📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ

ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸ-ਟੀਕਾ

(ਪਠਮੋ ਭਾਗੋ)

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਭਵਨਿਸ੍ਸਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਵੇਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਬਹੁਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤੇਸਂ ਉਗ੍ਗਹਧਾਰਣਾਦਿਕ੍ਕਮਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ. ਅਥ ਵਾ ਮਙ੍ਗਲਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਭਾਵਤੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮਾਚਰਿਤਭਾਵਤੋ, ਆਯਤਿਂ ਪਰੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਪੂਜਨੀਯਪੂਜਾਪੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ. ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਤ੍ਥਂ. ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਕੋਚਨਤ੍ਥਂ. ਤਦੁਭਯਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਇਦਮੇਵ ਚ ਪਯੋਜਨਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਪੂਜਾਹਿ ਨਿਰਤਿਸਯਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਸਂਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋਤਿ ਬਹੁਵਿਧਨ੍ਤਰਾਯੇਪਿ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਨਿਬਨ੍ਧਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਾਯ ਪਹੋਤਿ. ਭਯਾਦਿਉਪਦ੍ਦਵਞ੍ਚ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਪੂਜਾਰਹੇ ਪੂਜਯਤੋ. ਬੁਦ੍ਧੇ ਯਦਿ ਵ ਸਾਵਕੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਪ. ੧੯੫; ਅਪ. ੧.੧੦.੧), ਤਥਾ –

‘‘ਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਅਗ੍ਗੇ ਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਅਗ੍ਗੇ ਖੋ ਪਨ ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਵਿਪਾਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਇਤਿਵੁ. ੯੦, ੯੧),

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਕਾਯੇ ਭਵਤਿ ਯਾ ਪੀਤਿ;

ਵਰਮੇਵ ਹਿ ਸਾ ਪੀਤਿ, ਕਸਿਣੇਨਪਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸ.

ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਕਸਿਣੇਨਪਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸ;

ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਕਸਿਣੇਨਪਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੯੦),

ਤਥਾ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਾਮ ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸ…ਪੇ… ਨ ਮੋਹਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ੧੧.੧੧),

‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਵਾ…ਪੇ…

ਭਯਂ ਵਾ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਵਾ,

ਲੋਮਹਂਸੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ. (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੪੯);

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਵਨ੍ਦਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੋਗਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯਮਾਹ. ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੋਗੇਨ ਹਿ ਵਨ੍ਦਨਾਰਹਭਾਵੋ, ਵਨ੍ਦਨਾਰਹੇ ਚ ਕਤਾ ਵਨ੍ਦਨਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਪਯੋਜਨਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ. ਸਾ ਨ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਨਾਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਅਥ ਖੋ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਧਾਨਮੇਵ ਤਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਥੋਮਨਂ ਕਾਤੁਂ ਤਮ੍ਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸਰਤਨਾਨਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਕਿਣਾਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਹਿਂਸਤਿ ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਕਮ੍ਪਨਂ ਹਦਯਖੇਦਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਾ ਕਰੁਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਮਿਤਿ ਸੁਖਂ, ਤਂ ਰੁਨ੍ਧਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਏਸਾ ਹਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਲਕ੍ਖਣਾ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰੁਣਿਕਾਨਂ ਸੁਖਂ ਰੁਨ੍ਧਤਿ ਵਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਰੁਣਾਯ ਸੀਤਲਂ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਂ, ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਂ ਹਦਯਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯੋ, ਤਂ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਸੁਖਾਦਿਅਪਰਿਹਾਨਿਚ੍ਛਨਸਭਾਵਤਾਯ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਰਤੀਨਂ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾਯ ਚ ਪਰਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਸਨ੍ਤਾਪਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੂਪਤਾਪਾਸਹਨਰਸਾ ਅਵਿਹਿਂਸਾਭੂਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਵਿਯ ਸੀਤਿਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਿਸੇਸਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਸਵਿਸਯਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਭਾਵਂ ਉਪਗਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਭਗਵਤੋ ਅਤਿਸਯੇਨ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਹੇਤੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਂ ਸਾਤਿਸਯੇ ਹਦਯਸੀਤਿਭਾਵਨਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤੇ ਸਕਲਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤਾਯ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਰੁਣਾਵ ਭਗਵਤੋ ‘‘ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ. ਕਰੁਣਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਾਪਿਯਮਾਨਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਯ ਅਨੇਕਾਨਿਪਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਮ੍ਭਰਣਨਿਰਤਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਪਨੀਤਹਦਯੂਪਤਾਪਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਿਭਾਵਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਮਹੋਸੀਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਤੀਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਭਗਵਤੋ ਕਰੁਣਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਞਾਵ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਜੋਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਜ੍ਜੋਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ. ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਹਤਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਂ ਵਿਹਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਵਿਹਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਂ. ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੋਹਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਮੋਹੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਸ੍ਵੇਵ ਵਿਸਯਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਤਮੋ ਵਿਯਾਤਿ ਤਮੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤੋ ਮੋਹਤਮੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮੋ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਹਤਭਾਵੇ ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਵਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਚ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਾਤਿਸਯੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਹਾਨੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਪਰੋਪਦੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਵਿਗਮਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਸਨ੍ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤਿਸਯਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾਵ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮੋਹਤਮਵਿਗਮੇਨ ਥੋਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾ ਵਿਯ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਸਕਲਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚ੍ਛਾਦਕਸ੍ਸ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਧਮਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੋ ਭਗਵਤੋ ਮੋਹਤਮਵਿਨਾਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤੇ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਸਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਨ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ‘‘ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋਯੇਵੇਕੋ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ? ਤਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਗਣਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਜੋਤਿਤਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਨਿਰਵਸੇਸਅਵਿਜ੍ਜਾਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਯ ਸਕਲਕੁਸਲਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਰਵਸੇਸਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਧਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਘਾਤਵਚਨੇਨ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਗਣਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨਰਾ ਚ ਅਮਰਾ ਚ ਨਰਾਮਰਾ, ਸਹ ਨਰਾਮਰੇਹੀਤਿ ਸਨਰਾਮਰੋ, ਸਨਰਾਮਰੋ ਚ ਸੋ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕੋ. ਤਸ੍ਸ ਗਰੂਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ, ਤਂ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁਂ. ਏਤੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਯ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾਵਹਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਉਪਕਾਰਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਾਪ੍ਪਧਾਨਭਾਵੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੋ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਸਮਾਸਪਦੇਸੁ ਪਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਂ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਸਰਾਜਿਕਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੩੬). ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋਕਾਸਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਲੋਕੋ, ਗਰੁਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਕਰਣਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਯੁਜ੍ਜਨਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ਲੋਕੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਾਨਿ ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਮਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਲੋਕਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਲੋਕੀਯਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ. ਸਹ ਨਰੇਹੀਤਿ ਸਨਰਾ, ਸਨਰਾ ਚ ਤੇ ਅਮਰਾ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਾ, ਤੇਸਂ ਲੋਕੋਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕੋਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਮਰਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਹਿ ਮਰਣਾਭਾਵਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਮਰਾ. ਨਰਾਮਰਾਨਂਯੇਵ ਚ ਗਹਣਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੭). ਤਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੂਪਕਾਰਿਤਾਯ ਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪ੍ਪਭਾਵਗੁਣਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸੋਭਨਂ ਗਤਂ ਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਸੋਭਨਂ, ਤਥਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਰੂਪਕਾਯਤਾਯ ਦੁਤਵਿਲਮ੍ਬਿਤ-ਖਲਿਤਾਨੁਕਡ੍ਢਨ-ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਨੁਕ੍ਕੁਟਿਕ-ਕੁਟਿਲਾਕੁਲਤਾਦਿ-ਦੋਸਰਹਿਤ-ਮਵਹਸਿਤ-ਰਾਜਹਂਸ- ਵਸਭਵਾਰਣ-ਮਿਗਰਾਜਗਮਨਂ ਕਾਯਗਮਨਂ ਞਾਣਗਮਨਞ੍ਚ ਵਿਪੁਲਨਿਮ੍ਮਲਕਰੁਣਾ-ਸਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿ-ਗੁਣਵਿਸੇਸਸਹਿਤਮਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿਂ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾਯ ਸੋਭਨਮੇਵਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਕਲਮਪਿ ਲੋਕਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਵਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਤਥਾ ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਤੀਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ, ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ, ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸੁਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੩੮; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੨੭) ਨਯੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਤਿ ਵਦਤੀਤਿ ਸੁਗਤੋ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਇਤਿ ਸੋਭਨਗਮਨਤਾਦੀਹਿ ਸੁਗਤੋ, ਤਂ ਸੁਗਤਂ.

ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਕਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਗਤਿਯੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਿਸੇਸਾ. ਤਾ ਪਨ ਨਿਰਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ. ਤਾਹਿ ਸਕਲਸ੍ਸਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਭਾਵਕਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿਪਿ ਗਤੀਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਗਤਿਯਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਦੇਵਾਤਿਦੇਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੇਨ ਦੇਵੂਪਪਤ੍ਯਸ੍ਸ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਵਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮੋ;

ਯਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਬ੍ਬਜੇ;

ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਵਿਨਲ਼ੀਕਤਾ’’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੬);

ਤਂਤਂਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਕਾਨਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਸੁਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਭਗਵਤੋ ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿ-ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ-ਸਤ੍ਤਾਵਾਸ-ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਹਿ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਂ. ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਨਮਾਮਿ, ਥੋਮੇਮੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਥ ਵਾ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਾਧਿਗਮਤੋ ਸਵਾਸਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤੋ ਵਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਕਾਲਾਗਮਨਤੋ ਚ. ਸਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਸਯਤੋ ਪਯੋਗਤੋ ਚ ਦੁਵਿਧਾ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਿਵਿਧਾ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਆਸਯਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਯੋਗਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਤਿਵਿਧਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਤੇਨ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਤੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਹੇਤੁਤੋ ਫਲਤੋ ਉਪਕਾਰਤੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਸਾ ਪਠਮਪਦੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਫਲਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਚਾਤਿ. ਤਾਸੁ ਞਾਣਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਪਨ ਤਤਿਯਪਦੇਨ, ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਯਗਮਨਸੋਭਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਉਪਕਾਰੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਬਾਹਿਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਵਿਧਯਾਨਮੁਖੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ਸੋ ਸਮ੍ਮਾਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਕਰੁਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਗਮਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸਾਦਿ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਰਹਿਤਾਯ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨਤੋ ਸੁਗਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਇਤਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਧਾਨਾਪ੍ਪਧਾਨਭੇਦਂ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਂ ਪਯੋਜਨਂ, ਤਦਞ੍ਞਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਪਧਾਨੇਨ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਤਰੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਉਤ੍ਤਮਵਨ੍ਦਨੀਯਭਾਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਵਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਲੋਕਿਯੇਸੁ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾਸਾਧਾਰਣਗੁਣਦੀਪਨਤੋ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਮਗ੍ਗਞਾਣਦੀਪਨਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਤਦੁਭਯਗ੍ਗਹਣਸਿਦ੍ਧੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਪਞ੍ਚੀਯਤੀਤਿ. ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਚ ਉਪਗਮਨਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਅਪਗਮਨਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਭਗਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲੋਕਵੋਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਯ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਅਨਤਿਧਾਵਨਂ ਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਞ੍ਞਂ ਅਤਿਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਦਿਪਰਾਮਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਞਾਣਂ ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ.

ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਾਨਿ, ਦਸ ਬਲਾਨਿ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨਿ, ਸੋਲ਼ਸ ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਞਾਣਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਚਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਤਾ. ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਲੋਕਨਾਥਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਥਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਕਾਰਿਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਅਪਰਨ੍ਤਪਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪਤਾ. ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਪਰੇਸਂ ਤਾਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਸਯਂ ਤਰਣਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਕਰੁਣਾ ਆਦਿ ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਭਾਵਤੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ. ਇਤਿ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗਹਣੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ ਤਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਿਰਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਸਾ ਚ ਝਾਨਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਿਨੀਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਵਚਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸੀਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਆਦਿ, ਸਮਾਧਿ ਮਜ੍ਝੇ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਸੋ ਏਵ ਹਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੁਪਾਯੋ, ਯਦਿਦਂ ਨਯਗ੍ਗਾਹਣਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੋ ਨਾਮ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣੇ ਅਨੁਪਦਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ;

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ.

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ;

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੫; ੩.੧੪੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪੨੫; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੭.੨੦; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੪; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੧੨੨ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ);

ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਂ ਪਤਿ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪਿਚ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯੋ ਵਿਦਿਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੪੬) ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨. ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੇਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਉਪਗਤੋਤਿ ਅਪਰਕਾਲਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮਨਂ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਗਤਮਲਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਚ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬੋਧੇਤਾ ਪਜਾਯਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੭) ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਵਾਸਨਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਨਿਦ੍ਦਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਗਮਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵਾ ਵਿਕਸਿਤਭਾਵਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਗਰਣਵਿਕਸਨਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਵਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਕਮ੍ਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਅਵਗਮਨਤ੍ਥਵਸੇਨੇਵ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਾਰਮਿਤਾਪਰਿਭਾਵਿਤੋ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਵਿਹਤਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਗੁਣਗਣਾਧਾਰੋ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ. ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੬੧).

ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ. ਤੇਨ ‘‘ਏਵਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਗੁਣੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ. ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਚ. ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਉਪਗਤੋਤਿ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਗਤਮਲਨ੍ਤਿ ਵਿਗਤਮਲਂ, ਨਿਦ੍ਦੋਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਪਣਮਾਮਿ, ਥੋਮੇਮਿ ਵਾ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਰਹਿਤਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਤੋ ਚ ਸਂਸਾਰਤੋ ਚ ਅਪਤਮਾਨੇ ਕਤ੍ਵਾ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਏਵਂ ਵਿਵਿਧਗੁਣਗਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਭਗਵਾ ਯਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਤੋ, ਤਮੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਹੇਤੁਭੂਤਂ ਸਬ੍ਬਦੋਸਮਲਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਾਭਾਵੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪਟਿਵੇਧਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਨਮਾਮੀਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ, ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸੀ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਮਸਨਪਰਿਯਾਯੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸੋਪਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਭੂਤਾਹਿ ਪਾਰਮਿਤਾਹਿ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਇਧ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਪਿ ਹਿ ਮਲਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਗਤਮਲਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਚਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਯ ਕਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਧਿਵਾਸਪੇਸਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਪਰਿਧੋਤਨਿਮ੍ਮਲਾਨਂ ਦਾਨਦਮਸਂਯਮਾਦੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਂ ਭਾਵਨਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਧਿਗਤਵਸੀਭਾਵੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਅਧਿਸੀਲਾਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਅਥ ਵਾ ਪਠਮੇਨ ਖਯੇਞਾਣਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਞਾਣਭਾਵੇਨ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੂਪਮਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਜਿਰੂਪਮਤਾਯ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਵਿਰਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸ੍ਸਰਣਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਵੇਕਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਮਤਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾਯ. ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਕਾਲਿਕਤਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕਤਾਯ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕਤਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ‘‘ਗਤਮਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਂਕਿਲੇਸਾਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਪੁਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਂ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਭਾਵਸਮ੍ਪਦਂ. ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਤਮਲਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਭਾਵਨਾਗੁਣੇਨ ਹਿ ਸੋ ਦੋਸਾਨਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਹਿ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਹ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

੩. ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗੁਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ ਥੋਮੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਓਰਸਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਂ. ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨਨ੍ਤਿ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਤੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਤੇਨ ਸਤਿਪਿ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਵਿਸੇਸਭਾਵੇਨ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਭਾਵੇ ਇਮਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਾਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਮੂਹਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਾਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਤੇਨ ਅਸਭਿਪਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਭਾਵਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਉਰਸਿ ਭਵਾ ਜਾਤਾ ਸਂਵਦ੍ਧਾ ਚ ਓਰਸਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਜਾਤਤਾਯ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦਾਯਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਾਗਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਤੇਪਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਸ੍ਸ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਰਤਨਸ੍ਸ ਚ ਏਕਨ੍ਤਭਾਗਿਨੋਤਿ ਓਰਸਾ ਵਿਯ ਓਰਸਾ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਮਾਨਾ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾ ਭਗਵਤੋ ਉਰੇਨ ਵਾਯਾਮਜਨਿਤਾਭਿਜਾਤਿਤਾਯ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ. ਸਾਵਕੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਂਮੂਲਿਕਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਚ.

ਯਦਿਪਿ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸਮਯੇ ਭਗਵਤੋ ਵਿਯ ਤਦਨ੍ਤਰਾਯ ਕਰਣਤ੍ਥਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ, ਮਾਰਵਾਹਿਨੀ ਵਾ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਪਸਾਦੇਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣੇ ਵਿਮਥਿਤੇ ਤੇਪਿ ਵਿਮਥਿਤਾ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ‘‘ਮਾਰਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਾਨਂ ਵਿਯ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਸ੍ਸਪਿ ਗੁਣਮਾਰਣੇ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਕਿਲੇਸਬਲਕਾਯੋ ‘‘ਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੩੮; ਮਹਾਨਿ. ੨੮, ੬੮, ੧੪੯). ਸਾ ਚ ਤੇਹਿ ਦਿਯਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾ ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਾ ਵਾ ਕਿਲੇਸਵਾਹਿਨੀ ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਸਮਥਾਦਿਗੁਣਪਹਰਣੇਹਿ ਓਧਿਸੋ ਵਿਮਥਿਤਾ ਵਿਹਤਾ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ, ਅਰਿਯਸਾਵਕਾ. ਏਤੇਨ ਤੇਸਂ ਭਗਵਤੋ ਅਨੁਜਾਤਪੁਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਅਨਯੇ ਨ ਇਰਿਯਨਤੋ, ਅਯੇ ਚ ਇਰਿਯਨਤੋ ਅਰਿਯਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ‘‘ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਣੀਯਤੋ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਉਪਗਤਾਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਰਿਯਾ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਅਰਿਯੋ ਚ ਸੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚਾਤਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਤਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ. ਭਗਵਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਧਿਗਮੋ ਸਙ੍ਘਰਤਨਾਧੀਨੋਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧੇਵ ‘‘ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਂ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਂ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਭਾਵਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਦੀਪਨਂ, ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਉਜੁਞਾਯਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਦੀਪਨਂ, ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਦੀਪਨਂ, ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਤਥਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨਸਬ੍ਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨੇਨ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਾ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮਾਰਂ ਮਾਰਪਰਿਸਂ ਵਾ ਅਭਿਵਿਜਿਨਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਵਿਪਕ੍ਖੇ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਰਣਗਮਨਞ੍ਚ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਆਦਿ, ਸਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਮਜ੍ਝੇ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਗੁਣਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੪. ਏਵਂ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਕਲਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਂਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਪਯੋਜਨੇ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਰਤਿਜਨਨਟ੍ਠੇਨ ਰਤਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇ ਆਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮਤਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭੂਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਾਮ, ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸ…ਪੇ… ਨ ਮੋਹਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਉਜੁਗਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ੧੧.੧੧).

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵਾ ਰਤਨਟ੍ਠੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਂ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਅਤੁਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਂ;

ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਂ, ਰਤਨਂ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੩; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੫.੨੨੩; ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੩; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੬; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੫੦);

ਚਿਤ੍ਤਿਕਤਭਾਵਾਦਯੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਏਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ.

ਵਨ੍ਦਨਾਵ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦). ਵਨ੍ਦਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਗੁਣਨਿਨ੍ਨਤਾ, ਥੋਮਨਾ ਵਾ. ਪੁਜ੍ਜਭਵਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਨਾਤੀਤਿ ਵਾ. ਸੁਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਚ ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤਕਉਪਦ੍ਦਵਾਨਂ ਵਿਹਨਨੇ ਸਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਸ. ਆਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਬਲੇਨ.

੫. ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰੇ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਤਾਵ ਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥਵਨਵਸੇਨ ਉਪਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਪਮਾਣਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝਿਮਪਮਾਣਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਤਿਦੀਘਨਾਤਿਖੁਦ੍ਦਕਪਮਾਣੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਹਿ ਲਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ. ਯਥਾ ਹਿ ਦੀਘਾਗਮੇ ਦੀਘਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਯਥਾ ਚ ਸਂਯੁਤ੍ਤਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਗਮੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕਪਮਾਣਾਨਿ, ਨ ਏਵਂ ਇਧ. ਇਧ ਪਨ ਪਮਾਣਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਪਮਾਣਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਤਿਦੀਘਨਾਤਿਖੁਦ੍ਦਕਪਮਾਣੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਹਿ ਲਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਨੁਗਤਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਵ ਆਗਮੋ, ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਙ੍ਕਨਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ, ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਨ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਆਗਮੋ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੁਦਾਯੇ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯੇ ਅਯਂ ‘‘ਆਗਮੋ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਏਤਸ੍ਮਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਯੋਤਿ ਆਗਮੋ, ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਤਂਤਂਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਸਮਿਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਵਰਿਤਬ੍ਬਤੋ ਵਰੋ, ਆਗਮੋ ਚ ਸੋ ਵਰੋ ਚਾਤਿ ਆਗਮਵਰੋ. ਆਗਮਸਮ੍ਮਤੇਹਿ ਵਾ ਵਰੋਤਿ ਆਗਮਵਰੋ, ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚ ਸੋ ਆਗਮਵਰੋ ਚਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਵਰੋ, ਤਸ੍ਸ.

ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਂ ਅਨੁਗਮ੍ਮ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਾ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ. ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਗੁਣਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਸ੍ਸ. ਅਥ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨੇਵ ਹਿ ਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੇਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਯੋ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਏਵ ਪਚ੍ਛਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਆਰੋਪਿਤੋਤਿ. ਪਰਵਾਦਮਥਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਵਾਦਨਿਮ੍ਮਥਨਸ੍ਸ, ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਭਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਗਮੋ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਸਬ੍ਬਾਸਵਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਦੋਸਵਿਭਾਵਨਤੋ ਸਚ੍ਚਕਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੩) ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੫੬) ਸਚ੍ਚਕਾਦੀਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦਨਿਮ੍ਮਥਨਦੀਪਨਤੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ‘‘ਪਰਵਾਦਮਥਨੋ’’ਤਿ ਥੋਮਿਤੋਤਿ. ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਚਾਯਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਾ ਤਂਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਆਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਥੋਮਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨੀਸਾਰਤ੍ਥਪਕਾਸਿਨੀਮਨੋਰਥਪੂਰਣੀਸੁ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨੀਆਦੀਸੁ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਸ੍ਸ, ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਜਨਨਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਪੁਙ੍ਗਵਾਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਪਟਿਭਾਨਜਨਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣੇਹਿ ਓਗਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ਨਾਨਾਨਯਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ.

੬. ਅਤ੍ਥੋ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਕਥਾ, ਸਾ ਏਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੭; ੨.੮) ਆਦਿਤੋਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ. ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯਭਾਵੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਵਿਧਵਸਿਤਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਵਸਿਨੋ, ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ. ਤੇਸਂ ਸਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ. ਯਾਤਿ ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ. ਸਙ੍ਗੀਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚ ਯਸਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤੀਸੁ. ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਆਗਮਨਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੭. ਸੀਹਸ੍ਸ ਲਾਨਤੋ ਗਹਣਤੋ ਸੀਹਲ਼ੋ, ਸੀਹਕੁਮਾਰੋ. ਤਂਵਂਸਜਾਤਤਾਯ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸਤਾਯ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਸ੍ਸ ਚ ਸੀਹਲ਼ਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਭਤਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤੋ ਆਨੀਤਾ. ਅਥਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਹਿ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧੀਹਿ ਅਸਙ੍ਕਰਤ੍ਥਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਠਪਿਤਾਤਿ. ਤੇਨ ਮੂਲਟ੍ਠਕਥਾ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਪਵਾਸੀਨਨ੍ਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਂ, ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਵਾਸੀਨਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਠਪਿਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ.

੮. ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਕਞ੍ਚੁਕਸਦਿਸਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ. ਤਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ. ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ, ਮਨੋਰਮਂ ਭਾਸਨ੍ਤਿ ਮਾਗਧਭਾਸਂ. ਸਾ ਹਿ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਮਨਂ ਰਮਯਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਪਾਲ਼ਿਭਾਸਾਯਾਨੁਵਿਧਾਯਿਨਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਗਤਦੋਸਨ੍ਤਿ ਅਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਸਨ੍ਤਰਰਹਿਤਂ.

੯. ਸਮਯਂ ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਂ ਅਵਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ. ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਦੋਸਾਭਾਵਮਾਹ. ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਥੇਰਵਾਦਾਪਿ ਇਧ ਪਕਾਸੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਥੇਰਵਂਸਦੀਪਾਨਨ੍ਤਿ ਥਿਰੇਹਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ. ਤੇਹਿ ਆਗਤਾ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਥੇਰਵਂਸੋ, ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਜ੍ਜਲਨਤੋ ਥੇਰਵਂਸਦੀਪਾ, ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ, ਤੇਸਂ. ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਨਿਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਗਣ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖੀਲਮਦ੍ਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨੀ ਕਥਾ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਸਣ੍ਹੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਵਿਸਯਂ ਞਾਣਂ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਛੇਕੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਿਥੇਰਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਣ੍ਹੋ ਸੁਖੁਮੋ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭੂਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੧੦. ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਧੁਜਨਤੋਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਚ ‘‘ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਵਾਸੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਸੁਕਰਤਾਯ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਅਤ੍ਥਂ, ਚਿਰਕਾਲਟ੍ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੁਨਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸੁਨਯਸ੍ਸ ਚ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਸੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਸੁਨੀਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੨੦).

੧੧. ਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਤਂ ਇਧ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਦੇਕਦੇਸਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਥਿਕਾਨਂ ਉਪਦੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਧਮ੍ਮੇ ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਕਥਾਤਿ ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ. ਧੁਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਙ੍ਗਾਦਯੋ ਤੇਰਸ ਕਿਲੇਸਧੁਨਨਕਧਮ੍ਮਾ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦ੍ਵੇਤਿ ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਿ ਯੋਗਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਚਰਿਯਾਵਿਧਾਨਸਹਿਤੋਤਿ ਰਾਗਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਾਦਿਵਿਧਾਨੇਨ ਸਹਿਤੋ. ਝਾਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਅਟ੍ਠਪਿ ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਤ੍ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਝਾਨਾਨਿ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ.

੧੨. ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਸਬ੍ਬਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ. ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੫੧) ਆਗਤਨਯੇਨ ਏਕਵਿਧਾਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਂਕਲੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਕਲਨਨਿਚ੍ਛਯੋ.

੧੩. ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭਾਵੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦੇਸਨਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਸ੍ਸ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤਾਯ ਨਿਪੁਣਾ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਾ, ਏਕਤ੍ਤਨਯਾਦਿਸਹਿਤਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨਿਪੁਣਨਯਾ’’ਤਿ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀਸੁ ਆਗਤਨਯਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਵ ਵਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾ.

੧੪. ਇਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਸਮਾਪਨੇ, ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇ, ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ. ਨ ਤਂ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੧੫. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਵਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਗਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨੀਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਯਥਾਰਹਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੬. ਇਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਇਤਿ ਏਵ. ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ. ਏਤਾਯਾਤਿ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਂ ਆਭਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਰਣਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯ, ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚ ਤੁਟ੍ਠਤ੍ਥਂ, ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਯੋਜਨਂ, ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਂ, ‘‘ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਨ ਤਤੋਹਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਂ. ਸੀਲਕਥਾਦੀਨਂ ਅਵਿਚਾਰਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਧ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੋ ਏਵਾਤਿ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਵਿਭਾਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਪਣ੍ਣਾਸਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਸ੍ਸ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਪਣ੍ਣਾਸਾਦਿਤੋ ਏਦਿਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ‘‘ਏਤਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਜਾਨਾਥ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਜਾਨਾਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਾ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਪਣ੍ਣਾਸਾਦਿਤੋ ਏਦਿਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਞ੍ਚ ਦਸਕਾ ਪਣ੍ਣਾਸਾ, ਮੂਲੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਣ੍ਣਾਸਾ, ਮੂਲਭੂਤਾ ਵਾ ਪਣ੍ਣਾਸਾ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਾ. ਮਜ੍ਝੇ ਭਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚ ਸਾ ਪਣ੍ਣਾਸਾ ਚਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਪਣ੍ਣਾਸਾ. ਉਪਰਿ ਉਦ੍ਧਂ ਪਣ੍ਣਾਸਾ ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਾ. ਪਣ੍ਣਾਸਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਾਤਿ ਪਣ੍ਣਾਸਤ੍ਤਯਪਰਿਗਣਨਾ.

ਅਯਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ ਜਾਤਿਸਞ੍ਜਾਤਿਕਿਰਿਯਾਗਣਨਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਾ ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨) ਅਯਂ ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ. ‘‘ਯੋ ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਞ੍ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ. ‘‘ਯਾ ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਗਹੋ. ‘‘ਹਞ੍ਚਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨ ਵਤ ਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਕਥਾ. ੪੭੧) ਅਯਂ ਗਣਨਸਙ੍ਗਹੋ. ਅਯਮੇਵ ਚ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਣ੍ਣਾਸਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਾਤਿ ਪਣ੍ਣਾਸਤ੍ਤਯਪਰਿਗਣਨਾ’’ਤਿ.

ਵਗ੍ਗਤੋਤਿ ਸਮੂਹਤੋ, ਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦਸਕਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਸਾਸਨੇ ਦਸਕੇ ਵਗ੍ਗਵੋਹਾਰੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਕੇਕਾਯ ਪਣ੍ਣਾਸਾਯ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਵਗ੍ਗੇ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਪਨ੍ਨਰਸਵਗ੍ਗਸਮਾਯੋਗਾਤਿ ਪਨ੍ਨਰਸਵਗ੍ਗਸਂਯੋਗਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਸਮਾਯੋਗਸਦ੍ਦਂ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਦਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਰੋ ਗਾਥਾਪਾਦੋ ‘‘ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਤੋ ਛ ਅਕ੍ਖਰਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤੁਤ੍ਤਰਸਤਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਚ ਅਕ੍ਖਰਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਵਕ੍ਖਰੋ ਯਾਵ ਦ੍ਵਾਦਸਕ੍ਖਰੋ ਚ ਗਾਥਾਪਾਦੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਾਨਮ੍ਪਿ ਗਾਥਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਗਾਥਾਸਤਂ ਭਾਣਵਾਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਕ੍ਖਰਤੋ ਸਤ੍ਤ ਅਕ੍ਖਰਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਞ੍ਚ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤੇਪਞ੍ਞਾਸਞ੍ਚ ਅਕ੍ਖਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਪਦਭਾਣਵਾਰਗਣਨਾਹਿ ਅਕ੍ਖਰਗਣਨਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ, ਨੇਤਰਥਾ. ਭਾਣਵਾਰੋਤਿ ਚ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਰਾਨਂ ਗਾਥਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਗਾਥਾਸਤਂ, ਅਯਞ੍ਚ ਅਕ੍ਖਰਗਣਨਾ ਭਾਣਵਾਰਗਣਨਾ ਚ ਪਦਗਣਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਂ ਸੁਤ੍ਤਗਣਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਣਵਾਰੇ ਅਗਣੇਤ੍ਵਾ ਪਦਾਨਿ ਗਣਿਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਭਾਣਵਾਰਾ ਯਥਾਪਿ ਹਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪਕਾਸਿਤਾ;

ਉਪਡ੍ਢਭਾਣਵਾਰੋ ਚ, ਤੇਵੀਸਤਿਪਦਾਧਿਕੋ.

ਸਤ੍ਤ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਕ੍ਖਰਾਨਂ ਵਿਭਾਵਯੇ;

ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੇਪਞ੍ਞਾਸਞ੍ਚ ਅਕ੍ਖਰ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਤੋਤਿ ਦੇਸਨਾਨੁਸਨ੍ਧਿਤੋ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਏਵ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਦੇਸਨਾਭਾਗਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਾਨਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ. ਸੋ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੇਸਨਾਯ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮਾਸਤੋ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਿਵਿਧੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਚ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ, ਕਿਂ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ, ਕੋ ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸੀਦੋ, ਕੋ ਥਲੇ ਉਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ, ਕੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ, ਕੋ ਆਵਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ, ਕੋ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾਵੋ’ਤਿ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੪੧)? ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧੀ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘ਇਤਿ ਕਿਰ ਭੋ ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ… ਵੇਦਨਾ… ਸਞ੍ਞਾ… ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਅਨਤ੍ਤਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੇਨ ਚੇਤਸਾ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਅਤਿਧਾਵਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ‘ਇਤਿ ਕਿਰ ਭੋ ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੯੦) ਏਵਂ ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯਾ ਤਾ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀ ਪਞ੍ਚਦਸੀ ਅਟ੍ਠਮੀ ਚ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਤਥਾਰੂਪਾਸੁ ਰਤ੍ਤੀਸੁ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਆਰਾਮਚੇਤਿਯਾਨਿ ਵਨਚੇਤਿਯਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਚੇਤਿਯਾਨਿ ਭਿਂਸਨਕਾਨਿ ਸਲੋਮਹਂਸਾਨਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਂ ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾਹਂ ਭਯਭੇਰਵਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ’’ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯) ਏਵਂ ਭਗਵਤਾ, ‘‘ਤਤ੍ਰਾਵੁਸੋ ਲੋਭੋ ਚ ਪਾਪਕੋ ਦੋਸੋ ਚ ਪਾਪਕੋ ਲੋਭਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾਯ ਦੋਸਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾਯ ਅਤ੍ਥਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀ ਞਾਣਕਰਣੀ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੩) ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਯੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੫) ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੀਲੇਨ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਉਪਰਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਆਗਤਾ. ਵਤ੍ਥੁਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੭੦) ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਿਲੇਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਉਪਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾ ਆਗਤਾ. ਕੋਸਮ੍ਬਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੧) ਹੇਟ੍ਠਾ ਭਣ੍ਡਨੇਨ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਉਪਰਿ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਾ ਆਗਤਾ. ਕਕਚੂਪਮੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੨) ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਉਪਰਿ ਕਕਚੂਪਮਾ ਆਗਤਾਤਿ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਿਵਿਧੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾ ਨਵਸਤਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤਂ ਪਣ੍ਣਾਸਾਦਿਵਿਭਾਗਵਚਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਪਕ੍ਖੇਪਦੋਸਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਪਣ੍ਣਾਸਾਦੀਸੁ ਵਵਤ੍ਥਿਤੇਸੁ ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਯਾਵ ਏਕਂ ਪਦਮ੍ਪਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਇਮਂ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਓਕਾਸੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ.

ਏਵਂ ਪਣ੍ਣਾਸਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰਾਨੁਸਨ੍ਧਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਣਾਸਾਸੁ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਾ ਆਦੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਾਯਨਂ ਕਥਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪੂਜਨੀਯਤ੍ਤਾ ਚ ਮਹਤੀ ਸਙ੍ਗੀਤੀਤਿ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਪਠਮਾ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਕਾਲੋ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਵਿਦਿਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ਯੋ ਲੋਕਿਯੇਹਿ ‘‘ਉਪੋਗ੍ਘਾਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸ੍ਵਾਯਮੇਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋ ਗਨ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ‘‘ਸਨਿਦਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੨੬) ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਦੇਸਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਾਨਮਾਦੀ’’ਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਸਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਮਹਨ੍ਤਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਵਗ੍ਗੋ

੧. ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਏਵਂ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤਿਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਦਵਿਭਾਗਂ ਪਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਤਾਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਾਨਿ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਪਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ, ਨ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਦਾਨਿ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ, ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਵਾ ਏਕਸੇਸਵਸੇਨ ਪਦਪਦਵਿਗ੍ਗਹਾ ਪਦਵਿਭਾਗਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ‘‘ਸੁਭਗਞ੍ਚ ਤਂ ਵਨਞ੍ਚਾਤਿ ਸੁਭਗਵਨਂ, ਸਾਲਾਨਂ ਰਾਜਾ, ਸਾਲੋ ਚ ਸੋ ਰਾਜਾ ਚ ਇਤਿਪਿ ਸਾਲਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਸਮਾਸਪਦੇਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਪਦਤ੍ਥਤੋ. ਤਂ ਪਨ ਪਦਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਠਮਂ ਏਵਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਧਾਰਣਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਦਮਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਮਾਣਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਵਂਗਤਾਨਿ ਪੁਥੁਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਾਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੩), ਏਵਵਿਧੋ ਏਵਮਾਕਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ਗਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਪਕਾਰਪਰਿਯਾਯੋ, ਤਥਾ ਵਿਧਾਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਾ ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤ-ਸਦ੍ਦੇ ਲੋਕਿਯਾ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸੁ ਤੇ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਆਮੁਕ੍ਕਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾਭਰਣਾ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਵਸਨਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤ੍ਵਂ ਏਤਰਹਿ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ. ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮੬) ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ. ‘‘ਏਵਂਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੮) ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਚ ਆਦੀਸੁ ਪਰਿਮਾਣੇ.

ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਵਂ ਸੁ ਤੇ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ, ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨਾਕਾਰਪਰਿਮਾਣਾਕਾਰਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ? ਨ, ਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋ ਹਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਏਵਂ ਬ੍ਯਾ ਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੪, ੩੯੬), ਨ ਪਨ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਜਾਤੇਨ ਮਚ੍ਚੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਉਪਮਾਦਿਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਯਥਾਪਿ…ਪੇ… ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੫੩) ਏਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਟ੍ਠਾਨਿਯਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਪਤ੍ਤਿ-ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯ-ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨ-ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰ- ਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਆਦਿਦਾਨਾਦਿ-ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਹੇਤੁਸਮੁਦਾਯਤੋ ਸੋਭਾ-ਸੁਗਨ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗਤੋ ਮਾਲਾਗੁਣਸਦਿਸਿਯੋ ਪਹੂਤਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ ਮਰਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤਾਯ ਮਚ੍ਚੇਨ ਸਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮਾਲਾਗੁਣਾਵ ਉਪਮਾ, ਤੇਸਂ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਯਮਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਮਾਕਾਰਨਿਗਮਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਪਨ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਮਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਮਾਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਦਿਸਿਯਮਾਨਾਯ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਾਯ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਉਪਦਿਸਨਾਕਾਰੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਦੇਸੋ ਏਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਤੇ…ਪੇ… ਉਪਦੇਸੇ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਏਵਮੇਤਂ ਭਗਵਾ, ਏਵਮੇਤਂ ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਗਵਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਾਨਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਹਂਸਨਂ ਉਦਗ੍ਗਤਾਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਂ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਕਾਰੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਮੇਵਂ ਪਨਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਰਹਣਾਕਾਰੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਸੋ ਚ ਗਰਹਣਾਕਾਰੋ ‘‘ਵਸਲੀ’’ਤਿਆਦਿਖੁਂਸਨਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਇਧ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਉਪਮਾਕਾਰਾਦਯੋਪਿ ਉਪਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਆਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਂ ਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਯੋਜਿਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨ ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਟ੍ਠੁ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਹੀਤਿ ‘‘ਯਥਾਹਂ ਵਦਾਮਿ, ਏਵਂ ਸਮਣਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਵਦੇਹੀ’’ਤਿ ਯੋ ਏਵਂ ਵਦਨਾਕਾਰੋ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਏਵਂਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੀਯਤੀਤਿ ‘‘ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਏਵਂ ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਵਹਭਾਵੇ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਜਨਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਮਤਿਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨੋ ਵਾ, ਕਥਂ ਵੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤਾਯ ‘‘ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾਕਾਰਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅਵਧਾਰਣੇ’’ਤਿ.

ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣਨ੍ਤਿ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਅਬ੍ਯਾਪਾਰਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਅਙ੍ਕੁਸਦਿਸਾਲੋਚਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਆਧਾਰਾਦਿਭੇਦਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਨਯਾ ਨਾਨਾਨਯਾ, ਨਯਾ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯੋ, ਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾਦਿਲੋਕਿਯਾਦਿਤਦੁਭਯਵੋਮਿਸ੍ਸਕਾਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ ਸਮਯਵਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਠਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਮੂਲਾਦਿਵਸੇਨ ਤਿਕਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਨਾਨਾਨਯਾ. ਤੇਹਿ ਨਿਪੁਣਂ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣਂ. ਆਸਯੋਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤੇ ਚ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਤਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕੇ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਏਵ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੇਕਜ੍ਝਾਸਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ, ਸਙ੍ਕਾਸਨਪਕਾਸਨ-ਵਿਵਰਣ-ਵਿਭਜਨ-ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣ-ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰ-ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਕਾਰਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਪਦਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਂ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ; ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧ ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤ) ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ, ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾਪਨਯਨਤੋ ਚ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਹਤਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਗਤਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ, ਤੇਸਂ ਹਰਣਤੋ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਚ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਤੇ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਹਰਣਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਪਕਾਸਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਚ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਹਿ ਹਰਿਤਾ ਅਪਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਪਟੀ’’ਤਿ ਵਾ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਬੋਧੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਪਵਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਗਞ੍ਛਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੯੮੫; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪) ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਚ ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮਗ੍ਗੇਹਿ ਹਰਿਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਣਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨਿਯੋ ਚ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਨ ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਹਰਿਤੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਿਲੇਸਹਰਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਮੇਵ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨਿਸਮੁਦਾਯੇ ਭਵਂ ਏਕਮੇਕਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ, ਤਤੋ ਵਾ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਆਦਿਭੇਦੇਨ ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਚ ਬਹੁਵਿਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਤੋ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰਤੋ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਕੋ ਸਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਭਵਤਿ, ਧਾਰਣਬਲਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਸੁਤਾਕਾਰਾਵਿਰਜ੍ਝਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤਾਪਰਿਹਾਰੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਏਕਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਇਤਰਥਾ ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ.

‘‘ਯੋ ਪਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਵਤ੍ਤਨਤੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਰਣਸਮ੍ਪਦਾਨਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਤੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗੋ ਕਿਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ, ਜੋਤਕਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਤਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਚ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਧਨਾਨਿ ਇਧ ਸੁਤਸਦ੍ਦੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਧਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਉਪਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਯਦਾ ਮੇ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਯਦਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾ.

ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਜੋਤਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਦਭਿਨੀਹਟਾਨਞ੍ਚ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਂ ਏਵ-ਕਾਰਤ੍ਥਸਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਤਮੇਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਸੁਤਂ ਸੁਤਮੇਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੂਨਾਨਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਾਪੋਹਨਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਿਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਨ ਇਦਂ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਅਨੂਨਾਨਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਵਾ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇ ਅਯਮਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਤਦਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨੂਨਾਨਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਵਨਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਸੁਯ੍ਯਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਸਵਨਹੇਤੁਸੁਣਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਵਨਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਪਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾ ਸਾ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ. ਸਾ ਹਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਾਨਂ ਨਾਨਾਕਾਰੇਨ. ਏਤੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਂ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਮਯਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਭਾਵਾਭਾਵਤੋ. ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਸਾਧਾਰਣਵਿਞ੍ਞਾਣਪਬਨ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮਪਬਨ੍ਧੇ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ.

ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਪਿ ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਯੋਜਨਾਯ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਏਵ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੂਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਸੋਤਬ੍ਬਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਤ੍ਤੁ ਅਭਾਵੇਪਿ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਭੇਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ’’ਤਿ. ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਪਿ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਇਧ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਤੋ, ਸਵਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਵਾ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਭਾਵਤੋ ਤਂਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁ ਚ ਵਿਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਕਤ੍ਤੁਵਿਸਯੇ’’ਤਿ. ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾਵਤੋ ਆਹ ‘‘ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਵਾ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਤਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਉਪਧਾਰਿਤਰੂਪਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ, ਅਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਵਾ ਪਕਾਸਨਸਭਾਵੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਤਦਾਕਾਰਾਦਿਉਪਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਧਮ੍ਮਪਬਨ੍ਧਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦਿਨੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਦਹਿਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਮੇਤਿ ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਭਾਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ – ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇ ਤਥਾਰੂਪ-ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ-ਉਪਾਦਾਨਭੂਤ-ਧਮ੍ਮਪਬਨ੍ਧਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰਣਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸਪ੍ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਸਯਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਗਹਣਾਕਾਰਗਾਹਕਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਬ੍ਯਾਪਾਰਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਚ ਦੁਤਿਯਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਸਦ੍ਦਾਧਿਗਮਨੀਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਛਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤੇਸੁ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ ਮੇਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਾਰਾਦਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਭੂਤਤ੍ਥਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੋ ਮਾਯਾਮਰੀਚਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਭੂਤਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਯ ਅਨੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਦਿਸਭਾਵੋ, ਰੁਪ੍ਪਨਾਨੁਭਵਨਾਦਿਸਭਾਵੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਤਥਾ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ. ਏਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਕਿਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਸੋਤੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਬ੍ਬਂ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਸੋਤਪਥਮਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਸਂ ਉਪਧਾਰਿਤਾਕਾਰਾਦਿਨੋ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ, ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਖਨ੍ਧੇ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਸਭਾਵਰਹਿਤੇ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਸੁਤਵੋਹਾਰੋ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋ ਵਿਯ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਦਿਟ੍ਠਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਵ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਧਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਹਿ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤੋਯਮਤ੍ਥੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸਾ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਸਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਮ੍ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵੇਨ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਵਾ ਸਵਨਕਾਲਸਮ੍ਭੂਤਾਯ ਤਦੁਤ੍ਤਰਕਾਲਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਏਵਂ ਅਸਮ੍ਮੋਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਆਕਾਰੋ ਨਾਤਿਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਯਥਾਸੁਤਧਾਰਣਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਸਤਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਅਧਿਕੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਤਤ੍ਥ ਗੁਣੀਭੂਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਤਾ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧, ੨) ਵਿਯ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਯ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਕਾਸਨਪਕਾਸਨਵਿਵਰਣਵਿਭਜਨਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਕਾਰਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਦੀਪੇਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਂ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਂ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਪਕਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਵਨਂ ਸਮਾਧਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦੇਸਕਪਯੋਜਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਅਵਿਪਰੀਤਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸਯੇਹਿ ਵਿਯ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇਹਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਨ ਵਿਯ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਯਥਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਤ੍ਥਨਵਚਨੇਨ ਪਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਫਲਭੂਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ – ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਬਾਹਿਰਙ੍ਗਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਿਦ੍ਧਿਜੋਤਨਾ ਨ ਸਮਤ੍ਥਿਤਾਵ, ਨੋ ਨ ਸਮਤ੍ਥਿਤਾ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਂ ਫਲੇਨ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਦੀਪੂਰੇਨ ਵਿਯ ਉਪਰਿ ਵੁਟ੍ਠਿਸਬ੍ਭਾਵਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਰਣੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਏਕਨ੍ਤਵਸ੍ਸਿਨਾ ਵਿਯ ਮੇਘਵੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ.

ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਕਲਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਓਗਾਹਨਾਕਾਰੋ ਨਿਰਵਸੇਸਪਰਹਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਭਦ੍ਦਕੋ ਆਕਾਰੋ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੁਣਦ੍ਵਯਂ. ਅਪਰਾਪਰਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਤ੍ਥ ਚਕ੍ਕਭਾਵੋ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇਸੂਤਿ ਵਾ. ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧). ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ. ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਸੁਦ੍ਧਾਸਯੋ ਹੋਤਿ ਤਦਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਦੂਰੀਭਾਵਤੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਯ੍ਯਸੋ ਨਂ ਤਤੋ ਕਰੇ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੪੩), ‘‘ਕਤਪੁਞ੍ਞੋਸਿ ਤ੍ਵਂ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਹੋਹਿਸਿ ਅਨਾਸਵੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੦੭) ਚ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਵਿਸਦਭਾਵੇਨ. ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਆਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾਵੇਨ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੋ ਹਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵਤੋ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਸਾਰਦੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਵਂਸਦ੍ਦਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਦੀਪਨਤੋ ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੋਤਬ੍ਬਭੇਦਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਅਯਂ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ, ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਂ ਆਮਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਨੋਦਿਟ੍ਠਿਕਰਣਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਸੁਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਦੀਪਕੇਨ ਏਵਂਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ, ਸਵਨਧਾਰਣਵਚੀਪਰਿਚਯਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ. ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ‘‘ਇਧ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਧ ਸਮਾਧਿ, ਇਧ ਪਞ੍ਞਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪੇਕ੍ਖਿਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਭੂਤਾਯ, ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ.

ਸਕਲੇਨ ਵਚਨੇਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਦਹਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਮਮੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਅਕਤਞ੍ਞੁਤਂ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਂ, ਸਾ ਏਵ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ. ਨਨੁ ਚ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਮਮੇਦਂ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾਪੇਕ੍ਖਂ ਤਥਾਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਖਣੇ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਭਗਵਾ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਯਞ੍ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ, ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸਯਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਵਚਨਂ ਯਥਾਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਦਾਸਙ੍ਕਿਤਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮੋਕ੍ਕਮਾਦਿਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤੇ ਨੇਤੀਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਨੇਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿ.

ਦਲ਼੍ਹਤਰਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਕਙ੍ਖਾ. ਨਾਤਿਸਂਸਪ੍ਪਨਾ ਮਤਿਭੇਦਮਤ੍ਤਾ ਵਿਮਤਿ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ ਵਿਨਾਸੇਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਸਮ੍ਮੁਖਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਖਲਿਤਦੁਰੁਤ੍ਤਾਦਿਗਹਣਦੋਸਾਭਾਵਤੋ ਚ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਾਦਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਆਕਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਵਿਸੇਸਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਕਾਰਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞਸੇਟ੍ਠਾਸਹਾਯਸਙ੍ਖ੍ਯਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭) ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੮) ਸੇਟ੍ਠਤ੍ਥੇ, ‘‘ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੦੫) ਅਸਹਾਯੇ, ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਂ. ਇਧਾਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਞ੍ਚ ਖਣੋਤਿ ਓਕਾਸੋ. ਤਥਾਗਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕੋ ਹਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਤ੍ਤਾ. ਖਣੋ ਏਵ ਚ ਸਮਯੋ. ਯੋ ‘‘ਖਣੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਏਕੋਵਾਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਮਹਾਸਮਯੋਤਿ ਮਹਾਸਮੂਹੋ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪੂਰਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਿ. ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਵਾਦਕੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਯਂ ਪਵਦਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਹਿਤਪਟਿਲਾਭਾ. ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਅਭਿਸਮਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਪੀਲ਼ਨਾਦੀਨਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਏਕੀਭਾਵਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭੂਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ. ਤਾਨੇਵ ਤਥਾ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੀਲ਼ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਹਿਂਸਨਂ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਕਰਣਂ. ਸਨ੍ਤਾਪੋ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ ਪਰਿਦਹਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਸਨ੍ਨਿਜ੍ਝਂ ਸਮੇਤਿ ਸਮਵੇਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮਵਾਯੋ. ਸਮੇਤਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਏਤ੍ਥ ਤਦਾਧਾਰਪੁਗ੍ਗਲੇਹੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਖਣੋ. ਸਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਸਂਗਚ੍ਛਤਿ ਸਤ੍ਤੋ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਵਾ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਵਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਕਾਲੋ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੂਤੋਪਿ ਹਿ ਕਾਲੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਰੂਪੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਸਮਂ, ਸਹ ਵਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਅਯਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮੂਹੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਵਯਵਸਹਾਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਹਿ ਸਮੂਹੋਤਿ. ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮਾਗਮੇ ਏਤਿ ਫਲਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਹੇਤੁ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ. ਸਮੇਤਿ ਸਂਯੋਜਨਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਏਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਭਾਵਤੋ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਯਥਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿ; ਦਿਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞੋਜਨੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਬਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਮਿਤਿ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਟਿਲਾਭੋ. ਸਮਯਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਯਨਂ ਅਪਗਮੋਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਹਾਨਂ. ਅਭਿਮੁਖਂ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵੋ. ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ. ਏਵਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਅਭਿਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਕਾਲੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮਵਾਯਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਦੇਸਦੇਸਕਪਰਿਸਾਨਂ ਵਿਯ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾਵੇਨ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਚ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨੇਵ ਕਾਲੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨ ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਤਿ? ਆਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਯਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਚਨੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਗੁਣੋ ਲਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ ਦੇਵਸਿਕਂ ਝਾਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮਨਕਾਲੋ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ. ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਾਤਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਸਂਕਮ੍ਪਨਓਭਾਸਪਾਤੁਭਾਵਾਦੀਹਿ ਪਾਕਟਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੇਦੇਸੁ ਏਵ ਸਮਯੇਸੁ ਏਕਦੇਸਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਚਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਮਯੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮਯੋ ਚ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਯੋ, ਅਰਿਯਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵਸਮਯੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ, ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਿਕਥਾਸਮਯੋ ਦੇਸਨਾਸਮਯੋ ਏਵ.

ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤਦਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤਪਦਵਿਨਯੇਸੁ. ਤਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਕਰਣੇਹਿ. ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ ਆਧਾਰਤ੍ਥੋ. ਭਾਵੋ ਨਾਮ ਕਿਰਿਯਾ, ਤਾਯ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਕਾਲੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਤਙ੍ਖਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਤੋ ਚ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਜਾਤੋ, ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ, ਸਮੂਹੋ ਚ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੋ ਅਵਯਵਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ, ਯਵਰਾਸਿਯਂ ਸਮ੍ਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਏਵਂ ਇਧਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵ ਕਾਲੇ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਚ ‘‘ਗਾਵੀਸੁ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾਸੁ ਗਤੋ, ਦੁਦ੍ਧਾਸੁ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਦੋਹਨਕਿਰਿਯਾਯ ਗਮਨਕਿਰਿਯਾ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਏਵ ਹੋਤਿ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਵਿਰਹਾਭਾਵਤੋਤਿ ਸਮਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਭਵਨਕਿਰਿਯਾ ਚ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਵਮੇ ਖਣੇ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਹੇਤੁਮ੍ਹਿ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਵਾ ਸਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮਯਸਦ੍ਦੇ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਲਕ੍ਖਣਭੂਤਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਖਣ…ਪੇ… ਲਕ੍ਖੀਯਤੀ’’ਤਿ.

ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਫਰਸੁਨਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕੁਦਾਲੇਨ ਖਣਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਓਤਿਣ੍ਣਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਕਾਲੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਵਿਹਰਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ ਵਿਯ.

ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਆਰਮ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਦੇਸਨਾਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਂ. ਉਪਯੋਗਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਮਾਸਂ ਅਜ੍ਝੇਤੀ’’ਤਿ.

ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ. ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਭੇਦੋਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੋ. ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਵਿਨਯੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਬ੍ਯਤ੍ਤਯੋ ਕਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਵਾਚਕਂ ਵਚਨਂ ‘‘ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣਸਹਚਰਣਤੋ. ਤਥਾ ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਰੁਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋ ਗਰੁਗੁਣਯੋਗਤੋ, ਗਰੁਕਰਣਾਰਹਤਾਯ ਵਾ ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋ. ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ, ਨ ਪਨ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਏਕਦੇਸਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ (ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧; ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਵਿਨਯਾਨਿਸਂਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਮਹਾਟੀ. ੧.੧੪੪; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ) – ਭਾਗਵਾਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਤਵਾਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਾਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਤ੍ਤਵਾਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਾਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ.

ਭਗਵਾ ਭਤਵਾ ਭਾਗੇ, ਭਗੇ ਚ ਵਨਿ ਭਤ੍ਤਵਾ;

ਭਗੇ ਵਮਿ ਤਥਾ ਭਾਗੇ, ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ ਜਿਨੋ.

ਤਤ੍ਥ ਕਥਂ ਭਾਗਵਾਤਿ ਭਗਵਾ? ਯੇ ਤੇ ਸੀਲਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਗੁਣਭਾਗਾ ਗੁਣਕੋਟ੍ਠਾਸਾ, ਤੇ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਨਿਰਤਿਸਯਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ਸੀਲਂ, ਸਮਾਧਿ, ਪਞ੍ਞਾ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ, ਹਿਰੀ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ, ਸਦ੍ਧਾ, ਵੀਰਿਯਂ, ਸਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸਮਥੋ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਤਯੋ ਸਮ੍ਮਾਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਨਵਜ੍ਜਸਞ੍ਞਾ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਫਲਾਨਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਚਤੁਯੋਨਿਪਟਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਵਂਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਾਤੁਯੋ, ਪਞ੍ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਞਾਣਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਛ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਛ ਗਾਰਵਾ, ਛ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਾਤੁਯੋ, ਛ ਸਤਤਵਿਹਾਰਾ, ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ, ਛ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਅਪਰਿਹਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਧਨਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਜ੍ਜਰਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਤ੍ਤ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਖੀਣਾਸਵਬਲਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਅਟ੍ਠ ਆਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਅਕ੍ਖਣਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਪੁਰਿਸਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਦੇਸਨਾ, ਅਟ੍ਠ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਨਵ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ, ਨਵ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਦੇਸਨਾ, ਨਵ ਆਘਾਤਪਟਿਵਿਨਯਾ, ਨਵ ਸਞ੍ਞਾ, ਨਵ ਨਾਨਤ੍ਤਾ, ਨਵ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾ, ਦਸ ਨਾਥਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਦਸ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨਿ, ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ, ਦਸ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਦਸ ਅਰਿਯਵਾਸਾ, ਦਸ ਅਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾ, ਦਸ ਤਥਾਗਤਬਲਾਨਿ, ਏਕਾਦਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸਾ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਾਕਾਰਾ, ਤੇਰਸ ਧੁਤਗੁਣਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨਿ, ਪਞ੍ਚਦਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਾ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਲ਼ਸ ਅਪਰਨ੍ਤਪਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨਿ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਪਞ੍ਞਾਸ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਨਿ, ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਞ੍ਚਾਰਿਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ, ਅਨਨ੍ਤਨਯਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਪਵਿਚਯਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਦੇਸਨਾਞਾਣਾਨਿ ਤਥਾ ਅਨਨ੍ਤਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਨਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਦਿਵਿਭਾਵਨਞਾਣਾਨਿ ਚਾਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮਾਣਭੇਦਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਨਿਰਤਿਸਯਾ ਗੁਣਭਾਗਾ ਗੁਣਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾ ਗੁਣਭਾਗਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਭਾਗਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਆ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਭਾਗਵਾਤਿ ਭਗਵਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ, ਗੁਣਭਾਗਾ ਅਸੇਸਤੋ;

ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸੁਗਤੇ ਤਸ੍ਮਾ, ਭਗਵਾਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਕਥਂ ਭਤਵਾਤਿ ਭਗਵਾ? ਯੇ ਤੇ ਸਬ੍ਬਲੋਕਹਿਤਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਨ੍ਨੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਾਦਿਕੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਕਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੇਹਿ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਹਿ ਪਰਿਪੂਰਿਤਬ੍ਬਾ ਦਾਨਪਾਰਮੀ, ਸੀਲ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਪਞ੍ਞਾ, ਵੀਰਿਯ, ਖਨ੍ਤਿ, ਸਚ੍ਚ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨ, ਮੇਤ੍ਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀਤਿ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਦਸ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ ਦਸ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਨਯਨਧਨਰਜ੍ਜਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋਤਿ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚਾਗਾ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ, ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾ, ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ, ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਾ, ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾ, ਬੁਦ੍ਧਿਚਰਿਯਾਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ, ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਯਥਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯਾ ਵਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਭਤਾ ਸਮ੍ਭਤਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਭਤਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਗ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਭਤਵਾਤਿ ਤੇਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਭਰਿ ਸਮ੍ਭਰਿ, ਪਰਿਪੂਰੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਤਵਾਤਿ ਭਗਵਾ.

ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਦਾਨਪਾਰਮਿਆਦਿਕੇ;

ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਭਤਵਾ ਨਾਥੋ, ਤੇਨਾਪਿ ਭਗਵਾ ਮਤੋਤਿ.

ਕਥਂ ਭਾਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ? ਯੇ ਤੇ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾ ਦੇਵਸਿਕਂ ਵਲ਼ਞ੍ਜਨਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਭਾਗਾ, ਤੇ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਲੋਕਹਿਤਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ ਬਹੁਲਮਕਾਸੀਤਿ ਭਾਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਚ ਯੇ ਤੇ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਅਭਿਸਮਯਭਾਗਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸੋਤਂ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੧) ਅਨੇਕੇ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਗਾ, ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਗਾ, ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਗਾ, ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਅਨੇਕਭੇਦਾ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਭਾਗਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਵਨਿ ਭਜਿ ਯਥਾਰਹਂ ਗੋਚਰਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸੇਵਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਾਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯੇ ਇਮੇ ਸੀਲਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਾਵਕੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾ ਗੁਣਭਾਗਾ ਗੁਣਕੋਟ੍ਠਾਸਾ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਨੁ ਖੋ ਤੇ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਵਨਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਿ, ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਅਭਿਪਤ੍ਥਨਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਫਲਾਵਹਾ ਅਹੋਸਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਾਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਞੇਯ੍ਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਗੁਣਭਾਗੇ ਅਸੇਸਤੋ;

ਭਜਿ ਪਤ੍ਥਯਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਹਿਤਾਯ ਭਗਵਾ ਤਤੋਤਿ.

ਕਥਂ ਭਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ? ਸਮਾਸਤੋ ਤਾਵ ਕਤਪੁਞ੍ਞੇਹਿ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਯਥਾਵਿਭਵਂ ਭਜੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਾ, ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯੇ ਤਾਵ ਤਥਾਗਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤੋ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤੇ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ, ਯਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮੇ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਪਾਚੇਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਤੋ ਪਨ ਤੇ ਨਿਰਵਜ੍ਜਸੁਖੂਪਸਂਹਿਤੇ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਪਿ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਇਸ੍ਸਰਿਯਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਦੇਵਰਜ੍ਜਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ- ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮਾਧਿਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨ-ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਫਲਸਚ੍ਛਿ- ਕਿਰਿਯਾਦਿ-ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤੇ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇ ਭਗੇ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਗੇ ਵਨੀਤਿ ਭਗਵਾ.

ਯਾ ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਲੋਕੇ, ਯਾ ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਪੁਥੁ;

ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਭਜਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਭਗਵਾ ਮਤੋਤਿ.

ਕਥਂ ਭਤ੍ਤਵਾਤਿ ਭਗਵਾ? ਭਤ੍ਤਾ ਦਲ਼੍ਹਭਤ੍ਤਿਕਾ ਅਸ੍ਸ ਬਹੂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਭਤ੍ਤਵਾ. ਤਥਾਗਤੋ ਹਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪਭਾਵਗੁਣਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ, ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੂਪਕਾਰਿਤਾਯ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣ-ਅਸੀਤਿਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨ-ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਦਿਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣ- ਵਿਸੇਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤ-ਰੂਪਕਾਯਤਾਯ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚ-ਗੁਣਾਧਿਗਤੇਨ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਲੋਕਤ੍ਤਯਬ੍ਯਾਪਿਨਾ ਸੁਵਿਪੁਲੇਨ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਚ ਥੁਤਿਘੋਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਸੁ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਤੋ ਦਸਬਲਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਾਦਿਨਿਰਤਿਸਯਗੁਣਵਿਸੇਸ-ਸਮਙ੍ਗਿਭਾਵਤੋ ਚ ਰੂਪਪ੍ਪਮਾਣੋ ਰੂਪਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਘੋਸਪ੍ਪਮਾਣੋ ਘੋਸਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਲੂਖਪ੍ਪਮਾਣੋ ਲੂਖਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਮਾਣੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਪ੍ਪਮਾਣਿਕੇ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੇ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਪਸਾਦਾਵਹਭਾਵੇਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਦਰਬਹੁਮਾਨਗਾਰਵਾਯਤਨਤਾਯ ਪਰਮਪੇਮਸਮ੍ਭਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਓਵਾਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਅਵੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੇਨਚਿ ਅਸਂਹਾਰਿਯਾ ਤੇਸਂ ਪਸਾਦਭਤ੍ਤਿ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਦੇਵੇਨ ਵਾ ਮਾਰੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਵਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਸਾਦਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਆਣਂ ਦਲ਼੍ਹਭਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੋ ਵੇ ਕਤਞ੍ਞੂ ਕਤਵੇਦਿ ਧੀਰੋ;

ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਦਲ਼੍ਹਭਤ੍ਤਿ ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. (ਜਾ. ੨.੧੭.੭੮);

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਠਿਤਧਮ੍ਮੋ ਵੇਲਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਪਿ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੨੦; ਉਦਾ. ੪੫; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੮੫) ਚ.

ਏਵਂ ਭਤ੍ਤਵਾਤਿ ਭਗਵਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਤਰਸ੍ਸ ਗ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ.

ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਕਹਿਤੇਸਿਨੋ;

ਸਮ੍ਭਤ੍ਤਾ ਬਹਵੋ ਸਤ੍ਥੁ, ਭਗਵਾ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਕਥਂ ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤੋਪਿ ਪੁਰਿਮਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਭਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਿਰਿਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਯਸਞ੍ਚ ਵਮਿ, ਉਗ੍ਗਿਰਿ, ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਛਡ੍ਡਯਿ; ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਤਭਾਵੇਪਿ ਹਤ੍ਥਾਗਤਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਂ ਦੇਵਲੋਕਾਧਿਪਚ੍ਚਸਦਿਸਂ ਚਤੁਦੀਪਿਸ੍ਸਰਿਯਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਯਸਞ੍ਚ ਤਿਣਾਯਪਿ ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਪਹਾਯ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮੇ ਸਿਰਿਆਦਿਕੇ ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਨਿ ਨਾਮ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਸਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਾ, ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਹਿਮਵਨ੍ਤਾਦਿਭਾਜਨਲੋਕਵਿਸੇਸਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਸੋਭਾ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਯਭਾਵਤੋ, ਤੇਪਿ ਭਗੇ ਵਮਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪਹਾਨੇਨ ਪਜਹੀਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ.

ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਂ ਯਸ੍ਮਾ, ਯਸਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਸੁਖਂ;

ਪਹਾਸਿ ਲੋਕਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਸੁਗਤੋ ਭਗਵਾ ਤਤੋਤਿ.

ਕਥਂ ਭਾਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ? ਭਾਗਾ ਨਾਮ ਸਭਾਗਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਾ, ਤੇ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਿਵਸੇਨ, ਪਥਵਿਯਾਦਿਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਵਿਧਾ. ਤੇ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਪਞ੍ਚਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯੋਗਂ ਸਬ੍ਬਂ ਗਨ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਮਤਂ ਧਾਤੁਂ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਵਮਿ ਉਗ੍ਗਿਰਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਛਡ੍ਡਯਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਮੇਵ ਪਥਵਿਂ ਆਪਂ ਤੇਜਂ ਵਾਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਸੋਤਂ ਘਾਨਂ ਜਿਵ੍ਹਂ ਕਾਯਂ ਮਨਂ, ਰੂਪੇ ਸਦ੍ਦੇ ਗਨ੍ਧੇ ਰਸੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਵੇਦਨਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਵੇਦਨਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ, ਰੂਪਤਣ੍ਹਂ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਂ, ਰੂਪਵਿਤਕ੍ਕਂ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕਂ, ਰੂਪਵਿਚਾਰਂ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਵਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਵਿਭਾਗਵਸੇਨਪਿ ਸਬ੍ਬੇਵ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵਮਿ ਉਗ੍ਗਿਰਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਛਡ੍ਡਯਿ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤਂ ‘‘ਯਂ ਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਚਤ੍ਤਂ ਵਨ੍ਤਂ ਮੁਤ੍ਤਂ ਪਹੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੩). ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਾਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਗੇ ਵਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਸਾਵਜ੍ਜਾਨਵਜ੍ਜੇ ਹੀਨਪਣੀਤੇ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਮੁਖੇਨ ਵਮਿ ਉਗ੍ਗਿਰਿ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿ ਪਜਹਿ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਗੇਵ ਅਧਮ੍ਮਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦), ਕੁਲ੍ਲੂਪਮਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ, ਨੋ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦). ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਾਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ.

ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤਾਦਿ-ਧਮ੍ਮਭਾਗਾਮਹੇਸਿਨਾ;

ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾ ਯਤੋ ਵਨ੍ਤਾ, ਤਤੋਪਿ ਭਗਵਾ ਮਤੋਤਿ.

ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਭਾਗਵਾ ਭਤਵਾ ਭਾਗੇ, ਭਗੇ ਚ ਵਨਿ ਭਤ੍ਤਵਾ;

ਭਗੇ ਵਮਿ ਤਥਾ ਭਾਗੇ, ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ ਜਿਨੋ’’ਤਿ.

ਧਮ੍ਮਸਰੀਰਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ‘‘ਯੋ ਵੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬) ਵਚਨਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਭਾਵਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਜਿਰਸਙ੍ਘਾਤਸਮਾਨਕਾਯੋ ਪਰੇਹਿ ਅਭੇਜ੍ਜਸਰੀਰਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਰੂਪਕਾਯੇ ਕੇਨਚਿ ਸਕ੍ਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ.

ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸਕਲਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਾਵਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੇਨ ਮਯਾ ਮਹਾਸਾਵਕੇਨ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਯਾਵ ਸੁਤਂ, ਨ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਕਂ, ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋ. ਕਾਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਭਗਵਾ-ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਪਰਮਾ ਹਿ ਕਾਲਸਮ੍ਪਦਾ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਕਪ੍ਪਕਸਾਯੇ ਕਲਿਯੁਗੇ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਹੋ ਮਹਚ੍ਛਰਿਯਂ;

ਹੁਤਾਵਹਮਜ੍ਝੇ ਜਾਤਂ, ਸਮੁਦਿਤਮਕਰਨ੍ਦਮਰਵਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧; ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧; ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧ ਰੂਪਾਦਿਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ);

ਭਗਵਾਤਿ ਦੇਸਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਗਰੁਗਾਰਵਾਧਿਵਚਨਭਾਵਤੋ.

ਮਙ੍ਗਲਦਿਵਸੋ ਸੁਖਣੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਮਙ੍ਗਲਦਿਵਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਂ ਸੁਖਣੋ. ਮਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਮਾ ਰਤ੍ਤਿਵਿਭਾਯਨਂ ਅਨੁਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਰਤ੍ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਉਕ੍ਕਾਸੁ ਠਿਤਾਸੁ ਠਿਤਾਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੨੫੫; ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੨.੪.੩੬). ਉਕ੍ਕਾਸੁ ਵਿਜ੍ਜੋਤਲਨ੍ਤੀਸੁ ਠਿਤਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਮੂਲਵਿਭੂਜਾਦਿਪਕ੍ਖੇਪੇਨ (ਪਾਣਿਨਿ ੩.੨.੫) ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਵਾ ਉਕ੍ਕਾਸੁ ਠਿਤਾਸੁ ਠਿਤਾ ਆਸੀਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਭਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਭੂਮਿਭਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਾ ਨਗਰੀ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਗੁਣਯੋਗਤੋ ‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾ’ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭੀ’’ਤਿ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਨ ਵਿਸੇਸੇਨ, ਵਿਹਾਰਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਰਿਯਾਪਥ…ਪੇ… ਵਿਹਾਰੇਸੂਤਿ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੋ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੋ ਅਰਿਯਵਿਹਾਰੋਤਿ ਏਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵਿਹਾਰੇਸੁ. ਸਮਙ੍ਗਿਪਰਿਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਗਿਹੀਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਤਿ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਸਹਸੋਕੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇ ਆਗਤਂ; ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੬੦; ਵਿਭ. ੬੨੪) ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰੇ; ‘‘ਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫੫੬; ੩.੩੦੮; ਮ. ਨਿ. ੧.੭੭; ੨.੩੦੯; ੩.੨੩੦) ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੇ; ‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਕਥਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਮਿ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਮਿ ਏਕੋਦਿਂ ਕਰੋਮਿ ਸਮਾਦਹਾਮਿ, ਯੇਨ ਸੁਦਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੭) ਅਰਿਯਵਿਹਾਰੇ.

ਤਤ੍ਥ ਇਰਿਯਨਂ ਵਤ੍ਤਨਂ ਇਰਿਯਾ, ਕਾਯਪ੍ਪਯੋਗੋ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਨੁਪਾਯਭਾਵਤੋ ਠਾਨਾਦਿ ਇਰਿਯਾਪਥੋ. ਠਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ਵਾ ਹਿ ਕਾਯੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੇਯ੍ਯ ਗਮਨਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸਮਙ੍ਗੀ ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਇਰਿਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਕਾਯਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾਤਿ ਇਰਿਯਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਪਥੋਤਿ ਇਰਿਯਾਪਥੋ, ਠਾਨਾਦਿ ਏਵ. ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਆਦਿਆਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਪਬਨ੍ਧੋ ਏਵ. ਵਿਹਰਣਂ, ਵਿਹਰਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਵਿਹਾਰੋ, ਇਰਿਯਾਪਥੋ ਏਵ ਵਿਹਾਰੋ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੋ. ਦਿਵਿ ਭਵੋਤਿ ਦਿਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦਿਦੇਵਲੋਕੇ ਭਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਦਿਬ੍ਬਾਨੁਭਾਵੋ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਾ ਦਿਬ੍ਬੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਭਿਨੀਹਾਰਵਸੇਨ ਮਹਾਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਦਿਬ੍ਬੋ, ਦਿਬ੍ਬੋ ਚ ਸੋ ਵਿਹਾਰੋ ਚਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਰੂਪਾਵਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਆਰੁਪ੍ਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮੂਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਵਾ ਵਿਹਾਰਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯੋ. ਅਰਿਯਾਨਂ, ਅਰਿਯਾ ਵਾ ਵਿਹਾਰਾ ਅਰਿਯਵਿਹਾਰਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ. ਸੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਏਕਂ ਇਰਿਯਾਪਥਬਾਧਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਯਦਿਪਿ ਭਗਵਾ ਏਕੇਨਪਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਚਿਰਤਰਂ ਕਾਲਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸਰੀਰਸ੍ਸ ਨਾਮ ਅਯਂ ਸਭਾਵੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਭਗਵਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਸਨ੍ਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ, ਨਾਨਾਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਚ ਕਾਲਂ ਵੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਵਸਤੀਤਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਵਿਵਿਧਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਹਰਤਿ ਉਪਨੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਿਧਂ ਹਰਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੁਭਗਤ੍ਤਾਤਿ ਸਿਰੀਕਾਮਾਨਵਸੇਨ ਸੋਭਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਸਿਰਿਕਤ੍ਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਕਾਮਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ. ਛਣਸਮਜ੍ਜਉਸ੍ਸਵੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਣਂ ਨਾਮ ਫਗ੍ਗੁਨਮਾਸਾਦੀਸੁ ਉਤ੍ਤਰਫਗ੍ਗੁਨਾਦਿ-ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਦਿਵਸੇਸੁ ਸਪਰਿਜਨਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਙ੍ਗਲਕਰਣਂ. ਸਮਜ੍ਜਂ ਨਾਮ ਨਟਸਮਜ੍ਜਾਦਿ. ਉਸ੍ਸਵੋ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ. ਯਤ੍ਥ ਗਾਮਨਿਗਮਵਾਸਿਨੋ ਤਯੋ ਸਤ੍ਤ ਵਾ ਦਿਵਸੇ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਘੋਸਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਿਭਵਂ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਭੋਗੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕੀਲ਼ਨਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ ਤਥੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਤਂ ਪਤ੍ਥਨਂ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸਿਦੇਵਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਥੇਵ ਹੋਤਿ, ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਕਾਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਪਦਸ੍ਸ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਕਮਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਜੀਯਤੀਤਿ ਸੁਭਗਂ, ਸੁਭਾ ਅਗਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਸੁਭਗਂ, ਸੁਨ੍ਦਰਕਿਤ੍ਤਿਯੋਗਤੋ ਵਾ ‘‘ਸੁਭਗ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸੁਭਾਗਵਨੇ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਭੂਮਿਭਾਗੇ ਵਨੇ’’ਤਿ ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੁਭਗਸ੍ਸ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਨਂ ਤੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸੁਭਗਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਵਨਨਂ ਭਤ੍ਤੀਤਿਅਤ੍ਥੇ ਤਂ ਵਨਨਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਵਨਯਤੀਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਿਨੇਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਯਾਚਨਤ੍ਥੇ ਵਨੁਤੇ ਇਤਿ ਵਨਨ੍ਤਿ ਉਪਚਾਰਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਵਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਉਜੁਵਂਸਾਤਿ ਉਜੁਭੂਤਵਿਟਪਾ. ਮਹਾਸਾਲਾਤਿ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਾ. ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਾਲਮੂਲੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲੇ. ਵਨਪ੍ਪਤਿਜੇਟ੍ਠਕਰੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵਨਪ੍ਪਤਿਭੂਤੋ ਜੇਟ੍ਠਕਰੁਕ੍ਖੋ. ਤਮੇਵ ਜੇਟ੍ਠਕਭਾਵਨ੍ਤਿ ਵਨਪ੍ਪਤਿਭਾਵੇਨਾਗਤਂ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵਂ ਪਧਾਨਭਾਵਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਸਾਲਰਾਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਉਪਗਤਾਨਂ ਰਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਰਾਜਾ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਤਾਦਿਸੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਰਾਜਵੋਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਧਮ੍ਮਿਕਾਤਿ ਆਲਪਨਂ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਾਖਾਦਿਮਤੋ ਸਙ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨੇ ਅਵਯਵਵਿਸੇਸੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਮੂਲ-ਸਦ੍ਦੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਂਸਦਿਸੇਸੁ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਪਦੇਸੇ ਚ ਰੁਲ਼੍ਹੀਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮੂਲਾਨਿ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਮੂਲਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇਨ ਮੂਲ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਮੂਲਮੂਲੇ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੨੭), ਰੂਪਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੪੯) ਚ. ਅਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁਮ੍ਹੀਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣੇ. ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਏਵ ਆਵੇਣਿਕੇ ਨੇਸਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਤੋ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਉਪਕਾਰਕੇ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੇ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਸੁਭਗਵਨੇ ਸਾਲਰਾਜਮੂਲੇ’’ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਤ. ਸਿਯਾਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਵਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਿਯਾ, ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਕਦਾਚਿ ਚੋਦੇਯ੍ਯ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਯਦਿ ਸੁਭਗਵਨੇ ਸਾਲਰਾਜਮੂਲੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਠਾਨਭੂਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਸੁਭਗਵਨਾਨਂ, ਏਕਂ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਦਾਨਿ ਚੋਦਕੋ ਤਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਇਤਰੋ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਸੁਭਗਵਨੇ ਸਾਲਰਾਜਮੂਲੇ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਚਨਂ. ਏਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਦਿ ਤਾਵ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਂ ਤਂ ਭਵਤਾ ਚੋਦਿਤਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਵਂ ਨ ਖੋ ਪਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਉਭਯਤ੍ਥ ਅਪੁਬ੍ਬਅਚਰਿਮਂ ਵਿਹਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵਂ, ਤੇਨ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਨੁ ਅਵੋਚੁਮ੍ਹ…ਪੇ… ਸਾਲਰਾਜਮੂਲੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਮ੍ਪਿ ‘‘ਸੁਭਗਵਨੇ ਸਾਲਰਾਜਮੂਲੇ ਵਿਹਰਤੀ’’ਚ੍ਚੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ‘‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗੋਚਰਗਾਮਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਅਵਸ੍ਸਂ ਚੇਤ੍ਥ ਗੋਚਰਗਾਮਕਿਤ੍ਤਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਯਥਾ ਸੁਭਗਵਨਾਦਿਕਿਤ੍ਤਨਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਾਦਿਅਨੇਕਪ੍ਪਯੋਜਨਂ, ਏਵਂ ਗਹਟ੍ਠਾਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਾਦਿਵਿਵਿਧਪ੍ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਕਿਤ੍ਤਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਨਂ ਓਕਾਸਦਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਰਣੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇਨ ਯਥੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਉਪਰਿਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਵਹਨੇਨ ਚ ਗਹਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਹਕਰਣਂ, ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਵਸਨਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਰੁਣਾਯ ਉਪਗਮਨਂ, ਨ ਲਾਭਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਪਗਮਨਂ, ਨ ਵਿਰੋਧਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਗਮਨਾਪਗਮਨਾਨਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਧਮ੍ਮਿਕਸੁਖਂ ਨਾਮ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਂ. ਦੇਵਾਨਂ ਉਪਕਾਰਬਹੁਲਤਾ ਜਨਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾਯ. ਪਚੁਰਜਨਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਹਿ ਠਾਨਂ ਦੇਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਤਦਤ੍ਥਪਰਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਨ੍ਤਿ ਲੋਕਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਸਮ੍ਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮਾਦਿਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਕਿਤ੍ਤਨਤੋ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸੁਭਗਵਨਾਦਿਕਿਤ੍ਤਨਤੋ ਧਮ੍ਮਕਾਯਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਰਾਧੀਨਕਿਰਿਯਾਕਰਣਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਕਿਰਿਯਾਕਰਣਂ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਂ, ਇਤਰੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਂ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚਸ੍ਸ ਪਰਮਾਯ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਪਰਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਪਰਮਾਯ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤਿ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਿਨੇਹਦੋਸਾਨੁਪਤਿਤੋ ਪਰਮੁਪੇਕ੍ਖਕਭਾਵਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਨ ਚ ਪਰਹਿਤਸੁਖਕਰਣੇ ਅਪ੍ਪੋਸੁਕ੍ਕੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਭਾਵਤੋ.

ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਲੋਕਨਾਥਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾਥਤਾ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਸਕਲਲੋਕਹਿਤਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਨ੍ਨੋ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਦਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੇ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮਿਤਂ ਕਾਲਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭੋਸਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਪਤਿਤੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਨ ਵਿਕਮ੍ਪਿ. ਤਥਾ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਸਂਸਾਰਾਭਿਮੁਖਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਾ. ਤਥਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖਤਾ, ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਤਦਧਿਗਮੋ. ਤਥਾ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਪਰੇਸਂ ਅਭਿਂਸਾਪਨਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਸਯਂ ਪਰੇਹਿ ਅਭਾਯਨਂ. ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਪਰਂ ਰਕ੍ਖਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਕ੍ਖਣਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਤੋ ਪਰੇਸਂ ਰਕ੍ਖਣਂ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਪਾਰਿਪੂਰਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਪਾਰਿਪੂਰਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਸਯਪਯੋਗਸ੍ਸ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਲੋਕਹਿਤਤ੍ਥਮੇਵ ਰਜ੍ਜਸਮ੍ਪਦਾਦਿਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਗਮਨਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਤਿਣਾਯਪਿ ਅਮਞ੍ਞਮਾਨਸ੍ਸ ਤਤੋ ਅਪਗਮਨਂ. ਇਤਿ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਉਪਗਮਾਪਗਮਸ੍ਸ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਲੋਕਹਿਤਤ੍ਥਮੇਵ ਦਾਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਚਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮੁਦਾਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਕਾਯਮ੍ਪਿ ਅਨਲਂਕਾਰਿਤਾ.

ਤਥਾ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਚਰਿਮਤ੍ਤਭਾਵੇ ਜਿਣ੍ਣਾਤੁਰਮਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਉਲ਼ਾਰੇਸੁ ਦੇਵਭੋਗਸਦਿਸੇਸੁ ਭੋਗੇਸੁ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿ. ਤਥਾ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ‘‘ਕਿਚ੍ਛਂ ਵਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪, ੧੦) ਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਰਮ੍ਭੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਵਿਵੇਕਸੁਖੇਨੇਵ ਵੀਤਿਨਾਮਨਂ. ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਪ੍ਪੋਸੁਕ੍ਕਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਅਜ੍ਝੇਸਨਾਪਦੇਸੇਨ ਓਕਾਸਕਰਣਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਿਯਾਦਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਨਨੁਰੂਪਸਮੁਦਾਚਾਰੇਪਿ ਅਨਞ੍ਞਥਾਭਾਵੋ. ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਟਿਘਾਤਾਭਾਵੇਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਮਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਨੁਰੋਧਾਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਿਨੇਹਸਨ੍ਥਵਾਭਾਵੋ. ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਗਾਮਾਦੀਨਂ ਆਸਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਵਸਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕਤਾਯ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨੇ ਏਵ ਵਿਹਰਣਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰਿਮੇਨ ਚਸ੍ਸ ਪਰਮਾਯ ਅਨ੍ਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਪਰਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ.

ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਰਾ’’ਤਿ ਪਦਂ. ਦੇਸਕਾਲਪਰਿਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਦੇਸਕਾਲਾ ਇਧ ਵਿਹਰਣਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਸਮਯਂ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਕਾਲਸ੍ਸ, ਦੇਸਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਤਤ੍ਰ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭਾਵੇ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਤਤ੍ਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਦੇਸਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤੇ ਵਾ ਦੇਸਕਾਲੇ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪਿ ਅਭਾਸਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਦੇਸੇ, ਕਾਲੇ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਤਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਾਹਿਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਨ੍ਤਰਵੀਥਿਯਂ ਠਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਅਦੇਸੇਤਬ੍ਬਕਾਲੇ ਅਦੇਸਨਾਯ ਇਦਂ ਉਦਾਹਰਣਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਤਾਵਾ’’ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠਮ੍ਹਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੧੦), ਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਅਕਾਲਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਦਾ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਸ੍ਸਮੇਨ ਰੂਪਕਾਯੇ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਅਹੋਸਿ, ਬਲਵਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇ, ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਵੂਪਸਮਂ ਆਗਮੇਨ੍ਤੋ ਪਪਞ੍ਚਪਰਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ. ਅਦੇਸੇਤਬ੍ਬਦੇਸੇ ਅਦੇਸਨਾਯ ਪਨ ਉਦਾਹਰਣਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪), ਵਿਹਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੬੩) ਚ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਇਧ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੧) ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਖੋ-ਸਦ੍ਦੋ, ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਖੋ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੧) ਅਵਧਾਰਣੇ, ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਸਤ੍ਥੁ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਸਾਵਕਾ ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੧) ਆਦਿਕਾਲਤ੍ਥੇ. ਵਾਕ੍ਯਾਰਮ੍ਭੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਪੂਰਣੇਨ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਆਦਿਕਾਲਤ੍ਥੇਨ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਉਪਞ੍ਞਾਸਮਤ੍ਤਂ, ਅਵਧਾਰਤ੍ਥੇਨ ਪਨ ਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ਏਵਾਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨੇ ਨਿਯਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

‘‘ਭਗਵਾਤਿ ਲੋਕਗਰੁਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਭਗਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਯਦਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਵਿਹਰਣਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਂ, ਨ ਆਮਨ੍ਤਨਕਿਰਿਯਾਯ, ਇਧ ਪਨ ਆਮਨ੍ਤਨਕਿਰਿਯਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭਗਵਾਤਿ ਲੋਕਗਰੁਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਕਥਾਸਵਨਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਯ ਸਵਨਯੋਗ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਵਚਨਂ. ਚਤੂਸੁਪਿ ਪਰਿਸਾਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਵ ਏਦਿਸਾਨਂ ਦੇਸਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਾਜਨਭੂਤਾ, ਇਤਿ ਸਾਤਿਸਯਸਾਸਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁਗਹਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਭਿਕ੍ਖਨਧਮ੍ਮਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿਪਿ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸੋ ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਜੀਵਿਕਾਕਪ੍ਪਨਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨੇਵ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਜੀਵਿਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਵਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇ ਕਾਜਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਿਣ੍ਡਿਯਾਲੋਪਭੋਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੫੧੦) ਆਗਤਨਯੇਨ. ਞਾਪਨੇਤਿ ਅਵਬੋਧਨੇ, ਪਟਿਵੇਦਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਤਾ ਭਿਕ੍ਖਨੇਨ ਆਜੀਵਨਸੀਲਤਾ, ਨ ਕਸਿਵਣਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਆਜੀਵਨਸੀਲਤਾ. ਭਿਕ੍ਖਨਧਮ੍ਮਤਾ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧੫੩; ਮਿ. ਪ. ੪.੫.੯) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖਨਸਭਾਵਤਾ, ਨ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾਕੋਹਞ੍ਞਸਭਾਵਤਾ. ਭਿਕ੍ਖਨੇ ਸਾਧੁਕਾਰਿਤਾ ‘‘ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੬੮) ਵਚਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨਾ. ਅਥ ਵਾ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਕਤਿਸਭਾਵੋ, ਇਧ ਪਨ ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਤਂ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਵਤਸਮਾਦਾਨਂ, ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਪਵੇਣੀਆਗਤਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ, ਸਾਧੁਕਾਰਿਤਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਆਦਰਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਹੀਨਾਧਿਕਜਨਸੇਵਿਤਨ੍ਤਿ ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇ ਠਿਤਾਪਿ ਜਾਤਿਮਦਾਦਿਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਤਾ ਉਨ੍ਨਲ਼ਾ. ਯੇ ਚ ਗਿਹਿਭਾਵੇ ਪਰੇਸੁ ਅਤ੍ਥਿਕਭਾਵਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਗਤਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਪਰਮਕਾਪਞ੍ਞਤਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਹੀਨਜਨੇਹਿ ਦਲਿਦ੍ਦੇਹਿ ਪਰਮਕਾਪਞ੍ਞਤਂ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਪਰਕੁਲੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਾਯ ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੇਹਿ ਸੇਵਿਤਂ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਧਤਭਾਵਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਧਿਕਜਨੇਹਿ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਾਦਿਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਆਜੀਵਵਿਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ਸੇਵਿਤਂ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਦੀਨਭਾਵਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਆਮਨ੍ਤਨਭਾਵਤੋ ਅਭਿਮੁਖੀਕਰਣਂ, ਪਕਰਣਤੋ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਚ ਸੁਸ੍ਸੂਸਾਜਨਨਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰਨਿਯੋਜਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋਤਿ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੁਕਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰੇਤਿ ਸਾਧੁਕਸਵਨੇ ਸਾਧੁਕਮਨਸਿਕਾਰੇ ਚ. ਕਥਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਸਵਨਾਦਯੋ ਸਾਧੁਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਕਲਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਗਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਦਰਗਾਰਵਯੋਗੇਨ, ਕਥਾਦੀਸੁ ਅਪਰਿਭਵਨਾਦਿਨਾ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਹਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਭਬ੍ਬੋ ਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਕਥਂ ਪਰਿਭੋਤਿ, ਨ ਕਥਿਕਂ ਪਰਿਭੋਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਭੋਤਿ, ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਭਬ੍ਬੋ ਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੫੧). ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਾਧੁਕਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰਾਯਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸੀਲਾਦਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ.

ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਮਵਸੇਨ. ਸਤ੍ਥੁਚਰਿਯਾਨੁਵਿਧਾਯਕਤ੍ਤਾ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਾਨੁਟ੍ਠਾਨੇਨ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਯਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਸਕਲਸਾਸਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮੀਪਭਾਵਤੋ. ਸਨ੍ਤਿਕਾਵਚਰਤ੍ਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨਿਅਨੁਰੂਪਂ, ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਯੇ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘‘ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ.

ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬਪਰਿਸਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤੇਪਿ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵ ਆਮਨ੍ਤਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾਵ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਵਿਹਿਤਾ. ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਤਿ ਅਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਤਿ ਤਦਾ ਹਿਯ੍ਯੋ ਤਤੋ ਪਰਦਿਵਸੇਸੁ ਵਾ ਸੁਤਧਮ੍ਮਂ ਪਤਿ ਪਤਿ ਮਨਸਾ ਅਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇਸਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇ ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਭਿਕ੍ਖਵੋਤੀਤਿ ਚ ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਇ-ਕਾਰਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਇਤੀ’’ਤਿ. ਅਯਂ ਹਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁ-ਪਰਿਸਮਾਪਨਾਦਿਪਦਤ੍ਥਵਿਪਰਿਯਾਯ-ਪਕਾਰਾਵਧਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਨੇਕਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ; ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਹ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਭਵਥ, ਮਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’ਤਿ’’ਆਦੀਸੁ ਪਰਿਸਮਾਪਨੇ; ‘‘ਇਤਿ ਵਾ, ਇਤਿ ਏਵਰੂਪਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੩) ਆਦਿਅਤ੍ਥੇ; ‘‘ਮਾਗਣ੍ਠਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਨਾਮਂ ਨਾਮਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਭਿਲਾਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੭੩) ਪਦਤ੍ਥਵਿਪਰਿਯਾਯੇ; ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਬਾਲੋ, ਅਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਸਉਪਦ੍ਦਵੋ ਬਾਲੋ, ਅਨੁਪਦ੍ਦਵੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਬਾਲੋ, ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੪) ਪਕਾਰੇ; ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯਂ, ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੬) ਅਵਧਾਰਣੇ; ‘‘ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਯਮੇਕੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫) ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ. ਇਧਾਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਿਕ੍ਖਵੋਤਿ ਹਿ ਆਮਨ੍ਤਿਤਾਕਾਰੋ, ਤਮੇਸ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋਤਿ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ‘‘ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਭਗਵਾ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧ ‘‘ਭਗਵਤੋ’’ਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਆਮਨ੍ਤਨਮੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਅਨ੍ਤਰਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਪਟਿਅਸ੍ਸੋਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਭਗਵਤੋ’’ਤਿ ਪਨ ਇਦਂ ਪਟਿਸ੍ਸਵਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਸਮ੍ਪਦਾਨਵਚਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣੋਤੀ’’ਤਿ.

ਯਂ ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ, ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਵਚਨਸ੍ਸੇਵ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਦੇਸਨਾਯ ਠਿਤਿਅਸਮ੍ਮੋਸਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਭਾਵਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ. ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਨਿਮਿਤ੍ਤਪਰਿਸਾਪਦੇਸੇਹਿ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਾ ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਸਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਾ ਚ, ਦੇਸਕਾਲਕਤ੍ਤੁਸੋਤੁਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਯ ਵੋਹਾਰਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਂ ਆਵੁਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਾਦਿਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਕਤਾਸੁ ਤਾਸਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤਂ. ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬਰਚਨਾਨੁਮਾਨਾਗਮਤਕ੍ਕਾਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰਚਨਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਚਾਰਤਾਯ ਏਕਪ੍ਪਮਾਣਤ੍ਤਾ ਚ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਤਥਾ ਆਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਮਚ੍ਛਰਿਯਸਾਸਨਸਾਵਕਾਨੁਰੋਧਾਭਾਵਤੋ ਖੀਣਾਸਵਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਤੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਦੇਸਕਸਂਕਿਲੇਸਭੂਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਦੂਸਕਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਭਾਵਸਂਸੂਚਕੇਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਕੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਵਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵੇਹਿ ਪੁਰਿਮਵੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਵੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦੀਪਨਤੋ, ਇਧ ਪਨ ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਵਵਤ੍ਥਾਪਕਦੇਸਨਾਦੀਪਨਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ਞਾਣਕਰੁਣਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਰਤ੍ਥਿਕਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਾ ਵਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੇਸਂ ਏਵ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਸਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸਾਸਨਂ, ਨ ਕਬ੍ਯਰਚਨਾ, ਤਯਿਦਂ ਸਤ੍ਥੁਚਰਿਤਂ ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਪਰਿਸਾਪਦੇਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਪਕਾਸੀਯਤਿ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਪਥਵਿਯਾਦੀਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੂ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇਵ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਮਾਣਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਦੇਸਕਪ੍ਪਮਾਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਦਿਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਮਲਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨਦੀਪਨੇਨ ਵਚਨੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਞਾਣਕਰੁਣਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗਪਰਿਦੀਪਨੇਨ ਤਤੋ ਏਵ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਵਚਨਪ੍ਪਯੋਜਨਸ੍ਸ ਮੁਖਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ.

ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸ. ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਤੋ ‘‘ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਏਵਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨਿਦਾਨਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਵਣ੍ਣਨਾਯ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਯੋਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੮), ‘‘ਤਥਾਗਤੋਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੨) ਚ ਪਵਤ੍ਤਦੇਸਨਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਸੁਖਤਾਯ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਨੇਕਸਤਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾਨਿਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਿ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾਦਿਪਧਾਨਨਯਵਸੇਨ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਤਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਚ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਯਦਿਪਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨਪਿ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦੀਹਿ ਪਨ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤੇਹਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਯਿਧ ਨਿਰਵਸੇਸੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸੇਸਨਿਕ੍ਖੇਪਾਨਂ ਮੂਲਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਥਾਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਯਂ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤੀਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਵ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਰਣਭੂਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ. ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਵਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿ ਏਵ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪੁਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਚ੍ਛਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਂ, ਤਦੇਵ ਨਿਕ੍ਖੇਪ-ਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਪਰੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਾਦਿਕਾਰਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਕੇਵਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਠਪਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਤ੍ਤਾ. ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾਨਂ ਪਨ ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਨਂ ਦੇਸਨਾਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾਨਂ ਕਥਮਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਨਵਰੋਧੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਕਥਂ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੇ ਅਨਵਰੋਧੋਤਿ? ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਪਰੇਸਞ੍ਹਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਕਾਰਣੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧) ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯) ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣਆਮਿਸੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰੇਸਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਵਿਨਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਏਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਕਥੇਸਿ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਠਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਹਾਰਕੋਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਲ਼ਿ. ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਹਾਰਕਾਦਯੋ.

ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਯੋ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ. ਖਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ. ਮਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਨਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਪਣਿਧਾਨਂ. ਬੁਜ੍ਝਨਭਾਵਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵਂ, ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਾਕਾਰਂ ਵਾ.

ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਾਨੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ. ਨਾਮਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ. ਪਠਮਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ. ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਤਿ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤਥੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਗਣ੍ਠਿਭੂਤਂ ਪਦਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਗਣ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦੁਬ੍ਬਿਨਿਬ੍ਬੇਧਂ ਦੁਤ੍ਤਚ੍ਛਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਵਂ ਯਂ ਪਦਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਂ ‘‘ਗਣ੍ਠਿਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨੁਪਹਚ੍ਚਾਤਿ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ.

ਯੇਨ ਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਤਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਬ੍ਬਂ ਪਦੇਸਸਬ੍ਬਂ ਆਯਤਨਸਬ੍ਬਂ ਸਕ੍ਕਾਯਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਵਿਸਯੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਪ੍ਪਯੋਗੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੬) ਸਬ੍ਬਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਆਗਤੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੪੫) ਪਦੇਸਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ…ਪੇ… ਮਨੋ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਚਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩) ਏਤ੍ਥ ਆਯਤਨਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੫) ਸਕ੍ਕਾਯਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਆਗਤੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਇਤਰੇਸੁ ਤੀਸੁਪਿ ਆਗਤੋ ਸਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਇਧ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾਯਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਵ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਣ੍ਣਨਾ).

ਸਚ੍ਚੇਸੂਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ. ਏਤੇ ਚਤੁਰੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਸਚ੍ਚਾਦਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਚੀਸਚ੍ਚਂ. ਠਿਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਂ, ‘‘ਧਿਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਏਵਤ੍ਥੋ. ਚਾਗੋਤਿ ਅਲੋਭੋ. ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੋ ਅਤਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਏਤੇ ਸਚ੍ਚਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਮਿਤ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਅਭਿਭਵਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਤਿ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਭਾਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕੇਨਚਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਯਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯਦਿਪਿ ਲਕ੍ਖਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਾਕਾਰਮਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਸੁਭਸੁਖਸਸ੍ਸਤਾਦਯੋ, ਪਕਤਿਯਾਦਯੋ, ਦਬ੍ਬਾਦਯੋ, ਜੀਵਾਦਯੋ, ਕਾਯਾਦਯੋ ਲੋਕਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਾ ਗਗਣਕੁਸੁਮਾਦਯੋਵ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਮੇਤੇ, ਏਤੇ ਪਨ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਭੂਤਾ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਸਤ੍ਤਾਦਿਵਿਸੇਸਵਿਰਹਤੋ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ ਸਭਾਵਵਨ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਵਤਿ ਹਿ ਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ ਸੁਖਾਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਉਪਚਾਰਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਭੇਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਿਲਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਧਾਰੀਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਅਵਧਾਰੀਯਨ੍ਤਿ ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਯੋ.

ਅਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁਮ੍ਹੀਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣੇ, ਸਕ੍ਕਾਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਆਵੇਣਿਕਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋਪਿ ਵਾ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੂਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਮਞ੍ਞਨਾ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮੂਲਕਾਰਣਂ, ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋਪਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨) ‘‘ਨਨ੍ਦੀ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩) ਚ ਅਨ੍ਵਯਤੋ, ‘‘ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ…ਪੇ… ਵੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਤੇਸਂ ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ.

ਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਅਵਗਮੇਤਿ ਬੋਧਯਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਦੇਸਨਾ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਾਰਣਂ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਵਾਰੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਕਾਰਣਵਾਰੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ. ਤੇਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾਵ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਥਵੀਆਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

ਕਾਰਣਦੇਸਨਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਞਾਪਨਂ ਦੇਸਨਂ. ਤਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮੂਲਕਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਕਾਰਣਦੇਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਤਂ ਦੇਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਕਤ੍ਥਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਏਕਤ੍ਥਂ. ਸਾਧੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਹਿ ਕ-ਕਾਰੇਨ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਧੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਸਾਧੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਸਾਧੁਕਸਦ੍ਦੋ ਉਦਾਹਟੋ. ਧਮ੍ਮਰੁਚੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਕਾਮੋ. ਪਞ੍ਞਾਣਵਾਤਿ ਪਞ੍ਞਵਾ. ਅਦ੍ਦੁਬ੍ਭੋਤਿ ਅਦੂਸਕੋ, ਅਨੁਪਘਾਤਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਪੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤੇਪਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਸਾਧੁਕਸਦ੍ਦੋ. ਏਤ੍ਥੇਵ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮੇਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯਂ. ਆਣਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਆਣਾਪਨੇ. ‘‘ਸੁਣਾਥ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਾਧੁਕਸਦ੍ਦੇਨ ਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰਾਨਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾ ਵਿਯ ਤਦਾਣਾਪਨਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਯਾਚਨਤ੍ਥਤਾ ਵਿਯ ਚਸ੍ਸ ਆਣਾਪਨਤ੍ਥਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਦਾਨੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਰਣਂ ਸਵਨੇ ਨਿਯੋਜਨਵਸੇਨ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਪਟਿਸੇਧਨਭਾਵਤੋ, ਸੋਤਂ ਓਦਹਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕ੍ਖੇਪਨਿਵਾਰਣਂ ਅਞ੍ਞਚਿਨ੍ਤਾਪਟਿਸੇਧਨਤੋ. ਪੁਰਿਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ ਪਦਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸੁਣਾਥ, ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਧਿਕਾਰੇ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹਵਾਰਣਂ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਬਾਹਕਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਤੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥਵਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹਵਾਰਣਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਬਾਹਕਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਵਿਦਹਨਤੋ. ਧਾਰਣੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾਸੂਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੁਲਨਤੀਰਣਾਦਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵੇਧਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਯਤੀਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ. ਸਹ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਰਣੀਯਤੋ ਉਪਗਨ੍ਧਬ੍ਬਤੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਾਦਿਕੋ. ਸਹ ਅਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਸਾਤ੍ਥੋ, ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰੋਤਿਆਦੀਸੁ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਤਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾ. ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਟਿਵੇਧੋ ਨਾਮ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਅਤ੍ਥਪਟਿਵੇਧਾ ਸਸਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਲ਼੍ਹਾ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ, ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਿਸਯਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਦੇਸਨਂ ਨਾਮ ਉਦ੍ਦਿਸਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨਂ ਭਾਸਨਨ੍ਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋਪਿ ਨਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਕਥਨਂ ਵਾ ਭਾਸਨਂ. ਸਾਲ਼ਿਕਾਯਿਵ ਨਿਗ੍ਘੋਸੋਤਿ ਸਾਲ਼ਿਕਾਯ ਆਲਾਪੋ ਵਿਯ ਮਧੁਰੋ ਕਣ੍ਣਸੁਖੋ ਪੇਮਨੀਯੋ. ਪਟਿਭਾਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ. ਉਦੀਰਯੀਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੀਯਤਿ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਾ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤਾਤਿ ਏਵਂ ‘‘ਸੁਣਾਥ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਦੇਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਪਿ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤੁਸ੍ਸਾਹਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਅਧਿਕਰਣਂ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸਾਪਦੇਸੇ ਨਿਪਾਤੋ’’ਤਿ. ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਓਕਾਸਲੋਕਂ. ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸਮਣੋਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ. ਦੁਤਿਯੋ ਸਮਣੋਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮੀ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਤਿਯੋ ਸਮਣੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧). ਇਧੇਵ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਏਵ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ.

੨. ਅਸ੍ਸੁਤਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੫੧) ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਧਾਰਿਤਂ, ਉਪਧਾਰਣਂ ਵਾ, ਸੁਤਂ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਸੁਤਵਾ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿਤਾਮਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਪਰਿਵਟੁਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫੪; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੪੦) ਅਤ੍ਥਿਤਾਮਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਧਨਵਾ ਭੋਗਵਾ, ਲਾਭੀ ਅਨ੍ਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਬਹੁਭਾਵੋ. ‘‘ਰੋਗਵਾ ਹੋਤਿ ਰੋਗਾਭਿਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਾਯਾਬਾਧੋ. ‘‘ਕੁਟ੍ਠੀ ਕੁਟ੍ਠਚੀਵਰੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਨ੍ਦਾ, ‘‘ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਮਚ੍ਛਰੀ ਸਠੋ ਮਾਯਾਵਿਨੋ ਕੇਟੁਭਿਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਭਿਣ੍ਹਯੋਗੋ. ‘‘ਦਣ੍ਡੀ ਛਤ੍ਤੀ ਅਲਮ੍ਬਰੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੪੨) ਸਂਸਗ੍ਗੋ. ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪਿ ਤੇਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੬੩) ਉਪਮਾਨਂ, ਸਦਿਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿਂ ਵੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੨੧੩) ਸਮੁਚ੍ਚਯੋ. ‘‘ਕੇ ਵਾ ਇਮੇ ਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੯੬) ਸਂਸਯੋ. ‘‘ਅਯਂ ਵਾ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬਾਲੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੧) ਵਿਭਾਵਨੋ. ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਪਦਪੂਰਣਂ. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੦) ਵਿਕਪ੍ਪੋ. ‘‘ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੭੭), ਸੀਲਵਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੦; ੩.੩੧੬; ਅ. ਨਿ. ੫.੨੧੩; ਮਹਾਵ. ੨੮੫) ਚ ਆਦੀਸੁ ਪਸਂਸਾ. ‘‘ਪਞ੍ਞਵਾ ਹੋਤਿ ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੭, ੩੫੫) ਅਤਿਸਯੋ. ਇਧਾਪਿ ਅਤਿਸਯੋ, ਪਸਂਸਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਪਸਂਸਿਤਂ, ਅਤਿਸਯੇਨ ਵਾ ਸੁਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਸੁਤਵਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਸੋਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਸੁਣੀਤਿ ਸੁਤਵਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਨ ਸੁਤਵਾਤਿ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ.

ਅਯਞ੍ਹਿ ਅ-ਕਾਰੋ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ੨.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ), ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੋ ਆਵਾਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੧੦੪੬, ੧੦੪੭) ਤਂਸਹਯੋਗਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਇਚ੍ਛਿਤੋ. ‘‘ਅਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੭.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਾ ਏਤ੍ਥ ਜੋਤਿਤਾ. ‘‘ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੯.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਤਂਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਨਾਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੫.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ), ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਘਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ੧੦.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ), ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੫.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਤਂਕਿਚ੍ਚਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ੧੧.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਅਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੭.ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ) ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਾਸਿਤਾ. ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਤਬ੍ਭਾਵਮਤ੍ਤਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਮਨੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ. ਸਦਿਸਤਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਸੂਚਿਤਾ. ‘‘ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ, ਅਨਰਿਯੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੩) ਚ ਤਂਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯਗੁਣਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਗਰਹਾ ਹਿ ਇਧ ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਂ, ਅਨੁਦਰਾ ਕਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੨.੨੦.੧੨੯) ਤਦਨਪ੍ਪਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੭.ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ) ਤਂਸਦਿਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਤੀਤਾਨਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਕਦੇਸਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਿਭਾਵਤੋ ਕਾਲਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਕੂਲਤਾ ਪਗੇਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਦੂਰਤਾਵ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧.ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ) ਤਦਪਰਿਯੋਸਾਨਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਤਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਮਨੇਕੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਜੋਤਕੋ. ਇਧ ਪਨ ‘‘ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨਸ੍ਸ ਸੁਤਾਦਿਞਾਣਵਿਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਗਮਾਧਿਗਮਾਭਾਵਾ ਞੇਯ੍ਯੋ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਇਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਖਨ੍ਧਧਾਤ੍ਵਾਦਿਕੋਸਲ੍ਲੇਨਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਪਟਿਸੇਧਨਸਮਤ੍ਥਂ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ? ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਨ੍ਧਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ ਧਾਤੁ, ਆਯਤਨ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੂਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣਂ ਉਗ੍ਗਹੋ. ਅਤ੍ਥਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ. ਕੁਸਲੇਹਿ ਸਹ ਚੋਦਨਾਪਰਿਹਰਣਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਅਧਿਗਮੋ.

ਬਹੂਨਂ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੧੦੦੭) ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਕਿਲੇਸਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਵਿਹਤਤ੍ਤਾ ਤਾ ਜਨੇਨ੍ਤਿ, ਤਾਹਿ ਵਾ ਜਨਿਤਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਅਵਿਘਾਤਮੇਵ ਵਾ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਦਤਿ. ਪੁਥੁ ਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ ਮੁਖਮੁਲ੍ਲੋਕਿਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਥੁ ਜਨਾ ਸਤ੍ਥੁਪਟਿਞ੍ਞਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਪੁਥੁ ਸਬ੍ਬਗਤੀਹਿ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਜਨਾ, ਨਾਨਾਗਤਿਯੋ, ਤਾ ਪੁਥੂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਇਤੋ ਪਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਜਨਾ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ, ਤੇ ਏਤੇਸਂ ਪੁਥੂ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਓਘਾ ਕਾਮੋਘਾਦਯੋ. ਰਾਗਗ੍ਗਿਆਦਯੋ ਸਨ੍ਤਾਪਾ. ਤੇ ਏਵ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ. ਪੁਥੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਯਤੀਤਿ ਜਨੋ, ਰਾਗੋ ਗੇਧੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ, ਪੁਥੁ ਜਨੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਪੁਥੂਸੁ ਵਾ ਜਨਾ ਜਾਤਾ ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਰਾਗਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ਜਨਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਵਤ੍ਥਂ ਵਿਯ ਰਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਕਰੇਨ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤਾ ਸਾਰਤ੍ਤਾ. ਗਿਦ੍ਧਾਤਿ ਅਭਿਕਙ੍ਖਨਸਭਾਵੇਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗੇਧਂ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਗਧਿਤਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਵਿਯ ਦੁਮ੍ਮੋਚਨੀਯਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਾ. ਮੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤਾ ਵਿਯ ਅਨਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਾ ਮੁਚ੍ਛਂ ਮੋਹਮਾਪਨ੍ਨਾ. ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ. ਲਗ੍ਗਾਤਿ ਵਙ੍ਕਦਣ੍ਡਕੇ ਵਿਯ ਆਸਤ੍ਤਾ ਮਹਾਪਲਿਪੇ ਵਾ ਯਾਵ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗਾ ਪਲਿਪਨ੍ਨਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾ, ਲਗਿਤਾਤਿ ਮਕ੍ਕਟਾਲੇਪੇ ਆਲਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਡ੍ਡਿਤੋ ਵਿਯ ਮਕ੍ਕਟੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਆਲਗ੍ਗਿਤਾ. ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਬਦ੍ਧਾ, ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਵਾ. ਆਵੁਟਾਤਿ ਆਵੁਨਿਤਾ, ਨਿਵੁਤਾਤਿ ਨਿਵਾਰਿਤਾ. ਓਵੁਤਾਤਿ ਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਤਾ, ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਾ ਵਾ. ਪਿਹਿਤਾਤਿ ਪਿਦਹਿਤਾ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾ. ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਮੁਖਜਾਤਾ. ਪੁਥੂਨਂ ਵਾ ਗਣਨਪਥਮਤੀਤਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਥੁ ਜਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਆਰਕਤ੍ਤਾ (ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੨.੩.੧) ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਅਨਯੇਤਿ ਅਵਡ੍ਢਿਯਂ, ਅਨਤ੍ਥੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਯੇ ਵਾ ਅਨੁਪਾਯੇ. ਨਇਰਿਯਨਤੋ ਅਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਯੇਤਿ ਵਡ੍ਢਿਯਂ, ਅਤ੍ਥੇ, ਉਪਾਯੇ ਵਾ. ਅਰਣੀਯਤੋਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ. ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਪਨ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਵਸੇਨਪਿ. ਯਦਿਪਿ ਅਰਿਯ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਯੇ ਹਿ ਵੋ ਅਰਿਯਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫) ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਸਯਪਯੋਗੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁਪਿ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਚ ਅਰਿਯਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਾ ਚ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਰਿਯਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਅਰਿਯਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਾਵਾ ਅਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਵ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਪਰਤੋਘੋਸਮਨ੍ਤਰੇਨ ਪਠਮਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਸ੍ਸ ਭਗਵਾਵ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਮਮਞ੍ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਯਾ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨). ਸੋ ਏਵ ਚ ਅਵੇਚ੍ਚਪਸਾਦਾਧਿਗਮੇਨ ਦਲ਼੍ਹਭਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਯਂ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਪਿ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੪੫). ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਤਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਕਤਞ੍ਞੂ. ਕਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਤਵੇਦੀ. ਅਨੇਕੇਸੁਪਿ ਹਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਕਤਂ ਉਪਕਾਰਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਪਾਕਟਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਸਤਿਜਨਨਆਮਿਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿਨਾ, ਤਥਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਸਹਸ੍ਸੇਸੁਪਿ ਕਤਂ ਉਪਕਾਰਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਞ੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਕਟਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ, ਸੀਹੋ ਵਿਯ ਚ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਮੇਵ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ. ਯਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਭਾਵੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਆਦਰਾਭਾਵੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਸੀਲਤਾ ਚ, ਨ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇ ਸਾਧੁਕਾਰਿਤਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀਤਿ ਏਤ੍ਤ ਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਾ’’ਤਿ. ਅਰਿਯਭਾਵੋਤਿ ਯੇਹਿ ਯੋਗਤੋ ‘‘ਅਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇ. ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਞਾਪਨਕਾਰਣਂ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਪੀਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਤੂਪਨਾਯਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਵਾ. ਅਰਿਯਕਰਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ.

ਅਵਿਨੀਤੋਤਿ ਨ ਵਿਨੀਤੋ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤੋ. ਯੇਸਂ ਸਂਵਰਵਿਨਯਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇਨ ਅਯਂ ਅਵਿਨੀਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਵਿਧੋ ਵਿਨਯੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਸਂਵਰੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕੋ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ. ਸਤਿਸਂਵਰੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਰਕ੍ਖਾ, ਸਾ ਚ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਏਵ. ਞਾਣਸਂਵਰੋਤਿ ‘‘ਸੋਤਾਨਂ ਸਂਵਰਂ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੪੦) ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯੇਤੇ ਪਿਧੀਯਰੇ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸੋਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਦੁਚ੍ਚਰਿਤਅਵਿਜ੍ਜਾਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਂਵਰੋ ਪਿਦਹਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਖਨ੍ਤਿਸਂਵਰੋਤਿ ਅਧਿਵਾਸਨਾ, ਸਾ ਚ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਅਦੋਸੋ ਵਾ. ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਵਿਨੋਦਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵੀਰਿਯਮੇਵ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਗੁਣਙ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਗੁਣਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪਹਾਨਂ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ ਪਹਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪਹਾਨਂ. ਸੇਸਪਦਤ੍ਥਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨਾਤਿਆਦਿ ਸੀਲਸਂਵਰਾਦੀਨਂ ਵਿਵਰਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਪੇਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਸਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ‘‘ਸਹਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੫੧੧) ਆਗਤਂ ਸਂਵਰਵਿਭਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤੇ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਕਾਯਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਮਾਦਸ੍ਸ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਵਾ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਅਞ੍ਞਾਣਕੋਸਜ੍ਜਾਨਞ੍ਚ. ਸਂਵਰਣਤੋਤਿ ਪਿਦਹਨਤੋ ਥਕਨਤੋ. ਵਿਨਯਨਤੋਤਿ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਨਯਨਤੋ ਅਪਨਯਨਤੋ, ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਵਾ ਵਿਨਯਨਤੋ, ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਵਾ ਜਿਮ੍ਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਕਂ ਨਯਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾਨਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ ਸਂਵਰਣਂ ਵਿਨਯਨਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਂ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਦੀਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਸੂ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਾਨਿ ਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸਨਾਕਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮਿਦਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਵਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਂ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਂ. ਸਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯੇ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਤੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ. ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੧; ੪.੩੪੫) ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਰੂਪਾਰੂਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਵਿਜ੍ਜਾਦਿਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿ. ‘‘ਇਸ੍ਸਰਪੁਰਿਸਪਜਾਪਤਿਪਕਤਿਅਣੁਕਾਲਾਦੀਹਿ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਸਮਹੇਤੁਦਿਟ੍ਠਿ. ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸੇਵ. ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣੇਨਾਤਿ ਯਥਾ ਏਤਰਹਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁਪੀਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਕਾਲੇਸੁ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਨਯਨਞਾਣੇਨ. ਕਥਂਕਥੀਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਸਂਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੬੧; ੨.੧੧੩; ੩.੮੬, ੮੯) ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ. ਅਹਂ ਮਮਾਤਿ ਗਾਹਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਹਣਸ੍ਸ. ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ. ਅਮਗ੍ਗੇ ਮਗ੍ਗਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਓਭਾਸਾਦਿਕੇ ਅਮਗ੍ਗੇ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਯ.

ਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਮੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨੁਰੂਪਕਾਰਣਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਦਿਪਿਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਵਾ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕੁਤੋ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ’’ਤਿ. ਭਯਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਞਾਣੇਨ. ਸਭਯੇਤਿ ਸਬ੍ਬਭਯਾਨਂ ਆਕਰਭਾਵਤੋ ਸਕਲਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਚ ਸਭਯੇ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੇ. ਅਭਯਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਭਯਂ ਖੇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਯ. ਅਸ੍ਸਾਦਸਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ‘‘ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਭਿਰਤਿਸਞ੍ਞਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਭਿਰਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਆਦਾਨਂ. ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਅਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਂ, ਸਾਲਯਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪਟਿਲੋਮਭਾਵੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹੋ, ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹੋ ਵਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਟਿਲੋਮਭਾਵੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਰਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹੋ ਵਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਯਾਦਿਸਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਕਿਲੇਸੋ, ਯੋ ‘‘ਸਂਯੋਗਾਭਿਨਿਵੇਸੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਮੇਵ ਵਾ ਪਹਾਨਂ.

ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋ, ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨੀਵਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨੀਵਰਣਪਕ੍ਖਿਯਾ ਕਿਲੇਸਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦਯੋ ਚ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਯਂ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੇਨ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ? ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹੇਵਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋਯਮਤ੍ਥੋ ਤੇਸਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਚਨਤੋ. ਸਮੁਦਯਪਕ੍ਖਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਮੁਦਯੇਨ ਸਹ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਮੁਦਯਸਭਾਗਤ੍ਤਾ, ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਦਯਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਮੁਦਯਪਕ੍ਖਿਕਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਵੁਪਸਨ੍ਤਤਾ. ਸਙ੍ਖਤਨਿਸ੍ਸਟਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸਭਾਵਾਭਾਵੋ. ਪਹੀਨਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਵਿਰਹਿਤਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਂ, ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਤਂ ਵਿਨਯੋ ਚਾਤਿ ਪਹਾਨਵਿਨਯੋ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ ਪਹਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਯੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਭਿਨ੍ਨਸਂਵਰਤ੍ਤਾਤਿ ਨਟ੍ਠਸਂਵਰਤ੍ਤਾ, ਸਂਵਰਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਅਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਂਵਰੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਮਾਦਾਨੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ ਸਂਵਰੋ ਤਦਭਾਵੇ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਹਾ ਵਤ ਨੋ ਭੋਗੋ, ਸੋ ਨਟ੍ਠੋ ਤਥਾ ਅਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਅਰਿਯੇਤਿ ਅਰਿਯੋ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਞ੍ਹੇਤਂ. ਏਸੇਸੇਤਿ ਏਸੋ ਸੋ ਏਵ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਞ੍ਞੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਜ੍ਜਾਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਂਸਭਾਵੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਰਿਯਸਭਾਵੋ, ਅਰਿਯੋ ਚ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ? ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨) ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਾ. ਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਠਮਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨੇਵ ਗਤਾ ਤਤਿਯਾ, ਇਤਰਾ ਧਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਵਸੇਨ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਵਿਭਾਗੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ? ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚ. ਯੇ ਹਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਯਸ੍ਸਾ ਚ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਯਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਯਥਾ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚ ਏਵਂ ਵਿਭਾਗੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਛਧਾਤੁਰੋਤਿ ਪਥਵਿਧਾਤੁ ਆਪੋ-ਤੇਜੋ-ਵਾਯੋ-ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਵਸੇਨ ਛਧਾਤੁਰੋ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਰੂਪਂ ਉਪਵਿਚਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੪) ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸੂਪਵਿਚਾਰਾਨਂ, ਛਨ੍ਨਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਉਪੇਕ੍ਖੂਪਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਨੋਪਵਿਚਾਰੋ. ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤੁਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ. ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਨ੍ਧੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਏਕਚਕ੍ਖੁ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਦ੍ਵਿਚਕ੍ਖੁ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸ੍ਵਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸ੍ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਚ ਸੋ ਅਯਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਵਿਭਾਗਕੁਸਲੋ ਭਗਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁਕੋਤਿ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਖਨ੍ਧਾ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁ. ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਮੂਲਿਕਾਤਿ ਪਰਿਜਾਨਨਾਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਭਾਵਤੋ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਨਞ੍ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਮ੍ਮੂਲਿਕਾ ਚ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾਤਿ. ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ‘‘ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪੁਥੁਜਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਨਿਦ੍ਦੇਸਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀ’’ਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਥਵੀਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ. ਵਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੂ’’ਤਿ. ਸਕ੍ਕਾਯਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਾ ਸਤਿਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹੇਤੁਭਾਵੇ ਮਞ੍ਞਨਾਹੇਤੁਕਤ੍ਤੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਕ੍ਕਾਯਧਮ੍ਮਜਨਿਤਂ ਮਞ੍ਞਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਸੇਸਧਾਤੂਨਂ ਸਸਮ੍ਭਾਰਾਸਮ੍ਭਾਰਭਾਵਾ ਸਤਿਪਿ ਪਮਾਣਤੋ ਸਮਭਾਵੇ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਅਧਿਕਾਨਧਿਕਭਾਵੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਮ੍ਭਾਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਪਰਿਵਾਰਾ. ਤਂਤਂਕਲਾਪੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣਪਥਵਿਯਾ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਪਰਿਵਾਰਭਾਵੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾ ਹਿ ਵਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਥਵੀਤਿ ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵੀ’’ਤਿ. ਪਥਵਿਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਥੁਲਟ੍ਠੇਨ ਪੁਥੁਵੀ, ਪੁਥੁਵੀ ਏਵ ਪਥਵੀ. ਸਾ ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਕਲਾਪਭਾਵਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪੁਥੁਲਾ ਪਤ੍ਥਟਾ ਵਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਂ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਆਪਾਦਯੋ. ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵਿਯਾ ਪਨ ਪੁਥੁਲਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਥਵਿਯਂ ਵਡ੍ਢਨਫਰਣਟ੍ਠੇਹਿ ਪੁਥੁਲਟ੍ਠੋ, ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਥਵੀਤਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਪਥਵੀਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਥਵੀਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਆਗਮਨਵਸੇਨਾਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਭਾਵਨਾਗਮਨਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਪੋ ਚ ਦੇਵਾ ਪਥਵੀ, ਤੇਜੋ ਵਾਯੋ ਤਦਾਗਮੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੦).

ਸਬ੍ਬਾਪੀਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਪਥਵੀਪਿ. ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਮਤ੍ਤਲਦ੍ਧਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੧੭੩) ਲਕ੍ਖਣਪਥਵੀਪਿ ਉਦ੍ਧਰੀਯਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਲਕ੍ਖਣੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਮਞ੍ਞਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਾ ਪਿਣ੍ਡਗ੍ਗਾਹਿਤਾ, ਸਾ ਲਕ੍ਖਣੇ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਲਕ੍ਖਣਪਥਵੀ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲੋਕਵੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਨ ਚ ਸਬ੍ਬਸਞ੍ਞਾ ਪਿਣ੍ਡਗ੍ਗਾਹਿਕਾ, ਨਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸੇਵ ਮੂਲਭੂਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਲਕ੍ਖਣਪਥਵਿਯਾਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਮਞ੍ਞਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤੇਵ. ਤੇਨੇਵ ਚ ‘‘ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਮਤ੍ਤਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਥਵਿਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚਤੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਥਵੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਯਸ੍ਮਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਪਥਵਿਂ ‘‘ਪਥਵੀ’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਯੇਨ ਪਥਵੀਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨੇਵ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਆਪਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਥਵਿਭਾਗੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਲੋਕਵੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਂ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਏਤੇਨ ਲਕ੍ਖਣਪਥਵਿਯਮ੍ਪਿ ਵੋਹਾਰਮੁਖੇਨੇਵਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯਦਿ ਲੋਕਵੋਹਾਰੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਦੋਸੋ, ਨਨੁ ਅਰਿਯਾਪਿ ‘‘ਅਯਞ੍ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ ਮਹਾਪਥਵੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲੋਕਵੋਹਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ? ਨ ਏਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਵੋਹਾਰਮੁਖੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਮ੍ਭੂਤਾਯ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ. ਏਤੇਨ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਸਞ੍ਞਾ ਗਹਿਤਾਤਿ? ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਮਥਿਯਮਾਨੇ ਯਦਾ ਧੂਮੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਦਾ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵ ਪਾਵਕੋ ਅਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਪਨ ਧੂਮੋ ਜਾਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਅਗ੍ਗਿ ਜਾਤੋਤਿ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਦਿਪਿ ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਞਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਨ ਵਿਭੂਤਂ ਅਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਸਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਮੇਵ ਵਿਭੂਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਮਞ੍ਞਨਾਨੁਕੂਲਂ ਮਞ੍ਞਨਾਸਹਿਤਂ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਪਥਵੀਭਾਗਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋਯੇਵ ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯੋ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਪਥਵਿਯਾ ਪਥਵਿਭਾਗਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋਯੇਵ ਅਵਿਜਹਨ੍ਤੋਯੇਵ ਸੀਸਪਿਣ੍ਡੇ ਸੁਵਣ੍ਣਸਞ੍ਞੀ ਵਿਯ ਅਨਤ੍ਤਾਦਿਸਭਾਵਂਯੇਵ ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਥਵੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਨਨਿਵਾਰਣਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵਿਯ…ਪੇ… ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ. ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਦਿਭੇਦਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਦਿਵਿਸੇਸਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾਵ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਞ੍ਜਾਨਨੇ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਥਵਿਭਾਗੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਰਭਾਗੇ…ਪੇ… ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ. ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਿ ਪਪਞ੍ਚਕੋਟ੍ਠਾਸਾ. ਪਪਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰੇ ਚਿਰਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਪਪਞ੍ਚਾ, ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਏਤਾਹੀਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਪਪਞ੍ਚੇਹਿ ਇਧ ਮਞ੍ਞਨਾਨਾਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ. ਅਜਞ੍ਞਸ੍ਸ ਜਞ੍ਞਤੋ, ਅਸੇਯ੍ਯਾਦਿਕਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਤੋ ਗਹਣਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਾਹੋ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਨਿਰੋਪਨਾਦਿਨਾ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣੋ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਸਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਨੁਣ੍ਣਤਿਪਰਾਮਸਨਸਭਾਵਾਨਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੀਹਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹਿ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਸੁਖੁਮਨਯੇਨਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਭਾਵਨਸੁਖਤਾਯ ਥੂਲਂਯੇਵ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਨਯੇਨਾ’’ਤਿਆਹ. ਓਲ਼ਾਰਿਕੇ ਹਿ ਵਿਭਾਗੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਸੁਖੁਮਵਿਭਾਵਨਾ ਸੁਕਰਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਯਮਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ਚ.

ਵਿਭਙ੍ਗੇਤਿ ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੧੭੩). ਬਾਹਿਰਾਤਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਨ੍ਤਿ ਥਦ੍ਧਂ. ਖਰਿਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰੁਸਂ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾਵੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਂ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾਵੋਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਸਭਾਵੋ. ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭੂਤਂ. ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਨ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਅਯੋਤਿ ਕਾਲ਼ਲੋਹਂ. ਲੋਹਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਲੋਹਂ ਵਿਜਾਤਿਲੋਹਂ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਂ ਪਿਸਾਚਲੋਹਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਯੋ ਸਜ੍ਝੁ ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਤਿਪੁ ਸੀਸਂ ਤਮ੍ਬਲੋਹਂ ਵੇਕਨ੍ਤਕਲੋਹਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਜਾਤਿਲੋਹਾਨਿ ਨਾਮ. ਨਾਗਨਾਸਿਕਾਲੋਹਂ ਵਿਜਾਤਿਲੋਹਂ ਨਾਮ. ਕਂਸਲੋਹਂ ਵਟ੍ਟਲੋਹਂ ਆਰਕੁਟਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਾਨਿ ਨਾਮ. ਮੋਰਕ੍ਖਕਂ ਪੁਥੁਕਂ ਮਲਿਨਕਂ ਚਪਲਕਂ ਸਲਕਂ ਆਟਲਂ ਭਤ੍ਤਕਂ ਦੁਸਿਲੋਹਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਿਸਾਚਲੋਹਾਨਿ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਵੇਕਨ੍ਤਕਲੋਹਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਲੋਹਚ੍ਛੇਦਨਸਮਤ੍ਥਾ ਏਕਾ ਲੋਹਜਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਵਿਕਨ੍ਤਤਿ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵਿਕਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਕਨ੍ਤਕਮੇਵ ਵੇਕਨ੍ਤਕਂ. ਨਾਗਨਾਸਿਕਾਲੋਹਂ ਲੋਹਸਦਿਸਂ ਲੋਹਵਿਜਾਤਿ ਹਲਿਦ੍ਦਾਦਿਵਿਜਾਤਿ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਲੋਹਾਕਾਰਂ ਲੋਹਮਲਂ ਵਿਯ ਘਨਸਂਹਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਾਲ਼ਿਤਂ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਸਰਤਿ ਮੁਦੁ ਮਟ੍ਠਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਵਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਿਪੁਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਕਂਸਲੋਹਂ. ਸੀਸਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਵਟ੍ਟਲੋਹਂ. ਜਸਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਆਰਕੁਟਂ. ਤੇਨੇਵ ਤਂ ਕਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਕੇਵਲਂ ਰਸਕਧਾਤੁ ਵਿਨਿਗ੍ਗਤਂ, ਤਂ ‘‘ਪਿਤ੍ਤਲ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਮਿਸ੍ਸਕਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਯੋਜਿਤਂ ਕਿਤ੍ਤਿਮਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੋਰਕ੍ਖਕਾਦੀਨਿ ਏਵਂਨਾਮਾਨੇਵੇਤਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਲੋਹਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਕਨ੍ਤਕਲੋਹੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਇਧ ਲੋਹਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਿਪੂਤਿ ਸੇਤਤਿਪੁ. ਸੀਸਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਤਿਪੁ. ਸਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਰਜਤਂ. ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਜਾਦਿਕਾ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਂ ਵਰਾਹਦਾਠਾ ਭੂਜਙ੍ਗਸੀਸਂ ਵਲਾਹਕੂਟਂ ਵੇਲ਼ੂ ਮਚ੍ਛਸੀਰੋ ਸਙ੍ਖੋ ਸਿਪ੍ਪੀਤਿ ਅਟ੍ਠ ਮੁਤ੍ਤਾਯੋਨਿਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਜਾ ਪੀਤਵਣ੍ਣਾ ਪਭਾਹੀਨਾ. ਵਰਾਹਦਾਠਾ ਵਰਾਹਦਾਠਵਣ੍ਣਾਵ. ਭੁਜਙ੍ਗਸੀਸਜਾ ਨੀਲਾਦਿਵਣ੍ਣਾ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾ ਵਟ੍ਟਲਾ ਚ. ਵਲਾਹਕਜਾ ਭਾਸੁਰਾ ਦੁਬ੍ਬਿਭਾਗਰੂਪਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਨ੍ਤਿਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਦੇਵੂਪਭੋਗਾ ਏਵ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵੇਲ਼ੁਜਾ ਕਰਕੁਪਲਸਮਾਨਵਣ੍ਣਾ ਨ ਭਾਸੁਰਾ, ਤੇ ਚ ਵੇਲ਼ੂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗੋਚਰੇ ਏਵ ਪਦੇਸੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਮਚ੍ਛਸੀਰਜਾ ਪਾਠੀਨਪਿਟ੍ਠਿਸਮਾਨਵਣ੍ਣਾ ਵਟ੍ਟਲਾ ਲਘਵੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਭਾਵਿਹੀਨਾ, ਤੇ ਚ ਮਚ੍ਛਾ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਏਵ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਜਾ ਸਙ੍ਖੋਦਰਚ੍ਛਵਿਵਣ੍ਣਾ ਕੋਲਪ੍ਪਮਾਣਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਭਾਵਿਹੀਨਾਵ. ਸਿਪ੍ਪਿਜਾ ਪਭਾਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਸਣ੍ਠਾਨਾ. ਏਵਂ ਜਾਤਿਤੋ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾਸੁਪਿ ਮੁਤ੍ਤਾਸੁ ਯਾ ਮਚ੍ਛਸਙ੍ਖਸਿਪ੍ਪਿਜਾ, ਤਾ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭੁਜਙ੍ਗਜਾਪਿ ਕਾਚਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਾ ਅਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਬਹੁਲਂ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾਵ ਮੁਤ੍ਤਾ ਲੋਕੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸਿਪ੍ਪਿਜਾਵ, ਇਤਰਾ ਕਾਦਾਚਿਕਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੭੩) ‘‘ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਮਣੀਤਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤੇ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਾਦਿਕੇ ਸੇਸੋ ਜੋਤਿਰਸਾਦਿਭੇਦੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਮਣਿ. ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵਂਸਵਣ੍ਣਮਣਿ. ਸਙ੍ਖੋਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਸਙ੍ਖੋ. ਸਿਲਾਤਿ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾ ਪਣ੍ਡੁਸਿਲਾ ਸੇਤਸਿਲਾਦਿਭੇਦਾ ਅਟ੍ਠਪਿ ਸਿਲਾ. ਰਜਤਨ੍ਤਿ ਕਹਾਪਣਾਦਿਕਂ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਰਜਤਸਮ੍ਮਤਂ. ਜਾਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਂ. ਲੋਹਿਤਙ੍ਗੋਤਿ ਰਤ੍ਤਮਣਿ. ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਕਬਰਮਣਿ ਤਿਣਾਦੀਸੁ ਬਹਿਭਾਰਾ ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਯੋਪਿ ਤਿਣਂ ਨਾਮ. ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਂ ਖਦਿਰਾਦਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦਾਰੁਖਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਕਟ੍ਠਂ ਨਾਮ. ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਤੋ ਯਾਵ ਮੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਾ ਮਰੁਮ੍ਬਾ ਸਕ੍ਖਰਾ ਨਾਮ. ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਾਲਿਕਾ ਨਾਮ. ਕਠਲਨ੍ਤਿ ਕਪਾਲਖਣ੍ਡਂ. ਭੂਮੀਤਿ ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵੀ. ਪਾਸਾਣੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਮੁਟ੍ਠਿਯਂ ਅਸਣ੍ਠਹਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਾਸਾਣਂ, ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ ਪਬ੍ਬਤੋਤਿ. ਅਯਂ ਅਯੋਆਦੀਸੁ ਵਿਭਾਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਥਵੀਤਿ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਂ ਪਥਵਿਕਸਿਣਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਰੂਪਾਵਚਰਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਂ ਕੁਸਲਤੋ ਚ ਵਿਪਾਕਤੋ ਚ ਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ‘‘ਬਾਹਿਰਾ ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਥਵੀ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਉਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਂਗਤਿਕਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭੂਮਿਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ.

ਤੀਹਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਞ੍ਞਨਾਤ੍ਤਯਂ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਹਂ ਪਥਵੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਹਂ ਪਥਵੀਤਿਆਦੀਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਿਸਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਂ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਾਹਂਕਾਰਦੀਪਨਤੋ. ਮਮ ਪਥਵੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਂ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਮ੍ਪਿ ਵਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤਾਯਪਿ ਪਥਵਿਯਾ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਤੋ ਮਾਨਜਪ੍ਪਨਤੋ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਇਮਿਨਾਨਯੇਨ ਮਞ੍ਞਨਾਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਥਵਿਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਝਾਨਚਕ੍ਖੁਨਾ ਗਹਿਤਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੋ ਤਞ੍ਚ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਤੋ ਦਹਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਨਾਮ, ਤਮੇਵ ‘‘ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹਣੇ ਪਨ ‘‘ਮਮ ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਤਂ ‘‘ਪਰਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਦੇਵੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵਾਦਵਸੇਨ ‘‘ਅਯਮੇਵ ਪਰੇਸਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਰੋ ਪਥਵੀ, ਪਰਸ੍ਸ ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਨਾਮ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਪਥਵੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ ਮਞ੍ਞਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਂ ਮਞ੍ਞਨਾਯੋ ਚ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਮਞ੍ਞਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਛਨ੍ਦਰਾਗਨ੍ਤਿ ਬਹਲਰਾਗਂ. ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀਤਿ ਨਿਕਾਮੇਤਿ, ‘‘ਇਮੇ ਕੇਸਾ ਮੁਦੁਸਿਨਿਦ੍ਧਕੁਞ੍ਚਿਤਨੀਲੋਭਾਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਰਸਂ ਵਿਨ੍ਦਤਿ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਿਮੁਖੋ ਨਨ੍ਦਤਿ ਪਮੋਦਤਿ. ਅਭਿਵਦਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਣ੍ਹਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਵੇਗਂ ਹਦਯੇਨ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹੋ ਮੇ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਵਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤਿ. ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਬਲਵਤਣ੍ਹਾਭਿਨਿਵੇਸੇਨ ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਪਨ ਰਜ੍ਜਨੀਯਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਕੇਸਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਕਰਚਰਣਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਰਾਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ. ਇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਪਤ੍ਥਯਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਂ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਭਾਵੀਸੁ ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਸਿਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਨਨ੍ਦਿਂ ਤਣ੍ਹਂ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਤਿ ਸਮੁਪਚਾਰੇਤਿ. ਪਣਿਦਹਤੀਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਠਪੇਤਿ.

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਾਨਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਪਥਵੀਕੋਟ੍ਠਾਸਭੂਤਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਮਾਨਜਪ੍ਪਨਾ ਪਥਵਿਯਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਪਥਵਿਂ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ. ਅਵਯਵਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਜੀਵਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਅਵਯਵੇਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਨ੍ਤਿ ਆਗਤਨਯੇਨ ਪਨ ਕੇਸਂ ‘ਜੀਵੋ’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਕੇਸਾ ਨਾਮੇਤੇ ਇਸ੍ਸਰਵਿਹਿਤਾ ਪਜਾਪਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਅਣੁਸਞ੍ਚਯੋ ਪਕਤਿਪਰਿਣਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਪੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਿਕਨ੍ਤਿਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਸਮੁਗ੍ਘਾਟਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ‘‘ਏਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਦਿਪਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ ਏਵੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਤੋ ਉਦ੍ਧਟਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਪਥਵਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ.

ਬਾਹਿਰਮ੍ਪਿ ਪਥਵਿਂ ਤੀਹਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹਿ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਂ ਪਨ ਮਞ੍ਞਨਾਵਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਯਂ ਜੀਵੋਤਿ ਅਯਂ ਕਾਲ਼ਲੋਹਂ ‘‘ਜੀਵੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਵਿਯ. ਏਵਂ ਬਾਹਿਰਂ ਪਥਵਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਯਾ ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ, ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਪਥਵੀਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ.

ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਚ ਨਯੋ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਕਸਿਣਾਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਸਮਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭਾਵਤੋ. ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾਦਿਸੋ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਾਦਿਸੋ ਇਤੋ ਪਰਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤੋ ਪਰਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ, ਅਤਾਦਿਸੋ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋਪਿ ਕਥਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਥਵਿਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਪਰਤ੍ਤਦੁਪਕਰਣਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਤਂ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਹਂ ਪਥਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਨੁ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਪਭੇਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵੀ ਚ ਆਧਾਰਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਇਤਰਾ ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਸ੍ਸਯੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਿਰੋਧੋਤਿ? ਨ, ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਯ ਚ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਥਵਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ ਪਥਵਿਯਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਯ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਕਰਣਸ੍ਸ ਪਥਵਿਂ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਪਲਿਬੋਧੋ ਪਥਵਿਯਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਪਰੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਤ੍ਥਨਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ. ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨਾਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ’’ਤਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਆਧਾਰਭਾਵਦੀਪਨੋ ਅਤ੍ਥਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ. ਨ ਹਿ ਅਵਯਵਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਸਮੁਦਾਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦਾਯੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿ ਅਵਯਵੇਪਿ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਨੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਪਥਵੀਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਅਤ੍ਤਨਿ. ‘‘ਪਥਵਿਯਾ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸਾਯਂ ਵਣ੍ਣਨਾ. ਏਵਂ ‘‘ਪਥਵਿਯਾ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਰਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਦਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਸ੍ਸ. ਤਦਾਤਿ ਪਰਵਸੇਨ ਮਞ੍ਞਨਾਯਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ ਏਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਾਭਿਨਿਵੇਸਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਮਾਨਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਨ ਹਿ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾ ਮਾਨਤਣ੍ਹਾ ਪਰਸ੍ਮਿਂ ਪਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਤਰਾਯੋਪੀਤਿ ਮਾਨਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਯੋਪਿ. ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ. ਪਰਸ੍ਸਪਿ ਹਿ ਪਥਵੀਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਇਸ੍ਸਰਿਯਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਂ ਦਹਤੋ ਪਣਿਦਹਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਥਾਭਾਵਾਯ ਮਾਨਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਪਰੋ ਪਥਵੀ ਪਰਸ੍ਸ ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਪਕਾਰਾ ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਆਦਿਤੋ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਅਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨੇਪਿ ਤੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਥਵਿਤੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਉਪਕਰਣਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣਗਤਸ੍ਸ ਦਾਸਪੋਰਿਸਾਦਿਨਾ ਵਿਤ੍ਤੁਪਕਰਣੇਨ ਸਉਪਕਰਣਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਤੇਸਂ ਉਪਕਰਣਸ੍ਸ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਤੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਦਿਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਵਿਭਾਗਤੋ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਵਾਤਿ ‘‘ਤਂ ਅਣ੍ਡਂ ਅਹੋਸਿ ਹੇਮਮਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਡਵਾਦਵਸੇਨ ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਅਣੂਹਿ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਅਣੁਕਵਾਦਵਸੇਨ ਵਾ ਪਥਵਿਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੋਯਂ ਲੋਕੋ ਇਸ੍ਸਰਤੋ ਵਿਨਿਗ੍ਗਤੋ’’ਤਿ ਇਸ੍ਸਰਵਾਦਵਸੇਨ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਤੋ ਪਥਵਿਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਵਾ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਪਥਵਿਤੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਆਪਾਦਿਕੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਕਾਰਕਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਉਪਪਦਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤਪਥਵਿਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਪਰੇਹਿ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨਪੇਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਰੇਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਾਵਿਤਆਪਾਦਿਅਪ੍ਪਮਾਣਕਸਿਣਵਸੇਨ ਵਾ ਕਾਪਿਲਕਾਣਾਦਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਬ੍ਯਾਪਿਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਪਥਵਿਤੋਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਅਭਾਵਿਤਅਵਡ੍ਢਿਤਪਥਵੀਕਸਿਣਸਙ੍ਖਾਤਪਥਵਿਤੋ. ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਇਤੋ ਪਥਵਿਤੋ ਬਹਿਪਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਕੇਵਲਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਂ. ਮਹਾਪਥਵਿਂ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਮਮਾਯਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਚਤੁਦੀਪਿਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੀਪਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ ਚ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਮਣ੍ਡਲਿਕਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤੇਵ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਯਥਾਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞਨਾਯ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ‘‘ਏਵਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਗਾਹਸ੍ਸ ‘‘ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿਂ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਾਹਵਿਧੂਰਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਾ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਏਵ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤਿਦੇਸਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਸਾ ਚਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾ ਚਾਯਨ੍ਤਿ ਸਾ ਚ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਥਾ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਿਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਨੇਹਂ ਮਾਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਿਤੇਨ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਤੋ ਦਹਤੋ ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਤਥਾ ਤਂਸਾਮਿਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਤਰਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਮੁਖੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨਿਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਕਾਸੀਯਤੀਤਿ.

ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਪਰਾਮਸਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਚੇਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਏਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਪਿ ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਤ੍ਥੇ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਂ. ਯੇਸਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯੇਹਿ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਭਾਵਨੇ ਕਤੇ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਹਿ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸੇਹਿ ਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਂ. ਯੇਸਂ ਪਨ ਯੇਨ ਏਕੇਨੇਵ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨੇ ਕਤੇ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰਤਾਯ ਤਦਞ੍ਞਨਿਰਵਸੇਸਪ੍ਪਕਾਰਵਿਭਾਵਨਞ੍ਚ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਞ੍ਞਨਾਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ. ਸਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਧਾਰੇਤਿ ਉਪਧਾਰੇਤਿ, ਸਕਲਞ੍ਚ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਂ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਪਤਨਤੋ ਧਾਰੇਤਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਾ ਧਾਤੂਤਿ ਧਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀਤਿ. ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਭਾਵਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਕਙ੍ਖਨਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹਪਰਾਮਸਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਪਵਤ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਮਮਂ, ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਭਿਨਿਵੇਸਨਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਂ. ਯੇਨ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਅਵਿਰੁਦ੍ਧਾਯੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਇਤਰਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਵਿਭਾਵਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹੇਤੁਕਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾਯ ਨਿਬਦ੍ਧਤਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਨ. ਞਾਤਸਦ੍ਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਹੇਤਂ ਕਤ੍ਤਰਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਮੁਖੇਨ ਯਂ ਪਰਿਜਾਨਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਿਵਿਧਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭੂਮਿਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਾ ਪਰਿਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭੂਮੀ’’ਤਿ ਞਾਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਯੇਵ ਲਕ੍ਖਣਰਸਾਦਿਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਦਿਵਿਭਾਗਤੋ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਜਾਨਾਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਪਥਵੀਧਾਤੁਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਥਵੀਧਾਤੁਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਕੀਰਣਵਸੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨਕਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਪਰਿਵਾਰੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਆਕਾਰੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਤੀਰਣਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਵਸੇਨ ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਜਾਨਾਤਿ. ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ. ਸੋ ਹਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ. ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਵਾ ਅਗ੍ਗਭੂਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਭਯਥਾਪਿ ਹਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਹਾਨਕਾਰੀ ਏਵ ਪਞ੍ਞਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਹੇਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਭਾਵਤੋ. ਸੋਪਿ ਹਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਮੁਖੇਨ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਮੇਵਾਤਿ. ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਪਥਵੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਪਥਵਿਯਾ ਤਂ ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ਚ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਚਾਤਿ.

ਪਥਵੀਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਪੋਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਪਂ ਆਪਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਾਯਤੀਤਿ ਵਾ ਆਪੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘਾਤੇ ਸਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਆਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਤੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਅਧਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ. ਪਤਿ ਪਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ ਵਦਤਿ. ਆਪੋ ਆਪੋਗਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਬਨ੍ਧਨਮੇਵ ਆਪੋ, ਤਦੇਵ ਆਪੋਸਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਆਪੋਗਤਂ, ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਆਪਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਿਨੇਹਨਵਸੇਨ ਸਿਨੇਹੋ, ਸੋਯੇਵ ਸਿਨੇਹਨਸਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸਿਨੇਹਗਤਂ. ਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਭਾਵੋ, ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਰਣਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਆਪੋਮਣ੍ਡਲੇ ਯਥਾ ਉਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ. ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਆਪਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਆਪੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਸਮ੍ਭਾਰਆਪੋ, ਨ ‘‘ਆਪੋਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਆਪੋ. ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਮੁਤਿਆਪਾਨਂ ਸਰੂਪਵਿਭਾਵਨਂ. ‘‘ਆਪਂ ਆਪਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਞ੍ਚੇਵ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਞਨਾਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਪਥਵਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੬੦; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੫) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ‘‘ਆਪੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪਥਵੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਆਪੋਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਏਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਸੇਸਂ ਤਾਦਿਸਮੇਵ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਥਵਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮੂਲਰਸੋਤਿ ਮੂਲਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਰਸੋ. ਖਨ੍ਧਰਸਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਖੀਰਾਦੀਨਿ ਪਾਕਟਾਨੇਵ. ਯਥਾ ਪਨ ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਰਾ. ੬੧੮-੬੨੫), ਨ ਏਵਮਿਧ ਨਿਯਮੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖੀਰਂ ਖੀਰਮੇਵ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਭੁਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਆਵਾਟਾਦੀਸੁ ਠਿਤਉਦਕਾਨਿ. ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਾਨੀਤਿ ਪਥਵਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਵਸ੍ਸੋਦਕਾਨਿ, ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪਨ ਭੁਮ੍ਮਾਨੇਵ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿਮੋਦਕਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਉਦਕਪਥਵਿਯਾਅਨ੍ਤੋਉਦਕਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਾਦਿਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ.

ਤੇਜਂ ਤੇਜਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੇਜਨਟ੍ਠੇਨ ਤੇਜੋ, ਤੇਜਨਂ ਨਾਮ ਦਹਨਪਚਨਾਦਿਸਮਤ੍ਥਂ ਨਿਸਾਨਂ, ਯਂ ਉਣ੍ਹਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੇਨ ਚਾਤਿ ਯੇਨ ਤੇਜੋਗਤੇਨ ਕੁਪਿਤੇਨ. ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਤਪ੍ਪਤਿ ਏਕਾਹਿਕਜਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਉਸੁਮਜਾਤੋ ਹੋਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਜੀਰੀਯਤੀਤਿ ਯੇਨ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਜੀਰੀਯਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਕਲ੍ਲਤਂ ਬਲਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਵਲਿਤਾਦਿਭਾਵਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤੀਤਿ ਯੇਨ ਕੁਪਿਤੇਨ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਪਰਿਤੋ ਡਯ੍ਹਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਡਯ੍ਹਾਮੀਤਿ ਸਤਧੋਤਸਪ੍ਪਿਗੋਸੀਤਚਨ੍ਦਨਾਦਿਲੇਪਞ੍ਚੇਵ ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਾਤਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਯੇਨ ਅਸਿਤਂ ਵਾ ਓਦਨਾਦਿ, ਪੀਤਂ ਵਾ ਪਾਨਕਾਦਿ, ਖਾਯਿਤਂ ਵਾ ਪਿਠਖਜ੍ਜਕਾਦਿ, ਸਾਯਿਤਂ ਵਾ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਰਸਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਿਵੇਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਕਤਿਉਸੁਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਉਣ੍ਹਭਾਵੋ ਸਨ੍ਤਾਪੋ, ਸਰੀਰਦਹਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਮਹਾਦਾਹੋ ਪਰਿਦਾਹੋ, ਸਤਵਾਰਂ ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਟਸਪ੍ਪਿ ਸਤਧੋਤਸਪ੍ਪਿ, ਰਸਰੁਧਿਰਮਂਸਮੇਦਅਟ੍ਠਿਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਸੁਕ੍ਕਾ ਰਸਾਦਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾ ਤਯੋ ਤੇਜਾ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋਵ.

ਤੇਜੋਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਤੇਜੋਗਤਂ. ਉਸ੍ਮਾਤਿ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰੋ. ਉਸ੍ਮਾਵ ਉਸ੍ਮਾਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਉਸ੍ਮਾਗਤਂ. ਉਸੁਮਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਉਸੁਮਂ. ਤਦੇਵ ਉਸੁਮਗਤਂ, ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਉਸੁਮਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਟ੍ਠਗ੍ਗੀਤਿ ਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨੋ ਅਗ੍ਗਿ. ਸਕਲਿਕਗ੍ਗੀਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਙ੍ਕਾਰਗ੍ਗੀਤਿ ਕਚਵਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਅਗ੍ਗਿ. ਇਨ੍ਦਗ੍ਗੀਤਿ ਅਸਨਿਅਗ੍ਗਿ. ਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ ਜਾਲਾਯ ਵਾ ਵੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰਾਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਸੂਰਿਯਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ ਆਤਪੋ. ਕਟ੍ਠਸਨ੍ਨਿਚਯਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ ਕਟ੍ਠਰਾਸਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੇਤਗ੍ਗਿਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਗ੍ਗਿਨਿਰਯਗ੍ਗਿਆਦਿਕੇ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ.

ਵਾਯਂ ਵਾਯਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾਯੋ. ਕਿਮਿਦਂ ਵਾਯਨਂ ਨਾਮ? ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ, ਸਮੁਦੀਰਣਂ ਵਾ, ਵਾਯਨਂ ਗਮਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾ ਵਾਤਾਤਿ ਉਗ੍ਗਾਰਹਿਕ੍ਕਾਦਿਪਵਤ੍ਤਕਾ ਉਦ੍ਧਂ ਆਰੋਹਨਵਾਤਾ. ਅਧੋਗਮਾ ਵਾਤਾਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਾਦਿਨੀਹਰਣਤਾ ਅਧੋ ਓਰੋਹਨਵਾਤਾ. ਕੁਚ੍ਛਿਸਯਾ ਵਾਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਂ ਬਹਿਵਾਤਾ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਯਾ ਵਾਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਵਾਤਾ. ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਵਾਤਾਤਿ ਧਮਨੀਜਾਲਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਅਨੁਸਟਾ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾ ਵਾਤਾ. ਸਤ੍ਥਕਵਾਤਾਤਿ ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਕਤ੍ਤਰਿਯਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਵਾਤਾ. ਖੁਰਕਵਾਤਾਤਿ ਖੁਰੇਨ ਵਿਯ ਹਦਯਮਂਸਛੇਦਨਫਾਲਨਕਵਾਤਾ. ਉਪ੍ਪਲਕਵਾਤਾਤਿ ਹਦਯਮਂਸਸ੍ਸ ਸਮੁਪ੍ਪਾਟਨਕਵਾਤਾ. ਅਸ੍ਸਾਸੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਪਵਿਸਨਕਨਾਸਿਕਾਵਾਤੋ. ਪਸ੍ਸਾਸੋਤਿ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਨਾਸਿਕਾਵਾਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਵ.

ਵਾਯੋਗਤਨ੍ਤਿ ਵਾਯੋਵ ਵਾਯੋਗਤਂ, ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਵਾਯੋਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਥਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਿਤਭਾਵੋ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਵਾਤਾਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਤੋ ਆਗਤਾ ਵਾਤਾ. ਪਚ੍ਛਿਮਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਰਜਾਦੀਸੁ ਸਹ ਰਜੇਨ ਸਰਜਾ, ਰਜਵਿਰਹਿਤਾ ਸੁਦ੍ਧਾ ਅਰਜਾ. ਸੀਤਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਸੀਤਵਲਾਹਕਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਜਾਤਾ ਸੀਤਾ. ਉਣ੍ਹਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਉਣ੍ਹਵਲਾਹਕਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਜਾਤਾ ਉਣ੍ਹਾ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਤਿ ਮਨ੍ਦਾ ਤਨੁਕਵਾਤਾ. ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਤਿ ਬਲਵਵਾਤਾ. ਕਾਲ਼ਾਤਿ ਕਾਲ਼ਵਲਾਹਕਨ੍ਤਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ. ਯੇਹਿ ਅਬ੍ਭਾਹਤੋ ਛਵਿਵਣ੍ਣੋ ਕਾਲ਼ਕੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਵੇਰਮ੍ਭਵਾਤਾਤਿ ਯੋਜਨਤੋ ਉਪਰਿ ਵਾਯਨਵਾਤਾ. ਪਕ੍ਖਵਾਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਕ੍ਖਿਕਾਯਪਿ ਪਕ੍ਖਾਯੂਹਨਵਾਤਾ. ਸੁਪਣ੍ਣਵਾਤਾਤਿ ਗਰੁਲ਼ਵਾਤਾ. ਕਾਮਂ ਚੇਤੇਪਿ ਪਕ੍ਖਵਾਤਾਵ, ਉਸ੍ਸਦਵਸੇਨ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਾ. ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਾਤਾਤਿ ਤਾਲਵਣ੍ਣੇਹਿ ਕਤੇਨ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਾ ਕਤੇਨ ਕੇਨਚਿ ਮਣ੍ਡਲਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਵਾਤਾ. ਵਿਧੂਪਨਵਾਤਾਤਿ ਬੀਜਨਪਤ੍ਤਕੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਵਾਤਾ. ਇਮਾਨਿ ਚ ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਿਧੂਪਨਾਨਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਾਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਦਕਸਨ੍ਧਾਰਕਵਾਤਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਵਾਤਜਾਲਾਪੇਲ੍ਲਨਕਵਾਤਾਦਿਕੇ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਪਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਤੀਹਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹਿ – ‘‘ਅਹਂ ਆਪੋਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਮ ਆਪੋਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਥਵੀਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਮਞ੍ਞਨਾਵਿਭਾਗੋ ਵਿਭਾਵੇਤੁਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਵਾਰੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਮਞ੍ਞਨਾਵਿਭਾਗੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਇਮਿਨਾ ਚਤੁਵਾਰਪਰਿਮਾਣੇਨ ਦੇਸਨਾਵਿਸੇਸੇਨ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੋ. ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂਯੇਵ ਵਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਯ੍ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਯਂ ਲਕ੍ਖਣੋ ਨਾਮ ਹਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸੋ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰੋ ਯਂਲਕ੍ਖਣੋ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਏਕਧਮ੍ਮੇਤਿ ਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਏਕਧਮ੍ਮੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਵਸੇਨ ਵਾ ਕਥਿਤੇ. ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ ਤੇਨਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੇਨ, ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾਦਿਸਭਾਵਾ, ਖਨ੍ਧਾਦਿਸਭਾਵਾ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਾਯ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਸਹਚਰਿਤਾ ਸਮਾਨਕਿਚ੍ਚਤਾ ਸਮਾਨਹੇਤੁਤਾ ਸਮਾਨਫਲਤਾ ਸਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿਪਿ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਨੇਤ੍ਤਿਯਂ ਲਕ੍ਖਣੋ ਨਾਮ ਹਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਨੇਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੩) ਪਨ ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ ਕੇਚਿ ਸੋ ਹਾਰੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਆਗਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਰੂਪਲਕ੍ਖਣਂ ਅਨਤੀਤਤ੍ਤਾਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੇਨ ਸਮਾਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ. ਏਤਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠੀ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਸਕਲਰੂਪਵਤ੍ਥੁਕਾ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਿਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਨੇਹਂ ਮਾਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਥਵਿਂ ਆਪਂ ਤੇਜਂ ਵਾਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਕਲਰੂਪਵਤ੍ਥੁਕਾ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਇਤਰਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਆਪੋਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਭੂਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੩. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਪਥਵਿਯਾ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਰੂਪਮੁਖੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਵਤ੍ਥੁਕਂ ਮਞ੍ਞਨਂ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁਪੀਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ. ਧਾਤੂਸੂਤਿ ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਧਾਤੂਸੁ. ‘‘ਜਾਤਂ ਭੂਤਂ ਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੦੭; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੯) ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਪਨ ‘‘ਪਭੂਤਮਰਿਯੋ ਪਕਰੋਤਿ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਪੁਲੇ, ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਰਿਭੂਤਰੂਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿਂਸਨੇ, ‘‘ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਸਾਣਵਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੫੦) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਅਭਿਭੂਤੋ ਮਾਰੋ ਵਿਜਿਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਮਥਨੇ, ‘‘ਪਰਾਭੂਤਰੂਪੋ ਖੋ ਅਯਂ ਅਚੇਲੋ ਪਾਥਿਕਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੩, ੨੫, ੩੧, ੩੨) ਪਰਾਜਯੇ, ‘‘ਅਨੁਭੂਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੇਦਿਯਨੇ, ‘‘ਵਿਭੂਤਂ ਵਿਭਾਵਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਾਕਟੀਕਰਣੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੂਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ‘‘ਕਾਲੋ ਘਸਤਿ ਭੂਤਾਨੀਤਿ (ਜਾ. ੧.੨.੧੯੦), ਭੂਤਾ ਲੋਕੇ ਸਮੁਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੦; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੬) ਚ ਆਦੀਸੁ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਾਚਕੋਪਿ ਭੂਤਸਦ੍ਦੋ, ਉਪਰਿ ਦੇਵਾਦਿਪਦੇਹਿ ਸਤ੍ਤਵਿਸੇਸਾਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਇਧ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਾ ਭੂਤਸਦ੍ਦੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਅਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਤ੍ਤਾ ਇਧ ਭੂਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਯੋਨਿਕੋ ਚਤੂਹਿਪਿ ਯੋਨੀਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਰਹੋ, ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਭੂਤਸਮਞ੍ਞਾ ਅਣ੍ਡਜਾਦਿਵਸੇਨ ਭਵਨਤੋ.

ਭੂਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਦੇਸਆਦੇਸਿਤੇ ਭੂਤੇ. ਭੂਤਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਭੂਤਾ’’ਤਿ ਲੋਕਵੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਦਿਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਪਕਾਸੀਯਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਅਭਾਵਤੋ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਏਵਂ ਨੇਰਯਿਕਾਪਿ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾਨਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਏਤੇਨੇਵ ਏਕਚ੍ਚਪੇਤਾਨਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਤੇਸਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਯੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤਂ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਸੁਭਾ ਸੁਖਿਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹੇਨ ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਂ ਜਨੇਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਚ ਨ ਕੇਵਲਂ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ, ਸਵਨਾਦਿਵਸੇਨਪਿ ਰਜ੍ਜਤੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ…ਪੇ… ਉਤ੍ਵਾਪੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਘਾਯਨਾਦਿਵਸੇਨ ਰਜ੍ਜਨਂ ਤੇਹਿ ਅਨੁਭੂਤਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਚੇਵ ਵਿਸਭਾਗਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਪਰਿਭੋਗਵਸੇਨ ਚ ਯਥਾਨੁਭਵਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਭੂਤੇ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਭੂਤੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ‘‘ਈਦਿਸੀ ਅਵਤ੍ਥਾ ਮਮ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਾ ਪਨ ਨਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਂ ਸਮਨ੍ਨਾਨੇਨ੍ਤੋ ਭੂਤੇ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਿਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਟਨਿਹੀਨਤਂ. ਦਹਤੀਤਿ ਠਪੇਤਿ. ਯੋ ਏਵਰੂਪੋ ਮਾਨੋਤਿ ਯੋ ਏਸੋ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ, ਇਦਾਨਿ ਅਯਂ ਸੇਟ੍ਠੋ ਅਯਂ ਹੀਨਤਰੋ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਾਨੋ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋਤਿ ਅਯਂ ਭਾਰਾਤਿਭਾਰੋ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਂ ਸਦਿਸਮਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਿਚ੍ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਾਭਾਵਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ, ਮਰਣਾਭਾਵਤੋ ਧੁਵਾ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਭਾਵਤੋ ਸਸ੍ਸਤਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਵਾ ਨਿਚ੍ਚਾ, ਥਿਰਭਾਵਤੋ ਧੁਵਾ, ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਤਾਯ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਜਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਪਰਿਣਾਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਓਟ੍ਠਗੋਣਗਦ੍ਰਭਾਦਯੋ ਅਨਵਸੇਸਾ ਸਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਸਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾਤਿ ‘‘ਏਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਪਾਣੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਪਾਣੋ’’ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨਵਸੇਸਾ ਪਾਣਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਣਾ. ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾਤਿ ਅਨਵਸੇਸਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਾਦੀਸੁ ਭੂਤਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾਤਿ ਭੂਤਾ. ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾਤਿ ਸਾਲਿਯਵਗੋਧੂਮਾਦਯੋ ਅਨਵਸੇਸਾ ਜੀਵਨਟ੍ਠੇਨ ਜੀਵਾ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਸੋ ਵਿਰੂਹਭਾਵੇਨ ਜੀਵਸਞ੍ਞੀ. ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੋ ਵਾ ਬਲਂ ਵਾ ਵੀਰਿਯਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਯਤੀਤਿ. ਨਿਯਤਤਾ, ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਵੁਤਅਭੇਜ੍ਜਮਣਿ ਵਿਯ ਅਵਿਜਹਿਤਪਕਤਿਤਾ. ਸਙ੍ਗਤੀਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਅਭਿਜਾਤੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਮੋ. ਭਾਵੋਤਿ ਸਭਾਵੋਯੇਵ, ਕਣ੍ਡਕਾਨਂ ਤਿਖਿਣਤਾ, ਕਪਿਟ੍ਠਫਲਾਦੀਨਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਦਿਤਾ, ਮਿਗਪਕ੍ਖੀਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਾਦਿਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ. ਏਵਂ ਨਿਯਤਿਯਾ ਚ ਸਙ੍ਗਤਿਯਾ ਚ ਭਾਵੇ ਚ ਪਰਿਣਤਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ਪਤ੍ਤਾ. ਯੇਨ ਹਿ ਯਥਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੋ ਤਥੇਵ ਭਵਤਿ. ਯੇਨ ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੋ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੂਤਿ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਛਸੁ ਏਵ ਅਭਿਜਾਤੀਸੁ ਠਤ੍ਵਾ ਸੁਖਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਭੂਮਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨ੍ਤਾਦਿਭੇਦੇ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਉਪਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਭੂਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਆਕਙ੍ਖਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸੁਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਭੂਤੇ ਨਿਚ੍ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਹਮ੍ਪਿ ਭੂਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋਸ੍ਮੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯਤੋ ਕੁਤੋਚੀਤਿ ਇਸ੍ਸਰਪੁਰਿਸਾਦਿਭੇਦਤੋ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ. ਏਕਾ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਵ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਇਧਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਇਤਰਮਞ੍ਞਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭਵੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਯੇਵ ਭੂਤੇ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ‘‘ਯੋ ਭੂਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤੇ ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਸੋ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਰੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭੂਤਗਾਮੋਪਿ ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਵਿਭਾਗਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਮਹਾਭੂਤਵਸੇਨਪਿ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਭੂਮਿਵਿਸੇਸਾਦਿਨਾ ਭੇਦੇਨਾਤਿ ਭੂਮਿਵਿਸੇਸਉਪਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ. ਇਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਆਨੁਭਾਵੇਨ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੇਵ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਵਿਦ੍ਧੇ ਵਿਗਤਵਲਾਹਕੇ ਦੇਵੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੧੦; ੩.੧੦੨; ੫.੧੪੬-੧੪੮; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੮੬; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੫; ਇਤਿਵੁ. ੨੭) ਅਜਟਾਕਾਸੇ ਆਗਤੋ, ‘‘ਦੇਵੋ ਚ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਫੁਸਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮੇਘੇ, ‘‘ਅਯਞ੍ਹਿ ਦੇਵ ਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪, ੩੫, ੩੬) ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਆਗਤੋ, ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਤਿ ਦੇਵੋ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੩; ਮ. ਨਿ. ੨.੨੧੧) ਵਿਯ ਇਧ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵੇਸੁ ਆਗਤੋ, ਦੇਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇ ਤਿਵਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਾ ਛ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਇਧ ਦੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਇਤਰੇਸਂ ਪਦਨ੍ਤਰੇਹਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਭੂਤਾ ਦੇਵਾਤਿ ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦਿਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨਪਿ ਤਿਵਿਧਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭੂਤਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ.

‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਪਜਾਪਤਿ ਅਭਿਰੂਪਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧੬੮) ਪਜਾਪਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਘਰਣਿਯਂ ਆਗਤੋ, ‘‘ਪਜਾਪਤਿ ਕਾਮਦਾਯੀ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਮੇ ਪਜਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇ, ‘‘ਪਜਾਪਤਿਸ੍ਸ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਸ ਧਜਗ੍ਗਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਦੇਵਜੇਟ੍ਠਕੇ, ਇਧ ਪਨ ਅਧਿਪਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਉਪਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਦੇਵਾਨਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਿਦੇਵਾਨਂ. ਮਹਾਰਾਜਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕ੍ਕਸੁਯਾਮਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਿਤਸੁਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿਨੋ ਗਹਿਤਾ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜਾਦੀਨਂ. ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯਾਤਿ ਕਾਮਭੂਮਿਯਂ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ. ਪਜਾਪਤਿਨ੍ਤਿ ਪਜਾਪਤਿਭਾਵਂ. ਪਜਾਪਤਿਭਾਵੇਨ ਹਿ ਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਪਜਾਪਤਿਂ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਏਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਵ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਜਾਪਤਿਨੋ ਪਨ ਸਮਿਪਤਂ ਸਲੋਕਤਂ ਵਾ ਆਕਙ੍ਖਤੋ, ਤਥਾਭਾਵਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਣਿਦਹਤੋ, ਤਥਾਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਂ ਦਹਤੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਆਯੁਵਣ੍ਣਾਦਿਕੇ ਵਦਤਿ. ਪਜਾਪਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਇਤਰਮਞ੍ਞਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਬ੍ਰੂਹਿਤੋਤਿ ਪਰਿਵੁਦ੍ਧੋ. ਗੁਣਵਿਸੇਸੇਹੀਤਿ ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਤਾਯ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਤਿਪਿ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਵਾਚਕਤ੍ਤੇ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਪਨਸ੍ਸ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾਦਿਰੂਪਾ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਹਸ੍ਸੋਤਿ ਸਹਸ੍ਸਿਯਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਅਧਿਪਤਿਭੂਤੋ. ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ ਪਣੀਤੇਨ ਪਠਮਝਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਵਾ ਪਠਮਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕੇਨਚਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਗਹਿਤਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤਤਾਯ ਚੇਵ ਦੀਘਾਯੁਕਤਾਯ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਮਹਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਾ, ਪਰਿਸਾਯਂ ਭਵਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੇਕਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵਤੋ ਪਜਾਪਤਿਸ੍ਮਿਂ ਵਿਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਜਾਪਤਿਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਬਹੁਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਆਭਸ੍ਸਰਵਾਰਾਦੀਨਂ ਭੂਤਵਾਰਸਦਿਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਭਾਯ ਆਭਾਸਨਸੀਲਾ ਵਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ. ਏਕਤਲਵਾਸਿਨੋਤਿ ਇਦਂ ਝਾਨਨ੍ਤਰਭੂਮੀਨਂ ਵਿਯ ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਠਾਨਾਨਿ ਪਨ ਨੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨੇਵ. ਆਭਸ੍ਸਰੇਹਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਆਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ. ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਆਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ.

ਸੁਭਾਤਿ ਸੋਭਨਾ ਪਭਾ. ਕਞ੍ਚਨਪਿਣ੍ਡੋ ਵਿਯ ਸਸ੍ਸਿਰਿਕਾ ਕਞ੍ਚਨਪਿਣ੍ਡਸਸ੍ਸਿਰਿਕਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੋਭਨਾਯ ਪਭਾਯ ਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਭਾਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਭਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਅਨ੍ਤਿਮ-ਣ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਹ-ਕਾਰਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੁਭਾਤਿ ਚ ਏਕਗ੍ਘਨਾ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਪਭਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਸੁਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਾ. ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਸੁਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਾ.

ਵਿਪੁਲਫਲਾਤਿ ਵਿਪੁਲਸਨ੍ਤਸੁਖਾਯੁਵਣ੍ਣਾਦਿਫਲਾ.

ਸਤਿਪਿ ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦੀਨਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲੇਨ ਝਾਨਫਲੇਨ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵੇ ਯੇਸਂ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਭਿਭੂਵੋਹਾਰੋ ਪਾਕਟੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਚ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਭਵਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਪਜਾਪਤਿਵਾਰੇ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਜਾਪਤਿਸ੍ਮਿਂਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਂ ਪਜਾਪਤਿਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵਾ’’ਤਿ.

ਭੂਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੪. ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨੇ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਗਾਮਿਖੀਣਾਸਵਾਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਚ ਖੀਣਾਸਵਾ ਚ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾ ਅਤ੍ਥੇਵ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕਾ, ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਨ ਸੋਲ਼ਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕਾਵ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤਿਪਯਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕਾ’’ਤਿ. ਕਾਮਰੂਪਭਵੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਭਾਵਤੋ ਤਂਭੂਮਿਕਵੋਹਾਰਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਰੂਪਪਨ੍ਨਾਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਭੂਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਯਥਾਰਹਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤਤਾਦਿ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਪਜਾਪਤਿਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਅਰੂਪੋ ਪਹੀਨਰੂਪਪਟਿਘਸਞ੍ਞੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੫. ਰੂਪਮੁਖੇਨ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਂ ਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋਪੀ’’ਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਨੇਵ ਪਥਵੀ, ਨ ਆਪੋ, ਨ ਤੇਜੋ, ਨ ਵਾਯੋ, ਨ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਯਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇਨ ਕਤਦਸ੍ਸਨਕਿਰਿਯਾਸਮਾਪਨਂ, ਯਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁ ਦ੍ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵੇ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਸੁਤਾਦੀਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸਤ੍ਤਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾ. ਸਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋਪਿ ਚੇਸ ਸਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਰੂਪੇ’’ਤਿ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਇਧ ਪੁਰਿਸਵਾਚਕੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਵਤ੍ਥਂ ਵਿਯ ਰਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਕਾਰਕੇਨ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤਾ ਸਾਰਤ੍ਤਾ. ਗਿਦ੍ਧਾਤਿ ਅਭਿਕਙ੍ਖਨਸਭਾਵੇਨ ਅਭਿਗਿਜ੍ਝਨੇਨ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗੇਧਂ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਗਧਿਤਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਵਿਯ ਲੋਭੇਨ ਦੁਮ੍ਮੋਚਨੀਯਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਬਦ੍ਧਾ. ਮੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤਾ ਵਿਯ ਅਨਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਾ ਮੁਚ੍ਛਂ ਮੋਹਂ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾਤਿ ਵਿਸਯੇ ਅਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਠਿਤਾ. ਇਮਿਨਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾਦਿਆਕਾਰੇਨ. ਮਙ੍ਗਲਂ ਅਮਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ ਈਦਿਸਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਮਙ੍ਗਲਂ, ਈਦਿਸਂ ਅਮਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨਨਯੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਦਿਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇ, ਰੂਪਾਯਤਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਵਾ ਅਤ੍ਤਤੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ, ਬਾਹਿਰਂ ਵਾ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਤਸ੍ਸੋਕਾਸਭਾਵੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪਾਯਤਨੇ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਇਮਂ ਨਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਥਵਿਤੋ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਥਾ ‘‘ਸਉਪਕਰਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਞ੍ਞਨਾਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਏਵਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਤੋ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਪਥਵੀਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਆਹਚ੍ਚਾਤਿ ਵਿਸਯਂ ਅਨ੍ਵਾਯ, ਪਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਂਸਿਲੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਸੋਤਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਦੁਰੇ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਲ੍ਲਿਯਨੇ.

ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਕੇਵਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤਰਾਨਿਪਿ ਹਿ ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਸੇਸੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਧ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਸੁਤਵਾਰਾਦੀਸੁ.

ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਏਕਤ੍ਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੬. ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਾਰੇਨਾਤਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਝਾਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏਕਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਕਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਾਕਜ੍ਝਾਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਪਿ ਇਧ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਾਰੇਨਾਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨੇਨਪਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਤਂ ਗਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਯੋਜਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਯੋਜਨਾ. ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ. ਸਾਸਨਨਯੇਨਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਤ੍ਤਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਵੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ, ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਥਵੀਵਾਰਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਵੇਦਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਮ ਵੇਦਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਅਹਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਮ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਭਾਵੇਸੁ ਯੋ ਯੋਜਨਾਨਯੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੇਚੀਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਨੋ. ਅਪਰੇਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ. ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਮਞ੍ਞਨਾ ਨਾਮ ਸਕ੍ਕਾਯਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਵ ਯਥਾਉਪਟ੍ਠਿਤਵਿਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਯਮੇਕਤ੍ਤਨਯੋ ਅਯਂ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੋਤਿ ਵਿਭਾਗਵਸੇਨੇਵ, ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਸਕ੍ਕਾਯਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇ ਅਸਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਭਾਵਤੋ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਤਣ੍ਹਾ ਵਡ੍ਢਤੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ – ‘‘ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩, ੫੭). ‘‘ਸਬ੍ਬਮਿਦਂ ਮਯਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਮਞ੍ਞਨਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਤੋ ਦਹਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਮਾਨੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਮਞ੍ਞਤਿਯੇਵ ਨਾਮ ਨਿਮ੍ਮਿਤਮਞ੍ਞਨਾਯ ਵਿਨਾ ਤਥਾਮਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਯਤਿਵਾਦਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਮਹਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਬ੍ਬਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਭੂਤਿਪਵਤ੍ਤਿਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ – ‘‘ਅਹਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਪਲਿਬੋਧੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ, ਪਰੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਪਰਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਪਲਿਬੋਧੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਪੇਤ੍ਥ ਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਂ ਪਥਵੀਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੋਯਂ ਲੋਕੋ ਪੁਰਿਸਮਯੋ’’ਤਿ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਪੁਰਿਸਸਙ੍ਖਾਤਤੋ ਸਬ੍ਬਤੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਵਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਸਬ੍ਬਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਿਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਨੇਹਂ ਮਾਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਂਯੇਵ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਤ੍ਤਾ ਕਤ੍ਤਾ ਸਾਮੀਤਿ ਵਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਥਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਹਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਂ. ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਸੁਖਸਹਿਤਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦੀ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯੋਯੇਵਾਤਿ. ਏਕਧਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ. ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹੀਤਿ ਮਨਾਪਿਯਰੂਪਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ, ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਵਾ. ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਪ੍ਪਿਤੋ ਅਲ੍ਲੀਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ. ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੋਤਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਪਰਿਚਾਰੇਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਕਾਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਯਥਾਸੁਖਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚਾਰੇਤਿ ਸਞ੍ਚਾਰੇਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਉਪਨੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਲਲ਼ਤਿ ਰਮਤਿ ਕੀਲ਼ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਾਮਗੁਣਾ ਮਾਨੁਸਕਾ ਚੇਵ ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ. ਮਾਨੁਸਕਾ ਚ ਮਨ੍ਧਾਤੁਕਾਮਗੁਣਸਦਿਸਾ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿਦੇਵਰਾਜਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣਸਦਿਸਾ. ਏਵਰੂਪੇ ਕਾਮੇ ਉਪਗਤਾਨਞ੍ਹਿ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਪਰਮਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਮਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚਧਾ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਮਗੁਣਸੁਖਸ੍ਸ ਚੇਵ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਞ੍ਚਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਗਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੋਤਿ ਪਰਮਂ ਸੁਖਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੋ.

‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਤ੍ਤੇ ਨ ਜਾਯਤਿ, ਨ ਜੀਰਤਿ, ਨ ਮੀਯਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ. ‘‘ਇਤੋ ਪਰਂ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਭੂਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਯਾ ਅਧਿਗਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮੇ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ. ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਿਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਨੇਹਂ ਮਾਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਯਾਦਿਸੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪੋ, ਯੇਹਿ ਜੇਗੁਚ੍ਛਾਦਿਸਭਾਵੇਹਿ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸਾਤਿ ਅਯਂ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਿਦ੍ਧਤਮਾਹ. ਅਸੁਭਾਦਿਸਭਾਵੇਨ ਸਹ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਯੋ ਸਮੂਹੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯੋ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਤਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਭੂਤੇਨ ਪਟਿਕੂਲਤਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾਤਿ ਪਥਵੀਆਦਿਕੇ ਸਰੂਪਾਵਧਾਰਣਾਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨੇ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ.

ਜੇਗੁਚ੍ਛੋਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯੋ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਸੁਭਾਜਞ੍ਞਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਪਟਿਕੂਲਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਿਦੁਰੋਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਿਜ੍ਜਨਸਭਾਵੋ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਅਦ੍ਧੁਵਖਯਵਯਪਭਙ੍ਗੁਰਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯੋ. ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਨ ਸੁਖੋ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਛਕਸਿਰਾਬਾਧਦੁਕ੍ਖਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪਰਿਣਾਯਕੋਤਿ ਪਰਿਣਾਯਕਰਹਿਤੋ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਅਸਾਰਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਂ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋਤਿ ਸਭਾਵਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ, ਸੁਭਨਿਚ੍ਚਸੁਖਅਤ੍ਤਾਦਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਸੁਭਾਦਿਗਾਹਵਸੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਦਾਨਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਉਪਮਾਹਿ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਭਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹੇ ਵਿਪੁਲਾਨਤ੍ਥਾਵਹੇ ਚ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਸਲਭਸ੍ਸ ਪਤਨਂ ਸੁਭਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ, ਏਵਂ ਤਾਦਿਸੇ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਸਲਭਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੁਭਤੋ…ਪੇ… ਤਣ੍ਹਾਯ ਮਞ੍ਞਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

ਗੂਥਾਦੀ ਕੀਟਕੋ ਗੂਥਰਾਸਿਂ ਲਦ੍ਧਾ ਅਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਏਵਮਨੇਕਾਦੀਨਵੇ ਏਕਨ੍ਤਭੇਦਿਨਿ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਦੇਨ ਤਤ੍ਥ ਬਾਲੋ ਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਮਾਨੇਨ ਮਞ੍ਞਨਾ’’ਤਿ.

ਯਥਾ ਬਾਲੋ ਮੁਦ੍ਧਧਾਤੁਕੋ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕੋਚਿ ਆਦਾਸੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਞ੍ਞੇ ਆਦਾਸਸਾਮਿਕੋ, ਯਦਿ ਅਹਮਿਮਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਬਾਲੋ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਹੋਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ.

ਸੁਖੁਮਂ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਂ ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿਬਨ੍ਧਨਤੋਪਿ ਸੁਖੁਮਤਰਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖੁਮਤਰਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਰਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਬਹੁਨ੍ਤਿ ਅਤਿਵਿਯ, ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ. ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨੋਪਿ ਸਕ੍ਕਾਯਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ, ਸਕ੍ਕਾਯਂਯੇਵ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਾ ਗਦ੍ਦੁਲਬਨ੍ਧਨੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਸੁਪਿ ਉਚ੍ਛੇਦਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਸਂਸਾਰਨਾਯਿਕਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਸਸ੍ਸਤਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁਪੀਤਿ ਕਥਞ੍ਚਿ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਭਵਵਿਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਕ੍ਕਾਯਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ.

ਸਸੋਤਿ ਸੋ ਏਸੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ.

ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸਕ੍ਕਾਯਮਲੀਨਸ੍ਸ ਜਾਤਿਯਾਦੀਨਮਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਸਾਤਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਤੋ.

ਪਸ੍ਸਂ ਏਵਮਿਮਨ੍ਤਿ ਅਸੁਭਾਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਸਭਾਵਂ ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਯਥਾਭੂਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਾ ਮਞ੍ਞਨਾਯੋ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਕਲਸ੍ਮਾਪਿ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਏਕਤ੍ਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਠਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੇਕ੍ਖਵਾਰਦੁਤਿਯਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੭. ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵਚਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ, ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵਚਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ, ਸੋਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਞ੍ਚ ਸਭਾਗਤਾਵਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਗੇਨਾ’’ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਭਾਗਤਾਯ ਸਦਿਸਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਸੇਕ੍ਖਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ.

ਕੇਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਞਾਣੇਨ ਅਰਣੀਯਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਕੇਨ ਸਭਾਵੇਨ ਕੇਨ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸੇਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਧਿਗਮੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸੇਕ੍ਖਵੋਹਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪਟਿਲਾਭਤੋ ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ, ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਸੁ ਚ ਤੀਸੁ ਫਲੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ…ਪੇ… ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੇਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਤ੍ਤਯਸਮਙ੍ਗੀ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖੋ ਸੇਕ੍ਖੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਹਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਯੋਗਦੀਪਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਆਮੇਡਿਤਵਚਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਨਸੀਲੋ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ, ਨਾਪਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖੋ ਪਚੁਰਜਨੋ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥ ਅਨਧਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਭਵੋਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਅਥ ਵਾ ਇਕ੍ਖਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਇਕ੍ਖਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਹ ਇਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ.

ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਤਿ ਯਾ ਸਾ ਸੀਲਾਦਿਕਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨੁਲੋਮਨਤੋ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲੋ ਵਾ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲਞ੍ਹਿ ਇਧ ‘‘ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ. ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਿਧਾਨੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ. ਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਭੋਜਨੇ ਪਮਾਣਜਾਨਨੇਨ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ. ਵਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰੇ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ. ਕਥਂ ਪਨ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਕਥਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਵਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ…ਪੇ… ਸੋਧੇਤਿ, ਏਵਂ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੧੯). ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਮਞ੍ਞਤਿ, ਨ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਥੇ. ਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨਸਿ ਭਵੋਤਿ ਰਾਗੋ ਮਾਨਸੋ, ਮਨੋ ਏਵ ਮਾਨਸਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਾਨਸਂ, ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਮਾਨਂ ਸੀਯਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੋ ਮਾਨਸਂ, ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਨਸਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਜਨੇਸੁਤਾਤਿ ਜਨੇ ਸਕਲਸਤ੍ਤਲੋਕੇ ਵਿਸ੍ਸੁਤਾ, ਪਤ੍ਥਟਯਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ. ਤਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੇਟ੍ਠਂ ਹੋਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਸਦਿਸਰਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਅਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਪਜਪ੍ਪਿਤਾਨੀਤਿ ਮਾਨਜਪ੍ਪਨਾਨਿ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਤਣ੍ਹਾਯਨਾ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਜਪ੍ਪਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਵੇਧੀਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਵਾਸਿਤਂ. ਪਕਪ੍ਪਿਤੇਸੂਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪੇਹਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ. ਸੋਤਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਸੋਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਛਿਨ੍ਨੇ ਇਤਰਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ. ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਨਾਸਿਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਲੋਮਹਂਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਲ਼ੀਕਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਵਿਗਤਾਵਸੇਸਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪਤ੍ਥਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋਤਿ ਓਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ.

ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਵਿਪਰੀਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਸੁਭਂ ਸੁਖਂ ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਤਾਯ, ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਿਪਰੀਤਾਕਾਰਗਾਹਿਨਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਨਮਿਚ੍ਛਾਜਾਨਨਾਨਿ ਵਿਯ ਨ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਨਾਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨ, ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞੇਕਦੇਸੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਥਵੀਤਿ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਥਵੀਭਾਵਨ੍ਤਿ ਪਥਵਿਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਂ. ਲਕ੍ਖਣਪਥਵੀ ਹਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਹਿਤੋਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਞਾਤਤੀਰਣਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਞਾਣੇਹਿ ਚ ਅਭਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ. ਮਾਮਞ੍ਞੀਤਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਮਾਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਮਾ, ਪਹੀਨਾਨਂ ਪਨ ਵਸੇਨ ਨ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਮਞ੍ਞੀ, ਮਾ ਚ ਸੋ ਅਮਞ੍ਞੀ ਚ ਮਾਮਞ੍ਞੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਪਦਵਿਭਾਗਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਭਾਗੇਨ ਅਮਞ੍ਞੀ, ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਯੇਨ ਪਨ ਭਾਗੇਨ ਮਞ੍ਞੀ, ਤੇਨ ਅਮਞ੍ਞੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪ੍ਪਧਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਮਞ੍ਞੀ ਚ ਨ ਮਞ੍ਞੀ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਇਤਰਾ ਪਨ ਤਨੁਭਾਵਂ ਗਤਾ’’ਤਿ. ਮਾਤਿ ਚ ਨਿਪਾਤਪਦਮੇਤਂ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਚ ਨਿਪਾਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥੇ ਇਮਂ ਪਦਂ ਨਿਪਾਤੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਪਾਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਪਕਤਿਆਦਿਵਿਭਾਗਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਅਨੁਮਾਨਨਯਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋਵ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤਣ੍ਹਾਮਾਨਵਸੇਨ ਮਞ੍ਞਨਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਮਾ ਮਞ੍ਞੀਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਕਿਰਿਯਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਮੇਤਂ ‘‘ਮਾ ਰਨ੍ਧਯੁਂ, ਮਾ ਜੀਰੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਮਞ੍ਞਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਞ੍ਞਤਿ’’ਚ੍ਚੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਯਥਾ ਚ ਖੀਣਾਸਵੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਮਞ੍ਞਨਤ੍ਤਾ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ ਏਵ, ਨ ਏਵਂ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਪਹੀਨਾ, ਏਕਚ੍ਚਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਭਾਵਤੋ ਉਭਯਥਾਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਨਨੁ ਚ ਉਭਯਭਾਵਤੋ ਉਭਯਥਾਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਨ. ਯਾ ਹਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਤਾਪਿਸ੍ਸ ਤਨੁਭਾਵਂ ਗਤਾਤਿ ਤਾਹਿਪਿ ਸੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ਵਿਭੂਤਤਰਾਯ ਮਞ੍ਞਨਾਯ ਅਭਾਵਤੋ, ਪਗੇਵ ਇਤਰਾਹਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਮਾ ਮਞ੍ਞੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਾ ਮਞ੍ਞੀਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਕਿਰਿਯਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਮੇਤਂ ‘ਮਾ ਰਨ੍ਧਯੁਂ, ਮਾ ਜੀਰੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਮਞ੍ਞਨਾ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਰਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਪਰਿਜਾਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰੇ ਵਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.

ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਨਿਯਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਤ੍ਤਾ, ਓਤਿਣ੍ਣਮਗ੍ਗਸੋਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਸਮ੍ਬੋਧਿਪਟਿਸਰਣਤ੍ਤਾ, ਤਦਧਿਗਮਾਯ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਤਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਂਭਾਵਿਨੀ ਸੇਸਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਠਿਤਂ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਵਾ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਾਸਙ੍ਕਾ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨਧਿਕਾਰਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਮਾਭਿਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੇਕ੍ਖਵਾਰਦੁਤਿਯਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਖੀਣਾਸਵਵਾਰਤਤਿਯਾਦਿਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੮. ਸਭਾਗੋ ਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚਤਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ. ਆਰਕਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਪਕਾਤਿ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਸਮ੍ਪਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਾਪਕਾ. ਸਾਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਅਕੁਸਲਾ. ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ. ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਕਰਣਸੀਲਾ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਫਲਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ. ਸਹ ਦਰਥੇਨ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਦਰਾ. ਦੁਕ੍ਖੋ ਕਟੁਕੋ, ਦੁਕ੍ਖਮੋ ਵਾ ਵਿਪਾਕੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ. ਅਨਾਗਤੇ ਜਾਤਿਯਾ ਚੇਵ ਜਰਾਮਰਣਾਨਞ੍ਚ ਵਡ੍ਢਨੇਨ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾਤਿ. ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੋ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਤੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਪੀਤਿ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਦਿਸਂ ਫਲਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ.

ਸੀਲਵਿਸੋਧਨਾਦਿਨਾ ਗਰੂਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਕਰਣਂ ਗਰੁਸਂਵਾਸੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਂਵਾਸੋ. ਦਸ ਅਰਿਯਾਵਾਸਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਵਿਪ੍ਪਹੀਨਤਾਦਯੋ. ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਦਸਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਾਵਾਸਾ, ਯੇ ਅਰਿਯਾ ਆਵਸਿਂਸੁ ਵਾ ਆਵਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਆਵਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਕਤਮੇ ਦਸ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਵਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ, ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ, ਪਨੁਣ੍ਣਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੋ, ਸਮਵਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ, ਅਨਾਵਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞੋ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸ ਅਰਿਯਾਵਾਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੯).

ਵੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਾ ਵੁਸਿਤਂ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਅਰਿਯਫਲਞ੍ਚ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤਿਸਯਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਅਰਹਾ ‘‘ਵੁਸਿਤਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਮਾਹ. ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਫਲਪਞ੍ਞਾਹਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਨਂ ਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਦਰਥਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ. ਕਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਟਿਚਯੋ ਪੁਨ ਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਕਰਣੀਯਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ.

ਭਾਰਾਤਿ ਓਸੀਦਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਰਾ ਵਿਯਾਤਿ ਭਾਰਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਭਾਰਾ ਹਵੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੨). ਅਤ੍ਤਨੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਪਨਿਬਨ੍ਧਂ, ਸਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਿਜਹਨਂ. ਤਯਿਦਂ ਯਦਿਪਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਕੁਪ੍ਪਸਭਾਵਾਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਨ ਅਗ੍ਗਭੂਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਸਾਤਿਸਯਂ, ਨੇਤਰੇਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਮਤ੍ਥਟ੍ਠੇਨ ਵਾ’’ਤਿ, ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੋ ਨਾਮ ਪਰਿਯਾਯਨਯੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਨਯੇਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਵਰਾਗਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਨ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਰਾਗੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਭਵੇਸੁ ਸਂਯੋਜਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਨ ਵਿਨਾ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਤੇਸਂ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਙ੍ਗਹਿਤੇਹਿ ਚ ਤੇਹਿ ਤਂਤਂਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮਨਿਯਮੋ ਭਵਨਿਯਮੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਕਤਾਨਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਭਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਂਯੋਜਨਟ੍ਠੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਮ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਆਜਾਨਨਭੂਤਾਯ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਯੋ ਯਥਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਂ ਤਥਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਤਾ. ਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਆਦਿਕਂ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਵਾ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ.

ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠਵਾਰਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਕਿਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਰਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਅਮਞ੍ਞਨਾ, ਸਾ ਪਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯੇਨ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ ਵੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੂ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਰੇਸੂਤਿ ਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠਵਾਰੇਸੁ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿ ਏਵਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸਨਾ ਪਨ ਏਕਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਨ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ ਵੀਤਰਾਗੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਰਾਗਤ੍ਤਾ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਰਾਗੋ ਹਿ ਸੋਤਿ. ਬਾਹਿਰਕਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਥਾਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਨਤੋ, ਨ ਤੇਸੁ ਏਵ ਤਥਾਭਾਵਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਨਤੋ. ਇਦਾਨਿ ਯਾ ਸਾ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ਯੋਜਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਵਿਨਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਰਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਞਨਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਞ੍ਞਨਾਯ ਮਞ੍ਞਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਤ੍ਥੁਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਯਦਿਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਪਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਰਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਏਵਮ੍ਪਿ ‘‘ਖਯਾ’’ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਕਾਸੀਯਤੀਤਿ ਕੋ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਾ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਤਰੇ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਵੀਤਰਾਗਾਦਿਕਿਤ੍ਤਨਤੋਤਿ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾ ਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਦ੍ਵਯੇਨ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ. ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਵਿਸੇਸੋ. ਯਦਿਪਿ ਖੀਣਾਸਵੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵੀਤਰਾਗੋ ਵੀਤਦੋਸੋ ਵੀਤਮੋਹੋ ਏਵ ਚ ਹੋਤਿ, ਯਾਯ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਵੀਤਰਾਗਤਾਦਯੋ ਸਵਿਸੇਸਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੀਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਰਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੧) ਰਾਗੇ ਆਦੀਨਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ‘‘ਰਾਗੋ ਚ ਨਾਮ ਸੁਖਾਭਿਸਙ੍ਗੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਵਿਪਰਿਣਾਮਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਪਗੇਵ ਇਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਸਹੇਤੁਕੇ ਰਾਗੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਪਣਿਧਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੁਰੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਾਗੇ…ਪੇ… ਵੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਦੁਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਇਤਿਵੁ. ੮੮) ਦੋਸੇ ਆਦੀਨਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ‘‘ਦੋਸੋ ਚ ਨਾਮ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਉਭਯਂ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਂ ਇਤ੍ਤਰਂ ਪਭਙ੍ਗੂ’’ਤਿ ਸਹੇਤੁਕੇ ਦੋਸੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੋਸੇ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਇਤਿਵੁ. ੮੮) ਮੋਹੇ ਆਦੀਨਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ‘‘ਮੋਹੋ ਨਾਮ ਯਥਾਸਭਾਵਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਮੋਹਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੋਹੇ…ਪੇ… ਵੀਤਮੋਹੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਯਦਿ ਵੀਤਰਾਗਤਾਦਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਭਾਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਾਰਤ੍ਤਯਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਂ ਅਰਹਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਏਵਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗੇਨ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਵਿਭਾਗਂ ਵਾਰਤ੍ਤਯਦੇਸਨਾਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਵਿਭਾਗੇਨਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਞ੍ਞਾਵਿਸਯਸ੍ਸ ਅਨੁਸਯਵਿਸਯਸ੍ਸ ਚ ਵਿਭਾਗਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਮੋਹਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰ…ਪੇ… ਮੋਹੋ’’ਤਿ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵ.

ਖੀਣਾਸਵਵਾਰਤਤਿਯਾਦਿਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਥਾਗਤਵਾਰਸਤ੍ਤਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੨. ਯੇਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਭਿ. ਟੀ. ੧.੭.ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ; ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧੭੦) ਗੁਣਵਿਸੇਸੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਹਿ ਭਗਵਤਿ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੁਣਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾਨੇਵ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਗੁਣੇਨ ਨਾਮਮੁਦ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਨਾਮਸਹਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ. (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੧੩; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭੬; ਦੀ. ਨਿ. ਅਭਿ. ਟੀ. ੧.੭.ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ; ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧੭੦) –

ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਕਾਰਨਿਯਮਨਵਸੇਨ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਪਟਿਪਾਦਗਮਨਤ੍ਥੋ ਆਗਤ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਞਾਣਗਮਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੨; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੭੮; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧੭੦; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮; ਥੇਰਗਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੩; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨.ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨ; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪) ਵਿਯ, ਨਾਪਿ ਕਾਯਗਮਨਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਆਗਤੋ ਖੋ ਮਹਾਸਮਣੋ, ਮਾਗਧਾਨਂ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੬੩) ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾਕਾਰਨਿਯਮਨਵਸੇਨ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਂ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਂ ਉਦਾਹਰਣਵਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਂਤਂਸਦ੍ਦਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕ…ਪੇ… ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਮਹਾਪਦਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪) ਸਮ੍ਬਹੁਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸੁਪਾਕਟਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਵਿਪਸ੍ਸੀਆਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤ-ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਹੇਤੁ-ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨ-ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ-ਅਭਿਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਅਧਿਕਾਰ-ਛਨ੍ਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਕਾਯਪਣਿਧਾਨਮਹਾਪਣਿਧਾਨੇਨ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਯਪਣਿਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾਵ ਨੀਹਾਰੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਯਥਾ ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗਵਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਦਾਯ ਕੋਸਲ੍ਲਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਾਰਮੀਕਥਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਸਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਵਣ੍ਣਨਾਯ (ਚਰਿਯਾ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਪਸ੍ਸੀਆਦਯੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਬ੍ਬਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰੇਸੁਂ, ਏਵਂ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਪਰਿਪੂਰੇਸੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਮਤ੍ਤਿਂ ਸਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਨਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਭਾਵੇ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਿਸੇਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ’’ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਵਿਸੁਂ ਨਯਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਕਤਂ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਪਰਿਚ੍ਚਾਗਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਧਨਰਜ੍ਜਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਕਤਂ.

ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਵਤ੍ਤਪੂਰਣਾਦਿਕਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ, ਦਾਨਾਦੀਸੁਯੇਵ ਸਾਤਿਸਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾ, ਸਾ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ, ਦਾਨਾਦਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਕਾਯਵਿਵੇਕਵਸੇਨ ਏਕਚਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਦਾਨਾਦੀਨਞ੍ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰਨਿਬ੍ਬਾਨੇਸੁ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਾਨਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਪਰਿਪਾਚਨਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ, ਞਾਤੀਨਂ ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਾ, ਸਾਪਿ ਕਰੁਣਾਯ ਵਸੇਨੇਵ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞਾਣਵਸੇਨ, ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਾਯਤਨਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚਯਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਪਰਿਚਯਵਸੇਨ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਤੀਰਣਵਸੇਨ ਚ ਞਾਣਚਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਿਚਰਿਯਾ, ਸਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਯੇਵ, ਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਕੋਟੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਉਕ੍ਕਂਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ. ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤਾ ਏਵ ਵਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯ ਆਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਦਾਨਪਾਰਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਜ੍ਝਂ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋਤਿ ਮੁਹੁਤ੍ਤਜਾਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੋ, ਨ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤੋ. ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਸੁਵਣ੍ਣਜਾਲੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਅਜਿਨਪ੍ਪਵੇਣਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬਟਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ. ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ਮਹਾਪਦਾਨਦੇਸਨਾਯਂ. ਸੇਤਮ੍ਹਿ ਛਤ੍ਤੇਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤੇ. ਅਨੁਧਾਰੀਯਮਾਨੇਤਿ ਧਾਰੀਯਮਾਨੇ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਛਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਖਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਕੁਧਭਣ੍ਟਾਨਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਖਗ੍ਗਤਾਲਵਣ੍ਟਮੋਰਹਤ੍ਥਕਵਾਲਬੀਜਨੀਉਣ੍ਹੀਸਪਟ੍ਟਾਪਿ ਹਿ ਛਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਤਦਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਛਤ੍ਤਾਦੀਨਿਯੇਵ ਚ ਤਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ, ਨ ਛਤ੍ਤਾਦਿਗ੍ਗਾਹਕਾ. ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਸਾਤਿ ਦਸਪਿ ਦਿਸਾ. ਨਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਵਿਲੋਕਨਂ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੁਤ੍ਤਰਕਾਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਪੂਜਯਮਾਨਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਰਿਸ ਇਧ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦਿਸੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ. ਏਵਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਨੁਦਿਸਾ; ਹੇਟ੍ਠਾ, ਉਪਰੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਂ ਅਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਅਗਮਾਸਿ. ਆਸਭਿਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ. ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ. ਜੇਟ੍ਠੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਅਨੇਕੇਸਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ –

‘‘ਅਨੇਕਸਾਖਞ੍ਚ ਸਹਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਂ,

ਛਤ੍ਤਂ ਮਰੂ ਧਾਰਯੁਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;

ਸੁਵਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰਾ,

ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ ਚਾਮਰਛਤ੍ਤਗਾਹਕਾ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੬੯੩);

ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਤਾਯ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਯਂ ਭਗਵਾਪਿ ਗਤੋ…ਪੇ… ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਅਭਿਜਾਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵਿਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਾਰਮਿਤਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਾ ਹਿ ਤੇਤਿ.

ਵਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਅਗਮਾਸਿ. ਮਰੂਤਿ ਦੇਵਾ. ਸਮਾਤਿ ਵਿਲੋਕਨਸਮਤਾਯ ਸਮਾ ਸਦਿਸਿਯੋ. ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਹਿ ਯਥਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਵਿਲੋਕੇਸਿ, ਏਵਂ ਸੇਸਦਿਸਾਪਿ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਲੋਕਨੇ ਵਿਬਨ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਸਮਾਤਿ ਵਾ ਵਿਲੋਕੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਸਮਰਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਰੂਪਬੀਭਚ੍ਛਵਿਸਮਰੂਪਾਨਿ ਵਿਲੋਕੇਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸਾਸੁ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ‘‘ਤਥਾ ਗਤੋ’’ਤਿ ਕਾਯਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਥਾਗਤ-ਸਦ੍ਦਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਞਾਣਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਲੋਭਪ੍ਪਧਾਨੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ. ਕੁਸਲਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਇਧ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦਯੋ, ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਭਿ. ਟੀ. ੧.੭.ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ; ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧੭੦) ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋ, ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਵਾ ਪਹਾਨਹੇਤੁ, ਪਹਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ. ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਪਹਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਹੇਤੁਕਂ ‘‘ਗਤੋ’’ਤਿ ਹੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਗਮਨਂ ਅਵਬੋਧੋ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯ. ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਵਿਭੂਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿਕਰਣੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਭਿ. ਟੀ. ੧.੭.ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ) ਉਪਟ੍ਠਿਤਆਲੋਕਸਞ੍ਚਾਨਨੇਨ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਸਮਾਧਿਨਾ. ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਨਿਚ੍ਛਯੇਨ. ‘‘ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੫੦੮) ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਭਗਵਤੋ ਤਥਾਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਹ ਉਪਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਹਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਚ ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਾਨਞ੍ਹਿ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਮੋਹਸ੍ਸ ਦੂਰੀਕਰਣੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਅਭਿਰਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਵਿਨੋਦਿਤਾਯ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਸਮਧਿਗਮੋ’’ਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਰਤਿਵਿਨੋਦਨਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਾਲਨਾਦੀਨਿ ਉਪਾਯੋ, ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਨ ਨੀਵਰਣਸਭਾਵਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਵਰਣੇਸੁਪਿ ਸਙ੍ਗਹਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਪ੍ਪਵੇਸਵਿਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਕਵਾਟਸਦਿਸਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੀਵਰਣਕਵਾਟਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੫੧) ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਧੂਮਾਯਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਧੂਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇ ਚ ਸੁਖਂ ਪਹੀਯਤਿ, ਅਤਿਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ.

ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਾ ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਸਞ੍ਞਂ. ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਤਣ੍ਹਂ. ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਿਰਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਯਥਾ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਵਸੇਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਹਿ ਅਯਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ. ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਹਿ ਅਯਂ. ਆਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹਣਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਘਨਸਞ੍ਞਾ. ਆਯੂਹਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਧੁਵਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਥਿਰਭਾਵਗ੍ਗਹਣਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮੂਹਾਦਿਘਨਵਸੇਨ ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾਯ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਵਿਗ੍ਗਹਗ੍ਗਹਣਂ. ਪਣਿਧਿਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਪਣਿਧਿਂ. ਸਾ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਨ੍ਨਤਾ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ.

ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤੀਰਣਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾਰਾਦਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਸਾਰੇਸੁ ਸਾਰਗ੍ਗਹਣਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ. ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਪਵਤ੍ਤਸਂਸਯਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਲੇਣਤਾਣਭਾਵਗ੍ਗਹਣਂ ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ‘‘ਆਲਯਰਤਾ ਆਲਯਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪, ੬੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭, ੮) ਵਚਨਤੋ ਆਲਯੋ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾਯੇਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਕੇਚਿ. ‘‘ਏਵਂਵਿਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਿਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਵਟ੍ਟਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਗੋਤ੍ਰਭੂ. ਸਂਯੋਗਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਸਂਯੁਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਵਿਸਨਂ. ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜਾਤੇਕਟ੍ਠੇ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠੇ ਚ. ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਪਿ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ. ਅਣੁਸਹਗਤੇਤਿ ਅਣੁਭੂਤੇ. ਇਦਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਤਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ. ਨ ਹਿ ਪਠਮਾਦਿਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਹੀਨਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪੁਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਂ ਕਥਿਨਭਾਵੋ. ਪਗ੍ਘਰਣਂ ਦ੍ਰਵਭਾਵੋ. ਲੋਕਿਯਵਾਯੁਨਾ ਭਸ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਯੇਨ ਵਾਯੁਨਾ ਤਂਤਂਕਲਾਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧੁਮਾਯਨਂ, ਥਦ੍ਧਭਾਵੋ ਵਾ, ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤੇਹਿ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੇ ਤਂਤਂਭੂਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਯੇਸਂ ਯੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਸੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋਵ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪੀਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਾਵ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਤਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਧ. ਸ. ੬੩੭) ‘‘ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹੀ’’ਤਿ.

ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਂ. ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚੇਤਨਾਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੯੨) ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੇਤਨਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਚੇਤਨਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ? ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਫਰਣਂ ਸਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਤਿ ਅਸਦ੍ਧਿਯਹੇਤੁ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਕੋਸਜ੍ਜੇਤਿਆਦੀਸੁ. ਉਪਸਮਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਂ. ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਰਹਿਤੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਪਗ੍ਗਹਨਿਗ੍ਗਹਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇਸੁ ਅਬ੍ਯਾਵਟਤਾਯ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਪਕ੍ਖਪਾਤੁਪਚ੍ਛੇਦਤੋ.

ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੂਖਾਨਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਸੁਭਾਸਿਤਾਨਂ ਸੋਤਾਰਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨਂ ਘਟਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤ ਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਿਰਤਿਯਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਯ ਭਾਰੁਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਿਯ. ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਆਜੀਵਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵੋਦਾਨਂ. ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਪਗ੍ਗਹੋ.

‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਧ ਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਚੇਤਨਾਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਮਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾਵੋ. ਆਯਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਹਿ ਆਯਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਜਨਕਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ. ਏਕਰਸੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਂ ਅਨੂਨਾਨਧਿਕਭਾਵੋ. ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ. ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾ ਪਗ੍ਗਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਖੀਣੋਤਿ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪਤੀਤਿ ਖਯੋ, ਮਗ੍ਗੋ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨਤਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਫਲਂ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਕਿਲੇਸਵੂਪਸਮੋ. ਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਛਨ੍ਦਸ੍ਸ. ਮੂਲਲਕ੍ਖਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੋ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾ. ਸਮੋਧਾਨਂ ਵਿਸਯਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ, ਯਾ ਸਙ੍ਗਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਂ ਸਹ ਓਦਹਨ੍ਤਿ ਅਨੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਸਮੋਧਾਨਂ, ਫਸ੍ਸੋ. ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮੋਸਰਣਂ. ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਨਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਨੁਭਵਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਮੋਸਟਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਕੂਟਂ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਾਵੋ ਪਮੁਖਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤੋ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਫਲਸ੍ਸ. ਤਞ੍ਹਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਾਰਸ੍ਸ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਭਾਵੇਨ ਸਾਰਂ. ਅਯਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਗੋ ਛਧਾਤੁਪਞ੍ਚਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨ ਚ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਚ ‘‘ਛਨ੍ਦਮੂਲਕਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਫਸ੍ਸਸਮੋਧਾਨਾ ਵੇਦਨਾਸਮੋਸਰਣਾ’’ਤਿ, ‘‘ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ, ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਾਰਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨੋਗਧਞ੍ਹਿ ਆਵੁਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੬) ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਮੂਲਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਥਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਤਥਾਨਿ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਅਵਿਤਥਾਨਿ ਅਮੁਸਾਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਅਨਞ੍ਞਥਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਰਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਂ ਆਗਤਭਾਵੋ, ਅਨੁਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ, ਨ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ. ਇਤ੍ਥਞ੍ਚ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ, ਯਾ ਯਾ ਜਾਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਵਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਯਾ ਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਯੇਸਂ ਯੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭਗਵਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਨਾਤਿ ਭਗਵਤਾ. ਤਂ ਵਿਭਜ੍ਜਮਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਨ੍ਤਿ ਰੁਪਾਯਤਨਂ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਥਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਤ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਤਦੁਭਯਾਦਿਭੇਦਂ. ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਪਦਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੁਤਂ, ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ ਰਸਾਯਤਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ ਮੁਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੯੬੬) ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਪਦਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਤਪਦਞ੍ਚ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਇਟ੍ਠਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਰੂਪਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਰੂਪਧਾਤੁ ਵਣ੍ਣਨਿਭਾ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਨੀਲਂ ਪੀਤਕਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਨਾਮੇਹਿ.

ਤੇਰਸਹਿ ਵਾਰੇਹੀਤਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ੬੧੬) ਆਗਤੇ ਤੇਰਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਵਾਰੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਦ੍ਵੇਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਨਯੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਥਮੇਵ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਦੇਸਨਤਾਯ ਚ. ‘‘ਜਾਨਾਮਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਤੀਤਕਾਲੇਸੁ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਵਿਦਿਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਾਮਟ੍ਠਕਾਲਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੯੬੬) ਵਿਯ. ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਵਸੇਨ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਿ. ਯਥਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂਸਭਾਵਾ ਯਂਪਕਾਰਾ ਚ, ਤਥਾ ਨੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਏਵਂ ਪਦਸਮ੍ਭਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਿਸੋਦਰਾਦਿਪਕ੍ਖੇਪੇਨ (ਪਾਣਿਨਿ ੬.੩.੧੦੯) ਵਾ ਦਸ੍ਸਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ, ਆਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚਾਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ.

ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਾਯ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਨੂਨਂ. ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਨਧਿਕਂ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ‘‘ਤਥੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਤੇਨ ਯਦਤ੍ਥਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਯਥਾ ਭਾਸਿਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਤਥੇਵਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਦੇਸਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਗਦਅਤ੍ਥੋਤਿ ਏਤੇਨ ਤਥਂ ਗਦਤੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰੋ ਕਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਥਾ ਗਤਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਗਤਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਯਵਾਚਾਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਯਂਤਂਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਾਯ ਯਥਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਵਚੀਕਿਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮੇਨ ਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾਚਾ, ਵਾਚਾਯ ਚ ਕਾਯੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭਾਵੇਨ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਤਥਾਵਾਦੀਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ.

ਤਿਰਿਯਂ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੂਤਿ ਏਤੇਨ ਯਦੇਕੇ ‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਵਿਯ ਉਪਰਿ ਅਧੋ ਚ ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋਯੇਵ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਮਯੋ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਮਯਂ, ਦਾਨਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ.

ਨਿਪਾਤਾਨਂ ਵਾਚਕਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਵਗਤਤ੍ਥਂ ਅਤੀਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵਦਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਤੋਤਿ ਅਵਗਤੋ ਅਤੀਤੋ’’ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਾਨਟ੍ਠਾਨਸਂਕਿਲੇਸਨਿਵਤ੍ਤੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਯਥਾ ਪਣਿਧਾਨਂ, ਤਥਾ ਗਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾਯ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸਾਧਿਗਮੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਤਾਯ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਪਟਿਘਾਤਾਭਾਵਤੋ ਯਥਾ ਰੁਚਿ, ਤਥਾ ਕਾਯਵਚੀਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗਤਾਨਿ ਗਮਨਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਲੋਕੇ ਵਿਧ-ਯੁਤ੍ਤ-ਗਤ-ਪ੍ਪਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵਿਧਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀਆਦਯੋ ਭਗਵਨ੍ਤੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਵਿਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਯਥਾਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚਂ ਤਚ੍ਛਂ ਤਥਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥੇਨ ਞਾਣੇਨ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਦਿਮਲੇ ਯਥਾ ਗਤਾ,

ਸਮਾਧਿਞਾਣੇਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਿਆਦਯੋ;

ਮਹੇਸਿਨੋ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀ ਜੁਤਿਨ੍ਧਰੋ,

ਤਥਾ ਗਤੋ ਤੇਨ ਮਤੋ ਤਥਾਗਤੋ.

ਤਥਞ੍ਚ ਧਾਤਾਯਤਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ,

ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਵਿਭਾਗਭੇਦਤੋ;

ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਜਿਨੋ ਸਮਾਗਤੋ,

ਤਥਾਗਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵੋ.

ਤਥਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ,

ਤਥਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ;

ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੇਨ ਯਤੋ ਵਿਭਾਵਿਤਾ,

ਯਾਥਾਵਤੋ ਤੇਨ ਜਿਨੋ ਤਥਾਗਤੋ.

ਅਨੇਕਭੇਦਾਸੁਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਸੁ,

ਜਿਨਸ੍ਸ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਿਗੋਚਰੇ;

ਵਿਚਿਤ੍ਰਭੇਦਂ ਤਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਂ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਲੋਚਨੋ.

ਯਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਤਥਮੇਵ ਭਾਸਤਿ,

ਕਰੋਤਿ ਵਾਚਾਯਨੁਲੋਮਮਤ੍ਤਨੋ;

ਗੁਣੇਹਿ ਲੋਕਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਿਰੀਯਤਿ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨਪਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ.

ਯਥਾਭਿਨੀਹਾਰਮਤੋ ਯਥਾਰੁਚਿ,

ਪਵਤ੍ਤਵਾਚਾ ਤਨੁਚਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋ;

ਯਥਾਵਿਧਾ ਯੇਨ ਪੁਰਾ ਮਹੇਸਿਨੋ,

ਤਥਾਵਿਧੋ ਤੇਨ ਜਿਨੋ ਤਥਾਗਤੋਤਿ. (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮; ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੭ ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ);

ਆਰਕਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੨੫) ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਪਰੋਪਦੇਸਰਹਿਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਨਨੁ ਚ (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮) ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨੀਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਵਿਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਞਾਣਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਕਮੇਵ ਹਿ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਨਵਸੇਸਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਆਵਰਣਾਭਾਵਤੋ ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਚਾਰਮੁਪਾਦਾਯ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੯) ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਮਨਵਸੇਸਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਤ੍ਥਾਵਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦੋ, ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਚੇਤਂ ਏਵਮਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਾਨਂ ਸਾਵਰਣਤਾ ਅਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਣੁਮਤਮ੍ਪਿ ਆਵਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇ ਯਤ੍ਥ ਤਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਵਰਣਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਅਨਾਵਰਣਭਾਵੋਯੇਵ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਨ ਹੋਤੁ ਅਞ੍ਞਮੇਵ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਤੋ, ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਚਾਧਿਗਮੇਨ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਵਿਦੂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਸਕਿਮੇਵ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਤੋ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੨) ‘‘ਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਮੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲੇ ਸਹ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥਞਾਣਸਮਧਿਗਮੇਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨਵਸੇਸਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਂ ਪਨਿਦਂ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕਮੇਨਾਤਿ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾਵ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਦਿਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਦੂਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਟਂ ਅਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਟਿਵਿਭਾਗੇਨਾਵਬੋਧੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯੇਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਲਕ੍ਖਣਵਿਸਯਂ ਵਿਕਪ੍ਪਰਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ਸਬ੍ਬਵਿਦੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਚਰਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋਪਿ ਸਮਾਹਿਤੋ’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਨਤਿਵਤ੍ਤਿ. ਠਿਤਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਹਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਸਮ੍ਮੁਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਦਭਾਵਤੋ ਏਕਦੇਸਵਿਸਯਮੇਵ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਿਂਯੇਵ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਅਥ ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਜਾਤਿਭੂਮਿਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ ਦਿਸਾਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਨੇਯ੍ਯੇ ਕਮੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਪਟਿਵੇਧੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਪਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਭਗਵਾ, ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਅਨਨੁਮਾਨਿਕਂ ਸਂਸਯਾਭਾਵਤੋ. ਸਂਸਯਾਨੁਬਨ੍ਧਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੇ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨੇਨ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਪਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਸੇਸਂ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਸੇਸਭਾਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ? ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਸਯਵਿਚਾਰਣਭਾਵਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭). ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਸਕਲਮੇਕਦੇਸੋ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਧਾਨਞ੍ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ, ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਚ ਸਕਲਸ੍ਸ ਅਵਿਸਯਭਾਵੇ ਤਸ੍ਸ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਚ ਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਆਕਙ੍ਖਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਵਚਨਤੋ. ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਵਿਸਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਅਨੁਮਾਨਾਗਮਤਕ੍ਕਗਹਣਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮੇਵ.

ਨਨੁ ਚ ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਯਦਾ ਸਕਲਂ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਦਾ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਕਲਵਿਸਯਤਾਯ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਨਤਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਸੋਧਿਤੋ ਹਿ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਚੁਰਜਨਞਾਣਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਤਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਲਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਯ ਸੁਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਯੇਵ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਨ੍ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਞੇਯ੍ਯਂ ਵਿਯ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ. ਯਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ. ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਂ, ਞਾਣਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯, ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫). ਏਵਮੇਕਜ੍ਝਂ, ਵਿਸੁਂ ਸਕਿਂ, ਕਮੇਨ ਵਾ ਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ.

ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਪਥਵੀਆਦਿਭੇਦਂ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਞਾਤਂ, ਤਂ ਪਰਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਭਾਵਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਪਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਇਦਂ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਵਕਾਨਞ੍ਚ ਤੇਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਾਵਕੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਏਵ ਸਵਾਸਨਕਿਲੇਸੇ ਜਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਾਵਕਾ. ਏਕਦੇਸਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮੇਵ. ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਪਰਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤੇ ਕਲ਼ੇਵਰੇ ਸਸਞ੍ਞਿਮ੍ਹਿ ਸਮਨਕੇ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਲੋਕਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਮੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੦੭; ਅ. ਨਿ. ੪.੪੫). ਅਣੁਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ …ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ, ਯਤੋ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾਗਤਵਾਰਸਤ੍ਤਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਥਾਗਤਵਾਰਅਟ੍ਠਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩. ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਪੁਰਿਮਤਰੇਸੁ ਭਵੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਭਾਵਹੇਤੁਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚ ਅਤੀਤਦ੍ਧਸਙ੍ਗਹਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਾਦਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਭਵਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ. ਤੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇਨਾਤਿ ‘‘ਭਵਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਜਾਤਿਸੀਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇਨ. ਭੂਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਭੂਤਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯਦਿਪਿ ਤੇਭੂਮਕਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੪) ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਚ, ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਕਿਮ੍ਹਿ ਨੁ ਖੋ ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪, ੧੦) ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਪੁਰਿਮਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਭਿਸਮਯਂ ‘‘ਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵਹੇਤੁ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਂਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਾ, ਅਤੀਤੇ ਹੇਤੁਆਦਯੋ ‘‘ਹੇਤੁ, ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਂਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚ. ਸਙ੍ਖੇਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਾਗਾਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੋਟ੍ਠਾਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਤੇ ਪਨ ਅਤੀਤੇ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਏਤਰਹਿ ਫਲਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਏਤਰਹਿ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਆਯਤਿਂ ਫਲਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਙ੍ਖੇਪਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਤਂ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ. ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ, ਫਲਹੇਤੁਸਨ੍ਧਿ, ਪੁਨ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏਵਂ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧੀ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਸਨ੍ਧਿ, ਤਂ ਤਿਸਨ੍ਧਿਂ. ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਭੇਦਾ ਤਯੋ ਅਦ੍ਧਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਯਦ੍ਧੋ, ਤਂ ਤਿਯਦ੍ਧਂ. ਸਰੂਪਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇ ਆਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਹਿ ਪਕਾਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਾ, ਅਤੀਤਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਵਾ ਪਕਾਰਾ ਆਕਾਰਾ, ਤੇ ਏਕੇਕਸਙ੍ਖੇਪੇ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵੀਸਤਿ ਆਕਾਰਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੀਸਤਾਕਾਰੋ, ਤਂ ਵੀਸਤਾਕਾਰਂ.

ਏਸ ਸਬ੍ਬੋਤਿ ਏਸ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਾਦਿਪਭੇਦੋ ਅਨਵਸੇਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ, ਅਵਿਨਾਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਂ ਵਿਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੇ ਵਿਨਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਨਂ, ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਾਨਂ ਗਹਿਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾ ਏਵਾਤਿ ਨ ਉਦ੍ਧਟਾ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਵੀਸਤਿ ਆਕਾਰੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਮੇਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ (ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੭) ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੇ ਕਮ੍ਮਭਵੇ, ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੋਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਯੋ ਤਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਮੋਹੋ, ਯੇਨ ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਦਾਨੁਪਕਰਣਾਦਿ ਸਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਯਾ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾਯੋ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਯਤੋ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ. ਏਕਾਵਜ੍ਜਨਜਵਨੇਸੁ ਵਾ ਪੁਰਿਮਾ ਚੇਤਨਾ ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਤ੍ਤਮਾ ਭਵੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਨਿਕਾਮਨਾ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ. ਉਪਗਮਨਂ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ‘‘ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਕਾਮੇ ਸੇਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਉਪਗਮਨਂ ਗਹਣਂ ਪਰਾਮਸਨਂ, ਇਦਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਨਾਮ. ਚੇਤਨਾ ਭਵੋਤਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਸ੍ਸ ਅਵਸਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾ, ਤਤਿਯੇ ਪਨ ਆਯੂਹਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾ ਭਵੋ. ਇਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਇਮੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਮੋਹਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤੀਤਕਮ੍ਮਭਵਸਿਦ੍ਧਾ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯਂ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਾ ਗਬ੍ਭੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀ ਵਿਯ, ਇਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਪਸਾਦੋ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਞ੍ਚਾਯਤਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਫੁਟ੍ਠੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਟ੍ਠੋ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਯਂ ਫਸ੍ਸੋ. ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੇਦਨਾਤਿ ਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਵਾ ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵੇਦਯਿਤਂ, ਸਾ ਵੇਦਨਾ. ਇਤਿ ਇਮੇ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਇਮੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਇਧ ਏਤਰਹਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਮਿਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਭਾਵੇਨ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨਂ ਮੋਹੋਤਿ ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਯਤਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਭਵਙ੍ਗਬਹੁਲਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਵਨ੍ਤਰਜਨਕਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਸਬ੍ਬੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਗਹਿਤੋ, ਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਵ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਪਦਯੋਜਨਾਯਾਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਸਹ. ਅਤ੍ਥਨਿਗਮਨਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਟ੍ਠਮਵਾਰੇ ਦੇਸਨਤ੍ਥਨਿਗਮਨਂ. ਨਨ੍ਦੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਨ੍ਦਨਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਏਕਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਤਣ੍ਹਾਨਂ. ਖਯਵੇਵਚਨਾਨੇਵਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਹਾਨਵੇਵਚਨਾਨੇਵ. ‘‘ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਕ੍ਖਯਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੁਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਸਾਧਾਰਣਮੇਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ ਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਹਣਂ ਏਤਂ ਖਯਾਦਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਕਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਕਿਚ੍ਚਕਮੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਰਾਗਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤੋ…ਪੇ… ਯੋਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਥਾ ਸਤਿਪਿ ਖਯਾਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਪਹਾਨਪਰਿਯਾਯਭਾਵੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਯ ਪਨ ਵਿਸਯਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਪਹੀਨਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਖਯਾਦਿਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਾਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਞ੍ਜਨਨਾਦਿਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਤਪ੍ਪਹਾਨਦੀਪਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਖਯਾਦਿਵਚਨਂ ਨ ਕਥਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਤਂ ਵਿਲੋਮੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ.

ਉਤ੍ਤਰਵਿਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਅਧਿਕੇਨ ਵਿਰਹਿਤਂ. ਅਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਵਿਰਹਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਂ-ਸਦ੍ਦਾ ‘‘ਅਵਿਪਰੀਤਂ, ਸਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਪਾਸਂਸਸੋਭਨਤ੍ਥੇਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਬੋਧਿਂ ਪਸਤ੍ਥਂ ਸੁਨ੍ਦਰਞ੍ਚ ਬੋਧਿ’’ਨ੍ਤਿ. ਬੁਜ੍ਝਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਾ ਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗੋ ਬੋਧਿ, ਤਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਨ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤੋ ਬੋਧੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਾਧਨਵਿਭਾਗੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਬੋਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਬੋਧਿਰਾਜਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੨੪; ਚੂਲ਼ਵ. ੨੬੮). ਅਪਰੇਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬੋਧਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਉਦਾਹਰਣੇ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾਵਤੋ ਵਾ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਾਨਂ ਵਿਯ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਮਗ੍ਗਾਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਂ ਵਿਧਮਿਤੁਂ ‘‘ਸਾਵਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਫਲਵਿਸੇਸਭੂਤੇਹਿ ਞਾਣਵਿਸੇਸੇਹਿ ਏਕਚ੍ਚੇਹਿ ਸਕਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਿਜ੍ਝਮਾਨੋ ਮਗ੍ਗੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਤਂ ਤਂ ਞਾਣਵਿਸੇਸਾਦਿਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਸਬ੍ਬਗੁਣਦਾਯਕਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰਤਿਸਯ-ਗੁਣਾਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਬੋਧਿ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਮਹਾਸਾਵਕਾਨਂਯੇਵ ਆਵੇਣਿਕਂ ਞਾਣਂ. ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਵਨ੍ਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ. ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਮੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਨੀਯਭਾਵਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਨਯਿਦਮੀਦਿਸਂ ਪਟਿਵੇਧਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਪਨ ਸਾਵਕਾ ਅਞ੍ਞਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਪਰਤੋਘੋਸੇਨ ਵਿਨਾ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਯਥਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਮੇਤੇ, ਏਤੇ ਪਨ ਅਪਰਨੇਯ੍ਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪਰਿਣਾਯਕਭਾਵੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਵਨ੍ਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ.

ਇਤੀਤਿ ਕਰੀਯਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੀਯਤੀਤਿ ਇਤਿਕਾਰੋ, ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ. ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ ਅਨਿਯਮਰੂਪੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚਾ’’ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਪਕਾਰਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧਾਪਿ ਤਂ ਪਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਅਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਥਂ? ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਹਿ ਪਦਂ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੧), ‘‘ਘਤਂ ਪਿਵਿਤ੍ਵਾ ਬਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇਪਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪਾਦਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਤ੍ਥਂ ਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮਨਕਾਰਣਂ ਉਦ੍ਧਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵੇਦਨਂ ਤਣ੍ਹਾਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਂ ਕੁਤੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਾਸਨਯੁਤ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਸਨੇਪਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਯਂ-ਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ.

ਏਵਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਵਦਾਮੀਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨਾ ਏਵਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਵਿਚਿਤ੍ਰਨਯਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਵਾਰਾਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨੇਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਨ੍ਤਿ ਨਯੇਹਿ, ਲਕ੍ਖਣਕਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨੇਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਨਯੇਹਿ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦਿਵਿਸੇਸਾਪਦੇਸਸਿਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਤੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਂਯੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਂਯੇਵ ਕਿਰ ਪਥਵਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਥਵੀਗਹਣਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ ਆਪਾਦਿਵਸੇਨਪਿ, ਤਥਾ ‘‘ਕੀਦਿਸਾ ਨੁ ਖੋ ਇਧ ਪਥਵੀ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਭੂਤਰੂਪਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਨ ਸੇਸਰੂਪਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਤੇਸਂ ਸਂਸਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਥਂ ਨਾਮਿਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਤੇਸਂ ਸਂਸਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਰਿਯਾਦਂ, ਦੇਸਨਾਯ ਅਨ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਯੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕੋਟਿਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਭਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵਦਤਿ.

ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਞ੍ਞਾ ਏਕਾ ਤਥਾ. ਵਿਪ੍ਪਕਥਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਸਿਖਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ. ਕਙ੍ਖਣਾਨੁਰੂਪੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪੇਨ. ਇਦਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਜਾਤਕਂ.

ਦਿਸਾਪਾਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਪਮੁਖਭੂਤੋ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਅਣਤੀਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਮਨ੍ਤੇ ਸਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਰੁਵੇਦ-ਯਜੁਵੇਦ-ਸਾਮਵੇਦਾਨਂ. ਪਾਰਗੂਤਿ ਅਤ੍ਥਸੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਚ ਪਾਰਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਗਤੋ. ਸਹ ਨਿਘਣ੍ਡੁਨਾ ਚ ਕੇਟੁਭੇਨ ਚਾਤਿ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾ, ਤੇਸਂ. ਨਿਘਣ੍ਡੂਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵੇਵਚਨਪ੍ਪਕਾਸਕਂ ਸਤ੍ਥਂ. ਕੇਟੁਭਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਕਪ੍ਪਵਿਕਪ੍ਪੋ, ਕਵੀਨਂ ਉਪਕਾਰਾਵਹਂ ਸਤ੍ਥਂ. ਸਹ ਅਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦੇਨਾਤਿ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾ, ਤੇਸਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਨ੍ਤਿ ਆਥਬ੍ਬਣਵੇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਤਿਹ ਅਸ, ਇਤਿਹ ਅਸਾ’’ਤਿ ਈਦਿਸਵਚਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਾਣਕਥਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਇਤਿਹਾਸੋ ਪਞ੍ਚਮੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾ, ਤੇਸਂ. ਪਦਂ ਤਦਵਸੇਸਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਕਾਯਤਿ ਅਜ੍ਝੇਤਿ ਵੇਦੇਤਿ ਚਾਤਿ ਪਦਕੋ, ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ. ਲੋਕਾਯਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਤਣ੍ਡਸਤ੍ਥਂ. ਮਹਾਪੁਰਿਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਦੀਪਨਗਨ੍ਥੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਂ. ਤੇਸੁ ਅਨੂਨੋ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਤਿ ਅਨਵਯੋ.

ਮਨ੍ਤੇਤਿ ਵੇਦੇ. ਯਦਿਪਿ ਵੇਦੋ ‘‘ਮਨ੍ਤੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ, ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਤਿਵਿਧੋ, ਮਨ੍ਤੋ ਏਵ ਪਨ ਮੂਲਵੇਦੋ, ਤਦਤ੍ਥਵਿਵਰਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਵਿਧਾਨਂ ਕਪ੍ਪੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਨ੍ਤੇਤਿ ਵੇਦੇ’’ਤਿ. ਪਣ੍ਡਿਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵਨ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾਤਾਯ ਬਹੁਂ ਸਹਸ੍ਸਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਾਦਿਪਰਿਮਾਣਂ ਗਨ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਜਵਨਪਞ੍ਞਤਾਯ ਲਹੁਂ ਸੀਘਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਵਿਰਜ੍ਝਨ੍ਤਾ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਨ ਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭੇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਸਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਬਾਹਿਰਕਸਤ੍ਥਂ ਮੋਕ੍ਖਾਵਹਸਮ੍ਮਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮੋਕ੍ਖਂ ਆਵਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮ੍ਪਰਾਯਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾ ਮਿਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਪਿਣ੍ਡਿਤਵਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ. ‘‘ਏਵਂ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਆਦਿਨਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਅਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਨਿਚ੍ਛਯਂ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਨ ਆਦਿਂ, ਨ ਅਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ.

ਲੋਮਸਾਨੀਤਿ ਲੋਮਵਨ੍ਤਾਨਿ, ਘਨਕੇਸਮਸ੍ਸੁਵਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੇਸਾਪਿ ਹਿ ਲੋਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਲੋਮਨਖਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਕਣ੍ਣਂ ਵਿਯਾਤਿ ਕਣ੍ਣਂ, ਪਞ੍ਞਾ, ਤਾਯ ਸੁਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਣ੍ਣਵਾਤਿ ਪਞ੍ਞਵਾ’’ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਆਯੁਵਣ੍ਣਾਦਿਪਰਿਕ੍ਖਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਕਾਲੇਨ ਕਤਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨੇਸਂ ਆਯੁ…ਪੇ… ਖਾਦਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿਭੇਦਞ੍ਚ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਆਦਿਭੇਦਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਭਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ. ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਮੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਨਿਬ੍ਬਾਨਹਿਤਾਵਹਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਕਥਯਾਮਿ. ਨੋ ਅਨਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਯਥਾ ਬਾਹਿਰਕਾ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਵੀਮਂਸਾਨੁਚਰਿਤਂ ਸਯਂਪਟਿਭਾਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਨ ਦੇਸੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸਕਾਰਣਂ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਉਦਾਹਰਣਸਹਿਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਸਪ੍ਪਟਿਹਰਣਂ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਹਰਣੇਨ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਯਥਾਰਹਂ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਾਸਨਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਹਿਤਾ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਹਿਤੂਪਦੇਸਨਾ ਓਵਾਦੋ, ਸਾ ਏਵ ਅਨੁਸਾਸਨੀ. ਅਨੋਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਵਿਸਯੋ ਵਾ ਓਵਾਦੋ, ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਵਿਸਯਾ ਅਨੁਸਾਸਨੀ. ਪਠਮੂਪਦੇਸੋ ਵਾ ਓਵਾਦੋ, ਇਤਰਾ ਅਨੁਸਾਸਨੀ. ਅਲਞ੍ਚ ਪਨਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਨਿਟ੍ਠਮਗਮਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਗਤਾ.

ਤਥਾਗਤਵਾਰਅਟ੍ਠਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ.

ਨੇਤ੍ਤਿਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਾਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧੪੯; ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.ਨੇਤ੍ਤਿਨਯਵਣ੍ਣਨਾ; ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ਨੇਤ੍ਤਿਨਯਵਣ੍ਣਨਾ) ਪਕਰਣਨਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਯੋਜਨਭਾਜਨੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇਸੁ ਸੁਤਰਾ ਹੋਤਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਤਾਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਪਯੋਜਨਂਮਾਨਮਦ੍ਦਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੁਤਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ…ਪੇ… ਆਰਭੀ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਪਥਵੀਆਦਿਭੂਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸੇਕ੍ਖਾਦਿਅਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੇਤੁਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਾਨਵਬੋਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾਵਬੋਧੋ ਪਯੋਜਨਂ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਵਿਸਯੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੇਤੁਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਾਵਬੋਧੋ ਪਯੋਜਨਂ.

ਅਪਿਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਂ. ਤਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਮਹਾਕਰੁਣਾ. ਤਾਯ ਹਿ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੩; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੯). ਏਤ੍ਥ ਚ ਹੇਤਾਵਤ੍ਥਾਯਪਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਯਾਵਦੇਵ ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਹਤ੍ਥਦਾਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਤ੍ਥਂ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸਬਲਞਾਣਾਦੀਨਿ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ, ਤੇਸਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਂ, ਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਆਸਯਾਨੁਸਯਾਦਿਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਨਯਦੇਸਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਸੀਤਿ. ਬਾਹਿਰਂ ਪਨ ਸਾਧਾਰਣਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਵਾਰਿਤਸ੍ਸ ਸਹਮ੍ਪਤਿਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ. ਤਦਜ੍ਝੇਸਨੁਤ੍ਤਰਕਾਲਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਜਨਿਤਂ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਅਮ੍ਭਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਯਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਯੇਨ ਚ ਦੇਸਨਾਞਾਣੇਨ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ, ਤਦੁਭਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਬਾਹਿਰਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ.

ਪਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਯਾਵ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਤਥਾ, ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਮਨ੍ਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬). ਏਤੇਨੇਵ ਚ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਨਿਵਤ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦਨਿਰਾਕਰਣਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਦਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਸਮੂਹਨਨਂ ਕੁਸਲਮੂਲਸਂਰੋਪਨਂ ਅਪਾਯਦ੍ਵਾਰਪਿਦਹਨਂ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਦ੍ਵਾਰਵਿਵਰਣਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਵੂਪਸਮਨਂ ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਨਂ ‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮) ਪੁਰਿਮਪਟਿਞ੍ਞਾਅਵਿਸਂਵਾਦਨਂ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਮਾਰਮਨੋਰਥਵਿਸਂਵਾਦਨਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਥਨਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਯੋਜਨਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਾਨਮਦ੍ਦਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧) ‘‘ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਭਗਵਾ ਮਾਨਭਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’ਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭੀ’’ਤਿ. ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਬਾਹਿਯਮੇਵ. ਸਚੇ ਪਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਬਲਸਿਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਯੋਜਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾਵਤੋ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਯਥਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋਪਿ ਪਯੋਜਨਮੇਵਾਤਿ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਪਥਵੀਆਦਿਭੂਤਾਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨੇ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸੇਕ੍ਖਾਦਿਅਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੇਤੁਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਾਨਵਬੋਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾਵਬੋਧੋ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਵਿਸਯੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੇਤੁਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਾਵਬੋਧੋ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਪਯੋਜੇਤਿ ‘‘ਤਨ੍ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਪਰਾਯਂ ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਫਲਂ, ਤਂ ਆਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੇਸਕਂ ਦੇਸਨਾਯ ਪਯੋਜੇਤੀਤਿ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਏਕਦੇਸਤੋ ਚ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਆਦੀਨਵਾਦਸ੍ਸਨਂ, ਨਿਰਙ੍ਕੁਸਾਨਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਪਹੀਨਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਜਾਨਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਮੁਖੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨਵਬੋਧੋਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਚ ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਇਧ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਭੂਮਿਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਅਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਵਿਪ੍ਪਕਤਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਕਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਧਾਰਣਪਰਿਚਯਮਨਸਿਕਾਰਪਰਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨ-ਧਾਰਣਪਰਿਚਯਪਟਿਵੇਧਵਿਮੁਖਾ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਂ. ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਾ ਪਨ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਬਹੁਲੀਕਾਰੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲ-ਸਮਾਯੋਗੋ ਓਲੀਯਨਾਤਿਧਾਵਨਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਉਪਾਯਵਿਨਿਬਦ੍ਧਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾ-ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਵਟ੍ਟਤ੍ਤਯਾਨੁਪਰਮੋ ਆਸਵੋਘਯੋਗਗਨ੍ਥਾਗਤਿਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦੁਪਾਦਾਨਾਵਿਯੋਗੋ ਚੇਤੋਖਿਲ-ਚੇਤੋਵਿਨਿਬਦ੍ਧਅਭਿਨਨ੍ਦਨ-ਨੀਵਰਣਸਙ੍ਗਾਨਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵਿਵਾਦਮੂਲਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਅਨੁਸਯਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਂ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨੁਯੋਗੋ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸ-ਪਰਿਲ਼ਾਹਸਾਰਦ੍ਧਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਮਾਨਜਪ੍ਪਨਾ ਵਿਪਰਿਯੇਸਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਬਾਲਲਕ੍ਖਣਾਪਦੇਸੋ ਵਙ੍ਕਤ੍ਤਯਵਿਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗੋ ਬਹੁਕਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖਦੀਪਨਾ ਤਿਵਿਧਨਿਸ੍ਸਯਸਂਸੂਚਨਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯਕਥਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਦੇਸਨਾਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਪਥਵੀਆਦਿਭੂਤਾਦਿਭੇਦਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਟਿਪਾਦਨਭਾਵੇਨ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਵਿਸੇਸਨਦੁਕ੍ਖਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਵਜ੍ਜਾ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ. ਮਞ੍ਞਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨਨਨ੍ਦੀਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੋ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੇ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਣ੍ਹਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੀਪਿਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਮਞ੍ਞਨਾਪਰਿਯਾਯੇਨ ਗਹਿਤਾ ਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਭਵਪਦੇਨ ਗਹਿਤੋ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ. ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ. ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਕ੍ਖੁਸੇਕ੍ਖਾਭਿਞ੍ਞਾਗਹਣੇਹਿ, ਰਾਗਾਦਿਖਯਵਚਨੇਹਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਗਹਣੇਨ ਚ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯਾਦਿਵਚਨੇਹਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯਾਦੀਨਂ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਭਾਵਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਦੀਨਵੋ, ਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਾਨਭਞ੍ਜਨਂ ਫਲਂ, ਤਥਾ ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾਵਬੋਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਯੋਜਨਞ੍ਚ. ਤਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਸਭਾਵੂਪਧਾਰਣਞ੍ਚ ਉਪਾਯੋ, ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਾਪਦੇਸੇਨ ਪਥਵੀਆਦਯੋ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਰਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ, ਮਞ੍ਞਨਾ ਚ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਆਣਤ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ.

੨. ਵਿਚਯਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾਵਤੋ, ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਤਤ੍ਥ ਅਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਚ ਸਬ੍ਬਗਹਣਂ, ਸਭਾਵਧਾਰਣਤੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ ਆਵੇਣਿਕਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚ ਮੂਲਗ੍ਗਹਣਂ, ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਪਰਿਯਾਯਗ੍ਗਹਣਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਪਦਾਨਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ‘‘ਵੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ, ਤਥਾਰੂਪਗੁਣਯੋਗਤੋ ਅਭਿਮੁਖੀਕਰਣਤੋ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਆਲਪਨਂ. ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਤੇਸਂ ਸਤੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ‘‘ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਨਂ, ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਭਾਵਤੋ, ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦੇਸਨਤੋ ‘‘ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ, ਸੋਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ, ਸਵਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ‘‘ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬਤੋ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਏਵ ਚ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ‘‘ਸਾਧੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰਣੀਯਤੋ ਤਦਧੀਨਤ੍ਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ‘‘ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਗਵਤੋ ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਵਚਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਾਧਨਤੋ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤ੍ਥੁ ਉਤ੍ਤਮਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਗਾਰਵਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਪੁਞ੍ਞਭਾਵਤੋ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਥਾਕਿਰਿਯਾਯ ਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾਵਤੋ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰਤੋ ਚ ‘‘ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਵਨਸ੍ਸ ਪਟਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਥਾ ਤੇਹਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵਤੋ, ਸਕਲਸ੍ਸਪਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਰਣਤੋ ‘‘ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਲੋਕਾਧਾਰਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਇਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਵੇਧਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾਭਾਵਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਥੂਸੁ, ਪੁਥੁ ਵਾ ਜਨਭਾਵਤੋ ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਰਿਯਧਮ੍ਮਵਿਰਹਤੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਮਤੋ ਚ ‘‘ਅਰਿਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲ੍ਲਦਮਥਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਤੋ ਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਮਤੋ ਸਬ੍ਭਿ ਪਾਸਂਸਿਯਤੋ ਚ ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਾਵਕਰਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਕੋਸਲ੍ਲਦਮਥਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਥਵੀਵਤ੍ਥੁਕਾਨਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ, ਉਪਰਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਞ੍ਚਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਨਂ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਹਂਕਾਰ-ਮਮਂਕਾਰਾਨਂ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਚ ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਥਵੀਆਦਿਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਗਤਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਯੋਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯੋ’’ਤਿ ਅਨਿਯਮੇਨ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਚ; ‘‘ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਾਤਿਸਯਂ ਸਂਸਾਰੇ ਭਯਸ੍ਸ ਇਕ੍ਖਨਤੋ ਕਿਲੇਸਭੇਦਨਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਕ੍ਖਾਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਤੋ ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪਟਿਲਾਭਤੋ ਚ ‘‘ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਨਸਾ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਮਨੀਯਤੋ ਚ ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਣੀਯਤੋ, ਪਰਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਭਾਵੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋਗੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਕਾਮਯੋਗਾਦਿਤੋ ਚ ਖੇਮਂ ਸਿਵਂ ਅਨੁਪਦ੍ਦਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੋਗਕ੍ਖੇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਨ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ‘‘ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਬ੍ਬਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ‘‘ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਞ੍ਚੇਵ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਞ੍ਚ ਞਾਣੇਨ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨਤੋ ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਮਞ੍ਞਨਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਮਾ ਮਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਇਤੋ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਤਸ੍ਸਾ ਲੀਨਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਞ੍ਚ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਵਿਭਾਵੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ. ਇਤਿ ਅਨੁਪਦਵਿਚਯਤੋ ਵਿਚਯੋ ਹਾਰੋ.

੩. ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਮੂਲਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਲੋਕਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਬ੍ਯਾਹੁਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਰਹਿਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪੁਥੁਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਜਨਨਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਞ੍ਚ ਅਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਦਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਰਿਯਕਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਰਿਯਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਤੇਨ ਅਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ ਤਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪਥਵਿਯਾ ‘‘ਅਹਂ ਪਥਵੀ, ਮਮ ਪਥਵੀ, ਪਰੋ ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਸਞ੍ਜਾਨਤੋ ਚਸ੍ਸ ਪਥਵਿਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਕਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਮਞ੍ਞਨਾਪਵਤ੍ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਤ੍ਤਾ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਨਂ. ਯੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਪਹਾਨਾਭਾਵਤੋ. ‘‘ਆਪਂ ਆਪਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤਾਭਾਵਤੋ. ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਪਤ੍ਥਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪਥਵਿਯਾ ਅਭਿਜਾਨਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨੇਸੁ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰਿਭਾਵਤੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਮਾ ਮਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਵਿਯ ਮਞ੍ਞਨਾਪਹਾਨਸ੍ਸਪਿ ਵਿਪ੍ਪਕਤਭਾਵਤੋ. ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਥਵਿਯਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਚ. ‘‘ਆਪਂ ਆਪਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਰਹਤ੍ਤਾਦਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਥਵਿਯਾਦੀਨਂ ਅਭਿਜਾਨਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵੋ ਚ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਚਸ੍ਸ ਵੀਤਰਾਗਾਦਿਭਾਵੋ ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤਾਤਿ. ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰੋ.

੪. ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਿਸ੍ਸੋਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੁਤਦ੍ਵਯਵਿਰਹੋ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦਤਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤਤਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਿ. ਮਞ੍ਞਨਾਸੁ ਚ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਇਤਰਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੦੫-੧੦੯) ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਮਹਾਵ. ੧) ਚ ਵਚਨਤੋ, ਤਣ੍ਹਾਗਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਾਨਜਪ੍ਪਨਾਸਬ੍ਭਾਵਤਾ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਵਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੨; ੩.੩੯) ਆਦਿਵਚਨਤੋ ਮਾਨੋਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਥਾ ‘‘ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਤਿ ਇਤ੍ਥਂਸ੍ਮੀਤਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂਸ੍ਮੀਤਿ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾਸ੍ਮੀਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਤਾ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਮਞ੍ਞਨਾਪਹਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਮਞ੍ਞਨਾਪਹਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਚ ਜਾਤਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ.

੫. ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮੂਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਯਥਾ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਦੋਸਮੋਹਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾਯਮੂਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਮੂਲਭਾਵੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਵੇਧਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਾਵੋ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਏਵਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾਵੋ ਗਯ੍ਹਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਕਾਮਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਾ. ‘‘ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਵਿਬਨ੍ਧਭੂਤਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ. ‘‘ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯਵਿਨਯਾਭਾਵੋ. ਸੋ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਅਰਿਯਵਿਨਯੇ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਾਤਿ ਤੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

‘‘ਪਥਵਿਂ ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਦੀਨਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਏਵਂ ਵਿਤਕ੍ਕਫਸ੍ਸਾਵਿਜ੍ਜਾਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਯੋਪਿ ਤਾਸਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤੇਸਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਞ੍ਞਨਾਕਿਚ੍ਚੇਨ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹਿਤਾ ਤਾਸਂ ਕਿਲੇਸਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਦਿਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਕਿਲੇਸਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਹੇਤੁਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾਕੁਸਲਹੇਤੂਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਆਸਵਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾਸਵੋਘਯੋਗਗਨ੍ਥਨੀਵਰਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਆਸਵਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਰੂਪਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਨਞ੍ਚ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਰੂਪਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਸਕਲਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਸਯਾਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਰੂਪਵਿਸਯਲਕ੍ਖਣੇਨ ਆਸਂ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦਿਵਿਸਯਾਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨਾਨਂ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਅਯਂ ਲਕ੍ਖਣੋ ਹਾਰੋ.

੬. ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਦਿਨਾ ਵਞ੍ਚਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਧਾਰਣਪਰਿਚਯਮਨਸਿਕਾਰਵਿਮੁਖਾ ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਤਥਾਗਤਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਿਦਾਨਂ. ਤੇ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਭਯਹਿਤਪਰਾਯਣਾ ਸਵੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਦਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਿਦਾਨਪਦਾਨਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਲੀਨਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯਞ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ.

ਪਦਪਦਤ੍ਥਦੇਸਨਾਨਿਕ੍ਖੇਪਸੁਤ੍ਤਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਸਨ੍ਧਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਸ੍ਸ ਪਦਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿ, ਤਥਾ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਦਤ੍ਥਸਨ੍ਧਿ, ਯੋ ‘‘ਕਿਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਾਨਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਤਂਅਨੁਸਨ੍ਧੀਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ. ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ਤਿਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਨਿਕ੍ਖੇਪਸਨ੍ਧਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੁਤ੍ਤਸਨ੍ਧਿ ਇਧ ਪਠਮਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਪਿਚ ਯਸ੍ਮਾ ਮਞ੍ਞਨਾਮੂਲਕਂ ਸਕ੍ਕਾਯਂ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਏਵ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸਵਿਸਯਾਯ ਲੇਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਾਰਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਥਵੀਆਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਞ੍ਞਨਾਸੁ ਚ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਵਿਰਾਗਸਞ੍ਜਨਨੀ ਉਪਰਿ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਤਥਾਗਤਗੁਣਵਿਭਾਵਨੀ ਚ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਚ ਵਿਸੇਸਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਕਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਅਸਾਰਭਾਵਦੀਪਨਂ ਉਪਰਿ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਵਿਭਾਵਨਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਨਾਮੁਖੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤੀਸੁ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਵਿਭਾਵਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਤੋ ਚ ਇਦਮੇਵ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ.

ਯਂ ਪਨ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਦੇਸਨਨ੍ਤਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ, ਸਾ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ. ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸੋ ਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਮਨਸਿਕਰਣੀਯਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਕਾਮਾਸਵੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਕਾਮਾਸਵੋ ਪਵਡ੍ਢਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਭਵਾਸਵੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਭਵਾਸਵੋ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਾਰਾ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਸਰਾਗੋ ਸਦੋਸੋ ਸਮੋਹੋ ਸਾਙ੍ਗਣੋ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਕਾਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੫੯) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚਾਵੁਸੋ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਂ ਵੇਦੇਤਿ ਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਯਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਯਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਤਂ ਪਪਞ੍ਚੇਤਿ, ਯਂ ਪਪਞ੍ਚੇਤਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਵੇਦਨਂ…ਪੇ…, ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ…, ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ…, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋ ਲੋਕੋ ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪੇਚ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁਵੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ ਤਥੇਵ ਠਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੧) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਯੋਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਾਭਿਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ. ‘‘ਇਧ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਾਯਾ’ਤਿ, ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਾਯਾ’ਤਿ, ਸੋ ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸੋ ਤਾਸੁ ਵੇਦਨਾਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੦) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਯੋਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ…ਪੇ… ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ‘‘ਸੁਤਵਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਵੇਦਨਂ…ਪੇ…, ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ…, ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ…, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਂ ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਂ ਮਨਸਾ, ਤਮ੍ਪਿ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋ ਲੋਕੋ ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪੇਚ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁਵੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਪਿ ਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ ਤਥੇਵ ਠਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੧) ਏਵਮਾਦਿਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤੀਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰੋ.

੭. ਆਵਤ੍ਤਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਕ੍ਖੇਪਮੁਖੇਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਦੀਪਿਤੋ. ‘‘ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਮੁਖੇਨ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਦੀਪਿਤੋ. ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਆਸਯਵਿਪਤ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਤਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਯੋਗਵਿਪਤ੍ਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਂ, ਤਞ੍ਚ ਯਤੋ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਸਕਲਂ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਮਾਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਞ੍ਞਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਾਸੁ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ‘‘ਏਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਾਹੋ, ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾ ‘‘ਏਸੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਾਨਗ੍ਗਾਹੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾ ‘‘ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਾਹੇਨ ‘‘ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚਪਰਿਯੇਸਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੦੩; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੯; ਅ. ਨਿ. ੩.੨੩; ਵਿਭ. ੯੬੩) ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਮਾਨਗ੍ਗਾਹੇਨ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਨਵ ਮਾਨਵਿਧਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹੇਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੫) ਵੀਸਤਿਵਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਤੀਸੁ ਚ ਗਾਹੇਸੁ ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾ, ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਮਾਨਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾ, ਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਯਾਯ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾ, ਸਾ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਗ੍ਗਾਹਵਿਸਭਾਗਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ, ਦੁਤਿਯਗ੍ਗਾਹਵਿਸਭਾਗਤੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤਿਯਗ੍ਗਾਹਵਿਸਭਾਗਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ.

ਸੇਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਰਿਯਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਤੋ ਚ ਪਰਤੋਘੋਸਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਰਤੋਘੋਸੇਨ ਚ ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋਤਿ ਆਵਤ੍ਤਤਿ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਨਵ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਂ. ‘‘ਮਾ ਮਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਤਪ੍ਪਹਾਨਤਾਗਹਣੇਨ ਏਕਚ੍ਚਾਸਵਪਰਿਕ੍ਖਯੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਯਸਕ੍ਖਿਭਾਵਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਚ ਦਸ ਨਾਥਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ‘‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਾਯ ਚ ਸਾਤਿਸਯਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿਪਰਿਯਾਦਾਨਮਾਨਸਮੁਗ੍ਘਾਟਨਦਿਟ੍ਠਿਉਗ੍ਘਾਟਨਾਨਿ ਪਕਾਸਿਤਾਨੀਤਿ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤ-ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾਤਿ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਦਸਬਲ-ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਆਵੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਨ੍ਦੀ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੇਤੁਨਾ ਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੁਵਿਭਾਵਨੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਪ੍ਪਹਾਨਾਪਦੇਸੇਨ ਤਦੇਕਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਦਿਯਡ੍ਢਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵੇਦਨਸ੍ਸ ਸਾਵਕੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਚਾਰਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤੇਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਞ੍ਚਾਰਿ ਭਗਵਤੋ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ ਆਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਆਵਤ੍ਤੋ ਹਾਰੋ.

੮. ਵਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਤੇਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂ ਮਞ੍ਞਨਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲੋਕਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਤਯਿਮੇ ਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਤਿਵਿਧਾ. ਤੇਸੁ ਕੁਸਲਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਭਵਆਵਜ੍ਜਨਭੂਤਰੂਪਾਦਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਵਸੇਨ ਭੂਮਿਤੋ ਤਿਵਿਧਾ, ਤਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਭਾਵਾ, ਅਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਭਾਵਾ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਾ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿਵੇਧਸੁਤਕਿਚ੍ਚਾਭਾਵੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ. ਅਨ੍ਧਕਲ੍ਯਾਣਵਿਭਾਗੇਨ ਦੁਵਿਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਭੇਦੇਨ ਤਿਵਿਧਾ ਅਰਿਯਾ. ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੂਹਿ ਦਸ੍ਸਨਾਭਾਵੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ. ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਭੇਦੇਨ ਤਿਵਿਧੋ, ਨਵਵਿਧੋ ਵਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੋ. ਸਵਨਧਾਰਣਪਰਿਚਯਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦਤਾ. ਤਦਭਾਵਤੋ ਅਕੋਵਿਦੋ. ਸਂਵਰਪਹਾਨਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧੋ, ਦਸਵਿਧੋ ਵਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ, ਤਦਭਾਵਤੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਦਟ੍ਠਾਨਵਿਭਾਗੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇਵ. ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮਞ੍ਞਨਾਵਤ੍ਥੁਵਿਭਾਗੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤੋਵ, ਤਥਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਦਿਕੋ ਚ ਅਨ੍ਤਰਵਿਭਾਗੋ.

ਮਞ੍ਞਨਾ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਿਵਿਧਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾ ਤਾਵ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦਿਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸਤਵਿਧਾ, ਤਥਾ ‘‘ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਤਿ ਇਤ੍ਥਂਸ੍ਮੀਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਵਂ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਪਿ. ‘‘ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਤਿ ਇਤ੍ਥਂਸ੍ਮੀਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚਾਤਿ. ਏਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯਪਿ ਅਟ੍ਠਸਤਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ ਸੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਯ ਨਵਵਿਧਤਾ ਤਦਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਤਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਹੀਨਤ੍ਤਿਕਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲੇ ਆਗਤਨਯੇਨ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਵਿਧਤਾ ਤਦਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਤਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਚੇਵ ਰੂਪਮੁਖਾਦਿਅਭਿਨਿਵੇਸਭੇਦਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਨੇਕਵਿਧਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਅਟ੍ਠਮਕਾਦਿਵਸੇਨ ਸੇਕ੍ਖਵਿਭਾਗੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਸੇਕ੍ਖਵਿਭਾਗੋ ਚ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਵਿਭਾਗੋ. ਪਦਟ੍ਠਾਨਵਿਭਾਗੋ ਚ ਭੂਮਿਵਿਭਾਗੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਅਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰੋ.

੯. ਪਰਿਵਤ੍ਤਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਗਹਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਮੂਲਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ. ਤਥਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋਤਿ. ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸੁਭਤੋ ਸੁਖਤੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਗਾਹਾ ਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਨੇਸਂ ਪਬਨ੍ਧੂਪਰਮੋ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਪਿ ਨ ਕੇਨਚਿ ਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਅਸੁਭਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਨੇਸਂ ਪਬਨ੍ਧੂਪਰਮੋ ਹੋਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਅਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਗਹਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਮੂਲਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਤੀਹਿਪਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹਿ ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ਯਾਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤੀਹਿਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਨ ਸੋ ਇਤਰੋ ਵਿਯ ਤਂ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਸੁਤਵਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਵੇਦਨਂ…ਪੇ… ਅਸਤਿ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੧). ਸੇਕ੍ਖੋ ਪਥਵਿਂ ਮਾ ਮਞ੍ਞਿ, ਯਾਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਾਭਿਨਨ੍ਦਿ, ਅਰਹਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਚ ਪਥਵਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਾਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਮਞ੍ਞਨਾਮਞ੍ਞਿਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਮਤ੍ਤਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਸਂਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਮਤ੍ਤਸੋ ਵਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਪਹਾਨਂ, ਸੋ ਯਥਾਪਰਿਕਪ੍ਪਂ ਨਿਰਙ੍ਕੁਸਾਹਿ ਮਞ੍ਞਨਾਹਿ ‘‘ਏਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਞ੍ਞਤੇਵ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਵੇਦਨਂ…ਪੇ…, ਸਞ੍ਞ…ਪੇ…’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੧). ਅਯਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੋ ਹਾਰੋ.

੧੦. ਵੇਵਚਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਸਕਲਧਮ੍ਮਾ ਅਨਵਸੇਸਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਂ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਅਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮੂਲਦੇਸਨਂ ਕਾਰਣਤਥਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਵੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਤੁਮ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਸੁਣਾਥ ਸੋਤਂ ਓਦਹਥ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਧਾਰੇਥਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਸਾਧੁਕਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਥ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਥਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ ਵਿਭਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ‘‘ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ ਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਵੇਵਚਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੇਵਚਨੋ ਹਾਰੋ.

੧੧. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਸਕ੍ਕਾਯਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਆਯਤਨਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸਧਾ, ਧਾਤੁਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਤਿਧਾ ਅਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਪਭਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਵੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਦਾਨਪਞ੍ਞਤਿ, ‘‘ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸੁਣਾਥ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਚ ਆਣਾਪਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਪਟਿਵੇਧਵਿਮੁਖਤਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਵਿਮੁਖਤਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਅਨਰਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚੇਵ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਵਿਰਹਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਰਿਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਸਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚੇਵ ਸਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚੇਵ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿਆਦਿ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚੇਵ ਪਭਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ, ਤਥਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਫਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਿਰੂਹਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਯਸਕ੍ਖੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚੇਵ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋ’’ਤਿ ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਿਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਮਾ ਮਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ.

੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਲੋਕਿਯਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਕੂਨਵਿਸਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸਪਦਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਮੁਖੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਓਤਰਣਂ. ‘‘ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਞ੍ਞਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਮਾਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾਤਿ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਅਯਂ ਖਨ੍ਧਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਤਥਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਧਮ੍ਮਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਆਯਤਨਮੁਖੇਨ ਧਾਤੁਮੁਖੇਨ ਚ ਓਤਰਣਂ. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤਸ੍ਸ ਵਿਬਨ੍ਧਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਜਨਨਾਦਿਨਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੇਸਂ ਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵਿਆਦਿਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਮਞ੍ਞਨਾਅਭਿਜਾਨਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਸੇਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੇਕ੍ਖਾ, ‘‘ਅਰਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ, ਆਯਤਨਧਾਤਾਦਿਮੁਖੇਨ ਚ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਨ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗਾਹਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਦੀਹਿ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਨ੍ਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਗਹਣੇਨ ਚ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਗਹਣੇਨ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਹਿ ਓਤਰਣਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰੋ.

੧੩. ਸੋਧਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ…ਪੇ… ਪਥਵਿਂ ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਪਥਵਿਯਾ ਸਞ੍ਞਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ‘‘ਪਥਵਿਯਾ ਮਞ੍ਞਤਿ ਪਥਵਿਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਪਥਵਿਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਪਥਵਿਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚ. ਸੇਸਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ. ਅਯਂ ਸੋਧਨੋ ਹਾਰੋ.

੧੪. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਆਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ. ਤਥਾ ‘‘ਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ…ਪੇ… ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਪਥਵਿਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਗ੍ਗਾਹਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞਨਾਯ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰਪਦਾਨਿਪਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਕ੍ਖਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਸੇਕ੍ਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੩). ‘‘ਅਰਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ (ਪੁ. ਪ. ੧੩.੨; ੧੫.੧ ਮਾਤਿਕਾ), ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ’’ਤਿ (ਪੁ. ਪ. ੭.੨੬, ੨੭ ਮਾਤਿਕਾ) ਚ. ‘‘ਖੀਣਾਸਵੋ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੧੪). ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ. ਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵੋ ਹਿਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਟਿਵੇਧਸਿਦ੍ਧੋ, ਪਹਾਨਪਟਿਵੇਧੋ ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਾਵਨਾਪਟਿਵੇਧੇਹਿ ਨ ਵਿਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਾ ਮਞ੍ਞਨਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਅਰਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਵੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਵੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਵੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ.

੧੪. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਭੇਦੇਨ ਤਿਵਿਧਾ. ਤੇਸੁ ਕੁਸਲਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਲੋਭਾਦਯੋ ਚ ਹੇਤੂ, ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਲੋਭਾਦਯੋ ਚ ਹੇਤੂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਸੁ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਯਥਾਸਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਇਤਰੇਸਂ ਭਵਙ੍ਗਮਾਵਜ੍ਜਨਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਾਦਿ ਚ ਹੇਤੂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਏਵ ਸਮਵਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ. ਮਞ੍ਞਨਾਸੁ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਮਞ੍ਞਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਹੇਤੁ. ‘‘ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੨) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭੋ ਹੇਤੁ ਕੇਵਲਂ ਸਂਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਮਞ੍ਞਨਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਯਾਦੀਨਂ ਅਯਾਥਾਵਗ੍ਗਾਹੋ ਹੇਤੁ, ਅਸ੍ਸੁਤਭਾਵੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਸੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਸੀਲਤਾਯ, ਸਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦਤਾਯ, ਸਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤਤਾਯ ਹੇਤੁ, ਸਬ੍ਬਾ ਚਾਯਂ ਹੇਤੁਪਰਮ੍ਪਰਾ ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ‘‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਹੇਤੁ, ਸੇਕ੍ਖਾਰਹਾਦਿਭਾਵਾ ਪਨ ਮਤ੍ਤਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਚ ਮਞ੍ਞਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ. ਅਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰੋ.

੧੬. ਸਮਾਰੋਪਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾਗਹਣੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਮਞ੍ਞਨਾਪਰਿਞ੍ਞਾਗਹਣੇਹਿ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤੇ ਚ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਿਵਿਧਾ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ, ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸੋਪਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ, ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਲੋਭੋਵ, ਯੋ ‘‘ਲੋਭੋ ਲੁਬ੍ਭਨਾ ਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਸਾਰਾਗੋ ਸਾਰਜ੍ਜਨਾ ਸਾਰਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੩੮੯) ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਯੋ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੂਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੧੦੫) ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ, ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦) ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਪਭੇਦੇਹਿ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾ ਚੇਵ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਯਾ ‘‘ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਵਿਸਮਂ ਵਚੀਵਿਸਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੯੧੩, ੯੨੪), ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੯੧੩) ਚ ਆਦਿਨਾ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ, ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਭੇਦੇਹਿ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਾ.

ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਸਮਥੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਤੇ ਪਨ ਸੀਲਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਇਧ ਪਰਿਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਸੇਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ‘‘ਅਰਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਰਿਯਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ, ਸਮਥੇਨ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਮਥੋ, ਸਮਥੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਸਮਕਾਲਮੇਵ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਯੇਵ ਹਿ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵਸ੍ਸ ਚ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਿ, ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਮਗ੍ਗੇਨ ਘਟੇਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ. ਅਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਨਵਸੇਸਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੋ ਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰੋ.

ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਵਿਧਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਞ੍ਞਨਾਗਹਣੇਨ ਚ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹਿਤਾ. ਮਞ੍ਞਨਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯਮਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ, ਤਥਾ ਸਞ੍ਞਾਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ. ‘‘ਖੀਣਾਸਵੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਞ੍ਞੋਜਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਸਵਾ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ ਚ ਸਰੂਪਤੋ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਨਨ੍ਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਗਹਣੇਨ ਚ ਤਣ੍ਹਾ, ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਸਰੂਪਤੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਚ ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਸੇਸਤੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਥਵੀਆਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਵ. ਤਾਸਂ ਸਮਥੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਤੇਸਮੇਤ੍ਥ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਏਵ. ਸਮਥਸ੍ਸ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਫਲਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਾ ‘‘ਰਾਗਵਿਰਾਗਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਇਮਾਸਮੇਤ੍ਥ ਗਹਣਂ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਵੀਤਰਾਗਾਦਿਵਚਨੇਹਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਤਣ੍ਹਾਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਮਾਯਾ-ਸਾਠੇਯ੍ਯ-ਮਾਨਾਤਿਮਾਨ-ਮਦਪ੍ਪਮਾਦ-ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾ-ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ-ਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਿਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਹਣੇਨ ਵਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰ-ਕੋਧੂਪਨਾਹ-ਮਕ੍ਖ-ਪਲ਼ਾਸ-ਇਸ੍ਸਾ-ਮਚ੍ਛਰਿਯ- ਸਾਰਮ੍ਭਦੋਵਚਸ੍ਸਤਾ-ਭਵਦਿਟ੍ਠਿ-ਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ, ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਮਾਯਾਅਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦਿਅਵਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਥਾ ਸਮਥਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਯਂ ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨ ਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

੨. ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਰੂਪਤੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ ਲੋਭੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਮੋਹੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਲੋਹਿਤੇ ਸਤਿ ਪੁਬ੍ਬੋ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਤਿ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨੋ ਆਘਾਤੋ ਦੋਸੋ, ਇਤਿ ਤੀਹਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਗਹਿਤੇਹਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਮਞ੍ਞਨਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਞ੍ਞਾਗਹਣਾਦੀਹਿ ਚ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਧਾਪਿ ‘‘ਲੋਭੋ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ ਸਾਸਵਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰਭੂਤਾ ਚ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਫਲਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਤੀਹਿ ਪਨ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਤਿਵਿਧਦੁਚ੍ਚਰਿਤ-ਸਂਕਿਲੇਸਮਲ-ਵਿਸਮਅਕੁਸਲ-ਸਞ੍ਞਾ-ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਤੀਹਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਤਿਵਿਧਸੁਚਰਿਤ-ਸਮਕੁਸਲ-ਸਞ੍ਞਾ-ਵਿਤਕ੍ਕ-ਸਦ੍ਧਮ੍ਮ-ਸਮਾਧਿ-ਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖ-ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ-ਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਯਂ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

੩. ਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਰੂਪਤੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਵਸੇਨ ਅਸੁਭੇ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਮਞ੍ਞਨਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਞ੍ਞਾਗਹਣਾਦਿਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਸਤਿਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ? ਦੁਵਿਧੋ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ, ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ. ਤੇਸਂ ਪਠਮੋ ਅਸੁਭੇ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਰਿਯਾਸਗ੍ਗਾਹੀ ਸਤਿਬਲੇਨ ਯਥਾਭੂਤਂ ਕਾਯਸਭਾਵਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਅਸੁਖੇ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਰਿਯਾਸਗ੍ਗਾਹੀ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪, ੧੧੪; ਅ. ਨਿ. ੬.੫੮) ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰਭੂਤੇਨ ਵੀਰਿਯਬਲੇਨ ਤਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਵਿਧਮੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ. ਤਤਿਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਾਥਾਵਗ੍ਗਾਹੀ ਸਮਾਧਿਬਲੇਨ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਣਿਕਭਾਵਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਤਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਘਨਵਞ੍ਚਿਤਤਾਯ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤੇ ਅਨਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੀ ਚਤੁਕੋਟਿਕਸੁਞ੍ਞਤਾਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ.

ਇਧਾਪਿ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਸੁਖਸਞ੍ਞਾਹਿ ਚਤੂਹਿਪਿ ਵਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਫਲਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ, ਚਤੂਹਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਚਤੁਰਾਸਵੋਘ-ਯੋਗ-ਕਾਯਗਨ੍ਥ-ਅਗਤਿ-ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦ-ਸਲ੍ਲੁਪਾਦਾਨ-ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ-ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਚਤੂਹਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਝਾਨ-ਵਿਹਾਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨ-ਸੁਖਭਾਗਿਯਧਮ੍ਮ-ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾ-ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨ-ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ- ਦਿਵਸੇਨ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਯਂ ਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

੪-੫. ਦਿਸਾਲੋਚਨ-ਅਙ੍ਕੁਸਨਯਦ੍ਵਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥਨਯਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਵੋਹਾਰੇਨ ਨਯਦ੍ਵਯਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਨਯਾਨਂ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਲੋਚਨਂ ਦਿਸਾਲੋਚਨਂ, ਤੇਸਂ ਸਮਾਨਯਨਂ ਅਙ੍ਕੁਸੋਤਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਨਯਾ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਞ੍ਚਵਿਧਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨੇ ਸਂਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬੇਧਾਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ, ਸਬ੍ਬਭਾਗਿਯਮੇਵ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧੇਨ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਂ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਂ ਸਕਵਚਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੀਯਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਨੇਤ੍ਤਿਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.

੨. ਸਬ੍ਬਾਸਵਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪. ਅਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਿਨਵਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ ਅਤ੍ਥਵਿਭਜਨਾ. ‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਾਗਤਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ, ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨੇ ਵਾ ਭੂਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਮਾਪਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਕਾਕਨ੍ਦੀ ਮਾਕਨ੍ਦੀ ਕੋਸਮ੍ਬੀਤਿ ਯਥਾ ਕਾਕਨ੍ਦਸ੍ਸ ਇਸਿਨੋ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨੇ ਮਾਪਿਤਾ ਨਗਰੀ ਕਾਕਨ੍ਦੀ, ਮਾਕਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨੇ ਮਾਪਿਤਾ ਮਾਕਨ੍ਦੀ, ਕੁਸਮ੍ਬਸ੍ਸਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨੇ ਮਾਪਿਤਾ ਕੋਸਮ੍ਬੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਸਾਵਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮੀਪੇ ਕਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਉਪਭੋਗੋ, ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਵਤ੍ਥੁ. ਪਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਦਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਰਿਭੋਗੋ, ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨਾਦਿ ਅਵਿਞ੍ਞਾਣਕਵਤ੍ਥੁ. ਸਬ੍ਬਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਸਾਵਤ੍ਥੀ-ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹ. ਸਤ੍ਥਸਮਾਯੋਗੇਤਿ ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਗਰਿਯਾ ਸਮਾਗਮੇ, ਸਤ੍ਥੇ ਤਂ ਨਗਰਂ ਉਪਗਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਸਤ੍ਥਿਕਜਨੇਹਿ.

ਸਮੋਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਂ. ਰਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਚ ਭੂਮਿਭਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਵ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਰਮਣੀਯਂ. ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਿਸਿਖਾਸਨ੍ਨਿਵੇਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਵ ਪਾਸਾਦਕੂਟਾਗਾਰਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦਸ੍ਸਨੀਯਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਵ ਨਿਵਾਸਸੁਖਤਾਯ ਚ ਨਿਬਦ੍ਧਵਾਸਂ ਵਸਨ੍ਤਾਨਂ ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਂ ਰਮੇਤੀਤਿ ਮਨੋਰਮਂ. ਦਸਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹੀਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦੋ, ਅਸ੍ਸ-ਰਥ-ਭੇਰਿ-ਸਙ੍ਖ-ਮੁਦਿਙ੍ਗ-ਵੀਣਾ-ਗੀਤ ਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਸਦ੍ਦੋ, ਅਸ੍ਨਾਥ-ਪਿਵਥ-ਖਾਦਥਾਤਿ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦਸਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ. ਅਵਿਵਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਘੋਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਵੇਪੁਲ੍ਲਤਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸੀ ਸਤ੍ਤਵੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵੁਦ੍ਧਿਂ, ਤਾਯ ਪਰਿਵੁਦ੍ਧਿਤਾਯੇਵ ਵਿਪੁਲਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਂ, ਬਹੁਜਨਂ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ਇਦ੍ਧਂ. ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸੁਭਿਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਫੀਤਂ. ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਵਿਘਾਸਾਦੇ ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕਵਨਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿ ਤਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਮਨੁਞ੍ਞਂ ਜਾਤਂ, ਪਗੇਵ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ‘‘ਮਨੋਰਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਲ਼ਕਮਨ੍ਦਾਵਾਤਿ ਆਟਾਨਾਟਾਦੀਸੁ ਦਸਸੁ ਵੇਸ੍ਸਵਣਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਨਗਰੀਸੁ ਅਲ਼ਕਮਨ੍ਦਾ ਨਾਮ ਏਕਾ ਨਗਰੀ, ਯਾ ਲੋਕੇ ਅਲ਼ਾਕਾ ਏਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਯਥਾ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੀਨਂ ਆਵਾਸਭੂਤਾ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਾਦਿਨਾ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸਾਵਤ੍ਥੀਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਲ਼ਕਮਨ੍ਦਾਵਾ’’ਤਿ. ਦੇਵਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਸ੍ਸਵਣਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇਵਾਨਂ.

ਜਿਨਾਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੋਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨੋ ਜੇਤ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਞ੍ਞਾਤਿ ਪਸੇਨਦਿਕੋਸਲਰਾਜੇਨ. ਰਾਜਗਤਂ ਜਯਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਮਾਰੋ ਜਿਤਵਾਤਿ ਜੇਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਮਙ੍ਗਲਕਬ੍ਯਤਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਜੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਜੇਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਿਤਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਵਤ੍ਥੂਹਿ ਫੀਤਭਾਵੇਨ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਿਦ੍ਧਾਪਿ ਮਚ੍ਛਰਿਨੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਗਤਮਲਮਚ੍ਛੇਰਤਾਯਾ’’ਤਿ, ਰਾਗਦੋਸਾਦਿਮਲਾਨਞ੍ਚੇਵ ਮਚ੍ਛਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਿਦ੍ਧਾ ਅਮਚ੍ਛਰਿਨੋਪਿ ਚ ਕਰੁਣਾਸਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਵਿਰਹਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਰੇਸਂ ਨ ਦਦੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰੁਣਾਦਿਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਚਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਅਨਾਥਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਦਾਨੇਨ. ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਉਪਟ੍ਠਪਿਤੋ ਅਨਾਥਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ. ਪਞ੍ਚਵਿਧਸੇਨਾਸਨਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ‘‘ਨਾਤਿਦੂਰਂ ਨਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨਂ ਗਮਨਾਗਮਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਅਙ੍ਗਂ, ‘‘ਦਿਵਾ ਅਪ੍ਪਾਕਿਣ੍ਣਂ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਡਂਸਮਕਸਵਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਂ, ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚੀਵਰ…ਪੇ… ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਕਂ, ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ’’ਤਿ ਏਕਂ, ਏਵਮੇਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਸੇਨਾਸਨਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ. ਯਦਿ ਜੇਤਵਨਂ ਤਥਂ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਕੀਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸੇਵ ਤਂ ਵਨਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਜੇਤਵਨੇ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਯਦਿਪਿ ਸੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ ਕੋਟਿਸਨ੍ਥਰੇਨ ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕੀਤੋ, ਰੁਕ੍ਖਾ ਪਨ ਜੇਤੇਨ ਨ ਵਿਕ੍ਕੀਤਾਤਿ ਜੇਤਵਨਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸੀਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਕਾਰਣਂ ਪਾਕਟਮੇਵਾਤਿ. ਕੋ ਪਨਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ? ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪਰੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਏਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਸੋਧਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ਅਪਰੇ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਵਾਤਿ. ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਤਭਿਕ੍ਖੂਨਂ. ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਸੋਧਨਨ੍ਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੋਧਨਂ. ਪਠਮਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾਦਿਨਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਂ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸੇਤਿ ਖੇਤ੍ਤੇ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਗੁਮ੍ਬਾਦਿਕੇ ਅਵਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਸਨਂ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਮਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਸਂਵਰਭੂਤਨ੍ਤਿ ਸੀਲਸਂਵਰਾਦਿਸਂਵਰਭੂਤਂ ਸਂਵਰਣਸਭਾਵਂ ਕਾਰਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿ ਏਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਂਵਰਿਤਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬਥਾ ਵਾ ਵਾਰਿਤਾ. ਏਵਂਭੂਤਾ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਪਿਧਾਨੇਨ ਪਿਹਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਦਹਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਸਂਵਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਅਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਂ ਸਂਵਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਮੇਵ ਸਂਵਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾ ਆਸਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਤੇਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਿਰੋਧੋ ਖਯੋ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਚਕ੍ਖੁਤੋਪਿ…ਪੇ… ਮਨਤੋਪੀਤਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੧੪-੧੯) ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵੀਥੀਸੁ ਤਦਨੁਗਤਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥੀਸੁ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਾਮਾਸਵਾਦਯੋ ਏਵ ਪਨ ਵਣਤੋ ਯੂਸਂ ਵਿਯ ਪਗ੍ਘਰਣਕਅਸੁਚਿਭਾਵੇਨ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਏਵ ‘‘ਆਸਵਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਗ੍ਘਰਣਅਸੁਚਿਮ੍ਹਿ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਆਸਵ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਤੋ ਯਾਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨਨੁ ਤਤੋ ਪਰਂ ਭਵਙ੍ਗਾਦੀਨਿਪਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਲਮ੍ਬਿਤੇਸੁ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਸਵਭਾਵੇਨ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਪਰਤਾਭਾਵਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਗੋਤ੍ਰਭੁਵਚਨੇਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਵੋਦਾਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪੁਰੇਚਾਰਿਕਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਪਠਮਮਗ੍ਗਪੁਰੇਚਾਰਿਕਮੇਵ ਵਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਅਵਧਿਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਫਲਸਮਾਨਤਾਯ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੀਥਿਯਂ ਨਿਰੋਧਾਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਫਲੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਆਸਵਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਵਾਰਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਧਿਅਤ੍ਥੋ ਆ-ਕਾਰੋ, ਅਵਧਿ ਚ ਮਰਿਯਾਦਾਭਿਵਿਧਿਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਮਰਿਯਾਦਂ ਕਿਰਿਯਂ ਬਹਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਆਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਾ ਵੁਟ੍ਠੋ ਦੇਵੋ’’ਤਿ. ਅਭਿਵਿਧਿ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਆਭਵਗ੍ਗਾ ਭਗਵਤੋ ਯਸੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਵਿਧਿਅਤ੍ਥੋ ਚਾਯਂ ਆ-ਕਾਰੋ ਇਧ ਗਹਿਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਮਦਿਰਾਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਿਨ੍ਧਵਕਾਦਮ੍ਬਰਿਕਾਪੋਤਿਕਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਯਟ੍ਠੋ ਵਿਰਪਰਿਵੁਤ੍ਥਤਾ ਪੁਰਾਣਭਾਵੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਾਹੋਸੀਤਿਆਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੨) ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਭਵਾਸਵਾਨਂ ਚਿਰਪਰਿਵੁਤ੍ਥਤਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਤਬ੍ਭਾਵਭਾਵਿਨੋ ਕਾਮਾਸਵਸ੍ਸ ਚਿਰਪਰਿਵੁਤ੍ਥਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਓਕਾਸਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਮਾਨਾਦੀਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਾਦਿਗ੍ਗਾਹਵਸੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਾਪਨਂ ਮਦਕਰਣਵਸੇਨ ਆਸਵਸਦਿਸਤਾ ਚ ਏਤੇਸਂਯੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸ੍ਵੇਵ ਆਸਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ ਨਾਗਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਯ ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਯਾਪਿ ਭਵਾਸਵਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਆਯਤਂ ਅਨਾਦਿਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ. ਪਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਫਲਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਆਸਵੇਹਿ ਵਿਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਤ੍ਥਵਿਤਪ੍ਪੇਸੁ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਦੇਸੇਸੁ. ਤਤ੍ਥ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸੇਸੁਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਂ ‘‘ਆਯਤਂ ਵਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਚਨਂ. ਕਮ੍ਮੇਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਸਵਨਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ.

ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੇ ਭਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ. ਵਿਵਾਦਮੂਲਭੂਤਾਤਿ ਵਿਵਾਦਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤਾ ਕੋਧੂਪਨਾਹ-ਮਕ੍ਖ-ਪਲ਼ਾਸ-ਇਸ੍ਸਾ-ਮਚ੍ਛਰਿਯ-ਮਾਯਾ-ਸਾਠੇਯ੍ਯ-ਥਮ੍ਭ-ਸਾਰਮ੍ਭ-ਮਾਨਾਤਿਮਾਨਾ.

ਯੇਨ ਦੇਵੂਪਪਤ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਸਵੇਨ ਦੇਵੇਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਵਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮੋ ਆਕਾਸਚਾਰੀ ਅਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਕ੍ਖਗਨ੍ਧਬ੍ਬਤਾਯ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਾ ਦੇਵਗਤਿ ਦੇਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ. ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਤੋ ਅਵਸੇਸਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਾਤਿ ਆਗਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਪਟਿਘਾਤਾਯਾਤਿ ਪਟਿਸੇਧਨਾਯ. ਪਰੂਪਵਾ…ਪੇ… ਉਪਦ੍ਦਵਾਤਿ ਇਦਂ ਯਦਿ ਭਗਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸੇਵਨਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਹੇਤੁ ਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਪਰੂਪਵਾਦਾਦਯੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਅਨਤ੍ਥਾ, ਯੇ ਚ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਏਵ ਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਵਿਧਬਨ੍ਧਨਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਅਨਤ੍ਥਾ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇ ਪਨੇਤੇਤਿ ਏਤੇ ਕਾਮਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸ-ਤੇਭੂਮਕਕਮ੍ਮਪਰੂਪਵਾਦਾਦਿਉਪਦ੍ਦਵਪ੍ਪਕਾਰਾ ਆਸਵਾ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਨਯਾਦਿਪਾਲ਼ਿਪਦੇਸੇ. ਯਥਾਤਿ ਯੇਨ ਦੁਵਿਧਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਆਗਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਨਿਰਯਂ ਗਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਰਯਗਾਮਿਨਿਯਾ. ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਆਸਵਾ ਛਧਾ ਆਗਤਾ ਆਸਵ-ਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਭੇਦੋਪਚਾਰੇਨ ਆਸਵ-ਪਦੇ ਪਭੇਦੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਤ੍ਥੋ ਵਾ ਪਦ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਸਵਪਦੇਤਿ ਆਸਵਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸਦ੍ਦਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਤ੍ਥਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਥਾ ਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਰਣਂ ਪਿਦਹਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਂ, ਤੇਨੇਵ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਾਦਿਸਂਵਰੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਥਕਨਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦ੍ਵਾਰਂ ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਗੇਹਦ੍ਵਾਰਸਂਵਰਣਮ੍ਪਿ ਉਦਾਹਟਂ. ਸੀਲਸਂਵਰੋਤਿਆਦਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪੁਨ ਵਦਤਿ. ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਸੀਲਸਤਿਞਾਣਾਨਂ ਸਂਵਰਤ੍ਥੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਤਥਾ ਆਗਤਤ੍ਤਾ, ਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਸਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਦਿਪਿ ‘‘ਖਮੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਾਨਂ ਸਂਵਰਪਰਿਯਾਯੋ ਨਾਗਤੋ, ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਸਵਸਂਵਰਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਸਂਵਰਪਰਿਯਾਯੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੇਵ ਤੇਸਂ ਸਂਵਰਭਾਵੋਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੀਲਸਤਿਞਾਣਾਨਂ ਪਾਠਨ੍ਤਰੇਨ ਸਂਵਰਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਇਮਿਨਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਸਂਵਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵ ‘‘ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸੀਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪) ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ. ‘‘ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਸਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਗੋਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੀਲਸਂਵਰੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ‘‘ਯਥਾਰੂਪੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਅਨਿਯਤਵਤ੍ਥੁਕਂ ਰਹੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਸਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਵੇਸਿਯਾਦਿਗੋਚਰਂ, ‘‘ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯੋਨਿਸੋ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿ ਆਗਤਂ ਯਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤੋ ਸੀਲਸਂਵਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਾਸਨਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਹਿ ਅਨਾਚਾਰਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨਾਚਾਰਾਗੋਚਰਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਤਾਯਸੀਲਸਂਵਰੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੦੮) ਸੀਲਸਂਵਰਵਿਭਜਨੇ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਚਾਰੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਗੋਚਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੫੧੩, ੫੧੪) ਅਨਾਚਾਰਾਗੋਚਰਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਇਦਞ੍ਚ ਏਕਦੇਸੇਨ ਸਮੁਦਾਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਸਮੁਦ੍ਦਪਬ੍ਬਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਯ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਞਾਣਸਂਵਰੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਞਾਣਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਗਹਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰਣਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਞਾਣਸਂਵਰਮੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ ਸਿਯਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ‘ਇਧ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ’ਤਿ ਆਗਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਞਾਣਸਂਵਰੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਞਾਣਸਂਵਰੇਨ ਚ ਅਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ, ‘‘ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਸੇਵਨਾ ਭਾਵਨਾ ਚ ਞਾਣਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਞਾਣਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਤ੍ਤਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਯਂ ਞਾਣਂ, ਸੋ ਞਾਣਸਂਵਰੋਤਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸੀਲਾਦਯੋ ਸੀਲਸਂਵਰਾਦਯੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਂਵਰਾਨਂ ਸਙ੍ਕਰੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਵਿਸੇਸਸਂਵਰਾਧਿਵਾਸਨਵਿਨੋਦਨਾਨਂ ਸੀਲਸਂਵਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਗਹਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਪਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਸੇਵਨਾ ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਏਤੇਨ ਸੀਲਸਂਵਰਾਦਿਨਾ ਕਰਣਭੂਤੇਨ, ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਵਾ. ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ. ਸੀਲਸਂਵਰਾਦਿਨਾ ਹਿ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇਵ ਆਸਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਆਸਵਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਹਾਨਾਨਿ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਨ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤਾਵ ਆਸਵਸਂਵਰਣਸ੍ਸ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਪਿ ‘‘ਯੇ ਆਸਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮) ਆਸਵਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਗਮਿਤਂ.

੧੫. ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾਵ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵੇਪਿ ਪਦਾਨਿ ਏਕਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਥਤ੍ਥੇਪਿ. ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਭਾਵਂ, ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਯਥਾਸਭਾਵਾਵਬੋਧਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਞਾਣਪ੍ਪਭਾਵਨ੍ਤਿ ਞਾਣਾਨੁਭਾਵਂ, ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਵਿਸਯੋਭਾਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਞਾਣੇਨ ਵਿਵਟੇ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ. ‘‘ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਚ ਜਾਨਨਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਣਪ੍ਪਭਾਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤੀ’’ਤਿ. ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋਤਿ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਵਿਸਯਜਾਨਨਂ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਵਿਸਯਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਨ ਨੇਸਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੂਪਾਯਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਵਸੇਨ ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ…ਪੇ… ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋ’’ਤਿ.

‘‘ਜਾਨਤੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਕਾਰਪਟਿਵਿਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਵਸੇਨ ਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਰੂਪਾਦਿ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ (ਇਤਿਵੁ. ੧੦੨), ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੩), ਏਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੭), ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਦੀਪਨਵਸੇਨੇਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਆਗਤਨ੍ਤਿ. ਕੇਚੀਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ. ਤੇ ਹਿ ‘‘ਸਮਾਧਿਨਾ ਜਾਨਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਸ੍ਸਤੋ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਜਾਨਨਾ ਸਮਥੋ, ਪਸ੍ਸਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿ ਚ ਆਦਿਨਾ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ. ਤੇਤਿ ਪਪਞ੍ਚਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਜਾਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦਅਤ੍ਥੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਯਮਾਨੇ. ਨ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨਦਸ੍ਸਨਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਵਿਸਯਭਾਵਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

ਆਸਵਪ੍ਪਹਾਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਸੋ ਪਨ ਨੇਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਖੀਣਤਾ ਅਭਾਵੋ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਸਵਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਖਯਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਖੀਣਾਕਾਰਂ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ. ਉਜੁਮਗ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋਤਿ ਕਿਲੇਸਵਙ੍ਕਸ੍ਸ ਕਾਯਵਙ੍ਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਹਾਨੇਨ ਉਜੁਭੂਤੇ ਸਵਿਪਸ੍ਸਨੇ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਤਦੇਵ ਹਿਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਨਂ. ਖਯਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਂ ਞਾਣਂ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇ ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ ਞਾਣਂ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਂ ਅਰਹਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਗਾਥਾਯਂ ‘‘ਖਯਸ੍ਮਿਂ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਨ ਆਸਵੇਹਿ ਖੀਣੋਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਖਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਸਮਣੋਤਿ ਸਮਿਤਪਾਪੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਪਨ ਖੀਣਾਸਵੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਫਲਪਰਿਯਾਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਤੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਫਲਂ. ਏਤੇਨੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਪਿ ਆਸਵਕ੍ਖਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਜਾਨਤੋ ਏਵ ਪਸ੍ਸਤੋ ਏਵਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਨਿਯਮੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਸਾਧਨਤੋ ਚਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਯਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨੋ ਅਜਾਨਤੋ ਨੋ ਅਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਨੇਵ ਵਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਦੂਰੀਕਤਾਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਆਸਵਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਿਕਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਨੋ ਅਜਾਨਤੋ ਨੋ ਅਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ. ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਕੇ ਪਨ ਤੇਤਿ? ‘‘ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੨੨੮), ਅਹੇਤੂ ਅਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੨੨੭) ਏਵਮਾਦਿਵਾਦਾ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਕੇਚਿ ਅਭਿਜਾਤਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਭਵਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਚ ਸਂਸਾਰਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਇਸ੍ਸਰਪਜਾਪਤਿਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ‘‘ਸਂਸਾਰਾਦੀਹੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਜਾਨਤੋ, ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ. ਉਪਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਆਸਵਕ੍ਖਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਇਮਿਨਾਤਿ ‘‘ਨੋ ਅਜਾਨਤੋ, ਨੋ ਅਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ. ਅਨੁਪਾਯੋ ਏਵ ਹਿ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਸ੍ਸ ਯਦਿਦਂ ਯੋਨਿਸੋ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ, ਤੇਨ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ਨਨੁ ‘‘ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਯਥਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਪੁਰਿਮੇਨੇਵ ਅਨੁਪਾਯਪਟਿਸੇਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਸ੍ਸਪਿ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਸਤਿਬਲੇਨ ਸਂਵੁਤਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਤਾ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨੇਵ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਅਭੂਤਜਾਨਨਾਭਾਵੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਸਮਾਸੇਨ, ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਜਾਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਸ੍ਵਾਯਂ ਸਂਵਰੋ’’ਤਿਆਦਿ ਕਥਂ ਨੀਯਤੀਤਿ? ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਧਾਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਮਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ, ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਅਰਿਯਂ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਉਪਨਿਸਂ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੩੬) ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ.

ਦਬ੍ਬਜਾਤਿਕੋਤਿ ਦਬ੍ਬਰੂਪੋ. ਸੋ ਹਿ ਦ੍ਰਬ੍ਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦ੍ਰਬ੍ਯਂ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਨਾਦ੍ਰਬ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ. ਦਬ੍ਬਜਾਤਿਕੋ ਵਾ ਸਾਰਸਭਾਵੋ, ਸਾਰੁਪ੍ਪਸੀਲਾਚਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਨ ਖੋ ਦਬ੍ਬ ਦਬ੍ਬਾ ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੪, ੩੯੧; ਚੂਲ਼ਵ. ੧੯੩). ਵਤ੍ਤਸੀਸੇ ਠਤ੍ਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਂ, ਧੁਰਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ. ਯੋ ਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੋ ਕਾਤੁਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਵਾਤਾਤਪਾਦਿਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਛਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਵਤ੍ਤਸੀਸੇ ਠਤ੍ਵਾ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ. ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਨਾਥਕਰਣਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਉਚ੍ਚਾਵਚਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯਾਨਿ, ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੭).

ਉਪਾਯਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਪਥਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਮਗ੍ਗਭੂਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਅਸੁਭਅਨਤ੍ਤਸਭਾਵੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਸੁਭਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਏਵ ਨਯੇਨ, ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਵਾਤਿ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਵਸੇਨ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਵਟ੍ਟਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਆਵਟ੍ਟਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਕੁਸਲਜਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਵਸੇਨ ਸਾ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਆਵਟ੍ਟਯਤੀਤਿ ਆਵਟ੍ਟਨਾ. ਅਨੁ ਅਨੁ ਆਵਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਵਾਵਟ੍ਟਨਾ. ਭਵਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਆਭੁਜਤੀਤਿ ਆਭੋਗੋ. ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਤੀਤਿ ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ. ਤਦੇਵਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਠਪੇਤੀਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਉਪਾਯਪਥਮਨਸਿਕਾਰਲਕ੍ਖਣੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਆਵਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਸਚ੍ਚਪਟਿਕੂਲੇਨਾਤਿ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਵਸੇਨ. ਸੇਸਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯੁਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਯੁਤ੍ਤਿਂ, ਹੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਅਯੋਨਿਸੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਠੇ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾਕ੍ਯੋਪਞ੍ਞਾਸਨਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਯਮੁਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਰਿਵਤ੍ਤੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਨਸਿਕਾਰਪਦਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਅਯੋਨਿਸੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤਾਵ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਹਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਅਯੋਨਿਸੋਤਿ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਤੋ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਚ. ਸਤਿਪਿ ਅਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਮਞ੍ਞੇ ਭਵਾਦੀਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਬਹੁਲਿਸਾਮਞ੍ਞਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਂ ਨਾਵਾਦਿ ਉਪਮਾਤ੍ਤਯਗ੍ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਚਕ੍ਕਯਨ੍ਤਂ ਆਹਟਘਟੀਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਸਾਮਞ੍ਞੇਨ, ਨਾਪਿ ਆਸਵਵਸੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਆਸਵਾ ਨ ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਵਿਞ੍ਞਾਣਕਪ੍ਪਭੇਦਂ ਆਸਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਰੂਪਾਦੀਨਿ. ਇਦਾਨਿ ਆਸਵਵਸੇਨਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਯਾਯੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕਤਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਤੋ ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਸਿਦ੍ਧਾਯ ਸੁਦ੍ਧਿਪਕਤਿਤਾਯ. ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਤ੍ਥਕਥਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ. ਅਜ੍ਝਯਨਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਚੀਵਰਸਿਬ੍ਬਾਦਿ ਨਵਕਮ੍ਮਂ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਯੋਗੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਤਾਦਿਸੇਨਾਤਿ ਯਾਦਿਸੇਨ ‘‘ਮਨੁਞ੍ਞਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਨਾ ਕਾਮਾਸਵਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਾਦਿਸੇਨ. ਆਸਵਾਨਂ ਵਡ੍ਢਿ ਨਾਮ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਾ ਚ ਅਭਿਣ੍ਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬਹੁਲੀਕਾਰਤੋਤਿ ਤੇ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਾ ਬਹੁਲਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਫਰਨ੍ਤਾ ਛਾਦੇਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਾਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਨਯੇਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਇਤੋ ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਡ੍ਢਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਖਣਿਕਭਾਵਤੋ.

ਸੋ ਚ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਗ੍ਗਹਾਭਾਵਮਾਹ. ਕਾਰਕਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਸ੍ਸੇਵ. ਯਸ੍ਸ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਰਾਤਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਾਤਿਸਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਮਣ੍ਡਲਾਰਾਮਵਾਸੀਮਹਾਤਿਸ੍ਸਭੂਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਆਯਤਿਂ ਤਥਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਯਤੋ ਏਦਿਸਂ ਵਤ੍ਥੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵਾਤਿ ਮਣ੍ਡਲਾਰਾਮੇਯੇਵ. ਆਚਰਿਯਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਦ੍ਦੇਸਾਚਰਿਯਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ. ਆਚਰਿਯਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਦਾਯਕਂ ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ. ਉਦ੍ਦੇਸਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਯਥਾਆਰਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਦੇਸਪਬਨ੍ਧਂ. ਤਦਾ ਕਿਰ ਮੁਖਪਾਠੇਨੇਵ ਬਹੂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨੋਸਜ੍ਝਾਯਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਤਾਯ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧੋਰਯ੍ਹੋ, ਸੋ ‘‘ਇਦਾਨਾਹਂ ਅਨਾਗਾਮੀ, ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ਆਚਰਿਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ. ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦਿਸਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਆਸਵੇਸੁ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇ ਪਨ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਣਤ੍ਤਯਸਮਙ੍ਗਿਨੋ. ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਹਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਘਾਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ ਤਾਯ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ.

੧੬. ਯਦਿ ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ? ਪਦਦ੍ਵਯਗ੍ਗਹਣਂ ਆਸਵਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਪਹਾਯਕਵਿਭਾਗੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਪਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਞਾਣਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਤਿਸਂਵਰਾਦਿਂ. ਦਸ੍ਸਨਾਤਿ ਇਦਂ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ. ਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘‘ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਤਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਪਠਮਤਰਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਅਕਰਣਤੋ ਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਿਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਭਾਵਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਕਿਚ੍ਚਕਰਣਵਸੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ ਤਦਭਿਸਮਯੋਤਿ ਨੁਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਪਰਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨) ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਸਂਵਰਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਸਂਵਰਾਤਿ ਸਂਵਰੇਨ, ‘‘ਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤਿਸਂਵਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਟਿਸੇਵਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਟਿਸੇਵਨਂ, ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਇਦਮਤ੍ਥਿਕਤਾਞਾਣਂ. ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ ਖਮਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਵਾਸਨਾ, ਸੀਤਾਦੀਨਂ ਖਮਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਦੋਸੋ, ਤਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ, ਵਾਲ਼ਮਿਗਾਦੀਨਂ ਪਰਿਹਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ, ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਕੇ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਵਿਤੁਦਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਨੋਦਨਂ, ਕੁਸਲਵੀਰਿਯਂ. ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਭਾਵਨਾ, ਸੇਸਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਦਸ੍ਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਆਲਮ੍ਬਿਯਮਾਨਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਆਵਜ੍ਜਨਮੁਖੇਨੇਵ ਤਬ੍ਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਹਿਤਸੁਖਾਵਹਭਾਵੇਨ ਮਨਸਿਕਰਣਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨਸਿਕਰਣੀਯਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਮਨਸਿਕਰਣੀਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇਤਿ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇ’’ਤਿ. ਸੇਸਪਦੇਸੂਤਿ ‘‘ਮਨਸਿਕਰਣੀਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾਦਿਹੇਤੁਤਾਯ ਸਾਵਜ੍ਜੋ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਵਹੋ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਦਿਹੇਤੁਤਾਯ ਅਨਵਜ੍ਜੋ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਤੋ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਕਾਰਤੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫, ੬), ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮੬; ਮ. ਨਿ. ੨.੭੯, ੮੦) ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇ ਪਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥਦੀਪਕਂ ਪਨੇਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਸਮੁਦਾਹਟਂ.

ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਮੇ ਆਸਵੋ ਕਾਮਾਸਵੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕੋ ਰਾਗੋ’’ਤਿ. ਭਵਾਸਵਂ ਪਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੋ ਲੋਭੋ ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਤਿ ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧੇਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ. ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤੀਤਿ ਝਾਨਸ੍ਸਾਦੋ. ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰਮਿਦਂ ਠਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਧੁਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ ਭਵੇ ਆਸਵੋਤਿ ਭਵਾਸਵੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹਤੋ ਭਵਾਸਵੇਨੇਵ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ ਗਹਿਤੋ ਤਂਸਹਗਤਰਾਗਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੇਨ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਭਵਾਸਵੋ ਚਤੂਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੬੫) ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਰਾਗਸ੍ਸ ਭਵਾਸਵਭਾਵੋ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਥ ‘‘ਕਾਮਸਹਗਤਾ ਸਞ੍ਞਾਮਨਸਿਕਾਰਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੩੨) ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਤ੍ਥੋ ਸਹਗਤਤ੍ਥੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਭਵਾਸਵੇ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਸ੍ਸ ਸਮੋਧਾਨਗਮਨਂ ਕਤਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਤਮ੍ਪਯੋਗਤਬ੍ਭਾਵਾਦਿਕੇ ਅਸਤਿ ਤਂਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਂ ਅਨੁਸਾਰੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭੋਪਿ ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਾਨਞ੍ਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਕਾਮਾਸਵਾਦਯੋਪਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ (ਧ. ਸ. ੧੧੦੩) ਚ ਕਾਮਾਸਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਕਾਮੇਸੂਤਿ ਕਾਮਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਰਾਗਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇਸੁ ਤੇਭੂਮਕੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਨਾਮਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਲੋਭੋ ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋਪਿ ਸਿਯਾ, ਸੋ ਯਦਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸਪਿ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮੋਹੋ ਸਿਯਾ ਆਸਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਸਿਯਾ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਕਾਮਾਸਵੋ ਅਟ੍ਠਸੁ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੬੫), ‘‘ਕਾਮਾਸਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੩.੧੦੯) ਚ ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਰਾਗੋ ਕਾਮਾਸਵੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਮਰਾਗਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਆਸਵਦ੍ਵਯਏਕਾਸਵਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚ ਨੋਆਸਵਭਾਵੋਤਿ ਨੋਆਸਵਲੋਭਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਆਸਵੋ ਚ ਨੋਆਸਵੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਸਵਸ੍ਸ ਚ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੩.੧੬-੧੭) ਸਤ੍ਤਮੋ ਨਵਮੋ ਚ ਪਞ੍ਹੋ. ਗਣਨਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਹੇਤੁਯਾ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੩.੪੦) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨੋ ‘‘ਨਵਾ’’ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਲੋਭੇ ਨੋਆਸਵੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਮਨਵਮਾਪਿ ਪਞ੍ਹਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਲਭੇਯ੍ਯੁਂ, ਗਣਨਾਯ ਚ ‘‘ਹੇਤੁਯਾ ਨਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਚ ਲੋਭੇ ਨੋਆਸਵੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ, ਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਲਵਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸੇਵ ਕਾਮਾਸਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕੋ ਰਾਗੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਭਵਾਭਿਨਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ.

ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਭਵਾਸਵੋ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਧ ਤਯੋ ਏਵ ਆਸਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ਭਵਾਸਵਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਤਂ. ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਹੇਸਾਤਿ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਨਂ. ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਦਯੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ, ਤਥਾ ਨੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਵਡ੍ਢਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਮਗੁਣੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋਤਿ ‘‘ਸੁਭਸੁਖਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਵਸੇਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਚਤੁਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨਾਤਿ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਨਯਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋਤਿ ‘‘ਕਾਮਾ ਨਾਮੇਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਕਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਯਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਕਾਮਾਸਵੋ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਪਹੀਯਤਿ. ਤਥਾ ਮਹਗ੍ਗਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚੇਵ ਸਕਲਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਕਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਮਨਸਿਕਾਰਵਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਭਵਾਸਵਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਤਣ੍ਹਾਪਕ੍ਖੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਯੋ ਏਵਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਿਯ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਤਯੋ ਏਵ ਆਸਵਾ ਇਧ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ? ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਾਸਵਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਪਣਿਧਿਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਭਵੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਗ੍ਗਾਹਾਨੁਸਾਰਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤੋ ਭਵਰਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਭਵਾਸਵਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾ, ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ ਭਵਾਸਵਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਞਾਣਾਨੁਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਮੋਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਆਸਵਕਥਾਯਂ. ਵਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਕਥਿਤਂ. ਅਭੇਦਤੋਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ.

੧੮. ਕਾਮਾਸਵਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਦੇਵਲੋਕਗਮਨੀਯਾਨਂ ਕਾਮਾਸਵਾਦੀਨਂ. ਨਿਰਯਾਦਿਗਮਨੀਯਾ ਪਨ ਕਾਮਾਸਵਾਦਯੋ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਆਸਵੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋਦਸ੍ਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਕਾਮਾਸਵਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਨ ਹਿ ਸਮਞ੍ਞਾਭੇਦੇਨ ਵਤ੍ਥੁਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਆਸਵੇਸੁ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸੀਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ.

ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਞ੍ਚਾਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੨.੨.੨੦) ਸਸ੍ਸਤਾਸਙ੍ਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ, ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਸਙ੍ਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਯਤੋ ਪਭੁਤਿ ਅਹਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨ ਨੁ ਖੋ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਞ੍ਚ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਆਕਾਰਦ੍ਵਯਾਵਲਮ੍ਬਨਤੋ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਅਤੀਤਵਤ੍ਥੁਤਾਯ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਸ੍ਸਤਾਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਏਵਂ ਆਸਪ੍ਪਨਪਰਿਸਪ੍ਪਨਾਪਵਤ੍ਤਿਕਂ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਕਿਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਸ੍ਵੇਵ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਏਵ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨੇਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਨੁ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਪਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰਣੇ.

ਜਾਤਿਲਿਙ੍ਗੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਜਾਤਿਂ ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਦਿਲਿਙ੍ਗਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਉਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ. ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਉਪਾਦਾਯ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪਮਾਣਿਕੋ, ਤਦਭਾਵਤੋ, ਤਤੋ ਅਤੀਤਭਾਵਤੋ ਵਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਿਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਚੀਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ. ਤੇ ਹਿ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਤਿ ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਕਤੇਨ ਵਾ ਅਹੇਤੁਤੋ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਹੇਤੁਤੋ ਕਙ੍ਖਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਹੇਤੁਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਙ੍ਖਾਪਿ ਹਿ ਹੇਤੁਪਰਾਮਸਨਮੇਵਾਤਿ.

ਪਰਮ੍ਪਰਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ. ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਲਾਧਿਵਚਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਞ੍ਚਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਸਙ੍ਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ, ਉਚ੍ਛੇਦਾਸਙ੍ਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਅਹਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨ ਨੁ ਖੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਞ੍ਚ ਕਙ੍ਖਤੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਇਦਂ ਕਥਂ ਇਦਂ ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਕਥਂਕਥਾ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕਥਂਕਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਕਾ ਏਤ੍ਥ ਚਿਨ੍ਤਾ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵਿਯ ਹਿ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਂ ਮਹਾਮਾਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਂ. ਮੁਣ੍ਡੇਸੁਨ੍ਤਿ ਮੁਣ੍ਡੇਨ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਜਾਗਰਣਕਾਲੇ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਮੁਣ੍ਡੇਸੁਂ ਕੁਲਧਮ੍ਮਤਾਯ ਯਥਾ ਤਂ ਏਕਚ੍ਚੇ ਕੁਲਤਾਪਸਾ, ਰਾਜਭਯੇਨਾਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸੀਤਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਮਧੁਰਕਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ‘‘ਸੇਤਿਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਉਦਕੇ ਚਿਰਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸੇਤਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਤ੍ਤਿਯਭਾਵਂ ਕਙ੍ਖਤਿ ਕਣ੍ਣੋ ਵਿਯ ਸੂਤਪੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ. ਜਾਤਿਯਾ ਵਿਭਾਵਿਯਮਾਨਾਯ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਾਮਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਿਯਾ ਕਙ੍ਖਾ’’ਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਵਿਯਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਕੇਚਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਰਾਜਾਨੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ ‘‘ਸਣ੍ਠਾਨਾਕਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਪਦੇ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਜੀਵੋਤਿ ਪਰਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਅਨ੍ਤਰਤ੍ਤਾਨਂ ਵਦਤਿ. ਸੋਲ਼ਸਂਸਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਰੀਰ-ਪਰਿਮਾਣ-ਪਰਿਮਣ੍ਡਲ-ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਯਵਪਰਮਾਣੁ-ਪਰਿਮਾਣਤਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

‘‘ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਜੀਵਵਿਸਯਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਵਿਸਯਾਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਆਗਤਿਗਤਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਯਤਾਯਂ ਆਗਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੯. ਯਥਾ ਅਯਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਯਥਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ. ਏਤੇਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਮਾਹ. ਯਥਾ ਹਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਯਤੋ ਸਾ ਸਸ੍ਸਤਾਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਕਾਰਾਵਲਮ੍ਬਿਨੀ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸੋਪਿ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਹਂਕਾਰਸ੍ਸ ਕਥਂਕਥਿਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਥਾਮਗਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋਤਿ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਅਤਿਵਿਯ ਥਾਮਗਤਭਾਵੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਅਤੀਤੇ ਤਤ੍ਥਪਿ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਅਤੀਤੇ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਅਨਾਗਤੇਪੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸੀਸੇਨਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਪਮੁਖੇਨ, ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਨ੍ਧੇਤਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਖਨ੍ਧੇ. ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਸਞ੍ਜਾਨਨਸਭਾਵੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ. ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਵਿਯ, ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ, ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਨੀਲਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਞ੍ਞਂ ਤਦਞ੍ਞਤਰਧਮ੍ਮੇ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਗਹਣਵਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸੀਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਨ੍ਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ, ਖਨ੍ਧਂ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋਵਾ’’ਤਿ.

ਅਭਿਨਿਵੇਸਾਕਾਰਾਤਿ ਵਿਪਰਿਯੇਸਾਕਾਰਾ. ਵਦਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਕਵੇਦਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੀਪੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਚੀਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ’’ਤਿ. ਵੇਦੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਯੋ, ਵੇਦਿਯੋਵ ਵੇਦੇਯ੍ਯੋ. ਈਦਿਸਾਨਞ੍ਹਿ ਪਦਾਨਂ ਬਹੁਲਾ ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨਤਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਵਿਦੂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਉਪ੍ਪਾਦਵਤੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਵਯੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਸਤਿ ਚ ਉਦਯਬ੍ਬਯਤ੍ਤੇ ਨੇਵ ਨਿਚ੍ਚਤਾਤਿ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਰਹਿਤੋ’’ਤਿ. ਸਾਰਭੂਤੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਏਵ ਸਾਰਭਾਵੋ. ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ. ਪਕਤਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਭੂਤਂ ਪਕਤਿਂ, ‘‘ਵਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਕਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਭਾਵਂ. ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਮਂ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ, ਥਾਵਰਂ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥੇਵ ਠਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਏਤਰਹਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਥੇਵ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਠਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਤਿ ਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਦਵਡ੍ਢਨਮਤ੍ਤਤਂ ਆਹ. ਦਿਟ੍ਠੀਸੁਗਤਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਮਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਹਣਮਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਪਬ੍ਬਤਜਲਵਿਦੁਗ੍ਗਾਨਿ ਦੁਨ੍ਨਿਗ੍ਗਮਨਾਨਿ, ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਨ੍ਨਿਗ੍ਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਗਹਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਨਾਮ ਉਦਕਂ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤੋ ਕਨ੍ਤਾਰੋ, ਨਿਰੁਦਕਵਨਂ, ਤਂ ਪਵਨਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਞ੍ਞੋ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞਪਦੇਸੋ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੇਨ ਕਨ੍ਤਾਰੋ ਵਿਯਾਤਿ, ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਨਂ ਵਿਤੁਦਨਂ. ਵਿਲੋਮਨਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਭਾਵੋ. ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਸਭਾਵਤਾਯ ਵਿਚਲਿਤਂ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਦਾਚੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨਾਦਿ ਵਿਯ ਨਿਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਅਸੇਰਿਭਾਵਕਰਣਂ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠੋ, ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਦੂਰਗਤਮ੍ਪਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਸਂਯੋਜਨਂ ਸਂਯੋਜਨਟ੍ਠੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਤਥਾਰੂਪਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨੇਨ…ਪੇ… ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਤੇਹੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਜਾਤਿਆਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮਾਹ. ਜਾਤਿਆਦਿਕੇ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਕਰਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਂ ਵਾ ਬਹੁਨਾ, ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੦. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਞ੍ਹਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਆਸਵਾ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ ਕਾਮਾਸਵਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਕਾਮਾਸਵਾਦਿਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਾਮਰਾਗਾਦਿਕੋ ਹਿ ਕਾਮਸੁਖਤ੍ਥਂ ਵਾ ਭਵਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਵਾ ਏਵਂ ਭਵਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਾਨਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਿ, ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮੬; ਮ. ਨਿ. ੨.੭੯), ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁਵੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ ਤਥੇਵ ਠਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯), ‘‘ਸੀਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੨੨) ਚ ਸੁਤ੍ਤੇਵੁਤ੍ਤਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਭਵਸੁਖਭਵਵਿਸੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਭਵਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਚ ਭਵਵਿਸੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਤਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੨੭੭). ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ. ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਦੇਸਨਾਯ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਸੁਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਠਸ੍ਸ. ਤਾਵਾਤਿ ‘‘ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ‘‘ਸੋ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ, ਤਾਵ ਇਮਂ ਪਦਂ ਅਵਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਅਰਿਯਸਪ੍ਪੁਰਿਸ-ਅਰਿਯਧਮ੍ਮ-ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮ-ਮਨਸਿਕਰਣੀਯ-ਅਮਨਸਿਕਰਣੀਯਪਦਾਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯੇ ਇਧ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋਤਿ ‘‘ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰੀਤਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਕੋਵਿਦਵਿਨੀਤਪਦਾਨਂ ਪਨ ਨ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰੀਤਤੋ. ਅਰਹਾ ਹਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਕੋਵਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਚ ਨਾਮ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋ ਚ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ…ਪੇ… ਅਰਿਯਸਾਵਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਂ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਭਙ੍ਗਞਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਿਖਾਪਤ੍ਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪੇਨ ਅਰਿਯਟ੍ਠੇਨ, ਨ ਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹਿ ਅਯਂ. ਯਥਾ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਯੋਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੇਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੩) ਸੇਕ੍ਖਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਇਧ ਅਰਿਯਸਾਵਕਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀਵਿਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਯੇ ਅਰਿਯਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਏਵ ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਦਿਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਤਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕਤ੍ਥੇਨ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਗਮਾ ਰਾਜਗਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੧੦). ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਪਟਿਪਦਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਹਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ.

੨੧. ਯਥਾ ਧਾਤੁਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਆਯਤਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਆਯਤਨਾਦਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੋ, ਏਵਂ ਸਚ੍ਚਮੁਖੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੋ’’ਤਿ. ਚਤੁਰੋਘਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਤੋ ਕਮ੍ਮਂ, ਭਾਵਨਾ. ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮੇ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਠਾਨਂ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭੋਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਚਤੁਸਚ੍ਚਮੁਖੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੋ. ਉਭਯਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਉਗ੍ਗਹਿਤਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ਚ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿਕਾਰਯੋਗ੍ਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਤਦੇਵ ਨਾਮਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ. ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਜ੍ਜਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਤਿ ਆਵਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਚ ਯਥਾ ਉਪਰਿ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਓਲੋਕੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਿਮਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਇਤਰਂ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਂ.

ਅਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਤਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੇ. ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਭਾਵਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚੇਵ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਿਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਇਮਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਕਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਪਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਸੁਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਬਦ੍ਧਂ ਸੁਬਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤੋ ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਸਿਦ੍ਧੇਨਪਿ ਸਿਦ੍ਧਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤੀਤਿ ਅਸਤੋ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸਤੋ, ਉਪ੍ਪਾਦਵਨ੍ਤਤੋ ਚ ਨੇਸਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਅਵਸ੍ਸਂਭਾਵੀ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਨਤ੍ਥੇਵ ਨਿਚ੍ਚਤਾਵਕਾਸੋਤਿ. ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਚ ਉਦਯਬ੍ਬਯਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਭਿਣ੍ਹਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਮਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤੇ ‘‘ਮਾ ਜੀਰਿ ਮਾ ਬ੍ਯਾਧਿਯੀ’’ਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਵਸਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਪਟਿਪਾਟਿਯਾਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਦਿਪਰਮ੍ਪਰਾਯ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ. ਏਕਪਟਿਵੇਧੇਨੇਵਾਤਿ ਏਕਞਾਣੇਨੇਵ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨੇਨ. ਪਟਿਵੇਧੋ ਪਟਿਘਾਤਾਭਾਵੇਨ ਵਿਸਯੇ ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਚਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਨਂ. ਅਭਿਸਮਯੋ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵਬੋਧੋ. ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਇਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੋ. ਅਯਂ ਯਥਾ ਞਾਣੇ ਪਵਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਰੂਪਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹਿਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਹੀਨਸ੍ਸ ਪੁਨ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਕਟ੍ਠਂ ਹਾਨਂ ਚਜਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਪਹਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਪਹਾਨਪਟਿਵੇਧੋ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਯੇਨ ਕਿਲੇਸੇਨ ਅਪ੍ਪਹੀਯਮਾਨੇਨ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਸਤਿ ਚ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਘਾਤਾਭਾਵੇਨ ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਚਾਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਕੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਸਰੂਪਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਂ ਇਦਂ ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਗਹਣਂ, ਸਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਟਿਵੇਧੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਆਵਰਣਸ੍ਸ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਞਾਣਂ ਨਿਰੋਧਂ ਆਲਮ੍ਬਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਵਿਭਾਵਿਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਭਾਵਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਾ ਵਡ੍ਢਨਾ ਚ, ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇ ਉਪ੍ਪਾਦਨਟ੍ਠੇਨ, ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਵਡ੍ਢਨਟ੍ਠੇਨ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਵਾ ਉਭਯਥਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਠਮਮਗ੍ਗੋਪਿ ਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਰਿਜਾਨਨਾਦਿਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਵਡ੍ਢਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਸਾਧਨਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾ, ਸਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਭਾਵਨਾ ਪਟਿਵੇਧੋ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਯਥਾ ਞਾਣੇ ਪਵਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾਵ ਯਥਾਧਿਗਤਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਫਲਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਅਯਂ ਯਥਾਧਿਗਤਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਯ ਵਿਗਤਸਮ੍ਮੋਹੋਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ ਵਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੯੯, ੩੫੬; ਮਹਾਵ. ੨੭, ੫੭). ਯਤੋ ਚਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਾ ਯਥਾਧਿਗਤਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਵਲਮ੍ਬਿਨਿਯੋ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਤੋ ਪਰਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲਪਹੀਨਾਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਭੂਤਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਨ ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦੀ ਪਨਾਹ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣਂ, ਨ ਏਕਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਾਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਏਕਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿਦਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ਯਦਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਨ ਏਕਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਨਾਨਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਏਕਕ੍ਖਣੇਨ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਏਕਦੇਸੇਕਦੇਸਮੇਵ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ਪਜਹਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੇ ਪਠਮਮਗ੍ਗਾਦੀਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਞ੍ਞੋਜਨਤ੍ਤਯਾਦੀਨਂ ਏਕਦੇਸੇਕਦੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਿਯਾਤਿ ਏਕਦੇਸਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਦਿਤਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਏਕਦੇਸਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਿਤਾ ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਫਲਤ੍ਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾਨਂ, ਨ ਚ ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਵਿਨਾ ਸੋ ਏਵ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਚ ਅਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਚਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ.

ਅਪਿਚਾਯਂ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯਵਾਦੀ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਕਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕਿਚ੍ਚਤੋ’’ਤਿ? ਜਾਨਮਾਨੋ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਤੋ’’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ‘‘ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਂ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਞ੍ਞਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਅਨਿਸ੍ਸਟਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨਂ. ਨ ਹਿ ਮਗ੍ਗੋ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਰਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਪਨ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੀਣਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਤੋ, ਨਿਰੋਧਂ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੇਵ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਚੇਤਂ ਕਾਲਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ …ਪੇ… ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦) ਏਕਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਞ੍ਞਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਸਮਙ੍ਗਿਭਾਵਵਿਚਾਰਣਾਯਂ ਤਦਤ੍ਥਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਆਭਤਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਞ੍ਚ ਸਚ੍ਚਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੁਨ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਮੁਦਯਾਦਿਦਸ੍ਸਨਮਯੋਜਨਿਯਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਕਤਕਾਰੀਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਯੋਜਨੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਰਪਰਮਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਪਰਮੋ ਸਿਯਾਤਿ ਏਵਂ ਆਗਮਤੋ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਚੇ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ. ਨੋ ਚੇ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ (ਕਥਾ. ੨੭੪) ਓਧਿਸੋਕਥਾਯ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਨਿਰੋਧਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਨਿਯਮੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਕਿਚ੍ਚਤੋਪਿ ਪਟਿਵੇਧੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਸਮਯੇ. ਵੀਸਤਿਵਤ੍ਥੁਕਾਤਿਆਦਿ ‘‘ਤੀਣਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ. ਚਤੂਸੁ ਆਸਵੇਸੂਤਿ ਇਦਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ. ਨ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸਵਾ ਆਗਤਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਨ ਆਸਵੋ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ, ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਸਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਕਿਚ੍ਚਸਭਾਗਤਾਯ ਇਧ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਆਸਵਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ…ਪੇ… ਵਿਭਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚ ਠਿਤਂ ਏਕਟ੍ਠਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਸਹਜਾਤੇਕਟ੍ਠਂ, ਇਤਰਂ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਂ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਥਾਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ, ਸਹਜਾਤੇਕਟ੍ਠਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਪ੍ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਸੇਸਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਤੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾ. ਤਯੋਪਿ ਆਸਵਾਤਿ ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਆਸਵੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਬਹੂ ਏਵੇਤ੍ਥ ਆਸਵਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਸਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਪੋਰਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਂ, ‘‘ਪੁਰਾਤਨਾਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਦਸ੍ਸਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਦਸ੍ਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਂਵਰਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨. ਸਂਵਰਾਦੀਹੀਤਿ ਸਂਵਰਪਟਿਸੇਵਨਅਧਿਵਾਸਨਪਰਿਵਜ੍ਜਨਵਿਨੋਦਨੇਹਿ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਸਂਵਰਾਪਹਾਤਬ੍ਬਾਦਿਕਥਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਸੋਧਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਆਦਿਤੋ ਏਵ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸੀਲੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਵਿਨੋਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੬੮) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸਮ੍ਮਸਨਵਿਧਿਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਸਵੇ ਖੇਪੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਨ੍ਨੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪੋਣੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਬ੍ਭਾਰੋ, ਨ ਆਯਤਕੇਨੇਵ ਪਪਾਤੋ, ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ, ਨ ਆਯਤਕੇਨੇਵ ਅਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੨੦; ਉਦਾ. ੪੫; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੮੫).

ਇਧਾਤਿ ਅਯਂ ਇਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਸਂਵੁਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸਾਸਨਪਰਿਦੀਪਨੋ, ਅਞ੍ਞਸਾਸਨਸ੍ਸ ਤਥਾਭਾਵਪਟਿਸੇਧਨੋ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ. ਆਦੀਨਵਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਆਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ. ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੩.੬.੫੮) ਘਂਸਿਤਂ. ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਦਹਸਿਤਕਥਿਤਵਿਲੋਕਿਤਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਭਾਗਸੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁ ਅਨੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਾ ਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਹੋ. ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਨਯੇਨਾਤਿ ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੮; ਮਹਾਵ. ੫੪) ਆਗਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਆਦੀਨਵਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯਥਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਨ ਏਵਮਿਦਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ. ਤਿਤ੍ਥਕਾਕੋ ਵਿਯਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥੇ ਕਾਕੋ ਤਿਤ੍ਥਕਾਕੋ, ਨਦਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤਿਤ੍ਥੇ ਨਿਯਤਟ੍ਠਿਤਿਕੋ. ਆਵਾਟਕਚ੍ਛਪੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਏਵਂ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨਿਯਤਟ੍ਠਾਨੋ ਸਂਵਰੋ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੋ. ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਂ ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ. ਯਦਿਪਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਸਾਦਘਟ੍ਟਨਾਵਜ੍ਜਨੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰੇ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਾਮੋਤਿ ਆਹ ਭਵਙ੍ਗੇ ‘‘ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ’’ਤਿ.

ਜਵਨਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਸਚੇ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਵਾਤਿਆਦਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਟੀ. ੧.੧੫; ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੧੩੫੨) ਪੁਨ ਅਵਚਨਤ੍ਥਂ ਇਧੇਵ ਸਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਕਾਯਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸਂਵਰੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ, ਇਤਰੋ ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾਦਿਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਿਯਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਵੀਤਿਕ੍ਕਮਭੂਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਾਨਂ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਤ੍ਤਾਤਿ.

ਯਥਾ ਕਿਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਜਵਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਸਂਵਰੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਅਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰੇ ਅਸਂਵਰੇ ਸਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ ਘਰਾਦੀਨਂ ਅਸਂਵੁਤਤਾ ਵਿਯ ਜਵਨੇ ਅਸਂਵਰੇ ਸਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਅਸਂਵੁਤਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਂਵਰੇ ਅਞ੍ਞਾਸਂਵੁਤਤਾਸਾਮਞ੍ਞਮੇਵ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਅਨ੍ਤੋਬਹਿਸਾਮਞ੍ਞਂ ਵਾ. ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਜਵਨੇਨ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਏਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਪੁਰਿਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਜਵਨਕਾਲੇ ਅਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭਵਙ੍ਗਾਦਿ ਫਲਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਚਕ੍ਖਾਦਿ ਵਿਯ ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਧਰਮਾਨਂਯੇਵ ‘‘ਸਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦਿਕੇ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਵਨਂ ਬਾਹਿਰਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰਸਮਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਘਰਾਦਿਸਮਾਨਂ. ਜਵਨਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਸਤਿਪਿ ਬਾਹਿਰਭਾਵੇ ਇਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਭਾਵੇ ‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੯) ਆਦਿਵਚਨਤੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭੂਤਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿ ਕਦਾਚਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਜਵਨਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਭਾਵੋ, ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵਸ੍ਸ ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਭਾਵੋ ਚ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਜਵਨੇ ਵਾ ਅਸਂਵਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਤੋ ਪਰਂ ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਅਸਂਵਰਹੇਤੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰਸਦਿਸੇਨ ਜਵਨੇਨ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦਿਚੋਰਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਮੁਸਨਂ ਕੁਸਲਭਣ੍ਡਵਿਨਾਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਹਿ ਅਸਂਵਰੇ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਸੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋਯੇਵ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਸਂਵਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਂ ਪਟਿਬਾਹੇਨ੍ਤੋਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਸਂਵਰਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਨਯੋ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਅਕੁਸਲਜਵਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਂ ਤਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ, ਪੁਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦ੍ਵਾਰੇ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਸਯਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਜਵਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ, ਪੁਨ ਵਾਰੇ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਜਵਨਂ ਜਵਤਿ, ਪੁਨਪਿ ਯਦਿ ਤਾਦਿਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂਸਦਿਸਮੇਵ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਜਵਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਮੇਵ ਜਵਨੇ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਂਵਰੇ ਸਤਿ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਅਗੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਸਂਵਰਪਕ੍ਖੇ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ.

ਸਂਵਰਪਕ੍ਖੇਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਂਵੁਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪੇਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ’’ਤਿ ਪਦਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਯਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ ਉਪਰਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਥਾਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਆਦੇਸੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਚਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨਿਪਾਤਪਦਂ ਵਾ ਏਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਪੁਥੁਵਚਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਘਾਤਕਰਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤਕਰਣਾ ਚਿਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾ ਚ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਿਲੇਸਹੇਤੁਕਾ ਦਾਹਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਵਿਪਾਕਾ ਏਵ ਵਿਪਾਕਪਰਿਲ਼ਾਹਾ. ਯਥਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਸਵਾ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਵਿਘਾਤਕਰਾ ਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਂਵਰਣੂਪਾਯੋ, ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਂਵਰੋ, ਯਤੋ ਸੋ ਸਂਵਰੋ, ਯਤ੍ਥ ਸਂਵਰੋ, ਯਞ੍ਚ ਸਂਵਰਫਲਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਹਿ ਸਂਵਰਣੂਪਾਯੋ. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਂਵਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ ਸਤਿ ਸਂਵਰੋ. ਅਸਂਵੁਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਂਵਰਣਾਵਧਿ. ਅਸਂਵਰਤੋ ਹਿ ਸਂਵਰਣਂ. ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋ ਇਧ ਸਂਵਰਵਿਸਯੋ. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਹਿ ਸਂਵਰਞਾਣਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸਂਵਰੀਯਤੀਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੋਯਮਤ੍ਥੋ. ਆਸਵਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਿਲੇਸਾਦਿਪਰਿਲ਼ਾਹਾਭਾਵੋ ਫਲਂ. ਏਵਂ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ.

ਸਂਵਰਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਟਿਸੇਵਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਚੀਵਰਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਸੀਤਸ੍ਸ ਪਟਿਘਾਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਮੇਵ ਯੋਨਿਸੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ. ਈਦਿਸਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਭਵਪਤ੍ਥਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦਯਤੋਤਿ ਭਵਪਤ੍ਥਨਾਮੁਖੇਨ ਭਾਵਿਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਚੀਵਰਨ੍ਤਿ ਨਿਵਾਸਨਾਦਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚੀਵਰਂ. ਪਟਿਸੇਵਤੀਤਿ ਨਿਵਾਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਯਾਵਦੇਵਾਤਿ ਪਯੋਜਨਪਰਿਮਾਣਨਿਯਮਨਂ. ਸੀਤਪਟਿਘਾਤਾਦਿਯੇਵ ਹਿ ਯੋਗਿਨੋ ਚੀਵਰਪਟਿਸੇਵਨੇ ਪਯੋਜਨਂ. ਸੀਤਸ੍ਸਾਤਿ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਤੋ ਵਾ ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਤੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸੀਤਸ੍ਸ. ਪਟਿਘਾਤਾਯਾਤਿ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ. ਉਣ੍ਹਸ੍ਸਾਤਿ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ. ਡਂਸਾਦਯੋ ਪਾਕਟਾਯੇਵ. ਪੁਨ ਯਾਵਦੇਵਾਤਿ ਨਿਯਤਪਯੋਜਨਪਰਿਮਾਣਨਿਯਮਨਂ. ਨਿਯਤਞ੍ਹਿ ਪਯੋਜਨਂ ਚੀਵਰਪਟਿਸੇਵਨਸ੍ਸ ਹਿਰਿਕੋਪੀਨਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ, ਇਤਰਂ ਕਦਾਚਿ ਕਦਾਚਿ. ਹਿਰਿਕੋਪੀਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਾਧਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਙ੍ਗੇ ਵਿਵਟੇ ਹਿਰੀਕੁਪ੍ਪਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਹਿਰਿਯਾ ਕੋਪਨਤੋ ਹਿਰਿਕੋਪੀਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ਚੀਵਰਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ.

ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਾਰਂ. ਸੋ ਹਿ ਪਿਣ੍ਡੋਲ੍ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖਨਾਯ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਨਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਲਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖਾਪਿਣ੍ਡਾਨਂ ਪਾਤੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋਤਿ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨੇਵ ਦਵਾਯਾਤਿ ਨ ਕੀਲ਼ਨਾਯ. ਨ ਮਦਾਯਾਤਿ ਨ ਬਲਮਦਮਾਨਮਦਪੁਰਿਸਮਦਤ੍ਥਂ. ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯਾਤਿ ਨ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਪੀਣਨਭਾਵਤ੍ਥਂ. ਨ ਵਿਭੂਸਨਾਯਾਤਿ ਨ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸੋਭਨਤ੍ਥਂ, ਛਵਿਸਮ੍ਪਤਿਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਾਨਿ ਚ ਪਦਾਨਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਮੋਹ-ਦੋਸ-ਸਣ੍ਠਾਨ-ਵਣ੍ਣ-ਰਾਗੂਪਨਿਸ੍ਸਯ-ਪਹਾਨਤ੍ਥਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਪੁਰਿਮਂ ਵਾ ਦ੍ਵਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ, ਇਤਰਂ ਪਰਸ੍ਸਪਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ. ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯਾਤਿ ਪਬਨ੍ਧਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਚਿਰਕਾਲਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਰਮਣਤ੍ਥਂ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਸਾਸਨਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ. ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮੀਤਿ ਪੁਰਾਣਂ ਅਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਨਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਨਵਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਵਂ ਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਮੇਵ ਆਹਾਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਾ ਨਾਮ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਜਿਘਚ੍ਛਾਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਅਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਾਪਿ ਖੁਦਾਨਿਮਿਤ੍ਤਾਵ ਅਙ੍ਗਦਾਹਸੂਲਾਦਿਵੇਦਨਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਹਿ ਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਵ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਵਿਹਿਂਸਾਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚੇਤਾਸਂ ਵਿਹਿਂਸਾਯ ਵਿਸੇਸੋ.

ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਾਪਨਾ ਚ ਮੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਾਪਨਾਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਾਪਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾਨਂ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤਾ ਯਾਪਨਾਤਿ ਅਯਮੇਤਾਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਚਾਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਪਰਿਯੇਸਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਰਿਭੋਗਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ, ਪਰਿਮਿਤਪਰਿਭੋਗੇਨ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ. ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਪਰਿਮਿਤਭੋਜਨਪਚ੍ਚਯਾ ਅਰਤਿਤਨ੍ਦੀਵਿਜਮ੍ਭਿਤਾਵਿਞ੍ਞੁਗਰਹਾਦਿਦੋਸਾਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ, ਸਪ੍ਪਾਯਪਰਿਮਿਤਭੋਜਨਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਬਲਸਮ੍ਭਵੇਨ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ. ਯਾਵਦਤ੍ਥਉਦਰਾਵਦੇਹਕਭੋਜਨਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਸੇਯ੍ਯਸੁਖਪਸ੍ਸਸੁਖਮਿਦ੍ਧਸੁਖਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ, ਚਤੁਪਞ੍ਚਾਲੋਪਮਤ੍ਤਞ੍ਞੀਨਭੋਜਨੇਨ ਚਤੁਇਰਿਯਾਪਥਯੋਗ੍ਯਤਾਪਾਦਨਤੋ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਚ ਆਲੋਪੇ, ਅਭੁਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਪਿਵੇ;

ਅਲਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਾਯ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੯੮੩);

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਯੋਜਨਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚ ਪਟਿਪਦਾ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਯਨਞ੍ਚ ਆਸਨਞ੍ਚ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਵਿਹਾਰਾਦਿਕੇ ਸੇਤਿ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਸਤਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ. ਉਤੁਪਰਿਸ੍ਸਯਵਿਨੋਦਨਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾਰਾਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਉਤੁਯੇਵ ਪਰਿਸਹਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸ੍ਸਯੋ, ਸਰੀਰਾਬਾਧਚਿਤ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰੋ, ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਉਤੁ ਚ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਿਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਰਾਗਦੋਸਾਦਿਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਉਤੁਪਰਿਸ੍ਸਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨੋਦਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਏਕੀਭਾਵਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਇਦਞ੍ਚ ਚੀਵਰਪਟਿਸੇਵਨੇ ਹਿਰਿਕੋਪੀਨਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸ ਨਿਯਤਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ‘‘ਯਾਵਦੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਰੋਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਭਿਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁਤਾਯ ਭੇਸਜ੍ਜਂ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਾਰਸਮ੍ਭਾਰਭਾਵੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਚਾਤਿ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ, ਤਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ. ਵੇਯ੍ਯਾਬਾਧਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਬਾਧਤੋ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਤੋ ਚ ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਰੋਗਤੋ ਚ ਜਾਤਾਨਂ. ਵੇਦਨਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਨਂ. ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਪਰਮਤਾਯਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਪਰਮਭਾਵਾਯ ਪਟਿਸੇਵਾਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਵਣ੍ਣਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਵਵੇਦਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋਪੀਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਆਯਤਿਂ ਏਵ ਵਿਪਾਕਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਤਿਭੋਜਨਪਚ੍ਚਯਾ ਅਲਂਸਾਟਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਨਵਵੇਦਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਟਿਸੇਵਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਧਿਵਾਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪. ਖਮੋਤਿ ਖਮਨਕੋ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਸ੍ਸ ਚਲਨਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਲਤਿ ਕਮ੍ਪਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਜਹਤੀ’’ਤਿ. ਅਧਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਣ੍ਹਂ ਸਹਤਿ, ਸਹਨ੍ਤੋ ਚ ਨ ਨਗ੍ਗਸਮਣਾਦਯੋ ਵਿਯ ਸਹਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਵਿਜਹਨੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸ੍ਵੇਵ ਥੇਰੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਬਹਿਚਙ੍ਕਮੇਤਿ ਲੇਣਤੋ ਬਹਿ ਚਙ੍ਕਮੇ. ਉਣ੍ਹਭਯੇਨੇਵਾਤਿ ਨਰਕਗ੍ਗਿਉਣ੍ਹਭਯੇਨੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਵੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਮਯਾ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਨੁਭੂਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਤਤੋ ਮੁਦੁਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ. ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪੋਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਸੂਰਿਯਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ.

ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ‘‘ਵਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਰਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਿਕਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ. ਸਹ ਪੀਤੁਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਫਰਣਪੀਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਸਹੇਵ. ਵਿਸਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਤਂ ਦਟ੍ਠਮੁਖੇਨੇਵ ਭਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਸਪ੍ਪੇਨ ਦਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ. ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੬੬; ੩.੩੫੯; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਅ. ਨਿ. ੩.੯੬; ੧੧.੧੨) ਨਯੇਨ ਸਮਾਧਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ.

ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਨ੍ਤੋਸੋ ਭਾਵਨਾਯ ਚ ਆਰਮਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਆਰਾਮੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸਭਾਵਨਾਰਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਚ੍ਚਯ…ਪੇ… ਰਾਮਤਾ, ਤਾਯ. ਮਹਾਥੇਰੋਤਿ ਵੁਡ੍ਢਤਰੋ ਥੇਰੋ. ਵਚਨਮੇਵ ਤਦਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮਾਨਂ ਪਥੋਤਿ ਵਚਨਪਥੋ.

ਅਸੁਖਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਤਿਬ੍ਬਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਨ ਸੁਖਂ, ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ‘‘ਤਿਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂਸਭਾਵੋਤਿ ‘‘ਅਧਿਵਾਸਨਜਾਤਿਯੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਖਣੇਵ ਵਾਤੇ ਹਦਯਂ ਫਾਲੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇਯੇਵ. ਅਨਾਗਾਮੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ.

ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਉਣ੍ਹੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੀਤਂ ਪਤ੍ਥਯਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਣ੍ਹਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਮਾਸਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਸੀਤਂ ਵਾ ਉਣ੍ਹਂ ਵਾ ਅਨਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੇ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਗਾਹੋ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ’’ਤਿ. ਸੀਤਾਦਿਕੇ ਉਪਗਤੇ ਸਹਨ੍ਤੀ ਖਮਨ੍ਤੀ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਵਾਸੇਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾਸੇਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਨ ਨਿਰਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨ ਵਿਧੁਨਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਸੀਤਾਦਿਕੇ ਨ ਸਹਤਿ, ਸੋ ਤੇ ਨਿਰਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਧੁਨਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਧਿਵਾਸਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੨੫. ਅਹਂ ਸਮਣੋਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੩.੬.੫੮) ‘‘ਅਹਂ ਸਮਣੋ, ਕਿਂ ਮਮ ਜੀਵਿਤੇਨ ਵਾ ਮਰਣੇਨ ਵਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਗਾਮਪ੍ਪਦੇਸਂ ਪਯੋਜਨਾਦਿਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ. ਪਟਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਸਮੀਪਗਮਨਤੋ ਅਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਕਣ੍ਟਕਾ ਯਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਣ੍ਟਕਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਮਨੁਸ੍ਸਦੁਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਚਾਰੇਨ ਦੂਸਿਤਾਨਿ, ਸਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਂ, ਅਵਿਸਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਕਾਸਿ ਵਾ ਤਾਦਿਸਂ ਅਨਾਚਾਰਂ.

ਸੀਲਸਂਵਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਪਿਚ ‘‘ਚਣ੍ਡਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਪਰਿਵਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਾਨੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਚਾਰਸੀਲਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਨੋਦਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੨੬. ਇਤਿਪੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਲੋਭਾਦਿਸਹਗਤਤ੍ਤਾਪਿ ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋਪੀਤਿਆਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਯਂ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਕੁਸਲੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਾਵਜ੍ਜੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਕੁਸਲੋਤਿਆਦਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ. ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਆਦੀਨਵਵਿਭਾਵਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਨਧਿਵਾਸਨਂ ਨਾਮ ਪੁਨ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਵਿਨੋਦਨਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਕਰਣਂ ਅਨਭਾਵਗਮਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਜਹਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਧਿਵਾਸੇਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਹਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਮੇਵ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਨੋਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਕਾਮਸਹਗਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਚ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਤਿ ਤੇਸਂ ਪਾਪਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਤ੍ਥਾਗਹਣਂ ਵਾ ਕਤਂ ਸਿਯਾ ਅਨਵਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਵਾ. ਤੇਸੁ ਪਠਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਉਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ, ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਵਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਬ੍ਯਾਪਨਿਚ੍ਛਾਯ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਞਾਤਿਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਯੋ ਸੁਖਜੀਵਿਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੇਮਵਸੇਨ ਞਾਤਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਜਨਪਦਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਜਨਪਦੋ ਸੁਭਿਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਸ੍ਸੋ ਰਮਣੀਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੇਮਵਸੇਨੇਵ ਜਨਪਦਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੇ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਅਤ੍ਤਾ ਸੁਖੀ ਹੋਤਿ ਅਮਰੋਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਮਰਤ੍ਥਾਯ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਤਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਅਮਰੋ ਚ ਸੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚਾਤਿ ਅਮਰਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਰੇਸੁ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਦੀਸੁ ਸਹਨਨ੍ਦਿਕਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਨੁਦ੍ਦਯਤਾਪਤਿਰੂਪਕੋ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੇਮੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚੀਵਰਾਦਿਲਾਭੇਨ ਚੇਵ ਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਚ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ. ਅਨਵਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਂ ਪਰੇ ਨ ਅਵਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਾਸਾਣਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਤਕ੍ਕੋ.

ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਤਿਸਯਤ੍ਤਾ ਚ ਕਾਮਨਾਕਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਮਾਸਵੋ’’ਤਿ. ਤਬ੍ਬਿਸੇਸੋਤਿ ਕਾਮਾਸਵਵਿਸੇਸੋ, ਰਾਗਸਹਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਕੇ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਨੀਹਰਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਨੋਦਨਂ, ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੀਰਿਯਸਂਵਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਵਿਨੋਦਨੇਨਾ’’ਤਿ.

ਵਿਨੋਦਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਭਾਵਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ

੨੭. ‘‘ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੮੭) ਵਚਨਤੋ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਅਨਧਿਗਮੋ ਤਤੋ ਚ ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਾਨਤਿਵਤ੍ਤਿ ਅਭਾਵਨਾਯ ਆਦੀਨਵੋ, ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਭਾਵਨਾਯ ਆਨਿਸਂਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਮਯਸਮ੍ਭੂਤਾਤਿ ਦੁਤਿਯਾਦਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਜਾਤਾ, ਭਾਵਨਾਧਿਕਾਰਤੋ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚ ਤੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਏਵ, ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ? ਨਯਿਦਂ ਵਿਸੇਸਨਂ, ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਂ ਪਨੇਤਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਏਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤੇ ਚ ਖੋ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਮਯਸਮ੍ਭੂਤਾਤਿ. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਝਾਨਮਗ੍ਗਫਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵਤ੍ਥਂ. ਮਿਸ੍ਸਕਨਯੇਨ ਹਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿਵਿਵੇਕਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਯੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਏਵਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਨ ਹੋਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾਵਨਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਧਿਕਾਰੇ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨਯੋ ਏਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ.

ਆਦਿਪਦਾਨਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੪੧੮) ‘‘ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾਕ੍ਯੇ ਆਦਿਭੂਤਾਨਂ ਪਦਾਨਂ. ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਚ ਪਦਤ੍ਥਤੋ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਕਮਤੋਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਤੋ. ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋਤਿ ਤਾਵਤ੍ਤਕਤੋ. ਵਿਭਾਵਿਨਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ.

ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਦੇ. ਸਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਟ੍ਠੇਨ. ਚਿਰਕਤਾਦਿਭੇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਠਾਨਂ, ਅਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਉਦਕੇ ਅਲਾਬੁ ਵਿਯ ਪਿਲਵਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਪਾਸਾਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਠਪਨਂ ਸਾਰਣਂ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਤਾਕਰਣਂ ਅਪਿਲਾਪਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹੇ. ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋਤਿ ਭਣ੍ਡਗੋਪਕੋ. ਅਪਿਲਾਪੇ ਕਰੋਤਿ ਅਪਿਲਾਪੇਤਿ. ਥੇਰੇਨਾਤਿ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰੇਨ. ਸਮ੍ਮੋਸਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਸਾਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ਗੋਚਰਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਕਾਯਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਬੋਧਿਯਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ, ਅਙ੍ਗੋ ਅਵਯਵੋ, ਬੋਧਿਸ੍ਸ ਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੋ ਕਾਰਣਂ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਾ ਓਘਤਰਣਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧) –

‘‘ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਆਯੂਹਨਾ. ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਆਯੂਹਨਾ. ਲੀਨਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ’’ਤਿ –

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਇਧ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਾ ਹਿ ਅਯਂ ਬੋਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਬੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਨਨਿਦ੍ਦਾਯ ਉਟ੍ਠਹਤੀ’’ਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਝਾਨਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਯਥਾ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਏਵ ਝਾਨਮਗ੍ਗਾ, ਨ ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਮਿਧਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਨਙ੍ਗਰਥਙ੍ਗਾਦਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਬੋਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਇਦਂ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ ਅਙ੍ਗ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਧਿਯੋ, ਬੋਧਿਯੋ ਏਵ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ. ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਨਿਦ੍ਦਾਯ ਉਟ੍ਠਹਨਤੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਵਾ ਪਟਿਮੁਖਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਉਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਦੀਪਨਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਬੋਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਬੁਜ੍ਝਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ.

ਵਿਚਿਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੀਮਂਸਤਿ. ਓਭਾਸਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ ਯਥਾ ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਸਤਿ ਵੀਰੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਵੀਰਭਾਵੋ. ਈਰਯਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖਤੋ ਪਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਪਗ੍ਗਹੋ. ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ. ਓਸੀਦਨਂ ਲਯਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਨੋਸੀਦਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੀਣਯਤੀਤਿ ਤਪ੍ਪੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤਿ ਵਾ. ਫਰਣਂ ਪਣੀਤਰੂਪੇਹਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਨਂ. ਤੁਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪੀਤਿ. ਉਦਗ੍ਗਭਾਵੋ ਓਦਗ੍ਯਂ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਦਰਥਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਤੋਤਿ ਕਾਯਦਰਥਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਦਰਥਸ੍ਸ ਚ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਤੋ ਵੂਪਸਮਨਤੋ. ਕਾਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ. ਦਰਥੋ ਸਾਰਮ੍ਭੋ, ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਕਿਲੇਸਾਨਂ, ਤਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਏਵਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਅਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਸੀਤਿਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਅਸਾਰਦ੍ਧਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ ਅਸਾਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੫੨).

ਸਮਾਧਾਨਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਧਾਨਤੋ ਠਪਨਤੋ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਾ, ਯੇਨ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ. ਅਵਿਸਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਅਵਿਸਰਣਸਭਾਵੋ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਭਾਵਾਪਾਦਨਂ ਨ੍ਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣਾਨਂ ਉਦਕਂ ਵਿਯ. ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧) ਵਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਬਨ੍ਧਠਿਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਤੋਤਿ ਉਦਾਸੀਨਭਾਵਤੋ. ਸਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤਿ ਤਦਾਕਾਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਕਿਚ੍ਚਾਧਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਕਕਿਚ੍ਚਕਰਣਵਸੇਨ ਸਮਂ ਪਵਤ੍ਤਨਪਚ੍ਚਯਤਾ ਸਮਵਾਹਿਤਾ. ਅਲੀਨਾਨੁਦ੍ਧਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ ਊਨਾਧਿਕਤਾਨਿਵਾਰਣਂ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਕਪਕ੍ਖਪਾਤਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਕ੍ਖਪਾਤੁਪਚ੍ਛੇਦਰਸਾ’’ਤਿ. ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਮੇਵ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੋ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਲੀਨਪਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖੇ ਚ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਪਤ੍ਥਨੀਯਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ. ਸਮਾਨਕ੍ਖਣਪਵਤ੍ਤੀਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁਪਿ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਵਾਚਾਯ ਕਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਠਮਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਪਠਮਂ ਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਚ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ.

‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤੇਵ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚੋਦਕੋ ਸਦ੍ਧਾਲੋਭਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾਵਂ ਆਸਙ੍ਕਤਿ, ਇਤਰੋ ਸਤਿਆਦੀਨਂਯੇਵ ਭਾਵਨਾਯ ਉਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਤੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਲੀਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤਿਸਿਥਿਲਵੀਰਿਯਤਾਦੀਹਿ ਭਾਵਨਾਵੀਥਿਂ ਅਨੋਤਰਿਤ੍ਵਾ ਸਂਕੁਟਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਤਦਾ ਹਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਨ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਤੇਹਿ ਅਲ੍ਲਤਿਣਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਦੁਸ੍ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਉਜ੍ਜਾਲੇਤੁਕਾਮੋ ਅਸ੍ਸ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਲ੍ਲਾਨਿ ਚੇਵ ਤਿਣਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੪). ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਪਨ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ, ਸੁਕ੍ਖਤਿਣਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਲੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਹਿ ਸੁਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਸਕਂ ਆਹਾਰਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਭਾਵਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ…ਪੇ… ਸਂਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੨). ਤਤ੍ਥ ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਨਸਿਕਾਰੋ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਯੋ ਭਾਵੇਤਿ ਨਾਮ.

ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਤਾਦੀਹਿ ਸੀਤਿਭਾਵਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਂ ਅਨੋਤਿਣ੍ਣਤਾਯ, ਤਦਾ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਨ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਤੇਹਿ ਸੁਕ੍ਖਤਿਣਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦੁਵੂਪਸਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਅਸ੍ਸ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਸੁਕ੍ਖਾਨਿ ਚੇਵ ਤਿਣਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੪). ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਪਨ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਲ੍ਲਤਿਣਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਉਦ੍ਧਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਹਿ ਸੁਵੂਪਸਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਸਕਂ ਆਹਾਰਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਭਾਵਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੨). ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦਯੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਾ, ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਵਸੇਨ ਤਥਾ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋਵ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਯੋ ਭਾਵੇਤਿ ਨਾਮ. ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਬਹੂਪਕਾਰੋ. ਸੋ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਲੀਨਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਲਯਾਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਾਤਤੋ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਣਧੂਪਨਂ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਿਕਅਮਚ੍ਚੋ ਵਿਯ ਚ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਤਿਞ੍ਚ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੪).

ਞਤ੍ਵਾ ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੧.੧੨੯) ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਡ੍ਢਿ ਨਾਮ ਵੇਪੁਲ੍ਲਂ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਵੁਦ੍ਧਿਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ. ਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਵਿਵਿਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਯੋ ਹਿ ਵਿਵੇਚਨੀਯਤੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚਤਿ, ਯਂ ਵਿਵਿਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ, ਤਦੁਭਯਂ ਇਧ ਵਿਵਿਤ੍ਤਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ‘‘ਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮੋ ਵਿਵੇਚਨੀਯਤੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚਮਾਨਤਾਯ ਵਿਵੇਕਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਿਵਿਚ੍ਚਨਕਿਰਿਯਾਯ ਸਮਙ੍ਗੀ ਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ ਤਾਯ ਏਵ ਵਿਵਿਚ੍ਚਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵਸੇਨ ਵਿਵੇਕੋਤਿ ਗਹਿਤੋ. ਇਤਰੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਤੋ ਤਤੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਸਭਾਵਤਾਯ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਵਿਵਿਚ੍ਚਮਾਨਤਾਯ ਵਿਵੇਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਵੇਕੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਵਿਵੇਕਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ‘‘ਵਿਵੇਕਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਵਿਵੇਕਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ‘‘ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਿਸ੍ਸਯਟ੍ਠੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਾਨਂ ਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਸਤਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਵੇ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਵਿਯ ਅਭਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਧਾਰਾ ਨਿਸ੍ਸਯਨਭਾਵਨਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਮੇਵਾਤਿ ਵਿਵੇਕੋ ਏਵ. ਵਿਵੇਕੋ ਹਿ ਪਹਾਨਵਿਨਯਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਚ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾ.

ਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾਯ ਅਵਚਨਂ ‘‘ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਭਾਵਿਤਬ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਹਿ ਯੇ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ ਫਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਤੇਸਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਵੇਕੋ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋਤਿ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋ. ਯਦਿਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਪਨ ਆਦੀਨਵਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾ ਦਾਹਾਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸੀਤਨਿਨ੍ਨਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਯ. ਨ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕੇਸੁ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਝਾਨੇਸੁ ਸਤਿਆਦੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤਾ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਵਿਯ ਬੋਧਿਯਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਝਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਤਥਾ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਕਾਰਣਂ, ਨ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਯ ਝਾਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਸਿਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਦਾਯਤ੍ਤਾਨਿ ਆਰੁਪ੍ਪਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨਤਾ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਫਲਨਿਨ੍ਨਤਾਪਿ ਸਿਯਾ. ‘‘ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮਾਹਂ ਤਦਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੫) ਆਦਿਵਚਨਮ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ.

ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤ੍ਥੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਹਿ ਪਹਾਨਂ, ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਭਾਵੇਨ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਪਵਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਤਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵੇਨ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸਭਾਵਤੋ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਕਾਰੇਨ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣਪਕਾਰੇਨ ਚ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗ-ਪਦਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਸਕਲੇਨ ਵਚਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਰਿਣਮਨ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ, ਪਰਿਣਤਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ. ਪਰਿਣਾਮੋ ਨਾਮ ਪਰਿਪਾਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਪਰਿਪਾਕੋ ਚ ਆਸੇਵਨਲਾਭੇਨ ਆਹਿਤਸਾਮਤ੍ਥਿਯਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤੁਂ ਤਿਕ੍ਖਵਿਸਦਸਭਾਵੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਤਦਙ੍ਗਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੇਸੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਮਿਸ੍ਸਕਨਯਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਬ੍ਬਾਸਵਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ. ਮਗ੍ਗੋ ਏਵ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਞ੍ਚ ਖੋਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ.

ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਸ੍ਸ ਪਠਮਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਯੋ ਆਸਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਪਿ ਅਨਪਾਯਗਮਨੀਯਾ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਸਤਿਪਿ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮਗ੍ਗਭਾਵੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਭਾਵਾਨਂ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾਵਨਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਭਾਵਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਆਸਵਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨੮. ਥੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਆਸਵਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤ੍ਤਾ ਤਾਯ ਏਵ ਦੁਕ੍ਕਰਕਿਰਿਯਾਯ ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਨ੍ਤੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਹੀਨਾਸਵਭਿਕ੍ਖੁਨੋ. ਆਨਿਸਂਸਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਚ੍ਛੇਦਾਦਿਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਉਦ੍ਰਯਂ. ਏਤੇਹਿ ਪਹਾਨਾਦਿਸਂਕਿਤ੍ਤਨੇਹਿ. ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮਿਨਾਪਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਨੀਯਂ ਮਹਾਨਿਸਂਸਞ੍ਚ ਆਸਵਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਆਦਰਸਹਿਤਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ. ਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਪਹੀਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹੀਨਾ ਏਵ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਅਪ੍ਪਹੀਨੇਸੁਯੇਵ ਪਹੀਨਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ.

ਸਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਸਵਾਨਂ, ਆਸਵਸਂਵਰਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਪਠਮਵਿਕਪ੍ਪਾਨਂ ਭੇਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਯਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨਾ’’ਤਿ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਵੇਧੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮੁਸ੍ਸਯੋ ਕਾਯੋ, ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਵਾ.

ਅਨਵਜ੍ਜਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ ਅਤ੍ਥਾਵਹਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਂ ਅਨਤ੍ਥਾਵਹਤ੍ਤਾਤਿ ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਮਨਾਤਿ ਸਕਮਨਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੁਟ੍ਠਮਨਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਤਮਨਾਤਿ ਵਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਗਹਿਤਮਨਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇਹਿ ਗਹਿਤਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮਨਾ’’ਤਿ. ਯਦੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਬ੍ਬਾਸਵਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.

੩. ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੨੯. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਕਥੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੇਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਟੀ. ੨.੨.੬੩) ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਕੇਚਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੇ ਵਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਯਾ ਹਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯਬਾਹੁਲ੍ਲਿਕਤਾ ਜਾਤਾ, ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਇਮਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ. ਯਮਕਮਹਾਮੇਘੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਓਲਮ੍ਬਨਉਪਰਿਉਗ੍ਗਮਨਵਸੇਨ ਸਤਪਟਲੋ ਸਹਸ੍ਸਪਟਲੋ ਯੁਗਲ਼ਮਹਾਮੇਘੋ. ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਭਗਵਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਬਦ੍ਧਵਾਸਂ ਵਸਨ੍ਤੇ, ਚਾਰਿਕਂ ਪਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਚ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਪੂਰਿਤਦਾਨਪਾਰਮਿਸਞ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਮਹਾਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਪੀ’’ਤਿ.

ਸਕ੍ਕਤੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾਰਪ੍ਪਤੋ. ਗਰੁਕਤੋਤਿ ਗਰੁਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਮਾਨਿਤੋਤਿ ਬਹੁਮਤੋ ਮਨਸਾ ਪਿਯਾਯਿਤੋ ਚ. ਪੂਜਿਤੋਤਿ ਮਾਲਾਦਿਪੂਜਾਯ ਚੇਵ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਾਭਿਪੂਜਾਯ ਚ ਪੂਜਿਤੋ. ਅਪਚਿਤੋਤਿ ਅਪਚਾਯਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤੇ ਪਣੀਤਪਣੀਤੇ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਸਕ੍ਕਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਰੁਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤੇ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਗਰੁਕਤੋ. ਯਂ ਮਨਸਾ ਪਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਬਹੁਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਚ, ਸੋ ਬਹੁਮਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪੂਜਾਵਸੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਪੂਜਿਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਵਾਦਨਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਅਪਚਿਤੋ. ਭਗਵਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਚ ਲੋਕੋ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ…ਪੇ… ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲਾਭਸ੍ਸ ਚ ਯਸਸ੍ਸ ਚ ਅਗ੍ਗਂ ਉਕ੍ਕਂਸਂ ਪਤ੍ਤਂ.

ਪਚ੍ਚਯਾ ਚੀਵਰਾਦਯੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਗਰੁਕਾ, ਆਮਿਸਚਕ੍ਖੁਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਧਿਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਬਹੁਲਭਾਵਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਬਾਹੁਲਿਕਾ. ਭਗਵਤੋਪਿ ਪਾਕਟਾ ਅਹੋਸਿ ਪਕਤਿਚਾਰਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਪਾਕਟਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗੋ, ਇਧ ਪਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲਾਭਗਰੁਤਾਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਣਧਮ੍ਮਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮਕਰਣਂ. ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਦੇਸਨਾ. ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਕਾਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਯੋਗ੍ਗੋ ਆਦਾਸੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਯਿਕਆਦਾਸੋ.

ਪਿਤੁ-ਦਾਯਂ, ਤੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਅਰਹਭਾਵੇਨ ਆਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦਾਯਾਦਾ, ਪੁਤ੍ਤਾ. ਤਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਆਮਿਸਮੇਵ, ਸਾਸਨੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮੋਪੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਞ੍ਚ, ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ, ਯਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਨਵਜ੍ਜਞ੍ਚ, ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚ ‘‘ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਵਥ, ਮਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਮੇ ਦਾਯਾਦਾਤਿ ਮਮ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਓਗਾਹਿਨੋ, ਧਮ੍ਮਭਾਗਭਾਗਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸੇਵ ਸਾਮਿਨੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ.੧.੨੯). ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਨੁਤ੍ਤਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਧਮ੍ਮੋ. ਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਞਾਪੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਲੇਸੋ, ਲੇਸਕਾਰਣਂ ਵਾ. ਤਦਭਾਵਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਧਮ੍ਮੋ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਾਯਪਤਨਾਦਿਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਵਾਰਣਤੋ. ਇਤਰੋ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਰਿਯਾਯਧਮ੍ਮੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਪਾਤਨਤੋ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਵਾਰਣਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਲੋਕਿਯਂ ਕੁਸਲਂ ਦਾਨਸੀਲਾਦਿ ਵਿਵਟ੍ਟਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ, ਅਯਂ ਤਂ ਅਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਰਣਭਾਵਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਤਂ ਵਟ੍ਟਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ, ਯਂ ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਸਵਿਸੇਸਂ ਆਮਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਆਮਿਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਪਾਕਟਂ ਅਚ੍ਛਾਦਨਭੋਜਨਾਦਿ, ਤਸ੍ਸ, ਤਂਸਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਫਲਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਂ ਪਨਿਦਂ…ਪੇ… ਇਦਂ ਪਰਿਯਾਯਾਮਿਸਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਕਲਮੇਵ ਹਿਦਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਯਦਿਦਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨, ੩) ਆਦਿਵਚਨਤੋ ਸਾਵਕੇਹਿ ਅਧਿਗਤੋਪਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਸਤ੍ਥੁਯੇਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਧਮ੍ਮੋਪਿ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਸਨ੍ਤਕੋ’’ਤਿ. ਸਾਵਕਾਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਪਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਪਰਤੋਘੋਸੋ ਚ ਤਥਾਗਤਾਧੀਨੋਤਿ ਤੇਹਿ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮਿਨੋਯੇਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਗਵਤਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾਵ ਇਮਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅਸਮ੍ਬੋਧਵਸੇਨ ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ. ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਾ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ, ਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਵਿਯ ਸਸਨ੍ਤਾਨੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਞ੍ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਨੇਤਾ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਯਿਦਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਜਾਨਨਞ੍ਞੇਵ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਵੇਧਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਗ੍ਗਞ੍ਞੂ ਮਗ੍ਗਵਿਦੂ’’ਤਿ. ਅਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਕੁਸਲਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਗ੍ਗਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਯਥਾਗਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਾਨੁਗਾ ਭਗਵਤੋ ਏਵ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਧਿਗਮਨਤੋ. ਪਚ੍ਛਾ ਪਰਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨੁ ਅਨੁ ਆਗਤਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ.

ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਵ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭੇਦਂ ਜਾਨਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤਿਯੇਵ. ਨ ਹਿ ਪਦੇਸਞਾਣੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਜਾਨਾਤਿ. ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ ਪਸ੍ਸਤਿਯੇਵ. ਅਥ ਵਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਕਾਮਰੂਪਪਰਿਞ੍ਞਾਵਾਦਿਨੋ ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਭਗਵਾ. ਭਗਵਾ ਪਨ ਪਹੀਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸਤ੍ਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਤਿਯੇਵ, ਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਮਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਦਸ੍ਸਨਪਰਿਣਾਯਕਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਭੂਤੋ. ਞਾਣਭੂਤੋਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਏਵਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਤੇਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂਵਾ ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ‘‘ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ’’ਤਿ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਵਦਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਾ. ਚਿਰਂ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਵੇਧਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਵਦਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਾ, ਪਾਪਯਿਤਾ ਵਾ. ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾਤਿ ਅਮਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਅਮਤਂ ਦਦਾਤੀਤਿ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ. ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ.

‘‘ਯਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ;

ਸੁਖੋ ਵਿਪਾਕੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ. (ਪੇਟਕੋ. ੨੩);

ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਾਯਕੋ’’ਤਿ –

ਏਵਮਾਦਿਂ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਵ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਵਿਵਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਿਯਾਯਧਮ੍ਮੋਪਿ…ਪੇ… ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਦਿਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਚ ਚੀਵਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨੇਨ ਵਿਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾਮਿਸਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਪਰਿਯਾਯਾਮਿਸਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਕਭਾਵੋ ਪਰਿਯਾਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵੇਨੇਵ ਦੀਪਿਤੋ. ਤਦੇਵ ਸਾਮਿਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਪਟਿਲਾਭਪਟਿਗ੍ਗਹਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸੇ.

ਪਚ੍ਚਯਾ ਚੀਵਰਾਦਯੋ ਪਰਮਾ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਉਤ੍ਤਮਮਰਿਯਾਦਾ ਏਤਸ੍ਸ ਨ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮੋ, ਲਾਭਗਰੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦੇਸੂਤਿ ‘‘ਚੀਵਰਹੇਤੁ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਇਤਿਭਵਾਭਵਹੇਤੁ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੧; ਅ. ਨਿ. ੪.੯; ਇਤਿਵੁ. ੧੦੫) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਸਲ੍ਲੇਖਪਵਿਵੇਕਾਦਯੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਵਾਦੇ, ਤੇਸੁ ਵਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ. ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਯੇਸਂ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਵਾਦੇ ਇਚ੍ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਅਨਤ੍ਥਾਨੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਆਕਙ੍ਖਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਮਿਸੇ ਉਪਕ੍ਖਲਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਮਿਸਹੇਤੁ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ. ਅਤੀਤਕਾਲੇਤਿ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ. ਕਪਿਲਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਤ੍ਥੁ ਕਪਿਲਸੁਤ੍ਤੇਨ, ‘‘ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਿਆਦਿਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧੮) ਚ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ. ਆਮਿਸਗਰੁਕੋ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਭਾਵੇਨ ਕੂਟਕਹਾਪਣੋ ਵਿਯ ਨਿਤ੍ਤੇਜੋ ਸਮਣਤੇਜੇਨ ਅਨੁਜ੍ਜਲਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤਙ੍ਗਾਰੋ ਵਿਯ ਨਿਪ੍ਪਭੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਗਰੁਕਭਾਵਤੋ. ਵਿਵਤ੍ਤਿਤਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਮਾਨਸੋ, ਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਧਾਰਣਂ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਮਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਥੇਵ ਚ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨਿਸਂਸਵਿਭਾਵਨੇਸੁਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਥਾ ਆਦੀਨਵਵਿਭਾਵਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਆਦਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਆ-ਕਾਰੋ ਮਰਿਯਾਦਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾਵਿਧੁਰੇਨ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਭਾਵੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ, ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਵਾ ਆਦਿਯਂ ਵਿਵੇਚਨਂ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਵਿਸੁਂ ਕਰਣਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੁਂ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਭਵੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ…ਪੇ… ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰੁਣਾਯਨਾਕਿਤ੍ਤਨਂ ਤੇਸਂ ਮੁਦੁਕਰਣਂ, ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਤਤੋਪਿ ਸਵਿਸੇਸਂ ਮੁਦੁਕਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤੀਵ ਮੁਦੁਕਰਣਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨਾਲ਼ਕਪਟਿਪਦਾਦਯੋ ਨਾਲ਼ਕਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੬੮੪-੭੨੮) ਆਗਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਤਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਨਾਲ਼ਕਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਪਰਮਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤਿਭੂਤਾ ਅਤਿਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਪਟਿਪਦਾਯ ਉਦਾਹਰਣਭਾਵੇਨ ਉਦ੍ਧਟਾ. ਸਕ੍ਖਿਭੂਤਾਤਿ ਤਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਯ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨ ਸਕ੍ਖਿਭੂਤਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਕੇ ਵਾਕ੍ਯੇ. ਸੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਪਦਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯਪਚ੍ਚਨੀਕੇਨਾਤਿ ‘‘ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਭਾਵੇਨ ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ.

੩੦. ਥੋਮਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਸਂਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਂ ਸਪਰਿਸਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੀਲਥੋਮਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ. ਨਿਪਾਤਪਦਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਧ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਕਤਮਾਹ. ਪਵਾਰਿਤੋਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਿਤੋ. ਯੋ ਹਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਭੋਜਨੇਨ ਤਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਵੇਸਕੇਨ ਉਪਨੀਤਭੋਜਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਪਵਾਰਿਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਵਾਰਿਤੋਤਿ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਕਾਰੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਹਿ ਵਾਰੇਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਕੇ ਯਾਚਾਪੇਤਿ ਭਤ੍ਤੇ ਕਰੋਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਪਵਾਰਣਾ, ਆਪਤ੍ਤਿਵਿਸੋਧਨਾਯ ਅਤ੍ਤਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਓਕਾਸਦਾਨਂ. ਸਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਵਸ੍ਸਂਵੁਤ੍ਥੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਵਸ੍ਸਂਵੁਤ੍ਥਪਵਾਰਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਵਾਰੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਇਚ੍ਛਾਪੇਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਪਵਾਰਣਾ, ਚੀਵਰਾਦੀਹਿ ਉਪਨਿਮਨ੍ਤਨਾ. ਪਕਾਰਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾਰਣਾਤਿ ਪਵਾਰਣਾ, ਵਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨਤਾਦਿਚਤੁਰਙ੍ਗਸਹਿਤੋ ਭੋਜਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਸਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਭੋਜਨਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਪਵਾਰਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਾਵਦਤ੍ਥਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪਵਾਰਣਾ ਯਾਵਦਤ੍ਥਪਵਾਰਣਾ, ਪਰਿਯੋਸਿਤਭੋਜਨਸ੍ਸ ਉਪਨੀਤਾਹਾਰਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਭੋਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਤਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋਤਿ ਭੋਜਨੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਯੋਸਿਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ ‘‘ਭੋਜਨੇਨ ਭੋਜਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰਿਯੋਸਿਤੋ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਭੋਜਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਧਾਤੋਤਿ ਤਿਤ੍ਤੋ. ਸਾਧਕਾਨੀਤਿ ਞਾਪਕਾਨਿ. ਪਰਿਯੋਸਿਤਭੋਜਨਂ ਸੁਹਿਤਯਾਵਦਤ੍ਥਤਾਗਹਣੇਹਿ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਤਾਦਯੋ, ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਹਿ ਵਾ ਇਤਰੇ ਬੋਧਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨੇਸਂ ਞਾਪਕਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਛਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਉਦਰਾਵਦੇਹਕਂ ਭੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਚੇਤਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਏਵ, ਨਾਪਿ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਇਧ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਧ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ. ਅਥਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਮਮ ਭੋਜਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਮ੍ਹਿ ਕਾਲੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਰੁਲ਼੍ਹਹਰਿਤੇਤਿ ਰੁਹਮਾਨਤਿਣਾਦਿਹਰਿਤਰਹਿਤੇ. ਅਭਾਵਤ੍ਥੋ ਚ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੫੨, ੩੩੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੮) ਵਿਯ.

ਕਥਿਤੇਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਵਾਪਸਮੀਕਰਣਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਵੁਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਪਟਿਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੮੯) ਵਾਪਸਮੀਕਰਣੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਪਨ੍ਨਲੋਮੋ ਪਰਦਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੩੨) ਜੀਵਿਤਵੁਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੯੨; ਪਾਚਿ. ੬੬੬; ਮਹਾਵ. ੧੨੯; ਮ. ਨਿ. ੩.੫੯) ਅਪਗਮੇ, ‘‘ਗੀਤਂ ਪਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮਿਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮੫) ਪਾਵਚਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੇ, ਲੋਕੇ ਪਨ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਾਯਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਭਾਸ ੭.੨.੨੬) ਅਜ੍ਝੇਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਨ ਏਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭੋਜਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾ ਨਿਵਾਰਿਤਾ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭੋਜਨਂ ਪਨ ਅਨਾਦਰਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ…ਪੇ… ਵੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗੇਨ ਖੇਪੇਯ੍ਯ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤਸੀਸੂਪਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਆਦਿਤ੍ਤਸੀਸੂਪਮਨ੍ਤਿਆਦਿਤ੍ਤਸੀਸੂਪਮਸੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਯਦਿਪੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਨਿਪਾਤੋ. ਨਿਪਾਤੋ ਚ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਵਾਕ੍ਯੇ ਪਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਥਜੋਤਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਧ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਪਸਂਸਾਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਕੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਨਪਸਂਸਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਪਸਂਸਾਰਮ੍ਭੇ ਪਨ ‘‘ਅਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ ਪੁਰਿਮੇਯੇਵ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾਵਿਭਾਵਨਤੋ ਅਧਿਕਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਤੋ ਚ.

ਏਕਵਾਰਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਕਥਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਅਤ੍ਰ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਰਲਾਭਪਤ੍ਥਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰਿਮੇਯੇਵ ਸਕਲਾਭੇਨ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿ, ਪਰਲਾਭੇ ਚ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਏਤਂ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੮੪੯). ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ. ਪਾਪਾ ਇਚ੍ਛਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨਤਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਚ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਏਤਂ ਪਾਪਿਚ੍ਛਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੮੫੧). ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਮਹਤੀ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਾਤਿ ਮਹਿਚ੍ਛੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨਤਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਚ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਏਤਂ ਮਹਿਚ੍ਛਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਨਿਵਾਰੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਂਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ.

ਮਹਿਚ੍ਛੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯਦਾਨਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕੇਹਿ ਭਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ, ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਯੇਸਨਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਦੁਬ੍ਭਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਵਿਨਿਪਾਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਘਰੇ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤੋ. ਰਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤੋਵਾਤਿ ਯੇਸੁ ਕੁਲੇਸੁ ਪਟਿਪਿਣ੍ਡਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਦਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਦ੍ਧਾ ਰਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਥਾਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗੇਨ, ਪੁਨ ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਪਜ੍ਜਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਭਰਤਾ, ਯਥਾਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯੇਨ ਅਵਞ੍ਞਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤੋਸਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਸੁਭਰਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਥਾਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਕਥਾਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਕਥਾਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਏਵ. ਤੀਣੀਤਿ ਤੀਣਿ ਕਥਾਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖਿਕਾਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਕਿਲੇਸੇ ਸਲ੍ਲਿਖਤੀਤਿ ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛ ਤਾਦਿਗੁਣਸਮੁਦਾਯੋ, ਸੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖਿਕਾ, ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਂ ਤਨੁਭਾਵਾਯ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਤਾ. ਚੇਤੋਵਿਨੀਵਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਵਾਰਕਾਨਂ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਦੂਰੀਭਾਵਕਰਣੇਨ ਚੇਤੋਵਿਨੀਵਰਣਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਸਪ੍ਪਾਯਾ. ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਵਿਭੂਤਿਭਾਵਕਰਣਾਯ ਸਪ੍ਪਾਯਾ ਉਪਕਾਰਿਕਾਤਿ ਚੇਤੋਵਿਨੀਵਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾ. ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿਆਦਿ ਯੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਦਿਆਨਿਸਂਸੇਨ ਅਯਂ ਕਥਾ ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖਿਕਾ ਚੇਤੋਵਿਨੀਵਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾ ਚ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿ ਏਕਂਸੇਨ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ. ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਿਰਜ੍ਜਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਉਪਸਮਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਵੂਪਸਮਾਯ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਜਾਨਨਾਯ. ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਮ੍ਬੋਧਾਯ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ. ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਆਦਿਤੋ ਤੀਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪੁਨ ਤੀਹਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਇਤਰੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਤੇਨ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨੋ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ ਦਸਕਥਾਵਤ੍ਥੁਲਾਭਿਨੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂਸਭਾਵਤੋ ਉਪਕਾਰਤੋ ਚ ਸਂਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਹਿ ਏਕਵਾਰਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪਰਿ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪਰਿਪੂਰਣਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਰਿਪੂਰਣਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਂ. ਇਤਰਾ ਪਨ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਾਵਹਧਮ੍ਮਪਾਰਿਪੂਰਿਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਦਾਨਿ ਯਾਯਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਪਰਿਵੁਦ੍ਧਿਯਾ ਗੁਣਪਾਰਿਪੂਰਿਤਾ, ਤਂ ਉਪਮਾਯ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਵੁਸ੍ਸਕੋਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਮਾਸੇ ਉਟ੍ਠਿਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਚਿਰਾਨੁਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ. ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾ ਪਬ੍ਬਤੇਸੁ ਉਪਚ੍ਚਕਾਧਿਚ੍ਚਕਾਪਭਵਨਿਜ੍ਝਰਾਦਿਨਦਿਯੋ. ਸਰਸਾਖਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਉਪਰਿਉਨ੍ਨਤਪਦੇਸਤੋ ਉਦਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇਵ ਸਨ੍ਦਤਿ ਚ, ਤੇ. ਕੁਸੋਬ੍ਭਾ ਖੁਦ੍ਦਕਤਲ਼ਾਕਾ. ਕੁਨ੍ਨਦਿਯੋਤਿ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕਨਦਿਯੋ. ਤਾ ਹਿ ਮਹਾਨਦਿਯੋ ਓਤਰਨ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਪਰਮਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਨ੍ਤਿ ਪਰਮਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਭਾਵਂ, ਪਰਮਂ ਧਮ੍ਮਦਾਯਜ੍ਜਂ ਵਾ. ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਸਨ੍ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋਤਿ ਮੂਲਗੁਣੇਹਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਹਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ.

ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਉਪਧਾਰਣਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍ਵਾਤਿ ਮਮ ਦੇਸਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਮਮਜ੍ਝਾਸਯਂ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ. ਯਥਾ ਇਧੇਵ ਚਿਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਯਥਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਦੇਸਨਾਯ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਧਮ੍ਮਥੋਮਨਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਾਯਾਤਿ ਸਮਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਯ. ਮਤਿਯਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ. ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਅਗ੍ਗਾਤਿਆਦਿ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਗੁਣਤੋ ਏਵ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਚਿਤ੍ਤਗਤਿਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮਨੇਨ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ. ਕਥਂ ਪਨ ਕਾਯੋ ਦਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕੋ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਮਾਨਗਤਿਕੋ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਕਾਯਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਣਾਮਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਕਾਯੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਣੇਨ ਅਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਦਨ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਰੂਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਖਣੇਨ ਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ‘‘ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਵਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਦਨ੍ਧਗਤਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਤੋ ਯਾਵ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਕਾਯਗਤਿਂ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਾਯਗਤਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਣਾਮਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਗੇਵ ਲਹੁਸਞ੍ਞਾਯ ਸੁਖੁਮਸਞ੍ਞਾਯ ਚ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਅਭਾਵਿਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਦਨ੍ਧਂ ਅਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਲਹੁਂ ਕਤਿਪਯਚਿਤ੍ਤਵਾਰੇਹੇਵ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਕਾਯੋ ਚਿਤ੍ਤਗਤਿਕਭਾਵੇਨੇਵ ਪਰਿਣਾਮਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਬਾਹੁਸਮਿਞ੍ਜਨਪ੍ਪਸਾਰਣੂਪਮਾਪਿ ਉਪਚਾਰੇਨ ਵਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਧਮ੍ਮਤਾਵਿਲੋਮਿਤਾ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਭਾਵਞ੍ਞਥਤ੍ਤਮੇਵ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ.

੩੧. ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨੁਰੂਪਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ. ਦੇਸਕਾਲੇ ਵਿਯ ਭਾਜਨਮ੍ਪਿ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਏਵ ਮਹਾਥੇਰੋ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਿ. ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਦਰੇ ਸਾਮਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਿਤ੍ਤਕੇਨਾਤਿ ਕੇਨ ਪਰਿਮਾਣੇਨ. ਤਂ ਪਨ ਪਰਿਮਾਣਂ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਮੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਨੁਕਾਰੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਨੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧੇਵ ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ ਆਗਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਜੋਤਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਿਮਾਣੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਮੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਚ. ਏਤ੍ਥ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੋ ਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਅਨਨੁਸਿਕ੍ਖਨਂ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਤਾ, ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨਂ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾਤਿ. ਤੀਹਿ ਵਿਵੇਕੇਹੀਤਿ ਵਿਵੇਕਤ੍ਤਯਗ੍ਗਹਣਂ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਵਿਵੇਕਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ. ਵਿਵੇਕਪਞ੍ਚਕਗ੍ਗਹਣੇ ਪਨਸ੍ਸ ਸਰੂਪੇਨ ਕਾਯਵਿਵੇਕੋ ਗਹਿਤੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਦਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਤਦਾ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਵਿਵੇਕਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਤੀਹਿ ਵਿਵੇਕੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਕਾਯਵਿਵੇਕਮਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਭਾਵੋ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਨ, ਵਿਵੇਕਦ੍ਵਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸੇਵ ਕਾਯਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਾਧਿਗਮਮਤ੍ਤੇਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸਤ੍ਥੁਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਭਾਵੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮੇਨ ਪਨ ਸੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਾਸਨੇ ਵਿਵੇਕਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੋਣਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਬ੍ਭਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੋਗਧਾ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਵੇਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪੀ’’ਤਿ. ਅਸਤਿ ਆਲੋਕੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਵਿਯ ਅਸਤਿ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾਯ ਏਕਂਸਿਯਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇਪੀਤਿ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਤੋ ਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਮੇਵ ਵਾ ਅਤਿਦਿਸਤਿ ਵਿਸਦਿਸੂਦਾਹਰਣੂਪਾਯਞਾਯੇਨ. ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਵੇਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਇਧ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਯੋਪਿ ਹਿ ਵਿਵੇਕਾ, ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਵਾ ਇਤਰਦ੍ਵਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਇਧ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਦੂਰਤੋਪੀਤਿ ਦੂਰਟ੍ਠਾਨਤੋਪਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਿਰੋਰਟ੍ਠਤੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਾਮਂ ‘‘ਪਟਿਭਾਤੂ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿ-ਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਸਾਮਿਵਚਨਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋਯੇਵ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਭਾਗੋ ਹੋਤੂਤਿ ਇਮਿਨਾਭਾਗਤ੍ਥੋ ਪਟਿ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧ ਅਯੁਜ੍ਜਨਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਦਿਸ੍ਸਤੂਤਿ ਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਸਤੁ, ਪਸ੍ਸਤੂਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਟ੍ਠਾਤੂਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੁ. ਉਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣਞ੍ਹਿ ਉਗ੍ਗਹੋ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਪੁਰਿਪੁਚ੍ਛਨਾਦਿਨਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇ ਆਪਾਦਨਂ ਪਟ੍ਠਪਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ. ਕਾਰਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵਚਨਂ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਰੀਯਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਏਕੇਨੇਵਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਤਾਸਿਦ੍ਧੇਨ ਆਦਿਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਏਕੇਨੇਵ ਪਕਾਰੇਨ. ਤਮੇਵ ਹਿ ਆਕਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਸਾਵਕਾ ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਏਕੇਨੇਵ ਆਕਾਰੇਨ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਥੇਰੇਨਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਪਟਿਪਦਾਭੂਤੇਹਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਵੇਕਾਨਂ ਅਨਨੁਸਿਕ੍ਖਨਾਕਾਰੇਹਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ‘‘ਇਧਾਵੁਸੋ…ਪੇ… ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਦੇਸਪਾਠੇਨ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਸਤ੍ਥੁਨੋਪਿ ਆਦਿਯਤਾ ਭਗਵਤਾ ਗਹਿਤਾ, ਸਾ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸੋ ਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਾਵਕੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਾਵਕੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਸ੍ਸ. ਸਾਵਕਾਨਂ ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਾਮੀਚਿਅਭਾਵਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਯਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ, ਏਸ ਨਯੋ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮਯੋਜਨਾ’’ਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਾਯ ਉਦ੍ਦੇਸਦੇਸਨਾਯ ਮਹਾਥੇਰੇਨ ਦੇਸਿਤਾਯ ਚ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਉਪਧਿਵਿਵੇਕੋ ਵਿਯ ਇਤਰੇਪਿ ਵਿਵੇਕੋ ਸਤ੍ਥੁ ਏਕਨ੍ਤਿਕਾਵਾਤਿ. ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨਂ ਨਾਮ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਆਹ ‘‘ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਨ ਪਰਿਪਾਲੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਹਿ ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਨ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਰਿਪਾਲੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਯ ਅਵਿਸੇਸਵਚਨੇ ਕਾਯਵਿਵੇਕਸ੍ਸੇਵ ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਯਦਿ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੁਚ੍ਛਾਯਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਤੋ ਅਵਿਸੇਸੋ ਸਿਯਾ ਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸ੍ਸ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸਵਚਨਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤੇਵਾਤਿ? ਨ, ਪਦਨ੍ਤਰੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੇਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਬ੍ਯਾਕਰਣਪਕ੍ਖੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਪਕ੍ਖੋ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਨ ਪੁਚ੍ਛਾ ਵਿਯ ਅਵਿਸੇਸਜੋਤਨਾ, ਅਥ ਖੋ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਵਿਭਜਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਅਪਰਿਪੂਰਿਯਮਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਂ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਭਾਵਵਚਨਂ ਪਹਾਨਲਕ੍ਖਣਵਿਵੇਕਾਭਾਵਦੀਪਨਂ, ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਵਿਵੇਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਤਤੋ ਸਾਤਿਸਯਵਿਵੇਕਾਭਾਵਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਵਿਵੇਕਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਯੇਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਵ ਪਾਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ ‘‘ਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਵੇਕਦ੍ਵਯਮੂਲਭੂਤਕਾਯਵਿਵੇਕਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਵਿਗਤਤਣ੍ਹਤਾਯ ਤਂ ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਜਾਤਂ ਬਹੁਂ ਲਨ੍ਤਿ ਆਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਬਹੁਲਾ, ਬਹੁਲਾ ਏਵ ਬਾਹੁਲਿਕਾ ਯਥਾ ‘‘ਵੇਨਯਿਕੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੬; ਅ. ਨਿ. ੮.੧੧; ਪਾਰਾ. ੮). ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਬਹੁਲਭਾਵਾਯ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਚੀਵਰਾਦਿਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਆਦਰਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਸਿਥਿਲਂ ਅਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਾਥਲਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਥਿਲਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਿਥਿਲ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਥਲ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਸਾਥਲਿਕਾ’’ਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਗਮਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਧੋਗਮਨਟ੍ਠੇਨ, ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਧਿਵਿਵੇਕੇਤਿ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਤਾਯ ਉਪਧੀਹਿ ਵਿਵਿਤ੍ਤੇ. ਓਰੋਪਿਤਧੁਰਾਤਿ ਉਜ੍ਝਿਤੁਸ੍ਸਾਹਾ.

ਅਨਿਯਮੇਨੇਵਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਸੇਸਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਵਕਾ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨੇਵ. ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ‘‘ਥੇਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਦਸਵਸ੍ਸੇ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਦਸਵਸ੍ਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ. ਇਸ੍ਸਰਿਯੇਤਿ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਚਿਰਕ੍ਖਣੋਭਾਸੇਨ ਲਕ੍ਖਵੇਧਕੋ ਅਕ੍ਖਣਵੇਧਿ. ਠਿਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨੇ. ਠਾਨਸੋਤਿ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇਵ. ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਧਾਰਾਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਦਾਸੀਨਤਾਪਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਉਪਾਯੋਤਿ ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚੀਵਰਾਦਿਮਣ੍ਡਨਾ ਨ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੀਵਰਪਤ੍ਤ…ਪੇ… ਅਪੂਰਯਮਾਨਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਥੇਰਵਾਰੇ. ਇਧਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਨਵਕਵਾਰੇਸੁ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਥੇਰਕਾਲੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੨. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ, ਨ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ. ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਪਨ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥੋ ‘‘ਏਸ ਨਯੋ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇਪੀ’’ਤਿ ਅਤਿਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਨੀਕਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਨਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਨਯੇਨ, ‘‘ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ. ਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਯੋਜਨਪਰਮ੍ਪਰਾਯਾਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਤੋ ਦੂਰਭਾਵੇਨ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਤੀਣੀਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ. ਅਰਞ੍ਞਵਨਪਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਅਰਞ੍ਞੇਸੁ ਵਨਸਣ੍ਡਭੂਤਾਨਿ. ਪਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ. ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੋ ਜਰਾਜਿਣ੍ਣਕਾਲੋ ਗੋਚਰਗਾਮੇ ਦੂਰੇ ਗਮਨਾਗਮਨਸਮਤ੍ਥਤਾਭਾਵਤੋ. ‘‘ਏਵਂ ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਦਿਨ੍ਨਂ ਅਹੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾਨਂ ਪਸਾਦਂ ਜਨੇਨ੍ਤਿ. ਪਾਸਂਸਾਤਿ ਪਸਂਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਮਹਾਥੇਰੋਤਿਆਦਿ ਏਕਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਨਂ ਵੁਦ੍ਧਤਰਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਾਯਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਉਪਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਰਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਮੋਘਮਨਸਿਕਾਰਂ. ਸਬ੍ਬਥਾਤਿਆਦਿਤੋ ਤਾਵ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵੇਚੇਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਂ ਪੂਰੇਤਿ. ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬਾਹੁਲਿਕਤਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਸਿਥਿਲਂ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਥਲਿਕਤਾਭਾਵਂ, ਵਿਗਤਨੀਵਰਣੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਓਕ੍ਕਮਨੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤਂ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਿਵੇਕਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੩੩. ਤਤ੍ਰਾਵੁਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ‘‘ਲੋਭੋ ਚ ਪਾਪਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਉਪਰਿਦੇਸਨਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ. ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਯਾ ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇਨ ਸਹ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਿਨੀ ‘‘ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਵਥ, ਮਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਨਿਦ੍ਦੇਸਦੇਸਨਾਯ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਵੁਸੋ ਲੋਭੋ ਚ ਪਾਪਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਯਾਯ ਉਪਰਿਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਹਾਨਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ, ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਪਜਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਹਾਨਸਬ੍ਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨਾਤਿ ਏਵਂ. ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਸਰੂਪਾ ਯਂ-ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਯੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਮੇ ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਸ੍ਮਾ ਲੋਭਾਦਯੋ ਏਵ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨੁ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਦਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਨ ਲੋਭਾਦੀਹਿ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾ ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਇਮੇਸਂਯੇਵੇਤ੍ਥ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਉਪਚਯੇਨ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਵਕਾਨਂ ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦਭਾਵੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਭਿਰੁਚਿਤੋ, ਸੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਕਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਵੇਕਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਬਾਹੁਲਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮੋ ਕਥਿਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਓਕ੍ਕਮਨੇ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਮਿਸਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਕਥਿਤਂ. ‘‘ਸਿਯਾ ਚ ਮੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਬਾਹੁਲਿਕਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਆਮਿਸਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਕਥਿਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਯਂ ਭਗਵਤਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਥੇਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਵੇਕਾਨੁਸਿਕ੍ਖਨਾਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੁਭਯਂ ਹੇਤੁਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਵੁਸੋ, ਲੋਭੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੇਤੁਨਿਰੋਧੇਨ ਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਨਿਰੋਧਹੇਤੁਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਚ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਾਪਕਤਾ.

ਅਤੀਤਦੇਸਨਾਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਾਯ ਥੇਰੇਨ ਯਥਾਦੇਸਿਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਦੇਸਨਾਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ‘‘ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪਹਾਨਮਾਹਾ’’ਤਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਲੋਭਾਦਯੋ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਲਾਮਕਾਤਿ ਨਿਹੀਨਾ. ਲੋਭਦੋਸਾ ਹਿ ਹੇਤੁਤੋ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਸਭਾਵਤੋ ਫਲਤੋ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਤੋ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਪਕਤਿਕਾ, ਆਯਤਿਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਪਾਪਕਾ. ਲੁਬ੍ਭਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਭਿਗਿਜ੍ਝਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਲੁਬ੍ਭਤਿ, ਲੁਬ੍ਭਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਲੋਭੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਰਸਾਦੀਸੁ ਅਭਿਸਙ੍ਗਰਸੋ, ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਦਸ੍ਸਨਪਦਟ੍ਠਾਨੋ. ਦੁਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਦੁਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਰਸਾਦੀਸੁ ਵਿਸਪ੍ਪਨਰਸੋ, ਸਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਰਸੋ ਵਾ, ਦੁਸ੍ਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨੋ.

ਤੇਸੂਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਲੋਭਦੋਸਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਦਸ੍ਸਨਂ. ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਲਾਭੇ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਲੋਭਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਸਭਾਵਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਸੇਨ ਪਨ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਲਦ੍ਧਂ ਪਤ੍ਥੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਲਾਭੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜਨਾ. ਅਲਭਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੇ’’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਘਾਤਵਾਤਿ ‘‘ਯਮ੍ਪਿਚ੍ਛਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੨੦; ਵਿਭ. ੧੯੦) ਵਚਨਤੋ ਇਚ੍ਛਾਵਿਘਾਤਵਾ. ਲੋਭੋ ਚ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਹੋਤਿ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਨਨ੍ਤਰਪਦੇਪਿ. ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਤਿ ਚ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਕੇਲਾਯਨਾਦਿਵਸੇਨਪਿ ਤਸ੍ਸ ਲੋਭੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ‘‘ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ. ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦੋਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਵਾਸਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ.

ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ. ਸੋ ਹਿ ਕਿਲੇਸੇ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਚ ਮਗ੍ਗੀਯਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਗ੍ਗਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਇਤਰੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸੋ ਏਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ, ਹੀਨਤਾਯ ਵਾ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ. ਕਾਮਂ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ਏਤੇ ਅਨ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਨ ਉਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਏਵ, ਅਯਂ ਪਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਉਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਏਤੇਹਿ ਅਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਸਂ ਮਜ੍ਝੇ ਭਵਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਭਯਨ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ, ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਚ. ਤਥਾਤਿ ਯਥਾ ਇਤਰੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇਨ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਲੋਭੋ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਥਾ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨੁਪਗਮਨਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਅਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣੇਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਤੇ ਦ੍ਵੇ ਅਨ੍ਤੇ ਨ ਉਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਸਚ੍ਚਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ. ਦਸ੍ਸਨਪਰਿਣਾਯਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਪਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਥਾ ਨਯਨਟ੍ਠੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ. ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਰਣੀ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਕਾ. ਤਯਿਦਂ ਸਤਿਪਿ ਪਟਿਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਤੋ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਅਵਯਵਵਸੇਨ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗੋਯੇਵ ਹਿ ਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤੋ’’ਤਿ. ਞਾਣਾਯਾਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨਾਯ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਦਿਤਕਰਣਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ. ਵਿਸੇਸਞਾਤਭਾਵਾਪਾਦਨਞ੍ਹਿ ਵਿਦਿਤਕਰਣਂ. ਵੂਪਸਮਨਤੋਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਵੂਪਸਮਨਤੋ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੋਪਿ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨੇਵ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ’’ਤਿ, ਵਿਭਾਵਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਬੋਧੋਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ‘‘ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥਾਯ. ਨ ਹਿ ਮਗ੍ਗਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਕਰੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਗ੍ਗੋਯੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਇਤਰੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਏਵਂ ਸੇਸਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਪੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਮ੍ਮਾਯਾਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਮ੍ਮਾਯ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ. ਉਪਸਮਾਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਾ ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਨਯੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਦੇਸੁ. ਸਾਰੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਅਨਪਨੀਤੋ. ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਪਪਞ੍ਚੋ ਕੇਵਲਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤ੍ਥਾਯ.

ਅਯਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਾਯਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਾਚੀ ਹਿ ਅਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਞ੍ਞਮਗ੍ਗਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ. ਸਤ੍ਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹਿ ਇਧ ਪਟਿਸੇਧਨਂ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ. ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਭਾਵੋ ਅਨਞ੍ਞਤਾ. ਤੇਨਾਹ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ –

‘‘ਏਕਾਯਨਂ ਜਾਤਿਖਯਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ,

ਮਗ੍ਗਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ;

ਏਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਤਰਿਂਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ,

ਤਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਚ ਤਰਨ੍ਤਿ ਓਘ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੮੪, ੪੦੯; ਮਹਾਨਿ. ੧੯੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੧੦੭, ੧੨੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੭੦);

ਆਰਕਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਅਰਿਯ-ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹ. ਅਰਿਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਮਤ੍ਤਂ. ਅਰਯੋ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ ਯਨ੍ਤਿ ਅਪਗਮਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਰਿਯੋ. ਅਰਿਯੇਨ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯੋ. ਅਰਿਯਭਾਵਪ੍ਪਟਿਲਾਭਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਕਰੋ ਅਰਿਯੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਅਰਿਯ-ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਸਮੁਦਾਯੇ ਮਗ੍ਗਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਸਮੁਦਾਯੋ ਚ ਸਮੁਦਾਯੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਉਪੇਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਯਵਭੂਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਙ੍ਗਾਨਿਯੇਵ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਚ ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਛਲ਼ਙ੍ਗੋ ਵੇਦੋ’’ਤਿ. ਸਦਿਸੂਦਾਹਰਣਂ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਤੂਰਿਯਾਦੀਨਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨੀ ਸੇਨਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹ. ਮਗ੍ਗਤੀਤਿ ਗਵੇਸਤਿ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ. ਮਗ੍ਗੀਯਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪੁਞ੍ਞਕਰਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਦਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਗਮ੍ਮਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਆਦਿਅਨ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹ ਯਥਾ ‘‘ਕਕੂ’’ਤਿ. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿਵਚਨਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮੁਦਿਤਾਨਿ ਮਗ੍ਗੋ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਵਿਕਲਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੇਨ, ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਨ ਯਥਾਸਕਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਮ੍ਪਿ ਤਾਨਿ ਮਗ੍ਗੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਮੇਕਞ੍ਹਿ ਅਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗੋਯੇਵਾ’’ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨੇਸਂ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮਗ੍ਗੋ ਚੇਵ ਹੇਤੁ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਮ੍ਮਾ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਂ ਅਪ੍ਪਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੂਖਾਨਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਸਿਨਿਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸੁਭਾਸਿਤਸੋਤਾਰਞ੍ਚ ਜਨਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ. ਯਥਾ ਕਾਯਿਕਾ ਕਿਰਿਯਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨਂ ਘਟਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਰਤਿਪੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਯ ਭਾਰੁਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਿਯ. ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵੋਦਾਨਂ, ਆਜੀਵਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਜੀਵਿਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵੋਦਾਨਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵੋਦਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ. ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ ਪਗ੍ਗਹੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ, ਸਮਂ ਵਾ ਆਧਾਨਂ ਸਮਾਧਾਨਂ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਕਰੋਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਂ, ਤਦੇਵ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਆਜੀਵਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵਾਯਮਤਿ ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਰਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਯਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਯਕਿਲੇਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਨ ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾ, ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਞ੍ਚਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣਂ ਤਸ੍ਸਾ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਮੁਖਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧). ਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ…ਪੇ… ਪਜਹਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਤਿਆਦਿਨਾ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੋ ਪਨ ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਤਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਕਥਂ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਞਾਣਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਸਾਧੇਨ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਾਦਿਸਂ ਲੋਕੇ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨ ਆਗਮੋ ਵਾ ਤਾਦਿਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਪਦੀਪੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਵਟ੍ਟਿਂ ਦਹਤਿ, ਸ੍ਨੇਹਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਤਿ, ਆਲੋਕਞ੍ਚ ਵਿਦਂਸੇਤਿ, ਏਵਮੇਤਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖੇਪੇਤਂ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇਪੇਤਂ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇਪੇਤਂ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯਪੇਤਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ (ਵਿਭ. ੭੫੪) ਏਤ੍ਥ ਉਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਾਵ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਨਾਮਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਪਜਹਨਵਸੇਨ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਨਾਨਾਯੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ, ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਚ ‘‘ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਯਕਿਲੇਸੇ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾਵ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਯਕਿਲੇਸਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ. ਲੋਭਦੋਸਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸੋ ਸਮੁਦਯੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਪਹਾਨਭਾਵੋ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ, ਯਤ੍ਥ ਤਂ ਪਹਾਨਂ, ਤਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਲੋਭਦੋਸਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਆਦਿਤੋ ਚ ਗਹਣਂ? ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ ਤਾਵ ਤਥਾਬੁਜ੍ਝਨਕਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ, ਇਮੇਹਿ ਲੋਭਦੋਸੇਹਿ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਤਾ, ਤਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾਯ ਏਵਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਮੁਖਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਸੇਸਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਆਦਿਤੋ ਗਹਣਂ ਪਨ ਅਤਿਵਿਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਾਯ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕੁਜ੍ਝਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਕੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੋ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਲੁਦ੍ਦਤਾ, ਕੁਰੁਰਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਘਾਤਕਰਣਰਸੋਤਿ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਆਘਾਤਸ੍ਸ ਕਰਣਰਸੋ. ਦੁਸ੍ਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸੋ ਵਿਯ ਸਪਤ੍ਤੋ. ਉਪਨਨ੍ਧਨਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਉਪਰੂਪਰਿ ਨਨ੍ਧਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਵੇਰਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਰਸੋ, ਕੋਧਾਨੁਪਬਨ੍ਧਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਰਕਾਲੇ ਉਪਨਾਹੋਤਿਆਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਉਪਨਯ੍ਹਨਾ ਉਪਨਯ੍ਹਿਤਤ੍ਤਂ ਆਠਪਨਾ ਠਪਨਾ ਸਣ੍ਠਪਨਾ ਅਨੁਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਨਾ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ (ਵਿਭ. ੮੯੧) ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਉਪਨਾਹਸਮਙ੍ਗੀ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵੇਰਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤੋ ਆਦਿਤ੍ਤਪੂਤਿਅਲਾਤਂ ਵਿਯ ਜਲਤਿ ਏਵ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਧੋਵਿਯਮਾਨਂ ਅਚ੍ਛਚਮ੍ਮਂ ਵਿਯ, ਮਸਿਮਕ੍ਖਿਤਪਿਲੋਤਿਕਾ ਵਿਯ ਚ ਨ ਸੁਜ੍ਝਤੇਵ.

ਪਰਗੁਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਉਦਕਪੁਞ੍ਛਨਿਯਾ ਉਦਕਂ ਵਿਯ ਪਰੇਸਂ ਗੁਣਾਨਂ ਮਕ੍ਖਨਸਭਾਵੋ. ਤਥਾਭੂਤੋ ਚਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਂ ਗੂਥੇਨ ਪਹਰਨ੍ਤਂ ਗੂਥੋ ਵਿਯ ਪਠਮਤਰਂ ਮਕ੍ਖੇਤਿ ਏਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ੍ਸ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਗੁਣਂ ਮਕ੍ਖੇਤੀਤਿ ਮਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੁਗਗ੍ਗਾਹੋ ਸਮਧੁਰਗ੍ਗਹਣਂ ਅਸਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਅਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮਾਰੋਪਨਂ. ਸਮਭਾਵਕਰਣਂ ਸਮੀਕਰਣਂ. ਪਰੇਸਂ ਗੁਣਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰੇਸਂ ਗੁਣਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਪਰੇਸਂ ਗੁਣੇ ਡਂਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇਹਿ ਸਮੇ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਲ਼ਾਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਖੀਯਨਂ ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਸੂਯਨਂ. ਇਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਸਹਤੀਤਿ ਇਸ੍ਸਾ. ਤਥਾ ਹੇਸਾ ‘‘ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਕ੍ਖਮਨਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਨਭਿਰਤਿਰਸਾ ਅਭਿਰਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਾ. ਵਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਦਾਨਤੋ. ਨਿਗੂਹਨਲਕ੍ਖਣਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾਵਾਸਹਨਤੋ. ਅਸੁਖਾਯਨਂ ਨ ਸੁਖਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਂ, ਅਰੋਚਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਕਤਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਪਾਪਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ ਕਤਪਾਪਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਵਰਣਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਤਦਾਵਰਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਮਾਯਾ, ਯਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਸ੍ਮਛਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਅਙ੍ਗਾਰੋ, ਉਦਕਛਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਖਾਣੁ, ਪਿਲੋਤਿਕਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਂ ਵਿਯ ਚ ਸਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਭਾਵਨਂ, ਯੇਨ ਸਾਠੇਯ੍ਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਕਿਰਿਯਾਵਿਹਰਤੋ ‘‘ਏਵਂਚਿਤ੍ਤੋ, ਏਵਂਕਿਰਿਯੋ’’ਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਵਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਵਾ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਯਤੋ –

‘‘ਵਾਮੇਨ ਸੂਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਅਜਾਮਿਗੋ;

ਸਰੇਨ ਨੇਲਕੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਸਾਣੇਨ ਜਰਗ੍ਗਵੋ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੯੬; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੮੯੪; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੬੬) –

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਯਕ੍ਕਸੂਕਰਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਭਾਵੋ ਥਦ੍ਧਲੂਖਭਾਵੋ. ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਯਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿ. ਅਮਦ੍ਦਵਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਮਦ੍ਦਵਤਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਮਦ੍ਦਵਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਥਮ੍ਭੋ, ਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਿਲਿਤਨਙ੍ਗਲਸੀਸੋ ਵਿਯ ਅਜਗਰੋ, ਵਾਤਭਰਿਤਭਸ੍ਤਾ ਵਿਯ ਚ ਥਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਓਨਮਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨੇਵ ਚਰਤਿ. ਕਰਣਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾਵੋ ਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ. ਪਰੇਨ ਹਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਤੇ ਤਦ੍ਦਿਗੁਣਂ ਕਰਣਵਸੇਨ ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਆਕਾਰੇਹਿ ਉਨ੍ਨਮਨਂ ਉਨ੍ਨਤਿ. ਓਮਾਨੋਪਿ ਹਿ ਏਵਂ ਕਰਣਮੁਖੇਨ ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਹਂਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹੋ ਅਹਙ੍ਕਾਰੋ. ਪਰੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਕਂ ਉਨ੍ਨਮਨਂ ਅਬ੍ਭੁਨ੍ਨਤਿ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਹੀਨਤੋ ਦਹਤਿ ਅਪਰਕਾਲੇ ਸੇਯ੍ਯਤੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੮੭੭).

ਮਤ੍ਤਭਾਵੋ ਜਾਤਿਆਦਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਜਨਾਕਾਰੋ, ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਮਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਮਦਗ੍ਗਾਹਣਰਸੋ ਮਦਸ੍ਸ ਗਾਹਣਕਿਚ੍ਚੋ. ਮਦੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਜ੍ਜਨਾਕਾਰਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਗਾਹੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਅਹਙ੍ਕਾਰਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਮ੍ਮਾਦਭਾਵੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਉਮ੍ਮਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਸਤਿਯਾ ਅਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਚਿਤ੍ਤਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਸਤਿਵਿਰਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਂ. ਇਮੇਸਂ ਕੋਧਾਦੀਨਂ ਲੋਭਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਾ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਤਾਯ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ‘‘ਕੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕੋਧੋ, ਉਪਨਯ੍ਹਤੀਤਿ ਉਪਨਾਹੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਕੋਧੋ ਦੋਸੋ ਏਵ, ਤਥਾ ਉਪਨਾਹੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਮਤ੍ਤਤੋ ਹਿ ਕਤੋ ਨੇਸਂ ਭੇਦੋ, ਮਕ੍ਖਪਲ਼ਾਸਸਾਰਮ੍ਭਾ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਟਿਘਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ, ਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਥਮ੍ਭਮਦਪ੍ਪਮਾਦਾ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਥਮ੍ਭੋ ਵਾ ਮਾਨਵਿਸੇਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਥਾ ਮਦੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਮਾਨੋ ਮਞ੍ਞਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੮੭੮) ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਇਧ ਪਨ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਮਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ‘‘ਮਦੋ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ ਏਵ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਤੇ ਏਵ ਅਟ੍ਠ ਦੁਕਾ ਗਹਿਤਾ, ਕਿਮਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸ ਸਵਿਸੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੇਨ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸ ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਲੋਭਾਦੀਸੁ. ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਆਮਿਸਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੋਧੋਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ. ਇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਸ੍ਸਂ ਜਨੇਤਿ. ਪਦੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ‘‘ਇਸ੍ਸਤਿ ਦੁਸ੍ਸਤਿ ਪਦੁਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਇਸ੍ਸਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸਤੋ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਦੁਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਵਂ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਓਵਦਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਏਤੇਨ ਥਮ੍ਭੋ ਨਾਮ ਦੋਵਚਸ੍ਸਕਰਣੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਦਤਿ ਓਵਾਦਦਾਨਵਸੇਨ. ਥਮ੍ਭੇਨ…ਪੇ… ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਥਮ੍ਭਸ੍ਸ ਮਾਨਵਿਸੇਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਥਮ੍ਭੇਨ ਵਾ ਹੇਤੁਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋਤਿ ਮਤ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੋ. ਕਾਮ…ਪੇ… ਪਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਮਦਵਸੇਨ ਏਕਂਸਤੋ ਪਮਾਦਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਸ੍ਸ ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਮੇਹੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਏਵਰੂਪੇਹਿ ਪਾਪਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੇ ਪਨ ਤੇਤਿ? ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾਮਹਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋਤਿ. ਏਵਂ ਮਹਾਦੀਨਵਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਤਾਤਿ ਤਤੋ ਬਲਵਤਰੋ ਸਂਵੇਗੋ ਜਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਓਵਾਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਾਰੇਸੁ. ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸੋਯੇਵਾਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਪਠਮਤਰਂ ਇਧ ਦਸ੍ਸਿਤਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਵਾਰੇਸੁ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਞਾਣਪਰਿਚਯਪਾਟਵਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਤ੍ਤਙ੍ਗਤਾਦਿਵਿਸੇਸਵਿਭਾਵਨਾਯ ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਚਯੋ ਞਾਣਪਰਿਚਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਟੁਭਾਵਤ੍ਥਂ ਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ. ਭੇਦੋਤਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਕਮੋਤਿ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਦੇਸਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬੀ. ਭਾਵਨਾਨਯੋਤਿ ਭਾਵਨਾਵਿਧਿ. ‘‘ਕਦਾਚਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ, ਕਦਾਚਿ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਿਕੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ‘‘ਅਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕੇਚਿ ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਸਭਾਵਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਝਾਨਂ ਮਗ੍ਗਤੋ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਹਿਤੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਾਦਕਭੂਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਸਿਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ, ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਵਾ ਪਾਦਕਮਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ, ਪਕਿਣ੍ਣਕਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਭਾਵੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਭਾਵੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਂ ‘‘ਅਵਸੇਸਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਯਥਾਰਹਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਦਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਿਕੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪਦਾਯ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸਤ੍ਤਙ੍ਗਿਕਭੇਦੋ, ਏਵਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਿਕਛਲ਼ਙ੍ਗਿਕਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਅਪ੍ਪੀਤਿਕਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਛਲ਼ਙ੍ਗਿਕਤ੍ਤਾ, ਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਆਗਤਾਤਿ ਸ੍ਵਾਯਂ ਭੇਦੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ. ਇਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਤੋ ਪਰਂ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ, ਅਵਕਂਸਤੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਤੋ ਪਰਂ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਨਨੁ ਮਗ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੪੯੩-੫੦੨) ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੇ ਪਞ੍ਚੇਵ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਉਦ੍ਧਟਾਨਿ, ਮਹਾਸਲ਼ਾਯਤਨੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੩੧) ਚ ‘‘ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਵਾਯਾਮੋ, ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਸਤਿ, ਯੋ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿ, ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਆਜੀਵੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਯੋ ਆਗਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਰਾਪਕਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤਿਰੇਕਕਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਵਿਰਹਿਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਇਤੋ ਪਰਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂਤਂਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸੇਟ੍ਠਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵੇਨ ਹਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਜੀਵਿਂ ਜੀਵਿਤਮਾਹੁ ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੬; ਸੁ. ਨਿ. ੧੮੪) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੇਟ੍ਠਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਕੁਸਲਵਾਰੇਤਿ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਯੇ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਸਭਾਵਬੋਧੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਣਾਯਕਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਭਵੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਪ੍ਪਭਵੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਤਪ੍ਪਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਪ੍ਪਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ‘‘ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਕਾਰਣੇਪਿ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਪ੍ਪਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਸੇਸਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵਿਤਕ੍ਕਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵੋਦਾਨਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਾਵੋਦਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਉਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਾਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਧਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇਨ ਕਮੇਨ ਏਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ.

ਭਾਵਨਾਨਯੋਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਭਾਵਨਾਵਿਧਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਭਾਵਨਾਵਿਧਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਭਾਵਨਾਨਯੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਤਿ. ਤਂ ਵਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੋਚੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ਸਮਥਯਾਨਿਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕਸ੍ਸ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਸਮਥਂ ਸਮਾਧਿਂ, ਝਾਨਧਮ੍ਮੇਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਤਿ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ, ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਮਥਯਾਨਿਕਾ ਅਰੂਪਮੁਖੇਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਝਾਨਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵਯਤੋਤਿ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਧਿਗਤਂ ਤਰੁਣਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯੋ ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਆਸੇਵਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ. ਭਾਵੇਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਵਸੇਨ. ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ. ਆਸੇਵਤਿ ਵਾ ਭਯਤੂਪਟ੍ਠਾਨਞਾਣਵਸੇਨ. ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ. ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਯਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ.

ਸਮਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਂ. ਨ ਹਿ ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਂ ਵਿਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਤ੍ਥਜਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਤਾਯ. ਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਅਪਵਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾਤਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਮਾਹ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਏਕਨ੍ਤ ਸਮਾਹਿਤੋ ਅਸਮਾਧਾਨਹੇਤੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਤੋ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਯੁਗਨਦ੍ਧਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਰਸਤਾਯ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਨ ਸਮਥਭਾਵਨਾਯਂ ਵਿਯ ਸਮਾਧਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯਂ ਵਿਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਅਧਿਕਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਮਰਸਤਾਯ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਦ੍ਵੇਪਿ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.

੪. ਭਯਭੇਰਵਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਭਯਭੇਰਵਸੁਤ੍ਤਂ. ਕੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ? ਕੇਚਿ ਤਾਵ ਏਵਮਾਹੁ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ. ਦੁਵਿਧਾ ਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਪਾਕਟਾਪਾਕਟਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੋ ਞ