤਨਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨੇਹਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩੧) ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਉਪਨੇਸਿ, ਇਤਿ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਪਧਾਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨਾਨਿਯੇਵ ਇਧ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਆਗਮੋਪਿ ਯੁਤ੍ਤਿਯਮੇਵ ਠਿਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਨਿਰਾਗਮਾਨਂ ਬਾਹਿਰਕਾਨਂ ਤਕ੍ਕਗ੍ਗਾਹਿਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨਾਨਿਯੇਵ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਨਿ.

ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਦੁਵਿਧਂ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਞਾਣਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧੋ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣਂ. ਆਗਮੋ ਚ ਸੁਤਮਯਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਾਧਨਤੋ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣਮੇਵ ਆਵਹਤਿ, ਸੁਤਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨੇਨ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਪਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਞਾਣਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਵਂ ਆਗਮੋਪਿ ਤਕ੍ਕਨਵਿਸਯਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੇਸ ਤਕ੍ਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤੋਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਤਕ੍ਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤੋ, ਏਵਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵਿਦਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੯), ‘‘ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦) ਚ ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਤ੍ਥੂਨਿਯੇਵ ਇਧ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਤਂਦੇਸਨਾਯ ਏਵ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸਾਪਿ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ. ਅਨੇਕਭੇਦੇਸੁ ਹਿ ਦੇਸਿਤੇਸੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸਿਤੇ ਤਦਞ੍ਞੇਪਿ ਦੇਸਿਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਮੇਵ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇਸੁ ਚ ਅਭਿਨਿਵੇਸੇ ਦੇਸਿਤੇਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਅਨਿਯਮਤੋ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਿਨੋਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਪਨ ਦੇਸਿਤੇ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋਪਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਵੇਸੇ ਨਿਯਮਤੋ. ਯੋ ਹਿ ਯਤ੍ਥ ਪਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸੋਪਿ ਤਮਭਿਨਿਵਿਸਤੀਤਿ.

੩੬. ਤਯਿਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਰਾਮਸਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਇਦਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪਕਾਰਤੋ ਜਾਨਨਤ੍ਤਾ. ਪਰਮਵਜ੍ਜਤਾਯ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏਵ ਠਾਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਜ੍ਜਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ ਤਦੇਵਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਵ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਕਾਰਣਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ. ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੨੪) ਸਾਧਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੧) ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਭਾਵੇਨ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੩੧) ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣੂਪਾਯਟ੍ਠੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੧੮) ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੪੪) ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਟ੍ਠੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੮੦; ਮਹਾ. ਨਿ. ੧੦੯) ਪਥਵਿਂ ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਞਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨) ਚ ਆਦਿ. ਵਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਟ੍ਠੇਨ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਕ੍ਕਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਕਪ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਚਂ ਮੁਸਾਤਿ ਦ੍ਵਯਧਮ੍ਮਮਾਹੂ’’ਤਿ, (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੨; ਮਹਾਨਿ. ੧੨੧) ‘‘ਤਕ੍ਕੀ ਹੋਤਿ ਵੀਮਂਸੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੪) ਚ ਆਦਿ. ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋਪਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ ਛਨ੍ਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯) ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋਪਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚ ‘‘ਬਾਹਿਰਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਨਾਞ੍ਞਂ ਏਕਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਏਵਂ ਮਹਤੋ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਯਥਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੧੦) ਪਰਤੋਘੋਸੋਪਿ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਟ੍ਠੇਨ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਪਰਤੋ ਚ ਘੋਸੋ, ਅਯੋਨਿਸੋ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੧੨੬) ਪਰੇਹਿ ਸੁਤਾ, ਦੇਸਿਤਾ ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਪਰਤੋਘੋਸੋ.

‘‘ਖਨ੍ਧਾ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿ ਤਦਤ੍ਥਵਿਭਾਵਿਨੀ. ਤਤ੍ਥ ਜਨਕਟ੍ਠੇਨ ਹੇਤੁ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਟ੍ਠੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਉਪਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਏਵ. ਇਧ ਪਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋਯੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਭਾਵਲੋਪਤ੍ਤਾ, ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਚ. ਆਦਿਨ੍ਨਾ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ. ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ. ਪਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਭਿਣ੍ਹਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਨ ਮੋਘਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਮੁਸਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਪਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਫਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਵਿਤਕ੍ਕਾਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ. ਆਸੇਵਨਵਸੇਨਾਤਿ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਪਰਤੋਘੋਸੇ. ਯਦਿਪਿ ਸਰੂਪਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵੇਵਚਨਂ, ਸਙ੍ਕੇਤਤ੍ਥਵਸੇਨ ਪਨ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂਵਿਧਪਰਲੋਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਹਿ ਵਿਸੇਸਨੇਨੇਵ ਵੇਵਚਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾ. ਪਰਲੋਕੋ ਚ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਭਿਮੁਖੋ ਸਮ੍ਪਰੇਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਇਤਿ ਖੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਕੁਸਲਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਅਗ੍ਗਾਯ ਪਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨) ਵਿਯ ਹਿ ਚੁਰਾਦਿਗਣਵਸੇਨ ਪਰ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਤਿਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਅਪਰੋ ਨਯੋ.

ਏਵਂਗਤਿਕਾਤਿ ਏਵਂਗਮਨਾ ਏਵਂਨਿਟ੍ਠਾ, ਏਵਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨੇਨ ਭਿਜ੍ਜਨਨਸ੍ਸਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇਵ ਗਤਿਯੋ ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੮; ੨.੩੩, ੩੫; ੩.੧੯੯, ੨੦੦; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੮੪, ੩੯੭) ਵਿਯ ਨਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ ਏਵਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਸਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਞ੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾ, ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਚ ਸਮਾਨਾ ਬਾਲਲਪਨਾਯੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਚ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨਾ ਪਨ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਵਤ੍ਥੁਕਾ ਅਵਿਮਦ੍ਦਕ੍ਖਮਾ ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨੇ ਉਸ੍ਸਾਵਬਿਨ੍ਦੂ ਵਿਯ, ਖਜ੍ਜੋਪਨਕਾ ਵਿਯ ਚ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨੇ ਸਙ੍ਖੇਪਕਥਾ – ਯਦਿ ਹਿ ਪਰੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਲੋਕੋ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਪੁਰਿਮਰੂਪਾਵਿਜਹਨਤੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਿਸੇਸਾਧਾਨਸ੍ਸ ਕਾਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਅਹਿਤਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਹਿਤੇ ਚ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਉਪਦੇਸੋ ਏਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਸਿਯਾ, ਕਥਂ ਵਾ ਤੇਨ ਸੋ ਉਪਦੇਸੋ ਪਵਤ੍ਤੀਯਤਿ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜਟਾਕਾਸਸ੍ਸ ਵਿਯ ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾ, ਹਿਂਸਾਦਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਥਾ ਸੁਖਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਭਵਨਨਿਬਨ੍ਧੋ ਏਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧਾਭਾਵਤੋ. ਜਾਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਚ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਯਂ ਕਿਰਿਯਾਦਿਵੋਹਾਰੋਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਰੂਪਾਵਿਜਹਨੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤੁਂ, ਤੇ ਵਾ ਪਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਵਤ੍ਥਾਭੂਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞੇ ਵਾ ਸਿਯੁਂ ਅਨਞ੍ਞੇ ਵਾ, ਯਦਿ ਅਞ੍ਞੇ, ਨ ਤਾਹਿ ਅਵਤ੍ਥਾਹਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਹਿਪਿ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਾਹਿ ਕਰੋਤਿ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਚਵਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਾਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਏਵਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕਪ੍ਪਨਾਪਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਾ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਵਤ੍ਥੋ ਏਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸੋ, ਅਥਾਨਞ੍ਞੇ, ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਨਾਸਵਨ੍ਤੀਹਿ ਅਵਤ੍ਥਾਹਿ ਅਨਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਾਸਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਨਾਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਕੁਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ ਨਿਚ੍ਚਤਾਵਕਾਸੋ, ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਯ ਨਿਚ੍ਚਤਾਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਨ੍ਧਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵਾਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਦਂ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਯੁਤ੍ਤਿਰਹਿਤਞ੍ਚ ਵਚਨਂ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤਿ, ਤੇਨਾਵੋਚੁਮ੍ਹ ‘‘ਯਾਵ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿ.

ਸਕਾਰਣਂ ਸਗਤਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਹ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਲੋਮਕੋ ਸਪਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਨ ਪਨ ਸਮਵਾਯਤ੍ਥੋ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨਿਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਤਞ੍ਚ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਾਰਣਗਤੀਨਮੇਵ ਪਜਾਨਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਰਣਵਨ੍ਤਂ ਗਤਿਵਨ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਤਦੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਗਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਤੋ…ਪੇ… ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਿ ‘‘ਤਤੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵਿਧ ਵਿਭਜਨਨ੍ਤਿ ਪਕਰਣਾਨੁਰੂਪਮਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ, ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਵਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦਸਬਲਾਦਿਞਾਣਂ ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿਪਿ ਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂਵਿਧਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੀਲਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਏਵਂਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ. ਪਜਾਨਨ੍ਤੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ‘‘ਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ ਚ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਤਤੋ ਦਿਟ੍ਟਿਗਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਸਾਰਭੂਤਂ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਨਾਭਿਨਿਵਿਸਤਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸੇਤਿ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤਿ. ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਟਿਮਾਨਵਸੇਨ ਪਰਾਮਸਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਜਾਨਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇਨ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇਨ ਵਾ. ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਪਰਾਮਸਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਪਰਾਮਾਸਵਸੇਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਪਰਾਮਾਸਵਸੇਨ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਤੋ ਅਭੂਤਤੋ ਆਮਸਨਂ ਪਰਾਮਾਸੋ, ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਏਵ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਅਪਰਾਮਸਤੋ ਅਪਰਾਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਵਿਦਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਅਪਰਾਮਸਤੋ’’ਤਿ ਚੇਦਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਪਵੇਦਨਾਯ (ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਵੇਦਨਸ੍ਸ ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩੬) ਹੇਤੁਗਬ੍ਭਵਿਸੇਸਨਂ. ‘‘ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ ਪਦਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਰਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਪਰਾਮਸਤੋ ਪਰਾਮਾਸਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਅਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਵਿਦਿਤਾ, ਅਧਿਗਤਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਪਰਾਮਸਤੋ’’ਤਿ ਹੇਦਂ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ.

‘‘ਅਪਰਾਮਾਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਵੇਦਨਾਯ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਤਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵਾਤਿ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਕਤ੍ਤੁਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਸਯਂ, ਅਤ੍ਤਨਾਤਿ ਵਾ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ. ਨਿਪਾਤਪਦਞ੍ਹੇਤਂ. ‘‘ਅਪਰਾਮਸਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਰਾਮਾਸਾਨਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਇਧ ਦੇਸਿਤਾ, ਤਂਦੇਸਨਾਯ ਏਵ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਯਾ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਪਰਾਮਾਸਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਪਰਾਮਾਸਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਕਾਮਂ ‘‘ਅਪਰਾਮਸਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਰਾਮਾਸਾਨਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਇਧ ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਂਦੇਸਨਾਯ ਪਨ ਤਦਵਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਦੇਸਿਤਾ ਨਾਮ ਭਵਤਿ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਤਾਦਿਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਪਰਾਮਾਸਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਪਰਾਮਾਸਾਨਂ, ਤਦਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗੋਬਲੀਬਦ੍ਦਨਯੋ ਹੇਸ. ਨਿਬ੍ਬੁਤੀਤਿ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨਭੂਤਾ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ, ਤਞ੍ਚ ਭਗਵਾ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਵਿਦਿਤਾਤਿ.

ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਾਸਂਯੇਵ…ਪੇ… ਆਦਿਮਾਹਾ’’ਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਵੇਦਨਾਨਞ੍ਞੇਵ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਾਚਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਸੂ’’ਤਿਆਦਿ, ਇਮਿਨਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਾਸੁ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਸੁ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਸੁਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਵੇਦਨਾਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਥਾਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਮੂਲਭੂਤਾ ਵੇਦਨਾਯੇਵ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭੂਮਿਭਾਵੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤੀਤਿ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦੇ. ਏਵਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿਪਿ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਵੇਦਨਾਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ‘‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ‘‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣਤ੍ਥਪਦਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜ੍ਜ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਹਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿਆਦਿਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੋ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਭਜ੍ਜ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮੁਦਯਾਦੀਨਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ, ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧; ਉਦਾ. ੧) ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਚੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਨ ਚ. ਯਾਵ ਹਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੀਯਤਿ, ਤਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਲਕ੍ਖਣਂ, ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਦਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਸਂ ਯਥਾਰਹਂ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ ‘‘ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਨ ਚਾ’’ਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਇਦਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੬; ਉਦਾ. ੩; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧) ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ ਚੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਨ ਚ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਲਕ੍ਖਣਂ, ਭਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਂ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਹੇਤੁਤੋ. ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਵੇਦਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ. ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਞ੍ਚੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਵੇਦਨਾਯ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਛਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਨਾਮ ਅਸ੍ਸਾਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਚ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਅਸ੍ਸਾਦਪਦਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋਯੇਵ ਤੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਨ੍ਤੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਸਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਤ੍ਤਿਮਤੋ ਚ ਅਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਮਨ੍ਤਰੇਨ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਰਿਮਵੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਪੁਰਿਮਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਨਾਮ ਅਸ੍ਸਾਦੀਯਤੇਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਪੁਰਿਮਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯੋ ਪੁਰਿਮਵੇਦਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਤਦਸ੍ਸਾਦਨਾਕਾਰੋ, ਅਯਂ ਪੁਰਿਮਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਵੇਦਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸੁਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਨੁ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ? ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸੇਵ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ਵਿਸੇਸਨਮੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ ਸੀਸਪਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ਕਾਯਿਕਸੁਖਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸਾਦੋਯੇਵ, ਯਥਾਲਾਭਕਥਾ ਵਾ ਏਸਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

‘‘ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਤ੍ਤਿਮਤਾ ਸਤ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਜਰਾਯ, ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਏਵਂਭੂਤਾਯ ਅਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਵਿਪਰਿਣਾਮਭਾਵੋ ਵੇਦਨਾਯ ਸਬ੍ਬਾਯਪਿਆਦੀਨਵੋਤਿ. ਆਦੀਨਂ ਪਰਮਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਹਿ ਆਦੀਨਵੋ. ਅਪਿਚਆਦੀਨਂ ਅਤਿਵਿਯ ਕਪਣਂ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਕਪਣਮਨੁਸ੍ਸੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਏਵਂਸਭਾਵੋਤਿ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਤ੍ਤਿਮਤਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਿ ਅਭਿਨ੍ਨਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਵਾ ਵੇਦਨਾਸੁਆਦੀਨਵਮਾਹ, ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਯ, ‘‘ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਸੁਖਵੇਦਨਾਯ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਤੀਣਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋਤਿ ਛਨ੍ਦਸਙ੍ਖਾਤਰਾਗਵਿਨਯਨਂ ਵਿਨਾਸੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥਵਸਾ ਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਮੇਵਿਦਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ. ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਨਿਬ੍ਬਾਨਵਸੇਨ ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵੇਦਨਾਯਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ. ਯਾਵ ਹਿ ਵੇਦਨਾਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਨਪ੍ਪਜਹਤਿ, ਤਾਵਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਲ੍ਲੀਨੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਤਦਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਬ੍ਬਚਨੇਨ ਪਨ ਵੇਦਨਾਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਚਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ. ਵੇਦਨਾਸੀਸੇਨ ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਆਗਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਵਸੇਨਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰੇਨ –

‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਏਕਧਮ੍ਮੇ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ ਕੇਚਿ;

ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਹਾਰੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ. (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੮੫);

ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਾਨਂ ਪਹੀਨੇ ਚ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨੇ ਉਪਾਦਾਨਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਵਿਗਤਛਨ੍ਦਰਾਗਤਾਯ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤੇਨ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਵਿਗਤਛਨ੍ਦਰਾਗਤਾਯ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤੁਂ, ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ਵਾ ‘‘ਯਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਉਪਾਦਾਨੇਤਿ ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਮੂਲਭੂਤੇ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨੇ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ. ਅਨੁਪਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਸੇਨ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ, ਏਤੇਨ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਯ-ਕਾਰਲੋਪੇਨ ਸਮਾਸਭਾਵਂ, ਬ੍ਯਾਸਭਾਵਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੩੭. ‘‘ਇਮੇ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਭਾਵੇਨ ਨਿਗਮਨਵਚਨਂ, ‘‘ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪਜਾਨਨਮੇਵ ਚ ਇਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇ ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯੇ ਤੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ… ਅਪੁਚ੍ਛਿਂ, ਯੇਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮੇਹਿ…ਪੇ… ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਞ੍ਚ…ਪੇ… ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਇਮੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ…ਪੇ… ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ, ਸਮੁਦਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਥਾਪਿ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਇਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਸਕਾਰਣਂ ਸਗਤਿਕਂ ਪਭੇਦਤੋ ਵਿਭਜਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭੂਮਿਯਾ ਚ ਤਦੇਵ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਏਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਦੇਵ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਨਿਗਮਿਤਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨ੍ਤਰਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਵਚਨਾਨਮਨ੍ਤਰਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਠਮਭਾਣਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ.

ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੩੮. ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤਪਦਂ ਸਮਾਸਪਦੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਚ ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਸ੍ਸਤਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤੋ, ਵਾਦੋ, ਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ, ਸਮਾਸਵਸੇਨ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤੋ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਏਕਚ੍ਚਅਸਸ੍ਸਤਿਕਪਦੇਪਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਏਕਚ੍ਚਅਸਸ੍ਸਤਿਕਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਤੋ, ਸਦ੍ਦਤੋ ਪਨ ਅਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਦਤੋ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਇਧ ਸਾਵਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ. ‘‘ਇਸ੍ਸਰੋ ਨਿਚ੍ਚੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ ਸਤ੍ਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰਵਾਦਾ. ਤਥਾ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਅਞ੍ਞੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾਪਿ. ‘‘ਪਰਮਾਣਵੋ ਨਿਚ੍ਚਾ, ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਾਦਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਵਿਸਿਸਿਕਦਸ੍ਸਨੇ ਸਤ੍ਤਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਪਠਮਕਣ੍ਡੇ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਕਾਣਾਦਾ. ਤਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ (ਨ੍ਯਾਯਦਸ੍ਸਨੇ, ਵਿਸੇਸਿਕਦਸ੍ਸਨੇ ਚ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾਪਿ. ਇਧਾਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਵਾ ਦੇਸਨਾਯ. ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਵਾ ਦੇਸਨਾਞਾਣੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ ਤਥਾ ਚੇਵ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਧ ਪੁਰਿਮਕਾ ਤਯੋ ਵਾਦਾ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤੋ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਤੇਹਿ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਮਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਮਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਮੇਵਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਿਚ੍ਚਧੁਵਾਦਿਭਾਵੋ ਅਨੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਜਾਨਿਤੁਂ, ਏਤੇਨ ਚ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਧੁਵਤਾਯੁਤ੍ਤਾ ਸਭਾਵਾ ਸਿਯਾ ਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩੮) ਪਵਤ੍ਤਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਵਾਦਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾਵਿਭਾਵਨਾ – ਯਦਿ ਹਿ ‘‘ਯੇਨ ਸਭਾਵੇਨ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਸਭਾਵੇਨ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਸਿਯਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਵਾਦੋ. ਅਥ ਅਞ੍ਞੇਨ, ਨ ਸਿਯਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਵਾਦੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨ੍ਤਰਾਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਵਤ੍ਤੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਵਿਵਾਦਾਭਾਵਤੋ ਚ. ਯੇ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਘਟੇਨ ਮਕੁਟੇ ਕਤੇ ਘਟਭਾਵੋ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਮਕੁਟਭਾਵੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਵੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿਯੇਵ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸਭਾਵਾਨਂ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਭਾਵੋ ਏਵ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਕਿਂ ਤਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਯਂ ਘਟੇ, ਮਕੁਟੇ ਚ ਅਵਟ੍ਠਿਤਂ, ਯਦਿ ਰੂਪਾਦਿ, ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਥ ਰੂਪਾਦਿਸਮੂਹੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿਤਾ ਵਾ ਨਿਚ੍ਚਤਾ ਵਾ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਵਾਦੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਨਞ੍ਞਥਾ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਦੋਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਿਚਾਰਣਾਯਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ ਨ ਨਿਚ੍ਚਾਨਿਚ੍ਚਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਰੂਪੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਪਰਿਜਾਨਨਤੋ ਯਥਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੂਪਂ, ਯਥਾ ਵਾ ਦੀਪਾਦਯੋ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਸਭਾਵਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਾਨਿਚ੍ਚਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤਾ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਜੀਵਸ੍ਸ ਚ ਨਿਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੂਪਂ ਸਿਯਾਤਿ, ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗੋ ਵਿਯ ਸੇਸਭਙ੍ਗਾਨਮ੍ਪਿ ਅਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵਾਤਿ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਵਾਦਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩੮).

ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦੇ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਏਵ, ਅਥ ਏਵਂਵਾਦੀਨਂ ਕਥਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ ਸਿਯਾਤਿ, ਕੋ ਵਾ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਸਸ੍ਸਤੇਸੁਯੇਵ ਪਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਇਧ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਨ ਪਨ ਏਕਵਾਦੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਵਿਦੂਸਿਤੋ ਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਵਿਸਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਸਪ੍ਪਿਪਿਣ੍ਡੋ, ਤਤੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣਾਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਪਕ੍ਖੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ. ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤਾਪਿ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਆਦਯੋ ਸਮਾਰੋਪਿਤਜੀਵਸਭਾਵਾ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦਵਬੋਧਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਭਾਵੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਇਤਿਪਿ…ਪੇ… ਕਾਯੋ ਇਤਿਪਿ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ, ਸਙ੍ਖਤਾਯ ਚ ਧਾਤੁਯਾ ਵਸੇਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੋਪਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋਯੇਵ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪਕਾਰਾ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾ ਹੋਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਹੇਸ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਅਨਾਰੋਪਿਤਜੀਵਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਚ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਅਸਸ੍ਸਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਗਹਣਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ ਭਵਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਾਨਂ ਪਨ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਗਾਹੋ ਨ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਗ੍ਗਾਹਭਾਵਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਵਾਦਨ੍ਤਰਤਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਇਧ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮੇਪਿ ਏਕਚ੍ਚੇਸ੍ਵੇਵ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਯੇਵ ਅਸਸ੍ਸਤੇਸ੍ਵੇਵ ‘‘ਕੇਚਿਦੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਕੇਚਿ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਭਾਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਸਪ੍ਪਦੇਸਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੋ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੇ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤੀ? ਤਥਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਾਦੀ ਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵਾਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞੇ ਏਵ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਾ, ਅਞ੍ਞੇ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇਵ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, ਏਕਦੇਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਵਾਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਅਨੇਕਵਿਧਸਮੁਸ੍ਸਯੇ, ਏਕਵਿਧਸਮੁਸ੍ਸਯੇ ਚ ਖਨ੍ਧਪਬਨ੍ਧੇਨ ਅਭਿਨਿਵੇਸਭਾਵਤੋ ਤਥਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਜਾਤਿਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਰੂਪਕਾਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਏਵ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸੀ ਜਾਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਚ ਰੂਪਕਾਯਭੇਦਗਹਣਤੋ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿ’’ਨ੍ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੮; ਪਾਰਾ. ੧੨) ‘‘ਚਵਨ੍ਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੮; ਪਾਰਾ. ੧੨) ਚ ਆਦਿ. ਵਿਸੇਸਲਾਭੀ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕੋ ਅਨੁਪਧਾਰਿਤਭੇਦਸਮੁਸ੍ਸਯੇ ਧਮ੍ਮਪਬਨ੍ਧੇ ਸਸ੍ਸਤਾਕਾਰਗਹਣੇਨ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਜਨੇਸਿ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਦਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੀਸੁਪਿ ਵਾਦੇਸੁ ‘‘ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਾਨੁਸ੍ਸਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਕ੍ਕੀਨਂ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਵਿਸੇਸੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤਾਯ ਸੁਪਾਕਟੋਯੇਵਾਤਿ.

੩੯. ਸਂਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਵਿਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਾਨਮਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪੁਨ ਸਂਵਟ੍ਟਨਤੋ, ਅਦ੍ਧਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਕਾਲਪਰਿਯਾਯਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਯਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਅਚ੍ਚਯੋ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ, ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ਸਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਵਟ੍ਟ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਨਾਸਵਾਚੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਵਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਗਤਿਯਮੇਵ. ਸਙ੍ਖਯਤ੍ਥਜੋਤਕੇਨ ਪਨ ਸਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਵਿਨਾਸਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਸਙ੍ਖਯਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਟ-ਕਾਰਾਦੇਸੋ. ਵਿਪਤ੍ਤਿਕਰਮਹਾਮੇਘਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤ੍ਤੋ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਣੁਸਹਗਤੋਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਾਵ ਲੋਕੋ ਸਂਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਲੋਕੋਤਿ ਪਥਵੀਆਦਿਭਾਜਨਲੋਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਤਦਵਸੇਸਸ੍ਸ ਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ, ਤਦੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਉਪਰਿਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੂਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰਭੂਮਿਤੋ ਉਪਰਿਭੂਮੀਸੁ. ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤੇਨੇਵਾਹ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਆਭਸ੍ਸਰਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਤਸ੍ਸੇਵ ਬਹੁਲਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਵਾਰਨਿਯਮੋ –

‘‘ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਗ੍ਗਿਨਾ ਵਾਰਾ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਅਟ੍ਠਮੇ ਦਕਾ;

ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਯਦਾ ਪੁਣ੍ਣਾ, ਏਕੋ ਵਾਯੁਵਰੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. (ਅਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨੀਟੀਕਾਯ ਪਞ੍ਚਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾਯਮ੍ਪਿ);

ਆਰੁਪ੍ਪੇਸੁ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੇਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਮਾਨਲੋਕਧਾਤੂਹਿ ਅਞ੍ਞਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਪਾਯਸਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਦੀਘਤਰਾਯੁਕਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਵਿਨਾ ਤਦਾ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋਪਿ ਹਿ ਸਂਵਟ੍ਠਮਾਨੇ ਕਪ੍ਪੇ ਨਿਰਯਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਯੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੧੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾਵੇ ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਵਿਨਾ ਮਨਸਾਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾ ਏਵ ‘‘ਮਨੋਮਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਯਦੇਵਂ ਕਾਮਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਮਨੋਮਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਭੂਤੇਨ ਅਤਿਸਯਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਮਨੋਮਯਵੋਹਾਰਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਝਾਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਝਾਨਮਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨੋਮਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ ਤਤ੍ਥ ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤਾਸਙ੍ਕਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਮਨਸਾ ਏਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਵਾਯਂ ਲੋਕੇ ਮਨੋਮਯਵੋਹਾਰੋ ਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤੇਸੁ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਨ੍ਨਮਯੋ ਪਾਨਮਯੋ ਮਨੋਮਯੋ ਆਨਨ੍ਦਮਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਧਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਦਵਾਦਿਨੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇਪਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੋ ਰੂਪੀ ਮਨੋਮਯੋ’’ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੭) ਤੇ ਪਨ ਝਾਨਾਨੁਭਾਵਤੋ ਪੀਤਿਭਕ੍ਖਾ ਸਯਂਪਭਾ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੀਤਿ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋਵ ਪਭਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਭਨਾ ਵਾ ਠਾਯੀ ਸਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਭਟ੍ਠਾਯਿਨੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਉਕ੍ਕਂਸੇਨਾਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ ਪਨ ਦ੍ਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਕਪ੍ਪੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਭੂਤੇ ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਕਪ੍ਪੇ.

੪੦. ਵਿਨਾਸਵਾਚੀਯੇਵ ਵਟ੍ਟ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਟਿਸੇਧਜੋਤਕੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਣ੍ਠਾਹਨਤ੍ਥਞਾਪਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਣ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧਾਤੂਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕੁਦਕਤਂਸਨ੍ਧਾਰਕਵਾਯੁਆਦੀਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਯਾਵ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਤਾਵ ਲੋਕੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਕਤਿਯਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਥਾਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯਾ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਮਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਏਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਛਡ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਞ੍ਞਾਨਿ, ਨ ਏਵਮਿਦਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਕਰਣਂ ਪਕਤਿ, ਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਪਠਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਤਰਂ, ਸਮਾਨਕਾਲੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਇਧ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸਤਾਯ ਭੂਮਿਪਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਭੂਮੀਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੀ ਭੂਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਤ੍ਤਾ ਸਯਂ ਕਾਰਕੋ. ਕਾਰੇਤਾ ਪਰੇਸਂ ਆਣਾਪਕੋ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣਕਥਾਯਂ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੦੮) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ, ਏਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਕਮਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇ ਚ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਪਚ੍ਚਨਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਕਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ. ਉਤੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ‘‘ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਪਿ ਸਮਾਸਵਸੇਨ ਪਾਠੋ ਕਮ੍ਮਸਹਾਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋ ਏਵ ਉਤੁ ਤਥਾ, ਸੋਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਆਨਾ. ਰਤਨਭੂਮੀਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨੁਭਾਵਤੋ ਰਤਨਭੂਤਾ ਭੂਮਿ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਭੂਮਿਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਤਪ੍ਪਰਿਵਾਰਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਕਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਕਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਪੁਰਿਮਕਪ੍ਪੇਸੁ ਪੁਰਿਮਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਭੂਮਿਯਾ. ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਆਧਾਰਦ੍ਵਯਂ. ਕਥਂ ਪਣੀਤਾਯ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਾ ਠਿਤਾਨਂ ਹੀਨਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਥ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਨਿਕਨ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਕਤਿਯਾ ਸਭਾਵੇਨ ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਸਿਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਵੁਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ. ਤਤੋ ਓਤਰਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਤੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਂ ਅਪਸਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਾਯੁਕੇਤਿ ਯਂ ਉਲ਼ਾਰਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਜਨਾਰਹਵਿਪਾਕਪਬਨ੍ਧਤੋ ਅਪ੍ਪਪਰਿਮਾਣਾਯੁਕੇ. ਤਸ੍ਸ ਦੇਵਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਵਲੋਕੇ, ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵਾਤਿ ਪਰਮਾਯੁਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵ. ਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਕਂ. ਅਨ੍ਤਰਾਵ ਚਵਨ੍ਤੀਤਿ ਰਾਜਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿ ਵਿਯ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਕਕਮ੍ਮਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਦੇਵਲੋਕਸ੍ਸ ਪਰਮਾਯੁਅਨ੍ਤਰਾ ਏਵ ਚਵਨ੍ਤਿ.

ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਪਰਮਾਯੁ ਨਾਮ, ਕਥਂ ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਯੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵਵਿਸੇਸੇ ਵਿਪਾਕਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕਾਲਨਿਯਮੋ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਭਵਪਤ੍ਥਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਸਰੀਰਾਵਯਵਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਪ੍ਪਮਾਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾ ਵਿਯ ਤਂਤਂਗਤਿਨਿਕਾਯਾਦੀਸੁ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਦਿਉਤੁਭੋਜਨਾਦਿਉਤੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ ਚ, ਸੋ ਆਯੁਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਆਯੁ, ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਰਮਾਯੂਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਸਕਂ ਖਣਮਤ੍ਤਾਵਟ੍ਠਾਯੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਪਨਾਕਾਰਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਨੇਸਂ ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਏਵ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਅਨੁਪਾਲਕਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਯਾਵ ਭਙ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦਾ [ਭਵਙ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੪੦)] ਅਨੁਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਹੇਤੁਭਾਵੇਨਾਪਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਚੇਸ ਆਯੁਹੇਤੁਕੋਯੇਵ, ਤਂ ਪਨ ਦੇਵਾਨਂ, ਨੇਰਯਿਕਾਨਞ੍ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ, ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ. ਅਵਸਿਟ੍ਠਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਪਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਕਮ੍ਮਬਹੁਲੇ ਕਾਲੇ ਤਂਕਮ੍ਮਸਹਿਤਸਨ੍ਤਾਨਜਨਿਤਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਪਚ੍ਚਯਾਨਂ, ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਨਞ੍ਚ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਸਮਵਿਸਮਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾਦਿਜਨਿਤਉਤੁਆਹਾਰਾਦਿਸਮਵਿਸਮਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਿਰਾਚਿਰਕਾਲਤਾਯ ਅਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਤਂਤਂਗਤਿਨਿਕਾਯਾਦੀਸੁ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸਨਿਯਮੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਤਥਾਯੇਵ ਆਦਿਤੋ ਗਹਣਸਿਦ੍ਧਿਯਾ, ਏਵਂ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਂ ਠਿਤਿਕਾਲਂ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਸ੍ਸਵੇਹਿ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਮਤਂ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਆਦਿਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਯਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਯਥਾ ਤਂਤਂਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਵਣ੍ਣਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇ ਸਮਤ੍ਥਂ, ਏਵਂ ਨਿਯਤਾਯੁਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਪਾਕਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇ ਸਮਤ੍ਥਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵ ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਸਹਾਯੇਹਿ ਅਨੁਪਾਲਕਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਰਮਾਯੁਕਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਵਸੇਸੇ ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਬਲੇਨ ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਆਯੁਕ੍ਖਯਾ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯਾ ਵਾ ਆਭਸ੍ਸਰਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾਨਂ ਵਿਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨੇਵ ਨਿਯਤਾਯੁਪਰਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਦੇਵਲੋਕਤੋ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਾ ਆਯੁਕ੍ਖਯੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯੇਨ ਆਹਾਰਕ੍ਖਯੇਨ ਕੋਪੇਨਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਚਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਗ੍ਗੇ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਪ੍ਪਂ ਵਾ ਉਪਡ੍ਢਕਪ੍ਪਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਸੋ ਚ ਤਥਾਰੂਪੋ ਕਾਲੋਯੇਵ, ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਤਤਿਯਭਾਗਂ ਵਾ ਤਤੋ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ.

੪੧. ਅਨਭਿਰਤੀਤਿ ਏਕਕਵਿਹਾਰੇਨ ਅਨਭਿਰਮਣਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮਾਗਮਿਚ੍ਛਾਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਕਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਨਿਵਸਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਚਨਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਮਨ੍ਵਯਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਨਨੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾਪਿ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਾਸੋਧਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਵਿਰਹੇਨ, ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਅਲਾਭੇਨ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਗ੍ਘਾਤੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ, ਸਾ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਵ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਤ੍ਥਿ ਝਾਨਾਨੁਭਾਵਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਵਤ੍ਥਾਯ ਉਬ੍ਬਿਜ੍ਜਨਾ ਫਨ੍ਦਨਾ ਏਵ ਇਧ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਝਾਨਰਤਿਯਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਭਿਰਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਭੂਤਾ. ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸ ਨਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੧) ਨਨੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਇਮਂਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਯ ਵਿਸੁਂ ਉਦਾਹਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸਨਮੇਵ ਤਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਏਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਨ ਦੋਸੋ. ਇਦਾਨਿ ਸਮਾਨਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਮੁਦ੍ਧਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਸਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਟਿਘਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋ ਏਵ ਤਾਸਤਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਮਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਰਹਂ. ‘‘ਜਾਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ, (ਵਿਭ. ੯੨੧) ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥਕਥਾ – ਜਾਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਯਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਯਂ. ਭਯਾਨਕਨ੍ਤਿ ਆਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਯਵਸੇਨ ਗਤ੍ਤਕਮ੍ਪੋ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਹਦਯਮਂਸਚਲਨਂ. ਲੋਮਹਂਸੋਤਿ ਲੋਮਾਨਂ ਹਂਸਨਂ, ਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ਨਾਗਦਨ੍ਤਾਨਮਿਵ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਭਾਵੋ, ਇਮਿਨਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਚੇਤਸੋ ਉਤ੍ਰਾਸੋਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਭਯਾਨਕਨ੍ਤਿ ਭੇਰਵਾਰਮ੍ਮਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਬਲਵਭਯਂ, ਤੇਨ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਥਦ੍ਧਭਾਵੋ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੪੧) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨੇਨੇਵ ਭਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਕਭਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਯੋਗੇ ਅਯਂ ਤਸ੍ਸਨਾਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚੇਵ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵ ਚਲਿਤਮੇਵ ਕਮ੍ਪਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੫-੧੧੭) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਤ੍ਥਂ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਯੇਵ ਨਿਹਟਾਤਿ. ‘‘ਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) ਤਤ੍ਥ ਤੇਪੀਤਿ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਦੇਵਾਪਿ. ਭਯਨ੍ਤਿ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਰਿਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਭਾਯਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭਯਞਾਣਂ. ਸਂਵੇਗਨ੍ਤਿ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞਾਣਂ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਮੇਵ ਵਾ. ਸਨ੍ਤਾਸਨ੍ਤਿ ਆਦੀਨਵਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਨ੍ਤਾਸਨਞਾਣਂ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨੇਵ.

ਸਹਬ੍ਯਤਨ੍ਤਿ ਸਹਾਯਭਾਵਮਿਚ੍ਛੇਵ ਸਦ੍ਦਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਹਬ੍ਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਹਾਯਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਹ ਬ੍ਯਾਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦੋਸਂ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਸਹਬ੍ਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਹਬ੍ਯਤਾ. ਸਹਾਯਭਾਵੋ ਪਨ ਸਹਭਾਵੋਯੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਹਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਸਾਧਨਸਮਵਾਯਤ੍ਥੋ ਵਾ ਸਹ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚਪਦੇ ਅਧਿਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਹ ਏਕਤੋ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਹਬ੍ਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਸਬ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਤਦੇਵ ਸਹਬ੍ਯਤਾ, ਸਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਹਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਹ ਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਹਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਹਬ੍ਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਵੀਰਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੀਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਦੇਵ ਸਹਬ੍ਯਤਾਤਿ ਏਵਂ ਵਿਮਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿ. ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੭੨) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੪੨. ਇਮੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸੇਸੋ. ਅਭਿਭਵਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਾਪਸਭਾਵੇਨ ਜੇਟ੍ਠਭਾਵੇਨ ‘‘ਤੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਞ੍ਞਨਾਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੂਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਭਾਵਵਚਨੇਨ, ਦਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਪਰਿਗ੍ਗਹਾਭਾਵੇਨ ਚ ਅਨਾਵਰਣਦਸ੍ਸਾਵਿਤਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਹਿ ਪਦੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਸਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਪਦੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨ ਦਦਾਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਵਸੇ ਵਤ੍ਤੇਮੀਤਿ ਵਸਵਤ੍ਤੀ. ਅਹਂ-ਸਦ੍ਦਯੋਗਤੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਯੋਗੇਨ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਤਭਾਜਨਭੂਤਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਨਿਮ੍ਮਾਤਾ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਪਥਵੀ’’ਤਿਆਦਿ ਚੇਤ੍ਥ ਭਾਜਨਲੋਕਵਸੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਕਥਨਂ. ਸਜਿਤਾਤਿ ਰਚਿਤਾ, ਵਿਭਜਿਤਾ ਵਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤ੍ਵਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਚਿਣ੍ਣਵਸਿਤਾਯਾਤਿ ਸਮਾਚਿਣ੍ਣਪਞ੍ਚਵਿਧਵਸਿਭਾਵਤੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਭੂਤਭਬ੍ਯੇਸੁ. ਅਨ੍ਤੋਵਤ੍ਥਿਮ੍ਹੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਾਸਯੇ. ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ. ਦੁਤਿਯਤੋਤਿ ਪਠਮਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਤੋ. ਪਠਮਇਰਿਯਾਪਥੇਤਿ ਯੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇ. ਇਤਿ ਅਤੀਤਵਸੇਨ, ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਸੇਨ ਚ ਭਬ੍ਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਟੀਕਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੪੨) ਪਨ ਭਬ੍ਯ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਅਨਾਗਤਵਸੇਨਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਹਿ ਭੂਤਾ. ਭਵਨ੍ਤਿ, ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਭਬ੍ਯਾ ਤਬ੍ਬਾਨੀਯਾ ਵਿਯ ਣ੍ਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਰਿਪਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ.

‘‘ਇਸ੍ਸਰੋ ਕਤ੍ਤਾ ਨਿਮ੍ਮਾਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ‘‘ਮਯਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਕਾਰਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ [ਕਾਰਣਤੋ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)] ਕਾਰਣਵਸੇਨ ਸਾਧੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਕਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਤਰਜਾਤਿਪਰਿਚਿਤਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਸਤ੍ਤਨਿਮ੍ਮਾਨੇਨ ਵਿਪਲ੍ਲਟ੍ਠੋ ‘‘ਮਯਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਮਾਨੋ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਨ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ. ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਵਸੇਨ ਸਾਧੇਤੁਕਾਮੋ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨ ਚੇਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਏਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤਥਾਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਜਾਤੋ, ਨ ਤੁ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਮਤ੍ਤੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਮਨਸੋ ਪਣਿਧੀਤਿ ਮਨਸੋ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਇਤ੍ਥਭਾਵਨ੍ਤਿ ਇਦਪ੍ਪਕਾਰਭਾਵਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਪਕਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾਵੋਯੇਵਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਕਾਰੋ ਇਤ੍ਥਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ. ਕੇਵਲਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਸੁਦ੍ਧਂ. ਮਞ੍ਞਨਾਮਤ੍ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਮਤ੍ਤੇਨੇਵ, ਨ ਅਧਿਮਾਨਵਸੇਨ. ਵਙ੍ਕਛਿਦ੍ਦੇਨ ਵਙ੍ਕਆਣੀ ਵਿਯ ਓਨਮਿਤ੍ਵਾ ਵਙ੍ਕਲਦ੍ਧਿਕੇਨ ਵਙ੍ਕਲਦ੍ਧਿਕਾ ਓਨਮਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪਾਦਮੂਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂਪਕ੍ਖਕਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚ ਦੇਵਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮ ਗਤਿਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਮਞ੍ਞਨਾ ਸਿਯਾਤਿ? ਪੁਰਿਮਜਾਤੀਸੁ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣੇ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨਿਵਿਟ੍ਠਜ੍ਝਾਸਯਾਨਮੇਵ ਤਥਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਾਦਿਸਾਨਮੇਵ ਹਿ ਤਥਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ, ਇਮੇ ਪਨ ਪੁਰਿਮਾਸੁਪਿ ਜਾਤੀਸੁ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਨਿਬਦ੍ਧਾਭਿਨਿਵੇਸਾ ਏਵਮੇਵ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

੪੩. ਈਸਤਿ ਅਭਿਭਵਤੀਤਿ ਈਸੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਈਸੋ ਮਹੇਸੋ, ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਮਹੇਸਤਾਯ ਪਰੇਹਿ ‘‘ਮਹੇਸੋ’’ ਇਤਿ ਅਕ੍ਖਾਯਤੀਤਿ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ, ਮਹੇਸਕ੍ਖਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋਤਿ ਮਹੇਸਕ੍ਖਤਰੋਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ਮਹੇਸਕ੍ਖਤਰਭਾਵੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਪਰਿਵਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਸ੍ਸਰਿਯਪਰਿਵਾਰਵਸੇਨ ਮਹਾਯਸਤਰੋ’’ਤਿ.

੪੪. ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇਨਾਹ ‘‘ਸੋ ਤਤੋ’’ਤਿਆਦਿ, ਤੇਨ ‘‘ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਧਾਗਮਨਮੇਵ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਧੇਵ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਏਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਵਾ ਏਸ ਨਿਪਾਤੋ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਯੇਨ ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ. ‘‘ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਠਾਨਂ, ਤਦੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨ ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਫੁਸਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤੇਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਗਾਰਂ, ਗੇਹਂ, ਅਗਾਰਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਆਗਾਰਿਯਂ, ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦਿਕਮ੍ਮਂ, ਤਮੇਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨਾਗਾਰਿਯਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਵਜ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ. ਪਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ, ਅਤਿਸਯਂ ਵਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਨ ਸਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਯੇਵ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਅਪਸ੍ਸਨਹੇਤੁ, ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਹਿ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥੋ. ਸਦਾਭਾਵਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਜਰਾਵਸੇਨਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਰਣਵਸੇਨਾਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ.

੪੫. ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਨੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾਤਿ ਪਨ ਸਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ, ਸਦ੍ਦਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਖਿਡ੍ਡਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਕਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਇ-ਕਾਰਾਗਮਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਦੁਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਪਦੋਸੋ, ਖਿਡ੍ਡਾਯ ਪਦੋਸੋ ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸੋ, ਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾ. ‘‘ਪਦੂਸਿਕਾਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿਂ ਲਿਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਨਿਕਾਯਿਕਾਨਂ ਪਮਾਦਲੇਖਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਿਕਾਯਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਅਯਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚ ਤੇਨ ਪੋਤ੍ਥਕਾਰੁਲ਼੍ਹਕਾਲੇ ਪਮਾਦਲੇਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦਤ੍ਥਸੋਧਨਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੋਧਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਵੇਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਅਤਿਵੇਲਂ, ਤਂ. ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਞ੍ਚੇਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤਿਚਿਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਆਹਾਰੂਪਭੋਗਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਰਤਿਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਸ੍ਸਖਿਡ੍ਡਾ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਹਸ੍ਸਖਿਡ੍ਡਾਸੁ ਰਤਿਧਮ੍ਮੋ ਰਮਣਸਭਾਵੋ’’ਤਿ. ਹਸਨਂ ਹਸ੍ਸੋ, ਕੇਲ਼ਿਹਸ੍ਸੋ. ਖੇਡਨਂ ਕੀਲ਼ਨਂ ਖਿਡ੍ਡਾ, ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਕੀਲ਼ਾ. ਅਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਤਂਸਮਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਹਸ੍ਸਰਤਿਧਮ੍ਮਞ੍ਚੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਕੀਲ਼ਾ ਯੇਸਂ ਤੇ ਕੇਲ਼ਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਹਸ੍ਸੋ ਤਥਾ. ਕੀਲ਼ਾਹਸ੍ਸਪਯੋਗੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸੁਖਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕੇਲ਼ਿਹਸ੍ਸਸੁਖਂ. ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਕੀਲ਼ਾਪਯੋਗੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਕੀਲ਼ਾਸੁਖਂ.

‘‘ਤੇ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਕਿਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰਜੋਤਕੋਯੇਵ, ਨ ਤੁ ਅਨੁਸ੍ਸਵਨਾਰੁਚਿਯਾਦਿਜੋਤਕੋ ਤਥਾਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਿਰਿਵਿਭਵੇਨਾਤਿ ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਾਦਿਸਿਰਿਯਾ, ਪਰਿਵਾਰਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ. ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਛਣਂ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਯੋਗੇਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾਯੋਗੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਮਾ ਵਾ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਹਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋ ਦੇਵਾਨਮਾਹਾਰੋ, ਕਾ ਚ ਤੇਸਮਾਹਾਰਵੇਲਾਤਿ? ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾਨਂ ਸੁਧਾਹਾਰੋ. ਦ੍ਵਾਦਸਪਾਪਧਮ੍ਮਵਿਗ੍ਘਾਤੇਨ ਹਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਧਾਰਣਤੋ ਦੇਵਾਨਂ ਭੋਜਨਂ ‘‘ਸੁਧਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਸੇਤਾ ਸਙ੍ਖੂਪਮਾ ਅਤੁਲ੍ਯਦਸ੍ਸਨਾ ਸੁਚਿ ਸੁਗਨ੍ਧਾ ਪਿਯਰੂਪਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੁਧਾਭੋਜਨਜਾਤਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਸਙ੍ਖੂਪਮਂ ਸੇਤ’ਮਤੁਲ੍ਯਦਸ੍ਸਨਂ,

ਸੁਚਿਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ ਪਿਯਰੂਪ’ਮਬ੍ਭੁਤਂ;

ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ ਮਮ ਜਾਤੁ ਚਕ੍ਖੁਭਿ,

ਕਾ ਦੇਵਤਾ ਪਾਣਿਸੁ ਕਿਂ ਸੁਧੋ’ਦਹੀ’’ਤਿ. (ਜਾ. ੨.੨੧.੨੨੭);

‘‘ਭੁਤ੍ਤਾ ਚ ਸਾ ਦ੍ਵਾਦਸਹਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕੇ,

ਖੁਦ੍ਦਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਰਤਿਂ ਦਰਕ੍ਲਮਂ;

ਕੋਧੂਪਨਾਹਞ੍ਚ ਵਿਵਾਦਪੇਸੁਣਂ,

ਸੀਤੁਣ੍ਹ ਤਨ੍ਦਿਞ੍ਚ ਰਸੁਤ੍ਤਮਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਚ. (ਜਾ. ੨.੨੧.੨੨੯);

ਸਾ ਚ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਹਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਹਿ ਉਪਰਿਮਾਨਂ ਉਪਰਿਮਾਨਂ ਪਣੀਤਤਮਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਯਥਾਸਕਂ ਪਰਿਮਿਤਦਿਵਸਵਸੇਨ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਬਿਲ਼ਾਰਪਦਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੁਧਾਹਾਰਂ ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੋ ਯਾਵ ਕੇਸਗ੍ਗਨਖਗ੍ਗਾ ਕਾਯਂ ਫਰਤਿ, ਯਥਾਸਕਂ ਗਣਿਤਦਿਵਸਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤ ਦਿਵਸੇ ਯਾਪਨਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਕੇਚਿਵਾਦੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬਿਲ਼ਾਰਪਦ-ਸਦ੍ਦੋ ਸੁਵਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋ. ਪਮਾਣਤੋ ਪਨ ਉਦੁਮ੍ਬਰਫਲਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਯਂ ਪਾਣਿਤਲਂ ਕਬਲ਼ਗ੍ਗਹਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਧੁਕੋਸੇ –

‘‘ਪਾਣਿਰਕ੍ਖੋ ਪਿਚੁ ਚਾਪਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਕਮੁਦੁਮ੍ਬਰਂ;

ਬਿਲ਼ਾਰਪਦਕਂ ਪਾਣਿ-ਤਲਂ ਤਂ ਕਬਲ਼ਗ੍ਗਹ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਖਾਦਨ੍ਤਾਪਿ ਪਿਵਨ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਏਵਂ ਨਿਯਮਵਸੇਨ ਤਥਾ ਖਾਦਨਪਿਵਨਾਨਮਨਿਯਮਭਾਵਤੋ. ਕਮ੍ਮਜਤੇਜਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੋ ਉਲ਼ਾਰਪੁਞ੍ਞਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਉਲ਼ਾਰਗਰੁਸਿਨਿਦ੍ਧਸੁਧਾਹਾਰਜੀਰਣਤੋ ਚ. ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਭਾਵੋ ਪਨ ਸੁਖੁਮਾਲਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ ਪਕਤਿਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਆਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇਵਰਾਜਾਨਂ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਕਾਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹੀ’’ਤਿ ਅਵੋਚ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਭਾਵੋ, ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰੀਤੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਰਜਕਾਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਰੀਰਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤੋ. ਰਜੋ ਕਰਜੋ, ਕਿਂ ਤਂ? ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਰਾਗੋ ਰਜੋ ਨ ਚ ਪਨ ਰੇਣੁ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੨੦੯; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੭੪) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਰਾਗਰਜਫਲਤ੍ਤਾ ਸਰੀਰਵਾਚਕੇਨ ਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਕਾਰਣਵੋਹਾਰੇਨ ‘‘ਕਰਜੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਰਜੇਨ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਕਾਯੋ ਕਰਜਕਾਯੋਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਾਯੋ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਮਹਾਅਸ੍ਸਪੂਰਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਕਰੀਯਤਿ ਗਬ੍ਭਾਸਯੇ ਖਿਪੀਯਤੀਤਿ ਕਰੋ, ਸਮ੍ਭਵੋ, ਕਰਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਕਰਜੋ, ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਾਤੁਆਦੀਨਂ ਸਣ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਕਰਤੋ ਹਤ੍ਥਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਕਰਜੋਤਿ ਅਪਰੇ. ਉਭਯਥਾਪਿ ਕਰਜਕਾਯਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਮਾਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਰੋਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਕਰੋ, ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਂ, ਤੇਨ ਜਾਤੋ ਕਰਜੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਅਸਮ੍ਭੂਤੋਪਿ ਚ ਦੇਵਾਦੀਨਂ ਕਾਯੋ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨ ‘‘ਕਰਜਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਪੂਤਿਕਾਯੋ, ਜਰਸਿਙ੍ਗਾਲੋ’’ਤਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ. ਅਚ੍ਛਯਾਗੁ ਨਾਮ ਪਸਨ੍ਨਾ ਅਕਸਟਾ ਯਾਗੁ. ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਕਰਜਕਾਯਂ. ਏਕਂ ਆਹਾਰਵੇਲਨ੍ਤਿ ਏਕਦਿਵਸਮਤ੍ਤਂ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਮਤੇਨ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ.

ਏਵਂ ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਉਪਮਾਵਸੇਨਪਿ ਤਮਾਵਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਤਪਾਸਾਣੇਤਿ ਅਚ੍ਚੁਣ੍ਹਪਾਸਾਣੇ. ਰਤ੍ਤਸੇਤਪਦੁਮਤੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਉਪ੍ਪਲਂ. ਅਕਥਾਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਦੇਵਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ, ਦੇਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋ ਬਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਕਰਜਂ ਮਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜਕਰਜਕਾਯਾਨਂ ਬਲਵਮਨ੍ਦਤਾਸਙ੍ਖਾਤ ਕਾਰਣਸਾਮਞ੍ਞੇਨ. ਤਦੇਤਞ੍ਹਿ ਕਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਦੇਵਾਨਂ ਸਮਾਨਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦੇਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਭੂਤਂ ਸੁਧਾਹਾਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀਵਨ੍ਤੀਤਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੂਪਜੀਵਿਨੋ. ਕੇਚੀਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਨੋ. ‘‘ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੁਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹੇਤੇ ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਾਠੋ ‘‘ਤੇਯੇਵ ਚਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰੇ ਪਠਿਤਬ੍ਬੋ ਤਦਨੁਸਨ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ – ਯਦਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾ ਚਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾ’’ਤਿ ਨਾਮਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਵਿਚਾਰਣਾਯ ਏਵਮਾਹਾਤਿ, ਏਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦੇਵਾ ਏਵਂ ਚਵਨ੍ਤਾਪਿ ਖਿਡ੍ਡਾਯ ਪਦੁਸ੍ਸਨਸਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਨਾਮਵਿਸੇਸੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯਦੇਕੇ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ ‘‘ਕੇਚਿਵਾਦਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕੋਯਂ ਪਾਠੋ’’ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਿਕਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਕੇਚਿਵਾਦਸਮਵਰੋਧਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਇਤਿਸਦ੍ਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ.

੪੭-੪੮. ਮਨੋਪਦੋਸਿਨੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ, ਮਨੋਪਦੋਸਿਕਾਤਿ ਚ ਸਕਤ੍ਥਵੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ, ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਮਨੋਪਦੋਸਕਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਇ-ਕਾਰਾਗਮਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਨੇਨਾਤਿ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਤ੍ਤਾ ਪਦੁਟ੍ਠੇਨ ਮਨਸਾ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਉਸੂਯਨਵਸੇਨ ਮਨਸਾ ਪਦੋਸੋ ਮਨੋਪਦੋਸੋ, ਵਿਨਾਸਭੂਤੋ ਸੋ ਏਤੇਸਮਤ੍ਥੀਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸਿਕਾਤਿ. ‘‘ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਾ ਕਿਲਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਤੇ ਦੇਵਾ ਤਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ‘‘ਏਤੇ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਮਨੇਨ ਪਦੁਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹੇਤੇ ਮਨੋਪਦੋਸਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਤੇਸੁ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਰਥੇਨ ਵੀਥਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਉਦ੍ਧੁਮਾਤੋ ਵਿਯਾਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਉਨ੍ਨਤੋ ਵਿਯ. ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਵਿਯਾਤਿ ਤਾਯ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਵਿਯ, ਪੀਤਿਯਾ ਵਾ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤਾਯ ਭਞ੍ਜਿਤੋ ਵਿਯ. ਕੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਸੁਵਿਜਾਨਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਦ੍ਧਭਾਵਮਸ੍ਸ ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਕੁਦ੍ਧੋ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਕੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੋ ਕੋਧੋ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ ਚੇਵ ਏਕਵਾਰਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਸੇਵਨੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਾਵੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਉਦਕਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕੁਦ੍ਧੋ ਇਤਰਂ ਚਵਨਤੋ ਰਕ੍ਖਤਿ. ਉਭੋਸੁ ਪਨ ਕੁਦ੍ਧੇਸੁ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਪਰਿਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ ਤਿਖਿਣਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਰਸੋ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਦਹਨ੍ਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੁਮਾਲਕਰਜਕਾਯਂ ਵਿਨਾਸੇਤਿ, ਤਤੋ ਸਕਲੋਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਉਭੋਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾ ਚਾਹ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਾ ਕਿਲਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਤੇ ਦੇਵਾ ਤਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਕਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਕੋਧੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋਧਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਰਿਵਡ੍ਢਨਾਯ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਚਵਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਰਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਕੋਧੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਦਹਨ੍ਤੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੁਮਾਲਸ੍ਸ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਚਵਨਤੋ. ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਓਰੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਾਦਰਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਕਰਜਕਾਯਮਨ੍ਦਤਾਯ, ਤਥਾਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਚ ਕੋਧਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾਯ ਠਾਨਸੋ ਚਵਨਭਾਵੋ ਏਤੇਸੁ ਦੇਵੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮੋ ਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੪੯-੫੨. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਭੇਦਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਅਦਸ੍ਸਨੂਪਗਮਨਤੋ ਵਿਨਾਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਭੇਦਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਚਯਂ ਦਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿਂ ਦਤ੍ਵਾ, ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਬਲਵਤਰਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਬਲਵਤਰਨ੍ਤਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਹੁਤਰਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਦਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਭਾਵਪਕ੍ਖੋ ਬਲਵਤਰੋ ਪਾਕਟੋਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਭਾਵਪਕ੍ਖੋਤਿ ਇਦਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਯਞ੍ਚਤ੍ਥੋ ਅਲਾਭਚਕ੍ਕਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਕ੍ਕੀਵਾਦੀ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਦੁਰਵਧਾਨਤਾਯ, ਏਕਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਏਵਰੂਪੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਜਨੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੋ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਹ ਉਪਮਾਯ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੫੩. ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਸਹਚਰਿਤੋ ਵਾਦੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਸਹਚਰਿਤੋ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਾ, ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੇਸੁ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦਾ. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਅਯਂ ਲੋਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਪਾਠਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਮਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭਾਵੋ ਓਸਾਨਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਹਿ ਅਨ੍ਤੋ, ਮਰਿਯਾਦਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਸੇਧਨੇਨ ਅਨਨ੍ਤੋ. ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਅਨਨ੍ਤੋ ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋ ਚ ਨੇਵਨ੍ਤਨਾਨਨ੍ਤੋ ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋ ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸੇਨਵਾ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧) ਵਿਯ. ਚਤੁਤ੍ਥਪਦਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਤਤਿਯਪਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਪਦੇਨੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯਦ੍ਵਯੇਨ ਚਤੁਧਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਪਨਾਯਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋਤਿ? ਲੋਕੀਯਤਿ ਸਂਸਾਰਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਅਵਪਸ੍ਸੀਯਤਿ, ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਤੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਾਨਿ, ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ. ਤੇਨਾਹ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਕੋ ਪਨੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ? ਝਾਨਵਿਸਯਭੂਤਂ ਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਵਾ ਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ, ਤਦਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਤਂ ‘ਲੋਕੋ’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੪-੬੦) ਕੇਚਿ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਝਾਨਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਚ ਇਧ ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋਤਿ ਚ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਸਮੇਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਵਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤਕ੍ਕਿਕਸ੍ਸ ਤਦੁਭਯਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਤਦੁਭਯਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਪਟਿਸੇਧਨਵਾਦੋਪਿ ਹਿ ਸੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਿਸਯੋਯੇਵ ਤਮਾਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਂ ਵਾ ਨੇਵਨ੍ਤਾਨਾਨਨ੍ਤਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਤਤਿਯਵਾਦੇ ਦੇਸਪਭੇਦਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਵਤਾ, ਅਨਨ੍ਤਵਤਾ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਤਕ੍ਕੀਵਾਦੇਪਿ ਕਾਲਪਭੇਦਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਤਦੁਭਯਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਸੇਧੇਨ ਤਦੁਭਯਞ੍ਞੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚ ਪਟਿਸੇਧਾਨਂ ਪਰਿਯੁਦਾਸਤਾ. ਕਥਂ? ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਪਟਿਸੇਧੇਨ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਵਨ੍ਤਪਟਿਸੇਧੇਨ ਚ ਅਨ੍ਤਵਾ. ਦ੍ਵਿਪਟਿਸੇਧੋ ਹਿ ਪਕਤਿਯਤ੍ਥਞਾਪਕੋ. ਇਤਿ ਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਉਭਯਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਤਬ੍ਬਿਸਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਭਾਵੋਤਿ. ਯਦੇਵਂ ਸੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦਭਾਵਤੋ ਤਤਿਯਵਾਦਸਮਵਰੋਧੇਯੇਵ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਕਾਲਪਭੇਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਦੇਸਪਭੇਦਵਸੇਨ ਹਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕੋ ਤਤਿਯਵਾਦੀ ਵਿਯ ਪਚ੍ਛਿਮੋਪਿ ਤਕ੍ਕਿਕੋ ਕਾਲਪਭੇਦਵਸੇਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਅਨਨ੍ਤੋ ਕਦਾ ਚਿ ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਅਧਿਗਤਵਿਸੇਸੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ ਅਨੁਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਂ ਅਨ੍ਤਵਾ ਕਦਾਚਿ, ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਤੇਹਿਯੇਵ ਅਨੁਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਨਨ੍ਤਵਾਤਿ. ਅਯਂ ਤਕ੍ਕਿਕੋ ਅਵਡ੍ਢਿਤਭਾਵਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਡ੍ਢਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਉਭਯਥਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਰਿਤਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਮਤ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢਿਤਕਾਲਵਸੇਨ ‘‘ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਵਡ੍ਢਿਤਕਾਲਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਨਾਨਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿ, ਨ ਪਨ ਅਨ੍ਤਤਾਨਨ੍ਤਤਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਭਾਵੇਨ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚਾਨੁਸ੍ਸੁਤਿਕਤਕ੍ਕਿਨੋ, ਏਵਂ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰਤਕ੍ਕਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ਯਦਿ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਵਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਦੂਰਦੇਸੇ ਉਪਪਜ੍ਜਨਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦਿਕਿਚ੍ਚਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਅਨਨ੍ਤਵਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਇਧ ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਦੇਵਲੋਕਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਨਂ ਸਿਯਾ. ਸਚੇ ਪਨ ਅਨ੍ਤਵਾ ਚੇਵ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਚ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਦੁਭਯਦੋਸਸਮਾਯੋਗੋ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ, ਅਨਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਪਨੇਸ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਮਾਹਂਸੁ ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਪਰਿਵਟੁਮੋ’ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮੁਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫੭) ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਵਾਦਤ੍ਤਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਪੁਰਿਮਵਾਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਤੇਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਕਾਰਵਿਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਕਾਰਣੇਨ ਤਥਾ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾਭਾਵੇਨ, ਨ ਚ ਪਰਿਯਨ੍ਤਰਹਿਤਦਿਟ੍ਠਿਵਾਚਾਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ, ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਂ ਏਵਮੇਵ ਞਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੇਸ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਪਕ੍ਖਞ੍ਞੇਵ ਭਜੇਯ੍ਯ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦੋ. ਨ ਹਿ ਅਨ੍ਤਤਾਅਨਨ੍ਤਤਾਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਕ੍ਕੀਵਾਦੀ ਚ ਯੁਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕੋਯੇਵ. ਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਲੋਕੇ ਤਦੁਭਯਂ ਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਭਵਤੁ ਤਾਵ ਪਚ੍ਛਿਮਵਾਦੀਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਭਯਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਸ੍ਸ. ਕਥਂ ਪਨ ਪੁਰਿਮਵਾਦੀਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ ਏਕੇਕਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਸ੍ਸਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਮੁਦਾਯੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਯਵੇਪਿ ਉਪਚਾਰਵੁਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਮੁਦਿਤੇਸੁ ਹਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਤਦਵਯਵੇਸੁਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਟ੍ਠਵਿਮੋਕ੍ਖਪਰਿਯਾਯੋ’’, ਯਥਾ ਚ ‘‘ਲੋਕੇ ਸਤ੍ਤਾਸਯੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰੋ ਕਤੋ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਤਥਾਰੂਪਚੇਤੋਸਮਾਧਿਸਮਧਿਗਮਤੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਨਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਉਭਯਾਕਾਰਾਵਲਮ੍ਬਿਨੋ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਭਾਵੋ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਸੇਸਲਾਭੇਨ ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਵਾਦਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਵੋਹਾਰੀਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਮਰਣਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੩) ਅਰਹਤਿ ਸਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ਚ ਭਵਨ੍ਤਰਗਤੇਪਿ ਮਣ੍ਡੂਕਾਦਿਵੋਹਾਰੋਤਿ.

੫੪-੬੦. ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਵਡ੍ਢਨਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਉਪਰਿ, ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਗਤਾਗਤਵਸੇਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਅਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਤਿਰਿਯਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਕ੍ਕਯਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪) ਸਦ੍ਦਤੋ, ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਤਕ੍ਕੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪) ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾਨੁਸਾਰੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਾਦਿਨੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਤਕ੍ਕੀਸੁਦ੍ਧਤਕ੍ਕੀਨਮ੍ਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ‘‘ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੦, ੧੯੪) ਵਿਯ ਸੁਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਦਾਭਾਵਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨੇਵ ਇਮੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸੇਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੭, ੯੮).

ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੬੧. ਨ ਮਰਤੀਤਿ ‘‘ਏਵਮੇਵਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵੇਨ ਨ ਉਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਾਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਰਿਯਨ੍ਤਰਹਿਤਾਤਿ ਓਸਾਨਵਿਗਤਾ, ਅਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਵਿਧੋਤਿ ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੋ. ਖੇਪੋਤਿ ਸਕਵਾਦੇਨ ਪਰਵਾਦਾਨਂ ਖਿਪਨਂ. ਕੋ ਪਨੇਸੋ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ? ਤਥਾਪਵਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਧਾਨੋ ਤਾਦਿਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਯੇਵ. ਅਮਰਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਵਾਚਾਯ ਚ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਵਿਵਿਧਮਪਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਨੋ, ਤੇਯੇਵ ‘‘ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਮਚ੍ਛਜਾਤਿ’’ ਚ੍ਚੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਕਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਮਚ੍ਛਜਾਤਿਵਿਸੇਸੋ ਏਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਵੇ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਯਥਾ ਗਾਹਂ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਸਨ੍ਧਾਵਨਤੋ, ਏਤੇਨ ਅਮਰਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਤਥਾ, ਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸਾ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਨਿਮੁਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਦਤ੍ਥੇਨ ਉਪਮਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਮਰਾ ਵਿਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਮਰਾ ਵਿਯ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਨੋ, ਤੇਯੇਵ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕਾ.

੬੨. ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਿਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮੇ ਚ (ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਪਿ ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੬੨) ਸਭਾਵਭੇਦਵਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਪਦਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਘਾਤੋ ਵਿਹੇਸਾ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਂ ‘‘ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵਚਨਤੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਮੁਸਾਵਾਦੇਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ, ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਵਾ. ਮੁਸਾਵਾਦਹੇਤੁ, ਮੁਸਾਵਾਦਤੋ ਵਾ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਚੇਵ ਹਿਰਿਯਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੀਦਿਸਂ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਅਮਰਾਸਦਿਸਵਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਤਿਯਨਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਹਿ ਨਯਦ੍ਵਯੇ ਪਠਮਨਯਵਸੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਦੁਤਿਯਨਯਵਸੇਨ ਪਨ ਅਮਰਾਸਦਿਸਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਵਕ੍ਖਤਿ.

‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ ਯਂ ਤਯਾ ਪੁਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਲਦ੍ਧਿ ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਰਹਂ. ਅਨਿਯਮਿਤਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦੀਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕਾਰੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਂ, ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਕਾਰੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਦਸ੍ਸਨਂਯੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਕਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋਤਿ ਅਨਿਯਮਿਤਵਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ. ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ, ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਚ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਤਕ੍ਕੀਵਾਦਾਨਂ ਪਟਿਸੇਧਨੇਨ ਤਂ ਤਂ ਵਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੇਵ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਨੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਨ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਕ੍ਖੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਯਂ ਪਨ ਇਦਂ…ਪੇ… ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਇਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਅਬ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਤਦੇਵ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ. ਕਿਂ ਨੋ ਨੋਤਿ ਤੇ ਲਦ੍ਧੀਤਿ ਨੇਵ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਵ ਲਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ ਕਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨੋ ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋਤਿ ਨੇਵ ਨ ਹੋਤੀਤਿਪਿ ਮੇ ਲਦ੍ਧਿ ਨੋ ਹੋਤਿ.

੬੩. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਭਾਵਵਿਸਯਾਨਞ੍ਞੇਵ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਹਸਾਤਿ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੇਗੇਨ. ‘‘ਭਦ੍ਰਮੁਖਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣਮਾਲਪਨਂ, ਸੁਨ੍ਦਰਮੁਖਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣੇ, ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਦਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਭਾਵੇਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਜੋਤਕੇਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਗ੍ਯਤ੍ਤਾ ਗੋਬਲੀਬਦ੍ਦਾਦਿਨਯੇਨ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਥਤਾਵ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗੋ, ਰਾਗੋ ਬਲਵਰਾਗੋ’’ਤਿ. ਦੋਸਪਟਿਘੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨੇ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਰਹਾਯਂ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਨਾਮ, ਪਗੇਵ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਜਾਨਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰੇਹਿ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਸਮਾਨਵਿਸਯਾਨਂ ਪਨ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਪਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਯੇਸਮਹਂ ਸਮਵਾਯੇਨ ਕੁਸਲਮੇਵ ‘‘ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਕੁਸਲਮੇਵ ‘‘ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਸੁ ਤਥਾ ਬ੍ਯਾਕਰਣਹੇਤੁ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਰੇ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਮਮ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ. ਦੋਸਪਟਿਘੇਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਂ ਮਮਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਸੋ ਮਮਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੇਨ (ਧ. ਸ. ੧੨੧੯ ਆਦਯੋ) ਯਥਾਲਾਭਵਚਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਨ੍ਦਰਾਗਦ੍ਵਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏਵ ਹਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਾ (ਧ. ਸ. ੧੨੧੯ ਆਦਯੋ) ਇਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ ਅਵਿਸੇਸਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਹਿ ਦੋਸੋਪਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੋਧੁਪਾਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਵਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੬੩) ‘‘ਉਭਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਦ੍ਦਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਦਾਨਮਤ੍ਥਦ੍ਵਯਵਾਚਕਤ੍ਤਾ. ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਅਮੁਞ੍ਚਨਗ੍ਗਹਣਂ. ਪਟਿਘੋਪਿ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਉਪਨਾਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਲੋਭਸ੍ਸੇਵ ਉਪਾਦਾਨਭਾਵੇਨ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਦੋਸਸ੍ਸਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਹਨਨਂ ਵਿਹਿਂਸਨਂ ਵਿਬਾਧਨਂ. ਰਾਗੋਪਿ ਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਵਸੇਨ ਸਾਰਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਵਿਹਨਤਿ. ‘‘ਰਾਗੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਰਾਗਦੋਸਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਭਾਵੇ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਤਦਤ੍ਥਸਮਤ੍ਥਨਂ. ਵਿਨਾਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਗਹਣਵਿਹਨਨਤੋ.

੬੪. ਪਡਤਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਾ, ਸਾ ਯੇਸਂ ਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਪਞ੍ਞਾ. ਯੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋਯੇਵ ਧਮ੍ਮੋ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ. ਤੇਨ ਸੁਤਚਿਨ੍ਤਾਮਯਪਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਾਸਮੇਵ ਵਿਸਯਭਾਵਤੋ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਹਿ ਭਾਵਨਾਮਯਪਞ੍ਞਾ. ‘‘ਨਿਪੁਣਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਾਭਾਵਿਕਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਬੁਦ੍ਧਿਨੋ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਮੇਵ ਵਾ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਤਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਸਾਮਞ੍ਞਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਤਵਿਜ੍ਜੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਞਾਣਾਨੁਯੁਤ੍ਤਤਂ ਵਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਕਤਵਾਦਪਰਿਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ‘‘ਕਤਸਿਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣਵਾਦਤਂ. ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਸਮੁਚ੍ਚਯਦ੍ਵਯੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸਂ, ਏਕਸੇਸਂ ਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਾਲਵੇਧੀਨਂ ਰੂਪਂ ਸਭਾਵੋ ਵਿਯ ਰੂਪਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਾਲਵੇਧਿਰੂਪਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਾਲਵੇਧਿਧਨੁਗ੍ਗਹਸਦਿਸਾ’’ਤਿ. ਸਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਂਸੁਕੋਟਿਵੇਧਕਧਨੁਗ੍ਗਹਸਦਿਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਦਿਸੋਯੇਵ ਹਿ ‘‘ਵਾਲਵੇਧੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਮਞ੍ਞੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਮਾਜੋਤਕੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਗਤੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦੇਨ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਵਾ. ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨਾ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ਸਮਨੁਗਾਹਨਾ ਤਂਕਾਰਣਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਮਨੁਭਾਸਨਾਪਿ ਓਵਾਦਵਸੇਨ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨਾਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨ ਸਮ੍ਪਾਯੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਯ-ਕਾਰਾਦੇਸਤਂ, ਏਯ੍ਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੫-੬੬. ਮਨ੍ਦਾ ਅਤਿਕ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਮੋਹਮੂਹੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਹ-ਕਾਰਲੋਪੇਨ ‘‘ਮੋਮੂਹੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਸਯਤ੍ਥਦੀਪਕਂ ਪਰਿਯਾਯਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥਭਾਵਤੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤਿਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ. ਸਿਦ੍ਧੇ ਹਿ ਸਤਿ ਪੁਨਾਰਮ੍ਭੋ ਨਿਯਮਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਵਾ. ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਆਗਤੋ, ਤਥਾ ਇਧਾਪੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਸਤ੍ਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਮਂ ਪੁਰਿਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧਤੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਮਨ੍ਦਭਾਵੋ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਵਬੋਧਸ੍ਸ ਅਵਬੋਧਨਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮੋਯੇਵ ਤਦਭਾਵਤੋ ਮਨ੍ਦਮੋਮੂਹਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨਨੁ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਵਬੋਧਸ੍ਸ ਅਵਬੋਧੋ ਅਤ੍ਥਿਯੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ ਮੇ ਅਸ੍ਸ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਤੇ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋਤਿ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਵਿਯ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਬ੍ਯਾਕਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਭਾਯਨਜਿਗੁਚ੍ਛਨਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਮਹਾਮੂਲ਼੍ਹੋਯੇਵਾਤਿ ਤਥਾਵੇਸ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਸੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਠਪਨਮੇਵ ਤੇਨ ਦਸ੍ਸੀਯਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਵਬੋਧਾਵਬੋਧੋਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ‘‘ਮਨ੍ਦੋ ਮੋਮੂਹੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਤਥਾਵਾਦੀਨਂ ਸਞ੍ਚਯਂ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬਾਲੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਯਦਿ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਟ੍ਟਤਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਨਤ੍ਥਿਕਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ, ‘‘ਨੇਵਤ੍ਥਿ ਨ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪਕਾਰਤ੍ਤਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਤ੍ਥਿਤਾਨਤ੍ਥਿਤਾਹਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਪਰੋ ਲੋਕੋਤਿ ਵਿਕ੍ਖੇਪਞ੍ਞੇਵ ਪੁਰਕ੍ਖਾਰੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕਤ੍ਤਯੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕੋ ਵਿਯ ਹਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕੇਨ ਪੁਰਿਮਚਤੁਕ੍ਕਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕਤ੍ਤਯੇਨ ਸਤ੍ਤਪਰਾਮਾਸਪੁਞ੍ਞਾਦਿਸਫਲਤਾਚੋਦਨਾਨਯੇਨ (ਅਤ੍ਤਪਰਾਮਾਸਪੁਞ੍ਞਾਦਿਫਲਤਾਚੋਦਨਾਨਯੇਨ ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੬੫, ੬੬) ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਤਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇਨ ਪੁਞ੍ਞਾਦਿਕਮ੍ਮਸਫਲਤਾਯ, ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕਤ੍ਤਯੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਪਰਾਮਾਸਤਾਯ ਚੋਦਨਾਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕੋ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੁਚ੍ਚਨਤਾਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਞ੍ਞੇਵ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਕਾਰਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਿਨੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨਨੁ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਮੇਵ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਨਮ੍ਪਿ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਕ੍ਖੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨੇਵ ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਞ੍ਚਯੋ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞਾ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਨਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਰਲੋਕਤ੍ਥਿਤਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸੇਧਨਮੁਖੇਨੇਵ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕੋ ਕੁਸਲਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ, ਪਰਲੋਕਤ੍ਥਿਤਾਦੀਨਿ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਨਵਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਨਮਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਭਾਵੋ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਅਵਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਮਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨ. ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨ ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋਯੇਵ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਤਾਯ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮੇ, ਪਰਲੋਕਤ੍ਥਿਤਾਦੀਨਿ ਚ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦਭਯੇਨ ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯਾਸਂ ਸਤ੍ਤੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸੇਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੭, ੯੮) ਅਥ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਾਨਂ, ਤਬ੍ਬਿਪਾਕਾਨਞ੍ਚ ਅਨਵਬੋਧੇਨ, ਅਸਦ੍ਦਹਨੇਨ ਚ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਮੇਵ ਸੁਨ੍ਦਰਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਤਿਂ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵਿਸੁਂਯੇਵੇਸਾ ਏਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਦਿਟ੍ਠਿ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਿਯਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚੇਵ ਵਾਚਾ’’ ਚਾਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬੧). ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕੇਸੁ ਪਵਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ, ਤਦੇਤਸ੍ਸ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਂ ਪਨਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋਤਿ? ਉਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਅਨਭਿਨਿਵੇਸਨਤੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਹਿ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਵੇਦੀ ਵਿਵਾਦਬਹੁਲਤ੍ਤਾ ਲੋਕਸ੍ਸ. ‘‘ਏਵਮੇਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰੇਨ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਨਾ ਅਨਾਦਿਕਾਲਿਕਾ ਲੋਕੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਲੇਸਸ੍ਸ ਏਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭. ਅਧਿਚ੍ਚ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਬੁਦ੍ਧਿਪੁਬ੍ਬਂ ਵਿਨਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਤਲੋਕਸਞ੍ਞਿਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਾਰਮ੍ਮਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਦਾਕਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਦਾਕਾਰਸਹਚਰਿਤਤੋ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਘੋਸਨ੍ਤਿ, ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤਪਦਲੋਪੇਨ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਕਾਰਣਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਮਨ੍ਤਰੇਨ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ.

੬੮-੭੩. ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਤਂ ਅਸਞ੍ਞਾਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੇਸਨਾਸੀਸਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਯ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਯਥਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿਂ, ਪਞ੍ਞਂ ਵਾ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤਿ, ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸਞ੍ਞਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ (ਧ. ਸ. ੨੭੭), ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫) ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫; ਵਿਭ. ੮੦੪) ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, (ਧ. ਸ. ੧) ਕਿਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ (ਪਾਰਾ. ੧੪੬, ੧੮੦) ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, (ਧ. ਪ. ੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੦; ਪੇਟਕੋ. ੮੩, ੮੪) ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੨, ੩੪੧, ੩੫੭; ਅ. ਨਿ. ੭.੪੪; ਅ. ਨਿ. ੯.੨੪; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੩) ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੮) ਚ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਾਨਿ. ਤਿਤ੍ਥਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਤੋ ਤਰਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਦੇਵ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨਮਨਤ੍ਥਾਨਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨ, ਨਿਵਾਸਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਸਮਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸਞ੍ਞਾਵਿਰਾਗਾਵਿਰਾਗੇਸੁ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਸਞ੍ਞਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖਣਭੂਮਿਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਾਸਨਿਕਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੋ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਭੂਤਕਸਿਣੇ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇਯੇਵ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਯਥੇਵ ਹਿ ਰੂਪਪਟਿਭਾਗਭੂਤੇਸੁ ਕਸਿਣਵਿਸੇਸੇਸੁ ਰੂਪਵਿਭਾਵਨੇਨ ਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਸਚ੍ਛਿਕਰੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਅਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਵਿਗ੍ਗਹਤਾਯ ਅਰੂਪਪਟਿਭਾਗਭੂਤੇ ਕਸਿਣਵਿਸੇਸੇ ਅਰੂਪਵਿਭਾਵਨੇਨ ਅਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਅਧਿਗਮੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ ਰੋਗੋ ਸਞ੍ਞਾ ਗਣ੍ਡੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪) ‘‘ਧਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਧਿਬ੍ਬਤੇ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੬੮-੭੩) ਚ ਨਯੇਨ ਅਰੂਪਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਤਦਭਾਵੇ ਚ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ, ਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਚਾਰੇਨ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਜ੍ਝਾਨਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਕਾਸਕਸਿਣੇਪੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਅਰੂਪਪਟਿਭਾਗਤਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵੇਤਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ, ਅਵਚਨਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵੇਨ. ਯਥਾ ਹਿ ਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾ ਵਿਰਜ੍ਜਨੀਯਧਮ੍ਮਭਾਵਮਤ੍ਤੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਾ (ਵਿਰਜ੍ਜਨੀਯਧਮ੍ਮ ਭਾਵਮਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੬-੭੩) ਵਿਰਜ੍ਜਨੀਯਧਮ੍ਮਪਟਿਭਾਗਭੂਤੇ ਚ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਅਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਪੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ. ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹੇਵ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਯ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਵਿਸਯਪਦੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇਯੇਵ ਭੂਤਕਸਿਣੇ ਅਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਵਣ੍ਣਕਸਿਣੇਸੁ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਭੂਤਕਸਿਣਤ੍ਤਯੇਪਿ ਵਣ੍ਣਪਟਿਚ੍ਛਾਯਾਵ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲੋਕਵੋਹਾਰਾਨੁਰੋਧੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੯੬) ਪਥਵੀਕਸਿਣਸ੍ਸ ਆਦਾਸਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲੂਪਮਾਵਚਨਞ੍ਚ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਨ ਭੂਤਕਸਿਣੇ ਭੂਤਪਟਿਚ੍ਛਾਯਾ ਏਵ ਝਾਨਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਰੂਪਪਟਿਭਾਗਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇਯੇਵ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਮਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਯੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਜੀਵਨਕਾਲੋ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਰੂਪਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਵਾ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਤਸ੍ਸਾ ਭੂਮਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਨੇਕਵਿਧਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੁਥੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਧੇਵਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇਯੇਵ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਸਞ੍ਞੀਭਵੇ. ਯਦਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਮਤ੍ਤਮੇਵ ਅਸਞ੍ਞੀਭਵੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਕਥਂ ਅਰੂਪਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਨੁ ਸਿਯਾ ਅਰੂਪਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਯੇਵ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਧੇਵ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਤਥਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ? ਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਅਪ੍ਪਵਿਟ੍ਠੋ, ਕਥਂ ਪਨ ਰੂਪਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਿਨਾ ਅਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਅਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤੇਨ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਇਧੇਵ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਕਥਞ੍ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੇਨ ਵਿਨਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਚ ਤਂਸਭਾਵਮੇਵ, ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਇਧ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋਯੇਵ. ਇਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਕਿਮੇਤੇਨ ਅਞ੍ਞਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਇਧੇਵ ਅਨੁਯੋਗੇਨ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਰੂਪੇ ਅਵਿਗਤਤਣ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਹ ਰੂਪੇਨ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੂਪਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰਣਸ੍ਸ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਰੂਪੇ ਵਿਗਤਤਣ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾ ਰੂਪੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੂਪਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰਣਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਯਸ੍ਸ ਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਅਰੂਪੇ ਵਿਗਤਤਣ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾ ਅਰੂਪੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਰੂਪਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰਣਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਭਾਵਨਾਬਲਾਭਾਵਤੋ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮ੍ਭਵੋ ਵਿਯ, ਭਾਵਨਾਬਲੇਨ ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਸਮ੍ਭਵੋ ਵਿਯ ਚ. ਅਸਞ੍ਞੀਭਵੇਪਿ ਭਾਵਨਾਬਲੇਨ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਸਮ੍ਭਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ.

ਕਥਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਕੇਵਲੋ ਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਰਹਿਤੋ ਚਿਰਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਧ ਚੇਵ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ ਆਗਮੋਯੇਵ ਏਤਦਤ੍ਥਞਾਪਨੇ, ਅਥ ਖੋ ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਜਿਯਾਵੇਗੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਧਨੁਜਿਯਾਯ ਵੇਗੇਨ ਖਿਪਿਤੋ. ਝਾਨਵੇਗੋ ਨਾਮ ਝਾਨਾਨੁਭਾਵੋ ਫਲਦਾਨੇ ਸਮਤ੍ਥਤਾ. ਤਤ੍ਤਕਮੇਵ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ. ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਇਰਿਯਾਪਥਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਰੂਪਕਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਝਾਨਵੇਗੇਤਿ ਅਸਞ੍ਞਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਕਮ੍ਮਵੇਗੇ, ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਕਮ੍ਮਵੇਗੇ ਵਾ. ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧੇਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਇਧਾਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਭਵੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਤੇਸਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਞ੍ਞਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਯੇਵ ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਥਂ ਪਨ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਸਤਮਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਚਿਰਨਿਰੁਦ੍ਧਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਇਧ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਕਨ੍ਤਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਿਰੁਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਨ ਬੀਜਂ. ਬੀਜਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਤੋ ਬੀਜਭੂਤਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਸਞ੍ਞੀਭਵਤੋ ਚੁਤਾਨਂ ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਨਾਮ ਉਤੁਨਿਯਾਮੇਨ ਪੁਪ੍ਫਗ੍ਗਹਣੇ ਨਿਯਤਕਾਲਾਨਂ ਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਿਦਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵੇਖੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਵੇਖਬਲੇਨ ਅਨਿਯਮਤਾ ਹੋਤਿ ਪੁਪ੍ਫਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ, ਏਵਮੇਵ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵੇਖੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਖਬਲਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਅਰੂਪਭਵੇ, ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਰੂਪਰਹਿਤਾ, ਅਰੂਪਰਹਿਤਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪੁਨ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਾ ਚ ਪਨ ‘‘ਤੇ ਦੇਵਾ ਤਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦੋ ਤੇਸਂ ਚਵਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਾ ਕਿਮਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਤੇਸਂ ਚਵਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯਨਤੋ ਞਾਪਕਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਾ ਤੇਸਂ ਚਵਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਚਵਨ੍ਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਸਞ੍ਞਾ ਤੇ ਦੇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਨ੍ਤਭਾਵਾਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਦਸਸਂਵਟ੍ਟਾਦੀਨਮਤ੍ਥਕੇ, ਤਦਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਸਞ੍ਞੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਲਾਭੀਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋਪਿ ਲਾਭੀਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਵਿਯ ਅਨੇਕਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਵ, ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਪਨ ਆਸਨ੍ਨਾਯ ਅਸਞ੍ਞੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਲਾਭੀਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋ ਨਯਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਏਕੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹਤੋ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਆਗਤੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਦੇਸਨਾਨਯੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੇਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਲਾਭੀਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਸਤ੍ਤਾਨਮਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨੇਵ ਦੁਵਿਧਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਚ ਉਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਸਙ੍ਗਾਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਸਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾ’’ਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯਾਸਂ ਸਤ੍ਤੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸੇਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੭, ੯੮).

ਨਨੁ ਚ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਪੁਬ੍ਬਸਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਗਾਹਕਤ੍ਤਾ. ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਸਦਾਭਾਵਗਾਹਿਨੀ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਤਕੋਟਿਅਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਸਮਵਰੋਧਤ੍ਤਾ. ਯਦਿਪਿ ਹਿ ਅਯਂ ਵਾਦੋ ‘‘ਸੋਮ੍ਹਿ ਏਤਰਹਿ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਤਾਯ ਪਰਿਣਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੬੮) ਅਤ੍ਤਨੋ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਅਤੀਤਕੋਟਿਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਤੇਸਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨਾਗਤੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਕਾਲੇਸੁ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨਪਭਾਵਿਤੋ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ, ਯਥਾਹ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ ਤਥੇਵ ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਯਦੇਵਂ ਸਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਵਾਦਸ੍ਸ, ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਅਨਾਗਤਕਾਲਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ? ਯੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਸਮੁਦਾਗਮਸ੍ਸ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਨੇਸਂ ਸਮੁਦਾਗਮੋ ਅਤੀਤਂਸਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣੇਹਿ, ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਾਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਪਭਾਵਿਤੇਹਿ ਚ ਤਕ੍ਕਨੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਚਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮਿਨਾ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਅਗਤਿਂ, ਗਤਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦਿਤਾ ਏਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਵਤਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਦੇਸਿਤਾ, ਤਾਵਤਿਕਾ ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿਵਿਚਾਰਣਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ, ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭੮-੮੨).

ਦੁਤਿਯਭਾਣਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੭੪. ‘‘ਅਪਰਨ੍ਤੇਞਾਣਂ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੭), ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭੪) ਵਿਯ ਅਪਰਨ੍ਤ –ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਅਨਾਗਤਕਾਲਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਚਕਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਨਾਗਤਕੋਟ੍ਠਾਸਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਵਕ੍ਖਾਮ.

ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੭੫. ਆਘਾਤਨਾ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਂ, ਮਰਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨੋ ਸਹਚਰਣਵਸੇਨ, ਤਦ੍ਧਿਤਵਸੇਨ ਚ, ਅਨ੍ਤਲੋਪਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ ਏਸ. ਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਿਕਾ. ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਆਘਾਤਨਾ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪਰਿਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਮਰਣਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸੋ ਏਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਞ੍ਞੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਸਞ੍ਞੀ ਸਹਚਰਣਾਦਿਨਯੇਨ, ਸਞ੍ਞੀ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾ ਸਮਾਸਵਸੇਨ. ਸਞ੍ਞੀਵਾਦੋ ਏਵ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੭੬-੭੭. ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਸਿਣਰੂਪਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਰੂਪਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਰੂਪਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਯ ਰੂਪਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ‘‘ਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾ ਏਵ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਤ੍ਤਨਿਯਾਵ, ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਞ੍ਚਸ੍ਸ ‘ਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਮੇਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਰੂਪਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ’’ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਸੀਲੋ ਰੂਪੀ’’ਤਿ. ਰੁਪ੍ਪਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਕਸਿਣਰੂਪਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਿਤਾਵਡ੍ਢਿਤਕਾਲਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ. ਸਾ ਹਿ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪੁਲਤਾਦਿਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯਦੇਵਂ ਸਿਯਾ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਸੀਲੋ ਰੂਪੀ’’ਤਿ, ਅਥ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਸੀਲਸ੍ਸ ਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ? ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ ਕਾਯਭੇਦਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਤੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਰੂਪਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨ ਕੋਚਿ ਦੋਸੋ ਕਪ੍ਪਨਾਸਿਦ੍ਧੇਨ ਭੇਦੇਨ ਅਭੇਦਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਿਲਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਅਵਯਵਵਸੇਨ ਅਵਯਵਿਨੋ ਤਥਾਨਿਦ੍ਦੇਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੯੦), ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਵਾ ਰੂਪਂ, ਰੂਪਸਭਾਵੋ, ਤਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ, ਅਤ੍ਤਾ ‘‘ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੧.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਵਿਯ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੂਪਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਞਾਯਾਗਤਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਸਿਣਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਚੇਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਕਸਿਣਰੂਪੇ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਆਜੀਵਕਾਦਯੋ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਜੀਵਕਾ ਹਿ ਤਕ੍ਕਿਕਾਯੇਵ, ਨ ਲਾਭਿਨੋ. ਨਿਯਤਵਾਦਿਤਾਯ ਹਿ ਕਮ੍ਮਫਲਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੋ. ਤਥਾ ਹਿਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਕਾਲ਼ਕਾਦਿਰੂਪਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਜੀਵਕਾ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਲਾਭੀਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਪਨ ਤਕ੍ਕਿਕਂ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਰੋਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਯੋ ਭਙ੍ਗਸ੍ਸਾਪਿ ਰੁਜ੍ਜਨਭਾਵਤੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰੋਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਪਰਿਯਾਯਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ. ਰੋਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਬ੍ਯਾਧਿਪਰਿਯਾਯੋ. ਅਰੋਗੋਤਿ ਪਨ ਰੋਗਰਹਿਤਤਾਸੀਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਵਿਞ੍ਞਾਣਨਤ੍ਥਿਭਾਵਾਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਨਿ ਯਥਾਰਹਮਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਨਿਮ੍ਬਪਣ੍ਣੇ ਤਪ੍ਪਰਿਮਾਣੋ ਤਿਤ੍ਤਕਰਸੋ ਵਿਯ ਸਰੀਰਪ੍ਪਰਿਮਾਣੋ ਅਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ ਸਰੀਰੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ‘‘ਅਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠਾਦਯੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ.

ਤਤਿਯਾ ਪਨਾਤਿ ‘‘ਰੂਪੀ ਚ ਅਰੂਪੀ ਚ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਿ. ਮਿਸ੍ਸਕਗਾਹਵਸੇਨਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕੋਵ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਞ੍ਚਸ੍ਸ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਗਹਣਵਸੇਨ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਤਾਸਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਭਾਵੇਨ, ਅਰੂਪਭਾਵੇਨ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪੀ ਚ ਅਰੂਪੀ ਚਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਜਨੇਸਿ ਅਥੇਤਵਾਦਿਨੋ ਵਿਯ, ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਿਸ੍ਸਕਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਰੂਪੀ ਚ ਅਰੂਪੀ ਚ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਨੇਵ ਅਰੂਪੀ ਚ ਨਾਰੂਪੀ ਚ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਿ. ਤਕ੍ਕਗਾਹੇਨੇਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਸੇਸਸੁਖੁਮਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੁਮਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਾਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਖਮ੍ਭਕੁਚ੍ਛਿ [ਥਮ੍ਭਕੁਟ੍ਟ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧੭੬-੭੭)] ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਸਙ੍ਘਾਤੋ ਵਿਯ ਨੇਵ ਰੂਪੀ, ਰੂਪਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਨ ਚ ਅਰੂਪੀਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਤਕ੍ਕਗਾਹੇਨੇਵ.

ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ਨੇਵਰੂਪੀ ਨਾਰੂਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦੇ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਤਿਪਿ ਚ ਤਤਿਯਵਾਦੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਾਨਤ੍ਥਭਾਵੇ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਵਿਯ ਇਧ ਕਾਲਵਤ੍ਥੁਭੇਦਵਸੇਨ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਹਿ ਇਧ ਤਤਿਯਵਾਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਅਨੁਪਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦਸ੍ਸ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭੇਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੂਹਭਾਵਤੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਮਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭਾਵੋ ਓਸਾਨਮੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਇਧ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਾਕਟੋਯੇਵ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਾਦੋ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਭੇਦਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਥਾਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਏਕਰੂਪੇਨੇਵ ਸਞ੍ਞਾਯ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ ਲਾਭੀਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ. ਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਏਵ ਵਾ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਤਿਪਿ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਤੋ ਸਞ੍ਞਾਭੇਦਸਮ੍ਭਵੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਯੇਵ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਕ੍ਕੀਵਸੇਨੇਵ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਤ੍ਤਕਸਿਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਵਡ੍ਢਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਕਕਸਿਣਵਸੇਨ, ਕਸਿਣਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਸਯਦਸ੍ਸਨਂ. ਵਿਸਯਵਸੇਨ ਹਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਤਾ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਸਤਿਪਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਯੇਵ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਵਿਪੁਲਕਸਿਣਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੇ ਚੇਵ ਇਧ ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕੇ ਪਠਮਦੁਤਿਯਵਾਦੇਸੁ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਤੋ ਸਮਾਨੇਸੁਪਿ ਸਭਾਵਤੋ ਤੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾਦੇਹਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਾਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ਸਤਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਨਭੇਦਮਤ੍ਤੇਨ ਕੇਹਿਚਿ ਵਿਸੇਸੇ ਕੇਹਿਚਿ ਅਵਿਸੇਸੋਯੇਵ ਸਿਯਾਤਿ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ – ‘‘ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਲਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਚ ਸੋ ਸਞ੍ਞੀ ਚਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਕਾਪਿਲਕਾਣਾਦਪਭੁਤਯੋ [ਕਪਿਲਕਣਾਦਾਦਯੋ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭੬-੭੭)] ਵਿਯ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਗਤਭਾਵਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਚ ਸੋ ਸਞ੍ਞੀ ਚਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞੀਤਿ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਰਿਭਣ੍ਡਤ੍ਤਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਭਾਵਜਨਿਤੇਨ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਾਦਿਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾਵ ਦਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਚਤੁਕ੍ਕਨਯਂ, ਪਞ੍ਚਕਨਯਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਵਿਸਯਾਸੁ ਹਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਝਾਨਭੂਮੀਸੁ ਵੇਹਪ੍ਫਲਭੂਮਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਾ ਯਥਾਰਹਂ ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੇ ਤਿਕਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ, ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਚ ਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯੋ ਨਾਮ. ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾ ਪਨ ਤੇਸਮਵਿਸਯਾ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾਨਂ ਅਪਰਨ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਭਾਵਤੋ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਚਨਂ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨਮੇਵ ਸਿਯਾ. ਅਨਾਗਤਵਿਸਯਾ ਹਿ ਏਤੇ ਵਾਦਾਤਿ? ਉਪਪਨ੍ਨਮੇਵ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀਭਾਵਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਕਪ੍ਪਨਾਯ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਭੂਮਿਯਂ ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨ ਸੁਖਾਦਿਸਹਿਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਸਂ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ’’ਤਿਆਦਿਗਹਣਤੋ ਤਦਨੁਰੂਪਾਯੇਵ ਭੂਮਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਾਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਵਿਯ ਹਿ ਅਤ੍ਥਪਕਰਣਾਦਿਵਸੇਨਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਏਕਨ੍ਤਭਾਵੋ ਬਹੁਲਂ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਗਹਣਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਹਤ੍ਥਿਦਸ੍ਸਕਅਨ੍ਧਾ ਵਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਯਂ ਯਦੇਵ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਦੇਵ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ਉਦਾਨੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਨ੍ਧਾ ਅਚਕ੍ਖੁਕਾ’’ਤਿਆਦਿ, (ਉਦਾ. ੫੫) ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਮੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਨਾਤਿ. ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਸ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਸਞ੍ਞੀਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੭੮-੮੩. ਅਥ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸੋਧੇਤਿ ‘‘ਕੇਵਲਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਅਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਚ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮੁਦਾਗਮਕਾਰਣਂ ਵਾ. ਸਤਿਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਪਰਿਯੇਸਨਸਮ੍ਭਵੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਵਾਦਾਨਂ ਅਨਾਦਰਿਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ, ਏਤੇਨ ਪਰਿਯੇਸਨਕ੍ਖਮਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇ ਅਸਞ੍ਞੀਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਠਮਵਾਦੋ, ‘‘ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਞ੍ਞਂਯੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਨਭਾਵੇਨ ਠਿਤਾਯ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਵਾਦੋ, ਤਥਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਹ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਏਵ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਵਾਦੋ, ਤਕ੍ਕਗਾਹਵਸੇਨੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦੋ ਪਵਤ੍ਤੋ.

ਦੁਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇਪਿ ਕਸਿਣਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸਞ੍ਜਾਨਨਸਭਾਵਤਾਯ ਅਸਞ੍ਞੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਿਕਪ੍ਪਾ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇ ਪਨ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਸੁ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਾ ਪਟੁਸਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਯ ਸੁਖੁਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਪਠਮਵਾਦੋ, ਅਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੁਖੁਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਸੇਨ, ਸਞ੍ਜਾਨਨਸਭਾਵਤਾਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਚ ਦੁਤਿਯਵਾਦਾਦਯੋ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਸਤਿਪਿ ਕਾਰਣਪਰਿਯੇਸਨਸਮ੍ਭਵੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਵਾਦਾਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨਕ੍ਖਮਾਭਾਵਤੋ ਆਦਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਹੁਸ੍ਸਾਹੇਨ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਂ ਨ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਸਂ ਪਨ ਸਞ੍ਞੀਅਸਞ੍ਞੀਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ‘‘ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਾਕਟੋਯੇਵ.

ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੮੪. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਹੇਤੁਕੋ ਉਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਾਚਕੇਨ ਸਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਪਯੁਤ੍ਤੋ ਚੇਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਵਾਦਵਿਸਯੋ ਸਤ੍ਤੋਯੇਵ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਯਥਾ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤੇਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਹੇਤੁਫਲਭੂਤਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਪਤਿਤਾਨਂ ਵਿਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਭੇਦਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਣਂ ਉਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਏਵਂ ਹੇਤੁਫਲਭੂਤਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਸਭਾਵਭੇਦੇ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਭੇਦਗਹਣਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਮੇਵਾਤਿ. ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਇਧ ਸਤ੍ਤਗਾਹੋ, ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਗਾਹਹੇਤੁਕੋ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਰੋਧਵਸੇਨ ਪਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਵਿਨਾਸੋ ਇਧ ‘‘ਉਚ੍ਛੇਦੋ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਯਾਵਾਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਭਵਤਿ, ਤਾਵਾਯਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ ਗਹਣਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਚ੍ਛੇਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਉ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਉਪ-ਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯੋ, ਸੋ ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਤ੍ਥੋ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਨਿਰੋਧਵਸੇਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾ. ਅਪਿਚ ਪੁਨਾਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਵਸੇਨ ਨਿਰੁਦਯਵਿਨਾਸੋਯੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਗਹਣਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਚ੍ਛੇਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਉ-ਸਦ੍ਦੋ, ਹਿ ਉਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਏਤ੍ਥ ਉਪਰਿਭਾਗਤ੍ਥੋ. ਨਿਰੁਦ੍ਧਤੋ ਪਰਭਾਗੋ ਚ ਇਧ ਉਪਰਿਭਾਗੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਨਿਰਨ੍ਤਰਵਸੇਨ, ਨਿਰੁਦਯਵਸੇਨ ਵਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਨਾਸੋ ਵਿਨਾਸੋ, ਸੋ ਪਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੂਨਂ ਦਸ੍ਸਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਅਦਸ੍ਸਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਦਸ੍ਸਨੇ ਹਿ ਨਾਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੋਕੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਚਾਪਰੇ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਨਾਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਕਾਸਿਕਾ ੬-੩-੧੦੯ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਵਿਯ. ਭਾਵਵਿਗਮਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਾਪਗਮਂ. ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਭਵਨਂ ਭਾਵੋਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਇਧ ਭਾਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਭਾਵਵਾਚਕੋ. ਯੋ ਪਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰੁਦਯਵਿਨਾਸਵਸੇਨ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨ ਠਾਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ‘‘ਭਾਵਾਪਗਮੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਸ੍ਸ ਯਥਾਪਾਠਂ ਸਮੁਦਾਗਮਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਤਥਾ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਵਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇ. ਲਾਭੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਲਾਭੀ. ਤਦਵਸੇਸਲਾਭੀ ਚੇਵ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਲਾਭੀ ਚ ਇਧ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਲਾਭੀ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਚੁਤਿਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਚੁਤਿਮੇਵ. ਏਸ ਨਯੋ ਚੁਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇਪਿ ਸਤਿ ਅਨੋਲੋਕਨਵਸੇਨ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ. ਨ ਉਪਪਾਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਭਾਵੇਨ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਕਰਣੇਨ ਵਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਨਯਦ੍ਵਯੇ ਵਿਸੇਸੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਕੋ ਪਰਲੋਕਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਤਿਯੇਵਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਵਸੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਵਸੇਨ ਮਹਾਮੂਲ਼੍ਹਭਾਵੇਨੇਵ ‘‘ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਰਲੋਕੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਨਵਬੋਧਨਤੋ ਇਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਏਤ੍ਤਕੋਯੇਵ ਵਿਸਯੋ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧੀਤੁਯਾ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਰਾਜਾ ਵਿਯ ਕਾਮਸੁਖਾਭਿਰਤ੍ਤਤਾਯਪਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਮਸੁਖਗਿਦ੍ਧਤਾਯ ਵਾ’’ਤਿ. ਵਣ੍ਟਤੋ ਪਤਿਤਪਣ੍ਣਾਨਂ ਵਣ੍ਟੇਨ ਅਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨ ਪੁਨ ਵਿਰੁਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮੇਵ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਵੁਤ੍ਤੋ ਪੁਨ ਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਯਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਮਰਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਅਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਮਰਣਮੇਵ ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਦਕਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕੂਪਮਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ. ਤਥਾਤਿ ‘‘ਲਾਭੀ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ [ਅਰਹਤੋ (ਅਟ੍ਠ)] ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਤਕ੍ਕਨਸ੍ਸ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਕਾਰੇਨ. ਲਾਭਿਨੋਪਿ ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪਪਾਤਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਪਤਿ ਤਕ੍ਕਨੇਨੇਵ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਵਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਜਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹਕਪ੍ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕਵਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਲਾਭੀਵਸੇਨੇਵ ਦੇਸਿਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਿਕਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇ ਚਤੁਤ੍ਥਚਤੁਕ੍ਕੇ ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਲਾਭੀਵਸੇਨੇਵ ਦੇਸਿਤਾ, ਨਯਿਮੇ. ਇਮੇ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ ਲਾਭੀਅਲਾਭੀਵਸੇਨੇਵ ਦੇਸਿਤਾਤਿ. ਯਦੇਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਲਾਭੀਵਸੇਨ, ਤਕ੍ਕੀਵਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦੇਸਨਮਕਤ੍ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਹਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਧ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਵਿਧੇਨਾਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਇਧਾਪਿ ਚ ਤਥਾਦੇਸਨਾਯ ਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਥਾਰੂਪਮੇਵ ਭਗਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਕਥਂ? ‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਆਤਪ੍ਪਮਨ੍ਵਾਯ…ਪੇ… ਯਥਾ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਅਰਹਤੋ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੂਨਂ ਵਾ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਤਦੁਦ੍ਧਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ. ਸੋ ਏਵਮਾਹ ‘ਯਤੋ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਰੂਪੀ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭਦੋ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿਆਦਿਨਾ’’ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋ, ਤਕ੍ਕਿਨੋ ਚ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਥਾਦੇਸਨਾਯ ਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨ ਇਧ ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਹਿ ਅਞ੍ਞਥਾਯੇਵਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨ ਇਧ ਤਕ੍ਕੀਵਾਦਤੋ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਵਾਦੋ ਭਿਨ੍ਨਾਕਾਰੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਾਯ ਸਮਾਨਾਕਾਰੋਯੇਵਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਅਯਮੁਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਭਗਵਤਾ ਪੁਰਿਮਵਾਦੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾਕਾਰਭਾਵੇਨ ਦੇਸਿਤੋ. ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਹਿ ਇਧ ਤਕ੍ਕਿਨੋਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਅਧਿਗਮਵਤੋ ਵਿਯ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਅਪਿਚ ਨ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਭਗਵਤਾ ਅਨਾਗਤੇ ਏਵਂਭਾਵੀਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤਾ, ਨਾਪਿ ਏਵਮੇਤੇ ਭਵੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਯਥਾ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੭, ੨੦੩, ੪੨੭; ੩.੨੭, ੨੮; ਉਦਾ. ੫੫) ਮਞ੍ਞਿਤਾ, ਤਥਾ ਤਥਾਯੇਵ ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਯੇਹਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਅਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਚਰਾ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਪਕਾਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਤਥਾਗਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਥੋਮਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਥਾ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੀਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਭਵਦਸ੍ਸੀਹਿ ਅਪਰਭਵਦਸ੍ਸੀਨਂ ਤੇਸਂ ਵਾਦਪਟਿਸੇਧਵਸੇਨ ਸਕਸਕਵਾਦਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ, ਤਥਾਯੇਵਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਪੁਰਿਮਦੇਸਨਾਹਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰੂਪਭਵਭੇਦਵਸੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਚਤੁਧਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਕਾਮਰੂਪਭਵਭੇਦਵਸੇਨਾਪਿ ਅਨੇਕਧਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾਯੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਸਤ੍ਤਕਤੋ ਬਹੁਤਰਭੇਦੋ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ, ਅਥ ਵਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਕਾਮਰੂਪਭਵਭੇਦਵਸੇਨ ਵਿਯ ਅਰੂਪਭਵਵਸੇਨਾਪਿ ਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਸਤ੍ਤਕਤੋ ਅਪ੍ਪਤਰਭੇਦੋਵ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚ ਏਵਂਪਕਾਰਾਪਿ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਯਥਾਭਿਮਤਂ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ.

੮੫. ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਏਤਨ੍ਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਤੋ ਏਤਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਨ੍ਤਿ ਪਿਤੁ ਸੁਕ੍ਕਂ, ਮਾਤੁ ਸੋਣਿਤਞ੍ਚ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਵਾ ਸੁਕ੍ਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੋਣਿਤਂ. ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕੇਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਇਤੀਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ. ‘‘ਰੂਪਕਾਯਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪਕਾਯਸੀਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਰੂਪਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹਣਂ ਞਾਪੇਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਮੇਕੇ’’ਤਿ. ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਇਦਮਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕੇਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਵਾ.

੮੬. ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਧਾਹਾਰੋ.

੮੭. ਝਾਨਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਮਹਾਵਯਵੋ ਅਙ੍ਗੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੁਂ ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਙ੍ਗੋ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤਥਾ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ. ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪੁਰਿਸਵੇਸਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾਨੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਉਭਯਲਿਙ੍ਗਾਭਾਵੇ ਪੁਰਿਸਸਣ੍ਠਾਨਾਵ ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ, ਨ ਇਤ੍ਥਿਸਣ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ.

੮੮-੯੨. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਭਵੇਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਭਵ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਮਾਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਰੂਪੀਨਂ ਕਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਯੋ ਭੇਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਰੂਪਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਅਰੂਪਤ੍ਤਭਾਵੇਪਿ ਕਾਯਵੋਹਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ. ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਭੂਤੋਪਿ ਵੋਹਾਰੋ ਤਦਞ੍ਞਤ੍ਥਸਮਾਰੋਪਿਤੋ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਸਵਿਸਾਣਂ, ਖਂ ਪੁਪ੍ਫ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਯੇਵ ਭਗਵਾਪਿ ਦੇਸੇਤੀਤਿ. ਅਪਿਚ ਨਾਮਕਾਯਭਾਵਤੋ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੂਹਭੂਤੇ ਅਰੂਪਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨਪਿ ਹਿ ‘‘ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਕਾਯੋ ਅਸ੍ਸਕਾਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਨਿਰਵਸੇਸਵਿਭਵਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਾਨਂ ਦੁਤਿਯਾਦਿਵਾਦਾਨਂ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੁ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ, ਕਥਂ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵਾਪਗਮਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਸ੍ਸ ਪਠਮਵਾਦਸ੍ਸ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ. ਦੁਤਿਯਵਾਦਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਵਾਦਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਾਗਤੇ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਭਵੂਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਬੋਧਨਤੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਤਾ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੫) ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਭੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੭) ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਹੇਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਭਾਵਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਞ੍ਞਭਾਵਤੋ. ਪਠਮਵਾਦਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਾਗਤੇ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਭਵੂਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਬੋਧਨਾਭਾਵਤੋ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਭੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਚ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਤਾਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਇਧਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤੇਪਿ ਪਠਮਵਾਦਵਿਸਯਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਕਾਲਿਕਸ੍ਸੇਵ ਤੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਪਠਮਵਾਦਿਨਾਪਿ ਹਿ ਇਧਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਉਚ੍ਛੇਦੋ ਅਨਾਗਤਕਾਲਵਸੇਨੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਤਾਯ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੯੩. ਞਾਣੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਦਿਟ੍ਠੋ ਚ ਸੋ ਸਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਚਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ, ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ਅਕ੍ਖਾਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਭਿਮੁਖੀਭੂਤੋ ਵਿਸਯੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯੋ, ਸੋਪਿ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾਚਕਂ ਪਦਂ, ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਨਮੇਵ, ਨ ਅਗ੍ਗਫਲਂ, ਨ ਚ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਤੇਸਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੯੪. ਕਾਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਕਾਮਾ ਚ ਤੇ ਅਨੇਕਾਵਯਵਾਨਂ ਸਮੂਹਭਾਵਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਬਨ੍ਧਨਤੋ ਗੁਣਾ ਚਾਤਿ ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਮਨਾਪਿਯਰੂਪਾਦੀਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਾਵ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਪ੍ਪਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਠਪਿਤੋ. ਠਪਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਲ੍ਲੀਯਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਲ੍ਲੀਨੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਯਥਾਸਕਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚਾਰੇਤਿ ਗੋਚਰਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਉਪਨੇਤੀ’’ਤਿ. ਪਰਿ-ਸਦ੍ਦਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਇਧ ਚਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਕੀਲ਼ਾਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਲਲ਼ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ [ਲਲ਼ਤਿ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)]. ਪਲਲ਼ਤੀਤਿ ਹਿ ਪਕਾਰੇਨ ਲਲ਼ਤਿ, ਵਿਲਾਸਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਤ੍ਤਮਕਾਮਗੁਣਿਕਾਨਮੇਵ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਨ੍ਧਾਤੁਮਹਾਰਾਜਵਸਵਤ੍ਤੀਦੇਵਰਾਜਕਾਮਗੁਣਾ ਹਿ ਉਤ੍ਤਮਤਾਯ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਰੂਪੇ’’ਤਿਆਦਿ.

੯੫. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਾਤਿ ਕਾਰਣੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਦੇਸਿਤਨਯੇਨ, ਏਤੇਨ ਸੋਕਾਦੀਨਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਞਾਤਿਭੋਗਰੋਗਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚੇਤਸੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ ਸੋਚਨਂ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ, ਤਦੇਵ ਲਕ੍ਖਣਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਯਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੋਕੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਹੇਤੁਭੂਤੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ. ਭੁਸਂ ਵਿਲਪਨਂ ਲਾਲਪ੍ਪਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਲਾਲਪ੍ਪਨਂ, ਤਦੇਵ ਲਕ੍ਖਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਲਾਲਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਪਸਾਦਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਂ ਕਾਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਂ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਕਥਨਂ ਵਾ ਏਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਧਨੁਨਾ ਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ‘‘ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨਸੋ ਵਿਹੇਸਨਂ ਮਨੋਵਿਘਾਤਂ. ਤਦੇਵ ਲਕ੍ਖਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਨਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਰਿਦੇਵਨਾਯਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਗਤਸੋਕਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ ਉਪਾਯਾਸੋ. ਸੋ ਪਨ ਚੇਤਸੋ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰੋ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸਾਦਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ. ਸਾਦਨਂ ਪਸਾਦਨਂ ਸਾਦੋ, ਪਸਨ੍ਨਤਾ. ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਬੋਧਕੋ ਯਥਾ ‘‘ਗੋਤ੍ਰਭੂ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਤਤੋ ਵਿਗਮਨਂ ਵਿਸਾਦੋ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾਵੋ.

੯੬. ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋਵ, ਤਥਾ ਵਿਚਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇ ਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਹੇਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ. ਤੇਨੇਤਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਖੋਭਕਰਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਤਂਸਹਿਤਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਤੇਹਿ ਸਉਪ੍ਪੀਲ਼ਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਕਣ੍ਟਕਂ [ਭਕਣ੍ਡਕਂ (ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ)] ਵਿਯ ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਭਾਵੋ ਹਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਣ੍ਟਕੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਕਥਾ. ਕਣ੍ਟਕਸਹਿਤਭਾਵੋ ਚ ਸਉਪ੍ਪੀਲ਼ਨਤਾ ਏਵ, ਲੋਕੇ ਹਿ ਸਕਣ੍ਟਕਂ ਫਰੁਸਕਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੯੭. ਪੀਤਿਗਤਂ ਪੀਤਿਯੇਵ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੩੮੧; ਮਹਾਨਿ. ੧੨) ਵਿਯ ਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਵੁਤ੍ਤਿਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਕਾਨਂ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਅਨਤ੍ਥਕਪਦਂ, ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਪਦਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਯੋਪਨਾਤਿ ਯੋ ਯਾਦਿਸੋ, (ਪਾਰਾ. ੪੫) ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਆਦਿ. ਯਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾਯ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਨਪੀਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਂ ਨਾਮ, ਸਾਯੇਵ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਂ ਭਾਵਵਾਚਕਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਇਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਭਾਵੋ ਪੀਤਿਯਾ ਕਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਬ੍ਬਿਲਭਾਵਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ.

੯੮. ਆਭੁਜਨਂ ਮਨਸਿਕਰਣਂ ਆਭੋਗੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਹਾਰੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਟੀਕਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੯੮) ਵੁਤ੍ਤਨਯੋ – ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਭੁਗ੍ਗਭਾਵੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਨਤਭਾਵੋ ਆਭੋਗੋ. ਸੁਖੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਨਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਵਿਯ ਅਪਨਤਂ, ਨਾਪਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖੇਨ ਵਿਯ ਅਨਭਿਨਤਂ, ਅਨਪਨਤਞ੍ਚਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਮਨੁਞ੍ਞਭੋਜਨਾਦੀਸੁ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਦਿਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਚਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਰਮ੍ਮਣਪਤ੍ਥਨਾਵਿਸੇਸਤੋ ਅਭਿਵਡ੍ਢਤਿ, ਮਨੁਞ੍ਞਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਨੋ ਵਿਯ ਪਨ ਉਲ਼ਾਰਕਾਮਰਸਸ੍ਸ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਨਿਚਿਤਸ੍ਸ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਭੁਤ੍ਤਕਾਮਤਾਯ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਵਿਸਯਾਨਭਿਗਿਦ੍ਧਨਤੋ ਵਿਸਯੇਹਿ ਦੁਮ੍ਮੋਚਿਯੇਹਿ ਜਲੂਕਾ ਵਿਯ ਸਯਮੇਵ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਗੁਣਸਨ੍ਤਪ੍ਪਿਤਤਾਯ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ਪਠਮਵਾਦੀ. ਕਾਮਾਦੀਨਂ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਿਤਾਯ, ਪਠਮਾਦਿਝਾਨਸੁਖਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਚ ਪਠਮਾਦਿਝਾਨਸੁਖਤਿਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਦੁਤਿਯਾਦਿਵਾਦਿਨੋ. ਇਧਾਪਿ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਵਿਚਾਰੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ – ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਞ੍ਚ ਵਾਦਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਵਾਦੇ ਯਦਿ ਕਾਮਗੁਣਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਦੁਤਿਯਾਦਿਵਾਦੇਸੁ ਯਦਿ ਪਠਮਵਾਦਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਸੋਯੇਵ ਅਤ੍ਤਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਸਮਙ੍ਗੀ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ ਵਿਯ ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਂ. ਕਥਂ ਪਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਾਨਪਞ੍ਞਾਪਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਨ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ? ਤਂਤਂਸੁਖਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਤਾਪਟਿਲਦ੍ਧੇਨ ਬਨ੍ਧਵਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕਰੂਪੇਨੇਵ ਅਵਟ੍ਠਾਨਦੀਪਨਤੋ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਤਥਾਪਟਿਲਦ੍ਧੇਨ ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧਵਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਸੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਸਕਰੂਪੇਨੇਵ ਅਵਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਲਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਪਰਮਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਞਾਪਕਚ੍ਛਾਯਾਯ ਏਵ ਤੇਸਂ ਵਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ.

‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਤ੍ਥਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਾਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਇਮਾ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਕਥਿਤਾਤਿ ਨਿਯਮਨਂ, ਨਿਯਤਾਨਪੇਕ੍ਖਵਚਨਂ ਵਾ ਏਤਂ ‘‘ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ. ਸੇਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ. ਤਾਸੁ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦਾਦੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹਭਾਵੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਸਿਤੋਯੇਵ. ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਾ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਪਨ ਤਦੁਭਯਮੇਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿ? ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ. ਨ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਸੁ ਵਿਯ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਤਦੁਭਯਨ੍ਤਰਮਤ੍ਤੇਨ ਇਤ੍ਤਰਕਾਲਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਭਾਵੋ ਤਦੁਭਯਵੇਮਜ੍ਝਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਨਾਕ੍ਖਮੋ ਤਸ੍ਸ ਉਭਯਸਭਾਵੋ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਤਿ ਕਥਂ ਤਦੁਭਯਮੇਕਜ੍ਝਂ ਅਦਸ੍ਸਿਤਂ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾਯ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋਪਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਚ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਚਾ’’ਤਿ ਉਪਰਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕੇ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਨਿਰਵਸੇਸਸਙ੍ਕਡ੍ਢਨਾਭਾਵਤੋ ਅਨਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਕੇ ਪਨ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾਤਿ? ਯੇ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਉਭਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਿਨਿਵੇਸਿਨੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੦੦-੧੦੪. ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪ੍ਪਨਾਵਚਨਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਰਾਸਿਕਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਏਕਧਾ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿਪਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਞ੍ਚੇਤਂ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਦਮਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਜ੍ਝਾਸਯਂ. ਤਦੁਭਯਵਸੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਦੁਵਿਧੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਚ, ਖਨ੍ਤਿ ਚੇਵਾਨੁਲੋਮਿਕਾ;

ਯਥਾਭੂਤਞ੍ਚ ਯਂ ਞਾਣਂ, ਏਤਂ ਆਸਯਸਦ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਟੀ. ੧.੧੩੬; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ; ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ, ਵੇਰਜ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਪਿ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ);

ਤਞ੍ਚ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਏਵ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਪਭੇਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਮਾਣਭੂਤਾਯ ਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੁਲਾਯ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੪੬) ‘‘ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਤੋ ਵਾਲੁਕਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਪਨ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾਵਚਨਤੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਹੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਥੂਹਿ, ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾਦਿਤ੍ਤਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਦਿਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਅਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਕਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਾਦੀਨਿ, ਯਾਨਿ ਚ ਇਸ੍ਸਰਪਕਤਿਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਕਾਲਸਭਾਵਨਿਯਤਿਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੬੦-੧੬੨; ਵਿਭ. ਅਨੁਟੀ. ੨.੧੯੪-੧੯੫ ਵਾਕ੍ਯਖਨ੍ਧੇਸੁ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ? ਅਕਿਰਿਯਵਾਦੋ ਤਾਵ ‘‘ਵਞ੍ਝੋ ਕੂਟਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਰਿਯਾਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੪) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਕੁਧਵਾਦੋ, ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਹੇਤੁਕਵਾਦੋ ਚ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਾਦੇ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੧) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦੋ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਠਮੇਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠਵਾਦਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ.

ਯਦਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੭) ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਵਾਦਭਾਵੇਨ ਚਾਤੁਯਾਮਸਂਵਰੋ ਆਗਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਸਤ੍ਤਵਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਿਤਾਯ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਵਾਦੋਪਿ ਸਞ੍ਚਯਵਾਦੋ ਵਿਯ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ. ‘‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੭੭; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੨੨; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩੫) ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਵਾਦਾ ਪਨ ‘‘ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿਆਦਿਵਾਦੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ‘‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ. ‘‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ. ‘‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਹੋਤਿ ਚ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ. ‘‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਤ੍ਥਿ ਨ ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦੇ. ਇਸ੍ਸਰਪਕਤਿਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਕਾਲਵਾਦਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ. ਕਣਾਦਵਾਦੋ, ਸਭਾਵਨਿਯਤਿਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਾ ਚ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਾਦੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇਸੁ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਸਮਯੇ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਇਮਾਸੁਯੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਗਤਨਯੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਗਨ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਕਰਾ, ਅਤਿਤ੍ਥੇ ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਮਿਵ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ. ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਤ੍ਥਵਿਚਾਰਣਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਮੇਵ ਹਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਰੋਤਿ.

‘‘ਏਵਮਯਂ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਨੁਸਨ੍ਧਯੋ ਵਿਭਜਿਤੁਂ ‘‘ਤਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਨਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਦੇਸਨਾਯ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪੁਚ੍ਛਾਦਯੋ ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਬਾਹਿਰਕਾਰਣਂ ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਦੇਸਨਾਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਪਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣਮੇਵ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਕਾਰਣਂ ਪਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦੇਸਨਾਞਾਣਾਦਯੋ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪੁਚ੍ਛਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਚ੍ਛਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਹਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਹਤੀਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਪੁਚ੍ਛਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੋ. ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਯਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਪੁਚ੍ਛਂ ਵਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੋਵ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਯਤੀਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਯੋ ਯੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਨੋ ਅਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ.

ਪੁਚ੍ਛਾਯ, ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਚ ਅਨਨੁਸਨ੍ਧਿਕੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਉਪਰਿਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਯੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ… ਕਕਚੂਪਮਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੦-੧੦੪) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਮਯਂ ਵਿਭਾਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਾ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਤਥਾ ਅਭਾਵਤੋ. ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਨ੍ਦਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਾ’’ਤਿ ਪਨ ਪਠਿਤਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾਗਮਵਰੇ ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਗ੍ਗੇ ਸਙ੍ਗੀਤਸੁਤ੍ਤਂ. ਗਙ੍ਗਾਯ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਉਪਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ਦੇਸਿਤੇ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ‘‘ਅਹਮਿਮਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਨ੍ਦਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਵੋਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ, ਓਰਿਮਂ ਤੀਰ’ਨ੍ਤਿਆਦਿ’’.

ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਉਪਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ਦੇਸਿਤੇ. ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਾਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲਤਾਯ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਮਵੋਚ. ਤਥਾਗਤੋ ਹਿ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਕੁਸਲੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ. ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਨ੍ਤਿ ਓਰਿਮਭੂਤਂ ਤੀਰਂ. ਤਥਾ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਨ੍ਤਿ. ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸੀਦੋਤਿ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸੀਦਨਂ ਨਿਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਂ. ਥਲੇ ਉਸ੍ਸਾਦੋਤਿ ਜਲਮਜ੍ਝੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਥਲਸ੍ਮਿਂ ਉਸ੍ਸਾਰਿਤੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭੂਤਾਨਂ, ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਵਾ ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਆਵਟ੍ਟਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਉਦਕਾਵਟ੍ਟੇਨ ਗਹਣਂ. ਅਨ੍ਤੋਪੂਤੀਤਿ ਵਕ੍ਕਹਦਯਾਦੀਸੁ ਅਪੂਤਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਗੁਣਾਨਂ ਪੂਤਿਭਾਵੇਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂਪੂਤੀਤਿ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਵਰੇ ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਮਹਾਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੮੮-੯੦) ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਇਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਰੁਚਿਯਂ, ਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਯਥਾਦੇਸਿਤਾਯ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੁਚਿਯਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਭੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਲਪਨਂ, ਅਮ੍ਭੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸਤੀਤਿ ਸਪਾਠਸੇਸਯੋਜਨਾ. ਅਨਤ੍ਤਕਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨ ਕਤਾਨਿ, ਅਨਤ੍ਤਭੂਤੇਹਿ ਵਾ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਕਤਾਨਿ. ਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਕੀਦਿਸਮਤ੍ਤਭਾਵਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੇਨ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਕਮ੍ਮਫਲਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ – ਪਰਿਯਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਅਵਿਦ੍ਵਾਤਿ ਸੁਤਾਦਿਵਿਰਹੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦਤਾਯ ਅਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਵਿਦ੍ਵਾਤਿ ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਧਿਵਚਨਂ ਵਿਦਤਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪਗਤੋ, ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤਤਾਯ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੇਨ ਚੇਤਸਾਤਿ ‘‘ਯਦਿ ਅਹਂ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਮਯਾ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਕੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਸਤਿ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਯਾ ਕਮ੍ਮਫਲੂਪਭੋਗੋ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤਿਤੋ ਆਗਤੇਨ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ. ਅਤਿਧਾਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਾਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਖਣਿਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਫਲੂਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਿਦ੍ਧੇ ਕਮ੍ਮਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਏਕਤ੍ਤਨਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਨ ਕਾਰਕਵੇਦਕਭੂਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਫਲਾਨਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਅਨਤਿਧਾਵਿਤਬ੍ਬਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਾਤਿ ਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਦੀਪਿਕਾਯ ਹੇਟ੍ਠਿਮਦੇਸਨਾਯ ਉਪਰਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਦੇਸਨਾ. ਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧੇਸੁ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧੀਸੁ ਅਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ ‘‘ਉਪਰਿ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ. ਤਦਵਸੇਸਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ. ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਵਰੇ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੇਯੇਵ ਚੇਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਕਿਲੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਲੋਭੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ. ਭਣ੍ਡਨੇਨਾਤਿ ਵਿਵਾਦੇਨ. ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾਤਿ ਕੋਪੇਨ. ਕਕਚੂਪਮਾਤਿ ਖਰਪਨ੍ਤਿਉਪਮਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਪੇਕ੍ਖਾਯਂ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿ. ੧.੭੨-੭੩, ੧੬੭, ੧੭੧, ੧੯੫, ੧੯੭) ਵਿਯ, ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨੇ ਵਾ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਵਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲੇਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਨਂ, ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਟ੍ਠਿਤਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨੇਨ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ. ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੫-੧੧੭. ਮਰਿਯਾਦਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਜਾਨਨਪਸ੍ਸਨੇਨ, ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵ-ਵਿਭਾਗਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੋਯੇਵ ਤੇਸਂ, ਨ ਤੁ ਤਥਾਗਤਾਨਮਿਵ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਨਪਸ੍ਸਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਮੇਵੇਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਵੇਦਯਿਤਂ, ਨ ਤੁ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਵੇਦਯਿਤਮਿਵ ਨਿਚ੍ਚਲਨ੍ਤਿ ਚ ਹਿ ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਮਰਿਯਾਦਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਅਸ੍ਸਾਦੇਨ…ਪੇ… ਤਂ ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚੇਵ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਚ. ‘‘ਤਦਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਹਿ ਅਵਗਤਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵੇਤ੍ਥ ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਾਮਸਨਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਅਸ੍ਸਾਦੇਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸੁਖੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਤਦਪਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਯਥਾਭੂਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨਮਤ੍ਤੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਚ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂਗਹਿਤਂ ਏਵਂਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ਏਵਂਗਤਿਕਂ ਹੋਤਿ ਏਵਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਮਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੇਦਯਿਤੇ ਅਵੀਤਤਣ੍ਹਤਾਯ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪਾਦੀਯਤਿ, ਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸਮੁਦਯਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਦਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਮਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵਿਸੇਸਯੋਜਨਾਯ ਹਿ ਯਥਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਹਿ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਮੇਤ੍ਥ ਜਾਨਨਂ, ਪਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੋਯੇਵਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਚਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਮਰਿਯਾਦਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਜਾਤਾ.

ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧) ਦਿਟ੍ਠਿਪਞ੍ਞਾਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸਾਦਸੁਖਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਪਿ ਅਨੁਭਵਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਗਤਾਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਕੇਵਲਂ…ਪੇ… ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਵੇਦਯਿਤਮੇਵ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ – ‘‘ਤਦਪਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਵੇਦਯਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਦਪਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਤਦਪਿ ਤਾਵ ਨ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਮਰਿਯਾਦਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਮਿਵ ਨਿਚ੍ਚਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਸੁਖਂ, ਮਗ੍ਗਫਲਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕੁਤੋ ਚਾਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਏਵ-ਸਦ੍ਦਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ. ‘‘ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਸੁਖਂ ਵਿਯ ਅਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਰੂਪੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਂ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਭੂਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਾਨੁਵਿਦ੍ਧਤਾਯ ਸਉਪ੍ਪੀਲ਼ਤ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਸਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਯੋ.

ਏਵਂ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤੋ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤੋ ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਵੇਦਨਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਕਾਰਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਦਪੀਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਭੂਤਂ ਸੁਖਾਦਿਭੇਦਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਤਦਪਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸਲ੍ਲਾਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮੁਦਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਵਾ ਯਥਾਭੂਤਮਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਸੁਖਾਦਿਪਤ੍ਥਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਉਪਗਤਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਚਲਨਮੇਵ. ‘‘ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਕੋ ਵੇਦਨਂ ਅਨੁਭਵਤੀ’’ਤਿ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਨ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬੋ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ. ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸ ਨਯੋ.

ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੧੮. ਪਰਮ੍ਪਰਪਚ੍ਚਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਮੂਲਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਰਣਂ, ਪੁਨ ਤਸ੍ਸਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਯੇਨ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨ ਏਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਯਿਤਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਵੇਦਯਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰਵਿਭਾਵਿਨੀ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ. ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਨਧਮ੍ਮੋ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਚ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਵਿਨਾ, ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਪਿ ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਯੋ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਲੋਕੋ ਵਾਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਫਨ੍ਦਿਤਂ ਤਦਪਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੩੧. ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ. ਦਿਟ੍ਠਿਵੇਦਯਿਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਵੇਦਯਿਤੇ, ਫਸ੍ਸਪਧਾਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ. ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਬਲਵਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਬਲਵਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਨਾਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਤ੍ਥੂਹਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਕੇਹਿਚਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਫਸ੍ਸੇਨ ਵਿਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਬਲਵਕਾਰਣਂ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਵੇਦਨਾਯ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਸੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ. ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਪਿ ਹਿ ਵਿਸਯੋ ਸਚੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਫੁਸਨਾਕਾਰਵਿਰਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਕਰਣੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸੇਵ ਪਠਮਮੁਦ੍ਧਰਣਂ ਕਤਂ, ਵੇਦਨਾਯ ਪਨ ਸਾਤਿਸਯਮਧਿਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚਯੋ ਏਵ. ‘‘ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਦਪੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਧਿਕਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਪਤਿ ਕਾਮਚਾਰਤ੍ਤਾ, ਲੋਪਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਤ੍ਤਾਪਿ ਚ ਏਸ ਨ ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਧਿਕਾਰਤੋ, ਲੋਪਤੋ ਸੇਸਤੋ ਚਾਤਿ;

ਕਾਰਣੇਹਿ ਚਤੂਹਿਪਿ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਰਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬਲਵਕਾਰਣਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਤਤੋਤਿ ਪਤਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਥੂਣਾਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਦਾਰੁਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਟ੍ਟਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪੪. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੇਦਯਿਤਮਨਾਗਤਂ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ਤੀਸੁਪਿ ਵਾਰੇਸੁ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ, ਉਪਰਿ ਚ ‘‘ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੇਦਯਿਤਮੇਵੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯੇਪਿ ਤੇ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਸ੍ਸ ਚ ਪਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ…ਪੇ… ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਛਹਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹਿ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਹਿ ਵੇਦਯਿਤਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਤਂਤਂਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਵੇਦਯਿਤਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਮੇਵ ਜਾਤਂ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਾਕ੍ਯਂ ਕਿਰਿਯਾਪਧਾਨਨ੍ਤਿ. ਉਪਰਿ ਫਸ੍ਸੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ‘‘ਛਹਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਉਪਰਿ ਫਸ੍ਸੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨਤ੍ਥਂ, ਪਕ੍ਖਿਪਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਯਿਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਤਾਦਸ੍ਸਨਮੇਵ. ‘‘ਛਹਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹਿ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਛਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨੇਹਿ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਂਵੇਦਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਛਫਸ੍ਸਹੇਤੁਕਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ.

ਕਮ੍ਬੋਜੋਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕਂ ਰਟ੍ਠਂ. ਤਥਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ. ‘‘ਸਞ੍ਜਾਤਿਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ ਸਞ੍ਜਾਤਿ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਸਮੋਸਰਣ-ਸਦ੍ਦੋ. ਆਯਤਨ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਤਦੁਭਯਤ੍ਥੇ. ਆਯਤਨੇਤਿ ਸਮੋਸਰਣਭੂਤੇ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ. ਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਪਞ੍ਚਨਿਪਾਤੇ ਸਦ੍ਧਾਨਿਸਂਸਸੁਤ੍ਤਪਦਂ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸੁਭੂਮਿਯਂ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖੀਨਂ ਪਟਿਸਰਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੩੮) ਤਨ੍ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇਤਿ ਸਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਰਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਾਨਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਆਯਭੂਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਤਨੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਆਯਤਨਂ, ਕਾਰਣਂ. ਸਮ੍ਮਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਜਨੇਨ੍ਤਿ. ਆਯਤਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਵਿਯ ਨ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਵਬੋਧਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਸਮੂਹੇ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞਵੋਹਾਰੋ, ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਚ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਕਰਨਿਵਾਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ‘‘ਹਿਰਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਆਕਰੇ, ‘‘ਇਸ੍ਸਰਾਯਤਨਂ ਵਾਸੁਦੇਵਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਵਾਸੇ, ‘‘ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਆਕਿਣ੍ਣਾ, ਤਾਨਿ ਚ ਨੇਸਂ ਵਾਸੋ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੇਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯਮਿਧ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯਤਨਭਾਵਤੋ, ਪਧਾਨਵਸੇਨ ਵਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਤੇਯੇਵ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਵੇਦਨਾ, ਸਞ੍ਞਾ, ਚੇਤਨਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਸਮੋਸਰਣਤੋ. ਤਾਨਿ ਚ ਨੇਸਂ ਕਾਰਣਂ ਤੇਸਮਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨੇਵ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਆਚਰਿਯਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਪਦਤ੍ਥਵਿਵਰਣਮੁਖੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ – ਆਯਤਨਤੋ, ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਤੋ, ਆਯਤਸ੍ਸ ਚ ਨਯਨਤੋ ਆਯਤਨਂ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਹਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੇਨ ਸੇਨ ਅਨੁਭਵਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚੇਨ ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਘਟੇਨ੍ਤਿ ਵਾਯਮਨ੍ਤਿ, ਆਯਭੂਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਏਤਾਨਿ ਤਨੋਨ੍ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਆਯਤਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਨਯਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ. ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਇਤਿ ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸੋਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਸਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਸਮਾਗਮਨਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂਪਟਿਚ੍ਚ…ਪੇ… ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩, ੪੫; ੨.੪.੬੧; ਕਥਾ. ੪੬੫) ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਸਞ੍ਞਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵੇਦਨਾਯ ਪਧਾਨਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਫਸ੍ਸਸੀਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਸ੍ਸਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਨ੍ਤਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਛਹਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚ ਫਸ੍ਸਸੀਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ. ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦੀਨੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤਤੋ ਚੋਦਨਾਲੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਨ ਆਯਤਨਾਨਿ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਨਮਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ. ਫਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੋ ਵਿਸਮਾਨੋ ਏਕਦੇਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨਲ੍ਲਿਯਮਾਨੋਪਿ ਫੁਸਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਸ੍ਸੋਵ ਤਂ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਸਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਸੋ ‘‘ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਛਹਿ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹਿ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿਪਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਵੋਹਾਰੇਨ ਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਫਸ੍ਸੇ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਨਾਮ ਯਥਾ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਘੋਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਹਿ ਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਾਰੋਪਨਵਸੇਨ ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਸ੍ਸਗਤਿਕਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸੁਪਚਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਅਤਂਸਭਾਵਤੋ. ਅਤ੍ਥਸਿਜ੍ਝਨਕੋ ਪਨ ਤਂਸਭਾਵੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਥਾਹੁ –

‘‘ਅਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਨਾਥੋ ਸਰਣਂ ਅਵੋਚ,

ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਲੋਕਹਿਤੋ ਮਹੇਸੀ’’ਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਯਾਵ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਛਬ੍ਬਿਧਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਸਮ੍ਭਵਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ –

‘‘ਫਸ੍ਸਤੋ ਛਬ੍ਬਿਧਾਪੇਤਾ, ਉਪਵਿਚਾਰਭੇਦਤੋ;

ਤਿਧਾ ਨਿਸ੍ਸਿਤਤੋ ਦ੍ਵੀਹਿ, ਤਿਧਾ ਕਾਲੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਾ’’ਤਿ. –

ਅਟ੍ਠਸਤਪਰਿਯਾਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਟ੍ਠਸਤਪ੍ਪਭੇਦਾ. ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਏਵਂ ਫਸ੍ਸਂ, ਵੇਦਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਪਾਕਮੇਵ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਸਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਜ੍ਜੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਵੇਦਨਾ. ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦਾਯਾਤਿ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਿਤੁਨਾਮਵਸੇਨ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਨਾਮਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਛਬ੍ਬਿਧਾਯ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ –

‘‘ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਿਕਾ ਕਾਮ-ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਤਿਧਾ ਪੁਨ;

ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਾਲ-ਭੇਦੇਨ ਗੁਣਿਤਾ ਸਿਯੁ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਅਟ੍ਠਸਤਪ੍ਪਭੇਦਾਯ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸੀਸੇਨ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋਵ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਨਨੁ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਏਵ ਪਨ ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਨ੍ਤਿ ਏਵਮੁਦ੍ਧਟੋ. ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ, ਕਥਂ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਭਾਵੋ ਸਿਯਾਤਿ? ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸਮੋਧਾਨਭੂਤੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਏਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਹੋਤਿ. ਏਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਦ੍ਧੇ ਹਿ ਸਤ੍ਯਾਰਮ੍ਭੋ ਨਿਯਮਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਵਾਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਯਾਵ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ. ਨਨੁ ਚ ਤਣ੍ਹਾਵ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਕਥਂ ਸਾਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਯ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਤਣ੍ਹਾਯ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਤੋ ਪੁਰਿਮਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ‘‘ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਾਯਾਸੋ ਉਪਕਟ੍ਠਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਉਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਪਿਚ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਣ੍ਹਾਯੇਵ, ਬਲਵਤੀ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਪਤ੍ਤਵਿਸਯਪਤ੍ਥਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਮਸਿ ਚੋਰਾਨਂ ਹਤ੍ਥਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਚੋਰਾਨਂ ਹਤ੍ਥਗਤਭਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਪਰਿਯੇਸਨਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਾ, ਆਰਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ ਕੇਚਿਵਾਦਵਸੇਨ ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧੪੪) ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯਸ੍ਸੇਵ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੪੪) ਸਕਵਾਦਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

ਅਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ, ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾਤਿ ਯਥਾਲਾਭਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਹਜਾਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਛਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ ਤਿਧਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਥਾ ਰੂਪਾਦਿਭੇਦੇ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੫; ੨.੯੪-੯੫, ੨੨੫; ੩.੯੧, ੧੧੬, ੧੩੬; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੧੦; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੭੬, ੨੧੭; ਧ. ਸ. ੧੨੨੧; ਵਿਭ. ੯੦੭, ੯੨੫, ੯੭੧) ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਂਸਾਰਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨਂ, ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹਭੂਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਹਜਾਤਾ ਪਨ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਹੇਤੁਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਧਾ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਚੇਵ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ. ਕਾਮਭਵਾਦਿਨਵਵਿਧੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਤੇਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣਕਾਲੇ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਹਜਾਤਮੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਮੁਪਾਦਾਨਂ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਚੇਵ ਹੇਤੁਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸਹਜਾਤਮੁਪਾਦਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਵਸੇਨ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਚ ਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ, ਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਕੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇ, ਸਹਜਾਤਾਦਿਕੇ ਚ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਰੂਪੂਪਹਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ ਹੇਸ ਅਨੁਕਡ੍ਢਨਤ੍ਥੋ ਵਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਚੇਵ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਵੋਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਜਾਤਿਯੇਵ ਹਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਤਿ, ਸਾ ਚ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਖਨ੍ਧਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਾਤੀਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਵਿਕਾਰਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ’’ਤਿ, ਤੇਨਾਯਂ ਚੋਦਨਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਾ ‘‘ਨਨੁ ਜਾਤਿਪਿ ਭਵੋਯੇਵ, ਕਥਂ ਸੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ, ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚੇ? ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਹੀਨਪਣੀਤਾਦਿਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਤਿ ਯਦਿਦਂ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੯) ਸਵਿਕਾਰਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰੇਨ ਸਵਿਕਾਰਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ, ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਯੇਵ, ਸੋ ਏਵ ਚ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਭਵਿਤੁਮਯੁਤ੍ਤੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਦਿਵਿਸੇਸਾਨਮਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਭਵੋਯੇਵ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਨਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਬਾਲਸ੍ਸ ਸੋਕਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਨਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ, ਸਹਜਾਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸੀਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯਵਿਚਾਰਣਾਯ ਚ, ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਙ੍ਗਾਦਿਵਿਧਾਨਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਚਾਰਣਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਅਯਂ ਕੁਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਤਿ ਚੋਦਨਮਪਨੇਤਿ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਇਧ ਪਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਕਥਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲੇ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ. ਪਯੋਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਏਕਦੇਸਮਤ੍ਤਂ ਪਯੋਜਨਮੇਵ. ‘‘ਮਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਂ ਵਸ੍ਸਸਤਂ ਆਯੁ, ਇਦਾਨੇਤਰਹਿ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਤ੍ਥਾਵਬੋਧਨਵਸੇਨ ਸਪਯੋਜਨਤ੍ਤਾ, ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਪਮਾਣੇ, ਪਯੋਜਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਮਾਣਮੇਵ, ਨ ਤਦੁਤ੍ਤਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣੇ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਏਕਤ੍ਥਂ, ਮਤ੍ਤਪਦਂ ਪਮਾਣਕੇ;

ਮਤ੍ਤਾਵਧਾਰਣੇ ਵਾ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿ ਚੇਤਰ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਕਦੇਸੇਨੇਵਿਧ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਤਥਾ ਕਥਨੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਦਾਹਰਣੇਨ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਇਮਮਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਟ੍ਟਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ-ਤਣ੍ਹਾ-ਦਿਟ੍ਠੀਨਮਞ੍ਞਤਰਸੀਸੇਨ ਕਥੇਸਿ, ਤੇਸੁ ਇਧ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਸੇਨੇਵ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਵੇਦਨਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬਲਵਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾਮੂਲਕਂ ਏਕਦੇਸਮੇਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ. ਏਤਾਨਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੇ ਦਸਨਿਪਾਤੇ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੧ ਵਾਕ੍ਯਖਨ੍ਧੇ) ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ ਵਾ ਕਾਲੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਨ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪੁਰਿਮੋ ਆਦਿਮਰਿਯਾਦੋ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਸ੍ਸ ਮਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਤਤਾ ਮਰਿਯਾਦਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਰਿਯਾਦਾਭਾਵੇਨ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਾਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਚ ਪਨਾਤਿ ਏਵਂ ਕਾਲਨਿਯਮੇਨ ਮਰਿਯਾਦਾਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਪਿ. ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਨੀਵਰਣਸਙ੍ਖਾਤਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕੋਟਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਕੋ ਚਾਹਾਰੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ, ‘ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾ’ ਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੧) ਹਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਆਸਵਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧੪੪) ਆਹ, ਤਂ ਉਦਾਹਰਣਸੁਤ੍ਤੇਨ ਨ ਸਮੇਤਿ. ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਮ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਦ-ਕਾਰਾਦੇਸਵਸੇਨ. ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਪਨ ‘‘ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਸਨਤੋ ਇਦ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਪਕਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰੇਨ ‘‘ਅਮੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਅਸੂ’’ਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਇਮੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਏਸੂ’’ਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰੋ ਚ ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਿਯ ਸਮਾਸੇਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵ ਯਥਾ ‘‘ਜਾਨਿਪਤਿ ਤੁਦਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ. ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਭਵਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਭਵਸਞ੍ਞੋਜਨਭੂਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ. ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ. ‘‘ਕੋ ਚਾਹਾਰੋ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯ, ‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ’ ਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ. ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਇਧ ਪਨ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾਤ੍ਵੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏਵ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਂ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਨੁਲੋਮੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾ ਨਾਮ ਵਟ੍ਟਕਥਾ, ਤਂ ਕਥਨੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ਏਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਯਾਵਿਦਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰੇਨ ਵਟ੍ਟੇਯੇਵ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿ. ਇਤੋ ਭਵਾਦਿਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਭਵਾਦੀਸੁ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ. ਇਮਿਨਾ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਤਿ ਵਿਵਿਧੇਨ ਨਾਸਿਤਾ.

ਵਿਵਟ੍ਟਕਥਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪੫. ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਹੇਸਾ. ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਭਿਕ੍ਖੁਅਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਿਗਤਂ. ‘‘ਯੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਮਿਧ ਗਹਿਤਂ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੇਨ ਭਗਵਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵੇਦਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਇਮਂ ਪਾਲ਼ਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ੍ਤਿ ‘‘ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ. ‘‘ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੪੨੯) ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਵਚਨਤੋ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ‘‘ਨਾਮਰੂਪਸਮੁਦਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੇਦਨਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਮੇਵ ਨਾਮਂ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਸਮੁਦਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ‘‘ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਆਹਾਰਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ, ਇਧ ਪਨ ਏਵਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਜਾਨਨੇਨੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸ੍ਸ ਜਾਨਨਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਮਨਾਗਤੇਪਿ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਯੋ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਨ ਇਦ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ‘‘ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਫਲਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਚਨਤੋ. ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੁਮਾਨੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਜਾਨਨਾ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਗਨ੍ਥਧਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ, ਯਥਾਲਾਭਂ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਦੇਸਨਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਰੁਚਿਯਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਿਮਂ ਦੀਪੇਤਿ – ਯਦਿਪਿ ਅਨਾਗਾਮਿਆਦਯੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਰਹਤੋ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਿਵਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ. ਸੁਵਣ੍ਣਗੇਹੋ ਵਿਯ ਰਤਨਮਯਕਣ੍ਣਿਕਾਯ ਦੇਸਨਾ ਅਰਹਤ੍ਤਕਣ੍ਣਿਕਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯਤੋ ਖੋ…ਪੇ… ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕੋ ਏਵਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ? ਖੀਣਾਸਵੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਾਵ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕੋ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤੇਨ ਯਦੇਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਸੇਨਾਪਿ ਦੀਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮), ਤਂ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੪੬. ‘‘ਦੇਸਨਾਜਾਲਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਟਿਗਤਿਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਦੇਸਨਾਯ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਂ ਞਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨ੍ਤੋ ਜਾਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲਂ, ਦਬ੍ਬਪਵੇਸਨਵਸੇਨ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੇ ਅਕਤਾਪਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਾਦਪ੍ਪਵੇਸਨਵਸੇਨ ਕਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ, ਅਨ੍ਤੋ ਜਾਲਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲਾ, ਦਬ੍ਬਵਸੇਨ ਅਨਨ੍ਤੋਜਾਲਾਪਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਾਦਵਸੇਨ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲਾ ਕਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ. ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵੇ ਕਰਾਸਭੂਯੋਗੇ ਵਿਕਾਰਵਾਚਕਤੋ ਈਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਨ੍ਤਸਰਸ੍ਸ ਵਾ ਈਕਾਰਾਦੇਸੋਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਯਥਾ ‘‘ਧਵਲੀਕਾਰੋ, ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੧), ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਅਵਸਿਤਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੇਨ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਭਾਵੇਨ ਪੁਨ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਭਾਵਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ‘‘ਓਸੀਦਨ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ. ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨੇਨੇਵ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਓਸੀਦਨ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਅਧੋ ਓਸੀਦਨਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਮੁਗ੍ਗਮਨਂ. ਤਥਾ ਪਰਿਤ੍ਤਭੂਮਿਮਹਗ੍ਗਤਭੂਮਿਵਸੇਨ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਓਲੀਨਤਾਤਿਧਾਵਨਵਸੇਨ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਚ ਤਦਾਬਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤੇਨ ਆਬਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਹੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਮਾਹ ‘‘ਕੇਵਟ੍ਟੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕੇ ਉਦਕੇ ਵਟ੍ਟਤਿ ਪਰਿਚਰਤੀਤਿ ਕੇਵਟ੍ਟੋ, ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧੋ. ਕਾਮਂ ਕੇਵਟ੍ਟਨ੍ਤੇਵਾਸੀਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਤਦਨੁਗਤਿਕੋਵਾਤਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੂਤਿ ਜਾਤਿਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਟਿਵੇਧਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾਵ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ ਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਥੂਲਾ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤੋਦਕਸ੍ਸ.

੧੪੭. ‘‘ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਾਦਸਙ੍ਗਹਣੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲਤਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਨਿਮੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਭਵਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਵਰੋਧਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ. ਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤੇ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਮਾਵਹਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਤਥਾਆਕਡ੍ਢਨਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਗੀਵਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਨੇਤ੍ਤਿਸਦਿਸਤਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦਿਸਵੋਹਾਰਂ, ਉਪਮਾਤਦ੍ਧਿਤਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਦਿਸਤਾਵਿਭਾਵਨਾ. ਗੀਵਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਨੀ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ, ਆਖ੍ਯਾਤਪਯੋਗੇ ਚ ਬਹੁਲਂ ਸਾਮਿਵਚਨਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤਾ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੇਨ ਭਗਵਤਾ, ਸਾ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਭਾਵਾਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥਮਾਹ. ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤੇਯੇਵ ਹਿ ਪੁਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਪਧਾਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਵਚਨਵਸੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ‘‘ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਸਕ੍ਖਿਂ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੨੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦੨) ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾਵਨ੍ਤਿ ਚ ਧਰਮਾਨਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾਵਂ, ਅਤੀਤਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਤਥਾਗਤਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਯਾਵ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾ, ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਵ ਯਥਾ ਅਧੁਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਿਆਦੀਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੪੭) ਪਞ੍ਞਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ਪਣ੍ਣਾਦੇਸੋਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਾ.

ਕਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ. ਏਵਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਸਦਿਸਤਾ, ਤਦਵਯਵਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਚਕ੍ਖਾਯਤਨਚਕ੍ਖੁਧਾਤਾਦੀਨਂ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਸਦਿਸਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਂ. ਪਞ੍ਚਪਕ੍ਕਦ੍ਵਾਦਸਪਕ੍ਕਅਟ੍ਠਾਰਸਪਕ੍ਕਪਰਿਮਾਣਾਤਿ ਪਞ੍ਚਪਕ੍ਕਪਰਿਮਾਣਾ ਏਕਾ, ਦ੍ਵਾਦਸਪਕ੍ਕਪਰਿਮਾਣਾ ਏਕਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਪਕ੍ਕਪਰਿਮਾਣਾ ਏਕਾਤਿ ਤਿਵਿਧਾ ਪਕ੍ਕਮ੍ਬਫਲਪਿਣ੍ਡੀ ਵਿਯ. ਪਿਣ੍ਡੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਣ੍ਡੀ, ਥਵਕੋ. ਤਦਨ੍ਵਯਾਨੀਤਿ ਵਣ੍ਟਾਨੁਗਤਾਨਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਂਯੇਵ ਵਣ੍ਟਂ ਅਨੁਗਤਾਨੀ’’ਤਿ.

ਮਣ੍ਡੂਕਕਣ੍ਟਕਵਿਸਸਮ੍ਫਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਸਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਕਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਕਣ੍ਟਕੇਨ, ਤਦਞ੍ਞੇਨ ਚ ਵਿਸੇਨ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਮਣ੍ਡੂਕਕਣ੍ਟਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਵਾ. ਸਕਣ੍ਟਕੋ ਜਲਚਾਰੀ ਸਤ੍ਤੋ ਇਧ ਮਣ੍ਡੂਕੋ ਨਾਮ, ਯੋ ‘‘ਪਾਸਾਣਕਚ੍ਛਪੋ’’ਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਅਗ੍ਗਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਕਣ੍ਟਕੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਕਂ ਵਿਸਮਚ੍ਛਕਣ੍ਟਕਨ੍ਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਕਿਰਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਣ੍ਟਚ੍ਛੇਦੇ ਵਣ੍ਟੂਪਨਿਬਨ੍ਧਾਨਂ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਨਂ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਤੋ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਿਯ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੇ ਤਦੁਪਨਿਬਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਵ ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਗਤਂ ਓਪਮ੍ਮਂ, ਤਦਵਸੇਸਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਲਦ੍ਧਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੪੮. ਬੁਦ੍ਧਬਲਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਣਬਲਂ. ਕਥਿਤਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਕਥਿਤਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤਿ. ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥੇ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਧੁਨਾਵ ਗਣ੍ਹਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਨ ਪਪਞ੍ਚਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ.

ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ. ਇਧਤ੍ਥੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਹਿਤਂ. ਪਰਤ੍ਥੋਤਿ ਸਮ੍ਪਰਾਯਹਿਤਂ, ਤਦੁਭਯਤ੍ਥੋ ਵਾ. ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਜਾਲ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਇਹਾਤਿ ਇਧ ਸਾਸਨੇ. ਨਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਨਂ ਸੁਤੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਾ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ ਅਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤਂ ਜਾਲਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥਜਾਲਂ. ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਜਾਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਵਿਜਿਨਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਙ੍ਗਾਮਵਿਜਯੋ, ਸਙ੍ਗਾਮੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਰੇਹਿ ਸਮਾਗਮਨਂ ਅਭਿਯੁਜ੍ਝਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਜਾਲਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੀਲਾਦਿਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਜਾਲਂ. ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ. ਦਿਟ੍ਟਿਵਿਵੇਚਨਮੁਖੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਵਾਦਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੁਪਾਯਤ੍ਤਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਵਿਜਯੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਨਿਦਾਨਾਵਸਾਨਤੋਤਿ ‘‘ਅਥ ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਸਙ੍ਖਾਤਨਿਦਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ. ਮਰਿਯਾਦਾਵਧਿਵਚਨਞ੍ਹੇਤਂ. ਅਪਿਚ ਨਿਦਾਨਾਵਸਾਨਤੋਤਿ ਨਿਦਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਦਾਨਾਵਸਾਨਭੂਤਤੋ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫, ੬) ਵਚਨਤੋ. ਆਭਿਵਿਧਿਅਵਧਿਵਚਨਞ੍ਹੇਤਂ. ਇਦਞ੍ਚ ‘‘ਅਵੋਚਾ’’ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨਿਦਾਨੇਨ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਗਮਨਂ ਵਿਯ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ. ਅਲਬ੍ਭ…ਪੇ… ਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ.

੧੪੯. ਯਥਾ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਚਰਤਾਯ ਪਰਮਨਾ ਵੇਰਿਮਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਹ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ, ਉਦਾਨੇ ਚ –

‘‘ਦਿਸੋ ਦਿਸਂ ਯਂ ਤਂ ਕਯਿਰਾ, ਵੇਰੀ ਵਾ ਪਨ ਵੇਰਿਨਂ;

ਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਪਾਪਿਯੋ ਨਂ ਤਤੋ ਕਰੇ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੪੨; ਉਦਾ. ੩੩);

ਨ ਏਵਮਿਮੇ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ, ਇਮੇ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਚਰਤਾਯ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਕਮਨਾ’’ਤਿ. ਸਕਮਨਤਾ ਚ ਪੀਤਿਯਾ ਗਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਗਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਤ੍ਤਮਨਾਤਿ ਸਮਤ੍ਤਮਨਾ, ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਨਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ ਦੇਸਨਾਯ ਵਿਜਮ੍ਭਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ. ਕਰਵੀਕਸ੍ਸ ਰੁਤਮਿਵ ਮਞ੍ਜੁਮਧੁਰਸ੍ਸਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰਵੀਕਰੁਤਮਞ੍ਜੂ, ਤੇਨ. ਅਮਤਾਭਿਸੇਕਸਦਿਸੇਨਾਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਦਰਥਵੂਪਸਮਕਂ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਾਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਉਦਕਂ ਦੀਘਾਯੁਕਤਾਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਮਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਨਾਭਿਸੇਕਸਦਿਸੇਨ. ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਰੋ ਵਿਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੋ, ਤੇਨ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯਮ੍ਪਿ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੇਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਗਮਨੇਪੀ’’ਤਿ.

ਤਥਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਪੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਨੁਮੋਦਨੇਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਤੋ ਸੁਭਾਸਿਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਸੁਲਪਿਤਂ. ਸੀਲਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਵਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨੇਨ ਸੁਲਪਿਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਜਨੇਨ ਵਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ, ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬੇਧਕਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਵਿਭਜਨੇਨ ਸੁਲਪਿਤਂ. ਏਵਂ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਨਿਸੇਧਨਾਦੀਹਿਪਿ ਇਧ ਦਸ੍ਸਿਤਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਦਿਨੋਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਤਾਦਿਭੂਤਸ੍ਸ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ‘‘ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇ ਤਾਦੀ, ਚਤ੍ਤਾਵੀਤਿ ਤਾਦੀ, ਵਨ੍ਤਾਵੀਤਿ ਤਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੩੮) ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਉਪਰਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭) ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਨਾਮ ਭਵਤਿ. ਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇਵ ਹਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਤਥਾਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਗਾਥਕਂ ਚੇ, ਗੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ ਭਵਤਿ. ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ, ਚੇ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਰਹੇਤੁਰਹਿਤਞ੍ਚ, ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਨਾਮ. ਇਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਗੇਯ੍ਯਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਰਹੇਤੁਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਭਾਵਮੇਵ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਹੇਤੁਤਾਯ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਹਿ ਇਦਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸੋਧੇਤਿ ‘‘ਭਞ੍ਞਮਾਨੇਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਉਭਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਪਦਞ੍ਹੇਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਉਪਰਿ ਚ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਯਦੇਵਂ ਸਕਲੇਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ? ਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਨ ਪਵਿਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨਤੋ, ਅਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਕਮ੍ਪਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤੇਨ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਆਕਾਰੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਮਾਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਤਥਾਰੁਲ਼੍ਹਨਯੇਨੇਵ ਚ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਥਾ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਕਥਨਂ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਏਵਮੀਦਿਸੇਸੁ. ‘‘ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੋ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੭੧) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰੇਸੁਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਰਮਿਪਵਿਚਯਨਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸੇ –

‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਸਤੋ, ਸਭਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣੇ;

ਧਮ੍ਮਤੇਜੇਨ ਵਸੁਧਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਪਕਮ੍ਪਥਾ’’ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੧੬੬);

ਤਥਾ ਸਾਸਨਪਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਦਯੋਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਸਨਪਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਤਾਵ ਭਗਵਤੋ ਵੇਲ਼ੁਵਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ, ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਮੇਘਵਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ, ਮਹਾਅਰਿਟ੍ਠਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਨਯਪਿਟਕਸਜ੍ਝਾਯਨੇਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਮੂਲਾਨਿ ਓਤਿਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਪੀਤਿਵਸਂ ਗਤਾ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥਵੀ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ. ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨੇ ਪਨ ‘‘ਅਹੋ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਯਥਾ ਤਂ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨੇ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਮਪਦਾਨੇ –

‘‘ਤਦਾਯਂ ਪਥਵੀ ਸਬ੍ਬਾ, ਅਚਲਾ ਸਾ ਚਲਾਚਲਾ;

ਸਾਗਰੋ ਚ ਸਸੋਕੋਵ, ਵਿਨਦੀ ਕਰੁਣਂ ਗਿਰ’’ਨ੍ਤਿ. (ਅਪ. ੨.੫੪.੧੩੧);

ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੂਪਸਙ੍ਕਮਨੇਤਿ ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇ ਪਠਮਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੂਪਸਙ੍ਕਮਨੇ. ਪਂਸੁਕੂਲਗ੍ਗਹਣੇਤਿ ਪੁਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਦਾਸਿਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਆਮਕਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਸਾਣਮਯਪਂਸੁਕੂਲਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤੇ ਪਾਣੇ ਵਿਧੁਨਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਅਰਿਯਵਂਸੇ ਠਤ੍ਵਾ ਗਹਣੇ. ਪਂਸੁਕੂਲਧੋਵਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਂਸੁਕੂਲਸ੍ਸ ਧੋਵਨੇ. ਕਾਲ਼ਕਾਰਾਮਸੁਤ੍ਤਂ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪) ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇ ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ. ਗੋਤਮਕਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੭੬) ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਿਕਨਿਪਾਤੇ. ਵੀਰਿਯਬਲੇਨਾਤਿ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਪਰਿਚ੍ਚਾਗਹੇਤੁਭੂਤਵੀਰਿਯਪ੍ਪਭਾਵੇਨ. ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੂਪਸਙ੍ਕਮਨੇ –

‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ, ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅਵਸਿਸ੍ਸਤੁ;

ਉਪਸੁਸ੍ਸਤੁ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ, ਸਰੀਰੇ ਮਂਸਲੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੨, ੨੩੭; ਅ. ਨਿ. ੨.੫; ੮.੧੩; ਮਹਾਨਿ. ੧੯੬; ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ);

ਵੁਤ੍ਤਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਵੀਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਯਥਾਰਹਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਚ੍ਛਰਿਯਵੇਗਾਭਿਹਤਾਤਿ ਵਿਮ੍ਹਯਾਵਹਕਿਰਿਯਾਨੁਭਾਵਘਟ੍ਟਿਤਾ. ਪਂਸੁਕੂਲਧੋਵਨੇ ਭਗਵਤੋ ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਂਸੁਕੂਲਗ੍ਗਹਣੇ ਯਥਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਵੇਗਾਭਿਹਤਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਕਾਲਕਮ੍ਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕੇ (ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੫੫) ਪਨ ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਮ੍ਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਕਾਲਕਮ੍ਪਨਂ ਨਾਮ ਭਵਤਿ. ਸਕ੍ਖਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇ ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਤੋ ਸਕ੍ਖਿ ਵਿਯ ਭਵਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਮਾਰਵਿਜਯਕਾਲੇ (ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ). ਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨੇਨਾਤਿ ਪਕਰਣਾਨੁਰੂਪਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਤਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਾਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੩; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੦੧).

‘‘ਨ ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੇਕਤ੍ਥਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਜੋਤਿਵਨੇਤਿ ਨਨ੍ਦਵਨੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਞਾਣਾਲੋਕਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਜੋਤਿਯਾ ਪਾਤੁਭੂਤਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਜੋਤਿਵਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਿਨਯਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਾਦਿਧਮ੍ਮਂ. ਪਾਚੀਨਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਭਾਗੇ ਤਰੁਣਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੇਨ ਲਕ੍ਖਿਤਟ੍ਠਾਨਂ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਕਾਲਾਦੀਸੁ ਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਮਤਿਦਿਸਤਿ. ਅਨੇਕਸੋਤਿ ਅਨੇਕਧਾ. ਸਯਮ੍ਭੁਨਾ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮਾਦਾਨਾਦਿਨਾ ਞਾਯੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ.

ਪਕਰਣਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਇਤੋ ਪਰਂ ਆਚਰਿਯ-ਧਮ੍ਮਪਾਲੇਨ ਯਾ ਕਤਾ;

ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਹਾਰਾਦਿ-ਵਿਵਿਧਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ.

ਨ ਸਾ ਅਮ੍ਹੇਹੁਪੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾ, ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਬ੍ਬਿਸੋਧਨਾ;

ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਵਕ੍ਖਾਮ, ਸੋਤੂਨਂ ਞਾਣਵੁਡ੍ਢਿਯਾ.

ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਕਰਣਨਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ – ਪਕਰਣਨਯੋਤਿ ਚ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਭਾਸਾਯ ਵਣ੍ਣਨਾਨਯੋ. ‘‘ਨੇਤ੍ਤਿਪੇਟਕਪ੍ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਯੋਜਨਾਨਯੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟੀਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਂ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਯੋਜਨਭਾਜਨੇਸੁ, ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਪਠਮਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇਸੁ ਸੁਕਰਾ, ਹੋਤਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ –

ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਯੋਜਨਂ, ਭਾਜਨਞ੍ਚਾਪਿ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਂ;

ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾਨ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਤਤੋ ਹਾਰਾਦਯੋ ਸਂਸੇ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਂ, ਤਂ ਸਾਧਾਰਣਮਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ, ਤਥਾ ਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਭਗਵਤੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾ. ਤਾਯ ਹਿ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਿਵਿਧਾਵਤ੍ਥਾਯਪਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਯਾਵਦੇਵ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਹਤ੍ਥਦਾਨੇਹਿ ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਤ੍ਥਂ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਦਸਬਲਞਾਣਾਦਯੋਪਿ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਧਾਰਣਮਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਤੇਸਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਾਦਿਕਞ੍ਚ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਚਿਤ੍ਰਨਯਦੇਸਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਸਿ. ਬਾਹਿਰਂ ਪਨ ਸਾਧਾਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਵਾਰਸ੍ਸ ਸਹਮ੍ਪਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ. ਤਦਜ੍ਝੇਸਨਞ੍ਹਿ ਪਤਿ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਜਨਿਤਂ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਅਹੋਸਿ.

ਅਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਤੋ ਦੁਵਿਧਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਯਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ, ਯੇਨ ਚ ਦੇਸਨਾਞਾਣੇਨ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ, ਤਦੁਭਯਮੇਵ. ਸਾਮਞ੍ਞਾਵਤ੍ਥਾਯ ਹਿ ਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾਵਤ੍ਥਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਭਵਤਿ, ਬਾਹਿਰਂ ਪਨ ਅਸਾਧਾਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣਭਣਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵਮਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ ਬਾਹਿਰਮਸਾਧਾਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇਵ, ਤਥਾ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮਸ੍ਸ, ਪਸਂਸਾਵਿਸਯਸ੍ਸ ਚ ਖੁਦ੍ਦਕਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਤਾਯ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਭਵਾਦੀਸੁ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਮਨਵਬੋਧੋਪਿ ਬਾਹਿਰਮਸਾਧਾਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ.

ਪਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਤੋ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਕਥਾ, ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਮਨ੍ਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਪਨ ਬਾਹਿਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਫਲਭੂਤਂ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਪਯੋਜੇਤਿ. ਫਲਞ੍ਹਿ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਸਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਪਯੋਜੇਤਿ ਨਾਮ ਫਲੇ ਸਤਿਯੇਵ ਤਾਯ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਫਲਂ ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਯੋਜੇਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਫਲਂ, ਤਂ ਆਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਦੇਸਕਂ ਪਯੋਜੇਤਿ ਨਾਮ. ਅਪਿਚ ਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਨਾਨਾਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਵਿਨਿਵੇਠਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਿਭਾਵਨਂ, ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਵਸੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦੀਪਨਞ੍ਚ ਪਯੋਜਨਮੇਵ.

ਭਾਜਨਂ ਪਨ ਦੇਸਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਯੇ ਹਿ ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣਨਿਮਿਤ੍ਤਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਕੁਹਨਾਦਿਵਿਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਨਿਰਤਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਪਙ੍ਕਨਿਮੁਗ੍ਗਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ ਅਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਸੇਸਞਾਣਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ, ਤੇ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਂ.

ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ ਪਨ ਇਧ ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਦੇਹਿ, ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨੇਨ ਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮਣਸਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯੋਜਨਂ, ਤਥਾ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਾਨੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗੋ, ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਸਮਾਯੋਗੋ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਭਾਵਨਾਬਲਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਉਭਯਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਨੁਪਲੇਪੋ ਚ –

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਤਾਯ ਚ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਮਙ੍ਗਿਤਾ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਵਿਰਤਿਤ੍ਤਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਿਯਮਨਾਪਗਰੁਭਾਵਨੀਯਤਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਸਮੁਦਾਗਮੋ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ, ਅਕੁਸਲਮੂਲਤਨੁਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਮੂਲਰੋਪਨਂ, ਉਭਯਾਨਤ੍ਥਦੂਰੀਕਰਣਂ, ਪਰਿਸਾਸੁ ਵਿਸਾਰਦਤਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੋ, ਪਰੇਹਿ ਦੁਪ੍ਪਧਂਸਿਯਤਾ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਚ –

‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਗਮ੍ਭੀਰਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਂ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਤਾ, ਕਪ੍ਪਾਨਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇਨਾਪਿ ਦੁਲ੍ਲਭਪਾਤੁਭਾਵਤਾ, ਸੁਖੁਮੇਨਪਿ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾ, ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣੇਨਾਪਿ ਦੁਰਧਿਗਮਨੀਯਤਾ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਸਬ੍ਬਦਰਥਤਾ, ਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਂ, ਸੋਭਨਪਰਿਯੋਸਾਨਤਾ, ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਭਾਵੋ, ਪਧਾਨਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਗੋਚਰਤਾ, ਸੁਖੁਮਸਭਾਵਤਾ, ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਵਿਭਾਵਨਾ ਚ. ਦਿਟ੍ਠਿਦੀਪਕਪਦੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਮਾਸਤੋ ਸਸ੍ਸਤਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਲੀਨਤਾਤਿਧਾਵਨਵਿਭਾਵਨਂ, ਉਭਯਵਿਨਿਬਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਕਿਤ੍ਤਨਂ, ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਾਸਨਂ, ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹਞਾਪਨਂ, ਪਰਾਮਾਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਾ, ਭਵਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਾਗਾ, ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਵਾਨਨ੍ਤਵਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਾਵਤਾਰਣਂ, ਆਸਵੋਘਯੋਗਕਿਲੇਸਗਨ੍ਥਸਂਯੋਜਨੁਪਾਦਾਨਵਿਸੇਸਵਿਭਜਨਞ੍ਚ –

ਤਥਾ ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਬੋਧਪਟਿਬੋਧਸਿਦ੍ਧਿ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਵਿਗਮੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਉਭਯਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਿਵਿਧਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਨੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਸਮਾਯੋਗੋ, ਵੀਰਿਯਸਮਤਾਨੁਯੋਜਨਂ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਚ –

‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਥਾ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਚ ਨੀਵਰਣਸਞ੍ਞੋਜਨਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਅਨਮਤਗ੍ਗਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਹਰਣਾਪਰਨ੍ਤਾਨੁਸਨ੍ਧਾਨਾਨਿ, ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਵਸੇਨ ਹੇਤੁਵਿਭਾਗੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੂਪਕਾਰਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚ –

‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾ, ਤੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਤਾਪਟਿਸੇਧੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਾਰਕਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਂ ਸਮਤ੍ਥਨਿਰੀਹ ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਞ੍ਚ –

‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਭਗਵਤੋ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੀਭਾਵੋ, ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਦ੍ਵਯਵਿਭਾਗੋ, ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਭਵਯੋਨਿਆਦੀਸੁ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾ ਚ –

ਸਕਲੇਨ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਤਾਦਿਭਾਵੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿਭੂਤਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯੂਪਦੇਸੋ, ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਦਿਪੁਗ੍ਗਲਚਤੁਕ੍ਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਕਣ੍ਹਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਾਦਿਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕਵਿਭਾਗੋ, ਚਤੁਰਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਸਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਮੁਦਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਦਿਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ, ਛਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਾ, ਦਸਨਾਥਕਧਮ੍ਮਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥਾ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ.

ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਦੇਸਨਾਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਾਨਿ ਨੇਤ੍ਤਿਯਾ, ਪੇਟਕੋਪਦੇਸੇ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਹਾਰਾਦੀਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ, ਵੇਦਨਾਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਚ ਗਹਿਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਵਜ੍ਜਿਤਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ. ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ. ਤਂ ਪਨ ‘‘ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਚ ਪਦੇਹਿ ਸਮੁਦਯਗ੍ਗਹਣੇਨਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪੇਨ ਗਹਿਤਮੇਵ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣੇ ਆਗਤਨਯੇਨ ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਿਵਚਨੇਹਿ, ‘‘ਆਤਪ੍ਪਮਨ੍ਵਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ, ਚਿਤ੍ਤਪਦੋਸਵਚਨੇਨ, ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਪਦੇਹਿ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਸੋਕਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਪਦੇਹਿ ਗਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ. ਤਦੁਭਯੇਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਵਚਨੇਨ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਤਸ੍ਸਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦੀਨਿ ਯਥਾਭੂਤਪਟਿਵੇਧਨਾਪਦੇਸੇਨ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦੀਨਿ ਯਥਾਭੂਤਪਜਾਨਨਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਉਚ੍ਛੇਦਵਚਨੇਨ ਚ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਦੀਨਵੋ, ਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਵਸੇਨ, ਯਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਨਿਸ੍ਸਰਣਾਨਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਇਧ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਤਾਦਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿ ਫਲਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਯੋਜਨਂ. ਤਦੇਵ ਫਲਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਤਦਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਂ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣੀਯਤਾ, ਆਘਾਤਾਦਿਫਲਸ੍ਸ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਨ੍ਤਾਨਭਾਵਿਤਾ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਨਨਿਬ੍ਬੇਠਨਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਤਂਤਂਪਯੋਜਨਾਧਿਗਮਹੇਤੁ ਉਪਾਯੋ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਕਰਣਪਟਿਸੇਧਨਾਦਿਅਪਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਕਾਮੇਹਿ ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਆਣਾਰਹਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਨਿਸ੍ਸਰਣਫਲੂਪਾਯਾਣਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਧਮ੍ਮਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਤਾ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਮ੍ਪਿ ਚ ਫਲਂ ਉਪਾਯੋ ਚ;

ਆਣਤ੍ਤੀ ਚ ਭਗਵਤੋ, ਯੋਗੀਨਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ’’ਤਿ.

ਵਿਚਯਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਪ੍ਪਨਾਭਾਵੇਪਿ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ, ਅਨੁਵਾਦਵਸੇਨ ਚ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥਂ ਵਾਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਂਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ, ਅਭਿਮੁਖੀਕਰਣਾਯ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਂ. ਅਞ੍ਞਭਾਵਤੋ, ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਪਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਣ੍ਣਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ, ਅਵਣ੍ਣਨੀਯਤੋ ਚ ‘‘ਅਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਸੇਨ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ਚ ‘‘ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ, ਧਾਰਣਸਭਾਵਤੋ, ਅਧਮ੍ਮਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚ ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲੇਹਿ ਸਂਹਤਭਾਵਤੋ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਤਕਰਣਤੋ ਚ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ, ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ, ਵਚਨੁਪਨ੍ਯਾਸਤੋ ਚ ‘‘ਤਤ੍ਰਾ’’ਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾਵਤੋ, ਪੁਥੁਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹੀ’’ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਨਨਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਘਾਤਤੋ ਚ ‘‘ਆਘਾਤੋ’’ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਙ੍ਕੋਚਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਭਿਮੁਖਤਾਯ, ਅਤੁਟ੍ਠਾਕਾਰਤਾਯ ਚ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਚਿਨ੍ਤਨਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਚ ‘‘ਚੇਤਸੋ’’ਤਿ, ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਸਾਧਨਤੋ, ਅਨੁ ਅਨੁ ਅਨਤ੍ਥਸਾਧਨਤੋ ਚ ‘‘ਅਨਭਿਰਦ੍ਧੀ’’ਤਿ, ਕਾਰਣਾਨਰਹਤ੍ਤਾ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ

ਠਿਤੇਹਿ ਕਾਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਨ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਤਾਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਅਤ੍ਥਸੋ ਚ –

ਮਮਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਬ੍ਬਨਾਮਪਦਂ. ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਿਪਾਤਪਦਂ. ਭਿਕ੍ਖਵੇਤਿ ਆਲਪਨਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਂ. ਪਰੇਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਂ. ਅਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਂ. ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਆਖ੍ਯਾਤਪਦਂ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਂ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਆਧਾਰਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਬ੍ਬਨਾਮਪਦਂ. ਤੁਮ੍ਹੇਹੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਬ੍ਬਨਾਮਪਦਂ. ਨ-ਇਤਿ ਪਟਿਸੇਧਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਿਪਾਤਪਦਂ. ਆਘਾਤੋ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਨਭਿਰਦ੍ਧੀਤਿ ਚ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਂ. ਚੇਤਸੋਤਿ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਂ. ਕਰਣੀਯਾਤਿ ਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਪਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤਾਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਚ ਵਿਚਯਨਂ ਪਦਵਿਚਯੋ. ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾਯੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਲੀਨਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ.

‘‘ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸ੍ਸਥ ਕੁਪਿਤਾ ਵਾ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਵਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰੇਸਂ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ. ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਨੇਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਸਯਾਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਚਯਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਚਯੋ. ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਨਿਰਵਸੇਸਂ, ਸਉਤ੍ਤਰਂ, ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਚਯਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਵਿਚਯੋ.

‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ…ਪੇ… ਨ ਚੇਤਸੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਠਮਦੇਸਨਾਯ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ…ਪੇ… ਤੁਮ੍ਹਂਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਦੇਸਨਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਠਮਾਯ ਮਨੋਪਦੋਸਂ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਾਯ ਤਤ੍ਥਾਦੀਨਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਇਮਾਯ ਦੁਤਿਯਦੇਸਨਾਯ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ…ਪੇ… ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰੇਸਂ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਤਤਿਯਦੇਸਨਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਦੁਤਿਯਾਯ ਤਤ੍ਥਾਦੀਨਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਾਯ ਵਚਨਤ੍ਥਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇਪਿ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਇਮਾਯ ਤਤਿਯਦੇਸਨਾਯ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ…ਪੇ… ਨ ਚ ਪਨੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਦੇਸਨਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤਤਿਯਾਯ ਮਨੋਪਦੋਸਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਾਯ ਅਵਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇਨ ਅਪਰਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਚਯਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਚਯੋ. ਅਸ੍ਸਾਦਵਿਚਯਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਵ. ਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ.

‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰੇਸਂ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ ਸਮੇਤਿ. ਕੁਪਿਤੋ ਹਿ ਨੇਵ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨਂ ਨ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਤਿ. ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ…ਪੇ… ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਅਯਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ ਸਮੇਤਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਵਿਰਮਣਾਦਿਗੁਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਮਾਧਿਂ, ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਉਪਨਿਧਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਓਰਮਤ੍ਤਕਂ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ. ‘‘ਕਤਮੇ ਚ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ ਸਮੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਗੁਣਾ ਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਥਾਗਤਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਞਾਣੇਨ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾ ਸਨ੍ਤਾ ਪਣੀਤਾ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰਾ ਨਿਪੁਣਾ ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਤਾਵਿਚਯਨਮੇਵ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਗਾਥਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੁਗੀਤਿਵਿਚਯੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਦਪਞ੍ਹਾਦਿਏਕਾਦਸਧਮ੍ਮਵਿਚਯਨਲਕ੍ਖਣੋ ਵਿਚਯਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੨).

ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰਸਂਵਣ੍ਣਨਾ

ਮਮਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤਥਾਪਯੋਗਦਿਸ੍ਸਨਤੋ, ਅਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਚ ਤਦਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਨੇਪਾਤਿਕਾਨਮਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ. ਭਿਕ੍ਖਵੇਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਦਤ੍ਥੇਯੇਵ ਏਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਸਨਤੋ, ਦੇਸਕਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਪੇਕ੍ਖਤੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ –

ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣਂ ਤਾਦਿਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਬਨ੍ਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਅਸਙ੍ਕਮਨਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਮਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਪਿ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕੋਧਲੋਭਾਨਂ ਅਨ੍ਧਤਮਸਭਾਵਤੋ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੋ ਵੇਰਮਣੀ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਪਾਸਂਸਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਹਤੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤਤ੍ਤਾ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੇਨ ਗੁਣੇਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ ਏਕਦੇਸਭੂਤਾਪਿ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਗ੍ਗਹਣਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਤਜ੍ਜਾਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਤਾਨਿ ਅਧਿਗਮਤਕ੍ਕਨਾਨਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਅਭਿਨਿਵੇਸਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਪ੍ਪਨਜਾਲਸ੍ਸ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਤ੍ਤਾ. ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਅਨਵਬੋਧੇਨ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਸਤਿ ਚ ਵੇਦਯਿਤਭਾਵੇ (ਵੇਦਯਿਤਰਾਗੇ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧੪੯) ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹੋ, ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਗਾਹੋ ਚ ਵਿਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਾਦੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਨ੍ਤਾਨਂ ਫਸ੍ਸੋ ਹੇਤੂਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਵਿਸਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਗਤਿਯਾ ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਦਿਪਜਾਨਨਾ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸਞ੍ਞਂ ਅਤਿਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਭਾਵਤੋ. ਇਮਾਹਿਯੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਭਾਵੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਕਿਰਿਯਵਾਦਾਦੀਨਂ, ਇਸ੍ਸਰਵਾਦਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਭਗਵਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਠਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਨ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਿਤਾਵਿਭਾਵਨਲਕ੍ਖਣੋ ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਯਥਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹਾਰਾਨਂ, ਯਾ ਭੂਮੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੩).

ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਣ੍ਣਾਰਹਾਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾਨਾਦੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾਦਿ ਵਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਣ੍ਣਾਰਹਵਣ੍ਣਸੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾਦਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਨਿਰਯਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣਂ ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਦਿਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਟਿਵਿਰਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਰਿਯੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਰਿਯੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਵੇਧਪ੍ਪਕਾਰਞਾਣਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਭਾਵਤੋ ਸਾ ਯਥਾਰਹਂ ਨਵਵਿਧਸ੍ਸਪਿ ਭਵਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ. ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ, ਸੋਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮੁਦਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਦਿਪਟਿਵੇਧਨਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਬੋਧਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਬੋਧੋ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਟਿਵੇਧੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਹਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ. ਯਾਵ ਵੇਦਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਨੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਮਾਗਤਨਯੇਨ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਪਰੇਸਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਮੁਖਤਾਯ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਛ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਸਕਲਸ੍ਸ ਚ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਜਾਨਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਿਰਾਗਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾਵ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ਭਗਵਤੋ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਥਾ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ. ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਜਿਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੪).

ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕੋਧੂਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਾਰਮ੍ਭਪਰਵਮ੍ਭਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਪਟਿਘਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਆਨਨ੍ਦਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਸਮਲੋਭਮਾਨਾਤਿਮਾਨਮਦਪ੍ਪਮਾਦਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਲੋਭਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਗਨ੍ਥਨੀਵਰਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਾਯਗਨ੍ਥਨੀਵਰਣਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਆਨਨ੍ਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਸੀਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਕ੍ਖਾਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਉਪਾਦਾਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਵੇਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਧਮ੍ਮਧਾਤੁਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਵੇਦਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਆਯਤਨਾਨਂ, ਧਾਤੂਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹੋ ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣੇਨ, ਧਾਤੁਲਕ੍ਖਣੇਨ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹੇਤੁਆਸਵੋਘਯੋਗਨੀਵਰਣਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਹੇਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨਪਿ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਫਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ, ਸਮ੍ਮਸਨੀਯਭਾਵੇਨ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵਟ੍ਟਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ. ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮੇ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤਾਦਿਨਾ ਆਗਤੇ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਏਕਧਮ੍ਮੇ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੫).

ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਮਮਨ੍ਤਿ ਅਨੇਰੁਤ੍ਤਪਦਂ, ਤਥਾ ਵਾਤਿ ਚ. ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਪਰੇਨ੍ਤਿਵਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵਮੁਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਪਨੇਤਂ ਅਨੇਰੁਤ੍ਤਪਦਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨੇਰੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਿਦਾਨਪਦਾਨਂ, ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਨ, ਤਸ੍ਸਾ ਲੀਨਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨੀਵਸੇਨ ਚ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ. ਯੇ ਤੇ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਹਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਪਿਤਚੇਤਸਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਤੋ ਅਨੋਰਤਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਿਨੋ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਰਸਸ੍ਸਾਦਵਿਮੁਖਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ, ਤੇ ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਭਯਹਿਤਪਰਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਮਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਦੇਸਨਾਭਾਜਨਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਿਦਾਨਂ.

ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਪਨ ਪਦਸਨ੍ਧਿਪਦਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸਨਿਕ੍ਖੇਪਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿਆਦਿਨਾ ਪਦਸ੍ਸ ਪਦਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿ. ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ‘‘ਅਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਰੇਹਿ ਉਪਵਦਿਤੇਨ ਅਗੁਣੇਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿਆਦਿਨਾ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਦਤ੍ਥਸਨ੍ਧਿ. ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯੇਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇਨ ਵੁਤ੍ਤਅਵਣ੍ਣਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਮਾਣਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਨਾਨਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਤਦਨੁਸਨ੍ਧੀਹਿ, ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਗੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਨ੍ਧਿ. ਨਿਕ੍ਖੇਪਸਨ੍ਧਿ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ. ਸੁਤ੍ਤਸਨ੍ਧਿ ਚ ਤਿਵਿਧਸੁਤ੍ਤਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਏਵ ਵਿਚਾਰਿਤਾ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਾ. ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਦੇਸਨਾਨ੍ਤਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ, ਸਾ ਪਨੇਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਨ ਚੇਤਸੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ‘‘ਉਭਤੋਦਣ੍ਡਕੇਨ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਕਚੇਨ ਚੋਰਾ ਓਚਰਕਾ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਓਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤ੍ਰਪਿ ਯੋ ਮਨੋ ਪਦੂਸੇਞ੍ਞ, ਨ ਮੇ ਸੋ ਤੇਨ ਸਾਸਨਕਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੨) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹਂਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਾ ਮਾਣਵ ਸਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਕਮ੍ਮਯੋਨੀ ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧੂ ਕਮ੍ਮਪਟਿਸਰਣਾ ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੯-੨੯੭) ਇਮਾਯ, ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ…ਪੇ… ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਅਯਂ –

‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;

ਅਨ੍ਧਂ ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਕੋਧੋ ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੪; ਮਹਾਨਿ. ੫, ੧੫੬, ੧੯੫); –

ਇਮਾਯ, ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ…ਪੇ… ਨ ਚੇਤਸੋ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਂ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਗੇਵ ਅਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦), ‘‘ਕੁਲ੍ਲੂਪਮਂ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ, ਨੋ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦) ਚ ਇਮਾਯ, ‘‘ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ…ਪੇ… ਤੁਮ੍ਹਂਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਅਯਂ –

‘‘ਲੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਲੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;

ਅਨ੍ਧਂ ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਲੋਭੋ ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ. (ਇਤਿਵੁ. ੮੮; ਮਹਾਨਿ. ੫, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੧੨੮) ਚ –

‘‘ਕਾਮਨ੍ਧਾ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਛਦਨਛਾਦਿਤਾ;

ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁਨਾਬਦ੍ਧਾ, ਮਚ੍ਛਾਵ ਕੁਮੀਨਾਮੁਖੇ;

ਜਰਾਮਰਣਮਨ੍ਵੇਨ੍ਤਿ, ਵਚ੍ਛੋ ਖੀਰਪਕੋਵ ਮਾਤਰ’’ਨ੍ਤਿ. (ਉਦਾ. ੬੪; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੭, ੯੦; ਪੇਟਕੋ. ੧੪) ਚ –

ਇਮਾਯ, ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਯਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਤਰੋ ਚ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਤਰੋ ਚ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰੋ ਚ ਮਹਾਨਿਸਂਸਤਰੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੫੩) ਇਮਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਸੀਲਤੋ ਮਹਪ੍ਫਲਮਹਾਨਿਸਂਸਤਰਤਾਵਚਨੇਨ ਝਾਨਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਫਲਅਪ੍ਪਾਨਿਸਂਸਤਰਭਾਵਦੀਪਨਤੋ.

‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ ਭੋ ਗੋਤਮੋ ਸੀਲਵਾ ਅਰਿਯਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦੪), ‘‘ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਅਧਿਗਤੋ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ, (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭, ੮) ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧੇਨ ਹਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ…ਪੇ… ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਸਸ੍ਸਤੋ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚ, ਨੇਵਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਨਾਸਸ੍ਸਤੋ ਚ, ਅਨ੍ਤਵਾ, ਅਨਨ੍ਤਵਾ, ਅਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਚ, ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ ਚ ਨਾਨਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭).

ਤਥਾ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ …ਪੇ… ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਅਸਞ੍ਞੀ, ਸਞ੍ਞੀ ਚ ਅਸਞ੍ਞੀ ਚ, ਨੇਵਸਞ੍ਞੀ ਚ ਨਾਸਞ੍ਞੀ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਸਤੋ ਵਾ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਾ ਪਨੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੧), ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ…ਪੇ… ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਤਦਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ, ਅਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੯), ‘‘ਤਦਪਿ ਤੇਸਂ…ਪੇ… ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਵਤ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇਵ ਞਾਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤ’ਨ੍ਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਞਾਣੇ ਅਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਯਦਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਭਾਵਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਰਿਯੋਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਪਿ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩), ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ, ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੫), ‘‘ਛਨ੍ਦਮੂਲਕਾ ਇਮੇ ਆਵੁਸੋ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਫਸ੍ਸਸਮੋਧਾਨਾ ਵੇਦਨਾਸਮੋਸਰਣਾ’’ਤਿ (ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਚ ਆਦਿਦੇਸਨਾਯ, ‘‘ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੇਵ ਵੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਸਞ੍ਞਂ, ਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਏਵਂ ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਇਮੇਹੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਇਮਾਨੇਵ ਪਞ੍ਚ ਕਾਯਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੬), ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ…ਪੇ… ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਯਂ –

‘‘ਅਚ੍ਚੀ ਯਥਾ ਵਾਤਵੇਗੇਨ ਖਿਤ੍ਤਾ (ਉਪਸਿਵਾਤਿ ਭਗਵਾ),

ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ;

ਏਵਂ ਮੁਨੀ ਨਾਮਕਾਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ,

ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੮੦) –

ਆਦਿਦੇਸਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਨੇਰੁਤ੍ਤਮਧਿਪ੍ਪਾਯਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਨੁਸਨ੍ਧੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਭਾਵਨਲਕ੍ਖਣੋ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਨੇਰੁਤ੍ਤਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੬).

ਆਵਤ੍ਤਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨੇਨ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਾਨੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਪਰਾਪਕਾਰਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਥਾ ਸੋਰਚ੍ਚੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ. ਸਦ੍ਧਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸਕਲਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸੀਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸੀਲਾਨਿਸਂਸਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੋ, ਤੇਨ ਸਕਲਂ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਬੋਧਿਪਕਿਤ੍ਤਨਂ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਮਹਾਬੋਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨ ਦਸਬਲਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਾਹਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗਂ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਟਿਵੇਧਨੇਨ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤ੍ਤਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਤੇਨ ਚ ਨਵ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਨੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਪਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਆਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਯ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਆਵਤ੍ਤਨਲਕ੍ਖਣੋ ਆਵਤ੍ਤਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਯਥਾਹ ‘‘ਏਕਮ੍ਹਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨੇ, ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਸੇਸਕਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੭).

ਵਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਯੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਯੇਹਿ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਯੋ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਆਘਾਤਾਦਯੋਕਾਮਾਵਚਰਾਵ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਯੋ ਚਤੁਭੂਮਕਾ, ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਕੁਸਲਾ ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਨਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਵਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਕੁਸਲਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਸਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਕੁਸਲਾਵ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ, ਤਾਸਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਏਕਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਅਤੀਤਜਾਤਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਸਹਿਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਤਜ੍ਜਾਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਸਹਿਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਂ ਸੇਸਦਿਟ੍ਠੀਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਵੇਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਸਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਤਾਸਂ ਫਸ੍ਸੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਟਿਵੇਧਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਞਾਣਂ, ਤੇਸਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾ ਅਕੁਸਲਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਤਾਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਸਵਾ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇ, ਵੋਦਾਨਧਮ੍ਮੇ ਚ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਪਦਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਭੂਮਿਤੋ ਚ ਵਿਭਜਨਲਕ੍ਖਣੋ ਵਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਯਥਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਭੂਮਿਞ੍ਚ ਵਿਭਜ੍ਜਤੇ ਅਯਂ ਹਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੮).

ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣਂ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਾਨਿ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਭਾਵਨਾਬਲਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਉਭਯਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਾਵਹਤਿ. ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਂ, ਭੋਗਹਾਨਿਂ, ਅਕਿਤ੍ਤਿਂ, ਪਰੇਹਿ ਦੁਰੁਪਸਙ੍ਕਮਨਤਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤਾ ਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਮਾਵਹਨ੍ਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਟਿਵਿਰਤਿ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਮ੍ਪਰਮਾਵਹਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿ ਪਨ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਅਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਮ੍ਪਰਮਾਵਹਤਿ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਜ੍ਜਾਭਿਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਮਾਵਹਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਯਥਾਸਭਾਵਾਵਬੋਧਤੋ. ਤਥਾ ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਰਹਿਤਂ ਪਨ ਞਾਣਂ ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਸਾਧਾਰਣਭਾਵਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਵਿਸੇਸਂ ਨਾਵਹਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚੇਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਯਥਾਰਹਂ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਭਾਵਤੋ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਭੂਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯਤੀਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਨ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਭੂਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯਤੀਰਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਟਿਵੇਧਨਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਮਾਵਹਤਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵਤੋ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਅਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧੋ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਾਵਰੋਧਮਾਵਹਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਵੇਦਯਿਤਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕੋ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਨਮਾਵਹਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੇਧਂ, ਵਿਰਾਗਞ੍ਚ ਆਵਹਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਹਿਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ ਪਸਾਰੇਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਣ੍ਹਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ ਸਙ੍ਕੋਚੇਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਸਤਿ ਫਸ੍ਸੇ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਬਨ੍ਧਨਬਦ੍ਧਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦੀਨਮਨਿਰੋਧਨੇਨ ਫਸ੍ਸਾਦਿਅਨਿਰੋਧੋ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵ ਯਾਥਾਵਤੋ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਿਪਰਿਞ੍ਞਾ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਅਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਤਥਾ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਆਯਤਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਗਤੇ ਭਵਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵਾਤਿ ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਲਕ੍ਖਣੋ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਕਿਮਾਹ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਭਾਵਿਤੇ ਪਹੀਨੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਵੇਵਚਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਮਮਂ ਮਮ ਮੇ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘ਵਾ ਯਦਿ ਚਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮਣਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਪਰੇ ਅਞ੍ਞੇ ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਭਣੇਯ੍ਯੁਂ ਕਥੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਨਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਮੂਹਸ੍ਸ ਗਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਥ ਤੇਸੂ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਵੋ ਭਵਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਆਘਾਤੋ ਦੋਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਚੇਤਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨਸੋ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਨ ਨੋ ਅ ਮਾ’’ਤਿ…ਪੇ… ਨਂ. ‘‘ਕਰਣੀਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਵੇਵਚਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਂਤਂਪਰਿਯਾਯਸਦ੍ਦਯੋਜਨਾਲਕ੍ਖਣੋ ਵੇਵਚਨਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਵੇਵਚਨਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਤੁ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੦).

ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤੋ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਦਸਵਿਧੇਨ, ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਿਧੇਨ ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਅਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਵਿਚਾਰਵਸੇਨ ਛਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਆਨਨ੍ਦੋ ਪੀਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਵੇਵਚਨੇਨ ਨਵਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਪੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪਵਿਚਾਰਵਸੇਨ ਛਧਾ, ਸੀਲਂ ਵਾਰਿਤ੍ਤਚਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ, ਦ੍ਵਾਦਸਧਾ ਵਾ, ਵਿਸਯਭੇਦਤੋ ਅਨੇਕਧਾ ਚ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਭੇਦੇਹਿ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਚ, ਵੇਦਨਾ ਛਧਾ, ਅਟ੍ਠਸਤਧਾ, ਅਨੇਕਧਾ ਚ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਮੁਦਯੋ ਪਞ੍ਚਧਾ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋਪਿ, ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਵਿਧੇਨ, ਆਦੀਨਵੋ ਤਿਵਿਧੇਨ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਏਕਧਾ, ਚਤੁਧਾ ਚ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧੇਨ, ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਚਤੁਧਾ, ਅਟ੍ਠਧਾ ਚ, ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਛਧਾ, ਅਟ੍ਠਸਤਧਾ, ਅਨੇਕਧਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਛਧਾ, ਉਪਾਦਾਨਂ ਚਤੁਧਾ, ਭਵੋ ਦ੍ਵਿਧਾ, ਅਨੇਕਧਾ ਚ, ਜਾਤਿ ਵੇਵਚਨਵਸੇਨ ਛਧਾ, ਤਥਾ ਜਰਾ ਸਤ੍ਤਧਾ, ਮਰਣਂ ਅਟ੍ਠਧਾ, ਨਵਧਾ ਚ, ਸੋਕੋ ਪਞ੍ਚਧਾ, ਪਰਿਦੇਵੋ ਛਧਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਚਤੁਧਾ, ਤਥਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਉਪਾਯਾਸੋ ਚਤੁਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਂ ਪਭੇਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਮੂਹਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ.

‘‘ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਭਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ‘‘ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿ ਦੁਵਿਧੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਪਭਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ. ਤਥਾ ‘‘ਆਘਾਤੋ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸਵੇਵਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਵਿਭਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਵਿਭਾਵਨਲਕ੍ਖਣੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਂ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਵਿਧਾਹਿ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੧).

ਓਤਰਣਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਥਾ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣੇਨ. ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਇਦਂ ਖਨ੍ਧਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ, ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਵਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਯਤਨਮੁਖੇਨ, ਧਾਤੁਮੁਖੇਨ, ਸਚ੍ਚਮੁਖੇਨ ਚ ਓਤਰਣਂ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਸਹਜਾਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਸਹਜਾਤਾ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਨਨਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਣ੍ਹਾਉਪਾਦਾਨਾਦਿ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਸਹਜਾਤਾਨਂ, ਅਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਕੋਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪਤਿਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਆਹਾਰਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਝਾਨਵਸੇਨ ਕੋਚਿ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਦਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ਸੀਲਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਿਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਵ, ਤੇਸਂ, ਤਦੁਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਲਜ੍ਜਾਦਯਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਖਨ੍ਧਾਦਿਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਞਾਣਦਿਟ੍ਠਿਵੇਦਨਾਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਸੁਪਿ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਾਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣੇਸੁ ਪਨ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਵਸੇਨਪਿ ਧਾਤੁਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ…ਪੇ… ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਸੀਲਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਚ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂਮੁਖੇਨਪਿ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਦੀਪਨੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ, ਤਥਾ ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਮੁਖੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਮੁਖੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਓਤਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਓਤਰਣਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਖਨ੍ਧਾ ਚ ਧਾਤੁਆਯਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੨).

ਸੋਧਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਨ ਆਘਾਤੋ, ਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਚੇਤਸੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚ. ਦੁਤਿਯਨਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ, ਤਥਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਕਤਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ. ਨੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਇਦਂ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚ, ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ.

ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਕਤਮੇ ਚ ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਕਿਮਾਗਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਯਥਾ ਸਮਾਹਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਇਮੇ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ ਚ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਭਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਂ ਪਦਾਰਮ੍ਭਾਨਂ ਸੋਧਿਤਾਸੋਧਿਤਭਾਵਵਿਚਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸੋਧਨਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚ ‘‘ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਮ੍ਹਿ ਪਞ੍ਹੇ, ਗਾਥਾਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਯਮਾਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੩).

ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਅਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਮਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾਤਿ ਪਕ੍ਖੇਪਿ ਏਸ ਨਯੋ. ਤਥਾ ‘‘ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਮਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਮਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ, ਤਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਮਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਦੇਸਿਤਮੇਵ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਯਥਾਦੇਸਿਤਮੇਵ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਯਥਾਹ ‘‘ਏਕਤ੍ਤਤਾਯ ਧਮ੍ਮਾ, ਯੇਪਿ ਚ ਵੇਮਤ੍ਤਤਾਯ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੪).

ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੩੭; ਵਿਭ. ੯੦੯) ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੂਨਿ ਹੇਤੁ. ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਸਿਨੇਹੋ ਹੇਤੁ. ਸੀਲਸ੍ਸ ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਚ ਹੇਤੁ. ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਹੇਤੁ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ. ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੇਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਹੇਤੁ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਨਂ ਅਤੀਤਜਾਤਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦਿ ਹੇਤੁ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਣ੍ਹਾ, ਕਮ੍ਮਾਦਿਫਸ੍ਸੋ ਚ ਹੇਤੁ. ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹੇਤੁ. ਅਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਹੇਤੁ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਹੇਤੁ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ ਹੇਤੁ. ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਨਾਮਰੂਪਂ ਹੇਤੁ. ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਨਾ ਹੇਤੂਤਿ ਅਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਲਕ੍ਖਣੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਜਨਯਨ੍ਤਿਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਪਰਮ੍ਪਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਸਮਾਰੋਪਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨੇਨ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੋਰਚ੍ਚਸਮ੍ਪਦਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ. ‘‘ਅਪਰਾਮਸਤੋ ਚਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ…ਪੇ… ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਹਿ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੀਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਸੋਰਚ੍ਚਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋਰਚ੍ਚਸਮ੍ਪਦਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸੀਲਮੇਵ, ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਮਾਧਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਸਮਾਰੋਪਨਾ.

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਂ. ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਂ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵੇਵਚਨਸਮਾਰੋਪਨਾ.

ਸੀਲੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪਹਾਨਸਮਾਰੋਪਨਾ.

ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਹਾਨਤ੍ਤਯਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਅਯਂ ਭਾਵਨਾਸਮਾਰੋਪਨਾ. ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਵੇਵਚਨਪਹਾਨਭਾਵਨਾਸਮਾਰੋਪਨਵਿਚਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮਾਰੋਪਨਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂ ਮੂਲਾ, ਯੇ ਚੇਕਤ੍ਥਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਮੁਨਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿ, (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੬) ਅਯਂ ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਯੋਜਨਾ.

ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਵਿਧਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣਵਚਨੇਨ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਕੋਚੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਸਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਸਿਨੇਹੇ, ਸਮ੍ਮੋਹੇ ਚ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਘਾਤੋ ਜਾਯਤਿ, ਨਾਸਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਵਿਦਿਤਾ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ…ਪੇ… ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਾਸਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾਦਿਪਦੇਹਿ, ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਚ ਸਰੂਪਤੋਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ, ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਮਥੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾ ਵਾ, ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਮਾਨਾਤਿਮਾਨਮਦਪਮਾਦਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨਪਿ ਵਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਕੋਧੁਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲ਼ਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਾਰਮ੍ਭ ਦੋਵਚਸ੍ਸਤਾ ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਅਮਾਯਾਅਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ, ਅਵਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਸਮਥਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਕ੍ਖਿਯਾਨਞ੍ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਚ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਮੁਖੇਨ ਨਯਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਤਣ੍ਹਞ੍ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਚ, ਸਮਥੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਯੋ ਨੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣਵਚਨੇਨ ਅਦੋਸਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਫਰੁਸਵਾਚਾਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨਾਪਿ. ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਮਕਰਣਵਚਨੇਨ ਪਨ ਅਲੋਭਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਥਾ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨਾਪਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਹਿ ਪਨ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਤਦੁਭਯਸਿਦ੍ਧਿ. ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਮੋਹਸਿਦ੍ਧਿ. ਇਤਿ ਤੀਹਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਗਹਿਤੇਹਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਆਘਾਤਾਦੀਨਮਕਰਣਵਚਨੇਨ ਚ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੀਹਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਤਿਵਿਧਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਮਲਵਿਸਮਾਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾਵਿਤਕ੍ਕਪਞ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਤੀਹਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਤਿਵਿਧਸੁਚਰਿਤਵੋਦਾਨਸਮਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾਵਿਤਕ੍ਕਪਞ੍ਞਾਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਾਧਿ- ਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਵਿਮੋਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਂ ਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ – ਲੋਭੋ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਮਧਿਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰਭੂਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਦਿਕਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ, ਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਚ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਮੁਖੇਨ ਨਯਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਸਮੂਲੇਹਿ,

ਨੇਤਿ ਕੁਸਲੇ ਚ ਕੁਸਲਮੂਲੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੮);

ਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦੀਨਮਕਰਣ-ਵਚਨੇਨ ਸਤਿਸਿਦ੍ਧਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਾਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਵੀਰਿਯਸਿਦ੍ਧਿ. ਵੀਰਿਯੇਨ ਹਿ ਕਾਮਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕੇ ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਵੀਰਿਯਸਾਧਨਞ੍ਚ ਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਨ੍ਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਸਤਿਸਿਦ੍ਧਿ. ਸਤਿਯਾ ਹਿ ਸਾਵਜ੍ਜਾਨਵਜ੍ਜੋ ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਹਿ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ ਸਮਾਹਿਤੋ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ.

ਤਥਾ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁਵੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ‘‘ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਸੁਖੇ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ. ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸੁਭੇ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ. ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਕਾਸਨਪਦੇਹਿ ਅਨਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ ਦੁਵਿਧੋ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ, ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋਪਿ. ਤੇਸੁ ਪਠਮੋ ਅਸੁਭੇ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਸਤਿਬਲੇਨ ਯਥਾਭੂਤਂ ਕਾਯਸਭਾਵਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਅਸੁਖੇ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪; ੬.੫੮) ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵੀਰਿਯਬਲੇਨ ਤਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਵਿਧਮਤਿ. ਤਤਿਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਸਮਾਧਿਬਲੇਨ ਸਮਾਹਿਤਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਣਿਕਭਾਵਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਘਨਵਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤੇ ਅਨਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚਤੁਕੋਟਿਕਸੁਞ੍ਞਤਾਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ. ਚਤੂਹਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਚਤੁਰਾਸਵੋਘਯੋਗਗਨ੍ਥਅਗਤਿਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦੁਪਾਦਾਨਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਅਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਚਤੂਹਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਝਾਨਵਿਹਾਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸੁਖਭਾਗਿਯਧਮ੍ਮਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਂ ਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ – ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਸੁਖਸਞ੍ਞਾਹਿ, ਚਤੂਹਿਪਿ ਵਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਮਧਿਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ, ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਹਿ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਮੁਖੇਨ ਨਯਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ, ਯਥਾਹ ‘‘ਯੋ ਨੇਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ, ਕਿਲੇਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੧੯).

ਦਿਸਾਲੋਚਨਅਙ੍ਕੁਸਨਯਦ੍ਵਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥਨਯਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਵੋਹਾਰਨਯਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਨਯਤ੍ਤਯਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਲੋਚਨਮੇਵ ਦਿਸਾਲੋਚਨਨਯੋ. ਤੇਸਂ ਸਮਾਨਯਨਮੇਵ ਅਙ੍ਕੁਸਨਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਨਯਾਨਂ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮਸਮਾਲੋਕਨਨਯਨਵਸੇਨ ਤਮ੍ਪਿ ਨਯਦ੍ਵਯਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਸੁ ਹਿ ਯੇ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੨੦). ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਨਯਯੋਜਨਾ.

ਪਞ੍ਚਵਿਧਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧੇ ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨੇ ਸਂਕਿਲੇਸਵਾਸਨਾਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਸ੍ਸ, ਅਸੇਕ੍ਖਸੀਲਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸਂਕਿਲੇਸਵਾਸਨਾਨਿਬ੍ਬੇਧਾਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਮੇਵ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਂ ਸੇਕ੍ਖਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧੇ ਪਨ ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਂ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਂ ਸਕਵਚਨਪਰਵਚਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੀਯਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੀਯਂ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਵੋ ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਦੀਨਮਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਅਯਂ ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਯੋਜਨਾ.

ਪਕਰਣਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਰਮਸੁਖੁਮਗਮ੍ਭੀਰਦੁਰਨੁਬੋਧਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਨਾਯ ਸੁਵਿਮਲਵਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਜਨਨਾਯ ਅਜ੍ਜਵਮਦ੍ਦਵਸੋਰਚ੍ਚਸਦ੍ਧਾਸਤਿਧਿਤਿਬੁਦ੍ਧਿਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਸਾਟ੍ਠਕਥੇ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਅਸਙ੍ਗਾਸਂਹੀਰਵਿਸਾਰਦਞਾਣਚਾਰਿਨਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਿਨਾ ਮਹਾਗਣਿਨਾ ਮਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਞਾਣਾਭਿਵਂਸਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾਮਥੇਰੇਨ ਮਹਾਧਮ੍ਮਰਾਜਾਧਿਰਾਜਗਰੁਨਾ ਕਤਾਯ ਸਾਧੁਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਨਾਮ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਠਮੋ ਭਾਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.