📜
ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ
ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ
ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ
ਨਿਦਾਨਗਾਥਾ
ਸੀਹਾਨਂਵ ¶ ¶ ¶ ¶ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ, ਦਾਠੀਨਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ;
ਸੁਣਾਥ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਗਾਥਾ ਅਤ੍ਥੂਪਨਾਯਿਕਾ [ਅਤ੍ਤੂਪਨਾਯਿਕਾ (ਸੀ. ਕ.)].
ਯਥਾਨਾਮਾ ਯਥਾਗੋਤ੍ਤਾ, ਯਥਾਧਮ੍ਮਵਿਹਾਰਿਨੋ;
ਯਥਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ, ਵਿਹਰਿਂਸੁ ਅਤਨ੍ਦਿਤਾ.
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦਂ;
ਕਤਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਇਮਮਤ੍ਥਮਭਾਸਿਸੁਂ.
੧. ਏਕਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਪਠਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਛਨ੍ਨਾ ¶ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ, ਵਸ੍ਸ ਦੇਵ ਯਥਾਸੁਖਂ;
ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਆਤਾਪੀ ਵਿਹਰਾਮਿ ਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ [ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਮਂ (ਕ. ਅਟ੍ਠ.)] ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੨. ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ¶ ਉਪਰਤੋ, ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ;
ਧੁਨਾਤਿ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਦੁਮਪਤ੍ਤਂਵ ਮਾਲੁਤੋ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ [ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੩. ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਞਂ ¶ ¶ ਇਮਂ ਪਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਾਨਂ, ਅਗ੍ਗਿ ਯਥਾ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਨਿਸੀਥੇ;
ਆਲੋਕਦਾ ਚਕ੍ਖੁਦਦਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਆਗਤਾਨਂ ਵਿਨਯਨ੍ਤਿ ਕਙ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੪. ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਮ੍ਭਿਰੇਵ ਸਮਾਸੇਥ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਭਿ;
ਅਤ੍ਥਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਨਿਪੁਣਂ ਅਣੁਂ;
ਧੀਰਾ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਵਿਚਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣੋ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ [ਮਨ੍ਤਾਨਿਪੁਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੫. ਦਬ੍ਬਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ¶ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋ ਦਮੇਨ ਦਨ੍ਤੋ, ਦਬ੍ਬੋ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ;
ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਭੇਰਵੋ ਹਿ, ਦਬ੍ਬੋ ਸੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੬. ਸੀਤਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ¶ ਸੀਤਵਨਂ ਉਪਗਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕੋ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋ;
ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਲੋਮਹਂਸੋ, ਰਕ੍ਖਂ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਧਿਤਿਮਾ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੀਤਵਨਿਯੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੭. ਭਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋਪਾਨੁਦੀ ¶ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਸੇਤੁਂਵ ਸੁਦੁਬ੍ਬਲਂ ਮਹੋਘੋ;
ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਭੇਰਵੋ ਹਿ, ਦਨ੍ਤੋ ਸੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਲ੍ਲਿਯੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੮. ਵੀਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ਦੁਦ੍ਦਮਿਯੋ ਦਮੇਨ ਦਨ੍ਤੋ, ਵੀਰੋ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਵਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ;
ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਅਪੇਤਲੋਮਹਂਸੋ, ਵੀਰੋ ਸੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵੀਰੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੯. ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਨ ਦੁਰਾਗਤਂ [ਨਾਪਗਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਨਯਿਦਂ ਦੁਮਨ੍ਤਿਤਂ ਮਮ;
ਸਂਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਯਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਤਦੁਪਾਗਮਿ’’ਨ੍ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛੋ [ਪਿਲਿਨ੍ਦਿਵਚ੍ਛੋ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੧੦. ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਿਹਰਿ ¶ ¶ ¶ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਇਧ ਵਾ ਹੁਰਂ ਵਾ, ਯੋ ਵੇਦਗੂ ਸਮਿਤੋ ਯਤਤ੍ਤੋ;
ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਜਞ੍ਞਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
ਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸੁਭੂਤਿ ¶ ਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਥੇਰੋ, ਕਙ੍ਖਾਰੇਵਤਸਮ੍ਮਤੋ;
ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ ਦਬ੍ਬੋ ਚ, ਸੀਤਵਨਿਯੋ ਚ ਭਲ੍ਲਿਯੋ;
ਵੀਰੋ ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛੋ ਚ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੋ ਤਮੋਨੁਦੋਤਿ.
੨. ਦੁਤਿਯਵਗ੍ਗੋ
੧. ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਧਮ੍ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ;
ਅਧਿਗਚ੍ਛੇ ਪਦਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਸਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛੋ [ਚੂਲਗਵਚ੍ਛੋ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ….
੨. ਮਹਾਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਞਾਬਲੀ ਸੀਲਵਤੂਪਪਨ੍ਨੋ, ਸਮਾਹਿਤੋ ਝਾਨਰਤੋ ਸਤੀਮਾ;
ਯਦਤ੍ਥਿਯਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ, ਕਙ੍ਖੇਥ ਕਾਲਂ ਇਧ ਵੀਤਰਾਗੋ’’ਤਿ.
… ਮਹਾਵਚ੍ਛੋ [ਮਹਾਗਵਚ੍ਛੋ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ….
੩. ਵਨਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨੀਲਬ੍ਭਵਣ੍ਣਾ ¶ ਰੁਚਿਰਾ, ਸੀਤਵਾਰੀ ਸੁਚਿਨ੍ਧਰਾ;
ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਨਵਚ੍ਛੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਸਿਵਕਸਾਮਣੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ¶ ਮਂ ਅਵਚ, ਇਤੋ ਗਚ੍ਛਾਮ ਸੀਵਕ;
ਗਾਮੇ ¶ ਮੇ ਵਸਤਿ ਕਾਯੋ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਮੇ ਗਤੋ ਮਨੋ;
ਸੇਮਾਨਕੋਪਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਗੋ ਵਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸਿਵਕੋ ਸਾਮਣੇਰੋ….
੫. ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇ, ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇ;
ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਓਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.
… ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ, ਨਙ੍ਗਲਾਵਤ੍ਤਨੀ ਸਿਖੀ;
ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ, ਏਵਂ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾ ਮਮ;
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ, ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਨਿਰਾਮਿਸੇ’’ਤਿ.
… ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਦਾਸਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਮਿਦ੍ਧੀ ¶ ਯਦਾ ਹੋਤਿ ਮਹਗ੍ਘਸੋ ਚ, ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤਾ ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤਸਾਯੀ;
ਮਹਾਵਰਾਹੋਵ ਨਿਵਾਪਪੁਟ੍ਠੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਬ੍ਭਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ’’ਤਿ.
… ਦਾਸਕੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਸਿਙ੍ਗਾਲਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਹੁ ¶ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨੇ;
ਕੇਵਲਂ ਅਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞਾਯ, ਅਫਰੀ ਪਥਵਿਂ [ਪਠਵਿਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਇਮਂ;
ਮਞ੍ਞੇਹਂ ਕਾਮਰਾਗਂ ਸੋ, ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਪਹਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ [ਪਹੀਯਭਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ)].
… ਸਿਙ੍ਗਾਲਪਿਤਾ [ਸੀਗਾਲਪਿਤਾ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ….
੯. ਕੁਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਧ. ਪ. ੮੦, ੧੪੫ ਧਮ੍ਮਪਦੇਪਿ] ‘‘ਉਦਕਂ ¶ ਹਿ ਨਯਨ੍ਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ, ਉਸੁਕਾਰਾ ਨਮਯਨ੍ਤਿ [ਦਮਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)] ਤੇਜਨਂ;
ਦਾਰੁਂ ¶ ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਤਚ੍ਛਕਾ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਸੁਬ੍ਬਤਾ’’ਤਿ.
… ਕੁਲੋ [ਕੁਣ੍ਡਲੋ (ਸੀ.), ਕੁਲ਼ੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਥੇਰੋ….
੧੦. ਅਜਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਮਰਣੇ ਮੇ ਭਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਜੀਵਿਤੇ;
ਸਨ੍ਦੇਹਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ [ਪਤਿਸ੍ਸਤੋਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)].
… ਅਜਿਤੋ ਥੇਰੋ ….
ਵਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਚੂਲ਼ਵਚ੍ਛੋ ਮਹਾਵਚ੍ਛੋ, ਵਨਵਚ੍ਛੋ ਚ ਸੀਵਕੋ;
ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ ਚ ਬੇਲਟ੍ਠਿ, ਦਾਸਕੋ ਚ ਤਤੋਪਰਿ;
ਸਿਙ੍ਗਾਲਪਿਤਿਕੋ ਥੇਰੋ, ਕੁਲੋ ਚ ਅਜਿਤੋ ਦਸਾਤਿ.
੩. ਤਤਿਯਵਗ੍ਗੋ
੧. ਨਿਗ੍ਰੋਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਾਹਂ ਭਯਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਅਮਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ;
ਯਤ੍ਥ ਭਯਂ ਨਾਵਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਜਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ.
… ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨੀਲਾ ¶ ਸੁਗੀਵਾ ਸਿਖਿਨੋ, ਮੋਰਾ ਕਾਰਮ੍ਭਿਯਂ [ਕਾਰਂਵਿਯਂ (ਸੀ.), ਕਾਰਵਿਯਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਅਭਿਨਦਨ੍ਤਿ;
ਤੇ ਸੀਤਵਾਤਕੀਲ਼ਿਤਾ [ਸੀਤਵਾਤਕਦ੍ਦਿਤਕਲਿਤਾ (ਸੀ.), ਸੀਤਵਾਤਕਲਿਤਾ (ਸ੍ਯਾ.)], ਸੁਤ੍ਤਂ ਝਾਯਂ [ਝਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ.), ਝਾਯਿਂ (?)] ਨਿਬੋਧੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.
… ਚਿਤ੍ਤਕੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਗੋਸਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਹਂ ¶ ¶ ¶ ਖੋ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ, ਭੁਤ੍ਵਾਨ ਮਧੁਪਾਯਸਂ;
ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ;
ਸਾਨੁਂ ਪਟਿਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਗੋਸਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਸੁਗਨ੍ਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨੁਵਸ੍ਸਿਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੁਗਨ੍ਧੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਨਨ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਓਭਾਸਜਾਤਂ ਫਲਗਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;
ਤਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮਾਸਜ੍ਜ, ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ.
… ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਵਾਚਂ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋ;
ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਂ ਹਿ ਨਿਪੁਣਂ, ਵਾਲਗ੍ਗਂ ਉਸੁਨਾ ਯਥਾ’’ਤਿ.
… ਅਭਯੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦਬ੍ਬਂ ¶ ਕੁਸਂ ਪੋਟਕਿਲਂ, ਉਸੀਰਂ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਂ;
ਉਰਸਾ ਪਨੁਦਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਕਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ¶ ਨੋ ਵਤ੍ਥਪਸੁਤੋ, ਕਚ੍ਚਿ ਨੋ ਭੂਸਨਾਰਤੋ;
ਕਚ੍ਚਿ ਸੀਲਮਯਂ ਗਨ੍ਧਂ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਵਾਯਸਿ [ਕਚ੍ਚਿ ਸੀਲਮਯਂ ਗਨ੍ਧਂ, ਤ੍ਵਂ ਵਾਸਿ (ਸ੍ਯਾ.)] ਨੇਤਰਾ ਪਜਾ’’ਤਿ.
… ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਕਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਮਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਸੁਕਾਰੋਵ ਤੇਜਨਂ;
ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਉਜੁਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਭਿਨ੍ਦ ਹਾਰਿਤਾ’’ਤਿ.
… ਹਾਰਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਆਬਾਧੇ ਮੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਸਤਿ ਮੇ ਉਦਪਜ੍ਜਥ;
ਆਬਾਧੋ ਮੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਕਾਲੋ ਮੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਚਿਤ੍ਤਕੋ ਥੇਰੋ, ਗੋਸਾਲਥੇਰੋ ਸੁਗਨ੍ਧੋ;
ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਅਭਯੋ ਥੇਰੋ, ਥੇਰੋ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ;
ਜਮ੍ਬੁਗਾਮਿਕਪੁਤ੍ਤੋ ਚ, ਹਾਰਿਤੋ ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਇਸੀਤਿ.
੪. ਚਤੁਤ੍ਥਵਗ੍ਗੋ
੧. ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ ¶ ¶ ਡਂਸੇਹਿ ਮਕਸੇਹਿ, ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹਾਵਨੇ;
ਨਾਗੋ ਸਂਗਾਮਸੀਸੇਵ, ਸਤੋ ਤਤ੍ਰਾਧਿਵਾਸਯੇ’’ਤਿ.
… ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸੁਪ੍ਪਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਜਰਂ ¶ ਜੀਰਮਾਨੇਨ, ਤਪ੍ਪਮਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ;
ਨਿਮਿਯਂ [ਨਿਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ (ਸੀ.), ਨਿਰਾਮਿਸਂ (ਸ੍ਯਾ.), ਨਿਮਿਨੇਯ੍ਯਂ (?)] ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੁਪ੍ਪਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਸੋਪਾਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾਪਿ ¶ ਏਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਪਿਯਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਲੀ ਸਿਯਾ;
ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਾਣੇਸੁ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕੁਸਲੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ.
… ਸੋਪਾਕੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਪੋਸਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨਾਸਨ੍ਨਵਰਾ ਏਤਾ, ਨਿਚ੍ਚਮੇਵ ਵਿਜਾਨਤਾ;
ਗਾਮਾ ਅਰਞ੍ਞਮਾਗਮ੍ਮ, ਤਤੋ ਗੇਹਂ ਉਪਾਵਿਸਿ [ਉਪਾਵਿਸਿਂ (ਸੀ.)];
ਤਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ [ਅਨਾਮਨ੍ਤਿਯ (ਸੀ.)] ਪੋਸਿਯੋ’’ਤਿ.
… ਪੋਸਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਖਂ ਸੁਖਤ੍ਥੋ ਲਭਤੇ ਤਦਾਚਰਂ, ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਯਸਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਤਿ;
ਯੋ ਅਰਿਯਮਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਞ੍ਜਸਂ ਉਜੁਂ, ਭਾਵੇਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ.
… ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੬. ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਾਧੁ ¶ ਸੁਤਂ ਸਾਧੁ ਚਰਿਤਕਂ, ਸਾਧੁ ਸਦਾ ਅਨਿਕੇਤਵਿਹਾਰੋ;
ਅਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਕਮ੍ਮਂ, ਏਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਮਕਿਞ੍ਚਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.
… ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਸਹਾਯਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਾਨਾਜਨਪਦਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਵਿਚਰਨ੍ਤਾ ਅਸਞ੍ਞਤਾ;
ਸਮਾਧਿਞ੍ਚ ਵਿਰਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਂਸੁ ਰਟ੍ਠਚਰਿਯਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ;
ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਸਾਰਮ੍ਭਂ, ਝਾਯੇਯ੍ਯ ਅਪੁਰਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ.
… ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ¶ ¶ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਰਭੁਂ ਅਟ੍ਠਪੇਸਿ, ਸੋ ਗਵਮ੍ਪਤਿ ਅਸਿਤੋ ਅਨੇਜੋ;
ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਤਿਗਤਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ, ਦੇਵਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭਵਸ੍ਸ ਪਾਰਗੁ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੯. ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧, ੯੭]‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੋਵ [ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਵ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਮਤ੍ਥਕੇ;
ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
… ਤਿਸ੍ਸੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਵਡ੍ਢਮਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੋਵ ਮਤ੍ਥਕੇ;
ਭਵਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
… ਵਡ੍ਢਮਾਨੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਗਹ੍ਵਰਤੀਰਿਯੋ ¶ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋ, ਸੋਪਾਕੋ ਚੇਵ ਪੋਸਿਯੋ;
ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿ ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਪੁਤ੍ਤਸਹਾਯਕੋ;
ਗਵਮ੍ਪਤਿ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ, ਵਡ੍ਢਮਾਨੋ ਮਹਾਯਸੋਤਿ.
੫. ਪਞ੍ਚਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਸਿਰਿਵਡ੍ਢਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਿਵਰਮਨੁਪਤਨ੍ਤਿ ¶ ਵਿਜ੍ਜੁਤਾ, ਵੇਭਾਰਸ੍ਸ ਚ ਪਣ੍ਡਵਸ੍ਸ ਚ;
ਨਗਵਿਵਰਗਤੋ ਚ ਝਾਯਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਮਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ’’ਤਿ.
… ਸਿਰਿਵਡ੍ਢੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਖਦਿਰਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਚਾਲੇ ¶ ਉਪਚਾਲੇ ਸੀਸੂਪਚਾਲੇ ( ) [(ਚਾਲਾ ਉਪਚਾਲਾ, ਸੀਸੂਪਚਾਲਾ) (ਕ.)] ਪਤਿਸ੍ਸਤਾ [ਪਟਿਸ੍ਸਤਿਕਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਨੁ ਖੋ ਵਿਹਰਥ;
ਆਗਤੋ ਵੋ ਵਾਲਂ ਵਿਯ ਵੇਧੀ’’ਤਿ.
… ਖਦਿਰਵਨਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਸੁਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ਸਾਹੁ, ਸੁਮੁਤ੍ਤਿਕੋਮ੍ਹਿ ਤੀਹਿ ਖੁਜ੍ਜਕੇਹਿ;
ਅਸਿਤਾਸੁ ਮਯਾ ਨਙ੍ਗਲਾਸੁ, ਮਯਾ ਖੁਦ੍ਦਕੁਦ੍ਦਾਲਾਸੁ ਮਯਾ.
ਯਦਿਪਿ ਇਧਮੇਵ ਇਧਮੇਵ, ਅਥ ਵਾਪਿ ਅਲਮੇਵ ਅਲਮੇਵ;
ਝਾਯ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਝਾਯ ਸੁਮਙ੍ਗਲ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰ ਸੁਮਙ੍ਗਲਾ’’ਤਿ.
… ਸੁਮਙ੍ਗਲੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਸਾਨੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੯] ‘‘ਮਤਂ ਵਾ ਅਮ੍ਮ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਵਾ ਜੀਵਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ;
ਜੀਵਨ੍ਤਂ ਮਂ ਅਮ੍ਮ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਕਸ੍ਮਾ ਮਂ ਅਮ੍ਮ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ.
… ਸਾਨੁਤ੍ਥੇਰੋ….
੫. ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾਪਿ ¶ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ, ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਤਿ;
ਏਵਂ ¶ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੬. ਸਮਿਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਮੇ ਵੁਡ੍ਢਾ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ;
ਕਾਮਂ ਕਰਸ੍ਸੁ ਰੂਪਾਨਿ, ਨੇਵ ਮਂ ਬ੍ਯਾਧਯਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ [ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਸੀਤਿ (ਸੀ.), ਬ੍ਯਾਥਯਿਸ੍ਸਸੀਤਿ (?)].
… ਸਮਿਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੭. ਉਜ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਮੋ ¶ ¶ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧ ਵੀਰਤ੍ਥੁ, ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋਸਿ ਸਬ੍ਬਧਿ;
ਤੁਯ੍ਹਾਪਦਾਨੇ ਵਿਹਰਂ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਉਜ੍ਜਯੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਤੋ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਅਨਰਿਯਂ ਦੋਸਸਂਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸਞ੍ਜਯੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਚਿਹਚਿਹਾਭਿਨਦਿਤੇ [ਵਿਹਵਿਹਾਭਿਨਦਿਤੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਭਿਰੁਤੇਹਿ ਚ;
ਨ ਮੇ ਤਂ ਫਨ੍ਦਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਕਤ੍ਤਨਿਰਤਂ ਹਿ ਮੇ’’ਤਿ.
… ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਵਿਮਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਧਰਣੀ ¶ ਚ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ਵਾਤਿ, ਮਾਲੁਤੋ ਵਿਜ੍ਜੁਤਾ ਚਰਤਿ ਨਭੇ;
ਉਪਸਮਨ੍ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿ.
… ਵਿਮਲੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਿਰੀਵਡ੍ਢੋ ਰੇਵਤੋ ਥੇਰੋ, ਸੁਮਙ੍ਗਲੋ ਸਾਨੁਸਵ੍ਹਯੋ ¶ ;
ਰਮਣੀਯਵਿਹਾਰੀ ਚ, ਸਮਿਦ੍ਧਿਉਜ੍ਜਯਸਞ੍ਜਯਾ;
ਰਾਮਣੇਯ੍ਯੋ ਚ ਸੋ ਥੇਰੋ, ਵਿਮਲੋ ਚ ਰਣਞ੍ਜਹੋਤਿ.
੬. ਛਟ੍ਠਵਗ੍ਗੋ
੧. ਗੋਧਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ¶ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;
ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸਿ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ.
… ਗੋਧਿਕੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸੁਬਾਹੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;
ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਞ੍ਚ ਕਾਯੇ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸਿ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ.
… ਸੁਬਾਹੁਤ੍ਥੇਰੋ….
੩. ਵਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;
ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸਿ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ.
… ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ¶ ¶ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;
ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਦੁਤਿਯੋ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸਿ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ.
… ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਆਸਨ੍ਦਿਂ ¶ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਓਗਯ੍ਹ ਅਞ੍ਜਨਂ ਵਨਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕੋ ¶ ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਟਿਕਾਯਂ, ਵੀਤਰਾਗੋ ਸੁਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ;
ਏਵਂ ਜਾਨਾਹਿ ਆਵੁਸੋ, ਅਮੋਘਾ ਤੇ ਕੁਟਿਕਾ ਕਤਾ’’ਤਿ.
… ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੭. ਦੁਤਿਯਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਯਮਾਹੁ ਪੁਰਾਣਿਯਾ ਕੁਟਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥਯਸੇ ਨਵਂ ਕੁਟਿਂ;
ਆਸਂ ਕੁਟਿਯਾ ਵਿਰਾਜਯ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਨ ਨਵਾ ਕੁਟੀ’’ਤਿ.
… ਦੁਤਿਯਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੮. ਰਮਣੀਯਕੁਟਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਰਮਣੀਯਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ, ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾ ਮਨੋਰਮਾ;
ਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਕੁਮਾਰੀਹਿ, ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਤਹਿਂ ਗਚ੍ਛਥ ਨਾਰਿਯੋ’’ਤਿ.
… ਰਮਣੀਯਕੁਟਿਕੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਕੋਸਲਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ¶ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਕਤਾ;
ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਚ ਆਤਾਪੀ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ [ਪਟਿਸ੍ਸਤੋਤਿ (ਕ.)].
… ਕੋਸਲਵਿਹਾਰਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੧੦. ਸੀਵਲਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਤੇ ਮੇ ਇਜ੍ਝਿਂਸੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਯਦਤ੍ਥੋ ਪਾਵਿਸਿਂ ਕੁਟਿਂ;
ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੇਸਂ, ਮਾਨਾਨੁਸਯਮੁਜ੍ਜਹ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੀਵਲਿਤ੍ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਛਟ੍ਠੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਗੋਧਿਕੋ ¶ ਚ ਸੁਬਾਹੁ ਚ, ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਇਸਿ;
ਅਞ੍ਜਨਵਨਿਯੋ ਥੇਰੋ, ਦੁਵੇ ਕੁਟਿਵਿਹਾਰਿਨੋ;
ਰਮਣੀਯਕੁਟਿਕੋ ਚ, ਕੋਸਲਵ੍ਹਯਸੀਵਲੀਤਿ.
੭. ਸਤ੍ਤਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਵਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਸ੍ਸਤਿ ¶ ਪਸ੍ਸੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ, ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਵਪ੍ਪੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਕਕਾ ¶ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਿਹਰਾਮ, ਅਪਵਿਦ੍ਧਂਵ ਵਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ;
ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਰਯਿਕਾ ਵਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਪਕ੍ਖਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਚੁਤਾ ¶ ਪਤਨ੍ਤਿ ਪਤਿਤਾ, ਗਿਦ੍ਧਾ ਚ ਪੁਨਰਾਗਤਾ;
ਕਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਰਤਂ ਰਮ੍ਮਂ, ਸੁਖੇਨਨ੍ਵਾਗਤਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਪਕ੍ਖੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦੁਮਵ੍ਹਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਜਾਤੋ ਪਣ੍ਡਰਕੇਤੁਨਾ;
ਕੇਤੁਹਾ ¶ ਕੇਤੁਨਾਯੇਵ, ਮਹਾਕੇਤੁਂ ਪਧਂਸਯੀ’’ਤਿ.
… ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਕਲਿਤਂ ਬਹੂਹਿ ਵਸ੍ਸੇਹਿ;
ਤਂ ਭਾਸਤਿ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੁਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋ’’ਤਿ.
… ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਮੇਘਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨੁਸਾਸਿ ¶ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੂ;
ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਤੋ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਮੇਘਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਏਕਧਮ੍ਮਸਵਨੀਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ;
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਏਕਧਮ੍ਮਸਵਨੀਯੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਏਕੁਦਾਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਉਦਾ. ੩੭; ਪਾਚਿ. ੧੫੩] ‘‘ਅਧਿਚੇਤਸੋ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ, ਮੁਨਿਨੋ ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ;
ਸੋਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ, ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦਾ ਸਤੀਮਤੋ’’ਤਿ.
… ਏਕੁਦਾਨਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਛਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾਨ ¶ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਤੋ ਮਹਾਰਸਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਵਰੇਨ ਦੇਸਿਤਂ;
ਮਗ੍ਗਂ ਪਪਜ੍ਜਿਂ [ਪਪਜ੍ਜਂ (ਕ.)] ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੋ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਥਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿ.
… ਛਨ੍ਨੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੀਲਮੇਵ ¶ ¶ ਇਧ ਅਗ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮੋ;
ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇਵੇਸੁ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਪੁਣ੍ਣੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਵਪ੍ਪੋ ਚ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚ, ਪਕ੍ਖੋ ਵਿਮਲਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ;
ਉਕ੍ਖੇਪਕਤਵਚ੍ਛੋ ਚ, ਮੇਘਿਯੋ ਏਕਧਮ੍ਮਿਕੋ;
ਏਕੁਦਾਨਿਯਛਨ੍ਨਾ ਚ, ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰੋ ਮਹਬ੍ਬਲੋਤਿ.
੮. ਅਟ੍ਠਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਵਚ੍ਛਪਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨਾ, ਮਤਿਕੁਸਲੇਨ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਨਾ;
ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨਾ [ਸਂਸੇਵਿਤਬੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨਾ (ਕ.)], ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਦੁਲ੍ਲਭ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਚ੍ਛਪਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਆਤੁਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾ ¶ ਕਲ਼ੀਰੋ ਸੁਸੁ ਵਡ੍ਢਿਤਗ੍ਗੋ, ਦੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਪਸਾਖਜਾਤੋ;
ਏਵਂ ਅਹਂ ਭਰਿਯਾਯਾਨਿਤਾਯ, ਅਨੁਮਞ੍ਞਂ ¶ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਦਾਨੀ’’ਤਿ.
… ਆਤੁਮੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਮਾਣਵਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਜਿਣ੍ਣਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦੁਖਿਤਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਧਿਤਂ, ਮਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਤਮਾਯੁਸਙ੍ਖਯਂ;
ਤਤੋ ਅਹਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੂਨ ਪਬ੍ਬਜਿਂ, ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨੀ’’ਤਿ.
… ਮਾਣਵੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਸੁਯਾਮਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ [ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ, ਸਬ੍ਬਸੋਵ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.
… ਸੁਯਾਮਨੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਸੁਸਾਰਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਵਿਹਿਤਾਨ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਙ੍ਖਾ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਵਡ੍ਢਤਿ;
ਬਾਲਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁ ਸਤਂ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ.
… ਸੁਸਾਰਦੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਪਿਯਞ੍ਜਹਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤੇਸੁ ¶ ਨਿਪਤੇ, ਨਿਪਤਨ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤੇ;
ਵਸੇ ਅਵਸਮਾਨੇਸੁ, ਰਮਮਾਨੇਸੁ ਨੋ ਰਮੇ’’ਤਿ.
… ਪਿਯਞ੍ਜਹੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਇਦਂ ¶ ¶ ਪੁਰੇ ਚਿਤ੍ਤਮਚਾਰਿ ਚਾਰਿਕਂ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਯਤ੍ਥਕਾਮਂ ਯਥਾਸੁਖਂ;
ਤਦਜ੍ਜਹਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ ਯੋਨਿਸੋ, ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਅਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ.
… ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ ¶ , ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ;
ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਜਾਤਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਪਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ.
… ਮੇਣ੍ਡਸਿਰੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਗੋ ਪਹੀਨੋ ਮੇ, ਸਬ੍ਬੋ ਦੋਸੋ ਸਮੂਹਤੋ;
ਸਬ੍ਬੋ ਮੇ ਵਿਗਤੋ ਮੋਹੋ, ਸੀਤਿਭੂਤੋਸ੍ਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ.
… ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਂ ¶ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਬਹੁਂ;
ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਉਗ੍ਗੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਅਟ੍ਠਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਵਚ੍ਛਪਾਲੋ ਚ ਯੋ ਥੇਰੋ, ਆਤੁਮੋ ਮਾਣਵੋ ਇਸਿ;
ਸੁਯਾਮਨੋ ਸੁਸਾਰਦੋ, ਥੇਰੋ ਯੋ ਚ ਪਿਯਞ੍ਜਹੋ;
ਆਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇਣ੍ਡਸਿਰੋ, ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਉਗ੍ਗਸਵ੍ਹਯੋਤਿ.
੯. ਨਵਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਂ ¶ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਪਾਪਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੁ;
ਇਧੇਵ ਤਂ ਵੇਦਨੀਯਂ, ਵਤ੍ਥੁ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.
… ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੇਨ ¶ ਯੇਨ ਸੁਭਿਕ੍ਖਾਨਿ, ਸਿਵਾਨਿ ਅਭਯਾਨਿ ਚ;
ਤੇਨ ਪੁਤ੍ਤਕ ਗਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਮਾ ਸੋਕਾਪਹਤੋ ਭਵਾ’’ਤਿ.
… ਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਸੀਹਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੀਹਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਮਤਨ੍ਦਿਤੋ;
ਭਾਵੇਹਿ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਜਹ ਸੀਘਂ ਸਮੁਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੀਹੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਨੀਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ¶ ਸੁਪਿਤ੍ਵਾਨ, ਦਿਵਾ ਸਙ੍ਗਣਿਕੇ ਰਤੋ;
ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਨੀਤੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਸੁਨਾਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਚਿਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ, ਪਵਿਵੇਕਰਸਂ ਵਿਜਾਨਿਯ;
ਝਾਯਂ ਨਿਪਕੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ, ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਖਂ ਨਿਰਾਮਿਸ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੁਨਾਗੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਇਤੋ ¶ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁ ਅਞ੍ਞਵਾਦਿਨਂ, ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਯਥਾ ਅਯਂ;
ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਸਙ੍ਘਂ ਭਗਵਾਨੁਸਾਸਤਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਪਾਣਿਤਲੇਵ ਦਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਨਾਗਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਪਵਿਟ੍ਠਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਖਨ੍ਧਾ ¶ ਦਿਟ੍ਠਾ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਦਾਲਿਤਾ;
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਅਜ੍ਜੁਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਸਕ੍ਖਿਂ ¶ ਵਤ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਦ੍ਧਾਤੁਂ ਉਦਕਾ ਥਲਂ;
ਵੁਯ੍ਹਮਾਨੋ ਮਹੋਘੇਵ, ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਹ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਅਜ੍ਜੁਨੋ ਥੇਰੋ….
੯. (ਪਠਮ)-ਦੇਵਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾ ਪਙ੍ਕਪਲਿਪਾ, ਪਾਤਾਲਾ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤਾ;
ਮੁਤ੍ਤੋ ਓਘਾ ਚ ਗਨ੍ਥਾ ਚ, ਸਬ੍ਬੇ ਮਾਨਾ ਵਿਸਂਹਤਾ’’ਤਿ.
… ਦੇਵਸਭੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਸਾਮਿਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਾ;
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਸਾਮਿਦਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਨਵਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਥੇਰੋ ਸਮਿਤਿਗੁਤ੍ਤੋ ਚ, ਕਸ੍ਸਪੋ ਸੀਹਸਵ੍ਹਯੋ;
ਨੀਤੋ ਸੁਨਾਗੋ ਨਾਗਿਤੋ, ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਅਜ੍ਜੁਨੋ ਇਸਿ;
ਦੇਵਸਭੋ ਚ ਯੋ ਥੇਰੋ, ਸਾਮਿਦਤ੍ਤੋ ਮਹਬ੍ਬਲੋਤਿ.
੧੦. ਦਸਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨ ¶ ਤਥਾ ਮਤਂ ਸਤਰਸਂ, ਸੁਧਨ੍ਨਂ ਯਂ ਮਯਜ੍ਜ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ;
ਅਪਰਿਮਿਤਦਸ੍ਸਿਨਾ ਗੋਤਮੇਨ, ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ.
… ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਵਿਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਸ੍ਸਾਸਵਾ ¶ ¶ ¶ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ, ਆਹਾਰੇ ਚ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ;
ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚ, ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਯਸ੍ਸ ਗੋਚਰੋ;
ਆਕਾਸੇਵ ਸਕੁਨ੍ਤਾਨਂ, ਪਦਂ ਤਸ੍ਸ ਦੁਰਨ੍ਨਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਿਜਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਏਰਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਕਾਮਾ ਏਰਕ, ਨ ਸੁਖਾ ਕਾਮਾ ਏਰਕ;
ਯੋ ਕਾਮੇ ਕਾਮਯਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਕਾਮਯਤਿ ਏਰਕ;
ਯੋ ਕਾਮੇ ਨ ਕਾਮਯਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋ ਨ ਕਾਮਯਤਿ ਏਰਕਾ’’ਤਿ.
… ਏਰਕੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਮੇਤ੍ਤਜਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਮੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ;
ਤੇਨਾਯਂ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ, ਅਗ੍ਗਧਮ੍ਮੋ [ਅਗ੍ਗੋ ਧਮ੍ਮੋ (ਸੀ.)] ਸੁਦੇਸਿਤੋ’’ਤਿ.
… ਮੇਤ੍ਤਜਿ ਥੇਰੋ….
੫. ਚਕ੍ਖੁਪਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨ੍ਧੋਹਂ ਹਤਨੇਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ, ਕਨ੍ਤਾਰਦ੍ਧਾਨਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ [ਪਕ੍ਖਨ੍ਨੋ (ਸੀ.), ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)];
ਸਯਮਾਨੋਪਿ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਨ ਸਹਾਯੇਨ ਪਾਪੇਨਾ’’ਤਿ.
… ਚਕ੍ਖੁਪਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਖਣ੍ਡਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਕਪੁਪ੍ਫਂ ¶ ਚਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਸੀਤਿ [ਅਸੀਤਿਂ (ਸੀ.)] ਵਸ੍ਸਕੋਟਿਯੋ;
ਸਗ੍ਗੇਸੁ ਪਰਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ, ਸੇਸਕੇਨਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ.
… ਖਣ੍ਡਸੁਮਨੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ਸਤਪਲਂ ਕਂਸਂ, ਸੋਵਣ੍ਣਂ ਸਤਰਾਜਿਕਂ;
ਅਗ੍ਗਹਿਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਾਭਿਸੇਚਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਤਿਸ੍ਸੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਰੂਪਂ ¶ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ;
ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ, ਭਵਮੂਲੋਪਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ [ਭਵਮੂਲਾ ਭਵਗਾਮਿਨੋਤਿ (ਸੀ. ਕ.)].
… ਅਭਯੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਉਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ;
ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ, ਸਂਸਾਰਂ ਉਪਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ.
… ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. (ਦੁਤਿਯ)-ਦੇਵਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰੋ;
ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕੁਸੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤ੍ਯਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਦੇਵਸਭੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਦਸਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕੋ ਚ ਵਿਜਯੋ, ਏਰਕੋ ਮੇਤ੍ਤਜੀ ਮੁਨਿ;
ਚਕ੍ਖੁਪਾਲੋ ਖਣ੍ਡਸੁਮਨੋ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਅਭਯੋ ਤਥਾ;
ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਥੇਰੋ ਦੇਵਸਭੋਪਿ ਚਾਤਿ.
੧੧. ਏਕਾਦਸਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਬੇਲਟ੍ਠਾਨਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ¶ ¶ ਗਿਹਿਤ੍ਤਂ ਅਨਵੋਸਿਤਤ੍ਤੋ, ਮੁਖਨਙ੍ਗਲੀ ਓਦਰਿਕੋ ਕੁਸੀਤੋ;
ਮਹਾਵਰਾਹੋਵ ¶ ਨਿਵਾਪਪੁਟ੍ਠੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਬ੍ਭਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ’’ਤਿ.
… ਬੇਲਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸੇਤੁਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਮਾਨੇਨ ¶ ਵਞ੍ਚਿਤਾਸੇ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਮਾਨਾਸੇ;
ਲਾਭਾਲਾਭੇਨ ਮਥਿਤਾ, ਸਮਾਧਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.
… ਸੇਤੁਚ੍ਛੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਬਨ੍ਧੁਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਾਹਂ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਸੁਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮਰਸੇਨ ਤਪ੍ਪਿਤੋ;
ਪਿਤ੍ਵਾ [ਪੀਤ੍ਵਾਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਰਸਗ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਂ, ਨ ਚ ਕਾਹਾਮਿ ਵਿਸੇਨ ਸਨ੍ਥਵ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਬਨ੍ਧੁਰੋ [ਬਨ੍ਧਨੋ (ਕ.)] ਥੇਰੋ….
੪. ਖਿਤਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਲਹੁਕੋ ਵਤ ਮੇ ਕਾਯੋ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਚ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਵਿਪੁਲੇਨ;
ਤੂਲਮਿਵ ਏਰਿਤਂ ਮਾਲੁਤੇਨ, ਪਿਲਵਤੀਵ ਮੇ ਕਾਯੋ’’ਤਿ.
… ਖਿਤਕੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਮਲਿਤਵਮ੍ਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਪਿ ਨ ਵਸੇ, ਰਮਮਾਨੋਪਿ ਪਕ੍ਕਮੇ;
ਨ ਤ੍ਵੇਵਾਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ, ਵਸੇ ਵਾਸਂ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ.
… ਮਲਿਤਵਮ੍ਭੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਸੁਹੇਮਨ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਤਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ¶ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਸਤਲਕ੍ਖਣਧਾਰਿਨੋ;
ਏਕਙ੍ਗਦਸ੍ਸੀ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਸਤਦਸ੍ਸੀ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ.
… ਸੁਹੇਮਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਧਮ੍ਮਸਵਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਂ ¶ ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਧਮ੍ਮਸਵੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਧਮ੍ਮਸਵਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸ ਵੀਸਵਸ੍ਸਸਤਿਕੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਧਮ੍ਮਸਵਪਿਤੁ ਥੇਰੋ….
੯. ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨ ¶ ਨੂਨਾਯਂ ਪਰਮਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਨੋ, ਰਹੋਗਤੋ ਅਨੁਵਿਗਣੇਤਿ ਸਾਸਨਂ;
ਤਥਾਹਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਪਾਕਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਮਿਗੀ ਯਥਾ ਤਰੁਣਜਾਤਿਕਾ ਵਨੇ’’ਤਿ.
… ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਉਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਗਾ ਨਗਗ੍ਗੇਸੁ ਸੁਸਂਵਿਰੂਲ਼੍ਹਾ, ਉਦਗ੍ਗਮੇਘੇਨ ਨਵੇਨ ਸਿਤ੍ਤਾ;
ਵਿਵੇਕਕਾਮਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਜਨੇਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋ ਉਸਭਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਤ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਉਸਭੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਏਕਾਦਸਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਬੇਲਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਸੇਤੁਚ੍ਛੋ, ਬਨ੍ਧੁਰੋ ਖਿਤਕੋ ਇਸਿ;
ਮਲਿਤਵਮ੍ਭੋ ਸੁਹੇਮਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਵੋ ਧਮ੍ਮਸਵਪਿਤਾ;
ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ¶ ਚ, ਉਸਭੋ ਚ ਮਹਾਮੁਨੀਤਿ.
੧੨. ਦ੍ਵਾਦਸਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਜੇਨ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦੁਪ੍ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ¶ ¶ ਵੇ ਦੁਰਧਿਵਾਸਾ ਗੇਹਾ, ਧਮ੍ਮੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਦੁਰਧਿਗਮਾ ਭੋਗਾ;
ਕਿਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਿ ਨੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨੇਵ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤੁਂ ਸਤਤਮਨਿਚ੍ਚਤ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਜੇਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਤੇਵਿਜ੍ਜੋਹਂ ਮਹਾਝਾਯੀ, ਚੇਤੋਸਮਥਕੋਵਿਦੋ;
ਸਦਤ੍ਥੋ ਮੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਵਨਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਚ੍ਛੋਦਿਕਾ ਪੁਥੁਸਿਲਾ,ਗੋਨਙ੍ਗੁਲਮਿਗਾਯੁਤਾ;
ਅਮ੍ਬੁਸੇਵਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਨਵਚ੍ਛੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਗਰੁਨੋ, ਹਿਯ੍ਯਮਾਨਮ੍ਹਿ [ਹੀਯਮਾਨਮ੍ਹਿ (ਸੀ.)] ਜੀਵਿਤੇ;
ਸਰੀਰਸੁਖਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਕੁਤੋ ਸਮਣਸਾਧੁਤਾ’’ਤਿ.
… ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਮਹਾਨਾਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਸਾਵਹਿਯ੍ਯਸੇ ਪਬ੍ਬਤੇਨ, ਬਹੁਕੁਟਜਸਲ੍ਲਕਿਕੇਨ [ਸਲ੍ਲਕਿਤੇਨ (ਸੀ.), ਸਲ੍ਲਰਿਕੇਨ (ਸ੍ਯਾ.)];
ਨੇਸਾਦਕੇਨ ¶ ਗਿਰਿਨਾ, ਯਸਸ੍ਸਿਨਾ ਪਰਿਚ੍ਛਦੇਨਾ’’ਤਿ.
… ਮਹਾਨਾਮੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇ ¶ ¶ ¶ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਸੁਸਂਵੁਤੋ;
ਅਘਮੂਲਂ ਵਮਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਪਾਰਾਪਰਿਯੋ [ਪਾਰਾਸਰਿਯੋ (ਸੀ.), ਪਾਰਂਪਰਿਯੋ (ਕ.)] ਥੇਰੋ ….
੭. ਯਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤੋ ਸੁਵਸਨੋ,ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਭੂਸਿਤੋ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਜ੍ਝਗਮਿਂ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਯਸੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਕਿਮਿਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਭਿਸਤ੍ਤੋਵ ਨਿਪਤਤਿ, ਵਯੋ ਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਮਿਵ ਤਥੇਵ ਸਨ੍ਤਂ;
ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਅਵਿਪ੍ਪਵਸਤੋ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵ ਸਰਾਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਕਿਮਿਲੋ [ਕਿਮ੍ਬਿਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਥੇਰੋ….
੯. ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਹਨਂ ਪਸਕ੍ਕਿਯ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਹਦਯਸ੍ਮਿਂ ਓਪਿਯ;
ਝਾਯ ਗੋਤਮ ਮਾ ਚ ਪਮਾਦੋ, ਕਿਂ ਤੇ ਬਿਲ਼ਿਬਿਲ਼ਿਕਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਇਸਿਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਾ;
ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ,ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਇਸਿਦਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਦ੍ਵਾਦਸਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਜੇਨ੍ਤੋ ¶ ਚ ਵਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤੋ ਚ, ਵਚ੍ਛੋ ਚ ਵਨਸਵ੍ਹਯੋ;
ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਨਾਮੋ, ਪਾਰਾਪਰਿਯੋ ਯਸੋਪਿ ਚ;
ਕਿਮਿਲੋ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚ, ਇਸਿਦਤ੍ਤੋ ਮਹਾਯਸੋਤਿ.
ਏਕਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਵੀਸੁਤ੍ਤਰਸਤਂ ਥੇਰਾ, ਕਤਕਿਚ੍ਚਾ ਅਨਾਸਵਾ;
ਏਕਕੇਵ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਸੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਮਹੇਸਿਭੀਤਿ.
੨. ਦੁਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਪਠਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਤ੍ਥਿ ¶ ¶ ¶ ਕੋਚਿ ਭਵੋ ਨਿਚ੍ਚੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਾ;
ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ ਖਨ੍ਧਾ, ਚਵਨ੍ਤਿ ਅਪਰਾਪਰਂ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਭਵੇਨਮ੍ਹਿ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ;
ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮੇਹਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਤ੍ਤਰੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੨. ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਯਿਦਂ ¶ ਅਨਯੇਨ ਜੀਵਿਤਂ, ਨਾਹਾਰੋ ਹਦਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੋ;
ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਸਮੁਸ੍ਸਯੋ, ਇਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਚਰਾਮਿ ਏਸਨਂ.
‘‘ਪਙ੍ਕੋਤਿ ਹਿ ਨਂ ਪਵੇਦਯੁਂ, ਯਾਯਂ ਵਨ੍ਦਨਪੂਜਨਾ ਕੁਲੇਸੁ;
ਸੁਖੁਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਦੁਰੁਬ੍ਬਹਂ, ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਾਪੁਰਿਸੇਨ ਦੁਜ੍ਜਹੋ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
੩. ਵਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਮਕ੍ਕਟੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਯਂ, ਕੁਟਿਕਾਯਂ ਪਸਕ੍ਕਿਯ;
ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਅਨੁਪਰਿਯੇਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋ ਮੁਹੁਂ ਮੁਹੁਂ.
‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਮਕ੍ਕਟ ਮਾ ਧਾਵਿ, ਨ ਹਿ ਤੇ ਤਂ ਯਥਾ ਪੁਰੇ;
ਨਿਗ੍ਗਹੀਤੋਸਿ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਨੇਵ ਦੂਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ¶ ¶ ਮੇ ਤਾਲਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਕੁਟੀ ਕਤਾ;
ਛਵਸਿਤ੍ਤੋਵ ਮੇ ਪਤ੍ਤੋ, ਪਂਸੁਕੂਲਞ੍ਚ ਚੀਵਰਂ.
‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਨ੍ਤਰਵਸ੍ਸਾਨਂ, ਏਕਾ ਵਾਚਾ ਮੇ ਭਾਸਿਤਾ;
ਤਤਿਯੇ ਅਨ੍ਤਰਵਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਤਮੋਖਨ੍ਧੋ [ਤਮੋਕ੍ਖਨ੍ਧੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਪਦਾਲਿਤੋ’’ਤਿ.
… ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਅਜਿਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਪਿ ਚੇ ਹੋਤਿ ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ, ਮਚ੍ਚੁਹਾਯੀ ਅਨਾਸਵੋ;
ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤੋਤਿ ਨਂ ਬਾਲਾ, ਅਵਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਜਾਨਤਾ.
‘‘ਯੋ ¶ ਚ ਖੋ ਅਨ੍ਨਪਾਨਸ੍ਸ, ਲਾਭੀ ਹੋਤੀਧ ਪੁਗ੍ਗਲੋ;
ਪਾਪਧਮ੍ਮੋਪਿ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਨੇਸਂ ਹੋਤਿ ਸਕ੍ਕਤੋ’’ਤਿ.
… ਅਜਿਨੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਮੇਲ਼ਜਿਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਦਾਹਂ ¶ ਧਮ੍ਮਮਸ੍ਸੋਸਿਂ, ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;
ਨ ਕਙ੍ਖਮਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂਅਪਰਾਜਿਤੇ.
‘‘ਸਤ੍ਥਵਾਹੇ ਮਹਾਵੀਰੇ, ਸਾਰਥੀਨਂ ਵਰੁਤ੍ਤਮੇ;
ਮਗ੍ਗੇ ਪਟਿਪਦਾਯਂ ਵਾ, ਕਙ੍ਖਾ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.
… ਮੇਲ਼ਜਿਨੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਰਾਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਧ. ਪ. ੧੩ ਧਮ੍ਮਪਦੇ] ‘‘ਯਥਾ ਅਗਾਰਂ ਦੁਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਵੁਟ੍ਠੀ ਸਮਤਿਵਿਜ੍ਝਤਿ;
ਏਵਂ ਅਭਾਵਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਰਾਗੋ ਸਮਤਿਵਿਜ੍ਝਤਿ.
[ਧ. ਪ. ੧੪ ਧਮ੍ਮਪਦੇ] ‘‘ਯਥਾ ਅਗਾਰਂ ਸੁਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਵੁਡ੍ਢੀ ਨ ਸਮਤਿਵਿਜ੍ਝਤਿ;
ਏਵਂ ਸੁਭਾਵਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਰਾਗੋ ਨ ਸਮਤਿਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ.
… ਰਾਧੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਸੁਰਾਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਖੀਣਾ ¶ ¶ ਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਜਿਨਸਾਸਨਂ;
ਪਹੀਨੋ ਜਾਲਸਙ੍ਖਾਤੋ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਸੁਰਾਧੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਗੋਤਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਖਂ ਸੁਪਨ੍ਤਿ ਮੁਨਯੋ, ਯੇ ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਨ ਬਜ੍ਝਰੇ;
ਸਦਾ ਵੇ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਸੁ, ਯਾਸੁ ਸਚ੍ਚਂ ਸੁਦੁਲ੍ਲਭਂ.
‘‘ਵਧਂ ਚਰਿਮ੍ਹ ਤੇ ਕਾਮ, ਅਨਣਾ ਦਾਨਿ ਤੇ ਮਯਂ;
ਗਚ੍ਛਾਮ ਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਸੋਚਤੀ’’ਤਿ.
… ਗੋਤਮੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਵਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ¶ ਹਨਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਹਨਤਿ ਸੋ ਪਰੇ;
ਸੁਹਤਂ ਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਵੀਤਂਸੇਨੇਵ ਪਕ੍ਖਿਮਾ.
‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬਹਿਵਣ੍ਣੋ, ਅਨ੍ਤੋ ਵਣ੍ਣੋ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਸ ਵੇ ਕਣ੍ਹੋ ਸੁਜਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ.
… ਵਸਭੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਉਤ੍ਤਰੋ ਚੇਵ ਪਿਣ੍ਡੋਲੋ, ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਤੀਰਿਯੋ ਇਸਿ;
ਅਜਿਨੋ ਚ ਮੇਲ਼ਜਿਨੋ, ਰਾਧੋ ਸੁਰਾਧੋ ਗੋਤਮੋ;
ਵਸਭੇਨ ਇਮੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦਸ ਥੇਰਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾਤਿ.
੨. ਦੁਤਿਯਵਗ੍ਗੋ
੧. ਮਹਾਚੁਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਸ੍ਸੂਸਾ ¶ ¶ ¶ ਸੁਤਵਦ੍ਧਨੀ, ਸੁਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਦ੍ਧਨਂ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਖਾਵਹੋ.
‘‘ਸੇਵੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ, ਚਰੇਯ੍ਯ ਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਂ;
ਸਚੇ ਰਤਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਤਤ੍ਥ, ਸਙ੍ਘੇ ਵਸੇ ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤੋ ਸਤਿਮਾ’’ਤਿ.
… ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਜੋਤਿਦਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਵੇਠਮਿਸ੍ਸੇਨ [ਵੇਘਮਿਸ੍ਸੇਨ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਵੇ ਗਮਿਸ੍ਸੇਨ, ਵੇਖਮਿਸ੍ਸੇਨ (ਕ.)], ਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨਾ;
ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਉਪਰੁਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਫਰੁਸੂਪਕ੍ਕਮਾ ਜਨਾ;
ਤੇਪਿ ¶ ਤਤ੍ਥੇਵ ਕੀਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਨਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਯਂ ਕਰੋਤਿ ਨਰੋ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਯਦਿ ਪਾਪਕਂ;
ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦਾਯਾਦੋ, ਯਂ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕੁਬ੍ਬਤੀ’’ਤਿ.
… ਜੋਤਿਦਾਸੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਹੇਰਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਅਹੋਰਤ੍ਤਾ, ਜੀਵਿਤਂ ਉਪਰੁਜ੍ਝਤਿ;
ਆਯੁ ਖੀਯਤਿ ਮਚ੍ਚਾਨਂ, ਕੁਨ੍ਨਦੀਨਂਵ ਓਦਕਂ.
‘‘ਅਥ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਕਰਂ ਬਾਲੋ ਨ ਬੁਜ੍ਝਤਿ;
ਪਚ੍ਛਾਸ੍ਸ ਕਟੁਕਂ ਹੋਤਿ, ਵਿਪਾਕੋ ਹਿਸ੍ਸ ਪਾਪਕੋ’’ਤਿ.
… ਹੇਰਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੪. ਸੋਮਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਦਾਰੁਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਯਥਾ ਸੀਦੇ ਮਹਣ੍ਣਵੇ;
ਏਵਂ ਕੁਸੀਤਮਾਗਮ੍ਮ, ਸਾਧੁਜੀਵੀਪਿ ਸੀਦਤਿ;
ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਕੁਸੀਤਂ ਹੀਨਵੀਰਿਯਂ.
‘‘ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੇਹਿ ¶ ¶ ਅਰਿਯੇਹਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਹਿ ਝਾਯਿਭਿ;
ਨਿਚ੍ਚਂ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਹਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਹਾਵਸੇ’’ਤਿ.
… ਸੋਮਮਿਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਜਨੋ ਜਨਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋ [ਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਜਨਮੇਵਸ੍ਸਿਤੋ ਜਨੋ;
ਜਨੋ ਜਨੇਨ ਹੇਠੀਯਤਿ, ਹੇਠੇਤਿ ਚ [ਬੋਧਿਯਤਿ, ਬਾਧੇਤਿ ਚ (ਕ.)] ਜਨੋ ਜਨਂ.
‘‘ਕੋ ¶ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਜਨੇਨਤ੍ਥੋ, ਜਨੇਨ ਜਨਿਤੇਨ ਵਾ;
ਜਨਂ ਓਹਾਯ ਗਚ੍ਛਂ ਤਂ, ਹੇਠਯਿਤ੍ਵਾ [ਬਾਧਯਿਤ੍ਵਾ (ਕ.)] ਬਹੁਂ ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਮਹਾਕਾਲ਼ਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਾਲ਼ੀ ¶ ਇਤ੍ਥੀ ਬ੍ਰਹਤੀ ਧਙ੍ਕਰੂਪਾ, ਸਤ੍ਥਿਞ੍ਚ ਭੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਿਂ;
ਬਾਹਞ੍ਚ ਭੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਞ੍ਚ ਬਾਹਂ, ਸੀਸਞ੍ਚ ਭੇਤ੍ਵਾ ਦਧਿਥਾਲਕਂਵ;
ਏਸਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ.
‘‘ਯੋ ਵੇ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਉਪਧਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ;
ਤਸ੍ਮਾ ਪਜਾਨਂ ਉਪਧਿਂ ਨ ਕਯਿਰਾ, ਮਾਹਂ ਪੁਨ ਭਿਨ੍ਨਸਿਰੋ ਸਯਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ [ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਕ.)].
… ਮਹਾਕਾਲ਼ੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਬਹੂ ਸਪਤ੍ਤੇ ਲਭਤਿ, ਮੁਣ੍ਡੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਾਰੁਤੋ;
ਲਾਭੀ ਅਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਨਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਯਨਸ੍ਸ ਚ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਸਕ੍ਕਾਰੇਸੁ ਮਹਬ੍ਭਯਂ;
ਅਪ੍ਪਲਾਭੋ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ.
… ਤਿਸ੍ਸੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਕਿਮਿਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਾਚੀਨਵਂਸਦਾਯਮ੍ਹਿ ¶ , ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਾ ਸਹਾਯਕਾ;
ਪਹਾਯਾਨਪ੍ਪਕੇ ਭੋਗੇ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤਾ.
‘‘ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਾ ¶ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮਾ;
ਰਮਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਰਤਿਯਾ, ਹਿਤ੍ਵਾਨ ਲੋਕਿਯਂ ਰਤਿ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਕਿਮਿਲੋ [ਕਿਮ੍ਬਿਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਥੇਰੋ….
੯. ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਯੋਨਿਸੋ ¶ ਮਨਸਿਕਾਰਾ, ਮਣ੍ਡਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਸਂ;
ਉਦ੍ਧਤੋ ਚਪਲੋ ਚਾਸਿਂ, ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ.
‘‘ਉਪਾਯਕੁਸਲੇਨਾਹਂ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;
ਯੋਨਿਸੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਭਵੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਬ੍ਬਹਿ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਨਨ੍ਦੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਸਿਰਿਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਰੇ ਚ ਨਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾ ਚੇ ਅਸਮਾਹਿਤੋ;
ਮੋਘਂ ਪਰੇ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾ ਹਿ ਅਸਮਾਹਿਤੋ.
‘‘ਪਰੇ ਚ ਨਂ ਗਰਹਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾ ਚੇ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ;
ਮੋਘਂ ਪਰੇ ਗਰਹਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ’’ਤਿ.
… ਸਿਰਿਮਾ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਚੁਨ੍ਦੋ ¶ ਚ ਜੋਤਿਦਾਸੋ ਚ, ਥੇਰੋ ਹੇਰਞ੍ਞਕਾਨਿ ਚ;
ਸੋਮਮਿਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੋ, ਕਾਲੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਕਿਮਿਲੋ [ਕਿਮ੍ਬਿਲੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.), ਛਨ੍ਦਲਕ੍ਖਣਾਨੁਲੋਮਂ];
ਨਨ੍ਦੋ ਚ ਸਿਰਿਮਾ ਚੇਵ, ਦਸ ਥੇਰਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾਤਿ.
੩. ਤਤਿਯਵਗ੍ਗੋ
੧. ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਖਨ੍ਧਾ ¶ ¶ ਮਯਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤਣ੍ਹਾ ਮੇ ਸੁਸਮੂਹਤਾ;
ਭਾਵਿਤਾ ਮਮ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ.
‘‘ਸੋਹਂ ¶ ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਅਬ੍ਬਹਿਤ੍ਵਾਨ [ਅਬ੍ਬੁਹਿਤ੍ਵਾਨ (ਕ.)] ਜਾਲਿਨਿਂ;
ਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਂ ਅਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਉਤ੍ਤਰੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਭਦ੍ਦਜਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਨਾਦੋ ਨਾਮ ਸੋ ਰਾਜਾ, ਯਸ੍ਸ ਯੂਪੋ ਸੁਵਣ੍ਣਯੋ;
ਤਿਰਿਯਂ ਸੋਲ਼ਸੁਬ੍ਬੇਧੋ [ਸੋਲ਼ਸਪਬ੍ਬੇਧੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.), ਸੋਲ਼ਸਬ੍ਬਾਣੋ (?)], ਉਬ੍ਭਮਾਹੁ [ਉਦ੍ਧਮਾਹੁ (ਸੀ.), ਉਚ੍ਚਮਾਹੁ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਹਸ੍ਸਧਾ.
‘‘ਸਹਸ੍ਸਕਣ੍ਡੋ ਸਤਗੇਣ੍ਡੁ, ਧਜਾਲੁ ਹਰਿਤਾਮਯੋ;
ਅਨਚ੍ਚੁਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ, ਛਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤਧਾ’’ਤਿ.
… ਭਦ੍ਦਜਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੩. ਸੋਭਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਤਿਮਾ ਪਞ੍ਞਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਰਦ੍ਧਬਲਵੀਰਿਯੋ;
ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਾਹਂ, ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਂ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ, ਸਤ੍ਤ ਅਟ੍ਠ ਚ ਭਾਵਯਂ;
ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਾਹਂ, ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੋਭਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਵਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹਵੀਰਿਯੇਨ, ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਬੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਾ;
ਕਰਿਸ੍ਸਂ ਨਾਵਰਜ੍ਝਿਸ੍ਸਂ [ਨਾਵਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਂ (ਕ. ਸੀ. ਕ.)], ਪਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਂ ਪਰਕ੍ਕਮ.
‘‘ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਮੇ ਮਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਹਿ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਅਮਤੋਗਧਂ;
ਅਹਂ ਮੋਨੇਨ ਮੋਨਿਸ੍ਸਂ, ਗਙ੍ਗਾਸੋਤੋਵ ਸਾਗਰ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਵੀਤਸੋਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕੇਸੇ ¶ ¶ ਮੇ ਓਲਿਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਪ੍ਪਕੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ;
ਤਤੋ ¶ ਆਦਾਸਮਾਦਾਯ, ਸਰੀਰਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਸਂ.
‘‘ਤੁਚ੍ਛੋ ¶ ਕਾਯੋ ਅਦਿਸ੍ਸਿਤ੍ਥ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਤਮੋ ਬ੍ਯਗਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਚੋਲ਼ਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਵੀਤਸੋਕੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਧਮ੍ਮਾਦਾਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਨੋ.
‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਤੁਚ੍ਛੋ ਕਾਯੋ ਅਦਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ.
… ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਨਨ੍ਦਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ, ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਤਿ;
ਭਿਯ੍ਯੋ ਲਦ੍ਦਾਨ ਸਂਵੇਗਂ, ਅਦੀਨੋ ਵਹਤੇ ਧੁਰਂ.
‘‘ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਂ;
ਆਜਾਨੀਯਂ ਮਂ ਧਾਰੇਥ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਓਰਸ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਨਨ੍ਦਕੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਭਰਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਹਿ ਨਨ੍ਦਕ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ;
ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਸ੍ਸਾਮ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ.
‘‘ਯਾਯ ਨੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਅਮ੍ਹੇ ਪਬ੍ਬਾਜਯੀ ਮੁਨਿ;
ਸੋ ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਭਰਤੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਦਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ¶ ਏਵਂ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ, ਸੀਹਾਵ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ;
ਵੀਰਾ ਵਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮਾ, ਜੇਤ੍ਵਾ ਮਾਰਂ ਸਵਾਹਨਿਂ [ਸਵਾਹਨਂ (ਬਹੂਸੁ)].
‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ, ਧਮ੍ਮੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਪੂਜਿਤੋ;
ਅਹਞ੍ਚ ਵਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨਾਸਵ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਕਣ੍ਹਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਪਾਸਿਤਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ, ਸੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਂ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਅਮਤੋਗਧਂ.
‘‘ਭਵਰਾਗਹਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ, ਭਵਰਾਗੋ ਪੁਨ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਨ ਚਾਹੁ ਨ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚ ਮੇ ਏਤਰਹਿ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.
… ਕਣ੍ਹਦਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਉਤ੍ਤਰੋ ਭਦ੍ਦਜਿਤ੍ਥੇਰੋ, ਸੋਭਿਤੋ ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਇਸਿ;
ਵੀਤਸੋਕੋ ਚ ਯੋ ਥੇਰੋ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੋ ਚ ਨਨ੍ਦਕੋ;
ਭਰਤੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਚ, ਕਣ੍ਹਦਿਨ੍ਨੋ ਮਹਾਮੁਨੀਤਿ.
੪. ਚਤੁਤ੍ਥਵਗ੍ਗੋ
੧. ਮਿਗਸਿਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਤੋ ¶ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ;
ਵਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਿਂ, ਕਾਮਧਾਤੁਂ ਉਪਚ੍ਚਗਂ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ¶ ¶ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ;
ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯਾ’’ਤਿ.
… ਮਿਗਸਿਰੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸਿਵਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨਿ ¶ ਗਹਕਾਨਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ;
ਗਹਕਾਰਂ [ਗਹਕਾਰਕਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਜਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ.
‘‘ਗਹਕਾਰਕ ਦਿਟ੍ਠੋਸਿ, ਪੁਨ ਗੇਹਂ ਨ ਕਾਹਸਿ;
ਸਬ੍ਬਾ ਤੇ ਫਾਸੁਕਾ ਭਗ੍ਗਾ, ਥੂਣਿਕਾ [ਥੂਣਿਰਾ (ਪੀ. ਕ.), ਧੁਣਿਰਾ (ਸ੍ਯਾ.)] ਚ ਵਿਦਾਲਿਤਾ [ਪਦਾਲਿਤਾ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)];
ਵਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਇਧੇਵ ਵਿਧਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਸਿਵਕੋ [ਸੀਵਕੋ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ….
੩. ਉਪਵਾਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਰਹਂ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕੇ, ਵਾਤੇਹਾਬਾਧਿਤੋ [… ਬਾਧਿਤੋ (ਕ.)] ਮੁਨਿ;
ਸਚੇ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਮੁਨਿਨੋ ਦੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ.
‘‘ਪੂਜਿਤੋ ਪੂਜਨੇਯ੍ਯਾਨਂ [ਪੂਜਨੀਯਾਨਂ (ਸੀ.)], ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯਾਨ ਸਕ੍ਕਤੋ;
ਅਪਚਿਤੋਪਚੇਯ੍ਯਾਨਂ [ਅਪਚਨੀਯਾਨਂ (ਸੀ.), ਅਪਚਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ.)], ਤਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਹਾਤਵੇ’’ਤਿ.
… ਉਪਵਾਣੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਇਸਿਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦਿਟ੍ਠਾ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਧਰਾ ਉਪਾਸਕਾ, ਕਾਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਇਤਿ ਭਾਸਮਾਨਾ;
ਸਾਰਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇਸੁ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਤੇ ਅਪੇਕ੍ਖਾ.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯਤੋਧ ਧਮ੍ਮਂ, ਕਾਮਾ ¶ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਇਤਿ ਚਾਪਿ ਆਹੁ;
ਰਾਗਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਨ ਬਲਤ੍ਥਿ ਛੇਤ੍ਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਤਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਧਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ.
… ਇਸਿਦਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਸਮ੍ਬੁਲਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦੇਵੋ ¶ ਚ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ ਚ ਗਲ਼ਗਲ਼ਾਯਤਿ,
ਏਕਕੋ ਚਾਹਂ ਭੇਰਵੇ ਬਿਲੇ ਵਿਹਰਾਮਿ;
ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਕਸ੍ਸ ਭੇਰਵੇ ਬਿਲੇ ਵਿਹਰਤੋ,
ਨਤ੍ਥਿ ਭਯਂ ਵਾ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਵਾ ਲੋਮਹਂਸੋ ਵਾ.
‘‘ਧਮ੍ਮਤਾ ¶ ਮਮਸਾ ਯਸ੍ਸ ਮੇ, ਏਕਕਸ੍ਸ ਭੇਰਵੇ ਬਿਲੇ;
ਵਿਹਰਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਭਯਂ ਵਾ, ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਵਾ ਲੋਮਹਂਸੋ ਵਾ’’ਤਿ.
… ਸਮ੍ਬੁਲਕਚ੍ਚਾਨੋ [ਸਮ੍ਬਹੁਲਕਚ੍ਚਾਨੋ (ਕ.)] ਥੇਰੋ….
੬. ਨਿਤਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਉਦਾ. ੩੪ ਉਦਾਨੇਪਿ] ‘‘ਕਸ੍ਸ ¶ ਸੇਲੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਠਿਤਂ ਨਾਨੁਪਕਮ੍ਪਤਿ;
ਵਿਰਤ੍ਤਂ ਰਜਨੀਯੇਸੁ, ਕੁਪ੍ਪਨੀਯੇ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ;
ਯਸ੍ਸੇਵਂ ਭਾਵਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕੁਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਮਮ ਸੇਲੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਠਿਤਂ ਨਾਨੁਪਕਮ੍ਪਤਿ;
ਵਿਰਤ੍ਤਂ ਰਜਨੀਯੇਸੁ, ਕੁਪ੍ਪਨੀਯੇ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ;
ਮਮੇਵਂ ਭਾਵਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕੁਤੋ ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਨਿਤਕੋ [ਖਿਤਕੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਥੇਰੋ….
੭. ਸੋਣਪੋਟਿਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨ ਤਾਵ ਸੁਪਿਤੁਂ ਹੋਤਿ, ਰਤ੍ਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਮਾਲਿਨੀ;
ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਮੇਵੇਸਾ, ਰਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਵਿਜਾਨਤਾ.
‘‘ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵਪਤਿਤਂ ¶ , ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਚੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇ;
ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਮੇ ਮਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਞ੍ਚੇ ਜੀਵੇ ਪਰਾਜਿਤੋ’’ਤਿ.
… ਸੋਣੋ ਪੋਟਿਰਿਯੋ [ਸੇਲਿਸ੍ਸਰਿਯੋ (ਸੀ.), ਪੋਟ੍ਟਿਰਿਯਪੁਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਥੇਰੋ ….
੮. ਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚ ¶ ਕਾਮਗੁਣੇ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਪਿਯਰੂਪੇ ਮਨੋਰਮੇ;
ਸਦ੍ਧਾਯ ਘਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਭਵੇ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮਰਣਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ.
… ਨਿਸਭੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਉਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਮ੍ਬਪਲ੍ਲਵਸਙ੍ਕਾਸਂ, ਅਂਸੇ ਕਤ੍ਵਾਨ ਚੀਵਰਂ;
ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਗੀਵਾਯਂ, ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿਂ.
‘‘ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ¶ ਓਰੁਯ੍ਹ, ਸਂਵੇਗਂ ਅਲਭਿਂ ਤਦਾ;
ਸੋਹਂ ਦਿਤ੍ਤੋ ਤਦਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਉਸਭੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਕਪ੍ਪਟਕੁਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਯਮਿਤਿ ਕਪ੍ਪਟੋ ਕਪ੍ਪਟਕੁਰੋ, ਅਚ੍ਛਾਯ ਅਤਿਭਰਿਤਾਯ [ਅਤਿਭਰਿਯਾਯ (ਸੀ. ਕ.), ਅਚ੍ਚਂ ਭਰਾਯ (ਸ੍ਯਾ.)];
ਅਮਤਘਟਿਕਾਯਂ ਧਮ੍ਮਕਟਮਤ੍ਤੋ [ਧਮ੍ਮਕਟਪਤ੍ਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ. ਅਟ੍ਠ.), ਧਮ੍ਮਕਟਮਗ੍ਗੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)], ਕਤਪਦਂ ਝਾਨਾਨਿ ਓਚੇਤੁਂ.
‘‘ਮਾ ¶ ਖੋ ਤ੍ਵਂ ਕਪ੍ਪਟ ਪਚਾਲੇਸਿ, ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਉਪਕਣ੍ਣਮ੍ਹਿ ਤਾਲ਼ੇਸ੍ਸਂ;
ਨ ¶ ਹਿ [ਨ ਵਾ (ਕ.)] ਤ੍ਵਂ ਕਪ੍ਪਟ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸਿ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਮ੍ਹਿ ਪਚਲਾਯਮਾਨੋਤਿ.
… ਕਪ੍ਪਟਕੁਰੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਮਿਗਸਿਰੋ ¶ ਸਿਵਕੋ ਚ, ਉਪਵਾਨੋ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ;
ਇਸਿਦਿਨ੍ਨੋ ਚ ਕਚ੍ਚਾਨੋ, ਨਿਤਕੋ ਚ ਮਹਾਵਸੀ;
ਪੋਟਿਰਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਨਿਸਭੋ, ਉਸਭੋ ਕਪ੍ਪਟਕੁਰੋਤਿ.
੫. ਪਞ੍ਚਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਹੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਹੋ ਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਪਦਾ;
ਯਤ੍ਥ ਏਤਾਦਿਸਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਾਵਕੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਹਿ’’ਤਿ.
‘‘ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯੇਸੁ ਕਪ੍ਪੇਸੁ, ਸਕ੍ਕਾਯਾਧਿਗਤਾ ਅਹੂ;
ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ, ਚਰਿਮੋਯਂ ਸਮੁਸ੍ਸਯੋ;
ਜਾਤਿਮਰਣਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ¶ ਹਵੇ ਦਹਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯੁਞ੍ਜਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ;
ਜਾਗਰੋ ਸ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ [ਪਤਿਸੁਤ੍ਤੇਸੁ (ਸੀ. ਕ.)], ਅਮੋਘਂ ਤਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਂ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ, ਪਸਾਦਂ ਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ;
ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਥ ਮੇਧਾਵੀ, ਸਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਧਮ੍ਮਪਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਲਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਥਙ੍ਗਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਸਾ ਯਥਾ ਸਾਰਥਿਨਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ;
ਪਹੀਨਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਸ੍ਸ, ਦੇਵਾਪਿ ਕਸ੍ਸ [ਤਸ੍ਸ (ਬਹੂਸੁ)] ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ’’ਤਿ.
[ਧ. ਪ. ੯੪ ਧਮ੍ਮਪਦੇਪਿ] ‘‘ਮਯ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ¶ ਸਮਥਙ੍ਗਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਸਾ ਯਥਾ ਸਾਰਥਿਨਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ;
ਪਹੀਨਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਾਸਵਸ੍ਸ, ਦੇਵਾਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ’’ਤਿ.
… ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਲਿ ਥੇਰੋ….
੪. ਮੋਘਰਾਜਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਛਵਿਪਾਪਕ ¶ ਚਿਤ੍ਤਭਦ੍ਦਕ, ਮੋਘਰਾਜ ਸਤਤਂ ਸਮਾਹਿਤੋ;
ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਸੀਤਕਾਲਰਤ੍ਤਿਯੋ [ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਕਾਲਰਤ੍ਤਿਯੋ (ਕ.)], ਭਿਕ੍ਖੁ ਤ੍ਵਂਸਿ ਕਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’.
‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਸ੍ਸਾ ਮਗਧਾ, ਕੇਵਲਾ ਇਤਿ ਮੇ ਸੁਤਂ;
ਪਲਾਲਚ੍ਛਨ੍ਨਕੋ ਸੇਯ੍ਯਂ, ਯਥਞ੍ਞੇ ਸੁਖਜੀਵਿਨੋ’’ਤਿ.
… ਮੋਘਰਾਜਾ ਥੇਰੋ….
੫. ਵਿਸਾਖਪਞ੍ਚਾਲਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨ ਉਕ੍ਖਿਪੇ ਨੋ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪੇ ਪਰੇ, ਓਕ੍ਖਿਪੇ ਪਾਰਗਤਂ ਨ ਏਰਯੇ;
ਨ ¶ ਚਤ੍ਤਵਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸਾਸੁ ਬ੍ਯਾਹਰੇ, ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਸਮ੍ਮਿਤਭਾਣਿ ਸੁਬ੍ਬਤੋ.
‘‘ਸੁਸੁਖੁਮਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਨਾ, ਮਤਿਕੁਸਲੇਨ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਨਾ;
ਸਂਸੇਵਿਤਵੁਦ੍ਧਸੀਲਿਨਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਦੁਲ੍ਲਭ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਵਿਸਾਖੋ ਪਞ੍ਚਾਲਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ ….
੬. ਚੂਲ਼ਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਦਨ੍ਤਿ ¶ ਮੋਰਾ ਸੁਸਿਖਾ ਸੁਪੇਖੁਣਾ, ਸੁਨੀਲਗੀਵਾ ਸੁਮੁਖਾ ਸੁਗਜ੍ਜਿਨੋ;
ਸੁਸਦ੍ਦਲਾ ਚਾਪਿ ਮਹਾਮਹੀ ਅਯਂ, ਸੁਬ੍ਯਾਪਿਤਮ੍ਬੁ ਸੁਵਲਾਹਕਂ ਨਭਂ.
‘‘ਸੁਕਲ੍ਲਰੂਪੋ ¶ ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਝਾਯਤਂ [ਝਾਯਿਤਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਸੁਨਿਕ੍ਕਮੋ ਸਾਧੁ ਸੁਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ;
ਸੁਸੁਕ੍ਕਸੁਕ੍ਕਂ ਨਿਪੁਣਂ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਫੁਸਾਹਿ ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਮਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਚੂਲ਼ਕੋ [ਚੂਲਕੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)] ਥੇਰੋ….
੭. ਅਨੂਪਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਨ੍ਦਮਾਨਾਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੂਲਮਾਰੋਪਮਾਨਕਂ;
ਤੇਨ ਤੇਨੇਵ ਵਜਸਿ, ਯੇਨ ਸੂਲਂ ਕਲਿਙ੍ਗਰਂ.
‘‘ਤਾਹਂ ਚਿਤ੍ਤਕਲਿਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਤਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਚਿਤ੍ਤਦੁਬ੍ਭਕਂ;
ਸਤ੍ਥਾ ਤੇ ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਮਾਨਤ੍ਥੇ ਮਂ ਨਿਯੋਜਯੀ’’ਤਿ.
… ਅਨੂਪਮੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਵਜ੍ਜਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਂਸਰਂ ¶ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਗਤੀਸੁ ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਸਂ;
ਅਪਸ੍ਸਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ [ਅਨ੍ਧੀਭੂਤੋ (ਕ.)] ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਮੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਂਸਾਰਾ ਵਿਨਲ਼ੀਕਤਾ;
ਸਬ੍ਬਾ ਗਤੀ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਵਜ੍ਜਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਸਨ੍ਧਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੇ ਹਰਿਤੋਭਾਸੇ, ਸਂਵਿਰੂਲ਼੍ਹਮ੍ਹਿ ਪਾਦਪੇ;
ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਗਤਂ ਸਞ੍ਞਂ, ਅਲਭਿਤ੍ਥਂ [ਅਲਭਿਂ ਹਂ (ਕ.)] ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ.
‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਸਞ੍ਞਮਲਭਿਂ ਤਦਾ;
ਤਸ੍ਸਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਾਹਸਾ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਸਨ੍ਧਿਤੋ ਥੇਰੋ….
ਵਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚਮੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ ¶ –
ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋ ¶ ਥੇਰੋ, ਧਮ੍ਮਪਾਲੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਲਿ;
ਮੋਘਰਾਜਾ ਵਿਸਾਖੋ ਚ, ਚੂਲ਼ਕੋ ਚ ਅਨੂਪਮੋ;
ਵਜ੍ਜਿਤੋ ਸਨ੍ਧਿਤੋ ਥੇਰੋ, ਕਿਲੇਸਰਜਵਾਹਨੋਤਿ.
ਦੁਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਗਾਥਾਦੁਕਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਨਵੁਤਿ ਚੇਵ ਅਟ੍ਠ ਚ;
ਥੇਰਾ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਭਾਸਿਤਾ ਨਯਕੋਵਿਦਾਤਿ.
੩. ਤਿਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਅਙ੍ਗਣਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਯੋਨਿ ¶ ¶ ¶ ¶ ਸੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵੇਸਂ, ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਰਿਚਰਿਂ ਵਨੇ;
ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ, ਅਕਾਸਿਂ ਅਮਰਂ ਤਪਂ [ਅਕਾਸਿਂ ਅਪਰਂ ਤਪਂ (ਸ੍ਯਾ.), ਅਕਾਸਿਂ ਅਮਤਂ ਤਪਂ (ਕ.)].
‘‘ਤਂ ਸੁਖੇਨ ਸੁਖਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਇਦਾਨਿ ਖੋਮ੍ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;
ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਨ੍ਹਾਤਕੋ [ਨਹਾਤਕੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)] ਚਮ੍ਹਿ, ਸੋਤ੍ਤਿਯੋ ਚਮ੍ਹਿ ਵੇਦਗੂ’’ਤਿ.
… ਅਙ੍ਗਣਿਕਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚਾਹਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸੇਖੋ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋ,
ਵਿਹਾਰਂ ਮੇ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਚੇਤਸੋ ਪਣਿਧੀ ਅਹੁ.
‘‘ਨਾਸਿਸ੍ਸਂ ਨ ਪਿਵਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਿਹਾਰਤੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮੇ;
ਨਪਿ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਪਾਤੇਸ੍ਸਂ, ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲੇ ਅਨੂਹਤੇ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇਵਂ ਵਿਹਰਤੋ, ਪਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਪਰਕ੍ਕਮਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਪਚ੍ਚਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਰਣੀਯਾਨਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੋ ਕਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ;
ਸੁਖਾ ਸੋ ਧਂਸਤੇ ਠਾਨਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਮਨੁਤਪ੍ਪਤਿ.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਕਯਿਰਾ ਤਞ੍ਹਿ ਵਦੇ, ਯਂ ਨ ਕਯਿਰਾ ਨ ਤਂ ਵਦੇ;
ਅਕਰੋਨ੍ਤਂ ¶ ਭਾਸਮਾਨਂ, ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ.
‘‘ਸੁਸੁਖਂ ¶ ¶ ਵਤ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ;
ਅਸੋਕਂ ਵਿਰਜਂ ਖੇਮਂ, ਯਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ.
… ਬਾਕੁਲੋ [ਬਾਕ੍ਕੁਲੋ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ….
੪. ਧਨਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਖਂ ਚੇ ਜੀਵਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛੇ, ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖਵਾ;
ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਚੀਵਰਂ ਪਾਨਭੋਜਨਂ.
‘‘ਸੁਖਂ ਚੇ ਜੀਵਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛੇ, ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖਵਾ;
ਅਹਿ ਮੂਸਿਕਸੋਬ੍ਭਂਵ, ਸੇਵੇਥ ਸਯਨਾਸਨਂ.
‘‘ਸੁਖਂ ਚੇ ¶ ਜੀਵਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛੇ, ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖਵਾ;
ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਤੁਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਏਕਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਾਵਯੇ’’ਤਿ.
… ਧਨਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਮਾਤਙ੍ਗਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਤਿਸੀਤਂ ਅਤਿਉਣ੍ਹਂ, ਅਤਿਸਾਯਮਿਦਂ ਅਹੁ;
ਇਤਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਖਣਾ ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਮਾਣਵੇ.
‘‘ਯੋ ਚ ਸੀਤਞ੍ਚ ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ, ਤਿਣਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ;
ਕਰਂ ਪੁਰਿਸਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਸੋ ਸੁਖਾ ਨ ਵਿਹਾਯਤਿ.
‘‘ਦਬ੍ਬਂ ਕੁਸਂ ਪੋਟਕਿਲਂ, ਉਸੀਰਂ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਂ;
ਉਰਸਾ ਪਨੁਦਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਮਾਤਙ੍ਗਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਖੁਜ੍ਜਸੋਭਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੇ ਚਿਤ੍ਤਕਥੀ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ, ਸਮਣਾ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਵਾਸਿਨੋ;
ਤੇਸਞ੍ਞਤਰੋਯਮਾਯੁਵਾ, ਦ੍ਵਾਰੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਖੁਜ੍ਜਸੋਭਿਤੋ.
‘‘ਯੇ ¶ ¶ ਚਿਤ੍ਤਕਥੀ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ, ਸਮਣਾ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਵਾਸਿਨੋ;
ਤੇਸਞ੍ਞਤਰੋਯਮਾਯੁਵਾ, ਦ੍ਵਾਰੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਮਾਲੁਤੇਰਿਤੋ.
‘‘ਸੁਯੁਦ੍ਧੇਨ ਸੁਯਿਟ੍ਠੇਨ, ਸਙ੍ਗਾਮਵਿਜਯੇਨ ਚ;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਚਿਣ੍ਣੇਨ, ਏਵਾਯਂ ਸੁਖਮੇਧਤੀ’’ਤਿ.
… ਖੁਜ੍ਜਸੋਭਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਵਾਰਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋਧ ¶ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਪਰਪਾਣਾਨਿ ਹਿਂਸਤਿ;
ਅਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ ਪਰਮ੍ਹਾ ਚ, ਉਭਯਾ ਧਂਸਤੇ ਨਰੋ.
‘‘ਯੋ ਚ ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਸਬ੍ਬਪਾਣਾਨੁਕਮ੍ਪਤਿ;
ਬਹੁਞ੍ਹਿ ਸੋ ਪਸਵਤਿ, ਪੁਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਕੋ ਨਰੋ.
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਸਮਣੂਪਾਸਨਸ੍ਸ ਚ;
ਏਕਾਸਨਸ੍ਸ ਚ ਰਹੋ, ਚਿਤ੍ਤਵੂਪਸਮਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿ.
… ਵਾਰਣੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਵਸ੍ਸਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਕੋਪਿ ਸਦ੍ਧੋ ਮੇਧਾਵੀ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨੀਧ ਞਾਤਿਨਂ;
ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਾਯ ਬਨ੍ਧੁਨਂ.
‘‘ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਚੋਦਿਤਾ ਞਾਤਯੋ ਮਯਾ;
ਞਾਤਿਬਨ੍ਧਵਪੇਮੇਨ, ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸੁ.
‘‘ਤੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ, ਪਤ੍ਤਾ ਤੇ ਤਿਦਿਵਂ ਸੁਖਂ;
ਭਾਤਰੋ ਮਯ੍ਹਂ ਮਾਤਾ ਚ, ਮੋਦਨ੍ਤਿ ਕਾਮਕਾਮਿਨੋ’’ਤਿ.
… ਵਸ੍ਸਿਕੋ [ਪਸ੍ਸਿਕੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਥੇਰੋ….
੯. ਯਸੋਜਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਾਲਪਬ੍ਬਙ੍ਗਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਕਿਸੋ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤੋ;
ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ¶ ਅਨ੍ਨਪਾਨਮ੍ਹਿ, ਅਦੀਨਮਨਸੋ ਨਰੋ’’.
‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ ¶ ¶ ਡਂਸੇਹਿ ਮਕਸੇਹਿ, ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹਾਵਨੇ;
ਨਾਗੋ ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸੇਵ, ਸਤੋ ਤਤ੍ਰਾਧਿਵਾਸਯੇ.
‘‘ਯਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਥਾ ਏਕੋ, ਯਥਾ ਦੇਵੋ ਤਥਾ ਦੁਵੇ;
ਯਥਾ ਗਾਮੋ ਤਥਾ ਤਯੋ, ਕੋਲਾਹਲਂ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਯਸੋਜੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਸਾਟਿਮਤ੍ਤਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਹੁ ¶ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੁਰੇ ਸਦ੍ਧਾ, ਸਾ ਤੇ ਅਜ੍ਜ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਤੁਯ੍ਹਮੇਵੇਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਮ.
‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਹਿ ਚਲਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹਿ ਸਾ ਮਯਾ;
ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿਪਿ ਵਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਜਿਯ੍ਯਤੇ ਮੁਨਿ.
‘‘ਪਚ੍ਚਤਿ ਮੁਨਿਨੋ ਭਤ੍ਤਂ, ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ;
ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਜਙ੍ਘਬਲਂ [ਜਙ੍ਘਾਬਲਂ (ਸੀ.)] ਮਮਾ’’ਤਿ.
… ਸਾਟਿਮਤ੍ਤਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੧੧. ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਨਵਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਵੋ;
ਮਿਤ੍ਤੇ ਭਜੇਯ੍ਯ ਕਲ੍ਯਾਣੇ, ਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੇ ਅਤਨ੍ਦਿਤੇ.
‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਨਵਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਵੋ;
ਸਙ੍ਘਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਿਕ੍ਖੇਥ ਵਿਨਯਂ ਬੁਧੋ.
‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਨਵਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਵੋ;
ਕਪ੍ਪਾਕਪ੍ਪੇਸੁ ਕੁਸਲੋ, ਚਰੇਯ੍ਯ ਅਪੁਰਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ.
… ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੧੨. ਉਤ੍ਤਰਪਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਣ੍ਡਿਤਂ ¶ ਵਤ ਮਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਅਲਮਤ੍ਥਵਿਚਿਨ੍ਤਕਂ;
ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਲੋਕੇ, ਸਮ੍ਮੋਹਾ ਪਾਤਯਿਂਸੁ ਮਂ.
‘‘ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਮਾਰਵਿਸਯੇ, ਦਲ਼੍ਹਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤੋ;
ਅਸਕ੍ਖਿਂ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ, ਅਹਂ ਪਾਸਾ ਪਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ.
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ¶ ਕਾਮਾ ਪਹੀਨਾ ਮੇ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਦਾਲਿਤਾ [ਵਿਦਾਲਿਤਾ (ਸੀ. ਪੀ. ਅਟ੍ਠ.)];
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਉਤ੍ਤਰਪਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੧੩. ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਣਾਥ ਞਾਤਯੋ ਸਬ੍ਬੇ, ਯਾਵਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ;
ਧਮ੍ਮਂ ਵੋ ਦੇਸਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਜਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੫] ‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ [ਆਰਭਥ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਆਰਬ੍ਭਥ (ਕ.)] ਨਿਕ੍ਕਮਥ, ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ;
ਧੁਨਾਥ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂਵ ਕੁਞ੍ਜਰੋ.
‘‘ਯੋ ¶ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਸ੍ਸਤਿ [ਵਿਹੇਸ੍ਸਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਪਹਾਯ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਅਭਿਭੂਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੪. ਗੋਤਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਂਸਰਂ ¶ ਹਿ ਨਿਰਯਂ ਅਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਪੇਤਲੋਕਮਗਮਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ;
ਦੁਕ੍ਖਮਮ੍ਹਿਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ, ਨੇਕਧਾ ਹਿ ਵੁਸਿਤਂ ਚਿਰਂ ਮਯਾ.
‘‘ਮਾਨੁਸੋਪਿ ਚ ਭਵੋਭਿਰਾਧਿਤੋ, ਸਗ੍ਗਕਾਯਮਗਮਂ ਸਕਿਂ ਸਕਿਂ;
ਰੂਪਧਾਤੁਸੁ ¶ ਅਰੂਪਧਾਤੁਸੁ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਿਸੁ ਅਸਞ੍ਞਿਸੁਟ੍ਠਿਤਂ.
‘‘ਸਮ੍ਭਵਾ ਸੁਵਿਦਿਤਾ ਅਸਾਰਕਾ, ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਚਲਿਤਾ ਸਦੇਰਿਤਾ;
ਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਮਹਮਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਂ, ਸਨ੍ਤਿਮੇਵ ਸਤਿਮਾ ਸਮਜ੍ਝਗ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਗੋਤਮੋ ਥੇਰੋ….
੧੫. ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਰਣੀਯਾਨਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੋ ਕਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ;
ਸੁਖਾ ਸੋ ਧਂਸਤੇ ਠਾਨਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਮਨੁਤਪ੍ਪਤਿ.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ¶ ਕਯਿਰਾ ਤਞ੍ਹਿ ਵਦੇ, ਯਂ ਨ ਕਯਿਰਾ ਨ ਤਂ ਵਦੇ;
ਅਕਰੋਨ੍ਤਂ ਭਾਸਮਾਨਂ, ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ.
‘‘ਸੁਸੁਖਂ ਵਤ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ;
ਅਸੋਕਂ ਵਿਰਜਂ ਖੇਮਂ, ਯਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ.
… ਹਾਰਿਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੬. ਵਿਮਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੇ ਵਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ, ਭਜੇਯ੍ਯੁਤ੍ਤਮਪੁਗ੍ਗਲਂ;
ਓਵਾਦੇ ਚਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਅਚਲਂ ਸੁਖਂ.
‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਦਾਰੁਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਯਥਾ ਸੀਦੇ ਮਹਣ੍ਣਵੇ;
ਏਵਂ ਕੁਸੀਤਮਾਗਮ੍ਮ, ਸਾਧੁਜੀਵੀਪਿ ਸੀਦਤਿ;
ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਕੁਸੀਤਂ ਹੀਨਵੀਰਿਯਂ.
‘‘ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੇਹਿ ¶ ਅਰਿਯੇਹਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਹਿ ਝਾਯਿਭਿ;
ਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਹਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਹਾਵਸੇ’’ਤਿ.
… ਵਿਮਲੋ ਥੇਰੋ….
ਤਿਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਅਙ੍ਗਣਿਕੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ, ਪਚ੍ਚਯੋ ਬਾਕੁਲੋ ਇਸਿ;
ਧਨਿਯੋ ਮਾਤਙ੍ਗਪੁਤ੍ਤੋ, ਸੋਭਿਤੋ ਵਾਰਣੋ ਇਸਿ.
ਵਸ੍ਸਿਕੋ ਚ ਯਸੋਜੋ ਚ, ਸਾਟਿਮਤ੍ਤਿਯੁਪਾਲਿ ਚ;
ਉਤ੍ਤਰਪਾਲੋ ਅਭਿਭੂਤੋ, ਗੋਤਮੋ ਹਾਰਿਤੋਪਿ ਚ.
ਥੇਰੋ ਤਿਕਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਵਿਮਲੋ ਕਤੋ;
ਅਟ੍ਠਤਾਲੀਸ ਗਾਥਾਯੋ, ਥੇਰਾ ਸੋਲ਼ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਤਾਤਿ.
੪. ਚਤੁਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਨਾਗਸਮਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਲਙ੍ਕਤਾ ¶ ¶ ¶ ਸੁਵਸਨਾ, ਮਾਲਿਨੀ ਚਨ੍ਦਨੁਸ੍ਸਦਾ;
ਮਜ੍ਝੇ ਮਹਾਪਥੇ ਨਾਰੀ, ਤੁਰਿਯੇ ਨਚ੍ਚਤਿ ਨਟ੍ਟਕੀ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠੋਹਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਿਸਂ;
ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਸੁਵਸਨਂ, ਮਚ੍ਚੁਪਾਸਂਵ ਓਡ੍ਡਿਤਂ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ;
ਆਦੀਨਵੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ [ਸਮ੍ਪਤਿਟ੍ਠਥ (ਕ.)].
‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਨਾਗਸਮਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਭਗੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਹਂ ਮਿਦ੍ਧੇਨ ਪਕਤੋ, ਵਿਹਾਰਾ ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਿਂ;
ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਪਤਿਂ ਛਮਾ.
‘‘ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਪੁਨਪਾਰੁਯ੍ਹ ਚਙ੍ਕਮਂ;
ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਿਂ ਸੋਹਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ;
ਆਦੀਨਵੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ.
‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਭਗੁਤ੍ਥੇਰੋ….
੩. ਸਭਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਧ. ਪ. ੬ ਧਮ੍ਮਪਦੇਪਿ] ‘‘ਪਰੇ ਚ ਨ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਯਮਾਮਸੇ;
ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮੇਧਗਾ.
‘‘ਯਦਾ ¶ ਚ ਅਵਿਜਾਨਨ੍ਤਾ, ਇਰਿਯਨ੍ਤ੍ਯਮਰਾ ਵਿਯ;
ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇ ਧਮ੍ਮਂ, ਆਤੁਰੇਸੁ ਅਨਾਤੁਰਾ.
‘‘ਯਂ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਥਿਲਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਯਂ ਵਤਂ;
ਸਙ੍ਕਸ੍ਸਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਨ ਤਂ ਹੋਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਆਰਕਾ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਨਭਂ ਪੁਥਵਿਯਾ ਯਥਾ’’ਤਿ.
… ਸਭਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਨਨ੍ਦਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਧਿਰਤ੍ਥੁ ¶ ਪੂਰੇ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੇ, ਮਾਰਪਕ੍ਖੇ ਅਵਸ੍ਸੁਤੇ;
ਨਵਸੋਤਾਨਿ ਤੇ ਕਾਯੇ, ਯਾਨਿ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ.
‘‘ਮਾ ¶ ਪੁਰਾਣਂ ਅਮਞ੍ਞਿਤ੍ਥੋ, ਮਾਸਾਦੇਸਿ ਤਥਾਗਤੇ;
ਸਗ੍ਗੇਪਿ ਤੇ ਨ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ [ਕਿਮਙ੍ਗ ਪਨ (ਸੀ.)] ਮਾਨੁਸੇ.
‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਬਾਲਾ ਦੁਮ੍ਮੇਧਾ, ਦੁਮ੍ਮਨ੍ਤੀ ਮੋਹਪਾਰੁਤਾ;
ਤਾਦਿਸਾ ਤਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਮਾਰਖਿਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇ.
‘‘ਯੇਸਂ ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਵਿਰਾਜਿਤਾ;
ਤਾਦੀ ਤਤ੍ਥ ਨ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਛਿਨ੍ਨਸੁਤ੍ਤਾ ਅਬਨ੍ਧਨਾ’’ਤਿ.
… ਨਨ੍ਦਕੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਜਮ੍ਬੁਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਰਜੋਜਲ੍ਲਮਧਾਰਯਿਂ;
ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਮਾਸਿਕਂ ਭਤ੍ਤਂ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਅਲੋਚਯਿਂ.
‘‘ਏਕਪਾਦੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਆਸਨਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯਿਂ;
ਸੁਕ੍ਖਗੂਥਾਨਿ ਚ ਖਾਦਿਂ, ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ ਨ ਸਾਦਿਯਿਂ.
‘‘ਏਤਾਦਿਸਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਬਹੁਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨਂ;
ਵੁਯ੍ਹਮਾਨੋ ਮਹੋਘੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਮਾਗਮਂ.
‘‘ਸਰਣਗਮਨਂ ਪਸ੍ਸ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਜਮ੍ਬੁਕੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਸੇਨਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ¶ ¶ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਗਯਾਯਂ ਗਯਫਗ੍ਗੁਯਾ;
ਯਂ ਅਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਮਹਪ੍ਪਭਂ ¶ ਗਣਾਚਰਿਯਂ, ਅਗ੍ਗਪਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾਯਕਂ;
ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜਿਨਂ ਅਤੁਲਦਸ੍ਸਨਂ.
‘‘ਮਹਾਨਾਗਂ ਮਹਾਵੀਰਂ, ਮਹਾਜੁਤਿਮਨਾਸਵਂ;
ਸਬ੍ਬਾਸਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਸਤ੍ਥਾਰਮਕੁਤੋਭਯਂ.
‘‘ਚਿਰਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਵਤ ਮਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਨ੍ਦਾਨਬਨ੍ਧਿਤਂ [ਸਨ੍ਧਿਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਸਨ੍ਦਿਤਂ (ਪੀ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)];
ਵਿਮੋਚਯਿ ਸੋ ਭਗਵਾ, ਸਬ੍ਬਗਨ੍ਥੇਹਿ ਸੇਨਕ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੇਨਕੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ਦਨ੍ਧਕਾਲੇ ਤਰਤਿ, ਤਰਣੀਯੇ ਚ ਦਨ੍ਧਯੇ;
ਅਯੋਨਿ [ਅਯੋਨਿਸੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਂਵਿਧਾਨੇਨ, ਬਾਲੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ;
ਆਯਸਕ੍ਯਞ੍ਚ [ਆਯਸਸ੍ਯਞ੍ਚ (ਸੀ.)] ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਚ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ.
‘‘ਯੋ ਦਨ੍ਧਕਾਲੇ ਦਨ੍ਧੇਤਿ, ਤਰਣੀਯੇ ਚ ਤਾਰਯੇ;
ਯੋਨਿਸੋ ਸਂਵਿਧਾਨੇਨ, ਸੁਖਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.
‘‘ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ;
ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ.
… ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਰਾਹੁਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਭਯੇਨੇਵ ¶ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਰਾਹੁਲਭਦ੍ਦੋਤਿ ਮਂ ਵਿਦੂ;
ਯਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਯਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.
‘‘ਯਞ੍ਚ ਮੇ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਯਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ;
ਅਰਹਾ ¶ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋਮ੍ਹਿ, ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਅਮਤਦ੍ਦਸੋ.
‘‘ਕਾਮਨ੍ਧਾ ¶ ਜਾਲਪਚ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਛਾਦਨਛਾਦਿਤਾ;
ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁਨਾ ਬਦ੍ਧਾ, ਮਚ੍ਛਾਵ ਕੁਮਿਨਾਮੁਖੇ.
‘‘ਤਂ ¶ ਕਾਮਂ ਅਹਮੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ, ਛੇਤ੍ਵਾ ਮਾਰਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਂ;
ਸਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਮਬ੍ਬੁਯ੍ਹ, ਸੀਤਿਭੂਤੋਸ੍ਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ.
… ਰਾਹੁਲੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਚਨ੍ਦਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਜਾਤਰੂਪੇਨ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ [ਪਚ੍ਛਨ੍ਨਾ (ਸੀ.)], ਦਾਸੀਗਣਪੁਰਕ੍ਖਤਾ;
ਅਙ੍ਕੇਨ ਪੁਤ੍ਤਮਾਦਾਯ, ਭਰਿਯਾ ਮਂ ਉਪਾਗਮਿ.
‘‘ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਆਯਨ੍ਤਿਂ, ਸਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ;
ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਸੁਵਸਨਂ, ਮਚ੍ਚੁਪਾਸਂਵ ਓਡ੍ਡਿਤਂ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ;
ਆਦੀਨਵੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ.
‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਚਨ੍ਦਨੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਜਾ. ੧.੧੦.੧੦੨ ਜਾਤਕੇਪਿ] ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹਵੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ, ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਮਾਵਹਤਿ;
ਏਸਾਨਿਸਂਸੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ.
[ਜਾ. ੧.੧੫.੩੮੫] ‘‘ਨਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਉਭੋ ਸਮਵਿਪਾਕਿਨੋ;
ਅਧਮ੍ਮੋ ¶ ਨਿਰਯਂ ਨੇਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਪਾਪੇਤਿ ਸੁਗ੍ਗਤਿਂ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਰੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦਂ, ਇਤਿ ਮੋਦਮਾਨੋ ਸੁਗਤੇਨ ਤਾਦਿਨਾ;
ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤਾ ਸੁਗਤਵਰਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ, ਨੀਯਨ੍ਤਿ ਧੀਰਾ ਸਰਣਵਰਗ੍ਗਗਾਮਿਨੋ.
‘‘ਵਿਪ੍ਫੋਟਿਤੋ ¶ ਗਣ੍ਡਮੂਲੋ, ਤਣ੍ਹਾਜਾਲੋ ਸਮੂਹਤੋ;
ਸੋ ਖੀਣਸਂਸਾਰੋ ਨ ਚਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ,
ਚਨ੍ਦੋ ਯਥਾ ਦੋਸਿਨਾ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਥੇਰੋ….
੧੧. ਸਪ੍ਪਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਦਾ ਬਲਾਕਾ ਸੁਚਿਪਣ੍ਡਰਚ੍ਛਦਾ, ਕਾਲ਼ਸ੍ਸ ਮੇਘਸ੍ਸ ਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜਿਤਾ;
ਪਲੇਹਿਤਿ ਆਲਯਮਾਲਯੇਸਿਨੀ, ਤਦਾ ਨਦੀ ਅਜਕਰਣੀ ਰਮੇਤਿ ਮਂ.
‘‘ਯਦਾ ¶ ¶ ਬਲਾਕਾ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਪਣ੍ਡਰਾ, ਕਾਲ਼ਸ੍ਸ ਮੇਘਸ੍ਸ ਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜਿਤਾ;
ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਲੇਣਮਲੇਣਦਸ੍ਸਿਨੀ, ਤਦਾ ਨਦੀ ਅਜਕਰਣੀ ਰਮੇਤਿ ਮਂ.
‘‘ਕਂ ਨੁ ਤਤ੍ਥ ਨ ਰਮੇਨ੍ਤਿ, ਜਮ੍ਬੁਯੋ ਉਭਤੋ ਤਹਿਂ;
ਸੋਭੇਨ੍ਤਿ ਆਪਗਾਕੂਲਂ, ਮਮ ਲੇਣਸ੍ਸ [ਮਹਾਲੇਣਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਚ੍ਛਤੋ.
‘‘ਤਾ ਮਤਮਦਸਙ੍ਘਸੁਪ੍ਪਹੀਨਾ,
ਭੇਕਾ ¶ ਮਨ੍ਦਵਤੀ ਪਨਾਦਯਨ੍ਤਿ;
‘ਨਾਜ੍ਜ ਗਿਰਿਨਦੀਹਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸਮਯੋ,
ਖੇਮਾ ਅਜਕਰਣੀ ਸਿਵਾ ਸੁਰਮ੍ਮਾ’’’ਤਿ.
… ਸਪ੍ਪਕੋ ਥੇਰੋ….
੧੨. ਮੁਦਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਜੀਵਿਕਤ੍ਥੋਹਂ, ਲਦ੍ਧਾਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ;
ਤਤੋ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਿਂ, ਦਲ਼੍ਹਵੀਰਿਯੋ ਪਰਕ੍ਕਮਿਂ.
‘‘ਕਾਮਂ ਭਿਜ੍ਜਤੁਯਂ ਕਾਯੋ, ਮਂਸਪੇਸੀ ਵਿਸੀਯਰੁਂ [ਵਿਸਿਯਨ੍ਤੁ (ਕ.)];
ਉਭੋ ਜਣ੍ਣੁਕਸਨ੍ਧੀਹਿ, ਜਙ੍ਘਾਯੋ ਪਪਤਨ੍ਤੁ ਮੇ.
‘‘ਨਾਸਿਸ੍ਸਂ ¶ ਨ ਪਿਵਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਿਹਾਰਾ ਚ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮੇ;
ਨਪਿ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਪਾਤੇਸ੍ਸਂ, ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲੇ ਅਨੂਹਤੇ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇਵਂ ਵਿਹਰਤੋ, ਪਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਪਰਕ੍ਕਮਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਮੁਦਿਤੋ ਥੇਰੋ….
ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਨਾਗਸਮਾਲੋ ਭਗੁ ਚ, ਸਭਿਯੋ ਨਨ੍ਦਕੋਪਿ ਚ;
ਜਮ੍ਬੁਕੋ ਸੇਨਕੋ ਥੇਰੋ, ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਰਾਹੁਲੋਪਿ ਚ.
ਭਵਤਿ ਚਨ੍ਦਨੋ ਥੇਰੋ, ਦਸੇਤੇ [ਇਦਾਨਿ ਨਵੇਵ ਥੇਰਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ] ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ;
ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਸਪ੍ਪਕੋ ਥੇਰੋ, ਮੁਦਿਤੋ ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਯੋ;
ਗਾਥਾਯੋ ਦ੍ਵੇ ਚ ਪਞ੍ਞਾਸ, ਥੇਰਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇਰਸਾਤਿ [ਇਦਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸੇਵ ਥੇਰਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ].
੫. ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਰਾਜਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ¶ ¶ ¶ ¶ ਸਿਵਥਿਕਂ [ਸੀਵਥਿਕਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਅਦ੍ਦਸ ਇਤ੍ਥਿਮੁਜ੍ਝਿਤਂ;
ਅਪਵਿਦ੍ਧਂ ਸੁਸਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਖਜ੍ਜਨ੍ਤਿਂ ਕਿਮਿਹੀ ਫੁਟਂ.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਏਕੇ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਪਾਪਕਂ;
ਕਾਮਰਾਗੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਅਨ੍ਧੋਵ ਸਵਤੀ [ਵਸਤੀ (ਸੀ.)] ਅਹੁਂ.
‘‘ਓਰਂ ਓਦਨਪਾਕਮ੍ਹਾ, ਤਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ ਅਪਕ੍ਕਮਿਂ;
ਸਤਿਮਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਹਂ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਉਪਾਵਿਸਿਂ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ;
ਆਦੀਨਵੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ.
‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਰਾਜਦਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸੁਭੂਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਯੋਗੇ ਯੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤਾਨਂ, ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਚ੍ਚਮਿਚ੍ਛਕੋ [ਕਿਚ੍ਚਮਿਚ੍ਛਤੋ (ਸੀ.), ਕਿਚ੍ਚਮਿਚ੍ਛਯਂ (ਕਤ੍ਥਚਿ)];
ਚਰਂ ਚੇ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ‘ਤਂ ਮੇ ਦੁਬ੍ਭਗਲਕ੍ਖਣਂ’.
‘‘ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਂ ਅਘਗਤਂ ਵਿਜਿਤਂ, ਏਕਞ੍ਚੇ ਓਸ੍ਸਜੇਯ੍ਯ ਕਲੀਵ ਸਿਯਾ;
ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਚੇ ਓਸ੍ਸਜੇਯ੍ਯ ਅਨ੍ਧੋਵ ਸਿਯਾ, ਸਮਵਿਸਮਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ¶ ਕਯਿਰਾ ਤਞ੍ਹਿ ਵਦੇ, ਯਂ ਨ ਕਯਿਰਾ ਨ ਤਂ ਵਦੇ;
ਅਕਰੋਨ੍ਤਂ ਭਾਸਮਾਨਂ, ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ.
[ਧ. ਪ. ੫੧ ਧਮ੍ਮਪਦੇਪਿ] ‘‘ਯਥਾਪਿ ਰੁਚਿਰਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤਂ ਅਗਨ੍ਧਕਂ;
ਏਵਂ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਵਾਚਾ, ਅਫਲਾ ਹੋਤਿ ਅਕੁਬ੍ਬਤੋ.
[ਧ. ਪ. ੫੨] ‘‘ਯਥਾਪਿ ¶ ਰੁਚਿਰਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤਂ ਸੁਗਨ੍ਧਕਂ [ਸਗਨ੍ਧਕਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)];
ਏਵਂ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਵਾਚਾ, ਸਫਲਾ ਹੋਤਿ ਕੁਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ [ਸਕੁਬ੍ਬਤੋ (ਸੀ. ਪੀ.), ਸੁਕੁਬ੍ਬਤੋ (ਸ੍ਯਾ.)].
… ਸੁਭੂਤੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਗਿਰਿਮਾਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ¶ ¶ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;
ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ.
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ ਯਥਾ ਸੁਗੀਤਂ, ਛਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਟਿਕਾ ਸੁਖਾ ਨਿਵਾਤਾ;
ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵ.
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਵੀਤਰਾਗੋ…ਪੇ….
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਾਮਿ ਵੀਤਦੋਸੋ…ਪੇ….
‘‘ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸਂ ¶ ਵਿਹਰਾਮਿ ਵੀਤਮੋਹੋ;
ਅਥ ਚੇ ਪਤ੍ਥਯਸੀ ਪਵਸ੍ਸ ਦੇਵਾ’’ਤਿ.
… ਗਿਰਿਮਾਨਨ੍ਦੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਂ ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿ;
ਅਮਤਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਨ੍ਤਂ, ਕਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਂ ਮਯਾ.
‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ, ਸਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਨੀਤਿਹੋ;
ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣੋ ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖੋ, ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ ਤਵਨ੍ਤਿਕੇ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੋਧਿਤਂ;
ਸਦਤ੍ਥੋ ਮੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਸੁਸ੍ਸੁਤਾ ਤਵ ਸਾਸਨੇ;
ਸਬ੍ਬੇ ਮੇ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ.
‘‘ਅਨੁਸਾਸਿ ¶ ਮਂ ਅਰਿਯਵਤਾ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿ;
ਅਮੋਘੋ ਤੁਯ੍ਹਮੋਵਾਦੋ, ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਮ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿ.
… ਸੁਮਨੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਵਡ੍ਢਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਾਧੂ ਹਿ ਕਿਰ ਮੇ ਮਾਤਾ, ਪਤੋਦਂ ਉਪਦਂਸਯਿ;
ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਅਨੁਸਿਟ੍ਠੋ ਜਨੇਤ੍ਤਿਯਾ;
ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਅਰਹਾ ¶ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋਮ੍ਹਿ, ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਅਮਤਦ੍ਦਸੋ;
ਜੇਤ੍ਵਾ ਨਮੁਚਿਨੋ ਸੇਨਂ, ਵਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਯੇ ਮੇ ਵਿਜ੍ਜਿਂਸੁ ਆਸਵਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਅਸੇਸਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਰੇ ਪੁਨ.
‘‘ਵਿਸਾਰਦਾ ਖੋ ਭਗਿਨੀ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਅਭਾਸਯਿ;
‘ਅਪਿਹਾ ਨੂਨ ਮਯਿਪਿ, ਵਨਥੋ ਤੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ’.
‘‘ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਨ੍ਤਿਮੋਯਂ ਸਮੁਸ੍ਸਯੋ;
ਜਾਤਿਮਰਣਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਵਡ੍ਢੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਨਦੀਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਤ੍ਥਾਯ ਵਤ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨਦਿਂ ਨੇਰਞ੍ਜਰਂ ਅਗਾ;
ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਿਵਜ੍ਜਯਿਂ.
‘‘ਯਜਿਂ ¶ ਉਚ੍ਚਾਵਚੇ ਯਞ੍ਞੇ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਜੁਹਿਂ ਅਹਂ;
‘ਏਸਾ ਸੁਦ੍ਧੀ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ [ਅਨ੍ਧੀਭੂਤੋ (ਕ.)] ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ.
‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ [ਪਕ੍ਖਨ੍ਤੋ (ਸੀ.), ਪਕ੍ਖਨ੍ਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਪਰਾਮਾਸੇਨ ਮੋਹਿਤੋ;
ਅਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮਞ੍ਞਿਸਂ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁ.
‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਹੀਨਾ ਮੇ, ਭਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਦਾਲਿਤਾ [ਵਿਦਾਲਿਤਾ (ਕ.)];
ਜੁਹਾਮਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਗ੍ਗਿਂ, ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ ਤਥਾਗਤਂ.
‘‘ਮੋਹਾ ¶ ਸਬ੍ਬੇ ਪਹੀਨਾ ਮੇ, ਭਵਤਣ੍ਹਾ ਪਦਾਲਿਤਾ;
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਨਦੀਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਗਯਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਾਤੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਂ ਸਾਯਂ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦਿਵਸਸ੍ਸਹਂ;
ਓਤਰਿਂ ਉਦਕਂ ਸੋਹਂ, ਗਯਾਯ ਗਯਫਗ੍ਗੁਯਾ.
‘‘‘ਯਂ ¶ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਪਾਪਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੁ;
ਤਂ ਦਾਨੀਧ ਪਵਾਹੇਮਿ’, ਏਵਂਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁਂ.
‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ¶ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਵਾਚਂ, ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਸਹਿਤਂ ਪਦਂ;
ਤਥਂ ਯਾਥਾਵਕਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਯੋਨਿਸੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਸਂ;
‘‘ਨਿਨ੍ਹਾਤਸਬ੍ਬਪਾਪੋਮ੍ਹਿ, ਨਿਮ੍ਮਲੋ ਪਯਤੋ ਸੁਚਿ;
ਸੁਦ੍ਧੋ ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਓਰਸੋ.
‘‘ਓਗਯ੍ਹਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਸੋਤਂ, ਸਬ੍ਬਪਾਪਂ ਪਵਾਹਯਿਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਜ੍ਝਗਮਿਂ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਗਯਾਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਵਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਾਤਰੋਗਾਭਿਨੀਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਵਿਹਰਂ ਕਾਨਨੇ ਵਨੇ;
ਪਵਿਟ੍ਠਗੋਚਰੇ ਲੂਖੇ, ਕਥਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਵਿਪੁਲੇਨ, ਫਰਮਾਨੋ ਸਮੁਸ੍ਸਯਂ;
ਲੂਖਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤੋ, ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨੇ.
‘‘ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਚ;
ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਚ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ, ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨੇ.
‘‘ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇ ਪਹਿਤਤ੍ਤੇ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੇ [ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ (ਸੀ.)];
ਸਮਗ੍ਗੇ ਸਹਿਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨੇ.
‘‘ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਅਗ੍ਗਂ ਦਨ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ;
ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ ¶ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ, ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨੇ’’ਤਿ.
… ਵਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੯. ਵਿਜਿਤਸੇਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਓਲਗ੍ਗੇਸ੍ਸਾਮਿ ¶ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ, ਆਣਿਦ੍ਵਾਰੇਵ ਹਤ੍ਥਿਨਂ;
ਨ ਤਂ ਪਾਪੇ ਨਿਯੋਜੇਸ੍ਸਂ, ਕਾਮਜਾਲ [ਕਾਮਜਾਲਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਰੀਰਜ [ਸਰੀਰਜਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
‘‘ਤ੍ਵਂ ¶ ਓਲਗ੍ਗੋ ਨ ਗਚ੍ਛਸਿ [ਨ ਗਞ੍ਛਿਸਿ (ਪੀ)], ਦ੍ਵਾਰਵਿਵਰਂ ਗਜੋਵ ਅਲਭਨ੍ਤੋ;
ਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਕਲਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ, ਪਸਕ੍ਕ [ਪਸਹਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਪਾਪਰਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਯਥਾ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਅਦਨ੍ਤਂ, ਨਵਗ੍ਗਹਮਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ;
ਬਲਵਾ ਆਵਤ੍ਤੇਤਿ ਅਕਾਮਂ, ਏਵਂ ਆਵਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਂ ਤਂ.
‘‘ਯਥਾ ਵਰਹਯਦਮਕੁਸਲੋ, ਸਾਰਥਿ ਪਵਰੋ ਦਮੇਤਿ ਆਜਞ੍ਞਂ;
ਏਵਂ ਦਮਯਿਸ੍ਸਂ ਤਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਞ੍ਚਸੁ ਬਲੇਸੁ.
‘‘ਸਤਿਯਾ ¶ ਤਂ ਨਿਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਂ, ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਤੇ ਦਮੇਸ੍ਸਾਮਿ [ਪਯਤਤ੍ਤੋ ਵੋਦਪੇਸ੍ਸਾਮਿ (ਸੀ.)];
ਵੀਰਿਯਧੁਰਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਨ ਯਿਤੋ ਦੂਰਂ ¶ ਗਮਿਸ੍ਸਸੇ ਚਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.
… ਵਿਜਿਤਸੇਨੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਯਸਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਸੁਣਾਤਿ ਜਿਨਸਾਸਨਂ;
ਆਰਕਾ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਨਭਸੋ ਪਥਵੀ ਯਥਾ.
‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਸੁਣਾਤਿ ਜਿਨਸਾਸਨਂ;
ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ.
‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਸੁਣਾਤਿ ਜਿਨਸਾਸਨਂ;
ਪਰਿਸੁਸ੍ਸਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ, ਮਚ੍ਛੋ ਅਪ੍ਪੋਦਕੇ ਯਥਾ.
‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਸੁਣਾਤਿ ਜਿਨਸਾਸਨਂ;
ਨ ਵਿਰੂਹਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ, ਖੇਤ੍ਤੇ ਬੀਜਂਵ ਪੂਤਿਕਂ.
‘‘ਯੋ ਚ ਤੁਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਸੁਣਾਤਿ ਜਿਨਸਾਸਨਂ;
ਖੇਪੇਤ੍ਵਾ ਆਸਵੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਅਕੁਪ੍ਪਤਂ;
ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਯਸਦਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੧. ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ¶ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧਾ, ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚਮ੍ਹਿ ਅਨਾਸਵੋ;
ਸੋ ਚ ਮੇ ਭਗਵਾ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਵਿਹਾਰੇ ਚ ਸਹਾਵਸਿਂ.
‘‘ਬਹੁਦੇਵ ਰਤ੍ਤਿਂ ਭਗਵਾ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇਤਿਨਾਮਯਿ;
ਵਿਹਾਰਕੁਸਲੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਵਿਹਾਰਂ ਪਾਵਿਸੀ ਤਦਾ.
‘‘ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾਨ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ, ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ ਗੋਤਮੋ;
ਸੀਹੋ ¶ ਸੇਲਗੁਹਾਯਂਵ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰਵੋ.
‘‘ਤਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਵਾਕ੍ਕਰਣੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕੋ;
ਸੋਣੋ ਅਭਾਸਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ.
‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾਨ ਅਞ੍ਜਸਂ;
ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤ੍ਯਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਸੋਣੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਥੇਰੋ….
੧੨. ਕੋਸਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯੋ ¶ ¶ ਵੇ ਗਰੂਨਂ ਵਚਨਞ੍ਞੁ ਧੀਰੋ, ਵਸੇ ਚ ਤਮ੍ਹਿ ਜਨਯੇਥ ਪੇਮਂ;
ਸੋ ਭਤ੍ਤਿਮਾ ਨਾਮ ਚ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਿ ਅਸ੍ਸ.
‘‘ਯਂ ਆਪਦਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤਾ ਉਲ਼ਾਰਾ, ਨਕ੍ਖਮ੍ਭਯਨ੍ਤੇ ਪਟਿਸਙ੍ਖਯਨ੍ਤਂ;
ਸੋ ਥਾਮਵਾ ਨਾਮ ਚ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਿ ਅਸ੍ਸ.
‘‘ਯੋ ਵੇ ਸਮੁਦ੍ਦੋਵ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜੋ, ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞੋ ਨਿਪੁਣਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ;
ਅਸਂਹਾਰਿਯੋ ਨਾਮ ਚ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਿ ਅਸ੍ਸ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ¶ ਹੋਤਿ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ;
ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਨਾਮ ਚ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਿ ਅਸ੍ਸ.
‘‘ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ¶ ਯੋ ਜਾਨਾਤਿ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾਨ ਤਥਾ ਕਰੋਤਿ;
ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਸ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੇਸਿ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.
… ਕੋਸਿਯੋ ਥੇਰੋ….
ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਰਾਜਦਤ੍ਤੋ ਸੁਭੂਤੋ ਚ, ਗਿਰਿਮਾਨਨ੍ਦਸੁਮਨਾ;
ਵਡ੍ਢੋ ਚ ਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ, ਗਯਾਕਸ੍ਸਪਵਕ੍ਕਲੀ.
ਵਿਜਿਤੋ ਯਸਦਤ੍ਤੋ ਚ, ਸੋਣੋ ਕੋਸਿਯਸਵ੍ਹਯੋ;
ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਪਞ੍ਚ ਗਾਥਾਯੋ, ਥੇਰਾ ਚ ਏਤ੍ਥ ਦ੍ਵਾਦਸਾਤਿ.
੬. ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਉਰੁਵੇਲ਼ਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਨ ¶ ¶ ¶ ਪਾਟਿਹੀਰਾਨਿ, ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ;
ਨ ਤਾਵਾਹਂ ਪਣਿਪਤਿਂ, ਇਸ੍ਸਾਮਾਨੇਨ ਵਞ੍ਚਿਤੋ.
‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਚੋਦੇਸਿ ਨਰਸਾਰਥਿ;
ਤਤੋ ¶ ਮੇ ਆਸਿ ਸਂਵੇਗੋ, ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਲੋਮਹਂਸਨੋ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਜਟਿਲਭੂਤਸ੍ਸ, ਯਾ ਮੇ ਸਿਦ੍ਧਿ ਪਰਿਤ੍ਤਿਕਾ;
ਤਾਹਂ ਤਦਾ ਨਿਰਾਕਤ੍ਵਾ [ਨਿਰਂਕਤ੍ਵਾ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਜਿਨਸਾਸਨੇ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਯਞ੍ਞੇਨ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਕਾਮਧਾਤੁਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;
ਪਚ੍ਛਾ ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ, ਮੋਹਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮੂਹਨਿਂ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੋਧਿਤਂ;
ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤਞ੍ਞੂ, ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਿਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਉਰੁਵੇਲ਼ਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਤੇਕਿਚ੍ਛਕਾਰਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਤਿਹਿਤਾ ਵੀਹਿ, ਖਲਗਤਾ ਸਾਲੀ;
ਨ ਚ ਲਭੇ ਪਿਣ੍ਡਂ, ਕਥਮਹਂ ਕਸ੍ਸਂ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਮਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰ ਪਸਨ੍ਨੋ;
ਪੀਤਿਯਾ ਫੁਟਸਰੀਰੋ ਹੋਹਿਸਿ ਸਤਤਮੁਦਗ੍ਗੋ.
‘‘ਧਮ੍ਮਮਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰ ਪਸਨ੍ਨੋ;
ਪੀਤਿਯਾ ਫੁਟਸਰੀਰੋ ਹੋਹਿਸਿ ਸਤਤਮੁਦਗ੍ਗੋ.
‘‘ਸਙ੍ਘਮਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰ ਪਸਨ੍ਨੋ;
ਪੀਤਿਯਾ ਫੁਟਸਰੀਰੋ ਹੋਹਿਸਿ ਸਤਤਮੁਦਗ੍ਗੋ.
‘‘ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ¶ ¶ ਵਿਹਰਸਿ, ਸੀਤਾ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਾ ਇਮਾ ਰਤ੍ਯੋ;
ਮਾ ਸੀਤੇਨ ਪਰੇਤੋ ਵਿਹਞ੍ਞਿਤ੍ਥੋ, ਪਵਿਸ ¶ ਤ੍ਵਂ ਵਿਹਾਰਂ ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ਂ.
‘‘ਫੁਸਿਸ੍ਸਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯੋ, ਤਾਹਿ ਚ ਸੁਖਿਤੋ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਂ;
ਨਾਹਂ ਸੀਤੇਨ ਵਿਹਞ੍ਞਿਸ੍ਸਂ, ਅਨਿਞ੍ਜਿਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ.
… ਤੇਕਿਚ੍ਛਕਾਰੀ [ਤੇਕਿਚ੍ਛਕਾਨਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਥੇਰੋ….
੩. ਮਹਾਨਾਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਮਚ੍ਛੋ ਅਪ੍ਪੋਦਕੇ ਯਥਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਨ ਵਿਰੂਹਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ, ਖੇਤ੍ਤੇ ਬੀਜਂਵ ਪੂਤਿਕਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਆਰਕਾ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾ [ਨਿਬ੍ਬਾਣਾ (ਸੀ.)], ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਨ ਵਿਹਾਯਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਮਚ੍ਛੋ ਬਵ੍ਹੋਦਕੇ [ਬਹ੍ਵੋਦਕੇ (ਸੀ.), ਬਹੋਦਕੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਯਥਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਸੋ ਵਿਰੂਹਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ, ਖੇਤ੍ਤੇ ਬੀਜਂਵ ਭਦ੍ਦਕਂ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ [ਨਿਬ੍ਬਾਣਂ (ਸੀ.)], ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ.
… ਮਹਾਨਾਗੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਕੁਲ੍ਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕੁਲ੍ਲੋ ਸਿਵਥਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਅਦ੍ਦਸ ਇਤ੍ਥਿਮੁਜ੍ਝਿਤਂ;
ਅਪਵਿਦ੍ਧਂ ¶ ਸੁਸਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਖਜ੍ਜਨ੍ਤਿਂ ਕਿਮਿਹੀ ਫੁਟਂ.
‘‘ਆਤੁਰਂ ¶ ਅਸੁਚਿਂ ਪੂਤਿਂ, ਪਸ੍ਸ ਕੁਲ੍ਲ ਸਮੁਸ੍ਸਯਂ;
ਉਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ, ਬਾਲਾਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਂ.
‘‘ਧਮ੍ਮਾਦਾਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਤੁਚ੍ਛਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ.
‘‘ਯਥਾ ਇਦਂ ਤਥਾ ਏਤਂ, ਯਥਾ ਏਤਂ ਤਥਾ ਇਦਂ;
ਯਥਾ ਅਧੋ ਤਥਾ ਉਦ੍ਧਂ, ਯਥਾ ਉਦ੍ਧਂ ਤਥਾ ਅਧੋ.
‘‘ਯਥਾ ¶ ਦਿਵਾ ਤਥਾ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾ ਦਿਵਾ;
ਯਥਾ ਪੁਰੇ ਤਥਾ ਪਚ੍ਛਾ, ਯਥਾ ਪਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਪੁਰੇ.
‘‘ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੇਨ ਤੁਰਿਯੇਨ, ਨ ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਤਾਦਿਸੀ;
ਯਥਾ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ.
… ਕੁਲ੍ਲੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਮਨੁਜਸ੍ਸ ਪਮਤ੍ਤਚਾਰਿਨੋ, ਤਣ੍ਹਾ ਵਡ੍ਢਤਿ ਮਾਲੁਵਾ ਵਿਯ;
ਸੋ ਪ੍ਲਵਤੀ [ਪ੍ਲਵਤਿ (ਸੀ. ਪੀ. ਕ.), ਪਰਿਪ੍ਲਵਤਿ (ਸ੍ਯਾ.)] ਹੁਰਾ ਹੁਰਂ, ਫਲਮਿਚ੍ਛਂਵ ਵਨਸ੍ਮਿ ਵਾਨਰੋ.
‘‘ਯਂ ਏਸਾ ਸਹਤੇ [ਸਹਤਿ (ਪੀ. ਕ.)] ਜਮ੍ਮੀ, ਤਣ੍ਹਾ ਲੋਕੇ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ;
ਸੋਕਾ ਤਸ੍ਸ ਪਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਵਟ੍ਠਂਵ [ਅਭਿਵੁਟ੍ਠਂਵ (ਸ੍ਯਾ.), ਅਭਿਵਡ੍ਢਂਵ (ਕ.)] ਬੀਰਣਂ.
‘‘ਯੋ ਚੇਤਂ ਸਹਤੇ [ਸਹਤਿ (ਪੀ. ਕ.)] ਜਮ੍ਮਿਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਲੋਕੇ ਦੁਰਚ੍ਚਯਂ;
ਸੋਕਾ ਤਮ੍ਹਾ ਪਪਤਨ੍ਤਿ, ਉਦਬਿਨ੍ਦੂਵ ਪੋਕ੍ਖਰਾ.
‘‘ਤਂ ¶ ਵੋ ਵਦਾਮਿ ਭਦ੍ਦਂ ਵੋ, ਯਾਵਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ;
ਤਣ੍ਹਾਯ ¶ ਮੂਲਂ ਖਣਥ, ਉਸੀਰਤ੍ਥੋਵ ਬੀਰਣਂ;
ਮਾ ਵੋ ਨਲ਼ਂਵ ਸੋਤੋਵ, ਮਾਰੋ ਭਞ੍ਜਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ.
‘‘ਕਰੋਥ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਖਣੋ ਵੋ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ;
ਖਣਾਤੀਤਾ ਹਿ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ.
‘‘ਪਮਾਦੋ ਰਜੋ ਪਮਾਦੋ [ਸਬ੍ਬਦਾ (ਸੀ. ਕ.), ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ], ਪਮਾਦਾਨੁਪਤਿਤੋ ਰਜੋ;
ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਅਬ੍ਬਹੇ ਸਲ੍ਲਮਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿ.
… ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ [ਮਾਲੁਙ੍ਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਥੇਰੋ….
੬. ਸਪ੍ਪਦਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ ¶ , ਯਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਹਂ;
ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਾਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ, ਚੇਤੋਸਨ੍ਤਿਮਨਜ੍ਝਗਂ.
‘‘ਅਲਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਂ, ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ [ਅਦ੍ਦਿਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.), ਅਡ੍ਡਿਤੋ (ਕ.)];
ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ, ਵਿਹਾਰਾ ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਿਂ [ਨੂਪਨਿਕ੍ਖਮਿਂ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ), ਦੁਪਨਿਕ੍ਖਮਿਂ (?)].
‘‘ਸਤ੍ਥਂ ਵਾ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਜੀਵਿਤੇਨ ਮੇ;
ਕਥਂ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ, ਕਾਲਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ ਮਾਦਿਸੋ.
‘‘ਤਦਾਹਂ ¶ ਖੁਰਮਾਦਾਯ, ਮਞ੍ਚਕਮ੍ਹਿ ਉਪਾਵਿਸਿਂ;
ਪਰਿਨੀਤੋ ਖੁਰੋ ਆਸਿ, ਧਮਨਿਂ ਛੇਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤਨੋ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ;
ਆਦੀਨਵੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ.
‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ¶ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸਪ੍ਪਦਾਸੋ ਥੇਰੋ….
੭.ਕਾਤਿਯਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਨਿਸੀਦ ਕਾਤਿਯਾਨ, ਮਾ ਨਿਦ੍ਦਾਬਹੁਲੋ ਅਹੁ ਜਾਗਰਸ੍ਸੁ;
ਮਾ ਤਂ ਅਲਸਂ ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁ, ਕੂਟੇਨੇਵ ਜਿਨਾਤੁ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਾ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ [ਸਯਥਾਪਿ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਵੇਗੋ, ਏਵਂ ਜਾਤਿਜਰਾਤਿਵਤ੍ਤਤੇ ਤਂ;
ਸੋ ਕਰੋਹਿ ਸੁਦੀਪਮਤ੍ਤਨੋ ਤ੍ਵਂ, ਨ ਹਿ ਤਾਣਂ ਤਵ ਵਿਜ੍ਜਤੇਵ ਅਞ੍ਞਂ.
‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਹਿ ਵਿਜੇਸਿ ਮਗ੍ਗਮੇਤਂ, ਸਙ੍ਗਾ ਜਾਤਿਜਰਾਭਯਾ ਅਤੀਤਂ;
ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਰਤ੍ਤਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਹਿ ਯੋਗਂ.
‘‘ਪੁਰਿਮਾਨਿ ¶ ਪਮੁਞ੍ਚ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਖੁਰਮੁਣ੍ਡਭਿਕ੍ਖਭੋਜੀ;
ਮਾ ਖਿਡ੍ਡਾਰਤਿਞ੍ਚ ਮਾ ਨਿਦ੍ਦਂ, ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤ੍ਥ ਝਾਯ ਕਾਤਿਯਾਨ.
‘‘ਝਾਯਾਹਿ ¶ ਜਿਨਾਹਿ ਕਾਤਿਯਾਨ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਪਥੇਸੁ ¶ ਕੋਵਿਦੋਸਿ;
ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਹਿਸਿ ਵਾਰਿਨਾਵ ਜੋਤਿ.
‘‘ਪਜ੍ਜੋਤਕਰੋ ਪਰਿਤ੍ਤਰਂਸੋ, ਵਾਤੇਨ ਵਿਨਮ੍ਯਤੇ ਲਤਾਵ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੁਵਂ ਅਨਾਦਿਯਾਨੋ, ਮਾਰਂ ਇਨ੍ਦਸਗੋਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਧੁਨਾਹਿ;
ਸੋ ਵੇਦਯਿਤਾਸੁ ਵੀਤਰਾਗੋ, ਕਾਲਂ ਕਙ੍ਖ ਇਧੇਵ ਸੀਤਿਭੂਤੋ’’ਤਿ.
… ਕਾਤਿਯਾਨੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਮਿਗਜਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੁਦੇਸਿਤੋ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;
ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਾਤੀਤੋ, ਸਬ੍ਬਵਟ੍ਟਵਿਨਾਸਨੋ.
‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਉਤ੍ਤਰਣੋ, ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਵਿਸੋਸਨੋ;
ਵਿਸਮੂਲਂ ਆਘਾਤਨਂ, ਛੇਤ੍ਵਾ ਪਾਪੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ.
‘‘ਅਞ੍ਞਾਣਮੂਲਭੇਦਾਯ ¶ , ਕਮ੍ਮਯਨ੍ਤਵਿਘਾਟਨੋ;
ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ, ਞਾਣਵਜਿਰਨਿਪਾਤਨੋ.
‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨੋ, ਉਪਾਦਾਨਪ੍ਪਮੋਚਨੋ;
ਭਵਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂਵ, ਞਾਣੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨੋ [ਅਨੁਪਸ੍ਸਕੋ (ਸੀ. ਪੀ.)].
‘‘ਮਹਾਰਸੋ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਜਰਾਮਚ੍ਚੁਨਿਵਾਰਣੋ;
ਅਰਿਯੋ ¶ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਨੋ ਸਿਵੋ.
‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾਨ, ਵਿਪਾਕਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਤੋ;
ਪਟਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਯਥਾਵਾਲੋਕਦਸ੍ਸਨੋ;
ਮਹਾਖੇਮਙ੍ਗਮੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਭਦ੍ਦਕੋ’’ਤਿ.
… ਮਿਗਜਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਤ੍ਤਜੇਨ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਜਾਤਿਮਦੇਨ ¶ ਮਤ੍ਤੋਹਂ, ਭੋਗਇਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਚ;
ਸਣ੍ਠਾਨਵਣ੍ਣਰੂਪੇਨ, ਮਦਮਤ੍ਤੋ ਅਚਾਰਿਹਂ.
‘‘ਨਾਤ੍ਤਨੋ ਸਮਕਂ ਕਞ੍ਚਿ, ਅਤਿਰੇਕਂ ਚ ਮਞ੍ਞਿਸਂ;
ਅਤਿਮਾਨਹਤੋ ਬਾਲੋ, ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਉਸ੍ਸਿਤਦ੍ਧਜੋ.
‘‘ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚਾਪਿ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਗਰੁਸਮ੍ਮਤੇ;
ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਅਭਿਵਾਦੇਸਿਂ, ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਅਨਾਦਰੋ.
‘‘ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਿਨਾਯਕਂ ਅਗ੍ਗਂ, ਸਾਰਥੀਨਂ ਵਰੁਤ੍ਤਮਂ;
ਤਪਨ੍ਤਮਿਵ ਆਦਿਚ੍ਚਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤਂ.
‘‘ਮਾਨਂ ਮਦਞ੍ਚ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ;
ਸਿਰਸਾ ਅਭਿਵਾਦੇਸਿਂ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਅਤਿਮਾਨੋ ¶ ਚ ਓਮਾਨੋ, ਪਹੀਨਾ ਸੁਸਮੂਹਤਾ;
ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਮਾਨਵਿਧਾ ਹਤਾ’’ਤਿ.
… ਜੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਦਾ ¶ ਨਵੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕੋ;
ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਿਭੋਤ੍ਵਾਨ, ਪਨ੍ਨਗਿਨ੍ਦਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਂ.
‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ¶ ਉਦਕਂ, ਅਨੋਤਤ੍ਤਾ ਮਹਾਸਰਾ;
ਆਹਰਾਮਿ ਤਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਮਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏਤਦਬ੍ਰਵਿ’’.
‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਇਮਂ ਪਸ੍ਸ, ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਕੁਮਾਰਕਂ;
ਉਦਕਕੁਮ੍ਭਮਾਦਾਯ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ.
‘‘ਪਾਸਾਦਿਕੇਨ ਵਤ੍ਤੇਨ, ਕਲ੍ਯਾਣਇਰਿਯਾਪਥੋ;
ਸਾਮਣੇਰੋਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਵਿਸਾਰਦੋ.
‘‘ਆਜਾਨੀਯੇਨ ਆਜਞ੍ਞੋ, ਸਾਧੁਨਾ ਸਾਧੁਕਾਰਿਤੋ;
ਵਿਨੀਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੇਨ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤੋ.
‘‘ਸੋ ਪਤ੍ਵਾ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਅਕੁਪ੍ਪਤਂ;
ਸਾਮਣੇਰੋ ਸ ਸੁਮਨੋ, ਮਾ ਮਂ ਜਞ੍ਞਾਤਿ ਇਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ.
… ਸੁਮਨੋ ਥੇਰੋ….
੧੧. ਨ੍ਹਾਤਕਮੁਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਾਤਰੋਗਾਭਿਨੀਤੋ ¶ ਤ੍ਵਂ, ਵਿਹਰਂ ਕਾਨਨੇ ਵਨੇ;
ਪਵਿਦ੍ਧਗੋਚਰੇ ਲੂਖੇ, ਕਥਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’.
‘‘ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਵਿਪੁਲੇਨ, ਫਰਿਤ੍ਵਾਨ ਸਮੁਸ੍ਸਯਂ;
ਲੂਖਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤੋ, ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨੇ.
‘‘ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਚ;
ਝਾਨਸੋਖੁਮ੍ਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ [ਝਾਨਸੁਖੁਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਂ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ ¶ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਾਵਿਲਂ;
ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਂ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਯੇ ਮੇ ਵਿਜ੍ਜਿਂਸੁ ਆਸਵਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਅਸੇਸਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਰੇ ਪੁਨ.
‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਾ;
ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਨ੍ਹਾਤਕਮੁਨਿਤ੍ਥੇਰੋ….
੧੨. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਸ੍ਸ ਕੁਤੋ ਕੋਧੋ, ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਜੀਵਿਨੋ;
ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.
‘‘ਤਸ੍ਸੇਵ ¶ ¶ ਤੇਨ ਪਾਪਿਯੋ, ਯੋ ਕੁਦ੍ਧਂ ਪਟਿਕੁਜ੍ਝਤਿ;
ਕੁਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ, ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਜੇਤਿ ਦੁਜ੍ਜਯਂ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੮, ੨੫੦] ‘‘ਉਭਿਨ੍ਨਮਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ;
ਪਰਂ ਸਙ੍ਕੁਪਿਤਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਯੋ ਸਤੋ ਉਪਸਮ੍ਮਤਿ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੮, ੨੫੦] ‘‘ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਤਿਕਿਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਤਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ;
ਜਨਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਬਾਲੋਤਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦਾ.
‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇ ਤੇ ਸਚੇ ਕੋਧੋ, ਆਵਜ੍ਜ ਕਕਚੂਪਮਂ;
ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇ ਚੇ ਰਸੇ ਤਣ੍ਹਾ, ਪੁਤ੍ਤਮਂਸੂਪਮਂ ਸਰ.
‘‘ਸਚੇ ਧਾਵਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੇ, ਕਾਮੇਸੁ ਚ ਭਵੇਸੁ ਚ;
ਖਿਪ੍ਪਂ ¶ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹ ਸਤਿਯਾ, ਕਿਟ੍ਠਾਦਂ ਵਿਯ ਦੁਪ੍ਪਸੁ’’ਨ੍ਤਿ;
… ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੧੩. ਸਿਰਿਮਣ੍ਡਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਉਦਾ. ੪੫; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੮੫; ਪਰਿ. ੩੩੯] ‘‘ਛਨ੍ਨਮਤਿਵਸ੍ਸਤਿ ¶ , ਵਿਵਟਂ ਨਾਤਿਵਸ੍ਸਤਿ;
ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨਂ ਵਿਵਰੇਥ, ਏਵਂ ਤਂ ਨਾਤਿਵਸ੍ਸਤਿ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੬੬; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੮] ‘‘ਮਚ੍ਚੁਨਾਬ੍ਭਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਜਰਾਯ ਪਰਿਵਾਰਿਤੋ;
ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣੋ, ਇਚ੍ਛਾਧੂਪਾਯਿਤੋ ਸਦਾ.
‘‘ਮਚ੍ਚੁਨਾਬ੍ਭਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਜਰਾਯ ਚ;
ਹਞ੍ਞਤਿ ਨਿਚ੍ਚਮਤ੍ਤਾਣੋ, ਪਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋਵ ਤਕ੍ਕਰੋ.
‘‘ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਗ੍ਗਿਖਨ੍ਧਾਵ, ਮਚ੍ਚੁ ਬ੍ਯਾਧਿ ਜਰਾ ਤਯੋ;
ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਬਲਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਜਵੋ ਨਤ੍ਥਿ ਪਲਾਯਿਤੁਂ.
‘‘ਅਮੋਘਂ ਦਿਵਸਂ ਕਯਿਰਾ, ਅਪ੍ਪੇਨ ਬਹੁਕੇਨ ਵਾ;
ਯਂ ਯਂ ਵਿਜਹਤੇ [ਵਿਰਹਤੇ (ਸੀ. ਪੀ.), ਵਿਵਹਤੇ (ਸ੍ਯਾ.)] ਰਤ੍ਤਿਂ, ਤਦੂਨਂ ਤਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਂ.
‘‘ਚਰਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਵਾਪਿ, ਆਸੀਨਸਯਨਸ੍ਸ ਵਾ;
ਉਪੇਤਿ ਚਰਿਮਾ ਰਤ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਕਾਲੋ ਪਮਜ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸਿਰਿਮਣ੍ਡੋ [ਸਿਰਿਮਨ੍ਦੋ (ਸੀ.)] ਥੇਰੋ….
੧੪. ਸਬ੍ਬਕਾਮਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦ੍ਵਿਪਾਦਕੋਯਂ ਅਸੁਚਿ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ ਪਰਿਹੀਰਤਿ [ਪਰਿਹਰਤਿ (ਕ.)];
ਨਾਨਾਕੁਣਪਪਰਿਪੂਰੋ, ਵਿਸ੍ਸਵਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਤਤੋ.
‘‘ਮਿਗਂ ¶ ਨਿਲੀਨਂ ਕੂਟੇਨ, ਬਲ਼ਿਸੇਨੇਵ ਅਮ੍ਬੁਜਂ;
ਵਾਨਰਂ ਵਿਯ ਲੇਪੇਨ, ਬਾਧਯਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਂ.
‘‘ਰੂਪਾ ¶ ਸਦ੍ਦਾ ਰਸਾ ਗਨ੍ਧਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ ਮਨੋਰਮਾ;
ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਏਤੇ, ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਸ੍ਮਿ ਦਿਸ੍ਸਰੇ.
‘‘ਯੇ ¶ ਏਤਾ ਉਪਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ;
ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤਿ ਕਟਸਿਂ ਘੋਰਂ, ਆਚਿਨਨ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ.
‘‘ਯੋ ਚੇਤਾ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਪ੍ਪਸ੍ਸੇਵ ਪਦਾ ਸਿਰੋ;
ਸੋਮਂ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਲੋਕੇ, ਸਤੋ ਸਮਤਿਵਤ੍ਤਤਿ.
‘‘ਕਾਮੇਸ੍ਵਾਦੀਨਵਂ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠੁ ਖੇਮਤੋ;
ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮੇਹਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਸਬ੍ਬਕਾਮਿਤ੍ਥੇਰੋ….
ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਉਰੁਵੇਲ਼ਕਸ੍ਸਪੋ ਚ, ਥੇਰੋ ਤੇਕਿਚ੍ਛਕਾਰਿ ਚ;
ਮਹਾਨਾਗੋ ਚ ਕੁਲ੍ਲੋ ਚ, ਮਾਲੁਕ੍ਯੋ [ਮਾਲੁਤੋ (ਸੀ. ਕ.), ਮਾਲੁਙ੍ਕ੍ਯੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਪ੍ਪਦਾਸਕੋ.
ਕਾਤਿਯਾਨੋ ਮਿਗਜਾਲੋ, ਜੇਨ੍ਤੋ ਸੁਮਨਸਵ੍ਹਯੋ;
ਨ੍ਹਾਤਮੁਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ, ਸਿਰਿਮਣ੍ਡੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮੀ ਚ;
ਗਾਥਾਯੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ, ਥੇਰਾ ਚੇਤ੍ਥ ਚਤੁਦ੍ਦਸਾਤਿ.
੭. ਸਤ੍ਤਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਲਙ੍ਕਤਾ ¶ ¶ ¶ ¶ ਸੁਵਸਨਾ, ਮਾਲਧਾਰੀ [ਮਾਲਾਭਾਰੀ (ਸੀ.), ਮਾਲਭਾਰੀ (ਸ੍ਯਾ.)] ਵਿਭੂਸਿਤਾ;
ਅਲਤ੍ਤਕਕਤਾਪਾਦਾ, ਪਾਦੁਕਾਰੁਯ੍ਹ ਵੇਸਿਕਾ.
‘‘ਪਾਦੁਕਾ ਓਰੁਹਿਤ੍ਵਾਨ, ਪੁਰਤੋ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ;
ਸਾ ਮਂ ਸਣ੍ਹੇਨ ਮੁਦੁਨਾ, ਮ੍ਹਿਤਪੁਬ੍ਬਂ [ਮਿਹਿਤਪੁਬ੍ਬਂ (ਸੀ.)] ਅਭਾਸਥ’’.
‘‘ਯੁਵਾਸਿ ਤ੍ਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਤਿਟ੍ਠਾਹਿ ਮਮ ਸਾਸਨੇ;
ਭੁਞ੍ਜ ਮਾਨੁਸਕੇ ਕਾਮੇ, ਅਹਂ ਵਿਤ੍ਤਂ ਦਦਾਮਿ ਤੇ;
ਸਚ੍ਚਂ ਤੇ ਪਟਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਗ੍ਗਿਂ ਵਾ ਤੇ ਹਰਾਮਹਂ.
‘‘ਯਦਾ ਜਿਣ੍ਣਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ, ਉਭੋ ਦਣ੍ਡਪਰਾਯਨਾ;
ਉਭੋਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ’’.
‘‘ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਯਾਚਨ੍ਤਿਂ, ਵੇਸਿਕਂ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਂ;
ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਸੁਵਸਨਂ, ਮਚ੍ਚੁਪਾਸਂਵ ਓਡ੍ਡਿਤਂ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ.
‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ…ਪੇ… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਲਕੁਣ੍ਡਕਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
ਪਰੇ ਅਮ੍ਬਾਟਕਾਰਾਮੇ, ਵਨਸਣ੍ਡਮ੍ਹਿ ਭਦ੍ਦਿਯੋ;
ਸਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਮਬ੍ਬੁਯ੍ਹ, ਤਤ੍ਥ ਭਦ੍ਦੋਵ ਝਾਯਤਿ [ਭਦ੍ਦੋ’ਧਿਝਾਯਾਯਤਿ (ਸੀ.), ਭਦ੍ਦੋ ਝਿਯਾਯਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)].
‘‘ਰਮਨ੍ਤੇਕੇ ਮੁਦਿਙ੍ਗੇਹਿ [ਮੁਤਿਙ੍ਗੇਹਿ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)], ਵੀਣਾਹਿ ਪਣਵੇਹਿ ਚ;
ਅਹਞ੍ਚ ¶ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸ੍ਮਿਂ, ਰਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਚੇ [ਬੁਦ੍ਧੋ ਚ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)] ਮੇ ਵਰਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਸੋ ਚ ਲਬ੍ਭੇਥ ਮੇ ਵਰੋ;
ਗਣ੍ਹੇਹਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਕਾਯਗਤਂ ਸਤਿਂ.
‘‘ਯੇ ¶ ਮਂ ਰੂਪੇਨ ਪਾਮਿਂਸੁ, ਯੇ ਚ ਘੋਸੇਨ ਅਨ੍ਵਗੂ;
ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਸੂਪੇਤਾ, ਨ ਮਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇ ਜਨਾ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਸਮਨ੍ਤਾਵਰਣੋ ਬਾਲੋ, ਸ ਵੇ ਘੋਸੇਨ ਵੁਯ੍ਹਤਿ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ;
ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਫਲਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸੋਪਿ ਘੋਸੇਨ ਵੁਯ੍ਹਤਿ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ;
ਅਨਾਵਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਨ ਸੋ ਘੋਸੇਨ ਵੁਯ੍ਹਤੀ’’ਤਿ.
… ਲਕੁਣ੍ਡਕਭਦ੍ਦਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਭਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਕਪੁਤ੍ਤੋ ¶ ਅਹਂ ਆਸਿਂ, ਪਿਯੋ ਮਾਤੁ ਪਿਯੋ ਪਿਤੁ;
ਬਹੂਹਿ ਵਤਚਰਿਯਾਹਿ, ਲਦ੍ਧੋ ਆਯਾਚਨਾਹਿ ਚ.
‘‘ਤੇ ਚ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹਿਤੇਸਿਨੋ;
ਉਭੋ ਪਿਤਾ ਚ ਮਾਤਾ ਚ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪਨਾਮਯੁਂ’’.
‘‘ਕਿਚ੍ਛਾ ਲਦ੍ਧੋ ਅਯਂ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਸੁਖੁਮਾਲੋ ਸੁਖੇਧਿਤੋ;
ਇਮਂ ਦਦਾਮ ਤੇ ਨਾਥ, ਜਿਨਸ੍ਸ ਪਰਿਚਾਰਕਂ’’.
‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਮਂ ਪਟਿਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦਬ੍ਰਵਿ;
‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਹਿ ਇਮਂ ਖਿਪ੍ਪਂ, ਹੇਸ੍ਸਤ੍ਯਾਜਾਨਿਯੋ ਅਯਂ.
‘‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍ਵਾਨ ¶ ਮਂ ਸਤ੍ਥਾ, ਵਿਹਾਰਂ ਪਾਵਿਸੀ ਜਿਨੋ;
ਅਨੋਗ੍ਗਤਸ੍ਮਿਂ ਸੂਰਿਯਸ੍ਮਿਂ, ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ.
‘‘ਤਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਨਿਰਾਕਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਵੁਟ੍ਠਿਤੋ;
‘ਏਹਿ ਭਦ੍ਦਾ’ਤਿ ਮਂ ਆਹ, ਸਾ ਮੇ ਆਸੂਪਸਮ੍ਪਦਾ.
‘‘ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸੇਨ, ਲਦ੍ਧਾ ਮੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਅਹੋ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿ.
… ਭਦ੍ਦੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਸੋਪਾਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ਪਾਸਾਦਛਾਯਾਯਂ, ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮਂ;
ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ, ਵਨ੍ਦਿਸ੍ਸਂ [ਵਨ੍ਦਿਸਂ (ਸੀ. ਪੀ.)] ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਏਕਂਸਂ ¶ ਚੀਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾਨ ਪਾਣਯੋ;
ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਂ ਵਿਰਜਂ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਤਤੋ ਪਞ੍ਹੇ ਅਪੁਚ੍ਛਿ ਮਂ, ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਕੋਵਿਦੋ ਵਿਦੂ;
ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਚ ਅਭੀਤੋ ਚ, ਬ੍ਯਾਕਾਸਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਹਂ.
‘‘ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੇਸੁ ਪਞ੍ਹੇਸੁ, ਅਨੁਮੋਦਿ ਤਥਾਗਤੋ;
ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਭਾਸਥ’’.
‘‘ਲਾਭਾ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਮਗਧਾਨਂ, ਯੇਸਾਯਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ;
ਚੀਵਰਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਞ੍ਚ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਸਯਨਾਸਨਂ;
ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਸਾਮੀਚਿਂ, ਤੇਸਂ ਲਾਭਾ’’ਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵਿ.
‘‘ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਮਂ ਸੋਪਾਕ, ਦਸ੍ਸਨਾਯੋਪਸਙ੍ਕਮ;
ਏਸਾ ¶ ਚੇਵ ਤੇ ਸੋਪਾਕ, ਭਵਤੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ’’.
‘‘ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸੋਹਂ, ਲਦ੍ਧਾਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ;
ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਅਹੋ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿ.
… ਸੋਪਾਕੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਸਰਭਙ੍ਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਰੇ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਕਤ੍ਵਾਨ ਕੁਟਿਮਚ੍ਛਿਸਂ;
ਤੇਨ ਮੇ ਸਰਭਙ੍ਗੋਤਿ, ਨਾਮਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਅਹੁ.
‘‘ਨ ¶ ਮਯ੍ਹਂ ਕਪ੍ਪਤੇ ਅਜ੍ਜ, ਸਰੇ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਭਞ੍ਜਿਤੁਂ;
ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ ਨੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਗੋਤਮੇਨ ਯਸਸ੍ਸਿਨਾ.
‘‘ਸਕਲਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਰੋਗਂ, ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਨਾਦ੍ਦਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇ;
ਸੋਯਂ ਰੋਗੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਵਚਨਕਰੇਨਾਤਿਦੇਵਸ੍ਸ.
‘‘ਯੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸੀ, ਯੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਿਖੀ ਚ ਵੇਸ੍ਸਭੂ;
ਕਕੁਸਨ੍ਧਕੋਣਾਗਮਨੋ ਚ ਕਸ੍ਸਪੋ, ਤੇਨਞ੍ਜਸੇਨ ਅਗਮਾਸਿ ਗੋਤਮੋ.
‘‘ਵੀਤਤਣ੍ਹਾ ¶ ਅਨਾਦਾਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਾ ਖਯੋਗਧਾ;
ਯੇਹਾਯਂ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਧਮ੍ਮਭੂਤੇਹਿ ਤਾਦਿਭਿ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪਾਣਿਨਂ;
ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਯੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਨਿਰੋਧੋ ਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਯੋ.
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ¶ ਨਿਵਤ੍ਤਤੇ [ਯਸ੍ਮਿਂ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ (ਕ.)] ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਂਸਾਰਸ੍ਮਿਂ ਅਨਨ੍ਤਕਂ;
ਭੇਦਾ ¶ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਖਯਾ;
ਅਞ੍ਞੋ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਧੀ’’ਤਿ.
… ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਥੇਰੋ….
ਸਤ੍ਤਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦੋ ਥੇਰੋ, ਥੇਰੋ ਲਕੁਣ੍ਡਭਦ੍ਦਿਯੋ;
ਭਦ੍ਦੋ ਥੇਰੋ ਚ ਸੋਪਾਕੋ, ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਮਹਾਇਸਿ;
ਸਤ੍ਤਕੇ ਪਞ੍ਚਕਾ ਥੇਰਾ, ਗਾਥਾਯੋ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਤੀਤਿ.
੮. ਅਟ੍ਠਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਮ੍ਮਂ ¶ ¶ ¶ ਬਹੁਕਂ ਨ ਕਾਰਯੇ, ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਜਨਂ ਨ ਉਯ੍ਯਮੇ;
ਸੋ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਰਸਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਂ ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਯੋ ਸੁਖਾਧਿਵਾਹੋ.
‘‘ਪਙ੍ਕੋਤਿ ਹਿ ਨਂ ਅਵੇਦਯੁਂ, ਯਾਯਂ ਵਨ੍ਦਨਪੂਜਨਾ ਕੁਲੇਸੁ;
ਸੁਖੁਮਂ ਸਲ੍ਲਂ ਦੁਰੁਬ੍ਬਹਂ, ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਾਪੁਰਿਸੇਨ ਦੁਜ੍ਜਹੋ.
‘‘ਨ ਪਰਸ੍ਸੁਪਨਿਧਾਯ, ਕਮ੍ਮਂ ਮਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਾਪਕਂ;
ਅਤ੍ਤਨਾ ਤਂ ਨ ਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧੂਹਿ ਮਾਤਿਯਾ.
‘‘ਨ ਪਰੇ ਵਚਨਾ ਚੋਰੋ, ਨ ਪਰੇ ਵਚਨਾ ਮੁਨਿ;
ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਨਂ ਯਥਾਵੇਦਿ [ਯਥਾ ਵੇਤ੍ਤਿ (ਸੀ.)], ਦੇਵਾਪਿ ਨਂ ਤਥਾ ਵਿਦੂ.
‘‘ਪਰੇ ਚ ਨ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਯਮਾਮਸੇ;
ਯੇ ¶ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮੇਧਗਾ.
‘‘ਜੀਵਤੇ ਵਾਪਿ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਅਪਿ ਵਿਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਯੋ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਲਾਭੇਨ [ਅਭਾਵੇਨ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)], ਵਿਤ੍ਤਵਾਪਿ ਨ ਜੀਵਤਿ.
‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਣਾਤਿ ਸੋਤੇਨ, ਸਬ੍ਬਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ;
ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਧੀਰੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਉਜ੍ਝਿਤੁਮਰਹਤਿ.
‘‘ਚਕ੍ਖੁਮਾਸ੍ਸ ਯਥਾ ਅਨ੍ਧੋ, ਸੋਤਵਾ ਬਧਿਰੋ ਯਥਾ;
ਪਞ੍ਞਵਾਸ੍ਸ ਯਥਾ ਮੂਗੋ, ਬਲਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲੋਰਿਵ;
ਅਥ ਅਤ੍ਥੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਸਯੇਥ [ਪਸ੍ਸੇਥ (ਕ.)] ਮਤਸਾਯਿਕ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸਿਰਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋਨੁਪਨਾਹੀ, ਅਮਾਯੋ ਰਿਤ੍ਤਪੇਸੁਣੋ;
ਸ ਵੇ ਤਾਦਿਸਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਵਂ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋਨੁਪਨਾਹੀ, ਅਮਾਯੋ ਰਿਤ੍ਤਪੇਸੁਣੋ;
ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਸਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਵਂ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋਨੁਪਨਾਹੀ ¶ ¶ , ਅਮਾਯੋ ਰਿਤ੍ਤਪੇਸੁਣੋ;
ਕਲ੍ਯਾਣਸੀਲੋ ਸੋ [ਯੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਵਂ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋਨੁਪਨਾਹੀ, ਅਮਾਯੋ ਰਿਤ੍ਤਪੇਸੁਣੋ;
ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਵਂ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋਨੁਪਨਾਹੀ ¶ , ਅਮਾਯੋ ਰਿਤ੍ਤਪੇਸੁਣੋ;
ਕਲ੍ਯਾਣਪਞ੍ਞੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਵਂ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਤਥਾਗਤੇ, ਅਚਲਾ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ;
ਸੀਲਞ੍ਚ ¶ ਯਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਂ ਪਸਂਸਿਤਂ.
‘‘ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਾਦੋ ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਿ, ਉਜੁਭੂਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਂ;
‘ਅਦਲਿਦ੍ਦੋ’ਤਿ ਤਂ ਆਹੁ, ਅਮੋਘਂ ਤਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਂ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ, ਪਸਾਦਂ ਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ;
ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਥ ਮੇਧਾਵੀ, ਸਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸਿਰਿਮਿਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਦਾ ਪਠਮਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ, ਸਤ੍ਥਾਰਮਕੁਤੋਭਯਂ;
ਤਤੋ ਮੇ ਅਹੁ ਸਂਵੇਗੋ, ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਸਿਰਿਂ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ, ਯੋ ਪਣਾਮੇਯ੍ਯ ਆਗਤਂ;
ਏਤਾਦਿਸਂ ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ, ਆਰਾਧੇਤ੍ਵਾ ਵਿਰਾਧਯੇ.
‘‘ਤਦਾਹਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਞ੍ਚ, ਧਨਧਞ੍ਞਞ੍ਚ ਛਡ੍ਡਯਿਂ;
ਕੇਸਮਸ੍ਸੂਨਿ ਛੇਦੇਤ੍ਵਾ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ.
‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਸੁਸਂਵੁਤੋ;
ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਵਿਹਾਸਿਂ ਅਪਰਾਜਿਤੋ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਪਣਿਧੀ ਆਸਿ, ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤੋ;
ਨ ਨਿਸੀਦੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ, ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲੇ ਅਨੂਹਤੇ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇਵਂ ਵਿਹਰਤੋ, ਪਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਪਰਕ੍ਕਮਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ¶ ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੋਧਿਤਂ;
ਅਰਹਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋਮ੍ਹਿ, ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਨਿਰੂਪਧਿ.
‘‘ਤਤੋ ¶ ¶ ਰਤ੍ਯਾ ਵਿਵਸਾਨੇ [ਵਿਵਸਨੇ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ;
ਸਬ੍ਬਂ ਤਣ੍ਹਂ ਵਿਸੋਸੇਤ੍ਵਾ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਉਪਾਵਿਸਿ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਥੇਰੋ….
ਅਟ੍ਠਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਥੇਰੋ, ਸਿਰਿਮਿਤ੍ਤੋ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ;
ਏਤੇ ਅਟ੍ਠਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਯੋ ਚਤੁਵੀਸਤੀਤਿ.
੯. ਨਵਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਭੂਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਦਾ ¶ ¶ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਅਵਿਦ੍ਦਸੂ ਯਤ੍ਥ ਸਿਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ;
ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਤੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਵਹਨਿਂ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਂ, ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਘਾਤਦੁਖਾਧਿਵਾਹਿਨਿਂ;
ਤਣ੍ਹਂ ਪਹਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਸਤੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ਸਿਵਂ ਦ੍ਵੇਚਤੁਰਙ੍ਗਗਾਮਿਨਂ, ਮਗ੍ਗੁਤ੍ਤਮਂ ¶ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸੋਧਨਂ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵ ਸਤੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ਅਸੋਕਂ ਵਿਰਜਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ, ਸਨ੍ਤਂ ਪਦਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸੋਧਨਂ;
ਭਾਵੇਤਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਂ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ਨਭੇ ਗਜ੍ਜਤਿ ਮੇਘਦੁਨ੍ਦੁਭਿ, ਧਾਰਾਕੁਲਾ ਵਿਹਗਪਥੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ;
ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਪਬ੍ਭਾਰਗਤੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ਨਦੀਨਂ ਕੁਸੁਮਾਕੁਲਾਨਂ, ਵਿਚਿਤ੍ਤ-ਵਾਨੇਯ੍ਯ-ਵਟਂਸਕਾਨਂ;
ਤੀਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸੁਮਨੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ¶ ਨਿਸੀਥੇ ਰਹਿਤਮ੍ਹਿ ਕਾਨਨੇ, ਦੇਵੇ ਗਲ਼ਨ੍ਤਮ੍ਹਿ ਨਦਨ੍ਤਿ ਦਾਠਿਨੋ;
ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਪਬ੍ਭਾਰਗਤੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ¶ ਵਿਤਕ੍ਕੇ ਉਪਰੁਨ੍ਧਿਯਤ੍ਤਨੋ, ਨਗਨ੍ਤਰੇ ਨਗਵਿਵਰਂ ਸਮਸ੍ਸਿਤੋ;
ਵੀਤਦ੍ਦਰੋ ਵੀਤਖਿਲੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਯਦਾ ¶ ਸੁਖੀ ਮਲਖਿਲਸੋਕਨਾਸਨੋ, ਨਿਰਗ੍ਗਲ਼ੋ ਨਿਬ੍ਬਨਥੋ ਵਿਸਲ੍ਲੋ;
ਸਬ੍ਬਾਸਵੇ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਕਤੋਵ ਝਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਰਤਿਂ ਪਰਮਤਰਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ.
… ਭੂਤੋ ਥੇਰੋ….
ਨਵਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਭੂਤੋ ਤਥਦ੍ਦਸੋ ਥੇਰੋ, ਏਕੋ ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਵਾ;
ਨਵਕਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਯੋਪਿ ਇਮਾ ਨਵਾਤਿ.
੧੦. ਦਸਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਙ੍ਗਾਰਿਨੋ ¶ ¶ ¶ ਦਾਨਿ ਦੁਮਾ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਫਲੇਸਿਨੋ ਛਦਨਂ ਵਿਪ੍ਪਹਾਯ;
ਤੇ ਅਚ੍ਚਿਮਨ੍ਤੋਵ ਪਭਾਸਯਨ੍ਤਿ, ਸਮਯੋ ਮਹਾਵੀਰ ਭਾਗੀ ਰਸਾਨਂ.
‘‘ਦੁਮਾਨਿ ¶ ਫੁਲ੍ਲਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨਿ, ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਪਵਨ੍ਤਿ;
ਪਤ੍ਤਂ ਪਹਾਯ ਫਲਮਾਸਸਾਨਾ [ਫਲਮਾਸਮਾਨੋ (ਕ.)], ਕਾਲੋ ਇਤੋ ਪਕ੍ਕਮਨਾਯ ਵੀਰ.
‘‘ਨੇਵਾਤਿਸੀਤਂ ਨ ਪਨਾਤਿਉਣ੍ਹਂ, ਸੁਖਾ ਉਤੁ ਅਦ੍ਧਨਿਯਾ ਭਦਨ੍ਤੇ;
ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ ਤਂ ਸਾਕਿਯਾ ਕੋਲ਼ਿਯਾ ਚ, ਪਚ੍ਛਾਮੁਖਂ ਰੋਹਿਨਿਯਂ ਤਰਨ੍ਤਂ.
‘‘ਆਸਾਯ ਕਸਤੇ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਬੀਜਂ ਆਸਾਯ ਵਪ੍ਪਤਿ;
ਆਸਾਯ ਵਾਣਿਜਾ ਯਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਧਨਹਾਰਕਾ;
ਯਾਯ ਆਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਾਮਿ, ਸਾ ਮੇ ਆਸਾ ਸਮਿਜ੍ਝਤੁ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯੮] ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਚੇਵ ਵਪਨ੍ਤਿ ਬੀਜਂ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਰਾਜਾ;
ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਕਸਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਸਕਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਧਞ੍ਞਮੁਪੇਤਿ ਰਟ੍ਠਂ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯੮] ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਨਕਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦਾਨਪਤੀ ਦਦਨ੍ਤਿ;
ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦਾਨਪਤੀ ਦਦਿਤ੍ਵਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਗ੍ਗਮੁਪੇਨ੍ਤਿ ਠਾਨਂ.
‘‘ਵੀਰੋ ¶ ¶ ਹਵੇ ਸਤ੍ਤਯੁਗਂ ਪੁਨੇਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ਜਾਯਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋ;
ਮਞ੍ਞਾਮਹਂ ਸਕ੍ਕਤਿ ਦੇਵਦੇਵੋ, ਤਯਾ ਹਿ ਜਾਤੋ [ਤਯਾਭਿਜਾਤੋ (ਸੀ.)] ਮੁਨਿ ਸਚ੍ਚਨਾਮੋ.
‘‘ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ¶ ਨਾਮ ਪਿਤਾ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਪਨ ਮਾਯਨਾਮਾ;
ਯਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਯ ਕੁਚ੍ਛਿਨਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਤਿਦਿਵਮ੍ਹਿ ਮੋਦਤਿ.
‘‘ਸਾ ਗੋਤਮੀ ਕਾਲਕਤਾ ਇਤੋ ਚੁਤਾ, ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤਾ;
ਸਾ ਮੋਦਤਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ, ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ ਦੇਵਗਣੇਹਿ ਤੇਹਿ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਸਯ੍ਹਸਾਹਿਨੋ, ਅਙ੍ਗੀਰਸਸ੍ਸਪ੍ਪਟਿਮਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;
ਪਿਤੁਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਤੁਵਂਸਿ ਸਕ੍ਕ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੇ ਗੋਤਮ ਅਯ੍ਯਕੋਸੀ’’ਤਿ.
… ਕਾਲ਼ੁਦਾਯੀ ਥੇਰੋ….
੨. ਏਕਵਿਹਾਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪੁਰਤੋ ¶ ਪਚ੍ਛਤੋ ਵਾਪਿ, ਅਪਰੋ ਚੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਅਤੀਵ ਫਾਸੁ ਭਵਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਵਸਤੋ ਵਨੇ.
‘‘ਹਨ੍ਦ ¶ ਏਕੋ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਬੁਦ੍ਧਵਣ੍ਣਿਤਂ;
ਫਾਸੁ [ਫਾਸੁਂ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)] ਏਕਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ.
‘‘ਯੋਗੀ-ਪੀਤਿਕਰਂ ਰਮ੍ਮਂ, ਮਤ੍ਤਕੁਞ੍ਜਰਸੇਵਿਤਂ;
ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਵਸੀ ਖਿਪ੍ਪਂ, ਪਵਿਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨਂ.
‘‘ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਸੀਤਵਨੇ, ਸੀਤਲੇ ਗਿਰਿਕਨ੍ਦਰੇ;
ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ, ਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਏਕਕੋ.
‘‘ਏਕਾਕਿਯੋ ਅਦੁਤਿਯੋ, ਰਮਣੀਯੇ ਮਹਾਵਨੇ;
ਕਦਾਹਂ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਮਿਜ੍ਝਤੁ;
ਸਾਧਿਯਿਸ੍ਸਾਮਹਂਯੇਵ, ਨਾਞ੍ਞੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ.
‘‘ਏਸ ¶ ਬਨ੍ਧਾਮਿ ਸਨ੍ਨਾਹਂ, ਪਵਿਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕਾਨਨਂ;
ਨ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਆਸਵਕ੍ਖਯਂ.
‘‘ਮਾਲੁਤੇ ਉਪਵਾਯਨ੍ਤੇ, ਸੀਤੇ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧਿਕੇ [ਗਨ੍ਧਕੇ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)];
ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਦਾਲਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਨਗਮੁਦ੍ਧਨਿ.
‘‘ਵਨੇ ਕੁਸੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨੇ, ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਨੂਨ ਸੀਤਲੇ;
ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤੋ, ਰਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ.
‘‘ਸੋਹਂ ¶ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਚਨ੍ਦੋ ਪਨ੍ਨਰਸੋ ਯਥਾ;
ਸਬ੍ਬਾਸਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਏਕਵਿਹਾਰਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਅਨਾਗਤਂ ¶ ਯੋ ਪਟਿਕਚ੍ਚ [ਪਟਿਗਚ੍ਚ (ਸੀ.)] ਪਸ੍ਸਤਿ, ਹਿਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਅਹਿਤਞ੍ਚ ਤਂ ਦ੍ਵਯਂ;
ਵਿਦ੍ਦੇਸਿਨੋ ਤਸ੍ਸ ਹਿਤੇਸਿਨੋ ਵਾ, ਰਨ੍ਧਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮੇਕ੍ਖਮਾਨਾ.
[ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੦ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ] ‘‘ਆਨਾਪਾਨਸਤੀ ਯਸ੍ਸ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸੁਭਾਵਿਤਾ;
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਾ;
ਸੋਮਂ ਲੋਕਂ ਪਭਾਸੇਤਿ, ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ.
‘‘ਓਦਾਤਂ ¶ ਵਤ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੁਭਾਵਿਤਂ;
ਨਿਬ੍ਬਿਦ੍ਧਂ ਪਗ੍ਗਹੀਤਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬਾ ਓਭਾਸਤੇ ਦਿਸਾ.
‘‘ਜੀਵਤੇ ਵਾਪਿ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਅਪਿ ਵਿਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਯੋ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਲਾਭੇਨ, ਵਿਤ੍ਤਵਾਪਿ ਨ ਜੀਵਤਿ.
‘‘ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੀ, ਪਞ੍ਞਾ ਕਿਤ੍ਤਿਸਿਲੋਕਵਦ੍ਧਨੀ;
ਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤੋ ਨਰੋ ਇਧ, ਅਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਸੁਖਾਨਿ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਨਾਯਂ ਅਜ੍ਜਤਨੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਚ੍ਛੇਰੋ ਨਪਿ ਅਬ੍ਭੁਤੋ;
ਯਤ੍ਥ ਜਾਯੇਥ ਮੀਯੇਥ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਵਿਯ ਅਬ੍ਭੁਤਂ.
‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਹਿ ਜਾਤਸ੍ਸ, ਜੀਵਿਤਾ ਮਰਣਂ ਧੁਵਂ;
ਜਾਤਾ ਜਾਤਾ ਮਰਨ੍ਤੀਧ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਪਾਣਿਨੋ.
‘‘ਨ ¶ ਹੇਤਦਤ੍ਥਾਯ ਮਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਜੀਵਿਤਤ੍ਥਂ ਪਰਪੋਰਿਸਾਨਂ;
ਮਤਮ੍ਹਿ ਰੁਣ੍ਣਂ ਨ ਯਸੋ ਨ ਲੋਕ੍ਯਂ, ਨ ¶ ਵਣ੍ਣਿਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ.
‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਸਰੀਰਂ ਉਪਹਨ੍ਤਿ ਤੇਨ [ਉਪਹਨ੍ਤਿ ਰੁਣ੍ਣਂ (ਸੀ.), ਉਪਹਨ੍ਤਿ ਰੋਣ੍ਣਂ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ.)], ਨਿਹੀਯਤਿ ਵਣ੍ਣਬਲਂ ਮਤੀ ਚ;
ਆਨਨ੍ਦਿਨੋ ਤਸ੍ਸ ਦਿਸਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਹਿਤੇਸਿਨੋ ਨਾਸ੍ਸ ਸੁਖੀ ਭਵਨ੍ਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਲੇ ਵਸਨ੍ਤੇ, ਮੇਧਾਵਿਨੋ ਚੇਵ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ ਚ;
ਯੇਸਂ ¶ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਭਵੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਰਨ੍ਤਿ ਨਾਵਾਯ ਨਦਿਂਵ ਪੁਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਥੇਰੋ….
੪. ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਦਨ੍ਧਾ ਮਯ੍ਹਂ ਗਤੀ ਆਸਿ, ਪਰਿਭੂਤੋ ਪੁਰੇ ਅਹਂ;
ਭਾਤਾ ਚ ਮਂ ਪਣਾਮੇਸਿ, ‘ਗਚ੍ਛ ਦਾਨਿ ਤੁਵਂ ਘਰਂ’.
‘‘ਸੋਹਂ ਪਣਾਮਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋ [ਭਾਤਾ (ਅਟ੍ਠ.)], ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਕੇ;
ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਸਾਸਨਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖਵਾ.
‘‘ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਆਗਚ੍ਛਿ [ਆਗਞ੍ਛਿ (ਸੀ. ਪੀ.)], ਸੀਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਾਮਸਿ;
ਬਾਹਾਯ ਮਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪਵੇਸਯਿ.
‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ, ਪਾਦਾਸਿ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿਂ;
‘ਏਤਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਸ੍ਵਧਿਟ੍ਠਿਤਂ’.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ;
ਸਮਾਧਿਂ ¶ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ¶ ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੋਧਿਤਂ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤਾਨਂ ¶ , ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾਨ ਪਨ੍ਥਕੋ;
ਨਿਸੀਦਮ੍ਬਵਨੇ ਰਮ੍ਮੇ, ਯਾਵ ਕਾਲਪ੍ਪਵੇਦਨਾ.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਾਹੇਸਿ, ਦੂਤਂ ਕਾਲਪ੍ਪਵੇਦਕਂ;
ਪਵੇਦਿਤਮ੍ਹਿ ਕਾਲਮ੍ਹਿ, ਵੇਹਾਸਾਦੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ [ਵੇਹਾਸਾਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
‘‘ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਾਦੇ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਹਂ;
ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿ.
‘‘ਆਯਾਗੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;
ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਟਿਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖਿਣ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਕਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਾਨਾਕੁਲਮਲਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ, ਮਹਾਉਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਭਵੋ;
ਚਨ੍ਦਨਿਕਂਵ ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ, ਮਹਾਗਣ੍ਡੋ ਮਹਾਵਣੋ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬਰੁਹਿਰਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ, ਗੂਥਕੂਪੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹਿਤੋ [ਗੂਥਕੂਪੇ ਨਿਗਾਲ਼੍ਹਿਤੋ (ਸ੍ਯਾ. ਪੀ. ਕ.)];
ਆਪੋਪਗ੍ਘਰਣੋ ਕਾਯੋ, ਸਦਾ ਸਨ੍ਦਤਿ ਪੂਤਿਕਂ.
‘‘ਸਟ੍ਠਿਕਣ੍ਡਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ¶ , ਮਂਸਲੇਪਨਲੇਪਿਤੋ;
ਚਮ੍ਮਕਞ੍ਚੁਕਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋ, ਪੂਤਿਕਾਯੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ.
‘‘ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਤਘਟਿਤੋ, ਨ੍ਹਾਰੁਸੁਤ੍ਤਨਿਬਨ੍ਧਨੋ;
ਨੇਕੇਸਂ ਸਂਗਤੀਭਾਵਾ, ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਇਰਿਯਾਪਥਂ.
‘‘ਧੁਵਪ੍ਪਯਾਤੋ ¶ ਮਰਣਾਯ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;
ਇਧੇਵ ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਯੇਨਕਾਮਙ੍ਗਮੋ ਨਰੋ.
‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਵੁਤੋ ਕਾਯੋ, ਚਤੁਗਨ੍ਥੇਨ ਗਨ੍ਥਿਤੋ;
ਓਘਸਂਸੀਦਨੋ ਕਾਯੋ, ਅਨੁਸਯਜਾਲਮੋਤ੍ਥਤੋ.
‘‘ਪਞ੍ਚਨੀਵਰਣੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ;
ਤਣ੍ਹਾਮੂਲੇਨਾਨੁਗਤੋ, ਮੋਹਚ੍ਛਾਦਨਛਾਦਿਤੋ.
‘‘ਏਵਾਯਂ ਵਤ੍ਤਤੇ ਕਾਯੋ, ਕਮ੍ਮਯਨ੍ਤੇਨ ਯਨ੍ਤਿਤੋ;
ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਵਿਪਤ੍ਯਨ੍ਤਾ, ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਪਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਯੇਮਂ ¶ ¶ ਕਾਯਂ ਮਮਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਧਬਾਲਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ;
ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤਿ ਕਟਸਿਂ ਘੋਰਂ, ਆਦਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ.
‘‘ਯੇਮਂ ਕਾਯਂ ਵਿਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਲਿਤ੍ਤਂਵ ਪਨ੍ਨਗਂ;
ਭਵਮੂਲਂ ਵਮਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਨਾਸਵਾ’’ਤਿ [ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤੁਨਾਸਵਾ (ਸੀ.)].
… ਕਪ੍ਪੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਵਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਵਾਲ਼ਮਿਗਨਿਸੇਵਿਤਂ;
ਸੇਵੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਕਾਰਣਾ.
‘‘ਸਙ੍ਕਾਰਪੁਞ੍ਜਾ ਆਹਤ੍ਵਾ [ਆਹਿਤ੍ਵਾ (ਕ.)], ਸੁਸਾਨਾ ਰਥਿਯਾਹਿ ਚ;
ਤਤੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਲੂਖਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਚੀਵਰਂ.
‘‘ਨੀਚਂ ਮਨਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਪਦਾਨਂ ਕੁਲਾ ਕੁਲਂ;
ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯ ਚਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਸੁਸਂਵੁਤੋ.
‘‘ਲੂਖੇਨਪਿ ਵਾ [ਲੂਖੇਨਪਿ ਚ (ਬਹੂਸੁ)] ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸੇ, ਨਾਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥੇ ਰਸਂ ਬਹੁਂ;
ਰਸੇਸੁ ¶ ਅਨੁਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਝਾਨੇ ਨ ਰਮਤੀ ਮਨੋ.
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇਵ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਵਸੇ ਮੁਨਿ;
ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ, ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਂ.
‘‘ਯਥਾ ਜਲ਼ੋ ਵ ਮੂਗੋ ਵ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਯੇ ਤਥਾ;
ਨਾਤਿਵੇਲਂ ਸਮ੍ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਮ੍ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.
‘‘ਨ ਸੋ ਉਪਵਦੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਉਪਘਾਤਂ ਵਿਵਜ੍ਜਯੇ;
ਸਂਵੁਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ, ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚਸ੍ਸ ਭੋਜਨੇ.
‘‘ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਕੋਵਿਦੋ;
ਸਮਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਕਾਲੇਨ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ.
‘‘ਵੀਰਿਯਸਾਤਚ੍ਚਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ , ਯੁਤ੍ਤਯੋਗੋ ਸਦਾ ਸਿਯਾ;
ਨ ਚ ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਂ, ਵਿਸ੍ਸਾਸਂ ਏਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ.
‘‘ਏਵਂ ਵਿਹਰਮਾਨਸ੍ਸ, ਸੁਦ੍ਧਿਕਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਖੀਯਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਞ੍ਚਾਧਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ.
… ਉਪਸੇਨੋ ਵਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੭. (ਅਪਰ)-ਗੋਤਮਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਵਿਜਾਨੇਯ੍ਯ ¶ ¶ ਸਕਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਅਵਲੋਕੇਯ੍ਯਾਥ ਪਾਵਚਨਂ;
ਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਸ੍ਸ.
‘‘ਮਿਤ੍ਤਂ ਇਧ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਸਿਕ੍ਖਾ ਵਿਪੁਲਂ ਸਮਾਦਾਨਂ;
ਸੁਸ੍ਸੂਸਾ ਚ ਗਰੂਨਂ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਸਗਾਰਵਤਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਅਪਚਿਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ;
ਸਙ੍ਘੇ ¶ ਚ ਚਿਤ੍ਤਿਕਾਰੋ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਆਚਾਰਗੋਚਰੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਆਜੀਵੋ ਸੋਧਿਤੋ ਅਗਾਰਯ੍ਹੋ;
ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਣ੍ਠਪਨਂ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਥ ਵਾਰਿਤ੍ਤਂ, ਇਰਿਯਾਪਥਿਯਂ ਪਸਾਦਨਿਯਂ;
ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਚ ਆਯੋਗੋ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ, ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ;
ਭਜਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਮੁਨਿਨਾ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਸੀਲਞ੍ਚ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਿਚਯੋ ਯਥਾਭੂਤਂ;
ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਭਾਵੇਯ੍ਯ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਞ੍ਚ;
ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਚ ਅਨਭਿਰਤਿਂ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਭਾਵੇਯ੍ਯ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਬਲਾਨਿ;
ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਮਗ੍ਗਮਰਿਯਂ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ.
‘‘ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿ, ਸਮੂਲਕੇ ਆਸਵੇ ਪਦਾਲੇਯ੍ਯ;
ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਗੋਤਮੋ ਥੇਰੋ….
ਦਸਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਕਾਲ਼ੁਦਾਯੀ ਚ ਸੋ ਥੇਰੋ, ਏਕਵਿਹਾਰੀ ਚ ਕਪ੍ਪਿਨੋ;
ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਕਪ੍ਪੋ ਚ, ਉਪਸੇਨੋ ਚ ਗੋਤਮੋ;
ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਦਸਕੇ ਥੇਰਾ, ਗਾਥਾਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਤੀਤਿ.
੧੧. ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੋ
੧. ਸਂਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਿਂ ¶ ¶ ¶ ¶ ਤਵਤ੍ਥੋ ਵਨੇ ਤਾਤ, ਉਜ੍ਜੁਹਾਨੋਵ ਪਾਵੁਸੇ;
ਵੇਰਮ੍ਭਾ ਰਮਣੀਯਾ ਤੇ, ਪਵਿਵੇਕੋ ਹਿ ਝਾਯਿਨਂ.
‘‘ਯਥਾ ਅਬ੍ਭਾਨਿ ਵੇਰਮ੍ਭੋ, ਵਾਤੋ ਨੁਦਤਿ ਪਾਵੁਸੇ;
ਸਞ੍ਞਾ ਮੇ ਅਭਿਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਵਿਵੇਕਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤਾ.
‘‘ਅਪਣ੍ਡਰੋ ਅਣ੍ਡਸਮ੍ਭਵੋ, ਸੀਵਥਿਕਾਯ ਨਿਕੇਤਚਾਰਿਕੋ;
ਉਪ੍ਪਾਦਯਤੇਵ ਮੇ ਸਤਿਂ, ਸਨ੍ਦੇਹਸ੍ਮਿਂ ਵਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ.
‘‘ਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ;
ਸ ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਕਾਮੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖਵਾ.
‘‘ਅਚ੍ਛੋਦਿਕਾ ਪੁਥੁਸਿਲਾ, ਗੋਨਙ੍ਗੁਲਮਿਗਾਯੁਤਾ;
ਅਮ੍ਬੁਸੇਵਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਵਸਿਤਂ ਮੇ ਅਰਞ੍ਞੇਸੁ, ਕਨ੍ਦਰਾਸੁ ਗੁਹਾਸੁ ਚ;
ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਪਨ੍ਤੇਸੁ, ਵਾਲ਼ਮਿਗਨਿਸੇਵਿਤੇ.
‘‘‘ਇਮੇ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਵਜ੍ਝਨ੍ਤੁ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਪ੍ਪੋਨ੍ਤੁ ਪਾਣਿਨੋ’;
ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਨਰਿਯਂ ਦੋਸਸਂਹਿਤਂ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ [ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ (ਸੀ.)] ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ¶ ਮਰਣਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਭਤਕੋ ਯਥਾ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ¶ ¶ ਮਰਣਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ.
… ਸਂਕਿਚ੍ਚੋ ਥੇਰੋ….
ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਂਕਿਚ੍ਚਥੇਰੋ ਏਕੋਵ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਅਨਾਸਵੋ;
ਏਕਾਦਸਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾ ਏਕਾਦਸੇਵ ਚਾਤਿ.
੧੨. ਦ੍ਵਾਦਸਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਸੀਲਵਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸੀਲਮੇਵਿਧ ¶ ¶ ¶ ਸਿਕ੍ਖੇਥ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਂ;
ਸੀਲਂ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਉਪਨਾਮੇਤਿ ਸੇਵਿਤਂ.
‘‘ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਮੇਧਾਵੀ, ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ ਤਯੋ ਸੁਖੇ;
ਪਸਂਸਂ ਵਿਤ੍ਤਿਲਾਭਞ੍ਚ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਪਮੋਦਨਂ [ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਚ ਮੋਦਨਂ (ਸੀ. ਪੀ.)].
‘‘ਸੀਲਵਾ ਹਿ ਬਹੂ ਮਿਤ੍ਤੇ, ਸਞ੍ਞਮੇਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ;
ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪਨ ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ, ਧਂਸਤੇ ਪਾਪਮਾਚਰਂ.
‘‘ਅਵਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਲਭਤੇ ਨਰੋ;
ਵਣ੍ਣਂ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਸਂਸਞ੍ਚ, ਸਦਾ ਲਭਤਿ ਸੀਲਵਾ.
‘‘ਆਦਿ ¶ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣਾਨਞ੍ਚ ਮਾਤੁਕਂ;
ਪਮੁਖਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਵਿਸੋਧਯੇ.
‘‘ਵੇਲਾ ਚ ਸਂਵਰਂ ਸੀਲਂ [ਸਂਵਰੋ ਸੀਲਂ (ਸੀ.), ਸਂਵਰਸੀਲਂ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)], ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਹਾਸਨਂ;
ਤਿਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਵਿਸੋਧਯੇ.
‘‘ਸੀਲਂ ਬਲਂ ਅਪ੍ਪਟਿਮਂ, ਸੀਲਂ ਆਵੁਧਮੁਤ੍ਤਮਂ;
ਸੀਲਮਾਭਰਣਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਸੀਲਂ ਕਵਚਮਬ੍ਭੁਤਂ.
‘‘ਸੀਲਂ ਸੇਤੁ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ, ਸੀਲਂ ਗਨ੍ਧੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
ਸੀਲਂ ਵਿਲੇਪਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਯੇਨ ਵਾਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ.
‘‘ਸੀਲਂ ਸਮ੍ਬਲਮੇਵਗ੍ਗਂ, ਸੀਲਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਂ;
ਸੀਲਂ ਸੇਟ੍ਠੋ ਅਤਿਵਾਹੋ, ਯੇਨ ਯਾਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ.
‘‘ਇਧੇਵ ਨਿਨ੍ਦਂ ਲਭਤਿ, ਪੇਚ੍ਚਾਪਾਯੇ ਚ ਦੁਮ੍ਮਨੋ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਬਾਲੋ, ਸੀਲੇਸੁ ਅਸਮਾਹਿਤੋ.
‘‘ਇਧੇਵ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤਿ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਚ ਸੁਮ੍ਮਨੋ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਮਨੋ ਧੀਰੋ, ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ.
‘‘ਸੀਲਮੇਵ ¶ ਇਧ ਅਗ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮੋ;
ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਦੇਵੇਸੁ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਤੋ ਜਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੀਲਵੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸੁਨੀਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨੀਚੇ ¶ ਕੁਲਮ੍ਹਿ ਜਾਤੋਹਂ, ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਅਪ੍ਪਭੋਜਨੋ;
ਹੀਨਕਮ੍ਮਂ [ਹੀਨਂ ਕਮ੍ਮਂ (ਸ੍ਯਾ.)] ਮਮਂ ਆਸਿ, ਅਹੋਸਿਂ ਪੁਪ੍ਫਛਡ੍ਡਕੋ.
‘‘ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤੋ ¶ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਰਿਭੂਤੋ ਚ ਵਮ੍ਭਿਤੋ;
ਨੀਚਂ ਮਨਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਵਨ੍ਦਿਸ੍ਸਂ ਬਹੁਕਂ ਜਨਂ.
‘‘ਅਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ¶ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤਂ;
ਪਵਿਸਨ੍ਤਂ ਮਹਾਵੀਰਂ, ਮਗਧਾਨਂ ਪੁਰੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਨ ਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਂ, ਵਨ੍ਦਿਤੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂ;
ਮਮੇਵ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੋ.
‘‘ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਾਦੇ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਤਦਾ;
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਹਮਾਯਾਚਿਂ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਤਤੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਕੋ;
‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਮਂ ਆਹ, ਸਾ ਮੇ ਆਸੂਪਸਮ੍ਪਦਾ.
‘‘ਸੋਹਂ ਏਕੋ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ;
ਅਕਾਸਿਂ ਸਤ੍ਥੁਵਚਨਂ, ਯਥਾ ਮਂ ਓਵਦੀ ਜਿਨੋ.
‘‘ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ, ਪੁਬ੍ਬਜਾਤਿਮਨੁਸ੍ਸਰਿਂ;
ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਵਿਸੋਧਯਿਂ [ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੋਧਿਤਂ (ਕ.)];
ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਯਾਮੇ, ਤਮੋਖਨ੍ਧਂ ਪਦਾਲਯਿਂ.
‘‘ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ ਵਿਵਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ;
ਇਨ੍ਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਮਂ ਨਮਸ੍ਸਿਂਸੁ ਪਞ੍ਜਲੀ.
‘‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ;
ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋਸਿ ਮਾਰਿਸ’.
‘‘ਤਤੋ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਮਂ ਸਤ੍ਥਾ, ਦੇਵਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤਂ;
ਸਿਤਂ ਪਾਤੁਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਭਾਸਥ.
[ਸੁ. ਨਿ. ੬੬੦ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇਪਿ] ‘‘‘ਤਪੇਨ ¶ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ, ਸਂਯਮੇਨ ਦਮੇਨ ਚ;
ਏਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਏਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਤ੍ਤਮ’’’ਨ੍ਤਿ.
… ਸੁਨੀਤੋ ਥੇਰੋ….
ਦ੍ਵਾਦਸਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸੀਲਵਾ ਚ ਸੁਨੀਤੋ ਚ, ਥੇਰਾ ਦ੍ਵੇ ਤੇ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ;
ਦ੍ਵਾਦਸਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਯੋ ਚਤੁਵੀਸਤੀਤਿ.
੧੩. ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੋ
੧. ਸੋਣਕੋਲ਼ਿਵਿਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਾਹੁ ¶ ¶ ¶ ਰਟ੍ਠੇ ਸਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋ, ਰਞ੍ਞੋ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਦ੍ਧਗੂ [ਪਤ੍ਥਗੂ (ਸ੍ਯਾ.), ਪਟ੍ਠਗੂ (ਕ.)];
ਸ੍ਵਾਜ੍ਜ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ, ਸੋਣੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਗੂ.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇ, ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾਵਯੇ;
ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਓਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਉਨ੍ਨਲ਼ਸ੍ਸ ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਬਾਹਿਰਾਸਸ੍ਸ [ਬਾਹਿਰਾਸਯਸ੍ਸ (ਕ.)] ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾ ਚ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪਵਿਦ੍ਧਂ [ਤਦਪਵਿਦ੍ਧਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)], ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਕਰੀਯਤਿ;
ਉਨ੍ਨਲ਼ਾਨਂ ¶ ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ.
‘‘ਯੇਸਞ੍ਚ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਕਾਯਗਤਾ ਸਤਿ;
ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਤੇ ਨ ਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਕਿਚ੍ਚੇ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ;
ਸਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ.
‘‘ਉਜੁਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਅਕ੍ਖਾਤੇ, ਗਚ੍ਛਥ ਮਾ ਨਿਵਤ੍ਤਥ;
ਅਤ੍ਤਨਾ ਚੋਦਯਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਭਿਹਾਰਯੇ.
‘‘ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਮ੍ਹਿ ਵੀਰਿਯਮ੍ਹਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
ਵੀਣੋਪਮਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਮੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ.
‘‘ਸਮਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ [ਨਿਕ੍ਖਮੇ (ਕ.), ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ (ਮਹਾਵ. ੨੪੪; ਅ. ਨਿ. ੬.੫੫)] ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਵਿਵੇਕਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋ;
ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ [ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਾਧਿਮ੍ਹਤ੍ਤਸ੍ਸ (ਕ.)], ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਚ.
‘‘ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋ;
ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਯਤਨੁਪ੍ਪਾਦਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਸਮ੍ਮਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਕਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਰਣੀਯਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਸੇਲੋ ¶ ¶ ਯਥਾ ਏਕਘਨੋ [ਏਕਘਨੋ (ਕ.)], ਵਾਤੇਨ ਨ ਸਮੀਰਤਿ;
ਏਵਂ ਰੂਪਾ ਰਸਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਗਨ੍ਧਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚ ਕੇਵਲਾ.
‘‘ਇਟ੍ਠਾ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਚ, ਨਪ੍ਪਵੇਧੇਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ;
ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ, ਵਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.
… ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿਵਿਸੋ ਥੇਰੋ….
ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿਵਿਸੋ ਥੇਰੋ, ਏਕੋਯੇਵ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ;
ਤੇਰਸਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਤੇਰਸਾਤਿ.
੧੪. ਚੁਦ੍ਦਸਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਖਦਿਰਵਨਿਯਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਦਾ ¶ ¶ ¶ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਅਨਰਿਯਂ ਦੋਸਸਂਹਿਤਂ.
‘‘‘ਇਮੇ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਵਜ੍ਝਨ੍ਤੁ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਪ੍ਪੋਨ੍ਤੁ ਪਾਣਿਨੋ’;
ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ.
‘‘ਮੇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੁਭਾਵਿਤਂ;
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਪਰਿਚਿਤਂ, ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ.
‘‘ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸਖੋ, ਸਬ੍ਬਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਕੋ;
ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ [ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਭਾਵੇਮਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਰਤੋ [ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਰਤੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਸਦਾ.
‘‘ਅਸਂਹੀਰਂ ਅਸਂਕੁਪ੍ਪਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਮੋਦਯਾਮਹਂ;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਂ ਭਾਵੇਮਿ, ਅਕਾਪੁਰਿਸਸੇਵਿਤਂ.
‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ¶ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕੋ;
ਅਰਿਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ, ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਤਾਵਦੇ.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ਸੇਲੋ, ਅਚਲੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ;
ਏਵਂ ਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਬ੍ਬਤੋਵ ਨ ਵੇਧਤਿ.
‘‘ਅਨਙ੍ਗਣਸ੍ਸ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਸੁਚਿਗਵੇਸਿਨੋ;
ਵਾਲਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਪਾਪਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਭਮਤ੍ਤਂਵ ਖਾਯਤਿ.
‘‘ਨਗਰਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ, ਗੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ;
ਏਵਂ ਗੋਪੇਥ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਖਣੋ ਵੋ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮਰਣਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਭਤਕੋ ਯਥਾ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮਰਣਂ…ਪੇ… ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ¶ ਚਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ.
‘‘ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਪ੍ਪਮਾਦੇਨ, ਏਸਾ ਮੇ ਅਨੁਸਾਸਨੀ;
ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਂ, ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਧੀ’’ਤਿ.
… ਖਦਿਰਵਨਿਯਰੇਵਤੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਗੋਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ, ਧੁਰੇ ਯੁਤ੍ਤੋ ਧੁਰਸ੍ਸਹੋ [ਧੁਰਾਸਹੋ (ਅਟ੍ਠ.)];
ਮਥਿਤੋ ¶ ਅਤਿਭਾਰੇਨ, ਸਂਯੁਗਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ.
‘‘ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਯੇ ਤਿਤ੍ਤਾ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਵਾਰਿਨਾ ਯਥਾ;
ਨ ਪਰੇ ਅਤਿਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੋਵ ਪਾਣਿਨਂ.
‘‘ਕਾਲੇ ¶ ਕਾਲਵਸਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਭਵਾਭਵਵਸਂ ਗਤਾ;
ਨਰਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਧ ਸੋਚਨ੍ਤਿ ਮਾਣਵਾ [ਮਾਨਵਾ (ਸੀ.)].
‘‘ਉਨ੍ਨਤਾ ਸੁਖਧਮ੍ਮੇਨ, ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨ ਚੋਨਤਾ;
ਦ੍ਵਯੇਨ ਬਾਲਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਦਸ੍ਸਿਨੋ.
‘‘ਯੇ ਚ ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖਸ੍ਮਿਞ੍ਚ, ਮਜ੍ਝੇ ਸਿਬ੍ਬਿਨਿਮਚ੍ਚਗੂ;
ਠਿਤਾ ਤੇ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋਵ, ਨ ਤੇ ਉਨ੍ਨਤਓਨਤਾ.
‘‘ਨ ਹੇਵ ਲਾਭੇ ਨਾਲਾਭੇ, ਨ ਯਸੇ ਨ ਚ ਕਿਤ੍ਤਿਯਾ;
ਨ ਨਿਨ੍ਦਾਯਂ ਪਸਂਸਾਯ, ਨ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖਮ੍ਹਿ.
‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤੇ ਨ ਲਿਮ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਉਦਬਿਨ੍ਦੁਵ ਪੋਕ੍ਖਰੇ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਖਿਤਾ ਧੀਰਾ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪਰਾਜਿਤਾ.
‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਚ ਅਲਾਭੋ ਯੋ, ਯੋ ਚ ਲਾਭੋ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ;
ਅਲਾਭੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਚੇ ਲਾਭੋ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ.
‘‘ਯਸੋ ਚ ਅਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੀਨਂ, ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਅਯਸੋ ਚ ਯੋ;
ਅਯਸੋਵ ਸੇਯ੍ਯੋ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ, ਨ ਯਸੋ ਅਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਨਂ.
‘‘ਦੁਮ੍ਮੇਧੇਹਿ ¶ ਪਸਂਸਾ ਚ, ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਰਹਾ ਚ ਯਾ;
ਗਰਹਾਵ ਸੇਯ੍ਯੋ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ, ਯਂ ਚੇ ਬਾਲਪ੍ਪਸਂਸਨਾ.
‘‘ਸੁਖਞ੍ਚ ¶ ¶ ਕਾਮਮਯਿਕਂ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਪਵਿਵੇਕਿਯਂ;
ਪਵਿਵੇਕਦੁਕ੍ਖਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਚੇ ਕਾਮਮਯਂ ਸੁਖਂ.
‘‘ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮੇਨ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮਰਣਞ੍ਚ ਯਂ;
ਮਰਣਂ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਚੇ ਜੀਵੇ ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ.
‘‘ਕਾਮਕੋਪਪ੍ਪਹੀਨਾ ਯੇ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਭਵਾਭਵੇ;
ਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਅਸਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਪਿਯਾਪਿਯਂ.
‘‘ਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਚ;
ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿਨਾਸਵਾ’’ਤਿ.
… ਗੋਦਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
ਚੁਦ੍ਦਸਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਰੇਵਤੋ ਚੇਵ ਗੋਦਤ੍ਤੋ, ਥੇਰਾ ਦ੍ਵੇ ਤੇ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ;
ਚੁਦ੍ਦਸਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਯੋ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤੀਤਿ.
੧੫. ਸੋਲ਼ਸਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਏਸ ¶ ¶ ¶ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਾਮਿ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਾਰਸਂ;
ਵਿਰਾਗੋ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਸੋ.
‘‘ਬਹੂਨਿ ਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਰਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਥਵਿਮਣ੍ਡਲੇ;
ਮਥੇਨ੍ਤਿ ¶ ਮਞ੍ਞੇ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਸੁਭਂ ਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਂ.
‘‘ਰਜਮੁਹਤਞ੍ਚ ਵਾਤੇਨ, ਯਥਾ ਮੇਘੋਪਸਮ੍ਮਯੇ;
ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ.
[ਧ. ਪ. ੨੭੭ ਧਮ੍ਮਪਦੇ] ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ.
[ਧ. ਪ. ੨੭੮ ਧਮ੍ਮਪਦੇ] ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ
ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ.
[ਧ. ਪ. ੨੭੯ ਧਮ੍ਮਪਦੇ] ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਯੋ ਥੇਰੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਤਿਬ੍ਬਨਿਕ੍ਕਮੋ;
ਪਹੀਨਜਾਤਿਮਰਣੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਕੇਵਲੀ.
‘‘ਓਘਪਾਸੋ ਦਲ਼੍ਹਖਿਲੋ [ਦਲ਼੍ਹੋ ਖਿਲੋ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਪਬ੍ਬਤੋ ਦੁਪ੍ਪਦਾਲਯੋ;
ਛੇਤ੍ਵਾ ਖਿਲਞ੍ਚ ਪਾਸਞ੍ਚ, ਸੇਲਂ ਭੇਤ੍ਵਾਨ [ਛੇਤ੍ਵਾਨ (ਕ.)] ਦੁਬ੍ਭਿਦਂ;
ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਾ.
‘‘ਉਦ੍ਧਤੋ ਚਪਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਿਤ੍ਤੇ ਆਗਮ੍ਮ ਪਾਪਕੇ;
ਸਂਸੀਦਤਿ ਮਹੋਘਸ੍ਮਿਂ, ਊਮਿਯਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋ.
‘‘ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਅਚਪਲੋ, ਨਿਪਕੋ ਸਂਵੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ;
ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾਵੀ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਸਿਯਾ.
‘‘ਕਾਲਪਬ੍ਬਙ੍ਗਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਕਿਸੋ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤੋ;
ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ¶ ਅਨ੍ਨਪਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਅਦੀਨਮਨਸੋ ਨਰੋ.
‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ ¶ ਡਂਸੇਹਿ ਮਕਸੇਹਿ, ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹਾਵਨੇ;
ਨਾਗੋ ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸੇਵ, ਸਤੋ ਤਤ੍ਰਾਧਿਵਾਸਯੇ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ¶ ਮਰਣਂ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਭਤਕੋ ਯਥਾ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮਰਣਂ…ਪੇ… ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ…ਪੇ… ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਮੇ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਨਾ’’ਤਿ.
… ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ [ਅਞ੍ਞਾਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਥੇਰੋ….
੨. ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਅ. ਨਿ. ੬.੪੩] ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਅਤ੍ਤਦਨ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ;
ਇਰਿਯਮਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਥੇ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੂਪਸਮੇ ਰਤਂ.
‘‘ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੁਂ;
ਦੇਵਾਪਿ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਮੇ ਅਰਹਤੋ ਸੁਤਂ.
‘‘ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਾਤੀਤਂ ¶ , ਵਨਾ ਨਿਬ੍ਬਨਮਾਗਤਂ;
ਕਾਮੇਹਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਰਤਂ [ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮਰਤਂ (ਕ.)], ਮੁਤ੍ਤਂ ਸੇਲਾਵ ਕਞ੍ਚਨਂ.
‘‘ਸ ਵੇ ਅਚ੍ਚਰੁਚਿ ਨਾਗੋ, ਹਿਮਵਾਵਞ੍ਞੇ ਸਿਲੁਚ੍ਚਯੇ;
ਸਬ੍ਬੇਸਂ ¶ ਨਾਗਨਾਮਾਨਂ, ਸਚ੍ਚਨਾਮੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ.
‘‘ਨਾਗਂ ਵੋ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਹਿ ਆਗੁਂ ਕਰੋਤਿ ਸੋ;
ਸੋਰਚ੍ਚਂ ਅਵਿਹਿਂਸਾ ਚ, ਪਾਦਾ ਨਾਗਸ੍ਸ ਤੇ ਦੁਵੇ.
‘‘ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ, ਚਰਣਾ ਨਾਗਸ੍ਸ ਤੇਪਰੇ;
ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੋ ਮਹਾਨਾਗੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੇਤਦਨ੍ਤਵਾ.
‘‘ਸਤਿ ਗੀਵਾ ਸਿਰੋ ਪਞ੍ਞਾ, ਵੀਮਂਸਾ ਧਮ੍ਮਚਿਨ੍ਤਨਾ;
ਧਮ੍ਮਕੁਚ੍ਛਿਸਮਾਵਾਸੋ, ਵਿਵੇਕੋ ਤਸ੍ਸ ਵਾਲਧਿ.
‘‘ਸੋ ਝਾਯੀ ਅਸ੍ਸਾਸਰਤੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ;
ਗਚ੍ਛਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਠਿਤੋ ਨਾਗੋ ਸਮਾਹਿਤੋ.
‘‘ਸਯਂ ਸਮਾਹਿਤੋ ਨਾਗੋ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਸਮਾਹਿਤੋ;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂਵੁਤੋ ਨਾਗੋ, ਏਸਾ ਨਾਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਦਾ.
‘‘ਭੁਞ੍ਜਤਿ ¶ ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ, ਸਾਵਜ੍ਜਾਨਿ ਨ ਭੁਞ੍ਜਤਿ;
ਘਾਸਮਚ੍ਛਾਦਨਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯਂ.
‘‘ਸਂਯੋਜਨਂ ¶ ਅਣੁਂ ਥੂਲਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਛੇਤ੍ਵਾਨ ਬਨ੍ਧਨਂ;
ਯੇਨ ਯੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਨਪਕ੍ਖੋਵ ਗਚ੍ਛਤਿ.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਉਦਕੇ ਜਾਤਂ, ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਂ ਪਵਡ੍ਢਤਿ;
ਨੋਪਲਿਪ੍ਪਤਿ ਤੋਯੇਨ, ਸੁਚਿਗਨ੍ਧਂ ਮਨੋਰਮਂ.
‘‘ਤਥੇਵ ਚ ਲੋਕੇ ਜਾਤੋ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਵਿਹਰਤਿ;
ਨੋਪਲਿਪ੍ਪਤਿ ਲੋਕੇਨ, ਤੋਯੇਨ ਪਦੁਮਂ ਯਥਾ.
‘‘ਮਹਾਗਿਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ, ਅਨਾਹਾਰੋਪਸਮ੍ਮਤਿ;
ਅਙ੍ਗਾਰੇਸੁ ¶ ਚ ਸਨ੍ਤੇਸੁ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨੀ, ਉਪਮਾ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਦੇਸਿਤਾ;
ਵਿਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨਾਗਾ, ਨਾਗਂ ਨਾਗੇਨ ਦੇਸਿਤਂ.
‘‘ਵੀਤਰਾਗੋ ਵੀਤਦੋਸੋ, ਵੀਤਮੋਹੋ ਅਨਾਸਵੋ;
ਸਰੀਰਂ ਵਿਜਹਂ ਨਾਗੋ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤ੍ਯਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਉਦਾਯੀ ਥੇਰੋ….
ਸੋਲ਼ਸਕਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਚ ਉਦਾਯੀ ਚ, ਥੇਰਾ ਦ੍ਵੇ ਤੇ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ;
ਸੋਲ਼ਸਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਯੋ ਦ੍ਵੇ ਚ ਤਿਂਸ ਚਾਤਿ.
੧੬. ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੋ
੧. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ¶ ¶ ¶ ਵਾ ਧਨਤ੍ਥਂ ਵਾ, ਯੇ ਹਨਾਮ ਮਯਂ ਪੁਰੇ;
ਅਵਸੇਸਂ [ਅਵਸੇ ਤਂ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ. ਮੂਲਪਾਠੋ), ਅਵਸੇਸਾਨਂ (ਅਟ੍ਠ.?)] ਭਯਂ ਹੋਤਿ, ਵੇਧਨ੍ਤਿ ਵਿਲਪਨ੍ਤਿ ਚ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਨਤ੍ਥਿ ਭੀਤਤ੍ਤਂ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਵਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ;
ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਪਰਿਦੇਵੇਸਿ, ਏਵਰੂਪੇ ਮਹਬ੍ਭਯੇ.
‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਗਾਮਣਿ;
ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਭਯਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਖੀਣਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਵੇ.
‘‘ਖੀਣਾਯ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਯਾ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾਤਥੇ;
ਨ ¶ ਭਯਂ ਮਰਣੇ ਹੋਤਿ, ਭਾਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨੇ ਯਥਾ.
‘‘ਸੁਚਿਣ੍ਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਚਾਪਿ ਸੁਭਾਵਿਤੋ;
ਮਰਣੇ ਮੇ ਭਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਰੋਗਾਨਮਿਵ ਸਙ੍ਖਯੇ.
‘‘ਸੁਚਿਣ੍ਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਚਾਪਿ ਸੁਭਾਵਿਤੋ;
ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਾ ਭਵਾ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਵਿਸਂ ਪਿਤ੍ਵਾਵ [ਪੀਤ੍ਵਾਵ (ਸੀ.)] ਛਡ੍ਡਿਤਂ.
‘‘ਪਾਰਗੂ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਅਨਾਸਵੋ;
ਤੁਟ੍ਠੋ ਆਯੁਕ੍ਖਯਾ ਹੋਤਿ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਆਘਾਤਨਾ ਯਥਾ.
‘‘ਉਤ੍ਤਮਂ ਧਮ੍ਮਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ;
ਆਦਿਤ੍ਤਾਵ ਘਰਾ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਮਰਣਸ੍ਮਿਂ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਯਦਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਗਤਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਵੋ ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿ;
ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਿਸ੍ਸਰਂ ਏਤਂ, ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹੇਸਿਨਾ.
‘‘ਯੋ ਤਂ ਤਥਾ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ;
ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਭਵਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਸੁਤਤ੍ਤਂਵ ਅਯੋਗੁਲ਼ਂ.
‘‘ਨ ਮੇ ਹੋਤਿ ‘ਅਹੋਸਿ’ਨ੍ਤਿ, ‘ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ਮੇ;
ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਿਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ.
‘‘ਸੁਦ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ, ਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤਤਿਂ;
ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਨ ਭਯਂ ਹੋਤਿ ਗਾਮਣਿ.
‘‘ਤਿਣਕਟ੍ਠਸਮਂ ¶ ¶ ਲੋਕਂ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਮਮਤ੍ਤਂ ਸੋ ਅਸਂਵਿਨ੍ਦਂ, ‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ’ਤਿ ਨ ਸੋਚਤਿ.
‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਾਮਿ ¶ ਸਰੀਰੇਨ, ਭਵੇਨਮ੍ਹਿ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ;
ਸੋਯਂ ¶ ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਕਾਯੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਯਂ ਵੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਰੀਰੇਨ, ਤਂ ਕਰੋਥ ਯਦਿਚ੍ਛਥ;
ਨ ਮੇ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਤ੍ਥ, ਦੋਸੋ ਪੇਮਞ੍ਚ ਹੇਹਿਤਿ’’.
ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਲੋਮਹਂਸਨਂ;
ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਨ, ਮਾਣਵਾ ਏਤਦਬ੍ਰਵੁਂ.
‘‘ਕਿਂ ਭਦਨ੍ਤੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਕੋ ਵਾ ਆਚਰਿਯੋ ਤਵ;
ਕਸ੍ਸ ਸਾਸਨਮਾਗਮ੍ਮ, ਲਬ੍ਭਤੇ ਤਂ ਅਸੋਕਤਾ’’.
‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਜਿਨੋ ਆਚਰਿਯੋ ਮਮ;
ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਤਿਕਿਚ੍ਛਕੋ.
‘‘ਤੇਨਾਯਂ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਖਯਗਾਮੀ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਮਾਗਮ੍ਮ, ਲਬ੍ਭਤੇ ਤਂ ਅਸੋਕਤਾ’’.
ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਚੋਰਾ ਇਸਿਨੋ ਸੁਭਾਸਿਤਂ, ਨਿਕ੍ਖਿਪ੍ਪ ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਚ ਆਵੁਧਾਨਿ ਚ;
ਤਮ੍ਹਾ ਚ ਕਮ੍ਮਾ ਵਿਰਮਿਂਸੁ ਏਕੇ, ਏਕੇ ਚ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮਰੋਚਯਿਂਸੁ.
ਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ, ਭਾਵੇਤ੍ਵ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਬਲਾਨਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ;
ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਸੁਮਨਾ ਕਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਫੁਸਿਂਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਂ ਅਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ.
…ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ¶ ਅਹੁ ਚਿਨ੍ਤਾ, ਪਾਰਾਪਰਿਯਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਏਕਕਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਯਿਨੋ.
‘‘ਕਿਮਾਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਕਿਂ ਵਤਂ ਕਿਂ ਸਮਾਚਾਰਂ;
ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀਸ੍ਸ, ਨ ਚ ਕਞ੍ਚਿ ਵਿਹੇਠਯੇ.
‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ¶ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਹਿਤਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਚ;
ਅਰਕ੍ਖਿਤਾਨਿ ਅਹਿਤਾਯ, ਰਕ੍ਖਿਤਾਨਿ ਹਿਤਾਯ ਚ.
‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੇਵ ਸਾਰਕ੍ਖਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ ਗੋਪਯਂ;
ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀਸ੍ਸ, ਨ ਚ ਕਞ੍ਚਿ ਵਿਹੇਠਯੇ.
‘‘ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ¶ ਚੇ ਰੂਪੇਸੁ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਨਿਵਾਰਯਂ;
ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨ ਹਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚੇ ਸਦ੍ਦੇਸੁ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਨਿਵਾਰਯਂ;
ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨ ਹਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਅਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ¶ , ਗਨ੍ਧੇ ਚੇ ਪਟਿਸੇਵਤਿ;
ਨ ਸੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਹਾ, ਗਨ੍ਧੇਸੁ ਅਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤੋ.
‘‘ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਮਧੁਰਗ੍ਗਞ੍ਚ, ਤਿਤ੍ਤਕਗ੍ਗਮਨੁਸ੍ਸਰਂ;
ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਗਧਿਤੋ, ਹਦਯਂ ਨਾਵਬੁਜ੍ਝਤਿ.
‘‘ਸੁਭਾਨ੍ਯਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾਨਿ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਂ;
ਰਤ੍ਤੋ ਰਾਗਾਧਿਕਰਣਂ, ਵਿਵਿਧਂ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਦੁਖਂ.
‘‘ਮਨਂ ਚੇਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਯੋ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ;
ਤਤੋ ¶ ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨ੍ਵੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਹੇਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਂ, ਬਹੁਸ੍ਸ ਕੁਣਪਸ੍ਸ ਚ;
ਨਰਵੀਰਕਤਂ ਵਗ੍ਗੁਂ, ਸਮੁਗ੍ਗਮਿਵ ਚਿਤ੍ਤਿਤਂ.
‘‘ਕਟੁਕਂ ਮਧੁਰਸ੍ਸਾਦਂ, ਪਿਯਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਦੁਖਂ;
ਖੁਰਂਵ ਮਧੁਨਾ ਲਿਤ੍ਤਂ, ਉਲ੍ਲਿਹਂ ਨਾਵਬੁਜ੍ਝਤਿ.
‘‘ਇਤ੍ਥਿਰੂਪੇ ਇਤ੍ਥਿਸਰੇ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਪਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯਾ;
ਇਤ੍ਥਿਗਨ੍ਧੇਸੁ ਸਾਰਤ੍ਤੋ, ਵਿਵਿਧਂ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਦੁਖਂ.
‘‘ਇਤ੍ਥਿਸੋਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ, ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਸੁ;
ਤੇਸਮਾਵਰਣਂ ਕਾਤੁਂ, ਯੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਵੀਰਿਯਵਾ.
‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਥਵਾ ਸੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਦਕ੍ਖੋ ਸੋ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ;
ਕਰੇਯ੍ਯ ਰਮਮਾਨੋਪਿ, ਕਿਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ.
‘‘ਅਥੋ ¶ ਸੀਦਤਿ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ, ਵਜ੍ਜੇ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ;
‘ਨ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤ੍ਵਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ.
‘‘ਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ, ਯਾ ਚ ਧਮ੍ਮਗਤਾ ਰਤਿ;
ਤਂ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤੇਥ, ਸਾ ਹਿ ਵੇ ਉਤ੍ਤਮਾ ਰਤਿ.
‘‘ਉਚ੍ਚਾਵਚੇਹੁਪਾਯੇਹਿ, ਪਰੇਸਮਭਿਜਿਗੀਸਤਿ;
ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਅਥ ਸੋਚਯਿਤ੍ਵਾ, ਆਲੋਪਤਿ ਸਾਹਸਾ ਯੋ ਪਰੇਸਂ.
‘‘ਤਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਣਿਯਾ ਆਣਿਂ, ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਬਲਵਾ ਯਥਾ;
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹੇਵ ¶ , ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲੋ ਤਥਾ.
‘‘ਸਦ੍ਧਂ ¶ ਵੀਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਞ੍ਚ, ਸਤਿਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯਂ;
ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਹਨ੍ਤ੍ਵਾਨ, ਅਨੀਘੋ ਯਾਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਥਵਾ ਸੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਕਤ੍ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਾਨੁਸਾਸਨਿਂ;
ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਸੋ ਨਰੋ ਸੁਖਮੇਧਤੀ’’ਤਿ.
…ਪਾਰਾਪਰਿਯੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਤੇਲਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ ਵਤਾਤਾਪੀ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਵਿਚਿਨ੍ਤਯਂ;
ਸਮਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਤ੍ਥਂ, ਪੁਚ੍ਛਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ.
‘‘‘ਕੋ ¶ ਸੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਲੋਕੇ, ਕੋ ਪਤ੍ਤੋ ਅਮਤੋਗਧਂ;
ਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਪਰਮਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਂ’.
‘‘ਅਨ੍ਤੋਵਙ੍ਕਗਤੋ ਆਸਿ, ਮਚ੍ਛੋਵ ਘਸਮਾਮਿਸਂ;
ਬਦ੍ਧੋ ਮਹਿਨ੍ਦਪਾਸੇਨ, ਵੇਪਚਿਤ੍ਯਸੁਰੋ ਯਥਾ.
‘‘ਅਞ੍ਛਾਮਿ ਨਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚਾਮਿ, ਅਸ੍ਮਾ ਸੋਕਪਰਿਦ੍ਦਵਾ;
ਕੋ ਮੇ ਬਨ੍ਧਂ ਮੁਞ੍ਚਂ ਲੋਕੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਵੇਦਯਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਸਮਣਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵਾ ਕਂ, ਆਦਿਸਨ੍ਤਂ ਪਭਙ੍ਗੁਨਂ.
ਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਜਰਾਮਚ੍ਚੁਪਵਾਹਨਂ.
‘‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕਙ੍ਖਾਗਨ੍ਥਿਤਂ, ਸਾਰਮ੍ਭਬਲਸਞ੍ਞੁਤਂ;
ਕੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਮਨਤ੍ਥਦ੍ਧਂ, ਅਭਿਜਪ੍ਪਪ੍ਪਦਾਰਣਂ.
‘‘ਤਣ੍ਹਾਧਨੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ¶ , ਦ੍ਵੇ ਚ ਪਨ੍ਨਰਸਾਯੁਤਂ [ਦ੍ਵੇਧਾਪਨ੍ਨਰਸਾਯੁਤਂ (?)];
ਪਸ੍ਸ ¶ ਓਰਸਿਕਂ ਬਾਲ਼੍ਹਂ, ਭੇਤ੍ਵਾਨ ਯਦਿ [ਯਦ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.) ਹਦਿ (?) ‘‘ਹਦਯੇ’’ਤਿ ਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾ] ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਅਨੁਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਰਤੇਜਿਤਂ;
ਤੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਪਵੇਧਾਮਿ, ਪਤ੍ਤਂਵ ਮਾਲੁਤੇਰਿਤਂ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਮੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚਤਿ ਮਾਮਕਂ;
ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨੀ ਕਾਯੋ, ਯਤ੍ਥ ਸਰਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ.
‘‘ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇਕਿਚ੍ਛਂ, ਯੋ ਮੇਤਂ ਸਲ੍ਲਮੁਦ੍ਧਰੇ;
ਨਾਨਾਰਜ੍ਜੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ [ਨਾਰਗ੍ਗੇਨ ਨ ਸਤ੍ਥੇਨ (?)], ਨਾਞ੍ਞੇਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਿਤਂ.
‘‘ਕੋ ਮੇ ਅਸਤ੍ਥੋ ਅਵਣੋ, ਸਲ੍ਲਮਬ੍ਭਨ੍ਤਰਪਸ੍ਸਯਂ;
ਅਹਿਂਸਂ ਸਬ੍ਬਗਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਲ੍ਲਂ ਮੇ ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿ ¶ ਹਿ ਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਵਿਸਦੋਸਪ੍ਪਵਾਹਕੋ;
ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਪਤਿਤਸ੍ਸ ਮੇ, ਥਲਂ ਪਾਣਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਯੇ.
‘‘ਰਹਦੇਹਮਸ੍ਮਿ ਓਗਾਲ਼੍ਹੋ, ਅਹਾਰਿਯਰਜਮਤ੍ਤਿਕੇ;
ਮਾਯਾਉਸੂਯਸਾਰਮ੍ਭ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਮਪਤ੍ਥਟੇ.
‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਮੇਘਥਨਿਤਂ, ਸਂਯੋਜਨਵਲਾਹਕਂ;
ਵਾਹਾ ਵਹਨ੍ਤਿ ਕੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਿਂ [ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਿਂ (ਸੀ. ਧ. ਪ. ੩੩੯)], ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਾ.
‘‘ਸਵਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸੋਤਾ, ਲਤਾ ਉਬ੍ਭਿਜ੍ਜ ਤਿਟ੍ਠਤਿ;
ਤੇ ਸੋਤੇ ਕੋ ਨਿਵਾਰੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਲਤਂ ਕੋ ਹਿ ਛੇਚ੍ਛਤਿ.
‘‘ਵੇਲਂ ¶ ਕਰੋਥ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਸੋਤਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਵਾਰਣਂ;
ਮਾ ਤੇ ਮਨੋਮਯੋ ਸੋਤੋ, ਰੁਕ੍ਖਂਵ ਸਹਸਾ ਲੁਵੇ.
‘‘ਏਵਂ ¶ ਮੇ ਭਯਜਾਤਸ੍ਸ, ਅਪਾਰਾ ਪਾਰਮੇਸਤੋ;
ਤਾਣੋ ਪਞ੍ਞਾਵੁਧੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਇਸਿਸਙ੍ਘਨਿਸੇਵਿਤੋ.
‘‘ਸੋਪਾਣਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਸਾਰਮਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ;
ਪਾਦਾਸਿ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨਸ੍ਸ, ‘ਮਾ ਭਾਯੀ’ਤਿ ਚ ਮਬ੍ਰਵਿ.
‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਾਸਾਦਂ, ਆਰੁਯ੍ਹ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਸਂ;
ਯਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਂ, ਸਕ੍ਕਾਯਾਭਿਰਤਂ ਪਜਂ.
‘‘ਯਦਾ ¶ ਚ ਮਗ੍ਗਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ, ਨਾਵਾਯ ਅਭਿਰੂਹਨਂ;
ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਤਿਤ੍ਥਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਸਲ੍ਲਂ ਅਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭਾਵਿਤਂ;
ਏਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ [ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ (?)], ਦੇਸੇਸਿ ਮਗ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਂ.
‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਂ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਮਧਿਟ੍ਠਿਤਂ;
ਬੁਦ੍ਧੋ ਮੇਪਾਨੁਦੀ ਗਨ੍ਥਂ, ਵਿਸਦੋਸਪ੍ਪਵਾਹਨੋ’’ਤਿ.
…ਤੇਲਕਾਨਿ ਥੇਰੋ….
੪. ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਮ. ਨਿ. ੨.੩੦੨] ‘‘ਪਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਬਿਮ੍ਬਂ, ਅਰੁਕਾਯਂ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਂ;
ਆਤੁਰਂ ਬਹੁਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਧੁਵਂ ਠਿਤਿ.
‘‘ਪਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਰੂਪਂ, ਮਣਿਨਾ ਕੁਣ੍ਡਲੇਨ ਚ;
ਅਟ੍ਠਿਂ ਤਚੇਨ ਓਨਦ੍ਧਂ, ਸਹ ਵਤ੍ਥੇਹਿ ਸੋਭਤਿ.
‘‘ਅਲਤ੍ਤਕਕਤਾ ¶ ਪਾਦਾ, ਮੁਖਂ ਚੁਣ੍ਣਕਮਕ੍ਖਿਤਂ;
ਅਲਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੋਹਾਯ, ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਅਟ੍ਠਪਦਕਤਾ ¶ ਕੇਸਾ, ਨੇਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਜਨਮਕ੍ਖਿਤਾ;
ਅਲਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੋਹਾਯ, ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਅਞ੍ਜਨੀਵ ਨਵਾ ਚਿਤ੍ਤਾ, ਪੂਤਿਕਾਯੋ ਅਲਙ੍ਕਤੋ;
ਅਲਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੋਹਾਯ, ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਓਦਹਿ ਮਿਗਵੋ ਪਾਸਂ, ਨਾਸਦਾ ਵਾਗੁਰਂ ਮਿਗੋ;
ਭੁਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਪਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਮਿਗਬਨ੍ਧਕੇ.
‘‘ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਾਸੋ ਮਿਗਵਸ੍ਸ, ਨਾਸਦਾ ਵਾਗੁਰਂ ਮਿਗੋ;
ਭੁਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਪਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਸੋਚਨ੍ਤੇ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕੇ.
‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਲੋਕੇ ਸਧਨੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ, ਲਦ੍ਧਾਨ ਵਿਤ੍ਤਂ ਨ ਦਦਨ੍ਤਿ ਮੋਹਾ;
ਲੁਦ੍ਧਾ ¶ ਧਨਂ ਸਨ੍ਨਿਚਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਭਿਯ੍ਯੋਵ ਕਾਮੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤਿ.
‘‘ਰਾਜਾ ¶ ਪਸਯ੍ਹਪ੍ਪਥਵਿਂ ਵਿਜੇਤ੍ਵਾ, ਸਸਾਗਰਨ੍ਤਂ ਮਹਿਮਾਵਸਨ੍ਤੋ;
ਓਰਂ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤਿਤ੍ਤਰੂਪੋ, ਪਾਰਂ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸਪਿ ਪਤ੍ਥਯੇਥ.
‘‘ਰਾਜਾ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਵੀਤਤਣ੍ਹਾ ਮਰਣਂ ਉਪੇਨ੍ਤਿ;
ਊਨਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾਨ ਜਹਨ੍ਤਿ ਦੇਹਂ, ਕਾਮੇਹਿ ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਨ ਹਤ੍ਥਿ ਤਿਤ੍ਤਿ.
‘‘ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ¶ ਨਂ ਞਾਤੀ ਪਕਿਰਿਯ ਕੇਸੇ, ਅਹੋ ਵਤਾ ਨੋ ਅਮਰਾਤਿ ਚਾਹੁ;
ਵਤ੍ਥੇਨ ਨਂ ਪਾਰੁਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ, ਚਿਤਂ ਸਮੋਧਾਯ ਤਤੋ ਡਹਨ੍ਤਿ.
‘‘ਸੋ ਡਯ੍ਹਤਿ ਸੂਲੇਹਿ ਤੁਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਏਕੇਨ ਵਤ੍ਥੇਨ [ਏਤੇਨ ਗਤ੍ਥੇਨ (ਕ.)] ਪਹਾਯ ਭੋਗੇ;
ਨ ਮੀਯਮਾਨਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਾਣਾ, ਞਾਤੀ ਚ ਮਿਤ੍ਤਾ ਅਥ ਵਾ ਸਹਾਯਾ.
‘‘ਦਾਯਾਦਕਾ ਤਸ੍ਸ ਧਨਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤੋ ਪਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ;
ਨ ਮੀਯਮਾਨਂ ਧਨਮਨ੍ਵੇਤਿ [ਮਨ੍ਵਿਤਿ (ਕ.)] ਕਿਞ੍ਚਿ, ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਰਾ ਚ ਧਨਞ੍ਚ ਰਟ੍ਠਂ.
‘‘ਨ ਦੀਘਮਾਯੁਂ ਲਭਤੇ ਧਨੇਨ, ਨ ਚਾਪਿ ਵਿਤ੍ਤੇਨ ਜਰਂ ਵਿਹਨ੍ਤਿ;
ਅਪ੍ਪਪ੍ਪਂ ਹਿਦਂ ਜੀਵਿਤਮਾਹੁ ਧੀਰਾ, ਅਸਸ੍ਸਤਂ ਵਿਪ੍ਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ.
‘‘ਅਡ੍ਢਾ ਦਲਿਦ੍ਦਾ ਚ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਂ, ਬਾਲੋ ਚ ਧੀਰੋ ਚ ਤਥੇਵ ਫੁਟ੍ਠੋ;
ਬਾਲੋ ਹਿ ਬਾਲ੍ਯਾ ਵਧਿਤੋਵ ਸੇਤਿ, ਧੀਰੋ ¶ ਚ ਨੋ ਵੇਧਤਿ ਫਸ੍ਸਫੁਟ੍ਠੋ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਵ ਧਨੇਨ ਸੇਯ੍ਯਾ, ਯਾਯ ਵੋਸਾਨਮਿਧਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ;
ਅਬ੍ਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਭਵਾਭਵੇਸੁ, ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਮੋਹਾ.
‘‘ਉਪੇਤਿ ¶ ਗਬ੍ਭਞ੍ਚ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ, ਸਂਸਾਰਮਾਪਜ੍ਜ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ;
ਤਸ੍ਸਪ੍ਪਪਞ੍ਞੋ ਅਭਿਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੋ, ਉਪੇਤਿ ਗਬ੍ਭਞ੍ਚ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ.
‘‘ਚੋਰੋ ¶ ਯਥਾ ਸਨ੍ਧਿਮੁਖੇ ਗਹੀਤੋ, ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹਞ੍ਞਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ;
ਏਵਂ ਪਜਾ ਪੇਚ੍ਚ ਪਰਮ੍ਹਿ ਲੋਕੇ, ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹਞ੍ਞਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ.
‘‘ਕਾਮਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ ਮਧੁਰਾ ਮਨੋਰਮਾ, ਵਿਰੂਪਰੂਪੇਨ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ;
ਆਦੀਨਵਂ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਰਾਜ.
‘‘ਦੁਮਪ੍ਫਲਾਨੀਵ ਪਤਨ੍ਤਿ ਮਾਣਵਾ, ਦਹਰਾ ਚ ਵੁਡ੍ਢਾ ਚ ਸਰੀਰਭੇਦਾ;
ਏਤਮ੍ਪਿ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਰਾਜ, ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਸਾਮਞ੍ਞਮੇਵ ਸੇਯ੍ਯੋ.
‘‘ਸਦ੍ਧਾਯਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਉਪੇਤੋ ਜਿਨਸਾਸਨੇ;
ਅਵਜ੍ਝਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਅਨਣੋ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ ਭੋਜਨਂ.
‘‘ਕਾਮੇ ਆਦਿਤ੍ਤਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਜਾਤਰੂਪਾਨਿ ਸਤ੍ਥਤੋ;
ਗਬ੍ਭਵੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨਿਰਯੇਸੁ ਮਹਬ੍ਭਯਂ.
‘‘ਏਤਮਾਦੀਨਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਸਂਵੇਗਂ ਅਲਭਿਂ ਤਦਾ;
ਸੋਹਂ ਵਿਦ੍ਧੋ ਤਦਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਆਸਵਕ੍ਖਯਂ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ.
… ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੫. ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
[ਸਂ. ਨਿ. ੪.੯੫] ‘‘ਰੂਪਂ ¶ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਰੂਪਸਮ੍ਭਵਾ;
ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;
ਏਵਮਾਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ [ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ (ਸੀ.)] ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਸਦ੍ਦਸਮ੍ਭਵਾ;
ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;
ਏਵਮਾਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਗਨ੍ਧਂ ਘਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਭਵਾ;
ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;
ਏਵਮਾਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਰਸਂ ਭੋਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਰਸਸਮ੍ਭਵਾ;
ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;
ਏਵਮਾਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਫਸ੍ਸਂ ¶ ਫੁਸ੍ਸ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਫਸ੍ਸਸਮ੍ਭਵਾ;
ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;
ਏਵਮਾਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾ, ਅਨੇਕਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਭਵਾ;
ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਵਿਹੇਸਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸੂਪਹਞ੍ਞਤਿ;
ਏਵਮਾਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਰੂਪੇਸੁ, ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਤੋ ਰੂਪਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;
ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;
ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਸਦ੍ਦੇਸੁ, ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਸੁਣਤੋ ਸਦ੍ਦਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;
ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;
ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਗਨ੍ਧੇਸੁ, ਗਨ੍ਧਂ ਘਤ੍ਵਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ¶ ਘਾਯਤੋ ਗਨ੍ਧਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;
ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;
ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਨ ¶ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਰਸੇਸੁ, ਰਸਂ ਭੋਤ੍ਵਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਸਾਯਰਤੋ ਰਸਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;
ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;
ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸੇਸੁ, ਫਸ੍ਸਂ ਫੁਸ੍ਸ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ਫੁਸਤੋ ਫਸ੍ਸਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;
ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;
ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਨ ਸੋ ਰਜ੍ਜਤਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਾਜ੍ਝੋਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
‘‘ਯਥਾਸ੍ਸ ¶ ਵਿਜਾਨਤੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਸੇਵਤੋ ਚਾਪਿ ਵੇਦਨਂ;
ਖੀਯਤਿ ਨੋਪਚੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਸੋ ਚਰਤੀ ਸਤੋ;
ਏਵਂ ਅਪਚਿਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ’’.
… ਮਾਲੁਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੬. ਸੇਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕਾਯੋ ਸੁਰੁਚਿ, ਸੁਜਾਤੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨੋ;
ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋਸਿ ਭਗਵਾ, ਸੁਸੁਕ੍ਕਦਾਠੋਸਿ ਵੀਰਿਯਵਾ [ਸੁਸੁਕ੍ਕਦਾਠੋ ਵਿਰੀਯਵਾ (ਸੀ.)].
‘‘ਨਰਸ੍ਸ ਹਿ ਸੁਜਾਤਸ੍ਸ, ਯੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਿਯਞ੍ਜਨਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ¶ ਤੇ ਤਵ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾ.
‘‘ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤੋ ਸੁਮੁਖੋ, ਬ੍ਰਹਾ ਉਜੁ ਪਤਾਪਵਾ;
ਮਜ੍ਝੇ ਸਮਣਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਆਦਿਚ੍ਚੋਵ ਵਿਰੋਚਸਿ.
‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਦਸ੍ਸਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਞ੍ਚਨਸਨ੍ਨਿਭਤ੍ਤਚੋ;
ਕਿਂ ਤੇ ਸਮਣਭਾਵੇਨ, ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਮਵਣ੍ਣਿਨੋ.
‘‘ਰਾਜਾ ¶ ਅਰਹਸਿ ਭਵਿਤੁਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਰਥੇਸਭੋ;
ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ, ਜਮ੍ਬੁਸਣ੍ਡਸ੍ਸ [ਜਮ੍ਬੁਮਣ੍ਡਸ੍ਸ (ਕ.)] ਇਸ੍ਸਰੋ.
‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਭੋਗੀ ਰਾਜਾਨੋ [ਭੋਗਾ ਰਾਜਾਨੋ (ਸੀ. ਕ.), ਭੋਜਰਾਜਾਨੋ (ਸ੍ਯਾ.)], ਅਨੁਯਨ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ;
ਰਾਜਾਭਿਰਾਜਾ [ਰਾਜਾਧਿਰਾਜਾ (ਸੀ. ਕ.)] ਮਨੁਜਿਨ੍ਦੋ, ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਗੋਤਮ’’.
‘‘ਰਾਜਾਹਮਸ੍ਮਿ ¶ ਸੇਲ, (ਸੇਲਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤੇਮਿ, ਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਂ’’.
‘‘ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਜਾਨਾਸਿ, (ਇਤਿ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ) ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤੇਮਿ’, ਇਤਿ ਭਾਸਥ ਗੋਤਮ.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਸੇਨਾਪਤਿ ਭੋਤੋ, ਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਥੁਰਨ੍ਵਯੋ [ਅਨ੍ਵਯੋ (ਸੀ.)];
ਕੋ ਤੇਤਮਨੁਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ’’.
‘‘ਮਯਾ ¶ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਚਕ੍ਕਂ, (ਸੇਲਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ;
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਅਨੁਜਾਤੋ ਤਥਾਗਤਂ.
‘‘ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਭਾਵਿਤਂ;
ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਹੀਨਂ ਮੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ.
‘‘ਵਿਨਯਸ੍ਸੁ ¶ ਮਯਿ ਕਙ੍ਖਂ, ਅਧਿਮੁਞ੍ਚਸ੍ਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ;
ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ.
‘‘ਯੇਸਂ ਵੇ ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਲੋਕੇ, ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;
ਸੋਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਬੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ, ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ [ਸਲ੍ਲਕਨ੍ਤੋ (ਸੀ.)] ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ ਅਤਿਤੁਲੋ, ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨੋ;
ਸਬ੍ਬਾਮਿਤ੍ਤੇ ਵਸੇ [ਵਸੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕ., ਮ. ਨਿ. ੨.੩੯੯; ਸੁ. ਨਿ. ੯੬੬)] ਕਤ੍ਵਾ, ਮੋਦਾਮਿ ਅਕੁਤੋਭਯੋ’’.
‘‘ਇਦਂ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਯਥਾ ਭਾਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸੀਹੋਵ ਨਦਤੀ ਵਨੇ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਂ ਅਤਿਤੁਲਂ, ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨਂ;
ਕੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਕੋ.
‘‘ਯੋ ਮਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਅਨ੍ਵੇਤੁ, ਯੋ ਵਾ ਨਿਚ੍ਛਤਿ ਗਚ੍ਛਤੁ;
ਇਧਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਵਰਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’.
‘‘ਏਤਂ ਚੇ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਭੋਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਂ;
ਮਯਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਵਰਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ.
‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਿਸਤਾ ਇਮੇ, ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ;
‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਭਗਵਾ ਤਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’’.
‘‘ਸ੍ਵਾਖਾਤਂ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, (ਸੇਲਾਤਿ ਭਗਵਾ) ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਮਕਾਲਿਕਂ;
ਯਤ੍ਥ ਅਮੋਘਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਤੋ’’.
‘‘ਯਂ ¶ ਤਂ ਸਰਣਮਾਗਮ੍ਹ [ਸਰਣਮਾਗਮ੍ਮ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)], ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਮੇ [ਅਟ੍ਠਮਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਚਕ੍ਖੁਮ;
ਸਤ੍ਤਰਤ੍ਤੇਨ ਭਗਵਾ, ਦਨ੍ਤਾਮ੍ਹ ਤਵ ਸਾਸਨੇ.
‘‘ਤੁਵਂ ¶ ¶ ਬੁਦ੍ਧੋ ਤੁਵਂ ਸਤ੍ਥਾ, ਤੁਵਂ ਮਾਰਾਭਿਭੂ ਮੁਨਿ;
ਤੁਵਂ ਅਨੁਸਯੇ ਛੇਤ੍ਵਾ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਾਰੇਸਿਮਂ ਪਜਂ.
‘‘ਉਪਧੀ ਤੇ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਆਸਵਾ ਤੇ ਪਦਾਲਿਤਾ;
ਸੀਹੋਵ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰਵੋ.
‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਤਿਸਤਾ ਇਮੇ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ;
ਪਾਦੇ ਵੀਰ ਪਸਾਰੇਹਿ, ਨਾਗਾ ਵਨ੍ਦਨ੍ਤੁ ਸਤ੍ਥੁਨੋ’’ਤਿ.
… ਸੇਲੋ ਥੇਰੋ….
੭. ਕਾਲ਼ਿਗੋਧਾਪੁਤ੍ਤਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਾਤਂ ਮੇ ਹਤ੍ਥਿਗੀਵਾਯ, ਸੁਖੁਮਾ ਵਤ੍ਥਾ ਪਧਾਰਿਤਾ;
ਸਾਲੀਨਂ ਓਦਨੋ ਭੁਤ੍ਤੋ, ਸੁਚਿਮਂਸੂਪਸੇਚਨੋ.
‘‘ਸੋਜ੍ਜ ਭਦ੍ਦੋ ਸਾਤਤਿਕੋ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤੋ;
ਝਾਯਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਧਾਯ ਭਦ੍ਦਿਯੋ.
‘‘ਪਂਸੁਕੂਲੀ ਸਾਤਤਿਕੋ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤੋ;
ਝਾਯਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਧਾਯ ਭਦ੍ਦਿਯੋ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਤੇਚੀਵਰੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਸਪਦਾਨਚਾਰੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਏਕਾਸਨੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ ¶ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੀ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਸੋਸਾਨਿਕੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਪਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਸਾਤਤਿਕੋ…ਪੇ….
‘‘ਹਿਤ੍ਵਾ ਸਤਪਲਂ ਕਂਸਂ, ਸੋਵਣ੍ਣਂ ਸਤਰਾਜਿਕਂ;
ਅਗ੍ਗਹਿਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਾਭਿਸੇਚਨਂ.
‘‘ਉਚ੍ਚੇ ਮਣ੍ਡਲਿਪਾਕਾਰੇ, ਦਲ਼੍ਹਮਟ੍ਟਾਲਕੋਟ੍ਠਕੇ;
ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਖਗ੍ਗਹਤ੍ਥੇਹਿ, ਉਤ੍ਤਸਂ ਵਿਹਰਿਂ ਪੁਰੇ.
‘‘ਸੋਜ੍ਜ ਭਦ੍ਦੋ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰਵੋ;
ਝਾਯਤਿ ਵਨਮੋਗਯ੍ਹ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਧਾਯ ਭਦ੍ਦਿਯੋ.
‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ, ਸਤਿਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯਂ;
ਪਾਪੁਣਿਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਭਦ੍ਦਿਯੋ ਕਾਲ਼ਿਗੋਧਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੮. ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਗਚ੍ਛਂ ¶ ਵਦੇਸਿ ਸਮਣ ‘ਟ੍ਠਿਤੋਮ੍ਹਿ’, ਮਮਞ੍ਚ ਬ੍ਰੂਸਿ ਠਿਤਮਟ੍ਠਿਤੋਤਿ;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ਤਂ ਸਮਣ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ‘ਕਥਂ ਠਿਤੋ ਤ੍ਵਂ ਅਹਮਟ੍ਠਿਤੋਮ੍ਹਿ’’’.
‘‘ਠਿਤੋ ਅਹਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲ ਸਬ੍ਬਦਾ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ;
ਤੁਵਞ੍ਚ ਪਾਣੇਸੁ ਅਸਞ੍ਞਤੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਿਤੋਹਂ ਤੁਵਮਟ੍ਠਿਤੋਸਿ’’.
‘‘ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਵਤ ਮੇ ਮਹਿਤੋ ਮਹੇਸੀ, ਮਹਾਵਨਂ ਸਮਣੋ ਪਚ੍ਚਪਾਦਿ [ਪਚ੍ਚੁਪਾਦਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)];
ਸੋਹਂ ਚਜਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਹਸ੍ਸਪਾਪਂ, ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਗਾਥਂ ਤਵ ਧਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤਂ’’.
ਇਚ੍ਚੇਵ ¶ ਚੋਰੋ ਅਸਿਮਾਵੁਧਞ੍ਚ, ਸੋਬ੍ਭੇ ਪਪਾਤੇ ਨਰਕੇ ਅਨ੍ਵਕਾਸਿ [ਅਕਿਰਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੪੯)];
ਅਵਨ੍ਦਿ ਚੋਰੋ ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮਯਾਚਿ ਬੁਦ੍ਧਂ.
ਬੁਦ੍ਧੋ ਚ ਖੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਮਹੇਸਿ, ਯੋ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ;
‘ਤਮੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ ਤਦਾ ਅਵੋਚ, ਏਸੇਵ ਤਸ੍ਸ ਅਹੁ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋ.
‘‘ਯੋ ¶ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੋ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤਿ;
ਸੋਮਂ ਲੋਕਂ ਪਭਾਸੇਤਿ, ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਪਾਪਂ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕੁਸਲੇਨ ਪਿਧੀਯਤਿ [ਪਿਥੀਯਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)];
ਸੋਮਂ ਲੋਕਂ ਪਭਾਸੇਤਿ, ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ.
‘‘ਯੋ ਹਵੇ ਦਹਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯੁਞ੍ਜਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ;
ਸੋਮਂ ਲੋਕਂ ਪਭਾਸੇਤਿ, ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋਵ ਚਨ੍ਦਿਮਾ.
[ਦਿਸਾ ਹਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ., ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੨)] ‘‘ਦਿਸਾਪਿ ਮੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੁ, ਦਿਸਾਪਿ ਮੇ ਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ;
ਦਿਸਾਪਿ ਮੇ ਤੇ ਮਨੁਜੇ ਭਜਨ੍ਤੁ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਮੇਵਾਦਪਯਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ.
‘‘ਦਿਸਾ ਹਿ ਮੇ ਖਨ੍ਤਿਵਾਦਾਨਂ, ਅਵਿਰੋਧਪ੍ਪਸਂਸਿਨਂ;
ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਧਮ੍ਮਂ ਕਾਲੇਨ, ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਵਿਧੀਯਨ੍ਤੁ.
‘‘ਨ ਹਿ ਜਾਤੁ ਸੋ ਮਮਂ ਹਿਂਸੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਨਂ [ਕਞ੍ਚਿਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਕਞ੍ਚਨਂ (?)];
ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਤਸਥਾਵਰੇ.
[ਥੇਰਗਾ. ੧੯] ‘‘ਉਦਕਞ੍ਹਿ ¶ ਨਯਨ੍ਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ, ਉਸੁਕਾਰਾ ਨਮਯਨ੍ਤਿ [ਦਮਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)] ਤੇਜਨਂ;
ਦਾਰੁਂ ਨਮਯਨ੍ਤਿ [ਦਮਯਨ੍ਤਿ (ਕ.)] ਤਚ੍ਛਕਾ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ.
‘‘ਦਣ੍ਡੇਨੇਕੇ ¶ ਦਮਯਨ੍ਤਿ, ਅਙ੍ਕੁਸੇਭਿ ਕਸਾਹਿ ਚ;
ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ, ਅਹਂ ਦਨ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਤਾਦਿਨਾ.
‘‘‘ਅਹਿਂਸਕੋ’ਤਿ ¶ ਮੇ ਨਾਮਂ, ਹਿਂਸਕਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਸਤੋ;
ਅਜ੍ਜਾਹਂ ਸਚ੍ਚਨਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਨ ਨਂ ਹਿਂਸਾਮਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ [ਕਞ੍ਚਿਨਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.), ਕਞ੍ਚਨਂ (?)].
‘‘ਚੋਰੋ ਅਹਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ;
ਵੁਯ੍ਹਮਾਨੋ ਮਹੋਘੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਮਾਗਮਂ.
‘‘ਲੋਹਿਤਪਾਣਿ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ;
ਸਰਣਗਮਨਂ ਪਸ੍ਸ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਤਾਦਿਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਨ, ਬਹੁਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨਂ;
ਫੁਟ੍ਠੋ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਨ, ਅਨਣੋ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ ਭੋਜਨਂ.
‘‘ਪਮਾਦਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਬਾਲਾ ਦੁਮ੍ਮੇਧਿਨੋ ਜਨਾ;
ਅਪ੍ਪਮਾਦਞ੍ਚ ਮੇਧਾਵੀ, ਧਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂਵ ਰਕ੍ਖਤਿ.
‘‘ਮਾ ਪਮਾਦਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇਥ, ਮਾ ਕਾਮਰਤਿਸਨ੍ਥਵਂ [ਸਨ੍ਧਵਂ (ਕ.)];
ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹਿ ਝਾਯਨ੍ਤੋ, ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਪਰਮਂ ਸੁਖਂ.
‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਨਾਪਗਤਂ, ਨੇਤਂ ਦੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿਤਂ ਮਮ;
ਸਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਯਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਤਦੁਪਾਗਮਂ.
‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਨਾਪਗਤਂ, ਨੇਤਂ ਦੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿਤਂ ਮਮ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ ¶ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਵਾ, ਪਬ੍ਬਤੇਸੁ ਗੁਹਾਸੁ ਵਾ;
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਮਨਸੋ ਤਦਾ.
‘‘ਸੁਖਂ ਸਯਾਮਿ ਠਾਯਾਮਿ, ਸੁਖਂ ਕਪ੍ਪੇਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਅਹਤ੍ਥਪਾਸੋ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਅਹੋ ਸਤ੍ਥਾਨੁਕਮ੍ਪਿਤੋ.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਚ੍ਚੋ ¶ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਉਦਿਚ੍ਚੋ ਉਭਤੋ ਅਹੁ;
ਸੋਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਗਤਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ.
‘‘ਵੀਤਤਣ੍ਹੋ ਅਨਾਦਾਨੋ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਸੁਸਂਵੁਤੋ;
ਅਘਮੂਲਂ ਵਧਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੋ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ¶ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ’’ਤਿ.
… ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋ ਥੇਰੋ….
੯. ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਹਾਯ ¶ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ, ਭਗਿਨੀ ਞਾਤਿਭਾਤਰੋ;
ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਹਿਤ੍ਵਾ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋਵ ਝਾਯਤੁ.
‘‘ਸਮੇਤੋ ਨਚ੍ਚਗੀਤੇਹਿ, ਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਪ੍ਪਬੋਧਨੋ;
ਨ ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਮਜ੍ਝਗਂ [ਸੁਦ੍ਧਮਜ੍ਝਗਾ (ਸੀ. ਕ.), ਸੁਦ੍ਧਿਮਜ੍ਝਗਮਾ (ਸ੍ਯਾ.)], ਮਾਰਸ੍ਸ ਵਿਸਯੇ ਰਤੋ.
‘‘ਏਤਞ੍ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਰਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ;
ਸਬ੍ਬੋਘਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋਵ ਝਾਯਤਿ.
‘‘ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾ ਰਸਾ ਗਨ੍ਧਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ ਮਨੋਰਮਾ;
ਏਤੇ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋਵ ਝਾਯਤਿ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਮੁਨਿ;
ਏਸਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਵਿਚਿਨੀ ਅਗ੍ਗਹੀ ਧੋਵਿ, ਰਜਯੀ ਧਾਰਯੀ ਮੁਨਿ;
ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਮਤਿਮਾ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਮਹਿਚ੍ਛੋ ¶ ਚ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਯੋ ਚ ਉਦ੍ਧਤੋ;
ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਇਮੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਾਪਕਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ.
‘‘ਸਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਅਵਿਘਾਤਵਾ;
ਪਵਿਵੇਕਰਤੋ ਵਿਤ੍ਤੋ, ਨਿਚ੍ਚਮਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਇਮੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾ;
ਅਨਾਸਵੋ ਚ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹੇਸਿਨਾ.
‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;
ਮਨੋਮਯੇਨ ਕਾਯੇਨ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ.
‘‘ਯਦਾ ਮੇ ਅਹੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਦੇਸਯਿ;
ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਰਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਮਦੇਸਯਿ.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, ਵਿਹਾਸਿਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਵਸ੍ਸਾਨਿ ¶ , ਯਤੋ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ ਅਹਂ;
ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਯਤੋ ਮਿਦ੍ਧਂ ਸਮੂਹਤਂ.
[ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੨] ‘‘ਨਾਹੁ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ, ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ;
ਅਨੇਜੋ ਸਨ੍ਤਿਮਾਰਬ੍ਭ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ.
[ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੨] ‘‘ਅਸਲ੍ਲੀਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਵੇਦਨਂ ਅਜ੍ਝਵਾਸਯਿ;
ਪਜ੍ਜੋਤਸ੍ਸੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਚੇਤਸੋ ਅਹੁ.
‘‘ਏਤੇ ਪਚ੍ਛਿਮਕਾ ਦਾਨਿ, ਮੁਨਿਨੋ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਾ;
ਨਾਞ੍ਞੇ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ.
‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਾਵਾਸੋ, ਦੇਵਕਾਯਸ੍ਮਿ ਜਾਲਿਨਿ;
ਵਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਸ੍ਸਧਾ, ਲੋਕੋ ਸਂਵਿਦਿਤੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਪ੍ਪੋ;
ਵਸੀ ਇਦ੍ਧਿਗੁਣੇ ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ, ਕਾਲੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਤਾ ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ [ਸਭਿਕ੍ਖੁਨੋ (ਸੀ. ਕ.)].
‘‘ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ [ਅਨ੍ਨਹਾਰੋ (ਸੀ.)] ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਘਾਸਹਾਰਕੋ;
ਸਮਣਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ, ਉਪਰਿਟ੍ਠਂ ਯਸਸ੍ਸਿਨਂ.
‘‘ਸੋਮ੍ਹਿ ਸਕ੍ਯਕੁਲੇ ਜਾਤੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋਤਿ ਮਂ ਵਿਦੂ;
ਉਪੇਤੋ ਨਚ੍ਚਗੀਤੇਹਿ, ਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਪ੍ਪਬੋਧਨੋ.
‘‘ਅਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਕੁਤੋਭਯਂ;
ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਮੇ ਵੁਸਿਤਂ ਪੁਰੇ;
ਤਾਵਤਿਂਸੇਸੁ ਦੇਵੇਸੁ, ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ ਸਕ੍ਕਜਾਤਿਯਾ [ਸਤਜਾਤਿਯਾ (ਸੀ.)].
‘‘ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ¶ ਮਨੁਸ੍ਸਿਨ੍ਦੋ, ਅਹਂ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ;
ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ, ਜਮ੍ਬੁਸਣ੍ਡਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ;
ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਨੁਸਾਸਯਿਂ.
‘‘ਇਤੋ ਸਤ੍ਤ ਤਤੋ ਸਤ੍ਤ, ਸਂਸਾਰਾਨਿ ਚਤੁਦ੍ਦਸ;
ਨਿਵਾਸਮਭਿਜਾਨਿਸ੍ਸਂ, ਦੇਵਲੋਕੇ ਠਿਤਾ ਤਦਾ.
‘‘ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੇ ¶ ¶ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ, ਸਨ੍ਤੇ ਏਕੋਦਿਭਾਵਿਤੇ;
ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਲਦ੍ਧਮ੍ਹਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸੁਜ੍ਝਿ ਮੇ.
‘‘ਚੁਤੂਪਪਾਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਤਿਂ ਗਤਿਂ;
ਇਤ੍ਥਭਾਵਞ੍ਞਥਾਭਾਵਂ, ਝਾਨੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੇ ਠਿਤੋ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ…ਪੇ… ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਵਜ੍ਜੀਨਂ ਵੇਲ਼ੁਵਗਾਮੇ, ਅਹਂ ਜੀਵਿਤਸਙ੍ਖਯਾ;
ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਵੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਂ ਅਨਾਸਵੋ’’ਤਿ.
… ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਥੇਰੋ….
੧੦. ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
ਸਮਣਸ੍ਸ ਅਹੁ ਚਿਨ੍ਤਾ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਮ੍ਹਿ ਮਹਾਵਨੇ;
ਏਕਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਪਵਿਵਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਯਿਨੋ.
‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ ਲੋਕਨਾਥਮ੍ਹਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੇ;
ਇਰਿਯਂ ਆਸਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਸੀਤਵਾਤਪਰਿਤ੍ਤਾਨਂ, ਹਿਰਿਕੋਪੀਨਛਾਦਨਂ;
ਮਤ੍ਤਟ੍ਠਿਯਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਇਤਰੀਤਰੇ.
‘‘ਪਣੀਤਂ ਯਦਿ ਵਾ ਲੂਖਂ, ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਬਹੁਂ;
ਯਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ, ਅਗਿਦ੍ਧਾ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤਾ.
‘‘ਜੀਵਿਤਾਨਂ ¶ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ, ਭੇਸਜ੍ਜੇ ਅਥ ਪਚ੍ਚਯੇ;
ਨ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਉਸ੍ਸੁਕਾ ਆਸੁਂ, ਯਥਾ ਤੇ ਆਸਵਕ੍ਖਯੇ.
‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਸੁ, ਕਨ੍ਦਰਾਸੁ ਗੁਹਾਸੁ ਚ;
ਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਨ੍ਤਾ, ਵਿਹਂਸੁ ਤਪ੍ਪਰਾਯਨਾ.
‘‘ਨੀਚਾ ¶ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਸੁਭਰਾ, ਮੁਦੂ ਅਤ੍ਥਦ੍ਧਮਾਨਸਾ;
ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਾ ਅਮੁਖਰਾ, ਅਤ੍ਥਚਿਨ੍ਤਾ ਵਸਾਨੁਗਾ.
‘‘ਤਤੋ ¶ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਆਸਿ, ਗਤਂ ਭੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸੇਵਿਤਂ;
ਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਤੇਲਧਾਰਾਵ, ਅਹੋਸਿ ਇਰਿਯਾਪਥੋ.
‘‘ਸਬ੍ਬਾਸਵਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ, ਮਹਾਝਾਯੀ ਮਹਾਹਿਤਾ;
ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਦਾਨਿ ਤੇ ਥੇਰਾ, ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਦਾਨਿ ਤਾਦਿਸਾ.
‘‘ਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ¶ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ;
ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਵਰੂਪੇਤਂ, ਲੁਜ੍ਜਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨਂ.
‘‘ਪਾਪਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ ਯੋ ਉਤੁ;
ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਵਿਵੇਕਾਯ, ਯੇ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸੇਸਕਾ.
‘‘ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਵਡ੍ਢਨ੍ਤਾ, ਆਵਿਸਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਜਨਂ;
ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਬਾਲੇਹਿ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੇਹਿਵ ਰਕ੍ਖਸਾ.
‘‘ਕਿਲੇਸੇਹਾਭਿਭੂਤਾ ਤੇ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਧਾਵਿਤਾ;
ਨਰਾ ਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੂਸੁ, ਸਸਙ੍ਗਾਮੇਵ ਘੋਸਿਤੇ.
‘‘ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਭਣ੍ਡਰੇ;
ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਅਨ੍ਵੇਨ੍ਤਾ, ਇਦਂ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਮਞ੍ਞਰੇ.
‘‘ਧਨਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਂ ਭਰਿਯਞ੍ਚ, ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਨਿਗ੍ਗਤਾ;
ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਹੇਤੂਪਿ, ਅਕਿਚ੍ਛਾਨਿ ਨਿਸੇਵਰੇ.
‘‘ਉਦਰਾਵਦੇਹਕਂ ਭੁਤ੍ਵਾ, ਸਯਨ੍ਤੁਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਾ;
ਕਥਂ ਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ [ਕਥਾ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤਿ (ਸੀ. ਕ.)] ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਾ, ਯਾ ਕਥਾ ਸਤ੍ਥੁਗਰਹਿਤਾ.
‘‘ਸਬ੍ਬਕਾਰੁਕਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ¶ , ਚਿਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾਨ [ਚਿਤ੍ਤੀਕਤ੍ਵਾਨ (ਸੀ.), ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾਨ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਿਕ੍ਖਰੇ;
ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥੋਤਿ ਅਚ੍ਛਤਿ [ਤਿਰਿਞ੍ਚਤਿ (?)].
‘‘ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਤੇਲਚੁਣ੍ਣਞ੍ਚ, ਉਦਕਾਸਨਭੋਜਨਂ;
ਗਿਹੀਨਂ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤਿ, ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਬਹੁਤ੍ਤਰਂ.
‘‘ਦਨ੍ਤਪੋਨਂ ਕਪਿਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਪੁਪ੍ਫਂ ਖਾਦਨਿਯਾਨਿ ਚ;
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਅਮ੍ਬੇ ਆਮਲਕਾਨਿ ਚ.
‘‘ਭੇਸਜ੍ਜੇਸੁ ਯਥਾ ਵੇਜ੍ਜਾ, ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇ ਯਥਾ ਗਿਹੀ;
ਗਣਿਕਾਵ ਵਿਭੂਸਾਯਂ, ਇਸ੍ਸਰੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਯਥਾ.
‘‘ਨੇਕਤਿਕਾ ¶ ਵਞ੍ਚਨਿਕਾ, ਕੂਟਸਕ੍ਖੀ ਅਪਾਟੁਕਾ;
ਬਹੂਹਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਹਿ, ਆਮਿਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਰੇ.
‘‘ਲੇਸਕਪ੍ਪੇ ਪਰਿਯਾਯੇ, ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨੁਧਾਵਿਤਾ;
ਜੀਵਿਕਤ੍ਥਾ ਉਪਾਯੇਨ, ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਧਨਂ.
‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ਪਰਿਸਂ, ਕਮ੍ਮਤੋ ਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਤੋ;
ਧਮ੍ਮਂ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਲਾਭਤੋ ਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ.
‘‘ਸਙ੍ਘਲਾਭਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਤੋ ਪਰਿਬਾਹਿਰਾ;
ਪਰਲਾਭੋਪਜੀਵਨ੍ਤਾ, ਅਹਿਰੀਕਾ ਨ ਲਜ੍ਜਰੇ.
‘‘ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਏਕੇ, ਮੁਣ੍ਡਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਾਰੁਤਾ;
ਸਮ੍ਭਾਵਨਂਯੇਵਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਮੁਚ੍ਛਿਤਾ.
‘‘ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ, ਨ ਦਾਨਿ ਸੁਕਰਂ ਤਥਾ;
ਅਫੁਸਿਤਂ ¶ ਵਾ ਫੁਸਿਤੁਂ, ਫੁਸਿਤਂ ਵਾਨੁਰਕ੍ਖਿਤੁਂ.
‘‘ਯਥਾ ਕਣ੍ਟਕਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿ, ਚਰੇਯ੍ਯ ਅਨੁਪਾਹਨੋ;
ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾਨ, ਏਵਂ ਗਾਮੇ ਮੁਨੀ ਚਰੇ.
‘‘ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਕੇ ਯੋਗੀ, ਤੇਸਂ ਵਤ੍ਤਮਨੁਸ੍ਸਰਂ;
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਕਾਲੋ, ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਅਮਤਂ ਪਦਂ.
‘‘ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਾਲਵਨੇ, ਸਮਣੋ ਭਾਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ;
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਇਸਿ ਖੀਣਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਪਾਰਾਪਰਿਯੋ [ਪਾਰਾਸਰਿਯੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਥੇਰੋ….
ਵੀਸਤਿਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਾਰਾਪਰਿਯੋ, ਤੇਲਕਾਨਿ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ;
ਮਾਲੁਕ੍ਯਸੇਲੋ ਭਦ੍ਦਿਯੋ, ਅਙ੍ਗੁਲਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕੋ.
ਪਾਰਾਪਰਿਯੋ ਦਸੇਤੇ, ਵੀਸਮ੍ਹਿ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਿਤਾ;
ਗਾਥਾਯੋ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਤਾਲੀਸ [੨੪੪ ਗਾਥਾਯੋਯੇਵ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ] ਉਤ੍ਤਰਿਨ੍ਤਿ.
੧੭. ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੋ
੧. ਫੁਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
ਪਾਸਾਦਿਕੇ ¶ ¶ ¶ ਬਹੂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਭਾਵਿਤਤ੍ਤੇ ਸੁਸਂਵੁਤੇ;
ਇਸਿ ਪਣ੍ਡਰਸਗੋਤ੍ਤੋ [ਪਣ੍ਡਰਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਤੋ (ਸੀ.)], ਅਪੁਚ੍ਛਿ ਫੁਸ੍ਸਸਵ੍ਹਯਂ.
‘‘ਕਿਂਛਨ੍ਦਾ ¶ ਕਿਮਧਿਪ੍ਪਾਯਾ, ਕਿਮਾਕਪ੍ਪਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;
ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਕਾਲਮ੍ਹਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’.
‘‘ਸੁਣੋਹਿ ਵਚਨਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਇਸਿਪਣ੍ਡਰਸਵ੍ਹਯ;
ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਧਾਰੇਹਿ, ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮ੍ਯਨਾਗਤਂ.
‘‘ਕੋਧਨਾ ਉਪਨਾਹੀ ਚ, ਮਕ੍ਖੀ ਥਮ੍ਭੀ ਸਠਾ ਬਹੂ;
ਉਸ੍ਸੁਕੀ ਨਾਨਾਵਾਦਾ ਚ, ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤੇ.
‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਮਾਨਿਨੋ ਧਮ੍ਮੇ, ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਤੀਰਗੋਚਰਾ;
ਲਹੁਕਾ ਅਗਰੁ ਧਮ੍ਮੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਗਾਰਵਾ.
‘‘ਬਹੂ ਆਦੀਨਵਾ ਲੋਕੇ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਨਾਗਤੇ;
ਸੁਦੇਸਿਤਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਕਿਲੇਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ [ਕਿਲੇਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਸੀ.), ਕਿਲਿਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਦੁਮ੍ਮਤੀ.
‘‘ਗੁਣਹੀਨਾਪਿ ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਿ, ਵੋਹਰਨ੍ਤਾ ਵਿਸਾਰਦਾ;
ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮੁਖਰਾ ਅਸ੍ਸੁਤਾਵਿਨੋ.
‘‘ਗੁਣਵਨ੍ਤੋਪਿ ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਿ, ਵੋਹਰਨ੍ਤਾ ਯਥਾਤ੍ਥਤੋ;
ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਤੇ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਹਿਰੀਮਨਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ.
‘‘ਰਜਤਂ ਜਾਤਰੂਪਞ੍ਚ, ਖੇਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਮਜੇਲ਼ਕਂ;
ਦਾਸਿਦਾਸਞ੍ਚ ਦੁਮ੍ਮੇਧਾ, ਸਾਦਿਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਨਾਗਤੇ.
‘‘ਉਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਿਨੋ ਬਾਲਾ, ਸੀਲੇਸੁ ਅਸਮਾਹਿਤਾ;
ਉਨ੍ਨਲ਼ਾ ਵਿਚਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਲਹਾਭਿਰਤਾ ਮਗਾ.
‘‘ਉਦ੍ਧਤਾ ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨੀਲਚੀਵਰਪਾਰੁਤਾ;
ਕੁਹਾ ¶ ਥਦ੍ਧਾ ਲਪਾ ਸਿਙ੍ਗੀ, ਚਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਰਿਯਾ ਵਿਯ.
‘‘ਤੇਲਸਣ੍ਠੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ, ਚਪਲਾ ਅਞ੍ਜਨਕ੍ਖਿਕਾ;
ਰਥਿਯਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਨ੍ਤਵਣ੍ਣਿਕਪਾਰੁਤਾ.
‘‘ਅਜੇਗੁਚ੍ਛਂ ¶ ¶ ਵਿਮੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਸੁਰਤ੍ਤਂ ਅਰਹਦ੍ਧਜਂ;
ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਾਸਾਵਂ, ਓਦਾਤੇਸੁ ਸਮੁਚ੍ਛਿਤਾ [ਓਦਾਤੇ ਸੁਸਮੁਚ੍ਛਿਤਾ (ਸੀ.)].
‘‘ਲਾਭਕਾਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕੁਸੀਤਾ ਹੀਨਵੀਰਿਯਾ;
ਕਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਵਨਪਤ੍ਥਾਨਿ, ਗਾਮਨ੍ਤੇਸੁ ਵਸਿਸ੍ਸਰੇ.
‘‘ਯੇ ¶ ਯੇ ਲਾਭਂ ਲਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਰਤਾ ਸਦਾ;
ਤੇ ਤੇਵ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਭਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਸਂਯਤਾ.
‘‘ਯੇ ਯੇ ਅਲਾਭਿਨੋ ਲਾਭਂ, ਨ ਤੇ ਪੁਜ੍ਜਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;
ਸੁਪੇਸਲੇਪਿ ਤੇ ਧੀਰੇ, ਸੇਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਤੇ ਤਦਾ.
‘‘ਮਿਲਕ੍ਖੁਰਜਨਂ ਰਤ੍ਤਂ [ਪਿਲਕ੍ਖਰਜਨਂ ਰਤ੍ਤਂ (?)], ਗਰਹਨ੍ਤਾ ਸਕਂ ਧਜਂ;
ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਧਜਂ ਕੇਚਿ, ਧਾਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਵਦਾਤਕਂ.
‘‘ਅਗਾਰਵੋ ਚ ਕਾਸਾਵੇ, ਤਦਾ ਤੇਸਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;
ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਚ ਕਾਸਾਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖੇਨ, ਸਲ੍ਲਵਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਰੁਪ੍ਪਤੋ;
ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਮਹਾਘੋਰਾ, ਨਾਗਸ੍ਸਾਸਿ ਅਚਿਨ੍ਤਿਯਾ.
‘‘ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਹਿ ਤਦਾ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਸੁਰਤ੍ਤਂ ਅਰਹਦ੍ਧਜਂ;
ਤਾਵਦੇਵ ਭਣੀ ਗਾਥਾ, ਗਜੋ ਅਤ੍ਥੋਪਸਂਹਿਤਾ’’.
[ਧ. ਪ. ੯; ਜਾ. ੧.੨.੧੪੧; ੧.੧੬.੧੨੨] ‘‘ਅਨਿਕ੍ਕਸਾਵੋ ¶ ਕਾਸਾਵਂ, ਯੋ ਵਤ੍ਥਂ ਪਰਿਧਸ੍ਸਤਿ [ਪਰਿਦਹਿਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)];
ਅਪੇਤੋ ਦਮਸਚ੍ਚੇਨ, ਨ ਸੋ ਕਾਸਾਵਮਰਹਤਿ.
‘‘ਯੋ ਚ ਵਨ੍ਤਕਾਸਾਵਸ੍ਸ, ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ;
ਉਪੇਤੋ ਦਮਸਚ੍ਚੇਨ, ਸ ਵੇ ਕਾਸਾਵਮਰਹਤਿ.
‘‘ਵਿਪਨ੍ਨਸੀਲੋ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਪਾਕਟੋ ਕਾਮਕਾਰਿਯੋ;
ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ, ਨ ਸੋ ਕਾਸਾਵਮਰਹਤਿ.
‘‘ਯੋ ਚ ਸੀਲੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਵੀਤਰਾਗੋ ਸਮਾਹਿਤੋ;
ਓਦਾਤਮਨਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸ ਵੇ ਕਾਸਾਵਮਰਹਤਿ.
‘‘ਉਦ੍ਧਤੋ ਉਨ੍ਨਲ਼ੋ ਬਾਲੋ, ਸੀਲਂ ਯਸ੍ਸ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਓਦਾਤਕਂ ਅਰਹਤਿ, ਕਾਸਾਵਂ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ, ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨਾਦਰਾ;
ਤਾਦੀਨਂ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਨਾਗਤੇ.
‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਾਪਿ ਥੇਰੇਹਿ, ਬਾਲਾ ਚੀਵਰਧਾਰਣਂ;
ਨ ਸੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧਾ, ਪਾਕਟਾ ਕਾਮਕਾਰਿਯਾ.
‘‘ਤੇ ¶ ਤਥਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਬਾਲਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਗਾਰਵਾ;
ਨਾਦਿਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੁਪਜ੍ਝਾਯੇ, ਖਲ਼ੁਙ੍ਕੋ ਵਿਯ ਸਾਰਥਿਂ.
‘‘ਏਵਂ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਾਨਂ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;
ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ, ਪਤ੍ਤੇ ਕਾਲਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮੇ.
‘‘ਪੁਰਾ ਆਗਚ੍ਛਤੇ ਏਤਂ, ਅਨਾਗਤਂ ਮਹਬ੍ਭਯਂ;
ਸੁਬ੍ਬਚਾ ਹੋਥ ਸਖਿਲਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਗਾਰਵਾ.
‘‘ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ¶ ਕਾਰੁਣਿਕਾ, ਹੋਥ ਸੀਲੇਸੁ ਸਂਵੁਤਾ;
ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਾ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮਾ.
‘‘ਪਮਾਦਂ ¶ ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਞ੍ਚ ਖੇਮਤੋ;
ਭਾਵੇਥਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਫੁਸਨ੍ਤਾ ਅਮਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ.
… ਫੁਸ੍ਸੋ ਥੇਰੋ….
੨. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਯਥਾਚਾਰੀ ਯਥਾਸਤੋ ਸਤੀਮਾ, ਯਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪਜ੍ਝਾਯਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰਤੋ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਤਮਾਹੁ ਭਿਕ੍ਖੁਂ.
‘‘ਅਲ੍ਲਂ ਸੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਨ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਸੁਹਿਤੋ ਸਿਯਾ;
ਊਨੂਦਰੋ ਮਿਤਾਹਾਰੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਚ ਆਲੋਪੇ, ਅਭੁਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਪਿਵੇ;
ਅਲਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਾਯ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ.
‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤਂ ਚੇ ਛਾਦੇਤਿ, ਚੀਵਰਂ ਇਦਮਤ੍ਥਿਕਂ [ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਂ (ਸੀ.)];
ਅਲਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਾਯ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ.
‘‘ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ¶ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਜਣ੍ਣੁਕੇ ਨਾਭਿਵਸ੍ਸਤਿ;
ਅਲਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਾਯ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੩; ਇਤਿਵੁ. ੫੩] ‘‘ਯੋ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਦ੍ਦ, ਦੁਕ੍ਖਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਸਲ੍ਲਤੋ;
ਉਭਯਨ੍ਤਰੇਨ ¶ [ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇ (ਸੀ.)] ਨਾਹੋਸਿ, ਕੇਨ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਕਿਂ ਸਿਯਾ.
‘‘ਮਾ ਮੇ ਕਦਾਚਿ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ, ਕੁਸੀਤੋ ਹੀਨਵੀਰਿਯੋ;
ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ ਅਨਾਦਰੋ, ਕੇਨ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਕਿਂ ਸਿਯਾ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ¶ ਚ ਮੇਧਾਵੀ, ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ;
ਚੇਤੋਸਮਥਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਪਿ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਤਿਟ੍ਠਤੁ.
‘‘ਯੋ ਪਪਞ੍ਚਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਪਞ੍ਚਾਭਿਰਤੋ ਮਗੋ;
ਵਿਰਾਧਯੀ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ.
‘‘ਯੋ ਚ ਪਪਞ੍ਚਂ ਹਿਤ੍ਵਾਨ, ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਪਥੇ ਰਤੋ;
ਆਰਾਧਯੀ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ.
[ਧ. ਪ. ੯੮] ‘‘ਗਾਮੇ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾਰਞ੍ਞੇ, ਨਿਨ੍ਨੇ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਥਲੇ;
ਯਤ੍ਥ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ.
‘‘ਰਮਣੀਯਾਨਿ ਅਰਞ੍ਞਾਨਿ, ਯਤ੍ਥ ਨ ਰਮਤੀ ਜਨੋ;
ਵੀਤਰਾਗਾ ਰਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਕਾਮਗਵੇਸਿਨੋ.
[ਧ. ਪ. ੭੬] ‘‘ਨਿਧੀਨਂਵ ਪਵਤ੍ਤਾਰਂ, ਯਂ ਪਸ੍ਸੇ ਵਜ੍ਜਦਸ੍ਸਿਨਂ;
ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹਵਾਦਿਂ ¶ ਮੇਧਾਵਿਂ, ਤਾਦਿਸਂ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਭਜੇ;
ਤਾਦਿਸਂ ਭਜਮਾਨਸ੍ਸ, ਸੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਨ ਪਾਪਿਯੋ.
[ਧ. ਪ. ੭੭] ‘‘ਓਵਦੇਯ੍ਯਾਨੁਸਾਸੇਯ੍ਯ, ਅਸਬ੍ਭਾ ਚ ਨਿਵਾਰਯੇ;
ਸਤਞ੍ਹਿ ਸੋ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਂ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਿਯੋ.
‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ;
ਧਮ੍ਮੇ ¶ ਦੇਸਿਯਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਸੋਤਮੋਧੇਸਿਮਤ੍ਥਿਕੋ;
ਤਂ ਮੇ ਅਮੋਘਂ ਸਵਨਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਨੇਵ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਯ, ਨਪਿ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਨੋ;
ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ, ਚੁਤਿਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਪਣਿਧੀ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ [ਕਥਾ. ੩੭੮].
‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂਵ ¶ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਮੁਣ੍ਡੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਾਰੁਤੋ;
ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਤ੍ਤਮੋ ਥੇਰੋ, ਉਪਤਿਸ੍ਸੋਵ [ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਚ (ਸੀ. ਕ.)] ਝਾਯਤਿ.
‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕੋ;
ਅਰਿਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ, ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਤਾਵਦੇ.
[ਉਦਾ. ੨੪] ‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ਸੇਲੋ, ਅਚਲੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ;
ਏਵਂ ਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਬ੍ਬਤੋਵ ਨ ਵੇਧਤਿ.
‘‘ਅਨਙ੍ਗਣਸ੍ਸ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਸੁਚਿਗਵੇਸਿਨੋ;
ਵਾਲਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਪਾਪਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਭਮਤ੍ਤਂਵ ਖਾਯਤਿ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ¶ ਮਰਣਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ.
‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮਰਣਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਜੀਵਿਤਂ;
ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਭਤਕੋ ਯਥਾ.
‘‘ਉਭਯੇਨ ਮਿਦਂ ਮਰਣਮੇਵ, ਨਾਮਰਣਂ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਪੁਰੇ ਵਾ;
ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ ਮਾ ਵਿਨਸ੍ਸਥ, ਖਣੋ ਵੋ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ.
‘‘ਨਗਰਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ, ਗੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ;
ਏਵਂ ਗੋਪੇਥ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਖਣੋ ਵੋ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ;
ਖਣਾਤੀਤਾ ¶ ਹਿ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ.
‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਉਪਰਤੋ, ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ [ਮਤ੍ਤਭਾਣੀ (ਸੀ.)] ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ;
ਧੁਨਾਤਿ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਦੁਮਪਤ੍ਤਂਵ ਮਾਲੁਤੋ.
‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਉਪਰਤੋ, ਮਨ੍ਤਭਾਣੀ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ;
ਅਪ੍ਪਾਸਿ [ਅਬ੍ਬਹਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਅਭਾਸਿ (?)] ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਦੁਮਪਤ੍ਤਂਵ ਮਾਲੁਤੋ.
‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ¶ ਅਨਾਯਾਸੋ, ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਨਾਵਿਲੋ;
ਕਲ੍ਯਾਣਸੀਲੋ ਮੇਧਾਵੀ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਸਿਯਾ.
‘‘ਨ ਵਿਸ੍ਸਸੇ ਏਕਤਿਯੇਸੁ ਏਵਂ, ਅਗਾਰਿਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ ਚਾਪਿ;
ਸਾਧੂਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨ ਅਸਾਧੁ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਸਾਧੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਾਧੁ ਹੋਨ੍ਤਿ.
‘‘ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ¶ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ, ਪਞ੍ਚੇਤੇ ਚਿਤ੍ਤਕੇਲਿਸਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਅਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਚੂਭਯਂ;
ਸਮਾਧਿ ਨ ਵਿਕਮ੍ਪਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਨੋ.
‘‘ਤਂ ਝਾਯਿਨਂ ਸਾਤਤਿਕਂ, ਸੁਖੁਮਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪਸ੍ਸਕਂ;
ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾਰਾਮਂ, ਆਹੁ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ.
‘‘ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਪਥਵੀ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਨਿਲੋਪਿ ਚ;
ਉਪਮਾਯ ਨ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਵਰਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ.
‘‘ਚਕ੍ਕਾਨੁਵਤ੍ਤਕੋ ¶ ਥੇਰੋ, ਮਹਾਞਾਣੀ ਸਮਾਹਿਤੋ;
ਪਥਵਾਪਗ੍ਗਿਸਮਾਨੋ, ਨ ਰਜ੍ਜਤਿ ਨ ਦੁਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿ ਮਹਾਮਤਿ;
ਅਜਲ਼ੋ ਜਲ਼ਸਮਾਨੋ, ਸਦਾ ਚਰਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ…ਪੇ… ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ¶ , ਏਸਾ ਮੇ ਅਨੁਸਾਸਨੀ;
ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਂ, ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਧੀ’’ਤਿ.
… ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰੋ….
੩. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਪਿਸੁਣੇਨ ਚ ਕੋਧਨੇਨ ਚ, ਮਚ੍ਛਰਿਨਾ ਚ ਵਿਭੂਤਨਨ੍ਦਿਨਾ;
ਸਖਿਤਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਪਾਪੋ ਕਾਪੁਰਿਸੇਨ ਸਙ੍ਗਮੋ.
‘‘ਸਦ੍ਧੇਨ ਚ ਪੇਸਲੇਨ ਚ, ਪਞ੍ਞਵਤਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇਨ ਚ;
ਸਖਿਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਦ੍ਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਙ੍ਗਮੋ.
‘‘ਪਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਬਿਮ੍ਬਂ…ਪੇ… ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਧੁਵਂ ਠਿਤਿ.
‘‘ਪਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਬਿਮ੍ਬਂ…ਪੇ… ਵਤ੍ਥੇਹਿ ਸੋਭਤਿ.
‘‘ਅਲਤ੍ਤਕਕਤਾ ¶ …ਪੇ… ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਅਟ੍ਠਪਦਕਤਾ…ਪੇ… ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਅਞ੍ਜਨੀਵ ਨਵਾ…ਪੇ… ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚਿਤ੍ਤਕਥੀ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਚਾਰਕੋ;
ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ, ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਗੋਤਮੋ.
‘‘ਖੀਣਾਸਵੋ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ, ਸਙ੍ਗਾਤੀਤੋ ਸੁਨਿਬ੍ਬੁਤੋ;
ਧਾਰੇਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਜਾਤਿਮਰਣਪਾਰਗੂ.
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ¶ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮਨੇ ਮਗ੍ਗੇ, ਸੋਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਗੋਤਮੋ.
‘‘ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ¶ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ;
ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੇ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ.
‘‘ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਬਲਿਬਦ੍ਦੋਵ ਜੀਰਤਿ;
ਮਂਸਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਤਸ੍ਸ ਨ ਵਡ੍ਢਤਿ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਂ, ਯੋ ਸੁਤੇਨਾਤਿਮਞ੍ਞਤਿ;
ਅਨ੍ਧੋ ਪਦੀਪਧਾਰੋਵ, ਤਥੇਵ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਉਪਾਸੇਯ੍ਯ, ਸੁਤਞ੍ਚ ਨ ਵਿਨਾਸਯੇ;
ਤਂ ਮੂਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਧਰੋ ਸਿਯਾ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਞ੍ਞੂ ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਦਕੋਵਿਦੋ;
ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਚੋਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ.
‘‘ਖਨ੍ਤ੍ਯਾ ¶ ਛਨ੍ਦਿਕਤੋ [ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਛਨ੍ਦਿਤੋ (?)] ਹੋਤਿ, ਉਸ੍ਸਹਿਤ੍ਵਾ ਤੁਲੇਤਿ ਤਂ;
ਸਮਯੇ ਸੋ ਪਦਹਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ, ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਂ;
ਧਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਮਾਕਙ੍ਖਂ, ਤਂ ਭਜੇਥ ਤਥਾਵਿਧਂ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ, ਕੋਸਾਰਕ੍ਖੋ ਮਹੇਸਿਨੋ;
ਚਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਪੂਜਨੀਯੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ.
‘‘ਧਮ੍ਮਾਰਾਮੋ ਧਮ੍ਮਰਤੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਵਿਚਿਨ੍ਤਯਂ;
ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤਿ.
‘‘ਕਾਯਮਚ੍ਛੇਰਗਰੁਨੋ ¶ [ਗਰੁਕੋ (ਸੀ.)], ਹਿਯ੍ਯਮਾਨੇ [ਹਿਯ੍ਯਮਾਨੋ (ਸੀ.)] ਅਨੁਟ੍ਠਹੇ;
ਸਰੀਰਸੁਖਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਕੁਤੋ ਸਮਣਫਾਸੁਤਾ.
‘‘ਨ ¶ ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਟਿਭਨ੍ਤਿ ਮਂ;
ਗਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਂਵ ਖਾਯਤਿ.
‘‘ਅਬ੍ਭਤੀਤਸਹਾਯਸ੍ਸ, ਅਤੀਤਗਤਸਤ੍ਥੁਨੋ;
ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਾਦਿਸਂ ਮਿਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਕਾਯਗਤਾ ਸਤਿ.
‘‘ਯੇ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੀਤਾ ਤੇ, ਨਵੇਹਿ ਨ ਸਮੇਤਿ ਮੇ;
ਸ੍ਵਜ੍ਜ ਏਕੋਵ ਝਾਯਾਮਿ, ਵਸ੍ਸੁਪੇਤੋਵ ਪਕ੍ਖਿਮਾ.
‘‘ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਨਾਨਾਵੇਰਜ੍ਜਕੇ ਬਹੂ;
ਮਾ ਵਾਰਯਿਤ੍ਥ ਸੋਤਾਰੋ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ ਸਮਯੋ ਮਮਂ.
‘‘ਦਸ੍ਸਨਾਯ ¶ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਨਾਨਾਵੇਰਜ੍ਜਕੇ ਪੁਥੁ;
ਕਰੋਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਓਕਾਸਂ, ਨ ਨਿਵਾਰੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ.
‘‘ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਸੇਖਭੂਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ;
ਨ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ.
‘‘ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਸੇਖਭੂਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ;
ਨ ਦੋਸਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ.
‘‘ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ;
ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮੇਨ, ਛਾਯਾਵ ਅਨਪਾਯਿਨੀ [ਅਨੁਪਾਯਿਨੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)].
‘‘ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ;
ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਵਚੀਕਮ੍ਮੇਨ, ਛਾਯਾਵ ਅਨਪਾਯਿਨੀ.
‘‘ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ;
ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਮਨੋਕਮ੍ਮੇਨ, ਛਾਯਾਵ ਅਨਪਾਯਿਨੀ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ¶ ¶ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਿਂ;
ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਞਾਣਂ ਮੇ ਉਦਪਜ੍ਜਥ.
‘‘ਅਹਂ ਸਕਰਣੀਯੋਮ੍ਹਿ, ਸੇਖੋ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋ;
ਸਤ੍ਥੁ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯੋ ਅਮ੍ਹਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ.
‘‘ਤਦਾਸਿ ¶ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ;
ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਵਰੂਪੇਤੇ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ, ਕੋਸਾਰਕ੍ਖੋ ਮਹੇਸਿਨੋ;
ਚਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਆਨਨ੍ਦੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ.
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ, ਕੋਸਾਰਕ੍ਖੋ ਮਹੇਸਿਨੋ;
ਚਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਤਮੋਨੁਦੋ.
‘‘ਗਤਿਮਨ੍ਤੋ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਨ੍ਤੋ ਚ ਯੋ ਇਸਿ;
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਧਾਰਕੋ ਥੇਰੋ, ਆਨਨ੍ਦੋ ਰਤਨਾਕਰੋ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ.
… ਆਨਨ੍ਦੋ ਥੇਰੋ….
ਤਿਂਸਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਫੁਸ੍ਸੋਪਤਿਸ੍ਸੋ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਤਯੋਤਿਮੇ ਪਕਿਤ੍ਤਿਤਾ;
ਗਾਥਾਯੋ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਸਤਂ ਪਞ੍ਚ ਚ ਉਤ੍ਤਰੀਤਿ;
੧੮. ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੋ
੧. ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨ ¶ ¶ ¶ ¶ ਗਣੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਚਰੇ, ਵਿਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿ ਦੁਲ੍ਲਭੋ;
ਨਾਨਾਜਨਸਙ੍ਗਹੋ ਦੁਖੋ, ਇਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਗਣਂ ਨ ਰੋਚਯੇ.
‘‘ਨ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਬ੍ਬਜੇ ਮੁਨਿ, ਵਿਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿ ਦੁਲ੍ਲਭੋ;
ਸੋ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਰਸਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਂ ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਯੋ ਸੁਖਾਵਹੋ.
‘‘ਪਙ੍ਕੋਤਿ ਹਿ ਨਂ ਅਵੇਦਯੁਂ, ਯਾਯਂ ਵਨ੍ਦਨਪੂਜਨਾ ਕੁਲੇਸੁ;
ਸੁਖੁਮਂ ਸਲ੍ਲ ਦੁਰੁਬ੍ਬਹਂ, ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਾਪੁਰਿਸੇਨ ਦੁਜ੍ਜਹੋ.
‘‘ਸੇਨਾਸਨਮ੍ਹਾ ਓਰੁਯ੍ਹ, ਨਗਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿਂ;
ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਕੁਟ੍ਠਿਂ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ.
‘‘ਸੋ ਮੇ [ਤਂ (ਸੀ. ਕ.)] ਪਕ੍ਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ, ਆਲੋਪਂ ਉਪਨਾਮਯਿ;
ਆਲੋਪਂ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਙ੍ਗੁਲਿ ਚੇਤ੍ਥ [ਪੇਤ੍ਥ (ਸੀ. ਕ.)] ਛਿਜ੍ਜਥ.
‘‘ਕੁਟ੍ਟਮੂਲਞ੍ਚ [ਕੁਡ੍ਡਮੂਲਞ੍ਚ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.)] ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਆਲੋਪਂ ਤਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਸਂ;
ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੇ ਵਾ ਭੁਤ੍ਤੇ ਵਾ, ਜੇਗੁਚ੍ਛਂ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡੋ ਆਹਾਰੋ, ਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਓਸਧਂ;
ਸੇਨਾਸਨਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ, ਪਂਸੁਕੂਲਞ੍ਚ ਚੀਵਰਂ;
ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਤ੍ਵਾ [ਅਭਿਭੁਞ੍ਜਤਿ (?)], ਸ ਵੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ਨਰੋ.
‘‘ਯਤ੍ਥ ਏਕੇ ਵਿਹਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਆਰੁਹਨ੍ਤਾ ਸਿਲੁਚ੍ਚਯਂ;
ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ;
ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ¶ , ਕਸ੍ਸਪੋ ਅਭਿਰੂਹਤਿ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ¶ , ਸੇਲਮਾਰੁਯ੍ਹ ਕਸ੍ਸਪੋ;
ਝਾਯਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰਵੋ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਸੇਲਮਾਰੁਯ੍ਹ ਕਸ੍ਸਪੋ;
ਝਾਯਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਸੇਲਮਾਰੁਯ੍ਹ ਕਸ੍ਸਪੋ;
ਝਾਯਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਅਨਾਸਵੋ.
‘‘ਕਰੇਰਿਮਾਲਾਵਿਤਤਾ ¶ ¶ , ਭੂਮਿਭਾਗਾ ਮਨੋਰਮਾ;
ਕੁਞ੍ਜਰਾਭਿਰੁਦਾ ਰਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਨੀਲਬ੍ਭਵਣ੍ਣਾ ਰੁਚਿਰਾ, ਵਾਰਿਸੀਤਾ ਸੁਚਿਨ੍ਧਰਾ;
ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਨੀਲਬ੍ਭਕੂਟਸਦਿਸਾ, ਕੂਟਾਗਾਰਵਰੂਪਮਾ;
ਵਾਰਣਾਭਿਰੁਦਾ ਰਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਅਭਿਵੁਟ੍ਠਾ ਰਮ੍ਮਤਲਾ, ਨਗਾ ਇਸਿਭਿ ਸੇਵਿਤਾ;
ਅਬ੍ਭੁਨ੍ਨਦਿਤਾ ਸਿਖੀਹਿ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਅਲਂ ਝਾਯਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ;
ਅਲਂ ਮੇ ਅਤ੍ਥਕਾਮਸ੍ਸ [ਅਤ੍ਤਕਾਮਸ੍ਸ (?)], ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ.
‘‘ਅਲਂ ਮੇ ਫਾਸੁਕਾਮਸ੍ਸ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ;
ਅਲਂ ਮੇ ਯੋਗਕਾਮਸ੍ਸ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.
‘‘ਉਮਾਪੁਪ੍ਫੇਨ ਸਮਾਨਾ, ਗਗਨਾਵਬ੍ਭਛਾਦਿਤਾ;
ਨਾਨਾਦਿਜਗਣਾਕਿਣ੍ਣਾ ¶ , ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਾ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ, ਮਿਗਸਙ੍ਘਨਿਸੇਵਿਤਾ;
ਨਾਨਾਦਿਜਗਣਾਕਿਣ੍ਣਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਅਚ੍ਛੋਦਿਕਾ ਪੁਥੁਸਿਲਾ, ਗੋਨਙ੍ਗੁਲਮਿਗਾਯੁਤਾ;
ਅਮ੍ਬੁਸੇਵਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੇਲਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਂ.
‘‘ਨ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੇਨ ਤੁਰਿਯੇਨ, ਰਤਿ ਮੇ ਹੋਤਿ ਤਾਦਿਸੀ;
ਯਥਾ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਪਸ੍ਸਤੋ.
‘‘ਕਮ੍ਮਂ ¶ ਬਹੁਕਂ ਨ ਕਾਰਯੇ, ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਜਨਂ ਨ ਉਯ੍ਯਮੇ;
ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਸੋ ਰਸਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਂ ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਯੋ ਸੁਖਾਵਹੋ.
‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਬਹੁਕਂ ਨ ਕਾਰਯੇ, ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਨਤ੍ਤਨੇਯ੍ਯਮੇਤਂ;
ਕਿਚ੍ਛਤਿ ਕਾਯੋ ਕਿਲਮਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਸੋ ਸਮਥਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.
‘‘ਓਟ੍ਠਪ੍ਪਹਤਮਤ੍ਤੇਨ, ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;
ਪਤ੍ਥਦ੍ਧਗੀਵੋ ਚਰਤਿ, ਅਹਂ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ.
‘‘ਅਸੇਯ੍ਯੋ ਸੇਯ੍ਯਸਮਾਨਂ, ਬਾਲੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ;
ਨ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਥਦ੍ਧਮਾਨਸਂ ਨਰਂ.
‘‘ਯੋ ¶ ਚ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ, ਨਾਹਂ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਵਾ ਪਨ;
ਹੀਨੋ ਤਂਸਦਿਸੋ [ਤੀਨੋਹਂ ਸਦਿਸੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਵਾਤਿ, ਵਿਧਾਸੁ ਨ ਵਿਕਮ੍ਪਤਿ.
‘‘ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਂ ¶ ਤਥਾ ਤਾਦਿਂ, ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ;
ਚੇਤੋਸਮਥਮਨੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪਸਂਸਰੇ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ, ਗਾਰਵੋ ਨੂਪਲਬ੍ਭਤਿ;
ਆਰਕਾ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਨਭਤੋ ਪੁਥਵੀ ਯਥਾ.
‘‘ਯੇਸਞ੍ਚ ਹਿਰਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ, ਸਦਾ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ;
ਵਿਰੂਲ਼੍ਹਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਤੇ, ਤੇਸਂ ਖੀਣਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾ.
‘‘ਉਦ੍ਧਤੋ ਚਪਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਂਸੁਕੂਲੇਨ ਪਾਰੁਤੋ;
ਕਪੀਵ ਸੀਹਚਮ੍ਮੇਨ, ਨ ਸੋ ਤੇਨੁਪਸੋਭਤਿ.
‘‘ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਅਚਪਲੋ, ਨਿਪਕੋ ਸਂਵੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ;
ਸੋਭਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲੇਨ, ਸੀਹੋਵ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ.
‘‘ਏਤੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਦੇਵਾ, ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ;
ਦਸਦੇਵਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ.
‘‘ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਵੀਰਂ, ਮਹਾਝਾਯਿਂ ਸਮਾਹਿਤਂ;
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ.
‘‘‘ਨਮੋ ¶ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ;
ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮ, ਯਮ੍ਪਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਯਤਿ [ਝਾਯਸਿ (ਕ. ਅਟ੍ਠ.)].
‘‘‘ਅਚ੍ਛੇਰਂ ਵਤ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਗੋਚਰੋ ਸਕੋ;
ਯੇ ਮਯਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮ, ਵਾਲਵੇਧਿਸਮਾਗਤਾ’.
‘‘ਤਂ ਤਥਾ ਦੇਵਕਾਯੇਹਿ, ਪੂਜਿਤਂ ਪੂਜਨਾਰਹਂ;
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਤਦਾ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਕਪ੍ਪਿਨਸ੍ਸ ਸਿਤਂ ਅਹੁ.
‘‘ਯਾਵਤਾ ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਠਪਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਮੁਨਿਂ;
ਧੁਤਗੁਣੇ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋਹਂ, ਸਦਿਸੋ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ¶ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ.
‘‘ਨ ¶ ਚੀਵਰੇ ਨ ਸਯਨੇ, ਭੋਜਨੇ ਨੁਪਲਿਮ੍ਪਤਿ;
ਗੋਤਮੋ ਅਨਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ, ਮੁਲ਼ਾਲਪੁਪ੍ਫਂ ਵਿਮਲਂਵ;
ਅਮ੍ਬੁਨਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨਿਨ੍ਨੋ, ਤਿਭਵਾਭਿਨਿਸ੍ਸਟੋ.
‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਗੀਵੋ ਸੋ, ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੋ ਮਹਾਮੁਨਿ;
ਪਞ੍ਞਾਸੀਸੋ ਮਹਾਞਾਣੀ, ਸਦਾ ਚਰਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ.
… ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਥੇਰੋ….
ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸਵ੍ਹਯੋ;
ਏਕੋਵ ਥੇਰੋ ਗਾਥਾਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਸੀਲ ਦੁਵੇਪਿ ਚਾਤਿ.
੧੯. ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤੋ
੧. ਤਾਲਪੁਟਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਕਦਾ ¶ ¶ ¶ ਨੁਹਂ ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਸੁ, ਏਕਾਕਿਯੋ ਅਦ੍ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਹਸ੍ਸਂ;
ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬਭਵਂ ਵਿਪਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਭਿਨ੍ਨਪਟਨ੍ਧਰੋ ਮੁਨਿ, ਕਾਸਾਵਵਤ੍ਥੋ ¶ ਅਮਮੋ ਨਿਰਾਸੋ;
ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਤਥੇਵ ਮੋਹਂ, ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਪਵਨਗਤੋ ਵਿਹਸ੍ਸਂ.
‘‘ਕਦਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਧਰੋਗਨੀਲ਼ਂ, ਕਾਯਂ ਇਮਂ ਮਚ੍ਚੁਜਰਾਯੁਪਦ੍ਦੁਤਂ;
ਵਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਵੀਤਭਯੋ ਵਿਹਸ੍ਸਂ, ਏਕੋ ਵਨੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਭਯਜਨਨਿਂ ਦੁਖਾਵਹਂ, ਤਣ੍ਹਾਲਤਂ ਬਹੁਵਿਧਾਨੁਵਤ੍ਤਨਿਂ;
ਪਞ੍ਞਾਮਯਂ ਤਿਖਿਣਮਸਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਛੇਤ੍ਵਾ ਵਸੇ ਤਮ੍ਪਿ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਪਞ੍ਞਾਮਯਮੁਗ੍ਗਤੇਜਂ, ਸਤ੍ਥਂ ਇਸੀਨਂ ਸਹਸਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ;
ਮਾਰਂ ਸਸੇਨਂ ਸਹਸਾ ਭਞ੍ਜਿਸ੍ਸਂ, ਸੀਹਾਸਨੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਸਬ੍ਭਿ ਸਮਾਗਮੇਸੁ, ਦਿਟ੍ਠੋ ਭਵੇ ਧਮ੍ਮਗਰੂਹਿ ਤਾਦਿਭਿ;
ਯਾਥਾਵਦਸ੍ਸੀਹਿ ਜਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ, ਪਧਾਨਿਯੋ ¶ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਮਂ ਤਨ੍ਦਿ ਖੁਦਾ ਪਿਪਾਸਾ, ਵਾਤਾਤਪਾ ਕੀਟਸਰੀਸਪਾ ਵਾ;
ਨ ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਤਂ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ, ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਿਯਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ¶ ¶ ਨੁ ਖੋ ਯਂ ਵਿਦਿਤਂ ਮਹੇਸਿਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ;
ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋ ਸਤਿਮਾ ਅਗਚ੍ਛਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਰੂਪੇ ਅਮਿਤੇ ਚ ਸਦ੍ਦੇ, ਗਨ੍ਧੇ ਰਸੇ ਫੁਸਿਤਬ੍ਬੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ;
ਆਦਿਤ੍ਤਤੋਹਂ ਸਮਥੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਚ੍ਛਂ ਤਦਿਦਂ ਕਦਾ ਮੇ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਦੁਬ੍ਬਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤੋਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮਨੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਂ;
ਅਥੋ ਪਸਤ੍ਥੋਪਿ ਤਤੋਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤੁਟ੍ਠੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਂ ਤਦਿਦਂ ਕਦਾ ਮੇ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਕਟ੍ਠੇ ਚ ਤਿਣੇ ਲਤਾ ਚ, ਖਨ੍ਧੇ ਇਮੇਹਂ ਅਮਿਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨੇਵ ਚ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਚ, ਸਮਂ ¶ ਤੁਲੇਯ੍ਯਂ ਤਦਿਦਂ ਕਦਾ ਮੇ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਮਂ ਪਾਵੁਸਕਾਲਮੇਘੋ, ਨਵੇਨ ਤੋਯੇਨ ਸਚੀਵਰਂ ਵਨੇ;
ਇਸਿਪ੍ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ ਪਥੇ ਵਜਨ੍ਤਂ, ਓਵਸ੍ਸਤੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ¶ ਮਯੂਰਸ੍ਸ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋ ਵਨੇ, ਦਿਜਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਵਾ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ ਰੁਤਂ;
ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਚਿਨ੍ਤਯੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਗਙ੍ਗਂ ਯਮੁਨਂ ਸਰਸ੍ਸਤਿਂ, ਪਾਤਾਲਖਿਤ੍ਤਂ ਵਲ਼ਵਾਮੁਖਞ੍ਚ [ਬਲਵਾਮੁਖਞ੍ਚ (ਕ.)];
ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਤਰੇਯ੍ਯਮਿਦ੍ਧਿਯਾ, ਵਿਭਿਂਸਨਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ¶ ਨੁ ਨਾਗੋਵ ਅਸਙ੍ਗਚਾਰੀ, ਪਦਾਲਯੇ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਛਨ੍ਦਂ;
ਨਿਬ੍ਬਜ੍ਜਯਂ ਸਬ੍ਬਸੁਭਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਝਾਨੇ ਯੁਤੋ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਕਦਾ ¶ ਇਣਟ੍ਟੋਵ ਦਲਿਦ੍ਦਕੋ [ਦਲ਼ਿਦ੍ਦਕੋ (ਸੀ.)] ਨਿਧਿਂ, ਆਰਾਧਯਿਤ੍ਵਾ ਧਨਿਕੇਹਿ ਪੀਲ਼ਿਤੋ;
ਤੁਟ੍ਠੋ ਭਵਿਸ੍ਸਂ ¶ ਅਧਿਗਮ੍ਮ ਸਾਸਨਂ, ਮਹੇਸਿਨੋ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
‘‘ਬਹੂਨਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਤਯਾਮ੍ਹਿ ਯਾਚਿਤੋ, ‘ਅਗਾਰਵਾਸੇਨ ਅਲਂ ਨੁ ਤੇ ਇਦਂ’;
ਤਂ ਦਾਨਿ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਮਾਨਂ, ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਚਿਤ੍ਤ ਤੁਵਂ ਨ ਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘ਨਨੁ ਅਹਂ ਚਿਤ੍ਤ ਤਯਾਮ੍ਹਿ ਯਾਚਿਤੋ, ‘ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ ਚਿਤ੍ਰਛਦਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮਾ’;
ਮਹਿਨ੍ਦਘੋਸਤ੍ਥਨਿਤਾਭਿਗਜ੍ਜਿਨੋ, ਤੇ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਿਨਂ.
‘‘ਕੁਲਮ੍ਹਿ ਮਿਤ੍ਤੇ ਚ ਪਿਯੇ ਚ ਞਾਤਕੇ, ਖਿਡ੍ਡਾਰਤਿਂ ਕਾਮਗੁਣਞ੍ਚ ਲੋਕੇ;
ਸਬ੍ਬਂ ਪਹਾਯ ਇਮਮਜ੍ਝੁਪਾਗਤੋ, ਅਥੋਪਿ ਤ੍ਵਂ ਚਿਤ੍ਤ ਨ ਮਯ੍ਹ ਤੁਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਮਮੇਵ ਏਤਂ ਨ ਹਿ ਤ੍ਵਂ ਪਰੇਸਂ, ਸਨ੍ਨਾਹਕਾਲੇ ਪਰਿਦੇਵਿਤੇਨ ਕਿਂ;
ਸਬ੍ਬਂ ਇਦਂ ਚਲਮਿਤਿ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਂ ਅਮਤਪਦਂ ਜਿਗੀਸਂ.
‘‘ਸੁਯੁਤ੍ਤਵਾਦੀ ਦ੍ਵਿਪਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ, ਮਹਾਭਿਸਕ੍ਕੋ ਨਰਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ [ਸਾਰਥੀ (ਸੀ.)];
‘ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਚਲਂ ਮਕ੍ਕਟਸਨ੍ਨਿਭਂ ਇਤਿ, ਅਵੀਤਰਾਗੇਨ ਸੁਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰਯਂ’.
‘‘ਕਾਮਾ ¶ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ ਮਧੁਰਾ ਮਨੋਰਮਾ, ਅਵਿਦ੍ਦਸੂ ਯਤ੍ਥ ਸਿਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ;
ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੇਸਿਨੋ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੀਤਾ ਨਿਰਯੇ ਨਿਰਾਕਤਾ.
‘‘‘ਮਯੂਰਕੋਞ੍ਚਾਭਿਰੁਤਮ੍ਹਿ ਕਾਨਨੇ, ਦੀਪੀਹਿ ਬ੍ਯਗ੍ਘੇਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਵਸਂ;
ਕਾਯੇ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਜਹ ਮਾ ਵਿਰਾਧਯ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਭਾਵੇਹਿ ¶ ਝਾਨਾਨਿ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ, ਬਲਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾ;
ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਵਿਜ੍ਜਾ ਫੁਸ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਭਾਵੇਹਿ ਮਗ੍ਗਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਸਬ੍ਬਦੁਖਕ੍ਖਯੋਗਧਂ;
ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸੋਧਨਂ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧੇ ਪਟਿਪਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋ, ਯਤੋ ¶ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦੇਤਿ ਤਂ ਜਹ;
ਇਧੇਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕਰੋਹਿ ਅਨ੍ਤਂ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਘਂ ਵਧਨ੍ਤਿ ਚ;
ਮਨੋਵਿਚਾਰੇ ਉਪਰੁਨ੍ਧ ਚੇਤਸੋ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਮੁਣ੍ਡੋ ਵਿਰੂਪੋ ਅਭਿਸਾਪਮਾਗਤੋ, ਕਪਾਲਹਤ੍ਥੋਵ ਕੁਲੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖਸੁ;
ਯੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਸਤ੍ਥੁਵਚਨੇ ਮਹੇਸਿਨੋ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਸੁਸਂਵੁਤਤ੍ਤੋ ¶ ਵਿਸਿਖਨ੍ਤਰੇ ਚਰਂ, ਕੁਲੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਅਸਙ੍ਗਮਾਨਸੋ;
ਚਨ੍ਦੋ ਯਥਾ ਦੋਸਿਨਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਹਿ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ, ਸੋਸਾਨਿਕੋ ਹੋਹਿ ਚ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ;
ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ ਹੋਹਿ ਸਦਾ ਧੁਤੇ ਰਤੋ’, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘ਰੋਪੇਤ੍ਵ ¶ ਰੁਕ੍ਖਾਨਿ ਯਥਾ ਫਲੇਸੀ, ਮੂਲੇ ਤਰੁਂ ਛੇਤ੍ਤੁ ਤਮੇਵ ਇਚ੍ਛਸਿ;
ਤਥੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਮਿਦਂ ਕਰੋਸਿ, ਯਂ ਮਂ ਅਨਿਚ੍ਚਮ੍ਹਿ ਚਲੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ.
‘‘ਅਰੂਪ ਦੂਰਙ੍ਗਮ ਏਕਚਾਰਿ, ਨ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਂ ਵਚਨਂ ਇਦਾਨਿਹਂ;
ਦੁਕ੍ਖਾ ਹਿ ਕਾਮਾ ਕਟੁਕਾ ਮਹਬ੍ਭਯਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵਾਭਿਮਨੋ ਚਰਿਸ੍ਸਂ.
‘‘ਨਾਹਂ ਅਲਕ੍ਖ੍ਯਾ ਅਹਿਰਿਕ੍ਕਤਾਯ ਵਾ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਹੇਤੂ ਨ ਚ ਦੂਰਕਨ੍ਤਨਾ;
ਆਜੀਵਹੇਤੂ ਚ ਅਹਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂ, ਕਤੋ ਚ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ ਪਟਿਸ੍ਸਵੋ ਮਯਾ.
‘‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਵਣ੍ਣਿਤਾ, ਮਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਦੁਖਸ੍ਸ’;
ਇਤਿਸ੍ਸੁ ¶ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਤਦਾ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਤ੍ਵਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਪੁਬ੍ਬਚਿਣ੍ਣਂ.
‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਪਿਯਾਪਿਯਞ੍ਚ, ਸੁਭਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਸੁਖਾ ਚ ਵੇਦਨਾ;
ਮਨਾਪਿਯਾ ਕਾਮਗੁਣਾ ਚ ਵਨ੍ਤਾ, ਵਨ੍ਤੇ ਅਹਂ ਆਵਮਿਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹੇ.
‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ¶ ¶ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ ਵਚੋ ਕਤਂ ਮਯਾ, ਬਹੂਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਨ ਮੇਸਿ ਕੋਪਿਤੋ;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵੋ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਤੇ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਚਿਰਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਤਯਾ ਕਤੇ.
‘‘ਤ੍ਵਞ੍ਞੇਵ ਨੋ ਚਿਤ੍ਤ ਕਰੋਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ [ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ (ਸੀ.), ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ (?) ਭਾਵਲੋਪ-ਤਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ], ਤ੍ਵਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਰਾਜਦਸੀ [ਰਾਜਦਿਸੀ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਕਰੋਸਿ;
ਵੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਭਵਾਮ ਏਕਦਾ, ਦੇਵਤ੍ਤਨਂ ਵਾਪਿ ਤਵੇਵ ਵਾਹਸਾ.
‘‘ਤਵੇਵ ਹੇਤੂ ਅਸੁਰਾ ਭਵਾਮਸੇ, ਤ੍ਵਂਮੂਲਕਂ ਨੇਰਯਿਕਾ ਭਵਾਮਸੇ;
ਅਥੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿ ਏਕਦਾ, ਪੇਤਤ੍ਤਨਂ ਵਾਪਿ ਤਵੇਵ ਵਾਹਸਾ.
‘‘ਨਨੁ ਦੁਬ੍ਭਿਸ੍ਸਸਿ ਮਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ, ਮੁਹੁਂ ਮੁਹੁਂ ਚਾਰਣਿਕਂਵ ਦਸ੍ਸਯਂ;
ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਮਯਾ ਪਲੋਭਸਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ ਵਿਰਾਧਿਤਂ ਮਯਾ.
‘‘ਇਦਂ ਪੁਰੇ ਚਿਤ੍ਤਮਚਾਰਿ ਚਾਰਿਕਂ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਯਤ੍ਥਕਾਮਂ ਯਥਾਸੁਖਂ;
ਤਦਜ੍ਜਹਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ ਯੋਨਿਸੋ, ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਭਿਨ੍ਨਂ ¶ ਵਿਯ ਅਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ.
‘‘ਸਤ੍ਥਾ ¶ ਚ ਮੇ ਲੋਕਮਿਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਦ੍ਧੁਵਤੋ ਅਸਾਰਤੋ;
ਪਕ੍ਖਨ੍ਦ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਜਿਨਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ, ਤਾਰੇਹਿ ਓਘਾ ਮਹਤਾ ਸੁਦੁਤ੍ਤਰਾ.
‘‘ਨ ਤੇ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤ ਯਥਾ ਪੁਰਾਣਕਂ, ਨਾਹਂ ਅਲਂ ਤੁਯ੍ਹ ਵਸੇ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤੁਂ [ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਿਤੁਂ (?)];
ਮਹੇਸਿਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਸਾਸਨੇ, ਨ ਮਾਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਿਨਾਸਧਾਰਿਨੋ.
‘‘ਨਗਾ ¶ ¶ ਸਮੁਦ੍ਦਾ ਸਰਿਤਾ ਵਸੁਨ੍ਧਰਾ, ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਵਿਦਿਸਾ ਅਧੋ ਦਿਵਾ;
ਸਬ੍ਬੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਤਿਭਵਾ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ, ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤ ਸੁਖਂ ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਧਿਤਿਪ੍ਪਰਂ ਕਿਂ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤ ਕਾਹਿਸਿ, ਨ ਤੇ ਅਲਂ ਚਿਤ੍ਤ ਵਸਾਨੁਵਤ੍ਤਕੋ;
ਨ ਜਾਤੁ ਭਸ੍ਤਂ ਉਭਤੋਮੁਖਂ ਛੁਪੇ, ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਪੂਰਂ ਨਵ ਸੋਤਸਨ੍ਦਨਿਂ.
‘‘ਵਰਾਹਏਣੇਯ੍ਯਵਿਗਾਲ਼੍ਹਸੇਵਿਤੇ, ਪਬ੍ਭਾਰਕੁਟ੍ਟੇ ਪਕਤੇਵ ਸੁਨ੍ਦਰੇ;
ਨਵਮ੍ਬੁਨਾ ਪਾਵੁਸਸਿਤ੍ਥਕਾਨਨੇ, ਤਹਿਂ ¶ ਗੁਹਾਗੇਹਗਤੋ ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਸੁਨੀਲਗੀਵਾ ਸੁਸਿਖਾ ਸੁਪੇਖੁਨਾ, ਸੁਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਚ੍ਛਦਨਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮਾ;
ਸੁਮਞ੍ਜੁਘੋਸਤ੍ਥਨਿਤਾਭਿਗਜ੍ਜਿਨੋ, ਤੇ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਿਨਂ.
‘‘ਵੁਟ੍ਠਮ੍ਹਿ ਦੇਵੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲੇ ਤਿਣੇ, ਸਂਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਮੇਘਨਿਭਮ੍ਹਿ ਕਾਨਨੇ;
ਨਗਨ੍ਤਰੇ ਵਿਟਪਿਸਮੋ ਸਯਿਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਮੇ ਮੁਦੂ ਹੇਹਿਤਿ ਤੂਲਸਨ੍ਨਿਭਂ.
‘‘ਤਥਾ ਤੁ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤੇਨਪਿ ਹੋਤੁ ਮੇ ਅਲਂ;
ਨ ਤਾਹਂ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ, ਬਿਲ਼ਾਰਭਸ੍ਤਂਵ ਯਥਾ ਸੁਮਦ੍ਦਿਤਂ.
‘‘ਤਥਾ ਤੁ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤੇਨਪਿ ਹੋਤੁ ਮੇ ਅਲਂ;
ਵੀਰਿਯੇਨ ਤਂ ਮਯ੍ਹ ਵਸਾਨਯਿਸ੍ਸਂ, ਗਜਂਵ ਮਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ.
‘‘ਤਯਾ ¶ ਸੁਦਨ੍ਤੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤੇਨ ਹਿ, ਹਯੇਨ ¶ ਯੋਗ੍ਗਾਚਰਿਯੋਵ ਉਜ੍ਜੁਨਾ;
ਪਹੋਮਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਿਵਂ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖੀਹਿ ਸਦਾ ਨਿਸੇਵਿਤਂ.
‘‘ਆਰਮ੍ਮਣੇ ¶ ਤਂ ਬਲਸਾ ਨਿਬਨ੍ਧਿਸਂ, ਨਾਗਂਵ ਥਮ੍ਭਮ੍ਹਿ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ;
ਤਂ ਮੇ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਯਾ ਸੁਭਾਵਿਤਂ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸਬ੍ਬਭਵੇਸੁ ਹੇਹਿਸਿ.
‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਛੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਥਾਨੁਸਾਰਿਨਂ, ਯੋਗੇਨ ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਥੇ ਨਿਵੇਸਿਯ;
ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਮੁਦਯਂ ਵਿਭਵਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਂ, ਦਾਯਾਦਕੋ ਹੇਹਿਸਿ ਅਗ੍ਗਵਾਦਿਨੋ.
‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਗਾਮਣ੍ਡਲਂਵ ਪਰਿਨੇਸਿ ਚਿਤ੍ਤ ਮਂ;
ਨਨੁ [ਨੂਨ (ਸੀ.)] ਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਂ, ਸਂਸੇਵਸੇ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ.
‘‘ਮਿਗੋ ਯਥਾ ਸੇਰਿ ਸੁਚਿਤ੍ਤਕਾਨਨੇ, ਰਮ੍ਮਂ ਗਿਰਿਂ ਪਾਵੁਸਅਬ੍ਭਮਾਲਿਨਿਂ [ਮਾਲਿਂ (?)];
ਅਨਾਕੁਲੇ ਤਤ੍ਥ ਨਗੇ ਰਮਿਸ੍ਸਂ [ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)], ਅਸਂਸਯਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪਰਾ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਯੇ ¶ ¶ ਤੁਯ੍ਹ ਛਨ੍ਦੇਨ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਿਨੋ, ਨਰਾ ਚ ਨਾਰੀ ਚ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਯਂ ਸੁਖਂ;
ਅਵਿਦ੍ਦਸੂ ਮਾਰਵਸਾਨੁਵਤ੍ਤਿਨੋ, ਭਵਾਭਿਨਨ੍ਦੀ ਤਵ ਚਿਤ੍ਤ ਸਾਵਕਾ’’ਤਿ.
… ਤਾਲਪੁਟੋ ਥੇਰੋ….
ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਤਾਲਪੁਟੋ ਸੁਚਿ;
ਗਾਥਾਯੋ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਸ, ਪੁਨ ਪਞ੍ਚ ਚ ਉਤ੍ਤਰੀਤਿ.
੨੦. ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੋ
੧. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ¶ ¶ ¶ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤਾ;
ਦਾਲੇਮੁ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਾ.
‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤਾ;
ਧੁਨਾਮ ¶ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂਵ ਕੁਞ੍ਜਰੋ.
‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾ ਸਾਤਤਿਕਾ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤਾ;
ਦਾਲੇਮੁ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਾ.
‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾ ਸਾਤਤਿਕਾ, ਉਞ੍ਛਾਪਤ੍ਤਾਗਤੇ ਰਤਾ;
ਧੁਨਾਮ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂਵ ਕੁਞ੍ਜਰੋ.
‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਕੁਟਿਕੇ, ਮਂਸਨ੍ਹਾਰੁਪਸਿਬ੍ਬਿਤੇ;
ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਪੁਰੇ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੇ, ਪਰਗਤ੍ਤੇ ਮਮਾਯਸੇ.
‘‘ਗੂਥਭਸ੍ਤੇ ਤਚੋਨਦ੍ਧੇ, ਉਰਗਣ੍ਡਿਪਿਸਾਚਿਨਿ;
ਨਵ ਸੋਤਾਨਿ ਤੇ ਕਾਯੇ, ਯਾਨਿ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ.
‘‘ਤਵ ਸਰੀਰਂ ਨਵਸੋਤਂ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਕਰਂ ਪਰਿਬਨ੍ਧਂ;
ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਵਜ੍ਜਯਤੇ ਤਂ, ਮੀਲ਼੍ਹਂ ਚ ਯਥਾ ਸੁਚਿਕਾਮੋ.
‘‘ਏਵਞ੍ਚੇ ਤਂ ਜਨੋ ਜਞ੍ਞਾ, ਯਥਾ ਜਾਨਾਮਿ ਤਂ ਅਹਂ;
ਆਰਕਾ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਗੂਥਟ੍ਠਾਨਂਵ ਪਾਵੁਸੇ’’.
‘‘ਏਵਮੇਤਂ ਮਹਾਵੀਰ, ਯਥਾ ਸਮਣ ਭਾਸਸਿ;
ਏਤ੍ਥ ਚੇਕੇ ਵਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਪਙ੍ਕਮ੍ਹਿਵ ਜਰਗ੍ਗਵੋ.
‘‘ਆਕਾਸਮ੍ਹਿ ਹਲਿਦ੍ਦਿਯਾ, ਯੋ ਮਞ੍ਞੇਥ ਰਜੇਤਵੇ;
ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾਪਿ ਰਙ੍ਗੇਨ, ਵਿਘਾਤੁਦਯਮੇਵ ਤਂ.
‘‘ਤਦਾਕਾਸਸਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ;
ਮਾ ਪਾਪਚਿਤ੍ਤੇ ਆਸਾਦਿ, ਅਗ੍ਗਿਖਨ੍ਧਂਵ ਪਕ੍ਖਿਮਾ.
‘‘ਪਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਬਿਮ੍ਬਂ, ਅਰੁਕਾਯਂ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਂ;
ਆਤੁਰਂ ਬਹੁਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਧੁਵਂ ਠਿਤਿ.
‘‘ਪਸ੍ਸ ¶ ਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਰੂਪਂ, ਮਣਿਨਾ ਕੁਣ੍ਡਲੇਨ ਚ;
ਅਟ੍ਠਿਂ ਤਚੇਨ ਓਨਦ੍ਧਂ, ਸਹ ਵਤ੍ਥੇਹਿ ਸੋਭਤਿ.
‘‘ਅਲਤ੍ਤਕਕਤਾ ¶ ਪਾਦਾ, ਮੁਖਂ ਚੁਣ੍ਣਕਮਕ੍ਖਿਤਂ;
ਅਲਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੋਹਾਯ, ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਅਟ੍ਠਪਦਕਤਾ ਕੇਸਾ, ਨੇਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਜਨਮਕ੍ਖਿਤਾ;
ਅਲਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੋਹਾਯ, ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਅਞ੍ਜਨੀਵ ਨਵਾ ਚਿਤ੍ਤਾ, ਪੂਤਿਕਾਯੋ ਅਲਙ੍ਕਤੋ;
ਅਲਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੋਹਾਯ, ਨੋ ਚ ਪਾਰਗਵੇਸਿਨੋ.
‘‘ਓਦਹਿ ਮਿਗਵੋ ਪਾਸਂ, ਨਾਸਦਾ ਵਾਗੁਰਂ ਮਿਗੋ;
ਭੁਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਪਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਕਦ੍ਦਨ੍ਤੇ ਮਿਗਬਨ੍ਧਕੇ.
‘‘ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਾਸੋ ਮਿਗਵਸ੍ਸ, ਨਾਸਦਾ ਵਾਗੁਰਂ ਮਿਗੋ;
ਭੁਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਪਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਸੋਚਨ੍ਤੇ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕੇ.
‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ;
ਅਨੇਕਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ.
[ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੧, ੨੭੨; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੬; ੨.੧੪੩; ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨.੧੧੫; ਜਾ. ੧.੧.੯੫] ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ¶ ¶ ਵਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯ ਧਮ੍ਮਿਨੋ.
ਉਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵੂਪਸਮੋ ਸੁਖੋ.
‘‘ਸੁਖੁਮਂ ਤੇ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਵਾਲਗ੍ਗਂ ਉਸੁਨਾ ਯਥਾ;
ਯੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਰਤੋ ਨੋ ਚ ਅਤ੍ਤਤੋ.
‘‘ਯੇ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਪਰਤੋ ਨੋ ਚ ਅਤ੍ਤਤੋ;
ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਾਧਿਂਸੁ ਨਿਪੁਣਂ, ਵਾਲਗ੍ਗਂ ਉਸੁਨਾ ਯਥਾ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧, ੯੭] ‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੋਵ ਮਤ੍ਥਕੇ;
ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ.
[ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧, ੯੭]‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, ਡਯ੍ਹਮਾਨੋਵ ਮਤ੍ਥਕੇ;
ਭਵਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’.
‘‘ਚੋਦਿਤੋ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤੇਨ, ਸਰੀਰਨ੍ਤਿਮਧਾਰਿਨਾ;
ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦਂ, ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪਯਿਂ.
‘‘ਨਯਿਦਂ ਸਿਥਿਲਮਾਰਬ੍ਭ, ਨਯਿਦਂ ਅਪ੍ਪੇਨ ਥਾਮਸਾ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਗਨ੍ਥ-ਪਮੋਚਨਂ.
‘‘ਅਯਞ੍ਚ ¶ ਦਹਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਯਮੁਤ੍ਤਮਪੋਰਿਸੋ;
ਧਾਰੇਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਜੇਤ੍ਵਾ ਮਾਰਂ ਸਵਾਹਿਨਿਂ [ਸਵਾਹਨਂ (ਕ.)].
‘‘ਵਿਵਰਮਨੁਪਭਨ੍ਤਿ ¶ ਵਿਜ੍ਜੁਤਾ, ਵੇਭਾਰਸ੍ਸ ਚ ਪਣ੍ਡਵਸ੍ਸ ਚ;
ਨਗਵਿਵਰਗਤੋ ਝਾਯਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਮਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ.
‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਉਪਰਤੋ, ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੋ ਮੁਨਿ;
ਦਾਯਾਦੋ ¶ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਅਭਿਵਨ੍ਦਿਤੋ.
‘‘ਉਪਸਨ੍ਤਂ ਉਪਰਤਂ, ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ ਮੁਨਿਂ;
ਦਾਯਾਦਂ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਵਨ੍ਦ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਕਸ੍ਸਪਂ.
‘‘ਯੋ ਚ ਜਾਤਿਸਤਂ ਗਚ੍ਛੇ, ਸਬ੍ਬਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤਿਯੋ;
ਸੋਤ੍ਤਿਯੋ ਵੇਦਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ.
‘‘ਅਜ੍ਝਾਯਕੋਪਿ ਚੇ ਅਸ੍ਸ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ;
ਏਤਸ੍ਸ ਵਨ੍ਦਨਾਯੇਤਂ, ਕਲਂ ਨਾਗ੍ਘਤਿ ਸੋਲ਼ਸਿਂ.
‘‘ਯੋ ਸੋ ਅਟ੍ਠ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ, ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅਫਸ੍ਸਯਿ [ਅਪਸ੍ਸਯਿ (ਸੀ. ਕ.), ਅਫੁਸ੍ਸਯਿ (ਸ੍ਯਾ.)];
ਅਨੁਲੋਮਂ ਪਟਿਲੋਮਂ, ਤਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ.
‘‘ਤਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਮਾਸਾਦਿ [ਮਾ ਹਨਿ (ਸੀ.)], ਮਾਤ੍ਤਾਨਂ ਖਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ;
ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੇਹਿ ਮਨਂ, ਅਰਹਨ੍ਤਮ੍ਹਿ ਤਾਦਿਨੇ;
ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਞ੍ਜਲਿਕੋ ਵਨ੍ਦ, ਮਾ ਤੇ ਵਿਜਟਿ ਮਤ੍ਥਕਂ.
‘‘ਨੇਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਸਂਸਾਰੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ;
ਅਧੋਗਮਂ ਜਿਮ੍ਹਪਥਂ, ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਮਨੁਧਾਵਤਿ.
‘‘ਕਿਮੀਵ ਮੀਲ਼੍ਹਸਲ੍ਲਿਤ੍ਤੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤੋ;
ਪਗਾਲ਼੍ਹੋ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੇ, ਤੁਚ੍ਛੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੋਟ੍ਠਿਲੋ.
‘‘ਇਮਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਸੁਦਸ੍ਸਨਂ;
ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਉਭਤੋਭਾਗੇ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ.
‘‘ਵਿਸਲ੍ਲਂ ¶ ਖੀਣਸਂਯੋਗਂ, ਤੇਵਿਜ੍ਜਂ ਮਚ੍ਚੁਹਾਯਿਨਂ;
ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਂ ¶ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ.
‘‘ਏਤੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਦੇਵਾ, ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ;
ਦਸ ਦੇਵਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਾ;
ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ.
‘‘‘ਨਮੋ ¶ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ;
ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋਸਿ ਮਾਰਿਸ’.
‘‘ਪੂਜਿਤੋ ¶ ਨਰਦੇਵੇਨ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਰਣਾਭਿਭੂ;
ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਂਵ ਤੋਯੇਨ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਨੁਪਲਿਪ੍ਪਤਿ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਸ੍ਸਧਾ ਲੋਕੋ, ਸਂਵਿਦਿਤੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਪ੍ਪੋ ਵਸਿ;
ਇਦ੍ਧਿਗੁਣੇ ਚੁਤੁਪਪਾਤੇ ਕਾਲੇ, ਪਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਤਾ ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ.
‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋਵ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲੇਨ ਉਪਸਮੇਨ ਚ;
ਯੋਪਿ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤਾਵਪਰਮੋ ਸਿਯਾ.
‘‘ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਖਣੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਨੇ;
ਅਹਂ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਾਸੁ ਕੁਸਲੋ, ਵਸੀਭੂਤੋਮ੍ਹਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ.
‘‘ਸਮਾਧਿਵਿਜ੍ਜਾਵਸਿਪਾਰਮੀਗਤੋ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਗੋਤ੍ਤੋ ਅਸਿਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ;
ਧੀਰੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿ ਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਨਾਗੋ ¶ ਯਥਾ ਪੂਤਿਲਤਂਵ ਬਨ੍ਧਨਂ.
‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ;
ਓਹਿਤੋ ਗਰੁਕੋ ਭਾਰੋ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋ.
[ਮ. ਨਿ. ੧.੫੧੩] ‘‘ਕੀਦਿਸੋ ਨਿਰਯੋ ਆਸਿ, ਯਤ੍ਥ ਦੁਸ੍ਸੀ ਅਪਚ੍ਚਥ;
ਵਿਧੁਰਂ ਸਾਵਕਮਾਸਜ੍ਜ, ਕਕੁਸਨ੍ਧਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਸਤਂ ਆਸਿ ਅਯੋਸਙ੍ਕੂ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵੇਦਨਾ;
ਈਦਿਸੋ ਨਿਰਯੋ ਆਸਿ, ਯਤ੍ਥ ਦੁਸ੍ਸੀ ਅਪਚ੍ਚਥ;
ਵਿਧੁਰਂ ਸਾਵਕਮਾਸਜ੍ਜ, ਕਕੁਸਨ੍ਧਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ;
ਤਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮਾਸਜ੍ਜ, ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਮਜ੍ਝੇਸਰਸ੍ਮਿਂ ¶ [ਸਰਸ੍ਸ (ਸੀ.), ਸਾਗਰਸ੍ਮਿਂ (ਕ.)] ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਵਿਮਾਨਾ ਕਪ੍ਪਠਾਯਿਨੋ;
ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਵਣ੍ਣਾ ਰੁਚਿਰਾ, ਅਚ੍ਚਿਮਨ੍ਤੋ ਪਭਸ੍ਸਰਾ;
ਅਚ੍ਛਰਾ ਤਤ੍ਥ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਤ੍ਤਵਣ੍ਣਿਯੋ.
‘‘ਯੋ ¶ ¶ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਯੋ ਵੇ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚੋਦਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੇਕ੍ਖਤੋ;
ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦਂ, ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪਯਿ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਯੋ ¶ ਵੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦਂ, ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪਯਿ;
ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ, ਸਂਵੇਜੇਸਿ ਚ ਦੇਵਤਾ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਯੋ ਵੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦੇ, ਸਕ੍ਕਂ ਸੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ;
ਅਪਿ ਆਵੁਸੋ ਜਾਨਾਸਿ, ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ;
ਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕੋ ਵਿਯਾਕਾਸਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਯਥਾਤਥਂ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਠਿਤੋ [ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਾ’ਭਿਤੋ (ਸ੍ਯਾ.)] ਸਭਂ;
ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤ੍ਯਾਵੁਸੋ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁ;
ਪਸ੍ਸਸਿ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰਂ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਯਾਕਾਸਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਯਥਾਤਥਂ;
ਨ ਮੇ ਮਾਰਿਸ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁ.
‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰਂ;
ਸੋਹਂ ਅਜ੍ਜ ਕਥਂ ਵਜ੍ਜਂ, ਅਹਂ ਨਿਚ੍ਚੋਮ੍ਹਿ ਸਸ੍ਸਤੋ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਯੋ ਮਹਾਨੇਰੁਨੋ ਕੂਟਂ, ਵਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਅਫਸ੍ਸਯਿ [ਅਪਸ੍ਸਯਿ (ਸੀ. ਕ.)];
ਵਨਂ ਪੁਬ੍ਬਵਿਦੇਹਾਨਂ, ਯੇ ਚ ਭੂਮਿਸਯਾ ਨਰਾ.
‘‘ਯੋ ਏਤਮਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ;
ਤਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮਾਸਜ੍ਜ, ਕਣ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਸਿ.
‘‘ਨ ਵੇ ਅਗ੍ਗਿ ਚੇਤਯਤਿ, ਅਹਂ ਬਾਲਂ ਡਹਾਮੀਤਿ;
ਬਾਲੋਵ ਜਲਿਤਂ ਅਗ੍ਗਿਂ, ਆਸਜ੍ਜ ਨਂ ਪਡਯ੍ਹਤਿ.
‘‘ਏਵਮੇਵ ਤੁਵਂ ਮਾਰ, ਆਸਜ੍ਜ ਨਂ ਤਥਾਗਤਂ;
ਸਯਂ ਡਹਿਸ੍ਸਸਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਬਾਲੋ ਅਗ੍ਗਿਂਵ ਸਮ੍ਫੁਸਂ.
‘‘ਅਪੁਞ੍ਞਂ ¶ ¶ ਪਸਵੀ ਮਾਰੋ, ਆਸਜ੍ਜ ਨਂ ਤਥਾਗਤਂ;
ਕਿਂ ਨੁ ਮਞ੍ਞਸਿ ਪਾਪਿਮ, ਨ ਮੇ ਪਾਪਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ.
‘‘ਕਰਤੋ ਤੇ ਚੀਯਤੇ [ਮਿਯ੍ਯਤੇ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਮ. ਨਿ. ੧.੫੧੩ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ] ਪਾਪਂ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਅਨ੍ਤਕ;
ਮਾਰ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦ ਬੁਦ੍ਧਮ੍ਹਾ, ਆਸਂ ਮਾਕਾਸਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸੁ.
‘‘ਇਤਿ ¶ ¶ ਮਾਰਂ ਅਤਜ੍ਜੇਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨੇ;
ਤਤੋ ਸੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਯਕ੍ਖੋ, ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯਥਾ’’ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ [ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲਾਨੋ (ਕ.)] ਥੇਰੋ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
ਸਟ੍ਠਿਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਟ੍ਠਿਕਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ;
ਏਕੋਵ ਥੇਰਗਾਥਾਯੋ, ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਾਤਿ.
੨੧. ਮਹਾਨਿਪਾਤੋ
੧. ਵਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ
‘‘ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ¶ ¶ ¶ ਵਤ ਮਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ;
ਵਿਤਕ੍ਕਾ ਉਪਧਾਵਨ੍ਤਿ, ਪਗਬ੍ਭਾ ਕਣ੍ਹਤੋ ਇਮੇ.
‘‘ਉਗ੍ਗਪੁਤ੍ਤਾ ਮਹਿਸ੍ਸਾਸਾ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਿਨੋ [ਦਲ਼੍ਹਧਨ੍ਵਿਨੋ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)];
ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕਿਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਅਪਲਾਯਿਨਂ.
‘‘ਸਚੇਪਿ ਏਤ੍ਤਕਾ [ਏਤਤੋ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੦੯)] ਭਿਯ੍ਯੋ, ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ;
ਨੇਵ ਮਂ ਬ੍ਯਾਧਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ [ਬ੍ਯਾਥਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (?)], ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਹਿ [ਧਮ੍ਮੇਸ੍ਵਮ੍ਹਿ (ਸ੍ਯਾ. ਕ.)] ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ.
‘‘ਸਕ੍ਖੀ ¶ ਹਿ ਮੇ ਸੁਤਂ ਏਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮਨਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਨਿਰਤੋ ਮਨੋ.
‘‘ਏਵਂ ਚੇ ਮਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ, ਪਾਪਿਮ ਉਪਗਚ੍ਛਸਿ;
ਤਥਾ ਮਚ੍ਚੁ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮੇ ਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਦਕ੍ਖਸਿ.
‘‘ਅਰਤਿਞ੍ਚ [ਅਰਤਿਂ (ਬਹੂਸੁ)] ਰਤਿਞ੍ਚ ਪਹਾਯ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਗੇਹਸਿਤਞ੍ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਂ;
ਵਨਥਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ, ਨਿਬ੍ਬਨਥੋ ਅਵਨਥੋ ਸ [ਨਿਬ੍ਬਨਥੋ ਅਰਤੋ ਸ ਹਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੦)] ਭਿਕ੍ਖੁ.
‘‘ਯਮਿਧ ਪਥਵਿਞ੍ਚ ਵੇਹਾਸਂ, ਰੂਪਗਤਂ ਜਗਤੋਗਧਂ ਕਿਞ੍ਚਿ;
ਪਰਿਜੀਯਤਿ ਸਬ੍ਬਮਨਿਚ੍ਚਂ, ਏਵਂ ਸਮੇਚ੍ਚ ਚਰਨ੍ਤਿ ਮੁਤਤ੍ਤਾ.
‘‘ਉਪਧੀਸੁ ਜਨਾ ਗਧਿਤਾਸੇ, ਦਿਟ੍ਠਸੁਤੇ [ਦਿਟ੍ਠੇ ਸੁਤੇ (ਸੀ.)] ਪਟਿਘੇ ਚ ਮੁਤੇ ਚ;
ਏਤ੍ਥ ਵਿਨੋਦਯ ਛਨ੍ਦਮਨੇਜੋ, ਯੋ ਹੇਤ੍ਥ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਮੁਨਿ ਤਮਾਹੁ [ਤਂ ਮੁਨਿਮਾਹੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੦)].
‘‘ਅਥ ¶ ਸਟ੍ਠਿਸਿਤਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਤਾਯ [ਪੁਥੂ ਜਨਤਾਯ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੦)] ਅਧਮ੍ਮਾ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ;
ਨ ਚ ਵਗ੍ਗਗਤਸ੍ਸ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ, ਨੋ ਪਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਗਾਹੀ [ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਭਾਣੀ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੦)] ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ.
‘‘ਦਬ੍ਬੋ ¶ ਚਿਰਰਤ੍ਤਸਮਾਹਿਤੋ, ਅਕੁਹਕੋ ਨਿਪਕੋ ਅਪਿਹਾਲੁ;
ਸਨ੍ਤਂ ਪਦਂ ਅਜ੍ਝਗਮਾ ਮੁਨਿ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਕਙ੍ਖਤਿ ਕਾਲਂ.
‘‘ਮਾਨਂ ਪਜਹਸ੍ਸੁ ਗੋਤਮ, ਮਾਨਪਥਞ੍ਚ ਜਹਸ੍ਸੁ ਅਸੇਸਂ;
ਮਾਨਪਥਮ੍ਹਿ ਸ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ, ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀਹੁਵਾ ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ.
‘‘ਮਕ੍ਖੇਨ ਮਕ੍ਖਿਤਾ ਪਜਾ, ਮਾਨਹਤਾ ਨਿਰਯਂ ਪਪਤਨ੍ਤਿ;
ਸੋਚਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ, ਮਾਨਹਤਾ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ.
‘‘ਨ ¶ ਹਿ ਸੋਚਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਦਾਚਿ, ਮਗ੍ਗਜਿਨੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ;
ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ¶ ਸੁਖਞ੍ਚਾਨੁਭੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਦਸੋਤਿ ਤਮਾਹੁ ਤਥਤ੍ਤਂ.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਅਖਿਲੋ ਇਧ [ਅਖਿਲੋ (ਸੀ.), ਅਖਿਲੋਧ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੧)] ਪਧਾਨਵਾ, ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਪਹਾਯ ਵਿਸੁਦ੍ਧੋ;
ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਅਸੇਸਂ, ਵਿਜ੍ਜਾਯਨ੍ਤਕਰੋ ਸਮਿਤਾਵੀ.
‘‘ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਡਯ੍ਹਾਮਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ;
ਸਾਧੁ ਨਿਬ੍ਬਾਪਨਂ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਗੋਤਮ.
‘‘ਸਞ੍ਞਾਯ ¶ ਵਿਪਰਿਯੇਸਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੇ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ;
ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਹਿ, ਸੁਭਂ ਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਂ ( ) [(ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਤੋ ਪਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮਾ ਚ ਅਤ੍ਤਤੋ; ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਹਿ ਮਹਾਰਾਗਂ, ਮਾ ਦਯ੍ਹਿਤ੍ਥੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ;) (ਸੀ. ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੨) ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾਯਂ ਏਕਸਤ੍ਤਤੀਤਿਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਚ, ਥੇਰਗਾਥਾਟ੍ਠਕਥਾ ਚ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ].
‘‘ਅਸੁਭਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਹਿ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ;
ਸਤਿ ਕਾਯਗਤਾ ਤ੍ਯਤ੍ਥੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਬਹੁਲੋ ਭਵ.
‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਾਵੇਹਿ, ਮਾਨਾਨੁਸਯਮੁਜ੍ਜਹ;
ਤਤੋ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਤਮੇਵ ਵਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਯਾਯਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਤਾਪਯੇ;
ਪਰੇ ਚ ਨ ਵਿਹਿਂਸੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਵੇ ਵਾਚਾ ਸੁਭਾਸਿਤਾ.
‘‘ਪਿਯਵਾਚਮੇਵ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਯਾ ਵਾਚਾ ਪਟਿਨਨ੍ਦਿਤਾ;
ਯਂ ਅਨਾਦਾਯ ਪਾਪਾਨਿ, ਪਰੇਸਂ ਭਾਸਤੇ ਪਿਯਂ.
‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਵੇ ਅਮਤਾ ਵਾਚਾ, ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨਨ੍ਤਨੋ;
ਸਚ੍ਚੇ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਆਹੁ ਸਨ੍ਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ.
‘‘ਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਾਸਤਿ ਵਾਚਂ, ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਤ੍ਤਿਯਾ;
ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਸਾ ਵੇ ਵਾਚਾਨਮੁਤ੍ਤਮਾ.
‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞੋ ਮੇਧਾਵੀ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੋ;
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ¶ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਂ.
‘‘ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਦੇਸੇਤਿ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਪਿ ਭਾਸਤਿ;
ਸਾਲਿਕਾਯਿਵ ਨਿਗ੍ਘੋਸੋ, ਪਟਿਭਾਨਂ ਉਦਿਯ੍ਯਤਿ [ਉਦੀਰਯਿ (ਸੀ.), ਉਦੀਯ੍ਯਤਿ (ਸ੍ਯਾ.), ਉਦਯ੍ਯਤਿ (?) ਉਟ੍ਠਹਤੀਤਿ ਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾ].
‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਤਂ ਦੇਸਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸੁਣਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਂ ਗਿਰਂ;
ਸਰੇਨ ਰਜਨੀਯੇਨ, ਸਵਨੀਯੇਨ ਵਗ੍ਗੁਨਾ;
ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਮੁਦਿਤਾ, ਸੋਤਂ ਓਧੇਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੋ.
‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਸਮਾਗਤਾ;
ਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਾ, ਅਨੀਘਾ ਖੀਣਪੁਨਬ੍ਭਵਾ ਇਸੀ.
‘‘ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ¶ ਯਥਾ ਰਾਜਾ, ਅਮਚ੍ਚਪਰਿਵਾਰਿਤੋ;
ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪਰਿਯੇਤਿ, ਸਾਗਰਨ੍ਤਂ ਮਹਿਂ ਇਮਂ.
‘‘ਏਵਂ ¶ ਵਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮਂ, ਸਤ੍ਥਵਾਹਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ;
ਸਾਵਕਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ ਮਚ੍ਚੁਹਾਯਿਨੋ.
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਭਗਵਤੋ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਪਲਾਪੇਤ੍ਥ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;
ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ, ਵਨ੍ਦੇ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਂ.
‘‘ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਸੁਗਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ;
ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਵਿਰਜਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਕੁਤੋਭਯਂ.
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਮਲਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ;
ਸੋਭਤਿ ਵਤ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ.
‘‘‘ਨਾਗਨਾਮੋ’ਸਿ ਭਗਵਾ, ਇਸੀਨਂ ਇਸਿਸਤ੍ਤਮੋ;
ਮਹਾਮੇਘੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾਨ, ਸਾਵਕੇ ਅਭਿਵਸ੍ਸਸਿ.
‘‘ਦਿਵਾ ¶ ਵਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਸਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਕਮ੍ਯਤਾ;
ਸਾਵਕੋ ਤੇ ਮਹਾਵੀਰ, ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਤਿ ਵਙ੍ਗਿਸੋ.
‘‘ਉਮ੍ਮਗ੍ਗਪਥਂ ਮਾਰਸ੍ਸ, ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਚਰਤਿ ਪਭਿਜ੍ਜ ਖੀਲਾਨਿ;
ਤਂ ਪਸ੍ਸਥ ਬਨ੍ਧਪਮੁਞ੍ਚਕਰਂ, ਅਸਿਤਂਵ ਭਾਗਸੋ ਪਵਿਭਜ੍ਜ.
‘‘ਓਘਸ੍ਸ ਹਿ ਨਿਤਰਣਤ੍ਥਂ, ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਅਕ੍ਖਾਸਿ;
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਮਤੇ ਅਕ੍ਖਾਤੇ, ਧਮ੍ਮਦਸਾ ਠਿਤਾ ਅਸਂਹੀਰਾ.
‘‘ਪਜ੍ਜੋਤਕਰੋ ਅਤਿਵਿਜ੍ਝ [ਅਤਿਵਿਜ੍ਝ ਧਮ੍ਮਂ (ਸੀ.)], ਸਬ੍ਬਠਿਤੀਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਮਦ੍ਦਸ [ਅਤਿਕ੍ਕਮਮਦ੍ਦ (ਸੀ. ਕ.)];
ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਚ, ਅਗ੍ਗਂ ਸੋ ਦੇਸਯਿ ਦਸਦ੍ਧਾਨਂ.
‘‘ਏਵਂ ਸੁਦੇਸਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਕੋ ਪਮਾਦੋ ਵਿਜਾਨਤਂ ਧਮ੍ਮਂ;
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਯੋ ਥੇਰੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਤਿਬ੍ਬਨਿਕ੍ਕਮੋ;
ਲਾਭੀ ਸੁਖਵਿਹਾਰਾਨਂ, ਵਿਵੇਕਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ.
‘‘ਯਂ ¶ ¶ ਸਾਵਕੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਕਾਰਿਨਾ;
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਤੋ.
‘‘ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਕੋਵਿਦੋ;
ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਬੁਦ੍ਧਦਾਯਾਦੋ, ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਤਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ.
‘‘ਨਗਸ੍ਸ ¶ ਪਸ੍ਸੇ ਆਸੀਨਂ, ਮੁਨਿਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਗੁਂ;
ਸਾਵਕਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਵਿਜ੍ਜਾ ਮਚ੍ਚੁਹਾਯਿਨੋ.
‘‘ਚੇਤਸਾ [ਤੇ ਚੇਤਸਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੮)] ਅਨੁਪਰਿਯੇਤਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ;
ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਨੇਸਂ ਸਮਨ੍ਵੇਸਂ [ਸਮਨ੍ਨੇਸਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੮)], ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ ਨਿਰੂਪਧਿਂ.
‘‘ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਮੁਨਿਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਗੁਂ;
ਅਨੇਕਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਗੋਤਮਂ.
‘‘ਚਨ੍ਦੋ ਯਥਾ ਵਿਗਤਵਲਾਹਕੇ ਨਭੇ, ਵਿਰੋਚਤਿ ਵੀਤਮਲੋਵ ਭਾਣੁਮਾ;
ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਙ੍ਗੀਰਸ ਤ੍ਵਂ ਮਹਾਮੁਨਿ, ਅਤਿਰੋਚਸਿ ਯਸਸਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕਂ.
‘‘ਕਾਵੇਯ੍ਯਮਤ੍ਤਾ ਵਿਚਰਿਮ੍ਹ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਗਾਮਾ ਗਾਮਂ ਪੁਰਾ ਪੁਰਂ;
ਅਥਦ੍ਦਸਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨ ਪਾਰਗੁਂ.
‘‘ਸੋ ਮੇ ਧਮ੍ਮਮਦੇਸੇਸਿ, ਮੁਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਰਗੂ;
ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਸੀਦਿਮ੍ਹ, ਸਦ੍ਧਾ [ਅਦ੍ਧਾ (ਸੀ. ਅਟ੍ਠ.)] ਨੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਖਨ੍ਧੇ ਆਯਤਨਾਨਿ ਚ;
ਧਾਤੁਯੋ ਚ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਨ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ.
‘‘ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਾ;
ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਪੁਰਿਸਾਨਞ੍ਚ, ਯੇ ਤੇ ਸਾਸਨਕਾਰਕਾ.
‘‘ਤੇਸਂ ਖੋ ਵਤ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਬੋਧਿਮਜ੍ਝਗਮਾ ਮੁਨਿ;
ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ, ਯੇ ਨਿਰਾਮਗਤਦ੍ਦਸਾ.
‘‘ਸੁਦੇਸਿਤਾ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪਾਣਿਨਂ.
‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਅਤਿਕ੍ਕਮਂ;
ਅਰਿਯਂ ¶ ਚਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਗਾਮਿਨਂ.
‘‘ਏਵਮੇਤੇ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਾ ਮੇ ਤੇ ਯਥਾ ਤਥਾ;
ਸਦਤ੍ਥੋ ਮੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਵਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਮਮ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ;
ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ [ਸਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ (ਸੀ. ਕ.)] ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਯਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਤਦੁਪਾਗਮਿਂ.
‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋਤਧਾਤੁ ਵਿਸੋਧਿਤਾ;
ਤੇਵਿਜ੍ਜੋ ਇਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਕੋਵਿਦੋ.
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ¶ ਸਤ੍ਥਾਰਮਨੋਮਪਞ੍ਞਂ, ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਯੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨਂ ਛੇਤ੍ਤਾ;
ਅਗ੍ਗਾਲ਼ਵੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤੋ.
‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਕਪ੍ਪੋ ¶ ਇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਤਯਾ ਕਤਂ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ;
ਸੋ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਂ ਅਚਰਿ ਮੁਤ੍ਯਪੇਖੋ, ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸੀ.
‘‘ਤਂ ਸਾਵਕਂ ਸਕ੍ਕ ਮਯਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇ, ਅਞ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ;
ਸਮਵਟ੍ਠਿਤਾ ਨੋ ਸਵਨਾਯ ਸੋਤਾ [ਹੇਤੁਂ (ਸੀ. ਸ੍ਯਾ.) ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ], ਤੁਵਂ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤ੍ਵਮਨੁਤ੍ਤਰੋਸਿ’’.
ਛਿਨ੍ਦ ¶ ਨੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਵੇਦਯ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞ;
ਮਜ੍ਝੇਵ ਨੋ ਭਾਸ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਕੋਵ ਦੇਵਾਨ ਸਹਸ੍ਸਨੇਤ੍ਤੋ.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਗਨ੍ਥਾ ਇਧ ਮੋਹਮਗ੍ਗਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਪਕ੍ਖਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਠਾਨਾ;
ਤਥਾਗਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਨ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਹਿ ਏਤਂ ਪਰਮਂ ਨਰਾਨਂ.
‘‘ਨੋ ¶ ਚੇ ਹਿ ਜਾਤੁ ਪੁਰਿਸੋ ਕਿਲੇਸੇ, ਵਾਤੋ ਯਥਾ ਅਬ੍ਭਘਨਂ ਵਿਹਾਨੇ;
ਤਮੋਵਸ੍ਸ ਨਿਵੁਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੋ, ਜੋਤਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਪਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ [ਨ ਜੋਤਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਨਰਾ ਤਪੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੁ. ਨਿ. ੩੫੦)].
‘‘ਧੀਰਾ ਚ ਪਜ੍ਜੋਤਕਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਅਹਂ ਵੀਰ ਤਥੇਵ ਮਞ੍ਞੇ;
ਵਿਪਸ੍ਸਿਨਂ ਜਾਨਮੁਪਾਗਮਿਮ੍ਹ, ਪਰਿਸਾਸੁ ਨੋ ਆਵਿਕਰੋਹਿ ਕਪ੍ਪਂ.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਿਰਂ ਏਰਯ ਵਗ੍ਗੁ ਵਗ੍ਗੁਂ, ਹਂਸੋਵ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਸਣਿਕਂ ਨਿਕੂਜ;
ਬਿਨ੍ਦੁਸ੍ਸਰੇਨ ¶ ਸੁਵਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ, ਸਬ੍ਬੇਵ ਤੇ ਉਜ੍ਜੁਗਤਾ ਸੁਣੋਮ.
‘‘ਪਹੀਨਜਾਤਿਮਰਣਂ ¶ ਅਸੇਸਂ, ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਧੋਨਂ ਵਦੇਸ੍ਸਾਮਿ [ਪਟਿਵੇਦਿਯਾਮਿ (ਸੀ. ਕ.)] ਧਮ੍ਮਂ;
ਨ ਕਾਮਕਾਰੋ ਹਿ [ਹੋਤਿ (ਸੀ. ਕ.)] ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ, ਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਕਾਰੋ ਚ [ਵ (ਬਹੂਸੁ)] ਤਥਾਗਤਾਨਂ.
‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਤਵੇਦਂ, ਸਮੁਜ੍ਜੁਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਮੁਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਅਯਮਞ੍ਜਲਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਸੁਪ੍ਪਣਾਮਿਤੋ, ਮਾ ਮੋਹਯੀ ਜਾਨਮਨੋਮਪਞ੍ਞ.
‘‘ਪਰੋਪਰਂ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ, ਮਾ ਮੋਹਯੀ ਜਾਨਮਨੋਮਵੀਰਿਯ;
ਵਾਰਿਂ ਯਥਾ ਘਮ੍ਮਨਿ ਘਮ੍ਮਤਤ੍ਤੋ, ਵਾਚਾਭਿਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸੁਤਂ ਪਵਸ੍ਸ.
‘‘ਯਦਤ੍ਥਿਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਚਰੀ, ਕਪ੍ਪਾਯਨੋ ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤਂ ਅਮੋਘਂ;
ਨਿਬ੍ਬਾਯਿ ਸੋ ਆਦੁ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋ [ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ (ਸੀ.), ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ (ਕ.)], ਯਥਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹੁ ਤਂ ਸੁਣੋਮ.
‘‘‘ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ ¶ ਤਣ੍ਹਂ ਇਧ ਨਾਮਰੂਪੇ,
(ਇਤਿ ਭਗਵਾ) ਕਣ੍ਹਸ੍ਸ ਸੋਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਂ;
ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਂ ਮਰਣਂ ਅਸੇਸਂ’, ਇਚ੍ਚਬ੍ਰਵਿ ¶ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਚਸੇਟ੍ਠੋ.
‘‘ਏਸ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਸੀਦਾਮਿ, ਵਚੋ ਤੇ ਇਸਿਸਤ੍ਤਮ;
ਅਮੋਘਂ ਕਿਰ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠਂ, ਨ ਮਂ ਵਞ੍ਚੇਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ.
‘‘ਯਥਾ ਵਾਦੀ ਤਥਾ ਕਾਰੀ, ਅਹੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ;
ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਜਾਲਂ, ਤਤਂ ਮਾਯਾਵਿਨੋ ਦਲ਼੍ਹਂ.
‘‘ਅਦ੍ਦਸ ¶ ਭਗਵਾ ਆਦਿਂ, ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਿਯੋ;
ਅਚ੍ਚਗਾ ¶ ਵਤ ਕਪ੍ਪਾਨੋ, ਮਚ੍ਚੁਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਦੁਤ੍ਤਰਂ.
‘‘ਤਂ ਦੇਵਦੇਵਂ ਵਨ੍ਦਾਮਿ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਤੇ ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮ;
ਅਨੁਜਾਤਂ ਮਹਾਵੀਰਂ, ਨਾਗਂ ਨਾਗਸ੍ਸ ਓਰਸ’’ਨ੍ਤਿ.
ਇਤ੍ਥਂ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਥੇਰੋ ਗਾਥਾਯੋ
ਅਭਾਸਿਤ੍ਥਾਤਿ.
ਮਹਾਨਿਪਾਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਤ੍ਤਤਿਮ੍ਹਿ ਨਿਪਾਤਮ੍ਹਿ, ਵਙ੍ਗੀਸੋ ਪਟਿਭਾਣਵਾ;
ਏਕੋਵ ਥੇਰੋ ਨਤ੍ਥਞ੍ਞੋ, ਗਾਥਾਯੋ ਏਕਸਤ੍ਤਤੀਤਿ.
ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਥੇਰਗਾਥਾਯੋ.
ਤਤ੍ਰੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾ ਗਾਥਾ, ਤੀਣਿ ਸਟ੍ਠਿਸਤਾਨਿ ਚ;
ਥੇਰਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾ ਸਟ੍ਠਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ.
ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍ਵਾਨ, ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਅਨਾਸਵਾ;
ਖੇਮਨ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਗ੍ਗਿਖਨ੍ਧਾਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾਤਿ.
ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.