📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ

ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਪਾਲ਼ਿ

੧. ਦੇਵਦਹਵਗ੍ਗੋ

੧. ਦੇਵਦਹਸੁਤ੍ਤਂ

੧. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਦੇਵਦਹਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ.

‘‘ਏਵਂਵਾਦਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ – ‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ? ਤੇ ਚ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘ਆਮਾ’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤ੍ਯਾਹਂ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ – ‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਜਾਨਾਥ – ਅਹੁਵਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਨ ਨਾਹੁਵਮ੍ਹਾ’ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’.

‘‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਜਾਨਾਥ – ਅਕਰਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਨਾਕਰਮ੍ਹਾ’ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’.

‘‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਜਾਨਾਥ – ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਮ੍ਹਾ’ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’.

‘‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਜਾਨਾਥ – ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜੀਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਹਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੇ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’.

‘‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਜਾਨਾਥ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’.

੨. ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਅਹੁਵਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਨ ਨਾਹੁਵਮ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਅਕਰਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਨਾਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜੀਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਹਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੇ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ; ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨ ਕਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਅਹੁਵਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਨ ਨਾਹੁਵਮ੍ਹਾਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਅਕਰਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਨਾਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜੀਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਹਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੇ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ; ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਕਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

੩. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਸਵਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹੂਪਲੇਪਨੇਨ [ਗਾਲ਼੍ਹਪਲੇਪਨੇਨ (ਕ.)]; ਸੋ ਸਲ੍ਲਸ੍ਸਪਿ ਵੇਧਨਹੇਤੁ [ਵੇਦਨਾਹੇਤੁ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ [ਤਿਪ੍ਪਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ; ਸੋ ਸਤ੍ਥੇਨਪਿ ਵਣਮੁਖਸ੍ਸ ਪਰਿਕਨ੍ਤਨਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸੇਯ੍ਯ; ਸੋ ਏਸਨਿਯਾਪਿ ਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਏਸਨਾਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਲ੍ਲਂ ਅਬ੍ਬੁਹੇਯ੍ਯ [ਅਬ੍ਬੁਯ੍ਹੇਯ੍ਯ (ਸੀ.), ਅਬ੍ਭੂਣ੍ਹੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]; ਸੋ ਸਲ੍ਲਸ੍ਸਪਿ ਅਬ੍ਬੁਹਨਹੇਤੁ [ਅਬ੍ਬੁਯ੍ਹਨਹੇਤੁ (ਸੀ.), ਅਬ੍ਭੂਣ੍ਹਨਹੇਤੁ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਅਗਦਙ੍ਗਾਰਂ ਵਣਮੁਖੇ ਓਦਹੇਯ੍ਯ; ਸੋ ਅਗਦਙ੍ਗਾਰਸ੍ਸਪਿ ਵਣਮੁਖੇ ਓਦਹਨਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਰੂਲ਼੍ਹੇਨ ਵਣੇਨ ਸਞ੍ਛਵਿਨਾ ਅਰੋਗੋ ਅਸ੍ਸ ਸੁਖੀ ਸੇਰੀ ਸਯਂਵਸੀ ਯੇਨ ਕਾਮਙ੍ਗਮੋ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ਅਹਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿਂ ਸਵਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹੂਪਲੇਪਨੇਨ. ਸੋਹਂ ਸਲ੍ਲਸ੍ਸਪਿ ਵੇਧਨਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਸੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਿ; ਸੋਹਂ ਸਤ੍ਥੇਨਪਿ ਵਣਮੁਖਸ੍ਸ ਪਰਿਕਨ੍ਤਨਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸਿ; ਸੋ ਅਹਂ ਏਸਨਿਯਾਪਿ ਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਏਸਨਾਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਲ੍ਲਂ ਅਬ੍ਬੁਹਿ [ਅਬ੍ਬੁਯ੍ਹਿ (ਸੀ.), ਅਬ੍ਭੂਣ੍ਹਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]; ਸੋਹਂ ਸਲ੍ਲਸ੍ਸਪਿ ਅਬ੍ਬੁਹਨਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਅਗਦਙ੍ਗਾਰਂ ਵਣਮੁਖੇ ਓਦਹਿ; ਸੋਹਂ ਅਗਦਙ੍ਗਾਰਸ੍ਸਪਿ ਵਣਮੁਖੇ ਓਦਹਨਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਿਂ. ਸੋਮ੍ਹਿ ਏਤਰਹਿ ਰੂਲ਼੍ਹੇਨ ਵਣੇਨ ਸਞ੍ਛਵਿਨਾ ਅਰੋਗੋ ਸੁਖੀ ਸੇਰੀ ਸਯਂਵਸੀ ਯੇਨ ਕਾਮਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਅਹੁਵਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਨ ਨਾਹੁਵਮ੍ਹਾਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਅਕਰਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਨਾਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜੀਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਹਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੇ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ; ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਕਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਅਹੁਵਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਨ ਨਾਹੁਵਮ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਅਕਰਮ੍ਹੇਵ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਨਾਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਏਵਰੂਪਂ ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਮ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜੀਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਹਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੇ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਨ ਜਾਨਾਥ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ; ਤਸ੍ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨ ਕਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

੪. ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਮਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ [ਨਾਥਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ.)] ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ. ਚਰਤੋ ਚ ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਜਾਗਰਸ੍ਸ ਚ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਵੋ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਇਮਾਯ ਕਟੁਕਾਯ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯ ਨਿਜ੍ਜੀਰੇਥ, ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਤਰਹਿ ਕਾਯੇਨ ਸਂਵੁਤਾ ਵਾਚਾਯ ਸਂਵੁਤਾ ਮਨਸਾ ਸਂਵੁਤਾ ਤਂ ਆਯਤਿਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇਵ ਖਮਤਿ ਚ, ਤੇਨ ਚਮ੍ਹਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ’’ਤਿ.

੫. ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠੇ ਏਤਦਵੋਚਂ – ‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਧਮ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦ੍ਵਿਧਾਵਿਪਾਕਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਸਦ੍ਧਾ, ਰੁਚਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਵੋ, ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦ੍ਵਿਧਾਵਿਪਾਕਾ. ਤਤ੍ਰਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਕਾ ਅਤੀਤਂਸੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਦ੍ਧਾ, ਕਾ ਰੁਚਿ, ਕੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵੋ, ਕੋ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂਵਾਦੀ [ਏਵਂਵਾਦੀਸੁ (ਕ.)] ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਨ ਕਞ੍ਚਿ [ਕਿਞ੍ਚਿ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਂ ਵਾਦਪਟਿਹਾਰਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ [ਪੁਨ ਚ ਪਨਾਹਂ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠੇ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ – ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੋ ਸਮਯੇ ਤਿਬ੍ਬੋ [ਤਿਪ੍ਪੋ (ਪੀ.)] ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ; ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵੋ ਸਮਯੇ ਨ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਨ ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥਾ’ਤਿ? ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਸਮਯੇ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਾਮ; ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਨੋ ਸਮਯੇ ਨ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਨ ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਾਮਾ’’’ਤਿ.

੬. ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੋ ਸਮਯੇ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ; ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵੋ ਸਮਯੇ ਨ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਨ ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨ ਕਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਸਚੇ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੋ ਸਮਯੇ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਨ ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ; ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵੋ ਸਮਯੇ ਨ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ [ਪਧਾਨਂ, ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ… ਵੇਦਨਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]; ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਕਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੋ ਸਮਯੇ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ; ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵੋ ਸਮਯੇ ਨ ਤਿਬ੍ਬੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਂ, ਨ ਤਿਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯੇਥ; ਤੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਾਮਂਯੇਵ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਯਮਾਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਞ੍ਞਾਣਾ ਸਮ੍ਮੋਹਾ ਵਿਪਚ੍ਚੇਥ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਪਸਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭਾਵਾ, ਨਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਾ, ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ; ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯੋ; ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ; ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯੋ; ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂਵਾਦੀਪਿ [ਏਵਂਵਾਦੀਸੁਪਿ (ਕ.)] ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਂ ਵਾਦਪਟਿਹਾਰਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ.

੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠੇ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ – ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਯਂ ਪਨਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਪਰਾਯਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਯਂ ਪਨਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਯਂ ਪਨਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਪ੍ਪਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਯਂ ਪਨਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’. ‘ਯਂ ਪਨਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆਵੁਸੋ’.

੮. ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਆਵੁਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਂ ਪਨਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਪਰਾਯਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਪ੍ਪਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਬਹੁਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ, ਯਮਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਵੇਦਨੀਯਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਪਧਾਨੇਨ ਵਾ ਸਵੇਦਨੀਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਅਲਬ੍ਭਮੇਤਂ; ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਅਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਫਲਂ ਪਧਾਨਂ’’.

‘‘ਏਵਂਵਾਦੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਏਵਂਵਾਦੀਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਦਸ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦਾ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

੯. ‘‘ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਪਾਪਕੇਨ ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਪਾਪਸਙ੍ਗਤਿਕਾ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਪਾਪਾਭਿਜਾਤਿਕਾ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਏਵਰੂਪਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਾ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਏਵਂਵਾਦੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ. ਏਵਂਵਾਦੀਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਇਮੇ ਦਸ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦਾ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

੧੦. ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਹੇਵ ਅਨਦ੍ਧਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਦ੍ਧਭਾਵੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸੁਖੇ ਅਨਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵਯਤੋ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਖ੍ਵਾਸ੍ਸ [ਯਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ (ਸੀ.), ਯਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਸ੍ਸ (ਪੀ.)] ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਤਤ੍ਥ ਪਦਹਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵਯਤੋ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ – ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵਯਤੋ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ – ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ.

੧੧. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਤਿਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖੋ. ਸੋ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਮੁਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਅਮੁ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਤਿਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਅਮੁਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਤਿਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖੋ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਅਮੁਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯੋ ਮੇ ਅਮੁਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਯੋ ਅਮੁਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਮੁਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਅਮੁ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਵਿਰਾਗੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿਂ ਸਞ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤਿਂ ਸਂਹਸਨ੍ਤਿਂ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਹੇਵ ਅਨਦ੍ਧਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਦ੍ਧਭਾਵੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸੁਖੇ ਅਨਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵਯਤੋ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਖ੍ਵਾਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਤਤ੍ਥ ਪਦਹਤਿ; ਯਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵਯਤੋ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ – ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾਵਯਤੋ ਵਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ – ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

੧੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਥਾਸੁਖਂ ਖੋ ਮੇ ਵਿਹਰਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਨ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਨ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯ ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਸੁਕਾਰੋ ਤੇਜਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਲਾਤੇਸੁ ਆਤਾਪੇਤਿ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ ਉਜੁਂ ਕਰੋਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਸੁਕਾਰਸ੍ਸ ਤੇਜਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਲਾਤੇਸੁ ਆਤਾਪਿਤਂ ਹੋਤਿ ਪਰਿਤਾਪਿਤਂ ਉਜੁਂ ਕਤਂ [ਉਜੁਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ (ਸੀ.)] ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ, ਨ ਸੋ ਤਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਉਸੁਕਾਰੋ ਤੇਜਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਲਾਤੇਸੁ ਆਤਾਪੇਤਿ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ ਉਜੁਂ ਕਰੋਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਸੁਕਾਰੋ ਤੇਜਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਲਾਤੇਸੁ ਆਤਾਪੇਯ੍ਯ ਪਰਿਤਾਪੇਯ੍ਯ ਉਜੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਉਸੁਕਾਰੋ ਤੇਜਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਲਾਤੇਸੁ ਆਤਾਪੇਤਿ ਪਰਿਤਾਪੇਤਿ ਉਜੁਂ ਕਰੋਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਥਾਸੁਖਂ ਖੋ ਮੇ ਵਿਹਰਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਨ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਨ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯ ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਹਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

੧੩. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ. ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇਵਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ. ਸੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾਵਾਸੋ ਰਜਾਪਥੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ. ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ, ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ.

੧੪. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ, ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਦਿਨ੍ਨਪਾਟਿਕਙ੍ਖੀ, ਅਥੇਨੇਨ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਹਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਹੋਤਿ ਆਰਾਚਾਰੀ ਵਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਾ ਗਾਮਧਮ੍ਮਾ. ਮੁਸਾਵਾਦਂ ਪਹਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਸਚ੍ਚਵਾਦੀ ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਥੇਤੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਵਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ – ਇਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਤਾ ਸਹਿਤਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ ਸਮਗ੍ਗਾਰਾਮੋ ਸਮਗ੍ਗਰਤੋ ਸਮਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਫਰੁਸਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਕਾਲਵਾਦੀ ਭੂਤਵਾਦੀ ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ ਵਿਨਯਵਾਦੀ, ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਕਾਲੇਨ ਸਾਪਦੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਵਤਿਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ. ਸੋ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ ਵਿਰਤੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾ. ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਧਾਰਣਮਣ੍ਡਨਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਆਮਕਮਂਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਦਾਸਿਦਾਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਜੇਲ਼ਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਹਤ੍ਥਿਗਵਸ੍ਸਵਲ਼ਵਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਦੂਤੇਯ੍ਯਪਹਿਣਗਮਨਾਨੁਯੋਗਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟਮਾਨਕੂਟਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਉਕ੍ਕੋਟਨਵਞ੍ਚਨਨਿਕਤਿਸਾਚਿਯੋਗਾ [ਸਾਵਿਯੋਗਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਏਤ੍ਥ ਸਾਚਿਸਦ੍ਦੋ ਕੁਟਿਲਪਰਿਯਾਯੋ] ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਛੇਦਨਵਧਬਨ੍ਧਨਵਿਪਰਾਮੋਸਆਲੋਪਸਹਸਾਕਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੩ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ].

‘‘ਸੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ. ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਸਮਾਦਾਯੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਡੇਤਿ ਸਪਤ੍ਤਭਾਰੋਵ ਡੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ; ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਸਮਾਦਾਯੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

੧੫. ‘‘ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

‘‘ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ [ਸਮ੍ਮਿਞ੍ਜਿਤੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ.

੧੬. ‘‘ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, (ਇਮਾਯ ਚ ਅਰਿਯਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ,) [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੬ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ] ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ, ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ, ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ.

‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ. ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

੧੭. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ [ਸੇਯ੍ਯਥੀਦਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਦਸਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਵੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਜਾਤਿਸਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ – ‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਂ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

੧੮. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮੇ ਵਤ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪਵਾਦਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ. ਇਮੇ ਵਾ ਪਨ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਪਵਾਦਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ.

੧੯. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਇਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਫਲੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਂ ਪਧਾਨਂ. ਏਵਂਵਾਦੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਾ. ਏਵਂਵਾਦੀਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਾਨਂ [ਤਥਾਗਤੋ, ਏਵਂਵਾਦਿਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਦਸ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਾਸਂਸਟ੍ਠਾਨਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

੨੦. ‘‘ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਅਨਾਸਵਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਭਦ੍ਦਕੇਨ ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਅਨਾਸਵਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਸਙ੍ਗਤਿਕੋ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਅਨਾਸਵਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਅਨਾਸਵਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮੋ ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਏਵਰੂਪਾ ਅਨਾਸਵਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ.

‘‘ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ; ਨੋ ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਂਸੋ ਤਥਾਗਤੋ. ਏਵਂਵਾਦੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਾ. ਏਵਂਵਾਦੀਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਇਮੇ ਦਸ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਾਸਂਸਟ੍ਠਾਨਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਦੇਵਦਹਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ.

੨. ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਸੁਤ੍ਤਂ [ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਸੁਤ੍ਤ (ਕ.)]

੨੧. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਵੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ [ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ. ‘ਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ; ‘ਅਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ; ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ; ਸਤੋ ਵਾ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ [ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਾ ਪਨੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ [ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ (ਕ.)] ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਸਤੋ ਵਾ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਾ ਪਨੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ [ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ (ਕ.)] ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੀਣਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੀਣਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਮੁਦ੍ਦੇਸੋ ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਸ੍ਸ.

੨੨. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਞ੍ਚ ਅਰੂਪਿਞ੍ਚ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਰੂਪਿਂ ਨਾਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਏਤਂ [ਏਵਂ (ਕ.)] ਵਾ ਪਨੇਕੇਸਂ [ਪਨੇਤੇਸਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਮੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਨੇਞ੍ਜਂ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ [ਪਜਾਨਾਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ]. ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਞ੍ਚ ਅਰੂਪਿਞ੍ਚ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਰੂਪਿਂ ਨਾਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ [ਮਰਣਾਤਿ (ਕ.)], ਯਾ ਵਾ ਪਨੇਤਾਸਂ ਸਞ੍ਞਾਨਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਮਾ ਅਗ੍ਗਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਯਦਿ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਯਦਿ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਯਦਿ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ. ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਮੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਨੇਞ੍ਜਂ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੨੩. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਞ੍ਚ ਅਰੂਪਿਞ੍ਚ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਰੂਪਿਂ ਨਾਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਮੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਞ੍ਞਾ ਰੋਗੋ ਸਞ੍ਞਾ ਗਣ੍ਡੋ ਸਞ੍ਞਾ ਸਲ੍ਲਂ, ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ‘ਅਸਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਞ੍ਚ ਅਰੂਪਿਞ੍ਚ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਰੂਪਿਂ ਨਾਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੂਪਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵੇਦਨਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਞ੍ਞਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ [ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ (ਕ.)] ਆਗਤਿਂ ਵਾ ਗਤਿਂ ਵਾ ਚੁਤਿਂ ਵਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਵਾ ਵਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ ਵਾ ਵੇਪੁਲ੍ਲਂ ਵਾ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੨੪. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਞ੍ਚ ਅਰੂਪਿਞ੍ਚ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਰੂਪਿਂ ਨਾਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਮੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਮੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਞ੍ਞਾ ਰੋਗੋ ਸਞ੍ਞਾ ਗਣ੍ਡੋ ਸਞ੍ਞਾ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਸਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਮੋਹੋ, ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ. [ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.) ਏਤਨ੍ਤਿਪਦਂ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ] ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ. ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਰੂਪਿਞ੍ਚ ਅਰੂਪਿਞ੍ਚ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਰੂਪਿਂ ਨਾਰੂਪਿਂ ਵਾ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ [ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਮਤ੍ਤੇਨ ਏਤਸ੍ਸ ਆਯਤਨਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਯਸਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ [ਆਯਤਨਮਕ੍ਖਾਯਤਿ (ਕ.)] ਏਤਸ੍ਸ ਆਯਤਨਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਨ ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਯਤਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਬ੍ਬਮਕ੍ਖਾਯਤਿ; ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਸੇਸਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਯਤਨਮਕ੍ਖਾਯਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੨੫. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਮੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਮੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਂ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਮੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਦ੍ਧਂ ਸਰਂ [ਉਦ੍ਧਂਸਰਾ (ਸੀ. ਪੀ.), ਉਦ੍ਧਂ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਆਸਤ੍ਤਿਂਯੇਵ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ – ‘ਇਤਿ ਪੇਚ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ, ਇਤਿ ਪੇਚ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਵਾਣਿਜਸ੍ਸ ਵਾਣਿਜ੍ਜਾਯ ਗਚ੍ਛਤੋ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਇਤੋ ਮੇ ਇਦਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਲਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵਿਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾਣਿਜੂਪਮਾ ਮਞ੍ਞੇ ਪਟਿਭਨ੍ਤਿ – ‘ਇਤਿ ਪੇਚ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ, ਇਤਿ ਪੇਚ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ. ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਕ੍ਕਾਯਭਯਾ ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਜੇਗੁਚ੍ਛਾ ਸਕ੍ਕਾਯਞ੍ਞੇਵ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸਾ ਗਦ੍ਦੁਲਬਦ੍ਧੋ ਦਲ਼੍ਹੇ ਥਮ੍ਭੇ ਵਾ ਖਿਲੇ [ਖੀਲੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਾ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧੋ, ਤਮੇਵ ਥਮ੍ਭਂ ਵਾ ਖਿਲਂ ਵਾ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ; ਏਵਮੇਵਿਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਕ੍ਕਾਯਭਯਾ ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਜੇਗੁਚ੍ਛਾ ਸਕ੍ਕਾਯਞ੍ਞੇਵ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੨੬. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਵੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਾਨੇਵ ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ.

੨੭. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਵੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ. ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਨੇਵਸਸ੍ਸਤੋ ਨਾਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ ਨਾਨਨ੍ਤਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ.

੨੮. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਤ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇਵ ਞਾਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਨ੍ਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਞਾਣੇ ਅਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਯਦਪਿ [ਯਦਿਪਿ (ਕ.)] ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਭਾਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਰਿਯੋਦਪੇਨ੍ਤਿ ਤਦਪਿ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਮਕ੍ਖਾਯਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੨੯. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ… [ਯਥਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਰੇ, ਤਥਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ] ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਨੇਵਸਸ੍ਸਤੋ ਨਾਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਅਨ੍ਤਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਅਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ ਨਾਨਨ੍ਤਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ… ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਤ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇਵ ਞਾਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਨ੍ਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਞਾਣੇ ਅਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਯਦਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਭਾਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਰਿਯੋਦਪੇਨ੍ਤਿ ਤਦਪਿ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਮਕ੍ਖਾਯਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੩੦. ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਪਵਿਵੇਕਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਛਾਯਾ ਜਹਤਿ ਤਂ ਆਤਪੋ ਫਰਤਿ, ਯਂ ਆਤਪੋ ਜਹਤਿ ਤਂ ਛਾਯਾ ਫਰਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਪਵਿਵੇਕਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੩੧. ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਛਾਯਾ ਜਹਤਿ ਤਂ ਆਤਪੋ ਫਰਤਿ, ਯਂ ਆਤਪੋ ਜਹਤਿ ਤਂ ਛਾਯਾ ਫਰਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਿਵੇਕਾ ਪੀਤਿ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੩੨. ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਛਾਯਾ ਜਹਤਿ ਤਂ ਆਤਪੋ ਫਰਤਿ, ਯਂ ਆਤਪੋ ਜਹਤਿ ਤਂ ਛਾਯਾ ਫਰਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ – ‘ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

੩੩. ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ – ‘ਸਨ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਅਨੁਪਾਦਾਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਭਵਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਵਿਵੇਕਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਨਿਰਾਮਿਸਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ – ‘ਸਨ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਅਨੁਪਾਦਾਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ; ਅਦ੍ਧਾ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਂਯੇਵ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਵਦਤਿ. ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭਵਂ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਾ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਾ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਂ ਵਾ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਪਵਿਵੇਕਂ ਵਾ ਪੀਤਿਂ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਵਾ ਸੁਖਂ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ – ‘ਸਨ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਅਨੁਪਾਦਾਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਤਦਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਮਕ੍ਖਾਯਤਿ. ‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ.

‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤਿਵਰਪਦਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਯਦਿਦਂ – ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ [ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤਿਵਰਪਦਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਯਦਿਦਂ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ [ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤਿਵਰਪਦਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਯਦਿਦਂ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)].

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਕਿਨ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ

੩੪. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਪਿਸਿਨਾਰਾਯਂ [ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਂ (ਸੀ.)] ਵਿਹਰਤਿ ਬਲਿਹਰਣੇ ਵਨਸਣ੍ਡੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਿ ਹੋਤਿ – ‘ਚੀਵਰਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਇਤਿਭਵਾਭਵਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਚੀਵਰਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਇਤਿਭਵਾਭਵਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਨ ਚ ਕਿਰ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਿ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਚੀਵਰਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ…ਪੇ… ਇਤਿਭਵਾਭਵਹੇਤੁ ਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’ਤਿ; ਅਥ ਕਿਨ੍ਤਿ ਚਰਹਿ ਵੋ [ਅਥ ਕਿਨ੍ਤਿ ਵੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਵੋ (ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਿ ਹੋਤਿ – ‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਭਗਵਾ ਹਿਤੇਸੀ; ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਞ੍ਚ [ਏਵਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕਿਰ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਿ ਹੋਤਿ – ‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਭਗਵਾ ਹਿਤੇਸੀ; ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’’ਤਿ.

੩੫. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੇ ਵੋ [ਯੇ ਤੇ (ਕ.)] ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਦੇਸਿਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਸਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੇਹਿ ਅਵਿਵਦਮਾਨੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਸਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਸਿਯਂਸੁ [ਸਿਯੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.) ਸਦ੍ਦਨੀਤਿ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ] ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਨਾਨਾਵਾਦਾ. ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਨਾਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ [ਸੁਬ੍ਬਚਤਰਂ (ਕ.)] ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਨਾਨਂ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ [ਤਦਿਮਿਨਾਪੇਤਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਨਾਨਂ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਨਾਨਂ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਨਾਨਂ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ [ਇਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਅਨਨ੍ਤਰਵਾਰਤ੍ਤਯੇ ਪਨ ਇਦਂ ਪਾਠਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ] ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੋ ਵਿਨਯੋ ਸੋ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੬. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਸਮੇਤੀ’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਸਮੇਤਿ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਸਮੇਤਿ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਸਮੇਤਿ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਨਾਨਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਸਮੇਤਿ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੋ ਵਿਨਯੋ ਸੋ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੭. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਸਮੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਸਮੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਨਾਨਂ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਸਮੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਨਾਨਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਸਮੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਨਾਨਂ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਖੋ ਸਮੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਨਾਨਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇ [ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਹਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੋ ਵਿਨਯੋ ਸੋ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੮. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਮੇਤੀ’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਮੇਤਿ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਮੇਤਿ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਮੇਤਿ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਥ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਮੇਤਿ. ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਵਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤੋ ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯੋ ਵਿਨਯੋ ਸੋ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੯. ‘‘ਤੇਸਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਚੋਦਨਾਯ ਤਰਿਤਬ੍ਬਂ [ਚੋਦਿਤਬ੍ਬਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਤੁਰਿਤਬ੍ਬਂ (?)]. ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਇਤਿ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਅਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਨੁਪਘਾਤੋ, ਪਰੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਅਨੁਪਨਾਹੀ ਅਦਲ਼੍ਹਦਿਟ੍ਠੀ ਸੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਚਾਹਂ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ, ਕਲ੍ਲਂ ਵਚਨਾਯ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਮਯ੍ਹਂ ਖੋ ਅਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ, ਪਰੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਉਪਨਾਹੀ ਅਦਲ਼੍ਹਦਿਟ੍ਠੀ ਸੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਚਾਹਂ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਪਰਸ੍ਸ [ਯਦਿਦਂ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ (ਕ.)] ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ. ਅਥ ਖੋ ਏਤਦੇਵ ਬਹੁਤਰਂ – ਸ੍ਵਾਹਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ, ਕਲ੍ਲਂ ਵਚਨਾਯ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਮਯ੍ਹਂ ਖੋ ਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਨੁਪਘਾਤੋ. ਪਰੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਅਨੁਪਨਾਹੀ ਦਲ਼੍ਹਦਿਟ੍ਠੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਚਾਹਂ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਮਯ੍ਹਂ ਵਿਹੇਸਾ [ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ (ਕ.)]. ਅਥ ਖੋ ਏਤਦੇਵ ਬਹੁਤਰਂ – ਸ੍ਵਾਹਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ, ਕਲ੍ਲਂ ਵਚਨਾਯ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਖੋ ਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ. ਪਰੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਉਪਨਾਹੀ ਦਲ਼੍ਹਦਿਟ੍ਠੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਚਾਹਂ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ. ਅਥ ਖੋ ਏਤਦੇਵ ਬਹੁਤਰਂ – ਸ੍ਵਾਹਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ, ਕਲ੍ਲਂ ਵਚਨਾਯ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਖੋ ਵਿਹੇਸਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ. ਪਰੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਉਪਨਾਹੀ ਦਲ਼੍ਹਦਿਟ੍ਠੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਨ ਚਾਹਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਏਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਰੂਪੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞਿਤਬ੍ਬਾ.

੪੦. ‘‘ਤੇਸਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚੀਸਂਹਾਰੋ [ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪਲ਼ਾਸੋ [ਦਿਟ੍ਠਿਪਲਾਸੋ (ਸੀ. ਕ.)] ਚੇਤਸੋ ਆਘਾਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਯਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚੀਸਂਹਾਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਲ਼ਾਸੋ ਚੇਤਸੋ ਆਘਾਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ, ਤਂ ਜਾਨਮਾਨੋ ਸਮਣੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ [ਸਮਾਨੋ (ਸੀ. ਕ.)]. ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਯਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚੀਸਂਹਾਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਲ਼ਾਸੋ ਚੇਤਸੋ ਆਘਾਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ, ਤਂ ਜਾਨਮਾਨੋ ਸਮਣੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਏਤਂ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਏਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ.

‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਵਚਤਰਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਥ, ਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਯਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚੀਸਂਹਾਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਲ਼ਾਸੋ ਚੇਤਸੋ ਆਘਾਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ, ਤਂ ਜਾਨਮਾਨੋ ਸਮਣੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਯਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚੀਸਂਹਾਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਲ਼ਾਸੋ ਚੇਤਸੋ ਆਘਾਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਤਂ ਜਾਨਮਾਨੋ ਸਮਣੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਏਤਂ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਏਤਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਰੇ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਨੋ ਏਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ’ਤਿ? ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਇਧਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਤਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਾਸਿਂ. ਤਂ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਕੁਸਲਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੂ’ਤਿ. ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਚੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਕਿਨ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤਿਯਂ.

੪. ਸਾਮਗਾਮਸੁਤ੍ਤਂ

੪੧. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਸਾਮਗਾਮੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ [ਨਾਥਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਾਵਾਯਂ ਅਧੁਨਾਕਾਲਙ੍ਕਤੋ [ਕਾਲਕਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਙ੍ਕਿਰਿਯਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਦ੍ਵੇਧਿਕਜਾਤਾ [ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ – ‘‘ਨ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ! ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤ੍ਵਮਸਿ, ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ. ਸਹਿਤਂ ਮੇ, ਅਸਹਿਤਂ ਤੇ. ਪੁਰੇਵਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅਵਚ, ਪਚ੍ਛਾਵਚਨੀਯਂ ਪੁਰੇ ਅਵਚ. ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ [ਅਵਿਚਿਣ੍ਣਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਤੇ ਵਿਪਰਾਵਤ੍ਤਂ. ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ ਵਾਦੋ. ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋਸਿ, ਚਰ ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯ; ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ ਵਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ. ਵਧੋਯੇਵ ਖੋ [ਵਧੋਯੇਵੇਕੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਮਞ੍ਞੇ ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿਯੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੇਪਿ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤਵਸਨਾ ਤੇਪਿ ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿਯੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਰੂਪਾ [ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਰੂਪਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਵਿਰਤ੍ਤਰੂਪਾ ਪਟਿਵਾਨਰੂਪਾ ਯਥਾ ਤਂ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਦੁਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇ ਅਨੁਪਸਮਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕੇ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ ਭਿਨ੍ਨਥੂਪੇ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ.

੪੨. ਅਥ ਖੋ ਚੁਨ੍ਦੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਪਾਵਾਯਂ ਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠੋ [ਵਸ੍ਸਂਵੁਤ੍ਥੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਯੇਨ ਸਾਮਗਾਮੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਚੁਨ੍ਦੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਪਾਵਾਯਂ ਅਧੁਨਾਕਾਲਙ੍ਕਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਙ੍ਕਿਰਿਯਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਦ੍ਵੇਧਿਕਜਾਤਾ…ਪੇ… ਭਿਨ੍ਨਥੂਪੇ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਚੁਨ੍ਦਂ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਇਦਂ, ਆਵੁਸੋ ਚੁਨ੍ਦ, ਕਥਾਪਾਭਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ. ਆਯਾਮ, ਆਵੁਸੋ ਚੁਨ੍ਦ, ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਚੁਨ੍ਦੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਆਨਨ੍ਦੋ ਚੁਨ੍ਦੋ ਚ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚੁਨ੍ਦੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਪਾਵਾਯਂ ਅਧੁਨਾਕਾਲਙ੍ਕਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਙ੍ਕਿਰਿਯਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਦ੍ਵੇਧਿਕਜਾਤਾ…ਪੇ… ਭਿਨ੍ਨਥੂਪੇ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਾਹੇਵ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਵਾਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ [ਸੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸ੍ਵਾਯਂ (ਕ.)] ਵਿਵਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’’ਨ੍ਤਿ.

੪੩. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯੇ ਵੋ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਦੇਸਿਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦ੍ਵੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਨਾਵਾਦੇ’’ਤਿ? ‘‘ਯੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗਵਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਦੇਸਿਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਇਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦ੍ਵੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਨਾਵਾਦੇ. ਯੇ ਚ ਖੋ [ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਸਨ੍ਤਿ ਚ (ਕ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਤਿਸ੍ਸਯਮਾਨਰੂਪਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇਪਿ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਵਾਦਂ ਜਨੇਯ੍ਯੁਂ ਅਜ੍ਝਾਜੀਵੇ ਵਾ ਅਧਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਵਾ. ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ [ਸੋਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸ੍ਵਾਯਂ (ਕ.)] ਵਿਵਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਵਾਦੋ ਯਦਿਦਂ – ਅਜ੍ਝਾਜੀਵੇ ਵਾ ਅਧਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਵਾ. ਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਪਦਾਯ ਵਾ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਵਾਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ.

੪੪. ‘‘ਛਯਿਮਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਵਾਦਮੂਲਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਛ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ. ਯੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇ… ਸਙ੍ਘੇ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਵਾਦਂ ਜਨੇਤਿ; ਯੋ ਹੋਤਿ ਵਿਵਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ, ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ. ਏਵਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਵਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ. ਏਵਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਵਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ. ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ ਹੋਤਿ.

੪੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਪਲ਼ਾਸੀ…ਪੇ… ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਛਰੀ…ਪੇ… ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਮਾਯਾਵੀ…ਪੇ… ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ [ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] …ਪੇ… ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ. ਯੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰਵੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇ… ਸਙ੍ਘੇ… ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ ਵਿਵਾਦਂ ਜਨੇਤਿ; ਯੋ ਹੋਤਿ ਵਿਵਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ, ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ. ਏਵਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਵਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ. ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ. ਏਵਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਵਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨਵਸ੍ਸਵੋ ਹੋਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਵਿਵਾਦਮੂਲਾਨਿ.

੪੬. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਵਿਵਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਅਨੁਵਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ – ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ. ਸਤ੍ਤ ਖੋ ਪਨਿਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਧਿਕਰਣਸਮਥਾ – ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਸਮਥਾਯ ਵੂਪਸਮਾਯ ਸਮ੍ਮੁਖਾਵਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਤਿਵਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਵਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾ, ਤਿਣਵਤ੍ਥਾਰਕੋ.

੪੭. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਸਮ੍ਮੁਖਾਵਿਨਯੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਵਦਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਾ ਵਿਨਯੋਤਿ ਵਾ ਅਵਿਨਯੋਤਿ ਵਾ. ਤੇਹਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਸਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮਨੁਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ. ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿਂ ਸਮਨੁਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਸਮੇਤਿ ਤਥਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਵੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮ੍ਮੁਖਾਵਿਨਯੋ ਹੋਤਿ; ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਸਮ੍ਮੁਖਾਵਿਨਯੇਨ.

੪੮. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾ ਹੋਤਿ? ਤੇ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਵਾਸੇ ਵੂਪਸਮੇਤੁਂ. ਤੇਹਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਵਾਸੇ ਬਹੁਤਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੋ ਆਵਾਸੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਸਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮਨੁਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ. ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿਂ ਸਮਨੁਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਸਮੇਤਿ ਤਥਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਵੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ.

੪੯. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਸਤਿਵਿਨਯੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਵਰੂਪਾਯ ਗਰੁਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤੇਨ ਵਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏਵਰੂਪਿਂ [ਏਵਰੂਪਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਏਵਰੂਪਾਯ-ਇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਵਚਨੇਨ ਸਮੇਤਿ. ਵਿਨਯੇਨਪਿ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤਬ੍ਬਂ] ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ [ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਵਂ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)], ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤਿਵਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤਿਵਿਨਯੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਸਤਿਵਿਨਯੇਨ.

੫੦. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਵਿਨਯੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਵਰੂਪਾਯ ਗਰੁਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤੇਨ ਵਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ? (ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਂ ਅਤਿਵੇਠੇਤਿ – ‘ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇਵ ਜਾਨਾਹਿ ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ.) [( ) ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਾਠੋ ਚੂਲ਼ਵ. ੨੩੭ ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਵਾਰੇਏਵੇਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ] ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਾਦਂ ਪਾਪੁਣਿਂ ਚੇਤਸੋ ਵਿਪਰਿਯਾਸਂ. ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ [ਭਾਸਿਤਪਰਿਕਨ੍ਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ. ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ [ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਵਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਵਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਵਿਨਯੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਅਮੂਲ਼੍ਹਵਿਨਯੇਨ.

੫੧. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੋਦਿਤੋ ਵਾ ਅਚੋਦਿਤੋ ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਸਰਤਿ, ਵਿਵਰਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤਿ [ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਤਿ (ਕ.)]. ਤੇਨ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਵੁਡ੍ਢਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ [ਵੁਡ੍ਢਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਪਟਿਦੇਸੇਮੀ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਪਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ‘ਆਯਤਿਂ ਸਂਵਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ. (‘ਸਂਵਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ.) [( ) ਵਿਨਯੇ ਨਤ੍ਥਿ] ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ.

੫੨. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਵਰੂਪਾਯ ਗਰੁਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤੇਨ ਵਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਂ ਅਤਿਵੇਠੇਤਿ – ‘ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇਵ ਜਾਨਾਹਿ ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ; ਸਰਾਮਿ ਚ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਏਵਰੂਪਿਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਂ ਅਤਿਵੇਠੇਤਿ – ‘ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇਵ ਜਾਨਾਹਿ ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਇਮਞ੍ਹਿ ਨਾਮਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪੁਟ੍ਠੋ ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਕਿਂ ਪਨਾਹਂ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਇਮਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤ੍ਵਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪੁਟ੍ਠੋ ਨਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ, ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍ਵਂ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪੁਟ੍ਠੋ [ਅਪੁਟ੍ਠੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ? ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇਵ ਜਾਨਾਹਿ ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਸਰਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ. ਦਵਾ ਮੇ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਰਵਾ ਮੇ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ ਏਵਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ ਵਾ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ.

੫੩. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਤਿਣਵਤ੍ਥਾਰਕੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ. ਤੇਹਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਸਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ [ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰੇਨ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –

‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ. ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇਵ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇਵ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣਵਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਥੁਲ੍ਲਵਜ੍ਜਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਿਹਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –

‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ. ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇਵ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇਵ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣਵਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਥੁਲ੍ਲਵਜ੍ਜਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਿਹਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਿਣਵਤ੍ਥਾਰਕੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਤਿਣਵਤ੍ਥਾਰਕੇਨ.

੫੪. ‘‘ਛਯਿਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਰਣੀਯਾ ਪਿਯਕਰਣਾ ਗਰੁਕਰਣਾ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਛ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ – ਯੇ ਤੇ ਲਾਭਾ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਰੂਪੇਹਿ ਲਾਭੇਹਿ – ਅਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਭੋਗੀ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਵਨ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗੀ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ – ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਅਸਬਲਾਨਿ ਅਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨਿ ਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ – ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ – ਯਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ – ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਿਯਕਰਣਾ ਗਰੁਕਰਣਾ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅਵਿਵਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

‘‘ਇਮੇ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਸਾਰਣੀਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਥ, ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਂ ਵਚਨਪਥਂ ਅਣੁਂ ਵਾ ਥੂਲਂ ਵਾ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਾਧਿਵਾਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਇਮੇ ਛ ਸਾਰਣੀਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਥ. ਤਂ ਵੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਸਾਮਗਾਮਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ

੫੫. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ‘‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛਵਿਪੁਤ੍ਤੋ – ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛਵਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛਵਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਉਦਾਹੁ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਮਾਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੂਤਿ?

੫੬. ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਮਾਨੇਨਪਿ [ਅਧਿਮਾਨੇਨ (?)] ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ. ਤਤ੍ਰ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਤੇਸਂ ਤਂ ਤਥੇਵ ਹੋਤਿ; ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਮਾਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਤਤ੍ਰ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ [ਦੇਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ (ਪੀ. ਕ.)]. ਏਵਞ੍ਚੇਤ੍ਥ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤ ਕਾਲੋ, ਯਂ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛਵਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੫੭. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ.

੫੮. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇਵ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਨੇਞ੍ਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ [ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਕਮ੍ਹਾ ਗਾਮਾ ਵਾ ਨਿਗਮਾ ਵਾ ਚਿਰਵਿਪ੍ਪਵੁਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸ. ਸੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਮ੍ਹਾ ਗਾਮਾ ਵਾ ਨਿਗਮਾ ਵਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਂ. ਸੋ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਵਾ ਖੇਮਤਞ੍ਚ ਸੁਭਿਕ੍ਖਤਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਵਾ ਖੇਮਤਞ੍ਚ ਸੁਭਿਕ੍ਖਤਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਂਸੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੁਸ੍ਸੂਸੇਯ੍ਯ, ਸੋਤਂ ਓਦਹੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇਵ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਨੇਞ੍ਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ [ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ-ਇਤਿ ਪਾਠੋ ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਤਬ੍ਬਣ੍ਣਨਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿਯੇਵ] ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ.

੫੯. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇਵ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਲੋਕਾਮਿਸਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਵੁਤ੍ਤੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਹਰਿਤਤ੍ਤਾਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਲੋਕਾਮਿਸਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਪਵੁਤ੍ਤੇ. ਸੋ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਲੋਕਾਮਿਸਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ.

੬੦. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇਵ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਨੇਞ੍ਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਥੁਸਿਲਾ ਦ੍ਵੇਧਾਭਿਨ੍ਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਹੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਭਿਨ੍ਨੇ. ਸੋ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ.

੬੧. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇਵ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਮਨੁਞ੍ਞਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ ਛਡ੍ਡੇਯ੍ਯ [ਛਦ੍ਦੇਯ੍ਯ (?)]. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਤ੍ਤੇ [ਵਨ੍ਤੇ (ਕ. ਸੀ.), ਭੁਤ੍ਤੇ (ਕ. ਸੀ. ਕ.)] ਪੁਨ ਭੋਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਅਦੁਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਤ੍ਤਂ [ਵਨ੍ਤਂ (ਸੀ.)] ਪਟਿਕੂਲਸਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਵਨ੍ਤੇ. ਸੋ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ.

੬੨. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ. ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇਵ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਾਲੋ ਮਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਪੁਨ ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੇ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤੇ ਅਨਭਾਵਂਕਤੇ [ਅਨਭਾਵਕਤੇ (ਸੀ. ਪੀ.), ਅਨਭਾਵਙ੍ਗਤੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੇ. ਸੋ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ.

੬੩. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ. ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ. ਏਵਂਮਾਨਿ [ਏਵਂਮਾਨੀ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਏਵਮਾਦਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਅਸ੍ਸ ਅਤਥਂ ਸਮਾਨਂ [ਅਤ੍ਥਂ ਸਮਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਅਤ੍ਥਸਮਾਨਂ (ਸੀ.)]. ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਸਵਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹੂਪਲੇਪਨੇਨ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ. ਸਤ੍ਥੇਨ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸੇਯ੍ਯ. ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸਿਤ੍ਵਾ ਸਲ੍ਲਂ ਅਬ੍ਬੁਹੇਯ੍ਯ, ਅਪਨੇਯ੍ਯ ਵਿਸਦੋਸਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਂ. ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋਤਿ [ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋਤਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਅਯਂ ਹਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ] ਜਾਨਮਾਨੋ ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਤੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਵਿਸਦੋਸੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋ [ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਅਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ]. ਅਨਲਞ੍ਚ ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ. ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇਵ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਾ ਤੇ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਵਣੋ ਅਸ੍ਸਾਵੀ ਅਸ੍ਸ. ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਞ੍ਚ ਵਣਂ ਧੋਵੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਾ ਤੇ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਂ ਧੋਵਤੋ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿ. ਮਾ ਚ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿ, ਮਾ ਤੇ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ ਵਣਮੁਖਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸਿ. ਵਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਚ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਵਣਸਾਰੋਪੀ’ਤਿ [ਵਣਸ੍ਸਾਰੋਪੀਤਿ (ਕ.) ਵਣ + ਸਂ + ਰੋਪੀ = ਵਣਸਾਰੋਪੀ-ਇਤਿ ਪਦਵਿਭਾਗੋ]. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਮੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਵਿਸਦੋਸੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ. ਅਨਲਞ੍ਚ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇਵ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਵਣੋ ਅਸ੍ਸਾਵੀ ਅਸ੍ਸ. ਨ ਚ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਂ ਧੋਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਂ ਧੋਵਤੋ, ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਵਾਤਾਤਪੇ ਚ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ ਵਣਮੁਖਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ. ਨ ਚ ਵਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ ਨ ਵਣਸਾਰੋਪੀ. ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਅਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ, ਅਸੁਚਿ ਵਿਸਦੋਸੋ ਅਪਨੀਤੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋ ਤਦੁਭਯੇਨ ਵਣੋ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ ਗਤੇਨ ਵਣੇਨ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ. ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ. ਏਵਂਮਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਅਤਥਂ ਸਮਾਨਂ. ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਮਰਣਞ੍ਹੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਯੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਤਿ; ਮਰਣਮਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

੬੪. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ. ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਨ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਸਵਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹੂਪਲੇਪਨੇਨ. ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ. ਸਤ੍ਥੇਨ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸੇਯ੍ਯ. ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸਿਤ੍ਵਾ ਸਲ੍ਲਂ ਅਬ੍ਬੁਹੇਯ੍ਯ, ਅਪਨੇਯ੍ਯ ਵਿਸਦੋਸਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਂ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਜਾਨਮਾਨੋ ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਤੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਵਿਸਦੋਸੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ. ਅਨਲਞ੍ਚ ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ. ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇਵ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਾ ਤੇ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਵਣੋ ਅਸ੍ਸਾਵੀ ਅਸ੍ਸ. ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਞ੍ਚ ਵਣਂ ਧੋਵੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਮਾ ਤੇ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਂ ਧੋਵਤੋ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿ. ਮਾ ਚ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿ, ਮਾ ਤੇ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ ਵਣਮੁਖਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸਿ. ਵਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਚ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਵਣਸਾਰੋਪੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਮੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਵਿਸਦੋਸੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ. ਅਨਲਞ੍ਚ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’ਤਿ. ਸੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇਵ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਵਣੋ ਨ ਅਸ੍ਸਾਵੀ ਅਸ੍ਸ. ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਞ੍ਚ ਵਣਂ ਧੋਵੇਯ੍ਯ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਂ ਧੋਵਤੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਵਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਨ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਨ ਚ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਵਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ ਵਣਮੁਖਂ ਨਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ. ਵਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਚ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ ਵਣਸਾਰੋਪੀ. ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ ਅਸੁ ਚ [ਅਸੁਚਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਸੋਚਾਤਿ ਤਬ੍ਬਣ੍ਣਨਾ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਾ] ਵਿਸਦੋਸੋ ਅਪਨੀਤੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ ਤਦੁਭਯੇਨ ਵਣੋ ਵਿਰੁਹੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਰੁਲ਼੍ਹੇਨ ਵਣੇਨ ਸਞ੍ਛਵਿਨਾ ਨੇਵ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ. ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਨ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ.

੬੫. ‘‘ਉਪਮਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਕਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਅਯਂਯੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਵਣੋਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ; ਵਿਸਦੋਸੋਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ; ਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਣ੍ਹਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ; ਏਸਨੀਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸਤਿਯਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ; ਸਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਰਿਯਾਯੇਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿਵਚਨਂ; ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ.

‘‘ਸੋ ਵਤ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਸਂਵੁਤਕਾਰੀ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਪਾਨੀਯਕਂਸੋ ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਰਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ; ਸੋ ਚ ਖੋ ਵਿਸੇਨ ਸਂਸਟ੍ਠੋ. ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕੂਲੋ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਂ ਆਪਾਨੀਯਕਂਸਂ ਪਿਵੇਯ੍ਯ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ – ‘ਇਮਾਹਂ ਪਿਵਿਤ੍ਵਾ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸੋ ਵਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਸਂਵੁਤਕਾਰੀ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਸੀਵਿਸੋ [ਆਸਿਵਿਸੋ (ਕ.)] ਘੋਰਵਿਸੋ. ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕੂਲੋ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਸ੍ਸ ਆਸੀਵਿਸਸ੍ਸ ਘੋਰਵਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਵਾ ਦਜ੍ਜਾ [ਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ (ਕ.)] ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਦਟ੍ਠੋ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸੋ ਵਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਸਂਵੁਤਕਾਰੀ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛਵਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ਆਨੇਞ੍ਜਸਪ੍ਪਾਯਸੁਤ੍ਤਂ

੬੬. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੁਰੂਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਕਮ੍ਮਾਸਧਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕੁਰੂਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਮਾ ਤੁਚ੍ਛਾ ਮੁਸਾ ਮੋਸਧਮ੍ਮਾ. ਮਾਯਾਕਤਮੇ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਲਾਪਨਂ. ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ – ਉਭਯਮੇਤਂ ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਂ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਸ [ਮਾਰਸ੍ਸੇਵ (ਕ.)] ਵਿਸਯੋ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਸ ਨਿਵਾਪੋ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਸ ਗੋਚਰੋ. ਏਤ੍ਥੇਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਮਾਨਸਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਪਿ ਸਾਰਮ੍ਭਾਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਵ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਇਧਮਨੁਸਿਕ੍ਖਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ – ਉਭਯਮੇਤਂ ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਂ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਸ ਵਿਸਯੋ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਸ ਨਿਵਾਪੋ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਸ ਗੋਚਰੋ. ਏਤ੍ਥੇਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਮਾਨਸਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਪਿ ਸਾਰਮ੍ਭਾਪਿ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇਵ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਇਧਮਨੁਸਿਕ੍ਖਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਲੋਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨਸਾ. ਵਿਪੁਲੇਨ ਹਿ ਮੇ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤੋ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਲੋਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਮਨਸਾ ਯੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਮਾਨਸਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਪਿ ਸਾਰਮ੍ਭਾਪਿ ਤੇ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੁਭਾਵਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਠਮਾ ਆਨੇਞ੍ਜਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ’’.

੬੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ; ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ (ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ) [( ) ਨਤ੍ਥਿ ਸੀ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ] ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਤਿਯਾ ਆਨੇਞ੍ਜਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ; ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ – ਉਭਯਮੇਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤੁਂ, ਨਾਲਂ ਅਭਿਵਦਿਤੁਂ, ਨਾਲਂ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਤਿਯਾ ਆਨੇਞ੍ਜਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ.

੬੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ; ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ; ਯਾ ਚ ਆਨੇਞ੍ਜਸਞ੍ਞਾ – ਸਬ੍ਬਾ ਸਞ੍ਞਾ. ਯਤ੍ਥੇਤਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ – ਯਦਿਦਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਠਮਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ.

੬੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ ਵਾ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਤਿਯਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ.

੭੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨਾਹਂ ਕ੍ਵਚਨਿ [ਕ੍ਵਚਿਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)] ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਞ੍ਚਨਤਸ੍ਮਿਂ [ਕਿਞ੍ਚਨਤਸ੍ਮਿ (?)], ਨ ਚ ਮਮ ਕ੍ਵਚਨਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਤਿਯਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ; ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ; ਯਾ ਚ ਆਨੇਞ੍ਜਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ – ਸਬ੍ਬਾ ਸਞ੍ਞਾ. ਯਤ੍ਥੇਤਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ – ਯਦਿਦਂ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵਿਹਾਰਿਨੋ ਆਯਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਸਾਦੇ ਸਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਤਂਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਸ੍ਸ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਂ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ.

੭੧. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ‘ਨੋ ਚਸ੍ਸ, ਨੋ ਚ ਮੇ ਸਿਯਾ; ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਯਦਤ੍ਥਿ ਯਂ, ਭੂਤਂ – ਤਂ ਪਜਹਾਮੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਪੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ, ਅਪੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਪੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ, ਅਪੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ‘ਨੋ ਚਸ੍ਸ, ਨੋ ਚ ਮੇ ਸਿਯਾ; ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਯਦਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਭੂਤਂ – ਤਂ ਪਜਹਾਮੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਭਿਵਦਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਕਹਂ ਪਨ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ, ਆਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿ. ‘‘ਉਪਾਦਾਨਸੇਟ੍ਠਂ ਕਿਰ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਉਪਾਦਾਨਸੇਟ੍ਠਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਉਪਾਦਾਨਸੇਟ੍ਠਞ੍ਹੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਦਿਦਂ – ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ’’.

੭੨. ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ‘ਨੋ ਚਸ੍ਸ, ਨੋ ਚ ਮੇ ਸਿਯਾ; ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਯਦਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਭੂਤਂ – ਤਂ ਪਜਹਾਮੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਨਾਭਿਵਦਤਿ, ਨ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀ’’ਤਿ.

੭੩. ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਿਰ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਓਘਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਿਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ; ਯੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਾ, ਯੇ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਾ; ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ; ਯਾ ਚ ਆਨੇਞ੍ਜਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ, ਯਾ ਚ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ – ਏਸ ਸਕ੍ਕਾਯੋ ਯਾਵਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯੋ. ਏਤਂ ਅਮਤਂ ਯਦਿਦਂ ਅਨੁਪਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਇਤਿ, ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੇਸਿਤਾ ਮਯਾ ਆਨੇਞ੍ਜਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਦੇਸਿਤਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਦੇਸਿਤਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਦੇਸਿਤਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਓਘਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਾ, ਦੇਸਿਤੋ ਅਰਿਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਯਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਰਣੀਯਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਹਿਤੇਸਿਨਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਕਤਂ ਵੋ ਤਂ ਮਯਾ. ਏਤਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ, ਏਤਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਾਨਿ. ਝਾਯਥਾਨਨ੍ਦ, ਮਾ ਪਮਾਦਤ੍ਥ, ਮਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥ. ਅਯਂ ਵੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ’’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਆਨੇਞ੍ਜਸਪ੍ਪਾਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਂ

੭੪. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ. ਅਥ ਖੋ ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ [ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲਾਨੋ (ਕ.)] ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਸ੍ਸ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਯਦਿਦਂ – ਯਾਵ ਪਚ੍ਛਿਮਸੋਪਾਨਕਲ਼ੇਵਰਾः ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਯਦਿਦਂ – ਅਜ੍ਝੇਨੇः ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਯਦਿਦਂ – ਇਸ੍ਸਤ੍ਥੇ [ਇਸ੍ਸਤ੍ਤੇ (ਕ.)]. ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਗਣਕਾਨਂ ਗਣਨਾਜੀਵਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਯਦਿਦਂ – ਸਙ੍ਖਾਨੇ. ਮਯਞ੍ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਏਵਂ ਗਣਾਪੇਮ – ‘ਏਕਂ ਏਕਕਂ, ਦ੍ਵੇ ਦੁਕਾ, ਤੀਣਿ ਤਿਕਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾ, ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕਾ, ਛ ਛਕ੍ਕਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤਕਾ, ਅਟ੍ਠ ਅਟ੍ਠਕਾ, ਨਵ ਨਵਕਾ, ਦਸ ਦਸਕਾ’ਤਿ; ਸਤਮ੍ਪਿ ਮਯਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਗਣਾਪੇਮ, ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਗਣਾਪੇਮ. ਸਕ੍ਕਾ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਏਵਮੇਵ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ?

੭੫. ‘‘ਸਕ੍ਕਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਦਕ੍ਖੋ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਕੋ ਭਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮੇਨੇਵ ਮੁਖਾਧਾਨੇ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਅਥ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਥਾਗਤੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਏਵਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਵਾ ਹੋਹਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਾਹਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਸ੍ਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’’ਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ, ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਹਿ, ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਹਿ ਮਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹਿ; ਰਕ੍ਖਾਹਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਾਹਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਹਿ ਮਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹਿ; ਰਕ੍ਖਾਹਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਾਹੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਹਿ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਯ੍ਯਾਸਿ – ਨੇਵ ਦਵਾਯ ਨ ਮਦਾਯ ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ ਨ ਵਿਭੂਸਨਾਯ, ਯਾਵਦੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ – ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਵਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਚਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਹਿ, ਦਿਵਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਹਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਹਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਸਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਯਾਮਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਹੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਹਿ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ, ਆਲੋਕਿਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਾਹਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪ੍ਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ, ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ, ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ [ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਹਰਤਿ ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ.

੭੬. ‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਯੇ ਖੋ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੇਕ੍ਖਾ [ਸੇਖਾ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਅਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇਸੁ ਮੇ ਅਯਂ ਏਵਰੂਪੀ ਅਨੁਸਾਸਨੀ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੁਸਿਤਵਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਯ ਚੇਵ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਯ ਚਾ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨਾ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਾਧੇਨ੍ਤਿ ਉਦਾਹੁ ਏਕਚ੍ਚੇ ਨਾਰਾਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਮਯਾ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨਾ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਨਾਰਾਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸਮਾਦਪੇਤਾ; ਅਥ ਚ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨਾ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਨਾਰਾਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ?

੭੭. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਂਯੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕੁਸਲੋ ਤ੍ਵਂ ਰਾਜਗਹਗਾਮਿਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ, ਕੁਸਲੋ ਅਹਂ ਰਾਜਗਹਗਾਮਿਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਇਧ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ. ਸੋ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤੁਂ; ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਉਪਦਿਸਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਏਹਮ੍ਭੋ [ਏਵਂ ਭੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪੁਰਿਸ, ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਰਾਜਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਨਿਗਮਂ; ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਯਾ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨੋ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨੋ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਮੁਖੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਦੁਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ. ਸੋ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤੁਂ; ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਉਪਦਿਸਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਏਹਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਰਾਜਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ; ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਨਿਗਮਂ; ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਯਾ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨੋ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨੋ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤੇਵ ਰਾਜਗਹਂ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਰਾਜਗਹਗਾਮੀ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਤ੍ਵਂ ਸਮਾਦਪੇਤਾ; ਅਥ ਚ ਪਨ ਤਯਾ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨੋ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨੋ ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਮੁਖੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਏਕੋ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਤ੍ਥ ਕ੍ਯਾਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਰੋਮਿ? ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਾਯੀਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਿਟ੍ਠਾਮਹਂ ਸਮਾਦਪੇਤਾ; ਅਥ ਚ ਪਨ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਮਯਾ ਏਵਂ ਓਵਦੀਯਮਾਨਾ ਏਵਂ ਅਨੁਸਾਸੀਯਮਾਨਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਨਾਰਾਧੇਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਕ੍ਯਾਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਰੋਮਿ? ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਾਯੀਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ.

੭੮. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਯੇਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਜੀਵਿਕਤ੍ਥਾ ਨ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਠਾ ਮਾਯਾਵਿਨੋ ਕੇਤਬਿਨੋ [ਕੇਟੁਭਿਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਦ੍ਧਤਾ ਉਨ੍ਨਲ਼ਾ ਚਪਲਾ ਮੁਖਰਾ ਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖਵਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਨ ਤਿਬ੍ਬਗਾਰਵਾ ਬਾਹੁਲਿਕਾ [ਬਾਹੁਲ੍ਲਿਕਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸਾਥਲਿਕਾ ਓਕ੍ਕਮਨੇ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਪਵਿਵੇਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਾ ਕੁਸੀਤਾ ਹੀਨਵੀਰਿਯਾ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨੋ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਅਸਮਾਹਿਤਾ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਏਲ਼ਮੂਗਾ, ਨ ਤੇਹਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਵਸਤਿ’’.

‘‘ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਸਠਾ ਅਮਾਯਾਵਿਨੋ ਅਕੇਤਬਿਨੋ ਅਨੁਦ੍ਧਤਾ ਅਨੁਨ੍ਨਲ਼ਾ ਅਚਪਲਾ ਅਮੁਖਰਾ ਅਵਿਕਿਣ੍ਣਵਾਚਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇ ਅਪੇਕ੍ਖਵਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਤਿਬ੍ਬਗਾਰਵਾ ਨਬਾਹੁਲਿਕਾ ਨਸਾਥਲਿਕਾ ਓਕ੍ਕਮਨੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਾ ਪਵਿਵੇਕੇ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਾ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਨੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਸਮਾਹਿਤਾ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ ਅਨੇਲ਼ਮੂਗਾ, ਤੇਹਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਵਸਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਮੂਲਗਨ੍ਧਾ, ਕਾਲਾਨੁਸਾਰਿ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ; ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਾਰਗਨ੍ਧਾ, ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਂ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ; ਯੇ ਕੇਚਿ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧਾ, ਵਸ੍ਸਿਕਂ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਓਵਾਦੋ ਪਰਮਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ.

‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ‘ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’ਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਂ

੭੯. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ ਅਚਿਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁ ਵੇਦੇਹਿਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਰਾਪੇਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਪਜ੍ਜੋਤਸ੍ਸ ਆਸਙ੍ਕਮਾਨੋ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਤਿਪ੍ਪਗੋ ਖੋ ਤਾਵ ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤੁ ਖੋ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ. ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸਿ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ. ਨਿਸੀਦਤੁ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋਪਿ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਨਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾਸਬ੍ਬਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਅਹੋਸਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਨਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾਸਬ੍ਬਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਹੋਸਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਸੋ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ, ਅਸਞ੍ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਨੇਤਾ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਮਗ੍ਗਞ੍ਞੂ, ਮਗ੍ਗਵਿਦੂ, ਮਗ੍ਗਕੋਵਿਦੋ; ਮਗ੍ਗਾਨੁਗਾ ਚ ਪਨ ਏਤਰਹਿ ਸਾਵਕਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਹਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ ਅਹੋਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਵਸ੍ਸਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਅਨੁਸਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਯੇਨ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਵਸ੍ਸਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਾਯਨੁਤ੍ਥ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਕਾ ਚ ਪਨ ਵੋ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ ਮਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਨਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾਸਬ੍ਬਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਅਹੋਸਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚਂ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਨਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾਸਬ੍ਬਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਹੋਸਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਸੋ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ, ਅਸਞ੍ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਨੇਤਾ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਮਗ੍ਗਞ੍ਞੂ, ਮਗ੍ਗਵਿਦੂ, ਮਗ੍ਗਕੋਵਿਦੋ; ਮਗ੍ਗਾਨੁਗਾ ਚ ਪਨ ਏਤਰਹਿ ਸਾਵਕਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ’ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ. ਅਥ ਤ੍ਵਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

੮੦. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਨ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਠਪਿਤੋ – ‘ਅਯਂ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ [ਪਟਿਧਾਵੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਠਪਿਤੋ – ‘ਅਯਂ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਠਪਿਤੋ – ‘ਅਯਂ ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਠਪਿਤੋ – ‘ਅਯਂ ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ ਚ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਕੋ ਹੇਤੁ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਮਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣਾ; ਸਪ੍ਪਟਿਸਰਣਾ ਮਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ; ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਰਣਾ’’ਤਿ.

‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਨ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ – ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ; ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ – ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ – ਵਦੇਸਿ; ‘ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ ਚ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਕੋ ਹੇਤੁ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨ ਖੋ ਮਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣਾ; ਸਪ੍ਪਟਿਸਰਣਾ ਮਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ; ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਰਣਾ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ?

੮੧. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤੇ ਮਯਂ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਯਾਵਤਿਕਾ ਏਕਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਾਮ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਾਮ; ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੇ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਤਂ ਮਯਂ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਮਾਤਿ.

‘‘ਨ ਕਿਰ ਨੋ ਭਵਨ੍ਤੋ ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ; ਧਮ੍ਮੋ ਨੋ ਕਾਰੇਤਿ’’. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਥ ਗਰੁਂ ਕਰੋਥ [ਗਰੁਕਰੋਥ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਮਾਨੇਥ ਪੂਜੇਥ; ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ [ਗਰੁਕਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਮ ਗਰੁਂ ਕਰੋਮ ਮਾਨੇਮ ਪੂਜੇਮ; ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ.

‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਨ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ – ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ; ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ – ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਠਪਿਤੋ – ਅਯਂ ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ; ‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਰਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਥ ਗਰੁਂ ਕਰੋਥ ਮਾਨੇਥ ਪੂਜੇਥ; ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਥਾ’ਤਿ – ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਯਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਮ ਗਰੁਂ ਕਰੋਮ ਮਾਨੇਮ ਪੂਜੇਮ; ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਾਮਾ’ਤਿ ਵਦੇਸਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ?

੮੨. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਸ ਪਸਾਦਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਨੋ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਮ ਗਰੁਂ ਕਰੋਮ ਮਾਨੇਮ ਪੂਜੇਮ; ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਾਮ. ਕਤਮੇ ਦਸ?

‘‘ਇਧ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ.

‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ. ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ, ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ, ਸਾਤ੍ਥਂ, ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ [ਸਾਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ [ਧਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ.

‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ( ) [(ਇਤਰੀਤਰੇਹਿ) ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੫] ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ.

‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ – ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਹੋਤਿ; ਆਵਿਭਾਵਂ ਤਿਰੋਭਾਵਂ; ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਂ [ਤਿਰੋਕੁਡ੍ਡਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਂ ਤਿਰੋਪਬ੍ਬਤਂ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਆਕਾਸੇ; ਪਥਵਿਯਾਪਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਦਕੇ; ਉਦਕੇਪਿ ਅਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਥਵਿਯਂ; ਆਕਾਸੇਪਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਕਮਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ; ਇਮੇਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ ਏਵਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ ਏਵਂਮਹਾਨੁਭਾਵੇ ਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਮਸਤਿ [ਪਰਾਮਸਤਿ (ਕ.)] ਪਰਿਮਜ੍ਜਤਿ, ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤਿ.

‘‘ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤਿ – ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚ.

‘‘ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਰਾਗਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵੀਤਰਾਗਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਵੀਤਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਦੋਸਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵੀਤਦੋਸਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਵੀਤਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮੋਹਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵੀਤਮੋਹਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਵੀਤਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮਾਹਿਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਦਸਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਵੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਜਾਤਿਸਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ – ‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਂ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਂ ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ ਏਵਮਾਹਾਰੋ ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ.

‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਸ ਪਸਾਦਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਨੋ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਯਂ ਏਤਰਹਿ ਸਕ੍ਕਰੋਮ ਗਰੁਂ ਕਰੋਮ ਮਾਨੇਮ ਪੂਜੇਮ; ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ.

੮੩. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਸ੍ਸਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਉਪਨਨ੍ਦਂ ਸੇਨਾਪਤਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ਭਵਂ ਸੇਨਾਪਤਿ [ਮਞ੍ਞਸਿ ਏਵਂ ਸੇਨਾਪਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਮਞ੍ਞਸਿ ਸੇਨਾਪਤਿ (ਸੀ.), ਮਞ੍ਞਸਿ ਭਵਂ ਸੇਨਾਪਤਿ (ਕ.)] ਯਦਿਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਗਰੁਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਨੇਤਬ੍ਬਂ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ, ਪੂਜੇਤਬ੍ਬਂ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ’’? ‘‘ਤਗ੍ਘਿਮੇ [ਤਗ੍ਘ ਮੇ (ਕ.)] ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਗਰੁਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਨੇਤਬ੍ਬਂ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ, ਪੂਜੇਤਬ੍ਬਂ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ. ਇਮਞ੍ਚ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਨ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਨ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਨ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ; ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਮਾਨੇਯ੍ਯੁਂ ਪੂਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਾਨੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਵਸ੍ਸਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਹਂ ਪਨ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਰਹਿ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਖੋਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਤਰਹਿ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਪਨ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਰਮਣੀਯਞ੍ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਞ੍ਚ ਵਿਜਨਵਾਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ [ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸੇਯ੍ਯਕਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤਗ੍ਘ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਰਮਣੀਯਞ੍ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਞ੍ਚ ਵਿਜਨਵਾਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਂ, ਯਥਾ ਤਂ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸੇਹਿ ਰਕ੍ਖਕੇਹਿ ਗੋਪਕੇਹੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤਗ੍ਘ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਰਮਣੀਯਞ੍ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਞ੍ਚ ਵਿਜਨਵਾਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਂ, ਯਥਾ ਤਂ ਭਵਨ੍ਤੇਹਿ ਝਾਯੀਹਿ ਝਾਨਸੀਲੀਹਿ. ਝਾਯਿਨੋ ਚੇਵ ਭਵਨ੍ਤੋ ਝਾਨਸੀਲਿਨੋ ਚ’’.

‘‘ਏਕਮਿਦਾਹਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮਯਂ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਯੇਨ ਮਹਾਵਨਂ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾ ਯੇਨ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ. ਤਤ੍ਰ ਚ ਪਨ ਸੋ [ਤਤ੍ਰ ਚ ਸੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਝਾਨਕਥਂ ਕਥੇਸਿ. ਝਾਯੀ ਚੇਵ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਅਹੋਸਿ ਝਾਨਸੀਲੀ ਚ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਨ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਝਾਨਂ ਵਣ੍ਣੇਸੀ’’ਤਿ.

੮੪. ‘‘ਨ ਚ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਝਾਨਂ ਵਣ੍ਣੇਸਿ, ਨਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਝਾਨਂ ਨ ਵਣ੍ਣੇਸੀਤਿ. ਕਥਂ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸੋ ਭਗਵਾ ਝਾਨਂ ਨ ਵਣ੍ਣੇਸਿ? ਇਧ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕਾਮਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਕਾਮਰਾਗਪਰੇਤੇਨ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸੋ ਕਾਮਰਾਗਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਝਾਯਤਿ ਪਜ੍ਝਾਯਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਅਪਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਰੇਤੇਨ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਝਾਯਤਿ ਪਜ੍ਝਾਯਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਅਪਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੇਨ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਝਾਯਤਿ ਪਜ੍ਝਾਯਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਅਪਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਰੇਤੇਨ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਝਾਯਤਿ ਪਜ੍ਝਾਯਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਅਪਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਰੇਤੇਨ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਝਾਯਤਿ ਪਜ੍ਝਾਯਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਅਪਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਏਵਰੂਪਂ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸੋ ਭਗਵਾ ਝਾਨਂ ਨ ਵਣ੍ਣੇਸਿ.

‘‘ਕਥਂ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸੋ ਭਗਵਾ ਝਾਨਂ ਵਣ੍ਣੇਸਿ? ਇਧ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਰੂਪਂ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸੋ ਭਗਵਾ ਝਾਨਂ ਵਣ੍ਣੇਸੀ’’ਤਿ.

‘‘ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਕਿਰ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਝਾਨਂ ਗਰਹਿ, ਪਾਸਂਸਂ ਪਸਂਸਿ. ਹਨ੍ਦ, ਚ ਦਾਨਿ ਮਯਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਗਚ੍ਛਾਮ; ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਮਯਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਵਸ੍ਸਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਅਥ ਖੋ ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਵਸ੍ਸਕਾਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਯਂ ਨੋ ਮਯਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਤਂ ਨੋ ਭਵਂ ਆਨਨ੍ਦੋ ਨ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨਨੁ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਵੋਚੁਮ੍ਹਾ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਨਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾਸਬ੍ਬਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਹੋਸਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਸੋ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ, ਅਸਞ੍ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਨੇਤਾ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਮਗ੍ਗਞ੍ਞੂ, ਮਗ੍ਗਵਿਦੂ, ਮਗ੍ਗਕੋਵਿਦੋ. ਮਗ੍ਗਾਨੁਗਾ ਚ ਪਨ ਏਤਰਹਿ ਸਾਵਕਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ’’’ਤਿ.

ਗੋਪਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਮਹਾਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ

੮੫. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਦੇਸਂ, ਸਚੇ ਮੇ ਭਗਵਾ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਕੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛ ਯਦਾਕਙ੍ਖਸੀ’’ਤਿ.

੮੬. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਕੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਮੇ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ? ‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ.

‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਇਮੇ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਿਂਮੂਲਕਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਛਨ੍ਦਮੂਲਕਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਂਯੇਵ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਦਾਨਂ ਤੇ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਾਦਾਨਂ ਤੇ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਯੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵੇਮਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਏਵਂਰੂਪੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਏਵਂਵੇਦਨੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਏਵਂਸਞ੍ਞੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਏਵਂਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਏਵਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ ਸਿਯਂ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਿਯਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵੇਮਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਧਿਵਚਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਰੂਪਂ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ, ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ, ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਵਾ ਸੁਖੁਮਾ ਵਾ, ਹੀਨਾ ਵਾ ਪਣੀਤਾ ਵਾ, ਯਾ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਞ੍ਞਾ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ…ਪੇ… ਯਾ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਵਾ ਸੁਖੁਮਾ ਵਾ, ਹੀਨਾ ਵਾ ਪਣੀਤਾ ਵਾ, ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ, ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ, ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਧਿਵਚਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ? ਕੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ? ਕੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ? ਕੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ? ਕੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਹਾਭੂਤਾ ਹੇਤੁ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਫਸ੍ਸੋ ਹੇਤੁ, ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਫਸ੍ਸੋ ਹੇਤੁ, ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਫਸ੍ਸੋ ਹੇਤੁ, ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਨਾਮਰੂਪਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਹੇਤੁ, ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯਾ’’ਤਿ.

੮੭. ‘‘ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਰੂਪਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਵੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਵੇਦਨਾਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਨਾਯ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਸਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਨ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਰੂਪਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਰੂਪਂ ਨ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਨ ਵੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਵੇਦਨਾਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਨ ਵੇਦਨਾਯ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਨ ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਸਞ੍ਞਾਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਸਞ੍ਞਂ ਨ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਸਙ੍ਖਾਰਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

੮੮. ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੂਪੇ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ? ਕੋ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ? ਕੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ? ਕੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਰੂਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਰੂਪੇ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਯਂ ਰੂਪੇ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਰੂਪੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਰੂਪੇ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਯਂ ਖੋ [ਯਞ੍ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ… ਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ.

੮੯. ‘‘ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਕਾਯੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਮਾਨਾਨੁਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਰੂਪਂ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾ… ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਕਾਯੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਮਾਨਾਨੁਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੯੦. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਭੋ, ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਸਞ੍ਞਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਅਨਤ੍ਤਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਮਤ੍ਤਾਨਂ [ਕਥਮਤ੍ਤਾਨਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੨)] ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੇਨ ਚੇਤਸਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਂ ਅਤਿਧਾਵਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ – ‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਭੋ, ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਸਞ੍ਞਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਅਨਤ੍ਤਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਪਟਿਵਿਨੀਤਾ [ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਨੀਤਾ (ਸੀ. ਪੀ.), ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਵਿਨੀਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਖੋ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮੇਸੁ’’.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ… ਸਞ੍ਞਾ… ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ – ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾ… ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ – ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਰੂਪਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵੇਦਨਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ; ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੂਤਿ.

ਮਹਾਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨਵਮਂ.

੧੦. ਚੂਲ਼ਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ

੯੧. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ – ‘ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ; ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ‘ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’ਨ੍ਤਿ. ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ – ‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ; ਏਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’ਨ੍ਤਿ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ [ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤੀ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ [ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠੀ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਹੋਤਿ; ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ’’.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਹਿਰਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਕੁਸੀਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਹਿਰਿਕਾ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਿਨੋ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਾ ਕੁਸੀਤਾ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਹਾਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਚੇਤੇਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਚੇਤੇਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਚੇਤੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯਪਿ ਮਨ੍ਤੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਮੁਸਾਵਾਦੀ ਹੋਤਿ, ਪਿਸੁਣਵਾਚੋ ਹੋਤਿ, ਫਰੁਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੀ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ [ਏਵਂਦਿਟ੍ਠੀ (ਸੀ. ਪੀ.), ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਕੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਹੋਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ [ਸੁਕ੍ਕਟਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ [ਸਮਗ੍ਗਤਾ (ਕ.)] ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਸਹਤ੍ਥਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤ੍ਵਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਪਵਿਟ੍ਠਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਅਨਾਗਮਨਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ.

‘‘ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ, ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ, ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ, ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ; ਏਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਯਾ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਗਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਗਤਿ? ਨਿਰਯੋ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ ਵਾ.

੯੨. ‘‘ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ – ‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ; ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’ਨ੍ਤਿ. ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ – ‘ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ; ਏਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ‘ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਯਂ ਭਵ’ਨ੍ਤਿ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ’’.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਹਿਰਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾ ਹਿਰਿਮਨ੍ਤੋ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਨੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਨੋ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਹਾਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਚੇਤੇਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਚੇਤੇਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਚੇਤੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਨੇਵਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਮਨ੍ਤੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਹਤ੍ਥਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੀਕਤ੍ਵਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਨਪਵਿਟ੍ਠਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਆਗਮਨਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦੇਤਿ.

‘‘ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭਤ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਚਿਨ੍ਤੀ, ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਮਨ੍ਤੀ, ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਵਾਚੋ, ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਿਟ੍ਠਿ; ਏਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਯਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਗਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਗਤਿ? ਦੇਵਮਹਤ੍ਤਤਾ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਮਹਤ੍ਤਤਾ ਵਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਚੂਲ਼ਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ.

ਦੇਵਦਹਵਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਠਮੋ.

ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –

ਦੇਵਦਹਂ ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਂ, ਕਿਨ੍ਤਿ-ਸਾਮ-ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ;

ਸਪ੍ਪਾਯ-ਗਣ-ਗੋਪਕ-ਮਹਾਪੁਣ੍ਣਚੂਲ਼ਪੁਣ੍ਣਞ੍ਚਾਤਿ.

੨. ਅਨੁਪਦਵਗ੍ਗੋ

੧. ਅਨੁਪਦਸੁਤ੍ਤਂ

੯੩. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਪੁਥੁਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਹਾਸਪਞ੍ਞੋ [ਹਾਸੁਪਞ੍ਞੋ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਜਵਨਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ; ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਹੋਤਿ.

੯੪. ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਪਠਮੇ ਝਾਨੇ [ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ (ਕ. ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਚ ਪੀਤਿ ਚ ਸੁਖਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ [ਅਪ੍ਪਟਿਬਨ੍ਧੋ (ਕ.)] ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ [ਅਤ੍ਥਿਤੇਵਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਦੁਤਿਯੇ ਝਾਨੇ ਧਮ੍ਮਾ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦੋ ਚ ਪੀਤਿ ਚ ਸੁਖਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ. ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਤਤਿਯੇ ਝਾਨੇ ਧਮ੍ਮਾ – ਸੁਖਞ੍ਚ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਝਾਨੇ ਧਮ੍ਮਾ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚੇਤਸੋ ਅਨਾਭੋਗੋ ਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੇ ਧਮ੍ਮਾ – ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੇ ਧਮ੍ਮਾ – ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇ ਚ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਧਮ੍ਮਾ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚ, ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ – ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

੯੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ (ਸੀ.)] ਅਤੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਤਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

੯੬. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਤਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘ਏਵਂ ਕਿਰਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਬ੍ਬਹੁਲੀਕਾਰਾ ਨਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

੯੭. ‘‘ਯਂ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਸ੍ਮਿਂ ਸੀਲਸ੍ਮਿਂ, ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ, ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ’ਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੇਵ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਸ੍ਮਿਂ ਸੀਲਸ੍ਮਿਂ, ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ, ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ’ਤਿ. ਯਂ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਭਗਵਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਓਰਸੋ ਮੁਖਤੋ ਜਾਤੋ ਧਮ੍ਮਜੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦੋ ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦੋ’ਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੇਵ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਭਗਵਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਓਰਸੋ ਮੁਖਤੋ ਜਾਤੋ ਧਮ੍ਮਜੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦੋ ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦੋ’ਤਿ. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਨੁਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਅਨੁਪਦਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ.

੨. ਛਬ੍ਬਿਸੋਧਨਸੁਤ੍ਤਂ

੯੮. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਸਿਤਂ ਨੇਵ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਨਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵੋਹਾਰਾ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਵਾਦਿਤਾ, ਸੁਤੇ ਸੁਤਵਾਦਿਤਾ, ਮੁਤੇ ਮੁਤਵਾਦਿਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤਵਾਦਿਤਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵੋਹਾਰਾ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਥਂ ਜਾਨਤੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵੋਹਾਰੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ? ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵੁਸਿਤਵਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਓਹਿਤਭਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ‘ਦਿਟ੍ਠੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਸੁਤੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ…ਪੇ… ਮੁਤੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ… ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਨੁਪਾਯੋ ਅਨਪਾਯੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵੋਹਾਰੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ.

੯੯. ‘‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਥਂ ਜਾਨਤੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ? ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵੁਸਿਤਵਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਓਹਿਤਭਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ‘ਰੂਪਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਬਲਂ ਵਿਰਾਗੁਨਂ [ਵਿਰਾਗਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਵਿਰਾਗੁਤਂ (ਟੀਕਾ)] ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਨ੍ਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਰੂਪੇ ਉਪਾਯੂਪਾਦਾਨਾ [ਉਪਯੂਪਾਦਾਨਾ (ਕ.)] ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇਸਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਵੇਦਨਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਬਲਂ ਵਿਰਾਗੁਨਂ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਨ੍ਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਉਪਾਯੂਪਾਦਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇਸਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੦੦. ‘‘‘ਛਯਿਮਾ, ਆਵੁਸੋ, ਧਾਤੁਯੋ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਤਮਾ ਛ? ਪਥਵੀਧਾਤੁ, ਆਪੋਧਾਤੁ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ, ਵਾਯੋਧਾਤੁ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਮਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ. ਕਥਂ ਜਾਨਤੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮਾਸੁ ਛਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ? ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵੁਸਿਤਵਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਓਹਿਤਭਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ‘ਪਥਵੀਧਾਤੁਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ, ਨ ਚ ਪਥਵੀਧਾਤੁਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ. ਯੇ ਚ ਪਥਵੀਧਾਤੁਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਉਪਾਯੂਪਾਦਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇਸਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਆਪੋਧਾਤੁਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ…ਪੇ… ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ… ਵਾਯੋਧਾਤੁਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ… ਆਕਾਸਧਾਤੁਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ, ਨ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ. ਯੇ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਉਪਾਯੂਪਾਦਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇਸਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਜਾਨਤੋ, ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮਾਸੁ ਛਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੦੧. ‘‘‘ਛ ਖੋ ਪਨਿਮਾਨਿ, ਆਵੁਸੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ [ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਬਾਹਿਰਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਆਯਤਨਾਨਿ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਛ? ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ, ਸੋਤਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਾ ਚ, ਘਾਨਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਾ ਚ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਰਸਾ ਚ, ਕਾਯੋ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ, ਮਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਚ – ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾਨਿ. ਕਥਂ ਜਾਨਤੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮੇਸੁ ਛਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ? ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵੁਸਿਤਵਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਓਹਿਤਭਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਰੂਪੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ [ਨਨ੍ਦਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਯੇ ਚ ਉਪਾਯੂਪਾਦਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇਸਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਸੋਤਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਦ੍ਦੇ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇ…ਪੇ… ਘਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਗਨ੍ਧੇ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ, ਆਵੁਸੋ, ਰਸੇ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਯੇ ਚ ਉਪਾਯੂਪਾਦਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨੁਸਯਾ ਤੇਸਂ ਖਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮੇਸੁ ਛਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੦੨. ‘‘‘ਕਥਂ ਜਾਨਤੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਕਾਯੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਮਾਨਾਨੁਸਯਾ ਸਮੂਹਤਾ’ਤਿ [ਸੁਸਮੂਹਤਾਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]? ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵੁਸਿਤਵਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਓਹਿਤਭਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ – ‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁ ਅਹੋਸਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਤਥਾਗਤੋ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਿਂ. ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਂ – ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾਵਾਸੋ ਰਜਾਪਥੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ. ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ, ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਂ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ, ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ ਵਿਹਾਸਿਂ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਦਿਨ੍ਨਪਾਟਿਕਙ੍ਖੀ, ਅਥੇਨੇਨ ਸੁਚਿਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਾਸਿਂ. ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਹਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ ਆਰਾਚਾਰੀ ਵਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਾ ਗਾਮਧਮ੍ਮਾ. ਮੁਸਾਵਾਦਂ ਪਹਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ ਸਚ੍ਚਵਾਦੀ ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਥੇਤੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਵਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ; ਇਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਤਾ ਸਹਿਤਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ ਸਮਗ੍ਗਾਰਾਮੋ ਸਮਗ੍ਗਰਤੋ ਸਮਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਅਹੋਸਿਂ. ਫਰੁਸਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ; ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਅਹੋਸਿਂ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ; ਕਾਲਵਾਦੀ ਭੂਤਵਾਦੀ ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ ਵਿਨਯਵਾਦੀ ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਅਹੋਸਿਂ ਕਾਲੇਨ ਸਾਪਦੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਵਤਿਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ.

‘‘ਸੋ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ ਵਿਰਤੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾ. ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ. ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਧਾਰਣਮਣ੍ਡਨਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ. ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ. ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਆਮਕਮਂਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ; ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਦਾਸਿਦਾਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਅਜੇਲ਼ਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਹਤ੍ਥਿਗਵਸ੍ਸਵਲ਼ਵਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ. ਦੂਤੇਯ੍ਯਪਹਿਣਗਮਨਾਨੁਯੋਗਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟਮਾਨਕੂਟਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਵਞ੍ਚਨਨਿਕਤਿਸਾਚਿਯੋਗਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਛੇਦਨਵਧਬਨ੍ਧਨਵਿਪਰਾਮੋਸਆਲੋਪਸਹਸਾਕਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਅਹੋਸਿਂ.

‘‘ਸੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿਂ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ. ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ [ਯੇਨ ਯੇਨ ਚ (ਕ.)] ਪਕ੍ਕਮਿਂ ਸਮਾਦਾਯੇਵ ਪਕ੍ਕਮਿਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਡੇਤਿ ਸਪਤ੍ਤਭਾਰੋਵ ਡੇਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ; ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿਂ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ, ਕੁਚ੍ਛਿਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ. ਸੋ ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਪਕ੍ਕਮਿਂ ਸਮਾਦਾਯੇਵ ਪਕ੍ਕਮਿਂ. ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਸਿਂ.

੧੦੩. ‘‘ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਅਹੋਸਿਂ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ; ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂ; ਰਕ੍ਖਿਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਿਂ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਅਹੋਸਿਂ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ; ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂ; ਰਕ੍ਖਿਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਿਂ. ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਸਿਂ.

‘‘ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ, ਆਲੋਕਿਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਅਹੋਸਿਂ.

‘‘ਸੋ ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, (ਇਮਾਯ ਚ ਅਰਿਯਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ,) [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੬ ਚੂਲ਼ਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮੇ] ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਰਿਯੇਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਿਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ.

‘‘ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਾਸਿਂ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸਿਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸਿਂ. ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ ਵਿਹਾਸਿਂ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸਿਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਵਿਹਾਸਿਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸਿਂ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਵਿਹਾਸਿਂ ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸਿਂ.

੧੦੪. ‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿਂ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਸਿਂ. ਸੋ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ; ਇਮੇ ਆਸਵਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਯਂ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥः ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਅਹੋਸਿ. ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਕਾਯੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਮਾਨਾਨੁਸਯਾ ਸਮੂਹਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ – ‘ਲਾਭਾ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਯੇ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਤਾਦਿਸਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਾ’’’ਤਿ [ਪਸ੍ਸਾਮਾਤਿ (ਸੀ.)].

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਛਬ੍ਬਿਸੋਧਨਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸੁਤ੍ਤਂ

੧੦੫. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲੀਨਤਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਂ [ਅਯਮ੍ਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲੀਨਤਾਯ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲੀਨਤਾਯ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… [ਯਥਾ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਵਾਰੇ ਤਥਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ] ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਤਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਤਾਯ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਤਾਯ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

੧੦੬. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਯਸਸ੍ਸੀ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤਾ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਞਤ੍ਤੇਨ [ਞਾਤੇਨ (ਸੀ. ਕ.), ਞਾਤਤ੍ਤੇਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਞਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਯਸਸ੍ਸੀ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਞਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਲਾਭੀ ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਲਾਭਿਨੋ ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਲਾਭੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਲਾਭੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਨਯਧਰੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਵਿਨਯਧਰੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਵਿਨਯਧਰਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਵਿਨਯਧਰਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਵਿਨਯਧਰਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਵਿਨਯਧਰੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਵਿਨਯਧਰਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

੧੦੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸੋਸਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕੋ ਹੋਤਿ… ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ ਹੋਤਿ… ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕੋ ਹੋਤਿ… ਏਕਾਸਨਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਏਕਾਸਨਿਕੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਏਕਾਸਨਿਕਾ’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਏਕਾਸਨਿਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਏਕਾਸਨਿਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮੋਹਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਪਿ ਏਕਾਸਨਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪੁਜ੍ਜੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਂਸੋ’ਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਪਦਂਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਏਕਾਸਨਿਕਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

੧੦੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਲਾਭਿਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਞ੍ਞੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਲਾਭਿਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਞ੍ਞੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਲਾਭਿਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਞ੍ਞੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਲਾਭਿਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਞ੍ਞੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਲਾਭਿਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਞ੍ਞੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋਮ੍ਹਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਲਾਭਿਨੋ’ਤਿ. ਸੋ ਤਾਯ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ’ਤਿ. ਸੋ ਅਤਮ੍ਮਯਤਞ੍ਞੇਵ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੋ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ [ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਾ (ਕ.)] ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ [ਅਯਂ ਖੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਨ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਨ ਕੇਨਚਿ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤਿਯਂ.

੪. ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤਂ

੧੦੯. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ [ਪਹਂ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ. ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ. ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ. ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ. ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ.

੧੧੦. ‘‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੧੧. ‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ ਲੁਦ੍ਦੋ ਲੋਹਿਤਪਾਣਿ ਹਤਪ੍ਪਹਤੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਅਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਪਾਣਭੂਤੇਸੁ; ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਗਾਮਗਤਂ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਂ ਵਾ ਤਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਾਤਾ ਹੋਤਿ; ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਤਾ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਗਿਨਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਞਾਤਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਾ ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਰੂਪਾਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ, ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ ਵਿਹਰਤਿ; ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਗਾਮਗਤਂ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਂ ਵਾ ਤਂ ਨਾਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਾਤਾ ਹੋਤਿ; ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਤਾ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਗਿਨਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਞਾਤਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਾ ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਰੂਪਾਸੁ ਨ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘‘ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਚੀਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਵਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਵਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੧੨. ‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਮੁਸਾਵਾਦੀ ਹੋਤਿ, ਸਭਾਗਤੋ [ਸਭਗ੍ਗਤੋ (ਬਹੂਸੁ)] ਵਾ ਪਰਿਸਾਗਤੋ [ਪਰਿਸਗ੍ਗਤੋ (ਬਹੂਸੁ)] ਵਾ ਞਾਤਿਮਜ੍ਝਗਤੋ ਵਾ ਪੂਗਮਜ੍ਝਗਤੋ ਵਾ ਰਾਜਕੁਲਮਜ੍ਝਗਤੋ ਵਾ ਅਭਿਨੀਤੋ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠੋ – ‘ਏਹਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਯਂ ਜਾਨਾਸਿ ਤਂ ਵਦੇਹੀ’ਤਿ ਸੋ ਅਜਾਨਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ, ਜਾਨਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਨ ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ; ਅਪਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਇਤਿ [ਪਸ੍ਸ ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੦ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਸੁਤ੍ਤੇ] ਅਤ੍ਤਹੇਤੁ ਵਾ ਪਰਹੇਤੁ ਵਾ ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ [ਕਿਞ੍ਚਕ੍ਖਹੇਤੁ (ਸੀ.)] ਵਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਪਿਸੁਣਵਾਚੋ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਵਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ – ਇਤਿ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਵਾ ਭੇਤ੍ਤਾ, ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ, ਵਗ੍ਗਾਰਾਮੋ, ਵਗ੍ਗਰਤੋ, ਵਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ, ਵਗ੍ਗਕਰਣਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਫਰੁਸਵਾਚੋ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਕਣ੍ਡਕਾ ਕਕ੍ਕਸਾ ਫਰੁਸਾ ਪਰਕਟੁਕਾ ਪਰਾਭਿਸਜ੍ਜਨੀ ਕੋਧਸਾਮਨ੍ਤਾ ਅਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ, ਤਥਾਰੂਪਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੀ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ ਅਕਾਲਵਾਦੀ ਅਭੂਤਵਾਦੀ ਅਨਤ੍ਥਵਾਦੀ ਅਧਮ੍ਮਵਾਦੀ ਅਵਿਨਯਵਾਦੀ, ਅਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਅਕਾਲੇਨ ਅਨਪਦੇਸਂ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਵਤਿਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਮੁਸਾਵਾਦਂ ਪਹਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਸਭਾਗਤੋ ਵਾ ਪਰਿਸਾਗਤੋ ਵਾ ਞਾਤਿਮਜ੍ਝਗਤੋ ਵਾ ਪੂਗਮਜ੍ਝਗਤੋ ਵਾ ਰਾਜਕੁਲਮਜ੍ਝਗਤੋ ਵਾ ਅਭਿਨੀਤੋ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠੋ – ‘ਏਹਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਯਂ ਜਾਨਾਸਿ ਤਂ ਵਦੇਹੀ’ਤਿ ਸੋ ਅਜਾਨਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਨ ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ, ਜਾਨਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ਵਾ ਆਹ – ‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਹੇਤੁ ਵਾ ਪਰਹੇਤੁ ਵਾ ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ ਵਾ ਨ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਪਿਸੁਣਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਵਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਨ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ – ਇਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਤਾ ਸਹਿਤਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ ਸਮਗ੍ਗਾਰਾਮੋ ਸਮਗ੍ਗਰਤੋ ਸਮਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਫਰੁਸਂ ਵਾਚਂ ਪਹਾਯ ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਕਾਲਵਾਦੀ ਭੂਤਵਾਦੀ ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ ਵਿਨਯਵਾਦੀ, ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਕਾਲੇਨ ਸਾਪਦੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਵਤਿਂ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਚੀਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘‘ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਨੋਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਮਨੋਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਮਨੋਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੧੩. ‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਤਾ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤ ਯਂ ਪਰਸ੍ਸ ਤਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’ਤਿ; ਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ ਪਦੁਟ੍ਠਮਨਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਵਾ ਵਜ੍ਝਨ੍ਤੁ ਵਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੁ ਵਾ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ ਅਹੇਸੁ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਤਂ ਨਾਭਿਜ੍ਝਾਤਾ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤ ਯਂ ਪਰਸ੍ਸ ਤਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’ਤਿ; ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਦੁਟ੍ਠਮਨਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਵੇਰਾ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾ [ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਅਨੀਘਾ ਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੂ’ਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਨੋਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੪. ‘‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਾ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ; ਵਿਹੇਸਵਾ ਹੋਤਿ, ਵਿਹੇਸਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਹੋਤਿ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ; ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ; ਅਵਿਹੇਸਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਵਿਹੇਸਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੫. ‘‘‘ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਰਤਿ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਾ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਰਤਿ; ਵਿਹੇਸਵਾ ਹੋਤਿ, ਵਿਹੇਸਾਸਹਗਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਰਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਹੋਤਿ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਰਤਿ; ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਰਤਿ; ਅਵਿਹੇਸਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਵਿਹੇਸਾਸਹਗਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਰਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੬. ‘‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੭. ‘‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ [ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਯਤੋ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਾਯ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ; ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਯਤੋ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਾਯ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

੧੧੮. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਸਿ.

‘‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ ਲੁਦ੍ਦੋ ਲੋਹਿਤਪਾਣਿ ਹਤਪ੍ਪਹਤੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਅਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਪਾਣਭੂਤੇਸੁ; ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਗਾਮਗਤਂ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਂ ਵਾ ਤਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਾਤਾ ਹੋਤਿ; ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ਖੋ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਤਾ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਗਿਨਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਞਾਤਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਾ ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਰੂਪਾਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ, ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ ਵਿਹਰਤਿ; ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਗਾਮਗਤਂ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਂ ਵਾ ਤਂ ਨਾਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਾਤਾ ਹੋਤਿ; ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਾ ਤਾ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭਗਿਨਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਞਾਤਿਰਕ੍ਖਿਤਾ ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਾ ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਰੂਪਾਸੁ ਨ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਏਵਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਵਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ …ਪੇ… ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ….

‘‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਂਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ? ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਯਤੋ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਾਯ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ; ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਯਤੋ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਾਯ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭਂਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਤਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੧੧੯. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਗਨ੍ਧਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ; ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਏਵਰੂਪੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਦ੍ਦੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਗਨ੍ਧੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਰਸੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਰਸੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ … ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ. ‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

੧੨੦. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਸਿ. ‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਏਵਰੂਪੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਦ੍ਦੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਗਨ੍ਧੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਰਸੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਰਸੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਏਵਰੂਪੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ. ‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੧੨੧. ‘‘ਚੀਵਰਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਸੇਨਾਸਨਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਗਾਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਨਿਗਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਨਗਰਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਜਨਪਦਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਪੁਗ੍ਗਲਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ‘ਚੀਵਰਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚੀਵਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚੀਵਰਂ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚੀਵਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚੀਵਰਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਚੀਵਰਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਏਵਰੂਪੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਸੇਨਾਸਨਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਏਵਰੂਪਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ… ਏਵਰੂਪਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ… ਗਾਮਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ …ਪੇ… ਏਵਰੂਪੋ ਗਾਮੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਗਾਮੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਨਿਗਮੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਨਿਗਮੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪਂ ਨਗਰਂ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ… ਏਵਰੂਪਂ ਨਗਰਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਨਪਦੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਨਪਦੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ. ‘ਪੁਗ੍ਗਲਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

੧੨੨. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਸਿ. ‘ਚੀਵਰਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚੀਵਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚੀਵਰਂ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚੀਵਰਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚੀਵਰਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਚੀਵਰਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. (ਯਥਾ ਪਠਮਂ ਤਥਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ) ਏਵਰੂਪੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ… ਏਵਰੂਪਂ ਸੇਨਾਸਨਂ… ਏਵਰੂਪੋ ਗਾਮੋ… ਏਵਰੂਪੋ ਨਿਗਮੋ… ਏਵਰੂਪਂ ਨਗਰਂ… ਏਵਰੂਪੋ ਜਨਪਦੋ.

‘‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ. ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਥਾਰੂਪਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ; ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸੇਵਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ. ‘ਪੁਗ੍ਗਲਂਪਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ – ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ – ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੧੨੩. ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਾਨਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ…ਪੇ… ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਵੇਸ੍ਸਾ… ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੁਦ੍ਦਾ ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਾਨਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ. ਸਦੇਵਕੋਪਿ ਚੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸਪਿਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਬਹੁਧਾਤੁਕਸੁਤ੍ਤਂ

੧੨੪. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਯਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਬਾਲਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ; ਯੇ ਕੇਚਿ ਉਪਦ੍ਦਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਬਾਲਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ; ਯੇ ਕੇਚਿ ਉਪਸਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਬਾਲਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਾ ਵਾ ਤਿਣਾਗਾਰਾ ਵਾ ਅਗ੍ਗਿ ਮੁਤ੍ਤੋ [ਅਗ੍ਗਿਮੁਕ੍ਕੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕੂਟਾਗਾਰਾਨਿਪਿ ਦਹਤਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਵਲਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿਵਾਤਾਨਿ ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ਾਨਿ ਪਿਹਿਤਵਾਤਪਾਨਾਨਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਭਯਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਬਾਲਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ; ਯੇ ਕੇਚਿ ਉਪਦ੍ਦਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਬਾਲਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ; ਯੇ ਕੇਚਿ ਉਪਸਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਬਾਲਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ. ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਬਾਲੋ, ਅਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ; ਸਉਪਦ੍ਦਵੋ ਬਾਲੋ, ਅਨੁਪਦ੍ਦਵੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ; ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਬਾਲੋ, ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ. ਨਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ ਭਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ ਉਪਦ੍ਦਵੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ ਉਪਸਗ੍ਗੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ ਵੀਮਂਸਕਾ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਵੀਮਂਸਕੋ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਨਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਵੀਮਂਸਕੋ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

੧੨੫. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਖੋ ਇਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਾਤੁਯੋ – ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਰੂਪਧਾਤੁ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ; ਸੋਤਧਾਤੁ, ਸਦ੍ਦਧਾਤੁ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ; ਘਾਨਧਾਤੁ, ਗਨ੍ਧਧਾਤੁ, ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ; ਜਿਵ੍ਹਾਧਾਤੁ, ਰਸਧਾਤੁ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ; ਕਾਯਧਾਤੁ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੁ, ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ; ਮਨੋਧਾਤੁ, ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਇਮਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਯਾ, ਆਨਨ੍ਦ. ਛਯਿਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਾਤੁਯੋ – ਪਥਵੀਧਾਤੁ, ਆਪੋਧਾਤੁ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ, ਵਾਯੋਧਾਤੁ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਇਮਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਯਾ, ਆਨਨ੍ਦ. ਛਯਿਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਾਤੁਯੋ – ਸੁਖਧਾਤੁ, ਦੁਕ੍ਖਧਾਤੁ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੁ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੁ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਧਾਤੁ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਧਾਤੁ. ਇਮਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਯਾ, ਆਨਨ੍ਦ. ਛਯਿਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਾਤੁਯੋ – ਕਾਮਧਾਤੁ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ. ਇਮਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਯਾ, ਆਨਨ੍ਦ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਾਤੁਯੋ – ਕਾਮਧਾਤੁ, ਰੂਪਧਾਤੁ, ਅਰੂਪਧਾਤੁ. ਇਮਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਸਿਯਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਯਾ, ਆਨਨ੍ਦ. ਦ੍ਵੇ ਇਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਾਤੁਯੋ – ਸਙ੍ਖਤਾਧਾਤੁ, ਅਸਙ੍ਖਤਾਧਾਤੁ. ਇਮਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਧਾਤੁਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

੧੨੬. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ‘ਆਯਤਨਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਛ ਖੋ ਪਨਿਮਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ – ਚਕ੍ਖੁਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ ਸੋਤਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਾ ਚ ਘਾਨਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਾ ਚ ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਰਸਾ ਚ ਕਾਯੋ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ ਮਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਚ. ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਯਤੋ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਆਯਤਨਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਯਦਿਦਂ – ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ, ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭਵਨਿਰੋਧੋ, ਭਵਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ’. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

੧੨੭. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ‘ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਞ੍ਚਿ [ਕਿਞ੍ਚਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸੁਖਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸੁਖਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

੧੨੮. ‘‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਾਤਰਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਮਾਤਰਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਿਤਰਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

੧੨੯. ‘‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਦ੍ਵੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਏਕੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਦ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਏਕੋ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

੧੩੦. ‘‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਇਤ੍ਥੀ ਅਰਹਂ ਅਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਅਰਹਂ ਅਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਇਤ੍ਥੀ ਰਾਜਾ ਅਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਰਾਜਾ ਅਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਇਤ੍ਥੀ ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ … ਮਾਰਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ… ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ… ਮਾਰਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ… ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

੧੩੧. ‘‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕਨ੍ਤੋ ਅਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕਨ੍ਤੋ ਅਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕਨ੍ਤੋ ਅਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕਨ੍ਤੋ ਅਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ ਤਂਨਿਦਾਨਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂ ਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ.

੧੩੨. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਕੋਨਾਮੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ‘ਬਹੁਧਾਤੁਕੋ’ਤਿਪਿ ਨਂ ਧਾਰੇਹਿ, ‘ਚਤੁਪਰਿਵਟ੍ਟੋ’ਤਿਪਿ ਨਂ ਧਾਰੇਹਿ, ‘ਧਮ੍ਮਾਦਾਸੋ’ਤਿਪਿ ਨਂ ਧਾਰੇਹਿ, ‘ਅਮਤਦੁਨ੍ਦੁਭੀ’ਤਿਪਿ [ਦੁਦ੍ਰਭੀਤਿਪਿ (ਕ.)] ਨਂ ਧਾਰੇਹਿ, ‘ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਵਿਜਯੋ’ਤਿਪਿ ਨਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਬਹੁਧਾਤੁਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ਇਸਿਗਿਲਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੩੩. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਂ ਵੇਭਾਰਂ ਪਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਭਾਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ ਅਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ’’.

‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਂ ਪਣ੍ਡਵਂ ਪਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਵਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ ਅਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ’’.

‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਂ ਵੇਪੁਲ੍ਲਂ ਪਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਪੁਲ੍ਲਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ ਅਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ’’.

‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਂ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਂ ਪਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ ਅਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ’’.

‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਂ ਇਸਿਗਿਲਿਂ ਪਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਏਸਾਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ ਏਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ’’.

‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਤਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸਿਨੋ ਅਹੇਸੁਂ. ਤੇ ਇਮਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਵਿਟ੍ਠਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਤੋ ਇਮੇ ਇਸੀ [ਇਸਯੋ (ਕ.)] ਗਿਲਤੀ’ਤਿ; ‘ਇਸਿਗਿਲਿ ਇਸਿਗਿਲਿ’ ਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਅਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਵੋ (ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮਾਨਿ; ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮਾਨਿ; ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮਾਨਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੧੩੪. ‘‘ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ [ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ (ਕ. ਸੀ. ਪੀ.)] ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਉਪਰਿਟ੍ਠੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਤਗਰਸਿਖੀ [ਤਗ੍ਗਰਸਿਖੀ (ਕ.)] ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਯਸਸ੍ਸੀ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਗਨ੍ਧਾਰੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਪਿਣ੍ਡੋਲੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਉਪਾਸਭੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਨੀਤੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਤਥੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਤਵਾ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ; ਭਾਵਿਤਤ੍ਤੋ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸੀ ਅਹੋਸਿ.

੧੩੫.

‘‘ਯੇ ਸਤ੍ਤਸਾਰਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ,

ਪਚ੍ਚੇਕਮੇਵਜ੍ਝਗਮਂਸੁ ਬੋਧਿਂ [ਪਚ੍ਚੇਕਮੇਵਜ੍ਝਗਮੁਂ ਸੁਬੋਧਿਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)];

ਤੇਸਂ ਵਿਸਲ੍ਲਾਨ ਨਰੁਤ੍ਤਮਾਨਂ,

ਨਾਮਾਨਿ ਮੇ ਕਿਤ੍ਤਯਤੋ ਸੁਣਾਥ.

‘‘ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਉਪਰਿਟ੍ਠੋ ਤਗਰਸਿਖੀ ਯਸਸ੍ਸੀ,

ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ਚ ਸੁਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ [ਬੁਦ੍ਧੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)];

ਗਨ੍ਧਾਰੋ ਪਿਣ੍ਡੋਲੋ ਉਪਾਸਭੋ ਚ,

ਨੀਤੋ ਤਥੋ ਸੁਤਵਾ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤੋ.

‘‘ਸੁਮ੍ਭੋ ਸੁਭੋ ਮਤੁਲੋ [ਮੇਥੁਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਟ੍ਠਮੋ ਚ,

ਅਥਸ੍ਸੁਮੇਘੋ [ਅਟ੍ਠਸੁਮੇਧੋ (ਕ.)] ਅਨੀਘੋ ਸੁਦਾਠੋ;

ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਖੀਣਾ,

ਹਿਙ੍ਗੂ ਚ ਹਿਙ੍ਗੋ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ.

‘‘ਦ੍ਵੇ ਜਾਲਿਨੋ ਮੁਨਿਨੋ ਅਟ੍ਠਕੋ ਚ,

ਅਥ ਕੋਸਲ੍ਲੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਥੋ ਸੁਬਾਹੁ;

ਉਪਨੇਮਿਸੋ ਨੇਮਿਸੋ ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ,

ਸਚ੍ਚੋ ਤਥੋ ਵਿਰਜੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਚ.

‘‘ਕਾਲ਼ੂਪਕਾਲ਼ਾ ਵਿਜਿਤੋ ਜਿਤੋ ਚ,

ਅਙ੍ਗੋ ਚ ਪਙ੍ਗੋ ਚ ਗੁਤ੍ਤਿਜਿਤੋ ਚ;

ਪਸ੍ਸਿ ਜਹਿ ਉਪਧਿਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ [ਪਸ੍ਸੀ ਜਹੀ ਉਪਧਿਂ ਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)],

ਅਪਰਾਜਿਤੋ ਮਾਰਬਲਂ ਅਜੇਸਿ.

‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਲੋਮਹਂਸੋ,

ਉਚ੍ਚਙ੍ਗਮਾਯੋ ਅਸਿਤੋ ਅਨਾਸਵੋ;

ਮਨੋਮਯੋ ਮਾਨਚ੍ਛਿਦੋ ਚ ਬਨ੍ਧੁਮਾ,

ਤਦਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮਲੋ ਚ ਕੇਤੁਮਾ.

‘‘ਕੇਤੁਮ੍ਭਰਾਗੋ ਚ ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਅਰਿਯੋ,

ਅਥਚ੍ਚੁਤੋ ਅਚ੍ਚੁਤਗਾਮਬ੍ਯਾਮਕੋ;

ਸੁਮਙ੍ਗਲੋ ਦਬ੍ਬਿਲੋ ਸੁਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ,

ਅਸਯ੍ਹੋ ਖੇਮਾਭਿਰਤੋ ਚ ਸੋਰਤੋ.

‘‘ਦੁਰਨ੍ਨਯੋ ਸਙ੍ਘੋ ਅਥੋਪਿ ਉਜ੍ਜਯੋ,

ਅਪਰੋ ਮੁਨਿ ਸਯ੍ਹੋ ਅਨੋਮਨਿਕ੍ਕਮੋ;

ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਨ੍ਦੋ ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਦ੍ਵਾਦਸ,

ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਅਨ੍ਤਿਮਦੇਹਧਾਰੀ [ਅਨ੍ਤਿਮਦੇਹਧਾਰਿ (ਸੀ.)].

‘‘ਬੋਧਿ ਮਹਾਨਾਮੋ ਅਥੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰੋ,

ਕੇਸੀ ਸਿਖੀ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਦ੍ਵਾਰਭਾਜੋ;

ਤਿਸ੍ਸੂਪਤਿਸ੍ਸਾ ਭਵਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਾ,

ਉਪਸਿਖਿ ਤਣ੍ਹਚ੍ਛਿਦੋ ਚ ਸਿਖਰਿ [ਉਪਸੀਦਰੀ ਤਣ੍ਹਚ੍ਛਿਦੋ ਚ ਸੀਦਰੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)].

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹੁ ਮਙ੍ਗਲੋ ਵੀਤਰਾਗੋ,

ਉਸਭਚ੍ਛਿਦਾ ਜਾਲਿਨਿਂ ਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ;

ਸਨ੍ਤਂ ਪਦਂ ਅਜ੍ਝਗਮੋਪਨੀਤੋ,

ਉਪੋਸਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਸਚ੍ਚਨਾਮੋ.

‘‘ਜੇਤੋ ਜਯਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮੋ ਉਪ੍ਪਲੋ ਚ,

ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਚ;

ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਸੋਭਿਤੋ ਵੀਤਰਾਗੋ,

ਕਣ੍ਹੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ.

‘‘ਏਤੇ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ,

ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਖੀਣਾ;

ਤੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਤਿਗਤੇ ਮਹੇਸੀ,

ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਵਨ੍ਦਥ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੇ’’ਤਿ.

ਇਸਿਗਿਲਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤਂ

੧੩੬. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਰਿਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਉਪਨਿਸਂ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਉਪਨਿਸੋ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ? ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ; ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਙ੍ਗੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਤਾ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਉਪਨਿਸੋ ਇਤਿਪਿ, ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਇਤਿਪਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ? ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂਪਹਂ [ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮਹਂ (ਕ.) ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂਪਹਂਕ੍ਯਾਦੀਸੁਪਿ], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਾਯਂ [ਦ੍ਵਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.) ਟੀਕਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ] ਵਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸਵਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸਵਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ? ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸਵਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਤੋ ਪਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ [ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ. ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ [ਸ੍ਵਾਯਂ (ਕ.)] ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ [ਸਾਯਂ (ਕ.)] ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਇਤਿਯਿਮੇ [ਇਤਿਮੇ (ਸੀ.), ਇਤਿਸ੍ਸਿਮੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ.

੧੩੭. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ? ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਵਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ? ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਾਯਂ ਵਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ? ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ‘ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ’’’.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ? ਯੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਤੋ ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਪ੍ਪਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ. ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ.

੧੩੮. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ? ਮੁਸਾਵਾਦੋ, ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ, ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ? ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਾਯਂ ਵਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਾਸਵਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਾਸਵਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ? ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਵੇਰਮਣੀ, ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵੇਰਮਣੀ, ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵੇਰਮਣੀ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਵੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਾਸਵਾ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਤੋ ਚਤੂਹਿ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਆਰਤਿ ਵਿਰਤਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਵੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਾਸਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ. ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਯ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ.

੧੩੯. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ? ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਾਯਂ ਵਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣੀ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਵੇਰਮਣੀ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਵੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਤੋ ਤੀਹਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਆਰਤਿ ਵਿਰਤਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਵੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ. ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ.

੧੪੦. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ? ਕੁਹਨਾ, ਲਪਨਾ, ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ, ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾ, ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾ [ਨਿਜਿਗਿਂ ਸਨਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ? ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂਪਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਾਯਂ ਵਦਾਮਿ – ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੇਨ ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਸਾਸਵੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯੋ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕੋ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਾ ਆਰਤਿ ਵਿਰਤਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਵੇਰਮਣੀ – ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਾਸਵੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੋ. ਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਵਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ; ਸ੍ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸੋ ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ਪਜਹਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਇਤਿਯਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ਅਨੁਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ.

੧੪੧. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੇਕ੍ਖੋ [ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਸੇਖਾ ਪਟਿਪਦਾ (ਸੀ.), ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋ (ਪੀ. ਕ.) ( ) ਨਤ੍ਥਿ ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ], ਦਸਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਹਾ ਹੋਤਿ. (ਤਤ੍ਰਪਿ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣੇਨ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਗਤਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ).

੧੪੨. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੀਸਤਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ, ਵੀਸਤਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ – ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਦੇਵੇਨ ਵਾ ਮਾਰੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ.

੧੪੩. ‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਮਂ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦਾ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ, ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਭੋਤੋ ਪੁਜ੍ਜਾ, ਤੇ ਭੋਤੋ ਪਾਸਂਸਾ; ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ, ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਭੋਤੋ ਪੁਜ੍ਜਾ, ਤੇ ਭੋਤੋ ਪਾਸਂਸਾ; ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ… ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ … ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਚੇ ਭਵਂ ਗਰਹਤਿ, ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਭੋਤੋ ਪੁਜ੍ਜਾ, ਤੇ ਭੋਤੋ ਪਾਸਂਸਾ. ਯੋ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਮਂ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਇਮੇ ਦਸਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦਾ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਹੇਸੁਂ ਓਕ੍ਕਲਾ ਵਸ੍ਸਭਞ੍ਞਾ [ਵਯਭਿਞ੍ਞਾ (ਕ.) ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੨; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੦ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ] ਅਹੇਤੁਵਾਦਾ ਅਕਿਰਿਯਵਾਦਾ ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਾ ਤੇਪਿ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਨ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਨਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਮਞ੍ਞਿਂਸੁ [ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯੁਂ (ਕ.)]. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨਿਨ੍ਦਾਬ੍ਯਾਰੋਸਉਪਾਰਮ੍ਭਭਯਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੪੪. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ – ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ [ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲਾਨੇਨ (ਕ.)] ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਰੇਵਤੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਚ ਆਨਨ੍ਦੇਨ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ.

ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਸਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵੀਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਚ ਨਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਓਵਦਿਯਮਾਨਾ ਅਨੁਸਾਸਿਯਮਾਨਾ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਵਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ [ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ (ਕ.)].

੧੪੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਪਵਾਰਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਰਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ; ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਥ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ. ਇਧੇਵਾਹਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਕੋਮੁਦਿਂ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਂ ਆਗਮੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਜਾਨਪਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ‘‘ਭਗਵਾ ਕਿਰ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਕੋਮੁਦਿਂ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਂ ਆਗਮੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਜਾਨਪਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ [ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਓਸਰਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ. ਤੇ ਚ ਖੋ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਨਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਸਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵੀਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਵਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਚ ਨਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਥੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਓਵਦਿਯਮਾਨਾ ਅਨੁਸਾਸਿਯਮਾਨਾ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਵਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ.

੧੪੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਕੋਮੁਦਿਯਾ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਾ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਪਲਾਪਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਸਾ; ਨਿਪ੍ਪਲਾਪਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਸਾ; ਸੁਦ੍ਧਾ ਸਾਰੇ [ਸੁਦ੍ਧਸਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤਥਾਰੂਪੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ; ਤਥਾਰੂਪਾ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਸਾ ਯਥਾਰੂਪਾ ਪਰਿਸਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਤਥਾਰੂਪੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ; ਤਥਾਰੂਪਾ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਸਾ ਯਥਾਰੂਪਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਅਪ੍ਪਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਬਹੁ ਹੋਤਿ, ਬਹੁ ਦਿਨ੍ਨਂ ਬਹੁਤਰਂ. ਤਥਾਰੂਪੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ; ਤਥਾਰੂਪਾ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਸਾ ਯਥਾਰੂਪਾ ਪਰਿਸਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਤਥਾਰੂਪੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ; ਤਥਾਰੂਪਾ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਸਾ ਯਥਾਰੂਪਂ ਪਰਿਸਂ ਅਲਂ ਯੋਜਨਗਣਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਨ੍ਤੁਂ ਪੁਟੋਸੇਨਾਪਿ’’ [ਪੁਟੋਸੇਨਾਪਿ, ਤਥਾਰੂਪੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਂਘੋ, ਤਥਾਰੂਪਾ ਅਯਂ ਪਰਿਸਾ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)].

੧੪੭. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੁਸਿਤਵਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਾ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਸਕਿਦੇਵ [ਸਕਿਂ ਦੇਵ (ਕ.)] ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਵਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਨਾ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ… ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ… ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਬਲਾਨਂ… ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ… ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ… ਕਰੁਣਾਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ… ਮੁਦਿਤਾਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ… ਅਸੁਭਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ… ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ – ਏਵਰੂਪਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ.

੧੪੮. ‘‘ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਸਤੋਵ ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਸਤੋਵ [ਸਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਸ੍ਸਸਤਿ.

‘‘ਦੀਘਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੀਘਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘‘ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘‘ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ.

‘‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ. ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ.

੧੪੯. ‘‘ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ? ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੀਘਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੀਘਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਕਾਯੇਸੁ ਕਾਯਞ੍ਞਤਰਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ ਯਦਿਦਂ – ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਞ੍ਞਤਰਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ ਯਦਿਦਂ – ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਾਰਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ ਵਦਾਮਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਸੋ ਯਂ ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ.

‘‘ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ.

੧੫੦. ‘‘ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ? ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਹੋਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ [ਅਪ੍ਪਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਹੋਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਸੋ ਤਥਾਸਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤਿ ਪਵਿਚਯਤਿ [ਪਵਿਚਰਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਸਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤਿ ਪਵਿਚਯਤਿ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤੋ ਪਵਿਚਯਤੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੋ ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤੋ ਪਵਿਚਯਤੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੋ ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪੀਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪੀਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਸੋ ਤਥਾਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

੧੫੧. ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵੇਦਨਾਸੁ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਹੋਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਹੋਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਸੋ ਤਥਾਸਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤਿ ਪਵਿਚਯਤਿ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਸਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤਿ ਪਵਿਚਯਤਿ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤੋ ਪਵਿਚਯਤੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੋ ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਿਚਿਨਤੋ ਪਵਿਚਯਤੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੋ ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪੀਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪੀਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਸੋ ਤਥਾਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਵੇਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤ੍ਤ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ.

੧੫੨. ‘‘ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਰੋਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਂ. ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ…ਪੇ… ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਰੋਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਂ. ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੫੩. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਅਯਮਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਆਵੁਸੋ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ [ਕਾਯਗਤਾ ਸਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਹਿਦਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਕਾ ਚ ਪਨ ਵੋ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਅਯਮਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਆਵੁਸੋ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ’ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ, ਅਥ ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

੧੫੪. ‘‘ਕਥਂ ਭਾਵਿਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਕਥਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਸਤੋਵ ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਸਤੋਵ ਪਸ੍ਸਸਤਿ; ਦੀਘਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੀਘਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ‘ਰਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ; ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ [ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾ (ਟੀਕਾ)] ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ [ਏਕੋਦੀ ਹੋਤਿ (ਸੀ.), ਏਕੋਦਿਭੋਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ [ਕਾਯਗਤਂ ਸਤਿਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਵਾ ‘ਗਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਠਿਤੋ ਵਾ ‘ਠਿਤੋਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਵਾ ‘ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਯਾਨੋ ਵਾ ‘ਸਯਾਨੋਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾ ਵਾ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਣਿਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਨਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ [ਨਹਾਰੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ ਵਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਭਤੋਮੁਖਾ ਪੁਤੋਲ਼ਿ [ਮੂਤੋਲ਼ੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪੂਰਾ ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਸ੍ਸ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਾਲੀਨਂ ਵੀਹੀਨਂ ਮੁਗ੍ਗਾਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਤਿਲਾਨਂ ਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ, ਤਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ – ‘ਇਮੇ ਸਾਲੀ ਇਮੇ ਵੀਹੀ ਇਮੇ ਮੁਗ੍ਗਾ ਇਮੇ ਮਾਸਾ ਇਮੇ ਤਿਲਾ ਇਮੇ ਤਣ੍ਡੁਲਾ’ਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ ਵਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਯਥਾਠਿਤਂ ਯਥਾਪਣਿਹਿਤਂ ਧਾਤੁਸੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਵਾਯੋਧਾਤੂ’ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਕ੍ਖੋ ਗੋਘਾਤਕੋ ਵਾ ਗੋਘਾਤਕਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਾ ਗਾਵਿਂ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ [ਚਾਤੁਮ੍ਮਹਾਪਥੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਬਿਲਸੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ [ਪਟਿਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਯਥਾਠਿਤਂ ਯਥਾਪਣਿਹਿਤਂ ਧਾਤੁਸੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਵਾਯੋਧਾਤੂ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਰੀਰਂ ਸਿਵਥਿਕਾਯ [ਸੀਵਥਿਕਾਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਏਕਾਹਮਤਂ ਵਾ ਦ੍ਵੀਹਮਤਂ ਵਾ ਤੀਹਮਤਂ ਵਾ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਂ ਵਿਨੀਲਕਂ ਵਿਪੁਬ੍ਬਕਜਾਤਂ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕਾਯੋ ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ ਏਵਂਭਾਵੀ ਏਵਂਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ [ਏਤਂ ਅਨਤੀਤੋਤਿ (ਸੀ.)]. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਰੀਰਂ ਸਿਵਥਿਕਾਯ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਕਾਕੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਕੁਲਲੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਗਿਜ੍ਝੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਕਙ੍ਕੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸੁਨਖੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਬ੍ਯਗ੍ਘੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਦੀਪੀਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਿਙ੍ਗਾਲੇਹਿ ਵਾ [ਗਿਜ੍ਝੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸੁਵਾਨੇਹਿ ਵਾ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਿਗਾਲੇਹਿ ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਵਾ ਪਾਣਕਜਾਤੇਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨਂ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕਾਯੋ ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ ਏਵਂਭਾਵੀ ਏਵਂਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਰੀਰਂ ਸਿਵਥਿਕਾਯ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਂ ਸਮਂਸਲੋਹਿਤਂ ਨ੍ਹਾਰੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਂ ਨਿਮ੍ਮਂਸਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਂ ਨ੍ਹਾਰੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਂ ਅਪਗਤਮਂਸਲੋਹਿਤਂ ਨ੍ਹਾਰੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਿਕਾਨਿ ਅਪਗਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਿ [ਅਪਗਤਨਹਾਰੂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਦਿਸਾਵਿਦਿਸਾਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ [ਦਿਸਾਵਿਦਿਸਾਸੁ ਵਿਕ੍ਖਿਤਾਨਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਅਞ੍ਞੇਨ ਹਤ੍ਥਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਾਦਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਕਂ [ਅਞ੍ਞੇਨ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਨਤ੍ਥਿ] ਅਞ੍ਞੇਨ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਊਰੁਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਟਿਟ੍ਠਿਕਂ [ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਟਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਡਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸੀਸਕਟਾਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਞ੍ਞੇਨ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਗੀਵਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਹਨੁਕਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦਨ੍ਤਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸੀਸਕਟਾਹਂ [ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਟਟ੍ਠਿਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਡਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸੀਸਕਟਾਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕਾਯੋ ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ ਏਵਂਭਾਵੀ ਏਵਂਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਰੀਰਂ ਸਿਵਥਿਕਾਯ ਛਡ੍ਡਿਤਂ – ਅਟ੍ਠਿਕਾਨਿ ਸੇਤਾਨਿ ਸਙ੍ਖਵਣ੍ਣਪਟਿਭਾਗਾਨਿ [ਸਙ੍ਖਵਣ੍ਣੂਪਨਿਭਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] …ਪੇ… ਅਟ੍ਠਿਕਾਨਿ ਪੁਞ੍ਜਕਿਤਾਨਿ ਤੇਰੋਵਸ੍ਸਿਕਾਨਿ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਿਕਾਨਿ ਪੂਤੀਨਿ ਚੁਣ੍ਣਕਜਾਤਾਨਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕਾਯੋ ਏਵਂਧਮ੍ਮੋ ਏਵਂਭਾਵੀ ਏਵਂਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੧੫੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਕ੍ਖੋ ਨ੍ਹਾਪਕੋ [ਨਹਾਪਕੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਾ ਨ੍ਹਾਪਕਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਾ ਕਂਸਥਾਲੇ ਨ੍ਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣਾਨਿ [ਨਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਸਨ੍ਨੇਯ੍ਯ, ਸਾਯਂ ਨ੍ਹਾਨੀਯਪਿਣ੍ਡਿ [ਸਾਸ੍ਸ ਨਹਾਨੀਯਪਿਣ੍ਡੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸ੍ਨੇਹਾਨੁਗਤਾ ਸ੍ਨੇਹਪਰੇਤਾ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਾ ਫੁਟਾ ਸ੍ਨੇਹੇਨ ਨ ਚ ਪਗ੍ਘਰਿਣੀ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ; ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਸਮਾਧਿਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ; ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਉਬ੍ਭਿਦੋਦਕੋ [ਉਬ੍ਭਿਤੋਦਕੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)]. ਤਸ੍ਸ ਨੇਵਸ੍ਸ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ ਨ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ ਨ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ ਨ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਂ; ਦੇਵੋ ਚ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਮ੍ਮਾ ਧਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਅਥ ਖੋ ਤਮ੍ਹਾਵ ਉਦਕਰਹਦਾ ਸੀਤਾ ਵਾਰਿਧਾਰਾ ਉਬ੍ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ਉਦਕਰਹਦਂ ਸੀਤੇਨ ਵਾਰਿਨਾ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯ ਪਰਿਪ੍ਫਰੇਯ੍ਯ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਉਦਕਰਹਦਸ੍ਸ ਸੀਤੇਨ ਵਾਰਿਨਾ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਅਸ੍ਸ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਸਮਾਧਿਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪ੍ਪਲਿਨਿਯਂ ਵਾ ਪਦੁਮਿਨਿਯਂ ਵਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਿਨਿਯਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ ਵਾ ਪਦੁਮਾਨਿ ਵਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ ਵਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂਵਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਯਾਵ ਚਗ੍ਗਾ ਯਾਵ ਚ ਮੂਲਾ ਸੀਤੇਨ ਵਾਰਿਨਾ ਅਭਿਸਨ੍ਨਾਨਿ ਪਰਿਸਨ੍ਨਾਨਿ [ਅਭਿਸਨ੍ਦਾਨਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦਾਨਿ (ਕ.)] ਪਰਿਪੂਰਾਨਿ ਪਰਿਪ੍ਫੁਟਾਨਿ, ਨਾਸ੍ਸ [ਨ ਨੇਸਂ (?)] ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤਂ ਉਪ੍ਪਲਾਨਂ ਵਾ ਪਦੁਮਾਨਂ ਵਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਂ ਵਾ ਸੀਤੇਨ ਵਾਰਿਨਾ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਅਸ੍ਸ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਚੇਤਸਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ; ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਚੇਤਸਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਓਦਾਤੇਨ ਵਤ੍ਥੇਨ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਓਦਾਤੇਨ ਵਤ੍ਥੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਅਸ੍ਸ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਚੇਤਸਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਚੇਤਸਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨ ਅਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਯੇ ਗੇਹਸਿਤਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਤੇ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਭਾਵੇਤਿ.

੧੫੬. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਾਸ੍ਸ [ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਤਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਚੇਤਸਾ ਫੁਟੋ, ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਾਸ੍ਸ ਕੁਨ੍ਨਦਿਯੋ ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਮੁਦ੍ਦਙ੍ਗਮਾ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਵਾਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਅਭਾਵਿਤਾ ਅਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ [ਆਰਮਣਂ (?)]. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਗਰੁਕਂ ਸਿਲਾਗੁਲ਼ਂ ਅਲ੍ਲਮਤ੍ਤਿਕਾਪੁਞ੍ਜੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਗਰੁਕਂ ਸਿਲਾਗੁਲ਼ਂ ਅਲ੍ਲਮਤ੍ਤਿਕਾਪੁਞ੍ਜੇ ਲਭੇਥ ਓਤਾਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਅਭਾਵਿਤਾ ਅਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਕ੍ਖਂ ਕਟ੍ਠਂ ਕੋਲ਼ਾਪਂ [ਕੋਲ਼ਾਪਂ ਆਰਕਾ ਉਦਕਾ ਥਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ (ਕ.)]; ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ – ‘ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੇਜੋ ਪਾਤੁਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਂ ਸੁਕ੍ਖਂ ਕਟ੍ਠਂ ਕੋਲ਼ਾਪਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਨ੍ਤੋ [ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਨ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਤੇਜੋ ਪਾਤੁਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਅਭਾਵਿਤਾ ਅਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਮਣਿਕੋ ਰਿਤ੍ਤੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਆਧਾਰੇ ਠਪਿਤੋ; ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਦਕਭਾਰਂ ਆਦਾਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਲਭੇਥ ਉਦਕਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਅਭਾਵਿਤਾ ਅਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ’’.

੧੫੭. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਲਹੁਕਂ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ਂ ਸਬ੍ਬਸਾਰਮਯੇ ਅਗ੍ਗਲ਼ਫਲਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਲਹੁਕਂ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ਂ ਸਬ੍ਬਸਾਰਮਯੇ ਅਗ੍ਗਲ਼ਫਲਕੇ ਲਭੇਥ ਓਤਾਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਲ੍ਲਂ ਕਟ੍ਠਂ ਸਸ੍ਨੇਹਂ [ਸਸ੍ਨੇਹਂ ਆਰਕਾ ਉਦਕਾ ਥਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ (ਕ.)]; ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ – ‘ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੇਜੋ ਪਾਤੁਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਂ ਅਲ੍ਲਂ ਕਟ੍ਠਂ ਸਸ੍ਨੇਹਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਤੇਜੋ ਪਾਤੁਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਮਣਿਕੋ ਪੂਰੋ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕੋ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯੋ ਆਧਾਰੇ ਠਪਿਤੋ; ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਦਕਭਾਰਂ ਆਦਾਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਲਭੇਥ ਉਦਕਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ’’.

੧੫੮. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਸੋ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਮਣਿਕੋ ਪੂਰੋ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕੋ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯੋ ਆਧਾਰੇ ਠਪਿਤੋ. ਤਮੇਨਂ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਯਤੋ ਯਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਦਕ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸੋ, ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਚਤੁਰਸ੍ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ [ਪੋਕ੍ਖਰਿਣੀ (ਸੀ.)] ਅਸ੍ਸ ਆਲ਼ਿਬਨ੍ਧਾ ਪੂਰਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਾ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯਾ. ਤਮੇਨਂ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਯਤੋ ਯਤੋ ਆਲ਼ਿਂ ਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਉਦਕ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਸੋ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਭੂਮਿਯਂ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ ਆਜਞ੍ਞਰਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ ਠਿਤੋ ਓਧਸ੍ਤਪਤੋਦੋ [ਓਭਸ੍ਤਪਤੋਦੋ (ਕ.), ਉਭਨ੍ਤਰਪਟੋਦੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.) ਅਵ + ਧਂਸੁ + ਤ = ਓਧਸ੍ਤ-ਇਤਿਪਦਵਿਭਾਗੋ]; ਤਮੇਨਂ ਦਕ੍ਖੋ ਯੋਗ੍ਗਾਚਰਿਯੋ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍ਵਾ ਵਾਮੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਤੋਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਸਾਰੇਯ੍ਯਾਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਯ੍ਯਾਪਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਸੋ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ’’.

੧੫੯. ‘‘ਕਾਯਗਤਾਯ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿਯਾ ਆਸੇਵਿਤਾਯ ਭਾਵਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ ਵਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ ਦਸਾਨਿਸਂਸਾ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ. ਅਰਤਿਰਤਿਸਹੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਅਰਤਿ ਸਹਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਰਤਿਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਭਯਭੇਰਵਸਹੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਭਯਭੇਰਵਂ ਸਹਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭਯਭੇਰਵਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਪਿਪਾਸਾਯ ਡਂਸਮਕਸਵਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਂ ਦੁਰੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਰਾਗਤਾਨਂ ਵਚਨਪਥਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਾਰੀਰਿਕਾਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਤਿਬ੍ਬਾਨਂ ਖਰਾਨਂ ਕਟੁਕਾਨਂ ਅਸਾਤਾਨਂ ਅਮਨਾਪਾਨਂ ਪਾਣਹਰਾਨਂ ਅਧਿਵਾਸਕਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ.

‘‘ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਚ੍ਚਾਨੁਭੋਤਿ. ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਹੋਤਿ, ਆਵਿਭਾਵਂ…ਪੇ… ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤਿ.

‘‘ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚ…ਪੇ….

‘‘ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਰਾਗਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵੀਤਰਾਗਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਸਦੋਸਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਵੀਤਦੋਸਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਮੋਹਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਵੀਤਮੋਹਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਮਾਹਿਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ.

‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਕਾਯਗਤਾਯ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿਯਾ ਆਸੇਵਿਤਾਯ ਭਾਵਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ ਵਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ ਇਮੇ ਦਸਾਨਿਸਂਸਾ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨਵਮਂ.

੧੦. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੬੦. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਂ [ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਪਤ੍ਤਿਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਸਙ੍ਖਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

੧੬੧. ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਾਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਨਂ [ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਨਂ ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ [ਵਿਹਾਰੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ [ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਾਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾਨਂ…ਪੇ… ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਾਨਂ [ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾਨਂ ਵਾ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਾਨਂ ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੩. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਾਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ [ਚਾਤੁਮ੍ਮਹਾਰਾਜਿਕਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੪. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਾਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਾਵਤਿਂਸਾ ਦੇਵਾ…ਪੇ… ਯਾਮਾ ਦੇਵਾ… ਤੁਸਿਤਾ ਦੇਵਾ… ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀ ਦੇਵਾ… ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤੀ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤੀਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਾਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਵਣ੍ਣਵਾ ਸੁਖਬਹੁਲੋ’ਤਿ. ਸਹਸ੍ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ [ਸਹਸ੍ਸਿਂ ਲੋਕਧਾਤੁਂ (ਸੀ.)] ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ [ਅਧਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ (ਕ.)] ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਂ ਆਮਣ੍ਡਂ ਹਤ੍ਥੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੬. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ…ਪੇ… ਤਿਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ… ਚਤੁਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ… ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਵਣ੍ਣਵਾ ਸੁਖਬਹੁਲੋਤਿ. ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਪਞ੍ਚ ਆਮਣ੍ਡਾਨਿ ਹਤ੍ਥੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਦਸਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਵਣ੍ਣਵਾ ਸੁਖਬਹੁਲੋ’ਤਿ. ਦਸਸਹਸ੍ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਣਿ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯੋ ਸੁਭੋ ਜਾਤਿਮਾ ਅਟ੍ਠਂਸੋ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤੋ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਭਾਸਤੇ ਚ ਤਪਤੇ ਚ [ਭਾਸਤਿ ਚ ਤਪਤਿ ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਿਰੋਚਤਿ ਚ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਤਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਵਣ੍ਣਵਾ ਸੁਖਬਹੁਲੋ’ਤਿ. ਸਤਸਹਸ੍ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਕ੍ਖਂ ਜਮ੍ਬੋਨਦਂ [ਨੇਕ੍ਖਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਦਕ੍ਖਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤਉਕ੍ਕਾਮੁਖਸੁਕੁਸਲਸਮ੍ਪਹਟ੍ਠਂ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਾਸਤੇ ਚ ਤਪਤੇ ਚ ਵਿਰੋਚਤਿ ਚ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੬੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ਆਭਾ ਦੇਵਾ…ਪੇ… ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ ਦੇਵਾ… ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ ਦੇਵਾ… ਆਭਸ੍ਸਰਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੭੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ … ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਾ ਦੇਵਾ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਾ ਦੇਵਾ… ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੭੧. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ਵੇਹਪ੍ਫਲਾ ਦੇਵਾ…ਪੇ… ਅਵਿਹਾ ਦੇਵਾ… ਅਤਪ੍ਪਾ ਦੇਵਾ… ਸੁਦਸ੍ਸਾ ਦੇਵਾ… ਸੁਦਸ੍ਸੀ ਦੇਵਾ… ਅਕਨਿਟ੍ਠਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਕਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੭੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੭੩. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੭੪. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ ਦੇਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਸੁਖਬਹੁਲਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਾ ਏਵਂ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੭੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲੇਨ… ਸੁਤੇਨ… ਚਾਗੇਨ… ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸਵਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ [ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀਤਿ. (ਕ.)].

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ.

ਅਨੁਪਦਵਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦੁਤਿਯੋ.

ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –

ਅਨੁਪਾਦ-ਸੋਧਨ-ਪੋਰਿਸਧਮ੍ਮੋ, ਸੇਵਿਤਬ੍ਬ-ਬਹੁਧਾਤੁ-ਵਿਭਤ੍ਤਿ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਨਾਮ-ਚਤ੍ਤਾਰੀਸੇਨ, ਆਨਾਪਾਨੋ ਕਾਯਗਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿ [ਇਤੋ ਪਰਂ ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਏਵਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ –-§ਚਨ੍ਦਕੇ ਵਿਮਲੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ, ਪੁਣ੍ਣਸਮ੍ਮੋਦਿਨਿਰੋਧਅਤ੍ਤਨੋ;§ਦਨ੍ਧਾ ਬਹੁਜਨਸੇਵਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਰਂ, ਯਂ ਅਨੁਪਦਂ ਵਗ੍ਗਵਰਂ ਦੁਤਿਯਾਤਿ].

੩. ਸੁਞ੍ਞਤਵਗ੍ਗੋ

੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੭੬. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਕਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਨਗਰਕਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਤਤ੍ਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਿਹਾਰੇਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿ ਬਹੁਲਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਕਚ੍ਚਿ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਸ੍ਸੁਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤਗ੍ਘ ਤੇ ਏਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਸ੍ਸੁਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ. ਪੁਬ੍ਬੇਪਾਹਂ [ਪੁਬ੍ਬੇਚਾਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿਪਿ [ਏਤਰਹਿ ਚ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਿਹਾਰੇਨ ਬਹੁਲਂ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਯਂ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਿਗਵਸ੍ਸਵਲ਼ਵੇਨ, ਸੁਞ੍ਞੋ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤੇਨ, ਸੁਞ੍ਞੋ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਗਾਮਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ, ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਗਾਮਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਗਾਮਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੭੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ, ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਸਭਚਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਕੁਸਤੇਨ ਸੁਵਿਹਤਂ ਵਿਗਤਵਲਿਕਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥਵਿਯਾ ਉਕ੍ਕੂਲਵਿਕ੍ਕੂਲਂ ਨਦੀਵਿਦੁਗ੍ਗਂ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਬ੍ਬਤਵਿਸਮਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ [ਸਬ੍ਬਂ (ਕ.)] ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੭੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੭੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਪਥਵੀਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੮੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੮੧. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੮੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀਵਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀਵਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੮੩. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤੋ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤੋ’. ‘ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਕਾਮਾਸਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਭਵਾਸਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀਵਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ. ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਕਾਮਾਸਵੇਨਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਭਵਾਸਵੇਨਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੇਨਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਵਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀਵਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭਵਤਿ.

੧੮੪. ‘‘ਯੇਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਂਯੇਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਂਸੁ. ਯੇਪਿ [ਯੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਹਿ ਕੇਚਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਂਯੇਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਯੇਪਿ [ਯੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਹਿ ਕੇਚਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਂਯੇਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ [ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ (ਪੀ. ਕ.)] – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ [ਤੇ (ਕ.)], ਆਨਨ੍ਦ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ.

੨. ਮਹਾਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੫. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਕਾਲ਼ਖੇਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਲ਼ਖੇਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕਾਲ਼ਖੇਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ ਖੋ ਕਾਲ਼ਖੇਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੇ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਨੁ ਖੋ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੧੮੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਘਟਾਯ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੇ ਚੀਵਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਘਟਾਯ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਲ਼ਖੇਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੇ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਨੁ ਖੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਲ਼ਖੇਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰੇ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤ੍ਥ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਚੀਵਰਕਾਰਸਮਯੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਭਤਿ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਰਤੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਗਣਾਰਾਮੋ ਗਣਰਤੋ ਗਣਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ. ਸੋ ਵਤਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਰਤੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਗਣਾਰਾਮੋ ਗਣਰਤੋ ਗਣਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ ਯਂ ਤਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਂ ਪਵਿਵੇਕਸੁਖਂ ਉਪਸਮਸੁਖਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸੁਖਂ [ਸਮ੍ਬੋਧਸੁਖਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸਮ੍ਬੋਧਸੁਖਂ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸੁਖਂ (ਕ.) ਉਪਰਿ ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸੁਖਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕੋ ਗਣਸ੍ਮਾ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਤਿ ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ ਯਂ ਤਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਂ ਪਵਿਵੇਕਸੁਖਂ ਉਪਸਮਸੁਖਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸੁਖਂ ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀਤਿ – ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਸੋ ਵਤਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਰਤੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਗਣਾਰਾਮੋ ਗਣਰਤੋ ਗਣਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ ਸਾਮਾਯਿਕਂ ਵਾ ਕਨ੍ਤਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਅਸਾਮਾਯਿਕਂ ਵਾ ਅਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ ਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕੋ ਗਣਸ੍ਮਾ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਤਿ ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ ਸਾਮਾਯਿਕਂ ਵਾ ਕਨ੍ਤਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਅਸਾਮਾਯਿਕਂ ਵਾ ਅਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ – ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ [ਏਕਰੂਪਮ੍ਪਿ (ਸੀ.)] ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭਿਰਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਾਯਾਸਾ.

੧੮੭. ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਵਿਹਾਰੋ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਦਿਦਂ – ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਤੁਂ [ਵਿਹਰਤਂ (ਕ. ਸੀ.), ਵਿਹਰਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)]. ਤਤ੍ਰ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਂ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਭਵਨ੍ਤਿ [ਭਗਵਨ੍ਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਉਪਾਸਕਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾਵਕਾ. ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਵੇਕਪੋਣੇਨ ਵਿਵੇਕਪਬ੍ਭਾਰੇਨ ਵੂਪਕਟ੍ਠੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਰਤੇਨ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭੂਤੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਉਯ੍ਯੋਜਨਿਕਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂਯੇਵ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇਪਿ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ – ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਏਕੋਦਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਮਾਦਹਾਤਬ੍ਬਂ.

੧੮੮. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਤਿ ਏਕੋਦਿਂ ਕਰੋਤਿ [ਏਕੋਦਿਕਰੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਮਾਦਹਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ…ਪੇ… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਤਿ ਏਕੋਦਿਂ ਕਰੋਤਿ ਸਮਾਦਹਤਿ. ਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਖੋ ਮੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ …ਪੇ… ਸੋ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਖੋ ਮੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਤੇਨਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਏਕੋਦਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਮਾਦਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਖੋ ਮੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਸੋ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਖੋ ਮੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ.

੧੮੯. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਚਙ੍ਕਮਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਸੋ ਚਙ੍ਕਮਤਿ – ‘ਏਵਂ ਮਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਠਾਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਸੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ‘ਏਵਂ ਮਂ ਠਿਤਂ ਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਸੋ ਨਿਸੀਦਤਿ – ‘ਏਵਂ ਮਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਸਯਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਸੋ ਸਯਤਿ – ‘ਏਵਂ ਮਂ ਸਯਨ੍ਤਂ ਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਕਥਾਯ [ਭਸ੍ਸਾਯ (ਸੀ.), ਭਾਸਾਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਸੋ – ‘ਯਾਯਂ ਕਥਾ ਹੀਨਾ ਗਮ੍ਮਾ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕਾ ਅਨਰਿਯਾ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਾ ਚੋਰਕਥਾ ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਾ ਸੇਨਾਕਥਾ ਭਯਕਥਾ ਯੁਦ੍ਧਕਥਾ ਅਨ੍ਨਕਥਾ ਪਾਨਕਥਾ ਵਤ੍ਥਕਥਾ ਸਯਨਕਥਾ ਮਾਲਾਕਥਾ ਗਨ੍ਧਕਥਾ ਞਾਤਿਕਥਾ ਯਾਨਕਥਾ ਗਾਮਕਥਾ ਨਿਗਮਕਥਾ ਨਗਰਕਥਾ ਜਨਪਦਕਥਾ ਇਤ੍ਥਿਕਥਾ ਸੁਰਾਕਥਾ ਵਿਸਿਖਾਕਥਾ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਾ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਾ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਾ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਾ ਇਤਿਭਵਾਭਵਕਥਾ ਇਤਿ ਵਾ ਇਤਿ – ਏਵਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਨ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਯਾ ਚ ਖੋ ਅਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਥਾ ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖਿਕਾ ਚੇਤੋਵਿਨੀਵਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾ [ਚੇਤੋਵਿਚਾਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਚੇਤੋਵਿਵਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾ (ਪੀ.)] ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਕਥਾ ਪਵਿਵੇਕਕਥਾ ਅਸਂਸਗ੍ਗਕਥਾ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਕਥਾ ਸੀਲਕਥਾ ਸਮਾਧਿਕਥਾ ਪਞ੍ਞਾਕਥਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਥਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕਥਾ ਇਤਿ – ‘ਏਵਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਸੋ – ‘ਯੇ ਤੇ ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਹੀਨਾ ਗਮ੍ਮਾ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕਾ ਅਨਰਿਯਾ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕੋ ਇਤਿ ਏਵਰੂਪੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇ [ਏਵਰੂਪੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕੋ ਇਤਿ – ‘ਏਵਰੂਪੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇ [ਏਵਰੂਪੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ (ਕ.)] ਵਿਤਕ੍ਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ.

੧੯੦. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ… ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਆਯਤਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਤਸੋ ਸਮੁਦਾਚਾਰੋ’ਤਿ? ਸਚੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਮੇ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਆਯਤਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਤਸੋ ਸਮੁਦਾਚਾਰੋ’ਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ [ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਂ (ਅਟ੍ਠ.)], ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੋ ਖੋ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਸੋ ਮੇ ਨਪ੍ਪਹੀਨੋ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਮੇ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਆਯਤਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਤਸੋ ਸਮੁਦਾਚਾਰੋ’ਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੋ ਖੋ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਸੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ.

੧੯੧. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨਾ ਵਿਹਾਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ, ਇਤਿ ਵੇਦਨਾ… ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਯੋ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਸੋ ਪਹੀਯਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੋ ਖੋ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਸੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ’ਤਿ. ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ ਤੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਨ੍ਤਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਾਯਾਤਿਕਾ [ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਨ੍ਤਕੁਸਲਾਯਤਿਕਾ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਅਟ੍ਠਕਥਾਟੀਕਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ] ਅਰਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਅਨਵਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਪਾਪਿਮਤਾ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਂ ਅਤ੍ਥਵਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਰਹਤਿ ਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਅਪਿ ਪਣੁਜ੍ਜਮਾਨੋ’’ਤਿ [ਅਪਿ ਪਨੁਜ੍ਜਮਾਨੋਪੀਤਿ (ਕ. ਸੀ.), ਅਪਿ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]? ‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗਵਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਂਪਟਿਸਰਣਾ. ਸਾਧੁ ਵਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੧੯੨. ‘‘ਨ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰਹਤਿ ਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤੁਂ, ਯਦਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁ [ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁ (ਕ.)]. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਦੀਘਰਤ੍ਤਸ੍ਸ [ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ + ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ] ਹਿ ਤੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਤਾ ਧਾਤਾ ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ. ਯਾ ਚ ਖੋ ਅਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਥਾ ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖਿਕਾ ਚੇਤੋਵਿਨੀਵਰਣਸਪ੍ਪਾਯਾ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਕਥਾ ਪਵਿਵੇਕਕਥਾ ਅਸਂਸਗ੍ਗਕਥਾ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਕਥਾ ਸੀਲਕਥਾ ਸਮਾਧਿਕਥਾ ਪਞ੍ਞਾਕਥਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਥਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕਥਾ – ਏਵਰੂਪਿਯਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਥਾਯ ਹੇਤੁ ਅਰਹਤਿ ਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਅਪਿ ਪਣੁਜ੍ਜਮਾਨੋ.

‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਚਰਿਯੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ.

੧੯੩. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਆਚਰਿਯੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਵੂਪਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ [ਅਨ੍ਵਾਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਨੇਗਮਾ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦਾ ਚ. ਸੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਸੁ ਨੇਗਮੇਸੁ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦੇਸੁ ਚ ਮੁਚ੍ਛਂ ਨਿਕਾਮਯਤਿ [ਮੁਚ੍ਛਤਿ ਕਾਮਯਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਨ ਤਥਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ], ਗੇਧਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਵਤ੍ਤਤਿ ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਉਪਦ੍ਦਵੋ [ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਆਚਰਿਯੋ. ਆਚਰਿਯੂਪਦ੍ਦਵੇਨ ਅਵਧਿਂਸੁ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ [ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਚਰਿਯੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ.

੧੯੪. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ? ਤਸ੍ਸੇਵ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯਮਾਨੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਵੂਪਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਨੇਗਮਾ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦਾ ਚ. ਸੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਸੁ ਨੇਗਮੇਸੁ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦੇਸੁ ਚ ਮੁਚ੍ਛਂ ਨਿਕਾਮਯਤਿ, ਗੇਧਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਵਤ੍ਤਤਿ ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਉਪਦ੍ਦਵੋ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ. ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੂਪਦ੍ਦਵੇਨ ਅਵਧਿਂਸੁ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ.

੧੯੫. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ. ਸੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਵੂਪਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਨੇਗਮਾ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦਾ ਚ. ਸੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਸੁ ਨੇਗਮੇਸੁ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦੇਸੁ ਚ ਨ ਮੁਚ੍ਛਂ ਨਿਕਾਮਯਤਿ, ਨ ਗੇਧਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਆਵਤ੍ਤਤਿ ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯਮਾਨੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਵੂਪਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਨੇਗਮਾ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦਾ ਚ. ਸੋ ਅਨ੍ਵਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਸੁ ਨੇਗਮੇਸੁ ਚੇਵ ਜਾਨਪਦੇਸੁ ਚ ਮੁਚ੍ਛਂ ਨਿਕਾਮਯਤਿ, ਗੇਧਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਵਤ੍ਤਤਿ ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਉਪਦ੍ਦਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦਵੇਨ ਅਵਧਿਂਸੁ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦਵੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਚੇਵਾਯਂ ਆਚਰਿਯੂਪਦ੍ਦਵੋ, ਯੋ ਚ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੂਪਦ੍ਦਵੋ ਅਯਂ ਤੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦਵੋ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਤਰੋ ਚੇਵ ਕਟੁਕਵਿਪਾਕਤਰੋ ਚ, ਅਪਿ ਚ ਵਿਨਿਪਾਤਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ.

੧੯੬. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਮਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਿਤ੍ਤਵਤਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਥ, ਮਾ ਸਪਤ੍ਤਵਤਾਯ. ਤਂ ਵੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਾਵਕਾ ਸਪਤ੍ਤਵਤਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਮਿਤ੍ਤਵਤਾਯ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਹਿਤੇਸੀ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ – ‘ਇਦਂ ਵੋ ਹਿਤਾਯ, ਇਦਂ ਵੋ ਸੁਖਾਯਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਵੋਕ੍ਕਮ੍ਮ ਚ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਾਵਕਾ ਸਪਤ੍ਤਵਤਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਮਿਤ੍ਤਵਤਾਯ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਾਵਕਾ ਮਿਤ੍ਤਵਤਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸਪਤ੍ਤਵਤਾਯ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਹਿਤੇਸੀ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ – ‘ਇਦਂ ਵੋ ਹਿਤਾਯ, ਇਦਂ ਵੋ ਸੁਖਾਯਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ, ਸੋਤਂ ਓਦਹਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਵੋਕ੍ਕਮ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਾਵਕਾ ਮਿਤ੍ਤਵਤਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸਪਤ੍ਤਵਤਾਯ.

‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਮਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਿਤ੍ਤਵਤਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਥ, ਮਾ ਸਪਤ੍ਤਵਤਾਯ. ਤਂ ਵੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ. ਨ ਵੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾ ਪਰਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ਆਮਕੇ ਆਮਕਮਤ੍ਤੇ. ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਕ੍ਖਾਮਿ; ਪਵਯ੍ਹ ਪਵਯ੍ਹ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਕ੍ਖਾਮਿ [ਪਵਯ੍ਹ ਪਵਯ੍ਹ (ਸੀ. ਪੀ.), ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਆਨਨ੍ਦ ਵਕ੍ਖਾਮਿ (ਕ.)]. ਯੋ ਸਾਰੋ ਸੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਮਹਾਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੯੭. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਅਯਮਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਤਥਾਗਤੋ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ [ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਸ੍ਸਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ (ਕ.)] – ‘ਏਵਂਜਚ੍ਚਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਨਾਮਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਗੋਤ੍ਤਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਸੀਲਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪਿ, ‘ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ’ ਇਤਿਪੀ’’ਤਿ! ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਚੇਵ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥਾਗਤਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਚ; ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਚੇਵ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥਾਗਤਾ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਚਾ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਹਿਦਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ ਹੋਤਿ.

੧੯੮. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨੁਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਕਾ ਚ ਪਨ ਵੋ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਅਯਮਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਤਥਾਗਤੋ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ – ਏਵਂਜਚ੍ਚਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ ਇਤਿਪਿ, ਏਵਂਨਾਮਾ… ਏਵਂਗੋਤ੍ਤਾ… ਏਵਂਸੀਲਾ… ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ.. ਏਵਂਪਞ੍ਞਾ… ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ… ਏਵਂਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ ਇਤਿਪੀ’ਤਿ! ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਚੇਵ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥਾਗਤਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਚ, ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਚੇਵ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥਾਗਤਾ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਚਾ’ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ; ਅਥ ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

੧੯੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਭਨ੍ਤੁ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ [ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ (?)].

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿ ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤੇ ਕਾਯੇ ਅਟ੍ਠਾਸੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤੇ ਕਾਯੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਇਦਂਪਾਹਂ [ਇਦਂਪਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੦. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤੇ ਕਾਯੇ ਅਟ੍ਠਾਸੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤੇ ਕਾਯੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਾ, ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਾ ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਿ ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੧. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਾ ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਥ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਓਭਾਸੋ ਲੋਕੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਨੁਭਾਵਂ. ਯਾਪਿ ਤਾ ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਕਾ ਅਘਾ ਅਸਂਵੁਤਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾ, ਯਤ੍ਥਪਿਮੇ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਏਵਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਏਵਂਮਹਾਨੁਭਾਵਾ ਆਭਾਯ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥਪਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਓਭਾਸੋ ਲੋਕੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਨੁਭਾਵਂ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਤੇਨੋਭਾਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕਿਰ, ਭੋ, ਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨਾਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੁ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਵੇਧਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਚ ਉਲ਼ਾਰੋ ਓਭਾਸੋ ਲੋਕੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਨੁਭਾਵ’ਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੨. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਾ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਮਾ ਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਰਂ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਵਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਵਾ ਕੋਚਿ ਵਾ ਵਿਹੇਠੇਸੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੩. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਕਤਿਯਾ ਸੀਲਵਤੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਹੋਤਿ ਵਿਰਤਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵਿਰਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਵਿਰਤਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਵਿਰਤਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਵਿਰਤਾ ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਮਾਨਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕਾਮਗੁਣੂਪਸਂਹਿਤਂ, ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਾ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਹੋਤਿ ਕੇਨਚਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਲਾਭਿਨੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ. ਸਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰੇਤੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੪. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤੁ ਕੋਚਿਦੇਵ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਸੁਖਿਨੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਹੋਤਿ ਅਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਾ; ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਤਿਰੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਣਿ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯੋ ਸੁਭੋ ਜਾਤਿਮਾ ਅਟ੍ਠਂਸੋ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤੋ. ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਵੁਤਂ ਨੀਲਂ ਵਾ ਪੀਤਂ ਵਾ ਲੋਹਿਤਂ ਵਾ ਓਦਾਤਂ ਵਾ ਪਣ੍ਡੁਸੁਤ੍ਤਂ ਵਾ. ਤਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਹਤ੍ਥੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ – ਅਯਂ ਖੋ ਮਣਿ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯੋ ਸੁਭੋ ਜਾਤਿਮਾ ਅਟ੍ਠਂਸੋ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤੋ, ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਵੁਤਂ ਨੀਲਂ ਵਾ ਪੀਤਂ ਵਾ ਲੋਹਿਤਂ ਵਾ ਓਦਾਤਂ ਵਾ ਪਣ੍ਡੁਸੁਤ੍ਤਂ ਵਾਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤੁ ਕੋਚਿਦੇਵ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਸੁਖਿਨੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਹੋਤਿ ਅਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਾ; ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਤਿਰੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੫. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸਤ੍ਤਾਹਜਾਤੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਤੁਸਿਤਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਥਾ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਅਞ੍ਞਾ ਇਤ੍ਥਿਕਾ ਨਵ ਵਾ ਦਸ ਵਾ ਮਾਸੇ ਗਬ੍ਭਂ ਕੁਚ੍ਛਿਨਾ ਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਹੇਵਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਵਿਜਾਯਤਿ. ਦਸੇਵ ਮਾਸਾਨਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਕੁਚ੍ਛਿਨਾ ਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਜਾਯਤੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਥਾ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਅਞ੍ਞਾ ਇਤ੍ਥਿਕਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨਾ ਵਾ ਵਿਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਹੇਵਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਵਿਜਾਯਤਿ. ਠਿਤਾਵ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ ਵਿਜਾਯਤੀ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਦੇਵਾ ਨਂ ਪਠਮਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੬. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋਵ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਥਵਿਂ ਹੋਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁ ਪੁਰਤੋ ਠਪੇਨ੍ਤਿ – ਅਤ੍ਤਮਨਾ, ਦੇਵਿ, ਹੋਹਿ; ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਵਿਸਦੋਵ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਉਦੇਨ [ਉਦ੍ਦੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਸੇਮ੍ਹੇਨ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਰੁਹਿਰੇਨ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਕੇਨਚਿ ਅਸੁਚਿਨਾ ਸੁਦ੍ਧੋ ਵਿਸਦੋ [ਵਿਸੁਦ੍ਧੋ (ਸ੍ਯਾ.)]. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਣਿਰਤਨਂ ਕਾਸਿਕੇ ਵਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਨੇਵ ਮਣਿਰਤਨਂ ਕਾਸਿਕਂ ਵਤ੍ਥਂ ਮਕ੍ਖੇਤਿ ਨਾਪਿ ਕਾਸਿਕਂ ਵਤ੍ਥਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਮਕ੍ਖੇਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਵਿਸਦੋਵ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਉਦੇਨ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਸੇਮ੍ਹੇਨ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਰੁਹਿਰੇਨ ਅਮਕ੍ਖਿਤੋ ਕੇਨਚਿ ਅਸੁਚਿਨਾ ਸੁਦ੍ਧੋ ਵਿਸਦੋ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਉਦਕਸ੍ਸ ਧਾਰਾ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ – ਏਕਾ ਸੀਤਸ੍ਸ, ਏਕਾ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਾਤੁ ਚਾ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

੨੦੭. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੇਤਮ੍ਹਿ ਛਤ੍ਤੇ ਅਨੁਧਾਰਿਯਮਾਨੇ, ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਸਾ ਵਿਲੋਕੇਤਿ, ਆਸਭਿਞ੍ਚ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ. ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਥ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਓਭਾਸੋ ਲੋਕੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਨੁਭਾਵਂ. ਯਾਪਿ ਤਾ ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਕਾ ਅਘਾ ਅਸਂਵੁਤਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾ ਯਤ੍ਥਪਿਮੇ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਏਵਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਏਵਂਮਹਾਨੁਭਾਵਾ ਆਭਾਯ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥਪਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਓਭਾਸੋ ਲੋਕੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਨੁਭਾਵਂ. ਯੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਤੇਪਿ ਤੇਨੋਭਾਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕਿਰ, ਭੋ, ਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨਾਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੁ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਵੇਧਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਚ ਉਲ਼ਾਰੋ ਓਭਾਸੋ ਲੋਕੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਨੁਭਾਵ’ਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮੀ’’ਤਿ.

੨੦੮. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ. ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਵਿਦਿਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਵਿਦਿਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਤ੍ਵਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਵਿਦਿਤਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਵਿਦਿਤਾ ਸਞ੍ਞਾ… ਵਿਦਿਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਇਦਂਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ. ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਹੋਸਿ; ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਚ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ.

ਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤਿਯਂ.

੪. ਬਾਕੁਲਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੯. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ [ਬਕ੍ਕੁਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਅਚੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਪੁਰਾਣਗਿਹਿਸਹਾਯੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਬਾਕੁਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਅਚੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਬਾਕੁਲਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕੀਵਚਿਰਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਬਾਕੁਲਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ ਬਾਕੁਲ, ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਕਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਮੇਥੁਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਸੇਵਿਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਮਂ, ਆਵੁਸੋ ਕਸ੍ਸਪ, ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ ਬਾਕੁਲ, ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਕਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਮੇਥੁਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਸੇਵਿਤੋ’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਖੋ ਮਂ, ਆਵੁਸੋ ਕਸ੍ਸਪ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ ਬਾਕੁਲ, ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਕਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਾ’’’ਤਿ? ( ) [(ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਤੇ ਆਵੁਸੋ ਬਕ੍ਕੁਲ ਅਸੀਤਿਯੋ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਕਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਾਤਿ.) (ਸੀ. ਪੀ.)]

੨੧੦. ‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਵਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਵਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਂ…ਪੇ… ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

੨੧੧. ‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਗਹਪਤਿਚੀਵਰਂ ਸਾਦਿਤਾ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਗਹਪਤਿਚੀਵਰਂ ਸਾਦਿਤਾ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਤ੍ਥੇਨ ਚੀਵਰਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤਾ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਸਤ੍ਥੇਨ ਚੀਵਰਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤਾ…ਪੇ… ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸੂਚਿਯਾ ਚੀਵਰਂ ਸਿਬ੍ਬਿਤਾ…ਪੇ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਰਜਨੇਨ ਚੀਵਰਂ ਰਜਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਕਥਿਨੇ [ਕਠਿਨੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਚੀਵਰਂ ਸਿਬ੍ਬਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਚੀਵਰਕਮ੍ਮੇ ਵਿਚਾਰਿਤਾ [ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਚੀਵਰਕਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਿਤਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] … ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਸਾਦਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਏਵਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ – ‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਂ ਕੋਚਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਚਤੁਪ੍ਪਦਮ੍ਪਿ ਗਾਥਂ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਾਮਣੇਰਿਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਾਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਾਮਣੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਨ੍ਹਾਯਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਚੁਣ੍ਣੇਨ ਨ੍ਹਾਯਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਗਤ੍ਤਪਰਿਕਮ੍ਮੇ ਵਿਚਾਰਿਤਾ [ਬ੍ਯਾਪਾਰਿਤਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] … ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਆਬਾਧਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਗਦ੍ਦੂਹਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਉਪਹਰਿਤਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਹਰਿਤਕਿਖਣ੍ਡਮ੍ਪਿ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਅਪਸ੍ਸੇਨਕਂ ਅਪਸ੍ਸਯਿਤਾ… ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਾ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ…ਪੇ… ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਅਸੀਤਿ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਾ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਵਸ੍ਸੇਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਾ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਮੇਵ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਰਣੋ ਰਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਂ ਭੁਞ੍ਜਿਂ; ਅਥ ਅਟ੍ਠਮਿਯਂ ਅਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਸਤ੍ਤਾਹਮੇਵ ਸਰਣੋ ਰਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਂ ਭੁਞ੍ਜਿ; ਅਥ ਅਟ੍ਠਮਿਯਂ ਅਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ.

੨੧੨. ‘‘ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ ਬਾਕੁਲ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਅਚੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਕਸ੍ਸਪੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਕਸ੍ਸਪੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਵਾਪੁਰਣਂ [ਅਪਾਪੁਰਣਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਆਦਾਯ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਭਿਕ੍ਕਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਅਵਾਪੁਰਣਂ ਆਦਾਯ ਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਭਿਕ੍ਕਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ; ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮ’’.

ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ. ‘‘ਯਂਪਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਮਾ’’ਤਿ.

ਬਾਕੁਲਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਸੁਤ੍ਤਂ

੨੧੩. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਚਿਰਵਤੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅਰਞ੍ਞਕੁਟਿਕਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਜਙ੍ਘਾਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁਵਿਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਅਚਿਰਵਤੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਚਿਰਵਤੇਨ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਅਚਿਰਵਤਂ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭੋ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ – ‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਏਵਮੇਤਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਏਵਮੇਤਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਸਾਧੁ ਮੇ ਭਵਂ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੂ’ਤਿ. ‘ਨ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ. ਅਹਞ੍ਚ ਹਿ ਤੇ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਮੇ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ; ਸੋ ਮਮਸ੍ਸ ਕਿਲਮਥੋ, ਸਾ ਮਮਸ੍ਸ ਵਿਹੇਸਾ’ਤਿ. ‘ਦੇਸੇਤੁ ਮੇ ਭਵਂ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ. ਅਪ੍ਪੇਵਨਾਮਾਹਂ ਭੋਤੋ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ ਖੋ ਤੇ ਅਹਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ. ਸਚੇ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਨੋ ਚੇ ਮੇ ਤ੍ਵਂ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਯਥਾਸਕੇ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਨ ਮਂ ਤਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ. ‘ਦੇਸੇਤੁ ਮੇ ਭਵਂ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ. ਸਚੇ ਅਹਂ ਭੋਤੋ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਮਿ (ਕ.)], ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਨੋ ਚੇ ਅਹਂ ਭੋਤੋ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਥਾਸਕੇ ਤਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਮਿ (ਕ.)], ਨਾਹਂ ਤਤ੍ਥ ਭਵਨ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ.

੨੧੪. ਅਥ ਖੋ ਅਚਿਰਵਤੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਅਚਿਰਵਤਂ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭੋ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਅਚਿਰਵਤਸ੍ਸ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਾਨਤਞ੍ਚ ਅਨਵਕਾਸਤਞ੍ਚ ਪਵੇਦੇਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਅਥ ਖੋ ਅਚਿਰਵਤੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਜਯਸੇਨੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਅਚਿਰਵਤੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਯਾਵਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਜਯਸੇਨੇਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਅਚਿਰਵਤਂ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਲਬ੍ਭਾ. ਯਂ ਤਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਤਂ ਵਤ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਕਾਮਮਜ੍ਝੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਕਾਮਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕੋ [ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

੨੧੫. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿਸ੍ਸੁ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਿਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਗੋਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ ਸੁਵਿਨੀਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਿਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਗੋਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਦਨ੍ਤਾ ਅਵਿਨੀਤਾ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਿਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਗੋਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ ਸੁਵਿਨੀਤਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ ਦਨ੍ਤਾਵ ਦਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਦਨ੍ਤਾਵ ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਿਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਗੋਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਦਨ੍ਤਾ ਅਵਿਨੀਤਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ ਅਦਨ੍ਤਾਵ ਦਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਦਨ੍ਤਾਵ ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਿਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਗੋਦਮ੍ਮਾ ਵਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ ਸੁਵਿਨੀਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਯਂ ਤਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਤਂ ਵਤ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਕਾਮਮਜ੍ਝੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਕਾਮਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕੋ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

੨੧੬. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਗਾਮਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਮਹਾਪਬ੍ਬਤੋ. ਤਮੇਨਂ ਦ੍ਵੇ ਸਹਾਯਕਾ ਤਮ੍ਹਾ ਗਾਮਾ ਵਾ ਨਿਗਮਾ ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਵਿਲਙ੍ਘਕੇਨ ਯੇਨ ਸੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯੁਂ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਸਹਾਯਕੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਏਕੋ ਸਹਾਯਕੋ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੋਹੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਠਿਤੋ ਸਹਾਯਕੋ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤਂ ਸਹਾਯਕਂ ਏਵਂ ਵੇਦਯ੍ਯ – ‘ਯਂ, ਸਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਪਸ੍ਸਸਿ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਸਮ੍ਮ, ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਸਮ੍ਮ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸਿ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’ਨ੍ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ ਸਹਾਯਕੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਹਾਯਕਂ ਬਾਹਾਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯਂ, ਸਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਪਸ੍ਸਸਿ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਸਮ੍ਮ, ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਇਦਾਨੇਵ ਖੋ ਤੇ, ਸਮ੍ਮ, ਭਾਸਿਤਂ – ਮਯਂ ਏਵਂ ਆਜਾਨਾਮ – ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ ਸਮ੍ਮ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸਿ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨੇਵ ਚ ਪਨ ਤੇ ਭਾਸਿਤਂ ਮਯਂ ਏਵਂ ਆਜਾਨਾਮ – ‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਸਮ੍ਮ, ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਵਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨਾਹਂ, ਸਮ੍ਮ, ਇਮਿਨਾ ਮਹਤਾ ਪਬ੍ਬਤੇਨ ਆਵੁਤੋ [ਆਵਟੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ. ਪੀ.), ਆਵੁਟੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ ਨਾਦ੍ਦਸ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੇਨ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਖਨ੍ਧੇਨ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਆਵੁਤੋ ਨਿਵੁਤੋ [ਨਿਵੁਟੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਓਫੁਟੋ [ਓਵੁਤੋ (ਸੀ.), ਓਵੁਟੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧੋ. ਸੋ ਵਤ ਯਂ ਤਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਤਂ ਵਤ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਕਾਮਮਜ੍ਝੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਕਾਮਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕੋ ਞਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਦਕ੍ਖਤਿ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਤਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਇਮਾ ਦ੍ਵੇ ਉਪਮਾ ਪਟਿਭਾਯੇਯ੍ਯੁਂ [ਪਟਿਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ ਤੇ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਚ ਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕੁਤੋ ਪਨ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਇਮਾ ਦ੍ਵੇ ਉਪਮਾ ਪਟਿਭਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ [ਪਟਿਭਾਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ?

੨੧੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਾਜਾ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤੋ ਨਾਗਵਨਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਸਮ੍ਮ ਨਾਗਵਨਿਕ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍ਵਾ ਨਾਗਵਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਗਂ ਅਤਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਸ੍ਸ ਗੀਵਾਯਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਾਹੀ’ਤਿ. ‘ਏਵਂ, ਦੇਵਾ’ਤਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਨਾਗਵਨਿਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍ਵਾ ਨਾਗਵਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਗਂ ਅਤਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗਸ੍ਸ ਗੀਵਾਯਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਨੀਹਰਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥਗੇਧਾ [ਏਤਗੇਧਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਹਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕਾ ਨਾਗਾ ਯਦਿਦਂ – ਨਾਗਵਨਂ. ਤਮੇਨਂ ਨਾਗਵਨਿਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਗਤੋ ਖੋ [ਖੋ ਤੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਦੇਵ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਸਮ੍ਮ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕ, ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਗਂ ਦਮਯਾਹਿ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸੀਲਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਦਰਥਕਿਲਮਥਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਅਭਿਰਮਾਪਨਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਕਨ੍ਤੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸਮਾਦਪਨਾਯਾ’’’ਤਿ [ਸਮਾਦਾਪਨਾਯਾਤਿ (?)].

‘‘‘ਏਵਂ, ਦੇਵਾ’ਤਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾਵਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਥਮ੍ਭਂ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਖਣਿਤ੍ਵਾ ਆਰਞ੍ਞਕਸ੍ਸ ਨਾਗਸ੍ਸ ਗੀਵਾਯਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਤਿ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸੀਲਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਦਰਥਕਿਲਮਥਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਅਭਿਰਮਾਪਨਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਕਨ੍ਤੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸਮਾਦਪਨਾਯ. ਤਮੇਨਂ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਾਹਿ ਵਾਚਾਹਿ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਸ੍ਸ ਯਾ ਸਾ ਵਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨੀਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ ਤਥਾਰੂਪਾਹਿ ਵਾਚਾਹਿ ਸਮੁਦਾਚਰਿਯਮਾਨੋ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ; ਤਮੇਨਂ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਤਿਣਘਾਸੋਦਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਸ੍ਸ ਤਿਣਘਾਸੋਦਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਜੀਵਿਸ੍ਸਤਿ ਖੋ [ਨੁ ਖੋ (ਸੀ. ਕ.)] ਦਾਨਿ ਆਰਞ੍ਞਕੋ [ਰਞ੍ਞੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਨਾਗੋ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ – ‘ਆਦਿਯ, ਭੋ, ਨਿਕ੍ਖਿਪ, ਭੋ’ਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਸ੍ਸ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਵਚਨਕਰੋ ਹੋਤਿ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰੋ, ਤਮੇਨਂ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ – ‘ਅਭਿਕ੍ਕਮ, ਭੋ, ਪਟਿਕ੍ਕਮ, ਭੋ’ਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਸ੍ਸ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮਵਚਨਕਰੋ ਹੋਤਿ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰੋ, ਤਮੇਨਂ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ – ‘ਉਟ੍ਠਹ, ਭੋ, ਨਿਸੀਦ, ਭੋ’ਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਵਚਨਕਰੋ ਹੋਤਿ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਕਰੋ, ਤਮੇਨਂ ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਨਾਮ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਫਲਕਂ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਤਿ, ਤੋਮਰਹਤ੍ਥੋ ਚ ਪੁਰਿਸੋ ਉਪਰਿਗੀਵਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚ ਤੋਮਰਹਤ੍ਥਾ ਪੁਰਿਸਾ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਚ ਦੀਘਤੋਮਰਯਟ੍ਠਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨੋ ਨੇਵ ਪੁਰਿਮੇ ਪਾਦੇ ਚੋਪੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਪਾਦੇ ਚੋਪੇਤਿ, ਨ ਪੁਰਿਮਕਾਯਂ ਚੋਪੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਂ ਚੋਪੇਤਿ, ਨ ਸੀਸਂ ਚੋਪੇਤਿ, ਨ ਕਣ੍ਣੇ ਚੋਪੇਤਿ, ਨ ਦਨ੍ਤੇ ਚੋਪੇਤਿ, ਨ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਚੋਪੇਤਿ, ਨ ਸੋਣ੍ਡਂ ਚੋਪੇਤਿ. ਸੋ ਹੋਤਿ ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਨਾਗੋ ਖਮੋ ਸਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹਾਰਾਨਂ ਅਸਿਪ੍ਪਹਾਰਾਨਂ ਉਸੁਪ੍ਪਹਾਰਾਨਂ ਸਰਪਤ੍ਤਪ੍ਪਹਾਰਾਨਂ [ਪਰਸਤ੍ਥਪ੍ਪਹਾਰਾਨਂ (ਸੀ.), ਪਰਸਤ੍ਤੁਪ੍ਪਹਾਰਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਭੇਰਿਪਣਵਵਂਸਸਙ੍ਖਡਿਣ੍ਡਿਮਨਿਨ੍ਨਾਦਸਦ੍ਦਾਨਂ [ਭੇਰਿਪਣਵਸਙ੍ਖਤਿਣਵਨਿਨ੍ਨਾਦਸਦ੍ਦਾਨਂ (ਪੀ.)] ਸਬ੍ਬਵਙ੍ਕਦੋਸਨਿਹਿਤਨਿਨ੍ਨੀਤਕਸਾਵੋ ਰਾਜਾਰਹੋ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗੋ ਰਞ੍ਞੋ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

੨੧੮. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ. ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇਵਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਗਹਪਤਿ ਵਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ. ਸੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾਵਾਸੋ ਰਜਾਪਥੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ. ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥਗੇਧਾ ਹਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯਦਿਦਂ – ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਵਾ ਹੋਹਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਾਹਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਸ੍ਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’’ਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ, ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਹਿ, ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ…ਪੇ… (ਯਥਾ ਗਣਕਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.)

੨੧੯. ‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਵੇਦਨਾਸੁ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਹਤ੍ਥਿਦਮਕੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਥਮ੍ਭਂ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਖਣਿਤ੍ਵਾ ਆਰਞ੍ਞਕਸ੍ਸ ਨਾਗਸ੍ਸ ਗੀਵਾਯਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਤਿ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸੀਲਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਦਰਥਕਿਲਮਥਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਅਭਿਰਮਾਪਨਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਕਨ੍ਤੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸਮਾਦਪਨਾਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚੇਤਸੋ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਗੇਹਸਿਤਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸੀਲਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਗੇਹਸਿਤਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਗੇਹਸਿਤਾਨਞ੍ਚੇਵ ਦਰਥਕਿਲਮਥਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯ ਞਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ.

੨੨੦. ‘‘ਤਮੇਨਂ ਤਥਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਵਿਨੇਤਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਾਹਿ, ਮਾ ਚ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਸਿ. ਵੇਦਨਾਸੁ… ਚਿਤ੍ਤੇ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਾਹਿ, ਮਾ ਚ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਸੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ.

੨੨੧. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਇਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਆਸਵਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਸੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਮੋ ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਪਿਪਾਸਾਯ ਡਂਸਮਕਸਵਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਂ ਦੁਰੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਰਾਗਤਾਨਂ ਵਚਨਪਥਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਾਰੀਰਿਕਾਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਤਿਬ੍ਬਾਨਂ ਖਰਾਨਂ ਕਟੁਕਾਨਂ ਅਸਾਤਾਨਂ ਅਮਨਾਪਾਨਂ ਪਾਣਹਰਾਨਂ ਅਧਿਵਾਸਕਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਰਾਗਦੋਸਮੋਹਨਿਹਿਤਨਿਨ੍ਨੀਤਕਸਾਵੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ.

੨੨੨. ‘‘ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਅਦਨ੍ਤੋ ਅਵਿਨੀਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਅਦਨ੍ਤਮਰਣਂ [ਅਦਨ੍ਤਂ ਮਰਣਂ (ਕ.)] ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ. ਦਹਰੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਅਦਨ੍ਤੋ ਅਵਿਨੀਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਅਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਦਹਰੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਥੇਰੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਖੀਣਾਸਵੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਅਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ. ਨਵੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਖੀਣਾਸਵੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਅਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਨਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਸੁਦਨ੍ਤੋ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ… ਦਹਰੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਸੁਦਨ੍ਤੋ ਸੁਵਿਨੀਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਦਹਰੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਥੇਰੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖੀਣਾਸਵੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ. ਨਵੋ ਚੇਪਿ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਖੀਣਾਸਵੋ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ‘ਦਨ੍ਤਮਰਣਂ ਨਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਚਿਰਵਤੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ਭੂਮਿਜਸੁਤ੍ਤਂ

੨੨੩. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਜੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਖੋ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਜੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਭੂਮਿਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਭੂਮਿਜਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭੋ ਭੂਮਿਜ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ [ਚਰਤਿ, ਅਭਬ੍ਬੋ (ਸੀ. ਪੀ.) ਏਵਮੁਪਰਿਪਿ ਏਕਵਚਨੇਨੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ [ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚ ਚੇਪਿ (ਅਟ੍ਠ.)] ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’ਤਿ. ਇਧ ਭੋਤੋ ਭੂਮਿਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਂਵਾਦੀ [ਕਿਂਵਾਦੀ ਕਿਂਦਿਟ੍ਠੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਕਿਮਕ੍ਖਾਯੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’ਤਿ. ਨ ਖੋ ਮੇ ਤਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਭੋਤੋ ਭੂਮਿਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ [ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਏਵਮਕ੍ਖਾਯੀ, ਅਦ੍ਧਾ ਭੋਤੋ ਭੂਮਿਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮੁਦ੍ਧਾਨਂ [ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ (ਕ.) ਮੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿਮੁਦ੍ਧਂ, ਮਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ] ਮਞ੍ਞੇ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਭੂਮਿਜਂ ਸਕੇਨੇਵ ਥਾਲਿਪਾਕੇਨ ਪਰਿਵਿਸਿ.

੨੨੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਜੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਜੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਂ. ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਯੇਨਾਹਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਮਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭੋ ਭੂਮਿਜ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’ਤਿ. ‘ਇਧ ਭੋਤੋ ਭੂਮਿਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਂਵਾਦੀ ਕਿਮਕ੍ਖਾਯੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯਸੇਨਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰਂ ਏਤਦਵੋਚਂ – ‘ਨ ਖੋ ਮੇ ਤਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾਤਿ. ਨ ਖੋ ਮੇ ਤਂ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਭਗਵਾ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ. ‘ਸਚੇ ਭੋਤੋ ਭੂਮਿਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਏਵਂਵਾਦੀ ਏਵਮਕ੍ਖਾਯੀ, ਅਦ੍ਧਾ ਭੋਤੋ ਭੂਮਿਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਞ੍ਞੇ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ. ‘ਕਚ੍ਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦੀ ਚੇਵ ਭਗਵਤੋ ਹੋਮਿ, ਨ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’’ਤਿ?

‘‘ਤਗ੍ਘ ਤ੍ਵਂ, ਭੂਮਿਜ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦੀ ਚੇਵ ਮੇ ਹੋਸਿ, ਨ ਚ ਮਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਸਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਸਿ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭੂਮਿਜ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮਾ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤੀ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

੨੨੫. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਤੇਲਤ੍ਥਿਕੋ ਤੇਲਗਵੇਸੀ ਤੇਲਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਵਾਲਿਕਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾਲਿਕਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾਲਿਕਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾਲਿਕਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾਲਿਕਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮਾ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤੀ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਖੀਰਤ੍ਥਿਕੋ ਖੀਰਗਵੇਸੀ ਖੀਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਗਾਵਿਂ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛਂ ਵਿਸਾਣਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ [ਆਵਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਗਾਵਿਂ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛਂ ਵਿਸਾਣਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਗਾਵਿਂ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛਂ ਵਿਸਾਣਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

੨੨੬. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਨਵਨੀਤਤ੍ਥਿਕੋ ਨਵਨੀਤਗਵੇਸੀ ਨਵਨੀਤਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਉਦਕਂ ਕਲਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥੇਨ [ਮਨ੍ਥੇਨ (ਸੀ.), ਮਤ੍ਤੇਨ (ਕ.)] ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਕਲਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥੇਨ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਵਨੀਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਕਲਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥੇਨ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਵਨੀਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਨਵਨੀਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਗ੍ਗਿਤ੍ਥਿਕੋ [ਅਗ੍ਗਤ੍ਥਿਕੋ (ਸੀ.)] ਅਗ੍ਗਿਗਵੇਸੀ ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਅਲ੍ਲਂ ਕਟ੍ਠਂ ਸਸ੍ਨੇਹਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਯ੍ਯ [ਅਭਿਮਤ੍ਥੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)]. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਲ੍ਲਂ ਕਟ੍ਠਂ ਸਸ੍ਨੇਹਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਲ੍ਲਂ ਕਟ੍ਠਂ ਸਸ੍ਨੇਹਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਯ੍ਯ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ…ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭੂਮਿਜ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤੀ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

੨੨੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਤੇਲਤ੍ਥਿਕੋ ਤੇਲਗਵੇਸੀ ਤੇਲਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਤਿਲਪਿਟ੍ਠਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਲਪਿਟ੍ਠਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਲਪਿਟ੍ਠਂ ਦੋਣਿਯਾ ਆਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਕਂ ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਤੇਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਖੀਰਤ੍ਥਿਕੋ ਖੀਰਗਵੇਸੀ ਖੀਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਗਾਵਿਂ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛਂ ਥਨਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਗਾਵਿਂ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛਂ ਥਨਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਗਾਵਿਂ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛਂ ਥਨਤੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

੨੨੮. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਨਵਨੀਤਤ੍ਥਿਕੋ ਨਵਨੀਤਗਵੇਸੀ ਨਵਨੀਤਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਦਧਿਂ ਕਲਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥੇਨ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਦਧਿਂ ਕਲਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥੇਨ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਨਵਨੀਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਦਧਿਂ ਕਲਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥੇਨ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਨਵਨੀਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਨਵਨੀਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ… ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ … ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੂਮਿਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਗ੍ਗਿਤ੍ਥਿਕੋ ਅਗ੍ਗਿਗਵੇਸੀ ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਸੁਕ੍ਖਂ ਕਟ੍ਠਂ ਕੋਲ਼ਾਪਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਯ੍ਯ; ( ) [(ਭਬ੍ਬੋ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ) (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ… ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ.. ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ… ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਖ ਕਟ੍ਠਂ ਕੋਲ਼ਾਪਂ ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਂ ਆਦਾਯ ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਯ੍ਯ, ਭਬ੍ਬੋ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭੂਮਿਜ, ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨੋ ਤੇ ਆਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਸਞ੍ਚ ਅਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਨੇਵਾਸਂ ਨਾਨਾਸਞ੍ਚੇਪਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਬ੍ਬਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋਨਿ ਹੇਸਾ, ਭੂਮਿਜ, ਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ.

‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਤਂ, ਭੂਮਿਜ, ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਉਪਮਾ ਪਟਿਭਾਯੇਯ੍ਯੁਂ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ ਤੇ ਜਯਸੇਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਚ ਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕੁਤੋ ਪਨ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯਸੇਨਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਉਪਮਾ ਪਟਿਭਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ?

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਜੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਭੂਮਿਜਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤਂ

੨੨੯. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਾਹਿ [ਵਨ੍ਦਾਹਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਹਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] – ‘ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਤੀ’ਤਿ; ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਹਿ [ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] – ‘ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ ਥਪਤਿਸ੍ਸ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਅਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਤ੍ਤਂ; ਯੇਨ ਚ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਪਗੇਵਤਰਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥਪਤਿ [ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਬਹੁਕਿਚ੍ਚੋ ਬਹੁਕਰਣੀਯੋ ਰਾਜਕਰਣੀਯੇਨਾ’’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ ਥਪਤਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਤਿ – ‘ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ ਥਪਤਿਸ੍ਸ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਅਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਤ੍ਤਂ; ਯੇਨ ਚ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਪਗੇਵਤਰਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥਪਤਿ ਬਹੁਕਿਚ੍ਚੋ ਬਹੁਕਰਣੀਯੋ ਰਾਜਕਰਣੀਯੇਨਾ’’’ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ.

੨੩੦. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ ਥਪਤਿਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਵਾਰੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਇਧ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਗਹਪਤਿ, ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਭਾਵੇਹੀ’ਤਿ [ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਗਹਪਤਿ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਤਿ (ਕ.)]. ਏਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਏਵਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਹਗ੍ਗਤਂ, ਗਹਪਤਿ, ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਭਾਵੇਹੀ’ਤਿ. ਯਾ ਚਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਯਾ ਚ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇਵ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ, ਉਦਾਹੁ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਗਹਪਤਿ, ਤਂ ਯੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਭਾਤੁ. ਅਪਣ੍ਣਕਨ੍ਤੇ ਇਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਾ ਚਾਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਯਾ ਚ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯਾ ਚਾਯਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਯਾ ਚ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇਵ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ. ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ, ਗਹਪਤਿ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇਵ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ’’.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ; ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਵੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ; ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਵੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ.

੨੩੧. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ [ਅਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਮਹਾਰਜ੍ਜਾਨਿ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥਵਿਂ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਖੋ ਏਤਂ, ਗਹਪਤਿ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇਵ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ.

੨੩੨. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਖੋ ਇਮਾ ਗਹਪਤਿ, ਭਵੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ‘ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਧ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਮਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਵੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ.

‘‘ਹੋਤਿ ਖੋ ਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਯੋ, ਯਾ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਵਣ੍ਣਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਖੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਚ ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਾਨਿ ਏਕਂ ਘਰਂ ਪਵੇਸੇਯ੍ਯ. ਤੇਸਂ ਏਕਂ ਘਰਂ ਪਵੇਸਿਤਾਨਂ ਅਚ੍ਚਿਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਖੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ, ਨੋ ਚ ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੋਤਿ ਖੋ ਸੋ ਸਮਯੋ, ਯਾ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਤਾਸਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਵਣ੍ਣਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਖੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਚ ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਂ.

‘‘ਹੋਤਿ ਖੋ ਸੋ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਯੋ, ਯਾ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਤਤੋ ਵਿਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਤਤੋ ਵਿਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਨਂ ਵਣ੍ਣਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਾਨਿ ਤਮ੍ਹਾ ਘਰਾ ਨੀਹਰੇਯ੍ਯ. ਤੇਸਂ ਤਤੋ ਨੀਹਤਾਨਂ [ਨੀਹਰਨ੍ਤਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਚ੍ਚਿਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੋਤਿ ਖੋ ਸੋ ਸਮਯੋ, ਯਾ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਤਤੋ ਵਿਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਤਤੋ ਵਿਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਨਂ ਵਣ੍ਣਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚ.

‘‘ਨ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਪਿ ਚ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇਵ ਤਾ [ਯਾ (ਕ.)] ਦੇਵਤਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਗਹਪਤਿ, ਮਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਕਾਜੇਨ ਵਾ ਪਿਟਕੇਨ ਵਾ ਹਰੀਯਮਾਨਾਨਂ ਨ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਪਿ ਚ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇਵ ਤਾ [ਯਾ (ਕ.)] ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਾ ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਨ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਪਿ ਚ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇਵ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਾ ਦੇਵਤਾ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੨੩੩. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਭਿਯੋ ਕਚ੍ਚਾਨੋ [ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ (ਸੀ.)] ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧ! ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਾ ਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇਵਤਾ ਆਭਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ ਉਦਾਹੁ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਦਙ੍ਗੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਕਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ’’ਤਿ?

‘‘ਤੇਨ ਹਾਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਤਂਯੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਚਾਯਂ [ਯੋਪਾਯਂ (ਕ.)] ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਕਤਮਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਕਤਮਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਕਤਮਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਕਤਮਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਏਕਂ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਮਹਾਰਜ੍ਜਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਕਤਮਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਮਹਾਰਜ੍ਜਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਮਹਾਰਜ੍ਜਾਨਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥਵਿਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਕਤਮਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥਵਿਂ ‘ਮਹਗ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਾਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾਨਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯੇਨ ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਕਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ’’ਤਿ.

੨੩੪. ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧ! ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਾਵਤਾ [ਯਾ ਤਾ (ਕ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇਵਤਾ ਆਭਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾ ਉਦਾਹੁ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਦਙ੍ਗੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯੇਨ ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਕਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾ’’ਤਿ?

‘‘ਤੇਨ, ਹਾਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਉਪਮਾਯਪਿਧੇਕਚ੍ਚੇ [ਉਪਮਾਯਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ (ਕ.)] ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸਾ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ਤੇਲਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਵਟ੍ਟਿਪਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ. ਸੋ ਤੇਲਸ੍ਸਪਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵਟ੍ਟਿਯਾਪਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਨ੍ਧਂ ਵਿਯ ਝਾਯਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮ੍ਪਿ ਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਨ ਸੁਸਮੂਹਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸ੍ਸਪਿ ਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਨ ਸੁਸਮੂਹਤਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸਪਿ ਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਨ੍ਧਂ ਵਿਯ ਝਾਯਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ਤੇਲਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਵਟ੍ਟਿਪਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ. ਸੋ ਤੇਲਸ੍ਸਪਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵਟ੍ਟਿਯਾਪਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਨ ਅਨ੍ਧਨ੍ਧਂ ਵਿਯ ਝਾਯਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮ੍ਪਿ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਸੁਸਮੂਹਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸ੍ਸਪਿ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਸੁਸਮੂਹਤਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸਪਿ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਨੀਤਤ੍ਤਾ ਨ ਅਨ੍ਧਨ੍ਧਂ ਵਿਯ ਝਾਯਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਕਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਭਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾ ਦੇਵਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਭਾ’’ਤਿ.

੨੩੫. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਭਿਯੋ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧ! ਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘ਏਵਂ ਅਰਹਤਿ ਭਵਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ; ਅਥ ਚ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਾ ਦੇਵਤਾ, ਇਤਿਪਿ ਤਾ ਦੇਵਤਾ’ਤ੍ਵੇਵ ਭਾਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਦ੍ਧਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੇਨ ਤਾਹਿ ਦੇਵਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਨਿਵੁਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚੇਵ ਸਲ੍ਲਪਿਤਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚ ਸਾਕਚ੍ਛਾ ਚ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਪੁਬ੍ਬਾ’’’ਤਿ. ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਖੋ ਅਯਂ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਆਸਜ੍ਜ ਉਪਨੀਯ ਵਾਚਾ ਭਾਸਿਤਾ, ਅਪਿ ਚ ਤੇ ਅਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਖੋ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਤਾਹਿ ਦੇਵਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਨਿਵੁਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚੇਵ ਸਲ੍ਲਪਿਤਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚ ਸਾਕਚ੍ਛਾ ਚ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਪੁਬ੍ਬਾ’’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਭਿਯੋ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਲਾਭਾ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਯਂ ਤ੍ਵਞ੍ਚੇਵ ਤਂ ਕਙ੍ਖਾਧਮ੍ਮਂ ਪਹਾਸਿ [ਪਜਹਸਿ (ਕ.)], ਮਯਞ੍ਚਿਮਂ [ਯਮ੍ਪਿਮਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਅਲਤ੍ਥਮ੍ਹਾ ਸਵਨਾਯਾ’’ਤਿ.

ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸੁਤ੍ਤਂ

੨੩੬. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਤੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ ਵਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ ਵਿਵਾਦ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਗਮੇਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ! ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ; ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤੁ; ਮਯਮੇਤੇਨ ਭਣ੍ਡਨੇਨ ਕਲਹੇਨ ਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਿਵਾਦੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ ਵਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ ਵਿਵਾਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਗਮੇਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ! ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ; ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤੁ; ਮਯਮੇਤੇਨ ਭਣ੍ਡਨੇਨ ਕਲਹੇਨ ਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਿਵਾਦੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ ਵਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ ਵਿਵਾਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਗਮੇਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ; ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤੁ; ਮਯਮੇਤੇਨ ਭਣ੍ਡਨੇਨ ਕਲਹੇਨ ਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਿਵਾਦੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਠਿਤਕੋਵ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

੨੩੭.

‘‘ਪੁਥੁਸਦ੍ਦੋ ਸਮਜਨੋ, ਨ ਬਾਲੋ ਕੋਚਿ ਮਞ੍ਞਥ;

ਸਙ੍ਘਸ੍ਮਿਂ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਞ੍ਞਂ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਮਞ੍ਞਰੁਂ.

‘‘ਪਰਿਮੁਟ੍ਠਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾਭਾਸਾ, ਵਾਚਾਗੋਚਰਭਾਣਿਨੋ;

ਯਾਵਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮੁਖਾਯਾਮਂ, ਯੇਨ ਨੀਤਾ ਨ ਤਂ ਵਿਦੂ.

‘‘ਅਕ੍ਕੋਚ੍ਛਿ ਮਂ ਅਵਧਿ ਮਂ, ਅਜਿਨਿ ਮਂ ਅਹਾਸਿ ਮੇ;

ਯੇ ਚ ਤਂ ਉਪਨਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਵੇਰਂ ਤੇਸਂ ਨ ਸਮ੍ਮਤਿ.

‘‘ਅਕ੍ਕੋਚ੍ਛਿ ਮਂ ਅਵਧਿ ਮਂ, ਅਜਿਨਿ ਮਂ ਅਹਾਸਿ ਮੇ;

ਯੇ ਚ ਤਂ ਨੁਪਨਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਵੇਰਂ ਤੇਸੂਪਸਮ੍ਮਤਿ.

‘‘ਨ ਹਿ ਵੇਰੇਨ ਵੇਰਾਨਿ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਤੀਧ ਕੁਦਾਚਨਂ;

ਅਵੇਰੇਨ ਚ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨਨ੍ਤਨੋ.

‘‘ਪਰੇ ਚ ਨ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਯਮਾਮਸੇ;

ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮੇਧਗਾ.

‘‘ਅਟ੍ਠਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਪਾਣਹਰਾ, ਗਵਸ੍ਸਧਨਹਾਰਿਨੋ;

ਰਟ੍ਠਂ ਵਿਲੁਮ੍ਪਮਾਨਾਨਂ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਗਤਿ;

ਕਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨੋ ਸਿਯਾ.

‘‘ਸਚੇ ਲਭੇਥ ਨਿਪਕਂ ਸਹਾਯਂ,

ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਂ ਸਾਧੁਵਿਹਾਰਿ ਧੀਰਂ;

ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਿ,

ਚਰੇਯ੍ਯ ਤੇਨਤ੍ਤਮਨੋ ਸਤੀਮਾ.

‘‘ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥ ਨਿਪਕਂ ਸਹਾਯਂ,

ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਂ ਸਾਧੁਵਿਹਾਰਿ ਧੀਰਂ;

ਰਾਜਾਵ ਰਟ੍ਠਂ ਵਿਜਿਤਂ ਪਹਾਯ,

ਏਕੋ ਚਰੇ ਮਾਤਙ੍ਗਰਞ੍ਞੇਵ ਨਾਗੋ.

‘‘ਏਕਸ੍ਸ ਚਰਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਬਾਲੇ ਸਹਾਯਤਾ;

ਏਕੋ ਚਰੇ ਨ ਚ ਪਾਪਾਨਿ ਕਯਿਰਾ,

ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਮਾਤਙ੍ਗਰਞ੍ਞੇਵ ਨਾਗੋ’’ਤਿ.

੨੩੮. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਠਿਤਕੋਵ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਭਾਸਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਬਾਲਕਲੋਣਕਾਰਗਾਮੋ [ਬਾਲਕਲੋਣਕਗਾਮੋ (ਕ.), ਤਥਾ ਵਿਨਯੇਪਿ] ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਗੁ ਬਾਲਕਲੋਣਕਾਰਗਾਮੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਗੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਉਦਕਞ੍ਚ ਪਾਦਾਨਂ ਧੋਵਨਂ [ਉਦਕਞ੍ਚ ਪਾਦਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਸਿ. ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਭਗੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਭਗੁਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਨ ਕਿਲਮਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਖਮਨੀਯਂ ਭਗਵਾ, ਯਾਪਨੀਯਂ ਭਗਵਾ, ਨ ਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਕਿਲਮਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਭਗੁਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਪਾਚੀਨਵਂਸਦਾਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ.

ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਯੋ [ਭਦ੍ਦਿਯੋ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੬੬ ਨਲ਼ਕਪਾਨੇ] ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕਿਮਿਲੋ [ਕਿਮ੍ਬਿਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਾਚੀਨਵਂਸਦਾਯੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਦਾਯਪਾਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਾ, ਮਹਾਸਮਣ, ਏਤਂ ਦਾਯਂ ਪਾਵਿਸਿ. ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਤਯੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਕਾਮਰੂਪਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਫਾਸੁਮਕਾਸੀ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਦਾਯਪਾਲਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਸ੍ਸ. ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਦਾਯਪਾਲਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਾ, ਆਵੁਸੋ ਦਾਯਪਾਲ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਾਰੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

੨੩੯. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕਿਮਿਲੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਨਨ੍ਦਿਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਕਿਮਿਲਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਭਿਕ੍ਕਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਭਗਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕਿਮਿਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਭਗਵਤੋ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਏਕੋ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਏਕੋ ਪਾਦੋਦਕਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਸਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਸਿ. ਤੇਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਵੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਨ ਕਿਲਮਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਖਮਨੀਯਂ ਭਗਵਾ, ਯਾਪਨੀਯਂ ਭਗਵਾ, ਨ ਚ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਕਿਲਮਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਪਨ ਵੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਗ੍ਘ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਲਾਭਾ ਵਤ ਮੇ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਵਤ ਮੇ ਯੋਹਂ ਏਵਰੂਪੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਤਸ੍ਸ, ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਇਮੇਸਂਯੇਵ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਇਮੇਸਂਯੇਵ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਾਮਿ. ਨਾਨਾ ਹਿ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਾ, ਏਕਞ੍ਚ ਪਨ ਮਞ੍ਞੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਨਨ੍ਦਿਯੋ…ਪੇ… ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਕਿਮਿਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਲਾਭਾ ਵਤ ਮੇ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਵਤ ਮੇ ਯੋਹਂ ਏਵਰੂਪੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਵਿ ਚੇਵ ਰਹੋ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਇਮੇਸਂਯੇਵ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਇਮੇਸਂਯੇਵ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਾਮਿ. ਨਾਨਾ ਹਿ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਾ, ਏਕਞ੍ਚ ਪਨ ਮਞ੍ਞੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ.

੨੪੦. ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ! ਕਚ੍ਚਿ ਪਨ ਵੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਗ੍ਘ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਯੋ ਪਠਮਂ ਗਾਮਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸੋ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਪਾਨੀਯਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਅਵਕ੍ਕਾਰਪਾਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਯੋ ਪਚ੍ਛਾ ਗਾਮਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ – ਸਚੇ ਹੋਤਿ ਭੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸੋ, ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਭੁਞ੍ਜਤਿ; ਨੋ ਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਅਪ੍ਪਹਰਿਤੇ ਵਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ ਅਪਾਣਕੇ ਵਾ ਉਦਕੇ ਓਪਿਲਾਪੇਤਿ – ਸੋ ਆਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸਾਮੇਤਿ, ਪਾਨੀਯਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤਿ, ਅਵਕ੍ਕਾਰਪਾਤਿਂ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਾਮੇਤਿ, ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਤਿ. ਯੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਾਨੀਯਘਟਂ ਵਾ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਘਟਂ ਵਾ ਵਚ੍ਚਘਟਂ ਵਾ ਰਿਤ੍ਤਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਸੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਸਚਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਵਿਸਯ੍ਹਂ, ਹਤ੍ਥਵਿਕਾਰੇਨ ਦੁਤਿਯਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਵਿਲਙ੍ਘਕੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਮ [ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ (ਸੀ.)], ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਵਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਾਮ. ਪਞ੍ਚਾਹਿਕਂ ਖੋ ਪਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਮ. ਏਵਂ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ.

੨੪੧. ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ! ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਵੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ ਆਤਾਪੀਨਂ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਹਰਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸੋ ਅਧਿਗਤੋ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਾ ਓਭਾਸਞ੍ਚੇਵ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਨੋ ਓਭਾਸੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ; ਤਞ੍ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਾਮਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਵੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਹਮ੍ਪਿ ਸੁਦਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਵ ਸਮਾਨੋ ਓਭਾਸਞ੍ਚੇਵ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਓਭਾਸੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨ’ਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਓਭਾਸਞ੍ਚੇਵ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਓਭਾਸੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨ’ਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਮਨਸਿਕਾਰਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਉਭਤੋਪਸ੍ਸੇ ਵਟ੍ਟਕਾ [ਵਧਕਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਪ੍ਪਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਮੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਉਪ੍ਪਿਲਂ [ਉਬ੍ਬਿਲ੍ਲਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਉਬ੍ਬਿਲਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਉਪ੍ਪਿਲਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਂ ਨਿਧਿਮੁਖਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਸਕਿਦੇਵ ਪਞ੍ਚਨਿਧਿਮੁਖਾਨਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਮੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਉਪ੍ਪਿਲਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲਂ, ਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਵਟ੍ਟਕਂ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਤਮੇਯ੍ਯ [ਮਤਮੇਯ੍ਯ (ਬਹੂਸੁ) ਪ + ਤਂ + ਏਯ੍ਯ = ਪਤਮੇਯ੍ਯ-ਇਤਿ ਪਦਵਿਭਾਗੋ]; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਮੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲਂ, ਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਨ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਵਟ੍ਟਕਂ ਸਿਥਿਲਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਉਪ੍ਪਤੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਮੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲਂ, ਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਨ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਭਿਜਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲਂ, ਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਨ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਖੋ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲਂ, ਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਨ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ, ਨ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਓਭਾਸਞ੍ਚੇਵ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਓਭਾਸੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਖੋ ਮੇ ਰੂਪਾਨਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਰੂਪਾਨਂ ਸਮਾਧਿ ਚਵਿ. ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ. ਸੋਹਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਮੇ ਪੁਨ ਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਨ ਉਪ੍ਪਿਲਂ, ਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਨ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ, ਨ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ, ਨ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਨ ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਨ’’’ਨ੍ਤਿ.

੨੪੨. ‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਮਨਸਿਕਾਰਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਜਪ੍ਪਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ, ‘ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਜਹਿਂ.

੨੪੩. ‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਓਭਾਸਞ੍ਹਿ ਖੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਰੂਪਾਨਿ ਹਿ ਖੋ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਚ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ – ‘ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਂ [ਦਿਵਸਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ’ [ਰਤ੍ਤਿਦਿਵਂ (ਕ.)]. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯ੍ਵਾਹਂ ਓਭਾਸਞ੍ਹਿ ਖੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ ਨ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਰੂਪਾਨਿ ਹਿ ਖੋ [ਖੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ (ਸੀ. ਕ.)] ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਨ ਚ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ – ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਖੋ ਅਹਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਓਭਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ, ਓਭਾਸਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨਾਹਂ ਸਮਯੇ ਓਭਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ, ਰੂਪਾਨਿ ਹਿ ਖੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਨ ਚ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ – ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਅਪ੍ਪਮਾਣਞ੍ਚੇਵ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ – ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯ੍ਵਾਹਂ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਅਪ੍ਪਮਾਣਞ੍ਚੇਵ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ – ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਮੇ ਸਮਯੇ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ. ਸੋਹਂ ਪਰਿਤ੍ਤੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਮੇ ਸਮਯੇ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਸਮਾਧਿ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਮੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ. ਸੋਹਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਞ੍ਚੇਵ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ – ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਂ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵ’’’ਨ੍ਤਿ.

੨੪੪. ਯਤੋ ਖੋ ਮੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ, ‘ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’ਤਿ – ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਪਹੀਨੋ ਅਹੋਸਿ.

੨੪੫. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯੇ ਖੋ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ ਤੇ ਮੇ ਪਹੀਨਾ. ਹਨ੍ਦ, ਦਾਨਾਹਂ ਤਿਵਿਧੇਨ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਮੀ’ਤਿ [ਭਾਵੇਸਿਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਸਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ [ਭਾਵੇਮਿ (ਕ.)], ਅਵਿਤਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਮ੍ਪਿ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ, ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕਮ੍ਪਿ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ, ਸਾਤਸਹਗਤਮ੍ਪਿ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਮ੍ਪਿ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਸਿਂ. ਯਤੋ ਖੋ ਮੇ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾ, ਸਵਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਸਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਅਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕੋਪਿ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੋਪਿ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਾਤਸਹਗਤੋਪਿ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੋਪਿ ਸਮਾਧਿ ਭਾਵਿਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ.

ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤਂ

੨੪੬. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਬਾਲਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਬਾਲਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਬਾਲਾਪਦਾਨਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ. ਨੋ ਚੇਤਂ [ਨੋ ਚੇਦਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੭-੨੮)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਕੇਨ ਨਂ [ਨ ਤੇਨ ਨਂ (ਕ.), ਨ ਨਂ (?)] ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਬਾਲੋ ਅਯਂ ਭਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘ਬਾਲੋ ਅਯਂ ਭਵਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ. ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਤਿਵਿਧਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਸਭਾਯਂ ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਰਥਿਕਾਯ [ਰਥਿਯਾਯ (ਬਹੂਸੁ)] ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ; ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਜਨੋ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਮੁਸਾਵਾਦੀ ਹੋਤਿ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪਮਾਦਟ੍ਠਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਜਨੋ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇਵ ਤੇ [ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਤੇ ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਪਠਮਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

੨੪੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਵੇਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਅਦ੍ਧਦਣ੍ਡਕੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਕਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਕਣ੍ਣਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਬਿਲਙ੍ਗਥਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਮੁਣ੍ਡਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਰਾਹੁਮੁਖਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਜੋਤਿਮਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਜ੍ਜੋਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਏਰਕਵਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਚੀਰਕਵਾਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਏਣੇਯ੍ਯਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਬਲ਼ਿਸਮਂਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਕਹਾਪਣਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਮ੍ਪਿ [ਖਾਰਾਪਟਿਚ੍ਛਕਮ੍ਪਿ (ਕ.)] ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਪਲਿਘਪਰਿਵਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਪਲਾਲਪੀਠਕਮ੍ਪਿ [ਪਲਾਲਪਿਟ੍ਠਕਮ੍ਪਿ (ਪੀ.)] ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇਲੇਨ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤੇ ਸੁਨਖੇਹਿਪਿ ਖਾਦਾਪੇਨ੍ਤੇ ਜੀਵਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਨ੍ਤੇ ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਥਾਰੂਪਾਨਂ ਖੋ ਪਾਪਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ; ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇਵ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਮਂ ਚੇਪਿ ਰਾਜਾਨੋ [ਸਚੇ ਮਮ੍ਪਿ (ਕ.)] ਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਮਮ੍ਪਿ ਰਾਜਾਨੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਯ੍ਯੁਂ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਯ੍ਯੁਂ…ਪੇ… ਜੀਵਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

੨੪੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਂ ਪੀਠਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ ਵਾ ਮਞ੍ਚਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ ਵਾ ਛਮਾਯਂ [ਛਮਾਯ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਾ ਸੇਮਾਨਂ, ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਵਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਤਂ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਨਂ ਛਾਯਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਥਵਿਯਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਂ ਪੀਠਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ ਵਾ ਮਞ੍ਚਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ ਵਾ ਛਮਾਯਂ ਵਾ ਸੇਮਾਨਂ, ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਵਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਕਤਂ ਵਤ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਅਕਤਂ ਕੁਸਲਂ, ਅਕਤਂ ਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਂ; ਕਤਂ ਪਾਪਂ, ਕਤਂ ਲੁਦ੍ਦਂ, ਕਤਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸਂ. ਯਾਵਤਾ, ਭੋ, ਅਕਤਕਲ੍ਯਾਣਾਨਂ ਅਕਤਕੁਸਲਾਨਂ ਅਕਤਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਾਨਂ ਕਤਪਾਪਾਨਂ ਕਤਲੁਦ੍ਦਾਨਂ ਕਤਕਿਬ੍ਬਿਸਾਨਂ ਗਤਿ ਤਂ ਗਤਿਂ ਪੇਚ੍ਚ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿ. ਸੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਤਤਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਂ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਕਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਮਨਾਪ’ਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਯਮੇਵ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਕਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਮਨਾਪ’ਨ੍ਤਿ. ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਮਾਪਿ [ਉਪਮਾਹਿਪਿ (ਸੀ.)] ਨ ਸੁਕਰਾ ਯਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨਿਰਯਾ’’ਤਿ.

੨੪੯. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਅਯਂ ਖੋ, ਦੇਵ, ਚੋਰੋ ਆਗੁਚਾਰੀ, ਇਮਸ੍ਸ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਂ ਦਣ੍ਡਂ ਪਣੇਹੀ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭੋ, ਇਮਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨਥਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ. ਅਥ ਰਾਜਾ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ [ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿਕਸਮਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.), ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮਯਂ (ਪੀ.)] ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕਥਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ‘‘‘ਤਥੇਵ, ਦੇਵ, ਜੀਵਤੀ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭੋ, ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨਥਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ. ਅਥ ਰਾਜਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕਥਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ‘ਤਥੇਵ, ਦੇਵ, ਜੀਵਤੀ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭੋ, ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨਥਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹਿ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕਿਸ੍ਸਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਯੇਥ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹੀ’’ਤਿ?

੨੫੦. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤਂ ਪਾਸਾਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਮਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ, ਯੋ ਚ ਹਿਮਵਾ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਨਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ [ਉਪਨਿਧਿਮ੍ਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਨ ਉਪੇਤਿ’’. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹਿ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਤਂ ਨਿਰਯਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ’’.

‘‘ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਬਨ੍ਧਨਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ [ਅਯੋਖੀਲਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਹਤ੍ਥੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਦੁਤਿਯੇ ਹਤ੍ਥੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਪਾਦੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਦੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਮਜ੍ਝੇ ਉਰਸ੍ਮਿਂ ਗਮੇਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਵ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ [ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਹੋਤਿ (ਪੀ. ਕ.)]. ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਸਂਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਕੁਠਾਰੀਹਿ [ਕੁਧਾਰੀਹਿ (ਕ.)] ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ…ਪੇ… ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਅਧੋਸਿਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਾਸੀਹਿ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ…ਪੇ… ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਰਥੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਪਥਵਿਯਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ [ਸਞ੍ਜੋਤਿਭੂਤਾਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਾਰੇਨ੍ਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਨ੍ਤਿਪਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ…ਪੇ… ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਾਰਪਬ੍ਬਤਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਸਜੋਤਿਭੂਤਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿਪਿ ਓਰੋਪੇਨ੍ਤਿਪਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਵ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਅਧੋਸਿਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਤਾਯ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਂ ਪਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਂ ਪਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਅਧੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਤਿਰਿਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਵ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ [ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ (ਕ.)] ਮਹਾਨਿਰਯੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਾਨਿਰਯੋ –

‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣੋ ਚਤੁਦ੍ਵਾਰੋ, ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਭਾਗਸੋ ਮਿਤੋ;

ਅਯੋਪਾਕਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਅਯਸਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਮਯਾ ਭੂਮਿ, ਜਲਿਤਾ ਤੇਜਸਾ ਯੁਤਾ;

ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਂ, ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ’’.

‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਯਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯਂ; ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਸੁਕਰਾ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨਿਰਯਾ.

੨੫੧. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ. ਤੇ ਅਲ੍ਲਾਨਿਪਿ ਤਿਣਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖਾਨਿਪਿ ਤਿਣਾਨਿ ਦਨ੍ਤੁਲ੍ਲੇਹਕਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ? ਹਤ੍ਥੀ ਅਸ੍ਸਾ ਗੋਣਾ ਗਦ੍ਰਭਾ ਅਜਾ ਮਿਗਾ, ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ. ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ. ਤੇ ਦੂਰਤੋਵ ਗੂਥਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ ਧਾਵਨ੍ਤਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਹੁਤਿਗਨ੍ਧੇਨ ਧਾਵਨ੍ਤਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ, ਤੇ ਦੂਰਤੋਵ ਗੂਥਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ ਧਾਵਨ੍ਤਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ? ਕੁਕ੍ਕੁਟਾ ਸੂਕਰਾ ਸੋਣਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲਾ, ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ. ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ [ਜਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)] ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ [ਮਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)]. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ? ਕੀਟਾ ਪੁਲ਼ਵਾ [ਪਟਙ੍ਗਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ. ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ, ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ? ਮਚ੍ਛਾ ਕਚ੍ਛਪਾ ਸੁਸੁਮਾਰਾ, ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ. ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ? ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛੇ ਵਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛੇ ਵਾ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛੇ ਵਾ ਮੀਯਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਕੁਣਪੇ ਵਾ…ਪੇ… ਪੂਤਿਕੁਮ੍ਮਾਸੇ ਵਾ… ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਯ ਵਾ… ਓਲਿਗਲ੍ਲੇ ਵਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, (ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ.) [( ) ਨਤ੍ਥਿ ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ] ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯਂ; ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਸੁਕਰਂ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ.

੨੫੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲਂ ਯੁਗਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੋ ਵਾਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਵਾਤੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਉਤ੍ਤਰੋ ਵਾਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਦਕ੍ਖਿਣੋ ਵਾਤੋ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ. ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਕਾਣੋ ਕਚ੍ਛਪੋ, ਸੋ ਵਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ [ਵਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ (ਸੀ.), ਵਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕਿਂ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਕਾਣੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਏਕਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲੇ ਯੁਗੇ ਗੀਵਂ ਪਵੇਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? (‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.) [( ) ਨਤ੍ਥਿ ਸੀ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ] ‘‘ਯਦਿ ਪਨ [ਯਦਿ ਨੂਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਖਿਪ੍ਪਤਰਂ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਣੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਏਕਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲੇ ਯੁਗੇ ਗੀਵਂ ਪਵੇਸੇਯ੍ਯ, ਅਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭਤਰਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਵਦਾਮਿ ਸਕਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਗਤੇਨ ਬਾਲੇਨ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹੇਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾ ਸਮਚਰਿਯਾ ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਖਾਦਿਕਾ ਏਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਤ੍ਤਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਖਾਦਿਕਾ’’.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਸਚੇ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨੀਚਕੁਲਾਨਿ – ਚਣ੍ਡਾਲਕੁਲਂ ਵਾ ਨੇਸਾਦਕੁਲਂ ਵਾ ਵੇਨਕੁਲਂ [ਵੇਣਕੁਲਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਾ ਰਥਕਾਰਕੁਲਂ ਵਾ ਪੁਕ੍ਕੁਸਕੁਲਂ ਵਾ. ਤਥਾਰੂਪੇ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਯਤਿ ਦਲਿਦ੍ਦੇ ਅਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਨਭੋਜਨੇ ਕਸਿਰਵੁਤ੍ਤਿਕੇ, ਯਤ੍ਥ ਕਸਿਰੇਨ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਦੁਦ੍ਦਸਿਕੋ ਓਕੋਟਿਮਕੋ ਬਵ੍ਹਾਬਾਧੋ [ਬਹ੍ਵਾਬਾਧੋ (ਕ.)] ਕਾਣੋ ਵਾ ਕੁਣੀ ਵਾ ਖੁਜ੍ਜੋ ਵਾ ਪਕ੍ਖਹਤੋ ਵਾ ਨ ਲਾਭੀ ਅਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਨਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲ