📜
ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ
ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ
੧. ਉਰਗਵਗ੍ਗੋ
੧. ਉਰਗਸੁਤ੍ਤਂ
ਯੋ ¶ ¶ ¶ ¶ [ਯੋ ਵੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ ਵਿਨੇਤਿ ਕੋਧਂ, ਵਿਸਟਂ ਸਪ੍ਪਵਿਸਂਵ ਓਸਧੇਹਿ [ਓਸਧੇਭਿ (ਕ.)];
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ [ਜਿਣ੍ਣਮਿਵ ਤਚਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਾ ਤਚਂ (?)] ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ਰਾਗਮੁਦਚ੍ਛਿਦਾ ਅਸੇਸਂ, ਭਿਸਪੁਪ੍ਫਂਵ ਸਰੋਰੁਹਂ [ਸਰੇਰੁਹਂ (ਕ.)] ਵਿਗਯ੍ਹ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ, ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ¶ ਤਣ੍ਹਮੁਦਚ੍ਛਿਦਾ ਅਸੇਸਂ, ਸਰਿਤਂ ਸੀਘਸਰਂ ਵਿਸੋਸਯਿਤ੍ਵਾ;
ਸੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ¶ ਮਾਨਮੁਦਬ੍ਬਧੀ ਅਸੇਸਂ, ਨਲ਼ਸੇਤੁਂਵ ਸੁਦੁਬ੍ਬਲਂ ਮਹੋਘੋ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ਨਾਜ੍ਝਗਮਾ ਭਵੇਸੁ ਸਾਰਂ, ਵਿਚਿਨਂ ਪੁਪ੍ਫਮਿਵ [ਪੁਪ੍ਫਮਿਵ (ਬਹੂਸੁ)] ਉਦੁਮ੍ਬਰੇਸੁ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੋਪਾ, ਇਤਿਭਵਾਭਵਤਞ੍ਚ [ਇਤਿਬ੍ਭਵਾਭਵਤਞ੍ਚ (ਕ.)] ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯਸ੍ਸ ¶ ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਵਿਧੂਪਿਤਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਕਪ੍ਪਿਤਾ ਅਸੇਸਾ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ਨਾਚ੍ਚਸਾਰੀ ਨ ਪਚ੍ਚਸਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਇਮਂ ਪਪਞ੍ਚਂ;
ਸੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ਨਾਚ੍ਚਸਾਰੀ ਨ ਪਚ੍ਚਸਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤਥਮਿਦਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ [ਉਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)] ਲੋਕੇ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ਨਾਚ੍ਚਸਾਰੀ ਨ ਪਚ੍ਚਸਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤਥਮਿਦਨ੍ਤਿ ਵੀਤਲੋਭੋ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ¶ ਨਾਚ੍ਚਸਾਰੀ ਨ ਪਚ੍ਚਸਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤਥਮਿਦਨ੍ਤਿ ਵੀਤਰਾਗੋ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ਨਾਚ੍ਚਸਾਰੀ ਨ ਪਚ੍ਚਸਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤਥਮਿਦਨ੍ਤਿ ਵੀਤਦੋਸੋ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ¶ ਨਾਚ੍ਚਸਾਰੀ ਨ ਪਚ੍ਚਸਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤਥਮਿਦਨ੍ਤਿ ਵੀਤਮੋਹੋ;
ਸੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯਸ੍ਸਾਨੁਸਯਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਮੂਲਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਸਮੂਹਤਾਸੇ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯਸ੍ਸ ਦਰਥਜਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਓਰਂ ਆਗਮਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾਸੇ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯਸ੍ਸ ਵਨਥਜਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾਯ ਭਵਾਯ ਹੇਤੁਕਪ੍ਪਾ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਯੋ ¶ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਪਞ੍ਚ, ਅਨਿਘੋ ਤਿਣ੍ਣਕਥਂਕਥੋ ਵਿਸਲ੍ਲੋ;
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿਵਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣਂ.
ਉਰਗਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੨. ਧਨਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਪਕ੍ਕੋਦਨੋ ¶ ¶ ਦੁਦ੍ਧਖੀਰੋਹਮਸ੍ਮਿ, (ਇਤਿ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪੋ)
ਅਨੁਤੀਰੇ ਮਹਿਯਾ ਸਮਾਨਵਾਸੋ;
ਛਨ੍ਨਾ ਕੁਟਿ ਆਹਿਤੋ ਗਿਨਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਵਿਗਤਖਿਲੋਹਮਸ੍ਮਿ [ਵਿਗਤਖੀਲੋਹਮਸ੍ਮਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਅਨੁਤੀਰੇ ਮਹਿਯੇਕਰਤ੍ਤਿਵਾਸੋ;
ਵਿਵਟਾ ਕੁਟਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਗਿਨਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਅਨ੍ਧਕਮਕਸਾ ¶ ਨ ਵਿਜ੍ਜਰੇ, (ਇਤਿ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪੋ)
ਕਚ੍ਛੇ ਰੂਲ਼੍ਹਤਿਣੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਗਾਵੋ;
ਵੁਟ੍ਠਿਮ੍ਪਿ ਸਹੇਯ੍ਯੁਮਾਗਤਂ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਬਦ੍ਧਾਸਿ ਭਿਸੀ ਸੁਸਙ੍ਖਤਾ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਗਤੋ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਓਘਂ;
ਅਤ੍ਥੋ ਭਿਸਿਯਾ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਗੋਪੀ ¶ ਮਮ ਅਸ੍ਸਵਾ ਅਲੋਲਾ, (ਇਤਿ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪੋ)
ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ [ਦੀਘਰਤ੍ਤ (ਕ.)] ਸਂਵਾਸਿਯਾ ਮਨਾਪਾ;
ਤਸ੍ਸਾ ¶ ਨ ਸੁਣਾਮਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਮ ਅਸ੍ਸਵਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭਾਵਿਤਂ ਸੁਦਨ੍ਤਂ;
ਪਾਪਂ ਪਨ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਅਤ੍ਤਵੇਤਨਭਤੋਹਮਸ੍ਮਿ ¶ , (ਇਤਿ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪੋ)
ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਮੇ ਸਮਾਨਿਯਾ ਅਰੋਗਾ;
ਤੇਸਂ ਨ ਸੁਣਾਮਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਨਾਹਂ ਭਤਕੋਸ੍ਮਿ ਕਸ੍ਸਚਿ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਨਿਬ੍ਬਿਟ੍ਠੇਨ ਚਰਾਮਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ;
ਅਤ੍ਥੋ ਭਤਿਯਾ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਵਸਾ ਅਤ੍ਥਿ ਧੇਨੁਪਾ, (ਇਤਿ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪੋ)
ਗੋਧਰਣਿਯੋ ਪਵੇਣਿਯੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ;
ਉਸਭੋਪਿ ਗਵਮ੍ਪਤੀਧ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਵਸਾ ਨਤ੍ਥਿ ਧੇਨੁਪਾ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਗੋਧਰਣਿਯੋ ਪਵੇਣਿਯੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ;
ਉਸਭੋਪਿ ¶ ¶ ਗਵਮ੍ਪਤੀਧ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਖਿਲਾ ਨਿਖਾਤਾ ਅਸਮ੍ਪਵੇਧੀ, (ਇਤਿ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪੋ)
ਦਾਮਾ ਮੁਞ੍ਜਮਯਾ ਨਵਾ ਸੁਸਣ੍ਠਾਨਾ;
ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਖਿਨ੍ਤਿ ਧੇਨੁਪਾਪਿ ਛੇਤ੍ਤੁਂ [ਛੇਤੁਂ (ਕ.)], ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਉਸਭੋਰਿਵ ਛੇਤ੍ਵ [ਛੇਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਨਾਗੋ ਪੂਤਿਲਤਂਵ ਦਾਲਯਿਤ੍ਵਾ [ਪੂਤਿਲਤਂ ਪਦਾਲਯਿਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)];
ਨਾਹਂ ਪੁਨੁਪੇਸ੍ਸਂ [ਪੁਨ ਉਪੇਸ੍ਸਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਪੁਨੁਪੇਯ੍ਯ (ਕ.)] ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਂ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ’’.
‘‘ਨਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਥਲਞ੍ਚ ਪੂਰਯਨ੍ਤੋ, ਮਹਾਮੇਘੋ ਪਵਸ੍ਸਿ ਤਾਵਦੇਵ;
ਸੁਤ੍ਵਾ ਦੇਵਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਤੋ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਧਨਿਯੋ ਅਭਾਸਥ.
‘‘ਲਾਭਾ ¶ ਵਤ ਨੋ ਅਨਪ੍ਪਕਾ, ਯੇ ਮਯਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਾਮ;
ਸਰਣਂ ਤਂ ਉਪੇਮ ਚਕ੍ਖੁਮ, ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਹੋਹਿ ਤੁਵਂ ਮਹਾਮੁਨਿ.
‘‘ਗੋਪੀ ਚ ਅਹਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਵਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ [ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ (ਕ.)] ਸੁਗਤੇ ਚਰਾਮਸੇ;
ਜਾਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ¶ ਪਾਰਗੂ [ਪਾਰਗਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰਾ ਭਵਾਮਸੇ’’.
‘‘ਨਨ੍ਦਤਿ ¶ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, (ਇਤਿ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ)
ਗੋਮਾ [ਗੋਮਿਕੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਗੋਪਿਕੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.), ਗੋਪਿਯੋ (ਕ.)] ਗੋਹਿ ਤਥੇਵ ਨਨ੍ਦਤਿ;
ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਨਾ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਨਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧਿ’’.
‘‘ਸੋਚਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਗੋਪਿਯੋ ਗੋਹਿ ਤਥੇਵ ਸੋਚਤਿ;
ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਸੋਚਨਾ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਸੋਚਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀ’’ਤਿ.
ਧਨਿਯਸੁਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੩. ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਂ
ਸਬ੍ਬੇਸੁ ¶ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ, ਅਵਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ;
ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ¶ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾ, ਸ੍ਨੇਹਨ੍ਵਯਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪਹੋਤਿ;
ਆਦੀਨਵਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ;
ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥਵੇ [ਸਨ੍ਧਵੇ (ਕ.)] ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਵਂਸੋ ਵਿਸਾਲੋਵ ਯਥਾ ਵਿਸਤ੍ਤੋ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ;
ਵਂਸਕ੍ਕਲ਼ੀਰੋਵ ¶ [ਵਂਸਕਲ਼ੀਰੋਵ (ਸੀ.), ਵਂਸਾਕਲ਼ੀਰੋਵ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.), ਵਂਸੇਕਲ਼ੀਰੋਵ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)] ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧੋ [ਅਬਨ੍ਧੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੋਚਰਾਯ;
ਵਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਆਮਨ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, ਵਾਸੇ ਠਾਨੇ ਗਮਨੇ ਚਾਰਿਕਾਯ;
ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਖਿਡ੍ਡਾ ¶ ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਵਿਪੁਲਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਂ;
ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਂ ਵਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ¶ ਅਪ੍ਪਟਿਘੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਮਾਨੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ;
ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾ ਅਛਮ੍ਭੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਦੁਸ੍ਸਙ੍ਗਹਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਏਕੇ, ਅਥੋ ਗਹਟ੍ਠਾ ਘਰਮਾਵਸਨ੍ਤਾ;
ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਪਰਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਓਰੋਪਯਿਤ੍ਵਾ ¶ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ [ਗਿਹਿਵ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ [ਸਂਸੀਨਪਤ੍ਤੋ (ਸੀ.)] ਯਥਾ ਕੋਵਿਲ਼ਾਰੋ;
ਛੇਤ੍ਵਾਨ ¶ ਵੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸਚੇ ਲਭੇਥ ਨਿਪਕਂ ਸਹਾਯਂ, ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਂ ਸਾਧੁਵਿਹਾਰਿਧੀਰਂ;
ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਿ, ਚਰੇਯ੍ਯ ਤੇਨਤ੍ਤਮਨੋ ਸਤੀਮਾ.
ਨੋ ¶ ਚੇ ਲਭੇਥ ਨਿਪਕਂ ਸਹਾਯਂ, ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਂ ਸਾਧੁਵਿਹਾਰਿਧੀਰਂ;
ਰਾਜਾਵ ਰਟ੍ਠਂ ਵਿਜਿਤਂ ਪਹਾਯ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਮਾਤਙ੍ਗਰਞ੍ਞੇਵ ਨਾਗੋ.
ਅਦ੍ਧਾ ਪਸਂਸਾਮ ਸਹਾਯਸਮ੍ਪਦਂ, ਸੇਟ੍ਠਾ ਸਮਾ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾ ਸਹਾਯਾ;
ਏਤੇ ਅਲਦ੍ਧਾ ਅਨਵਜ੍ਜਭੋਜੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਭਸ੍ਸਰਾਨਿ, ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸੁਨਿਟ੍ਠਿਤਾਨਿ;
ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਮਾਨਾਨਿ ਦੁਵੇ ਭੁਜਸ੍ਮਿਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਏਵਂ ¶ ਦੁਤਿਯੇਨ [ਦੁਤਿਯੇਨ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਸਹਾ ਮਮਸ੍ਸ, ਵਾਚਾਭਿਲਾਪੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਨਾ ਵਾ;
ਏਤਂ ਭਯਂ ਆਯਤਿਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਕਾਮਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ ਮਧੁਰਾ ਮਨੋਰਮਾ, ਵਿਰੂਪਰੂਪੇਨ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ;
ਆਦੀਨਵਂ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਈਤੀ ¶ ਚ ਗਣ੍ਡੋ ਚ ਉਪਦ੍ਦਵੋ ਚ, ਰੋਗੋ ਚ ਸਲ੍ਲਞ੍ਚ ਭਯਞ੍ਚ ਮੇਤਂ;
ਏਤਂ ਭਯਂ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸੀਤਞ੍ਚ ¶ ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ ਖੁਦਂ ਪਿਪਾਸਂ, ਵਾਤਾਤਪੇ ਡਂਸਸਰੀਸਪੇ [ਡਂਸਸਿਰਿਂਸਪੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਚ;
ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੇਤਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵਿਤ੍ਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਨਾਗੋਵ ਯੂਥਾਨਿ ਵਿਵਜ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ, ਸਞ੍ਜਾਤਖਨ੍ਧੋ ਪਦੁਮੀ ਉਲ਼ਾਰੋ;
ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ ਵਿਹਰਂ [ਵਿਹਰੇ (ਸੀ. ਪੀ. ਨਿਦ੍ਦੇਸ)] ਅਰਞ੍ਞੇ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਅਟ੍ਠਾਨਤਂ ¶ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਤਸ੍ਸ, ਯਂ ਫਸ੍ਸਯੇ [ਫੁਸ੍ਸਯੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਾਮਯਿਕਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ;
ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਸ੍ਸ ਵਚੋ ਨਿਸਮ੍ਮ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਦਿਟ੍ਠੀਵਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ;
ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣੋਮ੍ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਨਿਲ੍ਲੋਲੁਪੋ ¶ ¶ ਨਿਕ੍ਕੁਹੋ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋ, ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖੋ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਕਸਾਵਮੋਹੋ;
ਨਿਰਾਸਯੋ [ਨਿਰਾਸਾਸੋ (ਕ.)] ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਭਵਿਤ੍ਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯੇਥ, ਅਨਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ ਵਿਸਮੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠਂ;
ਸਯਂ ਨ ਸੇਵੇ ਪਸੁਤਂ ਪਮਤ੍ਤਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ¶ ਧਮ੍ਮਧਰਂ ਭਜੇਥ, ਮਿਤ੍ਤਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪਟਿਭਾਨਵਨ੍ਤਂ;
ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਾਨਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਕਙ੍ਖਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਖਿਡ੍ਡਂ ਰਤਿਂ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਲੋਕੇ, ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ;
ਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾ ਵਿਰਤੋ ਸਚ੍ਚਵਾਦੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਪੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਾਰਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਮਾਤਰਂ, ਧਨਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਬਨ੍ਧਵਾਨਿ [ਬਨ੍ਧਵਾਨਿ ਚ (ਪੀ.)];
ਹਿਤ੍ਵਾਨ ਕਾਮਾਨਿ ਯਥੋਧਿਕਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸਙ੍ਗੋ ¶ ਏਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਖ੍ਯਂ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਮੇਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ;
ਗਲ਼ੋ ਏਸੋ ਇਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਮੁਤੀਮਾ [ਮਤੀਮਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍ਵਾਨ [ਪਦਾਲਯਿਤ੍ਵਾਨ (ਕ.)] ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ, ਜਾਲਂਵ ਭੇਤ੍ਵਾ ਸਲਿਲਮ੍ਬੁਚਾਰੀ;
ਅਗ੍ਗੀਵ ਦਡ੍ਢਂ ਅਨਿਵਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੂ ¶ ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋ, ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਕ੍ਖਿਤਮਾਨਸਾਨੋ;
ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਓਹਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ¶ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ [ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ (ਕ.)] ਯਥਾ ਪਾਰਿਛਤ੍ਤੋ;
ਕਾਸਾਯਵਤ੍ਥੋ ¶ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਰਸੇਸੁ ਗੇਧਂ ਅਕਰਂ ਅਲੋਲੋ, ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ ਸਪਦਾਨਚਾਰੀ;
ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ [ਅਪ੍ਪਟਿਬਨ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ (ਕ.)], ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਪਹਾਯ ¶ ਪਞ੍ਚਾਵਰਣਾਨਿ ਚੇਤਸੋ, ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ;
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਛੇਤ੍ਵ [ਛੇਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)] ਸਿਨੇਹਦੋਸਂ [ਸ੍ਨੇਹਦੋਸਂ (ਕ.)], ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਵਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍ਵਾਨ ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਂ;
ਲਦ੍ਧਾਨੁਪੇਕ੍ਖਂ ਸਮਥਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤਵੁਤ੍ਤਿ;
ਦਲ਼੍ਹਨਿਕ੍ਕਮੋ ਥਾਮਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਝਾਨਮਰਿਞ੍ਚਮਾਨੋ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ;
ਆਦੀਨਵਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭਵੇਸੁ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ¶ ਪਤ੍ਥਯਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ [ਅਨੇਲਮੂਗੋ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)] ਸੁਤਵਾ ਸਤੀਮਾ;
ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਪਧਾਨਵਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸੀਹੋਵ ¶ ¶ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤੋ, ਵਾਤੋਵ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ;
ਪਦੁਮਂਵ ਤੋਯੇਨ ਅਲਿਪ੍ਪਮਾਨੋ [ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਦਾਠਬਲੀ ਪਸਯ੍ਹ, ਰਾਜਾ ਮਿਗਾਨਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਚਾਰੀ;
ਸੇਵੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਮੇਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰੁਣਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ, ਆਸੇਵਮਾਨੋ ਮੁਦਿਤਞ੍ਚ ਕਾਲੇ;
ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅਵਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਰਾਗਞ੍ਚ ¶ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਂ, ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍ਵਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ;
ਅਸਨ੍ਤਸਂ ਜੀਵਿਤਸਙ੍ਖਯਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇਵਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਰਣਤ੍ਥਾ, ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਅਜ੍ਜ ਮਿਤ੍ਤਾ;
ਅਤ੍ਤਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ.
ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੪. ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਮਗਧੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ¶ [ਦਕ੍ਖਿਣਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ (ਕ.)] ਏਕਨਾਲ਼ਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਨਙ੍ਗਲਸਤਾਨਿ ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਪ੍ਪਕਾਲੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਵੇਸਨਾ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਯੇਨ ਪਰਿਵੇਸਨਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ.
ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਠਿਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਸਮਣ, ਕਸਾਮਿ ਚ ਵਪਾਮਿ ਚ; ਕਸਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਪਿਤ੍ਵਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ. ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ, ਸਮਣ, ਕਸਸ੍ਸੁ ਚ ਵਪਸ੍ਸੁ ਚ; ਕਸਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਪਿਤ੍ਵਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੂ’’ਤਿ.
‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਸਾਮਿ ਚ ਵਪਾਮਿ ਚ; ਕਸਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਪਿਤ੍ਵਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨ ਮਯਂ [ਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਣ (ਸ੍ਯਾ.)] ਪਸ੍ਸਾਮ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਯੁਗਂ ਵਾ ਨਙ੍ਗਲਂ ਵਾ ਫਾਲਂ ਵਾ ਪਾਚਨਂ ਵਾ ਬਲਿਬਦ੍ਦੇ [ਬਲਿਵਦ੍ਦੇ (ਸੀ. ਪੀ.), ਬਲੀਬਦ੍ਦੇ (?)] ਵਾ. ਅਥ ਚ ਪਨ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਏਵਮਾਹ – ‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਸਾਮਿ ਚ ਵਪਾਮਿ ¶ ਚ; ਕਸਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਪਿਤ੍ਵਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਾਮੀ’’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਕਸ੍ਸਕੋ ¶ ਪਟਿਜਾਨਾਸਿ, ਨ ਚ ਪਸ੍ਸਾਮ ਤੇ ਕਸਿਂ;
ਕਸਿਂ ਨੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਯਥਾ ਜਾਨੇਮੁ ਤੇ ਕਸਿਂ’’.
‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਬੀਜਂ ਤਪੋ ਵੁਟ੍ਠਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਮੇ ਯੁਗਨਙ੍ਗਲਂ;
ਹਿਰੀ ਈਸਾ ਮਨੋ ਯੋਤ੍ਤਂ, ਸਤਿ ਮੇ ਫਾਲਪਾਚਨਂ.
‘‘ਕਾਯਗੁਤ੍ਤੋ ¶ ਵਚੀਗੁਤ੍ਤੋ, ਆਹਾਰੇ ਉਦਰੇ ਯਤੋ;
ਸਚ੍ਚਂ ਕਰੋਮਿ ਨਿਦ੍ਦਾਨਂ, ਸੋਰਚ੍ਚਂ ਮੇ ਪਮੋਚਨਂ.
‘‘ਵੀਰਿਯਂ ਮੇ ਧੁਰਧੋਰਯ੍ਹਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਾਧਿਵਾਹਨਂ;
ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਏਵਮੇਸਾ ¶ ਕਸੀ ਕਟ੍ਠਾ, ਸਾ ਹੋਤਿ ਅਮਤਪ੍ਫਲਾ;
ਏਤਂ ਕਸਿਂ ਕਸਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਹਤਿਯਾ ਕਂਸਪਾਤਿਯਾ ਪਾਯਸਂ [ਪਾਯਾਸਂ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਉਪਨਾਮੇਸਿ – ‘‘ਭੁਞ੍ਜਤੁ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਪਾਯਸਂ. ਕਸ੍ਸਕੋ ਭਵਂ; ਯਂ ਹਿ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਅਮਤਪ੍ਫਲਂ [ਅਮਤਪ੍ਫਲਮ੍ਪਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯੭)] ਕਸਿਂ ਕਸਤੀ’’ਤਿ.
‘‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯਂ, ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਨੇਸ ਧਮ੍ਮੋ;
ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਪਨੁਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਸਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਵੁਤ੍ਤਿਰੇਸਾ.
‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ ¶ ਚ ਕੇਵਲਿਨਂ ਮਹੇਸਿਂ, ਖੀਣਾਸਵਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਵੂਪਸਨ੍ਤਂ;
ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਸ੍ਸੁ, ਖੇਤ੍ਤਂ ਹਿ ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.
‘‘ਅਥ ¶ ਕਸ੍ਸ ਚਾਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਂ ਪਾਯਸਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ ਤਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ, ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਪਾਯਸੋ ਭੁਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਸ੍ਸ ਵਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਂ ਪਾਯਸਂ ਅਪ੍ਪਹਰਿਤੇ ਵਾ ਛਡ੍ਡੇਹਿ ਅਪ੍ਪਾਣਕੇ ਵਾ ਉਦਕੇ ਓਪਿਲਾਪੇਹੀ’’ਤਿ.
ਅਥ ¶ ਖੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਪਾਯਸਂ ਅਪ੍ਪਾਣਕੇ ਉਦਕੇ ਓਪਿਲਾਪੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਯਸੋ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚਿਚ੍ਚਿਟਾਯਤਿ ਚਿਟਿਚਿਟਾਯਤਿ ਸਨ੍ਧੂਪਾਯਤਿ ਸਮ੍ਪਧੂਪਾਯਤਿ [ਸਨ੍ਧੂਮਾਯਤਿ ਸਮ੍ਪਧੂਮਾਯਤਿ (ਸ੍ਯਾ.)]. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਫਾਲੋ ਦਿਵਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੋ [ਦਿਵਸਸਨ੍ਤਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚਿਚ੍ਚਿਟਾਯਤਿ ਚਿਟਿਚਿਟਾਯਤਿ ਸਨ੍ਧੂਪਾਯਤਿ ਸਮ੍ਪਧੂਪਾਯਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਸੋ ਪਾਯਸੋ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚਿਚ੍ਚਿਟਾਯਤਿ ਚਿਟਿਚਿਟਾਯਤਿ ਸਨ੍ਧੂਪਾਯਤਿ ਸਮ੍ਪਧੂਪਾਯਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ¶ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ¶ , ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ [ਦਕ੍ਖਿਨ੍ਤੀਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)]; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ, ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਾਸਿ. ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ [ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਖੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.
ਕਸਿਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੫. ਚੁਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ਮੁਨਿਂ ਪਹੂਤਪਞ੍ਞਂ, (ਇਤਿ ਚੁਨ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤੋ)
ਬੁਦ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮਿਂ ਵੀਤਤਣ੍ਹਂ;
ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮਂ [ਦਿਪਦੁਤ੍ਤਮਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਾਰਥੀਨਂ ਪਵਰਂ, ਕਤਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਾ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ’’.
‘‘ਚਤੁਰੋ ¶ ਸਮਣਾ ਨ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਥਿ, (ਚੁਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਤੇ ¶ ਤੇ ਆਵਿਕਰੋਮਿ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠੋ;
ਮਗ੍ਗਜਿਨੋ ਮਗ੍ਗਦੇਸਕੋ ਚ, ਮਗ੍ਗੇ ਜੀਵਤਿ ਯੋ ਚ ਮਗ੍ਗਦੂਸੀ’’.
‘‘ਕਂ ¶ ਮਗ੍ਗਜਿਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, (ਇਤਿ ਚੁਨ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤੋ)
ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਾਯੀ ਕਥਂ ਅਤੁਲ੍ਯੋ ਹੋਤਿ;
ਮਗ੍ਗੇ ਜੀਵਤਿ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਅਥ ਮੇ ਆਵਿਕਰੋਹਿ ਮਗ੍ਗਦੂਸਿਂ’’ [ਮਗ੍ਗਦੂਸੀ (ਕ.)].
‘‘ਯੋ ਤਿਣ੍ਣਕਥਂਕਥੋ ਵਿਸਲ੍ਲੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਰਤੋ ਅਨਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋ;
ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਨੇਤਾ, ਤਾਦਿਂ ਮਗ੍ਗਜਿਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ.
‘‘ਪਰਮਂ ਪਰਮਨ੍ਤਿ ਯੋਧ ਞਤ੍ਵਾ, ਅਕ੍ਖਾਤਿ ¶ ਵਿਭਜਤੇ ਇਧੇਵ ਧਮ੍ਮਂ;
ਤਂ ਕਙ੍ਖਛਿਦਂ ਮੁਨਿਂ ਅਨੇਜਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਮਾਹੁ ਮਗ੍ਗਦੇਸਿਂ.
‘‘ਯੋ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਸੁਦੇਸਿਤੇ, ਮਗ੍ਗੇ ਜੀਵਤਿ ਸਞ੍ਞਤੋ ਸਤੀਮਾ;
ਅਨਵਜ੍ਜਪਦਾਨਿ ਸੇਵਮਾਨੋ, ਤਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਮਾਹੁ ਮਗ੍ਗਜੀਵਿਂ.
‘‘ਛਦਨਂ ਕਤ੍ਵਾਨ ਸੁਬ੍ਬਤਾਨਂ, ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੀ ਕੁਲਦੂਸਕੋ ਪਗਬ੍ਭੋ;
ਮਾਯਾਵੀ ਅਸਞ੍ਞਤੋ ਪਲਾਪੋ, ਪਤਿਰੂਪੇਨ ਚਰਂ ਸ ਮਗ੍ਗਦੂਸੀ.
‘‘ਏਤੇ ਚ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ ਯੋ ਗਹਟ੍ਠੋ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸਪਞ੍ਞੋ;
ਸਬ੍ਬੇ ¶ ਨੇਤਾਦਿਸਾਤਿ [ਸਬ੍ਬੇ ਨੇ ਤਾਦਿਸਾਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਞਤ੍ਵਾ, ਇਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਹਾਪੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ;
ਕਥਂ ਹਿ ਦੁਟ੍ਠੇਨ ਅਸਮ੍ਪਦੁਟ੍ਠਂ, ਸੁਦ੍ਧਂ ਅਸੁਦ੍ਧੇਨ ਸਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ.
ਚੁਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੬. ਪਰਾਭਵਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦੇਵਤਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਵਣ੍ਣਾ ਕੇਵਲਕਪ੍ਪਂ ਜੇਤਵਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਾ ਖੋ ਸਾ ਦੇਵਤਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਪਰਾਭਵਨ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ, ਮਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ ਗੋਤਮ [ਗੋਤਮਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)];
ਭਗਵਨ੍ਤਂ [ਭਵਨ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪੁਟ੍ਠੁਮਾਗਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਸੁਵਿਜਾਨੋ ਭਵਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਵਿਜਾਨੋ [ਦੁਵਿਜਾਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਰਾਭਵੋ;
ਧਮ੍ਮਕਾਮੋ ਭਵਂ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਦੇਸ੍ਸੀ ਪਰਾਭਵੋ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਪਠਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਦੁਤਿਯਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਅਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤੇ ਨ ਕੁਰੁਤੇ ਪਿਯਂ;
ਅਸਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਰੋਚੇਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਦੁਤਿਯੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਤਤਿਯਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਨਿਦ੍ਦਾਸੀਲੀ ¶ ਸਭਾਸੀਲੀ, ਅਨੁਟ੍ਠਾਤਾ ਚ ਯੋ ਨਰੋ;
ਅਲਸੋ ਕੋਧਪਞ੍ਞਾਣੋ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ¶ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਤਤਿਯੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਯੋ ¶ ਮਾਤਰਂ [ਯੋ ਮਾਤਰਂ ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਪਿਤਰਂ ਵਾ, ਜਿਣ੍ਣਕਂ ਗਤਯੋਬ੍ਬਨਂ;
ਪਹੁ ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਭਰਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਪਞ੍ਚਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ [ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਮਣਂ ਵਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਾਪਿ ਵਨਿਬ੍ਬਕਂ;
ਮੁਸਾਵਾਦੇਨ ਵਞ੍ਚੇਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ¶ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਪਞ੍ਚਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਛਟ੍ਠਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਪਹੂਤਵਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਸਹਿਰਞ੍ਞੋ ਸਭੋਜਨੋ;
ਏਕੋ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਸਾਦੂਨਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਛਟ੍ਠਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਸਤ੍ਤਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਜਾਤਿਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਧਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ, ਗੋਤ੍ਤਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਚ ਯੋ ਨਰੋ;
ਸਞ੍ਞਾਤਿਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞੇਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਸਤ੍ਤਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਅਟ੍ਠਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤ੍ਥਿਧੁਤ੍ਤੋ ਸੁਰਾਧੁਤ੍ਤੋ, ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤੋ ਚ ਯੋ ਨਰੋ;
ਲਦ੍ਧਂ ਲਦ੍ਧਂ ਵਿਨਾਸੇਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ¶ ¶ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਅਟ੍ਠਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਨਵਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਸੇਹਿ ¶ ਦਾਰੇਹਿ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ [ਦਾਰੇਹ੍ਯਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ (ਕ.)], ਵੇਸਿਯਾਸੁ ਪਦੁਸ੍ਸਤਿ [ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ.)];
ਦੁਸ੍ਸਤਿ [ਦਿਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਰਦਾਰੇਸੁ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਨਵਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਦਸਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਅਤੀਤਯੋਬ੍ਬਨੋ ਪੋਸੋ, ਆਨੇਤਿ ਤਿਮ੍ਬਰੁਤ੍ਥਨਿਂ;
ਤਸ੍ਸਾ ਇਸ੍ਸਾ ਨ ਸੁਪਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਦਸਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਏਕਾਦਸਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤ੍ਥਿਂ ਸੋਣ੍ਡਿਂ ਵਿਕਿਰਣਿਂ, ਪੁਰਿਸਂ ਵਾਪਿ ਤਾਦਿਸਂ;
ਇਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਮਿਂ ਠਪੇਤਿ [ਠਾਪੇਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਥਪੇਤਿ (ਕ.)], ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਇਤਿ ¶ ਹੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਏਕਾਦਸਮੋ ਸੋ ਪਰਾਭਵੋ;
ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਿਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਅਪ੍ਪਭੋਗੋ ਮਹਾਤਣ੍ਹੋ, ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਜਾਯਤੇ ਕੁਲੇ;
ਸੋ ਚ ਰਜ੍ਜਂ ਪਤ੍ਥਯਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਭਵਤੋ ਮੁਖਂ’’.
‘‘ਏਤੇ ਪਰਾਭਵੇ ਲੋਕੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸਮਵੇਕ੍ਖਿਯ;
ਅਰਿਯੋ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸ ਲੋਕਂ ਭਜਤੇ ਸਿਵ’’ਨ੍ਤਿ.
ਪਰਾਭਵਸੁਤ੍ਤਂ ਛਟ੍ਠਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੭. ਵਸਲਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਗ੍ਗਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨੇ ਅਗ੍ਗਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਹੋਤਿ ਆਹੁਤਿ ਪਗ੍ਗਹਿਤਾ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਸਪਦਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਅਗ੍ਗਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਵੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ.
ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਅਗ੍ਗਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਤਤ੍ਰੇਵ [ਅਤ੍ਰੇਵ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਮੁਣ੍ਡਕ; ਤਤ੍ਰੇਵ, ਸਮਣਕ; ਤਤ੍ਰੇਵ, ਵਸਲਕ ਤਿਟ੍ਠਾਹੀ’’ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਅਗ੍ਗਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਜਾਨਾਸਿ ਪਨ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਵਸਲਂ ਵਾ ਵਸਲਕਰਣੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਜਾਨਾਮਿ ਵਸਲਂ ਵਾ ਵਸਲਕਰਣੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ; ਸਾਧੁ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ, ਯਥਾਹਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ ਵਸਲਂ ਵਾ ਵਸਲਕਰਣੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਅਗ੍ਗਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –
‘‘ਕੋਧਨੋ ¶ ਉਪਨਾਹੀ ਚ, ਪਾਪਮਕ੍ਖੀ ਚ ਯੋ ਨਰੋ;
ਵਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ ¶ ਮਾਯਾਵੀ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਏਕਜਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਂ [ਦਿਜਂ (ਪੀ.)] ਵਾਪਿ, ਯੋਧ ਪਾਣਂ ਵਿਹਿਂਸਤਿ;
ਯਸ੍ਸ ਪਾਣੇ ਦਯਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ¶ ਹਨ੍ਤਿ ਪਰਿਰੁਨ੍ਧਤਿ [ਉਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਉਪਰੁਨ੍ਧਤਿ (ਕ.)], ਗਾਮਾਨਿ ਨਿਗਮਾਨਿ ਚ;
ਨਿਗ੍ਗਾਹਕੋ [ਨਿਗ੍ਘਾਤਕੋ (?)] ਸਮਞ੍ਞਾਤੋ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਗਾਮੇ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਰਞ੍ਞੇ, ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਮਮਾਯਿਤਂ;
ਥੇਯ੍ਯਾ ਅਦਿਨ੍ਨਮਾਦੇਤਿ [ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ¶ ਹਵੇ ਇਣਮਾਦਾਯ, ਚੁਜ੍ਜਮਾਨੋ [ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ (?)] ਪਲਾਯਤਿ;
ਨ ਹਿ ਤੇ ਇਣਮਤ੍ਥੀਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਵੇ ਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਕਮ੍ਯਤਾ, ਪਨ੍ਥਸ੍ਮਿਂ ਵਜਨ੍ਤਂ ਜਨਂ;
ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਮਾਦੇਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਅਤ੍ਤਹੇਤੁ ਪਰਹੇਤੁ, ਧਨਹੇਤੁ ਚ [ਧਨਹੇਤੁ ਵ (ਕ.)] ਯੋ ਨਰੋ;
ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠੋ ਮੁਸਾ ਬ੍ਰੂਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਞਾਤੀਨਂ ਸਖੀਨਂ ਵਾ, ਦਾਰੇਸੁ ਪਟਿਦਿਸ੍ਸਤਿ;
ਸਾਹਸਾ [ਸਹਸਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਸਮ੍ਪਿਯੇਨ ਵਾ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਵਾ, ਜਿਣ੍ਣਕਂ ਗਤਯੋਬ੍ਬਨਂ;
ਪਹੁ ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਭਰਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਵਾ, ਭਾਤਰਂ ਭਗਿਨਿਂ ਸਸੁਂ;
ਹਨ੍ਤਿ ਰੋਸੇਤਿ ਵਾਚਾਯ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਅਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਅਨਤ੍ਥਮਨੁਸਾਸਤਿ;
ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇਨ ¶ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਮਾ ਮਂ ਜਞ੍ਞਾਤਿ ਇਚ੍ਛਤਿ [ਵਿਭ. ੮੯੪ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ];
ਯੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ¶ ਵੇ ਪਰਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਭੁਤ੍ਵਾਨ [ਸੁਤ੍ਵਾ ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਸੁਚਿਭੋਜਨਂ;
ਆਗਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪੂਜੇਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਸਮਣਂ ਵਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਾਪਿ ਵਨਿਬ੍ਬਕਂ;
ਮੁਸਾਵਾਦੇਨ ਵਞ੍ਚੇਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ¶ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਸਮਣਂ ਵਾ, ਭਤ੍ਤਕਾਲੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ;
ਰੋਸੇਤਿ ਵਾਚਾ ਨ ਚ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਅਸਤਂ ਯੋਧ ਪਬ੍ਰੂਤਿ, ਮੋਹੇਨ ਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਤੋ;
ਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਂ ਨਿਜਿਗੀਸਾਨੋ [ਨਿਜਿਗਿਂਸਾਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਚਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇ, ਪਰੇ ਚ ਮਵਜਾਨਾਤਿ [ਮਵਜਾਨਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਨਿਹੀਨੋ ਸੇਨ ਮਾਨੇਨ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਰੋਸਕੋ ਕਦਰਿਯੋ ਚ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਮਚ੍ਛਰੀ ਸਠੋ;
ਅਹਿਰਿਕੋ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਭਾਸਤਿ, ਅਥ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਂ;
ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਂ [ਪਰਿਬ੍ਬਜਂ (ਕ.), ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਗਹਟ੍ਠਂ ਵਾ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਵਸਲੋ ਇਤਿ.
‘‘ਯੋ ਵੇ ਅਨਰਹਂ [ਅਨਰਹਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਨ੍ਤੋ, ਅਰਹਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ [ਪਟਿਜਾਨਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਚੋਰੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਲੋਕੇ, ਏਸੋ ਖੋ ਵਸਲਾਧਮੋ.
‘‘ਏਤੇ ਖੋ ਵਸਲਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਮਯਾ ਯੇਤੇ ਪਕਾਸਿਤਾ;
ਨ ¶ ਜਚ੍ਚਾ ਵਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਕਮ੍ਮੁਨਾ [ਕਮ੍ਮਨਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਤਦਮਿਨਾਪਿ ਜਾਨਾਥ, ਯਥਾਮੇਦਂ [ਯਥਾਪੇਦਂ (ਕ.)] ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ;
ਚਣ੍ਡਾਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸੋਪਾਕੋ [ਸਪਾਕੋ (?)], ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਇਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ.
‘‘ਸੋ ¶ ¶ ਯਸਂ ਪਰਮਂ ਪਤ੍ਤੋ [ਸੋ ਯਸਪ੍ਪਰਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਯਂ ਸੁਦੁਲ੍ਲਭਂ;
ਆਗਚ੍ਛੁਂ ਤਸ੍ਸੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਬਹੂ.
‘‘ਦੇਵਯਾਨਂ ¶ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ, ਵਿਰਜਂ ਸੋ ਮਹਾਪਥਂ;
ਕਾਮਰਾਗਂ ਵਿਰਾਜੇਤ੍ਵਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗੋ ਅਹੁ;
ਨ ਨਂ ਜਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਸਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ.
‘‘ਅਜ੍ਝਾਯਕਕੁਲੇ ਜਾਤਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਨ੍ਤਬਨ੍ਧਵਾ;
ਤੇ ਚ ਪਾਪੇਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਭਿਣ੍ਹਮੁਪਦਿਸ੍ਸਰੇ.
‘‘ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਗਾਰਯ੍ਹਾ, ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਦੁਗ੍ਗਤਿ;
ਨ ਨੇ ਜਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਦੁਗ੍ਗਤ੍ਯਾ [ਦੁਗ੍ਗਚ੍ਚਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਗਰਹਾਯ ਵਾ.
‘‘ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਵਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਗ੍ਗਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ… ¶ ¶ ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਵਸਲਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੮. ਮੇਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
ਕਰਣੀਯਮਤ੍ਥਕੁਸਲੇਨ, ਯਨ੍ਤ ਸਨ੍ਤਂ ਪਦਂ ਅਭਿਸਮੇਚ੍ਚ;
ਸਕ੍ਕੋ ਉਜੂ ਚ ਸੁਹੁਜੂ [ਸੂਜੂ (ਸੀ.)] ਚ, ਸੂਵਚੋ ਚਸ੍ਸ ਮੁਦੁ ਅਨਤਿਮਾਨੀ.
ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਕੋ ਚ ਸੁਭਰੋ ਚ, ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚੋ ਚ ਸਲ੍ਲਹੁਕਵੁਤ੍ਤਿ;
ਸਨ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਚ ਨਿਪਕੋ ਚ, ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ ਕੁਲੇਸ੍ਵਨਨੁਗਿਦ੍ਧੋ.
ਨ ¶ ਚ ਖੁਦ੍ਦਮਾਚਰੇ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪਰੇ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯੁਂ;
ਸੁਖਿਨੋ ਵ ਖੇਮਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾ [ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਭਵਨ੍ਤੁ ਸੁਖਿਤਤ੍ਤਾ.
ਯੇ ¶ ਕੇਚਿ ਪਾਣਭੂਤਤ੍ਥਿ, ਤਸਾ ¶ ਵਾ ਥਾਵਰਾ ਵਨਵਸੇਸਾ;
ਦੀਘਾ ਵਾ ਯੇ ਵ ਮਹਨ੍ਤਾ [ਮਹਨ੍ਤ (?)], ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਰਸ੍ਸਕਾ ਅਣੁਕਥੂਲਾ.
ਦਿਟ੍ਠਾ ¶ ਵਾ ਯੇ ਵ ਅਦਿਟ੍ਠਾ [ਅਦਿਟ੍ਠ (?)], ਯੇ ਵ [ਯੇ ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਦੂਰੇ ਵਸਨ੍ਤਿ ਅਵਿਦੂਰੇ;
ਭੂਤਾ ਵ ਸਮ੍ਭਵੇਸੀ ਵ [ਭੂਤਾ ਵਾ ਸਮ੍ਭਵੇਸੀ ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ. ਕ.)], ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤੁ ਸੁਖਿਤਤ੍ਤਾ.
ਨ ਪਰੋ ਪਰਂ ਨਿਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਨਾਤਿਮਞ੍ਞੇਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਕਞ੍ਚਿ [ਨਂ ਕਞ੍ਚਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ (ਕ.)];
ਬ੍ਯਾਰੋਸਨਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾ, ਨਾਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ.
ਮਾਤਾ ਯਥਾ ਨਿਯਂ ਪੁਤ੍ਤਮਾਯੁਸਾ ਏਕਪੁਤ੍ਤਮਨੁਰਕ੍ਖੇ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਭੂਤੇਸੁ, ਮਾਨਸਂ ਭਾਵਯੇ ਅਪਰਿਮਾਣਂ.
ਮੇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਮਿ, ਮਾਨਸਂ ਭਾਵਯੇ ਅਪਰਿਮਾਣਂ;
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਚ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ, ਅਸਮ੍ਬਾਧਂ ਅਵੇਰਮਸਪਤ੍ਤਂ.
ਤਿਟ੍ਠਂ ¶ ਚਰਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਵ [ਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਸਯਾਨੋ ¶ ਯਾਵਤਾਸ੍ਸ ਵਿਤਮਿਦ੍ਧੋ [ਵਿਗਤਮਿਦ੍ਧੋ (ਬਹੂਸੁ)];
ਏਤਂ ਸਤਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੇਤਂ ਵਿਹਾਰਮਿਧਮਾਹੁ.
ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਅਨੁਪਗ੍ਗਮ੍ਮ, ਸੀਲਵਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ;
ਕਾਮੇਸੁ ਵਿਨਯ [ਵਿਨੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਗੇਧਂ, ਨ ਹਿ ਜਾਤੁਗ੍ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯ ਪੁਨਰੇਤੀਤਿ.
ਮੇਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੯. ਹੇਮਵਤਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਅਜ੍ਜ ¶ ਪਨ੍ਨਰਸੋ ਉਪੋਸਥੋ, (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਦਿਬ੍ਬਾ [ਦਿਬ੍ਯਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਰਤ੍ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ;
ਅਨੋਮਨਾਮਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ, ਹਨ੍ਦ ਪਸ੍ਸਾਮ ਗੋਤਮਂ’’.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ¶ ਮਨੋ ਸੁਪਣਿਹਿਤੋ, (ਇਤਿ ਹੇਮਵਤੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਸਬ੍ਬਭੂਤੇਸੁ ਤਾਦਿਨੋ;
ਕਚ੍ਚਿ ਇਟ੍ਠੇ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਚ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਵਸੀਕਤਾ’’.
‘‘ਮਨੋ ਚਸ੍ਸ ਸੁਪਣਿਹਿਤੋ, (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਸਬ੍ਬਭੂਤੇਸੁ ਤਾਦਿਨੋ;
ਅਥੋ ਇਟ੍ਠੇ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਚ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਵਸੀਕਤਾ’’.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ¶ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਦਿਯਤਿ, (ਇਤਿ ਹੇਮਵਤੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਕਚ੍ਚਿ ਪਾਣੇਸੁ ਸਞ੍ਞਤੋ;
ਕਚ੍ਚਿ ਆਰਾ ਪਮਾਦਮ੍ਹਾ, ਕਚ੍ਚਿ ਝਾਨਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ’’.
‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤਿ, (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਅਥੋ ਪਾਣੇਸੁ ਸਞ੍ਞਤੋ;
ਅਥੋ ਆਰਾ ਪਮਾਦਮ੍ਹਾ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਝਾਨਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ’’.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਮੁਸਾ ਨ ਭਣਤਿ, (ਇਤਿ ਹੇਮਵਤੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਕਚ੍ਚਿ ਨ ਖੀਣਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋ;
ਕਚ੍ਚਿ ¶ ਵੇਭੂਤਿਯਂ ਨਾਹ, ਕਚ੍ਚਿ ਸਮ੍ਫਂ ਨ ਭਾਸਤਿ’’.
‘‘ਮੁਸਾ ਚ ਸੋ ਨ ਭਣਤਿ, (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਅਥੋ ਨ ਖੀਣਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋ;
ਅਥੋ ਵੇਭੂਤਿਯਂ ਨਾਹ, ਮਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਂ ਚ [ਅਤ੍ਥਂ ਸੋ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਭਾਸਤਿ’’.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨ ਰਜ੍ਜਤਿ ਕਾਮੇਸੁ, (ਇਤਿ ਹੇਮਵਤੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਕਚ੍ਚਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਾਵਿਲਂ;
ਕਚ੍ਚਿ ਮੋਹਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਕਚ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਮਾ’’.
‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਕਾਮੇਸੁ, (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਅਥੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਾਵਿਲਂ;
ਸਬ੍ਬਮੋਹਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਮਾ’’.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, (ਇਤਿ ਹੇਮਵਤੋ ਯਕ੍ਖੋ )
ਕਚ੍ਚਿ ਸਂਸੁਦ੍ਧਚਾਰਣੋ;
ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸ ¶ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਕਚ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’.
‘‘ਵਿਜ੍ਜਾਯ ¶ ਚੇਵ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਅਥੋ ਸਂਸੁਦ੍ਧਚਾਰਣੋ;
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’.
‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ¶ ਮੁਨਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੇਨ ਚ;
ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਨਂ ਪਸਂਸਤਿ’’.
‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮੁਨਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੇਨ ਚ;
ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨੁਮੋਦਸਿ’’.
‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮੁਨਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੇਨ ਚ;
ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਹਨ੍ਦ ਪਸ੍ਸਾਮ ਗੋਤਮਂ.
‘‘ਏਣਿਜਙ੍ਘਂ ਕਿਸਂ ਵੀਰਂ [ਧੀਰਂ (ਸ੍ਯਾ.)], ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਂ ਅਲੋਲੁਪਂ;
ਮੁਨਿਂ ਵਨਸ੍ਮਿਂ ਝਾਯਨ੍ਤਂ, ਏਹਿ ਪਸ੍ਸਾਮ ਗੋਤਮਂ.
‘‘ਸੀਹਂਵੇਕਚਰਂ ਨਾਗਂ, ਕਾਮੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਨਂ;
ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ ਪੁਚ੍ਛਾਮ, ਮਚ੍ਚੁਪਾਸਪ੍ਪਮੋਚਨਂ.
‘‘ਅਕ੍ਖਾਤਾਰਂ ਪਵਤ੍ਤਾਰਂ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੁਂ;
ਬੁਦ੍ਧਂ ਵੇਰਭਯਾਤੀਤਂ, ਮਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ ਗੋਤਮਂ’’.
‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ¶ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, (ਇਤਿ ਹੇਮਵਤੋ ਯਕ੍ਖੋ)
ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਸਨ੍ਥਵਂ [ਸਨ੍ਧਵਂ (ਕ.)];
ਕਿਸ੍ਸ ਲੋਕੋ ਉਪਾਦਾਯ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੋ ਵਿਹਞ੍ਞਤਿ’’.
‘‘ਛਸੁ ¶ ¶ [ਛਸ੍ਸੁ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, (ਹੇਮਵਤਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਛਸੁ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਸਨ੍ਥਵਂ;
ਛਨ੍ਨਮੇਵ ਉਪਾਦਾਯ, ਛਸੁ ਲੋਕੋ ਵਿਹਞ੍ਞਤਿ’’.
‘‘ਕਤਮਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਲੋਕੋ ਵਿਹਞ੍ਞਤਿ;
ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਥਂ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤਿ’’ [ਪਮੁਞ੍ਚਤਿ (ਸ੍ਯਾ.)].
‘‘ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਲੋਕੇ, ਮਨੋਛਟ੍ਠਾ ਪਵੇਦਿਤਾ;
ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਂ ਵਿਰਾਜੇਤ੍ਵਾ, ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਏਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਵੋ ਯਥਾਤਥਂ;
ਏਤਂ ਵੋ ਅਹਮਕ੍ਖਾਮਿ, ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤਿ’’.
‘‘ਕੋ ¶ ਸੂਧ ਤਰਤਿ ਓਘਂ, ਕੋਧ ਤਰਤਿ ਅਣ੍ਣਵਂ;
ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੇ ਅਨਾਲਮ੍ਬੇ, ਕੋ ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਨ ਸੀਦਤਿ’’.
‘‘ਸਬ੍ਬਦਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਚਿਨ੍ਤੀ [ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਕ.)] ਸਤਿਮਾ, ਓਘਂ ਤਰਤਿ ਦੁਤ੍ਤਰਂ.
‘‘ਵਿਰਤੋ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਯ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਾਤਿਗੋ;
ਨਨ੍ਦੀਭਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋ, ਸੋ ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਨ ਸੀਦਤਿ’’.
‘‘ਗਬ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਂ ਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭਵੇ ਅਸਤ੍ਤਂ;
ਤਂ ਪਸ੍ਸਥ ਸਬ੍ਬਧਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ, ਦਿਬ੍ਬੇ ਪਥੇ ਕਮਮਾਨਂ ਮਹੇਸਿਂ.
‘‘ਅਨੋਮਨਾਮਂ ¶ ਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ, ਪਞ੍ਞਾਦਦਂ ¶ ਕਾਮਾਲਯੇ ਅਸਤ੍ਤਂ;
ਤਂ ¶ ਪਸ੍ਸਥ ਸਬ੍ਬਵਿਦੁਂ ਸੁਮੇਧਂ, ਅਰਿਯੇ ਪਥੇ ਕਮਮਾਨਂ ਮਹੇਸਿਂ.
‘‘ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਵਤ ਨੋ ਅਜ੍ਜ, ਸੁਪ੍ਪਭਾਤਂ ਸੁਹੁਟ੍ਠਿਤਂ;
ਯਂ ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਓਘਤਿਣ੍ਣਮਨਾਸਵਂ.
‘‘ਇਮੇ ਦਸਸਤਾ ਯਕ੍ਖਾ, ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ;
ਸਬ੍ਬੇ ਤਂ ਸਰਣਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ.
‘‘ਤੇ ਮਯਂ ਵਿਚਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਗਾਮਾ ਗਾਮਂ ਨਗਾ ਨਗਂ;
ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਹੇਮਵਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਵਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੦. ਆਲ਼ਵਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਆਲ਼ਵਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਆਲ਼ਵਕਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਭਵਨੇ. ਅਥ ਖੋ ਆਲ਼ਵਕੋ ਯਕ੍ਖੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮ, ਸਮਣਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ¶ ਭਗਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ. ‘‘ਪਵਿਸ, ਸਮਣਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਪਾਵਿਸਿ.
ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ…ਪੇ… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਲ਼ਵਕੋ ਯਕ੍ਖੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮ, ਸਮਣਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ¶ ਭਗਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ. ‘‘ਪਵਿਸ, ਸਮਣਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧਾਵੁਸੋ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਪਾਵਿਸਿ.
ਚਤੁਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਲ਼ਵਕੋ ਯਕ੍ਖੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮ, ਸਮਣਾ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ ਤਂ ¶ , ਆਵੁਸੋ, ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਯਂ ਤੇ ਕਰਣੀਯਂ, ਤਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ.
‘‘ਪਞ੍ਹਂ ¶ ਤਂ, ਸਮਣ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਸਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤੇ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਹਦਯਂ ਵਾ ਤੇ ਫਾਲੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਾਦੇਸੁ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰਗਙ੍ਗਾਯ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ.
‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ ਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਯੋ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਖਿਪੇਯ੍ਯ ਹਦਯਂ ਵਾ ਫਾਲੇਯ੍ਯ ਪਾਦੇਸੁ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰਗਙ੍ਗਾਯ ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਅਪਿ ਚ ਤ੍ਵਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪੁਚ੍ਛ ਯਦਾਕਙ੍ਖਸੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਲ਼ਵਕੋ ਯਕ੍ਖੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਕਿਂ ਸੂਧ ਵਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਕਿਂ ਸੁ ਸੁਚਿਣ੍ਣਂ ਸੁਖਮਾਵਹਾਤਿ;
ਕਿਂ ਸੁ [ਕਿਂ ਸੂ (ਸੀ.)] ਹਵੇ ਸਾਦੁਤਰਂ ਰਸਾਨਂ, ਕਥਂ ਜੀਵਿਂ ਜੀਵਿਤਮਾਹੁ ਸੇਟ੍ਠਂ’’.
‘‘ਸਦ੍ਧੀਧ ਵਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਮਾਵਹਾਤਿ;
ਸਚ੍ਚਂ ਹਵੇ ਸਾਦੁਤਰਂ ਰਸਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਜੀਵਿਂ ਜੀਵਿਤਮਾਹੁ ਸੇਟ੍ਠਂ’’.
‘‘ਕਥਂ ਸੁ ਤਰਤਿ ਓਘਂ, ਕਥਂ ਸੁ ਤਰਤਿ ਅਣ੍ਣਵਂ;
ਕਥਂ ¶ ਸੁ ਦੁਕ੍ਖਮਚ੍ਚੇਤਿ, ਕਥਂ ਸੁ ਪਰਿਸੁਜ੍ਝਤਿ’’.
‘‘ਸਦ੍ਧਾ ¶ ਤਰਤਿ ਓਘਂ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਅਣ੍ਣਵਂ;
ਵੀਰਿਯੇਨ [ਵਿਰਿਯੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਦੁਕ੍ਖਮਚ੍ਚੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਸੁਜ੍ਝਤਿ’’.
‘‘ਕਥਂ ¶ ਸੁ ਲਭਤੇ ਪਞ੍ਞਂ, ਕਥਂ ਸੁ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਧਨਂ;
ਕਥਂ ਸੁ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਕਥਂ ਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਨ੍ਥਤਿ;
ਅਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ ਪਰਂ ਲੋਕਂ, ਕਥਂ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ’’.
‘‘ਸਦ੍ਦਹਾਨੋ ਅਰਹਤਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਸੁਸ੍ਸੂਸਂ [ਸੁਸ੍ਸੂਸਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਲਭਤੇ ਪਞ੍ਞਂ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ.
‘‘ਪਤਿਰੂਪਕਾਰੀ ਧੁਰਵਾ, ਉਟ੍ਠਾਤਾ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਧਨਂ;
ਸਚ੍ਚੇਨ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਦਦਂ ਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਨ੍ਥਤਿ.
‘‘ਯਸ੍ਸੇਤੇ ¶ ਚਤੁਰੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ ਘਰਮੇਸਿਨੋ;
ਸਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮੋ [ਦਮੋ (?)] ਧਿਤਿ ਚਾਗੋ, ਸ ਵੇ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਇਙ੍ਘ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਪੁਥੂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ;
ਯਦਿ ਸਚ੍ਚਾ ਦਮਾ ਚਾਗਾ, ਖਨ੍ਤ੍ਯਾ ਭਿਯ੍ਯੋਧ ਵਿਜ੍ਜਤਿ’’.
‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਦਾਨਿ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਪੁਥੂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ;
ਯੋਹਂ [ਸੋਹਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਅਜ੍ਜ ਪਜਾਨਾਮਿ, ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ.
‘‘ਅਤ੍ਥਾਯ ਵਤ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਵਾਸਾਯਾਲ਼ਵਿਮਾਗਮਾ;
ਯੋਹਂ [ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਹਾਰੂਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਅਜ੍ਜ ਪਜਾਨਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ.
‘‘ਸੋ ਅਹਂ ਵਿਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਗਾਮਾ ਗਾਮਂ ਪੁਰਾ ਪੁਰਂ;
ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਆਲ਼ਵਕਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੧. ਵਿਜਯਸੁਤ੍ਤਂ
ਚਰਂ ¶ ¶ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਂ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਦ ਵਾ ਸਯਂ;
ਸਮਿਞ੍ਜੇਤਿ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਏਸਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਇਞ੍ਜਨਾ.
ਅਟ੍ਠਿਨਹਾਰੁਸਂਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਚਮਂਸਾਵਲੇਪਨੋ;
ਛਵਿਯਾ ਕਾਯੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.
ਅਨ੍ਤਪੂਰੋ ¶ ਉਦਰਪੂਰੋ, ਯਕਨਪੇਲ਼ਸ੍ਸ [ਯਕਪੇਲ਼ਸ੍ਸ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਵਤ੍ਥਿਨੋ;
ਹਦਯਸ੍ਸ ਪਪ੍ਫਾਸਸ੍ਸ, ਵਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਿਹਕਸ੍ਸ ਚ.
ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾਯ ¶ ਖੇਲ਼ਸ੍ਸ, ਸੇਦਸ੍ਸ ਚ ਮੇਦਸ੍ਸ ਚ;
ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਲਸਿਕਾਯ, ਪਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਸਾਯ ਚ.
ਅਥਸ੍ਸ ਨਵਹਿ ਸੋਤੇਹਿ, ਅਸੁਚੀ ਸਵਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ;
ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਾ ਅਕ੍ਖਿਗੂਥਕੋ, ਕਣ੍ਣਮ੍ਹਾ ਕਣ੍ਣਗੂਥਕੋ.
ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਚ ਨਾਸਤੋ, ਮੁਖੇਨ ਵਮਤੇਕਦਾ;
ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਞ੍ਚ ਵਮਤਿ, ਕਾਯਮ੍ਹਾ ਸੇਦਜਲ੍ਲਿਕਾ.
ਅਥਸ੍ਸ ਸੁਸਿਰਂ ਸੀਸਂ, ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪੂਰਿਤਂ;
ਸੁਭਤੋ ਨਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਬਾਲੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ.
ਯਦਾ ਚ ਸੋ ਮਤੋ ਸੇਤਿ, ਉਦ੍ਧੁਮਾਤੋ ਵਿਨੀਲਕੋ;
ਅਪਵਿਦ੍ਧੋ ਸੁਸਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਞਾਤਯੋ.
ਖਾਦਨ੍ਤਿ ਨਂ ਸੁਵਾਨਾ [ਸੁਪਾਣਾ (ਪੀ.)] ਚ, ਸਿਙ੍ਗਾਲਾ [ਸਿਗਾਲਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਵਕਾ ਕਿਮੀ;
ਕਾਕਾ ¶ ਗਿਜ੍ਝਾ ਚ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪਾਣਿਨੋ.
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ¶ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾਣਵਾ ਇਧ;
ਸੋ ਖੋ ਨਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਞ੍ਹਿ ਪਸ੍ਸਤਿ.
ਯਥਾ ਇਦਂ ਤਥਾ ਏਤਂ, ਯਥਾ ਏਤਂ ਤਥਾ ਇਦਂ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਕਾਯੇ ਛਨ੍ਦਂ ਵਿਰਾਜਯੇ.
ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਰਤ੍ਤੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾਣਵਾ ਇਧ;
ਅਜ੍ਝਗਾ ਅਮਤਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਦਮਚ੍ਚੁਤਂ.
ਦ੍ਵਿਪਾਦਕੋਯਂ [ਦਿਪਾਦਕੋਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਅਸੁਚਿ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ ਪਰਿਹਾਰਤਿ [ਪਰਿਹੀਰਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)];
ਨਾਨਾਕੁਣਪਪਰਿਪੂਰੋ, ਵਿਸ੍ਸਵਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਤਤੋ.
ਏਤਾਦਿਸੇਨ ¶ ਕਾਯੇਨ, ਯੋ ਮਞ੍ਞੇ ਉਣ੍ਣਮੇਤਵੇ [ਉਨ੍ਨਮੇਤਵੇ (?)];
ਪਰਂ ਵਾ ਅਵਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਕਿਮਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਦਸ੍ਸਨਾਤਿ.
ਵਿਜਯਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੨. ਮੁਨਿਸੁਤ੍ਤਂ
ਸਨ੍ਥਵਾਤੋ ¶ [ਸਨ੍ਧਵਤੋ (ਕ.)] ਭਯਂ ਜਾਤਂ, ਨਿਕੇਤਾ ਜਾਯਤੇ ਰਜੋ;
ਅਨਿਕੇਤਮਸਨ੍ਥਵਂ, ਏਤਂ ਵੇ ਮੁਨਿਦਸ੍ਸਨਂ.
ਯੋ ਜਾਤਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਨ ਰੋਪਯੇਯ੍ਯ, ਜਾਯਨ੍ਤਮਸ੍ਸ ਨਾਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛੇ;
ਤਮਾਹੁ ਏਕਂ ਮੁਨਿਨਂ ਚਰਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ¶ ਸੋ ਸਨ੍ਤਿਪਦਂ ਮਹੇਸਿ.
ਸਙ੍ਖਾਯ ¶ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਪਮਾਯ [ਪਹਾਯ (ਕ. ਸੀ. ਕ.), ਸਮਾਯ (ਕ.) ਪ + ਮੀ + ਤ੍ਵਾ = ਪਮਾਯ, ਯਥਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿਪਦਂ] ਬੀਜਂ, ਸਿਨੇਹਮਸ੍ਸ ਨਾਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛੇ;
ਸ ਵੇ ਮੁਨੀ ਜਾਤਿਖਯਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ, ਤਕ੍ਕਂ ਪਹਾਯ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ.
ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਿਵੇਸਨਾਨਿ, ਅਨਿਕਾਮਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ;
ਸ ਵੇ ਮੁਨੀ ਵੀਤਗੇਧੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਨਾਯੂਹਤੀ ਪਾਰਗਤੋ ਹਿ ਹੋਤਿ.
ਸਬ੍ਬਾਭਿਭੁਂ ਸਬ੍ਬਵਿਦੁਂ ਸੁਮੇਧਂ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤਂ;
ਸਬ੍ਬਞ੍ਜਹਂ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ [ਮੁਨਿਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਸੀਲਵਤੂਪਪਨ੍ਨਂ, ਸਮਾਹਿਤਂ ਝਾਨਰਤਂ ਸਤੀਮਂ;
ਸਙ੍ਗਾ ਪਮੁਤ੍ਤਂ ਅਖਿਲਂ ਅਨਾਸਵਂ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਏਕਂ ¶ ਚਰਨ੍ਤਂ ਮੁਨਿਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤਂ, ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਅਵੇਧਮਾਨਂ;
ਸੀਹਂਵ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤਂ, ਵਾਤਂਵ ¶ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨਂ;
ਪਦ੍ਮਂਵ ¶ [ਪਦੁਮਂਵ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਤੋਯੇਨ ਅਲਿਪ੍ਪਮਾਨਂ [ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਨੇਤਾਰਮਞ੍ਞੇਸਮਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯਂ;
ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਯੋ ¶ ਓਗਹਣੇ ਥਮ੍ਭੋਰਿਵਾਭਿਜਾਯਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਰੇ ਵਾਚਾਪਰਿਯਨ੍ਤਂ [ਵਾਚਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ (ਕ.)] ਵਦਨ੍ਤਿ;
ਤਂ ਵੀਤਰਾਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਯੋ ਵੇ ਠਿਤਤ੍ਤੋ ਤਸਰਂਵ ਉਜ੍ਜੁ, ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਪਾਪਕੇਹਿ;
ਵੀਮਂਸਮਾਨੋ ਵਿਸਮਂ ਸਮਞ੍ਚ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਯੋ ਸਞ੍ਞਤਤ੍ਤੋ ਨ ਕਰੋਤਿ ਪਾਪਂ, ਦਹਰੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚ ਮੁਨਿ [ਦਹਰੋ ਚ ਮਜ੍ਝੋ ਚ ਮੁਨੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਯਤਤ੍ਤੋ;
ਅਰੋਸਨੇਯ੍ਯੋ ਨ ਸੋ ਰੋਸੇਤਿ ਕਞ੍ਚਿ [ਨ ਰੋਸੇਤਿ (ਸ੍ਯਾ.)], ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਯਦਗ੍ਗਤੋ ਮਜ੍ਝਤੋ ਸੇਸਤੋ ਵਾ, ਪਿਣ੍ਡਂ ਲਭੇਥ ਪਰਦਤ੍ਤੂਪਜੀਵੀ;
ਨਾਲਂ ਥੁਤੁਂ ਨੋਪਿ ਨਿਪਚ੍ਚਵਾਦੀ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਮੁਨਿਂ ¶ ਚਰਨ੍ਤਂ ਵਿਰਤਂ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਾ, ਯੋ ਯੋਬ੍ਬਨੇ ਨੋਪਨਿਬਜ੍ਝਤੇ ਕ੍ਵਚਿ;
ਮਦਪ੍ਪਮਾਦਾ ਵਿਰਤਂ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਅਞ੍ਞਾਯ ¶ ਲੋਕਂ ਪਰਮਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ, ਓਘਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਤਿਤਰਿਯ ਤਾਦਿਂ;
ਤਂ ¶ ਛਿਨ੍ਨਗਨ੍ਥਂ ਅਸਿਤਂ ਅਨਾਸਵਂ, ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ.
ਅਸਮਾ ਉਭੋ ਦੂਰਵਿਹਾਰਵੁਤ੍ਤਿਨੋ, ਗਿਹੀ [ਗਿਹਿ (ਕ.)] ਦਾਰਪੋਸੀ ਅਮਮੋ ਚ ਸੁਬ੍ਬਤੋ;
ਪਰਪਾਣਰੋਧਾਯ ਗਿਹੀ ਅਸਞ੍ਞਤੋ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਮੁਨੀ ਰਕ੍ਖਤਿ ਪਾਣਿਨੇ [ਪਾਣਿਨੋ (ਸੀ.)] ਯਤੋ.
ਸਿਖੀ ਯਥਾ ਨੀਲਗੀਵੋ [ਨੀਲਗਿਵੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਵਿਹਙ੍ਗਮੋ, ਹਂਸਸ੍ਸ ਨੋਪੇਤਿ ਜਵਂ ਕੁਦਾਚਨਂ;
ਏਵਂ ਗਿਹੀ ਨਾਨੁਕਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਮੁਨਿਨੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਤੋਤਿ.
ਮੁਨਿਸੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
ਉਰਗਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਉਰਗੋ ਧਨਿਯੋ ਚੇਵ, ਵਿਸਾਣਞ੍ਚ ਤਥਾ ਕਸਿ;
ਚੁਨ੍ਦੋ ਪਰਾਭਵੋ ¶ ਚੇਵ, ਵਸਲੋ ਮੇਤ੍ਤਭਾਵਨਾ.
ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਆਲ਼ਵਕੋ, ਵਿਜਯੋ ਚ ਤਥਾ ਮੁਨਿ;
ਦ੍ਵਾਦਸੇਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਉਰਗਵਗ੍ਗੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.
੨. ਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗੋ
੧. ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਂ
ਯਾਨੀਧ ¶ ¶ ¶ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮਾਗਤਾਨਿ, ਭੁਮ੍ਮਾਨਿ [ਭੂਮਾਨਿ (ਕ.)] ਵਾ ਯਾਨਿ ਵ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;
ਸਬ੍ਬੇਵ ਭੂਤਾ ਸੁਮਨਾ ਭਵਨ੍ਤੁ, ਅਥੋਪਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਭਾਸਿਤਂ.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਭੂਤਾ ਨਿਸਾਮੇਥ ਸਬ੍ਬੇ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਰੋਥ ਮਾਨੁਸਿਯਾ ਪਜਾਯ;
ਦਿਵਾ ਚ ਰਤ੍ਤੋ ਚ ਹਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਬਲਿਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਨੇ ਰਕ੍ਖਥ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ.
ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਤ੍ਤਂ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ, ਸਗ੍ਗੇਸੁ ਵਾ ਯਂ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ;
ਨ ਨੋ ਸਮਂ ਅਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤੇਨ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ;
ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਖਯਂ ਵਿਰਾਗਂ ਅਮਤਂ ਪਣੀਤਂ, ਯਦਜ੍ਝਗਾ ¶ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀ ਸਮਾਹਿਤੋ;
ਨ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ;
ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠੋ ਪਰਿਵਣ੍ਣਯੀ ਸੁਚਿਂ, ਸਮਾਧਿਮਾਨਨ੍ਤਰਿਕਞ੍ਞਮਾਹੁ;
ਸਮਾਧਿਨਾ ¶ ਤੇਨ ਸਮੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ;
ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯੇ ¶ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਟ੍ਠ ਸਤਂ ਪਸਤ੍ਥਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਏਤਾਨਿ ਯੁਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ;
ਤੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ, ਏਤੇਸੁ ਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਹਪ੍ਫਲਾਨਿ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ¶ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯੇ ¶ ਸੁਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਮਨਸਾ ਦਲ਼੍ਹੇਨ, ਨਿਕ੍ਕਾਮਿਨੋ ਗੋਤਮਸਾਸਨਮ੍ਹਿ;
ਤੇ ਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਾ ਅਮਤਂ ਵਿਗਯ੍ਹ, ਲਦ੍ਧਾ ਮੁਧਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ [ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ (ਕ.)] ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯਥਿਨ੍ਦਖੀਲੋ ਪਥਵਿਸ੍ਸਿਤੋ [ਪਦਵਿਸ੍ਸਿਤੋ (ਕ. ਸੀ.), ਪਠਵਿਂ ਸਿਤੋ (ਕ. ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਸਿਯਾ, ਚਤੁਬ੍ਭਿ ਵਾਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿਯੋ;
ਤਥੂਪਮਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਵਦਾਮਿ, ਯੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਵੇਚ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯੇ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਿਭਾਵਯਨ੍ਤਿ, ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞੇਨ ਸੁਦੇਸਿਤਾਨਿ;
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਭੁਸਂ ਪਮਤ੍ਤਾ, ਨ ਤੇ ਭਵਂ ਅਟ੍ਠਮਮਾਦਿਯਨ੍ਤਿ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ¶ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਸਹਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਦਾਯ [ਸਹਾਵਸਦ੍ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਦਾਯ (ਕ.)], ਤਯਸ੍ਸੁ ਧਮ੍ਮਾ ਜਹਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ;
ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ¶ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਿਤਞ੍ਚ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਵਾਪਿ ਯਦਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ.
ਚਤੂਹਪਾਯੇਹਿ ¶ ਚ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਛਚ੍ਚਾਭਿਠਾਨਾਨਿ [ਛ ਚਾਭਿਠਾਨਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਭਬ੍ਬ ਕਾਤੁਂ [ਅਭਬ੍ਬੋ ਕਾਤੁਂ (ਸੀ.)];
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਕਮ੍ਮ [ਕਮ੍ਮਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਕਰੋਤਿ ਪਾਪਕਂ, ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾ ਉਦ ਚੇਤਸਾ ਵਾ;
ਅਭਬ੍ਬ [ਅਭਬ੍ਬੋ (ਬਹੂਸੁ)] ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਦਾਯ [ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਾਯ (ਸੀ.)], ਅਭਬ੍ਬਤਾ ਦਿਟ੍ਠਪਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੇ ਯਥ [ਯਥਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਫੁਸ੍ਸਿਤਗ੍ਗੇ, ਗਿਮ੍ਹਾਨਮਾਸੇ ਪਠਮਸ੍ਮਿਂ [ਪਠਮਸ੍ਮਿ (?)] ਗਿਮ੍ਹੇ;
ਤਥੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਵਰਂ ਅਦੇਸਯਿ [ਅਦੇਸਯੀ (ਸੀ.)], ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਂ ਪਰਮਂ ਹਿਤਾਯ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਵਰੋ ਵਰਞ੍ਞੂ ਵਰਦੋ ਵਰਾਹਰੋ, ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਧਮ੍ਮਵਰਂ ਅਦੇਸਯਿ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਖੀਣਂ ¶ ਪੁਰਾਣਂ ਨਵ ਨਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਭਵਂ, ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਯਤਿਕੇ ਭਵਸ੍ਮਿਂ;
ਤੇ ਖੀਣਬੀਜਾ ਅਵਿਰੂਲ਼੍ਹਿਛਨ੍ਦਾ, ਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ਧੀਰਾ ਯਥਾਯਂ [ਯਥਯਂ (ਕ.)] ਪਦੀਪੋ;
ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯਾਨੀਧ ¶ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮਾਗਤਾਨਿ, ਭੁਮ੍ਮਾਨਿ ਵਾ ਯਾਨਿ ਵ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;
ਤਥਾਗਤਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਪੂਜਿਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯਾਨੀਧ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮਾਗਤਾਨਿ, ਭੁਮ੍ਮਾਨਿ ਵਾ ਯਾਨਿ ਵ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;
ਤਥਾਗਤਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਪੂਜਿਤਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ.
ਯਾਨੀਧ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮਾਗਤਾਨਿ, ਭੁਮ੍ਮਾਨਿ ਵਾ ਯਾਨਿ ਵ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;
ਤਥਾਗਤਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਪੂਜਿਤਂ, ਸਙ੍ਘਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮ ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਹੋਤੂਤਿ.
ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੨. ਆਮਗਨ੍ਧਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਸਾਮਾਕਚਿਙ੍ਗੂਲਕਚੀਨਕਾਨਿ ¶ ਚ, ਪਤ੍ਤਪ੍ਫਲਂ ਮੂਲਫਲਂ ਗਵਿਪ੍ਫਲਂ;
ਧਮ੍ਮੇਨ ਲਦ੍ਧਂ ਸਤਮਸ੍ਨਮਾਨਾ [ਸਤਮਸਮਾਨਾ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸਤਮਸ੍ਸਮਾਨਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)], ਨ ਕਾਮਕਾਮਾ ਅਲਿਕਂ ਭਣਨ੍ਤਿ.
‘‘ਯਦਸ੍ਨਮਾਨੋ ਸੁਕਤਂ ਸੁਨਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਪਰੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਯਤਂ ਪਣੀਤਂ;
ਸਾਲੀਨਮਨ੍ਨਂ ¶ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ, ਸੋ ਭੁਞ੍ਜਸੀ ਕਸ੍ਸਪ ਆਮਗਨ੍ਧਂ.
‘‘ਨ ¶ ਆਮਗਨ੍ਧੋ ਮਮ ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਵ ਤ੍ਵਂ ਭਾਸਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ;
ਸਾਲੀਨਮਨ੍ਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ, ਸਕੁਨ੍ਤਮਂਸੇਹਿ ਸੁਸਙ੍ਖਤੇਹਿ;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਕਸ੍ਸਪ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਥਂ ਪਕਾਰੋ ਤਵ ਆਮਗਨ੍ਧੋ’’.
‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ¶ ਵਧਛੇਦਬਨ੍ਧਨਂ, ਥੇਯ੍ਯਂ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਨਿਕਤਿਵਞ੍ਚਨਾਨਿ ਚ;
ਅਜ੍ਝੇਨਕੁਤ੍ਤਂ [ਅਜ੍ਝੇਨ ਕੁਜ੍ਜਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਰਦਾਰਸੇਵਨਾ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਯੇ ¶ ਇਧ ਕਾਮੇਸੁ ਅਸਞ੍ਞਤਾ ਜਨਾ, ਰਸੇਸੁ ਗਿਦ੍ਧਾ ਅਸੁਚਿਭਾਵਮਸ੍ਸਿਤਾ [ਅਸੁਚੀਕਮਿਸ੍ਸਿਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)];
ਨਤ੍ਥਿਕਦਿਟ੍ਠੀ ਵਿਸਮਾ ਦੁਰਨ੍ਨਯਾ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਯੇ ਲੂਖਸਾ ਦਾਰੁਣਾ ਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਾ [ਯੇ ਲੂਖਰਸਾ ਦਾਰੁਣਾ ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਾ (ਕ.)], ਮਿਤ੍ਤਦ੍ਦੁਨੋ ਨਿਕ੍ਕਰੁਣਾਤਿਮਾਨਿਨੋ;
ਅਦਾਨਸੀਲਾ ਨ ਚ ਦੇਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਕੋਧੋ ¶ ਮਦੋ ਥਮ੍ਭੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪਨਾ [ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਪਨਾ ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਪਨਾ (ਪੀ.)], ਮਾਯਾ ਉਸੂਯਾ ਭਸ੍ਸਸਮੁਸ੍ਸਯੋ ਚ;
ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋ ਚ ਅਸਬ੍ਭਿ ਸਨ੍ਥਵੋ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਯੇ ਪਾਪਸੀਲਾ ਇਣਘਾਤਸੂਚਕਾ, ਵੋਹਾਰਕੂਟਾ ਇਧ ਪਾਟਿਰੂਪਿਕਾ [ਪਾਤਿਰੂਪਿਕਾ (?)];
ਨਰਾਧਮਾ ਯੇਧ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਂ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਯੇ ¶ ਇਧ ਪਾਣੇਸੁ ਅਸਞ੍ਞਤਾ ਜਨਾ, ਪਰੇਸਮਾਦਾਯ ਵਿਹੇਸਮੁਯ੍ਯੁਤਾ;
ਦੁਸ੍ਸੀਲਲੁਦ੍ਦਾ ਫਰੁਸਾ ਅਨਾਦਰਾ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ¶ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਏਤੇਸੁ ਗਿਦ੍ਧਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਤਿਪਾਤਿਨੋ, ਨਿਚ੍ਚੁਯ੍ਯੁਤਾ ਪੇਚ੍ਚ ਤਮਂ ਵਜਨ੍ਤਿ ਯੇ;
ਪਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਰਯਂ ਅਵਂਸਿਰਾ, ਏਸਾਮਗਨ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਮਂਸਭੋਜਨਂ.
‘‘ਨ ਮਚ੍ਛਮਂਸਾਨਮਨਾਸਕਤ੍ਤਂ [ਨ ਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਨ ਅਨਾਸਕਤ੍ਤਂ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ ਮੂਲਪਾਠੋ), ਨ ਮਂਚ੍ਛਮਂਸਾਨਾਨਾਸਕਤ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਨ ਨਗ੍ਗਿਯਂ ਨ ਮੁਣ੍ਡਿਯਂ ਜਟਾਜਲ੍ਲਂ;
ਖਰਾਜਿਨਾਨਿ ਨਾਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਸ੍ਸੁਪਸੇਵਨਾ, ਯੇ ਵਾਪਿ ਲੋਕੇ ਅਮਰਾ ਬਹੂ ਤਪਾ;
ਮਨ੍ਤਾਹੁਤੀ ਯਞ੍ਞਮੁਤੂਪਸੇਵਨਾ, ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚਂ ਅਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖਂ.
‘‘ਯੋ ਤੇਸੁ ¶ [ਸੋਤੇਸੁ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਗੁਤ੍ਤੋ ਵਿਦਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਚਰੇ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਅਜ੍ਜਵਮਦ੍ਦਵੇ ਰਤੋ;
ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ [ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ ਕ.)] ਦਿਟ੍ਠਸੁਤੇਸੁ ਧੀਰੋ’’.
ਇਚ੍ਚੇਤਮਤ੍ਥਂ ਭਗਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ, ਅਕ੍ਖਾਸਿ ਨਂ [ਤਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵੇਦਯਿ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ;
ਚਿਤ੍ਰਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਮੁਨੀ ਪਕਾਸਯਿ, ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧੋ ਅਸਿਤੋ ਦੁਰਨ੍ਨਯੋ.
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ¶ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਪਦਂ, ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧਂ ¶ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਨੂਦਨਂ;
ਨੀਚਮਨੋ ਵਨ੍ਦਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮਰੋਚਯਿਤ੍ਥਾਤਿ.
ਆਮਗਨ੍ਧਸੁਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੩. ਹਿਰਿਸੁਤ੍ਤਂ
ਹਿਰਿਂ ¶ ਤਰਨ੍ਤਂ ਵਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਂ, ਤਵਾਹਮਸ੍ਮਿ [ਸਖਾਹਮਸ੍ਮਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਇਤਿ ਭਾਸਮਾਨਂ;
ਸਯ੍ਹਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਅਨਾਦਿਯਨ੍ਤਂ, ਨੇਸੋ ਮਮਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਨਂ ਵਿਜਞ੍ਞਾ.
ਅਨਨ੍ਵਯਂ [ਅਤ੍ਥਨ੍ਵਯਂ (ਕ.)] ਪਿਯਂ ਵਾਚਂ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕੁਬ੍ਬਤਿ;
ਅਕਰੋਨ੍ਤਂ ਭਾਸਮਾਨਂ, ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ.
ਨ ¶ ਸੋ ਮਿਤ੍ਤੋ ਯੋ ਸਦਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਭੇਦਾਸਙ੍ਕੀ ਰਨ੍ਧਮੇਵਾਨੁਪਸ੍ਸੀ;
ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸੇਤਿ ਉਰਸੀਵ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਸ ਵੇ ਮਿਤ੍ਤੋ ਯੋ ਪਰੇਹਿ ਅਭੇਜ੍ਜੋ.
ਪਾਮੁਜ੍ਜਕਰਣਂ ਠਾਨਂ, ਪਸਂਸਾਵਹਨਂ ਸੁਖਂ;
ਫਲਾਨਿਸਂਸੋ ਭਾਵੇਤਿ, ਵਹਨ੍ਤੋ ਪੋਰਿਸਂ ਧੁਰਂ.
ਪਵਿਵੇਕਰਸਂ ਪਿਤ੍ਵਾ, ਰਸਂ ਉਪਸਮਸ੍ਸ ਚ;
ਨਿਦ੍ਦਰੋ ¶ ਹੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਾਪੋ, ਧਮ੍ਮਪੀਤਿਰਸਂ ਪਿਵਨ੍ਤਿ.
ਹਿਰਿਸੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੪. ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦੇਵਤਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਵਣ੍ਣਾ ਕੇਵਲਕਪ੍ਪਂ ਜੇਤਵਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਾ ਖੋ ਸਾ ਦੇਵਤਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਬਹੂ ਦੇਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ, ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਅਚਿਨ੍ਤਯੁਂ;
ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਸੋਤ੍ਥਾਨਂ, ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ’’.
‘‘ਅਸੇਵਨਾ ¶ ਚ ਬਾਲਾਨਂ, ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਞ੍ਚ ਸੇਵਨਾ;
ਪੂਜਾ ਚ ਪੂਜਨੇਯ੍ਯਾਨਂ [ਪੂਜਨੀਯਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)], ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੋ ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾ;
ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿ [ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣੀਧੀ (ਕਤ੍ਥਚਿ)] ਚ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ¶ ਸਿਪ੍ਪਞ੍ਚ, ਵਿਨਯੋ ਚ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੋ;
ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਚ ਯਾ ਵਾਚਾ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਮਾਤਾਪਿਤੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ;
ਅਨਾਕੁਲਾ ¶ ਚ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਦਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾ ਚ, ਞਾਤਕਾਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹੋ;
ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਆਰਤੀ ਵਿਰਤੀ ਪਾਪਾ, ਮਜ੍ਜਪਾਨਾ ਚ ਸਂਯਮੋ;
ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਗਾਰਵੋ ¶ ਚ ਨਿਵਾਤੋ ਚ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿ ਚ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ;
ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ [ਧਮ੍ਮਸਵਣਂ (ਕਤ੍ਥਚਿ), ਧਮ੍ਮਸਵਨਂ (ਸੀ. ਕ.)], ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਖਨ੍ਤੀ ਚ ਸੋਵਚਸ੍ਸਤਾ, ਸਮਣਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਂ;
ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਸਾਕਚ੍ਛਾ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਤਪੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨ ਦਸ੍ਸਨਂ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ;
ਅਸੋਕਂ ਵਿਰਜਂ ਖੇਮਂ, ਏਤਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਏਤਾਦਿਸਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾਨ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਮਪਰਾਜਿਤਾ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਙ੍ਗਲਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ.
ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੫. ਸੂਚਿਲੋਮਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਗਯਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਟਙ੍ਕਿਤਮਞ੍ਚੇ ਸੂਚਿਲੋਮਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਭਵਨੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ¶ ਖਰੋ ਚ ਯਕ੍ਖੋ ਸੂਚਿਲੋਮੋ ਚ ਯਕ੍ਖੋ ਭਗਵਤੋ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਖਰੋ ਯਕ੍ਖੋ ਸੂਚਿਲੋਮਂ ਯਕ੍ਖਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਏਸੋ ਸਮਣੋ’’ਤਿ. ‘‘ਨੇਸੋ ਸਮਣੋ, ਸਮਣਕੋ ਏਸੋ. ਯਾਵਾਹਂ ਜਾਨਾਮਿ [ਯਾਵ ਜਾਨਾਮਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਯਦਿ ਵਾ ਸੋ ਸਮਣੋ [ਯਦਿ ਵਾ ਸਮਣੋ (ਸ੍ਯਾ.)], ਯਦਿ ਵਾ ਸੋ ਸਮਣਕੋ’’ਤਿ [ਯਦਿ ਵਾ ਸਮਣਕੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)].
ਅਥ ਖੋ ਸੂਚਿਲੋਮੋ ਯਕ੍ਖੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਕਾਯਂ ਉਪਨਾਮੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕਾਯਂ ਅਪਨਾਮੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੂਚਿਲੋਮੋ ਯਕ੍ਖੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ ¶ – ‘‘ਭਾਯਸਿ ਮਂ, ਸਮਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ ਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਾਯਾਮਿ; ਅਪਿ ਚ ਤੇ ਸਪ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਾਪਕੋ’’ਤਿ.
‘‘ਪਞ੍ਹਂ ਤਂ, ਸਮਣ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਸਚੇ ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਸਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤੇ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਹਦਯਂ ਵਾ ਤੇ ਫਾਲੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਾਦੇਸੁ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰਗਙ੍ਗਾਯ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ.
‘‘ਨ ਖ੍ਵਾਹਂ ਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਯੋ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਖਿਪੇਯ੍ਯ ਹਦਯਂ ਵਾ ਫਾਲੇਯ੍ਯ ਪਾਦੇਸੁ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰਗਙ੍ਗਾਯ ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਅਪਿ ਚ ਤ੍ਵਂ, ਆਵੁਸੋ, ਪੁਚ੍ਛ ਯਦਾਕਙ੍ਖਸੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੂਚਿਲੋਮੋ ਯਕ੍ਖੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਅਰਤੀ ¶ ਰਤੀ ਲੋਮਹਂਸੋ ਕੁਤੋਜਾ;
ਕੁਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਮਨੋਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਕੁਮਾਰਕਾ ਧਙ੍ਕਮਿਵੋਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ’’.
‘‘ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ ਇਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਅਰਤੀ ਰਤੀ ਲੋਮਹਂਸੋ ਇਤੋਜਾ;
ਇਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਮਨੋਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਕੁਮਾਰਕਾ ਧਙ੍ਕਮਿਵੋਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ.
‘‘ਸ੍ਨੇਹਜਾ ¶ ¶ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਸ੍ਸੇਵ ਖਨ੍ਧਜਾ;
ਪੁਥੂ ਵਿਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ, ਮਾਲੁਵਾਵ ਵਿਤਤਾਵਨੇ.
‘‘ਯੇ ਨਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ, ਤੇ ਨਂ ਵਿਨੋਦੇਨ੍ਤਿ ਸੁਣੋਹਿ ਯਕ੍ਖ;
ਤੇ ਦੁਤ੍ਤਰਂ ਓਘਮਿਮਂ ਤਰਨ੍ਤਿ, ਅਤਿਣ੍ਣਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯਾ’’ਤਿ.
ਸੂਚਿਲੋਮਸੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੬. ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਂ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਏਤਦਾਹੁ ਵਸੁਤ੍ਤਮਂ;
ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਅਗਾਰਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ.
ਸੋ ਚੇ ਮੁਖਰਜਾਤਿਕੋ, ਵਿਹੇਸਾਭਿਰਤੋ ਮਗੋ;
ਜੀਵਿਤਂ ¶ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਿਯੋ, ਰਜਂ ਵਡ੍ਢੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ.
ਕਲਹਾਭਿਰਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮੋਹਧਮ੍ਮੇਨ ਆਵੁਤੋ;
ਅਕ੍ਖਾਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ.
ਵਿਹੇਸਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;
ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਨਿਰਯਗਾਮਿਨਂ.
ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਗਬ੍ਭਾ ਗਬ੍ਭਂ ਤਮਾ ਤਮਂ;
ਸ ਵੇ ਤਾਦਿਸਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪੇਚ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ.
ਗੂਥਕੂਪੋ ਯਥਾ ਅਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ ਗਣਵਸ੍ਸਿਕੋ;
ਯੋ ਚ ਏਵਰੂਪੋ ਅਸ੍ਸ, ਦੁਬ੍ਬਿਸੋਧੋ ਹਿ ਸਾਙ੍ਗਣੋ.
ਯਂ ਏਵਰੂਪਂ ਜਾਨਾਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਗੇਹਨਿਸ੍ਸਿਤਂ;
ਪਾਪਿਚ੍ਛਂ ਪਾਪਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਪਾਪਆਚਾਰਗੋਚਰਂ.
ਸਬ੍ਬੇ ¶ ¶ ਸਮਗ੍ਗਾ ਹੁਤ੍ਵਾਨ, ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਜ੍ਜਿਯਾਥ [ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਜ੍ਜਯਾਥ (ਸੀ. ਪੀ. ਅ. ਨਿ. ੮.੧੦)] ਨਂ;
ਕਾਰਣ੍ਡਵਂ [ਕਾਰਣ੍ਡਂ ਵ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.) ਅ. ਨਿ. ੮.੧੦] ਨਿਦ੍ਧਮਥ, ਕਸਮ੍ਬੁਂ ਅਪਕਸ੍ਸਥ [ਅਵਕਸ੍ਸਥ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
ਤਤੋ ਪਲਾਪੇ [ਪਲਾਸੇ (ਕ.)] ਵਾਹੇਥ, ਅਸ੍ਸਮਣੇ ਸਮਣਮਾਨਿਨੇ;
ਨਿਦ੍ਧਮਿਤ੍ਵਾਨ ਪਾਪਿਚ੍ਛੇ, ਪਾਪਆਚਾਰਗੋਚਰੇ.
ਸੁਦ੍ਧਾ ¶ ਸੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਂਵਾਸਂ, ਕਪ੍ਪਯਵ੍ਹੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤਾ;
ਤਤੋ ਸਮਗ੍ਗਾ ਨਿਪਕਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥਾਤਿ.
ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਸੁਤ੍ਤਂ [ਕਪਿਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਅਟ੍ਠ.)] ਛਟ੍ਠਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੭. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਕੋਸਲਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਜਿਣ੍ਣਾ ਵੁਡ੍ਢਾ ਮਹਲ੍ਲਕਾ ਅਦ੍ਧਗਤਾ ਵਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਨੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤੁ, ਸਚੇ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਅਗਰੂ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –
‘‘ਇਸਯੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾ ਆਸੁਂ, ਸਞ੍ਞਤਤ੍ਤਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ;
ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਅਤ੍ਤਦਤ੍ਥਮਚਾਰਿਸੁਂ.
‘‘ਨ ¶ ਪਸੂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਸੁਂ, ਨ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਨ ਧਾਨਿਯਂ;
ਸਜ੍ਝਾਯਧਨਧਞ੍ਞਾਸੁਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਨਿਧਿਮਪਾਲਯੁਂ.
‘‘ਯਂ ¶ ¶ ਨੇਸਂ ਪਕਤਂ ਆਸਿ, ਦ੍ਵਾਰਭਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ;
ਸਦ੍ਧਾਪਕਤਮੇਸਾਨਂ, ਦਾਤਵੇ ਤਦਮਞ੍ਞਿਸੁਂ.
‘‘ਨਾਨਾਰਤ੍ਤੇਹਿ ¶ ਵਤ੍ਥੇਹਿ, ਸਯਨੇਹਾਵਸਥੇਹਿ ਚ;
ਫੀਤਾ ਜਨਪਦਾ ਰਟ੍ਠਾ, ਤੇ ਨਮਸ੍ਸਿਂਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ.
‘‘ਅਵਜ੍ਝਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਸੁਂ, ਅਜੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ;
ਨ ਨੇ ਕੋਚਿ ਨਿਵਾਰੇਸਿ, ਕੁਲਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ.
‘‘ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਵਸ੍ਸਾਨਿ, (ਕੋਮਾਰ) ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਂਸੁ ਤੇ;
ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਂ, ਅਚਰੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਰੇ.
‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਗਮੁਂ, ਨਪਿ ਭਰਿਯਂ ਕਿਣਿਂਸੁ ਤੇ;
ਸਮ੍ਪਿਯੇਨੇਵ ਸਂਵਾਸਂ, ਸਙ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਮਰੋਚਯੁਂ.
‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਯਾ, ਉਤੁਵੇਰਮਣਿਂ ਪਤਿ;
ਅਨ੍ਤਰਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ, ਅਜ੍ਜਵਂ ਮਦ੍ਦਵਂ ਤਪਂ;
ਸੋਰਚ੍ਚਂ ਅਵਿਹਿਂਸਞ੍ਚ, ਖਨ੍ਤਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਣ੍ਣਯੁਂ.
‘‘ਯੋ ¶ ਨੇਸਂ ਪਰਮੋ ਆਸਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ;
ਸ ਵਾਪਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਪਿ ਨਾਗਮਾ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਮਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਇਧੇਕੇ ਵਿਞ੍ਞੁਜਾਤਿਕਾ;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ, ਖਨ੍ਤਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਣ੍ਣਯੁਂ.
‘‘ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਸਯਨਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਞ੍ਚ ਯਾਚਿਯ;
ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ, ਤਤੋ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯੁਂ.
‘‘ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਯਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਾਵੋ ਹਨਿਂਸੁ ਤੇ;
ਯਥਾ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਭਾਤਾ, ਅਞ੍ਞੇ ਵਾਪਿ ਚ ਞਾਤਕਾ;
ਗਾਵੋ ਨੋ ਪਰਮਾ ਮਿਤ੍ਤਾ, ਯਾਸੁ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਓਸਧਾ.
‘‘ਅਨ੍ਨਦਾ ¶ ਬਲਦਾ ਚੇਤਾ, ਵਣ੍ਣਦਾ ਸੁਖਦਾ ਤਥਾ [ਸੁਖਦਾ ਚ ਤਾ (ਕ.)];
ਏਤਮਤ੍ਥਵਸਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਾਵੋ ਹਨਿਂਸੁ ਤੇ.
‘‘ਸੁਖੁਮਾਲਾ ¶ ਮਹਾਕਾਯਾ, ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ;
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਉਸ੍ਸੁਕਾ;
ਯਾਵ ਲੋਕੇ ਅਵਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਸੁਖਮੇਧਿਤ੍ਥਯਂ ਪਜਾ.
‘‘ਤੇਸਂ ਆਸਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਅਣੁਤੋ ਅਣੁਂ;
ਰਾਜਿਨੋ ਚ ਵਿਯਾਕਾਰਂ, ਨਾਰਿਯੋ ਸਮਲਙ੍ਕਤਾ.
‘‘ਰਥੇ ਚਾਜਞ੍ਞਸਂਯੁਤ੍ਤੇ, ਸੁਕਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਿਬ੍ਬਨੇ;
ਨਿਵੇਸਨੇ ਨਿਵੇਸੇ ਚ, ਵਿਭਤ੍ਤੇ ਭਾਗਸੋ ਮਿਤੇ.
‘‘ਗੋਮਣ੍ਡਲਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ, ਨਾਰੀਵਰਗਣਾਯੁਤਂ;
ਉਲ਼ਾਰਂ ਮਾਨੁਸਂ ਭੋਗਂ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ.
‘‘ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ, ਓਕ੍ਕਾਕਂ ਤਦੁਪਾਗਮੁਂ;
ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞੋਸਿ ¶ , ਯਜਸ੍ਸੁ ਬਹੁ ਤੇ ਵਿਤ੍ਤਂ;
ਯਜਸ੍ਸੁ ਬਹੁ ਤੇ ਧਨਂ.
‘‘ਤਤੋ ਚ ਰਾਜਾ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਰਥੇਸਭੋ;
ਅਸ੍ਸਮੇਧਂ ਪੁਰਿਸਮੇਧਂ, ਸਮ੍ਮਾਪਾਸਂ ਵਾਜਪੇਯ੍ਯਂ ਨਿਰਗ੍ਗਲ਼ਂ;
ਏਤੇ ¶ ਯਾਗੇ ਯਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਮਦਾ ਧਨਂ.
‘‘ਗਾਵੋ ਸਯਨਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਨਾਰਿਯੋ ਸਮਲਙ੍ਕਤਾ;
ਰਥੇ ਚਾਜਞ੍ਞਸਂਯੁਤ੍ਤੇ, ਸੁਕਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਿਬ੍ਬਨੇ.
‘‘ਨਿਵੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਭਾਗਸੋ;
ਨਾਨਾਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਮਦਾ ਧਨਂ.
‘‘ਤੇ ¶ ਚ ਤਤ੍ਥ ਧਨਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਸਮਰੋਚਯੁਂ;
ਤੇਸਂ ਇਚ੍ਛਾਵਤਿਣ੍ਣਾਨਂ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਥ;
ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ, ਓਕ੍ਕਾਕਂ ਪੁਨਮੁਪਾਗਮੁਂ.
‘‘ਯਥਾ ਆਪੋ ਚ ਪਥਵੀ ਚ, ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਧਨਧਾਨਿਯਂ;
ਏਵਂ ਗਾਵੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਸੋ ਹਿ ਪਾਣਿਨਂ;
ਯਜਸ੍ਸੁ ਬਹੁ ਤੇ ਵਿਤ੍ਤਂ, ਯਜਸ੍ਸੁ ਬਹੁ ਤੇ ਧਨਂ.
‘‘ਤਤੋ ਚ ਰਾਜਾ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਰਥੇਸਭੋ;
ਨੇਕਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਯੋ, ਗਾਵੋ ਯਞ੍ਞੇ ਅਘਾਤਯਿ.
‘‘ਨ ¶ ਪਾਦਾ ਨ ਵਿਸਾਣੇਨ, ਨਾਸ੍ਸੁ ਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਕੇਨਚਿ;
ਗਾਵੋ ਏਲ਼ਕਸਮਾਨਾ, ਸੋਰਤਾ ਕੁਮ੍ਭਦੂਹਨਾ;
ਤਾ ਵਿਸਾਣੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਥੇਨ ਘਾਤਯਿ.
‘‘ਤਤੋ ¶ ਦੇਵਾ ਪਿਤਰੋ ਚ [ਤਤੋ ਚ ਦੇਵਾ ਪਿਤਰੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਇਨ੍ਦੋ ਅਸੁਰਰਕ੍ਖਸਾ;
ਅਧਮ੍ਮੋ ਇਤਿ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ਯਂ ਸਤ੍ਥਂ ਨਿਪਤੀ ਗਵੇ.
‘‘ਤਯੋ ਰੋਗਾ ਪੁਰੇ ਆਸੁਂ, ਇਚ੍ਛਾ ਅਨਸਨਂ ਜਰਾ;
ਪਸੂਨਞ੍ਚ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾ, ਅਟ੍ਠਾਨਵੁਤਿਮਾਗਮੁਂ.
‘‘ਏਸੋ ¶ ਅਧਮ੍ਮੋ ਦਣ੍ਡਾਨਂ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪੁਰਾਣੋ ਅਹੁ;
ਅਦੂਸਿਕਾਯੋ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਧਂਸਨ੍ਤਿ [ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਯਾਜਕਾ.
‘‘ਏਵਮੇਸੋ ਅਣੁਧਮ੍ਮੋ, ਪੋਰਾਣੋ ਵਿਞ੍ਞੁਗਰਹਿਤੋ;
ਯਤ੍ਥ ਏਦਿਸਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਾਜਕਂ ਗਰਹਤੀ [ਗਰਹੀ (ਕ.)] ਜਨੋ.
‘‘ਏਵਂ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਯਾਪਨ੍ਨੇ, ਵਿਭਿਨ੍ਨਾ ਸੁਦ੍ਦਵੇਸ੍ਸਿਕਾ;
ਪੁਥੂ ਵਿਭਿਨ੍ਨਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਪਤਿਂ ਭਰਿਯਾਵਮਞ੍ਞਥ.
‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ ਚ, ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ;
ਜਾਤਿਵਾਦਂ ਨਿਰਂਕਤ੍ਵਾ [ਨਿਰਾਕਤ੍ਵਾ (?) ਯਥਾ ਅਨਿਰਾਕਤਜ੍ਝਾਨੋਤਿ], ਕਾਮਾਨਂ ਵਸਮਨ੍ਵਗੁ’’ਨ੍ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ. ¶ … ਉਪਾਸਕੇ ਨੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤੇ ਸਰਣਂ ਗਤੇ’’ਤਿ.
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੮. ਨਾਵਾਸੁਤ੍ਤਂ
ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਜਞ੍ਞਾ, ਇਨ੍ਦਂਵ ਨਂ ਦੇਵਤਾ ਪੂਜਯੇਯ੍ਯ;
ਸੋ ਪੂਜਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ ਧਮ੍ਮਂ.
ਤਦਟ੍ਠਿਕਤ੍ਵਾਨ ¶ ਨਿਸਮ੍ਮ ਧੀਰੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ;
ਵਿਞ੍ਞੂ ਵਿਭਾਵੀ ਨਿਪੁਣੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ ਭਜਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ.
ਖੁਦ੍ਦਞ੍ਚ ਬਾਲਂ ਉਪਸੇਵਮਾਨੋ, ਅਨਾਗਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਉਸੂਯਕਞ੍ਚ;
ਇਧੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਅਵਿਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾ, ਅਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ ਮਰਣਂ ਉਪੇਤਿ.
ਯਥਾ ਨਰੋ ਆਪਗਮੋਤਰਿਤ੍ਵਾ, ਮਹੋਦਕਂ ਸਲਿਲਂ ਸੀਘਸੋਤਂ;
ਸੋ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨੋ ਅਨੁਸੋਤਗਾਮੀ, ਕਿਂ ਸੋ ਪਰੇ ਸਕ੍ਖਤਿ ਤਾਰਯੇਤੁਂ.
ਤਥੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਅਵਿਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਅਨਿਸਾਮਯਤ੍ਥਂ;
ਸਯਂ ਅਜਾਨਂ ਅਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ, ਕਿਂ ¶ ਸੋ ਪਰੇ ਸਕ੍ਖਤਿ ਨਿਜ੍ਝਪੇਤੁਂ.
ਯਥਾਪਿ ¶ ਨਾਵਂ ਦਲ਼੍ਹਮਾਰੁਹਿਤ੍ਵਾ, ਫਿਯੇਨ [ਪਿਯੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਰਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੋ;
ਸੋ ਤਾਰਯੇ ਤਤ੍ਥ ਬਹੂਪਿ ਅਞ੍ਞੇ, ਤਤ੍ਰੂਪਯਞ੍ਞੂ ਕੁਸਲੋ ਮੁਤੀਮਾ [ਮਤੀਮਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
ਏਵਮ੍ਪਿ ¶ ਯੋ ਵੇਦਗੁ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤੋ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਅਵੇਧਧਮ੍ਮੋ;
ਸੋ ਖੋ ਪਰੇ ਨਿਜ੍ਝਪਯੇ ਪਜਾਨਂ, ਸੋਤਾਵਧਾਨੂਪਨਿਸੂਪਪਨ੍ਨੇ.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਵੇ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਭਜੇਥ, ਮੇਧਾਵਿਨਞ੍ਚੇਵ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਞ੍ਚ;
ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮੋ ਸ ਸੁਖਂ [ਸੋ ਸੁਖਂ (ਸੀ.)] ਲਭੇਥਾਤਿ.
ਨਾਵਾਸੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੯. ਕਿਂਸੀਲਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਕਿਂਸੀਲੋ ¶ ਕਿਂਸਮਾਚਾਰੋ, ਕਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਬ੍ਰੂਹਯਂ;
ਨਰੋ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣੇ’’.
‘‘ਵੁਡ੍ਢਾਪਚਾਯੀ ਅਨੁਸੂਯਕੋ ਸਿਯਾ, ਕਾਲਞ੍ਞੂ ¶ [ਕਾਲਞ੍ਞੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਚਸ੍ਸ ਗਰੂਨਂ [ਗਰੂਨਂ (ਸੀ.)] ਦਸ੍ਸਨਾਯ;
ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਏਰਯਿਤਂ ਖਣਞ੍ਞੂ, ਸੁਣੇਯ੍ਯ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ.
‘‘ਕਾਲੇਨ ਗਚ੍ਛੇ ਗਰੂਨਂ ਸਕਾਸਂ, ਥਮ੍ਭਂ ਨਿਰਂਕਤ੍ਵਾ [ਨਿਰਾਕਤ੍ਵਾ (?) ਨਿ + ਆ + ਕਰ + ਤ੍ਵਾ] ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿ;
ਅਤ੍ਥਂ ¶ ਧਮ੍ਮਂ ਸਂਯਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਰੇ ਚੇਵ ਸਮਾਚਰੇ ਚ.
‘‘ਧਮ੍ਮਾਰਾਮੋ ਧਮ੍ਮਰਤੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਵਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਞੂ;
ਨੇਵਾਚਰੇ ਧਮ੍ਮਸਨ੍ਦੋਸਵਾਦਂ, ਤਚ੍ਛੇਹਿ ਨੀਯੇਥ ਸੁਭਾਸਿਤੇਹਿ.
‘‘ਹਸ੍ਸਂ ਜਪ੍ਪਂ ਪਰਿਦੇਵਂ ਪਦੋਸਂ, ਮਾਯਾਕਤਂ ਕੁਹਨਂ ਗਿਦ੍ਧਿ ਮਾਨਂ;
ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਕਕ੍ਕਸਂ ਕਸਾਵਞ੍ਚ ਮੁਚ੍ਛਂ [ਸਾਰਮ੍ਭ ਕਕ੍ਕਸ੍ਸ ਕਸਾਵ ਮੁਚ੍ਛਂ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਹਿਤ੍ਵਾ ਚਰੇ ਵੀਤਮਦੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ.
‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਤਸਾਰਾਨਿ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ, ਸੁਤਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਤਸਮਾਧਿਸਾਰਂ;
ਨ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਸੁਤਞ੍ਚ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਯੋ ਸਾਹਸੋ ਹੋਤਿ ਨਰੋ ਪਮਤ੍ਤੋ.
‘‘ਧਮ੍ਮੇ ¶ ¶ ਚ ਯੇ ਅਰਿਯਪਵੇਦਿਤੇ ਰਤਾ,
ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ¶ ਤੇ ਵਚਸਾ ਮਨਸਾ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਚ;
ਤੇ ਸਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਸਮਾਧਿਸਣ੍ਠਿਤਾ,
ਸੁਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਸਾਰਮਜ੍ਝਗੂ’’ਤਿ.
ਕਿਂਸੀਲਸੁਤ੍ਤਂ ਨਵਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੦. ਉਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
ਉਟ੍ਠਹਥ ਨਿਸੀਦਥ, ਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਪਿਤੇਨ ਵੋ;
ਆਤੁਰਾਨਞ੍ਹਿ ਕਾ ਨਿਦ੍ਦਾ, ਸਲ੍ਲਵਿਦ੍ਧਾਨ ਰੁਪ੍ਪਤਂ.
ਉਟ੍ਠਹਥ ¶ ਨਿਸੀਦਥ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਸਿਕ੍ਖਥ ਸਨ੍ਤਿਯਾ;
ਮਾ ਵੋ ਪਮਤ੍ਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਯ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਾ ਅਮੋਹਯਿਤ੍ਥ ਵਸਾਨੁਗੇ.
ਯਾਯ ਦੇਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ, ਸਿਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿਕਾ;
ਤਰਥੇਤਂ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ, ਖਣੋ ਵੋ [ਖਣੋ ਵੇ (ਪੀ. ਕ.)] ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ;
ਖਣਾਤੀਤਾ ਹਿ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ.
ਪਮਾਦੋ ਰਜੋ ਪਮਾਦੋ, ਪਮਾਦਾਨੁਪਤਿਤੋ ਰਜੋ;
ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਅਬ੍ਬਹੇ [ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹੇ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਅਬ੍ਬੁਹੇ (ਕ. ਅਟ੍ਠ.)] ਸਲ੍ਲਮਤ੍ਤਨੋਤਿ.
ਉਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੧. ਰਾਹੁਲਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ¶ ¶ ਅਭਿਣ੍ਹਸਂਵਾਸਾ, ਨਾਵਜਾਨਾਸਿ ਪਣ੍ਡਿਤਂ;
ਉਕ੍ਕਾਧਾਰੋ [ਓਕ੍ਕਾਧਾਰੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਅਪਚਿਤੋ ਤਯਾ’’ [ਤਵ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)].
‘‘ਨਾਹਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸਂਵਾਸਾ, ਅਵਜਾਨਾਮਿ ਪਣ੍ਡਿਤਂ;
ਉਕ੍ਕਾਧਾਰੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਪਚਿਤੋ ਮਯਾ’’.
‘‘ਪਞ੍ਚ ¶ ਕਾਮਗੁਣੇ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਪਿਯਰੂਪੇ ਮਨੋਰਮੇ;
ਸਦ੍ਧਾਯ ਘਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਭਵ.
‘‘ਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜਸ੍ਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣੇ, ਪਨ੍ਤਞ੍ਚ ਸਯਨਾਸਨਂ;
ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਹੋਹਿ ਭੋਜਨੇ.
‘‘ਚੀਵਰੇ ¶ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਚ, ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਯਨਾਸਨੇ;
ਏਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਂ ਮਾਕਾਸਿ, ਮਾ ਲੋਕਂ ਪੁਨਰਾਗਮਿ.
‘‘ਸਂਵੁਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਚ ਪਞ੍ਚਸੁ;
ਸਤਿ ਕਾਯਗਤਾਤ੍ਯਤ੍ਥੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਬਹੁਲੋ ਭਵ.
‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਹਿ, ਸੁਭਂ ਰਾਗੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ;
ਅਸੁਭਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਹਿ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ.
‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਾਵੇਹਿ, ਮਾਨਾਨੁਸਯਮੁਜ੍ਜਹ;
ਤਤੋ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਓਵਦਤੀਤਿ.
ਰਾਹੁਲਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੨. ਨਿਗ੍ਰੋਧਕਪ੍ਪਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਆਲ਼ਵਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਅਗ੍ਗਾਲ਼ਵੇ ਚੇਤਿਯੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਙ੍ਗੀਸਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗਾਲ਼ਵੇ ਚੇਤਿਯੇ ਅਚਿਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਙ੍ਗੀਸਸ੍ਸ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਉਦਾਹੁ ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ¶ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਉਦਾਹੁ ਨੋ ਪਰਿਨਬ੍ਬੁਤੋ’’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮ [ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ (ਕ.)] ਸਤ੍ਥਾਰਮਨੋਮਪਞ੍ਞਂ, ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਯੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨਂ ਛੇਤ੍ਤਾ;
ਅਗ੍ਗਾਲ਼ਵੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤੋ.
‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਕਪ੍ਪੋ ¶ ਇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਤਯਾ ਕਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ;
ਸੋ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਂ ਅਚਰਿ ਮੁਤ੍ਯਪੇਕ੍ਖੋ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸੀ.
‘‘ਤਂ ਸਾਵਕਂ ਸਕ੍ਯ [ਸਕ੍ਕ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਮਯਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇ, ਅਞ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ;
ਸਮਵਟ੍ਠਿਤਾ ਨੋ ਸਵਨਾਯ ਸੋਤਾ, ਤੁਵਂ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤ੍ਵਮਨੁਤ੍ਤਰੋਸਿ.
‘‘ਛਿਨ੍ਦੇਵ ਨੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਵੇਦਯ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞ;
ਮਜ੍ਝੇਵ [ਮਜ੍ਝੇ ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਨੋ ਭਾਸ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਕੋਵ ਦੇਵਾਨ ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤੋ.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਗਨ੍ਥਾ ਇਧ ਮੋਹਮਗ੍ਗਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਪਕ੍ਖਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਠਾਨਾ;
ਤਥਾਗਤਂ ¶ ਪਤ੍ਵਾ ਨ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਹਿ ਏਤਂ ਪਰਮਂ ਨਰਾਨਂ.
‘‘ਨੋ ¶ ਚੇ ਹਿ ਜਾਤੁ ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਲੇਸੇ, ਵਾਤੋ ਯਥਾ ਅਬ੍ਭਧਨਂ ਵਿਹਾਨੇ;
ਤਮੋਵਸ੍ਸ ਨਿਵੁਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੋ, ਨ ¶ ਜੋਤਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਨਰਾ ਤਪੇਯ੍ਯੁਂ.
‘‘ਧੀਰਾ ¶ ਚ ਪਜ੍ਜੋਤਕਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਅਹਂ ਵੀਰ [ਧੀਰ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਤਥੇਵ ਮਞ੍ਞੇ;
ਵਿਪਸ੍ਸਿਨਂ ਜਾਨਮੁਪਾਗਮੁਮ੍ਹਾ [ਜਾਨਮੁਪਗਮਮ੍ਹਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਪਰਿਸਾਸੁ ਨੋ ਆਵਿਕਰੋਹਿ ਕਪ੍ਪਂ.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਿਰਂ ਏਰਯ ਵਗ੍ਗੁ ਵਗ੍ਗੁਂ, ਹਂਸੋਵ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਸਣਿਕਂ [ਸਣਿਂ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਨਿਕੂਜ;
ਬਿਨ੍ਦੁਸ੍ਸਰੇਨ ਸੁਵਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ, ਸਬ੍ਬੇਵ ਤੇ ਉਜ੍ਜੁਗਤਾ ਸੁਣੋਮ.
‘‘ਪਹੀਨਜਾਤਿਮਰਣਂ ਅਸੇਸਂ, ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਧੋਨਂ [ਧੋਤਂ (ਸੀ.)] ਵਦੇਸ੍ਸਾਮਿ ਧਮ੍ਮਂ;
ਨ ਕਾਮਕਾਰੋ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ, ਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਕਾਰੋ ਚ [ਸਙ੍ਖਯ੍ਯਕਾਰੋਵ (ਕ.)] ਤਥਾਗਤਾਨਂ.
‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਤਵੇਦਂ, ਸਮੁਜ੍ਜੁਪਞ੍ਞਸ੍ਸ [ਸਮੁਜ੍ਜਪਞ੍ਞਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਅਯਮਞ੍ਜਲੀ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਸੁਪ੍ਪਣਾਮਿਤੋ, ਮਾ ਮੋਹਯੀ ਜਾਨਮਨੋਮਪਞ੍ਞ.
‘‘ਪਰੋਵਰਂ [ਵਰਾਵਰਂ (ਕਤ੍ਥਚਿ)] ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ, ਮਾ ਮੋਹਯੀ ਜਾਨਮਨੋਮਵੀਰ;
ਵਾਰਿਂ ਯਥਾ ¶ ਘਮ੍ਮਨਿ ਘਮ੍ਮਤਤ੍ਤੋ, ਵਾਚਾਭਿਕਙ੍ਖਾਮਿ ¶ ਸੁਤਂ ਪਵਸ੍ਸ [ਸੁਤਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ.)].
‘‘ਯਦਤ੍ਥਿਕਂ [ਯਦਤ੍ਥਿਯਂ (ਪੀ.), ਯਦਤ੍ਥਿਤਂ (ਕ.)] ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਚਰੀ, ਕਪ੍ਪਾਯਨੋ ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸ ਤਂ ਅਮੋਘਂ;
ਨਿਬ੍ਬਾਯਿ ਸੋ ਆਦੁ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋ, ਯਥਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹੁ ਤਂ ਸੁਣੋਮ’’.
‘‘ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ ¶ [ਅਛੇਜ੍ਜਿ (ਕ.)] ਤਣ੍ਹਂ ਇਧ ਨਾਮਰੂਪੇ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਕਣ੍ਹਸ੍ਸ [ਤਣ੍ਹਾਯ (ਕ.)] ਸੋਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਂ;
ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਂ ਮਰਣਂ ਅਸੇਸਂ,’’
ਇਚ੍ਚਬ੍ਰਵੀ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਚਸੇਟ੍ਠੋ.
‘‘ਏਸ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਸੀਦਾਮਿ, ਵਚੋ ਤੇ ਇਸਿਸਤ੍ਤਮ;
ਅਮੋਘਂ ਕਿਰ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠਂ, ਨ ਮਂ ਵਞ੍ਚੇਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯਥਾਵਾਦੀ ¶ ਤਥਾਕਾਰੀ, ਅਹੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ;
ਅਚ੍ਛਿਦਾ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਜਾਲਂ, ਤਤਂ ਮਾਯਾਵਿਨੋ ਦਲ਼੍ਹਂ.
‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਭਗਵਾ ਆਦਿਂ, ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਿਯੋ;
ਅਚ੍ਚਗਾ ਵਤ ਕਪ੍ਪਾਯਨੋ, ਮਚ੍ਚੁਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਦੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ.
ਨਿਗ੍ਰੋਧਕਪ੍ਪਸੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੩. ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਬ੍ਬਾਜਨੀਯਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ¶ ਮੁਨਿਂ ਪਹੂਤਪਞ੍ਞਂ,
ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਾਰਙ੍ਗਤਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਠਿਤਤ੍ਤਂ;
ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਘਰਾ ਪਨੁਜ੍ਜ ਕਾਮੇ, ਕਥਂ ਭਿਕ੍ਖੁ
ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਮਙ੍ਗਲਾ ਸਮੂਹਤਾ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਉਪ੍ਪਾਤਾ ਸੁਪਿਨਾ ਚ ਲਕ੍ਖਣਾ ਚ;
ਸੋ ਮਙ੍ਗਲਦੋਸਵਿਪ੍ਪਹੀਨੋ,
ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਰਾਗਂ ਵਿਨਯੇਥ ਮਾਨੁਸੇਸੁ, ਦਿਬ੍ਬੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਚਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਭਵਂ ਸਮੇਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਵਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍ਵਾਨ ¶ ਪੇਸੁਣਾਨਿ, ਕੋਧਂ ਕਦਰਿਯਂ ਜਹੇਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਿਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾਨ ¶ ਪਿਯਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਿਯਞ੍ਚ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ;
ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਉਪਧੀਸੁ ਸਾਰਮੇਤਿ, ਆਦਾਨੇਸੁ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ;
ਸੋ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਵਚਸਾ ¶ ਮਨਸਾ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਚ, ਅਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਸਮ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਾਭਿਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਯੋ ਵਨ੍ਦਤਿ ਮਨ੍ਤਿ ਨੁਣ੍ਣਮੇਯ੍ਯ [ਨੁਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ (?)], ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋਪਿ ਨ ਸਨ੍ਧਿਯੇਥ ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਲਦ੍ਧਾ ਪਰਭੋਜਨਂ ਨ ਮਜ੍ਜੇ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਲੋਭਞ੍ਚ ਭਵਞ੍ਚ ਵਿਪ੍ਪਹਾਯ, ਵਿਰਤੋ ਛੇਦਨਬਨ੍ਧਨਾ ਚ [ਛੇਦਨਬਨ੍ਧਨਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਸੋ ਤਿਣ੍ਣਕਥਂਕਥੋ ਵਿਸਲ੍ਲੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ, ਨੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹਿਂਸੇਯ੍ਯ ਕਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ;
ਯਥਾ ਤਥਿਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਯਸ੍ਸਾਨੁਸਯਾ ¶ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਮੂਲਾ ਚ [ਮੂਲਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਅਕੁਸਲਾ ਸਮੂਹਤਾਸੇ;
ਸੋ ਨਿਰਾਸੋ [ਨਿਰਾਸਯੋ (ਸੀ.), ਨਿਰਾਸਸੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਅਨਾਸਿਸਾਨੋ [ਅਨਾਸਯਾਨੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਅਨਾਸਸਾਨੋ (ਸ੍ਯਾ.)], ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਆਸਵਖੀਣੋ ¶ ਪਹੀਨਮਾਨੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਰਾਗਪਥਂ ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ;
ਦਨ੍ਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਸਦ੍ਧੋ ਸੁਤਵਾ ਨਿਯਾਮਦਸ੍ਸੀ, ਵਗ੍ਗਗਤੇਸੁ ਨ ਵਗ੍ਗਸਾਰਿ ਧੀਰੋ;
ਲੋਭਂ ਦੋਸਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਪਟਿਘਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਸਂਸੁਦ੍ਧਜਿਨੋ ਵਿਵਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਸੀ ਪਾਰਗੂ ਅਨੇਜੋ;
ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਞਾਣਕੁਸਲੋ ¶ , ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਅਤੀਤੇਸੁ ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਚਾਪਿ, ਕਪ੍ਪਾਤੀਤੋ ਅਤਿਚ੍ਚਸੁਦ੍ਧਿਪਞ੍ਞੋ;
ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਅਞ੍ਞਾਯ ¶ ਪਦਂ ਸਮੇਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ, ਵਿਵਟਂ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਪਹਾਨਮਾਸਵਾਨਂ;
ਸਬ੍ਬੁਪਧੀਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾਨੋ [ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ (ਪੀ.)], ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ¶ ਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥੇਵ ਏਤਂ, ਯੋ ਸੋ ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ਦਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਯੋਗਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ ¶ [ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਿਯੇ ਚ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ.
ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਬ੍ਬਾਜਨੀਯਸੁਤ੍ਤਂ ਤੇਰਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੪. ਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਉਪਾਸਕੋ ¶ ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਪਾਸਕਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਉਪਾਸਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਗੋਤਮ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞ, ਕਥਂਕਰੋ ਸਾਵਕੋ ਸਾਧੁ ਹੋਤਿ;
ਯੋ ਵਾ ਅਗਾਰਾ ਅਨਗਾਰਮੇਤਿ, ਅਗਾਰਿਨੋ ਵਾ ਪਨੁਪਾਸਕਾਸੇ.
‘‘ਤੁਵਞ੍ਹਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ, ਗਤਿਂ ਪਜਾਨਾਸਿ ਪਰਾਯਣਞ੍ਚ;
ਨ ਚਤ੍ਥਿ ਤੁਲ੍ਯੋ ਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ, ਤੁਵਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਵਰਂ ਵਦਨ੍ਤਿ.
‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਤੁਵਂ ਞਾਣਮਵੇਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਕਾਸੇਸਿ ਸਤ੍ਤੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ;
ਵਿਵਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋਸਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਵਿਰੋਚਸਿ ਵਿਮਲੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ.
‘‘ਆਗਞ੍ਛਿ ¶ ਤੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਗਰਾਜਾ, ਏਰਾਵਣੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ;
ਸੋਪਿ ਤਯਾ ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਜ੍ਝਗਮਾ, ਸਾਧੂਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਪਤੀਤਰੂਪੋ.
‘‘ਰਾਜਾਪਿ ¶ ¶ ¶ ਤਂ ਵੇਸ੍ਸਵਣੋ ਕੁਵੇਰੋ, ਉਪੇਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ;
ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤ੍ਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਬ੍ਰੂਸਿ ਧੀਰ, ਸੋ ਚਾਪਿ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਪਤੀਤਰੂਪੋ.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਵਾਦਸੀਲਾ, ਆਜੀਵਕਾ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਂ ਨਾਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ, ਠਿਤੋ ਵਜਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਸੀਘਗਾਮਿਂ.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾਦਸੀਲਾ, ਵੁਦ੍ਧਾ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ;
ਸਬ੍ਬੇ ਤਯਿ ਅਤ੍ਥਬਦ੍ਧਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਚਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਵਾਦਿਨੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ.
‘‘ਅਯਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਿਪੁਣੋ ਸੁਖੋ ਚ, ਯੋਯਂ ਤਯਾ ਭਗਵਾ ਸੁਪ੍ਪਵੁਤ੍ਤੋ;
ਤਮੇਵ ਸਬ੍ਬੇਪਿ [ਸਬ੍ਬੇ ਮਯਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸੁਸ੍ਸੂਸਮਾਨਾ, ਤਂ ਨੋ ਵਦ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠ.
‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਉਪਾਸਕਾ ਚਾਪਿ ਤਥੇਵ ਸੋਤੁਂ;
ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਮਲੇਨਾਨੁਬੁਦ੍ਧਂ, ਸੁਭਾਸਿਤਂ ¶ ਵਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਦੇਵਾ’’.
‘‘ਸੁਣਾਥ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਸਾਵਯਾਮਿ ਵੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਧੁਤਂ ਤਞ੍ਚ ਚਰਾਥ ਸਬ੍ਬੇ;
ਇਰਿਯਾਪਥਂ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨੁਲੋਮਿਕਂ, ਸੇਵੇਥ ਨਂ ਅਤ੍ਥਦਸੋ ਮੁਤੀਮਾ.
‘‘ਨੋ ਵੇ ਵਿਕਾਲੇ ਵਿਚਰੇਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਗਾਮੇ ਚ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰੇਯ੍ਯ ਕਾਲੇ;
ਅਕਾਲਚਾਰਿਞ੍ਹਿ ਸਜਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਕਾਲੇ ਨ ਚਰਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ.
‘‘ਰੂਪਾ ¶ ਚ ਸਦ੍ਦਾ ਚ ਰਸਾ ਚ ਗਨ੍ਧਾ, ਫਸ੍ਸਾ ਚ ਯੇ ਸਮ੍ਮਦਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੇ;
ਏਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦਂ, ਕਾਲੇਨ ਸੋ ਪਵਿਸੇ ਪਾਤਰਾਸਂ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਯੇਨ ਲਦ੍ਧਾ, ਏਕੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰਹੋ ਨਿਸੀਦੇ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਚਿਨ੍ਤੀ ਨ ਮਨੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਨਿਚ੍ਛਾਰਯੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਭਾਵੋ.
‘‘ਸਚੇਪਿ ਸੋ ਸਲ੍ਲਪੇ ਸਾਵਕੇਨ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਵਾ;
ਧਮ੍ਮਂ ¶ ਪਣੀਤਂ ਤਮੁਦਾਹਰੇਯ੍ਯ, ਨ ਪੇਸੁਣਂ ਨੋਪਿ ਪਰੂਪਵਾਦਂ.
‘‘ਵਾਦਞ੍ਹਿ ¶ ਏਕੇ ਪਟਿਸੇਨਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਪਸਂਸਾਮ ਪਰਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞੇ;
ਤਤੋ ਤਤੋ ਨੇ ਪਸਜਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਾ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਗਮੇਨ੍ਤਿ ਦੂਰੇ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਹਾਰਂ ਸਯਨਾਸਨਞ੍ਚ, ਆਪਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਾਟਿਰਜੂਪਵਾਹਨਂ;
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਗਤੇਨ ਦੇਸਿਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਯ ਸੇਵੇ ਵਰਪਞ੍ਞਸਾਵਕੋ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਪਿਣ੍ਡੇ ਸਯਨਾਸਨੇ ਚ, ਆਪੇ ਚ ਸਙ੍ਘਾਟਿਰਜੂਪਵਾਹਨੇ;
ਏਤੇਸੁ ¶ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾ ਪੋਕ੍ਖਰੇ ਵਾਰਿਬਿਨ੍ਦੁ.
‘‘ਗਹਟ੍ਠਵਤ੍ਤਂ ਪਨ ਵੋ ਵਦਾਮਿ, ਯਥਾਕਰੋ ਸਾਵਕੋ ਸਾਧੁ ਹੋਤਿ;
ਨ ਹੇਸ [ਨ ਹੇਸੋ (ਸੀ.)] ਲਬ੍ਭਾ ਸਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ, ਫਸ੍ਸੇਤੁਂ ਯੋ ਕੇਵਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁਧਮ੍ਮੋ.
‘‘ਪਾਣਂ ¶ ਨ ਹਨੇ [ਨ ਹਾਨੇ (ਸੀ.)] ਨ ਚ ਘਾਤਯੇਯ੍ਯ, ਨ ਚਾਨੁਜਞ੍ਞਾ ਹਨਤਂ ਪਰੇਸਂ;
ਸਬ੍ਬੇਸੁ ¶ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ, ਯੇ ਥਾਵਰਾ ਯੇ ਚ ਤਸਾ ਸਨ੍ਤਿ [ਤਸਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਲੋਕੇ.
‘‘ਤਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯੇਯ੍ਯ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਕ੍ਵਚਿ ਸਾਵਕੋ ਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ;
ਨ ਹਾਰਯੇ ਹਰਤਂ ਨਾਨੁਜਞ੍ਞਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯੇਯ੍ਯ.
‘‘ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯੇਯ੍ਯ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਜਲਿਤਂਵ ਵਿਞ੍ਞੂ;
ਅਸਮ੍ਭੁਣਨ੍ਤੋ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਦਾਰਂ ਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ.
‘‘ਸਭਗ੍ਗਤੋ ਵਾ ਪਰਿਸਗ੍ਗਤੋ ਵਾ, ਏਕਸ੍ਸ ਵੇਕੋ [ਚੇਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਨ ਮੁਸਾ ਭਣੇਯ੍ਯ;
ਨ ਭਾਣਯੇ ਭਣਤਂ ਨਾਨੁਜਞ੍ਞਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਭੂਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯੇਯ੍ਯ.
‘‘ਮਜ੍ਜਞ੍ਚ ਪਾਨਂ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ, ਧਮ੍ਮਂ ਇਮਂ ਰੋਚਯੇ ਯੋ ਗਹਟ੍ਠੋ;
ਨ ਪਾਯਯੇ ਪਿਵਤਂ ਨਾਨੁਜਞ੍ਞਾ, ਉਮ੍ਮਾਦਨਨ੍ਤਂ ਇਤਿ ਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ.
‘‘ਮਦਾ ਹਿ ਪਾਪਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾ, ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ ਚਞ੍ਞੇਪਿ ਜਨੇ ਪਮਤ੍ਤੇ;
ਏਤਂ ¶ ¶ ਅਪੁਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਵਿਵਜ੍ਜਯੇ, ਉਮ੍ਮਾਦਨਂ ਮੋਹਨਂ ਬਾਲਕਨ੍ਤਂ.
‘‘ਪਾਣਂ ¶ ਨ ਹਨੇ ਨ ਚਾਦਿਨ੍ਨਮਾਦਿਯੇ, ਮੁਸਾ ਨ ਭਾਸੇ ਨ ਚ ਮਜ੍ਜਪੋ ਸਿਯਾ;
ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਵਿਰਮੇਯ੍ਯ ਮੇਥੁਨਾ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਨ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਂ.
‘‘ਮਾਲਂ ¶ ਨ ਧਾਰੇ ਨ ਚ ਗਨ੍ਧਮਾਚਰੇ, ਮਞ੍ਚੇ ਛਮਾਯਂ ਵ ਸਯੇਥ ਸਨ੍ਥਤੇ;
ਏਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਾਹੁਪੋਸਥਂ, ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਗੁਨਾ ਪਕਾਸਿਤਂ.
‘‘ਤਤੋ ਚ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸੁਪਵਸ੍ਸੁਪੋਸਥਂ, ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਂ ਪਞ੍ਚਦਸਿਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਮਿਂ;
ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਪਕ੍ਖਞ੍ਚ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਪੇਤਂ ਸੁਸਮਤ੍ਤਰੂਪਂ.
‘‘ਤਤੋ ਚ ਪਾਤੋ ਉਪਵੁਤ੍ਥੁਪੋਸਥੋ, ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ;
ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਮੋਦਮਾਨੋ, ਯਥਾਰਹਂ ਸਂਵਿਭਜੇਥ ਵਿਞ੍ਞੂ.
‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਭਰੇਯ੍ਯ, ਪਯੋਜਯੇ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਸੋ ਵਣਿਜ੍ਜਂ;
ਏਤਂ ¶ ਗਿਹੀ ਵਤ੍ਤਯਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਸਯਮ੍ਪਭੇ ਨਾਮ ਉਪੇਤਿ ਦੇਵੇ’’ਤਿ.
ਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਂ ਚੁਦ੍ਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
ਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਰਤਨਾਮਗਨ੍ਧੋ ਹਿਰਿ ਚ, ਮਙ੍ਗਲਂ ਸੂਚਿਲੋਮੇਨ;
ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ [ਕਪਿਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਚ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਨਾਵਾ ਕਿਂਸੀਲਮੁਟ੍ਠਾਨਂ.
ਰਾਹੁਲੋ ਪੁਨ ਕਪ੍ਪੋ ਚ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਨਿਯਂ ਤਥਾ;
ਧਮ੍ਮਿਕਞ੍ਚ ਵਿਦੁਨੋ ਆਹੁ, ਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਾਤਿ.
੩. ਮਹਾਵਗ੍ਗੋ
੧. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸੁਤ੍ਤਂ
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ¶ ¶ ¶ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਜਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਯਥਾ ਵੀਮਂਸਮਾਨੋ ਸੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਮਰੋਚਯਿ.
ਸਮ੍ਬਾਧੋਯਂ ਘਰਾਵਾਸੋ, ਰਜਸ੍ਸਾਯਤਨਂ ਇਤਿ;
ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਇਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਪਬ੍ਬਜਿ.
ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਨ ਕਾਯੇਨ, ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਵਿਵਜ੍ਜਯਿ;
ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ¶ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਆਜੀਵਂ ਪਰਿਸੋਧਯਿ.
ਅਗਮਾ ਰਾਜਗਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਮਗਧਾਨਂ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜਂ;
ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਅਭਿਹਾਰੇਸਿ, ਆਕਿਣ੍ਣਵਰਲਕ੍ਖਣੋ.
ਤਮਦ੍ਦਸਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ, ਪਾਸਾਦਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ;
ਦਿਸ੍ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਭਾਸਥ.
‘‘ਇਮਂ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਅਭਿਰੂਪੋ ਬ੍ਰਹਾ ਸੁਚਿ;
ਚਰਣੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯੁਗਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪੇਕ੍ਖਤਿ.
‘‘ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਸਤਿਮਾ, ਨਾਯਂ ਨੀਚਕੁਲਾਮਿਵ;
ਰਾਜਦੂਤਾਭਿਧਾਵਨ੍ਤੁ, ਕੁਹਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ’’.
ਤੇ ਪੇਸਿਤਾ ਰਾਜਦੂਤਾ, ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਸੁਂ;
ਕੁਹਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਤ੍ਥ ਵਾਸੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
ਸਪਦਾਨਂ ¶ ਚਰਮਾਨੋ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਸੁਸਂਵੁਤੋ;
ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਤ੍ਤਂ ਅਪੂਰੇਸਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ.
ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਂ ¶ ਚਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਨਗਰਾ ਮੁਨਿ;
ਪਣ੍ਡਵਂ ਅਭਿਹਾਰੇਸਿ, ਏਤ੍ਥ ਵਾਸੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਵਾਸੂਪਗਤਂ, ਤਯੋ [ਤਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਦੂਤਾ ਉਪਾਵਿਸੁਂ;
ਤੇਸੁ ਏਕੋਵ [ਏਕੋ ਚ ਦੂਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਰਾਜਿਨੋ ਪਟਿਵੇਦਯਿ.
‘‘ਏਸ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਹਾਰਾਜ, ਪਣ੍ਡਵਸ੍ਸ ਪੁਰਤ੍ਥਤੋ [ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)];
ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਬ੍ਯਗ੍ਘੁਸਭੋਵ, ਸੀਹੋਵ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ’’.
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ¶ ਦੂਤਵਚਨਂ, ਭਦ੍ਦਯਾਨੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;
ਤਰਮਾਨਰੂਪੋ ਨਿਯ੍ਯਾਸਿ, ਯੇਨ ਪਣ੍ਡਵਪਬ੍ਬਤੋ.
ਸ ਯਾਨਭੂਮਿਂ ਯਾਯਿਤ੍ਵਾ, ਯਾਨਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;
ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ, ਆਸਜ੍ਜ ਨਂ ਉਪਾਵਿਸਿ.
ਨਿਸਜ੍ਜ ਰਾਜਾ ਸਮ੍ਮੋਦਿ, ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਤਤੋ;
ਕਥਂ ਸੋ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਭਾਸਥ.
‘‘ਯੁਵਾ ਚ ਦਹਰੋ ਚਾਸਿ, ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ [ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ (ਸੀ.), ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸੁਸੁ;
ਵਣ੍ਣਾਰੋਹੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਜਾਤਿਮਾ ਵਿਯ ਖਤ੍ਤਿਯੋ.
‘‘ਸੋਭਯਨ੍ਤੋ ਅਨੀਕਗ੍ਗਂ, ਨਾਗਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;
ਦਦਾਮਿ ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਜਾਤਿਂ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’.
‘‘ਉਜੁਂ ਜਨਪਦੋ ਰਾਜ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਤੋ;
ਧਨਵੀਰਿਯੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਕੋਸਲੇਸੁ [ਕੋਸਲਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਨਿਕੇਤਿਨੋ.
‘‘ਆਦਿਚ੍ਚਾ ¶ ¶ [ਆਦਿਚ੍ਚੋ (ਕ.)] ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਾਕਿਯਾ [ਸਾਕਿਯੋ (ਕ.)] ਨਾਮ ਜਾਤਿਯਾ;
ਤਮ੍ਹਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ, ਨ ਕਾਮੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਂ.
‘‘ਕਾਮੇਸ੍ਵਾਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠੁ ਖੇਮਤੋ;
ਪਧਾਨਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਮੇ ਰਞ੍ਜਤੀ ਮਨੋ’’ਤਿ.
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੨. ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਤਂ ¶ ਮਂ ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤਂ, ਨਦਿਂ ਨੇਰਞ੍ਜਰਂ ਪਤਿ;
ਵਿਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ ਝਾਯਨ੍ਤਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ.
‘‘ਨਮੁਚੀ ਕਰੁਣਂ ਵਾਚਂ, ਭਾਸਮਾਨੋ ਉਪਾਗਮਿ;
‘ਕਿਸੋ ਤ੍ਵਮਸਿ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਰਣਂ ਤਵ.
‘‘‘ਸਹਸ੍ਸਭਾਗੋ ¶ ਮਰਣਸ੍ਸ, ਏਕਂਸੋ ਤਵ ਜੀਵਿਤਂ;
ਜੀਵ ਭੋ ਜੀਵਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਜੀਵਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਾਹਸਿ.
‘‘‘ਚਰਤੋ ¶ ਚ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਜੂਹਤੋ;
ਪਹੂਤਂ ਚੀਯਤੇ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਿਂ ਪਧਾਨੇਨ ਕਾਹਸਿ.
‘‘‘ਦੁਗ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗੋ ਪਧਾਨਾਯ, ਦੁਕ੍ਕਰੋ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵੋ’’’;
ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਭਣਂ ਮਾਰੋ, ਅਟ੍ਠਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ.
ਤਂ ਤਥਾਵਾਦਿਨਂ ਮਾਰਂ, ਭਗਵਾ ਏਤਦਬ੍ਰਵਿ;
‘‘ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁ ਪਾਪਿਮ, ਯੇਨਤ੍ਥੇਨ [ਸੇਨਤ੍ਥੇਨ (?), ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥੇਨ (ਅਟ੍ਠ. ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ)] ਇਧਾਗਤੋ.
‘‘ਅਣੁਮਤ੍ਤੋਪਿ ¶ [ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਨਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਪੁਞ੍ਞੇਨ, ਅਤ੍ਥੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਯੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਪੁਞ੍ਞੇਨ, ਤੇ ਮਾਰੋ ਵਤ੍ਤੁਮਰਹਤਿ.
‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਦ੍ਧਾ ਤਥਾ [ਤਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਤਪੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਵੀਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਮਮ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਏਵਂ ਮਂ ਪਹਿਤਤ੍ਤਮ੍ਪਿ, ਕਿਂ ਜੀਵਮਨੁਪੁਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਨਦੀਨਮਪਿ ਸੋਤਾਨਿ, ਅਯਂ ਵਾਤੋ ਵਿਸੋਸਯੇ;
ਕਿਞ੍ਚ ¶ ਮੇ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਲੋਹਿਤਂ ਨੁਪਸੁਸ੍ਸਯੇ.
‘‘ਲੋਹਿਤੇ ਸੁਸ੍ਸਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਞ੍ਚ ਸੁਸ੍ਸਤਿ;
ਮਂਸੇਸੁ ਖੀਯਮਾਨੇਸੁ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ;
ਭਿਯ੍ਯੋ ਸਤਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਚ, ਸਮਾਧਿ ਮਮ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇਵਂ ਵਿਹਰਤੋ, ਪਤ੍ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਮਵੇਦਨਂ;
ਕਾਮੇਸੁ [ਕਾਮੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਨਾਪੇਕ੍ਖਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਤਂ.
‘‘ਕਾਮਾ ¶ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ, ਦੁਤਿਯਾ ਅਰਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;
ਤਤਿਯਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ [ਪਞ੍ਚਮੀ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਛਟ੍ਠਾ ਭੀਰੂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;
ਸਤ੍ਤਮੀ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਤੇ, ਮਕ੍ਖੋ ਥਮ੍ਭੋ ਤੇ ਅਟ੍ਠਮੋ.
‘‘ਲਾਭੋ ਸਿਲੋਕੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧੋ ਚ ਯੋ ਯਸੋ;
ਯੋ ਚਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇ, ਪਰੇ ਚ ਅਵਜਾਨਤਿ.
‘‘ਏਸਾ ¶ ਨਮੁਚਿ ਤੇ ਸੇਨਾ, ਕਣ੍ਹਸ੍ਸਾਭਿਪ੍ਪਹਾਰਿਨੀ;
ਨ ਨਂ ਅਸੂਰੋ ਜਿਨਾਤਿ, ਜੇਤ੍ਵਾ ਚ ਲਭਤੇ ਸੁਖਂ.
‘‘ਏਸ ਮੁਞ੍ਜਂ ਪਰਿਹਰੇ, ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਮਮ [ਇਦ (ਕ.)] ਜੀਵਿਤਂ;
ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਮੇ ਮਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਚੇ ਜੀਵੇ ਪਰਾਜਿਤੋ.
‘‘ਪਗਾਲ਼੍ਹੇਤ੍ਥ ¶ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ;
ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੁਬ੍ਬਤਾ.
‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਧਜਿਨਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਮਾਰਂ ਸਵਾਹਨਂ;
ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਮਾ ਮਂ ਠਾਨਾ ਅਚਾਵਯਿ.
‘‘ਯਂ ¶ ਤੇ ਤਂ ਨਪ੍ਪਸਹਤਿ, ਸੇਨਂ ਲੋਕੋ ਸਦੇਵਕੋ;
ਤਂ ¶ ਤੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਭੇਚ੍ਛਾਮਿ [ਗਚ੍ਛਾਮਿ (ਸੀ.), ਵੇਚ੍ਛਾਮਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਵਜ੍ਝਾਮਿ (ਕ.)], ਆਮਂ ਪਤ੍ਤਂਵ ਅਸ੍ਮਨਾ [ਪਕ੍ਕਂਵ ਅਮੁਨਾ (ਕ.)].
‘‘ਵਸੀਕਰਿਤ੍ਵਾ [ਵਸਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ (ਬਹੂਸੁ)] ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਸਤਿਞ੍ਚ ਸੂਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ;
ਰਟ੍ਠਾ ਰਟ੍ਠਂ ਵਿਚਰਿਸ੍ਸਂ, ਸਾਵਕੇ ਵਿਨਯਂ ਪੁਥੂ.
‘‘ਤੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਮਮ ਸਾਸਨਕਾਰਕਾ;
ਅਕਾਮਸ੍ਸ [ਅਕਾਮਾ (ਕ.)] ਤੇ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਸੋਚਰੇ’’.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ, ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਂ ਪਦਾਪਦਂ;
ਓਤਾਰਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਤੀਮਤੋ.
‘‘ਮੇਦਵਣ੍ਣਂਵ ਪਾਸਾਣਂ, ਵਾਯਸੋ ਅਨੁਪਰਿਯਗਾ;
ਅਪੇਤ੍ਥ ਮੁਦੁਂ [ਮੁਦੁ (ਸੀ.)] ਵਿਨ੍ਦੇਮ, ਅਪਿ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾ ਸਿਯਾ.
‘‘ਅਲਦ੍ਧਾ ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਦਂ, ਵਾਯਸੇਤ੍ਤੋ ਅਪਕ੍ਕਮਿ;
ਕਾਕੋਵ ਸੇਲਮਾਸਜ੍ਜ, ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਾਪੇਮ ਗੋਤਮਂ’’.
ਤਸ੍ਸ ¶ ਸੋਕਪਰੇਤਸ੍ਸ, ਵੀਣਾ ਕਚ੍ਛਾ ਅਭਸ੍ਸਥ;
ਤਤੋ ਸੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਯਕ੍ਖੋ, ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯਥਾਤਿ.
ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੩. ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਏਤਦਵੋਚ –
‘‘ਚਤੂਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਾਚਾ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾ, ਅਨਵਜ੍ਜਾ ਚ ਅਨਨੁਵਜ੍ਜਾ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ. ਕਤਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਭਾਸਿਤਂਯੇਵ ਭਾਸਤਿ ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ, ਧਮ੍ਮਂਯੇਵ ਭਾਸਤਿ ਨੋ ਅਧਮ੍ਮਂ, ਪਿਯਂਯੇਵ ਭਾਸਤਿ ਨੋ ਅਪ੍ਪਿਯਂ, ਸਚ੍ਚਂਯੇਵ ਭਾਸਤਿ ਨੋ ਅਲਿਕਂ. ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਾਚਾ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾ, ਅਨਵਜ੍ਜਾ ਚ ਅਨਨੁਵਜ੍ਜਾ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਉਤ੍ਤਮਮਾਹੁ ਸਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਭਣੇ ਨਾਧਮ੍ਮਂ ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ;
ਪਿਯਂ ਭਣੇ ਨਾਪ੍ਪਿਯਂ ਤਂ ਤਤਿਯਂ, ਸਚ੍ਚਂ ਭਣੇ ਨਾਲਿਕਂ ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ¶ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ ਭਗਵਾ, ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ ਵਙ੍ਗੀਸਾ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿ –
‘‘ਤਮੇਵ ਵਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਯਾਯਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਤਾਪਯੇ;
ਪਰੇ ¶ ਚ ਨ ਵਿਹਿਂਸੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਵੇ ਵਾਚਾ ਸੁਭਾਸਿਤਾ.
‘‘ਪਿਯਵਾਚਮੇਵ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਯਾ ਵਾਚਾ ਪਟਿਨਨ੍ਦਿਤਾ;
ਯਂ ਅਨਾਦਾਯ ਪਾਪਾਨਿ, ਪਰੇਸਂ ਭਾਸਤੇ ਪਿਯਂ.
‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਵੇ ਅਮਤਾ ਵਾਚਾ, ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨਨ੍ਤਨੋ;
ਸਚ੍ਚੇ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਆਹੁ ਸਨ੍ਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ.
‘‘ਯਂ ¶ ¶ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਾਸਤਿ ਵਾਚਂ, ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਸਾ ਵੇ ਵਾਚਾਨਮੁਤ੍ਤਮਾ’’ਤਿ.
ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੪. ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਕੋਸਲੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜੁਹਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਰਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜੁਹਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਰਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਸਿ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਂ ਹਬ੍ਯਸੇਸਂ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ; ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਵਾਮੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਹਬ੍ਯਸੇਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਕਮਣ੍ਡਲੁਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ.
ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਦਸਦ੍ਦੇਨ ਸੀਸਂ ¶ ਵਿਵਰਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ – ‘‘ਮੁਣ੍ਡੋ ਅਯਂ ਭਵਂ, ਮੁਣ੍ਡਕੋ ਅਯਂ ਭਵ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤੋਵ ਪੁਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਮੁਣ੍ਡਾਪਿ ਹਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਂਜਚ੍ਚੋ ਭਵ’’ਨ੍ਤਿ?
ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨੋਮ੍ਹਿ ਨ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਵੇਸ੍ਸਾਯਨੋ ਉਦ ਕੋਚਿ ਨੋਮ੍ਹਿ;
ਗੋਤ੍ਤਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ, ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ ਮਨ੍ਤ ਚਰਾਮਿ ਲੋਕੇ.
‘‘ਸਙ੍ਘਾਟਿਵਾਸੀ ¶ ¶ ਅਗਹੋ ਚਰਾਮਿ [ਅਗਿਹੋ (ਕ. ਸੀ. ਪੀ.) ਅਗੇਹੋ (ਕਤ੍ਥਚਿ)], ਨਿਵੁਤ੍ਤਕੇਸੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤੋ;
ਅਲਿਪ੍ਪਮਾਨੋ ਇਧ ਮਾਣਵੇਹਿ, ਅਕਲ੍ਲਂ ਮਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਪੁਚ੍ਛਸਿ ਗੋਤ੍ਤਪਞ੍ਹਂ’’.
‘‘ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ¶ ਵੇ ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭਿ ਸਹ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨੋ ਭਵ’’ਨ੍ਤਿ.
‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਿ ਚੇ ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰੂਸਿ, ਮਞ੍ਚ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ;
ਤਂ ਤਂ ਸਾਵਿਤ੍ਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਤਿਪਦਂ ਚਤੁਵੀਸਤਕ੍ਖਰਂ.
‘‘ਕਿਂ ¶ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ [ਪਠਮਪਾਦਨ੍ਤੋ] ਦੇਵਤਾਨਂ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂ ਇਧ ਲੋਕੇ [ਦੁਤਿਯਪਾਦਨ੍ਤੋ (ਸੀ.)].
‘‘ਯਦਨ੍ਤਗੂ ਵੇਦਗੂ ਯਞ੍ਞਕਾਲੇ, ਯਸ੍ਸਾਹੁਤਿਂ ਲਭੇ ਤਸ੍ਸਿਜ੍ਝੇਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ’’.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਹੁਤਮਿਜ੍ਝੇ, (ਇਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ)
ਯਂ ਤਾਦਿਸਂ ਵੇਦਗੁਮਦ੍ਦਸਾਮ;
ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਞ੍ਹਿ ਅਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਅਞ੍ਞੋ ਜਨੋ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ’’.
‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਅਤ੍ਥੇਨ, ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ ਪੁਚ੍ਛ;
ਸਨ੍ਤਂ ਵਿਧੂਮਂ ਅਨੀਘਂ ਨਿਰਾਸਂ, ਅਪ੍ਪੇਵਿਧ ਅਭਿਵਿਨ੍ਦੇ ਸੁਮੇਧਂ’’.
‘‘ਯਞ੍ਞੇ ਰਤੋਹਂ ਭੋ ਗੋਤਮ, ਯਞ੍ਞਂ ਯਿਟ੍ਠੁਕਾਮੋ ਨਾਹਂ ਪਜਾਨਾਮਿ;
ਅਨੁਸਾਸਤੁ ਮਂ ਭਵਂ, ਯਤ੍ਥ ¶ ਹੁਤਂ ਇਜ੍ਝਤੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ’’.
‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਓਦਹਸ੍ਸੁ ਸੋਤਂ; ਧਮ੍ਮਂ ਤੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ –
‘‘ਮਾ ¶ ਜਾਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛੀ ਚਰਣਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛ, ਕਟ੍ਠਾ ਹਵੇ ਜਾਯਤਿ ਜਾਤਵੇਦੋ;
ਨੀਚਾਕੁਲੀਨੋਪਿ ¶ ਮੁਨੀ ਧਿਤੀਮਾ, ਆਜਾਨਿਯੋ ਹੋਤਿ ਹਿਰੀਨਿਸੇਧੋ.
‘‘ਸਚ੍ਚੇਨ ਦਨ੍ਤੋ ਦਮਸਾ ਉਪੇਤੋ, ਵੇਦਨ੍ਤਗੂ ਵੂਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋ;
ਕਾਲੇਨ ਤਮ੍ਹਿ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ [ਪੁਞ੍ਞਪੇਖੋ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ¶ ਕਾਮੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਅਗਹਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਸੁਸਞ੍ਞਤਤ੍ਤਾ ਤਸਰਂਵ ਉਜ੍ਜੁਂ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ਵੀਤਰਾਗਾ ਸੁਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਚਨ੍ਦੋਵ ਰਾਹੁਗ੍ਗਹਣਾ ਪਮੁਤ੍ਤਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਅਸਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ, ਸਦਾ ਸਤਾ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਮਾਯਿਤਾਨਿ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੋ ਕਾਮੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਚਾਰੀ, ਯੋ ਵੇਦਿ ਜਾਤੀਮਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ;
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ¶ ਉਦਕਰਹਦੋਵ ਸੀਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਸਮੋ ¶ ਸਮੇਹਿ ਵਿਸਮੇਹਿ ਦੂਰੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ;
ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਯਮ੍ਹਿ ¶ ਨ ਮਾਯਾ ਵਸਤਿ ਨ ਮਾਨੋ, ਯੋ ਵੀਤਲੋਭੋ ਅਮਮੋ ਨਿਰਾਸੋ;
ਪਨੁਣ੍ਣਕੋਧੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਕਮਲਂ ਅਹਾਸਿ;
ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਨਿਵੇਸਨਂ ਯੋ ਮਨਸੋ ਅਹਾਸਿ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ;
ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯੋ ਉਦਤਾਰਿ ਓਘਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਚਞ੍ਞਾਸਿ ਪਰਮਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ;
ਖੀਣਾਸਵੋ ਅਨ੍ਤਿਮਦੇਹਧਾਰੀ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਭਵਾਸਵਾ ਯਸ੍ਸ ਵਚੀ ਖਰਾ ਚ, ਵਿਧੂਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਗਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ;
ਸ ਵੇਦਗੂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ ¶ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਯਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਾ, ਯੋ ਮਾਨਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਮਾਨਸਤ੍ਤੋ;
ਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਂ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਆਸਂ ¶ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਵੇਕਦਸ੍ਸੀ, ਪਰਵੇਦਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ;
ਆਰਮ੍ਮਣਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਪਰੋਪਰਾ [ਪਰੋਵਰਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਯਸ੍ਸ ਸਮੇਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਵਿਧੂਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਗਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ;
ਸਨ੍ਤੋ ਉਪਾਦਾਨਖਯੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਸਂਯੋਜਨਂ ¶ ਜਾਤਿਖਯਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ, ਯੋਪਾਨੁਦਿ ਰਾਗਪਥਂ ਅਸੇਸਂ;
ਸੁਦ੍ਧੋ ਨਿਦੋਸੋ ਵਿਮਲੋ ਅਕਾਚੋ [ਅਕਾਮੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਤਥਾਗਤੋ ¶ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ [ਅਤ੍ਤਨਾਤ੍ਤਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਨਾਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਮਾਹਿਤੋ ਉਜ੍ਜੁਗਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ;
ਸ ਵੇ ਅਨੇਜੋ ਅਖਿਲੋ ਅਕਙ੍ਖੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ.
‘‘ਮੋਹਨ੍ਤਰਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਞਾਣਦਸ੍ਸੀ;
ਸਰੀਰਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਚ ਸਮ੍ਬੋਧਿਮਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਿਵਂ;
ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ’’.
‘‘ਹੁਤਞ੍ਚ ¶ [ਹੁਤ੍ਤਞ੍ਚ (ਸੀ. ਕ.)] ਮਯ੍ਹਂ ਹੁਤਮਤ੍ਥੁ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਂ ਤਾਦਿਸਂ ਵੇਦਗੁਨਂ ਅਲਤ੍ਥਂ;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਹਿ ਸਕ੍ਖਿ ਪਟਿਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭਗਵਾ, ਭੁਞ੍ਜਤੁ ਮੇ ਭਗਵਾ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ’’.
‘‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯਂ, ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਨੇਸ ਧਮ੍ਮੋ;
ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਪਨੁਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਸਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਵੁਤ੍ਤਿਰੇਸਾ.
‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਕੇਵਲਿਨਂ ਮਹੇਸਿਂ, ਖੀਣਾਸਵਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਵੂਪਸਨ੍ਤਂ;
ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਸ੍ਸੁ, ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੋਤਿ’’.
‘‘ਸਾਧਾਹਂ ¶ ¶ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਵਿਜਞ੍ਞਂ, ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ;
ਯਂ ਯਞ੍ਞਕਾਲੇ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨੋ, ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਤਵ ਸਾਸਨਂ’’.
‘‘ਸਾਰਮ੍ਭਾ ਯਸ੍ਸ ਵਿਗਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਅਨਾਵਿਲਂ;
ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਚ ਕਾਮੇਹਿ, ਥਿਨਂ ਯਸ੍ਸ ਪਨੂਦਿਤਂ.
‘‘ਸੀਮਨ੍ਤਾਨਂ ¶ ਵਿਨੇਤਾਰਂ, ਜਾਤਿਮਰਣਕੋਵਿਦਂ;
ਮੁਨਿਂ ਮੋਨੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਾਦਿਸਂ ਯਞ੍ਞਮਾਗਤਂ.
‘‘ਭਕੁਟਿਂ [ਭੂਕੁਟਿਂ (ਕ. ਸੀ.), ਭਾਕੁਟਿਂ (ਕ. ਸੀ., ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੬)] ਵਿਨਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਨਮਸ੍ਸਥ;
ਪੂਜੇਥ ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ, ਏਵਂ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ¶ ਭਵਂ ਅਰਹਤਿ ਪੂਰਲ਼ਾਸਂ, ਪੁਞ੍ਞਖੇਤ੍ਤਮਨੁਤ੍ਤਰਂ;
ਆਯਾਗੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ, ਭੋਤੋ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ; ਏਵਮੇਵਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਏਸਾਹਂ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ. ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ¶ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ… ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.
ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੫. ਮਾਘਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ. ਅਥ ਖੋ ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਏਤਦਵੋਚ –
‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦਾਯਕੋ ਦਾਨਪਤਿ ਵਦਞ੍ਞੂ ਯਾਚਯੋਗੋ; ਧਮ੍ਮੇਨ ਭੋਗੇ ਪਰਿਯੇਸਾਮਿ; ਧਮ੍ਮੇਨ ਭੋਗੇ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਗਤੇਹਿ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਦਦਾਮਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ¶ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨਵਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦਦਾਮਿ, ਵੀਸਾਯਪਿ ਤਿਂਸਾਯਪਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯਪਿ ਪਞ੍ਞਾਸਾਯਪਿ ਦਦਾਮਿ, ਸਤਸ੍ਸਪਿ ਦਦਾਮਿ, ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਦਦਾਮਿ. ਕਚ੍ਚਾਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏਵਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਯਜਨ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਾਮੀ’’ਤਿ ¶ ?
‘‘ਤਗ੍ਘ ਤ੍ਵਂ, ਮਾਣਵ, ਏਵਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਯਜਨ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਸਿ. ਯੋ ਖੋ, ਮਾਣਵ, ਦਾਯਕੋ ਦਾਨਪਤਿ ਵਦਞ੍ਞੂ ਯਾਚਯੋਗੋ; ਧਮ੍ਮੇਨ ਭੋਗੇ ਪਰਿਯੇਸਤਿ; ਧਮ੍ਮੇਨ ਭੋਗੇ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਗਤੇਹਿ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਦਦਾਤਿ…ਪੇ… ਸਤਸ੍ਸਪਿ ਦਦਾਤਿ, ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਦਦਾਤਿ, ਬਹੁਂ ਸੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਹਂ ਗੋਤਮਂ ਵਦਞ੍ਞੁਂ, (ਇਤਿ ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ)
ਕਾਸਾਯਵਾਸਿਂ ਅਗਹਂ [ਅਗਿਹਂ (ਸੀ.), ਅਗੇਹਂ (ਪੀ.)] ਚਰਨ੍ਤਂ;
ਯੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਪਤਿ [ਦਾਨਪਤੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਗਹਟ੍ਠੋ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ [ਪੁਞ੍ਞਪੇਖੋ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)] ਯਜਤਿ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ;
ਦਦਂ ¶ ਪਰੇਸਂ ਇਧ ਅਨ੍ਨਪਾਨਂ, ਕਥਂ ਹੁਤਂ ਯਜਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਜ੍ਝੇ’’.
‘‘ਯੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਪਤਿ ਗਹਟ੍ਠੋ, (ਮਾਘਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਯਜਤਿ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ;
ਦਦਂ ਪਰੇਸਂ ਇਧ ਅਨ੍ਨਪਾਨਂ, ਆਰਾਧਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇਭਿ ਤਾਦਿ’’.
‘‘ਯੋ ¶ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਪਤਿ ਗਹਟ੍ਠੋ, (ਇਤਿ ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ)
ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਯਜਤਿ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ;
ਦਦਂ ਪਰੇਸਂ ਇਧ ਅਨ੍ਨਪਾਨਂ, ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ’’.
‘‘ਯੇ ¶ ਵੇ ਅਸਤ੍ਤਾ [ਅਲਗ੍ਗਾ (ਸ੍ਯਾ.)] ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਾ ਕੇਵਲਿਨੋ ਯਤਤ੍ਤਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਾ, ਦਨ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ¶ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ, ਦਨ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਂ, ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੂਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇਸੁ ਨ ਮਾਯਾ ਵਸਤਿ ਨ ਮਾਨੋ, ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੂਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ¶ ¶ ਵੀਤਲੋਭਾ ਅਮਮਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੂਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ¶ ਵੇ ਨ ਤਣ੍ਹਾਸੁ ਉਪਾਤਿਪਨ੍ਨਾ, ਵਿਤਰੇਯ੍ਯ ਓਘਂ ਅਮਮਾ ਚਰਨ੍ਤਿ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇਸਂ ਤਣ੍ਹਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ, ਭਵਾਭਵਾਯ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ਕਾਮੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਅਗਹਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਸੁਸਞ੍ਞਤਤ੍ਤਾ ਤਸਰਂਵ ਉਜ੍ਜੁਂ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ਵੀਤਰਾਗਾ ਸੁਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਚਨ੍ਦੋਵ ਰਾਹੁਗ੍ਗਹਣਾ ਪਮੁਤ੍ਤਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਸਮਿਤਾਵਿਨੋ ਵੀਤਰਾਗਾ ਅਕੋਪਾ, ਯੇਸਂ ਗਤੀ ਨਤ੍ਥਿਧ ਵਿਪ੍ਪਹਾਯ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿਮਰਣਂ ਅਸੇਸਂ, ਕਥਂਕਥਿਂ ਸਬ੍ਬਮੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤਾ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ¶ ¶ ਅਤ੍ਤਦੀਪਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਾ ਸਬ੍ਬਧਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ;
ਕਾਲੇਨ ¶ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੇ ਹੇਤ੍ਥ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਇਦਂ, ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋਤਿ;
ਕਾਲੇਨ ਤੇਸੁ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ.
‘‘ਯੋ ¶ ਵੇਦਗੂ ਝਾਨਰਤੋ ਸਤੀਮਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਤ੍ਤੋ ਸਰਣਂ ਬਹੂਨਂ;
ਕਾਲੇਨ ਤਮ੍ਹਿ ਹਬ੍ਯਂ ਪਵੇਚ੍ਛੇ, ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ ਯਜੇਥ’’.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਅਮੋਘਾ ਮਮ ਪੁਚ੍ਛਨਾ ਅਹੁ, ਅਕ੍ਖਾਸਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ;
ਤ੍ਵਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਜਾਨਾਸਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਇਦਂ, ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ.
‘‘ਯੋ ਯਾਚਯੋਗੋ ਦਾਨਪਤਿ ਗਹਟ੍ਠੋ, (ਇਤਿ ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ)
ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਯਜਤਿ ਪੁਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖੋ;
ਦਦਂ ਪਰੇਸਂ ਇਧ ਅਨ੍ਨਪਾਨਂ,
ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਭਗਵਾ ਯਞ੍ਞਸਮ੍ਪਦਂ’’.
‘‘ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਜਮਾਨੋ ਮਾਘਾਤਿ ਭਗਵਾ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਵਿਪ੍ਪਸਾਦੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ;
ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਯਜਮਾਨਸ੍ਸ ਯਞ੍ਞੋ, ਏਤ੍ਥਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਜਹਾਤਿ ਦੋਸਂ.
‘‘ਸੋ ¶ ਵੀਤਰਾਗੋ ਪਵਿਨੇਯ੍ਯ ਦੋਸਂ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵਯਮਪ੍ਪਮਾਣਂ;
ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ ਸਤਤਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਫਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਂ’’.
‘‘ਕੋ ¶ ਸੁਜ੍ਝਤਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਬਜ੍ਝਤੀ ਚ, ਕੇਨਤ੍ਤਨਾ ਗਚ੍ਛਤਿ [ਕੇਨਤ੍ਥੇਨਾ ਗਚ੍ਛਤਿ (ਕ.)] ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ;
ਅਜਾਨਤੋ ਮੇ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਭਗਵਾ ਹਿ ਮੇ ਸਕ੍ਖਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜ੍ਜਦਿਟ੍ਠੋ;
ਤੁਵਞ੍ਹਿ ¶ ਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮੋਸਿ ਸਚ੍ਚਂ, ਕਥਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਜੁਤਿਮ’’.
‘‘ਯੋ ਯਜਤਿ ਤਿਵਿਧਂ ਯਞ੍ਞਸਮ੍ਪਦਂ, (ਮਾਘਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਆਰਾਧਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇਭਿ ਤਾਦਿ;
ਏਵਂ ¶ ਯਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾ ਯਾਚਯੋਗੋ,
ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਮਾਘੋ ਮਾਣਵੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ… ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਮਾਘਸੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੬. ਸਭਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤਿ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਭਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪੁਰਾਣਸਾਲੋਹਿਤਾਯ ਦੇਵਤਾਯ ਪਞ੍ਹਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ‘‘ਯੋ ਤੇ, ਸਭਿਯ, ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤਸ੍ਸਾ ਦੇਵਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਙ੍ਘਿਨੋ ਗਣਿਨੋ ਗਣਾਚਰਿਯਾ ਞਾਤਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾ ¶ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਮਕ੍ਖਲਿਗੋਸਾਲੋ ਅਜਿਤੋ ਕੇਸਕਮ੍ਬਲੋ ਪਕੁਧੋ [ਕਕੁਧੋ (ਸੀ.) ਪਕੁਦ੍ਧੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕਂ.)] ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਸਞ੍ਚਯੋ [ਸਞ੍ਜਯੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)] ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ [ਬੇਲ੍ਲਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਵੇਲ਼ਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ [ਨਾਤਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਤੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਤੇ ਸਭਿਯੇਨ ¶ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇਨ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠਾ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ; ਅਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਾ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਪਿ ਚ ਸਭਿਯਂ ਯੇਵ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਙ੍ਘਿਨੋ ਗਣਿਨੋ ਗਣਾਚਰਿਯਾ ਞਾਤਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ…ਪੇ… ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ, ਤੇ ਮਯਾ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠਾ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਾ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤਿ; ਅਪਿ ¶ ਚ ਮਞ੍ਞੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯਨ੍ਨੂਨ੍ਨਾਹਂ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ¶ ਖੋ ਸਭਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਙ੍ਘੀ ਚੇਵ ਗਣੀ ਚ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ; ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯੇਪਿ ਖੋ ਤੇ [ਯੇ ਖੋ ਤੇ (ਸ੍ਯਾ.), ਯਂ ਖੋ ਤੇ (ਕ.)] ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਜਿਣ੍ਣਾ ਵੁਡ੍ਢਾ ਮਹਲ੍ਲਕਾ ਅਦ੍ਧਗਤਾ ਵਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਙ੍ਘਿਨੋ ਗਣਿਨੋ ਗਣਾਚਰਿਯਾ ਞਾਤਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ…ਪੇ. ¶ … ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਪਿ ਮਯਾ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠਾ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਾ ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਮਞ੍ਞੇਵੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਕਿਂ ਪਨ ਮੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ! ਸਮਣੋ ਹਿ ਗੋਤਮੋ ਦਹਰੋ ਚੇਵ ਜਾਤਿਯਾ, ਨਵੋ ਚ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖੋ [ਸਮਣੋ ਖੋ ਗੋਤਮੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਦਹਰੋਤਿ ਨ ਉਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਰਿਭੋਤਬ੍ਬੋ. ਦਹਰੋਪਿ ਚੇਸ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ¶ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿਵਾਪੋ, ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ¶ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਕਙ੍ਖੀ ਵੇਚਿਕਿਚ੍ਛੀ ਆਗਮਂ, (ਇਤਿ ਸਭਿਯੋ)
ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਮਾਨੋ;
ਤੇਸਨ੍ਤਕਰੋ ਭਵਾਹਿ [ਭਵਾਹਿ ਮੇ (ਪੀ. ਕ.)] ਪਞ੍ਹੇ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠੋ,
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ ਮੇ’’.
‘‘ਦੂਰਤੋ ¶ ਆਗਤੋਸਿ ਸਭਿਯ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਮਾਨੋ;
ਤੇਸਨ੍ਤਕਰੋ ਭਵਾਮਿ [ਤੇਸਮਨ੍ਤਕਰੋਮਿ ਤੇ (ਕ.)] ਪਞ੍ਹੇ ਤੇ ਪੁਟ੍ਠੋ,
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ ਤੇ.
‘‘ਪੁਚ੍ਛ ¶ ਮਂ ਸਭਿਯ ਪਞ੍ਹਂ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਿਚ੍ਛਸਿ;
ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ, ਅਹਂ ਅਨ੍ਤਂ ਕਰੋਮਿ ਤੇ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਵਤ, ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਵਤ, ਭੋ! ਯਂ ਵਤਾਹਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ [ਓਕਾਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਪਮੁਦਿਤੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਿਂ ਪਤ੍ਤਿਨਮਾਹੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਂ, (ਇਤਿ ਸਭਿਯੋ)
ਸੋਰਤਂ ਕੇਨ ਕਥਞ੍ਚ ਦਨ੍ਤਮਾਹੁ;
ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਥਂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ,
ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ’’.
‘‘ਪਜ੍ਜੇਨ ¶ ਕਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ, (ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਗਤੋ ਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ;
ਵਿਭਵਞ੍ਚ ਭਵਞ੍ਚ ਵਿਪ੍ਪਹਾਯ,
ਵੁਸਿਤਵਾ ਖੀਣਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ.
‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ¶ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ, ਨ ਸੋ ਹਿਂਸਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ;
ਤਿਣ੍ਣੋ ਸਮਣੋ ਅਨਾਵਿਲੋ, ਉਸ੍ਸਦਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਸੋਰਤੋ ਸੋ.
‘‘ਯਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾਵਿਤਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ;
ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝ ਇਮਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ, ਕਾਲਂ ਕਙ੍ਖਤਿ ਭਾਵਿਤੋ ਸ ਦਨ੍ਤੋ.
‘‘ਕਪ੍ਪਾਨਿ ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਕੇਵਲਾਨਿ, ਸਂਸਾਰਂ ਦੁਭਯਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਂ;
ਵਿਗਤਰਜਮਨਙ੍ਗਣਂ ¶ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਪਤ੍ਤਂ ਜਾਤਿਖਯਂ ਤਮਾਹੁ ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਪਮੁਦਿਤੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ [ਉਤ੍ਤਰਿ (ਕ.)] ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਿਂ ¶ ਪਤ੍ਤਿਨਮਾਹੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ, (ਇਤਿ ਸਭਿਯੋ)
ਸਮਣਂ ਕੇਨ ਕਥਞ੍ਚ ਨ੍ਹਾਤਕੋਤਿ;
ਨਾਗੋਤਿ ¶ ਕਥਂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ,
ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ’’.
‘‘ਬਾਹਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਾਪਕਾਨਿ, (ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਵਿਮਲੋ ਸਾਧੁਸਮਾਹਿਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ;
ਸਂਸਾਰਮਤਿਚ੍ਚ ਕੇਵਲੀ ਸੋ,
ਅਸਿਤੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ.
‘‘ਸਮਿਤਾਵਿ ਪਹਾਯ ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਂ, ਵਿਰਜੋ ਞਤ੍ਵਾ ਇਮਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ;
ਜਾਤਿਮਰਣਂ ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ, ਸਮਣੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ.
‘‘ਨਿਨ੍ਹਾਯ ¶ [ਨਿਨਹਾਯ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਬ੍ਬਪਾਪਕਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ;
ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ¶ ਕਪ੍ਪਿਯੇਸੁ, ਕਪ੍ਪਂ ਨੇਤਿ ਤਮਾਹੁ ਨ੍ਹਾਤਕੋ’’ਤਿ.
‘‘ਆਗੁਂ ਨ ਕਰੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਗੇ [ਸਬ੍ਬਯੋਗੇ (ਕ.)] ਵਿਸਜ੍ਜ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨ ਸਜ੍ਜਤੀ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਨਾਗੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਂ ਖੇਤ੍ਤਜਿਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, (ਇਤਿ ਸਭਿਯੋ)
ਕੁਸਲਂ ਕੇਨ ਕਥਞ੍ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ;
ਮੁਨਿ ¶ ਨਾਮ ਕਥਂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ,
ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ’’.
‘‘ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਕੇਵਲਾਨਿ, (ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਦਿਬ੍ਬਂ ਮਾਨੁਸਕਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਖੇਤ੍ਤਂ;
ਸਬ੍ਬਖੇਤ੍ਤਮੂਲਬਨ੍ਧਨਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ,
ਖੇਤ੍ਤਜਿਨੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ.
‘‘ਕੋਸਾਨਿ ¶ ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਕੇਵਲਾਨਿ, ਦਿਬ੍ਬਂ ਮਾਨੁਸਕਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਸਂ;
ਸਬ੍ਬਕੋਸਮੂਲਬਨ੍ਧਨਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਕੁਸਲੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ.
‘‘ਦੁਭਯਾਨਿ ¶ ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਰਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸੁਦ੍ਧਿਪਞ੍ਞੋ;
ਕਣ੍ਹਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ.
‘‘ਅਸਤਞ੍ਚ ¶ ਸਤਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ;
ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਪੂਜਨੀਯੋ, ਸਙ੍ਗਂ ਜਾਲਮਤਿਚ੍ਚ ਸੋ ਮੁਨੀ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਿਂ ਪਤ੍ਤਿਨਮਾਹੁ ¶ ਵੇਦਗੁਂ, (ਇਤਿ ਸਭਿਯੋ)
ਅਨੁਵਿਦਿਤਂ ਕੇਨ ਕਥਞ੍ਚ ਵੀਰਿਯਵਾਤਿ;
ਆਜਾਨਿਯੋ ਕਿਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ,
ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ’’.
‘‘ਵੇਦਾਨਿ ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਕੇਵਲਾਨਿ, (ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਸਮਣਾਨਂ ਯਾਨਿਧਤ੍ਥਿ [ਯਾਨਿਪਤ੍ਥਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ;
ਸਬ੍ਬਵੇਦਨਾਸੁ ਵੀਤਰਾਗੋ,
ਸਬ੍ਬਂ ਵੇਦਮਤਿਚ੍ਚ ਵੇਦਗੂ ਸੋ.
‘‘ਅਨੁਵਿਚ੍ਚ ਪਪਞ੍ਚਨਾਮਰੂਪਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ¶ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਰੋਗਮੂਲਂ;
ਸਬ੍ਬਰੋਗਮੂਲਬਨ੍ਧਨਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਨੁਵਿਦਿਤੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ.
‘‘ਵਿਰਤੋ ਇਧ ਸਬ੍ਬਪਾਪਕੇਹਿ, ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤਿਚ੍ਚ ਵੀਰਿਯਵਾ ਸੋ;
ਸੋ ਵੀਰਿਯਵਾ ਪਧਾਨਵਾ, ਧੀਰੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸਸ੍ਸੁ ਲੁਨਾਨਿ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਙ੍ਗਮੂਲਂ;
ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਮੂਲਬਨ੍ਧਨਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਆਜਾਨਿਯੋ ਤਾਦਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.
ਅਥ ¶ ¶ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ…ਪੇ… ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਿਂ ਪਤ੍ਤਿਨਮਾਹੁ ਸੋਤ੍ਤਿਯਂ, (ਇਤਿ ਸਭਿਯੋ)
ਅਰਿਯਂ ¶ ਕੇਨ ਕਥਞ੍ਚ ਚਰਣਵਾਤਿ;
ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਕਿਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ,
ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ’’.
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਲੋਕੇ, (ਸਭਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਸਾਵਜ੍ਜਾਨਵਜ੍ਜਂ ਯਦਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ;
ਅਭਿਭੁਂ ਅਕਥਂਕਥਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ,
ਅਨਿਘਂ ¶ ਸਬ੍ਬਧਿਮਾਹੁ ਸੋਤ੍ਤਿਯੋਤਿ.
‘‘ਛੇਤ੍ਵਾ ਆਸਵਾਨਿ ਆਲਯਾਨਿ, ਵਿਦ੍ਵਾ ਸੋ ਨ ਉਪੇਤਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਂ;
ਸਞ੍ਞਂ ਤਿਵਿਧਂ ਪਨੁਜ੍ਜ ਪਙ੍ਕਂ, ਕਪ੍ਪਂ ਨੇਤਿ ਤਮਾਹੁ ਅਰਿਯੋਤਿ.
‘‘ਯੋ ਇਧ ਚਰਣੇਸੁ ਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤੋ, ਕੁਸਲੋ ਸਬ੍ਬਦਾ ਆਜਾਨਾਤਿ [ਆਜਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ.)] ਧਮ੍ਮਂ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ [ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ.)], ਪਟਿਘਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਚਰਣਵਾ ਸੋ.
‘‘ਦੁਕ੍ਖਵੇਪਕ੍ਕਂ ਯਦਤ੍ਥਿ ਕਮ੍ਮਂ, ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਵਾਪਿ [ਤਿਰਿਯਞ੍ਚਾਪਿ (ਸ੍ਯਾ.)] ਮਜ੍ਝੇ;
ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਯਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਞ੍ਞਚਾਰੀ, ਮਾਯਂ ਮਾਨਮਥੋਪਿ ਲੋਭਕੋਧਂ;
ਪਰਿਯਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਤਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਮਾਹੁ ਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਪਮੁਦਿਤੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ¶ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿ –
‘‘ਯਾਨਿ ¶ ¶ ਚ ਤੀਣਿ ਯਾਨਿ ਚ ਸਟ੍ਠਿ, ਸਮਣਪ੍ਪਵਾਦਸਿਤਾਨਿ [ਸਮਣਪ੍ਪਵਾਦਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਭੂਰਿਪਞ੍ਞ;
ਸਞ੍ਞਕ੍ਖਰਸਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਓਸਰਣਾਨਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਓਘਤਮਗਾ.
‘‘ਅਨ੍ਤਗੂਸਿ ¶ ਪਾਰਗੂ [ਪਾਰਗੂਸਿ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)] ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਅਰਹਾਸਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਖੀਣਾਸਵਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞੇ;
ਜੁਤਿਮਾ ਮੁਤਿਮਾ ਪਹੂਤਪਞ੍ਞੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰਂ ਅਤਾਰੇਸਿ ਮਂ.
‘‘ਯਂ ਮੇ ਕਙ੍ਖਿਤਮਞ੍ਞਾਸਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਮਂ ਤਾਰਯਿ ਨਮੋ ਤੇ;
ਮੁਨਿ ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤ, ਅਖਿਲ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ ਸੋਰਤੋਸਿ.
‘‘ਯਾ ¶ ਮੇ ਕਙ੍ਖਾ ਪੁਰੇ ਆਸਿ, ਤਂ ਮੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਅਦ੍ਧਾ ਮੁਨੀਸਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਨੀਵਰਣਾ ਤਵ.
‘‘ਉਪਾਯਾਸਾ ਚ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਵਿਨਲ਼ੀਕਤਾ;
ਸੀਤਿਭੂਤੋ ਦਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਾ ਸਚ੍ਚਨਿਕ੍ਕਮੋ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਨਾਗਨਾਗਸ੍ਸ, ਮਹਾਵੀਰਸ੍ਸ ਭਾਸਤੋ;
ਸਬ੍ਬੇ ਦੇਵਾਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ, ਉਭੋ ਨਾਰਦਪਬ੍ਬਤਾ.
‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ;
ਸਦੇਵਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ.
‘‘ਤੁਵਂ ¶ ਬੁਦ੍ਧੋ ਤੁਵਂ ਸਤ੍ਥਾ, ਤੁਵਂ ਮਾਰਾਭਿਭੂ ਮੁਨਿ;
ਤੁਵਂ ਅਨੁਸਯੇ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਾਰੇਸਿ ਮਂ ਪਜਂ.
‘‘ਉਪਧੀ ਤੇ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਆਸਵਾ ਤੇ ਪਦਾਲਿਤਾ;
ਸੀਹੋਸਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰਵੋ.
‘‘ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਂ ¶ ਯਥਾ ਵਗ੍ਗੁ, ਤੋਯੇ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ [ਤੋਯੇਨ ਨ ਉਪਲਿਪ੍ਪਤਿ (ਸੀ.), ਤੋਯੇ ਨ ਉਪਲਿਪ੍ਪਤਿ (ਪੀ.), ਤੋਯੇਨ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ (ਕ.)];
ਏਵਂ ਪੁਞ੍ਞੇ ਚ ਪਾਪੇ ਚ, ਉਭਯੇ ਤ੍ਵਂ ਨ ਲਿਮ੍ਪਸਿ;
ਪਾਦੇ ਵੀਰ ਪਸਾਰੇਹਿ, ਸਭਿਯੋ ਵਨ੍ਦਤਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ ¶ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਏਸਾਹਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ; ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ¶ .
‘‘ਯੋ ਖੋ, ਸਭਿਯ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ, ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਤਿ; ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ. ਅਪਿ ਚ ਮੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਵੇਮਤ੍ਤਤਾ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ.
‘‘ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ¶ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯ, ਅਹਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਵਸਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੁ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾਯਾ’’ਤਿ. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਸਭਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸਭਿਯੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.
ਸਭਿਯਸੁਤ੍ਤਂ ਛਟ੍ਠਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੭. ਸੇਲਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਯੇਨ ਆਪਣਂ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪਾਨਂ ਨਿਗਮੋ ਤਦਵਸਰਿ. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ¶ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਆਪਣਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ¶ ਏਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕਵਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ’ਤਿ [ਭਗਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)]. ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇਵਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ¶ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਕੇਣਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਮਾਦਪਿਤੋ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਕੇਣਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਹਾ ਖੋ, ਕੇਣਿਯ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ¶ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ; ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ¶ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ.
ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਮਹਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ; ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕੇਣਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਹਾ ਖੋ, ਕੇਣਿਯ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ; ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ.
ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਮਹਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ [ਅਧਿਵਾਸੇਤ੍ਵੇਵ (ਸੀ.)] ਮੇ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ. ਅਥ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਵਾਸਨਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ¶ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਸਕੋ ਅਸ੍ਸਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਭਵਨ੍ਤੋ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ, ਸਮਣੋ ਮੇ ਗੋਤਮੋ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ, ਯੇਨ ਮੇ ਕਾਯਵੇਯ੍ਯਾਵਟਿਕਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਉਦ੍ਧਨਾਨਿ ਖਣਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਕਟ੍ਠਾਨਿ ਫਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਾਜਨਾਨਿ ਧੋਵਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਉਦਕਮਣਿਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਕੇਣਿਯੋ ਪਨ ਜਟਿਲੋ ਸਾਮਂਯੇਵ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਂ ¶ ਪਟਿਯਾਦੇਤਿ.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਪਣੇ ਪਟਿਵਸਤਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ ¶ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ¶ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ ਪਦਕੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨਵਯੋ, ਤੀਣਿ ਚ ਮਾਣਵਕਸਤਾਨਿ ਮਨ੍ਤੇ ਵਾਚੇਤਿ.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਸੇਲੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੀਹਿ ਮਾਣਵਕਸਤੇਹਿ ਪਰਿਵੁਤੋ ਜਙ੍ਘਾਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁਵਿਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮੇ [ਕੇਣਿਸ੍ਸਮਿਯੇ ਜਟਿਲੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਉਦ੍ਧਨਾਨਿ ਖਣਨ੍ਤੇ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੇ, ਕੇਣਿਯਂ ਪਨ ਜਟਿਲਂ ਸਾਮਂਯੇਵ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਂ ਪਟਿਯਾਦੇਨ੍ਤਂ. ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਕੇਣਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭੋਤੋ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਆਵਾਹੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਵਾਹੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਹਾਯਞ੍ਞੋ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ, ਰਾਜਾ ਵਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਲਕਾਯੇਨਾ’’ਤਿ?
‘‘ਨ ਮੇ, ਭੋ ਸੇਲ, ਆਵਾਹੋ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਵਿਵਾਹੋ ਵਾ, ਨਾਪਿ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਲਕਾਯੇਨ; ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਮੇ ਮਹਾਯਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ¶ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹਿ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਆਪਣਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਤਂ ਖੋ ਪਨ ¶ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ…ਪੇ… ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾਤਿ. ਸੋ ਮੇ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਭੋ ਕੇਣਿਯ, ਵਦੇਸਿ’’? ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਭੋ ਸੇਲ, ਵਦਾਮਿ’’. ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਭੋ ਕੇਣਿਯ, ਵਦੇਸਿ’’? ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਭੋ ਸੇਲ, ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸੇਲਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਘੋਸੋਪਿ ਖੋ ਏਸੋ ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਯਦਿਦਂ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ. ਆਗਤਾਨਿ ਖੋ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇਵ ਗਤਿਯੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾ. ਸਚੇ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਿ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਜਨਪਦਤ੍ਥਾਵਰਿਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ, ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ, ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ, ਮਣਿਰਤਨਂ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ, ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ, ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਮੇਵ ਸਤ੍ਤਮਂ. ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸੂਰਾ ਵੀਰਙ੍ਗਰੂਪਾ ਪਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨਾ. ਸੋ ਇਮਂ ਪਥਵਿਂ ਸਾਗਰਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਭਿਵਿਜਿਯ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਿ. ਸਚੇ ਖੋ ਪਨ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਅਰਹਂ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਵਿਵਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ [ਵਿਵਤ੍ਤਚ੍ਛਦ੍ਦੋ (ਸੀ. ਪੀ.)]. ਕਹਂ ਪਨ, ਭੋ ਕੇਣਿਯ, ਏਤਰਹਿ ਸੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਵਿਹਰਤਿ ¶ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ?
ਏਵਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਬਾਹੁਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੇਲਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਯੇਨੇਸਾ ¶ , ਭੋ ਸੇਲ, ਨੀਲਵਨਰਾਜੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੀਹਿ ਮਾਣਵਕਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇ ਮਾਣਵਕੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਪਦੇ ਪਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਾ. ਦੁਰਾਸਦਾ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ [ਭਵਨ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਸੀਹਾਵ ਏਕਚਰਾ. ਯਦਾ ਚਾਹਂ, ਭੋ, ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਮਾ ਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਥ; ਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮੇ ਭਵਨ੍ਤੋ ਆਗਮੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਤੋ ¶ ਕਾਯੇ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨੇਸਿ [ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਸਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)]. ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਤੋ ਕਾਯੇ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਕਙ੍ਖਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ – ਕੋਸੋਹਿਤੇ ਚ ਵਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੇ, ਪਹੂਤਜਿਵ੍ਹਤਾਯ ਚਾਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਤਿ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਕਙ੍ਖਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ – ਕੋਸੋਹਿਤੇ ਚ ਵਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੇ, ਪਹੂਤਜਿਵ੍ਹਤਾਯ ¶ ਚਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਥਾਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਸਿ [ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਸਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਯਥਾ ਅਦ੍ਦਸ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਤੋ ਕੋਸੋਹਿਤਂ ਵਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਂ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਜਿਵ੍ਹਂ ਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਉਭੋਪਿ ਕਣ੍ਣਸੋਤਾਨਿ ਅਨੁਮਸਿ ਪਟਿਮਸਿ, ਉਭੋਪਿ ਨਾਸਿਕਸੋਤਾਨਿ ਅਨੁਮਸਿ ਪਟਿਮਸਿ, ਕੇਵਲਮ੍ਪਿ ਨਲਾਟਮਣ੍ਡਲਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਛਾਦੇਸਿ.
ਅਥ ਖੋ ਸੇਲਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਖੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਹਿ, ਨੋ ਅਪੁਰਿਪੁਣ੍ਣੇਹਿ. ਨੋ ਚ ਖੋ ਨਂ ਜਾਨਾਮਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਾ ਨੋ ਵਾ. ਸੁਤਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਵੁਡ੍ਢਾਨਂ ਮਹਲ੍ਲਕਾਨਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ – ‘ਯੇ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇ ਸਕੇ ਵਣ੍ਣੇ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿ –
‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕਾਯੋ ਸੁਰੁਚਿ, ਸੁਜਾਤੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨੋ;
ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋਸਿ ਭਗਵਾ, ਸੁਸੁਕ੍ਕਦਾਠੋਸਿ ਵੀਰਿਯਵਾ.
‘‘ਨਰਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਸੁਜਾਤਸ੍ਸ, ਯੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਿਯਞ੍ਜਨਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਤਵ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾ.
‘‘ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤੋ ਸੁਮੁਖੋ, ਬ੍ਰਹਾ ਉਜੁ ਪਤਾਪਵਾ;
ਮਜ੍ਝੇ ¶ ਸਮਣਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਆਦਿਚ੍ਚੋਵ ਵਿਰੋਚਸਿ.
‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਦਸ੍ਸਨੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਞ੍ਚਨਸਨ੍ਨਿਭਤ੍ਤਚੋ;
ਕਿਂ ਤੇ ਸਮਣਭਾਵੇਨ, ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਮਵਣ੍ਣਿਨੋ.
‘‘ਰਾਜਾ ਅਰਹਸਿ ਭਵਿਤੁਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਰਥੇਸਭੋ;
ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ, ਜਮ੍ਬੁਸਣ੍ਡਸ੍ਸ [ਜਮ੍ਬੁਮਣ੍ਡਸ੍ਸ (ਕ.)] ਇਸ੍ਸਰੋ.
‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਭੋਗਿਰਾਜਾਨੋ [ਭੋਜਰਾਜਾਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਅਨੁਯਨ੍ਤਾ [ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ (ਸੀ.)] ਭਵਨ੍ਤੁ ਤੇ;
ਰਾਜਾਭਿਰਾਜਾ ਮਨੁਜਿਨ੍ਦੋ, ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਗੋਤਮ’’.
‘‘ਰਾਜਾਹਮਸ੍ਮਿ ਸੇਲਾਤਿ, (ਭਗਵਾ) ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤੇਮਿ, ਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਂ’’.
‘‘ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਜਾਨਾਸਿ, (ਇਤਿ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ) ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤੇਮਿ’, ਇਤਿ ਭਾਸਸਿ ਗੋਤਮ.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਸੇਨਾਪਤਿ ਭੋਤੋ, ਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਥੁਰਨ੍ਵਯੋ;
ਕੋ ਤੇ ਤਮਨੁਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ’’.
‘‘ਮਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਚਕ੍ਕਂ, (ਸੇਲਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ;
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਅਨੁਜਾਤੋ ਤਥਾਗਤਂ.
‘‘ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਭਾਵਿਤਂ;
ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਹੀਨਂ ਮੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ.
‘‘ਵਿਨਯਸ੍ਸੁ ¶ ਮਯਿ ਕਙ੍ਖਂ, ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਸ੍ਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ;
ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ.
‘‘ਯੇਸਂ ¶ ¶ ¶ ਵੇ [ਯੇਸਂ ਵੋ (ਪੀ.), ਯਸ੍ਸ ਵੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਲੋਕੇ, ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;
ਸੋਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ ਅਤਿਤੁਲੋ, ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨੋ;
ਸਬ੍ਬਾਮਿਤ੍ਤੇ ਵਸੀਕਤ੍ਵਾ, ਮੋਦਾਮਿ ਅਕੁਤੋਭਯੋ’’.
‘‘ਇਮਂ ਭਵਨ੍ਤੋ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਯਥਾ ਭਾਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸੀਹੋਵ ਨਦਤੀ ਵਨੇ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਂ ਅਤਿਤੁਲਂ, ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨਂ;
ਕੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਕੋ.
‘‘ਯੋ ਮਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਅਨ੍ਵੇਤੁ, ਯੋ ਵਾ ਨਿਚ੍ਛਤਿ ਗਚ੍ਛਤੁ;
ਇਧਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਰਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’.
‘‘ਏਵਞ੍ਚੇ [ਏਤਞ੍ਚੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਭੋਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ [ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕਂ. ਪੀ.)];
ਮਯਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਵਰਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’.
‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਿਸਤਾ ਇਮੇ, ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਭਗਵਾ ਤਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’.
‘‘ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, (ਸੇਲਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਮਕਾਲਿਕਂ;
ਯਤ੍ਥ ਅਮੋਘਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ.
ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਪਰਿਸੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਅਥ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਤਸ੍ਸਾ ¶ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕੇ ਅਸ੍ਸਮੇ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ¶ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ – ‘‘ਕਾਲੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ.
ਅਥ ¶ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਵਾਰੇਸਿ. ਅਥ ਖੋ ਕੇਣਿਯੋ ਜਟਿਲੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਕੇਣਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਭਗਵਾ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਿ –
‘‘ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਮੁਖਾ ਯਞ੍ਞਾ, ਸਾਵਿਤ੍ਤੀ ਛਨ੍ਦਸੋ ਮੁਖਂ;
ਰਾਜਾ ਮੁਖਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਨਦੀਨਂ ਸਾਗਰੋ ਮੁਖਂ.
‘‘ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਂ ਮੁਖਂ ਚਨ੍ਦੋ, ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਤਪਤਂ ਮੁਖਂ;
ਪੁਞ੍ਞਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾਨਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਵੇ ਯਜਤਂ ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕੇਣਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੇਲੋ ਸਪਰਿਸੋ ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇ ¶ …ਪੇ… ¶ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਖੋ ਪਨਾਪਸ੍ਮਾ ਸੇਲੋ ਸਪਰਿਸੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸਿ.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੇਲੋ ਸਪਰਿਸੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਯਂ ਤਂ ਸਰਣਮਾਗਮ੍ਹ [ਮਾਗਮ੍ਮ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਮਿ ਚਕ੍ਖੁਮ;
ਸਤ੍ਤਰਤ੍ਤੇਨ ਭਗਵਾ, ਦਨ੍ਤਮ੍ਹ ਤਵ ਸਾਸਨੇ.
‘‘ਤੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਤੁਵਂ ਸਤ੍ਥਾ, ਤੁਵਂ ਮਾਰਾਭਿਭੂ ਮੁਨਿ;
ਤੁਵਂ ਅਨੁਸਯੇ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਾਰੇਸਿਮਂ ਪਜਂ.
‘‘ਉਪਧੀ ਤੇ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਆਸਵਾ ਤੇ ਪਦਾਲਿਤਾ;
ਸੀਹੋਸਿ [ਸੀਹੋਵ (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੦੧)] ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰਵੋ.
‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ ¶ ਤਿਸਤਾ ਇਮੇ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ;
ਪਾਦੇ ਵੀਰ ਪਸਾਰੇਹਿ, ਨਾਗਾ ਵਨ੍ਦਨ੍ਤੁ ਸਤ੍ਥੁਨੋ’’ਤਿ.
ਸੇਲਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੮. ਸਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਂ
ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਮਨਞ੍ਞਾਤਂ ¶ , ਮਚ੍ਚਾਨਂ ਇਧ ਜੀਵਿਤਂ;
ਕਸਿਰਞ੍ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਂਯੁਤਂ.
ਨ ¶ ਹਿ ਸੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੇਨ ਜਾਤਾ ਨ ਮਿਯ੍ਯਰੇ;
ਜਰਮ੍ਪਿ ¶ ਪਤ੍ਵਾ ਮਰਣਂ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਪਾਣਿਨੋ.
ਫਲਾਨਮਿਵ ਪਕ੍ਕਾਨਂ, ਪਾਤੋ ਪਤਨਤੋ [ਪਪਤਤੋ (ਸੀ. ਪੀ. ਅਟ੍ਠ.)] ਭਯਂ;
ਏਵਂ ਜਾਤਾਨ ਮਚ੍ਚਾਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਰਣਤੋ ਭਯਂ.
ਯਥਾਪਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ, ਕਤਾ ਮਤ੍ਤਿਕਭਾਜਨਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਭੇਦਨਪਰਿਯਨ੍ਤਾ [ਭੇਦਪਰਿਯਨ੍ਤਾ (ਸ੍ਯਾ.)], ਏਵਂ ਮਚ੍ਚਾਨ ਜੀਵਿਤਂ.
ਦਹਰਾ ਚ ਮਹਨ੍ਤਾ ਚ, ਯੇ ਬਾਲਾ ਯੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਮਚ੍ਚੁਵਸਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਮਚ੍ਚੁਪਰਾਯਣਾ.
ਤੇਸਂ ਮਚ੍ਚੁਪਰੇਤਾਨਂ, ਗਚ੍ਛਤਂ ਪਰਲੋਕਤੋ;
ਨ ਪਿਤਾ ਤਾਯਤੇ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਞਾਤੀ ਵਾ ਪਨ ਞਾਤਕੇ.
ਪੇਕ੍ਖਤਂ ਯੇਵ ਞਾਤੀਨਂ, ਪਸ੍ਸ ਲਾਲਪਤਂ ਪੁਥੁ;
ਏਕਮੇਕੋਵ ਮਚ੍ਚਾਨਂ, ਗੋਵਜ੍ਝੋ ਵਿਯ ਨੀਯਤਿ [ਨਿਯ੍ਯਤਿ (ਬਹੂਸੁ)].
ਏਵਮਬ੍ਭਾਹਤੋ ¶ ਲੋਕੋ, ਮਚ੍ਚੁਨਾ ਚ ਜਰਾਯ ਚ;
ਤਸ੍ਮਾ ਧੀਰਾ ਨ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕਪਰਿਯਾਯਂ.
ਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਆਗਤਸ੍ਸ ਗਤਸ੍ਸ ਵਾ;
ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਪਸ੍ਸਂ, ਨਿਰਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦੇਵਸਿ.
ਪਰਿਦੇਵਯਮਾਨੋ ਚੇ, ਕਿਞ੍ਚਿਦਤ੍ਥਂ ਉਦਬ੍ਬਹੇ;
ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਹਿਂਸਮਤ੍ਤਾਨਂ, ਕਯਿਰਾ ਚੇ ਨਂ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ.
ਨ ਹਿ ਰੁਣ੍ਣੇਨ ਸੋਕੇਨ, ਸਨ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਚੇਤਸੋ;
ਭਿਯ੍ਯਸ੍ਸੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਰੀਰਂ ਚੁਪਹਞ੍ਞਤਿ.
ਕਿਸੋ ¶ ਵਿਵਣ੍ਣੋ ਭਵਤਿ, ਹਿਂਸਮਤ੍ਤਾਨਮਤ੍ਤਨਾ;
ਨ ¶ ਤੇਨ ਪੇਤਾ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਤ੍ਥਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ.
ਸੋਕਮਪ੍ਪਜਹਂ ¶ ਜਨ੍ਤੁ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ;
ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤਂ [ਕਾਲਕਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਸੋਕਸ੍ਸ ਵਸਮਨ੍ਵਗੂ.
ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਸ੍ਸ ਗਮਿਨੇ, ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਨਰੇ;
ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਵਸਮਾਗਮ੍ਮ, ਫਨ੍ਦਨ੍ਤੇਵਿਧ ਪਾਣਿਨੋ.
ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ;
ਏਤਾਦਿਸੋ ਵਿਨਾਭਾਵੋ, ਪਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਂ.
ਅਪਿ ਵਸ੍ਸਸਤਂ ਜੀਵੇ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਵਾ ਪਨ ਮਾਣਵੋ;
ਞਾਤਿਸਙ੍ਘਾ ਵਿਨਾ ਹੋਤਿ, ਜਹਾਤਿ ਇਧ ਜੀਵਿਤਂ.
ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਹਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਪਰਿਦੇਵਿਤਂ;
ਪੇਤਂ ਕਾਲਙ੍ਕਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਨੇਸੋ ਲਬ੍ਭਾ ਮਯਾ ਇਤਿ.
ਯਥਾ ¶ ਸਰਣਮਾਦਿਤ੍ਤਂ, ਵਾਰਿਨਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਯੇ [ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ (ਸੀ. ਕ.)];
ਏਵਮ੍ਪਿ ਧੀਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੁਸਲੋ ਨਰੋ;
ਖਿਪ੍ਪਮੁਪ੍ਪਤਿਤਂ ਸੋਕਂ, ਵਾਤੋ ਤੂਲਂਵ ਧਂਸਯੇ.
ਪਰਿਦੇਵਂ ਪਜਪ੍ਪਞ੍ਚ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ;
ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖਮੇਸਾਨੋ, ਅਬ੍ਬਹੇ ਸਲ੍ਲਮਤ੍ਤਨੋ.
ਅਬ੍ਬੁਲ਼੍ਹਸਲ੍ਲੋ ਅਸਿਤੋ, ਸਨ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਚੇਤਸੋ;
ਸਬ੍ਬਸੋਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਅਸੋਕੋ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ.
ਸਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੯. ਵਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲੇ ਵਿਹਰਤਿ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲਵਨਸਣ੍ਡੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲੇ ਪਟਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਤਾਰੁਕ੍ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਜਾਣੁਸ੍ਸੋਣਿ [ਜਾਣੁਸੋਣਿ (ਕ.)] ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਤੋਦੇਯ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ. ਅਥ ਖੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠਭਾਰਦ੍ਵਾਜਾਨਂ ਮਾਣਵਾਨਂ ¶ ਜਙ੍ਘਾਵਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਵਿਚਰਨ੍ਤਾਨਂ [ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨਾਨਂ ਅਨੁਵਿਚਰਮਾਨਾਨਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਅਯਮਨ੍ਤਰਾਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਕਥਂ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?
ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਮਾਣਵੋ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਭੋ, ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ ਯਾਵ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿਵਾਦੇਨ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.
ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ ਮਾਣਵੋ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਭੋ, ਸੀਲਵਾ ਚ ਹੋਤਿ ਵਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ [ਵਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਮ. ਨਿ. ੨.੪੫੪)] ਚ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖੋ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਨੇਵ ਖੋ ਅਸਕ੍ਖਿ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਮਾਣਵੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠਂ ¶ ਮਾਣਵਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ਨ ਪਨ ਅਸਕ੍ਖਿ ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ ਮਾਣਵੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਂ ਮਾਣਵਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ.
ਅਥ ¶ ਖੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ ਮਾਣਵੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਂ ਮਾਣਵਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਭੋ [ਅਯਂ ਭੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.), ਅਯਂ ਖੋ (ਪੀ.)] ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲੇ ਵਿਹਰਤਿ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲਵਨਸਣ੍ਡੇ; ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ…ਪੇ… ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ’ਤਿ. ਆਯਾਮ, ਭੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ, ਯੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ. ਯਥਾ ਨੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਮਾਣਵੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮਾਣਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ.
ਅਥ ਖੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠਭਾਰਦ੍ਵਾਜਾ ਮਾਣਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ. ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ ਵੀਤਿਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ ਮਾਣਵੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪਟਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ ਮਯਮਸ੍ਮੁਭੋ;
ਅਹਂ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਸ੍ਸ, ਤਾਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਯਂ ਮਾਣਵੋ.
‘‘ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਯਦਕ੍ਖਾਤਂ, ਤਤ੍ਰ ਕੇਵਲਿਨੋਸ੍ਮਸੇ;
ਪਦਕਸ੍ਮ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾ, ਜਪ੍ਪੇ ਆਚਰਿਯਸਾਦਿਸਾ.
‘‘ਤੇਸਂ ¶ ¶ ਨੋ ਜਾਤਿਵਾਦਸ੍ਮਿਂ, ਵਿਵਾਦੋ ਅਤ੍ਥਿ ਗੋਤਮ;
ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਇਤਿ ਭਾਸਤਿ;
ਅਹਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮੁਨਾ [ਕਮ੍ਮਨਾ (ਸੀ. ਪੀ.) ਏਵਮੁਪਰਿਪਿ] ਬ੍ਰੂਮਿ, ਏਵਂ ਜਾਨਾਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮ.
‘‘ਤੇ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਯਂ ਉਭੋ;
ਭਵਨ੍ਤਂ [ਭਗਵਨ੍ਤਂ (ਕ.)] ਪੁਟ੍ਠੁਮਾਗਮ੍ਹਾ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਇਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤਂ.
‘‘ਚਨ੍ਦਂ ¶ ਯਥਾ ਖਯਾਤੀਤਂ, ਪੇਚ੍ਚ ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਜਨਾ;
ਵਨ੍ਦਮਾਨਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਗੋਤਮਂ.
‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਲੋਕੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਮਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ ਗੋਤਮਂ;
ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਭਵਤਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ;
ਅਜਾਨਤਂ ਨੋ ਪਬ੍ਰੂਹਿ, ਯਥਾ ਜਾਨੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ’’.
‘‘ਤੇਸਂ ¶ ਵੋ ਅਹਂ ਬ੍ਯਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, (ਵਾਸੇਟ੍ਠਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਯਥਾਤਥਂ;
ਜਾਤਿਵਿਭਙ੍ਗਂ ਪਾਣਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਤਿਣਰੁਕ੍ਖੇਪਿ ਜਾਨਾਥ, ਨ ਚਾਪਿ ਪਟਿਜਾਨਰੇ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਤੇਸਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਤਤੋ ¶ ਕੀਟੇ ਪਟਙ੍ਗੇ ਚ, ਯਾਵ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕੇ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਤੇਸਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਚਤੁਪ੍ਪਦੇਪਿ ਜਾਨਾਥ, ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚ ਮਹਲ੍ਲਕੇ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਤੇਸਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਪਾਦੂਦਰੇਪਿ ਜਾਨਾਥ, ਉਰਗੇ ਦੀਘਪਿਟ੍ਠਿਕੇ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਤੇਸਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਤਤੋ ਮਚ੍ਛੇਪਿ ਜਾਨਾਥ, ਓਦਕੇ ਵਾਰਿਗੋਚਰੇ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਤੇਸਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਤਤੋ ਪਕ੍ਖੀਪਿ ਜਾਨਾਥ, ਪਤ੍ਤਯਾਨੇ ਵਿਹਙ੍ਗਮੇ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਤੇਸਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ.
‘‘ਯਥਾ ¶ ¶ ਏਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ, ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਪੁਥੁ;
ਏਵਂ ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਪੁਥੁ.
‘‘ਨ ਕੇਸੇਹਿ ਨ ਸੀਸੇਨ, ਨ ਕਣ੍ਣੇਹਿ ਨ ਅਕ੍ਖਿਭਿ;
ਨ ਮੁਖੇਨ ਨ ਨਾਸਾਯ, ਨ ਓਟ੍ਠੇਹਿ ਭਮੂਹਿ ਵਾ.
‘‘ਨ ਗੀਵਾਯ ਨ ਅਂਸੇਹਿ, ਨ ਉਦਰੇਨ ਨ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ;
ਨ ਸੋਣਿਯਾ ਨ ਉਰਸਾ, ਨ ਸਮ੍ਬਾਧੇ ਨ ਮੇਥੁਨੇ [ਨ ਸਮ੍ਬਾਧਾ ਨ ਮੇਥੁਨਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
‘‘ਨ ¶ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਨ ਪਾਦੇਹਿ, ਨਾਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਨਖੇਹਿ ਵਾ;
ਨ ਜਙ੍ਘਾਹਿ ਨ ਊਰੂਹਿ, ਨ ਵਣ੍ਣੇਨ ਸਰੇਨ ਵਾ;
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਨੇਵ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੁ.
‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ ਸਰੀਰੇਸੁ [ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਸਸਰੀਰੇਸੁ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਮਨੁਸ੍ਸੇਸ੍ਵੇਤਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਵੋਕਾਰਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਗੋਰਕ੍ਖਂ ਉਪਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਕਸ੍ਸਕੋ ਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਪੁਥੁਸਿਪ੍ਪੇਨ ਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਸਿਪ੍ਪਿਕੋ ਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਵੋਹਾਰਂ ਉਪਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਵਾਣਿਜੋ ਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਪਰਪੇਸ੍ਸੇਨ ਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਪੇਸ੍ਸਿਕੋ [ਪੇਸ੍ਸਕੋ (ਕ.)] ਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਉਪਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ¶ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਚੋਰੋ ਏਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਇਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਉਪਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਯੋਧਾਜੀਵੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਪੋਰੋਹਿਚ੍ਚੇਨ ਜੀਵਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਯਾਜਕੋ ਏਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯੋ ¶ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਗਾਮਂ ਰਟ੍ਠਞ੍ਚ ਭੁਞ੍ਜਤਿ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਰਾਜਾ ਏਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਨ ¶ ਚਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਯੋਨਿਜਂ ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਂ;
ਭੋਵਾਦਿ ਨਾਮ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ [ਸ ਵੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਹੋਤਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੋ;
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਂ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਸੋ ਵੇ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ;
ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਂ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਛੇਤ੍ਵਾ ¶ ਨਦ੍ਧਿਂ ਵਰਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਸਹਨੁਕ੍ਕਮਂ;
ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਲਿਘਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਸਂ ਵਧਬਨ੍ਧਞ੍ਚ, ਅਦੁਟ੍ਠੋ ਯੋ ਤਿਤਿਕ੍ਖਤਿ;
ਖਨ੍ਤੀਬਲਂ ਬਲਾਨੀਕਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨਂ ਵਤਵਨ੍ਤਂ, ਸੀਲਵਨ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਦਂ;
ਦਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਿਮਸਾਰੀਰਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਵਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇਵ, ਆਰਗ੍ਗੇਰਿਵ ਸਾਸਪੋ;
ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਕਾਮੇਸੁ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਇਧੇਵ ਖਯਮਤ੍ਤਨੋ;
ਪਨ੍ਨਭਾਰਂ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਂ ਮੇਧਾਵਿਂ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦਂ;
ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ, ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਂ;
ਅਨੋਕਸਾਰਿਮਪ੍ਪਿਚ੍ਛਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ ਭੂਤੇਸੁ, ਤਸੇਸੁ ਥਾਵਰੇਸੁ ਚ;
ਯੋ ਨ ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਘਾਤੇਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ¶ ਵਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ, ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ;
ਸਾਦਾਨੇਸੁ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ, ਮਾਨੋ ਮਕ੍ਖੋ ਚ ਪਾਤਿਤੋ;
ਸਾਸਪੋਰਿਵ ਆਰਗ੍ਗਾ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਅਕਕ੍ਕਸਂ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਿਂ, ਗਿਰਂ ਸਚ੍ਚਮੁਦੀਰਯੇ;
ਯਾਯ ਨਾਭਿਸਜੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋਧ ਦੀਘਂ ਵ ਰਸ੍ਸਂ ਵਾ, ਅਣੁਂ ਥੂਲਂ ਸੁਭਾਸੁਭਂ;
ਲੋਕੇ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਦਿਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਆਸਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਮ੍ਹਿ ਚ;
ਨਿਰਾਸਾਸਂ [ਨਿਰਾਸਯਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਨਿਰਾਸਕਂ (?)] ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸਾਲਯਾ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਕਥਂਕਥੀ;
ਅਮਤੋਗਧਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋਧ ¶ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਪਾਪਞ੍ਚ, ਉਭੋ ਸਙ੍ਗਮੁਪਚ੍ਚਗਾ;
ਅਸੋਕਂ ਵਿਰਜਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਚਨ੍ਦਂਵ ਵਿਮਲਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾਵਿਲਂ;
ਨਨ੍ਦੀਭਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋਮਂ ਪਲਿਪਥਂ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਮੋਹਮਚ੍ਚਗਾ;
ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਅਨੇਜੋ ਅਕਥਂਕਥੀ;
ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋਧ ਕਾਮੇ ਪਹਨ੍ਤ੍ਵਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ;
ਕਾਮਭਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋਧ ¶ ਤਣ੍ਹਂ ਪਹਨ੍ਤ੍ਵਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ;
ਤਣ੍ਹਾਭਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਂ, ਦਿਬ੍ਬਂ ਯੋਗਂ ਉਪਚ੍ਚਗਾ;
ਸਬ੍ਬਯੋਗਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ਰਤਿਞ੍ਚ ਅਰਤਿਂ, ਸੀਤਿਭੂਤਂ ਨਿਰੂਪਧਿਂ;
ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਭਿਭੁਂ ਵੀਰਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਚੁਤਿਂ ¶ ¶ ਯੋ ਵੇਦਿ [ਯੋ’ਵੇਤਿ (?) ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕੇ ੯੯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸਂਵਣਨਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ] ਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ;
ਅਸਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇਵਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਮਾਨੁਸਾ;
ਖੀਣਾਸਵਂ ਅਰਹਨ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ;
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ¶ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਉਸਭਂ ਪਵਰਂ ਵੀਰਂ, ਮਹੇਸਿਂ ਵਿਜਿਤਾਵਿਨਂ;
ਅਨੇਜਂ ਨ੍ਹਾਤਕਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਯੋ ਵੇਦਿ [ਯੋ’ਵੇਤਿ (?) ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕੇ ੯੯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸਂਵਣਨਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ], ਸਗ੍ਗਾਪਾਯਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਅਥੋ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਸਮਞ੍ਞਾ ਹੇਸਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ;
ਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ ਸਮੁਦਾਗਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ.
‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਮਨੁਸਯਿਤਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮਜਾਨਤਂ;
ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਨੋ [ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਤੇ (ਅਟ੍ਠ.) ਮ. ਨਿ. ੨.੪੬੦] ਪਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ, ਜਾਤਿਯਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਨ ¶ ਜਚ੍ਚਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਕਸ੍ਸਕੋ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ, ਸਿਪ੍ਪਿਕੋ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ;
ਵਾਣਿਜੋ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ, ਪੇਸ੍ਸਿਕੋ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ.
‘‘ਚੋਰੋਪਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ, ਯੋਧਾਜੀਵੋਪਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ;
ਯਾਜਕੋ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ, ਰਾਜਾਪਿ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ.
‘‘ਏਵਮੇਤਂ ¶ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ;
ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦਸ੍ਸਾ, ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਕੋਵਿਦਾ.
‘‘ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਤ੍ਤਤਿ ਲੋਕੋ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਤ੍ਤਤਿ ਪਜਾ;
ਕਮ੍ਮਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਰਥਸ੍ਸਾਣੀਵ ਯਾਯਤੋ.
‘‘ਤਪੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ, ਸਂਯਮੇਨ ਦਮੇਨ ਚ;
ਏਤੇਨ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਏਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਤੀਹਿ ਵਿਜ੍ਜਾਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਨ੍ਤੋ ਖੀਣਪੁਨਬ੍ਭਵੋ;
ਏਵਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਕ੍ਕੋ ਵਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਵਾਸੇਟ੍ਠਭਾਰਦ੍ਵਾਜਾ ਮਾਣਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚੁਂ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ… ਉਪਾਸਕੇ ਨੋ ਭਵਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤੇ [ਪਾਣੁਪੇਤਂ (ਕ.)] ਸਰਣਂ ਗਤੇ’’ਤਿ.
ਵਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤਂ ਨਵਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੦. ਕੋਕਾਲਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ. ਅਥ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਪਾਪਿਚ੍ਛਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ, ਪਾਪਿਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਨਂ ਵਸਂ ਗਤਾ’’ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਾ ਹੇਵਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਮਾ ਹੇਵਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ! ਪਸਾਦੇਹਿ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਪੇਸਲਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ.
ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ…ਪੇ… ¶ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਦ੍ਧਾਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ, ਅਥ ਖੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛਾਵ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ, ਪਾਪਿਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਨਂ ਵਸਂ ਗਤਾ’’ਤਿ. ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗਵਾ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਮਾ ਹੇਵਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ ¶ , ਮਾ ਹੇਵਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ! ਪਸਾਦੇਹਿ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਪੇਸਲਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ.
ਅਥ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਚਿਰਪ੍ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕੋਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਾਸਪਮਤ੍ਤੀਹਿ ਪਿਲ਼ਕਾਹਿ ਸਬ੍ਬੋ ਕਾਯੋ ਫੁਟੋ [ਫੁਟ੍ਠੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਅਹੋਸਿ; ਸਾਸਪਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਲ਼ਾਯਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਕਲ਼ਾਯਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਿਯੋ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕੋਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਕੋਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਮਲਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਆਮਲਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬੇਲ਼ੁਵਸਲਾਟੁਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਬੇਲ਼ੁਵਸਲਾਟੁਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਿਲ੍ਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ; ਬਿਲ੍ਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ; ਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚ ਲੋਹਿਤਞ੍ਚ ਪਗ੍ਘਰਿਂਸੁ. ਅਥ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੇਵਾਬਾਧੇਨ ਕਾਲਮਕਾਸਿ. ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਚ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਦੁਮਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍ਵਾ ¶ .
ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਵਣ੍ਣੋ ਕੇਵਲਕਪ੍ਪਂ ਜੇਤਵਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ ¶ . ਏਕਮਨ੍ਤਂ, ਠਿਤੋ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੋਕਾਲਿਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ; ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਦੁਮਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ; ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯਿ.
ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ…ਪੇ… ਇਦਮਵੋਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ, ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾ ਮਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯੀ’’ਤਿ.
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਕੀਵਦੀਘਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਦੁਮੇ ਨਿਰਯੇ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਦੀਘਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਦੁਮੇ ਨਿਰਯੇ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ; ਤਂ ਨ ਸੁਕਰਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਇਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਇਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ¶ ਇਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਇਤਿ ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਾ [ਉਪਮਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚ –
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿਖਾਰਿਕੋ ਕੋਸਲਕੋ ਤਿਲਵਾਹੋ; ਤਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਏਕਮੇਕਂ ਤਿਲਂ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯ. ਖਿਪ੍ਪਤਰਂ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵੀਸਤਿਖਾਰਿਕੋ ਕੋਸਲਕੋ ਤਿਲਵਾਹੋ ¶ ਇਮਿਨਾ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਏਕੋ ਅਬ੍ਬੁਦੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਅਬਬੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਅਬਬਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਅਹਹੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਅਹਹਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਅਟਟੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਅਟਟਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਕੁਮੁਦੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਕੁਮੁਦਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਸੋਗਨ੍ਧਿਕੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਸੋਗਨ੍ਧਿਕਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਉਪ੍ਪਲਕੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਉਪ੍ਪਲਕਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ ਨਿਰਯੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵੀਸਤਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾ ਨਿਰਯਾ ਏਵਮੇਕੋ ਪਦੁਮੋ ਨਿਰਯੋ. ਪਦੁਮਂ ਖੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਰਯਂ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ, ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ¶ ¶ ਹਿ ਜਾਤਸ੍ਸ, ਕੁਠਾਰੀ [ਕੁਧਾਰੀ (ਕ.)] ਜਾਯਤੇ ਮੁਖੇ;
ਯਾਯ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਬਾਲੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਭਣਂ.
‘‘ਯੋ ਨਿਨ੍ਦਿਯਂ ਪਸਂਸਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਪਸਂਸਿਯੋ;
ਵਿਚਿਨਾਤਿ ਮੁਖੇਨ ਸੋ ਕਲਿਂ, ਕਲਿਨਾ ¶ ਤੇਨ ਸੁਖਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ¶ ਅਯਂ ਕਲਿ, ਯੋ ਅਕ੍ਖੇਸੁ ਧਨਪਰਾਜਯੋ;
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ, ਅਯਮੇਵ ਮਹਤ੍ਤਰੋ [ਮਹਨ੍ਤਕਰੋ (ਸੀ.)] ਕਲਿ;
ਯੋ ਸੁਗਤੇਸੁ ਮਨਂ ਪਦੋਸਯੇ.
‘‘ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ, ਛਤ੍ਤਿਂਸਤਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਬ੍ਬੁਦਾਨਿ [ਅਬ੍ਬੁਦਾਨਂ (ਕ.)];
ਯਮਰਿਯਗਰਹੀ ਨਿਰਯਂ ਉਪੇਤਿ, ਵਾਚਂ ਮਨਞ੍ਚ ਪਣਿਧਾਯ ਪਾਪਕਂ.
‘‘ਅਭੂਤਵਾਦੀ ਨਿਰਯਂ ਉਪੇਤਿ, ਯੋ ਵਾਪਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਕਰੋਮਿਚਾਹ;
ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਪੇਚ੍ਚ ਸਮਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਨਿਹੀਨਕਮ੍ਮਾ ਮਨੁਜਾ ਪਰਤ੍ਥ.
‘‘ਯੋ ਅਪ੍ਪਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਨਰਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੋਸਸ੍ਸ ਅਨਙ੍ਗਣਸ੍ਸ;
ਤਮੇਵ ਬਾਲਂ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਪਾਪਂ, ਸੁਖੁਮੋ ਰਜੋ ਪਟਿਵਾਤਂਵ ਖਿਤ੍ਤੋ.
‘‘ਯੋ ਲੋਭਗੁਣੇ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਵਚਸਾ ਪਰਿਭਾਸਤਿ ਅਞ੍ਞੇ;
ਅਸਦ੍ਧੋ ¶ ¶ ਕਦਰਿਯੋ ਅਵਦਞ੍ਞੂ, ਮਚ੍ਛਰਿ ਪੇਸੁਣਿਯਂ [ਪੇਸੁਣਿਯਸ੍ਮਿਂ (ਬਹੂਸੁ)] ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ.
‘‘ਮੁਖਦੁਗ੍ਗ ਵਿਭੂਤ ਅਨਰਿਯ, ਭੂਨਹੁ [ਭੁਨਹਤ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਾਪਕ ਦੁਕ੍ਕਟਕਾਰਿ;
ਪੁਰਿਸਨ੍ਤ ਕਲੀ ਅਵਜਾਤ, ਮਾ ਬਹੁਭਾਣਿਧ ਨੇਰਯਿਕੋਸਿ.
‘‘ਰਜਮਾਕਿਰਸੀ ¶ ਅਹਿਤਾਯ, ਸਨ੍ਤੇ ਗਰਹਸਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰੀ;
ਬਹੂਨਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਚਰਿਤ੍ਵਾ, ਗਚ੍ਛਸਿ ਖੋ ਪਪਤਂ ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ.
‘‘ਨ ਹਿ ਨਸ੍ਸਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਮ੍ਮਂ, ਏਤਿ ਹਤਂ ਲਭਤੇਵ ਸੁਵਾਮਿ;
ਦੁਕ੍ਖਂ ਮਨ੍ਦੋ ਪਰਲੋਕੇ, ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰੀ.
‘‘ਅਯੋਸਙ੍ਕੁਸਮਾਹਤਟ੍ਠਾਨਂ ¶ , ਤਿਣ੍ਹਧਾਰਮਯਸੂਲਮੁਪੇਤਿ;
ਅਥ ¶ ਤਤ੍ਤਅਯੋਗੁਲ਼ਸਨ੍ਨਿਭਂ, ਭੋਜਨਮਤ੍ਥਿ ਤਥਾ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਨ ਹਿ ਵਗ੍ਗੁ ਵਦਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਾ, ਨਾਭਿਜਵਨ੍ਤਿ ਨ ਤਾਣਮੁਪੇਨ੍ਤਿ;
ਅਙ੍ਗਾਰੇ ¶ ਸਨ੍ਥਤੇ ਸਯਨ੍ਤਿ [ਸੇਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਗਿਨਿਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ.
‘‘ਜਾਲੇਨ ਚ ਓਨਹਿਯਾਨ, ਤਤ੍ਥ ਹਨਨ੍ਤਿ ਅਯੋਮਯਕੁਟੇਭਿ [ਅਯੋਮਯਕੂਟੇਹਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਅਨ੍ਧਂਵ ਤਿਮਿਸਮਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵਿਤਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਮਹਿਕਾਯੋ.
‘‘ਅਥ ਲੋਹਮਯਂ ਪਨ ਕੁਮ੍ਭਿਂ, ਗਿਨਿਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ;
ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤਾਸੁ ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ, ਅਗ੍ਗਿਨਿਸਮਾਸੁ [ਗਿਨਿਸ੍ਸਮਾਸੁ (ਕ.)] ਸਮੁਪ੍ਪਿਲਵਾਤੇ.
‘‘ਅਥ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਮਿਸ੍ਸੇ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਤਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰੀ;
ਯਂ ਯਂ ¶ ਦਿਸਕਂ [ਦਿਸਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਅਧਿਸੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਫੁਸਮਾਨੋ.
‘‘ਪੁਲ਼ਵਾਵਸਥੇ ¶ ਸਲਿਲਸ੍ਮਿਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਤਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰੀ;
ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਹਿ ਤੀਰਮਪਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਸਮਾ ਹਿ ਸਮਨ੍ਤਕਪਲ੍ਲਾ.
‘‘ਅਸਿਪਤ੍ਤਵਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਹਂ, ਤਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਦਗਤ੍ਤਾ;
ਜਿਵ੍ਹਂ ¶ ਬਲਿਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਆਰਜਯਾਰਜਯਾ ਵਿਹਨਨ੍ਤਿ.
‘‘ਅਥ ਵੇਤਰਣਿਂ ਪਨ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਤਿਣ੍ਹਧਾਰਖੁਰਧਾਰਮੁਪੇਨ੍ਤਿ;
ਤਤ੍ਥ ਮਨ੍ਦਾ ਪਪਤਨ੍ਤਿ, ਪਾਪਕਰਾ ਪਾਪਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ.
‘‘ਖਾਦਨ੍ਤਿ ¶ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਰੁਦਨ੍ਤੇ, ਸਾਮਾ ਸਬਲਾ ਕਾਕੋਲਗਣਾ ਚ;
ਸੋਣਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲਾ [ਸਿਗਾਲਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਟਿਗਿਦ੍ਧਾ [ਪਟਿਗਿਜ੍ਝਾ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਕੁਲਲਾ ਵਾਯਸਾ ਚ [ਕੁਲਲਾ ਚ ਵਾਯਸਾ (?)] ਵਿਤੁਦਨ੍ਤਿ.
‘‘ਕਿਚ੍ਛਾ ਵਤਯਂ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਿ, ਯਂ ਜਨੋ ਫੁਸਤਿ [ਪਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰੀ;
ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਜੀਵਿਤਸੇਸੇ, ਕਿਚ੍ਚਕਰੋ ਸਿਯਾ ਨਰੋ ਨ ਚਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇ.
‘‘ਤੇ ¶ ਗਣਿਤਾ ਵਿਦੂਹਿ ਤਿਲਵਾਹਾ, ਯੇ ਪਦੁਮੇ ਨਿਰਯੇ ਉਪਨੀਤਾ;
ਨਹੁਤਾਨਿ ਹਿ ਕੋਟਿਯੋ ਪਞ੍ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਕੋਟਿਸਤਾਨਿ ਪੁਨਞ੍ਞਾ [ਪਨਯ੍ਯੇ (ਕ.)].
‘‘ਯਾਵ ¶ ਦੁਖਾ [ਦੁਕ੍ਖਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਦੁਕ੍ਖ (ਪੀ. ਕ.)] ਨਿਰਯਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਥਪਿ ਤਾਵ ਚਿਰਂ ਵਸਿਤਬ੍ਬਂ;
ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਸੁਚਿਪੇਸਲਸਾਧੁਗੁਣੇਸੁ, ਵਾਚਂ ਮਨਂ ਸਤਤਂ [ਪਕਤਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਪਰਿਰਕ੍ਖੇ’’ਤਿ.
ਕੋਕਾਲਿਕਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੧. ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਆਨਨ੍ਦਜਾਤੇ ਤਿਦਸਗਣੇ ਪਤੀਤੇ, ਸਕ੍ਕਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦਂ ਸੁਚਿਵਸਨੇ ਚ ਦੇਵੇ;
ਦੁਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤਿਰਿਵ ਥੋਮਯਨ੍ਤੇ, ਅਸਿਤੋ ਇਸਿ ਅਦ੍ਦਸ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰੇ.
ਦਿਸ੍ਵਾਨ ¶ ਦੇਵੇ ਮੁਦਿਤਮਨੇ ਉਦਗ੍ਗੇ, ਚਿਤ੍ਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ ਇਦਮਵੋਚ [ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਇਦਮਵੋਚਾਸਿ (ਸੀ.)] ਤਤ੍ਥ;
‘‘ਕਿਂ ਦੇਵਸਙ੍ਘੋ ਅਤਿਰਿਵ ਕਲ੍ਯਰੂਪੋ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਰਮਯਥ [ਭਮਯਥ (ਸੀ.)] ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ.
‘‘ਯਦਾਪਿ ਆਸੀ ਅਸੁਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਮੋ, ਜਯੋ ਸੁਰਾਨਂ ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਿਤਾ.
ਤਦਾਪਿ ਨੇਤਾਦਿਸੋ ਲੋਮਹਂਸਨੋ, ਕਿਮਬ੍ਭੁਤਂ ਦਟ੍ਠੁ ਮਰੂ ਪਮੋਦਿਤਾ.
‘‘ਸੇਲ਼ੇਨ੍ਤਿ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਚ ਵਾਦਯਨ੍ਤਿ ਚ, ਭੁਜਾਨਿ ਫੋਟੇਨ੍ਤਿ [ਪੋਠੇਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.), ਪੋਥੇਨ੍ਤਿ (ਕ.)] ਚ ਨਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਚ;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ਵੋਹਂ ਮੇਰੁਮੁਦ੍ਧਵਾਸਿਨੇ, ਧੁਨਾਥ ਮੇ ਸਂਸਯਂ ਖਿਪ੍ਪ ਮਾਰਿਸਾ’’.
‘‘ਸੋ ¶ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਰਤਨਵਰੋ ਅਤੁਲ੍ਯੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਹਿਤਸੁਖਤ੍ਥਾਯ [ਹਿਤਸੁਖਤਾਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਜਾਤੋ;
ਸਕ੍ਯਾਨ ਗਾਮੇ ਜਨਪਦੇ ਲੁਮ੍ਬਿਨੇਯ੍ਯੇ, ਤੇਨਮ੍ਹ ਤੁਟ੍ਠਾ ਅਤਿਰਿਵ ਕਲ੍ਯਰੂਪਾ.
‘‘ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਨਰਾਸਭੋ ਸਬ੍ਬਪਜਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ;
ਵਤ੍ਤੇਸ੍ਸਤਿ ¶ ਚਕ੍ਕਮਿਸਿਵ੍ਹਯੇ ਵਨੇ, ਨਦਂਵ ਸੀਹੋ ਬਲਵਾ ਮਿਗਾਭਿਭੂ’’.
ਤਂ ¶ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤੁਰਿਤਮਵਸਰੀ ਸੋ, ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਸ੍ਸ ਤਦ ਭਵਨਂ ਉਪਾਵਿਸਿ [ਉਪਾਗਮਿ (ਸੀ. ਪੀ.)];
ਨਿਸਜ੍ਜ ਤਤ੍ਥ ਇਦਮਵੋਚਾਸਿ ਸਕ੍ਯੇ, ‘‘ਕੁਹਿਂ ਕੁਮਾਰੋ ਅਹਮਪਿ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ’’.
ਤਤੋ ਕੁਮਾਰਂ ਜਲਿਤਮਿਵ ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਉਕ੍ਕਾਮੁਖੇਵ ਸੁਕੁਸਲਸਮ੍ਪਹਟ੍ਠਂ [ਸੁਕੁਸਲੇਨ ਸਮ੍ਪਹਟ੍ਠਂ (ਕ.)];
ਦਦ੍ਦਲ੍ਲਮਾਨਂ [ਦਦ੍ਦਲ਼੍ਹਮਾਨਂ (ਕ.)] ਸਿਰਿਯਾ ਅਨੋਮਵਣ੍ਣਂ, ਦਸ੍ਸੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਸਿਤਵ੍ਹਯਸ੍ਸ ਸਕ੍ਯਾ.
ਦਿਸ੍ਵਾ ਕੁਮਾਰਂ ਸਿਖਿਮਿਵ ਪਜ੍ਜਲਨ੍ਤਂ, ਤਾਰਾਸਭਂਵ ¶ ਨਭਸਿਗਮਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ;
ਸੂਰਿਯਂ ਤਪਨ੍ਤਂ ਸਰਦਰਿਵਬ੍ਭਮੁਤ੍ਤਂ, ਆਨਨ੍ਦਜਾਤੋ ਵਿਪੁਲਮਲਤ੍ਥ ਪੀਤਿਂ.
ਅਨੇਕਸਾਖਞ੍ਚ ਸਹਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਂ, ਛਤ੍ਤਂ ਮਰੂ ਧਾਰਯੁਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;
ਸੁਵਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰਾ, ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ ਚਾਮਰਛਤ੍ਤਗਾਹਕਾ.
ਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ¶ ਜਟੀ ਕਣ੍ਹਸਿਰਿਵ੍ਹਯੋ ਇਸਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਨਿਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ;
ਸੇਤਞ੍ਚ ਛਤ੍ਤਂ ਧਰਿਯਨ੍ਤ [ਧਾਰਿਯਨ੍ਤ (ਸ੍ਯਾ.), ਧਾਰਯਨ੍ਤਂ (ਸੀ. ਕ.)] ਮੁਦ੍ਧਨਿ, ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ.
ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵਂ, ਜਿਗੀਸਤੋ [ਜਿਗਿਂਸਕੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਲਕ੍ਖਣਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ;
ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਗਿਰਮਬ੍ਭੁਦੀਰਯਿ, ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਯਂ ਦ੍ਵਿਪਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ’’ [ਦਿਪਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)].
ਅਥਤ੍ਤਨੋ ਗਮਨਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ, ਅਕਲ੍ਯਰੂਪੋ ਗਲ਼ਯਤਿ ਅਸ੍ਸੁਕਾਨਿ;
ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਸਕ੍ਯਾ ਇਸਿਮਵੋਚੁਂ ਰੁਦਨ੍ਤਂ,
‘‘ਨੋ ਚੇ ਕੁਮਾਰੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’.
ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਸਕ੍ਯੇ ਇਸਿਮਵੋਚ ਅਕਲ੍ਯੇ, ‘‘ਨਾਹਂ ¶ ਕੁਮਾਰੇ ਅਹਿਤਮਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ;
ਨ ਚਾਪਿਮਸ੍ਸ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਨ ਓਰਕਾਯਂ ਅਧਿਮਾਨਸਾ [ਅਧਿਮਨਸਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਭਵਾਥ.
‘‘ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਗ੍ਗਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਤਾਯਂ ਕੁਮਾਰੋ, ਸੋ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਰਮਵਿਸੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸੀ;
ਵਤ੍ਤੇਸ੍ਸਤਾਯਂ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਕਸ੍ਸ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ.
‘‘ਮਮਞ੍ਚ ¶ ਆਯੁ ਨ ਚਿਰਮਿਧਾਵਸੇਸੋ, ਅਥਨ੍ਤਰਾ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ;
ਸੋਹਂ ਨ ਸੋਸ੍ਸਂ [ਸੁਸ੍ਸਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਅਸਮਧੁਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ, ਤੇਨਮ੍ਹਿ ਅਟ੍ਟੋ ਬ੍ਯਸਨਂਗਤੋ ਅਘਾਵੀ’’.
ਸੋ ¶ ¶ ਸਾਕਿਯਾਨਂ ਵਿਪੁਲਂ ਜਨੇਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਂ, ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਮ੍ਹਾ ਨਿਗ੍ਗਮਾ [ਨਿਰਗਮਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਨਿਗਮਾ (ਕ. ਸੀ.), ਨਿਰਗਮ (ਪੀ.)] ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ;
ਸੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਂ ਸਯਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਅਸਮਧੁਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਘੋਸਂ ਯਦ [ਯਦਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਰਤੋ ਸੁਣਾਸਿ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਤ੍ਤੋ ਵਿਵਰਤਿ ਧਮ੍ਮਮਗ੍ਗਂ;
ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਤਤ੍ਥ ਸਮਯਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ [ਸਯਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਿਯਾਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਚਰਸ੍ਸੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ’’.
ਤੇਨਾਨੁਸਿਟ੍ਠੋ ਹਿਤਮਨੇਨ ਤਾਦਿਨਾ, ਅਨਾਗਤੇ ¶ ਪਰਮਵਿਸੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਿਨਾ;
ਸੋ ਨਾਲਕੋ ਉਪਚਿਤਪੁਞ੍ਞਸਞ੍ਚਯੋ, ਜਿਨਂ ਪਤਿਕ੍ਖਂ [ਪਤਿ + ਇਕ੍ਖਂ = ਪਤਿਕ੍ਖਂ] ਪਰਿਵਸਿ ਰਕ੍ਖਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ.
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਘੋਸਂ ਜਿਨਵਰਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਨੇ, ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਦਿਸ੍ਵਾ ਇਸਿਨਿਸਭਂ ਪਸਨ੍ਨੋ;
ਮੋਨੇਯ੍ਯਸੇਟ੍ਠਂ ¶ ਮੁਨਿਪਵਰਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ, ਸਮਾਗਤੇ ਅਸਿਤਾਵ੍ਹਯਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇਤਿ.
ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਮੇਤਂ ਵਚਨਂ, ਅਸਿਤਸ੍ਸ ਯਥਾਤਥਂ;
ਤਂ ਤਂ ਗੋਤਮ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੁਂ.
‘‘ਅਨਗਾਰਿਯੁਪੇਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਜਿਗੀਸਤੋ;
ਮੁਨਿ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਮੋਨੇਯ੍ਯਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪਦਂ’’.
‘‘ਮੋਨੇਯ੍ਯਂ ਤੇ ਉਪਞ੍ਞਿਸ੍ਸਂ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ) ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਂ;
ਹਨ੍ਦ ਤੇ ਨਂ ਪਵਕ੍ਖਾਮਿ, ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਸ੍ਸੁ ਦਲ਼੍ਹੋ ਭਵ.
‘‘ਸਮਾਨਭਾਗਂ ¶ ਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਗਾਮੇ ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠਵਨ੍ਦਿਤਂ;
ਮਨੋਪਦੋਸਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਣ੍ਣਤੋ ਚਰੇ.
‘‘ਉਚ੍ਚਾਵਚਾ ¶ ¶ ਨਿਚ੍ਛਰਨ੍ਤਿ, ਦਾਯੇ ਅਗ੍ਗਿਸਿਖੂਪਮਾ;
ਨਾਰਿਯੋ ਮੁਨਿਂ ਪਲੋਭੇਨ੍ਤਿ, ਤਾਸੁ ਤਂ ਮਾ ਪਲੋਭਯੁਂ.
‘‘ਵਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇ ਪਰੋਪਰੇ [ਪਰੋਵਰੇ (ਸੀ. ਪੀ.), ਵਰਾਵਰੇ (ਸ੍ਯਾ.)];
ਅਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ¶ ਅਸਾਰਤ੍ਤੋ, ਪਾਣੇਸੁ ਤਸਥਾਵਰੇ.
‘‘ਯਥਾ ਅਹਂ ਤਥਾ ਏਤੇ, ਯਥਾ ਏਤੇ ਤਥਾ ਅਹਂ;
ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਨ ਹਨੇਯ੍ਯ ਨ ਘਾਤਯੇ.
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਞ੍ਚ ਲੋਭਞ੍ਚ, ਯਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ;
ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਰੇਯ੍ਯ ਨਰਕਂ ਇਮਂ.
‘‘ਊਨੂਦਰੋ ਮਿਤਾਹਾਰੋ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਅਲੋਲੁਪੋ;
ਸਦਾ [ਸ ਵੇ (ਪੀ.)] ਇਚ੍ਛਾਯ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ, ਅਨਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ.
‘‘ਸ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ, ਵਨਨ੍ਤਮਭਿਹਾਰਯੇ;
ਉਪਟ੍ਠਿਤੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸ੍ਮਿਂ, ਆਸਨੂਪਗਤੋ ਮੁਨਿ.
‘‘ਸ ਝਾਨਪਸੁਤੋ ਧੀਰੋ, ਵਨਨ੍ਤੇ ਰਮਿਤੋ ਸਿਯਾ;
ਝਾਯੇਥ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸ੍ਮਿਂ, ਅਤ੍ਤਾਨਮਭਿਤੋਸਯਂ.
‘‘ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ ਵਿਵਸਾਨੇ [ਵਿਵਸਨੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਗਾਮਨ੍ਤਮਭਿਹਾਰਯੇ;
ਅਵ੍ਹਾਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਅਭਿਹਾਰਞ੍ਚ ਗਾਮਤੋ.
‘‘ਨ ਮੁਨੀ ਗਾਮਮਾਗਮ੍ਮ, ਕੁਲੇਸੁ ਸਹਸਾ ਚਰੇ;
ਘਾਸੇਸਨਂ ਛਿਨ੍ਨਕਥੋ, ਨ ਵਾਚਂ ਪਯੁਤਂ ਭਣੇ.
‘‘ਅਲਤ੍ਥਂ ਯਦਿਦਂ ਸਾਧੁ, ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਂ ਇਤਿ;
ਉਭਯੇਨੇਵ ਸੋ ਤਾਦੀ, ਰੁਕ੍ਖਂਵੁਪਨਿਵਤ੍ਤਤਿ [ਰੁਕ੍ਖਂਵੁ’ਪਤਿਵਤ੍ਤਤਿ (ਕ.), ਰੁਕ੍ਖਂਵ ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ (ਸ੍ਯਾ.)].
‘‘ਸ ¶ ¶ ਪਤ੍ਤਪਾਣਿ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ, ਅਮੂਗੋ ਮੂਗਸਮ੍ਮਤੋ;
ਅਪ੍ਪਂ ਦਾਨਂ ਨ ਹੀਲ਼ੇਯ੍ਯ, ਦਾਤਾਰਂ ਨਾਵਜਾਨਿਯਾ.
‘‘ਉਚ੍ਚਾਵਚਾ ¶ ਹਿ ਪਟਿਪਦਾ, ਸਮਣੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ;
ਨ ਪਾਰਂ ¶ ਦਿਗੁਣਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਨਯਿਦਂ ਏਕਗੁਣਂ ਮੁਤਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਛਿਨ੍ਨਸੋਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਹੀਨਸ੍ਸ, ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਮੋਨੇਯ੍ਯਂ ਤੇ ਉਪਞ੍ਞਿਸ੍ਸਂ, ਖੁਰਧਾਰੂਪਮੋ ਭਵੇ;
ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਤਾਲੁਮਾਹਚ੍ਚ, ਉਦਰੇ ਸਞ੍ਞਤੋ ਸਿਯਾ.
‘‘ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਚ ਸਿਯਾ, ਨ ਚਾਪਿ ਬਹੁ ਚਿਨ੍ਤਯੇ;
ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧੋ ਅਸਿਤੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਾਯਣੋ.
‘‘ਏਕਾਸਨਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਸਮਣੂਪਾਸਨਸ੍ਸ ਚ;
ਏਕਤ੍ਤਂ ਮੋਨਮਕ੍ਖਾਤਂ, ਏਕੋ ਚੇ ਅਭਿਰਮਿਸ੍ਸਸਿ;
ਅਥ ਭਾਹਿਸਿ [ਭਾਸਿਹਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਦਸਦਿਸਾ.
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ਧੀਰਾਨਂ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਝਾਯੀਨਂ ਕਾਮਚਾਗਿਨਂ;
ਤਤੋ ਹਿਰਿਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਕੁਬ੍ਬੇਥ ਮਾਮਕੋ.
‘‘ਤਂ ¶ ਨਦੀਹਿ ਵਿਜਾਨਾਥ, ਸੋਬ੍ਭੇਸੁ ਪਦਰੇਸੁ ਚ;
ਸਣਨ੍ਤਾ ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸੋਬ੍ਭਾ [ਕੁਸ੍ਸੁਬ੍ਭਾ (ਸੀ.)], ਤੁਣ੍ਹੀਯਨ੍ਤਿ ਮਹੋਦਧੀ.
‘‘ਯਦੂਨਕਂ ਤਂ ਸਣਤਿ, ਯਂ ਪੂਰਂ ਸਨ੍ਤਮੇਵ ਤਂ;
ਅਡ੍ਢਕੁਮ੍ਭੂਪਮੋ ਬਾਲੋ, ਰਹਦੋ ਪੂਰੋਵ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.
‘‘ਯਂ ਸਮਣੋ ਬਹੁਂ ਭਾਸਤਿ, ਉਪੇਤਂ ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ;
ਜਾਨਂ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਜਾਨਂ ਸੋ ਬਹੁ ਭਾਸਤਿ.
‘‘ਯੋ ¶ ਚ ਜਾਨਂ ਸਂਯਤਤ੍ਤੋ, ਜਾਨਂ ਨ ਬਹੁ ਭਾਸਤਿ;
ਸ ¶ ਮੁਨੀ ਮੋਨਮਰਹਤਿ, ਸ ਮੁਨੀ ਮੋਨਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ.
ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੨. ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁਤ੍ਤਂ
ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ¶ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ¶ . ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
‘‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾਨਂ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀਨਂ ਕਾ ਉਪਨਿਸਾ ਸਵਨਾਯਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ ਅਸ੍ਸੁ, ਤੇ ਏਵਮਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ – ‘ਯਾਵਦੇਵ ਦ੍ਵਯਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਾਯਾ’ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਦ੍ਵਯਤਂ ਵਦੇਥ?
(੧) ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋਤਿ ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਫਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਫਲਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਞ੍ਞਾ, ਸਤਿ ਵਾ ¶ ਉਪਾਦਿਸੇਸੇ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾ’’ਤਿ.
ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਥੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਂ;
ਯਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਸੇਸਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ;
ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਗਾਮਿਨਂ.
‘‘ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਹੀਨਾ ਤੇ, ਅਥੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ;
ਅਭਬ੍ਬਾ ਤੇ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਤੇ ਵੇ ਜਾਤਿਜਰੂਪਗਾ.
‘‘ਯੇ ¶ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਥੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਂ;
ਯਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਸੇਸਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ;
ਤਞ੍ਚ ¶ ਮਗ੍ਗਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਗਾਮਿਨਂ.
‘‘ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਅਥੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ;
ਭਬ੍ਬਾ ਤੇ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਨ ਤੇ ਜਾਤਿਜਰੂਪਗਾ’’ਤਿ.
(੨) ‘‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ ਅਸ੍ਸੁ; ‘ਸਿਯਾ’ਤਿਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ. ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਧਿਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਉਪਧੀਨਂ ¶ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਉਪਧਿਨਿਦਾਨਾ ਪਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਯੇ ¶ ਕੇਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਮਨੇਕਰੂਪਾ;
ਯੋ ਵੇ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਉਪਧਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ;
ਤਸ੍ਮਾ ਪਜਾਨਂ ਉਪਧਿਂ ਨ ਕਯਿਰਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਜਾਤਿਪ੍ਪਭਵਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ.
(੩) ‘‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ ਅਸ੍ਸੁ; ‘ਸਿਯਾ’ਤਿਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ. ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਜਾਤਿਮਰਣਸਂਸਾਰਂ ¶ , ਯੇ ਵਜਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ;
ਇਤ੍ਥਭਾਵਞ੍ਞਥਾਭਾਵਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੇਵ ਸਾ ਗਤਿ.
‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹਾਯਂ ਮਹਾਮੋਹੋ, ਯੇਨਿਦਂ ਸਂਸਿਤਂ ਚਿਰਂ;
ਵਿਜ੍ਜਾਗਤਾ ਚ ਯੇ ਸਤ੍ਤਾ, ਨ ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ [ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪੁਨਬ੍ਭਵ’’ਨ੍ਤਿ.
(੪) ‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯਂ ¶ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ;
ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ;
ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥਾ, ਸਞ੍ਞਾਨਂ ਉਪਰੋਧਨਾ;
ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ ਹੋਤਿ, ਏਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਯਥਾਤਥਂ.
‘‘ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਸਾ ਵੇਦਗੁਨੋ, ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾ;
ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਮਾਰਸਂਯੋਗਂ, ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ [ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪੁਨਬ੍ਭਵ’’ਨ੍ਤਿ.
(੫) ‘‘ਸਿਯਾ ¶ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ;
ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ;
ਵਿਞ੍ਞਾਣੂਪਸਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ.
(੬) ‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ¶ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਪਰੇਤਾਨਂ, ਭਵਸੋਤਾਨੁਸਾਰਿਨਂ;
ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਆਰਾ ਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ.
‘‘ਯੇ ਚ ਫਸ੍ਸਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਅਞ੍ਞਾਯੁਪਸਮੇ [ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪਸਮੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਰਤਾ;
ਤੇ ਵੇ ਫਸ੍ਸਾਭਿਸਮਯਾ, ਨਿਚ੍ਛਾਤਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ’’ਤਿ.
(੭) ‘‘ਸਿਯਾ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਹ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਿ ਵੇਦਿਤਂ.
‘‘ਏਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾਨ, ਮੋਸਧਮ੍ਮਂ ਪਲੋਕਿਨਂ [ਪਲੋਕਿਤਂ (ਸੀ.)];
ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜਾਨਤਿ [ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ (ਕ. ਸੀ.)];
ਵੇਦਨਾਨਂ ਖਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ.
(੮) ‘‘ਸਿਯਾ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਤਣ੍ਹਾਦੁਤਿਯੋ ¶ ਪੁਰਿਸੋ, ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨ ਸਂਸਰਂ;
ਇਤ੍ਥਭਾਵਞ੍ਞਥਾਭਾਵਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਤਣ੍ਹਂ [ਤਣ੍ਹਾ (ਬਹੂਸੁ) ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕੇ ੧੫ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ] ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਂ;
ਵੀਤਤਣ੍ਹੋ ਅਨਾਦਾਨੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
(੯) ‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ [ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਭੂਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ;
ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾ, ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾ;
ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵ’’ਨ੍ਤਿ.
(੧੦) ‘‘ਸਿਯਾ ¶ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਆਰਮ੍ਭਾਨਂ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾ;
ਆਰਮ੍ਭਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ¶ ਞਤ੍ਵਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾ;
ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਭਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ, ਅਨਾਰਮ੍ਭੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਨੋ.
‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਤਣ੍ਹਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ [ਵਿਤਿਣ੍ਣੋ (ਸੀ.)] ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
(੧੧) ‘‘ਸਿਯਾ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਆਹਾਰਾਨਂ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਾ;
ਆਹਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਾ;
ਸਬ੍ਬਾਹਾਰਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਹਾਰਮਨਿਸ੍ਸਿਤੋ.
‘‘ਆਰੋਗ੍ਯਂ ¶ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਯ, ਆਸਵਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ;
ਸਙ੍ਖਾਯ ਸੇਵੀ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ [ਸਙ੍ਖਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਨੋਪੇਤਿ ਵੇਦਗੂ’’ਤਿ.
(੧੨) ‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਇਞ੍ਜਿਤਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਇਞ੍ਜਿਤਾਨਂ ਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯਂ ¶ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਇਞ੍ਜਿਤਪਚ੍ਚਯਾ;
ਇਞ੍ਜਿਤਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਇਞ੍ਜਿਤਪਚ੍ਚਯਾ;
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਏਜਂ ਵੋਸ੍ਸਜ੍ਜ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪਰੁਨ੍ਧਿਯ;
ਅਨੇਜੋ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
(੧੩) ‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਨ ਚਲਤੀਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਨ ਚਲਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਚ ਉਪਾਦਿਯਂ;
ਇਤ੍ਥਭਾਵਞ੍ਞਥਾਭਾਵਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਨਿਸ੍ਸਯੇਸੁ ਮਹਬ੍ਭਯਂ;
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
(੧੪) ‘‘ਸਿਯਾ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਰੂਪੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰੂਪਾ [ਆਰੁਪ੍ਪਾ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਸਨ੍ਤਤਰਾਤਿ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਅਰੂਪੇਹਿ ¶ ਨਿਰੋਧੋ ਸਨ੍ਤਤਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਯੇ ਚ ਰੂਪੂਪਗਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਯੇ ਚ ਅਰੂਪਟ੍ਠਾਯਿਨੋ [ਆਰੁਪ੍ਪਵਾਸਿਨੋ (ਸੀ. ਪੀ.)];
ਨਿਰੋਧਂ ਅਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤਾ, ਆਗਨ੍ਤਾਰੋ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ.
‘‘ਯੇ ਚ ਰੂਪੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਅਰੂਪੇਸੁ ਅਸਣ੍ਠਿਤਾ [ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਨਿਰੋਧੇ ¶ ਯੇ ਵਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਜਨਾ ਮਚ੍ਚੁਹਾਯਿਨੋ’’ਤਿ.
(੧੫) ‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ…ਪੇ… ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਇਦਂ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਂ ਤਦਮਰਿਯਾਨਂ ਏਤਂ ਮੁਸਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਯਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਇਦਂ ਮੁਸਾਤਿ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਂ, ਤਦਮਰਿਯਾਨਂ ਏਤਂ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਅਨਤ੍ਤਨਿ ਅਤ੍ਤਮਾਨਿਂ [ਅਤ੍ਤਮਾਨੀ (ਸ੍ਯਾ.), ਅਤ੍ਤਮਾਨਂ (ਪੀ. ਕ.)], ਪਸ੍ਸ ਲੋਕਂ ਸਦੇਵਕਂ;
ਨਿਵਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਮਿਂ, ਇਦਂ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ.
‘‘ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ;
ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਮੁਸਾ ਹੋਤਿ, ਮੋਸਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਇਤ੍ਤਰਂ.
‘‘ਅਮੋਸਧਮ੍ਮਂ ¶ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਦਰਿਯਾ ਸਚ੍ਚਤੋ ਵਿਦੂ;
ਤੇ ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਾ, ਨਿਚ੍ਛਾਤਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ’’ਤਿ.
(੧੬) ‘‘‘ਸਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ’ਤਿ, ਇਤਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਰੋ ਅਸ੍ਸੁ; ‘ਸਿਯਾ’ਤਿਸ੍ਸੁ ਵਚਨੀਯਾ. ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ? ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਇਦਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਂ, ਤਦਮਰਿਯਾਨਂ ਏਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਯਮੇਕਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ¶ . ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਂ ਤਦਮਰਿਯਾਨਂ ਏਤਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਯਂ ¶ ਦੁਤਿਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਫਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਫਲਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ – ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਞ੍ਞਾ, ਸਤਿ ਵਾ ਉਪਾਦਿਸੇਸੇ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾ ਰਸਾ ਗਨ੍ਧਾ, ਫਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਕੇਵਲਾ;
ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਚ, ਯਾਵਤਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਏਤੇ ਵੋ ਸੁਖਸਮ੍ਮਤਾ;
ਯਤ੍ਥ ਚੇਤੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਮਤਂ.
‘‘ਸੁਖਨ੍ਤਿ ¶ ਦਿਟ੍ਠਮਰਿਯੇਹਿ, ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸੁਪਰੋਧਨਂ;
ਪਚ੍ਚਨੀਕਮਿਦਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਨ ਪਸ੍ਸਤਂ.
‘‘ਯਂ ¶ ਪਰੇ ਸੁਖਤੋ ਆਹੁ, ਤਦਰਿਯਾ ਆਹੁ ਦੁਕ੍ਖਤੋ;
ਯਂ ਪਰੇ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਆਹੁ, ਤਦਰਿਯਾ ਸੁਖਤੋ ਵਿਦੂ.
‘‘ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੁਰਾਜਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਮੂਲ਼੍ਹੇਤ੍ਥਵਿਦ੍ਦਸੁ [ਸਮ੍ਪਮੂਲ਼੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁ (?)];
ਨਿਵੁਤਾਨਂ ਤਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਅਪਸ੍ਸਤਂ.
‘‘ਸਤਞ੍ਚ ਵਿਵਟਂ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕੋ ਪਸ੍ਸਤਾਮਿਵ;
ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦਾ.
‘‘ਭਵਰਾਗਪਰੇਤੇਹਿ ¶ , ਭਵਸੋਤਾਨੁਸਾਰਿਭਿ;
ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਾਨੁਪਨ੍ਨੇਹਿ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮ੍ਬੁਧੋ.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਮਰਿਯੇਹਿ, ਪਦਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੁਮਰਹਤਿ;
ਯਂ ਪਦਂ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾਯ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਾਸਵਾ’’ਤਿ.
ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ. ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚ [ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਖੋ (ਸੀ.)] ਪਨ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੂਤਿ.
ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਸਚ੍ਚਂ ¶ ਉਪਧਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਞ੍ਚਮਂ;
ਫਸ੍ਸਵੇਦਨਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਉਪਾਦਾਨਾਰਮ੍ਭਆਹਾਰਾ;
ਇਞ੍ਜਿਤਂ ਚਲਿਤਂ ਰੂਪਂ, ਸਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸੋਲ਼ਸਾਤਿ.
ਮਹਾਵਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਪਧਾਨਞ੍ਚ, ਸੁਭਾਸਿਤਞ੍ਚ ਸੁਨ੍ਦਰਿ;
ਮਾਘਸੁਤ੍ਤਂ ਸਭਿਯੋ ਚ, ਸੇਲੋ ਸਲ੍ਲਞ੍ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ ਚਾਪਿ ਕੋਕਾਲਿ, ਨਾਲਕੋ ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ;
ਦ੍ਵਾਦਸੇਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਮਹਾਵਗ੍ਗੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.
੪. ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗੋ
੧. ਕਾਮਸੁਤ੍ਤਂ
ਕਾਮਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ;
ਅਦ੍ਧਾ ਪੀਤਿਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਮਚ੍ਚੋ ਯਦਿਚ੍ਛਤਿ.
ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸ [ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ (ਕ.)], ਛਨ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ;
ਤੇ ਕਾਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਲ੍ਲਵਿਦ੍ਧੋਵ ਰੁਪ੍ਪਤਿ.
ਯੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਪ੍ਪਸ੍ਸੇਵ ਪਦਾ ਸਿਰੋ;
ਸੋਮਂ [ਸੋ ਇਮਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਲੋਕੇ, ਸਤੋ ਸਮਤਿਵਤ੍ਤਤਿ.
ਖੇਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਵਾ, ਗਵਸ੍ਸਂ [ਗਵਾਸ੍ਸਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਦਾਸਪੋਰਿਸਂ;
ਥਿਯੋ ਬਨ੍ਧੂ ਪੁਥੁ ਕਾਮੇ, ਯੋ ਨਰੋ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਤਿ.
ਅਬਲਾ ਨਂ ਬਲੀਯਨ੍ਤਿ, ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੇਨਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ;
ਤਤੋ ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨ੍ਵੇਤਿ, ਨਾਵਂ ਭਿਨ੍ਨਮਿਵੋਦਕਂ.
ਤਸ੍ਮਾ ਜਨ੍ਤੁ ਸਦਾ ਸਤੋ, ਕਾਮਾਨਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯੇ;
ਤੇ ਪਹਾਯ ਤਰੇ ਓਘਂ, ਨਾਵਂ ਸਿਤ੍ਵਾਵ [ਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ (ਸੀ.)] ਪਾਰਗੂਤਿ.
ਕਾਮਸੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੨. ਗੁਹਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਸਤ੍ਤੋ ¶ ¶ ਗੁਹਾਯਂ ਬਹੁਨਾਭਿਛਨ੍ਨੋ, ਤਿਟ੍ਠਂ ਨਰੋ ਮੋਹਨਸ੍ਮਿਂ ਪਗਾਲ਼੍ਹੋ;
ਦੂਰੇ ¶ ਵਿਵੇਕਾ ਹਿ ਤਥਾਵਿਧੋ ਸੋ, ਕਾਮਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਨ ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਹਾਯਾ.
ਇਚ੍ਛਾਨਿਦਾਨਾ ¶ ਭਵਸਾਤਬਦ੍ਧਾ, ਤੇ ਦੁਪ੍ਪਮੁਞ੍ਚਾ ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਮੋਕ੍ਖਾ;
ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਰੇ ਵਾਪਿ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨਾ, ਇਮੇਵ ਕਾਮੇ ਪੁਰਿਮੇਵ ਜਪ੍ਪਂ.
ਕਾਮੇਸੁ ਗਿਦ੍ਧਾ ਪਸੁਤਾ ਪਮੂਲ਼੍ਹਾ, ਅਵਦਾਨਿਯਾ ਤੇ ਵਿਸਮੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ;
ਦੁਕ੍ਖੂਪਨੀਤਾ ਪਰਿਦੇਵਯਨ੍ਤਿ, ਕਿਂਸੂ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ ਇਤੋ ਚੁਤਾਸੇ.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖੇਥ ਇਧੇਵ ਜਨ੍ਤੁ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਜਞ੍ਞਾ ਵਿਸਮਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ;
ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੂ ਵਿਸਮਂ ਚਰੇਯ੍ਯ, ਅਪ੍ਪਞ੍ਹਿਦਂ ਜੀਵਿਤਮਾਹੁ ਧੀਰਾ.
ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਲੋਕੇ ਪਰਿਫਨ੍ਦਮਾਨਂ, ਪਜਂ ਇਮਂ ਤਣ੍ਹਗਤਂ ਭਵੇਸੁ;
ਹੀਨਾ ¶ ਨਰਾ ਮਚ੍ਚੁਮੁਖੇ ਲਪਨ੍ਤਿ, ਅਵੀਤਤਣ੍ਹਾਸੇ ਭਵਾਭਵੇਸੁ.
ਮਮਾਯਿਤੇ ਪਸ੍ਸਥ ਫਨ੍ਦਮਾਨੇ, ਮਚ੍ਛੇਵ ਅਪ੍ਪੋਦਕੇ ਖੀਣਸੋਤੇ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਮਮੋ ਚਰੇਯ੍ਯ, ਭਵੇਸੁ ਆਸਤ੍ਤਿਮਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋ.
ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦਂ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋ;
ਯਦਤ੍ਤਗਰਹੀ ਤਦਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋ, ਨ ਲਿਪ੍ਪਤੀ [ਨ ਲਿਮ੍ਪਤੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਦਿਟ੍ਠਸੁਤੇਸੁ ਧੀਰੋ.
ਸਞ੍ਞਂ ¶ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵਿਤਰੇਯ੍ਯ ਓਘਂ, ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸੁ ਮੁਨਿ ਨੋਪਲਿਤ੍ਤੋ;
ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਸਲ੍ਲੋ ਚਰਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਨਾਸੀਸਤੀ [ਨਾਸਿਂਸਤੀ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਲੋਕਮਿਮਂ ਪਰਞ੍ਚਾਤਿ.
ਗੁਹਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੩. ਦੁਟ੍ਠਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਵਦਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ¶ ਵੇ ਦੁਟ੍ਠਮਨਾਪਿ ਏਕੇ, ਅਥੋਪਿ ਵੇ ਸਚ੍ਚਮਨਾ ਵਦਨ੍ਤਿ;
ਵਾਦਞ੍ਚ ਜਾਤਂ ਮੁਨਿ ਨੋ ਉਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੁਨੀ ਨਤ੍ਥਿ ਖਿਲੋ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ.
ਸਕਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਥਮਚ੍ਚਯੇਯ੍ਯ, ਛਨ੍ਦਾਨੁਨੀਤੋ ਰੁਚਿਯਾ ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ;
ਸਯਂ ਸਮਤ੍ਤਾਨਿ ਪਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋ, ਯਥਾ ਹਿ ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਵਦੇਯ੍ਯ.
ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਵਤਾਨਿ ਜਨ੍ਤੁ, ਅਨਾਨੁਪੁਟ੍ਠੋਵ ਪਰੇਸ [ਪਰਸ੍ਸ (ਕ.)] ਪਾਵ [ਪਾਵਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਅਨਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਾ ਤਮਾਹੁ, ਯੋ ਆਤੁਮਾਨਂ ਸਯਮੇਵ ਪਾਵ.
ਸਨ੍ਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤੋ, ਇਤਿਹਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਸੁ ਅਕਤ੍ਥਮਾਨੋ;
ਤਮਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਸੁਸ੍ਸਦਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ.
ਪਕਪ੍ਪਿਤਾ ¶ ਸਙ੍ਖਤਾ ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ, ਪੁਰਕ੍ਖਤਾ [ਪੁਰੇਕ੍ਖਤਾ (ਸੀ.)] ਸਨ੍ਤਿ ਅਵੀਵਦਾਤਾ;
ਯਦਤ੍ਤਨਿ ¶ ਪਸ੍ਸਤਿ ਆਨਿਸਂਸਂ, ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਕੁਪ੍ਪਪਟਿਚ੍ਚ ਸਨ੍ਤਿਂ.
ਦਿਟ੍ਠੀਨਿਵੇਸਾ ਨ ਹਿ ਸ੍ਵਾਤਿਵਤ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਤਸ੍ਮਾ ਨਰੋ ਤੇਸੁ ਨਿਵੇਸਨੇਸੁ, ਨਿਰਸ੍ਸਤੀ ਆਦਿਯਤੀ ਚ ਧਮ੍ਮਂ.
ਧੋਨਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ, ਪਕਪ੍ਪਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਭਵਾਭਵੇਸੁ;
ਮਾਯਞ੍ਚ ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਧੋਨੋ, ਸ ਕੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਅਨੂਪਯੋ ਸੋ.
ਉਪਯੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਪੇਤਿ ਵਾਦਂ, ਅਨੂਪਯਂ ਕੇਨ ਕਥਂ ਵਦੇਯ੍ਯ;
ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਰਤ੍ਤਾ [ਅਤ੍ਤਂ ਨਿਰਤ੍ਤਂ (ਬਹੂਸੁ)] ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਧੋਸਿ ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਿਧੇਵ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.
ਦੁਟ੍ਠਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੪. ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਪਸ੍ਸਾਮਿ ¶ ਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਂ ਅਰੋਗਂ, ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਸਂਸੁਦ੍ਧਿ ਨਰਸ੍ਸ ਹੋਤਿ;
ਏਵਾਭਿਜਾਨਂ ¶ [ਏਤਾਭਿਜਾਨਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪਰਮਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ, ਸੁਦ੍ਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਞਾਣਂ.
ਦਿਟ੍ਠੇਨ ¶ ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਿ ਨਰਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸੋ ਪਜਹਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ;
ਅਞ੍ਞੇਨ ਸੋ ਸੁਜ੍ਝਤਿ ਸੋਪਧੀਕੋ, ਦਿਟ੍ਠੀ ਹਿ ਨਂ ਪਾਵ ਤਥਾ ਵਦਾਨਂ.
ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਞ੍ਞਤੋ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਸੁਤੇ ਸੀਲਵਤੇ ਮੁਤੇ ਵਾ;
ਪੁਞ੍ਞੇ ਚ ਪਾਪੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਤਞ੍ਜਹੋ ਨਯਿਧ ਪਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋ.
ਪੁਰਿਮਂ ਪਹਾਯ ਅਪਰਂ ਸਿਤਾਸੇ, ਏਜਾਨੁਗਾ ਤੇ ਨ ਤਰਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਂ;
ਤੇ ਉਗ੍ਗਹਾਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ, ਕਪੀਵ ਸਾਖਂ ਪਮੁਞ੍ਚਂ ਗਹਾਯਂ [ਪਮੁਖਂ ਗਹਾਯ (ਸ੍ਯਾ.), ਪਮੁਞ੍ਚ ਗਹਾਯ (ਕ.)].
ਸਯਂ ¶ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤਾਨਿ ਜਨ੍ਤੁ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੋ;
ਵਿਦ੍ਵਾ ਚ ਵੇਦੇਹਿ ਸਮੇਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ, ਨ ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋ.
ਸ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਨਿਭੂਤੋ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਾ;
ਤਮੇਵ ¶ ਦਸ੍ਸਿਂ ਵਿਵਟਂ ਚਰਨ੍ਤਂ, ਕੇਨੀਧ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਵਿਕਪ੍ਪਯੇਯ੍ਯ.
ਨ ਕਪ੍ਪਯਨ੍ਤਿ ਨ ਪੁਰੇਕ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਨ ਤੇ ਵਦਨ੍ਤਿ;
ਆਦਾਨਗਨ੍ਥਂ ¶ ਗਥਿਤਂ ਵਿਸਜ੍ਜ, ਆਸਂ ਨ ਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ.
ਸੀਮਾਤਿਗੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਞਤ੍ਵਾ ਵ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵ [ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਚ (ਕ. ਸੀ. ਕ.)] ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਨ ਰਾਗਰਾਗੀ ਨ ਵਿਰਾਗਰਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸੀਧ ਨਤ੍ਥੀ ਪਰਮੁਗ੍ਗਹੀਤਨ੍ਤਿ.
ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੫. ਪਰਮਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ
ਪਰਮਨ੍ਤਿ ¶ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨੋ, ਯਦੁਤ੍ਤਰਿ ਕੁਰੁਤੇ ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇ;
ਹੀਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਮਾਹ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਾਦਾਨਿ ਅਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋ.
ਯਦਤ੍ਤਨੀ ਪਸ੍ਸਤਿ ਆਨਿਸਂਸਂ, ਦਿਟ੍ਠੇ ¶ ਸੁਤੇ ਸੀਲਵਤੇ [ਸੀਲਬ੍ਬਤੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਮੁਤੇ ਵਾ;
ਤਦੇਵ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਨਿਹੀਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਂ.
ਤਂ ¶ ਵਾਪਿ ਗਨ੍ਥਂ ਕੁਸਲਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਹੀਨਮਞ੍ਞਂ;
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੇਯ੍ਯ.
ਦਿਟ੍ਠਿਮ੍ਪਿ ¶ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਨ ਕਪ੍ਪਯੇਯ੍ਯ, ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸੀਲਵਤੇਨ ਵਾਪਿ;
ਸਮੋਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮਨੂਪਨੇਯ੍ਯ, ਹੀਨੋ ਨ ਮਞ੍ਞੇਥ ਵਿਸੇਸਿ ਵਾਪਿ.
ਅਤ੍ਤਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ, ਞਾਣੇਪਿ ਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਨੋ ਕਰੋਤਿ;
ਸ ਵੇ ਵਿਯਤ੍ਤੇਸੁ [ਵਿਯੁਤ੍ਤੇਸੁ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.), ਦ੍ਵਿਯਤ੍ਤੇਸੁ (ਕ.)] ਨ ਵਗ੍ਗਸਾਰੀ, ਦਿਟ੍ਠਿਮ੍ਪਿ [ਦਿਟ੍ਠਿਮਪਿ (ਕ.)] ਸੋ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ.
ਯਸ੍ਸੂਭਯਨ੍ਤੇ ਪਣਿਧੀਧ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਵਾਭਵਾਯ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ;
ਨਿਵੇਸਨਾ ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ.
ਤਸ੍ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠੇ ਵ ਸੁਤੇ ਮੁਤੇ ਵਾ, ਪਕਪ੍ਪਿਤਾ ¶ ਨਤ੍ਥਿ ਅਣੂਪਿ ਸਞ੍ਞਾ;
ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਨਾਦਿਯਾਨਂ, ਕੇਨੀਧ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਕਪ੍ਪਯੇਯ੍ਯ.
ਨ ਕਪ੍ਪਯਨ੍ਤਿ ਨ ਪੁਰੇਕ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਤੇਸਂ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਾਸੇ;
ਨ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੀਲਵਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਤਾਦੀਤਿ.
ਪਰਮਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੬. ਜਰਾਸੁਤ੍ਤਂ
ਅਪ੍ਪਂ ¶ ¶ ਵਤ ਜੀਵਿਤਂ ਇਦਂ, ਓਰਂ ਵਸ੍ਸਸਤਾਪਿ ਮਿਯ੍ਯਤਿ [ਮੀਯਤਿ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)];
ਯੋ ਚੇਪਿ ਅਤਿਚ੍ਚ ਜੀਵਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਜਰਸਾਪਿ ਮਿਯ੍ਯਤਿ.
ਸੋਚਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਮਮਾਯਿਤੇ, ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤਿ [ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤਾ (ਸੀ.), ਨ ਹੀ ਸਨ੍ਤਿ (ਕਤ੍ਥਚਿ)] ਨਿਚ੍ਚਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਾ;
ਵਿਨਾਭਾਵਸਨ੍ਤਮੇਵਿਦਂ, ਇਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਾਗਾਰਮਾਵਸੇ.
ਮਰਣੇਨਪਿ ਤਂ ਪਹੀਯਤਿ [ਪਹਿਯ੍ਯਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਮਮਿਦਨ੍ਤਿ [ਮਮਯਿਦਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.), ਮਮਾਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)] ਮਞ੍ਞਤਿ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ [ਏਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾਨ (ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ), ਏਤਮ੍ਪਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵ (?)] ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਨ ਮਮਤ੍ਤਾਯ ਨਮੇਥ ਮਾਮਕੋ.
ਸੁਪਿਨੇਨ ਯਥਾਪਿ ਸਙ੍ਗਤਂ, ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ¶ ਪਿਯਾਯਿਤਂ ਜਨਂ, ਪੇਤਂ ਕਾਲਕਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ.
ਦਿਟ੍ਠਾਪਿ ¶ ਸੁਤਾਪਿ ਤੇ ਜਨਾ, ਯੇਸਂ ਨਾਮਮਿਦਂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ [ਨਾਮਮੇਵਾ ਵਸਿਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਨਾਮਂਯੇਵਾਵਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਕ੍ਖੇਯ੍ਯਂ ਪੇਤਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ.
ਸੋਕਪ੍ਪਰਿਦੇਵਮਚ੍ਛਰਂ [ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਮਚ੍ਛਰਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਸੋਕਂ ਪਰਿਦੇਵਮਚ੍ਛਰਂ (?)], ਨ ਜਹਨ੍ਤਿ ਗਿਦ੍ਧਾ ਮਮਾਯਿਤੇ;
ਤਸ੍ਮਾ ਮੁਨਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ, ਹਿਤ੍ਵਾ ਅਚਰਿਂਸੁ ਖੇਮਦਸ੍ਸਿਨੋ.
ਪਤਿਲੀਨਚਰਸ੍ਸ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਭਜਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਵਿਤ੍ਤਮਾਸਨਂ;
ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਮਾਹੁ ਤਸ੍ਸ ਤਂ, ਯੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਭਵਨੇ ਨ ਦਸ੍ਸਯੇ.
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮੁਨੀ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ, ਨ ਪਿਯਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਨੋਪਿ ਅਪ੍ਪਿਯਂ;
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਦੇਵਮਚ੍ਛਰਂ, ਪਣ੍ਣੇ ਵਾਰਿ ਯਥਾ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ [ਲਿਪ੍ਪਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)].
ਉਦਬਿਨ੍ਦੁ ਯਥਾਪਿ ਪੋਕ੍ਖਰੇ, ਪਦੁਮੇ ਵਾਰਿ ਯਥਾ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ;
ਏਵਂ ਮੁਨਿ ਨੋਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਂ ਮੁਤੇਸੁ ਵਾ.
ਧੋਨੋ ¶ ¶ ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਂ ਮੁਤੇਸੁ ਵਾ;
ਨਾਞ੍ਞੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਨੋ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ.
ਜਰਾਸੁਤ੍ਤਂ ਛਟ੍ਠਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੭. ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਮੇਥੁਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ) ਵਿਘਾਤਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਾਰਿਸ;
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਤਵ ਸਾਸਨਂ, ਵਿਵੇਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਸੇ.
‘‘ਮੇਥੁਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, (ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਮੁਸ੍ਸਤੇ ਵਾਪਿ ਸਾਸਨਂ;
ਮਿਚ੍ਛਾ ¶ ਚ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਰਿਯਂ.
‘‘ਏਕੋ ¶ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਮੇਥੁਨਂ ਯੋ ਨਿਸੇਵਤਿ;
ਯਾਨਂ ਭਨ੍ਤਂ ਵ ਤਂ ਲੋਕੇ, ਹੀਨਮਾਹੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਂ.
‘‘ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿ ਚ ਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਹਾਯਤੇ ਵਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਮੇਥੁਨਂ ਵਿਪ੍ਪਹਾਤਵੇ.
‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਹਿ ਪਰੇਤੋ ਸੋ, ਕਪਣੋ ਵਿਯ ਝਾਯਤਿ;
ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਰੇਸਂ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਮਙ੍ਕੁ ਹੋਤਿ ਤਥਾਵਿਧੋ.
‘‘ਅਥ ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਕੁਰੁਤੇ, ਪਰਵਾਦੇਹਿ ਚੋਦਿਤੋ;
ਏਸ ਖ੍ਵਸ੍ਸ ਮਹਾਗੇਧੋ, ਮੋਸਵਜ੍ਜਂ ਪਗਾਹਤਿ.
‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾਤੋ, ਏਕਚਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ;
ਅਥਾਪਿ [ਸ ਚਾਪਿ (ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ)] ਮੇਥੁਨੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਮਨ੍ਦੋਵ ਪਰਿਕਿਸ੍ਸਤਿ [ਪਰਿਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ.)].
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ¶ ¶ ਞਤ੍ਵਾ, ਮੁਨਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇ ਇਧ;
ਏਕਚਰਿਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਯਿਰਾ, ਨ ਨਿਸੇਵੇਥ ਮੇਥੁਨਂ.
‘‘ਵਿਵੇਕਞ੍ਞੇਵ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਏਤਦਰਿਯਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ;
ਨ ਤੇਨ ਸੇਟ੍ਠੋ ਮਞ੍ਞੇਥ, ਸ ਵੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਨ੍ਤਿਕੇ.
‘‘ਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋ ਚਰਤੋ, ਕਾਮੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਨੋ;
ਓਘਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਕਾਮੇਸੁ ਗਧਿਤਾ [ਗਥਿਤਾ (ਸੀ.)] ਪਜਾ’’ਤਿ.
ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੮. ਪਸੂਰਸੁਤ੍ਤਂ
ਇਧੇਵ ¶ ਸੁਦ੍ਧਿ ਇਤਿ ਵਾਦਯਨ੍ਤਿ [ਵਿਦਿਯਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਨਾਞ੍ਞੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹੁ;
ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਤ੍ਥ ਸੁਭਂ ਵਦਾਨਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੇਸੁ ਪੁਥੂ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ.
ਤੇ ¶ ਵਾਦਕਾਮਾ ਪਰਿਸਂ ਵਿਗਯ੍ਹ, ਬਾਲਂ ਦਹਨ੍ਤੀ ਮਿਥੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ;
ਵਦਨ੍ਤਿ ਤੇ ਅਞ੍ਞਸਿਤਾ ਕਥੋਜ੍ਜਂ, ਪਸਂਸਕਾਮਾ ਕੁਸਲਾ ਵਦਾਨਾ.
ਯੁਤ੍ਤੋ ਕਥਾਯਂ ਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ, ਪਸਂਸਮਿਚ੍ਛਂ ਵਿਨਿਘਾਤਿ ਹੋਤਿ;
ਅਪਾਹਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਮਙ੍ਕੁ ਹੋਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਸੋ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਰਨ੍ਧਮੇਸੀ.
ਯਮਸ੍ਸ ¶ ਵਾਦਂ ਪਰਿਹੀਨਮਾਹੁ, ਅਪਾਹਤਂ ਪਞ੍ਹਵਿਮਂਸਕਾਸੇ;
ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਸੋਚਤਿ ਹੀਨਵਾਦੋ, ਉਪਚ੍ਚਗਾ ਮਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਾਤਿ.
ਏਤੇ ਵਿਵਾਦਾ ਸਮਣੇਸੁ ਜਾਤਾ, ਏਤੇਸੁ ਉਗ੍ਘਾਤਿ ਨਿਘਾਤਿ ਹੋਤਿ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਿਰਮੇ ਕਥੋਜ੍ਜਂ, ਨ ਹਞ੍ਞਦਤ੍ਥਤ੍ਥਿਪਸਂਸਲਾਭਾ.
ਪਸਂਸਿਤੋ ¶ ਵਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ, ਅਕ੍ਖਾਯ ਵਾਦਂ ਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ;
ਸੋ ਹਸ੍ਸਤੀ ਉਣ੍ਣਮਤੀ [ਉਨ੍ਨਮਤੀ (?)] ਚ ਤੇਨ, ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਤਮਤ੍ਥਂ ਯਥਾ ਮਨੋ ਅਹੁ.
ਯਾ ਉਣ੍ਣਤੀ [ਉਨ੍ਨਤੀ (?)] ਸਾਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਭੂਮਿ, ਮਾਨਾਤਿਮਾਨਂ ਵਦਤੇ ਪਨੇਸੋ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਵਿਵਾਦਯੇਥ, ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਕੁਸਲਾ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਸੂਰੋ ਯਥਾ ਰਾਜਖਾਦਾਯ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਅਭਿਗਜ੍ਜਮੇਤਿ ਪਟਿਸੂਰਮਿਚ੍ਛਂ;
ਯੇਨੇਵ ਸੋ ਤੇਨ ਪਲੇਹਿ ਸੂਰ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਨਤ੍ਥਿ ਯਦਿਦਂ ਯੁਧਾਯ.
ਯੇ ¶ ਦਿਟ੍ਠਿਮੁਗ੍ਗਯ੍ਹ ਵਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ [ਵਿਵਾਦਿਯਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚ ਵਾਦਯਨ੍ਤਿ;
ਤੇ ¶ ਤ੍ਵਂ ਵਦਸ੍ਸੂ ਨ ਹਿ ਤੇਧ ਅਤ੍ਥਿ, ਵਾਦਮ੍ਹਿ ਜਾਤੇ ਪਟਿਸੇਨਿਕਤ੍ਤਾ.
ਵਿਸੇਨਿਕਤ੍ਵਾ ਪਨ ਯੇ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਵਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ;
ਤੇਸੁ ¶ ਤ੍ਵਂ ਕਿਂ ਲਭੇਥੋ ਪਸੂਰ, ਯੇਸੀਧ ਨਤ੍ਥੀ ਪਰਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ.
ਅਥ ਤ੍ਵਂ ਪਵਿਤਕ੍ਕਮਾਗਮਾ, ਮਨਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ;
ਧੋਨੇਨ ਯੁਗਂ ਸਮਾਗਮਾ, ਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ ਸਕ੍ਖਸਿ ਸਮ੍ਪਯਾਤਵੇਤਿ.
ਪਸੂਰਸੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੯. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ [ਅਰਤਿਞ੍ਚ ਰਾਗਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਂ;
ਕਿਮੇਵਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ’’.
‘‘ਏਤਾਦਿਸਂ ¶ ਚੇ ਰਤਨਂ ਨ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਨਾਰਿਂ ਨਰਿਨ੍ਦੇਹਿ ਬਹੂਹਿ ਪਤ੍ਥਿਤਂ;
ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਸੀਲਵਤਂ ਨੁ ਜੀਵਿਤਂ [ਸੀਲਵਤਾਨੁਜੀਵਿਤਂ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.)], ਭਵੂਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਵਦੇਸਿ ਕੀਦਿਸਂ’’.
‘‘ਇਦਂ ¶ ਵਦਾਮੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, (ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ [ਮਾਗਨ੍ਦਿਯਾਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਭਗਵਾ)
ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਪਸ੍ਸਞ੍ਚ ¶ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ,
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਂ ਪਚਿਨਂ ਅਦਸ੍ਸਂ’’.
‘‘ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ¶ ਯਾਨਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਾਨਿ, (ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ [ਮਾਗਨ੍ਦਿਯੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] )
ਤੇ ਵੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ,
ਕਥਂ ਨੁ ਧੀਰੇਹਿ ਪਵੇਦਿਤਂ ਤਂ’’.
‘‘ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, (ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ;
ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ,
ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ;
ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ,
ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭਵਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇ’’.
‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, (ਇਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ)
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹ;
ਅਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ¶ ਅਸ੍ਸੁਤਿਯਾ ਅਞਾਣਾ,
ਅਸੀਲਤਾ ਅਬ੍ਬਤਾ ਨੋਪਿ ਤੇਨ;
ਮਞ੍ਞਾਮਹਂ ਮੋਮੁਹਮੇਵ ਧਮ੍ਮਂ,
ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ’’.
‘‘ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੁਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, (ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤੇਸੁ ਪਮੋਹਮਾਗਾ [ਸਮੋਹਮਾਗਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)];
ਇਤੋ ¶ ਚ ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਣੁਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਂ,
ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਵਂ ਮੋਮੁਹਤੋ ਦਹਾਸਿ.
‘‘ਸਮੋ ¶ ਵਿਸੇਸੀ ਉਦ ਵਾ ਨਿਹੀਨੋ, ਯੋ ਮਞ੍ਞਤੀ ਸੋ ਵਿਵਦੇਥ ਤੇਨ;
ਤੀਸੁ ਵਿਧਾਸੁ ਅਵਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਸਮੋ ਵਿਸੇਸੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ.
‘‘ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਿਂ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਮੁਸਾਤਿ ਵਾ ਸੋ ਵਿਵਦੇਥ ਕੇਨ;
ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਂ ਵਿਸਮਂ ਵਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸ ਕੇਨ ਵਾਦਂ ਪਟਿਸਂਯੁਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਓਕਂ ¶ ਪਹਾਯ ਅਨਿਕੇਤਸਾਰੀ, ਗਾਮੇ ਅਕੁਬ੍ਬਂ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਥਵਾਨਿ [ਸਨ੍ਧਵਾਨਿ (ਕ.)];
ਕਾਮੇਹਿ ਰਿਤ੍ਤੋ ਅਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ, ਕਥਂ ਨ ਵਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਜਨੇਨ ਕਯਿਰਾ.
‘‘ਯੇਹਿ ਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਵਿਚਰੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ, ਨ ਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ ਵਦੇਯ੍ਯ ਨਾਗੋ;
ਜਲਮ੍ਬੁਜਂ ¶ [ਏਲਮ੍ਬੁਜਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਕਣ੍ਡਕਂ ਵਾਰਿਜਂ ਯਥਾ, ਜਲੇਨ ਪਙ੍ਕੇਨ ਚਨੂਪਲਿਤ੍ਤਂ;
ਏਵਂ ਮੁਨੀ ਸਨ੍ਤਿਵਾਦੋ ਅਗਿਦ੍ਧੋ, ਕਾਮੇ ਚ ਲੋਕੇ ਚ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ.
‘‘ਨ ¶ ਵੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਯਕੋ [ਨ ਵੇਦਗੂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ (ਕ. ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਨ ਮੁਤਿਯਾ, ਸ ਮਾਨਮੇਤਿ ਨ ਹਿ ਤਮ੍ਮਯੋ ਸੋ;
ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨੋਪਿ ਸੁਤੇਨ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਅਨੂਪਨੀਤੋ ਸ ਨਿਵੇਸਨੇਸੁ.
‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਿਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਾ, ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੋਹਾ;
ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਯੇ ਅਗ੍ਗਹੇਸੁਂ, ਤੇ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤਾ [ਘਟ੍ਟਮਾਨਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ’’ਤਿ.
ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਵਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੦. ਪੁਰਾਭੇਦਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਕਥਂਦਸ੍ਸੀ ਕਥਂਸੀਲੋ, ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;
ਤਂ ਮੇ ਗੋਤਮ ਪਬ੍ਰੂਹਿ, ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਉਤ੍ਤਮਂ ਨਰਂ’’.
‘‘ਵੀਤਤਣ੍ਹੋ ਪੁਰਾ ਭੇਦਾ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ) ਪੁਬ੍ਬਮਨ੍ਤਮਨਿਸ੍ਸਿਤੋ;
ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਨੁਪਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤਂ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ¶ ¶ ¶ ਅਸਨ੍ਤਾਸੀ, ਅਵਿਕਤ੍ਥੀ ਅਕੁਕ੍ਕੁਚੋ;
ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ [ਮਨ੍ਤਾਭਾਣੀ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ, ਸ ਵੇ ਵਾਚਾਯਤੋ ਮੁਨਿ.
‘‘ਨਿਰਾਸਤ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤੇ, ਅਤੀਤਂ ਨਾਨੁਸੋਚਤਿ;
ਵਿਵੇਕਦਸ੍ਸੀ ਫਸ੍ਸੇਸੁ, ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਚ ਨ ਨੀਯਤਿ [ਨਿਯ੍ਯਤਿ (ਬਹੂਸੁ)].
‘‘ਪਤਿਲੀਨੋ ਅਕੁਹਕੋ, ਅਪਿਹਾਲੁ ਅਮਚ੍ਛਰੀ;
ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ ¶ ਅਜੇਗੁਚ੍ਛੋ, ਪੇਸੁਣੇਯ੍ਯੇ ਚ ਨੋ ਯੁਤੋ.
‘‘ਸਾਤਿਯੇਸੁ ਅਨਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਤਿਮਾਨੇ ਚ ਨੋ ਯੁਤੋ;
ਸਣ੍ਹੋ ਚ ਪਟਿਭਾਨਵਾ [ਪਟਿਭਾਣਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਨ ਸਦ੍ਧੋ ਨ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਲਾਭੇ ਚ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ;
ਅਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ, ਰਸੇਸੁ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝਤਿ.
‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਦਾ ਸਤੋ, ਨ ਲੋਕੇ ਮਞ੍ਞਤੇ ਸਮਂ;
ਨ ਵਿਸੇਸੀ ਨ ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਨੋ ਸਨ੍ਤਿ ਉਸ੍ਸਦਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਨਾ [ਨਿਸ੍ਸਯਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਨਤ੍ਥਿ, ਞਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ;
ਭਵਾਯ ਵਿਭਵਾਯ ਵਾ, ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਤਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ, ਕਾਮੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਨਂ;
ਗਨ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਤਰੀ ਸੋ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ.
‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਪਸਵੋ, ਖੇਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਅਤ੍ਤਾ ¶ ਵਾਪਿ ਨਿਰਤ੍ਤਾ ਵਾ [ਅਤ੍ਤਂ ਵਾਪਿ ਨਿਰਤ੍ਤਂ ਵਾ (ਬਹੂਸੁ)], ਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ.
‘‘ਯੇਨ ਨਂ ਵਜ੍ਜੁਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਅਥੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ;
ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਪੁਰਕ੍ਖਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਾਦੇਸੁ ਨੇਜਤਿ.
‘‘ਵੀਤਗੇਧੋ ¶ ਅਮਚ੍ਛਰੀ, ਨ ਉਸ੍ਸੇਸੁ ਵਦਤੇ ਮੁਨਿ;
ਨ ਸਮੇਸੁ ਨ ਓਮੇਸੁ, ਕਪ੍ਪਂ ਨੇਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯੋ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਲੋਕੇ ਸਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਤਾ ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ;
ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸ ਵੇ ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.
ਪੁਰਾਭੇਦਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੧. ਕਲਹਵਿਵਾਦਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ ¶ ¶ ਕਲਹਾ ਵਿਵਾਦਾ, ਪਰਿਦੇਵਸੋਕਾ ਸਹਮਚ੍ਛਰਾ ਚ;
ਮਾਨਾਤਿਮਾਨਾ ਸਹਪੇਸੁਣਾ ਚ, ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ ਤੇ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ’’.
‘‘ਪਿਯਪ੍ਪਹੂਤਾ ਕਲਹਾ ਵਿਵਾਦਾ,
ਪਰਿਦੇਵਸੋਕਾ ਸਹਮਚ੍ਛਰਾ ਚ;
ਮਾਨਾਤਿਮਾਨਾ ਸਹਪੇਸੁਣਾ ਚ,
ਮਚ੍ਛੇਰਯੁਤ੍ਤਾ ਕਲਹਾ ਵਿਵਾਦਾ;
ਵਿਵਾਦਜਾਤੇਸੁ ਚ ਪੇਸੁਣਾਨਿ’’.
‘‘ਪਿਯਾ ¶ ਸੁ [ਪਿਯਾਨੁ (ਸ੍ਯਾ.), ਪਿਯਸ੍ਸੁ (ਕ.)] ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਯੇ ਚਾਪਿ [ਯੇ ਵਾਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਲੋਭਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ;
ਆਸਾ ਚ ਨਿਟ੍ਠਾ ਚ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਯੇ ਸਮ੍ਪਰਾਯਾਯ ਨਰਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ’’.
‘‘ਛਨ੍ਦਾਨਿਦਾਨਾਨਿ ਪਿਯਾਨਿ ਲੋਕੇ, ਯੇ ਚਾਪਿ ਲੋਭਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ;
ਆਸਾ ਚ ਨਿਟ੍ਠਾ ਚ ਇਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਯੇ ਸਮ੍ਪਰਾਯਾਯ ਨਰਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ’’.
‘‘ਛਨ੍ਦੋ ¶ ਨੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਚਾਪਿ [ਵਾਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ;
ਕੋਧੋ ਮੋਸਵਜ੍ਜਞ੍ਚ ਕਥਂਕਥਾ ਚ, ਯੇ ਵਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ’’.
‘‘ਸਾਤਂ ¶ ਅਸਾਤਨ੍ਤਿ ਯਮਾਹੁ ਲੋਕੇ, ਤਮੂਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਹੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋ;
ਰੂਪੇਸੁ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਿਭਵਂ ਭਵਞ੍ਚ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ [ਕੁਰੁਤੇ (ਬਹੂਸੁ)] ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇ.
‘‘ਕੋਧੋ ¶ ਮੋਸਵਜ੍ਜਞ੍ਚ ਕਥਂਕਥਾ ਚ, ਏਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵਯਮੇਵ ਸਨ੍ਤੇ;
ਕਥਂਕਥੀ ਞਾਣਪਥਾਯ ਸਿਕ੍ਖੇ, ਞਤ੍ਵਾ ਪਵੁਤ੍ਤਾ ਸਮਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾ’’.
‘‘ਸਾਤਂ ਅਸਾਤਞ੍ਚ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਨ੍ਤੇ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਹੇਤੇ;
ਵਿਭਵਂ ਭਵਞ੍ਚਾਪਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ, ਏਤਂ ਮੇ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ’’.
‘‘ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਂ ਸਾਤਂ ਅਸਾਤਂ, ਫਸ੍ਸੇ ਅਸਨ੍ਤੇ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਹੇਤੇ;
ਵਿਭਵਂ ¶ ਭਵਞ੍ਚਾਪਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ, ਏਤਂ ਤੇ ਪਬ੍ਰੂਮਿ ਇਤੋਨਿਦਾਨਂ’’.
‘‘ਫਸ੍ਸੋ ¶ ਨੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨੋ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਾ ਚਾਪਿ ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ;
ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਨ੍ਤੇ ਨ ਮਮਤ੍ਤਮਤ੍ਥਿ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਵਿਭੂਤੇ ਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਾ’’.
‘‘ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸੋ, ਇਚ੍ਛਾਨਿਦਾਨਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਾਨਿ;
ਇਚ੍ਛਾਯਸਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨ ਮਮਤ੍ਤਮਤ੍ਥਿ, ਰੂਪੇ ਵਿਭੂਤੇ ਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਾ’’.
‘‘ਕਥਂਸਮੇਤਸ੍ਸ ਵਿਭੋਤਿ ਰੂਪਂ, ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚਾਪਿ [ਦੁਖਂ ਵਾਪਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਕਥਂ ਵਿਭੋਤਿ;
ਏਤਂ ਮੇ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਯਥਾ ਵਿਭੋਤਿ, ਤਂ ਜਾਨਿਯਾਮਾਤਿ [ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ (ਸੀ. ਕ.)] ਮੇ ਮਨੋ ਅਹੁ’’.
‘‘ਨ ਸਞ੍ਞਸਞ੍ਞੀ ਨ ਵਿਸਞ੍ਞਸਞ੍ਞੀ, ਨੋਪਿ ਅਸਞ੍ਞੀ ਨ ਵਿਭੂਤਸਞ੍ਞੀ;
ਏਵਂਸਮੇਤਸ੍ਸ ਵਿਭੋਤਿ ਰੂਪਂ, ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ’’.
‘‘ਯਂ ¶ ਤਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ ਨੋ,
ਅਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ;
ਏਤ੍ਤਾਵਤਗ੍ਗਂ ¶ ਨੁ [ਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਵਦਨ੍ਤਿ ਹੇਕੇ,
ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤਾਸੇ;
ਉਦਾਹੁ ¶ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤੋ.
‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ¶ ਵਦਨ੍ਤਿ ਹੇਕੇ, ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤਾਸੇ;
ਤੇਸਂ ਪਨੇਕੇ ਸਮਯਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੇ ਕੁਸਲਾ ਵਦਾਨਾ.
‘‘ਏਤੇ ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਿਤਾਤਿ, ਞਤ੍ਵਾ ਮੁਨੀ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਸੋ ਵਿਮਂਸੀ;
ਞਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨ ਵਿਵਾਦਮੇਤਿ, ਭਵਾਭਵਾਯ ਨ ਸਮੇਤਿ ਧੀਰੋ’’ਤਿ.
ਕਲਹਵਿਵਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੨. ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ [ਚੂਲ਼ਵਿਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਨਿਦ੍ਦੇਸ)]
ਸਕਂਸਕਂਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾ, ਵਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਨਾਨਾ ਕੁਸਲਾ ਵਦਨ੍ਤਿ;
ਯੋ ਏਵਂ ਜਾਨਾਤਿ ਸ ਵੇਦਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਇਦਂ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਮਕੇਵਲੀ ਸੋ.
ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਵਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ, ਬਾਲੋ ਪਰੋ ਅਕ੍ਕੁਸਲੋਤਿ [ਅਕੁਸਲੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਚਾਹੁ;
ਸਚ੍ਚੋ ਨੁ ਵਾਦੋ ਕਤਮੋ ਇਮੇਸਂ, ਸਬ੍ਬੇਵ ¶ ਹੀਮੇ ਕੁਸਲਾ ਵਦਾਨਾ.
ਪਰਸ੍ਸ ¶ ¶ ਚੇ ਧਮ੍ਮਮਨਾਨੁਜਾਨਂ, ਬਾਲੋਮਕੋ [ਬਾਲੋ ਮਗੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਹੋਤਿ ਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞੋ;
ਸਬ੍ਬੇਵ ਬਾਲਾ ਸੁਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞਾ, ਸਬ੍ਬੇਵਿਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾ.
ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚੇਵ ਨ ਵੀਵਦਾਤਾ, ਸਂਸੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲਾ ਮੁਤੀਮਾ;
ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਪਰਿਹੀਨਪਞ੍ਞੋ [ਕੋਚਿਪਿ ਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਦਿਟ੍ਠੀ ਹਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.
ਨ ਵਾਹਮੇਤਂ ਤਥਿਯਨ੍ਤਿ [ਤਥਿਵਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਬ੍ਰੂਮਿ, ਯਮਾਹੁ ਬਾਲਾ ਮਿਥੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ;
ਸਕਂਸਕਂਦਿਟ੍ਠਿਮਕਂਸੁ ਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਬਾਲੋਤਿ ਪਰਂ ਦਹਨ੍ਤਿ.
ਯਮਾਹੁ ਸਚ੍ਚਂ ਤਥਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ, ਤਮਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇ [ਅਞ੍ਞੇਪਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਅਞ੍ਞੇ ਚ (?)] ਤੁਚ੍ਛਂ ਮੁਸਾਤਿ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਗਯ੍ਹ ਵਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਏਕਂ ਸਮਣਾ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਏਕਞ੍ਹਿ ¶ ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਤੀਯਮਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਜਾ ਨੋ ਵਿਵਦੇ ਪਜਾਨਂ;
ਨਾਨਾ ਤੇ [ਨਾਨਾਤੋ (ਕ.)] ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਯਂ ਥੁਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਨ ਏਕਂ ਸਮਣਾ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਨੁ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾ, ਪਵਾਦਿਯਾਸੇ ਕੁਸਲਾ ਵਦਾਨਾ;
ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸੁਤਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਨਾਨਾ, ਉਦਾਹੁ ਤੇ ਤਕ੍ਕਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ.
ਨ ਹੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਨਾਨਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਞ੍ਞਾਯ ਨਿਚ੍ਚਾਨਿ ਲੋਕੇ;
ਤਕ੍ਕਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਕਪ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਚਂ ਮੁਸਾਤਿ ਦ੍ਵਯਧਮ੍ਮਮਾਹੁ.
ਦਿਟ੍ਠੇ ¶ ਸੁਤੇ ਸੀਲਵਤੇ ਮੁਤੇ ਵਾ, ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਮਾਨਦਸ੍ਸੀ;
ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਪਹਸ੍ਸਮਾਨੋ, ਬਾਲੋ ਪਰੋ ਅਕ੍ਕੁਸਲੋਤਿ ਚਾਹ.
ਯੇਨੇਵ ਬਾਲੋਤਿ ਪਰਂ ਦਹਾਤਿ, ਤੇਨਾਤੁਮਾਨਂ ਕੁਸਲੋਤਿ ਚਾਹ;
ਸਯਮਤ੍ਤਨਾ ਸੋ ਕੁਸਲੋ ਵਦਾਨੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਮਾਨੇਤਿ ਤਦੇਵ ਪਾਵ.
ਅਤਿਸਾਰਦਿਟ੍ਠਿਯਾਵ ਸੋ ਸਮਤ੍ਤੋ, ਮਾਨੇਨ ਮਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਾਨੀ;
ਸਯਮੇਵ ਸਾਮਂ ਮਨਸਾਭਿਸਿਤ੍ਤੋ, ਦਿਟ੍ਠੀ ¶ ਹਿ ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਤਥਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.
ਪਰਸ੍ਸ ਚੇ ਹਿ ਵਚਸਾ ਨਿਹੀਨੋ, ਤੁਮੋ ਸਹਾ ਹੋਤਿ ਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞੋ;
ਅਥ ਚੇ ਸਯਂ ਵੇਦਗੂ ਹੋਤਿ ਧੀਰੋ, ਨ ਕੋਚਿ ਬਾਲੋ ਸਮਣੇਸੁ ਅਤ੍ਥਿ.
ਅਞ੍ਞਂ ¶ ਇਤੋ ਯਾਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਅਪਰਦ੍ਧਾ ਸੁਦ੍ਧਿਮਕੇਵਲੀ ਤੇ [ਸੁਦ੍ਧਿਮਕੇਵਲੀਨੋ (ਸੀ.)];
ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਿਤ੍ਥ੍ਯਾ ਪੁਥੁਸੋ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਰਾਗੇਨ ਹਿ ਤੇਭਿਰਤ੍ਤਾ [ਤ੍ਯਾਭਿਰਤ੍ਤਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
ਇਧੇਵ ਸੁਦ੍ਧਿ ਇਤਿ ਵਾਦਯਨ੍ਤਿ, ਨਾਞ੍ਞੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਾਹੁ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਿਤ੍ਥ੍ਯਾ ਪੁਥੁਸੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ, ਸਕਾਯਨੇ ਤਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਂ ਵਦਾਨਾ.
ਸਕਾਯਨੇ ਵਾਪਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਵਦਾਨੋ, ਕਮੇਤ੍ਥ ਬਾਲੋਤਿ ਪਰਂ ਦਹੇਯ੍ਯ;
ਸਯਮੇਵ ਸੋ ਮੇਧਗਮਾਵਹੇਯ੍ਯ [ਮੇਧਕਂ ਆਵਹੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਪਰਂ ਵਦਂ ਬਾਲਮਸੁਦ੍ਧਿਧਮ੍ਮਂ.
ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ¶ ¶ ਠਤ੍ਵਾ ਸਯਂ ਪਮਾਯ, ਉਦ੍ਧਂ ਸ [ਉਦ੍ਦਂ ਸੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਾਦਮੇਤਿ;
ਹਿਤ੍ਵਾਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨਿ, ਨ ¶ ਮੇਧਗਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇਤਿ.
ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੩. ਮਹਾਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ [ਵਿਵਾਦਿਯਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)];
ਸਬ੍ਬੇਵ ਤੇ ਨਿਨ੍ਦਮਨ੍ਵਾਨਯਨ੍ਤਿ, ਅਥੋ ਪਸਂਸਮ੍ਪਿ ਲਭਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ.
ਅਪ੍ਪਞ੍ਹਿ ¶ ਏਤਂ ਨ ਅਲਂ ਸਮਾਯ, ਦੁਵੇ ਵਿਵਾਦਸ੍ਸ ਫਲਾਨਿ ਬ੍ਰੂਮਿ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਵਿਵਾਦਯੇਥ, ਖੇਮਾਭਿਪਸ੍ਸਂ ਅਵਿਵਾਦਭੂਮਿਂ.
ਯਾ ਕਾਚਿਮਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਾ, ਸਬ੍ਬਾਵ ਏਤਾ ਨ ਉਪੇਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾ;
ਅਨੂਪਯੋ ਸੋ ਉਪਯਂ ਕਿਮੇਯ੍ਯ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਸੁਤੇ ਖਨ੍ਤਿਮਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋ.
ਸੀਲੁਤ੍ਤਮਾ ਸਞ੍ਞਮੇਨਾਹੁ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਵਤਂ ਸਮਾਦਾਯ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਸੇ;
ਇਧੇਵ ਸਿਕ੍ਖੇਮ ਅਥਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਭਵੂਪਨੀਤਾ ¶ ਕੁਸਲਾ ਵਦਾਨਾ.
ਸਚੇ ਚੁਤੋ ਸੀਲਵਤਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਵੇਧਤੀ [ਸ ਵੇਧਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਕਮ੍ਮ ਵਿਰਾਧਯਿਤ੍ਵਾ;
ਪਜਪ੍ਪਤੀ ਪਤ੍ਥਯਤੀ ਚ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਸਤ੍ਥਾਵ ਹੀਨੋ ਪਵਸਂ ਘਰਮ੍ਹਾ.
ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ¶ ਵਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਾਵਜ੍ਜਨਵਜ੍ਜਮੇਤਂ;
ਸੁਦ੍ਧਿਂ ¶ ਅਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਵਿਰਤੋ ਚਰੇ ਸਨ੍ਤਿਮਨੁਗ੍ਗਹਾਯ.
ਤਮੂਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਂ ਵਾ, ਅਥਵਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਾ;
ਉਦ੍ਧਂਸਰਾ ਸੁਦ੍ਧਿਮਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤਿ, ਅਵੀਤਤਣ੍ਹਾਸੇ ਭਵਾਭਵੇਸੁ.
ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਜਪ੍ਪਿਤਾਨਿ, ਪਵੇਧਿਤਂ ਵਾਪਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤੇਸੁ;
ਚੁਤੂਪਪਾਤੋ ਇਧ ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਸ ਕੇਨ ਵੇਧੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਂਵ ਜਪ੍ਪੇ [ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਜਪ੍ਪੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.), ਕੁਹਿਂ ਪਜਪ੍ਪੇ (ਪੀ.) ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋ].
ਯਮਾਹੁ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਮਨ੍ਤਿ ਏਕੇ, ਤਮੇਵ ਹੀਨਨ੍ਤਿ ਪਨਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇ;
ਸਚ੍ਚੋ ਨੁ ਵਾਦੋ ਕਤਮੋ ਇਮੇਸਂ, ਸਬ੍ਬੇਵ ¶ ਹੀਮੇ ਕੁਸਲਾ ਵਦਾਨਾ.
ਸਕਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਾਹੁ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਪਨ ਹੀਨਮਾਹੁ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਵਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ, ਸਕਂ ਸਕਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਾਹੁ ਸਚ੍ਚਂ.
ਪਰਸ੍ਸ ਚੇ ਵਮ੍ਭਯਿਤੇਨ ਹੀਨੋ, ਨ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਿ ਅਸ੍ਸ;
ਪੁਥੂ ਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਦਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਨਿਹੀਨਤੋ ਸਮ੍ਹਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਵਦਾਨਾ.
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪੂਜਾਪਿ ¶ ਨੇਸਂ ਤਥੇਵ, ਯਥਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਸਕਾਯਨਾਨਿ;
ਸਬ੍ਬੇਵ ਵਾਦਾ [ਸਬ੍ਬੇ ਪਵਾਦਾ (ਸ੍ਯਾ.)] ਤਥਿਯਾ [ਤਥਿਵਾ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਦ੍ਧੀ ਹਿ ਨੇਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਮੇਵ.
ਨ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਨੇਯ੍ਯਮਤ੍ਥਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਾਦਾਨਿ ਉਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ, ਨ ਹਿ ਸੇਟ੍ਠਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਂ.
ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਤਥੇਵ ਏਤਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਕੇ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਚੇ ਕਿਞ੍ਹਿ ਤੁਮਸ੍ਸ ਤੇਨ, ਅਤਿਸਿਤ੍ਵਾ ¶ ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ.
ਪਸ੍ਸਂ ਨਰੋ ਦਕ੍ਖਤਿ [ਦਕ੍ਖਿਤਿ (ਸੀ.)] ਨਾਮਰੂਪਂ, ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਵਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਤਾਨਿਮੇਵ;
ਕਾਮਂ ਬਹੁਂ ਪਸ੍ਸਤੁ ਅਪ੍ਪਕਂ ਵਾ, ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਕੁਸਲਾ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਨਿਵਿਸ੍ਸਵਾਦੀ ਨ ਹਿ ਸੁਬ੍ਬਿਨਾਯੋ, ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇਕ੍ਖਰਾਨੋ;
ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸੁਭਂ ਵਦਾਨੋ, ਸੁਦ੍ਧਿਂਵਦੋ ਤਤ੍ਥ ਤਥਦ੍ਦਸਾ ਸੋ.
ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਪ੍ਪਮੁਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਾ [ਸਙ੍ਖਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਰੀ ਨਪਿ ਞਾਣਬਨ੍ਧੁ;
ਞਤ੍ਵਾ ¶ ਚ ਸੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ [ਸਮ੍ਮਤਿਯੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਪੁਥੁਜ੍ਜਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਤੀ ਉਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ.
ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ¶ ਗਨ੍ਥਾਨਿ ਮੁਨੀਧ ਲੋਕੇ, ਵਿਵਾਦਜਾਤੇਸੁ ਨ ਵਗ੍ਗਸਾਰੀ;
ਸਨ੍ਤੋ ਅਸਨ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸੋ, ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ ਉਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ.
ਪੁਬ੍ਬਾਸਵੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਨਵੇ ਅਕੁਬ੍ਬਂ, ਨ ਛਨ੍ਦਗੂ ਨੋਪਿ ਨਿਵਿਸ੍ਸਵਾਦੀ;
ਸ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇਹਿ ਧੀਰੋ, ਨ ¶ ਲਿਮ੍ਪਤਿ [ਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਲੋਕੇ ਅਨਤ੍ਤਗਰਹੀ.
ਸ ¶ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਨਿਭੂਤੋ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਾ;
ਸ ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ ਮੁਨਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਨੂਪਰਤੋ ਨ ਪਤ੍ਥਿਯੋਤਿ.
ਮਹਾਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ ਤੇਰਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੪. ਤੁਵਟਕਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ [ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਵਿਵੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸਿ;
ਕਥਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ’’.
‘‘ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, (ਇਤਿ ਭਗਵਾ)
ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇ [ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਦ੍ਧੇ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)];
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ,
ਤਾਸਂ ਵਿਨਯਾ [ਵਿਨਯਾਯ (?)] ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ.
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਥਵਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ;
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ [ਮਾਨਂ (ਸੀ. ਕ.)] ਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਨ ¶ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ ਵੁਤ੍ਤਾ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥਵਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋ;
ਫੁਟ੍ਠੋ [ਪੁਟ੍ਠੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ, ਨਾਤੁਮਾਨਂ ਵਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵੁਪਸਮੇ ¶ , ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ ਵਾ.
‘‘ਮਜ੍ਝੇ ¶ ¶ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ;
ਏਵਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸ, ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ’’.
‘‘ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ ਵਿਵਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਵਿਨਯਂ;
ਪਟਿਪਦਂ ਵਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥਵਾਪਿ ਸਮਾਧਿਂ’’.
‘‘ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇਵ ਲੋਲਸ੍ਸ, ਗਾਮਕਥਾਯ ਆਵਰਯੇ ਸੋਤਂ;
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਨ ¶ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ.
‘‘ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਰਿਦੇਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ;
ਭਵਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਭੇਰਵੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪਵੇਧੇਯ੍ਯ.
‘‘ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਂ ਅਥੋਪਿ ਵਤ੍ਥਾਨਂ;
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ, ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋ.
‘‘ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸ, ਵਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ;
ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ.
‘‘ਨਿਦ੍ਦਂ ¶ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀ;
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ ਵਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸਵਿਭੂਸਂ.
‘‘ਆਥਬ੍ਬਣਂ ¶ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ ਵਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ;
ਵਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ¶ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇਵੇਯ੍ਯ.
‘‘ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪਵੇਧੇਯ੍ਯ, ਨ ਉਣ੍ਣਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ.
‘‘ਕਯਵਿਕ੍ਕਯੇ ¶ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਉਪਵਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ;
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ.
‘‘ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਤਾ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਚ ਵਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ;
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਕਥਂ ਵਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯ.
‘‘ਮੋਸਵਜ੍ਜੇ ਨ ਨੀਯੇਥ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾ;
ਅਥ ¶ ਜੀਵਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ.
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ ਵਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ ਵਾ ਪੁਥੁਜਨਾਨਂ [ਪੁਥੁਵਚਨਾਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿਵਜ੍ਜਾ, ਨ ¶ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਕਰੋਨ੍ਤਿ.
‘‘ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, ਵਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ;
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨ ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ.
‘‘ਅਭਿਭੂ ¶ ਹਿ ਸੋ ਅਨਭਿਭੂਤੋ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦਸ੍ਸੀ;
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ.
ਤੁਵਟਕਸੁਤ੍ਤਂ ਚੁਦ੍ਦਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੫. ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡਾ ਭਯਂ ਜਾਤਂ, ਜਨਂ ਪਸ੍ਸਥ ਮੇਧਗਂ;
ਸਂਵੇਗਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਥਾ ਸਂਵਿਜਿਤਂ ਮਯਾ.
‘‘ਫਨ੍ਦਮਾਨਂ ¶ ਪਜਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਮਚ੍ਛੇ ਅਪ੍ਪੋਦਕੇ ਯਥਾ;
ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਬ੍ਯਾਰੁਦ੍ਧੇ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਂ ਭਯਮਾਵਿਸਿ.
‘‘ਸਮਨ੍ਤਮਸਾਰੋ ¶ ਲੋਕੋ, ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ ਸਮੇਰਿਤਾ;
ਇਚ੍ਛਂ ਭਵਨਮਤ੍ਤਨੋ, ਨਾਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਅਨੋਸਿਤਂ.
‘‘ਓਸਾਨੇਤ੍ਵੇਵ ¶ ਬ੍ਯਾਰੁਦ੍ਧੇ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਮੇ ਅਰਤੀ ਅਹੁ;
ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਲ੍ਲਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ, ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਹਦਯਨਿਸ੍ਸਿਤਂ.
‘‘ਯੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣੋ, ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ ਵਿਧਾਵਤਿ;
ਤਮੇਵ ਸਲ੍ਲਮਬ੍ਬੁਯ੍ਹ, ਨ ਧਾਵਤਿ ਨ ਸੀਦਤਿ.
‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਗੀਯਨ੍ਤਿ [ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)], ਯਾਨਿ ਲੋਕੇ ਗਧਿਤਾਨਿ;
ਨ ਤੇਸੁ ਪਸੁਤੋ ਸਿਯਾ, ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮੇ;
ਸਿਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਤ੍ਤਨੋ.
‘‘ਸਚ੍ਚੋ ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ, ਅਮਾਯੋ ਰਿਤ੍ਤਪੇਸੁਣੋ;
ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਲੋਭਪਾਪਂ, ਵੇਵਿਚ੍ਛਂ ਵਿਤਰੇ ਮੁਨਿ.
‘‘ਨਿਦ੍ਦਂ ਤਨ੍ਦਿਂ ਸਹੇ ਥੀਨਂ, ਪਮਾਦੇਨ ਨ ਸਂਵਸੇ;
ਅਤਿਮਾਨੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਨਸੋ ਨਰੋ.
‘‘ਮੋਸਵਜ੍ਜੇ ¶ ¶ ਨ ਨੀਯੇਥ, ਰੂਪੇ ਸ੍ਨੇਹਂ ਨ ਕੁਬ੍ਬਯੇ;
ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਾਹਸਾ ਵਿਰਤੋ ਚਰੇ.
‘‘ਪੁਰਾਣਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਨਵੇ ਖਨ੍ਤਿਂ ਨ ਕੁਬ੍ਬਯੇ;
ਹਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਨ ਸੋਚੇਯ੍ਯ, ਆਕਾਸਂ ਨ ਸਿਤੋ ਸਿਯਾ.
‘‘ਗੇਧਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਮਹੋਘੋਤਿ, ਆਜਵਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਜਪ੍ਪਨਂ;
ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਕਪ੍ਪਨਂ, ਕਾਮਪਙ੍ਕੋ ਦੁਰਚ੍ਚਯੋ.
‘‘ਸਚ੍ਚਾ ਅਵੋਕ੍ਕਮ੍ਮ [ਅਵੋਕ੍ਕਮਂ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)] ਮੁਨਿ, ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਸਬ੍ਬਂ ਸੋ [ਸਬ੍ਬਸੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ, ਸ ਵੇ ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਸ ¶ ਵੇ ਵਿਦ੍ਵਾ ਸ ਵੇਦਗੂ, ਞਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ;
ਸਮ੍ਮਾ ¶ ਸੋ ਲੋਕੇ ਇਰਿਯਾਨੋ, ਨ ਪਿਹੇਤੀਧ ਕਸ੍ਸਚਿ.
‘‘ਯੋਧ ਕਾਮੇ ਅਚ੍ਚਤਰਿ, ਸਙ੍ਗਂ ਲੋਕੇ ਦੁਰਚ੍ਚਯਂ;
ਨ ਸੋ ਸੋਚਤਿ ਨਾਜ੍ਝੇਤਿ, ਛਿਨ੍ਨਸੋਤੋ ਅਬਨ੍ਧਨੋ.
‘‘ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਂ ਵਿਸੋਸੇਹਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਤੇ ਮਾਹੁ ਕਿਞ੍ਚਨਂ;
ਮਜ੍ਝੇ ਚੇ ਨੋ ਗਹੇਸ੍ਸਸਿ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਮਿਂ, ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਮਮਾਯਿਤਂ;
ਅਸਤਾ ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ, ਸ ਵੇ ਲੋਕੇ ਨ ਜੀਯਤਿ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਇਦਂ ਮੇਤਿ, ਪਰੇਸਂ ਵਾਪਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ;
ਮਮਤ੍ਤਂ ਸੋ ਅਸਂਵਿਨ੍ਦਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮੇਤਿ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਅਨਿਟ੍ਠੁਰੀ ¶ ਅਨਨੁਗਿਦ੍ਧੋ, ਅਨੇਜੋ ਸਬ੍ਬਧੀ ਸਮੋ;
ਤਮਾਨਿਸਂਸਂ ਪਬ੍ਰੂਮਿ, ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਵਿਕਮ੍ਪਿਨਂ.
‘‘ਅਨੇਜਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਚਿ ਨਿਸਙ੍ਖਤਿ [ਨਿਸਙ੍ਖਿਤਿ (ਸੀ. ਪੀ.)].
ਵਿਰਤੋ ਸੋ ਵਿਯਾਰਬ੍ਭਾ, ਖੇਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਧਿ.
‘‘ਨ ਸਮੇਸੁ ਨ ਓਮੇਸੁ, ਨ ਉਸ੍ਸੇਸੁ ਵਦਤੇ ਮੁਨਿ;
ਸਨ੍ਤੋ ਸੋ ਵੀਤਮਚ੍ਛਰੋ, ਨਾਦੇਤਿ ਨ ਨਿਰਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡਸੁਤ੍ਤਂ ਪਨ੍ਨਰਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
੧੬. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
‘‘ਨ ¶ ¶ ¶ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ)
ਨ ਸੁਤੋ ਉਦ ਕਸ੍ਸਚਿ;
ਏਵਂ ਵਗ੍ਗੁਵਦੋ ਸਤ੍ਥਾ,
ਤੁਸਿਤਾ ਗਣਿਮਾਗਤੋ.
‘‘ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਸਬ੍ਬਂ ਤਮਂ ਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ, ਏਕੋਵ ਰਤਿਮਜ੍ਝਗਾ.
‘‘ਤਂ ¶ ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਸਿਤਂ ਤਾਦਿਂ, ਅਕੁਹਂ ਗਣਿਮਾਗਤਂ;
ਬਹੂਨਮਿਧ ਬਦ੍ਧਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ.
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਜਿਗੁਚ੍ਛਤੋ, ਭਜਤੋ ਰਿਤ੍ਤਮਾਸਨਂ;
ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਸੁਸਾਨਂ ਵਾ, ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਗੁਹਾਸੁ ਵਾ.
‘‘ਉਚ੍ਚਾਵਚੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਕੀਵਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਭੇਰਵਾ;
ਯੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਵੇਧੇਯ੍ਯ, ਨਿਗ੍ਘੋਸੇ ਸਯਨਾਸਨੇ.
‘‘ਕਤੀ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਗਤਂ ਦਿਸਂ;
ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵੇ, ਪਨ੍ਤਮ੍ਹਿ ਸਯਨਾਸਨੇ.
‘‘ਕ੍ਯਾਸ੍ਸ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥਯੋ ਅਸ੍ਸੁ, ਕ੍ਯਾਸ੍ਸਸ੍ਸੁ ਇਧ ਗੋਚਰਾ;
ਕਾਨਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਾਨਾਸ੍ਸੁ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ.
‘‘ਕਂ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਾਯ, ਏਕੋਦਿ ਨਿਪਕੋ ਸਤੋ;
ਕਮ੍ਮਾਰੋ ਰਜਤਸ੍ਸੇਵ, ਨਿਦ੍ਧਮੇ ਮਲਮਤ੍ਤਨੋ’’.
‘‘ਵਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ¶ ਯਦਿਦਂ ਫਾਸੁ, (ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਰਿਤ੍ਤਾਸਨਂ ਸਯਨਂ ਸੇਵਤੋ ਚੇ;
ਸਮ੍ਬੋਧਿਕਾਮਸ੍ਸ ਯਥਾਨੁਧਮ੍ਮਂ,
ਤਂ ਤੇ ਪਵਕ੍ਖਾਮਿ ਯਥਾ ਪਜਾਨਂ.
‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧੀਰੋ ਭਯਾਨਂ ਨ ਭਾਯੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਸਪਰਿਯਨ੍ਤਚਾਰੀ;
ਡਂਸਾਧਿਪਾਤਾਨਂ ਸਰੀਸਪਾਨਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਫਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ.
‘‘ਪਰਧਮ੍ਮਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ¶ ¶ ਨ ਸਨ੍ਤਸੇਯ੍ਯ, ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਤੇਸਂ ਬਹੁਭੇਰਵਾਨਿ;
ਅਥਾਪਰਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ, ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨੁਏਸੀ.
‘‘ਆਤਙ੍ਕਫਸ੍ਸੇਨ ਖੁਦਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ, ਸੀਤਂ ਅਤੁਣ੍ਹਂ [ਅਚ੍ਚੁਣ੍ਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਅਧਿਵਾਸਯੇਯ੍ਯ;
ਸੋ ਤੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਬਹੁਧਾ ਅਨੋਕੋ, ਵੀਰਿਯਂ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ.
‘‘ਥੇਯ੍ਯਂ ਨ ਕਾਰੇ [ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਨ ਮੁਸਾ ਭਣੇਯ੍ਯ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਫਸ੍ਸੇ ਤਸਥਾਵਰਾਨਿ;
ਯਦਾਵਿਲਤ੍ਤਂ ਮਨਸੋ ਵਿਜਞ੍ਞਾ, ਕਣ੍ਹਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੋਤਿ ਵਿਨੋਦਯੇਯ੍ਯ.
‘‘ਕੋਧਾਤਿਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ਵਸਂ ਨ ਗਚ੍ਛੇ, ਮੂਲਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਪਲਿਖਞ੍ਞ ਤਿਟ੍ਠੇ;
ਅਥਪ੍ਪਿਯਂ ਵਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਿਯਂ ਵਾ, ਅਦ੍ਧਾ ਭਵਨ੍ਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ.
‘‘ਪਞ੍ਞਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਕਲ੍ਯਾਣਪੀਤਿ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਯੇ ਤਾਨਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਿ;
ਅਰਤਿਂ ਸਹੇਥ ਸਯਨਮ੍ਹਿ ਪਨ੍ਤੇ, ਚਤੁਰੋ ਸਹੇਥ ਪਰਿਦੇਵਧਮ੍ਮੇ.
‘‘ਕਿਂਸੂ ਅਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕੁਵਂ ਵਾ [ਕੁਧ ਵਾ (ਕ.), ਕੁਥ ਵਾ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)] ਅਸਿਸ੍ਸਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਤ ਸੇਤ੍ਥ ਕ੍ਵਜ੍ਜ ਸੇਸ੍ਸਂ;
ਏਤੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇ ਪਰਿਦੇਵਨੇਯ੍ਯੇ, ਵਿਨਯੇਥ ਸੇਖੋ ਅਨਿਕੇਤਚਾਰੀ.
‘‘ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ¶ ਲਦ੍ਧਾ ਵਸਨਞ੍ਚ ਕਾਲੇ, ਮਤ੍ਤਂ ਸੋ ਜਞ੍ਞਾ ਇਧ ਤੋਸਨਤ੍ਥਂ;
ਸੋ ਤੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤੋ ਯਤਚਾਰਿ ਗਾਮੇ, ਰੁਸਿਤੋਪਿ ਵਾਚਂ ਫਰੁਸਂ ਨ ਵਜ੍ਜਾ.
‘‘ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ¶ ¶ ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋ, ਝਾਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਬਹੁਜਾਗਰਸ੍ਸ;
ਉਪੇਕ੍ਖਮਾਰਬ੍ਭ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਤਕ੍ਕਾਸਯਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਿਯੂਪਛਿਨ੍ਦੇ.
‘‘ਚੁਦਿਤੋ ¶ ਵਚੀਭਿ ਸਤਿਮਾਭਿਨਨ੍ਦੇ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਖਿਲਂ ਪਭਿਨ੍ਦੇ;
ਵਾਚਂ ਪਮੁਞ੍ਚੇ ਕੁਸਲਂ ਨਾਤਿਵੇਲਂ, ਜਨਵਾਦਧਮ੍ਮਾਯ ਨ ਚੇਤਯੇਯ੍ਯ.
‘‘ਅਥਾਪਰਂ ਪਞ੍ਚ ਰਜਾਨਿ ਲੋਕੇ, ਯੇਸਂ ਸਤੀਮਾ ਵਿਨਯਾਯ ਸਿਕ੍ਖੇ;
ਰੂਪੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਥੋ ਰਸੇਸੁ, ਗਨ੍ਧੇਸੁ ਫਸ੍ਸੇਸੁ ਸਹੇਥ ਰਾਗਂ.
‘‘ਏਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਮਾ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ;
ਕਾਲੇਨ ¶ ਸੋ ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਵੀਮਂਸਮਾਨੋ,
ਏਕੋਦਿਭੂਤੋ ਵਿਹਨੇ ਤਮਂ ਸੋ’’ਤਿ.
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਸੋਲ਼ਸਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ
ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਕਾਮਂ ਗੁਹਞ੍ਚ ਦੁਟ੍ਠਾ ਚ, ਸੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਪਰਮਾ ਜਰਾ;
ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਚ ਪਸੂਰੋ ਚ, ਮਾਗਣ੍ਡਿ ਪੁਰਾਭੇਦਨਂ.
ਕਲਹਂ ਦ੍ਵੇ ਚ ਬ੍ਯੂਹਾਨਿ [ਬ੍ਯੂਹਾਨਿ (ਸੀ.)], ਪੁਨਦੇਵ ਤੁਵਟ੍ਟਕਂ;
ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡਵਰਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਥੇਰਪੁਟ੍ਠੇਨ [ਥੇਰਪਞ੍ਹੇਨ (ਸੀ.), ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੇਨ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸੋਲ਼ਸ;
ਇਤਿ ਏਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਿਕਾਤਿ.
੫. ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗੋ
ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ
ਕੋਸਲਾਨਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਪੁਰਾ ਰਮ੍ਮਾ, ਅਗਮਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥਂ;
ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ.
ਸੋ ਅਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਵਿਸਯੇ, ਅਲ਼ਕਸ੍ਸ [ਮੁਲ਼ਕਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ.), ਮੂਲ਼੍ਹਕਸ੍ਸ (ਕ.), ਮਲ਼ਕਸ੍ਸ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)] ਸਮਾਸਨੇ;
ਵਸਿ ਗੋਧਾਵਰੀਕੂਲੇ, ਉਞ੍ਛੇਨ ਚ ਫਲੇਨ ਚ.
ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਗਾਮੋ ਚ ਵਿਪੁਲੋ ਅਹੁ;
ਤਤੋ ਜਾਤੇਨ ਆਯੇਨ, ਮਹਾਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿ.
ਮਹਾਯਞ੍ਞਂ ਯਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਪੁਨ ਪਾਵਿਸਿ ਅਸ੍ਸਮਂ;
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਪਵਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਗਞ੍ਛਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
ਉਗ੍ਘਟ੍ਟਪਾਦੋ ਤਸਿਤੋ [ਤਸ੍ਸਿਤੋ (ਕ.)], ਪਙ੍ਕਦਨ੍ਤੋ ਰਜਸ੍ਸਿਰੋ;
ਸੋ ਚ ਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ, ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ.
ਤਮੇਨਂ ਬਾਵਰੀ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਯਿ;
ਸੁਖਞ੍ਚ ਕੁਸਲਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਇਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵਿ.
‘‘ਯਂ ਖੋ ਮਮ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਸਜ੍ਜਿਤਂ ਮਯਾ;
ਅਨੁਜਾਨਾਹਿ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਮੇ’’.
‘‘ਸਚੇ ¶ ਮੇ ਯਾਚਮਾਨਸ੍ਸ, ਭਵਂ ਨਾਨੁਪਦਸ੍ਸਤਿ;
ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਮੁਦ੍ਧਾ ਫਲਤੁ ਸਤ੍ਤਧਾ’’.
ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ¶ ¶ ਕੁਹਕੋ, ਭੇਰਵਂ ਸੋ ਅਕਿਤ੍ਤਯਿ;
ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਬਾਵਰੀ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਅਹੁ.
ਉਸ੍ਸੁਸ੍ਸਤਿ ਅਨਾਹਾਰੋ, ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤੋ;
ਅਥੋਪਿ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਝਾਨੇ ਨ ਰਮਤੀ ਮਨੋ.
ਉਤ੍ਰਸ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਦੇਵਤਾ ਅਤ੍ਥਕਾਮਿਨੀ;
ਬਾਵਰਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ, ਇਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵਿ.
‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਮੁਦ੍ਧਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਹਕੋ ਸੋ ਧਨਤ੍ਥਿਕੋ;
ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਮੁਦ੍ਧਪਾਤੇ ਵਾ, ਞਾਣਂ ਤਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ’’.
‘‘ਭੋਤੀ ਚਰਹਿ ਜਾਨਾਸਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ;
ਮੁਦ੍ਧਂ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਞ੍ਚ, ਤਂ ਸੁਣੋਮ ਵਚੋ ਤਵ’’.
‘‘ਅਹਮ੍ਪੇਤਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਞਾਣਮੇਤ੍ਥ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤੇ ਚ, ਜਿਨਾਨਂ ਹੇਤ੍ਥ [ਮੁਦ੍ਧਂ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤੋ ਚ, ਜਿਨਾਨਂ ਹੇਤ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਦਸ੍ਸਨਂ’’.
‘‘ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਥਵਿਮਣ੍ਡਲੇ [ਪੁਥਵਿਮਣ੍ਡਲੇ (ਸੀ. ਪੀ.)];
ਮੁਦ੍ਧਂ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਞ੍ਚ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਵਤੇ’’.
‘‘ਪੁਰਾ ¶ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਾ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;
ਅਪਚ੍ਚੋ ਓਕ੍ਕਾਕਰਾਜਸ੍ਸ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਪਭਙ੍ਕਰੋ.
‘‘ਸੋ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂ;
ਸਬ੍ਬਾਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਕ੍ਖਯੇ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਲੋਕੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਤਂ ¶ ਤ੍ਵਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਸੋ ਤੇ ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ’’.
ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ¶ ਵਚੋ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਉਦਗ੍ਗੋ ਬਾਵਰੀ ਅਹੁ;
ਸੋਕਸ੍ਸ ਤਨੁਕੋ ਆਸਿ, ਪੀਤਿਞ੍ਚ ਵਿਪੁਲਂ ਲਭਿ.
ਸੋ ਬਾਵਰੀ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਉਦਗ੍ਗੋ, ਤਂ ਦੇਵਤਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ਵੇਦਜਾਤੋ;
‘‘ਕਤਮਮ੍ਹਿ ਗਾਮੇ ਨਿਗਮਮ੍ਹਿ ਵਾ ਪਨ, ਕਤਮਮ੍ਹਿ ਵਾ ਜਨਪਦੇ ਲੋਕਨਾਥੋ;
ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਪਸ੍ਸੇਮੁ [ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਸੇਮੁ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮਂ’’ [ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)],.
‘‘ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਕੋਸਲਮਨ੍ਦਿਰੇ ਜਿਨੋ, ਪਹੂਤਪਞ੍ਞੋ ਵਰਭੂਰਿਮੇਧਸੋ;
ਸੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਧੁਰੋ ਅਨਾਸਵੋ, ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਸ੍ਸ ਵਿਦੂ ਨਰਾਸਭੋ’’.
ਤਤੋ ¶ ਆਮਨ੍ਤਯੀ ਸਿਸ੍ਸੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੇ;
‘‘ਏਥ ਮਾਣਵਾ ਅਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਸੁਣਾਥ ਵਚਨਂ ਮਮ.
‘‘ਯਸ੍ਸੇਸੋ ¶ ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਲੋਕੇ, ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;
ਸ੍ਵਾਜ੍ਜ ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ;
ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ, ਪਸ੍ਸਵ੍ਹੋ ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮਂ’’.
‘‘ਕਥਂ ਚਰਹਿ ਜਾਨੇਮੁ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ;
ਅਜਾਨਤਂ ਨੋ ਪਬ੍ਰੂਹਿ, ਯਥਾ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯਂ’’.
‘‘ਆਗਤਾਨਿ ¶ ਹਿ ਮਨ੍ਤੇਸੁ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾ;
ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਨਿ ਚ [ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਿਂਸਾ ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਿਂਸ ਤਾਨਿ (?)] ਬ੍ਯਾਕ੍ਖਾਤਾ, ਸਮਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸੋ.
‘‘ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਗਤ੍ਤੇਸੁ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾ;
ਦ੍ਵੇਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਗਤਿਯੋ, ਤਤਿਯਾ ਹਿ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਸਚੇ ਅਗਾਰਂ ਆਵਸਤਿ [ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਿ (ਕ.)], ਵਿਜੇਯ੍ਯ ਪਥਵਿਂ ਇਮਂ;
ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ, ਧਮ੍ਮੇਨਮਨੁਸਾਸਤਿ.
‘‘ਸਚੇ ¶ ਚ ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਅਗਾਰਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ;
ਵਿਵਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ [ਵਿਵਤ੍ਤਛਦ੍ਦੋ (ਸੀ.)] ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਰਹਾ ਭਵਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ.
‘‘ਜਾਤਿਂ ਗੋਤ੍ਤਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਮਨ੍ਤੇ ਸਿਸ੍ਸੇ ਪੁਨਾਪਰੇ;
ਮੁਦ੍ਧਂ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਞ੍ਚ, ਮਨਸਾਯੇਵ ਪੁਚ੍ਛਥ.
‘‘ਅਨਾਵਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਯਦਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;
ਮਨਸਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ, ਵਾਚਾਯ ਵਿਸ੍ਸਜੇਸ੍ਸਤਿ’’.
ਬਾਵਰਿਸ੍ਸ ਵਚੋ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਸਿਸ੍ਸਾ ਸੋਲ਼ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ;
ਅਜਿਤੋ ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਪੁਣ੍ਣਕੋ ਅਥ ਮੇਤ੍ਤਗੂ.
ਧੋਤਕੋ ¶ ਉਪਸੀਵੋ ਚ, ਨਨ੍ਦੋ ਚ ਅਥ ਹੇਮਕੋ;
ਤੋਦੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਾ ਦੁਭਯੋ, ਜਤੁਕਣ੍ਣੀ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.
ਭਦ੍ਰਾਵੁਧੋ ¶ ਉਦਯੋ ਚ, ਪੋਸਾਲੋ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਮੋਘਰਾਜਾ ਚ ਮੇਧਾਵੀ, ਪਿਙ੍ਗਿਯੋ ਚ ਮਹਾਇਸਿ.
ਪਚ੍ਚੇਕਗਣਿਨੋ ਸਬ੍ਬੇ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸੁਤਾ;
ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤਾ ਧੀਰਾ, ਪੁਬ੍ਬਵਾਸਨਵਾਸਿਤਾ.
ਬਾਵਰਿਂ ¶ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਕਤ੍ਵਾ ਚ ਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ;
ਜਟਾਜਿਨਧਰਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਕ੍ਕਾਮੁਂ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖਾ.
ਅਲ਼ਕਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਪੁਰਿਮਾਹਿਸ੍ਸਤਿਂ [ਪੁਰਿਮਂ ਮਾਹਿਸ੍ਸਤਿਂ (ਸੀ. ਪੀ.), ਪੁਰਂ ਮਾਹਿਸ੍ਸਤਿਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਤਦਾ;
ਉਜ੍ਜੇਨਿਞ੍ਚਾਪਿ ਗੋਨਦ੍ਧਂ, ਵੇਦਿਸਂ ਵਨਸਵ੍ਹਯਂ.
ਕੋਸਮ੍ਬਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਕੇਤਂ, ਸਾਵਤ੍ਥਿਞ੍ਚ ਪੁਰੁਤ੍ਤਮਂ;
ਸੇਤਬ੍ਯਂ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਂ, ਕੁਸਿਨਾਰਞ੍ਚ ਮਨ੍ਦਿਰਂ.
ਪਾਵਞ੍ਚ ¶ ਭੋਗਨਗਰਂ, ਵੇਸਾਲਿਂ ਮਾਗਧਂ ਪੁਰਂ;
ਪਾਸਾਣਕਂ ਚੇਤਿਯਞ੍ਚ, ਰਮਣੀਯਂ ਮਨੋਰਮਂ.
ਤਸਿਤੋਵੁਦਕਂ ¶ ਸੀਤਂ, ਮਹਾਲਾਭਂਵ ਵਾਣਿਜੋ;
ਛਾਯਂ ਘਮ੍ਮਾਭਿਤਤ੍ਤੋਵ, ਤੁਰਿਤਾ ਪਬ੍ਬਤਮਾਰੁਹੁਂ.
ਭਗਵਾ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;
ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸੀਹੋਵ ਨਦਤੀ ਵਨੇ.
ਅਜਿਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਤਰਂਸਿਂ [ਵੀਤਰਂਸਿਂਵ (ਸ੍ਯਾ.), ਸਤਰਂਸੀਵ (ਕ.), ਪੀਤਰਂਸੀਵ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)] ਵ ਭਾਣੁਮਂ;
ਚਨ੍ਦਂ ਯਥਾ ਪਨ੍ਨਰਸੇ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਉਪਾਗਤਂ.
ਅਥਸ੍ਸ ਗਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾਨ, ਪਰਿਪੂਰਞ੍ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ;
ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਹਟ੍ਠੋ, ਮਨੋਪਞ੍ਹੇ ਅਪੁਚ੍ਛਥ.
‘‘ਆਦਿਸ੍ਸ ਜਮ੍ਮਨਂ [ਜਪ੍ਪਨਂ (ਕ.)] ਬ੍ਰੂਹਿ, ਗੋਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਲਕ੍ਖਣਂ [ਬ੍ਰੂਹਿਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)];
ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਪਾਰਮਿਂ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਤਿ ਵਾਚੇਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’.
‘‘ਵੀਸਂ ਵਸ੍ਸਸਤਂ ਆਯੁ, ਸੋ ਚ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਬਾਵਰੀ;
ਤੀਣਿਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾ ਗਤ੍ਤੇ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ.
‘‘ਲਕ੍ਖਣੇ ¶ ¶ ਇਤਿਹਾਸੇ ਚ, ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਸਕੇਟੁਭੇ;
ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਵਾਚੇਤਿ, ਸਧਮ੍ਮੇ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ’’.
‘‘ਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ¶ ਪਵਿਚਯਂ, ਬਾਵਰਿਸ੍ਸ ਨਰੁਤ੍ਤਮ;
ਕਙ੍ਖਚ੍ਛਿਦ [ਤਣ੍ਹਚ੍ਛਿਦ (ਬਹੂਸੁ)] ਪਕਾਸੇਹਿ, ਮਾ ਨੋ ਕਙ੍ਖਾਯਿਤਂ ਅਹੁ’’.
‘‘ਮੁਖਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਛਾਦੇਤਿ, ਉਣ੍ਣਸ੍ਸ ਭਮੁਕਨ੍ਤਰੇ;
ਕੋਸੋਹਿਤਂ ਵਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਂ, ਏਵਂ ਜਾਨਾਹਿ ਮਾਣਵ’’.
ਪੁਚ੍ਛਞ੍ਹਿ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹੇ ਵਿਯਾਕਤੇ;
ਵਿਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ਜਨੋ ਸਬ੍ਬੋ, ਵੇਦਜਾਤੋ ਕਤਞ੍ਜਲੀ.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਦੇਵੋ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਾ, ਇਨ੍ਦੋ ਵਾਪਿ ਸੁਜਮ੍ਪਤਿ;
ਮਨਸਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ, ਕਮੇਤਂ ਪਟਿਭਾਸਤਿ.
‘‘ਮੁਦ੍ਧਂ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਞ੍ਚ, ਬਾਵਰੀ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ;
ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਹਿ ਭਗਵਾ, ਕਙ੍ਖਂ ਵਿਨਯ ਨੋ ਇਸੇ’’.
‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਮੁਦ੍ਧਾਤਿ ਜਾਨਾਹਿ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਮੁਦ੍ਧਾਧਿਪਾਤਿਨੀ;
ਸਦ੍ਧਾਸਤਿਸਮਾਧੀਹਿ, ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯੇਨ ਸਂਯੁਤਾ’’.
ਤਤੋ ਵੇਦੇਨ ਮਹਤਾ, ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਿਤ੍ਵਾਨ ਮਾਣਵੋ;
ਏਕਂਸਂ ਅਜਿਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਪਤਿ.
‘‘ਬਾਵਰੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੋਤੋ, ਸਹ ਸਿਸ੍ਸੇਹਿ ਮਾਰਿਸ;
ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮ’’.
‘‘ਸੁਖਿਤੋ ¶ ਬਾਵਰੀ ਹੋਤੁ, ਸਹ ਸਿਸ੍ਸੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਤ੍ਵਞ੍ਚਾਪਿ ਸੁਖਿਤੋ ਹੋਹਿ, ਚਿਰਂ ਜੀਵਾਹਿ ਮਾਣਵ.
‘‘ਬਾਵਰਿਸ੍ਸ ¶ ਚ ਤੁਯ੍ਹਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸਂਸਯਂ;
ਕਤਾਵਕਾਸਾ ਪੁਚ੍ਛਵ੍ਹੋ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਿਚ੍ਛਥ’’.
ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਕਤੋਕਾਸੋ, ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾਨ ਪਞ੍ਜਲੀ;
ਅਜਿਤੋ ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਹਂ, ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਿ ਤਥਾਗਤਂ.
ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧. ਅਜਿਤਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਕੇਨਸ੍ਸੁ ¶ ¶ ਨਿਵੁਤੋ ਲੋਕੋ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਅਜਿਤੋ)
ਕੇਨਸ੍ਸੁ ਨਪ੍ਪਕਾਸਤਿ;
ਕਿਸ੍ਸਾਭਿਲੇਪਨਂ ਬ੍ਰੂਸਿ, ਕਿਂਸੁ ਤਸ੍ਸ ਮਹਬ੍ਭਯਂ’’.
‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਵੁਤੋ ਲੋਕੋ, (ਅਜਿਤਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਵੇਵਿਚ੍ਛਾ ਪਮਾਦਾ ਨਪ੍ਪਕਾਸਤਿ;
ਜਪ੍ਪਾਭਿਲੇਪਨਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਦੁਕ੍ਖਮਸ੍ਸ ਮਹਬ੍ਭਯਂ’’.
‘‘ਸਵਨ੍ਤਿ ¶ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸੋਤਾ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਅਜਿਤੋ)
ਸੋਤਾਨਂ ਕਿਂ ਨਿਵਾਰਣਂ;
ਸੋਤਾਨਂ ਸਂਵਰਂ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਕੇਨ ਸੋਤਾ ਪਿਧਿਯ੍ਯਰੇ’’ [ਪਿਥਿਯ੍ਯਰੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਪਿਥੀਯਰੇ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.), ਪਿਧੀਯਰੇ (?)].
‘‘ਯਾਨਿ ਸੋਤਾਨਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, (ਅਜਿਤਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਸਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਰਣਂ;
ਸੋਤਾਨਂ ਸਂਵਰਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਪਞ੍ਞਾਯੇਤੇ ਪਿਧਿਯ੍ਯਰੇ’’.
‘‘ਪਞ੍ਞਾ ਚੇਵ ਸਤਿ ਯਞ੍ਚ [ਸਤੀ ਚੇਵ (ਸੀ.), ਸਤੀ ਚ (ਸ੍ਯਾ.), ਸਤੀ ਚਾਪਿ (ਪੀ. ਨਿਦ੍ਦੇਸ), ਸਤਿ ਚਾਪਿ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)], (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਅਜਿਤੋ)
ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ;
ਏਤਂ ¶ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਬ੍ਰੂਹਿ, ਕਤ੍ਥੇਤਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ’’.
‘‘ਯਮੇਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ, ਅਜਿਤ ਤਂ ਵਦਾਮਿ ਤੇ;
ਯਤ੍ਥ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਅਸੇਸਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ;
ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਏਤ੍ਥੇਤਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ’’.
‘‘ਯੇ ਚ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਾਸੇ, ਯੇ ਚ ਸੇਖਾ ਪੁਥੂ ਇਧ;
ਤੇਸਂ ਮੇ ਨਿਪਕੋ ਇਰਿਯਂ, ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਮਾਰਿਸ’’.
‘‘ਕਾਮੇਸੁ ¶ ਨਾਭਿਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਮਨਸਾਨਾਵਿਲੋ ਸਿਯਾ;
ਕੁਸਲੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
ਅਜਿਤਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਪਠਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਕੋਧ ¶ ¶ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਲੋਕੇ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ)
ਕਸ੍ਸ ਨੋ ਸਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਾ;
ਕੋ ਉਭਨ੍ਤਮਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਮਜ੍ਝੇ ਮਨ੍ਤਾ ਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ [ਲਿਮ੍ਪਤਿ (ਕ.)];
ਕਂ ਬ੍ਰੂਸਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋਤਿ, ਕੋ ਇਧ ਸਿਬ੍ਬਿਨਿਮਚ੍ਚਗਾ’’.
‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾ, (ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਵੀਤਤਣ੍ਹੋ ਸਦਾ ਸਤੋ;
ਸਙ੍ਖਾਯ ¶ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਸ ਨੋ ਸਨ੍ਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਾ.
‘‘ਸੋ ਉਭਨ੍ਤਮਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਮਜ੍ਝੇ ਮਨ੍ਤਾ ਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ;
ਤਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋਤਿ, ਸੋ ਇਧ ਸਿਬ੍ਬਿਨਿਮਚ੍ਚਗਾ’’ਤਿ.
ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਦੁਤਿਯਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਅਨੇਜਂ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾਵਿਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ)
ਅਤ੍ਥਿ [ਅਤ੍ਥੀ (ਸ੍ਯਾ.)] ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ;
ਕਿਂ ¶ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ¶ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇਵਤਾਨਂ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ’’.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, (ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇਵਤਾਨਂ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਪੁਣ੍ਣਕ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ [ਇਤ੍ਥਭਾਵਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)];
ਜਰਂ ਸਿਤਾ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ’’.
‘‘ਯੇ ¶ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ)
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇਵਤਾਨਂ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ¶ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ ਤੇ ਭਗਵਾ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ;
ਅਤਾਰੁਂ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ’’.
‘‘ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤਿ; (ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਕਾਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭਂ, ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭਵਰਾਗਰਤ੍ਤਾ;
ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ’’.
‘‘ਤੇ ¶ ਚੇ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਯਾਜਯੋਗਾ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ)
ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ;
ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ’’.
‘‘ਸਙ੍ਖਾਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਪਰੋਪਰਾਨਿ [ਪਰੋਵਰਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], (ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਯਸ੍ਸਿਞ੍ਜਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ;
ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਧੂਮੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ.
ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਤਤਿਯਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ¶ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮੇਤ੍ਤਗੂ)
ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਤਂ ਵੇਦਗੁਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਂ;
ਕੁਤੋ ਨੁ ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਮੁਦਾਗਤਾ ਇਮੇ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਮਨੇਕਰੂਪਾ’’.
‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ¶ ¶ ਵੇ ਮਂ ਪਭਵਂ ਅਪੁਚ੍ਛਸਿ, (ਮੇਤ੍ਤਗੂਤਿ ਭਗਵਾ)
ਤਂ ਤੇ ਪਵਕ੍ਖਾਮਿ ਯਥਾ ਪਜਾਨਂ;
ਉਪਧਿਨਿਦਾਨਾ ਪਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਮਨੇਕਰੂਪਾ.
‘‘ਯੋ ਵੇ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਉਪਧਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ;
ਤਸ੍ਮਾ ਪਜਾਨਂ ਉਪਧਿਂ ਨ ਕਯਿਰਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਜਾਤਿਪ੍ਪਭਵਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’.
‘‘ਯਂ ਤਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ ਨੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ [ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ;
ਕਥਂ ਨੁ ਧੀਰਾ ਵਿਤਰਨ੍ਤਿ ਓਘਂ, ਜਾਤਿਂ ਜਰਂ ਸੋਕਪਰਿਦ੍ਦਵਞ੍ਚ;
ਤਂ ਮੇ ਮੁਨਿ ਸਾਧੁ ਵਿਯਾਕਰੋਹਿ, ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ’’.
‘‘ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ¶ ਤੇ ਧਮ੍ਮਂ, (ਮੇਤ੍ਤਗੂਤਿ ਭਗਵਾ)
ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੀਤਿਹਂ;
ਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤੋ ਚਰਂ, ਤਰੇ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ’’.
‘‘ਤਞ੍ਚਾਹਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ, ਮਹੇਸਿ ਧਮ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਂ;
ਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤੋ ਚਰਂ, ਤਰੇ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ’’.
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਸਿ, (ਮੇਤ੍ਤਗੂਤਿ ਭਗਵਾ)
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚਾਪਿ ਮਜ੍ਝੇ;
ਏਤੇਸੁ ¶ ਨਨ੍ਦਿਞ੍ਚ ਨਿਵੇਸਨਞ੍ਚ, ਪਨੁਜ੍ਜ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਭਵੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇ.
‘‘ਏਵਂਵਿਹਾਰੀ ¶ ਸਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਰਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਮਾਯਿਤਾਨਿ;
ਜਾਤਿਂ ਜਰਂ ਸੋਕਪਰਿਦ੍ਦਵਞ੍ਚ, ਇਧੇਵ ਵਿਦ੍ਵਾ ਪਜਹੇਯ੍ਯ ਦੁਕ੍ਖਂ’’.
‘‘ਏਤਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ¶ ਵਚੋ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਂ;
ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਹਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ.
‘‘ਤੇ ਚਾਪਿ ਨੂਨਪ੍ਪਜਹੇਯ੍ਯੁ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯੇ ਤ੍ਵਂ ਮੁਨਿ ਅਟ੍ਠਿਤਂ ਓਵਦੇਯ੍ਯ;
ਤਂ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮੇਚ੍ਚ ਨਾਗ, ਅਪ੍ਪੇਵ ਮਂ ਭਗਵਾ ਅਟ੍ਠਿਤਂ ਓਵਦੇਯ੍ਯ’’.
‘‘ਯਂ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵੇਦਗੁਮਾਭਿਜਞ੍ਞਾ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭਵੇ ਅਸਤ੍ਤਂ;
ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਸੋ ਓਘਮਿਮਂ ਅਤਾਰਿ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਚ ਪਾਰਂ ਅਖਿਲੋ ਅਕਙ੍ਖੋ.
‘‘ਵਿਦ੍ਵਾ ਚ ਯੋ [ਸੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਵੇਦਗੂ ਨਰੋ ਇਧ, ਭਵਾਭਵੇ ਸਙ੍ਗਮਿਮਂ ਵਿਸਜ੍ਜ;
ਸੋ ¶ ਵੀਤਤਣ੍ਹੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ.
ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਧੋਤਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਧੋਤਕੋ)
ਵਾਚਾਭਿਕਙ੍ਖਾਮਿ ਮਹੇਸਿ ਤੁਯ੍ਹਂ;
ਤਵ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਸਿਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਤ੍ਤਨੋ’’.
‘‘ਤੇਨਹਾਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਹਿ, (ਧੋਤਕਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਇਧੇਵ ਨਿਪਕੋ ਸਤੋ;
ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਸਿਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਤ੍ਤਨੋ’’.
‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਹਂ ¶ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਿਰਿਯਮਾਨਂ;
ਤਂ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਪਮੁਞ੍ਚ ¶ ਮਂ ਸਕ੍ਕ ਕਥਂਕਥਾਹਿ’’.
‘‘ਨਾਹਂ ¶ ਸਹਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਸਮਿਸ੍ਸਾਮਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ (ਸੀ.), ਸਮੀਹਾਮਿ (ਪੀ.)] ਪਮੋਚਨਾਯ, ਕਥਂਕਥਿਂ ਧੋਤਕ ਕਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ;
ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੇਟ੍ਠਂ ਅਭਿਜਾਨਮਾਨੋ [ਆਜਾਨਮਾਨੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਏਵਂ ਤੁਵਂ ਓਘਮਿਮਂ ਤਰੇਸਿ’’.
‘‘ਅਨੁਸਾਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਕਰੁਣਾਯਮਾਨੋ, ਵਿਵੇਕਧਮ੍ਮਂ ਯਮਹਂ ਵਿਜਞ੍ਞਂ;
ਯਥਾਹਂ ¶ ਆਕਾਸੋਵ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਇਧੇਵ ਸਨ੍ਤੋ ਅਸਿਤੋ ਚਰੇਯ੍ਯਂ’’.
‘‘ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ ਸਨ੍ਤਿਂ, (ਧੋਤਕਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੀਤਿਹਂ;
ਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤੋ ਚਰਂ, ਤਰੇ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ’’.
‘‘ਤਞ੍ਚਾਹਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ, ਮਹੇਸਿ ਸਨ੍ਤਿਮੁਤ੍ਤਮਂ;
ਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤੋ ਚਰਂ, ਤਰੇ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ’’.
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਸਿ, (ਧੋਤਕਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚਾਪਿ ਮਜ੍ਝੇ;
ਏਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੋਤਿ ਲੋਕੇ, ਭਵਾਭਵਾਯ ਮਾਕਾਸਿ ਤਣ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ.
ਧੋਤਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਪਞ੍ਚਮੀ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਉਪਸੀਵਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਏਕੋ ¶ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਮਹਨ੍ਤਮੋਘਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਉਪਸੀਵੋ)
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਨੋ ਵਿਸਹਾਮਿ ਤਾਰਿਤੁਂ;
ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਓਘਮਿਮਂ ਤਰੇਯ੍ਯਂ’’.
‘‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਂ ¶ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, (ਉਪਸੀਵਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਰਸ੍ਸੁ ਓਘਂ;
ਕਾਮੇ ¶ ਪਹਾਯ ਵਿਰਤੋ ਕਥਾਹਿ, ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ਨਤ੍ਤਮਹਾਭਿਪਸ੍ਸ’’ [ਰਤ੍ਤਮਹਾਭਿਪਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ.), ਰਤ੍ਤਮਹਂ ਵਿਪਸ੍ਸ (ਕ.)].
‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ¶ ਕਾਮੇਸੁ ਯੋ ਵੀਤਰਾਗੋ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਉਪਸੀਵੋ)
ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞਂ;
ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖੇ ਪਰਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ [ਧਿਮੁਤ੍ਤੋ (ਕ.)], ਤਿਟ੍ਠੇ ਨੁ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਨੁਯਾਯੀ’’ [ਅਨਾਨੁਵਾਯੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਯੋ ਵੀਤਰਾਗੋ, (ਉਪਸੀਵਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞਂ;
ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖੇ ਪਰਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਨੁਯਾਯੀ’’.
‘‘ਤਿਟ੍ਠੇ ਚੇ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਨੁਯਾਯੀ, ਪੂਗਮ੍ਪਿ ¶ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ;
ਤਤ੍ਥੇਵ ਸੋ ਸੀਤਿਸਿਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਚਵੇਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਥਾਵਿਧਸ੍ਸ’’.
‘‘ਅਚ੍ਚੀ ਯਥਾ ਵਾਤਵੇਗੇਨ ਖਿਤ੍ਤਾ [ਖਿਤ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ.), ਖਿਤ੍ਤੋ (ਪੀ.)], (ਉਪਸੀਵਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ;
ਏਵਂ ¶ ਮੁਨੀ ਨਾਮਕਾਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ’’.
‘‘ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੋ ਸੋ ਉਦ ਵਾ ਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਉਦਾਹੁ ਵੇ ਸਸ੍ਸਤਿਯਾ ਅਰੋਗੋ;
ਤਂ ਮੇ ਮੁਨੀ ਸਾਧੁ ਵਿਯਾਕਰੋਹਿ, ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ’’.
‘‘ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਸ੍ਸ ¶ ਨ ਪਮਾਣਮਤ੍ਥਿ, (ਉਪਸੀਵਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਯੇਨ ਨਂ ਵਜ੍ਜੁਂ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ;
ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮੂਹਤੇਸੁ, ਸਮੂਹਤਾ ਵਾਦਪਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ’’ਤਿ.
ਉਪਸੀਵਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਛਟ੍ਠੀ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਨਨ੍ਦਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਸਨ੍ਤਿ ¶ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ)
ਜਨਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੁ;
ਞਾਣੂਪਪਨ੍ਨਂ ¶ ਨੋ ਮੁਨਿਂ [ਮੁਨਿ ਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਵਦਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਵੇ ਜੀਵਿਤੇਨੂਪਪਨ੍ਨਂ’’.
‘‘ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, (ਨ ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ) [( ) ਨਤ੍ਥਿ ਸੀ.-ਪੀ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ]
ਮੁਨੀਧ ਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾ ਵਦਨ੍ਤਿ;
ਵਿਸੇਨਿਕਤ੍ਵਾ ¶ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ’’.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ)
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ [ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਸੁਤੇਨਾਪਿ (ਸੀ.), ਦਿਟ੍ਠੇ ਸੁਤੇਨਾਪਿ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)] ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ ਤੇ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾ, ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ’’.
‘‘ਯੇ ¶ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, (ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨਾਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ’’.
‘‘ਯੇ ¶ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ)
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ;
ਤੇ ਚੇ ਮੁਨਿ [ਸਚੇ ਮੁਨਿ (ਸੀ.)] ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੋਘਤਿਣ੍ਣੇ, ਅਥ ¶ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ;
ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ’’.
‘‘ਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, (ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਨਿਵੁਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ;
ਯੇ ¶ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂਵ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਵਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ;
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸਵਾਸੇ;
ਤੇ ਵੇ ਨਰਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ’’.
‘‘ਏਤਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਵਚੋ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਂ;
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਵਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ;
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ¶ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸਵਾਸੇ;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ.
ਨਨ੍ਦਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਸਤ੍ਤਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਹੇਮਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਯੇ ¶ ਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯਾਕਂਸੁ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਹੇਮਕੋ)
ਹੁਰਂ ¶ ਗੋਤਮਸਾਸਨਾ;
ਇਚ੍ਚਾਸਿ ਇਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਇਤਿਹੀਤਿਹਂ;
ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਕ੍ਕਵਡ੍ਢਨਂ, ਨਾਹਂ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਿਂ.
‘‘ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਮੇ ਧਮ੍ਮਮਕ੍ਖਾਹਿ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਗ੍ਘਾਤਨਂ ਮੁਨਿ;
ਯਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤੋ ਚਰਂ, ਤਰੇ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ’’.
‘‘ਇਧ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇਸੁ, ਪਿਯਰੂਪੇਸੁ ਹੇਮਕ;
ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨੋਦਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਮਚ੍ਚੁਤਂ.
‘‘ਏਤਦਞ੍ਞਾਯ ਯੇ ਸਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ;
ਉਪਸਨ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਸਦਾ, ਤਿਣ੍ਣਾ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ.
ਹੇਮਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਅਟ੍ਠਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਤੋਦੇਯ੍ਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ¶ ¶ ਕਾਮਾ ਨ ਵਸਨ੍ਤਿ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤੋਦੇਯ੍ਯੋ)
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੋ’’.
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ¶ ਕਾਮਾ ਨ ਵਸਨ੍ਤਿ, (ਤੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਪਰੋ’’.
‘‘ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਉਦ ਆਸਸਾਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਣਵਾ ਸੋ ਉਦ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ;
ਮੁਨਿਂ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾ ਵਿਜਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਮੇ ਵਿਯਾਚਿਕ੍ਖ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ’’.
‘‘ਨਿਰਾਸਸੋ ¶ ਸੋ ਨ ਚ ਆਸਸਾਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਣਵਾ ਸੋ ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿਂ ਵਿਜਾਨ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭਵੇ ਅਸਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਤੋਦੇਯ੍ਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਨਵਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਕਪ੍ਪਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਮਜ੍ਝੇ ¶ ਸਰਸ੍ਮਿਂ ਤਿਟ੍ਠਤਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪੋ)
ਓਘੇ ਜਾਤੇ ਮਹਬ੍ਭਯੇ;
ਜਰਾਮਚ੍ਚੁਪਰੇਤਾਨਂ, ਦੀਪਂ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਮਾਰਿਸ;
ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਮੇ ਦੀਪਮਕ੍ਖਾਹਿ, ਯਥਾਯਿਦਂ ਨਾਪਰਂ ਸਿਯਾ’’.
‘‘ਮਜ੍ਝੇ ¶ ¶ ਸਰਸ੍ਮਿਂ ਤਿਟ੍ਠਤਂ, (ਕਪ੍ਪਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਓਘੇ ਜਾਤੇ ਮਹਬ੍ਭਯੇ;
ਜਰਾਮਚ੍ਚੁਪਰੇਤਾਨਂ, ਦੀਪਂ ਪਬ੍ਰੂਮਿ ਕਪ੍ਪ ਤੇ.
‘‘ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਏਤਂ ਦੀਪਂ ਅਨਾਪਰਂ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਤਿ [ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੀਤਿ (ਸੀ.)] ਨਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਜਰਾਮਚ੍ਚੁਪਰਿਕ੍ਖਯਂ.
‘‘ਏਤਦਞ੍ਞਾਯ ਯੇ ਸਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ;
ਨ ਤੇ ਮਾਰਵਸਾਨੁਗਾ, ਨ ਤੇ ਮਾਰਸ੍ਸ ਪਦ੍ਧਗੂ’’ਤਿ [ਪਟ੍ਠਗੂਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
ਕਪ੍ਪਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਦਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੧. ਜਤੁਕਣ੍ਣਿਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾਨਹਂ ਵੀਰਮਕਾਮਕਾਮਿਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਜਤੁਕਣ੍ਣਿ)
ਓਘਾਤਿਗਂ ਪੁਟ੍ਠੁਮਕਾਮਮਾਗਮਂ;
ਸਨ੍ਤਿਪਦਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਹਜਨੇਤ੍ਤ, ਯਥਾਤਚ੍ਛਂ ¶ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਂ.
‘‘ਭਗਵਾ ¶ ਹਿ ਕਾਮੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਇਰਿਯਤਿ, ਆਦਿਚ੍ਚੋਵ ਪਥਵਿਂ ਤੇਜੀ ਤੇਜਸਾ;
ਪਰਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮੇ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞ, ਆਚਿਕ੍ਖ ਧਮ੍ਮਂ ਯਮਹਂ ਵਿਜਞ੍ਞਂ;
ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਇਧ ਵਿਪ੍ਪਹਾਨਂ’’.
‘‘ਕਾਮੇਸੁ ¶ ਵਿਨਯ ਗੇਧਂ, (ਜਤੁਕਣ੍ਣੀਤਿ ਭਗਵਾ) ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠੁ ਖੇਮਤੋ;
ਉਗ੍ਗਹੀਤਂ ਨਿਰਤ੍ਤਂ ਵਾ, ਮਾ ਤੇ ਵਿਜ੍ਜਿਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਨਂ.
‘‘ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਂ ਵਿਸੋਸੇਹਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਤੇ ਮਾਹੁ ਕਿਞ੍ਚਨਂ;
ਮਜ੍ਝੇ ਚੇ ਨੋ ਗਹੇਸ੍ਸਸਿ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ¶ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਮਿਂ, ਵੀਤਗੇਧਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ;
ਆਸਵਾਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਯੇਹਿ ਮਚ੍ਚੁਵਸਂ ਵਜੇ’’ਤਿ.
ਜਤੁਕਣ੍ਣਿਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਏਕਾਦਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੨. ਭਦ੍ਰਾਵੁਧਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਓਕਞ੍ਜਹਂ ਤਣ੍ਹਚ੍ਛਿਦਂ ਅਨੇਜਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਰਾਵੁਧੋ)
ਨਨ੍ਦਿਞ੍ਜਹਂ ਓਘਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ;
ਕਪ੍ਪਞ੍ਜਹਂ ਅਭਿਯਾਚੇ ਸੁਮੇਧਂ, ਸੁਤ੍ਵਾਨ ¶ ਨਾਗਸ੍ਸ ਅਪਨਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਤੋ.
‘‘ਨਾਨਾਜਨਾ ਜਨਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਤਾ, ਤਵ ਵੀਰ ਵਾਕ੍ਯਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਮਾਨਾ;
ਤੇਸਂ ਤੁਵਂ ਸਾਧੁ ਵਿਯਾਕਰੋਹਿ, ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ’’.
‘‘ਆਦਾਨਤਣ੍ਹਂ ਵਿਨਯੇਥ ਸਬ੍ਬਂ, (ਭਦ੍ਰਾਵੁਧਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚਾਪਿ ਮਜ੍ਝੇ;
ਯਂ ¶ ਯਞ੍ਹਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਮੁਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਮਾਰੋ ਅਨ੍ਵੇਤਿ ਜਨ੍ਤੁਂ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਪਜਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯੇਥ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ;
ਆਦਾਨਸਤ੍ਤੇ ਇਤਿ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਪਜਂ ਇਮਂ ਮਚ੍ਚੁਧੇਯ੍ਯੇ ਵਿਸਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਭਦ੍ਰਾਵੁਧਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਦ੍ਵਾਦਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੩. ਉਦਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਝਾਯਿਂ ¶ ਵਿਰਜਮਾਸੀਨਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਉਦਯੋ) ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਅਨਾਸਵਂ;
ਪਾਰਗੁਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ;
ਅਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਬ੍ਰੂਹਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਭੇਦਨਂ’’.
‘‘ਪਹਾਨਂ ¶ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਨਂ, (ਉਦਯਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨ ਚੂਭਯਂ;
ਥਿਨਸ੍ਸ ਚ ਪਨੂਦਨਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਨਂ ਨਿਵਾਰਣਂ.
‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਸਂਸੁਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕਪੁਰੇਜਵਂ;
ਅਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਬ੍ਰੂਮਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਭੇਦਨਂ’’.
‘‘ਕਿਂਸੁ ¶ ਸਂਯੋਜਨੋ ਲੋਕੋ, ਕਿਂਸੁ ਤਸ੍ਸ ਵਿਚਾਰਣਂ;
ਕਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ’’.
‘‘ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨੋ ਲੋਕੋ, ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਚਾਰਣਂ;
ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ’’.
‘‘ਕਥਂ ਸਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ;
ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੁਟ੍ਠੁਮਾਗਮ੍ਮ, ਤਂ ਸੁਣੋਮ ਵਚੋ ਤਵ’’.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਵੇਦਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤੋ;
ਏਵਂ ਸਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ.
ਉਦਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਤੇਰਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੪. ਪੋਸਾਲਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਯੋ ¶ ¶ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੋਸਾਲੋ) ਅਨੇਜੋ ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋ;
ਪਾਰਗੁਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ.
‘‘ਵਿਭੂਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ¶ , ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ;
ਞਾਣਂ ਸਕ੍ਕਾਨੁਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਕਥਂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਤਥਾਵਿਧੋ’’.
‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ¶ ਸਬ੍ਬਾ, (ਪੋਸਾਲਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਅਭਿਜਾਨਂ ਤਥਾਗਤੋ;
ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮੇਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਂ.
‘‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਸਮ੍ਭਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਨਨ੍ਦੀ ਸਂਯੋਜਨਂ ਇਤਿ;
ਏਵਮੇਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ;
ਏਤਂ [ਏਵਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਞਾਣਂ ਤਥਂ ਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵੁਸੀਮਤੋ’’ਤਿ.
ਪੋਸਾਲਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਚੁਦ੍ਦਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੫. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਦ੍ਵਾਹਂ ਸਕ੍ਕਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮੋਘਰਾਜਾ)
ਨ ਮੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਯਾਵਤਤਿਯਞ੍ਚ ਦੇਵੀਸਿ, ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀਤਿ ਮੇ ਸੁਤਂ.
‘‘ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਸਦੇਵਕੋ;
ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਤੇ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ.
‘‘ਏਵਂ ¶ ¶ ¶ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਦਸ੍ਸਾਵਿਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ;
ਕਥਂ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਂ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਾ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ’’.
‘‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ ¶ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ, ਮੋਘਰਾਜ ਸਦਾ ਸਤੋ;
ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ ਊਹਚ੍ਚ, ਏਵਂ ਮਚ੍ਚੁਤਰੋ ਸਿਯਾ;
ਏਵਂ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਂ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਾ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਪਨ੍ਨਰਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੬. ਪਿਙ੍ਗਿਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ
‘‘ਜਿਣ੍ਣੋਹਮਸ੍ਮਿ ਅਬਲੋ ਵੀਤਵਣ੍ਣੋ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪਿਙ੍ਗਿਯੋ)
ਨੇਤ੍ਤਾ ਨ ਸੁਦ੍ਧਾ ਸਵਨਂ ਨ ਫਾਸੁ;
ਮਾਹਂ ਨਸ੍ਸਂ ਮੋਮੁਹੋ ਅਨ੍ਤਰਾਵ
ਆਚਿਕ੍ਖ ਧਮ੍ਮਂ ਯਮਹਂ ਵਿਜਞ੍ਞਂ;
ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਇਧ ਵਿਪ੍ਪਹਾਨਂ’’.
‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਰੂਪੇਸੁ ਵਿਹਞ੍ਞਮਾਨੇ, (ਪਿਙ੍ਗਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਰੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਰੂਪੇਸੁ ਜਨਾ ਪਮਤ੍ਤਾ;
ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਵਂ ਪਿਙ੍ਗਿਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ,
ਜਹਸ੍ਸੁ ਰੂਪਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ’’.
‘‘ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਵਿਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਉਦ੍ਧਂ ¶ ਅਧੋ ਦਸ ਦਿਸਾ ਇਮਾਯੋ;
ਨ ¶ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਸੁਤਂ ਅਮੁਤਂ [ਅਸੁਤਂ ਅਮੁਤਂ ਵਾ (ਸੀ.), ਅਸੁਤਾਮੁਤਂ ਵਾ (ਸ੍ਯਾ.), ਅਸੁਤਂ’ਮੁਤਂ ਵਾ (ਪੀ.)], ਅਥੋ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਕਿਞ੍ਚਨਮਤ੍ਥਿ [ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਤ੍ਥਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ (ਪੀ.), ਕਿਞ੍ਚਿਨਮਤ੍ਥਿ (ਕ.)] ਲੋਕੇ;
ਆਚਿਕ੍ਖ ਧਮ੍ਮਂ ਯਮਹਂ ਵਿਜਞ੍ਞਂ, ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਇਧ ਵਿਪ੍ਪਹਾਨਂ’’.
‘‘ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਨ੍ਨੇ ¶ ਮਨੁਜੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, (ਪਿਙ੍ਗਿਯਾਤਿ ਭਗਵਾ)
ਸਨ੍ਤਾਪਜਾਤੇ ਜਰਸਾ ਪਰੇਤੇ;
ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਵਂ ਪਿਙ੍ਗਿਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਜਹਸ੍ਸੁ ਤਣ੍ਹਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯਾ’’ਤਿ.
ਪਿਙ੍ਗਿਯਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ਸੋਲ਼ਸਮਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਰਾਯਨਤ੍ਥੁਤਿਗਾਥਾ
ਇਦਮਵੋਚ ¶ ਭਗਵਾ ਮਗਧੇਸੁ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣਕੇ ਚੇਤਿਯੇ, ਪਰਿਚਾਰਕਸੋਲ਼ਸਾਨਂ [ਪਰਿਚਾਰਕਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਞ੍ਹਂ [ਪਞ੍ਹੇ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਚੇਪਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੇਵ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਰਂ. ਪਾਰਙ੍ਗਮਨੀਯਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਪਾਰਾਯਨਨ੍ਤੇਵ [ਪਾਰਾਯਣਂਤ੍ਵੇਵ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)] ਅਧਿਵਚਨਂ.
ਅਜਿਤੋ ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਪੁਣ੍ਣਕੋ ਅਥ ਮੇਤ੍ਤਗੂ;
ਧੋਤਕੋ ਉਪਸੀਵੋ ਚ, ਨਨ੍ਦੋ ਚ ਅਥ ਹੇਮਕੋ.
ਤੋਦੇਯ੍ਯ-ਕਪ੍ਪਾ ¶ ਦੁਭਯੋ, ਜਤੁਕਣ੍ਣੀ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ;
ਭਦ੍ਰਾਵੁਧੋ ਉਦਯੋ ਚ, ਪੋਸਾਲੋ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਮੋਘਰਾਜਾ ¶ ਚ ਮੇਧਾਵੀ, ਪਿਙ੍ਗਿਯੋ ਚ ਮਹਾਇਸਿ.
ਏਤੇ ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਾਗਚ੍ਛੁਂ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚਰਣਂ ਇਸਿਂ;
ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਨਿਪੁਣੇ ਪਞ੍ਹੇ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਉਪਾਗਮੁਂ.
ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਯਾਕਾਸਿ, ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਟ੍ਠੋ ਯਥਾਤਥਂ;
ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ, ਤੋਸੇਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਮੁਨਿ.
ਤੇ ਤੋਸਿਤਾ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮਚਰਿਂਸੁ, ਵਰਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ.
ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ¶ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ;
ਤਥਾ ਯੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਗਚ੍ਛੇ ਪਾਰਂ ਅਪਾਰਤੋ.
ਅਪਾਰਾ ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਂ;
ਮਗ੍ਗੋ ਸੋ ਪਾਰਂ ਗਮਨਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਯਨਂ ਇਤਿ.
ਪਾਰਾਯਨਾਨੁਗੀਤਿਗਾਥਾ
‘‘ਪਾਰਾਯਨਮਨੁਗਾਯਿਸ੍ਸਂ, (ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪਿਙ੍ਗਿਯੋ)
ਯਥਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਤਥਾਕ੍ਖਾਸਿ, ਵਿਮਲੋ ਭੂਰਿਮੇਧਸੋ;
ਨਿਕ੍ਕਾਮੋ ਨਿਬ੍ਬਨੋ [ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਨਾਗੋ, ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਮੁਸਾ ਭਣੇ.
‘‘ਪਹੀਨਮਲਮੋਹਸ੍ਸ ¶ ¶ , ਮਾਨਮਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋ;
ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਗਿਰਂ ਵਣ੍ਣੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ.
‘‘ਤਮੋਨੁਦੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਲੋਕਨ੍ਤਗੂ ਸਬ੍ਬਭਵਾਤਿਵਤ੍ਤੋ;
ਅਨਾਸਵੋ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਪਹੀਨੋ, ਸਚ੍ਚਵ੍ਹਯੋ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਉਪਾਸਿਤੋ ਮੇ.
‘‘ਦਿਜੋ ਯਥਾ ਕੁਬ੍ਬਨਕਂ ਪਹਾਯ, ਬਹੁਪ੍ਫਲਂ ਕਾਨਨਮਾਵਸੇਯ੍ਯ;
ਏਵਂ ਪਹਂ ਅਪ੍ਪਦਸ੍ਸੇ ਪਹਾਯ, ਮਹੋਦਧਿਂ ਹਂਸੋਰਿਵ ਅਜ੍ਝਪਤ੍ਤੋ.
‘‘ਯੇਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯਾਕਂਸੁ, ਹੁਰਂ ਗੋਤਮਸਾਸਨਾ;
ਇਚ੍ਚਾਸਿ ਇਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;
ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਇਤਿਹਿਤਿਹਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਕ੍ਕਵਡ੍ਢਨਂ.
‘‘ਏਕੋ ਤਮਨੁਦਾਸਿਨੋ, ਜੁਤਿਮਾ ਸੋ ਪਭਙ੍ਕਰੋ;
ਗੋਤਮੋ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾਣੋ, ਗੋਤਮੋ ਭੂਰਿਮੇਧਸੋ.
‘‘ਯੋ ¶ ਮੇ ਧਮ੍ਮਮਦੇਸੇਸਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਮਕਾਲਿਕਂ;
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਮਨੀਤਿਕਂ ¶ , ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪਮਾ ਕ੍ਵਚਿ’’.
‘‘ਕਿਂਨੁ ¶ ਤਮ੍ਹਾ ਵਿਪ੍ਪਵਸਸਿ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਪਿ ਪਿਙ੍ਗਿਯ;
ਗੋਤਮਾ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾਣਾ, ਗੋਤਮਾ ਭੂਰਿਮੇਧਸਾ.
‘‘ਯੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਮਦੇਸੇਸਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਮਕਾਲਿਕਂ;
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਮਨੀਤਿਕਂ, ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪਮਾ ਕ੍ਵਚਿ’’.
‘‘ਨਾਹਂ ਤਮ੍ਹਾ ਵਿਪ੍ਪਵਸਾਮਿ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ;
ਗੋਤਮਾ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾਣਾ, ਗੋਤਮਾ ਭੂਰਿਮੇਧਸਾ.
‘‘ਯੋ ਮੇ ਧਮ੍ਮਮਦੇਸੇਸਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਮਕਾਲਿਕਂ;
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਮਨੀਤਿਕਂ, ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪਮਾ ਕ੍ਵਚਿ.
‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ¶ ਨਂ ਮਨਸਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾਵ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ;
ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਵਿਵਸੇਮਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਤੇਨੇਵ ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਂ.
‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਚ ਪੀਤਿ ਚ ਮਨੋ ਸਤਿ ਚ, ਨਾਪੇਨ੍ਤਿ ਮੇ ਗੋਤਮਸਾਸਨਮ੍ਹਾ;
ਯਂ ਯਂ ਦਿਸਂ ਵਜਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋ, ਸ ਤੇਨ ਤੇਨੇਵ ਨਤੋਹਮਸ੍ਮਿ.
‘‘ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ¶ ਮੇ ਦੁਬ੍ਬਲਥਾਮਕਸ੍ਸ, ਤੇਨੇਵ ਕਾਯੋ ਨ ਪਲੇਤਿ ਤਤ੍ਥ;
ਸਂਕਪ੍ਪਯਨ੍ਤਾਯ [ਸਂਕਪ੍ਪਯਤ੍ਤਾਯ (ਸੀ.)] ਵਜਾਮਿ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਮਨੋ ਹਿ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ.
‘‘ਪਙ੍ਕੇ ਸਯਾਨੋ ਪਰਿਫਨ੍ਦਮਾਨੋ, ਦੀਪਾ ਦੀਪਂ ਉਪਪ੍ਲਵਿਂ [ਉਪਲ੍ਲਵਿਂ (ਸ੍ਯਾ. ਨਿਦ੍ਦੇਸ)];
ਅਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਓਘਤਿਣ੍ਣਮਨਾਸਵਂ’’.
‘‘ਯਥਾ ਅਹੂ ਵਕ੍ਕਲਿ ਮੁਤ੍ਤਸਦ੍ਧੋ, ਭਦ੍ਰਾਵੁਧੋ ਆਲ਼ਵਿ ਗੋਤਮੋ ਚ;
ਏਵਮੇਵ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਪਮੁਞ੍ਚਸ੍ਸੁ ਸਦ੍ਧਂ,
ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ ਤ੍ਵਂ ਪਿਙ੍ਗਿਯ ਮਚ੍ਚੁਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਾਰਂ’’ [ਮਚ੍ਚੁਧੇਯ੍ਯਪਾਰਂ (ਸੀ.)].
‘‘ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਾਮਿ, ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਮੁਨਿਨੋ ਵਚੋ;
ਵਿਵਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ ¶ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਖਿਲੋ ਪਟਿਭਾਨਵਾ.
‘‘ਅਧਿਦੇਵੇ ¶ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਸਬ੍ਬਂ ਵੇਦਿ ਵਰੋਵਰਂ [ਪਰੋ ਵਰਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਪਰੋ ਪਰਂ (ਨਿਦ੍ਦੇਸ)];
ਪਞ੍ਹਾਨਨ੍ਤਕਰੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਙ੍ਖੀਨਂ ਪਟਿਜਾਨਤਂ.
‘‘ਅਸਂਹੀਰਂ ¶ ਅਸਙ੍ਕੁਪ੍ਪਂ, ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪਮਾ ਕ੍ਵਚਿ;
ਅਦ੍ਧਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ, ਏਵਂ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਪਾਰਾਯਨਵਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਸੁਤ੍ਤੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਉਰਗੋ ¶ [ਇਮਾ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾਯੋ ਸੀ. ਪੀ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਨ ਸਨ੍ਤਿ] ਧਨਿਯੋਪਿ ਚ, ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣੋ ਕਸਿ ਚ;
ਚੁਨ੍ਦੋ ਭਵੋ ਪੁਨਦੇਵ, ਵਸਲੋ ਚ ਕਰਣੀਯਞ੍ਚ;
ਹੇਮਵਤੋ ਅਥ ਯਕ੍ਖੋ, ਵਿਜਯਸੁਤ੍ਤਂ ਮੁਨਿਸੁਤ੍ਤਵਰਨ੍ਤਿ.
੨.
ਪਠਮਕਟ੍ਠਵਰੋ ਵਰਵਗ੍ਗੋ, ਦ੍ਵਾਦਸਸੁਤ੍ਤਧਰੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ;
ਦੇਸਿਤੋ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ ਵਿਮਲੇਨ, ਸੁਯ੍ਯਤਿ ਵਗ੍ਗਵਰੋ ਉਰਗੋਤਿ.
੩.
ਰਤਨਾਮਗਨ੍ਧੋ ਹਿਰਿਮਙ੍ਗਲਨਾਮੋ, ਸੁਚਿਲੋਮਕਪਿਲੋ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੋ;
ਨਾਵਾ [ਨਾਥ (ਕ.)] ਕਿਂਸੀਲਉਟ੍ਠਹਨੋ ਚ, ਰਾਹੁਲੋ ¶ ਚ ਪੁਨਪਿ ਵਙ੍ਗੀਸੋ.
੪.
ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਬ੍ਬਾਜਨੀਯੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ, ਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਵਰੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ;
ਚੁਦ੍ਦਸਸੁਤ੍ਤਧਰੋ ਦੁਤਿਯਮ੍ਹਿ, ਚੂਲ਼ਕਵਗ੍ਗਵਰੋਤਿ ਤਮਾਹੁ.
੫.
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਪਧਾਨਸੁਭਾਸਿਤਨਾਮੋ, ਪੂਰਲ਼ਾਸੋ ਪੁਨਦੇਵ ਮਾਘੋ ਚ;
ਸਭਿਯਂ ਕੇਣਿਯਮੇਵ ਸਲ੍ਲਨਾਮੋ, ਵਾਸੇਟ੍ਠਵਰੋ ਕਾਲਿਕੋਪਿ ਚ.
੬.
ਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਵਰੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਥਾ ਪੁਨਦੇਵ;
ਦ੍ਵਾਦਸਸੁਤ੍ਤਧਰੋ ਤਤਿਯਮ੍ਹਿ, ਸੁਯ੍ਯਤਿ ਵਗ੍ਗਵਰੋ ਮਹਾਨਾਮੋ.
੭.
ਕਾਮਗੁਹਟ੍ਠਕਦੁਟ੍ਠਕਨਾਮਾ ¶ , ਸੁਦ੍ਧਵਰੋ ਪਰਮਟ੍ਠਕਨਾਮੋ;
ਜਰਾ ਮੇਤ੍ਤਿਯਵਰੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਪਸੂਰਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਪੁਰਾਭੇਦੋ.
੮.
ਕਲਹਵਿਵਾਦੋ ¶ ਉਭੋ ਵਿਯੁਹਾ ਚ, ਤੁਵਟਕਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾ;
ਸੋਲ਼ਸਸੁਤ੍ਤਧਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥਮ੍ਹਿ, ਅਟ੍ਠਕਵਗ੍ਗਵਰੋਤਿ ¶ ਤਮਾਹੁ.
੯.
ਮਗਧੇ ਜਨਪਦੇ ਰਮਣੀਯੇ, ਦੇਸਵਰੇ ਕਤਪੁਞ੍ਞਨਿਵੇਸੇ;
ਪਾਸਾਣਕਚੇਤਿਯਵਰੇ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੇ, ਵਸਿ ਭਗਵਾ ਗਣਸੇਟ੍ਠੋ.
੧੦.
ਉਭਯਵਾਸਮਾਗਤਿਯਮ੍ਹਿ [ਉਭਯਂ ਵਾ ਪੁਣ੍ਣਸਮਾਗਤਂ ਯਮ੍ਹਿ (ਸ੍ਯਾ.)], ਦ੍ਵਾਦਸਯੋਜਨਿਯਾ ਪਰਿਸਾਯ;
ਸੋਲ਼ਸਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਕਿਰ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਸੋਲ਼ਸਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮਿਯਾ;
ਨਿਪ੍ਪਕਾਸਯਿ ਧਮ੍ਮਮਦਾਸਿ.
੧੧.
ਅਤ੍ਥਪਕਾਸਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪੁਣ੍ਣਂ, ਧਮ੍ਮਮਦੇਸੇਸਿ ਪਰਖੇਮਜਨਿਯਂ [ਵਰਂ ਖਮਨੀਯਂ (ਕ.)];
ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਜਿਨੋ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ, ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਬਹੁਧਮ੍ਮਵਿਚਿਤ੍ਰਂ;
ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਮੋਚਨਹੇਤੁਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੨.
ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਥਪਦਂ ਸਮਯੁਤ੍ਤਂ [ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਥਪਦਸਮਯੁਤ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ.)], ਅਕ੍ਖਰਸਞ੍ਞਿਤਓਪਮਗਾਲ਼੍ਹਂ;
ਲੋਕਵਿਚਾਰਣਞਾਣਪਭਗ੍ਗਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੩.
ਰਾਗਮਲੇ ¶ ਅਮਲਂ ਵਿਮਲਗ੍ਗਂ, ਦੋਸਮਲੇ ਅਮਲਂ ਵਿਮਲਗ੍ਗਂ;
ਮੋਹਮਲੇ ਅਮਲਂ ਵਿਮਲਗ੍ਗਂ, ਲੋਕਵਿਚਾਰਣਞਾਣਪਭਗ੍ਗਂ;
ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੪.
ਕ੍ਲੇਸਮਲੇ ¶ ਅਮਲਂ ਵਿਮਲਗ੍ਗਂ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਮਲੇ ਅਮਲਂ ਵਿਮਲਗ੍ਗਂ;
ਲੋਕਵਿਚਾਰਣਞਾਣਪਭਗ੍ਗਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੫.
ਆਸਵਬਨ੍ਧਨਯੋਗਾਕਿਲੇਸਂ, ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਚ ਤੀਣਿ ਮਲਾਨਿ;
ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪਮੋਚਨਹੇਤੁਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੬.
ਨਿਮ੍ਮਲਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਨੂਦਂ, ਰਾਗਵਿਰਾਗਮਨੇਜਮਸੋਕਂ;
ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਸੁਦੁਦ੍ਦਸਧਮ੍ਮਂ, ਦੇਸਯਿ ¶ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੭.
ਰਾਗਞ੍ਚ ¶ ਦੋਸਕਮਭਞ੍ਜਿਤਸਨ੍ਤਂ [ਦੋਸਞ੍ਚ ਭਞ੍ਜਿਤਸਨ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ.)], ਯੋਨਿਚਤੁਗ੍ਗਤਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਂ;
ਤਣ੍ਹਾਰਤਚ੍ਛਦਨਤਾਣਲਤਾਪਮੋਕ੍ਖਂ [ਤਣ੍ਹਾਤਲਰਤਚ੍ਛੇਦਨਤਾਣਪਮੋਕ੍ਖਂ (ਸ੍ਯਾ.)], ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੮.
ਗਮ੍ਭੀਰਦੁਦ੍ਦਸਸਣ੍ਹਨਿਪੁਣਂ, ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨਿਯਂ ਨਿਪੁਣਤ੍ਥਂ;
ਲੋਕਵਿਚਾਰਣਞਾਣਪਭਗ੍ਗਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੧੯.
ਨਵਙ੍ਗਕੁਸੁਮਮਾਲਗੀਵੇਯ੍ਯਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਭਤ੍ਤਂ;
ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਮਗ੍ਗਧਰਂ ਵਰਯਾਨਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੨੦.
ਸੋਮੁਪਮਂ ¶ ਵਿਮਲਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਅਣ੍ਣਵਮੂਪਮਰਤਨਸੁਚਿਤ੍ਤਂ;
ਪੁਪ੍ਫਸਮਂ ਰਵਿਮੂਪਮਤੇਜਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋ.
੨੧.
ਖੇਮਸਿਵਂ ਸੁਖਸੀਤਲਸਨ੍ਤਂ, ਮਚ੍ਚੁਤਤਾਣਪਰਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ;
ਤਸ੍ਸ ਸੁਨਿਬ੍ਬੁਤਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁਂ, ਦੇਸਯਿ ਸੁਤ੍ਤਵਰਂ ਦ੍ਵਿਪਦਗ੍ਗੋਤਿ.
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.