📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ

ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ

(ਪਠਮੋ ਭਾਗੋ)

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ

ਯੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਤਿਗਸਬ੍ਬਸੋਭਾ-

ਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ;

ਦੋਸੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਸਵਾਸਨੇਹਿ,

ਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਮਞ੍ਚ ਦਾਤਾ.

ਨਿਚ੍ਚਂ ਦਯਾਚਨ੍ਦਨਸੀਤਚਿਤ੍ਤੋ,

ਪਞ੍ਞਾਰਵਿਜ੍ਜੋਤਿਤਸਬ੍ਬਨੇਯ੍ਯੋ;

ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਤਮਗ੍ਗਭੂਤਂ,

ਭੂਤਤ੍ਥਨਾਥਂ ਸਿਰਸਾ ਨਮਿਤ੍ਵਾ.

ਯੋ ਸਬ੍ਬਭੂਤੇਸੁ ਮੁਨੀਵ ਅਗ੍ਗੋ, ਅਨਨ੍ਤਸਙ੍ਖੇਸੁ ਜਿਨਤ੍ਤਜੇਸੁ;

ਅਹੂ ਦਯਾਞਾਣਗੁਣੇਹਿ ਸਤ੍ਥੁਲੀਲਾਨੁਕਾਰੀ ਜਨਤਾਹਿਤੇਸੁ.

ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਮੁਨਿਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ, ਥੇਰਂ ਥਿਰਾਨੇਕਗੁਣਾਭਿਰਾਮਂ;

ਪਞ੍ਞਾਪਭਾਵੁਗ੍ਗਤਚਾਰੁਕਿਤ੍ਤਿਂ, ਸੁਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅਥੋ ਨਮਿਤ੍ਵਾ.

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਾਨੁਪਵਤ੍ਤਕੇਨ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਵਕੇਨ;

ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤਥਾਗਤੇਨ, ਭੂਤਤ੍ਥਵੇਦਿਤ੍ਤਮੁਪਾਗਤੇਨ.

ਯੋ ਭਾਸਿਤੋ ਭਾਸਿਤਕੋਵਿਦੇਨ, ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੀਪੁਜ੍ਜਲਨਾਯਕੇਨ;

ਪਾਠੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ, ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਤਨ੍ਨਾਮਵਿਸੇਸਿਤੋ ਚ.

ਵਿਚਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਨਯੋਪਗੂਲ਼੍ਹੋ, ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞੇਹਿ ਸਦਾਵਗਾਲ਼੍ਹੋ;

ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਲੋਕਤ੍ਥਪਰਾਯਣੇਹਿ, ਸਂਸੇਵਨੀਯੋ ਸੁਜਨੇਹਿ ਨਿਚ੍ਚਂ.

ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾਵਹਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ, ਯੋਗੀਹਿਨੇਕੇਹਿ ਨਿਸੇਵਿਤਸ੍ਸ;

ਅਤ੍ਥਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਨੁਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤੋ, ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਯੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅਨੁਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ.

ਅਵੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਮਯਾ ਸਕਾ ਚ, ਅਨਾਮਸਨ੍ਤੋ ਸਮਯਂ ਪਰਞ੍ਚ;

ਪੁਬ੍ਬੋਪਦੇਸਟ੍ਠਕਥਾਨਯਞ੍ਚ, ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤੋ.

ਵਕ੍ਖਾਮਹਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਜਨਸ੍ਸ, ਹਿਤਾਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਂ;

ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਕਾਸਿਨਿਂ ਤਂ, ਸੁਣਾਥ ਧਾਰੇਥ ਚ ਸਾਧੁ ਸਨ੍ਤੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਤਨ੍ਨਾਮਵਿਸੇਸਿਤੋ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਤਾ ਤਾਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਚਤਸ੍ਸੋ ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ – ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ. ਤਾਸਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯੋਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੋ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਟਿਲਾਭਹੇਤੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਥਮਯਂ ਤਾਸਂ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਪਭੇਦਤੋ ਦੇਸਿਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਵਹਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਾਨਾਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਦੇਸਨਾ ਸੋਤੂਨਂ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਞ੍ਚ ਸਞ੍ਜਨੇਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ – ‘‘ਪਭੇਦਤੋ ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਵਹਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਪਦਭਾਜਨੀਯ). ਅਯਞ੍ਚ ਨਾਨਾਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਦੇਸਨਾ, ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਮਗ੍ਗਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ.

ਤਤ੍ਥ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਪਭੇਦਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਞਾਣੇਸੁ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੮) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਭੇਦਾ, ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਪਭੇਦਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਪਟਿਭਾਨਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਭਾਨੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਹੇਤੁਫਲਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਅਨੁਸਾਰੇਨ ਅਰੀਯਤਿ ਅਧਿਗਮੀਯਤਿ ਪਾਪੁਣੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ, ਵਿਪਾਕੋ, ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੋ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਂ ਵਿਦਹਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਚੇਵ ਪਾਪੇਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਯੋ ਕੋਚਿ ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਹੇਤੁ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਭਾਸਿਤਂ, ਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ (ਵਿਭ. ੭੧੯-੭੨੫) –

‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਜਾਤਾ ਭੂਤਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਾਤੁਭੂਤਾ, ਇਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਯਮ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਜਾਤਾ ਭੂਤਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਾਤੁਭੂਤਾ, ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

‘‘ਜਰਾਮਰਣੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਜਰਾਮਰਣਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

‘‘ਜਾਤਿਯਾ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਭਵੇ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਉਪਾਦਾਨੇ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਤਣ੍ਹਾਯ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਵੇਦਨਾਯ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਫਸ੍ਸੇ ਞਾਣਂ….ਪੇ… ਸਲ਼ਾਯਤਨੇ ਞਾਣਂ….ਪੇ… ਨਾਮਰੂਪੇ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਂ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਵੇਦਲ੍ਲਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ. ਇਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਯਾ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਵੋਹਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਲਾਪੇ ਭਾਸਨੇ ਉਦੀਰਣੇ ਤਂ ਲਪਿਤਂ ਭਾਸਿਤਂ ਉਦੀਰਿਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਮਾਗਧਿਕਾਯ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮੂਲਭਾਸਾਯ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਏਵਮਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ, ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਰਮ੍ਮਣਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹਿ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਫਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ ਨ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਵੇਦਨਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਞ੍ਞਂ ਪਨੇਸ ਨਾਮਾਖ੍ਯਾਤਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਦ੍ਦਂ ਜਾਨਾਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ? ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਨਯਿਦਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਾਸਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਂ ਕਥਿਤਂ – ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਹਿ ਦਹਰਕਾਲੇ ਕੁਮਾਰਕੇ ਮਞ੍ਚੇ ਵਾ ਪੀਠੇ ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਕਥਯਮਾਨਾ ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਦਾਰਕਾ ਤੇਸਂ ਤਂ ਤਂ ਭਾਸਂ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਾਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਮਾਤਾ ਦਮਿਲ਼ੀ, ਪਿਤਾ ਅਨ੍ਧਕੋ. ਤੇਸਂ ਜਾਤਦਾਰਕੋ ਸਚੇ ਮਾਤੁ ਕਥਂ ਪਠਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਦਮਿਲ਼ਭਾਸਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਚੇ ਪਿਤੁ ਕਥਂ ਪਠਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਭਾਸਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ. ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਕਥਂ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ ਮਾਗਧਿਕਭਾਸਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ.

ਯੋਪਿ ਅਗਾਮਕੇ ਮਹਾਅਰਞ੍ਞੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਵਚਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮਾਗਧਿਕਭਾਸਮੇਵ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ. ਨਿਰਯੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਦੇਵਲੋਕੇਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮਾਗਧਿਕਭਾਸਾਵ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੇਸਾ ਓਟ੍ਟਕਿਰਾਤਅਨ੍ਧਕਯੋਨਕਦਮਿਲ਼ਭਾਸਾਦਿਕਾ ਭਾਸਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਵੇਕਾ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਬ੍ਰਹ੍ਮਵੋਹਾਰਅਰਿਯਵੋਹਾਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਾਗਧਿਕਭਾਸਾ ਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਮਾਗਧਿਕਭਾਸਾਯ ਏਵ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਏਵਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ. ਮਾਗਧਿਕਭਾਸਾਯ ਹਿ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸੋਤਪਥਾਗਮਨਮੇਵ ਪਪਞ੍ਚੋ. ਸੋਤੇ ਪਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਨਯਸਤੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ਭਾਸਾਯ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਕਂ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਨੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ.

ਞਾਣੇਸੁ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਞਾਣਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਞਾਣੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵਾ ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਞਾਣੇਸੁ ਗੋਚਰਕਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਗਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

ਇਮਾ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਤਮੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ? ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਞ੍ਚ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਸੀਤਿਯਾਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਪਭੇਦਂ ਗਤਾ, ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ, ਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ, ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ, ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾਯ ਉਪਾਸਿਕਾਯਾਤਿਏਵਮਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਪਭੇਦਂ ਗਤਾਤਿ ਇਮਾਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਪਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ? ਅਧਿਗਮੇਨ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਵਨੇਨ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਯ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਗਮੋ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਵਨਂ ਨਾਮ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ. ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਗਣ੍ਠਿਪਦਅਤ੍ਥਪਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ. ਉਗ੍ਗਹਿਤਪਾਲ਼ਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨੇ ਯੋਗਾਵਚਰਤਾ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਭਾਵੇਨ ਯਾਵ ਅਨੁਲੋਮਗੋਤ੍ਰਭੁਸਮੀਪਂ ਪਤ੍ਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਯੋਗੋ. ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਵਚਰਸ੍ਸ ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਕਾਰਣੇਸੁ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਸਵਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਪਭੇਦਸ੍ਸੇਵ ਬਲਵਕਾਰਣਾਨਿ. ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ, ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਥਾ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਵਨਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਹੋਨ੍ਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੇਨ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚੇਵ ਏਤਰਹਿ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਸਮ੍ਮਸਨਂ ਵਿਨਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਇਮੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇਪਿ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸਦਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਪਰੇ ਆਹੁ –

‘‘ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ, ਦੇਸਭਾਸਾ ਚ ਆਗਮੋ;

ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਅਧਿਗਮੋ, ਗਰੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਤਥਾ;

ਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚੇਵਾਤਿ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋਵ. ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਸੁ ਚ ਕੁਸਲਤਾ. ਦੇਸਭਾਸਾ ਨਾਮ ਏਕਸਤਵੋਹਾਰਕੁਸਲਤਾ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਮਾਗਧਿਕੇ ਕੋਸਲ੍ਲਂ. ਆਗਮੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਓਪਮ੍ਮਵਗ੍ਗਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ. ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਏਕਗਾਥਾਯਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਨਿਚ੍ਛਯਪੁਚ੍ਛਨਂ. ਅਧਿਗਮੋ ਨਾਮ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਤਾ ਵਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਤਾ ਵਾ ਅਨਾਗਾਮਿਤਾ ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਵਾ. ਗਰੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਾਮ ਸੁਤਪਟਿਭਾਨਬਹੁਲਾਨਂ ਗਰੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾਸੋ. ਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂਯੇਵ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਞ੍ਚੇਵ ਅਧਿਗਮਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਸਾਵਕਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਏਤਾਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਸੇਕ੍ਖਫਲਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਸੇਕ੍ਖਫਲਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਾ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ. ਤਥਾਗਤਾਨਞ੍ਹਿ ਦਸ ਬਲਾਨਿ ਵਿਯ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਰਿਯਫਲੇਹੇਵ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਇਮਾਸਂ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੋ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੋ ਏਵ ਪਕਰਣਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ, ਪਕਾਰੇਨ ਕਰੀਯਨ੍ਤੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਨਾਨਾਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਅਤ੍ਥਾ ਇਤਿ ਪਕਰਣਂ.

ਤਦੇਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਫਲਵਿਸੇਸਸਾਧਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਪਟਿਸੇਧਨਂ ਯੋਗਾਵਚਰਾਨਂ ਞਾਣਵਰਰਤਨਾਕਰਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਾਵਿਲਾਸਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭੂਤਂ ਸਂਸਾਰਭੀਰੁਕਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਦੁਪਾਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਾਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣੇਨ ਸੁਜਨਹਦਯਪਰਿਤੋਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮਹਾਪਦੀਪਾਵਭਾਸੇਨ ਸਕਲਜਨਵਿਤ੍ਥਤਮਹਾਕਰੁਣਾਸਿਨੇਹਸਿਨਿਦ੍ਧਹਦਯੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨਹਦਯਗਤਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਵਿਧਮਨਤ੍ਥਮੁਜ੍ਜਲਿਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਮਹਾਪਦੀਪਸ੍ਸ ਤਦਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਕਾਸਨਸਿਨੇਹਪਰਿਸੇਕੇਨ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਮਵਿਰਤਮੁਜ੍ਜਲਨਮਿਚ੍ਛਤਾ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੇਨ ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਯਥਾਸੁਤਮੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਆਰੋਪਿਤਂ.

ਤਦੇਤਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਮਹਾਨਿਕਾਯੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਾਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਾ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਨਵਸੁ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਗੇਯ੍ਯਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਙ੍ਗਦ੍ਵਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ.

‘‘ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ;

ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੇ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੨੭) –

ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਆਰੋਪਿਤੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਗਹਿਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਅਨੇਕਸਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਯੋ ਵਗ੍ਗਾ – ਮਹਾਵਗ੍ਗੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਵਗ੍ਗੋ, ਚੂਲ਼ਵਗ੍ਗੋਤਿ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਗ੍ਗਸ੍ਮਿਂ ਦਸਦਸਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਣਕਥਾਦਿਕਾ ਮਾਤਿਕਾਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਸਮਤਿਂਸ ਕਥਾ. ਏਵਮਨੇਕਧਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪੁਬ੍ਬਪਦਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ. ਇਮਞ੍ਹਿ ਪਕਰਣਂ ਪਾਠਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ, ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸਹੇਤੁ? ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਲੋਕੇ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਂ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮਤਿਂਸਾਯ ਕਥਾਸੁ ਞਾਣਕਥਾ ਕਸ੍ਮਾ ਆਦਿਤੋ ਕਥਿਤਾਤਿ ਚੇ? ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਲਵਿਸੋਧਕਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੬੯)?

ਉਜੁਕਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਞਾਣਕਥਾ ਆਦਿਤੋ ਕਥਿਤਾ.

ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੋਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਤੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਂ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੩੬ ਆਦਯੋ).

ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਭੂਤਾਯ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਨਮ੍ਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਭਾਵਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਞਾਣਂ ਤਾਵ ਸੋਧੇਤੁਂ ਞਾਣਕਥਾ ਆਦਿਤੋ ਕਥਿਤਾ.

‘‘ਅਪਿਚੁਦਾਯਿ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਅਪਰਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਤੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ – ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੭੧) ਚ –

ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਞਾਣਕਥਾ ਆਦਿਤੋ ਕਥਿਤਾ.

‘‘ਅਲਂ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਤਿਟ੍ਠਤੇਤਂ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਵ ਨ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਿਂਸੁ, ਉਦਾਹੁ ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਿਂਸੁ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਨ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਿਂਸੂ’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਂ ਤੇ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਸੁਣਾਹਿ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੩) ਚ –

ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾਨਂ ਵਾਦੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇ ਚ ਮਗ੍ਗੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਞਾਣਕਥਾ ਆਦਿਤੋ ਕਥਿਤਾ.

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਙ੍ਗਾਨਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇਵੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੪੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੧) ਚ –

‘‘ਸਦ੍ਧਾਜਾਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੋ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਧਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ, ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਉਸ੍ਸਹਿਤ੍ਵਾ ਤੁਲੇਤਿ, ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪਦਹਤਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਕਾਯੇਨ ਚੇਵ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੩, ੪੩੨) ਚ –

‘‘ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦੀਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੦) ਚ –

ਅਨੇਕਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਦਾਨਿ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੇਨ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਞਾਣਕਥਾ ਆਦਿਤੋ ਕਥਿਤਾ.

ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਞਾਣਕਥਾ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਠਿਤਾ. ਉਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨਿ ਮਾਤਿਕਾਵਸੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਕਥਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਂ. ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ, ਤਂਪਜਾਨਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਾਨਿਯੇਵ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੧) ਮਹਾਵਗ੍ਗੋ

੧. ਞਾਣਕਥਾ

ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਤਾਵ ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋਤਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ –

ਮਂਸਵਿਞ੍ਞਾਣਞਾਣੇਸੁ, ਤਣ੍ਹਾਦੀਸੁ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ;

ਧਾਰਾਯਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ, ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਚ.

‘‘ਸੋਤਾਯਤਨਂ ਸੋਤਧਾਤੁ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੧੫੭) ਹਿ ਅਯਂ ਸੋਤਸਦ੍ਦੋ ਮਂਸਸੋਤੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੫) ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇ. ‘‘ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੬) ਞਾਣਸੋਤੇ. ‘‘ਯਾਨਿ ਸੋਤਾਨਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਸੋਤਾਨਿ ਮਯਾ ਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਪਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪਿਤਾਨਿ ਪਟ੍ਠਪਿਤਾਨਿ ਵਿਵਰਿਤਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਾਨਿ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਤਣ੍ਹਾਸੋਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸੋਤੋ ਕਿਲੇਸਸੋਤੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸੋਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸੋਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਜਿਤਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੪) ਤਣ੍ਹਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇਨ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ਉਦਕਧਾਰਾਯਂ. ‘‘ਅਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਸੋਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ. ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸੋਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਉਭਯਤੋ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਇਧ ਲੋਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚ ਪਰਲੋਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੯) ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਯਂ. ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਮਂਸਸੋਤੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨ ਸੋਤੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ, ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਵਾ ਅਵਧੀਯਤਿ ਅਵਤ੍ਥਾਪੀਯਤਿ ਅਪ੍ਪੀਯਤੀਤਿ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ. ਕਿਂ ਤਂ? ਸੁਤਂ. ਸੁਤਞ੍ਚ ਨਾਮ ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੩੯) ਵਿਯ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਵਧਾਰਿਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਤਂ ਇਧ ਸੋਤਾਵਧਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸੁਤੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ. ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਾਤੀਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ.

ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਤਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਚ –

ਗਮਨੇ ਵਿਸ੍ਸੁਤੇ ਤਿਨ੍ਤੇਨੁਯੋਗੋਪਚਿਤੇਪਿ ਚ;

ਸਦ੍ਦੇ ਚ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਞਾਤੇ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ‘‘ਸੇਨਾਯ ਪਸੁਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੁਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਉਦਾ. ੧੧; ਮਹਾਵ. ੫) ਵਿਸ੍ਸੁਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਵਸ੍ਸੁਤਾ ਅਵਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੬੫੭) ਤਿਨ੍ਤਾ ਤਿਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਯੇ ਝਾਨਪਸੁਤਾ ਧੀਰਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੮੧) ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸੁਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਖੁ. ਪਾ. ੭.੧੨; ਪੇ. ਵ. ੨੫) ਉਪਚਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੧) ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੩੯) ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰਵਿਞ੍ਞਾਤਧਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧ ਪਨਸ੍ਸ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਉਪਧਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯਾ ਏਸਾ ਏਤਂ ਸੁਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਵਧਾਰਿਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਠਮਞ੍ਚ ਅਪਰਾਪਰਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਂ ‘‘ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਤਮਯਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਤਮਯੇਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਮੇਤਂ, ਯਥਾ ‘‘ਨ ਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’’ (ਕਥਾ. ੧, ੧੫-੧੮). ‘‘ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੇ ਯਥਾ ਫੁਸ੍ਸਿਤਗ੍ਗੇ’’ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੧੩; ਸੁ. ਨਿ. ੨੩੬). ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਕਾਰੇ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਕਾਰੇ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸੁਤਮਯਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਸੁਤੇਨ ਪਕਤੋ ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੋ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੋ ਸੁਤਮਯੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤਮਯੇ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਂ. ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਞਾਣਂ. ਤਂਯੇਵ ਞਾਣਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨਿਯਮੇਨ ‘‘ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਨਾਮ ਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਕ੍ਖਲਿਤਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ ਕੁਸਲਿਸ੍ਸਾਸਖਿਤ੍ਤਉਸੁਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ, ਵਿਸਯੋਭਾਸਨਰਸਂ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਞ੍ਞਗਤਸੁਦੇਸਕੋ ਵਿਯ. ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੭੧) ਵਚਨਤੋ ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਹਿ ਸਭਾਵੋ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ, ਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਾ ਰਸੋ ਨਾਮ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੋ ਵਾ ਫਲਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ, ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੨. ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਸਂਵਰੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ –

ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਸਤੀ ਚੇਵ, ਞਾਣਂ ਖਨ੍ਤਿ ਤਥੇਵ ਚ;

ਵੀਰਿਯਂ ਪਞ੍ਚਿਮੇ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂਵਰਾਤਿ ਪਕਾਸਿਤਾ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੧੧) ਆਗਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ. ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੫; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੯; ਅ. ਨਿ. ੩.੧੬) ਨਯੇਨ ਆਗਤੋ ਸਤਿਸਂਵਰੋ.

‘‘ਯਾਨਿ ਸੋਤਾਨਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ (ਅਜਿਤਾਤਿ ਭਗਵਾ),

ਸਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਰਣਂ;

ਸੋਤਾਨਂ ਸਂਵਰਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਪਞ੍ਞਾਯੇਤੇ ਪਿਧੀਯਰੇ’’ਤਿ . (ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਜਿਤਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾ ੬੦; ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੪੧) –

ਆਗਤੋ ਞਾਣਸਂਵਰੋ. ‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਸਵਾ ਪਟਿਸੇਵਨਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਚੀਵਰਂ ਪਟਿਸੇਵਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩; ਅ. ਨਿ. ੬.੫੮) ਨਯੇਨ ਆਗਤੋ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਾਸਂਵਰੋ, ਸੋਪਿ ਞਾਣਸਂਵਰੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ‘‘ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਪਿਪਾਸਾਯ ਡਂਸਮਕਸਵਾਤਾਤਪਸਰਿਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਂ ਦੁਰੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਰਾਗਤਾਨਂ ਵਚਨਪਥਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਾਰੀਰਿਕਾਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਤਿਬ੍ਬਾਨਂ ਖਰਾਨਂ ਕਟੁਕਾਨਂ ਅਸਾਤਾਨਂ ਅਮਨਾਪਾਨਂ ਪਾਣਹਰਾਨਂ ਅਧਿਵਾਸਕਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੪; ੬.੫੮) ਆਗਤੋ ਖਨ੍ਤਿਸਂਵਰੋ. ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾਵਂ ਗਮੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੪; ੬.੫੮) ਨਯੇਨ ਆਗਤੋ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋ. ‘‘ਇਧ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ਪਹਾਯ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੇਨ ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮) ਆਗਤੋ ਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸਂਵਰੋ, ਸੋਪਿ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਸਂਵਰੇਸੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਂਵਰਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤੇਸੁ ਚ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚਾਯਂ ਸਂਵਰੋ ਯਥਾਸਕਂ ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਸਂਵਰਣਤੋ ਸਂਵਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੁਤਮਯਞਾਣੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਂਵਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਸਂਵਰੇ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਸੁਤ੍ਵਾਤਿ ਵਚਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸੁਤਹੇਤੁਨਾ ਸਂਵਰੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੀਲਮਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸੀਲਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ. ਕਿਮਿਦਂ ਸੀਲਨਂ ਨਾਮ? ਸਮਾਧਾਨਂ ਵਾ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਸੁਸੀਲ੍ਯਵਸੇਨ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਧਾਰਣਂ ਵਾ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਵਸੇਨ ਆਧਾਰਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਦੇਵ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਂ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਵਿਦੂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਅਧਿਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨ ਆਚਾਰਟ੍ਠੇਨ ਤਸ੍ਸੀਲਟ੍ਠੇਨ ਸਿਰਟ੍ਠੇਨ ਸੀਤਲਟ੍ਠੇਨ ਸਿਵਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

ਸੀਲਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਤਸ੍ਸ, ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨੇਕਧਾ;

ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨੇਕਧਾ.

ਯਥਾ ਹਿ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨੀਲਾਦਿਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਤਥਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਯਦੇਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਸਮਾਧਾਨਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੀਲਨਂ, ਤਦੇਵ ਲਕ੍ਖਣਂ ਚੇਤਨਾਦਿਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮਾਧਾਨਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ. ਏਵਂਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ –

‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਵਿਦ੍ਧਂਸਨਤਾ, ਅਨਵਜ੍ਜਗੁਣੋ ਤਥਾ;

ਕਿਚ੍ਚਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ, ਰਸੋ ਨਾਮ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ’’.

ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਕਿਚ੍ਚਟ੍ਠੇਨ ਰਸੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਰਸੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਰਸਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੋਚੇਯ੍ਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਯਿਦਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞੁਹਿ;

ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਹਿਰੀ ਚੇਵ, ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਿਤਂ. –

ਤਯਿਦਂ ਸੀਲਂ ‘‘ਕਾਯਸੋਚੇਯ੍ਯਂ ਵਚੀਸੋਚੇਯ੍ਯਂ ਮਨੋਸੋਚੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੬੬) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸੋਚੇਯ੍ਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੁਚਿਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਤਿ ਗਹਣਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਿਤਂ, ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇ ਹਿ ਸਤਿ ਸੀਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚ, ਅਸਤਿ ਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਵਂਵਿਧੇਨ ਸੀਲੇਨ ਸਹਗਤਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਸੀਲਮਯੇ ਞਾਣਂ. ਅਥ ਵਾ ਸੀਲਮੇਵ ਪਕਤਂ ਸੀਲਮਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੀਲਮਯੇ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ. ਅਸਂਵਰੇ ਆਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਚ, ਸਂਵਰੇ ਆਨਿਸਂਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਚ, ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਚ, ਸਂਵਰਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਚ ਸੀਲਮਯਞਾਣੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ.

੩. ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਹਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸੀਲਮਯਞਾਣੇ ਵੁਤ੍ਤਸੀਲਸਂਵਰੇਨ ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਮਾਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਦਹਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਆਦਹਨਂ ਠਪਨਨ੍ਤਿ ਚ ਸਮਾਦਹਨਂ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ.

ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਮਾਧਿ. ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਿ? ਸਮਾਧਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਿ. ਕਿਮਿਦਂ ਸਮਾਧਾਨਂ ਨਾਮ? ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਆਧਾਨਂ, ਠਪਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖਿਪਮਾਨਾ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਸਮਾਧਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ –

ਲਕ੍ਖਣਂ ਤੁ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ ਰਸੋ;

ਅਕਮ੍ਪਨਮੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਖਂ ਪਨ.

ਭਾਵੀਯਤਿ ਵਡ੍ਢੀਯਤੀਤਿ ਭਾਵਨਾ, ਸਮਾਧਿ ਏਵ ਭਾਵਨਾ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਾ ਭਾਵਨਾ ਵਡ੍ਢਨਾ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾ. ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਵਚਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਭਾਵਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯੇ ਞਾਣਂ.

੪. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਲਮੇਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਨ ਵਿਨਾ ਤੇਨ, ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਬਹੁਵਿਧਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾ.

ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ਸਭਾਵਪਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਤਾਵਿਕਾਰਗੁਣਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧) ਸਭਾਵੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਚਤੁਰੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ ਘਰਮੇਸਿਨੋ;

ਸਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮੋ ਧਿਤਿ ਚਾਗੋ, ਸ ਵੇ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੯੦) –

ਆਦੀਸੁ ਪਞ੍ਞਾਯਂ.

‘‘ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਉਭੋ ਸਮਵਿਪਾਕਿਨੋ;

ਅਧਮ੍ਮੋ ਨਿਰਯਂ ਨੇਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਪਾਪੇਤਿ ਸੁਗ੍ਗਤਿ’’ਨ੍ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੩੦੪) –

ਆਦੀਸੁ ਪੁਞ੍ਞੇ. ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਵਚਨਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੦੬-੧੦੮) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੩੩-੨੩੪) ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੭੩) ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੧). ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੫) ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਤਾਯਂ. ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਜਰਾਧਮ੍ਮਾ ਮਰਣਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੦੭) ਵਿਕਾਰੇ. ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੫੦) ਗੁਣੇ. ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੨੦) ਪਚ੍ਚਯੇ. ‘‘ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦; ਅ. ਨਿ. ੩.੧੩੭) ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ, ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਧਾਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਪੂਰਕਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਪਤਮਾਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ, ਸਕਸਕਲਕ੍ਖਣੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਵਧਾਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਯਥਾਯੋਗਂ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਧਾਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਏਤਾਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣੇ ਵੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਯੋਗਮਾਰਭਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਪਰਿਯਾਯਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਏਵ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਹਿ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਕਾਤੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਗਹਣੇਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਿਦ੍ਧਂ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਞਾਣਂ ਵਿਯ ‘‘ਸਮਾਦਹਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਤ੍ਤਾ.

‘‘ਸਮਾਦਹਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਚੇ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਥਾ ਚੇ ਸਮਾਦਹੇ;

ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਸਮਥੋ ਤਦਾ ਅਹੁ, ਸਮਾਨਭਾਗਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਵਤ੍ਤਰੇ’’ਤਿ. –

ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਞ੍ਚ ਞਾਣਞ੍ਚ ਯੁਗਨਦ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਤਾਵ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੫. ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕ੍ਖਣਂ ਵਾ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤਿ ਇਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਅਤੀਤਾ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਨ ਆਗਤਾ ਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਾਗਤਾ, ਤਂ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਉਦ੍ਧਂ ਪਨ੍ਨਾ ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਅਦ੍ਧਾ ਸਨ੍ਤਤਿਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤੇਸਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕੇਕਕ੍ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਕਲਾਪਵਸੇਨ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਨਿਚ੍ਛਯਨੇ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਪਞ੍ਞਾ.

ਸਮ੍ਮਸਨੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਆਮਸਨੇ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨੇ ਪੇਕ੍ਖਣੇ ਞਾਣਂ, ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਾ ਸੁਖੁਮਂ ਵਾ ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੮) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸਮ੍ਮਸਨਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਖਨ੍ਧੇ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

੬. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦਸ੍ਸਨੇ ਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾ. ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਦਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਪਿ ਭੇਦੇਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਉਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਾ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਉਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਉਦਯਂ ਵਿਨਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਸ੍ਸ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂਸਮ੍ਮਸਨੇਯੇਵ ਪਾਕਟੀਭੂਤੇ ਉਦਯਬ੍ਬਯੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਰਣਤ੍ਥਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੭. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭਙ੍ਗਤੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ. ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭਙ੍ਗਤੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਂ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਪਸ੍ਸਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਜਾਨਨਾ ਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ‘‘ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਏਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਿਖਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਮੇਵ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਤਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਅਵਤ੍ਵਾਵ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਏਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਿਖਂ ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸੁਪਰਿਦਿਟ੍ਠਉਦਯਬ੍ਬਯਸ੍ਸ ਸੁਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਲਹੁਂ ਲਹੁਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇਸੁ ਞਾਣੇ ਤਿਕ੍ਖੇ ਵਹਨ੍ਤੇ ਉਦਯਂ ਪਹਾਯ ਭਙ੍ਗੇ ਏਵ ਸਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

੮. ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਪਵਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਆਯੂਹਨਾਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਭਯਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪੀਲ਼ਾਯੋਗਤੋ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਵਸੇਨ ਗਹਣੂਪਗਮਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਯਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ. ਅਥ ਵਾ ਭਯਤੋ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾ, ਤਂ ‘‘ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਆਦੀਨਵੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਮੇਵ. ‘‘ਯਾ ਚ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵੇ ਞਾਣਂ, ਯਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਟ੍ਠਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੨੭) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕਮਿਵ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਦਿ ਵਿਯ ਤਿਵਿਧਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਸਿਦ੍ਧਾਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਂ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਆਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਭਵਚਤੁਯੋਨਿਪਞ੍ਚਗਤਿਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਨਵਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਪਭੇਦਕਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸੁਖੇਨ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਭੀਰੁਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿਅਚ੍ਛਤਰਚ੍ਛਯਕ੍ਖਰਕ੍ਖਸਚਣ੍ਡਗੋਣਚਣ੍ਡਕੁਕ੍ਕੁਰਪਭਿਨ੍ਨ- ਮਦਚਣ੍ਡਹਤ੍ਥਿਘੋਰਆਸਿਵਿਸਅਸਨਿਵਿਚਕ੍ਕਸੁਸਾਨਰਣਭੂਮਿਜਲਿਤਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਆਦਯੋ ਵਿਯ ਮਹਾਭਯਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਤੀਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਗਤਾਪਿ ਏਵਮੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਞਾਣਂ ਆਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਨੇਵ ਤਾਣਂ ਨ ਲੇਣਂ ਨ ਗਤਿ ਨ ਪਟਿਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਠਿਤਿਨਿਵਾਸਗਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਏਕਸਙ੍ਖਾਰੇਪਿ ਪਤ੍ਥਨਾ ਵਾ ਪਰਾਮਾਸੋ ਵਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਯੋ ਭਵਾ ਵੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰਪੁਣ੍ਣਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯੋ ਵਿਯ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਘੋਰਵਿਸਾ ਆਸਿਵਿਸਾ ਵਿਯ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਾ ਵਧਕਾ ਵਿਯ, ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੋ ਵਿਯ, ਛ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਾਨਿ ਗਾਮਘਾਤਕਚੋਰਾ ਵਿਯ, ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਨਵ ਚ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਾ ਏਕਾਦਸਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾ ਵਿਯ ਚ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਗਣ੍ਡਭੂਤਾ ਰੋਗਭੂਤਾ ਸਲ੍ਲਭੂਤਾ ਅਘਭੂਤਾ ਆਬਾਧਭੂਤਾ ਵਿਯ ਚ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਾ ਨਿਰਸਾ ਮਹਾਆਦੀਨਵਰਾਸਿਭੂਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਸੁਖੇਨ ਜੀਵਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਭੀਰੁਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਰਮਣੀਯਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਸਵਾਲ਼ਕਮਿਵ ਵਨਗਹਨਂ, ਸਸਦ੍ਦੂਲਾ ਵਿਯ ਗੁਹਾ, ਸਗਾਹਰਕ੍ਖਸਂ ਵਿਯ ਉਦਕਂ, ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਖਗ੍ਗਾ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ, ਸਵਿਸਂ ਵਿਯ ਭੋਜਨਂ, ਸਚੋਰੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗੋ, ਆਦਿਤ੍ਤਮਿਵ ਅਗਾਰਂ, ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾ ਵਿਯ ਰਣਭੂਮਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਏਤਾਨਿ ਸਵਾਲ਼ਕਵਨਗਹਨਾਦੀਨਿ ਆਗਮ੍ਮ ਭੀਤੋ ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਦੀਨਵਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਭਯਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਨਿਰਸਂ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਂ ਆਦੀਨਵਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਸੋ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਦੀਨਵਤੋ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਗਤੇ ਸਭੇਦਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਤਿ ਨਾਭਿਰਮਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਕੂਟਪਬ੍ਬਤਪਾਦਾਭਿਰਤੋ ਸੁਵਣ੍ਣਰਾਜਹਂਸੋ ਅਸੁਚਿਮ੍ਹਿ ਚਣ੍ਡਾਲਗਾਮਦ੍ਵਾਰਆਵਾਟੇ ਨਾਭਿਰਮਤਿ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਮਹਾਸਰੇਸੁਯੇਵ ਅਭਿਰਮਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਅਯਂ ਯੋਗੀਰਾਜਹਂਸੋ ਸੁਪਰਿਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਵੇ ਸਭੇਦਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤੇ ਨਾਭਿਰਮਤਿ, ਭਾਵਨਾਰਾਮਤਾਯ ਪਨ ਭਾਵਨਾਰਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਸੁ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁਯੇਵ ਅਭਿਰਮਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਸੁਵਣ੍ਣਪਞ੍ਜਰੇਪਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਨਾਭਿਰਮਤਿ, ਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਵਿਤ੍ਥਤੇ ਪਨ ਹਿਮਵਨ੍ਤੇਯੇਵ ਰਮਤਿ, ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਯੋਗੀਸੀਹੋ ਤਿਵਿਧੇ ਸੁਗਤਿਭਵੇਪਿ ਨਾਭਿਰਮਤਿ, ਤੀਸੁ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁਯੇਵ ਰਮਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਵੇਹਾਸਙ੍ਗਮੋ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਨਾਭਿਰਮਤਿ, ਹਿਮਵਤਿ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਰਹਦੇਯੇਵ ਰਮਤਿ, ਏਵਮਯਂ ਯੋਗੀਵਰਵਾਰਣੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤੇ ਨਾਭਿਰਮਤਿ, ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਖੇਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੫੩) ਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਨ੍ਤਿਪਦੇਯੇਵ ਰਮਤਿ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਪ੍ਪੋਣਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰਮਾਨਸੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ.

੯. ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸੁ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਂ ਚਜਿਤੁਂ ਕਾਮੇਤਿ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ, ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਵਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ. ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ, ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ. ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਚ ਸਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਚ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਚਾਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤੁਕਾਮਤਾ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ. ਮੁਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਉਪਾਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ. ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਵਸਾਨੇ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ. ਏਵਂ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾਸੁ ਞਾਣਂ, ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸੂ’’ਤਿ ਚ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਂ, ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ – ‘‘ਯਾ ਚ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਯਾ ਚ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਯਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਟ੍ਠਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੨੭). ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸੂਤਿ ਬਹੁਵਚਨਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਬਹੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸੂਤਿ ਚ ਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਪਨ ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਗਤੇਸੁ ਸਭੇਦਕੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਲਗ੍ਗਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮਂ ਛਡ੍ਡੇਤੁਕਾਮਂ ਹੋਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਜਾਲਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੋ ਮਚ੍ਛੋ, ਸਪ੍ਪਮੁਖਗਤੋ ਮਣ੍ਡੂਕੋ, ਪਞ੍ਜਰਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਵਨਕੁਕ੍ਕੁਟੋ, ਦਲ਼੍ਹਪਾਸਵਸਂਗਤੋ ਮਿਗੋ, ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕਹਤ੍ਥਗਤੋ ਸਪ੍ਪੋ, ਮਹਾਪਙ੍ਕਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਕੁਞ੍ਜਰੋ, ਸੁਪਣ੍ਣਮੁਖਗਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ, ਰਾਹੁਮੁਖਪਵਿਟ੍ਠੋ ਚਨ੍ਦੋ, ਸਪਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋਤਿਏਵਮਾਦਯੋ ਤਤੋ ਤਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾ ਨਿਸ੍ਸਰਿਤੁਕਾਮਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਂ ਨਿਸ੍ਸਰਿਤੁਕਾਮਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ‘‘ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ. ਅਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਿਗਤਾਲਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਗਤੇ ਸਭੇਦਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਮੁਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਤੇ ਏਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਤੋ ਚਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਵਸੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸੁਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਯਞ੍ਚ ਨਨ੍ਦਿਞ੍ਚ ਵਿਪ੍ਪਹਾਯ ਭਰਿਯਾਯ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਭਰਿਯੋ ਵਿਯ ਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਭਰਿਯਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਦਾਸੀਨੋ ਹੋਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ, ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਜਾਨਤੋ ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਤਿਲੀਯਤਿ ਪਟਿਕੁਟਤਿ ਪਟਿਵਤ੍ਤਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸਾਰਿਯਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਦੁਮਪਲਾਸੇ ਈਸਕਂ ਪੋਣੇ ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਿ ਪਤਿਲੀਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕੁਟਨ੍ਤਿ ਪਟਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸਾਰਿਯਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪਤ੍ਤਂ ਵਾ ਨ੍ਹਾਰੁਦਦ੍ਦੁਲਂ ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਪਤਿਲੀਯਤਿ ਪਟਿਕੁਟਤਿ ਪਟਿਵਤ੍ਤਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸਾਰਿਯਤਿ, ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਤਿਲੀਯਤਿ ਪਟਿਕੁਟਤਿ ਪਟਿਵਤ੍ਤਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸਾਰਿਯਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਰਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਞਾਣੇਹਿ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਸੋ ਵਤ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਯ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਯ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਮਾਨੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਵਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ ਵਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੯੮; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੬).

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ –

‘‘ਕਤਿਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਤਿ? ਕਤਿਹਾਕਾਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ? ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੭).

ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਅਨੁਲੋਮਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਨੁਲੋਮਂ ਵੋਦਾਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੭).

ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਂ ਆਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਸਦ੍ਧਾ ਬਲਵਤਰਾ ਹੋਤਿ, ਵੀਰਿਯਂ ਸੁਪਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਸਤਿ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਂ ਤਿਕ੍ਖਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਮਗ੍ਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ. ਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਕਤਨਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ. ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤਥੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਤੀਣਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਜਵਨਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪੁਰਿਮਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਨਂ ਤਥਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਉਪਰਿ ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਾਯ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਰਾਜਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਵੋਹਾਰਿਕਮਹਾਮਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਗਤਿਗਮਨਂ ਪਹਾਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਮਾਨੋ ਤੇਸਞ੍ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਪੋਰਾਣਸ੍ਸ ਚ ਰਾਜਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾ ਵਿਯ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ, ਅਟ੍ਠ ਵੋਹਾਰਿਕਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਅਟ੍ਠ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਨਿ, ਪੋਰਾਣਰਾਜਧਮ੍ਮੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ, ਯਥਾ ਰਾਜਾ ‘‘ਏਵਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਮਾਨੋ ਵੋਹਾਰਿਕਾਨਞ੍ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਰਾਜਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਏਵਮਿਦਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਞ੍ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਨਂ ਤਥਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਉਪਰਿ ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਾਯ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੧੦. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਉਪਾਦਾਯ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਹਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ ਵਿਗਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ ਪਰਾਵਟ੍ਟਤਿ ਪਰਮ੍ਮੁਖਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟਨਂ, ਵੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਤਂ ਵਿਵਟ੍ਟਨਞ੍ਚਾਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ਨ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਏਕਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੮੨੭).

ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਤੋ ਅਰਿਯਗੋਤ੍ਤਭਾਵਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣੇਹਿ ਪਦੁਮਪਲਾਸਤੋ ਉਦਕਮਿਵ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਪਤਿਲੀਯਮਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਨ੍ਤੇ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਤ੍ਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਙ੍ਖਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭੂਮਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਮਾਨਂ ਅਰਿਯਗੋਤ੍ਤਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਖਂ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਮਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਠਮਾਵਤ੍ਤਨਪਠਮਾਭੋਗਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਭੂਤਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਾਸੇਵਨਉਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਵਸੇਨ ਛਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮੁਦ੍ਧਭੂਤਂ ਅਪੁਨਰਾਵਤ੍ਤਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

੧੧. ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਭਤੋਤਿ ਉਭਤੋ, ਦ੍ਵਯਤੋਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਚ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨੇ ਪਞ੍ਞਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੮੨੭).

ਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਗ੍ਗਤਿ ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਵਾ ਮਗ੍ਗੀਯਤਿ ਅਨ੍ਵੇਸੀਯਤਿ, ਕਿਲੇਸੇ ਵਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਂ. ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਸਯਂਵਜ੍ਝੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਮਾਨਂ ਅਨਮਤਗ੍ਗਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦ੍ਦਂ ਸੋਸਯਮਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਪਾਯਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਪਿਦਹਮਾਨਂ ਸਤ੍ਤਅਰਿਯਧਨਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾਵਂ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਿਚ੍ਛਾਮਗ੍ਗਂ ਪਜਹਮਾਨਂ ਸਬ੍ਬਵੇਰਭਯਾਨਿ ਵੂਪਸਮਯਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵਮੁਪਨਯਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਅਨੇਕਾਨਿ ਆਨਿਸਂਸਸਤਾਨਿ ਪਟਿਲਾਭਯਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਠਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਾਯ ਪਰਤੀਰੇ;

ਵੇਗੇਨਾਗਮ੍ਮ ਯਥਾ, ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਓਰਿਮਤਿਰਤਰੁਬਦ੍ਧਂ.

ਰਜ੍ਜੁਂ ਵਾ ਦਣ੍ਡਂ ਵਾ, ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਾਨ ਪਾਰਨਿਨ੍ਨਤਨੁ;

ਪਾਰਾਪਨ੍ਨੋ ਪਨ ਤਂ, ਮੁਞ੍ਚਿਯ ਵੇਧਂ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ ਪਾਰੇ.

ਏਵਂ ਯੋਗਾਵਚਰੋ, ਸਕ੍ਕਾਯਮਯਮ੍ਹਿ ਓਰਿਮੇ ਤੀਰੇ;

ਦਿਟ੍ਠਭਯੋ ਅਭਯੇ ਪਨ, ਠਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਂ ਅਮਤਪਾਰੇ.

ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸ, ਪਭੁਤਿਕਵੇਗੇਨ ਆਗਤੋ ਰਜ੍ਜੁਂ;

ਰੂਪਾਵ੍ਹਂ ਦਣ੍ਡਂ ਵਾ, ਤਦਿਤਰਖਨ੍ਧਾਵ੍ਹਯਂ ਸਮ੍ਮਾ.

ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਨ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਵੁਤ੍ਤਨਯਤੋਵ;

ਅਨੁਲੋਮੇਹੁਲ੍ਲਙ੍ਘਿਯ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਨਿਨ੍ਨੋ ਤਦਾਸਨੋਪਗਤੋ.

ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਯ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾ, ਅਲਦ੍ਧਆਸੇਵਨੇਨ ਤੁ ਪਵੇਧਂ;

ਪਤਿਤੋ ਸਙ੍ਖਤਪਾਰੇ, ਤਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ.

ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੋ ਚਨ੍ਦਂ, ਚਨ੍ਦੇ ਛਨ੍ਨਮ੍ਹਿ ਅਬ੍ਭਪਟਲੇਹਿ;

ਥੁਲਕਸੁਖੁਮਸੁਖੁਮੇਸੁ, ਅਬ੍ਭੇਸੁ ਹਟੇਸੁ ਵਾਯੁਨਾ ਕਮਤੋ.

ਚਨ੍ਦਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਨਰੋ, ਯਥਾ ਤਥੇਵਾਨੁਲੋਮਞਾਣੇਹਿ ਕਮਾ;

ਸਚ੍ਚਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹੇ, ਵਿਨਾਸਿਤੇ ਪੇਕ੍ਖਤੇ ਹਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਅਮਤਂ.

ਵਾਤਾ ਵਿਯ ਤੇ ਚਨ੍ਦਂ, ਅਮਤਂ ਨ ਹਿ ਪੇਕ੍ਖਰੇਨੁਲੋਮਾਨਿ;

ਪੁਰਿਸੋ ਅਬ੍ਭਾਨਿ ਯਥਾ, ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਨ ਤਮਂ ਵਿਨੋਦੇਤਿ.

ਭਮਿਤਮ੍ਹਿ ਚਕ੍ਕਯਨ੍ਤੇ, ਠਿਤੋ ਨਰੋ ਅਞ੍ਞਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਯ;

ਉਸੁਪਾਤੇ ਫਲਕਸਤਂ, ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਯਥਾ ਵਿਜ੍ਝੇ.

ਏਵਮਿਧ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾ ਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਮਵਿਹਾਯ;

ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਪਦਾਲੇਤਿ.

ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਜਲਧਿਂ, ਸੋਸਯਤਿ ਪਿਦਹਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਦ੍ਵਾਰਂ;

ਕੁਰੁਤੇ ਚ ਅਰਿਯਧਨਿਨਂ, ਮਿਚ੍ਛਾਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਪਜਹਾਤਿ.

ਵੇਰਭਯਾਨਿ ਸਮਯਤੇ, ਕਰੋਤਿ ਨਾਥਸ੍ਸ ਓਰਸਸੁਤਤ੍ਤਂ;

ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਅਨੇਕਸਤੇ, ਆਨੀਸਂਸੇ ਦਦਾਤਿ ਞਾਣਮਿਦਨ੍ਤਿ.

੧੨. ਪਯੋਗਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਞ੍ਞਾ ਫਲੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਯੋਗੋਤਿ ਭੁਸੋ ਯੋਗੋ, ਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਉਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਯੋਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਯੋਗਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਕਿਂ ਤਂ? ਚਤੁਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਯੋਗਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾ ਫਲੇ ਪਞ੍ਞਾ ਪਯੋਗਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਞ੍ਞਾ. ਫਲਤਿ ਵਿਪਚ੍ਚਤੀਤਿ ਫਲਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ. ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਾਕਭੂਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਤੀਣਿ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਏਕਂ ਵਾ ਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਅਨਨ੍ਤਰਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾਯੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾਨਂ ‘‘ਸਮਾਧਿਮਾਨਨ੍ਤਰਿਕਞ੍ਞਮਾਹੂ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੫; ਸੁ. ਨਿ. ੨੨੮) ਚ, ‘‘ਦਨ੍ਧਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੬੨) ਚ ਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਅਨੁਲੋਮਾਨਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਤਿਯਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ, ਤੀਣਿ ਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਅਨੁਲੋਮਾਨਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍ਵੇ ਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਨੁਲੋਮਾਨਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁ, ਛਟ੍ਠਂ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਕਂ ਫਲਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਫਲਂ. ਕਾਲਨ੍ਤਰਫਲਂ ਪਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਞ੍ਚ ਏਤੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ.

੧੩. ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਤਂ ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਣਂ. ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਭਾਵੋ ਵਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਜਾਨਨਂ ਞਾਣਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਂ. ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਭਾਵਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਨ ਵਿਨਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੩; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੮) ਹਿ ਇਦਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਪਨ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ –

‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਏਕਧਮ੍ਮੇ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ ਤੇਨ;

ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ, ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਹਾਰੋ’’ਤਿ. (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪.੫ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰ);

ਅਥ ਵਾ ਅਰਹਤੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਭਾਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੪. ਤਦਾ ਸਮੁਦਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਤਦਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤੇ ਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਚ ਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਚ ਸਮਾਗਤੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੇ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮੇ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਸ੍ਸਨਾ ਪੇਕ੍ਖਣਾ ਪਜਾਨਨਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਭੁਸਂ ਪਸ੍ਸਨਂ ਜਾਨਨਂ ਞਾਣਂ. ਇਮਿਨਾ ਚ ਞਾਣਦ੍ਵਯੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹਿ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ, ਤਤੋ ਭਵਙ੍ਗਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਜਵਨਾਨੀਤਿ. ਪੁਨ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਫਲਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਯੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਸ ਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਫਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਵਤਾਹਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਆਨਿਸਂਸੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਫਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਨਾਮ ਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ’’ਤਿ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਨਾਮ ਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਅਵਸਾਨੇ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਧਮ੍ਮੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਇਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮੀਨਮ੍ਪਿ. ਅਰਹਤੋ ਪਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਯੇਵ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨਿ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਯੇਵ ਚੇਸੋ. ਪਹੀਨਾਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ ਵਾ ਨ ਵਾ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਭਾਵਤੋਯੇਵ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਕੋਸੁ ਨਾਮ ਮੇ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ, ਯੇਨ ਮੇ ਏਕਦਾ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੫).

ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਾਦੀਨਂ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾਯ ਅਯਂ ਉਪਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਯਥਾ ਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਮਚ੍ਛੇ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਚ੍ਛਖਿਪ੍ਪਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਉਦਕੇ ਓਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਖਿਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੇ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਂ ਮਚ੍ਛਸਞ੍ਞਾਯ ਗੀਵਾਯ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਹਾ ਵਤ ਮਯਾ ਮਚ੍ਛੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠੋ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੋਵਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਸਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਭੀਤੋ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਹਣੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੁਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਉਪਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤ੍ਵਾ ਬਾਹਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਸੀਸੇ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ਵਾਰੇ ਪਰਿਬ੍ਭਮੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਰੇ ਦੁਟ੍ਠਸਪ੍ਪਾ’’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੇਗੇਨ ਥਲਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਠਿਤੋਵ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ ਭੋ ਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਮੁਖਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠੋ ਆਗਤਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯ.

ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਚ੍ਛਸਞ੍ਞਾਯ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੁਸ੍ਸਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਆਦਿਤੋ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਵਸੇਨ ਭਯਾਨਕਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਹਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੁਸ੍ਸਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਖਿਪ੍ਪਮੁਖਤੋ ਸਪ੍ਪਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸੋਵਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਸਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਵਿਯ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਾਦੀਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਯਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਞਾਣਂ, ਸਪ੍ਪੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਯ ਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਸਪ੍ਪਗਹਣੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਸਪ੍ਪਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮਤਾ ਵਿਯ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਞਾਣਂ, ਮੁਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਉਪਾਯਕਰਣਂ ਵਿਯ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਸਪ੍ਪਂ ਪਰਿਬ੍ਭਮੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਡਂਸਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵਪਾਪਨਂ ਵਿਯ ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਰੋਪਨੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨੁਲੋਮਞਾਣੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਬ੍ਭਮੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਨਿਚ੍ਚਸੁਖਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਪਾਪਨਂ, ਸਪ੍ਪਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵਿਯ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ, ਸਪ੍ਪਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਥਲਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਥਲਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਠਿਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਂ, ਹਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਗਤਮਗ੍ਗੋਲੋਕਨਂ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਨ੍ਤਿ.

ਇਮੇਸਞ੍ਚ ਸੁਤਮਯਞਾਣਾਦੀਨਂ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਦੇਸਨਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣੇਸੁ ਪਠਮਂ ਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ, ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਨਂ ਤਨੁਭਾਵਾਯ, ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਰੂਪਰਾਗਅਰੂਪਰਾਗਮਾਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪ੍ਪਹਾਨਾਯਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੨੭੭, ੩੬੧-੩੬੩) ਚ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂਯੇਵ ਅਧਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪੇਨੇਵ ਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਆਦਿਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੋ ਪਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇਵ. ਸੋ ਪਨ ਕਮੋ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ ਦੇਸਨਕ੍ਕਮੋਤਿ.

‘‘ਪਠਮਂ ਕਲਲਂ ਹੋਤਿ, ਕਲਲਾ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਂ;

ਅਬ੍ਬੁਦਾ ਜਾਯਤੇ ਪੇਸਿ, ਪੇਸਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀ ਘਨੋ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੫) –

ਏਵਮਾਦਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੮) ਏਵਮਾਦਿ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੯੩-੯੫) ਏਵਮਾਦਿ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੩; ਮਹਾਨਿ. ੧੯੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੨੨) ਵਾ, ‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਂ ਕਥੇਸਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦਾਨਕਥਂ ਸੀਲਕਥਂ ਸਗ੍ਗਕਥਂ ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨਵਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਕਾਸੇਸੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੧; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੯੮; ੨.੮੩) ਵਾ ਏਵਮਾਦਿ ਦੇਸਨਕ੍ਕਮੋ. ਇਧ ਪਨ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਚ ਤਦੁਭਯਵਸੇਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਕ੍ਕਮੋ ਚਾਤਿ ਤਯੋ ਕਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੫. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਰੂਪੇਨ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਧਾ ਨਾਮਰੂਪਪ੍ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਵਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਸਕਲੇ ਹਿ ਨਾਮਰੂਪੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਯਞ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨਾਮਞ੍ਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤੁਞ੍ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਨਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਵਤ੍ਥਾਨੇਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਮਯਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਣਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਪਨਾਯਂ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਵਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤੇਤਿ ਚਤੂਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਤੇਨ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰਤੋ ਸਮਾਹਿਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੩੬੨) ਹਿ ਅਯਂ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੮; ਧ. ਸ. ੧੬੧), ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩) ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤੇ. ‘‘ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੨੦) ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤੇ. ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਵਿਹਾਰੋ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੮੭) ਵਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤੇ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਇਧ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਵਤ੍ਥਾਨੇ. ਵਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਨਾਨਾਭਾਵੇ, ਨਾਨਾਵਤ੍ਥੂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਜਵਨਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਭਵਙ੍ਗਮਨੋਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਞ੍ਚਕਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆਵਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਂ.

੧੬.

ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਛਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤੇਹਿ ਬਹਿਭੂਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਵਿਸਯੇਸੁ. ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਵਿਸਯਨਾਨਤ੍ਤੇ.

੧੭. ਚਰਿਯਾਵਵਤ੍ਥਾਨੇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਞਾਣਚਰਿਯਾਵਸੇਨ ਚਰਿਯਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ. ‘‘ਚਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇ’’ਤਿ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ.

੧੮. ਚਤੁਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨੇਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਭੂਮਿਆਦੀਨਂ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ. ਭੂਮੀਤਿ ਚ ‘‘ਭੂਮਿਗਤਞ੍ਚ ਵੇਹਾਸਟ੍ਠਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੬) ਪਥਵਿਯਂ ਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਅਭੂਮਿਂ ਤਾਤ, ਮਾ ਸੇਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੬.੩੪) ਵਿਸਯੇ. ‘‘ਸੁਖਭੂਮਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੯੮੮) ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ. ਇਧ ਪਨ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੧੯. ਨਵਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨੇਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜਮੂਲਕਵਸੇਨ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਵਸੇਨ ਚ ਨਵਨ੍ਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ. ਇਮੇਸੁ ਚ ਪਞ੍ਚਸੁ ਞਾਣੇਸੁ ਪਠਮਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਣਂ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਤੇਸਂ ਵਿਸਯਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਤੀਣਿ ਞਾਣਾਨਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਵਸੇਨ ਗਣਨਾਨੁਲੋਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

੨੦. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਪਭੇਦਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਞਾਣਂ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਚ ਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਞਾਤਟ੍ਠੇ ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ਰੂਪਂ, ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ਨਾਮ. ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਨਾਮ. ਤੇਸੁਯੇਵ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਿਪਜਹਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਮਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸੇਵ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ. ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਮਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸੇਵ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ. ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਮਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੫੨) ਏਵਂ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਿਪਹਾਨਸਾਧਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਸਭਾਵੇਨ ਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਸੋਭਨਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਜਾਨਨਵਸੇਨ ਸੋਭਨਂ ਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਞਾਤਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨਸਭਾਵਂ ਞਾਣਂ.

੨੧. ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾਤਿ ਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਬ੍ਯਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਸਕਿਚ੍ਚਸਮਾਪਨਵਸੇਨ ਵਾ ਬ੍ਯਾਪਿਤਂ ਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੀਰਣਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਣਸਭਾਵਂ, ਸਮ੍ਮਸਨਸਭਾਵਂ ਵਾ ਞਾਣਂ.

੨੨. ਪਹਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਪਜਹਨਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਪਜਹਤੀਤਿ ਵਾ, ਪਜਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਪਹਾਨਂ. ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਸਭਾਵਂ ਞਾਣਂ.

੨੩. ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵਡ੍ਢਨਪਞ੍ਞਾ. ਏਕਰਸਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਕਕਿਚ੍ਚਸਭਾਵਂ ਞਾਣਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਵਾ ਏਕਰਸਸਭਾਵਂ ਞਾਣਂ.

੨੪. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਾਤਿ ਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਪਞ੍ਞਾ. ਫਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਵਸੇਨੇਵ ਵਿਨ੍ਦਨਸਭਾਵਂ ਞਾਣਂ.

੨੫-੨੮. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਹਾਨਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਞਾਣਾਨਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂਯੇਵ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਵਿਯ ਪਾਕਟੋ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਚਾਤਿ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ, ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ, ਤੇਸੁ ਤੀਸੁਪਿ ਞਾਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ. ਪ-ਕਾਰਂ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ.

੨੯-੩੧. ਇਤੋ ਪਰਾਨਿ ਵਿਹਾਰਟ੍ਠੇ ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਞਾਣਾਨਿ ਅਰਿਯਾਨਂਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਭੇਦਤੋ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਵਿਹਾਰਟ੍ਠੇ ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਹੋਤਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇ ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਕਥਾਯਂ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਞਾਣਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਏਵ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰੇ. ਵਿਹਾਰਟ੍ਠੇਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰਸਭਾਵੇ. ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਚ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਏਵ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਫਲਭੂਤਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮਾ. ਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਉਭਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੨. ਤਤੋ ਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਸਾਧਕਸ੍ਸ ‘‘ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨੇ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਆਸਵਸਮੁਚ੍ਛੇਦਸਮਤ੍ਥਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਫਲਦਾਯਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰੇਨਾਕਾਰੇਨ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਤਦੇਵ ‘‘ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਆਸਵਸਮੁਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਫਲਦਾਯਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਆਸਵਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਵਾ, ਚਕ੍ਖੁਤੋਪਿ…ਪੇ… ਮਨਤੋਪਿ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਤੋ ਯਾਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ, ਓਕਾਸਤੋ ਯਾਵ ਭਵਗ੍ਗਂ ਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਆਸਵਾ, ਏਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਏਤਞ੍ਚ ਓਕਾਸਂ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਆ-ਕਾਰੋ. ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਕਟ੍ਠੇਨ ਮਦਿਰਾਦਯੋ ਆਸਵਾ ਵਿਯਾਤਿਪਿ ਆਸਵਾ. ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਕਾ ਮਦਿਰਾਦਯੋ ਆਸਵਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਕਟ੍ਠੇਨ ਆਸਵਾ, ਏਤੇਯੇਵ ਭਵਿਤੁਮਰਹਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਪੁਰਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਾਹੋਸਿ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਭਵੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਆਯਤਂ ਵਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਵਨ੍ਤਿ ਪਸਵਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਆਸਵਾ, ਸਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ. ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਕਾਮਾਸਵਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇ ਪਞ੍ਞਾ.

ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਯਮੇਨੇਵ ਫਲਪ੍ਪਦਾਨਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿ. ਨ ਹਿ ਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਸ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਸੇਧਕੋ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ, ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਚ ਉਡ੍ਡਯ੍ਹਨਵੇਲਾ ਅਸ੍ਸ, ਨੇਵ ਤਾਵ ਕਪ੍ਪੋ ਉਡ੍ਡਯ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਯਾਵਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਠਿਤਕਪ੍ਪੀ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਠਿਤਕਪ੍ਪਿਨੋ’’ਤਿ (ਪੁ. ਪ. ੧੭).

ਇਦਂ ਤੇਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ.

੩੩. ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰਞਾਣਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚ ਅਰਹਤੋਯੇਵ ਸਤਤਮੇਵ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਰਣਵਿਹਾਰੇ ਞਾਣਂ ਪਠਮਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਨਾਗਾਮਿਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵੇਪਿ ਬਹੁਸਮ੍ਭਾਰਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਮਤਤ੍ਤਾ ਚ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਦੀਘਕਾਲਿਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮਸੀਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਖਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਰਸ੍ਸਕਾਲਿਕਨ੍ਤਿ ਸਮਸੀਸਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੋ ਚਾਤਿ ਚ-ਕਾਰੋ ਦਸ੍ਸਨਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰਾਧਿਗਮੋ ਚ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਚਾਤਿ ਤੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬੋ. ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਅਧਿਪਤਿਯੇਵ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਅਧਿਪਤਿਤੋ ਵਾ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਤਂ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਞ੍ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਵਿਹਾਰੋ, ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਵਾਤਿ ਵਿਹਾਰੋ, ਅਧਿਗਮ੍ਮਤਿ ਪਾਪੁਣੀਯਤੀਤਿ ਅਧਿਗਮੋ, ਵਿਹਾਰੋ ਏਵ ਅਧਿਗਮੋ ਵਿਹਾਰਾਧਿਗਮੋ. ਸੋ ਚ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਸਨ੍ਤੋ. ਸੋ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾ. ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਅਤਪ੍ਪਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਣੀਤੋ, ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤੋਤਿ ਵਾ ਪਣੀਤੋ, ਪਣੀਤੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਤਪ੍ਪਰਮੋ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ. ਸਾ ਚ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਞ੍ਞਾ ਏਵ.

ਅਰਣਵਿਹਾਰੇਤਿ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਹਾਰੇ. ਰਾਗਾਦਯੋ ਹਿ ਰਣਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੇ ਚੁਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੀਤਿ ਰਣਾ, ਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਰਣਾ. ਵੁਤ੍ਤੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਵਿਹਾਰੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਰਣਾਤਿ ਅਰਣੋ. ਵਿਵਿਧੇ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਹਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਹਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਣੇ ਵਿਹਾਰੇ. ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੮੨) ਵੁਤ੍ਤਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਚ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਏਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੨੩ ਆਦਯੋ) ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾ ਅਰਣਪਟਿਪਦਾ, ਸਾਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਨ ਕਾਮਸੁਖਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਹੀਨਂ ਗਮ੍ਮਂ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕਂ ਅਨਰਿਯਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਰਿਯਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ. ਏਤੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀ ਞਾਣਕਰਣੀ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਉਸ੍ਸਾਦਨਞ੍ਚ ਜਞ੍ਞਾ, ਅਪਸਾਦਨਞ੍ਚ ਜਞ੍ਞਾ, ਉਸ੍ਸਾਦਨਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਅਪਸਾਦਨਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਨੇਵੁਸ੍ਸਾਦੇਯ੍ਯ ਨ ਅਪਸਾਦੇਯ੍ਯ, ਧਮ੍ਮਮੇਵ ਦੇਸੇਯ੍ਯ. ਸੁਖਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਜਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਰਹੋਵਾਦਂ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਨ ਖੀਣਂ ਭਣੇ, ਅਤਰਮਾਨੋਵ ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਨੋ ਤਰਮਾਨੋ, ਜਨਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਨਾਭਿਨਿਵੇਸੇਯ੍ਯ, ਸਮਞ੍ਞਂ ਨਾਤਿਧਾਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਅਯਮੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਸ੍ਸ …ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋ ਕਾਮਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸੁਖਿਨੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨੁਯੋਗਂ ਅਨਨੁਯੋਗੋ ਹੀਨਂ…ਪੇ… ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਵਿਘਾਤੋ ਅਨੁਪਾਯਾਸੋ ਅਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਂ ਅਨਨੁਯੋਗੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਰਿਯਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ. ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ …ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਾਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ… ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਾਯਂ ਨੇਵੁਸ੍ਸਾਦਨਾ ਨ ਅਪਸਾਦਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਚ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਦਿਦਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਂ ਪਵਿਵੇਕਸੁਖਂ ਉਪਸਮਸੁਖਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸੁਖਂ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਰਹੋਵਾਦੋ ਭੂਤੋ ਤਚ੍ਛੋ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ …ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਖੀਣਵਾਦੋ ਭੂਤੋ ਤਚ੍ਛੋ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਦਿਦਂ ਅਤਰਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਜਨਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਨਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਨਤਿਸਾਰੋ, ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਣੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਰਣਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ, ਅਰਣਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ. ਸਰਣਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਅਰਣਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ ਅਰਣਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੁਭੂਤਿ ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਰਣਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਸ੍ਸਨਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤੇਨ ਵਿਹਾਰਾਧਿਗਮੇਨ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕਾਮਸੁਖਂ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਂ ਅਨਨੁਯੋਗੋ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਏਵ. ਅਰਹਤੋ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਹੋਤਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਚ. ਸੇਸਾ ਪਨ ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਏਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਅਰਣਵਿਹਾਰਿਨੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨਾਪਿ ਉਸ੍ਸਾਦਨਾਪਸਾਦਨਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ. ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾ, ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ਤਂਯੇਵ ਅਰਣਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਚ ਵਣ੍ਣੇਸਿ, ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਮ ਸਾਵਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰੀਨਂ ਯਦਿਦਂ ਸੁਭੂਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੯੮, ੨੦੧) ਚ ਅਰਣਵਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ.

੩੪. ਦ੍ਵੀਹਿ ਬਲੇਹੀਤਿ ਸਮਥਬਲਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲੇਹਿ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਤਯੋ ਚਾਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਤਿਣ੍ਣਞ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ. ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਤ੍ਥਂ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋਲ਼ਸਹੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ, ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਹਿ. ਞਾਣਚਰਿਯਾਹੀਤਿ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਹਿ. ਨਵਹੀਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਸਮਾਧਿ ਤਦੁਪਚਾਰੋ ਚਾਤਿ ਨਵਹਿ. ਵਸਿਭਾਵਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਲਹੁਤਾ, ਯਥਾਸੁਖਵਤ੍ਤਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਵਸੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਸੀ, ਵਸਿਨੋ ਭਾਵੋ ਵਸਿਭਾਵੋ, ਵਸਿਭਾਵੋ ਏਵ ਵਸਿਭਾਵਤਾ, ਯਥਾ ਪਾਟਿਕੁਲ੍ਯਮੇਵ ਪਾਟਿਕੁਲ੍ਯਤਾ. ਏਵਂਵਿਧਾ ਪਞ੍ਞਾ ਵਸਿਭਾਵਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਿ-ਕਾਰਂ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਞਾਣਚਰਿਯਾਹਿ ਚ ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾਹਿ ਚਾਤਿ ਚ-ਕਾਰੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬੋ.

ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ, ਯਥਾ ਅਜਿਨਮ੍ਹਿ ਹਞ੍ਞਤੇ ਦੀਪੀਤਿ. ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਚ. ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜੀਯਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੩੫. ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ. ਪਵਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤਂ, ਸਮੁਦਾਚਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਲੇਸਪਵਤ੍ਤਂ ਖਨ੍ਧਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਵਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨੇ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ.

੩੬. ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਰੋਧੇ. ਨਿਰੋਧੇ ਚ ਅਨੁਪਟ੍ਠਾਨਤਾਤਿ ਨਿਰੋਧੇ ਗਤੇ ਪੁਨ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਪੁਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇ ਚ ਨਿਰੋਧੇ ਚ ਅਨੁਪਟ੍ਠਾਨਤਾ ਚਾਤਿ ਚ-ਕਾਰੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਮਸੀਸਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਸਮਾਨਿ, ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਿ ਤੇਰਸ ਸੀਸਾਨਿ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮਾਨਿ, ਯਥਾਯੋਗਂ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਕੋਟਿਤ੍ਤਾ ਚ ਸੀਸਾਨਿ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਰੋਗੇ ਵਾ ਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਵਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਸਮਾਨਿ ਚ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਸੀਸਾਨਿ ਚ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਸੀਸੀ, ਸਮਸੀਸਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮਸੀਸਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਸੀਸਟ੍ਠੇ, ਸਮਸੀਸਿਭਾਵੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਰੋਗੇ ਵਾ ਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਜੀਵਿਤੇ ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਰੋਗੇ ਸਭਾਗਜੀਵਿਤੇ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤੋਯੇਵ ਸਮਸੀਸਿਭਾਵੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਸੀਸਿਭਾਵੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ (ਪੁ. ਪ. ੧੬), ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪੁ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧੬) –

‘‘ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਸੀਸੀ? ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਆਸਵਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਸੀਸੀ’’ਤਿ (ਪੁ. ਪ. ੧੬).

‘‘ਸਮਸੀਸਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਨ੍ਤਿ ਅਪੁਰੇ ਅਪਚ੍ਛਾ, ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਸੇਨ ਏਕਵਾਰਂਯੇਵ, ਏਕਕਾਲਂਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਯਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਯੋ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਪਨੇਸ ਤਿਵਿਧੋ ਹੋਤਿ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ ਰੋਗਸਮਸੀਸੀ ਜੀਵਿਤਸਮਸੀਸੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਯੋ ਠਿਤਕੋਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਠਿਤਕੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਯੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਯੋ ਨਿਪਨ੍ਨੋਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਅਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ. ਯੋ ਪਨ ਏਕਂ ਰੋਗਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਰੋਗੇਯੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਰੋਗੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਅਯਂ ਰੋਗਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ. ਕਤਰੋ ਜੀਵਿਤਸਮਸੀਸੀ? ਤੇਰਸ ਸੀਸਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਸੀਸਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਸੀਸਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਯਾਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ. ਯਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਸੀਸਦ੍ਵਯਂ ਸਮਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਜੀਵਿਤਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ. ਕਥਮਿਦਂ ਸਮਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਵਾਰਸਮਤਾਯ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਾਰੇ ਮਗ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚ, ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਮੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਇਮਾਯ ਵਾਰਸਮਤਾਯ ਏਵ ਉਭਯਸੀਸਪਰਿਯਾਦਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਂ ਹੋਤਿ ਨਾਮ. ਤੇਨਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘ਜੀਵਿਤਸਮਸੀਸੀ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਯਮੇਵ ਚ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’’ਤਿ.

੩੭. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸੁਤਮਯਸੀਲਮਯਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣਾਨਿ ਵਟ੍ਟਪਾਦਕਾਨਿ ਸਲ੍ਲੇਖਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਾਦਕਾਨੇਵ ਏਤਾਨਿ ਚ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਞਾਣਾਨਿ ਸਲ੍ਲੇਖਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਲ੍ਲੇਖਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਮਸੀਸਟ੍ਠੇ ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਲ੍ਲੇਖਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਥੁਨਾਨਤ੍ਤਤੇਜਪਰਿਯਾਦਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇਨ ਪੁਥੂਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਞ੍ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਸਭਾਵਾਨਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਤੇਜਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਨਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਰਿਯਾਦਾਨੇ ਖੇਪਨੇ ਪਞ੍ਞਾ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਭੇਦੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਥੁਭੂਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਭੂਤਾ ਚ ਤੇਜਾ ਏਵ ਤੇਸਂ ਪੁਥੁਭੂਤਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਭੂਤਾਨਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਤੇਜਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਜੇਹਿਯੇਵ ਪੁਥੂਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ.

ਸਲ੍ਲੇਖਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਲ੍ਲੇਖਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਕੇ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸਲ੍ਲੇਖਸਭਾਵੇ ਞਾਣਂ. ‘‘ਪਰੇ ਵਿਹਿਂਸਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਅਵਿਹਿਂਸਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ ਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੮੩) ਨਯੇਨ ਭਗਵਤਾ ਸਲ੍ਲੇਖਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੋ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਭੇਦੋਪਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੮. ਇਦਾਨਿ ਸਲ੍ਲੇਖੇ ਠਿਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵੀਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਪਹਿਤਤ੍ਤਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਤਿ ਕੋਸਜ੍ਜਵਸੇਨ ਅਸਲ੍ਲੀਨੋ ਅਸਙ੍ਕੁਚਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤੋ. ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਉਦਕਞ੍ਹਿ ਨਯਨ੍ਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਕਾ, ਉਸੁਕਾਰਾ ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਤੇਜਨਂ;

ਦਾਰੁਂ ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਤਚ੍ਛਕਾ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿ. ਆਦਿ (ਧ. ਪ. ੮੦-੮੨) –

ਕਾਯੇ ਚ ਜੀਵਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਪਹਿਤੋ ਪੇਸਿਤੋ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਤਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ. ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਰੋਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਚਿ. ੮੮੦). ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤੋ ਚ ਸੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਚਾਤਿ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਪਹਿਤਤ੍ਤੋ. ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤੀਤਿ ਪਗ੍ਗਹੋ, ਪਗ੍ਗਹੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ, ਪਗ੍ਗਹਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਪਹਿਤਤ੍ਤਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਪਹਿਤਤ੍ਤਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਾਨਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯਾਥ. ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅਵਸਿਸ੍ਸਤੁ, ਉਪਸੁਸ੍ਸਤੁ ਸਰੀਰੇ ਮਂਸਲੋਹਿਤਂ. ਯਂ ਤਂ ਪੁਰਿਸਥਾਮੇਨ ਪੁਰਿਸਵੀਰਿਯੇਨ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਂ ਅਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਪਹਿਤਤ੍ਤਵਚਨੇਨ ਪਧਾਨਸ੍ਮਿਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਾਨਿਤਾ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠਵਚਨੇਨ ਪਨ ਕੋਸਜ੍ਜੁਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਵੀਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੀਰਭਾਵੋ ਵੀਰਿਯਂ, ਵੀਰਾਨਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ, ਵਿਧਿਨਾ ਵਾ ਨਯੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਈਰਯਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਂ. ਤਦੇਤਂ ਉਸ੍ਸਾਹਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਰਸਂ, ਅਸਂਸੀਦਨਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ‘‘ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੩) ਵਚਨਤੋ ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਮੂਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੀਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਰਮ੍ਭੋ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ. ਇਮਿਨਾ ਸੇਸਾਰਮ੍ਭੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਭਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਿਰਿਯਾਯਂ ਵੀਰਿਯੇ ਹਿਂਸਾਯਂ ਵਿਕੋਪਨੇਤਿ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਆਗਤੋ.

‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾ;

ਆਰਮ੍ਭਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੭੪੯) –

ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਆਰਮ੍ਭੋਤਿ ਆਗਤਂ. ‘‘ਆਰਮ੍ਭਤਿ ਚ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੪੨; ਪੁ. ਪ. ੧੯੧) ਏਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਮਹਾਯਞ੍ਞਾ ਮਹਾਰਮ੍ਭਾ, ਨ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੯; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੦) ਏਤ੍ਥ ਯੂਪੁਸ੍ਸਾਪਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾ. ‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ ਨਿਕ੍ਕਮਥ, ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੫) ਏਤ੍ਥ ਵੀਰਿਯਂ. ‘‘ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਮ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੫੧-੫੨) ਏਤ੍ਥ ਹਿਂਸਾ. ‘‘ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੩) ਏਤ੍ਥ ਛੇਦਨਭਞ੍ਜਨਾਦਿਕਂ ਵਿਕੋਪਨਂ. ਇਧ ਪਨ ਵੀਰਿਯਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੀਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਰਮ੍ਭੋ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ’’ਤਿ. ਵੀਰਿਯਞ੍ਹਿ ਆਰਭਨਕਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਭੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਞਾਣਂ. ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਾ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਅਸਲ੍ਲੀਨਭਾਵੇਨ ਪਹਿਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਰਿਮਪਾਠੋਯੇਵ ਸੁਨ੍ਦਰੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਸਮਤਾ ਅਸਲ੍ਲੀਨਤ੍ਤਤਾ, ਸਤਿਸਮਾਧਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਸਮਤਾ ਪਹਿਤਤ੍ਤਤਾ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਸਮਤਾ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

੩੯. ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸਿਦ੍ਧਂ ਮਗ੍ਗਫਲਂ ਪਤ੍ਤੇਨ ਲੋਕਹਿਤਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਵਸੇਨ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਕਾਸਨਤਾ ਦੀਪਨਤਾ ਦੇਸਨਤਾ. ਪਕਾਸਨਤਾਤਿ ਚ ਪਕਾਸਨਾ ਏਵ. ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨੇਤਿ ਨਾਨਾਅਤ੍ਥਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨੇ. ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਚ ਤੇ ਏਵ.

੪੦. ਇਦਾਨਿ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯਥਾਸਭਾਵਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਸਙ੍ਗਹਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਪਟਿਵੇਧੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਸਙ੍ਗਹਤਾਯ ਚ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਏਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਨ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ਫਲਪਞ੍ਞਾ ਚ. ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਕ੍ਖਣੇ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਫਲਪਞ੍ਞਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਟਿਵੇਧੋ. ਏਕਸਙ੍ਗਹਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ, ਸਞ੍ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ, ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਗਹੋ, ਗਣਨਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਵੇਸ੍ਸਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਸੁਦ੍ਦਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ’’, ‘‘ਯਾ, ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨) ਅਯਂ ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ. ‘‘ਏਕਜਾਤਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਹਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬੇ ਜਾਤਿਯਾ ਏਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਕੋਸਲਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਮਾਗਧਿਕਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਰੁਕਚ੍ਛਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ’’, ‘‘ਯੋ, ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨) ਅਯਂ ਸਞ੍ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ. ‘‘ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤਾ ਸਂਵਡ੍ਢਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਹਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬੇ ਜਾਤਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਨਿਵੁਤ੍ਥੋਕਾਸੇਨ ਏਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸਾਰੋਹਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਰਥਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ’’, ‘‘ਯਾ, ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨) ਅਯਂ ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ. ਸਬ੍ਬੇਵ ਹਿ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਏਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਕਤਮਂ ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਹਞ੍ਚਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨ ਵਤ ਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਕਥਾ. ੪੭੧) ਅਯਂ ਗਣਨਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ. ਅਯਮਿਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਥਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਏਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਸਙ੍ਗਹਾ, ਏਕਸਙ੍ਗਹਾਨਂ ਭਾਵੋ ਏਕਸਙ੍ਗਹਤਾ.

ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਏਵ ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਂ. ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਵਿਸੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਫਲਞਾਣਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ.

੪੧. ਇਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਾਧਕਾਨਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਨਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਪਰਿਯੋਗਾਹਣਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵਿਦਿਤਮੇਵ ਖਮਤੀਤਿ ਖਨ੍ਤਿ, ਖਨ੍ਤਿ ਏਵ ਞਾਣਂ ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਂ. ਏਤੇਨ ਅਧਿਵਾਸਨਖਨ੍ਤਿਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਏਤਂ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਰੁਣਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ.

੪੨. ਫੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਞਾਣਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਪਰਿਯੋਗਾਹਣੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਫੁਟ੍ਠਮੇਵ ਪਰਿਯੋਗਾਹਤਿ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਪਰਿਯੋਗਾਹਣਂ ਞਾਣਂ. ਗਾ-ਕਾਰਂ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਏਤਂ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਿਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਮੇਵ ਸਦ੍ਧਾਵਾਹਿਸ੍ਸ ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਵਾਹਿਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਗਾਹਣਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਏਤਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਞਾਣਾਨਿ ਏਕਸ੍ਸ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਦਸਮ੍ਭਵੇ ਏਕਸ੍ਸ ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸਟ੍ਠਿ ਸਾਵਕਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੪੩. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗੇ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸਕਲੇ ਏਵ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇਸਂ ਏਕਦੇਸਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅਰਹਤੋਯੇਵ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਾਧਕਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਰਹਤੋ ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਿਦ੍ਧਂ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੋਦਹਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮੋਦਹਨਪਞ੍ਞਾ, ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਪਞ੍ਞਾ ਰਾਸਿਕਰਣਪਞ੍ਞਾ. ਸਮੋਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਪਦੇਸੇਨ ਏਕਦੇਸੇਨ ਅਵਯਵੇਨ ਵਿਹਾਰੋ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੇ ਞਾਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਦੇਸੋ ਨਾਮ ਖਨ੍ਧਪਦੇਸੋ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਚ੍ਚਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਝਾਨਨਾਮਰੂਪਧਮ੍ਮਪਦੇਸੋਤਿ ਨਾਨਾਵਿਧੋ. ਏਵਂ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਚੇਸ ਵੇਦਨਾ ਏਵ. ਕਥਂ? ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧੇਕਦੇਸੋ, ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੇਕਦੇਸੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚੇਕਦੇਸੋ, ਬਾਵੀਸਤਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਞ੍ਚਵੇਦਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਕਦੇਸੋ, ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਂ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇਕਦੇਸੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਕਦੇਸੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਸੁਖਉਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਝਾਨੇਕਦੇਸੋ, ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਨਾਮਰੂਪੇਕਦੇਸੋ, ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮੇਕਦੇਸੋਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਨਾ ਏਵ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਪਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਵੇਦਨਾਯ ਏਵ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੋ.

੪੪. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣਾਦੀਨਿ ਭਾਵੇਨ੍ਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਚ ਤੇ ਤੇ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਭਾਵਨਾਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਪਤੀ ਜੇਟ੍ਠਕੇ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਕੇ ਨਾਨਾਸਭਾਵੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੇਕਾਦੀਨਵੇ ਆਦੀਨਵਤੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤੇ ਤੇ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਪਜਹਨ੍ਤਿ. ਪਜਹਨ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਜਹਨ੍ਤਾ ਚ ਏਕਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਾ ਪਜਹਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹੇਵ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਾ ਯਥਾਯੋਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਾਦੀਨਿ ਛ ਞਾਣਾਨਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਅਧਿਕਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਧਿਕਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਵਟ੍ਟਨਂ ਪਰਾਵਟ੍ਟਨਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਭਾਵੋਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਤੇ ਤੇ ਭਾਵਨਾਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ, ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਵਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਨੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਯਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਗਯ੍ਹਤਿ ਯਥਾ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਸਾ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਤਦੇਵੇਤਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਪਚ੍ਚਯਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਰਸਾ ਦਾਰੁਆਦੀਸੁ ਤਚ੍ਛਕਾਦਯੋ ਵਿਯ, ਯਥਾਗਹਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਭਿਨਿਵੇਸਕਰਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਹਤ੍ਥਿਦਸ੍ਸਕਅਨ੍ਧਾ ਵਿਯ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨੋਗਾਲ਼੍ਹਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਚਿਰਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੁ ਵਿਯ, ਯਥਾਉਪਟ੍ਠਿਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਤਿਣਪੁਰਿਸਕੇਸੁ ਮਿਗਪੋਤਕਾਨਂ ਪੁਰਿਸਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾ ਵਿਯ.

੪੫. ਨਾਨਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਨਾਨਾਸਭਾਵੇ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋ ਅਞ੍ਞਸਭਾਵੇ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਕੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਨਾਨਤ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਨਾਨਤ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨਤ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਹੇਤੁ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਞਾਣਂ. ਚੇਤੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਾ ਚੇਤਨਾਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾ, ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਨਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ, ਆਯੂਹਨਰਸਾ, ਸਂਵਿਦਹਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਾ ਜੇਟ੍ਠਸਿਸ੍ਸਮਹਾਵਡ੍ਢਕਿਆਦਯੋ ਵਿਯ. ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਕਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦੀਸੁ ਚ ਪਨਾਯਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਨਭਾਵੇਨ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ.

੪੬. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਪਞ੍ਞਾ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪਹਾਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਵਟ੍ਟਨੇ ਞਾਣਂ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਰਸਂ, ਸਨ੍ਧਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਂ.

੪੭. ਸੁਞ੍ਞਤੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਨਤ੍ਤਾਨਤ੍ਤਨਿਯੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਞਾਣਮੇਵ ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਤਂ ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟਭੂਤਂ ਞਾਣਂ.

੪੮. ਵੋਸਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੋਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੋਸਗ੍ਗੋ, ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਵੋਸਗ੍ਗੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਕੇਹਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏਵ ਵਿਵਟ੍ਟੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਸੋ ਏਵ ਞਾਣਂ.

੪੯. ਤਥਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੇ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਸੋ ਏਵ ਞਾਣਂ. ਏਕਮੇਵ ਞਾਣਂ ਅਧਿਪਤਿਕਤਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਪਹਾਨਵਸੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਧਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵ ਸੁਞ੍ਞਤਾਕਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਕਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੦. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ ਕਮਤੋ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਲੋਕਪਾਕਟਾਨੁਭਾਵਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਮ੍ਹਾਪਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਤੋ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਵਿਸਯਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਸੁਖੁਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਤਿਯਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤੀਸੁ ਵਿਜ੍ਜਾਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਚ੍ਛਾਦਕਾਤੀਤਤਮਵਿਨੋਦਕਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਤਮਵਿਨੋਦਕਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਸਬ੍ਬਤਮਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕਤ੍ਤਾ ਤਤਿਯਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਮ੍ਪੀਤਿ ਰੂਪਕਾਯਮ੍ਪਿ. ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ. ਏਕਵਵਤ੍ਥਾਨਤਾਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤੇਨ ਏਕਤੋ ਠਪਨਤਾਯ ਚ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਾਯੇਨ, ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਾਯੇਨ ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਕਾਲੇ ਯਥਾਯੋਗਂ ਕਾਯਸ੍ਸਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਮਿਸ੍ਸੀਕਰਣਤਾਯ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਰੀਰਂ. ਸਰੀਰਞ੍ਹਿ ਅਸੁਚਿਸਞ੍ਚਯਤੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚੇਵ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦੀਨਂ ਰੋਗਸਤਾਨਞ੍ਚ ਆਯਭੂਤਤੋ ਕਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਏਕਂਯੇਵ ਸਞ੍ਞਂ ਆਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ. ਸਾਯੇਵ ਨੀਵਰਣੇਹਿ ਚੇਵ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕੇਹਿ ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਹੁਸਞ੍ਞਾ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਾਨਵਸੇਨ, ਪਵਿਸਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸ੍ਸ ਯਥਾਯੋਗਂ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਇਜ੍ਝਨਸਭਾਵੇ ਪਞ੍ਞਾ. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ, ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਪਟਿਲਾਭਟ੍ਠੇਨ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ ਪਟਿਲਬ੍ਭਤਿ ਚ, ਤਂ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੭੭੨). ਤਥਾ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਪਟਿਹਰਤੀਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਪਟਿਹਰਤੀਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੨). ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ, ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਦਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਹਿ ਇਜ੍ਝਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਫਲਪ੍ਪਸਵਨਤੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਸੀਲਵਾ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ, ਸਚੇ ਪਣਿਦਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਰਾਜਾ ਅਸ੍ਸਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀਤਿ. ਇਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਸੀਲਵਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੫੨). ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਾ ਵੁਦ੍ਧਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਵਿਧਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ, ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਇਦ੍ਧਿਵਿਕਪ੍ਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

੫੧. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਵਸੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵੇਗਵਸੇਨ. ਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤੀਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਊਹਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਆਹਨਨਪਰਿਯਾਹਨਨਰਸੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਹਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨਯਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਤਜ੍ਜਾਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੇਨ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਵਿਸਯੇ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਆਪਾਥਗਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਸਭਾਵਾਨਂ ਏਕਸਭਾਵਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਸਦ੍ਦਾ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਭੇਰਿਸਦ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਏਕਗ੍ਘਨੀਭੂਤਾ, ਅਨੇਕਾ ਵਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਨਾਨਾਦਿਸਾਸੁ ਵਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਨਾਨਾਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਸਦ੍ਦਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਦ੍ਦਾ, ਏਕਦਿਸਾਯ ਸਦ੍ਦਾ, ਏਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਭੇਰਿਸਦ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਏਕੇਕਸਦ੍ਦਾ ਵਾ ਏਕਤ੍ਤਸਦ੍ਦਾ. ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਕਥੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਯੋਗਾਹਣੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਪਵਿਸਨਪਞ੍ਞਾ, ਪਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਵਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੋਤਧਾਤੁ, ਸੋਤਧਾਤੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣਵਸੇਨ ਚ ਸੋਤਧਾਤੁ ਵਿਯਾਤਿਪਿ ਸੋਤਧਾਤੁ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸੋਤਧਾਤੁ ਏਵ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਏਵ ਞਾਣਂ ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਂ.

੫੨. ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਵਸੇਨ ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਪ੍ਫਾਰਭਾਵੇਨ ਵੇਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਪਰੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਪ੍ਫਾਰਹੇਤੁਨਾ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਸਾਦਵਸੇਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਸਾਦਵਸੇਨ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਾ ਚੇਤ੍ਥ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ‘‘ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਿ ਖੋ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਛਵਿਵਣ੍ਣੋ ਪਰਿਯੋਦਾਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੬੦). ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੇਸੁਪਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਏਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਪਸਾਦਵਸੇਨਾਤਿ ਚ ਅਨਾਵਿਲਭਾਵਵਸੇਨ. ‘‘ਪਸਾਦਪ੍ਪਸਾਦਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਪ੍ਪਸਾਦਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਇਦਮਪ੍ਪਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਪਸਾਦਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਪਸਾਦਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨੇਵ ਅਪ੍ਪਸਾਦੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ ਪਰਿਯੋਗਾਹਣੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਨਾਨਾਸਭਾਵਏਕਸਭਾਵਏਕੂਨਨਵੁਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਪਵਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ. ਏਤ੍ਥ ਅਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾ, ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ ਏਕਤ੍ਤਾ. ਸਰਾਗਾਦਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਵੀਤਰਾਗਾਦਿਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਤੀਤਿ ਪਰਿਯਂ, ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਯਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਂ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞ੍ਚ ਤਂ ਞਾਣਞ੍ਚਾਤਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਤਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਵਿਪ੍ਫਾਰਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੫੩. ਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਕਮ੍ਮਵਿਪ੍ਫਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਂ ਕਮ੍ਮਂ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਕਮ੍ਮਵਿਪ੍ਫਾਰਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਯੋਗਾਹਣੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਜਾਤੀਸੁ ਨਿਵੁਤ੍ਥਖਨ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸੋ. ਨਿਵੁਤ੍ਥਾਤਿ ਅਜ੍ਝਾਵੁਤ੍ਥਾ ਅਨੁਭੂਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਜਾਤੀਸੁ ਨਿਵੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸੋ. ਨਿਵੁਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਚਰਨਿਵਾਸੇਨ ਨਿਵੁਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਪਰਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾਪਿ ਵਾ. ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦੀਸੁ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਾਯ ਸਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ.

੫੪. ਓਭਾਸਵਸੇਨਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰਿਤਸ੍ਸ ਤੇਜੋਕਸਿਣਓਦਾਤਕਸਿਣਆਲੋਕਕਸਿਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਸਿਣੋਭਾਸਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਸਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਾਨਾਦਿਸਾਸੁ ਵਾ ਰੂਪਾਨਿ, ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾਨਿ ਵਾ ਰੂਪਾਨਿ ਨਾਨਤ੍ਤਰੂਪਾਨਿ, ਏਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਨਿ, ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਰੂਪਾਨਿ, ਏਕਦਿਸਾਯ ਵਾ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਾਨਾਦਿਸਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸੀਭੂਤਾਨਿ ਵਾ ਰੂਪਾਨਿ ਏਕਤ੍ਤਰੂਪਾਨਿ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਮੇਵ. ਤਞ੍ਹਿ ਰੂਪਯਤੀਤਿ ਰੂਪਂ, ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਮੇਵ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸਭਾਵੇ ਪਞ੍ਞਾ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਂ. ਦੇਵਾਨਞ੍ਹਿ ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਰੁਹਿਰਾਦੀਹਿ ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਦੂਰੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮਤ੍ਥਂ ਦਿਬ੍ਬਂ ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚਾਪਿ ਵੀਰਿਯਭਾਵਨਾਬਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁ ਤਾਦਿਸਮੇਵਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਂ, ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਦਿਬ੍ਬਂ, ਆਲੋਕਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਮਹਾਜੁਤਿਕਤ੍ਤਾਪਿ ਦਿਬ੍ਬਂ, ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦਿਗਤਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਮਹਾਗਤਿਕਤ੍ਤਾਪਿ ਦਿਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਖੁ, ਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਚਕ੍ਖੁਮਿਵਾਤਿਪਿ ਚਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ ਚਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਚ ਤਂ ਞਾਣਞ੍ਚਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ.

੫੫. ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ. ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ. ਵਸਿਭਾਵਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵਸਿਭਾਵਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੇਵ ਵਸਿਭਾਵਤਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਅਭਾਵੇਪਿ ਕਾਰਣਸਿਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਤਦਤ੍ਥਸਾਧਨਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਜ੍ਝਾਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਕਰਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਂ.

੫੬-੫੯. ਇਦਾਨਿ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਏਕਾਭਿਸਮਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਫਲਨਿਰੋਧੋਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਤਦਧਿਗਮੂਪਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਭਵਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਵੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਖਮਾਹ, ਤਂ ਨੇਵ ਅਕਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਤੋ ਸਹੇਤੁਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਂਵਿਗ੍ਗਮਾਨਸਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਗਵੇਸੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਂ, ਤਤੋ ਨਿਰੋਧਾਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਤੇਨੇਵ ਕਮੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਞ੍ਞਟ੍ਠੇਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠਾਦਿਕੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਪਰਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵੇ. ਪਹਾਨਟ੍ਠੇਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਟ੍ਠਾਦਿਕੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸਭਾਵੇ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਟ੍ਠੇਤਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਟ੍ਠਾਦਿਕੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਸਭਾਵੇ. ਭਾਵਨਟ੍ਠੇਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠਾਦਿਕੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਸਭਾਵੇ.

੬੦-੬੩. ਇਦਾਨਿ ਭਾਵਿਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਵਾ ਅਭਾਵਿਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨ ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਸਚ੍ਚਞਾਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁ-ਇਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਦੁਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਖਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਤੁਚ੍ਛੇ. ਤੁਚ੍ਛਞ੍ਹਿ ਆਕਾਸਂ ‘ਖ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਪਠਮਸਚ੍ਚਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਨੇਕੁਪਦ੍ਦਵਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਤੁਚ੍ਛਂ ਬਾਲਜਨਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਵਿਰਹਿਤਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਤੁਚ੍ਛਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਂ-ਇਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਮਾਗਮੋ ਸਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੧੯੯; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੯੬) ਵਿਯ ਸਂਯੋਗਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਉ-ਇਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧੭੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੪੧) ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਅਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਇਦਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਂ ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਮਾਯੋਗੇ ਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ. ਇਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਂਯੋਗੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਭਾਵਂ, ਰੋਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਚਾਰਕਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਾਵੋ ਏਤ੍ਥ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਰੋਧਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਗਤਿਸੁਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਸਮਧਿਗਤੇ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਰੋਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਹੋਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਏਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਤਦਭਿਮੁਖੀਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਪਦਾ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਦੀਪਨਵਸੇਨ ‘‘ਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਫਲਦਾਯਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਪਰਿਦੀਪਨਵਸੇਨ ‘‘ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਕਾਰਦੀਪਨਵਸੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇਵ ‘‘ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਨ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਂ ਏਕਾਭਿਸਮਯਤਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਪੁਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਸਚ੍ਚੇ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਵਸੇਨ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

੬੪-੬੭. ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨੁਭਾਵੇਨੇਵ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪੁਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਇਮਾਨਿ ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ ਸਬ੍ਬਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਪਨ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਪਭੇਦਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਉਭਯਤ੍ਥਵਚਨੇ ਵਿਸੇਸੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਰੋਧਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਹੋਤਿ, ਸਮੁਦਯਾਰਮ੍ਮਣਂ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤਦਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤੇਸੁ ਞਾਣੇਸੁ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾਯੇਵ ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਇਧ ਤਥਾ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ.

੬੮. ਏਵਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤਸਟ੍ਠਿ ਸਾਵਕਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਤਥਾਗਤਾਨਂਯੇਵ ਆਵੇਣਿਕਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਾਦੀਨਿ ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਾਭਾਜਨਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਾਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਦ੍ਵਯਮੇਵ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੯; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੩; ੨.੩੩੯).

ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਾਪਰਿਪਾਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਆਸਯਾਦੀਨਂ ਅਨੁਰੂਪੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਤਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਪਠਮਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਂ. ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਾ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਨ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਞਾਣਾਨਂ ਹੇਤੁਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਮਹਾਕਰੁਣਾਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਮਹਾਕਰੁਣਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਸ੍ਸਾਪਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਵਰਿਯਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਰਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਇਧੇਵ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਾਨਿ ਚ ਅਪਰਾਨਿ ਚ ਪਰਾਪਰਾਨੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਰੋ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰੋਪਰਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰੋਪਰਾਨਂ ਭਾਵੋ ਪਰੋਪਰਿਯਂ, ਪਰੋਪਰਿਯਮੇਵ ਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਂ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਾਨੁਤ੍ਤਮਭਾਵਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਰੋਵਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਵਰਾਨਿ ਚ ਅਵਰਿਯਾਨਿ ਚ ਵਰੋਵਰਿਯਾਨਿ, ਵਰੋਵਰਿਯਾਨਂ ਭਾਵੋ ਵਰੋਵਰਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਰਿਯਾਨੀਤਿ ਚ ਨ ਉਤ੍ਤਮਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਰਾਨਿ ਚ ਓਪਰਾਨਿ ਚ ਪਰੋਪਰਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਭਾਵੋ ਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਓਪਰਾਨੀਤਿ ਚ ਓਰਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਲਾਮਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਪਰੋਪਰਾ ਯਸ੍ਸ ਸਮੇਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੭੯) ਵਿਯ. ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨੇਨਾਪਿ ਪਾਠੋ.

੬੯. ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸਤ੍ਤਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਰੂਪੇ ਖੋ, ਰਾਧ, ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਤ੍ਰ ਸਤ੍ਤੋ ਤਤ੍ਰ ਵਿਸਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਸਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੇਦਨਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਤ੍ਰ ਸਤ੍ਤੋ ਤਤ੍ਰ ਵਿਸਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਸਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੬੧).

ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਾਮਮਤ੍ਤਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯੇਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਤ੍ਵਯੋਗੇਨ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਆਸਯਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਇਤਿ ਆਸਯੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਾ ਕਾਮਾਦੀਹਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਵਾ ਪਰਿਭਾਵਿਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਸਯਾ, ਥਾਮਗਤਾਨਂ ਕਾਮਰਾਗਾਦੀਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਆਸਯੋ ਚ ਅਨੁਸਯੋ ਚ ਆਸਯਾਨੁਸਯੋ. ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸਵਸੇਨ ਚ ਏਕਵਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚਰਿਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਆਸਯਾਨੁਸਯਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਚਰਿਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੀਸੁ ਞਾਣਾਨਿ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਸਯਾਨੁਸਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਨੇਵ ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਤੇਨੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ.

੭੦. ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਉਦਕਧਾਰਾਦੀਨਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਸਕਿਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਯਮਕਂ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹੀਰਂ, ਯਮਕਞ੍ਚ ਤਂ ਪਾਟਿਹੀਰਞ੍ਚਾਤਿ ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਂ.

੭੧. ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਹਦਯਕਮ੍ਪਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਕਿਨਾਤਿ ਵਾ ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਹਿਂਸਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਕਿਰੀਯਤਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਫਰਣਵਸੇਨ ਪਸਾਰੀਯਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਫਰਣਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਗੁਣਵਸੇਨ ਚ ਮਹਤੀ ਕਰੁਣਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਾਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਚ ਸਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸਂ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ.

੭੨-੭੩. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਨੇਯ੍ਯਪਥਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ, ਸਾ ਏਵ ਞਾਣਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭੇਦਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਵਿਕਾਰੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚੇਵ ਨੇਯ੍ਯਪਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂਤਿ ਚ ਕਮਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸਕਿਂਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸਤਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸਤ੍ਤਿਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਞਾਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨੋ ਸਿਯੁਂ. ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਜਾਨਨਕਾਲਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਕਮਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਕਿਂ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਗਹਣਾਭਾਵਤੋ ਸਕਿਂਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਯਥਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਵਿਰੋਧਤੋ ਯੁਤ੍ਤਿਅਭਾਵਤੋ ਚ ਸਤਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੇਸਤੋ ਸਬ੍ਬਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਿਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ ਵਾ ਸਿਯਾ, ਵਿਦਿਤਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਞਾਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ ਵਾ ਸਿਯਾ. ਸਤ੍ਤਿਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨੋ ਸਬ੍ਬਜਾਨਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਿਧਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਅਥੋ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਮਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ;

ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਿ ਯਦਤ੍ਥਿ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ. (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੦੮) –

ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਞਾਤਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤ੍ਤਮੇਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਕਾਰਣਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਆਵਰਣਨ੍ਤਿ ਅਨਾਵਰਣਂ, ਤਦੇਵ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਇਮਾਨਿ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨੀਤਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨਿ. ਇਮੇਸਂ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿਯਾ ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਇਮੇਸਂ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿਞਾਣਾਨਂ. ਉਬ੍ਬਾਹਨਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਤੇਸਤ੍ਤਤੀਨਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਤੇਸਤ੍ਤਤਿਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਬਹੁਵਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਤ੍ਤਸਟ੍ਠਿ ਞਾਣਾਨੀਤਿਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਸਟ੍ਠਿ ਞਾਣਾਨਿ. ਸਾਵਕਸਾਧਾਰਣਾਨੀਤਿ ਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਸਾਵਕਾ, ਸਮਾਨਂ ਧਾਰਣਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ, ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਸਾਵਕੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਸਾਵਕਸਾਧਾਰਣਾਨਿ. ਛ ਞਾਣਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਤੇ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਛ ਞਾਣਾਨਿ. ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਸਾਵਕੇਹੀਤਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਤਥਾਗਤਾਨਂਯੇਵ ਞਾਣਾਨੀਤਿ.

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਿਨਿਯਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਞਾਣਕਥਾਮਾਤਿਕੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਸੁਤਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੁਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਥਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਥਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ. ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ, ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ. ਤਾਸਂ ਇਦਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ –

ਕਤਮਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨) ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅਵਿਭੂਤਂ ਅਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਤੁਲਨਾਯ ਤੀਰਣਾਯ ਵਿਭੂਤਾਯ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ.

ਕਤਮਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨) ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤੁਲਿਤਂ ਤੀਰਿਤਂ ਵਿਭੂਤਂ ਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਸੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ.

ਕਤਮਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨) ਪਕਤਿਯਾ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਵਿਮਤਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਨਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ? ਸੋ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ.

ਕਤਮਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ? ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ? ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’. ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੧), ਅਯਂ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ.

ਕਤਮਾ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੯੦)? ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ. ਤਾਸੁ ਅਯਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮਾਤਿਕੁਦ੍ਦੇਸਾਯ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਯ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ, ਤਂਪਜਾਨਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਸੋਲ਼ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੁਦ੍ਦੇਸਾ. ਤਤ੍ਥ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਦੇਸਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ ਸੁਤਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ ਨਾਮ. ਤਂਪਜਾਨਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਾ ਪਰਿਯਾਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਕਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਾ ਤਂਪਜਾਨਨਾਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਸਮਾਸੋ. ਤਂ ਪਜਾਨਨਾਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਵਾ. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧਵਸੇਨ ਸੋਭਨੇਨਾਕਾਰੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧਵਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚਸਮਾਪਨਵਸੇਨ ਚ ਬ੍ਯਾਪਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਦੁਵਿਧਾ ਹਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਪਰਿਹਾਨਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਹਾਨਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ. ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਣ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਠਿਤਿਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯਾ. ਉਪਰਿਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ. ਅਨਿਬ੍ਬਿਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪ੍ਪਦਾਲਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਦੋਸਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਮੋਹਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਤਿ ਪਦਾਲੇਤੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬੇਧੋ ਨਾਮ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਸਹਗਤਾਨਂ ਸਞ੍ਞਾਮਨਸਿਕਾਰਾਨਂ ਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾ.

ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਤੇ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ. ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਕਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਤੇ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਤਾਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਭੂਮਕਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੮੭; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੬ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸ) ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਪਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੬; ੨.੧੪੩; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੧, ੨੭੨) ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੧) ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਵ ਆਗਤਾ ਤੇਭੂਮਿਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ. ‘‘ਯਾਵਤਿਕਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਗਤਿ, ਤਾਵਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖਾਹਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਅਟ੍ਠਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਗਤਂ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਪਯੋਗਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ. ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਠਮਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਤਤੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੪) ਆਗਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ. ਵਾਚਂ ਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਕਾਯੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਇਧ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ. ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ. ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ. ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਅਰਿਯਾ ਇਮਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੮). ਏਤੇਸਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਰਿਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੩). ਅਰਿਯਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਅਰਿਯਾਨੀਤਿ ਅਵਿਤਥਾਨਿ, ਅਵਿਸਂਵਾਦਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਤਥਾਨਿ ਅਵਿਤਥਾਨਿ ਅਨਞ੍ਞਥਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੭). ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਕੋ ਸਚ੍ਚਟ੍ਠੋਤਿ ਚੇ? ਯੋ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਮਾਯਾਵ ਵਿਪਰੀਤੋ, ਮਰੀਚੀਵ ਵਿਸਂਵਾਦਕੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਅਤ੍ਤਾਵ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਸਭਾਵੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਬਾਧਨਪਭਵਸਨ੍ਤਿਨਿਯ੍ਯਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੇਨ ਅਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਏਸ ਅਗ੍ਗਿਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਯ ਲੋਕਪਕਤਿ ਵਿਯ ਚ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੋ ਸਚ੍ਚਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਮੇਤਂ ਅਵਿਤਥਮੇਤਂ ਅਨਞ੍ਞਥਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੦) ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਅਪਿਚ –

ਨਾਬਾਧਕਂ ਯਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬਾਧਕਂ;

ਬਾਧਕਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ, ਤਤੋ ਸਚ੍ਚਮਿਦਂ ਮਤਂ.

ਤਂ ਵਿਨਾ ਨਾਞ੍ਞਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਹੋਤਿ ਨ ਚ ਤਂ ਤਤੋ;

ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁ ਨਿਯਾਮੇਨ, ਇਤਿ ਸਚ੍ਚਂ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ.

ਨਾਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਸਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਂ ਨ ਚ ਨ ਤਂ ਯਤੋ;

ਸਨ੍ਤਭਾਵਨਿਯਾਮੇਨ, ਤਤੋ ਸਚ੍ਚਮਿਦਂ ਮਤਂ.

ਮਗ੍ਗਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਅਨਿਯ੍ਯਾਨੋ ਨ ਚਾਪਿ ਸੋ;

ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੇਨ, ਇਤਿ ਸੋ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤੋ.

ਇਤਿ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸ-ਭੂਤਭਾਵਂ ਚਤੂਸ੍ਵਪਿ;

ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸ੍ਵਵਿਸੇਸੇਨ, ਸਚ੍ਚਟ੍ਠਂ ਆਹੁ ਪਣ੍ਡਿਤਾਤਿ.

ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਣੇ ਨ ਕੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੨੪) ਵਾਚਾਸਚ੍ਚੇ. ‘‘ਸਚ੍ਚੇ ਠਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੨.੨੧.੪੩੩) ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚੇ. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਨੁ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾ, ਪਵਾਦਿਯਾਸੇ ਕੁਸਲਾਵਦਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੧) ਦਿਟ੍ਠਿਸਚ੍ਚੇ. ‘‘ਏਕਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਤੀਯਮਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਜਾ ਨੋ ਵਿਵਦੇ ਪਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੦; ਮਹਾਨਿ. ੧੧੯) ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚੇਵ ਮਗ੍ਗੇ ਚ. ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਕਤਿ ਕੁਸਲਾ ਕਤਿ ਅਕੁਸਲਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੨੧੬) ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ

ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨. ਇਦਾਨਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੁਦ੍ਦੇਸਸਙ੍ਗਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਥਂ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿਆਦਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਦਿਤੋ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਦਸ ਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਦਸੁਤ੍ਤਰਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਾਵ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਮਭਵਾਦੀਸੁ ਸਞ੍ਞਾਭਵਾਦੀਸੁ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵਾਦੀਸੁ ਚ ਸਬ੍ਬਭਵੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ. ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਤਿ ਆਹਾਰਤੋ ਠਿਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ. ਠਿਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਕਕ੍ਖਣੇ ਅਤ੍ਥਿਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਹੇਤੁ ਆਹਾਰੋ ਨਾ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਯੇ ਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾ ਦੇਵਾ ਅਹੇਤੁਕਾ ਅਨਾਹਾਰਾ ਅਫਸ੍ਸਕਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਵਿਭ. ੧੦੧੭), ਤਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ ਆਹਾਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਹਾਰਾ ਭੂਤਾਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ, ਸਮ੍ਭਵੇਸੀਨਂ ਵਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ ਵਾ ਸੁਖੁਮੋ ਵਾ, ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਤਤਿਯਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੧) ਇਦਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਹਾਰਲਕ੍ਖਣਾਵ ਧਮ੍ਮਾ ਆਹਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਲਦ੍ਧੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਸੋ ਚ ਯਂ ਯਂ ਫਲਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਆਹਰਤਿ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਹਾਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮ੍ਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਹਾਰਂ ਵਦਾਮਿ, ਨੋ ਅਨਾਹਾਰਂ. ਕੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਹਾਰੋ? ‘ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾ’ਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯਂ. ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਾਹਾਰੇ ਵਦਾਮਿ, ਨੋ ਅਨਾਹਾਰੇ. ਕੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਆਹਾਰੋ. ‘ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ’ਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੧). ਅਯਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ.

ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਹਾਰੇ ਗਹਿਤੇ ਪਰਿਯਾਯਾਹਾਰੋਪਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾਹਾਰੋਪਿ ਸਬ੍ਬੋ ਗਹਿਤੋਵ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ ਪਚ੍ਚਯਾਹਾਰੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਧੀ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਧੀ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮ ਅਭਾਵੋਯੇਵ ਸਾਧੁ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਧਬਨ੍ਧਨਾਦਿਪਚ੍ਚਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਸਤਿ ਨਤ੍ਥੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਤਿਂ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨਾ ਕਾਲਂਕਤ੍ਵਾ ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯੋ ਯਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਪਣਿਹਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਠਿਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਏਵਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਹਾਰੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤੇ ਹਿ ਯਂ ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਤਦੇ ਨੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਜਿਯਾਵੇਗੇਨ ਖਿਤ੍ਤਸਰੋ ਯਾਵ ਜਿਯਾਵੇਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਵ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਂ ਯਾਵ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਵ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਖੀਣਵੇਗੋ ਸਰੋ ਵਿਯ ਪਤਨ੍ਤਿ.

ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਨੇਰਯਿਕਾ ‘‘ਨੇਵੁਟ੍ਠਾਨਫਲੂਪਜੀਵਿਨੋ ਨ ਪੁਞ੍ਞਫਲੂਪਜੀਵਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਕੋ ਆਹਾਰੋਤਿ? ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਆਹਾਰੋਤਿ. ਕਿਂ ਪਞ੍ਚ ਆਹਾਰਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚ, ਨ ਪਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਹਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਤੇ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਤੇਸਂ ਠਿਤਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਤਾਵ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੩੬; ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੦). ਤਸ੍ਮਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਂ ਆਹਾਰਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਵਾਦੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਮੁਖੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਖੇਲ਼ੋਪਿ ਹਿ ਤੇਸਂ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਖੇਲ਼ੋ ਹਿ ਨਿਰਯੇ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸਗ੍ਗੇ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯੋ. ਇਤਿ ਕਾਮਭਵੇ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ, ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਸਞ੍ਞਭਵਂ ਸੇਸਾਨਂ ਤਯੋ, ਅਸਞ੍ਞਾਨਞ੍ਚੇਵ ਅਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਹਾਰੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਹਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ.

ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਭਗਵਤੋਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਦੇਸਨਾ – ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤਿ. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਏਵਂ ਭਾਵਿਤਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਯਥਯਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵਿਤਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੨੨) ਏਵਰੂਪੀ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੨੬੮) ਏਵਰੂਪੀ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾ. ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੭੦, ੩੦੯), ਏਵਰੂਪੀ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਦੇਸਨਾ. ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਮਹਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੭੫-੧੮੬) ਏਵਰੂਪੀ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ਤਾਸੁ ਇਧ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ. ਉਪਰਿ ਯਾਵ ਦਸਕਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਅਧਿਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਭਾਵਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪਾਦਾਯ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵਾ ਫਲੋਪਚਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ, ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਏਵਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮੇਤੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਧਾਤੁ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਧਾਤੁ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਕਤਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ, ਕੇਹਿਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਕਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ.

ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ ਰੂਪਧਾਤੁ ਅਰੂਪਧਾਤੁ (ਵਿਭ. ੧੮੧-੧੮੨). ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਕਾਮਧਾਤੁ? ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਅਵੀਚਿਨਿਰਯਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਤੋ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤੀ ਦੇਵੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਧਾਤੂ ਆਯਤਨਾ ਰੂਪਾ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ (ਵਿਭ. ੧੮੨; ਧ. ਸ. ੧੨੮੭). ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਰੂਪਧਾਤੁ? ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠੇ ਦੇਵੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਧਾਤੁ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਰੂਪਧਾਤੁ? ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗੇ ਦੇਵੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਤੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗੇ ਦੇਵੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰੂਪਧਾਤੁ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਕਾਮਧਾਤੂਤਿ ਕਾਮਭਵੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਧਾਤੂਤਿ ਰੂਪਭਵੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਅਰੂਪਧਾਤੂਤਿ ਅਰੂਪਭਵੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਦਸੁਤ੍ਤਰਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੋਜਨਾ.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਕੁਸਲਧਾਤੁਯੋ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ. ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਰੂਪਧਾਤੁ ਅਰੂਪਧਾਤੁ ਨਿਰੋਧਧਾਤੁ. ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਹੀਨਾ ਧਾਤੁ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਧਾਤੁ ਪਣੀਤਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩.੩੦੫) ਵੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਯੋਪਿ ਏਤ੍ਥ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੮੧-੧੮੨). ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ. ਯਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨਾ ਮੇਤ੍ਤਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਮੇਤ੍ਤਾਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ. ਅਵਿਹਿਂਸਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ. ਯਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਰੁਣਾ ਕਰੁਣਾਯਨਾ ਕਰੁਣਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਕਰੁਣਾਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ (ਵਿਭ. ੧੮੨). ਰੂਪਾਰੂਪਧਾਤੁਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਨਿਰੋਧਧਾਤੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਹੀਨਾ ਧਾਤੁ ਦ੍ਵਾਦਸਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਧਾਤੁ ਅਵਸੇਸਾ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾ. ਪਣੀਤਾ ਧਾਤੁ ਨਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚ ਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੇਨ ਧਾਤੁ.

ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਇਮੇਸਂ ਵਣ੍ਣਨਾ ਸਚ੍ਚਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਸੁਯੇਵ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਪਞ੍ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਤ੍ਥਾਯ ਪਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਵਨਂ, ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਸੁਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਯਥਾਸੁਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਜ੍ਝਾਯਕਰਣਂ, ਯਥਾਸੁਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕਨਂ, ਕਸਿਣਾਸੁਭਾਦੀਸੁ ਅਨੁਕੂਲਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ, ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਮੁਚ੍ਚਨਕਾਰਣਾਨਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂਵੇਦਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਵੇਦਿਨੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ…ਪੇ… ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਹੇਵ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ…ਪੇ… ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਹੇਵ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ…ਪੇ… ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਹੇਵ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁਵਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁਵਿਚਾਰੇਤਿ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਖ੍ਵਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂਵੇਦਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਵੇਦਿਨੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ. ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੨).

ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਨਿ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਏਵ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ, ਜੇਟ੍ਠਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਛਯਿਮਾਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੮, ੩੦), ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਛ? ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਸ੍ਸਰਤਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਣਿਰਤਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਵਾ ਪਨ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਮਣਂ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਤ੍ਥੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸ੍ਸਨਂ, ਨੇਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੀਨਂ ਗਮ੍ਮਂ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕਂ ਅਨਰਿਯਂ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ ਵਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸ੍ਸਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਯ ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਯ ਞਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ.

‘‘ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਞ੍ਚ ਕਥਂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਵੀਣਾਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗੀਤਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਵਾ ਪਨ ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਤ੍ਥੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਵਨਂ, ਨੇਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਵਨਂ ਹੀਨਂ…ਪੇ… ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਵਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ.

‘‘ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਞ੍ਚ ਕਥਂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਤ੍ਤਲਾਭਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ, ਦਾਰਲਾਭਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ, ਧਨਲਾਭਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਵਾ ਪਨ ਲਾਭਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ. ਸਮਣੇ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੇ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਅਤ੍ਥੇਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲਾਭੋ, ਨੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਏਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲਾਭੋ ਹੀਨੋ…ਪੇ… ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕੇ ਵਾ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲਾਭਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਥਾਗਤੇ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕੇ ਵਾ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ.

‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਞ੍ਚ ਕਥਂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਤ੍ਥਿਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਸ੍ਸਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਰਥਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਧਨੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਥਰੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਵਾ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਤਿ. ਅਤ੍ਥੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਾ, ਨੇਸਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਏਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਾ ਹੀਨਾ…ਪੇ… ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਅਧਿਸੀਲਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤੇ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਅਧਿਸੀਲਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ.

‘‘ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਞ੍ਚ ਕਥਂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਖਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚਰਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚਰਤਿ, ਗਹਪਤਿਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚਰਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਵਾ ਪਨ ਪਰਿਚਰਤਿ, ਸਮਣਂ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਪਰਿਚਰਤਿ. ਅਤ੍ਥੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ, ਨੇਸਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਏਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ ਹੀਨਾ…ਪੇ… ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਪਰਿਚਰਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਪਰਿਚਰਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ.

‘‘ਅਨੁਸ੍ਸਤਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਞ੍ਚ ਕਥਂ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਤ੍ਤਲਾਭਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਦਾਰਲਾਭਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਧਨਲਾਭਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਂ ਵਾ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸਮਣਂ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ. ਅਤ੍ਥੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਸਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਏਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਹੀਨਾ…ਪੇ… ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਸ੍ਸਤੀਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਥਾਗਤਂ ਵਾ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਂ ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੩੦).

ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਦਸਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦਸੋ. ਨਿਦ੍ਦਸਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਸਭਾਵਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਖੀਣਾਸਵੋ ਹਿ ਦਸਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪੁਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾਵਾ ਪੁਨ ਦਸਵਸ੍ਸੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਦ੍ਦਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਦਸਵਸ੍ਸੋਵ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਵਵਸ੍ਸੋਪਿ…ਪੇ… ਏਕਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਦਸਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਪਿ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਨਿਦ੍ਦਸੋ ਨਿਮੁਹੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਮਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵੋਹਾਰਂ ਪਨ ਸਾਸਨੇ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ, ਇਧ ਚ ਸਬ੍ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਤਾਦਿਸਸਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾਨਿ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਸਤ੍ਤਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਇਚ੍ਛਾਵਿਨਯੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਾਵਿਨਯੇ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਵੇਧੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਵੇਧੇ ਅਵਿਗਤਪੇਮੋ. ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੨੦).

ਥੇਰੋਪਿ ਤਥੇਵ ਦੇਸਨਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਏਤੇਸਂ ਝਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ, ਝਾਨਾਨਿ. ਆਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਤਨਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਞਾਣੁਤ੍ਤਰਿਕੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵਿਸਦਞਾਣੋ ‘‘ਕਿਂ ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਕਰਣੇ ਭਾਰੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ, ਤਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਹ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ ‘‘ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

‘‘ਕਤਮਾਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੬੫) ਅਟ੍ਠ? ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲਵਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲਵਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲਵਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ, ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲਵਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਂ ਪੀਤਂ ਪੀਤਵਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਪੀਤਂ ਪੀਤਵਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ, ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਨ੍ਧੁਜੀਵਕਪੁਪ੍ਫਂ ਲੋਹਿਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਂ, ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਵਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਓਸਧਿਤਾਰਕਾ ਓਦਾਤਾ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਾ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ਪਨ ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮਟ੍ਠਂ ਓਦਾਤਂ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਂ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਂ, ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤਵਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ. ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੬੫; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੮).

ਨਵ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਂ ਅਨੁ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਵਿਹਰਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਵਿਹਾਰਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾ, ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਕਤਮੇ ਨਵ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੯.੩੩; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੩, ੩੫੯) ਵੁਤ੍ਤਾ ਨਵ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਵ.

ਦਸ ਨਿਜ੍ਜਰਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਨਿਜ੍ਜਰਯਨ੍ਤਿ ਨਾਸਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਜ੍ਜਰਾਨਿ. ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਕਾਰਣਾਨਿ. ਨਿਜ੍ਜਰਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਚਾਤਿ ਨਿਜ੍ਜਰਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

‘‘ਕਤਮਾਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੦੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੬੦) ਦਸ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮੋ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

‘‘ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੦੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੬੦) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਸ ਨਿਜ੍ਜਰਵਤ੍ਥੂਨਿ.

੩. ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿਆਦਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਧ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚ-ਇਤਿ ਚ-ਕਾਰੋ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਤਿਂਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧਂ ਚਕ੍ਖੁ – ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਚ. ਤੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੂਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ. ‘‘ਅਦ੍ਦਸਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੩; ੨.੩੩੯; ਮਹਾਵ. ੯) ਇਦਂ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ. ‘‘ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਨਿ. ਧੋਤਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੩੨; ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫) ਇਦਂ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੫) ਇਦਂ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ. ‘‘ਅਦ੍ਦਸਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੫) ਇਦਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ. ‘‘ਵਿਰਜਂ ਵੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੯੫) ਇਦਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ.

ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਪਿ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁ, ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੂਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕਟ੍ਠਿਕੇਨ ਉਪਰਿ ਭਮੁਕਟ੍ਠਿਕੇਨ ਉਭਤੋ ਅਕ੍ਖਿਕੂਟੇਹਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਕ੍ਖਿਪਖੁਮੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕਮਜ੍ਝਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਨ੍ਹਾਰੁਸੁਤ੍ਤਕੇਨ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗੇ ਆਬਦ੍ਧੋ ਸੇਤਕਣ੍ਹਾਤਿਕਣ੍ਹਮਣ੍ਡਲਵਿਚਿਤ੍ਤੋ ਮਂਸਪਿਣ੍ਡੋ, ਇਦਂ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ. ਯੋ ਪਨ ਏਤ੍ਥ ਸਿਤੋ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਸਾਦੋ, ਇਦਂ ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ. ਇਦਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਦੇਤਂ ਤਸ੍ਸ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁਨੋ ਸੇਤਮਣ੍ਡਲਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਹਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਅਭਿਮੁਖੇ ਠਿਤਾਨਂ ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੇ ਦਿਟ੍ਠਿਮਣ੍ਡਲੇ ਸਤ੍ਤਸੁ ਪਿਚੁਪਟਲੇਸੁ ਆਸਿਤ੍ਤਤੇਲਂ ਪਿਚੁਪਟਲਾਨਿ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤ ਅਕ੍ਖਿਪਟਲਾਨਿ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਮਾਣਤੋ ਮੁਗ੍ਗਵਿਦਲਮਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਂ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁ, ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਯਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਾ, ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਫੁਸਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਮਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ. ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਨ੍ਦਨਂ, ਵੇਦਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਵ ਸੁਖਯਤੀਤਿ ਸੁਖਂ, ਯਸ੍ਸੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਸੁਖਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਖਾਦਤਿ, ਖਨਤਿ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਬਾਧਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ. ਦੁਕ੍ਖਯਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਸ੍ਸੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ. ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਹਜਾਤ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯ ਵਿਪਾਕਆਹਾਰਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਵਸੇਨਪਞ੍ਚਧਾ, ਸਨ੍ਤੀਰਣਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਸੋਤਂ. ਤਂ ਸਸਮ੍ਭਾਰਸੋਤਬਿਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਤਨੁਤਮ੍ਬਲੋਮਾਚਿਤੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਵੇਧਕਸਣ੍ਠਾਨੇ ਪਦੇਸੇ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਸਦ੍ਦਾ, ਉਦਾਹਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਘਾਯਤੀਤਿ ਘਾਨਂ. ਤਂ ਸਸਮ੍ਭਾਰਘਾਨਬਿਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਅਜਪਦਸਣ੍ਠਾਨੇ ਪਦੇਸੇ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਗਨ੍ਧਯਨ੍ਤੀਤਿ ਗਨ੍ਧਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਸੂਚੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜੀਵਿਤਮਵ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ, ਸਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾ. ਸਾ ਸਸਮ੍ਭਾਰਜਿਵ੍ਹਾਯ ਅਤਿਅਗ੍ਗਮੂਲਪਸ੍ਸਾਨਿ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਮਤਲਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਉਪ੍ਪਲਦਲਗ੍ਗਸਣ੍ਠਾਨੇ ਪਦੇਸੇ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਰਸਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਰਸਾ, ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਾਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਕਾਯੋ. ਆਯੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ. ਸੋ ਯਾਵਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕਾਯਪਸਾਦੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਸਾਧਯਮਾਨੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਫੁਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਮੁਨਾਤੀਤਿ ਮਨੋ, ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ. ਮਨੋਤਿ ਸਹਾਵਜ੍ਜਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ. ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਪਭੇਦਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਜਵਨਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਫਸ੍ਸੋ. ਸੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯਵਜ੍ਜੇਹਿ ਸੇਸੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਯ ਤੇਹੇਵ, ਸੇਸਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ ਪੀਲ਼ੀਯਤੀਤਿ ਰੂਪਂ. ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾ. ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾ. ਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਧਮ੍ਮਵਿਚਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਦਸ ਛਕ੍ਕਵਸੇਨ, ਸਟ੍ਠਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਪਿਯਰੂਪਸਾਤਰੂਪਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਕਾ ਵੇਦਨਾ ਤਂਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ. ਰੂਪੇਸੁ ਸਞ੍ਞਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ. ਸਞ੍ਚੇਤਯਤੀਤਿ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਪਿਪਾਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤਕ੍ਕੇਤੀਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਊਹਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਚਰਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰੋ, ਵਿਚਰਣਂ ਵਾ ਵਿਚਾਰੋ, ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

੪. ਪਥਵੀਧਾਤਾਦੀਨਿ ਛ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਪਤ੍ਥਟਤ੍ਤਾ ਪਥਵੀ. ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਆਪੀਯਤਿ, ਅਪ੍ਪਾਯਤੀਤਿ ਵਾ ਆਪੋ. ਤੇਜਯਤੀਤਿ ਤੇਜੋ. ਵਾਯਤੀਤਿ ਵਾਯੋ. ਨ ਕਸ੍ਸਤਿ ਨ ਨਿਕਸ੍ਸਤਿ, ਕਸਿਤੁਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਵਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਆਕਾਸੋ. ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਧਾਤੁ.

ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਨਿ ਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਕਸਿਣਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਸਕਲਫਰਣਵਸੇਨ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਝਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਆਕਾਸਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਕਾਸੋ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਝਾਨਂ, ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੋ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ.

ਕੇਸਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਪਟਿਕੂਲਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਵਸੇਨ ਅਸੁਭਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਵਣ੍ਣਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਕਸਿਣਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਧਾਤੁਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਕੇਸਾਤਿਆਦੀਨਿ ਚ ਪਟਿਕੂਲਤੋ ਵਣ੍ਣਤੋ ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਧਾਤੁਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਤੇ ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚ ਧਾਤੁਭਾਵਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕੇਸਾ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਹਿ ਪੁਰਤੋ ਨਲਾਟਨ੍ਤੇਨ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਗਲਵਾਟਕੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਸੀਸਕਟਾਹਵੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਵੀਹਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾ.

ਲੋਮਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਹਤ੍ਥਤਲਪਾਦਤਲਾਨਿ ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਰੀਰਚਮ੍ਮੇ ਨਵਨਵੁਤਿਯਾ ਲੋਮਕੂਪਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਲਿਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ.

ਨਖਾ ਅਙ੍ਗੁਲੀਨਂ ਅਗ੍ਗਪਿਟ੍ਠੇਸੁ ਠਿਤਾ ਵੀਸਤਿ.

ਦਨ੍ਤਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਹਣੁਕਟ੍ਠਿਕੇਸੁ ਠਿਤਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ.

ਤਚੋ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਪਾਕਟਕਿਲੋਮਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਛਵਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਠਿਤਂ ਚਮ੍ਮਂ.

ਮਂਸਂ ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਟ੍ਠਿਸਤਾਨਿ ਅਨੁਲਿਮ੍ਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨਿ ਨਵਮਂਸਪੇਸਿਸਤਾਨਿ.

ਨ੍ਹਾਰੂ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਆਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨਿ ਨਵ ਨ੍ਹਾਰੁਸਤਾਨਿ.

ਅਟ੍ਠੀ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਟ੍ਠੀਨਂ ਉਪਰਿ ਠਿਤਾਨਿ ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਟ੍ਠਿਸਤਾਨਿ.

ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਾ ਮਿਞ੍ਜਾ.

ਵਕ੍ਕਂ ਗਲਵਾਟਕਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਏਕਮੂਲੇਨ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨੇਨ ਥੂਲਨ੍ਹਾਰੁਨਾ ਵਿਨਿਬਦ੍ਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਹਦਯਮਂਸਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਦ੍ਵੇ ਮਂਸਪਿਣ੍ਡਿਕਾ.

ਹਦਯਂ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥਨਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਂ ਅਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਡ੍ਢਪਸਤਮਤ੍ਤਲੋਹਿਤਪੁਣ੍ਣਂ ਪੁਨ੍ਨਾਗਟ੍ਠਿਪਤਿਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਾਵਾਟਕਂ ਹਦਯਮਂਸਂ.

ਯਕਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ ਯਮਕਮਂਸਪਟਲਂ.

ਕਿਲੋਮਕਂ ਹਦਯਵਕ੍ਕਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਿਲੋਮਕਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਚਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਮਂਸਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਿਲੋਮਕਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਪਰਿਯੋਨਹਨਮਂਸਂ.

ਪਿਹਕਂ ਹਦਯਸ੍ਸ ਵਾਮਪਸ੍ਸੇ ਉਦਰਪਟਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ ਉਦਰਜਿਵ੍ਹਾਮਂਸਂ.

ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥਨਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਹਦਯਯਕਨਾਨਂ ਉਪਰਿ ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਂ ਠਿਤਂ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਂਸਖਣ੍ਡਪ੍ਪਭੇਦਂ ਪਪ੍ਫਾਸਮਂਸਂ.

ਅਨ੍ਤਂ ਉਪਰਿ ਗਲਵਾਟਕੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗੇ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਗਲਵਾਟਕਕਰੀਸਮਗ੍ਗਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਹਤ੍ਥਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਹਤ੍ਥਾ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ਠਾਨੇਸੁ ਓਭਗ੍ਗਾ ਅਨ੍ਤਵਟ੍ਟਿ.

ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਅਨ੍ਤਭੋਗੇ ਏਕਤੋ ਅਗਲਨ੍ਤੇ ਆਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਭੋਗਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਠਿਤਂ ਬਨ੍ਧਨਂ.

ਉਦਰਿਯਂ ਦਨ੍ਤਮੁਸਲਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣਿਤਂ ਜਿਵ੍ਹਾਹਤ੍ਥਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਖੇਲ਼ਲਾਲਾਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਤਂਖਣਵਿਗਤਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸਾਦਿਸਮ੍ਪਦਂ ਤਨ੍ਤਵਾਯਖਲਿਸੁਵਾਨਵਮਥੁਸਦਿਸਂ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਵਾਤਪਲਿਵੇਠਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦਰਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਵੇਗਕੁਥਿਤਂ ਕਿਮਿਕੁਲਾਕੁਲਂ ਉਪਰੂਪਰਿ ਫੇਣਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਂ ਪਰਮਕਸਮ੍ਬੁਕਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਜੇਗੁਚ੍ਛਭਾਵਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਮਾਸਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਉਪਰਿਨਾਭਿਅਨ੍ਤਪਟਲੇ ਠਿਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ.

ਕਰੀਸਂ ਪਕ੍ਕਾਸਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਾਭਿਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕਮੂਲਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤੇ ਅਨ੍ਤਾਵਸਾਨੇ ਠਿਤਂ ਵਚ੍ਚਂ.

ਪਿਤ੍ਤਂ ਹਦਯਮਂਸਪਪ੍ਫਾਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਯਕਨਮਂਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ ਮਹਾਕੋਸਾਤਕੀਕੋਸਕਸਦਿਸੇ ਪਿਤ੍ਤਕੋਸਕੇ ਠਿਤਂ ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚ, ਕੇਸਲੋਮਨਖਦਨ੍ਤਾਨਂ ਮਂਸਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇਵ ਥਦ੍ਧਸੁਕ੍ਖਚਮ੍ਮਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਸਰੀਰਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਪਿਤ੍ਤਂ.

ਸੇਮ੍ਹਂ ਉਦਰਪਟਲੇ ਠਿਤਂ ਏਕਪਤ੍ਥਪੂਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੇਮ੍ਹਂ.

ਪੁਬ੍ਬੋ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਪਹਰਣਗ੍ਗਿਜਾਲਾਦੀਹਿ ਅਭਿਹਤੇ ਵਾ ਸਰੀਰਪ੍ਪਦੇਸੇ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਵਸੇਨ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਗਣ੍ਡਪੀਲ਼ਕਾਦੀਸੁ ਪਰਿਪਕ੍ਕਲੋਹਿਤਪਰਿਣਾਮੋ. ਲੋਹਿਤਂ ਯਕਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਹਦਯਵਕ੍ਕਪਪ੍ਫਾਸਾਨਂ ਉਪਰਿ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਵਕ੍ਕਹਦਯਯਕਨਪਪ੍ਫਾਸੇ ਤੇਮਯਮਾਨਂ ਠਿਤਂ ਏਕਪਤ੍ਥਪੂਰਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਲੋਹਿਤਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚ, ਕੇਸਲੋਮਨਖਦਨ੍ਤਾਨਂ ਮਂਸਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇਵ ਥਦ੍ਧਸੁਕ੍ਖਚਮ੍ਮਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਧਮਨਿਜਾਲਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਸਰੀਰਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਸਂਸਰਣਲੋਹਿਤਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਲੋਹਿਤਂ.

ਸੇਦੋ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਸੂਰਿਯਸਨ੍ਤਾਪਉਤੁਵਿਕਾਰਾਦੀਹਿ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਸਰੀਰੇ ਸਬ੍ਬਕੇਸਲੋਮਕੂਪਵਿਵਰੇਹਿ ਪਗ੍ਘਰਣਕਆਪੋਧਾਤੁ.

ਮੇਦੋ ਥੂਲਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਚਮ੍ਮਮਂਸਨ੍ਤਰੇ ਕਿਸਸ੍ਸ ਜਙ੍ਘਮਂਸਾਦੀਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤੋ ਥਿਨਸਿਨੇਹੋ.

ਅਸ੍ਸੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਸਭਾਗਾਹਾਰਉਤੂਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕੇ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ ਵਾ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤੀ ਵਾ ਆਪੋਧਾਤੁ.

ਵਸਾ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਸੂਰਿਯਸਨ੍ਤਾਪਉਤੁਵਿਸਭਾਗੇਹਿ ਉਸ੍ਮਾਜਾਤੇਸੁ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਤ੍ਥਤਲਹਤ੍ਥਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦਤਲਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਨਾਸਾਪੁਟਨਲਾਟਅਂਸਕੂਟੇਸੁ ਠਿਤੋ ਵਿਲੀਨਸਿਨੇਹੋ.

ਖੇਲ਼ੋ ਤਥਾਰੂਪਂ ਆਹਾਰਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਮੁਖੇ ਵਾ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਦਯਂ ਵਾ ਆਕਿਲਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਵਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਭੋਹਿ ਕਪੋਲਪਸ੍ਸੇਹਿ ਓਰੁਯ੍ਹ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਾ ਫੇਣਮਿਸ੍ਸਾ ਆਪੋਧਾਤੁ.

ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਵਿਸਭਾਗਾਹਾਰਉਤੁਵਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਸ੍ਸ ਵਾ ਰੋਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਸੇ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਤੋ ਗਲਿਤ੍ਵਾ ਤਾਲੁਮਤ੍ਥਕਵਿਵਰੇਨ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਨਾਸਾਪੁਟੇ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਵਾ ਪੂਤਿ ਅਸੁਚਿ ਪਿਚ੍ਛਿਲਂ.

ਲਸਿਕਾ ਅਟ੍ਠਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਅਸੀਤਿਸਤਸਨ੍ਧੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਂ ਪਿਚ੍ਛਿਲਕੁਣਪਂ.

ਮੁਤ੍ਤਂ ਆਹਾਰਉਤੁਵਸੇਨ ਵਤ੍ਥਿਪੁਟਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਾ ਆਪੋਧਾਤੁ.

ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਸੀਸਕਟਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਿਬ੍ਬਿਨਿਮਗ੍ਗੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤੋ ਚਤੁਪਿਣ੍ਡਸਮੋਧਾਨੋ ਮਿਞ੍ਜਰਾਸਿ.

ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਆਯਤਨਤੋ, ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਤੋ, ਆਯਤਸ੍ਸ ਚ ਨਯਨਤੋ ਆਯਤਨਂ. ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਹਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੇਨ ਸੇਨ ਅਨੁਭਵਨਾਦਿਨਾ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਘਟਨ੍ਤਿ, ਵਾਯਮਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਚ ਪਨ ਆਯਭੂਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਏਤਾਨਿ ਤਨੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਤੀਵ ਆਯਤਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਯਾਵ ਨ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਾਵ ਨਯਨ੍ਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਅਪਿਚ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਕਰਟ੍ਠੇਨ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਚ ਆਯਤਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ‘‘ਇਸ੍ਸਰਾਯਤਨਂ ਵਾਸੁਦੇਵਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਰਜਤਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਕਰੋ. ਸਾਸਨੇ ਪਨ ‘‘ਮਨੋਰਮੇ ਆਯਤਨੇ, ਸੇਵਨ੍ਤਿ ਨਂ ਵਿਹਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੩੮) ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ ਗੁਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੦੨; ੫.੨੩) ਕਾਰਣਂ. ਚਕ੍ਖੁਆਦੀਸੁ ਚਾਪਿ ਤੇ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਨੇਸਂ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚ ਤੇ ਆਕਿਣ੍ਣਾ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਆਕਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਸਮੋਸਰਣਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਤਂ ਆਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ. ਏਵਂ ਸੇਸਾਨਿਪਿ.

ਚਕ੍ਖੁਧਾਤਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਦਹਤਿ, ਧੀਯਤੇ, ਵਿਧਾਨਂ ਵਿਧੀਯਤੇ, ਏਤਾਯ, ਏਤ੍ਥ ਵਾ ਧੀਯਤੀਤਿ ਧਾਤੁ. ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਧਾਤੁਯੋ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਧਾਤੁਯੋ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਂ, ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਦਹਨ੍ਤਿ. ਭਾਰਹਾਰੇਹਿ ਚ ਭਾਰੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਧੀਯਨ੍ਤੇ, ਧਾਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਵਿਧਾਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਚੇਤਾ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਏਤਾਹਿ ਚ ਕਰਣਭੂਤਾਹਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਵਿਧੀਯਤਿ. ਤਥਾਵਿਹਿਤਞ੍ਚੇਤਂ ਏਤਾਸ੍ਵੇਵ ਧੀਯਤਿ, ਠਪੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਭਾਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਏਵਮੇਤਾ. ਏਤਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਾਤੁਯੋ. ਯਥਾ ਚ ਲੋਕੇ ਵਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਾਦਯੋ ਸੇਲਾਵਯਵਾ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤਾਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਧਾਤੁਯੋ. ਵਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹੇਤਾ ਞਾਣਨੇਯ੍ਯਾਵਯਵਾਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਸਰੀਰਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਭੂਤੇਸੁ ਰਸਸੋਣਿਤਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਧਾਤੁਸਮਞ੍ਞਾ, ਏਵਮੇਵੇਤੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵਯਵੇਸੁ ਧਾਤੁਸਮਞ੍ਞਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੇਤੇ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਧਾਤੂਤਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਾ ‘‘ਛਧਾਤੁਰੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੪੩-੩੪੪) ਜੀਵਸਞ੍ਞਾਸਮੂਹਨਨਤ੍ਥਂ ਧਾਤੁਦੇਸਨਂ ਅਕਾਸੀਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਤਂ ਧਾਤੁ ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ. ਏਵਂ ਸੇਸਾਪਿ. ਮਨੋਧਾਤੂਤਿ ਚ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਨੋਧਾਤੁਯੋ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ ਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸੋਲ਼ਸ ਸੁਖੁਮਰੂਪਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਛਸਤ੍ਤਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ.

ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਬਾਵੀਸਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੋਤਮੇਵ ਸਵਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਘਾਨਮੇਵ ਘਾਯਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਘਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਜਿਵ੍ਹਾ ਏਵ ਸਾਯਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਕਾਯੋ ਏਵ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਮਨਤੇ ਇਤਿ ਮਨੋ, ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਪਨਾਹੁ – ਨਾਲਿਯਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਵਿਯ ਮਹਾਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਮਨਤਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਮਨੋ, ਤਦੇਵ ਮਨਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਤਂਸਹਜਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਜੀਵਿਤਂ, ਤਦੇਵ ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਂ ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸਹਜਂ ਸਹਜਰੂਪਾਨੁਪਾਲਨਂ ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤਸਹਜਂ ਸਹਜਅਰੂਪਾਨੁਪਾਲਨਂ ਅਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਥੀਯਤਿ ਸਙ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਗਬ੍ਭੋਤਿ ਇਤ੍ਥੀ, ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਨਿਯਮਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਪੁਂ-ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਰਯੋ, ਪੁਂ ਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਿਰਯੇ ਰਿਸੀਯਤਿ ਹਿਂਸੀਯਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਨਿਯਮਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਦ੍ਵੀਸੁਪੇਤੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਸਭਾਵਕਸ੍ਸ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸਹਜਂ ਹੋਤਿ.

ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਕਾਯਿਕਸਾਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੁਖਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਕਾਯਿਕਅਸਾਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਯੋਗਤੋ ਸੋਭਨਂ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਚੇਤਸਿਕਸਾਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਦੋਮਨਸ੍ਸਯੋਗਤੋ ਦੁਟ੍ਠੁ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ, ਹੀਨਵੇਦਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਦੁਮ੍ਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਚੇਤਸਿਕਅਸਾਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰਪਵਤ੍ਤਿਂ ਉਪੇਕ੍ਖਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਸਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਦ੍ਧਾਯੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਵੀਰਭਾਵੋ ਵੀਰਿਯਂ, ਵੀਰਾਨਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ, ਵਿਧਿਨਾ ਵਾ ਨਯੇਨ ਈਰਯਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਕੋਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਵੀਰਿਯਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਸਰਨ੍ਤਿ ਤਾਯ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਰਤਿ, ਸਰਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਸਾਤਿ ਸਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਆਧਿਯਤਿ ਠਪੇਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟੇ ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਅਮਤਂ ਪਦਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਮੇਵ ਵਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ.

ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਞਾਤਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂਯੇਵ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਞਾਤਾਨਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਨਮੇਵ ਜਾਨਨਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਆਜਾਨਨਕਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਸੁ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ.

ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚੇਸੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਾਤਾਵੀਨਂ ਵਾ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਸਾਧਨੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੇਤਾਨਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਦੇਸਿਤਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਜੁਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਿਯਭਾਵਤੋ ਇਨ੍ਦੋ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਾਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਜਨਿਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਸਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਪਨੇਤਾਨਿ ਭਗਵਤਾ ਮੁਨਿਨ੍ਦੇਨ ਯਥਾਭੂਤਤੋ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਿ ਚਾਤਿ ਇਨ੍ਦਦੇਸਿਤਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਭਗਵਤਾ ਮੁਨਿਨ੍ਦੇਨ ਕਾਨਿਚਿ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯ, ਕਾਨਿਚਿ ਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਯ ਸੇਵਿਤਾਨੀਤਿ ਇਨ੍ਦਜੁਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਅਪਿ ਚ ਆਧਿਪਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠੇਨਪਿ ਏਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮਾਧਿਪਚ੍ਚਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦੇ ਚ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾਤਿ.

੫.

ਕਾਮਧਾਤੁਆਦੀਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਭਵਪ੍ਪਭੇਦਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਕਾਮਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਕਾਮਧਾਤੁ, ਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਧਾਤੁ ਕਾਮਧਾਤੁ.

ਕਾਮਂ ਪਹਾਯ ਰੂਪੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਧਾਤੁ ਰੂਪਧਾਤੁ.

ਕਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਅਰੂਪੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਅਰੂਪਧਾਤੁ, ਅਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਧਾਤੁ ਅਰੂਪਧਾਤੁ.

ਤਾ ਏਵ ਧਾਤੁਯੋ ਪੁਨ ਭਵਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਭਵਤੀਤਿ ਹਿ ਭਵੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਵੋ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ, ਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤੋ ਵਾ ਭਵੋ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਭਵੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ. ਸੋ ਕਾਮਭਵੋ ਚ ਅਸਞ੍ਞਾਭਵਮੁਤ੍ਤੋ ਰੂਪਭਵੋ ਚ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭਵਮੁਤ੍ਤੋ ਅਰੂਪਭਵੋ ਚ ਹੋਤਿ.

ਨ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ ਅਸਞ੍ਞਾਭਵੋ, ਸੋ ਰੂਪਭਵੇਕਦੇਸੋ.

ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾ, ਸੁਖੁਮਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਨਾਸਞ੍ਞਾਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾ, ਤਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਵੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭਵੋ. ਅਥ ਵਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਾ, ਸੁਖੁਮਾਯ ਚ ਭਾਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭਵੋ, ਸੋ ਅਰੂਪਭਵੇਕਦੇਸੋ.

ਏਕੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਭਵੋ ਏਕੇਨ ਵੋਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੋ, ਸੋ ਅਸਞ੍ਞਭਵੋਵ.

ਚਤੂਹਿ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਭਵੋ ਚਤੂਹਿ ਵੋਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੋ, ਸੋ ਅਰੂਪਭਵੋ ਏਵ.

ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਭਵੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਵੋਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੋ, ਸੋ ਕਾਮਭਵੋ ਚ ਰੂਪਭਵੇਕਦੇਸੋ ਚ ਹੋਤਿ.

੬. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਇਧ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ. ਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ. ਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ.

ਮੇਦਤਿ ਮੇਜ੍ਜਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਸਿਨਿਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਿਤ੍ਤੇ ਵਾ ਭਵਾ, ਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਏਸਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਚੇਤਸੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਵ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ.

ਕਰੁਣਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਏਵ.

ਮੋਦਨ੍ਤਿ ਤਾਯ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ, ਸਯਂ ਵਾ ਮੋਦਤਿ, ਮੋਦਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਮੁਦਿਤਾ. ‘‘ਅਵੇਰਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਮੇਤ੍ਤਾਦਯੋ ਤਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾ ਪਠਮਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਝਾਨੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ.

ਫਰਣਵਸੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤੋ. ਆਕਾਸੋ ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸਾਨਨ੍ਤੋ, ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੋ. ਆਕਾਸਾਨਨ੍ਤੋਯੇਵ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਂ, ਤਂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਤਨਮਸ੍ਸ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਯਤਨਮਿਵਾ’’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਮੇਵ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਫਰਣਵਸੇਨ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਂ, ਤਂ ਆਕਾਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਅਨਨ੍ਤਮੇਵ ਆਨਞ੍ਚਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਆਨਞ੍ਚਂ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਞ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਰੁਲ਼੍ਹਿਸਦ੍ਦੋ. ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਤਨਮਸ੍ਸ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਯਤਨਮਿਵਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਭਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਕਿਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਂ. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਭਾਵਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਤਨਮਸ੍ਸ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਦੇਵਾਯਤਨਮਿਵਾ’’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਤੋ, ਸੁਖੁਮਾਯ ਚ ਭਾਵਤੋ ਨੇਵਸ੍ਸ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਨਾਸਞ੍ਞਾਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਂ. ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਤਂ ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਯਮੇਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾ ਸਾ ਪਟੁਸਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਸੇਸਸੁਖੁਮਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਸਞ੍ਞਾਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾ ਚ ਸਾ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ. ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾ ਏਦਿਸੀ, ਅਥ ਖੋ ਵੇਦਨਾਪਿ ਨੇਵਵੇਦਨਾ ਨਾਵੇਦਨਾ. ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨੇਵਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਚਿਤ੍ਤਂ. ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਨੇਵਫਸ੍ਸੋ ਨਾਫਸ੍ਸੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਪਨਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਪੂਰੇਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿ ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨਾਮ, ਅਲਦ੍ਧਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਵਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਤੋ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿ ਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਰਾਸਟ੍ਠਂ, ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਯਤਨਟ੍ਠਂ, ਧਾਤੂਨਂ ਸੁਞ੍ਞਟ੍ਠਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠਂ, ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਤਥਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਅਨ੍ਤਵਿਰਹਿਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਸਬ੍ਬਯੋਨਿਗਤਿਭਵਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇ ਜਵਾਪੇਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦੀਸੁ ਜਵਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਨ ਜਵਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਅਪਿ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਛਾਦਨਤੋਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸਙ੍ਖਤਮਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਨਮਤੀਤਿ ਨਾਮਂ, ਨਾਮਯਤੀਤਿ ਵਾ ਨਾਮਂ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਂ. ਆਯੇ ਤਨੋਤਿ, ਆਯਤਞ੍ਚ ਨਯਤੀਤਿ ਆਯਤਨਂ. ਫੁਸਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾ. ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ. ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਭੁਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਭਵਤਿ, ਭਾਵਯਤੀਤਿ ਵਾ ਭਵੋ. ਜਨਨਂ ਜਾਤਿ. ਜੀਰਣਂ ਜਰਾ. ਮਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮਰਣਂ.

੭. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠਸਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਛਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸੋਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਜਾਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਨ ਪਞ੍ਚਨਵੁਤਾਧਿਕੇਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਤੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਪਞ੍ਚਨਵੁਤਾਧਿਕਂ ਚਤੁਕ੍ਕਸਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਸੀਤਿਅਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਤਾਨਿ. ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੇ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚ ਸਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਧਾਨਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸੁਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਤ੍ਥ ਅਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਰੋਧੋਤਿਆਦਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਏਵ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਫਲੇਪਿ ਮਗ੍ਗਵੋਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਨ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ, ਪੁਨ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਚ ਸਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਪਟਿਵੇਧੋ ਚਾਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੋ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੋਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੋ.

੮. ਪੁਨ ਤਾਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਜਰਾਮਰਣਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਅਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪਦਸਤਾਨਿ ਸਮੁਦਯਾਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਅਧਿਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਟ੍ਠਕਸਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਛ ਚ ਸਤਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਧਾਨਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਮੁਦਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੋ. ਛਨ੍ਦੋ ਏਵ ਰਾਗੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਨਿਰੋਧੋ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਤਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵੋ. ਦੁਕ੍ਖੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ‘‘ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭੂਤਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੪) ਵਚਨਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਨਿਰੋਧੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਸਙ੍ਖਤਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਨਾਨਾਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਹਿ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਆਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ ਸਰਸਵਸੇਨ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੋ, ਅਥ ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੋ ਸਹ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਤ੍ਤਾ ਨ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਹਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਭਾਵਤੋਯੇਵ ਛਨ੍ਦਰਾਗਨਿਰੋਧੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸਰੀਰੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨੇਵ ਸਰੀਰੇਕਦੇਸੇਸੁ ਕੇਸਾਦੀਸੁਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਕਤੋਵ ਹੋਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨੇਵ ਜਰਾਮਰਣੇਸੁਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਕਤੋਵ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਪੁਨ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਜਰਾਮਰਣਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਅਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪਦਸਤਾਨਿ ਸਮੁਦਯਾਦੀਹਿ ਛਹਿ ਛਹਿ ਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਅਧਿਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤਕਸਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਸਤਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ.

੯. ਇਦਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਜਰਾਮਰਣਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਏਕਾਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪਦਸਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ. ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸੁਦ੍ਧਿਕਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਸਤਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਚ ਸਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਨਨ੍ਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰਤ੍ਤਾ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਿਰਾਗੋ, ਵਿਰਾਗੋ ਚ ਸੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚਾਤਿ ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਰਾਗਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰਤ੍ਤਾ ਰਾਗਂ ਨਿਰੋਧੇਤੀਤਿ ਨਿਰੋਧੋ, ਨਿਰੋਧੋ ਚ ਸੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚਾਤਿ ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਸਮੁਦਯਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਛਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰਤ੍ਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚ ਸੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚਾਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਆਦਾਨਪਟਿਪਕ੍ਖਾ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਸਤਿਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੭੭-੨੭੯; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੧) ਵਚਨਤੋ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਸੁਖਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਾ ਨਿਰੋਧਵਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਤੇਹਿਪਿ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਜਰਾਮਰਣਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਵਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜਰਾਮਰਣੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਚ ਵਿਰਤ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਰੋਧਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਜਰਾਮਰਣਮ੍ਪਿ ਨਿਰੋਧਤੋ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਜਰਾਮਰਣੇਹਿ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੦. ਇਦਾਨਿ ਆਦੀਨਵਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਵੇਵਚਨਾਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ, ਸਨ੍ਤਿਪਦਞਾਣਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ, ਪੁਨ ਤਾਨੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਾਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਯੁਗਲ਼ਕਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਤਿਂਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਯੇਵ ਸਟ੍ਠਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ ਇਧ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਯੋਗਾਵਚਰਸ੍ਸ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਸਣ੍ਠਾਨਾ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਆਯੂਹਨਾਤਿ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਟ੍ਠੇਨ ਆਯੂਹਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਗਤੀਤਿ ਯਾਯ ਗਤਿਯਾ ਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਗਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ. ਉਪਪਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੭੨) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਪਵਤ੍ਤਿ. ਜਾਤੀਤਿ ਜਨਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇ ਯੇ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਪਠਮਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ. ਜਰਾਤਿ ਜੀਰਣਂ. ਸਾ ਦੁਵਿਧਾ ਠਿਤਞ੍ਞਥਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਤੋ ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪੁਰਾਣਭਾਵੋ ਚ. ਸਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਬ੍ਯਾਧੀਤਿ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਪਚ੍ਚਯਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਵਾਤਸਨ੍ਨਿਪਾਤਉਤੁਵਿਪਰਿਣਾਮਵਿਸਮਪਰਿਹਾਰਉਪਕ੍ਕਮਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧੋ ਆਬਾਧੋ. ਵਿਵਿਧਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਦਹਤਿ ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿ, ਬ੍ਯਾਧਯਤਿ ਤਾਪੇਤਿ, ਕਮ੍ਪਯਤੀਤਿ ਵਾ ਬ੍ਯਾਧਿ. ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਮਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮਰਣਂ. ਤਂ ਦੁਵਿਧਂ ਵਯਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਚ. ਤਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ.

ਸੋਕੋਤਿ ਸੋਚਨਂ. ਞਾਤਿਭੋਗਰੋਗਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਪਰਿਦੇਵੋਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨਂ. ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿਯੇਵ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਚੀਪਲਾਪੋ. ਉਪਾਯਾਸੋਤਿ ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ. ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿਯੇਵ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਭਾਵਿਤੋ ਦੋਸੋਯੇਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚੇਵ ਆਦੀਨਵਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾ ਤੇਸਂ ਵੇਵਚਨਵਸੇਨ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ, ‘‘ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਵੇਵਚਨਂ, ‘‘ਗਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਜਰਾਦਯੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਵਚਨੇਹਿ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪੁਨ ਤਾਨੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਾਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਪਦਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ, ਭਯਖੇਮਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਾਮਿਸਨਿਰਾਮਿਸਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸੁਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਭਯਂ. ਭਯਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਖੇਮਂ. ਯਂ ਭਯਂ, ਤਂ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸੇਹਿ ਅਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਮਿਸਂ. ਸਾਮਿਸਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਂ. ਯਂ ਸਾਮਿਸਂ, ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰੇਨ ਭਯਾਕਾਰੇਨ ਸਾਮਿਸਾਕਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਥਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

੧੧. ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਏਕਤਿਂਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਾ, ਤੇਸਂ ਸਭਾਵੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਵਾਰਭਾਵੇਨ ਪਰਿਵਾਰਟ੍ਠੋ. ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਵਸੇਨ ਪਰਿਪੂਰਟ੍ਠੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਗ੍ਗਹਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਕਗ੍ਗਟ੍ਠੋ. ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੋ. ਵੀਰਿਯਵਸੇਨ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਉਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣਾਨਂ ਵਿਯ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤਾ ਅਵਿਸਾਰਟ੍ਠੋ. ਸਮਾਧਿਯੋਗੇਨ ਅਲੁਲਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਿਲਟ੍ਠੋ. ਅਵਿਕਮ੍ਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਿਞ੍ਜਨਟ੍ਠੋ. ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮਾਧਿਯੋਗੇਨ ਚ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਭੁਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚ. ਠਿਤਟ੍ਠੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਲਮ੍ਬਨਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠੋ. ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਿਕਾਮਚਾਰਭਾਵੇਨ ਗੋਚਰਟ੍ਠੋ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਹਾਨਭਾਵੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਟ੍ਠੋ. ਕਿਲੇਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਸੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਟ੍ਠੋ. ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਨਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੋ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਟ੍ਠੋ. ਅਤਪ੍ਪਕਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਚ ਪਣੀਤਟ੍ਠੋ. ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੋ. ਆਸਵਾਨਂ ਅਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਨਾਸਵਟ੍ਠੋ. ਕਿਲੇਸਕਨ੍ਤਾਰਸਂਸਾਰਕਨ੍ਤਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਤਰਣਟ੍ਠੋ. ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਾਭਾਵੇਨ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਟ੍ਠੋ. ਤਣ੍ਹਾਪਣਿਧਿਅਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਟ੍ਠੋ. ਅਤ੍ਤਸਾਰਾਭਾਵੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਟ੍ਠੋ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਏਕਰਸਤਾਯ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਏਕਰਸਤਾਯ ਵਾ ਏਕਰਸਟ੍ਠੋ. ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਯੁਗਨਦ੍ਧਟ੍ਠੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਨੇਨ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋਤਿ.

੧੨. ਸਮਥਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪਸ੍ਸਨਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਯੁਗਨਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਏਕਰਸਭਾਵੇਨ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੋ. ਸਿਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਨਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਸਮਾਦਾਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮਾਦਾਨਟ੍ਠੋ. ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਗੋਚਰਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਗੋਚਰਟ੍ਠੋ. ਸਮਥਕਾਲੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੇ ਵਾ ਕੋਸਜ੍ਜਵਸੇਨ ਲੀਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹਨਟ੍ਠੋ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪਨਟ੍ਠੋ ਨਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਉਭੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਉਭਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਲੀਨੁਦ੍ਧਤਪਕ੍ਖਤੋ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਵੇ ਠਿਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਸ੍ਸਾਹਨਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪਨੇਸੁ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਾਭਾਵੋ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਟ੍ਠੋ. ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਭਾਵਨਾ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਟ੍ਠੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵਵਸੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਿਦ੍ਧਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਟ੍ਠੋ. ਸਾ ਹਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੋਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪੇਚ੍ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋਤਿ ਸਭਾਵਪੇਕ੍ਖਨਟ੍ਠੋ. ਸਦ੍ਧਾਬਲਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਬਲਟ੍ਠਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਾਵ ਬਲਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਨ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਚ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੋਤਿ ਅਕਮ੍ਪੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ, ਕਮ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੋਸਜ੍ਜੇਤਿ ਕੁਸੀਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧੇਨ. ਪਮਾਦੇਤਿ ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਤਿ ਅਵੂਪਸਮਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਨ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਮੋਹੇਨ. ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਟ੍ਠਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਬੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ. ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਸਤਿਯੇਵ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ. ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਚਿਨਾਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯੋ. ਪਞ੍ਞਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਪਵਿਚਯਟ੍ਠੋਤਿ ਵਿਚਾਰਟ੍ਠੋ. ਪੀਨਯਤੀਤਿ ਪੀਤਿ. ਫਰਣਟ੍ਠੋਤਿ ਵਿਸਰਣਟ੍ਠੋ. ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਂ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਉਪਸਮਟ੍ਠੋਤਿ ਨਿਦ੍ਦਰਥਟ੍ਠੋ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਮਂ ਪੇਕ੍ਖਤਿ ਅਪਕ੍ਖਪਤਿਤਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਇਧ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ. ਸਮਵਾਹਿਤਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਟ੍ਠੋ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਵਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਅਭਿਰੋਪਨਟ੍ਠੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾਰੋਪਨਟ੍ਠੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਨਿਰੋਪਨਟ੍ਠੋਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤਾਯ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਵਾ ਵਾਚਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਵਿਰਤਿਯਾ ਏਤਂ ਨਾਮਂ. ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਵਚੀਸਂਵਰਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਮੇਵ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਵਿਰਤਿਯਾ ਏਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋਤਿ ਤਿਵਿਧਕਾਯਸਂਵਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਆਜੀਵਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਆਜੀਵਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਵਾ ਆਜੀਵੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਰਤਿਯਾ ਏਤਂ ਨਾਮਂ. ਵੋਦਾਨਟ੍ਠੋਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵਾਯਮਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾਯਮਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਵਾ ਵਾਯਾਮੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਰਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤਾਯ ਸਰਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਵਾ ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਸਮਾਧਿਯਨ੍ਤਿ, ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਵਾ ਸਮਾਧੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ.

੧੩. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਰਾਸਿਕਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਾਟਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋਤਿ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਕਰਣਵਸੇਨ ਅਧਿਪਤਿਅਤ੍ਥੋ. ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੋਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਹਿ ਕਮ੍ਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ. ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋਤਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਮ੍ਪਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨਟ੍ਠੋ. ਹੇਤੁਟ੍ਠੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦਯੋ ਹੇਤੂਤਿ ਵਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦਯੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਹੇਤੂਤਿ ਵਾ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਓਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤਿਯੇਵ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਾਯਵੇਦਨਾਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਨਸ੍ਸਾ ਅਸੁਭਦੁਕ੍ਖਾਨਿਚ੍ਚਾਨਤ੍ਤਾਕਾਰਗਹਣਵਸੇ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚਤੁਧਾ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਏਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਾਯੇਵ ਸਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ.

ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਸੁ ਪਦਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਧਾਨਂ, ਸੋਭਨਂ ਪਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਪਦਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਸੋਭਨਂ ਵਾ ਤਂ ਕਿਲੇਸਵਿਰੂਪਤ੍ਤਵਿਰਹਤੋ ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤੇਨ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵਾਵਹਨਤੋ ਪਧਾਨਭਾਵਕਰਣਤੋ ਵਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਵੀਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਚਤੁਧਾ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਏਤਾਨਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਪਦਹਨਟ੍ਠੋਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਨਟ੍ਠੋ. ਪਧਾਨਟ੍ਠੋਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ.

ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯਚਿਤ੍ਤਵੀਮਂਸਾਸੁ ਏਕੇਕੋ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਾ ਵੁਦ੍ਧਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਤਿਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ. ਪਾਦੋਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਅਧਿਗਮੂਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਰੂਪਰਿ ਵਿਸੇਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਤੇ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਧਿਪਤਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਸਹੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨਟ੍ਠੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ ਵਾ. ਸਚ੍ਚਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ. ਤਥਟ੍ਠੋਤਿ ਯਥਾਸਭਾਵਟ੍ਠੋ. ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਨਿ. ਪਯੋਗਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਯੋਗਾਨਂ. ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਟ੍ਠੋਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਫਲਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਟ੍ਠੋ. ਮਗ੍ਗਪਯੋਗੋ ਹਿ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ. ਮਗ੍ਗਪਯੋਗਾਨਂ ਫਲੋਦਯੇਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਭਾਵੋ ਵਾ. ਫਲਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਟ੍ਠੋਤਿ ਅਰਿਯਫਲਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਟ੍ਠੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਵਾ. ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਝਾਨਙ੍ਗਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਊਹਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਚਰਣਂ ਵਿਚਾਰੋ, ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਵਿਚਾਰਟ੍ਠੋਤਿ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਸਨ੍ਦਨਟ੍ਠੋਤਿ ਤੇਮਨਟ੍ਠੋ ਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਟ੍ਠੋ.

ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਭਵਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਞ੍ਞਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ਨਮੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਟ੍ਠੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਨਨਟ੍ਠੋ. ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਨਟ੍ਠੋ. ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਏਕੋਦਟ੍ਠੋ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿ ਏਕੋ ਉਦੇਤੀਤਿ ਏਕੋਦੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਾਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠੋਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਏਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵਿਰਹਿਤੋ ਵਾ ਏਕੋ ਅਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦੇਤੀਤਿਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਵਾ ਕੁਸਲਸਮਾਧਿ ਨੀਵਰਣਾਦੀਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਾਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਅਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦੇਤੀਤਿ ਵਾ ਤੇਹਿ ਵਿਰਹਿਤੋਤਿ ਅਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦੇਤੀਤਿ ਵਾ ਏਕੋਦੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਞਾਤਟ੍ਠੋਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਭਾਵਜਾਨਨਟ੍ਠੋ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਤੀਰਣਟ੍ਠੋਤਿ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਣਟ੍ਠੋ. ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਟ੍ਠੋਤਿ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਜਹਨਟ੍ਠੋ. ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਭਾਵਨਾਯ ਏਕਰਸਟ੍ਠੋ. ਫਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋਤਿ ਫੁਸਨਟ੍ਠੋ ਵਿਨ੍ਦਨਟ੍ਠੋ. ਪੀਲ਼ਾਭਾਰਵਹਨਾਦਿਨਾ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੋ. ਸੁਞ੍ਞਾਦਿਨਾ ਧਾਤੁਟ੍ਠੋ. ਸਕਸਕਮਰਿਯਾਦਾਯਤਨਾਦਿਨਾ ਆਯਤਨਟ੍ਠੋ. ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਕਤਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ.

੧੪. ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਜਵਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਜਵਨਵੀਥਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਨੋਤੀਤਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਵਿਪਾਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤਨ੍ਤਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਚਿਤ੍ਤਕਰਣਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਚਿਨੋਤੀਤਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਤਾਦਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਵਾ ਨਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਮਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਿਯਂ, ਸੋ ਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਅਰਹਤੋ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮਨਨ੍ਤਰਨਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਸਮਤ੍ਥਭਾਵੋ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਸਮਤ੍ਥਭਾਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ, ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਵਤ੍ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਵਟ੍ਟਨਟ੍ਠੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਿਤ੍ਤਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਵਿਵਟ੍ਟਨਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਹੇਤੂਨਂ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਟ੍ਠੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਹਦਯਵਤ੍ਥੂਨਂ ਵਤ੍ਥੁਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭੂਮਟ੍ਠੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸਵਸੇਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੂਮਿਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠੋਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠੋ. ਪਰਿਚਿਤਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਞ੍ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਗੋਚਰਟ੍ਠੋ. ਉਪਰਿ ਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਵਸੇਨ ਚਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਯੋਗਸਮੁਦਾਚਾਰਟ੍ਠੋ ਚਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਾਭਾਵੇਪਿ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਾਰਮ੍ਮਣਗਹਣਵਸੇਨ ਗਤਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਟ੍ਠੋਤਿ ਗਹਿਤਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਞ੍ਞਾਰਮ੍ਮਣਮਨਸਿਕਾਰਤ੍ਥਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨੀਹਰਣਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋਤਿ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ. ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੪, ੧੯੧ ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ) ਨਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਟ੍ਠੋ.

੧੫. ਏਕਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਏਕਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਏਕਤ੍ਤੇਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਕਤ੍ਤੇ, ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਟ੍ਠੋ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਪਸੀਦਨਟ੍ਠੋ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਟ੍ਠੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਯਾਨੀਕਤਟ੍ਠਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਸੀਭਾਵਵਿਸੇਸਾ. ਯਾਨੀਕਤਟ੍ਠੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਯਾਨਸਦਿਸਕਤਟ੍ਠੋ. ਵਤ੍ਥੁਕਤਟ੍ਠੋਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਵਤ੍ਥੁ ਵਿਯ ਕਤਟ੍ਠੋ. ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠੋਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠੋ. ਪਰਿਚਿਤਟ੍ਠੋਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਿਤਟ੍ਠੋ. ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਟ੍ਠੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਰਦ੍ਧਟ੍ਠੋ, ਸੁਕਤਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵੁਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸਿਤਾਵਸੇਨ ਵਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਞ੍ਚ ਪਦਾਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਸਿਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਨਾਯ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਪਰਿਵਾਰਪਰਿਪੂਰਟ੍ਠੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸਮੋਸਰਣੇਨ ਸਮੋਧਾਨਟ੍ਠੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਸਮਥਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵਾ ਆਦਿਤੋ, ਆਦਰੇਨ ਵਾ ਸੇਵਨਵਸੇਨ ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੋ. ਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ ਭਾਵਨਟ੍ਠੋ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰਣਵਸੇਨ ਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮਟ੍ਠੋ. ਬਹੁਲੀਕਤਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਵਸੇਨ ਸੁਸਮੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੋ. ਸੁਸਮੁਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੇਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੋ.

ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਵਾ ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਫਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਬੋਧਨਾਦਿਕਰਣੇਨ ਬੋਧਨਟ੍ਠਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਬੋਧੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਭਵਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਨਾਮ. ਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਟ੍ਠਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਜੋਤਨਟ੍ਠੋ. ਕਮਤੋ ਚਤੁਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਉਜ੍ਜੋਤਨਾਨੁਜ੍ਜੋਤਨਪਟਿਜ੍ਜੋਤਨਸਞ੍ਜੋਤਨਟ੍ਠੋ. ਕਮਤੋ ਚਤੁਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਵਾ ਜੋਤਨਟ੍ਠਾਦਯੋ, ਫਲਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਸਞ੍ਜੋਤਨਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੬. ਪਤਾਪਨਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਯਸ੍ਸੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪਤਾਪੇਤਿ ਪਭਾਸੇਤਿ ਵਿਰੋਚਾਪੇਤੀਤਿ ਪਤਾਪਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਤਾਪਨਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਤਿਪਭਸ੍ਸਰਭਾਵੇਨ ਸਯਂ ਵਿਰੋਚਨਟ੍ਠੋ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਿਸੋਸਨੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਨਟ੍ਠੋ. ਅਮਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਅਮਲਟ੍ਠੋ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮਲਾਭਾਵੇਨ ਵਿਮਲਟ੍ਠੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਮਲਾਭਾਵੇ ਨਿਮ੍ਮਲਟ੍ਠੋ. ਅਥ ਵਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਮਲਟ੍ਠੋ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾਨਂ ਵਿਮਲਟ੍ਠੋ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਮ੍ਮਲਟ੍ਠੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਾਵਕਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਮਲਟ੍ਠੋ. ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਮਲਟ੍ਠੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਮ੍ਮਲਟ੍ਠੋ. ਕਿਲੇਸਵਿਸਮਾਭਾਵੇਨ ਸਮਟ੍ਠੋ. ‘‘ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮; ਅ. ਨਿ. ੩.੩੩; ੫.੨੦੦) ਵਿਯ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮਯਟ੍ਠੋ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਿਵੇਕੇਸੁ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਵੇਕਤ੍ਤਾ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠੋ, ਵਿਨਾਭਾਵਟ੍ਠੋ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਵੇਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚਰਣਤੋ ਵਿਵੇਕਚਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਿਰਾਗੇਸੁ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਾਗਤ੍ਤਾ ਵਿਰਾਗਟ੍ਠੋ, ਵਿਰਜ੍ਜਨਟ੍ਠੋ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਰਾਗੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚਰਣਤੋ ਵਿਰਾਗਚਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਰੋਧੇਸੁ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧਟ੍ਠੋ. ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚਰਣਤੋ ਨਿਰੋਧਚਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਵੋਸਗ੍ਗਤ੍ਤਾ ਵੋਸਗ੍ਗਟ੍ਠੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵੋਸਗ੍ਗੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਤੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਵੋਸਗ੍ਗੋ ਚ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਨ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵੋਸਗ੍ਗੋ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਤੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਵੋਸਗ੍ਗੋ. ਨ ਸੋ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਵੋਸਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਚਰਣਤੋ ਵੋਸਗ੍ਗਚਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਸੁ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਮੁਤ੍ਤਿਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੋ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਂ ਚਰਣਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਚਰਿਯਟ੍ਠੋ.

ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯਚਿਤ੍ਤਵੀਮਂਸਾਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ ਏਕੇਕਇਦ੍ਧਿਪਾਦਵਸੇਨ ਦਸ ਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰਿਦ੍ਧਿਪਾਦਵਸੇਨ ਛਨ੍ਦਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਟ੍ਠੋ ਛਨ੍ਦਟ੍ਠੋ. ਛਨ੍ਦਂ ਸੀਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭਕਾਲੇ ਮੂਲਟ੍ਠੋ. ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੇਨ ਪਾਦਟ੍ਠੋ. ਪਦਟ੍ਠੋਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤ੍ਤਾ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਪਧਾਨਟ੍ਠੋ. ਪਯੋਗਕਾਲੇ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੋ. ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੋ. ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਸਤਿਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ ਵੀਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਵੀਰਿਯਂ ਸੀਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭਕਾਲੇ ਮੂਲਟ੍ਠੋ. ਸਯਂ ਵੀਰਿਯਤ੍ਤਾ ਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ. ਚਿਨ੍ਤਨਟ੍ਠਾਦਿਕੋ ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੋ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੀਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭਕਾਲੇ ਮੂਲਟ੍ਠੋ. ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨਟ੍ਠੋ ਵੀਮਂਸਟ੍ਠੋ. ਵੀਮਂਸਂ ਸੀਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭਕਾਲੇ ਮੂਲਟ੍ਠੋ. ਸਯਂ ਵੀਮਂਸਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ.

੧੭. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋਤਿਆਦੀਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ. ਦੁਕ੍ਖਾਯੂਹਨਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਹਰਸੁਸੀਤਲਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ. ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ. ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਆਯੂਹਨਟ੍ਠੋ. ਸਮੁਦਯਾਯੂਹਿਤਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਦਾਨਟ੍ਠੋ. ਵਿਸਞ੍ਞੋਗਭੂਤਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਞ੍ਞੋਗਟ੍ਠੋ. ਨਿਯ੍ਯਾਨਭੂਤਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠੋ. ਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਨਿਸ੍ਸਰਣਟ੍ਠੋ. ਅਵਿਵੇਕਭੂਤਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠੋ. ਸਙ੍ਖਤਭੂਤਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਵਿਸਭੂਤਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਮਤਟ੍ਠੋ. ਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਹੇਤੁਭੂਤਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ. ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਕਪਣਜਨਸਦਿਸਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਉਲ਼ਾਰਕੁਲਸਦਿਸੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ ਪਾਤੁਭਵਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਤਂਤਂਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਦਞ੍ਞਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਲਕ੍ਖਣਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਤਥਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਦ੍ਵਾਦਸਪਦਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਥਟ੍ਠੋਤਿ ਯਥਾਸਭਾਵਟ੍ਠੋ. ਅਨਤ੍ਤਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਤਵਿਰਹਿਤਟ੍ਠੋ. ਸਚ੍ਚਟ੍ਠੋਤਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਟ੍ਠੋ. ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੋਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਜਾਨਨਟ੍ਠੋਤਿ ਅਭਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ. ਪਰਿਜਾਨਨਟ੍ਠੋਤਿ ਞਾਤਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋਤਿ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੋ. ਧਾਤੁਟ੍ਠੋਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾਦਿਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਤਟ੍ਠੋਤਿ ਜਾਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਟ੍ਠੋਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ. ਫਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋਤਿ ਞਾਣੇਨ ਫੁਸਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਮਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ, ਞਾਣੇਨ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ ਵਾ. ਪਟਿਲਾਭੋਪਿ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾ ਧੀਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੦) ਵਿਯ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੧੮. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਲੋਭੋ. ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਆਲੋਕਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਾ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਸਮਾਧਿ. ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਞਾਣਂ. ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਞਾਣਂ. ਪਾਮੋਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਰਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਪੀਤਿ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ.

ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਯੋਜਨੂਪਗਾ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਤਾਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਇਮਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਸੁ ਤਾ ਦ੍ਵੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਵਾ ਵਿਨਾ ਤਾਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਇਮਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਸੁ ਤਾ ਦ੍ਵੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਖਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਞਾਣਞ੍ਚ ਤਂਤਂਖਨ੍ਧਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਞਾਣਞ੍ਚ. ਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਨ੍ਵਯੇਨੇਵ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਞਾਣਂ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਿਰੋਧੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਵਨ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦਸ੍ਸਨਞਾਣਂ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵ ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਪਜਹਨਵਸੇਨ ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵ ਸੁਖਪਤ੍ਥਨਾਪਜਹਨਵਸੇਨ ਪਣਿਧਿਅਭਾਵਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਸੁਞ੍ਞਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਪਜਹਨਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਙ੍ਗਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਵ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਮਰਣਂ ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਭਙ੍ਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਸਭਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਞਾਣਂ. ਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਭਵਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਞਾਣਂ. ‘‘ਯਾ ਚ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਯਞ੍ਚ ਆਦੀਨਵੇ ਞਾਣਂ ਯਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੨੭) ਵਚਨਤੋ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਆਦਿਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨਿਧ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਞਾਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮੁਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਉਪਾਯਕਰਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਞ੍ਞਿਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ‘‘ਯਾ ਚ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਯਾ ਚ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਯਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੨੭) ਵਚਨਤੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ. ਅਨੁਲੋਮਞਾਣੇਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਥਾਯਂ –

‘‘ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਪਞ੍ਚਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਠਮੇ ਝਾਨੇ ਪਞ੍ਚਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੯੨) –

ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਾ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਪਨ –

‘‘ਖਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਖਯਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਞਾਣਂ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਰੂਪਸਤ੍ਤਕਅਰੂਪਸਤ੍ਤਕਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂ ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਜਰਾਯ ਚੇਵ ਮਰਣੇਨ ਚ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੮੫੦) –

ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚੇਵ ਅਨੁਲੋਮਞ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਚਰਿਯਾਕਥਾਯਞ੍ਹਿ –

‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਞਾਣਚਰਿਯਾ…ਪੇ… ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਞਾਣਚਰਿਯਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੭੧) –

ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਨ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਅਵਤ੍ਵਾਵ ‘‘ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਞਾਣਚਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨੁਲੋਮਞਾਣਾਨਿ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਸਿਯੁਂ, ਤਦਾਵਜ੍ਜਨਸਮ੍ਭਵਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨੁਲੋਮਾਵਜ੍ਜਨਵੀਥਿਯਂਯੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਮੇਵ ‘‘ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੧੯. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਫਲਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਸੋਤਸ੍ਸ ਆਪਜ੍ਜਨਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਮਗ੍ਗੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਫਲਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ, ਸਮਾਪਜ੍ਜੀਯਤੀਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਮੇਵ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਕਿਂਯੇਵ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮੀ, ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਫਲਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨੇਵ ਕਾਮਭਵਂ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨਾਗਾਮੀ, ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ. ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਫਲਂ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ. ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ, ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾ, ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਰਾਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾ, ਪਾਪਕਰਣੇ ਰਹਾਭਾਵਾ, ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਅਰਹਂ, ਅਰਹਤੋ ਭਾਵੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ. ਕਿਂ ਤਂ? ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ. ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ. ਅਰਹਤ੍ਤਮੇਵ ਫਲਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ.

‘‘ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ‘‘ਤਥਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਚਾ’’ਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਹਿ ਸਮਾਨਾਨਿ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਤ੍ਥਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਇਧ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ. ‘‘ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੇਨ ਸਮਥੋ’’ਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਸਮਥਸ੍ਸ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਂਵਰਟ੍ਠੇਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਸੀਲਾਦਿਬਲਪਰਿਯੋਸਾਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਾਦਿਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸੀਲਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਮਲਵਿਸੋਧਨਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸਉਪਚਾਰਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਚਿਤ੍ਤਮਲਵਿਸੋਧਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਸਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਮਲਵਿਸੋਧਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ. ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਤਦਙ੍ਗਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਪੁਰਿਮਭਵਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ. ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਟ੍ਠੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਯਂ ਯਂ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਟ੍ਠੇਨ ਖਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥੇਨ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਕਰੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਂ. ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਪਯੋਗਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਭੂਤੇ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਰਿਯਫਲੇ ਞਾਣਂ.

੨੦. ਛਨ੍ਦੋ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਨਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਛਨ੍ਦੋ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਮੂਲਤ੍ਤਾ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ. ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ. ਫਸ੍ਸੋ ਸਮੋਧਾਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵੇਦਨਾ ਪਧਾਨਕਾਰਣਂ, ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵੇਦਨਾਯ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾਯ ਪਹੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਫਸ੍ਸੋਵ ਪਧਾਨਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵੇਦਨਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਫਸ੍ਸੋ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਚ ਤਿਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਵੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮੋਧਾਨਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਞਾਣਫਸ੍ਸੋ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਵੇਦਨਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਾਪਯਮਾਨਾ ਤਤ੍ਥ ਸਮੋਸਰਤਿ ਪਵਿਸਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਵਾ ਪਵਿਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਵੇਦਨਾਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ, ਵੇਦਨਾਸੁ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾਸੁ ਸਬ੍ਬਂ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਆਬਨ੍ਧਨਤੋ ਕੂਟਾਗਾਰਕਣ੍ਣਿਕਾ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤੋ ਸਮਾਧਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਮੁਖੋ ਹੋਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿ ਪਮੁਖਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਮੁਖਟ੍ਠੇਨਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਟ੍ਠਾਨਾਧਿਪਤਿ ਹੋਤਿ ਸਤਿ, ਸਤਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਕਂ ਸਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਞਾ ਤਦੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਤੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਤੋ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਤਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਤਦੁਤ੍ਤਰਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੋ ਤਦੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠੋ. ਤੇਨ ਤਦੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ. ਤਤੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਸਾਰਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਪਰਿਹਾਨਿਵਸੇਨ ਥਿਰਤ੍ਤਾ ਸਾਰੋ, ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਪਿ ਸਾਰੋ. ਸਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਤੇਨ ਸਾਰਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ. ਅਮਤੋਗਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਮਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਤਨ੍ਤਿ ਅਮਤਂ, ਕਿਲੇਸਵਿਸਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਗਦਨ੍ਤਿਪਿ ਅਮਤਂ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤਨ੍ਤਿ ਓਗਧਂ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾਨਨ੍ਤਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਤਂ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਾਭੂਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ. ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਯੇ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨਿਗਮਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਂਞਾਤਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣਂ. ਪਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਪਕਾਰਤੋ ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾ. ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿਆਦਿਤੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪੁਚ੍ਛਾ ਨਿਗਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ, ਤਂਪਜਾਨਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ.

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਿਨਿਯਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧. ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਸਦ੍ਦੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਰਿ ‘‘ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਵ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਫਸ੍ਸੋ ਸਾਸਵੋ ਉਪਾਦਾਨਿਯੋਤਿ ਆਸਵਾਨਞ੍ਚੇਵ ਉਪਾਦਾਨਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਤੇਭੂਮਕਫਸ੍ਸੋ. ਸੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਸਹ ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਸਾਸਵੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਹਿਤੋਤਿ ਉਪਾਦਾਨਿਯੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸੇ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤੇ ਫਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਸੇਸਾਪਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਚ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੋਵ ਫਸ੍ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਾਨਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਨਮਨਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮਂ. ਤੇ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਾ ਨਮਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨਾਮਨਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮਂ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਾਮੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇ ਨਾਮੇਤਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਕੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮਵਸੇਨ ਹਿ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਘਟ੍ਟਨੀਯਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਲੋਕਿਕਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਲੋਕਿਕਮੇਵ.

ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਤਾ ਲੋਕਿਕਾ ਏਵ. ਆਹਾਰਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਆਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹਾਰਾ. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰੋ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਕਬਲ਼ੀਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ, ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰੋ. ਓਦਨਕੁਮ੍ਮਾਸਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਓਜਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਾ ਹਿ ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪਾਨਿ ਆਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੋ ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਫਸ੍ਸੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਆਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ. ਮਨਸੋ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਯਥਾ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ. ਮਨਸਾ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਯਥਾ ਆਜਞ੍ਞਰਥੋ. ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਤਯੋ ਭਵੇ ਆਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਭੇਦਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਾਮਰੂਪਂ ਆਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਗੋਚਰਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਮਜ੍ਝਪਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਉਪਾਦਾਨਸਮ੍ਭੂਤਾ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਯਥਾ ਤਿਣਗ੍ਗਿ ਥੁਸਗ੍ਗਿ. ਉਪਾਦਾਨਵਿਧੇਯ੍ਯਾ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਯਥਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸੋ. ਉਪਾਦਾਨਪ੍ਪਭਵਾ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਯਥਾ ਪੁਪ੍ਫਰੁਕ੍ਖੋ ਫਲਰੁਕ੍ਖੋ. ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ ਪਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਭੁਸਂ ਆਦਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਪਞ੍ਚ.

ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨੀਤਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਸੋਤਾਯਤਨਂ, ਘਾਨਾਯਤਨਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਯਤਨਂ, ਕਾਯਾਯਤਨਂ, ਮਨਾਯਤਨਂ.

ਸਤ੍ਤ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋਤਿ ਕਤਮਾ ਸਤ੍ਤ? ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ (ਅ. ਨਿ. ੭.੪੪; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੨), ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾ. ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ. ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ. ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੀ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਛਟ੍ਠਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੀ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ. ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੪੪; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੨).

ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਠਾਨਾਨਿ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾ ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ. ਤਤ੍ਥ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁਪਿ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇਪਿ ਏਕਸਦਿਸਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਯੇਪਿ ਵਣ੍ਣੇਨ ਵਾ ਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਵਾ ਸਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਆਲੋਕਿਤਵਿਲੋਕਿਤਾਦੀਹਿ ਵਿਸਦਿਸਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਤਿਹੇਤੁਕਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇਵਾਤਿ ਛ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕਾਯੋ ਨੀਲੋ ਹੋਤਿ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪੀਤਕਾਦਿਵਣ੍ਣੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਤਿਹੇਤੁਕਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਅਹੇਤੁਕਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾਤਿ ਚਤੁਅਪਾਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਪੁਨਬ੍ਬਸੁਮਾਤਾ ਯਕ੍ਖਿਨੀ, ਪਿਯਙ੍ਕਰਮਾਤਾ, ਫੁਸ੍ਸਮਿਤ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਗੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਵੇਮਾਨਿਕਾ ਪੇਤਾ. ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਓਦਾਤਕਾਲ਼ਮਙ੍ਗੁਰਚ੍ਛਵਿਸਾਮਵਣ੍ਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚੇਵ ਕਿਸਥੂਲਰਸ੍ਸਦੀਘਵਸੇਨ ਚ ਕਾਯੋ ਨਾਨਾ ਹੋਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਯ ਤਿਹੇਤੁਕਦ੍ਵਿਹੇਤੁਕਾਹੇਤੁਕਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਪਿ. ਤੇ ਪਨ ਦੇਵਾ ਵਿਯ ਨ ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ, ਕਪਣਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਾ ਦੁਲ੍ਲਭਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਪੀਲ਼ਿਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਦੁਕ੍ਖਿਤਾ ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਖਸਮੁਸ੍ਸਯਤੋ ਵਿਨਿਪਤਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਿਹੇਤੁਕਾ, ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋਪਿ ਹੋਤਿ ਪਿਯਙ੍ਕਰਮਾਤਾਦੀਨਂ ਵਿਯ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ. ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ ਪਨ ਪਰਿਤ੍ਤੇਨ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਾ ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ, ਕਾਯੋ ਚ ਤੇਸਂ ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਰੋ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਪਣੀਤੇਨ, ਕਾਯੋ ਪਨ ਨੇਸਂ ਅਤਿਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਰੋ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਾ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਯ ਏਕਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਚ ਤੇ, ਏਵਂ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾ. ਨਿਰਯੇਸੁ ਹਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਗਾਵੁਤਂ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਂ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਤਿਗਾਵੁਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਯੋਜਨਸਤਿਕੋ ਜਾਤੋ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁਪਿ ਕੇਚਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਮਹਨ੍ਤਾ. ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯੇਸੁਪਿ ਕੇਚਿ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥਾ ਕੇਚਿ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ ਸੁਵਣ੍ਣਾ ਕੇਚਿ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾ. ਤਥਾ ਕਾਲਕਞ੍ਚਿਕਾ ਅਸੁਰਾ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਦੀਘਪਿਟ੍ਠਿਕਾ ਪੇਤਾ ਨਾਮ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਿਕਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਹੇਤੁਕਾਵ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਅਪਾਯਿਕਾਪਿ ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਆਭਸ੍ਸਰਾਤਿ ਦਣ੍ਡਉਕ੍ਕਾਯ ਅਚ੍ਚਿ ਵਿਯ ਏਤੇਸਂ ਸਰੀਰਤੋ ਆਭਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਤਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਸਰਤਿ ਵਿਸਰਤੀਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰਾ. ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਦ੍ਵਯਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਣੀਤਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਵ ਤੇ ਗਹਿਤਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਹਿ ਤੇਸਂ ਕਾਯੋ ਏਕਵਿਪ੍ਫਾਰੋਵ ਹੋਤਿ, ਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਚ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾ ਚਾਤਿ ਨਾਨਾ.

ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾਤਿ ਸੁਭੇਨ ਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਵਿਕਿਣ੍ਣਾ, ਸੁਭੇਨ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾਵਣ੍ਣੇਨ ਏਕਗ੍ਘਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਨ ਆਭਸ੍ਸਰਾਨਂ ਵਿਯ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਭਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ. ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੇ ਤਤਿਯਸ੍ਸ, ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਮਜ੍ਝਿਮਪਣੀਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਵਸੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ ਨਾਮ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਚੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਾਯ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੇਹਪ੍ਫਲਾਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਮੇਵ ਭਜਨ੍ਤਿ. ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਭਾਵਾ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾ ਵਿਵਟ੍ਟਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਾ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਾ, ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸੁਞ੍ਞੇ ਲੋਕੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋਲ਼ਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁਯੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਖਨ੍ਧਾਵਾਰਸਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਂ, ਨ ਚ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਂ ਭਜਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਸੀਵਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ – ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨ ਸੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ ਸੁਲਭਰੂਪੋ, ਯੋ ਮਯਾ ਅਨਾਵੁਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬੋ ਇਮਿਨਾ ਦੀਘੇਨ ਅਦ੍ਧੁਨਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸੇਹਿ ਦੇਵੇਹੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੦) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਞ੍ਚ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦਤਿ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ.

ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਯਥੇਵ ਸਞ੍ਞਾਯ, ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਨੇਵਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾਤਿ ਲਾਭੋ, ਅਲਾਭੋ, ਯਸੋ, ਅਯਸੋ, ਨਿਨ੍ਦਾ, ਪਸਂਸਾ, ਸੁਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਪਰਮਧਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ. ਏਤੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਟ੍ਠਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਲੋਕੋ ਚ ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ? ਲਾਭੋ ਚ ਅਲਾਭੋ ਚ ਯਸੋ ਚ ਅਯਸੋ ਚ ਨਿਨ੍ਦਾ ਚ ਪਸਂਸਾ ਚ ਸੁਖਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਲੋਕੋ ਚ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੬).

ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਲੋਕਤੋ ਨ ਨਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲਾਭੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਚੀਵਰਾਦਿ, ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ ਧਨਧਞ੍ਞਾਦਿ ਲਾਭੋ. ਸੋਯੇਵ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਲਾਭੋ ਅਲਾਭੋ. ਨ ਲਾਭੋ ਅਲਾਭੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਯਸੋਤਿ ਪਰਿਵਾਰੋ. ਸੋਯੇਵ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਯਸੋ ਅਯਸੋ. ਨਿਨ੍ਦਾਤਿ ਅਵਣ੍ਣਭਣਨਂ. ਪਸਂਸਾਤਿ ਵਣ੍ਣਭਣਨਂ. ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਂ. ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮੀਨਂ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਂ, ਅਨਾਗਾਮਿਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਕਾਯਿਕਮੇਵ.

ਨਵ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਾਸਾ, ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਤਥਾਪਕਾਸਿਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ. ਕਤਮੇ ਨਵ? ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਨਵਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ (ਅ. ਨਿ. ੯.੨੪; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੧), ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਾ. ਕਤਮੇ ਨਵ? ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇਵਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾ. ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ. ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ. ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇਵਾ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ. ਅਯਂ ਨਵਮੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਵ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੯.੨੪; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੧).

ਦਸਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਸੋਤਾਯਤਨਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਘਾਨਾਯਤਨਂ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ ਜਿਵ੍ਹਾਯਤਨਂ ਰਸਾਯਤਨਂ ਕਾਯਾਯਤਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦਸ. ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾਨਿ ਪਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਇਮੇਸੁ ਦਸਸੁ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ, ਨਿਰੋਧਪਟਿਪਦਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਾਵਨਟ੍ਠਾਨਂ ਤੇਸਂਯੇਵ ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਦਸਨ੍ਨਂ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਏਕਤਿਂਸਾਯ, ਉਤ੍ਤਰਿਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ, ‘‘ਪਯੋਗਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਅਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ, ਅਨੁਬੋਧਨਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ, ਅਨੁਬੋਧਪਕ੍ਖਿਯਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ, ਉਜ੍ਜੋਤਨਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਪਤਾਪਨਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ, ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ, ਖਯੇਞਾਣਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਞਾਣਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾਨਂ ਯਥਾਯੋਗਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਚ ਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਚ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯੇਸਂ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਵਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਤੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤੀਰਿਤਾ ਚਾਤਿ ਹਿ ਕਿਚ੍ਚਸਮਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਿਚ੍ਚੇ ਹਿ ਸਮਾਪਿਤੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾਨਂ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤੀਰਿਤਾ ਚਾਤਿ ਤੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਏਵ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਚ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੀਰਿਤਾ ਚ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਕਿਚ੍ਚਸਮਾਪਨਤ੍ਥਵਸੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

੨੨. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਏਕੇਕਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਨਿਗਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਹਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩. ਪਹਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਹੀਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਰੂਪਰਾਗਾਦੀਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਸੇਸਾਨਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਵਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪਤਿਰੂਪਕਤ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਟ੍ਠਸੁ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ? ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੦੬; ਵਿਭ. ੨੨੬).

ਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਮਭਵਾਦੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਪਤ੍ਥਨਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ? ਯੋ ਭਵੇਸੁ ਭਵਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਭਵਰਾਗੋ ਭਵਨਨ੍ਦੀ ਭਵਤਣ੍ਹਾ ਭਵਸਿਨੇਹੋ ਭਵਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਭਵਮੁਚ੍ਛਾ ਭਵਜ੍ਝੋਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੮੯੫).

ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਭਵਤਣ੍ਹਾ, ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ. ਤਾਸਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ – ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ? ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਭਵਤਣ੍ਹਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ? ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ. ਅਵਸੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ? ਕਾਮਧਾਤੁਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਰਾਗੋ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ? ਰੂਪਧਾਤੁਅਰੂਪਧਾਤੁਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਰਾਗੋ…ਪੇ… ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ? ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ…ਪੇ… (ਵਿਭ. ੯੧੬).

ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕੋ ਰਾਗੋ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਰਾਗੋ ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ ਭਵਵਸੇਨ ਪਤ੍ਥਨਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਦਸੁਤ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੋਜਨਾ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਅਰੂਪਤਣ੍ਹਾ. ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਅਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਨਿਰੋਧਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਵਿਭ. ੯੧੭-੯੧੮) ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਾਸੁ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਧਾਤੁਰੂਪਧਾਤੁਅਰੂਪਧਾਤੁਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤਿਮਾ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਾ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘਾਤਿ ਕਾਮੋਘੋ, ਭਵੋਘੋ, ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ, ਅਵਿਜ੍ਜੋਘੋ. ਯਸ੍ਸ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਓਹਨਨ੍ਤਿ ਓਸੀਦਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਓਘਾ. ਬਲਵਕਿਲੇਸਾ ਏਤੇ. ਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਮੇ ਓਘੋ ਕਾਮੋਘੋ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਰੂਪਾਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਮ੍ਮਤੋ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਦੁਵਿਧੇਪਿ ਭਵੇ ਓਘੋ ਭਵੋਘੋ. ਭਵਤਣ੍ਹਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਓਘੋ ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ. ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਏਵ ਓਘੋ ਅਵਿਜ੍ਜੋਘੋ, ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ.

ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾਨੀਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀਵਰਣਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀਵਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀਵਰਣਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀਵਰਣਂ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਨੀਵਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਨ੍ਤੀਤਿ ਨੀਵਰਣਾਨਿ. ਕਾਮੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਮਾ. ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਾਮੇਸੁ ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ. ਕਾਮਯਤੀਤਿ ਵਾ ਕਾਮੋ, ਕਾਮੋ ਏਵ ਛਨ੍ਦੋ, ਨ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ ਨ ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੂਤਿਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਯਤਿ ਵਾ ਵਿਨਯਾਚਾਰਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹਿਤਸੁਖਾਨੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਦੋਸਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਥਿਨਨਤਾ ਥਿਨਂ, ਮਿਦ੍ਧਨਤਾ ਮਿਦ੍ਧਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਸਂਹਨਨਤਾ ਅਸਤ੍ਤਿਵਿਘਾਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹੋ ਥਿਨਂ, ਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਮਿਦ੍ਧਂ, ਥਿਨਞ੍ਚ ਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ. ਉਦ੍ਧਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਅਵੂਪਸਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਕਤਂ ਕੁਕਤਂ, ਕੁਕਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਗਰਹਿਤਕਿਰਿਯਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਵਿਗਤਾ ਚਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਵਿਗਤਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਭਾਵਂ ਵਾ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਏਤਾਯ ਕਿਚ੍ਛਤਿ ਕਿਲਮਤੀਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਂਸਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਏਵ ਨੀਵਰਣਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਂ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਛ ਧਮ੍ਮਾ, ਛਦ੍ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਛ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ. ਰੂਪੇ ਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ. ਸਾ ਏਵ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਤ੍ਤਾ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਕਾਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਸਤ੍ਤਾਨੁਸਯਾਤਿ ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ ਮਾਨਾਨੁਸਯੋ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋ ਭਵਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਸਯਾ. ਕਾਮੇਸੁ ਰਾਗੋ ਕਾਮਰਾਗੋ, ਕਾਮੋ ਏਵ ਵਾ ਰਾਗੋਤਿ ਕਾਮਰਾਗੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀਤਿ ਪਟਿਘਂ. ਅਯਾਥਾਵਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿ. ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਮਾਨੋ. ਭਵੇਸੁ ਰਾਗੋ ਭਵਰਾਗੋ. ਥਾਮਗਤੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਅਟ੍ਠ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ. ‘‘ਹਿਤਸੁਖਾਵਹਾ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਸੀਸਿਤਾਪਿ ਤਥਾਅਭਾਵਤੋ ਅਸੁਭਾਦੀਸੁਯੇਵ ਸੁਭਨ੍ਤਿਆਦਿਵਿਪਰੀਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਭਾਵਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾ. ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਵਾ ਏਤਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਪਰੀਤਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਯਾਥਾਵਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਤੋ ਵਾ ਵਿਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਨਤ੍ਤਾਵਹਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਵਾਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਤਿਵਿਧੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਚੇਤਨਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਤਿਵਿਧਾ ਚੇਤਨਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮੋਤਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵੀਰਿਯਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਤੀਤਿ ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧੀਤਿ ਅਕੁਸਲਸਮਾਧਿ.

ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੦੩; ੩.੩੫੯) ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭੋ, ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਰਕ੍ਖੋ, ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਂ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨਕਲਹਵਿਗ੍ਗਹਵਿਵਾਦਤੁਵਂਤੁਵਂਪੇਸੁਞ੍ਞਮੁਸਾਵਾਦਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੦੪; ੩.੩੫੯). ਇਮੇ ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਣ੍ਹਾ ਮੂਲਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ. ਪਰਿਯੇਸਨਾਦਯੋ ਅਕੁਸਲਾ ਏਵ. ਤਣ੍ਹਂ, ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ. ਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੇਸਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ. ਲਾਭੋਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਲਾਭੋ, ਸੋ ਹਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ. ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨ ਞਾਣਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਖਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਜਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੨੩) ਅਯਂ ਞਾਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ‘‘ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਤਣ੍ਹਾਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੦੨) ਏਵਂ ਆਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨਿ ਤਣ੍ਹਾਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਵਿਤਕ੍ਕਨਿਦਾਨੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੫੮) ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਇਧ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋਯੇਵ ਆਗਤੋ. ਲਾਭਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਹਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਸੁਨ੍ਦਰਾਸੁਨ੍ਦਰਞ੍ਚ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨੇਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਾਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਮੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥਾਯ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਦ੍ਦਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਰਸ੍ਸ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਿਦਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ. ਛਨ੍ਦਰਾਗੋਤਿ ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਿਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗੋ ਚ ਬਲਵਰਾਗੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗਸ੍ਸਾਧਿਵਚਨਂ, ਰਾਗੋਤਿ ਬਲਵਰਾਗਸ੍ਸ. ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਮਮਾਤਿ ਬਲਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਕਰਣਂ. ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਰੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਅਸਹਨਤਾ. ਤੇਨੇਵਸ੍ਸ ਪੋਰਾਣਾ ਏਵਂ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਯ੍ਹਮੇਵ ਹੋਤੁ, ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਆਰਕ੍ਖੋਤਿ ਦ੍ਵਾਰਪਿਦਹਨਮਞ੍ਜੂਸਗੋਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਰਕ੍ਖਣਂ. ਅਧਿਕਰੋਤੀਤਿ ਅਧਿਕਰਣਂ. ਕਾਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ, ਆਰਕ੍ਖਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪਰਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਂ. ਏਕਤੋਧਾਰਾਦਿਨਾ ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਸਤ੍ਥਾਦਾਨਂ. ਕਾਯਕਲਹੋਪਿ ਵਾਚਾਕਲਹੋਪਿ ਕਲਹੋ. ਪੁਰਿਮੋ ਪੁਰਿਮੋ ਵਿਰੋਧੋ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਵਿਵਾਦੋ. ਤੁਵਂਤੁਵਨ੍ਤਿ ਅਗਾਰਵਵਸੇਨ ਤੁਵਂਤੁਵਂਵਚਨਂ.

ਦਸ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਿਰਿਯਾਸੁ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨ ਪਾਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਕਤਂ ਮਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਕਾਰੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮੋਹੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਤਾ.

੨੪.

ਇਦਾਨਿ ਅਨੇਕਭੇਦੇਨ ਪਹਾਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਦ੍ਵੇ ਪਹਾਨਾਨੀਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਪਹਾਨੇਸੁ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤੇਸੁ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਪਹਾਨੇਸੁ ਲੋਕਿਕਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵੇ ਪਹਾਨਾਨਿ ਅਪ੍ਪਯੋਗਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਯੋਗਾਨੇਵ ਦ੍ਵੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਹਾਨਾਨਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ, ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਪਹਾਨਂ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਹਾਨਂ, ਨ ਸੇਸਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ, ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪਹਾਨਂ, ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਹਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਲੋਕਂ ਉਤ੍ਤਰਤੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਖਯਗਾਮੀ, ਖਯਗਾਮੀ ਚ ਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਚਾਤਿ ਖਯਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ, ਤਂ ਭਾਵਯਤੋ ਸੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਫਲਮੇਵ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਂ.

ਕਾਮਾਨਮੇਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਾਮਤੋ ਰੂਪਤੋ ਸਙ੍ਖਤਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤੇਹਿ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਟਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਂ. ਕਾਮੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ. ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ ਵਾ. ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਞ੍ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ ਕਾਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਂ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਂ, ਨ ਰੂਪਂ ਅਰੂਪਂ ਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ, ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਲੋਭਾਦਯੋ ਵਿਯ ਚ ਰੂਪਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਲਵਸੇਨ ਵਾ ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਰੂਪਂ, ਅਰੂਪਮੇਵ ਆਰੁਪ੍ਪਂ. ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਾਮ. ਅਰੂਪੇਹਿਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਪੁਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਾਮ. ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਜਾਤਂ. ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਕਤਂ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾ ਸਹ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਪਠਮੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਤ੍ਤਦੀਪਨੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਪਰਾਯਤ੍ਤਤਾ, ਤਤਿਯੇਨ ਪਰਾਯਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤ੍ਤਦੀਪਨੇਨ ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਆਗਮ੍ਮ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵ ਚ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਾਮ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ –

‘‘ਨਿਰੋਧੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਇਧ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਪੁਨ ਆਯਤਿਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ, ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਕਾਮਾ ਪਹੀਨਾ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਚ. ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਚ ਏਵਮੇਵ ਰੂਪਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਰੂਪੇਸੁ ਹਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਰੂਪਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਰੂਪਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਹੀਨਾ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਚ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਟਿਲਾਭੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧਨ੍ਤਿਆਦਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਵਚਨਂ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਵੇਧੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੋ. ਤਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਪਜਹਾਤੀਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਸੁਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਾ ਤਾਨਿ ਪਜਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਜਹਤੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਯਥਾ ਨਾਵਾ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਪਜਹਤਿ, ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਭਣ੍ਡਂ ਵਹਤਿ, ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਏਵਮੇਵਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ‘‘ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੮੩੯) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕਕ੍ਖਣੇਪਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਯ ਪਹਾਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਪਞ੍ਚਸੁ ਪਹਾਨੇਸੁ ਯਂ ਸਸੇਵਾਲੇ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਘਟੇਨ ਸੇਵਾਲਸ੍ਸ ਵਿਯ ਤੇਨ ਤੇਨ ਲੋਕਿਯਸਮਾਧਿਨਾ ਨੀਵਰਣਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਂ ਦੂਰੀਕਰਣਂ, ਇਦਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਨਾਮ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਭਾਵਯਤੋਤਿ ਨੀਵਰਣਾਨਂਯੇਵ ਪਹਾਨਂ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਹਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇਪਿ ਨ ਸਹਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟੇਸੁ ਚ ਤੇਸੁ ਝਾਨਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ ਪਨ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਂ ਪਾਕਟਂ. ਯਂ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਸਮੁਜ੍ਜਲਿਤੇਨ ਪਦੀਪੇਨ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਵਯਵਭੂਤੇਨ ਝਾਨਙ੍ਗੇਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਨਾਮ. ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵਯਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂਯੇਵ ਪਹਾਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਞ੍ਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ, ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ‘‘ਗੂਥਗਤਂ ਮੁਤ੍ਤਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ (ਅ. ਨਿ. ੯.੧੧) ਵਿਯ. ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਤਮਤ੍ਤਮੇਵੇਤਨ੍ਤਿਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਗਤਨ੍ਤਿਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ. ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ. ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਂ. ਯਂ ਪਨ ਅਸਨਿਵਿਚਕ੍ਕਾਭਿਹਤਸ੍ਸ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੮੫੧) ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾ ਨ ਪੁਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਪਹਾਨਂ, ਇਦਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ ਨਾਮ. ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ.

ਏਵਂ ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਪੁਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਜਹਾਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਾਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਂ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਂ…ਪੇ… ਅਮਤੋਗਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲਦ੍ਵਯੇ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ‘‘ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਜਹਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਤੇਸੁ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਸੁ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਇਚ੍ਛਮਾਨੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇਸੁ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਾਤੀਤਿ ਤਂਤਂਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਹਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੫. ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤੀਤਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੫੩ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾ ਆਨਾਪਾਨਚਤੁਇਰਿਯਾਪਥਖੁਦ੍ਦਕਇਰਿਯਾਪਥਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਚਤੁਧਾਤੁਨਵਸਿਵਥਿਕਾਪਟਿਕੂਲ- ਵਵਤ੍ਥਾਪਕਮਨਸਿਕਾਰਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਸਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਤੇਸੁ ਕਾਯੇਸੁ ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਯਗਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾਤਸਹਗਤਾਤਿ ਮਧੁਰਸੁਖਵੇਦਯਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਾਤੇਨ ਸਹ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵਂ ਗਤਾ. ਤਬ੍ਭਾਵੇ ਵੋਕਿਣ੍ਣੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਸਂਸਟ੍ਠੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਸਹਗਤਸਦ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਜਿਨਵਚਨੇ. ‘‘ਯਾਯਂ ਤਣ੍ਹਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੦੩) ਏਤ੍ਥ ਤਬ੍ਭਾਵੇ, ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੀਮਂਸਾ ਕੋਸਜ੍ਜਸਹਗਤਾ ਕੋਸਜ੍ਜਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮੩੨) ਏਤ੍ਥ ਵੋਕਿਣ੍ਣੇ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਕੋਸਜ੍ਜੇਨ ਵੋਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਰੂਪਸਹਗਤਾਨਂ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਰੂਪਸਹਗਤਾਨਂ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪੁ. ਪ. ੩-੮) ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣੇ, ਰੂਪਾਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੮) ਏਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯੇ, ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਾਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ ਸਹਜਾਤਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੭੮) ਏਤ੍ਥ ਸਂਸਟ੍ਠੇ, ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਦੇ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸਾਤਸਂਸਟ੍ਠਾ ਹਿ ਸਾਤਸਹਗਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਹਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸੇਸੇਸੁ ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਹੋਤਿ, ਸਤਿਪਿ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਤ੍ਤੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ ਸਾਤਸਹਗਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪੁਰਿਮਜ੍ਝਾਨਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਾਤਸਹਗਤਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪਨ ਸਨ੍ਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਸਾਤਸਹਗਤਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ.

ਸਮਥੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚਾਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਸਮਥੋ. ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਪਞ੍ਞਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਇਮੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਦਸੁਤ੍ਤਰਪਰਿਯਾਯੇ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਯੇ ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਤਿ. ਤਯੋ ਸਮਾਧੀਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ. ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਸਹ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਸਹ ਵਿਚਾਰੇਨ ਸਵਿਚਾਰੋ. ਸੋ ਖਣਿਕਸਮਾਧਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮਾਧਿ, ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਸੁ ਵਿਚਾਰੋ ਮਤ੍ਤਾ ਪਰਮਾ ਪਮਾਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ, ਵਿਚਾਰਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ, ਤਦੁਭਯਵਿਰਹਿਤੋ ਅਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ. ਸੋ ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿ, ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿ ਰੂਪਾਵਚਰਸਮਾਧਿ. ਇਮੇ ਤਯੋਪਿ ਲੋਕਿਯਾ ਏਵ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਯੇ ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ ਵੁਤ੍ਤਾ – ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫). ਨ ਤੇ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਨ ਕਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਵਵਿਧੇਨ ਵੇਦਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋਲ਼ਸਵਿਧੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਪਨ ਇਧ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮਾਧੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ. ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ, ਸੁਖਫਰਣਤਾ, ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ, ਆਲੋਕਫਰਣਤਾ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ. ਪੀਤਿਂ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ ਨਾਮ. ਸੁਖਂ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਖਫਰਣਤਾ ਨਾਮ. ਪਰੇਸਂ ਚੇਤੋ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਪਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ ਨਾਮ. ਆਲੋਕਂ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕਫਰਣਤਾ ਨਾਮ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

‘‘ਦ੍ਵੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ, ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਖਫਰਣਤਾ, ਪਰਚਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕਫਰਣਤਾ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੮੦੪).

ਤਞ੍ਹਿ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰਗਹਣਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ ਸੁਖਫਰਣਤਾ ਦ੍ਵੇ ਪਾਦਾ ਵਿਯ, ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ ਆਲੋਕਫਰਣਤਾ ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਾ ਵਿਯ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮਕਾਯੋ ਵਿਯ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੀਸਂ ਵਿਯ. ਇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ.

ਛ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਸਤਿਯੋ ਏਵ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ, ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਾ ਸਤਿਯੋਤਿਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ ਏਵ ਪੀਤਿਆਦੀਨਂ ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਛ? ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੭). ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਧਿਯਾ, ਬੋਧਿਸ੍ਸ ਵਾ ਅਙ੍ਗਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਾ ਏਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ ਯਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਉਪਦ੍ਦਵਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਯ ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਬੋਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਨਨਿਦ੍ਦਾਯ ਵੁਟ੍ਠਹਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਬੋਧਿਯਾ ਅਙ੍ਗਾਤਿਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਝਾਨਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਯੋ ਪਨੇਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਏਤਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਬੋਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਤਿਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਸੇਨਙ੍ਗਰਥਙ੍ਗਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਤੇਨਾਹੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਵਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਬੋਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੭) ਨਯੇਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਫਲਪਟਿਲਾਭਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯੋ. ਅਟ੍ਠ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ. ਸੋਯਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਾ ਵਿਯ ਸੇਨਾ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਵਿਯ ਚ ਤੂਰਿਯਂ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਦਸੁਤ੍ਤਰਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਨਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੯). ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਮਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਅਙ੍ਗਂ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਪਗੁਣਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਤਾ ਹਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਚਿਤ੍ਤਮਲਂ ਵਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਮਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਞਾਣਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਤੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਸੁ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤੀਸੁਪਿ ਅਦ੍ਧਾਸੁ ਸਤ੍ਤਕਙ੍ਖਾਮਲਂ ਵਿਤਰਨ੍ਤੋ ਵਿਸੁਜ੍ਝਤਿ. ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਓਭਾਸਞਾਣਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸੁਖਅਧਿਮੋਕ੍ਖਪਗ੍ਗਹਉਪਟ੍ਠਾਨਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਕਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ, ਨ ਮਗ੍ਗੋ, ਵੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਂ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਹਿ ਅਮਗ੍ਗਮਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਞਾਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਂ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਨਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਿਮਲਂ ਵਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ. ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਚਤੁਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਹਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਤੋ ਸਕਸਕਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਮਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਪਞ੍ਞਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ.

ਦਸ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍ਵਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਆਪੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਤੇਜੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਵਾਯੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਨੀਲਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਪੀਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਓਦਾਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਆਕਾਸਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍ਵਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੫; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੬੦) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਸ. ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਸਕਲਫਰਣਟ੍ਠੇਨ ਕਸਿਣਾਨਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਆਯਤਨਾਨਿ. ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿਗਗਨਤਲਾਭਿਮੁਖਂ. ਅਧੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਮਿਤਲਾਭਿਮੁਖਂ. ਤਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤਮਣ੍ਡਲਮਿਵ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਉਦ੍ਧਮੇਵ ਕਸਿਣਂ ਵਡ੍ਢੇਤਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਧੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ. ਏਕੋਪਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਾ ਕਾਰਣੇਨ ਏਵਂ ਪਸਾਰੇਤਿ ਆਲੋਕਮਿਵ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੫; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੬੦). ਅਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਭਾਵਾਨੁਪਗਮਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਉਦਕਂ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਉਦਕਮੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਂ, ਏਵਮੇਵ ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਕਸਿਣਸਮ੍ਭੇਦੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਫਰਣਅਪ੍ਪਮਾਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਮਨਸਾ ਫਰਨ੍ਤੋ ਸਕਲਮੇਵ ਫਰਤਿ, ਨ ‘‘ਅਯਮਸ੍ਸ ਆਦਿ ਇਦਂ ਮਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿ ਪਮਾਣਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ. ਆਕਾਸਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਕਾਸਕਸਿਣਞ੍ਚ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੇ ਪਵਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਸਿਣਵਸੇਨ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੇ, ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਉਦ੍ਧਂਅਧੋਤਿਰਿਯਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਕਾਸਕਸਿਣਸ੍ਸਪਿ ਵਡ੍ਢਨੀਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨਪੀਤਿ.

੨੬. ਇਦਾਨਿ ਭਾਵਨਾਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵੇ ਭਾਵਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਲੋਕੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਵਟ੍ਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਲੋਕਿਯਾ, ਲੋਕਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾਵਨਾ ਲੋਕਿਯਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾਵਨਾਤਿ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਭਾਵਨਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇ ਏਵ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਿਯਮਾਨਾ ਭਾਵਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾ, ਲੋਕੇ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ.

ਰੂਪਭਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਰੂਪੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾ. ਕੁਸਲਸਦ੍ਦੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਰੋਗ੍ਯਅਨਵਜ੍ਜਛੇਕਸੁਖਵਿਪਾਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ? ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੪੬; ੨.੨੦.੧੨੯) ਆਰੋਗ੍ਯੇ. ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਕੁਸਲੋ? ਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਅਨਵਜ੍ਜੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੬੧) ਚ ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਯਥਾ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੫) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਅਨਵਜ੍ਜੇ. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਕੁਸਲੋ ਤ੍ਵਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? (ਮ. ਨਿ. ੨.੮੭) ‘‘ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿ (ਜਾ. ੨.੨੨.੯੪) ਚ ਆਦੀਸੁ ਛੇਕੇ. ‘‘ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁ ਏਵਮਿਦਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੮੦) ‘‘ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੪੩੧) ਚ ਆਦੀਸੁ ਸੁਖਵਿਪਾਕੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਆਰੋਗ੍ਯੇਪਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਪਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕੇਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਨ੍ਤਿ ਚਲਯਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਕੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਸਯਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਾ, ਤੇ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕੁਸੇ ਲੁਨਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਾਨਤੋ ਤਨੁਕਰਣਤੋ ਕੁਸਂ, ਞਾਣਂ. ਤੇਨ ਕੁਸੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਯਥਾ ਵਾ ਕੁਸਾ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਦੇਸਂ ਲੁਨਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਮੇਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਲੁਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਾ ਵਿਯ ਲੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ. ਤੇਸਂ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਂ ਭਾਵਨਾ. ਅਰੂਪਭਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਰੂਪੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ. ਤੇਭੂਮਕਵਟ੍ਟੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾਵਨਾ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਭਾਵਨਾਯ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਭਾਵਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ –

‘‘ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਸੁ ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਸੁ ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਂ ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਂ ਵਾ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਵਾ, ਸਞ੍ਞਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਵਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਵਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਂ ਏਵਰੂਪਂ ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਰੁਚਿਂ ਮੁਦਿਂ ਪੇਕ੍ਖਂ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ ਪਰਤੋ ਅਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਸੁ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ ਪਰਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਤਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੬੮).

ਸਾ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਭਾਵਨਾ ਆਵਜ੍ਜਨਭਵਙ੍ਗਪਾਤੇਹਿ ਅਨ੍ਤਰਿਤਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮਾਧੀਨਂ ਭਾਵਨਾਮਯਪੁਞ੍ਞਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਇਧ ਪਨ ਲੋਕਿਯਭਾਵਨਾਯ ਏਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਤਿਵਿਧਭਾਵੇ ਹੀਨਾਤਿ ਲਾਮਕਾ. ਹੀਨੁਤ੍ਤਮਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਭਵਾ ਮਜ੍ਝਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤਾਤਿ ਪਣੀਤਾ, ਉਤ੍ਤਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਯੂਹਨਵਸੇਨ ਅਯਂ ਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਪਣੀਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਸਾ ਹਿ ਆਯੂਹਨਕ੍ਖਣੇ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਵੀਮਂਸਾ ਵਾ, ਸਾ ਹੀਨਾ ਨਾਮ. ਯਸ੍ਸਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ, ਸਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਨਾਮ. ਯਸ੍ਸਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਣੀਤਾ, ਸਾ ਪਣੀਤਾ ਨਾਮ. ਮੁਦੁਕੇਹਿ ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾ ਨਾਮ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ, ਅਧਿਮਤ੍ਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਣੀਤਾ ਨਾਮ. ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯ ਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਪਣੀਤਤਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਹਿ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਅਤਪ੍ਪਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਣੀਤਾ.

੨੭. ਪਠਮਭਾਵਨਾਚਤੁਕ੍ਕੇ ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਦੁਤਿਯਭਾਵਨਾਚਤੁਕ੍ਕੇ ਏਸਨਾਭਾਵਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਭਾਵਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਅਪ੍ਪਨਂ ਏਸਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਏਸਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਟਿਲਾਭਭਾਵਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾਭਾਵਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਤਾਯ ਏਸਨਾਯ ਪਟਿਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਟਿਲਾਭੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਕਰਸਾਭਾਵਨਾਤਿ ਪਟਿਲਾਭੇ ਵਸੀਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਪਯੋਗਕਾਲੇ ਭਾਵਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਹਾਨੇਨ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਏਕਰਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਰਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਆਸੇਵਨਾਭਾਵਨਾਤਿ ਪਟਿਲਾਭੇ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਰਿਭੋਗਕਾਲੇ ਭਾਵਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਭੁਸਂ ਸੇਵੀਯਤੀਤਿ ਆਸੇਵਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਆਸੇਵਨਾਭਾਵਨਾ ਵਸੀਕਮ੍ਮਂ, ਏਕਰਸਾਭਾਵਨਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਕ੍ਕਵਿਭਾਗੇ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸਮੀਪੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਜਾਤਾ. ਏਕਰਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਸਮਾਨਕਿਚ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਨਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਜਾਤਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਾਵਯਤੋਤਿਆਦੀਸੁ ਏਕਕ੍ਖਣੇਪਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇ ਤਂਤਂਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚਕਾਰਕਾਨਿ ਸੇਸਾਨਿਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਏਕਰਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨੇਵ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾ. ਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਕਰਸਾਤਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ.

ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਸਂਸਾਰੇ ਭਯਂ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਭੁਮ੍ਮਮੇਵ, ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸੇਵਤੀਤਿ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭੁਸਂ ਸੇਵਤਿ. ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਨ੍ਤਿ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਕਾਲੇ. ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਨ੍ਤਿ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਸਾਯਨ੍ਹਕਾਲੇ. ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਵਾਭਤ੍ਤਤੋ ਪੁਰੇਕਾਲੇ. ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਵਾਭਤ੍ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾਕਾਲੇ. ਪੁਰਿਮੇਪਿ ਯਾਮੇਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ. ਕਾਲ਼ੇਤਿ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ. ਜੁਣ੍ਹੇਤਿ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ. ਪੁਰਿਮੇਪਿ ਵਯੋਖਨ੍ਧੇਤਿ ਪਠਮੇ ਵਯੋਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਪਠਮਵਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੀਸੁ ਚ ਵਯੇਸੁ ਵਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਯੇ ਚਤੁਮਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੨੮. ਤਤਿਯਭਾਵਨਾਚਤੁਕ੍ਕੇ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਭਾਵਨਾਵਿਸੇਸੇਸੁ ਜਾਤਾਨਂ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਭਾਵੇਨ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਾਨਾਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਏਕਰਸਭਾਵੇਨ. ਤਦੁਪਗਵੀਰਿਯਵਾਹਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਏਕਰਸਭਾਵਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਵਾਹਨਭਾਵੇਨ. ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਯਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਆਸੇਵਨਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਆਸੇਵਨਾਯ ਆਸੇਵਨਭਾਵੇਨ.

ਰੂਪਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਂ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞਂ. ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੭੪; ਅ. ਨਿ. ੮.੬੬; ਧ. ਸ. ੨੪੮), ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੭੩; ਅ. ਨਿ. ੮.੬੫-੬੬; ਧ. ਸ. ੨੪੭, ੨੪੯). ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਞ੍ਹਿ ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਰੂਪੇ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾ ਪਞ੍ਚ, ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਦਸਵਿਧਂ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਂ. ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਞ੍ਞਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਘਾਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਾ ਗਨ੍ਧਸਞ੍ਞਾ ਰਸਸਞ੍ਞਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਏਵ ਨਾਮਂ. ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ, ਏਕਾਦਸ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸਞ੍ਞਾ, ਦ੍ਵੇ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸਞ੍ਞਾ, ਏਕਾਦਸ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਸਞ੍ਞਾਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਿਧਂ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ. ਸਾ ਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤੇ ਨਾਨਾਸਭਾਵੇ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਦਿਭੇਦੇ ਗੋਚਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਭੇਦਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਸਭਾਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਦਿਸਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਬਹੁਕਤ੍ਤੇਪਿ ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਂ.

ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ. ਏਵਂ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ. ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਂ ਤਣ੍ਹਂ. ਰਾਗਨ੍ਤਿ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕਂ ਤਣ੍ਹਂ. ਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਂ. ਅਥ ਵਾ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਭਙ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਦਯਂ. ਆਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ, ਅਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਯ ਸਙ੍ਖਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਆਦਾਨਂ. ਘਨਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਘਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ. ਆਯੂਹਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਯੋਗਕਰਣਂ. ਧੁਵਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਥਿਰਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਪਣਿਧਿਨ੍ਤਿ ਸੁਖਪਤ੍ਥਨਂ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ. ਸਾਰਾਦਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਤ੍ਤਸਾਰਗਹਣਾਭਿਨਿਵੇਸਂ. ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ‘‘ਇਸ੍ਸਰਤੋ ਲੋਕੋ ਸਮ੍ਭੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸਂ. ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਆਦੀਨਵਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤਬ੍ਬਮਿਦਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ. ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਾਯਗਹਣਂ. ਸਞ੍ਞੋਗਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਕਾਮਯੋਗਾਦਿਕਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ.

ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਹ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਾ. ਤੇ ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠੇ. ਕਿਲੇਸੇਨ੍ਤਿ ਉਪਤਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਵਿਬਾਧੇਨ੍ਤਿ ਵਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾ. ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ. ਦੁਵਿਧਞ੍ਹਿ ਏਕਟ੍ਠਂ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਂ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਞ੍ਚ. ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਮੁਖਾਹਿ ਤੇਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਹ (ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧.੧੧੮) ਯਾਵ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਨਾ, ਤਾਵ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਠਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਦਸਸੁ ਹਿ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਇਧ ਦਿਟ੍ਠਿਕਿਲੇਸੋਯੇਵ ਆਗਤੋ. ਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯੋ ਲੋਭੋ ਦੋਸੋ ਮੋਹੋ ਮਾਨੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਨਵ ਕਿਲੇਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਪਮੁਖੇਸੁ ਵਾ ਦਿਯਡ੍ਢੇਸੁ ਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹੀਯਮਾਨਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਵਸੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਸਹਜੇਕਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਹਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਹੀਯਮਾਨੇਸੁ ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤੋ ਲੋਭੋ ਮੋਹੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਵਸੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਹੀਯਮਾਨੇਸੁ ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤੋ ਲੋਭੋ ਮੋਹੋ ਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਵਸੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਓਲ਼ਾਰਿਕੇ ਕਿਲੇਸੇਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਭੂਤੇ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇ. ਅਨੁਸਹਗਤੇ ਕਿਲੇਸੇਤਿ ਸੁਖੁਮਭੂਤੇ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਤਿ ਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇਨ ਪਹੀਨਾਵਸੇਸੇ.

ਵੀਰਿਯਂ ਵਾਹੇਤੀਤਿ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਵੀਰਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਏਸਨਾਪਟਿਲਾਭਏਕਰਸਆਸੇਵਨਵਚਨਾਨਿ ਭਾਵਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਏਵਂਭੂਤਾ ਚ ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ. ਇਧ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਤਦੁਪਗਵੀਰਿਯਵਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਾਨਿ ਭਾਵਨਾਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਹੇਤੁਨਾ ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਸੇਵਨਾਭਾਵਨਾਤਿ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾਤਿ ਏਕਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਭਾਵੇਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਰਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ, ਕਿਚ੍ਚਰਸੇਨ ਵਾ ਏਕਰਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੋਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਰਸੋ. ਕਿਚ੍ਚਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਰਸੋ ਨਾਮ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੯. ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦਸ ਏਕੁਤ੍ਤਰਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਅਕੁਪ੍ਪਾ, ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸੁਤ੍ਤਰਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੦੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨੀਵਰਣਾਦੀਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਵਿਜ੍ਜਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਞਾਣਂ ਵਿਜ੍ਜਾ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਂ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਤਮਵਿਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਵਿਦਿਤਕਰਣਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਤਮਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞ੍ਚ ਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਞਾਣਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਤਮਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਚੁਤੂਪਪਾਤਞ੍ਚ ਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਚ੍ਛਾਦਕਂ ਤਮਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਚ ਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨੀਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ. ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਸਮਣੋ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਮੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਫਲਾਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ.

ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਧਮ੍ਮਵਿਭਾਗਾ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਾ. ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਏਵ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਤਿਵਿਧਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਏਵ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸੋ ਲੋਕਿਯੋ ਏਵ. ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤਦਙ੍ਗਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਪਨ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਲੋਕਿਯਾ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ ਨੇਵਸੇਕ੍ਖਾਨਾਸੇਕ੍ਖਾ. ਸੇਕ੍ਖਾ ਹੋਨ੍ਤਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਇਮੇ ਇਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਇਮੇ ਇਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸੇਕ੍ਖੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਛ ਅਧਿਕਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ. ਕਤਮਾ ਛ? ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ, ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ, ਆਸਵਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਮਾ ਛ.

ਸਤ੍ਤ ਖੀਣਾਸਵਬਲਾਨੀਤਿ ਖੀਣਾ ਆਸਵਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਖੀਣਾਸਵੋ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਬਲਾਨਿ ਖੀਣਾਸਵਬਲਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ? ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬਲਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਬਲਂ ਆਗਮ੍ਮ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸਵਾ’ਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬਲਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਵਿਵੇਕਪੋਣਂ ਵਿਵੇਕਪਬ੍ਭਾਰਂ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਰਤਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭੂਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨਿਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬਲਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਭਾਵਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਵਿਤਾ. ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾਵਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਵਿਤਾਨਿ. ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾਵਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਵਿਤਾ. ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾਵਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਭਾਵਿਤੋ. ਯਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾਵਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਭਾਵਿਤੋ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬਲਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਬਲਂ ਆਗਮ੍ਮ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸਵਾ’’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੯੦; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੭; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੪੪).

ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਬਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੋ, ਤਤਿਯੇਨ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੋ, ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਅਟ੍ਠ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੇਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ. ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ? ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ‘ਸੁਭ’ਨ੍ਤੇਵ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੭੪; ੩.੩੫੮; ਅ. ਨਿ. ੮.੬੬).

ਨਵ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਰੋਧਾਤਿ ਨਵ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਰੋਧਾ. ‘‘ਕਤਮੇ ਨਵ? ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੯.੩੧; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੪, ੩੫੯).

ਦਸ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਉਪਰਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ. ਅਥ ਵਾ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਵੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ, ਅਰਹਨ੍ਤੋ. ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਇਮੇ ਇਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ. ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ? ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਅਸੇਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੮, ੩੬੦). ਅਸੇਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਪਞ੍ਞਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਲੋਕਿਯਪਞ੍ਞਾ. ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੪੮) ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿਆਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਏਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਵ ਕਥਿਤਾ. ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤਾਨੇਵ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਵਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਹਿ ਪਦਂ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇਪਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਪਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤਾਨੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ‘‘ਅਮਤੋਗਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਉਜੁਕਮੇਵ. ਯੇ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਪਟਿਲਾਭਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਹਾਨਭਾਗਿਯਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੦. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾਦਿਤਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸੇਵ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਚਤੁਕ੍ਕਂ ਏਕਤੋਯੇਵ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭਿਨ੍ਤਿ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭਿਨੋ. ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਲਾਭੋ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਲਾਭੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਾਮਸਹਗਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਹਗਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਞ੍ਞਾਮਨਸਿਕਾਰਾਤਿ ਜਵਨਸਞ੍ਞਾ ਚ ਤਦਾਵਜ੍ਜਨਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ, ਸਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮਨਸਿਕਾਰੋਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮੋ. ਝਾਨਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੋ ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਕਿਲੇਸਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨ ਵਾ ਅਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ ਵਾ ਅਨਨੁਯੋਗੇਨ ਵਾ. ਕਿਲੇਸਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੋ ਸੀਘਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਕਮ੍ਮਾਰਾਮਤਾਭਸ੍ਸਾਰਾਮਤਾਨਿਦ੍ਦਾਰਾਮਤਾਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਅਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੋ ਦਨ੍ਧਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਗੇਲਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਾਦਿਨਾ ਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਨਨੁਯੋਗੇਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੋਪਿ ਦਨ੍ਧਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਬਲਵਕਾਰਣਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸਸਮੁਦਾਚਾਰਮੇਵਾਹ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਪਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਹੇਟ੍ਠਿਮਜ੍ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨਪਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਰਿਹੀਨੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਯਦਾ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਰਿਹੀਨੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਅਨੁਪਵਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮੋ, ਝਾਨਂ ਅਧਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਕਨ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਅਨੁਧਮ੍ਮੋ ਏਵ ਅਨੁਧਮ੍ਮਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਧਮ੍ਮਤਾ ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਤਾ. ਸਤੀਤਿ ਨਿਕਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਤਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਤਕ੍ਕਸਹਗਤਾਤਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਸਹਗਤਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਸਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੩; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਹਿ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਪੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਞ੍ਞਾਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘‘ਵਿਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ‘‘ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਤਕ੍ਕਸਹਗਤਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸਹਗਤਾਤਿ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚ ਸੁਖਵੇਦਨਾਯ ਚ ਵਸੇਨ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਪੀਤਿਸੁਖਸਹਗਤਾਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਸੁਖਵੇਦਨਾਯ ਚ ਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸਹਗਤਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਸਾ ਹਿ ਵੇਦਨਾ ਨ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨ ਸੁਖਾਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਮ-ਕਾਰੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਦਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਰੂਪਸਹਗਤਾਤਿ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਹਾਨਭਾਗਿਯਠਿਤਿਭਾਗਿਯਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਤ੍ਤੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚੇਸ ਲੋਕਿਯੋ ਸਮਾਧਿ ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਹਾਨਭਾਗਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਹਾਨਭਾਗਿਯਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੧. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕੇਕੋਪਿ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮੋ ਤਿਲਕ੍ਖਣਬ੍ਭਾਹਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਿਕਂ ਏਕਤੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਖੀਯਨਭਾਵੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ‘‘ਖਯਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਵਯਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਭਯਾਵਹਂ ਹੋਤਿ ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੮) ਦੇਵਾਨਂ ਵਿਯ. ‘‘ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਭਯਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਵਾਸੀ ਕਾਰਕੋ ਵੇਦਕੋ ਸਯਂਵਸੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਨਂ ਵਾ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਕਾਦਿਭਾਵੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਹਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਰੂਪਂ ਆਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੨੦). ‘‘ਅਤ੍ਤਸਾਰਨਿਚ੍ਚਸਾਰਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਕੇ.

ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੨-੩੩ .

ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਚਤੁਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਤਥਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਏਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਕਤੋ ਏਵ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ. ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿਆਦੀਸੁ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ਅਨੇਕੇ ਅਤ੍ਥਾ ਪਵੇਦਿਤਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਭਵੋ ਕੁਲਂ ਨਿਕਾਯੋ ਚ, ਸੀਲਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ;

ਪਸੂਤਿ ਸਨ੍ਧਿ ਚੇਵਾਤਿ, ਜਾਤਿਅਤ੍ਥਾ ਪਵੇਦਿਤਾ’’.

ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ‘‘ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਭਵੋ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿਵਾਦੇਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੩੧) ਏਤ੍ਥ ਕੁਲਂ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਵਿਸਾਖੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਨਾਮ ਸਮਣਜਾਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੭੧) ਏਤ੍ਥ ਨਿਕਾਯੋ. ‘‘ਯਤੋਹਂ, ਭਗਿਨਿ, ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤੋ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੧) ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸੀਲਂ. ‘‘ਤਿਰਿਯਾ ਨਾਮ ਤਿਣਜਾਤਿ ਨਾਭਿਯਾ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਭਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੯੬) ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ‘‘ਜਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੭੧) ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ. ‘‘ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭) ਏਤ੍ਥ ਪਸੂਤਿ. ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੩੫੪) ਚ ‘‘ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੩; ਵਿਭ. ੧੯੦) ਚ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਖਨ੍ਧਾ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇ ਯੇ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਪਠਮਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸਾ ਜਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਚੇ? ਅਨੇਕੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ. ਅਨੇਕਾਨਿ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾਸਭਾਵਤੋ ਚ ਨਾਮਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਨ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾ ਚੇਵ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਤੇਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ. ਕਣ੍ਣਸੂਲਦਨ੍ਤਸੂਲਰਾਗਜਪਰਿਲ਼ਾਹਦੋਸਜਪਰਿਲ਼ਾਹਾਦਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕੋ ਆਬਾਧੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ਉਪਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਚ ਅਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਆਬਾਧੋ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਵ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ਉਪਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਚ ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ ਸੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੧੯੦ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਂ ਜਾਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਜਾਤਿ ਯਂ ਤਂ ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੬ ਆਦਯੋ) ਭਗਵਤਾਪਿ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਪਕਾਸਿਤਂ ਆਪਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਞ੍ਚ ਸੁਗਤਿਯਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਾਦਿਭੇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਾਦਿਭੇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨੋ ਨ ਉਪ੍ਪਲਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਮਾਸਯਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਕ੍ਕਾਸਯਸ੍ਸ ਉਦਰਪਟਲਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਪਰਮਸਮ੍ਬਾਧੇ ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰੇ ਨਾਨਾਕੁਣਪਗਨ੍ਧਪਰਿਭਾਵਿਤਪਰਮਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਪਵਨਵਿਚਰਿਤੇ ਅਧਿਮਤ੍ਤਜੇਗੁਚ੍ਛੇ ਕੁਚ੍ਛਿਪ੍ਪਦੇਸੇ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛਪੂਤਿਕੁਮ੍ਮਾਸਚਨ੍ਦਨਿਕਾਦੀਸੁ ਕਿਮਿ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਦਸ ਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸਮ੍ਭਵੇਨ ਉਸ੍ਮਨਾ ਪੁਟਪਾਕਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਿ ਵਿਯ ਸੇਦਿਯਮਾਨੋ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਾਦਿਵਿਰਹਿਤੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀਤਿ. ਇਦਂ ਤਾਵ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਪਨ ਸੋ ਮਾਤੁ ਸਹਸਾ ਉਪਕ੍ਖਲਨਗਮਨਨਿਸੀਦਨਉਟ੍ਠਾਨਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾਦੀਸੁ ਸੁਰਾਧੁਤ੍ਤਹਤ੍ਥਗਤੋ ਏਲ਼ਕੋ ਵਿਯ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕਹਤ੍ਥਗਤੋ ਸਪ੍ਪਪੋਤਕੋ ਵਿਯ ਚ ਆਕਡ੍ਢਨਪਰਿਕਡ੍ਢਨਓਧੁਨਨਨਿਦ੍ਧੁਨਨਾਦਿਨਾ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭੋਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਮਾਤੁ ਸੀਤੁਦਕਪਾਨਕਾਲੇ ਸੀਤਨਰਕੂਪਪਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਉਣ੍ਹਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦਿਅਜ੍ਝੋਹਰਣਕਾਲੇ ਅਙ੍ਗਾਰਵੁਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣੋ ਵਿਯ ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਾਦਿਅਜ੍ਝੋਹਰਣਕਾਲੇ ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਾਦਿਕਮ੍ਮਕਾਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭੋਤਿ. ਇਦਂ ਗਬ੍ਭਪਰਿਹਰਣਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਮੂਲ਼੍ਹਗਬ੍ਭਾਯ ਮਾਤੁਯਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਸੁਹਜ੍ਜਾਦੀਹਿਪਿ ਅਦਸ੍ਸਨਾਰਹੇ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਛੇਦਨਫਾਲਨਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਤਿ. ਇਦਂ ਗਬ੍ਭਵਿਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਵਿਜਾਯਮਾਨਾਯ ਮਾਤੁਯਾ ਕਮ੍ਮਜੇਹਿ ਵਾਤੇਹਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਰਕਪ੍ਪਪਾਤਂ ਵਿਯ ਅਤਿਭਯਾਨਕਂ ਯੋਨਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਾਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਪਰਮਸਮ੍ਬਾਧੇਨ ਚ ਯੋਨਿਮੁਖੇਨ ਤਾਲ਼ਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੇਨ ਵਿਯ ਨਿਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮਹਾਨਾਗਸ੍ਸ ਨਰਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਚ ਸਙ੍ਘਾਤਪਬ੍ਬਤੇਹਿ ਵਿਚੁਣ੍ਣਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਂ ਵਿਜਾਯਨਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਪਨ ਜਾਤਸ੍ਸ ਤਰੁਣਵਣਸਦਿਸਸ੍ਸ ਸੁਕੁਮਾਰਸਰੀਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਗਹਣਨ੍ਹਾਪਨਧੋਵਨਚੋਲ਼ਪਰਿਮਜ੍ਜਨਾਦਿਕਾਲੇ ਸੂਚਿਮੁਖਖੁਰਧਾਰਾਵਿਜ੍ਝਨਫਾਲਨਸਦਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਚੇਲਕਵਤਾਦਿਵਸੇਨ ਆਤਾਪਨਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਧਵਸੇਨ ਅਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਬ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਅਤ੍ਤੁਪਕ੍ਕਮਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਪਨ ਪਰਤੋ ਵਧਬਨ੍ਧਨਾਦੀਨਿ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਂ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮਮੂਲਕਂਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਜਾਯੇਥ ਨੋ ਚੇ ਨਰਕੇਸੁ ਸਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥਗ੍ਗਿਦਾਹਾਦਿਕਮਪ੍ਪਸਯ੍ਹਂ;

ਲਭੇਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨੁ ਕੁਹਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਂ, ਇਚ੍ਚਾਹ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਮੁਨੀਧ ਜਾਤਿਂ.

‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਿਰਚ੍ਛੇਸੁ ਕਸਾਪਤੋਦ-

ਦਣ੍ਡਾਭਿਘਾਤਾਦਿਭਵਂ ਅਨੇਕਂ;

ਯਂ ਤਂ ਕਥਂ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਂ,

ਵਿਨਾ ਤਹਿਂ ਜਾਤਿ ਤਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ.

‘‘ਪੇਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ-

ਵਾਤਾਤਪਾਦਿਪ੍ਪਭਵਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ;

ਯਸ੍ਮਾ ਅਜਾਤਸ੍ਸ ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ,

ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਮੁਨਿ ਜਾਤਿਮਾਹ.

‘‘ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰੇ ਚ ਅਸਯ੍ਹਸੀਤੇ,

ਲੋਕਨ੍ਤਰੇ ਯਂ ਅਸੁਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ;

ਨ ਤਂ ਭਵੇ ਤਤ੍ਥ ਨ ਚਸ੍ਸ ਜਾਤਿ,

ਯਤੋ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਤਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ.

‘‘ਯਞ੍ਚਾਪਿ ਗੂਥਨਰਕੇ ਵਿਯ ਮਾਤੁਗਬ੍ਭੇ,

ਸਤ੍ਤੋ ਵਸਂ ਚਿਰਮਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਞ੍ਚ;

ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਤਿਘੋਰਮਿਦਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ,

ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਇਤਿਪਿ ਜਾਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾ.

‘‘ਕਿਂ ਭਾਸਿਤੇਨ ਬਹੁਨਾ ਨਨੁ ਯਂ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ,

ਅਤ੍ਥੀਧ ਕਿਞ੍ਚਿਦਪਿ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਕਦਾਚਿ;

ਨੇਵਤ੍ਥਿ ਜਾਤਿਵਿਰਹੇ ਯਦਤੋ ਮਹੇਸੀ,

ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਇਮਮਾਹ ਜਾਤਿ’’ਨ੍ਤਿ.

ਜਰਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧਾ ਜਰਾ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ, ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਤੋ ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧਪੁਰਾਣਭਾਵੋ ਚ. ਸਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਚੇਵ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ ਚ. ਯਂ ਹਿਦਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਿਥਿਲੀਭਾਵਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕਾਰਵਿਰੂਪਤਾ ਯੋਬ੍ਬਨਵਿਨਾਸਬਲੂਪਘਾਤਸਤਿਮਤਿਵਿਪ੍ਪਵਾਸਪਰਪਰਿਭਵਾਦਿਅਨੇਕਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਜਰਾ ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਸਿਥਿਲੀਭਾਵਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਿਕਾਰਤੋ;

ਯੋਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੇਨ, ਬਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤਤੋ.

‘‘ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਾ ਸਤਾਦੀਨਂ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ;

ਅਪ੍ਪਸਾਦਨੀਯਤੋ ਚੇਵ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਬਾਲਤ੍ਤਪਤ੍ਤਿਯਾ.

‘‘ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਯਂ ਮਚ੍ਚੋ, ਕਾਯਿਕਂ ਮਾਨਸਂ ਤਥਾ;

ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਜਰਾਹੇਤੁ, ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਜਰਾ ਦੁਖਾ’’ਤਿ.

ਜਰਾਦੁਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਰਂ ਬ੍ਯਾਧਿਦੁਕ੍ਖੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਗਹਣੇਨੇਵ ਬ੍ਯਾਧਿਦੁਕ੍ਖਂ ਗਹਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਰਣਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਦੁਵਿਧਂ ਮਰਣਂ – ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੭੧). ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਚ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਰਣਤੋ ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੫੮੧). ਤਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਮਰਣਂ ਉਪਕ੍ਕਮਮਰਣਂ ਸਰਸਮਰਣਂ ਆਯੁਕ੍ਖਯਮਰਣਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯਮਰਣਨ੍ਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਪੁਨ ਖਣਿਕਮਰਣਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਵਤ੍ਤੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭੇਦੋ ਖਣਿਕਮਰਣਂ ਨਾਮ. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਤੋ, ਫੁਸ੍ਸੋ ਮਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ‘‘ਸਸ੍ਸਂ ਮਤਂ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਮਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ ਨਾਮ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣਂ ਨਾਮ. ਬਾਹਿਰਕਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਪਾਪਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ;

ਭਦ੍ਦਸ੍ਸਾਪਸਹਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਿਯੋਗਂ ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਕਂ;

ਮੀਯਮਾਨਸ੍ਸ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਮਾਨਸਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ.

‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਕਂ;

ਵਿਤੁਜ੍ਜਮਾਨਮਮ੍ਮਾਨਂ, ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਰੀਰਜਂ.

‘‘ਅਸਯ੍ਹਮਪ੍ਪਟਿਕਾਰਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਤਸ੍ਸਿਦਂ ਯਤੋ;

ਮਰਣਂ ਵਤ੍ਥੁ ਤੇਨੇਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸੋਕਾਦੀਸੁ ਸੋਕੋ ਨਾਮ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਦੁਕ੍ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਦਯਂ ਸੋਕੋ, ਵਿਸਸਲ੍ਲਂਵ ਤੁਜ੍ਜਤਿ;

ਅਗ੍ਗਿਤਤ੍ਤੋਵ ਨਾਰਾਚੋ, ਭੁਸਂਵ ਦਹਤੇ ਪੁਨ.

‘‘ਸਮਾਵਹਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿਞ੍ਚ, ਜਰਾਮਰਣਭੇਦਨਂ;

ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਵਿਵਿਧਂ ਯਸ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

ਪਰਿਦੇਵੋ ਨਾਮ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਚੀਪਲਾਪੋ. ਦੁਕ੍ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਯਂ ਸੋਕਸਲ੍ਲਵਿਹਤੋ ਪਰਿਦੇਵਮਾਨੋ, ਕਣ੍ਠੋਟ੍ਠਤਾਲੁਤਲਸੋਸਜਮਪ੍ਪਸਯ੍ਹਂ;

ਭਿਯ੍ਯੋਧਿਮਤ੍ਤਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਤੇਨ ਭਗਵਾ ਪਰਿਦੇਵਮਾਹਾ’’ਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਕਾਯਪੀਲ਼ਨਲਕ੍ਖਣਂ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮਾਨਸਦੁਕ੍ਖਾਵਹਨਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਪੀਲ਼ੇਤਿ ਕਾਯਿਕਮਿਦਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਮਾਨਸਂ ਭਿਯ੍ਯੋ;

ਜਨਯਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ, ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਪੀਲ਼ਨਲਕ੍ਖਣਂ ਮਾਨਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤੋ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਾਵਹਨਤੋ ਚ. ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਹਿ ਕੇਸੇ ਪਕਿਰਿਯ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਉਰਾਨਿ ਪਟਿਪਿਸਨ੍ਤਿ, ਆਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਵਿਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਪਪਤਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਵਿਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਉਬ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਪੀਲ਼ੇਤਿ ਯਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਪੀਲ਼ਨਂ ਸਮਾਵਹਤਿ;

ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਵਿਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਤਤੋ ਆਹੂ’’ਤਿ.

ਉਪਾਯਾਸੋ ਨਾਮ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਭਾਵਿਤੋ ਦੋਸੋਯੇਵ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏਕੇ. ਦੁਕ੍ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਹਨਤੋ ਕਾਯਵਿਸਾਦਨਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਦਹਨਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਸਾਦਨਾ ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ;

ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪਾਯਾਸੋ, ਜਨੇਤਿ ਦੁਕ੍ਖੋ ਤਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਨ੍ਦਗ੍ਗਿਨਾ ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇ ਪਾਕੋ ਵਿਯ ਸੋਕੋ, ਤਿਕ੍ਖਗ੍ਗਿਨਾ ਪਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾਜਨਤੋ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਵਿਯ ਪਰਿਦੇਵੋ, ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਵਸੇਸਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇਯੇਵ ਯਾਵ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਪਾਕੋ ਵਿਯ ਉਪਾਯਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਿਯੇਹਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਮੋਧਾਨਂ. ਦੁਕ੍ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਦਿਸ੍ਵਾਵ ਅਪ੍ਪਿਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਠਮਂ ਹੋਤਿ ਚੇਤਸਿ;

ਤਦੁਪਕ੍ਕਮਸਮ੍ਭੂਤਮਥ ਕਾਯੇ ਯਤੋ ਇਧ.

‘‘ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਦ੍ਵਯਸ੍ਸਾਪਿ, ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਸੋ ਮਹੇਸਿਨਾ;

ਦੁਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਅਪ੍ਪਿਯੇਹਿ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ.

ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨਾਮ ਪਿਯੇਹਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਵਿਨਾਭਾਵੋ. ਦੁਕ੍ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਞਾਤਿਧਨਾਦਿਵਿਯੋਗਾ, ਸੋਕਸਰਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਵਿਤੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ;

ਬਾਲਾ ਯਤੋ ਤਤੋਯਂ, ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਮਤੋ ਪਿਯਵਿਯੋਗੋ’’ਤਿ.

ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭੇ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਇਚ੍ਛਾਵ ਯਮ੍ਪਿਚ੍ਛਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇਨਪਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਇਚ੍ਛਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਤਂ ਤਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਲਾਭਤੋ;

ਯਂ ਵਿਘਾਤਮਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਧ ਜਾਯਤਿ.

‘‘ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੂਨਂ, ਪਤ੍ਥਨਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ;

ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਜਿਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਮਬ੍ਰਵੀ’’ਤਿ.

ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸਤਾਨੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਦੇਸਨਾ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਂ ਸਙ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਏਵਮਾਹ. ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਗੋਚਰਾ ਖਨ੍ਧਾ.

ਜਾਤਿਪ੍ਪਭੁਤਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮਿਧ ਤਾਦਿਨਾ;

ਅਵੁਤ੍ਤਂ ਯਞ੍ਚ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਵਿਨਾ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਇਮੇ;

ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤ-ਦੇਸਕੇਨ ਮਹੇਸਿਨਾ.

ਤਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਧਨਮਿਵ ਪਾਵਕੋ, ਲਕ੍ਖਮਿਵ ਪਹਰਣਾਨਿ, ਗੋਰੂਪਂ ਵਿਯ ਡਂਸਮਕਸਾਦਯੋ, ਖੇਤ੍ਤਮਿਵ ਲਾਯਕਾ, ਗਾਮਂ ਵਿਯ ਗਾਮਘਾਤਕਾ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਮੇਵ ਜਾਤਿਆਦਯੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਵਿਬਾਧੇਨ੍ਤਾ ਤਿਣਲਤਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਭੂਮਿਯਂ, ਪੁਪ੍ਫਫਲਪਲ੍ਲਵਾਨਿ ਵਿਯ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁਯੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਜਾਤਿ, ਮਜ੍ਝੇਦੁਕ੍ਖਂ ਜਰਾ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਦੁਕ੍ਖਂ ਮਰਣਂ, ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਦੁਕ੍ਖਾਭਿਘਾਤੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਨਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋਕੋ, ਤਦਸਹਨਤੋ ਲਾਲਪ੍ਪਨਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਦੇਵੋ, ਤਤੋ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਸਙ੍ਖਾਤਅਨਿਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਮਾਯੋਗਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਬਾਧਨਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤੇਨ ਆਬਾਧਿਯਮਾਨਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਘੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚੇਤੋਬਾਧਨਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਸੋਕਾਦਿਵੁਦ੍ਧਿਯਾ ਜਨਿਤਵਿਸਾਦਾਨਂ ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪਾਯਾਸੋ, ਮਨੋਰਥਵਿਘਾਤਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਵਿਘਾਤਦੁਕ੍ਖਂ ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭੋਤਿ ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਯਮਾਨਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਯਦੇਤਂ ਏਕਮੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਨੇਕੇਹਿਪਿ ਕਪ੍ਪੇਹਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਏਕਜਲਬਿਨ੍ਦੁਮ੍ਹਿ ਸਕਲਸਮੁਦ੍ਦਜਲਰਸਂ ਵਿਯ ਯੇਸੁ ਕੇਸੁਚਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਥੇਰੋ ਅਵੋਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਜਾਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਦਭਾਜਨੀਯੇਸੁ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ. ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿ, ਯਾ ਸੋਮਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤੀਤਿ ਏਵਞ੍ਹਿ ਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਨੇਵ ਸਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਨ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਤੋ ਅਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨਂ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਤਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹੀਤਿ ਅਯਂ ਗਤਿਜਾਤਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਕਾਯੇ, ਸਤ੍ਤਘਟਾਯਂ ਸਤ੍ਤਸਮੂਹੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਾਤੀਤਿ ਜਾਯਨਵਸੇਨ. ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਜਾਤੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਯਨਵਸੇਨ. ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੀਤਿ ਓਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ. ਜਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਜਾਤਿ, ਸਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਞ੍ਜਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਿ, ਸਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਓਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੇਨ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਹਿ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਵਤ੍ਥਿਕੋਸਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾ ਪਵਿਸਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਸਂਸੇਦਜਓਪਪਾਤਿਕਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਹਿ ਪਾਕਟਾ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਤਾਵ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਥਾ.

ਇਦਾਨਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਆਯਤਨਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਕਥਾ ਹੋਤਿ. ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੇ ਏਕਸ੍ਸ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਆਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯਤਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਟਿਲਾਭੋਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋਯੇਵ. ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਾਨੇਵ ਹਿ ਤਾਨਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤੀਤਿ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਨਾਮ ਕਥੀਯਤਿ.

ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਰਾਤਿ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਜੀਰਣਤਾਤਿ ਆਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਤਯੋ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਦ੍ਵੇ ਪਕਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਜਰਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਸਭਾਵਤੋ ਦੀਪਿਤਾ, ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਇਦਂ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਜੀਰਣਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰਤੋ, ਤੇਨਸ੍ਸਾਯਂ ਆਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਦਨ੍ਤਨਖਾਨਂ ਖਣ੍ਡਿਤਭਾਵਕਰਣਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਪਾਲਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕੇਸਲੋਮਾਨਂ ਪਲਿਤਭਾਵਕਰਣਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਵਲਿਤ੍ਤਚਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਂਸਂ ਮਿਲਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਚੇ ਵਲਿਭਾਵਕਰਣਕਿਚ੍ਚਤੋ ਦੀਪਿਤਾ. ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਇਮੇ ਤਯੋ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਤੇਹਿ ਇਮੇਸਂ ਵਿਕਾਰਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਾਕਟੀਭੂਤਾ ਪਾਕਟਜਰਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਉਦਕਸ੍ਸ ਵਾ ਵਾਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਨੋ ਵਾ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਭਗ੍ਗਪਲਿਭਗ੍ਗਤਾਯ ਵਾ ਝਾਮਤਾਯ ਵਾ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸੋ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਤਾਨੇਵ ਉਦਕਾਦੀਨਿ, ਏਵਮੇਵ ਜਰਾਯ ਦਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਪਾਕਟੋ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍ਵਾਪਿ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਚ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦੀਨੇਵ ਜਰਾ. ਨ ਹਿ ਜਰਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਤਿ.

ਆਯੁਨੋ ਸਂਹਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਪਦੇਹਿ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇਯੇਵ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾਯ ਆਯੁਕ੍ਖਯਚਕ੍ਖਾਦਿਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਕਤਿਯਾ ਦੀਪਿਤਾ, ਤੇਨਸ੍ਸਿਮੇ ਦ੍ਵੇ ਪਕਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਜਰਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਯੁ ਹਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਰਾ ‘‘ਆਯੁਨੋ ਸਂਹਾਨੀ’’ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਦਹਰਕਾਲੇ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਿ ਸੁਖੁਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯਂ ਸੁਖੇਨੇਵ ਗਣ੍ਹਨਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਜਰਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਨਿ ਆਲੁਲ਼ਿਤਾਨਿ ਅਵਿਸਦਾਨਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯਂ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਜਰਾ ਪਾਕਟਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਜਰਾ ਪਾਕਟਜਰਾ ਨਾਮ. ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਨ ਜਰਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਜਰਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਰ ਯ੍ਵਾਯਂ ਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਦਨ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਣ੍ਣੋਯੇਵ. ਤਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਦਨ੍ਤਾ ਜਰਾਯ ਪਹਟਾ’’ਤਿ ਜਰਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਦਕਟ੍ਠਾਨੇ ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਗੋਸਿਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਜਾਨਨਂ ਵਿਯ. ਪੁਨ ਅਯਂ ਜਰਾ ਸਵੀਚਿ ਅਵੀਚੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਦੁਵਿਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਣਿਕਨਕਰਜਤਪਵਾਲ਼ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਾਦੀਨਂ ਮਨ੍ਦਦਸਕਾਦੀਸੁ ਪਾਣੀਨਂ ਵਿਯ, ਪੁਪ੍ਫਫਲਪਲ੍ਲਵਾਦੀਸੁ ਅਪਾਣੀਨਂ ਵਿਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸਾਦੀਨਂ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਜਰਾ ਅਵੀਚਿਜਰਾ ਨਾਮ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਜਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸਾਦੀਨਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਜਰਾ ਸਵੀਚਿਜਰਾ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਸਵੀਚਿਜਰਾ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਅਨੁਪਾਦਿਣ੍ਣਕਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਦਹਰਕੁਮਾਰਕਾਨਞ੍ਹਿ ਪਠਮਮੇਵ ਖੀਰਦਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਥਿਰਾ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਪਤਿਤੇਸੁ ਪੁਨ ਦਨ੍ਤਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਪਠਮਮੇਵ ਸੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਜਰਾਵਾਤੇਨ ਪਹਟਕਾਲੇ ਕਾਲ਼ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕੇਸਾ ਪਠਮਮੇਵ ਤਮ੍ਬਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਕਾਲ਼ਕਾ, ਤਤੋ ਸੇਤਾ. ਛਵਿ ਪਨ ਸਲੋਹਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਾਨਂ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਾਨਂ ਓਦਾਤਾਨਂ ਓਦਾਤਭਾਵੋ, ਕਾਲ਼ਕਾਨਂ ਕਾਲ਼ਕਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਜਰਾਵਾਤੇਨ ਪਨ ਪਹਟਕਾਲੇ ਵਲਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸਂ ਵਪਿਤਕਾਲੇ ਸੇਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਨੀਲਂ. ਜਰਾਵਾਤੇਨ ਪਨ ਪਹਟਕਾਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਂ ਹੋਤਿ. ਅਮ੍ਬਙ੍ਕੁਰੇਨਾਪਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚੁਤੀਤਿ ਚਵਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਚਤੁਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਮੇਤਂ. ਚਵਨਤਾਤਿ ਭਾਵਵਚਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਭੇਦੋਤਿ ਚੁਤਿਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭਙ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਦੀਪਨਂ. ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਨ੍ਤਿ ਘਟਸ੍ਸ ਵਿਯ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਚੁਤਿਖਨ੍ਧਾਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਠਾਨਾਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਂ. ਮਚ੍ਚੁ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਰਣਂ, ਨ ਖਣਿਕਮਰਣਂ. ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਮਰਣਂ ਦੀਪਿਤਂ.

ਇਦਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਦੀਪੇਤੁਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾਯੇਵ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਮਰਤਿ. ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਪਨ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤੋ ਮਰਤਿ, ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਤੋਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਤੁਵੋਕਾਰਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਏਕਵੋਕਾਰਵਸੇਨ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਸੇਸਦ੍ਵਯਵਸੇਨ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਭਵਦ੍ਵਯੇਪਿ ਰੂਪਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇਵ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਤੋ ਮਰਣਂ ‘‘ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੁਪਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਸ੍ਸੇਵ ਮਰਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਸ੍ਸਂ ਮਤਂ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਮਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਸਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਖਯਵਯਭਾਵਮੇਵ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਇਮਾਨਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਨਾਮ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਕਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਓਤਾਰਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤਾਨਿ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਓਤਾਰਾਪੇਕ੍ਖੇਸੁ ਵਿਚਰਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਅਹਂ ਅਸੁਕਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਾਮ ਵਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਏਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਅਹਂ ਤਵ ਏਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਤਕਾਲੇ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਤਯਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲੇ ਕਤੇ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਰੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਤੇ ਏਵਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਵਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਤਕਾਲੋ ਵਿਯ ਸੁਹਜ੍ਜਞਾਤਿਮਣ੍ਡਲਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਪਨਂ ਨਾਮ ਜਾਤਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਕਰਣਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰਾਧੀਨਮਞ੍ਚਪਰਾਯਣਭਾਵਕਰਣਂ ਜਰਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਵਿਯ ਜੀਵਿਤਕ੍ਖਯਪਾਪਨਂ ਮਰਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਂ ਸਾਦੀਨਵਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰਪ੍ਪਵੇਸੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਜਰਾਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਨਪਾਨਰਹਿਤਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਵਿਯ, ਮਰਣਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥਪਵਤ੍ਤਨੇ ਵਿਹਤਪਰਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਵਾਲ਼ਾਦੀਹਿ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਾਦਨਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਯਸਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਂ, ਹਿਤਸੁਖਂ ਖਿਪਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਤੀਨਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਂ, ਚੋਰਰੋਗਭਯਾਦੀਹਿ ਞਾਤਿਕ੍ਖਯੋ ਞਾਤਿਵਿਨਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨੇਨ. ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਸ੍ਸ ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਭੋਗਾਨਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਰਾਜਚੋਰਾਦਿਵਸੇਨ ਭੋਗਕ੍ਖਯੋ ਭੋਗਵਿਨਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੋਗੋਯੇਵ ਬ੍ਯਸਨਂ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਂ. ਰੋਗੋ ਹਿ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਵਿਯਸਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਂ. ਸੀਲਸ੍ਸ ਬ੍ਯਸਨਂ ਸੀਲਬ੍ਯਸਨਂ. ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਿਨਾਸਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਬ੍ਯਸਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਿ ਤਿਲਕ੍ਖਣਬ੍ਭਾਹਤਾਨਿ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਤੀਣਿ ਨੇਵ ਕੁਸਲਾਨਿ ਨ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਦ੍ਵਯਂ ਅਕੁਸਲਂ.

ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨਾਤਿ ਗਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਬ੍ਯਸਨਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਪਰਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ. ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸੋਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਨਾ. ਸੋਕੋਤਿ ਸੋਚਨਕਵਸੇਨ ਸੋਕੋ. ਇਦਂ ਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸੋਕਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਸੋਚਨਾਤਿ ਸੋਚਨਾਕਾਰੋ. ਸੋਚਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੋਚਿਤਭਾਵੋ. ਅਨ੍ਤੋਸੋਕੋਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸੋਕੋ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਪਰਿਸੁਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਸੋਕੋ ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਸੋਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਜ੍ਝਾਯਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਜ੍ਝਾਯਨਾਕਾਰੋ. ਸੋਕੋ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਝਾਪੇਤਿ ਦਹਤਿ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਝਾਮਂ, ਨ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਭਾਤੀ’’ਤਿ ਵਦਾਪੇਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਮਨੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਸੋਕੋਵ ਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਸੋਕਸਲ੍ਲਂ.

ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਧੀਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦੇਵਨ੍ਤਿ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਦੇਵੋ. ਤਂ ਤਂ ਵਣ੍ਣਂ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦੇਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿਦੇਵੋ. ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਪਦਾਨਿ ਪੁਰਿਮਦ੍ਵਯਸ੍ਸੇਵ ਆਕਾਰਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਵਾਚਾਤਿ ਵਚਨਂ. ਪਲਾਪੋਤਿ ਤੁਚ੍ਛਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਵਚਨਂ. ਉਪਡ੍ਢਭਣਿਤਅਞ੍ਞਭਣਿਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਰੂਪੋ ਪਲਾਪੋਤਿ ਵਿਪ੍ਪਲਾਪੋ. ਲਾਲਪ੍ਪੋਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਲਪਨਂ. ਲਾਲਪ੍ਪਨਾਕਾਰੋ ਲਾਲਪ੍ਪਨਾ. ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਂ.

ਦੁਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਾਯਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯਿਕਂ. ਅਮਧੁਰਟ੍ਠੇਨ ਅਸਾਤਂ. ਕਾਯਿਕਪਦੇਨ ਚੇਤਸਿਕਅਸਾਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਸਾਤਪਦੇਨ ਕਾਯਿਕਸਾਤਂ. ਤਦੇਵ ਦੁਕ੍ਖਯਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਸ੍ਸੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਜਾਤਂ. ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਅਸਾਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਨ ਸਾਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਨ ਸੁਖਂ. ਪਰਤੋ ਤੀਣਿ ਪਦਾਨਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਸਾਤਾ ਵੇਦਨਾ ਨ ਸਾਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਨ ਸੁਖਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਯਾ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦੁਟ੍ਠੁ ਮਨੋਤਿ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਹੀਨਵੇਦਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਮਨੋਤਿ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਦੁਮ੍ਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਚਿਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਸਿਕਂ. ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਜਾਤਂ.

ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਯਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਾਸੋ. ਸਂਸੀਦਨਵਿਸੀਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਿਲਮਥਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਬਲਵਆਯਾਸੋ ਉਪਾਯਾਸੋ. ਆਯਾਸਿਤਭਾਵੋ ਆਯਾਸਿਤਤ੍ਤਂ. ਉਪਾਯਾਸਿਤਭਾਵੋ ਉਪਾਯਾਸਿਤਤ੍ਤਂ.

ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ. ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇ ਅਸ੍ਸ. ਅਨਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਾ. ਪਰਿਯੇਸਿਤਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਾ ਵਾ, ਨਾਮਮੇਵੇਤਂ ਅਮਨਾਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ. ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਕਮਨ੍ਤਿ ਨ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕਨ੍ਤਾ. ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਅਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਾ ਮਨਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮਨਾਪਾ. ਰੂਪਾਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਸਭਾਵਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਨਤ੍ਥਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ. ਅਹਿਤਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਹਿਤਕਾਮਾ. ਅਫਾਸੁਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਹਾਰਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਫਾਸੁਕਾਮਾ. ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਭਯਂ ਵਿਵਟ੍ਟਂ ਨ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ, ਸਭਯਂ ਵਟ੍ਟਮੇਵ ਨੇਸਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾ. ਅਪਿਚ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਵੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਹਾਨਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ. ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂਯੇਵ ਉਪਾਯਭੂਤਸ੍ਸ ਹਿਤਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ, ਸਦ੍ਧਾਹਾਨਿਆਦੀਨਂ ਉਪਾਯਭੂਤਸ੍ਸ ਅਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਹਿਤਕਾਮਾ. ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ, ਅਫਾਸੁਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਫਾਸੁਕਾਮਾ. ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਿਬ੍ਭਯਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ, ਭਯਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਙ੍ਗਤੀਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਂਯੋਗੋ. ਸਮਾਗਮੋਤਿ ਆਗਤੇਹਿ ਸਂਯੋਗੋ. ਸਮੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਸਹਭਾਵੋ. ਮਿਸ੍ਸੀਭਾਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਸਹਕਰਣਂ. ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਪਨ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇਵਲਂ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਾਤਾ ਵਾਤਿਆਦਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਕਾਮੇ ਸਰੂਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮਮਾਯਤੀਤਿ ਮਾਤਾ, ਪਿਯਾਯਤੀਤਿ ਪਿਤਾ. ਭਜਤੀਤਿ ਭਾਤਾ, ਤਥਾ ਭਗਿਨੀ. ਮੇਤ੍ਤਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤਾ, ਮਿਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਬ੍ਬਗੁਯ੍ਹੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤਾ. ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਸਹਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮਚ੍ਚਾ. ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਞਾਤੀ. ਲੋਹਿਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਤਿ ਸਾਲੋਹਿਤਾ. ਪਿਤੁਪਕ੍ਖਿਕਾ ਞਾਤੀ, ਮਾਤੁਪਕ੍ਖਿਕਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ. ਮਾਤਾਪਿਤੁਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਞਾਤੀ, ਸਸ੍ਸੁਸਸੁਰਪਕ੍ਖਿਕਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇਵਲਂ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ. ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਪਨ ਤਥਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਪ੍ਪਯੋਗਵਚਨੇਹਿ ਅਪ੍ਪਿਯਪਿਯਵਤ੍ਥੂਨਿਯੇਵ ਵਿਸੇਸਿਤਾਨੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਸਭਾਵਾਨਂ ਜਾਤਿਪਕਤਿਕਾਨਂ. ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਹੋ ਵਤਾਤਿ ਪਤ੍ਥਨਾ. ਅਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਭਵੇਯ੍ਯਾਮ. ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਂ ਏਤਂ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਯਂ ਨ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਚ ਵਤ ਨੋ ਜਾਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਹੀਨਸਮੁਦਯੇਸੁ ਸਾਧੂਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤ੍ਤਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਸੁ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਾਤਿਯਾ ਅਨਾਗਮਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਵਿਨਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਭਾਵਨਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਨ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਇਦਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤਮ੍ਪਿ. ਉਪਰਿ ਸੇਸਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ.

ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਕਤਮੇ ਇਤਿ ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਮੇਵ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ.

ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਾਯਂ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਯਾ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾ. ਪੋਨੋਭਵਿਕਾਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਕਰਣਂ ਪੁਨੋਭਵੋ, ਪੁਨੋਭਵੋ ਸੀਲਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ. ਅਪਿਚ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦੇਤਿ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਦਾਯਿਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਦਾਯਿਕਾਪਿ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਪਿ, ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤਾਪਿ. ਸਾ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰਾਪਿ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ. ਪੋਨਬ੍ਭਵਿਕਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੇਨ ਸਹ ਗਤਾਤਿ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾ. ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮੇਵ ਗਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀਤਿ ਯਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ. ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ, ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ ਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਅਭਿਨਨ੍ਦਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਕਤਮਾ ਇਤਿ ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਮੇ ਤਣ੍ਹਾ, ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਭਵੇ ਤਣ੍ਹਾ. ਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਸ੍ਸ ਰਾਗਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਵਿਭਵੇ ਤਣ੍ਹਾ. ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਤ੍ਥੁਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਾ ਖੋ ਪਨੇਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਜਾਯਤਿ. ਨਿਵਿਸਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਵਿਸਮਾਨਾ ਕਤ੍ਥ ਨਿਵਿਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਂ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਪਿਯਸਭਾਵਞ੍ਚੇਵ ਮਧੁਰਸਭਾਵਞ੍ਚ. ਚਕ੍ਖੁ ਲੋਕੇਤਿਆਦੀਸੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਆਦੀਸੁ ਮਮਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਕ੍ਖੁਂ ਆਦਾਸਾਦੀਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਪਞ੍ਚਪਸਾਦਂ ਸੁਵਣ੍ਣਵਿਮਾਨੇ ਉਗ੍ਘਾਟਿਤਮਣਿਸੀਹਪਞ੍ਜਰਂ ਵਿਯ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਸੋਤਂ ਰਜਤਪਨਾਲ਼ਿਕਂ ਵਿਯ ਪਾਮਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਕਂ ਵਿਯ ਚ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੁਙ੍ਗਨਾਸਾਤਿ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਂ ਘਾਨਂ ਵਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਹਰਿਤਾਲਵਟ੍ਟਿਂ ਵਿਯ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਂ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਟਲਂ ਵਿਯ ਮੁਦੁਸਿਨਿਦ੍ਧਮਧੁਰਰਸਦਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਕਾਯਂ ਸਾਲਲਟ੍ਠਿਂ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਤੋਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਮਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਮਨੇਨ ਅਸਦਿਸਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਂ ਸੁਵਣ੍ਣਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਾਦਿਵਣ੍ਣਂ ਵਿਯ, ਸਦ੍ਦਂ ਮਤ੍ਤਕਰਵੀਕਕੋਕਿਲਮਨ੍ਦਧਮਿਤਮਣਿਵਂਸਨਿਗ੍ਘੋਸਂ ਵਿਯ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ‘‘ਕਸ੍ਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾਨਂ ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਿਯਰੂਪਾਨਿ ਚੇਵ ਸਾਤਰੂਪਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਨੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇਵ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਵਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਯਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੫.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੇਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯਥਾਪਿ ਮੂਲੇ ਅਨੁਪਦ੍ਦਵੇ ਦਲ਼੍ਹੇ, ਛਿਨ੍ਨੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਪੁਨਰੇਵ ਰੂਹਤਿ;

ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯੇ ਅਨੂਹਤੇ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੩੩੮);

ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਵਮਾਹ. ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਹਿ ਤਥਾਗਤਾ, ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਫਲੇ. ਸੁਵਾਨਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗੇਨ ਚੇਵ ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਫਲੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਹੇਤੁਮ੍ਹੀਤਿ. ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਤ੍ਥਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨੇਵਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਯਾ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਵੇਸਨਵਸੇਨ ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ. ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵਿਰਾਗੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ‘‘ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੫; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੨; ਮਹਾਵ. ੨੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਰਾਗੇਨ ਨਿਰੋਧੋ ਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ, ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਤੋ ਅਸੇਸੋ ਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਰਾਗੋਤਿ ਹਿ ਪਹਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸੇਸੋ ਵਿਰਾਗੋ ਅਸੇਸੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਪਨੇਤਾਨਿ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋਤਿਆਦੀਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਾਨਿ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਤਣ੍ਹਾ ਅਸੇਸਾ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਆਗਮ੍ਮ ਤਣ੍ਹਾ ਚਜੀਯਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਯਤਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ, ਕਾਮਗੁਣਾਲਯੇਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਏਕੋਪਿ ਆਲਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਚਾਗੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਮੁਤ੍ਤਿ ਅਨਾਲਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਮੇਵ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਾਮਾਨਿ ਪਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਨਾਮਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਸੇਸਵਿਰਾਗੋ ਅਸੇਸਨਿਰੋਧੋ ਚਾਗੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਮੁਤ੍ਤਿ ਅਨਾਲਯੋ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੋ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ ਅਨਾਯੂਹਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿ ਅਗਤਿ ਅਜਾਤਂ ਅਜਰਂ ਅਬ੍ਯਾਧਿ ਅਮਤਂ ਅਸੋਕਂ ਅਪਰਿਦੇਵਂ ਅਨੁਪਾਯਾਸਂ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ.

ਇਦਾਨਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯਪਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਯੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਾ ਖੋ ਪਨੇਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪੁਰਿਸੋ ਖੇਤ੍ਤੇ ਜਾਤਂ ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੁਵਲ੍ਲਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੂਲਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮਿਲਾਯਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੇਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਹੀਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਖੇਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੁ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤਣ੍ਹਾ. ਸਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਮੂਲਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਗਤਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਖੇਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੁ ਵਿਯ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਟਵਿਤੋ ਚੋਰੇ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਨਗਰਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇ ਘਾਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤੋ ਅਟਵਿਯਂ ਚੋਰਾ ਮਤਾਤਿ ਵਾ ਮਾਰਿਤਾਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ, ਏਵਮੇਵ ਅਟਵਿਯਂ ਚੋਰਾ ਵਿਯ ਯਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਰਾ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ. ਏਵਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਅਟਵਿਯਂ ਚੋਰਾ ਵਿਯ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਥ ਵਾ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪੁਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਵਿਸਨਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬.

ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਯਮੇਵਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਗ੍ਗਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਤ੍ਥਂ ਨਿਯਮਨਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੦੫). ਅਰਿਯੋਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਫਲਪਟਿਲਾਭਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯੋ. ਅਟ੍ਠ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਾ ਵਿਯ ਸੇਨਾ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਵਿਯ ਤੂਰਿਯਂ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਮਗ੍ਗੋ ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵੋਦਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਤੀਣਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਤਾਵ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹਵਿਧਮਨਵਸੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਪਿ ਤਥੇਵ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਿ ਚ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਸਮ੍ਮਾ ਵੋਦਾਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਦਹਤਿ.

ਅਪਿਚੇਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਨ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿਆਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਯੋ ਤਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾਯੋਪਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਵਿਰਤਿਯੋਯੇਵ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤੀਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਯਂ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਯੇਵ.

ਇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦੇਸਿਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬, ੨੦, ੨੯) ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਿਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸਚੋਰੇ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਖੇਮੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦੇਸਿਤਾ.

ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਬਹੂਪਕਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਹੇਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕਹਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਕੂਟੋ ਅਯਂ ਛੇਕੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਵਂ ਯੋਗਾਵਚਰੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਇਮੇ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਯੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਕੋਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਤਚ੍ਛਕੋ ਵਾਸਿਯਾ ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਇਮੇ ਰੂਪਾਵਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਸ੍ਵਾਯਂ ਯਥਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯਪਿ ਉਪਕਾਰਕੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੩). ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਵਾਚਾਯ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਾਚਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਿਕਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਪਨ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਪਹਾਯ ਉਭਯਂ ਸੁਚਰਿਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਯਸ੍ਮਾ ਆਜੀਵਟ੍ਠਮਕਸੀਲਂ ਪੂਰਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਏਵਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਮੇ ਆਜੀਵੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਰਿਤੋਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਵਿਹਰਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਇਦਂ ਵੀਰਿਯਮਾਰਭਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਤਤੋ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨਾਪਿ ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਸਤਿ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਵਂ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿਯੋ ਸਮਨ੍ਵੇਸਿਤ੍ਵਾ ਪਹੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਟ੍ਟਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਵਿਵਟ੍ਟਂ. ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਟ੍ਟੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਵਟ੍ਟੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਚ, ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ? ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਚ ਆਚਰਿਯਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ‘‘ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪਂ, ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਵਨੇਨੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਕਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਏਕਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ…ਪੇ… ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ.

ਏਵਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਸਵਨਧਾਰਣਸਮ੍ਮਸਨਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਵਨਪਟਿਵੇਧੋਯੇਵ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੀਸੁ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ ਨਿਰੋਧੇ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਸਵਨਧਾਰਣਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਲੋਕਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਪਨ ਪਤ੍ਤਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਇਧ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਮਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਾਮਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਮਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਮਨਸਿਕਾਰਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੋਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਮੇਵ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਮਗ੍ਗੋ ਭਾਵਿਤੋਵ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਕਟਂ, ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਸੁ ‘‘ਅਹੋ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਤਾਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਦਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਕਟਂ. ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਤੋ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਂ. ਇਤਿ ਤਾਨਿ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ. ਇਤਰੇਸਂ ਪਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਯੋਗੋ ਭਵਗ੍ਗਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਅਵੀਚਿਫੁਸਨਤ੍ਥਂ ਪਾਦਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਸਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਪਟਿਪਾਦਨਂ ਵਿਯ ਚ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਤਾਨਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ. ਏਵਂ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਚ ਦੁਦ੍ਦਸੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਵੇਧਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਤਂ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਅਪਰੇ ਪਨਾਹੁ – ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਞਾਣਂ ਸੁਤਮਯਞਾਣਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਂ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਅਭਿਸਮਯਞਾਣਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੁਤਮਯਞਾਣਂ? ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਯਂ ਸਮੁਦਯੋ, ਅਯਂ ਨਿਰੋਧੋ, ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ. ਇਦਂ ਸੁਤਮਯਞਾਣਂ. ਕਤਮਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਂ? ਸੋ ਸੁਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਚ, ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਚ੍ਚੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਇਦਂ ਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਦਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਂ. ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ? ਸੋ ਏਵਂ ਯਥਾਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਅਥ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਇਦਂ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ. ਕਤਮਂ ਅਭਿਸਮਯਞਾਣਂ? ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਅਭਿਸਮੇਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੇਨ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯੇਨ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਂ ਅਭਿਸਮਯਞਾਣਨ੍ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਾਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਵਿਹਿਂਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟੋਤਿ ਅਵਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਤਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਾ ਕਾਮਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਨਤ੍ਥਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ. ਅਥਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਾਪੇਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸਪਿ ਪਦਘਾਤਨਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਂ, ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਨਤ੍ਥਂ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਏਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਤਾਵ ਅਸੁਭੇਸੁ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ, ਵਿਹਿਂਸਆਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਕਰੁਣਾਯ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਸੁਭਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਕਰੁਣਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਮੇਤੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਝਾਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨੋ ਏਕੋਵ ਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਿਸੁਣਾਵਾਚਾਦੀਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋਪੇਤਾ ਵੇਰਮਣਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਯ ਅਕੁਸਲਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾਵ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕੁਸਲਵੇਰਮਣਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪੇਤਾ ਵੇਰਮਣਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਵਿਧਾਯ ਅਕੁਸਲਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾਵ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕੁਸਲਵੇਰਮਣਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਅਰਿਯਸਾਵਕੋਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ਪਹਾਯਾਤਿ ਪਾਪਕਂ ਆਜੀਵਂ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੇਨਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਸਤ੍ਥੇਨ ਕੁਸਲਆਜੀਵੇਨ. ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਜੀਵਿਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾਵ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕੁਸਲਵੇਰਮਣਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ. ਪਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਾਨਂ. ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯਾਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ. ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਵਾਯਮਤੀਤਿ ਪਯੋਗਂ ਜਨੇਤਿ ਪਰਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤੀਤਿ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਹਜਾਤਵੀਰਿਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਪਦਹਤੀਤਿ ਪਧਾਨਵੀਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ. ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਨੇਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਆਸੇਵਨਾਭਾਵਨਾਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮਸਾਤਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਨ੍ਨਾਨਂ. ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਪਜਹਨਤ੍ਥਾਯ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਯਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ. ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਠਿਤਤ੍ਥਾਯ. ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯਾਤਿ ਅਨਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਾਵਾਯ. ਵੇਪੁਲ੍ਲਾਯਾਤਿ ਵਿਪੁਲਭਾਵਾਯ. ਭਾਵਨਾਯਾਤਿ ਵਡ੍ਢਿਯਾ. ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ ਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਾਯ.

ਏਤੇ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਲੋਕਿਯਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ. ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਾ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ; ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੫);

ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਅਨਨੁਭੂਤਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਏਤੇਯੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਹੀਯਮਾਨਾਪਿ ਏਤੇਯੇਵ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਗਨ੍ਥਧੁਤਙ੍ਗਸਮਾਧਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਵਕਮ੍ਮਭਵਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾ ਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਵਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੀਤਿ ਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਮਹਾਵਤ੍ਤਾਨਿ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਪਾਨੀਯਮਾਲ਼ਕਉਪੋਸਥਾਗਾਰਆਗਨ੍ਤੁਕਗਮਿਕਵਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਭਿਨ੍ਨਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਞ੍ਚ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਗਨ੍ਥਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਮ੍ਪਿ ਨਿਕਾਯਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਦ੍ਵੇਪਿ ਤਯੋਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਪਞ੍ਚਪਿ. ਤਸ੍ਸ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਗਨ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਪਹਾਯ ਕੁਸੀਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਨ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਗੁਣੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਧੁਤਙ੍ਗਗੁਣੇ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਆਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਰਤੋ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਟ੍ਠਸੁ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀਆਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਭਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਵਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੫) ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਵਾ ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੨) ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਿਹਰਤੋ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਂ ਪਹਾਯ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹੀਬਹੁਲਸ੍ਸ ਵਿਹਰਤੋ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਨਵਕਮ੍ਮਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਭੋਜਨਸਾਲਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਉਪਕਰਣਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਨਵਕਮ੍ਮੇ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇ ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਆਗਤੋ ਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਸੇਵਨਾਯ ਕਿਲੇਸਾ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਥਂ ਅਨਨੁਭੂਤਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਮਨਾਪਿਕਾਦਿਭੇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਲਭਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਨਨੁਭੂਤਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗੇਨ ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾਯ ਦੁਤਿਯਂ ਤਥੇਵ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ.

ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚੇਵ ਮਗ੍ਗੋ ਚ. ਤੇਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ ਤਥੇਵ ਤਤਿਯਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ. ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਸਕਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੋ ਹਿ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਦਤ੍ਵਾਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਾਸਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਨਿਰੋਧਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਾਸਂ ਠਿਤਿਯਾ ਤਥੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ.

ਯੇ ਏਵਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇ ਯਥਾ ਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤੇਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਕਿਚ੍ਚਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੂਤਾਪਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦਜਰਾਭਙ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਅਨੁਭੂਤਾਪਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਤ੍ਤਯਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਭੁਤ੍ਵਾਪਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੇਸਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਭੂਤਾਪਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ‘‘ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੮) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਕਤੋਕਾਸਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਏਵਂ ਕਤੇ ਓਕਾਸੇ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਅਸਮੂਹਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਭੂਮਿਯਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਭੂਮੀਤਿ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਤੇਭੂਮਕਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਂ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਸਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ. ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤੇਪਿ ਚ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਖਨ੍ਧੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਿਲੇਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਤਂ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਤੋ ਨ ਕੋਚਿ ਭਵਮੂਲਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ. ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਪਨ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਭੁਤਿ ਤੇਸੁ ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ. ਤਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਟ੍ਠੇਨ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਸ ਯੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੀਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਸਯਿਤਾ ਕਿਲੇਸਾ, ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਏਵ ਖਨ੍ਧਾ ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਾ ਖਨ੍ਧਾ. ਅਤੀਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਚ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨੁਸਯਿਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਤੀਤਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵ ਵਤ੍ਥੁ, ਨ ਇਤਰੇ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਨਾਗਤਾਦੀਸੁ. ਤਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨੁਸਯਿਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ ਵਤ੍ਥੁ, ਨ ਇਤਰੇ. ਏਸ ਨਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰੇਸੁ. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਤਂ ਤਂ ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਤੇ ਖਨ੍ਧਾ ਪਹੀਨਾਨਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਟ੍ਟਮੂਲਕਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਵਤ੍ਥੁਤੋ ਭੂਮੀਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਟ੍ਟਮੂਲਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਮਕੁਸਲਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਯਾਵ ਵਟ੍ਟਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਤਂ ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਯੇਵ, ਨ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੇਯੇਵ ਵਾ, ਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੂਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਸਯਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਥਂ? ਪਥਵੀਰਸਾਦਿ ਵਿਯ ਰੁਕ੍ਖੇ. ਯਥਾ ਹਿ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੇ ਪਥਵੀਤਲਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਥਵੀਰਸਞ੍ਚ ਆਪੋਰਸਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਮੂਲਖਨ੍ਧਸਾਖਾਪਸਾਖਾਪਲ੍ਲਵਪਲਾਸਪੁਪ੍ਫਫਲੇਹਿ ਵਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਨਭਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਕਪ੍ਪਾਵਸਾਨਾ ਬੀਜਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਰੁਕ੍ਖਪਵੇਣਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨਯਮਾਨੇ ਠਿਤੇ ਤਂ ਪਥਵੀਰਸਾਦਿਮੂਲੇਯੇਵ, ਨ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ. ਫਲੇਯੇਵ ਵਾ, ਨ ਮੂਲਾਦੀਸੂਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮੂਲਾਦੀਸੁ ਅਨੁਗਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸੇਵ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਫਲਾਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਮਣ੍ਡੂਕਕਣ੍ਟਕਂ ਨਾਮ ਵਿਸਕਣ੍ਟਕਂ ਆਕੋਟੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਸੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਤੇਨ ਵਿਸਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਥਵੀਰਸਆਪੋਰਸਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਸਵਧਮ੍ਮਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਪੁਨ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਰੁਕ੍ਖੇ ਵਿਸਯੋਜਨਂ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚਤੁਮਗ੍ਗਭਾਵਨਂ ਆਰਭਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ ਤੇਨ ਚਤੁਮਗ੍ਗਵਿਸਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਟ੍ਟਮੂਲਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਸਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਨਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਧਮ੍ਮਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭਵਨ੍ਤਰਸਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਚਰਿਮਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੇਨ ਨਿਰਿਨ੍ਧਨੋ ਵਿਯ ਜਾਤਵੇਦੋ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਏਵਂ ਭੂਮਿਯਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸਮੂਹਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇਵ ਸਮੁਦਾਚਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਨ ਆਪਾਥਗਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਧਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਵਸੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਂ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਮਨਾਰੂਲ਼੍ਹਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਕਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਅਭਾਵਾ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਪਨ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਮ੍ਪਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੂਹਤਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਅਨਤੀਤਤ੍ਤਾ ਅਸਮੂਹਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾਸਮੂਹਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਚ੍ਚੇਤਸ੍ਮਿਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਯਦੇਤਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਭੂਤਾਪਗਤੋਕਾਸਕਤਸਮੁਦਾਚਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਅਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾਸਮੂਹਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਂ ਨਾਸਯਮਾਨਂ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਯੇ ਮਗ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਕਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਭਾਵਨਾ ਹੋਤਿ, ਕਥਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾਤਿ? ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ. ਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਾਗਤਪੁਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨਾਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤਮ੍ਹ, ਅਨਨੁਭੂਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਭਵਾਮਾ’’ਤਿ. ਯਾਵਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਯਮੇਵ ਠਿਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਠਿਤਿਯਾ ਭਾਵੇਤੀਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਦਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਅਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਕਥਾ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਾਯੇਤਿ ਰੂਪਕਾਯੇ. ਰੂਪਕਾਯੋ ਹਿ ਇਧ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨ ਹਤ੍ਥਿਕਾਯਰਥਕਾਯਾਦਯੋ ਵਿਯ ਕਾਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨ, ਏਵਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਆਯਟ੍ਠੇਨ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪਰਮਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨਂ ਸੋ ਆਯੋਤਿਪਿ ਕਾਯੋ. ਆਯੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਆਯਨ੍ਤਿ ਤਤੋਤਿ ਆਯੋ. ਕੇ ਆਯਨ੍ਤਿ? ਕੁਚ੍ਛਿਤਾ ਕੇਸਾਦਯੋ. ਇਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਕਾਯੋ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਸੀਲੋ, ਕਾਯਂ ਵਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ. ਕਾਯੇਤਿ ਚ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਨਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਨ ਕਾਯੇ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਾ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵਾਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਕਾਰਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਨ ਕਾਯੇ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਏਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਨਾਪਿ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨੁਪਸ੍ਸੀ. ਯੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਕੋ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਯੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਏਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਅਥ ਖੋ ਰਥਸਮ੍ਭਾਰਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ ਵਿਯ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਨਗਰਾਵਯਵਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ ਵਿਯ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਪਤ੍ਤਵਟ੍ਟਿਵਿਨਿਭੁਜ੍ਜਕੋ ਵਿਯ ਰਿਤ੍ਤਮੁਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਕੋ ਵਿਯ ਚ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵਾਤਿ ਸਮੂਹਵਸੇਨੇਵ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮੂਹਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕਾਯੋ ਵਾ ਇਤ੍ਥੀ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਵਾ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮੂਹਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਪਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;

ਅਪਸ੍ਸਂ ਬਜ੍ਝਤੇ ਮੂਲ਼੍ਹੋ, ਬਜ੍ਝਮਾਨੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯਥਾ ਅਨੁਦਕਭੂਤਾਯਪਿ ਮਰੀਚਿਯਾ ਉਦਕਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਾਸੁਭਭੂਤੇਯੇਵ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਨਿਚ੍ਚਸੁਖਤ੍ਤਸੁਭਭਾਵਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ

ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਾਸੁਭਾਕਾਰਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯ੍ਵਾਯਂ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ ਵਾ…ਪੇ… ਸੋ ਸਤੋਵ ਅਸ੍ਸਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੭) ਨਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਦਿ ਚੁਣ੍ਣਕਜਾਤਅਟ੍ਠਿਕਪਰਿਯੋਸਾਨੋ ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ਪਰਤੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾਯਂ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਥਵੀਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਆਪੋਕਾਯਂ, ਤੇਜੋਕਾਯਂ, ਵਾਯੋਕਾਯਂ, ਕੇਸਕਾਯਂ, ਲੋਮਕਾਯਂ, ਛਵਿਕਾਯਂ, ਚਮ੍ਮਕਾਯਂ, ਮਂਸਕਾਯਂ, ਰੁਹਿਰਕਾਯਂ, ਨ੍ਹਾਰੁਕਾਯਂ, ਅਟ੍ਠਿਕਾਯਂ, ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੫) ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਾਯੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਥ ਵਾ ਕਾਯੇ ਅਹਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਕਸ੍ਸ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਤੋ ਆਗਤਨਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸੇਵ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਾਦਿਨੋ ਆਕਾਰਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋਪਿ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਾਧਾਰਣੋ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਕਾਯਾਦਿਕੇ ਬਹੁਧਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਾਯੇ ਏਕੇਕਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਵਿਹਾਰਸਮਾਯੋਗਪਰਿਦੀਪਨਮੇਤਂ, ਏਕਂ ਇਰਿਯਾਪਥਬਾਧਨਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਪਤਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਹਰਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਤਾਪੀਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਵੀਰਿਯਸਮਾਯੋਗਪਰਿਦੀਪਨਮੇਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਯਂ ਤਂ ਵੀਰਿਯਂ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਆਤਾਪਨਤੋ ਆਤਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੇਨ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਸਤਿਮਾਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਤਿਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਸਤਿਞ੍ਚ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੪). ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਾਤਾਪਿਨੋ ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਖੇਪੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਪਾਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਨੁਪਾਯਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇ ਚ ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਉਪਾਯਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਅਨੁਪਾਯਾਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਚ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਙ੍ਗਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਹਾਨਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਦਙ੍ਗਵਿਨਯੇਨ ਵਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਨਯੇਨ ਵਾ ਵਿਨਯਿਤ੍ਵਾ. ਲੋਕੇਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਕਾਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਸ੍ਵੇਵ ਇਧ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਕਾਯਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਹੀਯਤਿ, ਵੇਦਨਾਦੀਸੁਪਿ ਪਹੀਯਤਿਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੩੬੨) ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲੋਕਸਙ੍ਖਾਤਤ੍ਤਾਯੇਵ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਂ ਪਨਾਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲੋਕੋ (ਵਿਭ. ੫੩੮), ਸ੍ਵੇਵ ਕਾਯੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਅਯਮੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚ ਸਮਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਪਾਠਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ, ਸਯਂ ਵਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਸਾਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਗਹਣੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਗਹਣੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਬਲਵਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਸ੍ਸ ਅਨੁਰੋਧਸ੍ਸ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯਵਿਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਸ੍ਸ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਨਯੇਨ ਚ ਕਾਯੇ ਅਭਿਰਤਿਯਾ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯਭਾਵਨਾਯ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯੇ ਅਭੂਤਾਨਂ ਸੁਭਸੁਖਭਾਵਾਦੀਨਂ ਪਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯੇ ਭੂਤਾਨਂ ਅਸੁਭਾਸੁਖਭਾਵਾਦੀਨਂ ਅਪਨਯਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰਸ੍ਸ ਯੋਗਾਨੁਭਾਵੋ ਯੋਗਸਮਤ੍ਥਤਾ ਚ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਯੋਗਾਨੁਭਾਵੋ ਹਿ ਏਸ, ਯਦਯਂ ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਅਰਤਿਰਤਿਸਹੋ ਅਭੂਤਪਕ੍ਖੇਪਭੂਤਾਪਨਯਨਵਿਰਹਿਤੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਚੇਸ ਅਰਤਿਰਤਿਸਹੋ ਅਭੂਤਂ ਅਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਭੂਤਞ੍ਚ ਅਨਪਨੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਵਿਹਾਰੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਪਰਿਹਰਣਂ. ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਤਾਪੇਨ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਹਰਣੂਪਾਯੋ ਵਾ. ਸਤਿਯਾ ਵਾ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਮਥੋ, ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਭਾਵਨਾਫਲਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਪੁਨ ਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਥੋ – ਸੁਖਾਦੀਸੁ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਾਸੁ ਵੇਦਨਾਸੁ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਏਕੇਕਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ, ਸਰਾਗਾਦਿਕੇ ਸੋਲ਼ਸਪ੍ਪਭੇਦੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਏਕੇਕਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ, ਕਾਯਵੇਦਨਾਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਏਕੇਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੮੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੫) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਨੀਵਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਕਾਯੇ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨਂ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਾ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ ਤਾਵ ਵੇਦਨਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ? ਸੁਖਾ ਤਾਵ ਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸਲ੍ਲਤੋ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯੋ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਦ੍ਦ, ਦੁਕ੍ਖਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਸਲ੍ਲਤੋ;

ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ;

ਸ ਵੇ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੩);

ਸਬ੍ਬਾ ਏਵ ਚੇਤਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋਪਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੯). ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤੋਪਿ ਚ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਠਿਤਿਸੁਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਾ. ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਠਿਤਿਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਸੁਖਾ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਞਾਣਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਾਣਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੫). ਅਪਿਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਤ੍ਤਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨਾਪਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ.

ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਸਹਜਾਤਭੂਮਿਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਤ੍ਤਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਸਰਾਗਾਦਿਸੋਲ਼ਸਭੇਦਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਲਕ੍ਖਣਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਤ੍ਤਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਸਨ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਹੀਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਦਿਲੋਕੇਸੁਪਿ ਤਂ ਪਹੀਨਮੇਵ, ਨਾਨਾਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਪਨ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤੋ ਵਾ ਏਕਤ੍ਥ ਪਹੀਨਂ, ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਪਹਾਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਤਿ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਵੇਦਨਂ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਆਦਿਤੋ ਹਿ ਕਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਆਗਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ, ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ, ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ. ਵੇਦਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਆਗਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ, ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ, ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਦੇਸਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਕਾਯੇ ਪਨ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਾ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ. ਵੇਦਨਾਯ ‘‘ਸੁਖਾ’’ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਾ ਵੇਦਨਾਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ. ਚਿਤ੍ਤੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਾ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ. ਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਾ ਧਮ੍ਮਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ. ਇਤਿ ਏਕਾਵ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤ੍ਤੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ. ਯੋ ਪਨਾਯਮੇਤ੍ਥ ਏਵਕਾਰੋ, ਸੋ ਨਿਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਿਯਮਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਣਸਮਯੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਂ ਕਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿ ਏਵਞ੍ਹਿ ਨਿਯਮੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਨੂਨਿਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਾਮਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ, ਯੇਸੁ ਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਸਤਿ ਪਦੀਪੋਭਾਸੋ ਵਿਯ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮੋ ਹੋਤਿ ਓਰਿਮਤੀਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਪਾਰਿਮਤੀਰਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਯਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ, ਕਿਂ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਵਿਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਂਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਏਸ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਾਮਧਾਤੁਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ਕਾਮਾਨਮੇਵ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਕਾਮਾਨਮੇਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੭੨). ਉਤ੍ਤਰਪਦੇਪਿ ਪਨ ਯਥਾ ‘‘ਇਧੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ, ਇਧ ਦੁਤਿਯੋ ਸਮਣੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੯; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ਏਤ੍ਥ ਏਵਕਾਰੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਨੀਵਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਵਿਵਿਚ੍ਚ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਤੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਧਾਰਣਵਚਨੇਨ ਤਦਙ੍ਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਵੇਕਾ ਚਿਤ੍ਤਕਾਯਉਪਧਿਵਿਵੇਕਾ ਚ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਕਾਯਵਿਵੇਕਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਕਾਯਵਿਵੇਕਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਵੇਕਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਵੇਕਾ.

ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨ ਯੇ ਚ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਕਤਮੇ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਮਨਾਪਿਕਾ ਰੂਪਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧) ਨਯੇਨ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਰਾਗੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧; ਵਿਭ. ੫੬੪) ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਹਿਪਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨ ਕਾਯਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਹਿ ਵਾ ਵਿਵਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਵਚਨਤੋ ਏਵ ਕਾਮਸੁਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਵਚਨਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਵਿਵੇਕਵਚਨਤੋਯੇਵ ਚ ਏਤੇਸਂ ਪਠਮੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਪਠਮੇਨ ਲੋਲਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਬਾਲਭਾਵਸ੍ਸ. ਪਠਮੇਨ ਚ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਆਸਯਪੋਸਨਂ ਵਿਭਾਵਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਤਾਵ ਨਯੋ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਕਾਮੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਪਕ੍ਖੇ.

ਕਿਲੇਸਕਾਮਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਚ ਰਾਗੋਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਭੇਦੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਵ ਕਾਮੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਚ ਅਕੁਸਲਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਕਾਮਾ, ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੫੬੪) ਨਯੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਉਪਰਿ ਝਾਨਙ੍ਗਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਲੇਸਕਾਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਕੁਸਲਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਪਦੇ. ਅਨੇਕਭੇਦਤੋ ਚਸ੍ਸ ਕਾਮਤੋਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕੁਸਲਭਾਵੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੫੬੪) ਨਯੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਉਪਰਿ ਝਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨੀਵਰਣਾਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਹਿ ਝਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨੇਵ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸਕਾਨਿ ਵਿਨਾਸਕਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸਮਾਧਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਪੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ, ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਸੁਖਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਵਿਚਾਰੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯਾ’’ਤਿ ਪੇਟਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨੀਵਰਣਾਨਂ. ਅਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਪਠਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸੇਸਨੀਵਰਣਾਨਂ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਤੀਸੁ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਸੁ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਭੇਦਵਿਸਯਸ੍ਸ ਲੋਭਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਭੇਦਾਦਿਵਿਸਯਾਨਂ ਦੋਸਮੋਹਾਨਂ. ਓਘਾਦੀਸੁ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਠਮੇਨ ਕਾਮੋਘਕਾਮਯੋਗਕਾਮਾਸਵਕਾਮੁਪਾਦਾਨਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥ ਕਾਮਰਾਗਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਵਸੇਸਓਘਯੋਗਾਸਵਉਪਾਦਾਨਗਨ੍ਥਸਂਯੋਜਨਾਨਂ. ਪਠਮੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ. ਅਪਿਚ ਪਠਮੇਨ ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸੇਸਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੁਮਜ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣੋ ਵਿਚਾਰੋ. ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਚ ਨੇਸਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਟ੍ਠੇਨ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਟ੍ਠੇਨ ਚ ਘਣ੍ਡਾਭਿਘਾਤੋ ਵਿਯ ਚੇਤਸੋ ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਸੁਖੁਮਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਸਭਾਵੇਨ ਚ ਘਣ੍ਡਾਨੁਰਵੋ ਵਿਯ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਵਿਚਾਰੋ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਵਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਭੂਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਪਕ੍ਖਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵਿਯ, ਪਦੁਮਾਭਿਮੁਖਪਾਤੋ ਵਿਯ ਚ ਗਨ੍ਧਾਨੁਬਨ੍ਧਚੇਤਸੋ ਭਮਰਸ੍ਸ. ਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰੋ ਨਾਤਿਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਭੂਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਪਕ੍ਖਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਂ ਵਿਯ ਚ ਪਦੁਮਾਭਿਮੁਖਪਤਿਤਸ੍ਸ ਭਮਰਸ੍ਸ ਪਦੁਮਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭਾਗੇ.

ਦੁਕਨਿਪਾਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਆਕਾਸੇ ਗਚ੍ਛਤੋ ਮਹਾਸਕੁਣਸ੍ਸ ਉਭੋਹਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ ਵਾਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖੇ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਮਨਂ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਵਾਤਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪਕ੍ਖੇ ਫਨ੍ਦਾਪਯਮਾਨਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਵਿਯ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਚਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਠਮਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਮਲਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਂਸਭਾਜਨਂ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਚੁਣ੍ਣਤੇਲਵਾਲਣ੍ਡੁਪਕੇਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਪਰਿਮਜ੍ਜਨਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਚਾਰੋ. ਤਥਾ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਭਮਯਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ਨਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਂਸਰਣਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਚਾਰੋ. ਤਥਾ ਮਣ੍ਡਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਸਨ੍ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਕਣ੍ਟਕੋ ਵਿਯ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਬਹਿ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਕਣ੍ਟਕੋ ਵਿਯ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨੋ ਵਿਚਾਰੋ. ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਿਚਾਰੇਨ ਸਹ ਵਤ੍ਤਤਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਪੁਪ੍ਫੇਨ ਫਲੇਨ ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵਿਵੇਕਜਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਵਿਤ੍ਤਿ ਵਿਵੇਕੋ, ਨੀਵਰਣਵਿਗਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਵਿਤ੍ਤੋਤਿ ਵਾ ਵਿਵੇਕੋ, ਨੀਵਰਣਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਰਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵੇਕਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਵੇਕੇ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਵਿਵੇਕਜਂ. ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੀਣਯਤੀਤਿ ਪੀਤਿ, ਸਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾ ਪੀਤਿ, ਖਣਿਕਾ ਪੀਤਿ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾ ਪੀਤਿ, ਉਬ੍ਬੇਗਾ ਪੀਤਿ, ਫਰਣਾ ਪੀਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾ ਪੀਤਿ ਸਰੀਰੇ ਲੋਮਹਂਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਖਣਿਕਾ ਪੀਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਵਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਸਦਿਸਾ ਹੋਤਿ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾ ਪੀਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਤੀਰਂ ਵੀਚਿ ਵਿਯ ਕਾਯਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਉਬ੍ਬੇਗਾ ਪੀਤਿ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਾਪਨਪ੍ਪਮਾਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾ. ਫਰਣਾ ਪੀਤਿ ਅਤਿਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ. ਤਾਯ ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਧਮਿਤ੍ਵਾ ਪੂਰਿਤਵਤ੍ਥਿ ਵਿਯ ਮਹਤਾ ਉਦਕੋਘੇਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿ ਵਿਯ ਚ ਅਨੁਪਰਿਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਪੀਤਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਦੁਵਿਧਂ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਞ੍ਚ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸੁਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਕਾਯਿਕਞ੍ਚ ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ. ਸੁਖਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਤਿਵਿਧਂ ਸਮਾਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ – ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਂ, ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ, ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਞ੍ਚਾਤਿ. ਤਾਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢਮਾਨਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਗਤਾ ਫਰਣਾ ਪੀਤਿ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਪੀਤੀਤਿ.

ਇਤਰਂ ਪਨ ਸੁਖਯਤੀਤਿ ਸੁਖਂ, ਯਸ੍ਸੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਸੁਖਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਖਨਂ ਵਾ ਸੁਖਂ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਖਾਦਤਿ, ਖਣਤਿ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਬਾਧਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਤਂ ਸਾਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਚ ਨੇਸਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਲਾਭਤੁਟ੍ਠਿ ਪੀਤਿ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਰਸਾਨੁਭਵਨਂ ਸੁਖਂ. ਯਤ੍ਥ ਪੀਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਂ. ਯਤ੍ਥ ਸੁਖਂ, ਤਤ੍ਥ ਨ ਨਿਯਮਤੋ ਪੀਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਪੀਤਿ, ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਖਂ. ਕਨ੍ਤਾਰਖਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਨਨ੍ਤੁਦਕਦਸ੍ਸਨਸਵਨੇਸੁ ਵਿਯ ਪੀਤਿ, ਵਨਚ੍ਛਾਯਾਪਵੇਸਨਉਦਕਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਵਿਯ ਸੁਖਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਪੀਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਝਾਨੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੀਤਿ ਚ ਸੁਖਞ੍ਚ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਝਾਨੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਝਾਨਂ, ਏਵਂ ਪੀਤਿਸੁਖਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਵੇਕਜਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਅਲੋਪਸਮਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਪਦੇਨੇਵ ‘‘ਵਿਵੇਕਜਂਪੀਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਪਠਮਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਪਠਮਂ, ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਮਂ. ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਝਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਨਤੋ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਤਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਇਜ੍ਝਨਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ, ਫਲਂ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਤੋ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਜ੍ਝਾਪਨਤੋ ਚ ‘‘ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾਤਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਵਾ, ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇਨ ਇਰਿਯਤਿ, ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਿ.

ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਚ ਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਅਪਾਤੁਭਾਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਯੇਵ ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਇਧਾਤਿ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਰੇਸਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਧਿਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਜਾਤਂ, ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਦ੍ਧਾ. ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਯੋਗਤੋ ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਨੀਲਵਣ੍ਣਯੋਗਤੋ ਨੀਲਵਤ੍ਥਂ ਵਿਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਤਂ ਝਾਨਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਕ੍ਖੋਭਵੂਪਸਮਨੇਨ ਚ ਚੇਤੋ ਸਮ੍ਪਸਾਦਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋਤਿ ਏਵਂ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਚੇਤਸੋਤਿ ਏਤਂ ਏਕੋਦਿਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ – ਏਕੋ ਉਦੇਤੀਤਿ ਏਕੋਦਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਾਰੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠੋਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਏਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵਿਰਹਿਤੋ ਵਾ ਏਕੋ ਅਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਉਦਾਯਤੀਤਿ ਉਦਿ, ਉਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ ਚ ਸੋ ਉਦਿ ਚਾਤਿ ਏਕੋਦਿ. ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਇਤਿ ਇਮਂ ਏਕੋਦਿਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ. ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਏਕੋਦਿ ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤਸੋ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਜੀਵਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ‘‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਸਦ੍ਧਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਏਕੋਦਿਨਾਮਕੋ ਸਮਾਧਿ. ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ‘‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਦੁਞ੍ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਕ੍ਖੋਭੇਨ ਵੀਚਿਤਰਙ੍ਗਸਮਾਕੁਲਮਿਵ ਜਲਂ ਨ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਯਾਪਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾਯੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਪਿ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਾਕਟੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਝਾਨੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵੇਨ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਾ ਬਲਵਤੀ ਸਦ੍ਧਾ, ਬਲਵਸਦ੍ਧਾਸਹਾਯਪਟਿਲਾਭੇਨੇਵ ਚ ਸਮਾਧਿਪਿ ਪਾਕਟੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ, ਏਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਵਿਚਾਰਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਨਨੁ ਚ ‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ’ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ’’? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਵਮੇਤਂ, ਸਿਦ੍ਧੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਨੇਤਂ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਕਂ, ਨਨੁ ਅਵੋਚੁਮ੍ਹ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਰੇਸਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਸਮਧਿਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਇਦਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ, ਨ ਕਿਲੇਸਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਸ੍ਸ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ, ਨ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਮਿਵ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਾ, ਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮਿਵ ਚ ਅਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵਾਤਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਏਕੋਦਿਭਾਵਾਨਂ ਹੇਤੁਪਰਿਦੀਪਕਮਿਦਂ ਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਇਦਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਂ, ਨ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਚ ਅਭਾਵਾਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਰਿਦੀਪਕਞ੍ਚ. ਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਭਾਵਮਤ੍ਤਪਰਿਦੀਪਕਂ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਭਾਵਮਤ੍ਤਪਰਿਦੀਪਕਮੇਵ ਪਨ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਂ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ.

ਸਮਾਧਿਜਨ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਤੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਤੋ ਵਾ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਤੋ ਜਾਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਯਮੇਵ ਸਮਾਧਿ ‘‘ਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਕ੍ਖੋਭਵਿਰਹੇਨ ਅਤਿਵਿਯ ਅਚਲਤ੍ਤਾ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਂ ਇਦਮੇਵ ‘‘ਸਮਾਧਿਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਪਿ ਦੁਤਿਯਂ.

ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾਤਿ ਵਿਰਾਗੋ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਵਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵਾ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਵੂਪਸਮਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਵੂਪਸਮਮੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ, ਤਦਾ ਪੀਤਿਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਚ, ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਵੂਪਸਮਾ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਯੋਜਨਾਯ ਵਿਰਾਗੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਯਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਾ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ, ਤਦਾ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ, ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਯੋਜਨਾਯ ਵਿਰਾਗੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਯੇਵ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਝਾਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਨੂਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮੋ ਮਗ੍ਗੋ ਇਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਤਤਿਯੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੭੩; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੩; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੮੪; ਅ. ਨਿ. ੩.੮੮) ਏਵਂ ਪਹਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਧਿਗਮਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਕਂ, ਏਵਮੇਵ ਇਧ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਵਣ੍ਣਭਣਨਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾ’’ਤਿ.

ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪਕ੍ਖਪਤਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਯ ਵਿਸਦਾਯ ਵਿਪੁਲਾਯ ਥਾਮਗਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਦਸਵਿਧਾ ਹੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੀਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨੇਵ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧) ਏਵਮਾਗਤਾ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਕਤਿਭਾਵਾਵਿਜਹਨਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫੫੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੭੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੪੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੦੩) ਏਵਮਾਗਤਾ ਅਨਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਨਾਤਿਸਿਥਿਲਵੀਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਵੀਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਕਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਮਥਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਅਟ੍ਠ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਮਥਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੫੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਨੀਵਰਣਾਦਿਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੫੦) ਏਵਮਾਗਤਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸਞ੍ਞਿਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ‘‘ਯਦਤ੍ਥਿ ਯਂ ਭੂਤਂ, ਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੭੧; ਅ. ਨਿ. ੭.੫੫) ਏਵਮਾਗਤਾ ਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਯੇਵਾਪਨਕੇਸੁ ਆਗਤਾ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਸਮਵਾਹਿਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬੩; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੦) ਏਵਮਾਗਤਾ ਅਗ੍ਗਸੁਖੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਪਕ੍ਖਪਾਤਜਨਨੀ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬੫; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੨) ਏਵਮਾਗਤਾ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨੀਕਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਨੀਕਵੂਪਸਮਨੇਪਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਾ, ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਪਨਸ੍ਸਾਯਂ ਭੇਦੋ. ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਯੁਵਤ੍ਥੇਰਸੇਨਾਪਤਿਰਾਜਾਦਿਵਸੇਨ ਭੇਦੋ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਸੁ ਯਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਦਯੋ. ਯਤ੍ਥ ਵਾ ਪਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਥਾ ਚੇਤਾਸਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੀਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ. ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਹਿ ਸਾ, ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਾਯਂ ਗੇਹਂ ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਸਪ੍ਪਂ ਅਜਪਦਦਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨਸ੍ਸ ਤਂ ਥੁਸਕੋਟ੍ਠਕੇ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਸਪ੍ਪੋ ਨੁ ਖੋ, ਨੋ’’ਤਿ ਅਵਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਵਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕਸ੍ਸ ‘‘ਸਪ੍ਪੋ, ਨ ਸਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯਾ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਭਾਵਾਦਿਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਜਪਦਦਣ੍ਡੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਸਪ੍ਪਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਨ੍ਤਾਹਂ ਇਮਂ ਸਪ੍ਪਂ ਅਵਿਹੇਠੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾ ਅਡਂਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮੁਞ੍ਚਨਾਕਾਰਮੇਵ ਪਰਿਯੇਸਤੋ ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯਾ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਤਯੋ ਭਵੇ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ, ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ. ਇਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਪਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਪਨੇਸਾ ਵਿਚਿਨਨਗਹਣੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾਤਿ. ਵੀਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਵਸੇਸਾਹਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭਿਨ੍ਨਾ ਏਵਾਤਿ. ਆਹ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਛਲ਼ਙ੍ਗਝਾਨਸੁਦ੍ਧਿਯੋ;

ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਵੇਦਨਾ ਵੀਰਿਯਂ ਇਤਿ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸੋਪੇਕ੍ਖਾ, ਛ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਤੋ ਤਤੋ;

ਦੁਵੇ ਪਞ੍ਞਾ ਤਤੋ ਦ੍ਵੀਹਿ, ਚਤਸ੍ਸੋਵ ਭਵਨ੍ਤਿਮਾ’’ਤਿ.

ਇਤਿ ਇਮਾਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਵ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਚ ਪਠਮਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਰਪਿ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀ’ਤਿ ਏਵਮਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ, ਸਾ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ? ਅਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਅਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪੀਤੀਹਿ ਅਨਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਿਰਾ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾ ਜਾਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਰਤੀਤਿ ਸਤੋ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਇਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਸਤਿ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਲਕ੍ਖਣਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਦਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਪੁਰਿਮਜ੍ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਹਿ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਪ੍ਪਨਾ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਝਾਨਾਨਂ ਭੂਮਿਯਂ ਵਿਯ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਤਿ ਸੁਖਾ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਂ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਨ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਖੁਰਧਾਰਾਯਂ ਵਿਯ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਧੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਯਥਾ ਧੇਨੁਪਗੋ ਵਚ੍ਛੋ ਧੇਨੁਤੋ ਅਪਨੀਤੋ ਅਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨੋ ਪੁਨਦੇਵ ਧੇਨੁਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਮਿਦਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸੁਖਂ ਪੀਤਿਤੋ ਅਪਨੀਤਮ੍ਪਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਰਕ੍ਖੇਨ ਅਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨਂ ਪੁਨਦੇਵ ਪੀਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਿਯਾ. ਸੁਖੇ ਵਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਅਤਿਮਧੁਰਂ ਸੁਖਂ ਤਤੋ ਪਰਂ ਸੁਖਾਭਾਵਾ. ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੁਖੇ ਅਸਾਰਜ੍ਜਨਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਇਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਂ ਇਧੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਾਨਿ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦਨਾਭੋਗੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਨਾਮਕਾਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤਿਪਣੀਤੇਨ ਰੂਪੇਨ ਰੂਪਕਾਯੋ ਫੁਟ੍ਠੋ, ਯਸ੍ਸ ਫੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂਝਾਨਹੇਤੁ ਯਂਝਾਨਕਾਰਣਾ ਤਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਵਰਨ੍ਤਿ ਵਿਭਜਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਿਨ੍ਤਿ? ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀਤਿ. ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਤੇ ਏਵਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਪਸਂਸਾਰਹਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤਿਮਧੁਰਸੁਖੇ ਸੁਖਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੇਪਿ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਾਭਿਸਙ੍ਗੇਨ ਆਕਡ੍ਢੀਯਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪੀਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਤਾਯ ਸਤਿਮਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਂ ਅਰਿਯਜਨਸੇਵਿਤਮੇਵ ਚ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਸੁਖਂ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਸਂਸਾਰਹੋ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਪਸਂਸਾਰਹਤੋ ਨਂ ਅਰਿਯਾ ਤੇ ਏਵਂ ਪਸਂਸਾਰਹਹੇਤੁਭੂਤੇ ਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤਿਯਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਪਿ ਤਤਿਯਂ.

ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾਤਿ ਕਾਯਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇਵਾਤਿ ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇਵ, ਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਤਿ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ, ਪਹਾਨਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਦਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ? ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਹੀਯਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਸੁਖਾਨਿ ਪਠਮਦੁਤਿਯਤਤਿਯਾਨਂ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇਸੁ. ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੨੧੯ ਆਦਯੋ) ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਦਿ ਪਨੇਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤ੍ਥ ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਕਤ੍ਥ ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੧੦) ਏਵਂ ਝਾਨੇਸ੍ਵੇਵ ਨਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਅਤਿਸਯਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ. ਅਤਿਸਯਨਿਰੋਧੋ ਹਿ ਤੇਸਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ, ਨ ਨਿਰੋਧੋਯੇਵ. ਨਿਰੋਧੋਯੇਵ ਪਨ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇ, ਨਾਤਿਸਯਨਿਰੋਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨੇ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਡਂਸਮਕਸਾਦਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਵਾ ਵਿਸਮਾਸਨੂਪਤਾਪੇਨ ਵਾ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਅਨ੍ਤੋਅਪ੍ਪਨਾਯਂ. ਉਪਚਾਰੇ ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਮ੍ਪੇਤਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਵਿਹਤਤ੍ਤਾ. ਅਨ੍ਤੋਅਪ੍ਪਨਾਯਂ ਪਨ ਪੀਤਿਫਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਕਾਯੋ ਸੁਖੋਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਖੋਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਵਿਹਤਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨੇਯੇਵ ਚ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਸ੍ਸਾਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪਚ੍ਚਯੇਪਿ ਕਾਯਕਿਲਮਥੇ ਚਿਤ੍ਤੂਪਘਾਤੇ ਚ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਭਾਵੇ ਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਭਾਵੇ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਯੇਵ ਚ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਤਿ ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਪਹੀਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪੀਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਣੀਤਰੂਪਫੁਟ੍ਠਕਾਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਹਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਚ ‘‘ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਅਥੇਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸੂਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਾਪਿ ਏਤਾ ਵੇਦਨਾ ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਹਰੀ’’ਤਿ? ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ. ਯਾ ਹਿ ਅਯਂ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਸੁਖੁਮਾ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ ਗਹੇਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਨਾਮ ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਗੋਣਸ੍ਸ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਗੋਪੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਜੇ ਸਬ੍ਬਾ ਗਾਵੋ ਸਮਾਹਰਤਿ, ਅਥੇਕੇਕਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਗਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਗਣ੍ਹਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਗਾਹਾਪੇਤਿ, ਏਵਮੇਵਂ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਤਾ ਸਮਾਹਰਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਮਾਹਟਾ ਏਤਾ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਂ ਨੇਵ ਸੁਖਂ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਏਸਾ ਗਾਹਯਿਤੁਂ.

ਅਪਿਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਾਦਯੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਇਧਾਵੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਮੇ ਖੋ ਆਵੁਸੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੮). ਯਥਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਹੀਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਤਤਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਂ ਤਤ੍ਥ ਪਹੀਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਮ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸੇਤਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਚ੍ਚਯਘਾਤੇਨ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਰਾਗਦੋਸਾਨਂ ਅਤਿਦੂਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪੇਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤਾਸੁ ਹਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਰਾਗਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦੋਸਸ੍ਸ. ਸੁਖਾਦਿਘਾਤੇਨ ਚ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਰਾਗਦੋਸਾ ਹਤਾਤਿ ਅਤਿਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਭਾਵੇਨ ਅਦੁਕ੍ਖਂ. ਸੁਖਾਭਾਵੇਨ ਅਸੁਖਂ. ਏਤੇਨੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਤਤਿਯਵੇਦਨਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਾਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ਤਤਿਯਵੇਦਨਾ ਨਾਮ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਪਰੀਤਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਜਨਿਤਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਝਾਨੇ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸਤਿ, ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਸਤਿਯਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਕਤਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਏਤ੍ਥ ਸਤਿਯਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਾਯ ਸਤਿਯੇਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ, ਸਤਿਸੀਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹੇਟ੍ਠਾਪਿ ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਦਿਵਾ ਸੂਰਿਯਪ੍ਪਭਾਭਿਭਵਾ ਸੋਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਭਾਗਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਲਾਭਾ ਦਿਵਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਚਨ੍ਦਲੇਖਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ ਅਪਰਿਯੋਦਾਤਾ, ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਚਨ੍ਦਲੇਖਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਤੇਜਾਭਿਭਵਾ ਸਭਾਗਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਲਾਭਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਭੇਦੇ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਦਿਵਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਚਨ੍ਦਲੇਖਾਯ ਪਭਾ ਵਿਯ ਸਹਜਾਤਾਪਿ ਸਤਿਆਦਯੋ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤੇਜਾਭਿਭਵਾਭਾਵਾ ਸਭਾਗਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਲਾਭਾ ਅਯਂ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਚਨ੍ਦਲੇਖਾ ਅਤਿਵਿਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਚਨ੍ਦਲੇਖਾਯ ਪਭਾ ਵਿਯ ਸਹਜਾਤਾਪਿ ਸਤਿਆਦਯੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਚਤੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਨਾਨਾਮਗ੍ਗਵਸੇਨ. ਏਕਸ੍ਸ ਹਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦਯੋਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ. ਏਕਸ੍ਸ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਾਦਯੋਪਿ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ. ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਝਾਨਵਸੇਨ ਸਦਿਸਾ ਵਾ ਅਸਦਿਸਾ ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਸਦਿਸਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਮੇਨ ਹੋਤਿ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਗ੍ਗੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕੋ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਛ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾ. ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਨ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਯਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਯੋ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂਝਾਨਿਕਾਵ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਨਿਯਮੇਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਥੇਰਾ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਨ ਹਿ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਗ੍ਗੋਪਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਗ੍ਗੋਪਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਕਿਣ੍ਣਕਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਮਗ੍ਗੋਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋਵ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਵ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਪਾਦਕਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਮਗ੍ਗੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਝਾਨਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਂ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਨ ਸਤ੍ਤ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਛ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ. ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਮੇਨ ਚੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਨ ਚ ਹੋਤਿ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਵ.

ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਛ ਸਤ੍ਤ ਚੇਵ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਉਭਯਨਿਯਮਵਸੇਨ ਹੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਨਯੇ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਪਾਦਕਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਮਗ੍ਗੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਧ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੇ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਤਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਪਦੇਸੇ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਭਾਵਂ ਕਰੋਤਿ ਭੂਮਿਵਣ੍ਣੋ ਵਿਯ ਗੋਧਾਵਣ੍ਣਸ੍ਸ.

ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਰਵਾਦੇ ਪਨ ਯਤੋ ਯਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਯੇ ਯੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂਤਂਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸੋਵ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਰਵਾਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪੇਨ ਯਂ ਯਂ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇ ਯੇ ਝਾਨਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਂਤਂਝਾਨਸਦਿਸੋਵ ਹੋਤਿ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨਂ ਵਾ ਵਿਨਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਤਂ ਨ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਯਾ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਏਕਗ੍ਗਤਾ, ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਲੋਕਿਯੋ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗੇ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕਂ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਤਿਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕੋ ਚੇਤਸੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਾਭਿਨਿਰੋਪਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਯ ਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਤਥਾ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਤਿਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਮੁਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਚਸ੍ਸ ਵਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਵੋਦਾਨਭੂਤਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਕੁਹਨਾਦਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀਵਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸੀਲਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ ਤਦਨੁਰੂਪੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਵ ਕੋਸਜ੍ਜਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪ੍ਪਹਾਨੁਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਸਾਧਕੋ ਚ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਏਵਂ ਵਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਵ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਵਿਨਿਦ੍ਧੁਨਕੋ, ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਸਾਧਕੋ ਚ ਚੇਤਸੋ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਏਵਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸੁਵਿਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾਰਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਵਿਦ੍ਧਂਸਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਏਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ.

ਯੋ ਸਹ ਲੋਕਿਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੋ, ਸੋ ਖੋ ਪਨੇਸ ਮਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਰਣੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾ ਚੇਵ ਚਰਣਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨੇਨ ਇਤਰੇਸਂ ਸਮਥਯਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮਥੋ ਚੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ. ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਤਦਨਨ੍ਤਰਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਅਧਿਸੀਲਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਹਿ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਞ੍ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਗਮਨਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ਪਾਦੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਿਕੋ ਵਿਯ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨੇਨ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਂ ਸਮਥਯਾਨੇਨ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਮੋਹਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਦੋਸਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਚ ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਦਾਲੇਨ੍ਤੋ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਂ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਤ੍ਵਾ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਰਤਨਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਚ੍ਚਪਕਿਣ੍ਣਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਤੂਸੁ ਪਨ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਬਾਧਨਲਕ੍ਖਣਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਪਭਵਲਕ੍ਖਣਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਨ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ, ਅਪਿਚ ਪਵਤ੍ਤਿਪਵਤ੍ਤਕਨਿਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਕਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਤਤਣ੍ਹਾਅਸਙ੍ਖਤਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਚ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਨੂਨਾਨਿ ਅਨਧਿਕਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨਪਨੇਯ੍ਯਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਏਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਅਧਿਕਂ ਵਾ, ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ‘ਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਯਂ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਦੇਸਿਤਂ, ਅਹਮੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਯਥਾ ਚਾਹ –

‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘ਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਯਂ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਦੇਸਿਤਂ, ਅਹਮੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੬).

ਅਪਿਚ ਪਵਤ੍ਤਿਮਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ, ਨਿਵਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਉਪਾਯਂ. ਇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੂਨਂ ਏਤਪ੍ਪਰਮਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਥਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਤਣ੍ਹਾਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੂਪਾਯਾਨਂ, ਆਲਯਆਲਯਰਾਮਤਾਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੂਪਾਯਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨਾਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਫਲਨਿਰੋਧੋਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਤਦਧਿਗਮੂਪਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਭਵਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਵੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਖਮਾਹ. ਤਂ ਨੇਵ ਅਕਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮੁਦਯਂ. ਤਤੋ ਸਹੇਤੁਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਂਵਿਗ੍ਗਮਾਨਸਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਗਵੇਸੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਂ. ਤਤੋ ਨਿਰੋਧਾਧਿਗਮਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਕਮੋ.

ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਭਾਰੋ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਭਾਰਾਦਾਨਮਿਵ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਭਾਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਮਿਵ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਭਾਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨੂਪਾਯੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਰੋਗੋ ਵਿਯ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਰੋਗਨਿਦਾਨਮਿਵ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਰੋਗਵੂਪਸਮੋ ਵਿਯ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਭੇਸਜ੍ਜਮਿਵ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਵੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਅਪਿਚ ਵੇਰੀਵੇਰਮੂਲਵੇਰਸਮੁਗ੍ਘਾਤਵੇਰਸਮੁਗ੍ਘਾਤੂਪਾਯੇਹਿ, ਵਿਸਰੁਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖਮੂਲਮੂਲੂਪਚ੍ਛੇਦਤਦੁਪਚ੍ਛੇਦੂਪਾਯੇਹਿ, ਭਯਭਯਮੂਲਨਿਬ੍ਭਯਤਦਧਿਗਮੂਪਾਯੇਹਿ, ਓਰਿਮਤੀਰਮਹੋਘਪਾਰਿਮਤੀਰਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਵਾਯਾਮੇਹਿ ਚ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾਪੇਤਾਨਿ ਉਪਮਾਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ.

ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਪਨੇਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਵੇਦਕਕਾਰਕਨਿਬ੍ਬੁਤਗਮਕਾਭਾਵਤੋ ਸੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਹਿ ਨ ਕੋਚਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਕਾਰਕੋ ਨ ਕਿਰਿਯਾਵ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪੁਮਾ, ਮਗ੍ਗਮਤ੍ਥਿ ਗਮਕੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ –

ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਂ, ਪੁਰਿਮਦ੍ਵਯਮਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਮਮਤਪਦਂ;

ਧੁਵਸੁਖਅਤ੍ਤਵਿਰਹਿਤੋ, ਮਗ੍ਗੋ ਇਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਤੇਸੁ.

ਨਿਰੋਧਸੁਞ੍ਞਾਨਿ ਵਾ ਤੀਣਿ, ਨਿਰੋਧੋ ਚ ਸੇਸਤ੍ਤਯਸੁਞ੍ਞੋ. ਫਲਸੁਞ੍ਞੋ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਸਮੁਦਯੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ, ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ, ਨ ਫਲੇਨ ਸਗਬ੍ਭੋ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਪਕਤਿ ਵਿਯ. ਹੇਤੁਸੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਫਲਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਨਂ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮਵਾਯਾ, ਨ ਹੇਤੁਸਮਵੇਤਂ ਹੇਤੁਫਲਂ ਸਮਵਾਯਵਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਾਦਿ ਵਿਯ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਤਯਮਿਧ ਨਿਰੋਧਸੁਞ੍ਞਂ, ਤਯੇਨ ਤੇਨਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੀ ਸੁਞ੍ਞਾ;

ਸੁਞ੍ਞੋ ਫਲੇਨ ਹੇਤੁ, ਫਲਮ੍ਪਿ ਤਂਹੇਤੁਨਾ ਸੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਭਾਗਾਨਿ ਅਵਿਤਥਤੋ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤੋ ਦੁਕ੍ਕਰਪਟਿਵੇਧਤੋ ਚ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਂ ਵਾ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਂ ਵਾ, ਯੋ ਦੂਰਤੋਵ ਸੁਖੁਮੇਨ ਤਾਲ਼ਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੇਨ ਅਸਨਂ ਅਤਿਪਾਤੇਯ੍ਯ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਅਵਿਰਾਧਿਤਂ, ਯੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਏਤਦੇਵ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਞ੍ਚੇਵ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਞ੍ਚ; ਯੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ; ਅਥ ਖੋ ਤੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਰਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਯੇ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੧੫);

ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਸਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵੇ ਸਭਾਗਾਨਿ ਦੁਰਵਗਾਹਤ੍ਥੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਲੋਕਿਯਤ੍ਤਾ ਸਾਸਵਤ੍ਤਾ ਚ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਫਲਹੇਤੁਭੇਦਤੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਚ. ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿਪਿ ਦ੍ਵੇ ਸਭਾਗਾਨਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤੇਨ ਦੁਰਵਗਾਹਤ੍ਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਅਨਾਸਵਤ੍ਤਾ ਚ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਭੇਦਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋ ਚ. ਪਠਮਤਤਿਯਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਫਲਾਪਦੇਸਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਤੋ. ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਹੇਤੁਅਪਦੇਸਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਏਕਨ੍ਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਤੋ. ਪਠਮਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਸਙ੍ਖਤਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤੋ. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਨੇਵਸੇਕ੍ਖਨਾਸੇਕ੍ਖਭਾਵਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ.

‘‘ਇਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹਿ, ਨਯੇਹਿ ਚ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ;

ਵਿਜਞ੍ਞਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ, ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਏਕਵਿਧਂ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਦੁਵਿਧਂ ਨਾਮਰੂਪਤੋ, ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਭੇਦਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਚਤੁਆਹਾਰਭੇਦਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਭੇਦਤੋ. ਸਮੁਦਯੋਪਿ ਏਕਵਿਧੋ ਪਵਤ੍ਤਕਭਾਵਤੋ, ਦੁਵਿਧੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ, ਤਿਵਿਧੋ ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਭੇਦਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚਤੁਮਗ੍ਗਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਭੇਦਤੋ, ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਛਤਣ੍ਹਾਕਾਯਭੇਦਤੋ. ਨਿਰੋਧੋਪਿ ਏਕਵਿਧੋ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਭਾਵਤੋ, ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਦੁਵਿਧੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਤੋ, ਤਿਵਿਧੋ ਭਵਤ੍ਤਯਵੂਪਸਮਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚਤੁਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਨੀਯਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਪਞ੍ਚਾਭਿਨਨ੍ਦਨਵੂਪਸਮਤੋ, ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਛਤਣ੍ਹਾਕਾਯਕ੍ਖਯਭੇਦਤੋ. ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਏਕਵਿਧੋ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਦੁਵਿਧੋ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭੇਦਤੋ, ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਭੇਦਤੋ ਵਾ, ਤਿਵਿਧੋ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਭੇਦਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾ ਨਗਰਂ ਵਿਯ ਰਜ੍ਜੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਹਿ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਅਰਿਯੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਤੀਹਿ ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਯਾ, ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨).

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ.

ਅਪਿਚ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਕਵਿਧਾਨਿ ਅਵਿਤਥਤ੍ਤਾ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਦੁਵਿਧਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤੋ, ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਤੋ ਵਾ. ਤਿਵਿਧਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਨੇਵਪਹਾਤਬ੍ਬਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਚ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਨਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋਤਿ.

‘‘ਏਵਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ, ਦੁਬ੍ਬੋਧਾਨਂ ਬੁਧੋ ਵਿਧਿਂ;

ਅਨੇਕਭੇਦਤੋ ਜਞ੍ਞਾ, ਹਿਤਾਯ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚਾ’’ਤਿ.

ਸਚ੍ਚਪਕਿਣ੍ਣਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਅਨ੍ਤੇ ਸਚ੍ਚਚਤੁਕ੍ਕਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂ ਞਾਤਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣਂ ਨਿਗਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਸੋਤਾਵਧਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਗਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ.

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਿਨਿਯਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਸੁਤਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਸੀਲਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੭. ਸੀਲਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਸੀਲਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿਆਦੀਸੁ ਯਥਾ ਨੀਲਵਣ੍ਣਯੋਗਤੋ ਵਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਨੀਲਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨੀਲਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਗਣਨਵਸੇਨ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲੇ ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲਸ੍ਸ ਅਵਸਾਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਵਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਅਵਸਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾ. ਸਪਰਿਯਨ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਕਾਰਲੋਪੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦਕਂ ਦਕਾਸਯਾ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੮; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) ਏਤ੍ਥ ਉਕਾਰਲੋਪੋ ਵਿਯ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵੋ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਾ ਚ ਸਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚਾਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੀਲਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ. ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਨ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋਤਿਪਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾ, ਵੁਦ੍ਧੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋਤਿਪਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾ. ਸਮਾਦਾਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਅਖਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਖਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਕਤਪਟਿਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਮਲੇਨ ਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਜਾਤਿਮਣਿ ਵਿਯ ਸੁਧਨ੍ਤਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਸੁਵਣ੍ਣਂ ਵਿਯ ਚ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਅਨੂਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਪੂਣ੍ਣਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾ.ਅਯਂ ਤੇ ਸੀਲੇ ਦੋਸੋਤਿ ਕੇਨਚਿ ਚੋਦਕੇਨ ਪਰਾਮਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾ. ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਸਬ੍ਬਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਸਮਾਦਾਨਵਸੇਨ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਭੁਸਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ.

ਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠੇਨ ਪਦਾਨਿ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਾਸਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਉਪਰਿਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਸੀਲਾਨਿ ਤਾਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਪਦਾਨੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਪਦਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ. ਤੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦ੍ਵੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਚ ਕਾਲਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਚ. ਕਤਮੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਰਿਯਨ੍ਤੋ? ਉਪਾਸਕੋਪਾਸਿਕਾਨਂ ਯਥਾਸਮਾਦਾਨਵਸੇਨ ਏਕਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਅਟ੍ਠ ਵਾ ਦਸ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਸਾਮਣੇਰਸਾਮਣੇਰੀਨਂ ਦਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ. ਅਯਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਰਿਯਨ੍ਤੋ. ਕਤਮੋ ਕਾਲਪਰਿਯਨ੍ਤੋ? ਉਪਾਸਕੋਪਾਸਿਕਾ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨਾ ਪਰਿਵੇਸਨਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਵਿਹਾਰਗਤਾ ਵਿਹਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਏਕਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਵਾ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾਨਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਕਾਲਪਰਿਯਨ੍ਤੋ. ਇਮੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਸੀਲਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਵਾ ਮਰਣੇਨ ਵਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਕਾਲਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਤਂਤਂਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ.

ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਨ੍ਤਿ –

‘‘ਨਵ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਸੀਤਿ ਸਤਕੋਟਿਯੋ;

ਪਞ੍ਞਾਸ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਚ ਪੁਨਾਪਰੇ.

‘‘ਏਤੇ ਸਂਵਰਵਿਨਯਾ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ;

ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਸਿਕ੍ਖਾ ਵਿਨਯਸਂਵਰੇ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਗਣਨਵਸੇਨ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਸਮਾਦਾਨਭਾਵਵਸੇਨ ਲਾਭਯਸਞਾਤਿਅਙ੍ਗਜੀਵਿਤਹੇਤੁ ਅਦਿਟ੍ਠਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਵਵਸੇਨ ਉਪਰਿ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸੀਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਭਾਵਵਸੇਨ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ. ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ. ਤੇਸਂ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਵੁਦ੍ਧਪਰਿਯਨ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ –

‘‘ਪੁਥੂਨਂ ਜਨਨਾਦੀਹਿ, ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ;

ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ, ਪੁਥੁਵਾਯਂ ਜਨੋ ਇਤਿ’’. –

ਵੁਤ੍ਤਪੁਥੁਜ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣਾਨਤਿਕ੍ਕਮੇਪਿ –

‘‘ਦੁਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;

ਅਨ੍ਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਏਕੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੇਕੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ. –

ਵੁਤ੍ਤਪੁਥੁਜ੍ਜਨਦ੍ਵਯੇ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਸਮਾਗਮੇਨ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਾਨਂ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਾ ਕਲ੍ਯਾਣਕਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਾਨਂ.

ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਯੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ਆਰੋਗ੍ਯਾਨਵਜ੍ਜਛੇਕਸੁਖਵਿਪਾਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੪੬; ੨.੨੦.੧੨੯) ਆਰੋਗ੍ਯੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਕੁਸਲੋ? ਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਅਨਵਜ੍ਜੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੬੧) ਚ ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ ਯਥਾ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ ਚ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੫) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਅਨਵਜ੍ਜੇ. ‘‘ਕੁਸਲੋ ਤ੍ਵਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੨.੮੭), ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੨.੨੨.੯੪) ਛੇਕੇ. ‘‘ਕੁਸਲਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੮੦). ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੪੩੧) ਸੁਖਵਿਪਾਕੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਆਰੋਗ੍ਯੇਪਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਪਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕੇਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਨ੍ਤਿ ਚਲਯਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ. ਕੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਸਯਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਾ, ਤੇ ਕੁਸੇ ਲੁਨਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਾਨਤੋ ਤਨੁਕਰਣਤੋ ਕੁਸਂ ਞਾਣਂ. ਤੇਨ ਕੁਸੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਯਥਾ ਵਾ ਕੁਸਾ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਦੇਸਂ ਲੁਨਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਮੇਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਲੁਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਾ ਵਿਯ ਲੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ. ਅਪਿਚ ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਕੁਸਲਾ. ਇਧ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕੁਸਲਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਸੇ ਵਿਹਾਯ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਸਾਤਚ੍ਚਕਿਰਿਯਤਾਯ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾਯ ਚ ਯੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੇਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤਾਤਿਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਏਤੇਤਿਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਸਯਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਫਲਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਫਲਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਫਲਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ. ਤੇ ਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਅਵਸਾਨੇ ਏਤਸ੍ਸ, ਤੇ ਵਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਰਿਪੂਰਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ, ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੋ ਪਰਿਪੂਰਕਿਰਿਯਾ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਾ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ. ਤੇਸਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭੂਤੇ ਸੇਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਪਟਿਪਦਾਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਨਂ. ਕਾਯੇ ਚ ਜੀਵਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯੇਤਿ ਸਰੀਰੇ. ਸਰੀਰਞ੍ਹਿ ਅਸੁਚਿਸਞ੍ਚਯਤੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਞ੍ਚ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦੀਨਞ੍ਚ ਰੋਗਸਤਾਨਂ ਆਯਭੂਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਜੀਵਿਤੇਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਅਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ, ਨਿਸ੍ਸਿਨੇਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀਵਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾਨਂ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸੁ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਜੀਵਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਭਗਵਤੋ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਵਾ ਸਕਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨੇਵ ਹਿ ਤੇ ਕਿਲਮਮਾਨੇਪਿ ਕਾਯੇ ਵਿਨਸ੍ਸਮਾਨੇਪਿ ਜੀਵਿਤੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਨਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ. ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਾਨਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾਨਂ. ਅਟ੍ਠਪਿ ਹਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਂ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਂ ਅਵੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦਯੋਗੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਵਕਾ. ਤੇਸੁਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਟ੍ਠੇਯੇਵ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਸਬ੍ਬਾਸਵਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕੋਵ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ. ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ.

ਤਥਾਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋ – ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਧਮ੍ਮੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਵਾਦਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਾ ਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ, ਅਭਿਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਤਥਾਗਤੋ.

ਕਥਂ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ? ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕਹਿਤਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਨ੍ਨਾ ਪੁਰਿਮਕਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਆਗਤਾ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯੇਨਾਭਿਨੀਹਾਰੇਨ ਪੁਰਿਮਕਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਆਗਤਾ, ਤੇਨੇਵ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਆਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਕਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਦਾਨਸੀਲਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਞ੍ਞਾਵੀਰਿਯਖਨ੍ਤਿਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਸ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਸ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਨਯਨਧਨਰਜ੍ਜਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਾਦਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਚਰਿਯਾਯ ਕੋਟਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਆਗਤਾ, ਤਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਆਗਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਪੁਰਿਮਕਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤਾ, ਤਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ.

‘‘ਯਥੇਵ ਦੀਪਙ੍ਕਰਬੁਦ੍ਧਆਦਯੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵਂ ਮੁਨਯੋ ਇਧਾਗਤਾ;

ਤਥਾ ਅਯਂ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀਪਿ ਆਗਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤੇਨ ਚਕ੍ਖੁਮਾ’’ਤਿ.

ਕਥਂ ਤਥਾ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ? ਯਥਾ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤਾ ਪੁਰਿਮਕਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਗਤਾ. ਕਥਞ੍ਚ ਤੇ ਗਤਾ? ਤੇ ਹਿ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤਾ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਤ੍ਤਰੇਨਮੁਖਾ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੇਤਮ੍ਹਿ ਛਤ੍ਤੇ ਅਨੁਧਾਰਯਮਾਨੇ, ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਸਾ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤਿ, ਆਸਭਿਞ੍ਚ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ ‘ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੧). ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਤਥਂ ਅਹੋਸਿ ਅਵਿਤਥਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਯਞ੍ਹਿ ਸੋ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਚਤੁਰਿਦ੍ਧਿਪਾਦਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਉਤ੍ਤਰਮੁਖਭਾਵੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾਵਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੋ ਸਤ੍ਤਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਰਤਨਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰਾ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੬੯੩) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਚਾਮਰੁਕ੍ਖੇਪੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤਿਤ੍ਥਿਯਨਿਮ੍ਮਥਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਧਾਰਣਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਰਵਿਮਲਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਾਦਿਸਾਨੁਵਿਲੋਕਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਆਸਭਿਵਾਚਾਭਾਸਨਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਵਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤਥਾਯਂ ਭਗਵਾਪਿ ਗਤੋ. ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਤਥਂ ਅਹੋਸਿ ਅਵਿਤਥਂ ਤੇਸਂਯੇਵ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਮੁਹੁਤ੍ਤਜਾਤੋਵ ਗਵਂਪਤੀ ਯਥਾ, ਸਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਫੁਸੀ ਵਸੁਨ੍ਧਰਂ;

ਸੋ ਵਿਕ੍ਕਮੀ ਸਤ੍ਤ ਪਦਾਨਿ ਗੋਤਮੋ, ਸੇਤਞ੍ਚ ਛਤ੍ਤਂ ਅਨੁਧਾਰਯੁਂ ਮਰੂ.

‘‘ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ ਸੋ ਸਤ੍ਤ ਪਦਾਨਿ ਗੋਤਮੋ, ਦਿਸਾ ਵਿਲੋਕੇਸਿ ਸਮਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ;

ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਪੇਤਂ ਗਿਰਮਬ੍ਭੁਦੀਰਯਿ, ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਤਥਾ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ.

ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਕਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥੇਵ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ…ਪੇ… ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਨ ਨੀਵਰਣੇ…ਪੇ… ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਪਹਾਯ ਗਤੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ.

ਕਥਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ? ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਤਥਂ ਅਵਿਤਥਂ, ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਪਗ੍ਘਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਉਣ੍ਹਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਆਕਾਸਧਾਤੁਯਾ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਰੂਪਸ੍ਸ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਪੀਤਿਯਾ ਫਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਸਾਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਯ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ, ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਸਦ੍ਧਾਬਲਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇ ਅਕਮ੍ਪਿਯਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੀਰਿਯਬਲਸ੍ਸ ਕੋਸਜ੍ਜੇ, ਸਤਿਬਲਸ੍ਸ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚੇ, ਸਮਾਧਿਬਲਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ, ਪਞ੍ਞਾਬਲਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਕਮ੍ਪਿਯਲਕ੍ਖਣਂ.

ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਵਿਚਯਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਂ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਫਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਸਮਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸ੍ਸ ਵੋਦਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਸ੍ਸ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਚੇਤਨਾਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਨਾਮਸ੍ਸ ਨਮਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਂ, ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਭਵਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਜਾਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਜਰਾਯ ਜੀਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਮਰਣਸ੍ਸ ਚੁਤਿਲਕ੍ਖਣਂ.

ਧਾਤੂਨਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਲਕ੍ਖਣਂ, ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਪਦਹਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਇਜ੍ਝਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਬਲਾਨਂ ਅਕਮ੍ਪਿਯਲਕ੍ਖਣਂ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਂ.

ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮਥਸ੍ਸ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਏਕਰਸਲਕ੍ਖਣਂ, ਯੁਗਨਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਂਵਰਲਕ੍ਖਣਂ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਂ.

ਖਯੇ ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਲਕ੍ਖਣਂ.

ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਮੂਲਲਕ੍ਖਣਂ, ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਮੋਧਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੇਦਨਾਯ ਸਮੋਸਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਮੁਖਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਤਿਯਾ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਲਕ੍ਖਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਰਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਮਤੋਗਧਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਤਥਂ ਅਵਿਤਥਂ. ਏਤਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਣਗਤਿਯਾ ਆਗਤੋ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਏਵਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ.

ਕਥਂ ਤਥਧਮ੍ਮੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ? ਤਥਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਨਿ ਅਵਿਤਥਾਨਿ ਅਨਞ੍ਞਥਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਮੇਤਂ ਅਵਿਤਥਮੇਤਂ ਅਨਞ੍ਞਥਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੦) ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਤਾਨਿ ਚ ਭਗਵਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਥਾਨਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਤ੍ਥੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਗਤਸਦ੍ਦੋ.

ਅਪਿਚ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਤਥੋ ਅਵਿਤਥੋ ਅਨਞ੍ਞਥੋ…ਪੇ… ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਤਥੋ ਅਵਿਤਥੋ ਅਨਞ੍ਞਥੋ. ਤਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਤਥੋ ਅਵਿਤਥੋ ਅਨਞ੍ਞਥੋ…ਪੇ… ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਤਥੋ ਅਵਿਤਥੋ ਅਨਞ੍ਞਥੋ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗਵਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਤਥਾਨਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤੋ. ਏਵਂ ਤਥਧਮ੍ਮੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ.

ਕਥਂ ਤਥਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ? ਭਗਵਾ ਯਂ ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਚ ਤੇਨ ਤਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਪਦਵਸੇਨ ਵਾ ‘‘ਕਤਮਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ? ਯਂ ਰੂਪਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵਣ੍ਣਨਿਭਾ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਨੀਲਂ ਪੀਤਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੬੧੬) ਨਯੇਨ ਅਨੇਕੇਹਿ ਨਾਮੇਹਿ ਤੇਰਸਹਿ ਵਾਰੇਹਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਨਯੇਹਿ ਵਿਭਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਥਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਵਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਦਾਦੀਸੁ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਂ ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਂ ਮਨਸਾ, ਤਮਹਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਤਮਹਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਤਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਂ, ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਸੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪). ਏਵਂ ਤਥਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਥਦਸ੍ਸੀਅਤ੍ਥੇ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਪਦਸਮ੍ਭਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਥਂ ਤਥਵਾਦਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ? ਯਂ ਰਤ੍ਤਿਂ ਭਗਵਾ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਰਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਯਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਿਂ ਯਮਕਸਾਲਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣੇ ਕਾਲੇ ਪਠਮਬੋਧਿਯਾਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਬੋਧਿਯਾਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮਬੋਧਿਯਾਪਿ ਯਂ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ਵੇਦਲ੍ਲਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ ਅਨੂਨਮਨਧਿਕਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਰਾਗਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨਂ ਦੋਸਮੋਹਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਵਾਲਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖਲਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਏਕਮੁਦ੍ਦਿਕਾਯ ਲਞ੍ਛਿਤਂ ਵਿਯ, ਏਕਨਾਲ਼ਿਕਾਯ ਮਿਤਂ ਵਿਯ, ਏਕਤੁਲਾਯ ਤੁਲਿਤਂ ਵਿਯ, ਚ ਤਥਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਯਞ੍ਚ, ਚੁਨ੍ਦ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਭਾਸਤਿ ਲਪਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਥਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਤਥਾਗਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੮੮). ਗਦਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਗਤਸਦ੍ਦੋ. ਏਵਂ ਤਥਵਾਦਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ.

ਅਪਿਚ ਆਗਦਨਂ ਆਗਦੋ, ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥੋ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਆਗਦੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦਕਾਰਸ੍ਸ ਤਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਏਵਮੇਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਥਂ ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ? ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਵਾਚਾਯ ਕਾਯੋ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਕਾਯਸ੍ਸਾਪਿ ਵਾਚਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵਾਦੀ ਤਥਾਕਾਰੀ ਯਥਾਕਾਰੀ ਤਥਾਵਾਦੀ ਚ ਹੋਤਿ. ਏਵਂਭੂਤਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਯਥਾ ਵਾਚਾ, ਕਾਯੋਪਿ ਤਥਾ ਗਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਚ ਕਾਯੋ, ਵਾਚਾਪਿ ਤਥਾ ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਯਥਾਵਾਦੀ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਥਾਕਾਰੀ, ਯਥਾਕਾਰੀ ਤਥਾਵਾਦੀ. ਇਤਿ ਯਥਾਵਾਦੀ ਤਥਾਕਾਰੀ, ਯਥਾਕਾਰੀ ਤਥਾਵਾਦੀ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਤਥਾਗਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ.

ਕਥਂ ਅਭਿਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਤਥਾਗਤੋ? ਉਪਰਿ ਭਵਗ੍ਗਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਵੀਚਿਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਿਰਿਯਂ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਤਿ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਤੁਲਾ ਵਾ ਪਮਾਣਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਤੁਲੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾਧਿਰਾਜਾ ਦੇਵਾਨਂ ਅਤਿਦੇਵੋ ਸਕ੍ਕਾਨਂ ਅਤਿਸਕ੍ਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਅਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮਾ. ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਸਦੇਵਕੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕੇ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਭੂ ਅਨਭਿਭੂਤੋ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਦਸੋ ਵਸਵਤ੍ਤੀ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਤਥਾਗਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩).

ਤਤ੍ਥੇਵਂ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਅਗਦੋ ਵਿਯ ਅਗਦੋ. ਕੋ ਪਨੇਸ? ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ ਚੇਵ ਪੁਞ੍ਞੁਸ੍ਸਯੋ ਚ. ਤੇਨ ਹੇਸ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਦਿਬ੍ਬਾਗਦੇਨ ਸਪ੍ਪੇ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਪਰਪ੍ਪਵਾਦਿਨੋ ਸਦੇਵਕਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਅਭਿਭਵਤਿ. ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਭਿਭਵਨੇ ਤਥੋ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਮਯੋ ਚੇਵ ਪੁਞ੍ਞਮਯੋ ਚ ਅਗਦੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦਕਾਰਸ੍ਸ ਤਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਅਭਿਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਤਥਾਗਤੋ.

ਅਪਿਚ ਤਥਾਯ ਗਤੋਤਿਪਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਥਂ ਗਤੋਤਿਪਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ. ਗਤੋਤਿ ਅਵਗਤੋ ਅਤੀਤੋ ਪਤ੍ਤੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਕਲਂ ਲੋਕਂ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਤਥਾਯ ਗਤੋ ਅਵਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਤਥਾਯ ਗਤੋ ਅਤੀਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਤਥਾਯ ਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਤਥਂ ਗਤੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਤੇਨ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ – ‘‘ਲੋਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਲੋਕਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ. ਲੋਕਸਮੁਦਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਲੋਕਸਮੁਦਯੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕਨਿਰੋਧੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀਪਟਿਪਦਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਵਿਤਾ. ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ…ਪੇ… ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਂ ਮਨਸਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਤਥਾਗਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩). ਤਸ੍ਸ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਚ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਭਾਵਦੀਪਨੇ ਮੁਖਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਤਥਾਗਤੋਵ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਭਾਵਂ ਵਣ੍ਣੇਯ੍ਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ ਤਥਾਗਤਗੁਣੇਨਾਪਿ ਸਮਸਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਸੇਨ ਤਥਾਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ.

ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ, ਅਰੀਨਂ ਅਰਾਨਞ੍ਚ ਹਤਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਾ, ਪਾਪਕਰਣੇ ਰਹਾਭਾਵਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਂ. ਆਰਕਾ ਹਿ ਸੋ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸੁਵਿਦੂਰਵਿਦੂਰੇ ਠਿਤੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਵਾਸਨਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਰਹਂ.

ਸੋ ਤਤੋ ਆਰਕਾ ਨਾਮ, ਯਸ੍ਸ ਯੇਨਾਸਮਙ੍ਗਿਤਾ;

ਅਸਮਙ੍ਗੀ ਚ ਦੋਸੇਹਿ, ਨਾਥੋ ਤੇਨਾਰਹਂ ਮਤੋ.

ਤੇ ਚਾਨੇਨ ਕਿਲੇਸਾਰਯੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਹਤਾਤਿ ਅਰੀਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾਪਿ ਅਰਹਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਰਾਗਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਯੋ ਹਤਾ;

ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥੇਨ ਨਾਥੇਨ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਅਰਹਂ ਮਤੋ.

ਯਞ੍ਚੇਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਵਤਣ੍ਹਾਮਯਨਾਭਿਪੁਞ੍ਞਾਦਿਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਜਰਾਮਰਣਨੇਮਿ ਆਸਵਸਮੁਦਯਮਯੇਨ ਅਕ੍ਖੇਨ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਤਿਭਵਰਥੇ ਸਮਾਯੋਜਿਤਂ ਅਨਾਦਿਕਾਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਂ, ਤਸ੍ਸਾਨੇਨ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਵੀਰਿਯਪਾਦੇਹਿ ਸੀਲਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਂ ਞਾਣਫਰਸੁਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਅਰਾ ਹਤਾਤਿ ਅਰਾਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾਪਿ ਅਰਹਂ.

ਅਰਾ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਸ੍ਸ, ਹਤਾ ਞਾਣਾਸਿਨਾ ਯਤੋ;

ਲੋਕਨਾਥੇਨ ਤੇਨੇਸ, ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ ਚੀਵਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇ ਅਰਹਤਿ ਪੂਜਾਵਿਸੇਸਞ੍ਚ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਥਾਗਤੇ ਯੇ ਕੇਚਿ ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਨ ਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪੂਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਸਿਨੇਰੁਮਤ੍ਤੇਨ ਰਤਨਦਾਮੇਨ ਤਥਾਗਤਂ ਪੂਜੇਸਿ, ਯਥਾਬਲਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਦੇਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਕੋਸਲਰਾਜਾਦਯੋ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਮ੍ਪਿ ਚ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਛਨ੍ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਧਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਸੋਕਮਹਾਰਾਜਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਵਿਹਾਰਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪੂਜਾਵਿਸੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਾਪਿ ਅਰਹਂ.

ਪੂਜਾਵਿਸੇਸਂ ਸਹ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਅਰਹਤਿ ਲੋਕਨਾਥੋ;

ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਿਨੋ ਅਰਹਤਿ ਨਾਮਮੇਤਂ.

ਯਥਾ ਚ ਲੋਕੇ ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨੋ ਬਾਲਾ ਅਸਿਲੋਕਭਯੇਨ ਰਹੋ ਪਾਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਸ ਨ ਕਦਾਚਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਾਪਕਰਣੇ ਰਹਾਭਾਵਤੋਪਿ ਅਰਹਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਰਹੋ ਨਾਮ, ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਸੁ ਤਾਦਿਨੋ;

ਰਹਾਭਾਵੇਨ ਤੇਨੇਸ, ਅਰਹਂ ਇਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ.

ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ –

ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਹਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਕਿਲੇਸਾਰੀਨ ਸੋ ਮੁਨਿ;

ਹਤਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਾਰੋ, ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨ ਚਾਰਹੋ;

ਨ ਰਹੋ ਕਰੋਤਿ ਪਾਪਾਨਿ, ਅਰਹਂ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ ਅਰਹਤ੍ਤਗੁਣੇਨਾਪਿ ਸਮਸਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਰਹਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤੋ, ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ, ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਤੋ, ਭਾਵੇਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਭਾਵਿਤਂ;

ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਹੀਨਂ ਮੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ. (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੯੯; ਸੁ. ਨਿ. ੫੬੩);

ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪ੍ਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਏਕੇਕਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨਾਪਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਮਨੇਸੁ. ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਛ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਛ ਫਸ੍ਸਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਯੋ ਛ ਵੇਦਨਾ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਛ ਸਞ੍ਞਾ, ਰੂਪਸਞ੍ਚੇਤਨਾਦਯੋ ਛ ਚੇਤਨਾ, ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਛ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾ, ਰੂਪਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ ਛ ਵਿਤਕ੍ਕਾ, ਰੂਪਵਿਚਾਰਾਦਯੋ ਛ ਵਿਚਾਰਾ, ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਦਸ ਕਸਿਣਾਨਿ, ਦਸ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ, ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਦਸ ਸਞ੍ਞਾ, ਕੇਸਾਦਯੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਾ, ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ, ਕਾਮਭਵਾਦਯੋ ਨਵ ਭਵਾ, ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਿ, ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਿ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਏਕਪਦਯੋਜਨਾ – ਜਰਾਮਰਣਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਜਾਤਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪ੍ਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਏਕੇਕਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ. ਯਂ ਵਾ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਞਾਣਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਭਾਗੋ ਉਪਰਿ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਨਾਪਿ ਸਮਸਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

੩੮. ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਅਪਰਿਯਨ੍ਤਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਦ੍ਵਯੇ ਏਕੇਕਮੇਵ ਸੀਲਂ ਪਞ੍ਚਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਤ੍ਥਿ ਸੀਲਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੀਲਂ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਤਥਾਵਿਧੋ ਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਲਾਭਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲਾਭੇਨ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਭੇਦੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲਾਭਪਰਿਯਨ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸੇਸਾਨਿਪਿ. ਯਸੋਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਵਾਰੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ. ਏਕਚ੍ਚੋਤਿ ਏਕੋ. ਲਾਭਹੇਤੂਤਿ ਲਾਭੋਯੇਵ ਹੇਤੁ ਲਾਭਹੇਤੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਲਾਭਹੇਤੁਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ‘‘ਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾ ਲਾਭਕਾਰਣਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਹੇਤੁਮੇਵ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਤਂ ਫਲਮੇਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਚ, ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਾਰਯਤੀਤਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਯਂ ਯਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਗਹਿਤਂ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਰਤਿ. ਏਵਰੂਪਾਨੀਤਿ ਏਵਂਸਭਾਵਾਨਿ, ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੀਲਾਨੀਤਿ ਗਹਟ੍ਠਸੀਲਾਨਿ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸੀਲਾਨਿ ਵਾ, ਯੇਸਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵਾ ਅਨ੍ਤੇ ਵਾ ਏਕਂ ਭਿਨ੍ਨਂ, ਤਾਨਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਛਿਨ੍ਨਸਾਟਕੋ ਵਿਯ ਖਣ੍ਡਾਨਿ. ਯੇਸਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਏਕਂ ਭਿਨ੍ਨਂ, ਤਾਨਿ ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਨਿਵਿਦ੍ਧਸਾਟਕੋ ਵਿਯ ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ. ਯੇਸਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਭਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਵਾ ਉਟ੍ਠਿਤੇਨ ਦੀਘਵਟ੍ਟਾਦਿਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਵਿਸਭਾਗਵਣ੍ਣੇਨ ਕਾਲ਼ਰਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸਰੀਰਵਣ੍ਣਾ ਗਾਵੀ ਵਿਯ ਸਬਲਾਨਿ. ਯੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਏਕੇਕਾਨਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਵਿਸਭਾਗਵਣ੍ਣਬਿਨ੍ਦੁਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਗਾਵੀ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧੇਨ ਮੇਥੁਨਸਂਯੋਗੇਨ ਕੋਧੂਪਨਾਹਾਦੀਹਿ ਚ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਹਤਤ੍ਤਾ ਖਣ੍ਡਾਨਿ ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਸਬਲਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਸਾਨੀਤਿ. ਤਾਨਿਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਦਾਸਬ੍ਯਤੋ ਮੋਚੇਤ੍ਵਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਭਾਵਾਕਰਣੇਨ ਨ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ. ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਨ ਪਸਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਰਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਕੇਨਚਿ ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਸੀਲੇਸੁ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਪਰਾਮਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨਿ. ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਂ ਵਾ, ਅਥ ਵਾ ਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿਂ ਫਲਸਮਾਧਿਂ ਵਾ ਨ ਸਂਵਤ੍ਤਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ. ਨ ਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਨੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਖਣ੍ਡਾਨੀਤਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਛਿਦ੍ਦਾਨੀਤਿਪਿ ਏਵਂ. ਸਬਲਾਨੀਤਿ ਵਿਵਣ੍ਣਕਰਣਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਾਸਾਨੀਤਿਪਿ ਏਵਂ. ਨ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਾਸਬ੍ਯਂ ਗਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਵਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਗਰਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਸਮਾਧਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਨੀਤਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਤ੍ਥੁਭੂਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

ਨ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਵਹਤ੍ਤਾ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਜਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਪੀਤਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨਾਵਹਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਪੀਤਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਪੀਤਿਜਾਯ ਬਲਵਪੀਤਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਿ. ਨ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਬਲਵਪੀਤਿਜਾਯ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਿ. ਨ ਸੁਖਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਜਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਨ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਿ. ਨ ਸਮਾਧਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਸੁਖਜਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਨ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਿ. ਨ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਨ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਨਿ.

ਨ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨ-ਕਾਰਮੇਵ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਵਿਰਾਗਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਪਦੇਹਿਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਵਿਰਾਗਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸਨਕਾਰੋ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਟ੍ਟੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਨ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਰਾਗਾਯਾਤਿ ਵਟ੍ਟੇ ਵਿਰਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ. ਨਿਰੋਧਾਯਾਤਿ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਨਤ੍ਥਾਯ. ਉਪਸਮਾਯਾਤਿ ਨਿਰੋਧਿਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਉਪਸਮਨਤ੍ਥਾਯ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਭਿਜਾਨਨਤ੍ਥਾਯ. ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਕਿਲੇਸਨਿਦ੍ਦਾਵਿਗਮੇਨ ਵਟ੍ਟਤੋ ਪਬੁਜ੍ਝਨਤ੍ਥਾਯ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਅਮਤਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ.

ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਯਾਤਿ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥਾਯ. ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਤਿਵਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਸੀਲਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਕਿਂ ਸੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਵ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਖਣ੍ਡਾਨੀਤਿਆਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਖਣ੍ਡਾਨੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਟ੍ਟੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਵਿਰਾਗਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗੋ. ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਮਗ੍ਗੋ, ਤੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਵਤ੍ਥਾਨਕਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੇਤਾਨਿ ਮਗ੍ਗਵੇਵਚਨਾਨਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵੇਵਚਨਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ.

੩੯. ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਪਰਿਯਨ੍ਤਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਿਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਕਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਤਿਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਮਵਾਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤਿਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨਂ.

ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ. ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਰਤਿ. ਅਪਿਚ ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਪਜਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਕਮ੍ਮਪਥਚੇਤਨਾ. ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ ਵਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੭) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਾ. ਸਂਵਰੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਸਂਵਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ, ਸਤਿਸਂਵਰੋ, ਞਾਣਸਂਵਰੋ, ਖਨ੍ਤਿਸਂਵਰੋ, ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੧੧) ਅਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ. ‘‘ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੩; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੫; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੯; ਅ. ਨਿ. ੩.੧੬) ਅਯਂ ਸਤਿਸਂਵਰੋ.

‘‘ਯਾਨਿ ਸੋਤਾਨਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, (ਅਜਿਤਾਤਿ ਭਗਵਾ;)

ਸਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਰਣਂ;

ਸੋਤਾਨਂ ਸਂਵਰਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਪਞ੍ਞਾਯੇਤੇ ਪਿਧੀਯਰੇ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੪੧) –

ਅਯਂ ਞਾਣਸਂਵਰੋ. ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੋ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੪; ੬.੫੮) ਨਯੇਨ ਆਗਤੋ, ਅਯਂ ਖਨ੍ਤਿਸਂਵਰੋ ਨਾਮ. ਯੋ ਚਾਯਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੪; ੬.੫੮) ਨਯੇਨ ਆਗਤੋ, ਅਯਂ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋ ਨਾਮ. ਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਇਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋਪਿ ਸਂਵਰੋ, ਯਾ ਚ ਪਾਪਭੀਰੁਕਾਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਤੋ ਵਿਰਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਂਵਰਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸੀਲਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕੋ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ. ਇਦਂ ਤਾਵ ਕਿਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ.

ਕਤਿ ਸੀਲਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਕੁਸਲਸੀਲਂ ਅਕੁਸਲਸੀਲਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸੀਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਕੇ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਕਤਿ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਖਸੀਲੋ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸੀਲੋ, ਅਯਂ ਕਲਹਸੀਲੋ, ਅਯਂ ਮਣ੍ਡਨਸੀਲੋ’’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਸੀਲਮਪਿ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ‘‘ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਸਂਵਰੇ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੭) ਵਚਨਤੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸੀਲਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕੁਸਲਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਸਂਵਰਸਮੋਧਾਨਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸਂਵਰਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਖਨ੍ਧਾ. ਤੇ ਹਿ ਸਂਵਰੇਨ ਸਮਾਗਤਾ ਮਿਸ੍ਸੀਭੂਤਾਤਿ ਸਂਵਰਸਮੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਮੋਧਾਨਂ ਸੀਲਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਭਾਵੇ ਜਾਤਚੇਤਨਾ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸਂਵਰਭਾਵੇ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਭਾਵੇ ਜਾਤਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੇਤਨਾਸਮੋਧਾਨੇਨ ਚੇਤਸਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਸਿਕਸਮੋਧਾਨਸੀਲਂ ਵਿਸੁਂ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਚੇਤਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਤੇ ਏਵ ਸੀਲਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਸੀਲਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਤਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੪੦. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤਨਾਚੇਤਸਿਕਾ ਸਂਵਰਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਸੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਰਾਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇਯੇਵ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਸਾਧਾਰਣਕ੍ਕਮੇਨ ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਸਂਵਰਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ, ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣਿਆਦਯੋ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਸਂਵਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵਰਣਤੋ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਚ ਸਂਵਰਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਸਂਵਰਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਿਦਹਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ. ਕਿਂ ਤਂ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣੀ. ਸਾ ਚ ਤਂ ਸਂਵਰਨ੍ਤੀਯੇਵ ਤਂ ਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ. ਏਵਮੇਵ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਵੇਰਮਣਿਆਦਯੋ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਦਸਸੁ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇਸੁ ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ. ਪਾਣਵਧੋ ਪਾਣਘਾਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਾਣੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਤੋ ਸਤ੍ਤੋ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਾਣੇ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਨੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਧਕਚੇਤਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ. ਸੋ ਗੁਣਵਿਰਹਿਤੇਸੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਦੀਸੁ ਪਾਣੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਾਣੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਾਸਰੀਰੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਯੋਗਮਹਨ੍ਤਤਾਯ. ਪਯੋਗਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਵਤ੍ਥੁਮਹਨ੍ਤਤਾਯ. ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਗੁਣੇ ਪਾਣੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਾਗੁਣੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਸਰੀਰਗੁਣਾਨਂ ਪਨ ਸਮਭਾਵੇ ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮਾਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਪਾਣੋ, ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਂ, ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਤੇਨ ਮਰਣਨ੍ਤਿ.

ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਪਰਸਂਹਰਣਂ, ਥੇਯ੍ਯਂ, ਚੋਰਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਪਰੋ ਯਥਾਕਾਮਕਾਰਿਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਦਣ੍ਡਾਰਹੋ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਤਦਾਦਾਯਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ. ਤਂ ਹੀਨੇ ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਪਣੀਤੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਤ੍ਥੁਪਣੀਤਤਾਯ. ਵਤ੍ਥੁਸਮਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਗੁਣਾਧਿਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਤਂ ਤਂ ਗੁਣਾਧਿਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਤੋ ਤਤੋ ਹੀਨਗੁਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਤਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਤੇਨ ਹਰਣਨ੍ਤਿ.

ਕਾਮੇਸੂਤਿ ਮੇਥੁਨਸਮਾਚਾਰੇਸੁ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋਤਿ ਏਕਨ੍ਤਨਿਨ੍ਦਿਤੋ ਲਾਮਕਾਚਾਰੋ. ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਵੀਤਿਕ੍ਕਮਚੇਤਨਾ ਕਾਮੇਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ.

ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਤਾਵ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਭਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਭਗਿਨਿਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਞਾਤਿਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਸਾਰਕ੍ਖਾ, ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾਤਿ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦਯੋ ਦਸ, ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ, ਛਨ੍ਦਵਾਸਿਨੀ, ਭੋਗਵਾਸਿਨੀ, ਪਟਵਾਸਿਨੀ, ਓਦਪਤ੍ਤਕਿਨੀ, ਓਭਤਚੁਮ੍ਬਟਾ, ਦਾਸੀ ਚ, ਭਰਿਯਾ ਚ, ਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਭਰਿਯਾ ਚ, ਧਜਾਹਟਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦਯੋ ਦਸਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਾਰਕ੍ਖਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾਨਂ ਦਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਅਞ੍ਞੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਇਦਂ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ.

ਸੋ ਪਨੇਸ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਰਹਿਤੇ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਅਗਮਨੀਯਵਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਵਨਪਯੋਗੋ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨਨ੍ਤਿ.

ਮੁਸਾਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਕੋ ਵਚੀਪਯੋਗੋ, ਕਾਯਪਯੋਗੋ ਵਾ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਵਿਸਂਵਾਦਕਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਮੁਸਾਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ਵਤ੍ਥੁ. ਵਾਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭੂਤਤੋ ਤਚ੍ਛਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਨ ਅਤਥਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਤਥਤੋ ਪਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਥਾਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦੋ. ਸੋ ਯਮਤ੍ਥਂ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਅਪਿਚ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ਨਤ੍ਥੀਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਸਕ੍ਖਿਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਤੇਲਂ ਵਾ ਸਪ੍ਪਿਂ ਵਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਗਾਮੇ ਤੇਲਂ ਨਦੀ ਮਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਪੂਰਣਕਥਾਨਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਅਦਿਟ੍ਠਂਯੇਵ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਅਤਥਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਵਿਸਂਵਾਦਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਜ੍ਜੋ ਵਾਯਾਮੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ.

ਯਾਯ ਵਾਚਾਯ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਹਦਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਭਾਵਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ. ਯਾਯ ਪਨ ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਂ ਕਰੋਤਿ, ਯਾ ਵਾਚਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਾ ਨੇਵ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਨ ਹਦਯਸੁਖਾ ਵਾ, ਅਯਂ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ. ਯੇਨ ਸਮ੍ਫਂ ਪਲਪਤਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ, ਸੋ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ. ਤੇਸਂ ਮੂਲਭੂਤਾ ਚੇਤਨਾਪਿ ਪਿਸੁਣਾਵਾਚਾਦਿਨਾਮਮੇਵ ਲਭਤਿ. ਸਾ ਏਵ ਚ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਵਾ ਭੇਦਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ. ਸਾ ਯਸ੍ਸ ਭੇਦਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਰੋ, ‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਨਾਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਭੇਦਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾ ਵਾ ‘‘ਇਤਿ ਅਹਂ ਪਿਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ’’ਤਿ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾ ਵਾ, ਤਜ੍ਜੋ ਵਾਯਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ. ਪਰੇ ਪਨ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਿਨ੍ਨੇਯੇਵ ਹੋਤਿ.

ਪਰਸ੍ਸ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ. ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕੋਪਿ ਪਨ ਪਯੋਗੋ ਚਿਤ੍ਤਸਣ੍ਹਤਾਯ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਚੋਰਾ ਵੋ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ. ਉਪ੍ਪਲਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚ ਨੇਸਂ ਉਪਰਿ ਪਤਨ੍ਤਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਚ ਕਦਾਚਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਇਮੇ ਅਹਿਰਿਕਾ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਿਨੋ, ਨਿਦ੍ਧਮਥ ਨੇ’’ਤਿ. ਅਥ ਚ ਨੇਸਂ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਣ੍ਹਤਾਯ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਚਨਸਣ੍ਹਤਾਯ ਅਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾਪਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਮਾਰਾਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਂ ਸੁਖਂ ਸਯਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਫਰੁਸਤਾਯ ਪਨੇਸਾ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾਵ. ਸਾ ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਤਯੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਅਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬੋ ਪਰੋ, ਕੁਪਿਤਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਕ੍ਕੋਸਨਾਤਿ.

ਅਨਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਿਕਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ. ਸੋ ਆਸੇਵਨਮਨ੍ਦਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਆਸੇਵਨਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਭਾਰਤਯੁਦ੍ਧਸੀਤਾਹਰਣਾਦਿਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾ, ਤਥਾਰੂਪਿਕਥਾਕਥਨਞ੍ਚਾਤਿ. ਪਰੇ ਪਨ ਤਂ ਕਥਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰੇਨ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੇ ਗਹਿਤੇਯੇਵ ਹੋਤਿ.

ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾ, ਪਰਭਣ੍ਡਾਭਿਮੁਖੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਇਦਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਭਣ੍ਡਾਭਿਜ੍ਝਾਯਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਪਰਭਣ੍ਡਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮਨਞ੍ਚਾਤਿ. ਪਰਭਣ੍ਡਵਤ੍ਥੁਕੇ ਹਿ ਲੋਭੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਨ ਤਾਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਯਾਵ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਇਦਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ.

ਹਿਤਸੁਖਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਯਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਸੋ ਪਰਵਿਨਾਸਾਯ ਮਨੋਪਦੋਸਲਕ੍ਖਣੋ, ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਪਰਸਤ੍ਤੋ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਨਾਸਚਿਨ੍ਤਾਤਿ. ਪਰਸਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਕੇ ਹਿ ਕੋਧੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਨ ਤਾਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਯਾਵ ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਯਂ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਵਿਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਂ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ.

ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਗਹਣਾਭਾਵੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ ਚ. ਅਪਿਚ ਅਨਿਯਤਾ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਨਿਯਤਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਚ ਗਹਿਤਾਕਾਰਵਿਪਰੀਤਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਥਾਭਾਵੇਨ ਤਸ੍ਸੂਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿਕਾਹੇਤੁਕਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਏਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਦਿਟ੍ਠੀਹਿ.

ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਦਸਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤੋ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਵੇਦਨਾਤੋ, ਮੂਲਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤੋਤਿ ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਸਤ੍ਤ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚੇਤਨਾਧਮ੍ਮਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਤਯੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਮੂਲਾਨਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਾ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚੇਵ ਮੂਲਾਨਿ ਚ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਹਿ ਮੂਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ.

ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ, ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ. ਤਥਾ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ. ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਵ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ. ਤਥਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋਵ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾਵ.

ਵੇਦਨਾਤੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਹਸਮਾਨਾਪਿ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਭਣੇ, ਮਾਰੇਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਤਿਵੇਦਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਤੋ ਸੁਖਵੇਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਭੀਤਤਸਿਤਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਂ, ਤਥਾ ਵਿਪਾਕਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਗਹਣਕਾਲੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਂ ਹੋਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਸੁਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਵੇਦਨੋ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚਿਤ੍ਤੇ ਪਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਦਨੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਿਵੇਦਨੋ, ਤਥਾ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ. ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਤਿਵੇਦਨੋ. ਪਰੇਸੁ ਹਿ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੇਸੁ ਚੇਲਾਦੀਨਿ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੇਸੁ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੀਤਾਹਰਣਭਾਰਤਯੁਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਕਥਨਕਾਲੇ ਸੋ ਸੁਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਠਮਂ ਦਿਨ੍ਨਵੇਤਨੇਨ ਏਕੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ, ਨੋ’’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਕਥਨਕਾਲੇ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਯਤੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਸੁਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਵੇਦਨਾ, ਤਥਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੋ.

ਮੂਲਤੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ, ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ. ਤਥਾ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਚ. ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਮੋਹਵਸੇਨ ਏਕਮੂਲਾ, ਤਥਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾਤਿ.

ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਨ ਵਿਰਤਿਯੋ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਏਤਾਯ ਵਿਰਮਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਵਿਰਮਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਤਨ੍ਤਿ ਵਿਰਤਿ. ਯਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਰਤਿ, ਸਾ ਪਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧਾ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤਿ ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਵਯਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਰੂਪਂ ਪਾਪਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤਿ ਨਾਮ. ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਮਾਦਾਨੇ ਚ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀਵਿਤਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤਿ ਨਾਮ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਵਿਰਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤਿ ਨਾਮ, ਯਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ‘‘ਪਾਣਂ ਘਾਤੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਵਿਯ ਇਮੇਸਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤੋ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਵੇਦਨਾਤੋ, ਮੂਲਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤੋਤਿ ਏਤੇਸੁਪਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਚੇਤਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ, ਅਨ੍ਤੇ ਤਯੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਏਵ, ਨੋ ਮੂਲਾਨਿ, ਅਨ੍ਤੇ ਤਯੋ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚੇਵ ਮੂਲਾਨਿ ਚ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਹਿ ਮੂਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ.

ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵ ਏਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤੋਯੇਵ ਹਿ ਵੇਰਮਣੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਏਵਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਪੇਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਨਿ ਪਜਹਨ੍ਤੀਤਿ.

ਵੇਦਨਾਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਦਨਾ ਵਾ. ਕੁਸਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ.

ਮੂਲਤੋਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲੋਭਅਦੋਸਅਮੋਹਵਸੇਨ ਤਿਮੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲੋਭਾਦੋਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦੋਸਅਮੋਹਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾ. ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦੋਸਵਸੇਨ ਏਕਮੂਲਾ. ਅਲੋਭੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੂਲਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਲੋਭਾਦੋਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾਵਾਤਿ.

ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪੧.

ਏਵਂ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ਸੀਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਸਂਵਰਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਂ, ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਸਂਵਰਤਿ ਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਵਾ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੇਸਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਏਵਂ ਸਂਵਰਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਸੀਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚ ਸੀਲਾਨਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਸੀਲਂ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣੀ ਸੀਲਂ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰੋ ਸੀਲਂ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਤਂ ਪਹਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਉਪਧਾਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਸਭਾਵਾਕਰਣੇਨ ਚ ਸਮੋਧਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਉਪਧਾਰਣਸਮੋਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸੀਲਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਵੇਰਮਣਿਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਵਸੇਨ ਤਦੁਭਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ਤਂ ਤਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਚ ਚੇਤਸੋ ਪਵਤ੍ਤਿਸਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਪਹਾਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਤ੍ਥਿਯੇਵ. ਕਥਂ? ਪਹੀਯਤੇ ਅਨੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਪਜਹਤਿ ਵਾ ਤਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਹਾਨਂ. ਕਿਂ ਤਂ? ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾ ਖਨ੍ਧਾ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਸੁਪਿ ‘ਵੇਰਮਣੀ ਸੀਲ’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲੇਸੁਪਿ ਨਿਯਤਯੇਵਾਪਨਕਭੂਤਾ ਵਿਰਤਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਧਾਤਿ. ਏਵਮਿਮੇਹਿ ਪਹਾਨਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਦੇਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਪਰਿਯਨ੍ਤਸੀਲਦ੍ਵਯੇ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਸੀਲਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਹਿ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਂਵਰੋ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਚ ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਨਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕੁਸਲਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਨਿਸਂਸਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧; ੧੧.੧) ਚ ਵਚਨਤੋ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਚ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੭੪) ਚ ਵਚਨਤੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਪੀਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਚ ‘‘ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੨) ਚ ਵਚਨਤੋ ਪੀਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪੀਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਚ ‘‘ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੨) ਚ ਵਚਨਤੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਸੁਖਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਚ ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੨) ਚ ਵਚਨਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਞ੍ਹਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਸੇਵਨਾਯਾਤਿ ਭੁਸਾ ਸੇਵਨਾ ਆਸੇਵਨਾ. ਕਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਾ? ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਵਚਨੇਨ ਸੁਖਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਂ ਸਿਦ੍ਧਂ. ‘‘ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੨) ਚ ਵਚਨਤੋ ਤੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸਮਾਧਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਾ. ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਪਗੁਣਬਲਵਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵਨਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵੁਦ੍ਧਿਯਾ. ਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਿਰਿਯਾਯ. ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਅਲਙ੍ਕਾਰਸਾਧਨੇਨ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸ੍ਸ ਸਾਧਨੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਇਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਸਮੁਦਾਨੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯੨) ਵਿਯ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਾਰਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੋ. ‘‘ਰਥੋ ਸੀਲਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ, ਝਾਨਕ੍ਖੋ ਚਕ੍ਕਵੀਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੪) ਪਨ ਅਲਙ੍ਕਾਰਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਤ੍ਤਹਿ ਨਗਰਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸੁਪਰਿਕ੍ਖਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੭) ਪਰਿਵਾਰਤ੍ਥੋ. ਇਧ ਪਨ ਅਲਙ੍ਕਾਰਪਰਿਵਾਰਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮ੍ਭਾਰਤ੍ਥੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋਤਿ. ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵੇਨੇਵ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨੇਨ ਪਰਿਵਾਰਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵਪਾਪਨੇਨ ਵਸੀਭਾਵਪਾਪਨੇਨ ਚ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾਵਸਾਧਨਤੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਸੀਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੂਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੭੩; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੯) ਵਚਨਤੋ ਸੀਲਮੂਲਕਾਨਿ ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਸਿਦ੍ਧੇ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

ਏਵਂ ਅਮਤਮਹਾਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸੀਲਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਭਾਵਂ ਤਮ੍ਮੂਲਕਾ ਚ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਏਵਰੂਪਾਨਂ ਸੀਲਾਨਂ ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਅਧਿਸੀਲਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਰੋਯੇਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਏਵਰੂਪਾਨਂ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਭੂਤਾਨਂ ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਸੀਲਾਨਂ ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਸੀਲਤੋ ਅਧਿਕਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਅਧਿਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਦਿਸਾਯ ਸੀਲਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦੀਨਂ ਆਵਹਨਤੋ ਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਯੇਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਬਮਲਵਿਰਹਿਤੋ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੋ ਸਮਾਧਿ ਸੇਸਸਮਾਧਿਤੋ ਅਧਿਕਤ੍ਤਾ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸੀਲਸਂਵਰਂ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਚਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸਨਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਸਾਯੇਵ ਸੇਸਪਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿਕਤ੍ਤਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੋ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਰਅਵਿਕ੍ਖੇਪਦਸ੍ਸਨੇਸੁ. ਸਂਵਰਟ੍ਠੋਤਿ ਸਂਵਰਭਾਵੋ. ਏਵਮੇਵ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਧਿਸੀਲਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ. ਏਵਂ ਇਤਰਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਵਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਾਸਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੁਂ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ, ਆਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ, ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ, ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਚਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ, ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਦ੍ਧਾਵੀਰਿਯਸਤਿਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਹਿ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਭਿਜਾਨਨਾਦਿਕਾਲੇਪਿ ਤਂ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮਾਤਿ. ਪੁਨ ਪਞ੍ਚ ਸੀਲਾਨੀਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਅਭਾਵਤੋ ਆਸੇਵਨਾਦਿਭਾਵਤੋ ਚ ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੇਵ. ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿਆਦੀਨਿ ਪਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਿ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੪੨.

ਸਂਵਰਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਵਚਨਦ੍ਵਯਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਦੁਤਿਯਵਚਨਂ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਚਨੇਸੁ ਅਰਹਤੋ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਪਿ ਅਸੇਕ੍ਖਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਸਭਾਵਤੋ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿਆਦੀਨਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਞ੍ਞੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ.

ਸੀਲਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੪੩. ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਦਿਤੋ ਤਾਵ ਏਕਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਦਸਕਾ ਸਮਾਧਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਕੋ ਸਮਾਧੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਏਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਗ੍ਗਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਗ੍ਗੋ, ਏਕਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਏਕਗ੍ਗਤਾ. ਸਾ ਪਨ ਏਕਗ੍ਗਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕੇ ਲੋਕਿਯੋਤਿ ਲੋਕੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਵਟ੍ਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਲੋਕਿਯੋ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰੋ, ਲੋਕੇ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰੋਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ. ਤਿਕੇ ਸਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚ ਸੋ ਸਵਿਚਾਰੋ ਚਾਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰੋ. ਏਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰੋ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਸੁ ਵਿਚਾਰੋਵ ਮਤ੍ਤਾ ਪਮਾਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ, ਵਿਚਾਰਤੋ ਉਤ੍ਥਰਿ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚ ਸੋ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਚਾਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਵਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ. ਛਕ੍ਕੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਸਤਿਯੇਵ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿਯੇਵ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਾ ਸਤੀਤਿਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਬਉਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਅਰਹਤਾਦਿਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾਯੇਵ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਧਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਾਦਿਧਮ੍ਮਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਙ੍ਘਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤਾਦਿਸਙ੍ਘਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸੀਲਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਖਣ੍ਡਤਾਦਿਸੀਲਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਚਾਗਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗਤਾਦਿਚਾਗਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਦੇਵਤਾ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਦੇਵਤਾ ਸਕ੍ਖਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

ਸਤ੍ਤਕੇ ਸਮਾਧਿਕੁਸਲਤਾਤਿ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦੇ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ‘‘ਅਯਮੇਵਂਵਿਧੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਯਮੇਵਂਵਿਧੋ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਛੇਕਭਾਵੋ. ਸਮਾਧਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਪਞ੍ਞਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਮਾਧਿਉਪ੍ਪਾਦਨਵਿਧਾਨੇਪਿ ਛੇਕਭਾਵੋ ਸਮਾਧਿਕੁਸਲਤਾ.

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨੇ ਛੇਕਭਾਵੋ. ਏਤੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ.

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕੁਸਲਤਾਤਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਯਥਾਰੁਚਿ ਠਪਨੇ ਛੇਕਭਾਵੋ. ਏਤੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਸ੍ਸ ਪੁਨ ਤੇ ਆਕਾਰੇ ਸਮ੍ਪਾਦਯਤੋ ਅਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਾਨਂ. ਚਿਰਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਸਮਾਧਿਪਰਿਪਨ੍ਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੁਵਿਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਮਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ, ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਆਰਮ੍ਭਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮੂਹਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਮਾਧਿਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਅਵਿਸੋਧਿਤਂ ਆਸਯਂ ਪਵਿਟ੍ਠਭਮਰੋ ਵਿਯ, ਅਸੁਦ੍ਧਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਰਾਜਾ ਵਿਯ ਚ ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਸਮਾਧਿਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਸੁਵਿਸੋਧਿਤਂ ਆਸਯਂ ਪਵਿਟ੍ਠਭਮਰੋ ਵਿਯ, ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਰਾਜਾ ਵਿਯ ਚ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਦਿਵਸਭਾਗਂ ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਛਨ੍ਦਂ ਪਟਿਘਂ ਵਿਨੋਦਯੇ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਥੀਨਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਪਞ੍ਚਮਂ;

ਵਿਵੇਕਪਾਮੋਜ੍ਜਕਰੇਨ ਚੇਤਸਾ, ਰਾਜਾਵ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਗਤੋ ਤਹਿਂ ਰਮੇ’’ਤਿ .

ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਮੇਨ ਪਾਰਿਪਨ੍ਥਿਕਧਮ੍ਮੇ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਵਿਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਰਣੇ ਛੇਕਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇਯੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਛੇਕਭਾਵੋ. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਜਞ੍ਞਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੧੦.੧੫੨) ਵਿਯ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਵਾ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ.

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲਤਾਕੁਸਲਤਾਤਿ ਅਗਿਲਾਨਭਾਵੋ ਅਰੋਗਭਾਵੋ ਕਲ੍ਲਤਾ. ਗਿਲਾਨੋ ਹਿ ਅਕਲ੍ਲਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਨਯੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਕਲ੍ਲਕੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੫੧). ਅਨਙ੍ਗਣਸੁਤ੍ਤਵਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤੇਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੫੭ ਆਦਯੋ, ੭੦ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨਂ ਅਭਾਵੇਨ ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਿਗਮੇਨ ਚ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਗਿਲਾਨਭਾਵਕਰਣੇ ਛੇਕਭਾਵੋ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲਤਾਕੁਸਲਤਾ, ਕਿਲੇਸਗੇਲਞ੍ਞਰਹਿਤਭਾਵੇ ਕੁਸਲਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਕਲ੍ਲਤਾਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਪਰਿਯਾਯਤ੍ਤਾ ਕਲ੍ਲਵਚਨਸ੍ਸ. ‘‘ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਲਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੬੨) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਂ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਨੀਵਰਣਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੯੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੯੫; ਮਹਾਵ. ੨੬) ਚ. ਏਤ੍ਥ ਕਲ੍ਲਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਤੋ ਕਸਿਣਪਟਿਲੋਮਤੋ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋ ਝਾਨਾਨੁਲੋਮਤੋ ਝਾਨਪਟਿਲੋਮਤੋ ਝਾਨਾਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋ ਝਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਕਸਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਝਾਨਕਸਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਅਙ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ, ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਹ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਵਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨੇਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਕਰਣੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਗੋਚਰਕੁਸਲਤਾਤਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਗੋਚਰੇਸੁ ਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਤਂ ਤਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਯਥਾਰੁਚਿ ਆਵਜ੍ਜਨਕਰਣਵਸੇਨ ਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਛੇਕਭਾਵੋ. ਏਤੇਨ ਕਸਿਣਾਵਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇ ਕਸਿਣਫਰਣਵਸੇਨ ਏਵਂ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਸਿਣਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਗੋਚਰੇਸੁ ਛੇਕਭਾਵੋ.

ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕੁਸਲਤਾਤਿ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾਹੇਟ੍ਠਾਸਮਾਧਿਂ ਉਪਰੂਪਰਿਸਮਾਧਿਭਾਵੂਪਨਯਨੇਨ ਅਭਿਨੀਹਰਣੇ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮਨੇ ਛੇਕਭਾਵੋ. ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਞ੍ਹਿ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ, ਏਵਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਵਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਵਾ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਅਭਿਨੀਹਰਤੀਤਿ ਏਵਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕੁਸਲਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕੁਸਲਤਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਸਮਾਧਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਪਰਿਣਾਯਕਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ ਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਸਮਾਧਿਕੁਸਲਤਾਤਿ ਯੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਤਾ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾਤਿ ਯੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਤਾ. ਠਿਤਿਕੁਸਲਤਾਤਿ ਯੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਾਧਿ ਨ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਤਾ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾਤਿ ਨੀਵਰਣਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ, ਅਙ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ, ਆਰਮ੍ਮਣਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਵਿਸਯਾਧਿਮਤ੍ਤੇਸੁ, ਸਚ੍ਛਨ੍ਦਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਾਲੇ ਚ ਅਵਸਾਨਕਰਣੀਯਕਾਲੇ ਚ. ਕਲ੍ਲਤਾਕੁਸਲਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਫਾਸੁਤਾਯ ਸਰੀਰਫਾਸੁਤਾਯ ਆਹਾਰਫਾਸੁਤਾਯ ਸੇਨਾਸਨਫਾਸੁਤਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਫਾਸੁਤਾਯ ਚ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਗੋਚਰਕੁਸਲਤਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਾਤੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਦਿਸਾਫਰਣਂ ਕਾਤੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਵਡ੍ਢੇਤੁਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਕੁਸਲਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਉਪਚਾਰੇ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ, ਏਵਂ ਉਪਰੂਪਰਿਝਾਨੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਚ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕੁਸਲਤਾ’’ਤਿ ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

ਅਟ੍ਠਕਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਨਵਕੇ ਰੂਪਾਵਚਰੋਤਿ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ? ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠੇ ਦੇਵੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੨੮੯) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਰੂਪਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਂ ਏਤ੍ਥ ਅਵਚਰਤਿ, ਨ ਕਾਮੋਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰੋ. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਿ ਹਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਯਮ. ੧.ਖਨ੍ਧਯਮਕ.੨) ਵਿਯ. ਸੋ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਆਭਸ੍ਸਰਾਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾਨਂ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਵੇਹਪ੍ਫਲਾਨਂ ਅਵਿਹਾਤਪ੍ਪਸੁਦਸ੍ਸਸੁਦਸ੍ਸੀਅਕਨਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧੋ ਪਦੇਸੋ. ਸੋ ਰੂਪਾਵਚਰਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਦੇਸੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰੋ. ਰੂਪਭਵੋ ਵਾ ਰੂਪਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਏਸੋ ਸਮਾਧਿ ਕਾਮਭਵੇਪਿ ਅਵਚਰਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਅਵਚਰਣਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਨਾਗੋ ਨਗਰੇ ਚਰਨ੍ਤੋਪਿ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਥਲਚਰਾ ਜਲਚਰਾ ਚ ਪਾਣਿਨੋ ਅਥਲੇ ਅਜਲੇ ਚ ਠਿਤਾਪਿ ਥਲਚਰਾ ਜਲਚਰਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਯਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਵਚਰਨ੍ਤੋਪਿ ਰੂਪਾਵਚਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਿਚ ਰੂਪਭਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਰੂਪੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਵਚਾਰੇਤੀਤਿਪਿ ਰੂਪਾਵਚਰੋ. ਹੀਨੋਤਿ ਲਾਮਕੋ. ਹੀਨੁਤ੍ਤਮਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਭਵੋ ਮਜ੍ਝੋ. ਮਜ੍ਝਿਮੋਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ. ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤੋ ਪਣੀਤੋ, ਉਤ੍ਤਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇ ਪਨ ਆਯੂਹਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਆਯੂਹਨਕ੍ਖਣੇ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਵੀਮਂਸਾ ਵਾ, ਸੋ ਹੀਨੋ ਨਾਮ. ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ, ਸੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ. ਯਸ੍ਸ ਪਣੀਤਾ, ਸੋ ਪਣੀਤੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਮਤ੍ਤੋ ਵਾ ਹੀਨੋ, ਨਾਤਿਸੁਭਾਵਿਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ, ਅਤਿਸੁਭਾਵਿਤੋ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ. ਅਰੂਪਾਵਚਰੋ ਰੂਪਾਵਚਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਸਮਾਧੀਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤੇ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਤ੍ਤਵਿਰਹਿਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਾਯ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸੁਞ੍ਞਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਮਾਧੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਹਿ ਸੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤੇ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਾਯ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਰਹਿਤੋ ਸਮਾਧੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਹਿ ਸੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤੇ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਣਿਧਿਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਾਯ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਪਣਿਧਿਵਿਰਹਿਤੋ ਸਮਾਧੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਹਿ ਸੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਾਦਿਸਾ ਏਵ ਤਯੋ ਫਲਸਮਾਧਯੋਪਿ ਏਤੇਹਿਯੇਵ ਤੀਹਿ ਸਮਾਧੀਹਿ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਮਾਧੀਨਂ ਪਨ ਪਣੀਤਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾਦਿਭੇਦੋ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ.

ਦਸਕੇ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾਵਸੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਭਸ੍ਤਾ ਵਿਯ ਵਾਯੁਨਾ ਉਦ੍ਧਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਯਥਾਨੁਕ੍ਕਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਤੇਨ ਸੂਨਭਾਵੇਨ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਂ, ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਮੇਵ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਂ. ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਨੀਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਪਰਿਭਿਨ੍ਨਵਣ੍ਣਂ, ਵਿਨੀਲਮੇਵ ਵਿਨੀਲਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਵਿਨੀਲਨ੍ਤਿ ਵਿਨੀਲਕਂ. ਮਂਸੁਸ੍ਸਦਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਰਤ੍ਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਪੁਬ੍ਬਸਨ੍ਨਿਚਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੇਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਨੀਲਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਨੀਲਟ੍ਠਾਨੇ ਨੀਲਸਾਟਕਪਾਰੁਤਸ੍ਸੇਵ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਪਰਿਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਪੁਬ੍ਬਂ ਵਿਪੁਬ੍ਬਂ, ਵਿਪੁਬ੍ਬਮੇਵ ਵਿਪੁਬ੍ਬਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਵਿਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਿਪੁਬ੍ਬਕਂ. ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਛਿਨ੍ਦਨੇਨ ਅਪਧਾਰਿਤਂ, ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਮੇਵ ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਂ. ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਇਤੋ ਚ ਏਤ੍ਤੋ ਚ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰੇਨ ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਾਦੀਹਿ ਖਾਯਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਖਾਯਿਤਂ, ਵਿਖਾਯਿਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਿਕ੍ਖਾਯਿਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਕ੍ਖਾਯਿਤਮੇਵ ਵਿਕ੍ਖਾਯਿਤਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਵਿਕ੍ਖਾਯਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਖਾਯਿਤਕਂ. ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਵਿਧਂ ਖਿਤ੍ਤਂ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਂ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਾਦਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸੀਸਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤਤੋ ਤਤੋ ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਹਤਞ੍ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਞ੍ਚਾਤਿ ਹਤਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਂ. ਕਾਕਪਦਾਕਾਰੇਨ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਸੁ ਸਤ੍ਥੇਨ ਹਨਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਲੋਹਿਤਂ ਕਿਰਤਿ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਗ੍ਘਰਤੀਤਿ ਲੋਹਿਤਕਂ. ਪਗ੍ਘਰਿਤਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਪੁਲ਼ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਮਯੋ, ਪੁਲ਼ਵੇ ਕਿਰਤੀਤਿ ਪੁਲ਼ਵਕਂ. ਕਿਮਿਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਛਵਸਰੀਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਅਟ੍ਠਿਯੇਵ ਅਟ੍ਠਿਕਂ, ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਟ੍ਠੀਤਿ ਅਟ੍ਠਿਕਂ. ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯਪਿ ਏਕਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸਪਿ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਇਮਾਨਿ ਚ ਪਨ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਾਦੀਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਟਿਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਏਤਾਨੇਵ ਨਾਮਾਨਿ. ਇਧ ਪਨ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਟਿਕੂਲਾਕਾਰਗਾਹਿਕਾ ਅਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾਯ ਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾਵਸੇਨ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਸਮਾਧੀਤਿ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੪੪. ਏਵਂ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਸਮਾਧਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮਾਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਅਪਿਚਾਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯਾਯਾਰਮ੍ਭਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਭਾਵੇ ਸਭਾਵਾ, ਯੇਹਿ ਸਭਾਵੇਹਿ ਸੋ ਸਮਾਧਿ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਾ ਨਾਮ. ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਭਾਵੇਨ ਸਮਾਧਿ. ਤਾਨੇਵ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਵਾਰਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਵਾਰਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਪੂਰਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਕਗ੍ਗਟ੍ਠੇਨ, ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੇਨ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸੇਵ ਮਹਤਾ ਵੀਰਿਯਬਲਪਗ੍ਗਹੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਚ ਪਰਿਹਾਨਿਵਸੇਨ ਵਿਸਾਰਾਭਾਵਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤਪਗ੍ਗਹਟ੍ਠਅਵਿਸਾਰਟ੍ਠਾ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਿਲੇਸਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਸ੍ਸਾਭਾਵੇਨ ਅਨਾਵਿਲਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਿ. ਅਵਿਕਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਨਿਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਿ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਵਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਸਮਾਧਿ.

ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਾਧਿਯੋਗੇਨੇਵ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਭੁਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਟ੍ਠਸੁ ਯੁਗਲੇਸੁ ਏਸਤਿ ਨੇਸਤਿ, ਆਦਿਯਤਿ ਨਾਦਿਯਤਿ, ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਯੁਗਲਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਾਵੀਥਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਉਪਚਾਰਸ੍ਸ ਮੁਦੁਮਜ੍ਝਾਧਿਮਤ੍ਤਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਝਾਯਤਿ ਝਾਪੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਪ੍ਪਨਾਵੀਥਿਯਂ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਸਿਤਤ੍ਤਾ ਨੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਆਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਝਾਤਤ੍ਤਾ ਨ ਝਾਪਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਯੁਗਲਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮਂ ਏਸਤੀਤਿ ਸਮਾਧੀਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਨਂ. ਸਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤਿ ਨਾਸੇਤੀਤਿ ਸਮਾ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਵਿਸਮਾਭਾਵਤੋ ਵਾ ਸਮਭੂਤਾਤਿ ਸਮਾ. ਤਂ ਸਮਂ ਏਸਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਗਵੇਸਤਿ. ਇਤਿਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਮਂ ਏਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਸਮਂ ਨੇਸਤੀਤਿ ਤਂ ਤਂ ਝਾਨਪਚ੍ਚਨੀਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਿਸਮਂ ਨ ਏਸਤਿ. ਮੁਦੁਭੂਤੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਮਾਧਿ ਆਦਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਮਂ ਏਸਤਿ, ਵਿਸਮਂ ਨੇਸਤਿ ਨਾਮ. ਮਜ੍ਝਿਮਭੂਤੋ ਥਿਰਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਮਂ ਆਦਿਯਤਿ, ਵਿਸਮਂ ਨਾਦਿਯਤਿ ਨਾਮ. ਅਧਿਮਤ੍ਤਭੂਤੋ ਅਪ੍ਪਨਾਵੀਥਿਯਾ ਆਸਨ੍ਨਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਸਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ. ਸਮਂ ਝਾਯਤੀਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਵਚਨਂ, ਸਮਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਝਾਯਤਿ, ਸਮੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਝਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਨਾਵੀਥਿਯਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਵਿਗਮੇਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸਨ੍ਤਾਯ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਅਨੁਕੂਲਭਾਵੇਨ ਚ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਝਾਯਤੀਤਿ ਚ ਪਜ੍ਜਲਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਏਤੇ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ ਦੀਪਾ ਝਾਯਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੯) ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ, ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ਝਾਯਤਿ, ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ਚੇਤ੍ਥ ਝਾਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੫-੨੫੬) ਵਿਯ. ਸਮਂ ਜਾਯਤੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਮੇਨਾਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਝਾਯਤਿ ਝਾਪੇਤੀਤਿ ਯੁਗਲਤ੍ਤਾ ਪਨ ਪੁਰਿਮਪਾਠੋਵ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ. ਝਾਪੇਤੀਤਿ ਚ ਦਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਮਾਧਿਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਦੂਰਤਰਕਰਣੇਨ ਦਹਤਿ ਨਾਮ. ਏਸਨਾਨੇਸਨਾਦੀਨਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਸਿਤਤ੍ਤਾ ਨੇਸਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਮਂ ਝਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਂ ਜਲਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਮਂ ਜਾਤਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਯੁਗਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸੋਲ਼ਸ, ਪੁਰਿਮਾ ਚ ਨਵਾਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾ.

ਸਮੋ ਚ ਹਿਤੋ ਚ ਸੁਖੋ ਚਾਤਿ ਸਮਾਧੀਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਾਧਿਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੋਤਿ ਸਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਸਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਹਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਕ੍ਖੋਭਵਿਸਮਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੋ. ਹਿਤੋਤਿ ਆਧਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਹਿਤੋ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵਕਰਣੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਉਭਯੇਨ ਸਮੋ ਚ ਆਹਿਤੋ ਚਾਤਿ ਸਮਾਧੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੁਖੋਤਿ ਸਨ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਸੁਖੋ. ‘‘ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੮੮) ਚ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਥੇਨ ਸੁਖਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਸਮਾਧਿਪਿ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਨਿਯਾਮੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਮਾਧਯੋ ਇਧ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਸੁਖਸਦ੍ਦੇਨ ਆਹਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਹਿਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੪੫. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਠਿਤਿ. ਕਾ ਸਾ? ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਜਨਨਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਨ ਜਨਿਤਾਨਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਕਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਨਪੁਂਸਕੇ ਭਾਵਵਚਨਮੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਭਾਵੇਪਿ ਠਿਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਨ ਇਧ ਭਾਵੇ ਠਿਤਿਸਦ੍ਦੋ, ਕਾਰਣੇ ਠਿਤਿਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾ ਠਿਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਰਣਭੂਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਙ੍ਖਾਰਜਨਨੇ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਾ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਯੂਹਤਿ ਵਾਯਮਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਯੂਹਨਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਆਹ, ਆਯੂਹਨਭੂਤਾ ਠਿਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪ੍ਪਾਦਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਸਂਯੋਜੇਤਿ ਨਾਮ, ਘਟੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਪਲਿਬੁਨ੍ਧਤਿ ਨਾਮ, ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਞ੍ਞੋਗਟ੍ਠਿਤਿ ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਞ੍ਞੋਗਭੂਤਾ ਠਿਤਿ, ਪਲਿਬੋਧਭੂਤਾ ਠਿਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪ੍ਪਾਦਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਮੂਲਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਸਮੁਦਯੋ ਨਾਮ, ਸਮੁਦਯਭੂਤਾ ਠਿਤੀਤਿ ਸਮੁਦਯਟ੍ਠਿਤਿ, ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤਾ ਠਿਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਹੇਤੁਟ੍ਠਿਤਿ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਠਿਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਠਿਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਨਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹਿ ਹੇਤੂਤਿ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿ ਸਞ੍ਞੋਗਟ੍ਠਿਤਿ ਹੇਤੁਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਯੋਜਿਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਠਿਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਪਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਉਭੋਪੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਜਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ. ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ.

੪੬. ਇਦਾਨਿ ਨਵਾਕਾਰਵਾਰਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤੇ ਨਵਾਕਾਰੇ ਵਿਹਾਯ ਹੇਤੁਪਟਿਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਪਦੇਹੇਵ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿਆਦਯੋ ਤਯੋ ਵਾਰਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ. ਨਵਾਕਾਰਵਾਰੇ ਜਨਕਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ ਪਨ ਹੇਤੁਵਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਵਾਰਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸੁਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਹੇਤੂਤਿ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਉਭਯਥਾ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਟਿਮੁਖਂ ਏਤਬ੍ਬਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਾ. ਏਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਦਭਿਮੁਖਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਪਟਿਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਵਿਹਾਯ ਸਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਵਸੇਨ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਚਤੂਸੁਪਿ ਚ ਏਤੇਸੁ ਵਾਰੇਸੁ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂਯੇਵ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨ੍ਤੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾਪਿ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ.

੪੭. ਇਦਾਨਿ ਤਾਨੇਵ ਦ੍ਵਾਦਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਿ ਵੀਸਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਤਿਯਦ੍ਧਤਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਕਾਮੋ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੇ ਕਮ੍ਮਭਵੇ, ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੋਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਯੋ ਤਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਮੋਹੋ, ਯੇਨ ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾਯੋ, ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਮਾਸਮ੍ਪਿ ਸਂਵਚ੍ਛਰਮ੍ਪਿ ਦਾਨੂਪਕਰਣਾਨਿ ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾਯੋ. ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਯਤੋ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਾਵਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਾ ਛਸੁ ਜਵਨੇਸੁ ਚੇਤਨਾ ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ, ਸਤ੍ਤਮਜਵਨੇ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ.

ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਫਲੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਨਿਕਾਮਨਾ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ. ਉਪਗਮਨਂ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮੇ ਕਤੇ ਕਾਮਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਕਾਮੇ ਸੇਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸੁਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸੁਖੀ ਹੋਤਿਂ ਵਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਸੁਖੇਨ ਪਰਿਪੂਰਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਉਪਗਮਨਂ ਦਲ਼੍ਹਗਹਣਂ, ਇਦਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਨਾਮ. ਚੇਤਨਾ ਭਵੋਤਿ ਆਯੂਹਨਾਵਸਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ ਨਾਮ. ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ.

ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਵਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਾ ਗਬ੍ਭੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਵਿਸਨਂ ਵਿਯ, ਇਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਪਸਾਦੋ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਯੋ ਪਸਨ੍ਨਭਾਵੋ, ਇਦਂ ਆਯਤਨਂ. ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਏਤੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੯) ਏਤ੍ਥ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਇਧਾਪਿ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਾਭਾਵੇਨ ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਸਾਦਵਚਨੇਨ ਮਨਾਯਤਨਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਫੁਟ੍ਠੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਟ੍ਠੋ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਯਂ ਫਸ੍ਸੋ. ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੇਦਨਾਤਿ ਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਵਾ ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵੇਦਯਿਤਂ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ. ਇਧੁਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰੇਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਵਿਪਾਕਭਵੇ ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਂ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਯਤਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਮੋਹਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ. ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਿ.

ਕਥਂ ਪਨ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗੇਹਿ ਇਮੇ ਵੀਸਤਿ ਆਕਾਰਾ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਅਤੀਤਹੇਤੁਯੋ ਸਰੂਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਸੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਗਹਿਤੇਹਿ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਭਵਾਪਿ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਸਰੂਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਭਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਹੇਤੁਯੋ ਸਰੂਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਭਵੇ ਪਨ ਗਹਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਯਾਯ ਵਾ ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਨਾਗਤੇ ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਫਲਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਹਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਵੀਸਤਿ ਆਕਾਰਾ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਤੀਤੇ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚ, ਇਦਾਨਿ ਫਲਪਞ੍ਚਕਂ;

ਇਦਾਨਿ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚ, ਆਯਤਿਂ ਫਲਪਞ੍ਚਕ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਗਾਥਾਯ ਅਯਮੇਵਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿਮੇਤਿ ਇਤਿ ਇਮੇ. ਇਤਿ ਇਮੇਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ.

ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪੇਤਿ ਚਤੁਰੋ ਰਾਸੀ. ਅਤੀਤੇ ਪਞ੍ਚ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਞ੍ਚ ਫਲਧਮ੍ਮਾ ਏਕੋ ਫਲਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਞ੍ਚ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਞ੍ਚ ਫਲਧਮ੍ਮਾ ਏਕੋ ਫਲਸਙ੍ਖੇਪੋ.

ਤਯੋ ਅਦ੍ਧੇਤਿ ਤਯੋ ਕਾਲੇ. ਪਠਮਪਞ੍ਚਕਵਸੇਨ ਅਤੀਤਕਾਲੋ, ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਪਞ੍ਚਕਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੋ, ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਕਵਸੇਨ ਅਨਾਗਤਕਾਲੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਿਸਨ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਸਨ੍ਧਿ, ਤਂ ਤਿਸਨ੍ਧਿਂ. ਅਤੀਤਹੇਤੁਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲਾਨਮਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲਅਨਾਗਤਹੇਤੂਨਮਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਫਲਹੇਤੁਸਨ੍ਧਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਹੇਤੁਅਨਾਗਤਫਲਾਨਮਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ.

ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਵਸੇਨ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਕੋ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਦੁਤਿਯੋ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਭਵਾ ਤਤਿਯੋ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਤੀਤਕਾਲਾਨਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਭਵਾਵਸਾਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਾਨਿ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਅਨਾਗਤਕਾਲਾਨਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ, ਵੇਦਨਾਤਣ੍ਹਾਨਮਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਫਲਹੇਤੁਸਨ੍ਧਿ, ਭਵਜਾਤੀਨਮਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ.

ਵੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਵੀਸਤਿਯਾ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ. ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪੇ ਚ ਤਯੋ ਅਦ੍ਧੇ ਚ ਤਿਸਨ੍ਧਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ ਵੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸੁਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭਞਾਣੇਨ ਜਾਨਾਤਿ. ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਞਾਤਮੇਵ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਯ ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਆਮਲਕਂ ਵਿਯ ਚ ਫੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਣੇਨੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮਰਿਯਾਦੇਨੇਵ ਆਸੇਵਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਞਾਣੇਨੇਵ ਜਾਨਾਤਿ. ਮਰਿਯਾਦਤ੍ਥੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਆਕਾਰੋ. ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਨਿਟ੍ਠਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਞਾਣੇਨੇਵ ਪਟਿਵੇਧਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਵਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਰਸਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤਿ, ਪਦਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ. ਕਥਮਿਦਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਭਗਵਤੋ ਵਚਨੇਨ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸੁਤ੍ਤੇ –

‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਰਾਮਰਣਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ, ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਸਮੇਤ੍ਵਾ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ ਦੇਸੇਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਵਿਵਰਤਿ ਵਿਭਜਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤਿ ‘ਪਸ੍ਸਥਾ’ਤਿ ਚਾਹ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਰਾਮਰਣਂ, ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ…ਪੇ… ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤਿ ‘ਪਸ੍ਸਥਾ’ਤਿ ਚਾਹ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਾ ਤਤ੍ਰਤ ਥਤਾ ਅਵਿਤਥਤਾ ਅਨਞ੍ਞਥਤਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) –

ਏਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇਨ ਤਥਤਾਦੀਹਿ ਵੇਵਚਨੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਨਰਸੋ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਪਦਟ੍ਠਾਨੋ.

ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵਾ, ਤਥਾਗਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੂਤਿ ਠਿਤੋਵ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯਸਭਾਵੋ, ਨ ਕਦਾਚਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯੋਯੇਵ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯੇਨ ਹਿ ਜਰਾਮਰਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੋ ਤਦਾਯਤ੍ਤਤਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯੋਵ ਜਰਾਮਰਣਧਮ੍ਮਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਜਾਤਿਯੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋਵ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਂ. ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ. ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਆਚਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਕਥੇਤਿ. ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਜਾਨਾਪੇਤਿ. ਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਞਾਣਮੁਖੇ ਠਪੇਤਿ. ਵਿਵਰਤੀਤਿ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਭਜਤੀਤਿ ਵਿਭਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤੀਤਿ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਤਿ ਖੋਤਿ ਏਵਂ ਖੋ. ਯਾ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਯਾ ਤੇਸੁ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ. ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਨੂਨਾਧਿਕੇਹੇਵ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਥਤਾਤਿ, ਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਉਪਗਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵਾਭਾਵਤੋ ਅਵਿਤਥਤਾਤਿ, ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਨਞ੍ਞਥਤਾਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਤੇਸਂ ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੂਹਤੋ ਵਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਇਮੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਾ ਸਮੂਹੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੪੮. ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਨਂ. ਏਵਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸੇਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਨਾ ਵਿਭਾਗਂ ਆਰਭਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤੀਤਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨਾਗਤਾਦਿਭੇਦਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਤਾਵ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਸਮਯਖਣਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਅਤੀਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ ਤਾਵ ਏਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਨਾਗਤਂ, ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਸਭਾਗਏਕਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਾਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਸਭਾਗਉਤੁਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਜਂ ਏਕਵੀਥਿਏਕਜਵਨਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ, ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ ਪਨ ਉਤੁਆਹਾਰਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਯਵਸੇਨ ਏਕਮੁਹੁਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਾਯਨ੍ਹਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾਦੀਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਂ ਤਂ ਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਖਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਾਗਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਤੀਤਂ. ਅਪਿਚ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤੀਤਂ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਮਨਿਟ੍ਠਿਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਨਾਗਤਂ. ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਾਗਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਤੀਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਣਾਦਿਕਥਾਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾ ਸੇਸਾ ਸਪਰਿਯਾਯਾ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਇਧ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਰੂਪਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋ ਬਹਿਭੂਤਂ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ ਵਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ ਵਾ ਰੂਪਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ. ਸੇਸਂ ਪਨ ਆਪੋਧਾਤੁ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਓਜਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਲਹੁਤਾ ਮੁਦੁਤਾ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਉਪਚਯੋ ਸਨ੍ਤਤਿ ਜਰਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨ ਅਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸੁਖੁਮਂ. ਹੀਨਂ ਵਾ ਪਣੀਤਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੀਨਪਣੀਤਭਾਵੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਕਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੂਪਤੋ ਸੁਦਸ੍ਸੀਨਂ ਰੂਪਂ ਹੀਨਂ, ਤਦੇਵ ਸੁਦਸ੍ਸਾਨਂ ਰੂਪਤੋ ਪਣੀਤਂ. ਏਵਂ ਯਾਵ ਨਰਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਂ, ਤਾਵ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਹੀਨਂ. ਯਤ੍ਥ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ, ਤਂ ਪਣੀਤਂ. ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਸੁਖੁਮਂ, ਤਦੇਵ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਦੂਰੇ. ਯਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ, ਤਦੇਵ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ.

ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਵਤ੍ਥੇਤਿ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਵਵਤ੍ਥੇਤਿ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਵਤ੍ਥੇਤਿ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੇਨ ਚੇਵ ਚਤੂਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਦੁਕੇਹਿ ਚਾਤਿ ਏਕਾਦਸਹਿ ਓਕਾਸੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਵਤ੍ਥੇਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਕਥਂ? ਪਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੮). ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਯਂ ਅਤੀਤਂ ਰੂਪਂ, ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤੇਯੇਵ ਖੀਣਂ, ਨਯਿਮਂ ਭਵਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਯਂ ਅਨਾਗਤਂ ਰੂਪਂ ਅਨਨ੍ਤਰਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਖੀਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਭਵਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ, ਤਂ ਇਧੇਵ ਖੀਯਤਿ, ਨ ਇਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਖੀਯਤਿ, ਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਯਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਸੁਖੁਮਂ ਹੀਨਂ ਪਣੀਤਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਤਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਖੀਯਤਿ, ਨ ਦੂਰਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਏਕਾਦਸਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਚੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਭਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤਾਯ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਭਯਾਵਹਂ ਹੋਤਿ ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤੇ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੮) ਦੇਵਾਨਂ ਵਿਯ. ਇਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਯਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਏਕਾਦਸਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਯਥਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਵਾਸੀ ਕਾਰਕੋ ਵੇਦਕੋ ਸਯਂਵਸੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਨਂ ਵਾ ਵਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਕਾਦਿਭਾਵੋ. ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਹਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਰੂਪਂ ਆਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੯). ਇਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਏਕਾਦਸਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ. ਇਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਖਨ੍ਧੇ ਏਕਾਦਸ ਏਕਾਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਸਮ੍ਮਸਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਾਤਿ ਤਿਵਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸਟ੍ਠਿਸਤਸਮ੍ਮਸਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਵੇਦਨਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਸਞ੍ਞਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਦਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਖਨ੍ਧੇ ਦ੍ਵਾਦਸ ਦ੍ਵਾਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਟ੍ਠਿ, ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤੋ ਅਸੀਤਿਸਤਸਮ੍ਮਸਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਵੀਥਿਏਕਜਵਨਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਏਕਵਿਧਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਾ. ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਜ੍ਝਗਤਾ ਸਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਕੁਰੁਮਾਨਾ ਵੇਦਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਭੇਦੋ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਭਾਵੋ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੪) ਨਯੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਜਾਤਿਸਭਾਵਪੁਗ੍ਗਲਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਤਾਵ ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਸਾਵਜ੍ਜਕਿਰਿਯਹੇਤੁਤੋ, ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਭਾਵਤੋ ਚ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਵੇਦਨਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤੋ ਸਵਿਪਾਕਤੋ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਭਾਵਤੋ ਸਾਵਜ੍ਜਤੋ ਚ ਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਵਿਪਾਕਤੋ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਤੋ ਸਾਵਜ੍ਜਤੋ ਚ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਅਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸੁਖੁਮਾ. ਦ੍ਵੇਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤੋ ਸਵਿਪਾਕਤੋ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਦੁਵਿਧਾਯਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਤਾਹਿ ਸੁਖੁਮਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਤੋ ਸਵਿਪ੍ਫਾਰਤੋ ਖੋਭਕਰਣਤੋ ਉਬ੍ਬੇਜਨੀਯਤੋ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਚ ਇਤਰਾਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਇਤਰਾ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਸਾਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤੋ ਪਣੀਤਤੋ ਮਨਾਪਤੋ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤੋ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸੁਖੁਮਾ. ਉਭੋ ਪਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾ ਸਵਿਪ੍ਫਾਰਤੋ ਉਬ੍ਬੇਜਨੀਯਤੋ ਖੋਭਕਰਣਤੋ ਪਾਕਟਤੋ ਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਦੁਭਯਤੋ ਸੁਖੁਮਾ. ਏਵਂ ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਪਨ ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਤਰਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਪਨ ਸਾਸਵਾ ਵੇਦਨਾ ਲੋਕਿਯਾ, ਸਾ ਆਸਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ ਓਘਨਿਯਤੋ ਯੋਗਨਿਯਤੋ ਗਨ੍ਥਨਿਯਤੋ ਨੀਵਰਣਿਯਤੋ ਉਪਾਦਾਨਿਯਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਾਧਾਰਣਤੋ ਚ ਅਨਾਸਵਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਨਾਸਵਾ ਚ ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਾਸਵਾਯ ਸੁਖੁਮਾ. ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਭੇਦੋ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ ਵੇਦਨਾ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਅਨਾਸਵਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਸਾਸਵਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੧).

ਯਥਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਏਵਂ ਸੁਖਾਦਯੋਪਿ. ਤਾਪਿ ਹਿ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ ਸੁਖੁਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਭੇਦੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਵੇਦਨਾਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਹਿ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ? ਕਿਂ ਦੁਕ੍ਖਾ? ਕਿਂ ਸੁਖਾ? ਕਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ? ਕਿਂ ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ? ਕਿਂ ਸਾਸਵਾ? ਕਿਂ ਅਨਾਸਵਾਤਿ? ਏਵਂ ਸਭਾਵਾਦਿਭੇਦੋ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨ ਵੇਦਨਂ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਕੁਸਲਾਦੀਸੁਪਿ ਲੋਭਸਹਗਤਾਯ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਵੇਦਨਾ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਦੋਸਸਹਗਤਾਪਿ ਨਿਯਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਨਿਯਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਨਿਯਤਾਪਿ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਇਤਰਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾਸੁਪਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਇਤਰਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਇਤਰਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਨਿਯਤਾ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਇਤਰਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਕੁਸਲਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ.

ਅਪਿਚ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਤਤੋ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਤਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਚ ਦਾਨਮਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸੀਲਮਯਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸੀਲਮਯਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਤੋ ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਭਾਵਨਾਮਯਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਿਹੇਤੁਕਾਪਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਚ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾਵ. ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ ਚ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾਵ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਚ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾਵ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਂਤਂਭੂਮਿਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਵੇਦਨਾਸੁ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਅਸਮਾਪਨ੍ਨਾਦਿਸਾਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਸੁ ਚ. ਓਕਾਸਵਸੇਨ ਵਾਪਿ ਨਿਰਯੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ ਸੁਖੁਮਾ…ਪੇ… ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤੀਸੁ ਸੁਖੁਮਾਵ. ਯਥਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਏਵਂ ਸੁਖਾਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਚਾਪਿ ਹੀਨਵਤ੍ਥੁਕਾ ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਪਣੀਤਵਤ੍ਥੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੇ ਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਾ ਹੀਨਾ. ਯਾ ਚ ਸੁਖੁਮਾ, ਸਾ ਪਣੀਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਹਿ ਵੇਦਨਾਹਿ ਦੂਰੇ, ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਅਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੧੩) ਨਯੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਵਿਸਭਾਗਤੋ ਅਸਂਸਟ੍ਠਤੋ ਅਸਰਿਕ੍ਖਤੋ ਚ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਹਿ ਦੂਰੇ, ਤਥਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਅਕੁਸਲਾਯ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਵਾਰੇਸੁ. ਅਕੁਸਲਾ ਪਨ ਵੇਦਨਾ ਸਭਾਗਤੋ ਸਂਸਟ੍ਠਤੋ ਸਰਿਕ੍ਖਤੋ ਚ ਅਕੁਸਲਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਇਦਂ ਵੇਦਨਾਯ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਂ. ਤਂਤਂਵੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਏਵਮੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲੇਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਆਗਤਾ, ਤੇ ਅਸਮ੍ਮਸਨੂਪਗਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਾਰੇ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਤੇ ਪਨ ਕੇਵਲਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਨਯੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇਪਿ ਚ ਸਮ੍ਮਸਨੂਪਗਾ, ਤੇਸੁ ਯੇ ਯਸ੍ਸ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੁਖੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਰਭਿਤਬ੍ਬਂ. ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਵਸੇਨ ਵਿਸੁਂ ਸਮ੍ਮਸਨਾਭਾਵੇਪਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਪਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤੇਸੁ ਤਾਨਿਪਿ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਵਤ੍ਥੇਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸੇਵ ਚ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇਵ.

ਯਂ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਯਮਤੋ ਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭੇਦਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਨਾਨਾਕਾਰੇਹਿ ਵਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਞ੍ਹਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਆਦਿਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾਯ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਤਂ. ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮਂ, ਸਹ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਏਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਖਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਖੀਯਨਧਮ੍ਮਂ ਖੀਯਨਪਕਤਿਕਂ. ਵਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨਸ੍ਸਨਧਮ੍ਮਂ. ਨਯਿਦਂ ਮਨ੍ਦੀਭਾਵਕ੍ਖਯਵਸੇਨ ਖਯਧਮ੍ਮਂ, ਕੇਵਲਂ ਵਿਗਮਨਪਕਤਿਕਂ. ਪਹੂਤਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦੀਭਾਵੋਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਖਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨਯਿਦਂ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਗਮਨਵਸੇਨ ਵਯਧਮ੍ਮਂ, ਕੇਵਲਂ ਸਭਾਵਾਤਿਕ੍ਕਮਨਪਕਤਿਕਂ. ‘‘ਵਿਰਾਗੋ ਨਾਮ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਵਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨਯਿਦਂ ਸਭਾਵਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪੁਨਰਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ, ਕੇਵਲਂ ਅਪੁਨਰਾਵਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧੇਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਪਕਤਿਕਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਵਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਪਚ੍ਛਿਮਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਰੂਪਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਖਯਧਮ੍ਮਂ, ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਰੂਪਕ੍ਖਯਵਸੇਨ ਵਯਧਮ੍ਮਂ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਖਣਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਂ, ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਅਪੁਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਭਾਵਾਨਂ ਪਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਜਰਾਮਰਣਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ. ਸਙ੍ਖਤਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਨ੍ਤਰਪੇਯ੍ਯਾਲੇ ਜਾਤਿਯਾਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤਾਯ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕੇਵਲਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਏਕੇਕਅਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਪਨੇਤਂ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਮੇਵ ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਸਤਿ ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ, ਅਸਤਿਯਾ ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਸਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂਤਿ ਵਚਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ, ਅਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਅਸਤੀਤਿਆਦਿ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਅਸਤਿ ਭਵੇ ਨਤ੍ਥਿ ਜਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬. ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੪੯. ਇਦਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਸ੍ਸ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਭਾਵਨਾਥਿਰਕਰਣੇਨ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਠਿਤੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਦਯਬ੍ਬਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਾਤਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ. ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਜਾਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਅਭਿਨਵਾਕਾਰਂ ਉਦਯੋਤਿ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਖਣਂ ਖਯਂ ਭਙ੍ਗਂ ਵਯੋਤਿ, ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਸਾਮਨਾ, ਉਦਯਬ੍ਬਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੇਦਨਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਵਨ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਉਦਯਬ੍ਬਯਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਭਾਵਤੋ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਂ ਚਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਜਾਤੋ ਭਵੋਤਿ ਪੇਯ੍ਯਾਲਂ ਕਤਂ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਰਾਸਿ ਵਾ ਨਿਚਯੋ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਰਾਸਿਤੋ ਵਾ ਨਿਚਯਤੋ ਵਾ ਆਗਮਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿਸਾਵਿਦਿਸਾਗਮਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਰਾਸਿਤੋ ਨਿਚਯਤੋ ਨਿਧਾਨਤੋ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਵੀਣਾਯ ਵਾਦਿਯਮਾਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਨਿਚਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸਨ੍ਨਿਚਯਤੋ ਆਗਤੋ, ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਸ੍ਸ ਦਿਸਾਵਿਦਿਸਾਗਮਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਵੀਣਞ੍ਚ ਉਪਵੀਣਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚ ਤਜ੍ਜਂ ਵਾਯਾਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਤਿ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੫੦. ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਰਾਸਿਤੋ ਗਣਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਰਾਸਿਤੋਵ ਗਣਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ, ਪੁਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਵਿਭਾਗਤੋ ਗਣਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਵਿਭਾਗਤੋ ਗਣਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ, ਪੁਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਤਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਗਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਰੂਪਸਮੁਦਯੋਤਿ ‘‘ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਮੋਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਕਮ੍ਮਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚਯਾ. ਇਮੇਸੁ ਚ ਤੀਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ ਬਲਵਤ੍ਤਾ ਸੋਯੇਵ ਗਹਿਤੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗਹਿਤੇ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਿ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਂ, ਉਪ੍ਪਾਦੋਯੇਵ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਕਮ੍ਮਾਹਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਦਯੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਮੇਵ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਰੂਪਨਿਰੋਧੋਤਿ ਅਨਾਗਤਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਯ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਕਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾਭਾਵਾ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਨਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਰੋਧੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਇਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਕਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਨਿਰੋਧੋ. ਆਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਰੂਪਨਿਰੋਧੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਭਾਵੋ ਹੋਤਿ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ, ਭਙ੍ਗੋਯੇਵ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ ਪਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਕਮ੍ਮਾਹਾਰਾਨਂ ਅਭਾਵਨਿਰੋਧਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ ਏਕਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ. ਏਸ ਨਯੋ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਥਾਦੀਸੁ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ, ਨ ਖਣਵਸੇਨ. ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਂਨਿਰੋਧਾ ਚ ਤੇਸਂ ਨਿਰੋਧੋ. ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਂਨਿਰੋਧਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋਤਿ.

ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ – ‘‘ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਵ ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਉਦੇਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਉਪ੍ਪਾਦਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਨਿਰੋਧਾ ਨਿਰੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਭਙ੍ਗਂ. ਖਣਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਭਙ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ.

ਵਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਕੋ ਪਠਮਂ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੇ ਚਤੁਰੋ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਵਨ੍ਤੇਯੇਵ ਖਨ੍ਧੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਉਦਯੋ, ਏਵਂ ਵਯੋ, ਏਵਂ ਰੂਪਾਦਯੋ ਉਦੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚ ਖਣਤੋ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਾਣਂ ਵਿਸਦਤਰਂ ਹੋਤਿ, ਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨਯਲਕ੍ਖਣਭੇਦਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਸਮੁਦਯਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮੁਦਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਨਿਰੋਧਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਰੋਧਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਵਿਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਖਣਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਵਿਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਖਣਂ.

ਇਚ੍ਚਸ੍ਸੇਵਂ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚੇਵ ਖਣਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇਧਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਜਨਕਾਵਬੋਧਤੋ. ਖਣਤੋ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਾਵਬੋਧਤੋ. ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਪਚ੍ਚਯਵਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਵਬੋਧਤੋ. ਖਣਤੋ ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਮੇਵ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਮਰਣਦੁਕ੍ਖਾਵਬੋਧਤੋ. ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਮਗ੍ਗੋਵਾਯਂ ਲੋਕਿਕੋਤਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਰ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਘਾਤਤੋ.

ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚਸ੍ਸ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨੁਲੋਮੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧; ਉਦਾ. ੧) ਅਵਬੋਧਤੋ. ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਟਿਲੋਮੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧; ਉਦਾ. ੨) ਅਵਬੋਧਤੋ. ਖਣਤੋ ਪਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧਤੋ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਾ, ਤੇ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ.

ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚਸ੍ਸ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ਹੇਤੁਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਾਵਬੋਧਤੋ. ਅਥ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ. ਖਣਤੋ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ਨਵਨਵਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਬੋਧਤੋ. ਅਥ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚਸ੍ਸ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਨਯੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿਭਾਵਾਵਬੋਧਤੋ. ਅਥ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਪਨ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਨਯੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪੇਨ ਫਲਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾਵਬੋਧਤੋ. ਅਥ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ.

ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚਸ੍ਸ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਰੀਹਕਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਵਬੋਧਤੋ. ਖਣਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਾਵਬੋਧਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵਿਵੇਕਾਵਬੋਧਤੋ ਚ. ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯੇਹਿ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਾਵਬੋਧਤੋ. ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਵਬੋਧਤੋ. ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਤਾਵਕਾਲਿਕਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਉਦਯਕ੍ਖਣੇ ਵਯਸ੍ਸ, ਵਯਕ੍ਖਣੇ ਚ ਉਦਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਵਬੋਧਤੋਤਿ.

ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਪਾਕਟੀਭੂਤਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨਯਲਕ੍ਖਣਭੇਦਸ੍ਸ ‘‘ਏਵਂ ਕਿਰ ਨਾਮਿਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਨਵਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਨਿਚ੍ਚਨਵਾਵ, ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨੇ ਉਸ੍ਸਾਵਬਿਨ੍ਦੁ ਵਿਯ ਉਦਕਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਵਿਯ ਉਦਕੇ ਦਣ੍ਡਰਾਜਿ ਵਿਯ ਆਰਗ੍ਗੇ ਸਾਸਪੋ ਵਿਯ ਵਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵਿਯ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਮਾਯਾਮਰੀਚਿਸੁਪਿਨਨ੍ਤਅਲਾਤਚਕ੍ਕਗਨ੍ਧਬ੍ਬਨਗਰਫੇਣਕਦਲਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਸਾਰਾ ਨਿਸ੍ਸਾਰਾਤਿ ਚਾਪਿ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਤੇਨ ‘‘ਵਯਧਮ੍ਮਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਵਯਂ ਉਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਪਠਮਂ ਤਰੁਣਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਅਧਿਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾ ‘‘ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਞਾਣੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਓਭਾਸਾਦਯੋ ਦਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਯੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਕੁਸਲੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਤੇਸੁ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਮਗ੍ਗਮੇਵ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਜਟਾਜਟਿਤੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਕੁਸਲੋ ਪਨ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਤੇਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਜਟਂ ਵਿਜਟੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਮਗ੍ਗੋ, ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਵੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਅਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਅਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਨਾਮ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਪਨ ਤੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਸਮ੍ਭਵਤੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਵਚਨੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਖਣਤੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ, ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਮਗ੍ਗੋਵਾਯਂ ਲੋਕਿਕੋਤਿ ਤਤ੍ਰ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਘਾਤਤੋ ਇਮਿਸ੍ਸਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ. ਏਵਂ ਲੋਕਿਯੇਨ ਤਾਵ ਞਾਣੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੧. ਸੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਂ ਠਿਤੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇਨ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਤਿਲਕ੍ਖਣਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਤਸ੍ਸੇਵ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸੁਵਿਸਦਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਞਾਣਂ ਤਿਕ੍ਖਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਹਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਲਹੁਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਞਾਣੇ ਤਿਕ੍ਖੇ ਵਹਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਲਹੁਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਙ੍ਗੇ ਏਵ ਸਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਨਿਰੋਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਉਦਯਂ ਪਹਾਯ ਭਙ੍ਗੇਯੇਵ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ, ਖਯਤੋ ਵਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਖਯਤੋ ਵਯਤੋ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਙ੍ਗਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ – ‘‘ਞਾਤਞ੍ਚ ਞਾਣਞ੍ਚ ਉਭੋ ਵਿਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ.

ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਨੇਕੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਥਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਭਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਪਰਮਾ ਕੋਟਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਗਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ. ਤਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਅਨਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਸੁਖਤੋ. ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਤ੍ਤਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਚ ਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇ ਰੂਪਗਤੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨੋ ਨਨ੍ਦਤਿ. ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਰਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਲੋਕਿਕੇਨੇਵ ਤਾਵ ਞਾਣੇਨ ਰਾਗਂ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸੋ ਏਵਂ ਵਿਰਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਰੂਪਗਤਂ, ਤਥਾ ਅਦਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਵਯਞਾਣਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤਿ. ਨਿਰੋਧਤੋਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨਿਰੋਧਮੇਵਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਤੋ, ਸਙ੍ਖਤਦੋਸਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚੇਵ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਯੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ. ਨਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਆਦਿਯਤਿ, ਨ ਅਦੋਸਦਸ੍ਸਿਤਾਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਤਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤੀਤਿ.

੫੨. ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤੀਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਂ ਤਣ੍ਹਂ. ਰਾਗਨ੍ਤਿ ਸੇਸਂ ਤਣ੍ਹਂ. ਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਗਤਸ੍ਸ ਉਦਯਂ. ਆਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਆਦਾਨਂ. ਵੇਦਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿਆਦੀਨਿ ਇਧ ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਗਾਥਾਸੁ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਕਮਨਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪੁਨ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਙ੍ਗੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਵਤ੍ਥੁਤੋ ਅਞ੍ਞਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਕਮਨਾ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਤਿ ਉਦਯਂ ਪਹਾਯ ਵਯੇ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ. ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਬਲਞ੍ਚੇਵਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪੁਨ ਭਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਤ੍ਥਤਾ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਏਸਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ. ਆਰਮ੍ਮਣਅਨ੍ਵਯੇਨ ਉਭੋ ਏਕਵਵਤ੍ਥਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਵਯੇਨ ਅਨੁਗਮਨੇਨ ਯਥਾ ਇਦਂ, ਤਥਾ ਅਤੀਤੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਭਿਜ੍ਜਿ, ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਵਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਏਕਸਭਾਵੇਨੇਵ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਪੋਰਾਣੇਹਿ –

‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਹਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨੋ, ਤਦਨ੍ਵਯਂ ਨੇਤਿ ਅਤੀਤਨਾਗਤੇ;

ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਾ ਪਲੋਕਿਨੋ, ਉਸ੍ਸਾਵਬਿਨ੍ਦੂ ਸੂਰਿਯੇਵ ਉਗ੍ਗਤੇ’’ਤਿ.

ਨਿਰੋਧੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਤਿ ਏਵਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਏਕਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਭਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਿਰੋਧੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਤਗ੍ਗਰੁਤਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾ ਤਪ੍ਪੋਣਤਾ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਯਲਕ੍ਖਣਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਏਸਾ ਵਯਲਕ੍ਖਣਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਪੁਰਿਮਞ੍ਚ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ. ਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਭਙ੍ਗਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ. ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਚ ਉਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਭਙ੍ਗਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਵ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਭੇਦੋ ਮਰਣਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਖਨ੍ਧਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਨ ਚਤ੍ਥਿ ਅਞ੍ਞੋ, ਖਨ੍ਧਾਨ ਭੇਦੋ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਤੇਸਂ ਖਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਮਣਿਂਵ ਵਿਜ੍ਝਂ ਵਜਿਰੇਨ ਯੋਨਿਸੋ’’ਤਿ.

ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਯਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਙ੍ਖਾ, ਯਾ ਚ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਯਞ੍ਚ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਯਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕੁਸਲੋ ਤੀਸੁ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੂਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਛੇਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੂਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਦੀਸੁ ਚ ਚਤੂਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ. ਤਯੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਤਾਤਿ ਖਯਤੋ ਵਯਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਤਿਵਿਧੇ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਤਾਯ. ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਸੁ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਵੇਧਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਵੇਧਮਾਨੋ ‘‘ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਮੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਭਿਨ੍ਨਮੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਮਨਸਿਕਾਰੋ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਜਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ, ਸੁਖੁਮਰਜਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪ੍ਪਕਿਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਿਲਾਨਂ ਵਿਯ ਭਜ੍ਜਿਯਮਾਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਪਵਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਭੇਦਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਯਥਾ ਨਾਮ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤੀਰੇ ਵਾ ਨਦੀਤੀਰੇ ਵਾ ਠਿਤੋ ਥੂਲਫੁਸਿਤਕੇ ਦੇਵੇ ਵਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਉਦਕਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਰੂਪਞ੍ਹਿ ਯੋਗਾਵਚਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਂ ਪਸ੍ਸੇ, ਯਥਾ ਪਸ੍ਸੇ ਮਰੀਚਿਕਂ;

ਏਵਂ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਂ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਾ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੧੭੦);

ਤਸ੍ਸੇਵਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਟ੍ਠਾਨਿਸਂਸਪਰਿਵਾਰਂ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਮੇ ਅਟ੍ਠਾਨਿਸਂਸਾ – ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਜੀਵਿਤਨਿਕਨ੍ਤਿਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਸਦਾਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤਤਾ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵਿਤਾ, ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਵਿਗਤਭਯਤਾ, ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਪਟਿਲਾਭੋ, ਅਰਤਿਰਤਿਸਹਨਤਾਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠਗ੍ਗੁਣਮੁਤ੍ਤਮਾਨਿ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਹਿਂ ਸਮ੍ਮਸਤੀ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ;

ਆਦਿਤ੍ਤਚੇਲਸ੍ਸਿਰਸੂਪਮੋ ਮੁਨਿ, ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ.

ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੮. ਆਦੀਨਵਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੩. ਆਦੀਨਵਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ ਇਧ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਆਯੂਹਨਾਤਿ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਗਤੀਤਿ ਯਾਯ ਗਤਿਯਾ ਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ. ਉਪਪਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੮੯) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਜਾਤੀਤਿ ਜਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇ ਯੇ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਠਮਪਾਤੁਭਾਵੋ ਜਾਤਿ. ਜਰਾਤਿ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਤੋ ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਪੁਰਾਣਭਾਵੋ. ਸੋਕੋਤਿ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਪਰਿਦੇਵੋਤਿ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਚੀਪਲਾਪੋ. ਉਪਾਯਾਸੋਤਿ ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ, ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਭਾਵਿਤੋ ਦੋਸੋਯੇਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚੇਵ ਆਦੀਨਵਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾ ਤੇਸਂ ਵੇਵਚਨਵਸੇਨ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਚ ਵੇਵਚਨਂ, ‘‘ਗਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਜਰਾਦਯੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ –

‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ;

ਆਯੂਹਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ, ਞਾਣਂ ਆਦੀਨਵੇ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਚ

‘‘ਇਦਂ ਆਦੀਨਵੇ ਞਾਣਂ, ਪਞ੍ਚਠਾਨੇਸੁ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਚ

ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਚ ਭਯਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚੇਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਭਯਂ ਇਤੀਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ. ਭਯਨ੍ਤਿ ਪੀਲ਼ਾਯੋਗਤੋ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤਾਯ ਭਯਂ. ਇਤੀਤਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਖੇਮਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਿਪਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਆਦੀਨਵਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵਾ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਹਦਯਾਨਂ ਅਭਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਖੇਮਂ ਨਿਰਾਦੀਨਵਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਭਯਤੋ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵਞਾਣਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ. ਸਨ੍ਤਿਪਦੇਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨਾਪਿ ਹਿ ਸਨ੍ਤਿਪਦਨ੍ਤਿ ਨਾਮਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਾਣਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਪਦੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਭਯਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਖੇਮਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਪਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਉਭਯਂ ਸਮਾਸੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਞਾਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਂ ਭਯਂ, ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਯਮਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸਕਿਲੇਸਾਮਿਸੇਹਿ ਅਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਮਿਸਮੇਵ. ਯਞ੍ਚ ਸਾਮਿਸਂ, ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਆਦੀਨਵੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਭਯਾਕਾਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰੇਨ ਸਾਮਿਸਾਕਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਆਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਭਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਾਮਿਸਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਲਿਙ੍ਗਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨੇਤਂ ਖੋ ਸਰਣਂ ਖੇਮਂ, ਨੇਤਂ ਸਰਣਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੮੯) ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਿਙ੍ਗਾਪੇਕ੍ਖਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਚ ਏਕਤ੍ਤਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੭-੮) ਵਿਯ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਤ੍ਤਰੇ ਪਞ੍ਚਾਲਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇ ਪਞ੍ਚਾਲਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਬਹੁਨ੍ਨਂ ਏਕਦੇਸੇਪਿ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਖੇਮਂ ਸੁਖਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸ ਞਾਣੇ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਆਦੀਨਵੇ ਞਾਣਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਦਸ ਞਾਣੇ ਪਜਾਨਾਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕੁਸਲਤਾਤਿ ਆਦੀਨਵਞਾਣਸ੍ਸ ਚੇਵ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞਾਣਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕੁਸਲਤਾਯ. ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਪਰਮਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਸੁ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਵੇਧਤੀਤਿ.

ਆਦੀਨਵਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੯. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਭਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਮੁਞ੍ਚਨਞਾਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਾਨਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਵਿਚਿਨਨੇ ਪਹੀਨਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਤਯੋ ਭਵੇ ਪਸ੍ਸਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਇਕ੍ਖਤਿ, ਗਹਣੇਨ ਵਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਕ੍ਖਤਿ ਓਲੋਕੇਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਲੋਕੇ ਵਿਸੇਸੇਨ ਜਯਨ੍ਤੋ ਅਧਿਜਯਤੀਤਿ, ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਜ੍ਜਿਤੋ ਵਸਨ੍ਤੋ ਉਪਵਸਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪੁਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਯੇ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਾ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੫. ਇਦਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚਿਤ੍ਤਾਭਿਨੀਹਾਰਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਿਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਲਾਭਿਨੋ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭੁਸਂ ਹਰਣਂ. ਅਭਿਮੁਖਤ੍ਥੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਸਦ੍ਦੋ, ਭੁਸਤ੍ਥੋ ਨੀਸਦ੍ਦੋ. ਕਤਿਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਟ੍ਠਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨੇਵ ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਕਾਰੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਤੇ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਵ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਤਿਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਕਾਸਿ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ –

ਦੁਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ;

ਅਨ੍ਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਏਕੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੇਕੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਦੀਸੁ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਸਵਨਧਾਰਣਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਯਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਪਨੇਸ –

ਪੁਥੂਨਂ ਜਨਨਾਦੀਹਿ, ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ;

ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ, ਪੁਥੁਵਾਯਂ ਜਨੋ ਇਤਿ.

ਸੋ ਹਿ ਪੁਥੂਨਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਦੀਨਂ ਜਨਨਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਪੁਥੁ ਕਿਲੇਸੇ ਜਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਅਵਿਹਤਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ ਮੁਖੁਲ੍ਲੋਕਿਕਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਸਬ੍ਬਗਤੀਹਿ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਓਘੇਹਿ ਵੁਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਸਨ੍ਤਾਪੇਹਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਪਰਿਲ਼ਾਹੇਹਿ ਪਰਿਡਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਧਿਤਾ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਪਞ੍ਚਹਿ ਨੀਵਰਣੇਹਿ ਆਵੁਤਾ ਨਿਵੁਤਾ ਓਵੁਤਾ ਪਿਹਿਤਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੯੪). ਪੁਥੂਨਂ ਵਾ ਗਣਨਪਥਾਤੀਤਾਨਂ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਪਰਮ੍ਮੁਖਾਨਂ ਨੀਚਧਮ੍ਮਸਮਾਚਾਰਾਨਂ ਜਨਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਵਾ ਅਯਂ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ, ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੋ ਸੀਲਸੁਤਾਦਿਗੁਣਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਜਨੋਤਿਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਤੇਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਯ ਏਵ ਅਭਾਵਾ.

ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਫਲਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਫਲਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਫਲਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾ. ਤੇ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ. ਤੇਸੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਫਲਟ੍ਠਾ ਤਯੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚਿਤ੍ਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾਭਾਵਾ.

ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਗਮੇਨ ਵਿਗਤੋ ਰਾਗੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵੀਤਰਾਗੋ. ਅਰਹਤੋ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਂ.

ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਿਹਾਰੇ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਨ੍ਦਤਿ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਂ ਤਣ੍ਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੇਕ੍ਖੋ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਥਂ, ਵੀਤਰਾਗੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਸਕਂ ਸਕਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਦੀਹਿ ਨਵਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਹਿ ਅਵਿਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਵਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਇਦਂ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮਂ – ਕਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ? ਕੇ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਕੇ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਕਥਞ੍ਚਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ? ਕਥਂ ਠਾਨਂ? ਕਥਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ? ਕਿਂ ਫਲਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ? ਕਸ੍ਸ ਚ ਫਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ?

ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਯਾ ਅਰਿਯਫਲਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੇ ਅਪ੍ਪਨਾ.

ਕੇ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਕੇ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨਧਿਗਤਤ੍ਤਾ. ਅਰਿਯਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ. ਉਪਰਿਮਾ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਚ ਉਪਰਿਮਂ ਅਨਧਿਗਤਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਪਨ ਫਲਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪਰਿਮਾ ਦ੍ਵੇਯੇਵ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਕਾਰਣਂ – ਏਤੇ ਹਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋਤਿ. ਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਲੋਕਿਯਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਕਾਰਣਮੇਵ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਚਿਨ੍ਤਾਯ. ਨਨੁ ਇਧੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਤਮੇ ਦਸ ਗੋਤ੍ਰਭੁਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੬੦) ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੬੦) ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਰਜ੍ਜਸੁਖਂ, ਦੇਵਤਾ ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਮਨੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਰਿਯਾ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਕਥਞ੍ਚਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਠਾਨਂ, ਕਥਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ? ਦ੍ਵੀਹਿ ਤਾਵ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਦ੍ਵੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚ ਧਾਤੁਯਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੮). ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮੋ – ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਿਕੇਨ ਹਿ ਅਰਿਯਸਾਵਕੇਨ ਰਹੋਗਤੇਨ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੇਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਪਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪੇਤਿ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸਾਪਿ ਫਲਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਮਗ੍ਗੋ. ਯੇ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ‘ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਹੋਤਿ, ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਚ ਅਨਾਗਾਮੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਰਹਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਰਹਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨੇਵ ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਮੇਵ ਪਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸਾਪਿ ਫਲਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਮਗ੍ਗੋ. ਫਲਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸਚੇ ਅਨੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਚੇ ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕੋ, ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਮੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਤਯੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚ ਧਾਤੁਯਾ ਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੮) ਵਚਨਤੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਕਾਲੇ ਵੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਹਿਸ੍ਸਾ ਯਾਵ ਸੋ ਕਾਲੋ ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਵ ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਦ੍ਵੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚ ਧਾਤੁਯਾ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੮) ਵਚਨਤੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਨ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵੇਤਾਨਿ ਏਕਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮਸ੍ਸਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਿਂ ਫਲਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਕਸ੍ਸ ਚ ਫਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ? ਫਲਸ੍ਸ ਤਾਵ ਫਲਮੇਵ ਵਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਹੋਤਿ ਭਵਙ੍ਗਂ ਵਾ. ਫਲਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਫਲਾਨਨ੍ਤਰਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ, ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਫਲਾਨਨ੍ਤਰਂ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਅਨਨ੍ਤਰਂ. ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨੁਲੋਮਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਰਹਤੋ ਅਨੁਲੋਮਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੭). ਯੇਨ ਫਲੇਨ ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲਂ ਅਵਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਏਵਮੇਤਂ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਵਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ –

‘‘ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਦਰਥਂ, ਅਮਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸੁਭਂ;

ਵਨ੍ਤਲੋਕਾਮਿਸਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਥਾ.

ਤਦਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਤਾਦਿਸੇਨੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ. ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਹਾਰੇਨ ਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਵਿਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰੇਨੇਵ ਵਿਹਰਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਅਰਹਤੋ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਤਯਵਿਹਾਰੋ ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਤਯਵਿਹਾਰੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਤਣ੍ਹਾਪਣਿਧਿਂ ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਤਯਵਿਹਾਰੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਹਾਰੋ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਭਯਤੋ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸੁਞ੍ਞਤੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਵਿਹਾਰੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਯਤੋ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰੋ. ਪਣਿਧਿਂ ਭਯਤੋ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੭੮).

ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਸਬ੍ਭਾਵੇਨ ਚ ਪਟਿਕੂਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਾਦਿਵਿਹਾਰਸਬ੍ਭਾਵੇਨ ਚ ਅਰਹਤੋਯੇਵ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤੋ ਅਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰੋ ਅਰਹਤੋਯੇਵ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵੀਤਰਾਗੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਂ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤਿਧਾ ਚ ਭਯਂ, ਤਿਧਾ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ.

੫੬. ਇਦਾਨਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਕਥਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਏਕਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਕੋ ਹੋਤਿ, ਸਕਤ੍ਥੇ ਭਾਵਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਏਕੋਵ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰੋਤਿ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ ਵਾ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੋ ਦੇਸੋ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੧੬੮) ਵਿਯ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਿਲਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਕਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਲੋਭਕਿਲੇਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਪੀਯਤਿ ਬਾਧੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵਨਾਯ ਪਰਿਪਨ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਉਪਘਾਤੋ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤਿ. ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਲਵਤ੍ਤਾ ਤੇਨੇਵ ਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਦੀਯਮਾਨਾਯ ਅਤਿਨਨ੍ਦਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਲੋਭਕਿਲੇਸੋ ਅਨਾਗਤੇ ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਸਹਾਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਂ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਕਿਲੇਸੋ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨ ਉਤ੍ਤਰਿਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸਾਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ. ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖੇਸੁ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮੀਨਂ ਅਨਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਕਮ੍ਮੇਨ ਦੀਯਮਾਨਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਕਿਲੇਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਝਾਨਲਾਭੀਨਂ ਪਨ ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਯੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਨੁਲੋਮਗੋਤ੍ਰਭੂਹਿ ਚ ਦੀਯਮਾਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਯਮੇਵ ਕਿਲੇਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਆਦਿਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾਯ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ. ਦੁਕ੍ਖਤੋਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖਤੋ. ਅਨਤ੍ਤਤੋਤਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਾਮਿਨਿਵਾਸੀਕਾਰਕਵੇਦਕਾਭਾਵੇਨ ਚ ਅਨਤ੍ਤਤੋ. ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਨੁ ਅਨੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਪਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ. ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਨਾਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕੁਸਲਾਤਿ ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਚ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵੇਨ ਨ ਬ੍ਯਾਕਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਿਕਾਲੇ ਸੁਵਿਦਿਤਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਦਿਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਿਕਾਲੇ ਨ ਸੁਵਿਦਿਤਾਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਕਾਲੇ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਦਿਤਾ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਸੁਵਿਦਿਤਾਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸੁਵਿਦਿਤਾ. ਵਿਦਿਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਅਵਿਦਿਤਟ੍ਠੇਨ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸੁਵਿਦਿਤਟ੍ਠੋਪਿ ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਵਿਦਿਤਟ੍ਠੋਪਿ ਵਿਦਿਤਟ੍ਠੋਵ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨ ਸੁਵਿਦਿਤਟ੍ਠੋ ਅਵਿਦਿਤਟ੍ਠੋਵ.

ਅਤਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਣੀਤਭਾਵੇਨ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇਨ ਤਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਾਨਂ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ. ਪਚ੍ਛਿਮਭਵਿਕਾਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਪਚ੍ਛਿਮਭਵਿਕਾ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਸਮਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਸਮਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਾਠੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ. ਸੇਕ੍ਖੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮੀਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਾਨਿ ਪਹੀਨਾਨੇਵ. ਉਤ੍ਤਰਿਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਉਪਰੂਪਰਿਮਗ੍ਗਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਂ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਯੋ ਸੁਖੋ ਵਿਹਾਰੋ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ. ਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ, ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ.

੫੭. ਇਦਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਥਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮਾਧਿਵਸੇਨ. ਅਯਮੇਵ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਨੀਵਰਣੇ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾਤਿ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਪਹਾਨਾਭਿਮੁਖੀਭੂਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨੇਪਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸੂਤਿ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਕਰਣੇਨ ਨੀਵਰਣਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾਸੁ. ਏਸ ਨਯੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦੀਸੁ ਚ. ਸਮਥੇ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਨਾਵੀਥਿਯਾ ਆਸਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਭਾਵਨਾਮਯਞਾਣਂ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗਵਾਰੇਸੁ ਸੁਞ੍ਞਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੋ ਮਗ੍ਗੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਫਲਵਾਰੇਸੁ ਪਨ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਇਤਰਾਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਹਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ, ਤਥੇਵ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਮਗ੍ਗਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਮਗ੍ਗਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗਵਾਰੇਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਮੂਲਪਦਾਨਿ, ਗਤਿਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਦਸ ਵੇਵਚਨਪਦਾਨੀਤਿ ਪਨ੍ਨਰਸ ਪਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਛਸੁ ਪਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇਸੁ ਪਞ੍ਚ ਮੂਲਪਦਾਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਂ ਕਸ੍ਮਾ ਇਤਿ ਚੇ? ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਤਿਕ੍ਖਭਾਵੇ ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਤਿਕ੍ਖਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੇਵਚਨਪਦੇਹਿ ਸਹ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਫਲਸ੍ਸ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਭਾਵੇਨ ਸਨ੍ਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਮਨ੍ਦਭੂਤਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਮੂਲਪਦਾਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੫੮. ਇਦਾਨਿ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਸੇਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ਕਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ੍ਨਰਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਸਮਥਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਫਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਪਨ੍ਨਰਸ. ਸਮਥਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਅਰਹਤੋ ਨੀਵਰਣਪਟਿਸਙ੍ਖਾਅਭਾਵਤੋ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦੀਨਂ ਪਹਾਨਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਵਿਨਾ ਸੁਖੇਨ ਪਹਾਨਤੋ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨਾਮਸ੍ਸ ਅਨਨੁਰੂਪਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਾਸਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਰਹਤਾ ਪਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਂ ਵਿਨਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਸੁਞ੍ਞਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਹਿ ਅਰਹਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ.

ਇਦਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਸੁ ਤੀਸੁ ਗਾਥਾਸੁ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੋਚਰਾਤਿ ਸਮਥਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਿਸਯਾ, ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩, ੧੯੨) ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਸਮਾਧਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ‘‘ਗੋਚਰੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਰਥ ਸਕੇ ਪੇਤ੍ਤਿਕੇ ਵਿਸਯੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੨) ਵਿਯ ਗੋਚਰਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸਯੋ. ਯਞ੍ਹਿ ਯਦਾਯਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਸੋ ਵਿਸਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇਤਿ ਸਮਥਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਚ. ਤਯੋ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ. ਤਯੋ ਚ ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਸੁਞ੍ਞਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਤਯੋ’’ਤਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਤਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਤੋ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪਗਚ੍ਛਤਿ. ਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵਟ੍ਟਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸਮਥਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮ੍ਪਾਪਕਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਦਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਦਸ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਫਲਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਭੂਮਿਯੋ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਾ. ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਭਙ੍ਗਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਸੁ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਵੇਧਤੀਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੦. ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੯. ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤੀਤਿ ਅਭਿਭਵਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਅਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭੂਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਲੋਕਿਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਅਰਿਯਗੋਤ੍ਤਭਾਵਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਉਭੋ ਅਤ੍ਥੇ ਸਮਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਚ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਚ ਮਾਤਿਕਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨਪਦਾਨੁਰੂਪੇਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਤ੍ਥੋਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਮਥਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਗੋਤ੍ਰਭੂਨਂ ਪਨ ਨੀਵਰਣਾਦਿਗੋਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ, ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਛਸੁ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਗੋਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ, ‘‘ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਮਗ੍ਗਵਾਰੇਸੁ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਿਗੋਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਗੋਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਚੇਤ੍ਥ ਬੀਜਤ੍ਥੋ. ਵਤ੍ਤਨਿਪਕਰਣੇ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਗੋਤ੍ਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਬ੍ਬਪਰਿਪਨ੍ਥੇਹਿ ਗੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ, ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋਪਿ ਗੋਤ੍ਤਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਪਰਿਪਨ੍ਥੇਹਿ ਗੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਗੋਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂਯੇਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ – ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਪਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੮੬੩). ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਵਾਰੇਸੁ ਸੋਲ਼ਸਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇਸੁ ਛਟ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਮੂਲਪਦਗਹਣੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ.

ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਯੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਠਮਾਭੋਗੋ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੂ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਫਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਨ੍ਨਰਸ ਗੋਤ੍ਰਭੁਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਹਤੋ ਅਭਿਭਵਿਤਬ੍ਬਨੀਵਰਣਾਭਾਵਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦੀਨਂ ਸੁਖੇਨੇਵ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਚ ਅਭਿਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾਮਂ ਨਾਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਗੋਤ੍ਰਭੂਨਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਰਹਤਾ ਪਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਭਿਭੁਯ੍ਯ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ‘‘ਤਯੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾ ਏਵ ਇਧ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਗੋਤ੍ਰਭੂ ਕੁਸਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੬੦. ਸਾਮਿਸਞ੍ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸਕਿਲੇਸਾਮਿਸਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਮਿਸੇਨ ਸਾਮਿਸਂ ਸਨਿਕਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਕਿਂ ਤਂ? ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਸਮਥਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ. ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਤੇਭੂਮਕਵਟ੍ਟਮੇਵ. ਲੋਕਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ. ਕਿਲੇਸਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾ ਏਵ. ਨਿਰਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਦਸਵਿਧਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ ਅਨਿਕਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਅਰਿਯਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਪੋਤ੍ਥਕੇ ‘‘ਸਾਮਿਸਞ੍ਚੇ’’ਤਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ. ਏਵਮੇਵ ਪਣਿਹਿਤਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ ਵੁਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਕਨ੍ਤਿਪਣਿਧਿਯਾ ਹਿ ਪਣਿਹਿਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ. ਨਿਕਨ੍ਤਿਸਞ੍ਞੋਗੇਨੇਵ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਭਾਵੇਨ ਵਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਮੇਵ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਕਨ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦਕਤ੍ਤਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਂ ਨਾਮ. ਇਤਰਂ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਂ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਂ. ਫਲਗੋਤ੍ਰਭੁਪਿ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖੀਭੂਤਤ੍ਤਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਹੇਟ੍ਠਾਭਿਭਵਨਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਵਟ੍ਟਨਵਾਰੇਸੁਪਿ ਫਲਗੋਤ੍ਰਭੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖੀਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਸਮਥਗੋਤ੍ਰਭੁ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਗੋਤ੍ਰਭੁ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਾ ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਿਤਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਞ੍ਞਾ ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚਿਤਾ ਪਰਿਚਿਣ੍ਣਾ. ਕੁਸਲੋ ਵਿਵਟ੍ਟੇ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਵਸੇਨੇਵ ਵਿਵਟ੍ਟਸਙ੍ਖਾਤੇ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣੇ ਕੁਸਲੋ ਛੇਕੋ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਞਾਣੇਨ ਵਾ ਕੁਸਲੋ. ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਹੀਨਾਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਸੁ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਵੇਧਤੀਤਿ.

ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੧. ਮਗ੍ਗਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੧. ਮਗ੍ਗਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਭੇਦਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕਕਿਲੇਸੇਹੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਨਾਨਾਵਿਧੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ. ਤੇਨ ਤਦੇਕਟ੍ਠਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਵਿਧਞ੍ਹਿ ਏਕਟ੍ਠਂ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਂ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਞ੍ਚ. ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਾ ਯਾਵ ਪਹਾਨਾ ਠਿਤਾਤਿ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਹਿ ਪਹੀਯਮਾਨਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜਾਤਾ ਲੋਭੋ ਮੋਹੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਾ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜਾਤਾ ਲੋਭੋ ਮੋਹੋ ਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਵਸੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਕਿਲੇਸੇਯੇਵ ਪਹੀਯਮਾਨੇ ਤੇਨ ਸਹ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਠਿਤਾ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਾ ਲੋਭੋ ਦੋਸੋ ਮੋਹੋ ਮਾਨੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਵਸੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ. ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕੇਹੇਵ ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਚਤੂਹਿ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪੇਹਿ ਵਾ ਸਹ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੇਹਿ ਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਿਲੇਸਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਬਹਿਭੂਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਹਗਤੇ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਸੇਸਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ.

ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦਤੋ ਚੇਵ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਪਿਸੁਣਫਰੁਸਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੇਹਿ ਚ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੇਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਕੁਹਨਾ ਲਪਨਾ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾ ਲਾਭੇਨਲਾਭਂਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾ, ਆਜੀਵਹੇਤੁਕੇਹਿ ਵਾ ਸਤ੍ਤਹਿਪਿ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮੇਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧੀਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਤੀਤਿ ਚ ਸਤਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਯਥਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੇ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਥੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਪਜਹਨਟ੍ਠੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਨਾਮਂ ਕਥਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਯਥਾ ਵਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਵਾ ਹੋਤੁ ਮਾ ਵਾ, ਅਗਦੋ ਅਗਦੋਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿ ਵਾ ਹੋਤੁ ਮਾ ਵਾ, ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਨਾਮ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਨਾਮਮਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਾਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਕਿਚ੍ਚਕਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ. ਸਕਿਚ੍ਚਕਾ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਯਥਾਲਾਭਨਿਯਮੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਵਜ੍ਝੋ ਹਿ ਏਕੋ ਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਾ ਤਂ ਮਾਨਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੋ ਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਮਾਨਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤ੍ਤਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਹਜਾਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਹੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਵਾਚਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਾਯਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਹਜਾਤਵਾਯਾਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਸਤਿਯਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਹਜਾਤਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤੇ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਨਾਮ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਿ ਸਕਿਚ੍ਚਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੋ ਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤ੍ਤਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨੇਨ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਸਕਿਚ੍ਚਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੋ ਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਯਾਨਿ ਪਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਸਂ ਪਹਾਨੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਸਕਿਚ੍ਚਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਥੂਲਭੂਤਮ੍ਹਾ. ਕਾਮਰਾਗਸਞ੍ਞੋਜਨਾਤਿ ਮੇਥੁਨਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾ. ਸੋ ਹਿ ਕਾਮਭਵੇ ਸਞ੍ਞੋਜੇਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਟਿਘਸਞ੍ਞੋਜਨਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞੋਜਨਾ. ਸੋ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀਤਿ ਪਟਿਘਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇ ਏਵ ਥਾਮਗਤਟ੍ਠੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਸਯਾ. ਅਣੁਸਹਗਤਾਤਿ ਅਣੁਭੂਤਾ, ਸੁਖੁਮਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਬ੍ਭਾਵੇ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਸਹਗਤਸਦ੍ਦੋ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾ ਦ੍ਵੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਣੁਭੂਤਾ ਅਧਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਮਨ੍ਦਤਾਯ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਕਿਲੇਸਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਚ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਫਰਨ੍ਤਾ ਛਾਦੇਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਅਨ੍ਧਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦਮਨ੍ਦਾ ਤਨੁਕਾਕਾਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਨੁਭੂਤਾ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਰਾਗਾਤਿ ਰੂਪਭਵੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾ. ਅਰੂਪਰਾਗਾਤਿ ਅਰੂਪਭਵੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾ. ਮਾਨਾਤਿ ਉਨ੍ਨਤਿਲਕ੍ਖਣਾ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਤਿ ਅਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਅਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣਾਯ. ਭਵਰਾਗਾਨੁਸਯਾਤਿ ਰੂਪਰਾਗਾਰੂਪਰਾਗਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਭਵਰਾਗਾਨੁਸਯਾ.

੬੨. ਇਦਾਨਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਜਾਤਂ ਝਾਪੇਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਜਾਤਂ ਝਾਪੇਤਿ ਜਾਤੇਨ, ਝਾਨਂ ਤੇਨ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਾਤੁਭੂਤੇਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਜ੍ਝਾਨੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਜਾਤਮੇਵ ਤਂ ਤਂ ਕਿਲੇਸਂ ਝਾਪੇਤਿ ਦਹਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖੇ ਕੁਸਲਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਕੇ ਝਾਨੇ ਚ ਵਿਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਹਵਸੇਨ ਕੁਸਲਤਾਯ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਪਹੀਨਾਸੁ ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ. ਝਾਨਂ ਨਾਮ ਦੁਵਿਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਞ੍ਚ. ਲੋਕਿਯਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਕਂ ਕਸਿਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਟ੍ਠੇਨ ਝਾਨਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਟ੍ਠੇਨ ਝਾਨਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਤਥਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਟ੍ਠੇਨ ਝਾਨਂ. ਇਧ ਪਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾਪਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਟ੍ਠਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਸਾਧਾਰਣੇਨ ਕਿਲੇਸਝਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਝਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ.

ਸਮਾਦਹਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਚੇ ਵਿਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਨੂਪਚਾਰਖਣਿਕਸਮਾਧੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਠਮਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ ਚ. ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਚੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਥਾ ਚੇ ਸਮਾਦਹੇਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮੇਸਾ ਲੂਖਭੂਤਾ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਾ, ਸਮਥੋ ਚ ਨਾਮ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭੂਤੋ ਸਅਸ੍ਸਾਦੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਯ ਲੂਖਭੂਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਨੇਹੇਤੁਂ ਵਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਥਾ ਚ ਸਮਾਦਹੇ. ਵਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਪੁਨ ਸਮਾਧਿਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਾਨਞ੍ਚ ਤਥੇਵ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਯਥੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧ ਚੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮਾਦਹਨਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਾਨੁਵਤ੍ਤਨੇਨ ਚੇ-ਕਾਰੋ ਕਤੋ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਚ-ਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਸਮਥੋ ਤਦਾ ਅਹੂਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਭਾਵੇ ਸਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਜਨਨਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਯਦਾ ਤਦੁਭਯਸਮਾਯੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਸਮਥੋ ਚ ਅਹੁ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਭੂਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾ ਚ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਭਿਮੁਖੀਕਾਲੇ ਚ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਸਮਾਨਭਾਗਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਵਤ੍ਤਰੇ ਸਮਾਨੋ ਸਮੋ ਭਾਗੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਭਾਗਾ, ਯੁਗੇ ਨਦ੍ਧਾ ਵਿਯਾਤਿ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮਧੁਰਾ ਸਮਬਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨਸ੍ਸ ਯੁਗਨਦ੍ਧਕਥਾਯਂ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸੁਖੋ, ਨਿਰੋਧੋ ਇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਫਸ੍ਸੇਤਿ ਅਮਤਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸੁਖੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ. ਸਾ ਏਵ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਅਮਤਂ ਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਫੁਸਨੇਨ ਫੁਸਤਿ, ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਅਤਪ੍ਪਕਟ੍ਠੇਨ ਅਮਤਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਅਮਤਂ, ਨਾਸ੍ਸ ਮਤਂ ਮਰਣਂ ਵਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਅਮਤਂ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਹਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਮਹਤਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜੀਯਤੀਤਿ ਪਦਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵਿਮੋਕ੍ਖਚਰਿਯਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖਪਵਤ੍ਤਿਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਵਸੇਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਜਾਨਾਤਿ. ‘‘ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਹਿ ਉਪਰਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖਕਥਾਯਂਯੇਵ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੦੯ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਚਰਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਆਗਤੋ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਕੋਵਿਦੋਤਿ ਤੇਸਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਨਾਨਾਭਾਵੇ ਏਕਭਾਵੇ ਚ ਕੁਸਲੋ. ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਵਸੇਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਏਕਤ੍ਤਂ, ਚਤੁਅਰਿਯਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਏਕੇਕਸ੍ਸਾਪਿ ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭੇਦੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕੁਸਲਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕੁਸਲਤਾਯ. ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਹਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਆਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦੂਰਤੋਵ ਰਥਿਕਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਗਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਤੇ ਰਾਜਾ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਏਵਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸਾਭਾਵਾ ਨ ‘‘ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਭਾਵਨਾਤਿ ਸੇਸਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਾਵਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਲਾਭਿਨੋ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖੇ ਕੁਸਲਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਲਾਭਿਨੋ ਪਨ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕੁਸਲਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਗ੍ਗਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੨. ਫਲਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੩. ਫਲਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਂਪਯੋਗਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਸਕਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਉਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਯੋਗਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਯੋਗੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਕਿਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਨ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਂ ਪਯੋਗਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਤਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਫਲਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਨਪੁਂਸਕਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਕੇਕਮਗ੍ਗਙ੍ਗਵਸੇਨੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਨਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਫਲਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੩. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਤਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯੇ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਤੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ ਵਿਗਤਾ ਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਸਭਾਵਂ ਵਾ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਏਤਾਯ ਕਿਚ੍ਛਤਿ ਕਿਲਮਤੀਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ. ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋਤਿ ਸੀਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਗਹਿਤਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਭਾਵਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਆਮਸਤੀਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ. ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨੇਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਭਾਵੇ ਤਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਰੂਪਦੇਸਞ੍ਚ ਵਿਨਾ ਪਕਤਿਯਾ ਏਵ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਗਹਣਤੋ ਪਕਤਿਭੂਤਾਯ ਵੀਸਤਿਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹਾਨੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ ਪਨ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨੇਨੇਵ ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵਿਸੁਂ ਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾ. ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਕਿਲੇਸੇਨ੍ਤਿ ਉਪਤਾਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਬਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਾ, ਥਾਮਗਤਟ੍ਠੇਨ ਭੁਸਾ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਹੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਨ੍ਤਾਨਿ ਉਟ੍ਠੇਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਸਮੁਦਾਚਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਹ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਹੀਤਿ ਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਤੇਹਿ ਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਅਨੁਸਯਿਤਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਦੇਵ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਂ. ਤਂਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ.

ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੪. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੫. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਹੇਤੁਟ੍ਠੇਨ ਪਠਮਂ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਭੂਤੇ ਚ ਅਮਗ੍ਗਙ੍ਗਭੂਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਵਿਸੁਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਹਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨੇਵ, ਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ. ਪੁਨ ਬਲਵਸੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਚ ਵਿਸੁਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾ ਏਵ ਅਮਗ੍ਗਙ੍ਗਭੂਤਾ. ਪੁਨ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਜਾਤੇਯੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਰਾਸਿਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਏਕਾਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਤਿ ਕਾਯਵੇਦਨਾਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਨਾਮ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹਾਨਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸਾਧਨਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਨਾਮ.

ਤਥਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਚਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵਾਦੀਸੁ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕਟ੍ਠੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਏਤਾਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਤਦਾ ਸਮੁਦਾਗਤਾਨਿ, ‘‘ਅਮਤੋਗਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਸੇਸਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਲਾਭਟ੍ਠੇਨ ਤਦਾ ਸਮੁਦਾਗਤਾ. ‘‘ਤਥਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਚਾ ਤਦਾ ਸਮੁਦਾਗਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਵਸ੍ਸਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੮) ਵਚਨਤੋ ਚ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਮੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਸਮੁਦਯੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ, ਨਿਰੋਧੋ ਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ, ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਮੇ ਭਾਵਿਤੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਚ. ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੋਯੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਸਮੁਦਯਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦੁਵਿਧਂ ਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਇਧ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਕੇਵਲਂ ਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਮੇਵ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਪਾਠਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਯੁਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੇ ਸਯਂ ਕਤਕਿਚ੍ਚਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੇਨ ਸਮਥੋਤਿਆਦਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਏਵ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮੇ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਂਵਰਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀਵਾ ਏਵ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਏਵ. ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੇਨ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਵਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੇਨ. ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋਯੇਵ. ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ. ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਟ੍ਠੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਜਹਨਟ੍ਠੇਨ ਤਤੋ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋਯੇਵ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਟ੍ਠੇਨ ਖਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਕਰੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ.

ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕੇਵਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਾਕਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੇਵ. ‘‘ਤਥਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਧ ਪਰਿਯੋਸਾਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਫਲਕ੍ਖਣੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਹੇਤੁਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਫਲਮਗ੍ਗਭਾਵੇਨੇਵ. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਏਵ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੇਨ ਥੇਰੇਨ ‘‘ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਅਵਸੇਸਾ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਧਮ੍ਮਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਪਟਿਵੇਧਕਿਚ੍ਚਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਚ੍ਚਾਦੀਨਿਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਚ ਫਲਵਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਾ ਫਲਾਵਸਾਨੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤਦਾ ਸਮੁਦਾਗਤਾਤਿ ਇਮੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤਾਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਪਾਠਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੫. ਵਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੬. ਵਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਵਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਕਥਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਵਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਚਕ੍ਖੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਵਵਤ੍ਥੇਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾ ਅਤੀਤਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਹੇਤੁਯੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਤੀਤਂ ਜਨਕਹੇਤੁ, ਆਹਾਰੋ ਇਦਾਨਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਹੇਤੁ. ਏਤੇਨ ਚਕ੍ਖੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਨਿ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਭਾਵੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ, ਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਸਮੁਦਾਗਤਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਚਕ੍ਖੁਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤੋ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਉਦ੍ਧਂ ਵਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨ੍ਤਵਾ, ਅਨ੍ਤਵਾ ਏਵ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਗਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਨ੍ਤੋ ਚ ਯੋ ਇਸੀ’’ਤਿ (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੫੨). ਤਤੋ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤੋ, ਭਙ੍ਗਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਦ੍ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਵਤ੍ਥਾਨਿਪਾਤਿਤਾਯ, ਥਿਰਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਤਾਯ ਨ ਥਿਰਂ. ਅਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਨ ਨਿਚ੍ਚਂ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਜਰਾਯ ਚੇਵ ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਪਕਤਿਕਂ. ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿਆਦੀਨਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਿ. ਮਨੋਤਿ ਇਧ ਭਵਙ੍ਗਮਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤੋਤਿਆਦਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਆਹਾਰਸਮ੍ਭੂਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਾਹਾਰਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਚ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ.

ਵਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੬. ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭. ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਰੂਪੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਵਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭੂਤੇ ਰੂਪਾਯਤਨਧਮ੍ਮੇ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਾਤਿਆਦਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਜਰੂਪਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਹਾਰੋਪਿ ਹਿ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ ਸਯਂ ਮਹਾਭੂਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਭਵਙ੍ਗਮਨੋਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਤਯੋ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਸੁਖੁਮਰੂਪਾਨਿ ਚ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਚ. ਅਪਿਚ ਯਾਨਿ ਯਾਨਿ ਯੇਨ ਯੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਾਦਯੋਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭੂਤਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਪਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਅਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਪਨ –

‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ;

ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੨੭੭) –

ਆਦਿਕਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ – ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਆਦਿਤੋਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਸੁਦ੍ਧਅਜ੍ਝਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਸਙ੍ਖਾਰੇਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੭੮੪). ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੇਸਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ.

ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੭. ਚਰਿਯਾਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੬੮. ਚਰਿਯਾਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਰਤੀਤਿ ਚਰਿਯਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਚਰਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ. ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਚਰਣਂ, ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਚਰਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਤੇ ਵਾ ਚਰਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਾ ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ. ਞਾਣਮੇਵ ਚਰਿਯਾ, ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਚਰਿਯਾ, ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਚਰਤਿ, ਞਾਤੇ ਵਾ ਚਰਤਿ, ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਾ ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਞਾਣਚਰਿਯਾ. ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜੇਤਿ ਨਾਮੇਤੀਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਂ, ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਤੋ ਕਰਣਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਸੇਨ ਨ ਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ. ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਵਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਵਾ. ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾ ਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੂਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਆਰੋਹਤੀਤਿ ਅਤਿਨਿਰੋਪਨਾ, ਉਭਯਵਿਪਾਕਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਮਨੋਧਾਤੁ. ਅਭਿਨਿਰੋਪਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਭਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਉਭਯਵਿਪਾਕਾ ਸਨ੍ਤੀਰਣਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ. ਸਨ੍ਤੀਰਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨੇ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਜਾਨਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚੇਵ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚ ਵਿਜਾਨਨਤ੍ਥਾਯ. ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਚਿਤ੍ਤਂ. ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੋਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਜਵਨਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ. ਉਪਰਿ ਅਕੁਸਲਜਵਨਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਜਵਨਾਨਞ੍ਚ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਜਵਨਾਨਿ ਇਧ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਿਯੁਂ. ‘‘ਕੁਸਲੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਰਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੭੦) ਪਨ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਚਿਤ੍ਤਜਵਨਮੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਅਹੇਤੁਕਾਨਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਆਵਜ੍ਜਨਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਨਿ ਤੀਣਿ ਸਨ੍ਤੀਰਣਾਨਿ ਏਕਂ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੬੯. ਇਦਾਨਿ ਵਿਸਯਵਿਜਾਨਨਮਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨੀਰਾਗਾ ਚਰਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗੇ ਸਦ੍ਧਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗੇ ਚ ਅਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਸਤਿ ਸਕਾਵਤ੍ਥਾਯਮੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨੀਰਾਗਾਦਿਵਚਨੇਨ ਤੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਰਾਗੋਤਿ ਨੀਰਾਗਾ. ਨਿਰਾਗਾਤਿ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਰਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਰਾਗੋ. ਇਤਰੇਸੁ ਦੁਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦੋਸੋ. ਮੁਯ੍ਹਨਵਸੇਨ ਮੋਹੋ. ਮਞ੍ਞਨਵਸੇਨ ਮਾਨੋ. ਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿ. ਉਦ੍ਧਤਭਾਵੋ, ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਭਾਵੋ ਵਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ. ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਸਯਾ. ‘‘ਨਿਰਨੁਸਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਨਾਨੁਸਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮੇਵੇਤ੍ਥ ਅਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ ਪਹੀਨਾਨੁਸਯਾਨਂਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਾ ਚ ਨੀਰਾਗਾਦਿਨਾਮਾ, ਸਾ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਰਾਗਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕੁਸਲੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕੁਸਲਾਨਿਯੇਵ ਰਾਗਾਦਿਵਜ੍ਜਾਭਾਵਾ ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਕਰੇਹਿ ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੁਕ੍ਕਾਨਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਸੁਖਤ੍ਤਾ ਸੁਖੋ ਉਦਯੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਾਨਿ, ਸੁਖਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸੁਖੋ ਉਦਯੋ ਵਡ੍ਢਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਾਨਿ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਚਰਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਨੀਲਵਣ੍ਣਯੋਗਤੋ ਨੀਲਵਤ੍ਥਂ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਯੋਗਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚਰਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਾ ਚਰਿਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਚਰਿਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚਰਿਯਾ’’ਤਿ ਚ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਚਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਕਤਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਮਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾਭਾਵੇਨ ਪਕਤਿਯਾ ਏਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਜਾਨਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਚਰਿਯਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਿਕ੍ਲੇਸਟ੍ਠੇਨਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.

ਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਯ ਮਨਾਪਿਯੇਸੂਤਿ ਮਨਸਿ ਅਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਮਨਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨਾਪਾਨਿ, ਮਨਾਪਾਨਿਯੇਵ ਮਨਾਪਿਯਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਵਾ, ਗਹਣਵਸੇਨ ਮਨਾਪਿਯਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਇਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਰਾਗੋ ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦੋਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਰਾਗਸ੍ਸ ਜਵਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਰਾਗਸ੍ਸ ਜਵਨਤ੍ਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਭੂਤਾ ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਮਨੋਧਾਤੁ. ਰਾਗਸ੍ਸ ਜਵਨਾਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਰਾਗਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤੋ ਰਾਗੋਯੇਵ. ਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਰਾਗਸ੍ਸ ਚਰਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਦੁਭਯੇਨ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਰਾਗਦੋਸਵਸੇਨ ਸਮਪੇਕ੍ਖਨਵਿਰਹਿਤੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ. ਮੋਹਸ੍ਸ ਜਵਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਸੇਨ ਮੋਹਸ੍ਸ ਜਵਨਤ੍ਥਾਯ. ਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਚਰਿਯਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਨਿ ਮਾਨਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਵਚਨਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਉਨ੍ਨਤਿਵਸੇਨ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸ੍ਸ. ਪਰਾਮਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਭਾਵਾਦਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਨਿਚ੍ਚਭਾਵਾਦਿਂ ਆਮਟ੍ਠਾਯ ਗਹਿਤਾਯ. ਵਿਕ੍ਖੇਪਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾਵਂ ਗਤਸ੍ਸ. ਅਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗਤਾਯਾਤਿ ਅਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਂ ਗਤਾਯ. ਥਾਮਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇਸੁ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ.

੭੦. ਯਸ੍ਮਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਸੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਰਾਗਾ ਚਰਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਰਾਗਾ ਚਰਤੀਤਿ ਮੋਹਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਨੁਸਯਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਜਵਨਵਸੇਨ ਚਰਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਦੋਸਾ ਚਰਤੀਤਿ ਮੋਹਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਜਵਨਵਸੇਨ. ਸਮੋਹਾ ਚਰਤੀਤਿ ਰਾਗਦੋਸਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯਜਵਨਵਸੇਨ. ਸਮਾਨਾ ਚਰਤੀਤਿ ਰਾਗਮੋਹਕਾਮਰਾਗਭਵਰਾਗਾਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਜਵਨਵਸੇਨ. ਸਦਿਟ੍ਠਿ ਚਰਤੀਤਿ ਰਾਗਮੋਹਕਾਮਰਾਗਾਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਜਵਨਵਸੇਨ. ਸਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾ ਚਰਤਿ ਸਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚਰਤੀਤਿ ਮੋਹਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਜਵਨਵਸੇਨ. ਸਾਨੁਸਯਾ ਚਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਏਕੇਕਂ ਅਨੁਸਯਂ ਮੂਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਸੇਸਾਨੁਸਯਵਸੇਨ ਸਾਨੁਸਯਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਰਾਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿ ਸਰਾਗਾਦਿਵੇਵਚਨਮੇਵ. ਸਾ ਏਵ ਹਿ ਚਰਿਯਾ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਸਹ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਰਾਗਾਦਿਆਦੀਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਸਮਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧੇਕਵਤ੍ਥੇਕਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਰਾਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿਆਦੀਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਾਯੇਵ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕੁਸਲੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਾਤੇਤਿ ਮੋਹਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਯਥਾਸਭਾਵੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ.

੭੧. ਞਾਣਚਰਿਯਾਯਂ ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਤ੍ਥਾਯ ਏਵ ਹਿ ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਜਾ ਵਾ ਹੋਤੁ ਕਾਲਨ੍ਤਰਜਾ ਵਾ, ਉਭੋਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਨੀਰਾਗਾ ਚਰਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਨੀਰਾਗਾਦਿਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਯਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ. ਞਾਤੇਤਿ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋ ਞਾਤੇ. ਅਞ੍ਞਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿਆਦੀਹਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਚਰਿਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਮਤ੍ਤਵਸੇਨ ਹਿ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਵਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਵਸੇਨੇਵ ਅਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਞਾਣਚਰਿਯਾ. ਏਵਮਿਮਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾ ਚ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਹੇਤੁਕਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾਕੁਸਲਾ ਚ, ਸਹੇਤੁਕਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾ ਚ, ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਚ ਤੀਹਿ ਚਰਿਯਾਹਿ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਞਾਣਚਰਿਯਾਯ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਗ੍ਗਫਲਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਭੂਤਾਨਿ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨਿ ਞਾਣਚਰਿਯਾਯ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਕਰਾਨੇਵਾਤਿ.

ਚਰਿਯਾਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੮. ਭੂਮਿਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੨. ਭੂਮਿਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਭਾਗਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ ਵਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧੋ ਕਾਮੋ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਚ. ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਤੇਭੂਮਕਵਟ੍ਟਂ. ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਕਾਮੋ, ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਕਾਮੀਯਤੀਤਿ ਕਾਮੋ. ਸੋ ਦੁਵਿਧੋ ਕਾਮੋ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਅਵਚਰਤਿ, ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਕਾਮੋ ਏਤ੍ਥ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰੋ. ਸੋ ਪਨ ਪਦੇਸੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਪਾਯਾਨਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਸ੍ਸ, ਛਨ੍ਨਞ੍ਚ ਦੇਵਲੋਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕਾਦਸਵਿਧੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਸਸਤ੍ਥਾ ਪੁਰਿਸਾ ਅਵਚਰਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦ੍ਵਿਪਦਚਤੁਪ੍ਪਦੇਸੁ ਅਵਚਰਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਸਤ੍ਥਾਵਚਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦੀਸੁ ਤਤ੍ਥ ਅਵਚਰਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਪਦੇਸੋ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਯਥਾ ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪਂ, ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਮੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਏਕੇਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਏਕਾਦਸਵਿਧਪਦੇਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਮੇ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁਪਿ ਅਵਚਰਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਅਵਚਰਣਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਨਾਗੋ ਨਗਰੇ ਚਰਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਥਲਜਲਚਰਾ ਚ ਪਾਣਿਨੋ ਅਥਲੇ ਅਜਲੇ ਚ ਠਿਤਾਪਿ ‘‘ਥਲਚਰਾ ਜਲਚਰਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਵਚਰਨ੍ਤਾਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਵਾ ਏਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਾਮੋ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਸ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਅਵਚਰਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ‘‘ਵਦਤੀਤਿ ਵਚ੍ਛੋ, ਮਹਿਯਂ ਸੇਤੀਤਿ ਮਹਿਂਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨ ਯਤ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਮਹਿਯਂ ਵਾ ਸੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤਂ ਨਾਮਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਏਕਰਾਸਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਭੂਮਿਸਦ੍ਦਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਰੂਪਾਵਚਰਾਤਿਆਦੀਸੁ ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾ. ਅਰੂਪਭਵੋ ਅਰੂਪਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰੂਪੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ. ਤੇਭੂਮਕਵਟ੍ਟੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ.

ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੂਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਤੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇਨ. ਅਵੀਚਿਨਿਰਯਨ੍ਤਿ ਜਾਲਾਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਵੇਦਨਾਨਂ ਵਾ ਵੀਚਿ ਅਨ੍ਤਰਂ ਛਿਦ੍ਦਂ ਏਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਵੀਚਿ. ਸੁਖਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਯੋ ਏਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਰਯੋ, ਨਿਰਤਿਅਤ੍ਥੇਨਪਿ ਨਿਰਯੋ. ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਅਵੀਚਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਅਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਉਪਰਿਤੋਤਿ ਉਪਰਿਭਾਗੇਨ. ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤੀ ਦੇਵੇਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤਨਤੋ ਏਵਂਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰੇ ਦੇਵੇ. ਅਨ੍ਤੋ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ. ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇਤਿ ਯੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ. ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਵਚਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਚਰਨ੍ਤਿ ਕਦਾਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ਅਵਚਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਯੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਓਗਾਲ਼੍ਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਦਾ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਅਧੋਭਾਗੇ ਚ ਚਰਨ੍ਤਿ ਅਵੀਚਿਨਿਰਯਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਭੂਤੂਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ, ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਹਿ ਓਗਾਲ਼੍ਹਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਧੋਭਾਗੇ ਚ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਚਰਾ. ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਅਵਚਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਅਵਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਰਾਸਿਸੁਞ੍ਞਤਾਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਚੇਵ ਸਭਾਵਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਨ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਕਨਿਟ੍ਠੇਤਿ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਨ ਕਨਿਟ੍ਠੇ. ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ਏਤੇਨ ਕੁਸਲਜ੍ਝਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ਏਤੇਨ ਵਿਪਾਕਜ੍ਝਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਸੁਖੋ ਵਿਹਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰੀ, ਅਰਹਾ. ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਿਸ੍ਸ. ਏਤੇਨ ਕਿਰਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੇਤਸਿਕਾਤਿ ਚੇਤਸਿ ਭਵਾ ਚੇਤਸਿਕਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗੇਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭਵਂ ਉਪਗਤੇ. ਦੁਤਿਯਪਦੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਮਗ੍ਗਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ. ਮਗ੍ਗਫਲਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ. ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਧਾਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਕਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ.

ਅਪਰਾਪਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਏਕੇਕਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤਿਯੇਵ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਰਣਟ੍ਠੇਨ ਸਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤਿ ਚ ਸਾ ਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਬਹੁਕਾ ਤਾ ਸਤਿਯੋਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਪਦਹਨ੍ਤਿ ਵਾਯਮਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਧਾਨਂ, ਵੀਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਪ੍ਪਧਾਨਂ ਕਾਰਣਪ੍ਪਧਾਨਂ ਉਪਾਯਪ੍ਪਧਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋਪਧਾਨਂ. ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਤਿ ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਵੀਰਿਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨੀਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ. ਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨ ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ, ਸੁਖਚਿਤ੍ਤਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ. ਇਮਾਨਿ ਹਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਟ੍ਠੇਨ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯੋਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਕਰੁਣਾ, ਮੁਦਿਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਫਰਣਅਪ੍ਪਮਾਣਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯੋ. ਏਤਾਯੋ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਫਰਨ੍ਤਿ, ਏਕਂ ਸਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵਾ ਅਨਵਸੇਸਫਰਣਵਸੇਨ ਫਰਨ੍ਤੀਤਿ ਫਰਣਅਪ੍ਪਮਾਣਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਏਵ.

ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੧) ਵੁਤ੍ਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੮੧ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਕਸਿਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਅਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤਬ੍ਬਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਵਨ੍ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਵਂਸਾਤਿ ਅਰਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਤਥਾਗਤਸਾਵਕਾ ਚ, ਤੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਵਂਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਪਵੇਣਿਯੋਤਿ ਅਰਿਯਵਂਸਾ. ਕੇ ਪਨ ਤੇ? ਚੀਵਰਸਨ੍ਤੋਸੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੋਸੋ ਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੋਸੋ ਭਾਵਨਾਰਾਮਤਾਤਿ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੋਸੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਕਥਂ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੇ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਜਨਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਕਾਰਣਾਨਿ – ਦਾਨਞ੍ਚ ਪੇਯ੍ਯਵਜ੍ਜਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ. ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰਹਂ ਦਾਨਂ. ਪੇਯ੍ਯਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰਹਂ ਪਿਯਵਚਨਂ. ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਰਣਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨੁਸਾਸਨਵਸੇਨ ਚ ਵੁਦ੍ਧਿਕਿਰਿਯਾ. ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਤਿ ਸਹ ਮਾਨੇਨ ਸਮਾਨੋ, ਸਪਰਿਮਾਣੋ ਸਪਰਿਗਣਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਨੋ ਪਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮਾਨਤ੍ਤੋ, ਸਮਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ, ‘‘ਅਯਂ ਮਯਾ ਹੀਨੋ, ਅਯਂ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ, ਅਯਂ ਮਯਾ ਅਧਿਕੋ’’ਤਿ ਪਰਿਗਣੇਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਉਪਚਰਣਂ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਮਾਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤਾ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਕ੍ਕਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਕ੍ਕਂ ਨਾਮ ਦਾਰੁਚਕ੍ਕਂ, ਰਤਨਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਇਰਿਯਾਪਥਚਕ੍ਕਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਤਂ, ਦੇਵ, ਚਕ੍ਕਂ ਛਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਛਾਰਤ੍ਤੂਨੇਹੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੫) ਇਦਂ ਦਾਰੁਚਕ੍ਕਂ. ‘‘ਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਯਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੧.੧੩.੬੮) ਇਦਂ ਰਤਨਚਕ੍ਕਂ. ‘‘ਮਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੫੬੨) ਇਦਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ‘‘ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਨਵਦ੍ਵਾਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੯) ਇਦਂ ਇਰਿਯਾਪਥਚਕ੍ਕਂ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਵਸ੍ਸਯੋ, ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਂ. ਇਧਾਪਿ ਏਤਦੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਰਿਸਾ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪੇ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕੇ ਦੇਸੇ ਵਾਸੋ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਵਸ੍ਸਯੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਵਸ੍ਸਯਨਂ ਸੇਵਨਂ ਭਜਨਂ. ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ. ਸਚੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਨਿ ਪਹਾਯ ਸਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪਚਿਤਕੁਸਲਤਾ. ਇਦਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ. ਯੇਨ ਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਦੇਵ ਕੁਸਲਂ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਭਜਾਪੇਤਿ, ਸੋ ਏਵ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਠਪੇਤੀਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਾ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਨਾਮ ਅਲੋਭੋ ਵਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਵਸੇਨ ਅਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਵਾ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਨਾਮ ਅਕੋਪੋ ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਸੀਸੇਨ ਅਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਵਾ. ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਨਾਮ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ ਵਾ ਸਤਿਸੀਸੇਨ ਅਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਵਾ. ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਵਾ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੀਸੇਨ ਅਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਵਾ. ਦਸਅਸੁਭਵਸੇਨ ਵਾ ਅਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਚਤੁਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਵਸੇਨ ਅਧਿਗਤਾਨਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਦਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਆਹਾਰੇਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਅਧਿਗਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਦਸਕਸਿਣਆਨਾਪਾਨਵਸੇਨ ਅਧਿਗਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਧਮ੍ਮਪਦਨ੍ਤਿ. ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਏਕੇਕਂ ਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਭੂਮਿਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੯. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੩. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਮ੍ਮਪਥੇਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਪਥਾ ਚ ਅਪਾਯਗਮਨਾਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਾ, ਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥੇ. ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਵੇਰਮਣੀਤਿ ਤੀਣਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਪਿਸੁਣਾਯ ਵਾਚਾਯ ਫਰੁਸਾਯ ਵਾਚਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਵੇਰਮਣੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤੀਣਿ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਾਨਿ. ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋਤਿ ਤੀਣਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ, ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਪਿਸੁਣਾ ਵਾਚਾ ਫਰੁਸਾ ਵਾਚਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤੀਣਿ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਪਿ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਾਯੇਵ ਕਮ੍ਮਪਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਨੇ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਪਥਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਗਹਣੇਨੇਵ ਸੇਸਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਭੂਤੋਪਾਦਾਯਭੇਦਤੋ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਰੂਪਂ. ਵਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ, ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਤੇਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਵਿਪਾਕਂ. ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਮਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਾਨਂ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਏਕਾਦਸਵਿਧਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਂ. ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਤੋ ਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਰਿਯਾ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵ ਰੂਪਾਬ੍ਯਾਕਤਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਇਧਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਝਾਨਭਾਵਨਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਝਾਨਾਨਿ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੇਵਲੋਕੇਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਪਿ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਕਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਕਉਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸੇ ਪਨ ਅਰੂਪਾਵਚਰੇ ਚ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰੇਸੁ ਅਭਾਵਿਤਜ੍ਝਾਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਯਂਯੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ. ਤਤ੍ਰੂਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਚੁਤਿਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਿਪਾਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਕੁਸਲੇਹਿ ਸਮਾਨਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਯਥਾ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੬, ੪੦੯) ਕੁਸਲਜਵਨਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਕਿਰਿਯਜਵਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ. ਏਤੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਬ੍ਯਾਕਤਂ.

ਪਾਮੋਜ੍ਜਮੂਲਕਾਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਮੂਲਂ ਆਦਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਮੂਲਕਾ, ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਹਿ ਸਮਾਗਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋਯੇਵ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ. ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਗੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਾਮੋਜ੍ਜਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਪਾਮੋਜ੍ਜੇ ਹਿ ਅਸਤਿ ਪਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਅਧਿਕੁਸਲੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਰਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਭਾਵਨਾਯੇਵ ਉਕ੍ਕਮਤਿ. ਪਾਮੋਜ੍ਜੇ ਪਨ ਸਤਿ ਅਰਤਿਅਭਾਵਤੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਮੂਲਭਾਵੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਉਪਰਿ ਨਵਕਂ ਵਕ੍ਖਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ;

ਲਭਤੀ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਅਮਤਂ ਤਂ ਵਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੩੭੪) –

ਵਚਨਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਪੀਤਿ. ਆਦਿਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਪ-ਕਾਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ. ਪਮੋਦਿਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ. ਪੀਤੀਤਿ ਬਲਵਪੀਤਿ. ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪੀਤਿਯੁਤ੍ਤਮਨਸ੍ਸ. ਯੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਯਥਾ ਅਸ੍ਸਰਥੋਤਿ. ਕਾਯੋਤਿ ਨਾਮਕਾਯੋ, ਰੂਪਕਾਯੇਨ ਸਹ ਵਾ. ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਵੂਪਸਨ੍ਤਦਰਥੋ ਹੋਤਿ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋਤਿ ਉਭਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋਗੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤਕਾਯੋ. ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤੀਤਿ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ ਵਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਾਯਿਕਸੁਖੇਨ ਸਹ ਵਾ. ਸੁਖਿਨੋਤਿ ਸੁਖਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਂ ਆਧਿਯਤਿ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ. ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਹਿਤਭਾਵੇਨ ਹਿ ਯਥਾਭੂਤਜਾਨਨਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ. ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਂਯੇਵ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਯ ਫੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਨਵਵਿਧਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਯੋਗੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਸਿਖਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਞਾਣਯੋਗੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਵਿਰਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਵਿਰਾਗਾ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਿਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤਮਗ੍ਗਹੇਤੁ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਕੇਸੁਚਿ ਪਨ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਾਰੇ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਚ੍ਚਨਯੋ ਲਿਖਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਲਿਖਿਤੋ. ਵਾਰਦ੍ਵਯੇਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋਯੇਵ ਵਿਸੇਸੋ, ਨ ਅਤ੍ਥਤੋ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇ ਚ ਸਿਦ੍ਧੇ ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਕਿਚ੍ਚਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਾਰੋਪਿ ਇਮਿਨਾ ਵਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋਯੇਵ.

੭੪. ਇਦਾਨਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿਆਦੀਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਸੇਸੇਨ੍ਤੋ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਮੂਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ. ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਯੇਵ ਹਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਯੋ ਨਵ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ. ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਨਾਤਿ. ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਚ ਉਪਾਯੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੋ.

ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ. ਵੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਵੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪੇ ਛਨ੍ਦੋ ਸਦ੍ਦੇ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਏਵਂ ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਸਦ੍ਦਪਰਿਲ਼ਾਹੋਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਲਾਭਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨੦-੨੪. ਞਾਣਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੫. ਞਾਣਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਏਕਤੋਵ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਕਤਾਨਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਜਾਨਨਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਸਭਾਵਤੋ ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਞਾਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਞਾਤਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣਂ, ਪਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਸੇਸਞਾਣਾਨਿਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੀਰਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਾ ਸਮਾਪਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਨਾ ਞਾਣੇਨ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਹਾਨਵਸੇਨੇਵ ਛਡ੍ਡਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਭਾਵਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਡ੍ਢਿਤਾ ਪਰਿਭਾਵਿਤਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਕਰਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਪਟਿਪਕ੍ਖਪਹਾਨੇਨ ਏਕਕਿਚ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋ ਵਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਏਕਰਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਫਲਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਫਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਲਾਭਫੁਸਨੇਨ ਪਟਿਵੇਧਫੁਸਨੇਨ ਚ ਫਸ੍ਸਿਤਾ ਅਨੁਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਞਾਣਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੁਤਮਯਞਾਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਇਧ ਸਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ.

ਞਾਣਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨੫-੨੮. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੬. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੇ ਅਵੁਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ. ਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿਆਦੀਹਿ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਵਤ੍ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਵਿਦਿਤਾਤਿ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਵਿਦਿਤਾ ਪਾਕਟਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿਆਦੀਹਿ ਤੇਸਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਪਰਂ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਪਰਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਪਰਸ੍ਸ ਪਨ ਵਚਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪਾਤਿ ਨਾਮਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾਭਿਲਾਪੋ. ਨਾਮਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਯਤੀਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ‘‘ਸਙ੍ਖਤਮਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਅਭਿਲਪੀਯਤਿ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਨਾਮਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ – ਸਾਮਞ੍ਞਨਾਮਂ, ਗੁਣਨਾਮਂ, ਕਿਤ੍ਤਿਮਨਾਮਂ, ਓਪਪਾਤਿਕਨਾਮਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕੇਸੁ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਮਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨਾਮਂ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਾਜਨਸਮ੍ਮਤੋਤਿ ਖੋ, ਵਾਸੇਟ੍ਠ, ‘ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਪਠਮਂ ਅਕ੍ਖਰਂ ਉਪਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੩੧). ‘‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਵਿਨਯਧਰੋ ਤਿਪਿਟਕਧਰੋ ਸਦ੍ਧੋ ਸਤੋ’’ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਗੁਣਤੋ ਆਗਤਨਾਮਂ ਗੁਣਨਾਮਂ. ‘‘ਭਗਵਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਨਿ ਨਾਮਸਤਾਨਿ ਗੁਣਨਾਮਾਨੇਵ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਗੁਣੇਹਿ ਨਾਮਮੁਦ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਨਾਮਸਹਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ.

ਯਂ ਪਨ ਜਾਤਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿਵਸੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਾ ਞਾਤਕਾ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਪਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਸੁਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਕਿਤ੍ਤਿਮਨਾਮਂ. ਯਾ ਪਨ ਪੁਰਿਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਪਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਤਿ, ਪੁਰਿਮਵੋਹਾਰੋ ਪਚ੍ਛਿਮਵੋਹਾਰੇ ਪਤਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਪੁਰਿਮਕਪ੍ਪੇਪਿ ਚਨ੍ਦੋ ਚਨ੍ਦੋਯੇਵ ਨਾਮ, ਏਤਰਹਿਪਿ ਚਨ੍ਦੋਯੇਵ. ਅਤੀਤੇ ਸੂਰਿਯੋ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ, ਪਥਵੀ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਪਬ੍ਬਤੋਯੇਵ ਨਾਮ, ਏਤਰਹਿਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋਯੇਵਾਤਿ, ਇਦਂ ਓਪਪਾਤਿਕਨਾਮਂ. ਇਦਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਨਾਮਂ ਏਕਂ ਨਾਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਨਾਮਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਜੋਤਕੋ ਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨੯-੩੧. ਞਾਣਤ੍ਤਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੮. ਞਾਣਤ੍ਤਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਵਯਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਞਾਣੇਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਤੇਨ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਸਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਯਤੋ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਤ੍ਤਯਵਿਹਾਰੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪਣਿਧਿਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਂ. ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਤਿ ਤਣ੍ਹਾਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਂ. ਸੁਞ੍ਞਤੇਤਿ ਅਤ੍ਤਵਿਰਹਿਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ਸੁਞ੍ਞਤੋਤਿ ਸੁਞ੍ਞਂਯੇਵ ਸੁਞ੍ਞਤੋ. ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਿਪਾਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ. ਸੁਗਤਿਸਙ੍ਖਾਤਵਿਪਾਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿਯੇਵ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠੇ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨੇਨ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ. ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰਵਸੇਨ ਚ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

੭੯. ਇਦਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਜਰਾਮਰਣਗ੍ਗਹਣੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇਯੇਵ ਨਿਗਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵਿਹਾਰਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਣਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਣਂ. ਵਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਤਦੁਭਯਨਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਣਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰੇਨੇਵ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤੁਕਾਮੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਿਹਾਰਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੇਨੇਵ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤੁਕਾਮੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤੁਕਾਮੋ ਤਦੁਭਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਂ ਜਾਤਂ. ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਞਾਣਤ੍ਤਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੨. ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੦. ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਅਬ੍ਯਾਪਾਦਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਅਵਿਕ੍ਖੇਪਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਞਾਣਪਾਮੋਜ੍ਜਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਵਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਏਕਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਏਕਗ੍ਗਤਾ, ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਨ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਧੀਤਿ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸਮਂ ਆਧੀਯਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਤਿ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਨਾਪਿ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧਤੋ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਖੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਖੀਯਨ੍ਤਿ. ਇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਗਮਨਂ. ਪਠਮਂ ਸਮਥੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਮਾਧਿ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਛਾ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਪਰਭਾਗੇ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕਰਾਗੋ. ਭਵਾਸਵੋਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਜਾਤੋ ਰਾਗੋ ਭਵਵਸੇਨ ਪਤ੍ਥਨਾ. ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋਤਿ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ. ਭੁਮ੍ਮਵਚਨੇਨ ਓਕਾਸਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯਕਰੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਆਸਵਕ੍ਖਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਓਕਾਸਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਤਂ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨਵਸੇਸੋਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਵਸੇਸੋਤਿ ਅਨਵਸੇਸੋ. ਅਪਾਯਗਮਨੀਯੋਤਿ ਨਿਰਯਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯਾਸੁਰਕਾਯਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਖਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਯਾ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਪਾਯਾ, ਯਸ੍ਸ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਪਾਯੇ ਗਮੇਤੀਤਿ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯੋ. ਆਸਵਕ੍ਖਯਕਥਾ ਦੁਭਤੋਵੁਟ੍ਠਾਨਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸਮਾਧਿਵਸੇਨ. ਪਥਵੀਕਸਿਣਵਸੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਦਸ ਕਸਿਣਾਨਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਿਕਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਆਦਯੋ ਮਰਣਸ੍ਸਤਿ ਉਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਚ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਚ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦਸ ਅਸੁਭਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਬੁਦ੍ਧਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ ਅਰਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੧.੭੪; ਅ. ਨਿ. ੩.੭੧; ੯.੨੭) ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਙ੍ਘਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗਵਤੋ ਸਾਵਕਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿਸਙ੍ਘਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸੀਲਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਖਣ੍ਡਤਾਦਿਸੀਲਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਚਾਗਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗਤਾਦਿਚਾਗਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਦੇਵਤਾ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਦੇਵਤਾ ਸਕ੍ਖਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਆਨਾਪਾਨੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਿ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ. ਆਨਾਪਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਮਰਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਿ ਮਰਣਸ੍ਸਤਿ. ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤਮਰਣਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਪਟਿਕੂਲਾਨਂ ਆਯਤ੍ਤਾ ਆਕਰਤ੍ਤਾ ਕਾਯੋਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਰੀਰੇ ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਾਦਿਸਂ ਵਾ ਕਾਯਂ ਗਤਾ ਸਤਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ. ‘‘ਕਾਯਗਤਸਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਰਸ੍ਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਯਗਤਾਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥੇਵ ਇਧਾਪਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਸਾਦਿਕੇਸੁ ਕਾਯਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਟਿਕੂਲਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਪਸਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਉਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਦਸ ਅਸੁਭਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ.

੮੧. ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਪ੍ਪਨੂਪਚਾਰਸਮਾਧਿਭੇਦਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨਾਤਿ ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨ. ‘‘ਦੀਘਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੭; ੩.੧੪੮) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਕਾਯਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਵੂਪਸਮੇਨ੍ਤੋ. ‘‘ਦੀਘਂ ਰਸ੍ਸਂ ਸਬ੍ਬਕਾਯਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਵ ਚਤੁਕ੍ਕੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦੀਤਿ ਪੀਤਿਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ. ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੋਦੇਨ੍ਤੋ. ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ. ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨੀਵਰਣਾਦੀਹਿ ਵਿਮੋਚੇਨ੍ਤੋ. ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂਵੇਦੀ ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੋਚਯਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ. ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸਨਾਵਸੇਨ. ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ. ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ. ਸਾ ਹਿ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ. ਸਙ੍ਖਤਦੋਸਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ. ਇਦਂ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਨਾਪਾਨਕਥਾਯਂ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸਮਾਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੩. ਅਰਣਵਿਹਾਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੨. ਅਰਣਵਿਹਾਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ. ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਾਕਾਰੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਸੁਞ੍ਞਤੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤੇ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ. ਸੇਸਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਰਹਤੋਯੇਵ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ.

ਪਠਮੇਨ ਝਾਨੇਨ ਨੀਵਰਣੇ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨੇਨ ਨੀਵਰਣੇ ਹਰਤੀਤਿ ਤਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਰਹਤੋ ਨੀਵਰਣਾਭਾਵੇਪਿ ਨੀਵਰਣਵਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਨੀਵਰਣੇ ਹਰਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਤਿਧਾ ਅਰਣਵਿਹਾਰਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋਵ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਚੇ? ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨੇਵ ਤਾਸਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰਤਾਯ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਨ ਭੂਮਿਭੂਤਾਨਂ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰਤਾ ਅਵੁਤ੍ਤੇ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਸਞ੍ਹਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰਤਾ ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਅਸਿਦ੍ਧਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਾ ਯੋਜਿਤਨਯੇਨੇਵ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਵਿਹਾਰੋ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਹਾਰੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਵਿਹਾਰੋ ਪਣਿਧਿਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਅਸੁਞ੍ਞਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਪਣਿਹਿਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਹਰਤੀਤਿ ਅਰਣਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਰਣਵਿਹਾਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੪. ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੩. ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਮਥਬਲਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਥੋ, ਸੋਯੇਵ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਬਲਂ. ਅਨਾਗਾਮਿਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਸਮਾਧਿਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਹਾਨੇਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਮਾਧਿ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਮਥਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ. ਸਮਾਧਿਬਲਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਸਾਯੇਵ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਬਲਂ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਥਬਲਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਵੂਪਸਮਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧੇ ਚ ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਨੀਵਰਣੇਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ, ਨੀਵਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨੀਵਰਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਵਾ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ, ਨੀਵਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਅਥ ਵਾ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿ ਨੀਵਰਣੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ. ਅਯਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ ਚਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ ਚ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚ ਉਦ੍ਧਤਭਾਵੋ, ਤਂ ਅਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਕਿਲੇਸੇ ਚਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਨ ਸਹਗਤੇ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵਂ ਗਤੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਮੋਹਅਹਿਰਿਕਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਕਿਲੇਸੇ ਚ. ਖਨ੍ਧੇ ਚਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਚ. ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ ਵੇਧਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵੇਵਚਨਾਨਿ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਕਿਲੇਸੇ ਨ ਚਲਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਨ ਵੇਧਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂਯੇਵ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਾਸਂਯੇਵ ਵਸੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁਪਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਚ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਹਗਤਕਿਲੇਸੇ ਚਾਤਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਦੋਸਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਕਿਲੇਸੇ ਚ.

ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੩) ਵਚਨਤੋ ਵਾਚਂ ਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ. ‘‘ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਕਾਯਿਕਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੩) ਵਚਨਤੋ ਕਾਯੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਚ ਨਿਰੋਧਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ. ‘‘ਚੇਤਸਿਕਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੩) ਵਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ.

੮੪. ਞਾਣਚਰਿਯਾਸੁ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸਾਨੇ, ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਗਹਣੇਨ ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਆਦਿਭੂਤਾ ਚਰਿਯਾਕਥਾਯ ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸੇਸਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਿ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਞਾਣਚਰਿਯਾਹੀਤਿ ਚ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਫਲਵਜ੍ਜਾਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿਪਿ ਹੋਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਬਲਤ੍ਤਾ.

੮੫. ਨਵਹਿ ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਏਕਾਤਿ ਨਵ ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾ. ਬਲਚਰਿਯਾਨਂ ਕਿਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ? ਸਮਥਬਲੇਨਪਿ ਹਿ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪੇਯ੍ਯਾਲਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਸਮਸਤ੍ਤਤਿਯਾ ਵਾਰੇਹਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਅਪ੍ਪਨੂਪਚਾਰਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾਯਪਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯਾਤਿਆਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਅਪ੍ਪਨੂਪਚਾਰਸਮਾਧਿਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਬਲਾਨਿ ਵਸੀਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਚਰਿਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਞਾਣਚਰਿਯਾਯ ਸਤ੍ਤ ਚ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਵਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਨਵ ਚ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪਨ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਬਲਾਨਿ ਵਸੀਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਚਰਿਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਵਸੀਭਾਵਤਾ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੪ ਮਾਤਿਕਾ) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਵਸਿਯੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ਵਸੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਵਸਿਯੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਸੋ ਏਵ ਵਸੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਤਾ ਵਸਿਯੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਵਸੋ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਯਤ੍ਥਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਪਦੇਸੇ ਇਚ੍ਛਤਿ ਗਾਮੇ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਵਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਯਦਾ ਕਾਲੇ ਸੀਤਕਾਲੇ ਵਾ ਉਣ੍ਹਕਾਲੇ ਵਾ, ਤਦਾ ਤਦਾ ਆਵਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਸੇਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ, ਤਂ ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਤਿ. ਏਕੇਕਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਪਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਸਿਤਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮਯੋਜਨਾਯੇਵ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਾ. ਯਾਵਤਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਯਾਵਤਕਂ ਕਾਲਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਾਤਮਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਵਾ, ਤਾਵਤਕਂ ਕਾਲਂ ਆਵਜ੍ਜਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨਾਯਾਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਾਯ. ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋ, ਅਲਸਭਾਵੋ ਵਾ. ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸਿਯਂਪਠਮਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਜਵਨੇਹਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਵਣ੍ਣਨਾ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ – ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਆਵਜ੍ਜਯਤੋ ਭਵਙ੍ਗਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ ਜਵਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਦ੍ਵੇ ਭਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਤਤੋ ਪੁਨ ਵਿਚਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਜਵਨਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਝਾਨਙ੍ਗੇਸੁ ਯਦਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਸੀ ਭਗਵਤੋ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਸੀਘਤਰਾ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਭਵਙ੍ਗਵਾਰੇ ਗਣਨਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਦਮਨੇ ਵਿਯ ਸੀਘਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀ ਨਾਮ. ਅਚ੍ਛਰਾਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦਸਚ੍ਛਰਾਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਖਣਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੀ ਨਾਮ. ਤਥੇਵ ਤਤੋ ਲਹੁਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੀ ਨਾਮ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੀ ਪਨ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸਿਯਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਜਵਨਾਨੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਆਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਾਨੀਤਿ. ਇਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੀ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸਿਯਾ ਚ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੀ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਨ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਸੀ ਭਗਵਤੋ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਾਲੇ ਝਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਨਾਨਾਵਿਧਵਣ੍ਣਾਦਿਨਿਮ੍ਮਾਨਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕਸਿਣਵਸੇਨ ਇਜ੍ਝਨਤੋ ਤਂਤਂਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਯਥਾਰੁਚਿ ਲਹੁਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਸਿਣੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਪਵਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀ, ਤਦਾਵਜ੍ਜਨਵੀਥਿਯਂਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਤ੍ਥਤਾਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਯੁਤ੍ਤਿ ਚ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਵਸੀਪਟਿਪਾਟਿ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਝਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯੇਵ ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਸੁਪਿ ਜਵਨੇਸੁ ਜਵਨ੍ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੀਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਯਥਾ ਕਸਿਣੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ਕਾਰਣੋਪਚਾਰੇਨ ਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਂ ਕਸਿਣਂ ‘‘ਸੁਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੯੪) ਵਿਯ ਫਲੋਪਚਾਰੇਨ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਕਾਲੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਾਯ ਪਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਨ ਨਿਦ੍ਦੋਕ੍ਕਮਨੇ ਵਿਯ ਪੁਨ ਝਾਨੋਕ੍ਕਮਨੇ ਸਤਿਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੀਯੇਵ ਨਾਮ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤਿਪਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੀ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਇਦਂ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮਂ – ਕਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਕੇ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕੇ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਤ੍ਥ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਥਞ੍ਚਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਠਾਨਂ, ਕਥਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਿਨ੍ਨਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਮਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋ, ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਕਿਂ ਸਙ੍ਖਤਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਲੋਕਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਤਿ?

ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਰੋਧਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ.

ਕੇ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕੇ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਾ ਚ ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਪਨ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਚ ਖੀਣਾਸਵਾ ਚ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਕਤ੍ਥ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ.

ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸੁਖਂ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਕਥਂ ਚਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਨਿਰੋਧਯਤੋ ਏਵਮਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਸਮਥਵਸੇਨੇਵ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਤਿ, ਸੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨੇਵ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਤਿ, ਸੋ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਉਭਯਵਸੇਨ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ.

ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਸੁਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤੇ ਓਕਾਸੇ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਨੇਸਾ ਤਿਵਿਧਾ ਹੋਤਿ – ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਨ੍ਦਾ ਵਾ ਹੋਤੁ ਤਿਕ੍ਖਾ ਵਾ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਤਿਕ੍ਖਾਵ ਵਟ੍ਟਤਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਸਦਿਸਾ. ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਨ ਨਾਤਿਮਨ੍ਦਾ ਨਾਤਿਤਿਕ੍ਖਾ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਨਾਤਿਮਨ੍ਦਾਯ ਨਾਤਿਤਿਕ੍ਖਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਤਥੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਤੋ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਤਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਤਥੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਥ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ – ਨਾਨਾਬਦ੍ਧਅਵਿਕੋਪਨਂ, ਸਙ੍ਘਪਟਿਮਾਨਨਂ, ਸਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕੋਸਨਂ, ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਬਦ੍ਧਅਵਿਕੋਪਨਨ੍ਤਿ ਯਂ ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਾਨਾਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਵਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਵਾ ਨਿਵਾਸਗੇਹਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਜਾਤਂ, ਤਂ ਯਥਾ ਨ ਵਿਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਉਦਕਵਾਤਚੋਰਉਨ੍ਦੂਰਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਿਧਾਨਂ – ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਮਾ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਯਤੁ, ਮਾ ਉਦਕੇਨ ਵੁਯ੍ਹਤੁ, ਮਾ ਵਾਤੇਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸਤੁ, ਮਾ ਚੋਰੇਹਿ ਹਰੀਯਤੁ, ਮਾ ਉਨ੍ਦੂਰਾਦੀਹਿ ਖਜ੍ਜਤੂ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਤਸ੍ਸ ਨ ਕੋਚਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਨਧਿਟ੍ਠਹਤੋ ਪਨ ਅਗ੍ਗਿਆਦੀਹਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਇਦਂ ਨਾਨਾਬਦ੍ਧਅਵਿਕੋਪਨਂ ਨਾਮ. ਯਂ ਪਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨਂ ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਂ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੁਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨਂ ਰਕ੍ਖਤਿ.

ਸਙ੍ਘਪਟਿਮਾਨਨਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਟਿਮਾਨਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਨਂ. ਯਾਵ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਵ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਨ ਪਟਿਮਾਨਨਂ ਏਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ, ਪਟਿਮਾਨਨਾਵਜ੍ਜਨਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਸਚੇ ਮਯਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਙ੍ਘੋ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਯਾਵ ਮਂ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਵੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿਯੇਵ. ਯੋ ਪਨ ਏਵਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਹਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਞ੍ਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੇਸੇਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਚਨੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਾ’’ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਵਨੂਪਚਾਰੇ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਤਂ ਆਵੁਸੋ ਪਟਿਮਾਨੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂਗਰੁਕਾ ਹਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਣਾ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਸਯਮੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕੋਸਨਨ੍ਤਿ ਇਧਾਪਿ ਸਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕੋਸਨਾਵਜ੍ਜਨਮੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਏਵਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਸਚੇ ਮਯਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਥਾ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਵਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਯਾਵ ਮਂ ਕੋਚਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਵੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿਯੇਵ. ਯੋ ਪਨ ਏਵਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਸਙ੍ਘੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਹਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਞ੍ਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੇਸੇਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤਂ ਮਮ ਵਚਨੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਾ’’ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਵਨੂਪਚਾਰੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂਗਰੁਕਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕੋਸਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਸਯਮੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਜੀਵਿਤਦ੍ਧਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਕੁਸਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕੇ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਾਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਮਰਣਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਨ੍ਤੋਨਿਰੋਧੇ ਮਰਣਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਵ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਸੇਸਞ੍ਹਿ ਅਨਾਵਜ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਏਵਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਇਮਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਥੇਕਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਫੁਸਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਰਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ? ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦ੍ਵੇ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮੇ ਯੁਗਨਦ੍ਧੇ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਆਰੋਹਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਯੋਗੋ, ਨ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਰਿ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਕਥਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ? ਏਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾਯ ਪਨਸ੍ਸਾ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਚੇਵ ਅਨ੍ਤਰਾ ਆਯੁਕ੍ਖਯਸਙ੍ਘਪਟਿਮਾਨਨਸਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕੋਸਨਾਭਾਵੇਨ ਚ ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ.

ਕਥਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ? ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਹਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ.

ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਿਨ੍ਨਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਵਿਵੇਕਪੋਣਂ ਵਿਵੇਕਪਬ੍ਭਾਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੪).

ਮਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਯੋ ਚਾਯਂ, ਆਵੁਸੋ, ਮਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ, ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ, ਆਯੁ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋ, ਉਸ੍ਮਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਰਿਭਿਨ੍ਨਾਨਿ. ਯ੍ਵਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ, ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ, ਆਯੁ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋ, ਉਸ੍ਮਾ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਪਰਿਭਿਨ੍ਨਾਨੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੭).

ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਕਿਂ ਸਙ੍ਖਤਾਤਿਆਦਿਪੁਚ੍ਛਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਖਤਾ’’ਤਿਪਿ ‘‘ਅਸਙ੍ਖਤਾ’’ਤਿਪਿ ‘‘ਲੋਕਿਯਾ’’ਤਿਪਿ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ’’ਤਿਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਭਾਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨੋ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਤਿ.

‘‘ਇਤਿ ਸਨ੍ਤਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਰਿਯਨਿਸੇਵਿਤਾ;

ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਿਤਿ ਸਙ੍ਖਮੁਪਾਗਤਾ’’ਤਿ.

ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੫. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੬. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਪਰਿਯਾਦਿਯਤੀਤਿ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ, ਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਖੇਪੇਤਿ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ ਹਿ ਦੁਤਿਯਾਦਿਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਤੇਹਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਨਾਤਿਆਦੀਹਿ ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦੀਯਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਭੁਸਂ ਗਣ੍ਹੀਯਤੀਤਿ ਉਪਾਦਿ, ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਪਾਦਿਯੇਵ ਸੇਸੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠੋਤਿ ਉਪਾਦਿਸੇਸੋ, ਸਹ ਉਪਾਦਿਸੇਸੇਨ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ. ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਉਪਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ. ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ. ਤਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ. ਚਕ੍ਖੁਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਪਵਤ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮੁਦਾਚਾਰੋ. ਪਰਿਯਾਦਿਯਤੀਤਿ ਖੇਪੀਯਤਿ ਮਦ੍ਦੀਯਤੀਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ.

ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੬. ਸਮਸੀਸਟ੍ਠਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੭. ਸਮਸੀਸਟ੍ਠਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿਆਦੀਹਿ ਦਸਹਿ ਰਾਸੀਹਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਆਯਤਨਧਾਤੁਰਾਸਿਵਜ੍ਜੇਹਿ ਸੇਸੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਰਾਸੀਹਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਇਧ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਹੇਤੁਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ ਏਵ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਸਯਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਨਿਰੋਧੇਤੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੇਨ ਨਿਰੋਧੇਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਏਵਂ ਨਿਰੋਧੇ ਕਤੇ ਸੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪੁਨ ਨ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਿਰੋਧਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਨੁਪਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਸਮਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮਂ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ, ਰੂਪਾਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠ, ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤੇਰਸ ਸੀਸਾਨਿ ਸੀਸਭੂਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਇਧ ਪਨ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠੇਵ ਸੀਸਾਨਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਰਹਤੋ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੀਸਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ. ਪਲਿਬੋਧਸੀਸਨ੍ਤਿ ਪਲਿਬੁਨ੍ਧਨਂ ਪਲਿਬੋਧੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਗ੍ਗਾਵਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਸਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਂ, ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਲਿਬੋਧੋਯੇਵ ਸੀਸਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਸਬ੍ਬਪਲਿਬੋਧੇਸੁ ਵਾ ਸੀਸਨ੍ਤਿ ਪਲਿਬੋਧਸੀਸਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਉਨ੍ਨਤਿਵਸੇਨ ਸਂਸਾਰੇ ਬਨ੍ਧਨਂ. ਪਰਾਮਾਸੋਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤਾ. ਕਿਲੇਸੋਤਿ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨਂ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ. ਪਗ੍ਗਹੋਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਨਂ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਿਲਾਪਨਂ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤਾ. ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧੋ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਵਤ੍ਤਂ. ਗੋਚਰੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਇਮੇਸੁ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁਪਿ ਵਾਰੇਸੁ ਪਧਾਨਟ੍ਠੋ ਸੀਸਟ੍ਠੋ. ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਸੀਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸੀਸਂ, ਕੋਟਿ ਅਵਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾਵਮਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਾ ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਕਂ ਸਮਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਦਿਕਂ ਸੀਸਞ੍ਚ, ਸਮਸੀਸਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮਸੀਸੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤੇਰਸਨ੍ਨਂ ਸੀਸਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੀਸਾਨਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ, ਪਵਤ੍ਤਸੀਸਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਗੋਚਰਸੀਸਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਸੀਸਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਰੋਗੇ ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਗਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਵਾ ਅਭਿਸਮਯੋ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਯਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸਮਾਨਞ੍ਚ ਇਮੇਸਞ੍ਚ ਸੀਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਸਮਸੀਸੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਸਮਸੀਸਟ੍ਠਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੭. ਸਲ੍ਲੇਖਟ੍ਠਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੮. ਸਲ੍ਲੇਖਟ੍ਠਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਰਾਗੋ ਪੁਥੂਤਿ ਰਾਗੋ ਵਿਸੁਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਰਾਗੋਤਿ ਰਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ. ਦੋਸੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ. ਮੋਹੋਤਿ ਮੁਯ੍ਹਨਟ੍ਠੇਨ. ਰਞ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣੋ ਰਾਗੋ, ਦੁਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਦੋਸੋ, ਮੁਯ੍ਹਨਲਕ੍ਖਣੋ ਮੋਹੋਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਸੀਸਕਿਲੇਸੇ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕੋਧੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਜ੍ਝਨਲਕ੍ਖਣੋ ਕੋਧੋਤਿ ਇਧ ਸਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਉਪਨਨ੍ਧਨਲਕ੍ਖਣੋ ਉਪਨਾਹੋ, ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕੋਧੋਯੇਵ. ਪਰਗੁਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣੋ ਮਕ੍ਖੋ, ਪਰਗੁਣਪੁਞ੍ਛਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣੋ ਪਲ਼ਾਸੋ, ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਵਸੇਨ ਪਰਗੁਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਖੀਯਨਲਕ੍ਖਣਾ ਇਸ੍ਸਾ, ਉਸੂਯਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਗੂਹਨਲਕ੍ਖਣਂ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਾ ਪਰਸ੍ਸ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਪਾਪਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾ ਮਾਯਾ, ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਟ੍ਠੇਨ ਮਾਯਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ, ਸਠਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਭਾਵਲਕ੍ਖਣੋ ਥਮ੍ਭੋ, ਥਦ੍ਧਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਲਕ੍ਖਣੋ ਸਾਰਮ੍ਭੋ. ਉਨ੍ਨਤਿਲਕ੍ਖਣੋ ਮਾਨੋ. ਅਬ੍ਭੁਨ੍ਨਤਿਲਕ੍ਖਣੋ ਅਤਿਮਾਨੋ. ਮਤ੍ਤਭਾਵਲਕ੍ਖਣੋ ਮਦੋ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਵੋਸਗ੍ਗਲਕ੍ਖਣੋ ਪਮਾਦੋ.

ਏਵਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਪੁਥੂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਕਿਲੇਸੇ ਚ ਅਵੁਤ੍ਤੇ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮ੍ਪਰਾਯੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇ ਕਿਲੇਸੇਨ੍ਤਿ ਉਪਤਾਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਬਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਾ. ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਚ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਚ. ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਾ, ਦੁਟ੍ਠਾ ਵਾ ਚਰਿਤਾਤਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ. ਤੇ ਪਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰਾ. ਵਿਪਾਕਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਤੇਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰਾ. ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿਭਵਗਾਮਿਨੋ, ਭਵਗਾਮਿਨੋ ਕਮ੍ਮਾ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਾ. ਇਮਿਨਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੇਪਿ ਸਤਿ ਅਵੇਦਨੀਯਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ. ‘‘ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਏਕਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਨਾਨਤ੍ਤਸਲ੍ਲੇਖਕੇ ਏਕਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਸਲ੍ਲੇਖਞਾਣਂ ਸੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੀਯਤੀਤਿ. ਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਚ ਨਾਨਾਸਭਾਵੋ. ਏਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਚ ਏਕਸਭਾਵੋ.

ਚਰਣਤੇਜੋਤਿ ਚਰਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਅਗਤਂ ਦਿਸਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਚਰਣਂ. ਕਿਂ ਤਂ? ਸੀਲਂ. ਤਦੇਵ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਤੇਜੋ. ਗੁਣਤੇਜੋਤਿ ਸੀਲੇਨ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ ਸਮਾਧਿਤੇਜੋ. ਪਞ੍ਞਾਤੇਜੋਤਿ ਸਮਾਧਿਨਾ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤੇਜੋ. ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੋਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕੁਸਲਤੇਜੋ. ਧਮ੍ਮਤੇਜੋਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤੇਜਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਤੇਜੋ. ਚਰਣਤੇਜੇਨ ਤੇਜਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸੀਲਤੇਜੇਨ ਤਿਖਿਣੀਕਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੇਜਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤੇਜਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਤਾਪਨਤੋ ਤੇਜੋ ਨਾਮ. ਪਰਿਯਾਦਿਯਤੀਤਿ ਖੇਪੇਤਿ. ਅਗੁਣਤੇਜਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਵਿਕ੍ਖੇਪਤੇਜਂ. ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਤੇਜਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਮੋਹਤੇਜਂ. ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਕਿਲੇਸਸਹਾਯਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਤੇਜਂ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਹੇਤਂ ਅਪੁਞ੍ਞਮੇਵ ਖੇਪੇਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩੩; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੨; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮) ਵਚਨਤੋ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਖੇਪੇਤਿਯੇਵ. ਪੁਞ੍ਞਤੇਜਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਮ੍ਮਤੇਜਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਮਯਵਚਨਤੇਜਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਰਾਗਾਦਯੋ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਪੁਥੁ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੇਜਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਿ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨੇਵ ਖੇਪਨੀਯਤੋ ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਪਕ੍ਖਿਕਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚਦਸ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਅਗੁਣਤੇਜਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਤੇਜਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਅਧਮ੍ਮਤੇਜੋ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਸਲ੍ਲੇਖੇਨ ਸਲ੍ਲੇਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੇਨ ਅਸਲ੍ਲੇਖਪੁਬ੍ਬਕੋ ਸਲ੍ਲੇਖੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਏਕਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਵ ਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਸਲ੍ਲਿਖਨਤੋ ‘‘ਸਲ੍ਲੇਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਕੇ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਪਭੇਦੇ ਸਲ੍ਲੇਖੇ ਞਾਣਂ ਸਲ੍ਲੇਖਟ੍ਠੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ.

ਸਲ੍ਲੇਖਟ੍ਠਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੮. ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੯. ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ. ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਹਿ ਸਂਸਾਰੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਕੁਸਲਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਸਲਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ. ਪਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਾਨਂ. ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯਾਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ. ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਪਜਹਨਤ੍ਥਾਯ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਾਨਂ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਯਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ. ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਠਿਤਤ੍ਥਾਯ. ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯਾਤਿ ਅਵਿਨਾਸਤ੍ਥਾਯ. ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਭਾਵਾਯ. ਵੇਪੁਲ੍ਲਾਯਾਤਿ ਵਿਪੁਲਭਾਵਾਯ. ਭਾਵਨਾਯਾਤਿ ਵਡ੍ਢਿਯਾ. ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ ਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਾਯ.

ਇਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ, ਕੁਸਲੇਸੁ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਸਮਾਧਿਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਕਾਮਰਾਗੋ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਵਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਏਵ ਵਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ.

ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ‘‘ਠਿਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਾ ਚਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਯਮੇਵ ਠਿਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੪੦੬) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩੯. ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੦. ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਤੂਨਂ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਾਤਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਕਾਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਲੋਕਿਯਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਪਕਾਸਨਾਯ ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਮਸਨੂਪਗਤ੍ਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਚ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਤੇ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਪਕਾਸਨਾ ਪਕਾਸਨਾਯੇਵ. ਪਜਹਨ੍ਤੋਤਿ ਸੋਤਾਰਂ ਪਜਹਾਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਸੋਤੂਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਉਜੁਕਮੇਵ ਸੋਤੂਨਂ ਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਗੁਣਪਟਿਲਾਭੇ ਚ ਕਤੇ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪੦. ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੧. ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ. ਤਥਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਕਾਰਕਵੇਦਕਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਰਹਿਤਟ੍ਠੇਨ. ਸਚ੍ਚਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕਟ੍ਠੇਨ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਞ੍ਞਥਤ੍ਤਾਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਞਾਣੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ. ਇਧ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞਾਣੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਭਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਲੋਕਿਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨ ਞਾਣੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਤੋ ਅਭਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੪੬) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਸਭਾਵਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਾਦਿਤੋ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਨਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੇਨ. ਧਾਤੁਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਤਾਦਿਨਾ ਧਾਤੁਟ੍ਠੇਨ. ਞਾਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠੇਨ. ਯਥਾ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ ਞਾਤਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ. ਫੁਸਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਫੁਸਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ. ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਲੋਕਿਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਥਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਂ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾ ਞਾਤਟ੍ਠੇ ਞਾਣਂ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਾ ਫਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇਕਮੇਵ ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ –

‘‘ਸਮਵਾਯੇ ਖਣੇ ਕਾਲੇ, ਸਮੂਹੇ ਹੇਤੁਦਿਟ੍ਠਿਸੁ;

ਪਟਿਲਾਭੇ ਪਹਾਨੇ ਚ, ਪਟਿਵੇਧੇ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ . –

ਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਅਭਿਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਇਧ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ਹਿ ਸੋ ਲੋਕਿਯਞਾਣਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਖੇਪਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਚ ਨਾਨਾਸਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਏਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਚ ਏਕਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਧ ਪੇਯ੍ਯਾਲੇਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦੀਨਂ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਨਂ ਉਪਰਿਮਤੋ ਉਪਰਿਮਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਟ੍ਠੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਸਙ੍ਗਹਿਤਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਵੇਧੋ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ.

ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਟਿਵੇਧਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਕਾਲਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਂ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ, ਭਾਵਨਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਨਾਵਾ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਪਜਹਤਿ, ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਭਣ੍ਡਂ ਵਹਤਿ, ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਓਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਪਜਹਤਿ, ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ. ਯਥਾ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਏਵਂ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ. ਯਥਾ ਭਣ੍ਡਂ ਵਹਤਿ, ਏਵਂ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ. ਯਥਾ ਪਾਰਿਮਂ ਤੀਰਂ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਏਵਂ ਪਾਰਿਮਤੀਰਭੂਤਂ ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਸੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਤਮਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾਯ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣੇਹਿ ਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਨ੍ਤੇ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪੧-੪੨. ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਪਰਿਯੋਗਾਹਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੨-੯੩. ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਪਰਿਯੋਗਾਹਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਦਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਞਾਤਂ. ਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਵਿਦਿਤਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਞਾਤਂ. ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਦਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਞਾਤਂ. ਯਂ ਯਂ ਵਿਦਿਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਖਮਤੀਤਿ ਯਂ ਯਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਵਿਦਿਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਖਮਤਿ ਰੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਦਿਤਂ, ਯਂ ਯਂ ਵਿਦਿਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਖਮਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਿਙ੍ਗਵਚਨਾਨਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਫੁਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਫੁਸਨੇਨ ਫੁਸਤਿ ਫਰਤਿ. ਪਰਿਯੋਗਹਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਪਵਿਸਤਿ. ਪਰਿਯੋਗਾਹਤੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.

ਖਨ੍ਤਿਞਾਣਪਰਿਯੋਗਾਹਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪੩. ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੪. ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਮਾਤਿਕਾਯ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਪਦੇਸੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੇਦਨਾਪਿ ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਾਵ ਹੋਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਸਲਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਪਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਕ੍ਖਦਿਵਸੇਸੁ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਧਕੁਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਵਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ ਸਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਖਣਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਂ ਫਲਾਰਾਮਂ ਰੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਨਦੀਵਿਦੁਗ੍ਗੇਸੁ ਸੇਤੁਂ ਅਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ, ਵਿਸਮਂ ਸਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੇ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤਿ ਵਧਬਨ੍ਧਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਾਣਂ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵਤਾਨਂ ਉਪਹਰਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਨੇਸਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਰਗਤਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਹਜਾਤਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸਮਨਨ੍ਤਰਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਆਸੇਵਨਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲੋਭਸਹਗਤਵੇਦਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਵੇਦਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਵੇਦਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੇਦਨਾਨਂ ਭਵਨ੍ਤਰੇ ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਞ੍ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮੋ ਨਾਮ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੇਦਨਾਪਿ ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਵ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾ ਦੀਪਮਾਲਾਰੋਪਨਂ ਮਹਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ ਦਿਸਾਭਾਗੇ ਚੇਤਿਯਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਨੇਸਂ ਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮੇਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੇ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸਨ੍ਤਿ, ਪਰਂ ਵਮ੍ਭੇਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਨੇਸਂ ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਰਗਤਾਨਂਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਹਜਾਤਾਯ ਸਮਨਨ੍ਤਰਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਹੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਲੋਕਿਕਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਨਿਕਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮੋ ਨਾਮ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਚ੍ਚਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਹਿ ‘‘ਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਵ ਤਂ ਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਾਦੀਸੁ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ ਨਾਮ ਪਾਪਕਿਰਿਯਾਸੁ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ. ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਨਾਮ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਞਾਣਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਪਾਪਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਅਯਾਥਾਵਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞੀਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਕਲ੍ਯਾਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਤਾ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯੇਵ.

ਛਨ੍ਦਪਚ੍ਚਯਾਪੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਛਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਲੋਭੋ, ਛਨ੍ਦਪਚ੍ਚਯਾ ਅਟ੍ਠਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਛਨ੍ਦਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵੇਦਨਾਵ. ਵਿਤਕ੍ਕਪਚ੍ਚਯਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵੇਦਨਾ. ਵਿਤਕ੍ਕਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਵੇਦਨਾ. ਸਞ੍ਞਾਪਚ੍ਚਯਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਸੇਸਾ ਛ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ. ਸਞ੍ਞਾਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਵੇਦਨਾ.

ਛਨ੍ਦੋ ਚ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਸਚੇ ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸੋ ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਵੂਪਸਮੋ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ. ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾਅਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਅਟ੍ਠਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਛਨ੍ਦੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸੋ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਵੂਪਸਮੋ ਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਵੂਪਸਮੋ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ. ਸਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵੇਦਨਾਵ. ਸਚੇ ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸੋ ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਵੂਪਸਮੋ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ. ਸਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਵੇਦਨਾਵ. ਸਚੇ ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸੋ ਛਨ੍ਦਵਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ. ਸਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਵੇਦਨਾਵ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਨਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਛਨ੍ਦੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਤ੍ਤਸੁ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਸਞ੍ਞਾ ਹੋਤਿ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਸਞ੍ਞਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ. ਅਤ੍ਥਿ ਆਯਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਂ. ਆਯਾਵਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਠਾਨੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਕਾਰਣੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਯਿਤਂ. ਏਤੇਨ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਹਜਾਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵੇਦਨਾ ਗਹਿਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਆਯਵਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਠਾਨੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪੪-੪੯. ਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੫. ਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਪਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਅਧਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਕਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਤੋ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਕਤਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ, ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਵਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ ਪਰਾਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਰਮ੍ਮੁਖੀ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ.

੯੬. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਨ ਏਕਸਭਾਵੋ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਏਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਏਕਸਭਾਵੋ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਕਤ੍ਤਂ ਚੇਤਯਤੋਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੇ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਵਤ੍ਤਯਤੋ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਵਤੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ.

੯੭. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੋ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ.

੯੮. ਚਕ੍ਖੁ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾਤਿ ਬਾਲਜਨਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਕਾਰਕਵੇਦਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਾਵਾ ਚਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਯਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਾਵੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਤਨਿਯਨ੍ਤਿ ਚ ਉਭਯਥਾ ਗਾਹਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਦੁਭਯਗਾਹਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਾਭਾਵੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨਿਯਾਭਾਵੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨਿਚ੍ਚੇਨ ਵਾਤਿ ਭਙ੍ਗਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ ਨਿਚ੍ਚੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਧੁਵੇਨ ਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਪਿ ਥਿਰਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ ਧੁਵੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਸਸ੍ਸਤੇਨ ਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇਪਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ ਸਸ੍ਸਤੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੇਨ ਵਾਤਿ ਜਰਾਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਪਕਤਿਕਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਚ ਧੁਵਭਾਵੇਨ ਚ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇਨ ਚ ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋਤਿ ਇਚ੍ਚੇਵਂ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਯਥਾਸਭਾਵੇਨ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਯ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਚਕ੍ਖਾਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਞਾਣਂ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਞਾਣਂ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ.

੯੯. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਵੋਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਲਾਭੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ. ਵੋਸਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਵੋਸਗ੍ਗਭੂਤੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠਾਦਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਏਵ. ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਦੇਸਨਾ, ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਤ੍ਥਂ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟਨੇਪਿ ਞਾਣਸਮਙ੍ਗੀ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੧੦੦. ਤਥਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇਵ ਤਥਟ੍ਠੇ ਵਿਵਟ੍ਟਨਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਇਦਾਨਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਆਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਛ ਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿਆਦਿਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਂ ਅਧਿਪਤਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਯੋਗੀ ਪਚ੍ਛਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਞਾਣਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚੇਤਯਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯੋਗੀ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਕਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਚੇਤਯਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਞਾਣਂ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯੋਗੀ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਞਾਣਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵਟ੍ਟੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯੋਗੀ ਛਬ੍ਬਿਧਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਂ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੇਨੇਵ ਞਾਣੇਨ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਞਾਣਂ ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੋਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯੋਗੀ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਿ ਵੋਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਤੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਞਾਣਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਟ੍ਠੇ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯੋਗੀ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਤਥਟ੍ਠੇ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇਵ ਵਾ ਤਥਟ੍ਠੇ ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਯਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿਆਦਿ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਕ੍ਖਣਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਸੁ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨੇਵ ਵਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਸੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਤਂ ਞਾਣਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਤਤ੍ਥ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੋ. ਯਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਤਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਸਂਸਨ੍ਦਨੇਸੁ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟਚਿਤ੍ਤਵਿਵਟ੍ਟਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੋ ਆਗਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੋ ਚ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੇਨੇਵ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਚੇਤੋਚਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੇਸ੍ਵੇਵ ਚ ਪੇਯ੍ਯਾਲੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨੇ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਧਿਪਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਧਿਪਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨੇਕਤ੍ਤਂ ਚੇਤਯਤੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਨਾਨਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਵੋਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੋਸਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਞਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਾਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੇ ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਤੇਸੁ ਆਗਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਞਾਣਵਿਵਟ੍ਟੇ ਚ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਯੁਜ੍ਜਨਤੋ ਸਚ੍ਚਵਿਵਟ੍ਟੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਟ੍ਟੇ ਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਵਿਵਟ੍ਟਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਵਿਵਟ੍ਟੋ, ਤਤ੍ਥ ਚੇਤੋਵਿਵਟ੍ਟੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾਨਿ ਸਂਸਨ੍ਦਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵਿਵਟ੍ਟਞਾਣਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੦. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੧. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਹੇਤੁਕੋ ਸਮਾਧਿ, ਛਨ੍ਦਾਧਿਕੋ ਵਾ ਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ, ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਪਧਾਨਭੂਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵੀਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਨਾ ਚ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਚ ਉਪੇਤਂ. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਾ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ, ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਾ ਵੁਦ੍ਧਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾਨਂ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਾਦਿਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਦਭੂਤਂ ਸੇਸਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਰਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੪੩੪). ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਚ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਪਗ੍ਗਾਹੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੪੪੭) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੇਸਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਰਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ? ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਸਹ ਸੇਸਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬੇ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਛਨ੍ਦਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਵੀਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਮਂਸਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਮਾਧਿ ਵੀਮਂਸਾਸਮਾਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮੇਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਵੀਰਿਯਾਦਯੋ ਚਿਤ੍ਤਾਦਯੋ ਵੀਮਂਸਾਦਯੋਤਿ ਤਯੋ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਇਦ੍ਧੀਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਪਿ, ਸੇਸਾ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਯੇਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਇਮੇ ਤਯੋ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਿਨਾ ਤੇਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਖਨ੍ਧਾ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਤਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਪਾਦਾ ਨਾਮਾਤਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਚ ਏਕੋਯੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਵੀਰਿਯਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਵਚਨਂ ਕਤਂ. ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥਾਪਿ ਤਯੋ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿ ਸਮਿਦ੍ਧਿ ਇਜ੍ਝਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਨਾ’ਤਿ (ਵਿਭ. ੪੩੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਪਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਪਿ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਲਕ੍ਖਣਬ੍ਭਾਹਤੋਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਂ. ਇਦ੍ਧਿ ਸਮਿਦ੍ਧੀਤਿਆਦੀਹਿ ਇਜ੍ਝਨਾਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਆਸੇਵਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ (ਵਿਭ. ੪੩੧ ਆਦਯੋ) ਵਿਯ ਇਧਾਪਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾਵਨਾ ਲੋਕਿਯਾ ਏਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਤਾਵ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੋ ਲੋਕਿਯਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ ਅਧਿਕਤਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਤੋ ਕਸਿਣਪਟਿਲੋਮਤੋ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋ ਝਾਨਾਨੁਲੋਮਤੋ ਝਾਨਪਟਿਲੋਮਤੋ ਝਾਨਾਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋ ਝਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਕਸਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਝਾਨਕਸਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਅਙ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਦਮੇਤ੍ਵਾ ਛਨ੍ਦਸੀਸਵੀਰਿਯਸੀਸਚਿਤ੍ਤਸੀਸਵੀਮਂਸਾਸੀਸਵਸੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਕੇਚਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪਨ ਕਸਿਣੇਸੁ ਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਮਤ੍ਤੇ ਚਿਣ੍ਣਵਸਿਨਾਪਿ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਤਂ ਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਸਮਾਧਿਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ (ਵਿਭ. ੪੩੨) ਚਤੁਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਹਾਨਿਵੁਦ੍ਧਿਯੋ ਞਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯਸਮਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਚਤੂਸੁ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਸੋ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੂਤਿਆਦੀਸੁ ਸੋਤਿ ਸੋ ਭਾਵਿਤਚਤੁਰਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਚਤੂਸੁ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭਾਵੇਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭਾਵੇਤਿ ਨਾਮ, ਛਨ੍ਦਾਦਿਵਾਸਨਂ ਗਾਹਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਦਮੇਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਵਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਪੁਰਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਪਰਿਭਾਵਿਤਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਦਮਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਮੁਦੁਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਥਾ ਦਨ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੁਦੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਮ੍ਮਨਿਯਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਂ ਕਮ੍ਮਯੋਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ. ਮੁਦੁ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਹੋਤਿ ਸੁਧਨ੍ਤਮਿਵ ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਇਧ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਂ. ਸੋਤਿ ਸੋ ਪਰਿਭਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਕਾਯਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਮੋਦਹਤੀਤਿਆਦਿ ਇਦ੍ਧਿਕਰਣਕਾਲੇ ਯਥਾਸੁਖਂ ਚਿਤ੍ਤਚਾਰਸ੍ਸ ਇਜ੍ਝਨਤ੍ਥਂ ਯੋਗਵਿਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਮੋਦਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰਜਕਾਯਮ੍ਪਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਮੋਦਹਤਿ ਪਵੇਸੇਤਿ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਕਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਕਰਣਂ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਗਮਨਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਯ ਹੋਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਯੇ ਸਮੋਦਹਤੀਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰਜਕਾਯੇ ਸਮੋਦਹਤਿ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਯਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਕਰਣਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਗਮਨਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਯ ਹੋਤਿ. ਸਮਾਦਹਤੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਰਜਕਾਯੇ ਆਰੋਪੇਤਿ ਕਾਯਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਸਮੋਦਹਨਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਯਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀਤਿ ਕਰਜਕਾਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਇਦਂ ਕਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਮੋਦਹਨਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਸਮੋਦਹਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਤ੍ਥਂ ਪਰਿਣਾਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਰਿਣਾਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਤ੍ਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਮੋਦਹਤੀਤਿ ਮੂਲਪਦਂ, ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂਯੇਵ ਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮੋਦਹਿਤ੍ਵਾਤਿ.

ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਾਯੇ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਸਹਜਾਤਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਕਰਜਕਾਯੇ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤਿ. ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਯਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਕਰਜਕਾਯੋਪਿ ਤੂਲਪਿਚੁ ਵਿਯ ਲਹੁਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਿ ਸੋ ਕਤਯੋਗਵਿਧਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਤਥਾਭਾਵਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਵਾ, ਤਥਾਭਾਵਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਤੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇਵ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇਨ, ਪਭਸ੍ਸਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵਾ ਞਾਣਤ੍ਥਾਯ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤੀਤਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਵਸੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕੇ ਜਾਤੇ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ, ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਭਿਮੁਖਂ ਪੇਸੇਤਿ. ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤੀਤਿ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਇਦ੍ਧਿਪੋਣਂ ਇਦ੍ਧਿਪਬ੍ਭਾਰਂ ਕਰੋਤਿ. ਸੋਤਿ ਸੋ ਏਵਂ ਕਤਚਿਤ੍ਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸਂ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਕਪ੍ਪਂ ਵਾ. ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਨੁਭਵਤਿ, ਫਸ੍ਸੇਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੦੨. ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਕਰਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਕਤਿਯਾ ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀਤਿ ਬਹੁਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚਙ੍ਕਮਿਤੁਕਾਮੋ ਵਾ, ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਵਾ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਪਞ੍ਹਂ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ ਪਨਾਯਮੇਵਂ ਹੋਤਿ? ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਦਪਦਮੂਲਭੂਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਸਚੇ ਸਤਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ‘‘ਸਤਂ ਹੋਮਿ ਸਤਂ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੇਵ ਸਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਹਸ੍ਸਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਚੇ ਏਵਂ ਨ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਪੁਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਏਕਵਾਰਂ ਦ੍ਵੇਵਾਰਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਵਾ ਸਹਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਵਾ. ਤਾਨਿ ਚ ਖੋ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨੇਵ, ਨੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਸੇਨ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਥੇਵ ਸਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਸਹਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ, ਤਂ ਪਠਮਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਮਿਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁਅਨਨ੍ਤਰਂ ਏਕਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਂ. ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਤੇ ਬਹੂ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ, ਤੇ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਸਦਿਸਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਵਾ ਭਾਸਿਤਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵਾਦੀਸੁ ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਕਰੋਤਿ, ਤਂਤਦੇਵ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਨਾਨਾਵਣ੍ਣੇ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਕੇਚਿ ਪਠਮਵਯੇ ਕੇਚਿ ਮਜ੍ਝਿਮਵਯੇ ਕੇਚਿ ਪਚ੍ਛਿਮਵਯੇ, ਤਥਾ ਦੀਘਕੇਸੇ ਉਪਡ੍ਢਮੁਣ੍ਡਮੁਣ੍ਡੇ ਮਿਸ੍ਸਕਕੇਸੇ ਉਪਡ੍ਢਰਤ੍ਤਚੀਵਰੇ ਪਣ੍ਡੁਕਚੀਵਰੇ ਪਦਭਾਣਧਮ੍ਮਕਥਾਸਰਭਞ੍ਞਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਰਜਨਪਚਨਚੀਵਰਸਿਬ੍ਬਨਧੋਵਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ, ਅਪਰੇਪਿ ਵਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਠਮਵਯਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਚ੍ਛਿਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏਵਂ ਬਹੁਭਾਵਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਏਕੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਵਿਹਾਰੋ ਅਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੁਕੋ, ਸਚੇ ਕੇਚਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕੁਤੋ ਇਮੇ ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਕਸਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਦ੍ਧਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਸਾਨੁਭਾਵੋਤਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਵ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਏਕੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਨ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਵਸੇਨ ਸਯਮੇਵ ਏਕੋ ਹੋਤਿ.

ਆਵਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਭਾਵਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਿਰੋਭਾਵਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਭਾਵਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਵਿਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ, ਤਿਰੋਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਆਵਿਭਾਵਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਾ ਆਲੋਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਵਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਨਾਪਾਥਂ ਵਾ ਆਪਾਥਂ ਕਰੋਤਿ. ਕਥਂ? ਅਯਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋਪਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤੋਪਿ ਵਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਪਰਂ ਵਾ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਆਲੋਕਜਾਤਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਇਦਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਿਵਟਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਇਦਂ ਅਨਾਪਾਥਂ ਆਪਾਥਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਯਥਾਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਪਰੇ ਦੂਰੇ ਠਿਤਾਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਯਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੋ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਿਰੋਭਾਵਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪਨ ਆਲੋਕਂ ਵਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਆਪਾਥਂ ਵਾ ਅਨਾਪਾਥਂ ਕਰੋਤਿ. ਕਥਂ? ਅਯਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋਪਿ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤੋਪਿ ਵਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਪਰਂ ਵਾ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਦਂ ਆਲੋਕਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਇਦਂ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਇਦਂ ਆਪਾਥਂ ਅਨਾਪਾਥਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਯਥਾਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਪਰੇ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਾਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਯਮ੍ਪਿ ਅਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੋ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਆਵਿਭਾਵੋ ਨਾਮ, ਅਪਾਕਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਤਿਰੋਭਾਵੋ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਕਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਇਦ੍ਧਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਾਪਿ. ਤਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਾਕਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਇਦ੍ਧਿਯੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨ ਇਦ੍ਧਿਮਾ. ਤਂ ਮਹਕਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੬) ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿਮਨ੍ਤਨਿਕਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਮ. ਨਿ. ੧.੫੦੧ ਆਦਯੋ) ਚ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਪਰਕੁਟ੍ਟਂ, ਕੁਟ੍ਟਸ੍ਸ ਪਰਭਾਗਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਤਿਰੋਪਬ੍ਬਤੇਸੁ. ਕੁਟ੍ਟੋਤਿ ਚ ਗੇਹਭਿਤ੍ਤਿ. ਪਾਕਾਰੋਤਿ ਗੇਹਵਿਹਾਰਗਾਮਾਦੀਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਪਾਕਾਰੋ. ਪਬ੍ਬਤੋਤਿ ਪਂਸੁਪਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਪਾਸਾਣਪਬ੍ਬਤੋ ਵਾ. ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ ਅਲਗ੍ਗਮਾਨੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਆਕਾਸੇਤਿ ਆਕਾਸੇ ਵਿਯ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਪਨ ਆਕਾਸਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਕੁਟ੍ਟਂ ਵਾ ਪਾਕਾਰਂ ਵਾ ਪਬ੍ਬਤਂ ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬੋ, ਆਕਾਸੋਵ ਹੋਤਿ. ਅਧੋ ਓਤਰਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ, ਉਦ੍ਧਂ ਵਾ ਆਰੋਹਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸੁਸਿਰੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਛਿਦ੍ਦੋ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਾ ਉਟ੍ਠੇਤਿ, ਕਿਂ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯਗ੍ਗਹਣਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਪੁਰਿਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਬਲੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਾ ਉਤੁਮਯੋ ਉਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇ ਪਨ ਪਠਮਂ ਨਿਮ੍ਮਾਨਂ ਬਲਵਂ ਹੋਤਿ. ਇਤਰੇਨ ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਂ ਵਾ ਅਧੋ ਵਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਪਥਵਿਯਾਪਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਿਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਂਸੀਦਨਂ, ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਞ੍ਚ ਨਿਮੁਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ. ਏਵਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਪਨ ਆਪੋਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇ ਪਥਵੀ ਉਦਕਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਠਾਨੇ ਪਥਵੀ ਉਦਕਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਦਕੇ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਮੇਵ, ਨ੍ਹਾਨਪਾਨਮੁਖਧੋਵਨਭਣ੍ਡਕਧੋਵਨਾਦੀਸੁ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਉਦਕਮੇਵ ਕਰੋਤਿ, ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦੀਸੁਪਿ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਂ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਏਤ੍ਤਕਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜਨਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਿਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਤੇਲਾਦੀਨਿ ਤੇਲਾਦੀਨਿਯੇਵ, ਉਦਕਂ ਉਦਕਮੇਵ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤੇਮਿਤੁਕਾਮੋਵ ਤੇਮੇਤਿ, ਨ ਤੇਮਿਤੁਕਾਮੋ ਨ ਤੇਮੇਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਸਾ ਪਥਵੀ ਉਦਕਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਜਨਸ੍ਸ ਪਥਵੀਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਾਨਾਦੀਹਿਪਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕਸਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਸਚੇ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਉਦਕਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਹੋਤਿਯੇਵ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਂ ਪਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਪਕਤਿਯਾ ਘਟਤਲ਼ਾਕਾਦੀਸੁ ਉਦਕਂ, ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਥਵੀਯੇਵ ਹੋਤਿ.

ਉਦਕੇਪਿ ਅਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਉਦਕਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸੀਦਤਿ, ਤਂ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਿਪਰੀਤਂ ਅਭਿਜ੍ਜਮਾਨਂ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਪਨ ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇ ਉਦਕਂ ਪਥਵੀ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕਂ ਪਥਵੀਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਥਵਿਯਂ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਂ ਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਪਥਵਿਮੇਵ ਕਰੋਤਿ, ਮਣਿਸੁਵਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁਪਿ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਯਥਾਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਤਂ ਉਦਕਂ ਪਥਵੀ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਜਨਸ੍ਸ ਉਦਕਮੇਵ. ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾ ਚ ਉਦਕਕਾਕਾਦਯੋ ਚ ਯਥਾਰੁਚਿ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨਾਯਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਤਂ ਪਥਵਿਂ ਕਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਕਰੋਤਿਯੇਵ. ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਉਦਕਮੇਵ ਹੋਤਿ.

ਆਕਾਸੇਪਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਕਮਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਊਰੁਬਦ੍ਧਾਸਨੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋਤਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਕੁਣੋ, ਨ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਕ੍ਖੋ ਲੂਨਪਕ੍ਖੋ ਵਾ. ਤਾਦਿਸੋ ਹਿ ਆਕਾਸੇ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਏਵਮਾਕਾਸੇ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਪਨ ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਸਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣਂ ਠਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਮਞ੍ਚਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਸਚੇ ਪਦਸਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ‘‘ਪਥਵੀ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਪਥਵੀਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਆਕਾਸੇ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭਿਨਾਪਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ ਪਬ੍ਬਤਰੁਕ੍ਖਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਦਯੋ ਵਾ ਉਸੂਯਨ੍ਤਾ ਮਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤੇ ਪਨ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਓਕਾਸੇ ਓਰੋਹਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਚੇ ਅਨੋਕਾਸੇ ਨ੍ਹਾਨਤਿਤ੍ਥੇ ਵਾ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰੇ ਵਾ ਓਰੋਹਤਿ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨੋਕਾਸਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਓਕਾਸੇ ਓਤਰਤੀਤਿ.

ਇਮੇਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ ਏਵਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ ਏਵਂਮਹਾਨੁਭਾਵੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸੋਪਰਿਚਰਣੇਨ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾ, ਤੀਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਆਲੋਕਕਰਣੇਨ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਏਵਂ ਉਪਰਿਚਰਣਆਲੋਕਫਰਣੇਹਿ ਵਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ, ਤੇਨੇਵ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤ੍ਤੇਨ ਮਹਾਨੁਭਾਵੇ. ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏਕਦੇਸੇ ਵਾ ਫੁਸਤਿ. ਪਰਿਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਦਾਸਤਲਂ ਵਿਯ ਪਰਿਮਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਕਸਿਣਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਯਦਿ ਇਚ੍ਛਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਾਮਸਿਤੁਂ, ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਇਧੇਵ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋ ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨਕੋ ਵਾ ਪਰਾਮਸਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਬਲੇਨ ਵਣ੍ਟਾ ਮੁਤ੍ਤਤਾਲਫਲਂ ਵਿਯ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੇ ਵਾ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਪਰਾਮਸਤਿ. ਹਤ੍ਥਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਕਿਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਵਡ੍ਢਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਵਾਤਿ? ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਵਡ੍ਢਤਿ. ਯੋ ਏਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਦਕਥਲਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਦੇ ਠਪੇਤਿ, ਪੀਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਮਞ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪਸ੍ਸੇਨਫਲਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਸ੍ਸਯਤਿ. ਯਥਾ ਏਕੋ, ਏਵਂ ਅਪਰੋਪਿ. ਅਨੇਕੇਸੁਪਿ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਏਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸਞ੍ਚ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਤਥੇਵ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਗਮਨਮ੍ਪਿ ਆਲੋਕਕਰਣਮ੍ਪਿ ਤਥੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਪਾਤਿਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਉਦਕਪੂਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਪਾਤੀਸੁ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਾਕਤਿਕਮੇਵ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਆਲੋਕਕਰਣਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥੂਪਮਮੇਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਕਥਾਯਂ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੧. ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੩. ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦੂਰੇਪਿ ਸਦ੍ਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਾਯਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਦੂਰੇਪਿ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੂਰੇ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਦ੍ਦਂ. ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਪਕਤਿਸੋਤਸ੍ਸ ਆਪਾਥਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਥੂਲਾਨਂ. ਸੁਖੁਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਣੂਨਂ. ਸਣ੍ਹਸਣ੍ਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਹਤੋਪਿ ਸਣ੍ਹਾਨਂ, ਅਤਿਸਣ੍ਹਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਪਰਮਸੁਖੁਮਾ ਸਦ੍ਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਝਾਯਿਨਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਠਮਤਰਂ ਪਕਤਿਸੋਤਪਥੇ ਦੂਰੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸੀਹਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦੋ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਹਾਰੇ ਘਣ੍ਡਿਸਦ੍ਦੋ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਖਸਦ੍ਦੋ ਸਾਮਣੇਰਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨਸਦ੍ਦੋ ਪਕਤਿਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ, ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਸਦ੍ਦੋ ਸਕੁਣਸਦ੍ਦੋ ਵਾਤਸਦ੍ਦੋ ਪਦਸਦ੍ਦੋ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਉਦਕਸ੍ਸ ਚਿਚ੍ਚਿਟਾਯਨਸਦ੍ਦੋ ਆਤਪੇ ਸੁਸ੍ਸਮਾਨਤਾਲਪਣ੍ਣਸਦ੍ਦੋ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਦਿਸਦ੍ਦੋਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੋਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਸੁਖੁਮਸੁਖੁਮਸਦ੍ਦਾ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦੀਸੁ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਕਮੇਨ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਯੇ ਸਦ੍ਦਾ ਪਕਤਿਸੋਤਸ੍ਸ ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਪਕਤਿਸੋਤਮੋਧਾਯ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਪਕਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤਿਵਿਯ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਇਦਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ ਜਵਨ੍ਤਿ. ਯੇਸਂ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮੋਪਚਾਰਾਨੁਲੋਮਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾਮਕਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਾਣਂ, ਅਯਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁ. ਤਂ ਥਾਮਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਮੀ’’ਤਿ ਏਕਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਦ੍ਵਙ੍ਗੁਲਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਵਿਦਤ੍ਥਿਰਤਨਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਪਮੁਖ- ਪਾਸਾਦਪਰਿਵੇਣਸਙ੍ਘਾਰਾਮਗੋਚਰਗਾਮਜਨਪਦਾਦਿਵਸੇਨ ਯਾਵ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ, ਤਤੋ ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਅਧਿਗਤਾਭਿਞ੍ਞੋ ਏਸ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਪੁਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਸੁਣਾਤਿਯੇਵ. ਏਵਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਚ ਸਚੇਪਿ ਯਾਵਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਸਙ੍ਖਭੇਰਿਪਣਵਾਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਹੋਤਿ, ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਸਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਸਦ੍ਦੋ, ਅਯਂ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿਯੇਵ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਸੁਤੇ ਸਾਤ੍ਥਕੇ ਸਦ੍ਦੇ ਪਚ੍ਛਾ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਪਕਤਿਸੋਤਵਤੋਯੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਬਧਿਰਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਛਾ ਪਕਤਿਸੋਤੇ ਵਿਨਟ੍ਠੇਪਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸੋ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਾ. ਦੇਵਾਨਞ੍ਹਿ ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਰੁਧਿਰਾਦੀਹਿ ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਦੂਰੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮਤ੍ਥਾ ਦਿਬ੍ਬਾ ਪਸਾਦਸੋਤਧਾਤੁ ਹੋਤਿ. ਅਯਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵੀਰਿਯਭਾਵਨਾਬਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਞਾਣਸੋਤਧਾਤੁ ਤਾਦਿਸਾਯੇਵਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਦਿਬ੍ਬਾ, ਸਵਨਟ੍ਠੇਨ ਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੋਤਧਾਤੁ, ਸੋਤਧਾਤੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਚ ਸੋਤਧਾਤੁ ਵਿਯਾਤਿਪਿ ਸੋਤਧਾਤੁ. ਤਾਯ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਯ. ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਦਸਵਨੇਨ ਮਾਨੁਸਿਕਂ ਮਂਸਸੋਤਧਾਤੁਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਯ. ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤਿ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਦੇਵਾਨਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤੇਨ ਪਦੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚਾਤਿ ਯੇ ਸਦ੍ਦਾ ਦੂਰੇ ਪਰਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਪਿ, ਯੇ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਦੇਹਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਪਾਣਕਸਦ੍ਦਾਪਿ, ਤੇ ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੨. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੪. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵਿਧਾਨਂ ਉਪਦਿਸਤਿ. ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਝਾਯਿਨਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਵਿਧਾਨਂ. ਕਥਂ? ਏਤਞ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਝਾਯਿਨਾ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਞ੍ਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਵਸੇਨ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਸ੍ਸ ਹਦਯਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਲੋਹਿਤਂ ਕੁਸਲਸੋਮਨਸ੍ਸੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਰਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਕ੍ਕਵਣ੍ਣਂ, ਅਕੁਸਲਸੋਮਨਸ੍ਸੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਤਦੇਵ ਲੁਲ਼ਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਦੋਮਨਸ੍ਸੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਕਾਲ਼ਕਂ ਹੋਤਿ ਜਮ੍ਬੁਪਕ੍ਕਵਣ੍ਣਂ ਲੁਲ਼ਿਤਂ. ਕੁਸਲੂਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਤਿਲਤੇਲਵਣ੍ਣਂ. ਅਕੁਸਲੂਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਤਦੇਵ ਲੁਲ਼ਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਹਦਯਲੋਹਿਤਵਣ੍ਣਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੇਨ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਥਾਮਗਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਥਾਮਗਤੇ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਵਿਨਾ ਹਦਯਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

‘‘ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤੁਕਾਮੋ ਕਸ੍ਸ ਹਦਯਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਕਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕਾਰਂ ਓਲੋਕੇਤੀਤਿ? ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ. ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ਵਿਸਯੋ ਏਸ, ਯਦਿਦਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸੋਲ਼ਸਪ੍ਪਭੇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਅਕਤਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਨ ਵਸੇਨ ਅਯਂ ਕਥਾ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੦੧).

ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾ ਏਕਤ੍ਥਮੇਵ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਕਤਂ. ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਰਾਗਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਜਾਨਾਤਿ. ਸਰਾਗਂ ਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਂ ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਅਵਸੇਸਂ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਤਰਾਗਂ ਨਾਮ. ਦ੍ਵੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਥੇਰਾ ਤਾਨਿਪਿ ਵੀਤਰਾਗਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਦੁਵਿਧਂ ਪਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਤੁਭੂਮਕਂ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਵੀਤਦੋਸਂ ਨਾਮ. ਸੇਸਾਨਿ ਦਸ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਥੇਰਾ ਤਾਨਿਪਿ ਵੀਤਦੋਸਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਸਮੋਹਂ ਵੀਤਮੋਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਮੋਹੇਕਹੇਤੁਕਵਸੇਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਦ੍ਵਯਮੇਵ ਸਮੋਹਂ. ਮੋਹਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਸੁ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮੋਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਵਸੇਸਂ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਵੀਤਮੋਹਂ. ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਨੁਗਤਂ ਪਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੁਗਤਂ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਂ ਮਹਗ੍ਗਤਂ, ਅਵਸੇਸਂ ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤੇਭੂਮਕਂ ਸਉਤ੍ਤਰਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ. ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਮਾਹਿਤਂ, ਤਦੁਭਯਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਸਮਾਹਿਤਂ. ਤਦਙ੍ਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਮਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਲਾਭੀ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਲ਼ਸਪ੍ਪਭੇਦਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਪਨ ਅਰਿਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਾਪਿ ਚ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਉਪਰਿਮਾਨਂ ਉਪਰਿਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਉਪਰਿਮਾ ਉਪਰਿਮਾ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ.

ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੩. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੫. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿਆਦਿ ਚਤੂਸੁ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ ਪਰਿਭਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਵਿਧਾਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮਤੋ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਫਲਸਙ੍ਖੇਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪੁਰਿਮਭਵੇਯੇਵ ਫਲਸਙ੍ਖੇਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤਿਯਭਵੇ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦਸ੍ਸਨੇਨ ਜਾਤਿਪਰਮ੍ਪਰਂ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ. ਏਵਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਵਚਨੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਚਨਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਕਥਂ? ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਵਚਨਂ. ਇਦਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭਵਤਿ. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਵਚਨਂ. ਇਮਿਨਾ ਸਕਲੇਨ ਵਚਨੇਨ ਅਹੇਤੁਕਵਾਦੋ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਯਾਭਾਵਾ, ਤੇ ਅਹੇਤੁਕਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਹੇਤੁ. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਵਨ੍ਤਤਾਦੀਪਨਵਚਨਂ. ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਤਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਤਾਦੀਪਨਵਚਨਂ. ਇਮਿਨਾ ਸਕਲੇਨ ਵਚਨੇਨ ਸਸ੍ਸਤਾਹੇਤੁਕਵਾਦੋ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਪਿ ਸਹੇਤੁਕਤ੍ਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚਹੇਤੁਕਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਲੋਕੇ ਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਪਕਤਿਪੁਰਿਸਾਦਿਹੇਤੁਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਲਮੇਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਨ ਵਿਨਾ, ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਉਪਕਾਰਕਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੇਸਪਦੇਹਿਪਿ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਸੋਕਾਦੀਸੁ ਚ ਸੋਚਨਂ ਸੋਕੋ. ਪਰਿਦੇਵਨਂ ਪਰਿਦੇਵੋ. ਦੁਕ੍ਖਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਦ੍ਵੇਧਾ ਖਨਤੀਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਮ੍ਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ ਉਪਾਯਾਸੋ. ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹੇਵ ਕਾਰਣੇਹਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦੀਹੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਕੇਵਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਸਕਲਸ੍ਸ ਵਾ. ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੂਹਸ੍ਸ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸੁਖਸੁਭਾਦੀਨਂ. ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ? ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ. ਕਤਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ? ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਪਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੇ ਤਾਵ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਚ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੁਭੂਤੇ ਤਿਵਿਧੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਭਤਿ. ਸਮੁਦਯੇ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭੂਤੇਪਿ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸੁਖਹੇਤੁਤੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਆਰਭਤਿ. ਨਿਰੋਧੇ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਰੋਧਭੂਤੇਪਿ ਗਤਿਵਿਸੇਸੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਚ ਅਮਗ੍ਗਭੂਤੇਸੁਪਿ ਯਞ੍ਞਾਮਰਤਪਾਦੀਸੁ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਯਞ੍ਞਾਮਰਤਪਾਦਿਮੁਖੇਨ ਤਿਵਿਧੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਭਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸੋ ਤਾਯ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜਤਾਯ ਵਿਸੇਸਤੋ ਜਾਤਿਜਰਾਰੋਗਮਰਣਾਦਿਅਨੇਕਾਦੀਨਵਵੋਕਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪੁਞ੍ਞਫਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਕਾਯਵਚੀਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਦੇਵਚ੍ਛਰਕਾਮਕੋ ਵਿਯ ਮਰੁਪਪਾਤਂ. ਸੁਖਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹਜਨਿਕਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਂ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਤਞ੍ਚ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਮੇਵ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਸਲਭੋ ਵਿਯ ਦੀਪਸਿਖਾਭਿਨਿਪਾਤਂ, ਮਧੁਬਿਨ੍ਦੁਗਿਦ੍ਧੋ ਵਿਯ ਚ ਮਧੁਲਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥਧਾਰਾਲੇਹਨਂ. ਕਾਮੂਪਸੇਵਨਾਦੀਸੁ ਚ ਸਵਿਪਾਕੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਚੇਵ ਕਿਲੇਸਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਚ ਦ੍ਵਾਰਤ੍ਤਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਬਾਲੋ ਵਿਯ ਗੂਥਕੀਲ਼ਨਂ, ਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਵਿਯ ਚ ਵਿਸਖਾਦਨਂ. ਆਰੁਪ੍ਪਵਿਪਾਕੇਸੁ ਚਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਂ ਅਨਵਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭੂਤਂ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਦਿਸਾਮੂਲ਼੍ਹੋ ਵਿਯ ਪਿਸਾਚਨਗਰਾਭਿਮੁਖਮਗ੍ਗਗਮਨਂ. ਏਵਂ ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵਤੋਵ ਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੋ, ਨ ਅਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ‘‘ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਗਣ੍ਹਾਮ ਤਾਵ ਏਤਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ. ਕਿਂ ਪਨਾਯਮੇਕਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਤਾਵ ਏਕਾਵ, ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਕਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ –

‘‘ਏਕਂ ਨ ਏਕਤੋ ਇਧ, ਨਾਨੇਕਮਨੇਕਤੋਪਿ ਨੋ ਏਕਂ;

ਫਲਮਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਏਕ-ਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨੇ ਅਤ੍ਥੋ’’.

ਭਗਵਾ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਸ੍ਸ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਏਕਮੇਵ ਹੇਤੁਞ੍ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮਿਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣੇਸੁ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੨) ਚ, ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੪) ਚ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੂਨਂ ਹੇਤੂਤਿ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ‘‘ਅਵਿਦ੍ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀ’’ਤਿ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ, ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਦੀਪਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤੇਨੇਵ ਚ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਪਰਿਹਾਰਵਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਏਕਨ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਫਲਾਯ ਸਾਵਜ੍ਜਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਥਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ? ਨ ਹਿ ਨਿਮ੍ਬਬੀਜਤੋ ਉਚ੍ਛੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਕਥਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ? ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ –

‘‘ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ, ਸਦਿਸਾਸਦਿਸੋ ਤਥਾ;

ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਵਿਪਾਕਾ ਏਵ ਤੇ ਚ ਨ’’.

ਇਤਿ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਏਕਨ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਫਲਾ, ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਚ ਸਾਵਜ੍ਜਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਏਤੇਸਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧਾਵਿਰੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ –

‘‘ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਸਂਸਾਰੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣੇ;

ਯੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ-ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਵਿਮੁਯ੍ਹਤਿ.

‘‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ ਸੋ ਏਤੇ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਤਿਵਿਧੇ ਯਤੋ;

ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤੇਸਂ, ਤਿਵਿਧਾਨਂ ਅਯਂ ਤਤੋ.

‘‘ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ, ਨਰੋ ਅਪਰਿਣਾਯਕੋ;

ਏਕਦਾ ਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ, ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੇਨਾਪਿ ਏਕਦਾ.

‘‘ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਸਰਂ ਬਾਲੋ, ਤਥਾ ਅਪਰਿਣਾਯਕੋ;

ਕਰੋਤਿ ਏਕਦਾ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਪੁਞ੍ਞਮਪਿ ਏਕਦਾ.

‘‘ਯਦਾ ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਸ੍ਸਤਿ;

ਤਦਾ ਅਵਿਜ੍ਜੂਪਸਮਾ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਛ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਥਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦ੍ਵੇ ਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁਯੋ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਸਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾਨੀਤਿ ਬਾਵੀਸਤਿਵਿਧਂ. ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਤੋ. ਵਿਪਾਕਞ੍ਹੇਤਂ, ਵਿਪਾਕਞ੍ਚ ਨ ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਬ੍ਬਵਿਪਾਕਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਹਿ ਇਦਂ ਪਵਤ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇਧਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਧਾਤੁਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੇਰਸ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਸਾਨਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

‘‘ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਚ੍ਚਯਮਿਤਿ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮੇਤਂ ਭਵਨ੍ਤਰਮੁਪੇਤਿ;

ਨਾਸ੍ਸ ਤਤੋ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ ਹੋਤਿ’’.

ਇਤਿ ਹੇਤਂ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਭਵਨ੍ਤਰਮੁਪੇਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤੋ, ਨ ਜੀਵੋ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਾਪਿ ਅਤੀਤਭਵਤੋ ਇਧ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਤਤੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ ਇਧ ਪਾਤੁਭਾਵੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਂ ਚਵਨਤੋ ਚੁਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਭਵਨ੍ਤਰਾਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨਨੁ ਏਵਂ ਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਾਤੁਭਾਵੇ ਸਤਿ ਯੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵੇ ਖਨ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਫਲਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਚ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਨਤੋ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤੋ ਚ ਤਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾ. ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇ ਚ ਅਸਤਿ ਕਸ੍ਸ ਤਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਮਿਦਂ ਵਿਧਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਯਂ ਫਲਂ ਏਤਂ, ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਤੋ;

ਬੀਜਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕੋ.

‘‘ਫਲਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ, ਸਿਦ੍ਧਾ ਭੁਞ੍ਜਕਸਮ੍ਮੁਤਿ;

ਫਲੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਫਲਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤੀ’’ਤਿ.

ਯੋਪਿ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਏਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਾ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਿਯੁਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਾ. ਯਦਿ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਫਲਾਵਹਾ ਸਿਯੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ –

‘‘ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਤੇ, ਨ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਫਲਾਵਹਾ;

ਪਾਟਿਭੋਗਾਦਿਕਂ ਤਤ੍ਥ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਇਧ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਨਾਮਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਂ ਰੂਪਂ. ਅਭਾਵਕਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਅਣ੍ਡਜਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਵਤ੍ਥੁਦਸਕਂ ਕਾਯਦਸਕਨ੍ਤਿ ਵੀਸਤਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤੇ ਤੇਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਭਾਵਕਾਨਂ ਭਾਵਦਸਕਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ, ਓਪਪਾਤਿਕਸਤ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਵਕਞ੍ਚਾਤਿ ਏਕੂਨਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਰੂਪਾਨਿ, ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤੇ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਕਾਮਭਵੇ ਪਨ ਸੇਸਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਸਂਸੇਦਜਾਨਂ ਵਾ ਸਭਾਵਕਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਤ੍ਥੁਭਾਵਦਸਕਾਨੀਤਿ ਸਤ੍ਤਤਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤੇ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਏਸ ਉਕ੍ਕਂਸੋ. ਅਵਕਂਸੇਨ ਪਨ ਤਂਤਂਦਸਕਵਿਕਲਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਸਙ੍ਖਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਰੂਪੀਨਂ ਪਨ ਤਯੋਵ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ, ਅਸਞ੍ਞਾਨਂ ਰੂਪਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਵਕਮੇਵਾਤਿ. ਏਸ ਤਾਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ਸੁਤ੍ਤੇ ਹਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੬੨) ਨਯੇਨ ਬਹੁਧਾ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨ –

ਚਿਤ੍ਤਜੇਨ ਹਿ ਰੂਪੇਨ, ਇਧ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ;

ਅਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਇਤਿ.

ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਇਧ ਪਨ ਰੂਪਂ ਨਿਯਮਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭੂਤਾਨਿ ਛ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕਾਦਸਵਿਧਂ. ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ – ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਸੋਤਾਯਤਨਂ, ਘਾਨਾਯਤਨਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਯਤਨਂ, ਕਾਯਾਯਤਨਂ, ਮਨਾਯਤਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ? ਨਾਮਰੂਪਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਭਾਵੇ ਤਂ ਤਂ ਆਯਤਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ –

‘‘ਛਲ਼ੇਵ ਫਸ੍ਸਾ ਸਙ੍ਖੇਪਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਆਦਯੋ;

ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਿਵ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ’’.

ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਤਿ –

‘‘ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਕਾ;

ਛਲ਼ੇਵ ਤਾ ਪਭੇਦੇਨ, ਇਧ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ’’.

ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ –

‘‘ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਛ ਤਣ੍ਹਾ ਇਧ ਦੀਪਿਤਾ;

ਏਕੇਕਾ ਤਿਵਿਧਾ ਤਤ੍ਥ, ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰਤੋ ਮਤਾ.

‘‘ਦੁਕ੍ਖੀ ਸੁਖਂ ਪਤ੍ਥਯਤਿ, ਸੁਖੀ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਇਚ੍ਛਤਿ;

ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਾ.

‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਸ੍ਮਾ, ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਵੇਦਨਾ;

ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਹੇਸਿਨਾ’’.

ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ – ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋਤਿ ਇਧ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਪਨ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚੇ? ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਾਦਿਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਬਾਹਿਰਾਨਞ੍ਹਿ ਜਨਕਜਨਨਿਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਹਾਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯਮਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤਂ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਤਾਦਿਵਿਸੇਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਚ ਨ ਅਹੇਤੁਕੋ ਸਬ੍ਬਦਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਅਭਾਵਤੋ, ਨ ਕਮ੍ਮਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਕੋ ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਹੇਤੁਕੋਯੇਵ. ਕਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਤਾਦਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੯).

ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਅਸਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨਾਮ ਸੋਕਾਦਯੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਜਾਤਿਯਾ ਪਨ ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਞ੍ਚੇਵ ਜਰਾਮਰਣਸਙ੍ਖਾਤਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਬਾਲਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਾਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਵਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਵਾ ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਚੇਵ ਸੋਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸੋ ਤਥਾਭਾਵਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ, ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ, ਅਨੇਕੇਹਿ ਵਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ, ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਂ ਭਵਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਵੁਤ੍ਥਸਨ੍ਤਾਨਂ. ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਵਸੇਨ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਰਤਿ. ਇਮਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਛ ਜਨਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਕਤਿਸਾਵਕਾ ਮਹਾਸਾਵਕਾ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂਯੇਵ ਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਦੁਬ੍ਬਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਪਞ੍ਞਾ ਹੋਤਿ. ਪਕਤਿਸਾਵਕਾ ਕਪ੍ਪਸਤਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿਯੇਵ ਬਲਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਅਸੀਤਿ ਮਹਾਸਾਵਕਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ. ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ ਏਕਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ. ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਦ੍ਵੇ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ. ਏਤ੍ਤਕੋ ਹਿ ਤੇਸਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਚ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਮੇਵ ਸਰਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਅਨ੍ਧਾ ਯਟ੍ਠਿਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤੇ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਵ ਸਰਨ੍ਤਿ. ਪਕਤਿਸਾਵਕਾ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਯਾਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ, ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨਾਪਿ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਸੀਤਿ ਮਹਾਸਾਵਕਾ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਚੁਤਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਅਪਰਸ੍ਸ ਚੁਤਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨੇਵ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਨੇਵ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਕਿਚ੍ਚਂ, ਨ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਕਮਨਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਨੇਕਾਸੁ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਾ ਉਪਰਿ ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਠਾਨਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਪਾਕਟਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੇਕਾਪਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾ ਸੀਹੋਕ੍ਕਨ੍ਤਵਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਞਾਣਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਛਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੇਸੁ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਦਸ੍ਸਨਂ ਖਜ੍ਜੋਪਨਕਪ੍ਪਭਾਸਦਿਸਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਪਕਤਿਸਾਵਕਾਨਂ ਦੀਪਪ੍ਪਭਾਸਦਿਸਂ, ਮਹਾਸਾਵਕਾਨਂ ਉਕ੍ਕਾਪਭਾਸਦਿਸਂ, ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਨਂ ਓਸਧਿਤਾਰਕਾਪਭਾਸਦਿਸਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਚਨ੍ਦਪ੍ਪਭਾਸਦਿਸਂ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਰਸ੍ਮਿਸਹਸ੍ਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਸਰਦਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਸਦਿਸਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਅਨ੍ਧਾਨਂ ਯਟ੍ਠਿਕੋਟਿਗਮਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਪਕਤਿਸਾਵਕਾਨਂ ਦਣ੍ਡਕਸੇਤੁਗਮਨਂ ਵਿਯ, ਮਹਾਸਾਵਕਾਨਂ ਜਙ੍ਘਸੇਤੁਗਮਨਂ ਵਿਯ, ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਨਂ ਸਕਟਸੇਤੁਗਮਨਂ ਵਿਯ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਜਙ੍ਘਮਗ੍ਗਗਮਨਂ ਵਿਯ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਸਕਟਮਗ੍ਗਗਮਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਧਿਕਾਰੇ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ.

ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਕਾਮੇਨ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਰਹੋਗਤੇਨ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੇਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਾ ਨਿਸਜ੍ਜਾ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਆਸਨਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਸੇਨਾਸਨਪ੍ਪਵੇਸਨਂ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਪਟਿਸਾਮਨਂ ਭੋਜਨਕਾਲੋ ਗਾਮਤੋ ਆਗਮਨਕਾਲੋ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤਕਾਲੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠਕਾਲੋ ਵਿਹਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੋ ਚੇਤਿਯਬੋਧਿਵਨ੍ਦਨਕਾਲੋ ਪਤ੍ਤਧੋਵਨਕਾਲੋ ਪਤ੍ਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਾਲੋ ਪਤ੍ਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਯਾਵ ਮੁਖਧੋਵਨਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ, ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਪਠਮਯਾਮੇ ਕਤਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਟਿਲੋਮਕ੍ਕਮੇਨ ਸਕਲਂ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਂ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਨ ਪਕਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤਿਪਾਕਟਮੇਵ. ਸਚੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਦੀਪੇ ਜਲਿਤੇ ਵਿਯ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਲੋਮਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਪਿ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਦਿਵਸੇਸੁਪਿ ਦਸਾਹੇਪਿ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇਪਿ ਮਾਸੇਪਿ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇਪਿ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਦਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਵੀਸਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਯਾਵ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਤਾਵ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਹੋਤਿ ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਠਮਵਾਰੇਨੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਨਾਮਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਾਤੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਨਾਮਰੂਪਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਇਧ ਅਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਆਹੁਨ੍ਦਰਿਕਂ ਅਨ੍ਧਤਮਮਿਵ ਹੋਤਿ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੇਨ. ਤੇਨਾਪਿ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਹਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਨਾਮਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਤਦੇਵ ਪਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਠਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਕੂਟਾਗਾਰਕਣ੍ਣਿਕਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸਾਖਾਪਲਾਸਚ੍ਛੇਦਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਫਰਸੁਧਾਰਾਯ ਵਿਪਨ੍ਨਾਯ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋਪਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਤ੍ਵਾਵ ਕਮ੍ਮਾਰਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਿਖਿਣਂ ਫਰਸੁਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਪੁਨ ਵਿਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਪੁਨਪਿ ਤਥੇਵ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਏਵਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੁਨ ਛੇਤ੍ਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਅਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਛੇਦਨਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਪਾਤੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਵਜ੍ਜਿਤਂ ਅਨਾਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮੇਵ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਂ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਨਾਮਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਨਿਸਜ੍ਜਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਞਾਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਤੀਤਂਸਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪੇਤਂ ਏਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਅਤੀਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਰੂਪਾਵਚਰਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਾ ਪਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾਸ੍ਸ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਆਰਦ੍ਧਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਯ੍ਵਾਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸੋ ਆਰਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਰਪ੍ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮੂਲਂ ਚੁਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋਤਿਆਦੀਸੁ. ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਪਰਿਹਾਯਮਾਨੋ ਕਪ੍ਪੋ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੋ ਤਦਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਤੋ. ਵਡ੍ਢਮਾਨੋ ਕਪ੍ਪੋ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੋ ਤਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਵਟ੍ਟਨਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਟ੍ਟੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾ. ਵਿਵਟ੍ਟੇਨ ਚ ਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਯਦਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਪ੍ਪੋ ਸਂਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਕਰਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ. ਯਦਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਪ੍ਪੋ ਸਂਵਟ੍ਟੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ…ਪੇ… ਯਦਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਪ੍ਪੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ…ਪੇ… ਯਦਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਪ੍ਪੋ ਵਿਵਟ੍ਟੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਕਰਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੫੬) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਸਂਵਟ੍ਟਾ – ਤੇਜੋਸਂਵਟ੍ਟੋ, ਆਪੋਸਂਵਟ੍ਟੋ, ਵਾਯੋਸਂਵਟ੍ਟੋਤਿ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਂਵਟ੍ਟਸੀਮਾ – ਆਭਸ੍ਸਰਾ, ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ, ਵੇਹਪ੍ਫਲਾਤਿ. ਯਦਾ ਕਪ੍ਪੋ ਤੇਜੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਤਿ, ਆਭਸ੍ਸਰਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਡਯ੍ਹਤਿ. ਯਦਾ ਆਪੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਤਿ, ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦਕੇਨ ਵਿਲੀਯਤਿ. ਯਦਾ ਵਾਯੁਨਾ ਸਂਵਟ੍ਟਤਿ, ਵੇਹਪ੍ਫਲਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਾਤੇਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸੀਯਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਸਦਾਪਿ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ – ਜਾਤਿਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ, ਆਣਾਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ, ਵਿਸਯਕ੍ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗਹਣਾਦੀਸੁ ਕਮ੍ਪਤਿ. ਆਣਾਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਤਨਪਰਿਤ੍ਤਂ, ਖਨ੍ਧਪਰਿਤ੍ਤਂ, ਧਜਗ੍ਗਪਰਿਤ੍ਤਂ, ਆਟਾਨਾਟਿਯਪਰਿਤ੍ਤਂ, ਮੋਰਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਂ ਆਨੁਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਵਿਸਯਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ, ਯਂ ‘‘ਯਾਵਤਾ ਵਾ ਪਨ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੮੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਬੁਦ੍ਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਂ ਆਣਾਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਜਾਤਿਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਵਿਨਟ੍ਠਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਏਕਤੋਵ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤਞ੍ਚ ਏਕਤੋਵ ਸਣ੍ਠਹਤਿ.

ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਵਿਨਾਸੋ ਚ ਸਣ੍ਠਹਨਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਪ੍ਪੋ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਆਦਿਤੋਵ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਏਕਂ ਮਹਾਵਸ੍ਸਂ ਵਸ੍ਸਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਬ੍ਬਬੀਜਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਪਨ੍ਤਿ. ਸਸ੍ਸੇਸੁ ਪਨ ਗੋਖਾਯਿਤਕਮਤ੍ਤੇਸੁ ਜਾਤੇਸੁ ਗਦ੍ਰਭਰਵਂ ਰਵਨ੍ਤੋ ਏਕਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਵਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੇਵ ਵਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ. ਵਸ੍ਸੂਪਜੀਵਿਨੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਮੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਪੁਪ੍ਫਫਲੂਪਜੀਵਿਨਿਯੋ ਚ ਦੇਵਤਾ. ਏਵਂ ਦੀਘੇ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਉਦਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਥਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾਪਿ ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨੇਰਯਿਕਸਤ੍ਤਾਪਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨੇਰਯਿਕਾ ਸਤ੍ਤਮਸੂਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵੇ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਕੇ. ਝਾਨਂ ਵਿਨਾ ਨਤ੍ਥਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਏਤੇਸਞ੍ਚ ਕੇਚਿ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਪੀਲ਼ਿਤਾ, ਕੇਚਿ ਅਭਬ੍ਬਾ ਝਾਨਾਧਿਗਮਾਯ, ਤੇ ਕਥਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ? ਦੇਵਲੋਕੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ. ਤਦਾ ਹਿ ‘‘ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਲੋਕਬ੍ਯੂਹਾ ਨਾਮ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾ ਮੁਤ੍ਤਸਿਰਾ ਵਿਕਿਣ੍ਣਕੇਸਾ ਰੁਦਮੁਖਾ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪੁਞ੍ਛਮਾਨਾ ਰਤ੍ਤਵਤ੍ਥਨਿਵਤ੍ਥਾ ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਰੂਪਵੇਸਧਾਰਿਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥੇ ਵਿਚਰਨ੍ਤਾ ਏਵਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਮਾਰਿਸਾ, ਮਾਰਿਸਾ, ਇਤੋ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਵਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋਪਿ ਉਸ੍ਸੁਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਮਹਾਪਥਵੀ ਸਿਨੇਰੁ ਚ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ ਉਦ੍ਦਯ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਲੋਕਵਿਨਾਸੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਮੇਤ੍ਤਂ, ਮਾਰਿਸਾ, ਭਾਵੇਥ. ਕਰੁਣਂ… ਮੁਦਿਤਂ… ਉਪੇਕ੍ਖਂ, ਮਾਰਿਸਾ, ਭਾਵੇਥ. ਮਾਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਥ, ਪਿਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਥ, ਕੁਲੇ ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਾਯਿਨੋ ਹੋਥਾ’’ਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਭੁਮ੍ਮਾ ਦੇਵਾ ਚ ਸਂਵੇਗਜਾਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਸੁਧਾਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤਿ. ਤਦਞ੍ਞੇ ਪਨ ਅਪਰਪਰਿਯਵੇਦਨੀਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਪਰਿਯਵੇਦਨੀਯਕਮ੍ਮਰਹਿਤੋ ਹਿ ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਥੇਵ ਝਾਨਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਦੇਵਲੋਕੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ.

ਵਸ੍ਸੂਪਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਨ ਉਦ੍ਧਂ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਦੁਤਿਯੋ ਸੂਰਿਯੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤੁਭੂਤੇ ਨੇਵ ਰਤ੍ਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਨ ਦਿਵਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਕੋ ਸੂਰਿਯੋ ਉਦੇਤਿ, ਏਕੋ ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸੂਰਿਯਸਨ੍ਤਾਪੋਵ ਲੋਕੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪਕਤਿਸੂਰਿਯੇ ਸੂਰਿਯਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਸੂਰਿਯੇ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਕਤਿਸੂਰਿਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਆਕਾਸੇ ਵਲਾਹਕਾਪਿ ਧੂਮਸਿਖਾਪਿ ਚਰਨ੍ਤਿ. ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਸੂਰਿਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਵਿਗਤਧੂਮਵਲਾਹਕਂ ਆਦਾਸਮਣ੍ਡਲਂ ਵਿਯ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਨਭਂ ਹੋਤਿ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਨਦਿਯੋ ਸੇਸਕੁਨ੍ਨਦੀਆਦੀਸੁ ਉਦਕਂ ਸੁਸ੍ਸਤਿ.

ਤਤੋਪਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਤਤਿਯੋ ਸੂਰਿਯੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਮਹਾਨਦਿਯੋਪਿ ਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋਪਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸੂਰਿਯੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਹਿਮਵਤਿ ਮਹਾਨਦੀਨਂ ਪਭਵਾ – ‘‘ਸੀਹਪਪਾਤਨੋ, ਹਂਸਪਾਤਨੋ, ਕਣ੍ਣਮੁਣ੍ਡਕੋ, ਰਥਕਾਰਦਹੋ, ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੋ, ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹੋ, ਕੁਣਾਲਦਹੋ’’ਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਮਹਾਸਰਾ ਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋਪਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮੋ ਸੂਰਿਯੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਬ੍ਬਤੇਮਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦਕਂ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ.

ਤਤੋਪਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਛਟ੍ਠੋ ਸੂਰਿਯੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਸਕਲਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ ਏਕਧੂਮਂ ਹੋਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਸਿਨੇਹਂ ਧੂਮੇਨ. ਯਥਾ ਚਿਦਂ, ਏਵਂ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਿਪਿ.

ਤਤੋਪਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਤਮੋ ਸੂਰਿਯੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵਾ ਸਕਲਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ ਏਕਜਾਲਂ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਹਿ. ਯੋਜਨਸਤਿਕਾਦਿਭੇਦਾਨਿ ਸਿਨੇਰੁਕੂਟਾਨਿਪਿ ਪਲੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਨ੍ਤਿ. ਸਾ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਨਕਵਿਮਾਨਰਤਨਵਿਮਾਨਮਣਿਵਿਮਾਨਾਨਿ ਝਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਯਾਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਯੋਪਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਝਾਪੇਤ੍ਵਾ ਆਭਸ੍ਸਰੇ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸਾ ਯਾਵ ਅਣੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਵ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਪਨ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਝਾਪਨਗ੍ਗਿਸਿਖਾ ਵਿਯ ਛਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾਆਕਾਸੇਨ ਸਹ ਉਪਰਿਆਕਾਸੋ ਏਕੋ ਹੋਤਿ ਮਹਨ੍ਧਕਾਰੋ.

ਅਥ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਸੁਖੁਮਂ ਸੁਖੁਮਂ ਵਸ੍ਸਤਿ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕੁਮੁਦਨਾਲ਼ਯਟ੍ਠਿਮੁਸਲਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪ੍ਪਮਾਣਾਹਿ ਧਾਰਾਹਿ ਵਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਸਬ੍ਬਂ ਦਡ੍ਢਟ੍ਠਾਨਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ. ਤਂ ਉਦਕਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਵਾਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਘਨਂ ਕਰੋਤਿ ਪਰਿਵਟੁਮਂ ਪਦੁਮਿਨਿਪਤ੍ਤੇ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਸਦਿਸਂ. ਕਥਂ ਤਾਵ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਦਕਰਾਸਿਂ ਘਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਵਿਵਰਸਮ੍ਪਦਾਨਤੋ. ਤਂ ਹਿਸ੍ਸ ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ ਵਿਵਰਂ ਦੇਤਿ. ਤਂ ਏਵਂ ਵਾਤੇਨ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਯਮਾਨਂ ਘਨਂ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਮਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਤਰਤਿ. ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਉਦਕੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਟ੍ਠਾਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ, ਉਪਰਿ ਚਤੁਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਦੇਵਲੋਕਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਿਮਪਥਵਿਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਪਨ ਬਲਵਵਾਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਤਂ ਪਿਹਿਤਦ੍ਵਾਰੇ ਧਮਕਰਣੇ ਠਿਤਉਦਕਮਿਵ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਰੁਮ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਮਧੁਰੋਦਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਮਾਨਂ ਉਪਰਿ ਰਸਪਥਵਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਸਾ ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇਵ ਹੋਤਿ ਗਨ੍ਧਰਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਨਿਰੁਦਕਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਟਲਂ ਵਿਯ. ਤਦਾ ਚ ਆਭਸ੍ਸਰਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਠਮਤਰਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਆਯੁਕ੍ਖਯਾ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯਾ ਵਾ ਤਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਇਧੂਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਯਂਪਭਾ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰਾ. ਤੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੨੦) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਤਂ ਰਸਪਥਵਿਂ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਭਿਭੂਤਾ ਆਲੁਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਤੇਸਂ ਸਯਂਪਭਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਾਯਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਨੇਸਂ ਭਯਂ ਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸੂਰਭਾਵਂ ਜਨਯਨ੍ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਞ੍ਞਾਸਯੋਜਨਂ ਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਤੇ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਆਲੋਕਂ ਪਟਿਲਭਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭੀਤਾਨਂ ਭਯਂ ਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸੂਰਭਾਵਂ ਜਨਯਨ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੂਰਿਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸੂਰਿਯੋਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਸੂਰਿਯੇ ਦਿਵਸਂ ਆਲੋਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ‘‘ਯਮ੍ਪਿ ਆਲੋਕਂ ਲਭਿਮ੍ਹ, ਸੋਪਿ ਨੋ ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਪੁਨ ਭੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਾਧੁ ਵਤਸ੍ਸ ਸਚੇ ਅਞ੍ਞਂ ਆਲੋਕਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ. ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਯੋਜਨਂ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਤੇ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਛਨ੍ਦਂ ਞਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਉਟ੍ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਨ੍ਦੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਚਨ੍ਦੋਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇਸੁ ਪਾਤੁਭੂਤੇਸੁ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਮਾਸਦ੍ਧਮਾਸਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾ. ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਪਾਤੁਭੂਤਦਿਵਸੇਯੇਵ ਸਿਨੇਰੁਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਹਿਮਵਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਚ ਖੋ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਫਗ੍ਗੁਣਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇਯੇਵ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਯਥਾ ਨਾਮ ਕਙ੍ਗੁਭਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਪਦੇਸਾ ਥੂਪਥੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਨਿਨ੍ਨਨਿਨ੍ਨਾ ਏਕੇ ਸਮਸਮਾ, ਏਵਮੇਵਂ ਥੂਪਥੂਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਬ੍ਬਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਿਨ੍ਨਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮੁਦ੍ਦਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਦੀਪਾਤਿ.

ਅਥ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਰਸਪਥਵਿਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਕਮੇਨ ਏਕਚ੍ਚੇ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਅਤਿਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਤਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸਾ ਰਸਪਥਵੀ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਭੂਮਿਪਪ੍ਪਟਕੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਅਥ ਤੇਸਂ ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਸੋਪਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਪਦਾਲਤਾ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਸਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਅਕਟ੍ਠਪਾਕੋ ਸਾਲਿ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਕਣੋ ਅਥੁਸੋ ਸੁਦ੍ਧੋ ਸੁਗਨ੍ਧਾ ਤਣ੍ਡੁਲਪ੍ਫਲੋ. ਤਤੋ ਨੇਸਂ ਭਾਜਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਸਾਲਿਂ ਭਾਜਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਸਾਣਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ. ਸਯਮੇਵ ਜਾਲਾਸਿਖਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਚਤਿ. ਸੋ ਹੋਤਿ ਓਦਨੋ ਸੁਮਨਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸੋ. ਨ ਤਸ੍ਸ ਸੂਪੇਨ ਵਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਵਾ ਕਰਣੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਯਂ ਰਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਰਸੋਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਸਂ ਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਰਯਤਂ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਂ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ. ਅਥ ਨੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਨਤ੍ਥਾਯ ਵਣਮੁਖਾਨਿ ਪਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਭਾਵੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਇਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸਂ, ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਇਤ੍ਥਿਂ ਅਤਿਵੇਲਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਤਿਵੇਲਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤੋ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਟਿਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਰਹਿਯਮਾਨਾ ਵਿਹੇਠਿਯਮਾਨਾ ਤਸ੍ਸ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਹੇਤੁ ਅਗਾਰਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਮਾਨਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਅਲਸਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਕਣੋਪਿ ਥੁਸੋਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਤਿ, ਲਾਯਿਤਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਪਟਿਵਿਰੂਹਤਿ. ਤੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਾਪਕਾ ਵਤ ਭੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਪਾਤੁਭੂਤਾ, ਮਯਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਨੋਮਯਾ ਅਹੁਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੨੮) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋ ਮਰਿਯਾਦਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤਿ. ਤਂ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਰਿਭਾਸਿਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਵਾਰੇ ਪਾਣਿਲੇਡ੍ਡੁਦਣ੍ਡੇਹਿ ਪਹਰਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਏਵਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਗਰਹਮੁਸਾਵਾਦਦਣ੍ਡਾਦਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਏਕਂ ਸਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯਾਮ, ਯੋ ਨੋ ਸਮ੍ਮਾ ਖੀਯਿਤਬ੍ਬਂ ਖੀਯੇਯ੍ਯ, ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਗਰਹੇਯ੍ਯ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ. ਮਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਸਾਲੀਨਂ ਭਾਗਂ ਅਨੁਪਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਕਤਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਾਵ ਕਪ੍ਪੇ ਅਯਮੇਵ ਭਗਵਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਭਿਰੂਪਤਰੋ ਚ ਦਸ੍ਸਨੀਯਤਰੋ ਚ ਮਹੇਸਕ੍ਖਤਰੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਬਲੋ ਨਿਗ੍ਗਹਪਗ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ. ਤੇ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਂਸੁ. ਸੋ ‘‘ਤੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਮ੍ਮਤੋਤਿ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋ, ਖੇਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਪਤੀਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਪਰੇ ਰਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਰਾਜਾ’’ਤਿ ਤੀਹਿ ਨਾਮੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਯਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਟ੍ਠਾਨਂ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਵ ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਪੁਰਿਸੋਤਿ. ਏਵਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਣ੍ਡਲੇ ਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਯੋਪਿ ਵਣ੍ਣਾ ਸਣ੍ਠਹਿਂਸੁ. ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘਤੋ ਯਾਵ ਜਾਲੂਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਇਦਮੇਕਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ ਸਂਵਟ੍ਟੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਜਾਲੂਪਚ੍ਛੇਦਤੋ ਯਾਵ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਪੂਰਕੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘੋ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ ਸਂਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘਤੋ ਯਾਵ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵੋ, ਇਦਂ ਤਤਿਯਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ ਵਿਵਟ੍ਟੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਤੋ ਯਾਵ ਪੁਨ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘੋ, ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ ਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਏਕੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਵਿਨਾਸੋ ਚ ਸਣ੍ਠਹਨਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਮਯੇ ਕਪ੍ਪੋ ਉਦਕੇਨ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਆਦਿਤੋਵ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯੋ ਸੂਰਿਯੋ, ਏਵਮਿਧ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕੋ ਖਾਰੂਦਕਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਾਤਿ. ਸੋ ਆਦਿਤੋ ਸੁਖੁਮਂ ਸੁਖੁਮਂ ਵਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਮਹਾਧਾਰਾਹਿ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਵਸ੍ਸਤਿ. ਖਾਰੂਦਕੇਨ ਫੁਟ੍ਠਫੁਟ੍ਠਾ ਪਥਵੀਪਬ੍ਬਤਾਦਯੋ ਵਿਲੀਯਨ੍ਤਿ. ਉਦਕਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਵਾਤੇਹਿ ਧਾਰੀਯਤਿ. ਪਥਵਿਤੋ ਯਾਵ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਂ ਉਦਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਯੋਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਵਿਲੀਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹੇ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਂ ਯਾਵ ਅਣੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਵ ਨ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ.

ਉਦਕਾਨੁਗਤਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਸਹਸਾ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾਆਕਾਸੇਨ ਸਹ ਉਪਰਿਆਕਾਸੋ ਏਕੋ ਹੋਤਿ ਮਹਨ੍ਧਕਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ. ਕੇਵਲਂ ਪਨਿਧ ਆਭਸ੍ਸਰਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਲੋਕੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਤੋ ਚ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਆਭਸ੍ਸਰਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘਤੋ ਯਾਵ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਖਾਰੂਦਕੂਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਇਦਮੇਕਂ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ. ਉਦਕੂਪਚ੍ਛੇਦਤੋ ਯਾਵ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘੋ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘਤੋ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਏਕੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਉਦਕੇਨ ਵਿਨਾਸੋ ਚ ਸਣ੍ਠਹਨਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਮਯੇ ਕਪ੍ਪੋ ਵਾਤੇਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਆਦਿਤੋਵ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਸੂਰਿਯੋ, ਏਵਮਿਧ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਨਤ੍ਥਂ ਵਾਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਸੋ ਪਠਮਂ ਥੂਲਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਤਤੋ ਸਣ੍ਹਰਜਂ ਸੁਖੁਮਵਾਲਿਕਂ ਥੂਲਵਾਲਿਕਂ ਸਕ੍ਖਰਪਾਸਾਣਾਦਯੋਤਿ ਯਾਵ ਕੂਟਾਗਾਰਮਤ੍ਤੇ ਪਾਸਾਣੇ ਵਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਮਹਾਰੁਕ੍ਖੇ ਚ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤੇ ਪਥਵਿਤੋ ਨਭਮੁਗ੍ਗਤਾ ਨ ਪੁਨ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਚੁਣ੍ਣਵਿਚੁਣ੍ਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਥਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾਮਹਾਪਥਵਿਯਾ ਵਾਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਂ ਮੂਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਖਿਪਤਿ. ਯੋਜਨਸਤਪ੍ਪਮਾਣਾ ਪਥਵਿਪ੍ਪਦੇਸਾ ਦ੍ਵਿਯੋਜਨਤਿਯੋਜਨਚਤੁਯੋਜਨਪਞ੍ਚਯੋਜਨਸਤਪ੍ਪਮਾਣਾਪਿ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਾਤਵੇਗੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸੇਯੇਵ ਚੁਣ੍ਣਵਿਚੁਣ੍ਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਵਾਤੋ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਖਿਪਤਿ. ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਭਿਹਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚੁਣ੍ਣਵਿਚੁਣ੍ਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਭੂਮਟ੍ਠਕਵਿਮਾਨਾਨਿ ਚ ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਵਿਮਾਨਾਨਿ ਚ ਵਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋ ਛ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕੇ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਿ ਵਿਨਾਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਹਿ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਸਿਨੇਰੂ ਸਿਨੇਰੂਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚੁਣ੍ਣਵਿਚੁਣ੍ਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਪਥਵਿਤੋ ਯਾਵ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਂ ਵਾਤੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੇਹਪ੍ਫਲੇ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾਆਕਾਸੇਨ ਸਹ ਉਪਰਿਆਕਾਸੋ ਏਕੋ ਹੋਤਿ ਮਹਨ੍ਧਕਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ. ਇਧ ਪਨ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਲੋਕੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਵੇਹਪ੍ਫਲਤੋ ਚ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਮਹਾਮੇਘਤੋ ਯਾਵ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਵਾਤੂਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਇਦਮੇਕਂ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ. ਵਾਤੂਪਚ੍ਛੇਦਤੋ ਯਾਵ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘੋ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਏਕੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਵਾਤੇਨ ਵਿਨਾਸੋ ਚ ਸਣ੍ਠਹਨਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਏਵਂ ਲੋਕੋ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ? ਅਕੁਸਲਮੂਲਕਾਰਣਾ. ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਸੁ ਹਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨੇਸੁ ਏਵਂ ਲੋਕੋ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਰਾਗੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਦੋਸੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਉਦਕੇਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੋਸੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ, ਰਾਗੇ ਉਦਕੇਨਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮੋਹੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਵਾਤੇਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਚ ਨਿਰਨ੍ਤਰਮੇਵ ਸਤ੍ਤ ਵਾਰੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਵਾਰੇ ਉਦਕੇਨ. ਪੁਨ ਸਤ੍ਤ ਵਾਰੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਵਾਰੇ ਉਦਕੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਮੇ ਅਟ੍ਠਮੇ ਵਾਰੇ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਦਕੇਨ ਵਿਨਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਤ੍ਤ ਵਾਰੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਨਸ੍ਸਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਤੇਸਟ੍ਠਿ ਕਪ੍ਪਾ ਅਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਉਦਕੇਨ ਨਸ੍ਸਨਵਾਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸੋ ਵਾਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਚਤੁਸਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਾਯੁਕੇ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹੇ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੋ ਲੋਕਂ ਵਿਨਾਸੇਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋਪਿ ਚ ਕਪ੍ਪਾਨੁਸ੍ਸਰਣਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਤੇਸੁ ਕਪ੍ਪੇਸੁ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ. ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇਤਿ ਚ ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇਤਿ ਸਕਲਕਪ੍ਪਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਚੇ? ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਮੁਮ੍ਹਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਹਂ ਅਮੁਮ੍ਹਿ ਭਵੇ ਵਾ ਯੋਨਿਯਾ ਵਾ ਗਤਿਯਾ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਵਾ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਵਾ ਆਸਿਂ. ਏਵਂਨਾਮੋਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਾ ਫੁਸ੍ਸੋ ਵਾ. ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋਤਿ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਵਾ ਕਸ੍ਸਪੋ ਵਾ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਅਤੀਤਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਾਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਲੂਖਪਣੀਤਜੀਵਿਕਭਾਵਂ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਬਹੁਲਤਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਾਯੁਕਦੀਘਾਯੁਕਭਾਵਂ ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿਯੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂਵਣ੍ਣੋ…ਪੇ… ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਵਂਵਣ੍ਣੋਤਿ ਓਦਾਤੋ ਵਾ ਸਾਮੋ ਵਾ. ਏਵਮਾਹਾਰੋਤਿ ਸਾਲਿਮਂਸੋਦਨਾਹਾਰੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਫਲਭੋਜਨੋ ਵਾ. ਏਵਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂਵੇਦੀਤਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਸਾਮਿਸਨਿਰਾਮਿਸਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੀ. ਏਵਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋਤਿ ਏਵਂ ਵਸ੍ਸਸਤਪਰਿਮਾਣਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਵਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਵਾ.

ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਨ੍ਤਿ ਸੋ ਅਹਂ ਤਤੋ ਭਵਤੋ ਯੋਨਿਤੋ ਗਤਿਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਤੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਤੋ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਤੋ ਵਾ ਚੁਤੋ ਪੁਨ ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਭਵੇ ਯੋਨਿਯਾ ਗਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਵਾ ਉਦਪਾਦਿਂ. ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਥ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਭਵੇ ਯੋਨਿਯਾ ਗਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਵਾ ਪੁਨ ਅਹੋਸਿਂ. ਏਵਂਨਾਮੋਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਅਪਿਚ ਯਸ੍ਮਾ ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਆਰੋਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾਵਤਿਚ੍ਛਕਂ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੧੦) ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋਤਿ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਇਧੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਪਨਸ੍ਸ ਤਤ੍ਰ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਾਹਂ ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧ ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ. ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਵਸੇਨ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ, ਵਣ੍ਣਾਦਿਵਸੇਨ ਸਾਕਾਰਂ. ਨਾਮਗੋਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਫੁਸ੍ਸੋ ਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ, ਵਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਸਾਮੋ ਓਦਾਤੋਤਿ ਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ, ਇਤਰੇ ਆਕਾਰਾਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੪. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੬. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਦਿਵਾ ਵਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਸੂਰਿਯਜੋਤਿਚਨ੍ਦਮਣਿਆਲੋਕਂ ਆਲੋਕੋਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ ਆਲੋਕੋਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ‘‘ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦਿਵਾਸਞ੍ਞਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਏਵਂ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਠਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਦਿਵਾ ਤਥਾ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਦਿਵਾ ਆਲੋਕੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਤਥੇਵ ਰਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾ ਦਿਵਾਤਿ ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਆਲੋਕੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਤਥੇਵ ਦਿਵਾਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਇਤਿ ਵਿਵਟੇਨ ਚੇਤਸਾਤਿ ਏਵਂ ਅਪਿਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ. ਅਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਨਦ੍ਧੇਨ. ਸਪ੍ਪਭਾਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਸਓਭਾਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਡ੍ਢੇਤਿ. ਏਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਲੋਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਥਿਤਂ. ਆਲੋਕਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਭਾਵਯਤੋ ਓਭਾਸਜਾਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਵਿਗਤਨ੍ਧਕਾਰਾਵਰਣਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਨੁਸਾਰੇਨ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਜੋਕਸਿਣਂ ਓਦਾਤਕਸਿਣਂ ਆਲੋਕਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਸਨ੍ਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਗੋਚਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਚੇ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਸ੍ਸਯਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਯਂ. ਇਮੇਸੁ ਚ ਪਨ ਤੀਸੁ ਆਲੋਕਕਸਿਣਂਯੇਵ ਸੇਟ੍ਠਤਰਂ, ਤਦਨੁਲੋਮੇਨ ਪਨ ਇਤਰਂ ਕਸਿਣਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਲੋਕਕਸਿਣਂ ਇਤਰੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਉਪਚਾਰਭੂਮਿਯਂਯੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਕਸਿਣਂ ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਡ੍ਢਿਤਵਡ੍ਢਿਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਯੇਵ ਰੂਪਗਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਰੂਪਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਤੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਰੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਲੋਕਫਰਣਂ ਅਕੁਬ੍ਬਤੋ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾਰੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਤੋ ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ ਰੂਪਗਤਮ੍ਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥਾਨੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਆਲੋਕੋ ਫਰਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਆਲੋਕੋ ਥਾਮਗਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ‘‘ਏਤ੍ਥ ਆਲੋਕੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਆਲੋਕੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿਯੇਵ. ਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੋ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨਾਪਾਥਗਤਂ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾਪਥਵੀਤਲਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਪਬ੍ਬਤਪਾਕਾਰਗਤਂ ਪਰਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਗਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਦੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥਂ, ਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਮੇਤਂ ਰੂਪਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਤਦੇਵ ਰੂਪਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਞਾਣਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਪਨ੍ਥੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਆਲੋਕੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਪਥਵੀਸਮੁਦ੍ਦਪਬ੍ਬਤੇ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾਪਿ ਏਕਾਲੋਕਂ ਹੋਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਭਯਾਨਕਾਨਿ ਯਕ੍ਖਰਕ੍ਖਸਾਦਿਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੋ ਭਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਤ੍ਵਾ ਝਾਨਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿਯਾ ਚ ਉਪਪਾਤੇ ਚ ਞਾਣਾਯ. ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿ ਚ ਉਪਪਾਤੋ ਚ ਞਾਯਤਿ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਚੁਤੂਪਪਾਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ. ਯੋ ਹਿ ਚੁਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਉਪਪਾਤਂ, ਸੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯੋ ਉਪਪਾਤਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚੁਤਿਂ, ਸੋ ਨਵਸਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਤਦੁਭਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਯਸ੍ਮਾ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁ ਹੋਤਿ. ਉਭਯਞ੍ਚੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਚੁਤੂਪਪਾਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕਂ, ਮਾਨੁਸਕਂ ਵਾ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕਂ. ਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ.

ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਤਿ. ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਯੇ ਪਨ ਆਸਨ੍ਨਚੁਤਿਕਾ ਇਦਾਨਿ ਚਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਚਵਮਾਨਾ. ਯੇ ਚ ਗਹਿਤਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਸਮ੍ਪਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਤੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤੇ ਏਵਰੂਪੇ ਚਵਮਾਨੇ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹੀਨੇਤਿ ਮੋਹਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾਨਂ ਜਾਤਿਕੁਲਭੋਗਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਹੀਲ਼ਿਤੇ ਓਹੀਲ਼ਿਤੇ ਓਞ੍ਞਾਤੇ ਅਵਞ੍ਞਾਤੇ. ਪਣੀਤੇਤਿ ਅਮੋਹਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇ. ਸੁਵਣ੍ਣੇਤਿ ਅਦੋਸਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਟ੍ਠਕਨ੍ਤਮਨਾਪਵਣ੍ਣਯੁਤ੍ਤੇ. ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇਤਿ ਦੋਸਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾਕਨ੍ਤਾਮਨਾਪਵਣ੍ਣਯੁਤ੍ਤੇ, ਅਨਭਿਰੂਪੇ ਵਿਰੂਪੇਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਗਤੇਤਿ ਸੁਗਤਿਗਤੇ, ਅਲੋਭਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਡ੍ਢੇ ਮਹਦ੍ਧਨੇ. ਦੁਗ੍ਗਤੇਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਤੇ, ਲੋਭਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਦਲਿਦ੍ਦੇ ਅਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਨੇ. ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇਤਿ ਯਂ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਚਿਤਂ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਉਪਗਤੇ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ‘‘ਚਵਮਾਨੇ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ.

ਤਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਯਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੇਟ੍ਠਾਨਿਰਯਾਭਿਮੁਖਂ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨੇਰਯਿਕੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਮਾਨੇ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਮੇਵ. ਸੋ ਏਵਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਤਂਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਞਾਣਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਉਪਰਿਦੇਵਲੋਕਾਭਿਮੁਖਂ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨਨ੍ਦਨਵਨਮਿਸ੍ਸਕਵਨਫਾਰੁਸਕਵਨਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਮਾਨੇ, ਤਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਮੇਵ. ਸੋ ਏਵਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਤਂਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਞਾਣਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਦਂ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਂ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ ਚਿਮਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਾਦਕਾਨੇਵ ਹਿ ਇਮਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਹੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਇਮੇ ਵਤ ਭੋਨ੍ਤੋਤਿਆਦੀਸੁ ਇਮੇਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ. ਵਤਾਤਿ ਅਨੁਲੋਮਵਚਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਭੋਨ੍ਤੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤੋ. ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਂ, ਦੁਟ੍ਠਂ ਵਾ ਚਰਿਤਂ ਕਿਲੇਸਪੂਤਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਕਾਯਤੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ. ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ. ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪਵਾਦਕਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਗਿਹਿਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਾ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਨੇਨ ਵਾ ਉਪਵਾਦਕਾ, ਅਕ੍ਕੋਸਕਾ ਗਰਹਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮੋ, ਅਸ੍ਸਮਣਾ ਏਤੇ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਨਾ ਉਪਵਦਤਿ, ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮੇਸਂ ਝਾਨਂ ਵਾ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵਾ ਮਗ੍ਗੋ ਵਾ ਫਲਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਨੇਨ ਉਪਵਦਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਚ ਜਾਨਂ ਵਾ ਉਪਵਦੇਯ੍ਯ ਅਜਾਨਂ ਵਾ, ਉਭਯਥਾਪਿ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੋਵ ਹੋਤਿ. ਭਾਰਿਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਦਿਸਂ ਸਗ੍ਗਾਵਰਣਂ ਮਗ੍ਗਾਵਰਣਞ੍ਚ, ਸਤੇਕਿਚ੍ਛਂ ਪਨ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਅਰਿਯਂ ਉਪਵਦਤਿ, ਤੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵੁਡ੍ਢਤਰੋ ਹੋਤਿ, ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਅਵਚਂ, ਤਂ ਮੇ ਖਮਾਹੀ’’ਤਿ ਖਮਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਨਵਕਤਰੋ ਹੋਤਿ, ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਅਵਚਂ, ਤਂ ਮੇ ਖਮਥਾ’’ਤਿ ਖਮਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਦਿਸਾਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾਦਿਕੇ ਵਾ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਖਮਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਨਾਪਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਪੇਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਯੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਨਵਕਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਸਚੇ ਵੁਡ੍ਢਤਰਾ, ਵੁਡ੍ਢੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਅਵਚਂ, ਖਮਤੁ ਮੇ ਸੋ ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਖਮਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਅਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇਪਿ ਏਤਦੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਏਕਚਾਰਿਕਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਅਵਚਂ, ਤਂ ਮੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੋ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਕਿਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ, ਥੇਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਖਮਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਮੇਥਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਪਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਗਤਦਿਸਾਭਿਮੁਖੇਨ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਖਮਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਸੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਸਿਵਥਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਖਮਾਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਕਤੇ ਨੇਵ ਸਗ੍ਗਾਵਰਣਂ, ਨ ਮਗ੍ਗਾਵਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਪਾਕਤਿਕਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਨਾਨਾਵਿਧਕਮ੍ਮਾ, ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਮੂਲਕੇਸੁ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੇ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯਪਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੁਨ ਵਚਨਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ ਹਿ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਦਿਸਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਵਦਾਮਿ ਤਂ ਵਾਚਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਨਿਰਯੇ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੯). ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਤੋ ਚ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਏਵਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੩੧੦).

ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾ. ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਗ੍ਗਹਣੇ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੁਪਚ੍ਛੇਦਾ. ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ. ਅਪਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਰਯਵੇਵਚਨਮੇਵ. ਨਿਰਯੋ ਹਿ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਹੇਤੁਭੂਤਾ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਮਤਾ ਅਯਾ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਾਨਂ ਵਾ ਆਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਪਾਯੋ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਗਤਿ ਪਟਿਸਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿ, ਦੋਸਬਹੁਲਤਾਯ ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਗਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿ. ਵਿਵਸਾ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਕਾਰਿਨੋਤਿ ਵਿਨਿਪਾਤੋ, ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਪਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਤਿਪਿ ਵਿਨਿਪਾਤੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਦਸਞ੍ਞਿਤੋ ਅਯੋਤਿ ਨਿਰਯੋ.

ਅਥ ਵਾ ਅਪਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ ਹਿ ਅਪਾਯੋ ਸੁਗਤਿਤੋ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਮਹੇਸਕ੍ਖਾਨਂ ਨਾਗਰਾਜਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਦੁਗ੍ਗਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯਂ. ਸੋ ਹਿ ਅਪਾਯੋ ਚੇਵ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਚ ਸੁਗਤਿਤੋ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਗਤਿਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਤੁ ਵਿਨਿਪਾਤੋ ਅਸੁਰਸਦਿਸਂ ਅਵਿਨਿਪਤਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਨਿਪਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਸੁਰਕਾਯਂ. ਸੋ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਪਾਯੋ ਚੇਵ ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਸਮੁਸ੍ਸਯੇਹਿ ਚ ਵਿਨਿਪਤਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਪਾਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਰਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵੀਚਿਆਦਿਮਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਰਯਮੇਵਾਤਿ. ਉਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਉਪਗਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਗਤਿਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ, ਸਗ੍ਗਗ੍ਗਹਣੇਨ ਦੇਵਗਤਿਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਗਤੀਤਿ ਸੁਗਤਿ. ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਵਿਸਯੇਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਗ੍ਗੋ. ਸੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕੋਤਿ ਅਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਇਤਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਗਮਨਵਚਨਂ. ਏਵਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋਤਿ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਞਾਣਪਕਿਣ੍ਣਕਂ

ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਞਾਣੇਸੁ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਚਤੂਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਅਪ੍ਪਮਾਣਮਗ੍ਗਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ

ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਅਪ੍ਪਮਾਣਮਗ੍ਗਅਤੀਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਚਤੂਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਅਤੀਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਅਪ੍ਪਮਾਣਮਗ੍ਗਅਨਾਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ.

ਪਞ੍ਚਞਾਣਪਕਿਣ੍ਣਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.

੫੫. ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੭. ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਿ. ਕਤਿ ਠਾਨਾਨਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਾ. ਏਕਂ ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਓਕਾਸਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਛ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਛ ਮਗ੍ਗਫਲਕ੍ਖਣੇ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਏਕੇਕਮੇਵ ਅਧਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਪਰਿਵਾਰਂ ਹੋਤੀਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ‘‘ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੨) ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਾਦਯੋ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਪਰਿਵਾਰਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਵਾਰਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਪਰਿਵਾਰਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮੇਵ ਪਜਾਨਨਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਪਿ (ਵਿਭ. ੨੧੯) ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਚ ਏਕਾਵ ਪਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਸਨ੍ਦਨਪਰਿਵਾਰਨ੍ਤਿ ਨ੍ਹਾਨਿਯਚੁਣ੍ਣਾਨਂ ਉਦਕਂ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਸਿਨੇਹਨਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਰਿਵਾਰਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮਗ੍ਗਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਤਿਉਪਬ੍ਰੂਹਨਪਰਿਵਾਰਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਪਰਿਵਾਰਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਤਿ ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ. ਵਤ੍ਤਮਾਨਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਰਿਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਵਾਰਂ ਹੋਤਿ.

ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਜਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਜਾਤਾਤਿ ਮਗ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਏਵ, ਨ ਅਞ੍ਞੇ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਮਗ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਕੁਸਲਾਦਿਨਾਮਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਸਬ੍ਬੇਵ ਹਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਲਨਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਕੁਸਲਾ. ਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਆਸਵਾਤਿ ਅਨਾਸਵਾ. ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਯਾ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਪਚਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ, ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਪਚਿਨਨ੍ਤਾ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ. ਲੋਕੇ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ.

ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿਆਦਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਵਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਤੇਨ ਸਹਗਤਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਆਦਿਵੁਤ੍ਤਆਕਾਰਾਨਞ੍ਚ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਸਹ ਅਟ੍ਠ. ਸਹਜਾਤਪਰਿਵਾਰਾਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਏਕੇਕੇਨ ਸਹ ਇਤਰੇ ਇਤਰੇ ਸਤ੍ਤ ਸਹਜਾਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਪਰਿਵਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਵਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥੇਵ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਰਿਵਾਰਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਰਿਵਾਰਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਹਗਤਾਤਿ ਤੇਨ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਸਹ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵਂ ਗਤਾ. ਸਹਜਾਤਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਹ ਜਾਤਾ. ਸਂਸਟ੍ਠਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਹ ਮਿਸ੍ਸਿਤਾ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਮਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਵਾਤਿ ਤੇ ਏਵ ਅਟ੍ਠ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਧਮ੍ਮਾ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ. ਆਕਾਰਾਤਿ ਪਰਿਵਾਰਕੋਟ੍ਠਾਸਾ.

ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਜਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਵ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪੇਨ ਸਹ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਕੁਸਲਤ੍ਤਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਅਪਚਯਗਾਮਿਤ੍ਤਾ ਚ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ‘‘ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਚ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤੀਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਨਿਗਮਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਕਾਨੀਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਅਟ੍ਠਕਾਨਿ. ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਆਕਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਆਸਵਾਤਿਆਦਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਇਧ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇਯੇਵ ਆਸਵੇ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸੇਸਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਵਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਆਸਵਕ੍ਖਯਵਚਨਸਾਮਞ੍ਞਮਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇਵ ਹਿ ਕੇਚਿ ਆਸਵੇ ਅਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਆਸਵਾਨਂ ਖੇਪਨਤੋ ‘‘ਖਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਯੇਵ ਚ ਅਰਹਾਯੇਵ ਖੀਣਾਸਵੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੬-੬੩. ਸਚ੍ਚਞਾਣਚਤੁਕ੍ਕਦ੍ਵਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੮-੯. ਸਚ੍ਚਞਾਣਚਤੁਕ੍ਕਦ੍ਵਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖੇਪੇਤਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਅਨਨ੍ਤਰਚਤੁਕ੍ਕੇ ਵਿਯ ਏਕਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਵਿਧਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞਾਣਂ ਲੋਕਿਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞ੍ਚ. ਲੋਕਿਕਂ ਦੁਵਿਧਂ ਅਨੁਬੋਧਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਞ੍ਚ. ਅਨੁਬੋਧਞਾਣਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਸਮੁਦਯੇ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁਪਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਨਿਰੋਧਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦) ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਇਧਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਵਾਰੇਨ ਇਦਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਲੋਕਿਕਞਾਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਯੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਞਾਤਿਆਦੀਸੁ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਾਤੀਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਇਦਮਸ੍ਸਾ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਪਜਾਨਨਾਕਾਰੋ ਪਜਾਨਨਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਵਿਚਿਨਾਤੀਤਿ ਵਿਚਯੋ. ਪਵਿਚਯੋਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ, ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਵਿਚਿਨਾਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਾ. ਸਾ ਏਵ ਉਪਸਗ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਉਪਲਕ੍ਖਣਾ ਪਚ੍ਚੁਪਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਭੁਸਂ ਲਕ੍ਖਣਾ ਤੇ ਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਣ੍ਡਿਤਭਾਵੋ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ. ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਕੋਸਲ੍ਲਂ. ਨਿਪੁਣਭਾਵੋ ਨੇਪੁਞ੍ਞਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਵੇਭਬ੍ਯਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਚਿਨ੍ਤਨਕਵਸੇਨ ਚਿਨ੍ਤਾ, ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤਾਪੇਤੀਤਿਪਿ ਚਿਨ੍ਤਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ. ਭੂਰੀਤਿ ਪਥਵੀ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਣ੍ਹਟ੍ਠੇਨ ਵਿਤ੍ਥਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਭੂਰੀ ਵਿਯਾਤਿ ਭੂਰੀ. ਅਥ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਵ ਭੂਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਰਮਤੀਤਿ ਭੂਰੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਸਨਿ ਵਿਯ ਸਿਲੁਚ੍ਚਯੇ ਕਿਲੇਸੇ ਮੇਧਤਿ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਮੇਧਾ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਹਣਧਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਮੇਧਾ. ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਯਾਥਾਵਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧੇ ਪਰਿਨੇਤੀਤਿ ਪਰਿਣਾਯਿਕਾ. ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਉਪ੍ਪਥਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਸਿਨ੍ਧਵੇ ਵੀਥਿਆਰੋਪਨਤ੍ਥਂ ਪਤੋਦੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਥੇ ਧਾਵਨਕਂ ਕੂਟਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਥਿਆਰੋਪਨਤ੍ਥਂ ਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਤੋਦੋ ਵਿਯ ਪਤੋਦੋ.

ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਨਯਿਦਂ ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ. ਕਿਲੇਸਚ੍ਛੇਦਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਸਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥਂ. ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਪਾਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਸਾਦੋ. ਆਲੋਕਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਆਲੋਕੋ ਪਞ੍ਞਾਆਲੋਕੋ. ਓਭਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਓਭਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਓਭਾਸੋ. ਪਜ੍ਜੋਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਪਜ੍ਜੋਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ. ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਹਿ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਏਕਾਲੋਕਾ ਏਕੋਭਾਸਾ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਏਕਪਦੇਨਾਪਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ਯਾਨਿ ਪਨੇਤਾਨਿ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਲੋਕਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੋ, ਸੂਰਿਯਾਲੋਕੋ, ਅਗ੍ਗਾਲੋਕੋ, ਪਞ੍ਞਾਲੋਕੋ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਲੋਕਾ. ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਲੋਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਲੋਕੋ’’. ਤਥਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਓਭਾਸਾ. ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜ੍ਜੋਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪੪-੧੪੫) ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਤਦਨੁਰੂਪੇਨੇਵ ਇਧਾਪਿ ਥੇਰੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ. ਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਵਿਭਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞੋਤਿ. ਰਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਰਤਿਦਾਯਕਟ੍ਠੇਨ ਰਤਿਜਨਕਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਟ੍ਠੇਨ ਦੁਲ੍ਲਭਪਾਤੁਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਤੁਲਟ੍ਠੇਨ ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਞ੍ਞਾਵ ਰਤਨਂ ਪਞ੍ਞਾਰਤਨਂ.

ਨ ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨ ਮੁਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਮੋਹੋ. ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਮੋਹਸ੍ਸ ਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਮੋਹੋ, ਸੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਮੋਹਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਮੋਹਸ੍ਸ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਮੋਹੋ ਨਾਮ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਯਾਥਾਵਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕੁਸਲਦਿਟ੍ਠਿ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਚਨਾਨਿ ਸਙ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ.

ਸਚ੍ਚਞਾਣਚਤੁਕ੍ਕਦ੍ਵਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬੪-੬੭. ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੧੦. ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਮੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਪਭੇਦਾਭਾਵਤੋਯੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਯ ਪਭੇਦਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਵਸੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕਭਾਵੇ. ਵਵਤ੍ਥਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਨਿਚ੍ਛਯਨੇ. ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨੇ. ਉਪਲਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਭੁਸਂਦਸ੍ਸਨੇ. ਪਭੇਦੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਨਾਨਾਭੇਦੇ. ਪਭਾਵਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਾਕਟੀਕਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇ. ਜੋਤਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਦੀਪਨੇ. ਵਿਰੋਚਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਵਿਵਿਧਾ ਦੀਪਨੇ. ਪਕਾਸਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਭਾਸਨੇ. ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਮੂਲਪਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ’’ਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ, ‘‘ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪਲਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਵਸੇਨ, ‘‘ਪਭੇਦੇ ਪਭਾਵਨੇ’’ਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਵਸੇਨ, ‘‘ਜੋਤਨੇ ਵਿਰੋਚਨੇ ਪਕਾਸਨੇ’’ਤਿ ਅਰਹਤੋ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਿਨਿਯਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਪਠਮੋ ਭਾਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.