📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ

ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ

ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਦਯਾਯ ਸਬ੍ਬੇ;

ਵਿਮੋਚਿਤਾ ਯੇਨ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਾ;

ਤਂ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤਂ ਸਿਰਸਾ ਨਮਿਤ੍ਵਾ;

ਲੋਕਸ੍ਸ ਲੋਕਨ੍ਤਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ.

ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤ-

ਮਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਾਰਂ;

ਸਙ੍ਖੇਪਕਾਮੇਨ ਮਮਾਸਯੇਨ;

ਸਞ੍ਚੋਦਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਹਿਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ.

ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਸਞ੍ਞਿਤਾਯ;

ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਘੋਸਾਚਰਿਯੋਦਿਤਾਯ;

ਸਮਾਸਤੋ ਲੀਨਪਦੇ ਲਿਖਿਸ੍ਸਂ;

ਸਮਾਸਤੋ ਲੀਨਪਦੇ ਲਿਖੀਤਂ.

ਸਞ੍ਞਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਤਾ ਚ, ਪਰਿਮਾਣਂ ਪਯੋਜਨਂ;

ਸਬ੍ਬਾਗਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਵ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਾਤਿ. –

ਵਚਨਤੋ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕੇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ. ਦੀਪਨ੍ਤਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਭਿਸਮ੍ਭੁਣਾਤੀਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਬੁਦ੍ਧਘੋਸੋਤਿ ਗਰੂਹਿ ਗਹਿਤਨਾਮਧੇਯ੍ਯੇਨਾਤਿ ਕਤ੍ਤਾ. ਸਮਧਿਕਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਥੇਨਾਤਿ ਪਰਿਮਾਣਂ. ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪਯੋਜਨਂ.

ਤਤ੍ਰਾਹ – ‘‘ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਥਂਵਿਧੋ ਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ? ਉਚ੍ਚਤੇ –

ਪਾਠਤ੍ਥਵਿਦੂਸਂਹੀਰੋ, ਵਤ੍ਤਾ ਸੁਚਿ ਅਮਚ੍ਛਰੋ;

ਚਤੁਕ੍ਕਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੀ, ਦੇਸਕਸ੍ਸ ਹਿਤੁਸ੍ਸੁਕੋਤਿ. (ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ);

ਤਤ੍ਰ ਪਠੀਯਤੇਤਿ ਪਾਠੋ. ਸੋ ਹਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪੋ ਅਤ੍ਥਾਨਨੁਰੂਪੋ ਚੇਤਿ. ਕਥਂ? ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਾਸਿਤੋ ਸਾਵਸੇਸਪਾਠੋ ਨਿਰਵਸੇਸਪਾਠੋ ਨੀਤੋ ਨੇਯ੍ਯੋਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਅਨੇਕਤ੍ਥਵਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤੋ ਨਾਮ ‘‘ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਪ. ੨੯੪). ਏਕਤ੍ਥਵਤ੍ਤਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਾਸਿਤੋ ਨਾਮ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤ੍ਯਾਦਿ (ਧ. ਪ. ੧, ੨; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੦, ੯੨; ਪੇਟਕੋ. ੧੪). ਸਾਵਸੇਸੋ ਨਾਮ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਦਿਤ੍ਤ’’ਮਿਤ੍ਯਾਦਿ (ਮਹਾਵ. ੫੪; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੮). ਵਿਪਰੀਤੋ ਨਿਰਵਸੇਸੋ ਨਾਮ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤ੍ਯਾਦਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫). ਯਥਾ ਵਚਨਂ, ਤਥਾ ਅਵਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਨੀਤੋ ਨਾਮ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ’’ਤ੍ਯਾਦਿ. ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਬ੍ਬੋ ਨੇਯ੍ਯੋ ਨਾਮ ‘‘ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤ੍ਯਾਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੭੦).

ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰੋ ਪਾਠਤ੍ਥੋ ਸਭਾਵਤ੍ਥੋ ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਪਾਠਾਨੁਰੂਪੋ ਪਾਠਾਨਨੁਰੂਪੋ ਸਾਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ਨਿਰਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ਨੀਤਤ੍ਥੋ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋਤ੍ਯਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਤਂਤਂਸਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਮੁਚ੍ਚਾਰੀਯਤੇ ਪਾਠੋ, ਸ ਪਾਠਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਮਿਤ੍ਯਾਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੦) ਵਿਯ. ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣਰਸਾਦਿ ਸਭਾਵਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤ੍ਯਾਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੪੮੯; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩) ਵਿਯ. ਯੋ ਞਾਯਮਾਨੋ ਹਿਤਾਯ ਭਵਤਿ, ਸ ਞਾਤੁਮਰਹਤ੍ਤਾ ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ’’ਤ੍ਯੇਵਮਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੯, ੧੯੪; ੩.੨੩੮; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੧੧) ਵਿਯ. ਯਥਾਪਾਠਂ ਭਾਸਿਤੋ ਪਾਠਾਨੁਰੂਪੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਾਣਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੧੪੬) ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਮਤੋ ਚਕ੍ਖੁਮਪਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਾਹਯਮਾਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਾਠਾਨਨੁਰੂਪੋ. ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਾਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੬੦; ਮਹਾਨਿ. ੧੦੭) ਚ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ’’ਤ੍ਯਾਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੨੯) ਵਿਯ. ਵਿਪਰੀਤੋ ਨਿਰਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਵਿਤਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਮਮਞ੍ਚੇਵ ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੫; ਮਹਾ. ੨੮੭; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੧੪). ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋ ਮਨ੍ਤਾ ਕੋ ਸਦ੍ਧਾਤਾ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਪਦੇਹੀ’’ਤ੍ਯਾਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੬). ਸਦ੍ਦਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਨੀਯੋ ਨੀਤਤ੍ਥੋ ‘‘ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾ ਰਸਾ ਗਨ੍ਧਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ ਮਨੋਰਮਾ’’ਤ੍ਯਾਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੧, ੧੬੫; ਮਹਾਵ. ੩੩) ਵਿਯ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਲਾਹਕੂਪਮਾਪੁਗ੍ਗਲਾ’’ਤ੍ਯਾਦੀਸੁ ਵਿਯ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੦੧; ਪੁ. ਪ. ੧੫੭). ਆਹ ਚ –

‘‘ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਤੋ ਞੇਯ੍ਯੋ, ਨੀਤਤ੍ਥਂ ਇਤਿ ਤਂ ਵਿਦੂ;

ਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵਾਭਿਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਇਤਿ ਕਥ੍ਯਤੇ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਪਭੇਦਗਤੇ ਪਾਠਤ੍ਥੇ ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਾਠਤ੍ਥਵਿਦੂ. ਨ ਸਂਹੀਰਤੇ ਪਰਪਵਾਦੀਹਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਤਿਤ੍ਥਵਾਸੇਨੇਤ੍ਯਸਂਹੀਰੋ. ਭਾਵਨਾਯਾਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਾ, ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ ਹੇਤੁਦਾਹਰਣਾਦੀਹਿ ਅਵਬੋਧਯਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਸੋਚਯਤ੍ਯਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰੇ ਚੇਤਿ ਸੁਚਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਿਮਲਵਿਰਹਿਤੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੁਪਹਨ੍ਤੁਨਾਦੇਯ੍ਯਵਾਚੋ ਚ ਭਵਤ੍ਯਪਤ੍ਤਾਹਾਰਾਚਾਰੋ ਇਵ ਨਿਚ੍ਚਾਤੁਰੋ ਵੇਜ੍ਜੋ. ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਿ ਪਰਂ ਉਪਹਨ੍ਤਿ, ਨਾਵਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਭਵਤ੍ਯਹਿਵਾਲ਼ਗਹਾਕੁਲੋ ਇਵ ਕਮਲਸਣ੍ਡੋ. ਉਭਯਵਿਪਨ੍ਨੋ ਸਬ੍ਬਥਾਪ੍ਯਨੁਪਾਸਨੀਯੋ ਭਵਤਿ ਗੂਥਗਤਮਿਵ ਛਵਾਲਾਤਂ ਗੂਥਗਤੋ ਵਿਯ ਚ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ. ਉਭਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਨ ਸੁਚਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪ੍ਯੁਪਾਸਨੀਯੋ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ, ਨਿਰੁਪਦ੍ਦਵੋ ਇਵ ਰਤਨਾਕਰੋ. ਨਾਸ੍ਸ ਮਚ੍ਛਰੋਤ੍ਯਮਚ੍ਛਰੋ, ਅਹੀਨਾਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਸੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਾਚਰਿਯਵਾਦਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੀ, ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਬ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੁਮਾਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਪਮਾਣਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੀ.

‘‘ਏਕਂਸਵਚਨਂ ਏਕਂ, ਵਿਭਜ੍ਜਵਚਨਾਪਰਂ;

ਤਤਿਯਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਨ ਠਾਪਯੇ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਾ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗੀ; ਹਿਤੁਸ੍ਸੁਕੋ ਇਤਿ ਸੋਤੂਨਂ ਹਿਤਾਯੋਸ੍ਸੁਕੋ, ਤੇਸਮਵਬੋਧਨਂ ਪਤਿ ਪਤ੍ਥੇਤੀ ਤ੍ਯਤ੍ਥੋ; ਸੋ ਏਸੋ ਸੁਚਿਤ੍ਤਾ ਪਿਯੋ; ਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਿਤ੍ਤਾ ਗਰੁ; ਅਸਂਹੀਰਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨੀਯੋ; ਦੇਸਕਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਤਾ; ਹਿਤੁਸ੍ਸੁਕਤ੍ਤਾ ਵਚਨਕ੍ਖਮੋ; ਪਾਠਤ੍ਥਵਿਦੁਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ; ਅਮਚ੍ਛਰਤ੍ਤਾ ਨੋ ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜਕੋਤਿ;

‘‘ਪਿਯੋ ਗਰੁ ਭਾਵਨੀਯੋ, ਵਤ੍ਤਾ ਚ ਵਚਨਕ੍ਖਮੋ;

ਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਚ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਨੋ ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜਕੋ’’. (ਅ. ਨਿ. ੭.੩੭; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੧੩) –

ਇਤਿਅਭਿਹਿਤੋ ਦੇਸਕੋ;

ਸੋਤਾ ਇਦਾਨਿ ਅਭਿਧੀਯਤੇ –

ਧਮ੍ਮਾਚਰਿਯਗਰੁ ਸਦ੍ਧਾ-ਪਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਮਣ੍ਡਿਤੋ;

ਅਸਠਾਮਾਯੋ ਸੋਤਾਸ੍ਸ, ਸੁਮੇਧੋ ਅਮਤਾਮੁਖੋ.

ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਗਰੁਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਨ ਪਰਿਭਵਤਿ, ਆਚਰਿਯਗਰੁਤ੍ਤਾ ਕਥਿਕਂ ਨ ਪਰਿਭਵਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਰਿਭਵਤਿ, ਅਸਠਾਮਾਯਤ੍ਤਾ ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਤ੍ਤਾ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਵਤਿ, ਸੁਮੇਧਤ੍ਤਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਭਬ੍ਬੋ ਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਕਥਂ ਪਰਿਭੋਤਿ, ਨ ਕਥਿਕਂ ਪਰਿਭੋਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਭੋਤਿ, ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੫੧).

ਤਂਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨਾ ਭਵਤਿ ਸਵਨਸ੍ਸੇਤ੍ਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋਤਾ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਰਮ੍ਭੋ – ਤਤ੍ਥ ਯੋਤਿ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਜਾਤਿਕੁਲਗੋਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਕਿਲੇਸਮਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਪੂਜਾਰਹਤਾਯ ਵਾ ਅਕਾਰਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯੋ ਕੋਚਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ ਆਦਿਗਾਥਾਯ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਲੋਕਨਾਥਤ੍ਤਹੇਤੁਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੁਮੂਲੇਨ ਥਿਰਤਰਂ ਅਚਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੁਕਾਲਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਅਵਸਾਨੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੁਫਲਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੁਫਲਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਸੋਵ ਪਰਮਪੂਜਾਰਹੋਤਿ ਨਿਯਮੇਤਿ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ –

ਭਯਸਮ੍ਮੋਹਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਿ-ਪਣਾਮੋ ਨੇਸ ਸਬ੍ਬਥਾ;

ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਏਸੋ, ਪਣਾਮੋਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੂਤਿ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਤਿਂਸਪਾਰਮਿਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਵਚਨਪਥਾਤੀਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਮਹਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਕਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਨਾਮ. ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇਸਂ ਅਤਿਦੁਲ੍ਲਭਂ ਲੋਕੇ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਨਾਥਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਫਲਂ ਫਲਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਫਲਂ; ਹੇਤੁਮੂਲਂ ਨਾਮ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਸਾ ਆਦਿਪਣਿਧਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯਾਵ ਹੇਤੁਫਲਪ੍ਪਯੋਜਨਾ, ਤਾਵ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਸਕਾਨਨਾ ਸਗ੍ਰਿਵਰਾ ਸਸਾਗਰਾ,

ਗਤਾ ਵਿਨਾਸਂ ਬਹੁਸੋ ਵਸੁਨ੍ਧਰਾ;

ਯੁਗਨ੍ਤਕਾਲੇ ਸਲਿਲਾਨਲਾਨਿਲੇ,

ਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਤਪਾ ਕੁਤੋ’’ਤਿ.

ਯਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਮੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਹੇਤੁਕਾਲਂ ਨਾਮ ਚਤੁਅਟ੍ਠਸੋਲ਼ਸਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦੋ ਕਾਲੋ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਮਾਸਂ ਅਧੀਤੇ, ਦਿਵਸਂ ਚਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਸੋ ਕਾਲੋ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਤਥਾਪਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਵਸੇਨ ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਯਤੀਤਿ ਕਾਲੋ, ਖਿਪਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸਯਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀਵਿਤਮਿਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਲ ਵਿਕ੍ਖੇਪੇ. ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪੀਯਤਿ ਸਂਕਪ੍ਪੀਯਤਿ ਸਾਸਪਪਬ੍ਬਤਾਦੀਹਿ ਉਪਮਾਹਿ ਕੇਵਲਂ ਸਂਕਪ੍ਪੀਯਤਿ, ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਦਿਵਸਮਾਸਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਗਣਨਾਯ ਗਣੀਯਤੀਤਿ ਕਪ੍ਪੋ. ਏਕਨ੍ਤਿਆਦਿਗਣਨਪਥਸ੍ਸ ਕੋਟਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਕੋਟਿ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਕੋਟਿਯੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ. ਤਾਹਿਪਿ ਨ ਪਮੀਯਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ. ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਨਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਾਦਿਭੇਦਂ ਤਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ, ਵਿਵਿਧੇਨ ਵਾਯਾਮੇਨ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਪਰਾਧਂ ਖਮਨ੍ਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਸਮ੍ਮੁਤਿਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਤਂ ਸਤ੍ਤਹਿਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ, ਸਕਲਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨ੍ਤੋ, ਮਿਤ੍ਤਾਮਿਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਂ ਪਕ੍ਖਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਤਂ ਤਂ ਸਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖੇਦਂ ਗਤੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਨਟ੍ਠੇਨ ਗਤੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਸਾਰੀਰਿਕਂ ਮਾਨਸਿਕਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਖੇਦਯਤਿ ਪਾਤਯਤੀਤਿ ‘‘ਖੇਦੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲੋਕਹਿਤਾਯਾਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੁਫਲਪ੍ਪਯੋਜਨਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ‘‘ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਨਕਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਏਕੇ –

‘‘‘ਜਾਤਿਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਾਨਂ, ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ;

ਚਿਰਲ੍ਲਿਟ੍ਠੋਪਿ ਸਂਸਾਰੇ, ਕਰੁਣਾਯੇਵ ਕੇਵਲ’ਨ੍ਤਿ. –

ਚ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਮਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਤਿ. ਨ ਹਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਨਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਂ ਆਵਹਤਿ. ਏਵਂ ਪਨੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਤਿਂਸਪਾਰਮਿਤਾਪਭੇਦਂ ਹੇਤੁਂ, ਪਾਰਮਿਤਾਫਲਭੂਤਂ ਨਾਥਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਫਲਞ੍ਚ. ਯਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਮਮਞ੍ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਯਾ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੯; ੫.੨). ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੂਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਭਾਵਨਿਪ੍ਫਾਦਨਪਞ੍ਞਾਬੀਜਾਨਿ ਵਪਿ, ਹੇਤੁਫਲੇਨ ਪਰਿਪਕ੍ਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾਵੇਨ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਵਿਨੇਯ੍ਯਭਾਵੇ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਨਯਿ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮੋਚਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਏਵਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਕਾਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਲੋਕਹਿਤਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਸਬ੍ਬਪਠਮਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਥਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਪਾਰਮਿਤਾਹੇਤੁਫਲਾਧਿਗਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯੋ ਨਾਥੋਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸ –

‘‘ਯਦੇਵ ਪਠਮਂ ਚਿਤ੍ਤ-ਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਵ ਬੋਧਯੇ;

ਤ੍ਵਂ ਤਦੇਵਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਪੂਜਿਕੇ ਪਰਿਵਸਿਤ੍ਥ’’. –

ਇਤਿ ਵਚਨਂ ਸਾਧਕਂ. ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਮਿਤਾਭਾਵੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਉਪਮਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਖੇਦਂ ਗਤੋਤਿ ਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਗੁਣਸਾਧਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ? ਨ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨਕਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਖੇਦਂ ਗਤੋ ਏਵ, ਨ ਅਨ੍ਤਰਾ ਖੇਦਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਲੋਕਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਸ੍ਸ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਨਸਮਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਰਦੋਸ੍ਸਂ, ਯਾਵਾਹਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਾਨਿ;

ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਯੁਗਂ, ਪਦ੍ਮਸ੍ਸੇਵ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ. –

ਏਵਂਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਮਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਕਾਯੇਵ ਕਥਾਤਿ ਅਤਿਸਯਂ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਖੇਦਂ ਗਤੋਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਪਰਿਚਯਂ ਗਤੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ‘‘ਖਿਨ੍ਨੋਯਂ ਕਮ੍ਮੇ, ਖਿਨ੍ਨੋਯਂ ਸਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਨਾਥੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਧਿਗਮਸਿਦ੍ਧਂ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨਾਥਭਾਵਂ ਪਤ੍ਵਾ ਠਿਤਕਾਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਚਿ ‘‘ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਵਿਯ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਕਾਲੇਪਿ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਵਸਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਰਪਾਰਮਿਤਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਤਾਸਂ ਫਲਭੂਤਂ ਨਾਥਭਾਵਂ ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਗਤੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ‘‘ਬੋਧਿਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸੁਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਫਲਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਨਾਥਸ੍ਸ ਨਮੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ ਵਿਸੇਸਵਚਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਵਿਨਯਾਧਿਕਾਰੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵਮਰਣਕਾਲਾ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਅਤਿਵਿਯ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਕਾਲਂ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਅਤਿਸੁਕਰਂ ਸੀਲਮਤ੍ਤਂ ਏਕਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਾਯ ਅਤ੍ਤਮਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਕੋ ਨਾਮ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਾਤਿਕ੍ਕਮਸੁਖਂ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨਨੁ ਭਗਵਾ ਸਕਲਲੋਕਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਨਿਰਸ੍ਸਾਦਂ ਖੇਦਂ ਗਤੋਤਿ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਗੁਣਂ ਵਣ੍ਣੇਤਿ ਆਚਰਿਯੋ.

ਲੋਕਹਿਤਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਲੋਕੋ, ਲੁਯਤੇ ਵਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖੇਹੀਤਿ ਲੋਕੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਤ੍ਤਲੋਕਂ ਜਾਤਿਲੋਕਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਹਿਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪਰਲੋਕਾਨਂ ਵਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਲੋਕਸਮੁਦਯਾਨਂ ਲੋਕਾਨਂ, ਇਧ ਜਾਤਿਲੋਕੇ ਓਕਾਸਲੋਕੇ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚ ਹਿਤਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਲੋਕਾਨਂ, ਲੋਕੇ ਵਾ ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸਰੂਪੇਕਦੇਸੇਕਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਲੋਕਹਿਤ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵਾਹ. ਨਾਥੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਭੇਦਾਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਦੇਸਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਤਂ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੨੦) ਏਵਂ ਯਾਚਨਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਨਾਥਤੇਤਿ ਨਾਥੋ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਨੁਰੂਪਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਯ ਚ ਕਰੁਣਾਯ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਪਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਸੇਨ ਵਾ ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਸਯਿਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਪਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਤੇ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪੇਚ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਪਤੀਤਿ ਤਪਨਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਨਾਥਤੇਤਿ ਨਾਥੋ. ਸਦੇਵਕੇ ਲੋਕੇ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਪਰਮਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਨਾਥਤੇਤਿ ਨਾਥੋ. ‘‘ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੯੦) ਵਚਨਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਸੀਸਟ੍ਠੇਨ, ਪਣਿਧਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਕਥਂ ਨਾਮਾਹਂ ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਸੀਸਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਨਾਥਤੇਤਿ ਨਾਥੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ. ਚਤੂਹਿਪਿ ਨਾਥਙ੍ਗੇਹਿ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਿਕਭਯਾ ਪਨ ਨ ਯੋਜਿਤਾ.

ਨਮੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਬਹੁਮਾਨਪਬ੍ਭਾਰਾ ਚਿਤ੍ਤਨਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਨਤਿਪ੍ਪਭਵਾ ਚ ਵਚੀਕਾਯਨਤਿ. ਅਤ੍ਥੁ ਮੇਤਿ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਮਹੁਸ੍ਸਾਹਪ੍ਪਭਵਤ੍ਤਾ ਚ ਮਹਤੀ ਕਰੁਣਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਣਿਧਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪੁਰਪ੍ਪਵੇਸਾ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਭਗਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਹੇਤੁਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਕ੍ਕਰੁਣੋ ਹਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਉਦਾਸਿਨੋ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਥਾਯ ਪਣਿਧਾਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਭਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਂ ਹੇਤੁਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਨਾਥਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਹੇਤੁਫਲਪ੍ਪਯੋਜਨਭੂਤਂ ਲੋਕਹਿਤਂ ਕਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਮੂਲਭੂਤਤ੍ਤਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਗੁਣਮੇਵ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਮੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਹੇਤੁਅਨੁਰੂਪਂ ਫਲਂ, ਫਲਾਨੁਰੂਪੋ ਹੇਤੁ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨੁਰੂਪਂ ਮੂਲਂ, ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਅਨੁਰੂਪਂ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਏਵਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਪੁਰਿਸੋ, ਨਾਥੋ ਨਾਥਗੁਣੇ ਠਿਤੋ;

ਨਮੋਰਹੋ ਅਨਾਥਸ੍ਸ, ਨਾਥਮਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਦਂ.

ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ‘‘ਅਨੇਕੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਕਸ੍ਮਾ ‘ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਏਕਮੇਵ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਉਚ੍ਚਤੇ –

ਦੋਸਹੀਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਚੋਦਨਾ ਤੁ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੇ;

ਦੋਸਯੁਤ੍ਤਮਸਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੋਦਨਾ ਅਪਤ੍ਤਕਾਤਿ.

ਨ ਮਯਾ ਚੋਦਨਾ ਕਤਾ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਪੁਚ੍ਛਾ ਏਵ ਕਤਾ. ਅਪਿਚ –

‘‘ਫਲਂ ਸਤਿਪਿ ਰੁਕ੍ਖੇਡ੍ਢੇ, ਨ ਪਤਤ੍ਯਵਿਕਮ੍ਪਿਤੇ;

ਚੋਦਨਾ ਯਾ’ਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਥਾਨਂ, ਪੁਚ੍ਛਨਾਤ੍ਯਤ੍ਥਫਲਂ ਮਹਤਾ.

‘‘ਨਭੋਤ੍ਤੁਂ ਕੁਰੁਤੇ ਸਮ੍ਮਾ, ਗਹਿਤੁਂ ਨਾਡ੍ਢਤੇ ਘਟਂ;

ਅਕ੍ਖੇਪੇ ਹਿ ਕਤੇ ਤਦਿ-ਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਣਾਬੁਦ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਂ.

‘‘ਯਥਾ ਹਿਮਪਦੋ ਪਦ੍ਧੋ, ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਗਨ੍ਧਲਿਮ੍ਪਿਯਾ;

ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਥਵਿਰਮਸ੍ਸੇਵਂ, ਸਤ੍ਥਕਤਾਤ੍ਥਲਿਮ੍ਪਿਯਾ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਚੇਕਂ –

ਸਮ੍ਮਾਪਿ ਚੋਦਨਾ ਤਂ ਖਲੁ, ਗੁਰਵੋ ਵਿਵਾਕ੍ਯਾ ਵਿਵਦ੍ਧ;

ਯਤਿਸਿਸ੍ਸਾ ਆਘਟ੍ਟਿਤਾਤਿ-ਵਾਕ੍ਯੇਨਾਭ੍ਯਧਿਕਂ ਗੋਪਯ.

ਸਰਵਤੀ ਆਚੇਰਂ ਕਿਲਿਟ੍ਠਾ, ਤਦਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਜਿਤਾਤ੍ਤਾਨਂ;

ਜਯਤ੍ਯਤ੍ਤਾਨਮਾਚੇਰੋ, ਸਦਸ੍ਸਸ੍ਸੇਵ ਸਾਰਥੀਤਿ. –

ਅਤ੍ਰੋਚ੍ਚਤੇ –

ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਵਾਕ੍ਯਸਹਸ੍ਸਂ, ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਾਕ੍ਯੇ ਸਤਞ੍ਚ ਜਿਵ੍ਹਾ;

ਨਾਮਂ ਦਸਬਲਗੁਣਪਦੇਸਂ, ਵਤ੍ਤੁਂ ਕਪ੍ਪੇਨਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ.

ਯਥਾ –

ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪; ੩.੧੪੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪੨੫; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) –

ਚੋਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਭਗਵਤਂ ਗੁਣਾਨਮਵਸੇਸਾਭਿਧਾਤੁਂ.

ਅਪਿਚ –

ਯਥਾ ਤ੍ਵਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਦਸਬਲ ਤਥਾ ਞਾਣਕਰੁਣਾ;

ਗੁਣਦ੍ਵਨ੍ਦਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਤਵ ਗੁਣਗਣਾ ਨਾਮ ਤਿਗੁਣਾਤਿ. –

ਸਬ੍ਬਗੁਣਸੇਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਮੂਲਤ੍ਤਾ ਚ ਏਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਛਸੁ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਤਾ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੇਸਾਪਿ ਗਹਿਤਾਵ ਸਹਚਰਣਲਕ੍ਖਣੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੇਵਲਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਰਮ੍ਭੇ ਆਚਰਿਯੇਨ ‘‘ਕਰੁਣਾ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਾ ਯਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗੁਣੋ ਵਣ੍ਣਿਤੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਅਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਭੇਦਾਨੁਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਪਞ੍ਞਾਯ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਚ ਅਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਰਮ੍ਭੇ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਉਭੋਪਿ ਪਞ੍ਞਾਕਰੁਣਾਗੁਣਾ ਵਣ੍ਣਿਤਾ. ਇਧ ਪਨ ਵਿਨਯੇ ਆਸਯਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਕੇਵਲਂ ਕਰੁਣਾਯ ਪਾਕਤਿਕਸਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਸੋਤਬ੍ਬਾਰਹਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ, ਅਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਰਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਹਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀਤਿ ਕਰੁਣਾਗੁਣੋਯੇਵੇਕੋ ਵਣ੍ਣਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਞ੍ਞਾਦਯਾ ਅਤ੍ਤਪਰਤ੍ਥਹੇਤੂ,

ਤਦਨ੍ਵਯਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾ ਜਿਨਸ੍ਸ;

ਉਭੋ ਗੁਣਾ ਤੇ ਗੁਣਸਾਗਰਸ੍ਸ,

ਵੁਤ੍ਤਾ ਇਧਾਚਰਿਯਵਰੇਨ ਤਸ੍ਮਾ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਦਿਗਾਥਾ,

ਸਮਾਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਪਦਤ੍ਥਸੋਭਾ;

ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੋਤਿ ਚਾਹਂ,

ਉਦ੍ਧਂ ਇਤੋ ਤੇ ਪਟਿਸਂਖਿਪਾਮਿ.

ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਅਸਮ੍ਬੁਧਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਅਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ. ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇਵਿਤਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਗੋਚਰਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਸੇਵਿਤਂ. ਭਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਭਵੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਭਵੋਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ. ਭਵੋਤਿ ਵਾ ਵੁਦ੍ਧਿ. ਅਭਵੋਤਿ ਹਾਨਿ. ਭਵੋਤਿ ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿ. ਅਭਵੋਤਿ ਸੁਗਤਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੩, ੧੧) ਵਿਯ ਹਿ ਵੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਕਾਰਸ੍ਸ. ਭਾਵਯਤੀਤਿ ਭਵੋ, ਜਾਤਿ. ਭਵਤੀਤਿ ਵਾ ਭਵੋ. ਸਵਿਕਾਰਾ ਬਹੁਵਿਧਖਨ੍ਧੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ. ਅਭਵੋਤਿ ਵਿਨਾਸੋ, ਜਾਤਿਭਾਵਂ ਮਰਣਭਾਵਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਮਰਣਮ੍ਪਿ ਖਣਿਕਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਭਵੇਸੁ ਅਭਵੋ ਭਵਾਭਵੋ, ਤਂ ਭਵਾਭਵਂ, ਭਵੇਸੁ ਅਭਾਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜੀਵਲੋਕੋਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕਓਕਾਸਲੋਕਾਨਂ ਭਵਾਭਵਗਮਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਂ ਜੀਵਲੋਕੋਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸਿਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਵਪਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਪਚਯਗਾਮਿਤਾ ਹਿ ਚਤੁਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਓਧਿਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਾਪਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ…ਪੇ… ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਥਾ ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯਵਚਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਫਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਫਲਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਵਵਿਧੋਪੇਸ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਹਚਰਣਲਕ੍ਖਣਕਆਰਣਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਗੋਚਰਗ੍ਗਹਣਤਾ. ਅਨਭਿਹਿਤੋਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਤ੍ਰਾਭਿਹਿਤੋਵ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਇਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਾਰਣਗੋਚਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਫਲਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਅਪਤਮਾਨਂ ਧਾਰੇਤਿ ਸੁਗਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮੋ. ਪੁਨ ਸੁਗਤਿਮ੍ਹਿ ਅਜਨਨਕਾਰੀ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪੋਸੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ. ਸੋ ਪਨ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖਾਵਹਨਤੋ, ਤਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਵਰੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨਨੁਬੋਧਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਏਵਮਿਦਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤਂ ਸਂਸਰਿਤ’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੫; ਮਹਾਵ. ੨੮੭) ਵਚਨਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਭਵਾ ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਜੀਵਲੋਕੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤੇ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਨਿਯਮਨਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੋਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸੀ ਧਮ੍ਮਵਰੋਤਿ ਚਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਨਮੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸਿਨੋ ਧਮ੍ਮਵਰਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਕਰਣਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਨਤੋ, ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸਿਨੋ ਧਮ੍ਮਵਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਸੇਸਨਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਤਬ੍ਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਅਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚੇਸੁ ਫਲਾਨਂ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵਚਨਵਿਰੋਧੋ, ਫਲਾਨਂ ਅਸਙ੍ਗਹੇ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਚੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਅਪਿ ਚ ਅਰਿਯਫਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਰਾਗਵਿਰਾਗਮਨੇਜਮਸੋਕਂ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਮਿਮਂ ਸਰਣਤ੍ਥਮੁਪੇਹੀ’’ਤਿ (ਵਿ. ਵ. ੮੮੭) ਵਚਨਵਿਰੋਧੋ ਚਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਏਸਾ ਗਾਥਾ ਸਾਸਨਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਚਾ’’ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਬ੍ਬਮੇਤਮਯੁਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਤ੍ਥਾਜਾਨਨਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਵਿਸਯਵਿਭਾਗੋ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਕਥਂ? ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਬੁਧਨ੍ਤਿ ਅਸਮ੍ਬੋਧੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤਯੋਪਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਭਵਾਭਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਪ੍ਪਭੇਦੋ ਹਿ ਭਵੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧) ਵਚਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਨਾਮ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਵਿਸਯੋ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ? ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੨੬).

ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯ ਆਸੇਵਿਤਂ, ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਯ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇਵਿਤਂ ਯਨ੍ਤਿ ਉਪਯੋਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਯੋ ਵਿਸਯੋ ਨਿਰੋਧੋ ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਤ੍ਤਯਵਿਦ੍ਧਂਸਿਨੋ ਨਮੋ ਧਮ੍ਮਵਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸੀਲਤਾਯ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲਵਿਦ੍ਧਂਸੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਰਾਗਵਿਰਾਗਾਤਿ ਗਾਥਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ…ਪੇ… ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਚ ਅਸੇਸਤੋ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਕੇਵਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਵ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ…ਪੇ… ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੦; ਪਾਰਾ. ੧), ਤਮ੍ਪਿ ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਬੁਦ੍ਧੇਹੇਵ ਨਿਸੇਵਿਤਂ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਨਿਸੇਵਿਤਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗਵਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗਵਂਪਟਿਸਰਣਾ…ਪੇ… ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੬).

ਤਤਿਯਗਾਥਾਯ ਸੀਲਾਦਯੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸੀਲਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਪ੍ਪਭੁਤੀਹੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਰੂਪੇਕਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਪ੍ਪਭੁਤੀਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਫਲਧਮ੍ਮਾਵ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਪਹੀਨੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਫਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੦) ਵਚਨਤੋ ਮਗ੍ਗਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਖਯੋਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ. ‘‘ਖਯੇ ਞਾਣਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੪੨; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੪) ਏਤ੍ਥ ਖਯੋ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗੋ, ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋਤਿ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਮੇਵ. ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਾਨਂ ਖਯੋ ਪਾਕਤਿਕੋ ਖਯੋ ਏਵ. ਪਭੁਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਗੁਣਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਟ੍ਠੇਨ ਅਪਰਿਹੀਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਖੇਤ੍ਤਂ ਜਨਾਨਂ ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਰੁਹਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਚ ਕਾਮਂ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਨ ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਜਨਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ? ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ, ਪੁਞ੍ਞੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਸਾਲਿਯਵੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਸਾਲਿਖੇਤ੍ਤਂ ਯਵਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਵਿਗਤਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਅਰਿਯਾਨਂ, ਅਰਿਯਭਾਵਂ ਵਾ ਪਤ੍ਤਂ ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਙ੍ਘਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਂ. ‘‘ਅਰਿਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਙ੍ਘਂ ਨਿਵਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਗੁਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਿਰਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਮਂ ਕਾਯਨਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਉਤ੍ਤਮਸਙ੍ਘੇ ਗੁਣਗਾਰਵੇਨ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਮੇਵ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਿਰਸਾ ਨਮਾਮੀ’’ਤ੍ਯਾਹ. ਸਿਰਸ੍ਸ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮਤਾ ਉਤ੍ਤਮਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਉਤ੍ਤਮਤਾ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਹੇਤੁਤਾਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ

‘‘ਉਪੋਗ੍ਘਾਤੋ ਪਦਞ੍ਚੇਵ, ਪਦਤ੍ਥੋ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ;

ਚੋਦਨਾਪ੍ਰਤ੍ਯਵਜ੍ਜਾਨਂ, ਬ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਤਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਬ੍ਬਿਧਾ’’ਤਿ. –

ਏਵਮਵਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਂ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਤਾਚਾਰਤ੍ਤਾ. ਆਚਾਰੋ ਕਿਰੇਸ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਤਾਚਾਰਤੋ ਭਟ੍ਠਾ ਮਾ ਮਯਂ ਹੋਮਾ’’ਤਿ ਕਰੀਯਤਿ, ਚਤੁਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਯੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਓਗਾਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭਯਂ ਹੋਤਿ, ਭਯਕ੍ਖਯਾਵਹਞ੍ਚੇਤਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣਜਨਿਤਂ ਪਣਾਮਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯). ਅਪਿਚਾਚਰਿਯੋ ਸਤ੍ਥੁਪੂਜਾਵਿਧਾਨੇਨ ਅਸਤ੍ਥਰਿ ਸਤ੍ਥਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਏਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਅਸਤ੍ਥਰਿ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾਪੇਤਿ, ‘‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਾਯਬਹੁਲਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾਯ ਵਿਨਯਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਸਮ੍ਭਵਾਸਙ੍ਕਾਯ ‘‘ਅਭਿਵਾਦਨਸੀਲਿਸ੍ਸ…ਪੇ… ਆਯੁ ਵਣ੍ਣੋ ਸੁਖਂ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੦੯) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸੇ ਯਾਵ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਪਤ੍ਥੇਤਿ. ਅਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਪਣਾਮਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਬੁਦ੍ਧਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ. ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਸ੍ਸ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਭਾਵਾਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧਮਤ੍ਤਾਭਿਲਾਸਿਨੋ ਹਿ ਤੇ. ਪਰਮਤ੍ਥਸਙ੍ਘਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਙ੍ਘਭਾਵਾਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਸਾਵਕਯਾਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ, ਮਙ੍ਗਲਾਦੀਨਿ ਵਾ ਸਾਤ੍ਥਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਾਨਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਨਿ ਬਹੁਮਤਾਨਿ ਚ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂਲਦ੍ਧਿਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਤੋਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪੂਜਾ ਚ ਪੂਜਨੇਯ੍ਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਪਸਤ੍ਥਮਙ੍ਗਲਂ ਕਰੋਤਿ. ਵੁਚ੍ਚਤੇ ਚ –

‘‘ਮਙ੍ਗਲਂ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਮਙ੍ਗਲਂ;

ਮਙ੍ਗਲਾਦੀਨਿ ਸਾਤ੍ਥਾਨਿ, ਸੀਘਂ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ.

‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਪੂਜਾਵਿਧਾਨੇਨ, ਏਵਮਾਦੀ ਬਹੂ ਗੁਣੇ;

ਲਭਤੀਤਿ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਥੁਪੂਜਾਪਰੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਤ੍ਥੁਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਾਨਂ ਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ ਸਤ੍ਥੁਪੂਜਾਵਿਧਾਨਮਿਚ੍ਚੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਸਾਸਨਤੋ ਲੋਕਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਗਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ;

ਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇ ਯਮਤੋ ਸ ਸਤ੍ਥਾ;

ਸੁਵਤ੍ਥਿਗਾਥਾਸੁ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ;

ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਮਤੋ ਸ ਸਤ੍ਥਾ.

ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ –

ਧਮ੍ਮਕਾਯੋ ਯਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਧਮ੍ਮੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤਤੋ ਮਤੋ;

ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤੋ ਸੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚ, ਸਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ.

ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ਕੋਸਗਤਂ ਅਸਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਵਿਸੁਂ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਸਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਏਸੋ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਚਾਰਿਯਮਾਤ੍ਰਚ੍ਚੇਵਾ –

‘‘ਨਮਤ੍ਥੁ ਬੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਾਯ, ਧਮ੍ਮਰਤ੍ਨਾਯ ਤੇ ਨਮੋ;

ਨਮਤ੍ਥੁ ਸਙ੍ਘਰਤ੍ਨਾਯ, ਤਿਰਤ੍ਨਸਮਵਾਨਯੀ’’ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਤ੍ਤਰਵਿਮੋਕ੍ਖਪਾਤੁਭਾਵਾਭਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਮੁਪਾਦਾਯ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਯਦਿ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਪਣਾਮਾਰਹੋਤਿ ਕਾ ਏਵ ਕਥਾ, ਸਙ੍ਘੋ ਚ ‘‘ਸਙ੍ਘੇ ਗੋਤਮਿ ਦੇਹਿ, ਸਙ੍ਘੇ ਤੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਪੂਜਿਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਙ੍ਘੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਾਜਨਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੋਧਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤੇਲਮਿਵ ਅਪਰਿਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵਜ੍ਜਤਨਾ ਆਭਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਮਾਦਿਸਾਨਮ੍ਪਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋ ਅਤੀਵ ਆਦਰੇਨ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਸਿਰਸਾ ਨਮਾਮੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਪਣਾਮਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਚ੍ਚੇਵਮਚ੍ਚਨ੍ਤਨਮਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਗਾਥਾਯ. ਇਚ੍ਚੇਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪੂਜਾਵਿਧਾਨਪਰਿਸਮਤ੍ਤਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਯਥਾਵਿਹਿਤਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪੂਜਾਵਿਧਾਨਂ ਅਰਹਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ, ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਵਮਚ੍ਚਨ੍ਤਨਮਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਧਿਨਾ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਤਾਦਿਸੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਪਿ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਨਿਯਮੇਨ ਨਮਸ੍ਸਨਾਰਹਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਹਿਤਮਹਪ੍ਫਲਕਰਣਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂਵਿਧਂ ਦੁਲ੍ਲਭਟ੍ਠੇਨ ਮਹਪ੍ਫਲਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਿਦ੍ਧਂ ਰਤਨਭਾਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਯਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦਂ ਅਲਤ੍ਥਂ ਅਲਭਿਂ. ਅਕੁਸਲਮਲਂ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪੁਨਾਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਂ. ਕਿਲੇਸਦਰਥਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸੀਤਲਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤੀਤਿ ਅਭਿਸਨ੍ਦੋ. ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਤਂ ਅਭਿਸਨ੍ਦੋ ਚਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੋ, ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦਂ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਮਹਤ੍ਤਂ’’ਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ, ‘‘ਵਿਪੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਅਭਿਸਨ੍ਦੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੋ, ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦਂ. ਸਨ੍ਦ ਸਵਨੇਤਿ ਧਾਤੁ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਞ੍ਞਸੋਤਂ ਪੁਞ੍ਞੁਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਪੁਲਂ, ਨ ਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਪੁਲ-ਸਦ੍ਦੇਨ.

ਪਞ੍ਚਮਗਾਥਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਅਨੂਨਂ ਲਜ੍ਜੀਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਠਿਤੇ ਸਕਲਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਠਿਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ਅਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹਿ ਪਰਲੋਕੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਕੇਵਲਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨ ਪਰਲੋਕਹਿਤਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਤੁਂ ਬ੍ਯਾਵਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਤਾਨਿ ਕਤ੍ਤੁਂ ਆਯੂਹਤਿ. ਭਗਵਾ ਪਨ ਤਥਾ ਅਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਅਨਾਯੂਹਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਯਞ੍ਚ ਓਘਂ ਤਰਿ, ਪਰੇ ਚ ਤਾਰੇਸਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਆਵੁਸੋ, ਅਨਾਯੂਹਂ ਓਘਮਤਰਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧). ਚਤੁਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਾ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ. ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਹੇਸ ਕੇਵਲਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਪਨੇਤੁਕਾਮੋ ਹਿਤਂ ਉਪਸਂਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਮੋਦਿਤੋ ਅਪਕ੍ਖਪਤਿਤੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਨਯਸਂਵਣ੍ਣਨਾਧਿਕਾਰੇ ਸਾਰੁਪ੍ਪਾਯ ਥੁਤਿਯਾ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਮਨਾਪਿਯੇ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੫; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੮੬) ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ‘‘ਸੁਸਣ੍ਠਾਨਾ ਸੁਰੂਪਤਾ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ੮.੧੧) ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਧਿਕਾਰਾਨੁਰੂਪੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਿਂ ਵਿਨਯਂ ਅਮਿਸ੍ਸਂ, ਉਦਾਹੁ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਨ੍ਤਿ? ਨੋਭਯਮ੍ਪਿ. ਅਮਿਸ੍ਸਾ ਏਵ ਹਿ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਵਸੇਨ ਅਮਿਸ੍ਸਂ ਤਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਰੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਕਂਸੂ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤੇਸਂ ਆਨੁਭਾਵੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ‘‘ਕਸ੍ਸੇਸ ਆਨੁਭਾਵੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂਤਂਪਾਠੇ ਅਤ੍ਥਂ ਭਾਵਯਤਿ ਵਿਭਾਵਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾ ਵਿਭਾਵਨਾਤਿ ਆਨੁਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ.

ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇ ਸਤਿ ਕਿਂ ਪੁਨ ਤਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਰਮ੍ਭੇਨਾਤਿ ਤਤੋ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਛਟ੍ਠਸਤ੍ਤਮਟ੍ਠਮਨਵਮਗਾਥਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਮ੍ਬੁਨਾ ਨਿਦ੍ਧੋਤਮਲਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਵਿਜ੍ਜੇਹਿ, ਤੇਨੇਵ ਨਿਦ੍ਧੋਤਾਸਵਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੇਹਿ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਤ੍ਤਾ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਕੋਵਿਦੇਹੀਤਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕੇਚਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਲੋਕਾਚਰਿਯਾਪਿ, ਸਾਸਨੇ ਰਾਹੁਲਾਚਰਿਯਾਦਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਪਨੇਤੁਂ ਕਾਮਞ੍ਚਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਟ੍ਠਕਥਾਯ ਊਨਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਨਯੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਮਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ਕੋਵਿਦੇਹਿ, ਤਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵਾ ਕੋਵਿਦੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਕੋਵਿਦੇਹਿ.

ਸਲ੍ਲੇਖਿਯੇਤਿ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ ਬਾਹੁਲ੍ਲਂ ਵਾ ਸਲ੍ਲਿਖਤਿ ਤਨੁਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਸਲ੍ਲੇਖਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਲ੍ਲੇਖਿਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਲ੍ਲੇਖਿਯੇ. ਨੋਸੁਲਭੂਪਮੇਹੀਤਿ ਅਸੁਲਭੂਪਮੇਹਿ. ਮਹਾਵਿਹਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਂਸਸ੍ਸ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਧਜੋ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਧਜੂਪਮਾ, ਤੇਹਿ ਧਜੂਪਮੇਹਿ. ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਵਰਂ ਅਨੁਅਯੇਹਿ ਅਨੁਗਤੇਹਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਵਰਨ੍ਵਯੇਹਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨੁਗੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਧ ਵਰ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਅਪਨੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਊਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰਣਵਿਸੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਾਤੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਯੋਜਨਂ ਫਲਂ ਹਿਤਂ ਨ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਨ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨੁਭੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੫੩੮) ਵਿਯ. ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਵ੍ਹਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਿਤੋ ਭਗਵਤਾ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਨਯੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਆਚਰਿਯੋ ਤਂ ਆਚਰਿਯਵਤ੍ਤਂ ਪੂਜੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਯਾਚਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਕਾਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ ਆਦਰਞ੍ਚ.

ਤਤੋ ਪਰਂ ਦ੍ਵੇ ਗਾਥਾਯੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਤਾਸੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਪਚ੍ਚਯਵਿਮਤਿਂ ਵਿਨੋਦੇਤਿ, ਏਕਟ੍ਠਕਥਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਨਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾਪੇਤਿ, ਥੇਰਵਾਦਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਨਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਤਿ ਵਿਨਯਧਰਾਨਂ ਕਾਰਣੋਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਉਹਾਪੋਹਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਵਾਦਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਮਾਣਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਇਮੇ ਚਾਨਿਸਂਸਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਤਞ੍ਚ ਸਮਾਰਭਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਂ ਸਰੀਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਂ, ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਮ੍ਪਿ ਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤਥੇਵ ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਨਾਮਾਦੀਸੁ ਲੋਕੇ ਵਿਸ੍ਸੁਤਾਸੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਚ ਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤਤੋਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ, ਵਿਨਯਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਯੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਾਰਂ ਵਿਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਂ. ਕਿਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਮੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਗ੍ਗਹਣਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਥੇਰਵਾਦਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਥੇਰਵਾਦਾ ਹਿ ਬਹਿਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੂਲ਼ਪਚ੍ਚਰਿਅਨ੍ਧਕਅਰਿਯਟ੍ਠਕਥਾਪਨ੍ਨਵਾਰਾਦਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਰੀ ਨਾਮ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ ਕਿਰ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਮੇਵ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ. ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਵਲ੍ਲਿਵਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਤ੍ਤਾ ਕੁਰੁਨ੍ਦੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਸਮ੍ਮ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਹਂ ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਮੇ ਨਿਸਾਮੇਨ੍ਤੂਤਿ ਗਾਥਾਯ ਤਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਮੇ ਮਮ, ਮਯਾ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਨਿਸਾਮੇਨ੍ਤੁ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਵੀਰਿਯਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਪੂਜਯਨ੍ਤਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਂ. ਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ? ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ. ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਪਦੀਪਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਹਿਤਾਹਿਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ, ਪਦੀਪਧਰਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ ਤਥਾਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਥਾਗਤੇ ਤਤ੍ਥ ਸੋਕਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਮਾਨਯਨ੍ਤਾ ਨਿਸਾਮੇਨ੍ਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯਾ ਤਥਾਗਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੧੮) ਵਚਨਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਸੋ ਪਦੀਪੋ ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੀਪੋ, ਭਗਵਾ.

ਯੋ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਞਾਤੋ ਅਵਬੁਦ੍ਧੋ, ਯੇਹਿ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮਤਿਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ. ਪੁਰੇਤਿ ਪੁਰਾ, ਪੋਰਾਣਤ੍ਥੇਰਾ ਵਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯੋ, ਉਪਯੋਗਬਹੁਵਚਨਂ.

ਯਂ ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਮਾਦਲੇਖਕਾਨਂ ਪਮਾਦਲੇਖਮਤ੍ਤਂ ਵਜ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ. ਕਿਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਮਾਣਂ? ਨ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਗਾਰਵਾਨਂ ਇਧ ਵਿਨਯਮ੍ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ, ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਸਚ੍ਚੇਪਿ ਅਲਿਕੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਮਾਦਲੇਖਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਮਾਦਲੇਖਂ ਵਜ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਪਮਾਣਂ ਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਤਤੋ ਚਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਜਾਤਤੋ ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਾਵਯਵਾ. ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਹਿਦਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਵਯਵਸਮ੍ਭਾਵਨਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਭਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਗਨ੍ਥੇਸੁ ਆਗਤਵਚਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਮੀਯਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋ, ਸਾਧੀਯਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕੇਨ ਸਾਧੀਯਤਿ? ਸੁਤ੍ਤੇਨ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੋ, ਕੋ ਸੋ? ਸੋ ਸੋ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਿ. ਤੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਚਨਾਨਮਤ੍ਥਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਾਨੁਰੂਪਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੀ, ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਸਮਾਸਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ – ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧; ੫.੪੭੯; ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ਪਾਰਾ. ੧) ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਚਨਾਨਮਤ੍ਥਂ ਆਗਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨੁਰੂਪਂ. ‘‘ਵਿਵਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੨੦) ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਚਨਾਨਮਤ੍ਥਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ. ਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਰੀਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਣ੍ਣਨਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਦੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪਮਾਣਤ੍ਤਾਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮਾਸਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਅਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਵੋਕ੍ਕਮਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਵਚਨਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਨੁਰੂਪਂ ਦੀਪਨਤੋਪਿ ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਵੋਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਭਾਰੋ’ਤਿ ਗਤਾ, ਮਯਂ ਪਨ ਵਤ੍ਵਾਵ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਦਙ੍ਗਵਿਨਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਵਿਨਯਸ੍ਸਬਹੁਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯੋ ਤਾਵ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਨਯੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਧਾਰਿਤਂ ਯੇਨ ਚਾਭਤਂ. ਯਤ੍ਥਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚੇਤਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਚਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹਚ੍ਚ ਭਾਸਿਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਅਤੀਤਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਚਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਸ੍ਸਪਿ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਜਨਨਤੋ. ਨਿਯਮਾਭਾਵਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟਿ…ਪੇ… ਸਂਸਾਰੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੬ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸ) ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਂ, ਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗੀਤਿਆਰੁਲ਼੍ਹਕ੍ਕਮਾਨੁਗਤਂ, ਤਂ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ.

ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਨਾਮ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਸਾਲਵਨਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਉਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਂ ਜਾਤਂ ਕਿਰ. ਯਮਕਸਾਲਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਾ ਕਿਰ ਸਾਲਪਨ੍ਤਿ ਸੀਸਭਾਗੇ, ਏਕਾ ਪਾਦਭਾਗੇ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਕੋ ਤਰੁਣਸਾਲੋ ਸੀਸਭਾਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੇ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਪਾਦਭਾਗਸ੍ਸ, ਮੂਲਖਨ੍ਧਵਿਟਪਪਤ੍ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸਾਲਾਨਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਵਚਨਂ ‘‘ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਪੀਤਿਜ ਹਾਸ ਚੇਤੋ ਅਵੇਰਮੁਖੇਨਾਭਤਕੁਣ੍ਡਲੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਹੇਤੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਵਾ ਮਾ ਸੋਚਿਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਮਾ ਪਰਿਦੇਵਿਤ੍ਥ ਵਾਚਾਯ ‘‘ਪਰਿਦੇਵਨਂ ਵਿਲਾਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਮਹਾਸਮਣੇਨਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਸੂਰਿਯਂ’ਸੂਭਿ ਪਟੁਕਰਾ’ਭਾ’ਰਿਣਸ੍ਸ ਤਾਣਾ ਇਤ੍ਯਤ੍ਰੇਵ. ਯਞ੍ਚ ਭਗਵਤੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਸ੍ਸਾਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਯਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਵਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਮਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪਨੀਤਾਨਿ. ਯਦਿ ਸੁਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਧਾਰੇਸ੍ਸਸੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਕਵਚਸਦਿਸਾਨਿ ਸਾਣਾਨਿ. ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਦਿਸਾ ਨਵ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਦਯੋ. ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਪਟਿਲਾਭਕ੍ਕਮੇਨ ‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਨਾਗਤੇ ਸਨ੍ਨਿਕਟ੍ਠੇ, ਤਥਾਤੀਤੇ ਚਿਰਨ੍ਤਨੇ;

ਕਾਲਦ੍ਵਯੇਪਿ ਕਵੀਹਿ, ਪੁਰਾਸਦ੍ਦੋ ਪਯੁਜ੍ਜਤੇ.

ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਮੇਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਨਵਙ੍ਗਾ. ਤਿਪਿਟਕਮੇਵ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਪਿਟਕਸਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਧਰਾ. ‘‘ਵਿਨਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਤਿਪਿਟਕਸਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਧਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਵਿਸੇਸੋ ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਅਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਸੁਤਂ, ਥੇਰੇਨ ਪਨ ਅਸਮ੍ਮੁਖਾਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਨ ਵਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾਤਿ ਵਿਭਾਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਸਿਪਿ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਰ ਉਚ੍ਚਿਨਨੇ. ਬਹੁਸਦ੍ਦੋ ਵਿਪੁਲ੍ਲਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਪਾਰਂ ਬਹੁ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮਿਤ੍ਯ’’ਤ੍ਰੇਵ. ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਤਿਪਿਟਕਸਬ੍ਬਪਅਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਧਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਬਹੁ ਚਾਨੇਨ…ਪੇ… ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਿਪਿਟਕਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹੇ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਨ ਬਹੁ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਤਰਥਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਤੇਹਿ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਚਨਵਿਰੋਧੋ ਚ. ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕੋ ਦਿਵਸੋ ਨਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੋ, ਕੋਲਾਹਲਦਿਵਸੋ ਨਾਮ ਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤੋ. ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨਤੋ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਨਂ ਨਾਮ. ਸ੍ਵੇਪੀਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਪੇਕ੍ਖਾਮਨ੍ਤਾਨੁਞ੍ਞਾਯ. ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਚਿਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗਵਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਲਦ੍ਧਨਯਤ੍ਤਾ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁ ਵਿਯ. ਛਡ੍ਡਿਤਾ ਪਤਿਤਾ ਉਕ੍ਲਾਪਾ ਛਡ੍ਡਿਤਪਤਿਤਉਕ੍ਲਾਪਾ. ਆਣਾ ਏਵ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਣਾਚਕ੍ਕਂ. ਏਕਤੋ ਏਤ੍ਥ ਨਿਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕਨਿਪਾਤਨਂ. ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਏਕੇਤਿ ਏਤਂ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਗਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ. ਪਠਮਂ ਵਾ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸਂ ਪਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਨ੍ਤਿਂ ਅਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨੇ ਏਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਉਭਯਥਾ ਚ ਆਪਾਥਂ ਗਤੋ, ਤੇਨ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਏਕਂ ਅਭੂਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਪਾਲਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ…ਪੇ… ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੀਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਪਠਮਂ ਆਵੁਸੋ ਉਪਾਲੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੯) ਵੁਤ੍ਤਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਵਚਨਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਥਾ ਹੋਤੁ, ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ ਕਤੋਤਿ? ‘‘ਵਤ੍ਥੁਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਵਿਚਾਰਣਾ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਕਰੀਯਤਿ. ਰਾਜਾਗਾਰਕੇਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ. ਅਭਿਰਮਨਾਰਹਂ ਕਿਰ ਰਾਜਾਗਾਰਮ੍ਪਿ. ਤਤ੍ਥ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨੇਤਂ ਏਵਂ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ. ਅਥ ਖੋ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੋ ਵਸੀਗਣੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਯਥਾ ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਾਕ੍ਕਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਥਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮੋਪਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਚੇ? ਇਮਿਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਙ੍ਗਹਂ ਪਞ੍ਚਪਿ ਨਿਕਾਯਾ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਕਥਂ ਪਨ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਤਿ? ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਨਿਕਾਯੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪੁਚ੍ਛਿਤਮ੍ਪਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮਂ ਮਾਤਿਕਾਵਿਭਙ੍ਗਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਸਬ੍ਬਂ ਅਨੁਰੂਪਵਚਨਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਪਞ੍ਚਪਿ ਨਿਕਾਯੇ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਰਾਜਾਗਾਰਕੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਰਾਜਾਗਾਰਕੇ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਵਚਨੇਨਪਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਰਾਜਾਗਾਰਕੇ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਗਹਕਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਗੇਹਸ੍ਸ ਕਾਰਕਂ ਤਣ੍ਹਾਵਡ੍ਢਕਿਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੋ ਦਟ੍ਠੁਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਵਿਚਰਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਾ ਜਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਗਹਕਾਰਕਗਵੇਸਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਸਬ੍ਬਾ ਤੇ ਫਾਸੁਕਾਤਿ ਤਵ ਸਬ੍ਬਾ ਅਨਵਸੇਸਕਿਲੇਸਫਾਸੁਕਾ ਮਯਾ ਭਗ੍ਗਾ. ਗਹਕੂਟਂ ਨਾਮ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਞਾਣਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮਯਂ. ਨ ਹਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮਯਂ ਞਾਣਂ ਖਨ੍ਧਸਭਾਵਭੇਦਤੋ. ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਸਿਥਿਲਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਾਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਵਿਨਯੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਪ੍ਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਨ ਪਾਣਸਙ੍ਖਾਤਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਕਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤਿਪਾਤੋ. ਤਥਾ ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਬ੍ਬਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੨੭) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਬਲੋ ਵਿਨੇਤੁਂ. ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵਤ੍ਥੁਂ ਪਾਰਾਜਿਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸੀਸੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਕੇਵਲਂ ਲੋਲਤਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਰੂਪਿਯਛਡ੍ਡਕਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਵਿਨਯੇਪਿ ਪਟਿਬਲੋ ਵਿਨੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤਿ, ਏਤੇਨ ਫਲਵਸੇਨ ਜਵਨਵਸੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਵਿਸਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ, ਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨੇਤ੍ਥ, ਦੇਸਨਾ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ;

ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਵਸੇਨੇਤਂ, ਸਾਸਨਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਵਸੇਨਾਪਿ ਕਥਾਤਿ ਚ;

ਦੇਸਨਾ ਸਾਸਨਾ ਕਥਾ, ਭੇਦਮ੍ਪੇਵਂ ਪਕਾਸਯੇ.

ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਥਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਸਾਸਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚੇਤਨਾ, ਤਥਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਸਯਤੋ ਲੋਕਿਯਾ’ਭਿਸਮਯੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਏਵ ਵਾ ਅਭਿਸਮਯੋ ਵਿਸਯਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਾਦਿਕਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ, ਤਂ ਕਥਂ ਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪਮਾਣਗ੍ਗਹਣਕਾਲੇ ਦੀਘੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਦਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ ਮਗ੍ਗਫਲਤ੍ਥਾਯ. ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਇਤਿਵਾਦਪਮੋਕ੍ਖਞ੍ਚ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਧਿਗਤਫਲਤ੍ਤਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਕੁਪ੍ਪੋ. ਪੁਨ ਖੀਣਾਸਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਰਹਨ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਸੇਕ੍ਖਂ. ਸੋ ਹਿ ਯਥਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਕਟਕਮਕੁਟਾਦਿਂ ਗੋਪੇਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏਵਂ ਸਹੇਤੁਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਾਸਂਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਭੇਦਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਵਾਯਮਿਤ੍ਵਾ ਤਾ ਏਵ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਤਿਸ੍ਸੋਵ ਵਿਜ੍ਜਾ ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ? ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਤਪਰਮੁਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਸਤ੍ਤਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਨਯਧਰੋ ਹੋਤਿ. ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ, ਲਹੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ, ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ, ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ…ਪੇ… ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਆਸਵਾਨਞ੍ਚ ਖਯਾ…ਪੇ… ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੭) ਸੁਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ. ਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਸਹੇਵ ਵਿਯ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਨਿ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਵਿਸੁਂ ਏਤੇਸਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਾਸਂਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋਵਿਜ੍ਜਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਞ੍ਞਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਾਸਂ ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਕਤ੍ਤਰਿ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਹੇਤੁਤ੍ਥੇ ਚ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਹੇਤੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾਤਿ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ.

ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾਨਯੋ.

ਦੁਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਨ੍ਨਭਾਰਾਤਿ ਪਤਿਤਕ੍ਖਨ੍ਧਭਾਰਾ. ‘‘ਭਾਰਾ ਹਵੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੨) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ. ਤੇਸੁ ਦਹਰਾ ਕਿਰ. ਜਮ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਂ.

ਦੁਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾਨਯੋ.

ਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਪਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਿ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਇਮੇਯੇਵ ਨਿਯਤਾ, ਨ ਮਹਗ੍ਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਣਿਧਿਵਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠੁਪਪਤ੍ਤਿਪਿ ਹੋਤਿ. ਅਤਿਚ੍ਛਥਾਤਿ ਅਤਿਚ੍ਚ ਇਚ੍ਛਥ, ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯੇਸਥਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕੇਟੁਭਂ ਨਾਮ ਕਬ੍ਯਕਰਣਵਿਧਿਯੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਥਂ. ਕਿਰਿਯਾਕਪ੍ਪਂ ਇਤ੍ਯੇਕੇ, ਕਤ੍ਤਾਖ੍ਯਾਦਿਲਕ੍ਖਣਯੁਤ੍ਤਸਤ੍ਥਂ. ਅਸਨ੍ਧਿਮਿਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ. ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਸਰੀਰੇ ਸਨ੍ਧਯੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਮਧੁਸਿਤ੍ਥਕੇਨ ਕਤਂ ਵਿਯ ਸਰੀਰਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਵਂਨਾਮਿਕਾ ਜਾਤਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਾਗਧਕੇਨ ਪਤ੍ਥੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਤ੍ਥਾ ਆਲ਼੍ਹਕਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਆਲ਼੍ਹਕਾਨਿ ਦੋਣਂ, ਚਤੁਦੋਣਾ ਮਾਨਿਕਾ, ਚਤੁਮਾਨਿਕਾ ਖਾਰਿਕਾ, ਵੀਸਤਿਖਾਰਿਕੋ ਵਾਹੋਤਿ. ਕੇਥੁਮਾਲਾਤਿ ‘‘ਸੀਸਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਓਭਾਸਪੁਞ੍ਜੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਰਾਜਿਦ੍ਧਿਅਧਿਕਾਰਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨੇਤਂ ਵਤ੍ਥੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ. ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਾਵਹਾਰਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰਾਜਾ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਿਲੇਸਦਮਨੇਨ ਦਨ੍ਤਂ. ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਗੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਾਚੀਨਮੁਖੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਤੇਨੇਵ ਪਰਿਚਯੇਨ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਆਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਭਾਸੀਤਿ ‘‘ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕੇਸਿ. ਅਪਰੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਣੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਮਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਗੁਣਾਧਿਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਪਦਂ ਮਗ੍ਗੋ. ਮਚ੍ਚੂਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦੋਸਾਧਿਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਮਾਦੋ ਪਦਂ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਘਸਰਣਗਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਭਣ੍ਡੁਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਤਦਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨਿਗ੍ਰੋਧਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵਕਿਤ੍ਤਨਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪੁਨ ਰਾਜਾ ਅਸੋਕਾਰਾਮਂ ਨਾਮ ਮਹਾਵਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ…ਪੇ… ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਵਿਹਾਰਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਕਾਰਾਪੇਸੀ’’ਤਿ. ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਸ੍ਸ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਪਰਿਭੋਗੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸੇਕ੍ਖਾਵ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਦਾਯਾਦਾ, ਤਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਮਹਿਨ੍ਦਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਂ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਲੋਕਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧੇਨ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ… ਓਰਸਂ ਪੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਵੇਦੇ –

‘‘ਅਙ੍ਗਾ ਅਙ੍ਗਾ ਸਮ੍ਭਵਸਿ, ਹਦਯਾ ਅਧਿਜਾਯਸੇ;

ਅਤ੍ਤਾ ਵੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮਾਸਿ, ਸ ਜੀਵ ਸਰਦੋਸਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਓਰਸੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਚੇ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਤੇ ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ ਕਸ੍ਮਾ ਨਾਰੋਚੇਨ੍ਤਿ? ਰਾਜਾ ‘‘ਥੇਰਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਅਮਚ੍ਚੇ ਪੇਸੇਸਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਪਿਚ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾਵ ਵਦਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਤ੍ਤਾ, ਚਣ੍ਡਭਾਵੋ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਅਮ੍ਬਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੇਲ਼ੁਯਾ ਵਤਿਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਅਮਚ੍ਚਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ ਰਾਜਾਣਾਪਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ? ‘‘ਸਾਸਨਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਦੀਪਕਤਿਤ੍ਤਿਰੋਤਿ ਕੂਟਤਿਤ੍ਤਿਰੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਕੂਟਤਿਤ੍ਤਿਰਕਮ੍ਮੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਪਿ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਪਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਸਾਣਿਪਾਕਾਰਨ੍ਤਿ ਸਾਣਿਪਾਕਾਰੇਨ. ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਦਤੀਤਿ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍ਵੇਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫). ਅਪਿਚ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਚ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਇਤਿਵੁ. ੪੩)-ਵਚਨਤੋ. ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕੋ ਚ ‘‘ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੭) ਵਚਨਤੋ. ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕੋ ਚ –

‘‘ਗਮਨੇਨ ਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਲੋਕਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕੁਦਾਚਨਂ;

ਨ ਚ ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਲੋਕਨ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ ਪਮੋਚਨਂ’’. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੦੭; ਅ. ਨਿ. ੪.੪੫);

‘‘ਅਨਮਤਗ੍ਗੋਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਂਸਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੨੪; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਕਪ੍ਪਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੬੧) ਵਚਨਤੋ. ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕਪਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਈਸਕਂ ਭਜਤਿ ਭਗਵਾ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੇਤਂ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਅਬ੍ਯਾਕਤਵਤ੍ਥੁਦੀਪਨਤੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਦੀਪਨਤੋ ਚ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੩੭). ਤਥਾ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਪਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਭਜਤਿ ‘‘ਲਦ੍ਧਾ ਮੁਧਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੭; ਸੁ. ਨਿ. ੨੩੦) ਵਚਨਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਮੁਧਾਤਿ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵੇਵਚਨਂ. ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾਦਿਕੋ ਚ ਭਗਵਾ ਸਞ੍ਞੀਭਵਅਸਞ੍ਞੀਭਵਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਭਵਵਸੇਨ. ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੀ ਚ ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਦਾਮਿ ਰਾਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬) ਵਚਨਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦੀ ਚ ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, ਵੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੩; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੫; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੫) ਵਚਨਤੋ, ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬) ਵਚਨਤੋ, ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ ਚ. ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਦਤੀਤਿ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ ਭਗਵਾਤਿ.

ਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾਨਯੋ.

ਪੁਪ੍ਫਨਾਮੋ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ. ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਏਕੇ. ਮਹਿਂਸਕਮਣ੍ਡਲਂ ਅਨ੍ਧਰਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਚ ਏਕੇ. ਪਞ੍ਚਪਿ ਰਟ੍ਠਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚੀਨਰਟ੍ਠਾਨਿ ਨਾਮ. ਰਾਜਗਹੇਤਿ ਦੇਵਿਯਾ ਕਤਵਿਹਾਰੇ. ਸਿਲਕੂਟਮ੍ਹੀਤਿ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟੇ. ਵਡ੍ਢਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਲਙ੍ਕਰਣਚੁਣ੍ਣਂ. ਅਰਿਯਦੇਸੇ ਅਤੀਵ ਸਮ੍ਮਤਂ ਕਿਰ. ਏਕਰਸੇਨ ਨਾਥਕਰਣਾ ਇਤਿ ਦਮਿਲ਼ਾ. ਸਾਰਪਾਮਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪਾਮਙ੍ਗਂ. ਪੇਤਵਤ੍ਥੁਆਦਿਨਾ ਸਂਵੇਜੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਸਮਯਤ੍ਥਂ ਸਚ੍ਚਸਂਯੁਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਮੇਘਵਨੁਯ੍ਯਾਨਂ ਨਾਮ ਮਹਾਵਿਹਾਰਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਲੇਣੇਸੂ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ਦਸਭਾਤਿਕਨ੍ਤਿ ਅਭਯਕੁਮਾਰਾਦਯੋ ਦਸ, ਤੇ ਇਧ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਥਵਸ੍ਸੋ ਪਵਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਾ ਪਵਾਰਣਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਠਮਪਵਾਰਣਾਯ ਵਾ ਪਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਮਾਸਂ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਂ ਅਵੋਚ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਮਹਾਵੀਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗਹੇਤੁਂ. ਮਹਾਵੀਰੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋਪਚਾਰੇਨ ਧਾਤੁਯੋ ਵਦਤਿ. ਜਙ੍ਘਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਥੂਪਸ੍ਸ ਜਙ੍ਘਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਾਤੁਲਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਾ ਚੂਲ਼ੋਦਰਮਹੋਦਰਾ. ਧਰਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਰਸ੍ਮਿ ਸਰਸਰਸ੍ਮਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਲੇਖਾਸਾਸਨਂ ਅਪ੍ਪੇਸਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਮੁਖਸਾਸਨਮਵੋਚ. ਦੋਣਮਤ੍ਤਾ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿਯਾ ਦ੍ਵਾਦਸਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਾ ਕਿਰ. ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਹਿ ਪਞ੍ਚ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਆਵਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਫਲੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ, ਤਾ ਪਨ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਵ. ਕਤ੍ਤਿਕਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇਤਿ ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਠਮਦਿਵਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹਾਬੋਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਨਾਗਯਕ੍ਖਾਦਿਦੇਵਤਾਕੁਲਾਨਿ. ਗੋਪਕਾ ਨਾਮ ਰਾਜਪਰਿਕਮ੍ਮਿਨੋ ਤਥਾਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾ. ਤੇਸਂ ਕੁਲਾਨਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿਪਿ ਕੇਚਿ. ਉਦਕਾਦਿਵਾਹਾ ਕਾਲਿਙ੍ਗਾ. ਕਾਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕੁਲਂ ਕਾਲਿਙ੍ਗਕੁਲਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ.

ਪਠਮਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇਤਿ ਦੁਤਿਯਉਪੋਸਥਸ੍ਸ ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੇਹਿ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਸਮੁਦ੍ਦਸਾਲਵਤ੍ਥੁ. ਸੋਲ਼ਸ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕੁਲਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਮਚ੍ਚਕੁਲਾਨਿ. ਮਹਾਅਰਿਟ੍ਠਤ੍ਥੇਰੋ ਚੇਤਿਯਗਿਰਿਮ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ. ਅਮਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਵੇਣਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਸਮ੍ਪਤਿਕਾਲਵਸੇਨਾਹ. ਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ. ਵਿਨਯੋ ਸਂਵਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਵਾ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਮਗ੍ਗਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣੇ ਅਸਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਵਾ, ਸਤਿਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਨਿਸਾਤਿ ‘‘ਵਿਨਯੋ ਸਂਵਰਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਕਾਰਣਪਰਮ੍ਪਰਾ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਰਹਿਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤਦਤ੍ਥਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਨਯਕਥਨਂ ਵਿਨਯਮਨ੍ਤਨਞ੍ਚ ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਪਰੇਸਂ ਸੋਤਸ੍ਸ ਓਦਹਨਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ. ਤਤੋ ਉਗ੍ਗਹਿਤਵਿਨਯਕਥਾਮਨ੍ਤਨਾਨਂ ਤੇਸਂ ਉਪਨਿਸਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਪਰਮ੍ਪਰਾ ਸਿਦ੍ਧਾਯੇਵਾਤਿ ਨ ਪੁਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਉਪਨਿਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨੇਵ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਏਤਦਤ੍ਥਂ ਸੋਤਾਵਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੇ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਪਰਹਿਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਮੂਲਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਯਥਾ ਯਥਾ ਯਂ ਯਂ, ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ ਪਦਂ ਇਧ;

ਤਂ ਤਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸਬ੍ਬਂ, ਪਯੋਜੇਯ੍ਯ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋਤਿ.

ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੋ

ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਮਹਾਵਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਿਨਯਨਿਦਾਨੇ ਆਰਭਿਤਬ੍ਬੇ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਭੋ ਕਿਮਤ੍ਥੋਤਿ ਚੇ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਵਿਨਯਨਿਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਪਠਮਂ ਆਵੁਸੋ ਉਪਾਲਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਵੇਸਾਲਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨਿਦਾਨਪੁਚ੍ਛਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਪਠਮਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਕਿਂਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਸਾਧਾਰਣਮਹਾਨਿਦਾਨਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯਾਤਿ? ਨਾਯੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਮਹਾਨਿਦਾਨਂ ਪਠਮਮਾਹ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਆਰੋਪਿਤਾਨਿ. ਕਥਂ ਆਰੋਪਿਤਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਵਿਨਯੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ, ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਮੇਵ. ਅਪੁਚ੍ਛਿਤਾਨਿਪਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਆਦੀਨਿ ਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਗਣਸਜ੍ਝਾਯਮਕਂਸੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸੇਵ ਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਨਧਿਕਾਰਿਕਂ ਵਾ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਵਾ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨਿਦਾਨਪੁਚ੍ਛਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦੇਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਦਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਵਿਨਯਨਿਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ.

ਇਦਾਨਿ ਨਿਦਾਨਭਣਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਵਕ੍ਖਾਮ – ਵਿਨਯਸ੍ਸਆਣਾਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਤਾਵ ਆਣਾਰਹਭਾਵਦੀਪਨਂ, ਆਣਾਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਨਯਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਵਿਸਯਭਾਵਦੀਪਨਂ, ਆਣਾਯ ਠਿਤਾਨਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਦੀਪਨਞ੍ਚਾਤਿ ਤਿਵਿਧਮਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ. ਕਥਂ? ਆਣਾਸਾਸਨਾਰਹੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾ, ਅਧਿਗਤਗੁਣਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਤਾਦਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਅਰਸਰੂਪਤਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਕਮ੍ਪਨਤੋ ਭਗਵਤੋ ਤਾਦਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਭਵਪਰਿਯਾਯਦੀਪਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਧਿਗਮਪਰਿਦੀਪਨੇਨ ਅਧਿਗਤਗੁਣਵਿਸੇਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਨਾਹਂ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇਵਕੇ…ਪੇ… ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਜੇਟ੍ਠੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨੇਨ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਇਦਞ੍ਚ ਭਗਵਤੋ ਆਣਾਰਹਭਾਵਦੀਪਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ. ‘‘ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍ਵਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍ਵਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤੋਵ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਨਞ੍ਞਵਿਸਯਭਾਵਦੀਪਨਂ. ‘‘ਸਾਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਥਵਿਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਏਕਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਾਣਿਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਬ੍ਬੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ਇਮੇਹਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤੀਹਿ ਸੀਹਨਾਦੇਹਿ ਆਣਾਯ ਠਿਤਾਨਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਦੀਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਾਦੀਸੁ ਅਵਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਭਗਵਾ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਮੇਵ ਤਦਾ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਚੇ? ਨਲ਼ੇਰੁਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਤਿਸਞ੍ਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਅਕਿਲਮਨਤ੍ਥਂ, ਵੇਰਞ੍ਜਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਸਾਦਸਞ੍ਜਨਨਤ੍ਥਂ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵਦੀਪਨਟ੍ਠਾਨਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਹੇਤੁਭੂਤਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਟ੍ਠਾਨਭੂਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਬਲਵਕਾਰਣਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕਾਲੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ…ਪੇ… ਤੇਨ ਕਾਲੇਨਾ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਸਙ੍ਗਹਕਾਰਣੇਸੁ ਪਠਮੇਨ ਭਗਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾਦਿਨਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਂਰਕ੍ਖਣੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਦਰਂ ਜਨੇਤਿ. ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਰਿਸਾਵਚਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏਵਂ ਪਰਿਸਾ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਏਵਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੇਨ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੇਨ ਚ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤਿਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੇਨ ਕੁਲਾਨੁਗ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਏਵਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵੇਨਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਂ ਨ ਲੋਲੁਪ੍ਪਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਕੇਵਲਂ ਪਰਦਤ੍ਤੁਪਜੀਵਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤੇਨਾਤਿਆਦਿਪਾਠਸ੍ਸ…ਪੇ… ਵਿਨਯਸ੍ਸਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਤੇਨਾਤਿਆਦਿਪਾਠੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਨਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਤੇਨਾਤਿਆਦਿਪਾਠਮ੍ਹਾ, ਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਨਯੋ ਇਧ;

ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸਯਨ੍ਤੋਵ, ਕਰੇ ਵਿਨਯਵਣ੍ਣਨ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਚੇ? ਨਨੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਚਨਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਨਾਤਿਆਦਿਪਾਠਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸਯਨ੍ਤੋ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਵਿਨਯਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਚਨਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਨਿਦਾਨਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਕੇਨ ਧਾਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਨਯਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵਦੀਪਨਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਪਿ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ‘‘ਨਾਨਾਵਿਧਭਿਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਵਸਨੋ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਵਿਨਯਸ੍ਸਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਧ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮਯਸ੍ਸ, ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮਯਸ੍ਸ ਅਤੀਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਾਨਂ ਵਸੀਨਂ ਸੁਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਥਂ? ‘‘ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ, ‘‘ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਤਦਨੁ…ਪੇ… ਦਸ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਚ ਖਨ੍ਧਕੇਸੁ ਚ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਿਨਯਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਵਚਨਤੋ ਯੋ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਯਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਸੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮਯੋ ਚ ਸੁਵਿਦਿਤੋ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਧਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਨਾਯਂ ਨਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਵਿਹਰਤਿਪਦੇਨ ਏਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਪਠਮਂ ਯਂਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਨੋ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਥਂ? ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਯੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲੀ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ…ਪੇ… ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਸੁਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਮੇਵੇਤਂ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਸਮ੍ਪਤਿਕਾਲਵਸੇਨ ਤਦਿਤਰੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਨਯੇ ਯੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਤਬ੍ਬਹੁਲੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਨਾਤਿ ਪਦਂ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਤੇਨਾਤਿ ਪਦਂ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ ਭਵੇਯ੍ਯ. ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ ਉਰੁਵੇਲਾਯਂ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤੇਨਾਤਿ ਪਦਞ੍ਚ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਸਂ ਤੇਨ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਥੋ ਅਵਿਦਿਤੋ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਤੋ ਪਠਮਂ ਤਦਤ੍ਥਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਯਂਨਿਦ੍ਦੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ ‘‘ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦੀਸੁ ਅਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਕਾਲਪਰਿਦੀਪਨਸ੍ਸ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਪਦਭਾਵੇਨਪਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤੁਮਰਹਤਿ ‘‘ਯਦਿਦਂ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤੇਨ ਘਟੇਨ ਪਟੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਨਿਯਮਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿ. ਕੇਨ ਪਨ ਸਮਯੇਨ? ਪਰਭਾਗੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਸਮਯੇਨ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਵਿਤਕ੍ਕਸਮਯੋ ਚੇ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ‘‘ਪਰਤੋ ਇਧ ਪਨ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਯੋ ਹਿ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮਯੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾਦੀਹਿਪਿ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਨ, ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਯ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਧ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਕਸ੍ਮਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਹਿ ਚੋਦਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨ ਕਰਣਵਚਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਆਚਰਿਯੋ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮਯੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਸਮ੍ਪਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਕਰਣਵਚਨਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਨ ਕਰਣਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਿਦ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮਯਞ੍ਚਾਤਿ ਆਗਮਨਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯਂ ਤਦਨੁਰੂਪਕਾਲਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਞ੍ਚ ਆਗਮਨਕਾਲਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਥਾ ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਸਮਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖਣਸਮਯਾਨਂ ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਥਾ ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਕਾਲਸਮਯਾਨਂ ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਯਾ, ਅਪਿਚ ਆਗਮਨਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਯੋ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਆਗਮਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਸਮਯਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਸੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਵਿਸੁਂ ਕਾਲੋ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਗਹਿਤੋਤਿ ਚ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਸ੍ਵੇਪੀਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਮਯੋ ਕਾਲਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸ੍ਵੇਤਿ ਨਿਯਮਿਤਕਾਲੇ ਇਤਰੇਸਂ ਆਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮਵਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਯਥਾਨਿਯਮਿਤਕਾਲੇਪਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮਵਾਯਾਨੁਰੂਪਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਸ੍ਵੇਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦਿਵਸੇ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਕਾਲਨਿਯਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਲਸਮਯਾਨਂ ਨ ਏਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਕਾਲਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਖਣੇ ਖਣੇ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਯਸਿ ਚ ਜੀਯਸਿ ਚ ਮੀਯਸਿ ਚੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੯੮) ਚ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਾਸਤਿ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਚ ਖਣਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥੋ, ਤਥਾ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਮੇਕੇਨ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਖਣਸਮਯਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਏਕਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਖਣੋ ਓਕਾਸਲਾਭੋ, ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਣਵਜ੍ਜਿਤੋ ਨਵਮੋ ਖਣੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਚ੍ਛੇਦਾਦਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਮਯੇ ਏਤ੍ਥ ਪਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੋ. ਸ੍ਵੇਵ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਮ੍ਬਰੁਰੁਕ੍ਖਪਨ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰਂ. ਏਕਸਾਲਕੇਤਿ ਏਕੋ ਸਾਲਰੁਕ੍ਖੋ. ‘‘ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਪਟਿਲਾਭਾ. ਧੀਰੋਤਿ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨਾਞ੍ਞੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨੇਨ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਾਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਚਤੂਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰਤਾਯਟ੍ਠੋ. ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ ਕਾਰਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ. ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ. ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠਾਦਿਕੋਵ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਸਮਯੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਆਲੋਕਪਾਤੁਭਾਵਾਦੀਹਿ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਪਾਕਟੋ. ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਸਮਯੋਪਿ ਕਾਲ਼ੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਨ ਕਾਲ਼ੋਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਕਟੋ. ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਚ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ.

ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਤਂ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਤਾਵ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ. ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਵਿਹਾਰੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਸਮਯਞ੍ਹਿ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਸਮਯਂ. ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਭਗਵਤੋ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਾਵਲੋਕਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਕਰਣਂ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਂ. ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵਯਂ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੩; ਉਦਾ. ੧੨, ੨੮) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਭਗਵਾਪਿ ਕਰੋਤਿਯੇਵ. ਅਥ ਵਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਆਦਿਸਮਾਯੋਗਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਂ ਵਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਾਸੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹਿ ਕਾਲਤ੍ਥੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ-ਕਾਰੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਕਾਲਸਮੂਹਖਣਸਮਵਾਯਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਸਮਯਟ੍ਠੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਾਲਸਮੂਹਟ੍ਠੋ ਸਮਯੋ ਕਥਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤਿ? ਅਧਿਕਰਣਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਜਾਤੋਤਿ ਯਥਾ, ਏਵਂ ਕਾਲਟ੍ਠੋ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ ਰਾਸਟ੍ਠੋ? ਯਵਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਜਾਤੋਤਿ ਯਥਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਲਟ੍ਠੋ ਸਮੂਹਟ੍ਠੋ ਚ ਹੋਤਿ, ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਦਾਨਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਨ’’ਮਿਚ੍ਚਾਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਭਾਵੋ ਨਾਮ ਕਿਨ੍ਤਿ? ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ, ਸਾ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਾ ਪਨ ਸਮਯਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਖਣੋ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਵਮੋ ਖਣੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਮਵਾਯੋ ਨਾਮ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣਕਾਰਣਸਮਵਾਯਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਭਾਵੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਮੇਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਇਧ ਵਿਨਯੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਚ ਇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸੋ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ‘‘ਤਥਾਗਤੋਵ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਸਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਸਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾ, ਅਨ੍ਨਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਂ ਵਾ ਲਭਾਮੀਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਸਤੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਯਞ੍ਚ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਞ੍ਚ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ ‘‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ, ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੬੨) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਾ ਕਾਲਦ੍ਧਾਨੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇਤਿ ਦੁਤਿਯਾਤ੍ਰ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਮਾਸਮਧੀਤੇ ਦਿਵਸਮਧੀਤੇ’’ਤਿ ਯਥਾ. ਇਧ ਪਨ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਕਰਣਵਚਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਮਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸਿ. ਯਸ੍ਸ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋਵ ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਯਮਭੂਤੋ ਕਾਲੋ ਪਨ ਕਰਣਮੇਵ ਤਂ ਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਦਂ ਕਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਯਥਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਯੋਜਿਯਮਾਨੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਯੋਜਿਤੋ. ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੋ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਂ ਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਛਾ ਯੋਜੇਸਿ, ਤਂ ਯੋਜਨਾਸੁਖਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਲਿਖਿਤਂ. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ‘‘ਆਚਰਿਯੇਨ ਲਿਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯੋ ਨਾਮ ਆਨਨ੍ਦਾਚਰਿਯੋ ਕਲਸਪੁਰਵਾਸੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਥ ਸਵੇਵਚਨਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਥੇਰੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਸੁਗਤੋਤਿਆਦੀਨਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਥ ਇਮਸ੍ਸੇਵ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਗਹਣੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਕ੍ਕਮਂ ਅਜਾਨਤਂ ‘‘ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਅਭਿਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ (ਪਾਰਾ. ੩੬) ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿਆਦਿਕਞ੍ਚ (ਪਾਰਾ. ੩੯) ‘‘ਸਾਦਿਯਿ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ. ਨਾਹਂ ਭਗਵਾ ਸਾਦਿਯਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਞ੍ਚ (ਪਾਰਾ. ੭੨) ਤਥਾ ਪੁਰਾਣਵੋਹਾਰਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਪਞ੍ਞਾਪਨਞ੍ਚ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨੁਜਾਨਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਵਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੁਦ੍ਧਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਙ੍ਕਾ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘‘ਤਥਾ ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਛਵਸ੍ਸ ਖੇਲ਼ਾਸਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੩੬) ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਫਰੁਸਵਚਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਖੀਣਾਸਵਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਙ੍ਕਾ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਦੁਭਯਸਙ੍ਕਾਵਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਇਦਮੇਵ ਪਦਦ੍ਵਯਗ੍ਗਹਣਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ – ਕਾਮਂ ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧੋਯੇਵ, ਭਗ੍ਗਸਬ੍ਬਦੋਸਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾਵ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਤਿ. ਪਰਤੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤੇ ਸੇਤੁਘਾਤੋ ਤਥਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੬). ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਣ੍ਹੇਨਪਿ ਕੇਸਿ ਵਿਨੇਮਿ ਫਰੁਸੇਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੧).

ਅਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁਮ੍ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਨ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਕਦਾਚਿ ਮੂਲਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੂਲਾਨਿ ਨ ਕਦਾਚਿ ਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ ਹੇਤੂ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੧ ਆਦਯੋ), ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨਂਯੇਵਾਤਿਆਦਿਨਯੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਪੁਚਿ ਵੁਚ੍ਚਤੇ ਕੁਟ੍ਠਾ, ਤੇ ਮਨ੍ਦਯਤਿ ਨਾਸਯਤੀਤਿ ਪੁਚਿਮਨ੍ਦੋ. ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਸਤ੍ਤੇ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਪਕਾਰਬਹੁਲਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯਾਤਿ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਹਿਤਤ੍ਥਾਯ. ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਹਿਤੂਪਦੇਸਕੋ ਹਿ ਭਗਵਾ. ਸੁਖਾਯਾਤਿ ਸੁਖਤ੍ਥਾਯ. ਚਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਕਾਰਕਸੁਖਸਮ੍ਪਦਾਯਕੋ ਹਿ ਏਸ. ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਵਿਯ. ਲੋਕਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਾ ਹਿ ਏਸ. ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤੇਯੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਗ੍ਗਫਲਾਧਿਗਮਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਰਮਤ੍ਥਤ੍ਥਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ, ‘‘ਹਿਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਸੁਖਾਯਾਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਤ੍ਥਾਯ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਸੁਖਾਭਾਵਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਙ੍ਘਾਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਮਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਸਬ੍ਬਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਕੋਸਮ੍ਬਕਸੁਤ੍ਤੇਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯੨) ‘‘ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾਨਮ੍ਪਿ ਤਾਸਂ ਪਞ੍ਞਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ ਧਿਤਿਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਨਂ ਵਿਯ. ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਾ ਸੁਤਾਤਿ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਤਮੇਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪਾਪਕਾ ਸਮਾਚਾਰਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੫੪) ਵਿਯ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਵਾ. ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਭਵੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ. ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਭੂਤਸ੍ਸ. ਕਥਂ ਭੂਤਸ੍ਸ? ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋਤਿ ਅਭਿਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਮੇਤ੍ਤਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਹੇਤੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਮਭਵੇ ਏਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਾਦੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਣੀਤਾ ਕਾਮਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਤਦੁਪਗਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਪਿ ਕਾਮਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਾ, ‘‘ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਜਨਕਕਾਰਣਂ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਹੋਤਿ ਜਨਕਂ. ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ‘‘ਯਮ੍ਪਿਚ੍ਛਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੮੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੧; ਵਿਭ. ੧੯੦) ਵਚਨਤੋ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਵਚਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਏਵ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਰੂਪਾਦਿ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹਾਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਰੂਪਾਦਿ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਕਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਵਿਭ. ੨੦੩) ਚ ‘‘ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੪) ਚ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਣ੍ਹਾਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਇਧ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਸਙ੍ਕਰਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ..ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੦੨) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਹੇਤੁਫਲਸਙ੍ਕਰਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਨ ਸਙ੍ਕਰਦੋਸੋਤਿ ਚੇ? ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ.

ਕਥਂ? ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਏਕੋ ਵਾਰੋ, ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਦੁਤਿਯੋ, ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਤਤਿਯੋ, ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੀਣਿ ਚ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਾਸਵਾਨੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥੋ, ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੀਣਿ ਚ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਾਸਵਾਨਿ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਸਾਸਵਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਞ੍ਚਮੋ ਵਾਰੋਤਿ. ਆਮ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਥਾਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨਿਯੇਯੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਸੋ ਚ ਨਯੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ’’ਚ੍ਚੇਵਾਹ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨਿਯਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇਸੁ ਵਿਯ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨਿਯੋਵ ਪਮਾਣਂ ਤਤ੍ਥ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਯਾਯਂ ਤਣ੍ਹਾ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ…ਪੇ… ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਵਿਭ. ੨੦੩). ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫) ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਮਾਣਮੇਵ. ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੮੬ ਆਦਯੋ) ਵਚਨਤੋ ‘‘ਕਸਿਣਾਨੀ’’ਤਿ ਝਾਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਕੇਚਿ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ. ‘‘ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਾਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕੂਲਾਤਿ ਸਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਤਿਗੋਚਰਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਦ੍ਧਾਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਬਾਹੁਸਚ੍ਚਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋਪਟ੍ਠਿਤਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਤਾਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ. ਸਭਾਵਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਤੋ. ਨ ਚਵਤੀਤਿ ਦੇਵੇ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਞਾਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਂ. ਦਟ੍ਠੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਨ ‘‘ਨਾਹਂ ਗਮਨੇਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਞਾਤੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਲੋਕਂ. ਗਮਨੇਨ ਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਰੀਰਗਮਨੇਨ, ਅਗਤਿਗਮਨੇਨ ਵਾ ਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਰਿਯਗਮਨੇਨ ਲੋਕਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ ਪਮੋਚਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਮਿਤਾਵੀਤਿ ਸਮਿਤਕਿਲੇਸੋ. ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿਕਾ. ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿਕਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ ਲੋਕੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹਿ ਸਕਸਕਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮ. ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਦਿਸਾਤਿ ਉਪਯੋਗਬਹੁਵਚਨਂ. ਭਨ੍ਤਿ ਪਟਿਭਨ੍ਤਿ. ਕੇ ਤੇ? ਤੇਯੇਵ ਵਿਰੋਚਮਾਨਾ ਪਭਸ੍ਸਰਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਵ. ‘‘ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦਯੋ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਠਿਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤੋ ਲੋਕਧਾਤੁ ਅਯਂ. ‘‘ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਭੇਦਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕਂ, ਆਸਯਾਨੁਸਯਭੇਦਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਂ, ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਦਿਪਰਿਮਾਣਤੋ ਓਕਾਸਲੋਕਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਲੋਕਵਿਦੂ.

ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਲੋਕਿਯਂ, ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਲੋਕਂ ਕਥਂ ਅਭਿਵਤਿ? ਅਸਦਿਸਾਨੁਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਗਤਿਕਂ, ਲਹੁਤਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਚ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਦ੍ਵਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਵਂਲਹੁਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਰੇਸ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰੋ ਪਞ੍ਚਦਸਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ. ਅਗ੍ਗਿਸਿਖਧੂਮਸਿਖਾ ਚ ਨਾਗਾ ਕਿਰ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕਂ ਪਦਂ ਅਤ੍ਥਪਦਂ. ਏਕਤ੍ਥਦੀਪਕਂ ਪਦਂ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਵਾਕ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਟ੍ਠ ਦਿਸਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵਾ. ਸਤ੍ਥਵਾਹੋ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਪਾਤਿਤੋ ਯਥਾ ਪਿਸਿਤਾਸੋ ਪਿਸਾਚੋ. ਉਦਕੇ ਮਣ੍ਡੂਕੋ ਅਹਂ ਆਸਿਂ, ਨ ਥਲੇ ਮਣ੍ਡੂਕੋ, ਵਾਰਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਗੋਚਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਤਵ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸਨ੍ਨਿਰੁਮ੍ਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਅਨਾਦਰਤ੍ਥੇ ਵਾ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਏਵਰੂਪਾ ਇਦ੍ਧਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਿਕਂ ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਫਲਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਕਤ੍ਤਰਿ. ਬੋਧੇਤਾਤਿ ਹੇਤੁਕਤ੍ਤਰਿ. ਸੇਟ੍ਠਤ੍ਥਦੀਪਕਂ ਵਚਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਉਤ੍ਤਮਂ. ਸਚ੍ਛਿਕਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣਵਸੇਨ ਸਯਮ੍ਭੁਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਏਵ ਵਾ ਞਾਤਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾਤਿਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਭਗੀ ਭਗਵਾ ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦੀਨਂ. ਭਜੀ ਅਰਞ੍ਞਵਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ. ਭਾਗੀ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਸ੍ਸ. ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਗਣਭਗ੍ਗਮਕਾਸਿ. ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਨੋ ਭਾਵਿਤਕਾਯੋ. ਭਵਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਤਂ ਗਤੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਗੋ.

‘‘ਲੋਭਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਜਹਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਇਤਿਵੁ. ੧) ਨਯੇਨ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨਾਗਤੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਸਂਕਿਲੇਸਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾਸੁਭੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਵਿਪਰਿਯੇਸਾ. ਚੀਵਰਹੇਤੁ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤ ਸੇਨਾਸਨਇਤਿਭਵਾਭਵਹੇਤੁ ਵਾ (ਅ. ਨਿ. ੪.੯). ਚੇਤੋਖਿਲਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਧਮ੍ਮੇ, ਸਙ੍ਘੇ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਕੁਪਿਤੋਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੯; ਵਿਭ. ੯੪੧) ਆਗਤਾ ਪਞ੍ਚ. ਕਾਮੇ ਅਵੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਕਾਯੇ, ਰੂਪੇ, ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਉਦਰਾਵਦੇਹਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤੀਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੦; ਵਿਭ. ੯੪੧) ਆਗਤਾ ਪਞ੍ਚ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ. ਵਿਵਾਦਮੂਲਾਨਿ ਕੋਧੋ ਉਪਨਾਹੋ ਮਕ੍ਖੋ ਪਲ਼ਾਸੋ ਇਸ੍ਸਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਾਯਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਥਮ੍ਭੋ ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸਿਤਾ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਤਾ (ਅ. ਨਿ. ੬.੩੬; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੨੫). ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਕੋਧੋ ਮਕ੍ਖੋ ਇਸ੍ਸਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸਿਤਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੯੪੪) ਆਗਤਂ. ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭੋ, ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਏਵਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ, ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆਰਕ੍ਖੋ, ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਂ, ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨ…ਪੇ… ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੦੪; ੩.੩੫੯; ਅ. ਨਿ. ੯.੨੩; ਵਿਭ. ੯੬੩) ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ. ਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਛ, ਤਾ ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨੇਵ ਅਟ੍ਠਾਰਸ, ਤਾ ਏਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸੁਪਾਦਾਯ ਅਟ੍ਠਾਰਸ, ਬਾਹਿਰਸ੍ਸੁਪਾਦਾਯ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਤਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਤਾ ਅਤੀਤੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਅਨਾਗਤੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨੀਤਿ. ਮਾਰੇਤੀਤਿ ਮਾਰੋ, ਪਮਾਦੋ ‘‘ਪਮਾਦੋ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੧) ਵਚਨਤੋ. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਵਿਨਾਸਨਤੋ ਵਾ ਕਿਲੇਸਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਾਰੋ’’ਤਿ, ਵਧਕੂਪਮਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾਵ ਮਾਰਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਪਨਤੋ, ਜਾਤਸ੍ਸ ਜਰਾਦਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਮਾਰਾ. ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਜੀਵਿਤਮਾਰਣਤੋ ਮਚ੍ਚੁ ਮਾਰੋ. ਅਣਿਮਤਾ ਨਾਮ ਪਰਮਾਣੁ ਵਿਯ ਅਦਸ੍ਸਨੂਪਗਮਨਂ. ਲਘਿਮਤਾ ਸਰੀਰੇਨ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸੀਘਗਮਨਂ. ਮਹਿਮਤਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿਪਾਣਿਨਾ ਪਰਾਮਸਨਾਦਿ. ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਦੇਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਪਕਾਸਨਤਾ, ਲਾਭਕਸ੍ਸਤ੍ਥਸਾਧਨਂ ਵਾ ਪਾਕਮ੍ਮਂ. ਈਸਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸਯਂਵਸਿਤਾ. ਵਸਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਪਰਵਸਿਤਾ. ਯਤ੍ਥਕਾਮਾਵਸਾਯਿਤਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥਿਚ੍ਛਤਿ ਯਦਿਚ੍ਛਤਿ ਯਾਵਦਿਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਾਵ ਤਦਤ੍ਥਸਾਧਨਂ. ਪੀਲ਼ਨਸਙ੍ਖਤਸਨ੍ਤਾਪਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਮਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਇਦਂ ਚੋਦਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ – ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਅਞ੍ਞਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਆਵਿਭਾਵਤੋ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖੇਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਰਬ੍ਭ ਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ (ਵਿਭ. ੭੯੪) ਨਯੇਨ ਏਕੇਕਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨਾਪਿ ਸਚ੍ਚਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦) ਨਯੇਨ ਏਕਂ ਸਚ੍ਚਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਏਕੇਕਂ ਸਚ੍ਚਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਾਵ ਸਭਾਵਤੋ ਪੀਲ਼ਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਯੂਹਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮੁਦਯੇਨ ਆਯੂਹਿਤਂ ਸਙ੍ਖਤਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਸੋ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਮਗ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਹਰੋ ਸੁਸੀਤਲੋ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ ਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸੁਨ੍ਦਰਿਯਾ ਅਨਭਿਰੂਪਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਭਾਵਤੋ ਆਯੂਹਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸਪਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਦਾਨਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ ਅਸਪ੍ਪਾਯਭੋਜਨਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬ੍ਯਾਧਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਧਿਨਿਦਾਨਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਵਿਸਂਯੋਗਭੂਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਂਯੋਗਟ੍ਠੋ. ਨਿਯ੍ਯਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠੋਤਿ. ਤਥਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਵਿਵੇਕਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ. ਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਸੋਪਿ ਚ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਤੋ ਏਵਾਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵੋ ਅਤਿਵਿਯ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਅਮਤਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਵਿਸਂ, ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸਾਪਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਨਾਯਂ ਹੇਤੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਯਂ ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ. ਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ ਪਰਮਸੁਖੁਮਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੋ ‘‘ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਵਤ ਮੇ ਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੋਗਾਤੁਰਕਪਣਜਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਇਸ੍ਸਰਜਨਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਭਾਵੋ ਵਿਯਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ, ਏਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਚ ਇਤਰੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਆਵਿਭਾਵਤੋ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪਧਿਵਿਵੇਕੋ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾ.

ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਥਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ. ਪਤਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾ. ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤੇਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਕਰੁਣਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਥ ਵਾ ਕਿਂ ਸੋ ਪਵੇਦੇਸੀਤਿ? ਞਾਣਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਿਲੋਕਹਿਤਭੂਤਮੇਵ. ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਕੀਦਿਸਂ? ‘‘ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਨੇਨ ਵਚਨੇਨ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਾਸਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਓਵਾਦਪਰਿਯਤ੍ਤਿ. ਕਿਚ੍ਚਸੁਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਕਿਚ੍ਚਸੁਦ੍ਧਿਯਾ. ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨਾਮ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਂ, ਨਵਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿਆਦਿਕਂ ਵਾ. ਮਗ੍ਗਮੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਸਕਂ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ ਇਧ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮ. ਛਸੁ ਅਤ੍ਥਪਦੇਸੁ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਕਾਸਨਂ ਸਙ੍ਕਾਸਨਂ. ਆਦਿਤੋ ਕਾਸਨਂ ਪਕਾਸਨਂ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਂ ਵਿਵਰਣਂ. ਪੁਨ ਵਿਭਾਗਕਰਣਂ ਵਿਭਜਨਂ. ਓਪਮ੍ਮਾਦਿਨਾ ਪਾਕਟਕਰਣਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣਂ. ਸੋਤੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਤੋਸਜਨਨੇਨ, ਚਿਤ੍ਤਨਿਸਾਨੇਨ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਣਤੋ ਅਕ੍ਖਰਂ, ‘‘ਏਕਕ੍ਖਰਪਦਮਕ੍ਖਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਵਿਭਤ੍ਤਿਅਨ੍ਤਂ ਪਦਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਯਤੀਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਵਾਕ੍ਯਂ. ਪਦਸਮੁਦਾਯੋ ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਂ. ਵਿਭਾਗਪਕਾਸੋ ਆਕਾਰੋ ਨਾਮ. ਫੁਸਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋਤਿਆਦਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਪਦੇਸੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ. ਫੁਸਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਸੋ ਤਿਵਿਧੋ – ਸੁਖਵੇਦਨੀਯੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨੀਯੋਤਿ. ਏਤੇਸੁ ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਸਙ੍ਕਾਸਯਤਿ, ਪਦੇਹਿ ਪਕਾਸਯਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਵਰਤਿ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਵਿਭਜਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ. ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਵਾ ਸਙ੍ਕਾਸਯਿਤ੍ਵਾ ਪਦੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਵਿਭਜਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ. ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਵਾ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਪਦੇਹਿ ਵਿਨੇਤਿ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਵਿਨੇਤਿ ਵਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੁਂ, ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਹਿ ਨੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਵਿਨੇਤਿ ਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਕੋ ਸਕੋ ਭਾਵੋ ਪਟਿਵੇਧੋ ਨਾਮ. ਤਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਗਮ੍ਭੀਰਤਾਪਟਿਵੇਧਗਮ੍ਭੀਰਤਾਹਿ ਸਾਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਾ ਦੇਸਨਾਤਿ ਵਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ. ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾਵੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਚ, ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ. ਆਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਧੀਯਮਾਨਾ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਦੁਰੁਤ੍ਤਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਧੀਯਮਾਨਾਨਿ ਸਮ੍ਮੋਹਮੇਵਾਵਾਹਨ੍ਤਿ.

੨-੩. ਕਚ੍ਚਿ ਖਮਨੀਯਂ ਸੀਤੁਣ੍ਹਾਦਿ. ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇਹਿ ਜੀਵਿਤਸਾਧਨੇਹਿ ਜੀਵਿਤਂ. ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪੋਪਸਗ੍ਗਂ, ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਰੋਗਂ. ਕਚ੍ਚਿ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚੇ. ਕਚ੍ਚਿ ਬਲਂ ਸਮਣਕਿਚ੍ਚੇ. ਕਚ੍ਚਿ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਾਯ, ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ. ਸਤ੍ਤਸਟ੍ਠਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਵਯੋ, ਉਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਲੋਕਵਿਵਰਣੇ ਜਾਤੇ ਇਧ ਕਿਂ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਤਯਾ ਸਦਿਸੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤ੍ਵਂ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਸਭਿਂ ਉਤ੍ਤਮਂ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦੇਵਾ. ਰੂਪਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਵਸੇਨ, ਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਰਾਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾਨੁਰੂਪਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਹਦਯਤਪ੍ਪਨਤੋ ਅਮ੍ਬਰਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ‘‘ਰੂਪਰਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾਤਿ ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨਾਹ. ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਪਿ ਹਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਤੇ ਪਹੀਨਾਤਿ ਮਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਲੋ ਵਿਯ ਕਤਾ. ਕਥਂ? ਰੂਪਰਸਾਦਿਵਚਨੇਨ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ, ਤੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਮਤ੍ਥਕਸਦਿਸਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਮਗ੍ਗਸਤ੍ਥੇਨ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਆਯਤਿਂ ਤਾਲਪਨ੍ਤਿਸਦਿਸੇ ਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਜਾਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁ ਵਿਯ ਕਤਾ. ‘‘ਕੁਸਲਸੋਮਨਸ੍ਸਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਾ ਕਮ੍ਮਪਥਟ੍ਠਾਨਿਯਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਤਿਯੇਨ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਕਾਮਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾ. ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਰੂਪਰਾਗਾਰੂਪਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾ. ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮਤਂ ਪਨ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਾ ਪਹੀਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ, ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕ੍ਖਣੇ ਵਾ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ. ‘‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ ਤਤਿਯਵਿਜ੍ਜਾਧਿਗਮਕ੍ਖਣੇ. ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਾ ਪਨ ਤੇ ਰੂਪਰਸਾਦਯੋ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਆਯਤਿਮਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ ਏਕਮੇਵਿਦਂ ਅਤ੍ਥਪਦਂ. ਪਠਮਾਯ ਵਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਯ ਪਹੀਨਾ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ, ਤਤਿਯਾਯ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ. ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਾ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਯਤਿਂਅਨਉਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਞਾਣੇਨ ਪਹੀਨਾ, ਸਮੁਦਯਞਾਣੇਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ, ਨਿਰੋਧਞਾਣੇਨ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾ, ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਅਨਭਾਵਂਕਤਾ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣੇਨ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਪਹੀਨਾ, ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗੇਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ, ਤਿਵਿਧੇਨ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗੇਨ ਤਾਲਾਵਤ੍ਥੁਕਤਾਤਿਆਦਿ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਰਸਾ ਨ ਉਦ੍ਧਟਾ.

੧੧. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਨਾਮ. ਅਨੁਕਮ੍ਪਵਚਨਾਨੁਰੂਪਂ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੂਰਿਯਵਚਨਂ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿਵਚਨਾਨੁਰੂਪਂ, ਪਥਵੀਸਮਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਵਿਪ੍ਫਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇ ‘‘ਆਰਦ੍ਧਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਵੀਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰੁਣਾਵਿਪ੍ਫਾਰਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਵਰਭੂਰਿਮੇਧਸੋ ਵਰਪੁਥੁਲਞਾਣੋ, ਭੂਰੀਤਿ ਵਾ ਭੂਮਿ, ਭੂਮਿ ਵਿਯ ਪਤ੍ਥਟਵਰਪਞ੍ਞੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਬੁਜ੍ਝਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿਪਿ ਅਧਿਕਰਣੇਨ ਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ. ਸਯਂ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਵਾ ਤੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਬੋਧਿ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ. ਬੁਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਬੋਧਿ. ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਤੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨ ਤਿਕ੍ਖਭਾਵੋ. ਤਿਕ੍ਖੋਪਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਰੋ ਲਕ੍ਖਂ ਪਤ੍ਵਾ ਕੁਣ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਦਂ. ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨਸ੍ਸ ਖਰਭਾਵੋ, ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾਵੋ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਨੋਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨਸ੍ਸ ਸੂਰਭਾਵੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਗ੍ਗਵਿਜਾਯਨਤ੍ਥਂ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਕਾਲੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਰਮਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ.

ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਚ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਚ ਅਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰਭੇਦਭਿਨ੍ਨੋ ਰਾਗੋਵ –

‘‘ਸੇਨਹਾਤ੍ਥ੍ਯਙ੍ਗਮੁਪੇਤਿ,

ਰਤ੍ਤਹਦਯੋ ਰਾਗੇਨ;

ਸਮ੍ਮਗਤੇ ਰਤ੍ਤਕਾਮਮੁਪੇਤਿ,

ਕਾਮਪਤਿਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਮਾਤ੍ਰਾਲਮਤੀ’’ਤਿ –

ਆਦੀਸੁ ਵਿਯ –

ਵਿਭਙ੍ਗੇਯੇਵ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨੇਵ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਇਤੋਤਿ ਕਾਮੇਹਿ. ਕਾਯਵਿਵੇਕਾਦੀਸੁ ਉਪਧਿਵਿਵੇਕੋ ਤਤਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤਿਯਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਯੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾ ਏਕਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਚੇ? ਅਪ੍ਪਨਾਵਾਰਤ੍ਤਾ ਨ ਪਨੇਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਾਯਵਿਵੇਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਗ੍ਗਹਣਂ ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕੋਤਿ ਤਦਙ੍ਗਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਕਾਲੇਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕੇਨ ਤਦਙ੍ਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾ ਗਹਿਤਾ, ਇਤਰੇਨ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕੋ ਏਵਾਤਿਪਿ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਲੇਸਕਾਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਲੋਕੇ ‘‘ਸਫਲੋ ਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥੇਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਸਾਸਨੇ ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਸਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ, ਕਿਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਂ, ਉਦਾਹੁ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਵੂਪਸਮੋ. ਨ ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਂ, ਨਤ੍ਥੇਵ ਵੂਪਸਮੋ ਤਤ੍ਥ ਤਦਭਾਵਾਤਿ ਚੇ? ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ’’ਤਿ, ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋਪਿ ਨ ਤੇਸਂਯੇਵ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਕਲਸ੍ਸਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮਰਾਸਿਸ੍ਸਾਤਿ ਚੇ? ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਵ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਦ੍ਵਯਮੇਵਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਯੇਵ ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਭਾਵਤੋਤਿ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਤੇਸਂ ਅਭਾਵੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਅਪਾਤੁਭਾਵਾ’’ਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨ, ਯੋਗੇਨ ਵਾ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਦ੍ਧਾਸਮਾਧਯੋ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਚਿ. ੨੫੭ ਆਦਯੋ) ਸਪ੍ਪਿਆਦਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਸਮਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਕਤਿਭਾਵਾਵਿਜਹਨਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ. ਨੀਵਰਣਾਦਿਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ. ਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਾ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਵ, ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਭੇਦੋ ਨੇਸਂ. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤਾ ਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ, ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਪਨ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਤਿਆਦਿਨਾ ਭੂਮਿਵਸੇਨ. ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ. ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਏਵਾਤਿ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ. ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾਵਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ. ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਇਤਰਾ ਨਵ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ. ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਏਕਾਵ ਸਿਯਾ, ਨ ਇਤਰਾ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਪਿ. ਵੇਦਨਾਵੀਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ. ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਤਥਾ ਸੇਸਾ. ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵਸੇਨ. ਦਸਪੇਤਾ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਧਮ੍ਮਾ ਵੀਰਿਯਵੇਦਨਾਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਞਾਣਵਸੇਨ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਪਰੀਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਪਰੀਤਾਕਾਰੇਨ ਅਨੁਭਵਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਏਕਂਯੇਵ ਕਸਿਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਕਾਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਗਤਾਤਿ ਸਤਿਸੀਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਵਿਗਤਵਲਾਹਕਾਦਿਨਾ ਸੋਮ੍ਮਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਵਲਾਹਕਾਦਿਨਾ ਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯੇ ਸਤਿਪਿ ਦਿਵਾ ਵਿਯ ਅਨੁਪਕਾਰਿਕਾ ਨ ਹੋਤਿ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤੇਨ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸੂਰਿਯਪ੍ਪਭਾਭਿਭਵਾ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਲਾਭਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਹੇਤੂ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਕਾਰਣਂ. ਸੋਮ੍ਮਭਾਵੇਨ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤੇਨ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਸਭਾਗਤਾਯ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਝਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੨. ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਝਾਨਾਨਂ ‘‘ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਕੁਸਲਾਨਂ ਭਵੋਕ੍ਕਮਨਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ‘‘ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਭਵੋਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿ. ਅਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ‘‘ਪਾਦਕਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਦਕਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨ ਪਾਦਕਭੂਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਭਵੋਕ੍ਕਮਨਤਾਵਹਤਂ, ਇਤਰੇਸਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਾਦਕਤਾਵਹਤਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਜਵਨਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਾਨਿ ਸਮਾਨਾਨਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਾਨਿ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਪਾਦਕਾਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਮੇਵ ਪਾਦਕਂ, ਨ ਇਤਰਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਤਿਯਂ ਪਾਦਕਂ, ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਂ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਯਥਾਲਾਭਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਨਯਨਿਦਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਵੇਰਞ੍ਜਨਿਵਾਸਕਪ੍ਪਨਂ;

ਸਤ੍ਥੁ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ, ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਮਾਹ ਵੇਰਞ੍ਜੇ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਵਿਨਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ). ਸੀਲਵਤੋ ਹਿ ਸੀਲਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿਵਾਠਾਨੇਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਿਸਜ੍ਜਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤੀਤਕਿਰਿਯਾਨੁਸ੍ਸਰਣਬਹੁਲਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਵਿਜ੍ਜਾ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ. ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿਪਰਿਗ੍ਗਹਣਸੀਲਤਾਯ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ, ਉਦਕਾਦੀਸੁ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲਤਾਯ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਵਿਧਮੇਥੁਨਸਂਯੋਗਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ, ਕਾਮਾਸਵਾਦਿਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਨਯਨਿਦਾਨੇ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਮੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਯੇਸਞ੍ਚ ਗੁਣਾਨਂ ਦਾਯਕਂ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਸਂ ਏਕਦੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਪਟਿਲਾਭਮਤ੍ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ.

ਸੋ ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਪੁਰਿਮਜ੍ਝਾਨਤ੍ਤਿਕਮੇਵ, ਤਥਾਪਿ ਕੇਵਲਂ ਪੁਰਿਮਜ੍ਝਾਨਤ੍ਤਿਕਮੇਵ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਧਿਗਮਾਦਿਨਾ ਕਮੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਸਮ੍ਭਾਰਭੂਮਿਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੩੮੧) ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਫਰਣੇਨ ਚ ਸੁਖਫਰਣੇਨ ਚ ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਲਹੁਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਕਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ ਸਮ੍ਭਾਰਭੂਮਿਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯ ਪਕਤਿਭੂਮਿ ਏਵਾ’’ਤਿ. ਇਦਮੇਵ ਵਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਾਨੀ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਏਵਨ੍ਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਕਤਿਭੂਮੀਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਸਮਾਹਿਤਾਦਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ ਪਕਤਿਭੂਮਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕੇ ਜਾਤੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ. ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਭਿਮੁਖਂ ਪੇਸੇਸਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਾਦੀਨਂ ਨੀਹਰਣਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਪ੍ਪਿਤੋ.

ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਏਵਂ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ, ਨੀਵਰਣਦੂਰੀਭਾਵੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਚਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ. ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ ਪਠਮਵਿਕਪ੍ਪੇ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਨਿਵਾਰਣਤੋ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚੇਵ ਆਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸਂ, ਨ ਚ ਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਜਾਨੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੦) ਨਯੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਇਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਕੋਪਅਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਭਾਵੇਨ ਅਨਙ੍ਗਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਇਚ੍ਛਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੋ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਪਗੇਵ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾ ਕੋਪਅਪਚ੍ਚਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ‘‘ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਪਮਾਦਲੇਖੋ, ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਸਤ੍ਥਾ ਮਮਞ੍ਞੇਵ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਯੋ ਤਦਤ੍ਥੋ ਲਿਖਿਤੋ, ਸੋ ਦੁਲ੍ਲਿਖਿਤੋ. ਨ ਹਿ ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾ ਕੋਪਾਦਯੋ ਅਨਙ੍ਗਣਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੫੭ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਤਦਭਾਵਾ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਵਦਤਿ, ਤਂ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਵਿਸੇਸਾ ਚੇਭਾਸਂ ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਪਰਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਤਦੁਪਸਮਤ੍ਤਦੀਪਨਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਲੋਕਸ੍ਸ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਤਦੁਭਯਵੂਪਸਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਤ੍ਤਸਿਨੇਹਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਰਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪਰੇਸੁ ਕੋਪਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ, ਤਤਿਯੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨਤੋ ਮੋਹਪਰਿਚ੍ਚਾਗਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ. ਏਵਂ ਨਾਨਾਗੁਣਵਿਸੇਸਦੀਪਨਤੋ ਇਮਸ੍ਸੇਵ ਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਇਧ ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਜਾਤਿ ਏਵ ਨਿਵਾਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਤੀਤਜਾਤੀਸੂ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਜਾਤਿਯਾ ਏਕਦੇਸੇਪਿ ਨਿਵਾਸਵੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਨ ਸਕਲਜਾਤਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਮੇਵ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਦੇਕਦੇਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ ਕਤਂ ਓਕਾਸਾਦਿਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਞ੍ਚ. ‘‘ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦੀਸੂ’’ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਵੁਤ੍ਥਲੋਕਧਾਤੁਦੀਪਰਟ੍ਠਨਗਰਗਾਮਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਤੇਸਂ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੀਲਾਦੀਨਿ ਨ ਭਗਵਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਕਾਲੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾਨੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਧਿਕਾਰੇ ‘‘ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪਵਾਦਕਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਮੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਰਿਯੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨੁ ਏਸ ਵਿਜ੍ਜਾਧਿਕਾਰੋਤਿ ਚੇ? ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਸਤਿਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ, ਅਤੀਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮੀ’’ਤਿ.

‘‘ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਾਨ-ਮਤੀਤੇਸ੍ਵਸ੍ਸ ਸਰਤਿ;

ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਰਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਨ ਪਣਿਧੀ’’ਤਿ.

ਆਚਰਿਯਕੁਮਾਰਿਤੇਨ ਸਿਲੋਕੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਰਾਗੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਤੇਜੋਸਂਵਟ੍ਟੋ. ਦੋਸੇ ਆਪੋਸਂਵਟ੍ਟੋ. ਮੋਹੇ ਵਾਯੋਸਂਵਟ੍ਟੋ. ਕੇਚਿ ‘‘ਦੋਸੇ ਤੇਜੋਸਂਵਟ੍ਟੋ, ਰਾਗੇ ਆਪੋਸਂਵਟ੍ਟੋ, ਮੋਹੇ ਵਾਯੋਸਂਵਟ੍ਟੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਮੁਤ੍ਰਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਵਚਨਂ ਵਾ ਭਵਾਦਿਨਿਯਮੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਵੇ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂਨਾਮੋ ਏਵਂਗੋਤ੍ਤੋਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਮੂਲਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੋਚਰਨਿਵਾਸਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਫਲਭੋਜਨੋ ਸਯਂਪਤਿਤਫਲਾਹਾਰੋ. ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਪਰਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਵਾਤਿ ਪਣਿਧਾਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ. ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਲਾਭੀਨਂ ਪਨੇਤਂ ਆਨੁਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਮੁਤ੍ਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਯੋਜਨਾਯਂ ਸੀਹੋਕ੍ਕਨ੍ਤਵਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਨੁਲੋਮਵਸੇਨ. ‘‘ਪਟਿਲੋਮਵਸੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ. ਸੀਹੋਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੇਕਾਸੁ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਧਾਰਣੇਨ ਫਲਸਾਧਾਰਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਦਰਂ ਜਨੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਮੇਵੇਕਂ ਉਕ੍ਕਂਸੇਤੀਤਿ ਵਚਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੇ ਏਵ ਨਿਯੋਜੇਤਿ. ਪਠਮਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਸ੍ਸ ਬਹੁਪਟਲਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਅਟ੍ਠਗੁਣਿਸ੍ਸਰਿਯਾਦਿਨਾ ਅਨਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਂ ਦੀਪੇਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩. ‘‘ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯਾ’’ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ. ਨ ਚੁਤਿਂ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੩) ਵਚਨਂ ਵਿਯ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਮਿਦਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣੋਪਚਾਰੇਨ ਦਿਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਕੇਚਿ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਚਕ੍ਖੂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਕਾਮਾਵਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਟਿਸੇਧਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਪਞ੍ਞਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਮਹਾਜੁਤਿਕਤ੍ਤਾ ਮਹਾਗਤਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ‘‘ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਭਾਵੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨਾਵਿਧਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਇਦਂ ਨੁ ਖੋ ਕਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੩੬ ਆਦਯੋ) ‘‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚਵਿ, ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚੁਤੇ ਓਭਾਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਤਤੋ ‘‘ਰੂਪਾਨਿ ਮੇ ਪਸ੍ਸਤੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਤੋ ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਤਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੋ ਹਿਮਵਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਦਾਨਵਰਕ੍ਖਸਾਦਯੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠਭਯਂ ਪਕਤਿਯਾ ਓਲੋਕਿਯਮਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਕਿਂ ਨਾਮ ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਤੋ ਉਪ੍ਪਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਦਿਬ੍ਬਰੂਪਦਸ੍ਸੇਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਤਂ ਦੁਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਤੋ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾਵਚਨੇਨ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਵਦਤਿ. ਤਤੋ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਯਾ ਵੀਰਿਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਪਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਤੇਨ ਮੇ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਿਲਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਂ ਸਿਥਿਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਕਾਯਦਰਥੋ ਕਾਯਾਲਸਿਯਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਚਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਤਿਲੀਨਵੀਰਿਯਂ ਉਪਦਾਦਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਪਹਾਯ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਵੀਰਿਯੇਨ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਭਯਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤਾਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਹਾਯ ਦੇਵਲੋਕਾਭਿਮੁਖਂ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਦੇਵਸਙ੍ਘਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਤੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਜਾਤਿਕਰੂਪਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਾਨਿ ਨਾਨਾਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਦੇਵਲੋਕਾਭਿਮੁਖਂ, ਕਾਲੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਾਭਿਮੁਖਂ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਨਾਨਾਵਿਧਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਤੋ ‘‘ਨਾਨਾਵਿਧਰੂਪਾਨਿ ਮੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਾਨਿ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾਦਿਭਯਾ ਇਟ੍ਠਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਂ ਪਹਾਯ ਏਕਜਾਤਿਕਮੇਵ ਰੂਪਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਥਾ ਕਰੋਤੋ ਅਭਿਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਨਂ ਉਦਪਾਦਿ ਏਵਂ ਪਹੀਨਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਓਭਾਸਞ੍ਹਿ ਖੋ ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿਆਦਿ ਜਾਤਂ.

ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਦਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮੋਭਾਸਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਿ, ਤਦਾ ਓਭਾਸਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਾਨਿ ਨ ਚ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਕਾਲੇ ਚ ਓਭਾਸਂ ਨ ਜਾਨਾਮੀਤਿ. ਕਿਮਤ੍ਥਮਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਹਿ ਏਤਂ ਉਪਕ੍ਕਿਸੇਸਗਤਨ੍ਤਿ? ਨ ਕੇਵਲਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਜਹਨਮੇਵੇਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਯੇਨ ਇਦਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਜਹਿਂ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਾਨੁਸਕਂ ਵਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਭਾਵਾਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣਂ, ਵਣ੍ਣਮਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਞ੍ਚ ਉਪਮੇਤਿ. ਵਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ ਹੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੭) ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤੇਸੁ, ਹੀਨਜਾਤਿਆਦਯੋ ਮੋਹਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋ ਵਿਪਾਕੋ. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਭਵੇ ਅਹੇਸੁਂ, ਸਮ੍ਪਤਿ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਏਵਂ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਞ੍ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਮਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਹਲ੍ਲਕੋਤਿ ਸਮਣਾਨਂ ਸਾਰੁਪ੍ਪਮਸਾਰੁਪ੍ਪਂ, ਲੋਕਾਚਾਰਂ ਵਾ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਨੇਨ ਗਰਹਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਨੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧; ੫.੯੯੮, ੧੦੦੪) ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਗ੍ਗਾਵਰਣਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਫਰੁਸਵਚਨਂ ਯਦਿ ਕਥੇਯ੍ਯ, ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਮ੍ਪਿ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਸੋ ਅਪਾਯੁਪਗੋਪਿ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਵਾਯਾਮਂ ਮਾ ਅਕਾਸੀਤਿ ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਾਵਰਣਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੇਨ ਅਪਾਯਦ੍ਵਾਰੋ ਪਿਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਸਗ੍ਗਾਵਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ‘‘ਪਾਕਤਿਕਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਵੁਦ੍ਧਿ ਹੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ, ਯੋ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੭੦; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੧) ਵਚਨਤੋ ਪਾਕਤਿਕਂ ਅਹੋਸੀਤਿ ਏਕੇ. ਸਚੇ ਸੋ ਨ ਖਮਤੀਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਖਨ੍ਤਿਗੁਣਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਤਾਯ ਵਾ ਆਯਤਿਂ ਤਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਂਵਰਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਅਕ੍ਖਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਖਾਨਂ ਵਾ ਆਯਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨੋ ਅਭਾਵਾ ਕਾਲਕਞ੍ਚਿਕਾ ਅਸੁਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਇਤੋ ਭੋ ਸੁਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੮੩) ਵਚਨਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਗਤਿਪਿ. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪. ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਕਿਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਯਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪੁਰਿਮਵਿਜ੍ਜਾਦ੍ਵਯਂ ਅਧਿਗਤਂ, ਤਦੇਵ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਅਭਿਨਵਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਇਧ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਦਿ ਤਦੇਵ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਅਭਿਨਵਂ ਕਤਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਨਿਰੋਧਪਾਦਕਂ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਦਾਯਕਂ ਇਧ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਧ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਇਧ ਤਥਾਵਚਨਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ, ਨ ਪਠਮਵਿਜ੍ਜਾਦ੍ਵਯਮਤ੍ਤਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਝਾਨਙ੍ਗਪਟਿਪਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖਵਿਸੇਸਨਿਯਮੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਨਿਯਮੇਨ ਅਹੋਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਮਿਧ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤੇਨ. ਪਰਿਯਾਯਤੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਕਾਰੇਨ. ‘‘ਇਮੇ ਆਸਵਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਵਾਰੋ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਆਰਦ੍ਧੋ? ‘‘ਆਸਵਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯਾ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਾਨੁਲੋਮਨਤ੍ਥਂ. ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਅਪਰਭਾਗੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਏਵ ਹਿ ਭੋਜਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ ਨਾਮ. ‘‘ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਮਗ੍ਗਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਫਲਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਪਹੀਨੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਰੂਪਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਪਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਅਤ੍ਥਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਅਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦੇਸਨਂ ਅਕਾਸਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ. ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਂਸਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਪਟਿਵੇਦਨਾਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫. ਕਣ੍ਣਸੁਖਤੋ ਹਦਯਙ੍ਗਮਤੋਤਿ ਵਚਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਤੋਤਿਆਦਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ, ਕਣ੍ਣਸੁਖਤੋਤਿ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਆਪਾਥਾਰਮਣੀਯਤੋਤਿ ਞਾਣਾਪਾਥਾਰਮਣੀਯਤੋ. ਸਯਮੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾਮੁਖਜਾਤਂ ਵਾ, ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਅਸੋਕੋ ਹੋਤਿ. ਤਦਾ ਹਿ ਸੋਕੋ ਪਹੀਯਮਾਨੋ. ਚਰਿਯਾਦਿਅਨੁਕੂਲਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ. ‘‘ਮਧੁਰਮਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਮਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਧਿਕਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਰਾਗਵਿਰਾਗਮਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਮਿਮਂ ਉਪੇਹੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਧਮ੍ਮਮੇਵ ਸਰਣਤ੍ਥਮੁਪੇਹੀ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਰਣਗਤਾਨਂ ਤੇਨੇਵ ਸਰਣਗਮਨੇਨ ਭਯਂ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਪਰਿਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਸਰਣਂ ਨਾਮ. ਤਪ੍ਪਸਾਦਤਗ੍ਗਰੁਤਾਦੀਹਿ ਵਿਹਤਕਿਲੇਸੋ ਤਪ੍ਪਰਾਯਨਤਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸਰਣਗਮਨਂ. ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਸਤ੍ਤੋ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਪਭੇਦੇਨ ਪਨ ਦੁਵਿਧਂ ਸਰਣਗਮਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚਾਨਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਰਣਗਮਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਸਕਲੇਪਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਲੋਕਿਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਸਰਣਗਮਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਤਦਙ੍ਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭੋ ਸਦ੍ਧਾਮੂਲਿਕਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਵਿਪਾਕਫਲਂ, ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ ਆਨਿਸਂਸਫਲਂ. ‘‘ਯੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ…ਪੇ… ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੯੦-੧੯੨) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲੋਕਿਯਸ੍ਸ ਭਵਭੋਗਸਮ੍ਪਦਾ. ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾਸੇ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੨; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੩੭) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲੋਕਿਯਸਰਣਗਮਨਂ ਤੀਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਸਂਸਯਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਾਦੀਹਿ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮਹਾਜੁਤਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਮਹਾਵਿਪ੍ਫਾਰਂ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ. ਲੋਕਿਯਸ੍ਸ ਸਾਵਜ੍ਜੋ ਅਨਵਜ੍ਜੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਭੇਦੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਸਤ੍ਥਾਰਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦੀਹਿ ਸਾਵਜ੍ਜੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਨਿਟ੍ਠਫਲੋ. ਅਨਵਜ੍ਜੋ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾਯ, ਸੋ ਅਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਅਫਲੋ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਨੇਵਤ੍ਥਿ ਭੇਦੋ. ਭਵਨ੍ਤਰੇਪਿ ਹਿ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਸਰਣਗਤੋ ਗਹਟ੍ਠੋ ਉਪਾਸਕੋ. ਰਤਨਤ੍ਤਯਉਪਾਸਨਤੋ ਉਪਾਸਕੋ. ਪਞ੍ਚ ਵੇਰਮਣਿਯੋ ਸੀਲਂ. ਸਤ੍ਥਸਤ੍ਤਮਂਸਮਜ੍ਜਵਿਸਵਾਣਿਜ੍ਜਾਰਹਿਤਂ ਧਮ੍ਮੇਨ ਜੀਵਿਕਂ ਆਜੀਵੋ. ਵੁਤ੍ਤਸੀਲਾਜੀਵਵਿਪਤ੍ਤਿ ਵਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਵਿਪਰੀਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ.

੧੬. ਲਚ੍ਛਾਮ ਨੁ ਖੋਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮ ਨੁਖੋ ਨੋਤਿ ਸਮਿਦ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਤਤ੍ਥ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ. ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਹੋ, ਤੇਨ ਪਗ੍ਗਹੇਨ ਪਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਦਾਯੇਵਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਨ ਚ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪੁਨ ਪਾਕਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਉਤ੍ਤਣ੍ਡੁਲਭਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾਪਿ ਪਿਧੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ. ‘‘ਸਾਵਕਾਨਂ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗਵਤਾ ਬਹੂਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਥੇਰੋ ਪਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਪ੍ਪਹੋਨਕਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਭਗਵਾਪਿ ‘‘ਨ ਤਾਵ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿ ਭਦ੍ਦਾਲਿਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੪; ਆਦਯੋ) ਵਿਯ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਇਧੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਪਚਨਂ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਨ ਹੋਤਿ ਨ ਚ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਞ੍ਚ, ਤਥਾ ‘‘ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ ਵਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਾਨਿ ਚ ਅਤ੍ਥਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਧੇਵੇਦਂ ਪਾਲ਼ਿਠਪਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਵਿਚਾਰਿਤਂ, ਤਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਠਪਨਵਿਰੋਧਵਿਚਾਰਣਾ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਵਿਯ ਮਮ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਵੁਤ੍ਤਪਾਠਤ੍ਤਾ. ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਿਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਕਰਣੀਯੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ ਵਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨਾਪਿ ਨ ਕਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣੇ ਸਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਵਿਨਯਧਰਾ ਪਨ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਇਮਾਯ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਪਟਿਪਦਾਯ ਪਸਨ੍ਨਾ. ਸਾਲੀਨਂ ਵਿਕਤਿ ਸਾਲਿਵਿਕਤਿ.

੧੭-੮. ਉਪਪਨ੍ਨਫਲੋਤਿ ਬਹੁਫਲੋ. ‘‘ਖੁਦ੍ਦਂ ਮਧੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ. ਥੇਰਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਾਪੇਤੁਂ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਚਰਿਯੋ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਣਾਯ ਠਿਤਾਨਂ ਸਾਵਕਾਨਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਨਿਵਾਸਪ੍ਪਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਰਾਜਗਹੇ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਞ੍ਚਾਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕੁਪ੍ਪਾਦੇ ਏਕਤੋ ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚਿਰਂ, ਠਿਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚਿਰਾਤਿ ਵਿਗ੍ਗਹੋ.

ਕਾਮਂ ਹਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹਾਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤਰਿ ਹੇਤੁ, ਤਥਾਪਿ ਇਧ ਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਫਲਂ ਹਿਨੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਹੇਤੁ. ਤਥਾ ਘਟਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਘਟੋ. ਕਿਲਾਸੁਨੋਤਿ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵੇਨ ਅਵਾਵਟਾ. ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਾਨਿ ਵਿਸਭਾਗੇਹਿ. ਆਗਾਮਿਨਿਯਾ ਅਨਾਗਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮੇਸਂਯੇਵ ਨੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾਵਸਾਸਨਪਰਿਯਨ੍ਤਾਤਿ ਯਾਵ ਬੁਦ੍ਧਾ ਧਰਨ੍ਤਿ, ਤਾਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਵ ਉਚ੍ਚਾ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਚ੍ਚਨੀਚਉਲ਼ਾਰੁਲ਼ਾਰਭੋਗਾ’’ਤਿ. ‘‘ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਉਪਸਮ੍ਪਾਦ੍ਯਉਪਸਮ੍ਪਾਦ੍ਯਇਚ੍ਚੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਮਾਗਧੇ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਕਤ੍ਤਰਿ ਤਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਬਹੁਵਚਨਂ. ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੂਤਿ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕੇ. ਵਿਮੋਚਿਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਪਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਕਰਣਵਚਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਯਦਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨਾਸਵਤਾ, ਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਅਨਾਸਵਾ ਸਿਯੁਂ. ਨ ਹਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਾਸਵਵਸੇਨ ਸਾਸਵਾਨੀਤਿ ਚੇ. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਾਸਵਵਸੇਨ ਸਾਸਵਂ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਾਸਵਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਾਨੁਭਾਵਤ੍ਤਾ ਫਲਾਨਿ ਸਾਸਵਾਨਿ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ? ਨ, ਆਸਵਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਾਨੁਭਾਵਾਗਤਫਲਤ੍ਤਾ. ਭਿਂਸਨਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਭਿਂਸਨਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਂਸਨਕਤਸ੍ਮਿਂ, ਭਿਂਸਨਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਂ, ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇਤਿ ਏਤ੍ਥ –

‘‘ਚਮ੍ਮਨਿ ਦੀਪਿਨਂ ਹਨ੍ਤਿ, ਦਨ੍ਤੇਸੁ ਹਨ੍ਤਿ ਕੁਞ੍ਜਰਂ;

ਵਾਲੇਸੁ ਚਾਮਰਿਂ ਹਨ੍ਤਿ, ਸਿਙ੍ਗੇਸੁ ਸਰਭੋ ਹਤੋ’’ਤਿ. –

ਅਧਿਕਰਣਂ.

੨੦-੨੧. ਨਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਕਾਰਣੇ ਕਥਿਤੇ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਥਾਪਿ ਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਾਯ ਓਕਾਸਕਾਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨੋਕਾਸਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਪੁਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ‘‘ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਭਗਵਾਪਿ ਯਾਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੁਕਾਮੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ‘‘ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਰਤ੍ਥਵਸੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਾਜਗਹੇ, ਸਮ੍ਪਤਿ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਚਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਦਰੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਯਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਆਦਰੇਨੇਵ ‘‘ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍ਵਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਾਹਿ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਾਵ ਮਯਾ ਤੇ ਯਾਚਨਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਨੁ ਤਵਯਾਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਾਵ ਮਯਾ ਏਤ੍ਤਕੇ ਕਾਲੇ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਨ ਤਾਵ ਮੇ ਸਾਵਕਾਨਂ ਆਣਾਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨੁਜਾਨਨਕਾਲੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਕ੍ਕਾਨੁਮਾਨਵਸੇਨ ਤਯਾ ‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ’ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੋਪਿ ਨੇਸ ਸੋ ਕਾਲੋ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਤਥਾਗਤੋਵ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਆਣਾਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਮੇਵ ਉਦ੍ਦਿਸਿਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਪ੍ਪਹੋਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ‘‘ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਾਪੇਕ੍ਖਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਮੇਵ ਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸਾ ਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਇਤਰਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ‘‘ਸਾਵਕਾਨਂ ਵਿਸਯਭਾਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਵਿਯ. ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਗਰਹਾ. ਪਰਮ੍ਮੁਖੇ ਉਪਵਾਦੋ. ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਊਨਦਸਵਸ੍ਸੇਨ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੭੫) ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਭਗਵਾ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤੇਨ ਦਸਵਸ੍ਸਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਊਨਦਸਵਸ੍ਸਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਥਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਨ ਤਦਾ ਅਤਿਰੇਕਦਸਵਸ੍ਸਿਕੋਵ ਦਸਵਸ੍ਸਿਕਾਨਂ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਾਜਗਹੇ ਏਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਦ੍ਧੇ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ‘‘ਯਾਵ ਨ ਸਙ੍ਘੋ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਵਚਨਂ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਠਮਯਾਚਨਾਯਪਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀ’’ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਚਨਂ ਪਠਮਯਾਚਨਾਯ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਦ੍ਵੇ ਏਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਮਾਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ – ਅਯਂ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰਤੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਏਕਗਾਥਾਮਤ੍ਤਕਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਨਯਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਵਿਵੇਚੇਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਾਵਕਪਾਰਮੀਞਾਣੇ ਠਿਤੋ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋਯਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਯੋ ਵਿਨਾਪਿ ਧਮ੍ਮਸਾਮਿਨਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਤੋ ਸੁਤਮਤ੍ਤੇਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਂ ਜਨੇਸਿ, ਸਾਧੁ ਵਤਾਯਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਚਿਰਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਤਮੇਸਾਨਂ ਨੁ ਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ…ਪੇ… ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਾਰਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਞਾਣੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨੋਕਾਸਕਰਣਤ੍ਥਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਤਤੋ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨੋਕਾਸੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤ ਕਾਲੋ’’ਤਿ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਯਾਚਿ. ਤਤੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਯਾਚਨਾਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਭਾਵਂ, ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਕਾਲਸ੍ਸ ਅਕਾਲਤਂ, ਕਾਲਸ੍ਸ ਚ ਅਨਞ੍ਞਵਿਸਯਤਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍ਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਤੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਯਾਚਨਂ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਰੁਞ੍ਞਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਾ ਅਨਾਚਰਿਯਕਾ ਅਨੋਵਦਿਯਮਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੬੪) ਨਯੇਨ ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਹਤ੍ਤਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਵਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ. ਤਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸਮਵਸ੍ਸਂ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਸਿ. ਤਦਾ ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਹੇਤੂਸੁ ਜਾਤੇਸੁ ‘‘ਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਮਹਤ੍ਤਤਾ ਚ ਸਮ੍ਪਤਿ ਜਾਤਾ, ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਬਹੁਤਰਾ ਜਾਤਾ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਏਵੇਕੋ ਨ ਤਾਵ ਸਾਵਕਾਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਸੋ ਚ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਰੀਯਤਿ. ਸਙ੍ਘੋਪਿ ਏਤਰਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਹਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅਨੁਜਾਨੀਯਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਤਕ੍ਕਸੂਚਨਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਯਾਚਨੋਕਾਸੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਂ ਭਗਵਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਪ੍ਪਹੋਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਭਦ੍ਦਾਲਿਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੪ ਆਦਯੋ) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਬਹੂਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਪਿਯਮਾਨੇਸੁ ਚ ‘‘ਨ ਤਾਵ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੪੫) ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤਿ ਸਾਵਕਾਨਂ ਆਣਾਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਰਬ੍ਬੁਦੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨ ਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਸਙ੍ਘੇ ਓਵਾਦਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਆਣਾਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨੁਜਾਨਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ. ਤਥਾ ਚ ਸੋ ਤਤੋ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂਵਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ. ਯਥਾਹ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਠਪਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੮੬) ‘‘ਨ ਦਾਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਤੋ ਪਰਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੨੯) ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਏਕਕਂ ਓਹਾਯ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ…ਪੇ… ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਤ੍ਵਾ ਚਿਰੇਨ ਅਗਮਾਸੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਥੁ ਆਗਤਂ, ਤਂ ਸੁਦਿਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁਤੋ ਪਰਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਧਿਕਾਰਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ‘‘ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸ੍ਵਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ. ੧੪੭; ਅ. ਨਿ. ੮.੫੨; ੧੦.੩੩) ਅਙ੍ਗਾਨਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਆਦਿਤੋ ਏਵ ਉਭਤੋਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨੀਤਿ. ਅਪਿਚ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਯਮਨੁਕ੍ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਵ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋਵਾਦਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੦੭ ਆਦਯੋ) ‘‘ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਚੀਵਰਕਣ੍ਣੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਮੇ ਸਮਣ ਦੇਹਿ, ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਮੇ ਸਮਣ ਦੇਹੀ’ਤਿ ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਯਾਚਮਾਨੋ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਸਾਮਣੇਰਪਬ੍ਬਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੦੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਠਮਵਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਵ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਪਿਚ ਰਾਹੁਲਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੦੫) ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ.

ਸੁਤ੍ਵਾ ਚ ਯੋ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਂ,

ਨਿਰੋਧੁਪਾਯਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ ਖਿਪ੍ਪਂ;

ਜਾਤੋਵਪੇਕ੍ਖੇਨ ਅਸੇਸਮੇਤਂ,

ਲੋਕਂ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਸੁਗਤਗ੍ਗਸਿਸ੍ਸੋ.

ਸੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਅਗ੍ਗਸਿਸ੍ਸੋ,

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ;

ਸਯਂ ਮੁਨਿਨ੍ਦੇਨ ਯਸਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੋ,

ਅਨੇਕਸੋ ਸੋਲ਼ਸਧਾ ਪਸਤ੍ਥੋ.

ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਬਨ੍ਧਕਾਲੋ,

ਞਾਤੁਮ੍ਪਿ ਲੋਕੇ ਅਤਿਭਾਰਿਯੋਵ;

ਪਗੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਭਾਵਭੇਦੋ,

ਪਗੇਵ ਅਞ੍ਞੋ ਉਭਯਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ.

ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਅਪਿ ਤਂ ਦ੍ਵਯਨ੍ਤੁ,

ਞਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਵ ਪਗੇਵ ਨੇਤੁਂ;

ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤੋਵ,

ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿਚ੍ਚਾਹ ਤਥਾਗਤੋਤਿ.

ਇਚ੍ਚੇਤਮਤ੍ਥਂ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਞਤ੍ਵਾ,

ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਕਮਭਾਵਭੇਦਂ;

ਞਾਤੁਂ ਸਯਂ ਨੋ ਨ ਪਰੇ ਚ ਨੇਤੁਂ,

ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ ਇਧ ਯੁਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ.

ਤਤ੍ਥ ਕਮਭੇਦੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਭਾਵਭੇਦੋ ਤਾਵ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਨੁਵਤ੍ਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪਨ ਸਮਨੁਭਟ੍ਠਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ. ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਇਚ੍ਚੇਵਮਾਦੀਹਿ ਅਭਾਵਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਇਧ ਭਾਵਭੇਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਿਪਰਿਯੇਸਨਂ ਸਾਧਯਮਾਨੋਪਿ ਸਿਯਾ ਅਨੁਮ੍ਮਾਦਵਿਘਾਤਭਾਗੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਕਲਸ੍ਸਪਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਯਾਚਨਕਾਲਕਾਲਞ੍ਞੂਕਾਰਣਫਲਪਯੋਜਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਨਿਦਾਨਮਾਯਸ੍ਮਤਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਹੇਤੁਭੂਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸੇਵ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ਕਾਲੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਯਾਚਨਾ ਨਾਮ. ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਵੇਪੁਲ੍ਲਲਾਭਗ੍ਗਬਾਹੁਸਚ੍ਚਮਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕਾਲੋ ਨਾਮ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਏਵ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਨਾਮ. ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ. ‘‘ਤੇਸਂਯੇਵ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਧਮ੍ਮਪਟਿਘਾਤੋ ਫਲਂ ਨਾਮ. ‘‘ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਯਾਚਨਾ ਕਾਲੋ, ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਕਾਰਣਂ ਫਲਂ;

ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਂ, ਨਿਦਾਨਂ ਵਿਨਯਸ੍ਸਿਧਾ’’ਤਿ.

੨੨. ਅਨ੍ਤਿਮਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮਣ੍ਡਲਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਇਤਰੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖੁਦ੍ਦਕਮਣ੍ਡਲਂ ਵਾ. ਅਨੁਮਤਿਦਾਨਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਤ੍ਵਾ. ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਚਾਰਿਕਾਯ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਾ. ਓਚਿਨਨ੍ਤਾ ਵਿਯਾਤਿ ਬਹੁਪੁਪ੍ਫਂ ਗਚ੍ਛਂ ਮਾਲਾਕਾਰਾ ਚਿਰਂ ਓਚਿਨਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਬਹੁਵੇਨੇਯ੍ਯੇਸੁ ਗਾਮਾਦੀਸੁ ਚਿਰਂ ਵਸਨ੍ਤਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਪੁਞ੍ਞਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਾ ਚਰਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਨ ਵੇਦਨਾਸੁਖਂ ਵਿਯ ਸਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਂ. ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਤਿ ਦੇਵਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਧੁਵਂ ਸਤ੍ਤਸਮਵਲੋਕਨਂ. ਓਤਿਣ੍ਣੇਤਿ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝਂ ਆਗਤੇ, ਆਰੋਚਿਤੇ ਵਾ. ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਂ ਕੁਤੋ ਸਕ੍ਕਾ ਲਦ੍ਧੁਂ. ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਹਿ ਘਰਾਵਾਸਾਤਿ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਤਨ੍ਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਤਂ ਕੁਤੋ ਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਠਮਂ ਕਿਰਿਯਂ ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਚਰਿਯੋ ਪਨ ‘‘ਪਠਮਯੋਜਨਾਯ ਯਂ ਦਾਨਪੁਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਕੁਤੋ ਲਬ੍ਭਾ. ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਰਾਯਬਹੁਲਾ ਹਿ ਘਰਾਵਾਸਾਤਿ. ਦੁਤਿਯਯੋਜਨਾਯ ਤੇਮਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਯਮਹਂ ਦਦੇਯ੍ਯਂ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਲਤ੍ਤਾ ਤਮਹਂ ਸਮ੍ਪਤਿ ਕੁਤੋ ਦਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ. ਸੀਲਾਦਿਕੁਸਲਧਮ੍ਮਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਧਮ੍ਮਰਤਨਵਸ੍ਸਂ.

੨੩. ਪਤ੍ਤੁਣ੍ਣਦੇਸੇ ਪਤ੍ਤੁਣ੍ਣਂ ਪਟਵਰਂ. ਮਹਾਯਾਗਨ੍ਤਿ ਮਹਾਦਾਨਂ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਤੇਮਾਸਂ ਸੋਤਬ੍ਬਂ ਅਜ੍ਜ ਸੁਣਿਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਰਿਦਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਾਰਣਂ.

ਉਪਾਲਿ ਦਾਸਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਤੋ. ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਵੇਣਿਕਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਪਭੇਦਦੀਪਨਤੋ’’ਤਿ. ਥੇਰਵਾਦਾਦਿ ਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਭੇਦੋ. ਸਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਨਾਸੇਥਾਤਿਆਦਿ ਪਰਸਮਯਵਿਵਜ੍ਜਨਤੋਤਿਆਦਿ. ਵਿਭਙ੍ਗਨਯਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਭੂਮਟ੍ਠਂ ਥਲਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਂ ਭਗਵਤੋ ਮਾਰਾਵਟ੍ਟਨਪਟਿਘਾਤਾਯ ਸਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਗੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਸਾਦਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਉਪਗੁਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਦਿਜਦਸ੍ਸਨੇਨ ਕਿਂਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਮਾਰਾਵਟ੍ਟਨਹੇਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਰਾਯੋਤਿ ਪਯੋਜਨਂ.

ਦਿਜੋਪਿ ਸੋ ਮਾਰਮਨੋਰਥਸ੍ਸ,

ਭਙ੍ਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਜਿਨਪੁਙ੍ਗਵਸ੍ਸ;

ਸਸ੍ਸਿਸ੍ਸਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ ਦਾਨਂ,

ਅਸੇਸਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਭੇਦਂ.

ਕਿਂ ਭਗਵਾ ਸਸਿਸ੍ਸੋ ਤਾਵ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਉਬ੍ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਗਮਾਸੀਤਿ? ਨ ਅਗਮਾਸਿ, ਤੇਮਾਸਿਭਾਗਿਯਂ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਰਾਸਿਕਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਪਾਯਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਦਾਸਿ.

ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਮਾਰਮਨੋਰਥੋਵ,

ਪੂਰੋ ਸਿਯਾ ਨੇਵ ਦਿਜਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋ;

ਪਾਪਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਪਿ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ,

ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਮਾਨੇਨ ਤਥਾਗਤੇ ਸੋ.

ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਉਪਾਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਬੁਦ੍ਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਮਾਰਸ੍ਸ ਚ ਮਨੋਰਥਵਿਘਾਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਗਮਾਸੀਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਨਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਵਿਨਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਨਯਾਨੁਲੋਮਤੋ ਸਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? –

‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਸਸਿਸ੍ਸੋ ਯਦਿ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ,

ਦਿਜਸ੍ਸ ਤਂ ਚੀਵਰਮਾਦਿਤੋਵ;

ਨਾਥਸ੍ਸ ਨੋ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਕਾਲੇ,

ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੇ ਜੀਵਕਯਾਚਨਾਪਿ;

ਤਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਵਿਚਾਰਯਿਤ੍ਵਾ,

ਯੁਤ੍ਤਂ ਨਯਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤੁਂਵ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਧਾਰਣਨਿਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਦਾਨਮਾਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਧਿਂ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ ਵਿਹਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ. ਇਧ ਠਤ੍ਵਾ –

ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਕਮਭੇਦਂ ਪਕਾਸਯੇ;

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਦ੍ਧੇ ਨਿਦਾਨਾਨਂ, ਕਮਸਿਦ੍ਧਿ ਯਤੋ ਭਵੇ.

ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਕਮੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਤਾ ਰਾਜਗਹੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਯੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਤਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਮਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਪਠਮਂ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਤਤੋ ਅਨਿਯਤੁਦ੍ਦੇਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੁਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਵਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਤੇਨੇਵ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤੋਗਧਾਨਞ੍ਚ ਸਰੂਪੇਨ ਅਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਖਨ੍ਧਕੇਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਏਤੇਨ ਚ ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਾਦਿਕਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਦੀਪਕਂ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸਿ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਖਨ੍ਧਕਤੋ ਪਨ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਤਦਾ ਪਰਿਵਾਰਪਾਲ਼ਿ ਵਿਸੁਂ ਕਤਾ. ਇਮਮੇਵ ਨਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰੇਪਿ ਆਰੋਪੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ). ਅਪਿਚ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ‘‘ਏਤੇਨੇਵੁਪਾਯੇਨ ਉਭਤੋਵਿਨਯੇ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਪੁਟ੍ਠੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਵ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਪਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਨਿਵਰਸੇਸਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰੇ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਦਾ ਚ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰਪਾਲ਼ਿ ਵਿਸੁਂ ਕਤਾਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਦਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਨਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਾਸੁ ਆਪਤ੍ਤੀਸੁ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਸੁ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ‘‘ਯਾਨਿ ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਨੇਸਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੇਵ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ.

ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਾਦਿਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਅਕੁਸਲਾਨਂ ਯਥੋਲ਼ਾਰਿਕਕ੍ਕਮੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋਪੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਤਾਵਦੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਕਰਣੀਯਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੯) ਵਚਨਤੋ ‘‘ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੩) ਵਚਨਤੋ ਚ ਯਥਾ ਗਰੁਕਂ ਆਚਿਕ੍ਖਣਂ ਸਿਕ੍ਖਨੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋਪੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਏਵਮਿਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਕਮੇਹਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪੇਤੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਂ ਯਂ ਸਾਧਾਰਣਂ, ਤਂ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਛਨ੍ਦਸੋ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ. ਤਤੋ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੨੪੭) ਪਰਿਵਾਰੇ ਏਤਂ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਕਮਤ੍ਤਯੇਨ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸੇ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਸਾਲਿਮੇਵ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਸਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੮੦) ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਸਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਯ੍ਯਾਤਿ.

ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡੋ

੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ

ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਠਮਸ੍ਸੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨੇ, ਠਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ;

ਚੋਦਨਾਪਰਿਹਾਰਨਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਾਸਨੇਯੇਵ.

ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਾ ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵੁਤ੍ਥਵਸ੍ਸੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤਿਕਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਏਵ ਵੇਸਾਲਿਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਤਾਵ ਅਟ੍ਠ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਵੇਸਾਲਿਯਂਯੇਵ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮੇਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚ ਭਗਵਾ ਤਾਵਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਸੋ ਹਿ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਅਨੁਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਭੇਸਕਲ਼ਾਵਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤੇਰਸਮਂ ਵਸ੍ਸਂ ਵਸਿ, ਤੇਨੇਵ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਾਵਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚੁਦ੍ਦਸਮਂ ਵਸ੍ਸਂ ਵਸਿ, ਪਨ੍ਨਰਸਮਂ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ, ਸੋਲ਼ਸਮਂ ਆਲ਼ਵਿਯਂ, ਤਤੋ ਵੁਤ੍ਥਵਸ੍ਸੋ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਰਸਮਂ ਵਸਿ, ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਤੀਣਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਸਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਭਗਵਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ ਰਾਜਗਹਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਵੇਸਾਲਿਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਤਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਟ੍ਠਵਸ੍ਸਿਕੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਵੇਸਾਲਿਯਂਯੇਵ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸਿ, ਤਤੋ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਇਤੋ ਪਠਮਤਰਂ ਤਤ੍ਥ ਵੇਸਾਲਿਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਅਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ, ਵਿਨਯਨਿਦਾਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਪਠਮਂ ਨਿਵਾਸਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਨਿਵਾਸਞ੍ਚ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਠਮਸ੍ਸੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨੇ, ਠਤ੍ਵਾ …ਪੇ… ਪਕਾਸਨੇਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਿਦਾਨੇ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਜ੍ਜਿਗਾਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਕਾਸਨੇ, ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵਜ੍ਜੀ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੦) ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਚ ਚੋਦਨਾਨਯੋ, ਪਰਿਹਾਰਨਯੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਕਾਸਨਾ – ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਥੇਰੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਵਤ੍ਥੂਨਿ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਵਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਚ ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯਥਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨੋ, ਯਥਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਯਥਾ ਚ ਇਮਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਤ੍ਥੂਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ –

ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਾਯ ਕਿਚ੍ਛੇਨ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਭੋਗਞਾਤਕੇ;

ਹਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਮ੍ਪਿ, ਪੇਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਸੋ.

ਸਬ੍ਬਲਾਮਕਧਮ੍ਮਾਯਂ, ਮੇਥੁਨੋ ਯਦਿ ਸਮ੍ਭਵੇ;

ਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯੇਵ, ਸਿਦ੍ਧਾ ਵਿਰਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ.

ਤਸ੍ਮਾ ਨਵਙ੍ਗਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤੇਪਿ ਚ;

ਵਿਨਯੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਤੋ ਧਮ੍ਮਵਿਸੁਦ੍ਧਿਹਿ.

ਵਿਨਯਾਭਾਵਤੋ ਏਵਂ, ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਪੇਸਲਸ੍ਸਪਿ.

ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਯਸ੍ਮਾ ਯਂ ਪਾਪਮਾਚਰਿ;

ਵਿਨਯੋਯੇਵ ਸਦ੍ਧਾਨਂ, ਆਦੀਨਵਵਿਭਾਵਿਨੋ.

ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਨਂ, ਵਿਨਯੋ ਸਾਤ੍ਥਕੋਵ ਯਂ;

ਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀਨਂ, ਤਤੋ ਉਭਯਦੇਸਨਾ.

ਅਪਿ ਚ ਯਦਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਅਯਸੋ ਪਤ੍ਥਟੋ, ਪਗੇਵਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਸ੍ਸ ਪਾਕਟਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਕਥਂ? –

ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਪੁਤ੍ਤਮਾਤਰੋ;

ਭਬ੍ਬਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਨ ਕਤਾ ਅਯਂ.

ਨਨੁ ਮਾਗਣ੍ਡਿਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਮਸ੍ਸਾ ਹਿਤਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਬੀਜਕਬੀਜਕਮਾਤੂਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਥੇਰੇਨ ਦੀਪਿਤਾ. ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਯੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਯੇਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀ’’ਤਿ ਵਾ ਵਚਨਂ ਇਧ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਇਧ ਪਨ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਞ੍ਹਿ ਇਧ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਚਿਰਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਹਿ ਸੋ ਗਾਮੋ, ਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਚਿਰਨਿਵਿਟ੍ਠੋਪਿ ਚ ਗਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕਾਲਮਤ੍ਥੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਵੇਸਾਲਿਯਾ ਅਵਿਦੂਰੇ ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੫-੬. ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਸਿ ਪਨ ਤ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਮਣਵਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਭਗਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਨਕੇਹੇਵ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਤਥਾਗਤਾਤਿ ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁ ਮਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਯਾਚਨਾਵਸੇਨ ਪਨੇਵਮਾਹ, ਨ ਭਗਵਾ ਸਯਂ ਸਰਣਾਨਿ ਦਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਲਭਾਗਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਵਿਕਪ੍ਪਦ੍ਵਯੇਪੀਤਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ. ਪੁਰਿਮਪਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਉਤ੍ਤਰਪਦੇਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਪਦੇਨ. ਸਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤੀਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਯਥਾ ਕਿਂ? ‘‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਕਾਮਕਾ ਵਿਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਮਰਿਤ੍ਵਾ ਅਕਾਮਾ ਜੀਵਿਸ੍ਸਾਮ. ਸਚੇਪਿ ਨ ਮਰਾਮ, ਅਕਾਮਕਾਵ ਤਯਾ ਵਿਯੋਗਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਯਿ ਜੀਵਮਾਨੇ ਏਵ ਨੋ ਮਰਣਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਮਰਣੇਨਪਿ ਨੋ ਤਯਾ ਵਿਯੋਗਂ ਮਯਂ ਅਕਾਮਕਾਵ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮ.

੩੦. ਕਤਿਪਾਹਂ ਬਲਂ ਗਾਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਂ ਤਥਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਸਮਾਨੋ ਕਤਿਪਾਹਂ ਘਰੇਯੇਵ ਵਿਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਬਲਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ? ਅਨੁਮਤਿਦਾਨੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਸਹਾਯਕੇਸੁ ਚ ਤੁਟ੍ਠੋ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਤੁਟ੍ਠਤ੍ਥਂ. ਕੇਸੁਚਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਕੇਚਿ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਜੀਵਕਵਤ੍ਥੁਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਧੁਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਗਹਪਤਿਚੀਵਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਧੁਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ‘‘ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ‘‘ਤਥਾ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸਮੇ ਵਸ੍ਸੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਵੀਸਤਿਮੇ ਵਸ੍ਸੇ ਞਾਤਿਕੁਲਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਟ੍ਠਵਸ੍ਸਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਇਦਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਵੀਸਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਨ ਕੋਚਿ ਗਹਪਤਿਚੀਵਰਂ ਸਾਦਿਯਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਵ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਟ੍ਠਵਸ੍ਸਿਕੋ, ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਪਨ ਜੀਵਕਵਤ੍ਥੁਤੋ (ਮਹਾਵ. ੩੨੬) ਪਚ੍ਛਾ ਅਲਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਸ੍ਸਿਕੋ ਞਾਤਿਕੁਲਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਸਿਯਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਹਿ ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਤੇਰਸਧੁਤਙ੍ਗਗੁਣੇ ਸਮਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਵਜ੍ਜਿਗਾਮੇ ਵਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਯਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਯਂਵਸੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤਰਹਿ ਖੋ ਵਜ੍ਜੀ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਯੇਨ ਵੇਸਾਲੀ ਤਦਵਸਰਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਧੁਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋਯੇਵ ਪਾਠੋ ਯੇਸੁ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਵ ਪਮਾਣਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਙ੍ਗਞ੍ਚ ਵਿਹਾਰਸਭਾਗਤ੍ਤਾ, ‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ, ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦ੍ਵੇ ਚੀਵਰਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ. ਞਾਤਿਘਰੂਪਗਮਨਕਾਰਣਦੀਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕਙ੍ਗਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਮਾ ਅਤਿਹਰਾਪੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਕਾਲਬ੍ਯਤ੍ਤਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਨ੍ਤਰਾਯਕਰਤਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਮਂ ਨਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਯੋਯੇਵ.

ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਵਿਨਾਸੇ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇ;

ਅਨਯੋ ਨਯਰੂਪੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਗਮ੍ਮ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

੩੬. ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਕਥਂ? ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਦ੍ਦੇਸਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਾ ਪਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਉਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਸਾਪਿ ਦੁਵਿਧਾ ਸਪੁਗ੍ਗਲਾਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹ, ਵਿਨਾ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਸਾ ਸਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਇਤਰਾ ਅਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾਪਿ ਦੁਵਿਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋਵ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ‘‘ਸਤ੍ਤਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ, ਤਥਾ ਅਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਤੋਵ ਦੁਵਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਸੇਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਸੇਸਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਾਪਿ ਦੁਵਿਧਾ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਾ ਨਾਮ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਮੁਸਾਵਾਦ ਓਮਸਵਾਦ ਪੇਸੁਞ੍ਞ ਭੂਤਗਾਮ ਅਞ੍ਞਵਾਦਕ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕ ਗਣਭੋਜਨ ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨ ਸੁਰਾਮੇਰਯ ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕ ਹਸਧਮ੍ਮ ਅਨਾਦਰਿਯ ਤਲਘਾਤਕਜਤੁਮਟ੍ਠਕ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਿ ਪਦਭਾਜਨਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੧) ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਪਦਭਾਜਨਿਯੇ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪਦਭਾਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਨਗ੍ਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਪਾਰਾ. ੫੧੭) ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਿਵਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਰਂ ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੭੫) ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੧੪) ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ਖਨ੍ਧਕੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਚ੍ਚਂ ਵਾ ਗੀਤਂ ਵਾ ਵਾਦਿਤਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੮੩੪) ਇਮਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਚ੍ਚੇਯ੍ਯ ਵਾ ਗਾਯੇਯ੍ਯ ਵਾ ਵਾਦੇਯ੍ਯ ਵਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਜਾਤਂ, ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ਛਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪੇਤਂ ਛਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸਾਰਹਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਨਂ, ਸਭਾਗਵਤ੍ਥੁਕਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦ੍ਵਯਂ ਅਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਨਾਨਾਵਤ੍ਥੁਕਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਅਦਸ੍ਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ, ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਦੁਵਿਧਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਦ੍ਦੇਸਭੇਦਤੋ’’ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਮਾਸਤੋ ਪਕਾਸਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਸਉਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ ਏਵਂ ਕਿਰ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਕਤਿਵਸ੍ਸਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਸੁ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੋ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਹੇਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮੇ ਮਾਸੇ ਦੁਤਿਯੇ ਪਕ੍ਖੇ ਦਸਮੇ ਦਿਵਸੇ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਪੋਰਿਸਾਯ ਛਾਯਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਅਡ੍ਢਤੇਰਸਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? –

ਯਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਾਦਸਮਂ ਵਸ੍ਸਂ, ਵੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਵਸਿ ਜਿਨੋ;

ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸੁਦ੍ਧੋ ਸਙ੍ਘੋਤਿ, ਨੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਤਦਾ.

ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਚਨਾ;

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵ, ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿ ਨੋ ਤਦਾ.

ਓਵਾਦਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਞ੍ਚ, ਕਿਂ ਸਤ੍ਥਾ ਚਤੁਵਸ੍ਸਿਕੋ;

ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ ਕਿਮਾਣਞ੍ਚ, ਸਮਤ੍ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਿ ਸੋ.

ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਸਙ੍ਘਭੇਦਮਕਾਸਿ ਯਂ;

ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਤਤੋ ਸਙ੍ਘ-ਭੇਦੋ ਪਚ੍ਛਿਮਬੋਧਿਯਂ.

ਆਰਾਧਯਿਂਸੁ ਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਮੁਨਿਭਾਸਿਤਂ;

ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਮਾਣਂ ਨੋ, ਸੋਵ ਕਾਲੋ ਅਨਪ੍ਪਕੋਤਿ.

ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਥ ਭਗਵਾ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਵਾ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਸਕਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਸਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਕਲਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਾਭਿਪਰਾਮਸਨਮ੍ਪਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਤਥਾਪਿ ਏਤਂ ਵਿਸੇਸਨਿਯਮਨਤੋ, ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਚ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗਰਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਅਸੁਚਿਪਾਨੇ ਪਨ ਹਤ੍ਥਿਨਿਯਾ ਤਾਪਸਪਸ੍ਸਾਵਪਾਨੇਨ ਵਾਲਕਾਬ੍ਯੋ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਾਲਕਾਬ੍ਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਨਾਭਿਯਾ ਪਰਾਮਸਨੇਨੇਵ ਕਿਰ. ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇ ਪਨ ਵੇਜ੍ਜਕਾ ਆਹੁ –

‘‘ਥੀਨਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਾ ਸੁਕ੍ਕਂ, ਕਦਾਚਿ ਚਲਿਤੋਵਰੇ;

ਤਂ ਗਾਮਧਮ੍ਮਕਰਣਂ, ਦ੍ਵਯਸਮਂ ਸਙ੍ਗਮਿਯ;

ਗਬ੍ਭਾਦੀਤਿ ਅਯਂ ਨਯੋ, ਥੀਨਂ ਪੁਰਿਸਦਸ੍ਸਨਾਸੀਤ੍ਯੂਪਨੇਯ੍ਯ’’.

ਤਥਾਪ੍ਯਾਹੁ –

‘‘ਪੁਪ੍ਫਿਕੇ ਏਧਿਯ੍ਯ ਸੁਦ੍ਧੇ, ਪਸ੍ਸਂ ਨਰਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿ ਤਂ;

ਗਬ੍ਭਞ੍ਚ ਨਯੇਤ੍ਯੁਤ੍ਤ-ਮਿਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਸੋ ਇਤੀ’’ਤਿ.

ਰਾਜੋਰੋਧੋ ਵਿਯਾਤਿ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਤਥਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਿ, ਨ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਸਯੋ ਅਹੋਸਿ ਤੇਸਂ ਰੂਪਂ ਵਿਯ. ਤੇਨੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੋ ਤ੍ਵਂ ਆਵੁਸੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਅਨਭਿਰਤੋ’’ਤਿ.

੩੯. ਕਲੀਤਿ ਕੋਧੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਕਲਿਸਾਸਨਂ, ਕਲਹੋ. ਗਾਮਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਨਪਦਧਮ੍ਮਂ ਜਨਪਦਵਾਸੀਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿਂ. ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸਰੀਰਞ੍ਚ. ਅਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਿਨਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਾਗਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਅਨਾਗਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਸੁਮਮਾਲਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਗੁਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਰਤਨਦਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਵਿਯ. ਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਨਾਮਵੇਵਚਨਾਨੇਵ ‘‘ਨਾਮਂ ਨਾਮਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੩੧੫) ਵਿਯ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਰਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਨਾਮ ਚੇਤਨਾ. ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਪਿ ਚੇਤਨਾਪਰਿਯਾਯਤੋ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾ ਹੋਤਿ ਪਾਕਟਾਦੀਨਵਤੋ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਸਙ੍ਘਫਾਸੁਤਾ ਹੋਤਿ ਪਾਕਟਾਨਿਸਂਸਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪੇਸਲਾਨਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰੋ. ਪਠਮੇਨ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਪਸਾਦੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵੋ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਭਬ੍ਬਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ, ਤੇਨੇਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਯਤ੍ਥ ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਭਾਵੇਨ, ਤਂ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਭਾਵਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਾਨਨੇ ਏਵ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਦਾ, ਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਵਾਪਿ ਪਸਾਦੁਪ੍ਪਾਦਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਞ੍ਚ ਸੇਖਿਯਂ, ਇਦਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ ਨਾਮ. ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਚੇਤਨਾਯਾਭਾਵੇਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰਣੇ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇ ਵਾ ਸਤਿ ਯਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਰਾਪਾਨਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਗਨ੍ਤੁਕਵਤ੍ਤਂ, ਆਵਾਸਿਕ, ਗਮਿਕ, ਅਨੁਮੋਦਨ, ਭਤ੍ਤਗ੍ਗ, ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕ, ਆਰਞ੍ਞਕ, ਸੇਨਾਸਨ, ਜਨ੍ਤਾਘਰ, ਵਚ੍ਚਕੁਟਿ, ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕ, ਉਪਜ੍ਝਾਯ, ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕ, ਆਚਰਿਯਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤਾਨਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣਨਯੇਨ ਗਣਿਯਮਾਨਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਏਤਾਨਿ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦ੍ਵੇਅਸੀਤਿ ਮਹਾਵਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਂਵਰੋ ਸਂਵਰਵਿਨਯੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਨਯੋ ਸਮਥਵਿਨਯਤ੍ਥਾਯ ਸਮਥਵਿਨਯੋ ਸਂਵਰਵਿਨਯਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਰਵਿਨਯੋ ਪਹਾਨਵਿਨਯਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਂ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁ, ਤਂ ਸਙ੍ਘਫਾਸੂਤਿ ਏਕਮਿਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯ ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਫਾਸੁ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਪਕਰੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੇ ਤੇ ਪਯੋਜਨਵਿਸੇਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਤ੍ਥਵਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸਂ ‘‘ਪਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦਸਸੁ ਪਦੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਮੂਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਯੋਜਨਾਯ ਪਦਸਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸਤਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸਤਂ ਅਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਨਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਤਂ, ਧਮ੍ਮਭੂਤਾਨਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਤਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਤਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਸਤੇ ਞਾਣਸਤਂ, ਧਮ੍ਮਸਤੇ ਞਾਣਸਤਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਤੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਞਾਣਸਤਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਸਤਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥਪਦਾਨੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ. ਧਮ੍ਮਪਦਾਨੀਤਿ ਪਾਲ਼ੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ.

ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਬਹੁਲਨਯੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮਕਂ ਸਕਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ, ਪਰਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਪਰਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਪਰਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਮਗ੍ਗੇ ਏਵ ਪਵੇਸਪਵਿਟ੍ਠਠਿਤੁਦ੍ਧਰਣੇਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਪਟਿਸਾਦਿਯਨਵਸੇਨ ਸੇਵੇਯ੍ਯ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਵੇਸਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਏਕਂ ਵਾ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘ਸੋ ਚੇ ਪਵੇਸਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਪਵਿਟ੍ਠਂ, ਠਿਤਂ, ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿਆਦੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੯) ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਚਤੂਸੁਪਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਯੇਵ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਪਜ੍ਜਤੁ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਬ੍ਭਾਗਿਯਾ’’ਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਂ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਗਹਟ੍ਠਕਾਲੇ ਮੇਥੁਨਾਦਿਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਂ ਏਕਮਨੇਕਂ ਵਾ ਪਟਿਕਰਿਤ੍ਵਾਵ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਗਹਟ੍ਠਕਾਲੇ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋਵਾਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਦੇਸਨਾਹਿ ਪਨ ਅਸੁਜ੍ਝਨਤੋ ‘ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਗਣਨਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਚਨੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਮਾਤਿਕਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਵਚਨਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਭਿਕ੍ਖੁਗਣਨਞ੍ਚ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਨਵਸੇਸਵਚਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਸੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਪਵਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ, ਤਮੇਵੇਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੇ ਵਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ ਤੇਨ ਸਰੀਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਭਬ੍ਬਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦਭਾਜਨੇ ਵਚਨਂ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਅਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਸਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਸਂਵਾਸਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਅਨੋਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਓਮਸਵਾਦੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੯). ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਦਭਾਵਤੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਸੋ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤੇਨ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਨ ਜਨੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਪੇਸੁਞ੍ਞਾਦਿਞ੍ਚ ਜਨੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਧਿਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ…ਪੇ… ਆਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੭੯) ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੭੯) ਆਪਤ੍ਤਿਨਾਮਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਕਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਦੁਕਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਸੇਖਿਯੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਕਾਰਣਂ ਸੇਖਿਯਾਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਭਾਵਤੋ ਇਤਰੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ. ਅਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਦੁਕਞ੍ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣਵਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.

ਮਕ੍ਕਟੀਵਤ੍ਥੁਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੦-੧. ਦੁਤਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਇਧ ਮਲ੍ਲਾ ਯੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਪਟਿਸੇਵਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ ਪਚੁਰਪਟਿਸੇਵਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਨੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੇਨ ਵਾ ਲੇਸਓਡ੍ਡਨਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਏਵਮਾਹ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥਤਂਯੇਵ ਨਿਯਮੇਤੁਂ ‘‘ਨਨੁ ਆਵੁਸੋ ਤਥੇਵ ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨੇਵ ਮਕ੍ਕਟੀਵਤ੍ਥੁ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਵਤ੍ਥੁ. ਵਿਚਾਰਣਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਤਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਨਨੁ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧਂ, ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਦੀਸੁਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨਪਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਿ ਸਉਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਾਵਸੇਸਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨਾਪਿ ਕਿਂ ਨ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਦੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇਵ ਲੇਸਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਅਲੇਸੋਕਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਮੇਡਿਤਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਵਾਦਕੇ ਵਿਹੇਸਕੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੧੦੧) ਵਿਯ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਯੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਏਵਤ੍ਥੋ ਅਞ੍ਞੇਨਾਪਿ ਵਚਨੇਨ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਿਤੋ, ਸੁਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਕਰਣਤ੍ਥੇਨ ਦਲ਼੍ਹਤਰੋ ਕਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਏਵਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧੋ.

ਯਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਗਣ੍ਠਿਪਦਨਯੋ ਤਾਵ ਪਠਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਤਿ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿਅਚਿਤ੍ਤਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚਿਤ੍ਤਕੇਸੁ ਪਨ ਯਂ ਏਕਨ੍ਤਮਕੁਸਲੇਨੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਞ੍ਚ. ਉਭਯਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ ਨਾਮ. ਸੁਰਾਪਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ‘‘ਸੁਰਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਪਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਿਵਨੇ ਅਕੁਸਲਮੇਵ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਗਨ੍ਧਵਣ੍ਣਕਤ੍ਥਾਯ ਲੇਪਨੇ, ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਲੇਪਨੇ ਅਦੋਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਵਿਚਾਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ‘‘ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਸ੍ਸਾਪਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਇਮਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਧ ਸਚਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਚ ਅਚਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਚਾਰਣਾ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜਾਨਨੇਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨੇ. ਯਦਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨੇ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾਨੇਵ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜਾਨਨੇਯੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਇਦਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਖਿਯੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਾਨਨਮੇਵ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਜਾਨਨਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖੇ ਕੋਚਿ ਸੁਰਂ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਤੋ ਚੇ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਅਧਕ੍ਖਕਂ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਪਰਸ੍ਸ ਆਮਸਨਾਦਿਕਾਲੇ ਕਾਯਂ ਅਚਾਲੇਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ‘ਕਿਰਿਯਾਵ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕਿਰਿਯਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਥਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਤਦਾ ਕਿਰਿਯਾਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਸੁਵਿਚਾਰਿਤਂ ਅਨੇਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਭਾਵਸਾਧਨਤੋ. ਸੁਰਾਪਾਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਤਾ ਪਨ ਮਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਨੋਪਿ ਸਕਿਂ ਪਯੋਗੇਨ ਪਿਵਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ. ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਚ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਨ ਹਿ ਏਕਂਸਤੋ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਤਿ ਵਿਸੇਸਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ, ਵਤ੍ਥੁਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ‘‘ਸੇਸਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਿਮਾਨੇ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾਵਾ, ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਛਾਯਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਨ ਵਚਨਂ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਸਿਥਿਲਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਤ੍ਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾਧਿਕਾਰੇ ‘‘ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਸਿਥਿਲਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਾਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਤਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਕ੍ਕਟੀਵਤ੍ਥੁਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੪੩-੪. ਵਜ੍ਜੀਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਵਸਨ੍ਤਾ ਵਜ੍ਜਿਨੋ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਪੁਤ੍ਤਾ. ਯਾਵਦਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯਾਵਤਾ ਅਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਕਾਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੇ, ਤਦੇਕਟ੍ਠੇ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਰਣੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਤਥਾਪਿ ਇਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੫੯), ਆਲ਼ਵਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਟਿਯੋ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਿਕਾਯੋ (ਪਾਰਾ. ੩੪੨), ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਦ੍ਵੇ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਛਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਂ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਂ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੦੭੭), ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਸਮ੍ਮਤਂ ਵੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿ (ਪਾਚਿ. ੧੦੮੪) ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਕਪ੍ਪਨਂ ਵਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ. ਯਦਭਾਵਾ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਪਮਾਣਂ ਵਾ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਯਦਭਾਵਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਿਕਾਯੋਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਉਲ੍ਲੁਮ੍ਪਤੁ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੭੧, ੧੨੬) ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮੇਥੁਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਪਟਿਸੇਵਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੯) ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ ਅਸ੍ਸਮਣਾਦਿਭਾਵਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਨਨੁ ਪਠਮਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਵਾ ਆਵਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤੇ ਪਨ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਂਸੂ’’ਤਿ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸਕਰਣਤ੍ਥਂ ਵਾ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸੋ ਆਗਤੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਿਯਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਂ ਵਾ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ, ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਉਲ੍ਲਪਤਿ, ਸੋ ਆਗਤੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹਿ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਸਿਥਿਲਕਮ੍ਮਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਾ ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਾਤਿਲਕ੍ਖਣਾਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤੇ ਅਵਤ੍ਵਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੧) ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇ ਪਨੇਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ –

‘‘ਨਿਦਾਨਾ ਮਾਤਿਕਾਭੇਦੋ, ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਤਂਨਿਯਾਮਕੋ;

ਤਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦੋ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ. –

ਅਯਂ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਦਿਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁ ਮਕ੍ਕਟਿਵਤ੍ਥੁ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਵਤ੍ਥੁ ਚਾਤਿ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵਤ੍ਥੁ ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਨਿਦਾਨਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ…ਪੇ… ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਮਾਤਿਕਾਯ ਭੇਦੋ ਜਾਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਾ’’ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਚਨੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨੋ ਪੁਰਿਸੇ ਨੋ ਪਣ੍ਡਕੇ ਨੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੇ ਚਾ’’ਤਿ ਮਕ੍ਕਟਿਪਾਰਾਜਿਕੋ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਲੇਸੋਕਾਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਮਕ੍ਕਟਿਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤਾ ਨਿਦਾਨਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪੀ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਵਚਨਭੇਦੋ ਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਏਵ ਮੇਥੁਨਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਕਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਤਂਨਿਯਾਮਕੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਤਿਕਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਨਿਯਾਮਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗੋ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਹਿ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ਤਯੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ. ਤਯੋ ਪਣ੍ਡਕਾ. ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਾ. ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ…ਪੇ… ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਮਗ੍ਗੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫੬) ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਲੇਸੋਕਾਸਂ ਪਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਨਿਯਮੋ ਕਤੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਦਿ ਏਵਂ ਸਾਧਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਤਦਵਚਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇ ਠਿਤਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਨਾਹਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਸਿਕ੍ਖਾਪਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਹੋਮੀ’’ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਥਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚਾਨਿਟ੍ਠਂ. ਇਦਂ ਅਪਰਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਸਾਧਾਰਣਾਨੇਵ, ਨਾਸਾਧਾਰਣਾਨੀ’’ਤਿ. ਅਪਿਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੬੯) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਪਿਚ ਯੋ ਤਥਾ ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾ ਵਿਯ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਹਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵੇ ਸਤਿ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਪਨ੍ਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤਾ, ‘‘ਇਦਾਨਿ ਚੇਪਿ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਲਭੇਯ੍ਯਾਮ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾਮ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੇਚਿ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦੋਤਿ ਤਤੋ ਵਿਭਙ੍ਗਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਸਰੀਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਥਾਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਵਿਭਙ੍ਗਤੋ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸਾਦਿਯਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਸਤਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਮਾਸਤੋ ਗਾਥਾਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਨ –

‘‘ਨਿਦਾਨਮਾਤਿਕਾਭੇਦੋ, ਵਿਭਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ;

ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪਕਾਰੋ ਚ, ਪਠਮੋ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ’’ਤਿ. –

ਇਮਂ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਵ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਭਗਵਤਾ ਪਨ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਂ ਵਾ ਅਸਮਤ੍ਥਂ ਵਾਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਨਿਦਾਨਂ, ਅਯਂ ਨਿਦਾਨਭੇਦੋ. ਮਾਤਿਕਾਪਿ ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾ ਨਿਦਾਨਾਨਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਵਗ੍ਗੁਮੁਦਾਤੀਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਸਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਮੁਸਾਵਾਦਲਕ੍ਖਣਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭਾਸਿਂਸੁ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਿ ਤੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਿਹੀਨਂ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਂਸੁ, ਨ ਚ ਤਾਵਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੇਨ ਲੇਸੇਨ ਭਗਵਾ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਦਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾਨਿ ਞਤ੍ਵਾ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਨਿਦਾਨਾਨਪੇਕ੍ਖਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾਭੇਦੋ.

ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹੋਨਕਵਤ੍ਥੁਪਯੋਗਚਿਤ੍ਤਨਿਯਾਮਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਮਾਤਿਕਾਯ ਵਿਭਜਨਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕਤਾਯ ਵਾ ਤਦਞ੍ਞਤਰਵੇਕਲ੍ਲਤਾਯ ਵਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਸਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਅਸਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਾਤਿਕਾਯ ਵਿਭਜਨਂ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਆਰਭੀਯਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਕੇਵਲਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਦੀਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾ, ‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਸਮ੍ਭਵਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਪਿ ਕੇਵਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦੀਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾ, ‘‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਨਨ੍ਤਰੇਨਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਦੀਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾ, ‘‘ਭਦ੍ਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਭਿਕ੍ਖੁਦੀਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤੋ ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞਪਦਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ, ਅਧਿਕਰਣਦਸ੍ਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਚ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤੋ ਇਤਰਤ੍ਥ ਤਦਭਾਵਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਥੁਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਪਯੋਗਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਤਿਆਦਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਸਾਦਿਯਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਥੁਪਯੋਗਨਿਯਮੇ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਭਾਵਾਭਾਵਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਮਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕਤਾਯ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਵੇਕਲ੍ਯੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾਵਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ. ਏਵਂ ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨਯੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਪਯੋਜਨੋ ਵਿਭਙ੍ਗੋ.

ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੋ ਪਨ ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਦਞ੍ਞੇਕਦੇਸਤੋ, ਸਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਪਠਮੋ, ਸੋ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਵਿਯ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ. ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਮਾਤਿਕਾਪਦਾਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਨਿਰਤ੍ਥਕਾਨਂ ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਉਦ੍ਧਰਣਾਨੁਦ੍ਧਰਣਵਸੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਜਨਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ, ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਆਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹੋਨਕਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ. ਕਥਂ? ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਨੇਵ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏਲ਼ਕਲੋਮਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੭੨) ਏਤਾਨਿ ਕੇਵਲਂ ਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਦੀਪਨਪਦਾਨੀਤਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਾਨਿ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਲ਼ਕਲੋਮੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਅਨੁਦ੍ਧਰਣੇਨ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਭਾਵੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ, ਇਦਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ. ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਯੋਜਨਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਜਾਨਨਸਾਦਿਯਨਭਾਵੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਅਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਤਾ ਗਰੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਅਵਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹੋਨਕਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਇਮਂ ਜਾਨ, ਇਮਂ ਦੇਹਿ, ਇਮਂ ਆਹਰ, ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਭਣਤੀਤਿਆਦਿ ਪਨ ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਨਿਦਾਨਮਾਤਿਕਾਭੇਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਾਵ ਪਠਮਬੋਧਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਵਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਸੋ ਹਾਯਸ੍ਮਾ ਮਕ੍ਕਟਿਪਾਰਾਜਿਕੋ ਯਥਾ ਮਾਤੁਗਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਥਾ ਇਧਾਪੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਨੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤਿਯਾਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਲਾਭਗ੍ਗਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਤੇ ਹਿ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾ ਲਾਭਗ੍ਗਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵਰਸਯਨੇਸੁ ਸਯਿਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਾਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੁਂ, ਤੇ ਚ ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਯਞ੍ਚ ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਹਤ੍ਤਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਉਪਾਦਾਯ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਕਾਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਪਦਂ. ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਪਦਂ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਵਚਨਂ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਮਕੋ ਯਾ ਭਗਵਤਾ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ ਵਿਹਿਤਾ, ‘‘ਏਤ੍ਥ ਸਹ ਜੀਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯੋ ਚ ਆਜੀਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਉਭਯਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਵ ਹੋਤਿ. ਕਦਾ ਪਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ? ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਤਦੁਭਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਤਦਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸਹ ਜੀਵਨ੍ਤੀਤਿ ਯਾਵ ਸਿਕ੍ਖਂ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਭਾਵਞ੍ਚ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਾਜੀਵਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਬਹੁਲੋ ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਾਵਸੇਸਂ ਸਾਜੀਵਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸੀਲਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਬਹੁਲੋ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨ ਚ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਨਵਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ, ਅਯਮੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਟ੍ਠਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿਵਚਨਵਿਰੋਧਤੋ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋਤਿ.

‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਰਤੋ ਵਚਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ, ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਏਵ ਹਿ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਾਜੀਵੋ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਮੇਵ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨੇਤਰਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਂ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਙ੍ਗਾਹਕੋ ਸਾਜੀਵੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿ ਸਾਜੀਵਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ਸਿਕ੍ਖਾਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਵ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਏਕਮੇਵਿਦਂ ਅਤ੍ਥਪਦਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦੂਪਗਮਨਨ੍ਤਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਿਕ੍ਖਨਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੋ ਏਵਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੋ, ਤਾਦਿਸਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਾਜੀਵਸਙ੍ਖਾਤਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਚ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ – ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਇਦਮੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਧਾਰਣਂ, ਯਦਿਦਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵੋਪਿ ਸਾਵਕੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਤਥਾ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਪਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਮਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਕੇਵਲਂ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚ ਉਭਯਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚਾਤਿ ਸਰੂਪੇਕਦੇਸੇਕਸੇਸਨਯੇਨ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹਣਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਮੇਵ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਵਚਨੇ ਪਰਿਹਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਅਸਿਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਤਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਏਵ ਗਹਣਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਾ, ਸੀਲਾਧਿਕਾਰਤੋ ਚ ਵਿਨਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਸੇਵਿਤਮੇਥੁਨਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨ ਸਮੂਹਨਤਿ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸੇਵਿ, ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਮਾਸਤੋ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨੇਨ ਪਯੋਜਨਂ, ਨਨੁ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਯੋ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਾਦਿਕੋ ਕੇਵਲੇਨ ਸਮਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਚ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ. ਯੋ ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸ ਚ, ਯੋ ਵਾ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇ ਚ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਨ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇ ਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਮੁਖੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਗ੍ਗਹਣਾਦਯੋ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਕੁਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਯਂ ਨਯੋ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖਂ ਅਲਭਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਪਰਤੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਰੂਪਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਵਙ੍ਗਵਿਚ੍ਛੇਦੇ ਸਤਿਪਿ ਅਮਰਣਂ ਵਿਯ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਂਵਾਸਂ ਵਾ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਨ ਚ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਕਂ ਜਨੇਤਿ. ਗਣਪੂਰਕੋ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਵਿਯ, ਨ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਕ੍ਖੇ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਤਤੋ ਵਿਸੇਸੋ. ਕਿਮਯਂ ਸਹੇਤੁਕੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਹੇਤੁਕੋਤਿ? ਨ ਅਹੇਤੁਕੋ. ਯਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਸਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ. ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇਪਿ ਕਿਸ੍ਸ ਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਚੇ? ਪਣ੍ਡਕਭੂਤਤ੍ਤਾ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਵਿਯ.

ਅਪਿਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨਂ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਤਤ੍ਥ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਤਥਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਿਯੇਯ੍ਯ (ਪਾਰਾ. ੮੯), ਸੁਗਤਚੀਵਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਚੀਵਰਂ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯ ਅਤਿਰੇਕਂ ਵਾ, ਛੇਦਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ. ੫੪੮) ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ‘‘ਪਗੇਵ ਪਣ੍ਡਕੇ ਪੁਰਿਸੇ ਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਅਯਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਮਾਤਿਕਾਯ ਤਾਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਵਿਨਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੫. ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਸਨਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੪੨) ਏਵਮਾਦਿਤੋ ਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਞ੍ਚ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕਾਸੇਸੁਂ. ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਭਣਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਤੋ ਆਚਰਿਯਵਾਦਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕਾਸੇਸੁਂ. ਭਾਰੁਕਚ੍ਛਕਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਏਵਮਾਹ – ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ, ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੭੮) ਏਵਮਾਦਿਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਤੋ ਏਵ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕਾਸੇਸੁਂ. ਤਾਯ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਾ ਥੇਰੋ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ. ਅਪਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ…ਪੇ… ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੪੩). ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਤ੍ਤਯਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਨਾਯਂ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਞ੍ਹਿ ਵਿਨਯਂ, ਮਹਾਥੇਰਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾ ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰੇਨ. ਆਹਚ੍ਚਪਦੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਵਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਆਹਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਦਨਿਕਾਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਉਦਾਹਟੇਨ ਕਣ੍ਠੋਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਪਦਸਮੂਹੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਰਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਰਸੇਨ, ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਟੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਤ੍ਤਚ੍ਛਾਯਾ ਵਿਯ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ. ਆਚਰਿਯਵਾਦੋ ‘‘ਆਚਰਿਯਵਂਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਆਭਤੋਵ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਕਾਰਣੋਪਪਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੋ ਉਹਾਪੋਹਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਮਾਣਪਤਿਰੂਪਕੋ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋਮਤੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਪਰਿਵਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਇਧ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਪਦੇਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਮਹਾਪਦੇਸਨਯਸਿਦ੍ਧਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਠਾਨਂ ਓਕਾਸੋ ਪਦੇਸੋਤਿ ਕਾਰਣਵੇਵਚਨਾਨਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਵਕਾਸੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੪੩) ਸਾਸਨਤੋ, ‘‘ਨਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਪਨ ਪਦੇਸੋ’’ਤਿ ਚ ਲੋਕਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਪਦੇਸਾਤਿ ਮਹਾਕਾਰਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਞਾਪਕੋ ਹੇਤੁ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਵਿਯ. ਤੇ ਦੁਵਿਧਾ ਵਿਨਯਮਹਾਪਦੇਸਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਮਹਾਪਦੇਸਾ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਮਹਾਪਦੇਸਾ ਵਿਨਯੇ ਪਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ, ਤੇਨੇਵ ਪਰਿਵਾਰੇ ਅਨੁਯੋਗਵਤ੍ਤੇ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੪੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਅਵਸੇਸਪਿਟਕਦ੍ਵਯਂ. ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਪਦੇਸੇ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਞ੍ਚੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਵਿਨਯਂ ਵਿਨਯਾਨੁਲੋਮਞ੍ਚ, ਸੋ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਿਨਯਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਇਤਰੋ ‘‘ਵਿਨਯਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਉਭਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਮੁਖਮਤ੍ਤਂ – ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ‘‘ਸੋ ਚੇ ਪਵੇਸਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਪਵਿਟ੍ਠਂ, ਠਿਤਂ, ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਾਦਿਯਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਹਾਯਸ੍ਮਾ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਸ੍ਸ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸ੍ਸ, ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਸਮਾਯੋਗੇ ਸਤਿ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਕਾਯਿਕਸੁਖਵੇਦਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਥਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਯੋਨਿਦੋਸਵਸੇਨ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਸਾਤਾ ਵੇਦਨਾ, ਵਾਤੋਪਹਟਗਤ੍ਤਤਾਯ ਵਾ ਨੇਵ ਕਾਯਿਕਵੇਦਨਾ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਨਤੋ ਅਜਾਨਤੋਪਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੭੬) ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਯਦਿ ਮੋਚਨਰਾਗੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋ ਮੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਪਗੇਵ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਨਯਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ. ਇਤਰੋ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਜਾਨਤੋ ਜਾਨਨੇਨੇਵ ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਹੋਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ ਸਾਦਿਯਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਪਿ ਜਾਨਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਉਭਯਂ ਪਨ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੭) ਵਚਨਤੋ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਮੇਵੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਅਭਾਵੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਰਕ੍ਖਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਪਾਲ਼ਿਤੋ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਲ਼ਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋ, ਨਯਤੋ, ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਚ ਪਾਲ਼ਿਓਕ੍ਕਨ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਨ ਸਮੂਹਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਭਗਵਾ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਮਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਮਮ ਵਚਨਂ ਵਿਯ ਪਮਾਣਂ ਕਰੋਤੂ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਙ੍ਘੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਸਮੂਹਨਤੂ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬), ਤੇਨੇਤਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮੂਹਨਿਤੁਂ ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥਦੀਪਨਂ, ਪਗੇਵਾਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਊਨਾਤਿਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਆਚਰਿਯਕੁਲੇਸੁ ਵਿਵਾਦੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਕਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਸਮੂਹਨੀਤਿ? ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਵਾਦਪ੍ਪਸਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਭਗਵਤਾ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਸਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੇਹਿ ਅਵਿਵਦਮਾਨੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਏਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਏਵਮਾਹਂਸੂਤਿ ਚ ਅਞ੍ਞਵਾਦਦਸ੍ਸਨਤੋ ਵਿਵਦਮਾਨੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਜਾਤਂ, ਤਦਭਾਵਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਸਾਵੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਵਦਮਾਨੇਹੇਵ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਅਕਾਸਿ.

ਅਪਿਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਯਾ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਆਰਮ੍ਭੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਸੂ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਸ੍ਸਪਿ ਸਾਧਾਰਣਾ ਏਸਾ ਕਥਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ‘‘ਅਥ ਪਨਾਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਨਯਸ੍ਸੇਵ. ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸਦਿਸਂ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਤੇਨ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੁਤ੍ਤਮੇਵ ਬਲਵਤਰਂ. ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਾਕਤਿਕੇ ਪਨ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ‘‘ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਵਾਦੀਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਯਵਿਜਾਨਨਕੋ ਅਞ੍ਞਨਿਕਾਯਿਕੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਵਾਦੀ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ਕਥਂ? ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਉਦਕਦਨ੍ਤਪੋਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੬੬) ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਕਵਾਦਿਸ੍ਸ, ਤਦਨੁਲੋਮਤੋ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਫਲਸ੍ਸ ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਉਦਕਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਵਾਦੀ ਚ.

‘‘ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਸ੍ਸ ਯਂ ਤੋਯਂ, ਪੁਰਾਣਂ ਪਿਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨਂ;

ਤਮੇਵ ਤਰੁਣਂ ਤੋਯਂ, ਪਿਤ੍ਤਘਂ ਬਲਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਏਵਂ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ਧਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਗਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਆਹਾਰਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਫਰਣਤੋ ‘‘ਯਾਵਕਾਲਿਕਮੇਵ ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਪਰੋ ਆਚਰਿਯਵਾਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਅਵਹਾਰੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਤੋ ‘‘ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਮਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥੇਵ ਆਗਤਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ, ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾਤਿ. ਪਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਅਵਹਰਾਤਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇਵ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਵਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਪਯੋਗੋਵ ਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਲਟ੍ਠੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਥੇਰਵਾਦਤ੍ਤਾ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਪੁਰੇ ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਤਿ, ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੧੯) ਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.

ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨਿਯਤਹੇਤੁਧਮ੍ਮੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਹੇਤੁਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਲਿਖਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕਾਦਿਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਨ ਓਤਰਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਓਤਰਨ੍ਤਂਯੇਵ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਨੇਤਰਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਸਿਦ੍ਧੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਪਾਲ਼ਿਆਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਪਮਾਦਲੇਖਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਅਮਤਂ ਪਦਂ, ਪਮਾਦੋ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੬) ਵਚਨਤੋ ਦਿਨ੍ਨਭੋਜਨੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਆਰੁਲ਼੍ਹਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨੋ ਚੇ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ‘‘ਨੋ ਚੇ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨ ਓਤਰਤਿ ਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਬਾਹਿਰਕਸੁਤ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਸਮੇਨ੍ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰੋ ਆਚਰਿਯਵਾਦਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਨਯੇਸੁ ਪਮਾਦਲੇਖਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਥੇਰਵਾਦੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਪਨਾਯਂ ਆਚਰਿਯਵਾਦਂ. ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ‘‘ਮੂਲਬੀਜਂ ਨਾਮ ਹਲਿਦ੍ਦਿ ਸਿਙ੍ਗਿਵੇਰਂ ਵਚਾ…ਪੇ… ਬੀਜੇ ਬੀਜਸਞ੍ਞੀ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਵਾ ਛੇਦਾਪੇਤਿ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ (ਪਾਚਿ. ੯੧) ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਠਤ੍ਤਾ ਹਲਿਦ੍ਦਿਗਣ੍ਠਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਯਾਨਿ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ ਮੂਲੇ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਚਰਿਯਵਾਦੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਨ ਹਿ ਗਣ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਗਣ੍ਠਿ ਜਾਯਤੀਤਿ. ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹੋਤਿ ਵਚਨਸ੍ਸਾਨੁਲੋਮਤੋ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੋਰਾਣਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਪਾਸਾਦੇ ਗਬ੍ਭਂ ਥਕੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਯਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਤਥਾ ਕਤ੍ਵਾ ਆਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਏਵ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਵਦਨ੍ਤੇਸੁ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਞ੍ਚ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਾਨਂਯੇਵ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹੋ ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਪਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਸਯਿਤੇਸੁ ਕੇ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਨਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੋ ਚ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ, ਯੋ ਚ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਥੇਰਵਾਦਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨਾਦਯੋਪਿ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ.

ਅਥ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ. ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਗੁਤ੍ਤੇ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਦਿਵਾ ਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪੋ ਮਞ੍ਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਾਦੇ ਭੂਮਿਤੋ ਅਮੋਚੇਤ੍ਵਾਵ ਨਿਦ੍ਦਾਵਸੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭੭) ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਏਕਭਙ੍ਗੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨਾਦਯੋਪਿ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਅਥਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ. ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਾਹਂ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੬੦) ਸਂਸਨ੍ਦਨਤੋ ਸਦਾਰਪੋਸੇ ਦੋਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ’’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ੫.੬; ਸੁ. ਨਿ. ੨੬੫) ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਕਵਾਦੀ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਰਾਗਸਹਿਤੇਨੇਵ ਅਕੁਸਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਆਹੁ. ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਨਿਕਾਯਿਕੋ, ਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿਯੇਵ ਆਹਰਤਿ. ਤਾਨਿ ਸਕਵਾਦੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਮ੍ਹਿ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਸਮੇਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨੋ ਚੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਵਿਨਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਪਦਂ, ਤਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਪਦੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਰੂਪਾਨੇਵਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗਪਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਬ੍ਬਚਨਪਦਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਸ੍ਸ, ਅਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਅਨੋਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚਾਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤੋਵ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੯) ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁ, ਨ ਇਤਰੋ ਗਿਹਿਭੂਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਂ ਭਿਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਂ ਵਤ੍ਥੁਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਆਰਭਿ. ਯੋ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧੋ ਏਵ ਸਮਾਨੋ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਤ੍ਤਾ ਏਵ ਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ, ਅਸੁਦ੍ਧੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਸੁਦ੍ਧੋਪਿ ਞਾਤਕੇਹਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਵਾ ਰਾਜਭਯਾਦਿਕਾਰਣੇਨ ਵਾ ਕਾਸਾਵੇਸੁ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋਵ ਅਪਨੀਤਕਾਸਾਵੋ ਵਤ੍ਥੁ ਏਵ ਪੁਨ ਕਾਸਾਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕਭਾਵਾਨੁਪਗਮਨਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਬ੍ਬਚਨਤ੍ਥੇ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਬ੍ਬਚਨਤ੍ਥਂ ਸਯਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋ, ਸਂਵਾਸਂ ਥੇਨੇਨ੍ਤੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਅਨੋਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚਾਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵਚਨਦ੍ਵਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਬ੍ਰੂਹੇਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਨਿਯਤਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕੁਸਲਮੂਲੋ ਕੇਵਲਾਯ ਸਮਞ੍ਞਾਯ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋਤਿ ਇਮਂ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਏਵਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਾਵਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤ੍ਤਯਾਰੁਲ਼੍ਹਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੩੧੦) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾਨਿ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾਨਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਨ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਰਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਬਲਵਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਵਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਕਰਣਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸੁਦ੍ਧੋਵਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਦ੍ਵੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਏਸ ਹਿ ਉਭੋਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਨ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਯ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ’’ਤਿ.

ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨੇਵਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾਯ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਭਗਵਾ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀਤਿ? ਦੁਬ੍ਬਿਜਾਨਤ੍ਤਾ. ਪਕਤਿਯਾਪੇਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਵਾ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਪਗੇਵ ‘‘ਨਿਯਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਨਿਯਤਾ’’ਤਿ ਵਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਮਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਉਪੋਸਥਾਦੀਨਿ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਚਿਰੇਨੇਵ ਸਾਸਨਂ ਵਿਨਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਯਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵੇਯ੍ਯੁਂ ਸੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਯਕੁਸਲਤਾਯ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਕਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਸਮ੍ਭੋਗਂ, ਅਸਂਵਾਸਞ੍ਚ ਅਕਾਸਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਏਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨਿਯਤਾ, ਸਮ੍ਮਾਵਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਓਸਾਰਣਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨਿਯਤਾ ਚੇ, ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਸੋ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਵਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਓਸਾਰਣਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਕੇਵਲਂ ‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਨਾਮਮਤ੍ਤਧਾਰਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਸਂਸਾਰਖਾਣੁਕੋਵ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਂ ਨਯਂ ਅਦ੍ਦਸ.

ਅਟ੍ਠਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸੁ ਤਿਸ੍ਸੋਵੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਇਤਰਾ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਓਵਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਏਵ, ਸੇਸਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਨ੍ਤਕਾਤਿ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ‘‘ਭਦ੍ਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇਨ ਵਾ ਸਰਣਗਮਨਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਭਦ੍ਰੋ ਚ ਸਾਰੋ ਚ ਸੇਕ੍ਖੋ ਚ ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਵਚਨਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਸਾਵਕਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਇਮੇ ਏਵ ਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ.

ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬਾ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨੇਵ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਸਰਣਗਮਨਓਵਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣਾਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬਾ, ਤੇਨੇਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ, ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਦ੍ਵੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੨) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਆਦਯੋਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਅਪਿਚ ਆਪਤ੍ਤਿਭਯਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ. ਕਥਂ? ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਵਸਥਪਿਣ੍ਡਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤੋ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਚੀਵਰਵਿਪ੍ਪਵਾਸਭਯਾ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਤਿਚੀਵਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਦਿਂ ਤਰਨ੍ਤੋ ਮਨਂ ਵੁਲ਼੍ਹੋ ਅਹੋਸਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ. ਕਿਞ੍ਚ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਆਰਬ੍ਭ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਵਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਅਸਮ੍ਮਾਵਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਨੇਸਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਬ੍ਬਿਚਾਰਿਤਮੇਤਂ. ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗਭਯਾਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭਬ੍ਬਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਸਾ ਪੁਨ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਵਾ ਵਿਮਤਿ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਾਮ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੬੧) ਇਮਿਨਾ ਸਮੇਤਿ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਾਕਿਯਾਦੀਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਭਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ – ਭਿਕ੍ਖੁ-ਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਤ੍ਤਾ ਯਤ੍ਤਕਾਨਿ ਤੇਨ ਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਚ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਯਂ ਆਪਤ੍ਤਾਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਾਦੀਸੁ ਪਰੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਵਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਦਿਦਂ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ-ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਪਦਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ. ਸੋ ਏਵ ਹਿ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਉਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਤਰਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਉਲ੍ਲੁਮ੍ਪਤੁ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੭੧, ੧੨੬) ਵਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਅਕਰਣੀਯਨਿਸ੍ਸਯਾਚਿਕ੍ਖਨਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਵਿਨਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿਆਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਪਾਰਿਪੂਰਿਤੋ ਚਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸੋ ਏਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਸਾਵਜ੍ਜਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਨਵਜ੍ਜਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਦਜ੍ਝਾਚਾਰਤ੍ਥੇਨਾਯਮੇਵ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਕਥਂ ਹੋਤਿ? ਵਿਰੋਧਦੋਸੋਪਿ ਪਰਿਹਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ਸਚੇ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਏਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚ, ਤੇਨ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਇਤਰੇਸਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਜਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਓਮਸਨਾਦਿਕਾਲੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਜਨੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਵਿਰੋਧਦੋਸੋ ਪਰਿਹਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਚਰਿਯੋ ਵਦਤਿ. ਮਙ੍ਗੁਰਚ੍ਛਵਿ ਨਾਮ ਸਾਮੋ.

ਯਸ੍ਮਾ ਤੇ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤੋ ਜਾਤਿਮਦੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸੁਖਸਹਗਤਾ ਅਸੁਭੇ ਚ ਆਨਾਪਾਨੇ ਚਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾਤਿ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਾ. ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਾ. ਸੋ ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ‘‘ਅਵਿਭੂਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾ ਅਵਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਾਨਂ, ਵਿਭੂਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਵਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਸਿਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਚਉਪਸਮ੍ਪਦਕ੍ਕਮੋ ਮਹਾਵਗ੍ਗਾ ਗਹਿਤੋ. ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਿਨ੍ਨਾ ਞਤ੍ਤਿਤਾਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੁਰੂਪਮੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ‘‘ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾਹਿ ਏਕਾਯ ਚ ਞਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਦੇਨ ਪਨ ‘‘ਏਕਾਯ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾਹੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ (ਮਹਾਵ. ੩੮੪), ਛ ਇਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਵਗ੍ਗਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੮੭) ਵਚਨਤੋ ਕੁਪ੍ਪਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਅਕੁਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਨ ਠਾਨਾਰਹਂ, ਯੇਨ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਓਸਾਰਣਂ ‘‘ਸੋਸਾਰਿਤੋ’’ਤਿ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੩੯੫ ਆਦਯੋ) ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਠਾਨਾਰਹੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਠਾਨਾਰਹੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਪਦਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ ਇਮਿਨਾ ਅਕੁਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨ, ਅਟ੍ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨੇਤੇਹਿ ਏਕਤੋ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਕੇਵਲਂ ਤੇਨ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ, ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ, ਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਾਧਿਤੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਯੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਜਾਨਂ ਊਨਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੪੦੩) ਵਚਨਤੋ ਯਾਵ ਨ ਞਾਯਤਿ, ਤਾਵ ਸਮਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੁਪਟਿਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋਪਿ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਸਮਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੁਪਟਿਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍ਵਾ ਓਮਸਨਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਦਿਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਪਦਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਵਾਚੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਚਿ. ੪੭) ਆਪਤ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਨ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋਪਿ ਜਾਤਿਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੦੯) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਨ ਵਜ੍ਜਨੀਯਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਕੋਚਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨੋਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਕੋਚਿ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕੁਪ੍ਪਂ ਠਾਨਾਰਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਠਾਨਾਰਹਂ ਨਾਕੁਪ੍ਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਕੁਪ੍ਪਞ੍ਚੇਵ ਨ ਠਾਨਾਰਹਞ੍ਚ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਕੁਪ੍ਪਂ ਨ ਚ ਠਾਨਾਰਹਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਪਾਕਟਾਨਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਤੋ ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਕਾਲੇ ਲਦ੍ਧਂ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਕੁਪ੍ਪਞ੍ਚੇਵ ਠਾਨਾਰਹਞ੍ਚ, ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗੇ ਪਨ ਪਾਤੁਭੂਤੇ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝਂ ਤਮੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੯) ਏਤ੍ਥ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕੇਵਲਂ ਸਾਮਣੇਰਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਦਾਨਿ ਕੁਪ੍ਪਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਿਜਹਨਂ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਵਿਜਹਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਅਸਤਿਪਿਤਂ ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਯਥਾਠਾਨੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਾਵ ਸਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿਯਾ ਪੁਨਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਕੁਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦੋਸਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ‘‘ਠਾਨਾਰਹ’’ਨ੍ਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪਨ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿਕਾਲੇ ਨ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੇ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸਾਧਕਂ ਕਾਰਣਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚੇ, ਲਭਤੀਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਪਨਾਯੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ‘‘ਯਥਾ ‘ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਅਕਤੇ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕਰਣਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ‘‘ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਸਾਜੀਵਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ. ਯਤ੍ਥ ‘‘ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਾਵਕਬੋਧਿਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀਤਿ ਵਾ ਤੀਸੁ ਬੋਧੀਸੁ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਸਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲਬਹੁਕਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਸੀਲਤ੍ਤਾ, ਕਿਲੇਸਪਿਦਹਨਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਉਤ੍ਤਮੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਧਿਕਂ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਨਿਯਮਿਤਂ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਤੋਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸੀਲਂ ਅਧਿਸੀਲਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ. ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਰਕਂ ਕਾਰਣਵਚਨਂ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਚ ਏਕਚ੍ਚਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਧਿਤਮੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਅਸਮਤ੍ਥਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਨਾਸਮਤ੍ਥਂ, ਸਮਤ੍ਥਮੇਵ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਾਸਾ ਵਿਚਾਰਣਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਾਧਿਕਾਰੇ ‘‘ਤਿਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਵਾਸਕਂ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਵਿਭਙ੍ਗੇ ਆਗਤਤ੍ਤਾ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏਵਰੂਪੇਸੁ. ਕਿਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚੇ ਤਂ? ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮਾਨੁਵਤ੍ਤਨੇਨ ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸਮਾਸਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਦੀਪਨਂ – ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਤਿਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਕਟਾਨੁਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੇ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸਹਸੇਯ੍ਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਏਵਮਾਦਿ. ਅਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਤੋਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਤਤੋਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਪਞ੍ਞਾਵ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਪਨ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਨ ਹਿ ਤਂਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਾਲ਼ਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਵ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਇਤਰਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਲੋਕਿਯਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਲੋਕਿਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਕਾਲੇਨਾਪਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਲਾਭੀ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਰੂਪਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਤੋ ਤਤੋ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਤੋ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਤੋ ਚ ਆਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਸੀਲਭੇਦਂ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਲਾਭੀ, ਅਯਂ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਸਚਿਤ੍ਤਕੇਸੁ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅਚਿਤ੍ਤਕੇਸੁ ਪਨ ਇਤਰੋਪਿ. ਤਥਾਪਿ ਕੇਵਲਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਸ੍ਸ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਾਰਹਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਵ ਲੋਕਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਕਾਯਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਤੋ ਵਿਰਤੀ ਚ ਚੇਤਨਾ ਚ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਚੇਤਨਾਯੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਸਉਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਪਿ ਹਿ ਸੀਲਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਦਿਚਾਰਿਤ੍ਤੇਸੁ ਵਿਰਤਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨) ਵੁਤ੍ਤਮਰਿਯਾਦਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਿਕ੍ਖਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਸਾਜੀਵਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮੇਥੁਨਸਂਵਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਗੁਣਸਮ੍ਮਤਾਯ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਮਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਤਤ੍ਥ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਤ੍ਥਨੀਯਾ ਹਿ ਸਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਣਾਯ ਹਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ.

ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਏਤ੍ਥ ਯਾਮੀਤਿ ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨੇ, ਘਰਾਦਿਮ੍ਹਿ ਵਾ. ਭਾਵਵਿਕਪ੍ਪਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਅਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਯਂ ਯਂ ਭਵਿਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਕਪ੍ਪਾਕਾਰੇਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਭਾਵਵਿਕਪ੍ਪਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੪੬. ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਵਚਸਾਯੇਵ. ਗਿਹਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਕੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦਭਾਵੇਨਾਤਿ.

੫੧. ਬੁਦ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਖੇਤ੍ਤਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਤੋ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਭਾਵਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਭਾਵਨ੍ਤਰਾਦਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਕਾਲਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਦਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਪਯੋਗਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਜਾਨਨਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਰਿਯਕੇਨ ਮਿਲਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਦਿਨਿਯਮੇਪਿ ਸਤਿ ਵਿਜਾਨਨਨਿਯਮਾਸਮ੍ਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਾਯ ਮਿਲਕ੍ਖਭਾਸਾਯ ਕਾਲਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਯਪਿ ਭਾਸਾਯ ਕਾਲਨਿਯਮਤ੍ਥਦੀਪਨੇ ਸਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਰੁਹਤੀਤਿ ਨੋ ਮਤੀ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਦਵਾਯਾਤਿਆਦੀਹਿ ਖੇਤ੍ਤਾਦਿਨਿਯਮੇ ਸਤਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਾਭਾਵੇਨ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਵੇਤੁਕਾਮੋ ਨ ਸਾਵੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮੇਪਿ ਸਤਿ ਪਯੋਗਨਿਯਮਾਭਾਵੇਨ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਵਿਞ੍ਞੁਸ੍ਸਸਾਵੇਤਿ, ਵਿਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਨ ਸਾਵੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਖੇਤ੍ਤਕਾਲਪਯੋਗਪੁਗ੍ਗਲਵਿਜਾਨਨਨਿਯਮੇਪਿ ਸਤਿ ਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਾਵੇਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਵਨੇ ਨ ਰੁਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯਦਿ ਅਯਮੇਵ ਜਾਨਾਤੂਤਿ ਏਕਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੋ ਏਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਅਥ ਸੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਾ ਪਨ ਨ ਸਾਵੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਦਿਨਿਯਮੇਨੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨਂ ਤੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਅਮਿਸ੍ਸਾ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਏਕੋ ਮਿਸ੍ਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵ ਵਚੀਭੇਦੇਨਾਤਿ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਮਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾਵ ਤੇਨੇਵ ਵਚੀਭੇਦੇਨ ਜਾਨਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤੁਕਾਮਤਾਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਯਞ੍ਞੂ ਨਾਮ ਤਦਧਿਪ੍ਪਾਯਜਾਨਨਮਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤਿ.

੫੩. ਵਣ੍ਣਪਟ੍ਠਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਦੀਪਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਾਲਿਗਹਪਤਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕਿਰ ਉਪਾਲਿਗਾਥਾ. ਪਞ੍ਞਾਣਂ ਸਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਸਞ੍ਞਾਣਂ, ਬੋਧਿਬੀਜਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਜਾਨਨ੍ਤੇਸੁ ਏਵ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਚੇ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਸਮੇਤਿ. ‘‘ਗਿਹੀ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਗਿਹਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਾ ਚ ‘‘ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਚ ਪਰਸ੍ਸੁਪਰਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਤਿ, ਤਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਵਿਜਿਤਵਿਜਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦੋਪਿ ਅਵਸਾਨੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਆਚਰਿਯਵੇਵਚਨੇਸੁ ਪਨ ਯੋ ਮਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੀਤਿਆਦਿ ਉਪਜ੍ਝਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਪਰਂ ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਓਕਲ੍ਲਕੋਤਿ ਕਪਣਾਧਿਵਚਨਂ. ਮੋਲ਼ਿਬਦ੍ਧੋਤਿ ਸਿਖਾਬਦ੍ਧੋ, ਓਮੁਕ੍ਕਮਕੁਟੋ ਵਾ. ਚੇਲ੍ਲਕੋ ਅਥੇਰੋ. ਚੇਟਕੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ. ਮੋਲ਼ਿਗਲ੍ਲੋ ਮਹਾਸਾਮਣੇਰੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਨਾਗਾਦੀਨਂ ਨਾਗਰੂਪਾਦੀਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਭਾਸਾਜਾਨਨਕਿਨ੍ਨਰਾਦੀਨਂ ਵਾ. ‘‘ਦੇਵਤਾ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਕਿਰ ਪਾਠੋ. ਦਵਾਯਾਤਿ ਸਹਸਾ. ਰਵਾਭਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਖਲਿਤਭਞ੍ਞੇਨ. ਅਕ੍ਖਰਸਮਯਾਨਞ੍ਹਿ ਨਾਭਿਞ੍ਞਾਤਾਯ ਵਾ ਕਰਣਾਨਂ ਅਵਿਸਦਤਾਯ ਵਾ ਹੋਤਿ ਰਵਾਭਞ੍ਞਂ. ਅਵਿਧੇਯ੍ਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾਯ ‘‘ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਸਦਿਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਗਰੁਮੇਧਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ ਗਰੁਮੇਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਸਮਯੇ ਅਕੋਵਿਦਤਾਯ.

ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੫. ‘‘ਪਟਿਸੇਵਤਿਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਏਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਲ਼ਿਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਏਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਟਾ. ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਤਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਠਾਨਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤਲਂ ਛੁਪਨ੍ਤਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਚ੍ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਦੇਸਂ. ਉਪਰਿਭਾਗਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿਭਾਗਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਦੇਸਂ. ਨਟ੍ਠਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ਇਧਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨੇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਤਚਮ੍ਮਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਤਚਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਪਿਧਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ. ਯਥਾ ਦਨ੍ਤਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਿਧਾਯੇਵ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਗੋਨਸੋਤਿ ਗੋਣਪਿਟ੍ਠਿਕੋ ਮਣ੍ਡਲਸਪ੍ਪੋ, ਯਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠੇ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਮਣ੍ਡਲਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਕਲਲਪਰਿਚਯਵਾਰਿਚਾਰਮਚ੍ਛਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਮਹਾਮੁਖਾ ਹਤ੍ਥਿਸਰੀਰਮ੍ਪਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਗਿਲਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰਾ ਚ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮੁਖਾਦੀਸੁ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕੇ, ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਮੇਵ ਹੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾਯ ਅਕ੍ਖਰਯੋਜਨਾਯ. ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਲਜ੍ਜੀਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਸਮਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਵਾਰੇ ਪਨ –

‘‘ਨ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਨ ਚ ਪਨ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕੋ,

ਨ ਸਙ੍ਘਭਿਨ੍ਨੋ ਨ ਚ ਪਨ ਪਕ੍ਖਸਙ੍ਕਨ੍ਤੋ;

ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਭੂਮਿਯਾ ਠਿਤੋ,

ਕਥਂ ਨੁ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. (ਪਰਿ. ੪੭੯) –

ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ‘‘ਅਯਂ ਪਞ੍ਹਾ ਨਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਖੁਰਭਣ੍ਡਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਤਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂਯੇਵ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਏਵਮਞ੍ਞੋਪਿ ਅਨ੍ਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਏਵ ਤਦਤ੍ਥਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ ਨਾਮਾਤਿ. ਯਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਵਿਭਙ੍ਗੋਤਂਨਿਯਾਮਕੋਤਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਥੁਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਕਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯੇ ਚ ‘‘ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੭. ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਅਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਅਕੁਸਲਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੀਲਸਮ੍ਭਵਂ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਰਾਗਾਭਿਭਵੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਆਪਨ੍ਨਾ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਦਯੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵੇਕਾ ਅਸ੍ਸ. ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਸਭਾਗਾਹਿ ਵਾ ਅਸਭਾਗਾਹਿ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਹਿ ਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਸਯਂ ਨਾਭਿਭਵੀਯਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਤਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਚਾਰਿਤਮੇਵ. ਯਦਾ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਏਕਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਮਞ੍ਞਾਯਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਹੋਤਿ. ਓਮਸਵਾਦਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਜਨੇਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਚੇਸਾ ਪਰਸਾਪੇਕ੍ਖਾ. ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਨਾਮ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਸ੍ਸ ਖਣਭਙ੍ਗੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਦਾ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਯਦਾ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਯਦਾ ਚ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਸਾਮਣੇਰਾਦਿਭੂਮਿਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਯ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਚਾਤਿ ਉਭਯਂ ਤਸ੍ਸ ਏਕਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੇਨ ਕਿਂ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ, ਪੁਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਤਂ, ਅਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਗਹਟ੍ਠੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਤੋ ਵਿਨਯਵਿਰੋਧਾ ਨ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਹਞ੍ਚਿ ਪਨ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ ਗਹਟ੍ਠੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਵਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਵ ਝਾਨਲਾਭੀ ਅਸ੍ਸ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਵਾ ਲਾਭੀ ਅਸ੍ਸ, ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਅਰਹਾ ਅਸ੍ਸ. ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਵਾ ਪਰਿਵਾਸਾਰਹੋ ਮਾਨਤ੍ਤਾਰਹੋ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਵਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਝਾਨਲਾਭੀ ਅਸ੍ਸ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਵਾ ਲਾਭੀ ਅਸ੍ਸ, ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ ਅਰਹਾ ਅਸ੍ਸ, ਸੋ ਪੁਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਰਿਵਾਸਂ, ਮਾਨਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਭੇਤਬ੍ਬੋ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਓਸਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮਾਨੋ ਅਯਂ ਉਪਲਬ੍ਭੋਤਿ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਯਾਵ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਸਾਦਿਯਤਿ ਸਂਵਾਸਂ, ਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕਤ੍ਤਾ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸਾਦੀਸੁ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਯਮੇਵ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਨ ਸੀਲਸਮਾਦਾਨਂ ਰੁਹਤਿ, ਪਗੇਵ ਝਾਨਾਦੀਨਿ. ਸੋ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਨ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਸਂਵਾਸਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਵਿਕਤ੍ਵਾ ਰਾਜਵੇਰਿਚੋਰਾਦਿਭਯੇਨ ਕਾਸਾਵਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਵ ਹੋਤਿ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਂ ਜਨੇਤਿ, ਸੀਲਸ੍ਸ ਚ ਝਾਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਭਾਗੀ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਆਪਨ੍ਨੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਪੇਕ੍ਖੇਨ ਸਨ੍ਤੀ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਵਿਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤਿ, ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪-੧੩੫).

ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੀ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਾਵਸੇਸਾਨਵਸੇਸਪ੍ਪਭੇਦਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਪਨ੍ਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਪਗੇਵ ਗਹਟ੍ਠਾਦਿਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਪਨ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਅਨੋਸਾਰਿਤੋ, ਗਰੁਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਗਹਟ੍ਠਾਦਿਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ, ਨ ਸੋ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਭਾਗੀਯੇਵ ਭਵਤਿ ਨ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਸਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਚ, ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਸੋ ਪੁਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਓਸਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ ਆਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਂ ਜਨਯਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਕਾਨਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵਂ ਨਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸਕਾਸਾਵੇਸੁਯੇਵ. ਨੋ ਚੇ ਨਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਗਰੁਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਵਿਕਤ੍ਵਾ ਚੇ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ ‘‘ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਗੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਸਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਨਕੋ ਪਨ ਤਂ ਲਦ੍ਧਿਂ ਪਹਾਯ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸ. ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਗਹਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਸਾਯ (ਮਹਾਵ. ੧੫੪) ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਰਿਸਾਯਾਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੮੩) ਏਤ੍ਥ ਗਹਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਪਕਤਿਯਾ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤੋ. ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ. ਸੋ ਸਕਾਸਾਵੇਸੁ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਾਮਣੇਰਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਤੇਨੇਵ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਸਾਮਣੇਰੋ ਹੋਤਿ. ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਸਂਵਾਸਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ ਅਸਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਸਾਮਣੇਰਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਵਿਯ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਸਾਮਣੇਰੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਪੁਨ ਕਾਸਾਵਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਠਮਂ ਦਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗੇਯੇਵ ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਯੋ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਪਰਾਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਭਵਾਮਿ, ਸਰਣਾਨਿ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ‘‘ਸਾਧੁ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਇਦਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਵਦਤਿ. ਪਵੇਸਨਂ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਸਮ੍ਫੁਸਨਂ. ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਯਾਵ ਮੂਲਾ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਕਤਕਾਲੇ ਵਾਯਾਮਕਾਲੋ. ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਮਯੇ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਠਿਤਂ ਨਾਮ. ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਨਾਮ ਨੀਹਰਣਕਾਲੋ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਵਾਯਾਮਤੋ ਓਰਮਿਤ੍ਵਾ ਠਾਨਂ ਠਿਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਵੇਸਨਪਵਿਟ੍ਠਉਦ੍ਧਰਣਕਾਲੇਸੁਪਿ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿਯੇਵ.

ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍ਵਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੯-੬੦. ‘‘ਮਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਮਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੋ ਖਾਯਿਤਂ, ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਂ ਵਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਮਤਂ ਸਬ੍ਬਖਾਯਿਤਂ, ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਚ ਸਾਵਸੇਸਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਂ. ਅਥ ਵਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸੇਸਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਪਾਰਾਜਿਕਖੇਤ੍ਤੇ ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੇ ਤਤੋ ਪਰਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਖੇਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਖੇਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਖਾਯਿਤਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਂ ਕਿਂ ਸਾਵਸੇਸਮੇਵ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ? ਨ. ਏਕਂਸਤੋ ਪਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਭਗਵਾ ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਪੁਚ੍ਛਾ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਂ ‘‘ਉਪਡ੍ਢਭਾਵਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਂ ਨਾਮ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਮੁਖਾਨਂ ਚਤੂਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਯਾਵ ਤਤਿਯਕੋਟ੍ਠਾਸਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਖਾਦਿਤਂ, ਤਤਿਯਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਯਾਵ ਚਤੁਤ੍ਥਕੋਟ੍ਠਾਸਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ.

ਯਦਿਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਖਾਯਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਜੀਵਮਾਨਕਸਰੀਰਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਲ੍ਲਸਰੀਰੇਤਿ ਅਭਿਨਵੇ, ਅਕੁਥਿਤੇ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਜੀਵਮਾਨਸਰੀਰੇ ਅਕ੍ਖਿਨਾਸਾਦੀਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇਵ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਨਾਸਾਯ ਵਤ੍ਥਿਕੋਸੇ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਮਗ੍ਗੇਨ ਅਮਗ੍ਗਂ ਪਵੇਸੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੇਨੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਕਚ੍ਛਕਾਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣਵਣੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਵਸੇਸਸਰੀਰੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾਤਿ ਇਦਂ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਏਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਲਂ ਭਗਿਨਿ ਨੇਤਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੭੯) ਇਮਿਨਾ ਤਾਵ ਮੇਥੁਨਰਾਗਾਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ‘‘ਏਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਊਰੁਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਘਟ੍ਟੇਹਿ…ਪੇ… ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਾਵ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯੋ ਪਨ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਊਰੁਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣਵਣਾਦਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਪਾਲ਼ਿਲੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਛੁਪੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣਵਣਂ ਛੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਾਲ਼ਿਲੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਜੀਵਮਾਨਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸਾਤਿ ਜੀਵਮਾਨਕਸਦ੍ਦੋ ਮਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨਾਤਿ ਇਦਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਕਤ੍ਵਾ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸੇਸਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ‘‘ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਮੁਖੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵਤੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਭਾਵਤੋ ਤਂ ਵਚਨਂ ਪਾਲ਼ਿਵਚਨੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਵੇਸੇਨ੍ਤੋ ਛੁਪਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਮੁਖੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਂ ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿਆਦਿਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨੇਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤੋ. ‘‘ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਪੁਰਿਮਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਕੇਹਿ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਇਤਰਥਾ ਹੀਤਿ ਪਕਤਿਮੁਖੇਨ. ਕਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਚੇ? ‘‘ਅਙ੍ਗੁਲਿਬੀਜਾਦੀਨਿ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਵਸੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ. ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਚ ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਸ੍ਸਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨੇਵਾਗਤਤ੍ਤਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍ਵਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੧-੨. ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਖਾਣੁਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਖਾਣੁਂ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸਮਤਲਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਖਾਣੁਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਵੇਸਾਭਾਵਾ. ਈਸਕਂ ਅਨ੍ਤੋ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਖਾਣੁਮੇਵ ਚੇ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਛੁਪਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ‘‘ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਲਭਾਵਾ’’ਤਿਪਿ ਦੀਪਵਾਸਿਨੋ ਪਠਨ੍ਤਿ ਕਿਰ. ਸੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹੀਤਿ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੭) ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਉਜੁਕਮੇਵ.

ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਕਿਣ੍ਣਕੇ ਯਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ‘‘ਕਿਰਿਯਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਕਾਯੋ, ਵਾਚਾ ਚ ਸਹ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਕਿਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਨਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਭੂਤਾਰੋਚਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਮ੍ਪਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਬਾਹੁਲ੍ਲਨਯੇਨ ‘‘ਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਯਿਦਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵੇਪਿ ‘‘ਸੋ ਚੇ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਪਿ ਕਿਰਿਯਾ ਵਿਨਾ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਜਤ੍ਤਾ, ਵਿਕਾਰਰੂਪਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਖਾਤਮਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਰੂਪਂ ਇਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਂ ਵਿਯ ਜਨਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਨਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਇਤਰਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਯ ਸਤਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਤਜ੍ਜਨਕਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਯੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ‘‘ਕਿਂਚਿਤ੍ਤੋ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਛ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਏਵ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮਾਤਿ ਚ, ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚ ਏਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਅਵਿਰੋਧਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਰੋਧਿਤਾਨਿ. ਕਥਂ? ਯਞ੍ਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਾਦਯੋਤਿ ਆਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਕਾਯਾਦਯੋ ਏਕਤੋ ਵਾ ਨਾਨਾਤੋ ਵਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ‘‘ਚਤੂਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਏਵਂ ਵਿਰੋਧਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ ਅਵਿਰੋਧਿਤਾਨੀਤਿ? ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਾਯਾਦੀਨਂ. ਯਾ ਕਿਰਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਕਾਯੇਨ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾਚਾਯ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਹਿ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਾ ਪਨ ਅਕਿਰਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾਹਿ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਹਿ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿਯੇਵ, ਨ ਵਿਨਾ ‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੧੪, ੪੨੧) ਵਚਨਤੋ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਾਯੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਵਾਚਾਯ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ, ਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਕੇਵਲਾਹਿ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਰੋਧਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਮਾਸਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ – ਕਾਯੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਾਯੇਨ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੇਨ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਅਕਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ‘‘ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਮਯਾ, ਯਂ ਮਯਾ ਪੁਞ੍ਞਂ ਨ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ, ਸਾਸਨੇ ਚ ‘‘ਇਦਂ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਨ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੪੩), ਏਵਮਿਧ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇ ਕਾਯੇਨ ਅਕਰਣੀਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਕਾਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਯਮੇਵ ਨਯੋ ਵਾਚਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿਆਦੀਸੁ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਕਾਯਾਦਿਭੇਦਾਪੇਕ੍ਖਮੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਕਿਰਿਯਾਗ੍ਗਹਣਂ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਸਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਾਨਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਤੇਨ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਕਿਰਿਯਾਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਂ, ਯਤੋ ਵਾ ਕਿਰਿਯਾ ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਂ ਵਾ ਅਨਙ੍ਗਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਂ, ਇਤਰਂ ਅਨਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ, ਯਦਭਾਵਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਾਵਜ੍ਜਤ੍ਤਾ ਲੋਕਵਜ੍ਜਭਾਵੋਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਾਵਜ੍ਜਂਯੇਵ ਸਮਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਗ੍ਗਹਣਂ. ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਲੋਕਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਕਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਕਿਰਿਯਾਲਕ੍ਖਣਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਗ੍ਗਹਣਂ. ਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਅਵੇਦਨਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਂ ਏਤ੍ਥ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਹਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ‘‘ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕੇਨਾਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵੇਦਨ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੪). ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ. ੪੭੦). ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ ਸਦਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮੇਵ ਕਰੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਮੇਵ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਵਤ੍ਥੁਅਵਿਜਾਨਨਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਜਾਨਨਂ, ਇਦਮੇਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਵਸੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਚੀਵਰਦਾਨਾਦਿ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ. ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤੋ. ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਤੋ. ਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਕੁਟਿਕਰਣੇ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤੋ, ਅਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਕਰਣੇ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ. ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਲਭਤਿਯੇਵਾਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ. ਵਿਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯੋ ਸੋ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੋ, ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕਾਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਥਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੋ ਕਾਯੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਇਤਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਥਾ ਵਾਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਕਾਯੋ ਪਦਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਨਿਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਨ ਮਯਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਹਸਮਾਨੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਯਦਾ, ਤਦਾ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ ਜਵਨਗਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਾਦਿਕਾਲੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ…ਪੇ… ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ. ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ. ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਸੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਆਗਤੋ ਕਿਂ ਅਸਂਵਾਸੋ ਹੋਤਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਤੇਨ ਸਰੀਰਬਨ੍ਧਨੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੫; ਮਹਾਵ. ੧੨੯) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ…ਪੇ… ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇਨ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸੋ ਏਵ ਅਭਬ੍ਬੋ. ਨਾਯਂ ਅਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੮੬) ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਯਥਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਸਾਵਿਤਾਯਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਰੁਹਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਯੁਤ੍ਤਿ – ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬੋ ਏਵ ਚੇ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਸਾਵੇਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ, ਏਵਞ੍ਚੇ ਕਮ੍ਮਂ ਰੁਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਨੋ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਗਹਟ੍ਠੋ ਵਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਵਾ ਪਣ੍ਡਕੋ ਵਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਸਾਵੇਤਿ, ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੭) ਹਿ ਵਚਨਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਯ ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਨ, ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਿਤੇਨ ਵਾ ਏਕੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਯਮੇਵ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਕੋ, ਅਯਂ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ, ਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਵ, ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਓਮਸਨੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ…ਪੇ… ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਾਦਿਂ ਜਨੇਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਅਸਂਵਾਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣਪੂਰਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋਪਿ ਹਿ ਸਂਵਾਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾਪਿ ਸਂਵਾਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਜਨੇਤੀਤਿ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਨੋ ਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਸਂਵਾਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ, ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਜਨੇਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋਪਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਯੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਾ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਗਹਣਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਅਪਿ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਉਭੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੬) ਚ, ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੪) ਚ ਵਚਨਤੋ ਯੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਵਿਜ੍ਜਕੇਨ ਅਨੁਵਿਜ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਪਰਾਜਾਪਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਵ, ਨ ਓਮਸਵਾਦਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਖੁਂਸੇਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ ‘‘ਯਂ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ, ਅਨਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨਂ, ‘ਮਂ ਅਕ੍ਕੋਸਤੀ’ਤਿ ਜਾਨਨਾ, ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੋਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਓਮਸਵਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਓਮਸਵਾਦਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੯) ਵਚਨਤੋ ਅਸੁਦ੍ਧੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਓਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ‘‘ਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਓਮਸਵਾਦਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੯) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਿਤਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨੇਕਂਸਿਕਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਾ ਹਿ ਯਾਵ ਨ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਕਾਸਾਵੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹਾਵ ਸਮਾਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤੀਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਵ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨਾਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੪). ਕਦਾ ਚ ਪਨ ਸਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਹੋਤੀਤਿ? ਯਦਾ ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮਾ ਗਿਹਿਨਿਵਾਸਨਂ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਾ ‘‘ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਯਦੇਵ ਸਾ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੪). ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮਾ ਕਾਸਾਵੇਸੁ ਅਨਾਲਯਾ ਕਾਸਾਵਂ ਵਾ ਅਪਨੇਤਿ, ਨਗ੍ਗਾ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦਿਨਾ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਾਸਾਵਂਯੇਵ ਵਾ ਗਿਹਿਨਿਵਾਸਨਾਕਾਰੇਨ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਓਦਾਤਂ ਵਾ ਵਤ੍ਥਂ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਸਲਿਙ੍ਗੇਨੇਵ ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਕੇਸਲੁਞ੍ਚਨਾਦਿਵਤਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਲਿਙ੍ਗਂ ਵਾ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਤਦਾ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤਾਵ ਤਿਤ੍ਥਿਯਵਤਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਸਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ, ਸੇਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮੇਵੇਕਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਯਾ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਕਾਸਾਵਾ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਸਾ ਆਗਤਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਾ ਪਠਮਂ ਵਿਬ੍ਭਮਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਸਾ ਆਗਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਆਚਰਿਯੇਹਿ ਪਨ ‘‘ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪੁਨ ਸਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਵ. ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੀਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਵ. ਕਿਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭. ਵਿਨੀਤਾਨਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਨਾਮਗਣਨਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਊਨਾਧਿਕਦੋਸਸੋਧਨਟ੍ਠੇਨ ਉਦ੍ਦਾਨਾ ਚ ਤਾ ਮਤ੍ਰਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਗਾਥਾਹਿ ਛਨ੍ਦੋਵਿਚਿਤਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਗਾਥਾ ਚਾਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੇ, ਸੋਧਨੇ ਇਤਿ ਧਾਤੁਸ੍ਸ ਰੂਪਂ ਉਦ੍ਦਾਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਾ ਪਨ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਠਪਿਤਾ, ਕਤ੍ਥਾਤਿ ਚੇ? ਪਦਭਾਜਨੀਯਾਵਸਾਨੇ. ‘‘ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ ਨਾਮ ‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿਆਦੀਨਂ ਇਮੇਸਂ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਨਂ ਨਿਦਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਨਿ ਏਵ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਮਾਸਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ – ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤ੍ਵਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਪਨ੍ਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ, ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ, ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ ਯਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਵਿਨੀਤਾਨਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਨਿ ਨਾਮ. ਤੇਸਂ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਨਂ ਨਿਦਾਨਵਤ੍ਥੁਦੀਪਿਕਾ ਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ ਨਾਮ. ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾਵ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਤੇਸਂ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਆਯਤਿਂ ਵਿਨਯਧਰਾ ਵਿਨਯਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨ ਹਿ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਲਕ੍ਖਣਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਪਯੋਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਖਂ ਵਿਨਯਧਰਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਯੋਜਨਨਾਨਤ੍ਤਤੋਪੇਤਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਵਿਗ੍ਗਹੋ – ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਏਵ ਗਾਥਾ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾ. ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਤੋ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਮੇਤ੍ਥ ਗਾਥਾਗ੍ਗਹਣਂ. ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾਤੋ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਥੁਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਗਾਥਾਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਤ੍ਥੁਗਾਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਕ੍ਕਟਿਵਤ੍ਥੁਂ ਅਞ੍ਞੇ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ, ਇਧ ਸਯਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ‘‘ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਏਵ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ, ਇਧ ਤੇ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

੬੭-੮. ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਞਤ੍ਵਾ. ਪੋਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਂ ਭੇਰਿਪੋਕ੍ਖਰਂ ਵਿਯ. ਲੋਕਿਯਾ ਅਵਿਕਲਂ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯਾਤਿ ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠਕਾਯਚ੍ਛਵਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਣ੍ਣਸੁਨ੍ਦਰਤਾਯਾਤਿ. ‘‘ਉਪ੍ਪਲਗਬ੍ਭਵਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਲਵਣ੍ਣਾਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਵਣ੍ਣਾ ਕਾਯਚ੍ਛਵੀਤਿ ਵਚਨਂ ਪਨ ਸਾਮਚ੍ਛਵਿਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਲੋਕੇ ਪਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਲਸਮਾ ਪਸਤ੍ਥਸਾਮਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ‘‘ਯਾ ਸਾਮਾ ਸਾਮਵਣ੍ਣਾ ਸਾਮਤਨੁਮਜ੍ਝਾ, ਸਾ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ ਸਗ੍ਗੇ ਮਮ ਵਾਸੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਾਮਚ੍ਛਵਿਕਾ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਪਸਤ੍ਥਾ. ‘‘ਯਾਵਸ੍ਸਾ ਨਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ.

੬੯. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭੂਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪਾਤੁਭੂਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨੇਨ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾਵੇਨ. ਏਵਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵੇਪਿ. ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਪੁਰਿਸਸਣ੍ਠਾਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਵਿਨਾਪਿ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਪੁਰਿਸਸਣ੍ਠਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਨ੍ਤਂ ਮਰਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ ਪਟਿਲੋਮਕ੍ਕਮੇਨ ਸਤ੍ਤਰਸਮਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਇਤਰਂ ਵਿਸਭਾਗਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਿਰਸ੍ਸ ਵਿਸਭਾਗਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝਂ ਤਮੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਨੀਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝਾਯਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਚਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਯੇਵ ਆਚਰਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਾਸਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਵਤ੍ਤਂ, ਆਚਰਿਯਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਸਦਾਸਾਯਂ ਪਾਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਾਹਿ ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਵਤ੍ਤਾਦਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨੁ ਖੋਤਿ ਚੇ? ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਨਾਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਕੇਵਲਂ ਨ ਪੁਨ ਉਪਜ੍ਝਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵਿਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਏਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਙ੍ਗੀ ਭਵਿਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਲੇਸੇਨ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਯਞ੍ਚ ਭਗਵਤਾ ਗਮਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਤੋ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਯੋਜੇਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾ, ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਵਚਨਤੋ ਨ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਾਧਾਰਣਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ‘‘ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾ, ਯਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਨਦੀਪਾਰਰਤ੍ਤਿਵਿਪ੍ਪਵਾਸਗਣਓਹੀਯਨਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾਯਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਾ ਪਹਾਯ ਅਞ੍ਞਾਹਿ ਸਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਸਬ੍ਬਕਾਲਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਤਥਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਾਦਿਵਤ੍ਥੁਂ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਜ੍ਝਾਚਰਨ੍ਤੀਪਿ ਸਾ ਲਿਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਨਾਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਯੋਗੀ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਕਿਲੇਸੇ ਨਿਰੋਧੇਤਿ. ਅਬਨ੍ਧਨੋਪਿ ਪਤ੍ਤੋ ‘‘ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਾ ਪਨ ਨ ਸਾਵੇਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਏਵਮਿਧ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਪਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਰਿਵਾਰੇ ‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਲਿਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੪). ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਵਾਰੇ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੪), ਤਸ੍ਸ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦੂਰੇ ਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਿਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, ਵਿਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਂਵਿਦਹਨਂ ਪਰਿਮੋਚੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਂਵਿਦਹਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾ ਕੋਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਸ੍ਸਸਾਮਣੇਰੇਨਾਪੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੋਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੋ. ਅਵਿਕਪ੍ਪਿਤਾਨਂ ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਨ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੨੧) ਵਚਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਪੇਕ੍ਖਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪੁਨਦੇਵ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ ਛਾਰਤ੍ਤਂ ਮਾਨਤ੍ਤਮੇਵ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਨੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਨੋ ਲਦ੍ਧੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ.

ਪਰਿਵਾਸਦਾਨਂ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਛਾਦਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਲਭਤਿ, ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇ ਠਿਤੋ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਨੇਤਿ. ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗੇ ਪਾਤੁਭੂਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਅਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਕਸ੍ਸ ਸਚੇ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਨੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਤਿ, ਨ ਪੁਨ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਜਾਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਵਾਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਵਿਬ੍ਭਮਿਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਟਿਲਭੇਯ੍ਯ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਪਟਿਲਭਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਰਾਜਿਕਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਪਟਿਲਭੇਯ੍ਯ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵ. ਪੁਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਆਗਤੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਤ੍ਤਾ. ਪੁਨ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਤਿ. ਏਵਂ ਚੇ ਕਤਦ੍ਵਾਦਸਸਙ੍ਗਹਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਗਿਹਿਗਤਾ ਇਤ੍ਥੀ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ ਕਿਰ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਰਧਾਨੇਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਰਧਾਨੇਨ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਭਾਵੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪੁਨ ਪਕਤਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਾ. ਪਕਤਿਪਣ੍ਡਕਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ ਹਿ ਸਂਵਾਸਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ, ਇਤਰੋ ਉਭਯਨਾਸਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਤੇਸਂ ਪੁਨ ਪਕਤਿਭਾਵੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝਂ ਤਮੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਤਾਨਿਯੇਵ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਧਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਸਚੇ ਨੇਸਂ ਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਰਂ ਪਾਤੁਭਵੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਚ ਵਿਧਿ, ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾ, ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵੁਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਾਧਾਰਣਾਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਧਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਵਾਰੇ ‘‘ਸਹ ਪਟਿਲਾਭੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਜਹਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਸਹ ਪਟਿਲਾਭੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਜਹਤਿ, ਪੁਰਿਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿ, ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ, ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਨ੍ਤਂ ਕਿਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸਰੀਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਸਯਮੇਵ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾਵ ਸਕਲਂ ਸਰੀਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੁਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚੁਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਪੁਨ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਸਯਮੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਸੋਪਿ ਭਾਵੋ ਤਸ੍ਸ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਹਿ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸਰੀਰਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਖਣਨਿਰੋਧੋ ਵਿਯ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਟ੍ਠਪ੍ਪਭਾਨਂ ਦੀਪਾਨਂ ਏਕਪ੍ਪਭਾਨਿਰੋਧੇਪਿ ਇਤਰਿਸ੍ਸਾ ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਸੇਸਸਰੀਰਟ੍ਠਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੭੧-੨. ਮੁਚ੍ਚਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾਤਿ ਮੋਚਨਰਾਗਾਭਾਵਤੋ. ਅਵਿਸਯੋਤਿ ਅਸਾਦਿਯਨਂ ਨਾਮ ਏਵਰੂਪੇ ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਵਾਯਾਮੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਯਂਦ੍ਵਯਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਮਾ ਵਾਯਾਮ, ਏਵਂ ਤੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਰਿਯਞ੍ਹੇਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਨ੍ਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਕਿਰਿਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ‘‘ਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ.

੭੩-੪. ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਭਯੇਨ ਆਕਾਸਗਤਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਸਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਸਾ ਤਾਲੁਕਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਤਿ ਚੇ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਨ ਮੇਥੁਨਰਾਗਤ੍ਤਾਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਦਨ੍ਤਾਨਂ ਬਾਹਿਰਭਾਵੋ ਓਟ੍ਠਾਨਂ ਬਾਹਿਰਭਾਵੋ ਵਿਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਦਨ੍ਤੇ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਵਿਸਞ੍ਞਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਵਿਸਞ੍ਞੀਕਤੋ, ਸੋ ਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਧਾਤੁਘਟ੍ਟਨਚਰਿਣਿਜ੍ਝਿਣਿਕਾਦਿਸਞ੍ਞਾਯ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਮੇਥੁਨਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਵਿਸਞ੍ਞੀਪਕ੍ਖਮੇਵ ਭਜਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਮੇਥੁਨਮੇਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਮੁਖੇ ਵਾ, ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਵਾ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਵੇਦਯਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਨ੍ਥਤੇਨੇਵ ਸੇਵਨੇ ਵਿਯ.

ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ, ਸੋ ਆਰੋਚੇਸੀ’’ਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਆਰੋਚੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪਾਠੋ ‘‘ਵੇਦਿਯਿ ਵਾ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ‘‘ਵੇਦਿਯਾ ਵਾ’’ਤਿ ਦੀਪਵਾਸਿਨੋ ਪਠਨ੍ਤਿ ਕਿਰ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਾਦਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਰਿਮਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਵ ਸੀਸਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਾਵ ਦੁਕ੍ਕਟੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੀਸਂ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਦਨਂ. ‘‘ਸੀਸਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਹੋਤਿ ਤਾਵ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ. ਉਚ੍ਚਾਲਿਙ੍ਗਪਾਣਕਦਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਾਵਨਿਟ੍ਠਾਪਚ੍ਚਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਦਟ੍ਠੇਨ ਦਂਸੇਨ ਖਾਦਨੇਨਾਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ.

੭੬-੭. ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸੇ ਯੁਦ੍ਧਮੁਖੇ ਯੋਧਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸਯੋਧੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਰੁਕ੍ਖਸੂਚਿਦ੍ਵਾਰਂ ਉਪਿਲਵਾਯ, ਏਕੇਨ ਵਾ ਬਹੂਹਿ ਵਾ ਕਣ੍ਟਕੇਹਿ ਥਕਿਤਬ੍ਬਂ ਕਣ੍ਟਕਦ੍ਵਾਰਂ. ਦੁਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਂ ਸਾਣਿਦ੍ਵਾਰਞ੍ਚ ਦੁਸ੍ਸਸਾਣਿਦ੍ਵਾਰਂ. ‘‘ਕਿਲਞ੍ਜਸਾਣੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਸ੍ਸਸਾਣਿਯਮੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਕਾਸਤਲੇਤਿ ਹਮ੍ਮਿਯਤਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਨਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ ਚ ਨ ਉਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨਾਦਰਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘ਰਤ੍ਤਿਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਤੇ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਾਦਰਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਤੇਨ ਇਤਰਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ ਚ ਨ ਉਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਅਨਾਦਰਿਯਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਨ ‘‘ਸੁਪਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਦਿ ਰਤ੍ਤਿਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਅਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ‘ਦਿਵਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਅਨਾਦਰਿਯੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਨਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਰੁਣੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਉਟ੍ਠਾਹੀ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਅਨਾਦਰਿਯਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਂ ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ, ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਨਸਮਯੇ ਕੋਚਿ ਵਿਵਰਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਜਗ੍ਗਨਾਦੀਨਿ ਅਕਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਆਪਤ੍ਤਿਖੇਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋਪਿ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋ ਵਿਯ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਅਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਞ੍ਞਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ ਵਿਯ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਯਂ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਦਿਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਪਚ੍ਛਾ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋਪਿ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਪਜ੍ਜਨਪਯੋਗਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋਵ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਨ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕਾਦੀਸ੍ਵੇਵ, ਸੋਪਿ ਯਾਵ ਸਯਮੇਵ ਸਯਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਾਵ ਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਦਾ ਕਿਲਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਸਯਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਸਂਵਰਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਜਗ੍ਗਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਆਭੋਗਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਸਭਾਗੋ ਚੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਵਾ, ਨ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਾ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਚਿਰਮ੍ਪਿ ਅਧਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵੇਦਨਾਟ੍ਟੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨਾਭੋਗੇਨੇਵ ਸਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਟ੍ਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭਾਵੇਨੇਵ ਸੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਏਵਂ ਨ ਕਥਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ‘‘ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨ ਕਥਯਨ੍ਤਿ, ਯਦਿ ਸਞ੍ਞਂ ਅਪ੍ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਸਯਤਿ, ਅਵਸਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚੇ ਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾਪਿ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਤ੍ਤਾ ਸਯਨਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਸੁਪਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਸਵਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦੇ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਕੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋ ਅਸਯਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨਾਟ੍ਟਤ੍ਤਾ ਚ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾ, ਥੇਰਵਾਦੋ ਚ ਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨਂ ਅਯਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਨੋ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ, ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋਪਿ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨਾਮ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ ਸੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਸਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋ ਵਾ’’ਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਵਚਨੇਨ ਏਕਭਙ੍ਗੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਚੇ? ਮੁਚ੍ਚਤਿਯੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਵਾਦੇਨ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦੋ ਸਮੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਸਵਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮੇਤਿ, ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਏਵਂ ਨ ਕਥਯਨ੍ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਤੇਯੇਵ, ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦੇ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਦੇ ਮਞ੍ਚਕਂ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੋ ਪਨ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਯਤਿ ਨ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਾਨਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਧ ਕੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ ਵਾ ਵਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋ ਵਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ ਏਵ, ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋਵ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਨ ਕਥਯਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਵੇਦਨਾਟ੍ਟੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤਿ. ਇਦਂ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ. ‘‘ਪਵੇਸਨਂ ਸਾਦਿਯਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਕਿਰਿਯਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਯਦਾ ਪਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਖੁਮਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ ਇਧ ਕਿਰਿਯਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ

ਧਨਿਯਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੮੪. ਦੁਤਿਯੇ ਰਾਜੂਹਿ ਏਵ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਰਾਜਗਹ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਕੇ ਸਮੀਪਤ੍ਥੇਨ, ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੇਨ ਚ ਪਟਿਲਦ੍ਧਭੁਮ੍ਮਵਿਭਤ੍ਤਿਕੇ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਚਤੂਹਿ ਵਿਹਾਰੇਹਿ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂਸੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਯੋ ਏਵ ਹਿ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਊਨਾ ਅਧਿਕਾ ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਕਮ੍ਮਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਅਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੋ ਏਵ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਗਣੋ ਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਂ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣੇਕਦੇਸਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਗਣੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚ ਕਰੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਤਿ? ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਠਪਿਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਰਿਵਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਾਰੇ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ਜਨਾ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਸਦਿਸਮੇਵ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵਿਹਾਰੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸੇ ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਕਤਮ੍ਪਿ ਕਤਿਕਵਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਸਦਿਸਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੯੫-੪੯੬). ਪੁਨਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਕੇ ਪਨ ਵਿਹਾਰੇ ਏਕੇਨ ਸਾਵਿਤੇਪਿ ਪੁਰਿਮਕਤਿਕਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ ਏਵਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੋ ਕਰੋਤਿ, ਗਣੋ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਤਯੋ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਰੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਗਣੋਵ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਰੋਚਨਵਸੇਨ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਮ੍ਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋਵ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਗਣੋ, ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪੋਸਥਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਏਕਚ੍ਚੋਵ ਗਣੋ ਕਰੋਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਞਤ੍ਤਿਕਂ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਯੋ. ਸਞਤ੍ਤਿਕਂ ਤਯੋਵ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਊਨਾ ਅਧਿਕਾ ਵਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਯੋ ਏਵ ਹਿ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਊਨਾ ਅਧਿਕਾ ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਯੋਵ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਪਹੁਲਾ, ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਤਯੋਵ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਹਿ ਕਤਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਯੋ ਜਨਾ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਲਾਭਂ ਪਨ ਉਪਾਦਾਯ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਏਕੋਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਕਿਰ. ਪਵਾਰਣਾਦਿਵਸਸ੍ਸ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ‘‘ਵੁਤ੍ਥਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਉਕ੍ਕਂਸਨਯੇਨ ‘‘ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨੇਵ ‘‘ਮਹਾਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਅਪਵਾਰਿਤਾ ‘‘ਵੁਤ੍ਥਵਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਥਮ੍ਭਾਦਿ ਕਟ੍ਠਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਤਨੁਕਂ ਦਾਰੁਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਂ ਥਮ੍ਭਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਤਥਾ ਨ ਅਕਾਸਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤੇਲਮਿਸ੍ਸਾਯ ਤਮ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਯ.

੮੫. ‘‘ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਪਾਣੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਆਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਯਤ੍ਥ ਇਟ੍ਠਕਪਚਨ ਪਤ੍ਤਪਚਨ ਕੁਟਿਕਰਣ ਵਿਹਾਰਕਾਰਾਪਨ ਨਵਕਮ੍ਮਕਰਣ ਖਣ੍ਡਫੁਲ੍ਲਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣ ਵਿਹਾਰਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨ ਪਟਗ੍ਗਿਦਾਨ ਕੂਪਪੋਕ੍ਖਰਣੀਖਣਾਪਨਾਦੀਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਪ੍ਪਿਯਵਚਨਮ੍ਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਪਰਿਯਾਯਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇਸੁ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਸਤਿਯਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਏਤਸ੍ਸ ਨਾਮਮੇਵ. ‘‘ਗਚ੍ਛਥੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਟਿਕਂ ਭਿਨ੍ਦਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਤਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਵਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾਤਿ ਚ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਭਗਵਾ ਨ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਯ੍ਯ. ਏਸ ਨਯੋ ਭੇਦਨਕਂ ਛੇਦਨਕਂ ਉਦ੍ਦਾਲਨਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਾਵ. ਤਤੋ ਏਵ ਹਿ ਭੇਦਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕਰੋਤਿ, ਚੇਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਰੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾਤਿ ਚ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੁਟਿਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਵਾਸਾਗਾਰਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨਯਮੇਵ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਯ੍ਯ. ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਭਾਵਂ ਪਨ ਮੋਚੇਤ੍ਵਾ ਕਟ੍ਠਪਾਸਾਣਾਦਿਮਿਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਛੇਦਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਭਗਵਤਾ ਨਯੋ ਦਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਂ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਵਯਕਮ੍ਮਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤੇਨ ਮੂਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਕਾਰਾਪਿਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਮ੍ਪਿ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵਯਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਕਿਂ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਲੇਸੇ ਸਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਲੇਸਨਯੋ. ਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਗਿਞ੍ਜਕਾਵਸਥਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤਾ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਤਿਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਵਸਥੋ ਗਿਞ੍ਜਕਾਵਸਥੋ ਨਾਮ. ਸਾ ਹਿ ‘‘ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਇਟ੍ਠਕਕੁਟਿਕਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੁਸਗੋਮਯਤਿਣਪਲਾਲਮਿਸ੍ਸਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾਪਿ ਅਪਕ੍ਕਿਟ੍ਠਕਮਯਾਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਨੋ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ, ਭਸ੍ਮਾਦਯੋ ਹਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਦਲ਼੍ਹਿਭਾਵਤ੍ਥਮੇਵ ਆਦੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਪਕ੍ਕਿਟ੍ਠਕਮਯਾਪਿ ਗਿਞ੍ਜਕਾਵਸਥਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਨਿਯੋ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ਵਿਯ ਕੁਮ੍ਭਂ ਤਂ ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿਣ੍ਡੇਹਿ ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਅਪਕ੍ਕਿਟ੍ਠਕਮਯਾ ਕੁਟਿ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾ ਕੁਟਿ ਏਕਾਬਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਪਕ੍ਕਿਟ੍ਠਕਮਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾਯ ਕੁਟਿਯਾ ਬਹਿ ਚੇ ਤਿਣਕੁਟਿਕਾਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ. ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਕਰੋਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਨ੍ਤੋ ਚੇ ਤਿਣਕੁਟਿਕਾਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਵਸਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕਾਰਕੋ ਏਵ ਚੇ ਵਸਤਿ, ਕਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਵਸਨਪਚ੍ਚਯਾ. ਸਚੇ ਅਨ੍ਤੋ ਵਾ ਬਹਿ ਵਾ ਉਭਯਤ੍ਥ ਵਾ ਸੁਧਾਯ ਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾ ਕੁਟਿ ਸੁਕਰਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਠਪਿਤਂ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਦਿ ਅਗੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਚੋਰਾਦੀਹਿ ਅਵਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ.

ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਾਵਚੇ ਪਤ੍ਤੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਾਨਿ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਲਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਚੁਲ਼ਵ. ੨੫੩) ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਾ ਪਤ੍ਤਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਸੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤਦਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ. ਯਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਚ੍ਚਾਵਚਾਨਿ ਛਤ੍ਤਾਨਿ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੬੯-੨੭੦) ਨਯੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ, ਸਵਿਕਾਰਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਹਰਣਿਂ ਸਬ੍ਬਂ ਲੋਹਭਣ੍ਡਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਦਾਰੁਪਤ੍ਤਂ ਦਾਰੁਪਾਦੁਕਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦਾਰੁਭਣ੍ਡਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕਤਕਞ੍ਚ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਿਕਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੯੩) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਠਪਿਤਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵਣ੍ਣਮਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸਵਿਕਾਰਮ੍ਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਪਾਲ਼ਿਵਿਰੋਧਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਹਰਣਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਅਯਂ ਪਾਲ਼ਿ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਾ ਪਾਲ਼ਿ ਵਣ੍ਣਮਟ੍ਠਾਦਿਵਿਕਾਰਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਆਰਗ੍ਗੇਨ ਨਿਖਾਦਨਗ੍ਗੇਨ, ‘‘ਆਰਗ੍ਗੇਰਿਵ ਸਾਸਪੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੫੮; ਧ. ਪ. ੪੦੧; ਸੁ. ਨਿ. ੬੩੦) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤੋ ਆਰਗ੍ਗੇਨ.

ਪਟ੍ਟਮੁਖੇ ਵਾਤਿ ਪਟ੍ਟਕੋਟਿਯਂ. ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਤਿ ਚੀਵਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ. ਵੇਣਿਉਹੁਮੁਨਿਯੁਪੇਞ੍ਞਾਮ. ਅਗ੍ਘਿਯਨ੍ਤਿ ਚੇਤਿਯਂ. ਗਯਮੁਗ੍ਗਰਨ੍ਤਿ ਤੁਲਾਦਣ੍ਡਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਗਯਾ ਸੀਸੇ ਸੂਚਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਮੁਖਪਤ੍ਤਾ ਲਦ੍ਰਾ. ਉਕ੍ਕਿਰਨ੍ਤਿ ਨੀਹਰਨ੍ਤਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿ. ਕੋਣਸੁਤ੍ਤਪਿਲ਼ਕਾ ਨਾਮ ਗਣ੍ਠਿਕਪਟ੍ਟਾਦਿਕੋਣੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਮਯਪਿਲ਼ਕਾ. ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਚੀਵਰਂ ਵਾ ਪਤ੍ਤੋ ਵਾ ‘‘ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੁਹਤਿ, ਵਿਕਪ੍ਪਨਾਪਿ ਰੁਹਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦੇਡ੍ਡੁਭੋਤਿ ਉਦਕਸਪ੍ਪੋ. ਅਚ੍ਛੀਤਿ ਕੁਞ੍ਜਰਕ੍ਖਿ. ਗੋਮੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਗੋਮੁਤ੍ਤਸਣ੍ਠਾਨਾ ਰਾਜਿਯੋ. ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਯ ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤ੍ਤਾ ਸੁਵਣ੍ਣਰੂਪਿਯਮਯਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਯ ਵਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਕਪ੍ਪਿਯਲੋਹਾਦਿਮਯਾਵ ਕੁਞ੍ਚਿਕਾ ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਹਰਣੀਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤ੍ਤਾ. ਆਰਕਣ੍ਟਕੋ ਪੋਤ੍ਥਕਾਦਿਕਰਣਸਤ੍ਥਕਜਾਤਿ. ‘‘ਆਮਣ੍ਡਕਸਾਰਕੋ ਆਮਲਕਫਲਮਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਾਲਪਣ੍ਣਬੀਜਨੀਆਦੀਸੁ ‘‘ਵਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਾਨਿ ਕੁਞ੍ਚਿਕਾ ਵਿਯ ਪਰਿਹਰਣੀਯਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਉਚ੍ਚਾਵਚਾਨਿ ਨ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਾਨਿ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਧੂਪਨਞ੍ਚ ਤਾਲਵਣ੍ਟਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੬੯) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਤੇਲਭਾਜਨੇਸੁ ਵਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰਾਜਵਲ੍ਲਭਾਤਿ ਰਾਜਕੁਲੂਪਕਾ. ਸੀਮਾਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਭੂਮਿ, ਬਦ੍ਧਸੀਮਾ ਚ. ‘‘ਯੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਾ ਤੇਸਂ ਸੀਮਾ, ਤਤ੍ਥ ਪਰੇਹਿ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਭੂਮਿ ਚ ਸੀਮਾ ਚ ਯੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਾ, ਤੇਹਿ ਏਵ ਵਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਯੇਸਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭੂਮਿਯਂ ਸੀਮਾ ਕਤਾ, ਤੇ ਵਾਰੇਤੁਂ ਨ ਇਸ੍ਸਰਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਙ੍ਘਭੇਦਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘ਮਾ ਕਰੋਥਾ’ਤਿ ਪਟਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ.

੮੬-੭. ਦਾਰੁਕੁਟਿਕਂ ਕਾਤੁਂ, ਕਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਿ. ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਨ੍ਤਿ ਫਲਾਫਲਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਣਾਪੇਹੀਤਿ ਵਚਨਂ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਏਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਧਂ ਆਣਾਪੇਸਿ. ਇਸ੍ਸਰਿਯਮਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਸਮਿਦ੍ਧਿਯਂ ਮਤ੍ਤਾਸਦ੍ਦੋਤਿ ਞਾਪੇਤਿ.

੮੮. ‘‘ਏਵਰੂਪਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ. ਲੋਮੇਨ ਤ੍ਵਂ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਮਾ ਪੁਨਪਿ ਏਵਰੂਪਮਕਾਸੀਤਿ ਇਦਂ ਕਿਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਦੀਪਕਂ, ਦਾਰੂਸੁਪਿ ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਦੀਪਕਂ ਵਚਨਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤੋ ਤਸ੍ਸ ਰਾਜਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ. ਨਨੁ ਨਾਮ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਂ ਸੁਕਤਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਵਦੇਯ੍ਯਾਥ ਪੁਨਪਿ ਯੇਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਪਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਤੀਵ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਤੇਨ ਸਿਯਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਤੀਵ ਬੁਦ੍ਧਮਾਮਕੋ ਧਮ੍ਮਮਾਮਕੋ ਸਙ੍ਘਮਾਮਕੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਓਕਾਸਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਸੁਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਮੇ ਦਾਰੂਨੀ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋਪਿ ਏਵਮਾਹਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮੇਹਿ ਨਾਮ ਏਵਰੂਪੇ ਠਾਨੇ. ‘‘ਆਗਤਪਦਾਨੁਰੂਪੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਾ ਪਦੇਹਿ, ਇਤੋ ਥੋਕਤਰੇਹਿ ਵਾ ਆਗਤਕਾਲੇ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ, ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਪਦਾਨੁਰੂਪੇਨ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਜ੍ਝਾਯਨਤ੍ਥੋ ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਵ, ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ.

ਰੁਦ੍ਰਦਾਮਕੋ ਨਾਮ ਰੁਦ੍ਰਦਾਮਕਾਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤੋ. ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰਾਦੀਸੁ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਰਾਜੂਹਿ ਪੋਰਾਣਸਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਨੀਲਕਹਾਪਣਾ. ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਤਿਭਾਗਂ ਅਗ੍ਘਤਿ ਰੁਦ੍ਰਦਾਮਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ. ਮਾਸਕੋ ਪਨ ਇਧ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ. ਕਹਾਪਣੋ ਕਿਞ੍ਚਿਕਾਲੇ ਊਨਵੀਸਤਿਮਾਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਮਾਸਕੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗੋ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕੋ ਵਿਯ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕੋ ਵਾ ਊਨਪਞ੍ਚਮਾਸਕੋ ਵਾ ਪਾਦੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਦਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵੀਸਤਿਮਾਸਕੋ ਕਹਾਪਣੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਰਜਤਮਯੋ ਸੁਵਣ੍ਣਮਯੋ ਤਮ੍ਬਮਯੋ ਚ ਕਹਾਪਣੋ ਹੋਤਿ. ਸੁਵਣ੍ਣਭੂਮਿਯਂ ਵਿਯ ਪਾਦੋਪਿ ਯਤ੍ਥ ਤਮ੍ਬਮਯੋਵ ਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸੋਵ ਪਾਦੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਦੋ ਏਕਨੀਲਕਹਾਪਣਗ੍ਘਨਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗੋਵ ਸਿਯਾ ਪਾਦੋਤਿ ਏਕੇ. ਇਦਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯੋ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਾਦਾਰਹੋ ਭਣ੍ਡੋ, ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗਸ੍ਸੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਯਦਿ ਪਾਦਾਰਹਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ, ਸਿਦ੍ਧਂ ‘‘ਸੋਵ ਪਾਦੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨੀਲਕਹਾਪਣਗ੍ਘੇਨ ਅਗ੍ਘਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਹਾਪਣਗ੍ਘੇਨ ਅਗ੍ਘਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਜਨਪਦਸ੍ਸ ਪਾਦੋਵ ਪਾਦੋਤਿ ਤਦਗ੍ਘਨਕਮੇਵ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ‘‘ਸੋ ਚ ਖੋ ਪੋਰਾਣਸ੍ਸ ਨੀਲਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ, ਨ ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਨੀਲਕਹਾਪਣਾ ਵਲ਼ਞ੍ਜਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੯੨. ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਤੋ ਵਾ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਸੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ. ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸਗਾਮਂ ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ, ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਞ੍ਚ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਤੋ ਗਾਮਤੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਏਵ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਤਂ ਗਾਮਂ ਏਵਂ ਪਵਿਸਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤੋਪਿ ਆਪਣਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਸੁ ਏਵ ‘ਗਾਮੋ’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਸੁ ਪਵੇਸਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਗਾਮੋ ਏਵ ਉਪਚਾਰੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਵਸੇਨ ਗਹਿਤੇ ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਗਾਮੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ‘‘ਗਾਮਸ੍ਸੁਪਚਾਰੋ ਚ ਗਾਮੋ ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨ. ‘‘ਇਮੇਸਂ ਲਾਭਾਦੀਸੁ ਲਕ੍ਖਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘ਘਰਂ ਘਰੂਪਚਾਰੋ’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਮਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਾਮਾ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕਤਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚਾਤਿ ਘਰਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਤਤ੍ਤਕੋ ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਯੋ ਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦੋ ਵਾ ਥੇਰਵਾਦੋ ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਇਤੋ ਅਨਾਗਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਾਤੀਤਂ. ਯਦਿ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਮਹਾਪਦੁਮਥੇਰਵਾਦੋਵ ਪਮਾਣਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਗਤਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਕਥਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਗਾਮੂਪਚਾਰਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮੂਪਚਾਰਸ੍ਸ ਗਹਣੇ ਅਯਂ ਨਯੋ. ਵਿਕਾਲੇਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਞ੍ਹਿ ਬਹਿ ਏਵ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਗਾਮਸਙ੍ਖਾਤੂਪਚਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤੇ ਸਮੇਤੀਤਿ ਮਮ ਤਕ੍ਕੋ. ‘‘ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦਤੋ ਘਰੇ ਠਿਤਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਲਾਭਭਾਜਨਾਦੀਨੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਲਾਭਂ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਆਦੀਸੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਾਨੁਲੋਮਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਮਾਦਲੇਖਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਗਤੋ. ‘‘ਯਞ੍ਚੇਤਂ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ’’ਤਿ ਚ. ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਉਪਚਾਰਂ. ਸੋ ਹਿ ਤਤੋ ਅਪਰੇਨ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਨ ਪਰਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਨਿਯਮੇਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵਾ ਨਿਯਮੇਨ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਇਧ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਮ੍ਹਿ ਅਕਤੇ ‘ਇਦਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕ’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਦਿਤਮ੍ਪਿ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਪੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਨ੍ਤਕਂ ਵਿਯ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਥੇਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਥੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਨੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਭੂਤਂ ਭਣ੍ਡਂ. ਥੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਥੇਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ, ਸੋ ਯਸ੍ਮਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਅਵਹਰਣਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਅਵਹਰਣਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਦਭਾਜਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ, ਤਥਾਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਯਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘ਅਵਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਗਮਨਾਦਿਸਾਧਕਂ, ਪਰਾਮਸਨਾਦਿਸਾਧਕਂ ਵਾ ਮਜ੍ਝੇ ਪਵਤ੍ਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਠਾਨਾਚਾਵਨਪਯੋਗਸਾਧਕਂ, ਤੇਸੁ ਅਯਮੇਵੇਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘ਥੇਨੋ’ਤਿ ਅਪਰੇ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਊਨਮਾਸਕਮਾਸਪਾਦਾਦੀਸੁ ‘‘ਅਵਹਰਣਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਅਵਹਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਅਵਹਾਰਾ ਨਾਮ ਵਚਨਭੇਦੇਨੇਵ ਭਿਨ੍ਨਾ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਅਭਿਨ੍ਨਾ. ਆਕੁਲਾ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਮੁਖੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨਂ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ. ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੫.੧.੧ ਆਦਯੋ, ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ) ਵਿਯ ਆਕੁਲਾ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ, ਕੇਵਲਂ ਤਂ ਆਚਰਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੋਧਮਕਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਗਤਨਯਮਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿਮਿਵਾਤਿ ਅਪਰੇ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਆਚਰਿਯਾ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮੀਚਿ ਏਵ, ਸਚੇ ਨ ਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਭਯਾ ਪਨ ਯਥਾ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ ਦੇਤਿ, ਏਵਂ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਯਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਤਾਨਿ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਸਙ੍ਘਾਦੀਨਮਨੁਮਤਿਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ, ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਹਿਤਤ੍ਥਾਯ ਪੋਤ੍ਥਕਾਰੁਲ਼੍ਹਕਾਲਤੋ ਪਚ੍ਛਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਪਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ, ਕਾਲਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਇਦਮੇਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਭਟ੍ਠੇਤਿ ਅਪਗਤੇ. ਅਨ੍ਤਰਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਤੁਰੁਮੁਹੁਦੇ. ਫਰਤਿ ਸਾਧੇਤਿ. ਨਵਧੋਤੋਤਿ ਨਵਕਤੋ. ਪਾਸਾਣਸਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਪਾਸਾਣਞ੍ਚ ਸਕ੍ਖਰਞ੍ਚ.

ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੯੪. ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਸਚ੍ਚੇਪਿ ਅਲਿਕੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਥੇਤਰਹਿ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਤੁਵਗ੍ਗੇਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਪਵਾਰਣਅਬ੍ਭਾਨਾਦਿਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ’’ਚ੍ਚੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਦਪਵਾਰਣਕਥਿਨਬ੍ਭਾਨਾਦੀਨੀ’’ਤਿ ਲਿਖਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਪਮਾਦਲੇਖਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਮਾਦਲਿਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਯਂ ਵਚਨਂ ਮੁਸਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਾ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇਵ. ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤੇ ਸਮੇਤਿ ਵਿਯ. ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ‘‘ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਕਟੇ ਵਿਸੁਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਸਚ੍ਚਾਲਿਕੇ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਮਾਦਲੇਖਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ. ‘‘ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਮਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਦਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ.

ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਬਹੁਕਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੂਤਿ ਖਣਨਬ੍ਯੂਹਨੁਦ੍ਧਰਣੇਸੁ ਦਸ ਦਸ ਕਤ੍ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਧਰਣੇ ਦਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯੋ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਜਾਤਿਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਮੇਵ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਸਮੇਤਿ. ‘‘ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਪਯੋਗੇ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਾਨਪਯੋਗਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਕਟਤ੍ਤਂ ਞਾਪੇਤਿ. ਖਣਨੇ ਬਹੁਕਾਨੀਤਿ ਸਮਾਨਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਪ੍ਪਮਾਣੇਨਾਤਿ ਯਥਾ ਪਨੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਆਗਤਵਚਨਾਨਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਧ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸੂ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰਾਹ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਖਣਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਏਕਮੇਵ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਵਿਸਭਾਗਕਿਰਿਯਂ ਵਾ ਪਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਠਾਨਾਚਾਵਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕੁਮ੍ਭਿਯਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਉਦ੍ਧਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭੂਮਿਤੋ ਮੋਚੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮੁਖਵਟ੍ਟਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਬੁਨ੍ਦੇਨ ਮੋਚਿਤੇ ‘‘ਠਾਨਾਚਾਵਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮੇਤਿ, ਤਥਾ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਭੂਮਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਭੂਮਿਤੋ ਮੋਚਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚੇ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਖਣਨ੍ਤੇਨ ਅਵਸੇਸਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵਿਯੋਜਿਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖੇਪਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਪਮਾਦਲੇਖਭਾਵੋ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਿਂ ਵਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਦੀਪਿਤੋ.

ਯਂ ਪਨ ‘‘ਪੀਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਯਥੇਤਰਹਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁਕਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁਕਾਹਿ ਅਨਾਗਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ‘‘ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁਕਾ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪੁਰੇਜਾਤਵਤ੍ਥੁਕਾ ਪੁਰੇਜਾਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਵਚਨਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਥਾ ਤਾਦਿਸੇਹਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਇਦਂ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਚਨਕਾਲੇ ਵਾਚੇਨ੍ਤਿ, ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਤਮੇਵ ਚ ਇਮਿਨਾਪਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ‘‘ਪਮਾਦਲਿਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਤਮੇਵ ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੇਵ ਅਵਹਾਰੋ ਨ ਗੀਵਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋਵ ਭੇਦੋ, ਨ ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਂ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਂ ਕਤਰੇਹੀਤਿ ਚੇ? ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ, ਲੇਖਕੇਹਿ ਵਾ, ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ‘‘ਨ ਹਿ ਤਦੇਵ ਬਹੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਮਹੁਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ ਵਾ ਠਪੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਤੋ ਪਗ੍ਘਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਤਂ ਪਨ ਗਣ੍ਹਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋਵ ਠਾਨਾ ਅਚਾਵੇਤੁਕਾਮੋਵ ਕੇਵਲਂ ‘ਭਿਨ੍ਦਤੀ’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਤੋ ਚ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ‘‘ਪਗ੍ਘਰਿਤੇਹਿ ਤਿਨ੍ਤਪਂਸੁਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਚਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਹਣਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ‘‘ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਉਪਰਿ ਕਰੋਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ‘‘ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ ਆਣਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਅਪਿਚ ਆਵਾਟਕਾਦੀਨਿ ਥਾਵਰਪਯੋਗਾਨਿ ਚ ਏਤ੍ਥ ਸਾਧਕਾਨਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਲਕਤਪਯੋਗਾਨਿ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ‘‘ਅਪਰੇ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਏਕੇ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਯੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਨ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਤੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਪਸ੍ਸਾਵਂ ਵਾ ਛਡ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਵਾ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ‘‘ਮੁਗ੍ਗਰੇਨ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਪਿ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋਤਿਆਦਿਕਥਾਯ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹ. ਸਙ੍ਗਹਾਚਰਿਯਾਨਂ ਵਾਦੋਤਿ ਏਕੇ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤੇ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਅਛਡ੍ਡੇਤੁਕਾਮਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ‘‘ਛਡ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਠਾਨਾਚਾਵਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨੇਨ ਅਤਿਵਿਯ ਸਮੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਾਚਾਵਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਠਾਨਾ ਚੁਤਮ੍ਪਿ ਨ ‘‘ਠਾਨਾ ਚੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਰਥਾਪੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਠਾਨਾ ਚਾਵੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੯੬. ਸਯਮੇਵ ਪਤਿਤਮੋਰਸ੍ਸੇਵ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਕਰੋਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ. ਆਕਾਸਟ੍ਠਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵੇਹਾਸਾਦਿਗਤੇਪਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਏਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਏਵਮਞ੍ਞਤ੍ਰਾਪਿ ਸਾਮਿਸੇ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਾਲੇਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਠਾਨਾਚਾਵਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕੇਚਿ ਅਫਨ੍ਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਾਨਾਚਾਵਨਾਚਾਵਨੇਹਿਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤੇ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਇਮਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.

੯੭. ਛੇਦਨਮੋਚਨਾਦਿ ਉਪਰਿਭਾਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਸ੍ਸਂ ਠਾਨਤੋ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਕੋਟਿਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੇ ਵਂਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸਕਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਪਨ ਅਥ ‘‘ਮੂਲਂ ਅਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਵਲਯਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਾਰੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਮੂਲਤੋ ਅਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾਪਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਾ. ਭਿਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਨਾਗਦਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਠਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇਤਿ ਉਪਰਿ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੯੮. ਉਪਰਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧੋ ਓਸਾਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਉਦ੍ਧਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ. ‘‘ਏਵਂ ਗਹਿਤੇ ਭੂਮਟ੍ਠੇ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਤਮਚ੍ਛਾਨਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਠਾਨਂ ਕਿਰ. ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਊਨਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕੇ. ਮਦਨਫਲਵਸਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾ ਕਿਰ ਵਸ ਇਤਿ ਵਿਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਗਰੁਲ਼ਾਕਾਰੇਨ ਕਤੁਪ੍ਪੇਯਿਤਂ ਵਾ.

੯੯. ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਸੇ ਬਦ੍ਧਸੂਕਰਉਪਮਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵ. ‘‘ਥਲੇ ਠਪਿਤਾਯ ਨਾਵਾਯ ਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਮਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਵਾਤੋ ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਵਚਨਤੋ ਵਾਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਕਾਲੇ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਅਵਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਥਿਕਾਲੇ ਚੇ ਕਤੋ, ਅਵਹਾਰੋਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਕੇਸਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਯੇਸਂ ਹਤ੍ਥੇ ਕਹਾਪਣਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਵਾ, ਨਾਵਾਸਾਮਿਨਾ ਨਾਵਾਯ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਨਾਵਾਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੦੪. ਨਿਰਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ. ਅਕਤਂ ਵਾ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਵਾ ਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੦੬. ਗਾਮਟ੍ਠੇ ਵਾ ‘‘ਗਾਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਗਾਮਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

੧੦੭. ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠੇ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾਤਿ ਪੁਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਞ੍ਞੇਵ ਅਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਚੇਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੇਪਿ ਅਰਞ੍ਞਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਅਗ੍ਗੇਪਿ ਮੂਲੇਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨ ਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ, ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਤਨਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੋਤਿ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪਰੇਹਿ ਲਦ੍ਧੇਹਿ ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੋ. ਅਦ੍ਧਗਤੋਪੀਤਿ ਚਿਰਕਾਲਿਕੋਪਿ. ‘‘ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੇਨਪੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਲ੍ਲਿਯਾ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਹੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.

੧੦੮. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਭਾਜਨੇਸੁ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਲ਼ਾਕੇਸੁ ਚ ਗਾਵੋ ਪਕ੍ਕੋਸਤੀਤਿ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਯੋ ਦਸ ਵਾਰਾ ਆਦਿਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਹਨਉਦਕਂ ਨਾਮ ਤਲ਼ਾਕਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਅਧਿਕੋਦਕਨਿਕ੍ਖਮਨਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਨਉਦਕਂ. ‘‘ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਉਦਕੇਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਾਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਲ਼ਾਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਖੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਤਲ਼ਾਕਗਤਂ ਉਦਕਂ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਮਾਤਿਕਾਯ ਸਤਿ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਾਦੀਸੁ ਅਵਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ ਆਹੂਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਦੇਸੋ ਨਾਮ ਤਞ੍ਚ ਤਲ਼ਾਕਂ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ, ਕਤਿਕਾਭਾਵਾ ਚ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹਾਚਰਿਯੋ.

੧੦੯. ‘‘ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਵਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਾਯਪਿ ਗਣ੍ਹਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਮੁਣ੍ਡਮਹਾਜੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਅਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੦. ਉਜੁਕਮੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਮੀਪੇ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਦੀਹਿ ਸਨ੍ਧਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਈਸਕਂ ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਉਜੁਕਮੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇ, ਅਵਹਾਰੋ. ਛਿਨ੍ਨਵੇਣੁ ਵਿਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ‘‘ਸਚੇ ਤਾਨਿ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਚੇ ਵਾਤੇ ਵਾਤਮੁਖਸੋਧਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੧੧. ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਵਿਚਾਰਣਾ ਏਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਯਮੇਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਏਤੇਨ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਚੋਰੇਹਿ ਆਹਟਂ ਚੋਦੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੨. ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਦਵਾਰੇਨਾਤਿ ਚੋਰੇਨ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤੋ. ਗਾਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਗਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਵਚਨੇਨ ਯਾਵ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਉਪਚਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਆਣਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਠਤ੍ਵਾ ਵਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਵੂਪਸਮਿਤ੍ਵਾ ਗਮਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇ ਭਣ੍ਡਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਯਥਾਗਹਿਤਮੇਵ, ਪਦਵਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਉਦ੍ਧਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ. ਕੇਵਲਂ ‘‘ਲਿਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਥਪਾਰੁਤਨੀਹਾਰੇਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵੇਦਂ ਮਯਾ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ. ‘‘ਨਟ੍ਠੇ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਯੇਨ ਠਪਿਤਂ, ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ ਗੋਪਕਸ੍ਸ ਦਾਨੇ ਵਿਯ, ‘‘ਕੇਵਲਂ ਇਧ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯੇਨ ਠਪਿਤਂ. ਸੋ ਵਾਤਿਪਿ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪਿਤਂ, ਸੋ ਵਾ ਦੇਤਿ ਰਾਜਗਹੇ ਗਣਕੋ ਵਿਯ ਧਨਿਯਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ.

ਤਵ ਥੂਲਸਾਟਕੋ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਮੁਸਾਵਾਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤੇਨ ‘ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਾਮਲੇਖਨਕਾਲੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਕੁਸਸਙ੍ਕਮਨਸਦਿਸਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਸੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚੇ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਮੇਵ ਏਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਪੁਰਾਪਾਣਂ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ਕਤਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਭਾਗਾ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਵਿਹਾਰੇ ਪਨ੍ਤਿ, ਤਥੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਾਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ, ‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਭਾਗਾ ਅਦਾਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਹਿ ਏਕੇਨਾਨੀਤਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਪਹੋਤਿ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਾਰਂ ਨਾਮ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਾਚਨਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨਵਕਮ੍ਮਿਕੋਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਇਤੋ ਭਣ੍ਡਤੋ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਂ ਪੁਨ ਅਨ੍ਤੋ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਪਦਸ੍ਸ ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਸਙ੍ਖੇਪਟ੍ਠਕਥਾਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਿਵਰਿਤੋ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.

੧੧੩. ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਯਾਨੇ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਬਹਿ ਠਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਵਦਤਿ ਕਿਰ. ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਯਾਨੇ ਵਾਤਿਆਦਿ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬਹਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਅਨ੍ਤੋ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ – ਯਾਨਾਦੀਸੁ ਠਪਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਵਿਨਾਯੇਵ ਗਤੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਬਹਿ ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠੇ ‘‘ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੭) ਵੁਤ੍ਤਂ ਤੇਸਂ ਸਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਰ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਨ ਬਹਿ ਠਿਤਸ੍ਸ, ਤਂ ਕਿਰ ਸੁਙ੍ਕਸਙ੍ਕੇਤਂ. ਅਞ੍ਞਂ ਹਰਾਪੇਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਹਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਹਰਣੇ ਸਾਦੀਨਵਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ.

ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਙ੍ਕਂ ਦਤ੍ਵਾਵ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਦਂ ਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਂ ਮਾਤਿਕਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ. ‘‘ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸੁਙ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਥੂਪਾਰਾਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਚੇਤਿਯਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜੇਤਵਨਵਿਹਾਰਸ੍ਸਨ੍ਤਰਪਾਕਾਰਸ੍ਸਾਸਨ੍ਨੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ, ਯੋ ਨ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੋ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਥੂਪਾਰਾਮਤੋ ਚ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਰਾਜਵਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਓਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿ ਕਿਰ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚਾਤਿ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤੇ ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਹੀਤਿ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਹੀਤਿ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਅਟ੍ਠਪਿਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਠਪਿਤੇ ਪਨ ਅਤਿਰੇਕਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਦ੍ਵੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥਾਪਿ ਦੁਵਿਧੋ ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬਾਹਿਰੋਪਚਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਨ੍ਤਿ ਨੋ ਖਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਰ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੁਙ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂਤਿ ਹਿ ਨਿਯਮਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਏਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਖੇਤ੍ਤਂ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਦੁਤਿਯੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋਤਿ ਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਵਦਤਿ.

੧੧੪. ਧਨਂ ਪਨ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਵਡ੍ਢਿਯਾ ਸਹ ਅਵਹਾਰਕਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਤਂ ਵਡ੍ਢਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਵਲਂ ਆਠਪਿਤਖੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਵਡ੍ਢਤਿ. ‘‘ਯਂ ਧਨਂ ਵਡ੍ਢਿ, ਤਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਹਾਰਕਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਿਯਾ ਅਦਾਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਨਾਮੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਨਾਮੇਨ ਵਾ ਸਾਮਿਕੇਨ ਕਤੇਨ ਵਾ.

੧੧੬. ਰਾਜਘਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਰਾਜਙ੍ਗਣਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਵਤ੍ਥੁ. ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰਂ ਠਾਨਂ. ਗੋਣਸ੍ਸ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਖਣ੍ਡਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਖਣ੍ਡਿਤਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ. ਤਤ੍ਥੇਵ ਘਾਤੇਤੀਤਿ ‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਯੋਗਤ੍ਤਾ. ਤਮ੍ਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂਵ ਹੋਤਿ. ਇਧ ਤਦੁਭਯਂ ਲਭਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਪਰਭਾਗੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੮. ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਯੋ ਆਣਤ੍ਤੋ ਅਵਸ੍ਸਂ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ‘‘ਇਧ ਤਿਣ੍ਣਂ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਨਨੁ ‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਯੋ ਹਰਥਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸਾਣਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕੇਕੇਨ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਥਂ, ਏਕੋ ਕਿਰ ਮਾਸਗ੍ਘਨਕਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾਵਨਂ ਥੇਨੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ ਏਵ ਵਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਮਾਸਗ੍ਘਨਕਂ ਸੂਚਿਂ ਤਥੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਮਾਸਗ੍ਘਨਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ ਏਵਂ, ਤਂ ਯਥਾ ਉਪ੍ਪਲਥੇਨਕੋ ਯੇਨ ਵਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ ਤਾਵ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਆਸਿ, ਏਵਮਿਮੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹਾਵ ਨ ਦੇਸਯਿਂਸੁ ਵਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਗਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਿਨਾ ਵਿਯ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇਸੁ ਚ ਏਕਭਣ੍ਡਏਕਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਚ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਏਕਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਮੇਵ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਣਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਵਿਯ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘‘ਏਕਭਣ੍ਡਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ ‘ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੧੧੯-੧੨੦. ਓਚਰਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਅਵਸ੍ਸਂਹਾਰਿਯੇ ਭਣ੍ਡੇ. ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕੇਤਸ੍ਸ. ਅਥ ਵਾ ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ. ਅਪਤ੍ਵਾ ਪੁਰੇ ਵਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਅਕ੍ਖਿਨਿਖਣਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਲਹੁਕਂ ਇਤ੍ਤਰਕਾਲਂ, ਤਙ੍ਖਣੇ ਏਵ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਂ ਦੂਰਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਾਰਿਯਂ, ਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਯਾਵ ਗਚ੍ਛਤਿ ਯਾਵ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਾਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅਧਿਗਤਂ ਵਿਯ ਆਸਨ੍ਨਂ, ਲਹੁਕਞ੍ਚ, ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਅਵਹਰਿਤੁਂ, ਤਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਨ੍ਤਿ? ਨ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੇਨੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਵਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਪਯੋਗੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਵਾਰੋ ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪਮਾਣਂ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ ਵਿਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਧ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਦਮੇਵ ਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ.

੧੨੧. ਤਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਕੋ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਵਾ, ਅਕ੍ਖਿਨਿਖਣਨਾਦੀਨਿ ਵਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ, ਏਕੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਣ੍ਡਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਏਵਂਵਿਧੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਏਵਂਵਿਧਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਚ, ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਤਤਿਯੋ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚੇ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚੇ ਦੁਤਿਯੋ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਦੇਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਚ. ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇਤਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ਚੇ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ. ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਕਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੋਕਾਸਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਜ੍ਜਨੇਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਕਿਰ. ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਾਣਤ੍ਤਿਚੇਤਨਾਖਣੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਕਤਰਂ, ਕਤਰਂ ਫਲਟ੍ਠਾਨਿਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲਸਦਿਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫਲਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਚੇਤਨਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਆਣਤ੍ਤਿ ਚੇ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਸਿਯਾ, ਚੇਤਨਾਸਹਜਤ੍ਤਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਥਾ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਂਹਾਰਿਤਾ ਚ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਹਿ ਤਂ ਅਵਸ੍ਸਂਹਾਰਿਤਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਵਹਾਰਕਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਞ੍ਚੇ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ. ਚੇਤਨਾ ਚੇ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ, ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਂਹਾਰਿਤਾ ਏਵ ਵਾ ਫਲਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਚੇ, ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਹਿ ਫਲਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਭਵਿਤੁਮਰਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵ ਇਧ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਚੇਤਨਾ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਫਲਟ੍ਠਾਨਿਯੋ. ਯਥਾ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਸਦ੍ਧੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਯਥਾ ਚ ‘‘ਏਕੋ ਅਮੋਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਧਿਪਤਿਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਞ੍ਞੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਤਾਦਯੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਯਥਾ ਚ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਯਾਨਿ ਛ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਏਵਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਾ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਭਾਵੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਇਮਿਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਨਯੇਨ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਕਤਿ ਠਾਨਾਨੀਤਿ? ਸਤ੍ਤ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਠਾਨਾਨੀਤਿ. ਕਤਿ ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ? ਸਤ੍ਤ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ. ਕਤਿ ਭੂਮਿਯੋਤਿ? ਸਤ੍ਤ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾਯ ਅਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਤਾ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਭੂਤਾ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਫਲਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲਸਦਿਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤ੍ਤਂਯੇਵ ਉਪਮਤ੍ਤੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕੇਵਲਂ ਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ.

ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧੨੨. ‘‘ਵਿਭਙ੍ਗਨਯਦਸ੍ਸਨਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਵਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਚਾਤਿ ਅਵਹਾਰਙ੍ਗਜਾਨਨਭੇਦੇਨ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਹਰਿਤਬ੍ਬਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਗਰੁਕਲਹੁਕਭਾਵਭੇਦੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਙ੍ਗਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤਿਰੇਕਮਾਸਕੋ ਊਨਪਞ੍ਚਮਾਸਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤੀਹਿਪਿ ਏਕੋ ਏਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਟ੍ਠਕਂ ਨਾਮ ਅਰਞ੍ਞਪਾਲਕਾਦਿਨਾ ਨ ਕੇਨਚਿ ਮਮਾਯਿਤਂ. ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਨਾਮ ਅਨਤ੍ਥਿਕਭਾਵੇਨ ਅਤਿਰੇਕਮਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਸਾਮਿਕੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤਂ. ਨਟ੍ਠਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਨਾਲਯਤ੍ਤਾ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਂ. ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਵਤ੍ਥੂਤਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਮ੍ਪਿ ਯਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੋ ਕੋਚਿ ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਦੇਵਤਾਦੀਨਂ, ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮ. ਦੇਵਤਾਦੀਨਂ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਪਰੇਹਿ ਚੇ ਆਰਕ੍ਖਕੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ. ਤਥਾਰੂਪੇ ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਹਨਨਾਦਿਕਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਨਾਰਕ੍ਖਕੇ ਪਨ ਆਵਾਸੇ, ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੇ ਅਨਾਰਾਮਿਕਾਦਿਕੇ ਚ ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਤਂ ‘‘ਆਗਤਾਗਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਗੋਪੇਤਬ੍ਬਂ ਮਮਾਯਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਭਿਕ੍ਖੁਕਾਵਾਸਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ ਵਿਯ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਇਸ੍ਸਰੋ ਹਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਾਦਿਸੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਚੋਰੇਹਿਪਿ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਵਾਰੇਤੁਂ ਪਟਿਬਲੋ ਚੇ, ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤੁਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਛਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਯਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਙ੍ਗਭਾਵੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਤਥਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਚੋਰੇਹਿ ਹਟਂ, ਚੋਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੋ ਚੇਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਸਾਮਿਕੋ ਏਵ ਚੇ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਚੋਦੇਤ੍ਵਾ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸੋ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ ਲਭਤਿ. ਪਠਮਂ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਚੇ ਪਚ੍ਛਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ. ਸਾਮਿਕੇਨ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸੋ ਚੇ ਚੋਰੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ. ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਲੇ ਏਵ ਚੇ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਮੂਲਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਭਾਵੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਚੋਰਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਮਤੇ ‘‘ਮਤਕਪਰਿਕ੍ਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਚੇ ਤਂ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਮੂਲਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ ਲਭਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਭੂਮਟ੍ਠਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਏਵ ਅਵਹਾਰਭੇਦਾ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਸਾਵਸੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਨੋ ਚੇ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਇਮੇ ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟਮਾਨਕੂਟਉਕ੍ਕੋਟਨਵਞ੍ਚਨਨਿਕਤਿਸਾਚਿਯੋਗਵਿਪਰਾਮੋਸਆਲੋਪਸਾਹਸਾਕਾਰਾ ਚ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾ, ਤੇ ਇਧ ਆਗਤੇਸੁ ਏਤ੍ਥ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਚ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਵਾ ਤੇਸਂ ਸਮੋਧਾਨਗਤਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਿਦ੍ਧੋਵ. ਕਥਂ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਙ੍ਗਵਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ. ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ. ੧੨੮-੧੩੦) ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਕੂਟਮਾਨਕੂਟਕਹਾਪਣਾਦੀਹਿ ਵਾ ਵਞ੍ਚੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਵਹਾਰੋ ਥੇਯ੍ਯਾਵਹਾਰੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੩੮; ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤੁਲਾਕੂਟਗਹਣਾਦਯੋ ਥੇਯ੍ਯਾਵਹਾਰੇ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਤਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਵਿਪਰਾਮੋਸਆਲੋਪਸਾਹਸਾਕਾਰਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਾਗਤੇ ਪਸਯ੍ਹਾਵਹਾਰੇ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਇਮਂਯੇਵ ਵਾ ਪਸਯ੍ਹਾਵਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਗਾਮਟ੍ਠਂ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਾਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਭਾਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਗਹਣਾਕਾਰਭੇਦਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਕਤਂ. ਨ ਹਿ ਭੂਮਿਤਲਾਦੀਹਿ ਗਾਮਾਰਞ੍ਞਟ੍ਠਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਤੁਲਾਕੂਟਂ, ਤਂ ਰੂਪਕੂਟਙ੍ਗਗਹਣਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕੂਟਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਵੇਹਾਸਟ੍ਠੇ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਹਦਯਭੇਦਸਿਖਾਭੇਦਰਜ੍ਜੁਭੇਦਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੇ ਮਾਨਕੂਟੇ ‘‘ਸ੍ਵਾਯਂ ਹਦਯਭੇਦੋ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਹਦਯਭੇਦੋ ਹਿ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦਿਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘‘ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਖਾਭੇਦੋਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸੋ ‘‘ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਖੇਤ੍ਤਮਿਨਨਕਾਲੇ ਰਜ੍ਜੁਭੇਦੋ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਸਾਮਿਕਂ ਪਰਾਜੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਕ੍ਕੋਟਨਂ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤੇ ਚ ਤਥਾ ਵਞ੍ਚਨਨਿਕਤਿਯੋਪਿ.

ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩੧. ਨ ਚ ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਗਾਹੇਨ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਹਾਯਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਕੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ…ਪੇ… ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੪੬) ਇਮਿਨਾ ਅਸਮੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਸੋ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਚੋਦੇਸਿ ਅਸ੍ਸਮਣੋਸਿ ਤ੍ਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਦੀਪਿਤਾ. ਪੁਨ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾਯਪਿ ਸਤਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਰੁਹਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਤੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸਸਞ੍ਞਾਯ ਗਾਹੇ ਸਤਿ, ਸੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਹਾਯਕਤ੍ਤਾ ਨ ਕੁਦ੍ਧੋ ਚੋਦੇਸਿ, ਪਿਯੋ ਏਵ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਸ੍ਸਮਣੋਸਿ ਤ੍ਵਂ, ਗਚ੍ਛ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇ ਤਿਟ੍ਠਾਹੀ’’ਤਿ ਚੋਦੇਸਿ. ਸਚੇਪਿ ਸੋ ਕੁਦ੍ਧੋ ਏਵ ਚੋਦੇਯ੍ਯ, ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕੇਵਲਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਨ ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਸਿਦ੍ਧਂ. ਯੋ ਪਨ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਲਜ੍ਜਾਯ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪੁਨਵਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਪਨ ਸੋਪਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ਚੋਰੋ ਪਸਯ੍ਹ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋਪਿ ‘‘ਅਧਿਵਾਸੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਮੇ ਚੀਵਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਚੀਵਰਾਨਿ ਥੇਰੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਵਾ ਸਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਥੇਰੋ ਪੁਨ ਪਕ੍ਖਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਚੋਦੇਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਧਿਵਾਸਨਾ ਅਧਿਵਾਸਨਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਯਂ ਚੀਵਰਂ ਇਧ ਸਾਮਿਕੋ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਇਦਂ ਕਿਰ ਵਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕੇਨਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਕਾਰਿਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਗਹਿਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸੋ ਤੇਨ ਯਥਾਗਹਿਤਂ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨਣੋ ਹੋਤਿ, ਗਿਲਾਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਏਕਭਣ੍ਡਂ ਏਵ. ‘‘ਭਾਰਿਯਞ੍ਹਿਦਂ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਏਕਪਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਏਕਪਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਉਭਯੇਸਂ ਪਯੋਗੇਨ ਠਾਨਾਚਾਵਨੇ ਕਤੇ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਵਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਾਰਿਯੇ ਏਵ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵੇ ਚੇ ਜਨਾ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ, ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਨਾਮ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਭਣ੍ਡੇ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਚਨਮਿਮਂ ਨਯਂ ਨ ਪਟਿਬਾਹਤਿ. ‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਵਤ੍ਥੁਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਪਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਆਹ ਕਿਰ, ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਪਯੋਗੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਵਾਯਮਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਤੁਰਿਤਤੁਰਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਲੋਪਨਾਦੀਸੁ ਗਹਣਗਾਹਾਪਨਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਕਾਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੨੧) ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥਪਿ ਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਦਯੋ ਏਕਨ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦਯੋ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਇਤਰੇ ਅਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਉਭਯਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਨ੍ਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਥਾ ਅਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਅਨਿਯਤਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਵੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ ਆਹੁ. ‘‘ਇਮੇ ਪਨਾਚਰਿਯਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਏਕਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਚੇ, ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੨੧.੧ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਿਕ) ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਠੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਆਹਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ‘ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੇਵ ਏਕਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਪੁਨ ‘ਅਯਂ ਸੋ’ਤਿ ਨਿਯਮੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ ਸਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ਏਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘ਕਾਲੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋਵ ਸਾਰੋਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਚਨਂ ਪਨਸ੍ਸ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਏਕਪਯੋਗਸ੍ਸ ਅਨੇਕਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾਵ, ਯਦਿ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ ਜਾਤਂ, ਏਵਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕੇ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਨ ਕੇਵਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਜਾਤਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਮੇਵ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਯੋਗਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਅਙ੍ਗਭਾਵਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ ਚ, ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕਾਯਵਾਚਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਯਸ੍ਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਯੁਂ;

ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਨਸ੍ਸਤਿ ਖੀਯਤਿ.

ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਾਦਿਕਂ ਯਞ੍ਚ, ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਾਦਿਕਂ ਭਵੇ;

ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਮੇਕਂਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩੨. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਵਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨਾਦੀਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਚ ਅਕਿਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਨ ਕਾਯਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਵਾ ਵਾਚਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਵਾ, ਅਪਿਚਾਪਤ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤੀਹੀਤਿ? ਨ, ਕਸ੍ਮਾ.

ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਾਧਿਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਕਾਯਵਾਚਿਕਂ;

ਅਕਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ, ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਤਂ ਫੁਸੇ.

ਨ ਲੇਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਸਪ੍ਪਾਯੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਧਾਵਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ. ਤਤੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਸਹਗਤਂ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤਂ ਵਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਧਾਵਤੀਤਿ ਵਿਧਾਵਤਿ.

੧੩੭. ਵਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਸ੍ਸ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ‘‘ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਗ੍ਗਹਣਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਉਭਯਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨਵਤ੍ਥੁਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩੮. ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨੇਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾਵਹਾਰਕਮਤ੍ਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਵਾਯਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨੇਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਦੁਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਸਾਟਕਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਟਕਪਸਿਬ੍ਬਕਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਸਾਟਕਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ‘ਪਚ੍ਛਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਤਿ, ਨ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਏਵਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਾ ਬਹਿ ਠਤ੍ਵਾ ‘ਸਾਟਕੋ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਦਾ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨੇਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਵਹਾਰਕ੍ਖਣੇ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨ ਸੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾਵਹਾਰੋ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਞਾਯਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਾਲਾ ਨਾਮ ਕਸ੍ਸਕਾਨਂ ਵਨਚ੍ਛੇਦਕਾਨਂ ਗੇਹਾਨਿ. ਅਯਂ ਤਾਵਾਤਿ ਸਚੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਨ੍ਤਿਆਦਿ ਯਾਵ ਥੇਰਵਾਦੋ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਪਨਾਤਿਆਦਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਥੇਰਵਾਦਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤਿਅਭਾਵਤੋ, ਨ ਹਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੇ ਏਵਂਵਿਧਾ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ ਹੋਤਿ. ਆਣਤ੍ਤਿਕੇ ਏਵ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ. ‘‘ਸੇਸਂ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨਕਰਣੇ ਸਚੇ ਪਰੋ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਖੀਲਸਙ੍ਕਾਮਨੇ ਵਿਯ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਸਙ੍ਕਰਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੪੦. ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੩੧) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਏਵ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਆਦਾਨੇ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨ ਹਨਨਾਦੀਨਿ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਮਹਾਜਨੋ ਭਗਵਤਿ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪਾਯੁਪਗੋ ਹੋਤਿ. ਅਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀ ਚ ਦੁਲ੍ਲਭਾ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਪਾਪਭੀਰੁਕੋ ਉਪਾਸਕਜਨੋ ਪਟਿਮਾਘਰਚੇਤਿਯਬੋਧਿਘਰਵਿਹਾਰਾਦੀਨਿ ਅਕਤ੍ਵਾ ਮਹਤੋ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਪਰਿਹਾਯੇਯ੍ਯ. ‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸੇਨਾਸਨਂ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀਵਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੮) ਵੁਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਯਾ ਚ ਅਨਿਸ੍ਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨ ਸਾਦਿਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਕਾਲੇ ਛਾਰਿਕਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰਾਦਿਕਾਲੇ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਾਦਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਗ੍ਗਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਲਦ੍ਧਿਮੇਵ ਸੁਲਦ੍ਧਿ ਵਿਯ ਦੀਪੇਨ੍ਤਾ ਵਿਚਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸ੍ਵੇਵ ਲੋਕੋ ਪਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਂਸਾਰਖਾਣੁਕੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਏਵ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੪੧. ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀਤਿ ‘‘ਗਹਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਨੇਵ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਇਦਂ ਪਕਤਿਜਨੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਸਾਮਿਕੋ ਵਾ ਤੇਨ ਆਣਤ੍ਤੋ ਵਾ ‘ਅਪਰਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਏਸ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਯਾਚਤਿ ਵਾ’ਤਿ ਯਂ ਅਪਰਭਾਗਂ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੧੪੮-੯. ਖਾਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਵਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸੁਦਿਨ੍ਨਮੇਵ ਕਿਰ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਗਤਾਨਂ ਵਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਹਿ ਕਤਿਪਯਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਤਾਯ ਸਙ੍ਘਿਕਮਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯਦਿ ਸਉਸ੍ਸਾਹਾਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਅਵਹਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦੁਭਯਮੇਕਂ. ਛਡ੍ਡਿਤਵਿਹਾਰੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਪਮਾਣਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਬਹਿ ਠਤ੍ਵਾ ਘਣ੍ਟਿਪਹਰਣਾਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਖਾਦਤਿ, ਤੇਨ ਏਵਂ ਖਾਦਿਤਂ ਸੁਖਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਤਰਵਿਹਾਰੇ ਤਤ੍ਥ ਦਿਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸੁਖਾਦਿਤਂ ਅਨ੍ਤੋਵਿਹਾਰਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਆਗਤਾਨਾਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤਾਦਿਸਮੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਬਹਿ ਠਿਤੋ ਲਾਭਂ ਨ ਲਭਤਿ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨੇਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੫੩. ‘‘ਮਤਸੂਕਰੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤਮੇਵ ਜੀਵਨ੍ਤਂ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਵਜ੍ਝਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਸੂਕਰਾ ਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਤਾ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ? ਯਤ੍ਤਕੇ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨੇ ਤੇ ‘‘ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਮ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਨੋ ਚੇ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸੂਕਰਮੂਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਕਿਂ ਓਪਾਤੋ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਕਿਂ ਚੋਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਕਪ੍ਪਿਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ਤੋਸੇਤਬ੍ਬੋਵ ਸਾਮਿਕੋ, ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਏਵਰੂਪੇਸੂਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ‘‘ਤਦਹੇਵ ਵਾ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ ਵਾ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੁਮ੍ਬੇ ਖਿਪਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇਵਾਤਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ਪਵਿਸਨਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਾਰੇ ਪਰਚਕ੍ਕਾਦਿਭਯਂ ਆਗਤਂ. ਮੂਲਵਤ੍ਥੁਚ੍ਛੇਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੇਨਾਸਨਂ ਏਤੇ ਇਸ੍ਸਰਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਇਤਰੇ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ.

੧੫੬. ਆਰਾਮਰਕ੍ਖਕਾਤਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ, ਭਾਗਂ ਵਾ ਸਾਮਿਕਾ ਨ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨ ਦਣ੍ਡੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਧ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਮੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਸੋ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਞਾਤਹੇਤੁਂ ਲਭਤਿ ਕਿਰ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਦਹਰੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਵਤ੍ਥੁਕਨ੍ਤਿ ਸਹ ਭੂਮਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਣਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਿਨ੍ਤੁ ਗਰੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਅਰਕ੍ਖਿਯਅਗੋਪਿਯਟ੍ਠਾਨੇ, ਵਿਨਸ੍ਸਨਕਭਾਵੇ ਚ ਠਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਪ੍ਪਿਯੇਪਿ ਚਾਤਿ ਵਤ੍ਵਾ, ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਾ ਗਹਣਯੁਤ੍ਤੇ ਮਾਤਾਦਿਸਨ੍ਤਕੇਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ. ਇਦਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ‘‘ਰਾਜਾਪਿਮੇਸਂ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੮੬) ਵਚਨਤੋ ਲਾਭਗ੍ਗਮਹਤ੍ਤਂ, ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਹਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ.

ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ

ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੨. ਤੀਹਿ ਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੀਹੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਕਰਣਵਚਨਂ ਵਾ. ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧੇਨ. ਤਥਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਮਲੇਹਿ ਵਿਸਮੇਹਿ ਪਪਞ੍ਚੇਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਤ੍ਤਿਕੇਹਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਏਵ ਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਰਣਪਕ੍ਖੇ ਤੀਹੀਤਿ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧੇਨ. ਤਥਾ ਤੀਹਿ ਸੁਚਰਿਤੇਹਿ, ਤੀਹਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖੇਹਿ, ਤੀਹਿ ਭਾਵਨਾਹਿ, ਤੀਹਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਹਿ ਸੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਗੁਣਤ੍ਤਿਕੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਯ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ, ਵਿਭੂਤਂ ਵਾ ਕਤਂ ਵਿਹਿਤਂ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਵਾ ਹੋਤਿ. ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸਮੀਪੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ.

ਨ ਕੇਵਲਂ ਰਾਜਗਹਮੇਵ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਨਗਰਂ. ਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨ੍ਤਿ ਸਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਪਰਿਕ੍ਖੇਪਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਹਂਸਵਟ੍ਟਕਚ੍ਛਦਨੇਨਾਤਿ ਹਂਸਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸਣ੍ਠਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਕਾਯਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਿਯਕਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ, ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਕਰਂ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਕਰਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤਿ. ਅਸੁਭਾ ਚੇਵ ਸੁਭਾਕਾਰਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਸੁਚਿਨੋ ਚ ਦੋਸਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਨਪਭਵਤ੍ਤਾ. ਪਟਿਕੂਲਾ ਚ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਤ੍ਤਾ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦੀਸੁ ਆਸਯਤੋ. ਅਸੁਭਾਯ ਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਸੁਭਾਕਾਰਸ੍ਸ, ਅਸੁਭਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਂ ਭਾਸਤਿ. ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਹੇਤਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਵਚਨਂ. ਅਸੁਭਨ੍ਤਿ ਅਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਵਿਭਾਵਾਯ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਯ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਭੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਦਸਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਚੋਰੇਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯਤ੍ਤਾ ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਮਞ੍ਜੂਸਂ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਰਿਮਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਾਰੇ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਜਵਨਵਾਰਂ ਅਨੁਲੋਮਪਰਿਕਮ੍ਮਉਪਚਾਰਗੋਤ੍ਰਭੁਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਭੇਦਂ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਪਟਿਪਾਦਿਕਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਦਿਭੇਦਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿਗਤਾਯ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਪਟਿਪਦਾਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਿਯੋਦਾਪਕਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਟਿਪਦਾਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਪ੍ਪਾਦਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ, ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਤਿਵਿਧੇਨ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨੇਨ ਮਜ੍ਝਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਯ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਸ ਲਕ੍ਖਣਾਨੀ’’ਤਿ.

ਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਤੋਤਿ ਨੀਵਰਣਸਙ੍ਖਾਤਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਜਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਂ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਉਪਗਚ੍ਛਮਾਨਂ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ ਤਬ੍ਭਾਵੂਪਗਮਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਪਟਿਪਦਾਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਵਿਸੋਧਨੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਭਾਵਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਹੋਤਿ. ਸਮਥਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਸਮਾਧਾਨੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਭਾਵਾ ਚ ਸਮਥਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਲੇਸਸਂਸਗ੍ਗਂ ਪਹਾਯ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਜਾਤਾਨਂ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਨਾਨਾਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨੇਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨੇਕਸਭਾਵਾਨਂ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਉਪਗਤਂ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਵੀਰਿਯਂ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਯੋਗੀ ਵਾਹੇਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦੁਪਗਵੀਰਿਯਵਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਭਾਵਤ੍ਤਾ ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤਾਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਅਤੀਤਸ੍ਸ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਲਿਖਿਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛਮਾਨਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਚਿਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾਪਿ ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਅਤੀਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਗੋਤ੍ਰਭੁਚਿਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਮੇਵ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ‘‘ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਮ੍ਪਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇਵਤਿ ਭਾਵੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਏਤਾਨਿ ਦਸ ਲਕ੍ਖਣਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਸੇਵਨਾ ਭਾਵਨਾ ਏਵਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਞ੍ਚ ‘‘ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਿਵਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਤਞ੍ਚ. ਏਵਂ ਤਿਵਿਧਚਿਤ੍ਤਂ ਤਦਧਿਗਮਮੂਲਕਾਨਂ ਗੁਣਾਨਂ, ਉਪਰਿਝਾਨਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਵਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮਾਤਿ.

ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਾ ਏਵਮਾਹੁ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਧਦਸ੍ਸਨਸਵਨਸਮ੍ਭਵੇ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਦ੍ਦਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇ ਉਪਾਯਾਜਾਨਨਤੋ ‘ਅਯਂ ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ’ਤਿ ਹੇਤੁਪਤਿਰੂਪਕਮਹੇਤੁਂ ਵਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰਸ੍ਸਾਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮੇਸ੍ਵਨਿਸ੍ਸਰਿਯਂ ਅਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਿਤਮਧਿਚ੍ਚਮੋਹਾ ਬਹੁਜਨਾ ਅਵੀਚਿਪਰਾਯਨਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਭਗਵਾ ਪਗੇਵ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਧਮਾਨਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਤਦਭਾਵੋਪਾਯਾਭਾਵਂ ਪਨ ਸੁਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਸੁਗਤਿਲਾਭਹੇਤੁਮੇਵੇਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸੁਭਦੇਸਨਾਯ ਵਾ ਰੂਪਸਦ੍ਦਦਸ੍ਸਨਸਵਨੇਹਿ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੇਹਿ ਵਿਰਮਿਤ੍ਵਾ ਪਗੇਵ ਤਤੋ ਵਿਰਮਣਤੋ, ਸੁਗਤਿਲਾਭਹੇਤੁਕਰਣਤੋ, ਅਵਸ੍ਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਾਯ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥਾਗਮਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਿਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਕਾਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਤਮਦ੍ਧਮਾਸਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਹਿਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਕਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹਾ’’ਤਿ. ਆਚਰਿਯਾ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਏਕੇਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਕੇਨ ਕਾਯੇਨ ਅਟ੍ਟੀਯਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਤੋ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਵੀਤਰਾਗਾ, ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਹੋਤਿ ਏਵ ਭਯਂ, ਹੋਤਿ ਲੋਮਹਂਸੋ, ਹੋਤਿ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਭਗਵਤੋ ਅਸੁਭਕਥਾਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਯੋਜਨੇਨ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਦਤ੍ਥਾਜਾਨਨਤੋ. ਸਕੇਨ ਕਾਯੇਨ ਅਟ੍ਟੀਯਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਪ੍ਪਹੀਨਸਿਨੇਹਤ੍ਤਾ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਵਿਯ ਮਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਭਯਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਭਯਞ੍ਚ ਪਨ ਅਸੁਭਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਾਨੁਭਾਵੇਨ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਂ ਅਨਟ੍ਟੀਯਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ ਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੋਹੇਸਿ. ਅਪਾਯੁਪਗੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤੇ ਨਾਕਾਸੀਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਇਦਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਹੋਤਿ ਏਵ ਭਯਂ, ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਲੋਮਹਂਸੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗਵਾ ਅਸੁਭਕਥਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਸਕੇਨ ਕਾਯੇਨ ਅਟ੍ਟੀਯਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਹੋਤਿ ਏਵ ਭਯਂ, ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ ਵੀਤਰਾਗਾਤਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਤਿਦੁਪ੍ਪਸਹੇਯ੍ਯਮਿਦਂ ਮਰਣਭਯਂ, ਯਤੋ ਏਵਂਵਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਵੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਭਯਂ ਹੋਤੀਤਿਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਞ੍ਞੇ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ. ਤੇਨੇਦਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਤਂ ਤਥਾ ਆਗਤਂ ਅਸਿਹਤ੍ਥਂ ਵਧਕਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਏਵ ਭਯਂ, ਪਗੇਵ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਪਠਮਮੇਵ ਤੇਸਂ ਅਸੁਭਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਪਰਤੋ ਤੇਸਂ ਨਾਹੋਸਿ. ਏਵਂ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ ਨੇਸਂ ਅਸੁਭਕਥਾ ਆਸੀ’’ਤਿ. ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਨਯੋ, ਸੋ ‘‘ਤੇਸੁ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਕੇਨਚਿਪਿ ਕਾਯਵਿਕਾਰੋ ਵਾ ਵਚੀਵਿਕਾਰੋ ਵਾ ਨ ਕਤੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਤਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿਂਸੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨੇਨ ਸਮੇਤਿ.

ਅਪਰੇ ਪਨਾਹੂਤਿ ਕੁਲਦ੍ਧਿਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰ ਲਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ‘‘ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਂਨਾਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਕਥਂ? ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਮਾਰਵਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤਿ ਅਕੁਸਲਕਰਣਤੋ ਚ. ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਪਨ ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤਿ ਬਲਵਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸਯਂ ਮਾਰਪਕ੍ਖਿਕਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ‘‘ਯੇ ਨ ਮਤਾ, ਤੇ ਸਂਸਾਰਤੋ ਨ ਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਲਦ੍ਧਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਉਭਯੇਸਂ ਮਗ੍ਗੇ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੀ ਏਵਮਾਹ, ਤੇਨੇਵ ‘‘ਮਾਰਪਕ੍ਖਿਕਾ ਮਾਰੇਨ ਸਮਾਨਲਦ੍ਧਿਕਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਾਰਸ੍ਸਾ ਨੁਵਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯਸ੍ਮਾ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਏਵਮਾਹਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ. ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਦ੍ਦੇਸਾਦਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੫. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਯੇਸਂ ਏਵਮਸ੍ਸ ‘‘ਭਗਵਤਾ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗਪਚ੍ਚਯਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਜੀਵਿਤਕ੍ਖਯੋ ਆਸੀ’’ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਂ ਨਿਸੇਧੇਤਿ. ਕੇਵਲਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਵ ਜੀਵਿਤਕ੍ਖਯੋ ਆਸਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਤੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਨਾਗਾਮਿਸਕਦਾਗਾਮਿਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਧਿਗਮਾਯ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਤ੍ਤਸਿਨੇਹਪਅਯਾਦਾਨਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸੁਗਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾਵ ਮੇ ਅਸੁਭਕਥਾ, ਕਿਨ੍ਤੁ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗਵਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤੂ’’ਤਿ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਯਾਚਿਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਯਥਾ ਵੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਅਸੁਭਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗਾ, ਏਵਂ ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇਤਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾ ਹਿ ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸਂ, ਪਸ੍ਸਾਸਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਪਭਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਚ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਸੁਭੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਸੁਭਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਕਮ੍ਮਂ ਅਸੁਭਕਮ੍ਮਂ, ਤਦੇਵ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਅਸੁਭਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਸੁਭਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਧ ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਂ, ਤੇਨੇਵ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਅਙ੍ਗਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ. ਆਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਨ੍ਤਕਾਲਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਕਾਯਦਰਥਪ੍ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵਾਤਿ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਿਰ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਤਦਾ ਹਿ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਤ੍ਤਾ ਅਸਨ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਞ੍ਚ. ਯਥਾ ਉਪਚਾਰੇ ਨੀਵਰਣਵਿਗਮੇਨ, ਅਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਧ, ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਆਦਿਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਸੇਚਨਕੋਤਿ ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰੋ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਓਜਵਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਂ ਝਾਨਕ੍ਖਣੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਉਭੋਪਿ ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਥੇਨ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੇ. ਇਤਰਥਾ ਪਾਪਕਾਨਂ ਝਾਨੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ. ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਾਦਕਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਾ. ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿਆਦਿਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਵੁਡ੍ਢਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਸੇਸਾਨਮੇਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.

ਤਥਾਭਾਵਪਟਿਸੇਧਨੋ ਚਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਪਠਮਾਨਂ ਪਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਏਵ. ‘‘ਫਲਮੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਫਲੇ ਉਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਤੁਤ੍ਤਯਾਨੁਕੂਲਨ੍ਤਿ ਗਿਮ੍ਹੇ ਅਰਞ੍ਞੇ, ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ, ਵਸਨ੍ਤਕਾਲੇ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇ ਗਤੋ. ਸੇਮ੍ਹਧਾਤੁਕਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਂ, ਪਿਤ੍ਤਧਾਤੁਕਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ, ਵਾਤਧਾਤੁਕਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ ਅਨੁਕੂਲਂ. ਮੋਹਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਨੁਕੂਲਂ ਮਹਾਅਰਞ੍ਞੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਙ੍ਕੁਟਤਿ, ਦੋਸਚਰਿਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ, ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ. ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਾਨਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਕਾਨਿ, ਸਯਨਂ ਲੀਨਪਕ੍ਖਿਕਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾਭੁਜਨੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਂ, ਉਜੁਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਨੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਸੁਖਂ ‘‘ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਗ੍ਗਹੂਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਰੀਤਿ ਕਰਣਸੀਲੋ. ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਪਸ੍ਸਸਤੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤੋ ਕਾਰੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਪਸ੍ਸਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਏਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਸੇਸਾਨੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਦੀਘਂਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨਾਤਿ ਅਲੋਪਸਮਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਇਤਿ ਚ ‘‘ਏਕਤ੍ਥਤਾਯ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਮ੍ਭੋਗਵਸੇਨ ਪਜਾਨਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤੇਨ ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਜਾਨਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਤੋਕਾਰੀਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਹਿਕਾਰੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਅਸ੍ਸਾਸਾਵ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਿਅਸ੍ਸਾਸਾ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ. ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਗਤਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ, ਤੇਨ ਠਾਨੇਨ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਾਲੁਂ ਆਹਚ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ ਕਿਰ ਪੋਤਕੋ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋਵ ਖਿਪਿਤਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਤਿ, ਛਨ੍ਦਪਾਮੋਜ੍ਜਵਸੇਨ ਛ ਪੁਰਿਮਾ ਤਯੋਤਿ ਨਵ. ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨ ਵਾ ਪਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨ ਵਾ ਏਵਂ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ ਭਾਵਯਤੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਕਾਯੋਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿ. ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਸੀਘਂ ਗਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਂ. ਅਦ੍ਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਤਿ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਿਯ ਕਾਲਕੋਟ੍ਠਾਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਦੀਘਕਾਲੇ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕੋ ਹਿ ਅਸ੍ਸਾਸਮੇਵੂਪਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਏਕੋ ਪਸ੍ਸਾਸਂ, ਏਕੋ ਉਭਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਾਸਤੋ, ਪਸ੍ਸਾਸਤੋ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਗਣਨਂ ਪਹਾਯ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵ ਸਣ੍ਠਾਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਣ੍ਣਾਤਿ ‘‘ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਯੋ ਵਣ੍ਣਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਣ੍ਠਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ ਭਾਵਯਤੋ. ਸਂਵਰੋਤਿ ਸਤਿਸਂਵਰੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨੇਨ ਨੀਵਰਣਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ, ਤਤਿਯੇਨ ਪੀਤਿਯਾ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਯ, ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਯ, ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਪਹਾਨਂ. ‘‘ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੇਰਮਣਿ ਸੀਲਂ, ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ, ਸਂਵਰੋ ਸੀਲਂ, ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੯ ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ) ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਉਪਧਾਰਣਸਮਾਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸੀਲਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚੇਤਨਾਸੀਲਮੇਵ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਰਤਿਸੀਲਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਵਿਰਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਅਹੋਸਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਰਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਆਨਾਪਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ. ਤਾਯ ਸਤਿਯਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਤਿਯਾ. ‘‘ਤੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਏਤੇਨ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ ਨਾਨਾਜਵਨਵਾਰੇਹਿਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਯੇਨ ਪਨ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਵਾ. ਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦਨਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਨਾਪਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਵਾ. ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਕਾਲੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮੇਤਿ. ‘‘ਪਠਮਵਾਦੋ ਦੀਘਭਾਣਕਾਨਂ. ਤੇ ਹਿ ‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥਾਯ ਵਾਯਾਮਤੋ ਉਪਚਾਰੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ ਝਾਨਲਾਭਿਸ੍ਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ, ਏਕਾਸਨਪਟਿਲਾਭੇ ਚ ਉਪਰੂਪਰਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਪਠਮਤੋ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸੁਪਚਾਰੇ ਸੁਖੁਮਤਂ ਵਦਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.

ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਂ ਪਨਾਤਿ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਮੁਖੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਯਂ ਕਮੋ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪਂ, ਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਕਲਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਬਲਵਤੀ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਪਨ ਮਤੇਨ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਕਾਲੇਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੋਧਨਾ ਨਾਮ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ.

ਪੁਰਤੋ ਨਮਨਾ ਆਨਮਨਾ. ਤਿਰਿਯਂ ਨਮਨਾ ਵਿਨਮਨਾ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਮਨਾ ਸਨ੍ਨਮਨਾ. ਪਚ੍ਛਾ ਨਮਨਾ ਪਣਮਨਾ. ਜਾਣੁਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਇਞ੍ਜਨਾਤਿ ਆਨਮਨਾਦੀਨਂ ਆਵਿਭਾਵਤ੍ਥਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਆਨਮਨਾਦਿ ਵਾ ਕਮ੍ਪਨਾਦਿ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਰੂਪੇ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਇਤਿ ਚੇ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਸਨ੍ਤਸੁਖੁਮਮ੍ਪਿ ਚੇ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ. ਪਭਾਵਨਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ. ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ਨ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਏਵਮੇਤਂ ਤਾਵ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਤਦੇਤਂ. ਸਦ੍ਦੋਵ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸਤੋ ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਸਤੋ ਪਸ੍ਸਸਤੀ’’ਤਿ ਪਦਾਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਪਦਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਅਪ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਵਤ੍ਤਾਦੀਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਵਚਨਤੋ. ਤਥਾਪਿ ‘‘ਨ ਤਾਵ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਯਾਵ ਨ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਸਵਟ੍ਠਾਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਮਿਸ੍ਸਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਯੋਗਾਨੁਯੋਗਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ. ਸਲ੍ਲਹੁਕਵੁਤ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਪਰਿਕ੍ਖਾਰਿਕੋ. ਪਞ੍ਚਸਨ੍ਧਿਕਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਇਧ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਗਮਨਾਗਮਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਦਿ ਸੇਨਾਸਨਂ. ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚੀਵਰਧੋਵਨਾਦਯੋ ਖੁਦ੍ਦਕਪਲਿਬੋਧਾ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਤਿਤਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਵਿਕਮ੍ਪਤਿ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਿਕ੍ਖੇਪਗਤੇਨਾਤਿ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਵਿਕ੍ਖੇਪਗਤੇਨ. ਸਾਰਦ੍ਧਾ ਅਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਨਥਮ੍ਭਮੂਲਂ ਨਾਮ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗਂ, ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ. ‘‘ਦੋਲਾਫਲਕਸ੍ਸ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਏਵ ਉਭੋ ਕੋਟਿਯੋ ਮਜ੍ਝਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਇਧ ਪਨਾਤਿ ਕਕਚੂਪਮੇ. ਦੇਸਤੋਤਿ ਫੁਸਨਕਟ੍ਠਾਨਤੋ. ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਰੂਹਿ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਗਰੁਕਭਾਵਨਂ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਹੂਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਝਾਯਿਨੋ ਆਹੁ.

‘‘ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਏਕਚ੍ਚੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਮਾਣਮੇਵ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਤਾਰਕਰੂਪਂ ਨੁ ਖੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਪਰਿਕਪ੍ਪੇ ਅਸਤਿਪਿ ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਏਤਾਸਂ ਧਾਤੂਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਕੇਵਲਂ ਭਾਵਯਤੋ ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ‘‘ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ.

ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਟਿਭਾਗੇ. ਨਾਨਾਕਾਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਣ੍ਣਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਾਨਾਵਿਧਤਂ. ਵਿਭਾਵਯਨ੍ਤਿ ਜਾਨਂ ਪਕਾਸਯਂ. ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇਤਿ ਤਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇ ਵਾ ਨਾਨਾਕਾਰਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋਵ ਨਾਨਾਕਾਰਤਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵੇਤਿ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇ ਵਾ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਾਰਕਰੂਪਾਦਿਵਣ੍ਣਤੋ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤੋ.

ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਭਵਙ੍ਗਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਛਟ੍ਠੇ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਫਲਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਇਧ ਹੋਤੂਤਿ ਚੇ? ਨ, ਲੋਕਿਯਪ੍ਪਨਾਪਿ ਹਿ ਅਪ੍ਪਨਾਵੀਥਿਮ੍ਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਾਵਾਤਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਸੀਦਿਤੁਕਾਮੋ ਚਤੁਤ੍ਥੇ, ਪਞ੍ਚਮੇ ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਨ ਛਟ੍ਠੇ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਪ੍ਪਨਾ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਆਧਾਰਭਾਵਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਆਸਨ੍ਨਭਵਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਥਲੇ ਠਿਤਘਟੋ ਵਿਯ ਜਵਨਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਰ ਆਚਰਿਯੋ.

ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਅਨਾਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨੇਵ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੀ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਂ, ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੀ ਨਾਮ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੀ ਪਨ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸਿਯਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀ ਨਾਮ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਤ੍ਤਕਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਚ੍ਛਿਤਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾਤਿ. ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸਿਨੋ ਅਯਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਜਵਨਂ ਜਵਤਿ, ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤੋ ਅਧਿਕਂ ਜਵਤੀ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਜਵਨਞ੍ਚ ਜਵਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਕਿਰ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਝਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ. ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਦੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਯਥਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਯਥਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਰੂਪਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਰੂਪੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਯਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਯਥਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਰੂਪਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਚ ਮਮ ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤੋ ਪਰਂ ਤੀਸੁ ਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਪਦਾਨਿ ਏਕਮੇਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮਥੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦਨਮੇਤ੍ਥ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਮੇਤਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ’’ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਤਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤੋ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਯੇਨ ਮੋਹੇਨ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਞਾਣੇ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕਾਲੇ ਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਰੋਧੇ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦਨਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਮੋਹਪ੍ਪਹਾਨਾਭਾਵਾ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਵਿਰੋਧਤੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਾ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂਵਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਆਵਜ੍ਜਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂਵੇਦਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਜਾਨਤੋ, ਪਸ੍ਸਤੋ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ਚ. ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਵਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਹਤੋ, ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤੋ, ਤਥਾ ਵੀਰਿਯਾਦਿਂ ਸਮਾਦਹਤੋ ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਨਾ.

ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ. ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਰ ਚਾਯਂ ਪੀਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿਆਦਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਙ੍ਖਾਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭੂਮਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਮਥੇ ਕਾਯਿਕਸੁਖਾਭਾਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਦੇਸੂਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ…ਪੇ… ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਸਂਵੇਦੀ…ਪੇ… ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਤੇਸੁ. ਮੋਦਨਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੀਤਿਵੇਵਚਨਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿ ਕਿਲੇਸੇ, ਤਮ੍ਮੂਲਕੇ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ. ਏਵਂ ਭਾਵਿਤੋਤਿ ਨ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਭਾਵਿਤੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਾਵਿਤੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇਸੁਪਿ ਪਵਤ੍ਤਅਸ੍ਸਾਸਮੁਖੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਉਪਾਯਕੁਸਲੇਨ ਭਗਵਤਾ.

੧੬੮. ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਮ੍ਹੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭੨. ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਾ ਕਿਰ, ਸਮਾਨਕਪਦਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਵੋਰੋਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਪਦਂ ਵੋਰੋਪਨਪਦਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ, ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਚ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪਨਞ੍ਚ ਏਕਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਚੇਤਸਿਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹੋਤਿ, ਪਯੋਗੋਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਕਿਰ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ. ‘‘ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਚੇਚ੍ਚ ਅਭਿਵਿਤਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤੋ…ਪੇ… ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ ਵੋਰੋਪਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਆਦਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਙ੍ਖਾਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਹਿ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾ ਅਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਸੁਖੁਮਅਤ੍ਤਭਾਵਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਰੂਪਂ. ਅਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਞ੍ਹਿ ਅਰੂਪਾਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੧ ਆਦਯੋ) ਵਿਯ ਇਧ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਚਨਂ, ਓਪਪਾਤਿਕਮਨੁਸ੍ਸੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ, ਅਰੂਪਕਾਯੇ ਉਪਕ੍ਕਮਾਭਾਵਾ ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਸ੍ਸੇਵ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤੇਨ ਸਜੀਵਕੋਵ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੋਪਿ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਏਤ੍ਥ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਮਾਤੁਯਾ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਮਾਤੁਯਾ ਵਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਰਿਵਾਰੇ (ਪਰਿ. ੪੮੦) –

‘‘ਇਤ੍ਥਿਂ ਹਨੇ ਚ ਮਾਤਰਂ, ਪੁਰਿਸਞ੍ਚ ਪਿਤਰਂ ਹਨੇ;

ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਨ ਤੇਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਫੁਸੇ;

ਪਞ੍ਹਾ ਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ.

ਪਠਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਮੇਵ. ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਨਾਮ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਨਾ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਭਾਵੇ ਵਾ ਨਵਸਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ. ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਯਾਵ ਮਰਣਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ’’ਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ. ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਵਿਕੋਪੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਨ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਏਕਤ੍ਤਾ. ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ ਚ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਵਿਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਬਹੁਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤਿ ਨਾਮ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇਪਿ ਨਯਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਵਿਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਵਿਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਵਿਕੋਪਿਤੇ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਕੋਪਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਨ ਵਿਕੋਪਿਤੇ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਕੋਪਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਵਿਕੋਪੇਤੀ’ਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਵਿਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਕਤਿਯਾ ਆਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਮਰਣਕਸਤ੍ਤੇ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਸਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪਚ੍ਚਯਾ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਅਕੋਪਿਤਤ੍ਤਾ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪਚ੍ਚਯਾ ਚੇ ਆਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਵ ਮਰਣਕਸਤ੍ਤੇ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋ ਚਾਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ‘‘ਮਰਣਵਣ੍ਣਂ ਵਾ ਸਂਵਣ੍ਣੇਯ੍ਯ, ਮਰਣਾਯ ਵਾ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਵਾ ਚੇਤਨਾਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਤ੍ਤਾ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਜਵਨਵਾਰਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਭਾਗਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨੇਵ ‘‘ਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਮਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਹੋਨ੍ਤਂ ਯਥਾ ਪੁਰੇ ਵਿਯ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ. ਤਨ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕੋਪਨਂ.

ਈਤਿਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਵਿਚ੍ਛਿਕਾਦੀਨਿ ਯੁਦ੍ਧੇ ਡਂਸਿਤ੍ਵਾ ਮਾਰਣਤ੍ਥਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ. ਪਜ੍ਜਰਕਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਡਾਹਂ. ਸੂਚਿਕਨ੍ਤਿ ਸੂਲਂ. ਵਿਸੂਚਿਕਨ੍ਤਿ ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਸਾਰਂਵਸਯਂ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਯਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਾਤਿਸਾਰਂ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਬ੍ਯਾਮਸਤਪ੍ਪਮਾਣੇ ਮਹਾਕਾਯੇ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਨਾਗੁਦ੍ਧਰਣਂ, ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਓਲੋਕਿਤੇ ਪਰੇਸਂ ਕਾਯੇ ਵਿਸਮਰਣਂ ਵਾ ਡਾਹੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਵਾ ਪਯੋਗੋ ਨਾਮ.

ਕੇਚੀਤਿ ਮਹਾਸਙ੍ਘਿਕਾ. ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ. ਕੁਲੁਮ੍ਬਸ੍ਸਾਤਿ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ. ਕਥਂ ਸਾ ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਚੇ? ਤਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠੇਨ ਮਨਸਾਨੁਪਕ੍ਖਿਤੇ ਸੋ ਚ ਗਬ੍ਭੋ ਸਾ ਚ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਸਹੇਵ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਘਟਗ੍ਗੀਨਂ ਭੇਦਨਿਬ੍ਬਾਯਨਂ ਵਿਯ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਹੋਤਿ. ‘‘ਤੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੇਸੁ ਓਚਰਿਯਮਾਨਂ ਨ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ‘‘ਤੇਸਂ ਮਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਥਾਵਰੀਨਮ੍ਪਿ ਅਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਿਕਵਸੇਨ ਪਟਿਸੇਧਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪਯੋਗੇਸੁ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਸਤ੍ਤਮਾਯ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਆਣਤ੍ਤਿਕੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਹਿਪਿ ਚੇਤਨਾਹਿ ਸਹ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਕ੍ਖਰਭਾਵਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਤਦਵਸਾਨਕ੍ਖਰਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਯ ਸਤ੍ਤਮਚੇਤਨਾਯ ਸਹਜਾਤਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਵਿਜ੍ਜਾਮਯਪਯੋਗੇ. ਕਾਯੇਨਾਣਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋਵ. ਥਾਵਰਪਯੋਗੇ ਯਾਵਤਾ ਪਰਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਾਵਤਾ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਚ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤਿਸਞ੍ਚਰਣੇ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧਾਤਿਬਹੁਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣੇ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਾ. ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਚ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕੇ ਚ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਾ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ –

‘‘ਭੂਤਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਾ ਯੇ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਮਤਾ;

ਭਾਵਿਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਾ ਯੇ, ਤੇਵ ਅਨਿਯਤਾ ਇਧ.

‘‘ਭੂਤਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਾਨਂ, ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿ;

ਭਾਵਿਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਾਨਂ, ਸਾਪੇਕ੍ਖਾ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿ.

‘‘ਤੇਨਞ੍ਞਾ ਹੇਤੁਯਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾਪਿ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ;

ਤਸ੍ਸਾ ਫਲਂ ਅਨਿਯਤਂ, ਫਲਾਪੇਕ੍ਖਾ ਨਿਯਾਮਤਾ.

‘‘ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਠਿਤਾ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ;

ਲਦ੍ਧਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਾ ਯਾ, ਸਾਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ.

‘‘ਚੇਤਨਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਚ੍ਛਾ ਤਸ੍ਸਾਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ;

ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ, ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਅਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾ.

‘‘ਆਣਤ੍ਤਿਯਂ ਯਤੋ ਸਕ੍ਕਾ, ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ਵਿਭਾਗਤੋ;

ਤਸ੍ਮਾ ਆਣਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ, ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਅਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾ.

‘‘ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤੇ ਵਾਪਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੇ, ਨਿਯਤਾਨਿਯਤਾ ਮਤਾ;

ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਾ ਨਿਯਤਾ ਸਿਯਾ.

‘‘ਯਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਸਹਤ੍ਥਾਣਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਵਾ;

ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੇਨਾਯਂ, ਏਕਨ੍ਤਨਿਯਤਾ ਸਿਯਾ.

‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਸਹਤ੍ਥਾਣਤ੍ਤਿਕਾਦਿਕਾ;

ਅਭਿਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਸਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਤਂ ਦੁਕਂ ਭਜੇ.

‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਿ ਤਂ ਦ੍ਵਯਂ;

ਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਕਮ੍ਮੇਨ, ਪਗੇਵਾਣਤ੍ਤਿਕਾਸਮਂ.

‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਿ ਤਂ ਦ੍ਵਯਂ;

ਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਕਮ੍ਮੇਨ, ਪਗੇਵਾਣਤ੍ਤਿਕਾਸਮਂ.

‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕ੍ਖਣੇ ਵਧਕਚੇਤਨਾ;

ਚਿਰਾਠਿਤਾਤਿ ਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਿਯਾਮੇਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕਂ.

‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕ੍ਖਣੇ ਚੇ ਵਧਕੋ ਸਿਯਾ;

ਮਤੋ ਸੁਤ੍ਤੋ ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਵਾ, ਕੁਸਲੋ ਵਧਕੋ ਸਿਯਾ.

‘‘ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਭੇਦੋ ਚ, ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਭੇਦੋਪਿ;

ਸਿਯਾ ਤਥਾ ਗਤੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਸਹਤ੍ਥਾ ਵਧਕਚੇਤਨਾ’’ਤਿ.

ਯਾਨਿ ਪਨ ਬੀਜਉਤੁਕਮ੍ਮਧਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਨਿਯਾਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਅਯਮਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ ਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ‘‘ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਚੇਤਨਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਭਜਾਪਿਯਮਾਨਾ ਯੇਨ, ਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇ ਭਜਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਜੀਵਿਤੇ ਆਦੀਨਵੋ ਮਰਣਵਣ੍ਣਦਸ੍ਸਨੇ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋਵ, ਇਧ ਪਨ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਦੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ‘‘ਮਰਣਸਞ੍ਞੀ ਮਰਣਚੇਤਨੋ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਅਪਾਕਟਤ੍ਤਾ, ਅਨੋਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਵਿਭਾਗਾ ਕਾਰਿਤਾ ਵਾ. ਨਯਿਦਂ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਮ੍ਪਿ ਏਵਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੭੪. ਕਾਯਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਞਸੂ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤ੍ਥਂ ‘‘ਉਸੁਸਤ੍ਤਿਆਦਿਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਿਕੇ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਵਾ. ਉਭਯੇਹੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਪ੍ਪਹਾਰੋ ਨ ਸਯਮੇਵ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਜੀਵਿਤਵਿਨਾਸਨਹੇਤੁ ਅਹੋਸਿ, ਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਵਧਕੇਨ ਸੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਤੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਠਮਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵਾ’’ਤਿ, ‘‘ਚੇਤਨਾ ਨਾਮ ਦਾਰੁਣਾਤਿ ਗਰੁਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਭਾਗਚੇਤਨਾ ਪਕਤਿਸਭਾਵਵਧਕਚੇਤਨਾ, ਨੋ ਦਾਰੁਣਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਚੇਤਨਾ ਪਰਿਵਾਰਾ, ਵਧਕਚੇਤਨਾਵ ਦਾਰੁਣਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ਉਭੋਪਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਪਿ ਸਙ੍ਕੇਤਤ੍ਤਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਰ.

ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਨਾਗਤੋ. ‘‘ਏਵਂ ਵਿਜ੍ਝ, ਏਵਂ ਪਹਰ, ਏਵਂ ਘਾਹੇਹੀ’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਤੋ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਥੁਵਿਸਙ੍ਕੇਤਮੇਵ ਕਿਰ. ਏਤਂ ਗਾਮੇ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋਵ ਨਿਯਮਿਤੋ. ਯੋ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ‘‘ਦੀਘਂ…ਪੇ… ਮਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ. ਯਦਿ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ, ‘‘ਏਤਂ ਦੀਘ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ‘‘ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਿਯਮਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ, ਨ ਪਨ ਆਣਾਪਕੋ ਦੀਘਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਮਾਰੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕਿਰ. ‘‘ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਏਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਪਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਆਣਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਇਤਰੋ ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਂ ਮਾਰੇਤਿ, ਆਣਾਪਕੋ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਨ ਗਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਏਵਂ ਦੀਘਾਦਿਵਸੇਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨਿਯਮਿਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਓਕਾਸਸ੍ਸ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਓਕਾਸਨਿਯਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮੋਵ ਹੋਤਿ, ਸਯਂ ਪਨ ਤਦਾ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਓਕਾਸੇਨ ਸਹ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਮਾਰਾਪਿਤੋ ਪਰੋ ਏਵ ਮਾਰਾਪਿਤੋ. ਕਥਂ? ਸਯਂ ਰਸ੍ਸੋ ਚ ਤਨੁਕੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ‘‘ਦੀਘਂ ਰਸ੍ਸਂ ਥੂਲਂ ਬਲਵਨ੍ਤਂ ਮਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਤਸ੍ਸਾਕਾਰਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਦੂਤਪਰਮ੍ਪਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਣਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ. ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਆਚਰਿਯਨ੍ਤੇਵਾਸੀਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਆਰੋਚਨੇ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਓਕਾਸਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਧਕੋ ਚੇ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਮੂਲਟ੍ਠੋ ਆਚਰਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਪਨ੍ਨਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਸਹ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮ੍ਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਮਹਾਜਨੋ ਹਿ ਤੇਨ ਪਾਪੇ ਨਿਯੋਜਿਤੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਵਧਕੋ ਚੇ ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਵੇਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਸਾਵੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾਯ ਅਭਾਵਾ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤਿ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਠੇ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਵਧਕੋ ਪਨ ‘ਸਾਧੁ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਨਿਯਮੇ ‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਿਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਕਿਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤੀ’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਕਙ੍ਖਾਨਂ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ, ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨ ਸਿਲਿਸ੍ਸਤਿ, ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਸਕ੍ਕਿਯਦੂਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਚ ਕਿਚ੍ਛੇਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਵਾ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਭਗਵਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਪਨ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਿਚਾਰਣਾ – ਆਚਰਿਯੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸੇਵ ਆਰੋਚਿਤੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾਯ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਚ ਵਧਕਸ੍ਸ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਦੁਕ੍ਕਟਂ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਕਾਸਤ੍ਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਵਿਸਙ੍ਕੇਤੇ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵਧਕਸ੍ਸੇਵ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਂ ਆਣਾਪਕਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਯਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸੋ ਤਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ, ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਚ ਵਧਕਸ੍ਸ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ, ‘‘ਯਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਚ ਤਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸੋ ਤਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਚਰਿਯਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਠਮਮੇਵ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾਪਿ ਵਧਕਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ ਜਾਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਕਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਥਾ ‘‘ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ, ਵਧਕਸ੍ਸ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਧਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਾ ਕੇਵਲਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਗਰੁਕਤਾਯ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ ਸਯਂ ਅਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਸਮਾਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਾਸਨਹਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਏਵ, ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਪਦਵਤ੍ਥੂਹਿ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਯ ਧਨੁਉਸੁਸੂਲਾਦਿਦਾਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਤਂ ਤਿਤ੍ਤਿਰਜਾਤਕੇਨ (ਜਾ. ੧.੪.੭੩ ਆਦਯੋ) ਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚ ਅਨੁਲੋਮੇਤੀਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਇਧ ਪਨ ਦੂਤਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਚ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਾਵਦ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਪਾਵਦਤੂ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਆਰੋਚੇਤੁ, ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਵਾ, ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾ, ਦੂਤੇਨ ਵਾ ਆਰੋਚੇਤੁ, ਵਿਸਙ੍ਕੇਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਚੇ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮੂਲਟ੍ਠੋ, ਅਨ੍ਤਰਾਦੂਤੋ ਵਾ ਵਦਤਿ, ਤਦਤਿਕ੍ਕਮੇ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਧਿਕਾਰਦ੍ਵਯੇ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਧਕਸ੍ਸੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ. ਯਦਿ ਪਨ ਸੋ ਵਜ੍ਝਮਰਣਾਮਰਣੇਸੁ ਅਵਸ੍ਸਮਞ੍ਞਤਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਪਾਰਾਜਿਕਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਿਯਾ. ‘‘ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮਨੋ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ‘‘ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਧਿਕਾਰਤੋ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਸਰੂਪੇਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਤਤੋ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਨਯਦਾਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਨ ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਵਧਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਕ੍ਕਾ ਉਭਯੇਸਂ ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟੇ ਯੋਜੇਤੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ ਅਧਿਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੇ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਵ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਕੇਵਲਨ੍ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਉਭਯੇਸਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮੂਲਟ੍ਠੋ ਨੇਵ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵਤੋ, ਨ ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਪਚ੍ਚਯਾ ਵਧਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਿਯਾਤਿ ਨਯਂ ਦਾਤੁਂ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਨਿਯਤਾਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਪਚ੍ਚਯਾ ਵਧਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਨਿਟ੍ਠਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ. ‘‘ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਪਚ੍ਚਯਾ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨਨ੍ਤਰਨਯੇਨ ਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਤਂ ਏਵਂ ਆਪਨ੍ਨਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਉਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਅਨਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਯੇਨ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਮ੍ਪਿ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇਵ. ਉਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਕਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਬੁਦ੍ਧਿਯੋਪਿ ਆਚਰਿਯਾ ਸਰੂਪੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵਰੂਪੇਸੁ ਨਾਮ ਠਾਨੇਸੁ ਏਵਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਮਾਦਿਸੋਤਿ ਸੁਹਦਯਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਅਨਾਗਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਕਰਦੋਸਂ ਵਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਵਣ੍ਣਨਾਵੇਲਞ੍ਚ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਅਪਰੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਾ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵਰੂਪੇਸੁ ਨਾਮ ਪਾਠੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਲਿਖਿਸ੍ਸਾਮ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮਰਣਾਭਿਨਨ੍ਦਨੇਸੁਪਿ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਮਾਰਣਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਕਥਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਪਿ ਚੇਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਵ, ਓਕਾਸਾਭਾਵੇਨ ਪਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਯੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇਪੀਤਿ.

੧੭੫. ਅਰਹੋ ਰਹੋਸਞ੍ਞੀਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਰਤੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਉਲ੍ਲਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਸਤਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮਰਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਅਸਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਮਰਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ. ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮੇ ਵਜ੍ਝਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤੂ’’ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਉਲ੍ਲਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਤਾ ਦੂਤਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਦਤੂ’’ਤਿ ਉਲ੍ਲਪਤਿ, ਵਜ੍ਝੋ ਸਯਮੇਵ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਰਤਿ, ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਮਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਮ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਂ ਮਾਰੇਤੂ’’ਤਿ ਉਲ੍ਲਪਤਿ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਾਰੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਸਯਮੇਵ ਸੁਤ੍ਵਾ ਮਾਰੇਤਿ, ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੭੬. ਮੂਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਚਵਿਤ੍ਵਾ, ਚੁਣ੍ਣੇਤ੍ਵਾ, ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪਗੇਵ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਯੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੂਲਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਯੇਸਂ ਞਾਤਕਪਰਿਵਾਰਿਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੂਲਂ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਗਹਿਤਂ, ਪੋਤ੍ਥਕਸਾਮਿਕਹਤ੍ਥਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਿਨ੍ਨਮੂਲਂ ਪੁਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ ਞਾਤਕਾਦੀਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਪੋਤ੍ਥਕਸਾਮਿਕਸ੍ਸੇਵ ਸਨ੍ਤਕਂ ਜਾਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਸੋ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਤੇਸਂ ਮੂਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਯੇਨ ਧਨੇਨ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਕੀਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਧਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪੋਤ੍ਥਕਸਾਮਿਕਹਤ੍ਥਤੋ ਧਨੇ ਗਹਿਤੇ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਅਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ. ਸਚੇ ਅਞ੍ਞਂ ਧਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪੋਤ੍ਥਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿਯਭਾਵਤੋ ਅਮੋਚਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਚੇ ਪੋਤ੍ਥਕਂ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਮੂਲਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯਭਾਵਤੋ ਅਮੋਚਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਚੇ ਪੋਤ੍ਥਕਂ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ‘‘ਤਵੇਵ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯਭਾਵਤੋ ਮੋਚਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਵਿਚਾਰਣਾ – ਯਥਾ ਚੇਤਿਯਂ ਵਾ ਪਟਿਮਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਸੇਤੁਂ ਵਾ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਕਾਰਕਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਸ੍ਸ, ਤਥਾ ਪਾਪਮ੍ਪਿ ਯੇਨ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਲਿਖਿਤੋ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਸਤ੍ਥਹਾਰਕਂ ਵਾਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਪਰੇਨ ਹਿ ਕਤਸਤ੍ਥਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਏਵਂ ਪਰੇਨ ਲਿਖਿਤਮ੍ਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਵਜ੍ਝੋ ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਮਰਤਿ, ਤਥਾ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਚੇਤਿਯਾਦੀਤਿ ਏਤਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਰਣਪਚ੍ਚਯਂ ਹਿ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਇਦਂਮਰਣਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਵਿਚਾਰਿਤਂ. ਮਮ ਪਨ ਚੇਤਿਯਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਯ ਪਟਿਭਾਤਿ.

ਤਤ੍ਤਕਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਤਿ ‘‘ਏਕਾਪਿ ਚੇਤਨਾ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ‘ਤਤ੍ਤਕਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਤਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਪਮਾਣੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਮਾਣੇ. ‘‘ਕਤਂ ਮਯਾ ਏਵਰੂਪੇ ਆਵਾਟੇ ਖਣਿਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਮਰਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਧਕੋ ਆਵਾਟਪ੍ਪਮਾਣਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਖਣਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਆਵਾਟੇ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਖਣਿਤਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਤ੍ਤਕਪ੍ਪਮਾਣਸ੍ਸ ਅਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕੁਦਾਲਪ੍ਪਹਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਠਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਉਭਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਬਹੂਨਂ ਮਰਣੇ ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮੇ ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਵਜ੍ਝੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਆਲਮ੍ਬਿਤੇ ਸਬ੍ਬੇਸਮਾਲਮ੍ਬਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਕਸ੍ਸ ਮਰਣੇਪਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਸਕਲਂ ਜੀਵਿਤਂ ਸਕ੍ਕਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤੁਂ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿਤਾਯਪਾਣਾਤਿਪਾਤਚੇਤਨਾਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਪੁਰੇਜਾਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਕੋਟਿਯਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਤਂ ਜੀਵਿਤਮਾਲਮ੍ਬਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਮਜਵਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਚੇਤਨਾਯ ਓਪਕ੍ਕਮੇ ਕਤੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਾਲਮ੍ਬਿਤਂ, ਵੋਰੋਪਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਪਨਞ੍ਞਥਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ; ਏਵਮੇਵ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘‘ਬਹੂਪਿਸਤ੍ਤੇ ਮਾਰੇਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਵਿਸਪਕ੍ਖਿਪਨਾਦੀਸੁ ਏਕਂ ਪਯੋਗਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਚੇਤਨਾ ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਆਲਮ੍ਬਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਪਨੇਕਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਮਾਰਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾਯ ਏਵ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਮਰਣਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ, ਆਲਮ੍ਬਿਤੁਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਹੂਨਂ ਮਰਣੇ ਅਕੁਸਲਰਾਸਿ ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਮਰਣੇ ਪਵਤ੍ਤਚੇਤਨਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤੋ. ਕਥਂ? ਤਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾ ਉਪਪਜ੍ਜਵੇਦਨੀਯਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਸੁ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਇਤਰਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ‘‘ਤਤੋ ਬਲਵਤਰਕੁਸਲਪਟਿਬਾਹਿਤਾ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਭਜਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਜਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਾਪਰਿਯਵੇਦਨੀਯਾਪਿ ਵਿਯ ਤਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਚੇਤਨਾ ਅਨਨ੍ਤਰਭਵੇ ਏਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਤਾਸਂ ਕਿਚ੍ਚਲੇਸਕਰਣਤੋ ਏਕਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ‘‘ਰਾਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਾਯ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਤਿਤਿਕ੍ਖੋ ਵਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋਤਿਆਦਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ.

ਅਮਰਿਤੁਕਾਮਾ ਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਮਰਣੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ. ‘‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਤਨਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਚੇ? ਓਪਪਾਤਿਕਤ੍ਤਂ, ਪਤਨਞ੍ਚ ਏਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਨੁਦ੍ਦਿਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਏਤ੍ਥ ਮਰਤੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਮਰਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ‘‘ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਮਰਤੂ’’ਤਿ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਖਣਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਓਪਪਾਤਿਕਮਨੁਸ੍ਸੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਨਿਯਮੇਨੇਵ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਮਰਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਚ੍ਛਾਯਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਮਰਤਿ, ਤੇਨ ਪਾਤੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਯੋ ਪਨ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਮਰਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਓਪਾਤਖਣਨਕ੍ਖਣੇ ਅਰੂਪਲੋਕੇ ਜੀਵਤਿ. ਵਧਕਚੇਤਨਾ ਚ ‘‘ਅਨਿਯਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਮਾਤੁਘਾਤਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਿਤੁਘਾਤਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਰੁਹਿਰੁਪ੍ਪਾਦਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੫.੩੮ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਤ੍ਤਿਕ) ਵਚਨਤੋ ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਿ, ਨ ਚ ਸਾ ਚੇਤਨਾ ‘‘ਅਨਿਯਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਂ ਵਤ੍ਥੁਪੁਰੇਜਾਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਂ. ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਮਾਤੁਘਾਤਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੫.੪੮ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਤ੍ਤਿਕ) ਵਚਨਤੋ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞੋ ਇਧ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਮਰਣਕਸਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਕਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਇਧ ਜੀਵਨਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਨ ਮਰਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਹੋਤਿ ਏਵ. ਯਥਾ ਕਿਂ ‘‘ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਠਿਤੇ ਸਤ੍ਤ ਜਨੇ ਏਕੇਨ ਕਣ੍ਡੇਨ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਮਾਰੇਮੀ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਣ੍ਡਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਕਣ੍ਡੋ ਤਂ ਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਇਤਰੇ ਛ ਜਨੇ ਮਾਰੇਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਯਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਯੋ ਕੋਚੀ’’ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਧਕਚੇਤਨਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਜੀਵਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਮਤੇਪਿ ਇਤਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ. ਸਚੇ ਅਰਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕੋਵ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਵਰੂਪੇਸੁ. ਅਯਮੇਵ ਹੇਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤਾ ਯੁਤ੍ਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਤਨਰੂਪਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਮਾਤੁਯਾ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਲਿਙ੍ਗਾਯ ਮਤਾਯ ਸੋ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਪੁਰਿਸਘਾਤਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਤਨਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਤਨਰੂਪਮਰਣਰੂਪਾਨਂ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਤ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਹਿਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾਨਿ, ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸੋਤਿ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋਵ, ਨ ਪੁਰਿਸਘਾਤਕੋਤਿ, ਯਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤਨਰੂਪਵਸੇਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਪਤਨਰੂਪਵਸੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਪਠਮਥੇਰਵਾਦੇ ਯੁਤ੍ਤਿ. ਦੁਤਿਯੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੇਤੋ ਪਤਿਤੋ, ਯਕ੍ਖੋ ਚ, ਅਥ ਖੋ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ‘‘ਵਾਮੇਨ ਸੂਕਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੯੬; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੬੬) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਯਕ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਰੂਪਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਰੂਪੇਨ ਮਤੇ ਮਰਣਰੂਪਵਸੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਏਵ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਰੁਕ੍ਖਾਦਿਛੇਦਨਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਵਿਯ. ਅਯਮੇਵ ਯੁਤ੍ਤਤਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੋ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਮਰਤੁ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ. ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇ, ਮਤੇ ਭੇਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ;

ਸਰੂਪਮਰਣਂ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਫੁਸ੍ਸੋ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ.

ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਦੁਤਿਯਵਾਦੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਮਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਸਕਸਕਰੂਪੇਨੇਵ ਮਰਣਂ ਭਵਤਿ ਨਾਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਕ੍ਖਪੇਤਰੂਪੇਨ ਮਤੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਮਰਣੇ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਪਹਾਰਂ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੭੭. ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਰਤੂਤਿ ਵਚੀਭੇਦਂ ਕਰੋਤਿ. ਵਿਸਭਾਗਰੋਗੋਤਿ ਸਰੀਰਟ੍ਠੋ ਗਣ੍ਡਪੀਲ਼ਕਾਦਿ.

੧੭੮. ਕਾਲ਼ਾਨੁਸਾਰੀਤਿ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲਤਾਯ ਮੂਲਂ ਕਿਰ. ਮਹਾਕਚ੍ਛਪੇਨ ਕਤਪੁਪ੍ਫਂ ਵਾ. ਹਂਸਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਹਂਸਾਨਂ ਪਕ੍ਖਪਤ੍ਤਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕਨਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਿਧਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੦. ਮਰਣਤ੍ਥਿਕਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦੇਨ ਸਗ੍ਗਪਾਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਮਰਣਤ੍ਥਿਕਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਵਂਅਧਿਪ੍ਪਾਯਿਨੋ ਮਰਣਤ੍ਥਿਕਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਤ੍ਥਿਕਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਪਨ੍ਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਨ ਹਿ ਤੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਵੋਹਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵੋਹਾਰਵਸੇਨ. ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਨੇਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਾਸੇ ਬਦ੍ਧਸੂਕਰਮੋਚਨੇ ਵਿਯ ਨ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਮਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਭਾਗੇ ਹਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਵਲਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਦਸ੍ਸਿਤੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੇ. ਪਟਿਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਤਯਾ ਪਟਿਬਨ੍ਧਂ, ਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਰਾਯਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਾ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੮੧-੨. ਯਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਠਮਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤੋ ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥਪਿ ਅਤ੍ਤਕਾਰਿਯਂ ਅਦਾਸਿ. ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਤਨੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਨ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਘੋ ਚ ਪਯੋਗੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਵਧਕਚੇਤਨਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਅਜਾਨਨਵਸੇਨ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਦਂ ਕਿਰ ਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ. ‘ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚੋ ਅਹ’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਨੋ ਚੇ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ ਚੇ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਮੁਗ੍ਗਰਾ ਨਾਮ ਖਾਦਨਦਣ੍ਡਕਾ. ਵੇਮਾ ਨਾਮ ਤੇਸਂ ਖਾਦਨਦਣ੍ਡਕਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਉਪਰਿ ਚ ਤਿਰਿਯਂ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਦਣ੍ਡਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਹੇਟ੍ਠਾਵ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਪ੍ਪਭਵਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਲਜ੍ਜੀਯਨ੍ਤੋ ਆਹਾਰਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਸਭਾਗਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਤਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਖੇਤ੍ਤਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ.

੧੮੬. ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ. ਸਾ ਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਕਤਾਪਿ ਅਕਤਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ‘‘‘ਵਦੇਯ੍ਯਾਥ, ਭਨ੍ਤੇ ਯੇਨਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਏਵਂ ਅਕਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਭੂਤਾਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਹਤ੍ਥਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ. ਪਿਤੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਪਿਤੁਭਗਿਨੀ. ਸਚੇਪਿ ਨ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਾਚਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ. ‘‘ਯਦਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਾ. ‘‘‘ਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਾਵ ਸਤ੍ਤਮੋ ਕੁਲਪਰਿਵਟ੍ਟੋ, ਤਾਵ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੂਤਿ ਮਹਾਮਾਤੁਯਾਚੂਲ਼ਮਾਤੁਯਾਤਿਆਦੀਨਂ.

ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਨ ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ ਸਚੇ, ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਪ੍ਪਿਯਵਸੇਨਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਆਨੇਥਾਤਿਆਦਿਨਾ. ‘‘ਪੂਜਂ ਅਕਾਸੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਯਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

‘‘ਭਣਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਨੋ ਚੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਾਦਾ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਮਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ ਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਚੋਰਨਾਗਸ੍ਸ ਹਿ ਆਮਟ੍ਠਂ ਦਿਨ੍ਨੇ ਕੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਮਟ੍ਠਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰੇ ਥੋਕਂ ਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤੇ ਭਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਦਾਸਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਤੁਸ੍ਸਿ. ਵਰਪੋਤ੍ਥਕਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਥਰਣਵਿਕਤਿ. ਪਿਤੁਰਾਜਾ ਦਮਿਲ਼ਸ੍ਸ ਪਰਾਜਿਤੋ ਰੋਹਣੇ ਸੋਲ਼ਸਵਸ੍ਸਾਨਿ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਪਰਿਵੁਤੋ ‘‘ਰਜ੍ਜਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਏਕਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਘਾਤਾਪੇਸਿ. ਸੇਸਾ ਭਯੇਨ ਪਲਾਯਨ੍ਤਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਚੋਰੇਹਿ ਵਿਲੁਤ੍ਤਾ ਹਮ੍ਬੁਗਲ੍ਲਕਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਚਾਤੁਨਿਕਾਯਿਕਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਜ੍ਜਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਹਮ੍ਬੁਗਲ੍ਲਕਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਭਯਗਿਰਿਵਿਹਾਰਂ ਅਕਾਸਿ. ਸੇਸਾਪਿ ਏਕੇਕਵਿਹਾਰਂ ਕਾਰਾਪੇਸੁਂ ਕਿਰ.

੧੮੭. ਚੋਰਸਮੀਪਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਾਲ਼ਯਕ੍ਖਵਿਹਾਰਂ ਪੇਸੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦਿਸੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਤਾ. ਤਲ਼ਾਕਾਦੀਸੁ ਮਚ੍ਛਾਦਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਕੇਵਟ੍ਟਂ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ‘‘ਤਲ਼ਾਕਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਹਿਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਵਾਲ਼ਯਕ੍ਖਵਿਹਾਰਂ ਪਾਹੇਸੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਦਿਸੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਸ੍ਸਾਨੁਲੋਮਤੋ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਏਵਂ ਵਾਲ਼ਯਕ੍ਖਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

੧੮੯. ਤਂ ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਿਤਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਨਤ੍ਥਿ. ਇਤਰੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਮਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਟ੍ਟਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ.

੧੯੦. ਕਥਂ? ਕੁਟਿਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਪਟਗ੍ਗਿਦਾਨਾਦਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਕੁਟਿ ਨਾਮੇਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰਸ੍ਸ ਨਗ੍ਗਭਾਵਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਜੀਵਿਤਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਕਾਲੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਪਿ ਜੀਵਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੋ ਏਵੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ. ਏਤ੍ਥ ਪਨਾਯਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ – ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਨਗ੍ਗਿਯਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਸਾਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਰਯੂਪਗਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸਪ੍ਪਾ ਚ ਡਂਸਿਤ੍ਵਾ, ਤੇਸਂ ਪਾਪਵਿਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ. ਦਾਨਪਤੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਪਟਗ੍ਗਿਦਾਨਾਦਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਲਾਭਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤਿ. ਵਧਕਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਹਿਤਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਨ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਂ, ਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਜਨਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ‘‘ਅਹੋ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਸਾਦਮੇਵ ਲਭੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਜੀਵਿਤਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸਿਨੇਹਵਸੇਨ ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਅਕੁਸਲਤ੍ਤਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਨੇਕੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖੇਨ ਓਤ੍ਥਤੇਸੁ, ਓਪਾਤੇ ਵਾ ਪਤਿਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖਛੇਦਨਾਦਿ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਪਰਪਰਿਤ੍ਤਾਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋਤਿ. ਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰਕ੍ਖਣਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਭੂਮਿਤਚ੍ਛਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੯੧. ਤੀਹਿ ਮਾਰਿਤੇ ਪਨ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੀਸੁ ਏਕੇਨ ਮਾਰਿਤੇਪਿ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਮੇਵ ਓਤਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਯੋਪਿ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਅਵਿਸਙ੍ਕੇਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯੋ ਚੇ ਮਾਰੇਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਦ੍ਵੇ ਮਾਰੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕੇਨ ਵਾ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾ ਮਾਰਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਹਾਰਾਨਂ ਮਰਣੇ ਸਤਿ ਦ੍ਵੇ ਮਾਰਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਸਤਿ ਏਕੋਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਂ

ਵਗ੍ਗੁਮੁਦਾਤੀਰਿਯਭਿਕ੍ਖੁਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੩. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਵਗ੍ਗੁ ਚ ਸਾ ਮੋਦਯਤਿ ਚ ਸਤ੍ਤੇਤਿ ਵਗ੍ਗੁਮੁਦਾ. ‘‘ਵਗ੍ਗੁਮਦਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਗ੍ਗੁ ਚ ਸਾ ਪਸਨ੍ਨਸੁਦ੍ਧਤਰਙ੍ਗਸਮਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਜੀਵਿਤਵਗ੍ਗੁਤ੍ਥਨਿਤਾ ਜੀਵਿਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਮਦਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਬਹੁਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਪਾਨਾਦਿਸਮਿਦ੍ਧਾ ਨਦੀ ਛਣਦਿਵਸੇਸੂਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਗ੍ਗੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਤਿ ਲੋਕੇਨ ਸਮ੍ਮਤਾਤਿ ਕਿਰ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਸਿਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ.

੧੯੪-੫. ਵਣ੍ਣਵਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤਾਨੀਤਿਪਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ ਕਿਰ ਬਹੁਵਚਨੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਊਨਤ੍ਤਂ, ਪੂਰਤ੍ਤਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋਕਾਸਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋਕਾਸੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ. ਚਤੁਇਰਿਯਾਪਥਚਕ੍ਕੇ ਪਾਕਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਹਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ. ਗੋਤ੍ਰਭੁਨੋਤਿ ਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ ਅਨੁਭਵਤ੍ਤਾ ਨਾਮਮਤ੍ਤਕਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਵਿਭਙ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੭. ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਤ੍ਥੇਵ ‘‘ਯਂ ਞਾਣਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਯਂ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਪਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਾਸੀਸੇਨ ਪਦਭਾਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਰਿਮਂ ਕਤ੍ਵਾ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੯. ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਰਾਗਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਰਾਗਾਦਯੋਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਲਾਭੀਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਭਣਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਕਿਲੇਸਨਹਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂਖਣਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਦੀਪਨਤੋ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਿਨਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਗਤਨੀਵਰਣਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਤਾਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਲਾਭੀਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਯਦਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ, ਸੋਪਿ ਚ ਤਥਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸਪਿ ਤਂਨਾਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਪਿ ਵਦਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤੋ ‘ਪਾਰਾਜਿਕ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾ ਕਿਂ ‘ਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਲਾਭੀਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵੇਪਿ ਤਾਸਂ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ. ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪਮਾਣਂ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਮਾਰੋਚੇਤੁਕਾਮੋ ਲੋਕਿਯੇਨ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਂ ਵਦਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਪਮਾਣਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਇਤਰਥਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਪਰੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਜ੍ਜਾਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਇਧ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਾਸਨੇ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਧਾਨਾਭਾਵਾ. ਭਗਵਤਾ ਵਿਭਤ੍ਤਖੇਤ੍ਤਪਦੇ ਵਾ ਤੇਸਂ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਾਨਂ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪਮਾਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਲਾਭੀਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੋ ਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤੋ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ ਵਾ ‘ਲਾਭੀਮ੍ਹਾਹਂ ਤਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਾ ਵਦਤੋਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸੇਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇਵ, ਸੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸੇਸਂ ਆਰੋਚੇਤੁਮੇਵ ਵਦਤਿ. ‘‘ਯੋ ਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਤੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਹਂ-ਵਚਨਾਭਾਵਾ ਪਰਿਯਾਯੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਇਧ ਪਨ ‘ਲਾਭੀਮ੍ਹਾਹਂ ਤਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦਿਵਚਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਕੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ-ਪਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਵ ਪਾਠੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਪਿ ਏਕੇਕਮ੍ਪਿ ਏਕੇਕਫਲਵਸੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਰਾਗਸ੍ਸ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਤ੍ਤਿਕੇ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਿਨਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਤਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਹਿ ਰਾਗਦੋਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਮੋਹਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਰਾਗੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਨੀਵਰਣਤਾਤਿਆਦਿਤ੍ਤਿਕੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਰਾਗਾ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਨੀਵਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵਾਤਿ. ਅਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਕੇਚਿ ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਇਤਿ ਜਾਨਾਮਿ, ਇਤਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਂ, ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤੀਤਤ੍ਤਭਾਵੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵਦਤੋਪਿ ਹੋਤੂਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਕਥਂ? ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਤੀਤਤ੍ਤਭਾਵਂ. ਅਤੀਤਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ.

੨੦੦. ‘‘ਸਚੇਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਨਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ. ‘‘ਇਤਿ ਵਾਚਾ ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਨਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੇ ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸਾਭਾਵਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਂ, ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਲਵਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਵਚਨਵਿਸੇਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵ.

੨੦੭. ਉਕ੍ਖੇਟਿਤੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਸਿਤੋ. ਖਿਟ ਉਤ੍ਰਾਸਨੇ.

ਸੁਦ੍ਧਿਕਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੇਤਿ ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠਾਨੇ, ਤੇਨ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਸੁਤ੍ਵਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਝਾਨਂ ਕਿਰ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋ ਚੇ ‘‘ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਦੀਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਏਵਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਚੇ? ਪਾਰਾਜਿਕਚ੍ਛਾਯਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ.

ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਯਦਿ ਉਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾਤਿ ਅਪਰੇ. ‘‘ਤਂ ਪਰਤੋ ‘ਨਾਵੁਸੋ, ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨ ਅਧਿਵਾਸੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੫-੬. ਦੁਕ੍ਕਰ ਆਗਾਰ ਆਵਟਕਾਮ ਅਭਿਰਤਿਵਤ੍ਥੂਸੁ ‘‘ਯਦਿ ਉਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਕਾਰਣਂ ਪਨ ਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਾਨੇਨ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਦਸਾ ਗਮਨਵਸੇਨੇਵ ਕਤਿਕਾਯ ਕਤਾਯ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਅਪੁਬ੍ਬਂਅਚਰਿਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਟ੍ਠੇਥ ਏਥ ਗਚ੍ਛਾਮਾਤਿ ਏਵਂ ਸਹਗਮਨੇ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ. ਵਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ ਵਸਨ੍ਤੋ ਚੇ ਉਪਾਸਕੇਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ. ‘‘ਰਤ੍ਤਿਂ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਾਨਾਵੇਰਜ੍ਜਕਾਤਿ ਨਾਨਾਜਨਪਦਵਾਸਿਨੋ. ਸਙ੍ਘਲਾਭੋਤਿ ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੁਣਨਕੋਟ੍ਠਾਸੋ.

੨੨੮. ਇਧਾਤਿ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਹਾਕਮ੍ਮੇ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ.

੨੩੨. ਨ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾਤਿ ਨ ਸੀਹੋਕ੍ਕਨ੍ਤਵਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਾਭਵਭੂਤਾ ਏਕਾ ਏਵ ਜਾਤੀਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਿਗਮਨਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੩. ਚਤੁਵੀਸਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਾਤੁਘਾਤਕਪਿਤੁਘਾਤਕਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕਾ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ, ਲਮ੍ਬਿਆਦਯੋ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਏਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕੁਤੋ ਚਤੁਵੀਸਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਜਾਨਨਤੋ. ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਯੋ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਧਾਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਲਮ੍ਬਿਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਟਿਸੇਵਿਨੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਅਭਬ੍ਬਤਾਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਥਾ ਪੁਰੇ ਤਥਾ ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਨੇਸਂ ਸਮਞ੍ਞਾਯਪਟਿਞ੍ਞਾਯਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਕਣ੍ਡੋ

੧. ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੫. ‘‘ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਕਾਰਕੋ ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ? ਅਭਿ-ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸਾਪੇਕ੍ਖਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਕਥਂ? ਕਣ੍ਡੁਵਨਾਦਿਅਧਿਪ੍ਪਾਯਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ਚੇਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਡੁਵਨਾਦਿਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮੇਥੁਨਰਾਗਵਸੇਨ ਊਰੁਆਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਸੁ, ਵਣਾਦੀਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਚ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿਪਿ ਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ. ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਸਙ੍ਖਾਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਪੇਕ੍ਖਾਵ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਸਤਿ ਉਪਕ੍ਕਮੇ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨ ਮੋਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਧ ਕਾਰਕੋ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਕਾਰਕੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ‘‘ਚੇਤੇਤਿ ਨ ਉਪਕ੍ਕਮਤਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਵਿਰੋਧੋ. ‘‘ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾਯ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਭੁਮ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਪਿ ਸੋਵ ਵਿਰੋਧੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਵਚਨਕ੍ਕਮਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਾਭਾਵਤੋ ਹੇਤੁਤ੍ਥਨਿਯਮੋ ਨ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਕਤੇ ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ, ਉਪਕ੍ਕਮੇ ਅਸਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੨੩੬-੭. ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਕਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਇਕਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ. ਵਾਤਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਰੁਹਿਰਾਦਿਆਸਯਭੇਦਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਾਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦਯੋ ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ. ਵਤ੍ਥਿਸੀਸਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥਿਪੁਟਸ੍ਸ ਸੀਸਂ. ‘‘ਅਙ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਅਗ੍ਗਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥੇਵਾਤਿ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋ’’ਤਿਆਦਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਨ ਸਕਲਕਾਯਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਨ ਠਾਨਾ ਚੁਤਮਤ੍ਤੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਿਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਚੇ? ਤਤੋ ਦਕਸੋਤੋਰੋਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਕਂ ਠਾਨਾ ਚਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਸੇਨ ਦਕਸੋਤੋਰੋਹਣਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ਅਧਿਵਾਸੇਮੀਤਿ. ਤਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਅਧਿਵਾਸੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾਪਿ ਅਧਿਵਾਸਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਧਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਦਕਸੋਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ‘‘ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਠਾਨਾ ਚੁਤਞ੍ਹਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਗਣ੍ਠਿਪਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਸਮੇਤਿ. ਤਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਕਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਸਕਸਰੀਰਤੋ ਹਿ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ‘‘ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਵਾ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਰੀਰਪਦੇਸਾ ਚੁਤਂ ਅਵਸ੍ਸਂ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਿਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਾਕਟਕਾਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋ ਸੁਕ੍ਕਂ ਬਹੁਤਰਮ੍ਪਿ ਸਰੀਰਪਦੇਸਾ ਚੁਤਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਲਗ੍ਗਾਵਸੇਸਂ ਯਤ੍ਤਕਂ ਏਕਾ ਖੁਦ੍ਦਕਮਕ੍ਖਿਕਾ ਪਿਵੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਤਕੇ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਿਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਦਕਸੋਤਂ ਅਨੋਤਿਣ੍ਣੇਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚੇਤੇਤਿ ਉਪਕ੍ਕਮਤਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਸ੍ਸਾਵਮ੍ਪਿ ਵਣ੍ਣਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥਿਕੋਸਗਤਸ੍ਸ ਪਿਚ੍ਛਿਲਤਾਯ ਵਾ ਞਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਰਵਾਦੇ ਯੁਤ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾ ਇਮੇ ਏਵ ਤਯੋ ਥੇਰਾ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਦਕਸੋਤੋਰੋਹਣਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਏਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਵਦਤਿ ਕਿਰ.

ਠਾਨਾ ਚੁਤਞ੍ਹਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾਵਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਏਵ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਸੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਹਿ ਸਕਲਂ ਸਰੀਰਂ ਠਾਨਂ, ਅਨੋਤਿਣ੍ਣੇ ਠਾਨਾ ਚੁਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਰਾਗਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੦੭) ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਵੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ, ‘‘ਤਂ ਅਸੁਚਿਂ ਏਕਦੇਸਂ ਮੁਖੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਏਕਦੇਸਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੦੩) ਵਚਨਤੋ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਅਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸੇਵ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ ਯਂ ਅਰਹਤੋ ਅਸੁਚਿ ਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੫੩; ਕਥਾ. ੩੧੩) ਵਚਨਤੋ. ਪਰੂਪਾਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਆਸਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਾਨਂ ਵਿਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨੋਕਾਸੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੦੯) ਚਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਆਸਯੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਪਾਕਤਿਕਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਂ ਵਿਯ ਅਸਂਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਨਿਕ੍ਖਮਨਤੋ ਚ ‘‘ਵਤ੍ਥਿਸੀਸਂ, ਕਟਿ, ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਤਿਧਾ ਸੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਪਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਸਪ੍ਪਵਿਸਂ ਵਿਯ ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਵਿਸਸ੍ਸ ਠਾਨਨਿਯਮੋ, ਕੋਧਵਸੇਨ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਸ੍ਸ ਨ ਚ ਠਾਨਨਿਯਮੋ, ਰਾਗਵਸੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕੋ.

ਖੋਭਕਰਣਪਚ੍ਚਯੋ ਨਾਮ ਭੇਸਜ੍ਜਸੇਨਾਸਨਾਹਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ. ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦਤੋਪੀਤਿ ਏਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਤੀਹਿਪਿ. ਪਹੀਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨ ਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਅਭੂਤਮੇਵਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤੋ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਸਚ੍ਚਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਵਿਸਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਸਚ੍ਚੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਲਿਕੋ ਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਞ੍ਚੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ, ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਪਹੀਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸਤ੍ਤਾ ਸਚ੍ਚਮੇਵ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਭੂਤਂ, ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਮੁਨਨ੍ਤੋਪਿ ਮੁਨਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਸਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਤਂ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾਨਿ ਹਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਏਵ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤੀਤਮੇਵ, ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਥੋਕਂ ਕਾਲਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਿਯਾ.

ਈਦਿਸਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਾਗਨ੍ਤੁਕਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਾ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਤੋ ਪਤਨਭਯਾ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਉਮ੍ਮੀਲਤਿ ਚ ਸੁਪਤਿ ਚ. ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਮ੍ਮੀਲਨ੍ਤਿ ਸੁਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰਂ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਾ ਵਿਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਵਙ੍ਗੋਤਰਣਂ ਵਿਯ ਸੁਪਿਨਕਾਲੇਪਿ ਤੇਸਂ ਭਵਙ੍ਗੋਤਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਯੇਨ ‘‘ਸੁਪਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਸੁਪਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਭਵਙ੍ਗੋਤਰਣਂ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੇਨ ਸੁਪਿਨਦਸ੍ਸਨਕਾਲੇ ਭਵਙ੍ਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਣੇ ਸਤਿਪਿ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਸਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਨ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਵਟ੍ਟਿਨਿਸ੍ਸਿਤਦੀਪਪ੍ਪਭਾ ਵਿਯ. ਤੇਨੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸ੍ਵਾਯਂ ਦੁਬ੍ਬਲਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਪਿਨੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਬ੍ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਂ ਅਨੇਕਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲਾਰਮ੍ਮਣਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ, ਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਵਾ ਅਦੁਬ੍ਬਲਤ੍ਤਾ, ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਚੇਤਨਾਯ ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਭਾਵਨਾਪਭਾਵਾਯਾਤਿਰੇਕਬਲਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਭਾਵਨਾਬਲਸਮਪ੍ਪਿਤਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਅਤਿਭਾਰਿਯਮ੍ਪਿ ਕਰਜਕਾਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤਿ. ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਅਨਪ੍ਪਿਤਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਂ ਕਰਜਕਾਯਂ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਨਸਮਤ੍ਥਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਗੇਵੇਤਰਂ. ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਂ ਅਨੁਮਾਨਕਾਰਣਂ, ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਆਨੁਭਾਵੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਵਾ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਬ੍ਬਲਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਹਦਯਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨ੍ਦਤਿਕ੍ਖਾਕਾਰੇਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਤਿਕ੍ਖਭਾਵਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਞ੍ਚੇ, ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਦਿਵਤ੍ਥੁ ਵਿਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚੇਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਯਤੋ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਪਾਲ਼ਿਯਂ ਉਦ੍ਦੇਸਾਰਹਂ ਨ ਜਾਤਂ. ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤ੍ਤਾ ਹਿ ਤਂ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਤ੍ਤਾ ਚ ਅਵਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਸਪ੍ਪਾਯਉਤੁਆਹਾਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮਾਯੋਗਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਚ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵਾਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਨਿਦ੍ਦਾ ਨਾਮ. ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗੋਤਰਣਾਕਾਰਵਿਸੇਸੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਭਵਙ੍ਗਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ‘‘ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਸੁਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਾਧਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਭਵਙ੍ਗਵਾਰਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਦਿ ਤਾਵ ਸੁਤ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਵਿਰੋਧੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਿਦ੍ਦਾਕ੍ਖਣੇ ਨ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਥ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਨਯਵਿਰੋਧੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਖੀਣਨਿਦ੍ਦੋ, ਅਨੋਤਿਣ੍ਣਭਵਙ੍ਗੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਯਂ ਨੇਵ ਸੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਂ ਅਨੋਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ, ਵਿਨਯੋ, ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰਵਚਨਂ ਯੁਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਂਸਨ੍ਦਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੋਤਿ ਭਵਙ੍ਗਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਨਿਦ੍ਦਾਪਰੇਤੋ. ਸਾ ਹਿ ਇਧ ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਂ ਨਾਮ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਮਿਦ੍ਧਂ? ਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ…ਪੇ… ਸੁਪਨਂ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੬੩) ਏਵਮਾਗਤਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਅਰੂਪਂ, ਇਮਸ੍ਸ ਫਲਭੂਤੋ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾ’ਪਚਲਾਯਿਕਾਸੁਪਿ ਨਿਦ੍ਦਾਵਿਸੇਸੋ ਕਾਰਣੋਪਚਾਰੇਨ ‘‘ਕਪਿਮਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਞ੍ਚੇਵ ‘‘ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੫.੩.੫ ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਯਂ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਨ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮੇਨ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਇਧ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਅਵਯਵੇ ਸਮੂਹਵੋਹਾਰੇਨ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਖਚ੍ਛੇਦਕੋ ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛੇਦਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿਆਦਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿ ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਨ ਚ ਮਯਾਤਿ ਵੀਮਂਸਨਪਦਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਮੋਚਨੇ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮੁਚ੍ਚਨਪਕਤਿਯਾ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੪੦. ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾ. ਵਨਭਙ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਪਾਭਤਿਕਂ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸੁਖਵੇਦਨਾਮੁਖੇਨ ਰਾਗੋਵ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੋ ਵਿਯ ਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਤਤਿਂ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸੁਪਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਜਗ੍ਗਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਸੋਧਨਤ੍ਥਾਯ.

੨੬੬. ‘‘ਦਾਰੁਧੀਤਲਿਕਲੇਪਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਪਟਿਨਿਜ੍ਝਾਨੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇ ਮੋਚਨਰਾਗਜੋ’’ਤਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ. ਵਾਲਿਕਾਯ ਵਾ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਕਾਮਂ ਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਤ੍ਵ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਠੋ. ‘‘ਏਹਿ ਮੇ ਤ੍ਵਂ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਮਣੇਰ, ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਚੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਂ ‘‘ਏਵਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾਤਿ ਸਙ੍ਕਰਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ.

੨੬੭. ‘‘ਪੁਪ੍ਫਾਵਲਿਯਂ ਸਾਸਵਲ਼ਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਕਿਰ.

ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੭੦. ‘‘ਓਤਿਣ੍ਣੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਵਾਯਾਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪਦਂ ਸਂਯੋਗਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਸੋ ਚ ਪਯੋਗੋ ਸਮਾਗਮੋ ਅਲ੍ਲੀਯਨਂ. ਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ? ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਪਤ੍ਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਦਿਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਵਾਯਮਤੋ ਫਸ੍ਸਪਟਿਵਿਜਾਨਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਵਾਯਮਿਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਹਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਤਿਵਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਓਤਿਣ੍ਣੋ. ਕੇਨ? ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਯਕ੍ਖਾਦਿਨਾ ਸਤ੍ਤੋ ਵਿਯ. ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਵਾ ਏਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਵਿਪਰਿਣਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੂਪਾਦਿਂ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਰਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਤਮੇਵ ਰਾਗਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ. ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪਂ ਆਗਤੇਨ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਉਪਗਤੇਨ ਵਾ. ਏਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਸਾਰਤ੍ਤਤਾ ਵਾ ਹੋਤੁ ਵਿਰਤ੍ਤਤਾ ਵਾ, ਸਾ ਇਧ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ ਵਿਯ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਾਰਤ੍ਤਤਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ.

ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਕਾਯਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਂ. ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ‘‘ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾ ਹਿ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਯੋ ਸੋ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਨ ਚ ਕਾਯੇਨ ਵਾਯਮਤਿ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੭੯) ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਫਸ੍ਸਪਟਿਵਿਜਾਨਨਾਯ ਹਿ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਦੀਪਿਤੋ. ਸੋ ਚੇ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਭਾਜਨੀਯਤ੍ਤਾ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾਭਾਵੇਨ ‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ.

‘‘ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਂ ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੋ ਕਾਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਨ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨੋ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਹਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰਾਦਿ. ਵੇਣਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੋ ਅਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨੋ ਕੇਸਲੋਮਨਖਦਨ੍ਤਾਦਿਕੋ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨਪਿ ਕੇਨਚਿ ਕੇਸਾਦਿਨਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਵਾ ਫੁਸਨ੍ਤੋਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੭੪). ਤੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਾਨਮ੍ਪਿ ਕੇਸਲੋਮਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਿਵਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਤੋ ਦੁਵਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਦਤ੍ਥਜਾਨਨਤੋ. ਫੁਟ੍ਠਭਾਵਞ੍ਹਿ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ, ਅਯਮੇਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਫੁਟ੍ਠਭਾਵਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਾਦਿਯਨਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ. ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਕਾਯੇਨ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਵਾ ਕਾਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕਾਯੇ ਫੁਟ੍ਠੇ ਪਸਨ੍ਨਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ ਸੋ ਹੋਤਿ. ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕਾਯੋ, ਲੋਲੁਪ੍ਪੋ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਤਿਮਿਰਵਾਤੇਨ ਉਪਹਤਕਾਯੋ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਚ ਤੇਨ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ, ਕੇਵਲਂ ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਾਯਮਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਵਾਯਮਤੋ ਫਸ੍ਸਪਟਿਵਿਜਾਨਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ. ਅਪਰੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਵਾ ਫੁਟ੍ਠੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੇਨ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਰੋ ਵਤ੍ਥਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭਾਗੇ ਸਣਿਕਂ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਲੋਮਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਕਾਯੇਨ ਵਾਯਮਿਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਨੀਲਂ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕਾਯਂ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਚ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਫਸ੍ਸਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਪਿ ਨਖੇਨ ਲੋਮੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨ ਚ ਮੇ ਲੋਮਘਟ੍ਟਨੇਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਿਮਿਰਵਾਤਥਦ੍ਧਗਤ੍ਤੋ ਚਾਹਂ ਨ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਨਾਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਸਿਯਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਪਿਚ ‘‘ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨ ਤਦਤ੍ਥਜਾਨਨਤੋਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੭੧. ‘‘ਰਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਵਿਪਰਿਣਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਸੁ ‘‘ਮਾਤੁਯਾ ਮਾਤੁਪੇਮੇਨ ਆਮਸਤਿ…ਪੇ… ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨੇਵ ਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਵਿਨਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ‘‘ਮਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ…ਪੇ… ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਨ ਯਕ੍ਖੀ ਨ ਪੇਤੀ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਵਿਨਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਪਿ ਨ ਸਬ੍ਬਾ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਾ ਇਤ੍ਥੀ ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਨਾਮ. ਯਕ੍ਖਿਆਦਯੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਸਿਦ੍ਧੇਨ ਇਦ੍ਧਿਵਿਸੇਸੇਨ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਾਸੁ ਯਕ੍ਖੀ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੂਸੁ ਯਕ੍ਖਿਯਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਦਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ ਪੇਤਿਤ੍ਥੀ, ਦੇਵਿਤ੍ਥੀ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਿਤ੍ਥੀ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਮੇਵਾਤਿ ਏਕੇ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਯਕ੍ਖਿਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇ ਸਤਿ ਯਕ੍ਖਿਆਦੀਨਂ ਅਨਿਤ੍ਥਿਤਾਪਸਙ੍ਗਤੋ, ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਯਕ੍ਖਿਆਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤੋਕਰਣੇ ਸਤਿ ਤਾਸਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਤ੍ਥੁਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਚ ਯਕ੍ਖਿਆਦਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਕੇ ਪਨ ‘‘ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ‘ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਾ ਪਾਕਤਿਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸਞ੍ਞੀਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਚ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ’ਤਿਆਦਿਵਾਰੇਸੁਪਿ ਪਾਕਤਿਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਸੋ ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸੋਵ. ਤੇਨੇਵ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਅਤ੍ਤਕਆਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਵਾਰਾ ਵਿਯ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਵਾਰਾਪਿ ਨਾਗਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਪਣ੍ਡਕੋਤਿ ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕੋਵ, ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਚ ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸੋਵ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਣ੍ਡਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਮਨੁਸ੍ਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਚਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਜਨਾ ਇਧ ਨਾਗਤਾ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਥੁਸਞ੍ਞਾਵਿਮਤਿਭੇਦਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਾਭੇਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਅਨਾਗਤਵਾਰਗਣਨਾ ਚ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਦੁਕਮਿਸ੍ਸਕਾਦਿਵਾਰਾ, ਆਪਤ੍ਤਿਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਣ੍ਡਕਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਕਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਕਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਕਾ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕਾ, ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਪੁਰਿਸਾ ਚ ਨਾਗਤਾ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਪਣ੍ਡਕਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਨਾਗਤਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਅਨਾਗਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੮੧) ਪਨ ‘‘ਨਾਗਮਾਣਵਿਕਾਯਪਿ ਸੁਪਣ੍ਣਮਾਣਵਿਕਾਯਪਿ ਕਿਨ੍ਨਰਿਯਾਪਿ ਗਾਵਿਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦੇਵ ਪਮਾਣਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਿਚਾਰਣਾ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਰਿਸਾਯ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੮੩) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋਤਿ ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੋ ਪਾਕਤਿਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ, ਤਥਾ ਯਕ੍ਖਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਾਨਂ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸ੍ਸ ਚ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਪਿਚ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਪਤਨਰੂਪਂ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਮਰਣਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਵਚਨਤੋ ਚ ‘‘ਉਭਤੋ ਅਵਸ੍ਸੁਤੇ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਾ ਪੇਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਵਾ ਅਧਕ੍ਖਕਂ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਕਾਯੇਨ ਕਾਯਂ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੬੧) ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਚਨਤੋ ਚ ਸੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਵਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਿਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਿਤ੍ਥੀਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਰੂਪਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਞ੍ਞਾਵਿਰਾਗਤ੍ਤਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁਪਿ ਸਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਚਾਨਾਗਤਾ. ਸਰੂਪੇਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤਵਾਰਤ੍ਤਾ ਨਾਗਤਾਤਿ ਚੇ? ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ ਚ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀਤਿ ਇਧ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸੋ ਚ ਇਧ ਆਗਤੋ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨਾਗਤਾਯਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਦਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਪੁਰਿਸਾਨਞ੍ਚ ਏਕਤੋ ਵਚਨੇ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਇਧ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਪਣ੍ਡਕਿਤ੍ਥਿਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਏਕਤੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਾਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੇਸੁ ਇਤ੍ਥਿਪਣ੍ਡਕਪੁਰਿਸਸਞ੍ਞਿਤਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਦ੍ਵਯੇ ਵਾਰਾਨਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਦਯੋ ਨਾਗਤਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਤਤ੍ਥਾਪਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪੁਰਿਸਂ ਓਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਕਂ ਓਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਵਾਰਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਿਸੇਸੋ ਚ ਪਣ੍ਡਕੇ, ਪੁਰਿਸੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇ ਚ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮੇਤੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ ਯਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ ਵਾ ਕਾਰਣਂ ਵਾ ਅਤਿਰੇਕਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਰਿਚਯੋ. ਏਵਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਵਾਰਗਣਨਾ ਤਾਵ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਇਤ੍ਥਿਮੂਲਕਾ ਪਞ੍ਚ ਵਾਰਾ ਪਣ੍ਡਕਪੁਰਿਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਮੂਲਕਾ ਚ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਵਾਰਾ ਏਕਮੂਲਕਾ, ਤਥਾ ਦੁਮੂਲਕਾ ਵੀਸਤਿ, ਮਿਸ੍ਸਕਮੂਲਕਾ ਵੀਸਤੀਤਿ ਸਟ੍ਠਿ ਵਾਰਾ, ਤਾਨਿ ਤੀਣਿ ਵੀਸਤਿਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵੀਸਤਿਕੇ ਏਕੇਕਮੂਲਵਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯੇਨ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰਾ ਤਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੇਸਾ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸ ਵਾਰਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਕਾਯਵਾਰਾ ਤਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਕਾਯਵਾਰੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਾਰੇਪਿ ਤਯੋ ਤਯੋ ਵਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਛਨ੍ਨਂ ਤਿਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਵਾਰਾ ਆਗਤਾਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾ ਦ੍ਵੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ ਵਾਰਸਤਾਨਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਸਾਰਤ੍ਤਪਕ੍ਖੇ ਕਾਯੇਨ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਏਕਮੇਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਵਾਰਾ ਆਗਤਾਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿ ਵਾਰਾ ਸਰੂਪੇਨ ਆਗਤਾ, ਨਵਨਵੁਤਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ ਵਾਰਸਤਾਨਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਦੀਪਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਮੂਲਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯਮੂਲਕਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਚਤੁਕ੍ਕਾ ਆਗਤਾ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਦਿਦਂ ਮਾਤਿਕਾਯ ਪਰਾਮਸਨਪਦਂ, ਤੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਆਮਸਨਾਦੀਨਿ ਛੁਪਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸਪਿ ਪਦਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਮਸਨਾ ਪਰਾਮਸਨਂ ਛੁਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਪਰਾਮਸਨਂ ਨਾਮ ਆਮਸਨਾ. ‘‘ਛੁਪਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਰਾਮਸਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਂ ਏਕਤ੍ਤਂ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ ਚਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਵਾਰੇ ਏਵ ਦ੍ਵਾਦਸਪਿ ਆਮਸਨਾਦੀਨਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਪਦਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਆਗਤਾਨਿ, ਇਤਰਾਨਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਕਾਯਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਅਲਾਭਤੋ ਆਮਸਨਮੇਵੇਕਂ ਆਗਤਂ, ਨੇਤਰਾਨਿ. ‘‘ਸਞ੍ਚੋਪੇਤਿ ਹਰਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ, ਸਞ੍ਚੋਪੇਤਿ ਚ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਰਜ੍ਜੁਵਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨੇ’’ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ‘‘ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਵੇਣਿਗ੍ਗਾਹੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲੋਮਫੁਸਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਹੀਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.

ਯਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਯਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ‘‘ਸਦਿਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਾਦਿਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ ਗਰੁਕਂ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤਰੋਪਿ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਛੁਪਨਕੋ. ਗਹਣੇ ਚਾਤਿ ਗਹਣਂ ਵਾ. ਵਿਰਾਗਿਤੇਤਿ ਵਿਰਦ੍ਧੇ. ਸਾਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਮਾਤੁਭਗਿਨਿਆਦਿਵਿਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਿਰਤ੍ਤਂ ਞਾਤਿਪੇਮਵਸੇਨ ਗਣ੍ਹਿ, ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗਂ ਵਾ ਸਾਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਿਰਤ੍ਤਂ ਮਾਤਰਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਗਣ੍ਹਿ. ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ‘‘ਕਾਯਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯੇਨ ਕਾਯਂ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੭੩) ਵਚਨਤੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਪਿ ਖਾਯਤਿ. ‘‘ਵਿਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏਤ੍ਥਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵ ਖਾਯਤਿ ‘‘ਨੀਲਂ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਕਾਯਂ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਭਯੇਨ ‘ਨੀਲਮੇਵ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਾਯਾਮਨ੍ਤੋ ਕਾਯਂ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਤਸ੍ਸ ‘ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਏਵਰੂਪੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਵਦਤਿ ਕਿਰ. ‘‘ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਪੁਰਿਸੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ, ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਾਲੇਪਿ ਇਤ੍ਥਿਵਸੇਨੇਵ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੨੮੧. ਤਿਣਣ੍ਡੁਪਕਨ੍ਤਿ ਹਿਰਿਵੇਰਾਦਿਮੂਲਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਲਪਣ੍ਣਮੁਦ੍ਦਿਕਨ੍ਤਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣਮਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮੁਦ੍ਦਿਕਂ, ਤੇਨ ਤਾਲਪਣ੍ਣਮਯਂ ਕਟਂ, ਕਟਿਸੁਤ੍ਤਕਂ, ਕਣ੍ਣਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਵਾਸਿਨੋ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਲਿਖਿਤਂ, ਕਟਿਕਪਟਞ੍ਚ ਨ ਛੁਪਨ੍ਤਿ ਕਿਰ. ਆਕਰਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੋ. ਰਤਨਮਿਸ੍ਸੋਤਿ ਅਲਙ੍ਕਾਰਤ੍ਥਂ ਕਤੋ ਕਞ੍ਚਨਲਤਾਦਿਵਿਨਦ੍ਧੋ. ਸੁਵਣ੍ਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪਚਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਰਸਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਚਿਤ੍ਵਾ. ਬੀਜਤੋ ਧਾਤੁਪਾਸਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ. ਥੇਰੋ ਨ ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪੇਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਪੂਜਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਟ੍ਟਤਿ ਕਿਰ. ਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਂ ਤਾਰਕਂ. ਆਰਕੂਟਲੋਹਮ੍ਪਿ ਜਾਤਰੂਪਗਤਿਕਮੇਵ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

‘‘ਆਰਕੂਟਲੋਹਂ ਸੁਵਣ੍ਣਸਦਿਸਮੇਵ, ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਅਨਾਮਾਸ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਕਦੇਸੋਪਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੮੩. ਤਤਿਯੇ ਤਯੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਾਰਾ ਤਯੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਾਰਾ ਤਯੋ ਦੁਕ੍ਕਟਵਾਰਾ ਤਯੋ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵਾਰਾ ਸਰੂਪੇਨ ਆਗਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਾਰਾ ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੀਸਤਿਕਾਨਂ ਏਕੇਕਮੂਲਾ ਵਾਰਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਵਿਸੇਸਾਤਿ ਪਣ੍ਣਾਸ ਵਾਰਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਵੇਮਤਿਕੋ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ…ਪੇ… ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ. ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਕਪੁਰਿਸਸਞ੍ਞੀ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸਞ੍ਞੀ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿਪਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ. ਪਣ੍ਡਕੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਕਸਞ੍ਞੀ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਨਂ ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਚਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਣ੍ਡਕੇ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਪਣ੍ਡਕੋ ਚ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੇ ਪਣ੍ਡਕਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂਖਿਤ੍ਤਵਾਰੇਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਕ੍ਕਟਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਵੇਮਤਿਕੋ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਧਕ੍ਖਕਂ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ…ਪੇ… ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਖੇਤ੍ਤੇਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਵੇਮਤਿਕੋ ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰਤ੍ਤਿਕਂ ਵਿਯ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਾਰਤ੍ਤਿਕਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਨ ਉਦ੍ਧਟਂ. ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਰਤ੍ਤਿਕੇ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਨਯਤ੍ਤਾ ਤਮ੍ਪਿ ਤਦਨੁਲੋਮਾ ਵਾਰਾ ਚ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨ-ਵਿਞ੍ਞੂ ਤਰੁਣਦਾਰਿਕਾ, ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਿਕਾਦਿਕਾ ਚ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਪਗੇਵ ਪਾਕਤਿਕਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀਨਂ, ਤਥਾ ਪਣ੍ਡਕਾਦਯੋਪੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਂ ਦੁਤਿਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੮੫. ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ ਇਤ੍ਥਿਲਕ੍ਖਣੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਇਤ੍ਥਿਲਕ੍ਖਣੇਨਾ’’ਤਿ ਕਿਰ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਪਾਠੋ. ਸੀਸਂ ਨ ਏਤੀਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਘਟਿਤੇ ਪਨ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਿਸੇਸੋ – ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਘਟਿਤੇ ਏਵ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਾਨਂ ਨਿਯਤਵਚਨਤ੍ਤਾ, ਅਚ੍ਚੋਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸੀਤਿਆਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਲੋਹਿਤਾਸਿ, ਧੁਵਲੋਹਿਤਾਸਿ, ਧੁਵਚੋਲ਼ਾਸਿ, ਪਗ੍ਘਰਣੀਸਿ, ਇਤ੍ਥਿਪਣ੍ਡਕਾਸਿ, ਵੇਪੁਰਿਸਿਕਾਸੀਤਿ ਏਤਾਨਿ ਛ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਨਿਯਤਵਚਨਾਨਿ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਸੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਪਦਾਨਿ ਅਨਚ੍ਚੋਲ਼ਾਰਿਕਾਨਿ ਚ, ਯਤੋ ਅਟ੍ਠਪਦਾਨਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਨ ਜਨੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵਿਯ ਅਕ੍ਕੋਸਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਕੇ. ਇਤ੍ਥਿਪਣ੍ਡਕਾਸਿ, ਵੇਪੁਰਿਸਿਕਾਸੀਤਿ ਏਤਾਨੇਵ ਪਦਾਨਿ ਸਕਲਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨਭੇਦਦੀਪਕਾਨਿ ਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਨ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਸਕਲਸਰੀਰਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਾਨਿ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਅਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਮੇਵ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਸਿਖਰਣੀ-ਪਦਂ ਵਿਯ. ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਸੀਤਿ ਵਚਨਂ ਪਨ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਤ੍ਥੁਨਾ ਮਿਸ੍ਸਵਚਨਂ. ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਚ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਿ ਤਮ੍ਪਿ ਜਨੇਤਿ, ਕਥਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸੀਤਿਆਦਿਪਦਾਨਿ ਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਜਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਧਿਵਚਨਤੋ, ‘‘ਮੇਥੁਨੁਪਸਂਹਿਤਾਹਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਯ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਮੇਥੁਨੁਪਸਂਹਿਤਾਹਿਪਿ ਓਭਾਸਨੇ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਇਤਰੇਹਿ ਓਭਾਸਨੇ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਏਕੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

੨੮੭. ਹਸਨ੍ਤੋਤਿ ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਭਣਤਿ, ਸਾ ਚੇ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੨੮੯. ‘‘ਪਟਿਵੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ਨੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਧਿਕੋ. ‘‘ਅਕ੍ਖਰਲਿਖਨੇਨਪਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਨਨ੍ਤਰਵਿਧਿਨਾ ਸਮੇਤਿ ਚੇ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੯੦. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਤਯੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਾਰਾ ਆਗਤਾ, ਸੇਸਾ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸ ਵਾਰਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਕਾਯ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਇਧ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ. ਸੇਸਯੋਜਨਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਨਗਰਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹੀਤਿ ਪਾਕਾਰਪਰਿਖਾਦੀਹਿ ਨਗਰਪਰਿਵਾਰੇਹਿ. ਸੇਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਤਿ ਸੇਤਾਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੫.੪). ਚਕ੍ਕਵੀਰਿਯੋਤਿ ਵੀਰਿਯਚਕ੍ਕੋ. ਵਸਲਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਤਦੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਪਾਪਕਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੯੧. ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ. ‘‘ਪਠਮਵਿਗ੍ਗਹੇ ਸਚੇ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤੀਤਿ ਕਾਮਹੇਤੁਪਾਰਿਚਰਿਯਾਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਨ੍ਤਿ ‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’ਤਿ ਪਦਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ. ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਕਾਮਹੇਤੁ-ਪਦਾਨਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ. ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਗ੍ਗਹਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਿਤਾਨੀਤਿ ਅਪਰੇ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੯੫. ਏਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇ ਅਗ੍ਗਦਾਨਨ੍ਤਿ. ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕੇਵਲਂ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਤਦਤ੍ਥਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ ਵਣ੍ਣਭਣਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ‘‘ਯੋ ਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਦਾਨਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਨਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ‘‘ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ. ਯਾ ਮਾਦਿਸਂ ਸੀਲਵਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਸਬ੍ਭਾਵਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵਾਤਿ ਏਕੇ. ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਦ੍ਵਯੇ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ ਵਿਯ ਯਕ੍ਖਿਪੇਤੀਸੁ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਤ੍ਤਕਾਮਵਚਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਪਨ ਪਣ੍ਡਕਗਤਿਕੋਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੯੭. ਅਹਮ੍ਹਿ ਦੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਅਹਂ ਅਮ੍ਹਿ ਦੁਗ੍ਗਤਾ. ਅਹਂ ਖ੍ਵਯ੍ਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯ੍ਯੋਤਿ ਬਹੁਵਚਨਂ ਹੋਤਿ.

੨੯੮. ਓਯਾਚਨ੍ਤੀਤਿ ਨੀਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵੇ ਯਾਚਨ੍ਤਿ. ਆਯਾਚਨ੍ਤੀਤਿ ਉਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਦਰੇਨ ਯਾਚਨ੍ਤਿ. ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਦੀਹਿ ਮਣ੍ਡਿਤੋ ਕੇਸਸਂਵਿਧਾਨਾਦੀਹਿ ਪਸਾਧਿਤੋ. ‘‘ਮਣ੍ਡਿਤਕਰਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੦੩. ਸਹ ਪਰਿਦਣ੍ਡੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਛਨ੍ਦਵਾਸਿਨੀ ਨਾਮ ‘‘ਪਿਯਾ ਪਿਯਂ ਵਸੇਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਪੁਰਿਸਂ ਵਾਸੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਪਿਯੋ ਪਿਯਂ ਵਾਸੇਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ.

ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿਯਾ ਚੇ ਆਰੋਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਚੇ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਵਿਨਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ‘‘ਵਤ੍ਥੁ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਚ ‘‘ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ ਗਣਿਕਾਯ ਆਰੋਚੇਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ‘‘ਮਾਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਦਤੋ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਤੋ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਵਚਨਂ. ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਬ੍ਰੂਹੀਤਿ ਪੇਸਿਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਵਦਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਭਾਵੇਪਿ ਸਤਿ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤਮੇਵ, ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਤਰਥਾ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਸਿਯਾ. ਏਕਂ ਦਸਕਂ ਇਤਰੇਨ ਦਸਕੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਮਾਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧੀਤੁਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਣਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

੩੩੮. ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਯਦਿਪਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਯਾਵ ਸਾਸਨਂ ਨਾਰੋਚੇਤਿ, ਤਾਵ ‘‘ਵੀਮਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾਸਨਾਰੋਚਨਕਾਲੇਤਿ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਸਾਸਨਵਚਨਕ੍ਖਣੇ. ਤਤਿਯਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਏਕਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਉਭਯਵਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਕਿਰ.

੩੩੯. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਵੀਮਂਸਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਵਿਸਂਵਾਦੇਤੀ’ਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿਯਾਪਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿਪਿ.

ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪੧. ਅਲਂਵਚਨੀਯਾਤਿ ਨ ਵਚਨੀਯਾ, ਨਿਵਾਰਣੇ ਅਲਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ਥੇਰਪਿਤਾ ਵਦਤੀਤਿ ਜਿਣ੍ਣਪਿਤਾ ਵਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਨ ਯਕ੍ਖੀ ਨ ਪੇਤੀ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸੋ ਨ ਯਕ੍ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਤ੍ਥੀਵਵਤ੍ਥਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਏਵਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਮੇਥੁਨਪੁਬ੍ਬਭਾਗਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਕੋਵ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਕਾਵ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਸਾਸਨਙ੍ਗਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਨ ਵਾਰਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਜਾਨਨੇ ਵਿਯ ਅਲਂਵਚਨੀਯਭਾਵਾਜਾਨਨੇਪਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਲੇਖਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲੇਖਂ ਆਰੋਚਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਭਾਵਮਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬. ਕੁਟਿਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪੨. ਯਾਚਨਾਤਿ ‘‘ਦੇਥ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾ. ‘‘ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਤੋ ਉਪਕਰਣਂ, ਮੂਲਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਯਾਚਤਿ, ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ. ਵਟ੍ਟਤਿ ਸੇਨਾਸਨੇ ਓਭਾਸਪਰਿਕਥਾਦੀਨਂ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਅਨਜ੍ਝਾਵੁਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ. ਨ ਆਹਟਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੂਪੋਦਨਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਪ੍ਪਹੋਨਕੇਸੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਯਂ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਘਵਸੇਨ ਮਹਾ ਹਰਿਤਾਲਹਿਙ੍ਗੁਲਿਕਾਦਿ, ਤਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੩੪੪. ਸੋ ਕਿਰਾਤਿ ਇਸਿ. ਤਦਾ ਅਜ੍ਝਗਮਾ ਤਦਜ੍ਝਗਮਾ.

੩੪੮-੯. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਯਾਚਨਾਯ ਕਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਯਂ ਯਾਚਿਤਕੇਹਿ ਉਪਕਰਣੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਸਮੇਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਇਧ ਉਭਯੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ‘‘ਸਞ੍ਞਾਚਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਪਿ, ‘‘ਪਰੇਹਿ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਭੋਪੇਤੇ ਕਾਰਕਕਾਰਾਪਕਾ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਵਿਲੋਮਿਤਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘‘ਕਾਰਯਮਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ‘‘ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਿਲੋਮਿਤਂ ਹੋਤਿ ਅਤਦਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ‘‘ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਪਮਾਣਿਕਨਯੇਨ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਵਾ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਵਾ’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਪਰੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਕਤਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਤਦਤ੍ਥਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ‘ਯਦਿ ਪਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹਾ’’’ਤਿ ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਞ੍ਞਾਚਿਕਾਯ ਕੁਟਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਚਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਆਯਾਮਤੋ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਏਕਤੋਭਾਗੇਪਿ ਵਡ੍ਢਿਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਮਞ੍ਚੋ ਕਿਰ ਨਵਵਿਦਤ੍ਥਿ. ‘‘‘ਚਤੁਹਤ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਾ’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ‘ਤਿਰਿਯਂ ਤਿਹਤ੍ਥਾ ਵਾ’ਤਿ ਵਚਨਮ੍ਪਿ ਸਮੇਤਿ ‘ਯਤ੍ਥ ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤੋ’ਤਿਆਦਿਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਵਚਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਮਾਣਤੋ ਊਨਤਰਮ੍ਪੀਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚਤੁਪਞ੍ਚਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਦੀਘਤੋ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਪਮਾਣਮੇਵ ਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁ. ਅਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਞ੍ਹਿ ਕਰੋਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਕੁਟਿ ਏਵ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਕੁਟਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਥਮ੍ਭਤੁਲਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾਨਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦਮਿਲ਼ਭਾਸਾਯਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੩੫੩. ਚਾਰਭੂਮਿ ਗੋਚਰਭੂਮਿ. ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਨ ਵਾਰਿਤਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕਾਰਣਾਯ ਗੁਤ੍ਤਿਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਂ, ਅਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਗਨ੍ਧਿਕਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਕਾ ਗਨ੍ਧਿਕਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਬਲਿਬਦ੍ਦੇਹੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਤੋ ਆਵਿਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਛਿਨ੍ਨਾਵਟਤ੍ਤਾ, ਨਿਗਮਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਚਿਨਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਦਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਤਚ੍ਛਨਤ੍ਥਾਯ. ਪਣ੍ਣਸਾਲਮ੍ਪੀਤਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਵਲਿਤ੍ਤਕੁਟਿਮੇਵ ਪਣ੍ਣਚ੍ਛਦਨਂ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਸਭਿਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਲਿਤ੍ਤਂ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਥੋਕਂ ਠਪਿਤਂ ਪੁਨ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ. ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਬਨ੍ਧਨੇ ਵਾ ਵਾਤਪਾਨੇ ਵਾ ਠਪਿਤੇ. ਪਠਮਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਏਵਾਤਿ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ. ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਠਪਿਤਕਾਲੇਵਾਤਿ ਕਿਰ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਲੇਪਸ੍ਸ ਅਘਟਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਕਤਂ, ‘‘ਕਰੋਤਿ ਵਾ ਕਾਰਾਪੇਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਿਕਤਾਯ, ਅਸਤਿ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਪ੍ਪਮਾਣਸਮ੍ਭਵੇ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਂ ਕੁਟਿਂ ਕਰੋਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ.

੩੫੪. ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਨਾਮ ਅਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਂ ਪਮਾਣਿਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਂ ਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਪਮਾਣਿਕਚਤੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਛ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਏਵਂ ਸਮਾਦਿਸਤਿਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਪਞ੍ਚਸੂਤਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸ. ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਾਰਮ੍ਭੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨੇ…ਪੇ… ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਰਮ੍ਭਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਵਿਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਵਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਨੇਤਬ੍ਬਾ ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਯ, ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵਤ੍ਥੁ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ. ਕੀਦਿਸਂ? ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਨੇਤਰਂ, ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਸਾਰਮ੍ਭੇ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨੇ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਨਿਸਂਸਵਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਰਮ੍ਭਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿ ਬਹੁਵਿਧਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਥੁ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਨੇਤਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਮਤ੍ਥਿਕਾ ਪਨੇਸਾ ਦੇਸਨਾਤਿ ਚੇ? ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਪਰਿਵਜ੍ਜਨੁਪਾਯਤ੍ਥਾ. ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਯ ਹਿ ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਗਿਹੀਨਂ ਪੀਲ਼ਾਜਨਨੇਨ ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਪਰਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭੂਤੋ ਚ ਸਾਰਮ੍ਭਭਾਵੋਤਿ ਏਤੇ ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਪਦੇਸੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ਗਿਹੀਨਂ ਵਾ ਪੀਲ਼ਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁ. ਕੁਟਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਮੇਵ ਸਾਧਿਤਮੇਤਂ. ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਮਿਸ੍ਸਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋ.

੩੫੫. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਹੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨ, ਵਚਨਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.

੩੬੪. ਨ ਘਟਯਤਿ ਛਦਨਲੇਪਾਭਾਵਤੋ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਸਾਧਿਯਤਿ. ਛਦਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਵਲਿਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਿਕਗੇਹਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਛਦਨਂ ਦਣ੍ਡਕੇਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਹਿ ਤਿਣਪਣ੍ਣਚ੍ਛਦਨਾਕੁਟਿਕਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਛਦਨਂ ਦਣ੍ਡਕੇਹਿ ਦੀਘਤੋ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਜਾਲਂ ਵਿਯ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਤਿਣੇਹਿ ਵਾ ਪਣ੍ਣੇਹਿ ਵਾ ਛਾਦੇਤੁਂ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੋ ਛਦਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮਿਦਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਵਡ੍ਢਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਅਵਲਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਭਯਂ ਵਾ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਘਟਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਿਨਾਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਲੇਪੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘‘ਸੋ ਚ ਛਦਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’ਤਿ ਪਧਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤਿਣਕੁਟਿਕਾਯ. ਯਥਾਸਮਾਦਿਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੁਕਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸੋ ਸੁਣਾਤਿਛਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮਾਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਆਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ਸਮਾਦਿਟ੍ਠਂ ਆਣਾਪਕੇਨ, ਤਥਾ ਅਕਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਸਚੇ ‘‘ਅਹਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵ. ‘‘ਕੁਟਿਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਨ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ.

ਅਹਞ੍ਚ ਵਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ‘‘ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਇਧ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਾਨਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ਅਹਞ੍ਚ ਵਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਵਾਸਾਗਾਰਞ੍ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਤ੍ਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਭਯਂ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਚ ‘‘ਵਿਨਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਆਗਤੇ ਗਰੁਕੇ ਠਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਵਾਦਤੋ ਇਤਰੋ ਪਚ੍ਛਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਬਲਵਤ੍ਤਾ. ‘‘ਵਾਸਾਗਾਰਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ, ਭੋਜਨਸਾਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਯ ਇਮਿਨਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਕਰਾ ਜਾਤਾ. ਯਥਾ – ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ‘‘ਏਕਤੋ ਵਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ. ‘‘ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਵਾਸਾਗਾਰਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਂ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਵਾਦੋ ਬਲਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤੀਵ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ. ਕਿਂ ਤੇਨ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਪਰੇਹਿ ਚ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਲੇਣਾਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ.

ਕੁਟਿਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਵਿਹਾਰਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੬. ਸਤ੍ਤਮੇ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਵਿਹਾਰਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੮. ਪਠਮਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੩੮੦. ਸਾਵਕੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਸਾਵਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਂ. ਯਥੂਪਨਿਸ੍ਸਯਯਥਾਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਨਚਿ ਸਾਵਕੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਕੇਨਚਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਕੇਨਚਿ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਕੇਨਚਿ ਕੇਵਲੋ ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏਵਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੩੮੨. ‘‘ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਧਰਮਾਨੇਪਿ ਭਗਵਤਿ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਤਿ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਾ ਰਤਿਯਾ ਅਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨੇਸਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਯ ਰਤਿਨਿਯੋਜਨਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਦਿਸਂਸਗ੍ਗਤੋ ਤੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਨ੍ਤਰਾਯਂ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਰਤਿਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ਅਨਭਿਰਤਿਵਾਸਂ, ਤਤੋ ਨੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਾਵਨਞ੍ਚ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਨਿਮ੍ਮਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਸਾਵਕੇਹਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾਨਂਯੇਵ, ਨ ਬੁਦ੍ਧੇਹੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਾਧਕਤਮਂ ਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਰਣਤ੍ਥੇਯੇਵ ਤਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੮੩-੪. ਯਨ੍ਤਿ ਯੇਨ. ‘‘ਕਤ੍ਤਾਤਿ ਕਤ੍ਤਾ, ਨ ਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਭਰਿਯਂ ਵਿਯ ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਚਰਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿਯਾ ਬਲਵਤੀ ਚੋਦਨਾ. ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਛੁਪਨਮਤ੍ਤੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗਸਮ੍ਭਵਾ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਏਵ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ, ਤਥੇਵ ਪੁਬ੍ਬੇਵਸ੍ਸਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਤਾਵ ਭੂਤਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਨਾਸਿਤਾ, ਥੇਰੋ ਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਅਭੂਤਾਯ, ਭਗਵਤਾ ‘‘ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਦਿ ਤਾਵ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਨਾਸਿਤਾ, ਥੇਰੋ ਕਾਰਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਅਥ ਅਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਯ੍ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਦੂਸਿਤਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਵਿਨਾ ਏਵ ਤਸ੍ਸਾ ਪਕਤਿਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨਾਸਿਤਾ, ਥੇਰੋ ਅਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ. ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਨੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਵਾਦੇ ਥੇਰੋ ਕਾਰਕੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਮੁਸਾਵਾਦਪਚ੍ਚਯਾ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਅਨਾਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਵ ਜਾਤਾ, ਸਾ ਕਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਤਤੋ ਥੇਰੋ ਕਾਰਕੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਸਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਅਪਾਰਾਜਿਕਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਚਨੇਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ ਜਾਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਵਾਦੇ ਥੇਰੋ ਕਾਰਕੋ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਸਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਤਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਭੂਤਾਯੇਵ ਹਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਨਾਭੂਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਵਾਦੇ. ਪੁਰਿਮੋ ਯੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਪਾਲ਼ਿਵਚਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੮੫-੬. ਪੀਤਿਸੁਖੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਖੇਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਪੀਤਿਗ੍ਗਹਣਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸੁਖਂ, ਕਾਯਿਕਞ੍ਚ ਅਪਨੇਤੁਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪੀਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ਚੁਦਿਤਕਵਸੇਨ ਕਤਂ ਅਮੂਲਕਂ ਨਾਮ, ‘‘ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਂ ਅਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਇਮੇ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਾਦਿਸਂ ਦਿਟ੍ਠਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚੋਦੇਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ ਸੁਤਮੁਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਾਨਿਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨਾ’’ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੇ ਏਵ ਆਗਤੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨਾਪਿ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵਾਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਾ ਹਿ ਚਾਵਨਸਮਤ੍ਥਤੋ. ‘‘ਸਮੀਪੇ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਚੋਦਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸੀਸਂ ਨ ਏਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚੇ ਸੁਤੇਨ ਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤੇਨ ਚੋਦੇਤਿ ਚੋਦਾਪੇਤਿ, ਸੁਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਹਿ ਚੋਦਿਤੇ ਵਾ ਚੋਦਾਪਿਤੇ ਵਾ ਸੀਸਂ ਏਤਿ ਏਵ ਅਮੂਲਕੇਨ ਚੋਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਚੋਦੇਤਿ ‘ਸੁਤੋ ਮਯਾ…ਪੇ… ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੭). ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਅਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਅਨੋਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚਾਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ. ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚਾਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੯) ਇਮਿਨਾ ਨ-ਸਮੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਕਥਂ? ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇ ਚੋਦੇਤਿ ‘ਸੁਤੋ ਮਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋਸੀ’ਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਵਾਚਾਯ ਵਾਚਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨਾਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਚਾਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਪਾਲ਼ਿਨਯਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਕਥਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਤਾਵਾਹੁ ‘‘ਸਮੂਲਕੇਨ ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਸਮੂਲਕੇਨ ਵਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਮੂਲਕੇਨ ਵਾ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾਅਮੂਲਕੇਨ ਵਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਪਰਿਸਙ੍ਕਨਮੂਲੇਨ ਸਮੂਲਕੇਨ ਵਾ ਤਦਭਾਵੇਨ ਅਮੂਲਕੇਨਾਪਿ ਸਞ੍ਞਾਸਮੂਲਕੇਨ ਵਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾ