ਅਟ੍ਠਕਥਾ > ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) > ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ)

ਕਾ ਪਨੇਤਾ ਥੇਰਗਾਥਾ ਥੇਰੀਗਾਥਾ ਚ, ਕਥਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ, ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਮਤ੍ਥੋ ਗਾਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪਨ ਪੁਨਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਤ੍ਥ ਥੇਰਗਾਥਾ ਤਾਵ ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਭਾਸਿਤਾ. ਯਾ ਹਿ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਧਿਗਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲਸੁਖਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਚਿ ਉਦਾਨਵਸੇਨ, ਕਾਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ, ਕਾਚਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ, ਕਾਚਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਅਭਾਸਿਂਸੁ, ਤਾ ਸਬ੍ਬਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਥੇਰਗਾਥਾ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਸਙ੍ਗੀਤਾ. ਥੇਰੀਗਾਥਾ ਪਨ ਥੇਰਿਯੋ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦੇਸਿਤਾ.

ਤਾ ਪਨ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ. ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ, ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ, ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ, ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ¶ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਕਾਯੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਾ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਂ ¶ , ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਨਵਸੁ ਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਗਾਥਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤਾ.

‘‘ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ;

ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੇ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤੇਸੁ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਕਤਿਪਯਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਥੇਰਗਾਥਾ ਤਾਵ ਨਿਪਾਤਤੋ ਏਕਨਿਪਾਤੋ ਏਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਯਾਵ ਚੁਦ੍ਦਸਨਿਪਾਤਾਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਨਿਪਾਤੋ ਸੋਲ਼ਸਨਿਪਾਤੋ ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੋ ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤੋ ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੋ ਸਤ੍ਤਤਿਨਿਪਾਤੋਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤਸਙ੍ਗਹਾ. ਨਿਪਾਤਨਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ. ਏਕੋ ਏਕੇਕੋ ਗਾਥਾਨਂ ਨਿਪਾਤੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਨਿਪਾਤੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਏਕਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਗ੍ਗਾ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਗ੍ਗੇ ਦਸ ਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਵੀਸੁਤ੍ਤਰਸਤਂ ਥੇਰਾ, ਤਤ੍ਤਿਕਾ ਏਵ ਗਾਥਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਵੀਸੁਤ੍ਤਰਸਤਂ ਥੇਰਾ, ਕਤਕਿਚ੍ਚਾ ਅਨਾਸਵਾ;

ਏਕਕਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਸੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਮਹੇਸਿਭੀ’’ਤਿ.

ਦੁਕਨਿਪਾਤੇ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਥੇਰਾ, ਅਟ੍ਠਨਵੁਤਿ ਗਾਥਾ; ਤਿਕਨਿਪਾਤੇ ਸੋਲ਼ਸ ਥੇਰਾ, ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਗਾਥਾ; ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਤੇਰਸ ਥੇਰਾ, ਦ੍ਵੇਪਞ੍ਞਾਸ ਗਾਥਾ; ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ ਥੇਰਾ, ਸਟ੍ਠਿ ਗਾਥਾ; ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਚੁਦ੍ਦਸ ਥੇਰਾ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਗਾਥਾ; ਸਤ੍ਤਕਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚ ਥੇਰਾ, ਪਞ੍ਚਤਿਂਸ ਗਾਥਾ; ਅਟ੍ਠਕਨਿਪਾਤੇ ਤਯੋ ਥੇਰਾ, ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਗਾਥਾ; ਨਵਕਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ, ਨਵ ਗਾਥਾ; ਦਸਨਿਪਾਤੇ ਸਤ੍ਤ ਥੇਰਾ, ਸਤ੍ਤਤਿ ਗਾਥਾ; ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ, ਏਕਾਦਸ ਗਾਥਾ; ਦ੍ਵਾਦਸਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵੇ ਥੇਰਾ, ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਗਾਥਾ; ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ, ਤੇਰਸ ਗਾਥਾ; ਚੁਦ੍ਦਸਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵੇ ਥੇਰਾ, ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿ ਗਾਥਾ; ਪਨ੍ਨਰਸਨਿਪਾਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋਲ਼ਸਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵੇ ਥੇਰਾ, ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਗਾਥਾ; ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੇ ਦਸ ਥੇਰਾ, ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਗਾਥਾਸਤਾਨਿ; ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੇ ਤਯੋ ਥੇਰਾ, ਸਤਂ ਪਞ੍ਚ ¶ ਚ ਗਾਥਾ; ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ¶ ਥੇਰੋ, ਦ੍ਵੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਗਾਥਾ; ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ, ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਗਾਥਾ; ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ, ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿ ਗਾਥਾ; ਸਤ੍ਤਤਿਨਿਪਾਤੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ, ਏਕਸਤ੍ਤਤਿ ਗਾਥਾ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਦ੍ਵੇਸਤਾਨਿ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਚ ਥੇਰਾ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਗਾਥਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

‘‘ਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾ ਗਾਥਾ, ਤੀਣਿ ਸਟ੍ਠਿ ਸਤਾਨਿ ਚ;

ਥੇਰਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾ ਸਟ੍ਠਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ’’ਤਿ.

ਥੇਰੀਗਾਥਾ ਪਨ ਏਕਨਿਪਾਤੋ ਏਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਯਾਵ ਨਵਨਿਪਾਤਾਤਿ ਨਵਨਿਪਾਤੋ ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੋ, ਦ੍ਵਾਦਸਨਿਪਾਤੋ, ਸੋਲ਼ਸਨਿਪਾਤੋ, ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੋ, ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੋ, ਮਹਾਨਿਪਾਤੋਤਿ ¶ ਸੋਲ਼ਸਨਿਪਾਤਸਙ੍ਗਹਾ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਨਿਪਾਤੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਥੇਰਿਯੋ, ਅਟ੍ਠਾਰਸੇਵ ਗਾਥਾ; ਦੁਕਨਿਪਾਤੇ ਦਸ ਥੇਰਿਯੋ, ਵੀਸਤਿ ਗਾਥਾ; ਤਿਕਨਿਪਾਤੇ ਅਟ੍ਠ ਥੇਰਿਯੋ, ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਗਾਥਾ; ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਏਕਾ ਥੇਰੀ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ; ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ ਥੇਰਿਯੋ ਸਟ੍ਠਿ ਗਾਥਾ; ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੇ ਅਟ੍ਠ ਥੇਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਗਾਥਾ; ਸਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਥੇਰਿਯੋ, ਏਕਵੀਸਤਿ ਗਾਥਾ; ਅਟ੍ਠ ਨਿਪਾਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਸੋਲ਼ਸਨਿਪਾਤਾ ਏਕੇਕਾ ਥੇਰਿਯੋ ਤਂਤਂਨਿਪਾਤਪਰਿਮਾਣਾ ਗਾਥਾ; ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੇ ਪਞ੍ਚ ਥੇਰਿਯੋ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਸਤਗਾਥਾ; ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੇ ਏਕਾ ਥੇਰੀ, ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਗਾਥਾ; ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੇ ਏਕਾ ਥੇਰੀ, ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਗਾਥਾ; ਮਹਾਨਿਪਾਤੇਪਿ ਏਕਾ ਥੇਰੀ, ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਤਿ ਗਾਥਾ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਨਿਪਾਤਾਨਂ ਗਾਥਾਵਗ੍ਗਾਨਂ ਗਾਥਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਮਾਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ¶ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਪਨੇਤਾਸੁ ਥੇਰਗਾਥਾ ਆਦਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ –

‘‘ਸੀਹਾਨਂਵ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ, ਦਾਠੀਨਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ;

ਸੁਣਾਥ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਗਾਥਾ ਅਤ੍ਥੂਪਨਾਯਿਕਾ’’ਤਿ.

ਅਯਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਥੋਮਨਤ੍ਥਂ ਭਾਸਿਤਾ ਗਾਥਾ ਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸੀਹਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸੀਹੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਗਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) ਮਿਗਰਾਜੇ ਆਗਤੋ. ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੀਹੋ ਸੇਨਾਪਤਿ ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੩੪) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਸੀਹੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ¶ ਅਧਿਵਚਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੯੯; ੧੦.੨੧) ਤਥਾਗਤੇ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾਯ ਆਗਤੋ, ਏਵਂ ਇਧਾਪਿ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਹਾਨਂਵਾਤਿ ਸੀਹਾਨਂ ਇਵ. ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਰਲੋਪੋ ‘‘ਏਵਂਸ ਤੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨) ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਇਵਾਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦਂ. ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਆਖ੍ਯਾਤਪਦਂ. ਇਤਰਾਨਿ ਨਾਮਪਦਾਨਿ. ਸੀਹਾਨਂਵਾਤਿ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਸਰੂਪਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ¶ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੋਵ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਓਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਮੁਖਂ ਏਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਓਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਵਿਯ ਮੁਖਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਸੀਹਾਨਂਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸੀਹਾਨਂ ਨਾਦੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮੁਖਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ, ਇਧਾਪਿ ‘‘ਨਦਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਹਾਨਂਵਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ. ਨਦਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ. ਦਾਠੀਨਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਨਂ. ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਨਂ. ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਸਵਨੇ ਨਿਯੋਜਨਂ. ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸੋਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪਭਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਗਾਥਾਤਿ ਸੋਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਤ੍ਥੁਪਨਾਯਿਕਾਤਿ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਨਂ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਸੀਹਾਨਂ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ ਦਾਠੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਆਗਤਂ, ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੀਹੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਕਸੇਸਵਸੇਨ ਵਾ ਸੀਹਾ ਚ ਸੀਹਿਯੋ ਚ ਸੀਹਾ, ਤੇਸਂ ਸੀਹਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਸਾਧਾਰਣਾ ਹੇਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਿਦਾਨਗਾਥਾ ਥੇਰਗਾਥਾਨਂ ਥੇਰੀਗਾਥਾਨਞ੍ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਹਨਤੋ ਹਨਨਤੋ ਚ ਸੀਹੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੀਹਸ੍ਸ ਮਿਗਰਞ੍ਞੋ ਬਲਵਿਸੇਸਯੋਗਤੋ ਸਰਭਮਿਗਮਤ੍ਤਵਰਵਾਰਣਾਦਿਤੋਪਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਵਾਤਾਤਪਾਦਿਪਰਿਸ੍ਸਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਸਹਤਿਯੇਵ, ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤਾਯ ਮਤ੍ਤਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਵਨਮਹਿਂਸਾਦਿਕੇ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਭੀਰੂ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਅਭਿਭਵਨ੍ਤੋ ਚ ਤੇ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਮੁਦੁਮਂਸਾਨਿ ਭਕ੍ਖਯਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੇਨੇਵ ਵਿਹਰਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾ ਅਰਿਯਬਲਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਨਤੋ, ਰਾਗਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਬਲਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਹਨਨਤੋ ਪਜਹਨਤੋ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਭਾਵੇਨ ਕੁਤੋਚਿਪਿ ਅਭੀਰੂ ਅਛਮ੍ਭੀ ਝਾਨਾਦਿਸੁਖੇਨ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹਨਤੋ ਹਨਨਤੋ ਚ ਸੀਹਾ ਵਿਯਾਤਿ ਸੀਹਾ. ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਥਾ ਕਨ੍ਤਨਤ੍ਥੇਨ ਆਦਿਅਨ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸਤੋ ਤਕ੍ਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਹਿਂਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਸਹਨਟ੍ਠੇਨ. ਪਿਸੋਦਰਾਦਿਪਕ੍ਖੇਪੇਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਨ ¶ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ.

ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਮਿਗਰਾਜਾ ਕੇਸਰਸੀਹੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤਾਯ ਏਕਚਾਰੀ ਵਿਹਰਤਿ, ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਸਹਾਯਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤਾਯ ਵਿਵੇਕਾਭਿਰਤਿਯਾ ਚ ਏਕਚਾਰਿਨੋਤਿ ਏਕਚਰਿਯਟ੍ਠੇਨਪਿ ਸੀਹਾ ਵਿਯਾਤਿ ਸੀਹਾ, ਤੇਨਾਹ – ਭਗਵਾ ‘‘ਸੀਹਂਵੇਕਚਰਂ ਨਾਗ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੩੦; ਸੁ. ਨਿ. ੧੬੮).

ਅਥ ¶ ਵਾ ਅਸਨ੍ਤਾਸਨਜਵਪਰਕ੍ਕਮਾਦਿਵਿਸੇਸਯੋਗਤੋ ਸੀਹਾ ਵਿਯਾਤਿ ਸੀਹਾ, ਏਤੇ ਮਹਾਥੇਰਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸਨਿਯਾ ਫਲਨ੍ਤਿਯਾ ਨ ਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤਿ, ਕਤਮੇਵ ਦ੍ਵੇ? ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਖੀਣਾਸਵੋ ਸੀਹੋ ਚ ਮਿਗਰਾਜਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੬੦).

ਜਵੋਪਿ ਸੀਹਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ, ਤਥਾ ਪਰਕ੍ਕਮੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਉਸਭਸਤਮ੍ਪਿ ਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਾ ਵਨਮਹਿਂਸਾਦੀਸੁ ਨਿਪਤਤਿ, ਪੋਤਕੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਪਭਿਨ੍ਨਮਦਾਨਮ੍ਪਿ ਮਤ੍ਤਵਰਵਾਰਣਾਨਂ ਪਟਿਮਾਨਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ¶ ਦਨ੍ਤਕਲ਼ੀਰਂਵ ਖਾਦਤਿ. ਏਤੇਸਂ ਪਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਜਵੋ ਇਦ੍ਧਿਜਵੋ ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪਰਕ੍ਕਮੋ ਚ ਨਿਰਤਿਸਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਹਾਨਂਵਾਤਿ ਸੀਹਸਦਿਸਾਨਂ ਵਿਯ. ਸੀਹਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਹੀਨੂਪਮਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਹਨਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਥੇਰੇਸ੍ਵੇਵ ਲਬ੍ਭਨਤੋ.

ਨਦਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ. ਗੋਚਰਪਰਕ੍ਕਮਤੁਟ੍ਠਿਵੇਲਾਦੀਸੁ ਹਿ ਯਥਾ ਸੀਹਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਸਯਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਵਿਜਮ੍ਭਿਤ੍ਵਾ ਸੀਹਨਾਦਂ ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਏਤੇਪਿ ਵਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਉਦਾਨਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਇਮਂ ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਿਂਸੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸੀਹਾਨਂਵ ਨਦਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਾਠੀਨਨ੍ਤਿ ਦਾਠਾਵਨ੍ਤਾਨਂ. ਪਸਟ੍ਠਦਾਠੀਨਂ, ਅਤਿਸਯਦਾਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੀਹਾ ਅਤਿਵਿਯ ਦਲ਼੍ਹਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਦਾਠਾਨਂ ਬਲੇਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋਰਥਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਦਾਠਾਨਂ ਬਲੇਨ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਅਨਭਿਭੂਤਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ¶ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋਰਥਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਸੁਂ. ਇਧਾਪਿ ਦਾਠਾ ਵਿਯਾਤਿ ਦਾਠਾਤਿ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇਤਿ ਪਬ੍ਬਤਗੁਹਾਯਂ, ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ‘‘ਗਿਰਿਗਵ੍ਹਰੇ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਪਬ੍ਬਤੇਸੁ ਵਨਗਹਨੇ ਵਨਸਣ੍ਡੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਵਿਰੋਚਨਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚੇਵ ਸੀਹਨਾਦਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਯਭੂਮਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ. ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੀਹਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਦੁਰਾਸਦਤਾਯ ਜਨਵਿਵਿਤ੍ਤੇ ਵਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਮਿਗਸਨ੍ਤਾਸਸ੍ਸ ਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਗੋਚਰਗਮਨੇ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਦੁਰਾਸਦਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਸਦਿਸੇਵ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇਵਸਨ੍ਤਾ ਗੁਣੇਹਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਤ੍ਤਾਸਪਰਿਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਗਾਥਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਿਂਸੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੀਹਾਨਂਵ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ, ਦਾਠੀਨਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ’’ਤਿ.

ਸੁਣਾਥਾਤਿ ¶ ਸਵਨਾਣਤ੍ਤਿਕਵਚਨਂ, ਤੇਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਗਾਥਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਸੋਤੁਕਾਮਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਵਨੇ ਆਦਰਂ ਜਨੇਤਿ, ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ਗਾਰਵਂ ਬਹੁਮਾਨਞ੍ਚ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੀਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ¶ ਪਦਾਨਂ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾਯ ਵਿਨਾ ਮੁਖ੍ਯਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਦਲ਼੍ਹਤਿਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਪਸਟ੍ਠਾਤਿਸਯਦਾਠਤਾਯ ਦਾਠੀਨਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਹਗਜ੍ਜਿਤਂ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਹਾਨਂ ਮਿਗਰਾਜੂਨਂ ਵਿਯ ਤੇਸਂ ਅਭੀਤਨਾਦਸਦਿਸਾ ਗਾਥਾ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਯਥਾ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਹਾਨਂ ਮਿਗਰਾਜੂਨਂ ਕੁਤੋਚਿਪਿ ਭਯਾਭਾਵਤੋ ਸੋ ਅਭੀਤਨਾਦੋ ਤਦਞ੍ਞਮਿਗਸਨ੍ਤਾਸਕਰੋ, ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਸੀਹਨਾਦਸਦਿਸਿਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਯਹੇਤੂਨਂ ਸੁਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਭੀਤਨਾਦਭੂਤਾ, ਪਮਤ੍ਤਜਨਸਨ੍ਤਾਸਕਰਾ ਗਾਥਾ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ.

ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਭਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਹਿ ਕਿਰ ਦੁਦ੍ਦਮੋ (ਧ. ਪ. ੧੫੯) ਯੋ ਵੇ ਠਿਤਤ੍ਤੋ ਤਸਰਂਵ ਉਜ੍ਜੂ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੨੧੭) ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧੀ’’ਤਿ ¶ (ਖੁ. ਪਾ. ੫.੪; ਸੁ. ਨਿ. ੨੬੩) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨੁਯੋਗੇਨ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਵਡ੍ਢਿਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਭਾਵਿਤਸਭਾਵਾਨਂ, ਸਭਾਵਭੂਤਸੀਲਾਦਿਭਾਵਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗੀਯਤੀਤਿ ਗਾਥਾ, ਅਨੁਟ੍ਠੁਭਾਦਿਵਸੇਨ ਇਸੀਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ ਛਪ੍ਪਦਂ ਵਾ ਵਚਨਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂਸਦਿਸਤਾਯ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ ਤੇਸੁ ਵਾ ਉਪਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੂਪਨਾਯਿਕਾ.

ਅਥ ਵਾ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਭਾਵਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹਿ ਆਹਿਤੋ ਅਹਂ ਮਾਨੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਚ ਤੇਹਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦਭਾਵਨਾਯ ਅਨਵਜ੍ਜਭਾਵਨਾਯ ਭਾਵਿਤੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਗੁਣਗਨ੍ਧਂ ਗਾਹਾਪਿਤੋ. ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਕਾਯਭਾਵਨਾ ਸੀਲਭਾਵਨਾ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਭਾਵਨਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ ਚ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਟਿਪਦਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਯਾਯਂ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਬੋਧਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਦੁਵਿਧਾ ਅਭਿਸਮਯਤੋ ਤਦਤ੍ਥਤੋ ਚ. ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਪਨ ਤਿਵਿਧਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿ ਸਾਵਕਸਮ੍ਬੋਧੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਤੋ ਬੋਧਨਤੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ¶ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪਾਰਾਯਨਤ੍ਥੁਤਿਗਾਥਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੧).

ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਬੋਧਨਤ੍ਥੋ ¶ ਹਿ ਬਲੇਸੁ ਵਸੀਭਾਵੋ. ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਯਮੇਵ ਬੋਧੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿ, ਅਨਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣਤਾਯ ਸਯਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਸਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਸੋ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਹੇਤੁ ਨ ਹੋਤਿ. ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਵਨਨ੍ਤੇ ਜਾਤਾਤਿ ਸਾਵਕਾ. ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਸਾਵਕਸਮ੍ਬੋਧਿ. ਤਿਵਿਧਾਪੇਸਾ ¶ ਤਿਣ੍ਣਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਸਕਂ ਆਗਮਨੀਯਪਟਿਪਦਾਯ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਾਯ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਇਤਰਾਭਿਸਮਯਾਨਂ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯੇਨ ਵਿਨਾ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸਤਿ ਚ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੇ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੋ ਚ ਸਿਦ੍ਧੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਯਦਾ ਹਿ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪੂਰਿਤਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੋ ਚਰਿਮਭਵੇ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਆਰੁਯ੍ਹ – ‘‘ਨ ਤਾਵਿਮਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਵ ਨ ਮੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਸਞ੍ਝਾਵੇਲਾਯ ਮਾਰਬਲਂ ਵਿਧਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਯਾਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਕਾਰੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਵੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਵਿਸੋਧਨੇਨ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਾਨਿ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ‘‘ਕਿਚ੍ਛਂ ਵਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ ਜਾਯਤਿ ਚ ਜੀਯਤਿ ਚ ਮੀਯਤਿ ਚ ਚਵਤਿ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਅਥ ਚ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੫੭) ਜਰਾਮਰਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਗਹਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨਿਸਦਸਿਲਾਯਂ ਫਰਸੁਂ ਨਿਸੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਕਿਲੇਸਗਹਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਲੋਕਨਾਥੋ ਞਾਣਫਰਸੁਂ ਤੇਜੇਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਯ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਧਿਗਮਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਨਾਨਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇ ਨਾਮਰੂਪੇ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਕਾਰਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਵਾਰਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇ ਤਿਕ੍ਖੇ ਸੂਰੇ ਪਸਨ੍ਨੇ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਯਦਾ ਤਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਘਟੇਤਿ, ਤਦਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਖੇਪੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਨਾਮ, ਅਗ੍ਗਫਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ¶ ਅਧਿਗਤੋ ਨਾਮ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਦਸਬਲਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਾਦਯੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਦਾ ਹਤ੍ਥਗਤਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਭਿਸਮਯਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਪਟਿਪਦਾ. ਤਦਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਤੁਸਿਤਭਵਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਪਿ ¶ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਾ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਮ੍ਭਤਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਤਾਦਿਸੇ ਕਾਲੇ ਚਰਿਮਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤਾ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਗਤਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਸਂਵੇਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਵਿਸੇਸਂ ਭਵਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤਨਯੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਅਗ੍ਗਫਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਾਵਕਾ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਵਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਤਜ੍ਜਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਾ ਘਟੇਨ੍ਤਾ ਵਾਯਮਨ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਯਦਿ ਵਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿਯਾ, ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਾ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਨੁਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਅਗ੍ਗਸਾਵਕਭੂਮਿਯਾ ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਵਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਾਵਕਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਾਵਕਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਅਭਿਸਮਯਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿ ਸਾਵਕਸਮ੍ਬੋਧਿ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਦਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਥਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਮਜ੍ਝਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਅਟ੍ਠ ¶ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਉਪਰਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸੋਲ਼ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਏਤੇ ਚ ਭੇਦਾ ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਸਦ੍ਧਾਧਿਕਵੀਰਿਯਾਧਿਕਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਾ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾ ਤਿਕ੍ਖਾ, ਤਤੋ ਚ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਵਿਸਦਨਿਪੁਣਭਾਵੇਨ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸਦ੍ਧਾਧਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਨਾਤਿਸੀਘਂ ਨਾਤਿਸਣਿਕਂ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਵੀਰਿਯਾਧਿਕਾਨਂ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਚਿਰੇਨੇਵ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਭਾਵੇ ਦ੍ਵੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਤੋ ਓਰਂ. ਸਦ੍ਧਾਧਿਕਵੀਰਿਯਾਧਿਕਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਰਂ ਕਤਿਪਯੇ ਏਵ ਕਪ੍ਪੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤਿਯਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ. ਸਾਵਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਯੇਸਂ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਭਾਵਾਯ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ, ਤੇਸਂ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੇਸਂ ਮਹਾਸਾਵਕਭਾਵਾਯ, ਤੇਸਂ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮੇਵ, ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ –

‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ¶ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਹੇਤੁ ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਂ;

ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਧਿਕਾਰੋ ਚ ਛਨ੍ਦਤਾ;

ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮੋਹਾਨਾ, ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੫੯) –

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਕਤਪਣਿਧਾਨਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਭੁਤਿ ਸਵਿਸੇਸਂ ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਦਾਨਸਦਿਸਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਤਦਨੁਰੂਪਸੀਲਾਦਿਕੇ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਧਮ੍ਮੇ ਆਚਿਨਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਵ ¶ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪਚ੍ਚਨਤੋ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਵਿਯ ਹਿ ਸਸ੍ਸਂ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਵਸੇਨੇਵ ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਿਂ ਵੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ¶ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਵਂ –

‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਵਿਗਤਾਸਵਦਸ੍ਸਨਂ;

ਅਧਿਕਾਰੋ ਛਨ੍ਦਤਾ ਏਤੇ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਕਾਰਣਾ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ) –

ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਅਧਿਕਾਰੋ ਛਨ੍ਦਤਾ’’ਤਿ ਦ੍ਵਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਵਸੇਨ ਕਤਪਣਿਧਾਨਾਨਂ ਸਾਵਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਵ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਾਵਕਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਚ ਅਧਿਗਮੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪਚ੍ਚਨਤੋ. ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਯਥਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਹਿ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਏਵਂ ਦਾਨਾਦੀਹਿ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਿਤਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ ਸਾਵਕਬੋਧਿਞਾਣਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ. ਦਾਨਪਰਿਚਯੇਨ ਹੇਤੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਅਲੋਭਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਸਙ੍ਗਮਾਨਸਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਸੀਲਪਰਿਚਯੇਨ ਸੁਸਂਵੁਤਕਾਯਵਾਚਤਾਯ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਾ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਹਨ੍ਤਿ, ਸ੍ਵਾਯਂ ਤੇਸਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਵਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ਪਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਹਤ੍ਥਗਤਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵੀਰਿਯਾਦਯੋ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ. ਯਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਾ ਸਾਵਕਬੋਧਿਯਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਰਣੇ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਂ, ਇਦਂ ਵੀਰਿਯਂ. ਯਂ ਤਦਨੁਪਰੋਧਸ੍ਸ ਸਹਨਂ, ਅਯਂ ਖਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਸਮਾਦਾਨਾਵਿਸਂਵਾਦਨਂ, ਇਦਂ ਸਚ੍ਚਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਮੇਵ ਅਚਲਸਮਾਧਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਇਦਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ¶ . ਯਾ ਦਾਨਸੀਲਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤੇਸਿਤਾ, ਅਯਂ ਮੇਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਤਵਿਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ, ਅਯਂ ¶ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ. ਏਵਂ ¶ ਦਾਨਸੀਲਭਾਵਨਾਸੁ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸੁ ਚ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾਸੁ ਵੀਰਿਯਾਦਯੋ ਸਿਦ੍ਧਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਾਯੇਵ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਅਤ੍ਥਾਯ ਸਾਵਕਬੋਧਿਅਤ੍ਥਾਯ ਚ ਦਾਨਾਦਿਪਟਿਪਦਾ ਤੇਸਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਭਾਵਨਤੋ ਪਰਿਭਾਵਨਤੋ ਭਾਵਨਾ ਨਾਮ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਦਾਨਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸ੍ਵਾਭਿਸਙ੍ਖਤੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਦਾ, ਯਤੋ ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਵਚਰਸਮੁਦਾਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਨਿਸਂਸਾ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਵਚਰੇ. ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਵਚਰੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਕਚ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਾਧੇਤਿ, ਨੋ ਚੇ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਕਚ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਾਧੇਤਿ, ਅਥ ਮਰਣਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਾਧੇਤਿ, ਅਥ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਾਧੇਤਿ, ਅਥ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾਵੇ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਕਾਲੇ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ).

ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਭੂਤਾਯ ਪਾਰਮਿਤਾਪਰਿਭਾਵਿਤਾਯ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਭੂਤਾਯ ਅਭਿਸਮਯਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਚ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਇਧ ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੀਹਾਨਂਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਥੇਰਾਨਂ ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯਤਂ, ਤੇ ਚ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸੀਹਾਨਂਵ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ…ਪੇ… ਗਾਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਥੇਰਗਾਥਾਨਂ ਸੀਹਨਾਦਸਦਿਸਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਾਸਂ ਪਰਵਾਦੇਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯਤਂ, ਤੇ ਚ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਥੇਰਾ ਇਧ ਸੀਹਸਦਿਸਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਗਾਥਾ ਸੀਹਨਾਦਸਦਿਸਿਯੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥੂਪਨਾਯਿਕਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਭਿਭਵਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਥੇਰਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੋ, ਤਦਭਿਭਵੋ ਤਦਙ੍ਗਿਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਪ੍ਪਹਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਯਤੋ ਤੇ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਅਰਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਅਗ੍ਗਫਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ.

ਤੇਸੁ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਨੇਸਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾ, ਇਤਰੇਨ ਤਾਸਂ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਸੀਲੇਨ ਚ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਤਾ ¶ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ‘‘ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੬੯), ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧), ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੮੩; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦) ਚ ਵਚਨਤੋ ਸੀਲਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂਵ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਗੁਣਾਵਹਤ੍ਤਾ. ਸਮਾਧਿਨਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵਯਂ’’, ‘‘ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਤੋ ਸਮਾਧਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣੋਵ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦਿਗੁਣਾਵਹਤ੍ਤਾ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯੋਦਪਨਂ’’ (ਧ. ਪ. ੧੮੩; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦), ‘‘ਪਞ੍ਞਂ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧) ਚ ਵਚਨਤੋ ਪਞ੍ਞਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂਵ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਵ ਕਲ੍ਯਾਣਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਤਾਦਿਭਾਵਾਵਹਤ੍ਤਾ.

‘‘ਸੇਲੋ ਯਥਾ ਏਕਘਨੋ, ਵਾਤੇਨ ਨ ਸਮੀਰਤਿ; (ਮਹਾਵ. ੨੪੪);

ਏਵਂ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ, ਨ ਸਮਿਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੮੧) –

ਤਥਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਤੇਵਿਜ੍ਜਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵੋ. ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਭਾਵੋ. ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਕੇਚਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ, ਕੇਚਿ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ, ਕੇਚਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਤੇਸਂ ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ, ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸੇਵਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਤੇਸਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ¶ , ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਵਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਵਿਸੋਧਨਂ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ¶ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਵਿਸੋਧਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਵਿਸੋਧਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਾ ਨੇਸਂ ਅਪਾਯਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਕਾਮਧਾਤੁਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਭਵਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਸੀਲਭਾਵਨਾ, ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਨਾ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਭਾਵਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਯਭਾਵਨਾਯ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ. ਸੀਲਭਾਵਨਾ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਂ ¶ . ਯਥਾ ਪਨ ਸੀਹਨਾਦਂ ਪਰੇ ਮਿਗਗਣਾ ਨ ਸਹਨ੍ਤਿ, ਕੁਤੋ ਅਭਿਭਵੇ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸੀਹਨਾਦੋਵ ਤੇ ਅਭਿਭਵਤਿ ਏਵਮੇਵ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਵਾਦਾ ਥੇਰਾਨਂ ਵਾਦੇ ਨ ਸਹਨ੍ਤਿ, ਕੁਤੋ ਅਭਿਭਵੇ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਥੇਰਵਾਦਾਵ ਤੇ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੭੭-੨੭੯) ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂ’’ਤਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਸਕ੍ਕਾ ਕੇਨਚਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਾਤੁਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਨੀਯਤੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯਂ ਪਨ ਅਯਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਯੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਗਾਥਾ ਸਾਵੇਤੁਕਾਮੋ, ਤੇ ਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਨਾਮਤੋ ਗੋਤ੍ਤਤੋ ਗੁਣਤੋ ਚ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਾਥਾਸ੍ਵੇਵ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਨਾਮਾਤਿ ਯਂਯਂਨਾਮਾ, ਸੁਭੂਤਿ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾਤਿ ਯਂਯਂਗੋਤ੍ਤਾ, ਗੋਤਮੋ ਕਸ੍ਸਪੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕੁਲਪਦੇਸੇਨ ਯਾਯ ਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋਤਿ ਯਾਦਿਸਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਰਮਤਾਯਂ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਿਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋਤਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਾ ਵਿਹਾਰਿਨੋ ਚ, ਯਾਦਿਸਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਦੀਸੁ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ¶ ਵਿਹਰਮਾਨਾ ਯਾਦਿਸਵਿਹਾਰਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯਾਦਿਸਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਧਿਮੁਤ੍ਤੀਸੁ ਯਂਯਂਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸੁਞ੍ਞਤਮੁਖਾਦੀਸੁ ਵਾ ਯਥਾ ਯਥਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ¶ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੨੬) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਭਯਞ੍ਚੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਯੇਵ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ, ਨ ਪਰਤੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਕਤਞ੍ਞੂ ਚ, ਸਨ੍ਧਿਚ੍ਛੇਦੋ ਚ ਯੋ ਨਰੋ’’ਤਿਆਦਿ. (ਧ. ਪ. ੯੭).

‘‘ਯਥਾਵਿਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੀਸੁ ਯਂਯਂਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਪਾਰਿਹਾਰਿਕਪਞ੍ਞਾਯ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਚਾਤਿ ਤਿਵਿਧਾਯਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ. ਵਿਹਰਿਂਸੂਤਿ ਤਾਯ ਏਵ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਤਾਯ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇਨ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੇਨੇਵ ਵਸਿਂਸੁ. ਅਤਨ੍ਦਿਤਾਤਿ ਅਨਲਸਾ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯਥਾਬਲਂ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਉਟ੍ਠਾਨਵਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਨ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਪਕਾਸਪਞ੍ਞਾਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਂ ¶ . ‘‘ਅਤਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਥਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਪਕਾਸਨਨਾਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮੁਦਾਗਮਂ, ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮੁਦਾਗਮਂ, ‘‘ਅਤਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤਾਨਂ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਥਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਗਰੂਹਿ ਗਹਿਤਨਾਮਧੇਯ੍ਯਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਨਤੋ. ‘‘ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਕੁਲਾਪਦੇਸ ਕਿਤ੍ਤਨਤੋ. ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ¶ . ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਚਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸੀਲਸਂਵਰਾਦੀਹਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ¶ . ‘‘ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ ਆਸਵਕ੍ਖਯਪਰਿਯੋਸਾਨਾਯ ਞਾਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਮਪਰਿਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਤਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਯਥਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਪਕਾਸਨਨਾਮਤਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਨ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਅਕਤਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮੁਦਾਗਮੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਪੁਰਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪੇ ਦੇਸੇ ਵਸਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਤਾਦਿਸਾ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਸਮ੍ਪਦਾਸਮਾਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਰਤੋਘੋਸੇਨ ਵਿਨਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ‘‘ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਅਤਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਞਾਯਾਰਮ੍ਭਦਸ੍ਸਨਤੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ‘‘ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗੋਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ. ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨੇਨ ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ‘‘ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰਿਤਂ. ‘‘ਅਤਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਕਿਲਾਸੁਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨੇਸਂ ਸਰਣਗਮਨਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਗੋਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਨਤੋ. ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ‘‘ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਞਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ. ਸਰਣਗਮਨਞ੍ਚ ਸਾਵਕਗੁਣਾਨਂ ਆਦਿ, ਸਮਾਧਿ ਮਜ੍ਝੇ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ¶ ਸਾਵਕਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਈਦਿਸੀ ¶ ਪਨ ਗੁਣਵਿਭੂਤਿ ਯਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤੇਹਿ ਅਧਿਗਤਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ¶ ਅਰਞ੍ਞਰੁਕ੍ਖਮੂਲਪਬ੍ਬਤਾਦੀਸੁ ਵਿਵਿਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇਸੁ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਾਨਾਦਿਕਾਲੇ. ਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ. ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਪਨਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਞ੍ਚਮਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਨਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ. ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਯਂ ਅਚਵਨਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਤਾਨਂ ਅਚ੍ਚੁਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਚੁਤੀਤਿ ‘‘ਅਚ੍ਚੁਤਂ’’. ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਭਾਵਤਾਯ ਤਦਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਚ ‘‘ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਤਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ. ਯੋ ਹਿ ਤੇਹਿ ਅਧਿਗਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਕਤੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਭੂਤਂ ਫਲਂ ਕਤਨ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਂ ਕਤਨ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਫਲਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਕਤਾ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਰਣਭਾਵਤੋ ਕਤਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਤਂ ਕਤਨ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਅਧਿਗਤਂ ਵਤ ਮਯਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਇਦਂ ਅਰਿਯਫਲਂ, ਅਧਿਗਤਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ ਅਰਿਯਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਵੇਕ੍ਖਮਾਨਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਯਂ ਅਰਿਯੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਸੋਲ਼ਸਵਿਧਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਠਿਤੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯੋਸਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਕਤਂ ਨਾਮ, ਏਵਂ ਕਤਂ ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾ. ਏਤੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਪਨ ਇਤਰਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਇਮਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਮਨ੍ਤਿ ਸਕਲੋ ਥੇਰਥੇਰੀਗਾਥਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਮਹਾਥੇਰਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਤਾਯ ਆਸਨ੍ਨੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੋਤਿ ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ¶ ਗਾਥਾਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤੂਪਨਾਯਿਕਂ ਪਰੂਪਨਾਯਿਕਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ. ਅਭਾਸਿਸੁਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਕਥੇਸੁਂ, ਤਂਦੀਪਨਿਯੋ ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇਸਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ ਗਾਥਾ ਅਤ੍ਤੂਪਨਾਯਿਕਾ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤੇ ਚ ਮਹਾਥੇਰਾ ਏਵਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਕਾਸਨੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਵਿਭਾਵਨੇਨ ਪਰੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਤਥਾ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਚ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਤੇਸਂ ਥੋਮਨਂ ਤਾਸਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਵਚਨਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾਵੇਨ ਠਪਨਂ ਠਾਨਗਤਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ਛਨ੍ਨਾ ¶ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਥੇਰਗਾਥਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਤਾਸਂ ਤਾਸਂ ਗਾਥਾਨਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾਤਿਗਾਥਾਯ ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਇਤੋ ਕਿਰ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇਵ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੇ ਭਗਵਤਿ ਲੋਕਨਾਥੇ ਹਂਸਵਤੀਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਸ੍ਸ ਏਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਨਨ੍ਦਮਾਣਵੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ ਵੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਵਾਰਭੂਤੇਹਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਮਾਣਵਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ. ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ. ਤੇਪਿ ਨ ਚਿਰੇਨੇਵ ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਅਹੇਸੁਂ.

ਤੇਨ ¶ ਚ ਸਮਯੇਨ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗਵਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਜਟਿਲਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਚ ਦ੍ਵੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਾਤੋਵ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸੀਹੋ ਵਿਯ ਏਕਚਰੋ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੇਸੁ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਤੇਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਮੇ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਆਕਾਸਤੋ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਞ੍ਚੇਵ ਲਕ੍ਖਣਪਾਰਿਪੂਰਿਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਮਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਮ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੋ ¶ ਲੋਕੇ ¶ ਵਿਵਟਚ੍ਛਦੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਪੁਰਿਸਾਜਾਨੀਯੋ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਅਦਾਸਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਹਸ੍ਸਜਟਿਲਾ ਪਣੀਤਪਣੀਤਾਨਿ ਓਜਵਨ੍ਤਾਨਿ ਫਲਾਫਲਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚੇਵ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਮਯਂ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਵਿਚਰਾਮ, ਅਯਂ ਪਨ ਪੁਰਿਸੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਕਿਂ ਵਦੇਥ, ਸਾਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਸਤਸਹਸ੍ਸਯੋਜਨੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਿਨੇਰੁਂ ਉਪਮੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਥ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਾ ਮਂ ਉਪਮਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਥ ਤੇ ਤਾਪਸਾ ‘‘ਸਚੇ ਅਯਂ ਓਰਕੋ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ ਏਵਂ ਉਪਮਂ ਆਹਰੇਯ੍ਯ, ਯਾਵ ਮਹਾ ਵਤਾਯਂ ਪੁਰਿਸਾਜਾਨੀਯੋ’’ਤਿ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਿਂਸੁ. ਅਥ ਤੇ ਆਚਰਿਯੋ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਗਵਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਵੇਲਾਯਂ ਇਧਾਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਯਂ ਯਥਾਬਲਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਂ ਯਂ ਪਣੀਤਂ ਫਲਾਫਲਂ ਆਨੀਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਆਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥੇ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਸਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾਰਾ ¶ ਫਲਾਫਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਦੇਵਤਾ ਦਿਬ੍ਬੋਜਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ. ਤਾਪਸੋ ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਸਯਮੇਵ ਪਰਿਸ੍ਸਾਵੇਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ਤਤੋ ਭੋਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਾਰਣੀਯਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ. ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਤ੍ਥੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਖੀਣਾਸਵਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ.

ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਮ੍ਪਿ ਨੀਚਂ, ਸਮਣਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸਪਿ ਆਸਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਜ੍ਜ ਉਲ਼ਾਰਂ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ¶ , ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਤੋ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਸਯਸ੍ਸ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸੁਂ. ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਨਂ ਤਿਗਾਵੁਤਂ, ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕਾਦਿਭੇਦਂ, ਸਙ੍ਘਨਵਕਸ੍ਸ ਉਸਭਮਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਠਿਤੋ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਇਮਂ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਅਭਿਰੁਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨੇ. ਏਵਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਤ੍ਥੁ ਆਕਾਰਂ ਞਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਛਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤਾਪਸਾਨਂ ਅਯਂ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ¶ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ. ਸਤ੍ਥੁ ਸਮਾਪਨ੍ਨਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਂਸੁ. ਤਥਾਗਤੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਵਨਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸੇਸਕਾਲੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮ੍ਪਿ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨੇਵ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤਿ.

ਸਤ੍ਥਾ ਨਿਰੋਧਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਣਵਿਹਾਰਿਅਙ੍ਗੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਙ੍ਗੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਏਕਂ ਸਾਵਕਂ ‘‘ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ. ਸੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਹਾਲਾਭੋ ਮਹਾਯੋਧੋ ਵਿਯ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ¶ ਠਤ੍ਵਾ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਵਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਹਸ੍ਸਤਾਪਸਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ. ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ. ਤੇਸਂ ਤਾਵਦੇਵ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ. ਅਟ੍ਠ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਕਾਯੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਾਵ ਅਹੇਸੁਂ ਸਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਾ ਵਿਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿਵਾਰਯਿਂਸੁ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਪਨ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਵਿਸੇਸਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਿ. ਤਸ੍ਸ ¶ ਕਿਰ ਅਰਣਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਇਮਿਨਾ ਸਾਵਕੇਨ ਲਦ੍ਧਧੁਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿਵੇਧਂ ਕਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਤਥਾਗਤਂ ਪਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਠਤ੍ਵਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਾ ਕਤਾ, ਕੋ ਨਾਮਾਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ. ‘‘ਅਰਣਵਿਹਾਰਿਅਙ੍ਗੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਅਙ੍ਗੇ ਚ ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਮਯਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੁਪ੍ਫਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਤੋ, ਤੇਨ ਅਧਿਕਾਰੇਨ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਵਿਯ ਦ੍ਵੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਾਵਕੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਮਕਾਸਿ.

ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ, ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾ’’ਤਿ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਮਿਜ੍ਝਨਕਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਂ ਆਹ – ‘‘ਨ ਤੇ ਅਯਂ ਪਤ੍ਥਨਾ ਮੋਘਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ. ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਯਾਵ ਚਕ੍ਖੁਪਥਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿ. ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋਵ ਕਾਲਙ੍ਕਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਤਤੋ ਪਨ ਚੁਤੋ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਅਹੋਸਿ. ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਵਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਸਿ. ਏਤਂ ਕਿਰ ਵਤ੍ਤਂ ¶ ਅਪਰਿਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸਾਵਕਭਾਵਂ ¶ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਵਤ੍ਤਂ ਪਨ ਆਗਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਵਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕੇ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੩.੧੫੧) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ ¶ , ਨਿਸਭੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਅਸ੍ਸਮੋ ਸੁਕਤੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਸੁਮਾਪਿਤਾ.

‘‘ਕੋਸਿਯੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਜਟਿਲੋ ਉਗ੍ਗਤਾਪਨੋ;

ਏਕਾਕਿਯੋ ਅਦੁਤਿਯੋ, ਵਸਾਮਿ ਨਿਸਭੇ ਤਦਾ.

‘‘ਫਲਂ ਮੂਲਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਞ੍ਚ, ਨ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਪਵਤ੍ਤਂਵ ਸੁਪਾਤਾਹਂ, ਉਪਜੀਵਾਮਿ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਨਾਹਂ ਕੋਪੇਮਿ ਆਜੀਵਂ, ਚਜਮਾਨੋਪਿ ਜੀਵਿਤਂ;

ਆਰਾਧੇਮਿ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਵਿਵਜ੍ਜੇਮਿ ਅਨੇਸਨਂ.

‘‘ਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇ ਮਮ;

ਸਯਂਵ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਾਮਿ, ਏਕਗ੍ਗੋ ਤਂ ਦਮੇਮਹਂ.

‘‘ਰਜ੍ਜਸੇ ਰਜ੍ਜਨੀਯੇ ਚ, ਦੁਸ੍ਸਨੀਯੇ ਚ ਦੁਸ੍ਸਸੇ;

ਮੁਯ੍ਹਸੇ ਮੋਹਨੀਯੇ ਚ, ਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਵਨਾ ਤੁਵਂ.

‘‘ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਯਂ ਵਾਸੋ, ਨਿਮ੍ਮਲਾਨਂ ਤਪਸ੍ਸਿਨਂ;

ਮਾ ਖੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦੂਸੇਸਿ, ਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਵਨਾ ਤੁਵਂ.

‘‘ਅਗਾਰਿਕੋ ਭਵਿਤ੍ਵਾਨ, ਯਦਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਸਿ;

ਉਭੋਪਿ ਮਾ ਵਿਰਾਧੇਸਿ, ਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਵਨਾ ਤੁਵਂ.

‘‘ਛਵਾਲਾਤਂ ਯਥਾ ਕਟ੍ਠਂ, ਨ ਕ੍ਵਚਿ ਕਿਚ੍ਚਕਾਰਕਂ;

ਨੇਵ ਗਾਮੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਾ, ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤਂ.

‘‘ਛਵਾਲਾਤੂਪਮੋ ਤ੍ਵਂ ਸਿ, ਨ ਗਿਹੀ ਨਾਪਿ ਸਞ੍ਞਤੋ;

ਉਭਤੋ ਮੁਤ੍ਤਕੋ ਅਜ੍ਜ, ਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਵਨਾ ਤੁਵਂ.

‘‘ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਤਵ ਏਤਂ, ਕੋ ਪਜਾਨਾਤਿ ਤੇ ਇਦਂ;

ਸਦ੍ਧਾਧੁਰਂ ਵਹਿਸਿ ਮੇ, ਕੋਸਜ੍ਜਬਹੁਲਾਯ ਚ.

‘‘ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ¶ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞੂ, ਅਸੁਚਿਂ ਨਾਗਰਿਕੋ ਯਥਾ;

ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾਨ ਇਸਯੋ, ਚੋਦਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਂ ਸਦਾ.

‘‘ਤਂ ¶ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪਵਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਾਸਨਂ;

ਸਂਵਾਸਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਹਿ, ਕਥਂ ਜੀਵਿਹਿਸਿ ਤੁਵਂ.

‘‘ਤਿਧਾਪਭਿਨ੍ਨਂ ਮਾਤਙ੍ਗਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਸਟ੍ਠਿਹਾਯਨਂ;

ਬਲੀ ਨਾਗੋ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਯੂਥਾ ਨੀਹਰਤੇ ਗਜਂ.

‘‘ਯੂਥਾ ਵਿਨਿਸ੍ਸਟੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਸੁਖਂ ਸਾਤਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ;

ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਵਿਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਪਵੇਧਤਿ.

‘‘ਤਥੇਵ ਜਟਿਲਾ ਤਮ੍ਪਿ, ਨੀਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦੁਮ੍ਮਤਿਂ;

ਤੇਹਿ ਤ੍ਵਂ ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਸੁਖਂ ਸਾਤਂ ਨ ਲਚ੍ਛਸਿ.

‘‘ਦਿਵਾ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤੋ;

ਦਯ੍ਹਤਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ, ਗਜੋ ਯੂਥਾਵ ਨਿਸ੍ਸਟੋ.

‘‘ਜਾਤਰੂਪਂ ਯਥਾ ਕੂਟਂ, ਨੇਵ ਝਾਯਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ;

ਤਥਾ ਸੀਲਵੀਹਿਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਨ ਝਾਯਿਸ੍ਸਸਿ ਕਤ੍ਥਚਿ.

‘‘ਅਗਾਰਂ ਵਸਮਾਨੋਪਿ, ਕਥਂ ਜੀਵਿਹਿਸਿ ਤੁਵਂ;

ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਪੇਤ੍ਤਿਕਞ੍ਚਾਪਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਨਿਹਿਤਂ ਧਨਂ.

‘‘ਸਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਗਤ੍ਤੇ ਸੇਦਂ ਪਮੋਚਯਂ;

ਏਵਂ ਜੀਵਿਹਿਸਿ ਗੇਹੇ, ਸਾਧੁ ਤੇ ਤਂ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਏਵਾਹਂ ਤਤ੍ਥ ਵਾਰੇਮਿ, ਸਂਕਿਲੇਸਗਤਂ ਮਨਂ;

ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਪਾਪਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਾਰਯਿਂ.

‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਨੋ;

ਤਿਂਸਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਵਿਪਿਨੇ ਮੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮੁਂ.

‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦਰਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਗਵੇਸਕਂ;

ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਆਗਚ੍ਛਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ.

‘‘ਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਵਣ੍ਣਾਭੋ, ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਨੂਪਮੋ;

ਰੂਪੇਨਾਸਦਿਸੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮੀ ਤਦਾ.

‘‘ਸੁਫੁਲ੍ਲੋ ¶ ਸਾਲਰਾਜਾਵ, ਵਿਜ੍ਜੂਵਬ੍ਭਘਨਨ੍ਤਰੇ;

ਞਾਣੇਨਾਸਦਿਸੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮੀ ਤਦਾ.

‘‘ਸੀਹਰਾਜਾਵਸਮ੍ਭੀਤੋ, ਗਜਰਾਜਾਵ ਦਪ੍ਪਿਤੋ;

ਲਾਸੀਤੋ ਬ੍ਯਗ੍ਘਰਾਜਾਵ, ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮੀ ਤਦਾ.

‘‘ਸਿਙ੍ਘੀਨਿਕ੍ਖਸਵਣ੍ਣਾਭੋ, ਖਦਿਰਙ੍ਗਾਰਸਨ੍ਨਿਭੋ;

ਮਣਿ ਯਥਾ ਜੋਤਿਰਸੋ, ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮੀ ਤਦਾ.

‘‘ਵਿਸੁਦ੍ਧਕੇਲਾਸਨਿਭੋ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ;

ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇਵ ਸੂਰਿਯੋ, ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮੀ ਤਦਾ.

‘‘ਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ਨਭੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ;

ਦੇਵੋ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਮਨੁਜੋ ਅਯਂ.

‘‘ਨ ਮੇ ਸੁਤੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ, ਮਹਿਯਾ ਏਦਿਸੋ ਨਰੋ;

ਅਪਿ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਏਵਾਹਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ;

ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਞ੍ਚ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਸਹਂ ਤਦਾ.

‘‘ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਸਾਧੁਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਰਮਂ;

ਨਰਸਾਰਥਿਨਂ ਅਗ੍ਗਂ, ਇਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵਿਂ.

‘‘ਇਦਂ ਮੇ ਆਸਨਂ ਵੀਰ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਵਨੁਚ੍ਛਵਂ;

ਹਾਸਯਨ੍ਤੋ ਮਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਨਿਸੀਦ ਕੁਸੁਮਾਸਨੇ.

‘‘ਨਿਸੀਦਿ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਾ, ਅਸਮ੍ਭੀਤੋਵ ਕੇਸਰੀ;

ਸਤ੍ਤਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਪਵਰੇ ਕੁਸੁਮਾਸਨੇ.

‘‘ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਸਤ੍ਤਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ ਅਹਂ;

ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;

ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਇਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵਿ.

‘‘ਭਾਵੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਂ, ਭਾਵਨਾਨਮਨੁਤ੍ਤਰਂ;

ਇਮਂ ਸਤਿਂ ਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾ, ਪੂਰਯਿਸ੍ਸਸਿ ਮਾਨਸਂ.

‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ¶ , ਦੇਵਲੋਕੇ ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ;

ਅਸੀਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ;

ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਰਾਜਾ ਰਟ੍ਠੇ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

‘‘ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ ਵਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ;

ਅਨੁਭੋਸ੍ਸਸਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਫਲਂ.

‘‘ਭਵਾਭਵੇ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ, ਮਹਾਭੋਗਂ ਲਭਿਸ੍ਸਸਿ;

ਭੋਗੇ ਤੇ ਊਨਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਫਲਂ.

‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ, ਦਾਸੇ ਕਮ੍ਮਕਰੇ ਬਹੂ;

ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ.

‘‘ਆਰਾਧਯਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਗੋਤਮਂ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵਂ;

ਸੁਭੂਤਿ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਹੇਸ੍ਸਸਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ.

‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਗੁਣਮ੍ਹਿ ਤਂ;

ਤਥਾਰਣਵਿਹਾਰੇ ਚ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸ੍ਸਸਿ.

‘‘ਇਦਂ ¶ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਜਲਜੁਤ੍ਤਮਨਾਮਕੋ;

ਨਭਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਮੀ ਵੀਰੋ, ਹਂਸਰਾਜਾਵ ਅਮ੍ਬਰੇ.

‘‘ਸਾਸਿਤੋ ਲੋਕਨਾਥੇਨ, ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ;

ਸਦਾ ਭਾਵੇਮਿ ਮੁਦਿਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਂ ਅਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਅਸੀਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ;

ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਰਾਜਾ ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਅਹੋਸਹਂ.

‘‘ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ ਵਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ;

ਅਨੁਭੋਮਿ ਸੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਫਲਂ.

‘‘ਭਵਾਭਵੇ ¶ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ, ਮਹਾਭੋਗਂ ਲਭਾਮਹਂ;

ਭੋਗੇ ਮੇ ਊਨਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਫਲਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਫਲਂ.

‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਪਿ ਚ ਅਟ੍ਠਿਮੇ;

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.

ਏਵਂ ਪਨ ਸੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨੇ ਅਪਰਾਪਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਅਨੇਕਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਾਜਾ ਚ ਪਦੇਸਰਾਜਾ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਲ਼ਾਰਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਭੂਤੀ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ.

ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਵਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਵੇਲ਼ੁਵਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿਨਾ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਤਵਨੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਦਾ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਉਟ੍ਠਾਨਕਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਘਰਂ ਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸੀਤਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨੇ ਮਗ੍ਗੇ ਯੋਜਨੇ ਯੋਜਨੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਵਿਹਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਰਾਜਮਾਨੇਨ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਪ੍ਪਮਾਣਂ ਜੇਤਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਂ ਕੋਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇਨ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਵਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ਵਿਹਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਣਦਿਵਸੇ ਅਯਂ ਸੁਭੂਤਿਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ ¶ . ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਮਾਤਿਕਾ ਪਗੁਣਾ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਪਾਦਕਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ¶ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਅਨੋਦਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਣਵਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਘਰੇ ਘਰੇ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ¶ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਦਾਯਕਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰੀਨਂ ਯਦਿਦਂ ਸੁਭੂਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਸੁਭੂਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੯੮, ੨੦੧). ਏਵਮਯਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪੂਰਿਤਪਾਰਮੀਨਂ ਫਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੋ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਅਗਮਾਸਿ.

ਰਾਜਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਧੇਵ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਸਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਵਿਸ੍ਸਰਿ. ਥੇਰੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਵੀਤਿਨਾਮੇਸਿ. ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਦੇਵੋ ਨ ਵਸ੍ਸਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿਵੇਸਨਦ੍ਵਾਰੇ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਮਕਂਸੁ. ਰਾਜਾ ‘‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਦੇਵੋ ਨ ਵਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੀਮਂਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਵਾਸੇਨ ਮਞ੍ਞੇ ਨ ਵਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਕੁਟਿਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਣ੍ਣਕੁਟਿਯਾ ਵਸਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਥੇਰੋ ਕੁਟਿਕਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ. ਤਦਾ ਪਨ ਦੇਵੋ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਫੁਸਾਯਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਧਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛਤਿ. ਅਥ ਥੇਰੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਵੁਟ੍ਠਿਕਭਯਂ ਵਿਸਮਿਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਵਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਪਰਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ, ਵਸ੍ਸ ਦੇਵ ਯਥਾਸੁਖਂ;

ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਆਤਾਪੀ ਵਿਹਰਾਮਿ ਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ¶ ਛਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਸਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਇਮਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ’’ (ਪਾਰਾ. ੨੯੬) ‘‘ਨਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਨਪ੍ਪਤਿਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੩੮੩) ਪਤਿਰੂਪੇ ਆਗਤੋ. ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਤ੍ਵੇਵ, ਫਗ੍ਗੁਣ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਚਨਵਿਸਿਟ੍ਠੇ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਵਿਸੇਸੇ. ‘‘ਛਨ੍ਨਮਤਿਵਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਵਟਂ ਨਾਤਿਵਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ¶ (ਉਦਾ. ੪੫; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੮੫) ਗਹਣੇ. ‘‘ਕ੍ਯਾਹਂ ਤੇ ਨਚ੍ਛਨ੍ਨੋਪਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨੇ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੪੨੪) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ (ਪਾਚਿ. ੫੨, ੫੪), ਛਨ੍ਨਾ ਕੁਟਿ ਆਹਿਤੋ ¶ ਗਿਨੀ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੮) ਚ ਆਦੀਸੁ ਤਿਣਾਦੀਹਿ ਛਾਦਨੇ. ਇਧਾਪਿ ਤਿਣਾਦੀਹਿ ਛਾਦਨੇਯੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਣੇਨ ਵਾ ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾ ਛਨ੍ਨਾ ਯਥਾ ਨ ਵਸ੍ਸਤਿ ਵਸ੍ਸੋਦਕਪਤਨਂ ਨ ਹੋਤਿ ਨ ਓਵਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਛਾਦਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਮੇ ਅਧਿਗਤਂ, ਹਲਂ ਦਾਨਿ ਪਕਾਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੮; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨) ਕਰਣੇ ਆਗਤੋ, ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੮੨; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੫੭) ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ, ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ’’ਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੬; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੧੪) ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਆਗਤੋ. ਇਧਾਪਿ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਏਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਮਮਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋ, ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਪਨ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯).

ਕੁਟਿਕਾਤਿ ਪਨ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਪਿ ਕਰਜਕਾਯੋਪਿ ਤਿਣਾਦਿਚ੍ਛਦਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਯੋਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ –

‘‘ਮਾਤਰਂ ਕੁਟਿਕਂ ਬ੍ਰੂਸਿ, ਭਰਿਯਂ ਬ੍ਰੂਸਿ ਕੁਲਾਵਕਂ;

ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਾਨਕੇ ਬ੍ਰੂਸਿ, ਤਣ੍ਹਾ ਮੇ ਬ੍ਰੂਸਿ ਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯) –

ਆਦੀਸੁ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਕੁਟਿਕੇ ¶ , ਮਂਸਨ੍ਹਾਰੁਪਸਿਬ੍ਬਿਤੇ;

ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਪੂਰੇ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੇ, ਪਰਗਤ੍ਤੇ ਮਮਾਯਸੀ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੧੧੫੩) –

ਆਦੀਸੁ ਕੇਸਾਦਿਸਮੂਹਭੂਤੋ ਕਰਜਕਾਯੋ. ‘‘ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਭਗਿਨਿ ਕੁਟਿ ਓਵਸ੍ਸਤਿ’’ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੯੧) ‘‘ਕੁਟਿ ਨਾਮ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਵਲਿਤ੍ਤਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੩੪੯) ਤਿਣਛਦਨਪਤਿਸ੍ਸਯੋ. ਇਧਾਪਿ ¶ ਸੋ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਕੁਟਿ ਏਵ ਹਿ ਕੁਟਿਕਾ, ਅਪਾਕਟਕੁਟਿ ‘‘ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸੁਖ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ‘‘ਵਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍ਵਾਨ ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ¶ (ਸੁ. ਨਿ. ੬੭) ਸੁਖਵੇਦਨਾਯਂ ਆਗਤੋ. ‘‘ਸੁਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਸੁਖਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੯੪) ਸੁਖਮੂਲੇ. ‘‘ਸੁਖਸ੍ਸੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਧਿਵਚਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੨; ਇਤਿਵੁ. ੨੨) ਸੁਖਹੇਤੁਮ੍ਹਿ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ, ਖੋ, ਮਹਾਲਿ, ਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਸੁਖਾਨੁਪਤਿਤਂ ਸੁਖਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੦) ਸੁਖਾਰਮ੍ਮਣੇ, ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾ ਏਤੇ, ਚੁਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੮੨) ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੧੫; ਧ. ਪ. ੨੦੩-੨੦੪) ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਸੁਕਰਂ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾਵ ਸੁਖਾ ਸਗ੍ਗਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੨੫) ਸੁਖਪ੍ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨੇ. ‘‘ਸੋਵਗ੍ਗਿਕਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਂ ਸਗ੍ਗਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੩; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੦) ਇਟ੍ਠੇ, ਪਿਯਮਨਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਪਿ ਇਟ੍ਠੇ ਸੁਖਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇ ਵਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਾ ਹਿ ਕੁਟਿ ਅਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਚ ਮਨਾਪਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਾ ਨਿਵਾਸਨਫਾਸੁਤਾਯ ‘‘ਸੁਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਨਾਤਿਸੀਤਨਾਤਿਉਣ੍ਹਤਾਯ ਉਤੁਸੁਖਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋਗੇਨ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ.

ਨਿਵਾਤਾਤਿ ਅਵਾਤਾ, ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ਪਿਹਿਤਵਾਤਪਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾਤਪਰਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ. ਸਵਾਤੇ ਹਿ ਸੇਨਾਸਨੇ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨਿਵਾਤੇ ਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਵਸ੍ਸਾਤਿ ਪਵਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਧਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛ. ਦੇਵਾਤਿ ਅਯਂ ਦੇਵ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਤੇ, ਦੇਵ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਨਗਰਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਕੁਸਵਤੀਰਾਜਧਾਨਿਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ, ਏਤ੍ਥ ¶ , ਦੇਵ, ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਹਿ ਜੀਵਿਤੇ ਅਪੇਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੬੬) ਸਮ੍ਮੁਤਿਦੇਵੇ ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਆਗਤੋ. ‘‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ ਦੇਵਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੭) ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵੇਸੁ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਦੇਵਾਤਿਦੇਵਸ੍ਸ, ਸਾਸਨਂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵੇਸੁ ¶ . ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਨਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਅਤਿਦੇਵਭਾਵੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਇਤਰੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਵਿਦ੍ਧੇ ਵਿਗਤਵਲਾਹਕੇ ਦੇਵੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੮੬; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੧੦; ਇਤਿਵੁ. ੨੭) ਆਕਾਸੇ. ‘‘ਦੇਵੋ ਚ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਧਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੦) ਮੇਘੇ ਪਜ੍ਜੁਨ੍ਨੇ ਵਾ. ਇਧਾਪਿ ਮੇਘੇ ਪਜ੍ਜੁਨ੍ਨੇ ਵਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿ ਤੇ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ ਆਲਪਤਿ. ਯਥਾਸੁਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰੁਚਿਂ. ਤਵ ਵਸ੍ਸਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਬਾਹਿਰੋ ਪਰਿਸ੍ਸਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਕਾਮਂ ਵਸ੍ਸਾਤਿ ਵਸ੍ਸੂਪਜੀਵਿਸਤ੍ਤੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਵਦਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਤਿਵਿਯ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਏਕਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਠਪਿਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਨ ਨੀਵਰਣਾਦਿਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਮਤ੍ਤੇਨ; ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਉਦ੍ਧਂਭਾਗਿਯਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ¶ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਤੇ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਤਾਪੀਤਿ ਵੀਰਿਯਵਾ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਰਮ੍ਭਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਞ੍ਚ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਮਿ, ਨ ਪਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਯਥਾ ਪਨ ਬਾਹਿਰਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੇਨ, ਦੇਵ, ਮਯਾ ਤ੍ਵਂ ਵਸ੍ਸਨੇ ਨਿਯੋਜਿਤੋ, ਏਵਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੇਨਪੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਨਪਿ ‘‘ਵਸ੍ਸ, ਦੇਵਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਛਾਦਿਤਾ ਪਿਹਿਤਾ. ਕੁਟਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਅਨੇਕਾਵਯਵਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਞ੍ਚੇਵ ਕਾਯੋ ਸਮੁਦਾਗਤੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯) ਕਾਯੋਤਿ ਆਗਤੋ. ‘‘ਸਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਂ ਨਾਵਂ ¶ , ਸਿਤ੍ਤਾ ਤੇ ਲਹੁਮੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੬੬) ਨਾਵਾਤਿ ਆਗਤੋ. ‘‘ਗਹਕਾਰਕ ਦਿਟ੍ਠੋਸਿ, ਗਹਕੂਟਂ ਵਿਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੫੪) ਚ ਆਦੀਸੁ ਗਹਨ੍ਤਿ ਆਗਤੋ. ‘‘ਸਤ੍ਤੋ ਗੁਹਾਯਂ ਬਹੁਨਾਭਿਛਨ੍ਨੋ, ਤਿਟ੍ਠਂ ਨਰੋ ਮੋਹਨਸ੍ਮਿਂ ਪਗਾਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੭੭੮) ਗੁਹਾਤਿ ¶ ਆਗਤੋ. ‘‘ਨੇਲਙ੍ਗੋ ਸੇਤਪਚ੍ਛਾਦੋ, ਏਕਾਰੋ ਵਤ੍ਤਤੀ ਰਥੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਉਦਾ. ੬੫) ਰਥੋਤਿ ਆਗਤੋ. ‘‘ਪੁਨ ਗੇਹਂ ਨ ਕਾਹਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੫੪) ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਆਗਤੋ. ‘‘ਵਿਵਟਾ ਕੁਟਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਗਿਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੯) ਕੁਟੀਤਿ ਆਗਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਧਾਪਿ ਸੋ ‘‘ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹਿ ਕਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਗੇਹਨਾਮਿਕਾ ਕੁਟਿਕਾ ਵਿਯ ਅਟ੍ਠਿਆਦਿਸਞ੍ਞਿਤੇ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦਿਕੇ ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੇ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ‘‘ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਨਿਵਾਸਭਾਵਤੋ ਚ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਕੁਟਿਵੇਸਾ, ਮਕ੍ਕਟਾਵਸਥੋ ਇਤਿ;

ਮਕ੍ਕਟੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਯ, ਕੁਟਿਕਾਯ ਪਸਕ੍ਕਿਯ;

ਦ੍ਵਾਰੇਨਾਨੁਪਰਿਯਾਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ.

ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਕੁਟਿਕਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਞ੍ਚ ਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਮਤਿ ਵਿਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਅਵਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਂਵੁਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਿਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਸੋਤਾਨਂ ਸਂਵਰਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਪਞ੍ਞਾਯੇਤੇ ਪਿਧੀਯਰੇ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੪੧). ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਾਭਾਵਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਸੁਖਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਚ ਸੁਖਾ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਨਿਵਾਤਾ ਨਿਹਤਮਾਨਮਦਥਮ੍ਭਸਾਰਮ੍ਭਤਾਯ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਕਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ¶ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਵਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਅਥ ਖੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚੇਵ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂਭੂਤੋ ਚ ‘‘ਇਦਾਨਾਹਂ ਕਤਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ ਨ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਹੋਮਿ, ਅਥ ਖੋ ਆਤਾਪੀ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰੇ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲੇਪਿ ਅਨੁਘਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੇਨੇਵ ਵਿਹਰਾਮਿ. ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ, ਦੇਵ, ਪਜ੍ਜੁਨ੍ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਯਂ ਕਾਤੁਕਾਮਤਾਯਪਿ ਵਸ੍ਸੂਪਜੀਵੀਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯਪਿ ਵਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਧਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਚ੍ਛਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਥੇਰੋ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਂ. ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਂ. ‘‘ਆਤਾਪੀ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਂ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਕਿਲੇਸਵਸ੍ਸਪਿਧਾਨਮੁਖੇਨ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੁਗ੍ਘਾਟਨਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਹਾਰਂ. ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਹਾਰਂ. ‘‘ਆਤਾਪੀ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਹਾਰਾਨਂ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯਂ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਤਿਯੇਨ ਮੋਹਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਤਥਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਠਮਦੁਤਿਯੇਹਿ ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤਿਯੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ. ‘‘ਆਤਾਪੀ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤਨ੍ਦਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ‘‘ਯਥਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਾਦੀਨਂ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਅਦਸ੍ਸਿਤੇਸੁ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤੇਸੁ ਨਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇ ਹਿ ਥੇਰਾ ਨਾਮਮਤ੍ਤੇਨ ਪਾਕਟਾ, ਤੇ ਨਾਮੇਨ, ਯੇ ਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ ਪਾਕਟਾ, ਤੇ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਯੇ ਉਭਯਥਾ ਪਾਕਟਾ, ਤੇ ਉਭਯੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਨਾਮੇਨ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤੋ, ਨ ਤਥਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੁਭੂਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਕਾਰਂ, ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਸੁ ਇਦਂ, ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਇਕਾਰਲੋਪੋ. ਸੂਤਿ ਚ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਗਾਥਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯਵਚਨਮੇਤਂ ਗਰੁਗਾਰਵਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਚਨਮੇਤਂ. ਸੁਭੂਤੀਤਿ ਨਾਮਕਿਤ੍ਤਨਂ. ਸੋ ਹਿ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ, ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ. ਇਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾਯ ਸਰੀਰਾਵਯਵਵਿਭੂਤਿਯਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਦਿਵਿਭੂਤਿਯਾ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਭੂਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ ਸੀਲਸਾਰਾਦਿਥਿਰਗੁਣਯੋਗਤੋ ਥੇਰੋ. ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ ਕਥੇਸਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਮਹਾਥੇਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੀਤਿ? ਇਮਿਨਾ ਦੀਘੇਨ ਅਦ੍ਧੁਨਾ ¶ ਅਨਧਿਗਤਪੁਬ੍ਬਂ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਂ ਅਤਿਵਿਯ ਸਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ¶ ਪੀਤਿਵੇਗਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤਉਦਾਨਵਸੇਨ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਚ ਪਰਮਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਅਰਿਯਾ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਲੋਕਨਾਥੋ ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ‘‘ਦਸਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਵਿਸਾਰਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਏਵਮਯਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਹੋਤੀਤਿ.

ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਾ ਥੇਰਗਾਥਾਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ

ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਥੇਰੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਘਰਾਵਾਸਂ ਵਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰਵਾਸਿਕੇ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥੇ ਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੇ ਤਪ੍ਪੋਣੇ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਗਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ, ਅਹੋ ਵਤਾਹਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਯਂ ਵਿਯ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਸ੍ਵੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਕਨਿਵੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਧਦਾਮਮਾਲਾਦਾਮਾਦੀਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕੇ ਨਿਵੇਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਵਾਰਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਿਵਿਧਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਪਰਿਵਾਰਂ ਨਾਨਾਰਸਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਗਨ੍ਧਸਾਲਿਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਤ੍ਵਾ ¶ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ, ਖੋ, ਅਹਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ ਨ ਖੋ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਏਕਦਿਵਸਮੇਵ ਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤੁਂ, ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿਵਸੇ ਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ¶ . ਸੋ ਤੇਨੇਵ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤ ਦਿਵਸੇ ਮਹਾਦਾਨਾਨਿ ਦਤ੍ਵਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਦੁਸ੍ਸਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਂ ਵਿਵਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਮਂ ਤਿਚੀਵਰਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਸੁਖੁਮਵਤ੍ਥਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਚ ਤਿਚੀਵਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮਦਿਵਸਮਤ੍ਥਕੇ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ¶ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤਵ ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੪.੨੨੧-੨੫੦) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਵਿਦੂ ਮੁਨਿ;

ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਕਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਓਵਾਦਕੋ ਵਿਞ੍ਞਾਪਕੋ, ਤਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ;

ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ.

‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਹਿਤੇਸੀ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ;

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਞ੍ਚਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪਿ.

‘‘ਏਵਂ ਨਿਰਾਕੁਲਂ ਆਸਿ, ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਚ;

ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ, ਵਸੀਭੂਤੇਹਿ ਤਾਦਿਭਿ.

‘‘ਰਤਨਾਨਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਉਗ੍ਗਤੋ ਸੋ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਕਞ੍ਚਨਗ੍ਘਿਯਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਰਲਕ੍ਖਣੋ.

‘‘ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਯੁ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤਾਵਤਾ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਸੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ.

‘‘ਤਦਾਹਂ ਹਂਸਵਤਿਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੇਦਪਾਰਗੂ;

ਉਪੇਚ੍ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕਗ੍ਗਂ, ਅਸ੍ਸੋਸਿਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ.

‘‘ਤਦਾ ਸੋ ਸਾਵਕਂ ਵੀਰੋ, ਪਭਿਨ੍ਨਮਤਿਗੋਚਰਂ;

ਅਤ੍ਥੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਰੁਤ੍ਤੇ ਚ, ਪਟਿਭਾਨੇ ਚ ਕੋਵਿਦਂ.

‘‘ਠਪੇਸਿ ¶ ਏਤਦਗ੍ਗਮ੍ਹਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮੁਦਿਤੋ ਅਹਂ;

ਸਸਾਵਕਂ ਜਿਨਵਰਂ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਭੋਜਯਿਂ ਤਦਾ.

‘‘ਦੁਸ੍ਸੇਹਚ੍ਛਾਦਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਸਿਸ੍ਸਂ ਬੁਦ੍ਧਿਸਾਗਰਂ;

ਨਿਪਚ੍ਚ ਪਾਦਮੂਲਮ੍ਹਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥਯਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਤਤੋ ਅਵੋਚ ਲੋਕਗ੍ਗੋ, ਪਸ੍ਸਥੇਤਂ ਦਿਜੁਤ੍ਤਮਂ;

ਵਿਨਤਂ ਪਾਦਮੂਲੇ ਮੇ, ਕਮਲੋਦਰਸਪ੍ਪਭਂ.

‘‘ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥਯਤੇ ਅਯਂ;

ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ ਚਾਗੇਨ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਨ ਚ.

‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਖਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਭਵਾਭਵੇ;

ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ, ਲਚ੍ਛਸੇਤਂ ਮਨੋਰਥਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਾਯਾਦੋ, ਓਰਸੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ;

ਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ.

‘‘ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮੁਦਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਯਾਵਜੀਵਂ ਤਦਾ ਜਿਨਂ;

ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਚਰਿਂ, ਸਤੋ ਪਞ੍ਞਾ ਸਮਾਹਿਤੋ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਸਤਾਨਂ ਤੀਣਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ;

ਸਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਅਹੋਸਹਂ.

‘‘ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ ਵਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ;

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਖਿਤੋ ਆਸਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾਹਸਾ.

‘‘ਦੁਵੇ ਭਵੇ ਸਂਸਰਾਮਿ, ਦੇਵਤ੍ਤੇ ਅਥ ਮਾਨੁਸੇ;

ਅਞ੍ਞਂ ਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਸੁਚਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਦੁਵੇ ਕੁਲੇ ਪਜਾਯਾਮਿ, ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ;

ਨੀਚੇ ਕੁਲੇ ਨ ਜਾਯਾਮਿ, ਸੁਚਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਪਚ੍ਛਿਮੇ ¶ ਭਵੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਅਹੋਸਹਂ;

ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਪ੍ਪਕੁਲੇ, ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਮਹਦ੍ਧਨੇ.

‘‘ਮਾਤਾ ਚਨ੍ਦਵਤੀ ਨਾਮ, ਪਿਤਾ ਮੇ ਅਸ੍ਸਲਾਯਨੋ;

ਯਦਾ ਮੇ ਪਿਤਰਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਵਿਨਯੀ ਸਬ੍ਬਸੁਦ੍ਧਿਯਾ.

‘‘ਤਦਾ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੇ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ;

ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਆਚਰਿਯੋ, ਉਪਜ੍ਝਾ ਸਾਰਿਸਮ੍ਭਵੋ.

‘‘ਕੇਸੇਸੁ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਛਿਨ੍ਨਾ ਸਮੂਲਿਕਾ;

ਨਿਵਾਸੇਨ੍ਤੋ ਚ ਕਾਸਾਵਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਪਾਪੁਣਿਂ.

‘‘ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤੀਸੁ, ਪਟਿਭਾਨੇ ਚ ਮੇ ਮਤਿ;

ਪਭਿਨ੍ਨਾ ਤੇਨ ਲੋਕਗ੍ਗੋ, ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ ਮਂ.

‘‘ਅਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਯਾਕਾਸਿਂ, ਉਪਤਿਸ੍ਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ;

ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਤੇਨਾਹਂ, ਅਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਨਾਗੋਵ ਬਨ੍ਧਨਂ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਮਮ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.

‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ¶ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਪਿ ਚ ਅਟ੍ਠਿਮੇ;

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਂ ਸਮ੍ਭਰਨ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਕੋਟ੍ਠਿਕੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ ਵੇਦੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਮਹਾਥੇਰੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਦਸਬਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁਯੇਵ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਏਵਮਯਂ ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥ ¶ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤਾਯ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀਭਾਵੇਨ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਜਾਤੋ. ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਵੇਦਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੯ ਆਦਯੋ) ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ¶ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੨੦੯, ੨੧੮). ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ਉਦਾਨਵਸੇਨ –

‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਉਪਰਤੋ, ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ;

ਧੁਨਾਤਿ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਦੁਮਪਤ੍ਤਂਵ ਮਾਲੁਤੋ’’ਤਿ. –

ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

ਤਤ੍ਥ ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਉਪਸਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਵਨਭਾਵਕਰਣੇਨ ਉਪਸਨ੍ਤੋ. ਉਪਰਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾ ਪਾਪਕਰਣਤੋ ਓਰਤੋ ਵਿਰਤੋ. ਮਨ੍ਤਭਾਣੀਤਿ ਮਨ੍ਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਾਯ ਪਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਭਣਤੀਤਿ ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ, ਕਾਲਵਾਦੀਆਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋਯੇਵ ਭਣਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨ੍ਤਭਣਨਵਸੇਨ ਵਾ ਭਣਤੀਤਿ ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ, ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਤੋ ਵਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਸਨਵਸੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸੁਭਾਸਿਤਂਯੇਵ ਭਣਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਕ੍ਕਂਸਨਤੋ ਨ ਉਦ੍ਧਤੋਤਿ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਅਥ ਵਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਂ ਵੂਪਸਮਨੇਨ ਤਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤਿਯਾ ਉਪਸਨ੍ਤੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਂ ਉਪਰਮਣੇਨ ਪਜਹਨੇਨ ਉਪਰਤੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਮਿਤਭਾਣਿਤਾਯ ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ, ਤਿਵਿਧਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਤਿਵਿਧਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸੁਦ੍ਧੇ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮਾਹਿਤੋ, ਤਮੇਵ ਸਮਾਧਿਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਧੁਨਾਤਿ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਪਾਪਕੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਧੁਨਾਤਿ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਜਹਤਿ ¶ . ਯਥਾ ਕਿਂ? ਦੁਮਪਤ੍ਤਂਵ ਮਾਲੁਤੋ, ਯਥਾ ਨਾਮ ਦੁਮਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸਂ ਮਾਲੁਤੋ ਵਾਤੋ ਧੁਨਾਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਤੋ ਵਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਨੀਹਰਤਿ, ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਨੀਹਰਤਿ, ਏਵਮਯਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਕਾਯਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨ ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਂ. ਏਵਂ ਪਯੋਗਾਸਯਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ‘‘ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ’’ਤਿ ¶ ਇਮਿਨਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਭਾਵਵਚਨੇਨ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਭਾਵਿਤਾ, ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਥਭਾਵਨਾਯ ਉਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾ, ‘‘ਧੁਨਾਤਿ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਤਿਵਿਧਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਸਨਂ, ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਪਹਾਨਾਨਿ, ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਂ, ਅਪਾਯਭਵਾਦੀਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨੂਪਾਯੋ ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਗਾਥਾਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ‘‘ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੂਜਾਵਚਨਂ, ਯਥਾ ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋਤਿ.

ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਞਂ ਇਮਂ ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਥੇਰੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਏਕਦਿਵਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਵਰੂਪੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਵਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮਦਿਵਸਮਤ੍ਥਕੇ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਤੋ, ਏਵਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਮਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਵਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ¶ ਨਾਮ ¶ ਬੁਦ੍ਧੋ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤ੍ਵਂ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਸੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਸੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਦਸਬਲੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ ਝਾਨੇਸੁ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਝਾਯੀਨਂ ਯਦਿਦਂ ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੯੮, ੨੦੪) ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੫.੩੪-੫੩) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;

ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਕਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਨਾਯਕੋ.

‘‘ਸੀਹਹਨੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਿਰੋ, ਹਂਸਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਸ੍ਸਨੋ;

ਨਾਗਵਿਕ੍ਕਨ੍ਤਗਮਨੋ, ਚਨ੍ਦਸੂਰਾਧਿਕਪ੍ਪਭੋ.

‘‘ਮਹਾਮਤਿ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਮਹਾਝਾਯੀ ਮਹਾਬਲੋ;

ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੋ ਨਾਥੋ, ਮਹਾਤਮਪਨੂਦਨੋ.

‘‘ਸ ਕਦਾਚਿ ਤਿਲੋਕਗ੍ਗੋ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਂ ਵਿਨਯਂ ਬਹੁਂ;

ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਤ੍ਤਾਸਯਵਿਦੂ ਮੁਨਿ.

‘‘ਝਾਯਿਂ ਝਾਨਰਤਂ ਵੀਰਂ, ਉਪਸਨ੍ਤਂ ਅਨਾਵਿਲਂ;

ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿਸਤਿਂ, ਤੋਸੇਸਿ ਜਨਤਂ ਜਿਨੋ.

‘‘ਤਦਾਹਂ ਹਂਸਵਤਿਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੇਦਪਾਰਗੂ;

ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਮੁਦਿਤੋ, ਤਂ ਠਾਨਮਭਿਪਤ੍ਥਯਿਂ.

‘‘ਤਦਾ ਜਿਨੋ ਵਿਯਾਕਾਸਿ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਵਿਨਾਯਕੋ;

ਮੁਦਿਤੋ ਹੋਹਿ ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਲਚ੍ਛਸੇ ਤਂ ਮਨੋਰਥਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਾਯਾਦੋ, ਓਰਸੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ;

ਰੇਵਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ.

‘‘ਤੇਨ ¶ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਚ ਭਵੇ ਦਾਨਿ, ਜਾਤੋਹਂ ਕੋਲਿਯੇ ਪੁਰੇ;

ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਕੁਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਇਦ੍ਧੇ ਫੀਤੇ ਮਹਦ੍ਧਨੇ.

‘‘ਯਦਾ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਮਦੇਸਯਿ;

ਤਦਾ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੇ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ.

‘‘ਕਙ੍ਖਾ ਮੇ ਬਹੁਲਾ ਆਸਿ, ਕਪ੍ਪਾਕਪ੍ਪੇ ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ;

ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਵਿਨਯੀ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਤਤੋਹਂ ਤਿਣ੍ਣਸਂਸਾਰੋ, ਤਦਾ ਝਾਨਸੁਖੇ ਰਤੋ;

ਵਿਹਰਾਮਿ ਤਦਾ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਮਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਤਦਬ੍ਰਵਿ.

‘‘ਯਾ ਕਾਚਿ ਕਙ੍ਖਾ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ, ਸਵੇਦਿਯਾ ਵਾ ਪਰਵੇਦਿਯਾ ਵਾ;

ਯੇ ਝਾਯਿਨੋ ਤਾ ਪਜਹਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾ, ਆਤਾਪਿਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਾ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਮੇ ਇਧ;

ਸੁਮੁਤ੍ਤੋ ਸਰਵੇਗੋਵ, ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਯਿਂ ਮਮ.

‘‘ਤਤੋ ਝਾਨਰਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕਨ੍ਤਗੂ ਮੁਨਿ;

ਝਾਯੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ, ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ ਮਹਾਮਤਿ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਨਾਗੋਵ ਬਨ੍ਧਨਂ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਮਮ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.

‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ¶ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਪਿ ਚ ਅਟ੍ਠਿਮੇ;

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਪਨਾਯਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਙ੍ਖਾਪਕਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਗਤਕਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹੋ ਨੂਨ ਮਯ੍ਹਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੋ, ਤੇਨੇਤਰਹਿ ਏਵਂ ਵਿਗਤਕਙ੍ਖੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਬਹੁਮਾਨੋ ਭਗਵਤੋ ਪਞ੍ਞਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਞਂ ਇਮਂ ਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ.

੩. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪਕਾਰੇ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਆਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਕੇ ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਚ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਤੇਹਿ ਚ ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਞਾਣਞ੍ਹਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਨਾਬਲੇਨ ਨਯਗ੍ਗਾਹਤੋ ¶ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਸਾਵਕੇਹਿ ਨਯਤੋ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਮ੍ਪਿ ਨਯਤੋ ਗਯ੍ਹਤੇਵ. ਤੇਨਾਹ ¶ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ – ‘‘ਅਪਿਚ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯੋ ਵਿਦਿਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੪੬; ੩.੧੪੩). ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਮ੍ਹਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਨਿਯਮਤੋ ਆਲਪਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ – ‘‘ਲੋਕਮਿਮਂ ਪਸ੍ਸ; ਪੁਥੂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਰੇਤਂ ਭੂਤਂ ਭੂਤਰਤਂ ਭਵਾ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ. ੩੦). ਤਥਾਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਆਗਮਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਤਥਾਗਤਾਨਂ. ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਹਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਧਮ੍ਮੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਵਾਦਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ, ਅਭਿਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋ. ਤਥਾਯ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾਯ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾਨਿ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾਵਿਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥੇਹਿ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ¶ , ਤਥਾ ਗਤਭਾਵੇਨ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਾ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮) ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮) ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਗ੍ਗਿ ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਅਗ੍ਗੀਤਿ ਉਪਮਾਵਚਨਂ. ਯਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਮਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਜ੍ਜਲਿਤੋਤਿ ਉਪਮੇਯ੍ਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ. ਨਿਸੀਥੇਤਿ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣਕਾਲਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਨਾਮ ਨਿਸੀਥੇ ਰਤ੍ਤਿਯਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਉਨ੍ਨਤੇ ਠਾਨੇ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਤਯਗਤਂ ਵਿਧਮਨ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਂਸਯਤਮਂ ਵਿਧਮਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਾਤਿ. ਯਤੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਞਾਣਮਯਂ ਆਲੋਕਂ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਲੋਕਦਾ. ਪਞ੍ਞਾਮਯਮੇਵ ਚਕ੍ਖੁਂ ਦਦਨ੍ਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦਦਾ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਨਯਪਦਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇ ਆਗਤਾਨਂ ਵਿਨਯਨ੍ਤਿ ਕਙ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਯੇ ਤਥਾਗਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਾਨਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ, ‘‘ਬੁਦ੍ਧੇ ਕਙ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਕਙ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ (ਧ. ਸ. ੧੦੦੮) ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਞ੍ਚ ਕਙ੍ਖਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਵਿਨਯਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵਿਧਮਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ. ਵਿਨਯਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਨ ਕਙ੍ਖਾ ਤਬ੍ਬਿਨਯੇਨੇਵ ਵਿਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਥਾ ਅਗ੍ਗਿ ਨਿਸੀਥੇ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਪਟੁਤਰਜਾਲੋ ਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਉਚ੍ਚਾਸਨੇ ¶ ਠਿਤਾਨਂ ਓਭਾਸਦਾਨਮਤ੍ਤੇਨ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਿਤ੍ਵਾ ਸਮਵਿਸਮਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਲੋਕਦਦੋ ਹੋਤਿ. ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਪਨ ਠਿਤਾਨਂ ਤਂ ਸੁਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤੋ ਚਕ੍ਖੁਦਦੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਤਥਾਗਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਕਾਯਸ੍ਸ ਦੂਰੇ ਠਿਤਾਨਂ ਅਕਤਾਧਿਕਾਰਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਿਸਮਾਦਿਸਮਵਿਸਮਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਲੋਕਦਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਨ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾਨਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਦਦਾ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਏਵਂਭੂਤਾ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਚੀਗੋਚਰਂ ਆਗਤਾਨਂ ਮਾਦਿਸਾਨਮ੍ਪਿ ਕਙ੍ਖਾਬਹੁਲਾਨਂ ਕਙ੍ਖਂ ਵਿਨਯਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਵਿਧਮਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਂ ਞਾਣਾਤਿਸਯਂ ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਵਮਯਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਥੇਰੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਕਪ੍ਪਿਯੇਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਙ੍ਖਾਬਹੁਲਤਾਯ ‘‘ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਤੋ, ਪਚ੍ਛਾ ਖੀਣਾਸਵਕਾਲੇਪਿ ਤਥੇਵ ਵੋਹਰਯਿਤ੍ਥ. ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ. ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ.

ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਬ੍ਭਿਰੇਵ ¶ ਸਮਾਸੇਥਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਏਕਦਿਵਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਵਰੂਪੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਵਸਾਨੇ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਨਾਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮਦਿਵਸਮਤ੍ਥਕੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਤੋ, ਏਵਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤ੍ਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਸੋ ¶ ਤਤ੍ਥ ਯਾਵਜੀਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਂ ਸਮ੍ਭਰਨ੍ਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਨਗਰਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ ਦੋਣਵਤ੍ਥੁਨਾਮਕੇ ¶ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿਵਸੇ ‘‘ਪੁਣ੍ਣੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਵਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾਵ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ¶ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਾਤੁਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸਾਮਨ੍ਤਾਯੇਵ ਓਹੀਯਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੪੩੪-੪੪੦) –

‘‘ਅਜ੍ਝਾਯਕੋ ਮਨ੍ਤਧਰੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ;

ਪੁਰਕ੍ਖਤੋਮ੍ਹਿ ਸਿਸ੍ਸੇਹਿ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਮਹਾਮੁਨਿ.

‘‘ਤਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾਨ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਪਕ੍ਕਮਿਂ ਦਕ੍ਖਿਣਾਮੁਖੋ.

‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਸੁਣਿਤ੍ਵਾਨ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਭਾਸਯਿਂ;

ਸਬ੍ਬੇ ਸਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ, ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਮਮ ਭਾਸਤੋ.

‘‘ਸਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯੁਂ;

ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਦੇਸੇਮਿ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਤਥੇਵਹਂ.

‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਞ੍ਞੂਹਂ, ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ;

ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾਨ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਇਤੋ ¶ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਤੁਰੋ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਕਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਤੁਦੀਪਮ੍ਹਿ ਇਸ੍ਸਰਾ.

‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਥੇਰੋ ਸਯਂ ਦਸਕਥਾਵਤ੍ਥੁਲਾਭਿਤਾਯ ਤੇਪਿ ਦਸਹਿ ਕਥਾਵਤ੍ਥੂਹਿ ਓਵਦਿ. ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਓਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਦਸਨ੍ਨਞ੍ਚਮ੍ਹ ਕਥਾਵਤ੍ਥੂਨਂ ਲਾਭਿਨੋ, ਸਮਯੋ, ਦਾਨਿ ਨੋ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਮ ਦਸਕਥਾਵਤ੍ਥੁਲਾਭਿਤਂ ¶ ਸਤ੍ਥਾ ਜਾਨਾਤਿ ਅਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਦਸ ਕਥਾਵਤ੍ਥੂਨਿ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਵ ਦੇਸੇਮਿ, ਮਯਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਂ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਨ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ, ਇਮੇ ਤਾਵ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹ – ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ ਪਸ੍ਸਥ, ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਚਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਤਮਗ੍ਗੇਨਾਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਥੇਰਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਜਾਤਿਭੂਮਿਰਟ੍ਠਵਾਸਿਨੋ ਸਬ੍ਬੇ ਖੀਣਾਸਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਸਕਥਾਵਤ੍ਥੁਲਾਭਿਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਓਵਾਦਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਥੇਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰਾਜਗਹੇ ਵੇਲ਼ੁਵਨਮਹਾਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ.

ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਿਤੁਨ੍ਤਿ ਭਗਵਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਮਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਧੁਰਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਤੋ ਚ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ ¶ . ਅਥ ਤੇਹਿ ‘‘ਜਾਤਿਭੂਮਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਾਤਿਭੂਮਿਯਂ ਜਾਤਿਭੂਮਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਏਵਂ ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੫੨) ਦਸਕਥਾਵਤ੍ਥੁਲਾਭਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਤੇਪਿ ‘‘ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ. ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਰਾਜਗਹਤੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿ ¶ . ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂਯੇਵ ਤਥਾਗਤਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਥੇਰੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨ੍ਧਵਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਹਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ.

ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਤਸ੍ਸਾਗਮਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੀਸਾਨੁਲੋਕਿਕੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਓਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਤ੍ਵਾ, ਤਂ ਸਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿਕ੍ਕਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਥੇਰੋਪਿਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਰਥਵਿਨੀਤੂਪਮਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਸਿ, ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸਮਨੁਮੋਦਿਂਸੁ. ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪੁਣ੍ਣੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੮੮, ੧੯੬) ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਬਹੂ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ, ਬਹੂਪਕਾਰਾ ਵਤ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇਵਾ’’ਤਿ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਪੀਤਿਵੇਗਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ‘‘ਸਬ੍ਭਿਰੇਵ ਸਮਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪. ਤਤ੍ਥ ¶ ਸਬ੍ਭਿਰੇਵਾਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਏਵ. ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤੇ ਹਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਅਸਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਹਾਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਤ੍ਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਸਂਸਿਯਤ੍ਤਾ ਚ ਵਿਸੇਸਤੋ ‘‘ਸਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਸਮਾਸੇਥਾਤਿ ਸਮਂ ਆਸੇਥ ਸਹ ਵਸੇਯ੍ਯ. ਤੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਞ੍ਚ ¶ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਮਾਨਵਾਸੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਭੀਤਿ ਤੇਸਂ ਥੋਮਨਾ. ਪਣ੍ਡਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਇਮੇਸਂ ਸਞ੍ਜਾਤਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ. ਤਤੋ ਏਵ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨੋ. ਤੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀਭਿ ਸਮਾਸੇਥ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਤੇ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤਾ, ਤੇ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾ ਸੇਵਨ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਭਾਵਤੋ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਦੀਹੇਵ ਅਰਣੀਯਤੋ ਅਤ੍ਥਂ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਸਨ੍ਤਤਾਯ ਚ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਅਗਾਧਭਾਵਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣਗੋਚਰਤੋ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਹੀਨਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਇਤਰੇਹਿ ਚ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ¶ , ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਸਣ੍ਹਨਿਪੁਣਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਨਿਪੁਣਞਾਣਗੋਚਰਤੋ ਚ ਨਿਪੁਣਂ, ਨਿਪੁਣਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਸੁਖੁਮਸਭਾਵਤਾਯ ਅਣੁਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਅਵਿਪਰੀਤਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਂ, ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਤ੍ਤਾ ਮਹਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਸਭਾਵਤਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨ ਸੁਖੇਨ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਨਿਪੁਣਂ ਅਣੁਂ, ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਧੀਰਾ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਧੀਰਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਤਿਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾ. ਵਿਚਕ੍ਖਣਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਛੇਕਾ ਕੁਸਲਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਭਿਰੇਵ ਸਮਾਸੇਥਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਭੀਤਿ ਵਾ ਏਤਂ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀਭਿ ਸਮੁਦਾਯਭੂਤੇਹਿ ਧੀਰਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਵਿਚਕ੍ਖਣਾ ਮਹਨ੍ਤਾਦਿਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸੇਹਿ ਸਬ੍ਭਿਰੇਵ ਸਮਾਸੇਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਮੇਸਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਦੀਪਨੇਨ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾਪਿ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯੋ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨੋਸਕ੍ਕਨਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਤਦਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਪਰੇ ਛ ਜਨਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਾਸਨੇ ਅਗਾਰਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ – ‘‘ਇਧ ਕਿਂ ਕਰੋਮ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚਂ ਪਬ੍ਬਤਸਿਖਰਂ ਆਰੁਹਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਬਲਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਨਿਪਾਤੇਨ੍ਤੁ, ਜੀਵਿਤੇ ਸਾਲਯਾ ਓਤਰਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਪ੍ਪਿਨੋ ਅਹੁਵਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ¶ ਵਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਪਾਤੇਤ੍ਵਾ – ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥ, ਆਵੁਸੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਓਵਦਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਕੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਆਰਭਿਂਸੁ.

ਤਤ੍ਰੇਕੋ ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਚਮੇ ਦਿਵਸੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ, ‘‘ਮਮ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ’’ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਤੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਇਮਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਮਮਾਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤਾ ਏਵਂ ਅਵੋਚੁਮ੍ਹ – ‘ਯੋ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਆਹਰਤੁ, ਤੇਨਾਭਤਂ ਸੇਸਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਆਵੁਸੋ’’ਤਿ. ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਨਾ ਲਭਿਤ੍ਥ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇਤਿ. ਥੇਰੋ ਤੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਗਤੋ ¶ . ਅਪਰੋ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਇਤਰੇ ਥੇਰਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਕੁਲੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਏਕੋ ਗਨ੍ਧਾਰਰਟ੍ਠੇ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਨਗਰੇ ਰਾਜਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿਕਰਟ੍ਠੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਬਾਹਿਯਰਟ੍ਠੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੇ ਜਾਤੋ.

ਅਯਂ ਪਨ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥੇਰੋ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਅਨੁਪਿਯਨਗਰੇ ਏਕਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਉਪਵਿਜਞ੍ਞਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਮਤਸਰੀਰਂ ਸੁਸਾਨਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ਦਾਰੁਚਿਤਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਂਸੁ. ਤਸ੍ਸਾ ਅਗ੍ਗਿਵੇਗਸਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਉਦਰਪਟਲਂ ਦ੍ਵੇਧਾ ਅਹੋਸਿ. ਦਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਬਲੇਨ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਨਿਪਤਿ. ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਅਦਂਸੁ. ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧਜੀਵਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਦਬ੍ਬੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵਾਰੋ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਅਨੁਪਿਯਮ੍ਬਵਨੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਦਬ੍ਬਕੁਮਾਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ¶ ਪਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਯ੍ਯਿਕਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿ. ਸਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਦਬ੍ਬਕੁਮਾਰਂ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ¶ ਦਬ੍ਬਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ਤਚਪਞ੍ਚਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ. ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸਤ੍ਤੋ ਪਠਮਕੇਸਵਟ੍ਟਿਯਾ ਵੋਰੋਪਨਕ੍ਖਣੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਕੇਸਵਟ੍ਟਿਯਾ ਓਰੋਪਿਯਮਾਨਾਯ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਤਤਿਯਾਯ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਸਬ੍ਬਕੇਸਾਨਂ ਪਨ ਓਰੋਪਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਅਪਚ੍ਛਾ ਅਪੁਰੇ ਅਹੋਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ ਵਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ¶ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਰਹੋਗਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਕਰਣੇ ਕਾਯਂ ਯੋਜੇਤੁਕਾਮੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਂ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਂ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ. ਅਥ ਨਂ ‘‘ਅਯਂ ਦਬ੍ਬੋ ਦਹਰੋਵ ਸਮਾਨੋ ਮਹਨ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇਯੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ. ਥੇਰੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਦਬ੍ਬੋ ਕਿਰ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਭਾਗਸਭਾਗਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਆਸਨ੍ਨੇਪਿ ਦੂਰੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਨੇਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਾਲੇਪਿ ਵਿਕਾਲੇਪਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆਵੁਸੋ, ਜੀਵਕਮ੍ਬਵਨੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਹਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਮਿਗਦਾਯੇ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸੋਪਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਮਨੋਮਯੇ ਕਾਯੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਕੇਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਜਲਮਾਨਾਯ ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਞ੍ਚੋ ਇਦਂ ਪੀਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਤ੍ਵਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ¶ . ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਿਦਂ ਵਤ੍ਥੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਮੇਵ. ਸਤ੍ਥਾ ਇਦਮੇਵ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੨੦੯; ੨੧੪). ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੪, ੧੦੮-੧੪੯) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਵਿਦੂ ਮੁਨਿ;

ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਕਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਓਵਾਦਕੋ ਵਿਞ੍ਞਾਪਕੋ, ਤਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ;

ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ.

‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ¶ ਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਹਿਤੇਸੀ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ;

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਞ੍ਚਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪਿ.

‘‘ਏਵਂ ਨਿਰਾਕੁਲਂ ਆਸਿ, ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਚ;

ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ, ਵਸੀਭੂਤੇਹਿ ਤਾਦਿਭਿ.

‘‘ਰਤਨਾਨਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਉਗ੍ਗਤੋ ਸੋ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਕਞ੍ਚਨਗ੍ਘਿਯਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਰਲਕ੍ਖਣੋ.

‘‘ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਯੁ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤਾਵਤਾ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਸੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ.

‘‘ਤਦਾਹਂ ਹਂਸਵਤਿਯਂ, ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਯਸੋ;

ਉਪੇਤ੍ਵਾ ਲੋਕਪਜ੍ਜੋਤਂ, ਅਸ੍ਸੋਸਿਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ.

‘‘ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਂ ਸਸਾਵਕਂ;

ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਂ, ਸੁਣਿਤ੍ਵਾ ਮੁਦਿਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਅਧਿਕਾਰਂ ਸਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਨਿਪਚ੍ਚ ਸਿਰਸਾ ਪਾਦੇ, ਤਂ ਠਾਨਮਭਿਪਤ੍ਥਯਿਂ.

‘‘ਤਦਾਹ ਸ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤਯਂ;

ਯੋ ਸਸਙ੍ਘਮਭੋਜੇਸਿ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਸੋਯਂ ¶ ਕਮਲਪਤ੍ਤਕ੍ਖੋ, ਸੀਹਂਸੋ ਕਨਕਤ੍ਤਚੋ;

ਮਮ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਤਿ, ਪਤ੍ਥਯਂ ਠਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਸਾਵਕੋ ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਦਬ੍ਬੋ ਨਾਮੇਨ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ;

ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕੋ, ਅਗ੍ਗੋ ਹੇਸ੍ਸਤਿਯਂ ਤਦਾ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਸਤਾਨਂ ਤੀਣਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ;

ਸਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਅਹੋਸਹਂ.

‘‘ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ ਵਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ;

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਖਿਤੋ ਆਸਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾਹਸਾ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਨਾਯਕੋ;

ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਕੋ.

‘‘ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਉਪਵਦਿਂ, ਸਾਵਕਂ ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਸੁਦ੍ਧੋਤਿ ਚ ਵਿਜਾਨਿਯ.

‘‘ਤਸ੍ਸੇਵ ¶ ਨਰਵੀਰਸ੍ਸ, ਸਾਵਕਾਨਂ ਮਹੇਸਿਨਂ;

ਸਲਾਕਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਖੀਰੋਦਨਮਦਾਸਹਂ.

‘‘ਇਮਮ੍ਹਿ ਭਦ੍ਦਕੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਮਹਾਯਸੋ;

ਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਵਦਤਂ ਵਰੋ.

‘‘ਸਾਸਨਂ ਜੋਤਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਕੁਤਿਤ੍ਥਿਯੇ;

ਵਿਨੇਯ੍ਯੇ ਵਿਨਯਿਤ੍ਵਾਵ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੋ ਸਸਾਵਕੋ.

‘‘ਸਸਿਸ੍ਸੇ ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਨਾਥੇ, ਅਤ੍ਥਮੇਨ੍ਤਮ੍ਹਿ ਸਾਸਨੇ;

ਦੇਵਾ ਕਨ੍ਦਿਂਸੁ ਸਂਵਿਗ੍ਗਾ, ਮੁਤ੍ਤਕੇਸਾ ਰੁਦਮ੍ਮੁਖਾ.

‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖੋ, ਨ ਪਸ੍ਸਿਸਾਮ ਸੁਬ੍ਬਤੇ;

ਨ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਅਹੋ ਨੋ ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞਤਾ.

‘‘ਤਦਾਯਂ ¶ ਪਥਵੀ ਸਬ੍ਬਾ, ਅਚਲਾ ਸਾ ਚਲਾਚਲਾ;

ਸਾਗਰੋ ਚ ਸਸੋਕੋਵ, ਵਿਨਦੀ ਕਰੁਣਂ ਗਿਰਂ.

‘‘ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਯੋ, ਨਾਦਯਿਂਸੁ ਅਮਾਨੁਸਾ;

ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਸਨਿਯੋ, ਫਲਿਂਸੁ ਚ ਭਯਾਵਹਾ.

‘‘ਉਕ੍ਕਾ ਪਤਿਂਸੁ ਨਭਸਾ, ਧੂਮਕੇਤੁ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ;

ਸਧੂਮਾ ਜਾਲਵਟ੍ਟਾ ਚ, ਰਵਿਂਸੁ ਕਰੁਣਂ ਮਿਗਾ.

‘‘ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਦਾਰੁਣੇ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਸਾਸਨਤ੍ਥਙ੍ਗਸੂਚਕੇ;

ਸਂਵਿਗ੍ਗਾ ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਸਤ੍ਤ, ਚਿਨ੍ਤਯਿਮ੍ਹ ਮਯਂ ਤਦਾ.

‘‘ਸਾਸਨੇਨ ਵਿਨਾਮ੍ਹਾਕਂ, ਜੀਵਿਤੇਨ ਅਲਂ ਮਯਂ;

ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਯੁਞ੍ਜਾਮ ਜਿਨਸਾਸਨੇ.

‘‘ਅਦ੍ਦਸਮ੍ਹ ਤਦਾਰਞ੍ਞੇ, ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧਂ ਸੇਲਮੁਤ੍ਤਮਂ;

ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਯਾ ਤਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਪਾਤਯਿਮ੍ਹਸੇ.

‘‘ਤਦਾ ਓਵਦਿ ਨੋ ਥੇਰੋ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸੁਦੁਲ੍ਲਭੋ;

ਸਦ੍ਧਾਤਿਦੁਲ੍ਲਭਾ ਲਦ੍ਧਾ, ਥੋਕਂ ਸੇਸਞ੍ਚ ਸਾਸਨਂ.

‘‘ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਖਣਾਤੀਤਾ, ਅਨਨ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਸਾਗਰੇ;

ਤਸ੍ਮਾ ਪਯੋਗੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਯਾਵ ਠਾਤਿ ਮੁਨੇ ਮਤਂ.

‘‘ਅਰਹਾ ਆਸਿ ਸੋ ਥੇਰੋ, ਅਨਾਗਾਮੀ ਤਦਾਨੁਗੋ;

ਸੁਸੀਲਾ ਇਤਰੇ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਦੇਵਲੋਕਂ ਅਗਮ੍ਹਸੇ.

‘‘ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਤਿਣ੍ਣਸਂਸਾਰੋ, ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸੇ ਚ ਏਕਕੋ;

ਅਹਞ੍ਚ ਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿ ਚ, ਸਭਿਯੋ ਬਾਹਿਯੋ ਤਥਾ.

‘‘ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋ, ਚੇਵ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੂਪਗਾ ਮਯਂ;

ਸਂਸਾਰਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤਾ, ਗੋਤਮੇਨਾਨੁਕਮ੍ਪਿਤਾ.

‘‘ਮਲ੍ਲੇਸੁ ¶ ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਂ, ਗਬ੍ਭੇ ਜਾਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ;

ਮਾਤਾ ਮਤਾ ਚਿਤਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਤਤੋ ਨਿਪ੍ਪਤਿਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਪਤਿਤੋ ਦਬ੍ਬਪੁਞ੍ਜਮ੍ਹਿ, ਤਤੋ ਦਬ੍ਬੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ;

ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਬਲੇਨਾਹਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕੋ.

‘‘ਖੀਰੋਦਨਬਲੇਨਾਹਂ ¶ , ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹੁਪਾਗਤੋ;

ਖੀਣਾਸਵੋਪਵਾਦੇਨ, ਪਾਪੇਹਿ ਬਹੁ ਚੋਦਿਤੋ.

‘‘ਉਭੋ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਪਾਪਞ੍ਚ, ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਦਾਨਿਹਂ;

ਪਤ੍ਵਾਨ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਿਂ, ਹਾਸਯਿਤ੍ਵਾਨ ਸੁਬ੍ਬਤੇ;

ਜਿਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੁਣੇ ਤੁਟ੍ਠੋ, ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ ਮਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਨਾਗੋਵ ਬਨ੍ਧਨਂ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.

‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ…ਪੇ…ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂਭੂਤਂ ¶ ਪਨ ਤਂ ਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਕਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸਨਵਸੇਨ ਕਤੇਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਨ ਬਹੂਨਿ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਿ, ਤਾਯ ਏਵ ਕਮ੍ਮਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨਾ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਯਂ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਰਿਭੇਦਿਤਾ’’ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਗਾਹਿਨੋ ਅਮੂਲਕੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸੁਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਧਿਕਰਣੇ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਤਿਵਿਨਯੇਨ ਵੂਪਸਮਿਤੇ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋ’’ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੫. ਤਤ੍ਥ ਯੋਤਿ ਅਨਿਯਮਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਵਦਤਿ. ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋਤਿ ਦੁਦ੍ਦਮੋ, ਦਮੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਵਿਸੂਕਾਯਿਕਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਦਾਲੇਪਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਵੂਪਸਮਨਞ੍ਚ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਦਮੇਨਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਦਮੇਨ, ਤੇਨ ਹਿ ਦਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਦਮੇਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਦਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਦਮੇਨਾਤਿ ਦਮਕੇਨ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿਨਾ ਦਮਿਤੋ ¶ . ਦਬ੍ਬੋਤਿ ਦ੍ਰਬ੍ਯੋ, ਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ਇਮਮੇਵ ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਨ ਖੋ, ਦਬ੍ਬ, ਦਬ੍ਬਾ ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੪; ਚੂਲ਼ਵ. ੧੯੩) ¶ . ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋਤਿ ਯਥਾਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ. ਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਚ ਕਙ੍ਖਾਯ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਗਤਕਙ੍ਖੋ. ਵਿਜਿਤਾਵੀਤਿ ਪੁਰਿਸਾਜਾਨੀਯੇਨ ਵਿਜੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਿਜਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਧਮਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਜਿਤਾਵੀ. ਅਪੇਤਭੇਰਵੋਤਿ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਭਯਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਪਗਤਭੇਰਵੋ ਅਭਯੂਪਰਤੋ ¶ . ਪੁਨ ਦਬ੍ਬੋਤਿ ਨਾਮਕਿਤ੍ਤਨਂ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਯਾ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ, ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ. ਤੇਸੁ ਇਧ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਠਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਠਿਤਸਭਾਵੋ ਅਚਲੋ ਇਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਤਾਦਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯੋ. ਹੀਤਿ ਚ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੁਦ੍ਦਮੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਉਤ੍ਤਮੇਨ ਦਮੇਨ ਦਮਿਤੋ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਭੇਰਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਦਬ੍ਬੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਠਿਤਤ੍ਤੋ, ਏਵਂਭੂਤੇ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਪਸਾਦੋਵ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਨੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿਕੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਦਬ੍ਬਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯੋ ਸੀਤਵਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਇਤੋ ਕਿਰ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਧਿਕਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਸਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਦੇਵਕਂ ਲੋਕਂ ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਤਾਰੇਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਯਂ ਗਹਪਤਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਭਗਵਾ ‘‘ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਵੋਚ. ਸੋ ਤਾਵਦੇਵ ਨਾਵਾਸਙ੍ਘਾਟਂ ¶ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਨੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ ਸਹ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਨਾਵਂ ਅਭਿਰੁਹਿ. ਸੋ ਸਯਮ੍ਪਿ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਸੁਖੇਨੇਵ ਪਰਤੀਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ¶ ਤੇਰਸਾਧਿਕਕਪ੍ਪਸਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ. ਸੋ ਸਤ੍ਤੇ ਸੁਗਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਏਕਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਧੁਤਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ ਸੁਸਾਨੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ. ਪੁਨ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤੀਹਿ ਸਹਾਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਮ੍ਭੂਤੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ. ਭੂਮਿਜੋ ਜੇਯ੍ਯਸੇਨੋ ਅਭਿਰਾਧਨੋਤਿ ਤੀਹਿ ਸਹਾਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਭੂਮਿਜੋ ਜੇਯ੍ਯਸੇਨੋ ਚ, ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਅਭਿਰਾਧਨੋ;

ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁਂ, ਸਾਸਨੇ ਵਰਤਾਦਿਨੋ’’ਤਿ.

ਅਥ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਸੀਤਵਨੇ ਵਸਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੀਤਵਨਿਯੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸ੍ਸਵਣੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਭਾਗਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਿਮਾਨਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਥੇਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਯਦਾ ਥੇਰੋ ਸਮਾਧਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਮਮ ਆਗਮਨਂ ਆਰੋਚੇਥ, ਆਰਕ੍ਖਞ੍ਚਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਯਕ੍ਖੇ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਤੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਠਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਪਟਿਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਆਰੋਚੇਸੁਂ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਵੇਸ੍ਸਵਣਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਕਥੇਥ, ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨੇ ਠਿਤਾਨਂ ਸਤਿਆਰਕ੍ਖਾ ਨਾਮ ਠਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾਯੇਵ ਮਾਦਿਸੇ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਹੋਹਿ, ਭਗਵਤੋ ਓਵਾਦੇ ਠਿਤਾਨਂ ਏਦਿਸਾਯ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ¶ ਕਰਣੀਯਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਤਾਵਦੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਾਤ੍ਤਯਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤਤੋ ਵੇਸ੍ਸਵਣੋ ਨਿਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ¶ ਸਮੀਪਂ ਪਤ੍ਵਾ ਮੁਖਾਕਾਰਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਨੇਵਸ੍ਸ ਕਤਕਿਚ੍ਚਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਥੇਰਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਨ੍ਤੋ –

‘‘ਸਤਿਆਰਕ੍ਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਧਿਤਿਮਾ ਵੀਰਿਯਸਮਾਹਿਤੋ;

ਅਨੁਜਾਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਭੂਤੋ, ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਮਚ੍ਚੁਪਾਰਗੂ’’ਤਿ. –

ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਵਣ੍ਣੇਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੧੫-੨੦) –

‘‘ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਤੁ ਭਗਵਾ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸਾਵਕੇਹਿ, ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਮੁਪਾਗਮਿ.

‘‘ਸਮਤਿਤ੍ਤਿ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯਾ, ਗਙ੍ਗਾ ਆਸਿ ਦੁਰੁਤ੍ਤਰਾ;

ਉਤ੍ਤਾਰਯਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ, ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ¶ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਤਰਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਤੇਰਸੇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਪਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੋਭਵਾ ਅਹੁਂ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਚ ਭਵੇ ਅਸ੍ਮਿਂ, ਜਾਤੋਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਕੁਲੇ;

ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੀਹਿ ਸਹਾਯੇਹਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਥ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਧਿਕਰਣਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਵਿਹੇਠਿਤਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਸੀਤਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ. ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਸਮ੍ਪਵੇਦੇਨ੍ਤਾ, ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਗਾਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਭੂਤੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚਪਾਦਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਧਮ੍ਮਂ, ਨ ਚ ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਕਰਣਂ ਵਿਹੇਠੇਤਿ. ਵੇਸ੍ਸਵਣੇਨ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਮਯ੍ਹਂ ਆਰੋਚਿਤਾ’’ਤਿ ਆਹ.

੬. ਯਂ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋ ਸੀਤਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਵੇਦੇਸੁਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਤਵਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕਂ ਰਾਜਗਹਸਮੀਪੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੇਰਵਸੁਸਾਨਵਨਂ. ਉਪਗਾਤਿ ਨਿਵਾਸਨਵਸੇਨ ਉਪਗਚ੍ਛਿ. ਏਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨੁਰੂਪਂ ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸਂਸਾਰਭਯਸ੍ਸ ਇਕ੍ਖਨਤੋ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਤਾਯ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਏਕੋਤਿ ਅਦੁਤਿਯੋ, ਏਤੇਨ ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋਤਿ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ. ਏਤੇਨ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸਲਕ੍ਖਣਂ ਅਰਿਯਵਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਭਾਵਨਾਮੁਖੇਨ ਭਾਵਨਾਰਾਮਂ ¶ ਅਰਿਯਵਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਜਿਤਾਵੀਤਿ ਸਾਸਨੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਵਿਜੇਤਬ੍ਬਂ ਕਿਲੇਸਗਣਂ ਵਿਜਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ, ਏਤੇਨ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭਯਹੇਤੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪਗਤਤ੍ਤਾ ਅਪੇਤਲੋਮਹਂਸੋ, ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ. ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਨ੍ਤਿ ਕਾਯਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਤਿਂ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਵਸੇਨ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ. ਧਿਤਿਮਾਤਿ ਧੀਰੋ, ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤਂ ਵਿਜਿਤਾਵਿਭਾਵਤਂ ਵਾ ਉਪਾਦਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵੇਕਸੁਖਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਏਕੋ ਸੀਤਵਨਂ ਉਪਾਗਮਿ, ਉਪਾਗਤੋ ਚ ਲੋਲਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਧਿਤਿਮਾ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਤਥਾਧਿਗਤਂ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ¶ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਧਿਗਤੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਾਹਿਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਭਯਹੇਤੂਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪਗਤਤ੍ਤਾ ਅਪੇਤਲੋਮਹਂਸੋ ਜਾਤੋਤਿ.

ਸੀਤਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯੋਪਾਨੁਦੀਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਭਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਫਲਾਫਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਅਰੁਣਵਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਉਜਿਤ, ਓਜਿਤਾ ਨਾਮ ਦ੍ਵੇ ਸਤ੍ਥਵਾਹਪੁਤ੍ਤਾ ਪਠਮਾਹਾਰਂ ਅਦਂਸੂ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਂਸੁ – ‘‘ਉਭੋਪਿ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਾਗਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਠਮਾਹਾਰਦਾਯਕਾ ਭਵੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ. ਤੇ ¶ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤਾ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਗੋਪਾਲਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਭਾਤਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਬਹੂਨਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਖੀਰਭੋਜਨੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ. ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਪੋਕ੍ਖਰਵਤੀਨਗਰੇ ਸਤ੍ਥਵਾਹਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਭਾਤਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠੋ ਤਫੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਭਲ੍ਲਿਯੋ ਨਾਮ, ਤੇ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਸਕਟਸਤਾਨਿ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਵਾਣਿਜ੍ਜਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਭਗਵਤਿ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਰਾਜਾਯਤਨਮੂਲੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਰਾਜਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ ਮਹਾਮਗ੍ਗੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮੇਪਿ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਅਕਦ੍ਦਮੋਦਕੇ ਸਕਟਾਨਿ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂਸੁ, ‘‘ਕਿਂ ਨੁ, ਖੋ, ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾਨਂ ਪੋਰਾਣਸਾਲੋਹਿਤਾ ਦੇਵਤਾ ਰੁਕ੍ਖਵਿਟਪਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਆਹ – ‘‘ਮਾਦਿਸਾ, ਅਯਂ ਭਗਵਾ ਅਚਿਰਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਨਾਹਾਰੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਾਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਇਦਾਨਿ ਰਾਜਾਯਤਨਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਆਹਾਰੇਨ ਪਟਿਮਾਨੇਥ, ਯਦਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤੇ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤਾ, ‘‘ਆਹਾਰਸਮ੍ਪਾਦਨਂ ਪਪਞ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਮਨ੍ਥਞ੍ਚ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਞ੍ਚ ਭਗਵਤੋ ਦਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇਵਾਚਿਕਸਰਣਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕੇਸਧਾਤੁਯੋ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਗਮਂਸੁ. ਤੇ ਹਿ ਪਠਮਂ ਉਪਾਸਕਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਅਥ ਭਗਵਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਤਫੁਸ੍ਸਭਲ੍ਲਿਯਾ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਗਤਾ ¶ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਤੇਸਂ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤੇਸੁ ਤਫੁਸ੍ਸੋ ¶ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਪਾਸਕੋਵ ਅਹੋਸਿ. ਭਲ੍ਲਿਯੋ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੪੮.੬੬-੭੦) –

‘‘ਸੁਮਨੋ ¶ ਨਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਕ੍ਕਰਾਯਂ ਵਸੀ ਤਦਾ;

ਵਲ੍ਲਿਕਾਰਫਲਂ ਗਯ੍ਹ, ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਸ ਅਦਾਸਹਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਮਾਰੋ ਭਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਿਂਸਾਪਨਤ੍ਥਂ ਭਯਾਨਕਂ ਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਭਯਾਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋਪਾਨੁਦੀ’’ਤਿ ਗਾਥਮਭਾਸਿ.

੭. ਤਤ੍ਥ ਯੋਪਾਨੁਦੀਤਿ ਯੋ ਅਪਾਨੁਦਿ ਖਿਪਿ ਪਜਹਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਸਿ. ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸਾਤਿ ਮਚ੍ਚੁ ਨਾਮ ਮਰਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਸੋ ਏਵ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੇ ਅਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨਤੋ ਇਸ੍ਸਰਟ੍ਠੇਨ ਰਾਜਾਤਿ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਾ, ਤਸ੍ਸ. ਸੇਨਨ੍ਤਿ ਜਰਾਰੋਗਾਦਿਂ, ਸਾ ਹਿਸ੍ਸ ਵਸਵਤ੍ਤਨੇ ਅਙ੍ਗਭਾਵਤੋ ਸੇਨਾ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਹੇਸ ਮਹਤਾ ਨਾਨਾਵਿਧੇਨ ਵਿਪੁਲੇਨ ‘‘ਮਹਾਸੇਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਨ ਹਿ ਨੋ ਸਙ੍ਗਰਂ ਤੇਨ, ਮਹਾਸੇਨੇਨ ਮਚ੍ਚੁਨਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੨; ਜਾ. ੨.੨੨.੧੨੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੦੩). ਅਥ ਵਾ ਗੁਣਮਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਮਚ੍ਚੂ’’ਤਿ ਇਧ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਕਾਮਾਦਯੋ ਸੇਨਾ. ਤਥਾ ਚਾਹ –

‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ, ਦੁਤਿਯਾ ਅਰਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਤਤਿਯਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਪਞ੍ਚਮੀ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਛਟ੍ਠਾ ਭੀਰੂ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਸਤ੍ਤਮੀ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਤੇ, ਮਾਨੋ ਮਕ੍ਖੋ ਚ ਅਟ੍ਠਮੀ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੪੩੮-੪੩੯; ਮਹਾਨਿ. ੨੮;ਚੂਲ਼ਨਿ. ਨਨ੍ਦਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੪੭);

ਨਲ਼ਸੇਤੁਂਵ ¶ ਸੁਦੁਬ੍ਬਲਂ ਮਹੋਘੋਤਿ ਸਾਰਵਿਰਹਿਤਤੋ ਨਲ਼ਸੇਤੁਸਦਿਸਂ ਅਤਿਵਿਯ ਅਬਲਭਾਵਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਸਂਕਿਲੇਸਸੇਨਂ ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਹਾਬਲਵਭਾਵਤੋ ਮਹੋਘਸਦਿਸੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਯੋ ਅਪਾਨੁਦਿ ¶ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਭੇਰਵੋ ਦਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਾਰੋ ‘‘ਜਾਨਾਤਿ ਮਂ ਸਮਣੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ.

ਭਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯੋ ¶ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵੀਰਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵਸਨਆਵਾਸਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ. ਏਕਦਿਵਸਞ੍ਚ ਸਿਨ੍ਧੁਵਾਰਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸਾਨਿ ਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਠਿਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਪਤਾਪੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ. ਸੋ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ. ਪੁਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਹਾਵਿਭਵੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕਾਦੀਨਂ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਖੀਰਭਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤਰਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਭਰਨ੍ਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਅਮਚ੍ਚਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ‘‘ਵੀਰੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮਾਨੁਗਤੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬਲਜਵਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਸੂਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਨਿਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਕਾਰਿਤੇ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਏਕਂਯੇਵ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਨਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਕਾਮੇਸੁ ਸਂਸਾਰੇ ਚ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੨੧-੨੪) –

‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਆਸਿਮਾਰਾਮਿਕੋ ਅਹਂ;

ਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਠਿਪੁਪ੍ਫਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਪਞ੍ਚਵੀਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਏਕੋ ਆਸਿਂ ਜਨਾਧਿਪੋ;

ਮਹਾਪਤਾਪਨਾਮੇਨ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ ਵੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਂ ਥੇਰਂ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਕਾਮਾ ¶ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਪਲੋਭੇਤੁਂ ਪਰਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ ਏਕਦਿਵਸਂ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਰਭਿ. ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਵੀਰੋ ‘‘ਮਂ ਪਲੋਭੇਤੁਕਾਮਾ ਸਿਨੇਰੁਂ ਮਕਸਪਕ੍ਖਵਾਤੇਨ ਚਾਲੇਤੁਕਾਮਾ ਵਿਯ ਯਾਵ ਬਾਲਾ ਵਤਾਯਂ ¶ ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰਿਯਾਯ ਨਿਰਤ੍ਥਕਭਾਵਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੮. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾਮਤ੍ਤਂ ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਦਨ੍ਤ ਕਿਲੇਸਤਾਯ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਵਾ ਸਙ੍ਗਮਸੀਸੇ ਦਮੇਤੁਂ ਜੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮੇਨ ਦਮੇਨ ਦਨ੍ਤੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਮ੍ਮਪ੍ਪਮਧਾਨਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੀਰੋ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਲੋਮਹਂਸੋ ਵੀਰੋ ਵੀਰਨਾਮਕੋ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਠਿਤਸਭਾਵੋ, ਨ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਸਤੇਨਪਿ ਸਹਸ੍ਸੇਨਪਿ ਚਾਲਨੀਯੋਤਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕੇ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਘਰਾਵਾਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਸਂਵੇਗਜਾਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਵੀਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੯. ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸ੍ਵਾਗਤਨ੍ਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵਜੀਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਸੁਮੇਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਥੂਪਸ੍ਸ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘੇ ਚ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਏਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਗ੍ਗਪਰਾਯਣਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤਿ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ‘‘ਪਿਲਿਨ੍ਦੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਵਚ੍ਛੋਤਿ ਪਨ ਗੋਤ੍ਤਂ ¶ . ਤੇਨ ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ‘‘ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸਂਸਾਰੇ ਪਨ ਸਂਵੇਗਬਹੁਲਤਾਯ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚੂਲ਼ਗਨ੍ਧਾਰਂ ਨਾਮ ਵਿਜ੍ਜਂ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਕਾਸਚਾਰੀ ਪਰਚਿਤ੍ਤਵਿਦੂ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਟਿਵਸਤਿ.

ਅਥ ¶ ਯਦਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਗਤੋ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਵਿਜ੍ਜਾ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ. ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸੁਤਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇਤਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ ‘ਯਤ੍ਥ ਮਹਾਗਨ੍ਧਾਰਵਿਜ੍ਜਾ ਧਰਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚੂਲ਼ਗਨ੍ਧਾਰਵਿਜ੍ਜਾ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਨ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਾਯਂ ਮਮ ਵਿਜ੍ਜਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਮਹਾਗਨ੍ਧਾਰਵਿਜ੍ਜਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਂ ਵਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਦਵੋਚ – ‘‘ਅਹਂ, ਮਹਾਸਮਣ, ਤਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਕਂ ਵਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤੁਕਾਮੋ, ਓਕਾਸਂ ਮੇ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ. ਭਗਵਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਸੋ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਚਰਿਤਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਯਾ ਪਨ ਪੁਰਿਮਜਾਤਿਯਂ ¶ ਤਸ੍ਸੋਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੇਵਤਾ, ਤਂ ਕਤਞ੍ਞੁਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਬਹੁਮਾਨਾ ਸਾਯਂ ਪਾਤਂ ਥੇਰਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਤਾਯ ਅਗ੍ਗਤਂ ਪਤ੍ਤੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨.੫੫-੬੭) –

‘‘ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਲੋਕਨਾਥਮ੍ਹਿ, ਸੁਮੇਧੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੇ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਥੂਪਪੂਜਂ ਅਕਾਸਹਂ.

‘‘ਯੇ ਚ ਖੀਣਾਸਵਾ ਤਤ੍ਥ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ;

ਤੇਹਂ ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਨੇਤ੍ਵਾ, ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਅਕਾਸਹਂ.

‘‘ਸੁਮੇਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਤਦਾ ਅਹੁ;

ਸੁਮੇਧੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਥ ਸੋ ਤਦਾ.

‘‘ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਵਿਮਾਨਂ ਉਪਪਜ੍ਜਹਂ;

ਛਲ਼ਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਚ੍ਛਰਾਯੋ ਰਮਿਂਸੁ ਮੇ.

‘‘ਮਮੇਵ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਕਾਮੇਹਿ ਤਾ ਸਦਾ;

ਅਞ੍ਞੇ ਦੇਵੇ ਅਭਿਭੋਮਿ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਪਞ੍ਚਵੀਸਮ੍ਹਿ ਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਵਰੁਣੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਵਿਸੁਦ੍ਧਭੋਜਨੋ ਆਸਿਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਅਹਂ ਤਦਾ.

‘‘ਨ ਤੇ ਬੀਜਂ ਪਵਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਨਪਿ ਨੀਯਨ੍ਤਿ ਨਙ੍ਗਲਾ;

ਅਕਟ੍ਠਪਾਕਿਮਂ ਸਾਲਿਂ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸਾ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਦੇਵਤ੍ਤਂ ਪੁਨ ਗਚ੍ਛਹਂ;

ਤਦਾਪਿ ਏਦਿਸਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਭੋਗਸਮ੍ਪਦਾ.

‘‘ਨ ਮਂ ਮਿਤ੍ਤਾ ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨੋ;

ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਿਯੋ ਹੋਮਿ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ ¶ , ਯਂ ਦਾਨਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਗਨ੍ਧਾਲੇਪਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਦ੍ਦਕੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਏਕੋ ਆਸਿਂ ਜਨਾਧਿਪੋ;

ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਰਾਜਾਹਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਸੋਹਂ ¶ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੀਲੇਸੁ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ;

ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤਿਂਯੇਵ, ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਅਹੁਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾ ਦੇਵਤਾਹਿ ਅਤਿਵਿਯ ਪਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਂ ਭਗਵਾ ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੨੦੯, ੨੧੫) ਸੋ ¶ ਏਕਦਿਵਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਵਿਜ੍ਜਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਗਮਨਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਨਾਪਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੯. ਤਤ੍ਥ ਸ੍ਵਾਗਤਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਆਗਮਨਂ, ਇਦਂ ਮਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਥ ਵਾ ਸ੍ਵਾਗਤਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਗਤਂ, ਮਯਾਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਾ. ਨਾਪਗਤਨ੍ਤਿ ਨ ਅਪਗਤਂ ਹਿਤਾਭਿਵੁਦ੍ਧਿਤੋ ਨ ਅਪੇਤਂ. ਨਯਿਦਂ ਦੁਮਨ੍ਤਿਤਂ ਮਮਾਤਿ ਇਦਂ ਮਮ ਦੁਟ੍ਠੁ ਕਥਿਤਂ, ਦੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਵੀਮਂਸਿਤਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਂ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਮਾਗਮਨਂ, ਯਂ ਵਾ ਮਯਾ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ, ਤਂ ਸ੍ਵਾਗਤਂ, ਸ੍ਵਾਗਤਤ੍ਤਾਯੇਵ ਨ ਦੁਰਾਗਤਂ. ਯਂ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਮ ਮਨ੍ਤਿਤਂ ਗਦਿਤਂ ਕਥਿਤਂ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਵੀਮਂਸਿਤਂ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਂਵਿਭਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਂਵਿਭਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਪਕਾਰਤੋ ਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ. ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮਥਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਾ, ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਪਕਤਿਆਦਿਵਸੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਸਂਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਯਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਤਦੁਪਾਗਮਿਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਬੋਧਕਂ ਸਾਸਨਧਮ੍ਮਂ ਉਪਾਗਮਿਂ, ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਯਂ ਵਿਨਯੋ’’ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਏਵ ਵਾ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਸਂਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸੇਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪਵਰਂ, ਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮਂ ਉਪਾਗਮਿਂ, ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਮਮ ਨ ਅਪਗਤਂ ਸੁਮਨ੍ਤਿਤਂ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਹਰਿ ¶ ¶ ¶ ਅਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਚਕ੍ਕਵਾਕਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਸਾਲਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਰਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਓਸਕ੍ਕਮਾਨੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਸਮਿਦ੍ਧਿਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿਵਸੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਸਬ੍ਬਾ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਸੁਵਣ੍ਣਮਾਸਾਨਂ ਪੁਣ੍ਣਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਿਜ੍ਜਾਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਵਾਹਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਘਰਾਵਾਸਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੭.੧੩-੧੯) –

‘‘ਸਿਨ੍ਧੁਯਾ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ, ਚਕ੍ਕਵਾਕੋ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਸੁਦ੍ਧਸੇਵਾਲਭਕ੍ਖੋਹਂ, ਪਾਪੇਸੁ ਚ ਸੁਸਞ੍ਞਤੋ.

‘‘ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਨਿਲਞ੍ਜਸੇ;

ਤੁਣ੍ਡੇਨ ਸਾਲਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਤਥਾਗਤੇ, ਅਚਲਾ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ;

ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਸੋ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ.

‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;

ਵਿਹਙ੍ਗਮੇਨ ਸਨ੍ਤੇਨ, ਸੁਬੀਜਂ ਰੋਪਿਤਂ ਮਯਾ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸੁਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਾ ¶ ਨਾਮ, ਅਟ੍ਠੇਤੇ ਏਕਨਾਮਕਾ;

ਕਪ੍ਪੇ ਸਤ੍ਤਰਸੇ ਆਸੁਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਤਂ ਪਲੋਭੇਤੁਕਾਮਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਿਯਾਲਾਪਭਾਵਾਦਿਕੇਹਿ ¶ ਭਾਵਵਿਵਰਣਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕਾਤੁਂ ਆਰਭਿ. ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਲਗ੍ਗਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਹਰਿ ਅਪੇਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੦. ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਰੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਹਰਿ ਅਪਹਰਿ ਅਪਨੇਸਿ. ਅਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਂ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵਾ. ਹੁਰਨ੍ਤਿ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵਾ. ਇਧਾਤਿ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ. ਹੁਰਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ¶ . ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਪਦਾ ਵਾ ਦ੍ਵਿਪਦਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਇਤਿਵੁ. ੯੦; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੪; ੫.੩੨) ਵਿਯ. ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਪਰਂ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵੇਦਗੂਤਿ ਵੇਦੇਨ ਗਤੋ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਅਭਿਸਮੇਚ੍ਚ ਠਿਤੋ. ਯਤਤ੍ਤੋਤਿ ਮਗ੍ਗਸਂਵਰੇਨ ਸਂਯਤਸਭਾਵੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੇਨ ਵਾ ਸਂਯਤਸਭਾਵੋ. ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪਵਸੇਨ ਨ ਉਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਲਾਭਾਦਿਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ. ਤਞ੍ਹਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕੋ. ਜਞ੍ਞਾਤਿ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਞ੍ਚਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚੇਵ ਵਯਞ੍ਚ, ਏਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਸਕਲਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਾਦਿਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਵੇਦਗੂ ਯਤਤ੍ਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਅਨ੍ਧਬਾਲੇ ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਾਤਿ. ਅਥ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਮਯਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਂ ਪਲੋਭੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਾ ਥੇਰਗਾਥਾਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ

ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋਤਿ ¶ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਦਲਿਦ੍ਦਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰੇਸਂ ਭਤਿਯਾ ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਸਾਵਕਂ ਸੁਜਾਤਂ ਨਾਮ ਥੇਰਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ. ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਰਾਜਾ ¶ ਅਹੋਸਿ. ਅਨੇਕਵਾਰਂ ਪਦੇਸਰਾਜਾ. ਏਵਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਓਸਕ੍ਕਮਾਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਗਤੀਸੁ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ. ਸੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਚਰਿਤਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਵਿਹਰਿ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਕੋਸਮ੍ਬਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਤਦਾ ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰੋ ਉਭਯੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲਦ੍ਧਿਂ ਅਨਾਦਾਯ ਭਗਵਤਾ ਦਿਨ੍ਨੋਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੦.੩੧-੪੦) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਭਗਵਤੋ, ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮ ਸਾਵਕੋ;

ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਸਙ੍ਕਾਰੇ ਚਰਤੀ ਤਦਾ.

‘‘ਨਗਰੇ ਹਂਸਵਤਿਯਾ, ਪਰੇਸਂ ਭਤਕੋ ਅਹਂ;

ਉਪਡ੍ਢੁਦੁਸ੍ਸਂ ਦਤ੍ਵਾਨ, ਸਿਰਸਾ ਅਭਿਵਾਦਯਿਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ;

ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਅਹੋਸਹਂ.

‘‘ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ ¶ ¶ ਵਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ;

ਉਪਡ੍ਢਦੁਸ੍ਸਦਾਨੇਨ, ਮੋਦਾਮਿ ਅਕੁਤੋਭਯੋ.

‘‘ਇਚ੍ਛਮਾਨੋ ਚਹਂ ਅਜ੍ਜ, ਸਕਾਨਨਂ ਸਪਬ੍ਬਤਂ;

ਖੋਮਦੁਸ੍ਸੇਹਿ ਛਾਦੇਯ੍ਯਂ, ਅਡ੍ਢੁਦੁਸ੍ਸਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਦਾਨਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਡ੍ਢੁਦੁਸ੍ਸਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਲਹਾਭਿਰਤਿਯਾ ਸਕਤ੍ਥਵਿਨਾਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਤ੍ਤਵਿਸੇਸਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਵਸੇਨ ‘‘ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੧. ਤਤ੍ਥ ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋਤਿ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਤਾਯ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵਤੋ ਅਧਿਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਰਤਿਵਸੇਨ ਪਮੋਦਬਹੁਲੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੇਤਿ. ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਾਯ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇ ਨਵਵਿਧੇ ਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ. ਸੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਧਮ੍ਮੋਪਿ ਇਧ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਪਦਂ ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਏਵਰੂਪੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਂ ਪਦਂ ਸਨ੍ਤਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪਸਮਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਸਮਂ ਪਰਮਸੁਖਤਾਯ ਸੁਖਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਵਿਨ੍ਦਤਿਯੇਵ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਨਿ ਖੋ ¶ , ਆਨਨ੍ਦ, ਕੁਸਲਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧). ਅਥ ਵਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ, ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਮੋਦਬਹੁਲੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਸੋ ਪਮੋਦਬਹੁਲੋ ਕਿਂ ਵਾ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਧਮ੍ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇਵਨਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸੁਖੇਨੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹਤ੍ਥਗਤਾ ¶ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਸਦ੍ਧਾਜਾਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੩).

ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਞਾਬਲੀਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਪਾਨੀਯਦਾਨਮਦਾਸਿ. ਪੁਨ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਉਪਾਸਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ, ਸੋ ਤੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਨਾਲ਼ਕਗਾਮੇ ਸਮਿਦ੍ਧਿਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਵਚ੍ਛੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਵਕਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ. ਯਸ੍ਸ ਸਾਵਕਤ੍ਤਂ ਉਪਾਗਤੋ, ਸੋ ਏਵ ਮਞ੍ਞੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ ਭਗਵਤਿ ਸਦ੍ਧਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੦.੫੧-੫੬) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਪਾਨੀਯਘਟਮਪੂਰਯਿਂ.

‘‘ਪਬ੍ਬਤਗ੍ਗੇ ਦੁਮਗ੍ਗੇ ਵਾ, ਆਕਾਸੇ ਵਾਥ ਭੂਮਿਯਂ;

ਯਦਾ ਪਾਨੀਯਮਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ ਮਮ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਦਾਨਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਦਕਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਵਿਭਾਵਨੇਨ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਬਲੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੨. ਤਤ੍ਥ ¶ ਪਞ੍ਞਾਬਲੀਤਿ ਪਾਰਿਹਾਰਿਯਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਵਸੇਨ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ਸਾਤਿਸਯੇਨ ਪਞ੍ਞਾਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਸੀਲਵਤੂਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤੇਨ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇਨ, ਧੁਤਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਵਤੇਹਿ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਸਮਾਹਿਤੋਤਿ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤੋ. ਝਾਨਰਤੋਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇ ਚ ਰਤੋ ਸਤਤਾਭਿਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਤਿਯਾ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਵਸੇਨ ਸਤਿਮਾ. ਯਦਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਪੇਤਂ ਅਤ੍ਥਿਯਂ, ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਯਂ ਯਦਤ੍ਥਿਯਂ. ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ¶ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ. ਸਾਮਿਪਰਿਭੋਗੇਨ ਹਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਯਂ ਹੋਤਿ ਦਾਯਜ੍ਜਪਰਿਭੋਗੇਨ ਵਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਭੁਞ੍ਜਿਯਤਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਯਤੀਤਿ ਵਾ ਭੋਜਨਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ. ‘‘ਯਦਤ੍ਥਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਯਦਤ੍ਥਂ ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਆਦਿਅਤ੍ਥਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨਪਚ੍ਚਯੇ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਤਤੋ ਏਵ ਕਙ੍ਖੇਥ ਕਾਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲਂ ਆਗਮੇਯ੍ਯ. ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਵੀਤਰਾਗੋ. ਬਾਹਿਰਕਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਮੇਸੁ ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਇਦਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਮਹਾਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨੀਲਬ੍ਭਵਣ੍ਣਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਨਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨੋ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕਚ੍ਛਪਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਵਿਨਤਾਯ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਵਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਨਾਵਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਕਿਰ ਏਕਦਿਵਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ¶ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ‘‘ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਮਞ੍ਞੇ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਨੇਤੁਕਾਮੋ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ ਆਰੁਹਿ. ਸੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਜਿਯਾਯ ਵੇਗੇਨ ਖਿਤ੍ਤਸਰੋ ਵਿਯ ਤਾਵਦੇਵ ਪਰਤੀਰਂ ਪਾਪੇਸਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਫਲਂ ਏਤਰਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ¶ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਨੇਕਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਵਾਸੀਯੇਵ ਅਹੋਸਿ. ਪੁਨ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਪੋਤਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰਿਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਸਿ.

ਤਤੋ ਪਨ ਚੁਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਉਪਚਿਨਿ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਨਗਰੇ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਗਬ੍ਭਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਦੋਹਲ਼ਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਤਿ, ਤਾਵਦੇਵਸ੍ਸਾ ਕਮ੍ਮਜਵਾਤਾ ਚਲਿਂਸੁ, ਤਿਰੋਕਰਣਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਦਂਸੁ. ਸਾ ਧਞ੍ਞਪੁਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਵਿਜਾਯਿ. ਸੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਕਸਹਾਯੋ ਅਹੋਸਿ. ‘‘ਵਚ੍ਛੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਞ੍ਚ ਅਹੋਸਿ. ਵਨਾਭਿਰਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਵਨਵਚ੍ਛੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਮਹਾਪਧਾਨਂ ਪਦਹਨ੍ਤੇ, ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੇਨ ਸਹ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਸਮਾਨੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੪੯-੧੪੮-੧੬੩) –

‘‘ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਤੁ ਭਗਵਾ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਵਿਨਤਾਨਦਿਯਾ ਤੀਰਂ, ਉਪਗਚ੍ਛਿ ਤਥਾਗਤੋ.

‘‘ਉਦਕਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਕਚ੍ਛਪੋ ਵਾਰਿਗੋਚਰੋ;

ਬੁਦ੍ਧਂ ਤਾਰੇਤੁਕਾਮੋਹਂ, ਉਪੇਸਿਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਅਭਿਰੂਹਤੁ ਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਅਹਂ ਤਂ ਤਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਤੁਵਂ.

‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਯਸੋ;

ਅਭਿਰੂਹਿਤ੍ਵਾ ਮੇ ਪਿਟ੍ਠਿਂ, ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ.

‘‘ਯਤੋ ¶ ਸਰਾਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਤੋ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ;

ਸੁਖਂ ਮੇ ਤਾਦਿਸਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਫੁਟ੍ਠੇ ਪਾਦਤਲੇ ਯਥਾ.

‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਯਸੋ;

ਨਦਿਤੀਰਮ੍ਹਿ ਠਤ੍ਵਾਨ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਵਤ੍ਤਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਗਙ੍ਗਾਸੋਤਂ ਤਰਾਮਹਂ;

ਅਯਞ੍ਚ ਕਚ੍ਛਪੋ ਰਾਜਾ, ਤਾਰੇਸਿ ਮਮ ਪਞ੍ਞਵਾ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਤਰਣੇਨ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਵਤਾਯ ਚ;

ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਦੇਵਲੋਕੇ ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਦੇਵਲੋਕਾ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ;

ਏਕਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਕਙ੍ਖਾਸੋਤਂ ਤਰਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦਕੇ ਖੇਤ੍ਤੇ, ਬੀਜਂ ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਰੋਪਿਤਂ;

ਸਮ੍ਮਾਧਾਰੇ ਪਵੇਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਫਲਂ ਤੋਸੇਤਿ ਕਸ੍ਸਕਂ.

‘‘ਤਥੇਵਿਦਂ ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ;

ਸਮ੍ਮਾਧਾਰੇ ਪਵੇਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਫਲਂ ਮਂ ਤੋਸਯਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਨਿਰੂਪਧਿ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਤਰਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਪਨ ¶ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਿ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮਾਗਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਕਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਰਮਣੀਯਾ, ਆਵੁਸੋ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਪਬ੍ਬਤਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵੁਟ੍ਠਪਬ੍ਬਤੇ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨੀਲਬ੍ਭਵਣ੍ਣਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੩. ਤਤ੍ਥ ਨੀਲਬ੍ਭਵਣ੍ਣਾਤਿ ਨੀਲਵਲਾਹਕਨਿਭਾ ਨੀਲਵਲਾਹਕਸਣ੍ਠਾਨਾ ਚ. ਰੁਚਿਰਾਤਿ ਰੁਚਿਯਾ ਸਕਿਰਣਾ ਪਭਸ੍ਸਰਾ ਚ. ਸੀਤਵਾਰੀਤਿ ਸੀਤਲਸਲਿਲਾ. ਸੁਚਿਨ੍ਧਰਾਤਿ ਸੁਚਿਸੁਦ੍ਧਭੂਮਿਭਾਗਤਾਯ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ¶ ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਸੁਚਿਨ੍ਧਰਾ. ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਸਾਨੁਨਾਸਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ‘‘ਸੀਤਵਾਰਿਸੁਚਿਨ੍ਧਰਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੀਤਸੁਚਿਵਾਰਿਧਰਾ ਸੀਤਲਵਿਮਲਸਲਿਲਾਸਯਵਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਨਾਮਕੇਹਿ ਪਵਾਲ਼ਵਣ੍ਣੇਹਿ ਰਤ੍ਤਕਿਮੀਹਿ ਸਞ੍ਛਾਦਿਤਾ ਪਾਵੁਸ੍ਸਕਾਲਵਸੇਨ ਏਵਮਾਹ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਨਾਮਾਨਿ ਰਤ੍ਤਤਿਣਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਰੇ ‘‘ਕਣਿਕਾਰਰੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ. ਸੇਲਾਤਿ ਸਿਲਾਮਯਾ ਪਬ੍ਬਤਾ, ਨ ਪਂਸੁਪਬ੍ਬਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ਸੇਲੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੨੪). ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤਿ ਮਂ ਰਮਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਵਿਵੇਕਾਭਿਰਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਰਕਾਲਪਰਿਭਾਵਿਤਂ ਅਰਞ੍ਞਾਭਿਰਤਿਂ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ਤਿਵਿਧਂ ਵਿਵੇਕਾਭਿਰਤਿਮੇਵ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕੇਨ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਦੀਪਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਵਨਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਪਜ੍ਝਾਯੋਤਿ ¶ ਸਿਵਕਸ੍ਸ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵੇਸ੍ਸਭੁਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਤਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਵੇਸ੍ਸਭੁਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਹਰਾਨਿ ਕਾਸੁਮਾਰਿਕਫਲਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਉਪਨੇਸਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਮਾਤੁਲੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਂ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵਨਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਸਿਵਕੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੇ ਵਨਵਚ੍ਛੇ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ ¶ ਸਿਵਕ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਥੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹ, ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਦਾਨਿ ਥੇਰੋ’’ਤਿ. ਸੋ ਮਾਤੁ ¶ ਏਕਵਚਨੇਨੇਵ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤਾਯ ਚ ਮਾਤੁਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਸਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਏਕਦਿਵਸਂ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਗਤਸ੍ਸ ਖਰੋ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ. ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਰਾਯਨ੍ਤੇ ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਮਣੇਰੋ ਚਿਰਾਯਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂ ਗਿਲਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਦਿਵਸਭਾਗਂ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਬਲਵਪਚ੍ਚੂਸਵੇਲਾਯਂ ਆਹ – ‘‘ਸਿਵਕ, ਨ ਮਯਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਾਮੇ ਵਸਿਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਇਤੋ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਿਵਕੋ ‘‘ਯਦਿਪਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਦਾਨਿ ਕਾਯੋ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਯਾਨੋਪਿ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਤਂ ਬਾਹਾਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਨੇਤ੍ਵਾ ਓਵਾਦਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਓਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੩੮.੫੩-੫੮) –

‘‘ਕਣਿਕਾਰਂਵ ¶ ਜੋਤਨ੍ਤਂ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਨਰਾਸਭਂ.

‘‘ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਕਿਰੇ ਕਤ੍ਵਾਨ ਅਞ੍ਜਲਿਂ;

ਕਾਸੁਮਾਰਿਕਮਾਦਾਯ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸਦਾਸਹਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਵੇਕਾਭਿਰਤਿਕਤਂ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮਂ ਅਵਚਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੪. ਤਤ੍ਥ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋਤਿ ਵਜ੍ਜਾਵਜ੍ਜਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਹਿਤੇਸਿਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ. ਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਦਤਿ. ਅਵਚਾਤਿ ਅਭਾਸਿ. ਇਤੋ ਗਚ੍ਛਾਮ ਸੀਵਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਿਵਕ, ਇਤੋ ਗਾਮਨ੍ਤਤੋ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਏਹਿ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਤਦੇਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਵਸਨਯੋਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਿਵਕੋ ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਵਿਯ ਕਸਾਭਿਹਤੋ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਂ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਗਾਮੇ ¶ ਮੇ ਵਸਤਿ ਕਾਯੋ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਮੇ ਗਤਂ ਮਨੋ;

ਸੇਮਾਨਕੋਪਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਗੋ ਵਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ. –ਆਹ;

ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਾਨਿ ਯਦਿਪਿ ਮੇ ਇਦਂ ਸਰੀਰਂ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਠਿਤਂ, ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਮਾਨਕੋਪਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਗੇਲਞ੍ਞੇਨ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਗਮਨੇਸੁ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਯਾਨੋਪਿ ਇਮਿਨਾ ਸਯਿਤਾਕਾਰੇਨ ਸਰੀਸਪੋ ਵਿਯ ਸਰੀਸਪਨ੍ਤੋ, ਏਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਕਸ੍ਮਾ? ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਗੋ ਵਿਜਾਨਤਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾ ਕਾਮੇਸੁ ਸਂਸਾਰੇ ਚ ਆਦੀਨਵਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਙ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਪਦੇਨੇਵ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਆਣਾ ਅਨੁਠਿਤਾਤਿ, ਤਦਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਸਿਵਕਸਾਮਣੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚ ¶ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਚਰਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨੋਸਿਲਾਚੁਣ੍ਣਪਿਞ੍ਜਰਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਦਲਿਫਲਕਣ੍ਣਿਕਂ ਉਪਨੇਸਿ, ਤਂ ਭਗਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਏਕਾਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵੇਸੁ ਦੇਵਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ. ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਾਰੇ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ. ਏਵਂ ਸੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਦੀਘਾਯੁਕਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ¶ ਨਾਮ ਨ ਅਨ੍ਵਦ੍ਧਮਾਸਿਕੋ ਉਪੋਸਥੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਉਪੋਸਥੋ ਅਹੋਸਿ. ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੋ ਪਨ ਛਟ੍ਠੇ ਛਟ੍ਠੇ ਮਾਸੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਓਸਾਰੇਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਓਸਾਰਣਕਾਲੇ ਦਿਸਾਵਾਸਿਕਾ ਦ੍ਵੇ ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਅਯਂ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮੇਤ੍ਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਦਲ਼੍ਹਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੇਦਕੇ ਸਤਿ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ, ਸਾ ਤੇਸਂ ਓਕਾਸਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਤੇਸਂ ਅਵਿਦੂਰੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਥੇਕੋ ਥੇਰੋ ਏਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਰੀਰਵਲ਼ਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਉਦਕਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ¶ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗੁਮ੍ਬਸਮੀਪਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਤਾ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਾ ਇਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕੇਸੇ ਵਿਧੁਨਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵਿਧਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ¶ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਂਸੁਂ ਪੁਞ੍ਛਮਾਨਾ ਵਿਯ ਸਾਟਕਂ ਸਂਵਿਧਾਯ ਨਿਵਾਸਯਮਾਨਾ ਵਿਯ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗੁਮ੍ਬਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ. ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਸਹਾਯਕਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਵਾਵ ਦੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ‘‘ਨਟ੍ਠੋ ਦਾਨਿ ਮੇ ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਗਤੋ ਸਿਨੇਹੋ, ਸਚਾਹਂ ਏਵਂਵਿਧਭਾਵਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵਸ੍ਸ, ‘‘ਹਨ੍ਦਾਵੁਸੋ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ, ਤਾਦਿਸੇਨ ਪਾਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਗ੍ਗਂ ਨਾਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਦਯਂ ਤਿਖਿਣਸਤ੍ਤਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਤਤੋ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ ਵਦਸਿ, ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ. ਤ੍ਵਂ ਪਨ ਮਂ ਅਜ੍ਜ ‘ਪਾਪੋ’ਤਿ ਵਦਸਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕਿਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਏਵਂਵਿਧੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਮਯ੍ਹਂ, ਨਾਹਂ ਏਵਰੂਪਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਇਤਰੋ ਥੇਰੋ ਕਥਂ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਣਂਯੇਵ ਭੂਤਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਗ੍ਗੇਨ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ¶ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ. ਇਤਰੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂਯੇਵ ਗਤੋ.

ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ ਪਵਿਸਨਵੇਲਾਯ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਏਵਰੂਪੋ ਨਾਮ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਹਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਅਥ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਤਾ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ ਮਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਲ੍ਲਕਉਪਾਸਕਵਣ੍ਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਇਮਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਂ ਏਕੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਪਵਿਟ੍ਠੋ, ‘ਨਾਹਂ ¶ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਬਹਿ ਠਿਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਏਵਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਹਂ, ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ‘ਦਲ਼੍ਹਾ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਿ, ਨੋ ਦਲ਼੍ਹਾ’ਤਿ ਭਿਜ੍ਜਨਾਭਿਜ੍ਜਨਭਾਵਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੇਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕੋ ਪਨ, ਤ੍ਵਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਏਕਾ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਾਨੁਭਾਵੇਨ ਠਤ੍ਵਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਥ, ਏਤਂ ਦੋਸਂ ਥੇਰੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਂ ਪਵੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਥੇਰੋ ਉਪੋਸਥਂ ਤਾਵ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਅਕਾਸਿ, ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥਵਵਸੇਨ ਪਨ ਪੁਨ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥੀਯਤਿ, ਚੁਦਿਤਕਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ.

ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਤਾ ¶ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਅਪਾਯਭਯਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ. ਸਚੇ ਪਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤੋ ਦੋਸੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪਰਿ ਪਤਤਿ. ਸੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ‘‘ਧਾਨਮਾਣਵੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ ਵੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਂ ¶ ਪਵਿਸਨ੍ਤੇ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ. ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਵਿਸਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਵਂ ਨਿਚ੍ਚਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਥੇਰੋ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਗਾਮੇ ਯਾਗੁਂ ਭਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਦਦਮਾਨਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਏਕੋ ਯਾਗੁਉਲ਼ੁਙ੍ਕੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਏਕੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਤੀ ਵਿਹੇਸਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਹਾਰਗਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚੇਵ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਧਾਨੋ ਕੋਣ੍ਡੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨੇਵ ¶ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ. ਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਤੇਹਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕੇਲ਼ਿਂ ਸਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕੋਣ੍ਡਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਕੋਣ੍ਡੋ, ਆਚਰਿਯੋ ਕੋਣ੍ਡੋ’’ਤਿ ਵਦਤਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ ‘‘ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਹਰਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਵਂ ਫਰੁਸਵਾਚਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍ਵਂ, ਧਾਨ, ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਫਰੁਸਵਾਚਂ ਵਦਸੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵਦੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਵਿਹੇਸਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਕਥੇਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤ੍ਵਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਯਾਵਜ੍ਜਦਿਵਸਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਪੁਨ ਏਵਰੂਪਂ ਫਰੁਸਂ ਮਾਵਦੀ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਆਹ –

‘‘ਮਾਵੋਚ ਫਰੁਸਂ ਕਞ੍ਚਿ, ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਟਿਵਦੇਯ੍ਯੁ ਤਂ;

ਦੁਕ੍ਖਾ ਹਿ ਸਾਰਮ੍ਭਕਥਾ, ਪਟਿਦਣ੍ਡਾ ਫੁਸੇਯ੍ਯੁ ਤਂ.

‘‘ਸਚੇ ਨੇਰੇਸਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਕਂਸੋ ਉਪਹਤੋ ਯਥਾ;

ਏਸ ਪਤ੍ਤੋਸਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਤੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੧੩੩-੧੩੪);

ਇਮਞ੍ਚ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਚਰਣਭਾਵਂ ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋਪਿ ਕਥਯਿਂਸੁ. ਰਾਜਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭਣੇ, ਵੀਮਂਸਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨ੍ਦੇਨੇਵ ਪਰਿਵਾਰੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਥੇਰੋ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਪਿ ਇਤ੍ਥੀ ਅਵਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤਾ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਰਾਜਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਦਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ¶ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਸਨਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਰਾਜਾਪਿ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਮੇਵ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਾਤੁਗਾਮੋ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਕੋ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਰਂ ਅਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭੂਤਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਆਗਮ੍ਮ ਥੇਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਨ ਕਿਲਮਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਥੇਰੋ ‘‘ਵਟ੍ਟਤਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਜਾਨਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਕਥਂ, ਏਵਰੂਪੇਨ ਪਰਿਕ੍ਕਿਲੇਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੇ ਨਾਮ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਮਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ¶ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ. ਥੇਰੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਭੋਜਨਸਪ੍ਪਾਯੇਨ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ.

ਤਦਾ ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾ ਉਗ੍ਗਨਗਰੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਕੁਲੇ ਵਸਮਾਨਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤੂ’’ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦਤਲੇ ਠਿਤਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਵਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਦਸਬਲੋ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਤੂ’’ਤਿ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ. ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਵੇਲਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਮਤ੍ਥਕੇ ਵਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਵਿਤਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨਦਿਵਸੇ ਅਰੁਣੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਹ – ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਂ ਅਜ੍ਜ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਾਨਂਯੇਵ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ. ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਅਜ੍ਜ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਮਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਅਰਿਯਾਵ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ. ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਆਹਰ, ਆਵੁਸੋ ਸਲਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂਯੇਵ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ. ਆਨਨ੍ਦੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਲਾਕਂ ਨ ਦਾਪੇਤਿ, ਅਰਿਯਾਨਂਯੇਵ ਦਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਬਾਹੇਯ੍ਯ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ¶ ਗਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਰਿ. ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾ ਏਵ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਹਰਾਵੁਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਨ ਸਤ੍ਥਾ ਨਿਵਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ¶ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਹਾਰਲਾਭੇਨ ¶ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੪.੧-੧੬) –

‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਂ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ.

‘‘ਵੁਟ੍ਠਿਤਂ ਕਾਲਮਞ੍ਞਾਯ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ;

ਮਹਨ੍ਤਿਂ ਕਦਲੀਕਣ੍ਣਿਂ, ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਨ੍ਤੋ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ ਮਹਾਮੁਨਿ.

‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਤ੍ਥਵਾਹੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;

ਸਕਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਯੇ ਚ ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾਰੋ, ਯਕ੍ਖਾ ਇਮਮ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਤੇ;

ਅਰਞ੍ਞੇ ਭੂਤਭਬ੍ਯਾਨਿ, ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਵਚਨਂ ਮਮ.

‘‘ਯੋ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਮਿਗਰਾਜਂਵ ਕੇਸਰਿਂ;

ਤਮਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਣਾਥ ਮਮ ਭਾਸਤੋ.

‘‘ਏਕਾਦਸਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੋ, ਦੇਵਰਾਜਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਚਤੁਵੀਸਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਅਕ੍ਕੋਸਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮਣੇ, ਸੀਲਵਨ੍ਤੇ ਅਨਾਸਵੇ;

ਪਾਪਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਨ, ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਦਾਯਾਦੋ, ਓਰਸੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ;

ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਸਾਵਕੋ ਸੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਪਵਿਵੇਕਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤੋ ਅਹਂ;

ਤੋਸਯਿਤ੍ਵਾਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਸਾਵਕੇਹਿ ਪਰਿਵੁਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;

ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਸਲਾਕਂ ਗਾਹਯੀ ਜਿਨੋ.

‘‘ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕਨਾਯਕਂ;

ਵਦਤਂ ਵਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ, ਪਠਮਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਹਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਭਗਵਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਕਮ੍ਪਕੋ;

ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ ਮਂ.

‘‘ਵੀਰਿਯਂ ¶ ਮੇ ਧੁਰਧੋਰਯ੍ਹਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਾਧਿਵਾਹਨਂ;

ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂਭੂਤਸ੍ਸਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਯੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਦਾ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਹਣੇ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ. ਤੇਸਂ ਵਿਮਤਿਵਿਧਮਨਤ੍ਥਂ ਥੇਰੋ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੫. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇਤਿ ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਾਦੇ ਬਨ੍ਧਨਰਜ੍ਜੁਕਂ ਵਿਯ ਪੁਰਿਸੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇਨ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਜਹੇਯ੍ਯ. ਪਞ੍ਚ ਜਹੇਤਿ ਉਪਰਿਦੇਵਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੁਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪੁਰਿਸੋ ਗੀਵਾਯ ਬਨ੍ਧਨਰਜ੍ਜੁਕਂ ਵਿਯ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਜਹੇਯ੍ਯ, ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਤੋ ਉਪਰਿ ਭਾਵੇਯ੍ਯ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢੇਯ੍ਯ. ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋਤਿ ਏਵਂਭੂਤੋ ਪਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਪਹਾਨੇਨ ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ਓਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ, ਕਾਮਭਵਦਿਟ੍ਠਿਅਵਿਜ੍ਜੋਘੇ ਤਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਪਾਰਭੂਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਠਿਤੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯਥਾਪਿ ¶ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਨ ਬਹੁਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵੇਸ੍ਸਭੁਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਫਲਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤਿਤੋ ਸੁਗਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਉਰੁਵੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ¶ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤੋ ਉਰੁਵੇਲਕਸ੍ਸਪਦਮਨੇ ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਯ (ਮਹਾਵ. ੫੪; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੮) ਪੁਰਾਣਜਟਿਲਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੧.੬੮-੭੩) –

‘‘ਕਣਿਕਾਰਂਵ ਜੋਤਨ੍ਤਂ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇਵ ਚਨ੍ਦਿਮਂ;

ਜਲਨ੍ਤਂ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖਂਵ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਫਲਂ ਗਯ੍ਹ, ਅਦਾਸਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਹਂ;

ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਵੀਰਸ੍ਸ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੇਹਿ ਪਾਣਿਭਿ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਅਧਿਗਤਾਰਹਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਵੇਗਵਸੇਨ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੬. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਪੀਤਿ ਓਪਮ੍ਮਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਭਦ੍ਦੋਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਥਾਮਬਲਸਮਤ੍ਥਜਵਪਰਕ੍ਕਮਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਆਜਞ੍ਞੋਤਿ ਆਜਾਨੀਯੋ ਜਾਤਿਮਾ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਾਨਂ ਆਜਾਨਨਕੋ. ਸੋ ਤਿਵਿਧੋ ਉਸਭਾਜਞ੍ਞੋ ਅਸ੍ਸਾਜਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਾਜਞ੍ਞੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਉਸਭਾਜਞ੍ਞੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਛੇਕਕਸਨਕਿਚ੍ਚੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਙ੍ਗਲਾਵਤ੍ਤਨੀ’’ਤਿ. ਨਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਫਾਲਸ੍ਸ ਆਵਤ੍ਤਨਕੋ, ਨਙ੍ਗਲਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਆਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤੇ ਕਸਨਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਙ੍ਗਲਂ ਵਾ ਆਵਤ੍ਤਯਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਙ੍ਗਲਾਵਤ੍ਤਂ ¶ , ਖੇਤ੍ਤੇ ਨਙ੍ਗਲਪਥੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਙ੍ਗਲਾਵਤ੍ਤਨਿ. ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ‘‘ਵਤ੍ਤਨੀ’’ਤਿ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਖੀਤਿ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸਿਖਾਸਦਿਸਤਾਯ ਸਿਖਾ, ਸਿਙ੍ਗਂ. ਤਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਖੀ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਕਕੁਧਂ ਇਧ ‘ਸਿਖਾ’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਉਭਯਥਾਪਿ ਪਧਾਨਙ੍ਗਕਿਤ੍ਤਨਮੇਤਂ ‘‘ਸਿਖੀ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਕਿਲਮਥੇਨ. ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਦਿਵਾ ਚ, ਏਵਂ ਮਮਂ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੋ ਉਸਭਾਜਾਨੀਯੋ ਕਸਨੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਘਨਤਿਣਮੂਲਾਦਿਕੇਪਿ ਨਙ੍ਗਲਪਥੇ ਤਂ ਅਗਣੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾਵ ਕਸਨਤਿਣਾਨਂ ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਏਵਂ ਮਮਂ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾਪਿ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਨਿਰਾਮਿਸੇ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਕਾਮਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸਵਟ੍ਟਾਮਿਸੇਹਿ ¶ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਸਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੇ’’ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੧੩; ਸੁ. ਨਿ. ੨੩੬) ‘‘ਤੇਨ ਵਤ ਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ੧) ਚ. ਅਥ ਵਾ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾਯ ਆਹ – ‘‘ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਨਿਰਾਮਿਸੇ’’ਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸੇ ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਿਦ੍ਧੀ ¶ ਯਦਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਾਸਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਥਾਗਤੇ ਅਜਿਤਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਰਮਾਨਿ ਅਮ੍ਬਫਲਾਨਿ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਕਾਸਿ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪ੍ਪਸੁਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤਿਤੋ ¶ ਸੁਗਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਦਾਸਕੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੇਨ ਗਹਪਤਿਨਾ ਵਿਹਾਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਕਮ੍ਮੇ ਠਪਿਤੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਵਿਹਾਰਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਨ ਚ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਭਣਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਖੀਣਾਸਵਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਥੇਰਂ ਆਣਾਪੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਦਾਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਵਿਹਾਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇ ਠਪਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ. ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਾਚਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਬ੍ਬਜਾ’ਤਿ ਆਹ. ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕੁਸੀਤੋ ਹੀਨਵੀਰਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਤਪਟਿਵਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ, ਕੇਵਲਂ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਬਹੁਲੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਕਾਲੇਪਿ ਏਕਂ ਕੋਣਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਘੁਰੁਘੁਰੁਪਸ੍ਸਾਸੀ ਨਿਦ੍ਦਾਯਤੇਵ. ਅਥਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਪੁਬ੍ਬੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਂਵੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਿਦ੍ਧੀ ਯਦਾ ਹੋਤਿ ਮਹਗ੍ਘਸੋ ਚਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੭. ਤਤ੍ਥ ਮਿਦ੍ਧੀਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭੂਤੋ, ਯਞ੍ਹਿ ਮਿਦ੍ਧਂ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਤਂ ਥਿਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਭਵਤੇਵ. ਯਦਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ. ਮਹਗ੍ਘਸੋਤਿ ਮਹਾਭੋਜਨੋ, ਆਹਰਹਤ੍ਥਕਅਲਂਸਾਟਕਤਤ੍ਥਵਟ੍ਟਕਕਾਕਮਾਸਕਭੁਤ੍ਤਵਮਿਤਕਾਨਂ ¶ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਿਯ. ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤਾਤਿ ਸੁਪਨਸੀਲੋ. ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤਸਾਯੀਤਿ ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤਕਂ ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤਕਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਭਯੇਨਪਿ ਸੇਯ੍ਯਸੁਖਂ ਪਸ੍ਸਸੁਖਂ ਮਿਦ੍ਧਸੁਖਂ ¶ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਵਾਪਪੁਟ੍ਠੋਤਿ ਕੁਣ੍ਡਕਾਦਿਨਾ ਸੂਕਰਭਤ੍ਤੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਭਰਿਤੋ. ਘਰਸੂਕਰੋ ਹਿ ਬਾਲਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੋਸਿਯਮਾਨੋ ਥੂਲਸਰੀਰਕਾਲੇ ਗੇਹਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਮਞ੍ਚਾਦੀਸੁ ¶ ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਯਤੇਵ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਦਾ ਪੁਰਿਸੋ ਮਿਦ੍ਧੀ ਚ ਹੋਤਿ ਮਹਗ੍ਘਸੋ ਚ ਨਿਵਾਪਪੁਟ੍ਠੋ ਮਹਾਵਰਾਹੋ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਯਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨਸੀਲੋ ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤਸਾਯੀ, ਤਦਾ ਸੋ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਮਨਸਿਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਬ੍ਭਂ ਉਪੇਤਿ, ਗਬ੍ਭਾਵਾਸਤੋ ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤੇਵਾਤਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਦਾਸਕਤ੍ਥੇਰੋ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੧.੭੪, ੮੦-੮੪) –

‘‘ਅਜਿਤੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਹਿਮਵਨ੍ਤੇ ਵਸੀ ਤਦਾ;

ਚਰਣੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਮਾਧਿਕੁਸਲੋ ਮੁਨਿ.

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੇ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ;

ਰਥਿਯਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਬਫਲਮਦਾਸਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਮਂ ਭਗਵਾ ਓਵਦਿ, ‘‘ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਮਯ੍ਹਂ ਅਙ੍ਕੁਸਭੂਤਾ’’ਤਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ. ਤਯਿਦਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਰਿਵਤ੍ਤਾਹਾਰਨਯੇਨ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਜਾਤਂ.

ਦਾਸਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੮. ਸਿਙ੍ਗਾਲਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਹੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਤਰਂਸਿਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਤਾਲਫਲਂ ਅਦਾਸਿ. ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ¶ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਂ ਭਾਵੇਸਿ. ਪੁਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਿਙ੍ਗਾਲਕੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ. ਤੇਨ ¶ ਨਂ ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਪਿਤਾਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਘਰਬਨ੍ਧਨਂ ਪਹਾਯ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਗ੍ਗੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਸੁਸੁਮਾਰਗਿਰੇ ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨੇ, ਅਥਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਨੇ ਅਧਿਵਤ੍ਥਾ ਦੇਵਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਾਵਨਾਫਲਂ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਅਹੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੮. ਤਤ੍ਥ ਅਹੂਤਿ ਹੋਤਿ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਅਤੀਤਕਾਲਵਚਨਂ. ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ. ਦਾਯਾਦੋਤਿ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦੋ ਨਵਵਿਧਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਦਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਾਯਕੋ ਗਣ੍ਹਨਕੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਹੂਤਿ ਅਹੋਸਿ. ਏਵਂਨਾਮਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦਭਾਵੇ ਕੋਚਿ ਵਿਬਨ੍ਧੋ ਇਦਾਨੇਵ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਞ੍ਞੇਹਂ ਕਾਮਰਾਗਂ ਸੋ, ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਵਹਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨੇਤਿ ਭੇਸਕੇਨ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੇਨ ਲਭਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭੇਸਕਲ਼ਾਨਂ ਵਾ ਕਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਬਹੁਲਤਾਯ ‘‘ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇ ਅਰਞ੍ਞੇ. ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੇਵਲਂ ਅਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞਾਯ, ਅਫਰੀ ਪਥਵਿਂ ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਵਲਨ੍ਤਿ ਸਕਲਂ ਅਨਵਸੇਸਂ. ਅਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠਿਕਭਾਵਨਾਯ. ਅਫਰੀਤਿ ‘‘ਅਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਵਸੇਨ ਪਤ੍ਥਰਿ. ਪਥਵਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਥਵਿਂ. ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹਿ ਇਧ ‘‘ਪਥਵੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੋ ਇਮਂ ਪਥਵਿਂ ਵਿਚ੍ਚੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਮਞ੍ਞੇਹਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਅਹਂ. ‘‘ਮਞ੍ਞਾਹ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਸੋਤਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਕਾਮਰਾਗਂ ਪਹਿਸ੍ਸਤਿ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞੇ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਾਯ ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਉਜੁਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਲਦ੍ਧਾਯ ਅਤ੍ਥਿਕਸਞ੍ਞਾਯ ਸਕਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ¶ ‘‘ਅਟ੍ਠੀ’’ਤ੍ਵੇਵ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਅਟ੍ਠਿਕਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਕਾਮਰਾਗਂ ¶ , ਸਬ੍ਬਂ ਵਾ ਕਾਮਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਕਾਮੋ’’, ਰਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਰਾਗੋ’’ਤਿ ਚ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਤਣ੍ਹਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੋ ਥੇਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਦੇਵਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ ਏਵਮਾਹਾ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਾਨਵੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੧.੮੫-੯੦) –

‘‘ਸਤਰਂਸੀ ਨਾਮ ਭਗਵਾ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਪਰਾਜਿਤੋ;

ਵਿਵੇਕਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਨ, ਗੋਚਰਾਯਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿ.

‘‘ਫਲਹਤ੍ਥੋ ¶ ਅਹਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ ਨਰਾਸਭਂ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਤਾਲਫਲਮਦਾਸਹਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਦੇਵਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਪਤਿਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਅਭਾਸਿ. ਤਦੇਵਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਸਿਙ੍ਗਾਲਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਦਕਞ੍ਹਿ ਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਆਕਾਸੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਫਲਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ. ਸੋ ਅਤਿਵਿਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ¶ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਇਮਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਛਪਿ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਾਨਿ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਕੁਲੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਾਸਨੇ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਸਾਦੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਬਹੁਲਤਾਯ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਸਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਭੂਮਿਂ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ¶ ਉਦਕਵਾਹਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕਂ ਨੇਨ੍ਤੇ ਪੁਰਿਸੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਉਸੁਕਾਰਂ ਉਸੁਦਣ੍ਡਕਂ ਉਸੁਯਨ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖਿਕੋਟਿਯਾ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਰਨੇਮਿਨਾਭਿਆਦਿਕੇ ਰਥਚਕ੍ਕਾਵਯਵੇ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਤਚ੍ਛਕੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਮਾਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਦਮਨੇ ਉਪਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਚੇਤਨਂ ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਚ੍ਛਿਕਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਅਚੇਤਨਂ ਵਙ੍ਕਮ੍ਪਿ ਸਰਦਣ੍ਡਂ ਉਪਾਯੇਨ ਨਮੇਨ੍ਤੋ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ¶ , ਤਥਾ ਅਚੇਤਨਂ ਕਟ੍ਠਕਲ਼ਿਙ੍ਗਰਾਦਿਂ ਤਚ੍ਛਕਾ ਨੇਮਿਆਦਿਵਸੇਨ ਵਙ੍ਕਂ ਉਜੁਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਸਕਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੧.੯੧-੯੯) –

‘‘ਨਗਰੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤਿਯਾ, ਆਰਾਮਿਕੋ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਨਿਲਞ੍ਜਸੇ.

‘‘ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਫਲਂ ਗਯ੍ਹ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸਦਾਸਹਂ;

ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਕੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ ਮਹਾਯਸੋ.

‘‘ਵਿਤ੍ਤਿਸਞ੍ਜਨਨੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਾਵਹੋ;

ਫਲਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਤ੍ਵਾਨ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ.

‘‘ਅਧਿਗਚ੍ਛਿਂ ਤਦਾ ਪੀਤਿਂ, ਵਿਪੁਲਞ੍ਚ ਸੁਖੁਤ੍ਤਮਂ;

ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇਵ ਰਤਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਮੇ, ਸਮਾਧਿਕੁਸਲੋ ਅਹਂ;

ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਯਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਕੁਸੇ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਦਮਨਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਦਕਞ੍ਹਿ ਨਯਨ੍ਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੧੯. ਤਤ੍ਥ ਉਦਕਂ ਹੀਤਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਥਵਿਯਾ ਤਂ ਤਂ ਥਲਟ੍ਠਾਨਂ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਦੋਣਿਂ ਵਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨੇਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਤੇ ਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ. ਤੇਜਨਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਡਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਉਦਕਂ ਨਯਨ੍ਤਿ, ਉਸੁਕਾਰਾਪਿ ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤੇਜਨਂ ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਨਮਨਵਸੇਨ ਤਚ੍ਛਕਾ ਨੇਮਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਦਾਰੁਂ ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਉਜੁਂ ਵਾ ਵਙ੍ਕਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਬ੍ਬਤਾ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨੇਨ ¶ ਸੀਲਾਦਿਨਾ ਸੁਨ੍ਦਰਵਤਾ ਧੀਰਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਮੇਨ੍ਤਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤਦਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕੁਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਰਣੇ ਮੇ ਭਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਜਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਕਪਿਤ੍ਥਫਲਂ ਅਦਾਸਿ. ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਤਂ ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਮਹਾਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਾਸਨਿਯਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਜਿਤੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ¶ ਸਾਵਤ੍ਥਿਵਾਸੀ ਬਾਵਰੀ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੀਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਗੋਧਾਵਰੀਤੀਰੇ ਕਪਿਤ੍ਥਾਰਾਮੇ ਵਸਤਿ. ਅਥ ਅਜਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾਯ ਦੇਵਤਾਯ ਚੋਦਿਤੇਨ ਬਾਵਰਿਨਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸਿਤੋ ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾਵ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸੁ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੇਸੁ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੨.੭-੧੧) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ;

ਰਥਿਯਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ, ਕਪਿਤ੍ਥਂ ਅਦਦਿਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਦਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਤੋ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਰਣੇ ਮੇ ਭਯਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੦. ਤਤ੍ਥ ਮਰਣੇਤਿ ਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਰਣਹੇਤੁ. ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਯਂ ਨਤ੍ਥਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਮੂਲਤਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ¶ . ਅਨੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਮੂਲਾਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਕੀਦਿਸੀ ਨੁ ਖੋ ਮਯ੍ਹਂ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਰਣਤੋ ਭਯਂ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨਿਕਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾ ਨਤ੍ਥਿ ਜੀਵਿਤੇ ਸੁਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰਤਾਯ ¶ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਸਾਰਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਟ੍ਠਹਨਤੋ. ਏਵਂਭੂਤੋ ਚਾਹਂ ਸਨ੍ਦੇਹਂ ਸਰੀਰਂ, ਸਕਂ ਵਾ ਦੇਹਂ ਦੇਹਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਭਾਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ ਛਡ੍ਡੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘‘ਇਮਿਨਾ ਸਰੀਰਕੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਸਾਧਿਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਏਕਂਸੇਨ ਛਡ੍ਡਨੀਯਮੇਵਾ’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਇਮਂ ਪਨ ਗਾਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ.

ਅਜਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਾਹਂ ¶ ¶ ਭਯਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਘਰਬਨ੍ਧਨਂ ਪਹਾਯ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਾਲਵਨੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਨਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਵਸਤਿ. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਮਤਵਸ੍ਸੇਨ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਤਾਪਸੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਤਂ ਸਾਲਵਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ. ਤਾਪਸੋ ਵਨਮੂਲਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪੁਪ੍ਫਿਤਸਾਲਦਣ੍ਡਸਾਖਾਯੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਾਲਮਣ੍ਡਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਮੇਵ ਸਾਲਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਞ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਵਸੇਨੇਵ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯਪਿ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਨਿਰੋਧਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਪਿ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਤਾਵਦੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਆਗਤੋ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਾਤੁਕਰਣਾਪਦੇਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਿਨਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਿਗ੍ਰੋਧੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਜੇਤਵਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣਦਿਵਸੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੪੯.੧੯੦-੨੨੦) –

‘‘ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਸਾਲਵਨਂ, ਸੁਕਤੋ ਅਸ੍ਸਮੋ ਮਮ;

ਸਾਲਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਵਸਾਮਿ ਵਿਪਿਨੇ ਤਦਾ.

‘‘ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ¶ ਚ ਭਗਵਾ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ;

ਵਿਵੇਕਕਾਮੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਾਲਵਨਮੁਪਾਗਮਿ.

‘‘ਅਸ੍ਸਮਾ ¶ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਪਵਨਂ ਅਗਮਾਸਹਂ;

ਮੂਲਫਲਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਆਹਿਨ੍ਦਾਮਿ ਵਨੇ ਤਦਾ.

‘‘ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਪਿਯਦਸ੍ਸਿਂ ਮਹਾਯਸਂ;

ਸੁਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ, ਵਿਰੋਚਨ੍ਤਂ ਮਹਾਵਨੇ.

‘‘ਚਤੁਦਣ੍ਡੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾਨ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪਰੀ ਅਹਂ;

ਮਣ੍ਡਪਂ ਸੁਕਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਾਲਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਛਾਦਯਿਂ.

‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਧਾਰਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਮਣ੍ਡਪਂ ਸਾਲਛਾਦਿਤਂ;

ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਮਵਨ੍ਦਹਂ.

‘‘ਭਗਵਾ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ, ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਤੋ;

ਯੁਗਮਤ੍ਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਨਿਸੀਦਿ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੋ.

‘‘ਸਾਵਕੋ ਵਰੁਣੋ ਨਾਮ, ਪਿਯਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਵਸੀਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਉਪਗਚ੍ਛਿ ਵਿਨਾਯਕਂ.

‘‘ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ਚ ਭਗਵਾ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਸਿਤਂ ਪਾਤੁਕਰੀ ਜਿਨੋ.

‘‘ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਪਿਯਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਏਕਂਸਂ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥ ਮਹਾਮੁਨਿਂ.

‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਭਗਵਾ ਹੇਤੁ, ਸਿਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਕਾਰਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਾਤੁਕਰੇ ਸਿਤਂ.

‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਾਲਚ੍ਛਦਨਂ, ਯੋ ਮੇ ਧਾਰੇਸਿ ਮਾਣਵੋ;

ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਸਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਿਤਂ ਪਾਤੁਕਰਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਅਨੋਕਾਸਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ;

ਦੇਵਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਵਾ, ਓਕਾਸੋਵ ਨ ਸਮ੍ਮਤਿ.

‘‘ਦੇਵਲੋਕੇ ਵਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨੋ;

ਯਾਵਤਾ ਪਰਿਸਾ ਤਸ੍ਸ, ਸਾਲਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ¶ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਨਚ੍ਚੇਹਿ, ਗੀਤੇਹਿ ਵਾਦਿਤੇਹਿ ਚ;

ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ ਸਦਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸਮਾਹਿਤੋ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਪਰਿਸਾ ਤਸ੍ਸ, ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਸਾਲਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਵਸ੍ਸੋ ਚ, ਪਵਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਤਤੋ ਚੁਤੋਯਂ ਮਨੁਜੋ, ਮਾਨੁਸਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ;

ਇਧਾਪਿ ਸਾਲਚ੍ਛਦਨਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਧਰਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਇਧ ਨਚ੍ਚਞ੍ਚ ਗੀਤਞ੍ਚ, ਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਸਮਾਹਿਤਂ;

ਪਰਿਵਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਂ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ¶ ਚ ਸੂਰਿਯੇ, ਸਾਲਵਸ੍ਸਂ ਪਵਸ੍ਸਤੇ;

ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਵਸ੍ਸਤੇ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਂ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਦਾਯਾਦੋ, ਓਰਸੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤਿਨਾਸਵੋ.

‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਾਲਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਚਿਤਕੇ ਝਾਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਛਦਨਂ ਤਤ੍ਥ ਹੇਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਵਿਪਾਕਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਤਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਵੁਟ੍ਠਿਯਾ.

‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਾਨਿ ਦੇਵੇਸੁ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ;

ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਅਹੋਸਹਂ.

‘‘ਦੇਵਲੋਕਾ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਲਭਾਮਿ ਵਿਪੁਲਂ ਸੁਖਂ;

ਇਧਾਪਿ ਸਾਲਚ੍ਛਦਨਂ, ਮਣ੍ਡਪਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਅਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਚਰਿਮੋ ਵਤ੍ਤਤੇ ਭਵੋ;

ਇਧਾਪਿ ਸਾਲਚ੍ਛਦਨਂ, ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਂ.

‘‘ਮਹਾਮੁਨਿਂ ਤੋਸਯਿਤ੍ਵਾ, ਗੋਤਮਂ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵਂ;

ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਚਲਂ ਠਾਨਂ, ਹਿਤ੍ਵਾ ਜਯਪਰਾਜਯਂ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ¶ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਨਾਗੋਵ ਬਨ੍ਧਨਂ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.

‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਪਿ ਚ ਅਟ੍ਠਿਮੇ;

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਪਨ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਫਲਸੁਖੇਨ ਵੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਵਸੇਨ ‘‘ਨਾਹਂ ਭਯਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੧. ਤਤ੍ਥ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਭਯਂ, ਜਾਤਿਜਰਾਦਿ. ਭਯਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ਭਯਤੋ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਦਿਨਾ ਹੇਤੁਨਾ ਨਾਹਂ ਭਾਯਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ¶ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਅਮਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿ. ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਮਤੇ ਕੁਸਲੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਮਤਦਾਨੇ ਛੇਕੋ. ਯਤ੍ਥ ਭਯਂ ਨਾਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਭਯਂ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ. ਵਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਯਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਅਭਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਕੇਨ ਪਨ ਵਜਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਜਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਓਵਾਦਕਰਣਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਂਸਾਰੇ ਭਯਸ੍ਸ ਇਕ੍ਖਨਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ¶ ਅਧਿਗਮਹੇਤੁ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਾਦਿਕਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਭਯਂ ਨਾਵਤਿਟ੍ਠਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਤੇਨ ਅਰਿਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਜਨ੍ਤਿ ਅਭਯਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਹਂ ਭਯਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮੀਤਿ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਨਿਗ੍ਰੋਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨੀਲਾਸੁਗੀਵਾਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਆਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮੇਨ ਨਾਮ ਏਤ੍ਥ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ. ਸੋ ਭਗਵਤਿ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵੇਲ਼ੁਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਪਾਦਕਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੦.੧-੭) –

‘‘ਕਣਿਕਾਰਂਵ ਜੋਤਨ੍ਤਂ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਤੀਣਿ ਕਿਙ੍ਕਣਿਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿਪੂਜੇਤ੍ਵਾ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾਮੁਖੋ.

‘‘ਤੇਨ ¶ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਂ ਅਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤੁਂ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਗਤੋ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਕਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਨਿਵੇਦਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਨੀਲਾਸੁਗੀਵਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੨. ਤਤ੍ਥ ¶ ਨੀਲਾਸੁਗੀਵਾਤਿ ਨੀਲਸੁਗੀਵਾ, ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਦੀਘੋ ¶ ਕਤੋ, ਰਾਜਿਵਨ੍ਤਤਾਯ ਸੁਨ੍ਦਰਾਯ ਗੀਵਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਨੀਲਵਣ੍ਣਤਾਯ ਨੀਲਾ. ਸੋਭਨਕਣ੍ਠਤਾਯ ਸੁਗੀਵਾ. ਸਿਖਿਨੋਤਿ ਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤਾਯ ਸਿਖਾਯ ਸਸ੍ਸਿਰਿਕਭਾਵੇਨ ਸਿਖਿਨੋ. ਮੋਰਾਤਿ ਮਯੂਰਾ. ਕਾਰਮ੍ਭਿਯਨ੍ਤਿ ਕਾਰਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੇ. ਕਾਰਮ੍ਭਿਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਨਸ੍ਸ ਨਾਮਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਮ੍ਭਿਯਨ੍ਤਿ ਕਾਰਮ੍ਭਨਾਮਕੇ ਵਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਨਦਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਵੁਸ੍ਸਕਾਲੇ ਮੇਘਗਜ੍ਜਿਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਕੇਕਾਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਉਤੁਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧੇਨ ਸਰੇਨ ਹਂਸਾਦਿਕੇ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਨਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਤਿ ਤੇ ਮੋਰਾ. ਸੀਤਵਾਤਕੀਲ਼ਿਤਾਤਿ ਸੀਤੇਨ ਮੇਘਵਾਤੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਕੀਲ਼ਿਤਾ ਮਧੁਰਵਸ੍ਸਿਤਂ ਵਸ੍ਸਨ੍ਤਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤਸਮ੍ਮਦਵਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ਸਯਿਤਂ, ਕਾਯਕਿਲਮਥਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਾਯ ਵਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਵੇਲਾਯਂ ਸੁਪਨ੍ਤਂ. ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਝਾਨੇਹਿ ਝਾਯਨਸੀਲਂ ਭਾਵਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬੋਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਬੋਧੇਨ੍ਤਿ. ‘‘ਇਮੇਪਿ ਨਾਮ ਨਿਦ੍ਦਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਜਾਗਰਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਸਯਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਹਂ ਖੋ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਗੋਸਾਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਆਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਯਂ ਓਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀਵਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਰਹਦ੍ਧਜੋ ਵਤਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜੇਹਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ¶ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ¶ . ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਇਬ੍ਭਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਗੋਸਾਲੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ. ਸੋਣੇਨ ਪਨ ਕੋਟਿਕਣ੍ਣੇਨ ਕਤਪਰਿਚਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਮਹਾਵਿਭਵੋ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ ¶ , ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਗਾਮਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਾਨੁਪਬ੍ਬਤੇ ਵਿਹਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦੇਤਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਮਧੁਸਕ੍ਖਰਾਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਪਾਯਾਸਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਧੋਵਿਤਪਤ੍ਤਪਾਣੀ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿ. ਭੋਜਨਸਪ੍ਪਾਯਲਾਭੇਨ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਕਲ੍ਲਤਾਯ ਸਮਾਹਿਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਦਿਕੇ ਤਿਕ੍ਖੇ ਸੂਰੇ ਵਹਨ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਾਵਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੦.੮-੧੪) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ, ਉਦਙ੍ਗਣੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ, ਦੁਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਵਿਲਮ੍ਬਿਤਂ.

‘‘ਤੀਣਿ ਕਿਙ੍ਕਣਿਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਓਚਿਨਿਤ੍ਵਾਨਹਂ ਤਦਾ;

ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਅਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਂ ਅਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੂਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਦ੍ਧਜਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਪਬ੍ਬਤਸਾਨੁਮੇਵ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੩. ਤਤ੍ਥ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵੇਲ਼ੁਗਚ੍ਛਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ, ਤਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯਂ. ਭੁਤ੍ਵਾਨ ਮਧੁਪਾਯਸਨ੍ਤਿ ਮਧੁਪਸਿਤ੍ਤਪਾਯਾਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ. ਪਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤਿ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੇਨ, ਸਤ੍ਥੁ ਓਵਾਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ¶ ਉਦਯਬ੍ਬਯਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞ੍ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਯਦਿਪਿ ਇਦਾਨਿ ¶ ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਾਨੁਂ ਪਟਿਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਾ ਵੁਤ੍ਥਪਬ੍ਬਤਸਾਨੁਮੇਵ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ¶ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਵੇਕਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਯਵਿਵੇਕਞ੍ਚ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਹੇਤੁ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਵਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਗਤੋ, ਅਯਮੇਵ ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸਿ.

ਗੋਸਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਗਨ੍ਧਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਇਤੋ ਦ੍ਵਾਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਮਿਗਬ੍ਯਧਨੇਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਚਰਤਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪਦਵਲ਼ਞ੍ਜਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਗਤੋ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਪਦਚੇਤਿਯਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤਾਯ ‘‘ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਪਦਾਨੀ’’ਤਿ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਕੋਰਣ੍ਡਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਮਹਗ੍ਘਗੋਸਿਤਚਨ੍ਦਨਂ ਪਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਰੀਰਂ ਏਵਂਸੁਗਨ੍ਧਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਬਹੂਨਿ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਾਤੁ ਸਰੀਰਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਗੇਹਂ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧਂ ਵਾਯਤਿ. ਜਾਤਦਿਵਸੇ ਪਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਰਮਸੁਗਨ੍ਧਂ ਸਾਮਨ੍ਤਗੇਹੇਸੁਪਿ ਵਾਯਤੇਵ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਗਨ੍ਧੋਤ੍ਵੇਵ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ¶ ਮਹਾਸੇਲਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੦.੧੫-੨੪) –

‘‘ਵਨਕਮ੍ਮਿਕੋ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਪਿਤੁਮਾਤੁਮਤੇਨਹਂ;

ਪਸੁਮਾਰੇਨ ਜੀਵਾਮਿ, ਕੁਸਲਂ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਮਮ ਆਸਯਸਾਮਨ੍ਤਾ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਲੋਕਗ੍ਗਨਾਯਕੋ;

ਪਦਾਨਿ ਤੀਣਿ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਅਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ¶ ਚ ਪਦੇ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਤਿਸ੍ਸਨਾਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਪਦੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ.

‘‘ਕੋਰਣ੍ਡਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਪਾਦਪਂ ਧਰਣੀਰੁਹਂ;

ਸਕੋਸਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਪਦਸੇਟ੍ਠਂ ਅਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਯਂ ਯਂ ਯੋਨੁਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਦੇਵਤ੍ਤਂ ਅਥ ਮਾਨੁਸਂ;

ਕੋਰਣ੍ਡਕਛਵੀ ਹੋਮਿ, ਸੁਪ੍ਪਭਾਸੋ ਭਵਾਮਹਂ.

‘‘ਦ੍ਵੇਨਵੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪਦਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੪. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋਤਿ ਅਨੁਗਤੋ ਉਪਗਤੋ ਵਸ੍ਸਂ ਅਨੁਵਸ੍ਸੋ, ਅਨੁਵਸ੍ਸੋਵ ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋ. ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਤੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਗਤਵਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਏਕਵਸ੍ਸਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਨੁਗਤਂ ਪਚ੍ਛਾਗਤਂ ਅਪਗਤਂ ਵਸ੍ਸਂ ਅਨੁਵਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋ. ਯਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਨ ਗਣਨੂਪਗਤਂ, ਸੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਅਵਸ੍ਸਿਕੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਤਵ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੁਧਮ੍ਮਭਾਵਂ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਂ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤਂ ਪਸ੍ਸ, ਯਤ੍ਥ ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋ ਤੁਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਤਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿ ਓਵਾਦੋ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਿਤੋਤਿ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਤੀਤਿ.

ਸੁਗਨ੍ਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਓਭਾਸਜਾਤਨ੍ਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਨ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ¶ ਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਚੇਤਿਯੇ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਕਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਪਵਤ੍ਤੇਸਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਨ੍ਦਿਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਨਨ੍ਦਿਯੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇਸੁ ਸਯਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤਾਯ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੫.੧੫-੨੦) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਜਲਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਖਨ੍ਧੋਵ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ.

‘‘ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਚ ਮਹਾਵੀਰੇ, ਥੂਪੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਕੋ ਅਹੁ;

ਦੂਰਤੋਵ ਉਪਟ੍ਠੇਨ੍ਤਿ, ਧਾਤੁਗੇਹਵਰੁਤ੍ਤਮੇ.

‘‘ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਅਕਂ ਚਨ੍ਦਨਵੇਦਿਕਂ;

ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਥੂਪਖਨ੍ਧੋ ਚ, ਥੂਪਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕੋ ਤਦਾ.

‘‘ਭਵੇ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਦੇਵਤ੍ਤੇ ਅਥ ਮਾਨੁਸੇ.

ਓਮਤ੍ਤਂ ਮੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਪਞ੍ਚਦਸਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਇਤੋ ਅਟ੍ਠ ਜਨਾ ਅਹੁਂ;

ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਤ੍ਤਨਾਮਾ ਤੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਚੀਨਵਂਸਮਿਗਦਾਯੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਥੇਰੇ ਏਕਦਿਵਸਂ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ਭਿਂਸਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭੇਰਵਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਥੇਰੋ ਤਂ ‘‘ਮਾਰੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਪਿਮ, ਯੇ ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਂ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਤਵ ਕਿਰਿਯਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਨ ਤ੍ਵਂ ਏਵ ਵਿਘਾਤਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਓਭਾਸਜਾਤਂ ਫਲਗ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੫. ਤਤ੍ਥ ਓਭਾਸਜਾਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣੋਭਾਸੇਨ ਜਾਤੋਭਾਸਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਹਤਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਭਾਵਤੋ ਅਤਿਵਿਯ ਪਭਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਲਗਨ੍ਤਿ ਫਲਂ ਗਤਂ ਉਪਗਤਂ, ਅਗ੍ਗਫਲਞਾਣਸਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਦਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ’’ਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਰੋਧਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਫਲੇਨ ਸਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ. ਤਾਦਿਸਨ੍ਤਿ ਤਥਾਰੂਪਂ, ਅਰਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸਜ੍ਜਾਤਿ ਵਿਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਯ੍ਯ. ਕਣ੍ਹਾਤਿ ਮਾਰਂ ਆਲਪਤਿ, ਸੋ ਹਿ ਕਣ੍ਹਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਤਾਯ ¶ ਚ ‘‘ਕਣ੍ਹੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸੀਤਿ ਇਧ ਕੁਚ੍ਛਿਅਨੁਪ੍ਪਵੇਸਾਦਿਨਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਕਾਯਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਅਪ੍ਪਤਿਕਾਰਂ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪਗਮਿਸ੍ਸਸਿ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਾਰੋ ‘‘ਜਾਨਾਤਿ ਮਂ ਸਮਣੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ.

ਨਨ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਵਾ ¶ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਵਾਚਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਕਥਨਕਾਲੇ ਪਠਮਂ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤ੍ਵਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਜਿਨਂ, ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਭਯੋ ਸਯਮ੍ਭੁਂ;

ਨ ਗਚ੍ਛਿ ਕਪ੍ਪਾਨਿ ਅਪਾਯਭੂਮਿਂ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਲ਼ਾਰਸਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੫.੨੨੧)

ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਦੀਹਿ ਤਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਚੇਤਨਾਨਂ ਅਤਿਵਿਯ ਉਲ਼ਾਰਭਾਵੇਨ ਸੋ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਕੁਸਲਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਤਾਦਿਸੋ ਅਹੋਸਿ. ‘‘ਅਚਿਨ੍ਤਿਯੇ ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ, ਵਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ ਅਚਿਨ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੮੨) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਭਵੇ ਉਪਚਿਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਮਹੋਸਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕੇਤਕਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਮਕਾਸਿ. ਏਵਂ ਉਲ਼ਾਰੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸੇਹਿ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਞ੍ਞੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਅਭਯੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੇਨ ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹੀ’’ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਅਨੇਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣਭਾਵੇ ਭਗਵਤਾ ਕਥਿਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਪਰਾਜਯਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿਵੇਦੇਸਿ. ਤਤੋ ਰਞ੍ਞੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਤਾਲਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੂਪਮਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੨.੧੭-੨੨) –

‘‘ਵਿਨਤਾਨਦਿਯਾ ¶ ਤੀਰੇ, ਵਿਹਾਸਿ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੋ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ.

‘‘ਮਧੁਗਨ੍ਧਸ੍ਸ ¶ ਪੁਪ੍ਫੇਨ, ਕੇਤਕਸ੍ਸ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਮਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਵਾਚ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੬. ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਵਾਤਿ ਸੋਤਂ ਓਦਹਿਤ੍ਵਾ, ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ. ਸੁਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਾਸਿਤਂ, ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਭਾਸਿਤਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਸਾਧਨਵਸੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਵਿਭਾਵਨੀਯਧਮ੍ਮਕਥਂ. ਨ ਹਿ ਸਚ੍ਚਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ. ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਵਂਸੇ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਬਨ੍ਧੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਭਗਵਾ. ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋ. ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਾ ਬਨ੍ਧੂਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਭਗਵਾ. ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਯੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਤਮਸੀ ਪਭਙ੍ਕਰੋ, ਵੇਰੋਚਨੋ ਮਣ੍ਡਲੀ ਉਗ੍ਗਤੇਜੋ;

ਮਾ ਰਾਹੁ ਗਿਲੀ ਚਰਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ, ਪਜਂ ਮਮਂ ਰਾਹੁ ਪਮੁਞ੍ਚ ਸੂਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੯੧);

ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਨ੍ਤਿ ¶ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਂ. ਹੀ-ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਨਿਪੁਣਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਹਂ ਪਰਮਸੁਖੁਮਂ, ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਮੇਵ ਵਾ. ਹੀ-ਤਿ ਵਾ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਂ ਨਿਪੁਣਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਦਾਨਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਕਿਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਾਲਗ੍ਗਂ ਉਸੁਨਾ ਯਥਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਂ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੋ ਕੁਸਲੋ ਇਸ੍ਸਾਸੋ ਉਸੁਨਾ ਕਣ੍ਡੇਨ ਅਵਿਰਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਂ ਨਿਪੁਣਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਦਬ੍ਬਂ ¶ ¶ ਕੁਸਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪੁਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਪਟਿਪਦਾਯ ਕਥਿਤਾਯ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਤੇਨ ਸਾਕਚ੍ਛਂ ਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਾਸਿ. ਅਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਅਨਾਗਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਂ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਣਿਧਾਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਇਤਰੋ ‘‘ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਸੁ ਪਠਮੋ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਾਕਿਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਾਲਭਾਵੇਨ ਸੋਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਲੋਮਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਇਤਰੋ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦਨੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਕ੍ਯਕੁਮਾਰੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਂਵੇਜੇਤੁਂ ਚਨ੍ਦਨੋ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ. ਪੁਨ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤਯਾ ‘ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਂ ਕਥੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਸਙ੍ਗਰੋ ਕਤੋ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਨਾਮਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ ਚੋਦੇਸਿ. ਇਤਰੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਮਯਾ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ‘ਇਮਸ੍ਸ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਙ੍ਗਰੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਭਗਵਾ ‘‘ਆਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤ, ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਤਯਾ ਏਵਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਆਗਤਨਯੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਭਗਵਾ ‘‘ਨ, ਖੋ, ਤਥਾਗਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ. ਸੋ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਹਿ ਮਂ, ਅਮ੍ਮ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ, ਮਾਤਰਾ ‘‘ਤਾਤ, ਸੁਖੁਮਾਲੋ ਤ੍ਵਂ ਕਥਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸ੍ਸਯਸਹਨਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦਬ੍ਬਂ ਕੁਸਂ ਪੋਟਕਿਲ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੭. ਤਤ੍ਥ ¶ ਦਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਬ੍ਬਤਿਣਮਾਹ, ਯਂ ‘‘ਸਦ੍ਦੁਲੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕੁਸਨ੍ਤਿ ਕੁਸਤਿਣਂ, ਯੋ ‘‘ਕਾਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪੋਟਕਿਲਨ੍ਤਿ ਸਕਣ੍ਟਕਂ ਅਕਣ੍ਟਕਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਂ. ਇਧ ਪਨ ਸਕਣ੍ਟਕਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਉਸੀਰਾਦੀਨਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ. ਦਬ੍ਬਾਦੀਨਿ ਤਿਣਾਨਿ ਬੀਰਣਤਿਣਾਨਿ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਜਨਕਾਨਿ ਗਮਨਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਨਿ ਚ, ਤਾਨਿ ਚ ਪਨਾਹਂ ਉਰਸਾ ਪਨੁਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਉਰਸਾਪਿ ਅਪਨੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਏਵਂ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਹਨ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਗੁਮ੍ਬਨ੍ਤਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਮਨੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤਿ ¶ ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਂ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਞ੍ਚ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤੋ. ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਞ੍ਹਿ ਪਹਾਯ ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕੋ, ਨ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਤਸ੍ਸ. ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਯੁਗਨਦ੍ਧਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਖੇਪਨੇਨ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਾਧਿਗਮੋ, ਨ ਅਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤਿ ਕਾਯਵਿਵੇਕਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਂ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕਞ੍ਚ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਮਾਤਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਤਾਤ, ਪਬ੍ਬਜਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ. ਤਂ ¶ ਸਤ੍ਥਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ. ਤਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਤ੍ਵਂ ਸੁਖੁਮਾਲੋ ਕਿਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੨.੨੩-੨੭) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ;

ਰਥਿਯਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ, ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂਯੇਵ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸੀਤਿ.

ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੮. ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਯਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਚ੍ਚਿ ¶ ਨੋ ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਯਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਆਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵੇਸ੍ਸਭੁਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਏਕਦਿਵਸਂ ਕਿਂਸੁਕਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਆਕਾਸੇ ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਪੂਜੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਤਾਵਤਿਂਸੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਚਮ੍ਪਾਯਂ ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਯਸ੍ਸ ਨਾਮ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤੇਨ ¶ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਤਾਵਤਿਂਸੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਚਮ੍ਪਾਯਂ ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਯਸ੍ਸ ਨਾਮ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਯਪੁਤ੍ਤੋਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਂਵੇਗੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਾਕੇਤੇ ਅਞ੍ਜਨਵਨੇ ਵਸਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਰਤੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਨੋ’’ਤਿ ਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੋ ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾ ਪੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਤਂ ਵਾਚੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਪਿਤਾ ਮੇ ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਂ ਆਸਙ੍ਕਤਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭੂਮਿਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੦.੨੫-੩੦) –

‘‘ਕਿਂਸੁਕਂ ¶ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ ਅਞ੍ਜਲਿਂ;

ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਸਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਆਕਾਸੇ ਅਭਿਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾਵਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਞਾਤੀਨਂ ਵਸਨਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਞਾਤਕਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸਾ ਬਹੂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਕਾਰੇਸੁਂ. ਥੇਰੋਪਿ ਸਕਪਿਤਰਾ ਪੇਸਿਤਂ ¶ ਗਾਥਂ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਪਿਤੁਪੂਜਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੋ ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋ’’ਤਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੨੮. ਤਤ੍ਥ ਕਚ੍ਚੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ ਨਿਪਾਤੋ. ਨੋਤਿ ਪਟਿਸੇਧੇ. ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋਤਿ ਵਤ੍ਥੇ ਪਸੁਤੋ ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋ, ਚੀਵਰਮਣ੍ਡਨਾਭਿਰਤੋ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਾਦਿਚਾਪਲ੍ਲਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸਾਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨ ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਏਵਤ੍ਥੋ. ਭੂਸਨਾਰਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਵਿਭੂਸਨਾਯ ਰਤੋ ਅਭਿਰਤੋ, ਯਥੇਕਚ੍ਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਚਪਲਾ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹਿਬਹੁਲਾ ਚੀਵਰਾਦਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਚ ਮਣ੍ਡਨਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾਯ ਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਿਮੇਵ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਪਸੁਤੋ ਭੂਸਨਾਰਤੋ ਚ ਨਾਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਮਯਂ ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵਾਪਾਦਨੇਨ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਪਿ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਯੋ ਚ ਸੀਲਵਤਂ ਪਜਾਤਿ ¶ ਨ ਇਤਰਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਪਜਾ, ਦੁਸ੍ਸੀਲਤ੍ਤਾਯੇਵ ਦੁਸ੍ਸਿਲ੍ਯਮਯਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ ਵਾਯਤਿ, ਏਵਂ ਤ੍ਵਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ ਅਵਾਯਿਤ੍ਵਾ ਕਚ੍ਚਿ ਸੀਲਮਯਂ ਗਨ੍ਧਂ ਵਾਯਸੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਨੇਤਰਾ ਪਜਾਤਿ ਨ ਇਤਰਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਪਜਾ, ਤਂ ਕਚ੍ਚਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਯਤੋ ਸੀਲਮਯਂ ਗਨ੍ਧਂ ਵਾਯਸੀਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਸੀਲਗਨ੍ਧਵਾਯਨਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਯਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਮਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸੁਦਸ੍ਸਨਂ ¶ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਕੁਟਜਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਹਾਰਿਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਕੁਲਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧੀਤਰਂ ਆਨੇਸੁਂ. ਸੋ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੋਗਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਰੂਪਂ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਜਰਾਯ ਮਚ੍ਚੁਨਾ ਚ ਅਭਿਪ੍ਪਮਦ੍ਦੀਯਤੀ’’ਤਿ ਸਂਵੇਗਂ ਪਟਿਲਭਿ. ਕਤਿਪਯਦਿਵਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਭਰਿਯਂ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ ਡਂਸਿਤ੍ਵਾ ਮਾਰੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਘਰਬਨ੍ਧਨੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਗਤਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਉਸੁਕਾਰਂ ਉਸੁਦਣ੍ਡਂ ਯਨ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਅਚੇਤਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋਵ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਉਪਰਿ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਓਵਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਮਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ. ਅਯਮੇਵ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ ਵਿਯ ਓਵਦਨ੍ਤੋ ਅਭਾਸੀਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੨੯. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਉਨ੍ਨਮੇਨ੍ਤੋ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖੇ ¶ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਵੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਵਾ ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਾਤਿ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖਤੋ ਸਮੁਨ੍ਨਮੇਹਿ. ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ. ਹੀਨਵੀਰਿਯਤਾਯ ਤਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਵੀਥਿਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇ, ਤਂ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਉਨ੍ਨਮੇਹਿ, ਅਨੋਨਤਂ ਅਨਪਨਤਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਸੁਕਾਰੋਵ ਤੇਜਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਭਿਨ੍ਦ ਹਾਰਿਤਾਤਿ. ਯਥਾ ਨਾਮ ਉਸੁਕਾਰੋ ਕਣ੍ਡਂ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਓਨਤਂ ਅਪਨਤਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਲਕ੍ਖਂ ਭਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਉਜੁਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਕੋਸਜ੍ਜਪਾਤਤੋ ਅਰਕ੍ਖਣੇਨ ਓਨਤਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਾਤਤੋ ਅਰਕ੍ਖਣੇਨ ਅਪਨਤਂ ਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ¶ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਭਿਨ੍ਦ ਪਦਾਲੇਹੀਤਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਅਰਹਾ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੩੫.੩੯-੪੩) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਵਸਲੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਨਾਮ, ਵਸਤੇ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ.

‘‘ਪੁਪ੍ਫਂ ਹੇਮਵਨ੍ਤਂ ਗਯ੍ਹ, ਵੇਹਾਸਂ ਅਗਮਾਸਹਂ;

ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਓਘਤਿਣ੍ਣਮਨਾਸਵਂ.

‘‘ਪੁਪ੍ਫਂ ਕੁਟਜਮਾਦਾਯ, ਸੀਸੇ ਕਤ੍ਵਾਨਹਂ ਤਦਾ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪੇਸਿਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਬਾਧੇ ਮੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਚਨ੍ਦਭਾਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਮਹਾਰੂਪੋ ¶ ਸੁਸੁਮਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰਂ ਉਪਗਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਾਰਂ ਨੇਤੁਕਾਮੋ ਤੀਰਸਮੀਪੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਾਦੇ ਠਪੇਸਿ. ਸੋ ਹਟ੍ਠੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਦਿਗੁਣੁਸ੍ਸਾਹੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸੀਘੇਨ ਜਵੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਰਤੀਰਂ ਨੇਸਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦਂ ¶ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇਵਲੋਕੇ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਮਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਸੋ ਤਥਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਮਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਅਵਿਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਓਵਾਦਂ ਯਾਚਿ. ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੬੯) ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਓਵਾਦਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਓਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਨ ਆਬਾਧੇ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੩.੧੬੯-੧੭੯) –

‘‘ਚਨ੍ਦਭਾਗਾਨਦੀਤੀਰੇ, ਸੁਸੁਮਾਰੋ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਸਗੋਚਰਪਸੁਤੋਹਂ, ਨਦਿਤਿਤ੍ਥਂ ਅਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ;

ਨਦਿਂ ਤਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੋ, ਨਦਿਤਿਤ੍ਥਂ ਉਪਾਗਮਿ.

‘‘ਉਪਗਤੇ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੁਪਾਗਮਿਂ;

ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਇਮਂ ਵਾਚਂ ਉਦੀਰਯਿਂ.

‘‘ਅਭਿਰੂਹ ਮਹਾਵੀਰ, ਤਾਰੇਸ੍ਸਾਮਿ ਅਹਂ ਤੁਵਂ;

ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਵਿਸਯਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਨੁਕਮ੍ਪ ਮਹਾਮੁਨਿ.

‘‘ਮਮ ਉਗ੍ਗਜ੍ਜਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਅਭਿਰੂਹਿ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਤਾਰੇਸਿਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਨਦਿਯਾ ਪਾਰਿਮੇ ਤੀਰੇ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਅਸ੍ਸਾਸੇਸਿ ਮਮਂ ਤਤ੍ਥ, ਅਮਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਮ੍ਹਾ ¶ ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾਨ, ਦੇਵਲੋਕਂ ਅਗਚ੍ਛਹਂ;

ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਿਂ, ਅਚ੍ਛਰਾਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ.

‘‘ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਮਕਾਸਹਂ;

ਤੀਣਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਮਹਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰੋ ਅਹੁਂ.

‘‘ਵਿਵੇਕਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋਹਂ ¶ , ਨਿਪਕੋ ਚ ਸੁਸਂਵੁਤੋ;

ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਤਾਰੇਸਿਂ ਯਂ ਨਰਾਸਭਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਤਰਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਕਾਰਵਿਭਾਵਨਮੁਖੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਬਾਧੇ ਮੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੦. ਤਤ੍ਥ ਆਬਾਧੇ ਮੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਤਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਆਬਾਧਨਤੋ ‘‘ਆਬਾਧੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇ ਵਿਸਭਾਗਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਹੇਤੁਕੇ ਰੋਗੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਞ੍ਜਾਤੇ. ਸਤਿ ਮੇ ਉਦਪਜ੍ਜਥਾਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮੇ ਆਬਾਧੋ, ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਆਬਾਧੋ ਵਡ੍ਢੇਯ੍ਯ. ਯਾਵ ਪਨਾਯਂ ਆਬਾਧੋ ਨ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ¶ ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ ‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’’’ਤਿ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਆਬਾਧਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਉਦਪਾਦਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਬੋਧੋ ਮੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਕਾਲੋ ਮੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਸਤਿਂ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ.

ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਫੁਟ੍ਠੋ ¶ ¶ ਡਂਸੇਹੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਿਖਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦੇਵਨਾਗਯਕ੍ਖਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਨ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਏਸ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਸਰੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਹ੍ਵਰਤੀਰੇ ਨਾਮ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨੇ ਵਸਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਯੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੨.੪੪-੫੦) –

‘‘ਮਿਗਲੁਦ੍ਦੋ ਪੁਰੇ ਆਸਿ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਪਿਨੇ ਅਹਂ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਦੇਵਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤਂ.

‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਂ, ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ, ਅਮਤਂ ਪਦਂ;

ਅਸ੍ਸੋਸਿਂ ਮਧੁਰਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਿਖਿਨੋ ਲੋਕਬਨ੍ਧੁਨੋ.

‘‘ਘੋਸੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਸਿਂ, ਅਸਮਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੇ;

ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਦੁਤ੍ਤਰਂ ਭਵਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਸਞ੍ਞਮਲਭਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਘੋਸਸਞ੍ਞਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਞਾਤਕਾ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁਂ. ਸੋ ਕਤਿਪਯਦਿਵਸੇ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ. ਤਂ ਞਾਤਕਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਡਂਸਮਕਸਾਦਿਵਸੇਨ ਬਹੁਪਰਿਸ੍ਸਯਂ, ਇਧੇਵ ਵਸਥਾ’’ਤਿ ¶ ¶ ਆਹਂਸੁ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਵਾਸੋਯੇਵ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵਿਵੇਕਾਭਿਰਤਿਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ ਡਂਸੇਹੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੧. ਤਤ੍ਥ ਫੁਟ੍ਠੋ ਡਂਸੇਹਿ ਮਕਸੇਹੀਤਿ ਡਂਸਨਸੀਲਤਾਯ ‘‘ਡਂਸਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਹਿ ਅਨ੍ਧਕਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ, ਮਕਸਨਞ੍ਞਿਤੇਹਿ ਚ ਸੂਚਿਮੁਖਪਾਣੇਹਿ ਫੁਸ੍ਸਿਤੋ ਦਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਿਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੫੪) ਵੁਤ੍ਤਅਰਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਯੋਗਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇ. ਬ੍ਰਹਾਵਨੇਤਿ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਗਹਨਤਾਯ ਮਹਾਵਨੇ ਅਰਞ੍ਞਾਨਿਯਂ. ਨਾਗੋ ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸੇਵਾਤਿ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਵਿਯ ਸਙ੍ਗਾਮਮੁਦ੍ਧਨਿ ਪਰਸੇਨਾਸਮ੍ਪਹਾਰਂ. ‘‘ਅਰਞ੍ਞਵਾਸੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਵਣ੍ਣਿਤੋ ਥੋਮਿਤੋ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਸਤੋ ਸਤਿਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਡਂਸਾਦਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਅਧਿਵਾਸਯੇ ਅਧਿਵਾਸੇਯ੍ਯ ਸਹੇਯ੍ਯ, ‘‘ਡਂਸਾਦਯੋ ਮਂ ਆਬਾਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਰਞ੍ਞਵਾਸਂ ਨ ਜਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਜਰਂ ਜੀਰਮਾਨੇਨਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਪ੍ਪਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਫਲਾਫਲਂ ਅਦਾਸਿ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਲਦ੍ਧਸਂਵੇਗੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਜਾਤਿਮਦੇਨ ਸੁਤਮਦੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸੇਨ੍ਤੋ ਪਰੇ ਚ ਵਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸਿ. ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਤਸ੍ਸ ¶ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਪਰਿਭੂਤਰੂਪੇ ਸੁਸਾਨਗੋਪਕਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਭੂਤਂ ਸੋਪਾਕਤ੍ਥੇਰਂ ¶ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਂਵੇਗੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਜਰਂ ਜੀਰਮਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੨. ਤਤ੍ਥ ਅਜਰਨ੍ਤਿ ਜਰਾਰਹਿਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਜਾਤਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਜਰਾ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਧਿਗਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਜਰਾਭਾਵਹੇਤੁਤੋਪਿ ਅਜਰਂ ਨਾਮ. ਜੀਰਮਾਨੇਨਾਤਿ ਜੀਰਨ੍ਤੇਨ, ਖਣੇ ਖਣੇ ਜਰਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੇਨ. ਤਪ੍ਪਮਾਨੇਨਾਤਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਮਾਨੇਨ, ਰਾਗਾਦੀਹਿ ¶ ਏਕਾਦਸਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਦਯ੍ਹਮਾਨੇਨ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪਾਭਾਵਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸਭਾਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਨਿਮਿਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਂ ਚੇਤਾਪੇਯ੍ਯਂ. ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਲ਼ਾਹਵੂਪਸਮਧਮ੍ਮਤਾਯ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ. ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਅਨਨੁਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਖਣੇ ਖਣੇ ਜਰਾਯ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਜੀਰਮਾਨੇਨ, ਤਥਾ ਰਾਗਗ੍ਗਿਆਦੀਹਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਮਾਨੇਨ ਗਤੋ ਏਵਂ ਅਨਿਚ੍ਚੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਸਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਸਭਾਵੇਨ ਸਉਪਦ੍ਦਵੇਨ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਅਜਰਂ ਪਰਮੁਪਸਮਭੂਤਂ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਿਮਿਯਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਂ ‘‘ਮਹਾ ਵਤ ਮੇ ਲਾਭੋ ਮਹਾ ਉਦਯੋ ਹਤ੍ਥਗਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਮਾਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਯਂ ਥੇਰੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀਵਿਤੇ ਚ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਟਿਪੇਸਿਤਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਮਿਯਂ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ¶ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੨.੫੧-੭੭) –

‘‘ਵਰੁਣੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ;

ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਦਸ ਪੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਵਨਮਜ੍ਝੋਗਹਿਂ ਤਦਾ.

‘‘ਅਸ੍ਸਮਂ ਸੁਕਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਂ ਮਨੋਰਮਂ;

ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਵਸਾਮਿ ਵਿਪਿਨੇ ਅਹਂ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਮਮੁਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੋ, ਆਗਚ੍ਛਿ ਮਮ ਅਸ੍ਸਮਂ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ¶ ਵਨਸਣ੍ਡਮ੍ਹਿ, ਓਭਾਸੋ ਵਿਪੁਲੋ ਅਹੁ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੇਨ, ਪਜ੍ਜਲੀ ਵਿਪਿਨਂ ਤਦਾ.

‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਤਂ ਪਾਟਿਹੀਰਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਪਤ੍ਤਪੁਟਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਫਲੇਨ ਪੂਜਯਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਹਖਾਰਿਮਦਾਸਹਂ;

ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਇਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵਿ.

‘‘ਖਾਰਿਭਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਏਹਿ ਮੇ ਤੁਵਂ;

ਪਰਿਭੁਤ੍ਤੇ ਚ ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਿ, ਪੁਞ੍ਞਂ ਤਵ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਪੁਟਕਂ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਦਾਸਹਂ;

ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਤੁਸਿਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ¶ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਨਚ੍ਚੇਹਿ, ਗੀਤੇਹਿ ਵਾਦਿਤੇਹਿ ਚ;

ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਨੁਭੋਮਿ ਸਦਾ ਸੁਖਂ.

‘‘ਯਂ ਯਂ ਯੋਨੁਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਦੇਵਤ੍ਤਂ ਅਥ ਮਾਨੁਸਂ;

ਭੋਗੇ ਮੇ ਊਨਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਚਤੁਰੋ ਦੀਪਾ, ਸਸਮੁਦ੍ਦਾ ਸਪਬ੍ਬਤਾ;

ਫਲਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਤ੍ਵਾਨ, ਇਸ੍ਸਰਂ ਕਾਰਯਾਮਹਂ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਯੇ ਪਕ੍ਖਿਗਣਾ, ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਚੇ;

ਤੇਪਿ ਮੇ ਵਸਮਨ੍ਵੇਨ੍ਤਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਵਨਸਣ੍ਡਮ੍ਹਿ, ਯਕ੍ਖਾ ਭੂਤਾ ਚ ਰਕ੍ਖਸਾ;

ਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਾ ਗਰੁਲ਼ਾ ਚਾਪਿ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਮੇ.

‘‘ਕੁਮ੍ਮਾ ਸੋਣਾ ਮਧੁਕਾਰਾ, ਡਂਸਾ ਚ ਮਕਸਾ ਉਭੋ;

ਤੇਪਿ ਮਂ ਵਸਮਨ੍ਵੇਨ੍ਤਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸੁਪਣ੍ਣਾ ਨਾਮ ਸਕੁਣਾ, ਪਕ੍ਖਿਜਾਤਾ ਮਹਬ੍ਬਲਾ;

ਤੇਪਿ ਮਂ ਸਰਣਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਯੇਪਿ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਨਾਗਾ, ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਮਹਾਯਸਾ;

ਤੇਪਿ ਮਂ ਵਸਮਨ੍ਵੇਨ੍ਤਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸੀਹਾ ¶ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਚ ਦੀਪੀ ਚ, ਅਚ੍ਛਕੋਕਤਰਚ੍ਛਕਾ;

ਤੇਪਿ ਮਂ ਵਸਮਨ੍ਵੇਨ੍ਤਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਓਸਧੀ ਤਿਣਵਾਸੀ ਚ, ਯੇ ਚ ਆਕਾਸਵਾਸਿਨੋ;

ਸਬ੍ਬੇ ਮਂ ਸਰਣਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ ਸੁਨਿਪੁਣਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਿਤਂ;

ਫਸ੍ਸਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਵਿਮੋਕ੍ਖੇ ਅਟ੍ਠ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ;

ਆਤਾਪੀ ਨਿਪਕੋ ਚਾਹਂ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਯੇ ਫਲਟ੍ਠਾ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ, ਖੀਣਦੋਸਾ ਮਹਾਯਸਾ;

ਅਹਮਞ੍ਞਤਰੋ ਤੇਸਂ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ ਇਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਾ ਚ, ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਮਹਾਯਸਾ;

ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਅਹਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ¶ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾਪਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਵਸੇਨ ਅਭਾਸਿ.

ਸੁਪ੍ਪਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯਥਾਪਿ ਏਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਪਾਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਬੀਜਪੂਰਫਲਾਨਿ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਨੇਸਿ. ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ¶ . ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਚ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘੁਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ ਖੀਰਭਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਹਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੋ ਏਕਦਾ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਖੀਰਭਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏਵ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਦਸ ਮਾਸੇ ਕੁਚ੍ਛਿਨਾ ਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਗਬ੍ਭੇ ਵਿਜਾਯਨਕਾਲੇ ਵਿਜਾਯਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਮੁਚ੍ਛਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਵੇਲਂ ਮਤਾ ਵਿਯ ਨਿਪਜ੍ਜਿ. ਤਂ ਞਾਤਕਾ ‘‘ਮਤਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸੁਸਾਨਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ਚਿਤਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਦੇਵਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਵਾਤਵੁਟ੍ਠਿਯਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾਯ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ. ਦਾਰਕੋ ¶ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵਿਕਤ੍ਤਾ ਦੇਵਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਰੋਗੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ. ਮਾਤਾ ਪਨ ਕਾਲਮਕਾਸਿ. ਦੇਵਤਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪੇਨ ਸੁਸਾਨਗੋਪਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕਤਿਪਯਕਾਲਂ ਪਤਿਰੂਪੇਨ ਆਹਾਰੇਨ ਪੋਸੇਸਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸੁਸਾਨਗੋਪਕੋ ਚ ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤਿ. ਸੋ ਤਥਾ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸੁਪਿਯੇਨ ਨਾਮ ਦਾਰਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਵਿਚਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਸਾਨੇ ਜਾਤਸਂਵਡ੍ਢਭਾਵਤੋ ਸੋਪਾਕੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ.

ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕਂ ਤਂ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚੂਸਵੇਲਾਯ ਞਾਣਜਾਲਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਬਨ੍ਧਵੇ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਞਾਣਜਲਨ੍ਤੋਗਧਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਸਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਦਾਰਕੋ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਨਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਿਤਰਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਸਿ. ਤਸ੍ਸ ¶ ਪਿਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਥਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾਯ ਨਿਯੋਜੇਸਿ. ਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੁਸਾਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚ ਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੪੫.੧-੭) –

‘‘ਕਕੁਸਨ੍ਧੋ ¶ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂ;

ਗਣਮ੍ਹਾ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਸੋ, ਅਗਮਾਸਿ ਵਨਨ੍ਤਰਂ.

‘‘ਬੀਜਮਿਞ੍ਜਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਲਤਾਯ ਆਵੁਣਿਂ ਅਹਂ;

ਭਗਵਾ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ, ਝਾਯਤੇ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ.

‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਨਹਂ ਦੇਵਦੇਵਂ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ;

ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਵੀਰਸ੍ਸ, ਬੀਜਮਿਞ੍ਜਮਦਾਸਹਂ.

‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਯਂ ਮਿਞ੍ਜਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੀਜਮਿਞ੍ਜਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸੋਸਾਨਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾਵਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਏਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੩. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਤਿ ਓਪਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਏਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪੁਨਾਤਿ ਚ ਕੁਲਵਂਸਂ ਤਾਯਤਿ ਚਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਰਜਾਦਿਭੇਦੋ ਪੁਤ੍ਤੋ. ਏਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏਕਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ. ਵਿਸਯੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਪਿਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਚੇਵ ਏਕਪੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚ ਰੂਪਸੀਲਾਚਾਰਾਦੀਹਿ ਚ ਪੇਮਕਰਣਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ. ਕੁਸਲੀਤਿ ਕੁਸਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਖੇਮਂ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਤਂ ਲਭਿਤਬ੍ਬਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੁਸਲੀ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤੇਸੀ ¶ ਮੇਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਾਣੇਸੂਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਾ ਭਵਾਦੀਸੁ, ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਵਾ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕੇ ਪਿਯੇ ਮਨਾਪੇ ਮਾਤਾਪਿਤਾ ਕੁਸਲੀ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤੇਸੀ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦਿਭੇਦਾਸੁ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਦਿਸਾਸੁ, ਕਾਮਭਵਾਦਿਭੇਦੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭਵੇਸੁ ਦਹਰਾਦਿਭੇਦਾਸੁ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਚ ਠਿਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤੇਸਿਤਾਯ ਕੁਸਲੀ ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘‘ਮਿਤ੍ਤੋ ਉਦਾਸੀਨੋ ਪਞ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ ਸੀਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸੀਮਾਸਮ੍ਭੇਦਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਕਰਸਂ ਮੇਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਇਮਂ ਪਨ ਗਾਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਂ ¶ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ, ਯੇ ਤੇ ਭਗਵਤਾ ‘ਸੁਖਂ ਸੁਪਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ (ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੫) ਏਕਾਦਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਕਂਸੇਨ ਤੇਸਂ ਭਾਗਿਨੋ ਭਵਥਾ’’ਤਿ ਓਵਾਦਮਦਾਸਿ.

ਸੋਪਾਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਨਾਸਨ੍ਨਵਰਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪੋਸਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਬਹੁਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਦ੍ਵੇਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਚਰਤਿ. ਅਥ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਆਵੁਧਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਭਗਵਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਕਾਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਸੋ ਤਾਵਦੇਵ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਮੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ਨਿਸੀਦਿ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ. ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਪਨ ਭਗਵਤਿ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਅਥ ਭਗਵਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕੁਸਲਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਭਗਵਤਿ ਤਂ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਘਾਤੇਸਿ. ਸੋ ¶ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ‘‘ਸੋ ਕਿਰ ਭਗਵਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸੀਹੇਨ ਘਾਤਿਤੋ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਸੁਗਤਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਬੀਜਰੋਪਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ.

ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਦੇਵਲੋਕਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਮਹਾਵਿਭਵਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਜਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਪੋਸਿਯੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਿਮਭਵਿਕਤਾਯ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਜਾਤਿਆਦਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂਵੇਗੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ¶ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੩.੧-੧੨) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਲਮ੍ਬਕੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਮ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕਮਿ.

‘‘ਮਿਗਲੁਦ੍ਦੋ ¶ ਤਦਾ ਆਸਿਂ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਾਨਨੇ ਅਹਂ;

ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਤਂ ਦੇਵਦੇਵਂ, ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਮਦਾਸਹਂ.

‘‘ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਦਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ;

ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਪਕ੍ਕਾਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ.

‘‘ਅਚਿਰਂ ਗਤਮਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਮਿਗਰਾਜਾ ਅਪੋਥਯਿ;

ਸੋਹੇਨ ਪੋਥਿਤੋ, ਸਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਆਸਨ੍ਨੇ ਮੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠੇ ਅਨਾਸਵੇ;

ਸੁਮੁਤ੍ਤੋ ਸਰਵੇਗੋਵ, ਦੇਵਲੋਕਮਗਚ੍ਛਹਂ.

‘‘ਯੂਪੋ ਤਤ੍ਥ ਸੁਭੋ ਆਸਿ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਮ੍ਮਿਤੋ;

ਸਹਸ੍ਸਕਣ੍ਡੋ ਸਤਭੇਣ੍ਡੁ, ਧਜਾਲੁ ਹਰਿਤਾਮਯੋ.

‘‘ਪਭਾ ਨਿਦ੍ਧਾਵਤੇ ਤਸ੍ਸ, ਸਤਰਂਸੀਵ ਉਗ੍ਗਤੋ;

ਆਕਿਣ੍ਣੋ ਦੇਵਕਞ੍ਞਾਹਿ, ਆਮੋਦਿਂ ਕਾਮਕਾਮਿਹਂ.

‘‘ਦੇਵਲੋਕਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾਨ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ;

ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਆਸਵਕ੍ਖਯਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਨਿਸੀਦਨਮਦਾਸਹਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਤਿਣਮੁਟ੍ਠੇ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਆਗਤੋ ਞਾਤਿਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਞਾਤਿਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨਦਾਨਾਦਿਨਾ ਪਠਮਂ ਉਪਾਸਿਕਾ ਵਿਯ ਵਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੀ ਪਚ੍ਛਾ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਪਲੋਭੇਤੁਕਾਮਾ ਅਹੋਸਿ ¶ . ਥੇਰੋ ‘‘ਅਹੋ ਅਨ੍ਧਬਾਲਾ ਮਾਦਿਸੇਪਿ ਨਾਮ ਏਵਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਗਤੋ. ਤਂ ਆਰਞ੍ਞਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਕਿਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਤਿਲਹੁਂ, ਨਿਵਤ੍ਤੋਸਿ, ਞਾਤਕੇਹਿ ਨ ਦਿਟ੍ਠੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ. ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਾਸਨ੍ਨਵਰਾ ਏਤਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੪. ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਸਨ੍ਨਵਰਾਤਿ ਏਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨ ਆਸਨ੍ਨਾ ਅਨੁਪਗਤਾ, ਦੂਰੇ ਏਵ ਵਾ ਠਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਰਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਾ ਹਿਤਾਵਹਾ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਨਿਚ੍ਚਮੇਵ ਸਬ੍ਬਕਾਲਮੇਵ, ਨ ਰਤ੍ਤਿਮੇਵ, ਨ ਦਿਵਾਪਿ, ਨ ਰਹੋਵੇਲਾਯਪਿ. ਵਿਜਾਨਤਾਤਿ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਅਨਾਸਨ੍ਨਪਰਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਸੋ ਏਵਤ੍ਥੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਚਣ੍ਡਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਮਹਿਂਸਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਯਕ੍ਖਰਕ੍ਖਸਪਿਸਾਚਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ¶ ¶ ਅਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਵਰਾ ਸੇਟ੍ਠਾ, ਨ ਅਨਤ੍ਥਾਵਹਾ, ਤੇ ਪਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਂਯੇਵ ਅਨਤ੍ਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਂ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਿਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਸਨ੍ਨਵਰਾ ਏਤਾ ਨਿਚ੍ਚਮੇਵ ਵਿਜਾਨਤਾਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤੂਪਨਾਯਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਗਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਗਾਮਾਤਿ ਗਾਮਂ. ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ਅਰਞ੍ਞਮਾਗਮ੍ਮਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ. ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ, ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਚੇਤਂ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਤਤੋਤਿ ਮਞ੍ਚਕਤੋ. ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨਾਲਪਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਵਤ੍ਵਾ. ਪੋਸਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਪਰਂ ਵਿਯ ਵਦਤਿ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਪਕ੍ਕਾਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਹਂ ਪੋਸਿਯੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਥੇਰਂ ਘਰਂ ਉਪਗਤਂ ਭੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪਲੋਭੇਤੁਕਾਮਾ ਜਾਤਾ, ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਤਾਵਦੇਵ ਗੇਹਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਸਾਪਿ ਖੋ ਇਤ੍ਥੀ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਵਿਹਾਰੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਦਿਵਾਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਗਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ‘‘ਗਾਮਾ ਅਰਞ੍ਞਮਾਗਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਨਿਯ੍ਯਤਿ. ਵਿਹਾਰੋ ਹਿ ਇਧ ‘‘ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ.

ਪੋਸਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸੁਖਂ ¶ ਸੁਖਤ੍ਥੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਏਕਂ ਮਞ੍ਚਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨੀਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੩੬.੩੦-੩੩) –

‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਿਨੋ ਭਗਵਤੋ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਏਕਂ ਮਞ੍ਚਂ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਸਪਾਣਿਨਾ.

‘‘ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ¶ ਅਸ੍ਸਯਾਨਂ, ਦਿਬ੍ਬਯਾਨਂ ਸਮਜ੍ਝਗਂ;

ਤੇਨ ਮਞ੍ਚਕ ਦਾਨੇਨ, ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਆਸਵਕ੍ਖਯਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਮਞ੍ਚਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਮਞ੍ਚਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਗਿਹਿਸਹਾਯਕੋ ਕਾਤਿਯਾਨੋ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਹਤਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਤਾਯ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਆਜੀਵਕਾਪਕਤੋ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਾਕਿਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਮ ਮਹਾਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੁਖੇਨ ਜੀਵਥ, ਮਯਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤਾ ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਿਕਾ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਞ੍ਚੇਵ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸੁਖਂ ਨਾਮ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਮੇਵ, ਤਞ੍ਚ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਭਾਵਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਖਂ ਸੁਖਤ੍ਥੋ ਲਭਤੇ ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੫. ਤਤ੍ਥ ¶ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ ਚੇਵ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖਵਿਪਾਕੋ’’ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫; ਅ. ਨਿ. ੫.੨੭; ਵਿਭ. ੮੦੪) ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੦੩-੨੦੪) ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਖਤ੍ਥੋਤਿ ਸੁਖਪ੍ਪਯੋਜਨੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ. ਲਭਤੇਤਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸੇਵੇਦਂ ਸੁਖਂ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ. ਕੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਆਚਰਨ੍ਤੋ, ਯਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਤਦਾਚਰਂ ਸੁਖਮੇਵ ਲਭਤੇ, ਅਥ ਖੋ ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੀਲਵਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੋ ਝਾਯੀ ਝਾਨਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਪਤ੍ਥਟਯਸਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯਸਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ¶ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਰਿਵਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚ ਯਸੋ ਅਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਤਿ. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ – ‘‘ਯੋ ਅਰਿਯਮਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਞ੍ਜਸਂ ਉਜੁਂ, ਭਾਵੇਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਅਰਿਯਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮੁਦਾਯਤਾਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ, ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਰਹਿਤਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਅਕੁਟਿਲਟ੍ਠੇਨ ਅਞ੍ਜਸਂ, ਕਾਯਵਙ੍ਕਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਉਜੁਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਮਗ੍ਗਨਿਯਟ੍ਠੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ‘‘ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਮਾਯ ਭਾਵੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤਿ ਚ, ਸੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਸੁਖਤ੍ਥੋ ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਲਭਤਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਇਦਮੇਵ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ.

ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਾਧੁ ¶ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਵਸਨੋ ਤਾਪਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰੇ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਾਦਬ੍ਭਞ੍ਜਨਤੇਲਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਵਨ੍ਤਿਰਟ੍ਠੇ ਵੇਲ਼ੁਕਣ੍ਟਕਨਗਰੇ ਗਹਪਤਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ‘‘ਨਨ੍ਦੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਮਾਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਕੁਮਾ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਸਾਦੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤਪਸ੍ਸੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ¶ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਯਟ੍ਠਾਨੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੩.੨੪-੩੦) –

‘‘ਨਗਰੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤਿਯਾ, ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ ਵਸਾਮਹਂ;

ਚਮ੍ਮਵਾਸੀ ਤਦਾ ਆਸਿਂ, ਕਮਣ੍ਡਲੁਧਰੋ ਅਹਂ.

‘‘ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਮਲਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਅਪਰਾਜਿਤਂ;

ਪਧਾਨਂ ਪਹਿਤਤ੍ਤਂ ਤਂ, ਝਾਯਿਂ ਝਾਨਰਤਂ ਵਸਿਂ.

‘‘ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ, ਓਘਤਿਣ੍ਣਮਨਾਸਵਂ;

ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਸੁਮਨੋ, ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਮਦਾਸਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਮਦਾਸਹਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹਿਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਤੇ ਓਵਦਨ੍ਤੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਤਂ ਸਾਧੁ ਚਰਿਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੬. ਤਤ੍ਥ ¶ ਸਾਧੂਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਂ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਵਨਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਦਸਕਥਾਵਤ੍ਥੁਸਵਨਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਸਾਧੁ ਚਰਿਤਕਨ੍ਤਿ ਤਦੇਵ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਚਰਿਤਂ ਚਿਣ੍ਣਂ, ਸਾਧੁਚਰਿਤਮੇਵ ਹਿ ‘‘ਚਰਿਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਪਿ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇ ਨਵਕਮਜ੍ਝਿਮਥੇਰਕਾਲੇ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਾ ਇਰਿਯਾਪਥਕ੍ਖਣੇਸੁ. ਅਨਿਕੇਤਵਿਹਾਰੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾ ਨਿਕੇਤਾ ਨਾਮ, ਲੋਕਿਯਾ ਵਾ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਨਿਕੇਤਵਿਸਾਰਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ‘ਨਿਕੇਤਸਾਰੀ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩). ਤੇਸਂ ਨਿਕੇਤਾਨਂ ਪਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਦਾ ਅਨਿਕੇਤਵਿਹਾਰੋ. ਅਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਆਜਾਨਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥਪਭੇਦਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਨਂ, ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਸਲਂ, ਕਿਂ ਅਕੁਸਲਂ, ਕਿਂ ਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਕਿਂ ਅਨਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੯੬) ਪੁਚ੍ਛਨਂ ਅਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਨਂ. ਪਦਕ੍ਖਿਣਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹਿਭਾਵੇਨ ਤਸ੍ਸ ਓਵਾਦੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਇਧਾਪਿ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਂ ਸੁਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਚਰਿਤਂ, ਯੋ ਚ ਅਨਿਕੇਤਵਿਹਾਰੋ ¶ , ਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਨਂ, ਯਞ੍ਚ ਪਦਕ੍ਖਿਣਕਮ੍ਮਂ, ਏਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਏਸੋ ਸਮਣਭਾਵੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਇਮਾਯ ਏਵ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸਮਣਭਾਵੋ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਾਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਨ ਅਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕਪਟਿਪਦਾ, ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਯਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਾਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਕਿਞ੍ਚਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸ, ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣਦਾਸਿਦਾਸਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਪਟਿਗ੍ਗਹਣਰਹਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਸਹਾਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਾਨਾਜਨਪਦਂ ¶ ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਸਹਾਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਂ ਰੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ. ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਯਥਾਵਿਭਵਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵੇਸੁ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵੇਲ਼ੁਕਣ੍ਟਕਨਗਰੇ ਇਦ੍ਧੇ ਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਸੁਦਨ੍ਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ‘‘ਵਾਸੁਲੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਯਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਹਿ ਨੂਨ ਸੋ ਓਰਕੋ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ, ਯਤ੍ਥ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਤਦਨੁਬਨ੍ਧੇਨ ਸਯਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਛਨ੍ਦੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤੇ ਭਾਵਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਨਾਜਨਪਦੇਸੁ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾਪਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਪਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਪਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ¶ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਤਤ੍ਥ ਕੋਲਾਹਲਂ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਦਨ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਜਨਪਦਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿਂ ਵਿਰਾਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਤਮੇਵ ਸਂਵੇਗਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਦਮਨਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਨਾਜਨਪਦਂ ਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੭. ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਜਨਪਦਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਨਾਨਾਵਿਧਂ ਜਨਪਦਂ, ਕਾਸਿਕੋਸਲਾਦਿਅਨੇਕਰਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਵਿਚਰਨ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਜਨਪਦੋ ਸੁਭਿਕ੍ਖੋ ਸੁਲਭਪਿਣ੍ਡੋ, ਅਸੁਕੋ ਖੇਮੋ ਅਰੋਗੋ’’ਤਿਆਦਿਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ. ਅਸਞ੍ਞਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਜਨਪਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਸਂਯਤਾ. ਸਮਾਧਿਞ੍ਚ ਵਿਰਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਂ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦਂ ਸਮਾਧਿਞ੍ਚ ਨਾਮ ਵਿਰਾਧੇਨ੍ਤਿ ¶ . ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ. ਦੇਸਨ੍ਤਰਚਰਣੇਨ ਝਾਯਿਤੁਂ ਓਕਾਸਾਭਾਵੇਨ ਅਨਧਿਗਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ, ਅਧਿਗਤਞ੍ਚ ਵਸੀਭਾਵਾਨਾਪਾਦਨੇਨ ਜੀਰਨ੍ਤਾ ਵੀਰਾਧੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਕਿਂਸੁ ਰਟ੍ਠਚਰਿਯਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੂਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ‘‘ਏਵਂਭੂਤਾਨਂ ਰਟ੍ਠਚਰਿਯਾ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਰਤ੍ਥਕਾਵਾ’’ਤਿ ਗਰਹਨ੍ਤੋ ਵਦਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਈਦਿਸੀ ਦੇਸਨ੍ਤਰਚਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨ ਅਤ੍ਥਾਵਹਾ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਅਨਤ੍ਥਾਵਹਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਰਾਧਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ. ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਸਾਰਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਵਸਨਪਦੇਸੇ ਅਰਤਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਚਿਤ੍ਤਸਂਕਿਲੇਸਂ ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੇਨ ਵਿਨੇਤ੍ਵਾ ਵੂਪਸਮੇਤ੍ਵਾ. ਝਾਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੇਯ੍ਯ. ਅਪੁਰਕ੍ਖਤੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਵਾ ਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋਤਿ ਤੇਸਂ ਵਸਂ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਵਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਤਮੇਵ ਸਂਵੇਗਂ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੩.੩੬-੪੧) –

‘‘ਕਾਨਨਂ ¶ ਵਨਮੋਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਵੇਲ਼ੁਂ ਛੇਤ੍ਵਾਨਹਂ ਤਦਾ;

ਆਲਮ੍ਬਨਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਦਿਂ ਬਹੁਂ.

‘‘ਤੇਨ ¶ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਸੁਬ੍ਬਤੇ ਅਭਿਵਾਦਿਯ;

ਆਲਮ੍ਬਦਣ੍ਡਂ ਦਤ੍ਵਾਨ, ਪਕ੍ਕਾਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਦਣ੍ਡਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਦਣ੍ਡਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਯਂ ਪਨਤ੍ਥਂ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਨਾਨਾਜਨਪਦਂ ਯਨ੍ਤਿ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੇਵਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਸਹਾਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯੋ ¶ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਰਭੁਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੋਣਾਗਮਨਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਚੇਤਿਯੇ ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵੇਦਿਕਞ੍ਚ ਕਾਰੇਸਿ. ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਕੁਲੇ ਬਹੁਂ ਗੋਮਣ੍ਡਲਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਂ ਗੋਪਾਲਕਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਵਿਚਰਤਿ. ਸੋ ਏਕਂ ਖੀਣਾਸਵਤ੍ਥੇਰਂ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿਗਾਮੇ ਦੇਵਸਿਕਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯ੍ਯੋ ਸੂਰਿਯਾਤਪੇਨ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਿਰੀਸਦਣ੍ਡੇ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਉਪਰਿ ਸਿਰੀਸਸਾਖਾਯੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਾਖਾਮਣ੍ਡਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ‘‘ਮਣ੍ਡਪਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਸਿਰੀਸਰੁਕ੍ਖਂ ਰੋਪੇਸੀ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਦੇਵਸਿਕਂ ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਤਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਸਂਸੂਚਕਂ ਵਿਮਾਨਦ੍ਵਾਰੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਿਰੀਸਵਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇ ਉਪਸੋਭਯਮਾਨਂ, ਤੇਨ ਤਂ ਵਿਮਾਨਂ ‘‘ਸੇਰੀਸਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸੋ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇਵੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਯਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ¶ ਗਿਹਿਸਹਾਯੇਸੁ ਗਵਮ੍ਪਤਿ ਨਾਮ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਯਸਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ ¶ . ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਦੇਸਨਾਵਸਾਨੇ ਸਹਾਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੩.੪੨-੪੭) –

‘‘ਮਿਗਲੁਦ੍ਦੋ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਵਿਪਿਨੇ ਵਿਚਰਂ ਅਹਂ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੁਂ.

‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੇ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਹਿਤੇ ਰਤੇ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਨੇਲਪੁਪ੍ਫਂ ਅਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ¶ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ਸਾਕੇਤੇ ਵਿਹਰਤਿ ਅਞ੍ਜਨਵਨੇ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕੇਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਨਵਨੇ ਵਿਹਾਸਿ. ਸੇਨਾਸਨਂ ਨਪ੍ਪਹੋਸਿ. ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਹਾਰਸਾਮਨ੍ਤਾ ਸਰਭੁਯਾ ਨਦਿਯਾ ਵਾਲਿਕਾਪੁਲ਼ਿਨੇ ਸਯਿਂਸੁ. ਅਥ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯੇ ਨਦਿਯਾ ਉਦਕੋਘੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਾਮਣੇਰਾਦਯੋ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਭਗਵਾ ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਗਵਮ੍ਪਤਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਗਵਮ੍ਪਤਿ, ਜਲੋਘਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ. ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਨਦੀਸੋਤਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿ, ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਂ ਵਿਯ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੋ ਲੋਕੇ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਤਿਯਾ ਦੇਵਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਾਨਂ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ਤਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਰਭੁ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੮. ਤਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਯਾ. ਸਰਭੁਨ੍ਤਿ ਏਵਂਨਾਮਿਕਂ ਨਦਿਂ, ਯਂ ਲੋਕੇ ‘‘ਸਰਭੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਪੇਸੀਤਿ ਸਨ੍ਦਿਤੁਂ ਅਦੇਨ੍ਤੋ ਸੋਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਂ ਵਿਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਜਲਰਾਸਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪੇਸਿ. ਅਸਿਤੋਤਿ ਨਸਿਤੋ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤੋ, ਬਨ੍ਧਨਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿਪਿ ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਅਬਦ੍ਧੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਏਜਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੇਜੋ ਸੋ, ਗਵਮ੍ਪਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਤਿਗਤਂ ਤਾਦਿਸਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ¶ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਤਿਗਤਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਮੁਨਿਭਾਵਤੋ ਮਹਾਮੁਨਿਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਕਾਮਕਮ੍ਮਭਵਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਸਕਲਸ੍ਸਪਿ ਭਵਸ੍ਸ ਪਾਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਭਵਸ੍ਸ ਪਾਰਗੁਂ. ਦੇਵਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦੇਵਾਪਿ ਇਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਗੇਵ ਇਤਰਾ ਪਜਾਤਿ.

ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ¶ ¶ ਮਹਤੋ ਜਨਕਾਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ. ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਮੇਵ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸੀਤਿ.

ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲੇ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸੋਧੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਨਗਰੇ ਭਗਵਤੋ ਪਿਤੁਚ੍ਛਾਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜਾਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ ਚ ਉਜ੍ਝਾਨਬਹੁਲੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਤਿ, ਸਮਣਧਮ੍ਮੇ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏਕਦਿਵਸਂ ਦਿਵਾਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਵਟਮੁਖਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਤੋ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਓਭਾਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੋਭਾਸੇਨ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਓਵਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੩੯. ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇਤਂ, ਏਕਤੋਧਾਰਾਦਿਨਾ ਸਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਓਮਟ੍ਠੋਤਿ ਪਹਤੋ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਿ ਪਹਾਰਾ ਓਮਟ੍ਠੋ ਉਮ੍ਮਟ੍ਠੋ ਮਟ੍ਠੋ ਵਿਮਟ੍ਠੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਰਿ ਠਤ੍ਵਾ ਅਧੋਮੁਖਂ ਦਿਨ੍ਨਪਹਾਰੋ ਓਮਟ੍ਠੋ ਨਾਮ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਠਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮੁਖਂ ਦਿਨ੍ਨਪਹਾਰੋ ਉਮ੍ਮਟ੍ਠੋ ਨਾਮ, ਅਗ੍ਗਲ਼ਸੂਚਿ ¶ ਵਿਯ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਤੋ ਮਟ੍ਠੋ ਨਾਮ, ਸੇਸੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਵਿਮਟ੍ਠੋ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਓਮਟ੍ਠੋ ਗਹਿਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਦਾਰੁਣੋ ਦੁਰੁਦ੍ਧਰਣਸਲ੍ਲੋ ਦੁਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਛੋ ਅਨ੍ਤੋਦੋਸੋ ਅਨ੍ਤੋਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤੋਵ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਅਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਵਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਨੀਹਰਿਤੁਕਾਮੇਹਿ ਮਞ੍ਚੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਅਧੋਸਿਰੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ¶ ਹੋਤਿ, ਮਰਣਂ ਵਾ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਤਿ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਯਮਾਨੇ. ਮਤ੍ਥਕੇਤਿ ਸੀਸੇ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਓਮਟ੍ਠੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੁਬ੍ਬਾਹਨਵਣਤਿਕਿਚ੍ਛਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਪਯੋਗਂ ਕਰੋਤਿ ਪਰਕ੍ਕਮਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਮਤ੍ਥਕੇ ਆਦਿਤ੍ਤਸੀਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਪਨਤ੍ਥਂ ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਪਯੋਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਮੇਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਸਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਅਤਿਵਿਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਵੂਪਸਮਾਯ ਓਵਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਸੀਸੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ. ਥੇਰੋ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਂਵਿਗ੍ਗਹਦਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਸੁਤ੍ਤਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੪) ਦੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੩.੬੬-੭੩) –

‘‘ਦੇਵਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚੇ, ਅਨੁਭੋਤ੍ਵਾ ਉਭੋ ਯਸੇ;

ਅਵਸਾਨੇ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਿਵਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ.

‘‘ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾਨ, ਬੋਧਿਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਯੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵੀ ਪੋਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਂ ਨਾਮ ਦੁਲ੍ਲਭਂ.

‘‘ਮਗ੍ਗੇ ਫਲੇ ਆਗਮੇ ਚ, ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਗੁਣੇਸੁ ਚ;

ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਧਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਪੁਰੇਹਂ ਬੋਧਿਯਾ ਪਤ੍ਤਂ, ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਹਟ੍ਠਮਾਨਸੋ;

ਇਮੇਹਿ ਵੀਸਤਙ੍ਗੇਹਿ, ਸਮਙ੍ਗੀ ਹੋਮਿ ਸਬ੍ਬਥਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਤੁਂ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ¶ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਡ੍ਢਮਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਇਤੋ ਦ੍ਵੇਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਤਿਸ੍ਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸੁਪਰਿਪਕ੍ਕਾਨਿ ਵਣ੍ਟਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਮ੍ਬਫਲਾਨਿ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਲਿਚ੍ਛਵਿਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਵਡ੍ਢਮਾਨੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧੋ ਪਸਨ੍ਨੋ ਦਾਯਕੋ ਦਾਨਰਤੋ ਕਾਰਕੋ ਸਙ੍ਘੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾਰੂਪੇ ਅਪਰਾਧੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪਤ੍ਤਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਨਕਮ੍ਮੇ ਕਾਰਾਪਿਤੇ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਸਙ੍ਘਂ ਖਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਪਨ ¶ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭੂਤੋ ਵਿਹਾਸਿ. ਤਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਂਵੇਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੦. ਤਤ੍ਥ ਭਵਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਭਵਰਾਗਸ੍ਸ ਰੂਪਰਾਗਸ੍ਸ ਅਰੂਪਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਪਜਹਨਤ੍ਥਾਯ. ਯਦਿਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਬਹਿਦ੍ਧਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਕਭਾਵਤੋ ਪਨ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਪ੍ਪਹਾਨਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਦੁਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਤੋ ਦੁਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਭਵਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਸੀਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਮਾਹ. ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਵ ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਵਡ੍ਢਮਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਵਰਮਨੁਪਤਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ¶ ਵਿਜ੍ਜੁਤਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਿਰਿਵਡ੍ਢਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਕਿਙ੍ਕਣਿਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸਿਰਿਵਡ੍ਢੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸਮਾਗਮੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪ੍ਪਸਾਦੋ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਵੇਭਾਰਪਣ੍ਡਵਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਪਬ੍ਬਤਗੁਹਾਯਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਮਹਾ ਅਕਾਲਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਿ. ਵਿਜ੍ਜੁਲ੍ਲਤਾ ਪਬ੍ਬਤਵਿਵਰਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿਯੋ ਵਿਯ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਥੇਰਸ੍ਸ ਘਮ੍ਮਪਰਿਲ਼ਾਹਾਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਸਾਰਗਬ੍ਭੇਹਿ ਮੇਘਵਾਤੇਹਿ ਘਮ੍ਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਵੂਪਸਮਿ. ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਲਾਭੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਅਹੋਸਿ. ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੧੦-੧੪) –

‘‘ਕਞ੍ਚਨਗ੍ਘਿਯਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਓਦਕਂ ਦਹਮੋਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਸਿਨਾਯਿ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ.

‘‘ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਿਙ੍ਕਣਿਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਰਾਜਾ ਭੀਮਰਥੋ ਅਹੁ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਵਰਮਨੁਪਤਨ੍ਤਿ ਵਿਜ੍ਜੁਤਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੧. ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਰਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਵੇਮਜ੍ਝਂ. ਅਨੁਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਲਕ੍ਖਣੇ ਪਤਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਵਿਜ੍ਜੋਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਜ੍ਜੋਤਨਮੇਵ ਹਿ ਵਿਜ੍ਜੁਲ੍ਲਤਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਅਨੁ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖਮਨੁਵਿਜ੍ਜੋਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਵਿਜ੍ਜੁਤਾਤਿ ¶ ਸਤੇਰਤਾ. ਵੇਭਾਰਸ੍ਸ ਚ ਪਣ੍ਡਵਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਵੇਭਾਰਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਚ ਪਣ੍ਡਵਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਵਰਮਨੁਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਨਗਵਿਵਰਗਤੋਤਿ ਨਗਵਿਵਰਂ ਪਬ੍ਬਤਗੁਹਂ ਉਪਗਤੋ. ਝਾਯਤੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਚ ਝਾਯਤਿ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਨ੍ਤੋ ਭਾਵੇਤਿ. ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਮਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋਤਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਧਮ੍ਮਕਾਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਨੁਪਮਸ੍ਸ ਉਪਮਾਰਹਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾਦਿਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਥੇਰੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਅਨੁਜਾਤਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਿਰਿਵਡ੍ਢਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਾਲੇ ਉਪਚਾਲੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਖਦਿਰਵਨਿਯਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਤਿਤ੍ਥਨਾਵਿਕਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਗਙ੍ਗਾਯ ਪਯਾਗਤਿਤ੍ਥੇ ਤਿਤ੍ਥਨਾਵਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਸਾਵਕਸਙ੍ਘਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਂ ਉਪਗਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਨਾਵਾਸਙ੍ਘਾਟਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਪਰਤੀਰਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਸਿ. ਭਗਵਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਅਵਜ੍ਝਭਾਵਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਨਾਲਕਗਾਮੇ ਰੂਪਸਾਰਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਂ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਘਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤੁਕਾਮਾ ਜਾਤਾ. ਸੋ ¶ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਾ ਅਯ੍ਯੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਇਮਂ ਵਿਭਵਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਤੇਨ ਵਨ੍ਤਂ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਥਾਹਂ ਪਚ੍ਛਾ ਗਿਲਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਪਾਸਂ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਨਕਮਿਗੋ ਵਿਯ ਞਾਤਕੇ ਵਞ੍ਚੇਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨੋ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਵਂ ਨਿਵੇਦੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ¶ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜੇਸੁਂ. ਸੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਖਦਿਰਵਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਗਤਤ੍ਤਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੬੨੮-੬੪੩) –

‘‘ਗਙ੍ਗਾ ਭਾਗੀਰਥੀ ਨਾਮ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਾ ਪਭਾਵਿਤਾ;

ਕੁਤਿਤ੍ਥੇ ਨਾਵਿਕੋ ਆਸਿਂ, ਓਰਿਮੇ ਚ ਤਰਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਯਕੋ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ;

ਵਸੀਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਮੁਪਾਗਤੋ.

‘‘ਬਹੂ ਨਾਵਾ ਸਮਾਨੇਤ੍ਵਾ, ਵਡ੍ਢਕੀਹਿ ਸੁਸਙ੍ਖਤਂ;

ਨਾਵਾਯ ਛਦਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਮਾਨਿਂ ਨਰਾਸਭਂ.

‘‘ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਆਰੂਹਿ ਤਞ੍ਚ ਨਾਵਕਂ;

ਵਾਰਿਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਯੋ ਸੋ ਤਾਰੇਸਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨਾਸਵਂ;

ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਦੇਵਲੋਕੇ ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ, ਸੁਕਤਂ ਨਾਵਸਣ੍ਠਿਤਂ;

ਆਕਾਸੇ ਪੁਪ੍ਫਛਦਨਂ, ਧਾਰਯਿਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ.

‘‘ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਤਾਰਕੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ ¶ , ਚਮ੍ਮਕੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਵ ਸੂਰਿਯੋ, ਜੋਤਿਸ੍ਸਤਿ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭਵੋ;

ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਿਦਸਾ ਸੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾਨ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ;

ਰੇਵਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਅਗਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾਨ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ;

ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਯੁਤ੍ਤਯੋਗੋ ਵਿਪਸ੍ਸਕੋ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤਿਨਾਸਵੋ.

‘‘ਵੀਰਿਯਂ ਮੇ ਧੁਰਧੋਰਯ੍ਹਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਾਧਿਵਾਹਨਂ;

ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਮੇ ਇਧ;

ਸੁਮੁਤ੍ਤੋ ਸਰਵੇਗੋਵ, ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਯੀ ਮਮ.

‘‘ਤਤੋ ¶ ਮਂ ਵਨਨਿਰਤਂ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਲੋਕਨ੍ਤਗੂ ਮੁਨਿ;

ਵਨਵਾਸਿਭਿਕ੍ਖੂਨਗ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਮਹਾਮਤਿ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਞ੍ਚ ਵਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਜੇਤਵਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਞ੍ਚ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਜੇਤਵਨੇ ਵਿਹਾਸਿ ¶ . ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਰੇਵਤੋ ਖਦਿਰਵਨਿਯੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੯੮, ੨੦੩). ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਾਲਾ, ਉਪਚਾਲਾ, ਸੀਸੂਪਚਾਲਾ’’ਤਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਚਾਲਾ, ਉਪਚਾਲਾ, ਸੀਸੂਪਚਾਲਾ’’ਤਿ ਤਯੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੇ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜੇਸਿ. ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕੋਚਿਦੇਵ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਤਂ ¶ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਰੇਵਤਂ ‘‘ਗਿਲਾਨਪੁਚ੍ਛਨਂ ਅਧਿਗਮਪੁਚ੍ਛਨਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਿ. ਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਸਤੁਪ੍ਪਾਦਨਵਸੇਨ ਓਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਾਲੇ ਉਪਚਾਲੇ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੨. ਤਤ੍ਥ ਚਾਲੇ ਉਪਚਾਲੇ ਸੀਸੂਪਚਾਲੇਤਿ ਤੇਸਂ ਆਲਪਨਂ. ‘‘ਚਾਲਾ, ਉਪਚਾਲਾ, ਸੀਸੂਪਚਾਲਾ’’ਤਿ ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾ ਤੇ ਤਯੋ ਦਾਰਕਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਤਥਾ ਵੋਹਰੀਯਨ੍ਤਿ. ‘‘‘ਚਾਲੀ, ਉਪਚਾਲੀ, ਸੀਸੂਪਚਾਲੀ’ਤਿ ਤੇਸਂ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਦਤ੍ਥਂ ‘‘ਚਾਲਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਤਿਸ੍ਸਤਾ ਨੁ ਖੋ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਆਗਤੋ ਵੋ ਵਾਲਂ ਵਿਯ ਵੇਧੀ’’ਤਿ. ਪਤਿਸ੍ਸਤਾਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸਤਿਕਾ. ਖੋਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇ. ਆਗਤੋਤਿ ਆਗਚ੍ਛਿ. ਵੋਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ. ਵਾਲਂ ਵਿਯ ਵੇਧੀਤਿ ਵਾਲਵੇਧੀ ਵਿਯ, ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਤਿਕ੍ਖਜਵਨਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਤਾਯ ਵਾਲਵੇਧਿਰੂਪੋ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤੁਲਤ੍ਥੇਰੋ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਣਸਞ੍ਞਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਯੁਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਥ, ‘‘ਯਥਾਧਿਗਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਭਵਥਾ’’ਤਿ.

ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤੇ ਸਾਮਣੇਰਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਾਦਿਵਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਮਾਤੁਲਤ੍ਥੇਰਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਵੇਲਾਯਂ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਤੇ ਸਾਮਣੇਰੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਤੇ ਤਥਾਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਏਵ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ. ਥੇਰੋ ‘‘ਕਤਰਕਤਰਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ¶ ¶ ਤੇਹਿ ‘‘ਇਮਾਯ ਇਮਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਦਾਰਕੇਪਿ ਨਾਮ ਏਵਂ ਵਿਨੇਨ੍ਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਤਿਕੋ ਪਚ੍ਚਪਾਦਿ ਵਤ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਖਦਿਰਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇਵਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍ਵਾ ਏਕਚੀਵਰਂ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਫੋਟੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ ਤਾਦਿਸੇਨ ਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਦਲਿਦ੍ਦਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਮਙ੍ਗਲੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਖੁਜ੍ਜਕਾਸਿਤਨਙ੍ਗਲਕੁਦ੍ਦਾਲਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਸਿਯਾ ਜੀਵਤਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਕੋਸਲੇਨ ਭਗਵਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਮਹਾਦਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨੇ ਦਾਨੋਪਕਰਣਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਧਿਘਟਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖੁਮਵਤ੍ਥਸੁਨਿਵਤ੍ਥਾ ਸੁਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਤੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਮਹਾਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਨਿਵੇਦੇਸਿ. ਸੋ ਤਂ ਕਰੁਣਾਯਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ. ਸੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਵਿਹਾਰੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਵਿਬ੍ਭਮਿਤੁਕਾਮੋ ਞਾਤਿਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਕਚ੍ਛਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਕਸਨ੍ਤੇ ਕਿਲਿਟ੍ਠਵਤ੍ਥਨਿਵਤ੍ਥੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਰਜੋਕਿਣ੍ਣਸਰੀਰੇ ਵਾਤਾਤਪੇਨ ਫੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਕੇ ਦਿਸ੍ਵਾ, ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਤਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਜੀਵਿਕਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ¶ ਸਂਵੇਗਂ ਪਟਿਲਭਿ. ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਗਹਿਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ. ਸੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਵੇਕਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੧੧-੧੯) –

‘‘ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਜਿਨਵਰੋ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਵਿਹਾਰਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਤਲ਼ਾਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ.

‘‘ਨ੍ਹਾਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍ਵੇਕਚੀਵਰੋ;

ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ, ਵਿਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦਿਸੋਦਿਸਂ.

‘‘ਭਵਨੇ ¶ ¶ ਉਪਵਿਟ੍ਠੋਹਂ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ;

ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਅਪ੍ਫੋਟੇਸਿਂ ਅਹਂ ਤਦਾ.

‘‘ਸਤਰਂਸਿਂਵ ਜੋਤਨ੍ਤਂ, ਪਭਾਸਨ੍ਤਂਵ ਕਞ੍ਚਨਂ;

ਨਚ੍ਚਗੀਤੇ ਪਯੁਤ੍ਤੋਹਂ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਤੂਰਿਯਮ੍ਹਿ ਚ.

‘‘ਯਂ ਯਂ ਯੋਨੁਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਦੇਵਤ੍ਤਂ ਅਥ ਮਾਨੁਸਂ;

ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭੋਮਿ, ਵਿਪੁਲੋ ਹੋਤਿ ਮੇ ਯਸੋ.

‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ;

ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਤੋਸਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਰੇ ਤੋਸੇਸਿ ਤ੍ਵਂ ਮੁਨਿ.

‘‘ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਹਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾਨ ਸੁਬ੍ਬਤੇ;

ਉਪਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤੁਸਿਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਸੋਲ਼ਸੇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਦ੍ਵਿਨਵਏਕਚਿਨ੍ਤਿਤਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਕਿਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੪੩. ਤਤ੍ਥ ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਅਪੁਨਬ੍ਭਵਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਾਸਂਸਿਯਤਾਯ ਅਚ੍ਛਰਿਯਤਾਯ ਚ ਅਪ੍ਫੋਟੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿ. ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਹੁ ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ਵਤਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਕੁਤੋ ਪਨਾਯਂ ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ’’ਤਿ? ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਂ ਥੇਰੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾਪਿ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਤਾਵ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਅਤਿਵਿਯ ਅਨਿਟ੍ਠਭੂਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੀਹਿ ਖੁਜ੍ਜਕੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਖੁਜ੍ਜਕੇਹੀਤਿ ਖੁਜ੍ਜਸਭਾਵੇਹਿ, ਖੁਜ੍ਜਾਕਾਰੇਹਿ ਵਾ. ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਞ੍ਚੇਤਂ ਮੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ. ਕਸ੍ਸਕੋ ਹਿ ਅਖੁਜ੍ਜੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਖੁਜ੍ਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਲਾਯਨੇ ਕਸਨੇ ਕੁਦ੍ਦਾਲਕਮ੍ਮੇ ਚ. ਯੋ ਹਿ ਪਨ ਕਸ੍ਸਕੋ ਲਾਯਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ ¶ , ਤਾਨਿਪਿ ਅਸਿਤਾਦੀਨਿ ਕੁਟਿਲਾਕਾਰਤੋ ਖੁਜ੍ਜਕਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੀਹਿ ਖੁਜ੍ਜਕੇਹੀ’’ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸਿਤਾਸੁ ਮਯਾ, ਨਙ੍ਗਲਾਸੁ ਮਯਾ, ਖੁਦ੍ਦਕੁਦ੍ਦਾਲਾਸੁ ਮਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਿਤਾਸੁ ਮਯਾਤਿ ਲਵਿਤ੍ਤੇਹਿ ਮਯਾ ਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਅਸਿਤਾਸੁ ਮਯਾਤਿ ਲਵਿਤ੍ਤੇਹਿ ਕਰਣਭੂਤੇਹਿ ਮਯਾ ਖੁਜ੍ਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ‘‘ਨਙ੍ਗਲਾਸੂ’’ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਙ੍ਗਲੇਹਿ ਕਸਿਰੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਲ਼ਞ੍ਜਿਤਕੁਦ੍ਦਾਲਸ੍ਸ ਸਭਾਵਤੋ ਵਲ਼ਞ੍ਜਨੇਨ ਵਾ ਅਪ੍ਪਕਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕੁਦ੍ਦਾਲਾਸੂ’’ਤਿ ‘‘ਕੁਣ੍ਠਕੁਦ੍ਦਾਲਾਸੂ’’ਤਿਪਿ ¶ ਪਾਲ਼ਿ. ਵਲ਼ਞ੍ਜਨੇਨੇਵ ਅਤਿਖਿਣਖਣਿਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਮੇਵਾਤਿ ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ. ਅਥ ਵਾਪੀਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਗਾਮਕੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤਾਨਿ ਅਸਿਤਾਦੀਨਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਧੇਵ ਮਮ ਸਮੀਪੇਯੇਵ, ਤਥਾਪਿ ਅਲਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੁਰਿਤਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਆਮੇਡਿਤਵਚਨਂ. ਝਾਯਾਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਝਾਯ. ਸੁਮਙ੍ਗਲਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਲਪਤਿ. ਝਾਨੇ ਪਨ ਆਦਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਆਮੇਡਿਤਂ ਕਤਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਤਿ ਸਤਿਪਞ੍ਞਾਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਮੇਵ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਾਨਿ ਸੁਖਂ ਵਿਹਰ, ਸੁਮਙ੍ਗਲ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਏਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਾਯ ਸਾਸਨੇ ਸਞ੍ਜਾਤਾਭਿਰਤਿਯਾ ਯਥਾਨੁਭੂਤਂ ਘਰਾਵਾਸਦੁਕ੍ਖਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ‘‘ਝਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਵਸੇਨਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏਵ.

ਸੁਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਤਂ ¶ ਵਾ ਅਮ੍ਮ ਰੋਦਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਨੁਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦਧੋਵਨਮੁਖਵਿਕ੍ਖਾਲਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਦਕਂ ਉਪਨੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਹਿ ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਧੋਵਿਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਆਕਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਉਪਨੇਸਿ. ਭਗਵਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਮੁਖਂ ਵਿਕ੍ਖਾਲੇਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਤਮ੍ਪਿ ¶ ਞਤ੍ਵਾ ਮੁਖੋਦਕਂ ਉਪਨੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਮੁਖਂ ਵਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍ਵਾ ਮੁਖਧੋਵਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ. ਏਵਂ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਨ ਕਰੀਯਮਾਨਂ ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਂ ਸਾਦਿਯਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭਗਤੇਯੇਵ ਪਿਤਾ ਪਵਾਸਂ ਗਤੋ, ਉਪਾਸਿਕਾ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ ਵਿਜਾਯਿਤ੍ਵਾ ਸਾਨੂਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕਂਯੇਵ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ, ‘‘ਏਵਮਯਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੋ ਵਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖਭਾਗੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸੋ ਸਾਨੁਸਾਮਣੇਰੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਪਞ੍ਞਵਾ ਵਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ¶ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਅਹੋਸਿ ਮਨਾਪੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਨੁਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸ ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਂ ਮਾਤਾ ਯਕ੍ਖਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਂ ਯਕ੍ਖਾ ‘‘ਸਾਨੁਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਯਂ ਮਾਤਾ’’ਤਿ ਗਰੁਚਿਤ੍ਤਿਕਾਰਬਹੁਲਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਾਨੁਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾਭਾਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਬ੍ਭਮਿਤੁਕਾਮਤਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ. ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਿਨਿਮਾਤਾ ਞਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਮਾਤੁਯਾ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਤਵ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਾਨੁ, ‘ਵਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍ਵਂ –

‘‘ਸਾਨੁਂ ਪਬੁਦ੍ਧਂ ਵਜ੍ਜਾਸਿ, ਯਕ੍ਖਾਨਂ ਵਚਨਂ ਇਦਂ;

ਮਾਕਾਸਿ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਆਵਿ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਰਹੋ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਤ੍ਵਂ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ ਕਰੋਸਿ ਵਾ;

ਨ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਤ੍ਯਤ੍ਥਿ, ਉਪ੍ਪਚ੍ਚਾਪਿ ਪਲਾਯਤੋ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੯; ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੨੫ ਸਾਨੁਸਾਮਣੇਰਵਤ੍ਥੁ) –

ਏਵਂ ਭਣਾਹੀ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ ਵਤ੍ਵਾ ਯਕ੍ਖਿਨਿਮਾਤਾ ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਮਾਤਾ ਪਨ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਦੇਵਸੋਕਸਮਾਪਨ੍ਨਾ ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਸਾਨੁਸਾਮਣੇਰੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ¶ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਤੋ ਮਾਤਰਂ ਰੋਦਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁ ‘‘ਮਤਂ ਵਾ, ਅਮ੍ਮ, ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਵਾ ਜੀਵਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੪. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਰੋਦਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਞਾਤਕਾ ਮਿਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਕਂ ਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਪਰਲੋਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਵਾ ਞਾਤਕੋ ਮਿਤ੍ਤੋ ਵਾ ਜੀਵਂ ਜੀਵਨ੍ਤੋ ਦੇਸਨ੍ਤਰਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਤਾਯ ਚ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਮਯਿ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਜੀਵਨ੍ਤਂ ਧਰਮਾਨਂ ਮਂ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ; ਕਸ੍ਮਾ, ਅਮ੍ਮ, ਰੋਦਸਿ?ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਤਵ ਰੋਦਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ‘‘ਮਰਣਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੬੩) ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਨਂ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ –

‘‘ਮਤਂ ¶ ਵਾ ਪੁਤ੍ਤ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਵਾ ਜੀਵਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ;

ਯੋ ਚ ਕਾਮੇ ਚਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਪੁਨਰਾਗਚ੍ਛਤੇ ਇਧ.

‘‘ਤਂ ਵਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਜੀਵਂ ਮਤੋ ਹਿ ਸੋ;

ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਾ ਉਬ੍ਭਤੋ ਤਾਤ, ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਂ ਪਤਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੯; ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.ਸਾਨੁਸਾਮਣੇਰਵਤ੍ਥੁ) –

ਤਤ੍ਥ ਕਾਮੇ ਚਜਿਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਪਹਾਯ, ਤਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮਸ੍ਸ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਹੇਤ੍ਥ ਕਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਪੁਨਰਾਗਚ੍ਛਤੇ ਇਧਾਤਿ ਇਧ ਗੇਹੇ ਪੁਨਦੇਵ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਤਂ ਵਾਪੀਤਿ ਯੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਬ੍ਭਮਤਿ ¶ , ਤਂ ਵਾਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਮਤਂ ਵਿਯਮਾਦਿਸਿਯੋ ਰੋਦਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਪੁਨ ਜੀਵਂ ਮਤੋ ਹਿ ਸੋਤਿ ਵਿਬ੍ਭਮਨਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਯੋ ਜੀਵਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਗੁਣਮਰਣੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਮਤੋਯੇਵ. ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਸਵਿਸੇਸਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਤੁਂ ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ‘‘ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਡਹਨਟ੍ਠੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਨਿਰਯਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਾ ¶ ਗਿਹਿਭਾਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤਿਯਾ ਮਯਾ ਉਬ੍ਭਤੋ ਉਦ੍ਧਤੋ, ਤਾਤ ਸਾਨੁ, ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਂ ਪਤਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਪਤਿਤੁਕਾਮੋਸੀ’’ਤਿ.

ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਾਨੁਸਾਮਣੇਰੋ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੨੫-੨੯) –

‘‘ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਂ ਸਮਣਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾਵਿਲਂ;

ਘਟੇਨੋਦਕਮਾਦਾਯ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਦਾਸਹਂ.

‘‘ਨਿਮ੍ਮਲੋ ਹੋਮਹਂ ਅਜ੍ਜ, ਵਿਮਲੋ ਖੀਣਸਂਸਯੋ;

ਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ, ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ ਸੁਭਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਉਦਕਂ ਯਮਦਾਸਹਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਦਕਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਸਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਏਕੋਵ ਵਿਮਲੋ ਅਹੁ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ਵਸੇਨ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਰਮ੍ਭੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਜਾਤਾ’’ਤਿ ਉਦਾਨਵਸੇਨ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ.

ਸਾਨੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਯਥਾਪਿ ¶ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕੋਰਣ੍ਡਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਯੋਬ੍ਬਨਮਦੇਨ ਕਾਮੇਸੁ ਮੁਚ੍ਛਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਦਾਰਿਕਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸੇਹਿ ਵਿਵਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਰੀਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਚ ਰਾਗਚਰਿਤਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਪਰਿਵੇਣਂ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਂ ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤੇਨ ਸੋ ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰੀਤ੍ਵੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ.

ਸੋ ਰਾਗੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਧਿਰਤ੍ਥੁ, ਮਂ ਏਵਂਭੂਤੋ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਂ ¶ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ, ਤੇਨ ਚ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਕਟੇਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਸਕਟਯੁਤ੍ਤੋ ਗੋਣੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮਨ੍ਤੋ ਵਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿ, ਤਂ ਸਾਕਟਿਕਾ ਯੁਗਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਤਿਣੋਦਕਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪਿ ਧੁਰੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਅਗਮਂਸੁ. ਥੇਰੋ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ – ‘‘ਯਥਾਯਂ ਗੋਣੋ ਸਕਿਂ ਖਲਿਤ੍ਵਾਪਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਕਿਂ ਧੁਰਂ ਵਹਤਿ, ਏਵਂ ਮਯਾਪਿ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਸਕਿਂ ਖਲਿਤੇਨਾਪਿ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਸੀਲਂ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੩੫-੩੯) –

‘‘ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਦਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਚਕ੍ਕਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਂ;

ਪਦੇਨਾਨੁਪਦਂ ਯਨ੍ਤੋ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ.

‘‘ਕੋਰਣ੍ਡਂ ¶ ¶ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਸਮੂਲਂ ਪੂਜਿਤਂ ਮਯਾ;

ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਅਵਨ੍ਦਿਂ ਪਦਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਵੀਤਮਲੋ ਅਹੁਂ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਾਧਿਗਮਨਦੀਪਨਿਂ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ, ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੫. ਤਤ੍ਥ ਖਲਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍ਵਾ. ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ, ਪੁਨਦੇਵ ਯਥਾਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਭਦ੍ਦੋ ਉਸਭਾਜਾਨੀਯੋ ਭਾਰਂ ਵਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਸਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਏਕਵਾਰਂ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਤੋ ਨ ਤਤ੍ਤਕੇਨ ਧੁਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤਿ, ਥਾਮਜਵਪਰਕ੍ਕਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਪਨ ਖਲਿਤ੍ਵਾਪਿ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਭਾਰਂ ਵਹਤਿ, ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਪਰਿਸ੍ਸਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਧੇਨ ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਖਲਿਤਂ ਥਾਮਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤਾਯ ਸਾਵਕਂ, ਤਸ੍ਸ ਉਰੇ ਵਾਯਾਮਜਨਿਤਾਭਿਜਾਤਿਤਾਯ ਓਰਸਂ ¶ ਪੁਤ੍ਤਂ ਭਦ੍ਦਾਜਾਨੀਯਸਦਿਸਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਆਜਾਨੀਯਨ੍ਤਿ ਚ ਮਂ ਧਾਰੇਥ ਉਪਧਾਰੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਮਿਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤ੍ਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਵਣ੍ਟਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਕਣ੍ਣਿਕਬਦ੍ਧਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਕੁਲਂ ਧਨਧਞ੍ਞਾਦੀਹਿ ਵਡ੍ਢਿ, ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਚਸ੍ਸ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਗੁਣਵਾ ਇਤਿ ਵਿਭਵਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਗੁਣਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ¶ ਚ ਸਮਿਦ੍ਧੀਤ੍ਵੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸਮਾਗਮੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਾਯ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਭਗਵਤਿ ਤਪੋਦਾਰਾਮੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਏਕਦਿਵਸਂ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਲਾਭਾ ਵਤ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੇ ਚਾਹਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਚ ਮੇ ਸੀਲਵਨ੍ਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੇਰਵਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ, ਪਥਵਿਯਾ ਉਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਭਗਵਾ ‘‘ਮਾਰੋ ਤੁਯ੍ਹਂ ਵਿਚਕ੍ਖੁਕਮ੍ਮਾਯ ਚੇਤੇਤਿ, ਗਚ੍ਛ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਤ੍ਥ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੩੦-੩੪) –

‘‘ਕਣਿਕਾਰਂਵ ¶ ਜੋਤਨ੍ਤਂ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ;

ਓਭਾਸੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਨਰਸਾਰਥਿਂ.

‘‘ਧਨੁਂ ਅਦ੍ਵੇਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾਨ, ਉਸੁਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਹਂ ਤਦਾ;

ਪੁਪ੍ਫਂ ਸਵਣ੍ਟਂ ਛੇਤ੍ਵਾਨ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਪਞ੍ਞਾਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਏਕੋ ਆਸਿਂ ਜੁਤਿਨ੍ਧਰੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਮਾਰੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੇਰਵਸਦ੍ਦਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਅਭੀਤੋ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ‘‘ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਮਾਰਾਨਂ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਲੋਮਮ੍ਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੬. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਕਮ੍ਮਫਲਸਦ੍ਧਾਯ ਚੇਵ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸਦ੍ਧਾਯ ਚ. ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਉਪਗਤੋ. ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਤਿ ਗੇਹਤੋ ਘਰਾਵਾਸਤੋ ਵਾ. ਅਨਗਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਸਾ ਹਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਸਿਵਾਣਿਜ੍ਜਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ‘ਅਗਾਰਸ੍ਸ ਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਗਾਰਿਯਂ ਨਾਮ, ਤਦਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਨਗਾਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਮੇ ਵੁਡ੍ਢਾਤਿ ਸਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਸਤਿ, ਪਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ¶ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਮੇ ਵੁਡ੍ਢਾ ਵਡ੍ਢਿਤਾ, ਨ ਦਾਨਿ ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥਿ ਸਤਿਪਞ੍ਞਾ ਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਸਮਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਚੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤਂ, ਨ ਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਾਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਮਾਧਿ ਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਂ ਕਰਸ੍ਸੁ ਰੂਪਾਨੀਤਿ ਪਾਪਿਮ ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਯਥਾਰੁਚਿਂ ਕਰੋਹਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਨੇਵ ਮਂ ਬ੍ਯਾਧਯਿਸ੍ਸਸਿ ਮਮ ਸਰੀਰਕਮ੍ਪਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ, ਕੁਤੋ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ? ਤਸ੍ਮਾ ਤਵ ਕਿਰਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਪਹੇਨਕਂ ਵਿਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸੋਧੇਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਤਵ ਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤਮਤ੍ਤਫਲਾਤਿ ਥੇਰੋ ਮਾਰਂ ਤਜ੍ਜੇਸਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਾਰੋ ‘‘ਜਾਨਾਤਿ ਮਂ ਸਮਣੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯਿ.

ਸਮਿਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਮੋ ¶ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧ ਵੀਰਤ੍ਥੂਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਜ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਦ੍ਵਾਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਤਿਸ੍ਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਸੋਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਉਜ੍ਜਯੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੧-੪) –

‘‘ਕਣਿਕਾਰਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਓਚਿਨਿਤ੍ਵਾਨਹਂ ਤਦਾ;

ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪੇਸਿਂ, ਓਘਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਦ੍ਵੇਨਵੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਪਞ੍ਚਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਅਰੁਣਪਾਣੀਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਕਾਰੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧ ਵੀਰਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੭. ਤਤ੍ਥ ਨਮੋਤਿ ਪਣਾਮਕਿਤ੍ਤਨਂ. ਤੇਤਿ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾਯ ਸਮ੍ਪਦਾਨਕਿਤ੍ਤਨਂ, ਤੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬੁਦ੍ਧ ਵੀਰਾਤਿ ਚ ਭਗਵਤੋ ਆਲਪਨਂ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਯਥਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਾਰਾਨਂ ਅਭਿਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨਵਸੇਨ ਪਦਹਨ੍ਤੇਨ ਮਹਤਾ ਵੀਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੀਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਤ੍ਥੂਤਿ ਹੋਤੁ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਨਮੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋਸਿ ਸਬ੍ਬਧੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤੇ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਸਿ ਭਵਸਿ, ਨ ਤਯਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਤੋਹਂ ਤੁਯ੍ਹਾਪਦਾਨੇ ਵਿਹਰਂ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਤਵ ਅਪਦਾਨੇ ਓਵਾਦੇ ¶ ਗਤਮਗ੍ਗੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਚਰਿਯਾਯ ਵਿਹਰਂ ਯਥਾਸਤ੍ਤਿ ¶ ਯਥਾਬਲਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਕਾਮਾਸਵਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਸਵਾਨਂ ਸੁਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਨਾਸਵੋ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਨਮੋ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧ-ਵੀਰਤ੍ਥੂਤਿ.

ਉਜ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯਤੋ ਅਹਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਹਤਿ ਪੂਗੇ ਸਂਕਿਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵਤ੍ਥੁਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਯਂ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨੇਸਂ ਗਣਾਦੀਨਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ਬ੍ਯਾਵਟੋ ਅਹੋਸਿ. ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਤਂ ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਯੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਆਦਿਕੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੋ ਚ ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇਵ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸੀ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੦.੫੧-੫੫) –

‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ¶ ਭਗਵਤੋ, ਮਹਾਪੂਗਗਣੋ ਅਹੁ;

ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਕਰੋ ਆਸਿਂ, ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਵਾਵਟੋ.

‘‘ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਚ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਅਵਨ੍ਦਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਾਦੇ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਹਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ¶ ਚ ਅਟ੍ਠਮੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ¶ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਤੋ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੮. ਤਤ੍ਥ ਯਤੋ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਯਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ. ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਅਨਰਿਯਂ ਦੋਸਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਦੋਸਸਂਹਿਤਂ ਤਤੋ ਏਵ ਅਨਰਿਯਂ ਨਿਹੀਨਂ, ਅਰਿਯੇਹਿ ਵਾ ਅਨਰਣੀਯਤਾਯ ਅਨਰਿਯੇਹਿ ਅਰਣੀਯਤਾਯ ਚ ਅਨਰਿਯਂ ਪਾਪਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭੂਤਗੁਣਾਦਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮੀਤਿ, ‘‘ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇਵ ਮਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਿਹਚਿਹਾਭਿਨਦਿਤੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਇਬ੍ਭਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਜੇਤਵਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸਾਰੁਪ੍ਪਾਯ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਭਾਵਤੋ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕੋਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ ¶ . ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਮਾਰੋ ਥੇਰਂ ਭਿਂਸਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਭੇਰਵਸਦ੍ਦਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਥਿਰਪਕਤਿਤਾਯ ¶ ਤੇਨ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਰੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਦਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਹਚਿਹਾਭਿਨਦਿਤੇ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੪੯. ਤਤ੍ਥ ਚਿਹਚਿਹਾਭਿਨਦਿਤੇਤਿ ਚਿਹਚਿਹਾਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਵਤ੍ਤਸਦ੍ਦਤਾਯ ‘‘ਚਿਹਚਿਹਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਨਂ ਵਟ੍ਟਕਾਨਂ ਅਭਿਨਾਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਵਿਰਵਹੇਤੂਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਭਿਰੁਤੇਹਿ ਚਾਤਿ ਸਿਪ੍ਪਿਕਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦੇਵਕਾ ਪਰਨਾਮਕਾ ਗੇਲਞ੍ਞੇਨ ਛਾਤਕਿਸਦਾਰਕਾਕਾਰਾ ਸਾਖਾਮਿਗਾ. ‘‘ਮਹਾਕਲਨ੍ਦਕਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ, ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਅਭਿਰੁਤੇਹਿ ਮਹਾਵਿਰਵੇਹਿ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਤਂ ਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਮੇ ਤਂ ਫਨ੍ਦਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਫਨ੍ਦਤਿ ਨ ਚਵਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਰਵਹੇਤੁ ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਭਿਰੁਤਹੇਤੁ ਵਿਯ, ਪਾਪਿਮ, ਤਵ ਵਿਸ੍ਸਰਕਰਣਹੇਤੁ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤੋ ਨ ਪਰਿਪਤਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਏਕਤ੍ਤਨਿਰਤਞ੍ਹਿ ਮੇ’’ਤਿ. ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁ ਅਤ੍ਥੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਂ ਪਹਾਯ ਏਕਤ੍ਤੇ ਏਕੀਭਾਵੇ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਹਾਯ ਏਕਤ੍ਤੇ ਏਕਗ੍ਗਤਾਯ, ਏਕਤ੍ਤੇ ਏਕਸਭਾਵੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਨਿਰਤਂ ਅਭਿਰਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤੋ ਨ ਫਨ੍ਦਤਿ ਨ ਚਵਤੀਤਿ, ਇਮਂ ਕਿਰ ਗਾਥਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਏਵ ਥੇਰੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨੧.੫-੯) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋ ਭਗਵਾ, ਸਤਰਂਸੀ ਪਤਾਪਵਾ;

ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸਿਖੀਸਭੋ.

‘‘ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣਮੁਤ੍ਤਮਂ;

ਮਿਨੇਲਪੁਪ੍ਫਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕੂਨਤਿਂਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਸੁਮੇਘਘਨਨਾਮਕੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਯਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸਿ.

ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਧਰਣੀ ¶ ¶ ਚ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ਵਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਿਮਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸਙ੍ਖਧਮਨਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਸਿਪ੍ਪੇ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਙ੍ਖਧਮਨੇਨ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਮੇ ਵਿਮਲੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਂ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਹਿ ਨ੍ਹਾਪੇਸਿ, ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣੇਸੁ ਆਸਨਾਨਿ ਧੋਵਾਪੇਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਕਿਲਿਟ੍ਠੇ ਸਮਣਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਧੋਵਾਪੇਸਿ.

ਸੋ ਤਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਇਬ੍ਭਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਵਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯੋ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦੀਹਿ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠੋ ਪਦੁਮਪਲਾਸੇ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ ਵਿਯ ਅਲਗ੍ਗੋ ਪਚ੍ਛਿਮਭਵਿਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਵਿਮਲੋਤ੍ਵੇਵ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਪ੍ਪਵੇਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਪਬ੍ਬਤਗੁਹਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਚਾਤੁਦ੍ਦੀਪਿਕਮਹਾਮੇਘੋ ਸਕਲਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਗਬ੍ਭਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਪਾਵਸ੍ਸਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯਿਮ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਏਵ ਕਿਰ ਏਵਂ ਵਸ੍ਸਤਿ. ਘਮ੍ਮਪਰਿਲ਼ਾਹਵੂਪਸਮਤੋ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਲਾਭੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ ਅਹੋਸਿ ਏਕਗ੍ਗਂ. ਸੋ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਤਾਵਦੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੦.੫੬-੬੦) –

‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਅਹੋਸਿਂ ਸਙ੍ਖਧਮ੍ਮਕੋ;

ਨਿਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਯੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ.

‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਨਫਲਂ ਪਸ੍ਸ, ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਸਟ੍ਠਿ ਤੂਰਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਪਰਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ ਮਂ ਸਦਾ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ ਮਹਾਇਸਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਚਤੁਵੀਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਮਹਾਨਿਗ੍ਘੋਸਨਾਮਕਾ;

ਸੋਲ਼ਸਾਸਿਂਸੁ ਰਾਜਾਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ¶ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਧਰਣੀ ਚ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ਵਾਤਿ ਮਾਲੁਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੫੦. ਤਤ੍ਥ ਧਰਣੀਤਿ ਪਥਵੀ, ਸਾ ਹਿ ਸਕਲਂ ਧਰਾਧਰਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ‘‘ਧਰਣੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਿਞ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਨਭਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਪ੍ਪਵਸ੍ਸਤੋ ਮਹਾਮੇਘਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਿਧਾਰਾਹਿ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ¶ . ਵਾਤਿ ਮਾਲੁਤੋਤਿ ਉਦਕਫੁਸਿਤਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਸੀਤਲੋ ਵਾਤੋ ਵਾਯਤਿ. ਵਿਜ੍ਜੁਤਾ ਚਰਤਿ ਨਭੇਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਜ੍ਜਤਾ ਗਲ਼ਗਲ਼ਾਯਤਾ ਮਹਾਮੇਘਤੋ ਨਿਚ੍ਛਰਨ੍ਤਿਯੋ ਸਤੇਰਤਾ ਆਕਾਸੇ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਉਪਸਮਨ੍ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾਤਿ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਸਿਦ੍ਧੇਨ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਧਿਗਮੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਵ ਮਹਾਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਉਪਸਮਨ੍ਤਿ. ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਤ੍ਤਮਾਨਸਮੀਪਤਾਯ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ ਵਾ ਏਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਚਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ ਮਮਾਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਮਾਧਿਨਾ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤਂ, ਨ ਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਾਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਵਿਮਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਗੋਧਿਕਾਦਿਚਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਸ੍ਸਤਿ ¶ ¶ ਦੇਵੋਤਿਆਦਿਕਾ ਚਤਸ੍ਸੋ – ਗੋਧਿਕੋ, ਸੁਬਾਹੁ, ਵਲ੍ਲਿਯੋ, ਉਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਇਮੇਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤਾ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਹਾਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਿਂਸੁ. ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਂ ਅਦਾਸਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿ. ਤਤਿਯੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਏਕੇਨ ਪੁਪ੍ਫਹਤ੍ਥੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਸਿ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਮਕਾਸਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਸੁਤੇਨ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਸਹਾਯਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਪਾਵਾਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਲ੍ਲਰਾਜਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ. ਤੇਸਂ ¶ ਗੋਧਿਕੋ, ਸੁਬਾਹੁ, ਵਲ੍ਲਿਯੋ, ਉਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਨਾਮਾਨਿ ਅਕਂਸੁ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਸਹਾਯਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਤੇ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਂ ਅਗਮਂਸੁ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਪ੍ਪਮੁਖੇ ਸਕ੍ਯਰਾਜਾਨੋ ਦਮੇਸਿ. ਤਦਾ ਤੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਲ੍ਲਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਸਾਦਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੧-੨੩) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ;

ਪਵਰਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ, ਵਨਾ ਨਿਬ੍ਬਨਮਾਗਤਂ.

‘‘ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਂ ਪਾਦਾਸਿਂ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮਹਾਵੀਰਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਪਦੇਨਾਨੁਪਦਾਯਨ੍ਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤੇ ਮਹਾਜਨਂ;

ਉਲ਼ਾਰਾ ਵਿਤ੍ਤਿ ਮੇ ਜਾਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੇ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ¶ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਦਾਨਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਾਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸਤ੍ਤਾਸੀਤਿਮ੍ਹਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਮਹਾਰੇਣੁਸਨਾਮਕਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਤ੍ਤੇਤੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਨਿਸਭਾਜਾਨਿਯਂ ਯਥਾ;

ਤਿਧਾਪਭਿਨ੍ਨਂ ਮਾਤਙ੍ਗਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂਵ ਮਹੇਸਿਨਂ.

‘‘ਓਭਾਸੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਉਲ਼ੁਰਾਜਂਵ ਪੂਰਿਤਂ;

ਰਥਿਯਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਅਪਸ੍ਸਹਂ.

‘‘ਞਾਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ ਅਞ੍ਜਲਿਂ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਮਭਿਵਾਦਯਿਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਞਾਣਸਞ੍ਞਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਤੇਸਤ੍ਤਤਿਮ੍ਹਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਸੋਲ਼ਸਾਸੁਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਿਵਰਾਯਂ ਨਿਵਾਸੀਹਂ, ਅਹੋਸਿਂ ਮਾਲਿਕੋ ਤਦਾ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਲੋਕਪੂਜਿਤਂ.

‘‘ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਪੁਪ੍ਫਹਤ੍ਥਮਦਾਸਹਂ;

ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੁਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾਹਸਾ.

‘‘ਅਨੁਭੋਮਿ ਫਲਂ ਇਟ੍ਠਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਕਤਮਤ੍ਤਨੋ;

ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਲ੍ਲੇਹਿ, ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤੁਪਾਦਾਯ ¶ , ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਂ;

ਪਞ੍ਚਰਾਜਸਤਾ ਤਤ੍ਥ, ਨਜ੍ਜਸਮਸਨਾਮਕਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ¶ ਭਗਵਤੋ, ਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਮਦਾਸਹਂ;

ਪਾਦੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਹਾਸੇਨੋਕਿਰਿਤਾਨਿ ਮੇ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨਹਂ ਅਜ੍ਜ, ਅਭਿਭੋਮਿ ਨਰਾਮਰੇ;

ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸਮਨ੍ਤਗਨ੍ਧਨਾਮਾਸੁਂ, ਤੇਰਸ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ;

ਇਤੋ ਪਞ੍ਚਮਕੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਾਤੁਰਨ੍ਤਾ ਜਨਾਧਿਪਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੧-੨੩);

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਥੇਰਾ ਲੋਕੇ ਪਾਕਟਾ ਪਞ੍ਞਾਤਾ ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਸਕ੍ਕਤਾ ਗਰੁਕਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ¶ ਸਹੇਵ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਥੇਕਦਾ ਰਾਜਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਥੇਰੇ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਗਤੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤੇਮਾਸਂ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਤ੍ਥਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਕੁਟਿਕਾਯੋ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸੇਨ ਨ ਛਾਦੇਸਿ. ਥੇਰਾ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨਾਸੁ ਕੁਟਿਕਾਸੁ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਦੇਵੋ ਨ ਵਸ੍ਸਤਿ. ਰਾਜਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣਂ ਦੇਵੋ ਨ ਵਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਤਾ ਕੁਟਿਕਾਯੋ ਛਾਦਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਕੁਟਿਕਾਮਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਹਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਥੇਰਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਕੁਟਿਕਾਯੋ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਂਸੁ. ਅਥੁਤ੍ਤਰਪਾਚੀਨਦਿਸਤੋ ਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ¶ ਥੇਰਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਵਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਰਭਿ. ਤੇਸੁ ਗੋਧਿਕਤ੍ਥੇਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਸਹ ਮੇਘਗਜ੍ਜਿਤੇਨ –

‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;

ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸਿ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ਵਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ਵੁਟ੍ਠਿਧਾਰਂ ਪਵੇਚ੍ਛਤਿ. ਦੇਵੋਤਿ ਮੇਘੋ. ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਗੀਤਂ ਵਿਯ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਮੇਘੋ ਹਿ ਵਸ੍ਸਨਕਾਲੇ ਸਤਪਟਲਸਹਸ੍ਸਪਟਲੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਥਨਯਨ੍ਤੋ ਵਿਜ੍ਜੁਤਾ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਨ੍ਤੋਵ ਸੋਭਤਿ, ਨ ਕੇਵਲੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਮਧੁਰਗਮ੍ਭੀਰਨਿਗ੍ਘੋਸੋ ਵਸ੍ਸਤਿ ¶ ਦੇਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਸਦ੍ਦਤੋ ਅਨੁਪਪੀਲ਼ਿਤਂ ਆਹ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਨ ਦੇਵੋ ਵਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਤਿਣਾਦੀਹਿ ਛਾਦਿਤਾ ਅਯਂ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ, ਤੇਨ ਵੁਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸੇਨ ਅਨੁਪਪੀਲ਼ਿਤਂ ਆਹ. ਪਰਿਭੋਗਸੁਖਸ੍ਸ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਉਤੁਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਸੁਖਾ. ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ਪਿਹਿਤਵਾਤਪਾਨਤਾਹਿ ਵਾਤਪਰਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਾ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਆਵਾਸਸਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਅਨੁਪਪੀਲ਼ਿਤਂ ਆਹ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਮ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸਮਾਧਿਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ¶ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਪ੍ਪਿਤਂ, ਏਤੇਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀਤਿ ਅਥ ਇਦਾਨਿ ਪਤ੍ਥਯਸਿ ਚੇ, ਯਦਿ ਇਚ੍ਛਸਿ. ਪਵਸ੍ਸਾਤਿ ਸਿਞ੍ਚ ਉਦਕਂ ਪਗ੍ਘਰ ਵੁਟ੍ਠਿਧਾਰਂ ਪਵੇਚ੍ਛ. ਦੇਵਾਤਿ ਮੇਘਂ ਆਲਪਤਿ.

ਗੋਧਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੨. ਇਤਰੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਾਸੁ ਤਤਿਯਪਦੇ ਏਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਬਾਹੁਨਾ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਞ੍ਚ ਕਾਯੇਤਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਰਜਕਾਯੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਪ੍ਪਿਤਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਥੇਰੋ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਞ੍ਚ ਕਾਯੇ’’ਤਿ.

ਸੁਬਾਹੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੩. ਵਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਯਂ ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਵਿਹਾਰੂਪਸਂਹਿਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਦਿਸਂਹਿਤੇਨ ਚ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਾਮਿ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਮੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਵਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ

੫੪. ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰੇਨ ¶ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਾਯਂ ਅਦੁਤਿਯੋਤਿ ਅਸਹਾਯੋ, ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਚ ਵਿਰਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਸਨ੍ਦਿਂ ¶ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਨਾਮ ਮਾਲਾਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ. ਅਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਜ੍ਜਿਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਵਜ੍ਜਿਰਟ੍ਠੇ ਅਵੁਟ੍ਠਿਭਯਂ ਬ੍ਯਾਧਿਭਯਂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਭਯਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਭਯਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ ¶ . ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਭਗਵਤਿ ਪਨ ਵੇਸਾਲਿਂ ਪਵਿਟ੍ਠੇ ਭਯੇਸੁ ਚ ਵੂਪਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੇ ਚ ਜਾਤੇ ਅਯਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਯਥਾ ਚਾਯਂ ਏਵਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਜਨਾ. ਤੇਪਿ ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭੂਤਾ ਲਿਚ੍ਛਵਿਰਾਜਕੁਮਾਰਾ ਏਵਂ ਇਮਿਨਾਵ ਨੀਹਾਰੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ. ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇਪਿ ਸਹਾਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਸਹੇਵ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸਪਿ ਭਗਵਤੋ ਪਾਦਮੂਲੇ ਕੁਸਲਬੀਜਰੋਪਨਾਦਿਂ ਅਕਂਸੂਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਸਾਕੇਤੇ ਅਞ੍ਜਨਵਨੇ ਸੁਸਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਉਪਕਟ੍ਠਾਯ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਜਿਣ੍ਣਕਂ ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਚਤੂਸੁ ਪਾਸਾਣੇਸੁ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਤਿਣਾਦੀਹਿ ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤੋ. ਪਠਮਮਾਸੇਯੇਵ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੨੪-੨੮) –

‘‘ਸੁਦਸ੍ਸਨੋਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਮਾਲਾਕਾਰੋ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਨਰਾਸਭਂ.

‘‘ਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਂ ¶ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਪੂਜਯਿਂ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ;

ਵਿਸੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ ਸੁਮਨੋ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਸਮਜ੍ਝਗਂ.

‘‘ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾਯ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਸੋਲ਼ਸਾਸਿਂਸੁ ਰਾਜਾਨੋ, ਦੇਵੁਤ੍ਤਰਸਨਾਮਕਾ;

ਛਤ੍ਤਿਂਸਮ੍ਹਿ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ ¶ .

੫੫. ਤਤ੍ਥ ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਆਸਨ੍ਦੀ ਨਾਮ ਦੀਘਪਾਦਕਂ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪੀਠਂ, ਆਯਤਂ ਚਤੁਰਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਯੇਵ, ਯਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮੇਵ ਸਕ੍ਕਾ, ਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ¶ ਤਂ ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਾਸਤ੍ਥਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਤੁਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਏਵਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਏਤੇਨ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਂ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ –

‘‘ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਜਣ੍ਣੁਕੇਨਾਭਿਵਸ੍ਸਤਿ;

ਅਲਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਾਯ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੯੮੫; ਮਿ. ਪ. ੬.੧.੧);

ਅਪਰੇ ‘‘ਆਸਨ੍ਦਿਕੁਟਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਸਨ੍ਦਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਆਸਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦਿਗਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਮਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਕਤਕੁਟਿਕਾ ਆਸਨ੍ਦੀ ਨਾਮ, ਤਂ ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਓਗ੍ਗਯ੍ਹਾਤਿ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ. ਅਞ੍ਜਨਂ ਵਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕਂ ਵਨਂ, ਅਞ੍ਜਨਵਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਭਾਵਤੋ ਹਿ ਅਞ੍ਜਨਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਲ੍ਲਿਯੋ, ਤਬ੍ਬਹੁਲਤਾਯ ਤਂ ਵਨਂ ‘‘ਅਞ੍ਜਨਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਅਞ੍ਜਨਾ ਨਾਮ ਮਹਾਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਞ੍ਜਨਵਨਂ ਓਗ੍ਗਯ੍ਹ ਆਸਨ੍ਦਿਕਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਵਿਹਰਤਾ ਮਯਾਤਿ ਵਚਨਸੇਸੇਨੇਵ ਯੋਜਨਾ. ਇਦਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬. ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਕੋ ¶ ਕੁਟਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਉਦਕਦਾਨਂ ¶ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੀਤਲਂ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮੁਖੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ਪਸਾਦਸਂਵਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤੋਵ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਸਿ. ਸੇਸਂ ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਾਯਂ ਖੇਤ੍ਤਸਮੀਪੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦੇਵੇ ਫੁਸਾਯਨ੍ਤੇ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਕਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਂ ਤਿਣਕੁਟਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੇ ਨਿਸੀਦਿ ¶ . ਨਿਸਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੋਵ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੨੯-੩੫) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਨਿਲਞ੍ਜਸੇ;

ਘਤਾਸਨਂਵ ਜਲਿਤਂ, ਆਦਿਤ੍ਤਂਵ ਹੁਤਾਸਨਂ.

‘‘ਪਾਣਿਨਾ ਉਦਕਂ ਗਯ੍ਹ, ਆਕਾਸੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਂ ਅਹਂ;

ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਇਸਿ.

‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਨਾਮਕੋ;

ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਦਕਦਾਨੇਨ, ਪੀਤਿਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਚ;

ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠ ਨਰਾਸਭ;

ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਚਲਂ ਠਾਨਂ, ਹਿਤ੍ਵਾ ਜਯਪਰਾਜਯਂ.

‘‘ਸਹਸ੍ਸਰਾਜਨਾਮੇਨ, ਤਯੋ ਤੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ;

ਪਞ੍ਚਸਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਚਾਤੁਰਨ੍ਤਾ ਜਨਾਧਿਪਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੇ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੋ ਕੁਟਿਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਟਿਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਯਿਦਂ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚ ਵਚਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ –

‘‘ਕੋ ¶ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਟਿਕਾਯਂ, ਵੀਤਰਾਗੋ ਸੁਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ;

ਏਵਂ ਜਾਨਾਹਿ ਆਵੁਸੋ, ਅਮੋਘਾ ਤੇ ਕੁਟਿਕਾ ਕਤਾ’’ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਕੁਟਿਕਾਯਨ੍ਤਿ, ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਕੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਟਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਵਚਨਦਾਨਂ. ਅਥ ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਤੋ ਤਂ ਕੁਟਿਪਰਿਭੋਗਂ ਅਨੁਮੋਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ¶ ਉਲ਼ਾਰਂ ਤਮੇਵ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਵੀਤਰਾਗੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਏਕੋ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਸੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰਾਗਤਾਯ ਵੀਤਰਾਗੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸਮਾਧਿਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਸੁਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਇਮਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ, ਆਵੁਸੋ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲ, ਯਥਾਹਂ ਵਦਾਮਿ, ਏਵਂ ਜਾਨਾਹਿ ਸਦ੍ਦਹ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਸ੍ਸੁ. ਅਮੋਘਾ ¶ ਤੇ ਕੁਟਿਕਾ ਕਤਾ ਤਯਾ ਕਤਾ ਕੁਟਿਕਾ ਅਮੋਘਾ ਅਵਞ੍ਝਾ ਸਫਲਾ ਸਉਦ੍ਰਯਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਅਰਹਤਾ ਖੀਣਾਸਵੇਨ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਾ. ਸਚੇ ਤ੍ਵਂ ਅਨੁਮੋਦਸਿ, ਤਂ ਤੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾਤਿ.

ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲੋ ‘‘ਲਾਭਾ ਵਤ ਮੇ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਵਤ ਮੇ, ਯਸ੍ਸ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਏਦਿਸੋ ਅਯ੍ਯੋ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਤੀ’’ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਇਮਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਭਗਵਾ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਨਞ੍ਚਸ੍ਸ ਞਤ੍ਵਾ ਤਮ੍ਭਾਵਿਨਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਂ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –

‘‘ਵਿਹਾਸਿ ਕੁਟਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਅਨਾਸਵੋ;

ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਨ, ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ ਤ੍ਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

‘‘ਛਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇਵਿਨ੍ਦੋ, ਦੇਵਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ;

ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ, ਰਾਜਾ ਰਟ੍ਠੇ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ;

ਰਤਨਕੁਟਿ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ, ਵੀਤਰਾਗੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ.

ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਲਦ੍ਧਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਕੁਟਿਵਿਹਾਰੀਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਅਯਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾਪਿ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਦੁਤਿਯਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਯਮਾਹੁ ¶ ¶ ਪੁਰਾਣਿਯਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਕਾਲੇ ਨਲ਼ਵਿਲੀਵੇਹਿ ਵਿਰਚਿਤਂ ਬੀਜਨਿਂ ਅਦਾਸਿ. ਤਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਮੋਦਨਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ. ਸੇਸਂ ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਪੁਰਾਣਕੁਟਿਕਾਯ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਅਯਂ ਕੁਟਿਕਾ ਜਿਣ੍ਣਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਨਵਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਦੇਵਤਾ ਸਂਵੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ ਇਮਂ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਮਾਹੁ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ.

੫੭. ਤਤ੍ਥ ¶ ਅਯਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਚਨਂ. ਆਹੂਤਿ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਾਣਿਯਾਤਿ ਪੁਰਾਤਨੀ ਅਦ੍ਧਗਤਾ. ਅਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥਯਸੇ ਨਵਂ ਕੁਟਿਨ੍ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਕੁਟਿਯਾ ਪੁਰਾਣਭਾਵੇਨ ਜਿਣ੍ਣਤਾਯ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੀਯਤਾਯ ਨਵਂ ਕੁਟਿਂ ਪਤ੍ਥਯਸੇ ਪਤ੍ਥੇਸਿ ਆਸੀਸਸਿ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਨ ਆਸਂ ਕੁਟਿਯਾ ਵਿਰਾਜਯ ਪੁਰਾਣਿਯਂ ਵਿਯ ਨਵਾਯਮ੍ਪਿ ਕੁਟਿਯਂ ਆਸਂ ਤਣ੍ਹਂ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਵਿਰਾਜੇਹਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਹਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਨ ਨਵਾ ਨਾਮ ਕੁਟਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਨ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾਵਹਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨਵਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਯਂ ਪੁਰਾਣਿਯਂਯੇਵ ਕੁਟਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਹੀਤਿ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਾਣੀ ਤਿਣਕੁਟਿਕਾ ਜਿਣ੍ਣਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਨਵਂ ਤਿਣਕੁਟਿਕਂ ਕਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਨ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ, ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਨ ਭਾਵਨਾਯ ਅਨਨੁਯੁਞ੍ਜਨੇਨ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਕੁਟਿਮ੍ਪਿ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਕਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਨਵਾ ਤਿਣਕੁਟਿ ਵਿਯ ਕਰਣਦੁਕ੍ਖੇਨ ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਜਰਾਮਰਣਸੋਕਪਰਿਦੇਵਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸਂਸਟ੍ਠਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਣਕੁਟਿਯਂ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਭਾਵਕੁਟਿਯਂ ਆਸਂ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਵਿਰਾਜਯ ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਹਿ, ਏਵਂ ਤੇ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਦੇਵਤਾਯ ਚ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੩੬-੪੬) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ¶ , ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਤਿਣਤ੍ਥਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਨਲ਼ਮਾਲਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਬੀਜਨਿਂ ਅਹਂ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪਨਾਮੇਸਿਂ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ¶ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਬੀਜਨਿਂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਯਥਾ ਮੇ ਕਾਯੋ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਤਥੇਵ ਤਿਵਿਧਗ੍ਗੀਹਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਵ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੁ.

‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਦੇਵਾ ਸਮਾਗਚ੍ਛੁਂ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਵਨਨਿਸ੍ਸਿਤਾ;

ਸੋਸ੍ਸਾਮ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਹਾਸਯਨ੍ਤਞ੍ਚ ਦਾਯਕਂ.

‘‘ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ, ਦੇਵਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;

ਦਾਯਕਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਨ੍ਤੋ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਬੀਜਨਿਦਾਨੇਨ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਸੁਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਾਵਸੇਸੇਨ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ;

ਮਾਲੁਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਬੀਜਨਿਦਾਨੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਨਵਿਪੁਲੇਨ ਚ;

ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਸੁਬ੍ਬਤਾ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸ ਤੇ;

ਏਕੂਨਤਿਂਸਸਹਸ੍ਸੇ, ਅਟ੍ਠ ਮਾਲੁਤਨਾਮਕਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਕੁਸਭੂਤਾ’’ਤਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ. ਸਾਯੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸਿ. ਕੁਟਿਓਵਾਦੇਨ ਲਦ੍ਧਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਚਸ੍ਸ ਕੁਟਿਵਿਹਾਰੀਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਦੁਤਿਯਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੮. ਰਮਣੀਯਕੁਟਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਰਮਣੀਯਾ ¶ ¶ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਰਮਣੀਯਕੁਟਿਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਸਲਬੀਜਰੋਪਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਪ੍ਪਸਤਮਤ੍ਥਕੇ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਰਹਂ ¶ ਆਸਨਂ ਭਗਵਤੋ ਅਦਾਸਿ. ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੇਸਂ ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਵਜ੍ਜਿਰਟ੍ਠੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕਾਵਾਸੇ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ, ਸਾ ਹੋਤਿ ਕੁਟਿਕਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਭਿਤ੍ਤਿਭੂਮਿਕਾ ਆਰਾਮਪੋਕ੍ਖਰਣਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੁਤ੍ਤਾਜਾਲਸਦਿਸਵਾਲਿਕਾਕਿਣ੍ਣਭੂਮਿਭਾਗਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚ ਵਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਙ੍ਗਣਤਾਦਿਨਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਰਮਣੀਯਤਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੪੭-੫੨) –

‘‘ਕਾਨਨਂ ਵਨਮੋਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਨਿਰਾਕੁਲਂ;

ਸੀਹਾਸਨਂ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਮਾਲਾਹਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਕਤ੍ਵਾ ਚ ਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ;

ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤ੍ਵਾ, ਪਕ੍ਕਾਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠ ਨਰਾਸਭ;

ਸਨ੍ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਯਂ ਦਾਨਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਸੀਹਾਸਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਸਨ੍ਨਿਬ੍ਬਾਪਕਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੇ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਕੁਟਿਕਾਯ ਰਮਣੀਯਭਾਵਤੋ ਵਿਹਾਰਪੇਕ੍ਖਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕੁਟਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ¶ . ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਕਤਿਪਯਾ ਧੁਤ੍ਤਜਾਤਿਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਤਤ੍ਥ ਗਤਾ ਕੁਟਿਕਾਯ ਰਮਣੀਯਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ‘‘ਏਤ੍ਥ ਵਸਨ੍ਤੋ ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਸਿਯਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਆਕਡ੍ਢਨੀਯਹਦਯੋ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ – ‘‘ਰਮਣੀਯਂ ਵੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ. ਮਯਮ੍ਪਿ ਰਮਣੀਯਰੂਪਾ ਪਠਮਯੋਬ੍ਬਨੇ ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਰਭਿਂਸੁ. ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵੀਤਰਾਗਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰਮਣੀਯਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ, ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾ ਮਨੋਰਮਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੫੮. ਤਤ੍ਥ ਰਮਣੀਯਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾਤਿ ‘‘ਰਮਣੀਯਾ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਚ੍ਚਂ. ਅਯਂ ਮਮ ਵਸਨਕੁਟਿਕਾ ਰਮਣੀਯਾ ਮਨੁਞ੍ਞਰੂਪਾ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾ, ‘‘ਏਵਰੂਪਾਯ ¶ ਮਨਾਪਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਇਦਂ ਨਾਮ ਫਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਫਲਾਨਿ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਧਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾ. ਸਯਞ੍ਚ ਤਥਾਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਮਨੋ ਰਮੇਤੀਤਿ ਮਨੋਰਮਾ. ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਮਨੋਰਮਾ, ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਯੋਗਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾਕਾਰੇਨ ਪਯੋਗਾਸਯਵਿਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਕੁਮਾਰੀਹੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਮਾਨਸੋ ਅਹਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਕੁਮਾਰੀਹਿ. ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਕਮ੍ਮਵਸੇਨਪਿ ਹਿ ਮਾਦਿਸਾਨਂ ਇਤ੍ਥੀਹਿ ਪਯੋਜਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਗੇਵ ਰਾਗਵਸੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਕੁਮਾਰੀਹੀਤਿ. ਕੁਮਾਰਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਵਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹੀਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਕਾਰਿਨੀਹਿ ਯਾਵ ਅਪਰਦ੍ਧਞ੍ਚ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਜ੍ਝਾਸਯਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਅਯਂ ਕਿਰਿਯਾ ਸੋਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਤਹਿਂ ਗਚ੍ਛਥ ਨਾਰਿਯੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗਾਨਂ. ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਪਯੋਜਨਂ. ਤਹਿਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ. ਨਾਰਿਯੋਤਿ ਆਲਪਨਂ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤਾ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਗਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਕੁਮਾਰੀਹੀ’’ਤਿ ਕਾਮੇਹਿ ਅਨਤ੍ਥਿਕਭਾਵਵਚਨੇਨੇਵ ਥੇਰੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਰਮਣੀਯਕੁਟਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੯. ਕੋਸਲਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਸਲਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਸਲਬੀਜਂ ਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੇਸਂ ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਵਤ੍ਥੁਸਦਿਸਮੇਵ. ਅਯਂ ¶ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਕੁਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਂ ਸੋ ਉਪਾਸਕੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਵਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕੁਟਿਕਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ਥੇਰੋ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਆਵਾਸਸਪ੍ਪਾਯੇਨ ਸਮਾਧਾਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੫੩-੬੧) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਵਸਾਮਿ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ;

ਘਾਸੇਸੁ ਗੇਧਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਸੀਲੋ ਚਹਂ ਤਦਾ.

‘‘ਖਣਨ੍ਤਾਲੁਕਲਮ੍ਬਾਨਿ ¶ , ਬਿਲ਼ਾਲਿਤਕ੍ਕਲਾਨਿ ਚ;

ਕੋਲਂ ਭਲ੍ਲਾਤਕਂ ਬਿਲ੍ਲਂ, ਆਹਤ੍ਵਾ ਪਟਿਯਾਦਿਤਂ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਆਗਚ੍ਛਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ.

‘‘ਉਪਾਗਤਂ ਮਹਾਨਾਗਂ, ਦੇਵਦੇਵਂ ਨਰਾਸਭਂ;

ਬਿਲ਼ਾਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਪਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਓਕਿਰਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਤੋਸਯਨ੍ਤੋ ਮਮਂ ਤਦਾ;

ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਬਿਲ਼ਾਲਿਂ ਮੇ ਅਦਾ ਤੁਵਂ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਸਿ.

‘‘ਚਰਿਮਂ ਵਤ੍ਤਤੇ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਚਤੁਪਞ੍ਞਾਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਸੁਮੇਖਲਿਯ ਸਵ੍ਹਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੫੯. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਭਗਵਤੋ ਵੇਸਾਲਿਂ ਉਪਗਮਨੇ ਆਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ‘‘ਏਕਨ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਇਦਂ ਸਾਸਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਧਾਵਸੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਤੋ. ਅਰਞ੍ਞੇ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਕਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਨੁਰੂਪਵਸੇਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਸਤੋ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਕਤਾ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨੁਰੂਪਂ ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਚ ਆਤਾਪੀ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ. ਅਰਞ੍ਞਵਾਸਲਦ੍ਧੇਨ ਕਾਯਵਿਵੇਕੇਨ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਯਾ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਤਾਯ ਆਤਾਪੀ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਤਿਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਕਿਤ੍ਤਨੇ ਚਸ੍ਸ ਇਦਮੇਵ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਚਿਰਨਿਵਾਸਿਭਾਵੇਨ ਪਨ ਕੋਸਲਵਿਹਾਰੀਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ ਜਾਤਾਤਿ.

ਕੋਸਲਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤੇ ¶ ¶ ਮੇ ਇਜ੍ਝਿਂਸੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੀਵਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਲਾਭੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਵਰੂਪੇਨ ਭਵਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਗਵਾ ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਏਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸੋ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਲਾਭੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ – ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਪਤ੍ਥਨਾ ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋਪਿ ¶ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸੀਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰਤੋ ਅਵਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰਵਾਸਿਨੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਬ੍ਬੇਵ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੨੦੭) ਮਧੁਞ੍ਚ ਗੁਲ਼ਦਧਿਞ੍ਚ ਨ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ. ਤੇ ‘‘ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਜਨਪਦਤੋ ਨਗਰਪਵਿਸਨਮਗ੍ਗੇ ਪੁਰਿਸਂ ਠਪੇਸੁਂ. ਤਦਾ ਏਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਾਮਤੋ ਗੁਲ਼ਦਧਿਵਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ‘‘ਮੁਖਂ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਪਵਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਙ੍ਗਲਸੀਸਮਤ੍ਤਂ ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕਂ ਦਣ੍ਡਕਮਧੁਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਮੇ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਗਰਂ ਪਾਵਿਸਿ. ਨਾਗਰੇਹਿ ਠਪਿਤਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ‘‘ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਸ੍ਸਿਮਂ ਆਹਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ‘‘ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਸਾਮਿ, ਵਿਕ੍ਕਿਣਿਤੁਂ ਪਨ ਮੇ ਇਦਂ ਆਭਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ¶ ਹਿ, ਭੋ, ਇਦਂ ਕਹਾਪਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਤਂ ਮਧੁਞ੍ਚ ਗੁਲ਼ਦਧਿਞ੍ਚ ਦੇਹੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਨ ਬਹੁਮੂਲਂ, ਅਯਞ੍ਚ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵ ਬਹੁਂ ਦੇਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਨਂ ‘‘ਨਾਹਂ ਏਕੇਨ ਕਹਾਪਣੇਨ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਯਦਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ. ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਨ ਦੇਮੀ’’ਤਿ. ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪਾਪੁਣਿ.

ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਤਿਵਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਹੋਤੁ ਤਾਵ ਇਮਿਨਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਇਦਂ ਨ ਬਹੁਂ ਅਗ੍ਘਨਕਂ, ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਬਹੁਂ ਦੇਸਿ, ਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਾਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਇਧ, ਭੋ, ਨਗਰਵਾਸਿਨੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਵਿਰੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਗਰਾਨਂ ਪਰਾਜਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਨਾਗਰਾਨਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਤੁਂ ਅਵਾਰਿਤਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਕੋਚਿ ਨਾਗਰਾਨਂ ਦਾਨੇ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਭਾਵਂ ¶ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛ, ਨਾਗਰਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖ ‘ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਇਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਮੂਲੇਨ ਨ ਦੇਤਿ ਸਹਤ੍ਥੇਨੇਵ ਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਾ ¶ ਨਿਬ੍ਬਿਤਕ੍ਕਾ ਹੋਥਾ’ਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਪਨ ਮੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਜੇਟ੍ਠਕਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ ਹੋਹੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਪਰਿਬ੍ਬਯਤ੍ਥਂ ਗਹਿਤਮਾਸਕੇਨ ਪਞ੍ਚਕਟੁਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ¶ ਚੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਧਿਤੋ ਕਞ੍ਜਿਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਮਧੁਪਟਲਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਕਟੁਕਚੁਣ੍ਣੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੁਮਿਨਿਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਆਦਾਯ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿ ਮਹਾਜਨੇਨ ਆਹਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਵਾਰਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ, ਸੋ ਓਕਾਸਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਅਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦੁਗ੍ਗਤਪਣ੍ਣਾਕਾਰੋ, ਇਮਂ ਮੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਤੁਮਹਾਰਾਜਦਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸੇਲਮਯਪਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਨ ਖੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਸੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਆਹ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਮੇ, ਭਗਵਾ, ਅਜ੍ਜ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰਵਾਸਿਕੇਹਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਆਹਰਿਯਮਾਨੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਵੇ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੨੦੭). ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਏਵਂ ਹੋਤੁ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਗਰਵਾਸੀਨਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ.

ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸੁਪ੍ਪਵਾਸਾਯ ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾਯਂ ਪਾਤਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਸਤਾਨਿ ਸਕਟੇਨਾਦਾਯ ਸੁਪ੍ਪਵਾਸਾਯ ਉਪਨੀਯਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਨਂ ਪੁਞ੍ਞਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਬੀਜਪਚ੍ਛਿਂ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਏਕੇਕਬੀਜਤੋ ਸਲਾਕਸਤਮ੍ਪਿ ਸਲਾਕਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਕੇਕਕਰੀਸਖੇਤ੍ਤੇ ਪਣ੍ਣਾਸਮ੍ਪਿ ਸਟ੍ਠਿਪਿ ਸਕਟਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕੋਟ੍ਠੇ ਪੂਰਣਕਾਲੇਪਿ ਕੋਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਨ ਪੂਰਤਿ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਤ੍ਤਭਾਜਨਤੋਪਿ ‘‘ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਯਾਵ ਨ ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਾਵ ਭਤ੍ਤਂ ਖੀਯਤਿ, ਦਾਰਕੇ ¶ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇਯੇਵ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ.

ਗਬ੍ਭੇ ¶ ਪਨ ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੋਸਿ. ਸਾ ਸਾਮਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਪੁਰੇ ਮਰਣਾ ਜੀਵਮਾਨਾਵ ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਇਮਂ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹਿ, ਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਵਦੇਤਿ, ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਸਨਂ ਭਗਵਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਸੁਖਿਨੀ ਹੋਤੁ ਸੁਪ੍ਪਵਾਸਾ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ ਅਰੋਗਾ, ਅਰੋਗਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਵਿਜਾਯਤੂ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੧੮) ਆਹ. ਰਾਜਾ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾਯੇਵ ਸੁਪ੍ਪਵਾਸਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ¶ ਧਮਕਰਣਾ ਉਦਕਂ ਵਿਯ ਗਬ੍ਭੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਜਨੋ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖੋਵ ਹਸਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ ਤੁਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਮਹਾਜਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਅਗਮਾਸਿ.

ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾਵ, ‘‘ਦਸਬਲੇਨ ਕਥਿਤਕਥਾ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਸੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਂ ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਰਾਜਧੀਤਾ ਤਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਂ ਜੀਵਿਤਭਤ੍ਤਮੇਵ ਮਙ੍ਗਲਭਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਚ੍ਛ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹੀਤਿ. ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਯਿਂਸੁ. ਦਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਞਾਤੀਨਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਸੀਵਲਿਦਾਰਕੋਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ. ਸੋ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਾਨਿ ਗਬ੍ਭੇ ਵਸਿਤਤ੍ਤਾ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮੋ ਅਹੋਸਿ. ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਅਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –

‘‘ਯੋਮਂ ਪਲਿਪਥਂ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਮੋਹਮਚ੍ਚਗਾ;

ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਅਨੇਜੋ ਅਕਥਂਕਥੀ;

ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੪੧੪);

ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤਯਾ ਏਵਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਰਾਸਿਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਲਭਮਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ਸੁਪ੍ਪਵਾਸਾ ਨਂ ਦਾਰਕਂ ਥੇਰੇਨ ¶ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਂ ਕਥੇਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਭੂਤਂ ਗਬ੍ਭਵਾਸਦੁਕ੍ਖਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ, ‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਦਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ¶ , ਭਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਥੇਰੋ ਤਂ ਵਿਹਾਰਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ਤਚਪਞ੍ਚਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਵਲਿ, ਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਓਵਾਦੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਯਾ ਸਤ੍ਤ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨੁਭੂਤਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਾਹੀ’’ਤਿ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਾਜਨਮੇਵ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਰੋ, ਯਂ ਪਨ ਮਯਾ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਮਹਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਪਠਮਕੇਸਵਟ੍ਟਿਯਾ ਓਹਾਰਣਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਓਹਾਰਣਕ੍ਖਣੇ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਤਤਿਯਾਯ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਪਨ ਕੇਸਾਨਂ ਓਰੋਪਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਅਪਚ੍ਛਾ ਅਪੁਰਿਮਾ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਯਾਵਤਿਚ੍ਛਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ.

ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਵੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਞ੍ਚ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਗਣ੍ਹ ਸੀਵਲੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤਾਭਿਮੁਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਟਵਿਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਦਿਟ੍ਠਨਿਗ੍ਰੋਧੇ ਅਧਿਵਤ੍ਥਾ ਦੇਵਤਾ ਸਤ੍ਤਦਿਵਸਾਨਿ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਇਤਿ ਸੋ –

‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਣ੍ਡਵਪਬ੍ਬਤਂ;

ਤਤਿਯਂ ਅਚਿਰਵਤਿਯਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਵਰਸਾਗਰਂ.

‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਹਿਮਵਨ੍ਤਂ ਸੋ, ਛਟ੍ਠਂ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੁਪਾਗਮਿ;

ਸਤ੍ਤਮਂ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਥ ਰੇਵਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਦਿਵਸਾਨੇਵ ਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ. ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੇ ਪਨ ਨਾਗਦਤ੍ਤਦੇਵਰਾਜਾ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਸੁ ਦਿਵਸੇਸੁ ਏਕਦਿਵਸੇ ਖੀਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਦਾਸਿ, ਏਕਦਿਵਸੇ ਸਪ੍ਪਿਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਆਹ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਦੇਵਰਞ੍ਞੋ ਨੇਵ ਧੇਨੁਯੋ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਦਧਿਨਿਮ੍ਮਥਨਂ ¶ , ਕੁਤੋ ਤੇ ਦੇਵਰਾਜ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਖੀਰਸਲਾਕਭਤ੍ਤਦਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਦੇਵਰਾਜਾ ਆਹ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਖਦਿਰਵਨਿਯਰੇਵਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੇਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨੇ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ.

ਏਵਂ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਓਵਾਦੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਯਂ ¶ ਮਯਾ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਮਹਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਦਿਵਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਕੁਟਿਕਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਭੂਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਤਸ੍ਸ ਅਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਤਯੋ ਭਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ. ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵੀਥਿਂ ਓਤਰਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਆਸਵੇ ਖੇਪੇਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀ’’ਤਿ. ਉਭਯਥਾਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਪਕਾਸਿਤਾ. ਥੇਰੋ ਪਨ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੋ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੩੧-੩੯) –

‘‘ਵਰੁਣੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਦੇਵਰਾਜਾ ਅਹਂ ਤਦਾ;

ਉਪਟ੍ਠਹੇਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਯੋਗ੍ਗਬਲਵਾਹਨੋ.

‘‘ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਲੋਕਨਾਥਮ੍ਹਿ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀਨਰੁਤ੍ਤਮੇ;

ਤੂਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਮਾਦਾਯ, ਅਗਮਂ ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਵਾਦਿਤੇਨ ਚ ਨਚ੍ਚੇਨ, ਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਸਮਾਹਿਤੋ;

ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਵਿਯ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਂ ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਉਪਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ¶ ਤਂ ਬੋਧਿਂ, ਧਰਣੀਰੁਹਪਾਦਪਂ;

ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਸਕਕਮ੍ਮਾਭਿਰਦ੍ਧੋਹਂ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮੇ;

ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਨਿਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਸਟ੍ਠਿਤੂਰਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਪਰਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ ਮਂ ਸਦਾ;

ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇਵੇਸੁ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਭਵਾਭਵੇ.

‘‘ਤਿਵਿਧਗ੍ਗੀ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ.

‘‘ਸੁਬਾਹੂ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਾਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਪਞ੍ਚਕਪ੍ਪਸਤੇ ਇਤੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦਨੇਨ ਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇ ਮੇ ਇਜ੍ਝਿਂਸੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੬੦. ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਮੇ ਇਜ੍ਝਿਂਸੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਯਦਤ੍ਥੋ ਪਾਵਿਸਿਂ ਕੁਟਿਂ, ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੇਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਾ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕਰਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾਯੇਵ ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਖ੍ਵਾਹਂ ਤਦਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਦਰਿਯਾ ਏਤਰਹਿ ¶ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਞ੍ਞਿਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਮਨੋਰਥਾ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਯਦਤ੍ਥੋ ਯਂਪਯੋਜਨੋ ਯੇਸਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ ਕੁਟਿਂ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਾਵਿਸਿਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਸਨ੍ਤੋ, ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਤੇ ਮੇ ਇਜ੍ਝਿਂਸੁ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਵ ਇਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਇਜ੍ਝਿਂਸੁ ਸਮਿਜ੍ਝਿਂਸੁ, ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਨੋਰਥੋ ਜਾਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂ ਸਮਿਦ੍ਧਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਨਾਨੁਸਯਮੁਜ੍ਜਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਮਾਨਾਨੁਸਯਮੁਜ੍ਜਹਂ ਪਜਹਿਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਮੇ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਇਜ੍ਝਿਂਸੂਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਮਾਨਾਨੁਸਯੇ ਹਿ ਪਹੀਨੇ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ ਨਾਮ ਅਨੁਸਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਧਿਗਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਮਾਨਾਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸੀਵਲਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਸ੍ਸਤਿ ¶ ਪਸ੍ਸੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸਵਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਚ ਅਸੁਕੋ ਚ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਥੋਮਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਅਨਾਗਤੇ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥੁ ¶ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਰਣਗਮਨਞ੍ਚ ਪਵੇਦੇਸਿ. ਸੋ ਯਾਵਜੀਵਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਵਪ੍ਪੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਅਸਿਤੇਨ ਇਸਿਨਾ ‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਪ੍ਪਮੁਖੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਘਰਾਵਾਸਂ ਪਹਾਯ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਮਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਰੁਵੇਲਾਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਹਾਰਪਰਿਭੋਗੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਇਸਿਪਤਨਂ ਗਤੋ. ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਇਸਿਪਤਨਂ ¶ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੇ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਞ੍ਚਮਿਯਂ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੨੦-੩੦) –

‘‘ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਦੇਵਰਾਜੂਨਂ, ਸਙ੍ਗਾਮੋ ਸਮੁਪਟ੍ਠਿਤੋ;

ਅਹੋਸਿ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ, ਮਹਾਘੋਸੋ ਅਵਤ੍ਤਥ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਸਂਵੇਜੇਸਿ ਮਹਾਜਨਂ.

‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਦੇਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ, ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਵਚਾਵੁਧਾ;

ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਏਕਗ੍ਗਾਸਿਂਸੁ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਵਾਚਾਸਭਿਮੁਦੀਰਯਿ;

ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਸਿ ਮਹਾਜਨਂ.

‘‘ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ¶ ਮਨੁਜੋ, ਏਕਪਾਣਂ ਵਿਹੇਠਯਂ;

ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਦੋਸੇਨ, ਅਪਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸੇ ਨਾਗੋਵ, ਬਹੂ ਪਾਣੇ ਵਿਹੇਠਯਂ;

ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਥ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਾ ਹਞ੍ਞਿਤ੍ਥੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ.

‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯਕ੍ਖਰਾਜੂਨਂ, ਸੇਨਾ ਸਾ ਵਿਮ੍ਹਿਤਾ ਅਹੁ;

ਸਰਣਞ੍ਚ ਉਪਾਗਚ੍ਛੁਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਸੁਤਾਦਿਨਂ.

‘‘ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾਨ ਜਨਤਂ, ਪਦਮੁਦ੍ਧਰਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;

ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਵ ਦੇਵੇਹਿ, ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ.

‘‘ਪਠਮਂ ¶ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਿਂ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਮਹਾਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਾਮਾ ਚ, ਸੋਲ਼ਸਾਸੁਂ ਰਥੇਸਭਾ;

ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਰਾਜਾਨੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਮੁਖੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਬਾਹੁਲਿਕਾਦਿਵਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਿਮ੍ਹ. ਅਹੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਧਕਰਣੋ ਅਚਕ੍ਖੁਕਰਣੋ ਅਰਿਯਭਾਵੋਯੇਵ ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੬੧. ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਸ੍ਸੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਸ੍ਸੋ, ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਰਿਯੋ, ਸੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਾਵਿਂ ‘‘ਅਯਂ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਾਵੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਜਾਨਾਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯੋ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਵਿਰਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਂ ‘‘ਅਨ੍ਧੋ ਵਤਾਯਂ ਭਵਂ ਅਚਕ੍ਖੁਕੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਰਹਿਤੋ ਅਨ੍ਧਬਾਲੋ ਤਾਦਿਸਂ ਅਨ੍ਧਬਾਲਂ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਏਵਂਵਿਧੋ’’ਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਨਰਹਿਤੋ ਸਕਲਂ ਞੇਯ੍ਯਂ ਹਤ੍ਥਾਮਲਕਂ ਵਿਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪੂਰਣਾਦਿਂ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸਿਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਉਭਯੇਪਿ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਿਪਰੀਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਏਕਕਾ ¶ ¶ ¶ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਨਾਗਪੁਪ੍ਫਕੇਸਰੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਮਚ੍ਚਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਤੋ ਵੇਸਾਲਿਗਮਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਨਸਣ੍ਡੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਉਸ੍ਸਵੋ ਅਹੋਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਉਸ੍ਸਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਵਿਵੇਕਂ ਵਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਭਿਰਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਏਕਕਾ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਾਮ, ਅਪਵਿਦ੍ਧਂਵ ਵਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ;

ਏਤਾਦਿਸਿਕਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਕੋ ਸੁ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਾਪਿਯੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਮਾਹ;

ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਨਸਣ੍ਡੇ ਅਧਿਵਤ੍ਥਾ ਦੇਵਤਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ‘‘ਯਦਿਪਿ, ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਰਞ੍ਞਵਾਸਂ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਵਦਸਿ, ਵਿਵੇਕਕਾਮਾ ਪਨ ਵਿਦ੍ਦਸੁਨੋ ਤਂ ਬਹੁ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ –

‘‘ਏਕਕੋ ਤ੍ਵਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਸਿ, ਅਪਵਿਦ੍ਧਂਵ ਵਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ;

ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਰਯਿਕਾ ਵਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਗਾਥਂ ਵਤ੍ਵਾ, ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੀ ਸਂਵੇਜੇਸਿ ¶ . ਏਵਂ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਾਯ ਦੇਵਤਾਯ ਸਂਵੇਜਿਤੋ ਕਸਾਭਿਹਤੋ ਵਿਯ ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵੀਥਿਂ ¶ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੧.੬੨-੬੬) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਤਰਂਸਿਂਵ ਭਾਣੁਮਂ;

ਓਭਾਸੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਉਲ਼ੁਰਾਜਂਵ ਪੂਰਿਤਂ.

‘‘ਪੁਰਕ੍ਖਤਂ ¶ ਸਾਵਕੇਹਿ, ਸਾਗਰੇਹੇਵ ਮੇਦਨਿਂ;

ਨਾਗਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਰੇਣੂਹਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਰੇਣੁਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਪਣ੍ਣਤਾਲੀਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਰੇਣੁ ਨਾਮਾਸਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਕੁਸੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਵਤਾਯ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ –

‘‘ਏਕਕਾ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਾਮ, ਅਪਵਿਦ੍ਧਂਵ ਵਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ;

ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਰਯਿਕਾ ਵਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਨਪੇਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਵਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਦਾਰੁਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਯਦਿਪਿ ਮਯਂ ਏਕਕਾ ਏਕਾਕਿਨੋ ਅਸਹਾਯਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਾਮ, ਏਵਂ ਵਿਹਰਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ ਮਂ ਬਹੂ ਅਤ੍ਥਕਾਮਰੂਪਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਹੋ ਵਤਸ੍ਸ ਮਯਮ੍ਪਿ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਵਿਯ ਘਰਬਨ੍ਧਨਂ ਪਹਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਕਿਂ? ਨੇਰਯਿਕਾ ਵਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨਂ, ਯਥਾ ਨਾਮ ਨੇਰਯਿਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾ ਸਗ੍ਗਗਾਮੀਨਂ ਸਗ੍ਗੂਪਗਾਮੀਨਂ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਯਮ੍ਪਿ ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ ਪਹਾਯ ਸਗ੍ਗਸੁਖਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭਵੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਗਰੁਬਹੁਵਚਨਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਕਾ ਮਯਂ ਵਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨਪ੍ਪਯੋਗੋ ਕਤੋ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ’’, ‘‘ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ‘ਪਿਹਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਂ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਚ ਤਾਦਿਸੇ ਅਰਞ੍ਞਵਾਸਾਦਿਗੁਣੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗੁਣੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚੁਤਾ ¶ ¶ ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਕ੍ਖਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਦਿਬ੍ਬਵਤ੍ਥੇਨ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਕ੍ਕੇਸੁ ਦੇਵਦਹਨਿਗਮੇ ਸਾਕਿਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸਮ੍ਮੋਦਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਦਹਰਕਾਲੇ ਵਾਤਰੋਗੇਨ ਪਾਦਾ ਨ ਵਹਿਂਸੁ. ਸੋ ਕਤਿਪਯਂ ਕਾਲਂ ਪੀਠਸਪ੍ਪੀ ਵਿਯ ਵਿਚਰਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ ਜਾਤਾ. ਪਚ੍ਛਾ ਅਰੋਗਕਾਲੇਪਿ ਤਥੇਵ ਨਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਭਗਵਤੋ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਕੁਲਲੋ ਮਂਸਪੇਸਿਂ ਆਦਾਯ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਬਹੂ ਕੁਲਲਾ ਅਨੁਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤੇਸੁਂ. ਪਾਤਿਤਂ ਮਂਸਪੇਸਿਂ ਏਕੋ ਕੁਲਲੋ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ. ਤਂ ਅਞ੍ਞੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿ, ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ‘‘ਯਥਾਯਂ ਮਂਸਪੇਸਿ, ਏਵਂ ਕਾਮਾ ਨਾਮ ਬਹੁਸਾਧਾਰਣਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ – ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ¶ ਦਿਵਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੧-੧੦) –

‘‘ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਭਗਵਾ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਪਾਵਿਸਿ ਬਨ੍ਧੁਮਂ ਤਦਾ.

‘‘ਨਗਰਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਅਗਮਂ ਦੀਪਚੇਤਿਯਂ;

ਅਦ੍ਦਸਂ ਵਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ.

‘‘ਚੁਲ੍ਲਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯਕ੍ਖਾ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਨ੍ਤਿਕੇ;

ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ, ਇਨ੍ਦਂਵ ਤਿਦਸਾ ਗਣਾ.

‘‘ਭਵਨਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਹਂ ਤਦਾ;

ਸਿਰਸਾ ਅਭਿਵਾਦੇਸਿਂ, ਤਞ੍ਚਾਦਾਸਿਂ ਮਹੇਸਿਨੋ.

‘‘ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਹੋ ਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਪਦਾ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੇਨ, ਵਸੁਧਾਯਂ ਪਕਮ੍ਪਥ.

‘‘ਤਞ੍ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਲੋਮਹਂਸਨਂ;

ਬੁਦ੍ਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦਮ੍ਹਿ ਤਾਦਿਨੇ.

‘‘ਸੋਹਂ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਦਤ੍ਵਾਨ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਸਰਣਞ੍ਚ ਉਪਾਗਚ੍ਛਿਂ, ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜ੍ਜਨੋ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਸੋਲ਼ਸਾਸੁਂ ਸੁਵਾਹਨਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਯਦੇਵ ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਂ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾ ਅਧਿਗਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਚੁਤਾ ਪਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੬੩. ਤਤ੍ਥ ਚੁਤਾਤਿ ਭਟ੍ਠਾ. ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਪਤਨ੍ਤਿ. ਪਤਿਤਾਤਿ ¶ ਚਵਨਵਸੇਨ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾ, ਆਕਾਸੇ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤਨਵਸੇਨ ਪਤਿਤਾ. ਗਿਦ੍ਧਾਤਿ ਗੇਧਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ¶ . ਪੁਨਰਾਗਤਾਤਿ ਪੁਨਦੇਵ ਉਪਗਤਾ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਤਨ੍ਤਿ ਚ ਇਧ ਕੁਲਲਾ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਮੁਖਤੋ ਚੁਤਾ ਚ ਮਂਸਪੇਸਿ, ਚੁਤਾ ਪਨ ਸਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾ ਚ, ਗਿਦ੍ਧਾ ਗੇਧਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬੇਵ ਕੁਲਲਾ ਪੁਨਰਾਗਤਾ. ਯਥਾ ਚਿਮੇ ਕੁਲਲਾ, ਏਵਂ ਸਂਸਾਰੇ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਯੇ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਤੋ ਚੁਤਾ, ਤੇ ਪਤਨ੍ਤਿ ਨਿਰਯਾਦੀਸੁ, ਏਵਂ ਪਤਿਤਾ ਚ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਠਿਤਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਕਾਮਭਵੇ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਚ ਭਵਨਿਕਨ੍ਤਿਵਸੇਨ ਗਿਦ੍ਧਾ ਚ ਪੁਨਰਾਗਤਾ ਭਵਤੋ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਭਵਗਾਮਿਨਾ ਕਮ੍ਮੇਨ ਤਂ ਤਂ ਭਵਸਞ੍ਞਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਗਤਾ ਏਵ, ਏਵਂਭੂਤਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ. ਮਯਾ ਪਨ ਕਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਭੇਦਂ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤਂ, ਨ ਦਾਨਿ ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਰਤਂ ਰਮ੍ਮਂ ਰਮਿਤਬ੍ਬਂ ਅਰਿਯੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਵਿਨਿਸ੍ਸਟਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਤਂ ਅਭਿਰਤਂ ਰਮ੍ਮਂ. ਤੇਨ ਚ ਸੁਖੇਨਨ੍ਵਾਗਤਂ ਸੁਖਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ ਅਨੁਆਗਤਂ ਉਪਗਤਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸੁਖੇਨ ਵਾ ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾਭੂਤੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁਖੇਨ ਮਗ੍ਗਸੁਖੇਨ ਚ ਅਨ੍ਵਾਗਤਂ ਫਲਸੁਖਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਕ੍ਖਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਦੁਮਵ੍ਹਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ¶ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਮਹਤਿਯਾ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿਵੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਚਤੂਹਿ ਸੁਵਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜੇਸਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਸਾਦਸਂਵਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ਤਥਾਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਸਿ, ਯਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਾਭਾ ਸਕਲਂ ਤਂ ਪਦੇਸਂ ਓਤ੍ਥਰਤਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ¶ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਅਵਿਜਹਨ੍ਤੋ ਕੇਨਚਿ ਰੋਗੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤੁਸਿਤੇਸੁ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਾਨਂ ¶ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਰਾਜਾ ਹਿ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਯਾ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾਭਿਲਾਸੋ ਕਤਿਪਯਮਨੁਸ੍ਸਪਰਿਵਾਰੋ ਅਞ੍ਞਾਤਕਵੇਸੇਨ ਵੇਸਾਲਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ ਤਾਯ ਸਂਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ. ਤਦਾ ਅਯਂ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ. ਸਾ ਚ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਂ ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਰਾਜਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਾਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਮਨ੍ਵਾਯ ਪੁਤ੍ਤਂ ਵਿਜਾਯਿ, ‘‘ਵਿਮਲੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਵੇਸਾਲਿਗਮਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੪੦-੪੮) –

‘‘ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਭਗਵਾ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਜਨਕਾਯਸ੍ਸ, ਦੇਸੇਸਿ ਅਮਤਂ ਪਦਂ.

‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਸੋਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਚ੍ਛਦਨਂ ਆਸਿ, ਯਾਵਤਾ ਪਰਿਸਾ ਤਦਾ;

ਬੁਦ੍ਧਾਭਾ ਚ ਸੁਵਣ੍ਣਾਭਾ, ਆਲੋਕੋ ਵਿਪੁਲੋ ਅਹੁ.

‘‘ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਵੇਦਜਾਤੋ ਕਤਞ੍ਜਲੀ;

ਵਿਤ੍ਤਿਸਞ੍ਜਨਨੋ ਤੇਸਂ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਾਵਹੋ.

‘‘ਆਯਾਚਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਨ ਚ ਸੁਬ੍ਬਤਂ;

ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਨਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਕਂ ਭਵਨੁਪਾਗਮਿਂ.

‘‘ਭਵਨੇ ਉਪਵਿਟ੍ਠੋਹਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਂ;

ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਤੁਸਿਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸੋਲ਼ਸਾਸਿਂਸੁ ¶ ਰਾਜਾਨੋ, ਨੇਮਿਸਮ੍ਮਤਨਾਮਕਾ;

ਤੇਤਾਲੀਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਮਵ੍ਹਯਾਯਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੬੪. ਤਤ੍ਥ ਦੁਮਵ੍ਹਯਾਯਾਤਿ ਦੁਮੇਨ ਅਮ੍ਬੇਨ ਅਵ੍ਹਾਤਬ੍ਬਾਯ, ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਧਾਰੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਚ. ਜਾਤੋ ਪਣ੍ਡਰਕੇਤੁਨਾਤਿ ਧਵਲਵਤ੍ਥਧਜਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਰਕੇਤੂ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਤੇਨ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞਾ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਜਾਤੋ, ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਵਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤੋ ਹਿ ਜਾਤੋਤਿ ਅਭਿਜਾਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਵਿਜਾਯਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਲੋਕੇ ਜਾਤਵੋਹਾਰੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਦੁਮਵ੍ਹਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਭਾਵਂ ਅਪਨੇਤਿ, ਅਨੇਕਪਤਿਪੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸਮ੍ਭਵਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ. ‘‘ਜਾਤੋ ਪਣ੍ਡਰਕੇਤੁਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਤਪਿਤਿਕਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਰਵਮ੍ਭਨਂ ਅਪਨੇਤਿ. ਕੇਤੁਹਾਤਿ ਮਾਨਪ੍ਪਹਾਯੀ. ਮਾਨੋ ਹਿ ਉਣ੍ਣਤਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਕੇਤੁ ਵਿਯਾਤਿ ਕੇਤੁ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਕੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕੇਤੁਨਾਯੇਵਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਏਵ. ਪਞ੍ਞਾ ਹਿ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨੇਨ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਟ੍ਠੇਨ ਚ ਅਰਿਯਾਨਂ ਧਜਾ ਨਾਮ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਇਸਿਨਂ ਧਜੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੪੧; ਅ. ਨਿ. ੪.੪੮; ਜਾ. ੨.੨੧.੪੯੪). ਮਹਾਕੇਤੁਂ ਪਧਂਸਯੀਤਿ ਮਹਾਵਿਸਯਤਾਯ ਮਹਨ੍ਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਮਾਨਜਾਤਿਮਾਨਾਦਿਭੇਦਤੋ ਬਹਵੋ ਚ ਮਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਇਤਰੇ ਚ ਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਟ੍ਠੇਨ ਕੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਕੇਤੁ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ. ਤਂ ਬਲਵਿਧਮਨਵਿਸਯਾਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਅਭਿਭਵਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਵਨਂ ਅਕਾਸੀਤਿ. ‘‘ਮਹਾਕੇਤੁਂ ਪਧਂਸਯੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਸ੍ਸਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ¶ ਮਾਲ਼ਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੂਗਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਹਾਯਕਿਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ¶ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਵਚ੍ਛੋਤਿਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਤਤੋ ਆਗਤਨਾਮਂ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਗਾਮਕਾਵਾਸੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ. ‘‘ਅਯਂ ¶ ਵਿਨਯੋ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਅਯਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ. ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਪਿਟਕਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਏਵ, ਯਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਿਨਯਧਰਾਦਿਵੋਹਾਰੋ. ਸੋ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨.੧੩-੨੬) –

‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਮਹਾਪੂਗਗਣੋ ਅਹੁ;

ਸਰਣਂ ਗਤਾ ਚ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ.

‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ਮਾਲ਼ਂ ਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ, ਵਿਚਿਨਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹਾਵਨੇ.

‘‘ਤੇਹਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਦਿਸ੍ਵਾਨ, ਉਪਗਮ੍ਮ ਗਣਂ ਤਦਾ;

ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਂ ਗਣਂ ਅਹਂ.

‘‘ਤੇ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠਾ ਵਿਯਾਕਂਸੁ, ਸੀਲਵਨ੍ਤੋ ਉਪਾਸਕਾ;

ਮਾਲ਼ਂ ਮਯਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ, ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ.

‘‘ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਮਮਂ ਦੇਥ, ਅਹਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਹਂ ਥਮ੍ਭਂ, ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਭਵਨ੍ਤੁ ਤੇ.

‘‘ਤੇ ਮੇ ਥਮ੍ਭਂ ਪਵੇਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਪਸਨ੍ਨਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ;

ਤਤੋ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ, ਅਗਮਂਸੁ ਸਕਂ ਘਰਂ.

‘‘ਅਚਿਰਂ ਗਤੇ ਪੂਗਗਣੇ, ਥਮ੍ਭਂ ਅਹਾਸਹਂ ਤਦਾ;

ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਪਠਮਂ ਉਸ੍ਸਪੇਸਹਂ.

‘‘ਤੇਨ ¶ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਵਿਮਾਨਂ ਉਪਪਜ੍ਜਹਂ;

ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧਂ ਭਵਨਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਤ੍ਤਭੂਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਤਂ.

‘‘ਵਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁ ਭੇਰੀਸੁ, ਪਰਿਚਾਰੇਮਹਂ ਸਦਾ;

ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਯਸੋਧਰੋ.

‘‘ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਭਵਨਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਤ੍ਤਭੂਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਤਂ;

ਕੂਟਾਗਾਰਵਰੂਪੇਤਂ, ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਮਨੋਰਮਂ.

‘‘ਏਕਵੀਸਤਿਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ ¶ , ਉਦੇਨੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਭਵਨਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਤ੍ਤਭੂਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਤਂ.

‘‘ਯਂ ਯਂ ਯੋਨੁਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਦੇਵਤ੍ਤਂ ਅਥ ਮਾਨੁਸਂ;

ਅਨੁਭੋਮਿ ਸੁਖਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਥਮ੍ਭਮਦਦਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਏਕਤ੍ਥਮ੍ਭਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਅਕਿਲਾਸੁਭਾਵੇ ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਚ ਏਕਦਿਵਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਕਲਿਤਂ ਬਹੂਹਿ ਵਸ੍ਸੇਹਿ;

ਤਂ ਭਾਸਤਿ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੁਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤਉਕ੍ਖੇਪਵਚ੍ਛਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ ਵਿਨਯਪਦੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਦੇਸਞ੍ਚ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਉਪਰਿ ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਜ੍ਝਾਯਨਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਵਚ੍ਛੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਸਙ੍ਕਲਿਤਂ ਬਹੂਹਿ ਵਸ੍ਸੇਹੀਤਿ ਬਹੁਕੇਹਿ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇਹਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਵਸੇਨ ਹਦਯੇ ਠਪਿਤਂ. ‘‘ਸਙ੍ਖਲਿਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਙ੍ਖਲਿਤਂ ਵਿਯ ਕਤਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਵਸੇਨ ¶ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਂ ¶ ਕਤਂ. ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ ਕਥੇਤਿ. ਗਹਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਨਿਸਿਨ੍ਨੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਂ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੋ ਕੇਵਲਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇਯੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋ’’ਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਵਸੇਨੇਵ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਯਥਾ ਯਥਾਵੁਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫).

ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਨੁਸਾਸਿ ¶ ਮਹਾਵੀਰੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮੇਘਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਕੁਸਲਬੀਜਾਨਿ ਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨਮਾਗਮ੍ਮ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਂ ਓਸ੍ਸਜ੍ਜਿ. ਤੇਨ ਪਥਵੀਕਮ੍ਪਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਮਹਾਜਨੋ ਭੀਤਤਸਿਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਨਂ ਵੇਸ੍ਸਵਣੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਸਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨੋ ਸਂਵੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਞ੍ਜਾਤਗਾਰਵਬਹੁਮਾਨੋ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਾਕਿਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੇਘਿਯੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਭਗਵਤਿ ਜਾਲਿਕਾਯਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਕਿਮਿਕਾਲਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਰਮਣੀਯਂ ਅਮ੍ਬਵਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ¶ ਦ੍ਵੇ ਵਾਰੇ ਭਗਵਤਾ ਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਵਾਰਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿਂ ਅਲਭਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਾਯ, ਮੇਘਿਯ, ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਪਾਕਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਉਦਾ. ੩੧) ਓਵਾਦਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੫੭-੬੫) –

‘‘ਯਦਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਲੋਕਗ੍ਗੋ, ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਮੋਸ੍ਸਜਿ;

ਪਥਵੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਮੇਦਨੀ ਜਲਮੇਖਲਾ.

‘‘ਓਤਤਂ ਵਿਤਤਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਸੁਵਿਚਿਤ੍ਤਵਟਂਸਕਂ;

ਭਵਨਮ੍ਪਿ ਪਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਯੁਸਙ੍ਖਯੇ.

‘‘ਤਾਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਭਵਨੇ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿਤੇ;

ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਨੁ ਕਿਮਤ੍ਥਾਯ, ਆਲੋਕੋ ਵਿਪੁਲੋ ਅਹੁ.

‘‘ਵੇਸ੍ਸਵਣੋ ਇਧਾਗਮ੍ਮ, ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਸਿ ਮਹਾਜਨਂ;

ਪਾਣਭੂਤੇ ਭਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਗ੍ਗਾ ਹੋਥ ਸਂਵੁਤਾ.

‘‘ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਹੋ ਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਪਦਾ;

ਯਸ੍ਮਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਪਥਵੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਤਿ.

‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ਕਪ੍ਪਂ ਸਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਮੋਦਹਂ;

ਅਵਸੇਸੇਸੁ ਕਪ੍ਪੇਸੁ, ਕੁਸਲਂ ਚਰਿਤਂ ਮਯਾ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਸਞ੍ਞਮਲਭਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਸਞ੍ਞਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ਚੁਦ੍ਦਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਪਤਾਪਵਾ;

ਸਮਿਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਓਵਾਦਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਅਨੁਸਾਸਿ ¶ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂ;

ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਤੋ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਸਾਸੀਤਿ ‘‘ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਾਯ, ਮੇਘਿਯ, ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਪਾਕਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਓਵਦਿ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਂ ਅਦਾਸਿ. ਮਹਾਵੀਰੋਤਿ ਮਹਾਵਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਵੀਰਿਯਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਮਹਾਵੀਰਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਰਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਞਾਣਗਮਨੇਨ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਰਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂ. ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਂ ਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਤ੍ਵਾ. ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਅਮ੍ਬਵਨੇ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ ਚਾਲਿਕਾ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮੀਪੇਯੇਵ ਵਿਹਾਸਿਂ. ਸਤੋਤਿ ਸਤਿਮਾ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਹਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਨੁਸਾਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਾ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਮਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਜ੍ਜਾਤ੍ਤਯਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮੇਵ ਸਤ੍ਥੁ ਓਵਾਦਪਟਿਕਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਰਿਪੂਰਣਮੇਵ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਕਾਰਿਤਾ.

ਮੇਘਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਏਕਧਮ੍ਮਸਵਨੀਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਿਲੇਸਾ ¶ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਏਕਧਮ੍ਮਸਵਨੀਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ¶ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇਵਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਕਤਿਪਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਗ੍ਗਮੂਲ਼੍ਹੇ ਮਹਾਰਞ੍ਞੇ ਵਿਚਰਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਵਨਤੋ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍ਵਾ ਭੋਜੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਪੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪੇ ਭਗਵਤਿ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਰਾਜਾ ਕਿਕੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪੁਥੁਵਿਨ੍ਦਰਾਜਾ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਆਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਸਾਮੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਕਿਕੀਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਾਸਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ‘‘ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਘੋਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤੁਪਿਤਾਮਹਾਦੀਨਂ ਕਾਲੇ ਧਮ੍ਮੋ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ ਸੁਲਭਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਗਾਥਾਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭੋ. ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਹਿਮਵਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਰਾਜਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਸਿ. ਸੋ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸੇਤਬ੍ਯਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਿ ਸੇਤਬ੍ਯਨਗਰੇ ਸਿਂਸਪਾਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ¶ ਨਿਸੀਦਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤਾਯ ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਯ ਪਾਕਟਤਰਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਂਵੇਗੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਂ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੬੬-੭੧) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਸਾਵਕਾ ਵਨਚਾਰਿਨੋ;

ਵਿਪ੍ਪਨਟ੍ਠਾ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞੇ, ਅਨ੍ਧਾਵ ਅਨੁਸੁਯ੍ਯਰੇ.

‘‘ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਨਾਯਕਂ;

ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਮੁਨਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਪ੍ਪਨਟ੍ਠਾ ਮਹਾਵਨੇ.

‘‘ਭਵਨਾ ¶ ਓਰੁਹਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਗਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਤਿਕਂ;

ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂ, ਭੋਜਨਞ੍ਚ ਅਦਾਸਹਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠ ਨਰਾਸਭ;

ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸੋਹਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਪਾਪੁਣਿਂ.

‘‘ਸਚਕ੍ਖੂ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਪਞ੍ਚਕਪ੍ਪਸਤੇ ਇਤੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ¶ ਏਕੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਏਕਧਮ੍ਮਸਵਨੀਯੋਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਅਰਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;

ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਂ ਕਿਲੇਸੇਨ੍ਤਿ ਵਿਬਾਧੇਨ੍ਤਿ ਉਪਤਾਪੇਨ੍ਤਿ ਵਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾ, ਰਾਗਾਦਯੋ. ਝਾਪਿਤਾਤਿ ਇਨ੍ਦਗ੍ਗਿਨਾ ਵਿਯ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾਦਯੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਸਮੂਲਂ ਦਡ੍ਢਾ. ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਮਯਾ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਵਾ. ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾਤਿ ਕਾਮਕਮ੍ਮਭਵਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਭਵਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਝਾਪਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਤਿ ਹਿ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟੇ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਮ੍ਮਭਵਾਨਂ ਸਮੂਹਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਾਪਿ ਸਮੂਹਤਾ ਏਵ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾਯ ਆਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿਕੋ –

‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟਿ, ਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨ ਚ;

ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ, ਸਂਸਾਰੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੋ ¶ ਸਂਸਾਰੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਖੀਣੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਚ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾਤਿ ਆਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਕਧਮ੍ਮਸਵਨੀਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਧਿਚੇਤਸੋ ¶ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਏਕੁਦਾਨਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ, ‘‘ਅਲਾਭਾ ਵਤ ਮੇ, ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਂ ਵਤ ਮੇ, ਯੋਹਂ ਸਤ੍ਥੁਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਂ ਕਾਤੁਂ ਨਾਲਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇਵਸੋਕਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਾਗਰੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ ਸੋਕਂ ਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਥੂਪਪੂਜਾਯਂ ਨਿਯੋਜੇਸਿ. ਸੋ ਪਞ੍ਚ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਥੂਪਂ ¶ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਏਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਧਿਚੇਤਸੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਾਵਕੇ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਓਵਦਿ. ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਜਾਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਨ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਤਤੋ ਪਨ ਚੁਤੋ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਜੇਤਵਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਮਯੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਿਦੂਰੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਧਿਚੇਤਸੋ’’ਤਿ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ¶ ਉਦਾਨੇਸਿ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਭਾਵਨਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋਪਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਉਦਾਨੇਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਏਕੁਦਾਨਿਯੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਸੋ ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੭੨-੮੧) –

‘‘ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਮ੍ਹਿ ਸੁਗਤੇ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ;

ਯਕ੍ਖਯੋਨਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਂ, ਯਸਂ ਪਤ੍ਤੋ ਚਹਂ ਤਦਾ.

‘‘ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਂ ¶ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਦੁਪ੍ਪਭਾਤਂ ਦੁਰੁਟ੍ਠਿਤਂ;

ਯਂ ਮੇ ਭੋਗੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਸਾਗਰੋ ਨਾਮ ਸਾਵਕੋ;

ਮਮੁਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੋ, ਆਗਚ੍ਛਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ.

‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਸੋਚਸਿ ਮਾ ਭਾਯਿ, ਚਰ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਮੇਧਸ;

ਅਨੁਪ੍ਪਦਿਨ੍ਨਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬੀਜਸਮ੍ਪਦਾ.

‘‘ਯੋ ਚੇ ਪੂਰੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ;

ਧਾਤੁਂ ਸਾਸਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪੂਜਯੇ.

‘‘ਸਮੇ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦਮ੍ਹਿ, ਸਮਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਮਹਗ੍ਗਤਂ;

ਤਸ੍ਮਾ ਥੂਪਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਪੂਜੇਹਿ ਜਿਨਧਾਤੁਯੋ.

‘‘ਸਾਗਰਸ੍ਸ ਵਚੋ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਬੁਦ੍ਧਥੂਪਂ ਅਕਾਸਹਂ;

ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸੇ ਪਰਿਚਰਿਂ, ਮੁਨਿਨੋ ਥੂਪਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠ ਨਰਾਸਭ;

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭੋਤ੍ਵਾਨ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਪਾਪੁਣਿਂ.

‘‘ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ ¶ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਸਤ੍ਤਕਪ੍ਪਸਤੇ ਇਤੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਪਟਿਭਾਨਂ ਵੀਮਂਸਿਤੁਂ, ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਾਹੀ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਚਿਰਕਾਲਪਰਿਚਿਤਤ੍ਤਾ –

‘‘ਅਧਿਚੇਤਸੋ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ, ਮੁਨਿਨੋ ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ;

ਸੋਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ, ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦਾ ਸਤੀਮਤੋ’’ਤਿ. (ਉਦਾ. ੩੭) –

ਤਤ੍ਥ ¶ ਅਧਿਚੇਤਸੋਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋਤਿ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਤਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਮੁਨਿਨੋਤਿ ‘‘ਯੋ ਮੁਨਾਤਿ ਉਭੋ ਲੋਕੇ, ਮੁਨਿ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੬੯; ਮਹਾਨਿ. ੧੪੯; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੨੧) ਏਵਂ ਉਭਯਲੋਕਮੁਨਨੇਨ ਵਾ, ਮੋਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮੋਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤਾਯ ਵਾ ਖੀਣਾਸਵੋ ਮੁਨਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋ. ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮੋਨਸ੍ਸ ਪਥੇਸੁ ਉਪਾਯਮਗ੍ਗੇਸੁ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਤੀਸੁ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖੋ ਹਿ ਅਰਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਤੋ, ਇਮਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਮੁਨਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤਦੇਵਂ ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਧਿਚੇਤਸੋ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਸਮ੍ਬੋਧਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਸੇਨ ¶ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਮੁਨਿਨੋਤਿ ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੋ’’ ਪਧਾਨਹੇਤੂ ਅਕ੍ਖਾਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨਹੇਤੁ ਸਿਕ੍ਖਨਹੇਤੁ ਚ ਅਧਿਚੇਤਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੋਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋਤਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਮੁਨਿਨੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਇਟ੍ਠਵਿਯੋਗਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾ ਸੋਕਾ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸੇਕ੍ਖਮੁਨਿਨੋ ਸੋਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ. ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੂਪਸਮੇਨ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਸਦਾ ਸਤੀਮਤੋਤਿ ਸਤਿਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਸਤਿਯਾ ਅਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ‘‘ਅਧਿਚੇਤਸੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ‘‘ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ‘‘ਮੁਨਿਨੋ ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ. ‘‘ਮੁਨਿਨੋ’’ਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ, ‘‘ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਾਸਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ, ‘‘ਸੋਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਆਨਿਸਂਸਾ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਯਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸਿ.

ਏਕੁਦਾਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਵਾਨ ¶ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਤੋ ਮਹਾਰਸਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਮੁਦੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚ ¶ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਓਕਿਰਿਤ੍ਵਾ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਦਾਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਨੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਿ ਪੇਮੇਨ, ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਮਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਸਿਨੇਹਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਆਣਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾ ਕਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇਨ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜਿਤੋ ਸਂਵੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਿਨੇਹਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰੇਨੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੦.੪੫-੫੦) –

‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਅਦਾਸਿਂ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰਂ;

ਸਮਨ੍ਤਾ ਉਪਹਾਰਞ੍ਚ, ਕੁਸੁਮਂ ਓਕਿਰਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਪਾਸਾਦੇਵਂ ਗੁਣਂ ਰਮ੍ਮਂ, ਅਨੁਭੋਮਿ ਮਹਾਰਹਂ;

ਮਹਗ੍ਘਾਨਿ ਚ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਸਯਨੇਭਿਸਵਨ੍ਤਿ ਮੇ.

‘‘ਸਯਨੇਹਂ ਤੁਵਟ੍ਟਾਮਿ, ਵਿਚਿਤ੍ਤੇ ਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਤੇ;

ਪੁਪ੍ਫਵੁਟ੍ਠਿ ਚ ਸਯਨੇ, ਅਭਿਵਸ੍ਸਤਿ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਅਦਾਸਿਂ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਸਨ੍ਥਰਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਕਾ ¶ ਨਾਮ, ਸਤ੍ਤੇਤੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ;

ਇਤੋ ਤੇ ਪਞ੍ਚਮੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ ਜਨਾਧਿਪਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਸਨ੍ਤਪ੍ਪਿਤੋ ਪੀਤਿਵੇਗਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ –

ਸੋ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਥਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਸੁਣਿਤ੍ਵਾ, ਸੋਤੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ. ਮਹਤੋਤਿ ਭਗਵਤੋ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਉਲ਼ਾਰਤਮੇਹਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਹਨੀਯਤਾਯ ਚ ‘‘ਮਹਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਾ ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮਣੋਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ ਜਾਤਾ. ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਮਹਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨਾ’’ਤਿ. ਮਹਾਰਸਨ੍ਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਸ੍ਸ ਦਾਯਕਤ੍ਤਾ ਉਲ਼ਾਰਰਸਂ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਵਰੇਨ ਦੇਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ. ਞਾਣਮੇਵ ਵਰਂ, ਞਾਣੇਸੁ ਵਾ ਵਰਨ੍ਤਿ ਞਾਣਵਰਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ ਞਾਣਵਰਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਵਰੋ, ਭਗਵਾ. ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਅਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਵਾ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਦੇਸਿਤਂ ਕਥਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ¶ ਯੋਜਨਾ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ. ਪਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂ. ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਉਪਾਯਭੂਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਸੋਤਿ ਸੋ ਭਗਵਾ. ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਥਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਯੋ ਪਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ ਤਤ੍ਥ ਸੁਕੁਸਲੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਮਤਾਧਿਗਮੂਪਾਯਮਗ੍ਗਂ ਅਹਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਮਗ੍ਗਂ ਮਯਾ ਕਤਂ, ਸੋ ਏਵ ਪਨ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਥਾ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਥਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਵਾ ਪਰਮਨੇਸੁ ਕੁਸਲੋ, ਯਸ੍ਸ ਸਂਵਿਧਾਨਮਾਗਮ੍ਮ ਅਹਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਛਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੀਲਮੇਵਾਤਿ ¶ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਬੁਦ੍ਧਸੁਞ੍ਞੇ ਲੋਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਘਰਾਵਾਸਂ ਪਹਾਯ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਪਣ੍ਣਕੁਟਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ਮਹਾ ਆਲੋਕੋ ਅਹੋਸਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੋ, ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਆਲੋਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੀਮਂਸਨਵਸੇਨ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤੋ ¶ ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਦਾਰੂਨਿ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਸਰੀਰਂ ਝਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਉਪਸਿਞ੍ਚਿ. ਤਤ੍ਥੇਕੋ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਠਤ੍ਵਾ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ, ਬਹੁਂ ਤਯਾ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਨ੍ਤੇਨ ਪੂਰਿਤਂ ਸੁਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਤੇਨ ਤ੍ਵਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ, ‘ਪੁਣ੍ਣੋ’ਤਿ ਚ ਤੇ ਨਾਮਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਜਨਪਦੇ ਸੁਪ੍ਪਾਰਕਪਟ੍ਟਨੇ ਗਹਪਤਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਪੁਣ੍ਣੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਾਣਿਜ੍ਜਵਸੇਨ ਮਹਤਾ ਸਤ੍ਥੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਗਤੋ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਥ ਸੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਵਾਸੀਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਹਾਰਂ ਗਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਪਟਿਵਤ੍ਤੇਹਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇ ਆਰਾਧੇਨ੍ਤੋ ਵਿਹਾਸਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਸਾਧੁ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ, ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਓਵਾਦੇਨ ਓਵਦਤੁ, ਯਮਹਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਜਨਪਦੇ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ, ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਪੁਣ੍ਣ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੯੫; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੮੮) ਓਵਾਦਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਪ੍ਪਾਰਕਪਟ੍ਟਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੪੧.੨੯-੪੪) –

‘‘ਪਬ੍ਭਾਰਕੂਟਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਪਰਾਜਿਤੋ;

ਆਬਾਧਿਕੋ ਚ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਵਸਤਿ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ.

‘‘ਮਮ ¶ ਅਸ੍ਸਮਸਾਮਨ੍ਤਾ, ਪਨਾਦੋ ਆਸਿ ਤਾਵਦੇ;

ਬੁਦ੍ਧੇ ਨਿਬ੍ਬਾਯਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਵਨਸਣ੍ਡਸ੍ਮਿਂ, ਅਚ੍ਛਕੋਕਤਰਚ੍ਛਕਾ;

ਵਾਲ਼ਾ ਚ ਕੇਸਰੀ ਸਬ੍ਬੇ, ਅਭਿਗਜ੍ਜਿਂਸੁ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਉਪ੍ਪਾਤਂ ¶ ਤਮਹਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਪਬ੍ਭਾਰਂ ਅਗਮਾਸਹਂ;

ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਅਪਰਾਜਿਤਂ.

‘‘ਸੁਫੁਲ੍ਲਂ ਸਾਲਰਾਜਂਵ, ਸਤਰਂਸਿਂਵ ਉਗ੍ਗਤਂ;

ਵੀਤਚ੍ਚਿਕਂਵ ਅਙ੍ਗਾਰਂ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਅਪਰਾਜਿਤਂ.

‘‘ਤਿਣਂ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ, ਚਿਤਕਂ ਤਤ੍ਥਕਾਸਹਂ;

ਚਿਤਕਂ ਸੁਕਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਰੀਰਂ ਝਾਪਯਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਸਰੀਰਂ ਝਾਪਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਗਨ੍ਧਤੋਯਂ ਸਮੋਕਿਰਿਂ;

ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਠਿਤੋ ਯਕ੍ਖੋ, ਨਾਮਮਗ੍ਗਹਿ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਯਂ ਪੂਰਿਤਂ ਤਯਾ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਪੁਣ੍ਣਕੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਸਦਾ ਹੋਹਿ ਤੁਵਂ ਮੁਨੇ.

‘‘ਤਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾਨ, ਦੇਵਲੋਕਂ ਅਗਚ੍ਛਹਂ;

ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਮਯੋ ਗਨ੍ਧੋ, ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਾ ਪਵਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਮੇ, ਪੁਣ੍ਣਕੋਤਿ ਅਹੂ ਤਦਾ;

ਦੇਵਭੂਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਵਾ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਪੂਰਯਾਮਹਂ.

‘‘ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਚਰਿਮੋ ਵਤ੍ਤਤੇ ਭਵੋ;

ਇਧਾਪਿ ਪੁਣ੍ਣਕੋ ਨਾਮ, ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਪਕਾਸਤਿ.

‘‘ਤੋਸਯਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਗੋਤਮਂ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵਂ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਤਨੁਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੇਸਿ. ਯਤੋ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਸਾ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਉਪਾਸਿਕਾਭਾਵਂ ਪਟਿਵੇਦੇਸੁਂ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨੇਨ ਚਨ੍ਦਨਮਾਲ਼ਂ ਨਾਮ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਾਲ਼ਂ ਪਟਿਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਦੂਤੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸਿ ¶ . ਭਗਵਾ ਚ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਤਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦਨਮਾਲ਼ਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰੁਣੇ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤੇਯੇਵ ਪਚ੍ਚਾਗਮਾਸਿ. ਥੇਰੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਸੀਲਮੇਵ ¶ ਇਧ ਅਗ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮੋ;

ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇਵੇਸੁ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸੀਲਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਾਨਟ੍ਠੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩; ਪੇਟਕੋ. ੨੨; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧). ਸਮਾਦਹਤਿ ਚ ਤਂ ਕਾਯਵਾਚਾਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਯਿਦਂ ਸੀਲਮੇਵ ਅਗ੍ਗਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਪਮੁਖਭਾਵਤੋ ਚ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੬੯), ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਮੁਖਮੇਤਂ ਪਮੁਖਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੫) ਚ ਆਦਿ. ਇਧਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਞਵਾਤਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਸੋ ਉਤ੍ਤਮੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਪਵਰੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਗਾਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯਯੇਵ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗਸੇਟ੍ਠਭਾਵਂ ਕਾਰਣਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇਵੇਸੁ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ. ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਹੇਤੁ ਪਟਿਪਕ੍ਖਜਯੋ ਕਾਮਕਿਲੇਸਜਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨਾਤਿ ¶ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਵਚ੍ਛਪਾਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਆਚਿਨਨ੍ਤੋ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਮਹਤਿਯਾ ਕਂਸਪਾਤਿਯਾ ਪਾਯਾਸਂ ਆਦਾਯ ¶ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਕਾਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਵਚ੍ਛਪਾਲੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸਮਾਗਮੇ ਉਰੁਵੇਲਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰੇ ਕਤੇ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਏਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੨੬-੩੪) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਰਲਕ੍ਖਣੋ;

ਪਵਨਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ.

‘‘ਮਹਚ੍ਚਾ ਕਂਸਪਾਤਿਯਾ, ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਪਾਯਸਂ ਅਹਂ;

ਆਹੁਤਿਂ ਯਿਟ੍ਠੁਕਾਮੋ ਸੋ, ਉਪਨੇਸਿਂ ਬਲਿਂ ਅਹਂ.

‘‘ਭਗਵਾ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਚਙ੍ਕਮਂ ਸੁਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਅਮ੍ਬਰੇ ਅਨਿਲਾਯਨੇ.

‘‘ਤਞ੍ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਲੋਮਹਂਸਨਂ;

ਠਪਯਿਤ੍ਵਾ ਕਂਸਪਾਤਿਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਅਭਿਵਾਦਯਿਂ.

‘‘ਤੁਵਂ ਦੇਵੋਸਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸਦੇਵੇ ਸਹਮਾਨੁਸੇ;

ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹ ਮਹਾਮੁਨਿ.

‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ¶ ¶ ਭਗਵਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਮਹਾਮੁਨਿ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਦਾਨਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਤਾਲੀਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮਾਸਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸੁਖੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨਾ, ਮਤਿਕੁਸਲੇਨ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਨਾ;

ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਦੁਲ੍ਲਭ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨਾਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਦੁਦ੍ਦਸਟ੍ਠੇਨ ਸੁਖੁਮੇ, ਸਣ੍ਹਟ੍ਠੇਨ ਨਿਪੁਣੇ ਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਅਤ੍ਥੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਂ ਓਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ, ਤੇਨ. ਮਤਿਕੁਸਲੇਨਾਤਿ ਮਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਕੁਸਲੇਨ ਛੇਕੇਨ, ‘‘ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਏਵਂ ਨ ਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇ ਕੁਸਲੇਨ. ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਨਾਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਨਿਵਾਤਨੀਚਵਤ੍ਤਨਸੀਲੇਨ, ਵੁਡ੍ਢੇਸੁ ਨਵੇਸੁ ਚ ਯਥਾਨੁਰੂਪਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਾ. ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨਾਤਿ ਸਂਸੇਵਿਤਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਵੁਦ੍ਧਸੀਲਂ ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਂ, ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਂਸੇਵਿਤਾ ਉਪਾਸਿਤਾ ਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲੀ, ਤੇਨ ¶ . ਹੀਤਿਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਯੋ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿ ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲੀ ਮਤਿਕੁਸਲੋ ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਤਸ੍ਸ ਦੁਲ੍ਲਭਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਹਿ ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਤਾਯ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਤਂ ਓਵਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਸਾਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਓਵਾਦੇ ਠਿਤੋ ਸਯਂ ¶ ਮਤਿਕੁਸਲਤਾਯ ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ, ਅਯਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਵਚ੍ਛਪਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯਥਾ ¶ ਕਲ਼ੀਰੋ ਸੁਸੁ ਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਤੁਮਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਆਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਵੀਥਿਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਗਨ੍ਧਚੁਣ੍ਣੇਨ ਚ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ, ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਨ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਅਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਆਤੁਮੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਭਰਿਯਂ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਞਾਤਕੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤੇਸਿ. ਸੋ ਤਂ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਘਰਾਵਾਸੇਨ, ਇਦਾਨੇਵ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਪਬ੍ਬਜਿਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਮਾਤਾ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਕਾਮਾ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਪਲੋਭੇਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਅਵਸਰਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਯਥਾ ਕਲ਼ੀਰੋ ਸੁਸੁ ਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋ, ਦੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਪਸਾਖਜਾਤੋ;

ਏਵਂ ਅਹਂ ਭਰਿਯਾਯਾਨੀਤਾਯ, ਅਨੁਮਞ੍ਞ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਦਾਨੀ’’ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ¶ ਕਲ਼ੀਰੋਤਿ ਅਙ੍ਕੁਰੋ, ਇਧ ਪਨ ਵਂਸਙ੍ਕੁਰੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੁਸੂਤਿ ਤਰੁਣੋ. ਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋਤਿ ਪਵਡ੍ਢਿਤਸਾਖੋ. ਸੁਸੁਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋਤਿ ਵਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਡ੍ਢਿਤਸਾਖੋ ਸਞ੍ਜਾਤਪਤ੍ਤਸਾਖੋ. ਦੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਮੋਤਿ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਤੋ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਤੁਂ ਨੀਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ. ਪਸਾਖਜਾਤੋਤਿ ਜਾਤਪਸਾਖੋ, ਸਾਖਾਨਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਅਨੁਸਾਖੋ. ਏਵਂ ਅਹਂ ਭਰਿਯਾਯਾਨੀਤਾਯਾਤਿ ਯਥਾ ਵਂਸੋ ਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋ ਵਂਸਨ੍ਤਰੇਸੁ ਸਂਸਟ੍ਠ ਸਾਖਾਪਸਾਖੋ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਤੋ ਦੁਨ੍ਨੀਹਰਣੀਯੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਭਰਿਯਾਯ ਮਯ੍ਹਂ ਆਨੀਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋ ਆਸਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਘਰਾਵਾਸਤੋ ਦੁਨ੍ਨੀਹਰਣੀਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਵਂਸਕਲ਼ੀਰੋ ਅਸਞ੍ਜਾਤਸਾਖਬਨ੍ਧੋ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਤੋ ਸੁਨੀਹਰਣੀਯੋਵ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਸਞ੍ਜਾਤਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਿਬਨ੍ਧੋ ਸੁਨੀਹਰਣੀਯੋ ਹੋਮਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਨੀਤਾਯ ਏਵ ਭਰਿਯਾਯ ਅਨੁਮਞ੍ਞ ਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਮਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਦਾਨੀਤਿ, ‘‘ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਮ੍ਹਿ, ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਰਤਿਂ ਪਕਾਸੇਸਿ, ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਨੁਮਞ੍ਞ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਦਾਨੀ’’ਤਿ ਮਾਤੁ ਕਥੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਦਿਪਿ ਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਨੁਮਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਮ੍ਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਮਞ੍ਞ ਅਨੁਜਾਨਾਹਿ ਮਂ ਸਮਣਭਾਵੇਯੇਵ ਠਾਤੁਂ, ਨਾਹਂ ਤਯਾ ਨਿਵਤ੍ਤਨੀਯੋਤਿ ¶ . ਏਵਂ ਪਨ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾਠਿਤੋਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤ੍ਵਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੩੫-੪੦) –

‘‘ਨਿਸਜ੍ਜ ਪਾਸਾਦਵਰੇ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਂ ਅਦ੍ਦਸਂ ਜਿਨਂ;

ਕਕੁਧਂ ਵਿਲਸਨ੍ਤਂਵ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਂ ਤਮਨਾਸਕਂ.

‘‘ਪਾਸਾਦਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ ਚ, ਗਚ੍ਛਤਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਪਭਾ ਨਿਦ੍ਧਾਵਤੇ ਤਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਚ ਸਤਰਂਸਿਨੋ.

‘‘ਗਨ੍ਧੋਦਕਞ੍ਚ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਸਮੋਕਿਰਿਂ;

ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਗਨ੍ਧੋਦਕਮਾਕਿਰਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਸੁਗਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ¶ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਾਤਰਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾਯੇਵ ਆਕਾਸੇਨ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਤ੍ਤਰਿਕਾਲਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਦੇਸੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸਿ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਰਾਗਾਦਿਮਲਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜਯਮਤ੍ਤਨੋ ਮਲਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੩੮੮).

ਆਤੁਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਜਿਣ੍ਣਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦੁਖਿਤਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਧਿਤਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਾਣਵਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਧਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਭਿਜਾਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਾਵੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਏਕਂਸੇਨ ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ¶ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਥੋਮੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਾਵ ਅਨ੍ਤੋਘਰੇਯੇਵ ਵਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇ ਉਪਨਯਨਤ੍ਥਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਨੀਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਜਿਣ੍ਣਾਤੁਰਮਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇ ਪਰਿਜਨੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਜਰਾਰੋਗਮਰਣਸਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਤਤੋ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੪੧-੬੪) –

‘‘ਜਾਯਮਾਨੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਮ੍ਹਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂ ਅਹਂ;

ਨਿਬ੍ਬਾਪਯਿਞ੍ਚ ਜਨਤਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ¶ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਿ ਕਮ੍ਪਤਿ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਆਲੋਕੋ ਵਿਪੁਲੋ ਅਹੁ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਸਰਿਤਾਯੋ ਨ ਸਨ੍ਦਯੁਂ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਅਵੀਚਗ੍ਗਿ ਨ ਪਜ੍ਜਲਿ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਪਕ੍ਖਿਸਙ੍ਘੋ ਨ ਸਞ੍ਚਰਿ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਵਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨ ਵਾਯਤਿ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਸਬ੍ਬਰਤਨਾਨਿ ਜੋਤਯੁਂ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਸਤ੍ਤਾਸੁਂ ਪਦਵਿਕ੍ਕਮਾ;

ਸੋ ਦਾਨਿ ਭਗਵਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਜਾਤਮਤ੍ਤੋ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ ਵਿਲੋਕਯਿ;

ਵਾਚਾਸਭਿਮੁਦੀਰੇਸਿ, ਏਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਧਮ੍ਮਤਾ.

‘‘ਸਂਵੇਜਯਿਤ੍ਵਾ ਜਨਤਂ, ਥਵਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕਨਾਯਕਂ;

ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਪਕ੍ਕਾਮਿਂ ਪਾਚਿਨਾਮੁਖੋ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਮਭਿਥੋਮਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਥੋਮਨਾਯ ਇਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ¶ ਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਸਮ੍ਮੁਖਾਥਵਿਕਵ੍ਹਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਪਥਵੀਦੁਨ੍ਦੁਭਿ ਨਾਮ, ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਮ੍ਹਿਤੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਮ੍ਹਿਤੋ ¶ ਕਪ੍ਪੇ, ਓਭਾਸੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਸਤ੍ਤਾਸੀਤਿਮ੍ਹਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਸਰਿਤਚ੍ਛੇਦਨਵ੍ਹਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਅਗ੍ਗਿਨਿਬ੍ਬਾਪਨੋ ਨਾਮ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਛਲ਼ਸੀਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਗਤਿਪਚ੍ਛੇਦਨੋ ਨਾਮ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਪਞ੍ਚਸੀਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਰਾਜਾ ਵਾਤਸਮੋ ਨਾਮ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਚੁਲ੍ਲਸੀਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਰਤਨਪਜ੍ਜਲੋ ਨਾਮ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਤੇਅਸੀਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਪਦਵਿਕ੍ਕਮਨੋ ਨਾਮ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਦ੍ਵੇਅਸੀਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਰਾਜਾ ਵਿਲੋਕਨੋ ਨਾਮ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਏਕਸੀਤਿਯਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਗਿਰਸਾਰੋਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਕਪ੍ਪੇਸੀਤਿਮ੍ਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਧਿਗਤਾਰਹਤ੍ਤੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ, ‘‘ਕੇਨ, ਤ੍ਵਂ ਆਵੁਸੋ, ਸਂਵੇਗੇਨ ਅਤਿਦਹਰੋਵ ਸਮਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨਿਮਿਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਨਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਜਿਣ੍ਣਞ੍ਚ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦੁਖਿਤਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਧਿਤਂ, ਮਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਤਮਾਯੁਸਙ੍ਖਯਂ;

ਤਤੋ ਅਹਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੂਨ ਪਬ੍ਬਜਿਂ, ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨੀ’’ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ¶ ¶ ਜਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਜਰਾਯ ਅਭਿਭੂਤਂ, ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਪਾਲਿਚ੍ਚਵਲਿਤ੍ਤਚਤਾਦੀਹਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਂ. ਦੁਖਿਤਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਂ. ਬ੍ਯਾਧਿਤਨ੍ਤਿ ਗਿਲਾਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਬ੍ਯਾਧਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ‘‘ਦੁਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਤਸ੍ਸ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਮਤਨ੍ਤਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਆਯੁਨੋ ਖਯਂ ਵਯਂ ਭੇਦਂ ਗਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਤਮਾਯੁਸਙ੍ਖਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਿਣ੍ਣਬ੍ਯਾਧਿਮਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ‘‘ਇਮੇ ਜਰਾਦਯੋ ਨਾਮ ਨ ਇਮੇਸਂਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਜਰਾਦਿਕੇ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਂਵਿਗ੍ਗਤ੍ਤਾ. ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੂਨਾਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ, ਅਯਮੇਵ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਘਰਤੋ ਨਿਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ. ਪਬ੍ਬਜਿਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਂ ਉਪਗਤੋ. ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨੀਤਿ ਇਟ੍ਠਕਨ੍ਤਾਦਿਭਾਵਤੋ ਅਵੀਤਰਾਗਾਨਂ ਮਨੋ ਰਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨੋਰਮੇ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇਨ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਮਾਨਂ ਪਹਾਨਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਚੇਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ. ਮਾਣਵਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਾਣਵੋਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਜਾਤਾਤਿ.

ਮਾਣਵਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਯਾਮਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਧਞ੍ਞਵਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ¶ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਨ੍ਤੇ ਵਾਚੇਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਞ੍ਞਵਤੀਨਗਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੂਪਰਿ ਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਾਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਪਣੀਤੇਨ ਆਹਾਰੇਨ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ, ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਞ੍ਚ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੇਨ ਪੂਜੇਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਯਾਮਨੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਪਰਮਨਿਸ੍ਸਮਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗੇਹਵਾਸੀਨਂ ਕਾਮੂਪਭੋਗਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਝਾਨਨਿਨ੍ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਵੇਸਾਲਿਗਮਨੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੬੫-੭੪) –

‘‘ਨਗਰੇ ¶ ਧਞ੍ਞਵਤਿਯਾ, ਅਹੋਸਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਦਾ;

ਲਕ੍ਖਣੇ ਇਤਿਹਾਸੇ ਚ, ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਸਕੇਟੁਭੇ.

‘‘ਪਦਕੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਕੋਵਿਦੋ ਅਹਂ;

ਮਨ੍ਤੇ ਚ ਸਿਸ੍ਸੇ ਵਾਚੇਸਿਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ.

‘‘ਪਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਾਨਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਪਿਤਾਨਿ ਮੇ;

ਆਹੁਤਿਂ ਯਿਟ੍ਠੁਕਾਮੋਹਂ, ਪਿਤੁਮਾਤੁਸਮਾਗਮੇ.

‘‘ਤਦਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;

ਓਭਾਸੇਨ੍ਤੋ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਨਰਾਸਭੋ.

‘‘ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾਨ, ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਮੁਨਿਂ;

ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾਨ ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਭਿਨੇਸਿਂ ਸਕਂ ਘਰਂ.

‘‘ਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ ਸਕੇ ਗੇਹੇ, ਆਮਿਸਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ;

ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦਾਸਿਂ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੇਹਿ ਪਾਣਿਭਿ.

‘‘ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਂ ਕਾਲਮਞ੍ਞਾਯ ਪੁਪ੍ਫਹਤ੍ਥਮਦਾਸਹਂ;

ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਦਦਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਰਾਜਾਹੁਂ ਵਰਦਸ੍ਸਨੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ¶ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;

ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ, ਸਬ੍ਬਸੋਵ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਕਾਮੇਸੁ ਛਨ੍ਦੋ, ਕਾਮੋ ਚ ਸੋ ਛਨ੍ਦੋ ਚਾਤਿਪਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਕਾਮਰਾਗੋ. ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਰਾਗੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਸ੍ਸਾਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋਵ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਾ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤੋ ਰਾਗੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀਵਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੮.੮) ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੂਤਿਭਾਵਂ ¶ ਗਚ੍ਛਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੬; ਵਿਭ. ੯੦੯) ਆਘਾਤੋ. ਥਿਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਸਂਹਨਨਂ, ਮਿਦ੍ਧਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾ ਅਸਤ੍ਤਿਵਿਘਾਤੋ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਥਿਨਞ੍ਚ ਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਕਿਚ੍ਚਾਹਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਏਕਤਾਯ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਧਤਭਾਵੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਤਂ ਹੋਤਿ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਂ, ਸੋ ਚੇਤਸੋ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਾਹਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਸਮਾਨਤਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਲਕ੍ਖਣਂ. ਯੋ ਹਿ ਕਤਾਕਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ, ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ, ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ ਨ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਸਂਸਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਵਾ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਕਿਚ੍ਛਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕੋ ਸਂਸਯੋ. ਸਬ੍ਬਸੋਤਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ. ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ – ਯਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਞ੍ਚ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋਵ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਤਿਚਯੋਤਿ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਹਿ ਨੀਵਰਣੇਸੁ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੪੬).

ਸੁਯਾਮਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਾਧੁ ¶ ਸੁਵਿਹਿਤਾਨ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਸਾਰਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਾਪਦੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ਘਰਾਵਾਸਂ ਪਹਾਯ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਅਸ੍ਸਮਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਸਿ. ਅਥ ਨਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਵੇਲਾਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ. ਸੋ ਦੂਰਤੋਵ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਧੁਰਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ. ਭਗਵਾ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨੋ ਞਾਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਸੁਸਾਰਦੋਤਿ ਗਹਿਤਨਾਮੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ¶ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੭੫-੮੩) –

‘‘ਅਜ੍ਝਾਯਕੋ ਮਨ੍ਤਧਰੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ;

ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਵਸਾਮਿ ਅਸ੍ਸਮੇ ਅਹਂ.

‘‘ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਫਲਾਨਿ ਚ;

ਪੁਟਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਨ, ਦੁਮਗ੍ਗੇ ਲਗ੍ਗਿਤਂ ਮਯਾ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਮਮੁਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਮਮੁਪਾਗਮਿ.

‘‘ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਫਲਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਦਾਸਹਂ;

ਵਿਤ੍ਤਿਸਞ੍ਜਨਨੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਾਵਹੋ.

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਫਲਦਾਨੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਸਿ.

‘‘ਤੇਨੇਵ ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ, ਅਨੁਭੋਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਪਦਾ;

ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਚਲਂ ਠਾਨਂ, ਹਿਤ੍ਵਾ ਜਯਪਰਾਜਯਂ.

‘‘ਇਤੋ ¶ ਸਤ੍ਤਸਤੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਸੁਮਙ੍ਗਲੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿਸਂਸਕਿਤ੍ਤਨਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਵਿਹਿਤਾਨ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਙ੍ਖਾ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਵਡ੍ਢਤਿ;

ਬਾਲਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁ ਸਤਂ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੂਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਂ, ਭਦ੍ਦਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਵਿਹਿਤਾਨ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸੁਵਿਹਿਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਂ ਅਨੁਸ੍ਵਾਰਲੋਪੋ ਕਤੋ. ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਸੁਸਂਵਿਹਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾਨਂ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਹਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਾਧੂਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਸਵਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਯੇ ¶ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਓਵਾਦਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪਕਾ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਕਾ ਸਮਾਦਪਕਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਕਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਕਾ ਅਲਂਸਮਕ੍ਖਾਤਾਰੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰਂ ਵਦਾਮਿ, ਸਵਨਂ…ਪੇ… ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ…ਪੇ… ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਂ…ਪੇ… ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ…ਪੇ… ਅਨੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮ੍ਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ ¶ (ਇਤਿਵੁ. ੧੦੪).

ਦਸ੍ਸਨਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਇਤਰੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਮੇਵੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਙ੍ਖਾ ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿਆਦਿ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਤਾਦਿਸਾਨਞ੍ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇ ਸਤਿ ਵਿਞ੍ਞੁਜਾਤਿਕੋ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਸਲਂ, ਕਿਂ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੯੬) ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤੇਸੁ ਕਙ੍ਖਾਟ੍ਠਾਨੀਯੇਸੁ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਙ੍ਖਾ ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਤੇਸਂ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ¶ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਕਮ੍ਮਪਥਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਿ ਵਡ੍ਢਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਤੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਾ ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਾ ਚ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਞ੍ਞਾ ਬੁਦ੍ਧਿ ਵਡ੍ਢਤਿ. ਬਾਲ੍ਯਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਿਂ ਵਡ੍ਢੇਤਿ, ਬਾਲਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੂਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਙ੍ਖਾ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਤੇ ਬਾਲਂ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸਾਧੁ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਸਤਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਗਮੋ, ਤੇਹਿ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਵਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਸਾਰਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਪਤੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਿਯਞ੍ਜਹਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਹਿਮਵਨ੍ਤੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇਵਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਦੇਵਤਾਸਮਾਗਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਾਨੁਭਾਵਤਾਯ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਰਮਣੀਯਂ ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਪੁਲਿਨਪ੍ਪਦੇਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ – ‘‘ਇਤੋਪਿ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਾ ਅਨਨ੍ਤਾ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਾ ਚਾ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ¶ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ¶ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਲਿਚ੍ਛਵਿਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਯੁਦ੍ਧਸੋਣ੍ਡੋ ਅਪਰਾਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮੋ ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯਹਾਨਿਕਰਣੇਨ ਪਿਯਞ੍ਜਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਵੇਸਾਲਿਗਮਨੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਸਮਾਨੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੮੪-੯੦) –

‘‘ਪਬ੍ਬਤੇ ਹਿਮਵਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਵਸਾਮਿ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ;

ਪੁਲਿਨਂ ਸੋਭਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਂ.

‘‘ਞਾਣੇ ¶ ਉਪਨਿਧਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ;

ਞਾਣੇਨ ਤੇ ਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਾਵਤਾ ਞਾਣਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਞਾਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਕਪ੍ਪਂ ਸਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਮੋਦਹਂ;

ਅਵਸੇਸੇਸੁ ਕਪ੍ਪੇਸੁ, ਕੁਸਲਂ ਚਰਿਤਂ ਮਯਾ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਸਞ੍ਞਮਲਭਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਞਾਣਸਞ੍ਞਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਤਿਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਪੁਲਿਨਪੁਪ੍ਫਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵਿਧੁਰਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਪਤੇ, ਨਿਪਤਨ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤੇ;

ਵਸੇ ਅਵਸਮਾਨੇਸੁ, ਰਮਮਾਨੇਸੁ ਨੋ ਰਮੇ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਉਣ੍ਣਮਨ੍ਤੇਸੁ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਾਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਥਮ੍ਭਸਾਰਮ੍ਭਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨੇਨ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤੇਸੁ. ਨਿਪਤੇਤਿ ਨਮੇਯ੍ਯ, ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨਿਪਤਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਓਣਮਨ੍ਤੇਸੁ, ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਯ ਕੋਸਜ੍ਜੇਨ ਚ ਗੁਣਤੋ ਨਿਹੀਯਮਾਨੇਸੁ. ਉਪ੍ਪਤੇਤਿ ਉਣ੍ਣਮੇਯ੍ਯ, ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਯ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇਨ ਚ ਗੁਣਤੋ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਵਾ ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇਸੁ, ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੇਸੁ. ਨਿਪਤੇਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲੇਨ ਯਥਾ ਤੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਨੁਰੂਪਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਯ ਨਿਪਤੇਯ੍ਯ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਯ੍ਯ ਚੇਵ ¶ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਚ. ਨਿਪਤਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਪਰਿਪਤਨ੍ਤੇਸੁ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਸੁ ਵੀਰਿਯਪਯੋਗਮਨ੍ਦਤਾਯ ਵਾ ਯਥਾਰਦ੍ਧੇਸੁ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਾਯ ਮਾਨੇਸੁ ¶ . ਉਪ੍ਪਤੇਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸਮ੍ਪਦਾਯ ਚ ਤੇ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ ਵਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਚ. ਵਸੇ ¶ ਅਵਸਮਾਨੇਸੂਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਂ ਅਰਿਯਵਾਸਞ੍ਚ ਅਵਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਯਂ ਤਂ ਵਾਸਂ ਵਸੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਅਰਿਯੇਸੁ ਵਾ ਕਿਲੇਸਵਾਸਂ ਦੁਤਿਯਕਵਾਸਂ ਅਵਸਨ੍ਤੇਸੁ ਯੇਨ ਵਾਸੇਨ ਤੇ ਅਵਸਮਾਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਤਥਾ ਵਸੇ. ਰਮਮਾਨੇਸੁ ਨੋ ਰਮੇਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਮਗੁਣਰਤਿਯਾ ਕਿਲੇਸਰਤਿਯਾ ਰਮਨ੍ਤੇਸੁ ਸਯਂ ਤਥਾ ਨੋ ਰਮੇ ਨਂ ਰਮੇਯ੍ਯ, ਅਰਿਯੇਸੁ ਵਾ ਨਿਰਾਮਿਸਾਯ ਝਾਨਾਦਿਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨੇਸੁ ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਰਮੇ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਨੋ ਰਮੇ ਨਾਭਿਰਮੇਯ੍ਯ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਿਯਞ੍ਜਹਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਂ ਪੁਰੇ ਚਿਤ੍ਤਮਚਾਰਿ ਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤਂ ਵਿਹਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਿਪ੍ਪੇ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨਦੀਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਹਤ੍ਥਿਦਮਨੇਨ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਮਨਮੇਵ ਵਰ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਵ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਿਰਪਰਿਚਯੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਿਧਾਵਨ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛੇਕੋ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੋ ਵਿਯ ਅਙ੍ਕੁਸੇਨ ਚਣ੍ਡਮਤ੍ਤਵਰਵਾਰਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਅਙ੍ਕੁਸੇਨ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਂ ਪੁਰੇ ਚਿਤ੍ਤਮਚਾਰਿ ਚਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੭੭. ਤਤ੍ਥ ¶ ਇਦਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰੇਤਿ ਨਿਗ੍ਗਹਕਾਲਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ. ਅਚਾਰੀਤਿ ਵਿਚਰਿ, ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਤਾਯ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਰਿਬ੍ਭਮਿ ¶ . ਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਯਥਾਕਾਮਚਰਿਯਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਯਤ੍ਥਕਾਮਂ ਯਥਾਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਅਜ੍ਜਾਤਿ ਏਤਰਹਿ. ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਵਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਉਪਾਯੇਨ. ਯਥਾ ¶ ਕਿਂ? ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਅਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯੇਨ ਯੇਨ ਰਮਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ, ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਚਸ੍ਸ ਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯਤ੍ਥਕਾਮਂ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ, ਤਥੇਵ ਚਰਣਤੋ ਯਥਾਸੁਖਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਚਾਰਿਕਂ ਅਚਰਿ, ਤਂ ਅਜ੍ਜਪਾਹਂ ਭਿਨ੍ਨਮਦਮਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਂ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਛੇਕੋ ਅਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ ਅਙ੍ਕੁਸੇਨ ਵਿਯ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਏਵ ਚ ਥੇਰੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੯੧-੯੬) –

‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਦਕ੍ਖਿਣਾਰਹੋ;

ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸਾਵਕੇਹਿ, ਆਰਾਮਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿ.

‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਨਹਂ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਂ ਤਮਨਾਸਕਂ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਗਣ੍ਠਿਪੁਪ੍ਫਂ ਅਪੂਜਯਿਂ.

‘‘ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;

ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਪੁਨ ਵਨ੍ਦਿਂ ਤਥਾਗਤਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਤਾਲੀਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਰਣੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਯਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਨ੍ਤਿ ¶ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹਤਾ ਇਸਿਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਿਮਵਨ੍ਤੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਇਸਿਗਣੇਨ ਪਦੁਮਾਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ¶ ਸਤ੍ਥੁ ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਸਾਵਕੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਓਵਦਿਤ੍ਵਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਕੇਤੇ ਗਹਪਤਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੇਣ੍ਡਸਰਿਕ੍ਖਸੀਸਤਾਯ ਮੇਣ੍ਡਸਿਰੋਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਤਿ ਸਾਕੇਤੇ ਅਞ੍ਜਨਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੯੭-੧੦੫) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਨਾਨਾਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਮਹਾਭੂਤਗਣਾਲਯੋ.

‘‘ਵੇਮਜ੍ਝਮ੍ਹਿ ਚ ਤਸ੍ਸਾਸਿ, ਅਸ੍ਸਮੋ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਤੋ;

ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸਸਿਸ੍ਸੇਹਿ, ਵਸਾਮਿ ਅਸ੍ਸਮੇ ਅਹਂ.

‘‘ਆਯਨ੍ਤੁ ਮੇ ਸਿਸ੍ਸਗਣਾ, ਪਦੁਮਂ ਆਹਰਨ੍ਤੁ ਮੇ;

ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦ੍ਵਿਪਦਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.

‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ, ਪਦੁਮਂ ਆਹਰਿਂਸੁ ਮੇ;

ਤਥਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾਹਂ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਸਿਸ੍ਸੇ ਤਦਾ ਸਮਾਨੇਤ੍ਵਾ, ਸਾਧੁਕਂ ਅਨੁਸਾਸਹਂ;

ਮਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਥ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਸੁਖਾਵਹੋ.

‘‘ਏਵਂ ਸਮਨੁਸਾਸਿਤ੍ਵਾ, ਤੇ ਸਿਸ੍ਸੇ ਵਚਨਕ੍ਖਮੇ;

ਅਪ੍ਪਮਾਦਗੁਣੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਦਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਪਞ੍ਞਾਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ ¶ , ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਜਲੁਤ੍ਤਮੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ –

‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ;

ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਜਾਤਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਪਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਇਦਂ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ, ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ¶ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇਕਵਚਨਂ. ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਂਸਰਿਂ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਵਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਿਂ. ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤਕਞਾਣਂ ਅਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਏਵਂ ਸਂਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ. ਦੁਕ੍ਖਜਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵਸ੍ਸ. ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਪ੍ਪਕਾਰੋ ਦੁਕ੍ਖਰਾਸਿ. ਅਪਰਦ੍ਧੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਬ੍ਭਟ੍ਠੋ ਚੁਤੋ ਨ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਅਪਰਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਅਪਗਤਸਮਿਦ੍ਧਿਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਅਪਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਮੇਵ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ.

ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਬ੍ਬੋ ¶ ਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ ਮੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਥੋਮਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਨਾਮ ਸਾਵਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ¶ . ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਦੇਵਦਹਨਿਗਮੇ ਸਾਕਿਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਰਕ੍ਖਿਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਯੇ ਸਾਕਿਯਕੋਲਿਯਰਾਜੂਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਵਾਰਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਚਸਤਰਾਜਕੁਮਾਰਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ. ਤੇ ਪਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾ ਨ ਸਂਵੇਗੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਾਭਿਭੂਤਾ ਯਦਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕੁਣਾਲਦਹਤੀਰਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ਕੁਣਾਲਜਾਤਕਦੇਸਨਾਯ (ਜਾ. ੨.੨੧.ਕੁਣਾਲਜਾਤਕ) ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਦੋਸਵਿਭਾਵਨੇਨ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜਿਤਾ, ਤਦਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੧-੯) –

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਮਹਤੋ ਜਨਕਾਯਸ੍ਸ, ਦੇਸੇਤਿ ਅਮਤਂ ਪਦਂ.

‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਵਾਚਾਸਭਿਮੁਦੀਰਿਤਂ;

ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਏਕਗ੍ਗੋ ਆਸਹਂ ਤਦਾ.

‘‘ਯਥਾ ¶ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਉਦਧੀਨਮਗ੍ਗੋ, ਨੇਰੂ ਨਗਾਨਂ ਪਵਰੋ ਸਿਲੁਚ੍ਚਯੋ;

ਤਥੇਵ ਯੇ ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਰੇ, ਨ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ ਕਲਂ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਤੇ.

‘‘ਧਮ੍ਮਵਿਧਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾਨ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਇਸਿ;

ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ.

‘‘ਯੋ ਸੋ ਞਾਣਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਮ੍ਹਿ ਲੋਕਨਾਯਕੇ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਏਕਗ੍ਗੋ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ;

ਸੋਭਿਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕੋ.

‘‘ਪਞ੍ਞਾਸੇ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸੇ, ਸਤ੍ਤੇਵਾਸੁਂ ਯਸੁਗ੍ਗਤਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਗੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

੭੯. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਗੋ’’ਤਿ ਕਾਮਰਾਗਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਰਾਗੋ. ਪਹੀਨੋਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਹੀਨੋ. ਸਬ੍ਬੋ ਦੋਸੋਤਿ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਸਮੂਹਤੋਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤੋ. ਸਬ੍ਬੋ ਮੇ ਵਿਗਤੋ ਮੋਹੋਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੭; ਵਿਭ. ੯੦੯) ਵਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਅਟ੍ਠਭੇਦੋ, ਸਂਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੁਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਵਿਭਾਗੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਮੋਹੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਤ੍ਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਵਿਗਤੋ. ਸੀਤਿਭੂਤੋਸ੍ਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਏਵਂ ਮੂਲਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਸਂਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਨਵਸੇਸਕਿਲੇਸਦਰਥਪਰਿਲ਼ਾਹਾਭਾਵਤੋ ¶ ਸੀਤਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਅਹਂ ਅਸ੍ਮਿ ਭਵਾਮੀਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ¶ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਿਖਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਕੇਤਕਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਉਗ੍ਗਨਿਗਮੇ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਉਗ੍ਗੋਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗਮੇ ਭਦ੍ਦਾਰਾਮੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੧੦-੧੬) –

‘‘ਵਿਨਤਾਨਦਿਯਾ ¶ ਤੀਰੇ, ਪਿਲਕ੍ਖੁ ਫਲਿਤੋ ਅਹੁ;

ਤਾਹਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਕੇਤਕਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਵਣ੍ਟੇ ਛੇਤ੍ਵਾਨਹਂ ਤਦਾ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪੇਸਿਂ, ਸਿਖਿਨੋ ਲੋਕਬਨ੍ਧੁਨੋ.

‘‘ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਤ੍ਤੋਸਿ, ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਅਮਤਂ ਪਦਂ;

ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਭਿਪੂਜੇਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠ ਮਹਾਮੁਨਿ.

‘‘ਞਾਣਮ੍ਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾਨ, ਪਿਲਕ੍ਖੁਮਦ੍ਦਸਂ ਅਹਂ;

ਪਟਿਲਦ੍ਧੋਮ੍ਹਿ ਤਂ ਪਞ੍ਞਂ, ਞਾਣਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਞਾਣਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ਤੇਰਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਦ੍ਵਾਦਸਾਸੁਂ ਫਲੁਗ੍ਗਤਾ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਟ੍ਟੂਪਚ੍ਛੇਦਦੀਪਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਬਹੁਂ;

ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਤੀਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ, ਛਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰੇਹਿ, ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ¶ , ਅਟ੍ਠਹਿ ਚ ਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਪਾਪਾਦਿਵਸੇਨ ਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚਾਤਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਯਂ ਮਯਾ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ ਵਿਪਾਕਕਮ੍ਮਂ. ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ¶ ਬਹੁਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥੁਚੇਤਨਾਪਯੋਗਕਿਲੇਸਾਦੀਨਂ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ, ਤੇਸਂ ਬਲਵਭਾਵੇਨ ਅਭਿਣ੍ਹਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬਹੁਂ ਵਾ. ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਚੇਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਤਂ, ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਂ ਪਹੀਨਮੇਵ ਹੋਤਿ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਏਤਨ੍ਤਿ ਪਦਵਿਭਾਗੋ.

ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਯਂ ¶ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਜਾਤਿਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕੁਲਰੂਪਪਰਿਵਾਰਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਮੁਣ੍ਡਕੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਮਞ੍ਞੇ, ਤੇਨਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਤੀ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਬਹੁਂ ਕਾਲਂ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਤੋ ਏਕਂ ਸੀਲਾਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪਾਸਕਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦੋਸਨ੍ਤਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ‘‘ਕੁਟ੍ਠਰੋਗੀ ਭਵੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਿ, ਨ੍ਹਾਨਤਿਤ੍ਥੇ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਠਪਿਤਾਨਿ ¶ ਨ੍ਹਾਨਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਦੂਸੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਪੁਨ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਬਹੂਨਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਕੁਟ੍ਠਰੋਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਾਵਯਵਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਗਿਲਾਨਸਾਲਾਯਂ ਵਸਤਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਗਿਲਾਨਪੁਚ੍ਛਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਿਲਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਯਾਵਤਾ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਵੇਦਨਾ. ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਪਨ ਅਸਨ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਅਗਮਾਸਿ. ਸੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਓਵਾਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੮੨-੯੦) –

‘‘ਜਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ, ਆਲੋਕੋ ਵਿਪੁਲੋ ਅਹੁ;

ਪਥਵੀ ਚ ਪਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਸਸਾਗਰਾ ਸਪਬ੍ਬਤਾ.

‘‘ਨੇਮਿਤ੍ਤਾ ¶ ਚ ਵਿਯਾਕਂਸੁ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਅਗ੍ਗੋ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਜਨਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਨੇਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਣਿਤ੍ਵਾਨ, ਜਾਤਿਪੂਜਮਕਾਸਹਂ;

ਏਦਿਸਾ ਪੂਜਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਾਦਿਸਾ ਜਾਤਿਪੂਜਨਾ.

‘‘ਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾਨ ਕੁਸਲਂ, ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ;

ਜਾਤਿਪੂਜਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਯਂ ਯਂ ਯੋਨੁਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਦੇਵਤ੍ਤਂ ਅਥ ਮਾਨੁਸਂ;

ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭੋਮਿ, ਜਾਤਿਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਧਾਤਿਯੋ ਮਂ ਉਪਟ੍ਠੇਨ੍ਤਿ, ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਵਸਾਨੁਗਾ;

ਨ ਤਾ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਕੋਪੇਤੁਂ, ਜਾਤਿਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੂਜਮਕਰਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਜਾਤਿਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸੁਪਾਰਿਚਰਿਯਾ ਨਾਮ, ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਜਨਾਧਿਪਾ;

ਇਤੋ ਤਤਿਯਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣੇਨ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਭੁਯ੍ਯਮਾਨਰੋਗਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਜਾਤੀਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਪਾਪਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੁ;

ਇਧੇਵ ਤਂ ਵੇਦਨੀਯਂ, ਵਤ੍ਥੁ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ¶ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪੁਰਾ. ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੂਤਿ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇਸੁ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਦਿਪਿ ਮਯਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਨ ਤਾਦਿਸਂ ਪਾਪਂ ਕਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਂ ਪਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਕਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਧੇਵ ਤਂ ਵੇਦਨੀਯਂ, ਤਞ੍ਹਿ ਇਧੇਵ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵੇਦਯਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਫਲਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਵਤ੍ਥੁ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਚ੍ਚਨੋਕਾਸੋ ਅਞ੍ਞੋ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਮੇ ¶ ਪਨ ਖਨ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ¶ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ ਵਿਯ ਜਾਤਵੇਦੋ ਚਰਿਮਕਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯੇਨ ਯੇਨ ਸੁਭਿਕ੍ਖਾਨੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਤੀਸੁ ਵੇਦੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ, ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਉਪਰਿ ਚ ਪੁਪ੍ਫਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਖਿਪਿ. ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਕਾਰੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ. ਸੋ ਤਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇਵ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਉਦਿਚ੍ਚਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਦਹਰਕਾਲੇਯੇਵ ਪਿਤਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ. ਮਾਤਾ ਤਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਤਿ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਜੇਤਵਨਂ ਗਤੋ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਸਨੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਵੁਟ੍ਠਵਸ੍ਸੇ ਪਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਮਾਤਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੀ ਓਵਾਦਵਸੇਨ –

‘‘ਯੇਨ ¶ ਯੇਨ ਸੁਭਿਕ੍ਖਾਨਿ, ਸਿਵਾਨਿ ਅਭਯਾਨਿ ਚ;

ਤੇਨ ਪੁਤ੍ਤਕ ਗਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਮਾ ਸੋਕਾਪਹਤੋ ਭਵਾ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਯੇਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ. ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਭਿਕ੍ਖਾਨੀਤਿ ਸੁਲਭਪਿਣ੍ਡਾਨਿ, ਰਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਿਵਾਨੀਤਿ ਖੇਮਾਨਿ ਅਰੋਗਾਨਿ. ਅਭਯਾਨੀਤਿ ਚੋਰਭਯਾਦੀਹਿ ਨਿਬ੍ਭਯਾਨਿ, ਰੋਗਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਭਯਾਨਿ ਪਨ ‘‘ਸੁਭਿਕ੍ਖਾਨਿ, ਸਿਵਾਨੀ’’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਦਿਸਾਭਾਗੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੀ ਤਂ ਆਲਪਤਿ. ਮਾਤਿ ਪਟਿਸੇਧਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ ਸੋਕਾਪਹਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਗੁਣਰਹਿਤਾਨਿ ਰਟ੍ਠਾਨਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਭਯਾਦਿਜਨਿਤੇਨ ਸੋਕੇਨ ਉਪਹਤੋ ਮਾ ਭਵ ਮਾਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ, ‘‘ਮਮ ਮਾਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਸੋਕਰਹਿਤਟ੍ਠਾਨਗਮਨਂ ਆਸੀਸਤਿ, ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਸੋਕਰਹਿਤਂ ¶ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੩.੧-੯) –

‘‘ਅਜ੍ਝਾਯਕੋ ਮਨ੍ਤਧਰੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ;

ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਠਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਸੀਹਂ ਯਥਾ ਵਨਚਰਂ, ਬ੍ਯਗ੍ਘਰਾਜਂਵ ਨਿਤ੍ਤਸਂ;

ਤਿਧਾਪਭਿਨ੍ਨਮਾਤਙ੍ਗਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂਵ ਮਹੇਸਿਨਂ.

‘‘ਸੇਰੇਯਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਆਕਾਸੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਂ ਅਹਂ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੇਨ, ਪਰਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ.

‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਹਿ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਸਮਨ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਦਨਾ, ਓਕਿਰਿਂਸੁ ਨਰਾਸਭਂ.

‘‘ਤਤੋ ਸਾ ਪੁਪ੍ਫਕਞ੍ਚੁਕਾ, ਅਨ੍ਤੋਵਣ੍ਟਾ ਬਹਿਮੁਖਾ;

ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਛਦਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਤੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਥ.

‘‘ਤਞ੍ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਲੋਮਹਂਸਨਂ;

ਬੁਦ੍ਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਸਿਂ, ਸੁਗਤੇ ਲੋਕਨਾਯਕੇ.

‘‘ਤੇਨ ¶ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਪਨ੍ਨਰਸਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ;

ਵੀਤਮਲਾਸਨਾਮਾ ਚ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਮਾਤੁ ਵਚਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ.

ਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੀਹਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੀਹਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਪ੍ਪਸਤਮਤ੍ਥਕੇ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਚਨ੍ਦਭਾਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਕਿਨ੍ਨਰਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਭਕ੍ਖੋ ਪੁਪ੍ਫਨਿਵਸਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪੂਜੇਤੁਕਾਮੋ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ¶ ਞਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ. ਕਿਨ੍ਨਰੋ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਂ ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧੇਨ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਲ੍ਲਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ¶ ਸੀਹੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਵਿਧਾਵਤਿ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਕਤ੍ਥਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍ਵਾ –

‘‘ਸੀਹਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ¶ ਵਿਹਰ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਮਤਨ੍ਦਿਤੋ;

ਭਾਵੇਹਿ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਜਹ ਸੀਘਂ ਸਮੁਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਗਾਥਾਯ ਓਵਦਿ. ਸੋ ਗਾਥਾਵਸਾਨੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੧੭-੨੫) –

‘‘ਚਨ੍ਦਭਾਗਾਨਦੀਤੀਰੇ, ਅਹੋਸਿਂ ਕਿਨ੍ਨਰੋ ਤਦਾ;

ਪੁਪ੍ਫਭਕ੍ਖੋ ਚਹਂ ਆਸਿਂ, ਪੁਪ੍ਫਨਿਵਸਨੋ ਤਥਾ.

‘‘ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਤੁ ਭਗਵਾ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ;

ਵਿਪਿਨਗ੍ਗੇਨ ਨਿਯ੍ਯਾਸਿ, ਹਂਸਰਾਜਾਵ ਅਮ੍ਬਰੇ.

‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੇ ਸੁਵਿਸੋਧਿਤਂ;

ਪਸਨ੍ਨਮੁਖਵਣ੍ਣੋਸਿ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ.

‘‘ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾਨ ਆਕਾਸਾ, ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋ ਸੁਮੇਧਸੋ;

ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਉਪਾਵਿਸਿ.

‘‘ਵਿਲੀਨਂ ਚਨ੍ਦਨਾਦਾਯ, ਅਗਮਾਸਿਂ ਜਿਨਨ੍ਤਿਕਂ;

ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ.

‘‘ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਨਰਾਸਭਂ;

ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਨਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਕ੍ਕਾਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਚਨ੍ਦਨਂ ਯਂ ਅਪੂਜਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਚਤੁਦ੍ਦਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਇਤੋ ਆਸਿਂਸੁ ਤੇ ਤਯੋ;

ਰੋਹਣੀ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ¶ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਯਾ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਓਵਾਦਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੀਹਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾ, ਤਤ੍ਥ ਸੀਹਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਲਪਨਂ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਤਿ ਸਤਿਯਾ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇਨ ਪਮਾਦਵਿਰਹਿਤੋ ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਾਹਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਂ ਸਹ ਫਲੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਂ ¶ ਦਿਵਸਭਾਗਞ੍ਚ ‘‘ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੯; ਅ. ਨਿ. ੩.੧੬; ਵਿਭ. ੫੧੯) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚਤੁਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵਸੇਨ ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ ਅਕੁਸੀਤੋ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਕੁਸਲਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਾਵੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਵਡ੍ਢੇਹਿ ਚ, ਏਵਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਚ ਜਹ ਸੀਘਂ ਸਮੁਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਤਵ ਸਮੁਸ੍ਸਯਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸੀਘਂ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਪਜਹ, ਏਵਂਭੂਤੋ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚਰਿਮਕਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧੇਨ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਚ ਪਜਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸੀਤਿ.

ਸੀਹਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ¶ ਸੁਪਿਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨੀਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸੁਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਸਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਮਨ੍ਤੇ ਵਾਚੇਨ੍ਤੋ ਵਾਜਪੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ ਯਞ੍ਞਂ ਯਜਿ, ਭਗਵਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ ਯਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਿ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਿਸ੍ਸੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ. ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਤਂ ਠਾਨਂ ਸਕਲਞ੍ਚ ਨਗਰਂ ਪੁਪ੍ਫਪਟਵਿਤਾਨਿਕਂ ਵਿਯ ਛਾਦਿਤਂ ਅਹੋਸਿ. ਮਹਾਜਨੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਸਿ. ਸੁਨਨ੍ਦਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨੀਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖਸੀਲਾ ਸੁਖਸਮਾਚਾਰਾ ਸੁਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਤੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਇਮੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੇਨ ਵਿਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਸੁਖਾਭਿਲਾਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾਵ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਤਿਪਾਹਮੇਵ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਉਦਰਾਵਦੇਹਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵਸਭਾਗਂ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਯ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇਪਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭੂਤੋ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਸੁਪਤਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਰਿਪਾਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਓਵਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ¶ ¶ ਸੁਪਿਤ੍ਵਾਨ, ਦਿਵਾ ਸਙ੍ਗਣਿਕੇ ਰਤੋ;

ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸਕਲਂ ਰਤ੍ਤਿਂ. ਸੁਪਿਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਤੀਸੁਪਿ ਯਾਮੇਸੁ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਿਵਾਤਿ ਦਿਵਸਂ, ਸਕਲਂ ਦਿਵਸਭਾਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਗਣਿਕੇਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਿਕੇਹਿ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹਿਬਹੁਲਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ¶ ਸਨ੍ਨਿਸਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਗਣਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਤੋ ਅਭਿਰਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ‘‘ਸਙ੍ਗਣਿਕੇ ਰਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ. ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮਾਤਿ ਕੁਦਾ ਨਾਮ. ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਮ੍ਮੇਧੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੋ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਂ ਕਦਾ ਨਾਮ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਦਿਸਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦੁਮ੍ਮੇਧ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ.

ਏਵਂ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਗਾਥਾਯ ਕਥਿਤਾਯ ਥੇਰੋ ਸਂਵੇਗਜਾਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੨੬-੩੩) –

‘‘ਸੁਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ;

ਅਜ੍ਝਾਯਕੋ ਯਾਚਯੋਗੋ, ਵਾਜਪੇਯ੍ਯਂ ਅਯਾਜਯਿ.

‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਅਗ੍ਗੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਇਸਿ;

ਜਨਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ, ਅਮ੍ਬਰੇ ਚਙ੍ਕਮੀ ਤਦਾ.

‘‘ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਫਰਿ ਸਤ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਣੇ ਨਿਰੂਪਧਿ.

‘‘ਵਣ੍ਟੇ ਛੇਤ੍ਵਾਨ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ;

ਸਬ੍ਬੇ ਸਿਸ੍ਸੇ ਸਮਾਨੇਤ੍ਵਾ, ਆਕਾਸੇ ਉਕ੍ਖਿਪਾਪਯਿ.

‘‘ਯਾਵਤਾ ਨਗਰਂ ਆਸਿ, ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਛਦਨਂ ਤਦਾ;

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੇਨ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨ ਵਿਗਚ੍ਛਥ.

‘‘ਤੇਨੇਵ ¶ ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ, ਅਨੁਭੋਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਪਦਾ;

ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ.

‘‘ਏਕਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਾਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯਾ;

ਅਮ੍ਬਰਂਸਸਨਾਮਾ ਤੇ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ¶ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਮੇਵ ਗਾਥਂ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ.

ਨੀਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਿਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਨਾਗਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤ੍ਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਵਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਅਸ੍ਸਮੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਤੀਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਮਨ੍ਤੇ ਵਾਚੇਸਿ. ਅਥੇਕਦਿਵਸਂ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਮਨ੍ਤੇ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ‘‘ਈਦਿਸੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋ ਅਨਨ੍ਤਞਾਣੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਲ਼ਾਰੋ ਪਸਾਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ¶ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਨਾਲਕਗਾਮੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਨਾਗੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸ ਗਿਹਿਸਹਾਯੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੩੪-੪੦) –

‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਵਸਭੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਮ੍ਹਿ, ਅਸ੍ਸਮੋ ਆਸਿ ਮਾਪਿਤੋ.

‘‘ਤੀਣਿ ¶ ਸਿਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਵਾਚੇਸਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਦਾ;

ਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾਨ ਤੇ ਸਿਸ੍ਸੇ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਉਪਾਵਿਸਿਂ.

‘‘ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਨ੍ਤਪਾਰਗੂ;

ਬੁਦ੍ਧਵੇਦਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਞਾਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਨਿਸੀਦਿਂ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ;

ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ.

‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਸਞ੍ਞਮਲਭਿਂ ਤਦਾ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਞਾਣਸਞ੍ਞਾਯਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿ ¶ ਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਰਾਜਾ ਸਿਰਿਧਰੋ ਅਹੁ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ, ਪਵਿਵੇਕਰਸਂ ਵਿਜਾਨਿਯ;

ਝਾਯਂ ਨਿਪਕੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ, ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਖਂ ਨਿਰਾਮਿਸ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋਤਿ ਭਾਵਨਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇ ਕੁਸਲੋ, ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਗ੍ਗਹਣਾਦਿਯੋਗ੍ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣੇ ਛੇਕੋ. ਪਵਿਵੇਕਰਸਂ ਵਿਜਾਨਿਯਾਤਿ ਕਾਯਵਿਵੇਕਸਂਵਡ੍ਢਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਸ੍ਸ ਰਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਵੇਕਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪਵਿਵੇਕਰਸਂ ਪਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੦੫) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਚ ਝਾਯਨ੍ਤੋ. ਨਿਪਕੋਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਹਰਣੇ ਕੁਸਲੋ. ਪਤਿਸ੍ਸਤੋਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ. ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਖਂ ਨਿਰਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਲਬ੍ਭੇ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਸੁਖੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਝਾਨੇਨੇਵ ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਕਾਮਾਮਿਸਵਟ੍ਟਾਮਿਸੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਂ ਫਲਸੁਖਞ੍ਚ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮੁਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਨਾਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤੋ ¶ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਅਞ੍ਞਵਾਦਿਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਦਿਵਸਂ ਮਾਲ਼ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਨਗਰੇ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਾਗਿਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਭਗਵਤਿ ¶ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯੯ ਆਦਯੋ) ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੪੭-੫੪) –

‘‘ਵਿਸਾਲਮਾਲ਼ੇ ਆਸੀਨੋ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ;

ਖੀਣਾਸਵਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤਂ.

‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਾ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ;

ਪਰਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਕੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ.

‘‘ਞਾਣੇ ਉਪਨਿਧਾ ਯਸ੍ਸ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਸਦੇਵਕੇ;

ਅਨਨ੍ਤਞਾਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਕੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ.

‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤਂ, ਕੇਵਲਂ ਰਤਨਾਕਰਂ;

ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ.

‘‘ਇਮਾਹਿ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ, ਨਾਰਦੋਵ੍ਹਯਵਚ੍ਛਲੋ;

ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਥਵਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਪਰਾਜਿਤਂ.

‘‘ਤੇਨ ¶ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਥਵਨੇਨ ਚ;

ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਹਂ.

‘‘ਇਤੋ ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਸੁਮਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਵਿਤਥਦੇਸਨਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਪੀਤਿਵੇਗਪ੍ਪਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਅਞ੍ਞਵਾਦਿਨਂ, ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਯਥਾ ਅਯਂ;

ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਸਙ੍ਘਂ ਭਗਵਾਨੁਸਾਸਤਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਪਾਣਿਤਲੇਵ ਦਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਤਤ੍ਥ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਾ ਬਾਹਿਰਕੇ ਸਮਯੇ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਥੁਅਞ੍ਞਵਾਦਿਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਯਥਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਅਯਂ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਏਕਂਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀ, ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਮਗ੍ਗੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਮਯੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਵਾਦਸ੍ਸ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਇਧੇਵ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ, ਇਧ ਦੁਤਿਯੋ ਸਮਣੋ, ਇਧ ਤਤਿਯੋ ਸਮਣੋ, ਇਧ ¶ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਮਣੋ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾ ਸਮਣੇਭਿ ਅਞ੍ਞੇਹੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੯; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧).

ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ. ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਮੂਹਂ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਭਗਵਾਤਿ ਭਾਗ੍ਯਵਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਅਨੁਸਾਸਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥਾ. ਸਯਨ੍ਤਿ ਸਯਮੇਵ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ‘‘ਸੀਲਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਯਥਾ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਬਾਹਿਰਕਸਮਯੇ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਭਗਵਾ ਸਯਮੇਵ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਞਾਤਂ, ਸਯਮੇਵ ਵਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਆਮਲਕਂ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨਤਂ ਅਨੁਸਾਸਤਿ ਓਵਦਤੀਤਿ.

ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਖਨ੍ਧਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਯਥਾਭੂਤਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਵਿਟ੍ਠਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਕੇਸਵੋ ਨਾਮ ਤਾਪਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨਿਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ¶ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸਕੋਲਿਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾਵਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਪਿ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਤਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਤਦੇਵ ਮਞ੍ਞੇ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ. ਸੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੫੫-੫੯) –

‘‘ਨਾਰਦੋ ¶ ਇਤਿ ਮੇ ਨਾਮਂ, ਕੇਸਵੋ ਇਤਿ ਮਂ ਵਿਦੂ;

ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਏਸਂ, ਅਗਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਤਿਕਂ.

‘‘ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ¶ ਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਅਸ੍ਸਾਸਯਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਸੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.

‘‘ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਸਿਰੇ ਕਤ੍ਵਾਨ ਅਞ੍ਜਲਿਂ;

ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਪਕ੍ਕਾਮਿਂ ਪਾਚਿਨਾਮੁਖੋ.

‘‘ਸਤ੍ਤਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਰਾਜਾ ਆਸਿ ਮਹੀਪਤਿ;

ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨੋ ਨਾਮ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

‘‘ਖਨ੍ਧਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਦਾਲਿਤਾ;

ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਤੇ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਤੋ ਚ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਦੀਹਿ ਪਰਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਦਿਟ੍ਠਾ ਯਥਾਭੂਤਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾ. ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਦਾਲਿਤਾਤਿ ਕਾਮਭਵਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮਭਵਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਾ ਚ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਤ੍ਥੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ. ਕਿਲੇਸਪਦਾਲਨੇਨੇਵ ਹਿ ਕਮ੍ਮੋਪਪਤ੍ਤਿਭਵਾ ਪਦਾਲਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ.

ਪਵਿਟ੍ਠਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਸਕ੍ਖਿਂ ਵਤ ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਜ੍ਜੁਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ. ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ¶ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਸੀਹਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿਵਸਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਸੇਟ੍ਠੋ ਪੁਰਿਸਸੀਹੋ’’ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਸਾਲਸਾਖਂ ¶ ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਸਿ. ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਅਜ੍ਜੁਨੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਗਣ੍ਠੇਹਿ ਕਤਪਰਿਚਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਾਹਂ ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਦਹਰਕਾਲੇਯੇਵ ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਅਰਹਾ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੪.੬੦-੬੫) –

‘‘ਮਿਗਰਾਜਾ ਤਦਾ ਆਸਿਂ, ਅਭਿਜਾਤੋ ਸੁਕੇਸਰੀ;

ਗਿਰਿਦੁਗ੍ਗਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ.

‘‘ਅਯਂ ਨੁ ਖੋ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤਿ ਮਹਾਜਨਂ;

ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਉਪਾਸੇਯ੍ਯਂ, ਦੇਵਦੇਵਂ ਨਰਾਸਭਂ.

‘‘ਸਾਖਂ ਸਾਲਸ੍ਸ ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਸਕੋਸਂ ਪੁਪ੍ਫਮਾਹਰਿਂ;

ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਅਦਾਸਿਂ ਪੁਪ੍ਫਮੁਤ੍ਤਮਂ.

‘‘ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ;

ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ.

‘‘ਇਤੋ ਚ ਨਵਮੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਵਿਰੋਚਨਸਨਾਮਕਾ;

ਤਯੋ ਆਸਿਂਸੁ ਰਾਜਾਨੋ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ.

‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸੁਖਾਧਿਗਮਸਮ੍ਭੂਤੇਨ ਪੀਤਿਵੇਗੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ –

‘‘ਅਸਕ੍ਖਿਂ ਵਤ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਦ੍ਧਾਤੁਂ ਉਦਕਾ ਥਲਂ;

ਵੁਯ੍ਹਮਾਨੋ ਮਹੋਘੇਵ, ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਹ’’ਨ੍ਤਿ. – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ;

ਤਤ੍ਥ ¶ ਅਸਕ੍ਖਿਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕੋਸਿਂ. ਵਤਾਤਿ ਵਿਮ੍ਹਯੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਅਤਿਵਿਮ੍ਹਯਨੀਯਞ੍ਹੇਤਂ ਯਦਿਦਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੋ. ਤੇਨਾਹ –

‘‘ਤਂ ਕਿਂਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਂ ਵਾ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਂ ਵਾ, ਯਂ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੧੫)?

ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਪਰੋ ਨ ਹੋਤਿ ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ. ਉਦ੍ਧਾਤੁਨ੍ਤਿ ¶ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ, ‘‘ਉਦ੍ਧਟ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾ�