📜
ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ
ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣੀਪੁਰਾਣ-ਟੀਕਾ
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ
ਬੁਦ੍ਧਂ ¶ ¶ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ-ਆਦਿਨਾ ਯਾ ਪਕਾਸਿਤਾ;
ਭਦਨ੍ਤਬੁਦ੍ਧਘੋਸੇਨ, ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾ ਸੁਭਾ;
ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਲੀਨਪਦਂ ਵਿ-ਕਾਸਨਕੋਯਮਾਰਮ੍ਭੋ.
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ
ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ¶ ਵਿਵਿਧਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ. ਕਥਂ? ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ…ਪੇ… ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾ, ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ…ਪੇ… ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੦) ਏਵਮਾਦਿਨਾ. ‘‘ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੀਸੁ ਵਨ੍ਦਨਾਸੁ ਚੇਤੋਵਨ੍ਦਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਪਣਾਮਕਰਣਂ ਵਨ੍ਦਨਾ, ਗੁਣਵਸੇਨ ਮਨਸਾਪਿ ਤਥਾਵ ਕਰਣਂ ਮਾਨਂ, ਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾਦੀਹਿ ਪੂਜਾਕਰਣਂ ਪੂਜਾ, ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਕਰਣਂ ਸਕ੍ਕਾਰੋ, ਤੇਸਂ. ਭਾਜਨਨ੍ਤਿ ਆਧਾਰੋ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਵਾ.
ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਵਂਸੋਤਿ ਥੇਰਵਂਸੋ, ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਦਾਯ ਤਸ੍ਸ ਵਂਸਸ੍ਸ ਪਦੀਪਭੂਤਾਤਿ ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾ, ਤੇਸਂ ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨਂ. ਅਸਂਹੀਰਤ੍ਤਾ ਥਿਰਾਨਂ. ਵਿਨਯਕ੍ਕਮੇਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ, ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਵਚਨਮੇਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਤੇ ਥਿਰਾ ਏਵ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਯੋਜਨਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਹਿ ਪਣਾਮਕਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਨਿਵਾਰਣਂ ਪਯੋਜਨਂ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਪਣਾਮਕਰਣਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਞ੍ਞੁਤਾਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾਨਞ੍ਚ ਨਮੋ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚੇਤੋਵਨ੍ਦਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ‘‘ਨਮੋ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਾਚਾਵਨ੍ਦਨਾ, ‘‘ਕਤਞ੍ਜਲੀ’’ਤਿ ਕਾਯਵਨ੍ਦਨਾਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.
ਇਦਾਨਿ ਅਭਿਧਾਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਾਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਂ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਧਾਨਂ ਆਦਿਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਲੇਯ੍ਯਪੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਆਹਾਰੋ ਮੁਖੇਨ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਫਰਤਿ, ਏਵਂ ਯੋਗਿਨੋਪਿ ਚਾਤੁਭੂਮਕਂ ਕੁਸਲਂ ਸੀਲਮੁਖੇਨ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਥ ਵਾ ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਉਪਾਯੋ, ਤੇਨ ਮੋਕ੍ਖਪ੍ਪਵੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਮੁਖਂ ਉਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹੇਸਿਨਾ ਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਹਨ੍ਤੇ ਸੀਲਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਏਸਿ ਗਵੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ.
ਸੂਰਤੇਨ ਨਿਵਾਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੋਰਚ੍ਚਂ? ਯੋ ਕਾਯਿਕੋ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੩੪੯) ਸੂਰਤੇਨ, ਨੀਚਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਮਾਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਨਭਾਵੇਨ ਨਿਵਾਤੇਨ. ਵਿਨਯਾਚਾਰਯੁਤ੍ਤੇਨ ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੇਨ. ‘‘ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੇਨ ਯਾਚਿਤੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੂਰਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ¶ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਦੁਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਅਲਜ੍ਜਿਨਾ ਵਾ ਯਾਚਿਤੇਨ ਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਏਵਰੂਪਗੁਣੋ ਥੇਰੋਵ, ਯਾਚਨਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਆਦਰੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਨਾਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਨਾਮੇਨ. ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਸੁਭਤੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸੁਭਤੋ, ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸੁਭਤੋ ਚ ਸੁਭਂ.
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ…ਪੇ… ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏਵਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥੇਵ ਯਾਵਤਤਿਯਾਨੁਸਾਵਨਕਥਾਵਸਾਨੇ ਅਥ ¶ ਖੋ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ‘‘ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨਂ. ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਗਤਂ. ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇਪਿ ਏਵਮੇਵ ਆਗਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਕਥਂ? ‘‘ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨਂ. ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸਲਕ੍ਖਣਂ ਇਧਾਪਿ ਖਨ੍ਧਕੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਇਧ ਨਿਦਾਨਂ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋਪਿ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ… ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠਵਸੇਨ ਆਗਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ਪਾਲ਼ਿਂ ਇਧ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ…ਪੇ… ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਟਪਦਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਉਪਰਿ ਚ ਖਨ੍ਧਕੇ ਚ, ਅਥ ਖੋ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ‘‘ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ¶ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨਂ. ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨ ਨਿਦਾਨਂ.
ਸਵਨਾਣਤ੍ਤਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਨਵਕਤਰੇਨ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋਵ ਆਣਤ੍ਤਿ, ਨ ਉਦ੍ਦੇਸਕਸ੍ਸ. ਇਧ ਨਵਕਤਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਥੇਰੋਪਿ ਪਨ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਲਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਥੇਰਾਧਿਕਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਨਵਕਤਰੋ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਯਥਾ ਚਤੁਵਗ੍ਗੇਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਵਾਰਣਾਅਬ੍ਭਾਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੇਨ ਇਮਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਅਤਿਰੇਕਵਚਨਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ, ਕਿਂ ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਤੁਵਗ੍ਗਾਦਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਤੇਹਿ ਏਵ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਕਥਂ? ਚਤੁਵਗ੍ਗੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਵਾਰਣਾ…ਪੇ… ਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੇਨ ¶ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦਸਵਗ੍ਗੇਨ ਅਬ੍ਭਾਨਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਚਤੁਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗੇਨ ਕਰਣੀਯਾਨਿਪਿ ਦਸਵਗ੍ਗੇਨ ਕਾਤੁਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤਿਰੇਕੇਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ, ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਊਨਤਰੇਨ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੋਤਿ ਚੇ? ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਚਤੁਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਛਸਤ੍ਤਅਟ੍ਠਨਵਵਗ੍ਗੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ, ਦਸਵਗ੍ਗੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਏਕਾਦਸਦ੍ਵਾਦਸ…ਪੇ… ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ ਦੀਪਿਤਂ. ਊਨਤਰੇਨ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਪਾਕਟਤੋ. ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਨ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਅਨਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਲਿਖਿਤਂ. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਲਿਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.
ਸਚੇ ਅਨੁਪੋਸਥੇਪਿ ਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯ, ‘‘ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਨ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਪੋਸਥੇ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਜ੍ਜੁਪੋਸਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਵਾਰਣਾਦਿਵਸਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਕਤਂ. ਉਦ੍ਧਂ ਪਕਤਿਉਪੋਸਥੇ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਕਤਿਚਾਰਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਦਮ੍ਪਿ.
‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਤਿਵਿਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤਿਵਿਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਪਾਸਾਣਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਤਿਵਿਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਙ੍ਗੇਸੁ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਮੇਵ ਪਹਾਨਙ੍ਗੇਸੁ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਦਿਸਮੁਦ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸਰੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤਸੀਮਾਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨ ਵਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਵਿਪਤ੍ਤਿਸੀਮਾਯੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਸੇਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਨਦਿਯਂ ਸੀਮਾਯ ਬਦ੍ਧਾਯ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੀਮਾਗਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਤਂ ਨਦਿਂ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਤਲ਼ਾਕੇ ਕਤੇ ਸਚੇ ਤਸ੍ਸਾ ਸੀਮਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯ, ਸੀਮਾਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨ ਵਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਵਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਕਾਰਣਂ.
ਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਰਹੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਵੀਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਖਨਿਸਜ੍ਜਾਵਸੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਿਯੋਜਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦਿਯਡ੍ਢਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਿਯੋਜਨਂ. ਕੋਣਤੋ ¶ ਹਿ ਕੋਣਂ ਤਿਯੋਜਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੀਮਾ ਚ ਅਸੀਮਾ ਹੋਤਿ. ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਾਮਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਮੇਹਿ ਚ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਰਾਸਿਕਤਂ ਪਂਸੁਪਿ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਜਾਤੇਸੁ ਸੁਦ੍ਧਪਂਸੁਪਬ੍ਬਤੋ ਹੋਤਿ. ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਪਰਿਮਾਣੋ ਥੂਲਤਾਯ, ਨ ਤੁਲਗਣਨਾਯ. ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕੁਟਸਰਾਵਾਦੀਸੁ ਰੋਪਿਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਤਙ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਭੂਮਿਯਂ ਰੋਪਿਤੋ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਨਵਮੂਲਸਾਖਾਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਪਨ ਅਕਾਰਣਂ. ਖਨ੍ਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਰੋਪਿਤੇ ਪਨ ਏਤਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੂਚਿਦਣ੍ਡਕਪ੍ਪਮਾਣੋ ਕਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਿਪਰਿਮਾਣਮਤ੍ਤੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲੁਬ੍ਬੇਧੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਬ੍ਬੇਧੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਗੋਵਿਸਾਣਮਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਣਾਹੋ. ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਗੋਵਿਸਾਣਪਰਿਣਾਹੇ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਖੁਦ੍ਦਕੋਪਿ ਮਹਨ੍ਤੋਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ ਏਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮੇਵ ਉਦਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤੂਪਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਠਿਤਿਭੂਤਂ ‘‘ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਸਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਨਦਿਯਾ ਸਮ੍ਮਤਾ, ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਸਮ੍ਮਤਾ, ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਸਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਲੋਣੀ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਬਦ੍ਧਸੀਮਂ ਵਾ ਨਦਿਸਮੁਦ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਵਾ ਅਨੋਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਨਦਿਯਾ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਵਾ ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਵਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੭) ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਣੀ ਨ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਤਿ ਚੇ? ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਵ. ‘‘ਯੋਪਿ ਨਦਿਂ ਵਾ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਉਦਕੇਨ ਕਤੋ ਸੋਬ੍ਭੋ ਏਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ¶ ਜਾਤਸ੍ਸਰੋਯੇਵਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਜਾਤਸ੍ਸਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਯਾਵਤਿਕਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਗਾਮਂ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਾਲੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਾਲੇ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ.
ਅਗਮਨਪਥੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਦਿਵਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ ਚੇ? ਯਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਪਕਤਿਵੀਚਿਯੋ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ¶ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿ, ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਨ੍ਵਡ੍ਢਮਾਸੋ, ਅਡ੍ਢਮਾਸਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁ. ਯੋ ਪਨ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਨਪਿ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ਅਕਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.
‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਤਤ੍ਤਕਂਯੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਨ ਕੋਪੇਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞੋ ਏਕੋ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੋ ਉਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਤਤ੍ਤਕਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਾਯ ਉਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤਂ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਥੇਰੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਪਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਲਿਖਿਤਂ.
‘‘ਸਭਾਗਵਤ੍ਥੁਨਾ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਭਾਗਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਸਮੁਚ੍ਚਯਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ‘‘ਸਭਾਗਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਵਿਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਆਵਿਕਰੋਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਵਿਕਤਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਪਨ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ… ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਏਵਂ ਤੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਕੇਨਾਪਿ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਾਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਭਾਗੋ ਏਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਸਭਾਗਸ੍ਸ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਭਣ੍ਡਨਕਲਹਸਙ੍ਘਭੇਦਾਦੀਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ¶ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਮੇਵ. ‘‘ਯਦਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਹੁਕਸ੍ਸੇਵ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਸਮੁਚ੍ਚਯਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਭਾਗਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਪਨ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ¶ ਪਨ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਦੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
‘‘ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਂ ਪਨ ਪਵਾਰਿਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਨੁਪਗਤੇਨ ਵਾ ਛਿਨ੍ਨਵਸ੍ਸੇਨ ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਵਸ੍ਸੇਨ ਵਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਪਗਤੇਨ ਵਾ ਛਿਨ੍ਨਵਸ੍ਸੇਨ ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਟ੍ਠਵਸ੍ਸੋ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਨੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨੁਪਗਤੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਯ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਬ੍ਬੇ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਗਤੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਭਾਵਾ ਵਗ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਪਵਾਰਣਾਯਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ – ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਤੇਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਤਾ ਥੋਕਤਰਾ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਸਮਾ ਚ, ਸਙ੍ਘਪਵਾਰਣਾਯ ਚ ਗਣਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਪਵਾਰਣਾਵਸੇਨ ਞਤ੍ਤਿ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ. ‘‘ਏਕੋਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਨਾਗਤਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪੋਸਥਂ ਸੀਮਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.
‘‘ਕਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਕਰੀਯਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਕਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ, ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਤਥਾਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤੋ ਕਰੀਯਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਨੇਤਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਯਥਾਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਏਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਪਰਪਦਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵਾ ਠਪਨਕ੍ਖੇਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਖੇਤ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਾਦਿਕਰਣੇ ਆਪਤ੍ਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਨ ਹੋਤਿ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਾਕਰਣਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਨ ਸਾ ਕਮ੍ਮਪਰਿਯੋਸਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾ ਏਤ੍ਥਾਗਤਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪਠਮਮੇਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਾਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਸਰਾਪੇਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਤਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਕਤਂ ਅਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯੋ. ਤੇਨੇਵ ਉਭਯਾਪੇਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਤਂ, ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਕਤਪਕ੍ਖੇ ਤਾਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਆਰੋਚਨਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਰਤੋ ¶ ‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਸੋ ਆਵਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ, ਕਤਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਅਸਨ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ.
‘‘ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਉਪੋਸਥਕਰਣਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਬਹਿ…ਪੇ… ਅਦੇਨ੍ਤੇਨ ਛਨ੍ਦੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇਪਿ ਪਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਛਨ੍ਦਦਾਨਸਮਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪੋਸਥਕਰਣਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਬਹਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਗਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਧਾਨਘਰਵਾਸਿਨੋ ਪਧਾਨਘਰਂ ਪਵਿਸਿਤੁਕਾਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਗਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਛਨ੍ਦਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਤਿ, ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪਧਾਨਘਰਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਪਯੋਗੋ. ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਛਨ੍ਦੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਵਿਯ. ‘‘ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬੫) ਵਚਨਤੋ ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਆਹਟਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਚੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਛਨ੍ਦਂ ਦਤ੍ਵਾ ਬਹਿਸੀਮਾਗਤੋ ਪੁਨ ਪਵਿਸਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਛਨ੍ਦਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗੋ ਸੀਮਾਸਮ੍ਮੁਤਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਛਨ੍ਦਦਾਨੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਚਨੇ ਇਦਂ ਪਯੋਜਨਂ – ਪਠਮਂ ਸਮਗ੍ਗਭਾਵਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਧਾਤਬ੍ਬਭਾਵਂ, ਤਤਿਯਂ ਛਨ੍ਦਹਾਰਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਮੋਚਨਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੧੬੪) ਚ ਲਿਖਿਤਂ. ਬਿਲ਼ਾਲਸਙ੍ਖਲਿਕਾਬਦ੍ਧਾਵ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਏਵ ਸਮ੍ਪਯੋਜਨਤ੍ਤਾ, ਯਥਾ ਸਾ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਸਾਪਿ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਤਰਥਾ ਵਿਸੇਸਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਗਹਿਤਂ.
‘‘ਨ ਹਿ ਤਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਉਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸੇਸਾਨਿ ਥੇਰੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਥੇਰੇਨ ਵਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ ਵਾ ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਕੇਨ ਵਾ ਯੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਚ, ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਞ੍ਚ ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਉਭਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਦੇ ਵਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ¶ ਗਣਵਸੇਨ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤੇਨ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ.
ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਹਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਗ੍ਗਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਸੋਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨ, ਉਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਸਵਨੇਪਿ ਸਮਗ੍ਗਭਾਵਸ੍ਸ ¶ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਦੀਪੇਤਿ ਸਵਨੇ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਏਕੀਭੂਤਭਾਵਤੋ.
ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਾਦਰਿਯਵਸੇਨ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਏਵ ਅਲਜ੍ਜੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰੋਤਿ. ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਗੂਹਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲਜ੍ਜਾਯ ਪਰਿਗੂਹਨ੍ਤੋ ਅਲਜ੍ਜੀ ਨ ਹੋਤਿ, ‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ’ਤਿ ਅਨਾਦਰਿਯਵਸੇਨ ਪਰਿਗੂਹਨ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਛਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਸਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਉਪੋਸਥੋ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਗਿਹਿਭਾਵੇਨ ਵਾ ਸਾਮਣੇਰਭਾਵੇਨ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ.
ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਭਾਰਿਕੋ ਕਿਰ ਆਚਰਿਯੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਯਾਵਤਤਿਯਾਨੁਸਾਵਨਾ ਨਾਮ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਪਾਠੇ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਅਨੁਸਾਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਮੇਵ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਸੋ ਆਵਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਚੇ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਆਵਿਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ‘‘ਅਸਨ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ‘‘ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਤਿ ਵੇਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਮੇਵਾਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ.
ਅਪਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ. ਏਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸਾਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਵਚਨੇਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਨੁਸਾਵਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਦੀਪਿਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.
ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
‘‘ਸਰਮਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ¶ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਵਾਤਿਆਦਿ ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਂ ਕਿਰ. ਸਙ੍ਘੁਪੋਸਥਕਰਣਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਵਿਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਗਣੁਪੋਸਥਕਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚੇ ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਣਮਜ੍ਝੇ. ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚੇ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੇ ਆਵਿਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ, ਏਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਏਵਾਯਂ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਸਤਿਪਿ ‘‘ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿਆਦਿਵਿਧਾਨੇ ਗਣੁਪੋਸਥੇਪਿ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ¶ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋਵ ਚੇ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਵਿਕਰਣਤੋ ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਂ ਕਿਰੇਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਕ੍ਕਿਕਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਵਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਆਰੋਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ. ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਆਵਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਵਿਕਰੋਤਿ ਨਾਮ, ਉਭਤੋਪਸ੍ਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਆਵਿਕਰੋਤਿ ਨਾਮ, ‘‘ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਆਵਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੇ ਆਵਿਕਰੋਤਿ ਨਾਮ. ਸਚੇਪਿ ਵੇਮਤਿਕੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏਵਂ ਕਤੇ ਯਾਵ ਵੇਮਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਵ ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪੁਨ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ ਵਾ ਨ ਵਾਤਿ ਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੇਸਿਤੇ ਪਨ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਇਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਕਲਸਙ੍ਘੇ ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੇ, ਵੇਮਤਿਕੇ ਚਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੧੬੯-੧੭੦).
ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਂ
੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਇਧ ¶ ¶ ਪਨ ਠਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਕਮਭੇਦੋ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ – ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ, ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਕਮੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਤਾ ਰਾਜਗਹੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਯੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਤਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਵ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਪਠਮਂ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਨਿਯਤੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੁਦ੍ਦੇਸਂ. ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਵਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਤੇਨੇਵ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਯੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸੇਖਿਯਧਮ੍ਮੇ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਭਾਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਵੀਸਤਿਖਨ੍ਧਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਵਾ ਸਰੂਪੇਨ ਅਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਖਨ੍ਧਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਏਤੇਨ ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਖਨ੍ਧਕਤੋ ਪਨ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਤਦਾ ਪਰਿਵਾਰੋ ਵਿਸੁਂ ਪਾਲ਼ਿ ਕਤੋ, ਇਮਮੇਵ ਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਖਨ੍ਧਕਂ ਪਰਿਵਾਰੇਪਿ ਆਰੋਪਯਿਂਸੂ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗਈਤਿਕਥਾ). ਅਪਿਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਪੁਟ੍ਠੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੯) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਵ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰੇ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸਿ. ਗਣਸਜ੍ਝਾਯਕਾਲੇ ਪਨ ਤਦਾ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰਾ ਵਿਸੁਂ ਪਾਲ਼ਿ ਕਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ.
ਯਦਿ ਏਵਂ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ ਪਠਮਦੇਸਨਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੩੩) ‘‘ਯਾਨਿ ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਨੇਸਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਵਚਨਤੋ, ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਵਚਨਤੋ ਚ. ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਸਵਟ੍ਠਾਨਿਯਤ੍ਤਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸੀਲਸਂਵਰਕੇਨ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋਪੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਤਾਵਦੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਕਰਣੀਯਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ¶ ਵਚਨਤੋ. ਤਥਾ ‘‘ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੭੫; ਵਿਭ. ੫੦੮) ਵਚਨਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨਸਿਕ੍ਖਨੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਯਥੁਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨਾਪਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਏਵਮਿਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਕਮੇਹਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨਮੇਤੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਂ ਯਂ ਸਾਧਾਰਣਂ, ਤਂ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਛਨ੍ਦਸੋ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਯਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ (ਪਰਿ. ੨੦੧-੨੦੨) ਪਰਿਵਾਰਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਕਮਤ੍ਤਯੇਨ ਯਂ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸੇ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗਵਾ ਵੇਸਾਲਿਯਂ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੩) ਵੇਸਾਲਿਯਮੇਵ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਸਿ.
ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਵਿਧਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਥਂ? ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੯, ੪੩) ਏਵਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਅਨੁਦ੍ਦੇਸਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਾ ਪਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਉਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਸਾਪਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਸਪੁਗ੍ਗਲਾਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹ, ਵਿਨਾ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਸਾ ਸਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਇਤਰਾ ਅਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾ.
ਤਤ੍ਥ ਸਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਦਸ੍ਸਿਤਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੯, ੪੪, ੮੯, ੯੧, ੧੬੭, ੧੭੧, ੧੯੫, ੧੯੭) ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋਵ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਆਗਤਾ ਸਤ੍ਤਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ. ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪਠਮਾਪਤ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੮੩, ੬੮੭) ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ.
ਤਥਾ ਅਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਾਪਿ ਅਦਸ੍ਸਿਤਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਾਮ ਸੇਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.
ਸਾਪਿ ¶ ¶ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਭੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਾ ਨਾਮ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਮੁਸਾਵਾਦੋਮਸਵਾਦਪੇਸੁਞ੍ਞਭੂਤਗਾਮਅਞ੍ਞਵਾਦਕਉਜ੍ਝਾਪਨਕਗਣਭੋਜਨਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਸੁਰਾਮੇਰਯਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕਹਸਧਮ੍ਮਅਨਾਦਰਿਯਤਲਘਾਤਕਜਤੁਮਟ੍ਠਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕੇ ਮਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਤਤ੍ਥ ਉਪਯੋਗਭੁਮ੍ਮਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਏਕਂਸੇਨ ਮਿਸ੍ਸਾ. ਅਵਸੇਸਾ ਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਅਮਿਸ੍ਸਾ ਚ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਨਿਯਤੇਸੁ ਉਪਯੋਗੇਨ ਮਿਸ੍ਸਂ, ਦ੍ਵਾਦਸਸੁ ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯੇਸੁ ਕਰਣੇਨ ਮਿਸ੍ਸਂ, ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਸਾਮਿਕਰਣੇਹਿ, ਊਨਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੇ ਭੁਮ੍ਮੇਨ, ਮੋਹਨਕੇ ਉਪਯੋਗਸਾਮਿਭੁਮ੍ਮੇਹਿ. ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਵਿਵਣ੍ਣਕ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਕਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਣ੍ਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਯਦਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਮਿਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਸੇਸੁ ਪਠਮਾਨਿਯਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਏਵਮਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵਾ, ਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਮਜ੍ਝੇ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਏਵਮਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵਾ, ਦੁਬ੍ਬਚਕੁਲਦੂਸਕਸਂਸਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਆਗਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵਾ, ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਮਜ੍ਝੇ ਆਗਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਯ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਅਮਿਸ੍ਸਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਤੁਵਟ੍ਟਨਦ੍ਵਯਸਂਸਟ੍ਠਦੁਤਿਯਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਬਹੁਵਚਨਂ, ਇਤਰਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਕਵਚਨਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਤਥਾ ਉਪਯੋਗੋ ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਿਕਪ੍ਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ, ਤਨ੍ਤਵਾਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇਨ ਮਿਸ੍ਸੋ, ਅਭਿਹਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਕਰਣੇਨ, ਰਾਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਕਰਣਸਾਮਿਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਉਪਯੋਗੋ ਤਿਧਾ ਮਿਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ. ਕਰਣਞ੍ਚ ਕੁਟਿਕਾਰਮਹਲ੍ਲਕਦੁਤਿਯਕਥਿਨਦ੍ਵੇਭਾਗਨਿਸੀਦਨਸਨ੍ਥਤਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਛਸੁ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇਨ ਮਿਸ੍ਸਂ, ਪਠਮਤਤਿਯਕਥਿਨਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਨਿਸੀਦਨਕਣ੍ਡੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਉਦਕਸਾਟਿਕਦ੍ਵੇਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਸਾਮਿਨਾ ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਰਣਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਮਿਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ. ਅਵਸੇਸੇਸੁ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਦ੍ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਨਾਵਸਥਪਿਣ੍ਡਮਹਾਨਾਮਗਰੁਲਹੁਪਾਵੁਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਕਰਣਵਿਭਤ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਅਮਿਸ੍ਸਾ, ਅਚ੍ਚੇਕਏਲ਼ਕਲੋਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਸਾਮਿਵਿਭਤ੍ਤਿ ਕਰਣਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਮਿਸ੍ਸਾ. ਅਤਿਰੇਕਪਤ੍ਤਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਾਮਿਵਿਭਤ੍ਤਿ ਅਮਿਸ੍ਸਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ –
ਪਞ੍ਚਧਾ ¶ ਚ ਤਿਧਾ ਚੇਵ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਚੇਪਿ ਤਥੇਕਧਾ;
ਭਿਨ੍ਨਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬੇਕਾਦਸਧਾ ਸਿਯੁਂ.
ਏਵਂ ¶ ਤਾਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਉਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸੁਤ੍ਤਰੇਸੁ ਤਿਸਤੇਸੁ ਨਵੁਤਿਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕੇ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਾਨਿ ਅਤਿਰੇਕਸਟ੍ਠਿਦ੍ਵਿਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਕਰਣਾਨਿ ਤਿਂਸੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਅਮਿਸ੍ਸਪਚ੍ਚਤ੍ਤਕਰਣਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਾਨਿ, ਮਿਸ੍ਸਪਚ੍ਚਤ੍ਤਕਰਣਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਵਸੇਸੇਸੁ ਤਿਂਸਤਿਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਮਿਸ੍ਸੋਪਯੋਗਕਰਣਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਿਸ੍ਸਕਰਣਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਅਮਿਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ, ਮਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸਕਰਣਾਨਿ ਦ੍ਵੇ, ਅਮਿਸ੍ਸਾਨਿ ਦ੍ਵੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕੇਸੁ ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਦੁਬ੍ਬਚਕੁਲਦੂਸਕਪਠਮਦੁਤਿਯਤਤਿਯਕਥਿਨਅਭਿਹਟਕੁਟਿਕਾਰਮਹਲ੍ਲਕਵਿਕਪ੍ਪਨਦ੍ਵਯਦ੍ਵੇਭਾਗਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨਿਸੀਦਨਸਨ੍ਥਤਏਲ਼ਕਲੋਮਾਤਿਰੇਕਪਤ੍ਤਭੇਸਜ੍ਜਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਤਨ੍ਤਵਾਯਅਚ੍ਚੇਕਛਾਰਤ੍ਤਦ੍ਵ ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਿਂਸੇਸੁ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤਪਣੀਤਭੋਜਨਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯੇਸੁ ਮਜ੍ਝੇ ਅਤ੍ਥਿ.
ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਦ੍ਦੇਸਦੁਕਂ, ਸਪੁਗ੍ਗਲਾਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਦੁਕਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਦੁਕਦ੍ਵਯਂ, ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਦੁਕਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕੇਸੁ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਭੁਮ੍ਮਦੁਕਂ, ਸਯੋਪਨਾਯੋਪਨਦੁਕਂ, ਅਯੋਪਨਮਜ੍ਝੇਯੋਪਨਦੁਕਂ, ਏਕਾਨੇਕਵਚਨਦੁਕਨ੍ਤਿ ਨਵ ਦੁਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਸਉਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍ਵਾ ਸੇਸਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਯਾ ਕਾਚਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਾ ਪਦਭਾਜਨਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਹੋਤਿ.
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਯਿਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ (ਪਰਿ. ੧੫੭-੧੫੮), ਵਟ੍ਟਕਤੇ ਮੁਖੇ ਅਚ੍ਛੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੭੩) ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਪਦਭਾਜਨੇ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪਦਭਾਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾ ਕੁਟਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਯੋ ¶ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੮੫) ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਿਵਾਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਰਂ ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੭੭) ਏਵਮਾਦਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੧੫) ਏਵਮਾਦਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ.
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਗ੍ਗਂ ਸਙ੍ਘਂ ਅਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ. ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਭਗਵਤੋ ਜੀਵਮਾਨਕਸਰੀਰੇ ਲੋਹਿਤਂ ¶ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕਸ੍ਸ ਛੇਜ੍ਜਕਾ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚੇਵ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇ ਭਗਵਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੩) ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਾਨਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਸਾਧਕਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਪਣ੍ਡਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੦੯) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯਾਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਣ੍ਡਕਾਦੀਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਤੋ ਸਿਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਨ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਥੇਵੇ ਪਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੬੬, ੬੭, ੭੮, ੭੯) ਏਵਮਾਦਿਕਞ੍ਚ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇਵ ਨਾਮ.
ਖਨ੍ਧਕੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਦੇਸਾਪੇਹੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੪੫) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਕ੍ਖਣੇ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਕ੍ਖਣੇਪਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕੇ ਦੇਸਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸੇਸਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਾਨਂ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਨਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨਿ, ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਾਨਿ ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਤਂ ਉਪਾਲਿ ਮਯਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਵਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਏਵਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਖੋ ਮਯਾ ਉਪਾਲਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਚ੍ਚਂ ਵਾ ਗੀਤਂ ਵਾ ਵਾਦਿਤਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ¶ , ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੮੩੪) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਚ੍ਚੇਯ੍ਯ ਵਾ ਗਾਯੇਯ੍ਯ ਵਾ ਵਾਦੇਯ੍ਯ ਵਾ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਜਾਤਂ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ. ਛਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪੇਤਂ ਛਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸਾਰਹਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਨਂ ਸਭਾਗਵਤ੍ਥੁਕਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦ੍ਵਯਂ ਅਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਨਾਨਾਵਤ੍ਥੁਕਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਵਿਨੀਤਵਤ੍ਥੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਅਦਸ੍ਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ, ਅਦਸ੍ਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਦੁਵਿਧਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਦ੍ਦੇਸਭੇਦਤੋ’’ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਮਾਸਤੋ ਪਕਾਸਿਤਂ ਹੋਤਿ.
ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ¶ ਤਾਵ –
‘‘ਕਾਰਕੋ ਇਧ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਅਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵਤੋ;
ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਾ-ਭਾਵਤੋ ਚ ਆਦਿਤੋ ਯੋਪਨੇਨ ਸਹਾ’’ਤਿ. –
ਅਯਂ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੇ ਤੇ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਕਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਸੇਸਾ, ਤੇਸੁ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਕਮ੍ਮਵਤ੍ਥੁਪੁਗ੍ਗਲਪਯੋਗੇ ਅਪੇਕ੍ਖਾਯ ਭਾਵਤੋ ਕਾਰਕੋ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਤੇਸਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਕਾਰਕੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਯੋ ਪਨ ਕਾਰਕੋ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੪੬੨, ੪੭੨, ੪੭੫) ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਾਭਾਵਤੋ ਕਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੋ ਸੇਸਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤਪਣੀਤਭੋਜਨਂ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸਤਤਿਯਚਤਉਤ੍ਥਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯੇਸੁ ਵਿਯ ਮਜ੍ਝੇ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਪਨ…ਪੇ… ਓਭਾਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੪੫੩) ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਾਭਾਵਤੋ ਏਵ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁ ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਿਂਸੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਵਿਯ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਾਭਾਵਤੋ ਏਵ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਤੋਵ ਯੋਪਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹ ¶ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੋਪਿ ਸੋ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਦ੍ਵੇ ਏਕਮਞ੍ਚੇ ਤੁਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਚਿ. ੯੩੩) ਆਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਪਰਪ੍ਪਭਵਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਪਿ ਪਰਪ੍ਪਭਵਾ ‘‘ਦ੍ਵਯਂਦ੍ਵਯਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੯) ਵਚਨਤੋਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਜਾਨਨਤੋ. ਅਨੇਕਿਸ੍ਸਾ ਏਵ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਏਕਿਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਯਮੋ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਏਵਂ ਇਧ ਨਿਯਮੋਤਿ ਅਨਿਯਮਿਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਲਮ੍ਬੀਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠੀਨਂ ਕੁਤੋ ‘‘ਦ੍ਵਯਂਦ੍ਵਯਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੫) ਵਚਨਤੋ ਤੇਸਂ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਛੇਜ੍ਜਂ ਸਿਯਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੮੧) ਚ ਪਰਿਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੋ.
ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਸਮਨੁਭਾਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਙ੍ਘਂ ਏਕਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਨਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਆਦਿਤੋਵ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਏਕੋ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੧੮) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ‘‘ਅਨੁਵਤ੍ਤਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤੋ ਨਿਦਾਨਵਿਰੋਧੋ. ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ ਹਿ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਯਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸਤਿਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਚੀਨਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਵੇਯ੍ਯਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ ¶ …ਪੇ… ਸਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੫੬) ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਵੂਪਸਮੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਂ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਰਣਮੇਵ ਵਾ ਤਤਿਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਤਿ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਮ੍ਮਾਰਹਾ ਕਮ੍ਮਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਕਮ੍ਮਾਰਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ. ਨ ਚ ਤਦਾ ਸਙ੍ਘੋ ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ. ਭਜਾਪਿਯਮਾਨਾ ਤੇ ਕਮ੍ਮਪਤ੍ਤਭਾਵਂ ਭਜਨ੍ਤਿ. ਅਧਿਕਰਣਵੂਪਸਮਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਪਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਸਮਨੁਭਾਸਿਤਬ੍ਬਾ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੧੮) ਵਚਨਤੋ ਤੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਂ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਰਣਮੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਜਾਨਨਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਏਵ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਾਰਹਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਪਾਚੀਨਕਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਵੂਪਸਮਸਿਦ੍ਧਿ ਵਿਯ ਤੇਸਂ ਸਮਨੁਭਾਸਨਕਮ੍ਮੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ¶ ਪਠਮਂ ਅਨੁਮਤਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਾਚਿਤ੍ਵਾਵ ਕਰੀਯਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਕਰਣੇ ਪਨ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਪਰਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਬਹੁਤਰਾਵ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਬਾਹੁਲ੍ਲਨਯੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮਕਂ ਸਕਪਯੋਗੇਨ ਵਾ ਪਰਪਯੋਗੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਪਰਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਪਰਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਕਮਗ੍ਗੇ ਏਵ ਪਵੇਸਨਪਵਿਟ੍ਠਟ੍ਠਿਤਉਦ੍ਧਰਣੇਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਪਟਿਸਾਦਿਯਨਵਸੇਨ ਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਵੇਸਨਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਏਕਂ ਵਾ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘ਸੋ ਚੇ ਪਵੇਸਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਠਿਤਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿਆਦੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੮) ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਚਤੂਸੁਪਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਯੇਵ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ – ਆਪਜ੍ਜਤੁ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ, ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂਭਾਗਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਗਹਟ੍ਠਕਾਲੇ ਮੇਥੁਨਾਦਿਕਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਂ ਏਕਮਨੇਕਂ ਵਾ ਪਟਿਕਰਿਤ੍ਵਾਵ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਗਹਟ੍ਠਕਾਲੇ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋਵਾਤਿ. ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਦੇਸਨਾਹਿ ਪਨ ਅਸੁਜ੍ਝਨਤੋ ‘‘ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਣਨਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਪਦਭਾਜਨੇ (ਪਾਰਾ. ੫੮) ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਯਦਿ ¶ ਏਵਂ ਮਾਤਿਕਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਵਚਨਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਗਣਨਞ੍ਚ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਨਵਸੇਸਵਚਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਸੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਪਵਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ. ਤਮੇਵੇਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੨, ੪੪) ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ ਤੇਨ ਸਰੀਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਭਬ੍ਬਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦਭਾਜਨੇ ਵਚਨਂ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ¶ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਅਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਸਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਸਂਵਾਸਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਅਨੋਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਦਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਓਮਸਵਾਦੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੯) ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਦਭਾਵਤੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ, ਤੇਨ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਂ, ਸਹਸੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਜਨੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਪੇਸੁਞ੍ਞਾਦਿਞ੍ਚ ਜਨੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੩੯).
ਨਿਦਾਨਾ ਮਾਤਿਕਾਭੇਦੋ, ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਤਨ੍ਨਿਯਾਮਕੋ;
ਤਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦੋ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਥਾਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੪੩-੪੪) –
ਅਯਂ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਦਿਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁ (ਪਾਰਾ. ੨੪ ਆਦਯੋ)-ਮਕ੍ਕਟਿਵਤ੍ਥੁ (ਪਾਰਾ. ੪੦ ਆਦਯੋ)-ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਵਤ੍ਥੁ (ਪਾਰਾ. ੪੩) ਚਾਤਿ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਵਤ੍ਥੁ ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਨਿਦਾਨਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ…ਪੇ… ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪) ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਮਾਤਿਕਾਯ ਭੇਦੋ ਜਾਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪) ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਆਵੁਸੋ, ਭਗਵਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਨੋ ਪੁਰਿਸੇ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਕੇ, ਨੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੇ ਚਾ’’ਤਿ ਮਕ੍ਕਟਿਪਾਰਾਜਿਕੋ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਲੇਸੋਕਾਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਮਕ੍ਕਟਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਨਿਦਾਨਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪੀ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਯ ਵਚਨਭੇਦੋ, ਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਏਵ ਮੇਥੁਨਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਤਨ੍ਨਿਯਾਮਕੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਤਿਕਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਨਿਯਾਮਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗੋਤਿ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਹਿ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਤਯੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ, ਤਯੋ ਪਣ੍ਡਕਾ, ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਾ. ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਮਗ੍ਗੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫੬) ਨਯੇਨ ¶ ਸਬ੍ਬਲੇਸੋਕਾਸਂ ਪਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਨਿਯਮੋ ਕਤੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਦਿ ਏਵਂ ਸਾਧਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਤਦਵਚਨੇਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇ ¶ ਠਿਤਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਨਾਹਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਰਣਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਸਿਕ੍ਖਾਪਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਹੋਮੀ’’ਤਿ. ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਯਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਞ੍ਚਾਨਿਟ੍ਠਂ. ਇਦਮਪਰਮਨਿਟ੍ਠਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਸਾਧਾਰਣਾਨੇਵ ਨਾਸਾਧਾਰਣਾਨੀ’’ਤਿ. ਅਪਿਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਂਯੇਵ ਉਪਜ੍ਝਂ ਤਮੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਤਾਨਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੬੯) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦੋਤਿ ਤਤੋ ਵਿਭਙ੍ਗਤੋ ‘‘ਅਕ੍ਖਯਿਤੇ ਸਰੀਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਯਿਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੭੩, ਪਰਿ. ੧੫੭) ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਥਾਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਵਿਭਙ੍ਗਤੋ ਯੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਸਤਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਨਿਦਾਨਾ ਮਾਤਿਕਾਭੇਦੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਸਮਾਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.
ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਾਵ ਪਠਮਬੋਧਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਵਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਦੁਤਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ. ਸੋ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਕ੍ਕਟਿਪਾਰਾਜਿਕੋ ਯਥਾ ਮਾਤੁਗਾਮਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਥਾ ਇਧਾਪੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਆਵੁਸੋ…ਪੇ… ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਨੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੧) ਆਹ. ਤਤਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਲਾਭਗ੍ਗਮਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ‘‘ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੪੩) ਵਚਨਤੋ, ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਹਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਇਮਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਉਪਾਦਾਯ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਕਾਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਪਦਂ. ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਪਦਂ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਵਚਨਂ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਮਕੋ, ਯਾ ਭਗਵਤਾ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਵਿਹਿਤਾ ¶ , ‘‘ਏਤ੍ਥ ਸਹ ਜੀਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯੋ ਚ ਸਾਜੀਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਉਭਯਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਵ ਹੋਤਿ. ਕਦਾ ਪਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ? ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਤਦੁਭਯਂ ¶ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਤਦਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸਹ ਜੀਵਨ੍ਤੀਤਿ ਯਾਵ ਸਿਕ੍ਖਂ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਭਾਵਂ ਵਾ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਾਜੀਵਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਬਹੁਲੋ ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਾਵਸੇਸਂ ਸਾਜੀਵਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ.
ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਲਬ੍ਭਤਿ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸੀਲਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਬਹੁਲੋ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨ ਚ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਨਵਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਉਭਯਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਟ੍ਠਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵਚਨਵਿਰੋਧਤੋ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋ. ‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਰਤੋ ਵਚਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ, ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਾਜੀਵੋ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਮੇਵ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਇਤਰਸਿਕ੍ਖਾਦ੍ਵਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਙ੍ਗਾਹਕੋ ਸਾਜੀਵੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿ ਸਾਜੀਵਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ਸਿਕ੍ਖਾਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਵ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ¶ ਏਕਮੇਵਿਦਂ ਅਤ੍ਥਪਦਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦੂਪਗਮਨਨ੍ਤਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਿਕ੍ਖਨਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੋ ਏਵਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ, ਤਾਦਿਸਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਾਜੀਵਸਙ੍ਖਾਤਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.
ਕਿਨ੍ਤੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹੋ ਹੋਤਿ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ¶ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਇਦਮੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵੋਪਿ ਸਾਵਕੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਤਥਾ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਪਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਮਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਕੇਵਲਂ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚਾਤਿ ਸਰੂਪੇਕਦੇਸਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹਣਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਮੇਵ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਵਚਨੇ ਪਰਿਹਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ, ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਏਵ ਗਹਣਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਾ, ਸੀਲਾਧਿਕਾਰਤੋ ਚ ਵਿਨਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸੀਲਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ). ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਮਾਸਤੋ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ.
ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨੇਨ ਪਯੋਜਨਂ, ਨਨੁ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ‘‘ਯੋ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਾਦਿਕੋ ਕੇਵਲੇਨ ਸਮਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨ ¶ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਚ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ. ਯੋ ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ, ਯੋ ਵਾ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇ ਚ ਪਣ੍ਡਕੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਨ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇ ਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤਬ੍ਬਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਮੁਖੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਗ੍ਗਹਣਨਯੇਨ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਕੁਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਯਂ ਨਯੋ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖਂ ਅਲਭਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਪਰਤੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਰੂਪਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਵਙ੍ਗਵਿਚ੍ਛੇਦੇ ਸਤਿਪਿ ਅਮਰਣਂ ਵਿਯ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਂਵਾਸਂ ਵਾ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਨ ਚ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਂ ਜਨੇਤਿ ¶ . ਗਣਪੂਰਕੋ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਵਿਯ. ਨ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ. ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਕ੍ਖੇ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਤਤੋ ਵਿਸੇਸੋ. ਕਿਮਯਂ ਸਹੇਤੁਕੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਹੇਤੁਕੋਤਿ? ਨ ਅਹੇਤੁਕੋ. ਯਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਸਹੇਤੁਕਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ. ਪਣ੍ਡਕਭਾਵਪਕ੍ਖੇਪਿ ਕਿਸ੍ਸ ਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਚੇ? ਪਣ੍ਡਕਭੂਤਤ੍ਤਾ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਵਿਯ.
ਅਪਿਚ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨਂ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ ਅਦਿਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ ਸੁਗਤਚੀਵਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਚੀਵਰਂ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.
‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪੀ’’ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਪਗੇਵ ਪਣ੍ਡਕੇ, ਪੁਰਿਸੇ ਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ ¶ . ਅਯਂ ਤਾਵ ਮਾਤਿਕਾਯ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ.
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਾਨਨ੍ਦਾਦਯੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚ ਕਸ੍ਮਾ ਮਹਾਵਿਭਙ੍ਗੇ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯੇਵ ਆਗਤਾਤਿ? ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗਭਯਾਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ. ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭਬ੍ਬਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਭਗਵਤਾ ਪੁਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਵਾ ਵਿਮਤਿ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.
‘‘ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਵਗ੍ਗਕਮ੍ਮ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੮੭) ਵਚਨਤੋ ਕੁਪ੍ਪਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਕੁਪ੍ਪਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਨ ਠਾਨਾਰਹਂ, ਯੇਨ ਅਪਤ੍ਤੋ ਓਸਾਰਣਂ ਸੁਓਸਾਰਿਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਠਾਨਾਰਹੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਠਾਨਾਰਹੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਇਮਿਨਾ ਅਕੁਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਟ੍ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨੇਤੇਹਿ ਏਕਤੋ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ¶ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਕੇਵਲਂ ਤੇਨ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ, ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਚ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ, ਕੁਪ੍ਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ.
‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਞ੍ਚਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘ਸੋਲ਼ਸਵਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’ਤਿ ਇਦਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਲਿਖੀਯਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਲਕ੍ਖਯੇ. ਓਪਕ੍ਕਮਿਕੇ ਪਣ੍ਡਕਭਾਵੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍ਵਾ ਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੧੦੯) ਲਿਖਿਤਂ.
‘‘ਬਿਨ੍ਦੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਚੇ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਣੇਰਾਰਹਸ੍ਸ ਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਸਾਦਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.
ਰਾਜਭਯਾਦੀਹਿ ¶ ਗਹਿਤਲਿਙ੍ਗਾਨਂ ‘‘ਗਿਹੀ ਮਂ ‘ਸਮਣੋ’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਵਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਚ ਤੇਹਿ ਸਂਵਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਚ ਅਭਾਵਾ ਦੋਸੋ ਨ ਜਾਤੋਤਿ. ‘‘ਯੋ ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਸੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ‘‘ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਰਾਜਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਚੀਵਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵਾਸਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪੁਨ ਸੋ ‘ਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਿਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਦਿਸੁਲਭਤਾਯ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਸੋ ਸਂਵਾਸਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਤਾਵ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਂਵਾਸਂ ਸਾਦਿਯਤਿ ਚੇ, ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਇਤਰਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਏਕੇ.
‘‘ਨਾਭਿਪਰਾਮਾਸਾਦਿਨਾ ਜਾਤੋ ਤਥਾਰੂਪਂ ਪਿਤਰਂ ਘਾਤੇਤਿ ਚੇ, ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਯੋ ਪਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਸੀਲਵਿਨਾਸਂ ਪਾਪੇਤਿ, ਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਵਚਨਤੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਪਨ ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੂਸੇਤ੍ਵਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਿਕਾ, ਮਾਤੁਪਿਤੁਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਿਕਾ, ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਿਕਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਨਾਗਤਂ ਵਿਨਯਧਰਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.
‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨) ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਸਙ੍ਕੇਤੋਵ, ਇਧ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ‘‘ਮੇਥੁਨਸਂਵਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਸਿਕ੍ਖਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਸਾਜੀਵਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਮੇਥੁਨਸਂਵਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਗੁਣਸਮ੍ਮਤਾਯ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਮਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਤਤ੍ਥ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਤ੍ਥਨੀਯਾ ਹਿ ਸਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਂ ¶ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਣਾਯ ਹਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ. ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਪਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਪਦਸ੍ਸ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਵਾ ਪਰਿਵਾਰਕਭਾਵੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨਿਯਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਨ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਾਨੁਕ੍ਕਮਾਭਾਵਤੋ. ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ, ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂਯੇਵਾਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ.
‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਪਵੇਸਨਂ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਸਮ੍ਫੁਸਨਂ. ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਯਾਵ ਮੂਲਂ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਕਤਕਾਲੋ ਵਾਯਾਮਕਾਲੋ. ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਸਮਯੇ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਠਿਤਂ ਨਾਮ. ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਨਾਮ ਨੀਹਰਣਕਾਲੋ. ਵਿਨਯਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਵਾਯਾਮਤੋ ਓਰਮਿਤ੍ਵਾ ਠਾਨਂ ਠਿਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ¶ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਵੇਸਨਪਵਿਟ੍ਠਉਦ੍ਧਰਣਕਾਲੇਸੁਪਿ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਸਾਦਿਯਨਂ ਨਾਮ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਵਾਸਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ.
ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੫੯) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧ ਤਤਿਯਾ ਸਹਯੋਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੀਸਤਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਪਞ੍ਚਮੋ ਵਿਨਯਧਰੋਵ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਚੇ ਵਿਨਯਧਰੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਕੋਪੇਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਪਰਿਵਾਰਾਵਸਾਨੇ ਕਮ੍ਮਵਗ੍ਗੇ (ਪਰਿ. ੪੮੨ ਆਦਯੋ) ਯਂ ਕਮ੍ਮਵਿਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ. ‘‘ਕਥਂ ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਵਾ ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਤੋ ਵਾ ਸੀਮਤੋ ਵਾ ਪਰਿਸਤੋ ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਅਯਂ ‘‘ਪਰਿਸਤੋ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਸਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਵਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੮੭) ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨੇਵ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਯਮੁਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਙ੍ਗਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਸਮੁਟ੍ਠਨਾਦੀਨਂ ਪਰਿਵਾਰਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਧਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਙ੍ਗਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚ ਅਨਙ੍ਗਤ੍ਤੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਤਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਨੂਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਯਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ‘‘ਕਿਰਿਯਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਕਾਯਵਾਚਾ ਸਹ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਕਿਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਨਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਭੂਤਾਰੋਚਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਙ੍ਗਨ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਮ੍ਪਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਬਾਹੁਲ੍ਲਨਯੇਨ ‘‘ਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥੇਵ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵੇਪਿ ‘‘ਸੋ ਚੇ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਪਿ ਕਿਰਿਯਾ ਵਿਨਾ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਹੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਜਤ੍ਤਾ, ਵਿਕਾਰਰੂਪਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਖਾਤਮਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਰੂਪਂ, ਇਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਂ ਵਿਯ ਜਨਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਨਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਇਤਰਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਯ ਸਤਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਤਜ੍ਜਨਕਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇ, ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ¶ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ‘‘ਕਿਂਚਿਤ੍ਤੋ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੩੫) ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਕਾਯਾਦਿਭੇਦਾਪੇਕ੍ਖਮੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ. ਤੇਸੁ ਕਿਰਿਯਾਗ੍ਗਹਣਂ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਭੇਦਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ. ਸਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਾਨਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ. ਤੇਨ ¶ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਂ, ਯਤੋ ਵਾ ਕਿਰਿਯਾ ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਂ ਵਾ ਅਨਙ੍ਗਂ ਵਾ ਹੋਤਿ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਂ, ਇਤਰਂ ਅਨਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਭਾਵਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਾਵਜ੍ਜਤਾਯ ‘‘ਲੋਕਵਜ੍ਜਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਾਵਜ੍ਜਂਯੇਵ ਸਮਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਚਿਤ੍ਤਲੋਕਵਜ੍ਜਗ੍ਗਹਣਂ. ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਲੋਕਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਕਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ.
ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਕਿਰਿਯਲਕ੍ਖਣਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਗ੍ਗਹਣਂ. ਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਅਵੇਦਨਮ੍ਪਿ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਂ ਏਤ੍ਥ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਗ੍ਗਹਣਂ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਹਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ‘‘ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕੇਨਾਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵੇਦਨ’’ਮਿਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸਾਧਕਸੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੪), ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ. ੪੭੦). ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਂ, ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਵਤ੍ਥੁਅਜਾਨਨਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਾਜਾਨਨਂ. ਇਦਮੇਵ ਤੇਸਂ ਨਾਨਾਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੬੧-੬੬ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਲਿਖਿਤਂ.
ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਤਾਵ ਗਣ੍ਠਿਪਦਨਯੋ – ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਤਿ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿਅਚਿਤ੍ਤਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚਿਤ੍ਤਕੇਸੁ ਪਨ ਯਂ ਏਕਨ੍ਤਮਕੁਸਲੇਨੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਉਭਯਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ ਨਾਮ. ਸੁਰਾਪਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ‘‘ਸੁਰਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਪਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਿਵਨੇ ਅਕੁਸਲਮੇਵਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਸ੍ਸਪਿ ¶ ਲੋਕਵਜ੍ਜਤਾਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਇਮਂ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਚ ਵਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਲਿਖਿਤਂ – ‘‘ਇਧ ‘ਸਚਿਤ੍ਤਕ’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘ਅਚਿਤ੍ਤਕ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਚਾਰਣਾ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜਾਨਨੇ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨੇ. ਯਦਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨੇ ਹੋਤਿ ¶ , ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾਨੇਵ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜਾਨਨੇ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਖਿਯੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜਾਨਨਮੇਵ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਵਿਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਚ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿਲੋਕਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਨ ਹਿ ਏਕਂਸਤੋ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਯ ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਨਿਯਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਿਯਮਵਸੇਨ ਏਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਪਨਾਤਿ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਦਿਕਾਰਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਠਿਤਂ ਸਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੮) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ? ‘‘ਸਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਾ ਏਵ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਪਚੁਰਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਕਾਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਿਕਾਯ ਲਬ੍ਭਤਿ ਏਵਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਦੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਦੁਨ੍ਨਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਵਦਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਮੇਵ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਨ ਅਕ੍ਖਰਵਚਨਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਨਾਥੋ ਸਰਣਂ ਅਵੋਚਾ’’ਤਿਆਦਿ.
ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਗਾਮੋ, ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ, ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ, ਗਾਮਸੀਮਾ, ਗਾਮਸੀਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਗਾਮਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਆਰਞ੍ਞਕਸੀਮਾਯ ਏਕਂ ਅਗਾਮਕਂ ਅਰਞ੍ਞਂ, ਸਂਵਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ (ਪਾਚਿ. ੧੮੦ ਆਦਯੋ) ਏਕਂ, ਸਗਾਮਕਂ ਏਕਂ ¶ , ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਯ ਏਕਂ, ਗਣਮ੍ਹਾਓਹੀਯਨਕਸ੍ਸ (ਪਾਚਿ. ੬੯੧) ਏਕਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਅਰਞ੍ਞਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਗਾਮੋ ਨ ਗਾਮਪਰਿਹਾਰਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਲਭਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਗਾਮੋ ਨ ਗਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਹਾਰਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਲਭਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨ ਅਰਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਏਤ੍ਥ ਗਾਮੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚੇ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚੇ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸਤੋ ਅਨ੍ਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੭੮) ਆਗਤੋ. ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਘਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੫੪) ਆਗਤੋ ਅਨਾਸਙ੍ਕਤੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਗੋਚਰਗਾਮੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੫੪). ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਰਘਰਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਖਿਯਾਨਂ ਅਯਮੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਕਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੮੭) ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਮੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿਯਾ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.
ਯੇਸੁ ਪੁਰਾਣਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਂ ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਮਾਦੇਨ ਲਿਖੀਯਤਿ, ਨ ਪਮਾਣਂ. ਯੇਸੁ ਚ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਪਾਚਿ. ੫੧੩) ‘‘ਗਾਮਂ ਪਵਿਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਲਿਖੀਯਤਿ, ਸਾ ਪਮਾਦਲੇਖਾ. ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਾਠੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੫੧੨). ਇਧ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਤਿ…ਪੇ… ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਵਿਕਾਲਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ).
ਯਂ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਧਿਕਾਰੇ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਇਤਰਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇ, ਉਪਚਾਰਂ ਵਾ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਚ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਏਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਅਧਿਕਾਨਿ ¶ , ਕੇਵਲਂ ਲਿਖਿਤਕੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਲਿਖਿਤਾਨਿ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ‘‘ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਚਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਤਰਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪਦਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੯੨) ਹਿ ਪਾਲ਼ਿ ¶ . ਤਥਾ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬੯੨) ਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਸਕਗਾਮਤੋ…ਪੇ… ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਇਤਰਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ ਵਾ ਉਪਚਾਰੇ ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬੯੨) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪਚਾਰੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ‘ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿਯਾ’ਤਿਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ‘ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਿਯਾ’ਤਿ ਵਚਨੇਨਾਪਿ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾਨਂ ਏਵ ਵਸੇਨ ਉਪਚਾਰੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਇਤਰਥਾ ਯਥਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਿਯਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮੇਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਯਂ ਪਨ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਂਯੇਵ ਉਪਚਾਰਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਪਅਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਵਿਸੇਸਮਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਧ ਉਪਚਾਰੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਯਥਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਉਪਚਾਰਂ ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਸੇਸਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ. ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ‘‘ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਾ ‘‘ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਇਤਰਸ੍ਸ…ਪੇ… ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਪਾਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਇਮੇਸੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਵ ਗਾਮੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮਸ੍ਸ ¶ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਗਾਮੋ ਨਾਮ ਏਕਕੁਟਿਕੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਸਤਿਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਤਿਕ੍ਕਮੇ, ਉਪਚਾਰੋਕ੍ਕਮਨੇ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮਤੋ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਤੋ ਵਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸੇਯ੍ਯਤੋ ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਵਾ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ, ਉਪਚਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਗਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.
ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਪਨ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਵ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸੋਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸੋ. ਤੇਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤੇਚੀਵਰਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੪). ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ, ਯੇਨ ਅਯਂ ਗਾਮੋ, ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਚ ਇਧ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਤਥਾਤਿ? ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘ਭਗਵਤਾ ਤਿਚੀਵਰੇਨ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸਮ੍ਮੁਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਚੀਵਰਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੩) ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਘਰਸਞ੍ਞਾ, ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨ ਚ ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਚੀਵਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਵਤ੍ਥਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੭੮) ਚ ‘‘ਸਭਾਯੇ ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਮੂਲੇ ਵਾ, ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ ਵਾ ਨ ਵਿਜਹਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਂ ਵਸਨ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਰਕ੍ਖਤਿ. ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਗਾਮੇ ਚੀਵਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਗਾਮੇਨ ਵਿਪ੍ਪਵਸਨ੍ਤੋ ਚੀਵਰੇਨ ਵਿਪ੍ਪਵਸਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ਗਾਮਸੀਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਗਾਮਸੀਮਾ ਗਾਮੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੫੧੩) ਵਚਨਤੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨ ਗਾਮੋ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਲੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਦਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ . ਉਪਚਾਰੋ ਹਿ ‘‘ਗਾਮੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਨਾਨੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰਂ, ‘‘ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਮਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸੋ’’ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ, ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਾਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਆਰਾਮੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ. ਅਜ੍ਝਾਵਸਥੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਵਸਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਆਵਸਥੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ.
‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਵਿਸੇਸਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਪਠਮੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਗਾਮੋ ਏਵ, ਦੁਤਿਯੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਪਨ ਗਾਮਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧੋ ਉਪਚਾਰੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਉਪਚਾਰੋ ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ.
ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਗਾਮਸੀਮਾਯ ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਭਯਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ. ਤਤ੍ਥ ਗਾਮਸੀਮਾਯ ਗਾਮਭਾਵੋ ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਗਾਮਸੀਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕਟ੍ਠਤਿਣਪੁਪ੍ਫਫਲਾਦਿਅਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਵਨਚਰਕਾਨਂ ਵਲਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਗਾਮਸੀਮੂਪਚਾਰਭਾਵੋ ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ, ‘‘ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੯੪) ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੪੭) ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਭਗਵਾ ਗਾਮਨ੍ਤਵਾਸੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੀਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੭) ਵਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ‘‘ਅਗਾਮਕੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸੀਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨ ਵਿਹਰਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਨਾਵਾਯਂ ਵਾ ਥਲਮਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸੀਮਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ ¶ , ਸਤ੍ਥੇ ਚੀਵਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤੋ ਵਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਨ ਵਿਜਹਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੪੮੯). ਇਦਮੇਵ ਅਰਞ੍ਞਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਆਰਞ੍ਞਕਸੀਮਾਯ ਏਕਂ ਅਗਾਮਕਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੪੧੪) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਸਂਵਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਏਕਂ ਅਗਾਮਕਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ.
ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਨ ਸਘਰਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਤਮਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਗਣਮ੍ਹਾ ਓਹੀਯਨਾਧਿਕਾਰੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬੯੨) ‘‘ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਰਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਰਞ੍ਞਂ. ਤਂ ਪਨੇਤ ਕੇਵਲਂ ਗਾਮਾਭਾਵੇਨ ‘ਅਗਾਮਕ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵਿਞ੍ਝਾਟਵਿਸਦਿਸਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਮ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਿਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੫੪; ਪਾਚਿ. ੫੭੩) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਆਰਞ੍ਞਕਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਬਹਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸਤੋ ਬਹਿ ਸਰੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਰੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਵਿਹਾਰੇ ਕੁਨ੍ਨਦਿਸਮਾਕਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ. ਤਥਾ ‘‘ਗਣਮ੍ਹਾ ਓਹੀਯਨਕਸ੍ਸ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਅਰਞ੍ਞਂਵ. ਇਦਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਮਕਭਾਵੇਨ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰਵਿਜਹਨੇ ¶ ਏਕਮੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਸਂਵਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇ ਏਕੇਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਓਰਂ. ਇਤਰਾਨਿ ਤੀਣਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਓਰਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਂ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਧੇ ਗਾਮੇ ਯੋ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਉਪਯੋਗਂ ਗਤੋ, ਕੇਵਲਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸਤੋ ਅਪਰੋ ਏਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਚੇ ਗਾਮਸ੍ਸ ਏਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਸਮਾਨੋ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਗੇਵ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸਤੋ ਏਕੋ. ਸੋ ਪਨ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸਤ੍ਤਾ ਚ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਂ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਤਿਯਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ ਵਸਨ੍ਤੀ ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ. ਤਾਸਞ੍ਹਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਞ੍ਞਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਤਾਵਦੇਵ ਛਾਯਾ ਮੇਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸਾ ਤਯੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਯੇ, ਅਟ੍ਠ ਚ ਅਕਰਣੀਯਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੦) ਵਚਨਤੋ. ਅਰਞ੍ਞਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਵਿਕਾਲੇਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ (ਪਾਚਿ. ੫੦੮) ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਾਦੀਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਭਾਵਵਚਨਤੋ ਚ ‘‘ਏਕਾ ਗਣਮ੍ਹਾ ਓਹੀਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਦੁਤਿਯਿਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰਂ ਵਾ ਸਵਨੂਪਚਾਰਂ ਵਾ ਵਿਜਹਨ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ (ਪਾਚਿ. ੬੯੨) ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਨਯਏਨ ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਖੀਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨੀਯਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚੀਵਰੇ ਸਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮੋਧਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਗਾਮਕਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.
ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਯ ਏਕਂ ਨਾਮ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਯਾ ਵਸੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੧) ਵਚਨਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਰਞ੍ਞਵਾਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਾਯ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੇ ਸਤਿ ਅਨ੍ਤੋਆਵਾਸੇਪਿ ਦੁਤਿਯਿਕਾਯ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨੂਪਚਾਰਂ ਵਿਜਹਨ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਧਿਕਾਰੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਠਾਨਂ ਠਪਿਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੋਪਿ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ.
ਤਾਸਞ੍ਚ ¶ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਗਾਮਗਾਮੂਪਚਾਰੇਸੁ ਫਰਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਦੁਤਿਯੇਸੁ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾਦੀਸੁ ਤਾਸਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਕਤ੍ਤਾ ਨ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਫਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਗਾਮਗਾਮੂਪਚਾਰਂ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ.
ਏਵਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਗਾਮਭੇਦਂ, ਅਰਞ੍ਞਭੇਦਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਗਾਮੋ ਨ ਗਾਮਪਰਿਹਾਰਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਲਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਭਾਵੇਨ ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਗਾਮੋ ਨ ਗਾਮਪਰਿਹਾਰਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਲਭਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ¶ ਚ ਨਗਰਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਕਾਲੇ ਸੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮੪; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੫੦) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋ ਪਨ ਪਟਿਰਾਜਚੋਰਾਦੀਹਿ ਵਿਲੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਕੇਵਲਂ ਭਯੇਨ ਵਾ ਛਡ੍ਡਿਤੋ ਸਘਰੋਵ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਗਾਮਭੂਤੋ, ਸੋ ‘‘ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੮੩) ਵੁਤ੍ਤਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਜਨੇਤਿ, ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਂ, ਸੇਖਿਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਜਨੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯੋ ਪਨ ਗਾਮੋ ਯਤੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਪੁਨਪਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਏਵ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਸੋ ਪਕਤਿਗਾਮਸਦਿਸੋਵ.
ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਹਾਰਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਲਭਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਏਕੂਪਚਾਰੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਾਨੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੯੪) ਏਤ੍ਥ ਯ੍ਵਾਯਂ ਨਾਨੂਪਚਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੋ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰਨਾਮਕੋ ਗਾਮੋ, ਯੋ ਵਾ ਸਤ੍ਥੋ ਨਾਤਿਰੇਕਚਾਤੁਮਾਸਨਿਵਿਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ ਗਾਮੋ ਨ ਗਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਗਾਮਸੀਮਾਯ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਲਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਅਰਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨ ਅਰਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਆਰਞ੍ਞਕਸੀਮਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ.
‘‘ਗੋਨਿਸਾਦਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋਪਿ ਗਾਮੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਏਕੋ ਗਾਮੋ. ਨੋ ਚੇ, ਉਪਚਾਰੇਨ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਕਾਨਿਚਿ ਤਾਨਿ ਘਰਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਉਪਚਾਰਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੂਰੇ ਦੂਰੇ ਕਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸੇ ਉਪਚਾਰੋਵ ਪਮਾਣਂ. ਅਨ੍ਤਰਘਰਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸੇਖਿਯੇਸੁ, ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਚ ਘਰਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਂ ਪਮਾਣਂ, ਉਪੋਸਥਾਦਿਕਮ੍ਮਾਨਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਂ ਪਮਾਣਂ, ਆਰਞ੍ਞਕਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਘਰਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਨ੍ਤਰਤਾ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨੋ ਪਟਿਭਾਨਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ.
‘‘ਯਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਏਕਂ ਪਦੇਸਂ ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਂਗਾਮੋ ਹੋਤੂ’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇਤਿ, ਸੋਪਿ ਵਿਸੁਂਗਾਮਸੀਮਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ¶ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੭) ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਤੋ ਤਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਏਵ. ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਵਿਹਾਰੋ ਵਾ ਦੇਵਕੁਲਂ ਵਾ ਸਭਾ ਵਾ ਗੇਹਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇਵਲਂ ਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਕਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਗਾਮੋਤਿ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਤਿ. ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਗਾਮੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਠਾਨਂ ਇਤਰਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਉਪਚਾਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਵ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨੋ ਚੇ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਯਥਾਸੁਖਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਚੇ ਆਰਾਮੋ ਵਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸੇਯ੍ਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋਵਾ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇਵ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਅਵਸੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਗਾਮਮੇਵ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ, ਤਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ ਅਸਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰਮੇਵ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਵਸੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੨੯) ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇ ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਗਣਮ੍ਹਾਓਹੀਯਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਯ ਫਰਣਂ ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿਵਿਨਯਵਿਧਿ ਸਮੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਨ ਸਮੇਤਿ.
‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮੂਪਚਾਰਂ ਅਵਸੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਵੁਤ੍ਤੇ ਗਾਮੂਪਚਾਰਤੋ ਪਰੋ ਅਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਭਯਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਗਾਮੂਪਚਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਸਤਿ ਹਿ ਗਾਮੇ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਤਵ ਮਤੇਨ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤੋ. ਕੁਤੋ ਦਾਨਿ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ. ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਪਿ ਚੇ ਅਰਞ੍ਞਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਰੋਵ ਗਾਮੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਾਮਾ ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਪਿ ‘‘ਗਾਮੋ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਂ ਅਵਸੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਜਾਨਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਨੋ ਲਦ੍ਧਿ. ਗਾਮੂਪਚਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਹਿ ਇਧ ਗਾਮੋ ਨਾਮ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਗਾਮਸ੍ਸ ਚ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ¶ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਨ ਪਠਮਗਾਮੂਪਚਾਰਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਹਿ ਬਾਹਿਰਇਨ੍ਦਖੀਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਾਮੂਪਚਾਰਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ. ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਪਾਕਟਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯਗਾਮੂਪਚਾਰੋਵ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਭਾਵੇਨ ਅਪਾਕਟਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਚੇ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸੁਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰਂ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ.
‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਯਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਵ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਕਮੇਵ, ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ, ਨਨੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਠਮਮੇਵ ਇਦਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ, ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋਤਿ ਪਨ ਏਵਂ ਵਚਨਪ੍ਪਯੋਜਨਂ. ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਗਾਮਸ੍ਸ ਯ੍ਵਾਯਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਉਪਚਾਰੋ’’ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਯਮਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਰਣਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਮੇਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਮੇਕੋ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਯੇਵ ਉਪਚਾਰੋ ਵਿਨਯਾਧਿਕਾਰੇ ਸਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਨੁਸਙ੍ਗਪ੍ਪਯੋਜਨਮੇਕੋ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਭਗਵਾ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਭਾਸਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਮੇਕੋ, ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਧਿਕਾਰੇ ਅਯਮੇਵ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਮੇਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਗਾਮਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਸਕਿਚ੍ਚਕੋ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਮੇਕੋਤਿ ਏਵਂ ਭਗਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕੇਕਪਦੁਦ੍ਧਾਰਣੇਨ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਵਸੇ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਤਥਾ ¶ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਏਤ੍ਥਾਪਿ ¶ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ ਗਾਮਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਅਸਤਿ ਗਾਮੂਪਚਾਰਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਮਜ੍ਝੇ ਆਰਾਮੇ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਾਲੇ ਅਯਂ ਨਯੋ ਅਤਿਵਿਯ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਉਭਯਪਰਿਵਜ੍ਜਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਾ ਉਭਯਤ੍ਥ ਉਭਯਂ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮੇਸੁ ਪਨ ਆਚਿਣ੍ਣਕਪ੍ਪਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਘਰਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਖਿਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮੇਸੁ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮੋ ਨ ਗਾਮਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥਪਿ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ ਰੁਹਤੇਵਾ’’ਤਿ ਏਕੇ. ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਗਾਮੂਪਚਾਰਸ੍ਸ ਗਾਮਸਙ੍ਖਾਸਭਾਵਤੋ ਤਾਸਂ ਇਮਾਯ ਦੁਤਿਯਾਯ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੋ ਪਨ ਗਾਮੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸੇਯ੍ਯਾਦਿ ਵਿਯ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ, ਤਥਾਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਚ;
ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਗਾਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧ-ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਾਵਨੇ.
ਗਾਮਗਾਮੂਪਚਾਰਾ ਦ੍ਵੇ, ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਇਧ ਤਾਦਿਨਾ;
ਸੀਮਾ ਸੀਮੂਪਚਾਰਾ ਤੁ, ਅਨੇਕਨ੍ਤਾਤਿ ਨੁਦ੍ਧਟਾ.
ਉਪਚਾਰਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਬ੍ਬਸਾ;
ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤ-ਭੇਦਾ ਚੇ ਚਤੁਰੋ ਸਿਯੁਂ.
ਅਯਞ੍ਹਿ ਉਪਚਾਰਸਦ੍ਦੋ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਗਿਲਾਨੇਨਪਿ ਆਰਾਮੇ ਆਰਾਮੂਪਚਾਰੇ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੨੭੦) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਬਾਹਿਰੇ ਉਪਚਾਰੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਬਾਹਿਰੋ ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਤੋ ਵਾ ਏਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ. ‘‘ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਾਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਆਰਾਮੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ. ਅਜ੍ਝਾਵਸਥੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਵਸਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਆਵਸਥੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੫੦੬) ਪਨ ਉਪਚਾਰਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਉਪਚਾਰੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਉਪਚਾਰੋ ਚ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੋ, ਅਜ੍ਝਾਵਸਥੋ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਨ੍ਤੋ ਏਵ ਆਰਾਮੋ, ਆਵਸਥੋਤਿ ਵਾ. ਤੇਸੁ ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਉਪਚਾਰੇਸੁ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਧਿਕਾਰੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਏਤ੍ਥ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੂਪਚਾਰੋ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਬਾਹਿਰੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਿਤਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸਾ ਗਾਮਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਠਾਨਭੂਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਉਪਚਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਦ੍ਵਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਧ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਾਰਾਜਿਕਵਿਭਙ੍ਗੇਯੇਵ ਪਠਮੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਸੋ ਬਾਹਿਰੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਠਮੇਨ ਚ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਬਾਹਿਰੋ ਉਪਚਾਰੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਬਾਹਿਰਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਉਪਚਾਰੋ ਲੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਉਪਚਾਰਾ ਇਧ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਦੇਸਨਾਲੀਲਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਤਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਰਥਾ –
ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਬੁਦ੍ਧਮਹਾਨੁਭਾਵਂ;
ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਨਯਤ੍ਤਤਞ੍ਚ;
ਯੋ ਵਣ੍ਣਯੇ ਨਂ ਵਿਨਯਂ ਅਵਿਞ੍ਞੂ;
ਸੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਸਾਸਨਨਾਸਹੇਤੁ.
ਪਾਲ਼ਿਂ ਤਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਬੁਧਞ੍ਹਿ;
ਨਾਸੇਤਿ ਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯਞ੍ਚ;
ਅਨਿਚ੍ਛਯਂ ਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਪਰੇਹਿ;
ਗਾਮੋਤਿ ਤੇਯੇਵ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸੋ.
ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਮਹਾਜਨੇਨ;
ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁ;
ਅਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਵਿਮਤਿਂ ਅਕਤ੍ਵਾ;
ਆਚਰਿਯਲੀਲਂ ਪੁਰਤੋ ਕਰੋਤਿ.
ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ, ਗਾਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਪਚਾਰੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਗਾਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਪਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਗਾਮਨ੍ਤਰਅਅਪ੍ਪਵਾਸਸਮ੍ਮੁਤਿਆਦੀਸੁ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਗਾਮੂਪਚਾਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਅਤ੍ਥਤੋ ¶ ਏਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਸਦ੍ਦਂ ਸਙ੍ਖਾਤਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਯਤਿ. ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਅਵਹਾਰਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਪਦਂ. ਠਾਨਾਚਾਵਨਵਸੇਨ ਚ ਖੀਲਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ¶ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਠਾਨਾਚਾਵਨੇ ਯਥਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾਦਿਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍ਵਾਵ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਇਹਾਪੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ.
‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਾਸਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕੇਨਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਆਣਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਂਵਿਧਾਵਹਾਰੋ ਨਾਮ ਏਕੋ ਅਵਹਾਰੋ ਪਰਿਹਾਯਿਤਬ੍ਬੋ.
ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪੇ ਠਾਨਾਚਾਵਨਾਯ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਤਿ. ਓਕਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੋਵ ਪਮਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਾਨਿ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤੇਪਿ ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.
ਉਦ੍ਧਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਉਦ੍ਧਤਮਤ੍ਤੇ ਅਵਹਾਰੋ ਸਕਲਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਵਸੇਨ. ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇਵ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਤਨੇ ਨ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
‘‘ਪਥਬ੍ਯਾਰਾਜਪਦੇਸਰਾਜਾਦਯੋ ਬਹੂ, ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ‘ਰਾਜਾਨੋ’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਏਕਂ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਰਾਜਾਨੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਮੇਵਾਤਿ.
ਪੁਬ੍ਬਪ੍ਪਯੋਗੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਮਨਕਾਲੇ ਮਗ੍ਗਸੋਧਨਾਧਿਕਰਣੇ ਅਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਖੇਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਲਤਾਚ੍ਛੇਦਨਾਦੀਸੁ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇਵ. ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਨ ਕੁਮ੍ਭਿਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤਲਤਾਦਿਚ੍ਛੇਦਨੇ ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ‘‘ਏਕਭਣ੍ਡੇ ਏਵਂ ਭਾਰਿਯਮਿਦਂ, ‘ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਏਕਪਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਏਕਪਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’ਤਿ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਉਭਯੇਸਂ ਪਯੋਗੇਨ ਠਾਨਾਚਾਵਨੇ ਕਤੇ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਵਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ ¶ , ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਵਿਨਯਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਲਿਖਿਤਂ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਲਿਖਿਤੋ.
ਕਾਯਵਾਚਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਸ੍ਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਯਾ;
ਤਤ੍ਰ ਵਾਚਙ੍ਗਂ ਚਿਤ੍ਤਂਵ, ਕਮ੍ਮਂ ਨਸ੍ਸਾ ਵਿਧੀਯਤਿ.
ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਾਦਿਕਂ ¶ ਯਞ੍ਚੇ, ਯਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਤਯਂ ਭਵੇ;
ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਮੇਕਂਵ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੧੩੧ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ);
ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਯਥਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਜਾਨਨਮੇਵ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ, ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ, ਏਵਮਿਧ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚੇਤੇਤ੍ਵਾ ਏਕਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਭਾਵਾ ‘‘ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸੁਖੁਮਅਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਲਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਤ੍ਥ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤੋ ਵਿਯੋਜੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ, ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਸਕ੍ਕਾ. ਕਥਂ? ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਉਪਕ੍ਕਮੇ ਕਤੇ ਲਦ੍ਧੂਪਕ੍ਕਮਂ ਜੀਵਿਤਦਸਕਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਂ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਪਰਿਹੀਨਵੇਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਯਥਾ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ਜਵਨਵਾਰੇ ਜਵਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਂ ਅਪਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਏਵਂ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਯੋਜੇਤਿ.
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਆਵਿਭਾਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਾਣੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਯੋਗੋ, ਕੋ ਸੋ? ਸਰੀਰੇ ਸਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਗਮਨਂ ਪਹਰਣਨ੍ਤਿ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਰਸਰੀਰੇ ਸਤ੍ਥਪਾਤਨਂ. ਦੂਰੇ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਦੂਰੇ ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੁ, ਸਮੀਪੇ ਵਾ. ਹਤ੍ਥਤੋ ¶ ਮੁਤ੍ਤੇਨ ਪਹਾਰੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪ੍ਪਯੋਗੇ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਰਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਜਨਸਮੂਹੇ ਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਯਸ੍ਸੂਪਰਿ ਸਰੋ ਪਤਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਜੀਵਿਤਮਰਣਂ ਕਾਤੁਂ, ਨ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਜੀਵਿਤਮਰਣਂ. ਆਣਾਪਨਨ੍ਤਿ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਾਧਨਂ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਸਾਵੇਤੁਕਾਮੋ ਨ ਸਾਵੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਣਤ੍ਤਿਨਿਯਾਮਕਾਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਕਪ੍ਪਯੋਗਸਾਧਿਕਾ. ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤੇਸੁ ਏਵ ਆਣਤ੍ਤਿਪਯੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ.
ਰੂਪੂਪਹਾਰੋਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ –
‘‘ਮਮਾਲਾਭੇਨ ਏਸਿਤ੍ਥੀ, ਮਰਤੂ’’ਤਿ ਸਮੀਪਗੋ;
ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਸਚੇ ਯਾਤਿ, ਹੋਤਿ ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਮਾਰਕੋ.
ਭਿਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯ ਸਚੇ ਯਾਤਿ, ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਮਾਰਕੋ;
ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਹਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ, ਮਰਣੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ.
ਵਿਯੋਗੇਨ ਚ ਮੇ ਜਾਯਾ, ਜਨਨੀ ਚ ਨ ਜੀਵਤਿ;
ਇਤਿ ਜਾਨਂ ਵਿਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਤਦਤ੍ਥਿਕੋ ਹੋਤਿ ਮਾਰਕੋ.
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਯਾਤਿ ਜਾਨਂ ਨ ਮਾਰਕੋ;
ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਹਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ, ਮਰਣੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ.
ਹਾਰਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭੇਦਤੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਏਕਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤ੍ਥਞ੍ਚ ਤਂ ਹਾਰਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇਨ ਥਾਵਰਪ੍ਪਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਦੀਸੁ ਪਯੋਗੇਸੁ. ‘‘ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮਨੋ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾਪਿ ਇਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਆਗਤਂ ਇਤਿਸਦ੍ਦਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਮਰਣਸਞ੍ਞੀ ਮਰਣਚੇਤਨੋ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਰਣਂਯੇਵ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਛਪ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ. ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪ੍ਪਯੋਗੇਸੁ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਸਤ੍ਤਮਾਯ ਸਹ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਆਣਤ੍ਤਿਕੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਹਿਪਿ ਚੇਤਨਾਹਿ ਸਹ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਕ੍ਖਰਭਾਵਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਵਸਾਨਕ੍ਖਰਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਯ ਸਤ੍ਤਮਚੇਤਨਾਯ ਸਹਜਾਤਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.
ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਇਧੇਵ ਸਙ੍ਗਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਜਾਨਾਮਿ, ਇਤਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਦੇ ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ, ‘‘ਇਤਿ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ ¶ . ਕੇਵਲਂ ‘‘ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਚਨਤੋ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ. ‘‘ਅਤੀਤਕਾਲੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਦਤਿ, ‘‘ਯੋ ਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਤਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਰਿ. ੧੬੫) ਵਿਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਪਿ ‘‘ਇਤਿ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੯੫, ੧੯੭) ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਮਾਤੁਘਾਤਕਪਿਤੁਘਾਤਕਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕਾ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ, ਲਮ੍ਬੀਆਦਯੋ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਏਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕੁਤੋ ਚਤੁਵੀਸਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਜਾਨਨਤੋ. ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਯੋ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਧਾਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਲਮ੍ਬੀਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨ ਲਭਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਉਪੋਸਥਾਦਿਭੇਦਂ ਸਂਵਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਉਪੋਸਥਪ੍ਪਵਾਰਣਾਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਂਵਾਸੋ ਨਾਮ ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੫, ੯੨, ੧੭੨, ੧੯੮) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਿਵਿਧੇਨਾਪਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਰਿਸਾਯ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੧੫੪) ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਪ੍ਪਵਾਰਣਾਸੁ ਏਵ ਆਗਤਂ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਏਵਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸੇਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਆਚਰਿਯਾਪਿ ‘‘ਸੇਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਂ ਅਮੂਲਕੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ¶ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਯਥਾ ਪੁਰੇ ਤਥਾ ਪਚ੍ਛਾਤਿ ‘ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਅਭਬ੍ਬਤਾਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.
ਇਦਾਨਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ – ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਵਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਸਂਵਾਸੋ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ. ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਨਾਮ. ਨ ਹਿ ਅਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਸੋ ¶ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਆਗਤੋ ਕਿਂ ਅਸਂਵਾਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਤੇਨ ਸਰੀਰਬਨ੍ਧਨੇਨਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੯) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ…ਪੇ… ਅਸਂਵਾਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੇਨ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਸੋ ਏਵ ਅਭਬ੍ਬੋ. ਨਾਯਂ ਅਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੬) ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਯਥਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਸਾਵਿਤਾਯਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਰੁਹਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਿਸੇਸੋ – ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬੋ ਏਵਂ ਚੇ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਸਾਵੇਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਏਵ ਚੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਰੁਹਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਨੋ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ.
ਗਹਟ੍ਠੋ ਵਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਵਾ ਪਣ੍ਡਕੋ ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਸਾਵੇਤਿ, ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੭) ਹਿ ਵਚਨਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਨ, ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਿਤੇਨ ਵਾ ਏਕੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਸਙ੍ਘੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਗਹਟ੍ਠਤਿਤ੍ਥਿਯਪਣ੍ਡਕਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ. ਅਯਮੇਵ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.
ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ, ਅਯਂ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੧੪-੧੧੫ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਏਵ ਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਵ ¶ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਾਦਿਸਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਓਮਸਨੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ, ਤੇਨੇਵ ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਂ ਨ ਜਨੇਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਅਸਂਵਾਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣਪੂਰਕੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਏਕਕਮ੍ਮਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਹਿ ਸਂਵਾਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾਪਿ ਸਂਵਾਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਜਨੇਤੀਤਿ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਨੋ ਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਸਂਵਾਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ, ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਨ ਜਨੇਤਿ. ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋਪਿ ਏਕੇਚ੍ਚੋ ‘‘ਯੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਗਹਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਉਭੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਦੂਸਕੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੬) ਵਚਨਤੋ, ‘‘ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਨਾਸੇਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੮੪) ਵਚਨਤੋ ਚ ਯੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਵਿਜ੍ਜਕੇਨ ਅਨੁਵਿਜ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਪਰਾਜਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਵ, ਨ ਓਮਸਵਾਦਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ¶ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਚ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਾ ਹਿ ਯਾਵ ਨ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਕਾਸਾਵੇਸੁ ਸਉਸ੍ਸਾਹਾਵ ਸਮਾਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤੀਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਵ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨਾਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਦਾ ਪਨ ਸਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਹੋਤੀਤਿ? ਯਦਾ ਸਾ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਯਦੇਵ ਸਾ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ, ਤਦੇਵ ਸਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੪). ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਨ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮਾ ਕਾਸਾਵੇਸੁ ਅਨਾਲਯਾ ਕਾਸਾਵਂ ਵਾ ਅਪਨੇਤਿ, ਨਗ੍ਗਾ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦਿਨਾ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਾਸਾਵਂਯੇਵ ¶ ਵਾ ਗਿਹਿਨਿਵਾਸਨਾਕਾਰੇਨ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਓਦਾਤਂ ਵਾ ਵਤ੍ਥਂ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਲਿਙ੍ਗੇਨੇਵ ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਕੇਸਲੁਞ੍ਚਨਾਦਿਵਤਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਲਿਙ੍ਗਂ ਵਾ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਤਦਾ ਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਸਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤਾਵ ਤਿਤ੍ਥਿਯਵਤਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਸਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ. ਸੇਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮੇਵ ਲਭਤਿ, ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਕਾਵਾਸਾ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਸਾ ਆਗਤਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੪) ਵਚਨਤੋ ਯਾ ਪਠਮਂ ਵਿਬ੍ਭਮਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਸਾ ਆਗਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸਙ੍ਗੀਤਿਆਚਰਿਯੇਹਿ ਪਨ ‘‘ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੩੩) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪੁਨ ਸਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗਵਤਾ. ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਵ. ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੀਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਏਵ. ਇਮਂ ਨਯਂ ਚਤੂਸੁਪਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਰਹਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ.
ਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਕਣ੍ਡਂ
੧. ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ¶ ¶ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾਤਿ ਸ੍ਵਾਯਂ ਦੁਬ੍ਬਲਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ, ਸੁਪਿਨੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਦੁਬ੍ਬਲਂ. ਪਵਤ੍ਤੇ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਵਿਸਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾਵ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਚੇਤਨਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਪਿਨੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਦੁਬ੍ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਨੇਕਨ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਵਾ ਅਦੁਬ੍ਬਲਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਬ੍ਬਲਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਹਦਯਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੨੩੬-੨੩੭) ਆਚਰਿਯੋ. ਅਵਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਭਾਵਨਾਪਭਵਾਯ ਅਤਿਰੇਕਬਲਵਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਭਾਵਨਾਬਲਸਮਪ੍ਪਿਤਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਅਤਿਭਾਰਮ੍ਪਿ ਕਰਜਕਾਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮ੍ਪਿ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਅਨਪ੍ਪਿਤਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਂ ਕਰਜਕਾਯਂ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਨਸਮਤ੍ਥਂ ਕਰੋਤਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਂ ਅਨੁਮਾਨਕਰਣਂ? ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਆਨੁਭਾਵੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਠਪਨਲਙ੍ਘਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਪਕਤਿਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਂ ਵਿਯ ਅਸਂਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਨਿਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ ਚ ਵਤ੍ਥਿਸੀਸਂ, ਕਟਿ, ਕਾਯੋਤਿ ਤਿਧਾ ਸੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਪਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਸਪ੍ਪਵਿਸਂ ਵਿਯ ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਵਿਸੇ ਠਾਨਨਿਯਮੋ, ਕੋਧਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਨ ਠਾਨਨਿਯਮੋ, ਰਾਗਵਸੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ.
‘‘ਦਕਸੋਤਂ ਅਨੋਤਿਣ੍ਣੇਪੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਓਤਿਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਠਾਨਤੋ ਪਨ ਚੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਕਂ ਠਾਨਾ ਚਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਸੇਨ ਦਕਸੋਤੋਰੋਹਣਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾਪਿ ਅਧਿਵਾਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ¶ ਅਧਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਦਕਸੋਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ‘‘ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਾਨਾ ਚੁਤਞ੍ਹਿ ਅਵਸ੍ਸਂ ¶ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਕੋ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਭਾਵਤੋ ਕਾਰਕੋ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਪੇਕ੍ਖਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਕਥਂ? ਕਣ੍ਡੁਵਨਾਦਿਅਧਿਪ੍ਪਾਯਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ਚੇਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਡੁਵਨਾਦਿਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇਥੁਨਰਾਗਵਸੇਨ ਊਰੁਆਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਸੁ, ਵਣਾਦੀਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਚ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਯਾ ਸਤਿਪਿ ਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਮੋਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੬੩) ਵਚਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਧ ਕਾਰਕੋ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਕਾਰਕੇ ‘‘ਚੇਤੇਤਿ ਨ ਉਪਕ੍ਕਮਤਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੬੨) ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਵਿਰੋਧੋ. ਤਥਾ ‘‘ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾਯ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਭੁਮ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਪਿ ਸੋ ਏਵ ਵਿਰੋਧੋ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥਨਿਯਮਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਵਚਨਕ੍ਕਮਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਾਭਾਵਤੋ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥਨਿਯਮੋ ਨ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਕਤੇ ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ, ਉਪਕ੍ਕਮੇ ਅਸਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਦ੍ਵੇ ਆਪਤ੍ਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪੇ ਰਾਗੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਰੋਗ੍ਯਤ੍ਥਾਯ ਨੀਲਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪੇ ਏਵ ਰਾਗੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਪੀਤਕਾਦੀਨਂ ਮੋਚਨਵਸੇਨ ਨਵਾਤਿ ਦਸ. ਏਵਂ ‘‘ਸੁਖਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਰਾਗੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਵਸੇਨ ਸਤਂ. ਏਵਮੇਵਂ ਵਚ੍ਚਪ੍ਪਸ੍ਸਾਵਵਾਤਉਚ੍ਚਾਲਿਙ੍ਗਪਾਣਕਦਟ੍ਠੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਸੁ ਚ ਸਤਂ ਸਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਞ੍ਚਸਤਂ. ਯਥਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪੇ ਪਞ੍ਚਸਤਂ, ਏਵਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰੂਪੇ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰੂਪੇ ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਵਾ ਕਟਿਂ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.
ਸੁਕ੍ਕਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਓਤਿਣ੍ਣੋ’’ਤਿ ¶ ¶ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ…ਪੇ… ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਵਾਯਾਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪਦਂ ਸਂਯੋਗਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਸੋ ਚ ਸਂਯੋਗੋ ਸਮਾਗਮੋ. ਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ? ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਪਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਦਿਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਵਾਯਮਤੋ ਫਸ੍ਸਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਵਾਯਮਿਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਹਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਤਿਵਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਯਕ੍ਖਾਦਿਨਾ ਸਤ੍ਤੋ ਵਿਯ. ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਵਾ ਏਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਵਿਪਰਿਣਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੂਪਾਦਿਂ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਰਾਗਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋਪਿ ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਵਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਤਮੇਵ ਰਾਗਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ. ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪਂ ਵਾ ਆਗਤੇਨ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਉਪਗਤੇਨ ਵਾ. ਏਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਸਾਰਤ੍ਤਤਾ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਵਿਰਤ੍ਤਤਾ ਵਾ, ਸਾ ਇਧ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ.
ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਂ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੋ ਕਾਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਨ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨੋ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਵਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰਾਦਿ. ਵੇਣਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੋ ਅਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨੋ ਕੇਸਲੋਮਨਖਗ੍ਗਦਨ੍ਤਗ੍ਗਾਦਿਕੋ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਲੋਮੇਨ ਲੋਮਂ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਵਾ…ਪੇ… ਪਰਾਮਸਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸੇਸਲੋਮਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਦਤ੍ਥਜਾਨਨਤੋ. ਫੁਟ੍ਠਭਾਵਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ. ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਇਧ ਫਸ੍ਸਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਨ ਚ ਮੇ ਲੋਮਘਟ੍ਟਨੇਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ‘ਨ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ ਅਨਾਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਵੇਣੀ ਨਾਮ ਕਹਾਪਣਮਾਲਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ‘ਵੇਣਿਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਕਹਾਪਣਮਾਲਾਦਿਂ ਏਵ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਲੋਮਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.
ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਕਦਾ ¶ ¶ ਤੇ ਮਾਤਾ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਯਾਚਨਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਯ ਸਿਖਾਪਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਮੇਥੁਨੁਪਸਂਹਿਤੇਯੇਵ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਸੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਪਨ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਤ੍ਥੁਨਾ ਮਿਸ੍ਸਵਚਨਂ, ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਚ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਇਤਰਂ ਪਾਕਟਂ. ਯਦਿ ਤਮ੍ਪਿ ਜਨੇਤਿ, ਕਥਂ ‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸੀ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਜਨੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਧਿਵਚਨਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮੇਥੁਨੁਪਸਂਹਿਤਾਹਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੪੮) ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਮੇਥੁਨੁਪਸਂਹਿਤਾਹਿ ਓਭਾਸਨੇ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਇਤਰੇਹਿ ਓਭਾਸਨੇ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਏਕੇ, ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਸਿਖਰਣੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਘਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਿਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਰਾਗਵਸੇਨ ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਪਟਿਘਵਸੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਗਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਕ੍ਕੋਸੋ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.
ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯਾਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਾਯ. ਪਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ ਵਣ੍ਣਭਣਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ‘‘ਯੋ ਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਦਾਨਂ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ‘‘ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਯਾ ਮਾਦਿਸਂ ਸੀਲਵਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਸਬ੍ਭਾਵਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵਾਤਿ ਏਕੇ, ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਦ੍ਵਯੇ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ ਵਿਯ ਯਕ੍ਖਿਪੇਤੀਸੁਪਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਤ੍ਤਕਆਮਵਚਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੨੯੫) ਲਿਖਿਤਂ. ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਪਨ ਪਣ੍ਡਕਗਤਿਕੋਵ.
ਅਤ੍ਤਕਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਲਂਵਚਨੀਯਾਤਿ ¶ ¶ ਨ ਵਚਨੀਯਾ, ਨਿਵਾਰਣੇ ਅਲਂ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਅਲਂਵਚਨੀਯਾ ਨਾਲਂਵਚਨੀਯਾ. ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਵੀਮਂਸਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੦੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਵੀਮਂਸਨਪਯੋਗਾ ਏਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ, ਨ ਯਕ੍ਖੀ ਨ ਪੇਤੀ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ. ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਯਕ੍ਖੋ ਨ ਪੇਤੋ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੮੫) ਇਤ੍ਥਿਵਵਤ੍ਥਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਏਵਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਮੇਥੁਨਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਇਤ੍ਥਿਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨ ਪੁਰਿਸਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਯੇਸੁ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਤਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ). ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ਚ ਪਣ੍ਡਕਯਕ੍ਖਿਪੇਤਿਯੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਕਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ, ਪਣ੍ਡਕਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਕੋਵ ਹੋਤਿ. ਸੇਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸਅਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਕਾਵ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਦਸ੍ਸਨਸਭਾਵਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਕੁਟਿਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤੇ. ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਯਦਤ੍ਥਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠੋ, ਤਂ ਕਥੇਤੁਂ ਲਭਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਵਤ੍ਤੇਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਤੋ ‘‘ਉਪਕਰਣਂ, ਮੂਲਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਯਾਚਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਵਟ੍ਟਤਿ ਸੇਨਾਸਨੇ ਓਭਾਸਪਰਿਕਥਾਦੀਨਂ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਤਿਹਤ੍ਥਾ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਡ੍ਢਕਿਹਤ੍ਥੇਨ ਤਿਹਤ੍ਥਾ. ‘‘ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤੋ ਮਞ੍ਚੋਤਿ ਪਕਤਿਵਿਦਤ੍ਥਿਯਾ ਨਵਵਿਦਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਮਞ੍ਚੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਇਤੋ ਚ ਨ ਸਞ੍ਚਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਹਤ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਕੁਟਿਯਾ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਵਲਿਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੋ…ਪੇ… ‘ਛਦਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮਿਦਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਭਿਤ੍ਤਿਂ ¶ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਅਵਲਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਭਯਂ ਵਾ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਘਟਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਿਨਾਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਲੇਪੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਥਮ੍ਭਤੁਲਾਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਾਦਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਮ੍ਪਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਵਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵਾ ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਵਾ ਏਕਤੋ ਵਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤਿ ਏਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਇਦਂ ¶ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਂ ਵਿਯ ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖਂ. ਨ ਹਿ ਵਗ੍ਗੁਮੁਦਾਤੀਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਸਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਮੁਸਾਵਾਦਲਕ੍ਖਣਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭਾਸਿਂਸੁ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ਤੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਂਸੁ. ਨ ਚ ਤਾਵਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕੇਨ ਪਨ ਲੇਸੇਨ ਭਗਵਾ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਦਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ. ਨ ਹਿ ਨਿਦਾਨੇ ‘‘ਅਦੇਸਿਤਵਤ੍ਥੁਕਾਯੋ ਸਾਰਮ੍ਭਾਯੋ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਿਕਾਯੋ’’ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਮਾਣਮਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵ ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਮ੍ਭੇ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ‘‘ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਤਂਨਿਯਮਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਨ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਤਥਾ ਮਹਲ੍ਲਕੇ.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਏਵਮੇਤਂ. ਕਿਂ ਨੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਨੇਤਬ੍ਬਾ ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਯ, ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵਤ੍ਥੁ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਕੀਦਿਸਂ? ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿ. ਇਤਰਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਾਰਮ੍ਭੇ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨੇ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਨੁਪ੍ਪਸਙ੍ਗਵਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਅਪਰਿਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿ ਬਹੁਵਿਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਵਿਧਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਥੁ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ ਅਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਪਰਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਨੇਤਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਮਤ੍ਥਿਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਤਿ ਚੇ? ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਪਰਿਵਜ੍ਜਨੁਪਾਯਤ੍ਤਾ. ਵਤ੍ਥੁਅਦੇਸਨਾ ਹਿ ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਭੂਤਾ. ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਅਕਤਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਗਿਹਿਪੀਲ਼ਾਜਨਨਂ, ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਪਰਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭੂਤੋ ਚ ਸਾਰਮ੍ਭਭਾਵੋਤਿ ਏਤੇ ਵਤ੍ਥੁਦੇਸਨਾਪਦੇਸੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ਗਿਹੀਨਂ ਵਾ ਪੀਲ਼ਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਸਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਕੁਟਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਵਤ੍ਥੂਨਂ, ਮਾਤਿਕਾਯ ਪਕਾਸਨਾ;
ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਹੇਤੂਨਂ, ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਪਕਾਸਿਤਾ.
‘‘ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਦੇਸਨੁਪਾਯੇਨ, ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਯੋ;
ਵਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਸ੍ਮਾ, ਸਾਰਮ੍ਭਾਦਿ ਜਹਾਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.
ਕੁਟਿਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਵਿਹਾਰਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤਤੋ ¶ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਅਕਿਰਿਯਮੇਵੇਤਂ. ਤਂ ਦੇਸਨਾਅਕਰਣਵਸੇਨ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਾ ਅਨਭਿਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਚੇਤਿਯਰੁਕ੍ਖਂ ਛੇਦਾਪੇਸੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੩੬੫) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨਿਦਾਨਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਵਿਹਾਰਕਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਮਮ ਵਨ੍ਦਨਾਦੀਨਿ…ਪੇ… ‘ਘਟਿਤੇਯੇਵ ਸੀਸਂ ਏਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕਂ ਵਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਵਾਰਾਵਸਾਨੇ ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਚਕੇ ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਵਨ੍ਦਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਰਿ. ੪੬੭) ਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪੁਰੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਨ੍ਦਿਯੋ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੬੮) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯੁਪਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਨ ਏਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ – ਅਵਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਚੋਦਨਾਯ ਚੋਦੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਚੋਦਨਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਆਪਜ੍ਜਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਮਮ ਵਨ੍ਦਨਾਦੀਨਿ ਨ ਕਰੋਸੀ’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਕਤੂਪਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਰੁਹਤਿ, ਤਂ, ਪਣ੍ਡਕਾਦਯੋ. ਠਪਨਕ੍ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਪਵਾਰਣਾਠਪਨਂ. ਤਤ੍ਥ ¶ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕੇ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ… ਤੇਵਾਚਿਕਂ ਪਵਾਰੇ’’ਤਿ ਸੁ-ਕਾਰਤੋ ਯਾਵ ਰੇ-ਕਾਰੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਠਪਨੇ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਘਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਵਾਰੇਮਿ…ਪੇ… ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਟੀ’’ਤਿ ਸਂ-ਕਾਰਤੋ ਯਾਵ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮੋ ਟਿ-ਕਾਰੋ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਏਕਪਦੇਪਿ ਠਪੇਨ੍ਤੇਨ ਠਪਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਉਪੋਸਥੇ ਪਨ ਇਮਿਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਰੇ-ਕਾਰੇ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇ.
ਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਞ੍ਞਭਾਗੋ ¶ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸੇਦਂ ਸੋਵਣ੍ਣਮਿਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੁਵਣ੍ਣਵਾ ਅਨੇਨ ਸੁਵਣ੍ਣੋ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਚਤੇ. ਤਂ ਪਟਿਮਾਯ ਸਰੀਰਂ, ਸਿਲਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰਨ੍ਤਿ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਛਗਲਕਸ੍ਸ ‘‘ਦਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮਂ ‘‘ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਥੇਰਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤੁਂ ਥੇਰਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਨ ਥੇਰਂਯੇਵ. ਲਿਸ੍ਸਤਿ ਸਿਲਿਸ੍ਸਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨੇਵਨ ਅਤ੍ਥਤੋ. ਈਸਕਂ ਅਲ੍ਲੀਯਤੀਤਿ ਲੇਸੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਲਿਸਸੇਲਛਕੋਲਅਲ੍ਲੀਭਾਵੇ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਈਸਕਂ ਅਲ੍ਲੀਯਤੀਤਿ ਲੇਸੋ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਦੇਸਲੇਸਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਸਂ ਲੇਸਮਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਦਸ ਲੇਸਾ ਜਾਤਿਲੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੩੯੪) ਪਦਭਾਜਨੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨੇਵ ਆਵਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਨਿਯਮਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾਨਂ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ‘‘ਛਗਲਕਮੇਵੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਗੋਮਹਿਂਸਾਦਿਕਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਾਮਲੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਲੇਸਾਦਿਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਯਮਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਤਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਛਗਲਕਸ੍ਸੇਵ ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਯੇਨ ਸੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਲੇਸੋ ਚ ਨਾਮ ਲੇਸੋਵ, ਨ ਜਾਤਿਆਦਿ, ਯੇਨ ਸੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਏਵਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਧ ਚ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਿਨੋਪੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚ ਅਮੂਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਸਿਕ੍ਖਂ ¶ ਯੋ, ਨੇਵ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ;
ਗਚ੍ਛੇ ਵਿਨਯਵਿਞ੍ਞੂਹਿ, ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਤਂਵ ਸੋ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੪੦੮);
ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੧. ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਦ੍ਧਂ ਕਮ੍ਮਾਰਹਾ…ਪੇ… ਕਰੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਇਮਞ੍ਚ ਇਮਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਵਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਭੇਦਾਨੁਵਤ੍ਤਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੨. ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਦੁਕ੍ਖੇਨ ¶ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਦੁਬ੍ਬਚੋ. ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨ ਸਹਤਿ.
ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਿਗਮਨਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਨਾਮਮਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਛਾਦੇਤਿ, ਛਨ੍ਨਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਭਾਗਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਵੇਰਿਸਭਾਗਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.
ਵਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਗੋਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਂ ਅਸੁਚਿਮੁਚ੍ਚਨਂ. ਗੋਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਂ ਤਾਯਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਤਂ, ਸਜਾਤਿਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਗਂ ਬੁਦ੍ਧਿਂ, ਵਚਨਞ੍ਚ ਤਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਤ੍ਥੁ ਚ ਸਜਾਤਿਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸਜਾਤਿ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾਵਿਸਿਟ੍ਠਭੂਤਾ ਕਿਰਿਯਾ, ਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦਿ. ਨਾਮਞ੍ਚੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਪਨ੍ਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਮਂ.
ਪੁਨ ¶ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ ਧਾਰੇਨ੍ਤੁ’’ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਾ ਅਤਿਰੇਕਾਨਂ ਵਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਰੋਚਨਵਿਧਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਤ੍ਤਭੇਦਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦਞ੍ਚ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਵਕਤਰਂ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਂ ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮੂਲਾਯਪਟਿਕਸ੍ਸਨਾਰਹਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਵਾਦਨਾਦਿਸਾਦਿਯਨੇ, ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਸੀਦਨੇ, ਓਵਦਨੇ, ਕਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਗਰਹਣੇ ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਭੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਵਿਸਯੇਸੁ ਅਨਾਰੋਚਨੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਵਸਨੇ ਚ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਗਮਨੇ ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਨਾਨਾਸਂਵਾਸਕੇਹਿ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਾਭਾਵਤੋ ਤੇਸਂ ਅਨਾਰੋਚਨੇ ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਦ੍ਵੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਨ੍ਤੋ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਵਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤੇਨ ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਆਰੋਚਿਤਂ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਕਾਲੇ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾਵ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ਸਮਾਦਾਨਕਾਲੇਪਿ ਸੋ ਚੇ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾਪਿ ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਤੀਤਦਿਵਸਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਰੁਣੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਹਾਰਸੀਮਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਾਰੋਚਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਤ੍ਤਭੇਦਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ (ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੯੭) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਹਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਵਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕਂ ਵਾ’’ਤਿ.
ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਪਰਿਵਾਸੇ ਪਨ ਸਚੇ ‘‘ਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਅਸੁਦ੍ਧੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਪਰਿਵਸਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਊਨਂ ਵਾ ਅਧਿਕਂ ਵਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਪਰਿਵਸਿਤਬ੍ਬਮੇਵ, ਪਰਿਵਾਸਦਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਪਰਿਵਾਸੋ ਨਾਮ ਉਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਆਰੋਹਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਾਪਿ ਓਰੋਹਤਿ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ.
ਸਮੋਦਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਚੇ ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ, ਮੂਲਾਯ ਪਟਿਕਸ੍ਸਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਪਰਿਵਾਸੇਨੇਵ ਪਰਿਵਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੋ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਬ੍ਭਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾਪਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਯੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਯੋ ਚ ਉਭਯਤ੍ਥ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦਿਵਸਵਸੇਨ ਪਰਿਵਾਸੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਮਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੧੬੬ ਆਦਯੋ) ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸੁਦ੍ਧਿਕਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਕੋ ਛਾਦੇਤਿ, ਏਕੋ ਨ ਛਾਦੇਤਿ. ਯੋ ਛਾਦੇਤਿ, ਸੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਉਭੋਪਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੧੮੧) ਵਚਨਤੋ ਯਂ ਕਞ੍ਚਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਤੇਸੁ ਗਤੇਸੁ ਵਾ ਅਗਤੇਸੁ ਵਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਊਨੇ ਗਣੇ ਚਰਣਂ, ਅਨੁਟ੍ਠਹਨਂ ਏਕਰਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਣੇਨ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਂ, ਸਚੇ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਕ੍ਖਣੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਵਸਤਿ, ਸਚੇ ਸੋ ਪੁਰੇ ਅਰੁਣਮੇਵ ਕੇਨਚਿ ਕਰਣੀਯੇਨ ਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਪਿ ਮਾਨਤ੍ਤੇਪਿ ਏਵਂ ਜਾਤੇ. ‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਗਣਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾਵ ਵਸਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਊਨੇ ਗਣੇ ਚਰਣਦੋਸੋ ਵਾ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ ਵਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੯੭) ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਆਰੋਚਿਤੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਗਤੇਪਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਸ੍ਸ, ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਚ ਪਕਤਤ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਸਨਂ ਉਦਕਪਾਤੇਨ ਵਾਰਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਨੂਪਚਾਰੇਪਿ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਇਦਾਨਿ ਪਾਠਵਿਚਾਰਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਨਵ ਪਠਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਯਾਵਤਤਿਯਕਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਭਾਵਨਿਯਮਵਚਨਂ. ਤੇਨ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਿਯਮਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਕਚ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਤੋਪਿ ¶ ਹੋਤਿ ਅਕਮ੍ਮਤੋਪਿ, ਨ ਏਵਂ ਆਪਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਕ੍ਕਮਭੇਦਾਭਾਵਦੀਪਕਵਚਨਂ. ਯਾਵਤੀਹਂ, ਤਾਵਤੀਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਹਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਰੁਣਵਸੇਨ. ‘‘ਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਜਾਨਨਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਕਾਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਥਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਕਾਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਥਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਵਸਤਾ ਅਕਾਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਲਿਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਵੁਤ੍ਥਪਰਿਵਾਸੇਨਾਤਿ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਰਿਵੁਤ੍ਥਪਰਿਵਾਸੇਨੇਵ ਪਰਿਵਾਸਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਇਤਿਵਾਰੇਨ ਆਦਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਵ ਛਾਰਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਲਿਙ੍ਗੇਨ ਉਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਮਾਨਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਰਿਵਾਸੇ ਵਿਯ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤੋ. ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤੋਵ ਅਬ੍ਭੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਇਤਰੋ, ਨ ਪਰਿਵਾਸੇ ਵਿਯ ਮਾਨਤ੍ਤਾਰਹੇ, ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ ਚਰਨ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਸਤਿ ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਪੁਨ ਭਿਕ੍ਖੁਮਾਨਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤੋਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਬ੍ਭੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.
ਯਤ੍ਥ ਸਿਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸਂ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾਯਮ੍ਪਿ ਵੀਸਤਿਗਣੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਏਕੇਨਪਿ ਚੇ ਊਨੋ ਵੀਸਤਿਗਣੋਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਊਨੋ ਚੇ. ਨ ਹਿ ਵੀਸਤਿਗਣੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਚੇ ਊਨੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਕੇਨਪਿ ਚੇ ਊਨੋ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਚਤੁਵਗ੍ਗਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਦਸਵਗ੍ਗਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਾਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏਕੇਨਪਿ ਊਨੋ, ਨਟ੍ਠੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਵਿਨਯੇ ਅਪ੍ਪਕਤਞ੍ਞੁਨੋ ‘‘ਯਥਾ ਅਤਿਰੇਕਚਤੁਵਗ੍ਗੋਪਿ ਸਙ੍ਘੋ ਚਤੁਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯੇ ਕਮ੍ਮੇ ‘ਚਤੁਵਗ੍ਗੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਦਸਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯੇ ਕਮ੍ਮੇ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਦਸਵਗ੍ਗੋਪਿ ‘ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਦਸਵਗ੍ਗੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਊਨੋਪਿ ਚਤੁਵਗ੍ਗਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਦਸਵਗ੍ਗਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੋਵਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸਂ ਮਞ੍ਞਨਾਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਕੇਨਪਿ ਚੇ ਊਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਵੀਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚੇ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਨਪਿ ਚੇ ਊਨੋ ਅਪ੍ਪਕਤਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਨਪਿ ਚੇਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਾਮੀਚੀਤਿ ਵਚਨਂ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਵਾਸਂ ਦੇਤਿ, ਮੂਲਾਯ ਪਟਿਕਸ੍ਸਤਿ, ਮਾਨਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ, ਅਬ੍ਭੇਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਵਿਭਾਵਕਰਣਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਅਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਸਾਮੀਚਿ ਨਿਯਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਰਾਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਅਨਿਯਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਤਂ ਸਾਮੀਚਿਮਕਰੋਨ੍ਤੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ.
ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਅਨਿਯਤਕਣ੍ਡਂ
੧. ਪਠਮਾਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਨਿਯਤੇ ¶ ¶ ਆਦਿਤੋਵ ਇਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਇਦਂ ਅਨਿਯਤਕਣ੍ਡਂ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਪੁਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਗਰੁਕਲਹੁਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਪਤ੍ਤਿਰੋਪਨਾਰੋਪਨਕ੍ਕਮਲਕ੍ਖਣਦੀਪਨਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਸਾ ਚੇ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘ਅਯ੍ਯੋ ਮਯਾ…ਪੇ… ਸੋ ਚ ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੪੪੬) ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਗਰੁਕਾਯ, ਲਹੁਕਾਯ ਚ ਆਰੋਪਨਕ੍ਕਮਲਕ੍ਖਣਂ, ‘‘ਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਾਰੋਪਨਕ੍ਕਮਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਲਕ੍ਖਣਦੀਪਨਤੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ, ਅਨ੍ਤੇ ਵਾ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਕਥਂ ਨ ਤਾਵ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯੇਸਮਿਦਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਤੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਅਨ੍ਤੇ ਗਰੁਕਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਗਰੁਕਲਹੁਕਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਏਵ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ ਉਭਯਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ. ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਸਾਪਿ ਗਰੁਕਾਤਿ ਕਥਿਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਰਹਸ੍ਸਾਦੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਗਰੁਕਾਨਂ ਏਵ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਠਮਾਨਿਯਤਮੇਵਾਲਂ ਤਾਵਤਾ ਲਕ੍ਖਣਦੀਪਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਕਿਂ ਦੁਤਿਯੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਓਕਾਸਨਿਯਮਪਚ੍ਚਯਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਨਿਵਾਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ. ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਆਸਨੇ ਅਲਂਕਮ੍ਮਨਿਯੇ’’ਤਿ ਓਕਾਸਨਿਯਮਤੋ ਹਿ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇ ਓਕਾਸੇ ਇਦਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਵਿਕਪ੍ਪਿਤਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਹੋਤਿ. ਤਂਨਿਵਾਰਣਤੋ ਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਓਕਾਸਭੇਦਤੋ, ਰਹੋਭੇਦਦੀਪਨਤੋ, ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸ੍ਸਾਦਭੇਦਦੀਪਨਤੋ. ਓਕਾਸਨਿਯਮਭਾਵੇ ਚ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸ੍ਸਾਦਭੇਦੋ ਜਾਤੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਨਾਨਾਤ੍ਤਜਾਨਨਞ੍ਚ ਸਿਯਾ ਤਥਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦਦੀਪਨਤੋ. ਨਾਲਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇਪਿ ਹਿ ਓਕਾਸੇ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇਪਿ ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਯ ਵਾਤਪਾਨਕਵਾਟਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਦੀਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਕੇਸਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋਪਿ ਨਯਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.
ਤਤ੍ਰਿਦਂ ¶ ਮੁਖਮਤ੍ਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ – ਓਕਾਸਭੇਦਤੋਤਿ ਅਲਂਕਮ੍ਮਨਿਯਨਾਲਂਕਮ੍ਮਨਿਯਭੇਦਤੋ. ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਨਾਲਂਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਵਾਤਪਾਨਾਦਿਨਾ ਅਨ੍ਤਰਿਤਤ੍ਤਾ ¶ , ਉਭਯਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਨਾਲਂਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਵਿਜਾਨਤਂ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸਤ੍ਤਾ. ਰਹੋਭੇਦਦੀਪਨਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਹਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਰਹੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਭੇਦਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸ੍ਸਾਦਭੇਦਦੀਪਨਤੋਤਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਤਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਭੇਦਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਧ ਆਗਤਨਯਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਇਦਂ ਕਣ੍ਡਂ ਪਰਿਹੀਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਅਨੇਕਨ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਉਦ੍ਦੇਸਾ ਸਨ੍ਤਿ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਤਾਸਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਿਕ (ਪਾਚਿ. ੬੫੮) -ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕ (ਪਾਚਿ. ੬੭੫) -ਵਸੇਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਵਿਸੇਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ, ‘‘ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਂ ਵਾ ਸਾਦਿਯੇਯ੍ਯ, ਕਾਯਂ ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਉਪਸਂਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੭੫) ਵਚਨਤੋ ਸਾਦਿਯਨਮ੍ਪਿ, ‘‘ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੭੫) ਵਚਨਤੋ ਠਾਨਮ੍ਪਿ, ‘‘ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੭੫) ਵਚਨਤੋ ਗਮਨਮ੍ਪਿ, ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪਵਿਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੭੫) ਵਚਨਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਵੇਸੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰੇ ਅਪ੍ਪਦੀਪੇ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਓਕਾਸੇ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਏਕੇਨੇਕਾ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਵਾ ਸਲ੍ਲਪੇਯ੍ਯ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੮੩੯) ਵਚਨਤੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਵਤ੍ਥੁਕਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਾਸਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨਿਯਤਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ.
‘‘ਦੇਸਨਾਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀਨਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਅਲਜ੍ਜਿਆਦਯੋ ਲਜ੍ਜੀਨਂ ਚੋਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਲਜ੍ਜਿਪਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਪਤਿਰੂਪਾਯਪਿ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਵਚਨੇਨ ਅਕਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇਵ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵੇ ਅਨਿਯਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪੩) ਉਦ੍ਦੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਹੋਤਿ ਵਚਨਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਵਚਨਂ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਰਹੋ ‘ਰਹੋ’ਤਿ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ…ਪੇ… ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਦਹੁਜਾਤਾਪਿ ਦਾਰਿਕਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨਂ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਮੇਵਾਤਿ. ਅਨ੍ਤੋਦ੍ਵਾਦਸਹਤ੍ਥੇਪੀਤਿ ¶ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪਿਹਿਤਕਵਾਟਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਚੇਲਕਵਗ੍ਗੇ ਰਹੋਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਚਿ. ੨੮੮) ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਦੁਤਿਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਪਨ ਸਤਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਕਰੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਲਂਕਮ੍ਮਨਿਯੇਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੪੫) ਵਿਭਙ੍ਗੇ ¶ ਵਚਨਤੋ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸ੍ਸਾਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਿਲੇਸੋ, ਨ ਦੁਤਿਯੇ ਵਿਯ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਸ੍ਸਾਦਕਿਲੇਸੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ.
ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਵਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਯਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਨ ਆਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਟਿਜਾਨਨਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਟਿਜਾਨਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਤੇ ਵਿਨਯਧਰੇਨ ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਚੁਦਿਤਕੇਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਿਨਯਧਰੇਨ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਸੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਅਨੁਰੂਪਮੇਵ. ਏਵਂ ਪਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ – ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਧ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇਪਿ ਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਯੇਨ ਵਾ ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਤੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ਵਾ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ਵਾ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ, ਨ ਵਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ਅਪ੍ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਸੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਦਿਸਾਨੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਪਠਮਾਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ¶ ਵਾਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਵਾਰੋ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਨਨ੍ਧੋ ਅਬਧਿਰੋਤਿ ਅਨਨ੍ਧੋ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਬਧਿਰੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਦਿਸਾਨੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਞ੍ਹਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਭਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮੇਵ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ.
ਯੋ ¶ ਦੇਸਨਂ ਸਬ੍ਬਵਿਦੂਪਮੋਵ;
ਨਾਨਾਨਯਾਕਾਰਵਿਚਿਤ੍ਤਭੇਦਂ;
ਞਾਤੁਂ ਉਪਾਯਾਨ ਮਨੋ ਸਤਿਮਾ;
ਤਂ ਲਾਭਹੇਤੁਂ ਨ ਕਰੋਤਿ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ.
ਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਅਨਿਯਤਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਕਣ੍ਡਂ
੧. ਚੀਵਰਵਗ੍ਗੋ
੧. ਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਕਣ੍ਡੇ ¶ ¶ ਤਿਣ੍ਣਂ ਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ, ਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਞ੍ਚ ਏਕਦੇਸਨਾਯ ਤਥਾਕਿਣ੍ਣਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ –
ਕਥਿਨਂ ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਸਹਜਾ ਸਮਯਦ੍ਵਯਂ;
ਛਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਞ੍ਚ, ਏਕਦੇਸਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.
ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨਾਯ, ਗਣਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨਾਯ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਰਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤਂ ਹੋਤਿ ਕਥਿਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੧੪) ਵਚਨਤੋ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਨੁਮੋਦਨਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਥਿਨਂ ਨਾਮ. ਯਥਾਹ ‘‘ਕਥਿਨਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਮਵਾਯੋ ਨਾਮਂ ਨਾਮਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ. ੪੧੨). ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਿਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਬਹੂਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਾਮਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਕੋ ਪਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਰੋਤਿ? ਤਦੇਕਦੇਸੋਵ ਖੀਰਸ੍ਸ ਧਾਰਾ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਰੋ ਏਕੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਵਚੀਭੇਦੇਨਾ’’ਤਿ. ਸਹਜਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠ ਮਾਤਿਕਾ, ਦ੍ਵੇ ਪਲਿਬੋਧਾ, ਪਞ੍ਚਾਨਿਸਂਸਾਤਿ ਇਮੇ ਪਨ੍ਨਰਸ ਧਮ੍ਮਾ. ਸਮਯਦ੍ਵਯਂ ਨਾਮ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਸਮਯੋ, ਚੀਵਰਸਮਯੋ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਸਮਯੋ ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਮਾਸੋ. ਚੀਵਰਸਮਯੋ ਨਾਮ ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਅਯਂ ਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਾ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸਾ.
ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਮਾਤਿਕਾ ਨਾਮ ਪਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿਕਾਦਯੋ. ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਤ੍ਥਾਰੇਨ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਤਬ੍ਭਾਵਭਾਵਿਤਾਯ ਅਤ੍ਥਾਰੇ ਸਤਿ ਉਦ੍ਧਾਰੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰੇਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ ¶ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰੋ ਸਹੁਬ੍ਭਾਰੋ, ਅਵਸੇਸਾ ਕਥਿਨੁਬ੍ਭਾਰਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਨਾਨਾਨਿਰੋਧਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਨਿਰੋਧਾਤਿ ਅਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਹ ਨਿਰੋਧਾ, ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰਸਹੁਬ੍ਭਾਰਾਨਂ ਉਦ੍ਧਾਰਾਭਾਵੋ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਾ ਨਾਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਉਦ੍ਧਾਰਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਾਰੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਾ. ਸਚੇ ਅਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖੇ ¶ ਤਮ੍ਹਾ ਆਵਾਸਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਠਮਮੇਵ ਮੂਲਾਵਾਸੇ ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵੇਪਿ ਸਤਿ ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰੇ ਪਲਿਬੋਧੋ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਸਤਿਪਿ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤ੍ਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿਕੋ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾਰੇਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰੇ ਸਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਯਾਵ ਚੀਵਰਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਵ ਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿਕੋ. ਯਾਵ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਵ ਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿਕੋ. ਯਾਵ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਵ ਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਨਾਸਨਨ੍ਤਿਕੋ. ਯਾਵ ਨ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਾਵ ਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਵਨਨ੍ਤਿਕੋ. ਯਾਵ ਚੀਵਰਾਸਾ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਾਵ ਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਆਸਾਵਚ੍ਛੇਦਿਕੋ. ਯਾਵ ਸੀਮਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਾਵ ਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸੀਮਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕੋ. ਅਤ੍ਥਾਰੇਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰਸਹੁਬ੍ਭਾਰਾ ਦ੍ਵੇ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ ਏਵ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਬਹਿਸੀਮਾਯਂ. ਪਕ੍ਕਮਨਸਵਨਸੀਮਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾ ਬਹਿਸੀਮਾਯਮੇਵ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ. ਨਿਟ੍ਠਾਨਸਅਆਟ੍ਠਾਨਾਸਾਵਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਞ੍ਚੇਵ ਬਹਿਸੀਮਾਯਞ੍ਚ. ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰੋ ਸਙ੍ਘਾਯਤ੍ਤੋ, ਪਕ੍ਕਮਨਨਿਟ੍ਠਾਨਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਸੀਮਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧੀਨਾ, ਸੇਸਾ ਤਦੁਭਯਵਿਪਰੀਤਾ.
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੀਵਰਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵਮੇਵ ਦੀਪੇਤਿ. ਨ ਆਵਾਸਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵਂ. ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਭਯਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ. ਕਥਂ? ਕਾਮਞ੍ਚੇਤਂ ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰਾਨਂ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ, ਸਙ੍ਘਪੁਗ੍ਗਲਾਧੀਨਾਨਧੀਨਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨ੍ਤੋਬਹਿਉਭਯਸੀਮਾਸੁ ਨਿਯਮਾਨਿਯਮਤੋ ਚ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਨ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਬ੍ਭਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਮੇਤਿ.
ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੁਬ੍ਭਾਰੇਨ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰਪਲਿਬੋਧੋ ਬਹਿਸੀਮਾਗਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਮਾਗਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰੋ ਆਨਿਸਂਸਂ ਲਭਤਿ ਏਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਵਾਸਪਲਿਬੋਧੋ ਨਾਮ ਵਸਤਿ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਆਵਾਸੇ, ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ. ਚੀਵਰਪਲਿਬੋਧੋ ਨਾਮ ਚੀਵਰਂ ਅਕਤਂ ¶ ਵਿਪ੍ਪਕਤਂ, ਚੀਵਰਾਸਾਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇਨ ਅਪਲਿਬੋਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਤ੍ਥਤਕਥਿਨਾਨਂ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯੇ ਨਿਯਮਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਨਿਸਂਸਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਅਸਮਾਦਾਨਚਾਰੋ ਅਨਿਯਮਤੋ. ਤੇਨ ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਿਯਤਾਤਿ ਚੇ? ‘‘ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯੋ ਨਾਮ ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਮਾਸੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੪੯) ਵਚਨਤੋ ਅਨਤ੍ਥਤਕਥਿਨਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਾਸੇ ਯਾਵਦਤ੍ਥਚੀਵਰਂ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਰਾ. ੪੯੭ ਆਦਯੋ) ਅਕਾਲਚੀਵਰਂ ਨਾਮ ਪਿਟ੍ਠਿਸਮਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਭਿਤਬ੍ਬਂ ਚੇ, ਯਾਵ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਚੇ, ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਮਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ. ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀਵਰਸ੍ਸ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਠਮਕਥਿਨੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਤਥਾ ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਪਠਮਕਥਿਨੇ (ਪਾਰਾ. ੪੫੯ ਆਦਯੋ) ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਏਕਾਦਸਮੇ ਦਿਵਸੇ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੬੨ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯੇ, ਤਤਿਯੇ ਚ. ਤੇਨ ਚੀਵਰਕਾਲਤੋ ਪੁਰੇ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚੀਵਰਕਾਲਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਏਕਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਯਦਿ ਲਭੇਯ੍ਯ, ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਰੋਧੋ. ‘‘ਯਾਵ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਚੇ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੪੮) ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਿਕਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਵੁਟ੍ਠਵਸ੍ਸਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਭੂਤਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਏਵ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਏਕਾਦਸਮਾਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੦੦) ਵਚਨਤੋ ਯੋ ਚ ਤਤ੍ਥ ਚੀਵਰੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਸੋ ਚ ਨੇਸਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਅਨਾਮਨ੍ਤਚਾਰਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੨੨ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਦ੍ਵਯਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਲੇਪਿ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਏਤਂ ਅਕਾਲਚੀਵਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੦੦) ਵਚਨਤੋ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਚੀਵਰਂ ਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤਿ.
ਅਪਰਕਤ੍ਤਿਕਾਯਮੇਵ ਵਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਲਭਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਛ ਠਾਨਾਨਿ ਹਿ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ¶ . ਦੁਟ੍ਠਦੋਸਦ੍ਵਯੇ ਅਧਿਕਰਣਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਪਠਮਾਨਿਯਤੇ ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋ, ਤਤਿਯਕਥਿਨੇ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਚੀਵਰਂ, ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ¶ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਦ੍ਵਯੇ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਪਾਰਾਜਿਕਵਚਨਞ੍ਚ, ਤੀਸੁ ਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਮਾਤਿਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਚੀਵਰਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਭਾਜਿਤਬ੍ਬਚੀਵਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ. ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਿਕਚੀਵਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵੁਟ੍ਠਵਸ੍ਸੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਦਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਞਾਤਿਪ੍ਪਵਾਰਿਤਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਵਿਧਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਸਙ੍ਘੇ ਨਿਨ੍ਨਂ, ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਨਿਨ੍ਨਞ੍ਚਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘੇ ਪਰਿਣਤਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਵਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਪਿਟ੍ਠਿਸਮਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵਾ ਯਾਵ ਪਵਾਰਣਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਏਵ ਸਙ੍ਘਿਕਤ੍ਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮ੍ਪਿ ‘‘ਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਕਾਲੇ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਯਾਵ ਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਾਵ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਤਕੋ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ.
‘‘ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰੇ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਞ੍ਞੀ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਕਸ੍ਸੇਵ ਸੋ ਅਪਰਾਧੋ. ਯੇਨ ‘‘ਵਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨ ਵਿਨਯੇ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਯਦਿ ਏਵਂ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਭੂਤਮ੍ਪਿ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਮੇਵ, ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ ਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਂ ਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਸਮਯੇ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਵਿਰੋਧੋ (ਪਾਰਾ. ੬੫੧) ਅਧਿਵਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ‘‘ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਮਾਸੇ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰੇ ਕਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਾਸੇ ਅਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰਦਿਵਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਰੋਧੋ ਅਧਿਵਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ‘‘ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪਿਤਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ. ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਞ੍ਚੇਤਂ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਤਰਂ ਚੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਯਂ ਭਗਵਤੋ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ. ਤਥਾ ਅਤਿਰੇਕਦਸਾਹਾਨਾਗਤਾਯੇਵ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਿਕਤ੍ਥਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਵਿਯ ਦਦਮਾਨਂ ਨ ¶ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਦਸਾਹਾਨਾਗਤਾਯ ਏਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ. ਤਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯਵਿਰੋਧੋ ਚ ਅਧਿਵਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਥਾ ਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਸੋ ਚ ਨਯੋ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨੇਵ ਸੋ ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਛਟ੍ਠਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਤਿਰੇਕਦਸਾਹਾਨਾਗਤਾਯਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਯੋ ਅਧਿਵਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਤਤੋ ਪਠਮਕਥਿਨਵਿਰੋਧੋ. ਦਸਾਹਾਨਾਗਤਾਯ ਏਵ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ¶ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ, ਤਂ ਦ੍ਵੇ ਦਸਾਹੇ ਲਭਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ.
ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖੇਤ੍ਤਚੀਵਰਕਾਲਪ੍ਪਵਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟਂ ਵਿਯ ਤਂ ਪੁਨਪਿ ਦਸਾਹੇ ਲਭਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਕਾਲਪ੍ਪਵੇਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਂ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਚਾਤੁਮਾਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਵਿਰੋਧਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਦਸਾਹਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ. ਅਪਿਚ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ ਅਨ੍ਤੋਵਸ੍ਸੇ ਲਦ੍ਧਾ ਚੇਵ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਚ, ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ, ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਦਹੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ, ਦਸਾਹੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚੀਵਰਕਾਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬੩੦). ਤੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ. ਕਾਲਪ੍ਪਵੇਸੋ ਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਯਾਯੋ ਨ ਜਾਤੋਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੋ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨੇਵ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਹੋਤਿ.
ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਦਸਾਹੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚੀਵਰਕਾਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥਪਿ ਚੀਵਰਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਦਸਾਹੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਅਕਾਲਚੀਵਰਮਿਵ ਚੀਵਰਕਾਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਤਂ. ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ਤਞ੍ਚੇ ਅਨ੍ਤੋਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਸਾਹੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਮੇਵ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਾਲਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਨਾਮ ਸੇਨਾਯ ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਪਵਾਸਂ ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਗਿਲਾਨੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਗਬ੍ਭਿਨੀ ਵਾ ਹੋਤਿ ¶ , ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਾ ਸਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ‘ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਿਕਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਆਰੋਚਿਤਂ, ਏਤਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੪੯). ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਤਂ ਚੀਵਰਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਮ੍ਪੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਦਸਾਹੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚੀਵਰਕਾਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਯਦਿ ਏਵਂ ਤਂ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇਵ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਂ ਚੀਵਰਕਾਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ.
ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਤਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਕਾਮਞ੍ਚੇਦਂ ‘‘ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਨ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਵਿਯ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਦੀਪਨਪਯੋਜਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਵ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚੀਵਰਂ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਛਟ੍ਠਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਚੀਵਰਮ੍ਪਿ ¶ ਏਤਂ ਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬੪੬-੬੪੯). ਤੇਨ ‘‘ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰੇ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸਞ੍ਞੀ ਚੀਵਰਕਾਲਸਮਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੫੦) ਇਮਿਨਾਪਿ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਸ੍ਸਾਪਿ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀਵਰਪਰਿਹਾਰਲਾਭਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ.
ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯੋ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੋ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਪਕਿਣ੍ਣਕਾਯ ਅਧਿਕਥਾ ਪਰਤੋ ਪਾਠਤੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪਕਿਣ੍ਣਕਂ.
ਚੀਵਰਪਲਿਬੋਧੋ, ਆਵਾਸਪਲਿਬੋਧੋ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਪਲਿਬੋਧਾ. ਤੇਸੁ ਏਕਪਲਿਬੋਧੇਪਿ ਸਤਿ ਅਨਾਮਨ੍ਤਚਾਰਾਦਿਆਨਿਸਂਸਂ ਲਭਤਿ, ਤਂ ਇਧ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ‘‘ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਾਰਹਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਬ੍ਬੋ ਕਥਿਨਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤੁਂ – ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਾਰਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਾਤਿਕਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਲਿਬੋਧਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਨਿਸਂਸਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੪੦੯) ਵਚਨਤੋ ਇਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਾਰਹੋ ਨਾਮ. ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਂ ਨਾਮ ਧੋਵਨਵਿਚਾਰਣਚ੍ਛੇਦਨਸਿਬ੍ਬਨਰਜਨਕਪ੍ਪਕਰਣਂ.
‘‘ਚੀਵਰਂ ¶ ਨਾਮ ਖੋਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਪਮਾਣਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਵਿਕਪ੍ਪਿਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਯਂ ਠਪਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਹੋਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੁਹਤੇਵ. ਪੁਰੇ ਪਚ੍ਛਾ ਠਪਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਮਾਣਂ.
ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਸੇਨ ਸੇਤਵਤ੍ਥਨਿਵਾਸਨਂ ਵਾ ਕਾਸਾਵਚਜਨਂ ਵਾ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਨਂ.
ਏਕਾਦਸਮੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਨਾਮ ਅਪਰਕਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਠਮਾਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਾਲਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਇਧ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿ ਕਰਣਵਚਨਂ ਨਿਦਾਨਾਨਪੇਕ੍ਖਂ ਨਿਦਾਨੇ ਕਰਣਾਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ‘‘ਦਸਾਹਪਰਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਚੀਵਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੩੫੮) ਵਚਨਤੋ ਚ ਇਧ ‘‘ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਤਥਾਗਤਾ ਭਾਸਨ੍ਤਿ, ¶ ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਤਿਚੀਵਰਂ ਤਿਚੀਵਰਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਪਰਿਹਾਰਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਮੇਵ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ. ਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਂ ਪਨ ਚਤੁਮਾਸਤੋ ਪਰਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੁਮੇਵ, ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ ਸਤਿ ਯੋ ਤਿਚੀਵਰੇ ਏਕੇਨ ਚੀਵਰੇਨ ਵਿਪ੍ਪਵਸਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਿਚੀਵਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੁਖਤ੍ਥਂ ਵਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਓਕਾਸੋ ਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ. ਏਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਅਪਟਿਸਿਦ੍ਧਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਹੇਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਅਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਪਠਮਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀਵਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਰਜਕੇਹਿ ਧੋਵਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਤਕਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪੬੫) ਵਚਨਤੋ ਅਰਜਿਤੇਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੁਹਤੀਤਿ. ਤੇਨ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਰਜਿਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਬਿਨ੍ਦੁਂ ਦਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋਵ. ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ ਯਥਾ ਪੁਨ ਸੇਤਭਾਵਂ ਵਾ ਤਮ੍ਬਭਾਵਂ ਵਾ ਪਤ੍ਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਵਿਜਹਤਿ, ਨ ਚ ਪਨ ਤਾਦਿਸੋ ¶ ਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਮੇਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸ੍ਵੇ ਕਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਚੀਵਰਂ ਸਚੇ ਅਜ੍ਜੇਵ ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਏਵ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੪੬੨-੪੬੩;) ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਕਥਿਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦਸਾਹਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿ, ਕਥਿਨਤੋ ਪਨ ਪਚ੍ਛਾ ਏਕਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ. ਯਥਾ ਕਿਂ – ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਿਚੀਵਰਂ ਅਤ੍ਥਤਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਉਬ੍ਭਾਰਾ ਆਨਿਸਂਸਂ ਲਭਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਤਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਉਬ੍ਭਾਰਾ ਲਭਤਿ, ਉਦ੍ਧਤੇ ਪਨ ਕਥਿਨੇ ਏਕਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਉਬ੍ਭਤਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਨ ਦਸਾਹਂ ਲਭਤੀਤਿ? ਨ, ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਂ ਧਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਕਥਿਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਪਿ ਏਕਾਦਸੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਆਪਨ੍ਨਂ. ਤਂ ਪਨ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਕਥਿਨਦਿਵਸਾਨਿ ਅਦਿਵਸਾਨੀਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਵਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਾ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਸ੍ਸਿਕੇ ਮਾਸੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸੇ ਏਵ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਹੇਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਣਾਭਾਵਾ. ਏਵਂ ਕਥਿਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀਵਰਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸ ¶ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚੀਵਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ ਆਰਞ੍ਞਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਇਦਾਨਿ –
‘‘ਛਿਨ੍ਨਂ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਸਾਸਙ੍ਕ-ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਂ;
ਅਚੀਵਰਸ੍ਸਾਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਤੋ’’ਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੪੭੯) –
ਇਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ¶ ਚੋਦਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਕੇਚਿ ‘‘ਦਿਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੪੮) ਵਚਨਤੋ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਿਕਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿ ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿਗੁਣਂਯੇਵ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤਲੇਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਭਗਵਤਾ ਹਿ ‘‘ਛਿਨ੍ਨਕਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ, ਛਿਨ੍ਨਕਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ, ਛਿਨ੍ਨਕਂ ਅਨ੍ਤਰਵਾਸਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ. ਤਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਿਚੀਵਰੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਸਬ੍ਬਂ ਛਿਨ੍ਨਕਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ. ਦ੍ਵੇ ਛਿਨ੍ਨਕਾਨਿ ਏਕਂ ਅਛਿਨ੍ਨਕਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਅਛਿਨ੍ਨਕਾਨਿ ਏਕਂ ਛਿਨ੍ਨਕਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨ੍ਵਾਧਿਕਮ੍ਪਿ ਆਰੋਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੬੦) ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਚ੍ਚਿਕਾਪਿ ਸਙ੍ਘਾਟਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਯਾ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਤੋ ਦਿਗੁਣਤਾਤਿ? ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਵਾਧਿਕਮ੍ਪਿ ਆਰੋਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦਾਤੁਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਪਹੋਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਤ੍ਤਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਮੇਵਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੦). ਕਥਿਨਂ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨਕਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਆਵੇਣਿਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ, ‘‘ਛਿਨ੍ਨਕਂ ਦਿਗੁਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.
ਧੁਤਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਤੇਚੀਵਰਿਕਧੁਤਙ੍ਗਾਭਾਵਤੋ ਤਿਚੀਵਰੇਨੇਵ ਤੇਚੀਵਰਿਕੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੇਨੇਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤੂਤਿ ਚੇ? ਨ, ਧੁਤਙ੍ਗਭੇਦੇਨ ਵਿਰੋਧਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਚੀਵਰਸਾਦਿਯਨੇਨ ਹਿ ਧੁਤਙ੍ਗਭੇਦੋ, ਨ ਤਿਚੀਵਰਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇਨ, ਨਾਪਿ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਸਾਦਿਯਨੇਨ, ਨਾਪਿ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਧਾਰਣੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵ ਭਗਵਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਨਵ ਚੀਵਰਾਨਿ ¶ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਿ, ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਸਂ ਚੀਵਰਨਿਯਮਾਭਾਵਾ ਨ ਤਂ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਦਾਨਵਿਧਾਨੇ ਅਵਚਨਤੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.
ਸਾਸਙ੍ਕਸਮ੍ਮਤੋਤਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵਿਸੁਂ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ‘‘ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਚੀਵਰਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਿਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ ਚਤੁਤ੍ਥਮਙ੍ਗਂ, ਇਧ ਛਾਰਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਙ੍ਗਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਚ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਚ ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇਵਿਦਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ¶ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਂ, ਤਂ ਸਪ੍ਪਦੇਸਂ ਮਾਸਪਰਮਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਬਹਿਗਾਮੇਪਿ ਗਾਮਸੀਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਧ ਨ ਤਥਾ. ਇਧ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ, ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਮੇਤਿ ਅਯਂ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨ ਚੀਵਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਚ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਕਾਮਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਥਾਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਮਙ੍ਗਂ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਨ ਵਿਸੇਸਿਤਂ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਦੇਸਨਤੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਨ੍ਨਾਪਤ੍ਤਿਵਿਮੋਕ੍ਖਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਸਂਵਚ੍ਛਰਵਿਪ੍ਪਵੁਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿਵਿਪ੍ਪਵੁਤ੍ਥਮੇਵ, ਪਗੇਵ ਛਾਰਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਵੁਤ੍ਥਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਅਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਹੇਮਨ੍ਤੇ, ਗਿਮ੍ਹੇ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ ਚੇ? ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਪਿ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਚਤੁਤ੍ਥਮਙ੍ਗਂ ਨ ਵਿਸੇਸਿਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੀਵਰਂ ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਮੇਵ, ਨ ਊਨਮਾਸਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ, ਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਤਿ ਏਕੇ. ਤਥਾਪਿ ਸਚੇ ਪਚ੍ਚਾਸਾਚੀਵਰਂ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ. ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਮੂਲਚੀਵਰਂ ਪਨ ‘‘ਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ.
‘‘ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਾਟਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਚੀਵਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਿਂ ਤਿਚੀਵਰਂ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਿਚੀਵਰਮੇਵ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ, ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਵਸੇਨ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰਅਅਛਨ੍ਦਨਧੋਵਾਪਨਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਵਿਰੋਧੋ. ਅਥ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਵਿਰੋਧੋਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਨ ਨਿਯਮਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਚੀਵਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰੇਨ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੭੧) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਤਿਚੀਵਰਮੇਵ, ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰੇਨ ਗਾਮੋ ਪਵਿਸਿਤਬ੍ਬੋ (ਮਹਾਵ. ੩੬੨), ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਪਰਮਂ ਤਤੋ ਚੀਵਰਂ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੨੩-੫੨੪) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਤਥਾ ‘‘ਸਗੁਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬਾ, ਨਿਵਾਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਙ੍ਘਾਟਿ ਦਾਤਬ੍ਬਾ, ਹਨ੍ਦ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ ¶ , ਸਙ੍ਘਾਟਿ, ਦੇਹਿ ਮੇ ਪਟ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਚੀਵਰਂ ਸਙ੍ਘਟਿਤਟ੍ਠੇਨ ‘ਸਙ੍ਘਾਟੀ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੮੯੮). ਤਥਾ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਏਕੇ. ਅਨ੍ਤੋਸਮਯੇ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਚੀਵਰਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕਦਾ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਚੀਵਰਮੇਵਾਤਿ ਏਕੇ.
ਅਚੀਵਰਸ੍ਸਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ¶ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਤਿਚੀਵਰਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇ ਤੇਚੀਵਰਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਤਤ੍ਥੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਅਰੁਣੇ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੯੬) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਤੋਅਰੁਣੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਯਾਵ ਅਞ੍ਞੋ ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਾਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਨ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਤੋ ਯਥਾਰੁਤਂਯੇਵ ਸਤਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਤੋ, ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸੇ ਸਤਿ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਤੋਤਿ.
ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਅਕਾਲਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਿਜਾਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਹਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠਧੁਵਸਨ੍ਨਿਪਾਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਵਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤਭੋਜਨਸਾਲਤੋ ਵਾ ਨਿਬਦ੍ਧਵਸਨਕਆਵਾਸਤੋ ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਵਿਹਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯੋਜਨਸਤਮ੍ਪਿ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਯੋਜਨਸਤਮ੍ਪਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਦੀਸੁ ਠਿਤਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾਸਂ ਵਿਸੁਂ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਨਂ ਇਦਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਯ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਗਾਮੇ ਠਿਤਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਵਚਨਤੋ. ‘‘ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾਯਾ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾਨਮ੍ਪਿ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਠਿਤਾਨਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ‘ਸੀਮਟ੍ਠਕਸਙ੍ਘੋ ਗਣ੍ਹਾਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਏਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਤੇਸਂ ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਯਾਵ ਕਥਿਨਸ੍ਸੁਬ੍ਭਾਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਪਨ ਕਥਿਨੇ ਅਨ੍ਤੋਹੇਮਨ੍ਤੇ ਸਚੇ ਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘ਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਵਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਾ, ਤੇਸਂ ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਵਿਨਯਧਰਾ ¶ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਨਾਗਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਞੂ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੩੭੯) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘‘ਚੀਵਰਮਾਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ¶ ਹੇਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਦਿਵਸੋ, ਤਾਵ ਵਸ੍ਸਾਵਾਸਿਕਂ ਦੇਮਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਥਿਨਂ ਅਤ੍ਥਤਂ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਅਨਤ੍ਥਤਂ ਵਾਤਿ ਯਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਵਚਨਂ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੩੭੯), ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯਦਿ ਅਤ੍ਥਤਂ, ਪੁਰਿਮਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇ. ਯਦਿ ਅਨਤ੍ਥਤਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
‘‘ਯੇਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਯਾਗੁ ਪੀਤਾਤਿ ਯੇਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੇਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਯਾਗੁ ਪੀਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੇਹਿ ਯਾਗੁ ਪੀਤਾ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘ਯੇਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਯਾਗੁ ਪੀਤਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਅਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਵਾ, ਯੇਹਿ ਪੀਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀਵਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਞਾਪੇਤਿ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਅਕਾਲਚੀਵਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਭਾਵਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪਦਭਾਜਨੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਇਦਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਨ੍ਤੁ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਸਚੇ ਪਚ੍ਚਾਸਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਮੇਵ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਮਾਸਮਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ ਇਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਕਾਲਚੀਵਰਂ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇਨ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਨ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੀਣਿਪਿ ਪਦਭਾਜਨੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨੀਤਿ.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਮੇਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸੀਘਂ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇਯੇਵ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਪਹੋਨਕਭਾਵੇ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ‘‘ਸੀਘ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਲਹੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਆਦਿਨਾ ਅਵਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਦਸਾਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤੁ, ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਪਨ ਕਥਿਨੇ ਕਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨਤ੍ਥਤਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੪੯੯-੫੦੦) ਲਿਖਿਤਂ.
ਅਕਾਲਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਪੁਰਾਣਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਸਾਕਿਯਾਨਿਯੋ ਵਿਯ ਸੁਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਾਮ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ¶ (ਪਾਰਾ. ੫੦੫) ਇਮਿਨਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਜਾਨਨਤੋ ¶ . ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਪ੍ਪਸਙ੍ਗਭਯਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਏਕੇਨ ਵਤ੍ਥੁਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਠਮੇਨ. ਅਵੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧੋਵਤੀਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਾ ਧੋਵਤਿ, ਰਜਤਿ ਆਕੋਟੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘‘ਅਵੁਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਵਾਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਧੋਵਨਾਦੀਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਇਧ ਚੀਵਰਂ ਨਾਮ ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨੂਪਗਮੇਵ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨੂਪਗਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਪੁਰਾਣਚੀਵਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਵ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਪੁਰਾਣਚੀਵਰਂ ਨਾਮ ਸਕਿਂ ਨਿਵਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਸਕਿਂ ਪਾਰੁਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੦੫).
ਪੁਰਾਣਚੀਵਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਚੀਵਰਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਉਪਚਾਰੋ ਦ੍ਵਾਦਸਹਤ੍ਥੋ. ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚੇ? ਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚ ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਤੋ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ.
ਚੀਵਰਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਅਞ੍ਞਾਤਕਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਞਾਤਕਪ੍ਪਵਾਰਿਤੇ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਙ੍ਘਵਸੇਨ ਪਵਾਰਿਤੇਸੁ ਪਮਾਣਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪ੍ਪਵਾਰਣਾਯ ਯਂ ਯਂ ਪਵਾਰੇਤਿ, ਤਂ ਤਂਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਅਞ੍ਞਾਤਕਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਕਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰੇਨ ਚਰਤਿ ਕਥਿਨਪਲਿਬੋਧਵਸੇਨ ਵਾ ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਸੇਨ ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ‘‘ਨ ਮਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਂ ਚੀਵਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਵਾਣਿਜ੍ਜਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫੨੨) ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਪਿ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ¶ ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ¶ ਨ ਮਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਬਹੁਂ ਚੀਵਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੨੨) ਵਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਂ ‘‘ਬਹੁਚੀਵਰਵਿਞ੍ਞਾਪਨਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਅਨਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਾਖਾਪਲਾਸਂ ਭਞ੍ਜਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰਾਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਾਯ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਪਮਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਞ੍ਞਾਤਕਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਅਞ੍ਞਾਤਕਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਾਰਿਤਾ. ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ. ੫੨੧) ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਞਾਤਕਪ੍ਪਵਾਰਿਤੇ ਏਵ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਤਿ ਵਚਨਤੋ ਚ ਵਾਰਿਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾਪਿ ‘‘ਬਹੁਂ ਚੀਵਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੨੨) ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਮਾਣਤੋ ਗਹਣਂ ਅਨੁਜਾਨਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਪਮਾਣਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਿਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.
ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਕਪ੍ਪਵਾਰਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਕਤਿਯਾ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਰਣਾ ਪਮਾਣਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਞਾਤਕਾਨਂ ਪਵਾਰਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੨੬) ਵੁਤ੍ਤਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੨੬) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਞਾਤਕਪ੍ਪਵਾਰਿਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਨਿਦਾਨਵਿਰੋਧਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ ਏਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਠਮਉਪਕ੍ਖਟੇ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪ੍ਪਵਾਰਿਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੨੮) ਵਚਨਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਵਾਰਿਤੋਪਿ ਅਪ੍ਪਵਾਰਿਤੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟੇਨ ¶ ¶ ਕਿਂ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨਤ੍ਥਿ ਪਯੋਜਨਂ, ਕੇਵਲਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵਿਯ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕੇਹਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ ਵਿਨਾਪਿ ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਅਨਿਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ, ਅਨਾਰੋਪੇਤੁਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ… ਸਮੂਹਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬; ਚੂਲ਼ਵ. ੪੪੧). ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮਕਾਰਣਂ. ਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਵਚਨਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਪਗੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਂਸਦਿਸਞ੍ਚੇਤਂ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਤਤੋ ਆਹ ‘‘ਕੇਵਲਂ ਤਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਾ ਕਤਾ, ਇਧ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੇਨ ਕੋ ਪਨਞ੍ਞੋ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ? ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪੀਲ਼ਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਯਮਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਚੀਵਰਗਣਨਾਯ ਏਵ ਆਪਤ੍ਤਿਗਣਨਾ, ਪੀਲ਼ਿਤਪੁਗ੍ਗਲਸਙ੍ਖਾਤਵਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯਪੀ’’ਤਿ.
ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਗਣਨਾਯਪਿ, ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨੇਕਤਾ;
ਇਤਿ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਦੁਤਿਯੂਪਕ੍ਖਟਂ ਇਧ.
‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਯ, ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਿਯ ਕਿਨ੍ਤੇਤਂ;
ਏਕਿਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਨੇਕਤਾ, ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਯੋਗਤੋ’’ਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੫੩੨);
ਅਪਿਚੇਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਂਜਾਤਿਕੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਹ ਚ –
‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਬਹੁਤਾਯ ਵਿਮਿਸ੍ਸਤਾਯ;
ਆਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਬਹੁਤਾ ਚ ਵਿਮਿਸ੍ਸਤਾ ਚ;
ਇਚ੍ਚੇਵਮਾਦਿਵਿਧਿਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ¶ ;
ਸਤ੍ਥਾ ਉਪਕ੍ਖਟਮਿਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅਵੋਚਾ’’ਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੫੩੨);
ਤਸ੍ਸਾਯਂ ¶ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਵਿਚਾਰਣਾ – ਪੁਰਾਣਚੀਵਰਂ ਏਕਮੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ, ਬਹੂਹਿ ਵਾ ਧੋਵਾਪੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਗਣਨਾ. ਤਥਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਬਹੂਨਂ ਵਾ ਸਾਧਾਰਣਂ ਏਕਮੇਵ ਚੀਵਰਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਾਰਿਵਤ੍ਤਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਧਾਪਿ ਤਥਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਬਹੂਨਂ ਵਾ ਸਾਧਾਰਣਮੇਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਗਣਨਾ. ਤਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਏਵਰੂਪੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਬਹੁਤਾਯ ਨਯੋ.
ਵਿਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਪਨ ਞਾਤਿਕਾਯ, ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਏਕਂ ਧੋਵਾਪੇਤਿ, ਏਕਤੋ ਨਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਥ ਞਾਤਿਕਾ ਪਠਮਂ ਥੋਕਂ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ, ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾ ਸੁਧੋਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਥ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾ ਪਠਮਂ ਧੋਵਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਞਾਤਿਕਾ ਸੁਧੋਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ. ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ, ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਸਞ੍ਞੀ, ਵੇਮਤਿਕੋ, ਞਾਤਿਕਸਞ੍ਞੀ ਵਾ ਧੋਵਾਪੇਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਗਣਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ, ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਸਨ੍ਤਕਂ ਚੀਵਰਂ ਉਭੋਹਿ ਏਕਤੋ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇਵ. ਅਥ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਏਵ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇਵ. ਅਥ ਞਾਤਿਕਾਯ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਥ ਉਭੋਸੁ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਦਿਸਞ੍ਞੀ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਗਣਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਵਿਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਨਯੋ.
ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕੇ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਗਣਨਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਏਕੋ ਦੇਤਿ, ਏਕੋ ਨ ਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ. ਅਥ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨ ਨਿਸਗ੍ਗਿਯਂ. ਅਥ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ. ਉਭੋ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇਵ. ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨੇਨ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਤਥਾ ਉਪਕ੍ਖਟਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ.
ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯਾਦਿਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਹੋਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਤਾਯ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਵਿਸੇਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ¶ . ਏਵਮੇਵ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਪਿ ਵਚਨੇਨ, ਵਿਸੇਸਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਵਿਸੇਸਪ੍ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ.
ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਰਾਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਠਾਨਂ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਵਿਨਾਸੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਚੋਦਨਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਆਗਮਨਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਚੀਵਰਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ. ਚੋਦਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾਦਿਨਾ ਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘‘ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਵਿਨਾਸੇਤੀ’ਤਿ ਚੋਦਨਾਠਾਨਾਨਿ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੋ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਮਕਾਸਿ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਵਤ੍ਤਭੇਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਆਸਨੇ ਚੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਕਾਯ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਦ੍ਵੇ ਠਾਨਾਨਿ ਭਞ੍ਜਤਿ. ਆਮਿਸਂ ਚੇ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਦ੍ਵੇ ਠਾਨਾਨਿ ਭਞ੍ਜਤਿ. ਧਮ੍ਮਂ ਚੇ ਭਾਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਯ ਏਕਾਯ ਵਾਚਾਯ ਦ੍ਵੇ ਠਾਨਾਨਿ ਭਞ੍ਜਤਿ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਵਿਨਾਸੇਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਤਿ. ‘‘ਏਸੋ ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਏਕੋ, ‘‘ਅਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਚੋਦੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯੋ, ਸਚੇ ਪਨ ਦੂਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਵ ‘‘ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯੋ, ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਆਰੋਚਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋਤਿ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਤਥੇਵ ਦੂਤੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ਮੁਖਵੇਵਟਿਕਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੋ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੋ ਚੇਤਿ ਏਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਤਕਅਪ੍ਪਵਾਰਿਤੇਸੁ ਵਿਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਰਾਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਚੀਵਰਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ.
੨. ਏਲ਼ਕਲੋਮਵਗ੍ਗੋ
੧. ਕੋਸਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ¶ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਉਭਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਕੋਸਿਯਂ ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਉਭੋ ਵਾ ਏਕਤੋ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਚੇ, ‘‘ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਸਯਂ ਕਤਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਉਭੋਹਿ ਚੇ ਕਤਂ, ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਮੇਵ.
ਕੋਸਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਸੁਦ੍ਧਕਾਲ਼ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਯਥਾ ਪਠਮੇ ‘‘ਏਕੇਨਪਿ ਕੋਸਿਯਂਸੁਨਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਕੋਸਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਇਧ ‘‘ਏਕੇਨਪਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਮਿਸ੍ਸਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਿਸ੍ਸਭਾਵੇ ਸਤਿਪਿ ਅਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਰੂਪਕਂ ਚੇ, ‘‘ਸੁਦ੍ਧਕਾਲ਼ਕ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਸੁਦ੍ਧਕਾਲ਼ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਦ੍ਵੇਭਾਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਥਾ ਤੁਲਾਧਾਰਣਾਯ ਕਾਲ਼ਕਾਧਿਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਕਾਲ਼ਕਾਨਂ ਦ੍ਵੇ ਭਾਗਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ. ‘‘ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਲ਼ਕਲੋਮਸ੍ਸ ਅਤਿਰੇਕਭਾਵੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਤੁਲਾਧਾਰਣਾਯ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਲੋਮਂ ਤਤ੍ਥ ਪਤੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ. ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਅਕਿਰਿਯਾ, ਸਨ੍ਥਤਕਰਣਂ ਕਿਰਿਯਾ.
ਦ੍ਵੇਭਾਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਓਰੇਨ ¶ ¶ ਚੇ ਛਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਾਨਦਿਵਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਛਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤਿਰੇਕਛਬ੍ਬਸ੍ਸਵਸੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਕਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਏਕਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ. ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਚ ਏਕਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀਤਿ ਅਨੇਕਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰੋਗਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਤਾਯ ਸਨ੍ਥਤਂ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਵਾ ਰੋਗੋ ਵਾ ਨ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਅਪਿਚ ਛਵਸ੍ਸਬੁਦ੍ਧਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਵਿਚਾਰੇਤੁਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਛਵਸ੍ਸੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਨ੍ਤਿ.
ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਨਿਸੀਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਨ੍ਥਤਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਸੀਦਨਸਨ੍ਥਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਰਣਂ, ਚੀਵਰਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਸਨ੍ਥਤਾਨਂ ਉਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਅਚੀਵਰਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਚੀਵਰਿਕਧੁਤਙ੍ਗਭੇਦਭਯਾ ਸਨ੍ਥਤੇ ਚਤੁਤ੍ਥਚੀਵਰਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਸਨ੍ਥਤਾਨਿ ਉਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਦਯਿਂਸੁ, ਭਗਵਾ ਚ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਥਤਂ ਅਨੁਜਾਨਿ. ਤਤੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਨਿਸੀਦਨਚੀਵਰਸਣ੍ਠਾਨਮ੍ਪੇਤਂ ਨਿਸੀਦਨਸਨ੍ਥਤਂ ਨੋ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਚੀਵਰਭਾਵੇਨ, ਪਗੇਵ ਕਤਸਨ੍ਥਤਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤੋ ‘‘ਸਨ੍ਥਤੇ ਤੇਸਂ ਚੀਵਰਸਞ੍ਞਿਤਾ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਸਨ੍ਥਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਞ੍ਞਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਿਸੀਦਨਸਨ੍ਥਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਨ੍ਥਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੫੬੬-੫੬੭) ਲਿਖਿਤਂ. ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੭੦) ਵਚਨਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਨਿਸੀਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ¶ ¶ ਇਮਿਨਾ ਪਕਤਿਯਾ ਦੀਘਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿਪਿ ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਮੇਵ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਪਗੇਵ ਅਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚੇ, ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਕਾਮਾ ਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਨੇਵ ਵਾਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਗਮਨੁਸ੍ਸਾਹਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਨੇਵ ਏਲ਼ਕਲੋਮਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ…ਪੇ… ਅਸਨ੍ਤੇਪਿ ਹਾਰਕੇ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਏਲ਼ਕਲੋਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਮਗ੍ਗਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਹਰਤੋ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਪਟਿਲਾਭੋ ਹਿ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ.
‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਂਯੇਵ ਤਿਯੋਜਨਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਅਨਾਕਙ੍ਖਮਾਨੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ.
ਅਙ੍ਗੇਸੁ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਤਾ’’ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ‘‘ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਚ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਹਰਾਪੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਚੇ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਚੇ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ.
ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਂ ਸਹਤ੍ਥਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਂ ਕਿਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ? ਸੀਮਾਯ ਏਤਪਰਮਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਯੋਜਨਪਰਮਂ ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੦). ਵਾਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ, ਪਚ੍ਚਾਗਮਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਏਤਪਰਮਤਾ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤਿਮਹਤਿਯੋ ਸੀਮਾਯੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪੋਸਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇਪਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਿ ਪਰਿਵਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੦).
ਅਸਨ੍ਤੇ ¶ ਹਾਰਕੇਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਹਾਰਕੇ ਅਸਤਿ. ਕਮ੍ਬਲਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਸਚੇ ਏਕਮ੍ਪਿ ਲੋਮਂ ਚੀਵਰੇ ਲਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਤਿਯੋਜਨਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਕਮ੍ਬਲਤੋ ਵਿਜਟਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਂ ਕਮ੍ਬਲਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ.
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਜਾਤਰੂਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛਾਯਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਜਾਤਰੂਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਰੂਪਿਯਸਂਵੋਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਰਿਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਰੂਪਿਯਸਂਵੋਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਸਨ੍ਤੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ ਸੁਦ੍ਧਿਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਉਦਾਹੁ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ? ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇਵ.
ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ
ਅਟ੍ਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਪਾਰਿਵਤ੍ਤਕਭਾਵੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਪਂਸੁਕੂਲਸ੍ਸ ਵਾ ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪਨਸਾਦਿਯਨਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.
ਨਵਮਂ ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਰੂਪਿਯਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.
ਦਸਮਂ ¶ ¶ ਅਰੂਪਿਯਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ. ‘‘ਅਰੂਪਿਯੇ ਅਰੂਪਿਯਸਞ੍ਞੀ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੯੧; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੫੯੧; ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੫੮੭) ਚ ਵਚਨਂ ਇਤਰੇਹਿ ਸਹ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਰੂਪਿਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਸਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਕਪ੍ਪਿਯਵਤ੍ਥੂਨਂਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਕਪ੍ਪਿਯਵਤ੍ਥੁ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ, ਪਗੇਵ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਤਿ ਚੇ? ਨ, ਆਪਤ੍ਤਿਗਰੁਕਲਹੁਕਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਥੁਗਰੁਕਲਹੁਕਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ.
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਤ੍ਥੁਤੋ ਹਿ ਮੁਤ੍ਤਾਮਣਿਵੇਲ਼ੁਰਿਯਾਦਿ ਮਹਗ੍ਘਪ੍ਪਹੋਨਕਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਤ੍ਥੁਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾਦਿ ਲਹੁਕਂ ਹੋਤਿ. ਲਹੁਕੇਪਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਯਥੇਵ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਨੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਤਥੇਵ ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਚੇਤਾਪਨੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੮੯) ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ.
ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਵਤ੍ਥੂਨਂਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਨਿਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ, ਨ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰਪ੍ਪਸਙ੍ਗਭਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਮੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ‘‘ਇਦਂ ਮੁਤ੍ਤਾਦਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਾਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਭਣਤਿ, ਦਸਮੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਇਦਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨਾਦਿਸਂਵੋਹਾਰੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਵਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯੇਵ ਹੋਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਪਿ ਦਸਮੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਿਰੋਧਤੋ ਪਨ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਿਚ੍ਚੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.
ਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾਤਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ. ਅਨਾਗਤਕਾਰਣਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹ ਆਪਤ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰਲਾਭੇ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਾਭਾਵਾ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦੋ.
ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਦਿ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਨਾ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ, ਕਪ੍ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਨਵਮੇ ਏਵ ਤਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਵੋਹਾਰੋ ਨਾਮ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯੋਪਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ¶ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਞ੍ਚ ਮੋਚੇਤ੍ਵਾ ¶ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਮਂ ਦੇਹੀ’ਤਿ ਚੇਤਾਪੇਤਿ, ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਦਸਮਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਨੁਮਤਿਵਿਰੋਧਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਨਾ ਚੇਤਾਪਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ. ਨੇਸਂ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘ਸਚੇ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’ਨ੍ਤਿ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਨ ਹਿ ਦਾਨਗ੍ਗਹਣਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੮੯), ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਯਾ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਮਤੇ ਦਸਮਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਨੁਮਤਿਵਿਰੋਧਤੋ ਚ. ਭਵਤੁ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਮਿਦਂ ਕਾਰਣਂ, ਦਸਮੇ ਅਵਸ੍ਸਮੇਵ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਾਨੇਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਭਾਵਞ੍ਚ ਗਤਾਨੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦੋ.
ਏਤ੍ਥਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ – ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਰੂਪਿਯਂ ਪਰਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਰੋਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਰਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਪਰਸ੍ਸ ਰੂਪਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਟ੍ਠਮੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ. ਉਗ੍ਗਹਿਤਵਤ੍ਥੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਕਥਂ ਜਾਤਂ? ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ ਜਾਤਂ. ਅਥ ਪਰਸ੍ਸ ਰੂਪਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਪਠਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਰੂਪਿਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਮੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਰੂਪਿਯਂ ਪਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਕਰੋਤਿ, ਸਂਵੋਹਾਰੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਗਹਣਮਤ੍ਤੇਨ ਅਟ੍ਠਮੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਨਵਮੇਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਜ੍ਝਾਚਰਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਅਨਿਯਮਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਿਧਾਨੇਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤੋਵ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਦਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਿਧਾਨੇ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੂਪਿਯਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿਂ, ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਕਞ੍ਚ ਰੂਪਿਯਸਂਵੋਹਾਰਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ ‘‘ਰੂਪਿਯਂ ਚੇਤਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਰੂਪਿਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.
ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਯਂ ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਨਾ ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਚਤੂਸੁ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਅਟ੍ਠਮੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਨਾ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਗਹਿਤੇ ਤੇਨੇਵ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਯਵਿਕ੍ਕਯਮ੍ਪਿ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਚੇਤਾਪਿਤਰੂਪਿਯਗ੍ਗਹਣੇ ਅਟ੍ਠਮੇਨ, ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇ ਨਵਮੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਿਯਵਸੇਨ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ¶ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਵਿਸੋਧਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੇ ਅਸਤਿ ਕਥਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਦੁਨ੍ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਰੂਪਿਯਮ੍ਪਿ ‘ਨ ਛਡ੍ਡੇਤੀ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਉਪਾਸਕੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੇਤਿ, ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਦੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ. ਪੁਨ ਅਪਰਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਂ ‘ਗਣ੍ਹਾਹੀ’ਤਿ ¶ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਵਿਨਿਪਾਤਦੁਕ੍ਕਟਂ, ‘ਏਤਂ ਦੇਹੀ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਦੁਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ.
ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.
ਏਲ਼ਕਲੋਮਵਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ.
੩. ਪਤ੍ਤਵਗ੍ਗੋ
੧. ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਦ੍ਵੇ ਅਪਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਭਾਜਨਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ, ਨਅਧਿਟ੍ਠਾਨੂਪਗਾਨਵਿਕਪ੍ਪਨੂਪਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਚ. ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪੇਨ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਯੋਪਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਾਕੇਹਿ ਪਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤੋ ਦ੍ਵੀਹਿ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਪਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਾਰਿਤਤ੍ਤਾ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਰਾਜਿਕ ੬੦੨) ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਪਿ ਤਂ ‘ਅਨਨੁਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਪੁਰਾਣਪਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਚ੍ਚਯਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਵਿਕਪ੍ਪਿਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੭੩੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸੋ ਹਿ ਕਥਿਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੩੦੬ ਆਦਯੋ) ਨਿਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਧਿ ਵਿਯ ਏਕੋਪਿ ਪੁਨਦਿਵਸੇ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਨ੍ਤਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਦੁਤਿਯੋ ਵਾਰਿਤੋ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਯਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵੇ ਪਤ੍ਤੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਸਚੇ ਏਕਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਦ੍ਵੇਪਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਦੁਤਿਯੋ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤੋ. ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਪਨ ਬਹੂਪਿ ਲਭਤਿ. ਕਾਕਣਿਕਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਕਾਰੋ ‘‘ਏਕਪਾਕਮ੍ਪਿ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ ਪਾਕਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਚੇ ਏਕਪਾਕੇਨੇਵ ਸਾਰੁਪ੍ਪੋ, ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਾਕਪਰਿਮਾਣਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੂਪਗੋ ¶ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤੇਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪੁਰਾਣਪਤ੍ਤਂ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤੇਨ ਸੋ ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਵਾਰਿਤੇਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਵਸੇਨ ਪਵਾਰਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨੇਨੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਵਸੇਨ ਪਵਾਰਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨੇਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਯੋ ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ, ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਕਰੋ ਸੋ;
ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ, ਪਤ੍ਵਾਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ.
ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਪਟਿਸਾਯਨੀਯਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਪਾਦਮਕ੍ਖਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਯੇਸਂ ਮਂਸਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਯੇਸਂ ਮਂਸਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿ ਨ ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਾ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਮਂਸਂ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪੀਤਿਆਦਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਤ੍ਥੁਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਯੇਸਂ ਮਂਸਂ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਖੀਰਾਦਿ ਪਣੀਤਭੋਜਨਂ, ਨੇਤਰਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਮਧੁ ਨਾਮ ਮਧੁਕਰਿਭਮਰਮਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਆਸਯੇਸੁ ਨਿਯ੍ਯਾਸਸਦਿਸਂ ਮਹਾਮਧੁ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਯਾਵਜੀਵਿਕਨ੍ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਤ੍ਤਵਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ.
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਕਣ੍ਡਂ
੪. ਭੋਜਨਵਗ੍ਗੋ
੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ¶ ¶ ਕਾਲੇ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਗਣਭੋਜਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੦੯) ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ‘‘ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੧੮) ਨਿਮਨ੍ਤਨਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਯਾਚਨਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਰਿਵਾਰੇ ਏਵ ‘‘ਗਣਭੋਜਨਂ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਸਵਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਵਾ ਨਿਮਨ੍ਤਨਤੋ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੨) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਪਦਭਾਜਨੇ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘‘ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਚ ਗਹਿਤਭਤ੍ਤਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਯਾਵ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਚੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਵ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ, ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਮਯਾਭਾਵੋਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਸਮਯਾਨਂ ਅਭਾਵੋ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਮਯਲਦ੍ਧਕੇਨ ਸਹ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਮਯਲਦ੍ਧਕੋ ਸਯਮੇਵ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੇਸਾਨਂ ਗਣਪੂਰਕਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਹੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਗਣਭੋਜਨਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ…ਪੇ… ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੧੮) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਤ੍ਥ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਨਿਯਮਵਚਨਂ. ਨ ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ.
ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ¶ ਸਮਯਾਤਿ ਪਨ ਨਿਮਨ੍ਤਨਤੋ ਪਸਵਨਤੋ ਭੋਜਨਾਪੇਕ੍ਖਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਭਤ੍ਤਂ ਲਭਤਿ, ਤਮਞ੍ਞੋ ਚੂਪਾਸਕੋ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਘਰੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸਿ, ਨ ਚ ਤਾਵ ਭਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ . ਸਚੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਲਦ੍ਧਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ‘‘ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭੋਜਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏਤਂ ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੨੭) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਕਾਣਮਾਤਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਪੂਰਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਥਾਨੀਤਪੂਵੇਹਿ ਅਤ੍ਥਿਕੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਮਾ ਖੋ ਤ੍ਵਂ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ ਅਪਾਥੇਯ੍ਯਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਸਜ੍ਜਿਤਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤਿਰੇਕਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਰੋਚਨੇ, ਅਸਂਵਿਭਾਗੇ ਚ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ. ਅਥ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਏਵ. ਅਸਂਵਿਭਾਗੇ ਪਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ. ਅਚਿਤ੍ਤਕਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਜਾਨਨਾਭਾਵੇਨੇਵ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਜਾਨਨਾਭਾਵੇਨਾਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਨ ਪਾਥੇਯ੍ਯਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਸਜ੍ਜਿਤਭਾਵਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਚੇ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਨ ਵਦਤਿ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਤਿਰੇਕਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਮਂਵ ਅਙ੍ਗਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਰਣਤੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ ਇਦਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਨਿਵਾਰਣਂ, ਅਨਾਰੋਚਨਂ ਵਾ ਛਟ੍ਠਮਙ੍ਗਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ.
ਕਾਣਮਾਤਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਪਠਮਪਵਾਰਣਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ ਪਵਾਰਣਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ. ਤੇਸੁ ‘‘ਅਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ‘‘ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਚੇ, ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਛਕ੍ਕਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ¶ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੨੩੮-੨੩੯) ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਅਭਿਹਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ¶ ਕਤਚੁਣ੍ਣਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਕਾਰੇਨ ਕੁਣ੍ਡਕਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਸਮਪਾਕਭਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਪਨ ਆਤਪਸੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਾ ਕੁਣ੍ਡਕਂ ਵਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਪਾਕਭਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਵੀਹੀਨਂ, ਵੀਹਿਪਲਾਸਾਨਂ ਵਾ ਤਣ੍ਡੁਲਚੁਣ੍ਣਂ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਤਥਾ ਖਰਪਾਕਭਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਕੁਣ੍ਡਕਮ੍ਪਿ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਭਜ੍ਜਿਤਸਤ੍ਤੁਯੋ ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਕਤੋ ਅਪਕ੍ਕਸਤ੍ਤੁਮੋਦਕੋਪਿ ਪਵਾਰੇਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸਚੇ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ.
ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ, ਖਾਦਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਮਂਸਭਾਵਂ ਨ ਜਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪਾਪੁਣਨਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਅਭਿਹਟਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਕਾਮਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਤ੍ਤੇ ਪਨ ਆਰਾਮਿਕਾ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਟਿਕੁਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਸਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਪਿਣ੍ਡਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪਵਾਰੇਤਿ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਚ, ਵਿਭਾਗੋ ਲਜ੍ਜੀ ਚੇ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਸੋ ਨ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਵਾਰੇਤੀਤਿ ਚ, ‘‘ਸਮਂਸਰਸਂ ਸਮਚ੍ਛਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਮਂਸਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਮਂਸਸ੍ਸ ਰਸਂ ਮਂਸਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਗ੍ਗਹੋ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਤ੍ਤਮਿਸ੍ਸਕਂ ਯਾਗੁਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਾਗੁਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਨ ਪਵਾਰੇਤਿ. ‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯੇਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਯਾਗੁਮਿਸ੍ਸਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਯਾਗੁ ਬਹੁਤਰਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸਮਸਮਾ ਵਾ. ਭਤ੍ਤਂ ਮਨ੍ਦਂ, ਨ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਯਾਗੁ ਚੇ ਮਨ੍ਦਾ, ਭਤ੍ਤਂ ਬਹੁਤਰਂ, ਪਵਾਰੇਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ. ਕਾਰਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦੁਦ੍ਦਸਂ. ‘‘ਭਤ੍ਤਮਿਸ੍ਸਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਭਤ੍ਤਂ ਬਹੁਤਰਂ ਵਾ ਸਮਕਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਵਾਰੇਤਿ ਏਵ. ਭਤ੍ਤਂ ਵਾ ਯਾਗੁਂ ਵਾ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਿਸ੍ਸਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਭਤ੍ਤਂ ਬਹੁਤਰਂ, ਸਮਕਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਵਾਰੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਨ ਪਵਾਰੇਤਿ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.
ਫਲਂ ¶ ਵਾ ਕਨ੍ਦਮੂਲਾਦਿ ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਮਣਕਪ੍ਪੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਕਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਕਾਰਾਪਿਤੇਹਿ ਕਦਲਿਫਲਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾਪਿ ਤਂ ਕਦਲਿਫਲਾਦਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਮਿਸ੍ਸਕਰਸਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਤਾਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਭਾਜਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ¶ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੇਸੁ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.
ਪਤ੍ਤੇ ਰਜਂ ਪਤਿਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਵ ਭਿਕ੍ਖਾ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਵਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਤਮਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਂ ਪਨ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਵਮੇਵ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ‘‘ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਕਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਵਮੇਵ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ‘‘ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦੀਪਿਤਂ. ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਤੇ ਅਧਿਕਂ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਲਚ੍ਛਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਵਿਕਾਲੇ ਏਵਾਤਿ ਏਕੇ. ‘‘ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ. ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਤੋ. ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਵਾਚਾਯ ‘‘ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅਕਾਰਾਪਨਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਪਠਮਪਵਾਰਣਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਦੁਤਿਯਪਵਾਰਣਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਭੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੪੩) ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭੋਜਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ.
ਦੁਤਿਯਪਵਾਰਣਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸ ¶ ਕਾਲੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਏਵਂ ਕਿਰ.
ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਦੁਦ੍ਧੋਤੋ ¶ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਦੁਦ੍ਧੋਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ
ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਛੋਦਕਂ ਵਾ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਵਾ ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸ੍ਨੇਹਭਾਵੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨੫੩) ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਪਾਲੇਨ ਪੀਤੋ ਸ੍ਨੇਹੋ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਸਯਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜਹਿਤਂ. ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਮਵਿਜਹਿਤਮੇਵ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ, ਤਂ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੨੫੫) ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਿਚ੍ਚਾਭਾਵਤੋ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.
ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਤੇਸਂ ਮਂਸਞ੍ਚ ਖੀਰਦਧੀਨਿ ਚ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਵਤ੍ਥੁਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਨ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯਖੀਰਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਖੀਰਾਦੀਨਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਚ, ‘‘ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਵਸੇਨ ਪਵਾਰਿਤੇ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਭੇਸਜ੍ਜਪਞ੍ਚਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਚੇ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨ ਭੇਸਜ੍ਜਕਰਣੀਯੇਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੨੬੧) ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਦਨ੍ਤਪੋਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਸਰੀਰਾਵਯਵੇਨਾ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਖੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ. ‘‘ਚਿਞ੍ਚਾਦਿਪਤ੍ਤੇਸੁ ਭੂਮਿਯਂ ਅਤ੍ਥਤੇਸੁ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਕਲ੍ਲਖੇਤ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਂਯੇਵ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
ਦਨ੍ਤਪੋਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਭੋਜਨਵਗ੍ਗੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ.
੫. ਅਚੇਲਕਵਗ੍ਗੋ
੧. ਅਚੇਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਚੇਲਕਾਦਯੋ ¶ ਯਸ੍ਮਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਵ ਮਤਾ ਇਧ;
ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਨਾਮੇਨ, ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੋ ਕਤੋ ਤਤੋ.
ਅਤਿਤ੍ਥਿਯਸ੍ਸ ਨਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਤਥਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਲਿਙ੍ਗਿਨੋ;
ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.
ਅਤਿਤ੍ਥਿਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਸ੍ਸ ਚ ਲਿਙ੍ਗਿਨੋ;
ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਿਨੋ ਦਾਤੁਂ, ਕਪ੍ਪਤੀਤੀਧ ਨੋ ਮਤਿ.
ਅਚੇਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਸਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.
ਸਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪-੫. ਰਹੋਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਠਮਾਨਿਯਤੇ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਦੁਤਿਯਾਨਿਯਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਇਧ ਪਞ੍ਚਮਂ ਉਪਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ.
ਰਹੋਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਚਾਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਭਤ੍ਤੋ ¶ ¶ ਸਮਾਨੋਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤਨਭਤ੍ਤੋਤਿ ਪੋਰਾਣਾ. ਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮਯਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਯਾ ਦ੍ਵੇ ਸਮਯਾ. ਭਤ੍ਤਿਯਘਰਨ੍ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਵਾ ਸਲਾਕਾਭਤ੍ਤਾਦਿਦਾਯਕਾਨਂ ਵਾ ਘਰਂ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ, ‘‘ਇਧ ਨਿਮਨ੍ਤਨਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਨਿਮਨ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਏਕੇ.
ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਾਯ, ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਯਦਿ ਭੁਞ੍ਜਤਿ;
ਸਿਯਾ ਪਰਮ੍ਪਰਾਪਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਨ ਸਾ ਸਿਯਾ.
ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਮਿਕੋ, ਪੁਬ੍ਬਗੇਹਂ ਯਦਿ ਗਚ੍ਛੇ;
ਏਕੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ.
ਕੁਲਨ੍ਤਰਸ੍ਸੋਕ੍ਕਮਨੇ, ਆਪਤ੍ਤਿਮਤਯੋ ਹਿ ਤੇ;
ਸਮਾਨਭਤ੍ਤਪਚ੍ਚਾਸਾ, ਇਤਿ ਆਹੁ ਇਧਾਪਰੇ.
ਮਤਾ ਗਣਿਕਭਤ੍ਤੇਨ, ਸਮੇਨ੍ਤਿ ਨਂ ਨਿਮਨ੍ਤਨੇ;
ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਸਮ੍ਮੁਖਤਾਪਰੇ.
ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹੇਵ, ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਭੇਦਤੋ;
ਵਿਞ੍ਞੂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਮਿਚ੍ਚੇਵ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮਿਦਂ ਵਿਦੂ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੨੯੪);
ਚਾਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਘਵਸੇਨ ਪਵਾਰਿਤੇ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਭੇਸਜ੍ਜਪਞ੍ਚਕਂ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਚੇ, ‘‘ਨਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਕਰਣੀਯੇਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੩੦੯) ਵਚਨੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩੧੦) ਲਿਖਿਤਂ. ‘‘ਤਯਾ ਇਮਿਨਾਵ ਪਵਾਰਿਤਮ੍ਹਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਗਿਲਾਨੋਵ ਲਭਤਿ, ਨ ਇਤਰੋਤਿ ਚ, ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ¶ ਅਸ੍ਸ ਞਾਤਕਪ੍ਪਵਾਰਿਤੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਞਾਤਕਪ੍ਪਵਾਰਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਚ, ‘‘ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਪ੍ਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰਿਤੇ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਵਸੇਨ, ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਚ ਪਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਾਯਕਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਪ੍ਪਵਾਰਣਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਵਾਰਣਤਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਗਿਲਾਨੋ ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਿਲਾਨਾਗਿਲਾਨਤਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਪ੍ਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰਣਤਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.
ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਸੁ ਏਕਮੇਕਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਏਕਪੁਰਿਸਾਰੁਲ਼੍ਹਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ, ਏਕਂ ਸਰਹਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਸਮ੍ਪਿ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਸੇਨਾਵਾਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕੇਨਚਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਰਿਕੇਨ ਵਾ ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ. ਸੇਨਾਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵਾ ਸਞ੍ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ.
ਸੇਨਾਵਾਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਅਚੇਲਕਵਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚਮੋ.
੬. ਸੁਰਾਪਾਨਵਗ੍ਗੋ
੧. ਸੁਰਾਪਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਸੁਰਾ’’ਤਿ ¶ ਵਾ ‘‘ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਿਵਨੇ ਅਕੁਸਲਮੇਵਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਕੁਸਲੇਨੇਵ ਪਾਤਬ੍ਬਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩੨੯) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਅਕੁਸਲੇਨੇਵ ਪਾਤਬ੍ਬਤਾਯਾਤਿ.
ਸੁਰਾਪਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਸਮਾਨੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਪੇਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤਿ ਕਰਣੀਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰਿਸਂ ਸਤਿ ਕਰਣੀਯੇ ਆਮਸਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਨ ਇਤ੍ਥਿਂ.
ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਹਸਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਕ੍ਖਰਮ੍ਪਿ ਖਿਪਨਕੀਲ਼ਾਯ ਕੀਲ਼ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ. ਉਪਰਿਗੋਪ੍ਫਕੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਵਤ੍ਥੁਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ‘‘ਉਦਕੇ ਹਸਧਮ੍ਮੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਇਦਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ ਚੇ, ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਕਥਂ;
ਕੀਲ਼ਿਤਂਵ ਅਕੀਲ਼ਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੇਨ ਤਂ ਸਿਯਾ.
ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਕਥਂ ਕੀਲ਼ਾ, ਇਤਿ ਕੀਲ਼ਾਯਂ ਏਵਾਯਂ;
ਅਕੀਲ਼ਾਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤੇਤ੍ਥ, ਵਿਨਯਤ੍ਥਂ ਸਮਾਦਯੇ.
ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲੋ ਯਸ੍ਮਾ, ਕੀਲ਼ਾਯਾਭਿਰਤਮਨੋ;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਕਮੇਵੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩੩੬);
ਹਸਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਅਨਾਦਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਵਾ ਵਮ੍ਭਿਤੋ ਵਾ ਗਰਹਿਤੋ ਵਾ ਇਮਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਅਕਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਕਥਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਵਾ ਵਿਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯੇਯ੍ਯ ਵਾ, ਤਂ ਵਾ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋ ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ. ‘‘ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੁਗ੍ਗਹੋ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩੪੪) ਲਿਖਿਤਂ.
ਅਨਾਦਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਜੋਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਵਿਸਿਬ੍ਬਨਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ.
ਜੋਤਿਨੇਕਮਨੇਕੇ ਵਾ, ਜਾਲੇਨ੍ਤਿ ਮੁਨਯੋ ਸਹ;
ਏਕੋ ਸੋਪੇਤਿ ਨਾਨੇਕੋ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਸੇਸਤੋ.
ਜੋਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਮੋਰਕ੍ਖਿਮਣ੍ਡਲਮਙ੍ਗੁਲਪਿਟ੍ਠੀਨਨ੍ਤਿ ¶ ਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ, ਅਧਿਕਂ, ਓਰਞ੍ਚਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਕਕੋਣੇਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਏਵਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਕਬਿਨ੍ਦੁਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ.
ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਵਿਕਪ੍ਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ. ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਣੇਨ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ.
ਵਿਕਪ੍ਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਅਪਨਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਸੂਚਿਕੇ ¶ ਸੂਚਿਘਰੇ ਸੂਚਿਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਪੋਰਾਣਾ.
ਅਪਨਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸੁਰਾਪਾਨਵਗ੍ਗੋ ਛਟ੍ਠੋ.
੭. ਸਪ੍ਪਾਣਕਵਗ੍ਗੋ
੧. ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਵਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧਗਣਨਾਚੇਤਨਾਮਾਰਣਾਨਂ, ਨ ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧਗਣਨਾਯ ਚੇਤਨਾਮਾਰਣਾ. ਏਤ੍ਥ ਏਕਚੇਤਨਾਯ ਬਹੁਪਾਣਕਾ ਮਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਸਪ੍ਪਾਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਪ੍ਪਾਣਕਨ੍ਤਿ ¶ ਪਾਣਕਾਨਂ ਮਰਣਵਸੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਨ ਸਪ੍ਪਾਣਕਉਦਕਪਰਿਭੋਗਵਸੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ‘‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਪਦੀਪੁਜ੍ਜਲਨੇ ਵਿਯ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਜਲੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨਂ ਪੁਬ੍ਬਂ, ਜਲਪ੍ਪਵੇਸਨਂ ਇਦਂ;
ਏਵਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਨਾਨਾਤ੍ਤਂ, ਞੇਯ੍ਯਂ ਞਾਣਵਤਾ ਸਦਾਤਿ. (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩੮੭)
ਸਪ੍ਪਾਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਊਨਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਞ੍ਞਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ –
ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਸਚੇ ਸਾਮਂ, ਕਮ੍ਮਵਾਚਞ੍ਚ ਸਾਵੇਤਿ;
ਕਮ੍ਮਂ ਰੁਹਤਿ ਇਚ੍ਚੇਕੇ, ਨੇਤਿ ਵਿਨਯਕੋਵਿਦੋ.
ਦੁਕ੍ਕਟਂ ¶ ਵਿਹਿਤਂ ਯਸ੍ਮਾ, ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਗਣਸ੍ਸ ਚ;
ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਨ੍ਨਾਵ ਆਚਰਿਯ-ਉਪਜ੍ਝਾਯਾ ਵਿਸੁਂ ਇਧਾਤਿ.
ਊਨਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਸਂਵਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਇਧ ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ, ਸਾਮਣੇਰੀਤਿ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਮਾਸਂ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਸਮਯੋ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਅਯਮਿਮਾਸਂ, ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਸਂਵਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਮ੍ਭੋਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਤਂ ¶ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿਨਾਨਾਸਂਵਾਸਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.
ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਮ੍ਭੋਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਕਣ੍ਟਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਨੁਮਤਿਯਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਨਾਸਨਾ ਹਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਯਦਿ ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾ ਨਾਮ ਸਿਯਾ. ‘‘ਤੇ ਪਟਿਸੇਵਤੋ ਨਾਲਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਸਤ੍ਥਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਸਾ ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਏਵਮੇਵ ¶ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਂਵਰੇ ਅਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੪੨੮) ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕੋ.
ਕਣ੍ਟਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸਪ੍ਪਾਣਕਵਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਮੋ.
੮. ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਵਗ੍ਗੋ
੪. ਪਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਨ ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ ਵਿਯ ਅਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਯਂ ਪਹਾਰਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਸੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਮਰਣੇ ਪਯੋਗਵਿਰਹੋਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਅਮਰਣਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਕੇਵਲਂ ਅਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਏਵ ਸੋਤਿ ਤਾ ਵਿਯ ਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕੋਪੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਪਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਤਲਮੇਵ ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਂ. ‘‘ਪੋਥਨਸਮਤ੍ਥਟ੍ਠੇਨ ਸਤ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਹਰਤੋ ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਕੇਵਲਂ ਉਚ੍ਚਾਰੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਉਗ੍ਗਿਰਣਮਤ੍ਤੇ ਕਤੇ ਇਮਿਨਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ. ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਹਾਰੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਪਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਕਿਮਿਦਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਹਾਰਪਚ੍ਚਯਾ, ਉਦਾਹੁ ਉਗ੍ਗਿਰਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿ? ਪਹਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਪੁਰਿਮਂ ਉਗ੍ਗਿਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਸਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਰਿਮਞ੍ਹਿ ਉਗ੍ਗਿਰਣਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਹਾਰੋ. ਨ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਹਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਿਮਂ ਉਗ੍ਗਿਰਣਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਕਂ ਭਵਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੪੫੬) ਆਚਰਿਯੋ.
ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਰੋ ¶ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ. ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੁਪਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯਮਙ੍ਗਂ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਉਪਕੁਜ੍ਝਂ ‘‘ਸਮੀਪਕੁਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਉਪਸ੍ਸੁਤਿ ‘‘ਸਮੀਪਸ੍ਸੁਤੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਤੀਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰੇਸਂ ਵਚਨਸਦ੍ਦੋ ਚ. ਸੋ ਹਿ ਸੁਯ੍ਯਤੀਤਿ ਸੁਤਿ ਨਾਮ. ਉਪਸੁਯ੍ਯਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਪਸ੍ਸੁਤਿ. ਓਕਾਸੋ ਹਿ ਸੁਤਿ ਨਾਮ. ਇਮੇਸਂ ਸੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ¶ ਅਤੀਤਦ੍ਵਯਸਦਿਸਾਨੀਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਵਨੇ. ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਅਜਾਨਾਪਨਵਸੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ. ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕੇਨ ਪਨ ਚੀਵਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਚੂਲ਼ਵ. ੩੨੮) ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾਨਿ ਸੂਚਿਆਦੀਨਿ ਅਨਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਤੋ ਅਤਿਰੇਕਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਕਤਂ ਪਨ ਅਪਲੋਕਨਂ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਗਾਮਸੀਮਾਵਿਹਾਰੇਸੁ ਓਸਾਰਣਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਿਯੇਵ ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਵੇਭਙ੍ਗਿਯਾਨਿ ਪਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਾਰੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਲੋਕੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੦. ਛਨ੍ਦਂਅਦਤ੍ਵਾਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ¶ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚੇ ਛਨ੍ਦਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਏਕੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਤਾ.
ਛਨ੍ਦਂਅਦਤ੍ਵਾਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੧. ਦੁਬ੍ਬਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਕਪ੍ਪਿਯੇਨ ਵਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਮਯਮਞ੍ਚਾਦਿਨਾ. ਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਹਿ ਪਨ ‘‘ਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਮਯਾਦਿਅਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚਾਪਿ ¶ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚ, ‘‘ਅਰਞ੍ਜਰੋ ਬਹੁਉਦਕਗਣ੍ਹਨਕੋ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕਪਅਭੋਗੇਨ ਵਾਤਿ ਸਚੇ ਆਰਾਮਿਕਾਦਯੋ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਕਂਸਲੋਹਾਦਿਭਾਜਨਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਾਰਿਹਾਰਿਯਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੩੨੧) ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਾਮਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਚ, ‘‘ਵੇਧਕੋ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਹਿਙ੍ਗੁ ਹਿਙ੍ਗੁਲਿਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਾ ਅਞ੍ਜਨਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋਤਿ ਚ, ‘‘ਦਾਰੁਮਯੋ ਵਾ…ਪੇ… ਅਪਾਦਕੋਪਿ ਸਮੁਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਾਠੋਤਿ ਚ, ‘‘ਦਾਰੁਮਯੋ ਤੁਮ੍ਬੋਤਿ ਦਾਰੁਮਯੋ ਉਦਕਤੁਮ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਥਮ੍ਭਤੁਲਾਸੋਪਾਨਫਲਕਾਦੀਸੂ’’ਤਿ ਚ ਲਿਖਿਤਂ.
ਦੁਬ੍ਬਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੧੨. ਪਰਿਣਾਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਪੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਵਿਨਿਪਾਤਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਾਪੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਾ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਆਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ‘‘ਵਿਸਭਾਗੋ ਏਸੋ, ਸਭਾਗਸ੍ਸ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਰਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਦਾਤੁਕਾਮਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਪੇਤਿ ¶ , ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਕਾਮਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਵਿਚਾਰੇਤੁਂ ਲਭਤਿ.
ਪਰਿਣਾਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਵਗ੍ਗੋ ਅਟ੍ਠਮੋ.
੯. ਰਤਨਵਗ੍ਗੋ
੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਸਯਨਿਘਰੇਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹਿਭੂਤੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਸੁ. ‘‘ਸਚੇ ਖਤ੍ਤਿਯੋਵ ਹੋਤਿ, ਨਾਭਿਸਿਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਸਿਤ੍ਤੋਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਤਾ, ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ¶ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਰਤਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਕਥਾਮਗ੍ਗੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸੀਸੇਨ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ, ਗੋਪਨਞ੍ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ.
ਰਤਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਵਿਕਾਲਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤਥਾਰੂਪਾ ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਾਤਿ ਚ ਇਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਵਿਕਾਲਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਸੂਚਿਘਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਤਂ ¶ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਂ ਭੇਦਨਕਂ ਅਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਪਠਮਂ ਭੇਦਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ. ਵਾਸਿਜਟੇਤਿ ਵਾਸਿਦਣ੍ਡਕੇ.
ਸੂਚਿਘਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਮਞ੍ਚਪੀਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਂ. ਤੁਲਾਸਙ੍ਘਾਤੇ ਠਪਨਮੇਵ ਅਟ੍ਟਕਰਣਂ.
ਮਞ੍ਚਪੀਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ¶ ਪਟਿਲਾਭੇਯੇਵ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਰਿਭੋਗੇ ਏਵ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੫੨੯) ਵਚਨਂ ਏਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ.
ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੭. ਨਿਸੀਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਿਸੀਦਨਸ੍ਸ ਜਾਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਤਥਾਪਿ ਚੀਵਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਨਵ ਚੀਵਰਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚੀਵਰਜਾਤਿ ਏਵਸ੍ਸ ਜਾਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਲਾਭੇ ਸਦਸਂ, ਅਲਾਭੇ ਅਦਸਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਸੀਦਨਂ ਨਾਮ ਸਦਸਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੫੩੧-੫੩੨) ਤਸ੍ਸ ਸਣ੍ਠਾਨਨਿਯਮਨਤੋ.
ਨਿਸੀਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਰਤਨਵਗ੍ਗੋ ਨਵਮੋ.
ਸੁਦ੍ਧਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਕਣ੍ਡਂ
੧. ਪਠਮਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਯਾਮਕਾਲਿਕਾਦੀਸੁ ¶ ¶ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਏਵ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਆਮਿਸੇਨ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਰਸੇ, ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇ ਪਨ ਏਕਰਸੇ ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਮੇਵ.
ਪਠਮਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਦੁਤਿਯਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਦੁਤਿਯਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਆਰਾਮੇ ਵਾ ਆਰਾਮੂਪਚਾਰੇ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਰਾਮੇ ਵਾ ਆਰਾਮੂਪਚਾਰੇ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਰਾਮੇ ਵਾ ਆਰਾਮੂਪਚਾਰੇ ਵਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਬਹਾਰਾਮੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਚ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਵਾ ਆਰਾਮੂਪਚਾਰੇ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਆਰਾਮੂਪਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇਵਾਤਿ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸੇਖਿਯਕਣ੍ਡਂ
ਸੇਖਿਯੇਸੁ ¶ ¶ ਸਤਿਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਅਨਾਦਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸੇਵ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਾਰਕੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਵਿਨਯਧਮ੍ਮਤਾ, ਯਦਿਦਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖੇ ਕਾਰਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੋ ਵੁਤ੍ਤਨਿਯਮੇ ਵਿਧਿ, ਭੁਮ੍ਮਕਰਣਞ੍ਚ. ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਮ੍ਪਿ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਸੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਰਾਮੇ ਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕਾਲੇ. ਪਾਰੁਪਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਠਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਲਭਤਿਯੇਵਾਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੫੮੨) ਲਿਖਿਤਂ. ਯਥਾ ਵਾਸੂਪਗਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਕਾਯਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤਥਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸਪਿ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਅਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਮਨਾਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਕਾਮਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਗਮਨਕਾਲੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਵਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਆਵਸਥਂ ਪੁਰਤੋਵ ਠਿਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾਸੂਪਗਤੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਇਤਰੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਚਤੂਹਪਞ੍ਚਾਹਂ ਵਾਸਮਧਿਟ੍ਠਾਯ ਵਸਿਤਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਞ੍ਚ ਵਾਸੂਪਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਞ੍ਚ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਮ੍ਪਿ ਯਥਾਸੁਖਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਹਂ ਤਹਂ ਓਲੋਕੇਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਆਮਿਸਪੂਜਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਸਾਰੁਪ੍ਪਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੬੦੨-੬੦੩) ਵਚਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਸਮਪੁਣ੍ਣੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੋ ਥੂਪੀਕਤੋਪਿ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੂਪੋਦਨਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪੁਨ ਉਗ੍ਗਿਰਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹਸਾ ਚੇ ਪਵਿਸਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ¶ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਨਾਮ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਤਞ੍ਚ ਅਕਤਞ੍ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ ਸਹਸਾ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਨਾਮ.
ਸਯਂ ¶ ਯਾਨਗਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਯਥਾ ਯਾਨਗਤਸ੍ਸ ਚੇ;
ਅਲਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਤਥਾ ਨਾਲਂ, ਸਛਤ੍ਤੋ ਛਤ੍ਤਪਾਣਿਨੋ.
‘‘ਸੂਪੋਦਨਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਸੇਖਿਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਂ
ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ¶ ¶ ਏਤ੍ਥ ਦਹਰਵਸੇਨ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਡ੍ਢਵਸੇਨ ‘‘ਆਵੁਸੋ’’ਤਿ ਚ ਤਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧੋ ਅਭਿਲਾਪੋ, ਇਧ ਪਨ ਵੁਡ੍ਢਦਹਰਾਨਂ ‘‘ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਕਮੇਵ.
ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਬ੍ਬਹੁਲਨਯੇਨ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਪਨ ‘‘ਸਾਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਕਿਰਿਯਤੋਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫੬) ਨਯੇਨ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਪਵੇਸਨਂ ਸਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫੮) ਨਯੇਨ ਅਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਪਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਯਪਿ ਤਬ੍ਬਹੁਲਨਯੇਨੇਵ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਪਵੇਸਨਸਾਦਿਯਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.
ਅਙ੍ਗਜਾਤਚਲਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ¶ ਨ ਸਾਰਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਸੋ ਚੇ ਪਵੇਸਨਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਠਿਤਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੫੮) ਏਤ੍ਥ ਠਿਤਨਸਾਦਿਯਨੇ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਚਲਨਤ੍ਤਾ. ਸਾਦਿਯਨਪਚ੍ਚਯਾ ਪਟਿਸੇਵਨਚਲਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੇਵਾਤਿ ਤਬ੍ਬਹੁਲਨਯੇਨੇਵ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ.
ਅਪਿਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾਪਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇ ਤਸ੍ਸ ਸਾਦਿਯਨਸ੍ਸ ਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਰੂਪਵਸੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗਨਯਮਨੋਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਚੇਤੇਸੁ ਤਬ੍ਬਹੁਲਨਯੇਨ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਸੁਰਾਦੀਨਂ ਅਕੁਸਲੇਨੇਵ ਪਾਤਬ੍ਬਤਾ. ਇਤਰਥਾ ‘‘ਯਂ ਅਕੁਸਲੇਨੇਵ ¶ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾ, ਸੇਸਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਲੋਕਵਜ੍ਜਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਾਨਂ ਨਿਯਮਲਕ੍ਖਣਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾ, ਸੇਸਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤੇ ਲੋਕਵਜ੍ਜਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਅਜਾਨਨਪਕ੍ਖੇਪਿ ਅਕੁਸਲੇਨੇਵ ਪਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਸੁਰਾਪਾਨਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਖਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਮਜ੍ਜਪਾਨੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾਪਿ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਜ੍ਜਂ ਪਿਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ. ਸਾਮਣੇਰੋ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾਵ ਪਿਵਨ੍ਤੋ ਸੀਲਭੇਦਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੮) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਅਜਾਨਨਪਕ੍ਖੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿਕਰਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਦਿਸੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਤਿਪਿ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸੀਲਭੇਦਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਵਚਨਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਸੁਰਾਪਾਨਸ੍ਸ. ‘‘ਸੁਰਾਮੇਰਯਿਮੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤਬ੍ਬਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ’’ਤਿਆਦਿ.
ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯੁਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਿਸਨਤੋ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਸੁ ਅਕੁਸਲਨਿਯਮੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਸੇਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਵਿਸਨਤੋ. ਅਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਅਕੁਸਲਨਿਯਮਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਜਲਬਿਨ੍ਦੁਮਿਵ ਸੁਰਾਬਿਨ੍ਦੁਆਦਯੋ ਉਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਬ੍ਬਹੁਲਨਯੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸਮੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚਾਤਿ. ਆਚਰਿਯਾਪਿ ਸੁਰਾਪਾਨੇ ਅਕੁਸਲਨਿਯਮਾਭਾਵਮੇਵ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਨ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਹੁਲਨਯਮੇਵ, ਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇ. ਕਥਂ? ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਚ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਭਾਵੇ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਕਾਯਙ੍ਗਂ ਅਚੋਪਯਮਾਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਨ ਚੋਪਯਮਾਨੋਵ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਪਿ ਚੋਪਨੇ ਸਤਿ ਏਵ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਾਸਤਿ. ਪਵੇਸਨਂ ¶ ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਵੇਸਨਸਾਦਿਯਨਂ ਨਾਮ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਯਚਲਨਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ
ਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਕਣ੍ਡਂ
੧. ਉਸ੍ਸਯਵਾਦਿਕਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ¶ ¶ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਪਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਿਧਯੋ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ…ਪੇ… ਆਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਯਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਨਾਮਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਕਤਂ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਮੇਵਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਉਸ੍ਸਯਵਾਦਿਕਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਚੋਰਿਵੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਏਵ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ, ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਦਿਗਤਾਯ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ.
ਚੋਰਿਵੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਏਕਗਾਮਨ੍ਤਰਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਆਭੋਗਂ ਵਿਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਭੋਗੇ ਸਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਉਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਓਕ੍ਕਮੇ. ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇਵ ਗਾਮਨ੍ਤਰਗਮਨਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਉਪਚਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਗਣਮ੍ਹਾ ਓਹੀਯਨਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧੋ. ‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਗਾਮਨ੍ਤਰੇਪਿ ਹੋਤਿ ਏਵ.
ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ ¶ ਬੁਦ੍ਧਵਰੇਨ ਵਣ੍ਣਿਤਾਤਿ ਗਾਥਾਯ ਵਸੇਨ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਗਾਮਨ੍ਤਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਨਦਿਪਾਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਏਕਗਾਮਨ੍ਤਰਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
‘‘ਛਾਦਨਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ –
‘‘ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਗਰੁਕਂ ਸਾਵਸੇਸਂ;
ਛਾਦੇਤਿ ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ;
ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨੋ ਚ ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਵਜ੍ਜਂ;
ਪਞ੍ਹਾਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ. (ਪਰਿ. ੪੮੧) –
ਇਮਾਯ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਮਾਦਲੇਖਾ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਗਵੇਸਿਤਬ੍ਬੋ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਾਨਤ੍ਤਕਥਾਯਂ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਤੋ ਦ੍ਵੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਗਮਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਿਹਾਰੂਪਚਾਰਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਪ੍ਪਦੇਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਾਮੇਪਿ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਨ ਗਾਮੇ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਵਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਵ ਗਾਮੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਾਮਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰੂਪਚਾਰਮੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਵਿਹਾਰੋ ਗਾਮੇ ਏਵ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਬਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਵਿਹਾਰੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਉਭਯਮੇਵੇਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਨਾਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.
ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਕਣ੍ਡਂ
ਦੁਤਿਯੇ ¶ ¶ ਇਧ ਭਾਜਾਪਿਤਾਯ ਲਦ੍ਧਚੀਵਰਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ.
ਤਤਿਯੇ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਠਮਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਅਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਤਤੋ ਊਨਤਰਮ੍ਪਿ ਲਭੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇਵ ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ.
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਕਣ੍ਡਂ
੧. ਪਠਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਠਮੇ ¶ ¶ ਹਰਿਤਪਤ੍ਤਵਣ੍ਣੋ ਹਰਿਤਕੋ. ਚਾਪਲਸੁਣਂ ਅਮਿਞ੍ਜਕੋ. ਅਙ੍ਕੁਰਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ. ਪਲਣ੍ਡੁਕਾਦਯੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਸੂਪਸਮ੍ਪਾਕਾਦੀ ਵਿਨਾਪਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤੇਪਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾਪਿ ਗਿਲਾਨਾਯ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇਵ ਲਸੁਣਂ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਅਗਿਲਾਨਾਯਾ’’ਤਿ ਅਭਯਗਿਰੀਨਂ ਉਗ੍ਗਹੋਤਿ.
ਦੁਤਿਯੇ ਆਬਾਧਪਚ੍ਚਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਸਂਹਰਾਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਏਤ੍ਥ ਚ ਲਸੁਣੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ.
ਸਤ੍ਤਮੇ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਦਿਸਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਨਵਮੇ ਕੁਟ੍ਟੋ ਨਾਮ ਘਰਕੁਟ੍ਟੋ. ਪਾਕਾਰੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਪਾਕਾਰੋ.
ਛਡ੍ਡਿਤਖੇਤ੍ਤੇਤਿ ਪੁਰਾਣਖੇਤ੍ਤੇ. ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਛਡ੍ਡੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਾਰੁਪ੍ਪਵਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਦਸਮੇ ‘‘ਸਯਂ ਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਇਧ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਮਹਾਪਦੇਸਤੋ. ਯਦਿ ਨਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਵਾ ਸੁਣਿਤੁਂ ਵਾ ਨ ਲਭਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਨਯਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰਥਾ ਮਹਾਪਦੇਸਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਾ ਸਿਯੁਂ. ‘‘ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਪਿ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ¶ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇਵਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਆਰਾਮੇ ਠਤ੍ਵਾਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਠਤ੍ਵਾ, ਤਤੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥੇਹਿਪਿ ਲਭਤਿ. ਆਰਾਮੇ ਠਿਤਾਤਿ ਪਨ ਆਰਾਮਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤਰਥਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਲਭੇਯ੍ਯਾਤਿ.
ਪਠਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਦੁਤਿਯਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਞ੍ਚਮੇ ¶ ਉਪਚਾਰੋ ਦ੍ਵਾਦਸਹਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਸਤ੍ਤਮੇ ਧੁਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ. ਕੁਲਾਨੀਤਿ ਕੁਲਘਰਾਨਿ.
ਦੁਤਿਯਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਤਤਿਯਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਘਾਟਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਚਾਰਂ.
ਪਞ੍ਚਮੇ ‘‘ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਛਟ੍ਠੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਥਾਲਕਾਦੀਨਂ ਵਾ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ.
ਤਤਿਯਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੪. ਚਤੁਤ੍ਥਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਛਟ੍ਠੇ ਸਂਸਟ੍ਠਵਿਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਠਮਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸਦਿਸਮੇਵਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਚਤੁਤ੍ਥਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੫. ਪਞ੍ਚਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
‘‘ਚਿਤ੍ਤਾਗਾਰਂ ¶ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕੀਲ਼ਿਤੁਂ ਰਮਿਤੁਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ. ੯੭੯) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਾਗਾਰਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਾਨਿ, ਨ ਰਞ੍ਞੋ ਏਵ.
ਸਤ੍ਤਮੇ ਏਤੇਨ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੁਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੦੦੭) ਪਾਲ਼ਿ ਚ ਅਤ੍ਥਿ. ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ. ਅਟ੍ਠਮੇਪਿ ਏਸੋਵ ਪਾਠੋ.
ਪਞ੍ਚਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੬. ਛਟ੍ਠਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਦਸਮੇ ¶ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਛਟ੍ਠਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੮. ਅਟ੍ਠਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਪਠਮਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ ‘‘ਗਿਹਿਗਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਕੁਮਾਰਿਭੂਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਵਦਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਤਿ.
ਏਕਾਦਸਮੇ ਛਨ੍ਦਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਯਥਾਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਯਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ‘‘ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਛਨ੍ਦਦਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੧੬੮) ਪਦਭਾਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾਤਿ ਛਨ੍ਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਛਨ੍ਦਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੬੭) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਅਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਵ ਦ੍ਵਾਦਸਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਵਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਕਰਣਞ੍ਚ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਅਟ੍ਠਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੯. ਨਵਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ
ਤਤਿਯੇ ¶ ‘‘ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਤਤਿਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.
ਏਕਾਦਸਮੇ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਦ੍ਵਾਦਸਮੇ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ.
ਤੇਰਸਮੇ ‘‘ਸਂਕਚ੍ਚਿਕਂ ਨਾਮ ਅਧਕ੍ਖਕਂ ਉਬ੍ਭਨਾਭਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੨੨੬) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਅਧਕ੍ਖਕਉਬ੍ਭਨਾਭਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਪਾਠੋ. ਅਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ ਆਪਤ੍ਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਵਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ.
ਨਵਮਵਗ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸੁਦ੍ਧਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਪਨ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤਕਾਨਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾਪਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਵਿਲਿਮ੍ਪਨੇਨ ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਵਤ੍ਥੁਅਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾਨਿ. ‘‘ਨਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ, ਵਿਲਿਮ੍ਪਨ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਅਕੁਸਲਤ੍ਤਾ ਏਵ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਚੋਰਿਵੁਟ੍ਠਾਪਨਾਦੀਨਿ ‘‘ਚੋਰੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਕਰਣੇਯੇਵ ਆਪਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਨਿ. ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਦੀਨਂ ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਾਨਿ. ‘‘ਇਧ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਜਾਨਨਾਜਾਨਨਤਾਯ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਜਾਨਨਾਜਾਨਨਤਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ. ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸ੍ਸਨਾਭਾਵਾ –
ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਂ ¶ ਦ੍ਵਿਧਾ ਮਤਂ, ਵਤ੍ਥੁਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਅਞ੍ਞਾਣਾ;
ਵੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਇਧ, ਸਕਨਾਮੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤਂ.
ਪਰਨਾਮਞ੍ਚ ਜਾਨਨਂ, ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸੇਕਂ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇ;
ਏਕਧਾ ਸਮਚਾਰਿਕੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਪ੍ਪਟਿਬਨ੍ਧੋਤਿ.
ਪਰਨਾਮੇਨ ਜਾਨਨਂ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਮੁਤ੍ਤਾਦਿਕੇ ਏਕਂ;
ਏਕਂ ਲੋਮਾਦਿਕੇ ਮਤਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਤਾ ਨ ਉਦ੍ਧਟਨ੍ਤਿ;
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣੀਪੁਰਾਣਟੀਕਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ
ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨਵਟੀਕਾ
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ
ਤਿਲੋਕਤਿਲਕਂ ¶ ¶ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਵਨ੍ਦੇ ਸੁਦ੍ਧਗੁਣਾਕਰਂ;
ਕਰੁਣਾਸੀਤਲੀਭੂਤ-ਹਦਯਂ ਮਹਿਤੋਦਯਂ.
ਤੇਨਾਪਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜੇਨ, ਲੋਕੇਕਾਚਰਿਯੇਨ ਯੋ;
ਪੂਜਿਤੋ ਤਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਵਨ੍ਦੇ ਗਮ੍ਭੀਰਮੁਤ੍ਤਮਂ.
ਮੁਨਿਨ੍ਦਚਨ੍ਦਸਦ੍ਧਮ੍ਮ-ਰਂਸੀਹਿ ਵਿਮਲੇਹਿ ਯੋ;
ਬੋਧਿਤੋਹਂ ਸਦਾ ਵਨ੍ਦੇ, ਤਂ ਸਙ੍ਘਂ ਕੁਮੁਦਾਕਰਂ.
ਵਿਨਯੇ ¶ ਨਯਗਮ੍ਭੀਰੇ, ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਾਰਦਸ੍ਸਿਨਾ;
ਵਾਦਿਨਾ ਦੁਤ੍ਤਰਾਗਾਧ-ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਥਮਹਣ੍ਣਵੇ.
ਯਾ ਕਤਾ ਬੁਦ੍ਧਘੋਸੇਨ, ਥੇਰੇਨ ਥਿਰਚੇਤਸਾ;
ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣੀ ਨਾਮ, ਮਾਤਿਕਟ੍ਠਕਥਾ ਸੁਭਾ.
ਥਿਰਾਨੇਕਗੁਣੋਘੇਨ, ਥੇਰੇਨ ਵਿਨਯਞ੍ਞੁਨਾ;
ਕਲ੍ਯਾਣਾਚਾਰਯੁਤ੍ਤੇਨ, ਧੀਮਤਾ ਮੁਨਿਸੂਨੁਨਾ;
ਵਿਨਯਟ੍ਠਿਤਿਕਾਮੇਨ, ਸੁਮੇਧੇਨਾਭਿਯਾਚਿਤੋ.
ਤਮਹਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਮਨਾਕੁਲਂ;
ਸਾਧਵੋ ਤਂ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਮਮ ਭਾਸਤੋਤਿ.
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਵਿਪੁਲੋਲ਼ਾਰਗੁਣਵਿਸੇਸਾਵਹਸ੍ਸ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋਯਮਾਚਰਿਯੋ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਣਾਮਕਰਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਨਾਤਿ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਨਿਸ੍ਸਯਾ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾ ਤਿਕ੍ਖਵਿਸਦਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨਗਮਨਸਮਤ੍ਥਾ ਹੋਤੀਤਿ ¶ . ਅਪਿਚ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਣਾਮੇਨ ਵਿਧੁਤਸਬ੍ਬਕਿਬ੍ਬਿਸੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਭਵਨ੍ਤਰੂਪਚਿਤਾਨਿਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਤੋ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਯ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਾਲਮਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਾਯਾਤਿਪਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾ.
ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬੋਧੇਤਾ ਪਜਾਯਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪਾਰਾਯਨਤ੍ਥੁਤਿਗਾਥਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੨) ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਵਾਸਨਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਨਿਦ੍ਦਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਗਮਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵਾ ਵਿਕਸਿਤਭਾਵਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਗਰਣਵਿਕਸਨਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਵਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ, ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਚ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ¶ ਕਮ੍ਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਅਵਗਮਨਤ੍ਥਵਸੇਨੇਵ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਾਰਮਿਤਾਪਰਿਭਾਵਿਤੇਨ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਹਵਾਸਨਾਯ ਵਿਗਤਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਨਿਰਵਸੇਸੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਗੁਣਗਣਾਧਾਰੋਵ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਯਥਾਹ –
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪਾਰਾਯਨਤ੍ਥੁਤਿਗਾਥਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੧),
ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ.
ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖੇ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇ ਚ ਅਪਤਮਾਨੇ ਧਾਰੇਤੀਤਿ, ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਧਾਰਣਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਉਭਯਮੇਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਧਾਰੇਤਿ. ਅਰਿਯਫਲਞ੍ਚ ਪਨ ਤਂਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨੇਨ ਤਦਨੁਕੂਲਤਾਯ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਚ ਤਦਧਿਗਮਹੇਤੁਤਾਯਾਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ. ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਇਮਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨੇਨ ਸਹ ਵਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਧਮ੍ਮਰਤਨਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ.
ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਅਰਿਯੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤੋ ਘਟਿਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਅਟ੍ਠਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਮੂਹੋ. ਤੇਹਿ ¶ ਤੇਹਿ ਵਾ ਮਗ੍ਗਫਲੇਹਿ ਕਿਲੇਸਦਰਥਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਘਾਤਿਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘੋ, ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪ੍ਪਟਿਪਦਾਯ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾਯ ਵਿਯ ਦਾਨੇ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸੋਪਿ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਰਿਯੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਸਂਹਤੋ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਪਕ੍ਖਿਯੇਨ ਪਨ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕੇਨ ਸਂਹਤਤ੍ਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਪਣਿਪਾਤਾਰਹੋ ਸਙ੍ਘੋਯੇਵਾਤਿ, ਤਂ ਸਙ੍ਘਂ. ਚ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਕਿਂਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਂ, ਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਨ੍ਦਨਾਮਾਨਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਵਨ੍ਦਨਾਮਾਨਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਭਾਜਨਂ. ਬੁਦ੍ਧਂ…ਪੇ… ਵਨ੍ਦਨਾਮਾਨਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਭਾਜਨਂ ਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅਰਹਤਾਦੀਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵੇਨ ਕਰਿਯਮਾਨੋ ਪਣਾਮੋ ਵਨ੍ਦਨਾ, ਸਮ੍ਮਾਨੋ ਮਾਨੋ, ਗਨ੍ਧਪੁਪ੍ਫਾਦੀਹਿ ਉਪਹਾਰੋ ਪੂਜਾ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਪਚ੍ਚਯਦਾਨਂ ¶ ਸਕ੍ਕਾਰੋ, ਵਨ੍ਦਨਾ ਚ ਮਾਨੋ ਚ ਪੂਜਾ ਚ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਚ ਵਨ੍ਦਨਾਮਾਨਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਾ, ਤੇਸਂ ਮਹਪ੍ਫਲਭਾਵਕਰਣੇਨ ਭਾਜਨਤ੍ਤਾ ਆਧਾਰਤ੍ਤਾ ਵਨ੍ਦਨਾਮਾਨਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਭਾਜਨਂ. ਇਮਿਨਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਰਹਤਾਦੀਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਅਸਮਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਨ੍ਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਤਕ੍ਕਤਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਸ੍ਸ ਸਸਨ੍ਤਾਨਪਵਨਾਦਿਵਸੇਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਯ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਰਹਤਾਦਿਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਗੁਣਵਿਸੇਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧੇਨ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਮਨਸਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਕਰਣਭੂਤਾਹਿ ਅਭਿਵਨ੍ਦਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੀਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਿਵਿਧਾ ਚਾਯਂ ਵਨ੍ਦਨਾ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਵਨ੍ਦਨਾਨਂ ਵਸੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਾ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਚੇਤਨਾ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕਾਯਵਚੀਵਨ੍ਦਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਉਭਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਪਨ ਅਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਨੋਵਨ੍ਦਨਾਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਵਣ੍ਣਨਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.
ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਪਣਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਞ੍ਜਲੀ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾਨਂ ਨਮੋ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਤੋ ਅਞ੍ਜਲਿ ਕਰਪੁਟੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤਞ੍ਜਲੀ. ਛਨ੍ਦਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਦੀਘੋ ¶ , ਕਤਞ੍ਜਲੀ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਕਾਰਾ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯਾ ਮਹਾਥੇਰਾ, ਤੇ ਏਵ ਪਰਿਸ੍ਸਯਸਹਨਤੋ, ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਕਿਲੇਸਹਨਨਤੋ, ਪਰਵਾਦਿਮਿਗੇਹਿ ਅਪਧਂਸਨੀਯਤੋ ਚ ਸੀਹਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸੀਹਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾ, ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾਨਂ. ਕੀਦਿਸਾ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾ, ਯੇਸਂ ਤਯਾ ਨਮੋ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨਨ੍ਤਿ ਥਿਰੇਹਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਥੇਰਾ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਵਂਸੋ ਅਨ੍ਵਯੋਤਿ ਥੇਰਵਂਸੋ. ਏਤੇਨ ਭਿਨ੍ਨਲਦ੍ਧਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਰਸਭੇਦਾਨਂ ਮਹਾਸਙ੍ਘਿਕਾਦੀਨਂ ਵਂਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਥੇਰਵਂਸਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਨ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਵਂਸਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋ ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸੀਹਾ, ਤੇਸਂ ਥੇਰਵਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨਂ. ਅਸਂਹੀਰਤ੍ਤਾ ਥਿਰਾਨਂ. ਵਿਨਯਕ੍ਕਮੇਤਿ ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਵਚਨਮੇਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਥਿਰਾ ਏਵ.
ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਪਣਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਭਿਧਾਨਾਨਿਸਂਸਂ, ਦੇਸਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਾਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਮਹੇਸਿਨਾ ਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਮਹੇਸਿਨਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਸੀਲਾਦਿਕੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਏਸੀ ¶ ਗਵੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ. ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਏਸਿਤੋਤਿ ਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੇਖਾਸੇਖਇਸੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਮਹਨ੍ਤੋ ਇਸੀਤਿ ਵਾ ਮਹੇਸਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤੇਨ ਮਹੇਸਿਨਾ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਂਵਰਭੂਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਲਂ, ਤਦ੍ਦੀਪਨਤੋ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਮੇਵ ਵਾ. ਕਿਮ੍ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪਮੁਖੇ ਸਾਧੂਤਿ ਪਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਮੋਕ੍ਖਮੇਵ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ, ਵਜ੍ਜਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਂ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩, ੧੯੨; ਪੇਟਕੋ. ੨੨; ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੯) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੁਖਮਿਵਾਤਿ ਮੁਖਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਲੇਯ੍ਯਪੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਆਹਾਰੋ ਮੁਖੇਨ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ ਫਰਤਿ, ਏਵਂ ਯੋਗਿਨੋਪਿ ਚਾਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਂ ਸੀਲਮੁਖੇਨ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੁਖਮਿਵਾਤਿ ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਮੁਖਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਮੋਕ੍ਖਪ੍ਪਵੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –
‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਨਿ ¶ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕੁਸਲਾਨਿ ਸੀਲਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧).
ਤਥਾ –
‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ, ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਪੀਤਤ੍ਥਾਯ, ਪੀਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਥਾਯ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਸੁਖਤ੍ਥਾਯ, ਸੁਖਂ ਸਮਾਧਤ੍ਥਾਯ, ਸਮਾਧਿ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਤ੍ਥਾਯ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਿਰਾਗਤ੍ਥਾਯ, ਵਿਰਾਗੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੬੬) ਚ.
ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਧਾਨਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੂਰਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਗਾਥਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੂਰਤੇਨਾਤਿ ਸੋਭਨੇ ਰਤੋਤਿ ਸੂਰਤੋ ਉ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਦੀਘਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤੇਨ ਸੂਰਤੇਨ, ਸੋਭਨੇ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਕਮ੍ਮੇ ਰਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਨੀਤੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਿਵਾਤੇਨਾਤਿ ਨੀਚਵੁਤ੍ਤਿਨਾ. ਸੁਚਿਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤਿਨਾਤਿ ਸੁਚਿਭੂਤਾ ਕਿਲੇਸਸਲ੍ਲਿਖਨਸਮਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਚਿਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਸੁਚਿਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤਿਨਾ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਯਾਚਾਰਯੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਵਾਰਿਤ੍ਤਚਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਨਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਾਦਿਭੇਦੋ ਸਂਵਰਵਿਨਯੋ. ਆਚਾਰੋਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਾਚਾਰੋ ¶ . ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋਣੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ. ਥਿਰੇਹਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰੋ. ਯਾਚਿਤੋਤਿ ਅਭਿਯਾਚਿਤੋ. ਥੇਰੋ ਹਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਯ ਦੁਰਵਗਾਹਤਂ, ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ ਞਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਯਾ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਸੁਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਾਨਿਸਂਸਗਾਰਵੇਨ ਯਾਚਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਦਸ੍ਸ ਯਾਚਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਦਾਨਭੂਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਾਚਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ.
ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੂਰਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਸੋਰਚ੍ਚਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਨਿਵਾਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨੀਚਮਨਤਾ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾ, ਯਾਯ ਨਿਵਾਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਹਤਮਾਨੋ, ਨਿਹਤਦਪ੍ਪੋ, ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਚੋਲ਼ਕਸਮੋ, ਭਿਨ੍ਨਵਿਸਾਣੂਸਭਸਮੋ, ਉਦ੍ਧਟਦਾਠਸਪ੍ਪਸਮੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਣ੍ਹੋ ਸਖਿਲੋ ਸੁਖਸਮ੍ਭਾਸੋ ¶ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸੁਚਿਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤਿਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ. ‘‘ਵਿਨਯਾਚਾਰਯੁਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮਨੇਕਗੁਣੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਤ੍ਥਵਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਕਿਞ੍ਚ – ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਰਿਯਮਾਨਾ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੇਸਨਾਧਿਪਚ੍ਚੇਨ, ਮਮਞ੍ਚ ਉਸ੍ਸਾਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਚਿਰੇਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਵਨੇ ਸੋਤੁਜਨਸ੍ਸਾਦਰਂ ਜਨੇਤੁਂ ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਨਿਸ੍ਸਯਾਭਿਧਾਨਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਯਂ ਮਹੇਸਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਕਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ. ਸਞ੍ਜਾਤਕਙ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਪਦਪਦਤ੍ਥਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਕਙ੍ਖਾਨਂ, ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂਸਯਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਂਸਯਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥਾਯ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਣ੍ਣਨਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾ, ਤਂ ਵਣ੍ਣਨਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਿਂਭੂਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰਪਦਭਾਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਚ ਨਿਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਰਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤੋ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ.
ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾਮੇਘਵਨੁਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਭਾਗੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਵਿਹਾਰੋ ਮਹਾਵਿਹਾਰੋ, ਯੋ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਮਹਾਬੋਧਿਨਾ ਵਿਭੂਸਿਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਸਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ¶ . ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਕਥਾਮਗ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਨਯਂ ਇਧ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ. ਨਾਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਨਾਮੇਨ. ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣੀ, ਤਂ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਂ. ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਂ, ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਸੁਭਤੋ, ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਸੁਭਤੋ, ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸੁਭਤੋ ਚ ਸੁਭਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪੁਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ¶ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਪ੍ਪਕਾਰਂ, ‘‘ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਦੋਸਵਿਵਜ੍ਜਨਤੋ, ‘‘ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਵਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ
ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਾਦਿਸਹਿਤਂ ਸਞ੍ਞਾਦਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਂ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਤਾਵ ਵਚਨਤ੍ਥਤੋ, ਸਰੂਪਭੇਦਤੋ, ਗਨ੍ਥਭੇਦਤੋ, ਉਦ੍ਦੇਸਵਿਭਾਗਤੋ, ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਚ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਤਦੁਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮੇਨਾਯਂ ਵਣ੍ਣਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ.
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਥਾਪਦੇ. ਪਅਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਕਾਰਤੋ ਅਤਿਵਿਯ ਸੀਲੇਸੁ ਮੁਖਭੂਤਂ. ਅਤਿਪਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵ ਪਦਂ ਉਪਸਗ੍ਗਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨ ਵਦਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪ ਅਤਿ ਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਗ੍ਗਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਅਤਿਪਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਭੇਦਤੋ ਪਦਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋ ਵਦਤਿ ‘‘ਅਤਿਸੇਟ੍ਠਂ ਅਤਿਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਨ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣਸਹਚਰਣਤੋ ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ. ਇਮਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਯਮੇਕੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫; ੩.੯੦) ਵਿਯ. ਇਮਿਨਾਤਿ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਚਨਂ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ, ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਚ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵੀਥਿਯਾ ¶ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਚਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਇਮਿਨਾਤਿ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵਕਰਣਵਚਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੀਕਰਣਤੋ. ਵਚਨਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਤਿਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇਨ. ਏਕਵਿਧਮ੍ਪੀਤਿ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਮ੍ਪਿ. ਸੀਲਗਨ੍ਥਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਨ ਸੀਲਗਨ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਇਦਾਨਿ ¶ ਤਦੁਭਯਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਪਾਤਿ, ਤਂ ਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ ਆਪਾਯਿਕਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹੀਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਂਵਰਣਂ ਸਂਵਰੋ, ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਮੇਵ ਸਂਵਰੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨ ਸਂਵੁਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਤਿ.
ਆਦਿਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਲਂ ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਆਦਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੮੨).
ਯਥਾ ਹਿ ਨਗਰਵਡ੍ਢਕੀ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਪਠਮਂ ਨਗਰਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧੇਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਵੀਥਿਚਤੁਕ੍ਕਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਰਜਕੋ ਪਠਮਂ ਤੀਹਿ ਖਾਰੇਹਿ ਵਤ੍ਥਂ ਧੋਵਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਵਤ੍ਥੇ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਰਙ੍ਗਜਾਤਂ ਉਪਨੇਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਛੇਕੋ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰੋ ਰੂਪਂ ਲਿਖਿਤੁਕਾਮੋ ਆਦਿਤੋਵ ਭਿਤ੍ਤਿਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਆਦਿਤੋਵ ਸੀਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ‘‘ਆਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਮੁਖਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਚ ਸਂਵਰੋ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦; ਧ. ਪ. ੧੮੫) ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.
ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਲਂ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਪਨ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਾ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ‘‘ਕਿਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ ਸਂਵਰੋ ਸੀਲਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੯) ‘‘ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਸੇਨ ਉਭਯਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਮਾਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਵਾਦਕਸ੍ਸ ¶ . ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾਤਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ. ਸ੍ਵਾਗਤਾਨੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਗਤਾਨਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਂ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਸੀਲਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਸੁ. ਯੋਤਿ ¶ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਨਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸੀਲਂ. ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਕੋਪੇਨ੍ਤੋ ਪਾਲੇਤਿ. ਤਂ ‘‘ਪਾਤੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲੇ ਠਿਤਂ. ਮੋਚੇਤੀਤਿ ਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਮੋਕ੍ਖੇਤਿ. ਅਪਾਯੇ ਜਾਤਂ ਆਪਾਯਿਕਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤਾਨਿ ਆਪਾਯਿਕਾਦੀਨਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਤਦਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਾਦੀਹੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਵਾਦੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦੋ, ਸੋ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤਾਨਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਾਦੀਨਿ, ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਾਦੀਹਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਾਨੁਵਾਦਦਣ੍ਡਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਾਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਜੋਤਕਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਤਾ. ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਚਨਤ੍ਥੋਤਿ ‘‘ਅਤਿਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣੋ ਹੋਤਿ ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣਸਹਚਰਣਤੋ ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਸੁ. ‘‘ਅਯਂ ਵਣ੍ਣਨਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਵਣ੍ਣਨਮਾਹ. ਗਨ੍ਥਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਾਵ ਯੁਜ੍ਜਤੁ, ਕਥਂ ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਨ੍ਥੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਹੀਤਿ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗਨ੍ਥਸ੍ਸ. ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸੀਲਂ. ਵਣ੍ਣਿਤੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਗਨ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਮੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਵਣ੍ਣਨਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਸ੍ਮਾ ਗਨ੍ਥੇ ਵਣ੍ਣਿਤੇ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵਣ੍ਣਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ.
ਏਵਂ ਸਰੂਪਭੇਦਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਗਨ੍ਥਭੇਦਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ. ਉਦ੍ਦੇਸਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਵਚਨਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇਹਿ, ਤੇ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ, ਤੇਹਿ. ਵਵਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਠਿਤਂ.
ਏਵਂ ਗਨ੍ਥਭੇਦਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਉਦ੍ਦੇਸਵਿਭਾਗਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਉਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ ਸਰੂਪੇਨ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਉਦ੍ਦੇਸੋ, ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋਵ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੁਦ੍ਦੇਸੋ.
ਇਦਾਨਿ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸੇਸੁ. ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ¶ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ… ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ¶ ਇਧਾਗਤਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਾਠਸ੍ਸ ਯੋਜਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਸਾਵਨਾਦਿਕਮੇਵ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਕਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਖੁਦ੍ਦਕਪੇਯ੍ਯਾਲਵਸੇਨ ਵਾ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਜਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ਪਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਵਕ੍ਖਤਿ ਹਿ ‘‘ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਨਂ ਅਵਸਾਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਨਿਦਾਨਾਵਸਾਨੇ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ‘ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨਂ, ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਵਸੇਸੇ ਸੁਤੇਨ ਸਾਵਿਤੇਤਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਂ ‘‘ਸੁਤਾ ਖੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਵਿਵਦਮਾਨੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸੁਤਵਸੇਨ ਸਾਵਿਤੇ.
ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਸੇਸਾ ਤਯੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਨਿ ਓਸਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ, ਤਦੁਭਯਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਞ੍ਚ, ਤਂਤਿਕਂ ਅਨਿਯਤਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ‘‘ਅਵਸੇਸੇ ਸੁਤੇਨ ਸਾਵਿਤੇ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾਵੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ –
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾ ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾਵੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ. ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾਵੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੧੫੦) –
ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਿਪ੍ਪਕਤੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤੇ. ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ . ਦਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾ ਨਾਮ – ਰਾਜਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਚੋਰਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਅਗ੍ਯਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਉਦਕਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਵਾਲ਼ਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਸਰੀਸਪਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ‘‘ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੫੦) ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰਾਜਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਰਾਜਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਚੋਰਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਚੋਰਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਦਵਦਾਹੋ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਵਾਸੇ ਵਾ ਅਗ੍ਗਿ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਅਯਂ ¶ ਅਗ੍ਯਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਮੇਘੋ ਵਾ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਓਘੋ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਉਦਕਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਯਕ੍ਖੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਯਂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਯੋ ਚਣ੍ਡਮਿਗਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਵਾਲ਼ਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਪ੍ਪਾਦਯੋ ਡਂਸਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਸਰੀਸਪਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਕਾਲਂ ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਵੇਰਿਨੋ ਵਾ ਤਂ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਂ ਵਾ ਬਹੂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਚਾਵੇਤੁਕਾਮਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੋ. ਇਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.
ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਵਿਪ੍ਪਕਤੁਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ. ਅਵਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾਵੇਤਬ੍ਬਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਉਦ੍ਦੇਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਵਸੇਸਵਚਨਸ੍ਸ. ਯਥਾਹ ‘‘ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੧੫੦). ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੁਤੇਨ ਸਾਵੇਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪੋਸਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਨਿਯਤੁਦ੍ਦੇਸੋ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਦਭਾਵੋ ਚ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਲਕ੍ਖਣਂ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨੁਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਵਸੇਸੁਦ੍ਦੇਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਾਵਾਤਿ ਪਠਮਂ. ਇਦਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਦਂ ਅਕ੍ਖਰਪਦਨਿਯਮਿਤਗਨ੍ਥਿਤਂ ਵਚਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਥੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ, ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇਤਿਆਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਣਾਤੁ ਮੇਤਿਆਦੀਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਅਜ੍ਜੁਪੋਸਥੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਆਗਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ. ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯਨ੍ਤਿ ¶ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਨਿਚ੍ਛਯਨਂ, ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਾਯ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਤੇਸਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਚੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥੋ ਚ ਅਨੇਕਧਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪੀਯਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਗਣ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖੀਲਮਦ੍ਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਨਿਚ੍ਛਯਂ, ਮਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਨ੍ਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸੀਲਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੀਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਨ੍ਨਾ ਗਤਾ ਉਪਾਗਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸੀਲੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨ ਉਪੇਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਸੀਲਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਤਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ. ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇਤਿ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੋ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਨਿਸਾਮੇਨ੍ਤੁ. ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਵਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ. ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਸਵਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾਨਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਗਹਣਂ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ¶ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਅਭਾਜਨਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਵਿਨਯਂ ਸੋਤਬ੍ਬਂ, ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.
ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਥਾਪਦੇ, ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਗਾਥਾਯ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਮਨ੍ਤਰੇ. ਸਵਨੇ ਆਣਤ੍ਤਿਵਚਨਂ ਸਵਨਾਣਤ੍ਤਿਵਚਨਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਵਨਾਣਤ੍ਤਿਵਚਨਂ, ਤਥਾਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਆਣਤ੍ਤਿ, ਨ ਉਦ੍ਦੇਸਕਸ੍ਸਾਤਿ ਨਵਕਤਰੇਨਾਪਿ ਇਦਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸਙ੍ਘਗਾਰਵੇਨ, ਸਙ੍ਘਬਹੁਮਾਨੇਨ ਚ ਸਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਗਾਰਵਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਚਨਂ. ਸਙ੍ਘੋ ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਟ੍ਠਾਨਂ. ਇਦਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਕੇਨ ਕਤ੍ਥ ਕਦਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੇਨਾਤਿ –
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ’’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੩-੧੩੪) –
ਏਵਮਾਦਿਨਾ ¶ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੇਨ. ਰਾਜਗਹੇਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਮਨ੍ਧਾਤੁਮਹਾਗੋਵਿਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਰਾਜਗਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਚ ਨਗਰਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਕਾਲੇ ਸੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਤੇਸਂ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਕਿਂ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਨੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ ਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਥੇਰਾਧਿਕਨ੍ਤਿ ਥੇਰਾਧੀਨਂ, ਥੇਰਾਯਤ੍ਤਂ ਭਵਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਥੇਰਾਧੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਾਯਂ. ਬ੍ਯਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਪਗੁਣਮਾਤਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਟਿਬਲੋਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਅਭੀਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦਹਰਸ੍ਸਾਪਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸਚੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾ ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਪਨ ਅਕ੍ਖਣ੍ਡਾ ਸੁਵਿਸਦਾ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਥੇਰਾਯਤ੍ਤੋਵ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਸਚੇ ਪਨ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਵਿਸਦਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਯਤ੍ਤੋਤਿ.
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸਙ੍ਘਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਯਦਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਦਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਹਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾ, ਪਰਲੋਕਂ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ ¶ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਦਾਨਂ, ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਅਰਹਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਵਾ ਹਿਤੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਕਾਰਿਤਾਯ ਵਿਸੋਧੇਤੀਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਙ੍ਘਾਤੇਨ ਸਂਹਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਚ ਸੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸਙ੍ਘੋ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਚਤੁਵਗ੍ਗਾਦਿਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧੋ ਸਙ੍ਘੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਙ੍ਘੋ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ. ਸੋਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਙ੍ਘੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਉਪੋਸਥਞਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਉਪੋਸਥਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਸੋਪਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸੋ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮਵਸੇਨ. ਪਞ੍ਚ ਵਿਧਾ ਪਕਾਰਾ ਅਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤਪ੍ਪਕਾਰਸਦ੍ਦੇ ਸਮਾਨਤ੍ਥੇ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ¶ ਵਗ੍ਗੋ ਸਮੂਹੋਤਿ ਚਤੁਵਗ੍ਗੋ, ਚਤੁਪਰਿਮਾਣਯੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਵਗ੍ਗੋ ਚਤੁਵਗ੍ਗੋ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਾਦਿ.
ਇਦਾਨਿ ਯੇਸਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨਾਯਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧੇ ਸਙ੍ਘੇ. ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਸਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਤਿਰੇਕਤਰੇਨਾਤਿ ਚਤੁਵਗ੍ਗਾਦਿਕਰਣੀਯਂ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਾਦਿਨਾ ਅਤਿਰੇਕਤਰੇਨ, ਦਸਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਞ੍ਚ ਏਕਾਦਸਵਗ੍ਗਾਦਿਨਾ ਅਤਿਰੇਕਤਰੇਨ. ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਇਦਮੇਵ ਚਾਨੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨਿਯਮੇ ਕਥਮੇਤਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਈਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇਤਿ ਉਪੋਸਥੇ.
ਉਪੋਸਥਸਦ੍ਦੋ ਪਨਾਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਸੀਲਉਪਵਾਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦਿਵਸੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਆਯਾਮਾਵੁਸੋ ਕਪ੍ਪਿਨ, ਉਪੋਸਥਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੫੦; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੮੫) ਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤੋ, ‘‘ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਖੋ, ਵਿਸਾਖੇ, ਉਪੋਸਥੋ ਉਪਵੁਤ੍ਥੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੮.੪੩) ਸੀਲੇ, ‘‘ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵੇ ਸਦਾ ਫਗ੍ਗੁ, ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸੁਪੋਸਥੋ ਸਦਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੭੯) ਉਪਵਾਸੇ, ‘‘ਉਪੋਸਥੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੪੬) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਸਭਿਕ੍ਖੁਕਾ ਆਵਾਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੧੮੧) ਦਿਵਸੇ, ਇਧਾਪਿ ਦਿਵਸੇਯੇਵ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਪਵਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਪੋਸਥੋ. ਉਪਵਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸੀਲੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਅਭੁਞ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨਸਨੇਨ ਵਾ ਖੀਰਪਾਨਮਧੁਪਾਨਾਦਿਮਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਉਪੇਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ¶ ਵਾਕ੍ਯਾਨਂ ਏਵ-ਕਾਰਤ੍ਥਸਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪੋਸਥੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਉਪੋਸਥੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤੇਨ ਅਨੁਪੋਸਥਦਿਵਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਰਾਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਥ ਵਾ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਾਪੋਹਨਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ‘‘ਉਪੋਸਥੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨੁਪੋਸਥੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤੇਨ ਅਨੁਪੋਸਥਦਿਵਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਸ ਨਯੋ ਪਨ੍ਨਰਸੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞਂ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸਂ ¶ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਏਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਉਪੋਸਥੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ. ਪਞ੍ਚਦਸਨ੍ਨਂ ਤਿਥੀਨਂ ਪੂਰਣਵਸੇਨ ਪਨ੍ਨਰਸੋ. ਪਨ੍ਨਰਸੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞਂ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀ’’ਤਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਵਸਵਸੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਤੁਦ੍ਦਸਿਯਂ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੋ. ਏਵਂ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕੋ. ਸਾਮਗ੍ਗਿਉਪੋਸਥੋ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘਸਾਮਗ੍ਗਿਕਤਦਿਵਸੇ ਕਾਤਬ੍ਬਉਪੋਸਥੋ. ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹਵਸ੍ਸਾਨਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਮਨ੍ਤਉਤੁ ਨਾਮ ਅਪਰਕਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਾਟਿਪਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਫਗ੍ਗੁਨਪੁਣ੍ਣਮਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ, ਗਿਮ੍ਹਉਤੁ ਨਾਮ ਫਗ੍ਗੁਨਸ੍ਸ ਕਾਲਪਕ੍ਖਪਾਟਿਪਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਸਾਲ਼੍ਹਪੁਣ੍ਣਮਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ, ਵਸ੍ਸਾਨਉਤੁ ਨਾਮ ਆਸਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਾਟਿਪਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ. ਤਤਿਯਸਤ੍ਤਮਪਕ੍ਖੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਕਤ੍ਵਾ ਛ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕਾਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਤੁਨੋ ਤਤਿਯੇ ਚ ਸਤ੍ਤਮੇ ਚ ਪਕ੍ਖੇ ਦ੍ਵੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕਾ, ਏਵਮਿਤਰੇਸਂ ਉਤੂਨਨ੍ਤਿ ਛ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕਾ. ਸੇਸਾ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕਾਤਿ ਸੇਸਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕਾ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਕਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਚ ਕਾਲ਼ਮ੍ਹਾ, ਯਾਵ ਫਗ੍ਗੁਨਪੁਣ੍ਣਮਾ;
‘ਹੇਮਨ੍ਤਕਾਲੋ’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਾ.
‘‘ਫਗ੍ਗੁਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਲ਼ਮ੍ਹਾ, ਯਾਵ ਆਸਾਲ਼੍ਹਪੁਣ੍ਣਮਾ;
‘ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੋ’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਾ.
‘‘ਆਸਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਚ ਕਾਲ਼ਮ੍ਹਾ, ਯਾਵ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾ;
‘ਵਸ੍ਸਕਾਲੋ’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਾ.
‘‘ਉਤੂਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ, ਪਕ੍ਖੇ ਤਤਿਯਸਤ੍ਤਮੇ;
‘ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੋ’ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ ਨਯਞ੍ਞੁਨੋ’’ਤਿ.
ਪਕਤਿਯਾ ਨਬਹੁਤਰਾਵਾਸਿਕਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਪਕਤਿਚਾਰਿਤ੍ਤਂ. ਬਹੁਤਰਾਵਾਸਿਕਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇ ਪਨ ਸਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇਪਿ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਕਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਸਕਿਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਾਰੇ ¶ . ਆਵਾਸਿਕਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਵਾਸਿਕੇਹਿ ‘‘ਅਜ੍ਜੁਪੋਸਥੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੋ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਆਵਾਸਿਕੇਹਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੭੮) ਵਚਨਂ, ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤੇਹਿ ¶ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ਉਪੋਸਥੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੇ ਕਾਤੁਂ, ਕਥਂ ਮਯਂ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਠਮਤਰਂ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੪੦) ਵਚਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਉਤੁਨੋ ਤਤਿਯਸਤ੍ਤਮਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇ ਵਾ ਅਵਸੇਸਸ੍ਸ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਵਾ ਸਕਿਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਚਾਰਿਤ੍ਤਵਸੇਨਪਿ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾਰੂਪਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੇ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਅਨੁਰੂਪੇ ‘‘ਆਵਾਸਿਕਾ ਬਹੁਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤਿ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਤਤਿਯਸਤ੍ਤਮਪਕ੍ਖਚਾਤੁਦ੍ਦਸਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇ.
ਨ ਕੇਵਲਂ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਰਿਮਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਮਾ ਇਤਿ ਚਨ੍ਦੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਤਿਯਾ ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਸੋ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਕਲਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪੁਣ੍ਣੋਤਿ ਪੁਣ੍ਣਮਾ, ਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾ ਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾ, ਅਸ੍ਸਯੁਜਪੁਣ੍ਣਮਾ. ਸਾ ਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂਯੇਵਾਤਿ ਪੁਰਿਮਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਾਨਂਯੇਵ. ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੇਹੀਤਿ ਕਲਹਕਾਰਕੇਹਿ. ਪਚ੍ਚੁਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ. ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੇਹਿ ਅਨੁਵਾਦਵਸੇਨ ਅਸ੍ਸਯੁਜਪੁਣ੍ਣਮਾਦਿਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾ ਪਵਾਰਣਂ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਂ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਆਵਾਸਿਕਾ, ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਇਦਾਨਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਮ, ਆਗਮੇ ਕਾਲ਼ੇ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੪੦) ‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਆਵਾਸਿਕਾ, ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਇਦਾਨਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਮ, ਆਗਮੇ ਜੁਣ੍ਹੇ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਚ ਏਵਂ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਾਰਣਂ ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.
ਅਥਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਚਤੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੋ, ਦਿਵਸੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਆਗਮੇ ਜੁਣ੍ਹੇ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪਯਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਆਗਮੇ ਜੁਣ੍ਹੇ ਕੋਮੁਦਿਯਾ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਾ ਅਵਸ੍ਸਂ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਵਾਰੇਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ ਕਲਹਕਾਰਕਾ ਵਿਵਾਦਕਾਰਕਾ ਭਸ੍ਸਕਾਰਕਾ ਸਙ੍ਘੇ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕਾ ਤਮ੍ਪਿ ਜੁਣ੍ਹਂ ਅਨੁਵਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ¶ ਆਗਮੇ ¶ ਜੁਣ੍ਹੇ ਕੋਮੁਦਿਯਾ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਾ ਅਕਾਮਾ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੪੦).
ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਵਸ੍ਸਂਵੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾ ਏਵਾ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਵਾਰੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਙ੍ਘਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੩੩). ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਵਾਰਣਾਯੋਗਤੋ ਪਵਾਰਣਾਦਿਵਸਾ. ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਵਾਰਣਾਦਿਵਸਾਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਸੋ ਸਾਮਗ੍ਗਿਉਪੋਸਥਦਿਵਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਸਾਮਗ੍ਗਿਪਵਾਰਣਾਦਿਵਸਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਦਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਓਸਾਰਿਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਓਸਾਰਿਤੇ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੀਮਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਵੇਸਿਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ. ਤਦਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਉਪੋਸਥਦਿਵਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਾਵਦੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਾਵਦੇਵਾਤਿ ਤਂ ਦਿਵਸਮੇਵ. ਵਚਨਤੋਤਿ ਕੋਸਮ੍ਬਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੪੭੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਵਿਵਦਨ੍ਤਾ ਉਪੋਸਥਂ ਵਾ ਪਵਾਰਣਂ ਵਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਰਣੇ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ‘‘ਸਮਗ੍ਗਾ ਜਾਤਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਸਾਮਗ੍ਗਿਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਪੋਸਥੇ ਉਪੋਸਥੋ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸਸ੍ਸ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਪਾਟਿਪਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਪਰਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾ, ਤਾਵ ਏਕੂਨਤਿਂਸਰਤ੍ਤਿਦਿਵੋ, ਤਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ, ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਪਨ ਪੁਰੇ ਵਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਯਮੇਵ ਯੋ ਕੋਚਿ ਦਿਵਸੋਯੇਵ. ਇਧਾਪਿ ਕੋਸਮ੍ਬਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਸਦਿਸਾਵ ਸਾਮਗ੍ਗੀ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯੇ ਪਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇ ਪਵਾਰਣਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਮਗ੍ਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਵਾਰਣਾਯਮੇਵ ਪਵਾਰਣਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਾਵਦੇਵ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਅਪ੍ਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰਣਾ ਕਤਾ ਹੋਤਿ. ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਯੇਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਨ ਯਦਿ ਕਰੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਉਪੋਸਥਕਰਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪੋਸਥੇ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਙ੍ਘਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੮੩).
‘‘ਪਤ੍ਤਕਾਲਮੇਵ ¶ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਕਤ੍ਥੇ ਭਾਵਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਾਸਤੀਤਿ ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਤਿ.
ਅਨੁਰੂਪਾਤਿ ਅਰਹਾ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾ, ਸਾਮਿਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਨ ਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਤਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਨ ਤੇਸਂ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਵਾ ਏਤਿ. ਅਵਸੇਸਾ ¶ ਪਨ ਸਚੇਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ. ਪਕਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਾ ਚ. ਹਤ੍ਥਪਾਸੋ ਨਾਮ ਦਿਯਡ੍ਢਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੋ.
ਸੀਮਾ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਕਤਮਾ, ਯਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੀਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਵਿਭਾਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸੀਮਾ ਚ ਨਾਮੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਮਿਸ੍ਸੀਕਰੋਨ੍ਤੇਨ. ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੇਨ, ਅਨ੍ਤੋ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਾ ਵਿਪਤ੍ਤਿਸੀਮਾਯੋ ਨਾਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਪਤ੍ਤਿਸੀਮਾਯੋ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਾਦਸਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇਹਿ. ਵਚਨਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਵਗ੍ਗੇ (ਪਰਿ. ੪੮੨ ਆਦਯੋ) ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਵੀਸਤਿਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਪਰਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਏਕਵੀਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਸਂ ਸੀਮਾਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਕਮ੍ਮਾਰਹੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਵੀਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਤਿਖੁਦ੍ਦਕਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਰੂਪਾ ਚ ਸੀਮਾ ਸਮ੍ਮਤਾਪਿ ਅਸਮ੍ਮਤਾ, ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਸਦਿਸਾਵ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਸੀਮਾਸੁਪਿ.
ਸਮ੍ਮਤਾਤਿ ਬਦ੍ਧਾ, ਵਾਚਿਤਕਮ੍ਮਵਾਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਵਾਚਨਮੇਵ ਹਿ ਬਨ੍ਧਨਂ ਨਾਮ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗੋ, ਤਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਹਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਚਸਾਰਰੁਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿਕਾ. ਪਂਸੁਪੁਞ੍ਜਵਾਲੁਕਾਪੁਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਰਾਸਿਵਾਲੁਕਾਰਾਸੀਨਂ ਮਜ੍ਝੇ. ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਪਂਸੁਪੁਞ੍ਜਂ ਵਾ ਵਾਲੁਕਾਪੁਞ੍ਜਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਅਪਾਠੋ. ਨ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਮਨ੍ਤਰਾ. ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਯਾ ਤੀਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਬਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗੇਸੁ ਤਚਸਾਰਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਤਾ, ਸਾ ਖਣ੍ਡਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਾ ਪਨ ਚਤੁਪਞ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਬਜ੍ਝਮਾਨਾ ਇਮੇਸੁ ਤਚਸਾਰਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਤਾ, ਸਾ ਖਣ੍ਡਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਾਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਬਹਿ ਠਿਤੇਨ ਸਮ੍ਮਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਬਹਿ ਠਿਤੇਨ ਵਾਚਿਤਕਮ੍ਮਵਾਚਾ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਠਤ੍ਵਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ.
ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਤਾਪੀਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਸਮ੍ਮਤਾਪਿ. ਇਮਸ੍ਸ ‘‘ਅਸਮ੍ਮਤਾਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ¶ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਬ੍ਬਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨਦੀ ਅਸੀਮਾਤਿ ਯਾ ਕਾਚਿ ਨਦੀਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਦੀ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤਂ ਬਦ੍ਧਸੀਮਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਕਤਾਪਿ ਅਸੀਮਾ, ਬਦ੍ਧਸੀਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨ ਪਨ ਸਾ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਸਦਿਸਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਮੁਦ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਸਂਸਟ੍ਠਵਿਟਪਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਬਦ੍ਧਾ ਹੋਤੀਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਭਾਗੇ ਸੀਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਦੇਸਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏਕਦੇਸਂ. ਯਤ੍ਥ ਠਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਏਕਦੇਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਠਿਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਾਦਿਸਂ ਪਦੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਾ ਸੀਮਾਯ ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਤੁ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਦਨਂ ਪਰੇਸਂ ਸੀਮਾਯ ਏਕਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਲੇਖਾਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਧਨਂ. ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਣਂ ਨਾਮ ਪਰੇਸਂ ਸੀਮਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਕਲਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਕਦੇਸਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਬਹਿ ਏਕਿਸ੍ਸਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਾ ਦਿਸਾਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਪਬ੍ਬਤਾਦੀਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਦਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਪਬ੍ਬਤੋਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੩੮ ਆਦਯੋ) ਸੀਮਾਸਮ੍ਮੁਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ. ਇਮੇਹਿ ਚ ਪਨ ਅਟ੍ਠਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਿਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇ ਯਥਾਲਦ੍ਧਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ. ਏਕੇਨ, ਪਨ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ ¶ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਤੀਣਿ ਪਨ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤੇਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਕਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯਧਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਪਬ੍ਬਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪੁਨ ਵਿਨਯਧਰੇਨੇਵ ‘‘ਏਸੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਏਤਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਮ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤੋ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ, ਹੋਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਾਸਾਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਕਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਪਬ੍ਬਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਦਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ ਆਚਿਕ੍ਖਤੁ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਾ, ਵਟ੍ਟਤਿਯੇਵ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਕਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ? ਪਾਸਾਣੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਸੋ ਪਾਸਾਣੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ, ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ, ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਕਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ? ਉਦਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਉਦਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਕਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ? ਪਬ੍ਬਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਸੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਠਮਂ ਕਿਤ੍ਤਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਵ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਘਟਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਾਮਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਮੇਨ ਚ ਅਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ. ਸਮ੍ਮਤਾਤਿ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੩੯ ਆਦਯੋ) ¶ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਬਦ੍ਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਕਿਂ ਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨਿਪਿ ਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਮਮਣ੍ਡਲਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮) ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ. ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਤਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਯੋਗ੍ਯਤਾ. ‘‘ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣੋਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗੋਯੇਵ. ਹਤ੍ਥੀ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਤਨੋ ਵਾ ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਰਤਨੋ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੩੮) ਵਾ. ਤਤੋ ਓਮਕਤਰੋਤਿ ਤਤੋ ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਤਰੋ. ਸਚੇ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਾ ਤੀਸੁ ਵਾ ਤਯੋ ਪਬ੍ਬਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤੂਹਿ, ਤੀਹਿ ਵਾ ਪਬ੍ਬਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹੇਵ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ, ਏਕੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਪਾਸਾਣਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਏਕਾਬਦ੍ਧੋ, ਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਸਚੇ ¶ ਏਕਾਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਚਤੂਸੁ ਵਾ ਅਟ੍ਠਸੁ ਵਾ ਦਿਸਾਸੁ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਏਕਮੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਏਵਂ ਚਕ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਵਿਹਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤੋ, ਤਂ ਏਕਦਿਸਾਯ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਤਤਿਯਭਾਗਂ ਵਾ ਉਪਡ੍ਢਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਤਕਂ ਪਦੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਬ੍ਬਤੇ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖਵਮ੍ਮਿਕਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਯੋਜਨਦ੍ਵਿਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਭੂਮਿਯਂ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖਵਮ੍ਮਿਕਾਦੀਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮; ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੧੫੮).
ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਗਣਨਂ ਵੋਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਪਲਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਪਰਿਮਾਣੋਤਿ ਥੂਲਤਾਯ, ਨ ਤੁਲਗਣਨਾਯ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਪਲਂ ਨਾਮ ਦਸਕਲਞ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਟ੍ਠਕਾ ਮਹਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਥਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਪਾਸਾਣਾਨਂ ਰਾਸਿ, ਪਗੇਵ ਪਂਸੁਵਾਲੁਕਾਰਾਸਿ. ਭੂਮਿਸਮੋ ਖਲਮਣ੍ਡਲਸਦਿਸੋ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਵਾ ਭੂਮਿਤੋ ਖਾਣੁਕੋ ਵਿਯ ਉਟ੍ਠਿਤਪਾਸਾਣੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸੋਪਿ ਪਮਾਣੂਪਗੋ ਚੇ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ‘‘ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਪਨ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਸਾਣਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇ ਮਹਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣਸ੍ਸ ਏਕਂ ਪਦੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੁਪਰਿ ਅਞ੍ਞੋ ਪਾਸਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੁਪਰਿ ਵਿਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇਨ ਚ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਰੂਪੋ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਹਿ ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸੁਪਰਿ ਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ ਨਾਮ ਬਹਿਸੀਮਾਯਂ ਹੋਤਿ, ਵਿਹਾਰੋਪਿ ਬਹਿਸੀਮਾਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਹਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਪਨ ਏਕਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ.
ਵਨਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਤਿਣਵਨਂ ਵਾ ਤਚਸਾਰਰੁਕ੍ਖਵਨਂ ਵਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਸਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਾ ਨਾਮ ਅਮ੍ਬਜਮ੍ਬੁਪਨਸਾਦਯੋ. ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਮਿਸ੍ਸਕੇਹੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਸਾਰੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਾ, ਤੇਹਿ ਮਿਸ੍ਸਕਾ ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਮਿਸ੍ਸਕਾ, ਤੇਹਿ. ਚਤੁਪਞ੍ਚਰੁਕ੍ਖਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਾਹ ¶ . ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਪਨ ਯੋਜਨਸਤਿਕਮ੍ਪਿ ਵਨਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਚਤੁਰੁਕ੍ਖਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਤਯੋ ਸਾਰਤੋ, ਏਕੋ ਅਸਾਰਤੋ. ਪਞ੍ਚਰੁਕ੍ਖਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਤਯੋ ਸਾਰਤੋ, ਦ੍ਵੇ ਅਸਾਰਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਵਨਮਜ੍ਝੇ ਵਿਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵਨਂ ਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਦੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੇਹਿਪਿ ਵਨਂ ਅਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਪਾਸਾਣਾਦਯੋ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਵਿਹਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਵਨਂ ਏਕਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮).
ਰੁਕ੍ਖਨਿਮਿਤ੍ਤੇਪਿ ਤਚਸਾਰਰੁਕ੍ਖੋ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਸਾਰੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕੁਟਸਰਾਵਾਦੀਸੁ ਠਿਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਤਤੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਤਙ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਭੂਮਿਯਂ ਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਕੋਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨਵਮੂਲਸਾਖਾਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਖਨ੍ਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਰੋਪਿਤੇ ਪਨ ਏਤਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੂਚਿਦਣ੍ਡਕਪ੍ਪਮਾਣੋਤਿ ‘‘ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਲੇਖਨਦਣ੍ਡਪ੍ਪਮਾਣੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੩੮), ਸੋ ਚ ਕਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਿਪਰਿਮਾਣੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿਪਿ, ‘‘ਸਾਕਰੁਕ੍ਖੋ, ਸਾਲਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨਿਗ੍ਰੋਧਸਦਿਸਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਏਕਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਮਗ੍ਗਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਰਞ੍ਞਖੇਤ੍ਤਨਦੀਤਲ਼ਾਕਮਗ੍ਗਾਦਯੋ ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਙ੍ਘਮਗ੍ਗੋ ਵਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਯੋ ਪਨ ਜਙ੍ਘਮਗ੍ਗੋ ਸਕਟਮਗ੍ਗਤੋ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਕਟਮਗ੍ਗਮੇਵ ਓਤਰਤਿ, ਯੇ ਵਾ ਜਙ੍ਘਮਗ੍ਗਸਕਟਮਗ੍ਗਾ ਅਵਲਞ੍ਜਿਤਾ, ਤੇ ਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥਸਕਟਸਤ੍ਥੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਚੇ ਸਕਟਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਿਮਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਬਹਿਸੀਮਾਯ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਬਾਹਿਰਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਬਾਹਿਰਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗੋਵ ਬਹਿਸੀਮਾਯ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਂ ਭਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇਪਿ ਦ੍ਵੇ ਮਗ੍ਗਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਕਟਧੁਰਮਿਵ ਏਕੀਭਵਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇ ਵਾ ਸਕਿਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਾਬਦ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਹੋਤਿ.
ਸਚੇ ¶ ਵਿਹਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਜ੍ਝੇ ਏਕਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਕਾਬਦ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ. ਕੋਣਂ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਤਂ ਪਨ ਪਰਭਾਗੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇਨ ¶ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਤ੍ਤਿਤੇ ਪਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਵਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ. ਇਮਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ ਪਜ੍ਜੋ ਪਥੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪਾਰਾਯਨਤ੍ਥੁਤਿਗਾਥਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੦੧) ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਸਸੁ ਨਾਮੇਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਨਾਮੇਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਰਿਖਾਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਵਿਹਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਏਕਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਯਂ ਪਨ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਲਕ੍ਖਣੇ ਨਦਿਂ ਵਕ੍ਖਾਮਾਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਕਾਲੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਾਯਂ ਨਦਿਯਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾ ਪਨ ਨਦੀ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਸਕਟਧੁਰਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਵਾ ਪਰਿਖਾਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਵਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਗਤਾ, ਨਂ ਏਕਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਤੇ ਨਦੀਚਤੁਕ੍ਕੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨਦਿਯੋ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਵਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਰੁਕ੍ਖਪਾਦੇ ਨਿਖਣਿਤ੍ਵਾ ਵਲ੍ਲਿਪਲਾਲਾਦੀਹਿ ਨਦੀਸੋਤਂ ਰੁਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਆਵਰਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਉਦਕਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਸੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਤੇ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਨਦੀ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨਦੀਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਯਾ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਿਕਾਲੇ ਵਾ ਗਿਮ੍ਹੇ ਵਾ ਨਿਰੁਦਕਭਾਵੇਨ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸਾ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਮਹਾਨਦਿਤੋ ਉਦਕਮਾਤਿਕਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਕੁਨ੍ਨਦੀਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੀਣਿ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਯਾ ਪਨ ਮੂਲੇ ਮਹਾਨਦਿਤੋ ਨਿਗ੍ਗਤਾਪਿ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨ ਤੇਨੇਵ ਨਿਗ੍ਗਤਮਗ੍ਗੇਨ ਨਦਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਚ ਪਰਤੋ ਸੁਸੁਮਾਰਾਦਿਸਮਾਕਿਣ੍ਣਾ ਨਾਵਾਦੀਹਿ ਸਞ੍ਚਰਿਤਬ੍ਬਾ ਨਦੀ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਅਸਨ੍ਦਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ. ਸਨ੍ਦਮਾਨਂ ਨਾਮ ਓਘਨਦੀਉਦਕਵਾਹਕਮਾਤਿਕਾਸੁ ਉਦਕਂ. ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਲਂ ਅਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਾਵ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਸਣ੍ਠਮਾਨਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਲਂ ਅਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ. ਭਾਜਨਗਤਨ੍ਤਿ ਨਾਵਾਚਾਟਿਆਦੀਸੁ ਭਾਜਨੇਸੁ ਗਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਆਵਾਟਾਦੀਸੁ ਉਕ੍ਖੇਪਿਮਂ ਉਦਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮; ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੧੫੮) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦੁਵੁਤ੍ਤਂ ¶ , ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਠਿਤਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸੂਕਰਖਤਾਯਪਿ ਗਾਮਦਾਰਕਾਨਂ ਕੀਲ਼ਨਵਾਪਿਯਮ੍ਪਿ ਸਚੇ ਯਾਵ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ¶ ਹੋਤੁ, ਬਹੁ ਵਾ, ਵਟ੍ਟਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪਾਸਾਣਵਾਲਿਕਾਪਂਸੁਆਦਿਰਾਸਿ ਵਾ ਪਾਸਾਣਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਵਾ ਦਾਰੁਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬੋ.
ਏਵਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਬਦ੍ਧਾ ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਤੁਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਚਤੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਞ੍ਚ ਸੀਮਂ ਬਨ੍ਧਿਤੁਕਾਮੇਹਿ ਸਾਮਨ੍ਤਵਿਹਾਰੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਬਦ੍ਧਸੀਮਵਿਹਾਰਾਨਂ ਸੀਮਾਯ ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਂ, ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਵਿਹਾਰਾਨਂ ਸੀਮਾਯ ਉਪਚਾਰਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦਿਸਾਚਾਰਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿਸ੍ਸਞ੍ਚਾਰਸਮਯੇ ਸਚੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਸੀਮਂ ਬਨ੍ਧਿਤੁਕਾਮਾ, ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਬਦ੍ਧਸੀਮਵਿਹਾਰਾ, ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ‘‘ਮਯਂ ਅਜ੍ਜ ਸੀਮਂ ਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਕਸਕਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਂ. ਯੇ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਵਿਹਾਰਾ, ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਰਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾਵਤਿਕਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਵਾਚੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ. ‘‘ਸਚੇ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ, ਤੇਸੁ ਗਾਮੇਸੁ ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿਪਿ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹ. ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ ‘‘ਨਾਨਾਗਾਮਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਸਦਿਸਾਨਿ, ਨ ਤਤੋ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਨ੍ਤੋਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤੇਹਿ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਾਲੇ ਆਗਮਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਮਨਮ੍ਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਾਲੇ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤੇਹਿ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮).
ਇਦਾਨਿ ਯੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ. ‘‘ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਏਤੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਂ ਏਕੂਪੋਸਥਂ, ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ. ਸੁਣਾਤੁ ¶ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਯਾਵਤਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਕਿਤ੍ਤਿਤਾ, ਸਙ੍ਘੋ ਏਤੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਂ ਏਕੂਪੋਸਥਂ, ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਏਤੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸੀਮਾਯ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਾਯ ਏਕੂਪੋਸਥਾਯ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ. ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ. ਸਮ੍ਮਤਾ ਸੀਮਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਏਤੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਾ ਏਕੂਪੋਸਥਾ, ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏਵਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੯) ਇਮਂ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਵੁਤ੍ਤਾਯ. ਞਤ੍ਤਿਦੋਸਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਦੋਸੇਹਿ ਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ.
ਖਣ੍ਡਸੀਮਾ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮; ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੩੮; ਵਜਿਰ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੧੩੮) ¶ ਨਾਮ ਖੁਦ੍ਦਕਸੀਮਾ. ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਮਤਾ ਸੀਮਾ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾ. ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਮਤਾ ਸੀਮਾ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ. ਇਮਾਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨ੍ਤੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੁਪਸਮ੍ਪਦਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸੁਖਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਂ ਪਨ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਹਿ ਵਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਹਿ ਬੋਧਿਚੇਤਿਯਭਤ੍ਤਸਾਲਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਵਤ੍ਥੂਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਤਵਿਹਾਰੇ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਵਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇ ਬਹੂਨਂ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਅਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਤ੍ਤੋਕਾਸੇ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਕਤਵਿਹਾਰੇ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਹਿ ਬੋਧਿਚੇਤਿਯਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਵਤ੍ਥੂਨਂ ਠਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਵਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਤ੍ਤੋਕਾਸੇ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਚੇ ਏਕਵੀਸਤਿਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਤੋ ਓਰਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਮਾਮਾਲ਼ਕਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਗਾ ਪਾਸਾਣਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯ ਠਿਤੇਹਿ ਮਹਾਸੀਮਾ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮਹਾਸੀਮਾਯ ਠਿਤੇਹਿ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾ. ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯਮੇਵ ਪਨ ਠਤ੍ਵਾ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ, ਮਹਾਸੀਮਾਯਮੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸੀਮਾ.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਬਨ੍ਧਨਵਿਧਿ – ਸਮਨ੍ਤਾ ‘‘ਏਸੋ ਪਾਸਾਣੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਸੀਮਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਸੀਮਂ ਸਮੂਹਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਗਤਾ ਸਮੂਹਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਪਾਸਾਣਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਾ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋਟਿਯਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਪ੍ਪਮਾਣਾਪਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮; ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੧੬੩) ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਵਿਹਾਰੋ ਮਹਾ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵੇਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਪਿ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯੋ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ.
ਏਵਂ ¶ ਖਣ੍ਡਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸੀਮਾਸਮ੍ਮੁਤਿਕਾਲੇ ਖਣ੍ਡਸੀਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸੀਮਾਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਪਾਸਾਣਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਅਵਸੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅਵਿਜਹਨ੍ਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਕਮ੍ਮਵਾਚਾਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਸੀਮਂ ਸਮੂਹਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਗਤਾ ਸਮੂਹਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸੀਮਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਯਂ ਸੀਮਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਠਮਂ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਖਣ੍ਡਸੀਮਤੋਵ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਬਦ੍ਧਾਸੁ ਪਨ ਸੀਮਾਸੁ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਸੀਮਾਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਨ ਕੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਸੀਮਾਯਂ ਵਾ ਠਿਤਾ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ. ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਪਨ ਠਿਤਾ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨ ਕੋਪਨ੍ਤਿ. ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ¶ ਪਨ ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਠਿਤਾ ਕੋਪੇਨ੍ਤਿ. ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕਾ ਹਿ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਂ ਭਜਤਿ. ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨੇ ਕਤੇ ਸਤਿ ਸਾ ਚ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਪਭੇਦੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯ ਏਵ.
ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੪੪) ਵਚਨਤੋ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਨ ਓਤਰਤਿ, ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਓਤਰਤਿ. ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸੀਮਾ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਸੀਮਾ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸੁਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਨਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਾਯ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਾਲੇ ਗਾਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਾ ਨ ਓਤਰਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਸਮ੍ਮਤਾਯ ਸੀਮਾਯ ਪਚ੍ਛਾ ਗਾਮੋ ਨਿਵਿਸਤਿ, ਸੋਪਿ ਸੀਮਾਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ, ਏਵਂ ਪਠਮਂ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਵਡ੍ਢਿਤਪ੍ਪਦੇਸੋਪਿ ਸੀਮਾਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸਚੇਪਿ ਸੀਮਾਸਮ੍ਮੁਤਿਕਾਲੇ ਗੇਹਾਨਿ ਕਤਾਨਿ, ‘‘ਪਵਿਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਲਯੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਵਿਟ੍ਠਾ, ਪੋਰਾਣਗਾਮਂ ਵਾ ਸਗੇਹਮੇਵ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਤਾ, ਅਗਾਮੋਯੇਵ ਏਸ, ਸੀਮਾ ਓਤਰਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਏਕਮ੍ਪਿ ਕੁਲਂ ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਵਾ ਅਗਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਗਾਮੋਯੇਵ, ਸੀਮਾ ਨ ਓਤਰਤਿ.
ਏਵਂ ¶ ਬਦ੍ਧਸੀਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਗਾਮੋ ਏਵ ਸੀਮਾ ਗਾਮਸੀਮਾ. ਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਗਮਨਗਰਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਤ੍ਤਕੇ ਪਦੇਸੇ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਗਾਮਭੋਜਕਾ ਬਲਿਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਅਪ੍ਪੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਵਾ, ਏਕਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਯਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਏਕਂ ਪਦੇਸਂ ‘‘ਅਯਂ ਵਿਸੁਂ ਗਾਮੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇਤਿ, ਸੋਪਿ ਵਿਸੁਂਗਾਮਸੀਮਾ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਚ ਇਤਰਾ ਚ ਪਕਤਿਗਾਮਸੀਮਾ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਸਦਿਸਾਵ ਹੋਤਿ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਤਿਚੀਵਰਵਿਪ੍ਪਵਾਸਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੭).
ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇਤਿ ਵਿਞ੍ਝਾਟਵਿਸਦਿਸੇ ਅਰਞ੍ਞੇ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਗਾਮਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਸੀਮਾ ਤਿਚੀਵਰਵਿਪ੍ਪਵਾਸਪਰਿਹਾਰਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ. ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਕੇਵਟ੍ਟਾਨਂ. ਅਗਮਨਪਥੇਸੂਤਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਪਥੇਸੁ. ਯਤ੍ਥ ਤਦਹੇਵ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਦਹੇਵ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸੇਸੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਸਂ ਗਮਨਪਰਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਓਰਤੋ ਪਨ ਗਾਮਸੀਮਾਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਗਾਮਸੀਮਂ ਅਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਤਿ ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਠਿਤੋਕਾਸਤੋ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਸੁ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਸਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਉਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਸੀਮੋਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯ. ਸੀਮਾਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ¶ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ. ਸਮਾਨੋ ਸਂਵਾਸੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਾ. ਏਕੋ ਉਪੋਸਥੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕੂਪੋਸਥਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪੋਸਥਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਵਸੇਸਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੪੯) ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁ ਅਨੁ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਅਨ੍ਵਡ੍ਢਮਾਸਂ, ਅਡ੍ਢਮਾਸੇ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ‘‘ਅਨੁਦਸਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਦੇਵੇਤਿ ਮੇਘੇ. ਵਲਾਹਕੇਸੁ ਵਿਗਤਮਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਸੋਤਨ੍ਤਿ ਉਦਕਪ੍ਪਵਾਹੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਿਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਅਤਿਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਤਿਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾ ਤਿਮਣ੍ਡਲਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ. ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿਯਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿਯਾ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਪਾਚਿ. ੬੯੨) ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਵਸੇਨ ਨਦੀਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ.
ਕੇਨਚਿ ¶ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ਅਕਤੋਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਨਪਿ ਖਣਿਤ੍ਵਾ ਅਕਤੋ. ਨਦਿਂ ਵਾ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਨਦੀਕੂਲਂ ਵਾ ਸਮੁਦ੍ਦਵੇਲਂ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ. ਏਤਂ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਨਦਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਉਦਕਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਲਕ੍ਖਣਂ. ਲੋਣੀਪਿ ਜਾਤਸ੍ਸਰਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਵਸ੍ਸੇ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਿਵਿਤੁਂ ਵਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਧੋਵਿਤੁਂ ਵਾ ਉਦਕਂ ਨ ਹੋਤਿ ਸੁਕ੍ਖਤਿ, ਅਯਂ ਜਾਤਸ੍ਸਰੋ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ.
ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਾਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੇਨਾ’’ਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਉਦਕਂ ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨਾਤਿ ਥਾਮਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ. ਅਯਂ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਂ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਸੀਮਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਾਵ ਪਰਿਸਾ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਾਵ ਅਯਂ ਸੀਮਾਪਿ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤਤੋ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੋਯੇਵ ਪਮਾਣਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਨਦੀ ਨਾਤਿਦੀਘਾ ਹੋਤਿ, ਪਭਵਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮੁਖਦ੍ਵਾਰਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਾਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਕਲਾਪਿ ਨਦੀ ਏਤੇਸਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਹੋਤਿ.
ਪਕਤਿਵਸ੍ਸਕਾਲੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਪਕਤਿਵਸ੍ਸਕਾਲੇ. ਚਤੂਸੁ ਮਾਸੇਸੂਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਮਾਸੇਸੁ. ਅਤਿਵੁਟ੍ਠਿਕਾਲੇ ਓਘੇਨ ਓਤ੍ਥਤੋਕਾਸੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ਗਾਮਸੀਮਾਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂ ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਜਾਤਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣਦੀਪਕੇਸੁਪਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪਨ ਨਦੀ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ ਸਮਤਿਤ੍ਥਿਕਾ, ਉਦਕਸਾਟਿਕਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾਪਿ ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂਯੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਨਾਵਾਯਪਿ ਠਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਨਾਵਾਯ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਸੀਮਾ, ਤਂ ¶ ਨਾਵਾ ਸੀਘਮੇਵ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਸੀਮਾਯ ਞਤ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਵਂ ਅਰਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਪਾਸਾਣੇ ਵਾ ਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ, ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖੇ ਵਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂ ਬਦ੍ਧਅਟ੍ਟਕੇਪਿ ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖੇਪਿ ਠਿਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਸਚੇ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਖਾ ਵਾ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਪਾਰੋਹੋ ਵਾ ਬਹਿਨਦੀਤੀਰੇ ਵਿਹਾਰਸੀਮਾਯ ਵਾ ਗਾਮਸੀਮਾਯ ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਸੀਮਂ ਵਾ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ, ਸਾਖਂ ¶ ਵਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਬਹਿਨਦੀਤੀਰੇ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂ ਪਵਿਟ੍ਠਸਾਖਾਯ ਵਾ ਪਾਰੋਹੇ ਵਾ ਨਾਵਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਮਾ ਵਾ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਾ, ਸਾਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਬਹਿਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਗੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ. ਨਦੀਤੀਰੇ ਪਨ ਖਾਣੁਕਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਬਨ੍ਧਨਾਵਾਯ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿਯੇਵ.
ਨਦਿਯਂ ਸੇਤੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂਯੇਵ ਸੇਤੁ ਵਾ ਸੇਤੁਪਾਦਾ ਵਾ, ਸੇਤੁਮ੍ਹਿ ਠਿਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਸੇਤੁ ਵਾ ਸੇਤੁਪਾਦਾ ਵਾ ਬਹਿਤੀਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਸੀਮਂ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਸੇਤੁਪਾਦਾ ਅਨ੍ਤੋ, ਸੇਤੁ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤੀਰਾਨਂ ਉਪਰਿਆਕਾਸੇ ਠਿਤੋ, ਵਟ੍ਟਤਿ. ਜਾਤਸ੍ਸਰੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਪਕਤਿਵੀਚਿਯੋ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਂ ਪਦੇਸਂ ਉਦ੍ਧਂ ਵਡ੍ਢਨਕਉਦਕਂ ਵਾ ਪਕਤਿਵੀਚਿਯੋ ਵਾ ਵੇਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਓਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੭) ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਚੇ ਊਮਿਵੇਗੋ ਬਾਧਤਿ, ਨਾਵਾਯ ਵਾ ਅਟ੍ਟਕੇ ਵਾ ਠਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਸੁ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਨਦਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪਨ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਗਾਮਸੀਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਸੀਮਂ ਵਾ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਮੁਦ੍ਦੋਵ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮੀਤਿ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਸਣ੍ਠਿਤਉਦਕਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨ੍ਤੋ ਨਦੀਜਾਤਸ੍ਸਰਸਮੁਦ੍ਦੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਿਕਾਲੇਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਹੇਮਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਕ੍ਖੇਸੁਪੀਤਿ ਨਿਰੁਦਕੇਸੁਪਿ. ਯਥਾ ਚ ਵਾਪਿਖਣਨੇ, ਏਵਂ ਆਵਾਟਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਨਂ ਖਣਨੇਪਿ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਪ੍ਪਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਲਾਬੁਤਿਪੁਸਕਾਦਿਵਪ੍ਪਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਵਾਪਿਆਦਿਕਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਠਾਨਂ. ਅਞ੍ਞਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਜਾਤਸ੍ਸਰਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਥਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇ ਪਾਲ਼ਿਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਨਂ ਮਹਾਤਲ਼ਾਕਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਜਾਤਸ੍ਸਰੋ ਹੋਤਿ. ਗਾਮਸੀਮਾਸਙ੍ਖਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ.
ਸਚੇ ¶ ਨਦਿਮ੍ਪਿ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਤਲ਼ਾਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਾਲ਼ਿ ਬਦ੍ਧਾ, ਉਦਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਲ਼ਾਕਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਉਪਰਿ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਉਦਕਂ ਨਦਿਂ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਦਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਕਾਚਿ ਨਦੀ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਗਾਮਨਿਗਮਸੀਮਂ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਦੀਯੇਵ ¶ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਵਿਹਾਰਸੀਮਂ ਓਤ੍ਥਰਤਿ ‘‘ਵਿਹਾਰਸੀਮਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਮਨ੍ਤਾ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਹੋਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਕੁਨ੍ਨਦੀਆਦੀਸੁ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਹੋਨਕਟ੍ਠਾਨਤੋ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਉਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਸੀਮੋਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯ.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮੇਕਂ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਏਕੋ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੋ ਚ ਉਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੪੭; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੨.੧੪੭) – ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸੀਮਾ ਚ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਮਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਠਿਤੋਕਾਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਏਕਸਦਿਸਾ, ਕਦਾਚਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ. ਯਦਾ ਚ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸੀਮਾਸਙ੍ਕਰੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਮੇਕਂ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਏਕੋ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੋ ਚ ਉਪਚਾਰਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਤੋ ਅਧਿਕਂ ਵਟ੍ਟਤਿਯੇਵ, ਊਨਕਂ ਪਨ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੭) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਏਤਦਤ੍ਥਮੇਵ, ਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਬਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਤਤ੍ਤਕਂਯੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਨ, ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵਾ ਯੋ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸ੍ਸ, ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਤੋ ਬਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਤਤ੍ਤਕਂਯੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਥਮੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਕੋਪੇਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਤਿ ਇਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਗਮਨਂ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਬਦ੍ਧਾਬਦ੍ਧਵਸੇਨੇਧ, ਸੀਮਾ ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਧਾ ਤਹਿਂ;
ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ ਵਜ੍ਜਿ-ਤੇਕਾਦਸ ਵਿਪਤ੍ਤਿਕਾ;
ਬਦ੍ਧਸੀਮਾ ਤਿਧਾ ਖਣ੍ਡਾ-ਦਿਤੋ ਗਾਮਾਦਿਤੋ ਪਰਾ’’ਤਿ.
ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਦੁਵਿਧਾ ਵਤ੍ਥੁਸਭਾਗਾ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਭਾਗਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਧ ਵਤ੍ਥੁਸਭਾਗਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨੇਤਰਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾਦਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਲਹੁਕੇਨ ਵਿਨਯਕਮ੍ਮੇਨ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨਤੋ ਲਹੁਕਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਞ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਵਤ੍ਥੁਸਭਾਗਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸਤਿ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ¶ ਨ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਯਥਾਹ ¶ ‘‘ਸਭਾਗਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਵਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਸਚੇ ਆਵਿ ਕਰੋਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਵਿਕਤਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਪਨ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੨). ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਅਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਤੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਤ੍ਥੁਸਭਾਗਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਸਮਾਨਭਾਗਾ, ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਮੇਵ ਵਤ੍ਥੁਸਭਾਗਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਭਾਗਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਯੋ ਦੇਸੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬੯) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿਸਭਾਗਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਨ੍ਨਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਪਤ੍ਤਿਸਭਾਗਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਨਭਾਗਂ.
ਸਾਮਨ੍ਤਾ ਆਵਾਸਾਤਿ ਸਾਮਨ੍ਤਆਵਾਸਂ, ਸਮੀਪਵਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਜ੍ਜੁਕਨ੍ਤਿ ਤਦਹੇਵਾਗਮਨਤ੍ਥਾਯ. ਪਾਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਏਤਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਭਦ੍ਦਕਂ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥਾਤਿ ਵਿਹਾਰਾਨਂ ਦੂਰਤਾਯ ਵਾ ਮਗ੍ਗੇ ਪਰਿਪਨ੍ਥਾਦਿਨਾ ਵਾ ਯਦਿ ਨ ਲਭੇਥ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿ ਆਵਿ ਕਾਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਿ ਲਭੇਯ੍ਯ, ਆਵਿ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਯਦਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ ਸਭਾਗਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਉਪੋਸਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋਵ ਹੋਤਿ. ਉਭੋਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਭਾਗਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਯੋ ਦੇਸੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ. ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਭਾਗਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਯੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬੯) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਮਤਿ ਸਂਸਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਵੇਮਤਿਕੋ. ‘‘ਪੁਨ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਨ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੇਸਿਤੇ ਪਨ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ‘‘ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਕਰਣੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤਾਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁਪਿ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵਿਸਭਾਗਾਸੁ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁ ਤੇਸਂਯੇਵ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਹੋਤਿਯੇਵ.
ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕੋ ਨਾਮ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕੋ. ਪਣ੍ਡਕਾਦੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਰਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸੇ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ¶ . ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇਵਰਾਜਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਯੋ ਕੋਚਿ ਨਾਗਮਾਣਵਕਾਦਿਕੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਸ੍ਸਗੋਣਾਦਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਵਜ੍ਜਨੀਯਪੁਗ੍ਗਲਕਥਾਯਂ. ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੧੧) ਯਸ੍ਸ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਦਿਨੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ¶ , ਸੋ ਇਧਾਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦੇਵੇ ਉਪਾਦਾਯ ਨਾਗਮਾਣਵਕਾਦਿਕੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੋ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਗੋ ਵਾ ਹੋਤੁ ਸੁਪਣ੍ਣਮਾਣਵਕਾਦੀਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰੋ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇਵਰਾਜਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਯੋ, ਸੋ ਸਬ੍ਬੋਵ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੧). ਤਿਤ੍ਥਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਲਦ੍ਧਿ, ਤਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਕਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਕਾ ਏਵ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਲਦ੍ਧਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਸੁਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸੋ. ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਏਵ ਉਪੋਸਥੋ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪੋਸਥੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਸੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ. ਓਵਾਦੋਵ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਸਰੂਪੇਨ ਕਥਨਂ ਓਵਾਦਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ. ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਅਯਂ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਆਣਾਪਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਆਣਾ, ਸੇਸਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸਦਿਸਮੇਵ.
ਖਨ੍ਤੀ ਪਰਮਂ ਤਪੋ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾਯੋ ਨਾਮ –
‘‘ਖਨ੍ਤੀ ਪਰਮਂ ਤਪੋ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ;
ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਪਰੂਪਘਾਤੀ;
ਨ ਸਮਣੋ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਵਿਹੇਠਯਨ੍ਤੋ.
‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ;
ਸਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯੋਦਪਨਂ, ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨਂ.
‘‘ਅਨੂਪਵਾਦੋ ¶ ਅਨੂਪਘਾਤੋ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਚ ਸਂਵਰੋ;
ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਚ ਭਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਪਨ੍ਤਞ੍ਚ ਸਯਨਾਸਨਂ;
ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਚ ਆਯੋਗੋ, ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.(ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦; ਧ. ਪ. ੧੮੩-੧੮੫) –
ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾਯੋ.
ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਤੀ ਪਰਮਂ ਤਪੋਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੯੦; ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੮੫) ਅਧਿਵਾਸਨਖਨ੍ਤਿ ¶ ਨਾਮ ਪਰਮਂ ਤਪੋ. ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਤਿ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਵੇਵਚਨਂ, ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਧਿਵਾਸਨਖਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਤਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਪਰਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ. ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਪਰੂਪਘਾਤੀਤਿ ਯੋ ਅਧਿਵਾਸਨਖਨ੍ਤਿਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਂ ਉਪਘਾਤੇਤਿ ਬਾਧਤਿ ਵਿਹਿਂਸਤਿ, ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਦੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ‘‘ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਹਿ ‘‘ਨਸਮਣੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੇਵਚਨਂ. ‘‘ਪਰੂਪਘਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਪਰਂ ਵਿਹੇਠਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੇਵਚਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਰੂਪਘਾਤੀਤਿ ਸੀਲੂਪਘਾਤੀ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਪਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੋ ਚ ਸਮਣੋ ਪਰਂ ਯਂ ਕਞ੍ਚਿ ਸਤ੍ਤਂ ਵਿਹੇਠਯਨ੍ਤੋ ਪਰੂਪਘਾਤੀ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਵਿਨਾਸਕੋ, ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯੋ ਅਧਿਵਾਸਨਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਾ ਪਰੂਪਘਾਤੀ ਹੋਤਿ, ਪਰਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਡਂਸਮਕਸਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਿ, ਸੋ ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਮਲਸ੍ਸ ਅਪਬ੍ਬਾਜਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜਯਮਤ੍ਤਨੋ ਮਲਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੩੮੮) ਇਦਞ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਯੋਪਿ ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਉਪਘਾਤੇਤਿ ਨ ਮਾਰੇਤਿ, ਅਪਿਚ ਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਵਿਹੇਠੇਤਿ, ਸੋ ਪਰਂ ਵਿਹੇਠਯਨ੍ਤੋ ਸਮਣੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਵਿਹੇਸਾਯ ਅਸਮਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਪਾਪਾਨਂ, ‘ਸਮਣੋ’ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੬੫) ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਮਣਲਕ੍ਖਣਂ.
ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਸ੍ਸ. ਅਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਂ. ਕੁਸਲਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਸ੍ਸ. ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਂ ਪਟਿਲਾਭੋ. ਸਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯੋਦਪਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੋਦਾਪਨਂ ਪਭਸ੍ਸਰਭਾਵਕਰਣਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਸੋਧਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਸੀਲਸਂਵਰੇਨ ਸਬ੍ਬਪਾਪਂ ਪਹਾਯ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਹਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਕੁਸਲਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੋਦਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਓਵਾਦੋ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿ.
ਤਤਿਯਗਾਥਾਯ ¶ ਅਨੂਪਵਾਦੋਤਿ ਵਾਚਾਯ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨੁਪਵਦਨਂ. ਅਨੂਪਘਾਤੋਤਿ ਕਾਯੇਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਪਘਾਤਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਅਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਤਿਪਮੋਕ੍ਖਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸੀਲਂ, ਪਾਤਿ ਵਾ ਅਗਤਿਵਿਸੇਸੇਹਿ, ਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯੇਹਿ. ਯੋ ਵਾ ਨਂ ਪਾਤਿ, ਤਂ ਮੋਕ੍ਖੇਤੀਤਿ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਚ. ਸਂਵਰੋਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂਵਰੋ. ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਰਿਭੋਗਵਸੇਨ ਪਮਾਣਞ੍ਞੁਤਾ. ਪਨ੍ਤਞ੍ਚ ਸਯਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਜਨਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਵਿਰਹਿਤਂ ਨਿਜ੍ਜਨਸਮ੍ਬਾਧਂ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦ੍ਵਿਹਿਯੇਵ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸੋ ਦੀਪਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਇਤਰਦ੍ਵਯਸ੍ਸਾਪਿ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਨਯੇਨ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਚ ਆਯੋਗੋਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਂ ¶ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਤੋਪਿ ਮਗ੍ਗਫਲਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਆਯੋਗੋ ਚ ਅਨੁਯੋਗੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪਵਦਨਂ, ਅਨੁਪਘਾਤਨਂ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਸਂਵਰੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸਿਭਾਵਾਯ ਵਿਵਿਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਸੇਵਨਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਓਵਾਦੋ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠੀਤਿ. ਇਮਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਗਾਥਾਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਏਵ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਾਵਕਾ.
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਆਣਾਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਨਾਮ. ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਏਵ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਬੁਦ੍ਧਾ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਸਾਵਕਾ ਏਵ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ.
ਅਨੁਪਗਤੋ ਨਾਮ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਸਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਅਨੁਪਗਤੋ ਵਾ. ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਾਸਿਯਂ. ਸਾ ਹਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਭੂਤਾਤਿ ਚਾਤੁਮਾਸੀ, ਸਾ ਏਵ ‘‘ਚਾਤੁਮਾਸਿਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸਂ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਯਂ. ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਨਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇਨ ਸਮਗ੍ਗਭਾਵਂ, ਹਤ੍ਥਪਾਸੂਪਗਮਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.
ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਪਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯਪਿ ਪਞ੍ਚ, ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਾਰਿਤੇ ਪਚ੍ਛਿਮੇਹਿ ¶ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਦ੍ਵੇ ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਤਯੋ, ਦ੍ਵੇ, ਏਕੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਥ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਤਯੋ, ਦ੍ਵੇ, ਏਕੋ ਵਾ, ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਥ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਤਯੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਤਯੋ, ਦ੍ਵੇ ਵਾ, ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਦਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ – ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਤੇਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਤਾ ਥੋਕਤਰਾ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਸਮਾ ਚ, ਸਙ੍ਘਪ੍ਪਵਾਰਣਾਯ ਚ ਗਣਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਪ੍ਪਵਾਰਣਾਵਸੇਨ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ਪਨ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਤਯੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਏਕੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਾਰੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਗਣਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਸੋ ਗਣਪੂਰਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਣਵਸੇਨ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰੇਨ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਦ੍ਵੇ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਏਕੋ ਵਾ, ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਏਕੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯਪਿ ਏਕੋ, ਏਕੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਕੇਨ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ¶ . ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਵਸ੍ਸੂਪਗਤੇਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਵਸ੍ਸੂਪਗਤਾ ਏਕੇਨਪਿ ਅਧਿਕਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਠਮਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਥੋਕਤਰੇਹਿ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਤ੍ਤਿਕਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਪਵਾਰਣਾਯ ਪਨ ਸਚੇ ਪਠਮਂ ਵਸ੍ਸੂਪਗਤੇਹਿ ਮਹਾਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰਿਤੇਹਿ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਗਤਾ ਅਧਿਕਤਰਾ ਵਾ ਸਮਸਮਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਵਾਰਣਾਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਹਿ ਪਵਾਰਿਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਇਤਰੇਹਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਮਹਾਪਵਾਰਣਾਯ ਪਵਾਰਿਤਾ ਬਹੂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਸ੍ਸੂਪਗਤਾ ਥੋਕਾ ਵਾ ਏਕੋ ਵਾ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਪਚ੍ਛਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤੇਨ ਪਵਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.
ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਂਸੇ ਸਾਧੁਕਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਦਸਨਖਸਮੋਧਾਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ. ਸਚੇ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਘਨਵਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੇ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਂ ਵਿਹਾਯ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਵਾਰਣਾਯਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.
ਸਬ੍ਬਂ ¶ ਪੁਬ੍ਬਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਾਦਿਂ ਨਵਵਿਧਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ. ਯਥਾ ਚ ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ… ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੭੧) ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਏਵਮੇਤ੍ਥਾਪਿ ਤੀਹਿ ‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਭਾਗਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਯਦਾ ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਣਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਕੇਨਾਪਿ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਦਹੂਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਹੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਾਨਾਸਂਵਾਸਕੇਹੀਤਿ ਲਦ੍ਧਿਨਾਨਾਸਂਵਾਸਕੇਹਿ. ਅਨਾਵਾਸੋ ਨਾਮ ਨਵਕਮ੍ਮਸਾਲਾਦਿਕੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਪਦੇਸੋ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਙ੍ਘੇਨਾਤਿ ਸਙ੍ਘਪ੍ਪਹੋਨਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵਿਨਾ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦਸਵਿਧਮਨ੍ਤਰਾਯਂ ਵਿਨਾ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਅਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਵਾ ਸਤਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਆਵਾਸਾਦਯੋ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਏਵਂ ਸਚੇ ਵਿਹਾਰੇ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਉਪੋਸਥਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਂ ਸੀਮਾਪਿ ਨਦੀਪਿ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਉਪੋਸਥਾਪਿ ਆਵਾਸਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਵਂ ਗਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ. ਆਰਞ੍ਞਕੇਨਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪੋਸਥਦਿਵਸੇ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਹਾਰਮੇਵ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਹਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍ਵਾਵ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਤ੍ਵਾ ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ‘‘ਅਜ੍ਜੇਵ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮੧) ¶ ਏਵਰੂਪੋ ਪਨ ਆਵਾਸੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਨੇਵ ਉਪੋਸਥਨ੍ਤਰਾਯੋ ਕਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ.
ਉਦਕਂ ਆਸਨੇਨ ਚਾਤਿ ਆਸਨੇਨ ਸਹ ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਦਕਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਨਿਪਾਤਤੋ ਪਠਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਂ. ਪੁਬ੍ਬਕਰਣਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਤੋ ਪਠਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਤੋ ਪਠਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚ’’ਮਿਚ੍ਚੇਵ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਨਾਮੇਹਿ ਨਵਵਿਧਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਤਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਥੇਰੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਅਗਿਲਾਨੇਨ ਨ ¶ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਨ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੧੫੯) ਵਚਨਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.
ਸਚੇ ਪਨ ਆਣਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਂ ਤਾਵਕਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ, ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਪਾਨੀਯਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੀਠਫਲਕਾਦਿਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰੇ ਆਸਨਾਨਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਂਘਿਕਾਵਾਸਤੋਪਿ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਆਸਨੇਸੁ ਅਸਤਿ ਕਟਸਾਰਕੇਪਿ ਤਟ੍ਟਿਕਾਯੋਪਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਟ੍ਟਿਕਾਸੁਪਿ ਅਸਤਿ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਾਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਪਦੀਪੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਪਦੀਪੁਜ੍ਜਲਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਓਕਾਸੇ ਤੇਲਂ ਵਾ ਵਟ੍ਟਿ ਵਾ ਕਪਲ੍ਲਿਕਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਤੇਲਾਦੀਨਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਕਪਾਲੇ ਅਗ੍ਗਿਪਿ ਜਾਲੇਤਬ੍ਬੋ. ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਾ ਸਦਾਕਾਲਮੇਵ ਏਕੋ ਵਾ ਭਾਰਨਿਤ੍ਥਰਣਕੋ ਵਾ ਸਰਭਾਣਕਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾ ਨ ਆਣਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਵਸੇਸਾ ਪਨ ਵਾਰੇਨ ਆਣਾਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਪਤਿਰੂਪਂ ਞਤ੍ਵਾ ਆਣਾਪੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.
ਬਹਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਗਤੇਨਾਤਿ ਨਦਿਯਾ ਵਾ ਸੀਮਾਯ ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਗਤੇਨ ਛਨ੍ਦੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਕਤੋ ਮਯਾ ਉਪੋਸਥੋ’’ਤਿ ਅਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਸੁਤੋ ਵਾਤਿ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਦਿਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਸੁਤੋ ਵਾ. ਸਚੇ ਗਿਲਾਨੋ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਞ੍ਚੇਨ ਵਾ ਪੀਠੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ¶ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਮਯਂ ਇਮਂ ਗਿਲਾਨਂ ਠਾਨਾ ਚਾਵੇਸ੍ਸਾਮ, ਆਬਾਧੋ ਵਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਸੋ ਗਿਲਾਨੋ ਠਾਨਾ ਚਾਵੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਙ੍ਘੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਵਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਕਰੇਯ੍ਯ ਚੇ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ. ਸਚੇ ਬਹੂ ਤਾਦਿਸਾ ਗਿਲਾਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘੇਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਤ੍ਵਾ ¶ ਸਬ੍ਬੇ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ਦੂਰੇ ਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ ਉਪੋਸਥੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਵਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਛਨ੍ਦਮ੍ਪਿ ਦਾਤੁਂ, ਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਆਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਛਨ੍ਦਹਾਰਕੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਿਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦੇ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਮਹਾਵ. ੧੬੫) ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਨ੍ਦਦਾਨਪਰਿਸ੍ਸਮਵਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਮੇ ਹਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਛਨ੍ਦਹਾਰਕੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦਿਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦੇ ਸਙ੍ਘਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਨ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਆਹਟੋ ਹੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋ, ਛਨ੍ਦਹਾਰਕਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਤੋ ਤਂ ਮੋਚੇਤੁਂ ‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਮੇ ਆਰੋਚੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਉਭਯੇਨ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਪ੍ਪਯੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਨ ਵਾ, ਵਾਚਂ ਪਨ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਤਥੇਵ ਵਾਚਾਯ ਵਾ, ਉਭਯਥਾਪਿ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਜਾਨਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿਪਿ ਭਾਸਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਦਾਨੇਪਿ ਛਨ੍ਦਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਤਂ ਪਨ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਪਠਮਂ ਸਨ੍ਤੀ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਮ੍ਮਿ, ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੇ ਹਰ, ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੇ ਆਰੋਚੇਹੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੬੪) ਵਤ੍ਤੁਂ ਲਭਤਿ. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯਾਨੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਚਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਚ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਤਂ ਦੇਤੀਤਿ ਸਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਤਰਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਬਿਲ਼ਾਲਸਙ੍ਖਲਿਕਾ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬਿਲ਼ਾਲਸਙ੍ਖਲਿਕਾ ਨਾਮ ਬਿਲ਼ਾਲਬਨ੍ਧਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਪਠਮਵਲਯਂ ਦੁਤਿਯਵਲਯਂਯੇਵ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਤਤਿਯਂ, ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਛਨ੍ਦਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਾਯਕੇਨ ਯਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੬੪; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੨.੧੬੪). ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਬਿਲ਼ਾਲਸਙ੍ਖਲਿਕਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਬਿਲ਼ਾਲਸਙ੍ਖਲਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਬਿਲ਼ਾਲਸਙ੍ਖਲਿਕਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਾਸਂ ਕਾਸਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਨਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.
ਉਤੁਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ਤਂ ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਅਰਤਿ ਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਉਤੁ, ਤਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਨਂ ਉਤੁਕ੍ਖਾਨਂ, ਉਤੁਆਚਿਕ੍ਖਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨਂ, ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਹੇਮਨ੍ਤਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਣਨਾਤਿ ਕਲਨਾ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮੇਹਿ ਓਵਦਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਵਾਦੋ. ਸ੍ਵੇ ਉਪੋਸਥੋਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਸ੍ਵੇ ਉਪੋਸਥੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਜੇਵ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕੇ ਉਪੋਸਥੇ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਯਂ, ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੇ ਤੇਰਸਿਯਂ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤੇਰਸਿਯਂਯੇਵ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਅਯਂ ਉਪੋਸਥੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੋ ਵਾ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕੋ ਵਾ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੯) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਚੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਯਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੋ ਭਗਿਨੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਪਨ੍ਨਰਸਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਪਨ੍ਨਰਸਿਕੋ ਭਗਿਨੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਬਾਲਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਿਲਾਨਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਮਿਕਂ ਅਵਸੇਸੇਹਿ ਓਵਾਦਂ ਗਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੧੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਆਰੋਚਨਵਿਧਾਨਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਬਾਲੋ. ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕਪਨ੍ਨਰਸਿਕੇਸੁ ਉਪੋਸਥੇਸੁ ਵਾ ਪਾਟਿਪਦੇ ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਗਮਿਯੋ, ਦੁਤਿਯਪਕ੍ਖਦਿਵਸਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਧ ਗਮਿਯੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਰਞ੍ਞੇ ਨਿਵਾਸੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ. ਸੋਪਿ ‘‘ਅਹਂ ਅਰਞ੍ਞਵਾਸੀ, ਸ੍ਵੇ ਉਪੋਸਥੋ, ਵਿਹਾਰੇ ਨ ਵਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਯਦਿ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਓਵਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੧੪). ਤੇਨ ਪਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਣਤ੍ਥਾਯ ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਓਵਾਦਂ ਗਹੇਤੁਂ, ਸਙ੍ਕੇਤਞ੍ਚ ਕਾਤੁਂ ਅਤ੍ਰ ਪਤਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੧੫). ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਵਸਨਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਾ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨੋ ਚਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖਾ ਸੁਲਭਾ ਹੋਤਿ, ਸਾਮਨ੍ਤਗਾਮੇ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਗਾਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਤਥੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਹਂ ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰੇ ਸਭਂ ਵਾ ਮਣ੍ਡਪਂ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤ੍ਰ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਤਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ¶ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਯਾ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੧੫). ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇਤਿ ਉਪੋਸਥਕਰਣਟ੍ਠਾਨੇ. ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹੀਤਿ –
‘‘ਸੀਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ ਵਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ. ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ¶ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਾਤਾ ਵਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਮਨਸਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ. ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸ੍ਵਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਨਿ ਸੁਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ. ਕਲ੍ਯਾਣਵਾਚੋ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਵਾਕ੍ਕਰਣੋ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ. ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓਵਦਿਤੁਂ. ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਯ ਕਾਸਾਯਵਤ੍ਥਵਸਨਾਯ ਗਰੁਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ. ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ ਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੪੭) –
ਇਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ. ਪਾਸਾਦਿਕੇਨਾਤਿ ਪਸਾਦਾਵਹੇਨ ਨਿਦ੍ਦੋਸੇਨ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮੇਨ. ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੂਤਿ ਤਿਵਿਧਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਾਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕਂਯੇਵ ਦਿਸ੍ਵਾ ਓਵਾਦੋ ਯਾਚਿਤੋ, ਤਦਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓਵਾਦਂ ਯਾਚਮਾਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ‘‘ਏਵਂ ਵਦੇਹੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਚਨਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਥਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਵਾਦਕੋ ਸਮ੍ਮਤੋ’’ਤਿਆਦਿਂ ਸਯਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਯਮੇਵ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਤਾਹੀ’’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨਂ. ਏਕਤੋ ਸਹੇਵ.
ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਕੇਨ ਵਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਕੇਨ ਵਾ. ਇਤਰੇਨ ਵਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਏਕੋ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਇਤਰੇਨ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਚੇ ਸਯਮੇਵ ਸਮ੍ਮਤੋ, ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ¶ . ਤਥੇਵਾਤਿ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵ. ‘‘ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਾਰੋਚਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਓਵਾਦੋ ਨ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਨ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੪੧੫) ਵਚਨਤੋ ਓਵਾਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਅਨਾਰੋਚੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਂ. ਆਰੋਚੇਥਾਤਿ ਆਵਿ ਕਰੋਥ. ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾਤਿ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਅਯਮਨੁਯੋਗੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਕਿਂ ਤਂ, ਯਂ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਸਨ੍ਧਿਯਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਵਚਨੇਨ ਅਪਰਂ ਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਿਤਤਾਯ. ਗਣਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਵਗ੍ਗੇ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਂ. ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ. ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੇ. ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵੋ.
ਥੇਰਾ ¶ ਚ ਨਵਾ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਸਵਸ੍ਸਾ, ਅਤਿਰੇਕਦਸਵਸ੍ਸਾ ਚ ਥੇਰਾ. ਊਨਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਾ ਨਵਾ. ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਾ, ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਾ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਾ. ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਂ ਵਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ‘‘ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ. ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਾਮਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੋਕਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦੇਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਵਜ੍ਜੇਮ, ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਸਿ ਕਰੋਮਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜੇਮ, ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਨ ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਟਿਪਾਦਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਅਥ ਖੋ ਵੀਥਿਪ੍ਪਟਿਪਾਦਨਜਵਨਪ੍ਪਟਿਪਾਦਨਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਕਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ. ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਨ ਸਂਗਚ੍ਛਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਸਂਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਙ੍ਘੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ.
ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਪਿਯਵਚਨੇਨ ਆਲਪਨਂ.
ਅਲਜ੍ਜਿਤਾਤਿ ¶ ਅਲਜ੍ਜਿਤਾਯ, ਅਲਜ੍ਜਨਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤਿਯਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ. ‘‘ਅਞ੍ਞਾਣਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪ੍ਪਕਤਤਾਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਨ ਅਭਿਭੂਤਤਾਯ. ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾਤਿ ਸਤਿਵਿਪ੍ਪਵਾਸਤੋ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਂ.
ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ਸਞ੍ਚੇਤੇਤ੍ਵਾ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਾਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇਵ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਚਿਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਗੂਹਤੀਤਿ ਨਿਗੂਹਤਿ ਨ ਦੇਸੇਤਿ ਨ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਲਜ੍ਜਾਯ ਪਰਿਗੂਹਨ੍ਤੋ ਅਲਜ੍ਜੀ ਨ ਹੋਤਿ, ‘‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿ ਅਨਾਦਰਿਯੇਨ ਪਰਿਗੂਹਨ੍ਤੋ ਅਲਜ੍ਜੀ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਗਤਿਗਮਨਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਭਾਜਨੀਯਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਆਦਿਭੇਦਂ ਅਗਤਿਗਮਨਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਜ੍ਜਾਵਿਰਹਿਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਾਦਰਿਯਵਸੇਨੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਆਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਗੂਹਨ੍ਤੋ, ਭਣ੍ਡਭਾਜਨੀਯਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਅਗਤਿਗਮਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚ ਅਲਜ੍ਜੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.
ਮਨ੍ਦੋਤਿ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ, ਅਪਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਮੋਮੂਹੋਤਿ ਅਤਿਸਂਮੂਲ਼੍ਹੋ. ਵਿਰਾਧੇਤੀਤਿ ਨ ਰਾਧੇਤਿ ਨ ਸਾਧੇਤਿ. ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਤਿ ਵਿਨਯਸਂਸਯੇ. ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਚੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਵਿਨਯਧਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਵਤ੍ਥੁਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਂ, ਪਦਭਾਜਨਂ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਪ੍ਪਤਿ, ਆਵੁਸੋ, ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ.
ਸਹਸੇਯ੍ਯਚੀਵਰਵਿਪ੍ਪਵਾਸਾਦੀਨੀਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ, ਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ ਨਾਮ ਏਕਰਤ੍ਤਛਾਰਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ.
ਦੇਸੇਤੁ ਵਾ ਪਕਾਸੇਤੁ ਵਾਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਾ ਦੇਸੇਤੁ ਵਾ ਪਕਾਸੇਤੁ ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਦੇਸਨਾਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਕਾਸੇਤੁ ਵਾਤਿ ਆਰੋਚੇਤੁ ਵਾ.
ਏਵਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਛਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ ਵਾ. ਵੁਟ੍ਠਿਤਾ ਵਾਤਿ ਪਰਿਵਾਸਾਦਿਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਾ ਵਾ. ਆਰੋਚਿਤਾ ਵਾਤਿ ਆਵਿਕਤਾ ¶ ਵਾ. ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਵਿਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਆਚਿਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਆਰੋਚੇਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਮ ਏਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨਭਾਵਂ ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ਵਦਤੁ, ‘‘ਏਕਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਵਿਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਦਤੁ, ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਆਰੋਚਿਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਵਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਵਿਕਰੋਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਦਤਿ, ਅਨਾਵਿਕਤਾ ਹੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਉਭਯਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਤਿਵਿਧੇਨਾਪਿ ਆਰੋਚਿਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਸਨ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨਾਪਿ ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਆਮ, ਮਯਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੇਨਾਪੀਤਿ ਅਪਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਕਿਂ ਤਂ ਯਾਵਤਤਿਯਾਨੁਸਾਵਿਤਂ ਨਾਮ, ਕਥਞ੍ਚੇਤਂ ਯਾਵਤਤਿਯਾਨੁਸਾਵਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾਯਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਮਤਿਭੇਦਮੁਖੇਨ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਅਨੁਸਾਵਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਨੁਸਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੇਦਤੋਤਿ ਅਰੀਯਤਿ ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੇਨਾਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਅਕ੍ਖਰਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੇਦੋ, ਤਤੋ, ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੁਸਾਵਨਞ੍ਹਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹੀਤਿ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਅਭਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਮੇਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋਪਿ ¶ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਦਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤ੍ਤਯਂ. ਅਪਰੇ ‘‘ਅਨੁਸਾਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਨ ਅਤੀਤਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਾਗਤਤ੍ਥਂ. ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਕਾਲਨ੍ਤਰਵਿਹਿਤੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਸਾਧੁ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪਰੇ ‘ਅਨੁਸਾਵਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਪਰਿ ਉਦ੍ਦੇਸਾਵਸਾਨੇਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਾਵਸਾਨੇ. ਅਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਅਨਾਗਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਤੋ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਥਮੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਦਿ ਚਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ¶ ਅਨਾਗਤਕਾਲੋ. ਅਨੁਸਾਵਿਤਂ ਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਯੋਗਂ ਅਨਾਗਤਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਸਾਵਿਤਂ ਹੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਅਯਂ ਹੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਦਿ ਚੇਤ੍ਥ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਤ-ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸ੍ਯਭਾਵੋ, ਸੋ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਮਾਨਤ੍ਥਭਾਵੇ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਾਸਤੀਤਿ ‘‘ਹੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਯੋਗਂ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਗਤਂ ਨ ਦੀਪੇਤਿ, ਅਤੀਤਕਾਲਮੇਵ ਦੀਪੇਤੀਤਿ. ਅਨੁਸਾਵਿਯਮਾਨੇਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ‘‘ਅਨੁਸਾਵਿਯਮਾਨੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਵਚਨਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਅਨੁਸਾਵਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਕਿਮਿਦਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਵਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਕਿਂ ਤੇਨ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਯੇਨੇਤਂ ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਮਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ.
ਤਦੇਤਨ੍ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਯਾਵਤਤਿਯਾਨੁਸਾਵਨਂ. ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੋਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਇਮਮੇਵ ਚ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ. ਯਦਿ ਹਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤ੍ਤਯਂ ਯਾਵਤਤਿਯਾਨੁਸਾਵਨਂ ਸਿਯਾ, ਤਦੇਵ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾਵ. ੧੩੨ ਆਦਯੋ) ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਨ ‘‘ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸਾਵਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਨ ਆਗਤੋ, ਅਥ ਕੁਤੋ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਨਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਕਤਪਰਿਚਯਾਨਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਨ੍ਤੀ ਪਵੇਣਿ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ, ਤਾਯ ਆਭਤੋ ਆਨੀਤੋ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤੋ.
ਨਨੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਥ ਕਥਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾ ਚ ਖੋ ਨ ਮੁਸਾਵਾਦਲਕ੍ਖਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਕਿਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੋ ਅਸ੍ਸ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਕਿਂ ਹੋਤਿ, ਕਤਰਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ. ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਅਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਵਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨਾਵਿਕਾਸਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਅਕਿਰਿਯਤੋ ਅਯਂ ¶ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤਂ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਰਿਵਾਰੇ ਸੇਦਮੋਚਨਗਾਥਾਸੁ (ਪਰਿ. ੪੭੯) ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਅਨਾਲਪਨ੍ਤੋ ਮਨੁਜੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਾਚਾਤਿ ਕੇਨਚਿ ਮਨੁਜੇਨ ਵਾਚਾਯ ਅਨਾਲਪਨ੍ਤੋ. ਗਿਰਂ ਨੋ ਚ ਪਰੇ ਭਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਸੋਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਨ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯ. ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਵਾਚਸਿਕਨ੍ਤਿ ਵਾਚਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਪਞ੍ਹਾਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਾਮੇਸਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਸੋ ਪਞ੍ਹੋ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ ਇਮਮੇਵ ਮੁਸਾਵਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ.
ਤਂਤਂਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਏਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਅਨਤ੍ਥੋ, ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਵਾ ਫਲਂ ਅਰਹਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਕਰਣਸੀਲੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਤ੍ਥੁਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਤ੍ਥੁਤਾਯਾਤਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਨਾਮ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤਅਅਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਿਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਤਰੁਣਾ ਪੀਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਤਂ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਭਵੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਿਸਮ੍ਭਵੋ, ਤਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪੀਤਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ‘‘ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ, ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ, ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ, ਝਾਨਾਨਂ, ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ, ਸਮਾਧੀਨਂ, ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਨਂ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਾਨਂ, ਪਵਿਵੇਕਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੫) ਵੁਤ੍ਤਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਯਂਤਂਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਜਾਨਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਜਾਨਮਾਨੇਨ. ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਪੇਕ੍ਖੋ, ਤੇਨ ¶ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਪੇਕ੍ਖੇਨ. ਸਾ ਚ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਇਧ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਾਤੁਕਾਮੇਨ ਵਿਸੁਜ੍ਝਿਤੁਕਾਮੇਨਾ’’ਤਿ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਤੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤੁਕਾਮੇਨ, ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਤੋ ਵਿਸੁਜ੍ਝਿਤੁਕਾਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਾਤਿ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰੋਚਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਭਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਆਰੋਚਨਵਸੇਨ ਗਣਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚਨਵਸੇਨ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਾ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਾ. ਇਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਇਤੋ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਭਾਗੋਯੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਸਭਾਗਸ੍ਸ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਭਣ੍ਡਨਕਲਹਸਙ੍ਘਭੇਦਾਦੀਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ¶ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪੋਸਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੭੦) ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਕਰਣਤ੍ਥੇਤਿ ਤਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇ. ਕਤ੍ਤਰਿ ਹੇਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ ਹੋਤਿ ਫਾਸੁਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਾਵਚਨਂ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਧਿਗਮਾਯ ਫਾਸੁ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਫਾਸੁ ਹੋਤਿ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ ਸਂਵਰਸ੍ਸ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਹੇਤੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪਾਪਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਕਤਾਕਤਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵੋ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ, ਸੋ ਮੂਲਂ ਕਾਰਣਂ ਯੇਸਂ ਤੇ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਾ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਾਯੇਵ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਕਾ, ਤੇਸਂ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਮੂਲਕਾਨਂ. ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਪਦਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਸੁਖੇਨ ਅਧਿਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਨਿਦਾਨੇ ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਂ, ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਨਂ;
ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਸਵਨੇ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਰੋਚਨੇ ਵਿਧਿ;
ਅਨਾਰੋਚਨੇ ਚਾਪਤ੍ਤਿ, ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਪਞ੍ਚਕ’’ਨ੍ਤਿ.
ਇਤਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਿਯਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਵਣ੍ਣਨਾਯ
ਵਿਨਯਤ੍ਥਮਞ੍ਜੂਸਾਯਂ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਿਯਂ
ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਂ
ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਨਿਦਾਨਾਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਨਿਦਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡੇ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ. ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਊਨਾਤਿਰੇਕਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਤਿ ਸਜਾਤਿਨਾਮਂ. ਆਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਨਾਮਂ. ਉਦ੍ਦਿਸੀਯਤੀਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸੋ. ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨੋਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ.
੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਯੋ ਪਨਾਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੫ ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ) ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਪਦਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਿਯਮੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਕੋਚੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯੋ ਯੋਕੋਚਿ ਨਾਮ, ਸੋ ਅਵਸ੍ਸਂ ਲਿਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤਜਾਤਿਨਾਮਗੋਤ੍ਤਸੀਲਵਿਹਾਰਗੋਚਰਵਯੇਸੁ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਥਾ ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਰਸ੍ਸਦੀਘਾਦਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਨਵਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਲਿਙ੍ਗਾਦਿਭੇਦੇਨਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗੀਯਤਿਞਾਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ, ਤਂ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇਤਿ ਲਿਙ੍ਗਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਭੇਦੋ ਲਿਙ੍ਗਾਦਿਭੇਦੋ, ਤੇਨ ਲਿਙ੍ਗਾਦਿਭੇਦੇਨ. ਏਤ੍ਥਾਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਯਾਦਿਸੋ ਵਾ ਤਾਦਿਸੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਦੀਘੋ ਵਾ ਰਸ੍ਸੋ ਵਾ ਕਾਲ਼ੋ ਵਾ ਓਦਾਤੋ ਵਾ ਮਙ੍ਗੁਰਚ੍ਛਵਿ ਵਾ ਕਿਸੋ ਵਾ ਥੂਲੋ ਵਾ. ਯੋਗਵਸੇਨ ਯੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੁ, ਨਵਕਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਉਦ੍ਦੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਵਾਸਧੁਰਯੁਤ੍ਤੋ ਵਾ. ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਯਂਜਚ੍ਚੋ ਵਾ ਤਂਜਚ੍ਚੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਵੇਸ੍ਸੋ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧੋ ਵਾ. ਨਾਮਵਸੇਨ ਯਥਾਨਾਮੋ ਵਾ ਤਥਾਨਾਮੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਵਾ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੋ ਵਾ. ਗੋਤ੍ਤਵਸੇਨ ਯਥਾਗੋਤ੍ਤੋ ਵਾ ਤਥਾਗੋਤ੍ਤੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਵਾ ਵਾਸਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਕੋਸਿਯੋ ਵਾ. ਸੀਲੇਸੁ ਯਥਾਸੀਲੋ ਵਾ ਤਥਾਸੀਲੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਨਵਕਮ੍ਮਸੀਲੋ ਵਾ ਉਦ੍ਦੇਸਸੀਲੋ ਵਾ ਵਾਸਧੁਰਸੀਲੋ ਵਾ. ਵਿਹਾਰੇਸੁਪਿ ਯਥਾਵਿਹਾਰੀ ਵਾ ਤਥਾਵਿਹਾਰੀ ਵਾ ¶ ਹੋਤੁ, ਨਵਕਮ੍ਮਵਿਹਾਰੀ ਵਾ ਉਦ੍ਦੇਸਵਿਹਾਰੀ ਵਾ ਵਾਸਧੁਰਵਿਹਾਰੀ ਵਾ ¶ . ਗੋਚਰੇਸੁਪਿ ਯਥਾਗੋਚਰੋ ਵਾ ਤਥਾਗੋਚਰੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਨਵਕਮ੍ਮਗੋਚਰੋ ਵਾ ਉਦ੍ਦੇਸਗੋਚਰੋ ਵਾ ਵਾਸਧੁਰਗੋਚਰੋ ਵਾ. ਵਯੇਸੁਪਿ ਯੋ ਵਾ ਸੋ ਵਾ ਹੋਤੁ ਥੇਰੋ ਵਾ ਨਵੋ ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਵਾ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬੋਵ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪਦਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ‘‘ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੦੫) ਨਯੇਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ. ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੫) ਨਾਮ –
‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘ਤਿਬ੍ਬਂ ਮੇ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਥੇਰੇਸੁ ਨਵੇਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੂ’ਤਿ, ਏਵਞ੍ਹਿ ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਏਵਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਚ ਮੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਨ ਵਿਜਹਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਏਵਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) –
ਇਮਿਨਾ ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ.
ਪਞ੍ਹਾਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਸੋਪਾਕਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ. ਭਗਵਾ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਸੋਪਾਕਸਾਮਣੇਰਂ ‘‘‘ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਵਾ ਸੋਪਾਕ ‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਵਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ, ਉਦਾਹੁ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੫) ਦਸ ਅਸੁਭਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਸੋ ਤੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਤਿਵਸ੍ਸੋ ਤ੍ਵਂ, ਸੋਪਾਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸੋਹਂ ਭਗਵਾਤਿ. ‘‘ਸੋਪਾਕ, ਤ੍ਵਂ ਮਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀ’’ਤਿ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਨੁਜਾਨਿ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਹਾਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ.
ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ¶ ਨਾਮ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ.
ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ¶ ਨਾਮ ਅਡ੍ਢਕਾਸਿਯਾ ਗਣਿਕਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ.
ਅਟ੍ਠਵਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਤੋ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਤੋ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ.
ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਰਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ. ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾਹਿ, ਏਕਾਯ ਚ ਞਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਏਵਂ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਿਨ੍ਨਂ ਞਤ੍ਤਿਂ ਤਾਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾਤਿ ਅਕੋਪੇਤਬ੍ਬਤਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਤਞ੍ਚ ਉਪਗਤੇਨ. ਠਾਨਾਰਹੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਾਰਹੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਾਰਹੇਨ. ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਉਪਰਿਭਾਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਹਿ ਉਪਰਿਭਾਵੋ, ਤਞ੍ਚੇਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾਵ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਧ ਗਹਿਤੋ, ਨਾਞ੍ਞੇਹੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਨ੍ਤਿਮਭਵਿਕਾਨਮੇਵ, ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਓਵਾਦਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਞ੍ਹਾਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸੋਪਾਕਾਨਂ, ਨ ਚ ਤੇ ਭਬ੍ਬਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਲੋਕਵਜ੍ਜਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂਯੇਵ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨੇਵ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਧ ਗਹਿਤੋ, ਨਾਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੪੫ ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ). ਵਕ੍ਖਤਿ ਹਿ ‘‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ. ਵਸਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁ, ਆਧਾਰੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ. ਊਨਾਨਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ ਵੀਸਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਊਨਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ. ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਉਪਰਿ ਸਪ੍ਪਾਣਕਵਗ੍ਗੇ ਊਨਵੀਸਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਊਨਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਤੇਸੂਤਿ ਪਣ੍ਡਕਾਦੀਸੁ ਏਕਾਦਸਸੁ ਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ. ਪਣ੍ਡਕੋ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੯) ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਹੋਤਿ ਆਸਿਤ੍ਤਪਣ੍ਡਕੋ, ਉਸੂਯਪਣ੍ਡਕੋ ¶ , ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਪਣ੍ਡਕੋ, ਨਪੁਂਸਕਪਣ੍ਡਕੋ, ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਆਸਿਤ੍ਤਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਚ ਉਸੂਯਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ¶ ਚ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨ ਵਾਰਿਤਾ, ਇਤਰੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਾਰਿਤਾ. ਤੇਸੁਪਿ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਪਣ੍ਡਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਵਾਰਿਤਾਤਿ. ਤਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਅਵਤ੍ਥੂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਸਿਤ੍ਤਪਣ੍ਡਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਸੁਚਿਨਾ ਆਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਯਂ ਆਸਿਤ੍ਤਪਣ੍ਡਕੋ. ਯਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਉਸੂਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਯਂ ਉਸੂਯਪਣ੍ਡਕੋ. ਯਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਬੀਜਾਨਿ ਅਪਨੀਤਾਨਿ, ਅਯਂ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਪਣ੍ਡਕੋ (ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੫; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੨.੧੦੯). ਯੋ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂਯੇਵ ਅਭਾਵਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਯਂ ਨਪੁਂਸਕਪਣ੍ਡਕੋ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਨ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨੁਭਾਵੇਨ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਪਣ੍ਡਕੋ ਹੋਤਿ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਯਂ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਥੇਯ੍ਯੇਨ ਸਂਵਾਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ. ਸੋ ਚ ਨ ਸਂਵਾਸਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਥੇਨਕੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ, ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਚ ਥੇਨਕੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਪਨ ਤਿਵਿਧੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਵਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤੀਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੦) ‘‘ਅਹਂ ਦਸਵਸ੍ਸੋ ਵਾ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸੋ ਵਾ’’ਤਿ ਮੁਸਾ ਵਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਵਸ੍ਸਾਨਿ ਨ ਗਣੇਤਿ. ਨ ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਾ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਵਾ ਵਨ੍ਦਨਂ ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਵਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪੇਨ ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਂ ਵਨ੍ਦਨਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ. ਨ ਆਸਨੇਨ ਪਟਿਬਾਹਤੀਤਿ ‘‘ਅਪੇਹਿ, ਮੇ ਏਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਆਸਨੇਨ ਨਪ੍ਪਟਿਬਾਹਤਿ. ਨ ਉਪੋਸਥਾਦੀਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਉਪੋਸਥਪ੍ਪਵਾਰਣਾਦੀਸੁ ਨ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਲਿਙ੍ਗਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਏਵਸਦ੍ਦੇਨ ਸਂਵਾਸਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਸਮਾਨੋਤਿ ਸਨ੍ਤੋ. ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਂਵਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਣੇਰਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਾਮਣੇਰਸਂਵਾਸਸ੍ਸ. ਸਚੇ ਪਨ ਕਾਸਾਯੇ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਨਗ੍ਗੋ ਵਾ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਨਿਵਤ੍ਥੋ ਵਾ ਮੇਥੁਨਸੇਵਨਾਦੀਹਿ ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਗਿਹਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਕਾਸਾਯਂ ਓਵਟ੍ਟਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਗਿਹਿਨਿਵਾਸਨੇਨ ਨਿਵਾਸੇਤਿ ‘‘ਸੋਭਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ, ਨ ਸੋਭਤੀ’’ਤਿ ਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾਵ, ‘‘ਸੋਭਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਲਿਙ੍ਗਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤਿ. ਓਦਾਤਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੀਮਂਸਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ ¶ . ਸਚੇਪਿ ਨਿਵਤ੍ਥਕਾਸਾਵਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਓਦਾਤਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੀਮਂਸਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ ਵਾ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਏਵ.
ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਸਾਯੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋਵ ਓਦਾਤਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ¶ ਮੇਥੁਨਂ ਪਟਿਸੇਵਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਧਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਦਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ, ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਂਵਾਸਸ੍ਸ ਸਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਨਾਪਿ ਸਂਵਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋਤਿ. ਵਿਦੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਦੇਸਂ. ਇਦਞ੍ਚ ਵਞ੍ਚੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋ ਪਨ ਸਦੇਸੇਪਿ ਏਵਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਪਿ ਸਂਵਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋਵ. ‘‘ਸਂਵਾਸਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੦) ਭਿਕ੍ਖੁਵਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਪੇਲ਼ਾਦੀਸੁ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਹੋਤਿ. ਸਯਂ ਸਾਮਣੇਰੋਵ ਸਾਮਣੇਰਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਕੂਟਵਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਕੂਟਵਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ.
ਨਨੁ ਸਂਵਾਸੋ ਨਾਮ ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਵਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਕੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋਵ ਕਿਰਿਯਭੇਦੋ ਸਂਵਾਸੋਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਤਦਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁਵਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਕੋਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕਾਧਿਕਾਰੇ. ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨਪਨੇਤ੍ਵਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਾ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵਾ ‘‘ਨ ਮਂ ਕੋਚਿ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਪੁਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਭੇਦਂ ਵਿਧਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਹੋਤੀਤਿ.
ਸਚੇ ਪਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਰਾਜਾ ਕੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੋਤ੍ਥਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਲਾਯਤਿ. ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ. ਰਾਜਾ ‘‘ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਨ ਤਂ ਲਬ੍ਭਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਧਂ ਪਟਿਵਿਨੇਤਿ. ਸੋ ‘‘ਵੂਪਸਨ੍ਤਂ ਮੇ ਰਾਜਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਅਨੋਸਰਿਤ੍ਵਾਵ ¶ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਥਾਪਿ ‘‘ਸਾਸਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਾ ਜੀਵਿਤਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਹਨ੍ਦ ਦਾਨਿ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂਵੇਗੋ ਤੇਨੇਵ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕਵਤ੍ਤਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਵਾ ਅਪੁਟ੍ਠੋ ਵਾ ਯਥਾਭੂਤਮਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਿਕਤ੍ਵਾਵ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪਨ ਵਤ੍ਤਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਲਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਭੇਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ.
ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਜੀਵਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਯਮੇਵ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਾਸਣ੍ਡਿਯਭਤ੍ਤਾਨਿ ¶ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਅਨੋਸਰਿਤ੍ਵਾਵ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇਵ.
ਅਪਰੋ ਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰਂ ਨਿਤ੍ਥਰਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਥਵਾਹੋ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸੋ ‘‘ਏਵਂ ਮਂ ਸਤ੍ਥਵਾਹੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਵਾਹੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਨ੍ਤਾਰਂ ਨਿਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਖੇਮਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਅਨੋਸਰਿਤ੍ਵਾਵ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇਵ.
ਅਪਰੋ ਰੋਗਭਯੇ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੦; ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੮) ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਜੀਵਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਯਮੇਵ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਾਸਣ੍ਡਿਯਭਤ੍ਤਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਰੋਗਭਯੇ ਵੂਪਸਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਅਨੋਸਰਿਤ੍ਵਾਵ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇਵ.
ਅਪਰਸ੍ਸ ਏਕੋ ਵੇਰਿਕੋ ਕੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਘਾਤੇਤੁਕਾਮੋ ਨਂ ਵਿਚਰਤਿ. ਸੋ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੋਤ੍ਥਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਲਾਯਤਿ. ਵੇਰਿਕੋ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਸੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਪਲਾਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਨ ਤਂ ਲਬ੍ਭਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਧਂ ਪਟਿਵਿਨੇਤਿ. ਸੋ ‘‘ਵੂਪਸਨ੍ਤਂ ਮੇ ਵੇਰਿਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਅਨੋਸਰਿਤ੍ਵਾਵ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇਵ.
ਅਪਰੋ ਞਾਤਿਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਗਿਹੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਚੀਵਰਾਨਿ ਇਧ ਵਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਚੇਪਿ ਇਮਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਮਂ ‘ਚੋਰੋ’ਤਿ ਗਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚੀਵਰਾਹਰਣਤ੍ਥਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਚ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚ ਦਹਰਾ ਚ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਵਤ੍ਤਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਮਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਿਕਰੋਤਿ. ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਮਯਂ ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਨ ਇਮੇ ਮਮ ਹੀਨਾਯਾਵਤ੍ਤਭਾਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਂਯੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਵਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਭੇਦਂ ਵਿਧਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰਾਜਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਕਨ੍ਤਾਰ-ਰੋਗਵੇਰੀਭਯੇਨ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਭਯਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਰਾਜਭਯੇਨ, ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਭਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਲਿਙ੍ਗਂ ਆਦਿਯਤੀਤਿ ਵੇਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਸਂਵਾਸਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਯਾਵ ਸੋ ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਯੋ ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋ ਯਾਵ ਸਂਵਾਸਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਤਾਵ ਏਸ ‘‘ਗਿਹੀ ਮਂ ¶ ‘ਸਮਣੋ’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਵਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂਵਾਸਕੋ ਨਾਮਾਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਪਵਿਟ੍ਠੋਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ. ਸੋ ਚ ਨ ਕੇਵਲਂ ਤਤ੍ਥ ਪਵਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਨਾਮ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਥਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਲਿਙ੍ਗੇਨ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ ਗਤੋਪਿ ਪੁਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੦). ਕੁਸਚੀਰਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਫਲਕਕ੍ਖਣ੍ਡਜਟਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਸਚੇਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਸੇਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭਾਵਂ ਵਾ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋਵ ਹੋਤਿ. ਵਤਾਨੀਤਿ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਾਦੀਨਿ ਵਤਾਨਿ. ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਸੋਭਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਨਨੁ ਖੋ ਸੋਭਤੀ’’ਤਿ ਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਕੁਸਚੀਰਾਦੀਨਿ ਨਿਵਾਸੇਤਿ, ਜਟਂ ਵਾ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਖਾਰਿਕਾਜਂ ਵਾ ਆਦਿਯਤਿ, ਯਾਵ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ ਤਂ ਲਦ੍ਧਿਂ, ਤਾਵ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ. ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀਵਰੋ ਪਨ ਕੁਸਚੀਰਾਦੀਨਿ ਨਿਵਾਸੇਨ੍ਤੋ, ਰਾਜਭਯਾਦੀਹਿ ਵਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਲਿਙ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ਨੇਵ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ.
ਅਵਸੇਸੋ ਸਬ੍ਬੋਪੀਤਿ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਯਕ੍ਖਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਦਿਕੋ. ਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.
ਯਥਾ ¶ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਸ੍ਸ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੧੨) ਵਿਕੋਪਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਗਰੁਤਰਂ, ਨ ਤਥਾ ਵਿਜਾਤਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾ’’ਤਿ. ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤੁਸਮਞ੍ਞਾ, ਦਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਿਮਾਦਿਵਸੇਨਪਿ ਪੁਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਲੋਕੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਜਨੇਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਨੇਤ੍ਤੀਤਿ ਜਨਿਕਾ, ਮਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਵਿਸਦਸੂਰਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਂ, ਏਵਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਿਕ੍ਖਵਿਸਦਸੂਰਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨੇਵਾ’’ਤਿ. ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਪਾਣੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਚੇਤੇਤ੍ਵਾ. ਅਯਂ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨ ਮਾਤੁਘਾਤਕਕਮ੍ਮੇਨ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋ ਨਾਮ. ਯੇਨ ਪਨ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਭੂਤਾਪਿ ਅਜਨਿਕਾ ਪੋਸਾਵਨਿਕਮਾਤਾ ਵਾ ਮਹਾਮਾਤਾ ਵਾ ਚੂਲ਼ਮਾਤਾ ਵਾ ਜਨਿਕਾਪਿ ਵਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਭੂਤਾ ਮਾਤਾ ਘਾਤਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨ ਵਾਰਿਤਾ, ਨ ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੋ ਹੋਤਿ. ਯੇਨ ਸਯਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਭੂਤਾ ¶ ਮਾਤਾ ਘਾਤਿਤਾ, ਸੋਪਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਤ੍ਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨਸ੍ਸ ਭਾਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਆਹਚ੍ਚੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.
ਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋ ਜਨਕੋ ਪਿਤਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੇਨੇਵ ਸਤਾ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪਿਤੋ, ਅਯਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨ ਪਿਤੁਘਾਤਕਕਮ੍ਮੇਨ ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਿਤੁਘਾਤਕੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਵੇਸਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਪਿਤਾ’’ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਚ ਤੇਨ ਘਾਤਿਤੋ, ‘‘ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ’’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਞ੍ਚ ਫੁਸਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੪).
ਏਲ਼ਕਚਤੁਕ੍ਕਂ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੧੨੮; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੨੭੫; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੮੦੯; ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ਮਹਾਵਗ੍ਗ ੩.੧੧੨), ਸਙ੍ਗਾਮਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਚੋਰਚਤੁਕ੍ਕਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਏਲ਼ਕਂ ਮਾਰੇਮੀ’’ਤਿ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾਪਿ ਹਿ ਏਲ਼ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਂ ਮਾਤਰਂ ਵਾ ਪਿਤਰਂ ਵਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਫੁਸਤਿ ਮਾਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇਵ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਵਿਕੋਪਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਲ਼ਕਾਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ, ਪਨ ਮਾਤਾਪਿਤਿਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ ਵਾ ਏਲ਼ਕਂ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਨ ਫੁਸਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਵਤ੍ਥੁਅਭਾਵਤੋ. ਮਾਤਾਪਿਤਿਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਫੁਸਤੇਵ ¶ . ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਇਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਦ੍ਵਯੇ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਂ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਂ, ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਭਾਵੇ ਪਮਾਣਂ.
ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕੋਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਅਰਹਨ੍ਤਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਨ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਂ ਪਨ ਅਰਹਨ੍ਤਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਂ ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਂ ਘਾਤੇਤ੍ਵਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਿਸ੍ਸ ਨ ਵਾਰਿਤਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਬਲਵਂ ਹੋਤਿ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਅਰਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਘਾਤੇਤ੍ਵਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਭਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਯਥਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ, ਏਵਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇਪਿ ਏਲ਼ਕਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.
ਪਕਤਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਂ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ. ਯੋ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੫) ਪਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਸੀਲਵਿਨਾਸਂ ਪਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਨ ਵਾਰਿਤਾ. ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਵਸਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਂਯੇਵ ਦੂਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋਯੇਵ, ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਪਨ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਵਸਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਮਾਨਂ ਦੂਸੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਗਿਹਿਭਾਵੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਸਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਹੋਤਿ ¶ . ਸਕਿਂ ਸੀਲਵਿਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਪਚ੍ਛਾ ਦੂਸੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਸਾਮਣੇਰੀਸੁ ਚ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਤੀਤਿ.
ਧਮ੍ਮਤੋ ਉਗ੍ਗਤਂ ਅਪਗਤਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ. ਉਬ੍ਬਿਨਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਲੋਕਨਞਤ੍ਤਿਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ. ਇਮੇਸਞ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਏਕਸੀਮਾਯਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਵਸੇਨ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ.
‘‘ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਵਧਕਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਹਿ ਦੂਸਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਧ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸਰੀਰੇਯੇਵ ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਸਞ੍ਚਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਭੇਜ੍ਜਕਾਯਤਾਯ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਲੋਹਿਤਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਯੇਵ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਲੋਹਿਤਂ ਸਮੋਸਰਤਿ, ਆਘਾਤੇਨ ਪਕੁਪ੍ਪਮਾਨਂ ਸਞ੍ਚਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋ ਪਨ ਰੋਗਵੂਪਸਮਨਤ੍ਥਂ ਜੀਵਕੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਥੇਨ ਫਾਲੇਤ੍ਵਾ ਪੂਤਿਮਂਸਞ੍ਚ ਲੋਹਿਤਞ੍ਚ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਫਾਸੁਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਂ ਪਨ ਸੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ (ਮਹਾਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧੫).
ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ. ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਿਗ੍ਗਹੇਨ ‘‘ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ’’ਤਿ ਅਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਵਿਸਯੋ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋਯਂ, ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋ ਦੁਵਿਧੋ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ, ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ. ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਕਟਂ, ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ. ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਇਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਸਯਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਰਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ. ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਪਨ ਸਯਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਰਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ.
ਅਪਰਾਮਸਨਾਨੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਣਾਨਿ ਅਵਚਨਾਨਿ. ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ’’ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਕਿਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਕਿਤ੍ਤਨਂ, ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੮੪) ¶ ਅਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਅਕਿਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਵਚਨਂ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਣਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਏਵ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ. ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਉਪੇਤਂ.
ਹਾਪਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਂ. ਯੋਪਿ ਏਕਂ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਕਿਂਯੇਵ ਵਾ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਾਵਨਂ ਹਾਪੇਤਿਯੇਵ. ਦੁਰੁਚ੍ਚਾਰਣਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ¶ ਅਕ੍ਖਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯ੍ਵਾਯਂ –
‘‘ਸਿਥਿਲਂ ਧਨਿਤਞ੍ਚ ਦੀਘਰਸ੍ਸਂ;
ਗਰੁਕਂ ਲਹੁਕਞ੍ਚੇਵ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ;
ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਂ;
ਦਸਧਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਪਭੇਦੋ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੯੦; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੯੧; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੬੪, ਪਰਿ. ਅਟ੍ਠ. ੪੮੫; ਵਿ. ਸਙ੍ਗ. ਅਟ੍ਠ. ੨੫੨) –
ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਿਥਿਲਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਗ੍ਗੇਸੁ ਪਠਮਤਤਿਯਂ. ਧਨਿਤਂ ਨਾਮ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਦੀਘੇਨ ਕਾਲੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਆ-ਕਾਰਾਦਿ. ਰਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਉਪਡ੍ਢਕਾਲੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅ-ਕਾਰਾਦਿ. ਗਰੁਕਨ੍ਤਿ ਦੀਘਮੇਵ, ਯਂ ਵਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਂਯੋਗਪਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲਹੁਕਨ੍ਤਿ ਰਸ੍ਸਮੇਵ, ਯਂ ਵਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਨ ਖਮਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਸਂਯੋਗਪਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਰਣਾਨਿ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਵਟੇਨ ਮੁਖੇਨ ਸਾਨੁਨਾਸਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੁਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਵਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਤੁਣ੍ਹ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਰਣਾਨਿ ਅਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਟੇਨ ਮੁਖੇਨ ਅਨੁਨਾਸਿਕਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਥ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਣਾਥੁ ਮੇ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਿਥਿਲਸ੍ਸ ¶ ਧਨਿਤਕਰਣਂ ਨਾਮ, ਤਥਾ ‘‘ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਏਸਾ ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਪਤ੍ਥਕਲ੍ਲਂ ਏਸਾ ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਞ੍ਚ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਭ-ਕਾਰ ਘ-ਕਾਰਾਨਂ ਬ-ਕਾਰ ਗ-ਕਾਰੇ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਬਨ੍ਤੇ ਸਂਗੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਧਨਿਤਸ੍ਸ ਸਿਥਿਲਕਰਣਂ ਨਾਮ. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ’’ਤਿ ਵਿਵਟੇਨ ਮੁਖੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਸੁਣਂਤੁ ਮੇ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਏਸਾ ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਏਸਂ ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਅਵਿਵਟੇਨ ਮੁਖੇਨ ਅਨੁਨਾਸਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਚਨਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਵਚਨਂ ਨਾਮ. ‘‘ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਵਟੇਨ ਮੁਖੇਨ ਅਨੁਨਾਸਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਾ’’ਤਿ ਵਿਵਟੇਨ ਮੁਖੇਨ ਅਨੁਨਾਸਿਕਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵਚਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨਾਮ. ਇਤਿ ਸਿਥਿਲੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਧਨਿਤਂ, ਧਨਿਤੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਿਥਿਲਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ¶ ਅਨ੍ਤੋਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਦੂਸੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਕ੍ਖਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਂ ਵਦਤਿ, ਦੁਰੁਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਦੀਘਰਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਛਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਦੀਘਟ੍ਠਾਨੇ ਦੀਘਮੇਵ. ਰਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਰਸ੍ਸਮੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਠਾਨੇ ਤਂ ਤਦੇਵ ਅਕ੍ਖਰਂ ਭਾਸਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਕ੍ਕਮਾਗਤਂ ਪਵੇਣਿਂ ਅਵਿਨਾਸੇਨ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ਪਨ ਏਵਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਦੀਘੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਰਸ੍ਸਂ, ਰਸ੍ਸੇ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਦੀਘਂ ਵਦਤਿ, ਤਥਾ ਗਰੁਕੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਲਹੁਕਂ, ਲਹੁਕੇ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਗਰੁਕਂ ਵਦਤਿ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਵਾ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ, ਵਵਤ੍ਥਿਤੇ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਦਤਿ, ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਹਿ ਛ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕੋਪੇਨ੍ਤਿ.
ਯਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਤ੍ਥੇਰਾ ‘‘ਦ-ਕਾਰੋ ਤ-ਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤ-ਕਾਰੋ ਦ-ਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਚ-ਕਾਰੋ ਜ-ਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਜ-ਕਾਰੋ ਚ-ਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਯ-ਕਾਰੋ ਕ-ਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਕ-ਕਾਰੋ ਯ-ਕਾਰਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ-ਕਾਰਾਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਤ-ਕਾਰਾਦੀਨਂ ਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਪਤ੍ਵਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਯਧਰੇਨ ਨੇਵ ਦ-ਕਾਰੋ ਤ-ਕਾਰੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ… ਨ ਕ-ਕਾਰੋ ਯ-ਕਾਰੋ. ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਦਸਵਿਧਾਯ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸੇ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਸਾਵਨਂ ਹਾਪੇਤਿ ਨਾਮ. ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਠਮਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.
ਯਾਵਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਅਨੁਰੂਪਾ. ਤੇ ਚ ਖੋ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਏਕਸੀਮਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਪਕਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਨ ਹਿ ਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਨ ਤੇਸਂ ਛਨ੍ਦੋ ਏਤਿ. ਅਵਸੇਸਾ ਪਨ ਸਚੇਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਏਕਸੀਮਟ੍ਠਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਵ ¶ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਂ ਦਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ. ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਨ੍ਤਿ ਨਿਵਾਰਣਂ. ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਠਾਨਂ, ਕਾਰਣਂ. ਇਧ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਕਰਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਵਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਰਣਾਰਹਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਾਰਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ‘‘ਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਂ, ਤਥਾਕਰਣਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ¶ ਠਾਨਾਰਹਂ ਨਾਮ. ਕੇਚਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੪੫) ਪਨ ‘‘ਠਾਨਾਰਹੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੧੧੯) ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਰਾਜਿਕੇ. ਯਥਾ ਚ ਇਧ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਯਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਞ੍ਞੇਪੀਤਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਦਯੋਪਿ. ਕਥਮੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ, ਦ੍ਵੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ. ੩੨੨) ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਦਯੋਪਿ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਭੇਦਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੪੫) ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਂ.
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਪਦਂ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋ ਵਿਸੁਂ ਅਵਣ੍ਣੇਤ੍ਵਾਵ ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਸਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲਂ, ਸਹ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਾਜੀਵਂ, ਮਾਤਿਕਾਦਿਭੇਦਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਂ, ਤਦੁਭਯਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਉਪਗਤੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਸਾਜੀਵਸਹਚਰਿਯਤੋ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਾ’’ਤਿ. ਅਧਿਕਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਅਧਿਸੀਲਂ, ‘‘ਅਧਿਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਧਿਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਾ.
ਕਤਮਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੀਲਂ, ਕਤਮਂ ਅਧਿਸੀਲਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਦਸਙ੍ਗਸੀਲਂ ਤਾਵ ਸੀਲਮੇਵ, ਨ ਤਂ ਅਧਿਸੀਲਂ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲਂ ਪਨ ਅਧਿਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਸੂਰਿਯੋ ਵਿਯ ਪਜ੍ਜੋਤਾਨਂ, ਸਿਨੇਰੁ ਵਿਯ ਚ ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਸੀਲਾਨਂ ਅਧਿਕਞ੍ਚੇਵ ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਯੇਵ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਵਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਯੇਵ ਪਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਜ੍ਝਾਚਾਰਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਤਂ ਤਂ ਸੀਲਸਂਵਰਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸੀਲਤੋਪਿ ¶ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸੀਲਂ ਅਧਿਸੀਲਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਧ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ.
ਏਤੇਤਿ ¶ ਨਾਨਾਦੇਸਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਸਹ ਜੀਵਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਕਜੀਵਿਕਾ ਸਭਾਗਵੁਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ. ਸਾਪਿ ਹਿ ਵਿਰਤਿਆਦੀਨਂ ਦੀਪਨਤੋ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਕਾਯੋ ਪਦਕਾਯੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਕਾਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਯੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ. ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਰਿਵਜ੍ਜਨਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਵਸੇਨ ਵਾਰਿਤ੍ਤਚਾਰਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਵਿਧਂ ਸੀਲਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਵਸੇਨ ਵਿਰਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਂ, ਚਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਵਸੇਨ ਵਿਰਤਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਾਜੀਵਞ੍ਚ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚ ਅਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ, ਸੀਲਸਂਵਰਣਂ, ਸਾਜੀਵਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਦਮੇਵ ਦ੍ਵਯਂ ਇਧ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਜੀਵਾਨਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਸ੍ਸਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਹਿ ਯਾਵ ਮਗ੍ਗਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਪਰਿਪੂਰਤਿ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸੀਲਸਂਵਰਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਨਕਾਲੋਵ ਗਹਿਤੋ, ‘‘ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਕਾਲੋਪਿ. ਸਿਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਪਰਿਪੂਰਣਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾਵਾ ਸਿਕ੍ਖਨਵਸੇਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.
ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਆਹਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੫ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ), ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਨ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਾਨੁਕ੍ਕਮਾਭਾਵਤੋ. ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀਵਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ, ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀਵਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.
ਇਦਾਨਿ ਤਦੁਭਯਮੇਵ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਦਭਾਵੇਨਾਤਿ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇਨ. ਚਵਿਤੁਕਾਮਤਾਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਪਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਚਿਤ੍ਤੇਨ ¶ . ਦਵਾਤਿ ਸਹਸਾ. ਯੋ ਹਿ ¶ ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਤੁਕਾਮੋ ਸਹਸਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਭਣਤਿ, ਅਯਂ ਦਵਾ ਵਦਤਿ ਨਾਮ. ਰਵਾਤਿ ਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ. ਯੋ ਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਤੁਕਾਮੋ ਵਿਰੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਭਣਤਿ, ਅਯਂ ਰਵਾ ਭਣਤਿ ਨਾਮ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚੇ? ਪੁਰਿਮਂ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹਸਾਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਭਣਨਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖਲਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਭਣਨਂ. ‘‘ਅਕ੍ਖਰਸਮਯਾਨਭਿਞ੍ਞਾਤਤਾਯ ਵਾ ਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਵਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ ਕਥੇਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਰਵਾ ਭਣਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੫੪) ਏਕੇ.
ਵਜ੍ਜਾਵਜ੍ਜਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਤਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ. ‘‘ਏਵਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਚਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਨਕੋ ਆਚਰਿਯੋ. ਅਨ੍ਤੇ ਸਮੀਪੇ ਵਸਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ, ਵਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੇਨ ਯਥਾ ‘‘ਵਨੇਕਸੇਰੁਕਾ’’ਤਿ. ਸਮਾਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋ. ਏਵਂ ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕੋ. ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਂ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਏਕਕਮ੍ਮਂ, ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਸਮਾਨਂ ਚਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਦਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਸਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਰੁਹਨਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਖੇਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮਿਮਾਨਿਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਵਿਰੁਹਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਾ ‘‘ਖੇਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਯਾ ਖੇਤ੍ਤਪਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇਸਂ ਵੇਵਚਨੇਹਿਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਵੇਵਚਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਵਿਧਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਵਚਨਂ ਵਿਵਚਨਂ, ਵਿਵਚਨਮੇਵ ਵੇਵਚਨਂ, ਪਰਿਯਾਯਨਾਮਂ, ਸਹ ਵੇਵਚਨੇਹੀਤਿ ਸਵੇਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਵੇਵਚਨਸ੍ਸ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਣ੍ਣਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੫੨; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੫੩; ਵਜਿਰ. ਟੀ. ੫੩) ਆਗਤਂ ਨਾਮਸਹਸ੍ਸਂ, ਉਪਾਲਿਗਾਥਾਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੭੬) ਨਾਮਸਤਂ, ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਗੁਣਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਵੇਵਚਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਾਮਾਨਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਵੇਵਚਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.
ਤੇਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਦਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਯਾ ਖੇਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਪਦਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਦਮ੍ਪਿ ਵਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਤੋ ਖੇਤ੍ਤਪਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ¶ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਮਿਲਕ੍ਖਭਾਸਾਦੀਸੁ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਭਾਸਾਯ ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਦੇਯ੍ਯ, ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ ¶ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਤਿ. ਸਚੇ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਵਦਤਿ, ਸੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਚਜਿਤੁਕਾਮੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਵਿਰਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਖੇਤ੍ਤਮੇਵ ਓਤਿਣ੍ਣਂ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚੁਤਸਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚੁਤੋਵ ਹੋਤਿ ਸਾਸਨਾਤਿ.
ਅਲਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੨) ਹੋਤੁ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਨੁ ਮੇਤਿ ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਕਿਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਮਮਤ੍ਥੋਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਮਮ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਮੁਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹਂ. ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਪਦੇਹੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਰਿਯਨ੍ਤੇਹਿ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ. ਯਨ੍ਨੂਨਾਹਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯਨ੍ਨੂਨਾ’’ਤਿ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਸ੍ਸਨੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਸਚਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯਂ, ਸਾਧੁ ਵਤ ਮੇ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਜਾਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ਏਵਂਭੂਤਾਨਂ ਗਹਣਂ. ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘ਗਿਹੀ’ਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸਞ੍ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਵਾ ਵਦਤਿ, ਅਰਿਯਕੇਨ ਵਾ ਵਦਤਿ, ਮਿਲਕ੍ਖਕੇਨ ਵਾ. ਏਵਮੇਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਯਸ੍ਸ ਵਦਤਿ, ਸਚੇ ਸੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ‘‘ਉਪਾਸਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਪਦੇਸੁ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਰਿਯਕਂ ਨਾਮ ਮਾਗਧਵੋਹਾਰੋ. ਮਿਲਕ੍ਖਕਂ ਨਾਮ ਅਨਰਿਯਕੋ ਅਨ੍ਧਦਮਿਲ਼ਾਦਿ.
ਅਕ੍ਖਰਲਿਖਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਕ੍ਖਰਲਿਖਨਂ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਞ੍ਞਾਪਕੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਸਙ੍ਕੋਚਨਾਦਿਕੋ ਹਤ੍ਥਵਿਕਾਰੋ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾ, ਹਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁ ਅਙ੍ਗੁਲੀਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ‘‘ਨ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਸਬ੍ਬਂ ਹਤ੍ਥਂ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੬੧੮) ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਞ੍ਞਾਪਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੁਲਿਸਙ੍ਕੋਚਨਾਦਿਨੋ ਹਤ੍ਥਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਦਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ¶ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੫੧) ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਸੀਸਕਮ੍ਪਨਦਸ੍ਸਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.
ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਵੇਦਨਾਟ੍ਟਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋਤਿ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ. ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਯਕ੍ਖੇਹਿ ਕਤਚਿਤ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਵਾਰੇ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਵੇਦਨਾਟ੍ਟੋਤਿ ਬਲਵਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਮੁਚ੍ਛਾਪਰੇਤੋ, ਤੇਨ ਵਿਪ੍ਪਲਪਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਭਾਗੋ ਵਾ ਵਿਸਭਾਗੋ ਵਾ ਗਹਟ੍ਠੋ ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੂ ਯੋਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ. ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਵੇਦਨਾਟ੍ਟਦੇਵਤਾਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਗਹਣਂ. ਤਤ੍ਰ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਵੇਦਨਾਟ੍ਟਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਅਜਾਨਨਭਾਵੇਨ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਦੇਵਤਾਯ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਨਭਾਵੇਨ. ਦੇਵਤਾ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਤਿਹੇਤੁਕਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਲਹੁਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨੇਵ ਮਾ ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਵਿਨਾਸੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਦੇਵਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ¶ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਚ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ’’ਤਿ. ਦੂਤੇਨ ਵਾਤਿ ‘‘ਮਮ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਭਾਵਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਮੁਖਸਾਸਨਵਸੇਨ ਦੂਤੇਨ ਵਾ. ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾਤਿ ਪਣ੍ਣੇ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾ ਪਹਿਣਵਸੇਨ ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾ.
ਸਚੇ ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਭਾਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥਾਭੋਗਸਮਯੇ. ਇਮਿਨਾ ਤਂ ਖਣਂਯੇਵ ਪਨ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਦੁਜ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਚਨਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ, ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਚਿਰੇਨ ਜਾਨਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਤਿ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਕਿਚ੍ਛਜੀਵਿਕਂ ਪਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਯਾਮਿ, ਸ੍ਵੇ ਯਾਮਿ, ਇਤੋ ਯਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਯਾਮੀ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਕਣ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਮਾਨੋ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਅਨੇਕਗ੍ਗੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ‘‘ਅਨਭਿਰਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ (ਪਾਰਾ. ੪੫) ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ. ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ…ਪੇ… ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਸਚੇ ਤੇ‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਗਿਹਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥੇਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਨਭਿਰਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚਵਿਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਭਾਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਉਪਰਿ ¶ ਅਭੂਤਾਰੋਚਨਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਵਾਚਾਅਤ੍ਤਕਾਮਦੁਟ੍ਠਦੋਸਭੂਤਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਚ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਨਿ, ਆਵਜ੍ਜਨਸਮਯੇ ਞਾਤੇ ਏਵ ਸੀਸਂ ਏਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕਿਂ ਅਯਂ ਭਣਤੀ’’ਤਿ ਕਙ੍ਖਤਾ ਚਿਰੇਨ ਞਾਤੇ ਸੀਸਂ ਨ ਏਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਆਰੋਚੇਮੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤੇਪਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਜਾਨਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਸੁਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਾਨਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਯੇਨ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੋਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਨਵਕਮ੍ਮਿਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ –
‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਸਭਾਗੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿਸਙ੍ਕਮਾਨੋ ‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਜਾਨਾਤੂ’ਤਿ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਵਿਦੂਰੇ ਠਿਤੋ ਨਵਕਮ੍ਮਿਕੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਵਾ ਸਮਯਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਗਿਹਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ, ਸਾਸਨਤੋ ਚੁਤੋ’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੧).
ਸਚੇ ¶ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ਞਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਗਿਹਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥੇਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਸਚੇ ਪਨ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਗਿਹਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਥੇਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਵ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ. ਦਵਾਯਪੀਤਿ ਕੀਲ਼ਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਪਿ. ਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਾ ਵਸੇਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਾ ਛਲ਼ਙ੍ਗਾਨਂ ਵਸੇਨ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਾਲੋ ਚ, ਪਯੋਗੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਥਾ;
ਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਯ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਛਲ਼ਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿ.
ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਾ ਪਨ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ. ਇਮਿਨਾ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਪਦਂ ਸਾਵੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਏਵਰੂਪੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ ਨਾਮਾਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ. ਅਤ੍ਥਭੂਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਏਵਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇਵ ਹੋਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾ ¶ ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫੩) ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਯੇਹਿ ਵਚਨੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚੇਵ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਅਤ੍ਥਭੂਤਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾਵਿਕਤ੍ਵਾ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਰਿਪੂਰਣੇ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵਸ੍ਸਾਪਿ ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਇਦਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਯਨ੍ਨੂਨਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਯੇਨ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚੇਵ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਤਦੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭੂਤਂ. ਯੇਨ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾਵਿਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭੂਤਨ੍ਤਿ.
ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਦਿਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਿਥੁਨਾਨਂ ਅਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਮੇਥੁਨੋ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮੋਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਨ, ਮੇਥੁਨਰਾਗਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ. ‘‘ਪਲਮ੍ਬਤੇ ਵਿਲਮ੍ਬਤੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨਾਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿ…ਪੇ… ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਨਾਗਗਰੁਲ਼ਮਾਣਵਿਕਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਅਨ੍ਤਿਮੇਨ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਾਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ¶ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਾਰਾਜਿਕਾਯ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ –
‘‘ਅਪਦਾਨਂ ਅਹਿਮਚ੍ਛਾ, ਦ੍ਵਿਪਦਾਨਞ੍ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਟੀ;
ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਮਜ੍ਜਾਰੀ, ਵਤ੍ਥੁ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਿਮਾ’’ਤਿ. (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੫)
ਤਤ੍ਥ ਅਹਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਜਗਰਗੋਨਸਾਦਿਭੇਦਾ ਦੀਘਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੀਘਜਾਤੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਕ੍ਕਾ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਵੇਸੇਤੁਂ, ਸਾ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ, ਅਵਸੇਸਾ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਮਚ੍ਛਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਮਣ੍ਡੂਕਾਦਿਭੇਦਾ ਓਦਕਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਦੀਘਜਾਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਪਤਙ੍ਗਮੁਖਮਣ੍ਡੂਕਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮੁਖਸਣ੍ਠਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਛਿਦ੍ਦਂ ਅਪ੍ਪਕਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਵੇਸਨਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਮੁਖਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਵਣਸਙ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ¶ . ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਾਕਕਪੋਤਾਦਿਭੇਦਾ ਪਕ੍ਖਿਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਜ੍ਜਾਰਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖਸੁਨਖਮਙ੍ਗੁਸਗੋਧਾਦਿਭੇਦਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੫) ਪਰਾਜਿਤੋ ਹੋਤਿ ਪਰਾਜਯਂ ਅਪਨ੍ਨੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਦ੍ਦੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਪਤ੍ਤਿਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਵਜ੍ਜੀਨਂ ਵਾ ਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਵਾ ਕਾਰਣਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਮੂਹਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੩) ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਨ੍ਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੭) ਏਵਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਨ ਮਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾ, ਯੋ ਅਵਹਟੋ, ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੫੫) ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੩੮੪) ਪਨ ਧਮ੍ਮੇ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਵਿਸੁਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਯੋ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਯੋ ਨਂ ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਾਜਿਤੋ ਪਰਾਜਯਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਿਨਾਪਿ ¶ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ‘‘ਪਰਾਜਿਤਸਦ੍ਦੇ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ.
ਅਪਲੋਕਨਾਦਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਹਿ ਪਕਤਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾਨਂ ਗਹਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ. ਨਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਓਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਸਮਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ ਨਾਮ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਏਤੇਸੁ ¶ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸਹ ਵਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕੋਪਿ ਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਸਂਵਾਸੋ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਸਂਵਾਸੋ ਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘ਅਸਂਵਾਸੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੫).
ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਏਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁ, ਅਥ ਖੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀਨਮ੍ਪਿ. ਨ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਏਵ. ਅਥ ਖੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਪਣ੍ਡਕਪੁਰਿਸਾਨਮ੍ਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਸਤ੍ਤੇ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਯਂ ਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ. ਤੇਸੂਤਿ ਯੇ ਤਿਂਸਮਗ੍ਗਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਤਿ ਲਮ੍ਬਿਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਥਤਸ੍ਸ ਵਾਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਵਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾ ਵਾਕਪਟ੍ਟੇਨ ਵਾ ਚਮ੍ਮੇਨ ਵਾ ਤਿਪੁਸੀਸਾਦੀਨਂ ਪਟ੍ਟੇਨ ਵਾ ਪਲਿਵੇਠੇਤ੍ਵਾ, ਅਨ੍ਤੋ ਵਾ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ. ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਸ੍ਸ ਵਾਤਿ ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਾਦੀਹਿ ਅਕ੍ਖਾਦਿਤਸ੍ਸ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਵ ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਸ੍ਸ. ਅਲ੍ਲੋਕਾਸੇਤਿ ਤਿਨ੍ਤੋਕਾਸੇ. ਸਨ੍ਥਤਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਵਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਛੁਪਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਘਟ੍ਟਿਯਤੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਵਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਵਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ. ਸਚੇ ਯਤ੍ਤਕੇ ਪਵਿਟ੍ਠੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਵੇਸੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ.
ਏਵਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਵੇਸਨਂ ਨਾਮ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਤ੍ਤੂਪਕ੍ਕਮੇਨੇਵ, ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ¶ , ਨ ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰੇਨ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਰੇਨਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਦਿਨਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਞ੍ਞੇਨ. ਪਵੇਸਨਪਵਿਟ੍ਠਟ੍ਠਿਤਉਦ੍ਧਰਣੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਤੋ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੫੮) ਯਾਵ ਮੂਲਾ ਪਵੇਸਨਂ ਪਵੇਸਨਂ ਨਾਮ. ਅਙ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਯਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਪਵੇਸਨਾਰਹਂ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ. ਏਵਂ ¶ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣਾਰਮ੍ਭਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾ ਠਿਤਕਾਲੋ ਠਿਤਂ ਨਾਮ. ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਪਨ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਥਾ ਵਾਯਾਮਤੋ ਓਰਮਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਸਮਯੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਨਾਮ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਾ ਨੀਹਰਣਕਾਲੋ. ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ. ਅਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.
ਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਰਿਵਾਰਵਸੇਨ ਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਥਂ. ਮਾਤਿਕਾਤਿ ਮਾਤਾ, ਜਨੇਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸਵਸੇਨ ਅਵਿਦਿਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ. ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਕਾਰੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਧਿ ਅਙ੍ਗੇਤਿ ਗਮੇਤਿ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਅਙ੍ਗਂ, ਕਾਰਣਂ. ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਧਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਿਧਿ. ਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਭੇਦਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਵਜ੍ਜਪ੍ਪਭੇਦਂ, ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ.
ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਸ੍ਸ ਠਾਨਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਯਂ ਯਂ ਆਰਬ੍ਭ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਧਨਿਯੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਵਗ੍ਗੁਮੁਦਨ੍ਤਿਕਾ;
ਸੇਯ੍ਯਸਕੋ ਉਦਾਯਿ ਚਾ-ਲ਼ਵਕਾ ਛਨ੍ਨਮੇਤ੍ਤਿਯਾ.
‘‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁ-ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯੋਪਨਨ੍ਦਞ੍ਞਤਰੋਪਿ ਚ;
ਹਤ੍ਥਕੋ ਚਾਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਚ, ਸਤ੍ਤਰਸ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ.
‘‘ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸੋ ਚਾਨਨ੍ਦੋ, ਸਾਗਤੋਰਿਟ੍ਠਨਾਮਕੋ;
ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਤੇਵੀਸ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾ.
‘‘ਸੁਨ੍ਦਰੀਨਨ੍ਦਾ ¶ ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਞ੍ਞਤਰਾਪਿ ਚ;
ਚਣ੍ਡਕਾਲ਼ੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ, ਦ੍ਵੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਰਾ;
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਤੁ ਸਤ੍ਤੇਵ, ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾ’’ਤਿ.
ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਯਂ ਸੁਦਿਨ੍ਨਾਦਿਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਾ ¶ ਠਪਿਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦੋਸੇ ਠਪਿਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇ ਚੇਵ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਠਪਿਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇਯੇਵ ਠਪਿਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚੇਵ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ ਸਾਧਾਰਣਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖੂਨਮੇਵ, ਸੁਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਭਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਵਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਕਾਚਰਿਯਪਞ੍ਚਮੇਨ. ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾਤਿ ਚਤੁਪ੍ਪਟਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤਾ ਉਪਾਹਨਾ, ਨ ਏਕਦ੍ਵਿਤਿਪਟਲਾ. ਚਮ੍ਮਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਂ ਚਮ੍ਮਂ. ਏਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇਯੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇਯੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਜਨਪਦੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧੁਵਨ੍ਹਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਨਹਾਨਪ੍ਪਟਿਸੇਧਨਮੇਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਤੀਣਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਵਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੨੫੯) ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਗਤਾਨਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਤਤੋ ਅਵਸੇਸਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂਯੇਵ ਆਗਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਧੁਵਨ੍ਹਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕਞ੍ਚ ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕਞ੍ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤਂ ਨਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ. ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਹੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ‘‘ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪ੍ਪਯੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ’’ਤਿ. ਸੀਲਆਚਾਰਦਿਟ੍ਠਿਆਜੀਵਵਿਪਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਾ ਦ੍ਵੇ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸੀਲਵਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਅਵਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚ ਆਚਾਰਵਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਆਜੀਵਹੇਤੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਛ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਆਜੀਵਵਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਇਤਿ ਇਮਾਸਂ ਸੀਲਆਚਾਰਦਿਟ੍ਠਿਆਜੀਵਵਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਨ ¶ ਕੇਵਲਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਨ ¶ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ, ਵੋਹਾਰਸੁਖਤ੍ਥਂ ਪਨੇਵਂ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਸੁ. ਤੇਸੂਤਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕੇਸੁ. ਏਕਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਏਕੇਨ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ‘‘ਦ੍ਵਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸੀਸਵਸੇਨ. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ਤਥਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ.
ਸਯਂ ਪਥਵਿਖਣਨੇ ਕਾਯੇਨ, ਪਰੇ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਖਣਾਪਨੇ ਵਾਚਾਯ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਪਥਵਿਖਣਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਪਠਮਕਥਿਨਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਯਵਾਚਤੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪਨਂ ਵਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਕਥਿਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚੀਵਰਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਪਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚੀਵਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਰਿਵਤ੍ਤਕਂ ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ‘‘ਸਿਯਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਿਯਾਤਿ ‘‘ਸਿਯਾ ਖੋ ਪਨ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਵਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ‘‘ਕਦਾਚੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਨਿਪਾਤੋ. ਰੂਪਿਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਾ ਗਹਣੇਨ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਿਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਕੁਟਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਦੇਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਕਰਣੇ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ, ਅਦੇਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਕਰਣੇ ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਟਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ.
ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਮਜ੍ਝੇਪਦਲੋਪਸਮਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤਰਾ ਨਾਮ ਯਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾ ਇਤਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਯੋਗਿਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਯਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕੇਨ ਵਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਮਿਸ੍ਸਕੇਨ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਦਾਚਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕੇਨ ਵਾ ਕਦਾਚਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਮਿਸ੍ਸਕੇਨ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਞ੍ਞਾਦੁਕਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਦੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.
ਯਸ੍ਸਾ ¶ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਸਾ ਚ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿਅਚਿਤ੍ਤਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ¶ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਕਵਜ੍ਜਾ. ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਏਕਂਸਤੋ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ‘‘ਸੁਰਾਪਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ‘ਸੁਰਾ’ਤਿ ਵਾ ‘ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਿਵਨੇ ਅਕੁਸਲਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਸ੍ਸਾਪਿ ਲੋਕਵਜ੍ਜਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਯਸ੍ਸਾ ਪਨ ‘‘ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਕੁਸਲਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਉਭਯਤ੍ਥ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ, ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਚਾਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਾ ਪਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦਯੋ. ‘‘ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨਾਦੀਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.
ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸੁਕ੍ਕਵਿਸਟ੍ਠਿਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਙ੍ਘਭੇਦਪ੍ਪਹਾਰਦਾਨਤਲਸਤ੍ਤਿਕਾਦਿਭੇਦਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਂ ਵਾਚੇਨ੍ਤੋ, ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਂ ਅਰਹਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੋਵ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੋ ਵਾ’’ਤਿ.
ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀ ਵਾਤਿ ਦੁਟ੍ਠਦੋਸਾਦਿਭੇਦਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਾਦਿਭੇਦਂ ਪਨ ਸੁਖਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਂ ਸੁਖਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂਯੇਵ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਤਰਵੇਦਨਾਦ੍ਵਯਸਮਙ੍ਗੀ ਵਾ’’ਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਚ ਤਿਕਦ੍ਵਯਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ¶ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਅਵੇਦਨੋ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਵਂ ਅਨਿਯਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਹਿ ਵਿਸੇਸਾਭਿਧਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਾਭ੍ਯੂਪਗਮੇਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਸੇਨ ਤੀਣਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਤੀਣਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ.
ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਿਦਾਨਾਦਿਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸਤ੍ਤਰਸਪ੍ਪਕਾਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਯੋਜੇਤੁਂ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ. ਵੇਸਾਲਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ¶ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇ ਨਗਰੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਗਰਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪਵਡ੍ਢਨੇਨ ਵਿਸਾਲੀਭੂਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੇਸਾਲੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਚ ਨਗਰਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਵੇਪੁਲ੍ਲਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪੀ’’ਤਿ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਮਕ੍ਕਟਿਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਵਤ੍ਥੂਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਇਮਾ ਦ੍ਵੇ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ. ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਵਿਸੁਂਯੇਵਾਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਚ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਵਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਵਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ ‘‘ਵਿਹੇਸਕੇ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਪਾਚਿ. ੯੮) ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਅਞ੍ਞਵਾਦਕਾਦਿਤੋ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਵਿਹੇਸਕਾਦੀਸੁਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਰੋਪਿਤੇ ਵਿਹੇਸਕੇ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਅਨਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਤਂ ਨਕਥੇਤੁਕਾਮੋ ਤਂ ਨਉਗ੍ਘਾਟੇਤੁਕਾਮੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਵਿਹੇਸੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੧੦੦). ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਚੇਤਨਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾਤਿਆਦਿਕਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧੇਨ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸੁਪਿਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਓਪਕ੍ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਪਵਤ੍ਤਨਿਕਾਪਿ ਚੇਤਨਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚੇਤਨਾ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੨੩੫), ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਜਾਤਾ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਧਿਮਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ (ਪਾਰਾ. ੧੯੭) ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯਾਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ¶ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਪਾਰਾ. ੯੧) ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਗਾਮੇ, ਨੋ ਅਰਞ੍ਞੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੯੦) ਨਯੇਨ ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਨ੍ਤਾਨਂ ਲੇਸਪਿਦਹਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਰਾਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ‘‘ਨਨੁ, ਆਵੁਸੋ, ਤਥੇਵੇਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੦) ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਮਗ੍ਗੇਤਿ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾਮਨੁਸ੍ਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਙ੍ਖਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਤਿਂਸਮਗ੍ਗੇ. ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਛਿਨ੍ਨੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਚਾਦੀਨਿ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਬਹਿ ਠਿਤਾਨਿ ਛਵਿਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਣ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਂਸਸ੍ਸ ਪਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਛਵਿਚਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਮ੍ਮਖਿਲਨ੍ਤਿ ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਣ੍ਡਂ. ‘‘ਉਣ੍ਣਿਗਣ੍ਡੋ’’ਤਿਪਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੫੫; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੫੫) ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਮੇਥੁਨਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇ. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਵ ¶ . ਨਟ੍ਠੋ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਟ੍ਠਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਂ, ਸੁਕ੍ਖਪੀਲ਼ਕਂ ਵਾ ਮਤਚਮ੍ਮਂ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਤੇ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੇ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਵਚਨਤੋ (ਪਾਰਾ. ੬੧) ਪਨ ਨਟ੍ਠਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੇਪਿ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਣ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਠਿਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਮਂਸਾਦਿਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ. ਵਣਸਙ੍ਖੇਪਵਸੇਨਾਤਿ ਵਣਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ. ਵਣੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ‘‘ਅਮਗ੍ਗੇਨ ਅਮਗ੍ਗਂ ਪਵੇਸੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੬) ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਵਣੇਸੁ ਏਕੇਨ ਵਣੇਨ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਣਸਙ੍ਖੇਪੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬੬). ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਨ ਅਕ੍ਖਿਆਦਯੋਪਿ ਵਣਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਵਣੇਨ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਸਂ ਵਣਸਙ੍ਗਹੋ ‘‘ਨਵਦ੍ਵਾਰੋ ਮਹਾਵਣੋ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੬.੧) ਏਵਮਾਦਿਸੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਪਣ੍ਡਕਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ. ਵਤ੍ਥਿਕੋਸੇਸੂਤਿ ¶ ਵਤ੍ਥਿਪੁਟੇਸੁ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਕੋਸੇਸੁ. ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਗੋਣਗਦ੍ਰਭਓਟ੍ਠਮਹਿਂਸਾਦੀਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਪਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ.
ਏਵਂ ਜੀਵਮਾਨਕਸਰੀਰੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਮਤਸਰੀਰੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਤਸਰੀਰੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਚ੍ਚਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸਾਵਮਗ੍ਗਮੁਖਮਗ੍ਗਾਨਂ ਚਤੂਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਯਦਾ ਅਪਰੇ ਦ੍ਵੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਖਾਦਿਤਾ, ਤਦਾ ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਨ ਕੁਥਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਕੁਥਿਤਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਸਰੀਰਂ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਂ ਹੋਤਿ ਕੁਥਿਤਂ ਨੀਲਮਕ੍ਖਿਕਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ ਕਿਮਿਕੁਲਸਮਾਕੁਲਂ ਨਵਹਿ ਵਣਮੁਖੇਹਿ ਪਗ੍ਗਲ਼ਿਤਪੁਬ੍ਬਕੁਣਪਭਾਵੇਨ ਉਪਗਨ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੫੯-੬੦), ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਵਿਜਹਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਵਤ੍ਥੁਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਥਿਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ. ਕੁਥਿਤੇਤਿ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੇ. ਈਦਿਸੇ ਹਿ ਸਰੀਰੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਤਥਾ ਵਟ੍ਟਕਤੇ ਮੁਖੇ ਅਚ੍ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭੩) ਵਿਵਟ੍ਟੇ ਮੁਖੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਾਲੁਕਞ੍ਚ ਅਪ੍ਫੁਸਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚੇ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਾ ਉਪਰਿ ਵਾ ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਹਿ ਵਾ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪਵੇਸੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਚਤੂਹਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ ਅਚ੍ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਤਾਲੁਕਂ ਛੁਪਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ. ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਜਿਵ੍ਹਾਯ ਵਾ ਦਨ੍ਤੇਸੁ ਵਾ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਜੀਵਮਾਨਕਸਰੀਰੇਪਿ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਜਿਵ੍ਹਾਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇਵ. ਯਦਿ ਪਨ ਬਹਿ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਪਲਿਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖਂ ਪਵੇਸੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ. ਯਦਿ ਪਨ ਦਨ੍ਤਾ ਸੁਫੁਸਿਤਾ, ਅਨ੍ਤੋਮੁਖੇ ਓਕਾਸੋ ¶ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਨ੍ਤਾ ਚ ਬਹਿ ਓਟ੍ਠਮਂਸੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਤ੍ਥ ਵਾਤੇਨ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਅਲ੍ਲੋਕਾਸਂ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਵੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ. ਉਪ੍ਪਾਟਿਤੇ ਪਨ ਓਟ੍ਠਮਂਸੇ ਦਨ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ. ਯੋਪਿ ਦਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਓਟ੍ਠੇਹਿ ਪਿਦਹਿਤੁਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.
ਵੇਦਨਾਯ ਅਟ੍ਟੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਵੇਦਨਾਟ੍ਟੋ. ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਪਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਵਸੇਨ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤੇ ਪਿਤ੍ਤਕੋਸਤੋ ਚਲਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਸਞ੍ਞਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਭੇਸਜ੍ਜਕਿਰਿਯਾਯਪਿ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਸ੍ਸ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਲੋਹਿਤਂ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਗਤਂ, ਤਮ੍ਹਿ ਕੁਪਿਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਣ੍ਡੁਕਚ੍ਛੁਸਰੀਰਕਮ੍ਪਾਦੀਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਕਿਰਿਯਾਯ ਵੂਪਸਮਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਕ੍ਖੇਹਿ ਕਤਚਿਤ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਯਕ੍ਖਾ ਕਿਰ ਭੇਰਵਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਮੁਖੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ, ਹਦਯਰੂਪਂ ਵਾ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਸਞ੍ਞੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਰੂਪਸ੍ਸ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ – ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਨਿਚ੍ਚਮੇਵ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਕਤਿਸਞ੍ਞਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਪਕਤਿਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵਾ, ਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਸੁਵਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਗੂਥਮ੍ਪਿ ਚਨ੍ਦਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸਦਿਸਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋਵ ਵਿਚਰਤਿ, ਏਵਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਪਕਤਿਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਞਤ੍ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚ ਏਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.
ਅਧਿਮਤ੍ਤਵੇਦਨਾਯਾਤਿ ਅਧਿਕਪ੍ਪਮਾਣਾਯ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਯ. ਆਦਿਕਮ੍ਮੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ, ਯੋ ਚ ਆਦਿਕਮ੍ਮੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ ਆਦਿਭੂਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਧ ਪਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਮਕ੍ਕਟਿਸਮਣਵਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਦੀਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਪਟਿਪਾਦਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨਂ. ਕਰੋਨ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਿਰਿਯਂ. ਇਦਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੬੬) ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇ ਸਤਿ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ. ਮੇਥੁਨਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਹਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ. ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੬) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੇਥੁਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਵਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ. ਰਾਗਵਸੇਨੇਵ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਲੋਕਵਜ੍ਜਂ. ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਨੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ¶ , ਨ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਲੋਭਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ¶ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ. ਸੁਖਸਮਙ੍ਗੀ ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮਙ੍ਗੀ ਵਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦ੍ਵਿਵੇਦਨਂ. ਨਨੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ.
ਮੁਨਨਤੋ ਅਨੁਮੁਨਨਤੋ ਮੁਤਿ, ਞਾਣਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੁਤਿਮਾ, ਞਾਣਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ. ਏਕਕੁਟਿਕਾਦਿਭੇਦੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਗਾਮੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਕੁਟਿਕਾਦਿਭੇਦੋਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਏਕਾ ਏਵ ਕੁਟਿ ਏਕਂ ਗੇਹਂ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਲਯਜਨਪਦੇ, ਅਯਂ ਏਕਕੁਟਿਕੋ ਗਾਮੋ ਨਾਮ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਦ੍ਵਿਕੁਟਿਕੋਪਿ ਗਾਮੋ, ਤਿਕੁਟਿਕੋਪਿ ਗਾਮੋ, ਚਤੁਕ੍ਕੁਟਿਕੋਪਿ ਗਾਮੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਭਿਨਵਨਿਵਿਟ੍ਠੋ ਏਕਕੁਟਿਕਾਦਿਗਾਮੋ ਪਨ ਯਾਵ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਾਸਂ ਨ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਗਾਮਸਙ੍ਖਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਕਿਂਭੂਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਇਟ੍ਠਕਪਾਕਾਰਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕਣ੍ਟਕਸਾਖਾਹਿਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੋ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਭਾਵੇਨ ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤੋ, ਯਤੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕੇਨਚਿ ਕਰਣੀਯੇਨ ਪੁਨਪਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਏਵ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਯਤੋ ਪਨ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਗਾਮਸਙ੍ਖਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਏਕਕੁਟਿਕਾਦਿਭੇਦੋਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਥੋਪੀਤਿ ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥਸਕਟਸਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਥੋਪਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨਿਗਮਨਗਰਾਨਿ ਵਿਯ ਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਨ ਮਾਤਿਕਾਯ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਅਵਹਾਰਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ ਸਾਵਸੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਗਾਮਗਾਮੂਪਚਾਰੇਸੁ. ਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਕੋਸਸ੍ਸ ਉਦਕਪਤਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇਤਿ ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਕਤਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ¶ ਪਾਕਾਰਵਤਿਆਦੀਹਿ ਕਤਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਸੁਪ੍ਪਪਤਨਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਘਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਘਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਤਤ੍ਤਕੋਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਪੁਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪਨ ਲੋਕਿਯੇਹਿ ¶ ਤਥਾਕਰਣਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਥਾਮਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਥਾਮਸ੍ਸ, ਨੇਵ ਅਪ੍ਪਥਾਮਸ੍ਸ, ਨ ਮਹਾਥਾਮਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਯਥਾ ਤਰੁਣਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਕਾਕੇ ਉਡ੍ਡਾਪੇਨ੍ਤੋ ਉਜੁਕਮੇਵ ਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਲੇਡ੍ਡੁਂ ਖਿਪਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੇ ਉਦਕਂ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਸ੍ਸ ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾਤਿ ਲੁਠਿਤ੍ਵਾ, ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਚੇ ਦ੍ਵੇ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੨) ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਸਚੇ ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਸ੍ਸੇਵ ਦ੍ਵੇ ਉਮ੍ਮਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰਬਾਹਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ. ਯਤ੍ਰ ਪਨ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਰ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰਬਾਹਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝਂ. ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਰਬਾਹਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਵਤਿਯਾ ਵਾ ਪਾਕਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਕੋਟਿਵੇਮਜ੍ਝਂਵ ਇਨ੍ਦਖੀਲਟ੍ਠਾਨਿਯਤ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਯੋ ਪਨ ਗਾਮੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੁਲੇਸੁ ਨਟ੍ਠੇਸੁ ਅਪ੍ਪਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਘਰੂਪਚਾਰਤੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਮੇਵਾਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਤਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਦਸ੍ਸਨਂ ਪਦਭਾਜਨੇਨ ਵਿਰੁਦ੍ਧਮਿਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਤਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂ ਗਾਮਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਦਭਾਜਨੇਪਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.
ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਇਧ ਗਾਮੋ ਨਾਮ ਦੁਵਿਧੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੨). ਤਤ੍ਰ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਯੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗਾਮਸ੍ਸ ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ¶ ਗਾਮਸ੍ਸ ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਗਾਮੂਪਚਾਰਲਕ੍ਖਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਮੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂਯੇਵ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੋ ‘‘ਗਾਮੋ’’ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤੋ ਘਰਂ ਘਰੂਪਚਾਰੋ, ਗਾਮੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਏਸ ਵਿਭਾਗੋ ਸਙ੍ਕਰੀਯਤਿ. ਅਸਂਕਰਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਗਾਮੋ, ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਉਪਚਾਰੇਸੁ. ਯ੍ਵਾਯਂ ਉਪਚਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸਂਕਚ੍ਚਿਕਾਗਾਮਪ੍ਪਵੇਸਨਂ (ਪਾਚਿ. ੧੨੨੫) ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਉਪਯੋਗਂ ਗਤੋ. ਕੇਵਲਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸਤੋ ਅਪਰੋ ਏਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਹਿ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚੇ ਗਾਮਸ੍ਸ ਏਕੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿ ਸਮਾਨੋ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਗੇਵ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸਤੋ ਏਕੋ’’ਤਿ. ਇਮੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਗਾਮਾਰਞ੍ਞਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ. ਅਵਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ.
ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੯੨) ਦਨ੍ਤਪੋਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸਸਾਮਿਕਂ ਭਣ੍ਡਂ, ਤਦੇਤਂ ਤੇਹਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਨ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਂ. ਅਵਹਾਰਪ੍ਪਹੋਨਕਮੇਵ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਙ੍ਖਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਤ-ਕਾਰੇਨ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਨ੍ਤਿ ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ ਭਾਗਤੋ ¶ ਸਙ੍ਖਾਯਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਸਾਰੇ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਚਿਰਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਪਞ੍ਚਾ, ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਂ ‘‘ਰਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵਾ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਪਞ੍ਚਾ, ਸਙ੍ਖਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ, ਪਪਞ੍ਚਾਵ ਸਙ੍ਖਾ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ, ਪਪਞ੍ਚਕੋਟ੍ਠਾਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੋਤਿ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਕਥਿਤੋ. ਏਕੋ ਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸਤਾਵਕਾਲਿਕਾਦਿਗ੍ਗਾਹਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸੋ. ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾਤਿ ਥੇਯ੍ਯਭੂਤਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਅਵਹਰਣਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੯੨) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਆਦਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਮਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥਮੇਵਾਤਿ ਭਾਵਤ੍ਥਮੇਵ.
ਤੇ ਪਨ ਅਵਹਾਰਾਤਿ ਤੇ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਅਵਹਾਰਾ. ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਵਿਞ੍ਞਾਣਕਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਭਣ੍ਡੋ ਏਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਂ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਵਹਾਰਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਪਞ੍ਚਕਂ, ਪਞ੍ਚਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਪਞ੍ਚਕਂ, ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਮੇਵ ਪਞ੍ਚਕਂ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ. ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਵਸੇਨ ਏਕੋ ਭਣ੍ਡੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਭਣ੍ਡਂ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਵ ਪਞ੍ਚਕਂ ¶ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਞ੍ਚਕਂ. ਆਦਿਪਦਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਨਾਮਂ ਕੁਸਲਾਦਿਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵੋਹਾਰੋ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਦਿਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ ਪਞ੍ਚਕਦ੍ਵਯੇਸੁ. ਏਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਮਾਤਿਕਾਪਦਸ੍ਸ. ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਪਦਂ ਅਭਿਯੋਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਤੋ ਵਸੇਨ, ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡਵਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਵਸੇਨ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਥਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਇਦਾਨਿ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪਞ੍ਚਕੇਸੁ. ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ. ਆਰਾਮਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਫਲਾਰਾਮਂ. ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤੀਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੨) ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕੋਵ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮੁਸਾ ਭਣਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤਿ ਚੋਦੇਤਿ, ਅਟ੍ਟਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ¶ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਸਙ੍ਖਾਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਕ੍ਕਟਸਞ੍ਞਿਤਸ੍ਸ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਆਪਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਵਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲਤਾਯ, ਬਲਵਨਿਸ੍ਸਿਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਾ ਆਰਾਮਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਂਸਯਂ ਜਨੇਤਿ. ਕਥਂ? ਤਞ੍ਹਿ ਤਥਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਪ੍ਪਸੁਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਾਮਿਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਮਂ ਆਰਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਤੁਂ, ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਮਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਯਦਾ ਪਨ ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਅਯਂ ਥਦ੍ਧੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ੋ ਜੀਵਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਲਂ ਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਆਰਾਮੇਨਾ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਠਪੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਕਰਣੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਸਚੇ ਸਯਮ੍ਪਿ ਕਤਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਥ ਪਨ ਸਾਮਿਕੇਨ ਧੁਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕੋ ਧੁਰਂ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਵ ‘‘ਇਮਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਮਮ ਆਣਾਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਿਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਸ੍ਸਾਵਿਭਾਵੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾਵ. ਅਥਾਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਇਮਂ ਇਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਪਨ ਧੁਰਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ, ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਤਿ, ‘‘ਲਜ੍ਜਿਪਰਿਸਂ ਤਾਵ ਲਭਾਮਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹਣੇਯੇਵ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ ਹੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿਯੇਵ. ਯਦਾ ਪਨ ‘‘ਸੋਪਿ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ‘‘ਸਾਮਿਕੋਪਿ ਨ ਲਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਉਭੋ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ.
ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤੋਤਿ ਵੇਤਨੇਨ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤੋ. ਸੀਸੇ ਭਾਰਨ੍ਤਿ ¶ ਸੀਸੇ ਠਿਤਭਾਰਂ. ਸੀਸਸ੍ਸ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮਗਲੇ ਗਲਵਾਟਕੋ, ਪਿਟ੍ਠਿਗਲੇ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਸਨ੍ਤੇ ਆਵਟ੍ਟੋ ਹੋਤਿ, ਗਲਸ੍ਸੇਵ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਸਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਯੇ ‘‘ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਧੋਭਾਗੋ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਤੋ ਉਪਰਿ ਸੀਸਂ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਖਨ੍ਧਂ ਓਰੋਪੇਤੀਤਿ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਕਪ੍ਪਰੇਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਗਲਾਵਟ੍ਟਤੋ ਚ ਗਲਵਾਟਕਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਪਿਟ੍ਠਿਵੇਮਜ੍ਝਾਵਟ੍ਟਤੋ ਚ ਉਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਜ੍ਝੇ, ਹਦਯਾਵਾਟਕਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ ਖਨ੍ਧੋ, ਤਂ ਓਰੋਪੇਤਿ.
ਅਯਂ ¶ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਇਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਯਾਹੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੧) ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਅਨਾਣਤ੍ਤੋ ਸਯਮੇਵ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਇਦਂ ਨਾਮ ਦੇਥ, ਅਹਂ ਵੋ ਭਣ੍ਡਂ ਵਹਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸੀਸੇਨ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੀਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਵ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਘਂਸਨ੍ਤੋ ਸਾਰੇਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਤਿਪਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ. ਖਨ੍ਧਂ ਓਰੋਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ‘‘ਵਹਤੂ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਨਾਣਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਖਨ੍ਧਂ ਪਨ ਅਨੋਰੋਪੇਤ੍ਵਾਪਿ ਸੀਸਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਯਮਕਭਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕੋ ਭਾਗੋ ਸੀਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਕੋ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ, ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਠਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਸੀਸਭਾਰਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯੋ ਚਾਯਂ ਸੀਸਭਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਖਨ੍ਧਭਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.
ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਪਰੇਹਿ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਂ. ਅਹਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਚਨਂ, ਨਾਹਂ ਗਹੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਕਟਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੧੧) ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ. ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਣਥ, ਨੇਵਿਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਨੁਰੂਪਂ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇਵ. ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਵਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ‘‘ਰਹੋ ਮਯਾ ਏਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪਿਤਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਦਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ, ਨੋ’’ਤਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਵਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਫਰੁਸਾਦਿਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਠਪੇਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਸਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਕਿਲਮੇਤ੍ਵਾ ਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਾਨੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾਵ. ਸਚੇ ਸੋ ਦਾਨੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋ ਪਨ ਗਹਣੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਰਕ੍ਖਤੇਵ. ਯਦਿ ਪਨ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਾਨੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋਪਿ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਏਵਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਯਦਿਪਿ ਮੁਖੇਨ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ.
ਸਹਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ¶ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ‘‘ਸਹਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ. ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ਤਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਪਥਂ ਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਰੁਚਿਤਮਗ੍ਗਂ ਏਕਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ. ਥਲਟ੍ਠਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੫) ਥਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਭੂਮਿਤਲੇ ਵਾ ਪਾਸਾਣਪਬ੍ਬਤਤਲਾਦੀਸੁ ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਵਾ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯੋ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ ¶ , ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਆਮਸਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਮਸਨਫਨ੍ਦਾਪਨਪਯੋਗੇ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਏਕਪਯੋਗੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇਵ, ਨ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਠਾਨਾਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਸਚੇ ਤਂ ਥਲਟ੍ਠਂ ਰਾਸਿਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਭਾਜਨਗਤਕਰਣਮੁਟ੍ਠਿਚ੍ਛੇਦਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਸਿਲੇਸਨਿਯ੍ਯਾਸਾਦਿ, ਪਕ੍ਕਮਧੁਫਾਣਿਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਗਰੁਕਂ ਹੋਤਿ ਭਾਰਬਦ੍ਧਂ ਲੋਹਪਿਣ੍ਡਿਤੇਲਮਧੁਘਟਾਦਿ ਵਾ, ਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਠਾਨਾਚਾਵਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਠਾਨਭੇਦੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੋ. ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਂ ਪਨ ਪਾਵਾਰਤ੍ਥਰਣਕਟਸਾਰਕਾਦਿਂ ਉਜੁਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਤਥੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਪੇਲ੍ਲਤਿ, ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਵਾਮਤੋ ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਵਾ ਅਪਨਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾਮਨ੍ਤੇਨ ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇਨ ਵਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇ ਵਾ ਵਾਮਨ੍ਤੇ ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ.
ਸਕੋ ਹਤ੍ਥੋ ਸਹਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਤਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ, ਅਵਹਾਰੋ. ਆਣਾਪਨਂ ਆਣਤ੍ਤਿ, ਤਾਯ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਵਹਾਰੋ ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ. ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਟ੍ਠਾਨੇ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸੇ ਚ ਠਤ੍ਵਾ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਬਹਿ ਨਿਪਾਤਨਂ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋਵ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋ. ਕਿਰਿਯਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ. ਧੁਰਸ੍ਸ ਆਲਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਭਾਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਂ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਭਾਵਾਪਜ੍ਜਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਇਦਾਨਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਆਦਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਹਤ੍ਥਾਤਿ ਸਹਤ੍ਥੇਨ. ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਸ੍ਸ ਚ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਤਂ ਖਣਂ ਏਵ ਗਹਣੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਨਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕਪਯੋਗੋ, ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਨ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਨਿਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੯੨; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੯੨) ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਅਵਹਰਾਤਿ ਆਣਾਪੇਤੀ’’ਤਿ.
ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਞ੍ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸੋ ਚ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸਾ, ¶ ਤੇਸਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੧੩) ਰੁਕ੍ਖਪਬ੍ਬਤਾਦਿਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਨਿਯਮਿਤਸ੍ਸ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਰਾਜਦੇਯ੍ਯਭਾਗਂ ਸੁਙ੍ਕਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਨ੍ਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸੁਙ੍ਕਂ ਹਨਨ੍ਤਿ ਵਿਨਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਘਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.
ਕੋਚਿ ਪਰਪਰਿਵੇਣਾਦੀਨਿ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਭਨੇਯ੍ਯਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਮੁਖਾਦਿਵਸੇਨ ਯਂ ਠਾਨਂ ‘‘ਸਚੇ ਮਂ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਨੋ ਚੇ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਅਯਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸੋ. ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੨੧) ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਸਚੇਪਿ ਅਵਹਾਰਕੋ ਸਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨਪਿ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਤਿ, ਆਣਾਪਕੋ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਵ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਹੀਨਾਯ ਵਾ ਆਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਸ੍ਸਮਣੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਾਲਂ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਹੀਨਾਯ ਵਾ ਆਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਵਹਾਰਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਵਹਾਰਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਤੇਲਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੪) ਏਤ੍ਥ ਪਾਦੋ ਨਾਮ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਾਗੋ, ਤਂ ਅਗ੍ਘਤੀਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ, ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਞ੍ਚ ਤਂ ਤੇਲਞ੍ਚਾਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਤੇਲਂ. ਉਪਾਹਨਾ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਤਾਨਿ ਉਪਾਹਨਾਦੀਨਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਦੁਕੂਲਸਾਟਕਚਮ੍ਮਕ੍ਖਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਸਚੇ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਪ੍ਪਿਂ ਵਾ ਤੇਲਂ ਵਾ ਆਕਿਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚਾਯਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਲਪਿਵਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ.
ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਪਯੁਞ੍ਜਨਂ ਆਣਾਪਨਂ ਪਯੋਗੋ, ਆਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੋ, ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੋ ਚ ਸੋ ਪਯੋਗੋ ਚਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ. ਪਯੋਗੇਨ ਸਹ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਵਹਾਰੋ ਸਹਪਯੋਗੋ. ਸਮਂ ਏਕੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਵਹਰਣਂ ਸਂਵਿਧਾਵਹਾਰੋ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਤਾਵਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਸਙ੍ਕੇਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ, ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ. ਖਿਲਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨਾਤਿ ਖਿਲਂ, ਰਜ੍ਜੁਂ, ਵਤਿਂ, ਮਰਿਯਾਦਂ ਵਾ ਪਾਕਾਰਂ ¶ ਵਾ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ, ਖਿਲਂ, ਰਜ੍ਜੁਂ, ਵਤਿਂ, ਮਰਿਯਾਦਂ ਵਾ ਪਾਕਾਰਂ ਵਾ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ. ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਿਲੇਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਪਠਮੇ ਖਿਲੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੪). ਸਚੇ ਤੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਪਠਮੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਤਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਏਵਂ ਬਹੁਕੇਸੁਪਿ ਅਵਸਾਨੇ ਦ੍ਵੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਵਸਾਨੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਏਕੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ¶ , ਇਤਰੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਰਜ੍ਜੁਪਸਾਰਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਂ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੪) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ. ੧੦੪) -ਅਧਿਕਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਭਿਯੋਗਵਸੇਨ ਗਹਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਸਂਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਤਾਯ ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਭਣਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਵਹਾਰੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਵਂ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਗਤੇਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣਕਰਣਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.
ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅਵਹਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੧੯) ਅਜ੍ਜ ਵਾ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅਵਹਰਤੁ, ਸ੍ਵੇ ਵਾ, ਅਨਾਗਤੇ ਵਾ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਸਙ੍ਕੇਤੋ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅਵਹਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸ੍ਵੇ ਅਵਹਰਤਿ. ‘‘ਅਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮਿਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਚ੍ਛਾ ਅਵਹਟਂ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ‘‘ਸ੍ਵੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅਵਹਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਜ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅਵਹਰਤਿ, ‘‘ਸ੍ਵੇ’’ਤਿ ਨਿਯਮਿਤਂ ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਅਪਤ੍ਵਾ ਪੁਰੇ ਅਵਹਟਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਵਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਹਾਰਕਸ੍ਸੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਸ੍ਵੇਵ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਹੇਵ ਵਾ, ਸ੍ਵੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਵਾ ਅਵਹਰਨ੍ਤੋਪਿ ਤਂਸਙ੍ਕੇਤਤੋ ਪੁਰੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਵਹਰਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਏਵਂਅਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਮੇਵ ਅਵਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਸਙ੍ਕੇਤਤੋ ਅਪੁਰੇ ਅਪਚ੍ਛਾ ਤਂ ਅਵਹਰਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵੇਸੁਪਿ, ਪੁਰਿਮਯਾਮਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਕਾਲ਼ਜੁਣ੍ਹਮਾਸਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕੇਤਵਿਸਙ੍ਕੇਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਭਣ੍ਡਾਵਹਾਰਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਖਿਨਿਖਣਾਦੀਨੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਿਨਿਖਣਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਅਕ੍ਖਿਨਿਖਣਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਭਮੁਕੁਕ੍ਖੇਪਸੀਸਕਮ੍ਪਨਹਤ੍ਥਲਙ੍ਘਨਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਅਙ੍ਗੁਲਿਫੋਟਨਗੀਵੁਨ੍ਨਾਮਨਉਕ੍ਕਾਸਨਾਦਿਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.
ਥੇਨੋ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚੋਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਥੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਨ ਅਵਹਰਣਂ ਥੇਯ੍ਯਾਵਹਾਰੋ. ਪਸਯ੍ਹ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਵਹਰਣਂ ਪਸਯ੍ਹਾਵਹਾਰੋ. ਵਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤਾਦਿਕਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਕਪ੍ਪਨਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ, ਤੇਨ ਅਵਹਰਣਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾਵਹਾਰੋ. ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਵਹਾਰੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਵਹਾਰੋ. ਕੁਸੇਨ ਅਵਹਾਰੋ ਕੁਸਾਵਹਾਰੋ. ਕੂਟਮਾਨਕੂਟਕਹਾਪਣਾਦੀਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੂਟਮਾਨਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੯੩; ਪੁ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧੭੯) ਨਾਮ ਹਦਯਭੇਦਸਿਖਾਭੇਦਰਜ੍ਜੁਭੇਦਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਂ ਮਾਨਕੂਟਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਨਾਲ਼ਿਆਦਿਮਾਨਭਾਜਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਭੇਦੋ ਛਿਦ੍ਦਕਰਣਂ ਹਦਯਭੇਦੋ, ਸੋ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦਿਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਛਿਦ੍ਦੇਨ ਮਾਨੇਨ ‘‘ਸਣਿਕਂ ¶ ਆਸਿਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇ ਬਹੁਂ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਚ ਛਿਦ੍ਦਂ ਪਿਧਾਯ ਸੀਘਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ.
ਸਿਖਾਭੇਦੋ ਪਨ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਣਿਕਂ ਸਿਖਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਵੇਗੇਨ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਸਿਖਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਦੇਤਿ.
ਰਜ੍ਜੁਭੇਦੋ ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਖੇਤ੍ਤਾਦਿਂ ਮਿਨਨ੍ਤਾ ਹਿ ਅਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਿਨਨ੍ਤਿ, ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਮਹਨ੍ਤਂ.
ਤਮ੍ਬਕਂਸਾਦਿਮਯੋ ਕੂਟੋ ਕਹਾਪਣੋ ਕੂਟਕਹਾਪਣੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟਵਞ੍ਚਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੁਲਾਕੂਟਂ ਰੂਪਕੂਟਂ, ਅਙ੍ਗਕੂਟਂ, ਗਹਣਕੂਟਂ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕੂਟਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਕੂਟਂ ਨਾਮ ਦ੍ਵੇ ਤੁਲਾ ਸਮਰੂਪਾ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਯ ਦੇਤਿ. ਅਙ੍ਗਕੂਟਂ ਨਾਮ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ ਹਤ੍ਥੇਨ ਤੁਲਂ ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਕ੍ਕਮਤਿ. ਗਹਣਕੂਟਂ ਨਾਮ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਮੂਲੇ ਰਜ੍ਜੁਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗੇ. ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕੂਟਂ ਨਾਮ ਤੁਲਂ ਸੁਸਿਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਯਚੁਣ੍ਣਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ ਕਰੋਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਭਾਗੇ.
ਕਂਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤਿ, ਤਾਯ ਵਞ੍ਚਨਂ ਕਂਸਕੂਟਂ. ਕਥਂ? ਏਕਂ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾ ਦ੍ਵੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਲੋਹਪਾਤਿਯੋ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਅਡ੍ਢਂ ਕੁਲਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨਾਨਿ ਕਿਣਾਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਘੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਸਮਗ੍ਘਤਰਂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ¶ . ਤਤੋ ਤੇਹਿ ‘‘ਕਥਂ ਇਮੇਸਂ ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਵੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਪਾਸਾਣੇ ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਾ ਪਾਤਿਯੋ ਦਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ.
ਵਞ੍ਚਨਂ ਨਾਮ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਉਪਾਯੇਹਿ ਪਰੇਸਂ ਵਞ੍ਚਨਂ. ਤਤ੍ਰਿਦਮੇਕਂ ਵਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਮਿਗਞ੍ਚ ਮਿਗਪੋਤਕਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਮੇਕੋ ਧੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਭੋ ਮਿਗੋ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਕਿਂ ਮਿਗਪੋਤਕੋ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਮਿਗੋ ਦ੍ਵੇ ਕਹਾਪਣੇ, ਮਿਗਪੋਤਕੋ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕਂ ਕਹਾਪਣਂ ਦਤ੍ਵਾ ਮਿਗਪੋਤਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਮੇ ਭੋ ਮਿਗਪੋਤਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਮਿਗਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਕਹਾਪਣੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਸੋ ਆਹ ‘‘ਨਨੁ ਭੋ ਮਯਾ ਪਠਮਂ ਏਕੋ ਕਹਾਪਣੋ ਦਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ. ਆਮ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਇਮਂ ਮਿਗਪੋਤਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਏਵਂ ਸੋ ਚ ਕਹਾਪਣੋ ¶ , ਅਯਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਗ੍ਘਨਕੋ ਮਿਗਪੋਤਕੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਕਹਾਪਣਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਸੋ ‘‘ਕਾਰਣਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਮਿਗਪੋਤਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਿਗਂ ਅਦਾਸੀਤਿ.
ਪਸਯ੍ਹਾਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੩੮) ਪਰੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ. ਗਾਮਂ ਘਾਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਗਾਮਘਾਤਕਾ, ਗਾਮਂ ਪਹਰਨ੍ਤਾ ਚੋਰਾ, ਤੇ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇ ਗਾਮਘਾਤਕਾਦਯੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਨ੍ਥਘਾਤਕਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇਵ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਸਾਟਕੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸਾਟਕਸ੍ਸ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਪਦਵਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਵ ਵੀਮਂਸਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਸ੍ਸ ਨਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਵਾ ਤਦੇਵ ਵਾ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ਏਵਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ. ਇਮਸ੍ਸ ‘‘ਅਵਹਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.
ਪਰੇਸਨ੍ਤਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾਨਂ, ਪਵਿਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਪਰੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ. ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਂਸੁਨਾ ਵਾ ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੀਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਇਦਾਨੇਵ ਓਨਮਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ‘ਕਿਂ ਸਮਣੋ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’ਤਿ ਮਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ ਪਚ੍ਛਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਂਸੁਨਾ ਵਾ ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ. ਉਦ੍ਧਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾਮਿਕਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾਗਾਮਂ ਪਵਿਸਿਤੁਕਾਮਾ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ. ਉਦ੍ਧਾਰੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰਣੇ, ਠਾਨਾਚਾਵਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ¶ . ਠਾਨਾਚਾਵਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਵੇਸੇਤੀਤਿ ਠਾਨਾਚਾਵਨਵਸੇਨ ਪਵੇਸੇਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਪਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤੋ ਪਵੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਸਮਗ੍ਘਤਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਤਰਂ. ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤੇ ਅਵਹਾਰੋਤਿ ਸਕਭਾਵਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਵਸੇਨ. ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਪਾਤਨੇਪਿ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ‘‘ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇਵ ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਵ ਪਾਤਨੇ ਨ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਤਿਤਦਣ੍ਡਕੇ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮੇਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੩੮), ਤਤੋ ਅਵਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਗਤੇਸੁ ਇਤਰੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਣ੍ਡਕੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ, ਆਵੁਸੋ, ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋ’’ਤਿ. ‘‘ਅਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਵਦਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਅਵਿਵਦਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਗਤੇ ਇਤਰੋ ਤਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇ ¶ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਸਚੇਪਿ ਤੇਨ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ ਭਾਗਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨ ਦੇਮਿ, ਤ੍ਵਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਂ ਞਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਭਾਗਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਇਤਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋ, ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋਤਿ ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ ਵਿਵਾਦੇਨਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਵਾ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤੁ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਵਾ, ਯੋ ਵਰਭਾਗੋ, ਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਦਿਨ੍ਨਕਂ ਨਾਮ ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਅਵਹਾਰੋ. ਸਚੇ ਸੋ ਵਿਵਾਦਭੀਰੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਵਰਭਾਗਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਲਾਮਕਂਯੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਵਿਚਿਨਿਤਾਵਸੇਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੇਵ. ਏਵਮਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਅਵਹਾਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਯਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.
ਰਾਜਾਨੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਪਰਾਧਾਨੁਰੂਪਂ ਪਨ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਾਨੁਸਾਸਕੋ ਪਮਾਣਭੂਤੋਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਾਜਾਨੋਤਿ ਇਦਂ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕਰਾਜਤ੍ਤਾ ਯਥਾਪਵੇਣਿਯਾਵ ਕਰੋਤਿ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਕਾਕਣਿਕਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ ¶ , ਬਹੁਕਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਹਨਨਂ ਨਾਮ ਪੋਥਨਞ੍ਚੇਵ ਛੇਦਨਞ੍ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਹਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਦਕਸਾਵੇਤ੍ਤਅਡ੍ਢਦਣ੍ਡਕਾਨਂ ਗਹਣਂ. ਰਜ੍ਜੁਬਨ੍ਧਨਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨਸਙ੍ਖਲਿਕਾਬਨ੍ਧਨਘਰਬਨ੍ਧਨਨਗਰਬਨ੍ਧਨਪੁਰਿਸਗੁਤ੍ਤੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਨੀਹਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਰਟ੍ਠਤੋ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਯ੍ਯੁਂ. ਚੋਰੋਸਿ…ਪੇ… ਥੇਨੋਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਊਨਤ੍ਤਾ ਪਦਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਵਚਨੇਹਿ ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਰੂਪਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਦਸ੍ਸ ਵਾ ਪਾਦਾਰਹਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਪੋਰਾਣਕਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਾਗੋ ਪਾਦੋ, ਪਾਦਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਪਾਦਾਰਹੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਸ੍ਸ ਵਾ ਪਾਦਾਰਹਸ੍ਸ ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਾਦੇਨ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਾਦਾਰਹੇਨ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਪ੍ਪਹੋਨਕਵਤ੍ਥੁ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੋਰਾਣਕਸ੍ਸਾਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੮੮; ਵਿ. ਵਿ. ਟੀ. ੧.੮੮) ਪੋਰਾਣਸਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨੀਲਕਹਾਪਣਸਦਿਸਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ. ਏਤੇਨ ਰੁਦ੍ਰਦਾਮਕਾਦੀਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.
ਏਵਂ ਅਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਾਧਾਰਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰਾਜਗਹੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਰਞ੍ਞੋਤਿ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞੋ. ਮਾਸਕੋ ਨਾਮ ਪੋਰਾਣਕਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਵੀਸਤਿਮੋ ਭਾਗੋ. ਯੋ ਲੋਕੇ ‘‘ਮਞ੍ਜੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਊਨਮਾਸਕਾਤਿਰੇਕਮਾਸਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕੇਸੁ. ਪਰਿਹੀਨਾਪਰਿਹੀਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਗ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿਹੀਨਾਪਰਿਹੀਨਵਸੇਨ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ¶ , ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਇਦਞ੍ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਹਸਾ ਅਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਯਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੋਰਾਣਾ ਆਹੁ –
‘‘ਵਤ੍ਥੁਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਦੇਸਞ੍ਚ, ਅਗ੍ਘਂ ਪਰਿਭੋਗਪਞ੍ਚਮਂ;
ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਠਾਨਾਨਿ, ਧਾਰੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ. (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੨);
ਤਤ੍ਥ ਚ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਭਣ੍ਡਂ. ਅਵਹਾਰਕੇਨ ਹਿ ‘‘ਮਯਾ ਇਦਂ ਨਾਮ ਅਵਹਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾਵ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸਸਾਮਿਕਂ ਵਾ ਅਸਾਮਿਕਂ ਵਾਤਿ ¶ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਸਾਮਿਕੇਪਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਸਾਲਯਭਾਵੋ ਵਾ ਨਿਰਾਲਯਭਾਵੋ ਵਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਸਾਲਯਕਾਲੇ ਅਵਹਟਂ, ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇ ਨਿਰਾਲਯਕਾਲੇ, ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੇਸੁ ਪਨ ਭਣ੍ਡਂ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮੀਚਿ. ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ.
ਕਾਲੋਤਿ ਅਵਹਾਰਕਾਲੋ. ਤਦੇਵ ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਕਦਾਚਿ ਸਮਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਮਹਗ੍ਘਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਵਹਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਾਲੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਕਾਲੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ.
ਦੇਸੋਤਿ ਅਵਹਾਰਦੇਸੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਅਵਹਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦੇਸੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਭਣ੍ਡੁਟ੍ਠਾਨਦੇਸੇ ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਸਮਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਮਹਗ੍ਘਂ. ਏਵਂ ਦੇਸੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ.
ਅਗ੍ਘੋਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੨) ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੋ. ਨਵਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਹਿ ਯੋ ਅਗ੍ਘੋ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਯਥਾ ਨਵਧੋਤੋ ਪਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠ ਵਾ ਦਸ ਵਾ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਭਿਨ੍ਨੋ ਵਾ ਛਿਦ੍ਦੋ ਵਾ ਆਣਿਗਣ੍ਠਿਕਾਹਤੋ ਵਾ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਭਣ੍ਡਂ ਪਕਤਿਅਗ੍ਘੇਨੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਗ੍ਘੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ.
ਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪਰਿਭੋਗੋ. ਪਰਿਭੋਗੇਨਾਪਿ ਹਿ ਵਾਸਿਆਦਿਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਵਾਸਿਂ ਹਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ¶ ਵਾਸਿਸਾਮਿਕੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਤਯਾ ਅਯਂ ਵਾਸਿ ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਕੀਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਪਾਦੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ ਕਿਣਿਤ੍ਵਾਵ ਠਪਿਤਾ, ਉਦਾਹੁ ਤਂ ਵਲਞ੍ਜੇਸੀ’’ਤਿ? ਸਚੇ ਵਦਤਿ ‘‘ਏਕਦਿਵਸਂ ਮੇ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਵਾ ਰਜਨਛਲ੍ਲਿ ਵਾ ਪਤ੍ਤਪਚਨਦਾਰੁ ਵਾ ਛਿਨ੍ਨਂ, ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਨਿਸਿਤਾ’’ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਪੋਰਾਣੋ ਅਗ੍ਘੋ ਭਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਚ ਵਾਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਜਨਿਯਾ ਵਾ ਅਞ੍ਜਨਿਸਲਾਕਾਯ ਵਾ ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਯ ਵਾ ਪਲਾਲੇਨ ਵਾ ਥੁਸੇਹਿ ਵਾ ਇਟ੍ਠਕਚੁਣ੍ਣੇਨ ਵਾ ਏਕਵਾਰਂ ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਧੋਵਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਗ੍ਘੋ ਭਸ੍ਸਤਿ. ਤਿਪੁਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ ਮਕਰਦਨ੍ਤਚ੍ਛੇਦਨੇਨਾਪਿ ਪਰਿਮਦ੍ਦਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਉਦਕਸਾਟਿਕਾਯ ਸਕਿਂ ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨੇਨਾਪਿ, ਪਰਿਭੋਗਸੀਸੇਨ ¶ ਅਂਸੇ ਵਾ ਸੀਸੇ ਵਾ ਠਪਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਨਂ ਪਪ੍ਫੋਟਨੇਨਾਪਿ ਤਤੋ ਏਕਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਅਪਨਯਨੇਨਪਿ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਏਕਂ ਪਾਸਾਣਸਕ੍ਖਰਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਛਡ੍ਡਿਤਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਨਂ ਭਾਜਨਨ੍ਤਰਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇਨਪਿ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਤੋ ਮਕ੍ਖਿਕਂ ਵਾ ਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਂ ਵਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਛਡ੍ਡਿਤਮਤ੍ਤੇਨਪਿ, ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮਧੁਰਭਾਵਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਨਖੇਨ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਅਣੁਮਤ੍ਤਂ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਅਗ੍ਘੋ ਭਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਾਮਿਕੇਨ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਊਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਂ ਅਵਹਾਰਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਭੋਗੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ.
ਏਵਂ ਇਮਾਨਿ ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਗਰੁਕਂ ਵਾ ਲਹੁਕਂ ਵਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਯ੍ਯਾਤਿ.
ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਕਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਕਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਇਦਂ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਕਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਪਰਭਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਗਹਿਤਂ ਪਨ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਚੇ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ‘‘ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਨ ਦੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ. ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੩੧) ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ –
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਾਸਂ ਗਹੇਤੁਂ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ ਚ ਆਲਪਿਤੋ ਚ ਜੀਵਤਿ ਚ ਜਾਨਾਤਿ ਚ ‘ਗਹਿਤੇ ਮੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ’’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੩੫੬).
ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਕਮਿਤ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ. ਆਲਪਿਤੋਤਿ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਜੀਵਤੀਤਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਸੇਯ੍ਯਾਯ ¶ ਸਯਿਤੋਪਿ ਯਾਵ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਗਹਿਤੇ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ. ਏਵਰੂਪਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ‘‘ਗਹਿਤੇ ਮੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਵਸੇਨ ਚੇਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਵਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਪਨ ਤੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਰੁਹਤਿ. ਕਥਂ? ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਜੀਵਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ, ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ, ਜੀਵਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ, ਆਲਪਿਤੋ, ਜੀਵਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਏਵਂ.
ਯੋ ¶ ਪਨ ਜੀਵਤਿ, ਨ ਚ ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਦਦਨ੍ਤੇਨ ਚ ਮਤਕਧਨਂ ਤਾਵ ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਧਨੇ ਇਸ੍ਸਰਾ ਗਹਟ੍ਠਾ ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਵਾ, ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਤ੍ਤਮਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਯੋ ਪਨ ਪਠਮਂਯੇਵ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ ਤਯਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚੀਭੇਦੇਨ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਪਿਤੋ, ਸੋ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਯੋ ਚ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਦਤਿ, ਸੋਪਿ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਯੋ ਪਨ ‘‘ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਪਰਿਭੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ ਗਹਿਤਂ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਵਾ, ‘‘ਮਯਾ ਪਨ ਤਂ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਠਪਿਤਂ, ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਲਭਤਿ.
ਤਾਵਕਾਲਿਕੇਤਿ ‘‘ਪਟਿਦਸ੍ਸਾਮਿ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਵਕਾਲਿਕੇਪਿ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਗਹਿਤਂ ਪਨ ਸਚੇ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵਾ ਗਣੋ ਵਾ ‘‘ਤੁਯ੍ਹੇਵੇਤਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ. ਨੋ ਚੇ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ ਪਨ ਪਟਿਦਾਤੁਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯੇ ਉਪਪਨ੍ਨਾਪਿ, ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਪਿ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਯੋ ਦੇਵਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ‘‘ਪੇਤਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਦੇਵਤਾਯ ਪਨ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਲਗ੍ਗਿਤਸਾਟਕੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਰਕ੍ਖਕੇਹਿ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪਨ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੧੩੧).
ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ. ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਦੇਵੋ ਵਾ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪੇਨ ਆਪਣਂ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਤਤੋ ਚਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕੋਚਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ.
ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ‘‘ਅਸਾਮਿਕਂ ਇਦਂ ਪਂਸੁਕੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ ਸਸਾਮਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ. ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦੀਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨੇਵ. ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਧਨਿਯੋ ¶ . ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਪਨ ਰਜਕਭਣ੍ਡਿਕਾਦਿਚੋਰਾਨਂ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾਦੀਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇਵ.
ਸਚਿਤ੍ਤਕੇਹਿ ਤੀਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਇਦਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਸਾਹਤ੍ਤਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕਂ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ‘‘ਭਾਰਿਯਮਿਦਂ, ਤ੍ਵਂ ਏਕਪਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਹਂ ਏਕਪਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਂਵਿਧਾਯ ਉਭਯੇਸਂ ਪਯੋਗੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਠਾਨਾਚਾਵਨੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘‘ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਚਨਂ ਪਨ ਕਾਯਵਾਚਾਨਂ ਈਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਾਯ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ ਪਯੋਗੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਵਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ ਵਾ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਠਾਨਾਚਾਵਨਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਵਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਾਮੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਸਞ੍ਞਾਵਿਮੋਕ੍ਖਂ. ਕਾਯੇਨ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤੁਟ੍ਠੋ ਵਾ ਭੀਤੋ ਵਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਵਾ ਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਿਵੇਦਨਂ. ਸੇਸਂ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.
ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.
੩. ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਵਣ੍ਣਨਾ
ਸਨ੍ਤਿ ਸਹਤ੍ਥੇ ਉਪਸਗ੍ਗੋ. ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਵਚਨਮੇਤਂ ‘‘ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਞ੍ਚੇਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਵਚਨਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੧੭੨) ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਵਚਨਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਕੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕਾਲਕਿਰਿਯਾਵਚਨੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਵਚਨਸ੍ਸ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਵੋਹਾਰੋ. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਸਦ੍ਧਿਂ ਚੇਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਾਣੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਾਣੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵਾਤਿ ‘‘ਪਾਣੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਏਵ, ‘‘ਪਾਣੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਏਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਭਯਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋਤਿ ਏਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ¶ ਦਿਟ੍ਠਸਭਾਵੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੨.੧੭੨) ‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਭਾਵੇਨ ¶ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਲਕ੍ਖਣਜਾਨਨਂ ਵਿਯ ‘ਪਾਣੋ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ‘ਵਧਾਮਿ ਨ’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਏਵਂ ਨ ਕਥੇਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਾਣੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਘਾਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੇਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ. ਪਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਭਿਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.
ਇਦਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕਲਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਲਲਰੂਪਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ. ਕਲਲਰੂਪਂ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨਂ ਕਾਯਵਤ੍ਥੁਭਾਵਦਸਕਵਸੇਨ ਸਮਤਿਂਸ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਪੁਂਸਕਾਨਂ ਕਾਯਵਤ੍ਥੁਦਸਕਵਸੇਨ ਵੀਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨਂ ਕਲਲਰੂਪਂ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾਯ ਏਕੇਨ ਅਂਸੁਨਾ ਉਦ੍ਧਟਤੇਲਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਚ੍ਛਂ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –
‘‘ਤਿਲਤੇਲਸ੍ਸ ਯਥਾ ਬਿਨ੍ਦੁ, ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡੋ ਅਨਾਵਿਲੋ;
ਏਵਂਵਣ੍ਣਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ, ‘ਕਲਲ’ਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੨੩੫; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬; ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੭੨);
ਏਵਂ ਪਰਿਤ੍ਤਕਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਮਰਣਕਾਲਾ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਵੁਡ੍ਢਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹੋ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਓਪਪਾਤਿਕਸਂਸੇਦਜਾਪਿ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਾਰਾਜਿਕਵਤ੍ਥੁਯੇਵ. ਕਲਲਕਾਲੇਪੀਤਿ ਪਠਮਸਤ੍ਤਾਹੇਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਕਲਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਕਲਲਰੂਪਂ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਂਸ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਠਿਤੇਸੁਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਗਹਿਤਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਵਾ ਮਾਤੁਯਾ ਵਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਮਰਣਸ੍ਸ ਅਨੋਕਾਸੋ ਨਾਮ. ਭੇਸਜ੍ਜਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਗਬ੍ਭਪਾਤਨਭੇਸਜ੍ਜਦਾਨੇਨ. ਤਤੋ ਵਾ ਉਦ੍ਧਮ੍ਪੀਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਪੇਸਿਕਾਲਾਦੀਸੁਪਿ. ਜੀਵਿਤਾ ਵਿਯੋਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਿਕੋਪਨਵਸੇਨ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤੋ ਅਪਨੇਯ੍ਯ.
ਇਮਸ੍ਸ ¶ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਵਿਗ੍ਗਹਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੭੧) ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ. ਆਵਿਭਾਵਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ. ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਪਾਣਵਧੋ ਪਾਣਘਾਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ¶ ਰੂਪਾਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਹਿ ਵਿਕੋਪਿਤੇ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਣੇ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਨੋ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਾ ਚੇਤਨਾਤਿ ਸਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛ