📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ

ਮਜ੍ਝਿਮਪਣ੍ਣਾਸਪਾਲ਼ਿ

੧. ਗਹਪਤਿਵਗ੍ਗੋ

੧. ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤਂ

੧. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਚਮ੍ਪਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰੇ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ. ਅਥ ਖੋ ਪੇਸ੍ਸੋ [ਪੇਯੋ (ਕ.)] ਚ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਕਨ੍ਦਰਕੋ ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਕਨ੍ਦਰਕੋ ਪਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ [ਸਾਰਾਣੀਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ ਪੀ.)] ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਕਨ੍ਦਰਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ¶ , ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ¶ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ! ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਤੇਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਏਤਪਰਮਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸੁਂ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਏਤਰਹਿ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ. ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਤੇਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਏਤਪਰਮਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਏਤਰਹਿ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ’’ਤਿ.

੨. ‘‘ਏਵਮੇਤਂ ¶ , ਕਨ੍ਦਰਕ, ਏਵਮੇਤਂ, ਕਨ੍ਦਰਕ. ਯੇਪਿ ਤੇ, ਕਨ੍ਦਰਕ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਤੇਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਏਤਪਰਮਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸੁਂ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਏਤਰਹਿ ਮਯਾ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ. ਯੇਪਿ ਤੇ, ਕਨ੍ਦਰਕ, ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਤੇਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਏਤਪਰਮਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਏਤਰਹਿ ਮਯਾ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ, ਕਨ੍ਦਰਕ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੁਸਿਤਵਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ, ਕਨ੍ਦਰਕ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸਨ੍ਤਤਸੀਲਾ ਸਨ੍ਤਤਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਨਿਪਕਾ ਨਿਪਕਵੁਤ੍ਤਿਨੋ; ਤੇ ਚਤੂਸੁ [ਨਿਪਕਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਚਤੂਸੁ (ਸੀ.)] ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ [ਸੁਪਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ? ਇਧ, ਕਨ੍ਦਰਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ¶ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ.

੩. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਯਾਵ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚਿਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਾਨਂ [ਸੋਕਪਰਿਦ੍ਦਵਾਨਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਯ ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਯ ਞਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ. ਮਯਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ¶ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਾਮ. ਇਧ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਾਮ ਆਤਾਪਿਨੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਾਮ ਆਤਾਪਿਨੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਚਿਤ੍ਤੇ ¶ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਾਮ ਆਤਾਪਿਨੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਾਮ ਆਤਾਪਿਨੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗਹਨੇ ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਕਸਟੇ ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਾਠੇਯ੍ਯੇ ¶ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਗਹਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ; ਉਤ੍ਤਾਨਕਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਪਸਵੋ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਹੋਮਿ ਹਤ੍ਥਿਦਮ੍ਮਂ ਸਾਰੇਤੁਂ. ਯਾਵਤਕੇਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਚਮ੍ਪਂ ਗਤਾਗਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਾਠੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕੂਟੇਯ੍ਯਾਨਿ ਵਙ੍ਕੇਯ੍ਯਾਨਿ ਜਿਮ੍ਹੇਯ੍ਯਾਨਿ ਪਾਤੁਕਰਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਾਸਾਤਿ ਵਾ ਪੇਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਕਮ੍ਮਕਰਾਤਿ ਵਾ ਅਞ੍ਞਥਾਵ ਕਾਯੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾਵ ਵਾਚਾਯ ਅਞ੍ਞਥਾਵ ਨੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗਹਨੇ ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਕਸਟੇ ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਾਠੇਯ੍ਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਗਹਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ; ਉਤ੍ਤਾਨਕਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਪਸਵੋ’’ਤਿ.

੪. ‘‘ਏਵਮੇਤਂ, ਪੇਸ੍ਸ, ਏਵਮੇਤਂ, ਪੇਸ੍ਸ. ਗਹਨਞ੍ਹੇਤਂ ¶ , ਪੇਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ; ਉਤ੍ਤਾਨਕਞ੍ਹੇਤਂ, ਪੇਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਪਸਵੋ. ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਪੇਸ੍ਸ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ, ਪੇਸ੍ਸ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਇਧ ਪਨ, ਪੇਸ੍ਸ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਇਧ ਪਨ, ਪੇਸ੍ਸ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ¶ ; ਇਧ ਪਨ, ਪੇਸ੍ਸ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ [ਸੀਤਿਭੂਤੋ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਮੇਸਂ, ਪੇਸ੍ਸ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਕਤਮੋ ਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਨਾਰਾਧੇਤਿ. ਯੋਪਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ¶ , ਅਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਰਾਧੇਤਿ. ਯੋਪਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਰਾਧੇਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਮੇਵ [ਅਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤੀ’’ਤਿ.

੫. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇ, ਪੇਸ੍ਸ, ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਰਾਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਕਾਮਂ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲਂ ਆਤਾਪੇਤਿ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ – ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਰਾਧੇਤਿ. ਯੋਪਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਪਰਂ ਸੁਖਕਾਮਂ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲਂ ਆਤਾਪੇਤਿ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ – ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਰਾਧੇਤਿ. ਯੋਪਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਪਰਞ੍ਚ ਸੁਖਕਾਮਂ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲਂ [ਸੁਖਕਾਮੇ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਆਤਾਪੇਤਿ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ – ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਰਾਧੇਤਿ. ਯੋ ਚ ¶ ਖੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ [ਵਿਹਰਤਿ. ਇਮਿਨਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਿਹਰਤਿ; ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਪਰਞ੍ਚ ਸੁਖਕਾਮਂ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲਂ ਨੇਵ ਆਤਾਪੇਤਿ ਨ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ – ਇਮਿਨਾ [ਵਿਹਰਤਿ. ਇਮਿਨਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮੇ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤਿ. ਹਨ੍ਦ, ਚ ਦਾਨਿ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਾਮ; ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਮਯਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਤ੍ਵਂ, ਪੇਸ੍ਸ, ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

੬. ਅਥ ¶ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪੇਸ੍ਸੇ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ; ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ ਯਾਵਸ੍ਸਾਹਂ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਭਜਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਵਿਭਜਾਮਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ. ਅਪਿ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ¶ ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਏਤਸ੍ਸ, ਭਗਵਾ, ਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਸ, ਸੁਗਤ, ਕਾਲੋ, ਯਂ ¶ ਭਗਵਾ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੭. ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਚੇਲਕੋ ਹੋਤਿ ਮੁਤ੍ਤਾਚਾਰੋ ਹਤ੍ਥਾਪਲੇਖਨੋ [ਹਤ੍ਥਾਵਲੇਖਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਨਏਹਿਭਦ੍ਦਨ੍ਤਿਕੋ ਨਤਿਟ੍ਠਭਦ੍ਦਨ੍ਤਿਕੋ [ਨਏਹਿਭਦਨ੍ਤਿਕੋ, ਨਤਿਟ੍ਠਭਦਨ੍ਤਿਕੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]; ਨਾਭਿਹਟਂ ਨ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਤਂ ਨ ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਕੁਮ੍ਭਿਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਕਲ਼ੋਪਿਮੁਖਾ [ਖਲ਼ੋਪਿਮੁਖੋ (ਸੀ.)] ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਏਲ਼ਕਮਨ੍ਤਰਂ ਨ ਦਣ੍ਡਮਨ੍ਤਰਂ ਨ ਮੁਸਲਮਨ੍ਤਰਂ ਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਨ ਗਬ੍ਭਿਨਿਯਾ ਨ ਪਾਯਮਾਨਾਯ ਨ ਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਗਤਾਯ ਨ ਸਙ੍ਕਿਤ੍ਤੀਸੁ ਨ ਯਤ੍ਥ ਸਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਨ ਯਤ੍ਥ ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਸਣ੍ਡਸਣ੍ਡਚਾਰਿਨੀ; ਨ ਮਚ੍ਛਂ ਨ ਮਂਸਂ ਨ ਸੁਰਂ ਨ ਮੇਰਯਂ ਨ ਥੁਸੋਦਕਂ ਪਿਵਤਿ. ਸੋ ਏਕਾਗਾਰਿਕੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਏਕਾਲੋਪਿਕੋ, ਦ੍ਵਾਗਾਰਿਕੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਦ੍ਵਾਲੋਪਿਕੋ…ਪੇ… ਸਤ੍ਤਾਗਾਰਿਕੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਲੋਪਿਕੋ; ਏਕਿਸ੍ਸਾਪਿ ਦਤ੍ਤਿਯਾ ਯਾਪੇਤਿ, ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਦਤ੍ਤੀਹਿ ਯਾਪੇਤਿ…ਪੇ… ਸਤ੍ਤਹਿਪਿ ਦਤ੍ਤੀਹਿ ਯਾਪੇਤਿ; ਏਕਾਹਿਕਮ੍ਪਿ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ, ਦ੍ਵੀਹਿਕਮ੍ਪਿ ¶ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ…ਪੇ… ਸਤ੍ਤਾਹਿਕਮ੍ਪਿ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ਇਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਿਕਂ ਪਰਿਯਾਯਭਤ੍ਤਭੋਜਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ¶ ਸਾਕਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸਾਮਾਕਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨੀਵਾਰਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਦਦ੍ਦੁਲਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਹਟਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਕਣਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਆਚਾਮਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਿਞ੍ਞਾਕਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਤਿਣਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਗੋਮਯਭਕ੍ਖੋ ਵਾ ¶ ਹੋਤਿ; ਵਨਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਯਾਪੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਫਲਭੋਜੀ. ਸੋ ਸਾਣਾਨਿਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਮਸਾਣਾਨਿਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਛਵਦੁਸ੍ਸਾਨਿਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਤਿਰੀਟਾਨਿਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਅਜਿਨਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਅਜਿਨਕ੍ਖਿਪਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਕੁਸਚੀਰਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਵਾਕਚੀਰਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਫਲਕਚੀਰਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਕੇਸਕਮ੍ਬਲਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਵਾਲ਼ਕਮ੍ਬਲਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਉਲੂਕਪਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਧਾਰੇਤਿ; ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਲੋਚਕੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਲੋਚਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਉਬ੍ਭਟ੍ਠਕੋਪਿ ਹੋਤਿ ਆਸਨਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਉਕ੍ਕੁਟਿਕੋਪਿ ਹੋਤਿ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਕਣ੍ਟਕਾਪਸ੍ਸਯਿਕੋਪਿ ਹੋਤਿ ਕਣ੍ਟਕਾਪਸ੍ਸਯੇ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੫ ਮਹਾਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤੇ]; ਸਾਯਤਤਿਯਕਮ੍ਪਿ ਉਦਕੋਰੋਹਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਤਿ ¶ ਏਵਰੂਪਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਤਾਪਨਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

੮. ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਓਰਬ੍ਭਿਕੋ ਹੋਤਿ ਸੂਕਰਿਕੋ ਸਾਕੁਣਿਕੋ ਮਾਗਵਿਕੋ ਲੁਦ੍ਦੋ ਮਚ੍ਛਘਾਤਕੋ ਚੋਰੋ ਚੋਰਘਾਤਕੋ ਗੋਘਾਤਕੋ ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਿਕੋ ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਕੁਰੂਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

੯. ‘‘ਕਤਮੋ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰਾਜਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਮਹਾਸਾਲੋ. ਸੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨ ਨਗਰਸ੍ਸ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ [ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ (ਟੀਕਾ)] ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਖਰਾਜਿਨਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲੇਨ ਕਾਯਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਗਵਿਸਾਣੇਨ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਕਣ੍ਡੁਵਮਾਨੋ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਹੇਸਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਚ ਪੁਰੋਹਿਤੇਨ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਹਰਿਤੁਪਲਿਤ੍ਤਾਯ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਏਕਿਸ੍ਸਾਯ ਗਾਵਿਯਾ ਸਰੂਪਵਚ੍ਛਾਯ ਯਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਥਨੇ ਖੀਰਂ ਹੋਤਿ ¶ ਤੇਨ ਰਾਜਾ ਯਾਪੇਤਿ, ਯਂ ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਥਨੇ ਖੀਰਂ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਮਹੇਸੀ ਯਾਪੇਤਿ, ਯਂ ਤਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਥਨੇ ਖੀਰਂ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਯਾਪੇਤਿ ¶ , ਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਮਿਂ ਥਨੇ ਖੀਰਂ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜੁਹਤਿ, ਅਵਸੇਸੇਨ ਵਚ੍ਛਕੋ ਯਾਪੇਤਿ. ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਉਸਭਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਵਚ੍ਛਤਰਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਵਚ੍ਛਤਰਿਯੋ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਜਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਉਰਬ੍ਭਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ, (ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ) [( ) ਨਤ੍ਥਿ ਸੀ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ], ਏਤ੍ਤਕਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੁ ਯੂਪਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਦਬ੍ਭਾ ਲੂਯਨ੍ਤੁ ਬਰਿਹਿਸਤ੍ਥਾਯਾ’ਤਿ [ਪਰਿਹਿਂ ਸਤ੍ਥਾਯ (ਕ.)]. ਯੇਪਿਸ੍ਸ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦਾਸਾਤਿ ਵਾ ਪੇਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਕਮ੍ਮਕਰਾਤਿ ਵਾ ਤੇਪਿ ਦਣ੍ਡਤਜ੍ਜਿਤਾ ¶ ਭਯਤਜ੍ਜਿਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਮਾਨਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

੧੦. ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ¶ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ. ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇਵਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ. ਸੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾਵਾਸੋ ਰਜਾਪਥੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ. ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ¶ . ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ, ਅਪ੍ਪਂ ¶ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ¶ , ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ, ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ.

੧੧. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ, ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਦਿਨ੍ਨਪਾਟਿਕਙ੍ਖੀ, ਅਥੇਨੇਨ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਹਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਹੋਤਿ ਆਰਾਚਾਰੀ ਵਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਾ ਗਾਮਧਮ੍ਮਾ. ਮੁਸਾਵਾਦਂ ਪਹਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਸਚ੍ਚਵਾਦੀ ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਥੇਤੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਵਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ – ਇਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਤਾ ਸਹਿਤਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ ਸਮਗ੍ਗਾਰਾਮੋ ਸਮਗ੍ਗਰਤੋ ਸਮਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਫਰੁਸਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਕਾਲਵਾਦੀ ਭੂਤਵਾਦੀ ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ ¶ ਵਿਨਯਵਾਦੀ, ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ¶ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਕਾਲੇਨ ਸਾਪਦੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਵਤਿਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ. ਸੋ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ ਵਿਰਤੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾ; ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਧਾਰਣਮਣ੍ਡਨਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਆਮਕਮਂਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਦਾਸਿਦਾਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਅਜੇਲ਼ਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਹਤ੍ਥਿਗਵਸ੍ਸਵਲ਼ਵਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਦੂਤੇਯ੍ਯਪਹਿਣਗਮਨਾਨੁਯੋਗਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ¶ ਹੋਤਿ; ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟਮਾਨਕੂਟਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ¶ ਹੋਤਿ; ਉਕ੍ਕੋਟਨਵਞ੍ਚਨਨਿਕਤਿਸਾਚਿਯੋਗਾ [ਸਾਵਿਯੋਗਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਸਾਚਿ ਕੁਟਿਲਪਰਿਯਾਯੋ] ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਛੇਦਨਵਧਬਨ੍ਧਨਵਿਪਰਾਮੋਸਆਲੋਪਸਹਸਾਕਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੩ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ].

‘‘ਸੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ. ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਮਾਦਾਯੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਡੇਤਿ, ਸਪਤ੍ਤਭਾਰੋਵ ਡੇਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ. ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਮਾਦਾਯੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ¶ . ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

੧੨. ‘‘ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ¶ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

‘‘ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ.

੧੩. ‘‘ਸੋ ¶ ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, (ਇਮਾਯ ਚ ਅਰਿਯਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ,) [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੬ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ] ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ¶ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ¶ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਥੀਨਮਿਦ੍ਧੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ.

‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ, ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ ¶ ; ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ¶ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ.

੧੪. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਦਸਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਵੀਸਮ੍ਪਿ ¶ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਜਾਤਿਸਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ – ‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਂ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ¶ ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ.

੧੫. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ¶ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮੇ ਵਤ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪਵਾਦਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ; ਇਮੇ ਵਾ ਪਨ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਪਵਾਦਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ.

੧੬. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ¶ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਇਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਯਂ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ¶ . ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ¶ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ¶ . ਸੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ.

੨. ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰਸੁਤ੍ਤਂ

੧੭. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਬੇਲੁਵਗਾਮਕੇ [ਵੇਲ਼ੁਵਗਾਮਕੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)]. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਯੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਰਾਮੋ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਰਹਿ ਵਿਹਰਤਿ? ਦਸ੍ਸਨਕਾਮਾ ਹਿ ਮਯਂ ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਬੇਲੁਵਗਾਮਕੇ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤੇ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਤੀਰੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਵੇਸਾਲੀ ਯੇਨ ਬੇਲੁਵਗਾਮਕੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ.

੧੮. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ¶ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਚ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ¶ , ਅਨਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਚ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮੋ ¶ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਚ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ?

੧੯. ‘‘ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ. ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਨੋ ਚੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਰਾਗੇਨ ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਨਨ੍ਦਿਯਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਿਹਰਤੋ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਚ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

੨੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ… ¶ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ¶ ¶ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ…ਪੇ… ¶ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ…ਪੇ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ¶ …ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ [ਚਤੁਤ੍ਥਿਂ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਵੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ [ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ (ਕ.) ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਤਿਕਨਿਪਾਤਟੀਕਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ] ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਾਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਾ. ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ…ਪੇ… ¶ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਵੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਾ. ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਾ. ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ…ਪੇ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਾ. ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ…ਪੇ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਾ. ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਨੋ ਚੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਰਾਗੇਨ ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਨਨ੍ਦਿਯਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਚ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੧. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਂਵ ਨਿਧਿਮੁਖਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਸਕਿਦੇਵ ਏਕਾਦਸ ਨਿਧਿਮੁਖਾਨਿ ¶ ¶ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਂ ਅਮਤਦ੍ਵਾਰਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਸਕਿਦੇਵ [ਸਕਿਂ ਦੇਵ (ਕ.)] ਏਕਾਦਸ ਅਮਤਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਅਲਤ੍ਥਂ ਭਾਵਨਾਯ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਗਾਰਂ ਏਕਾਦਸਦ੍ਵਾਰਂ, ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਗਾਰੇ ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਏਕਮੇਕੇਨਪਿ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ¶ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਕਾਤੁਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇਸਂ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਮਤਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਏਕਮੇਕੇਨਪਿ ਅਮਤਦ੍ਵਾਰੇਨ ਸਕ੍ਕੁਣਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਕਾਤੁਂ. ਇਮੇਹਿ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਧਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ [ਕਿਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਨਾਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪੂਜਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ¶ ! ਅਥ ਖੋ ਦਸਮੋ ਗਹਪਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕਞ੍ਚ ਵੇਸਾਲਿਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍ਵਾ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਵਾਰੇਸਿ, ਏਕਮੇਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸਿ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਆਨਨ੍ਦਂ ਤਿਚੀਵਰੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸਿ, ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਸਤਵਿਹਾਰਂ ਕਾਰਾਪੇਸੀਤਿ.

ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਸੇਖਸੁਤ੍ਤਂ

੨੨. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ [ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਵਾਸੀਨਂ (ਕ.)] ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਟ੍ਠਂ [ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਤ੍ਥਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ [ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਟ੍ਠਂ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ. ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੁ. ਭਗਵਤਾ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਦਸ੍ਸ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ ¶ . ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਵਾਸਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ [ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ ਸਨ੍ਥਤਂ (ਕ.)] ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕਮਣਿਕਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਾ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ ਸਨ੍ਥਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ, ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਉਦਕਮਣਿਕੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪਿਤੋ, ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ਆਰੋਪਿਤੋ. ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਭਗਵਾ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਯੇਨ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਥਮ੍ਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਪਿ ਖੋ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ. ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਪਿ ਖੋ ਸਕ੍ਯਾ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਾਭਿਮੁਖਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ, ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵੇ ਸਕ੍ਯੇ ਬਹੁਦੇਵ ਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋ [ਪਟਿਪਦੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)]. ਪਿਟ੍ਠਿ ¶ ਮੇ ਆਗਿਲਾਯਤਿ; ਤਮਹਂ ਆਯਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ, ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ.

੨੩. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਮਹਾਨਾਮਂ ਸਕ੍ਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਧ ¶ , ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ.

੨੪. ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਾਮ ¶ , ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ¶ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ¶ . ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘ਨੇਵ ਦਵਾਯ ਨ ਮਦਾਯ ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ ਨ ਵਿਭੂਸਨਾਯ; ਯਾਵਦੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ ¶ . ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਵਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਚਾ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਦਿਵਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਯਾਮਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

੨੫. ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ¶ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਂ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ’ਤਿ. ਹਿਰਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਹਿਰੀਯਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ, ਹਿਰੀਯਤਿ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ¶ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ. ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ [ਬਹੂ ਸੁਤਾ (?)] ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ [ਧਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ. ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਥਾਮਵਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਪਰਮੇਨ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਹੋਤਿ, ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ.

੨੬. ‘‘ਕਥਞ੍ਚ ¶ , ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ¶ ਵਿਹਰਤਿ; ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ.

੨੭. ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਏਵਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ¶ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋ ਅਪੁਚ੍ਚਣ੍ਡਤਾਯ ¶ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਭਬ੍ਬੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਅਣ੍ਡਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵਾ ਦਸ ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਾ ਤਾਨਾਸ੍ਸੁ ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਸਮ੍ਮਾ ਅਧਿਸਯਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਸੇਦਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਭਾਵਿਤਾਨਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਨ ¶ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹੋ ਵਤਿਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਾ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ ਵਾ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਵਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਬ੍ਬਾਵ ਤੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਾ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ ਵਾ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਵਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਜ੍ਜਿਤੁਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਯਤੋ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਏਵਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋ ਅਪੁਚ੍ਚਣ੍ਡਤਾਯ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ¶ , ਭਬ੍ਬੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

੨੮. ‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਮਂਯੇਵ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਅਯਮਸ੍ਸ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਹੋਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਸ੍ਸੇਵ ਅਣ੍ਡਕੋਸਮ੍ਹਾ.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਮਂਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਮਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਾਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਹੋਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਸ੍ਸੇਵ ਅਣ੍ਡਕੋਸਮ੍ਹਾ.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਮਂਯੇਵ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ¶ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ¶ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਮਸ੍ਸ ਤਤਿਯਾਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਹੋਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਸ੍ਸੇਵ ਅਣ੍ਡਕੋਸਮ੍ਹਾ.

੨੯. ‘‘ਯਮ੍ਪਿ ¶ [ਯਮ੍ਪਿ ਖੋ (ਕ.)], ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਂ; ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਂ; ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਂ; ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਂ; ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਂ; ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਂ.

‘‘ਯਞ੍ਚ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ¶ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯ; ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯ. ਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯ.

‘‘ਅਯਂ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪਿ ਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪਿ.

੩੦. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾਪੇਸਾ, ਮਹਾਨਾਮ, ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੇਨ ਗਾਥਾ ਭਾਸਿਤਾ –

‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਜਨੇਤਸ੍ਮਿਂ, ਯੇ ਗੋਤ੍ਤਪਟਿਸਾਰਿਨੋ;

ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਦੇਵਮਾਨੁਸੇ’ਤਿ.

‘‘ਸਾ ਖੋ ਪਨੇਸਾ, ਮਹਾਨਾਮ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੇਨ ਗਾਥਾ ਸੁਗੀਤਾ ਨੋ ਦੁਗ੍ਗੀਤਾ, ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ, ਅਨੁਮਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ¶ ਖੋ ਭਗਵਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਸੇਖਂ ਪਾਟਿਪਦਂ ਅਭਾਸੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚਾਯਸ੍ਮਾ ¶ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਹੋਸਿ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਸੇਖਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤਿਯਂ.

੪. ਪੋਤਲਿਯਸੁਤ੍ਤਂ

੩੧. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਪਣਂ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪਾਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਆਪਣਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਆਪਣੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਵਨਸਣ੍ਡੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯ. ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ [ਅਜ੍ਝੋਗਹੇਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਜ੍ਝੋਗਾਹਿਤ੍ਵਾ (ਪੀ. ਕ.)] ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਪੋਤਲਿਯੋਪਿ ਖੋ ਗਹਪਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨਿਵਾਸਨਪਾਵੁਰਣੋ [ਪਾਪੁਰਣੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਾਹਿ [ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨੋ (ਕ.)] ਜਙ੍ਘਾਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁਵਿਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਸੋ ਵਨਸਣ੍ਡੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਂ ਖੋ ਪੋਤਲਿਯਂ ਗਹਪਤਿਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਆਸਨਾਨਿ; ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਸਿ ਨਿਸੀਦਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪੋਤਲਿਯੋ ਗਹਪਤਿ ‘‘ਗਹਪਤਿਵਾਦੇਨ ਮਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਮੁਦਾਚਰਤੀ’’ਤਿ ਕੁਪਿਤੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ¶ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੋਤਲਿਯਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਆਸਨਾਨਿ; ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਸਿ ਨਿਸੀਦਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪੋਤਲਿਯੋ ਗਹਪਤਿ ਗਹਪਤਿਵਾਦੇਨ ਮਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਮੁਦਾਚਰਤੀ’’ਤਿ ਕੁਪਿਤੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਯਿਦਂ, ਭੋ ¶ ਗੋਤਮ, ਨਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਤਯਿਦਂ ਨਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ, ਯਂ ਮਂ ਤ੍ਵਂ ਗਹਪਤਿਵਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇ ਹਿ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਆਕਾਰਾ, ਤੇ ਲਿਙ੍ਗਾ ¶ , ਤੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਤਂ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਵੋਹਾਰਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਵੋਹਾਰਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਯਂ ਅਹੋਸਿ ਧਨਂ ਵਾ ਧਞ੍ਞਂ ਵਾ ਰਜਤਂ ਵਾ ਜਾਤਰੂਪਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤਂ, ਤਤ੍ਥਾਹਂ ਅਨੋਵਾਦੀ ਅਨੁਪਵਾਦੀ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਪਰਮੋ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ [ਏਵਞ੍ਚ ਮੇ (ਸ੍ਯਾ.), ਏਵਂ ਮੇ (ਕ.)], ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਵੋਹਾਰਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਂ ਵਦਸਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਪਨ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ? ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ ਯਥਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ¶ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਪੋਤਲਿਯੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ.

੩੨. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਟ੍ਠ ਖੋ ਇਮੇ, ਗਹਪਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ? ਅਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ; ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ; ਸਚ੍ਚਵਾਚਂ [ਸਚ੍ਚਂ ਵਾਚਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ; ਅਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ; ਅਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ; ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ; ਅਕ੍ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ; ਅਨਤਿਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਤਿਮਾਨੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਇਮੇ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯੇ ਮੇ [ਯੇ ਮੇ ਪਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ [ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ (ਕ.)] ਵਿਭਜਤੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਪੋਤਲਿਯੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੩੩. ‘‘‘ਅਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ¶ ¶ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ [ਅਹਞ੍ਚੇ (?)] ਖੋ ਪਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ [ਅਨੁਵਿਚ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞੂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ. ਯੇ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਅਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੪. ‘‘‘ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ¶ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ. ਯੇ ਚ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ¶ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੫. ‘‘‘ਸਚ੍ਚਵਾਚਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਮੁਸਾਵਾਦੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮੁਸਾਵਾਦੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਮੁਸਾਵਾਦਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਮੁਸਾਵਾਦਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਮੁਸਾਵਾਦਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ¶ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ¶ . ਯੇ ਚ ਮੁਸਾਵਾਦਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਸਚ੍ਚਵਾਚਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੬. ‘‘‘ਅਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਿਸੁਣਵਾਚੋ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਿਸੁਣਵਾਚੋ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ , ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ. ਯੇ ਚ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਪਿਸੁਣਾਯ ¶ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਅਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੭. ‘‘‘ਅਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੋ. ਯੇ ਚ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਅਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੮. ‘‘‘ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ¶ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ¶ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ¶ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੋ. ਯੇ ਚ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਿਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੯. ‘‘‘ਅਕ੍ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ , ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸੋ. ਯੇ ਚ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਅਕ੍ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਿਸ੍ਸ ¶ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਅਕ੍ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੦. ‘‘‘ਅਨਤਿਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਤਿਮਾਨੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਅਤਿਮਾਨੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਤਿਮਾਨੀ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਅਤਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ ਅਤਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਅਤਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਾ. ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਏਤਂ ਨੀਵਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਅਤਿਮਾਨੋ. ਯੇ ਚ ਅਤਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਅਨਤਿਮਾਨਿਸ੍ਸ ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਵਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ’. ‘ਅਨਤਿਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਤਿਮਾਨੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਨ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੧. ‘‘ਇਮੇ ¶ ¶ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ [ਅਵਿਭਤ੍ਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਯੇ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ; ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਤਾਵ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ? ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ ਯਥਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ¶ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਪੋਤਲਿਯੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

ਕਾਮਾਦੀਨਵਕਥਾ

੪੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਗਹਪਤਿ, ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਪਰੇਤੋ ਗੋਘਾਤਕਸੂਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਤਮੇਨਂ ਦਕ੍ਖੋ ਗੋਘਾਤਕੋ ਵਾ ਗੋਘਾਤਕਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਾ ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਂ ਸੁਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਮ੍ਮਂਸਂ ਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਂ ਉਪਸੁਮ੍ਭੇਯ੍ਯ [ਉਪਚ੍ਛੁਭੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਪੀ.), ਉਪਚ੍ਛੂਭੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਉਪਚ੍ਚੁਮ੍ਭੇਯ੍ਯ (ਕ.)]. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਅਮੁਂ ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਂ ਸੁਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਮ੍ਮਂਸਂ ਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਂ ਪਲੇਹਨ੍ਤੋ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਪਟਿਵਿਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’?

‘‘ਅਦੁਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਂ ਸੁਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਮ੍ਮਂਸਂ ਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਂ. ਯਾਵਦੇਵ ਪਨ ਸੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਕਿਲਮਥਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ [ਬਹੂਪਾਯਾਸਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਿਤਾ ਤਂ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ, ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਏਕਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਸਿਤਾ ਯਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸੋ ਲੋਕਾਮਿਸੂਪਾਦਾਨਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੩. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਗਿਜ੍ਝੋ ਵਾ ਕਙ੍ਕੋ ਵਾ ਕੁਲਲੋ ਵਾ ਮਂਸਪੇਸਿਂ ¶ ਆਦਾਯ ਉਡ੍ਡੀਯੇਯ੍ਯ [ਉਡ੍ਡਯੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)]. ਤਮੇਨਂ ਗਿਜ੍ਝਾਪਿ ਕਙ੍ਕਾਪਿ ਕੁਲਲਾਪਿ ਅਨੁਪਤਿਤ੍ਵਾ ¶ ਅਨੁਪਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ [ਵਿਰਾਜੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸਚੇ ਸੋ ਗਿਜ੍ਝੋ ਵਾ ਕਙ੍ਕੋ ਵਾ ਕੁਲਲੋ ਵਾ ਤਂ ਮਂਸਪੇਸਿਂ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਏਵਮੇਵ ¶ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਿਤਾ ਤਂ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਏਕਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਸਿਤਾ ਯਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸੋ ਲੋਕਾਮਿਸੂਪਾਦਾਨਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੪. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਤਿਣੁਕ੍ਕਂ ਆਦਾਯ ਪਟਿਵਾਤਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸਚੇ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਤਿਣੁਕ੍ਕਂ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਦਹੇਯ੍ਯ ਬਾਹੁਂ ਵਾ ਦਹੇਯ੍ਯ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ [ਦਹੇਯ੍ਯ. ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਦਹੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ…ਪੇ… ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੫. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਗਹਪਤਿ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁ ਸਾਧਿਕਪੋਰਿਸਾ, ਪੂਰਾ ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਂ ਵੀਤਚ੍ਚਿਕਾਨਂ ਵੀਤਧੂਮਾਨਂ. ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੂਲੋ. ਤਮੇਨਂ ਦ੍ਵੇ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਉਪਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿਚਿਤਿਚੇਵ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’?

‘‘ਵਿਦਿਤਞ੍ਹਿ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਇਮਞ੍ਚਾਹਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਪਪਤਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ…ਪੇ… ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੬. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਪਿਨਕਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ. ਸੋ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ [ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸੁਪਿਨਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ…ਪੇ… ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਯਾਚਿਤਕਂ ਭੋਗਂ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਯਾਨਂ ¶ ਵਾ [ਯਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪੋਰਿਸੇਯ੍ਯਂ [ਪੋਰੋਸੇਯ੍ਯਂ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਓਰੋਪੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਪਵਰਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਂ. ਸੋ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤਕੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਪਰਿਵੁਤੋ ¶ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਜਨੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਭੋਗੀ ਵਤ, ਭੋ, ਪੁਰਿਸੋ, ਏਵਂ ਕਿਰ ਭੋਗਿਨੋ ਭੋਗਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸਾਮਿਕਾ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇਵ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯੁਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਾਨਿ ਹਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਅਲਂ ਨੁ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’?

‘‘ਸਾਮਿਨੋ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਨਿ ਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਾਚਿਤਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ…ਪੇ… ¶ ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੮. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਗਾਮਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਤਿਬ੍ਬੋ ਵਨਸਣ੍ਡੋ. ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਫਲੋ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਫਲੋ [ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਚ, ਨ ਚਸ੍ਸੁ ਕਾਨਿਚਿ ਫਲਾਨਿ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾਨਿ. ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਫਲਤ੍ਥਿਕੋ ਫਲਗਵੇਸੀ ਫਲਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ. ਸੋ ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਫਲਞ੍ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਫਲਞ੍ਚ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਫਲੋ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਫਲੋ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਕਾਨਿਚਿ ਫਲਾਨਿ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾਨਿ. ਜਾਨਾਮਿ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੋਹਿਤੁਂ [ਆਰੁਹਿਤੁਂ (ਸੀ.)]. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਯਾਵਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਖਾਦੇਯ੍ਯਂ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗਞ੍ਚ ਪੂਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਯਾਵਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਖਾਦੇਯ੍ਯ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗਞ੍ਚ ਪੂਰੇਯ੍ਯ. ਅਥ ¶ ਦੁਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਫਲਤ੍ਥਿਕੋ ਫਲਗਵੇਸੀ ਫਲਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਤਿਣ੍ਹਂ ਕੁਠਾਰਿਂ [ਕੁਧਾਰਿਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਆਦਾਯ. ਸੋ ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ¶ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਫਲਞ੍ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਫਲਞ੍ਚ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਫਲੋ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਫਲੋ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਕਾਨਿਚਿ ਫਲਾਨਿ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾਨਿ. ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਜਾਨਾਮਿ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੋਹਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਮੂਲਤੋ ਛੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਖਾਦੇਯ੍ਯਂ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗਞ੍ਚ ਪੂਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਮੂਲਤੋਵ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਅਮੁਕੋ [ਅਸੁ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਯੋ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਠਮਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੂਲ਼੍ਹੋ ਸਚੇ ਸੋ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਓਰੋਹੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਪਪਤਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਪਾਦਂ ਵਾ ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ¶ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਰੁਕ੍ਖਫਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨਵੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਿਤਾ ਤਂ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਏਕਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਸਿਤਾ ਯਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸੋ ਲੋਕਾਮਿਸੂਪਾਦਾਨਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੪੯. ‘‘ਸ ¶ ਖੋ ਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਮਂਯੇਵ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ¶ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਮਂਯੇਵ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਮਂਯੇਵ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ.

੫੦. ‘‘ਤਂ ¶ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਯਥਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤ੍ਵਂ ਏਵਰੂਪਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਕੋ ਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋ ਚ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ! ਆਰਕਾ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾ. ਮਯਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਆਜਾਨੀਯਾਤਿ ਅਮਞ੍ਞਿਮ੍ਹ, ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਆਜਾਨੀਯਭੋਜਨਂ ਭੋਜਿਮ੍ਹ, ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਆਜਾਨੀਯਠਾਨੇ ਠਪਿਮ੍ਹ; ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯਾਤਿ ਅਮਞ੍ਞਿਮ੍ਹ, ਆਜਾਨੀਯੇਵ ¶ ਸਮਾਨੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯਭੋਜਨਂ ਭੋਜਿਮ੍ਹ, ਆਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯਠਾਨੇ ਠਪਿਮ੍ਹ; ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ¶ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯਾਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ, ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਸ੍ਸਾਮ, ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਅਨਾਜਾਨੀਯਠਾਨੇ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਆਜਾਨੀਯਾਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ ਆਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਆਜਾਨੀਯਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਸ੍ਸਾਮ, ਆਜਾਨੀਯੇਵ ਸਮਾਨੇ ਆਜਾਨੀਯਠਾਨੇ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮ. ਅਜਨੇਸਿ ਵਤ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਪ੍ਪੇਮਂ, ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਪ੍ਪਸਾਦਂ, ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਗਾਰਵਂ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਪੋਤਲਿਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਜੀਵਕਸੁਤ੍ਤਂ

੫੧. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਜੀਵਕਸ੍ਸ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਵਨੇ. ਅਥ ਖੋ ਜੀਵਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ ¶ . ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਜੀਵਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਨ੍ਤਿ [ਆਰਮ੍ਭਨ੍ਤਿ (ਕ.)], ਤਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਜਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਤਂ [ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਟਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਜਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਤਂ ਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ, ਨ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ?

੫੨. ‘‘ਯੇ ¶ ਤੇ, ਜੀਵਕ, ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਜਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਤਂ ਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਮੇ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ, ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਚ ਮਂ ਤੇ ਅਸਤਾ ਅਭੂਤੇਨ. ਤੀਹਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਜੀਵਕ, ਠਾਨੇਹਿ ਮਂਸਂ ਅਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਦਿਟ੍ਠਂ, ਸੁਤਂ, ਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਜੀਵਕ ¶ , ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਮਂਸਂ ਅਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤੀਹਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਜੀਵਕ, ਠਾਨੇਹਿ ਮਂਸਂ ਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਅਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਸੁਤਂ, ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਜੀਵਕ, ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਮਂਸਂ ਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੫੩. ‘‘ਇਧ, ਜੀਵਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਵੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤਿ. ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋਵ [ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਜੀਵਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ ¶ . ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਤਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਪਰਿਵਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਨ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਾਧੁ ਵਤ ਮਾਯਂ [ਮਂ + ਅਯਂ = ਮਾਯਂ] ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ¶ ਪਰਿਵਿਸੇਯ੍ਯਾਤਿ! ਅਹੋ ਵਤ ਮਾਯਂ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਏਵਰੂਪੇਨ ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਪਰਿਵਿਸੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ – ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਗਥਿਤੋ [ਅਗਧਿਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨੋ [ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਜੀਵਕ ¶ , ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਵਾ ਚੇਤੇਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਵਾ ਚੇਤੇਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਵਾ ਚੇਤੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਨਨੁ ਸੋ, ਜੀਵਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਨਵਜ੍ਜਂਯੇਵ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ. ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠੋ; ਭਗਵਾ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯੇਨ ਖੋ, ਜੀਵਕ, ਰਾਗੇਨ ਯੇਨ ਦੋਸੇਨ ¶ ਯੇਨ ਮੋਹੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਾ ਅਸ੍ਸ ਸੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਮੋਹੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾਵਂਕਤੋ [ਅਨਭਾਵਕਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਅਨਭਾਵਂਗਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ. ਸਚੇ ਖੋ ਤੇ, ਜੀਵਕ, ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ’’ [ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ.)].

੫੪. ‘‘ਇਧ, ਜੀਵਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਵੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤਿ. ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋਵ, ਜੀਵਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ. ਸੋ ¶ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ¶ ਯੇਨ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਤਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਪਰਿਵਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਨ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਾਧੁ ਵਤ ਮਾਯਂ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਪਰਿਵਿਸੇਯ੍ਯਾਤਿ! ਅਹੋ ਵਤ ਮਾਯਂ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ¶ ਏਵਰੂਪੇਨ ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਪਰਿਵਿਸੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ – ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਗਥਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਜੀਵਕ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਵਾ ਚੇਤੇਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਵਾ ਚੇਤੇਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਵਾ ਚੇਤੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਨਨੁ ਸੋ, ਜੀਵਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਨਵਜ੍ਜਂਯੇਵ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ. ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠੋ; ਭਗਵਾ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਿਹਾਰੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯੇਨ ਖੋ, ਜੀਵਕ, ਰਾਗੇਨ ਯੇਨ ਦੋਸੇਨ ਯੇਨ ਮੋਹੇਨ ਵਿਹੇਸਵਾ ਅਸ੍ਸ ਅਰਤਿਵਾ ਅਸ੍ਸ ਪਟਿਘਵਾ ਅਸ੍ਸ ਸੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਮੋਹੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾਵਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ. ਸਚੇ ਖੋ ਤੇ, ਜੀਵਕ, ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ, ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ¶ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ’’.

੫੫. ‘‘ਯੋ ¶ ਖੋ, ਜੀਵਕ, ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਤਿ ਸੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਏਵਮਾਹ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਪਾਣਂ ਆਨੇਥਾ’ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਠਮੇਨ ਠਾਨੇਨ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਾਣੋ ਗਲਪ੍ਪਵੇਠਕੇਨ [ਗਲਪ੍ਪਵੇਧਕੇਨ (ਬਹੂਸੁ)] ਆਨੀਯਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਠਾਨੇਨ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਗਚ੍ਛਥ ਇਮਂ ਪਾਣਂ ਆਰਭਥਾ’ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਤਤਿਯੇਨ ਠਾਨੇਨ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਾਣੋ ਆਰਭਿਯਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ¶ , ਇਮਿਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਠਾਨੇਨ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯੇਨ ਆਸਾਦੇਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚਮੇਨ ਠਾਨੇਨ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ. ਯੋ ਖੋ, ਜੀਵਕ, ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਤਿ ਸੋ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਜੀਵਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਵਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਨ੍ਤਿ ¶ ; ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਵਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ¶ ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਜੀਵਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ

੫੬. ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪਾਵਾਰਿਕਮ੍ਬਵਨੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ [ਨਾਥਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ.), ਨਾਤਪੁਤ੍ਤੋ (ਪੀ.)] ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਪਟਿਵਸਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ. ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਪਾਵਾਰਿਕਮ੍ਬਵਨਂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਂ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਤਪਸ੍ਸਿ [ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਆਸਨਾਨਿ; ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਸਿ ਨਿਸੀਦਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਿ ਪਨ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ; ‘ਦਣ੍ਡਂ, ਦਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਤਿ ਪਨ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਤੀਣਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ¶ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ, ਵਚੀਦਣ੍ਡਂ, ਮਨੋਦਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਚੀਦਣ੍ਡਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਮਨੋਦਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਅਞ੍ਞਦੇਵ ¶ , ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਚੀਦਣ੍ਡਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਮਨੋਦਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਇਮੇਸਂ ਪਨ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਦਣ੍ਡਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਮਂ ਦਣ੍ਡਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ¶ , ਯਦਿ ਵਾ ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ, ਯਦਿ ਵਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡਂ, ਯਦਿ ਵਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਦਣ੍ਡਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡਂ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਵਦੇਸਿ’’?

‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਵਦਾਮਿ’’.

‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਵਦੇਸਿ’’?

‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਵਦਾਮਿ’’.

‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਵਦੇਸਿ’’?

‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.

ਇਤਿਹ ਭਗਵਾ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਯਾਵਤਤਿਯਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ.

੫੭. ਏਵਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤ੍ਵਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਿ ਦਣ੍ਡਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ¶ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ¶ ਖੋ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ‘ਦਣ੍ਡਂ, ਦਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ; ‘ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਤ੍ਵਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਤੀਣਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਅਞ੍ਞਦੇਵ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਇਮੇਸਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਮਂ ਕਮ੍ਮਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਯਦਿ ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਯਦਿ ਵਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਯਦਿ ਵਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਪਟਿਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਵਦੇਸਿ’’?

‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਵਦਾਮਿ’’.

‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਵਦੇਸਿ’’?

‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਵਦਾਮਿ’’.

‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ¶ , ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਵਦੇਸਿ’’?

‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.

ਇਤਿਹ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਯਾਵਤਤਿਯਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ¶ ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ.

੫੮. ਤੇਨ ¶ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਗਿਹਿਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਬਾਲਕਿਨਿਯਾ ਪਰਿਸਾਯ ਉਪਾਲਿਪਮੁਖਾਯ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ; ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਕੁਤੋ ਨੁ ਤ੍ਵਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਆਗਚ੍ਛਸਿ ਦਿਵਾ ਦਿਵਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਤੋ ਹਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਹੁ ਪਨ ਤੇ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਅਹੁ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੇ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਅਹੁ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਯਾਵਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਤਪਸ੍ਸਿ! ਯਥਾ ਤਂ ਸੁਤਵਤਾ ਸਾਵਕੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਏਵਮੇਵ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਕਿਞ੍ਹਿ ਸੋਭਤਿ ਛਵੋ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ! ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ.

੫੯. ਏਵਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ [ਤਪਸ੍ਸੀ (ਸੀ. ਪੀ.)]! ਯਥਾ ਤਂ ਸੁਤਵਤਾ ਸਾਵਕੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਏਵਮੇਵਂ ਭਦਨ੍ਤੇਨ ਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਕਿਞ੍ਹਿ ਸੋਭਤਿ ਛਵੋ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ! ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ. ਹਨ੍ਦ ¶ ਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਮੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਤਥਾ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ਭਦਨ੍ਤੇਨ ਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਂ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਦੀਘਲੋਮਿਕਂ ਏਲ਼ਕਂ ਲੋਮੇਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਪਰਿਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪਰਿਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਵਾਦੇਨ ਵਾਦਂ ਆਕਡ੍ਢਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪਰਿਕਡ੍ਢਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਡ੍ਢਿਸ੍ਸਾਮਿ ¶ . ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਸੋਣ੍ਡਿਕਾਕਮ੍ਮਕਾਰੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੋਣ੍ਡਿਕਾਕਿਲਞ੍ਜਂ ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਉਦਕਰਹਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਕਣ੍ਣੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਪਰਿਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪਰਿਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਵਾਦੇਨ ਵਾਦਂ ਆਕਡ੍ਢਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪਰਿਕਡ੍ਢਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਡ੍ਢਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਸੋਣ੍ਡਿਕਾਧੁਤ੍ਤੋ ਵਾਲਂ [ਥਾਲਂ (ਕ.)] ਕਣ੍ਣੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਓਧੁਨੇਯ੍ਯ ਨਿਦ੍ਧੁਨੇਯ੍ਯ ਨਿਪ੍ਫੋਟੇਯ੍ਯ [ਨਿਚ੍ਛਾਦੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਨਿਚ੍ਚੋਟੇਯ੍ਯ (ਕ.), ਨਿਪ੍ਪੋਠੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਏਵਮੇਵਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਵਾਦੇਨ ਵਾਦਂ ਓਧੁਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ¶ ਨਿਦ੍ਧੁਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਿਪ੍ਫੋਟੇਸ੍ਸਾਮਿ ¶ . ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਸਟ੍ਠਿਹਾਯਨੋ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਸਾਣਧੋਵਿਕਂ ਨਾਮ ਕੀਲ਼ਿਤਜਾਤਂ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਏਵਮੇਵਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਸਾਣਧੋਵਿਕਂ ਮਞ੍ਞੇ ਕੀਲ਼ਿਤਜਾਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਹਨ੍ਦ ਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹਿ. ਅਹਂ ਵਾ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯਂ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ’’ਤਿ.

੬੦. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯ. ਸਮਣੋ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗੋਤਮੋ ਮਾਯਾਵੀ ਆਵਟ੍ਟਨਿਂ ਮਾਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ਯਾਯ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਾਵਕੇ ਆਵਟ੍ਟੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਗਚ੍ਛ, ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹਿ. ਅਹਂ ਵਾ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯਂ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ…ਪੇ… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ¶ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯ. ਸਮਣੋ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗੋਤਮੋ ਮਾਯਾਵੀ ਆਵਟ੍ਟਨਿਂ ਮਾਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ਯਾਯ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਾਵਕੇ ਆਵਟ੍ਟੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ ¶ , ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ¶ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹਿ. ਅਹਂ ਵਾ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯਂ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਤ੍ਵਂ ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਯੇਨ ਪਾਵਾਰਿਕਮ੍ਬਵਨਂ ਯੇਨ ¶ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਗਮਾ ਨੁ ਖ੍ਵਿਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ’’ਤਿ?

‘‘ਆਗਮਾ ਖ੍ਵਿਧ, ਗਹਪਤਿ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ’’ਤਿ.

‘‘ਅਹੁ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ?

‘‘ਅਹੁ ਖੋ ਮੇ, ਗਹਪਤਿ, ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ.

‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੁ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ?

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਯਾਵਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ.

੬੧. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਤਪਸ੍ਸੀ! ਯਥਾ ਤਂ ਸੁਤਵਤਾ ਸਾਵਕੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਏਵਮੇਵਂ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਭਗਵਤੋ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਕਿਞ੍ਹਿ ਸੋਭਤਿ ਛਵੋ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ? ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ¶ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਸਿ ਸਿਯਾ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚ੍ਚੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਹੋਤੁ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ.

੬੨. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਇਧਸ੍ਸ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ¶ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ਸੀਤੋਦਕਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਉਣ੍ਹੋਦਕਪਟਿਸੇਵੀ. ਸੋ ਸੀਤੋਦਕਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੇਯ੍ਯ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਕਤ੍ਥੂਪਪਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਦੇਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’?

‘‘ਅਸੁ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਮਨੋਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਗਹਪਤਿ [ਗਹਪਤਿ ਗਹਪਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਗਹਪਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ (ਕ.), ਗਹਪਤਿ ਗਹਪਤਿ (ਪੀ.)], ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ. ਨ ਖੋ ਤੇ ਸਨ੍ਧਿਯਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ. ਭਾਸਿਤਾ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਏਸਾ ਵਾਚਾ – ‘ਸਚ੍ਚੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਹੋਤੁ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’’ਤਿ. ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ.

੬੩. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ ¶ , ਇਧਸ੍ਸ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਚਾਤੁਯਾਮਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਸਬ੍ਬਵਾਰਿਵਾਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਵਾਰਿਯੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਵਾਰਿਧੁਤੋ ਸਬ੍ਬਵਾਰਿਫੁਟੋ. ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਬਹੂ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਾਣੇ ਸਙ੍ਘਾਤਂ ਆਪਾਦੇਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਕਂ ਵਿਪਾਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਨੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਚੇਤੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਚੇਤਨਂ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਮਨੋਦਣ੍ਡਸ੍ਮਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ.

‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਗਹਪਤਿ ¶ , ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ. ਨ ਖੋ ਤੇ ਸਨ੍ਧਿਯਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ. ਭਾਸਿਤਾ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਏਸਾ ਵਾਚਾ – ‘ਸਚ੍ਚੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਹੋਤੁ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’’ਤਿ. ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ.

੬੪. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਅਯਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ ਇਦ੍ਧਾ ਚੇਵ ਫੀਤਾ ਚ ਬਹੁਜਨਾ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ ਇਦ੍ਧਾ ਚੇਵ ਫੀਤਾ ਚ ਬਹੁਜਨਾ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਇਧ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕੋ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਂ ਯਾਵਤਿਕਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯ ਪਾਣਾ ਤੇ ਏਕੇਨ ਖਣੇਨ ਏਕੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪਹੋਤਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਯਾਵਤਿਕਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯ ਪਾਣਾ ਤੇ ਏਕੇਨ ਖਣੇਨ ਏਕੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ¶ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਦਸਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸਾ, ਵੀਸਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸਾ, ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸਾ, ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸਾ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ ਯਾਵਤਿਕਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯ ਪਾਣਾ ਤੇ ਏਕੇਨ ਖਣੇਨ ਏਕੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਾਤੁਂ. ਕਿਞ੍ਹਿ ਸੋਭਤਿ ਏਕੋ ਛਵੋ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ!

‘‘ਤਂ ¶ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ ¶ , ਇਧ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਂ ਇਮਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਂ ਏਕੇਨ ਮਨੋਪਦੋਸੇਨ ਭਸ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪਹੋਤਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਇਮਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਂ ਏਕੇਨ ਮਨੋਪਦੋਸੇਨ ਭਸ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ?

‘‘ਦਸਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ, ਵੀਸਮ੍ਪਿ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ, ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ, ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ ਪਹੋਤਿ ਸੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਏਕੇਨ ਮਨੋਪਦੋਸੇਨ ਭਸ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ. ਕਿਞ੍ਹਿ ਸੋਭਤਿ ਏਕਾ ਛਵਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ’’ਤਿ!

‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ. ਨ ਖੋ ਤੇ ਸਨ੍ਧਿਯਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ. ਭਾਸਿਤਾ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਏਸਾ ਵਾਚਾ – ‘ਸਚ੍ਚੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਹੋਤੁ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’’ਤਿ.

‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਤਥਾ ਵਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਤਥਾ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ.

੬੫. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸੁਤਂ ਤੇ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞਂ [ਦਣ੍ਡਕਾਰਞ੍ਞਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕਾਲਿਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਂ [ਮੇਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮਾਤਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਤਂ ਮੇ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞਂ ਕਾਲਿਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਂ ਮਾਤਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਂ ¶ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਗਹਪਤਿ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸੁਤਂ ਕੇਨ ਤਂ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞਂ ਕਾਲਿਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਂ ਮਾਤਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਸੁਤਂ ¶ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਸੀਨਂ ਮਨੋਪਦੋਸੇਨ ਤਂ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞਂ ਕਾਲਿਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਂ ਮਾਤਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ. ਨ ਖੋ ਤੇ ਸਨ੍ਧਿਯਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ. ਭਾਸਿਤਾ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਏਸਾ ਵਾਚਾ – ‘ਸਚ੍ਚੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਹੋਤੁ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’’ਤਿ.

੬੬. ‘‘ਪੁਰਿਮੇਨੇਵਾਹਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਓਪਮ੍ਮੇਨ ਭਗਵਤੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਭਿਰਦ੍ਧੋ. ਅਪਿ ਚਾਹਂ ਇਮਾਨਿ ਭਗਵਤੋ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਨਿ ਪਞ੍ਹਪਟਿਭਾਨਾਨਿ ਸੋਤੁਕਾਮੋ, ਏਵਾਹਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਂ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭਗਵਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੬੭. ‘‘ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਕਾਰਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਕਰੋਹਿ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਕਾਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ¶ ਞਾਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਾਧੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਇਮਿਨਾਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਭਿਰਦ੍ਧੋ ਯਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਕਾਰਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਕਰੋਹਿ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਕਾਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ਞਾਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਾਧੁ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਮਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਾਵਕਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਕਪ੍ਪਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਂ ਪਟਾਕਂ ਪਰਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਉਪਾਲਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਹਪਤਿ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ’ਤਿ. ਅਥ ਚ ਪਨ ਮਂ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਕਾਰਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਕਰੋਹਿ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਕਾਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ਞਾਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਾਧੁ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਏਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੬੮. ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਖੋ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਓਪਾਨਭੂਤਂ ਕੁਲਂ ਯੇਨ ਨੇਸਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਕਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਇਮਿਨਾਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ¶ ਅਭਿਰਦ੍ਧੋ ਯਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਖੋ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਓਪਾਨਭੂਤਂ ਕੁਲਂ ਯੇਨ ਨੇਸਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਕਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ. ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਮਯ੍ਹਮੇਵ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ; ਮਯ੍ਹਮੇਵ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ; ਮਯ੍ਹਮੇਵ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ; ਮਯ੍ਹਮੇਵ ਸਾਵਕਾਨਂ ¶ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲ’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਚ ਪਨ ਮਂ ਭਗਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁਪਿ ਦਾਨੇ ਸਮਾਦਪੇਤਿ. ਅਪਿ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਕਾਲਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ. ਏਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੬੯. ਅਥ ¶ ਖੋ ਭਗਵਾ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ [ਆਨੁਪੁਬ੍ਬੀਕਥਂ (ਸੀ.), ਆਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਂ (ਪੀ.), ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਕਥੇਸਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦਾਨਕਥਂ ਸੀਲਕਥਂ ਸਗ੍ਗਕਥਂ, ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਕਾਸੇਸਿ. ਯਦਾ ਭਗਵਾ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਉਪਾਲਿਂ ਗਹਪਤਿਂ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਨੀਵਰਣਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਤਂ ਪਕਾਸੇਸਿ – ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਮੁਦਯਂ, ਨਿਰੋਧਂ, ਮਗ੍ਗਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੁਦ੍ਧਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਰਜਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਸਨੇ ਵਿਰਜਂ ਵੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ ਵਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਗਤਕਥਂਕਥੋ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਹਨ੍ਦ ਚ ਦਾਨਿ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਾਮ, ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਮਯਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ.

੭੦. ਅਥ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ¶ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਸਕਂ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੋਵਾਰਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ, ਸਮ੍ਮ ਦੋਵਾਰਿਕ, ਆਵਰਾਮਿ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠੀਨਂ, ਅਨਾਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ. ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਤਿਟ੍ਠ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ. ਆਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠੀਨਂ, ਅਨਾਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ¶ . ਸਚੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਤਿਟ੍ਠ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਤੇ ਆਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ.

੭੧. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ – ‘‘ਉਪਾਲਿ ਕਿਰ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਲਿ ਕਿਰ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ ¶ , ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ¶ . ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ…ਪੇ… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ …ਪੇ… ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਹਨ੍ਦਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਯਾਵ ਜਾਨਾਮਿ ਯਦਿ ਵਾ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ ਯਦਿ ਵਾ ਨੋ’’ਤਿ. ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਜਾਨਾਹਿ ਯਦਿ ਵਾ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ ਯਦਿ ਵਾ ਨੋ’’ਤਿ.

੭੨. ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਯੇਨ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਿਟ੍ਠ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ. ਆਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠੀਨਂ, ਅਨਾਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ¶ . ਸਚੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਤਿਟ੍ਠ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਤੇ ਆਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂਯੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ. ਏਤਂ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਨ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯ. ਸਮਣੋ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗੋਤਮੋ ਮਾਯਾਵੀ ਆਵਟ੍ਟਨਿਂ ਮਾਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ਯਾਯ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਾਵਕੇ ਆਵਟ੍ਟੇਤੀਤਿ. ਆਵਟ੍ਟੋ ਖੋ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਆਵਟ੍ਟਨਿਯਾ ਮਾਯਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਤਪਸ੍ਸਿ, ਅਨਵਕਾਸੋ ¶ ਯਂ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂਯੇਵ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ¶ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂਯੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ¶ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਹਨ੍ਦ ਚਾਹਂ ¶ , ਤਪਸ੍ਸਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਯਾਵ ਚਾਹਂ ਸਾਮਂਯੇਵ ਜਾਨਾਮਿ ਯਦਿ ਵਾ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ ਯਦਿ ਵਾ ਨੋ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਿਟ੍ਠ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤੋ. ਆਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠੀਨਂ, ਅਨਾਵਟਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ. ਸਚੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਤਿਟ੍ਠ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਤੇ ਆਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਮ੍ਮ ਦੋਵਾਰਿਕ, ਯੇਨ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਉਪਾਲਿਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਵਂ ਵਦੇਹਿ – ‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਹਿਦ੍ਵਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਠਿਤੋ; ਸੋ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਉਪਾਲਿਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ¶ ਬਹਿਦ੍ਵਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਠਿਤੋ; ਸੋ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਮ੍ਮ ਦੋਵਾਰਿਕ, ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਦ੍ਵਾਰਸਾਲਾਯ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਦ੍ਵਾਰਸਾਲਾਯ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਉਪਾਲਿਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਦ੍ਵਾਰਸਾਲਾਯ ਆਸਨਾਨਿ. ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ.

੭੩. ਅਥ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਯੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ¶ ਦ੍ਵਾਰਸਾਲਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਆਸਨਂ ਅਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸੇਟ੍ਠਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ ਪਣੀਤਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਾਮਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਦੋਵਾਰਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ¶ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਮ੍ਮ ਦੋਵਾਰਿਕ, ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਵਂ ਵਦੇਹਿ – ‘ਉਪਾਲਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ ਏਵਮਾਹ – ਪਵਿਸ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਸੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਉਪਾਲਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ ਏਵਮਾਹ – ‘ਪਵਿਸ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਸੀ’’’ਤਿ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਦ੍ਵਾਰਸਾਲਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ – ਯਂ ਸੁਦਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਤਤੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਆਸਨਂ ਅਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸੇਟ੍ਠਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ ਪਣੀਤਞ੍ਚ ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੇਨ ¶ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ [ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤਿ ਸੋ – ਦਾਨਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਆਸਨਂ ਅਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸੇਟ੍ਠਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ ਪਣੀਤਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਾਮਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਸਨਾਨਿ; ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਸਿ, ਨਿਸੀਦਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪਾਲਿਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੋਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਦਤ੍ਤੋਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ! ‘ਗਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਤਾਸਿ ਵਾਦਸਙ੍ਘਾਟੇਨ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕੋ ਆਗਤੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਣ੍ਡਹਾਰਕੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਬ੍ਭਤੇਹਿ ਅਣ੍ਡੇਹਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਸੇਯ੍ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਗਹਪਤਿ ਪੁਰਿਸੋ ਅਕ੍ਖਿਕਹਾਰਕੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਬ੍ਭਤੇਹਿ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ‘ਗਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਤਾਸਿ ਵਾਦਸਙ੍ਘਾਟੇਨ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕੋ ਆਗਤੋ. ਆਵਟ੍ਟੋਸਿ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਆਵਟ੍ਟਨਿਯਾ ਮਾਯਾਯਾ’’ਤਿ.

੭੪. ‘‘ਭਦ੍ਦਿਕਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਵਟ੍ਟਨੀ ਮਾਯਾ; ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਵਟ੍ਟਨੀ ਮਾਯਾ; ਪਿਯਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਇਮਾਯ ਆਵਟ੍ਟਨਿਯਾ ਆਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯੁਂ; ਪਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ; ਸਬ੍ਬੇ ਚੇਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਇਮਾਯ ਆਵਟ੍ਟਨਿਯਾ ਆਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯੁਂ; ਸਬ੍ਬੇਸਾਨਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ¶ ਸੁਖਾਯ; ਸਬ੍ਬੇ ਚੇਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ…ਪੇ… ਵੇਸ੍ਸਾ…ਪੇ… ਸੁਦ੍ਦਾ ਇਮਾਯ ਆਵਟ੍ਟਨਿਯਾ ਆਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯੁਂ; ਸਬ੍ਬੇਸਾਨਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ; ਸਦੇਵਕੋ ਚੇਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਮਾਯ ਆਵਟ੍ਟਨਿਯਾ ਆਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯੁਂ; ਸਦੇਵਕਸ੍ਸਪਿਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ¶ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾਤਿ. ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਉਪਮਾਯ ਪਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸਾ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤਿ.

੭੫. ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਵੁਡ੍ਢਸ੍ਸ ਮਹਲ੍ਲਕਸ੍ਸ ਦਹਰਾ ਮਾਣਵਿਕਾ ਪਜਾਪਤੀ ਅਹੋਸਿ ਗਬ੍ਭਿਨੀ ਉਪਵਿਜਞ੍ਞਾ. ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਮਾਣਵਿਕਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਆਪਣਾ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਆਨੇਹਿ, ਯੋ ਮੇ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ ਕੀਲ਼ਾਪਨਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਮਾਣਵਿਕਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਆਗਮੇਹਿ ਤਾਵ, ਭੋਤਿ, ਯਾਵ ਵਿਜਾਯਤਿ. ਸਚੇ ਤ੍ਵਂ, ਭੋਤਿ, ਕੁਮਾਰਕਂ ਵਿਜਾਯਿਸ੍ਸਸਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਤੇ ਅਹਂ ਆਪਣਾ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੋ ਤੇ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ ਕੀਲ਼ਾਪਨਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਭੋਤਿ, ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਵਿਜਾਯਿਸ੍ਸਸਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਤੇ ਅਹਂ ਆਪਣਾ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਿਕਂ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾ ਤੇ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯ ਕੀਲ਼ਾਪਨਿਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਮਾਣਵਿਕਾ…ਪੇ… ¶ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਮਾਣਵਿਕਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਆਪਣਾ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਆਨੇਹਿ, ਯੋ ਮੇ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ ਕੀਲ਼ਾਪਨਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਣਵਿਕਾਯ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਣਾ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਮਾਣਵਿਕਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਅਯਂ ਤੇ, ਭੋਤਿ, ਆਪਣਾ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕੋ ¶ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਆਨੀਤੋ, ਯੋ ਤੇ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ ਕੀਲ਼ਾਪਨਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਮਾਣਵਿਕਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਇਮਂ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ ਰਜਤਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤਂ ਏਵਂ ਵਦੇਹਿ – ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਸਮ੍ਮ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ, ਇਮਂ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਪੀਤਾਵਲੇਪਨਂ ਨਾਮ ਰਙ੍ਗਜਾਤਂ ਰਜਿਤਂ ਆਕੋਟਿਤਪਚ੍ਚਾਕੋਟਿਤਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠ’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਣਵਿਕਾਯ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਤਂ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ ¶ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਸਮ੍ਮ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ, ਇਮਂ ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਂ ਪੀਤਾਵਲੇਪਨਂ ਨਾਮ ਰਙ੍ਗਜਾਤਂ ਰਜਿਤਂ ਆਕੋਟਿਤਪਚ੍ਚਾਕੋਟਿਤਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠ’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਤੇ, ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕੋ ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ ਹਿ ਖੋ, ਨੋ ਆਕੋਟਨਕ੍ਖਮੋ ¶ , ਨੋ ਵਿਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬਾਲਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਵਾਦੋ ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ ¶ ਹਿ ਖੋ ਬਾਲਾਨਂ ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ, ਨੋ ਅਨੁਯੋਗਕ੍ਖਮੋ, ਨੋ ਵਿਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮੋ. ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਨਵਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਸਮ੍ਮ ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ, ਇਮਂ ਨਵਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਪੀਤਾਵਲੇਪਨਂ ਨਾਮ ਰਙ੍ਗਜਾਤਂ ਰਜਿਤਂ ਆਕੋਟਿਤਪਚ੍ਚਾਕੋਟਿਤਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠ’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਤ੍ਤਪਾਣਿ ਰਜਕਪੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਵਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮਞ੍ਚੇਵ ਆਕੋਟਨਕ੍ਖਮਞ੍ਚ ਵਿਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮਞ੍ਚਾ’ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਾਦੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ ਚੇਵ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਨੋ ਬਾਲਾਨਂ, ਅਨੁਯੋਗਕ੍ਖਮੋ ਚ ਵਿਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮੋ ਚਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਰਾਜਿਕਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਪਰਿਸਾ ਏਵਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ’ਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਤਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਾਵਕਂ ਧਾਰੇਮਾ’’ਤਿ? ਏਵਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ¶ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਣੋਹਿ ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਸਾਵਕੋ’’ਤਿ –

੭੬.

‘‘ਧੀਰਸ੍ਸ ਵਿਗਤਮੋਹਸ੍ਸ, ਪਭਿਨ੍ਨਖੀਲਸ੍ਸ ਵਿਜਿਤਵਿਜਯਸ੍ਸ;

ਅਨੀਘਸ੍ਸ ਸੁਸਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਵੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਸਾਧੁਪਞ੍ਞਸ੍ਸ;

ਵੇਸਮਨ੍ਤਰਸ੍ਸ [ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਿਮਲਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਅਕਥਂਕਥਿਸ੍ਸ ਤੁਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਨ੍ਤਲੋਕਾਮਿਸਸ੍ਸ ਮੁਦਿਤਸ੍ਸ;

ਕਤਸਮਣਸ੍ਸ ਮਨੁਜਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਤਿਮਸਾਰੀਰਸ੍ਸ ਨਰਸ੍ਸ;

ਅਨੋਪਮਸ੍ਸ ਵਿਰਜਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਅਸਂਸਯਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਵੇਨਯਿਕਸ੍ਸ ਸਾਰਥਿਵਰਸ੍ਸ;

ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਰੁਚਿਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਸ੍ਸ ਪਭਾਸਕਸ੍ਸ [ਪਭਾਸਕਰਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];

ਮਾਨਚ੍ਛਿਦਸ੍ਸ ਵੀਰਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਨਿਸਭਸ੍ਸ ¶ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਸ੍ਸ, ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ ਮੋਨਪਤ੍ਤਸ੍ਸ;

ਖੇਮਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਵੇਦਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਂਵੁਤਤ੍ਤਸ੍ਸ;

ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਨਾਗਸ੍ਸ ¶ ਪਨ੍ਤਸੇਨਸ੍ਸ, ਖੀਣਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ;

ਪਟਿਮਨ੍ਤਕਸ੍ਸ [ਪਟਿਮਨ੍ਤਸ੍ਸ (ਕ.)] ਧੋਨਸ੍ਸ, ਪਨ੍ਨਧਜਸ੍ਸ ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸ;

ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਇਸਿਸਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਅਕੁਹਸ੍ਸ, ਤੇਵਿਜ੍ਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਤ੍ਤਸ੍ਸ;

ਨ੍ਹਾਤਕਸ੍ਸ [ਨਹਾਤਕਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਪਦਕਸ੍ਸ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਵੇਦਸ੍ਸ;

ਪੁਰਿਨ੍ਦਦਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ;

ਸਤਿਮਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ, ਅਨਭਿਨਤਸ੍ਸ ਨੋ ਅਪਨਤਸ੍ਸ;

ਅਨੇਜਸ੍ਸ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ .

‘‘ਸਮੁਗ੍ਗਤਸ੍ਸ [ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਝਾਯਿਸ੍ਸ, ਅਨਨੁਗਤਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ;

ਅਸਿਤਸ੍ਸ ਹਿਤਸ੍ਸ [ਅਪ੍ਪਹੀਨਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.), ਅਪ੍ਪਭੀਤਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ.)], ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ;

ਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਤਾਰਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਮਹਾਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵੀਤਲੋਭਸ੍ਸ;

ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤਸ੍ਸ, ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਸਮਸ੍ਸ;

ਵਿਸਾਰਦਸ੍ਸ ਨਿਪੁਣਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ.

‘‘ਤਣ੍ਹਚ੍ਛਿਦਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਵੀਤਧੂਮਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਸ੍ਸ;

ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਉਤ੍ਤਮਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਤੁਲਸ੍ਸ;

ਮਹਤੋ ਯਸਗ੍ਗਪਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਗਵਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ.

੭੭. ‘‘ਕਦਾ ¶ ਸਞ੍ਞੂਲ਼੍ਹਾ ਪਨ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਇਮੇ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਮਹਾਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿ ¶ , ਤਮੇਨਂ ਦਕ੍ਖੋ ਮਾਲਾਕਾਰੋ ਵਾ ਮਾਲਾਕਾਰਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਾ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਮਾਲਂ ਗਨ੍ਥੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਨੇਕਵਣ੍ਣੋ ਅਨੇਕਸਤਵਣ੍ਣੋ. ਕੋ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਣ੍ਣਾਰਹਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਸਹਮਾਨਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਣ੍ਹਂ ਲੋਹਿਤਂ ਮੁਖਤੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛੀਤਿ [ਉਗ੍ਗਞ੍ਛਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)].

ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕਸੁਤ੍ਤਂ

੭੮. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਲਿਯੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਹਲਿਦ੍ਦਵਸਨਂ ਨਾਮ ਕੋਲਿਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਅਥ ਖੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਚ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਅਚੇਲੋ ਚ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਚੇਲੋ ਪਨ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕੁਕ੍ਕੁਰੋਵ ਪਲਿਕੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ [ਪਲਿਕੁਣ੍ਠਿਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਤ੍ਵਾ (ਕ.)] ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਯਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਕੋ ਛਮਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਲਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ; ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ…ਪੇ… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਕੋ ਛਮਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ?

੭੯. ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਨ ਲਭਾਮਿ. ਅਲਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ; ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ; ਅਪਿ ਚ ਤ੍ਯਾਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਇਧ, ਪੁਣ੍ਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਸੀਲਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ¶ , ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਕਪ੍ਪਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ. ਸੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਸੀਲਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਕਪ੍ਪਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ’ਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ [ਸਾਯਂ (ਕ.)] ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ [ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ (ਸੀ.)] ਖੋ ਅਹਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਵਦਾਮਿ ¶ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ¶ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਨੇਤਿ, ਵਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਨਿਰਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਪਰੋਦਿ, ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪਵਤ੍ਤੇਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਣ੍ਣਂ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤਂ ਗੋਵਤਿਕਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤਂ ¶ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਨਾਲਤ੍ਥਂ. ਅਲਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ; ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਰੋਦਾਮਿ ਯਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ; ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਗੋਵਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਲਂ, ਸੇਨਿਯ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ; ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ…ਪੇ… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਗੋਵਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ?

੮੦. ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਸੇਨਿਯ, ਨ ਲਭਾਮਿ. ਅਲਂ, ਸੇਨਿਯ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ; ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ; ਅਪਿ ਚ ਤ੍ਯਾਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਇਧ, ਸੇਨਿਯ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਗੋਵਤਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗੋਸੀਲਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗੋਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗਵਾਕਪ੍ਪਂ [ਗ੍ਵਾਕਪ੍ਪਂ (ਕ.)] ਭਾਵੇਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ. ਸੋ ਗੋਵਤਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗੋਸੀਲਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗੋਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗਵਾਕਪ੍ਪਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਗੁਨ੍ਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ¶ ਪਨਸ੍ਸ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ’ਤਿ ¶ , ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਸੇਨਿਯ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਵਦਾਮਿ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਤਿ ਖੋ, ਸੇਨਿਯ, ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਗੋਵਤਂ ਗੁਨ੍ਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਨੇਤਿ, ਵਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਨਿਰਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਪਰੋਦਿ, ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪਵਤ੍ਤੇਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਚੇਲਂ ਸੇਨਿਯਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤਂ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਸੇਨਿਯ ¶ , ਨਾਲਤ੍ਥਂ. ਅਲਂ, ਸੇਨਿਯ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ; ਮਾ ਮਂ ¶ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਰੋਦਾਮਿ ਯਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਏਵਮਾਹ; ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗੋਵਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਏਵਂ ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ; ਪਹੋਤਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਯਥਾ ਅਹਂ ਚੇਵਿਮਂ ਗੋਵਤਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯਂ, ਅਯਞ੍ਚੇਵ ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੮੧. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਮਯਾ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦਿਤਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਂ ਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਂ; ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ; ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ; ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ, ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ ¶ .

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਂ ਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਂ? ਇਧ, ਪੁਣ੍ਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ [ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਂ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਹਿ ਫਸ੍ਸੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਨੇਰਯਿਕਾ ¶ . ਇਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਭੂਤਾ ਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ; ਯਂ ਕਰੋਤਿ ਤੇਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਪਨ੍ਨਮੇਨਂ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ. ਏਵਂਪਾਹਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ‘ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਂ ਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਂ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ? ਇਧ, ਪੁਣ੍ਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ. ਸੋ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ¶ ਸਮਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਹਿ ਫਸ੍ਸੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ¶ ਸਮਾਨੋ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ. ਇਤਿ ਖੋ ¶ , ਪੁਣ੍ਣ, ਭੂਤਾ ਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ; ਯਂ ਕਰੋਤਿ ਤੇਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਪਨ੍ਨਮੇਨਂ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ. ਏਵਂਪਾਹਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ‘ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ? ਇਧ, ਪੁਣ੍ਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਂ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾਪਿ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਹਿਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਹਿਪਿ ਫਸ੍ਸੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ਵੋਕਿਣ੍ਣਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾ. ਇਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਭੂਤਾ ਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ; ਯਂ ਕਰੋਤਿ ਤੇਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਉਪਪਨ੍ਨਮੇਨਂ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ. ਏਵਂਪਾਹਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ‘ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ¶ , ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ, ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ? ਤਤ੍ਰ, ਪੁਣ੍ਣ, ਯਮਿਦਂ ¶ ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਂ ਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਂ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਯਾ ਚੇਤਨਾ, ਯਮਿਦਂ [ਯਮ੍ਪਿਦਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਯਾ ਚੇਤਨਾ, ਯਮਿਦਂ [ਯਮ੍ਪਿਦਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਯਾ ਚੇਤਨਾ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ, ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਮਯਾ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦਿਤਾਨੀ’’ਤਿ.

੮੨. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੋਲਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਵਤਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗਵਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ¶ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਚੇਲੋ ¶ ਪਨ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਸੇਨਿਯ ¶ , ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਤਿ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ. ਅਪਿ ਚ ਮੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ, ਅਹਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਵਸਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੁ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯਾ’’ਤਿ. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸੇਨਿਯੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ¶ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸੇਨਿਯੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਕੁਕ੍ਕੁਰਵਤਿਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਅਭਯਰਾਜਕੁਮਾਰਸੁਤ੍ਤਂ

੮੩. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਅਭਯਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ¶ ਆਰੋਪੇਹਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਅਭਯੇਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾਦੋ ਆਰੋਪਿਤੋ’’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਏਵਂ ਵਦੇਹਿ – ‘ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ’ਤਿ? ਸਚੇ ਤੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ’ਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨ ਨਾਨਾਕਰਣਂ? ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਪਿ ਹਿ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ’ਤਿ. ਸਚੇ ¶ ਪਨ ਤੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਨ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ¶ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ’ਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ‘‘ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਨੇਰਯਿਕੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ? ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਤੇ ਵਾਚਾਯ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ ਅਹੋਸਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ’ਤਿ. ਇਮਂ ਖੋ ਤੇ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨੇਵ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਓਗਿਲਿਤੁਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਯੋਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਕਣ੍ਠੇ ਵਿਲਗ੍ਗਂ, ਸੋ ਨੇਵ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਓਗਿਲਿਤੁਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤੇ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਮਂ ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨੇਵ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਓਗਿਲਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ.

੮੪. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਖੋ ਅਭਯਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਸੂਰਿਯਂ [ਸੁਰਿਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਭਗਵਤੋ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤੁਂ ¶ . ਸ੍ਵੇ ਦਾਨਾਹਂ ਸਕੇ ਨਿਵੇਸਨੇ ਭਗਵਤੋ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਅਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਵਾਸਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਅਭਯਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਵਾਰੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ.

੮੫. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖ੍ਵੇਤ੍ਥ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਏਕਂਸੇਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਤ੍ਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਸ੍ਸੁਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਏਵਂ ਵਦੇਸਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਸ੍ਸੁਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ – ਅਭਯੇਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾਦੋ ਆਰੋਪਿਤੋ’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਂ – ‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨਾਹਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਏਵਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ? ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਏਵਂ ਵਦੇਹਿ – ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾਤਿ? ਸਚੇ ਤੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨ ਨਾਨਾਕਰਣਂ? ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਪਿ ਹਿ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ ¶ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ਨ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਯਾ ਸਾ ¶ ਵਾਚਾ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਨੇਰਯਿਕੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋਤਿ? ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਤੇ ਵਾਚਾਯ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ ਅਹੋਸਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋਤਿ. ਇਮਂ ਖੋ ਤੇ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ¶ ਨੇਵ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਓਗਿਲਿਤੁਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਯੋਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਕਣ੍ਠੇ ਵਿਲਗ੍ਗਂ, ਸੋ ਨੇਵ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਓਗਿਲਿਤੁਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤੇ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਮਂ ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨੇਵ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਤਿ ਓਗਿਲਿਤੁ’’’ਨ੍ਤਿ.

੮੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਦਹਰੋ ਕੁਮਾਰੋ ਮਨ੍ਦੋ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕੋ ਅਭਯਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਭਯਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ¶ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਚਾਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਤੁਯ੍ਹਂ ਵਾ ਪਮਾਦਮਨ੍ਵਾਯ ਧਾਤਿਯਾ ਵਾ ਪਮਾਦਮਨ੍ਵਾਯ ਕਟ੍ਠਂ ਵਾ ਕਠਲਂ [ਕਥਲਂ (ਕ.)] ਵਾ ਮੁਖੇ ਆਹਰੇਯ੍ਯ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਹਰੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਆਦਿਕੇਨੇਵ ਆਹਤ੍ਤੁਂ [ਆਹਰਿਤੁਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਵਾਮੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਸੀਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ [ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ (ਸੀ.)] ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਵਙ੍ਕਙ੍ਗੁਲਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਸਲੋਹਿਤਮ੍ਪਿ ਆਹਰੇਯ੍ਯਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਮਾਰੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਜਾਨਾਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਸਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ, ਨ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਜਾਨਾਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਸਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਨ ਭਾਸਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਜਾਨਾਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਸਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾ, ਤਤ੍ਰ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਤਥਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਾਚਾਯ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ. ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਜਾਨਾਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ¶ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਸਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ, ਨ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਜਾਨਾਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਸਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਨ ਭਾਸਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾਚਂ ਜਾਨਾਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਸਾ ¶ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ, ਤਤ੍ਰ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਤਥਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਾਚਾਯ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ’’ਤਿ.

੮੭. ‘‘ਯੇਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਸਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਨੁ ਖੋ, ਏਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਭਗਵਤੋ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ਹੋਤਿ ‘ਯੇ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਾਹਂ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਠਾਨਸੋਵੇਤਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪਟਿਭਾਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਞ੍ਞੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਕੁਸਲੋ ਤ੍ਵਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਸਲੋ ਅਹਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯੇ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਕਿਂ ਨਾਮਿਦਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗ’ਨ੍ਤਿ? ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਨੁ ਖੋ ਤੇ ਏਤਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ¶ ਅਸ੍ਸ ‘ਯੇ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਾਹਂ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਠਾਨਸੋਵੇਤਂ ਪਟਿਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਥਿਕੋ ਸਞ੍ਞਾਤੋ ਕੁਸਲੋ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ. ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਮੇ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ ਸੁਵਿਦਿਤਾਨਿ. ਠਾਨਸੋਵੇਤਂ ਮਂ ਪਟਿਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ¶ .

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯੇ ਤੇ ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਸਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਠਾਨਸੋਵੇਤਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪਟਿਭਾਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਾ ਹਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਠਾਨਸੋਵੇਤਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪਟਿਭਾਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਭਯਰਾਜਕੁਮਾਰਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤਂ

੮੮. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਖੋ, ਥਪਤਿ [ਗਹਪਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ¶ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ; ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ; ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ; ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ; ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਨੇਵ ਖੋ ਸਕ੍ਖਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਨ ਪਨਾਸਕ੍ਖਿ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ.

੮੯. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੇਨ ਥਪਤਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਮਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ¶ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯਾਵਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੇਨ ਥਪਤਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਯਾਯਂ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਨਾਬ੍ਭਨੁਮੋਦਿ, ਸਨ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ¶ ਚ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯਂ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ ਥਪਤਿਸ੍ਸ ਨਾਬ੍ਭਨੁਮੋਦਿ. ਦ੍ਵੇਪਾਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ¶ , ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਛਪਿ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਪਿ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਛਤ੍ਤਿਂਸਪਿ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਅਟ੍ਠਸਤਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਯੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ ਨ ਸਮਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਮਨੁਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਮਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਯੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ ਸਮਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ’’.

੯੦. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ¶ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਯਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਸੁਖਂ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਤਪਰਮਂ ਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ¶ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ ¶ . ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਤਪਰਮਂ ਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ¶ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ…ਪੇ…. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ…ਪੇ…. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ…ਪੇ…. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ ¶ ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ¶ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ, ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ…ਪੇ…. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ…ਪੇ…. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ¶ ¶ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ…ਪੇ…. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਤਪਰਮਂ ਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ¶ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

੯੧. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ ¶ – ‘ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਆਹ; ਤਞ੍ਚ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਕਿਂਸੁ, ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੂ’ਤਿ? ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਮਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ – ‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸੁਖਂਯੇਵ ਵੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ; ਅਪਿ ਚ, ਆਵੁਸੋ, ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਸੁਖਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਯਹਿਂ ਯਹਿਂ ਤਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨਵਮਂ.

੧੦. ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤਂ

੯੨. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਸਾਲਾ ਨਾਮ ਕੋਸਲਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਤਦਵਸਰਿ. ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ ਭੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਲਂ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ’ਤਿ. ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇਵਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ; ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ¶ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਸਾਵੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ.

੯੩. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੋ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਵੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਕੋਚਿ ਮਨਾਪੋ ਸਤ੍ਥਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੋ ਆਕਾਰਵਤੀ ਸਦ੍ਧਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਚਿ ਮਨਾਪੋ ਸਤ੍ਥਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨੋ ਆਕਾਰਵਤੀ ਸਦ੍ਧਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ‘‘ਮਨਾਪਂ ਵੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਹਿ ਅਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਹਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਵੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ. ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ’’?

੯੪. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ; ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ [ਸੁਕਟਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ; ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ; ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ [ਸਮਗ੍ਗਤਾ (ਕ.)] ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ¶ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ¶ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ. ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ; ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ; ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ¶ ਓਪਪਾਤਿਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ – ‘ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

੯੫. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ…ਪੇ… ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ [ਯਦਿਦਂ (ਕ.)] ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ [ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ (ਕ.)] ਯਮਿਦਂ [ਯਦਿਦਂ (ਕ.)] ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਪਰਲੋਕਵਿਦੁਨੋ ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਪਰਂ ¶ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ [ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ (ਕ.)]; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ [ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ (ਕ.)]. ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਪਰਵਮ੍ਭਨਾ. ਏਵਮਸ੍ਸਿਮੇ [ਏਵਂ’ਸਿ’ਮੇ’ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ.

‘‘ਤਤ੍ਰ ¶ ¶ ¶ , ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ – ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ.

੯੬. ‘‘ਤਤ੍ਰ ¶ , ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਪਰਲੋਕਵਿਦੁਨੋ ਤੇਸਮਯਂ ਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਪਰਂ ¶ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ¶ ¶ ਅਪਰਵਮ੍ਭਨਾ. ਏਵਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ¶ , ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ – ਸੀਲਵਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿਕਵਾਦੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ.

੯੭. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ [ਪਾਣਮਤਿਮਾਪਯਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਾਪਯਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਪਾਣਮਤਿਪਾਪਯਤੋ (ਕ.)], ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ¶ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ. ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਾਚੇਨ੍ਤੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚਵਜ੍ਜੇਨ [ਸਚ੍ਚਵਾਚੇਨ (ਕ.)] ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ ¶ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ¶ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ. ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਾਚੇਨ੍ਤੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਯਜਨ੍ਤੋ ¶ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਾਨੇਨ ¶ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚਵਜ੍ਜੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

੯੮. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ. ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ…ਪੇ… ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚਵਜ੍ਜੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ¶ ਆਨਿਸਂਸਂ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ¶ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਆਹ, ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਕਿਰਿਯਵਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ¶ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਪਰਵਮ੍ਭਨਾ. ਏਵਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ, ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ ਏਵਮਯਂ ¶ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਕਿਰਿਯਾ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ – ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ¶ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਕਿਰਿਯਵਾਦੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਕਿਰਿਯਾ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ.

੯੯. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ. ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ¶ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਾਚੇਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚਵਜ੍ਜੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ¶ , ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਕਿਰਿਯਵਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ¶ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਾਯ ¶ ਚ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਅਪਰਵਮ੍ਭਨਾ. ਏਵਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ, ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ¶ ਕਿਰਿਯਾ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ – ਸੀਲਵਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕਿਰਿਯਵਾਦੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਕਿਰਿਯਾ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ.

੧੦੦. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਂ [ਵਿਰਿਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ. ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ [ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ… ਸਵਸਾ ਸਬਲਾ ਸਵੀਰਿਯਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ¶ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’ਤਿ? ‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’.

੧੦੧. ‘‘ਤਤ੍ਰ ¶ , ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਹੇਤੂ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ ¶ ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਵਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਪਰਵਮ੍ਭਨਾ. ਏਵਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਹੇਤੁ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ – ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਹੇਤੁਕਵਾਦੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਹੇਤੁ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ ¶ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ¶ ਪਰਂ ¶ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ.

੧੦੨. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ¶ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ¶ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਆਹ, ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਵਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਂਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਅਪਰਵਮ੍ਭਨਾ. ਏਵਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਏਵਮਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਹੇਤੁ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ – ਸੀਲਵਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੇਤੁਵਾਦੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ ¶ , ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ ¶ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ.

੧੦੩. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ¶ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ. ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਤ੍ਰ ¶ , ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅਦਿਟ੍ਠਂ; ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅਵਿਦਿਤਂ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ [ਅਹਞ੍ਚੇ (?)] ਖੋ ਪਨ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸੇਨ ਆਦਾਯ ਵੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਨ ਮੇਤਂ ਅਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ. ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ – ਯੇ ਤੇ ਦੇਵਾ ਰੂਪਿਨੋ ਮਨੋਮਯਾ, ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਮੇ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ – ਯੇ ਤੇ ਦੇਵਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਸਞ੍ਞਾਮਯਾ, ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਮੇ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਰੂਪਾਧਿਕਰਣਂ [ਰੂਪਕਾਰਣਾ (ਕ.)] ਦਣ੍ਡਾਦਾਨ-ਸਤ੍ਥਾਦਾਨ-ਕਲਹ-ਵਿਗ੍ਗਹ-ਵਿਵਾਦ-ਤੁਵਂਤੁਵਂ-ਪੇਸੁਞ੍ਞ-ਮੁਸਾਵਾਦਾ. ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਰੂਪੇ’’’ਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ¶ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਰੂਪਾਨਂਯੇਵ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ.

੧੦੪. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ. ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ¶ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਵਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅਦਿਟ੍ਠਂ; ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ¶ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅਵਿਦਿਤਂ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸੇਨ ਆਦਾਯ ਵੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਨ ਮੇਤਂ ਅਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ. ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ¶ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ – ਯੇ ਤੇ ਦੇਵਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਸਞ੍ਞਾਮਯਾ ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਮੇ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ – ਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ¶ . ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਰਾਗਾਯ [ਸਰਾਗਾਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਂਯੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਉਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ. ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਸਂਯੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’’ਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਭਵਾਨਂਯੇਵ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ.

੧੦੫. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ¶ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ.

੧੦੬. ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ¶ ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਚੇਲਕੋ ਹੋਤਿ ਮੁਤ੍ਤਾਚਾਰੋ ਹਤ੍ਥਾਪਲੇਖਨੋ…ਪੇ… [ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਮ. ਨਿ. ੨.੬-੭ ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤੇ] ਇਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਤਾਪਨਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ¶ ¶ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਓਰਬ੍ਭਿਕੋ ਹੋਤਿ ਸੂਕਰਿਕੋ…ਪੇ… ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਕੁਰੂਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰਾਜਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤੋ…ਪੇ… ਤੇਪਿ ਦਣ੍ਡਤਜ੍ਜਿਤਾ ਭਯਤਜ੍ਜਿਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਮਾਨਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ…ਪੇ… ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ¶ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ¶ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ¶ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ¶ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ‘ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’ਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਤੇ ਮਯਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕੇ ਨੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤੇ’’ਤਿ.

ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ.

ਗਹਪਤਿਵਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਠਮੋ.

ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –

ਕਨ੍ਦਰਨਾਗਰਸੇਖਵਤੋ ¶ ਚ, ਪੋਤਲਿਯੋ ਪੁਨ ਜੀਵਕਭਚ੍ਚੋ;

ਉਪਾਲਿਦਮਥੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਅਭਯੋ, ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਾਪਣ੍ਣਕਤੋ ਦਸਮੋ.

੨. ਭਿਕ੍ਖੁਵਗ੍ਗੋ

੧. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋਵਾਦਸੁਤ੍ਤਂ

੧੦੭. ¶ ¶ ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ, ਉਦਕਞ੍ਚ ਪਾਦਾਨਂ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਸਿ. ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ.

੧੦੮. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਦਕਾਵਸੇਸਂ ਉਦਕਾਧਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਇਮਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਦਕਾਵਸੇਸਂ ਉਦਕਾਧਾਨੇ ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਂ ਪਰਿਤ੍ਤਕਂ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਯੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਲਜ੍ਜਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਦਕਾਵਸੇਸਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਦਕਾਵਸੇਸਂ ਛਡ੍ਡਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਂ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਯੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਲਜ੍ਜਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ¶ ਤਂ ਉਦਕਾਧਾਨਂ ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਇਮਂ ਉਦਕਾਧਾਨਂ ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਂ ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਯੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਲਜ੍ਜਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਂ ਉਦਕਾਧਾਨਂ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਇਮਂ ਉਦਕਾਧਾਨਂ ਰਿਤ੍ਤਂ ਤੁਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਂ ਰਿਤ੍ਤਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਯੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਲਜ੍ਜਾਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ [ਉਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਵਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਗਤੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਰਿਮੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੀਸੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਣ੍ਣੇਹਿਪਿ ¶ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਦਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ¶ ਕਰੋਤਿ; ਰਕ੍ਖਤੇਵ ਸੋਣ੍ਡਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਗਤੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ; ਰਕ੍ਖਤੇਵ ਸੋਣ੍ਡਂ ¶ . ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਖੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਗਤੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਣ੍ਡਾਯਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਗਤੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਹਿਪਿ ਪਾਦੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਰਿਮੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੀਸੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਣ੍ਣੇਹਿਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਦਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਣ੍ਡਾਯਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਖੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਸ੍ਸ ਅਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਨਤ੍ਥਿ ਲਜ੍ਜਾ, ਨਾਹਂ ਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ ਅਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ‘ਹਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਮੁਸਾ ਭਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੦੯. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਰਾਹੁਲ, ਕਿਮਤ੍ਥਿਯੋ ਆਦਾਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਦੇਵ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਦੇਵ ਤੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ [ਦੁਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਯਂ, ਦੁਕ੍ਖੁਦਯਂ (ਕ.)] ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ¶ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ¶ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਸਸਕ੍ਕਂ ਨ ਕਰਣੀਯਂ [ਸਂਸਕ੍ਕਂ ਨ ਚ ਕਰਣੀਯਂ (ਕ.)]. ਸਚੇ ¶ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਣੀਯਂ.

‘‘ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦੇਵ ਤੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ¶ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਸਂਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਏਵਰੂਪਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ¶ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਦਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਏਵਰੂਪਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ.

‘‘ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦੇਵ ਤੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ [ਸਂਵਤ੍ਤਿ (ਪੀ.)], ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ, ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੂਸੁ ਵਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ¶ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਵਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਾਤਬ੍ਬਂ; ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤ੍ਵਾ ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਂ ¶ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ¶ . ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਕਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨੁਸਿਕ੍ਖੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ.

੧੧੦. ‘‘ਯਦੇਵ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਦੇਵ ਤੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਸਸਕ੍ਕਂ ਨ ਕਰਣੀਯਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਣੀਯਂ.

‘‘ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦੇਵ ਤੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ¶ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਸਂਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਏਵਰੂਪਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ¶ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ¶ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ ¶ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਦਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤ੍ਵਂ ਰਾਹੁਲ, ਏਵਰੂਪਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ.

‘‘ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦੇਵ ਤੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ [ਸਂਵਤ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੂਸੁ ਵਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਵਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ¶ ; ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤ੍ਵਾ ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨੁਸਿਕ੍ਖੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ.

੧੧੧. ‘‘ਯਦੇਵ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਦੇਵ ਤੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਸਸਕ੍ਕਂ ਨ ਕਰਣੀਯਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ¶ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ¶ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ¶ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ¶ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਣੀਯਂ.

‘‘ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦੇਵ ਤੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਸਂਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਏਵਰੂਪਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਦਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਏਵਰੂਪਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ.

‘‘ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦੇਵ ਤੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ [ਸਂਵਤ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ? ਸਚੇ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ¶ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਅਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਂ ਪਨ [ਏਵਰੂਪੇ (ਸੀ. ਪੀ.), ਏਵਰੂਪੇ ਪਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ [ਮਨੋਕਮ੍ਮੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਟ੍ਟੀਯਿਤਬ੍ਬਂ ਹਰਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ; ਅਟ੍ਟੀਯਿਤ੍ਵਾ ਹਰਾਯਿਤ੍ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਦਂ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ ¶ ਇਦਂ ਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ – ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨੁਸਿਕ੍ਖੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ.

੧੧੨. ‘‘ਯੇ ¶ ¶ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਏਵਮੇਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ. ਯੇਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਏਵਮੇਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਯੇਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਏਤਰਹਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਏਵਮੇਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਰਾਹੁਲ, ‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋਵਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ.

੨. ਮਹਾਰਾਹੁਲੋਵਾਦਸੁਤ੍ਤਂ

੧੧੩. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ¶ ਰਾਹੁਲੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ¶ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਰੂਪਂ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਰੂਪਮੇਵ ਨੁ ਖੋ, ਭਗਵਾ, ਰੂਪਮੇਵ ਨੁ ਖੋ, ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਰੂਪਮ੍ਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਵੇਦਨਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਸਞ੍ਞਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ, ਰਾਹੁਲਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ‘‘ਕੋ ਨਜ੍ਜ [ਕੋ ਨੁਜ੍ਜ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਭਗਵਤਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਓਵਾਦੇਨ ਓਵਦਿਤੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ¶ . ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਾ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ’’ਤਿ.

੧੧੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ [ਨਹਾਰੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ, ਯਂ ¶ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ [ਪਠਵੀਧਾਤੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਯਾ ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ, ਪਥਵੀਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ. ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤਂ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜੇਤਿ’’.

੧੧੫. ‘‘ਕਤਮਾ ¶ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਆਪੋਧਾਤੁ? ਆਪੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ¶ ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਪੋ ਆਪੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ ਵਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਪੋ ਆਪੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਪੋਧਾਤੁ. ਯਾ ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ. ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜੇਤਿ.

੧੧੬. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ? ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤੇਜੋ ਤੇਜੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਯੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਯੇਨ ਚ ਜੀਰੀਯਤਿ ਯੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਂ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤੇਜੋ ਤੇਜੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ. ਯਾ ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ. ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜੇਤਿ.

੧੧੭. ‘‘ਕਤਮਾ ¶ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਯੋਧਾਤੁ? ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵਾਯੋ ਵਾਯੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾ ਵਾਤਾ, ਅਧੋਗਮਾ ਵਾਤਾ, ਕੁਚ੍ਛਿਸਯਾ ਵਾਤਾ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਯਾ [ਕੋਟ੍ਠਸਯਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਾਤਾ ¶ , ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਵਾਤਾ, ਅਸ੍ਸਾਸੋ ਪਸ੍ਸਾਸੋ, ਇਤਿ ਯਂ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵਾਯੋ ਵਾਯੋਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ. ਯਾ ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਵਾਯੋਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ. ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜੇਤਿ.

੧੧੮. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ? ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਬਾਹਿਰਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ? ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਂ ਆਕਾਸਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਨਾਸਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਮੁਖਦ੍ਵਾਰਂ, ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਅਧੋਭਾਗਂ [ਅਧੋਭਾਗਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਯਂ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਂ ਆਕਾਸਗਤਂ, ਅਘਂ ਅਘਗਤਂ, ਵਿਵਰਂ ਵਿਵਰਗਤਂ, ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ, ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ ¶ [ਆਕਾਸਗਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਹੁਲ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ. ਯਾ ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਆਕਾਸਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ. ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਆਕਾਸਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜੇਤਿ.

੧੧੯. ‘‘ਪਥਵੀਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਪਥਵੀਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਪਥਵਿਯਾ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਪਥਵੀ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ਵਾ ਹਰਾਯਤਿ ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਵਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਪਥਵੀਸਮਂ ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਪਥਵੀਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

‘‘ਆਪੋਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਆਪੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਆਪਸ੍ਮਿਂ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ¶ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ¶ ਤੇਨ ਆਪੋ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ¶ ਵਾ ਹਰਾਯਤਿ ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਵਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਆਪੋਸਮਂ ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਆਪੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤੇਜੋਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਤੇਜੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਜੋ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਤੇਜੋ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ਵਾ ਹਰਾਯਤਿ ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਵਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਤੇਜੋਸਮਂ ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਤੇਜੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

‘‘ਵਾਯੋਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਵਾਯੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਯੋ ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਗੂਥਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਖੇਲ਼ਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਲੋਹਿਤਗਤਮ੍ਪਿ ਉਪਵਾਯਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਾਯੋ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ਵਾ ਹਰਾਯਤਿ ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਵਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਵਾਯੋਸਮਂ ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਵਾਯੋਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ¶ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

‘‘ਆਕਾਸਸਮਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਆਕਾਸਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਆਕਾਸੋ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਰਾਹੁਲ, ਆਕਾਸਸਮਂ ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਆਕਾਸਸਮਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

੧੨੦. ‘‘ਮੇਤ੍ਤਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਮੇਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ¶ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਰੁਣਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਕਰੁਣਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਯਾ ਵਿਹੇਸਾ ਸਾ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਮੁਦਿਤਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਮੁਦਿਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਯਾ ਅਰਤਿ ਸਾ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਂ ¶ , ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਯੋ ਪਟਿਘੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਸੁਭਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਅਸੁਭਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ¶ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵਯਤੋ ਯੋ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਸੋ ਪਹੀਯਿਸ੍ਸਤਿ.

੧੨੧. ‘‘ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਹਿ. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਤੇ, ਰਾਹੁਲ, ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ. ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਚ, ਰਾਹੁਲ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ ¶ ? ਇਧ, ਰਾਹੁਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਸਤੋਵ ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਸਤੋਵ [ਸਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਸ੍ਸਸਤਿ.

‘‘ਦੀਘਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੀਘਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘‘ਪੀਤਿਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪੀਤਿਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘‘ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ¶ ; ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ¶ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ¶ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਖੋ, ਰਾਹੁਲ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ. ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾਯ, ਰਾਹੁਲ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਯਾ, ਏਵਂ ¶ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯੇਪਿ ਤੇ ਚਰਿਮਕਾ ਅਸ੍ਸਾਸਾ ਤੇਪਿ ਵਿਦਿਤਾਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਮਹਾਰਾਹੁਲੋਵਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਚੂਲ਼ਮਾਲੁਕ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ

੧੨੨. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ [ਮਾਲੁਙ੍ਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਾਨਿਮਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਭਗਵਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਠਪਿਤਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿਪਿ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿਪਿ, ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿਪਿ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿਪਿ, ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿਪਿ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿਪਿ, ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿਪਿ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿਪਿ, ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿਪਿ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿਪਿ – ਤਾਨਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ. ਯਾਨਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਂ ਮੇ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤਿ. ਸੋਹਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ – ਏਵਾਹਂ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ¶ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਨੋ ਚੇ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ¶ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ – ਏਵਾਹਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ.

੧੨੩. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

੧੨੪. ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ਯਾਨਿਮਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਭਗਵਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਠਪਿਤਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿਪਿ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿਪਿ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿਪਿ – ਤਾਨਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ. ਯਾਨਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਂ ਮੇ ¶ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤਿ. ਸੋਹਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ¶ ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ – ਏਵਾਹਂ ਭਗਵਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਨੋ ਚੇ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ – ਏਵਾਹਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ; ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ. ਨੋ ਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ਅਜਾਨਤੋ ਖੋ ਪਨ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਦੇਵ ਉਜੁਕਂ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ‘ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ; ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ. ਨੋ ਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ਅਜਾਨਤੋ ਖੋ ਪਨ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਦੇਵ ¶ ਉਜੁਕਂ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ‘ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ, ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ; ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ. ਨੋ ਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਜਾਨਤੋ ਖੋ ਪਨ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਦੇਵ ਉਜੁਕਂ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ‘ਨ ¶ ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ¶ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ; ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ. ਨੋ ਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ਅਜਾਨਤੋ ਖੋ ਪਨ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਦੇਵ ਉਜੁਕਂ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ‘ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ; ਸਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੁ. ਨੋ ਚੇ ਭਗਵਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ¶ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ਅਜਾਨਤੋ ਖੋ ਪਨ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਦੇਵ ਉਜੁਕਂ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ‘ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ.

੧੨੫. ‘‘ਕਿਂ ਨੁ [ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਤਾਹਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਏਵਂ ਅਵਚਂ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰ, ਅਹਂ ਤੇ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ¶ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤ੍ਵਂ ਵਾ ਪਨ ਮਂ ਏਵਂ ਅਵਚ – ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ¶ , ਭਗਵਾ ਮੇ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਨੇਵਾਹਂ ਤਂ ਵਦਾਮਿ – ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰ, ਅਹਂ ਤੇ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਵਾ’ਤਿ; ਨਪਿ ਕਿਰ ਮਂ ਤ੍ਵਂ ਵਦੇਸਿ – ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਗਵਾ ਮੇ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਕੋ ਸਨ੍ਤੋ ਕਂ ਪਚ੍ਚਾਚਿਕ੍ਖਸਿ?

੧੨੬. ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਮੇ ਭਗਵਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ¶ ‘‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ ਵਾਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੇਵ ¶ ਤਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਸ੍ਸ, ਅਥ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਸਵਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹਪਲੇਪਨੇਨ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ¶ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਵੇਸ੍ਸੋ ਵਾ ਸੁਦ੍ਦੋ ਵਾ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਇਤਿ ਵਾ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਦੀਘੋ ਵਾ ਰਸ੍ਸੋ ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਵਾ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਕਾਲ਼ੋ ਵਾ ਸਾਮੋ ਵਾ ਮਙ੍ਗੁਰਚ੍ਛਵੀ ਵਾ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ¶ ਵਾ ਨਿਗਮੇ ਵਾ ਨਗਰੇ ਵਾ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਧਨੁਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਯਦਿ ਵਾ ਚਾਪੋ ਯਦਿ ਵਾ ਕੋਦਣ੍ਡੋ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਜਿਯਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯਾਯਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ ¶ , ਯਦਿ ਵਾ ਅਕ੍ਕਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਸਣ੍ਹਸ੍ਸ [ਸਣ੍ਠਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਯਦਿ ਵਾ ਨ੍ਹਾਰੁਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਮਰੁਵਾਯ ਯਦਿ ਵਾ ਖੀਰਪਣ੍ਣਿਨੋ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਕਣ੍ਡਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਯਦਿ ਵਾ ਗਚ੍ਛਂ ਯਦਿ ਵਾ ਰੋਪਿਮ’ਨ੍ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਕਣ੍ਡਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਯਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਵਾਜਿਤਂ [ਵਾਖਿਤ੍ਤਂ (ਕ.)] ਯਦਿ ਵਾ ਗਿਜ੍ਝਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਕਙ੍ਕਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਕੁਲਲਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਮੋਰਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਸਿਥਿਲਹਨੁਨੋ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਕਣ੍ਡਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਯਸ੍ਸ ਨ੍ਹਾਰੁਨਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਯਦਿ ਵਾ ਗਵਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਮਹਿਂਸਸ੍ਸ ਯਦਿ ਵਾ ਭੇਰਵਸ੍ਸ [ਰੋਰੁਵਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਯਦਿ ਵਾ ਸੇਮ੍ਹਾਰਸ੍ਸਾ’ਤਿ; ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਇਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਸਲ੍ਲਂ ਜਾਨਾਮਿ ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧੋ, ਯਦਿ ਵਾ ਸਲ੍ਲਂ ਯਦਿ ਵਾ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਯਦਿ ਵਾ ਵੇਕਣ੍ਡਂ ਯਦਿ ਵਾ ਨਾਰਾਚਂ ਯਦਿ ਵਾ ਵਚ੍ਛਦਨ੍ਤਂ ਯਦਿ ਵਾ ਕਰਵੀਰਪਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ¶ – ਅਞ੍ਞਾਤਮੇਵ ਤਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਅਸ੍ਸ, ਅਥ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਯੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਮੇ ਭਗਵਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ¶ ਵਾ…ਪੇ… ‘‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ ਵਾਤਿ – ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੇਵ ਤਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਸ੍ਸ, ਅਥ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੇਯ੍ਯ.

੧੨੭. ‘‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ ¶ , ਏਵਂ ‘ਨੋ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ‘ਨੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਜਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਰਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਰਣਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ; ਯੇਸਾਹਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਘਾਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ¶ . ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਂ ‘ਨੋ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ‘ਨੋ ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਜਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਰਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਰਣਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ; ਯੇਸਾਹਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਘਾਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ. ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ¶ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਂ ‘ਨੋ ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ‘ਨੋ ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਨਿਘਾਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ. ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਂ ‘ਨੋ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ‘ਨੋ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਜਾਤਿ…ਪੇ… ¶ ਯੇਸਾਹਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਘਾਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ. ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਂ ‘ਨੋ ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ ‘ਨੋ ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਯੇਸਾਹਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਘਾਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ.

੧੨੮. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਮੇ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤੋ ¶ ਧਾਰੇਥ; ਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਮੇ ਬ੍ਯਾਕਤਤੋ ਧਾਰੇਥ. ਕਿਞ੍ਚ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ¶ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ¶ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਚੇਤਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਨ ਹੇਤਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਨ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਂ ਨ [ਨੇਤਂ (ਸੀ.)] ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਮਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ? ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ – ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ – ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ; ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ – ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਚੇਤਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਏਤਞ੍ਹਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਏਤਂ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਮਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ ¶ , ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਮੇ ¶ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤੋ ਧਾਰੇਥ; ਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਮੇ ਬ੍ਯਾਕਤਤੋ ਧਾਰੇਥਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਚੂਲ਼ਮਾਲੁਕ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤਿਯਂ.

੪. ਮਹਾਮਾਲੁਕ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ

੧੨੯. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਧਾਰੇਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ?

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਧਾਰੇਸਿ ਮਯਾ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ¶ ਸਂਯੋਜਨਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਾਰੇਮਿ; ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਾਰੇਮਿ; ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਾਰੇਮਿ; ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਾਰੇਮਿ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਾਰੇਮਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਸ੍ਸ ਖੋ ਨਾਮ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਇਮਾਨਿ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਧਾਰੇਸਿ? ਨਨੁ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ ¶ , ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਇਮਿਨਾ ਤਰੁਣੂਪਮੇਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭੇਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ? ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਯੋਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੁਤੋ ¶ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ? ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ [ਅਨੁਸੇਤਿ ਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ. ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ? ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋ. ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਸੀਲਾਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ? ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਾਨੁਸਯੋ ¶ . ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਕਾਮਾਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ? ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ. ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ? ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਨੁਸਯੋ. ਨਨੁ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਇਮਿਨਾ ਤਰੁਣੂਪਮੇਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭੇਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤਸ੍ਸ, ਭਗਵਾ, ਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਸ, ਸੁਗਤ, ਕਾਲੋ ਯਂ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਦੇਸੇਯ੍ਯ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਾਨਨ੍ਦ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ¶ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੧੩੦. ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ ¶ , ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਥਾਮਗਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਥਾਮਗਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ ਥਾਮਗਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤੋ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਕਾਮਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਕਾਮਰਾਗਪਰੇਤੇਨ ¶ ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਥਾਮਗਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤੋ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਥਾਮਗਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤੋ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ.

੧੩੧. ‘‘ਸੁਤਵਾ ਚ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ¶ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ ¶ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਨੁਸਯਾ ਪਹੀਯਤਿ. ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸਾਨੁਸਯਾ ਪਹੀਯਤਿ. ਨ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਨ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ ਸਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਯਤਿ. ਨ ਕਾਮਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਨ ਕਾਮਰਾਗਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਸਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਯਤਿ ¶ . ਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਰੇਤੇਨ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਯਤਿ.

੧੩੨. ‘‘ਯੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਨਾਗਮ੍ਮ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਹਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ¶ ਸਾਰਵਤੋ ਤਚਂ ਅਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਫੇਗ੍ਗੁਂ ਅਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਸਾਰਚ੍ਛੇਦੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਮਗ੍ਗੋ ਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਨਾਗਮ੍ਮ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਯੋ ਚ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਤਂ ¶ ਮਗ੍ਗਂ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਆਗਮ੍ਮ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾਤਿ – ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਹਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਸਾਰਵਤੋ ਤਚਂ ਛੇਤ੍ਵਾ ਫੇਗ੍ਗੁਂ ਛੇਤ੍ਵਾ ਸਾਰਚ੍ਛੇਦੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਮਗ੍ਗੋ ਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਆਗਮ੍ਮ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾਤਿ – ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਗਙ੍ਗਾ ਨਦੀ ਪੂਰਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਾ ¶ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯਾ. ਅਥ ਦੁਬ੍ਬਲਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤਿਰਿਯਂ ਬਾਹਾਯ ਸੋਤਂ ਛੇਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ [ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)]; ਸੋ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤਿਰਿਯਂ ਬਾਹਾਯ ਸੋਤਂ ਛੇਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ [ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧਾਯ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ ਸੋ ਦੁਬ੍ਬਲਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਮੇਤੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਗਙ੍ਗਾ ਨਦੀ ਪੂਰਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਾ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯਾ. ਅਥ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤਿਰਿਯਂ ਬਾਹਾਯ ¶ ਸੋਤਂ ਛੇਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ; ਸੋ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤਿਰਿਯਂ ਬਾਹਾਯ ਸੋਤਂ ਛੇਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧਾਯ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਮੇਤੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੧੩੩. ‘‘ਕਤਮੋ ਚਾਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ, ਕਤਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ ਰੂਪਗਤਂ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋ ਪਰਤੋ ਪਲੋਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਵਾਪੇਤਿ [ਪਟਿਪਾਪੇਤਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ (ਕ.)]. ਸੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਵਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਮਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ¶ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੋ ਵਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ; ਨੋ ਚੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਰਾਗੇਨ ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਨਨ੍ਦਿਯਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ…ਪੇ… ¶ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ… ¶ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ ਰੂਪਗਤਂ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ… ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ¶ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ…ਪੇ… ¶ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ…ਪੇ… ¶ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ…ਪੇ… ¶ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਏਸੋ ਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਏਸਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ, ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਨੋ ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ? ‘‘ਏਤ੍ਥ ਖੋ ਪਨੇਸਾਹਂ [ਏਤ੍ਥ ਖੋ ਤੇਸਾਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਆਨਨ੍ਦ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਮਤ੍ਤਤਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਮਹਾਮਾਲੁਕ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਭਦ੍ਦਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੩੪. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਾਸਨਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ; ਏਕਾਸਨਭੋਜਨਂ ਖੋ, ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ ¶ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਏਥ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਾਸਨਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਥ; ਏਕਾਸਨਭੋਜਨਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਥ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮਿ ਏਕਾਸਨਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ; ਏਕਾਸਨਭੋਜਨਞ੍ਹਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਸਿਯਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਯਤ੍ਥ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਅਸ੍ਸਸਿ ਤਤ੍ਥ ਏਕਦੇਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਏਕਦੇਸਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾਪਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਏਕਾਸਨੋ ਯਾਪੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ [ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਯਾਪੇਸ੍ਸਸੀਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ; ਏਵਮ੍ਪਿ ਹਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਸਿਯਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤੇਮਾਸਂ ਨ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾਵਂ ਅਦਾਸਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ.

੧੩੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਚੀਵਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰੋ ਭਗਵਾ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਭਦ੍ਦਾਲਿਂ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਇਦਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਗਵਤੋ ਚੀਵਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ [ਕਰਣੀਯਂ (ਕ.)]. ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰੋ ਭਗਵਾ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤਿ. ਇਙ੍ਘਾਵੁਸੋ ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਤਂ ਦੋਸਕਂ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਮਾ ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ¶ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਚਯੋ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ, ਯੋਹਂ ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਗ੍ਘ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਚ੍ਚਯੋ ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ¶ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ, ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਭਗਵਾ ਖੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ, ਭਗਵਾਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ – ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਖੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਾ, ਤੇਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਾ, ਤਾਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਖੋ ਉਪਾਸਕਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਪਟਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਖੋ ਉਪਾਸਿਕਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਪਟਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ ¶ , ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਖੋ ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਾ, ਤੇਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ ਥੇਰਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ.

‘‘ਅਚ੍ਚਯੋ ¶ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ, ਯੋਹਂ ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਗ੍ਘ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਚ੍ਚਯੋ ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ, ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ¶ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿ’’.

੧੩੬. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਇਧਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਮਹਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਂ – ‘ਏਹਿ ਮੇ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਙ੍ਕੇ ਸਙ੍ਕਮੋ ਹੋਹੀ’ਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਯ੍ਯ, ‘ਨੋ’ਤਿ ਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਇਧਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ… ਕਾਯਸਕ੍ਖਿ… ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ… ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ… ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ… ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ, ਤਮਹਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਂ – ‘ਏਹਿ ਮੇ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਙ੍ਕੇ ਸਙ੍ਕਮੋ ਹੋਹੀ’ਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਯ੍ਯ, ‘ਨੋ’ਤਿ ਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ¶ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਹੋਸਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ¶ ਵਾ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਨਨੁ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਿਤ੍ਤੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਅਪਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ. ਅਚ੍ਚਯੋ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ, ਯੋਹਂ ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਗ੍ਘ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਚ੍ਚਯੋ ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ, ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਂ ਪਵੇਦੇਸਿ. ਯਤੋ ਚ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਕਰੋਸਿ, ਤਂ ਤੇ ਮਯਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮ. ਵੁਦ੍ਧਿਹੇਸਾ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਯੋ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਕਰੋਤਿ, ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ’’.

੧੩੭. ‘‘ਇਧ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜੇਯ੍ਯਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ¶ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾਹਂ ਉਤ੍ਤਰਿ [ਉਤ੍ਤਰਿਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ¶ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਵੂਪਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਉਪਵਦਤਿ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਪਿ ਵਿਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਉਪਵਦਨ੍ਤਿ, ਦੇਵਤਾਪਿ ਉਪਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਵਦਤਿ. ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾਪਿ ਉਪਵਦਿਤੋ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਪਿ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਉਪਵਦਿਤੋ, ਦੇਵਤਾਹਿਪਿ ਉਪਵਦਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਵਦਿਤੋ ਨ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

੧੩੮. ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜੇਯ੍ਯਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ¶ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾਹਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਵੂਪਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਉਪਵਦਤਿ, ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਪਿ ਵਿਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਨ ਉਪਵਦਨ੍ਤਿ, ਦੇਵਤਾਪਿ ਨ ਉਪਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਉਪਵਦਤਿ. ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾਪਿ ਅਨੁਪਵਦਿਤੋ ¶ , ਅਨੁਵਿਚ੍ਚਪਿ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਅਨੁਪਵਦਿਤੋ, ਦੇਵਤਾਹਿਪਿ ਅਨੁਪਵਦਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਪਵਦਿਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ¶ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

੧੩੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ, ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ¶ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ¶ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ¶ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮੇ ਵਤ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ…ਪੇ… ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ; ਇਮੇ ਵਾ ਪਨ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ…ਪੇ… ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸ.

‘‘ਸੋ ¶ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਇਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ¶ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

੧੪੦. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਯ੍ਹ [ਪਵਯ੍ਹ ਪਵਯ੍ਹ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਨੋ ਤਥਾ ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਯ੍ਹ ਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਣ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨ ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਨਾਹ. ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਅਭਿਣ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਆਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨ ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ¶ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਨਾਹ. ਸਾਧੁ ਵਤਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਥ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ [ਯਥਯਿਦਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ.

੧੪੧. ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਣ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਾਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਨ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ¶ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਣ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਆਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਾਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਨ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਆਹ. ਸਾਧੁ ਵਤਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਥ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ.

੧੪੨. ‘‘ਇਧ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਚ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨ ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਨਾਹ. ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਚ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ¶ . ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨ ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਨਾਹ. ਸਾਧੁ ਵਤਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਥ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ¶ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ¶ ਨ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ.

੧੪੩. ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਚ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਾਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਚ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਾਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਂ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ¶ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਆਹ. ਸਾਧੁ ਵਤਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਥ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ੍ਸਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ.

੧੪੪. ‘‘ਇਧ ¶ , ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕੇਨ ਵਹਤਿ ਪੇਮਮਤ੍ਤਕੇਨ. ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕੇਨ ਵਹਤਿ ਪੇਮਮਤ੍ਤਕੇਨ. ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਯ੍ਹ ਕਾਰਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ – ਮਾ ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕਂ ਪੇਮਮਤ੍ਤਕਂ ਤਮ੍ਹਾਪਿ ਪਰਿਹਾਯੀ’ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਏਕਂ ਚਕ੍ਖੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਤਂ ਏਕਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਮਾ ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਏਕਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਤਮ੍ਹਾਪਿ ਪਰਿਹਾਯੀ’ਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕੇਨ ਵਹਤਿ ਪੇਮਮਤ੍ਤਕੇਨ. ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕੇਨ ਵਹਤਿ ਪੇਮਮਤ੍ਤਕੇਨ. ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਯ੍ਹ ਕਾਰਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ – ਮਾ ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕਂ ਪੇਮਮਤ੍ਤਕਂ ਤਮ੍ਹਾਪਿ ਪਰਿਹਾਯੀ’ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਯ੍ਹ ਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਨੋ ਤਥਾ ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਯ੍ਹ ਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੧੪੫. ‘‘‘ਕੋ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪ੍ਪਤਰਾਨਿ ¶ ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ ਬਹੁਤਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹਿਂਸੁ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਏਤਰਹਿ ਬਹੁਤਰਾਨਿ ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੀ’ਤਿ? ‘‘ਏਵਮੇਤਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਾਯਮਾਨੇਸੁ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ¶ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਮਾਨੇ, ਬਹੁਤਰਾਨਿ ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ. ਨ ਤਾਵ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਯਾਵ ਨ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤਾਯ. ਨ ਤਾਵ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਯਾਵ ਨ ਸਙ੍ਘੋ ਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ¶ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤਾਯ. ਨ ਤਾਵ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਯਾਵ ਨ ਸਙ੍ਘੋ ਲਾਭਗ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਸਗ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤਾਯ.

੧੪੬. ‘‘ਅਪ੍ਪਕਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਹੁਵਤ੍ਥ ਯਦਾ ਵੋ ਅਹਂ ਆਜਾਨੀਯਸੁਸੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਦੇਸੇਸਿਂ. ਤਂ ਸਰਸਿ [ਸਰਸਿ ਤ੍ਵਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸਰਸਿ ਤਂ (?)] ਭਦ੍ਦਾਲੀ’’ਤਿ ¶ ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਕਂ ਹੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚੇਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸੋ ਹਿ ਨੂਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਨ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਏਸੇਵ ਹੇਤੁ, ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਤ੍ਵਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਚੇਤਸਾ ¶ ਚੇਤੋਪਰਿਚ੍ਚ ਵਿਦਿਤੋ – ‘ਨ ਚਾਯਂ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸੋ [ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ (ਕ.)] ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤੀ’ਤਿ. ਅਪਿ ਚ ਤੇ ਅਹਂ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਆਜਾਨੀਯਸੁਸੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ ¶ ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੧੪੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਦਕ੍ਖੋ ਅਸ੍ਸਦਮਕੋ ਭਦ੍ਰਂ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮੇਨੇਵ ਮੁਖਾਧਾਨੇ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਾਧਾਨੇ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ ਵਿਸੂਕਾਯਿਤਾਨਿ ਵਿਸੇਵਿਤਾਨਿ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਕਾਨਿਚਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਅਕਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ. ਸੋ ਅਭਿਣ੍ਹਕਾਰਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਅਭਿਣ੍ਹਕਾਰਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਅਸ੍ਸਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ ਯੁਗਾਧਾਨੇ. ਤਸ੍ਸ ਯੁਗਾਧਾਨੇ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ ਵਿਸੂਕਾਯਿਤਾਨਿ ਵਿਸੇਵਿਤਾਨਿ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਕਾਨਿਚਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਅਕਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ. ਸੋ ਅਭਿਣ੍ਹਕਾਰਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ ¶ . ਯਤੋ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਅਭਿਣ੍ਹਕਾਰਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਅਸ੍ਸਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇ ਮਣ੍ਡਲੇ ਖੁਰਕਾਸੇ [ਖੁਰਕਾਯੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਧਾਵੇ ਦਵਤ੍ਤੇ [ਰਵਤ੍ਥੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਰਾਜਗੁਣੇ ਰਾਜਵਂਸੇ ਉਤ੍ਤਮੇ ਜਵੇ ਉਤ੍ਤਮੇ ਹਯੇ ਉਤ੍ਤਮੇ ਸਾਖਲ੍ਯੇ. ਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਮੇ ਜਵੇ ਉਤ੍ਤਮੇ ਹਯੇ ਉਤ੍ਤਮੇ ਸਾਖਲ੍ਯੇ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ ਵਿਸੂਕਾਯਿਤਾਨਿ ਵਿਸੇਵਿਤਾਨਿ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਕਾਨਿਚਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਅਕਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ. ਸੋ ਅਭਿਣ੍ਹਕਾਰਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਅਭਿਣ੍ਹਕਾਰਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਅਸ੍ਸਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਵਣ੍ਣਿਯਞ੍ਚ ਪਾਣਿਯਞ੍ਚ [ਵਲਿਯਞ੍ਚ (ਸੀ. ਪੀ.), ਬਲਿਯਞ੍ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛਤਿ. ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਦਸਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਰਾਜਾਰਹੋ ਹੋਤਿ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗੋ ਰਞ੍ਞੋ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਦਸਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਕਤਮੇਹਿ ਦਸਹਿ? ਇਧ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸੇਖਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖਾਯ ¶ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ¶ , ਅਸੇਖਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਯਾ ¶ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖੇਨ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਖਾਯ ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਦਸਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਭਦ੍ਦਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ਲਟੁਕਿਕੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ

੧੪੮. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਪਣਂ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪਾਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਆਪਣਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਆਪਣੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਵਨਸਣ੍ਡੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯ. ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਉਦਾਯੀ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਆਪਣਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਆਪਣੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਸੋ ਵਨਸਣ੍ਡੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯ. ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਬਹੂਨਂ [ਬਹੁਨ੍ਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਏਵਮੀਦਿਸੇ ਅਵਿਞ੍ਞਾਣਕਪ੍ਪਕਰਣੇ] ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਹਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਸੁਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਹਤ੍ਤਾ; ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਹਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ ¶ .

੧੪੯. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ ¶ – ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਹਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਸੁਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਹਤ੍ਤਾ; ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਹਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਹਤ੍ਤਾ’ਤਿ. ਮਯਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ. ਅਹੁ ਖੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯੋ ਯਂ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਇਙ੍ਘ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਂ ਦਿਵਾਵਿਕਾਲਭੋਜਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੁਦੇਵ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਅਹੁਦੇਵ [ਅਹੁ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ – ‘ਯਮ੍ਪਿ ਨੋ ਸਦ੍ਧਾ ਗਹਪਤਿਕਾ ਦਿਵਾ ਵਿਕਾਲੇ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਨੋ ਭਗਵਾ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’ਤਿ. ਤੇ ¶ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਪੇਮਞ੍ਚ ਗਾਰਵਞ੍ਚ ਹਿਰਿਞ੍ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨਾ ¶ ਏਵਂ ਤਂ ਦਿਵਾਵਿਕਾਲਭੋਜਨਂ ਪਜਹਿਮ੍ਹਾ. ਤੇ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਪਾਤੋ ਚ. ਅਹੁ ਖੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯੋ ਯਂ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਇਙ੍ਘ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਂ ਰਤ੍ਤਿਂਵਿਕਾਲਭੋਜਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੁਦੇਵ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਅਹੁਦੇਵ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ – ‘ਯਮ੍ਪਿ ਨੋ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਭਤ੍ਤਾਨਂ ਪਣੀਤਸਙ੍ਖਾਤਤਰਂ ਤਸ੍ਸਪਿ ਨੋ ਭਗਵਾ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’ਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦਿਵਾ ਸੂਪੇਯ੍ਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘ਹਨ੍ਦ ਚ ਇਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਥ, ਸਾਯਂ ਸਬ੍ਬੇਵ ਸਮਗ੍ਗਾ ¶ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਯਾ ਕਾਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਖਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਅਪ੍ਪਾ ਦਿਵਾ. ਤੇ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਪੇਮਞ੍ਚ ਗਾਰਵਞ੍ਚ ਹਿਰਿਞ੍ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨਾ ਏਵਂ ਤਂ ਰਤ੍ਤਿਂਵਿਕਾਲਭੋਜਨਂ ਪਜਹਿਮ੍ਹਾ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾ ਚਨ੍ਦਨਿਕਮ੍ਪਿ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਓਲਿਗਲ੍ਲੇਪਿ ਪਪਤਨ੍ਤਿ, ਕਣ੍ਟਕਾਵਾਟਮ੍ਪਿ [ਕਣ੍ਟਕਵਤ੍ਤਮ੍ਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਕਣ੍ਟਕਰਾਜਿਮ੍ਪਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਆਰੋਹਨ੍ਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਾਵਿਂ ਆਰੋਹਨ੍ਤਿ, ਮਾਣਵੇਹਿਪਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਤਕਮ੍ਮੇਹਿਪਿ ਅਕਤਕਮ੍ਮੇਹਿਪਿ, ਮਾਤੁਗਾਮੋਪਿ ਤੇ [ਤੇਨ (ਕ.)] ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਾਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਇਤ੍ਥੀ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਭਾਜਨਂ ਧੋਵਨ੍ਤੀ. ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਂ ਭੀਤਾ ਵਿਸ੍ਸਰਮਕਾਸਿ – ‘ਅਭੁਮ੍ਮੇ [ਅਬ੍ਭੁਮ੍ਮੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਿਸਾਚੋ ਵਤ ਮ’ਨ੍ਤਿ! ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਏਤਦਵੋਚਂ – ‘ਨਾਹਂ, ਭਗਿਨਿ, ਪਿਸਾਚੋ; ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ¶ ਠਿਤੋ’ਤਿ. ‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਤੁਮਾਰੀ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਮਾਤੁਮਾਰੀ [ਠਿਤੋ’ਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਤੁਮਾਤੁਮਾਰੀ (ਕ.)]! ਵਰਂ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਗੋਵਿਕਨ੍ਤਨੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿ ਪਰਿਕਨ੍ਤੋ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਵਰਂ ਯਂ [ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਯਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯਂ ਕੁਚ੍ਛਿਹੇਤੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਸੀ’ਤਿ [ਚਰਸਾਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਦਨੁਸ੍ਸਰਤੋ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਹਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਸੁਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਹਤ੍ਤਾ; ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਹਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਨੋ ਭਗਵਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਹਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ.

੧੫੦. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ‘ਇਦਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਮਯਾ ¶ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਓਰਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਧਿਸਲ੍ਲਿਖਤੇਵਾਯਂ ਸਮਣੋ’ਤਿ. ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਮਯਿ ¶ ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਤੇਸਂ ਤਂ, ਉਦਾਯਿ, ਹੋਤਿ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਉਦਾਯਿ, ਲਟੁਕਿਕਾ ਸਕੁਣਿਕਾ ਪੂਤਿਲਤਾਯ ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਦ੍ਧਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਧਂ ਵਾ ਬਨ੍ਧਂ ਵਾ ਮਰਣਂ ਵਾ ਆਗਮੇਤਿ. ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇਨ ਸਾ ਲਟੁਕਿਕਾ ਸਕੁਣਿਕਾ ਪੂਤਿਲਤਾਯ ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਦ੍ਧਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਧਂ ਵਾ ਬਨ੍ਧਂ ਵਾ ਮਰਣਂ ਵਾ ਆਗਮੇਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ¶ , ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨ’ਨ੍ਤਿ; ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਉਦਾਯਿ, ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਯੇਨ ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਟੁਕਿਕਾ ਸਕੁਣਿਕਾ ਪੂਤਿਲਤਾਯ ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਦ੍ਧਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਧਂ ਵਾ ਬਨ੍ਧਂ ਵਾ ਮਰਣਂ ਵਾ ਆਗਮੇਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਅਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ‘ਇਦਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਮਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਓਰਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਧਿਸਲ੍ਲਿਖਤੇਵਾਯਂ ਸਮਣੋ’ਤਿ? ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਮਯਿ ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਤੇਸਂ ਤਂ, ਉਦਾਯਿ, ਹੋਤਿ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ’’.

੧੫੧. ‘‘ਇਧ ¶ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ‘ਇਦਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਮਯਾ ¶ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਓਰਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਨੋ ਭਗਵਾ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਯਸ੍ਸ ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’ਤਿ? ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਮਯਿ ਚ ਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਤੇ ਤਂ ਪਹਾਯ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਪਨ੍ਨਲੋਮਾ ਪਰਦਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਾ [ਪਰਦਵੁਤ੍ਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮਿਗਭੂਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ, ਉਦਾਯਿ, ਹੋਤਿ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਉਦਾਯਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਦਲ਼੍ਹੇਹਿ ਵਰਤ੍ਤੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਈਸਕਂਯੇਵ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਤਾਨਿ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਸਂਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਂਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇਹਿ ਸੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਦਲ਼੍ਹੇਹਿ ਵਰਤ੍ਤੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਈਸਕਂਯੇਵ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਤਾਨਿ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਸਂਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਂਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਪੂਤਿਕਂ ¶ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ’ਤਿ; ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਉਦਾਯਿ, ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਯੇਹਿ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋ ਉਰੂਲ਼੍ਹਵਾ ਅਭਿਜਾਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਦਲ਼੍ਹੇਹਿ ਵਰਤ੍ਤੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਈਸਕਂਯੇਵ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਤਾਨਿ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਸਂਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ¶ ਸਂਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ…ਪੇ… ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ‘ਇਦਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਮਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਓਰਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਨੋ ਭਗਵਾ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਯਸ੍ਸ ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’ਤਿ? ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਮਯਿ ਚ ਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਤੇ ਤਂ ¶ ਪਹਾਯ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਪਨ੍ਨਲੋਮਾ ਪਰਦਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਾ ਮਿਗਭੂਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ, ਉਦਾਯਿ, ਹੋਤਿ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ’’.

੧੫੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਉਦਾਯਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਅਸ੍ਸਕੋ ਅਨਾਲ਼੍ਹਿਯੋ; ਤਸ੍ਸ’ਸ੍ਸ ਏਕਂ ਅਗਾਰਕਂ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਕਾਕਾਤਿਦਾਯਿਂ [ਕਾਕਾਤਿਡਾਯਿਂ (?)] ਨਪਰਮਰੂਪਂ, ਏਕਾ ਖਟੋਪਿਕਾ [ਕਲ਼ੋਪਿਕਾ (ਕ.)] ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਾ ਨਪਰਮਰੂਪਾ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ¶ ਧਞ੍ਞਸਮਵਾਪਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ, ਏਕਾ ਜਾਯਿਕਾ ਨਪਰਮਰੂਪਾ. ਸੋ ਆਰਾਮਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸੁਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦਂ ਮਨੁਞ੍ਞਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਸੀਤਾਯ ਛਾਯਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਸੁਖਂ ਵਤ, ਭੋ, ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਵਤ, ਭੋ, ਸਾਮਞ੍ਞਂ! ਸੋ ਵਤਸ੍ਸਂ [ਸੋ ਵਤਸ੍ਸ (ਕ.)] ਯੋਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਏਕਂ ਅਗਾਰਕਂ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਕਾਕਾਤਿਦਾਯਿਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਂ ਖਟੋਪਿਕਂ ¶ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਧਞ੍ਞਸਮਵਾਪਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਂ ਜਾਯਿਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ. ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇਹਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਏਕਂ ਅਗਾਰਕਂ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਕਾਕਾਤਿਦਾਯਿਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਂ ਖਟੋਪਿਕਂ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਧਞ੍ਞਸਮਵਾਪਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਂ ਜਾਯਿਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ¶ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ; ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨ’ਨ੍ਤਿ; ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਉਦਾਯਿ, ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਯੇਹਿ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਏਕਂ ਅਗਾਰਕਂ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਕਾਕਾਤਿਦਾਯਿਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਂ ਖਟੋਪਿਕਂ ਓਲੁਗ੍ਗਵਿਲੁਗ੍ਗਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਧਞ੍ਞਸਮਵਾਪਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ, ਏਕਂ ਜਾਯਿਕਂ ਨਪਰਮਰੂਪਂ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ; ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ‘ਇਦਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਮਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਓਰਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ¶ ਅਧਿਸਲ੍ਲਿਖਤੇਵਾਯਂ ਸਮਣੋ’ਤਿ? ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਮਯਿ ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਤੇਸਂ ਤਂ, ਉਦਾਯਿ, ਹੋਤਿ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ’’.

੧੫੩. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਉਦਾਯਿ, ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ¶ ਮਹਾਭੋਗੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖਗਣਾਨਂ ਚਯੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਧਞ੍ਞਗਣਾਨਂ ਚਯੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਗਣਾਨਂ ਚਯੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਗਣਾਨਂ ਚਯੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਭਰਿਯਗਣਾਨਂ ਚਯੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਦਾਸਗਣਾਨਂ ਚਯੋ, ਨੇਕਾਨਂ ਦਾਸਿਗਣਾਨਂ ਚਯੋ; ਸੋ ਆਰਾਮਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸੁਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦਂ ਮਨੁਞ੍ਞਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਸੀਤਾਯ ਛਾਯਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਸੁਖਂ ਵਤ, ਭੋ, ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਵਤ, ਭੋ, ਸਾਮਞ੍ਞਂ! ਸੋ ਵਤਸ੍ਸਂ ਯੋਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਨੇਕਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਧਞ੍ਞਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਖੇਤ੍ਤਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਵਤ੍ਥੁਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਭਰਿਯਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਦਾਸਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਦਾਸਿਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ. ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇਹਿ ਸੋ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ, ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਨੇਕਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਧਞ੍ਞਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ¶ ਖੇਤ੍ਤਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਵਤ੍ਥੁਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਭਰਿਯਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਦਾਸਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਦਾਸਿਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ, ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥਿਰਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੂਲੋ, ਕਲਿਙ੍ਗਰੋ’ਤਿ; ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਉਦਾਯਿ, ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ. ਯੇਹਿ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ, ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਨੇਕਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਧਞ੍ਞਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ¶ ਖੇਤ੍ਤਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਵਤ੍ਥੁਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਭਰਿਯਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਦਾਸਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ, ਨੇਕਾਨਿ ਦਾਸਿਗਣਾਨਿ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ; ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ‘ਇਦਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਮਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਓਰਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਨੋ ਭਗਵਾ ਪਹਾਨਮਾਹ ਯਸ੍ਸ, ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’ਤਿ? ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਮਯਿ ਚ ਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਤੇ ਤਂ ਪਹਾਯ ¶ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਪਨ੍ਨਲੋਮਾ ਪਰਦਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਾ ਮਿਗਭੂਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ, ਉਦਾਯਿ, ਹੋਤਿ ਅਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਪੂਤਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ, ਅਸਾਰਕਂ ਬਨ੍ਧਨਂ’’.

੧੫੪. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ¶ , ਉਦਾਯਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਮੇ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ. ਤਮੇਨਂ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਉਪਧਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤੇ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਨਪ੍ਪਜਹਤਿ, ਨ ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਨ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ, ਨ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ. ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ‘ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ ਨੋ ‘ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਹਿ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਦਿਤਾ.

‘‘ਇਧ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ. ਤਮੇਨਂ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਉਪਧਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤੇ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਪਜਹਤਿ, ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ, ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ. ਇਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ ¶ , ਪੁਗ੍ਗਲਂ ‘ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ ਨੋ ‘ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਹਿ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਦਿਤਾ.

‘‘ਇਧ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ. ਤਮੇਨਂ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਉਪਧਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ; ਦਨ੍ਧੋ, ਉਦਾਯਿ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ, ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਉਦਾਯਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਿਵਸਂਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ [ਦਿਵਸਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਯੋਕਟਾਹੇ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਿ ਨਿਪਾਤੇਯ੍ਯ; ਦਨ੍ਧੋ, ਉਦਾਯਿ, ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਂ ਨਿਪਾਤੋ. ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ¶ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ. ਤਮੇਨਂ ਉਪਧਿਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਉਪਧਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ; ਦਨ੍ਧੋ, ਉਦਾਯਿ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ, ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ. ਇਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ‘ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ ਨੋ ‘ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’. ਤਂ ¶ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਹਿ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਦਿਤਾ.

‘‘ਇਧ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਹੋਤਿ, ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ‘ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ ਨੋ ‘ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ¶ . ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਹਿ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਦਿਤਾ. ਇਮੇ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ.

੧੫੫. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਯਂ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਸੁਖਂ ਮਿਲ਼੍ਹਸੁਖਂ [ਮੀਲ਼੍ਹਸੁਖਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੁਖਂ ਅਨਰਿਯਸੁਖਂ, ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਬਹੁਲੀਕਾਤਬ੍ਬਂ; ‘ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ¶ ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੧੫੬. ‘‘ਇਧੁਦਾਯਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਂ ਪਵਿਵੇਕਸੁਖਂ ਉਪਸਮਸੁਖਂ ਸਮ੍ਬੋਧਸੁਖਂ, ਆਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ, ਬਹੁਲੀਕਾਤਬ੍ਬਂ; ‘ਨ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਇਦਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ ਵਦਾਮਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ? ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ ਵਦਾਮਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ? ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ…ਪੇ… ¶ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ ਵਦਾਮਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ? ਯਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਂ ¶ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਇਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਇਦਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਨਿਞ੍ਜਿਤਸ੍ਮਿਂ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਇਧੁਦਾਯਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਇਦਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ¶ ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ¶ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ¶ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ‘ਅਨਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ; ਇਤਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸਪਿ ਪਹਾਨਂ ਵਦਾਮਿ. ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਉਦਾਯਿ, ਤਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਅਣੁਂ ਵਾ ਥੂਲਂ ਵਾ ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਨੋ ਪਹਾਨਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਲਟੁਕਿਕੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਚਾਤੁਮਸੁਤ੍ਤਂ

੧੫੭. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਚਾਤੁਮਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਆਮਲਕੀਵਨੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਚਾਤੁਮਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ. ਤੇ ਚ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇਵਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਨਿ ਪਟਿਸਾਮਯਮਾਨਾ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕੇ ਪਨੇਤੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ, ਕੇਵਟ੍ਟਾ ਮਞ੍ਞੇ ਮਚ੍ਛਵਿਲੋਪੇ’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਚਾਤੁਮਂ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ. ਤੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇਵਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਨਿ ਪਟਿਸਾਮਯਮਾਨਾ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨਹਾਨਨ੍ਦ, ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਹਿ – ‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੋ ਤੇ ¶ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ, ਕੇਵਟ੍ਟਾ ਮਞ੍ਞੇ ਮਚ੍ਛਵਿਲੋਪੇ’’ਤਿ? ‘‘ਇਮਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਚਾਤੁਮਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ. ਤੇਮੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇਵਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਨਿ ਪਟਿਸਾਮਯਮਾਨਾ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ’’ਤਿ. ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣਾਮੇਮਿ ਵੋ, ਨ ਵੋ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਤ੍ਥਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ.

੧੫੮. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕਾ ਸਕ੍ਯਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰੇ [ਸਨ੍ਧਾਗਾਰੇ (ਕ.)] ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ¶ ਕਰਣੀਯੇਨ. ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ ਖੋ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕਾ ਸਕ੍ਯਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ; ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਕਹਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਭਗਵਤਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਣਾਮਿਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨਹਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਥ, ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਮਯਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਮ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕਾ ਸਕ੍ਯਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ; ਅਭਿਵਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਭਗਵਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਏਵਮੇਵ ਭਗਵਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ. ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਵਾ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਧੁਨਾਗਤਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ. ਤੇਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬੀਜਾਨਂ ਤਰੁਣਾਨਂ ਉਦਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਨਵਾ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਧੁਨਾਗਤਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ, ਤੇਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚ੍ਛਸ੍ਸ ਤਰੁਣਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਵਾ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਧੁਨਾਗਤਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ, ਤੇਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ; ਅਭਿਵਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ; ਏਵਮੇਵ ਭਗਵਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ.

੧੫੯. ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਭਗਵਤੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ [ਸਮ੍ਮਿਞ੍ਜਿਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ ਵਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ¶ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਭਗਵਤੋ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ; ਅਭਿਵਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ; ਏਵਮੇਵ ਭਗਵਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ. ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਵਾ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਧੁਨਾਗਤਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ, ਤੇਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬੀਜਾਨਂ ਤਰੁਣਾਨਂ ਉਦਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਵਾ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਧੁਨਾਗਤਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ, ਤੇਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚ੍ਛਸ੍ਸ ਤਰੁਣਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਵਾ ¶ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਧੁਨਾਗਤਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ, ਤੇਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ; ਅਭਿਵਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ¶ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ; ਏਵਮੇਵ ਭਗਵਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ.

੧੬੦. ਅਸਕ੍ਖਿਂਸੁ ਖੋ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕਾ ਚ ਸਕ੍ਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ ਬੀਜੂਪਮੇਨ ਚ ਤਰੁਣੂਪਮੇਨ ਚ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਉਟ੍ਠੇਥਾਵੁਸੋ, ਗਣ੍ਹਥ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ. ਪਸਾਦਿਤੋ ਭਗਵਾ ਚਾਤੁਮੇਯ੍ਯਕੇਹਿ ਚ ਸਕ੍ਯੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਚ ਸਹਮ੍ਪਤਿਨਾ ਬੀਜੂਪਮੇਨ ਚ ਤਰੁਣੂਪਮੇਨ ਚਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਹੋਸਿ ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪਣਾਮਿਤੇ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੋਸਿ – ‘ਭਗਵਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਣਾਮਿਤੋ. ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’’ਤਿ. ‘‘ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਤੇ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਹੋਸਿ ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪਣਾਮਿਤੇ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੋਸਿ – ‘ਭਗਵਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਣਾਮਿਤੋ. ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਦਾਨਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਰਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ! ਅਹਂ ਵਾ ਹਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਰਿਹਰੇਯ੍ਯਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ ਵਾ’’ਤਿ.

੧੬੧. ਅਥ ¶ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਯਾਨਿ ਉਦਕੋਰੋਹਨ੍ਤੇ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਊਮਿਭਯਂ [ਉਮ੍ਮੀਭਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਕੁਮ੍ਭੀਲਭਯਂ, ਆਵਟ੍ਟਭਯਂ, ਸੁਸੁਕਾਭਯਂ – ਇਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭਯਾਨਿ ਉਦਕੋਰੋਹਨ੍ਤੇ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਯਾਨਿ ¶ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਊਮਿਭਯਂ, ਕੁਮ੍ਭੀਲਭਯਂ, ਆਵਟ੍ਟਭਯਂ, ਸੁਸੁਕਾਭਯਂ.

੧੬੨. ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਊਮਿਭਯਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਓਤਿਣ੍ਣੋਮ੍ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣੋ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤੋ; ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਤਥਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਮਾਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਓਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ – ‘ਏਵਂ ਤੇ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਤੇ ਆਲੋਕਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਤੇ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਤੇ ਪਸਾਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਯਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤਾ ਸਮਾਨਾ ਅਞ੍ਞੇ ਓਵਦਾਮ, ਅਨੁਸਾਸਾਮ [ਓਵਦਾਮਪਿ ਅਨੁਸਾਸਾਮਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਇਮੇ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇ, ਨਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਮ੍ਹੇ [ਏਵਂ (ਕ.)] ਓਵਦਿਤਬ੍ਬਂ ¶ ਅਨੁਸਾਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਊਮਿਭਯਸ੍ਸ ਭੀਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤੋ. ‘ਊਮਿਭਯ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

੧੬੩. ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮ੍ਭੀਲਭਯਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਓਤਿਣ੍ਣੋਮ੍ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣੋ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤੋ; ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਤਥਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਮਾਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ – ‘ਇਦਂ ਤੇ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਤੇ ਨ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ; ਇਦਂ ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਤੇ ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ; ਇਦਂ ਤੇ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਤੇ ਨ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ; ਇਦਂ ਤੇ ਪਾਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਤੇ ਨ ਪਾਤਬ੍ਬਂ; ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਨ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ; ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ; ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਨ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ¶ ; ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਪਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤੇ ਨ ਪਾਤਬ੍ਬਂ; ਕਾਲੇ ਤੇ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਕਾਲੇ ਤੇ ਨ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ; ਕਾਲੇ ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਕਾਲੇ ਤੇ ¶ ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ; ਕਾਲੇ ਤੇ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਕਾਲੇ ਤੇ ਨ ਸਾਯਿਤਬ੍ਬਂ; ਕਾਲੇ ਤੇ ਪਾਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਕਾਲੇ ਤੇ ਨ ਪਾਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ¶ ਹੋਤਿ – ‘ਮਯਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤਾ ਸਮਾਨਾ ਯਂ ਇਚ੍ਛਾਮ ਤਂ ਖਾਦਾਮ, ਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਾਮ ਨ ਤਂ ਖਾਦਾਮ; ਯਂ ਇਚ੍ਛਾਮ ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮ, ਯਂ ¶ ਨ ਇਚ੍ਛਾਮ ਨ ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮ; ਯਂ ਇਚ੍ਛਾਮ ਤਂ ਸਾਯਾਮ, ਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਾਮ ਨ ਤਂ ਸਾਯਾਮ; ਯਂ ਇਚ੍ਛਾਮ ਤਂ ਪਿਵਾਮ [ਪਿਪਾਮ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਾਮ ਨ ਤਂ ਪਿਵਾਮ; ਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਖਾਦਾਮ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਖਾਦਾਮ; ਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਮ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਮ; ਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਸਾਯਾਮ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਸਾਯਾਮ; ਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਪਿਵਾਮ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਪਿਵਾਮ; ਕਾਲੇਪਿ ਖਾਦਾਮ, ਵਿਕਾਲੇਪਿ ਖਾਦਾਮ; ਕਾਲੇਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਵਿਕਾਲੇਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਮ; ਕਾਲੇਪਿ ਸਾਯਾਮ, ਵਿਕਾਲੇਪਿ ਸਾਯਾਮ; ਕਾਲੇਪਿ ਪਿਵਾਮ, ਵਿਕਾਲੇਪਿ ਪਿਵਾਮ. ਯਮ੍ਪਿ ਨੋ ਸਦ੍ਧਾ ਗਹਪਤਿਕਾ ਦਿਵਾ ਵਿਕਾਲੇ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥਪਿਮੇ ਮੁਖਾਵਰਣਂ ਮਞ੍ਞੇ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮ੍ਭੀਲਭਯਸ੍ਸ ਭੀਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤੋ. ‘ਕੁਮ੍ਭੀਲਭਯ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਓਦਰਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

੧੬੪. ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਵਟ੍ਟਭਯਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਓਤਿਣ੍ਣੋਮ੍ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣੋ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤੋ; ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਸਤਿ. ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇਵ ਕਾਯੇਨ ਅਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ¶ ਵਾਚਾਯ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਸਂਵੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਤਿ ਗਹਪਤਿਂ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਂ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਂ [ਪਰਿਚਾਰਿਯਮਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)]. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਯਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤਾ ਸਮਾਨਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰਿਮ੍ਹਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕੁਲੇ [ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਕੁਲੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਭੋਗਾ. ਸਕ੍ਕਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਾਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਵਟ੍ਟਭਯਸ੍ਸ ਭੀਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤੋ. ‘ਆਵਟ੍ਟਭਯ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

੧੬੫. ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਸੁਕਾਭਯਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ¶ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਓਤਿਣ੍ਣੋਮ੍ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣੋ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤੋ; ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਸਤਿ. ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇਵ ਕਾਯੇਨ ਅਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਵਾਚਾਯ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਸਂਵੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਦੁਨ੍ਨਿਵਤ੍ਥਂ ਵਾ ਦੁਪ੍ਪਾਰੁਤਂ ਵਾ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦੁਨ੍ਨਿਵਤ੍ਥਂ ਵਾ ਦੁਪ੍ਪਾਰੁਤਂ ਵਾ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤਿ. ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ [ਅਨੁਦ੍ਧਸ੍ਤੇਨ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਤਿ ¶ . ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਸੁਕਾਭਯਸ੍ਸ ਭੀਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤੋ. ‘ਸੁਸੁਕਾਭਯ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭਯਾਨਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਚਾਤੁਮਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਨਲ਼ਕਪਾਨਸੁਤ੍ਤਂ

੧੬੬. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਸਲੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਨਲ਼ਕਪਾਨੇ ਪਲਾਸਵਨੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਭਦ੍ਦਿਯੋ [ਨਨ੍ਦਿਯੋ (ਸੀ. ਪੀ.) ਵਿਨਯੇ ਚ ਮ. ਨਿ. ੧ ਚੂਲ਼ਗੋਸਿਙ੍ਗੇ ਚ], ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕਿਮਿਲੋ [ਕਿਮ੍ਬਿਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਭਗੁ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ [ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਰੇਵਤੋ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ¶ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ¶ ਆਰਬ੍ਭ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਮਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਰਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ’’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਮਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਰਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ’’ਤਿ? ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਮਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ¶ , ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਰਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ’’ਤਿ? ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ.

੧੬੭. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ! ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਭਿਰਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ’’ਤਿ? ‘‘ਤਗ੍ਘ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਰਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ! ਏਤਂ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਭਿਰਮੇਯ੍ਯਾਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ. ਯੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਠਮੇਨ ਵਯਸਾ ਸੁਸੁਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ ਤੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਦ੍ਰੇਨਪਿ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਠਮੇਨ ਵਯਸਾ ਸੁਸੁਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ. ਤੇ ਚ ਖੋ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਨੇਵ ਰਾਜਾਭਿਨੀਤਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਨ ਚੋਰਾਭਿਨੀਤਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ¶ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਨ ਇਣਟ੍ਟਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਨ ਭਯਟ੍ਟਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਨਾਜੀਵਿਕਾਪਕਤਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ. ਅਪਿ ਚ ਖੋਮ੍ਹਿ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ, ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣੋ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤੋ; ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾਤਿ – ਨਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਂ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਚ ਪਨ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਕਿਮਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯਂ? ਵਿਵੇਕਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਂ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ [ਅਞ੍ਞਂ ਚ (ਕ.)] ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਜ੍ਝਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ [ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਰਤੀਪਿ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਨ੍ਦੀਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਵਿਵੇਕਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਂ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤਰਂ’’.

‘‘ਵਿਵੇਕਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਂ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਜ੍ਝਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਰਤੀਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਨ੍ਦੀਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਵਿਵੇਕਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਂ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤਰਂ.

੧੬੮. ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਵੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਮਯਿ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ ਆਸਵਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ [ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਵਿਨੋਦੇਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ¶ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ ਆਸਵਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਵਿਨੋਦੇਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ ਆਸਵਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ¶ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ, ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਵਿਨੋਦੇਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ! ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਯੇ ਆਸਵਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ, ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਤਾਲੋ ਮਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਪੁਨਵਿਰੂਲ਼੍ਹਿਯਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ¶ , ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯੇ ਆਸਵਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ, ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਵਿਨੋਦੇਤਿ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਂ ਅਤ੍ਥਵਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਥਾਗਤੋ ਸਾਵਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ; ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ’’’ਤਿ? ‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ¶ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗਵਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਂਪਟਿਸਰਣਾ. ਸਾਧੁ ਵਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਨ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਤਥਾਗਤੋ ਜਨਕੁਹਨਤ੍ਥਂ ਨ ਜਨਲਪਨਤ੍ਥਂ ਨ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਾਨਿਸਂਸਤ੍ਥਂ ਨ ‘ਇਤਿ ਮਂ ਜਨੋ ਜਾਨਾਤੂ’ਤਿ ਸਾਵਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾ ਉਲ਼ਾਰਵੇਦਾ ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜਾ. ਤੇ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ’’.

੧੬੯. ‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ [ਕਾਲਕਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹੀ’ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ¶ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ ¶ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ… ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਸਕਿਦੇਵ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ… ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਵਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ… ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ¶ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

੧੭੦. ‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹੀ’ਤਿ. ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ ¶ , ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’ਤਿ. ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ… ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ¶ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੀ ਸਕਿਦੇਵ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ… ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਵਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾ’ਤਿ ¶ . ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ… ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ… ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ¶ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

੧੭੧. ‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਕੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਲੋਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ ¶ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਕੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਸਕਿਦੇਵ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ… ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ… ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਕੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਸੋ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਵਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤੋ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ¶ ਏਵਂਪਞ੍ਞੋ… ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

੧੭੨. ‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ¶ , ਉਪਾਸਿਕਾ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’ਤਿ. ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ… ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ… ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ¶ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਿਕਾ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੀ ਸਕਿਦੇਵ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ… ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ… ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਧਾਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਿਕਾ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ; ਸਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਵਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾ’ਤਿ. ਸਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸ੍ਸੁਤਾ ਵਾ – ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਨੀ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਭਗਿਨੀ ਅਹੋਸਿ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਚਾਗਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਇਤਿ ¶ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਜਨਕੁਹਨਤ੍ਥਂ ਨ ਜਨਲਪਨਤ੍ਥਂ ਨ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਾਨਿਸਂਸਤ੍ਥਂ ਨ ‘ਇਤਿ ਮਂ ਜਨੋ ਜਾਨਾਤੂ’ਤਿ ਸਾਵਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾ ਉਲ਼ਾਰਵੇਦਾ ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜਾ. ਤੇ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਨਲ਼ਕਪਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਗੋਲਿਯਾਨਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੭੩. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਗੋਲਿਯਾਨਿ [ਗੁਲਿਸ੍ਸਾਨਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਗੋਲਿਸ੍ਸਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ [ਆਰਞ੍ਞਕੋ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਪਦਸਮਾਚਾਰੋ [ਪਦਰਸਮਾਚਾਰੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਓਸਟੋ ਹੋਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਲਿਯਾਨਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਸਗਾਰਵੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੇਨ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਅਗਾਰਵੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ, ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਅਗਾਰਵੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ [ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋਤਿਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਸਗਾਰਵੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੇਨ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਆਸਨਕੁਸਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਤਿ ਥੇਰੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਨੁਪਖਜ੍ਜ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਵੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਆਸਨੇਨ ਪਟਿਬਾਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨ ਆਸਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ, ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਆਸਨਕੁਸਲੋ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ [ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਆਸਨਕੁਸਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੋਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ¶ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’ਤਿ ¶ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੋਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ [ਅਯਂ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਤਤਿਯਵਾਰੋ ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ].

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਨਾਤਿਕਾਲੇਨ ਗਾਮੋ ਪਵਿਸਿਤਬ੍ਬੋ ਨਾਤਿਦਿਵਾ [ਨ ਦਿਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਤਿਕਾਲੇਨ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਤਿ ਅਤਿਦਿਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਤਿਕਾਲੇਨ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਤਿ ਅਤਿਦਿਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਨਾਤਿਕਾਲੇਨ ਗਾਮੋ ਪਵਿਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨਾਤਿਦਿਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਨ ¶ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ¶ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਕੁਲੇਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਕੁਲੇਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਅਯਂ ਨੂਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਵਿਕਾਲਚਰਿਯਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਤਮੇਨਂ ਸਙ੍ਘਗਤਮ੍ਪਿ ਸਮੁਦਾਚਰਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਨ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਕੁਲੇਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਅਚਪਲੇਨ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਧਤੋ ਹੋਤਿ ਚਪਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਇਦਂ ਨੂਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਚਾਪਲ੍ਯਂ ਬਹੁਲੀਕਤਂ, ਤਮੇਨਂ ਸਙ੍ਘਗਤਮ੍ਪਿ ਸਮੁਦਾਚਰਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਅਚਪਲੇਨ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਅਮੁਖਰੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਅਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚੇਨ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮੁਖਰੋ ਹੋਤਿ ¶ ਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਮੁਖਰੋ ਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ¶ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਅਮੁਖਰੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਅਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚੇਨ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸੁਵਚੇਨ [ਸੁਬ੍ਬਚੇਨ (ਸੀ. ਕ.)] ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇਨ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੁਬ੍ਬਚੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਦੁਬ੍ਬਚੋ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਗਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸੁਵਚੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇਨ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ¶ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨਾ ¶ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ¶ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਸੀਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਕੁਸੀਤੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸਮਾਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ¶ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸਮਾਹਿਤੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਞ੍ਞਵਤਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ¶ . ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਞ੍ਞਵਤਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ. ਸਨ੍ਤਾਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਵਿਨਯੇ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤਤ੍ਥ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ. ਸਨ੍ਤਾਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ¶ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤਤ੍ਥ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ.

‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ. ਸਨ੍ਤਾਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ‘ਕਿਂ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਰਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਵਿਹਾਰੇਨ ਯੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’ਤਿ – ਤਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ [ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲਾਨੋ (ਕ.)] ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨੇਵ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਾ ਉਦਾਹੁ ਗਾਮਨ੍ਤਵਿਹਾਰਿਨਾਪੀ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨਾਪਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਾ ਪਗੇਵ ਗਾਮਨ੍ਤਵਿਹਾਰਿਨਾ’’ਤਿ.

ਗੋਲਿਯਾਨਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨਵਮਂ.

੧੦. ਕੀਟਾਗਿਰਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੭੪. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕਾਸੀਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ [ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਂ (ਕ.)] ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਏਥ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਥ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਥ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕਾਸੀਸੁ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਕੀਟਾਗਿਰਿ ਨਾਮ ਕਾਸੀਨਂ ਨਿਗਮੋ ਤਦਵਸਰਿ. ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗਵਾ ਕੀਟਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਰਤਿ ਕਾਸੀਨਂ ਨਿਗਮੇ.

੧੭੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੀਟਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਆਵਾਸਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਭਗਵਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ¶ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਏਥ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਥ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਥ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ¶ . ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਮਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ. ਤੇ ਮਯਂ ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਤੇ ਮਯਂ ਕਿਂ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਾਲਿਕਂ ਅਨੁਧਾਵਿਸ੍ਸਾਮ? ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਮਯਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ’’ਤਿ.

ਯਤੋ ¶ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ਅਥ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ¶ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਇਧ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚੁਮ੍ਹ – ‘ਭਗਵਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚ; ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਏਥ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ, ਆਵੁਸੋ ¶ , ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਥ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਥ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚਾ’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘ਮਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ. ਤੇ ਮਯਂ ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਤੇ ਮਯਂ ਕਿਂ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਾਲਿਕਂ ਅਨੁਧਾਵਿਸ੍ਸਾਮ? ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਮਯਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ’ਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਸਕ੍ਖਿਮ੍ਹ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ਅਥ ਮਯਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਮਾ’’ਤਿ.

੧੭੬. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਹਿ – ‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੋ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘ਭਗਵਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਏਥ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜਥ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਾ ¶ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ¶ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਥ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚਾ’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ¶ ਕਿਰ [ਕਿਂ ਨੁ (ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਵਂ ਅਵਚੁਤ੍ਥ – ‘ਮਯਂ ਖੋ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ. ਤੇ ਮਯਂ ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਤਞ੍ਚ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਞ੍ਚ. ਤੇ ਮਯਂ ਕਿਂ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਾਲਿਕਂ ਅਨੁਧਾਵਿਸ੍ਸਾਮ? ਸਾਯਞ੍ਚੇਵ ਮਯਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ ਪਾਤੋ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਵਿਕਾਲੇ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

੧੭੭. ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਨਨੁ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਥ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਯਂ ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ¶ , ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

੧੭੮. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ! ਮਯਾ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏਵਾਹਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਞਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਮਯਾ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ¶ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ¶ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏਵਾਹਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਞਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੧੭੯. ‘‘ਮਯਾ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏਵਾਹਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਞਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਮਯਾ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏਵਾਹਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਞਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੧੮੦. ‘‘ਮਯਾ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏਵਾਹਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਞਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ¶ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਪਜਹਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ’’. ਮਯਾ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ¶ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏਵਾਹਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਞਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ¶ ਵਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ ‘ਏਵਰੂਪਂ ¶ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੧੮੧. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ; ਨ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ‘ਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੁਸਿਤਵਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਰੂਪਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ‘ਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਕਤਂ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ. ਅਭਬ੍ਬਾ ਤੇ ਪਮਜ੍ਜਿਤੁਂ. ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੇਕ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਿਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨਾ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਮਾਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨਾਨਯਮਾਨਾ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ! ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੧੮੨. ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ. ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਾਯਸਕ੍ਖਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ, ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ.

‘‘ਕਤਮੋ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ [ਫਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਿਹਰਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਕਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ. ਅਭਬ੍ਬੋ ਸੋ ਪਮਜ੍ਜਿਤੁਂ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤੇ ਨ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ¶ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਕਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ. ਅਭਬ੍ਬੋ ਸੋ ਪਮਜ੍ਜਿਤੁਂ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ¶ ਤੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਮਾਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨਾਨਯਮਾਨੋ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ! ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤੇ ਨ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਾ ਚਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵੋਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵੋਚਰਿਤਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ¶ ਹੇਤੁ? ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਮਾਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨਾਨਯਮਾਨੋ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ¶ ¶ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ! ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤੇ ਨ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਗਤੇ ਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ ਮੂਲਜਾਤਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ. ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ¶ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਮਾਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨਾਨਯਮਾਨੋ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ! ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤੇ ਨ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ [ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਾ ਚਸ੍ਸ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮਤ੍ਤਸੋ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ਅਪਿ ਚਸ੍ਸ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ. ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਮਾਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨਾਨਯਮਾਨੋ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ¶ ! ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ ਤੇ ਨ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ [ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਗਤੇ ਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਮਤ੍ਤਂ, ਅਪਿ ਚਸ੍ਸ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ. ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨੋ ¶ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਮਾਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨਾਨਯਮਾਨੋ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ! ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

੧੮੩. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦਿਕੇਨੇਵ ਅਞ੍ਞਾਰਾਧਨਂ ਵਦਾਮਿ; ਅਪਿ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ¶ ਅਞ੍ਞਾਰਾਧਨਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਅਞ੍ਞਾਰਾਧਨਾ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦ੍ਧਾਜਾਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੋ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਧਤਾਨਂ [ਧਾਤਾਨਂ (ਕ.)] ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ, ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਉਸ੍ਸਾਹੇਤ੍ਵਾ ਤੁਲੇਤਿ, ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪਦਹਤਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਕਾਯੇਨ ਚੇਵ ਪਰਮਸਚ੍ਚਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਨਂ ਅਤਿਵਿਜ੍ਝ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਸਾਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦ੍ਧਾ ਨਾਹੋਸਿ; ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਨਾਹੋਸਿ; ਸਾਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾ ਨਾਹੋਸਿ; ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ ਨਾਹੋਸਿ ¶ ; ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ ਨਾਹੋਸਿ; ਸਾਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾ ਨਾਹੋਸਿ; ਸਾਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਨਾਹੋਸਿ; ਸਾਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ¶ ਨਾਹੋਸਿ; ਸੋਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਨ੍ਦੋ ਨਾਹੋਸਿ; ਸੋਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਨਾਹੋਸਿ; ਸਾਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਲਨਾ ਨਾਹੋਸਿ; ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਧਾਨਂ ਨਾਹੋਸਿ. ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ. ਕੀਵ ਦੂਰੇਵਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਇਮਮ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾ.

੧੮੪. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਯਸ੍ਸੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯ. ਉਦ੍ਦਿਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਵੋ [ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾਪਿ (ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਥ ਮੇ ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਕੇ ਚ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੇ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ’’ਤਿ? ਯੋਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਥਾ ਆਮਿਸਗਰੁ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦੋ ਆਮਿਸੇਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਾਯਂ ਏਵਰੂਪੀ ਪਣੋਪਣਵਿਯਾ ਨ ਉਪੇਤਿ – ‘ਏਵਞ੍ਚ ਨੋ ਅਸ੍ਸ ਅਥ ਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਚ ਨੋ ਏਵਮਸ੍ਸ ਨ ਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ, ਕਿਂ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਮਿਸੇਹਿ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਪਰਿਯੋਗਾਹਿਯ [ਪਰਿਯੋਗਾਯ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਪਰਿਯੋਗਯ੍ਹ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਵਤ੍ਤਤੋ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਤ੍ਥਾ ਭਗਵਾ, ਸਾਵਕੋਹਮਸ੍ਮਿ; ਜਾਨਾਤਿ ਭਗਵਾ, ਨਾਹਂ ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ. ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਪਰਿਯੋਗਾਹਿਯ ਵਤ੍ਤਤੋ ਰੁਲ਼੍ਹਨੀਯਂ [ਰੁਮ੍ਹਨਿਯਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਹੋਤਿ ਓਜਵਨ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਪਰਿਯੋਗਾਹਿਯ ¶ ਵਤ੍ਤਤੋ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ – ‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅਵਸਿਸ੍ਸਤੁ, ਸਰੀਰੇ ਉਪਸੁਸ੍ਸਤੁ [ਉਪਸੁਸ੍ਸਤੁ ਸਰੀਰੇ (ਸੀ.), ਸਰੀਰੇ ਅਵਸੁਸ੍ਸਤੁ (ਕ.)] ਮਂਸਲੋਹਿਤਂ, ਯਂ ¶ ਤਂ ਪੁਰਿਸਥਾਮੇਨ ਪੁਰਿਸਵੀਰਿਯੇਨ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨ ਤਂ ਅਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਣ੍ਠਾਨਂ [ਸਨ੍ਥਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਪਰਿਯੋਗਾਹਿਯ ਵਤ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਫਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਫਲਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਞ੍ਞਾ, ਸਤਿ ਵਾ ਉਪਾਦਿਸੇਸੇ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ¶ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਕੀਟਾਗਿਰਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ.

ਭਿਕ੍ਖੁਵਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦੁਤਿਯੋ.

ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –

ਕੁਞ੍ਜਰ-ਰਾਹੁਲ-ਸਸ੍ਸਤਲੋਕੋ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਭਦ੍ਦਾਲਿ-ਨਾਮੋ;

ਖੁਦ੍ਦ-ਦਿਜਾਥ-ਸਹਮ੍ਪਤਿਯਾਚਂ, ਨਾਲ਼ਕ-ਰਞ੍ਞਿਕਿਟਾਗਿਰਿਨਾਮੋ.

੩. ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਵਗ੍ਗੋ

੧. ਤੇਵਿਜ੍ਜਵਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੫. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਏਕਪੁਣ੍ਡਰੀਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੇ ਪਟਿਵਸਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਵੇਸਾਲਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਤਿਪ੍ਪਗੋ ਖੋ ਤਾਵ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ; ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯੇਨ ਏਕਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੋ ਯੇਨ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਏਕਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੋ ਯੇਨ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ. ਸ੍ਵਾਗਤਂ [ਸਾਗਤਂ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ. ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸਿ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ. ਨਿਸੀਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋਪਿ ਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ¶ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਪਰਿਸੇ+ਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਚਰਤੋ ਚ ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਚਰਤੋ ਚ ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ, ਨ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ¶ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਚਰਤੋ ਚ ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਮੇ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ, ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਚ ਪਨ ਮਂ ਅਸਤਾ ਅਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ.

੧੮੬. ‘‘ਕਥਂ ¶ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨਾ ਪਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ ਚੇਵ ਭਗਵਤੋ ਅਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਮ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘‘ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦੀ ਚੇਵ ਮੇ ਅਸ੍ਸ, ਨ ਚ ਮਂ ¶ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਵਚ੍ਛ, ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮਿ.

‘‘‘ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ¶ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦੀ ਚੇਵ ਮੇ ਅਸ੍ਸ, ਨ ਚ ਮਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕੋਚਿ ਗਿਹੀ ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਕੋਚਿ ਗਿਹੀ ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ’’ਤਿ.

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕੋਚਿ ਗਿਹੀ ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਗ੍ਗੂਪਗੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ¶ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯੇ ਗਿਹੀ ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਗ੍ਗੂਪਗਾ’’ਤਿ [‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਵਚ੍ਛ ਕੋਚਿ ਗਿਹੀ ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਗ੍ਗੂਪਗੋਤਿ’’. (ਕ.)].

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕੋਚਿ ਆਜੀਵਕੋ [ਆਜੀਵਿਕੋ (ਕ.)] ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਕੋਚਿ ਆਜੀਵਕੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ’’ਤਿ.

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕੋਚਿ ਆਜੀਵਕੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਗ੍ਗੂਪਗੋ’’ਤਿ? ‘‘ਇਤੋ ਖੋ ਸੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਨਵੁਤੋ ਕਪ੍ਪੋ [ਇਤੋ ਕੋ ਵਚ੍ਛ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ (ਕ.)] ਯਮਹਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ, ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਕਞ੍ਚਿ ਆਜੀਵਕਂ ਸਗ੍ਗੂਪਗਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਏਕੇਨ; ਸੋਪਾਸਿ ਕਮ੍ਮਵਾਦੀ ਕਿਰਿਯਵਾਦੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਦੁਂ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਗ੍ਗੂਪਗੇਨਪੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਦੁਂ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਗ੍ਗੂਪਗੇਨਪੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਤੇਵਿਜ੍ਜਵਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ.

੨. ਅਗ੍ਗਿਵਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੭. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ [ਏਵਂਦਿਟ੍ਠੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ¶ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ¶ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ.

੧੮੮. ‘‘‘ਕਿਂ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ¶ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ [ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦੇਸਿ (ਸੀ.), ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਵਦੇਸਿ (?)]. ‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ ¶ , ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ.

‘‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ¶ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ¶ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ.

‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਭੋ ਗੋਤਮੋ ਆਦੀਨਵਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏਵਂ ਇਮਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਅਨੁਪਗਤੋ’’ਤਿ?

੧੮੯. ‘‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮੇਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ [ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੂਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਂ ਸਦੁਕ੍ਖਂ ਸਵਿਘਾਤਂ ਸਉਪਾਯਾਸਂ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਂ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ ¶ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ ¶ . ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ ¶ …ਪੇ… ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ…ਪੇ… ‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮੇਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੂਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਂ ਸਦੁਕ੍ਖਂ ਸਵਿਘਾਤਂ ਸਉਪਾਯਾਸਂ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਂ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਆਦੀਨਵਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏਵਂ ਇਮਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਅਨੁਪਗਤੋ’’ਤਿ.

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਪਨੀਤਮੇਤਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ. ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਹੇਤਂ, ਵਚ੍ਛ, ਤਥਾਗਤੇਨ – ‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਇਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ, ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਮਥਿਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਮਾਨਾਨੁਸਯਾਨਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ¶ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਅਨੁਪਾਦਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.

੧੯੦. ‘‘ਏਵਂ ¶ ਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਹਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤਿ’’. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤਿ’’. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤਿ’’. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤਿ’’.

‘‘‘ਏਵਂ ¶ ਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਹਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤੀ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤੀ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤੀ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ¶ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਨ ਉਪੇਤੀ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ਏਤ੍ਥਾਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਞ੍ਞਾਣਮਾਪਾਦਿਂ, ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੋਹਮਾਪਾਦਿਂ. ਯਾਪਿ ਮੇ ਏਸਾ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮੇਨ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੇਨ ਅਹੁ ਪਸਾਦਮਤ੍ਤਾ ¶ ਸਾਪਿ ਮੇ ਏਤਰਹਿ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਲਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਵਚ੍ਛ, ਅਞ੍ਞਾਣਾਯ, ਅਲਂ ਸਮ੍ਮੋਹਾਯ. ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹਾਯਂ, ਵਚ੍ਛ, ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯੋ. ਸੋ ਤਯਾ ਦੁਜ੍ਜਾਨੋ ਅਞ੍ਞਦਿਟ੍ਠਿਕੇਨ ਅਞ੍ਞਖਨ੍ਤਿਕੇਨ ਅਞ੍ਞਰੁਚਿਕੇਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਯੋਗੇਨ [ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਯੋਗੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੨੦)] ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਚਰਿਯਕੇਨ’’ [ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਚਰਿਯਕੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)].

੧੯੧. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਵਚ੍ਛ, ਤਞ੍ਞੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਵਚ੍ਛ, ਸਚੇ ਤੇ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲੇਯ੍ਯ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ – ‘ਅਯਂ ਮੇ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲੇਯ੍ਯ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਹਂ – ‘ਅਯਂ ਮੇ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਯੋ ਤੇ ਅਯਂ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ ਅਯਂ ਅਗ੍ਗਿ ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਜਲਤੀ’ਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਮਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਯੋ ਤੇ ਅਯਂ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ ਅਯਂ ਅਗ੍ਗਿ ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਜਲਤੀ’ਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ ¶ – ‘ਯੋ ਮੇ ਅਯਂ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ ਅਯਂ ਅਗ੍ਗਿ ਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਜਲਤੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਤੇ, ਵਚ੍ਛ, ਪੁਰਤੋ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍ਵਂ – ‘ਅਯਂ ਮੇ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੁਰਤੋ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਹਂ – ‘ਅਯਂ ਮੇ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਪਨ ਤਂ, ਵਚ੍ਛ, ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਯੋ ਤੇ ਅਯਂ ਪੁਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਇਤੋ ਕਤਮਂ ¶ ਦਿਸਂ ਗਤੋ – ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਂ ਵਾ’ਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਉਪੇਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਯਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਗ੍ਗਿ ਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਜਲਿ [ਜਲਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਪਹਾਰਾ ਅਨਾਹਾਰੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ.

੧੯੨. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਯੇਨ ਰੂਪੇਨ ਤਥਾਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ ਤਂ ਰੂਪਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਂ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਂ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਂ ਅਨਭਾਵਂਕਤਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਂ. ਰੂਪਸਙ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤੋ [ਰੂਪਸਙ੍ਖਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਯਾਦੀਸੁਪਿ] ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਤਥਾਗਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ.

‘‘ਯਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਤਥਾਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ ਸਾ ਵੇਦਨਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਤਥਾਗਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ.

‘‘ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਤਥਾਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ ਸਾ ਸਞ੍ਞਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ¶ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਤਥਾਗਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ¶ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ.

‘‘ਯੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਤਥਾਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਤਥਾਗਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ¶ , ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ.

‘‘ਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਤਥਾਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਂ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਂ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਂ ਅਨਭਾਵਂਕਤਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਤਥਾਗਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ’’.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਗਾਮਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ¶ ਮਹਾਸਾਲਰੁਕ੍ਖੋ. ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਸਾਖਾਪਲਾਸਾ ਪਲੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ [ਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਪਲੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ], ਤਚਪਪਟਿਕਾ ਪਲੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਫੇਗ੍ਗੂ ਪਲੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ [ਫੇਗ੍ਗੁ ਪਲੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]; ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਪਗਤਸਾਖਾਪਲਾਸੋ ਅਪਗਤਤਚਪਪਟਿਕੋ ਅਪਗਤਫੇਗ੍ਗੁਕੋ ਸੁਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ, ਸਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ; ਏਵਮੇਵ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਾਵਚਨਂ ਅਪਗਤਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਅਪਗਤਤਚਪਪਟਿਕਂ ਅਪਗਤਫੇਗ੍ਗੁਕਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, ਸਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ… ¶ ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਗ੍ਗਿਵਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਮਹਾਵਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ

੧੯੩. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ¶ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਹਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਹਕਥੀ. ਸਾਧੁ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿ. ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਪਿ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ; ਅਪਿ ਚ ਤੇ ਅਹਂ, ਵਚ੍ਛ, ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੧੯੪. ‘‘ਲੋਭੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਂ; ਦੋਸੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਂ; ਮੋਹੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਂ. ਇਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ, ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ.

‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਮੁਸਾਵਾਦੋ ¶ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ ¶ , ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਵੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਂ; ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਕੁਸਲਂ; ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਕੁਸਲਂ; ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਕੁਸਲਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕੁਸਲਂ. ਇਤਿ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ, ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ.

‘‘ਯਤੋ ¶ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ, ਸੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ ਵੁਸਿਤਵਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

੧੯੫. ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਾਵਕੋ ਯੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ [ਸਾਵਕੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਏਵਮੁਪਰਿਪਿ] ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ¶ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਿ ਸਾਵਿਕਾ ਯਾ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ¶ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਮਮ ਸਾਵਿਕਾ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਕੁਪਾਸਕੋਪਿ ਸਾਵਕੋ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯੇ ਉਪਾਸਕਾ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ¶ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ¶ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਕੁਪਾਸਕੋਪਿ ਸਾਵਕੋ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨੋ ਕਾਮਭੋਗੀ ਸਾਸਨਕਰੋ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰੋ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਗਤਕਥਂਕਥੋ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ ¶ , ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯੇ ਉਪਾਸਕਾ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਸਾਸਨਕਰਾ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰਾ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਵਿਗਤਕਥਂਕਥਾ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ¶ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਕੁਪਾਸਿਕਾਪਿ ਸਾਵਿਕਾ ਗਿਹਿਨੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੀ ਯਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੀ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਮਮ ਸਾਵਿਕਾ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿਯੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨਿਯੋ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ ਉਪਾਸਿਕਾ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿਯੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਏਕੁਪਾਸਿਕਾਪਿ ਸਾਵਿਕਾ ਗਿਹਿਨੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੀ ਸਾਸਨਕਰਾ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰਾ ਯਾ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਵਿਗਤਕਥਂਕਥਾ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ¶ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਮਮ ਸਾਵਿਕਾ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨਿਯੋ ਸਾਸਨਕਰਾ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰਾ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚ੍ਛਿਕਿਚ੍ਛਾ ਵਿਗਤਕਥਂਕਥਾ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੧੯੬. ‘‘ਸਚੇ ¶ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਂਯੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ ¶ ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰਂ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ.

‘‘ਸਚੇ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਚ ਆਰਾਧਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰਂ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ.

‘‘ਸਚੇ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ¶ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰਂ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ.

‘‘ਸਚੇ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਉਪਾਸਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰਂ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਉਪਾਸਿਕਾ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿਯੋ ¶ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ¶ , ਉਪਾਸਿਕਾ ਚ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿਯੋ ਆਰਾਧਿਕਾ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰਂ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ.

‘‘ਸਚੇ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਉਪਾਸਿਕਾ ਚ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿਯੋ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਉਪਾਸਿਕਾ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨਿਯੋ ਆਰਾਧਿਕਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਵਞ੍ਚੇਵ ਗੋਤਮੋ ਆਰਾਧਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਆਰਾਧਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਆਰਾਧਿਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਆਰਾਧਕਾ, ਉਪਾਸਿਕਾ ਚ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿਯੋ ਆਰਾਧਿਕਾ, ਉਪਾਸਿਕਾ ਚ ਗਿਹਿਨਿਯੋ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਕਾਮਭੋਗਿਨਿਯੋ ਆਰਾਧਿਕਾ; ਏਵਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰਂ ਤੇਨਙ੍ਗੇਨ.

੧੯੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਗਙ੍ਗਾ ਨਦੀ ਸਮੁਦ੍ਦਨਿਨ੍ਨਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪੋਣਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਬ੍ਭਾਰਾ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਵਮੇਵਾਯਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾ ਸਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੋਣਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਬ੍ਭਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ… ¶ ਏਸਾਹਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ¶ . ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਵਚ੍ਛ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ¶ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ, ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਤਿ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ; ਅਪਿ ਚ ਮੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ; ਅਹਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਵਸਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੁ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯਾ’’ਤਿ. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ.

ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਅਦ੍ਧਮਾਸੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਯਾਵਤਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੇਖੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸੇਖਾਯ ¶ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਤਂ ਮਯਾ; ਉਤ੍ਤਰਿ ਚ ਮੇ [ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਮੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵੇਹਿ – ਸਮਥਞ੍ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਞ੍ਚ. ਇਮੇ ਖੋ ਤੇ, ਵਚ੍ਛ, ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਿਤਾ – ਸਮਥੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ – ਅਨੇਕਧਾਤੁਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

੧੯੮. ‘‘ਸੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ [ਯਾਵਦੇ (ਪੀ.)] ਆਕਙ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭਵੇਯ੍ਯਂ – ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਅਸ੍ਸਂ; ਆਵਿਭਾਵਂ, ਤਿਰੋਭਾਵਂ; ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਂ ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਂ ਤਿਰੋਪਬ੍ਬਤਂ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਆਕਾਸੇ; ਪਥਵਿਯਾਪਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਦਕੇ; ਉਦਕੇਪਿ ਅਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਥਵਿਯਂ; ਆਕਾਸੇਪਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਕਮੇਯ੍ਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ; ਇਮੇਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ ਏਵਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ ਏਵਂਮਹਾਨੁਭਾਵੇ ਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਮਸੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਂ; ਯਾਵਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ.

‘‘ਸੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ‘ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ¶ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ¶ ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣੇਯ੍ਯਂ – ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚਾ’ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ.

‘‘ਸੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ‘ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ – ਸਰਾਗਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਰਾਗਂ ¶ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਵੀਤਰਾਗਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਤਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਸਦੋਸਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਵੀਤਦੋਸਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਤਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਸਮੋਹਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਵੀਤਮੋਹਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਤਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਂ ¶ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਸਮਾਹਿਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ.

‘‘ਸੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਦਸਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਵੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਜਾਤਿਸਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ; ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ – ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਂ ¶ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਂ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋਤਿ; ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ.

‘‘ਸੋ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ¶ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯਂ – ਇਮੇ ਵਤ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪਵਾਦਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ; ਇਮੇ ਵਾ ਪਨ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਪਵਾਦਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਤਿ; ਇਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ¶ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ¶ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ.

‘‘ਸੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਚ੍ਛ, ਯਾਵਦੇਵ ਆਕਙ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ‘ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ’’ਤਿ.

੧੯੯. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸਿ.

੨੦੦. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ ¶ – ‘‘ਹਨ੍ਦ! ਕਹਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਖੋ ਮਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਤੇਨਹਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਥ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਥ – ‘ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਤਿ – ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ ਭਗਵਾ, ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ ਸੁਗਤੋ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ¶ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਤਿ – ‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ ਭਗਵਾ, ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ ਸੁਗਤੋ’’’ਤਿ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਵਿਦਿਤੋ – ‘ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ’ਤਿ. ਦੇਵਤਾਪਿ ਮੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ’’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਮਹਾਵਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤਿਯਂ.

੪. ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੧. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਸੂਕਰਖਤਾਯਂ. ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਯਾਪਿ ਖੋ ਤੇ ਏਸਾ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ, ਏਸਾਪਿ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਸਾ ਚੇ [ਏਸਾਪਿ (ਕ.)] ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਖਮੇਯ੍ਯ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇਵ, ਤਂਪਸ੍ਸ ¶ ਤਾਦਿਸਮੇਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਬਹੂ ਹਿ ਬਹੁਤਰਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇਵ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇਵਾ’ਤਿ. ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਅਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਤਨੂ ਹਿ ਤਨੁਤਰਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇਵ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇਵਾ’ਤਿ. ਤੇ ਤਞ੍ਚੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀ’ਤਿ; ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ; ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ ¶ , ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ. ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ¶ ਉਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ.

੨੦੨. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਉਕ੍ਕਂਸੇਤਿ [ਉਕ੍ਕਂਸਤਿ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ, ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ [ਸਮ੍ਪਹਂਸਤਿ (ਕ.)] ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ. ਯਾ ¶ ਹਿ ਤੇਸਂ ਖਮਤਿ ਸਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਉਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਯਾ ਹਿ ਤੇਸਂ ਨਕ੍ਖਮਤਿ ਸਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ. ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ ¶ – ‘ਯਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀਤਿ, ਇਮਞ੍ਚੇ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ; ਦ੍ਵੀਹਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ ਵਿਗ੍ਗਹੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ¶ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ, ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਇਤਿ ਵਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ ਵਿਵਾਦੋ, ਵਿਵਾਦੇ ਸਤਿ ਵਿਘਾਤੋ, ਵਿਘਾਤੇ ਸਤਿ ਵਿਹੇਸਾ’. ਇਤਿ ਸੋ ਵਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ ਵਿਵਾਦਞ੍ਚ ਵਿਘਾਤਞ੍ਚ ਵਿਹੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ.

੨੦੩. ‘‘ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ, ਇਮਞ੍ਚੇ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ; ਦ੍ਵੀਹਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ ਵਿਗ੍ਗਹੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ¶ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀਤਿ, ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਇਤਿ ਵਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ ਵਿਵਾਦੋ, ਵਿਵਾਦੇ ਸਤਿ ਵਿਘਾਤੋ, ਵਿਘਾਤੇ ਸਤਿ ਵਿਹੇਸਾ’. ਇਤਿ ਸੋ ਵਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ ਵਿਵਾਦਞ੍ਚ ¶ ਵਿਘਾਤਞ੍ਚ ਵਿਹੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ.

੨੦੪. ‘‘ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਾ ਖੋ ਮੇ ¶ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ – ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ, ਇਮਞ੍ਚੇ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ; ਦ੍ਵੀਹਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ ਵਿਗ੍ਗਹੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀਤਿ, ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਇਤਿ ਵਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ ਵਿਵਾਦੋ, ਵਿਵਾਦੇ ਸਤਿ ਵਿਘਾਤੋ, ਵਿਘਾਤੇ ਸਤਿ ਵਿਹੇਸਾ’. ਇਤਿ ਸੋ ਵਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ ਵਿਵਾਦਞ੍ਚ ਵਿਘਾਤਞ੍ਚ ਵਿਹੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ.

੨੦੫. ‘‘ਅਯਂ ¶ ਖੋ ਪਨਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਕਾਯੋ ਰੂਪੀ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ [ਚਾਤੁਮ੍ਮਹਾਭੂਤਿਕੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵੋ ਓਦਨਕੁਮ੍ਮਾਸੁਪਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੁਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਦ੍ਦਨਭੇਦਨਵਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋ ਪਰਤੋ ਪਲੋਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋ ¶ . ਤਸ੍ਸਿਮਂ ਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋ ਪਰਤੋ ਪਲੋਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ ਯੋ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਛਨ੍ਦੋ ਕਾਯਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਯਨ੍ਵਯਤਾ ਸਾ ਪਹੀਯਤਿ.

‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਖੋ ਇਮਾ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ¶ , ਨੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ; ਸੁਖਂਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਨੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਂਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਨੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ. ਸੁਖਾਪਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ; ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੁਖਾਯਪਿ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਯਪਿ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯਪਿ ਵੇਦਨਾਯ ¶ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ¶ ; ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕੇਨਚਿ ਸਂਵਦਤਿ, ਨ ਕੇਨਚਿ ਵਿਵਦਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤੇਨ ਵੋਹਰਤਿ, ਅਪਰਾਮਸ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੦੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ¶ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਬੀਜਯਮਾਨੋ [ਵੀਜਯਮਾਨੋ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਨੋ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’’ਤਿ. ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ. ਦੀਘਨਖਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਵਿਰਜਂ ਵੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ ਵਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਗਤਕਥਂਕਥੋ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ¶ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ – ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ¶ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੭. ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੁਰੂਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਕਮ੍ਮਾਸਧਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕੁਰੂਨਂ ਨਿਗਮੋ, ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੇ [ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਕੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਕਮ੍ਮਾਸਧਮ੍ਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਕਮ੍ਮਾਸਧਮ੍ਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਨਸਣ੍ਡੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯ. ਤਂ ਵਨਸਣ੍ਡਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ [ਮਾਗਨ੍ਦਿਯੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਜਙ੍ਘਾਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁਵਿਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨ੍ਵਯਂ ਭੋਤੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਸਮਣਸੇਯ੍ਯਾਨੁਰੂਪਂ [ਸਮਣਸੇਯ੍ਯਾਰੂਪਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ. ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ¶ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਸਾ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਤ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ; ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਤ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ! ਯੇ ਮਯਂ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭੂਨਹੁਨੋ [ਭੂਨਹਨਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸੇਯ੍ਯਂ ਅਦ੍ਦਸਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਰਕ੍ਖਸ੍ਸੇਤਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਵਾਚਂ; ਰਕ੍ਖਸ੍ਸੇਤਂ ¶ , ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਵਾਚਂ. ਬਹੂ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਸਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਵਿਨੀਤਾ ਅਰਿਯੇ ਞਾਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕੁਸਲੇ’’ਤਿ. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚੇਪਿ ਮਯਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਤਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਮ, ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਨਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਮ – ‘ਭੂਨਹੁ [ਭੂਨਹਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਚਰਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚੇ ਤਂ ਭੋਤੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸ੍ਸ ਅਗਰੁ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਾਮਿ ਤਂ [ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਮੇਤਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮਿ ਤਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਭਵਂ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਵੁਤ੍ਤੋਵ ਨਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ.

੨੦੮. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੇਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਮਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ¶ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹੁ ਪਨ ਤੇ, ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੇਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ¶ ਇਮਂਯੇਵ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮਯਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤੁਕਾਮਾ. ਅਥ ਚ ਪਨ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਅਨਕ੍ਖਾਤਂਯੇਵ ਅਕ੍ਖਾਸੀ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਹਿ [ਅਯਞ੍ਚ ਹਿਦਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਭਗਵਤੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਜਙ੍ਘਾਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁਵਿਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੨੦੯. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ¶ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰੂਪਾਰਾਮਂ ਰੂਪਰਤਂ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤਂ. ਤਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਂ ਗੁਤ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਸਂਵੁਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਂਵਰਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਨੁ ਤੇ ਏਤਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਭੂਨਹੁ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਭੂਨਹੁ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਚਰਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸੋਤਂ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਦ੍ਦਾਰਾਮਂ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ¶ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ ਗਨ੍ਧਾਰਾਮਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰਸਾਰਾਮਾ ਰਸਰਤਾ ਰਸਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਸਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਾ ਗੁਤ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਂਵੁਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਸਂਵਰਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਨੁ ਤੇ ਏਤਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਭੂਨਹੁ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਭੂਨਹੁ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਚਰਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਕਾਯੋ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਾਮੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਰਤੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਧਮ੍ਮਾਰਾਮੋ ਧਮ੍ਮਰਤੋ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ. ਸੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤੋ ਗੁਤ੍ਤੋ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਸਂਵੁਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਂਵਰਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਨੁ ਤੇ ਏਤਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਭੂਨਹੁ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਦੇਵ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭੋ ¶ ਗੋਤਮ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਭੂਨਹੁ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਚਰਤੀ’’ਤਿ.

੨੧੦. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ¶ ਰੂਪੇਹਿ ਪਰਿਚਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬੋ ਅਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਰੂਪਾਨਂਯੇਵ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਂ ਪਹਾਯ ਰੂਪਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕਿਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ – ‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ¶ ਗਨ੍ਧੇਹਿ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰਸੇਹਿ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ ਪਰਿਚਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬੋ ਅਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂਯੇਵ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਂ ਪਹਾਯ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕਿਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’.

੨੧੧. ‘‘ਅਹਂ ¶ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ ਸਮਾਨੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਸਿਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਗਨ੍ਧੇਹਿ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰਸੇਹਿ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਤਯੋ ਪਾਸਾਦਾ ਅਹੇਸੁਂ – ਏਕੋ ਵਸ੍ਸਿਕੋ, ਏਕੋ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੋ, ਏਕੋ ਗਿਮ੍ਹਿਕੋ. ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਵਸ੍ਸਿਕੇ ਪਾਸਾਦੇ ਵਸ੍ਸਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ [ਵਸ੍ਸਿਕੇ ਪਾਸਾਦੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਮਾਸੇ ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਤੂਰਿਯੇਹਿ [ਤੁਰਿਯੇਹਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨੋ [ਪਰਿਚਾਰਿਯਮਾਨੋ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਨ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦਂ ਓਰੋਹਾਮਿ. ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਮਾਨਂਯੇਵ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ¶ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਸੋ ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗੇ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੇ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੇ. ਸੋ ਤੇਸਂ ਨ ਪਿਹੇਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਾਮਿ ¶ . ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਾਹਯਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ – ਅਪਿ ਦਿਬ੍ਬਂ ਸੁਖਂ ¶ ਸਮਧਿਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨੋ ਹੀਨਸ੍ਸ ਨ ਪਿਹੇਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਾਮਿ.

੨੧੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਮਹਾਭੋਗੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਯ੍ਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ…ਪੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ. ਸੋ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਦੇਵਾਨਂ ਤਾਵਤਿਂਸਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਨੇ ਵਨੇ ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਗਹਪਤਿਂ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਂ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਂ.

‘‘ਤਂ ¶ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਨੇ ਵਨੇ ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ¶ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨੋ ਅਮੁਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਿਹੇਯ੍ਯ, ਮਾਨੁਸਕਾਨਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਮਾਨੁਸਕੇਹਿ ਵਾ ਕਾਮੇਹਿ ਆਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਮਾਨੁਸਕੇਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਾਮੇਹਿ ਦਿਬ੍ਬਕਾਮਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਾ ਚ ਪਣੀਤਤਰਾ ਚਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਅਹਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ ਸਮਾਨੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਸਿਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਗਨ੍ਧੇਹਿ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰਸੇਹਿ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ. ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਮਾਨਂਯੇਵ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਸੋ ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗੇ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੇ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ¶ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਤੇਸਂ ਨ ਪਿਹੇਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਾਹਯਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ¶ ਧਮ੍ਮੇਹਿ – ਅਪਿ ਦਿਬ੍ਬਂ ਸੁਖਂ ਸਮਧਿਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨੋ ਹੀਨਸ੍ਸ ਨ ਪਿਹੇਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਾਮਿ.

੨੧੩. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕੁਟ੍ਠੀ ਪੁਰਿਸੋ ਅਰੁਗਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤੋ ਕਿਮੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਖੇਹਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਵਿਪ੍ਪਤਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਕਾਯਂ ਪਰਿਤਾਪੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਗਮ੍ਮ ਕੁਟ੍ਠੇਹਿ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਅਰੋਗੋ ਅਸ੍ਸ ਸੁਖੀ ਸੇਰੀ ਸਯਂਵਸੀ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਗਮੋ. ਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਅਰੁਗਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤਂ ਕਿਮੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਨਖੇਹਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਵਿਪ੍ਪਤਚ੍ਛਮਾਨਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਕਾਯਂ ਪਰਿਤਾਪੇਨ੍ਤਂ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਸ੍ਸ ਕੁਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਿਹੇਯ੍ਯ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਵਾ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਪਟਿਸੇਵਨਾਯ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ¶ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਰੋਗੇ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਹੋਤਿ, ਰੋਗੇ ਅਸਤਿ ਨ ਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਅਹਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ ਸਮਾਨੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਸਿਂ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਗਨ੍ਧੇਹਿ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰਸੇਹਿ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ ਇਟ੍ਠੇਹਿ ਕਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਪਿਯਰੂਪੇਹਿ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤੇਹਿ ਰਜਨੀਯੇਹਿ. ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਮਾਨਂਯੇਵ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ¶ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਸੋ ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗੇ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੇ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੇ. ਸੋ ਤੇਸਂ ਨ ਪਿਹੇਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਾਹਯਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ – ਅਪਿ ਦਿਬ੍ਬਂ ਸੁਖਂ ਸਮਧਿਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨੋ ਹੀਨਸ੍ਸ ਨ ਪਿਹੇਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਾਮਿ.

੨੧੪. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕੁਟ੍ਠੀ ਪੁਰਿਸੋ ਅਰੁਗਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤੋ ਕਿਮੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਖੇਹਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਵਿਪ੍ਪਤਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਕਾਯਂ ਪਰਿਤਾਪੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ¶ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਗਮ੍ਮ ਕੁਟ੍ਠੇਹਿ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਅਰੋਗੋ ਅਸ੍ਸ ਸੁਖੀ ਸੇਰੀ ਸਯਂਵਸੀ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਗਮੋ. ਤਮੇਨਂ ਦ੍ਵੇ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਉਪਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯੁਂ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਚਿਤਿਚੇਵ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਅਸੁ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਗ੍ਗਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪੋ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਚਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਇਦਾਨੇਵ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪੋ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਚ ਉਦਾਹੁ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪੋ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਚਾ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਇਦਾਨਿ ਚੇਵ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪੋ ¶ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪੋ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਚ. ਅਸੁ ਚ [ਅਸੁ ਹਿ ਚ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕੁਟ੍ਠੀ ਪੁਰਿਸੋ ਅਰੁਗਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤੋ ਕਿਮੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਖੇਹਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਵਿਪ੍ਪਤਚ੍ਛਮਾਨੋ ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਯੇਵ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਮਿਂ ਸੁਖਮਿਤਿ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਲਤ੍ਥਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪਾ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਚ, ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪਾ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਚ, ਏਤਰਹਿਪਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਚੇਵ ਮਹਾਭਿਤਾਪਾ ਚ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਚ. ਇਮੇ ਚ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨਾ ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਸੁਯੇਵ ਕਾਮੇਸੁ ਸੁਖਮਿਤਿ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਲਤ੍ਥੁਂ.

੨੧੫. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕੁਟ੍ਠੀ ਪੁਰਿਸੋ ਅਰੁਗਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤੋ ਕਿਮੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਖੇਹਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਵਿਪ੍ਪਤਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਕਾਯਂ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਸੁ ਕੁਟ੍ਠੀ ਪੁਰਿਸੋ ਅਰੁਗਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤੋ ਕਿਮੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਖੇਹਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਵਿਪ੍ਪਤਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਕਾਯਂ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ’ਸ੍ਸ [ਤਥਾ ਤਥਾ ਤਸ੍ਸੇਵ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਤਾਨਿ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਅਸੁਚਿਤਰਾਨਿ ¶ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਤਰਾਨਿ ਚ ਪੂਤਿਕਤਰਾਨਿ ਚ ¶ , ਹੋਤਿ ਚੇਵ ਕਾਚਿ ਸਾਤਮਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਦਮਤ੍ਤਾ – ਯਦਿਦਂ ਵਣਮੁਖਾਨਂ ਕਣ੍ਡੂਵਨਹੇਤੁ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗਾ ¶ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨਾ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨਾ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਚੇਵ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਹੋਤਿ ਚੇਵ ਸਾਤਮਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਦਮਤ੍ਤਾ – ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਸੁਤੋ ਵਾ ਰਾਜਾ ਵਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨੋ ਕਾਮਤਣ੍ਹਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸਿ ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ ਵਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’. ‘‘ਸਾਧੁ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ! ਮਯਾਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਨੇਵ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨ ਸੁਤਂ ਰਾਜਾ ਵਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨੋ ਕਾਮਤਣ੍ਹਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸਿ ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ ਵਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾ. ਅਥ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਵਿਹਾਸੁਂ ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਕਾਮਾਨਂਯੇਵ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ¶ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਪਿਪਾਸਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਵਿਹਾਸੁਂ ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਾਯਂ ਵੇਲਾਯਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –

‘‘ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ਲਾਭਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖਂ;

ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਚ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਖੇਮਂ ਅਮਤਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੧੬. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਯਾਵ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਚਿਦਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ – ‘ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ¶ ਲਾਭਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ. ਮਯਾਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸੁਤਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ – ‘ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ਲਾਭਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ; ਤਯਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਂ ਪਨ ਤੇ ਏਤਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸੁਤਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ¶ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ – ‘ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ਲਾਭਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ, ਕਤਮਂ ਤਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਕਤਮਂ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਸਕਾਨੇਵ ਸੁਦਂ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਾਣਿਨਾ ਅਨੋਮਜ੍ਜਤਿ – ‘‘ਇਦਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਇਦਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਤਰਹਿ ਅਰੋਗੋ ਸੁਖੀ, ਨ ਮਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਬਾਧਤੀ’’ਤਿ.

੨੧੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ; ਸੋ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ¶ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਨੀਲਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਪੀਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਿ [ਮਞ੍ਜੇਟ੍ਠਿਕਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਮਞ੍ਜੇਟ੍ਠਕਾਨਿ (ਕ.)] ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਮਵਿਸਮਂ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ. ਸੋ ਸੁਣੇਯ੍ਯ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ – ‘ਛੇਕਂ ਵਤ, ਭੋ ¶ , ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ! ਸੋ ਓਦਾਤਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੇਲਮਲਿਕਤੇਨ ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰੇਨ [ਤੇਲਮਸਿਕਤੇਨ ਸਾਹੁਲ਼ਚੀਵਰੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਞ੍ਚੇਯ੍ਯ – ‘ਇਦਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰੁਪੇਯ੍ਯ, ਪਾਰੁਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਤ੍ਤਮਨਵਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯ – ‘ਛੇਕਂ ਵਤ, ਭੋ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ!

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਮੁਂ ਤੇਲਮਲਿਕਤਂ ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰੁਪੇਯ੍ਯ, ਪਾਰੁਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਤ੍ਤਮਨਵਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯ – ‘ਛੇਕਂ ਵਤ, ਭੋ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ ਉਦਾਹੁ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਸਦ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੋ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਂ ਤੇਲਮਲਿਕਤਂ ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰੁਪੇਯ੍ਯ, ਪਾਰੁਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਤ੍ਤਮਨਵਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯ – ‘ਛੇਕਂ ¶ ਵਤ, ਭੋ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਸਦ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਨ੍ਧਾ ਅਚਕ੍ਖੁਕਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ¶ , ਅਥ ਚ ਪਨਿਮਂ ਗਾਥਂ ਭਾਸਨ੍ਤਿ – ‘ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ਲਾਭਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਕੇਹੇਸਾ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਗਾਥਾ ਭਾਸਿਤਾ –

‘ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾ ¶ ਲਾਭਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖਂ;

ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਚ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਖੇਮਂ ਅਮਤਗਾਮਿਨ’ਨ੍ਤਿ.

੨੧੮. ‘‘ਸਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗਾਥਾ [ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗਤਾ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕਾਯੋ ਰੋਗਭੂਤੋ ਗਣ੍ਡਭੂਤੋ ਸਲ੍ਲਭੂਤੋ ਅਘਭੂਤੋ ਆਬਾਧਭੂਤੋ, ਸੋ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ ਰੋਗਭੂਤਂ ਗਣ੍ਡਭੂਤਂ ਸਲ੍ਲਭੂਤਂ ਅਘਭੂਤਂ ਆਬਾਧਭੂਤਂ – ‘ਇਦਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਇਦਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਰਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਤ੍ਥਿ ਯੇਨ ਤ੍ਵਂ ਅਰਿਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ! ਪਹੋਤਿ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਯਥਾਹਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੧੯. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ; ਸੋ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਨੀਲਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਪੀਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਮਵਿਸਮਂ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਗਮ੍ਮ ਨ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਨ ¶ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਵਿਸੋਧੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਨਨੁ ਸੋ ਵੇਜ੍ਜੋ ਯਾਵਦੇਵ ਕਿਲਮਥਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਹਞ੍ਚੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ – ‘ਇਦਨ੍ਤਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਇਦਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’ਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਤ੍ਵਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਨ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਸੋ ਮਮਸ੍ਸ ਕਿਲਮਥੋ, ਸਾ ਮਮਸ੍ਸ ਵਿਹੇਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ¶ ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ. ਪਹੋਤਿ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਯਥਾਹਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੨੦. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ; ਸੋ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਨੀਲਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਪੀਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਮਵਿਸਮਂ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ. ਸੋ ਸੁਣੇਯ੍ਯ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ – ‘ਛੇਕਂ ਵਤ, ਭੋ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ! ਸੋ ਓਦਾਤਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ¶ ਪੁਰਿਸੋ ਤੇਲਮਲਿਕਤੇਨ ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰੇਨ ਵਞ੍ਚੇਯ੍ਯ – ‘ਇਦਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰੁਪੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ – ਉਦ੍ਧਂਵਿਰੇਚਨਂ ਅਧੋਵਿਰੇਚਨਂ ਅਞ੍ਜਨਂ ਪਚ੍ਚਞ੍ਜਨਂ ਨਤ੍ਥੁਕਮ੍ਮਂ. ਸੋ ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ¶ ਆਗਮ੍ਮ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਵਿਸੋਧੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਸਹ ਚਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਾ ਯੋ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਤੇਲਮਲਿਕਤੇ ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਯੇਥ. ਤਞ੍ਚ ਨਂ ਪੁਰਿਸਂ ਅਮਿਤ੍ਤਤੋਪਿ ਦਹੇਯ੍ਯ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਤੋਪਿ ਦਹੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਚ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਵਤ, ਭੋ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਪੁਰਿਸੇਨ ਤੇਲਮਲਿਕਤੇਨ ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰੇਨ ਨਿਕਤੋ ਵਞ੍ਚਿਤੋ ਪਲੁਦ੍ਧੋ – ਇਦਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਓਦਾਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ¶ ਅਭਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸੁਚੀ’ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਹਞ੍ਚੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ – ‘ਇਦਨ੍ਤਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਇਦਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤ੍ਵਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਹ ਚਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਾ ਯੋ ਪਞ੍ਚਸੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਯੇਥ; ਅਪਿ ਚ ਤੇ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਵਤ, ਭੋ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਕਤੋ ਵਞ੍ਚਿਤੋ ਪਲੁਦ੍ਧੋ [ਪਲਦ੍ਧੋ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਅਹਞ੍ਹਿ ਰੂਪਂਯੇਵ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਿਂ, ਵੇਦਨਂਯੇਵ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਿਂ, ਸਞ੍ਞਂਯੇਵ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਿਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਯੇਵ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਿਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂਯੇਵ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ¶ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ; ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ! ਪਹੋਤਿ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਯਥਾਹਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਅਨਨ੍ਧੋ ਵੁਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੨੧. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਭਜੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਯਤੋ ਖੋ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਭਜਿਸ੍ਸਸਿ ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਸਿ; ਯਤੋ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਸਿ ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ; ਯਤੋ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਸਾਮਂਯੇਵ ਞਸ੍ਸਸਿ, ਸਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ – ਇਮੇ ਰੋਗਾ ਗਣ੍ਡਾ ਸਲ੍ਲਾ; ਇਧ ਰੋਗਾ ਗਣ੍ਡਾ ਸਲ੍ਲਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭਵਨਿਰੋਧੋ, ਭਵਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ; ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੨. ਏਵਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ¶ . ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ, ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਤਿ; ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ¶ , ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ. ਅਪਿ ਚ ਮੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ; ਅਹਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਵਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੁ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯਾ’’ਤਿ ¶ . ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤਂ

੨੨੩. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਿਲਕ੍ਖਗੁਹਾਯਂ ਪਟਿਵਸਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਤੇਹਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਯਾਮਾਵੁਸੋ, ਯੇਨ ਦੇਵਕਤਸੋਬ੍ਭੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਗੁਹਾਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਦੇਵਕਤਸੋਬ੍ਭੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਮਹਤਿਯਾ ¶ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਉਨ੍ਨਾਦਿਨਿਯਾ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾਯ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿਯਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਂ ਚੋਰਕਥਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਂ ਸੇਨਾਕਥਂ ਭਯਕਥਂ ਯੁਦ੍ਧਕਥਂ ਅਨ੍ਨਕਥਂ ਪਾਨਕਥਂ ਵਤ੍ਥਕਥਂ ਸਯਨਕਥਂ ਮਾਲਾਕਥਂ ਗਨ੍ਧਕਥਂ ਞਾਤਿਕਥਂ ਯਾਨਕਥਂ ਗਾਮਕਥਂ ਨਿਗਮਕਥਂ ਨਗਰਕਥਂ ਜਨਪਦਕਥਂ ਇਤ੍ਥਿਕਥਂ ਸੂਰਕਥਂ ਵਿਸਿਖਾਕਥਂ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਂ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਂ ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਂ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਂ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਂ ¶ ਇਤਿਭਵਾਭਵਕਥਂ ਇਤਿ ਵਾ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਸਕਂ ਪਰਿਸਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਸਿ ¶ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਮਕਤ੍ਥ; ਅਯਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਸਮਣੋ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਯਾਵਤਾ ਖੋ ਪਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਪਟਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਮਣੋ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਕਾਮਾ ਖੋ ਪਨ ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਵਿਨੀਤਾ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਵਾਦਿਨੋ; ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਪਰਿਸਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ.

੨੨੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤੁ ਖੋ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ. ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸਿ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ. ਨਿਸੀਦਤੁ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ¶ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਸਨ੍ਦਕੋਪਿ ਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਾਯਨੁਤ੍ਥ, ਸਨ੍ਦਕ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਕਾ ਚ ਪਨ ਵੋ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੇਸਾ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਕਥਾ ਯਾਯ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ. ਨੇਸਾ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਕਥਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਸਵਨਾਯ. ਸਾਧੁ ਵਤ ਭਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਆਨਨ੍ਦਂ ਪਟਿਭਾਤੁ ਸਕੇ ਆਚਰਿਯਕੇ ਧਮ੍ਮੀਕਥਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸੁਣਾਹਿ ¶ , ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ¶ , ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਿ ਅਕ੍ਖਾਤਾਨਿ, ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ [ਵਸਨ੍ਤੋ ਵਾ (ਸੀ. ਪੀ.) ਏਵਮੁਪਰਿਪਿ ਅਨਾਰਾਧਨਪਕ੍ਖੇ] ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕਤਮੇ ਪਨ ਤੇ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ¶ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ?

੨੨੫. ‘‘ਇਧ, ਸਨ੍ਦਕ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਹੋਤਿ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤਿ. ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਯਦਾ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ਪਥਵੀ ਪਥਵੀਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਪੋ ਆਪੋਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਜੋ ਤੇਜੋਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਵਾਯੋ ਵਾਯੋਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ ¶ , ਆਕਾਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਆਸਨ੍ਦਿਪਞ੍ਚਮਾ ਪੁਰਿਸਾ ਮਤਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਾਵਾਲ਼ਾਹਨਾ ਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਕਾਪੋਤਕਾਨਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਭਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਆਹੁਤਿਯੋ; ਦਤ੍ਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਯਦਿਦਂ ਦਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਤੁਚ੍ਛਾ ਮੁਸਾ ਵਿਲਾਪੋ ਯੇ ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਥਿਕਵਾਦਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਰ ¶ , ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤਿ. ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਯਦਾ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ਪਥਵੀ ਪਥਵੀਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਪੋ ਆਪੋਕਾਯਂ ¶ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਜੋ ਤੇਜੋਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਵਾਯੋ ਵਾਯੋਕਾਯਂ ਅਨੁਪੇਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਕਾਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਆਸਨ੍ਦਿਪਞ੍ਚਮਾ ਪੁਰਿਸਾ ਮਤਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਾਵਾਲ਼ਾਹਨਾ ਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਕਾਪੋਤਕਾਨਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਭਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਆਹੁਤਿਯੋ; ਦਤ੍ਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਯਦਿਦਂ ਦਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਤੁਚ੍ਛਾ ਮੁਸਾ ਵਿਲਾਪੋ ਯੇ ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਥਿਕਵਾਦਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ¶ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ. ਸਚੇ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਅਕਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਕਤਂ, ਅਵੁਸਿਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਵੁਸਿਤਂ. ਉਭੋਪਿ ਮਯਂ ਏਤ੍ਥ ਸਮਸਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਚਾਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ ‘ਉਭੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਵਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ. ਅਤਿਰੇਕਂ ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਨਗ੍ਗਿਯਂ ਮੁਣ੍ਡਿਯਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਲੋਚਨਂ ਯੋਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਾਧਸਯਨਂ [ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਾਧਵਸਨਂ (ਸੀ.)] ਅਜ੍ਝਾਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਸਿਕਚਨ੍ਦਨਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤੋ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਇਮਿਨਾ ਭੋਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਮਸਮਗਤਿਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਸੋਹਂ ਕਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ? ‘ਸੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ [ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਾਪਕ੍ਕਮਤਿ (ਸੀ.)]. ਅਯਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਠਮੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ¶ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

੨੨੬. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਹੋਤਿ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ ¶ ਕਰੋਤੋ ਨ ¶ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ. ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਚਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚਵਜ੍ਜੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ ਸੋਚਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ ਕਰੋਤੋ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਚਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ¶ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ. ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚਵਜ੍ਜੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ. ਸਚੇ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਅਕਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਕਤਂ, ਅਵੁਸਿਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਵੁਸਿਤਂ. ਉਭੋਪਿ ਮਯਂ ਏਤ੍ਥ ਸਮਸਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਚਾਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ ‘ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਕੁਰੁਤਂ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪ’ਨ੍ਤਿ. ਅਤਿਰੇਕਂ ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਨਗ੍ਗਿਯਂ ਮੁਣ੍ਡਿਯਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਲੋਚਨਂ ਯੋਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਾਧਸਯਨਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਸਿਕਚਨ੍ਦਨਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤੋ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਇਮਿਨਾ ਭੋਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਮਸਮਗਤਿਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਸੋਹਂ ਕਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ? ‘ਸੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੁਤਿਯੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

੨੨੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਹੋਤਿ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ¶ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ; ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਵੀਰਿਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ ¶ , ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ, ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍ਵੇਵਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਅਕਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਕਤਂ, ਅਵੁਸਿਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਵੁਸਿਤਂ. ਉਭੋਪਿ ਮਯਂ ਏਤ੍ਥ ਸਮਸਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਚਾਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ ‘ਉਭੋ ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਅਤਿਰੇਕਂ ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਨਗ੍ਗਿਯਂ ਮੁਣ੍ਡਿਯਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਲੋਚਨਂ ਯੋਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਾਧਸਯਨਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਸਿਕਚਨ੍ਦਨਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤੋ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਇਮਿਨਾ ਭੋਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਮਸਮਗਤਿਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਸੋਹਂ ਕਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ? ‘ਸੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਤਿਯੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

੨੨੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਹੋਤਿ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ ਅਕਟਵਿਧਾ ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾ ਵਞ੍ਝਾ ਕੂਟਟ੍ਠਾ ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤੇ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਿ ਨਾਲਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਖਾਯ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ. ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਪਥਵੀਕਾਯੋ ਆਪੋਕਾਯੋ ਤੇਜੋਕਾਯੋ ਵਾਯੋਕਾਯੋ ਸੁਖੇ ਦੁਕ੍ਖੇ ਜੀਵੇ ਸਤ੍ਤਮੇ – ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਕਾਯਾ ਅਕਟਾ ਅਕਟਵਿਧਾ ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ¶ ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾ ¶ ਵਞ੍ਝਾ ਕੂਟਟ੍ਠਾ ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤੇ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਿ. ਨਾਲਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਖਾਯ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਹਨ੍ਤਾ ਵਾ ਘਾਤੇਤਾ ਵਾ ਸੋਤਾ ਵਾ ਸਾਵੇਤਾ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਾ ਵਾ. ਯੋਪਿ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਕੋਚਿ ਕਞ੍ਚਿ [ਕਿਞ੍ਚਿ (ਕ.)] ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂਤ੍ਵੇਵ ਕਾਯਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਮਨੁਪਤਤਿ. ਚੁਦ੍ਦਸ ਖੋ ਪਨਿਮਾਨਿ ਯੋਨਿਪਮੁਖਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਸਤਾਨਿ ਛ ਚ ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨੋ ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ¶ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਕਮ੍ਮੇ ਚ ਅਡ੍ਢਕਮ੍ਮੇ ਚ, ਦ੍ਵਟ੍ਠਿਪਟਿਪਦਾ, ਦ੍ਵਟ੍ਠਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾ, ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤਿਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯੋ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀਵਕਸਤੇ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਤੇ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ¶ ਨਾਗਾਵਾਸਸਤੇ, ਵੀਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤੇ, ਤਿਂਸੇ ਨਿਰਯਸਤੇ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਰਜੋਧਾਤੁਯੋ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਗਣ੍ਠਿਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਦੇਵਾ, ਸਤ੍ਤ ਮਾਨੁਸਾ, ਸਤ੍ਤ ਪੇਸਾਚਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਰਾ, ਸਤ੍ਤ ਪਵੁਟਾ, ਸਤ੍ਤ ਪਪਾਤਾ, ਸਤ੍ਤ ਪਪਾਤਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਪਿਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਪਿਨਸਤਾਨਿ, ਚੁਲ੍ਲਾਸੀਤਿ [ਚੂਲ਼ਾਸੀਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ [ਮਹਾਕਪ੍ਪੁਨੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪਾਚੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਹੇਵਂ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਣਮਿਤੇ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤੇ ਸਂਸਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨਵਡ੍ਢਨੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੇ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ੇ ਖਿਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਮੇਵ ਪਲੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ ਅਕਟਵਿਧਾ ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾ ਵਞ੍ਝਾ ਕੂਟਟ੍ਠਾ ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤੇ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਿ. ਨਾਲਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਖਾਯ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ. ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ¶ ? ਪਥਵੀਕਾਯੋ ਆਪੋਕਾਯੋ ਤੇਜੋਕਾਯੋ ਵਾਯੋਕਾਯੋ ਸੁਖੇ ਦੁਕ੍ਖੇ ਜੀਵੇ ਸਤ੍ਤਮੇ – ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ ਅਕਟਵਿਧਾ ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾ ਵਞ੍ਝਾ ਕੂਟਟ੍ਠਾ ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤੇ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਿ. ਨਾਲਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਖਾਯ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਹਨ੍ਤਾ ਵਾ ¶ ਘਾਤੇਤਾ ਵਾ ਸੋਤਾ ਵਾ ਸਾਵੇਤਾ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਾ ਵਾ. ਯੋਪਿ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਕੋਚਿ ਕਞ੍ਚਿ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ ¶ . ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂਤ੍ਵੇਵ ਕਾਯਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਮਨੁਪਤਤਿ. ਚੁਦ੍ਦਸ ਖੋ ਪਨਿਮਾਨਿ ਯੋਨਿਪਮੁਖਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਸਤਾਨਿ ਛ ਚ ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨੋ ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਕਮ੍ਮੇ ਚ ਅਡ੍ਢਕਮ੍ਮੇ ਚ, ਦ੍ਵਟ੍ਠਿਪਟਿਪਦਾ, ਦ੍ਵਟ੍ਠਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾ, ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤਿਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯੋ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀਵਕਸਤੇ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਤੇ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਨਾਗਾਵਾਸਸਤੇ, ਵੀਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤੇ, ਤਿਂਸੇ ਨਿਰਯਸਤੇ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਰਜੋਧਾਤੁਯੋ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਗਣ੍ਠਿਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਦੇਵਾ, ਸਤ੍ਤ ਮਾਨੁਸਾ, ਸਤ੍ਤ ਪੇਸਾਚਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਰਾ, ਸਤ੍ਤ ਪਵੁਟਾ, ਸਤ੍ਤ ਪਪਾਤਾ, ਸਤ੍ਤ ਪਪਾਤਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਪਿਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਪਿਨਸਤਾਨਿ, ਚੁਲ੍ਲਾਸੀਤਿ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ¶ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪਾਚੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਹੇਵਂ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਣਮਿਤੇ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤੇ ਸਂਸਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨਵਡ੍ਢਨੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੇ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ੇ ਖਿਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਮੇਵ ਪਲੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ, ਅਕਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਕਤਂ, ਅਵੁਸਿਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਵੁਸਿਤਂ. ਉਭੋਪਿ ਮਯਂ ਏਤ੍ਥ ਸਮਸਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਚਾਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ. ‘ਉਭੋ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਅਤਿਰੇਕਂ ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਨਗ੍ਗਿਯਂ ਮੁਣ੍ਡਿਯਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਲੋਚਨਂ ਯੋਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਾਧਸਯਨਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਸਿਕਚਨ੍ਦਨਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤੋ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਇਮਿਨਾ ਭੋਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਮਸਮਗਤਿਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਸੋਹਂ ਕਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ? ‘ਸੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਇਮੇ ¶ ਖੋ ਤੇ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾ ¶ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਯਤ੍ਥ ¶ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ¶ , ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਵ ਸਮਾਨਾ ‘ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾ’ਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨਿ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਿ ਅਕ੍ਖਾਤਾਨਿ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ?

੨੨੯. ‘‘ਇਧ, ਸਨ੍ਦਕ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ – ‘ਚਰਤੋ ਚ ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਸੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਗਾਰਂ ਪਵਿਸਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ, ਕੁਕ੍ਕੁਰੋਪਿ ਡਂਸਤਿ, ਚਣ੍ਡੇਨਪਿ ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਚਣ੍ਡੇਨਪਿ ਅਸ੍ਸੇਨ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਚਣ੍ਡੇਨਪਿ ਗੋਣੇਨ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਗੋਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਗਾਮਸ੍ਸਪਿ ਨਿਗਮਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਸੋ ‘ਕਿਮਿਦ’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਂ ਮੇ ਅਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਪਾਵਿਸਿਂ; ‘ਪਿਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਅਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਨਾਲਤ੍ਥਂ ¶ ; ‘ਕੁਕ੍ਕੁਰੇਨ ਡਂਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨਮ੍ਹਿ [ਤੇਨ (ਕ.), ਤੇਨਾਸਿਂ (?)] ਦਟ੍ਠੋ; ‘ਚਣ੍ਡੇਨ ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਸਮਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਸਮਾਗਮਿਂ; ‘ਚਣ੍ਡੇਨ ਅਸ੍ਸੇਨ ਸਮਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਸਮਾਗਮਿਂ; ‘ਚਣ੍ਡੇਨ ਗੋਣੇਨ ਸਮਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਸਮਾਗਮਿਂ; ‘ਇਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਗੋਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਂ; ‘ਗਾਮਸ੍ਸਪਿ ਨਿਗਮਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ’, ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ¶ ‘ਗਾਮਸ੍ਸਪਿ ਨਿਗਮਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿ’ਨ੍ਤਿ ¶ . ਸੋ ‘ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਠਮਂ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ¶ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

੨੩੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਸ੍ਸਵਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸਚ੍ਚੋ. ਸੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵੇਨ ਇਤਿਹਿਤਿਹਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਅਨੁਸ੍ਸਵਿਕਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਸਨ੍ਦਕ ¶ , ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸੁਸ੍ਸੁਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੁਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਤਥਾਪਿ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਸ੍ਸਵਿਕੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸਚ੍ਚੋ ਸੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵੇਨ ਇਤਿਹਿਤਿਹਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਅਨੁਸ੍ਸਵਿਕਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸੁਸ੍ਸੁਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੁਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਤਥਾਪਿ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਹੋਤਿ’. ਸੋ ‘ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੁਤਿਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

੨੩੧. ‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤਕ੍ਕੀ ਹੋਤਿ ਵੀਮਂਸੀ. ਸੋ ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਵੀਮਂਸਾਨੁਚਰਿਤਂ ਸਯਂਪਟਿਭਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਤਕ੍ਕਿਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਵੀਮਂਸਿਸ੍ਸ ਸੁਤਕ੍ਕਿਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਦੁਤ੍ਤਕ੍ਕਿਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਤਥਾਪਿ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਤਕ੍ਕੀ ਵੀਮਂਸੀ. ਸੋ ਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਵੀਮਂਸਾਨੁਚਰਿਤਂ ਸਯਂਪਟਿਭਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਤਕ੍ਕਿਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਵੀਮਂਸਿਸ੍ਸ ਸੁਤਕ੍ਕਿਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਦੁਤ੍ਤਕ੍ਕਿਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਤਥਾਪਿ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਹੋਤਿ’. ਸੋ ‘ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਤਿਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

੨੩੨. ‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਮਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਮੋਮੂਹੋ. ਸੋ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ [ਤਥਾ ਤਥਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ¶ ਸਮਾਨੋ ਵਾਚਾਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਂ – ‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ [ਏਵਮ੍ਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਮੇ ਨੋ, ਤਥਾਤਿਪਿ [ਤਥਾਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਮੇ ਨੋ, ਅਞ੍ਞਥਾਤਿਪਿ [ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.) ( ) ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ] ਮੇ ਨੋ, ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ, ਨੋ ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਸਨ੍ਦਕ, ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਤ੍ਥਾ ਮਨ੍ਦੋ ਮੋਮੂਹੋ. ਸੋ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਵਾਚਾਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ¶ – ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ, ਤਥਾਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ, ਅਞ੍ਞਥਾਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ, ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ, ਨੋ ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ‘ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ¶ ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਇਮਾਨਿ ਖੋ, (ਤਾਨਿ ਸਨ੍ਦਕ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਿ ਅਕ੍ਖਾਤਾਨਿ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਿ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੀਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤਾਨਿ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ. ਸੋ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਂ ਵਾਦੀ ਕਿਂ ਅਕ੍ਖਾਯੀ ਯਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੩੩. ‘‘ਇਧ, ਸਨ੍ਦਕ, ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ…ਪੇ… [ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਮ. ਨਿ. ੨.੯-੧੦ ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤੇ] ਸੋ ਇਮੇ ¶ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ¶ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ [ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਥ ¶ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ…ਪੇ... ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਸਨ੍ਦਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ¶ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ¶ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਇਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ¶ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ¶ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਕੋ ਏਵਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਵਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸਕ੍ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਚ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੩੪. ‘‘ਯੋ ਪਨ ਸੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ ਵੁਸਿਤਵਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ¶ ਸੋ ਕਾਮੇ’’ਤਿ? ‘‘ਯੋ ਸੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ ਵੁਸਿਤਵਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਸੋ ਪਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਜ੍ਝਾਚਰਿਤੁਂ. ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਾਣਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਾਤੁਂ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਤੁਂ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤੁਂ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ. ਯੋ ਸੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ ਵੁਸਿਤਵਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਸੋ ¶ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਜ੍ਝਾਚਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ.

੨੩੫. ‘‘ਯੋ ¶ ਪਨ ਸੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ ਵੁਸਿਤਵਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ ਚੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸਵਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਨ੍ਦਕ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਉਪਮਾਯਪਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸਾ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸਨ੍ਦਕ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਛਿਨ੍ਨਾ; ਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ ਚੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ (ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਛਿਨ੍ਨਾ ਮੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ’ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਛਿਨ੍ਨਾ ਮੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਛਿਨ੍ਨਾ ਮੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ’ ਤਿ.) [(ਛਿਨ੍ਨਾਵ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ,) (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਪਨ ਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਛਿਨ੍ਨਾ ਮੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਯੋ ਸੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸਵੋ ਵੁਸਿਤਵਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ ਚੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ (ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ;) [(ਖੀਣਾਵ ਆਸਵਾ,) (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਪਨ ਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸਵਾ’’’ਤਿ.

੨੩੬. ‘‘ਕੀਵਬਹੁਕਾ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਨਿਯ੍ਯਾਤਾਰੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਸਨ੍ਦਕ, ਏਕਂਯੇਵ ਸਤਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਨ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਯੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਨਿਯ੍ਯਾਤਾਰੋ’’ਤਿ. ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ! ਨ ਚ ਨਾਮ ਸਧਮ੍ਮੋਕ੍ਕਂਸਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ¶ ਪਰਧਮ੍ਮਵਮ੍ਭਨਾ, ਆਯਤਨੇ ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਤਾਵ ਬਹੁਕਾ ¶ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਤਾਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਇਮੇ ਪਨਾਜੀਵਕਾ ਪੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚੇਵ ਉਕ੍ਕਂਸੇਨ੍ਤਿ, ਪਰੇ ਚ ਵਮ੍ਭੇਨ੍ਤਿ ਤਯੋ ਚੇਵ ਨਿਯ੍ਯਾਤਾਰੋ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਨ੍ਦਂ ਵਚ੍ਛਂ, ਕਿਸਂ ਸਂਕਿਚ੍ਚਂ, ਮਕ੍ਖਲਿਂ ਗੋਸਾਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਸਕਂ ਪਰਿਸਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਚਰਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ. ਨ ਦਾਨਿ ਸੁਕਰਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਸਕਂ ਪਰਿਸਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਤਿ.

ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਮਹਾਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤਂ

੨੩੭. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਮੋਰਨਿਵਾਪੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੇ ਪਟਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਵਰਧਰੋ ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਤਿਪ੍ਪਗੋ ਖੋ ਤਾਵ ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯੇਨ ਮੋਰਨਿਵਾਪੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੋ ਯੇਨ ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਮੋਰਨਿਵਾਪੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਮਹਤਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਉਨ੍ਨਾਦਿਨਿਯਾ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾਯ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿਯਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਂ ਚੋਰਕਥਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਂ ਸੇਨਾਕਥਂ ਭਯਕਥਂ ਯੁਦ੍ਧਕਥਂ ਅਨ੍ਨਕਥਂ ਪਾਨਕਥਂ ਵਤ੍ਥਕਥਂ ਸਯਨਕਥਂ ਮਾਲਾਕਥਂ ਗਨ੍ਧਕਥਂ ਞਾਤਿਕਥਂ ਯਾਨਕਥਂ ਗਾਮਕਥਂ ਨਿਗਮਕਥਂ ਨਗਰਕਥਂ ਜਨਪਦਕਥਂ ਇਤ੍ਥਿਕਥਂ ਸੂਰਕਥਂ ਵਿਸਿਖਾਕਥਂ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਂ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਂ ¶ ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਂ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਂ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਂ ਇਤਿਭਵਾਭਵਕਥਂ ¶ ਇਤਿ ਵਾ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਸਕਂ ਪਰਿਸਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਤਿ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੁ; ਮਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਮਕਤ੍ਥ. ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ; ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਕਾਮੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ. ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਪਰਿਸਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ. ਸ੍ਵਾਗਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ. ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸਿ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ. ਨਿਸੀਦਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ; ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਸਕੁਲੁਦਾਯੀਪਿ ਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੨੩੮. ‘‘ਕਾਯਨੁਤ੍ਥ ¶ ¶ , ਉਦਾਯਿ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਕਾ ਚ ਪਨ ਵੋ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੇਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਥਾ ਯਾਯ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ. ਨੇਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਥਾ ਭਗਵਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਸਵਨਾਯ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਵਸਾਨਿ ਪੁਰਿਮਤਰਾਨਿ ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਕੁਤੂਹਲਸਾਲਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਅਯਮਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ¶ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਲਾਭਾ ਵਤ, ਭੋ, ਅਙ੍ਗਮਗਧਾਨਂ, ਸੁਲਦ੍ਧਲਾਭਾ ਵਤ, ਭੋ, ਅਙ੍ਗਮਗਧਾਨਂ! ਤਤ੍ਰਿਮੇ [ਯਤ੍ਥਿਮੇ (ਸੀ.)] ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਙ੍ਘਿਨੋ ਗਣਿਨੋ ਗਣਾਚਰਿਯਾ ਞਾਤਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਰਾਜਗਹਂ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਂ ਓਸਟਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਸੋਪਿ ਰਾਜਗਹਂ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਂ ਓਸਟੋ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮਕ੍ਖਲਿ ਗੋਸਾਲੋ…ਪੇ… ਅਜਿਤੋ ਕੇਸਕਮ੍ਬਲੋ… ਪਕੁਧੋ ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ… ਸਞ੍ਜਯੋ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ… ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤੋ ¶ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਸੋਪਿ ਰਾਜਗਹਂ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਂ ਓਸਟੋ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਸੋਪਿ ਰਾਜਗਹਂ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਂ ਓਸਟੋ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਙ੍ਘੀਨਂ ਗਣੀਨਂ ਗਣਾਚਰਿਯਾਨਂ ਞਾਤਾਨਂ ਯਸਸ੍ਸੀਨਂ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾਨਂ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾਨਂ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ, ਕਞ੍ਚ ਪਨ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ [ਗਰੁਕਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ?

੨੩੯. ‘‘ਤਤ੍ਰੇਕਚ੍ਚੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਸੋ ਚ ਖੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਤੋ ਨ ਗਰੁਕਤੋ ਨ ਮਾਨਿਤੋ ਨ ¶ ਪੂਜਿਤੋ, ਨ ਚ ਪਨ ਪੂਰਣਂ ਕਸ੍ਸਪਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਰਞ੍ਞਤਰੋ ਪੂਰਣਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ – ‘‘ਮਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਪੂਰਣਂ ਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥ; ਨੇਸੋ ਏਤਂ ਜਾਨਾਤਿ; ਮਯਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮ, ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਥ; ਮਯਮੇਤਂ ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ¶ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਮਕਤ੍ਥ. ਨੇਤੇ, ਭਵਨ੍ਤੇ, ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਏਤੇ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਮਯਮੇਤੇਸਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਬਹੂ ਖੋ ਪਨ ਪੂਰਣਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ – ‘‘ਨ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ¶ , ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤ੍ਵਮਸਿ, ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਸਹਿਤਂ ਮੇ, ਅਸਹਿਤਂ ਤੇ, ਪੁਰੇਵਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅਵਚ, ਪਚ੍ਛਾਵਚਨੀਯਂ ਪੁਰੇ ਅਵਚ, ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ ਤੇ ਵਿਪਰਾਵਤ੍ਤਂ, ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ ਵਾਦੋ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋਸਿ, ਚਰ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯ, ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ ਵਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ. ਇਤਿ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਤੋ ਨ ਗਰੁਕਤੋ ਨ ਮਾਨਿਤੋ ਨ ਪੂਜਿਤੋ, ਨ ਚ ਪਨ ਪੂਰਣਂ ਕਸ੍ਸਪਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਚ ਪਨ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਕੋਸੇਨਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ¶ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮਕ੍ਖਲਿ ਗੋਸਾਲੋ…ਪੇ… ਅਜਿਤੋ ਕੇਸਕਮ੍ਬਲੋ… ਪਕੁਧੋ ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ… ਸਞ੍ਜਯੋ ¶ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ… ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਸੋ ਚ ਖੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਤੋ ਨ ਗਰੁਕਤੋ ਨ ਮਾਨਿਤੋ ਨ ਪੂਜਿਤੋ, ਨ ਚ ਪਨ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਰਞ੍ਞਤਰੋ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ – ਮਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥ; ਨੇਸੋ ਏਤਂ ਜਾਨਾਤਿ; ਮਯਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮ, ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਥ; ਮਯਮੇਤਂ ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਮਕਤ੍ਥ. ਨੇਤੇ ਭਵਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਏਤੇ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਮਯਮੇਤੇਸਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਬਹੂ ਖੋ ਪਨ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ – ‘‘ਨ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤ੍ਵਮਸਿ. ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਸਹਿਤਂ ਮੇ ਅਸਹਿਤਂ ਤੇ, ਪੁਰੇਵਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅਵਚ, ਪਚ੍ਛਾਵਚਨੀਯਂ ਪੁਰੇ ਅਵਚ, ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ ਤੇ ਵਿਪਰਾਵਤ੍ਤਂ, ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ ਵਾਦੋ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋਸਿ, ਚਰ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯ, ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ ¶ ਵਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ. ਇਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਤੋ ਨ ਗਰੁਕਤੋ ਨ ਮਾਨਿਤੋ ਨ ਪੂਜਿਤੋ, ਨ ਚ ਪਨ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ¶ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਚ ਪਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਕੋਸੇਨਾ’’’ਤਿ.

੨੪੦. ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ¶ ਚ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਸੋ ਚ ਖੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ, ਸਮਣਞ੍ਚ ਪਨ ਗੋਤਮਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਤ੍ਰਞ੍ਞਤਰੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ ਉਕ੍ਕਾਸਿ. ਤਮੇਨਾਞ੍ਞਤਰੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਣ੍ਣੁਕੇਨ [ਜਣ੍ਣੁਕੇ (ਸੀ.)] ਘਟ੍ਟੇਸਿ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ¶ ਹੋਤੁ, ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾਨਂ ਖਿਪਿਤਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤਸਦ੍ਦੋ ਵਾ. ਤਮੇਨਂ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਰੂਪੋ [ਪਚ੍ਚਾਸਿਂ ਸਮਾਨਰੂਪੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ – ‘‘ਯਂ ਨੋ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ ਤਂ ਨੋ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸੋ ਚਾਤੁਮ੍ਮਹਾਪਥੇ ਖੁਦ੍ਦਮਧੁਂ [ਖੁਦ੍ਦਂ ਮਧੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਨੇਲਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ [ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ (ਸੀ.)]. ਤਮੇਨਂ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਰੂਪੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਏਵਮੇਵ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾਨਂ ਖਿਪਿਤਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤਸਦ੍ਦੋ ਵਾ. ਤਮੇਨਂ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਰੂਪੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ¶ – ‘‘ਯਂ ਨੋ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ ਤਂ ਨੋ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਯੇਪਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਵਣ੍ਣਵਾਦਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਗਰਹਿਨੋਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਗਰਹਿਨੋ, ‘‘ਮਯਮੇਵਮ੍ਹਾ ਅਲਕ੍ਖਿਕਾ ਮਯਂ ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞਾ ਤੇ ਮਯਂ ਏਵਂ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਨਾਸਕ੍ਖਿਮ੍ਹਾ ਯਾਵਜੀਵਂ ¶ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਆਰਾਮਿਕਭੂਤਾ ਵਾ ਉਪਾਸਕਭੂਤਾ ਵਾ ਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ, ਸਮਣਞ੍ਚ ਪਨ ਗੋਤਮਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ.

੨੪੧. ‘‘ਕਤਿ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਉਦਾਯਿ, ਮਯਿ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ, ਯੇਹਿ ਮਮਂ [ਮਮ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ [ਗਰੁਕਰੋਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਭਗਵਾ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਾਹਾਰੋ, ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਯ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਅਪ੍ਪਾਹਾਰੋ, ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਯ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ¶ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀਵਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀਵਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ, ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ, ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਤਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ, ਇਮਂ ¶ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ, ਪਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ ¶ . ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ, ਪਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ, ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਪਞ੍ਚਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯੇਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ¶ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੨੪੨. ‘‘‘ਅਪ੍ਪਾਹਾਰੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ, ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਯ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਕੋਸਕਾਹਾਰਾਪਿ ਅਡ੍ਢਕੋਸਕਾਹਾਰਾਪਿ ਬੇਲੁਵਾਹਾਰਾਪਿ ਅਡ੍ਢਬੇਲੁਵਾਹਾਰਾਪਿ. ਅਹਂ ¶ ਖੋ ਪਨ, ਉਦਾਯਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਇਮਿਨਾ ਪਤ੍ਤੇਨ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ. ‘ਅਪ੍ਪਾਹਾਰੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ, ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਯ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇ ਤੇ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਕੋਸਕਾਹਾਰਾਪਿ ਅਡ੍ਢਕੋਸਕਾਹਾਰਾਪਿ ਬੇਲੁਵਾਹਾਰਾਪਿ ਅਡ੍ਢਬੇਲੁਵਾਹਾਰਾਪਿ ਨ ਮਂ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ.

‘‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀਵਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ¶ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਲੂਖਚੀਵਰਧਰਾ ਤੇ ਸੁਸਾਨਾ ਵਾ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟਾ ਵਾ ਪਾਪਣਿਕਾ ਵਾ ਨਨ੍ਤਕਾਨਿ [ਪਾਪਣਿਕਾਨਿ ਵਾ ਨਨ੍ਤਕਾਨਿ ਵਾ (ਸੀ.)] ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ [ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ (ਕ.)] ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਅਹਂ ਖੋ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਗਹਪਤਿਚੀਵਰਾਨਿ ਧਾਰੇਮਿ ¶ ਦਲ਼੍ਹਾਨਿ ਸਤ੍ਥਲੂਖਾਨਿ ਅਲਾਬੁਲੋਮਸਾਨਿ. ‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀਵਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇ ਤੇ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਲੂਖਚੀਵਰਧਰਾ ਤੇ ਸੁਸਾਨਾ ਵਾ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟਾ ਵਾ ਪਾਪਣਿਕਾ ਵਾ ਨਨ੍ਤਕਾਨਿ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਂ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ.

‘‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਨੋ ਉਞ੍ਛਾਸਕੇ ਵਤੇ ਰਤਾ, ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ ਸਮਾਨਾ ਆਸਨੇਨਪਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਨ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਅਹਂ ਖੋ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਨਿਮਨ੍ਤਨੇਪਿ [ਨਿਮਨ੍ਤਨਸ੍ਸਾਪਿ (ਕ.)] ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ ਸਾਲੀਨਂ ਓਦਨਂ ਵਿਚਿਤਕਾਲ਼ਕਂ ¶ ¶ ਅਨੇਕਸੂਪਂ ਅਨੇਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ. ‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇ ਤੇ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਨੋ ਉਞ੍ਛਾਸਕੇ ਵਤੇ ਰਤਾ ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ ਸਮਾਨਾ ਆਸਨੇਨਪਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਨ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਂ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ.

‘‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਾ, ਤੇ ਅਟ੍ਠਮਾਸੇ ਛਨ੍ਨਂ ਨ ਉਪੇਨ੍ਤਿ. ਅਹਂ ਖੋ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਕੂਟਾਗਾਰੇਸੁਪਿ ਵਿਹਰਾਮਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਵਲਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨਿਵਾਤੇਸੁ ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ੇਸੁ [ਫੁਸ੍ਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ੇਸੁ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਿਹਿਤਵਾਤਪਾਨੇਸੁ. ‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ¶ ਸੇਨਾਸਨੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇ ਤੇ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਾ ਤੇ ਅਟ੍ਠਮਾਸੇ ਛਨ੍ਨਂ ਨ ਉਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਂ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ.

‘‘‘ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ, ਪਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਾ ਅਰਞ੍ਞਵਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਨ੍ਵਦ੍ਧਮਾਸਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਓਸਰਨ੍ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਯ. ਅਹਂ ਖੋ ਪਨੁਦਾਯਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਆਕਿਣ੍ਣੋ ਵਿਹਰਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ¶ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾਵਕੇਹਿ. ‘ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ, ਪਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ ¶ ਮਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇ ਤੇ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਆਰਞ੍ਞਕਾ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਾ ਅਰਞ੍ਞਵਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇ ਅਨ੍ਵਦ੍ਧਮਾਸਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਓਸਰਨ੍ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਯ, ਨ ਮਂ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ.

‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਨ ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੩. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ ¶ , ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧੁਦਾਯਿ, ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਅਧਿਸੀਲੇ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸੀਲਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਰਮੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪੁਦਾਯਿ [ਯਮੁਦਾਯਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਅਧਿਸੀਲੇ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸੀਲਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਰਮੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’ਤਿ, ਅਯਂ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ ¶ , ਪਠਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨ ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੪. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ‘ਜਾਨਂਯੇਵਾਹ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਪਸ੍ਸਂਯੇਵਾਹ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ; ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਨੋ ਅਨਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਸਨਿਦਾਨਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਨੋ ਅਨਿਦਾਨਂ; ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਨੋ ਅਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪੁਦਾਯਿ, ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ‘ਜਾਨਂਯੇਵਾਹ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਪਸ੍ਸਂਯੇਵਾਹ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ; ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਨੋ ਅਨਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਸਨਿਦਾਨਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਨੋ ਅਨਿਦਾਨਂ; ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਨੋ ਅਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਦੁਤਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨ ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ¶ ¶ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੫. ‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ‘ਪਞ੍ਞਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਰਮੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ; ਤਂ ਵਤ ਅਨਾਗਤਂ ਵਾਦਪਥਂ ਨ ਦਕ੍ਖਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਨ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ’. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਉਦਾਯਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਏਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਉਦਾਯਿ, ਸਾਵਕੇਸੁ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਾਮਿ [ਪਚ੍ਚਾਸਿਂਸਾਮਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]; ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਮਮਯੇਵ ਸਾਵਕਾ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਮ੍ਪੁਦਾਯਿ, ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ‘ਪਞ੍ਞਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਰਮੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ; ਤਂ ਵਤ ਅਨਾਗਤਂ ਵਾਦਪਥਂ ਨ ਦਕ੍ਖਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਨ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ’. ਅਯਂ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਤਤਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨ ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੬. ‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣਾ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤਾ ਤੇ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਮਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ; ਤੇ ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ… ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ… ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ ¶ , ਤੇਸਾਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਮਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ. ਯਮ੍ਪੁਦਾਯਿ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿਣ੍ਣਾ ਦੁਕ੍ਖਪਰੇਤਾ ਤੇ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਮਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ. ਤੇ ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ ¶ … ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ… ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ. ਤੇਸਾਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਮਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ. ਅਯਂ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨ ¶ ਮਮਂ ਸਾਵਕਾ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ… ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ, ਵਾਯਮਤਿ, ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਦਹਤਿ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ, ਵਾਯਮਤਿ, ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਦਹਤਿ; ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ, ਵਾਯਮਤਿ, ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਦਹਤਿ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ ਵੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਭਾਵਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ, ਵਾਯਮਤਿ, ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਦਹਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਵੀਮਂਸਾਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਾਵੇਤਿ ਉਪਸਮਗਾਮਿਂ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮਿਂ; ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਾਵੇਤਿ…ਪੇ… ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਾਵੇਤਿ ¶ ਉਪਸਮਗਾਮਿਂ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮਿਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ ਭਾਵੇਤਿ ਉਪਸਮਗਾਮਿਂ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮਿਂ; ਵੀਰਿਯਬਲਂ ਭਾਵੇਤਿ…ਪੇ… ਸਤਿਬਲਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਸਮਾਧਿਬਲਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਭਾਵੇਤਿ ਉਪਸਮਗਾਮਿਂ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮਿਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਸਤ੍ਤਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਰੋਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਂ; ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ…ਪੇ… ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਰੋਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ਭਾਵੇਤਿ ¶ , ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਂ ¶ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੮. ‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਅਟ੍ਠ ਵਿਮੋਕ੍ਖੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਸੁਭਨ੍ਤੇਵ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ¶ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੪੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ¶ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ¶ ¶ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲਵਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲਵਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲਵਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ; ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲਵਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ ¶ .

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਂ ¶ ਪੀਤਂ ਪੀਤਵਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਪੀਤਂ ਪੀਤਵਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ; ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਨ੍ਧੁਜੀਵਕਪੁਪ੍ਫਂ ਲੋਹਿਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਂ; ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਾਨਿ. ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਓਸਧਿਤਾਰਕਾ ਓਦਾਤਾ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਾ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਓਦਾਤਂ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਂ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਂ; ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ ¶ ¶ . ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ¶ , ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੫੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਦਸ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨਿ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍ਵਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ; ਆਪੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਤੇਜੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਵਾਯੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਨੀਲਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਪੀਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਓਦਾਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਆਕਾਸਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ¶ … ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍ਵਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ.

੨੫੧. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਇਧੁਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਉਦਾਯਿ, ਦਕ੍ਖੋ ਨ੍ਹਾਪਕੋ [ਨਹਾਪਕੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਾ ਨ੍ਹਾਪਕਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ¶ ਵਾ ਕਂਸਥਾਲੇ ਨ੍ਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣਾਨਿ [ਨਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣਾਨਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਸਨ੍ਨੇਯ੍ਯ, ਸਾਯਂ ਨ੍ਹਾਨੀਯਪਿਣ੍ਡਿ [ਸਾਸ੍ਸ ਨਹਾਨੀਯਪਿਣ੍ਡੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸ੍ਨੇਹਾਨੁਗਤਾ ਸ੍ਨੇਹਪਰੇਤੋ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਾ ਫੁਟਾ ਸ੍ਨੇਹੇਨ ਨ ਚ ਪਗ੍ਘਰਿਣੀ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਉਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਸਮਾਧਿਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ ¶ . ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਉਦਾਯਿ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਉਬ੍ਭਿਦੋਦਕੋ [ਉਬ੍ਭਿਤੋਦਕੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)]. ਤਸ੍ਸ ਨੇਵਸ੍ਸ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ ¶ , ਨ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ, ਨ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ, ਨ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ¶ ਆਯਮੁਖਂ, ਦੇਵੋ ਚ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਮ੍ਮਾ ਧਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਅਥ ਖੋ ਤਮ੍ਹਾਵ ਉਦਕਰਹਦਾ ਸੀਤਾ ਵਾਰਿਧਾਰਾ ਉਬ੍ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ਉਦਕਰਹਦਂ ਸੀਤੇਨ ਵਾਰਿਨਾ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯ ਪਰਿਪ੍ਫਰੇਯ੍