ਮੂਲ > ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ > ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ

੧. ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੋਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ¶ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸੋਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਘਾਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਾਯਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ¶ , ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੨. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ; ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੋਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ… ਕਾਯੋ ਦੁਕ੍ਖੋ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ; ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੋਤਂ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ… ਕਾਯੋ ਅਨਤ੍ਤਾ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੪. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਦ੍ਦੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਗਨ੍ਧੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰਸੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ; ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ¶ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਿਚ੍ਚਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੁਤ੍ਤਂ

੭. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ… ਘਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਜਿਵ੍ਹਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੋ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਮਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੁਤ੍ਤਂ

੮. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ¶ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਜਿਵ੍ਹਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਕਾਯੋ ਦੁਕ੍ਖੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੋ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਮਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਤ੍ਤਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੁਤ੍ਤਂ

੯. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ¶ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਂ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਜਿਵ੍ਹਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਕਾਯੋ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੋ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ ਮਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੦. ਬਾਹਿਰਾਨਿਚ੍ਚਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੦. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ¶ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ ਰੂਪੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

੧੧. ਬਾਹਿਰਦੁਕ੍ਖਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੧. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ ਰੂਪੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ¶ ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ. ¶ …. ਏਕਾਦਸਮਂ.

੧੨. ਬਾਹਿਰਾਨਤ੍ਤਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੨. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ ਰੂਪੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਤੀਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ.

ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਚ, ਤਯੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਾਹਿਰਾ;

ਯਦਨਿਚ੍ਚੇਨ ਤਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਾਹਿਰਾਤਿ.

੧੩. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ . ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ¶ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ¶ ਸਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ? ਕੋ ਸੋਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਕੋ ਘਾਨਸ੍ਸ… ਕੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ… ਕੋ ਕਾਯਸ੍ਸ… ਕੋ ਮਨਸ੍ਸ ¶ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਚਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਯਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਯਂ ਸੋਤਂ…ਪੇ… ਯਂ ਘਾਨਂ…ਪੇ… ਯਂ ਜਿਵ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ [ਯਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ, ਅਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਯਂ ਕਾਯਂ…ਪੇ… ਯਂ ਮਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਮਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ [ਯੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ ਮਨਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਨੇਵ ਤਾਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ¶ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ [ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪਿ ਏਵਮੇਵ ਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਪਚ੍ਚਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਯਤੋ ਚ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਥਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਞਾਣਞ੍ਚ ¶ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ [ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.) ਏਵਮੁਪਰਿਪਿ], ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੧੪. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ¶ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਰੂਪਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ? ਕੋ ਸਦ੍ਦਾਨਂ…ਪੇ… ਕੋ ਗਨ੍ਧਾਨਂ… ਕੋ ਰਸਾਨਂ… ਕੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ… ਕੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਰੂਪੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਰੂਪਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ, ਅਯਂ ਰੂਪਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਰੂਪੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਰੂਪਾਨਂ ¶ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਯਂ ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਯਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਂ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ ¶ , ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਨੇਵ ਤਾਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਯਤੋ ਚ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਅਥਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੧੫. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸਾਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਆਦੀਨਵਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ¶ , ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਤਂ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ. ਸੋਤਸ੍ਸਾਹਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ… ਘਾਨਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸਾਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਜਿਵ੍ਹਾਯਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਜਿਵ੍ਹਾਯਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਤਂ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ. ਮਨਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸਾਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਮਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਮਨਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਆਦੀਨਵਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਮਨਸ੍ਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯਂ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਤਂ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ.

‘‘ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੧੬. ‘‘ਰੂਪਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸਾਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਰੂਪਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ¶ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਰੂਪਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਰੂਪਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਪਰਿਯੇਸਨਂ ¶ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਰੂਪਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਰੂਪਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਰੂਪਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯਂ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਤਂ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ. ਸਦ੍ਦਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ… ਗਨ੍ਧਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ… ਰਸਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ… ਧਮ੍ਮਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸਾਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਧਮ੍ਮਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ. ਧਮ੍ਮਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯੇਸਨਂ ਅਚਰਿਂ. ਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਦਜ੍ਝਗਮਂ. ਯਾਵਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ¶ ਮੇ ਤਂ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ.

‘‘ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਞ੍ਞਾਸਿਂ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੧੭. ‘‘ਨੋ ¶ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਸਾਰਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ¶ ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੋਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ… ਨੋ ¶ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਘਾਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ… ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਾਰਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ… ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਾਰਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ ¶ . ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ¶ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਂਸੁ, ਨੇਵ ਤਾਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਦੇਵਕਾ ਲੋਕਾ ਸਮਾਰਕਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟਾ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ [ਵਿਪਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ (ਸੀ. ਪੀ.), ਵਿਪਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਂਸੁ. ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ¶ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਂਸੁ ¶ , ਅਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਦੇਵਕਾ ਲੋਕਾ ਸਮਾਰਕਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟਾ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੧੮. ‘‘ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪੇਸੁ ਸਾਰਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪੇਸੁ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦ੍ਦਾਨਂ… ਗਨ੍ਧਾਨਂ… ਰਸਾਨਂ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ… ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਰਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਾਵਕੀਵਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਂਸੁ ¶ , ਨੇਵ ਤਾਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਦੇਵਕਾ ਲੋਕਾ ਸਮਾਰਕਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ¶ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟਾ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਂਸੁ. ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਂਸੁ, ਅਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਸਤ੍ਤਾ ਸਦੇਵਕਾ ਲੋਕਾ ਸਮਾਰਕਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟਾ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੯. ‘‘ਯੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੋ ਸੋਤਂ…ਪੇ… ਯੋ ਘਾਨਂ…ਪੇ… ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੋ ਕਾਯਂ…ਪੇ… ਯੋ ਮਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੋ ਸੋਤਂ…ਪੇ… ਯੋ ਘਾਨਂ…ਪੇ… ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੋ ਕਾਯਂ…ਪੇ… ਯੋ ਮਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੨੦. ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪੇ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੋ ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਯੋ ¶ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ ¶ . ਯੋ ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੨੧. ‘‘ਯੋ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਠਿਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਠਿਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵੋ. ਯੋ ਸੋਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਯੋ ਘਾਨਸ੍ਸ… ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ… ਯੋ ਕਾਯਸ੍ਸ… ਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਠਿਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਠਿਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵੋ.

‘‘ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਵੂਪਸਮੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਨਿਰੋਧੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ. ਯੋ ਸੋਤਸ੍ਸ… ਯੋ ਘਾਨਸ੍ਸ… ਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ… ਯੋ ਕਾਯਸ੍ਸ… ਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਵੂਪਸਮੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਨਿਰੋਧੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੨੨. ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਠਿਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਠਿਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵੋ. ਯੋ ਸਦ੍ਦਾਨਂ…ਪੇ… ਯੋ ਗਨ੍ਧਾਨਂ… ਯੋ ਰਸਾਨਂ… ਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ… ਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਠਿਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਠਿਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵੋ.

‘‘ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਵੂਪਸਮੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਨਿਰੋਧੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ. ਯੋ ¶ ਸਦ੍ਦਾਨਂ…ਪੇ… ਯੋ ਗਨ੍ਧਾਨਂ… ਯੋ ਰਸਾਨਂ… ਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ… ਯੋ ¶ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਵੂਪਸਮੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਸੋ ਨਿਰੋਧੋ, ਰੋਗਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਸਮ੍ਬੋਧੇਨ ¶ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ ਅਪਰੇ ਦੁਵੇ;

ਨੋ ਚੇਤੇਨ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਭਿਨਨ੍ਦੇਨ ਅਪਰੇ ਦੁਵੇ;

ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਗ੍ਗੋ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

੨੩. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ . ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ, ਸੋਤਞ੍ਚ [ਸੋਤਞ੍ਚੇਵ (?) ਏਵਮਿਤਰਯੁਗਲੇਸੁਪਿ] ਸਦ੍ਦਾ ਚ, ਘਾਨਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਾ ਚ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਰਸਾ ਚ, ਕਾਯੋ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ, ਮਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਚ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ. ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਕਮੇਵਸ੍ਸ [ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਰੇਵਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.), ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਦੇਵਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]; ਪੁਟ੍ਠੋ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯੇਯ੍ਯ, ਉਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਵਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਥਾ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਸਯਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੨੪. ‘‘ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਹਾਨਾਯ [ਸਬ੍ਬਂ ਪਹਾਨਾਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ? ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਰੂਪਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ¶ , ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਜਿਵ੍ਹਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਰਸਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ¶ ਤਮ੍ਪਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਕਾਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ… ਮਨੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੨੫. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਾਯ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ? ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਰੂਪਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ¶ , ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਰਸਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਕਾਯੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ… ਮਨੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ¶ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ¶ ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੨੬. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ? ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਰੂਪੇ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਰਸੇ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਕਾਯਂ…ਪੇ… ਮਨਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ¶ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਇਦਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ.

‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਕਿਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ? ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਰੂਪੇ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ…ਪੇ… ¶ ਜਿਵ੍ਹਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਰਸੇ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਕਾਯਂ…ਪੇ… ਮਨਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਇਦਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੨੭. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ? ਯਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਚਕ੍ਖੁ, ਯੇ ¶ ਚ ਰੂਪਾ, ਯਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਯਾ ¶ ਚ ਜਿਵ੍ਹਾ, ਯੇ ਚ ਰਸਾ, ਯਞ੍ਚ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ; ਯੋ ਚ ਕਾਯੋ, ਯੇ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ; ਯੋ ਚ ਮਨੋ, ਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਞ੍ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ – ਇਦਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ.

‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ? ਯਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ, ਯੇ ਚ ਰੂਪਾ, ਯਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਯਾ ਚ ਜਿਵ੍ਹਾ, ਯੇ ਚ ਰਸਾ, ਯਞ੍ਚ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ; ਯੋ ਚ ਕਾਯੋ, ਯੇ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ; ਯੋ ਚ ਮਨੋ, ਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਞ੍ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯੇ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ – ਇਦਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੨੮. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਗਯਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਗਯਾਸੀਸੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸੇਨ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦਿਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ? ਚਕ੍ਖੁ [ਚਕ੍ਖੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਰੂਪਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ¶ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤਂ. ਕੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤਂ? ‘ਰਾਗਗ੍ਗਿਨਾ, ਦੋਸਗ੍ਗਿਨਾ, ਮੋਹਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਆਦਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾ, ਰਸਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤੋ ¶ . ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤਂ. ਕੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤਂ? ‘ਰਾਗਗ੍ਗਿਨਾ, ਦੋਸਗ੍ਗਿਨਾ, ਮੋਹਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਆਦਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਆਦਿਤ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤਂ. ਕੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤਂ? ‘ਰਾਗਗ੍ਗਿਨਾ, ਦੋਸਗ੍ਗਿਨਾ, ਮੋਹਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ, ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਆਦਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ¶ …ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ¶ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੂਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੨੯. ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ [ਅਨ੍ਧਭੂਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਕਿਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ, ਰੂਪਾ ਅਦ੍ਧਭੂਤਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਦ੍ਧਭੂਤੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ. ਕੇਨ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ? ‘ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਅਦ੍ਧਭੂਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਦ੍ਧਭੂਤਾ, ਰਸਾ ਅਦ੍ਧਭੂਤਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਦ੍ਧਭੂਤੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ. ਕੇਨ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ? ‘ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਅਦ੍ਧਭੂਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਕਾਯੋ ਅਦ੍ਧਭੂਤੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਦ੍ਧਭੂਤੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਦ੍ਧਭੂਤਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਦ੍ਧਭੂਤੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ¶ ਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ. ਕੇਨ ਅਦ੍ਧਭੂਤਂ? ‘ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ਅਦ੍ਧਭੂਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ¶ ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ ¶ , ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ‘ਵਿਮੁਤ੍ਤ’ਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੩੦. ‘‘ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ¶ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਾਰੁਪ੍ਪਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਰੂਪੇ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਰੂਪੇਸੁ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਰੂਪਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਰੂਪਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ ¶ , ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਰਸੇ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਰਸੇਸੁ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਰਸਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਰਸਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ…ਪੇ… ਮਨਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਮੇਤਿ ¶ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ ¶ . ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ¶ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਸਬ੍ਬਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ¶ ਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਾਰੁਪ੍ਪਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੩੧. ‘‘ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਰੂਪੇ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ ਭਵਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ ਭਵਮੇਵਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਰਸੇ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ¶ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ ਭਵਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ ਭਵਮੇਵਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ ਭਵਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ ਭਵਮੇਵਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਯਾਵਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਂ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ¶ . ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੦. ਦੁਤਿਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਸੁਤ੍ਤਂ

੩੨. ‘‘ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਾ ¶ ਪਟਿਪਦਾ?

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਰੂਪਾ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ¶ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਰਸਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾਤਿ?

‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ¶ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ¶ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ¶ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰਸੇਸੁਪਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ¶ . ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਦ੍ਵੇਪਿ ਪਹਾਨਾ, ਪਰਿਜਾਨਾਪਰੇ ਦੁਵੇ;

ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਧਭੂਤਞ੍ਚ, ਸਾਰੁਪ੍ਪਾ ਦ੍ਵੇ ਚ ਸਪ੍ਪਾਯਾ;

੩੩. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ ¶ . ਤਤ੍ਰ ਖੋ…ਪੇ… ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ¶ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ. ਰੂਪਾ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਰਸਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ. ਕਾਯੋ…ਪੇ... ਮਨੋ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੩੪. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਰਾਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਂ.

੩੫. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਤਤਿਯਂ.

੩੬. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਰਣਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੩੭. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੋਕਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੩੮. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਛਟ੍ਠਂ.

੩੯. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਯਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੪੦. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਯਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੪੧. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਨਵਮਂ.

੪੨. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ…. ਦਸਮਂ.

ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਂ, ਸੋਕੋ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਂ;

ਖਯਵਯਸਮੁਦਯਂ, ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮੇਨ ਤੇ ਦਸਾਤਿ.

੪੩. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ ¶ . ਤਤ੍ਰ ਖੋ…ਪੇ… ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਰਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ¶ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੪੪. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ…. ਦੁਤਿਯਂ.

੪੫. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ…. ਤਤਿਯਂ.

੪੬. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ¶ . ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੪੭. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ…. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੪੮. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ…. ਛਟ੍ਠਂ.

੪੯. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ¶ . ਸਤ੍ਤਮਂ.

੫੦. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ…. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੫੧. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਦ੍ਦੁਤਂ…ਪੇ…. ਨਵਮਂ.

੫੨. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ [ਉਪਸਟ੍ਠਂ (ਕ.)]. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਰੂਪਾ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਾ, ਰਸਾ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ. ਕਾਯੋ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠੋ… ਮਨੋ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ¶ . ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਅਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ;

ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ [ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ (ਪੀ. ਕ.)];

ਉਪਦ੍ਦੁਤਂ ਉਪਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਵਗ੍ਗੋ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਗ੍ਗੇ ਪਠਮਪਣ੍ਣਾਸਕੋ ਸਮਤ੍ਤੋ.

ਅਨਿਚ੍ਚਵਗ੍ਗਂ ¶ ਯਮਕਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਗ੍ਗਂ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਂ;

ਅਨਿਚ੍ਚਵਗ੍ਗੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਪਞ੍ਚਮੋ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

੫੩. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਰੂਪੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਮਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਧਮ੍ਮੇ ¶ … ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੫੪. ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਸਂਯੋਜਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਰੂਪੇ… ¶ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਮਨਂ… ਧਮ੍ਮੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੫੫. ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ¶ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਰੂਪੇ ਅਨਤ੍ਤਤੋ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਮਨਂ… ਧਮ੍ਮੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੫੬. ‘‘ਕਥਂ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਆਸਵਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ…. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫੭. ‘‘ਕਥਂ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਆਸਵਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ… ¶ . ਪਞ੍ਚਮਂ.

੫੮. ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ…ਪੇ… ¶ ਅਨੁਸਯਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ…. ਛਟ੍ਠਂ.

੫੯. ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ…ਪੇ… ਅਨੁਸਯਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਨੁਸਯਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਮਨਂ… ਧਮ੍ਮੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਨੁਸਯਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਨੁਸਯਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੬੦. ‘‘ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮੋ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵੇਦਨਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ [ਵਿਮੋਕ੍ਖਂ (ਕ.), ਵਿਮੋਕ੍ਖ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ… ਘਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਗਨ੍ਧੇ ਚ… ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ… ਕਾਯਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਚ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ¶ , ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵੇਦਨਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ‘ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯. ਪਠਮਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ

੬੧. ‘‘ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵੇਦਨਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ‘ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਂ [ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਿ ਏਵਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਦਨ੍ਤਜ-ਨਕਾਰੇਨੇਵ] ਮੇ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ¶ ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ¶ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਵੇਦਨਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ‘ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੦. ਦੁਤਿਯਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ

੬੨. ‘‘ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ ¶ . ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ’’?

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਰੂਪਾ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ¶ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯੋ… ਮਨੋ… ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ¶ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰਸੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ¶ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਪਰਿਯਾਦਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਂਯੋਜਨਾ ਦ੍ਵੇ, ਆਸਵੇਨ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ;

ਅਨੁਸਯਾ ਅਪਰੇ ਦ੍ਵੇ, ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਦ੍ਵੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਂ;

੬੩. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਏਕਵਿਹਾਰੀ, ਏਕਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਪਨ ਸਦੁਤਿਯਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ¶ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ [ਨਨ੍ਦਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਸਤਿ ਸਾਰਾਗੋ ਹੋਤਿ; ਸਾਰਾਗੇ ਸਤਿ ਸਂਯੋਗੋ ਹੋਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦੁਤਿਯਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਨਨ੍ਦੀ. ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਸਤਿ ਸਾਰਾਗੋ ਹੋਤਿ; ਸਾਰਾਗੇ ਸਤਿ ਸਂਯੋਗੋ ਹੋਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦੁਤਿਯਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਚ, ਮਿਗਜਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਰਞ੍ਞਵਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇਵਤਿ ¶ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ ਵਿਜਨਵਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ [ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ; ਅਥ ਖੋ ਸਦੁਤਿਯਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਤਣ੍ਹਾ ਹਿਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਾ, ਸਾਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਦੁਤਿਯਵਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨਨ੍ਦੀ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਅਸਤਿ ਸਾਰਾਗੋ ਨ ਹੋਤਿ; ਸਾਰਾਗੇ ਅਸਤਿ ਸਂਯੋਗੋ ¶ ਨ ਹੋਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨਨ੍ਦੀ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਅਸਤਿ ਸਾਰਾਗੋ ਨ ਹੋਤਿ; ਸਾਰਾਗੇ ਅਸਤਿ ਸਂਯੋਗੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਚ, ਮਿਗਜਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਵਿਹਰਤਿ ਆਕਿਣ੍ਣੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਰਾਜੂਹਿ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾਵਕੇਹਿ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਏਕਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਤਣ੍ਹਾ ਹਿਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਾ, ਸਾਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਵਿਹਾਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੬੪. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ. ਨਨ੍ਦਿਸਮੁਦਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ, ਮਿਗਜਾਲਾਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ ¶ . ਨਨ੍ਦਿਸਮੁਦਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ, ਮਿਗਜਾਲਾਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ¶ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨਨ੍ਦੀ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ, ਮਿਗਜਾਲਾਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਮਿਗਜਾਲ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨਨ੍ਦੀ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ, ਮਿਗਜਾਲਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ¶ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਿਗਜਾਲੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੬੫. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਮਿਦ੍ਧਿ ਯੇਨ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਮਾਰੋ, ਮਾਰੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾਰੋ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਤ੍ਥ ਖੋ, ਸਮਿਦ੍ਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਚਕ੍ਖੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ , ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਸੋਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਦ੍ਦਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਘਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਗਨ੍ਧਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਰਸਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ.

‘‘ਯਤ੍ਥ ਚ ਖੋ, ਸਮਿਦ੍ਧਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਨਤ੍ਥਿ ਸੋਤਂ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ ਘਾਨਂ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਰਸਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਯੋ…ਪੇ…. ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਰੋ ਵਾ ਮਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੬੬. ‘‘‘ਸਤ੍ਤੋ ¶ , ਸਤ੍ਤੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ…ਪੇ…. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੬੭. ‘‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ¶ , ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ…ਪੇ…. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੬੮. ‘‘‘ਲੋਕੋ, ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲੋਕੋ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਲੋਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ? ਯਤ੍ਥ ਖੋ, ਸਮਿਦ੍ਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੋ ਵਾ ਲੋਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾਤਿ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਮਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੋ ਵਾ ਲੋਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ.

‘‘ਯਤ੍ਥ ਚ ਖੋ, ਸਮਿਦ੍ਧਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੋ ਵਾ ਲੋਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ ਜਿਵ੍ਹਾ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੋ ਵਾ ਲੋਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੬੯. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਉਪਸੇਨੋ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸੀਤਵਨੇ ਸਪ੍ਪਸੋਣ੍ਡਿਕਪਬ੍ਭਾਰੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਆਸੀਵਿਸੋ ਪਤਿਤੋ ¶ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਸੇਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਥ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਇਮਂ ਕਾਯਂ ਮਞ੍ਚਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨੀਹਰਥ. ਪੁਰਾਯਂ ਕਾਯੋ ਇਧੇਵ ਵਿਕਿਰਤਿ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭੁਸਮੁਟ੍ਠੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਪਸੇਨਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨ ਮਯਂ ਪਸ੍ਸਾਮ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਂ. ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਪਸੇਨੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਏਥ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਇਮਂ ਕਾਯਂ ਮਞ੍ਚਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨੀਹਰਥ. ਪੁਰਾਯਂ ਕਾਯੋ ਇਧੇਵ ਵਿਕਿਰਤਿ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭੁਸਮੁਟ੍ਠੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਨੂਨ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਹਂ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਵਾ ਮਮ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਹਂ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਵਾ ਮਮ ¶ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਵਾ… ਅਹਂ ਮਨੋਤਿ ਵਾ ਮਮ ਮਨੋਤਿ ਵਾ’. ਤਸ੍ਸ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਿਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਨ ਏਵਂ ਹੋਤਿ ¶ – ‘ਅਹਂ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਵਾ ਮਮ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਹਂ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਵਾ ਮਮ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਹਂ ਮਨੋਤਿ ਵਾ ਮਮ ਮਨੋਤਿ ਵਾ’. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਿਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ’’ਤਿ!

‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਙ੍ਕਾਰਮਮਙ੍ਕਾਰਮਾਨਾਨੁਸਯੋ ਸੁਸਮੂਹਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਨ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਵਾ ਮਮ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਹਂ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਵਾ ਮਮ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਅਹਂ ਮਨੋਤਿ ਵਾ ਮਮ ਮਨੋਤਿ ਵਾ’’’ਤਿ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਕਾਯਂ ਮਞ੍ਚਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨੀਹਰਿਂਸੁ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਿਕਿਰਿ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭੁਸਮੁਟ੍ਠੀਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੭੦. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਵਾਣੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਵਾਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹੀ’’ਤਿ?

‘‘ਇਧ ਪਨ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੂਪਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ. ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੂਪਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ¶ ਚ. ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਵਾਣ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹੀ’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਰਸਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਰਸਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ. ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਸੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਸੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਰਸਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਰਸਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ¶ ਚ. ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਸੇਸੁ ¶ ਰਾਗਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਸੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਵਾਣ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹੀ’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ. ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ. ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਵਾਣ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹੀ’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਇਧ ਪਨ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੂਪਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚ ਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਅਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੂਪਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀਹਿ ਖੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚ ਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਅਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਵਾਣ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹੀ’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਰਸਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀਹਿ ਖੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚ ਰਸਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਅਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਸੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਸੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ¶ ¶ ਚਪਰਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀਹਿ ਖੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਅਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਉਪਵਾਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀਹਿ ਖੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਰਾਗਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਅਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਵਾਣ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੭੧. ‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਵੁਸਿਤਂ ¶ ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਆਰਕਾ ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤ੍ਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਸ੍ਸਸਂ [ਅਨਸ੍ਸਸਿਂ (ਸੀ.), ਅਨਸ੍ਸਾਸਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਂ (ਪੀ.)]. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਿਵ੍ਹਾ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ…ਪੇ… ਮਨਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਨੋ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ¶ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੭੨. ‘‘ਯੋ ¶ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਵੁਸਿਤਂ ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਆਰਕਾ ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤ੍ਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਸ੍ਸਸਂ ਪਨਸ੍ਸਸਂ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਏਤਂ ਪਠਮਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਪਹੀਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ ਆਯਤਿਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ…ਪੇ….

‘‘ਜਿਵ੍ਹਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਿਵ੍ਹਾ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਏਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਪਹੀਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਆਯਤਿਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ…ਪੇ….

‘‘ਮਨਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਨੋ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਏਤਂ ਛਟ੍ਠਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਪਹੀਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਆਯਤਿਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯਾ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

੭੩. ‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ¶ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਵੁਸਿਤਂ ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਆਰਕਾ ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਤ੍ਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਸ੍ਸਸਂ ਪਨਸ੍ਸਸਂ. ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ¶ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ¶ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯੋ… ਮਨੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸੋਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਘਾਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਾਯਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਕਾਦਸਮਂ.

ਮਿਗਜਾਲੇਨ ¶ ਦ੍ਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਸਮਿਦ੍ਧਿਨਾ;

ਉਪਸੇਨੋ ਉਪਵਾਣੋ, ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਿਕਾ ਤਯੋਤਿ.

੭੪. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ ¶ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਿਹਾਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਵੋ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ. ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਤੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਨਵਵਾਦਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਵਾ ਗਿਲਾਨਵਾਦਞ੍ਚ, ‘‘ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਮਞ੍ਚਕੇ ਸਮਧੋਸਿ [ਸਮਞ੍ਚੋਸਿ (ਸੀ.), ਸਮਤੇਸਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਸਮਞ੍ਚੋਪਿ (ਪੀ.)]. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਮਞ੍ਚਕੇ ਸਮਧੋਸਿ. ਸਨ੍ਤਿਮਾਨਿ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਤ੍ਥਾਹਂ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਨੀਯਂ, ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ.

‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ?

‘‘ਤਗ੍ਘ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਪ੍ਪਕਂ ¶ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਅਨਪ੍ਪਕੋ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ.

‘‘ਕਚ੍ਚਿ ¶ ਪਨ ਤਂ [ਤ੍ਵਂ (ਸੀ.), ਤੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤ੍ਤਾ ਸੀਲਤੋ ਉਪਵਦਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਖੋ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਸੀਲਤੋ ਉਪਵਦਤੀ’’ਤਿ [ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ (ਪੀ. ਕ.)].

‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤ੍ਤਾ ਸੀਲਤੋ ਉਪਵਦਤਿ, ਅਥ ਕਿਞ੍ਚ [ਅਥ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚ (ਸੀ.), ਅਥ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਤੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕੋ ਚ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ¶ .

‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਥ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਚਰਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਰਾਗਵਿਰਾਗਤ੍ਥਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਰਾਗਵਿਰਾਗਤ੍ਥਂ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸਿ. ਰਾਗਵਿਰਾਗਤ੍ਥੋ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਿਤੋ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ…ਪੇ… ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯੋ… ਮਨੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸੋਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ¶ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਰਜਂ ਵੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੭੫. ਅਥ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਿਹਾਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਵੋ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ. ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਤੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਨਵਵਾਦਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਵਾ ਗਿਲਾਨਵਾਦਞ੍ਚ, ‘‘ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਮਞ੍ਚਕੇ ਸਮਧੋਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਮਞ੍ਚਕੇ ਸਮਧੋਸਿ. ਸਨ੍ਤਿਮਾਨਿ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਤ੍ਥਾਹਂ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ¶ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਨੀਯਂ, ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ…ਪੇ… ਨ ਖੋ ਮਂ [ਮੇ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)], ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਸੀਲਤੋ ਉਪਵਦਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤ੍ਤਾ ਸੀਲਤੋ ਉਪਵਦਤਿ, ਅਥ ਕਿਞ੍ਚ ਤੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕੋ ਚ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਨੋ ¶ ਚੇ ਕਿਰ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਥ ¶ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਚਰਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਸਿ. ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥੋ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਿਤੋ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ…ਪੇ… ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯੋ… ਮਨੋ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚੀਤਿ [ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)]. ਦੁਤਿਯਂ.

੭੬. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਧੋ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਧੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ ¶ , ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯਂ ਖੋ, ਰਾਧ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਰਾਧ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ? ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ¶ , ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯੋ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ¶ ਖੋ, ਰਾਧ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੭੭. ‘‘ਯਂ ਖੋ, ਰਾਧ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਰਾਧ, ਦੁਕ੍ਖਂ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਰਾਧ, ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰੂਪਾ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸ…ਪੇ… ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ… ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ¶ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਖੋ, ਰਾਧ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੭੮. ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਰਾਧ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਚ, ਰਾਧ, ਅਨਤ੍ਤਾ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਰਾਧ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰੂਪਾ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ… ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯੋ ਖੋ, ਰਾਧ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੭੯. ਅਥ ¶ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ¶ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਰੂਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਧਮ੍ਮੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੮੦. ਅਥ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ, ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਾਯਾ’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਾਯਾ’ਤਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ¶ , ਰੂਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨਂ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮੧. ਅਥ ¶ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ ¶ – ‘‘ਇਧ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਮ੍ਹੇ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮ – ‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਕਚ੍ਚਿ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ ਚੇਵ ਭਗਵਤੋ ਹੋਮ, ਨ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਾਮ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮ, ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਤਗ੍ਘ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ ਚੇਵ ਮੇ ਹੋਥ, ਨ ਚ ਮਂ ਅਭੂਤੇਨ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਥ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਥ, ਨ ਚ ¶ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾਦਾਨੁਵਾਦੋ ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਮਯਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਕਤਮਂ ਪਨ ਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਥ – ‘ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਰੂਪਾ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ¶ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ ਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ¶ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੮੨. ਅਥ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘‘ਲੋਕੋ, ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ? ‘‘‘ਲੁਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਲੁਜ੍ਜਤਿ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਲੁਜ੍ਜਤਿ. ਰੂਪਾ ਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਲੁਜ੍ਜਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਲੁਜ੍ਜਤਿ ¶ , ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਲੁਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਲੁਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਲੁਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਲੁਜ੍ਜਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਲੁਜ੍ਜਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਲੁਜ੍ਜਤਿ. ਲੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੮੩. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਫਗ੍ਗੁਨੋ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਫਗ੍ਗੁਨੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ, ਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾ, ਯਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋ, ਯੇਨ ਮਨੇਨ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਤਂ, ਫਗ੍ਗੁਨ, ਚਕ੍ਖੁ, ਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ ¶ …ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਸਾ ¶ , ਫਗ੍ਗੁਨ, ਜਿਵ੍ਹਾ, ਯਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ¶ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਖੋ ਸੋ, ਫਗ੍ਗੁਨ, ਮਨੋ, ਯੇਨ ਮਨੇਨ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਛਿਨ੍ਨਪਪਞ੍ਚੇ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮੇ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਵਟ੍ਟੇ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਵੀਤਿਵਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਗਿਲਾਨੇਨ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਰਾਧੇਨ ਅਪਰੇ ਤਯੋ;

ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਚ ਦ੍ਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਲੋਕੋ ਚ ਫਗ੍ਗੁਨੋਤਿ.

੮੪. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘‘ਲੋਕੋ, ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਲੋਕੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਰੂਪਾ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ…ਪੇ… ਤਮ੍ਪਿ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਾ, ਰਸਾ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ…ਪੇ… ਤਮ੍ਪਿ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ¶ ਮਨੋ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ. ਯਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਲੋਕੋ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੮੫. ਅਥ ¶ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ, ਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਞ੍ਞਂ ¶ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ. ਰੂਪਾ ਸੁਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੮੬. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਰੂਪਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ¶ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ¶ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੮੭. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਛਨ੍ਨੋ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ¶ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਯਾਮਾਵੁਸੋ ਚੁਨ੍ਦ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਗਿਲਾਨਪੁਚ੍ਛਕਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ?

‘‘ਨ ¶ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਿਖਰੇਨ [ਖਗ੍ਗੇਨ (ਕ.)] ਮੁਦ੍ਧਨਿ [ਮੁਦ੍ਧਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਭਿਮਤ੍ਥੇਯ੍ਯ [ਅਭਿਮਨ੍ਥੇਯ੍ਯ (ਸੀ.)]; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਵਾਤਾ ਮੁਦ੍ਧਨਿ [ਮੁਦ੍ਧਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਊਹਨਨ੍ਤਿ [ਉਪਹਨਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.), ਉਹਨਨ੍ਤਿ (ਕ.)]. ਨ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਖਮਨੀਯਂ, ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ…ਪੇ… ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਆਵੁਸੋ, ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਦਲ਼੍ਹੇਨ ਵਰਤ੍ਤਕ੍ਖਣ੍ਡੇਨ ਸੀਸੇ ਸੀਸਵੇਠਂ ਦਦੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਸੀਸੇ ਸੀਸਵੇਦਨਾ. ਨ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਖਮਨੀਯਂ ¶ , ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ…ਪੇ… ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਦਕ੍ਖੋ ਗੋਘਾਤਕੋ ਵਾ ਗੋਘਾਤਕਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਾ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਗੋਵਿਕਨ੍ਤਨੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਵਾਤਾ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਨ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਖਮਨੀਯਂ, ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ…ਪੇ… ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਦ੍ਵੇ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ ਦੁਬ੍ਬਲਤਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਸਨ੍ਤਾਪੇਯ੍ਯੁਂ ¶ ਸਮ੍ਪਰਿਤਾਪੇਯ੍ਯੁਂ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਧਿਮਤ੍ਤੋ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਡਾਹੋ. ਨ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਖਮਨੀਯਂ, ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ. ਸਤ੍ਥਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਵਕਙ੍ਖਾਮਿ [ਨਾਪਿ ਕਙ੍ਖਾਮਿ (ਕ.)] ਜੀਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸਿ. ਯਾਪੇਤਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ, ਯਾਪੇਨ੍ਤਂ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਚ੍ਛਾਮ. ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ, ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਪਤਿਰੂਪਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ, ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸਿ. ਯਾਪੇਤਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ, ਯਾਪੇਨ੍ਤਂ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ.

‘‘ਨ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ; ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ¶ ਭੋਜਨਾਨਿ. ਨਪਿ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ; ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ. ਨਪਿ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ ਪਤਿਰੂਪਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪਤਿਰੂਪਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ. ਅਪਿ ਚ ਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਮਨਾਪੇਨੇਵ, ਨੋ ਅਮਨਾਪੇਨ. ਏਤਞ੍ਹਿ, ਆਵੁਸੋ, ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ¶ ਪਰਿਚਰੇਯ੍ਯ ਮਨਾਪੇਨੇਵ, ਨੋ ਅਮਨਾਪੇਨ. ‘ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ [ਤਂ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ (ਬਹੂਸੁ)] ਛਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ.

‘‘ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ ¶ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਕਞ੍ਚਿਦੇਵ [ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਦੇਸਂ, ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਵੁਸੋ ¶ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ.

‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ…ਪੇ… ਮਨਂ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ¶ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਮਨਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਜਿਵ੍ਹਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਮਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ¶ , ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੋਧਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ¶ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੋਧਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਜਿਵ੍ਹਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ¶ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ¶ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੋਧਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਮਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਆਵੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ – ‘ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਚਲਿਤੇ ਅਸਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸਤਿ ਨਤਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਨਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਆਗਤਿਗਤਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਆਗਤਿਗਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਚੁਤੂਪਪਾਤੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਅਸਤਿ ਨੇਵਿਧ ਨ ਹੁਰਂ ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ. ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਮਿਨਾ ਓਵਾਦੇਨ ਓਵਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਨ੍ਨੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨਨੁ ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਛਨ੍ਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾਯੇਵ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ¶ ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬਵਿਜ੍ਜਨਂ [ਪੁਬ੍ਬਵਿਚਿਰਂ (ਸੀ.), ਪੁਬ੍ਬਵਿਜ੍ਝਨਂ (ਪੀ.), ਪੁਬ੍ਬਜਿਰਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੯੪] ਨਾਮ ਵਜ੍ਜਿਗਾਮੋ. ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਕੁਲਾਨਿ ਸੁਹਜ੍ਜਕੁਲਾਨਿ ਉਪਵਜ੍ਜਕੁਲਾਨੀ’’ਤਿ. ‘‘ਹੋਨ੍ਤਿ ਹੇਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਿਤ੍ਤਕੁਲਾਨਿ ਸੁਹਜ੍ਜਕੁਲਾਨਿ ਉਪਵਜ੍ਜਕੁਲਾਨਿ. ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ¶ , ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਉਪਵਜ੍ਜੋਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੋ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਤਞ੍ਚ ਕਾਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਾਯਂ ¶ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਸਉਪਵਜ੍ਜੋਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਤ੍ਥਿ. ‘ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ ਛਨ੍ਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤ’ਨ੍ਤਿ – ਏਵਮੇਤਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੮੮. ਅਥ ¶ [ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ. ਅਥ (?) ਮ. ਨਿ. ੩.੩੯੫ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ] ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ. ‘ਨਨ੍ਦਿਸਮੁਦਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ, ਪੁਣ੍ਣਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ. ‘ਨਨ੍ਦਿਸਮੁਦਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ, ਪੁਣ੍ਣਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਨਨ੍ਦੀ. ‘ਨਨ੍ਦਿਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ, ਪੁਣ੍ਣਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਨਨ੍ਦੀ. ‘ਨਨ੍ਦਿਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ, ਪੁਣ੍ਣਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ¶ ਤ੍ਵਂ [ਇਮਿਨਾ ਚ ਤ੍ਵਂ], ਪੁਣ੍ਣ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਓਵਾਦੇਨ ਓਵਦਿਤੋ ਕਤਮਸ੍ਮਿਂ [ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੯੫)] ਜਨਪਦੇ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਜਨਪਦੋ, ਤਤ੍ਥਾਹਂ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਚਣ੍ਡਾ ¶ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ; ਫਰੁਸਾ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ. ਸਚੇ ਤਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਕ੍ਕੋਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਾਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਚੇ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ¶ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਕ੍ਕੋਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਾਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਸੁਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਯਂ ਮੇ [ਮਂ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਨਯਿਮੇ ਪਾਣਿਨਾ ਪਹਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ [ਏਵਮ੍ਮੇਤ੍ਥ (?)], ਭਗਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਸੁਗਤ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਾਣਿਨਾ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਾਣਿਨਾ ਪਹਾਰਂ ¶ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਸੁਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਯਂ ਮੇ [ਏਵਮ੍ਮੇਤ੍ਥ (?)] ਨਯਿਮੇ ਲੇਡ੍ਡੁਨਾ ਪਹਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਭਗਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਸੁਗਤ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਲੇਡ੍ਡੁਨਾ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਲੇਡ੍ਡੁਨਾ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਸੁਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਯਂ ਮੇ ਨਯਿਮੇ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ¶ . ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਭਗਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਸੁਗਤ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਪਨ ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਸੁਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਯਂ ਮੇ ਨਯਿਮੇ ਸਤ੍ਥੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਭਗਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਸੁਗਤ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਸੁਭਦ੍ਦਕਾ ਵਤਿਮੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਯਂ ਮਂ ਨਯਿਮੇ ¶ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਭਗਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਸੁਗਤ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਪਨ ਤਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਪਨ ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਚੇ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ – ‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਵਕਾ ਕਾਯੇਨ ਚ ਜੀਵਿਤੇਨ ਚ ਅਟ੍ਟੀਯਮਾਨਾ ਹਰਾਯਮਾਨਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਾ ਸਤ੍ਥਹਾਰਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ ਅਪਰਿਯਿਟ੍ਠਞ੍ਞੇਵ ਸਤ੍ਥਹਾਰਕਂ ਲਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਭਗਵਾ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਮੇਤ੍ਥ, ਸੁਗਤ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਪੁਣ੍ਣ! ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਇਮਿਨਾ ਦਮੂਪਸਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਵਤ੍ਥੁਂ. ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਿ ਤ੍ਵਂ, ਪੁਣ੍ਣ, ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ¶ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤੋ ਜਨਪਦੋ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤੋ ਜਨਪਦੋ ਤਦਵਸਰਿ. ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਤੇਨੇਵਨ੍ਤਰਵਸ੍ਸੇਨ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਾਸਕਸਤਾਨਿ ਪਟਿਵੇਦੇਸਿ [ਪਟਿਪਾਦੇਸਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਪਟਿਦੇਸੇਸਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਤੇਨੇਵਨ੍ਤਰਵਸ੍ਸੇਨ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਾਸਿਕਾਸਤਾਨਿ ਪਟਿਵੇਦੇਸਿ. ਤੇਨੇਵਨ੍ਤਰਵਸ੍ਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ¶ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨੇਵਨ੍ਤਰਵਸ੍ਸੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ.

ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਯੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਓਵਾਦੇਨ ਓਵਦਿਤੋ, ਸੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ?

‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ [ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)], ਪਚ੍ਚਪਾਦਿ [ਸਚ੍ਚਵਾਦੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਧਮ੍ਮਂ, ਨ ਚ ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਕਰਣਂ ਵਿਹੇਸੇਸਿ [ਵਿਹੇਠੇਸਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੮੯. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਯੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਯੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਬਾਹਿਯ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਰੂਪਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਭਨ੍ਤੇ’’…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ¶ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਬਾਹਿਯ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਯੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਯੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ¶ , ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਯੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੯੦. ‘‘ਏਜਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੋਗੋ, ਏਜਾ ਗਣ੍ਡੋ, ਏਜਾ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੇਜੋ ਵਿਹਰਤਿ ਵੀਤਸਲ੍ਲੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇਪਿ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ ‘ਅਨੇਜੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਂ [ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਵੀਤਸਲ੍ਲੋ’ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁ ¶ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਰੂਪੇ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਰੂਪੇਸੁ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ.

‘‘ਸੋਤਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਘਾਨਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਰਸੇ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ.

‘‘ਕਾਯਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਮਨਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਨਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਨੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਮਨੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ¶ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ.

‘‘ਸੋ ¶ ਏਵਂ ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ ¶ . ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੯੧. ‘‘ਏਜਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੋਗੋ, ਏਜਾ ਗਣ੍ਡੋ, ਏਜਾ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੇਜੋ ਵਿਹਰਤਿ ਵੀਤਸਲ੍ਲੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇਪਿ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ ‘ਅਨੇਜੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਂ ਵੀਤਸਲ੍ਲੋ’ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਰੂਪੇ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ. ਯਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ ਭਵਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ ਭਵਮੇਵ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਜਿਵ੍ਹਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਰਸੇ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ… ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ. ਯਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਤੋ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ ਭਵਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ ਭਵਮੇਵ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਮਨਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਨਤੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਨੋ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ¶ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ. ਯਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ¶ , ਯਤੋ ¶ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਂ ਮੇਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ ਭਵਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ ਭਵਮੇਵ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਯਾਵਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਤੋਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਮੇਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੯੨. ‘‘ਦ੍ਵਯਂ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਯਂ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ, ਸੋਤਞ੍ਚੇਵ ਸਦ੍ਦਾ ਚ, ਘਾਨਞ੍ਚੇਵ ਗਨ੍ਧਾ ਚ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਚੇਵ ਰਸਾ ਚ, ਕਾਯੋ ਚੇਵ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ ¶ , ਮਨੋ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਚ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਯਂ.

‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਹਮੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਦ੍ਵਯਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਕਮੇਵਸ੍ਸ. ਪੁਟ੍ਠੋ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯੇਯ੍ਯ. ਉਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਵਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਥਾ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਸਯਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੯੩. ‘‘ਦ੍ਵਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਰੂਪਾ ¶ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੋ. ਇਤ੍ਥੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਚਲਞ੍ਚੇਵ ਬ੍ਯਥਞ੍ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਹੇਤੁ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਸਮਵਾਯੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ¶ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਹੇਤੁ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਫੁਟ੍ਠੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਚੇਤੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ. ਇਤ੍ਥੇਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਚਲਾ ਚੇਵ ਬ੍ਯਥਾ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੋ. ਸੋਤਂ…ਪੇ….

‘‘ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ [ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੀ (?)]. ਰਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੋ. ਇਤ੍ਥੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਚਲਞ੍ਚੇਵ ਬ੍ਯਥਞ੍ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ¶ , ਸੋਪਿ ਹੇਤੁ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਸਮਵਾਯੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ. ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਹੇਤੁ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਫੁਟ੍ਠੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਚੇਤੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ. ਇਤ੍ਥੇਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਚਲਾ ਚੇਵ ਬ੍ਯਥਾ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੋ. ਕਾਯਂ…ਪੇ….

‘‘ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੋ. ਇਤ੍ਥੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਚਲਞ੍ਚੇਵ ¶ ਬ੍ਯਥਞ੍ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਹੇਤੁ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਸਮਵਾਯੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਹੇਤੁ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮੀ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੀ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ¶ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਫੁਟ੍ਠੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਚੇਤੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ. ਇਤ੍ਥੇਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਚਲਾ ਚੇਵ ਬ੍ਯਥਾ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵਿਨੋ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮ੍ਭੋਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਪਲੋਕਸੁਞ੍ਞਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ, ਛਨ੍ਨੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਚ ਬਾਹਿਯੋ;

ਏਜੇਨ ਚ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦ੍ਵਯੇਹਿ ਅਪਰੇ ਦੁਵੇਤਿ.

੯੪. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ . ‘‘ਛਯਿਮੇ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾ ਅਦਨ੍ਤਾ ਅਗੁਤ੍ਤਾ ਅਰਕ੍ਖਿਤਾ ਅਸਂਵੁਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਧਿਵਾਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਛ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਅਦਨ੍ਤਂ ਅਗੁਤ੍ਤਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਦੁਕ੍ਖਾਧਿਵਾਹਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਅਦਨ੍ਤਂ ਅਗੁਤ੍ਤਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਦੁਕ੍ਖਾਧਿਵਾਹਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਅਦਨ੍ਤਂ ਅਗੁਤ੍ਤਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਦੁਕ੍ਖਾਧਿਵਾਹਂ ਹੋਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾ ਅਦਨ੍ਤਾ ਅਗੁਤ੍ਤਾ ਅਰਕ੍ਖਿਤਾ ਅਸਂਵੁਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਧਿਵਾਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ’’.

‘‘ਛਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ ਸੁਗੁਤ੍ਤਾ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸੁਸਂਵੁਤਾ ਸੁਖਾਧਿਵਾਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਛ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਸੁਦਨ੍ਤਂ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਸੁਸਂਵੁਤਂ ਸੁਖਾਧਿਵਾਹਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਸੁਦਨ੍ਤਂ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਸੁਸਂਵੁਤਂ ਸੁਖਾਧਿਵਾਹਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਸੁਦਨ੍ਤਂ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ¶ ਸੁਸਂਵੁਤਂ ਸੁਖਾਧਿਵਾਹਂ ਹੋਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ ਸੁਗੁਤ੍ਤਾ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸੁਸਂਵੁਤਾ ਸੁਖਾਧਿਵਾਹਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –

‘‘ਸਲ਼ੇਵ [ਛਲ਼ੇਵ (ਕ.)] ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੋ,

ਸਦ੍ਧਾਦੁਤਿਯਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਾਨਵਸ੍ਸੁਤਾ.

‘‘ਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ¶ ਸੁਤ੍ਵਾ ਦੁਭਯਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ,

ਪਿਯਮ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦੇ ਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਸਿਯਾ;

‘‘ਗਨ੍ਧਞ੍ਚ ¶ ਘਤ੍ਵਾ ਸੁਰਭਿਂ ਮਨੋਰਮਂ,

‘‘ਰਸਞ੍ਚ ਭੋਤ੍ਵਾਨ ਅਸਾਦਿਤਞ੍ਚ ਸਾਦੁਂ,

‘‘ਫਸ੍ਸੇਨ ¶ ਫੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸੁਖੇਨ ਮਜ੍ਜੇ [ਮਜ੍ਝੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)],

ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਵਿਕਮ੍ਪਤੇ ਕ੍ਵਚਿ;

ਭਵਤ੍ਥ [ਭਵਥ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਜਾਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਰਗਾ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ;

੯੫. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ [ਮਾਲੁਙ੍ਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ.)] ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ¶ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਏਤ੍ਥ ¶ ਦਾਨਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਕਿਂ ਦਹਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਕ੍ਖਾਮ! ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਿਣ੍ਣੋ ਵੁਦ੍ਧੋ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਅਦ੍ਧਗਤੋ ਵਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਓਵਾਦਂ ਯਾਚਸੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਿਣ੍ਣੋ ਵੁਦ੍ਧੋ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਅਦ੍ਧਗਤੋ ਵਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਦੇਸੇਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ, ਦੇਸੇਤੁ ਸੁਗਤੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ, ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾਹਂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਂ. ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾਹਂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ ਅਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਯੇ ਤੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਅਦਿਟ੍ਠਾ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਹੋਤਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਪੇਮਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਯੇ ਤੇ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ ਅਸ੍ਸੁਤਾ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਸੁਣਾਸਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਹੋਤਿ ਸੁਣੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਪੇਮਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਯੇ ਤੇ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ ਅਘਾਯਿਤਾ ਅਘਾਯਿਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਘਾਯਸਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਹੋਤਿ ਘਾਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਪੇਮਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਯੇ ਤੇ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ ਅਸਾਯਿਤਾ ਅਸਾਯਿਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਸਾਯਸਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਹੋਤਿ ਸਾਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਪੇਮਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਯੇ ਤੇ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਾ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਫੁਸਸਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਹੋਤਿ ਫੁਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਪੇਮਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਯੇ ¶ ਤੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਵਿਜਾਨਾਸਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਹੋਤਿ ਵਿਜਾਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਪੇਮਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’.

‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਤੇ ਸੁਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਮੁਤੇ ਮੁਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਤੇ ਸੁਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ , ਮੁਤੇ ਮੁਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਨ ਤੇਨ. ਯਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਨ ਤੇਨ; ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ ¶ , ਨ ਤਤ੍ਥ. ਯਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਨ ਤਤ੍ਥ; ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਨੇਵਿਧ, ਨ ਹੁਰਂ, ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ. ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ –

‘‘ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ [ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ (ਸੀ.)] ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਰੂਪਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਸਦ੍ਦਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਗਨ੍ਧਂ ¶ ਘਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਰਸਂ ¶ ਭੋਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਰਸਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਫਸ੍ਸਂ ¶ ਫੁਸ੍ਸ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਫਸ੍ਸਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਰੂਪੇਸੁ, ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਤੋ ਰੂਪਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਸਦ੍ਦੇਸੁ, ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ¶ ਸੁਣਤੋ ਸਦ੍ਦਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਗਨ੍ਧੇਸੁ, ਗਨ੍ਧਂ ਘਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਘਾਯਤੋ ਗਨ੍ਧਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਰਸੇਸੁ, ਰਸਂ ਭੋਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ¶ ਸਾਯਤੋ ਰਸਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸੇਸੁ, ਫਸ੍ਸਂ ਫੁਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਫੁਸਤੋ ਫਸ੍ਸਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ¶ ਜਾਨਤੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਸਿ –

‘‘ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;

ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਰੂਪਸਮ੍ਭਵਾ;

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;

ਏਵਂ ਆਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤਿ.…ਪੇ….

‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ;

ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ¶ ਵਿਜਾਨਤੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;

ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;

ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ, ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ¶ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੯੬. ‘‘ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਛ ਚ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ [ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.) ਉਪਰਿ ਆਸੀਵਿਸਵਗ੍ਗੇ ਸਤ੍ਤਮਸੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਆਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ ਨਪ੍ਪਜਹਤਿ ਨ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਨ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ [ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਕਰੋਤਿ (ਪੀ.) ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ (ਕ.)] ਨ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ¶ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ ਨਪ੍ਪਜਹਤਿ ਨ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਨ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਨ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਨ ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਅਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਨ ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਅਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਤਮਾਨਿ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਅਭਿਭੂਤਮੇਤਂ ਆਯਤਨਂ’. ਅਭਿਭਾਯਤਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ…ਪੇ… ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਅਭਿਭੂਤਮੇਤਂ ਆਯਤਨਂ’. ਅਭਿਭਾਯਤਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੯੭. ‘‘ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਞ੍ਚ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ? ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਸਿਞ੍ਚਤਿ [ਬ੍ਯਾਸਿਚ੍ਚਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਸਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਪਾਮੋਜ੍ਜੇ ਅਸਤਿ ਪੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਪੀਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਅਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਅਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਾਤੁਭਾਵਾ ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਸਿਞ੍ਚਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਸਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ…ਪੇ… ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਸਿਞ੍ਚਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਸਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਪਾਮੋਜ੍ਜੇ ਅਸਤਿ ਪੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ¶ . ਪੀਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਅਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਅਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ¶ . ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਾਤੁਭਾਵਾ ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ? ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਵੁਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਰਤੋ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਬ੍ਯਾਸਿਞ੍ਚਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਸਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ. ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ. ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਵੁਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਬ੍ਯਾਸਿਞ੍ਚਤਿ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਵੁਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਬ੍ਯਾਸਿਞ੍ਚਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਸਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ. ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ. ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੯੮. ‘‘ਸਂਵਰਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਸਂਵਰਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ¶ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਨ ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ¶ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਅਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ ¶ …ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ¶ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ – ‘ਨ ਪਰਿਹਾਯਾਮਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ’. ਅਪਰਿਹਾਨਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਵਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੯੯. ‘‘ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵੇਥ. ਸਮਾਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ? ‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ¶ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ‘ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵੇਥ. ਸਮਾਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੦੦. ‘‘ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ [ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਗਮਾਪਜ੍ਜਥ. ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ? ‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’ਤਿ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਗਮਾਪਜ੍ਜਥ. ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੧੦੧. ‘‘ਯਂ ¶ [ਯਮ੍ਪਿ (ਪੀ. ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ¶ . ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ . ਰੂਪਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨੋ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋਤਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਦ੍ਦਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਘਾਨਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਗਨ੍ਧਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਜਿਵ੍ਹਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸਾ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਰਸਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ¶ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ …ਪੇ….

ਮਨੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨੋ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨੋ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ¶ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜੇਤਵਨੇ ਤਿਣਕਟ੍ਠਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਤਂ ਜਨੋ ਹਰੇਯ੍ਯ ਵਾ ਡਹੇਯ੍ਯ ਵਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਵਾ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਮ੍ਹੇ ਜਨੋ ਹਰਤਿ ਵਾ ਡਹਤਿ ਵਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਵਾ ਕਰੋਤੀ’’’ਤਿ?

‘‘ਨ ਹਿ ਨੋ ਏਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਵਾ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਰੂਪਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੦੨. ‘‘ਯਂ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਰੂਪਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨੋ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ¶ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੦੩. ‘‘ਉਦਕੋ ¶ [ਉਦ੍ਦਕੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਮਪੁਤ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ‘ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਵੇਦਗੂ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਸਬ੍ਬਜੀ [ਸਬ੍ਬਜਿ (ਪੀ.)], ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਅਪਲਿਖਤਂ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਣਿ’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕੋ ਰਾਮਪੁਤ੍ਤੋ ਅਵੇਦਗੂਯੇਵ ਸਮਾਨੋ ‘ਵੇਦਗੂਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ, ਅਸਬ੍ਬਜੀਯੇਵ ਸਮਾਨੋ ‘ਸਬ੍ਬਜੀਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ, ਅਪਲਿਖਤਂਯੇਵ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਤਂ ਮੇ ‘ਗਣ੍ਡਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ ਭਾਸਤਿ. ਇਧ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਵੇਦਗੂ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਸਬ੍ਬਜੀ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਅਪਲਿਖਤਂ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਣਿ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਗੂ ਹੋਤਿ? ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵੇਦਗੂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਜੀ ਹੋਤਿ? ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ; ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਜੀ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪਲਿਖਤਂ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਤਂ ਹੋਤਿ? ਗਣ੍ਡੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਸੇਤਂ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਂ ¶ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵਸ੍ਸ ਓਦਨਕੁਮ੍ਮਾਸੂਪਚਯਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚੁਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਦ੍ਦਨਭੇਦਨਵਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ¶ . ਗਣ੍ਡਮੂਲਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਣ੍ਹਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ¶ ਅਨਭਾਵਙ੍ਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ; ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪਲਿਖਤਂ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਉਦਕੋ ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਮਪੁਤ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ‘ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਵੇਦਗੂ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਸਬ੍ਬਜੀ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਅਪਲਿਖਤਂ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਣਿ’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕੋ ਰਾਮਪੁਤ੍ਤੋ ਅਵੇਦਗੂਯੇਵ ਸਮਾਨੋ ‘ਵੇਦਗੂਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ, ਅਸਬ੍ਬਜੀਯੇਵ ਸਮਾਨੋ ‘ਸਬ੍ਬਜੀਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ; ਅਪਲਿਖਤਂਯੇਵ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ‘ਪਲਿਖਤਂ ਮੇ ਗਣ੍ਡਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ ਭਾਸਤਿ. ਇਧ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਵੇਦਗੂ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਸਬ੍ਬਜੀ, ਇਦਂ ਜਾਤੁ ਅਪਲਿਖਤਂ ਗਣ੍ਡਮੂਲਂ ਪਲਿਖਣਿ’’’ਨ੍ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਦ੍ਵੇ ਸਂਗਯ੍ਹਾ ਪਰਿਹਾਨਂ, ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੀ ਚ ਸਂਵਰੋ;

ਸਮਾਧਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ, ਦ੍ਵੇ ਨਤੁਮ੍ਹਾਕੇਨ ਉਦ੍ਦਕੋਤਿ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਗ੍ਗੇ ਦੁਤਿਯਪਣ੍ਣਾਸਕੋ ਸਮਤ੍ਤੋ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਮਿਗਜਾਲਞ੍ਚ, ਗਿਲਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਚਤੁਤ੍ਥਕਂ;

ਸਲ਼ਵਗ੍ਗੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਦੁਤਿਯੋ ਪਣ੍ਣਾਸਕੋ ਅਯਨ੍ਤਿ.

੧੦੪. ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ ¶ . ‘‘ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਿਪਰਿਯਾਯਂ ¶ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਿਪਰਿਯਾਯੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ¶ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਙ੍ਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਹਾਨਾਯ ਅਕ੍ਖਾਸਿ ਯੋਗਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ‘ਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾਵਙ੍ਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ. ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਹਾਨਾਯ ਅਕ੍ਖਾਸਿ ਯੋਗਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ‘ਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਿਪਰਿਯਾਯੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੧੦੫. ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਕਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ….

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਮਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਂ ¶ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾ ¶ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ¶ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਮਨੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੧੦੬. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ . ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ…ਪੇ… ¶ ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭਵਨਿਰੋਧੋ; ਭਵਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ; ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭਵਨਿਰੋਧੋ ¶ ; ਭਵਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ; ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੧੦੭. ‘‘ਲੋਕਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ; ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ; ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ; ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ; ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ¶ …ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ; ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ; ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ ¶ ; ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ; ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ? ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭਵਨਿਰੋਧੋ ¶ ; ਭਵਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ; ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ…ਪੇ… ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੧੦੮. ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਕਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਕਿਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪਾਦਾਯ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਮਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਮਨਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ¶ ਵਾ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਮਨੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ¶ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ?

੧੦੯. ‘‘ਸਂਯੋਜਨਿਯੇ ¶ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਂਯੋਜਨਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮਞ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨਂ? ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਯੋਜਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਸਂਯੋਜਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਦਂ ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੧੦. ‘‘ਉਪਾਦਾਨਿਯੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਨਂ ¶ ? ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਾਦਾਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਉਪਾਦਾਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਉਪਾਦਾਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਦਂ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੮. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਪਰਿਜਾਨਨਸੁਤ੍ਤਂ

੧੧੧. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਮਨਂ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਮਨਂ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੧੨. ‘‘ਰੂਪੇ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ¶ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਰੂਪੇ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੧੩. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਨਾਤਿਕੇ [ਞਾਤਿਕੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਵਿਹਰਤਿ ਗਿਞ੍ਜਕਾਵਸਥੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਰਹੋਗਤੋ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਅਭਾਸਿ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ; ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪਾਦਾਨਂ; ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ; ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ; ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ. ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ; ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ; ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ; ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ; ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ’’.

‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭਵਨਿਰੋਧੋ; ਭਵਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ; ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ; ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ ¶ ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ…ਪੇ… ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਤੇਨ ¶ ¶ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਤੋ ਉਪਸ੍ਸੁਤਿ [ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਂ (ਸੀ. ਕ.)] ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ¶ ਭਗਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸ੍ਸੁਤਿ ਠਿਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ. ਧਾਰੇਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ. ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋਯਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕੋ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਿ ਉਪਾਦਾਯ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਲੋਕੋ ਚ ਸੇਯ੍ਯੋ ਚ;

ਸਂਯੋਜਨਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਦ੍ਵੇ ਪਰਿਜਾਨਂ ਉਪਸ੍ਸੁਤੀਤਿ.

੧੧੪. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ [ਵਸਗਤੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ. ਸ੍ਯਾ. ਅਟ੍ਠ.)], ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਬਦ੍ਧੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਬਦ੍ਧੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ¶ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਬਦ੍ਧੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਉਮ੍ਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਵਾਸਗਤੋ ¶ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਉਮ੍ਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਉਮ੍ਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੧੧੫. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਦ੍ਧੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ, ਆਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਬਦ੍ਧੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ¶ ਅਭਿਵਦਤਿ ¶ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਦ੍ਧੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਆਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਬਦ੍ਧੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੁਤ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ, ਨਾਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਉਮ੍ਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੁਤ੍ਤੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਨਾਵਾਸਗਤੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਗਤੋ, ਉਮ੍ਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮਾਰਪਾਸੋ. ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੧੧੬. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ [ਦਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ. ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

ਅਥ ¶ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ ¶ , ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ¶ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ¶ ਏਤਦਵੋਚੁਂ –

‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ. ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀਤਿ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ¶ ? ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ. ਵਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ’’ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਰਗਵੇਸੀ ਸਾਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਸਾਰਵਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ, ਮੂਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇਵ, ਖਨ੍ਧਂ ਸਾਖਾਪਲਾਸੇ ਸਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇ ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਤਿਸਿਤ੍ਵਾ ¶ ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਥ [ਮਞ੍ਞੇਥ (ਪੀ. ਕ.)]. ਸੋ ਹਾਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ¶ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ, ਞਾਣਭੂਤੋ, ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ, ਵਤ੍ਤਾ, ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ, ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ, ਤਥਾਗਤੋ. ਸੋ ਚੇਵ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਯਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ ¶ . ਯਥਾ ਵੋ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਵੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ.

‘‘ਅਦ੍ਧਾਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗਵਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ, ਞਾਣਭੂਤੋ, ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ, ਵਤ੍ਤਾ, ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ, ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ, ਤਥਾਗਤੋ. ਸੋ ਚੇਵ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਯਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ ¶ . ਯਥਾ ਨੋ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਮ. ਅਪਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਵਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਗਰੁਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

‘‘ਤੇਨਹਾਵੁਸੋ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਯਂ ਖੋ ਵੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ਯੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ ਲੋਕਮਾਨੀ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਲੋਕੋ. ਕੇਨ ਚਾਵੁਸੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ ਲੋਕਮਾਨੀ? ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ ਲੋਕਮਾਨੀ. ਸੋਤੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ… ਘਾਨੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ ਲੋਕਮਾਨੀ ¶ . ਕਾਯੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ… ਮਨੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ ਲੋਕਮਾਨੀ. ਯੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ¶ ਹੋਤਿ ਲੋਕਮਾਨੀ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਲੋਕੋ. ਯਂ ¶ ਖੋ ਵੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ ¶ , ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਚ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ. ਯਥਾ ਵੋ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ –

‘‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ. ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ¶ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਤ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ¶ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਮਯਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ. ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਇਮੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਨ੍ਦੋ; ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਨ੍ਦੋ! ਮਂ ਚੇਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਵਮੇਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ ਯਥਾ ਤਂ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਏਸੋ ਚੇਵੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੧੧੭. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ¶ ਸਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯੇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਚੇਤਸੋ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ਅਤੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬਹੁਲਂ ਗਚ੍ਛਮਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਵਾ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਅਨਾਗਤੇਸੁ’. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯੇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਚੇਤਸੋ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ਅਤੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਅਤ੍ਤਰੂਪੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਸਤਿ ਚੇਤਸੋ ਆਰਕ੍ਖੋ ਕਰਣੀਯੋ’. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਯੇ ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਚੇਤਸੋ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ਅਤੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬਹੁਲਂ ਗਚ੍ਛਮਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਵਾ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਅਨਾਗਤੇਸੁ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਯੇ ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਚੇਤਸੋ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ¶ ਅਤੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਅਤ੍ਤਰੂਪੇਹਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਸਤਿ ਚੇਤਸੋ ਆਰਕ੍ਖੋ ਕਰਣੀਯੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰਸਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ. ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਾਵਿਸਿ.

ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ¶ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰਸਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ¶ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ¶ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ ¶ . ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ –

‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ¶ , ਰਸਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰਸਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ¶ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ¶ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ. ਵਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ’’ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਰਗਵੇਸੀ ਸਾਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ…ਪੇ… ਵਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਗਰੁਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ.

‘‘ਤੇਨਹਾਵੁਸੋ ¶ , ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ¶ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਯਂ ਖੋ ਵੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਂ ਨੋ ਏਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ, ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ. ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਚ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ. ਯਥਾ ਵੋ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ¶ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ¶ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ –

‘‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਜਿਵ੍ਹਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰਸਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆਵੁਸੋ ¶ , ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ – ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਯਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਯਤ੍ਥ ਮਨੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੇ ਆਯਤਨੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ’ਤਿ. ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ¶ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ? ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ. ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ. ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਇਮੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ, ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ, ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਨ੍ਦੋ; ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਨਨ੍ਦੋ! ਮਂ ਚੇਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਵਮੇਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ ਯਥਾ ਤਂ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਏਸੋ ਚੇਵੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੧੧੮. ਏਕਂ ¶ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ¶ , ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ¶ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ…ਪੇ… ¶ .

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ¶ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੧੧੯. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ. ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ’’.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਸੁਤ੍ਤਂ

੧੨੦. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕੋ ¶ , ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਹੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ, ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ‘ਸੋ ਵਤਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਜਾਗਰਿਯਂ ¶ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ¶ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ‘ਸੋ ਵਤਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘ਨੇਵ ਦਵਾਯ, ਨ ਮਦਾਯ, ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ, ਨ ਵਿਭੂਸਨਾਯ, ਯਾਵਦੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ, ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ. ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਵਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ , ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਚਾ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਵਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ¶ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ¶ . ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ. ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਯਾਮਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਜਾਗਰਿਯਂ ¶ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਵੁਸੋ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਆਵੁਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੧੨੧. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਤੋ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਪਰਿਪਕ੍ਕਾ ਖੋ ਰਾਹੁਲਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ; ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਰਾਹੁਲਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਵਿਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਰਾਹੁਲ, ਨਿਸੀਦਨਂ. ਯੇਨ ਅਨ੍ਧਵਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯਾ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਨਂ ਆਦਾਯ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ.

ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਨੇਕਾਨਿ ਦੇਵਤਾਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਵਿਨੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਨ੍ਧਵਨਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਰਾਹੁਲ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ¶ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ( ) [(ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ) ਏਵਮਿਤਰੇਸੁਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੧੬-੪੧੭)]

‘‘ਰੂਪਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ, ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , ਏਸੋ ¶ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ, ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਮਨੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ¶ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ, ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ – ‘ਏਤਂ ¶ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਰਾਹੁਲ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰਸੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ¶ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਰਾਹੁਲਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ. ਅਨੇਕਾਨਞ੍ਚ ¶ ਦੇਵਤਾਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਰਜਂ ਵੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੨੨. ‘‘ਸਂਯੋਜਨਿਯੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਂਯੋਜਨਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੇ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮਞ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨਂ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ¶ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੨੩. ‘‘ਉਪਾਦਾਨਿਯੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਤਮਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਨਂ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨਂ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਮਾਰਪਾਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਲੋਕਕਾਮਗੁਣੇਨ ਚ;

ਸਕ੍ਕੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਚੇਵ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਰਾਹੁਲੋ;

ਸਂਯੋਜਨਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਵਗ੍ਗੋ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

੧੨੪. ਏਕਂ ¶ ¶ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਅਥ ਖੋ ਉਗ੍ਗੋ ਗਹਪਤਿ ਵੇਸਾਲਿਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਉਗ੍ਗੋ ਗਹਪਤਿ ਵੇਸਾਲਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ ਚ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ, ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ¶ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ. ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ ¶ , ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੧੨੫. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਵਜ੍ਜੀਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਉਗ੍ਗੋ ਗਹਪਤਿ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਉਗ੍ਗੋ ਗਹਪਤਿ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? (ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ). ਅਯਂ ¶ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ¶ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੧੨੬. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪਾਵਾਰਿਕਮ੍ਬਵਨੇ. ਅਥ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ, ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? (ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ). ਅਯਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੧੨੭. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਉਦੇਨੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਰਾਜਾ ਉਦੇਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਹੇਤੁ ¶ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ [ਸੁਸੁ (ਸੀ. ਕ.)] ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਠਮੇਨ ਵਯਸਾ ਅਨਿਕੀਲ਼ਿਤਾਵਿਨੋ ਕਾਮੇਸੁ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਨ ¶ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ – ‘ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਤੁਮਤ੍ਤੀਸੁ ਮਾਤੁਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਥ, ਭਗਿਨਿਮਤ੍ਤੀਸੁ ¶ ਭਗਿਨਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਥ, ਧੀਤੁਮਤ੍ਤੀਸੁ ਧੀਤੁਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਥਾ’ਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਠਮੇਨ ਵਯਸਾ ਅਨਿਕੀਲ਼ਿਤਾਵਿਨੋ ਕਾਮੇਸੁ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਲੋਲਂ [ਲੋਲ਼ਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਖੋ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਚਿਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਮਾਤੁਮਤ੍ਤੀਸੁਪਿ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਗਿਨਿਮਤ੍ਤੀਸੁਪਿ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧੀਤੁਮਤ੍ਤੀਸੁਪਿ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਹੇਤੁ, ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ…ਪੇ… ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ – ‘ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਥ – ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ [ਨਹਾਰੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ [ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਾ (ਸੀ.)] ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ ਵਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ…ਪੇ… ¶ ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਾਵਿਤਕਾਯਾ ਭਾਵਿਤਸੀਲਾ ਭਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਭਾਵਿਤਪਞ੍ਞਾ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਸੁਕਰਂ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ ¶ , ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਾਵਿਤਕਾਯਾ ਅਭਾਵਿਤਸੀਲਾ ਅਭਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਭਾਵਿਤਪਞ੍ਞਾ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਹੋਤਿ. ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਅਸੁਭਤੋ ਮਨਸਿ ¶ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ [ਮਨਸਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸੁਭਤੋਵ [ਸੁਭਤੋ ਵਾ (ਸੀ.), ਸੁਭਤੋ ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ ¶ , ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਖੋ ਹੇਤੁ ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ…ਪੇ… ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ – ‘ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਹਰਥ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥ, ਮਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹਿਨੋ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ. ਰਕ੍ਖਥ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ; ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਥ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥ, ਮਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹਿਨੋ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ ¶ . ਰਕ੍ਖਥ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ; ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਥਾ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਠਮੇਨ ਵਯਸਾ ਅਨਿਕੀਲ਼ਿਤਾਵਿਨੋ ਕਾਮੇਸੁ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ; ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ! ਯਾਵ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਚਿਦਂ [ਯਾਵ ਸੁਭਾਸਿਤਮਿਦਂ (ਸੀ.)], ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ. ਏਸੋਵ ਖੋ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਹੇਤੁ, ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨਿਮੇ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਸੂ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਠਮੇਨ ਵਯਸਾ ਅਨਿਕੀਲ਼ਿਤਾਵਿਨੋ ਕਾਮੇਸੁ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭੋ [ਅਹਮ੍ਪਿ ਭੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇਵ ਕਾਯੇਨ, ਅਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਵਾਚਾਯ, ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ, ਅਸਂਵੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਪਵਿਸਾਮਿ, ਅਤਿਵਿਯ ਮਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਸਮਯੇ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇਵ ਕਾਯੇਨ, ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਵਾਚਾਯ, ਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ¶ , ਸਂਵੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਪਵਿਸਾਮਿ, ਨ ਮਂ ਤਥਾ ¶ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ; ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ [ਨਿਕੁਜ੍ਜਿਤਂ (ਪੀ.)] ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ¶ , ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੧੨੮. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਸੋਣੋ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋਣੋ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? (ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ). ਅਯਂ ਖੋ, ਸੋਣ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੧੨੯. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਘੋਸਿਤੋ ਗਹਪਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਘੋਸਿਤੋ ਗਹਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਰੂਪਾ ਚ ਮਨਾਪਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ¶ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਰੂਪਾ ਚ ਅਮਨਾਪਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਰੂਪਾ ਚ ਮਨਾਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਿਯਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ¶ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਧਾਤੁ, ਰਸਾ ਚ ਮਨਾਪਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਧਾਤੁ, ਰਸਾ ਚ ਅਮਨਾਪਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਧਾਤੁ, ਰਸਾ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਿਯਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਧਾਤੁ, ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਮਨਾਪਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਧਾਤੁ, ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਅਮਨਾਪਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਧਾਤੁ, ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਿਯਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੩੦. ਏਕਂ ¶ ¶ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਅਵਨ੍ਤੀਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਕੁਰਰਘਰੇ [ਕੁਲਘਰੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਪਾਤੇ [ਪਵਤ੍ਤੇ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸਮ੍ਪਵਤ੍ਤੇ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਏਤ੍ਥੇਵ ਅਟ੍ਠਮਪਿਟ੍ਠੇਪਿ] ਪਬ੍ਬਤੇ. ਅਥ ਖੋ ਹਾਲਿਦ੍ਦਿਕਾਨਿ [ਹਾਲਿਦ੍ਦਕਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਗਹਪਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਹਾਲਿਦ੍ਦਿਕਾਨਿ ਗਹਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ – ‘ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ; ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ; ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਮਨਾਪਂ ਇਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ [ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ, ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ, ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਏਵਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਪਦੇਸੁਪਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਟੀਕਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ]. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਖੋ ਪਨੇਵ [ਪਨੇਵਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਅਮਨਾਪਂ ਇਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਖੋ ਪਨੇਵ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ¶ [ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਿਯਂ (ਕ.)] ਇਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ‘ਮਨਾਪਂ ਇਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ ¶ . ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਮਨਸਾ ਖੋ ਪਨੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ¶ ‘ਅਮਨਾਪਂ ਇਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਮਨਸਾ ਖੋ ਪਨੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਇਤ੍ਥੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਞ੍ਚ. ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ; ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੧੩੧. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਭਗ੍ਗੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਸੁਸੁਮਾਰਗਿਰੇ ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ. ਅਥ ਖੋ ਨਕੁਲਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਨਕੁਲਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ ¶ . ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਸਉਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ ¶ . ਅਯਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ’’.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਅਨਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਨਾਭਿਵਦਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ ¶ ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯੇਨ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੩੨. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਅਵਨ੍ਤੀਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਮਕ੍ਕਰਕਤੇ [ਮਕ੍ਕਰਕਟੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਰਞ੍ਞਕੁਟਿਕਾਯਂ. ਅਥ ¶ ਖੋ ਲੋਹਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ¶ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾ ਕਟ੍ਠਹਾਰਕਾ ਮਾਣਵਕਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਕੁਟਿਕਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਕੁਟਿਕਾਯ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਅਨੁਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਕਾਨਿਚਿ ਕਾਨਿਚਿ ਸੇਲੇਯ੍ਯਕਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ [ਸੇਲਿਸ੍ਸਕਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ (ਸੀ.)] – ‘‘ਇਮੇ ਪਨ ਮੁਣ੍ਡਕਾ ਸਮਣਕਾ ਇਬ੍ਭਾ ਕਣ੍ਹਾ [ਕਿਣ੍ਹਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਬਨ੍ਧੁਪਾਦਾਪਚ੍ਚਾ, ਇਮੇਸਂ ਭਰਤਕਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤਾ ਗਰੁਕਤਾ ਮਾਨਿਤਾ ਪੂਜਿਤਾ ਅਪਚਿਤਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਵਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਮਾਣਵਕੇ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਾ ਮਾਣਵਕਾ ਸਦ੍ਦਮਕਤ੍ਥ; ਧਮ੍ਮਂ ਵੋ ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਤੇ ਮਾਣਵਕਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇ ਮਾਣਵਕੇ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –

ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇ ਪੁਰਾਣਂ ਸਰਨ੍ਤਿ;

ਗੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤਾਨਿ,

ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇ ਪੁਰਾਣਂ ਸਰਨ੍ਤਿ;

‘‘ਕੋਧਾਭਿਭੂਤਾ ਪੁਥੁਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡਾ [ਕੋਧਾਭਿਭੂਤਾਸੁਪੁਥੁਤ੍ਤਦਣ੍ਡਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)],

ਸੁਪਿਨੇਵ ਲਦ੍ਧਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਤਂ.

‘‘ਖਰਾਜਿਨਂ ਜਟਾਪਙ੍ਕੋ, ਮਨ੍ਤਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਤਪੋ;

ਕੁਹਨਾ ਵਙ੍ਕਦਣ੍ਡਾ ਚ, ਉਦਕਾਚਮਨਾਨਿ ਚ.

‘‘ਵਣ੍ਣਾ ¶ ਏਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ, ਕਤਾ ਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਭਾਵਨਾ;

ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾਵਿਲਂ;

ਅਖਿਲਂ ਸਬ੍ਬਭੂਤੇਸੁ, ਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਮਾਣਵਕਾ ਕੁਪਿਤਾ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਯੇਨ ਲੋਹਿਚ੍ਚੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਲੋਹਿਚ੍ਚਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਯਗ੍ਘੇ! ਭਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਮਣੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਨ੍ਤੇ [ਮਨ੍ਤਂ (ਕ.)] ਏਕਂਸੇਨ ਅਪਵਦਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਤੀ’’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਲੋਹਿਚ੍ਚੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕੁਪਿਤੋ ਅਹੋਸਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ. ਅਥ ਖੋ ਲੋਹਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯੋਹਂ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਮਾਣਵਕਾਨਂਯੇਵ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਮਣਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ [ਅਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯਂ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਲੋਹਿਚ੍ਚੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਹਿ ਮਾਣਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਲੋਹਿਚ੍ਚੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ¶ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਆਗਮਂਸੁ ਨੁ ਖ੍ਵਿਧ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾ ਕਟ੍ਠਹਾਰਕਾ ਮਾਣਵਕਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਗਮਂਸੁ ਖ੍ਵਿਧ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾ ਕਟ੍ਠਹਾਰਕਾ ਮਾਣਵਕਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਹੁ ਪਨ ਭੋਤੋ ਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਮਾਣਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹੁ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੇਹਿ ਮਾਣਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿਦੇਵ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਭੋਤੋ ਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਮਾਣਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਹੋਸਿ ¶ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੇਹਿ ਮਾਣਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਹੋਸਿ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ –

ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇ ਪੁਰਾਣਂ ਸਰਨ੍ਤਿ;…ਪੇ…;

‘‘ਏਵਂ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੇਹਿ ਮਾਣਵਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਹੋਸਿ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ.

‘‘‘ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ’ਤਿ [ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋਤਿ (ਕ.)] ਭਵਂ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਆਹ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ [ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.) ਉਪਰਿ ਆਸੀਵਿਸਵਗ੍ਗੇ ਅਵਸ੍ਸੁਤਸੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤੀ’’ਤ੍ਵੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਚ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ; ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਭੋਤਾ ¶ ਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋਵ ਸਮਾਨੋ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ.

‘‘‘ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ’ਤਿ ¶ ਭਵਂ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਆਹ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ¶ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ; ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ! ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ¶ ਭੋਤਾ ਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋਵ ਸਮਾਨੋ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ; ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ, ਭੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤਂ. ਯਥਾ ਚ ਭਵਂ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਮਕ੍ਕਰਕਤੇ ਉਪਾਸਕਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਲੋਹਿਚ੍ਚਕੁਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੁ. ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਮਾਣਵਕਾ ਵਾ ਮਾਣਵਿਕਾ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਂ ਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਵਾਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਆਸਨਂ ਵਾ ਉਦਕਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੩੩. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਕਾਮਣ੍ਡਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਵਨੇ. ਅਥ ਖੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਮਾਣਵਕੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਦਾਯਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਤਂ ਮਾਣਵਕਂ ¶ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣਵਕੋ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਦਾਯਿਨਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਮਾਦਪਿਤੋ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਯਗ੍ਘੇ, ਭੋਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ [ਭੋਤਿ ਜਾਨੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਭੋਤੀ ਜਾਨੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]! ਸਮਣੋ ਉਦਾਯੀ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ¶ , ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਣਵਕ, ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਸਮਣਂ ਉਦਾਯਿਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹਿ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਏਵਂ ਭੋਤੀ’’ਤਿ ਖੋ ¶ ਸੋ ਮਾਣਵਕੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਕਿਰ, ਭਵਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਭਰਿਯਾਯ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਖੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਵਾਰੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਪਾਦੁਕਾ ਆਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਸੀਸਂ ਓਗੁਣ੍ਠਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਭਣ, ਸਮਣ, ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਭਗਿਨਿ, ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਮਿ [ਪਕ੍ਕਾਮਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)].

ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣਵਕੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਦਾਯਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਤਂ ਮਾਣਵਕਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣਵਕੋ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਦਾਯਿਨਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਮਾਦਪਿਤੋ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤੋ ¶ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਯਗ੍ਘੇ, ਭੋਤਿ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ! ਸਮਣੋ ਉਦਾਯੀ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ¶ , ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵਂ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਣਵਕ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਸਿ. ਸਮਣੋ ਪਨੁਦਾਯੀ ‘ਭਣ, ਸਮਣ, ਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਭਗਿਨਿ, ਸਮਯੋ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਭੋਤਿ, ਪਾਦੁਕਾ ਆਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਸੀਸਂ ਓਗੁਣ੍ਠਿਤ੍ਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਭਣ, ਸਮਣ, ਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਗਰੁਨੋ ਹਿ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਗਾਰਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਣਵਕ, ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਸਮਣਂ ਉਦਾਯਿਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹਿ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭੋਤੀ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣਵਕੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਕਿਰ ¶ ਭਵਂ ਉਦਾਯੀ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਭਰਿਯਾਯ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਖੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ¶ ਉਦਾਯਿਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਵਾਰੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਪਾਦੁਕਾ ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਨੀਚੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਸੀਸਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਖੋ, ਭਗਿਨਿ, ਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ…. ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨਿਗੋਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ; ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ¶ , ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਅਯ੍ਯੇਨ ਉਦਾਯਿਨਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ, ਅਯ੍ਯ ਉਦਾਯਿ, ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਉਪਾਸਿਕਂ ਮਂ ਅਯ੍ਯੋ ਉਦਾਯੀ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਵੇਸਾਲੀ ¶ ਵਜ੍ਜਿ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾ, ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ ਸੋਣੋ ਚ ਘੋਸਿਤੋ;

ਹਾਲਿਦ੍ਦਿਕੋ ਨਕੁਲਪਿਤਾ, ਲੋਹਿਚ੍ਚੋ ਵੇਰਹਚ੍ਚਾਨੀਤਿ.

੧੩੪. ਏਕਂ ¶ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਦੇਵਦਹਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ, ਨ ਚ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ¶ ਨਾਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੁਸਿਤਵਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭਵਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਨਾਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਕਤਂ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ, ਅਭਬ੍ਬਾ ਤੇ ਪਮਜ੍ਜਿਤੁਂ. ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੇਕ੍ਖਾ [ਸੇਖਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਮਨੋਰਮਾਪਿ, ਅਮਨੋਰਮਾਪਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਚੇਤਸੋ ਅਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ [ਅਪਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ (ਸੀ.), ਅਪ੍ਪਮੁਟ੍ਠਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ ਅਸਾਰਦ੍ਧੋ, ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ¶ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਸੁ ¶ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨੋਰਮਾਪਿ ਅਮਨੋਰਮਾਪਿ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਚੇਤਸੋ ਅਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ ਅਸਾਰਦ੍ਧੋ, ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਫਲਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਸੁ [ਛਸ੍ਸੁ (ਸੀ.)] ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੧੩੫. ‘‘ਲਾਭਾ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਵੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯ. ਦਿਟ੍ਠਾ ਮਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਿਕਾ ਨਾਮ ਨਿਰਯਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ¶ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਇਟ੍ਠਰੂਪਂ; ਅਕਨ੍ਤਰੂਪਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਕਨ੍ਤਰੂਪਂ; ਅਮਨਾਪਰੂਪਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਮਨਾਪਰੂਪਂ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਤਿ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਤਿ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਤਿ…ਪੇ… ਯਂ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਂਯੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨੋ ਇਟ੍ਠਰੂਪਂ; ਅਕਨ੍ਤਰੂਪਂਯੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨੋ ਕਨ੍ਤਰੂਪਂ; ਅਮਨਾਪਰੂਪਂਯੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨੋ ਮਨਾਪਰੂਪਂ. ਲਾਭਾ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਵੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯ. ਦਿਟ੍ਠਾ ਮਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਿਕਾ ਨਾਮ ਸਗ੍ਗਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਇਟ੍ਠਰੂਪਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਂ; ਕਨ੍ਤਰੂਪਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਕਨ੍ਤਰੂਪਂ; ਮਨਾਪਰੂਪਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਮਨਾਪਰੂਪਂ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਤਿ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਇਟ੍ਠਰੂਪਂਯੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨੋ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਂ; ਕਨ੍ਤਰੂਪਂਯੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨੋ ਅਕਨ੍ਤਰੂਪਂ; ਮਨਾਪਰੂਪਂਯੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨੋ ਅਮਨਾਪਰੂਪਂ. ਲਾਭਾ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਵੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੧੩੬. ‘‘ਰੂਪਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੂਪਰਤਾ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਰੂਪਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਸਦ੍ਦਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਦਰਤਾ ਸਦ੍ਦਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਸਦ੍ਦਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਗਨ੍ਧਾਰਾਮਾ… ਰਸਾਰਾਮਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਾਮਾ… ਧਮ੍ਮਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ¶ ਧਮ੍ਮਰਤਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਧਮ੍ਮਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ¶ ਰੂਪਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਂ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨ ਰੂਪਾਰਾਮੋ ਨ ਰੂਪਰਤੋ ਨ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ. ਰੂਪਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸੁਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਦ੍ਦਾਨਂ… ਗਨ੍ਧਾਨਂ… ਰਸਾਨਂ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ… ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨ ਧਮ੍ਮਾਰਾਮੋ, ਨ ਧਮ੍ਮਰਤੋ, ਨ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ. ਧਮ੍ਮਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸੁਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ’’. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –

‘‘ਰੂਪਾ ¶ ਸਦ੍ਦਾ ਰਸਾ ਗਨ੍ਧਾ, ਫਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਕੇਵਲਾ;

ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਚ, ਯਾਵਤਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਏਤੇ ਵੋ ਸੁਖਸਮ੍ਮਤਾ;

ਯਤ੍ਥ ਚੇਤੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਮਤਂ.

‘‘ਸੁਖਂ [ਸੁਖਨ੍ਤਿ (ਸੀ.)] ਦਿਟ੍ਠਮਰਿਯੇਭਿ, ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਨਂ;

ਪਚ੍ਚਨੀਕਮਿਦਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਨ ਪਸ੍ਸਤਂ.

‘‘ਯਂ ਪਰੇ ਸੁਖਤੋ ਆਹੁ, ਤਦਰਿਯਾ ਆਹੁ ਦੁਕ੍ਖਤੋ;

ਯਂ ਪਰੇ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਆਹੁ, ਤਦਰਿਯਾ ਸੁਖਤੋ ਵਿਦੂ.

‘‘ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੁਰਾਜਾਨਂ, ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁ;

ਨਿਵੁਤਾਨਂ ਤਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਅਪਸ੍ਸਤਂ.

‘‘ਸਤਞ੍ਚ ¶ ਵਿਵਟਂ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕੋ ਪਸ੍ਸਤਾਮਿ;

ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਾ [ਮਗਾ (ਸੀ.)] ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦਾ.

‘‘ਭਵਰਾਗਪਰੇਤੇਭਿ ¶ , ਭਵਰਾਗਾਨੁਸਾਰੀਭਿ [ਭਵਸੋਤਾਨੁਸਾਰਿਭਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਭਵਸੋਤਾਨੁਸਾਰਿਹਿ (ਸੀ.)];

ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਾਨੁਪਨ੍ਨੇਹਿ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮ੍ਬੁਧੋ.

‘‘ਕੋ ¶ ਨੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਮਰਿਯੇਭਿ, ਪਦਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੁਮਰਹਤਿ;

ਯਂ ਪਦਂ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਯ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਾਸਵਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ;

੧੩੭. ‘‘ਰੂਪਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੂਪਰਤਾ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਰੂਪਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਸਦ੍ਦਾਰਾਮਾ… ਗਨ੍ਧਾਰਾਮਾ… ਰਸਾਰਾਮਾ ¶ … ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਾਮਾ… ਧਮ੍ਮਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਰਤਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਧਮ੍ਮਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਥਾਗਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਰੂਪਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨ ਰੂਪਾਰਾਮੋ ਨ ਰੂਪਰਤੋ ਨ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ. ਰੂਪਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸੁਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਦ੍ਦਾਨਂ… ਗਨ੍ਧਾਨਂ… ਰਸਾਨਂ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ… ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨ ਧਮ੍ਮਾਰਾਮੋ ਨ ਧਮ੍ਮਰਤੋ ਨ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ. ਧਮ੍ਮਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸੁਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੧੩੮. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ¶ ਜਿਵ੍ਹਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ¶ ; ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸਾ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨੋ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜੇਤਵਨੇ ਤਿਣਕਟ੍ਠਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਤਂ ਜਨੋ ਹਰੇਯ੍ਯ ਵਾ ਡਹੇਯ੍ਯ ਵਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਵਾ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਮ੍ਹੇ ਜਨੋ ਹਰਤਿ ਵਾ ਡਹਤਿ ਵਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਵਾ ਕਰੋਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਨ ਹਿ ਨੋ ਏਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸਾ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ¶ ; ਤਂ ਪਜਹਥ. ਸੋ ਵੋ ਪਹੀਨੋ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੧੩੯. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਤਂ ਪਜਹਥ. ਤਂ ਵੋ ਪਹੀਨਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ . ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ? ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜੇਤਵਨੇ…ਪੇ… ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ; ਤੇ ਪਜਹਥ. ਤੇ ਵੋ ਪਹੀਨਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੪੦. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ¶ ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਯੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਭੂਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੧੪੧. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਕੁਤੋ ਸੁਖਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਕੁਤੋ ਸੁਖਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭੂਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋ ਕੁਤੋ ਸੁਖੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੪੨. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ¶ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਅਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਕੁਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਅਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾ ਕੁਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ¶ , ਸੋਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਅਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋ ਕੁਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੪੩. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ! ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

੧੪੪. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾ ਕੁਤੋ ਸੁਖਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ! ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਤੋ ਸੁਖਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਕਾਦਸਮਂ.

੧੪੫. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਅਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਾ ਕੁਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ! ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯੋਪਿ ਹੇਤੁ, ਯੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਅਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਕੁਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ! ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਦ੍ਦੇਸੁਪਿ… ਗਨ੍ਧੇਸੁਪਿ… ਰਸੇਸੁਪਿ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਸੁਪਿ… ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ.

ਦੇਵਦਹੋ ਖਣੋ ਰੂਪਾ, ਦ੍ਵੇ ਨਤੁਮ੍ਹਾਕਮੇਵ ਚ;

ਹੇਤੁਨਾਪਿ ਤਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਵੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਾਹਿਰਾਤਿ.

੧੪੬. ‘‘ਨਵਪੁਰਾਣਾਨਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧਂ ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦਂ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਵੇਦਨਿਯਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਾ ਵੇਦਨਿਯਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮੋ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤੋ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤੋ ਵੇਦਨਿਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮਂ. ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਵਕਮ੍ਮਂ? ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਰਹਿ ¶ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਵਕਮ੍ਮਂ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧੋ? ਯੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਵਚੀਕਮ੍ਮਮਨੋਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ¶ ਫੁਸਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧੋ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਅਯਮੇਵ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ. ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸਿਤਂ ਮਯਾ ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮਂ, ਦੇਸਿਤਂ ¶ ਨਵਕਮ੍ਮਂ, ਦੇਸਿਤੋ ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧੋ, ਦੇਸਿਤਾ ਕਮ੍ਮਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ. ਯਂ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਰਣੀਯਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਹਿਤੇਸਿਨਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਕਤਂ ਵੋ ਤਂ ਮਯਾ. ਏਤਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ, ਏਤਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਾਨਿ. ਝਾਯਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾ ਪਮਾਦਤ੍ਥ; ਮਾ ਪਚ੍ਛਾਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥ. ਅਯਂ ਵੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੨. ਅਨਿਚ੍ਚਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਸੁਤ੍ਤਂ

੧੪੭. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ…ਪੇ… ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਰਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ¶ , ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੧੪੮. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਂ ¶ ¶ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ…ਪੇ… ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ¶ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੧੪੯. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ…ਪੇ… ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਰੂਪਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤਂ

੧੫੦. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ…ਪੇ… ਕਤਮਾ ਚ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਰੂਪਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ?

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ¶ . ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ¶ …ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਪ੍ਪਾਯਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ¶ . ਪਞ੍ਚਮਂ.

੧੫੧. ‘‘ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਮਿਦਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਅਨਾਚਰਿਯਕਂ. ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ [ਫਾਸੁਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਿਹਰਤਿ. ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਸੁਖਂ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸਨ੍ਤਿ ¶ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਸੁਖਂ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਨ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ¶ . ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਨਂ ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਨ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ¶ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਨਂ ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਨ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਨਂ ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਸੁਖਂ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ¶ . ਅਨਾਚਰਿਯਕਂ ਸਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਸੁਖਂ ਫਾਸੁ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੫੨. ‘‘ਸਚੇ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਥ – ‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਕਤਮਂ ਪਨਾਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਥ –

‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ¶ ; ਤੇਸਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੋ; ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ; ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ¶ , ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੧੫੩. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ¶ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ [ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)]? ‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ, ਭਗਵਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਂਪਟਿਸਰਣਾ. ਸਾਧੁ ਵਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ¶ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ¶ ; ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਪਿ ਨੁਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਰੁਚਿਯਾ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨੁਸ੍ਸਵੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਨਨੁਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ¶ . ਯਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਪਿ ਨੁਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਰੁਚਿਯਾ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨੁਸ੍ਸਵੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਨਨੁਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ [ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] …ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ¶ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਸਾ ¶ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਪਿ ਨੁਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਰੁਚਿਯਾ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨੁਸ੍ਸਵੇਨ ¶ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਨਨੁਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੫੪. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੫੫. ਅਥ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ¶ , ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ¶ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ‘ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯ. ਮਨਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ‘ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯ. ਮਨਸ੍ਸ ¶ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਅਲਂਵਚਨਾਯਾ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਕਮ੍ਮਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾ, ਅਨਨ੍ਤੇਵਾਸਿ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ;

ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਥਿਕੇਨ ਚਾਤਿ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਗ੍ਗੇ ਤਤਿਯਪਣ੍ਣਾਸਕੋ ਸਮਤ੍ਤੋ.

ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਿ ¶ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਗਹਪਤਿ ਦੇਵਦਹੇਨ ਚ;

ਨਵਪੁਰਾਣੇਨ ਪਣ੍ਣਾਸੋ, ਤਤਿਯੋ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

੧੫੬. ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂਯੇਵ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ [ਸਾਯਂ (ਪੀ. ਕ.)] ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ¶ . ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ… ਅਨਿਚ੍ਚਂਯੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਿਵ੍ਹਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ… ਅਨਿਚ੍ਚਂਯੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੧੫੭. ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚੇਯੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ ¶ . ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚੇਯੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੩. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਅਨਿਚ੍ਚਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤਂ

੧੫੮. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਚਕ੍ਖਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ¶ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਥ. ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਚਕ੍ਖਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋਤਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ… ਘਾਨਂ… ਜਿਵ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਜਿਵ੍ਹਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਥ. ਜਿਵ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਜਿਵ੍ਹਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਾਯਂ… ਮਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਮਨਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਥ. ਮਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ¶ , ਮਨਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੪. ਬਾਹਿਰਅਨਿਚ੍ਚਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤਂ

੧੫੯. ‘‘ਰੂਪੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਰੂਪਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਥ. ਰੂਪੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਰੂਪਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਧਮ੍ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਧਮ੍ਮਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਥ. ਧਮ੍ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ; ਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ ¶ . ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਕ੍ਖਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੧੬੦. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਜੀਵਕਮ੍ਬਵਨੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ…ਪੇ… ‘‘ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵੇਥ. ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ? ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ. ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵੇਥ. ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੧੬੧. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਜੀਵਕਮ੍ਬਵਨੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ…ਪੇ… ‘‘ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਗਮਾਪਜ੍ਜਥ. ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ? ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ¶ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤਿ. ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਗਮਾਪਜ੍ਜਥ. ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਓਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੧੬੨. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ ¶ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਮਹਂ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਂ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰਸਾ ¶ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ¶ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੧੬੩. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯਂ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਦੁਕ੍ਖਂ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰੂਪਾ ਦੁਕ੍ਖਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ¶ . ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੋ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੧੬੪. ਏਕਮਨ੍ਤਂ…ਪੇ… ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਚ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਤ੍ਤਾ? ਚਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰੂਪਾ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ¶ …ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯੋ ਖੋ, ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਅਨਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੧੬੫. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਰੂਪੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

੧੬੬. ਅਥ ¶ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਰੂਪੇ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ. ਏਕਾਦਸਮਂ.

੧੬੭. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਏਤਦਵੋਚ ¶ – ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਤੋ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਰੂਪੇ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਂ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ…ਪੇ… ਮਨਂ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ¶ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤਿ. ਧਮ੍ਮੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ.

ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਜੀਵਕਮ੍ਬਵਨੇ ਦੁਵੇ;

ਕੋਟ੍ਠਿਕੇਨ ਤਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਸਕ੍ਕਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋਤਿ.

੧੬੮. ‘‘ਯਂ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ? ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੬੯. ‘‘ਯਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੩. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਅਨਿਚ੍ਚਛਨ੍ਦਰਾਗਸੁਤ੍ਤਂ

੧੭੦. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੭੧-੧੭੩. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ¶ ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੭੪-੧੭੬. ‘‘ਯੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ? ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੦-੧੨. ਬਾਹਿਰਾਨਿਚ੍ਚਛਨ੍ਦਾਦਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੭੭-੧੭੯. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ? ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ¶ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਦ੍ਦਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਗਨ੍ਧਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ¶ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਰਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੩-੧੫. ਬਾਹਿਰਦੁਕ੍ਖਛਨ੍ਦਾਦਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੦-੧੮੨. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ? ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੬-੧੮. ਬਾਹਿਰਾਨਤ੍ਤਛਨ੍ਦਾਦਿਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੩-੧੮੫. ‘‘ਯੋ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ? ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ¶ ਤਤ੍ਰ ਵੋ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੧੮੬. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਤੀਤਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਤੀਤੋ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੦. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਾਗਤਾਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੭. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨਾਗਤਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਨਾਗਤਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਨਾਗਤੋ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੧. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੮. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨-੨੪. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤੀਤਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤਂ

੧੮੯-੧੯੧. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਅਤੀਤੋ ਅਨਾਗਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੫-੨੭. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤੀਤਾਦਿਅਨਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ

੧੯੨-੧੯੪. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤੋ ਅਨਾਗਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ . ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੮-੩੦. ਬਾਹਿਰਾਤੀਤਾਦਿਅਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੧੯੫-੧੯੭. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੩੧-੩੩. ਬਾਹਿਰਾਤੀਤਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤਂ

੧੯੮-੨੦੦. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੩੪-੩੬. ਬਾਹਿਰਾਤੀਤਾਦਿਅਨਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੧-੨੦੩. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੩੭. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤੀਤਯਦਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੪. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਤੀਤਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਤੀਤੋ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੩੮. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਾਗਤਯਦਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੫. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨਾਗਤਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਨਾਗਤਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਨਾਗਤੋ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ ¶ . ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੩੯. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਯਦਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੬. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੪੦-੪੨. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤੀਤਾਦਿਯਂਦੁਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤਂ

੨੦੭-੨੦੯. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਯਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਅਤੀਤੋ ਅਨਾਗਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ¶ ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੪੩-੪੫. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤੀਤਾਦਿਯਦਨਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ

੨੧੦-੨੧੨. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤੋ ਅਨਾਗਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੪੬-੪੮. ਬਾਹਿਰਾਤੀਤਾਦਿਯਦਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ

੨੧੩-੨੧੫. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ¶ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੪੯-੫੧. ਬਾਹਿਰਾਤੀਤਾਦਿਯਂਦੁਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤਂ

੨੧੬-੨੧੮. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ ¶ . ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੫੨-੫੪. ਬਾਹਿਰਾਤੀਤਾਦਿਯਦਨਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ

੨੧੯-੨੨੧. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਯਦਨਤ੍ਤਾ, ਤਂ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੨. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੩. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖੋ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ¶ ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੪. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਮਨੋ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੫. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੬. ‘‘ਰੂਪਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

੨੨੭. ‘‘ਰੂਪਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਸਦ੍ਦਾ… ਗਨ੍ਧਾ… ਰਸਾ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ.

ਛਨ੍ਦੇਨਟ੍ਠਾਰਸ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਤੀਤੇਨ ਚ ਦ੍ਵੇ ਨਵ;

ਯਦਨਿਚ੍ਚਾਟ੍ਠਾਰਸ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਯੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਾਹਿਰਾ;

ਪੇਯ੍ਯਾਲੋ ਸਟ੍ਠਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾਤਿ.

੨੨੮. ‘‘‘ਸਮੁਦ੍ਦੋ ¶ ¶ ¶ , ਸਮੁਦ੍ਦੋ’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਭਾਸਤਿ. ਨੇਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਮਹਾ ਏਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਰਾਸਿ ਮਹਾਉਦਕਣ੍ਣਵੋ. ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਦੋ; ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਮਯੋ ਵੇਗੋ. ਯੋ ਤਂ ਰੂਪਮਯਂ ਵੇਗਂ ਸਹਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤਰਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸਊਮਿਂ ਸਾਵਟ੍ਟਂ ਸਗਾਹਂ ਸਰਕ੍ਖਸਂ; ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ¶ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਦੋ; ਤਸ੍ਸ ਰਸਮਯੋ ਵੇਗੋ. ਯੋ ਤਂ ਰਸਮਯਂ ਵੇਗਂ ਸਹਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤਰਿ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸਊਮਿਂ ਸਾਵਟ੍ਟਂ ਸਗਾਹਂ ਸਰਕ੍ਖਸਂ; ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ… ਮਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਦੋ; ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਮਯੋ ਵੇਗੋ. ਯੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਮਯਂ ਵੇਗਂ ਸਹਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤਰਿ ਮਨੋਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸਊਮਿਂ ਸਾਵਟ੍ਟਂ ਸਗਾਹਂ ਸਰਕ੍ਖਸਂ; ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ…ਪੇ… ਸਤ੍ਥਾ –

‘‘ਯੋ ਇਮਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸਗਾਹਂ ਸਰਕ੍ਖਸਂ,

ਸਊਮਿਂ ਸਾਵਟ੍ਟਂ ਸਭਯਂ ਦੁਤ੍ਤਰਂ ਅਚ੍ਚਤਰਿ;

ਲੋਕਨ੍ਤਗੂ ਪਾਰਗਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ;

੨੨੯. ‘‘ਸਮੁਦ੍ਦੋ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਭਾਸਤਿ ¶ . ਨੇਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਮਹਾ ਏਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਰਾਸਿ ਮਹਾਉਦਕਣ੍ਣਵੋ. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ¶ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਸਦੇਵਕੋ ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਮੁਨ੍ਨਾ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਜਾਤਾ ਕੁਲਗਣ੍ਠਿਕਜਾਤਾ [ਗੁਲ਼ਾਗੁਣ੍ਠਿਕਜਾਤਾ (ਸੀ.), ਕੁਲਗੁਣ੍ਡਿਕਜਾਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਗੁਣਗੁਣਿਕਜਾਤਾ (ਪੀ.), ਕੁਲਾਗੁਣ੍ਡਿਕਜਾਤਾ (ਕ.)] ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਭੂਤਾ, ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਸਮੁਦ੍ਦੋ. ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਸਦੇਵਕੋ ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਮੁਨ੍ਨਾ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਜਾਤਾ ਕੁਲਗਣ੍ਠਿਕਜਾਤਾ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਭੂਤਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਵਿਰਾਜਿਤਾ;

ਸੋ ਇਮਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸਗਾਹਂ ਸਰਕ੍ਖਸਂ, ਸਊਮਿਭਯਂ ਦੁਤ੍ਤਰਂ ਅਚ੍ਚਤਰਿ.

‘‘ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਮਚ੍ਚੁਜਹੋ ਨਿਰੁਪਧਿ, ਪਹਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ;

ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੋ ਸੋ ਨ ਪੁਨੇਤਿ [ਨ ਪਮਾਣਮੇਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਅਮੋਹਯੀ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ;

੨੩੦. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲ਼ਿਸਿਕੋ ਆਮਿਸਗਤਬਲ਼ਿਸਂ ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਉਦਕਰਹਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ¶ ਆਮਿਸਚਕ੍ਖੁ ਮਚ੍ਛੋ ਗਿਲੇਯ੍ਯ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਚ੍ਛੋ ਗਿਲਿਤਬਲ਼ਿਸੋ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕਸ੍ਸ ਅਨਯਂ ¶ ਆਪਨ੍ਨੋ ਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕਸ੍ਸ.

ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਯਿਮੇ ਬਲ਼ਿਸਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨਯਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਾਯ [ਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਾਣਿਨਂ. ਕਤਮੇ ਛ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਿਤਬਲ਼ਿਸੋ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਨਯਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ….

ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਿਤਬਲ਼ਿਸੋ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਨਯਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਗਿਲਿਤਬਲ਼ਿਸੋ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਭੇਦਿ ਬਲ਼ਿਸਂ ਪਰਿਭੇਦਿ ਬਲ਼ਿਸਂ ਨ ਅਨਯਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਨ ਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ…ਪੇ….

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ…ਪੇ…. ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨਾਭਿਵਦਤਿ ਨਾਜ੍ਝੋਸਾਯ ¶ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਗਿਲਿਤਬਲ਼ਿਸੋ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਭੇਦਿ ਬਲ਼ਿਸਂ ਪਰਿਭੇਦਿ ਬਲ਼ਿਸਂ ਨ ਅਨਯਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਨ ਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਨ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੨੩੧. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ¶ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ…ਪੇ….

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ…ਪੇ….

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ¶ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਰਰੁਕ੍ਖੋ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਵਾ ਪਿਲਕ੍ਖੋ ਵਾ ਉਦੁਮ੍ਬਰੋ ਵਾ ਦਹਰੋ ਤਰੁਣੋ ਕੋਮਾਰਕੋ. ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਤਿਣ੍ਹਾਯ ਕੁਠਾਰਿਯਾ ਯਤੋ ਯਤੋ ਆਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ [ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.), ਅਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ (ਕਤ੍ਥਚਿ)] ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ¶ ਖੀਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਯਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖੀਰਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ ¶ , ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ…ਪੇ….

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ¶ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ¶ ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ…ਪੇ….

‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਰਰੁਕ੍ਖੋ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਵਾ ਪਿਲਕ੍ਖੋ ਵਾ ਉਦੁਮ੍ਬਰੋ ਵਾ ਸੁਕ੍ਖੋ ਕੋਲਾਪੋ ਤੇਰੋਵਸ੍ਸਿਕੋ. ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਤਿਣ੍ਹਾਯ ਕੁਠਾਰਿਯਾ ਯਤੋ ਯਤੋ ਆਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਖੀਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ¶ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਯਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖੀਰਂ ਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ…ਪੇ….

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ…ਪੇ….

‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਚੇਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਂ! ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਾਗੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ ¶ , ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਰਾਗੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਦੋਸੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ, ਯੋ ਮੋਹੋ ਸੋ ਪਹੀਨੋ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੨੩੨. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਰਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ ¶ …ਪੇ… ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕੋਟ੍ਠਿਕ, ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਆਵੁਸੋ, ਕਾਲ਼ੋ ਚ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ [ਬਲਿਵਦ੍ਦੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਬਲਿਬਦ੍ਦੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਓਦਾਤੋ ਚ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਏਕੇਨ ਦਾਮੇਨ ਵਾ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸੁ. ਯੋ ਨੁ ਖੋ ਏਵਂ ¶ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਾਲ਼ੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਓਦਾਤਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਓਦਾਤੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਕਾਲ਼ਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨ’ਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ’’. ‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਕਾਲ਼ੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਓਦਾਤਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਓਦਾਤੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਕਾਲ਼ਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯੇਨ ਚ ਖੋ ਤੇ ਏਕੇਨ ਦਾਮੇਨ ਵਾ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ¶ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ.

‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਵਾ, ਆਵੁਸੋ, ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਰੂਪਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ [ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ (ਕ.)] ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ ¶ ; ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ¶ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ…ਪੇ….

‘‘ਜਿਵ੍ਹਾ, ਆਵੁਸੋ, ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਰਸਾ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ; ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ…ਪੇ….

‘‘ਮਨੋ ਵਾ, ਆਵੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ; ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ.

‘‘ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ¶ , ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਨ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ.

‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤੋ ਚਕ੍ਖੁ. ਪਸ੍ਸਤਿ ਭਗਵਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤੋ ਸੋਤਂ. ਸੁਣਾਤਿ ਭਗਵਾ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ¶ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤੋ ਘਾਨਂ. ਘਾਯਤਿ ਭਗਵਾ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ¶ ਭਗਵਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤੋ ਜਿਵ੍ਹਾ. ਸਾਯਤਿ ਭਗਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤੋ ਕਾਯੋ. ਫੁਸਤਿ ਭਗਵਾ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤੋ ਮਨੋ. ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਭਗਵਾ ਮਨਸਾ ¶ ਧਮ੍ਮਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਖੋ ਏਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਨ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ; ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਨ ਸੋਤਂ… ਨ ਘਾਨਂ… ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ; ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਨ ਕਾਯੋ… ਨ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ; ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੨੩੩. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਆਨਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕਾਮਭੂ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਾਮਭੂ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ¶ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਾਮਭੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਰਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਕਾਮਭੂ [ਕਾਮਭੁ (ਸੀ.) ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ੬੫-ਗੇ ਵਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ], ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਾਨਂ ¶ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰਸਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਆਵੁਸੋ, ਕਾਲ਼ੋ ਚ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਓਦਾਤੋ ਚ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਏਕੇਨ ਦਾਮੇਨ ਵਾ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸੁ. ਯੋ ਨੁ ਖੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਾਲ਼ੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਓਦਾਤਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਓਦਾਤੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਕਾਲ਼ਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨ’ਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ’’. ‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਕਾਲ਼ੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਓਦਾਤਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨਪਿ ਓਦਾਤੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਕਾਲ਼ਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਯੇਨ ਚ ਖੋ ਤੇ ਏਕੇਨ ਦਾਮੇਨ ਵਾ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ ¶ , ਆਵੁਸੋ, ਨ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਨ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ… ਨ ਜਿਵ੍ਹਾ…ਪੇ… ਨ ਮਨੋ…ਪੇ… ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਭਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੨੩੪. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਆਨਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਉਦਾਯੀ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਯਥੇਵ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਭਗਵਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਵਿਵਟੋ ਪਕਾਸਿਤੋ – ‘ਇਤਿਪਾਯਂ ਕਾਯੋ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ, ਸਕ੍ਕਾ ਏਵਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਿਦਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤੁਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਾਤੁਂ – ‘ਇਤਿਪਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ?

‘‘ਯਥੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਉਦਾਯੀ, ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਭਗਵਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਤੋ ਵਿਵਟੋ ਪਕਾਸਿਤੋ – ‘ਇਤਿਪਾਯਂ ਕਾਯੋ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ, ਸਕ੍ਕਾ ਏਵਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਿਦਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਂ ¶ ਦੇਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤੁਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ਵਿਭਜਿਤੁਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਾਤੁਂ – ‘ਇਤਿਪਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ, ਆਵੁਸੋ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਯੋ ਚਾਵੁਸੋ, ਹੇਤੁ, ਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋ ਚ ਹੇਤੁ, ਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ¶ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ’’. ‘‘ਇਮਿਨਾਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਵਿਵਟਂ ਪਕਾਸਿਤਂ – ‘ਇਤਿਪਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਜਿਵ੍ਹਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਸੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ. ‘‘ਯੋ ਚਾਵੁਸੋ, ਹੇਤੁ ਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋ ਚ ਹੇਤੁ, ਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ’’. ‘‘ਇਮਿਨਾਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਵਿਵਟਂ ਪਕਾਸਿਤਂ – ‘ਇਤਿਪਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਮਨਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ. ‘‘ਯੋ ਚਾਵੁਸੋ, ਹੇਤੁ, ਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਸੋ ਚ ਹੇਤੁ, ਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ’’. ‘‘ਇਮਿਨਾਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਵਿਵਟਂ ਪਕਾਸਿਤਂ – ‘ਇਤਿਪਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਰਗਵੇਸੀ ਸਾਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਤਿਣ੍ਹਂ ਕੁਠਾਰਿਂ ਆਦਾਯ ਵਨਂ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ¶ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਉਜੁਂ ਨਵਂ ਅਕੁਕ੍ਕੁਕਜਾਤਂ [ਅਕੁਕ੍ਕੁਟਕਜਾਤਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਕੁਕ੍ਕਜਟਜਾਤਂ (ਕ.)]. ਤਮੇਨਂ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ¶ ¶ ; ਮੂਲੇ ਛੇਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗੇ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ; ਅਗ੍ਗੇ ਛੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਵਟ੍ਟਿਂ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜੇਯ੍ਯ [ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ (ਪੀ.), ਵਿਨਿਬ੍ਭਜ੍ਜੇਯ੍ਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)]. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਗ੍ਗੁਮ੍ਪਿ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਕੁਤੋ ਸਾਰਂ! ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਨੇਵਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ [ਏਵਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ¶ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੨੩੫. ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ? ਵਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਤ੍ਤਾਯ ਅਯੋਸਲਾਕਾਯ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ [ਸਞ੍ਜੋਤਿਭੂਤਾਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ [ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਮ. ਨਿ. ੩.੩੧੬-੩੧੭] ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇ ਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਵਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਅਯੋਸਙ੍ਕੁਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਨ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ¶ , ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇ ਸਮਯੇ ਕਾਲਙ੍ਕਰੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ ¶ .

‘‘ਵਰਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਨਖਚ੍ਛੇਦਨੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਨ ਘਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਗਨ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇ ਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਵਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਖੁਰੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਨ ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ¶ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇ ਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਵਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਣ੍ਹਾਯ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਸੁ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਥਿਤਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇ ¶ ਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਵਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੋਤ੍ਤਂ. ਸੋਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਞ੍ਝਂ ਜੀਵਿਤਾਨਂ ਵਦਾਮਿ, ਅਫਲਂ ਜੀਵਿਤਾਨਂ ਵਦਾਮਿ, ਮੋਮੂਹਂ ਜੀਵਿਤਾਨਂ ਵਦਾਮਿ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਤਥਾਰੂਪੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇਯ੍ਯ ਯਥਾਰੂਪਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸਂ ਗਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ. ਇਮਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਵਞ੍ਝਂ ਜੀਵਿਤਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਤਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾਵ ਤਤ੍ਤਾਯ ਅਯੋਸਲਾਕਾਯ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ. ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਦਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ – ਇਤਿ ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ’’’ [ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ (?)].

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ¶ ਤਾਵ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਅਯੋਸਙ੍ਕੁਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਨ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ. ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਦਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ – ਇਤਿ ਸੋਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਸਦ੍ਦਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ¶ ਤਾਵ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਨਖਚ੍ਛੇਦਨੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਨ ਘਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ. ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਦਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ – ਇਤਿ ¶ ਘਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਗਨ੍ਧਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ…ਪੇ… ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾਵ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਖੁਰੇਨ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਨ ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ. ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਦਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ – ਇਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਰਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾਵ ਤਿਣ੍ਹਾਯ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਲਿਮਟ੍ਠਂ. ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਦਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ – ਇਤਿ ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ¶ , ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ…ਪੇ… ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ.

‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾਵ ਸੋਤ੍ਤਂ. ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਦਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ – ਇਤਿ ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ, ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ’’.

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੂਪੇਸੁਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ; ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ; ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ¶ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੨੩੬. ‘‘ਹਤ੍ਥੇਸੁ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ; ਪਾਦੇਸੁ ਸਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ; ਪਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤਿ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ; ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਪਿਪਾਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ….

‘‘ਹਤ੍ਥੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਤਿ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ; ਪਾਦੇਸੁ ਅਸਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ; ਪਬ੍ਬੇਸੁ ਅਸਤਿ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ; ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਪਿਪਾਸਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੨੩੭. ‘‘ਹਤ੍ਥੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਹੋਤਿ; ਪਾਦੇਸੁ ਸਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ; ਪਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤਿ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਂ ਹੋਤਿ; ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਪਿਪਾਸਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ¶ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ….

‘‘ਹਤ੍ਥੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਤਿ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਨ ਹੋਤਿ; ਪਾਦੇਸੁ ਅਸਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮੋ ਨ ਹੋਤਿ; ਪਬ੍ਬੇਸੁ ਅਸਤਿ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ; ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਪਿਪਾਸਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਸਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਦ੍ਵੇ ¶ ਸਮੁਦ੍ਦਾ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕੋ, ਖੀਰਰੁਕ੍ਖੇਨ ਕੋਟ੍ਠਿਕੋ;

ਕਾਮਭੂ ਉਦਾਯੀ ਚੇਵ, ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਅਟ੍ਠਮਂ;

ਹਤ੍ਥਪਾਦੂਪਮਾ ਦ੍ਵੇਤਿ, ਵਗ੍ਗੋ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

੨੩੮. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀਵਿਸਾ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾ ਘੋਰਵਿਸਾ. ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਕੂਲੋ. ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਇਮੇ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀਵਿਸਾ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾ ਘੋਰਵਿਸਾ ਕਾਲੇਨ ¶ ਕਾਲਂ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਭੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਂਵੇਸੇਤਬ੍ਬਾ [ਪਵੇਸੇਤਬ੍ਬਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)]. ਯਦਾ ਚ ਖੋ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸੀਵਿਸਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾਨਂ ਘੋਰਵਿਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਕੁਪ੍ਪਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ, ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਰਣੀਯਂ ਤਂ ਕਰੋਹੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਭੀਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸੀਵਿਸਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾਨਂ ਘੋਰਵਿਸਾਨਂ ਯੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਪਲਾਯੇਥ. ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਇਮੇ ਖੋ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਪਞ੍ਚ ਵਧਕਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾ, ਯਤ੍ਥੇਵ ਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ ਤਤ੍ਥੇਵ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ. ਯਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਰਣੀਯਂ ਤਂ ਕਰੋਹੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਅਥ ¶ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਭੀਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸੀਵਿਸਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾਨਂ ਘੋਰਵਿਸਾਨਂ, ਭੀਤੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਧਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਯੇਨ ਵਾ ¶ ਤੇਨ ਵਾ ਪਲਾਯੇਥ. ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਅਯਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਛਟ੍ਠੋ ਅਨ੍ਤਰਚਰੋ ਵਧਕੋ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ ਯਤ੍ਥੇਵ ਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਿਰੋ ਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਯਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਰਣੀਯਂ ਤਂ ਕਰੋਹੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਅਥ ¶ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਭੀਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸੀਵਿਸਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾਨਂ ਘੋਰਵਿਸਾਨਂ, ਭੀਤੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਧਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ, ਭੀਤੋ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਚਰਸ੍ਸ ਵਧਕਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਸ੍ਸ ਯੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਪਲਾਯੇਥ. ਸੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸੁਞ੍ਞਂ ਗਾਮਂ. ਯਞ੍ਞਦੇਵ ਘਰਂ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ ਰਿਤ੍ਤਕਞ੍ਞੇਵ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ ਤੁਚ੍ਛਕਞ੍ਞੇਵ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ ਸੁਞ੍ਞਕਞ੍ਞੇਵ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ. ਯਞ੍ਞਦੇਵ ਭਾਜਨਂ ਪਰਿਮਸੇਯ੍ਯ ਰਿਤ੍ਤਕਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਮਸੇਯ੍ਯ ਤੁਚ੍ਛਕਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਮਸੇਯ੍ਯ ਸੁਞ੍ਞਕਞ੍ਞੇਵ ਪਰਿਮਸੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਇਦਾਨਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਇਮਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਗਾਮਂ ਚੋਰਾ ਗਾਮਘਾਤਕਾ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ [ਵਧਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਯਂ ਤੇ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਰਣੀਯਂ ਤਂ ਕਰੋਹੀ’’’ਤਿ.

‘‘ਅਥ ¶ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਭੀਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸੀਵਿਸਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾਨਂ ਘੋਰਵਿਸਾਨਂ, ਭੀਤੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਧਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ, ਭੀਤੋ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਚਰਸ੍ਸ ਵਧਕਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਸ੍ਸ, ਭੀਤੋ ਚੋਰਾਨਂ ਗਾਮਘਾਤਕਾਨਂ ਯੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਪਲਾਯੇਥ. ਸੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਦਕਣ੍ਣਵਂ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਖੇਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਯਂ. ਨ ਚਸ੍ਸ ਨਾਵਾ ਸਨ੍ਤਾਰਣੀ ਉਤ੍ਤਰਸੇਤੁ ਵਾ ਅਪਾਰਾ ਪਾਰਂ ਗਮਨਾਯ. ਅਥ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਏਵਮਸ੍ਸ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਮਹਾਉਦਕਣ੍ਣਵੋ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਖੇਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਚ [ਨ ਚਸ੍ਸ (ਸੀ. ਕ.), ਨਤ੍ਥਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਨਾਵਾ ਸਨ੍ਤਾਰਣੀ ਉਤ੍ਤਰਸੇਤੁ ਵਾ ਅਪਾਰਾ ਪਾਰਂ ਗਮਨਾਯ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਕੁਲ੍ਲਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਕੁਲ੍ਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ਪਾਦੇਹਿ ਚ ਵਾਯਮਮਾਨੋ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਤਿਣਕਟ੍ਠਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਕੁਲ੍ਲਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਕੁਲ੍ਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ਪਾਦੇਹਿ ਚ ਵਾਯਮਮਾਨੋ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ [ਪਾਰਗਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.

‘‘ਉਪਮਾ ¶ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਅਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ [ਅਯਂ ਚੇਵੇਤ੍ਥ (ਸੀ.)] ਅਤ੍ਥੋ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀਵਿਸਾ ਉਗ੍ਗਤੇਜਾ ਘੋਰਵਿਸਾਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤੁਨ੍ਨੇਤਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ – ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ, ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ, ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ, ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ.

‘‘ਪਞ੍ਚ ¶ ਵਧਕਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ, ਵੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ, ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ.

‘‘ਛਟ੍ਠੋ ਅਨ੍ਤਰਚਰੋ ਵਧਕੋ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਸੁਞ੍ਞੋ ਗਾਮੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾਵੀ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ ਰਿਤ੍ਤਕਞ੍ਞੇਵ ਖਾਯਤਿ, ਤੁਚ੍ਛਕਞ੍ਞੇਵ ¶ ਖਾਯਤਿ, ਸੁਞ੍ਞਕਞ੍ਞੇਵ ¶ ਖਾਯਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾਵੀ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ ਰਿਤ੍ਤਕਞ੍ਞੇਵ ਖਾਯਤਿ, ਤੁਚ੍ਛਕਞ੍ਞੇਵ ਖਾਯਤਿ, ਸੁਞ੍ਞਕਞ੍ਞੇਵ ਖਾਯਤਿ.

‘‘ਚੋਰਾ ਗਾਮਘਾਤਕਾਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ; ਸੋਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਘਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਸੁ ਰਸੇਸੁ; ਕਾਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਮਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ.

‘‘ਮਹਾ ਉਦਕਣ੍ਣਵੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤੁਨ੍ਨੇਤਂ ਓਘਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ – ਕਾਮੋਘਸ੍ਸ, ਭਵੋਘਸ੍ਸ, ਦਿਟ੍ਠੋਘਸ੍ਸ, ਅਵਿਜ੍ਜੋਘਸ੍ਸ.

‘‘ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਖੇਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਯਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਕੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ਪਾਦੇਹਿ ਚ ਵਾਯਾਮੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਹਤੋ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੨੩੯. ‘‘ਤੀਹਿ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਬਹੁਲੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਨਿ ਚਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾਯ. ਕਤਮੇਹਿ ਤੀਹਿ? ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ, ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ; ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ; ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ; ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ; ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ; ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ; ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਭੂਮਿਯਂ ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਆਜਞ੍ਞਰਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ ਠਿਤੋ ਓਧਸ੍ਤਪਤੋਦੋ [ਓਧਤਪਤੋਦੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਓਧਸਤਪਤੋਦੋ (ਪੀ.)]. ਤਮੇਨਂ ਦਕ੍ਖੋ ਯੋਗ੍ਗਾਚਰਿਯੋ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍ਵਾ ਵਾਮੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਤੋਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਸਾਰੇਯ੍ਯਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਯ੍ਯਪਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ¶ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ¶ , ਸਂਯਮਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਦਮਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਉਪਸਮਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘ਨੇਵ ਦਵਾਯ, ਨ ਮਦਾਯ, ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ, ਨ ਵਿਭੂਸਨਾਯ, ਯਾਵਦੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ, ਯਾਪਨਾਯ, ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਵਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਚਾ’ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਵਣਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ¶ ਯਾਵਦੇਵ ਰੋਹਨਤ੍ਥਾਯ [ਰੋਪਨਤ੍ਥਾਯ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸੇਵਨਤ੍ਥਾਯ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ (ਕ.)], ਸੇਯ੍ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਅਕ੍ਖਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਯਾਵਦੇਵ ਭਾਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ; ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘ਨੇਵ ਦਵਾਯ, ਨ ਮਦਾਯ, ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ, ਨ ਵਿਭੂਸਨਾਯ, ਯਾਵਦੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ, ਯਾਪਨਾਯ, ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਵਞ੍ਚ ਵੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਚਾ’ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਵਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ¶ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ. ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਯਾਮਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੀਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਬਹੁਲੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਯੋਨਿ ਚਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੨੪੦. ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮ੍ਮੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਅਨੁਨਦੀਤੀਰੇ ਗੋਚਰਪਸੁਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਸਿਙ੍ਗਾਲੋਪਿ [ਸਿਗਾਲੋਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਅਨੁਨਦੀਤੀਰੇ ਗੋਚਰਪਸੁਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮ੍ਮੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲਂ ਦੂਰਤੋਵ ਗੋਚਰਪਸੁਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਸੋਣ੍ਡਿਪਞ੍ਚਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ¶ ਸਕੇ ਕਪਾਲੇ ਸਮੋਦਹਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ ਸਙ੍ਕਸਾਯਤਿ. ਸਿਙ੍ਗਾਲੋਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਦਸ ਕੁਮ੍ਮਂ ਕਚ੍ਛਪਂ ਦੂਰਤੋਵ ਗੋਚਰਪਸੁਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਯੇਨ ਕੁਮ੍ਮੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਕੁਮ੍ਮਂ ਕਚ੍ਛਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਅਹੋਸਿ – ‘ਯਦਾਯਂ ਕੁਮ੍ਮੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਸੋਣ੍ਡਿਪਞ੍ਚਮਾਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਦਾਲਿਤ੍ਵਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਯਦਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮ੍ਮੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ¶ ਸੋਣ੍ਡਿਪਞ੍ਚਮਾਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮਿ, ਅਥ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਕੁਮ੍ਮਮ੍ਹਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਓਤਾਰਂ ਅਲਭਮਾਨੋ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ – ‘ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮਾਹਂ ਇਮੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ¶ ਵਾ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਵਾ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ਮਨਤੋ ਵਾ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਹਰਥ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥ, ਮਾ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹਿਨੋ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ, ਰਕ੍ਖਥ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਥ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥ, ਮਾ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹਿਨੋ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ, ਰਕ੍ਖਥ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਥ. ਯਤੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਥ, ਅਥ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਓਤਾਰਂ ਅਲਭਮਾਨੋ – ਕੁਮ੍ਮਮ੍ਹਾਵ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ’’ਤਿ.

ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਨੂਪਵਦੇਯ੍ਯ ਕਞ੍ਚੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ;

੨੪੧. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇਨ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਮੁਂ ¶ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇਨ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਸਚੇ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸੀਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਥਲੇ ਉਸ੍ਸੀਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ¶ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਆਵਟ੍ਟਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮੁਦ੍ਦਨਿਨ੍ਨੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਪੋਣੋ ਸਮੁਦ੍ਦਪਬ੍ਭਾਰੋ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਮੁਦ੍ਦਨਿਨ੍ਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੋ ਸਮੁਦ੍ਦਪੋਣੋ ਸਮੁਦ੍ਦਪਬ੍ਭਾਰੋ.

‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਨ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਥ, ਨ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਥ; ਨ ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸੀਦਿਸ੍ਸਥ, ਨ ਥਲੇ ਉਸ੍ਸੀਦਿਸ੍ਸਥ, ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਆਵਟ੍ਟਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤੀ ਭਵਿਸ੍ਸਥ; ਏਵਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੋਣਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਬ੍ਭਾਰਾ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੋਣਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਬ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ, ਕਿਂ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ, ਕੋ ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸਾਦੋ [ਸਂਸੀਦੋ (ਕ.), ਸਂਸੀਦਿਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਕੋ ਥਲੇ ਉਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ, ਕੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ, ਕੋ ਆਵਟ੍ਟਗ੍ਗਾਹੋ, ਕੋ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾਵੋ’’ਤਿ?

‘‘‘ਓਰਿਮਂ ਤੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸਾਦੋ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਥਲੇ ਉਸ੍ਸਾਦੋ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਗਿਹੀਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ [ਗਿਹਿਸਂਸਟ੍ਠੋ (ਕ.)] ਵਿਹਰਤਿ, ਸਹਨਨ੍ਦੀ ¶ ਸਹਸੋਕੀ, ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਤੇਸੁ ਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਵਤੇਨ ਵਾ ਤਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ ਵਾ ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ’ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ. ‘ਆਵਟ੍ਟਗ੍ਗਾਹੋ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾਵੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ ਅਸੁਚਿਸਙ੍ਕਸ੍ਸਰਸਮਾਚਾਰੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਮਣੋ ¶ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿ ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ ਕਸਮ੍ਬੁਜਾਤੋ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ‘ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾਵੋ’’’ਤਿ.

ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਭਗਵਤੋ ਅਵਿਦੂਰੇ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨ ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ¶ ਥਲੇ ਉਸ੍ਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਆਵਟ੍ਟਗ੍ਗਾਹੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਨਨ੍ਦ, ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਗਾਵੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਹੀ’’ਤਿ [ਨੀਯ੍ਯਾਦੇਹੀਤਿ (ਸੀ.), ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਹੀਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ‘‘ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਾਵੋ ਵਚ੍ਛਗਿਦ੍ਧਿਨਿਯੋ’’ਤਿ. ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਹੇਵ ਤ੍ਵਂ, ਨਨ੍ਦ, ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਗਾਵੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਗਾਵੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਾ [ਨਿਯ੍ਯਾਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਗਾਵੋ. ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੨੪੨. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕਿਮਿਲਾਯਂ [ਕਿਮ੍ਬਿਲਾਯਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਕਿਮ੍ਮਿਲਾਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਵਿਹਰਤਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇਨ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਮੁਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ¶ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇਨ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਵਂ ਭਨ੍ਤੇ’’…ਪੇ… ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਿਮਿਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ…ਪੇ… ਕਤਮੋ ਚ, ਕਿਮਿਲ, ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾਵੋ. ਇਧ, ਕਿਮਿਲ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ¶ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਮਿਲ, ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾਵੋਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੨੪੩. ਏਕਂ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ [ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ (ਕ.)] ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਟ੍ਠਂ [ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਤ੍ਥਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ [ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ (ਕ.)] ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਟ੍ਠਂ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ ¶ . ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੁ. ਭਗਵਤਾ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਦਸ੍ਸ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ.

ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਵਾਸਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ [ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ ਸਨ੍ਥਤਂ (ਕ.)] ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕਮਣਿਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਸਨ੍ਥਤਂ [ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ ਸਨ੍ਥਤਂ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)], ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ, ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਉਦਕਮਣਿਕੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋ, ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ¶ ਆਰੋਪਿਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਿ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਯੇਨ ਨਵਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਥਮ੍ਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਪਿ ਖੋ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ. ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਾਭਿਮੁਖਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵੇ ਸਕ੍ਯੇ ਬਹੁਦੇਵ ਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍ਵਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਖੋ, ਗੋਤਮਾ, ਰਤ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਿ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ¶ . ‘‘ਏਵਂ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਾ ਸਕ੍ਯਾ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ.

ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵੇਸੁ ਸਕ੍ਯੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਵਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ ਖੋ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ. ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ. ਪਿਟ੍ਠਿ ਮੇ ਆਗਿਲਾਯਤਿ; ਤਮਹਂ ਆਯਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ ¶ , ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਵੁਸੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ. ‘‘ਆਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਵਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਞ੍ਚ ਵੋ, ਆਵੁਸੋ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਨਵਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਞ੍ਚ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏਤਦਵੋਚ –

‘‘ਕਥਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ¶ …ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ¶ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ…ਪੇ… ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ…ਪੇ… ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ¶ ਲਭਤੇਵ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭਤੇਵ [ਲਭੇਥ (ਕ.)] ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ¶ , ਲਭਤਿ [ਲਭੇਥ (ਕ.)] ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭਤੇਵ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂ ਵਾ ਤਿਣਾਗਾਰਂ ਵਾ ਸੁਕ੍ਖਂ ਕੋਲਾਪਂ ਤੇਰੋਵਸ੍ਸਿਕਂ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਲਭੇਥੇਵ [ਲਭੇਥ (ਕ.)] ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ, ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ…ਪੇ… ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ…ਪੇ… ਹੇਟ੍ਠਿਮਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ…ਪੇ… ਉਪਰਿਮਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ… ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਚੇਪਿ ਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਲਭੇਥੇਵ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭਤੇਵ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ…ਪੇ… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭਤੇਵ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਰੂਪਾ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਸਦ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਸਦ੍ਦੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਗਨ੍ਧਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਨ੍ਧੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਰਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰਸੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਅਧਿਭੋਸਿ ¶ ; ਧਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਭੋਸਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਧਿਭੂਤੋ, ਸਦ੍ਦਾਧਿਭੂਤੋ, ਗਨ੍ਧਾਧਿਭੂਤੋ, ਰਸਾਧਿਭੂਤੋ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਧਿਭੂਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਭੂਤੋ, ਅਧਿਭੂਤੋ, ਅਨਧਿਭੂ, [ਅਨਧਿਭੂਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਅਧਿਭਂਸੁ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ ¶ , ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ¶ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ…ਪੇ… ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਞ੍ਚਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇਵ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ…ਪੇ… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ¶ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇਵ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਕੂਟਾਗਾਰਂ ਵਾ ਸਾਲਾ ਵਾ ਬਹਲਮਤ੍ਤਿਕਾ ¶ ਅਦ੍ਦਾਵਲੇਪਨਾ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਨੇਵ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ… ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ… ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ… ਹੇਟ੍ਠਿਮਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ… ਉਪਰਿਮਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ… ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਚੇਪਿ ਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਨੇਵ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਏਵਂਵਿਹਾਰਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇਵ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇਵ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭਤਿ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਚਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪੇ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਰੂਪਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਸਦ੍ਦੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਸਦ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਗਨ੍ਧੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਗਨ੍ਧਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਰਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਰਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਧਮ੍ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਧਿਭੂ, ਸਦ੍ਦਾਧਿਭੂ, ਗਨ੍ਧਾਧਿਭੂ, ਰਸਾਧਿਭੂ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਧਿਭੂ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਭੂ, ਅਧਿਭੂ, ਅਨਧਿਭੂਤੋ [ਅਨਧਿਭੂਤੋ ਕੇਹਿਚਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ (ਕ.)], ਅਧਿਭੋਸਿ ਤੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕੇ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕੇ ਸਦਰੇ ¶ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕੇ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯੇ. ਏਵਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ¶ ¶ ਖੋ ਭਗਵਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ! ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍ਵਂ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਵਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਞ੍ਚ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਞ੍ਚ ਅਭਾਸੀ’’ਤਿ.

ਇਦਮਵੋਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ. ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਥਾ ¶ ਅਹੋਸਿ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੨੪੪. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਥਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸ੍ਸ ਕਾਮੇ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਚਾਰੋ ਚ ਵਿਹਾਰੋ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਚਰਨ੍ਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸੇਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ? ‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਵੇਦਨਾ… ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’ਤਿ – ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ? ਯਥਾਸ੍ਸ ਕਾਮੇ ¶ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁ ਸਾਧਿਕਪੋਰਿਸਾ ਪੁਣ੍ਣਾ ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਂ ਵੀਤਚ੍ਚਿਕਾਨਂ ਵੀਤਧੂਮਾਨਂ. ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕੂਲੋ. ਤਮੇਨਂ ਦ੍ਵੇ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਤਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਉਪਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯੁਂ. ਸੋ ਇਤਿਚੀਤਿਚੇਵ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਞਾਤ [ਞਾਣਂ (ਕ.)] ਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਸ ¶ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ [ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਹੋਤਿ (ਕ.) ਮ. ਨਿ. ੨.੪੫] ਇਮਂ ਚਾਹਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਪਪਤਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸ੍ਸ ਕਾਮੇ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਾਰੋ ਚ ਵਿਹਾਰੋ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਚਰਨ੍ਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸ੍ਸਵਨ੍ਤਿ [ਨਾਨੁਸੇਨ੍ਤਿ (ਕ.)]? ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਬਹੁਕਣ੍ਟਕਂ ਦਾਯਂ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਪਚ੍ਛਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਉਤ੍ਤਰਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਹੇਟ੍ਠਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਉਪਰਿਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ. ਸੋ ਸਤੋਵ ਅਭਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਸਤੋਵ ਪਟਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ – ‘ਮਾ ਮਂ ਕਣ੍ਟਕੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਕਣ੍ਟਕੋ’’ਤਿ. ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ [ਕਣ੍ਡਕੋ. ਤਂ ਕਣ੍ਡਕੋਤਿ ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ (ਸੀ.)] ਸਂਵਰੋ ਚ ਅਸਂਵਰੋ ਚ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ¶ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ¶ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਚਰਤੋ ਏਵਂ ਵਿਹਰਤੋ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ, ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਿਵਸਂਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ [ਦਿਵਸਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ (ਸੀ.)] ਅਯੋਕਟਾਹੇ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਿ ਨਿਪਾਤੇਯ੍ਯ. ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਂ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਚਰਤੋ, ਏਵਂ ਵਿਹਰਤੋ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ, ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਾਰੋ ਚ ਵਿਹਾਰੋ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ; ਯਥਾ ਚਰਨ੍ਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸ੍ਸਵਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਵਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਏਵਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਰਾਜਾਨੋ ਵਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਵਾ ਞਾਤੀ ਵਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ ਵਾ, ਭੋਗੇਹਿ ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਹਿ [ਏਵਂ (ਸੀ.)], ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂ ਤੇ ਇਮੇ ਕਾਸਾਵਾ ਅਨੁਦਹਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਮੁਣ੍ਡੋ ਕਪਾਲਮਨੁਚਰਸਿ, ਏਹਿ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ. ਸੋ ਵਤ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਏਵਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਙ੍ਗਾ ਨਦੀ ਪਾਚੀਨਨਿਨ੍ਨਾ ਪਾਚੀਨਪੋਣਾ ਪਾਚੀਨਪਬ੍ਭਾਰਾ. ਅਥ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਦ੍ਦਾਲ-ਪਿਟਕਂ ਆਦਾਯ – ‘ਮਯਂ ਇਮਂ ਗਙ੍ਗਂ ਨਦਿਂ ਪਚ੍ਛਾਨਿਨ੍ਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ ਪਚ੍ਛਾਪੋਣਂ ਪਚ੍ਛਾਪਬ੍ਭਾਰ’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਗਙ੍ਗਂ ਨਦਿਂ ਪਚ੍ਛਾਨਿਨ੍ਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਛਾਪੋਣਂ ਪਚ੍ਛਾਪਬ੍ਭਾਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਗਙ੍ਗਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਦੀ ਪਾਚੀਨਨਿਨ੍ਨਾ ਪਾਚੀਨਪੋਣਾ ਪਾਚੀਨਪਬ੍ਭਾਰਾ; ਸਾ ਨ ਸੁਕਰਾ ਪਚ੍ਛਾਨਿਨ੍ਨਾ ਕਾਤੁਂ ਪਚ੍ਛਾਪੋਣਾ ਪਚ੍ਛਾਪਬ੍ਭਾਰਾ. ਯਾਵਦੇਵ ਚ ਪਨ ਸੋ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਕਿਲਮਥਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਵਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਏਵਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਰਾਜਾਨੋ ਵਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ¶ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਵਾ ਞਾਤੀ ਵਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ ਵਾ ਭੋਗੇਹਿ ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਹਿ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂ ਤੇ ਇਮੇ ਕਾਸਾਵਾ ਅਨੁਦਹਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਮੁਣ੍ਡੋ ਕਪਾਲਮਨੁਚਰਸਿ, ਏਹਿ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ¶ ਚ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ. ਸੋ ਵਤ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਂ ਵਿਵੇਕਪੋਣਂ ਵਿਵੇਕਪਬ੍ਭਾਰਂ, ਤਥਾ [ਕਞ੍ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੨੪੫. ਅਥ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ¶ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ [ਪਞ੍ਹਾਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)], ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ, ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ, ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ¶ , ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ¶ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ, ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ, ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚਂ – ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ¶ , ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚਂ – ‘ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ…ਪੇ… ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਅਥ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ ( ) [(ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚਂ) (ਕ.)]. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕਿਂਸੁਕੋ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਅਸ੍ਸ. ਸੋ ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਂਸੁਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ. ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕੀਦਿਸੋ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਾਲ਼ਕੋ ਖੋ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਝਾਮਖਾਣੂ’ਤਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਯੇਨ ਤਾਦਿਸੋਵਸ੍ਸ ਕਿਂਸੁਕੋ ਯਥਾਪਿ [ਯਥਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.) ਦੁਤਿਯਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਯਥਾਪਿ’’ਤ੍ਵੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਥ ਖੋ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ, ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਂਸੁਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕੀਦਿਸੋ ¶ , ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਲੋਹਿਤਕੋ ਖੋ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਂਸਪੇਸੀ’ਤਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਯੇਨ ਤਾਦਿਸੋਵਸ੍ਸ ਕਿਂਸੁਕੋ ਯਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ, ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਂਸੁਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ ¶ ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕੀਦਿਸੋ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਓਚੀਰਕਜਾਤੋ [ਓਜੀਰਕਜਾਤੋ (ਸੀ.), ਓਦੀਰਕਜਾਤੋ (ਪੀ.)] ਖੋ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ ਆਦਿਨ੍ਨਸਿਪਾਟਿਕੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਿਰੀਸੋ’ਤਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਯੇਨ ਤਾਦਿਸੋਵਸ੍ਸ ਕਿਂਸੁਕੋ, ਯਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ¶ , ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਂਸੁਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ¶ ਪੁਰਿਸਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕੀਦਿਸੋ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਬਹਲਪਤ੍ਤਪਲਾਸੋ ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯੋ [ਸਣ੍ਡਚ੍ਛਾਯੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਖੋ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂਸੁਕੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ’ਤਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਯੇਨ ਤਾਦਿਸੋਵਸ੍ਸ ਕਿਂਸੁਕੋ, ਯਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਖੋ ਤੇਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਬ੍ਯਾਕਤਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਂ ਨਗਰਂ ਦਲ਼੍ਹੁਦ੍ਧਾਪਂ [ਦਲ਼੍ਹੁਦ੍ਦਾਪਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਦਲ਼੍ਹਪਾਕਾਰਤੋਰਣਂ ਛਦ੍ਵਾਰਂ. ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾਵੀ, ਅਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਾ, ਞਾਤਾਨਂ ਪਵੇਸੇਤਾ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਦੂਤਯੁਗਂ ਤਂ ਦੋਵਾਰਿਕਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਹਂ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਜ੍ਝੇ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਤਂ ਸੀਘਂ ਦੂਤਯੁਗਂ ਨਗਰਸ੍ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਚਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਦੂਤਯੁਗਂ…ਪੇ… ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ… ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਦੂਤਯੁਗਂ ਤਂ ਦੋਵਾਰਿਕਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਹਂ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ? ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਜ੍ਝੇ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਤਂ ਸੀਘਂ ਦੂਤਯੁਗਂ ਨਗਰਸ੍ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਚਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ.

‘‘ਉਪਮਾ ¶ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ. ਅਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ¶ – ‘ਨਗਰ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਸ੍ਸੇਤਂ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਂ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵਸ੍ਸ ਓਦਨਕੁਮ੍ਮਾਸੂਪਚਯਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚੁਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਦ੍ਦਨਭੇਦਨਵਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ‘ਛ ਦ੍ਵਾਰਾ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਦੋਵਾਰਿਕੋ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਸੀਘਂ ¶ ਦੂਤਯੁਗ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਨਗਰਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਮਜ੍ਝੇ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੋ’ਤਿ ਖੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਤੁਨ੍ਨੇਤਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ – ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ, ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ, ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ, ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ. ‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਚਨ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ‘ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗੋ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੨੪੬. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਦੋਸੋ ਵਾ ਮੋਹੋ ਵਾ ਪਟਿਘਂ ਵਾਪਿ [ਪਟਿਘਂ ਵਾ (ਸੀ.)] ਚੇਤਸੋ, ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਾਰੇਯ੍ਯ. ਸਭਯੋ ਚੇਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਚ ਸਕਣ੍ਟਕੋ ਚ ਸਗਹਨੋ ਚ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਦੁਹਿਤਿਕੋ ਚ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸੇਵਿਤੋ ਚੇਸੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਚੇਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਸੇਵਿਤੋ. ਨ ਤ੍ਵਂ ਏਤਂ ਅਰਹਸੀਤਿ. ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਾਰਯੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ…ਪੇ… ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਦੋਸੋ ਵਾ ¶ ਮੋਹੋ ਵਾ ਪਟਿਘਂ ਵਾਪਿ ਚੇਤਸੋ ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਾਰੇਯ੍ਯ. ਸਭਯੋ ਚੇਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਚ ਸਕਣ੍ਟਕੋ ਚ ਸਗਹਨੋ ਚ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਦੁਹਿਤਿਕੋ ਚ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸੇਵਿਤੋ ਚੇਸੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਚੇਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਸੇਵਿਤੋ. ਨ ਤ੍ਵਂ ਏਤਂ ਅਰਹਸੀਤਿ. ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਾਰਯੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਿਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਕਿਟ੍ਠਾਰਕ੍ਖੋ [ਕਿਟ੍ਠਾਰਕ੍ਖਕੋ (ਸੀ.)] ਚ ਪਮਤ੍ਤੋ, ਗੋਣੋ ਚ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਅਦੁਂ ਕਿਟ੍ਠਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ¶ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਮਦਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਪਮਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ¶ ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਅਸਂਵੁਤਕਾਰੀ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਮਦਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਪਮਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਿਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਟ੍ਠਾਰਕ੍ਖੋ ਚ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਗੋਣੋ ਚ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਅਦੁਂ ਕਿਟ੍ਠਂ ਓਤਰੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਕਿਟ੍ਠਾਰਕ੍ਖੋ ਨਾਸਾਯਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ. ਨਾਸਾਯਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਘਟਾਯਂ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ. ਉਪਰਿਘਟਾਯਂ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਤਾਲ਼ਿਤਂ ਤਾਲ਼ੇਯ੍ਯ. ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਤਾਲ਼ਿਤਂ ਤਾਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਓਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ …ਪੇ… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗੋਣੋ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਅਦੁਂ ਕਿਟ੍ਠਂ ਓਤਰੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਕਿਟ੍ਠਾਰਕ੍ਖੋ ਨਾਸਾਯਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ. ਨਾਸਾਯਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਘਟਾਯਂ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ. ਉਪਰਿਘਟਾਯਂ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਤਾਲ਼ਿਤਂ ਤਾਲ਼ੇਯ੍ਯ. ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੁਤਾਲ਼ਿਤਂ ਤਾਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਓਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਏਵਞ੍ਹਿ ¶ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗੋਣੋ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਗਾਮਗਤੋ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ, ਠਾਨਬਹੁਲੋ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਨਿਸਜ੍ਜਬਹੁਲੋ ਵਾ ਨ ਤਂ ਕਿਟ੍ਠਂ ਪੁਨ ਓਤਰੇਯ੍ਯ – ਤਮੇਵ ਪੁਰਿਮਂ ਦਣ੍ਡਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦੁਜਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਦੁਜਿਤਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ, ਸਮਾਧਿਯਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਵਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵੀਣਾਯ ਸਦ੍ਦੋ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬੋ ਅਸ੍ਸ. ਸੋ ਵੀਣਾਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕਸ੍ਸ [ਕਿਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਨੁ ਖੋ ਏਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂਰਜਨੀਯੋ ਏਵਂਕਮਨੀਯੋ ਏਵਂਮਦਨੀਯੋ ¶ ਏਵਂਮੁਚ੍ਛਨੀਯੋ ਏਵਂਬਨ੍ਧਨੀਯੋ’ਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਸਾ, ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੀਣਾ ਨਾਮ, ਯਸ੍ਸਾ ਏਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂਰਜਨੀਯੋ ਏਵਂਕਮਨੀਯੋ ਏਵਂਮਦਨੀਯੋ ਏਵਂਮੁਚ੍ਛਨੀਯੋ ਏਵਂਬਨ੍ਧਨੀਯੋ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ ਮੇ, ਭੋ, ਤਂ ਵੀਣਂ ਆਹਰਥਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਵੀਣਂ ਆਹਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੀਣਾ ਯਸ੍ਸਾ ਏਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂਰਜਨੀਯੋ ਏਵਂਕਮਨੀਯੋ ਏਵਂਮਦਨੀਯੋ ਏਵਂਮੁਚ੍ਛਨੀਯੋ ਏਵਂਬਨ੍ਧਨੀਯੋ’ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਲਂ ਮੇ, ਭੋ, ਤਾਯ ਵੀਣਾਯ, ਤਮੇਵ ਮੇ ਸਦ੍ਦਂ ਆਹਰਥਾ’ਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਅਯਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੀਣਾ ਨਾਮ ਅਨੇਕਸਮ੍ਭਾਰਾ ਮਹਾਸਮ੍ਭਾਰਾ. ਅਨੇਕੇਹਿ ਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਸਮਾਰਦ੍ਧਾ ਵਦਤਿ ¶ , ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦੋਣਿਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦਣ੍ਡਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪਧਾਰਣੇ ਚ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੋਣਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚ ਤਜ੍ਜਂ ਵਾਯਾਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਵਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੀਣਾ ਨਾਮ ਅਨੇਕਸਮ੍ਭਾਰਾ ਮਹਾਸਮ੍ਭਾਰਾ. ਅਨੇਕੇਹਿ ਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਸਮਾਰਦ੍ਧਾ ਵਦਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਵੀਣਂ ਦਸਧਾ ਵਾ ਸਤਧਾ ਵਾ ਫਾਲੇਯ੍ਯ, ਦਸਧਾ ਵਾ ਸਤਧਾ ਵਾ ਤਂ ਫਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਕਲਿਕਂ ਸਕਲਿਕਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਸਕਲਿਕਂ ਸਕਲਿਕਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਡਹੇਯ੍ਯ, ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਡਹਿਤ੍ਵਾ ਮਸਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਮਸਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਵਾਤੇ ਵਾ ਓਫੁਨੇਯ੍ਯ [ਓਪੁਨੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਪੀ.), ਓਫੁਣੇਯ੍ਯ (?)], ਨਦਿਯਾ ਵਾ ਸੀਘਸੋਤਾਯ ਪਵਾਹੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਸਤੀ ਕਿਰਾਯਂ, ਭੋ, ਵੀਣਾ ਨਾਮ, ਯਥੇਵਂ ਯਂ [ਯਥੇਵਾਯਂ (ਸੀ.), ਯਥੇਵਯਂ (ਪੀ.)] ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੀਣਾ ਨਾਮ ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਜਨੋ [ਏਤ੍ਥ ਪਨਾਯਂ ਜਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਹਾਜਨੋ (ਪੀ. ਕ.)] ਅਤਿਵੇਲਂ ਪਮਤ੍ਤੋ ਪਲਲ਼ਿਤੋ’ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤਿ [ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਸਮਨੇਸਤਿ (ਪੀ.)] ਯਾਵਤਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਗਤਿ, ਵੇਦਨਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤਿ ਯਾਵਤਾ ਵੇਦਨਾਯ ਗਤਿ, ਸਞ੍ਞਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤਿ ਯਾਵਤਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਗਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤਿ ਯਾਵਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਗਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤਿ ¶ ਯਾਵਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਗਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤੋ ਯਾਵਤਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਗਤਿ, ਵੇਦਨਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤੋ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤੋ ਯਾਵਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਗਤਿ. ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਹੋਤਿ ¶ ਅਹਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੨੪੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਰੁਗਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤੋ ਸਰਵਨਂ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਕਣ੍ਟਕਾ ਚੇਵ ਪਾਦੇ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਰਪਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ¶ [ਸਰਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪਕ੍ਕਗਤ੍ਤਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਰੁਪਕ੍ਕਾਨਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ (ਪੀ. ਕ.)] ਵਿਲੇਖੇਯ੍ਯੁਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਯੇਥ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਗਤੋ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਲਭਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰਂ – ‘ਅਯਞ੍ਚ ਸੋ [ਅਯਞ੍ਚ ਖੋ (ਪੀ. ਕ.), ਅਯਂ ਸੋ (?)] ਆਯਸ੍ਮਾ ਏਵਂਕਾਰੀ ਏਵਂਸਮਾਚਾਰੋ ਅਸੁਚਿਗਾਮਕਣ੍ਟਕੋ’ਤਿ. ਤਂ ਕਣ੍ਟਕੋਤਿ [ਤਂ ‘‘ਅਸੁਚਿਗਾਮਕਣ੍ਡਤੋ’’ਤਿ (ਕ.)] ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵਰੋ ਚ ਅਸਂਵਰੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ. ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਛਪ੍ਪਾਣਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਾਨਾਵਿਸਯੇ ਨਾਨਾਗੋਚਰੇ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਅਹਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ¶ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਸੁਸੁਮਾਰਂ [ਸੁਂਸੁਮਾਰਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਪਕ੍ਖਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ ¶ . ਸਿਙ੍ਗਾਲਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਮਕ੍ਕਟਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝੇ ਗਣ੍ਠਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਓਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਖੋ, ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਛਪ੍ਪਾਣਕਾ ਨਾਨਾਵਿਸਯਾ ਨਾਨਾਗੋਚਰਾ ਸਕਂ ਸਕਂ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ [ਆਵਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੀ.)] – ਅਹਿ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਵਮ੍ਮਿਕਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਸੁਸੁਮਾਰੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਉਦਕਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਪਕ੍ਖੀ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਆਕਾਸਂ ਡੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਗਾਮਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਸੀਵਥਿਕਂ [ਸਿਵਥਿਕਂ (ਕ.)] ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਮਕ੍ਕਟੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਵਨਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ. ਯਦਾ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਪ੍ਪਾਣਕਾ ਝਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸੁ ਕਿਲਨ੍ਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਯੋ ਨੇਸਂ ਪਾਣਕਾਨਂ ਬਲਵਤਰੋ ਅਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਨੁਵਿਧਾਯੇਯ੍ਯੁਂ ਵਸਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਅਭਾਵਿਤਾ ਅਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ ਆਵਿਞ੍ਛਤਿ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ, ਅਮਨਾਪਿਯਾ ਰੂਪਾ ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਮਨੋ ਆਵਿਞ੍ਛਤਿ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਮਨਾਪਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ¶ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ¶ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ¶ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਛਪ੍ਪਾਣਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਾਨਾਵਿਸਯੇ ਨਾਨਾਗੋਚਰੇ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਅਹਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਸੁਸੁਮਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਪਕ੍ਖਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ… ਸਿਙ੍ਗਾਲਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ… ਮਕ੍ਕਟਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਦਲ਼੍ਹੇ ਖੀਲੇ ਵਾ ਥਮ੍ਭੇ ਵਾ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਪ੍ਪਾਣਕਾ ਨਾਨਾਵਿਸਯਾ ਨਾਨਾਗੋਚਰਾ ਸਕਂ ਸਕਂ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ਅਹਿ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਵਮ੍ਮਿਕਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਸੁਸੁਮਾਰੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਉਦਕਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਪਕ੍ਖੀ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਆਕਾਸਂ ਡੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਗਾਮਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਸੀਵਥਿਕਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ, ਮਕ੍ਕਟੋ ਆਵਿਞ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਵਨਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ¶ . ਯਦਾ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਪ੍ਪਾਣਕਾ ਝਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸੁ ਕਿਲਨ੍ਤਾ ¶ , ਅਥ ਤਮੇਵ ਖੀਲਂ ਵਾ ਥਮ੍ਭਂ ਵਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯੁਂ, ਉਪਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਉਪਨਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ, ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ ਨਾਵਿਞ੍ਛਤਿ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ, ਅਮਨਾਪਿਯਾ ਰੂਪਾ ਨਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾ ਨਾਵਿਞ੍ਛਤਿ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ…ਪੇ… ਮਨੋ ਨਾਵਿਞ੍ਛਤਿ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਮਨਾਪਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਵਰੋ ਹੋਤਿ.

‘‘‘ਦਲ਼੍ਹੇ ਖੀਲੇ ਵਾ ਥਮ੍ਭੇ ਵਾ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਗਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਕਾਯਗਤਾ ਨੋ ਸਤਿ ਭਾਵਿਤਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ ਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਸਮਂ.

੨੪੮. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਵਕਲਾਪੀ ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ. ਅਥ ਛ ਪੁਰਿਸਾ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਹਤ੍ਥਾ. ਤੇ ਯਵਕਲਾਪਿਂ ਛਹਿ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗੀਹਿ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਵਕਲਾਪੀ ਸੁਹਤਾ ਅਸ੍ਸ ਛਹਿ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗੀਹਿ ਹਞ੍ਞਮਾਨਾ. ਅਥ ਸਤ੍ਤਮੋ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਹਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਤਂ ਯਵਕਲਾਪਿਂ ਸਤ੍ਤਮਾਯ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਯਾ ਹਨੇਯ੍ਯ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਵਕਲਾਪੀ ਸੁਹਤਤਰਾ ਅਸ੍ਸ, ਸਤ੍ਤਮਾਯ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਯਾ ਹਞ੍ਞਮਾਨਾ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ…ਪੇ… ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਹਿ ਰਸੇਹਿ…ਪੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਹਞ੍ਞਤਿ ¶ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ. ਸਚੇ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਚੇਤੇਤਿ, ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਸੁਹਤਤਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਾ ਯਵਕਲਾਪੀ ਸਤ੍ਤਮਾਯ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਯਾ ਹਞ੍ਞਮਾਨਾ.

‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਾਸੁਰਸਙ੍ਗਾਮੋ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ [ਸਮੁਪਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦੋ ਅਸੁਰੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਸਚੇ, ਮਾਰਿਸਾ, ਦੇਵਾਸੁਰਸਙ੍ਗਾਮੇ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੇ ਅਸੁਰਾ ਜਿਨੇਯ੍ਯੁਂ ਦੇਵਾ ਪਰਾਜਿਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇਨ ਨਂ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਕਣ੍ਠਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਯ੍ਯਾਥ ਅਸੁਰਪੁਰ’ਨ੍ਤਿ. ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦੇਵੇ ਤਾਵਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਸਚੇ, ਮਾਰਿਸਾ, ਦੇਵਾਸੁਰਸਙ੍ਗਾਮੇ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੇ ਦੇਵਾ ਜਿਨੇਯ੍ਯੁਂ ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਿਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਯੇਨ ¶ ਨਂ ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿਂ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦਂ ਕਣ੍ਠਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਯ੍ਯਾਥ ਸੁਧਮ੍ਮਂ ਦੇਵਸਭ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਦੇਵਾ ਜਿਨਿਂਸੁ, ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਿਨਿਂਸੁ ¶ . ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਾ ਤਾਵਤਿਂਸਾ ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿਂ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦਂ ਕਣ੍ਠਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਸੁਂ ਸੁਧਮ੍ਮਂ ਦੇਵਸਭਂ. ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦੋ ਕਣ੍ਠਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ [ਬਨ੍ਧੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਖੋ ਦੇਵਾ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਅਸੁਰਾ ¶ , ਇਧੇਵ ਦਾਨਾਹਂ ¶ ਦੇਵਪੁਰਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿ. ਅਥ ਕਣ੍ਠਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਤਿ. ਯਦਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਖੋ ਅਸੁਰਾ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦੇਵਾ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਦਾਨਾਹਂ ਅਸੁਰਪੁਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਅਥ ਕਣ੍ਠਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਬਦ੍ਧਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਖੁਮਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿਬਨ੍ਧਨਂ. ਤਤੋ ਸੁਖੁਮਤਰਂ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਂ. ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਦ੍ਧੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਮੁਤ੍ਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ.

‘‘‘ਅਸ੍ਮੀ’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਨ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ, ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤਮੇਤਂ. ਮਞ੍ਞਿਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੋਗੋ, ਮਞ੍ਞਿਤਂ ਗਣ੍ਡੋ, ਮਞ੍ਞਿਤਂ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਅਮਞ੍ਞਮਾਨੇਨ [ਅਮਞ੍ਞਿਤਮਾਨੇਨ (ਪੀ. ਕ.)] ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘‘ਅਸ੍ਮੀ’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਨ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ, ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਂ. ਇਞ੍ਜਿਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਰੋਗੋ, ਇਞ੍ਜਿਤਂ ਗਣ੍ਡੋ, ਇਞ੍ਜਿਤਂ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਅਨਿਞ੍ਜਮਾਨੇਨ [ਅਨਿਞ੍ਜਿਯਮਾਨੇਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘‘ਅਸ੍ਮੀ’ਤਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਤਂ, ‘ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ‘ਨ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਅਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਅਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਤਂ. ਫਨ੍ਦਿਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੋਗੋ, ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਗਣ੍ਡੋ, ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਅਫਨ੍ਦਮਾਨੇਨ [ਅਫਨ੍ਦਿਯਮਾਨੇਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘‘ਅਸ੍ਮੀ’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਪਞ੍ਚਿਤਮੇਤਂ, ‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਪਪਞ੍ਚਿਤਮੇਤਂ, ‘ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ‘ਨ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਅਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਅਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ… ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਪਪਞ੍ਚਿਤਮੇਤਂ ¶ . ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੋਗੋ, ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ ਗਣ੍ਡੋ, ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘‘ਅਸ੍ਮੀ’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਨ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਅਰੂਪੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਅਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ, ‘ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਮਾਨਗਤਮੇਤਂ. ਮਾਨਗਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੋਗੋ, ਮਾਨਗਤਂ ਗਣ੍ਡੋ, ਮਾਨਗਤਂ ਸਲ੍ਲਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਨਿਹਤਮਾਨੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ – ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਕਾਦਸਮਂ.

ਆਸੀਵਿਸੋ ¶ ਰਥੋ ਕੁਮ੍ਮੋ, ਦ੍ਵੇ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਵਸ੍ਸੁਤੋ;

ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾ ਕਿਂਸੁਕਾ ਵੀਣਾ, ਛਪ੍ਪਾਣਾ ਯਵਕਲਾਪੀਤਿ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਗ੍ਗੇ ਚਤੁਤ੍ਥਪਣ੍ਣਾਸਕੋ ਸਮਤ੍ਤੋ.

ਨਨ੍ਦਿਕ੍ਖਯੋ ਸਟ੍ਠਿਨਯੋ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਉਰਗੇਨ ਚ;

ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸਕਾ ਏਤੇ, ਨਿਪਾਤੇਸੁ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ.

੨੪੯. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ¶ ¶ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਤਿ.

‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ;

ਵੇਦਨਾ ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਵੇਦਨਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਂ.

‘‘ਯਤ੍ਥ ਚੇਤਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਖਯਗਾਮਿਨਂ;

ਵੇਦਨਾਨਂ ਖਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ;

੨੫੦. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਤਿ.

‘‘ਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਹ;

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਿ ਵੇਦਿਤਂ.

‘‘ਏਤਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾਨ, ਮੋਸਧਮ੍ਮਂ ਪਲੋਕਿਨਂ;

ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ;

੨੫੧. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੁਖਾਯ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ. ਯਤੋ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ¶ ਵੇਦਨਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਰਨੁਸਯੋ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਸੋ ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ [ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਿ (ਬਹੂਸੁ)] ਤਣ੍ਹਂ, ਵਿਵਤ੍ਤਯਿ [ਵਾਵਤ੍ਤਯਿ (ਸੀ.)] ਸਂਯੋਜਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਸੁਖਂ ਵੇਦਯਮਾਨਸ੍ਸ [ਵੇਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਵੇਦਨਂ ਅਪ੍ਪਜਾਨਤੋ;

ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਿਨੋ.

‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਵੇਦਨਂ ਅਪ੍ਪਜਾਨਤੋ;

ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਿਨੋ.

‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੇਨ ਦੇਸਿਤਂ;

ਤਞ੍ਚਾਪਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ¶ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਤਾਪੀ, ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ;

ਤਤੋ ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.

‘‘ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਾਸਵੋ;

ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨੋਪੇਤਿ ਵੇਦਗੂ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ;

੨੫੨. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਯਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਾਤਾਲੋ’ਤਿ. ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਸਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਏਵਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਾਤਾਲੋ’ਤਿ. ਸਾਰੀਰਿਕਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ ਯਦਿਦਂ ‘ਪਾਤਾਲੋ’ਤਿ. ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸਾਰੀਰਿਕਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ¶ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਪਾਤਾਲੇ ਨ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ, ਗਾਧਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝਗਾ’. ਸੁਤਵਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸਾਰੀਰਿਕਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨੇਵ ਸੋਚਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਨ ਪਰਿਦੇਵਤਿ, ਨ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਪਾਤਾਲੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ, ਗਾਧਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਗਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਯੋ ¶ ਏਤਾ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵੇਦਨਾ ਦੁਖਾ;

ਸਾਰੀਰਿਕਾ ਪਾਣਹਰਾ, ਯਾਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਵੇਧਤਿ.

‘‘ਅਕ੍ਕਨ੍ਦਤਿ ਪਰੋਦਤਿ, ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਅਪ੍ਪਥਾਮਕੋ;

ਨ ਸੋ ਪਾਤਾਲੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਥੋ ਗਾਧਮ੍ਪਿ ਨਾਜ੍ਝਗਾ.

‘‘ਯੋ ¶ ਚੇਤਾ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵੇਦਨਾ ਦੁਖਾ;

ਸਾਰੀਰਿਕਾ ਪਾਣਹਰਾ, ਯਾਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਨ ਵੇਧਤਿ;

ਸ ਵੇ ਪਾਤਾਲੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਥੋ ਗਾਧਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ;

੨੫੩. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੁਖਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸਲ੍ਲਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸਲ੍ਲਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ¶ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ ¶ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਸੋ ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ ਤਣ੍ਹਂ, ਵਿਵਤ੍ਤਯਿ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ.

‘‘ਯੋ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਦ੍ਦ, ਦੁਕ੍ਖਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਸਲ੍ਲਤੋ;

ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ.

‘‘ਸ ਵੇ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ਵੇਦਨਾ;

ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਾਸਵੋ;

ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨੋਪੇਤਿ ਵੇਦਗੂ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ;

੨੫੪. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸੁਖਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ [ਵੇਦਿਯਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਸੁਤਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸੁਖਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ ¶ , ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਮ੍ਪਿ ¶ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋ ਵਿਸੇਸੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਯਾਸੋ [ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ (ਸੀ. ਕ.), ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਸੋ (ਪੀ.)] ਕਿਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਸੁਤਵਤੋ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨਾ’’ਤਿ? ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ. ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ¶ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਞ੍ਚ, ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਂ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ [ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]. ਤਮੇਨਂ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਵੇਧਂ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ [ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੀ.), ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਵੇਧਂ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ (ਪੀ.)]. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਦ੍ਵਿਸਲ੍ਲੇਨ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਞ੍ਚ, ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਪਟਿਘਵਾ ਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਵਨ੍ਤਂ, ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਅਨੁਸੇਤਿ. ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਕਾਮਸੁਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜਾਨਾਤਿ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਾਮਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ, ਯੋ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਅਨੁਸੇਤਿ. ਸੋ ਤਾਸਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ¶ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਾਸਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਪ੍ਪਜਾਨਤੋ, ਯੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਅਨੁਸੇਤਿ. ਸੋ ਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਞ੍ਚੇ ¶ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਸੁਤਵਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਸੋਚਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਨ ਪਰਿਦੇਵਤਿ, ਨ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਨ ¶ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਏਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਂ, ਨ ਚੇਤਸਿਕਂ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਂ ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਤਮੇਨਂ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਵੇਧਂ ਨ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਸਲ੍ਲੇਨ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਸੋਚਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਨ ਪਰਿਦੇਵਤਿ, ਨ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਏਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਂ, ਨ ਚੇਤਸਿਕਂ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਪਟਿਘਵਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਮੇਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਘਵਨ੍ਤਂ, ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ. ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਕਾਮਸੁਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਜਾਨਾਤਿ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਾਮਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਸੁਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਯੋ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ. ਸੋ ਤਾਸਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਂ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਾਸਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਤੋ, ਯੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ. ਸੋ ਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ ¶ , ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ‘ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ ¶ ¶ , ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਸੇਸੋ, ਅਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਯਾਸੋ, ਇਦਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਸੁਤਵਤੋ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨਾ’’ਤਿ.

ਸੁਖਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਪਿ;

ਮਹਾ [ਅਯਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਵਿਸੇਸੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.

‘‘ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ¶ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ,

ਵਿਪਸ੍ਸਤੋ [ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਲੋਕਮਿਮਂ ਪਰਞ੍ਚ;

ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ,

ਸਮ੍ਮਾ ਪਜਾਨਾਤਿ ਭਵਸ੍ਸ ਪਾਰਗੂ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ;

੨੫੫. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਗਿਲਾਨਸਾਲਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ¶ –

‘‘ਸਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਵੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ¶ ਵਿਹਰਤਿ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ¶ . ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ ਵਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ¶ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਸਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਵੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਸਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਚ. ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ? ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ. ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ! ਸੋ ਕਾਯੇ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ¶ ¶ ਵਿਹਰਤੋ, ਯੋ ਕਾਯੇ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਪਹੀਯਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਸਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਚ. ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ? ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ. ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ! ਸੋ ਕਾਯੇ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ¶ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ…ਪੇ… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਯੋ ਕਾਯੇ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਪਹੀਯਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਸਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਚ. ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ? ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ. ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਾਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਯਂ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ¶ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ! ਸੋ ਕਾਯੇ ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ…ਪੇ… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਯੋ ਕਾਯੇ ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਪਹੀਯਤਿ.

‘‘ਸੋ ¶ ਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਿਤਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਿਤਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਿਤਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸੋ ਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਞ੍ਚੇ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ ਵੇਦਯਤਿ. ਸੋ ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਮਾਨੋ ‘ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਮਾਨੋ ‘ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਦ੍ਧਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਇਧੇਵ ਸਬ੍ਬਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸੀਤੀਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ [ਸੀਤਿਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਪਜਾਨਾਤਿ.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਲਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਟ੍ਟਿਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ਝਾਯੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਤੇਲਸ੍ਸ ਚ ਵਟ੍ਟਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਅਨਾਹਾਰੋ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ¶ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਮਾਨੋ ¶ ‘ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਮਾਨੋ ‘ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਦ੍ਧਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਇਧੇਵ ਸਬ੍ਬਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸੀਤੀਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੨੫੬. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਗਿਲਾਨਸਾਲਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –

‘‘ਸਤੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਵੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ; ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ… ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਕਥਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਸਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਵੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਸਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ; ਸਾ ਚ ਖੋ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਚ. ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ? ਇਮਮੇਵ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ. ਅਯਂ ਖੋ ¶ ਪਨ ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ! ਸੋ ਫਸ੍ਸੇ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੇ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਯੋ ਫਸ੍ਸੇ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਪਹੀਯਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਵਂ ਸਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਵਿਹਰਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ; ਸਾ ਚ ਖੋ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਚ. ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ? ਇਮਮੇਵ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ…ਪੇ… ਕਾਯਸ੍ਸ ¶ ਭੇਦਾ ਉਦ੍ਧਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਇਧੇਵ ਸਬ੍ਬਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸੀਤੀਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ’’.

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਲਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਟ੍ਟਿਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ਝਾਯੇਯ੍ਯ ¶ , ਤਸ੍ਸੇਵ ਤੇਲਸ੍ਸ ਚ ਵਟ੍ਟਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਅਨਾਹਾਰੋ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਮਾਨੋ ‘ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਮਾਨੋ ‘ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਦ੍ਧਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਇਧੇਵ ਸਬ੍ਬਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸੀਤੀਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੨੫੭. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੨੫੮. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ¶ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ ਫਸ੍ਸਜਾ ਫਸ੍ਸਮੂਲਕਾ ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਾ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ, ਯਂ ਤਜ੍ਜਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਾ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ, ਯਂ ਤਜ੍ਜਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਾ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ, ਯਂ ਤਜ੍ਜਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਾ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਸਮੋਧਾਨਾ [ਸਙ੍ਖਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੋਧਾਨਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.) ਸਙ੍ਘਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੋਧਾਨਾ (ਕ.) ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ] ਉਸ੍ਮਾ ਜਾਯਤਿ, ਤੇਜੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਨਾਭਾਵਾ ਵਿਨਿਕ੍ਖੇਪਾ, ਯਾ ਤਜ੍ਜਾ ਉਸ੍ਮਾ, ਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਸਾ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਫਸ੍ਸਜਾ ਫਸ੍ਸਮੂਲਕਾ ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਾ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ. ਤਜ੍ਜਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਜ੍ਜਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਜ੍ਜਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਤਜ੍ਜਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਸਮਾਧਿ ਸੁਖਂ ਪਹਾਨੇਨ, ਪਾਤਾਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੇਨ ਚ;

ਸਲ੍ਲੇਨ ਚੇਵ ਗੇਲਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸਮੂਲਕਾਤਿ.

੨੫੯. ਅਥ ¶ ¶ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਭਗਵਤਾ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤਂ ਭਗਵਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ! ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂਯੇਵ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’ਨ੍ਤਿ ¶ . ਤਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂਯੇਵ ਖਯਧਮ੍ਮਤਂ…ਪੇ… ਵਯਧਮ੍ਮਤਂ…ਪੇ… ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਤਂ ¶ …ਪੇ… ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਤਂ…ਪੇ… ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ¶ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ¶ ਵਾਚਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਛਯਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ¶ ਹੋਨ੍ਤਿ ¶ . ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੨੬੦. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਕਾਸੇ ਵਿਵਿਧਾ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਰਜਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਰਜਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਸੀਤਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਉਣ੍ਹਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਪਿ ਵਾਤਾ ¶ ਵਾਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਿਧਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਯਥਾਪਿ ਵਾਤਾ ਆਕਾਸੇ, ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਧਾ ਪੁਥੂ;

ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਚਾਪਿ, ਉਤ੍ਤਰਾ ਅਥ ਦਕ੍ਖਿਣਾ.

‘‘ਸਰਜਾ ਅਰਜਾ ਚਪਿ, ਸੀਤਾ ਉਣ੍ਹਾ ਚ ਏਕਦਾ;

ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਚ, ਪੁਥੂ ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਮਾਲੁਤਾ.

‘‘ਤਥੇਵਿਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ;

ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਚ ਯਾ.

‘‘ਯਤੋ ¶ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਤਾਪੀ, ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ [ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਨਿਰੂਪਧਿ (ਕ.)];

ਤਤੋ ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.

‘‘ਸੋ ¶ ਵੇਦਨਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਾਸਵੋ;

ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨੋਪੇਤਿ ਵੇਦਗੂ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ;

੨੬੧. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਕਾਸੇ ਵਿਵਿਧਾ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਪਿ ਵਾਤਾ ਵਾਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਿਧਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੨੬੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਗਾਰਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਯਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਾਯਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਯਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ. ਖਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਵੇਸ੍ਸਾਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਸੁਦ੍ਦਾਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਿਧਾ ਵੇਦਨਾ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਾਮਿਸਾਪਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾਮਿਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾਮਿਸਾਪਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨਿਰਾਮਿਸਾਪਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਾਪਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੨੬੩. ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ ¶ , ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ¶ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ? ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ. ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ. ਅਯਮੇਵ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਯਂ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਵੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਅਥ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ¶ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਅਕ੍ਖਾਤਾ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੨੬੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ ¶ , ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗਵਨ੍ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਮ੍ਪਟਿਸਰਣਾ. ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਨ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ¶ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਣੋਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ…ਪੇ… ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੨੬੫. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ¶ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ. ਅਯਮੇਵ ¶ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਯਂ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨਵੋ. ਯੋ ਵੇਦਨਾਯ ¶ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਛਯਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਚਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਮੋਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੨੬੬. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮੋ ¶ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ…’’ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ…ਪੇ…. (ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ, ਤਥਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ.) ¶ ਅਟ੍ਠਮਂ.

੨੬੭. ਅਥ ¶ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ¶ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ¶ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਥਪਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਉਦਾਯਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਨੇਵ ਸਕ੍ਖਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਂ ਥਪਤਿਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ਨ ਪਨਾਸਕ੍ਖਿ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੇਨ ਥਪਤਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਮਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯਾਵਤਕੋ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੇਨ ਥਪਤਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਹੋਸਿ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਮੇਵ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਯਾਯਂ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ¶ ਥਪਤਿ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਾਬ੍ਭਨੁਮੋਦਿ; ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਯਾਯਂ ਉਦਾਯੀ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ ਥਪਤਿਨੋ ਨਾਬ੍ਭਨੁਮੋਦਿ. ਦ੍ਵੇਪਿ ਮਯਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਪਞ੍ਚਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਛਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਅਟ੍ਠਸਤਮ੍ਪਿ ¶ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਯੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ, ਨ ਸਮਨੁਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ [ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)]. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਯੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ ਸਮਨੁਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ¶ . ਯਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ ¶ , ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਸੁਖਂ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ¶ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ¶ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ¶ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ ¶ . ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ ¶ , ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ, ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ, ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ¶ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ ¶ . ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ ¶ , ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ ¶ , ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ. ਯੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਤਂਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਦਂ ਨੇਸਾਹਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਮ੍ਹਾ ਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ.

‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਆਹ, ਤਞ੍ਚ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ¶ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਕਿਂਸੁ, ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੂ’ਤਿ? ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਮਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ – ‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ¶ , ਭਗਵਾ ਸੁਖਞ੍ਞੇਵ ਵੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ, ਆਵੁਸੋ, ਸੁਖਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਯਹਿਂ ਯਹਿਂ [ਯਂ ਹਿਯਂ ਹਿ ਸੁਖਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਯਹਿਂ ਯਹਿਂ ਸੁਖਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.) ਮ. ਨਿ. ੨.੯੧], ਤਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੨੬੮. ‘‘ਦ੍ਵੇਪਿ ਮਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਛਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਅਟ੍ਠਸਤਮ੍ਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਯੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ ਨ ਸਮਨੁਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ ¶ – ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ ਵਿਵਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਿਤੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਯੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸੁਲਪਿਤਂ ਸਮਨੁਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ¶ ਏਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ.

‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਮਗੁਣਾ…ਪੇ… ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ¶ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਆਹ, ਤਞ੍ਚ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਕਿਂਸੁ, ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੂ’ਤਿ? ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏਵਮਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ – ‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਾ ਸੁਖਞ੍ਞੇਵ ਵੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ, ਆਵੁਸੋ, ਸੁਖਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਯਹਿਂ ਯਹਿਂ [ਯਂ ਹਿ ਯਂ ਹਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਤਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

ਰਹੋਗਤਂ ¶ ਦ੍ਵੇ ਆਕਾਸਂ, ਅਗਾਰਂ ਦ੍ਵੇ ਚ ਆਨਨ੍ਦਾ;

ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਦੁਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ.

੨੬੯. ਏਕਂ ¶ ¶ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਅਥ ਖੋ ਮੋਲ਼ਿਯਸੀਵਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮੋਲ਼ਿਯਸੀਵਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੂ’ਤਿ. ਇਧ [ਇਧ ਪਨ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)] ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਕਿਮਾਹਾ’’ਤਿ?

‘‘ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ¶ ਖੋ, ਸੀਵਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀਵਕ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ [ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਯਥਾ ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਲੋਕਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀਵਕ, ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ ਯਥਾ ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਸੀਵਕ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੂ’ਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਸਾਮਂ ਞਾਤਂ ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਵਦਾਮਿ.

‘‘ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀਵਕ…ਪੇ… ਵਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀਵਕ…ਪੇ… ¶ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀਵਕ…ਪੇ… ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀਵਕ…ਪੇ… ਵਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀਵਕ…ਪੇ… ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀਵਕ…ਪੇ… ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ¶ ਖੋ, ਸੀਵਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀਵਕ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ¶ ਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਲੋਕਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀਵਕ, ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ. ਯਥਾ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਤਤ੍ਰ, ਸੀਵਕ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵਂਵਾਦਿਨੋ ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੂ’ਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਸਾਮਂ ਞਾਤਂ ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਵਦਾਮੀਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਮੋਲ਼ਿਯਸੀਵਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ …ਪੇ… ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਞ੍ਚ ਵਾਤੋ ਚ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਉਤੂਨਿ ਚ;

ਵਿਸਮਂ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਂ, ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਨ ਅਟ੍ਠਮੀ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ;

੨੭੦. ‘‘ਅਟ੍ਠਸਤਪਰਿਯਾਯਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੋ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਸਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ? ਦ੍ਵੇਪਿ ਮਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ; ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ; ਪਞ੍ਚਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ; ਛਪਿ ¶ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ; ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ; ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ; ਅਟ੍ਠਸਤਮ੍ਪਿ ਮਯਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ? ਕਾਯਿਕਾ ਚ ਚੇਤਸਿਕਾ ਚ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵੇ ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚ ਵੇਦਨਾ? ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚ ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਵੇਦਨਾ? ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਵੇਦਨਾ? ਛ ਸੋਮਨਸ੍ਸੂਪਵਿਚਾਰਾ, ਛ ਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪਵਿਚਾਰਾ, ਛ ਉਪੇਕ੍ਖੂਪਵਿਚਾਰਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ? ਛ ਗੇਹਸਿਤਾਨਿ [ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾਨਿ (ਅਟ੍ਠ.)] ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤਾਨਿ [ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸਿਤਾਨਿ (ਅਟ੍ਠ.)] ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਗੇਹਸਿਤਾਨਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤਾਨਿ ¶ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਗੇਹਸਿਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ¶ , ਛ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਸਤਂ ਵੇਦਨਾ? ਅਤੀਤਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ, ਅਨਾਗਤਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਸਤਂ ਵੇਦਨਾ. ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠਸਤਪਰਿਯਾਯੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੨੭੧. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ?

‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੇਦਨਾ. ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ. ਤਣ੍ਹਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ¶ ਪਟਿਪਦਾ. ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ. ਅਯਮੇਵ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਯਂ ਵੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ; ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨਵੋ; ਯੋ ਵੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਂ.

੨੭੨. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ¶ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ. ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ. ਤਣ੍ਹਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ…ਪੇ… ਯੋ ਵੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’’ਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੨੭੩. ‘‘‘ਇਮਾ ¶ ਵੇਦਨਾ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ. ‘ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ…ਪੇ… ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ. ‘ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ…ਪੇ… ‘ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ ¶ …ਪੇ… ‘ਅਯਂ ¶ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ…ਪੇ… ‘ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ…ਪੇ… ¶ ‘ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨਵੋ’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ…ਪੇ… ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਚਮਂ.

੨੭੪. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਕਤਮਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵੇਦਨਾ, ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕਤਮੋ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, ਕਤਮਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ? ਕੋ ਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਕੋ ਆਦੀਨਵੋ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਇਮਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ. ਤਣ੍ਹਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ. ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ…ਪੇ… ਯੋ ਵੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਛਟ੍ਠਂ.

੨੭੫. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ¶ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਇਮਾਸਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਨ ਮੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮਣੇਸੁ ਵਾ ਸਮਣਸਮ੍ਮਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ¶ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਮ੍ਮਤਾ, ਨ ਚ ਪਨ ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ¶ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਚ ਖੋ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਇਮਾਸਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਂ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਖੋ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਮਣੇਸੁ ਚੇਵ ਸਮਣਸਮ੍ਮਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਮ੍ਮਤਾ. ਤੇ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਂ.

੨੭੬. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਇਮਾਸਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਟ੍ਠਮਂ.

੨੭੭. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਨਵਮਂ.

੨੭੮. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦਨਾ. ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ? ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ. ਦਸਮਂ.

੨੭੯. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਾ ਪੀਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਪੀਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਾ ਪੀਤਿ; ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਂ ਸੁਖਂ; ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਮਿਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ; ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਮਿਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਾ ਪੀਤਿ? ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪੀਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਾ ਪੀਤਿ.

‘‘ਕਤਮਾ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਪੀਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਪੀਤਿ.

‘‘ਕਤਮਾ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਾ ਪੀਤਿ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਮੋਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪੀਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਾ ਪੀਤਿ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ? ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਂ ਸੁਖਂ? ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ¶ , ਮੋਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਂ ਸੁਖਂ.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ¶ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ.

‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਯਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਮੋਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ.

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਮਿਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ? ਰੂਪਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਸਾਮਿਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ? ਅਰੂਪਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਨਿਰਾਮਿਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ.

‘‘ਕਤਮੋ ¶ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ? ਯੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ, ਮੋਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨਿਰਾਮਿਸਤਰੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ. ਏਕਾਦਸਮਂ.

ਸੀਵਕਅਟ੍ਠਸਤਂ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਞਾਣਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ;

ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੀਣਿ, ਸੁਦ੍ਧਿਕਞ੍ਚ ਨਿਰਾਮਿਸਨ੍ਤਿ.

੨੮੦. ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ¶ ¶ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਏਕਨ੍ਤਅਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਚ ਰੂਪਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਭੋਗਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਲਸੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਪਜਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਲਭਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਏਕਨ੍ਤਅਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ. ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਏਕਨ੍ਤਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਰੂਪਵਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਭੋਗਵਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਵਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਦਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਨਲਸੋ, ਪਜਞ੍ਚਸ੍ਸ ਲਭਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਏਕਨ੍ਤਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਪਠਮਂ.

੨੮੧. ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਨ੍ਤਅਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਚ ਰੂਪਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਭੋਗਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਲਸੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਪਜਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਲਭਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ¶ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਨ੍ਤਅਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ. ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਨ੍ਤਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਰੂਪਵਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਭੋਗਵਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਵਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਦਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਨਲਸੋ, ਪਜਞ੍ਚਸ੍ਸ ਲਭਤਿ – ਇਮੇਹਿ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ¶ ਏਕਨ੍ਤਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ.

੨੮੨. ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਆਵੇਣਿਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਪੁਰਿਸੇਹਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ ¶ , ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਦਹਰੋਵ ਸਮਾਨੋ ਪਤਿਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਞਾਤਕੇਹਿ ਵਿਨਾ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਤੁ�