📜

नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स

महावंसपाळि

पथमपरिच्छेद

महियङ्गणागमनं

.

नमस्सित्वान सम्बुद्धं, सुसुद्धं सुद्धवंसजं;

महावंसं पवक्खामि, नानानूनाधिकारिकं.

.

पोराणेहि कतो’पेसो, अतिवित्थारितो क्वचि;

अतीव क्वचि संखित्तो, अनेकपुनरुत्तको.

.

वज्जितं तेहि दोसेहि, सुखग्गहणधारणं;

पसादसंवेगकरं, सुतितो च उपागतं.

.

पसादजनके ठाने, तथा संवेगकारके;

जनयन्तो पसादञ्च, संवेगञ्च सुणाथ तं.

.

दीपङ्करञ्हि सम्बुद्धं, पस्सित्वा नो जिनो पुरा;

लोकं दुक्खा पमोचेतुं, बोधाय पणिधिं अका.

.

ततो तञ्चेव सम्बुद्धं, कोण्डञ्ञं मङ्गलं मुनिं;

सुमनं रेवतं बुद्धं, सोभितञ्च महामुनिं.

.

अनोमदस्सिं सम्बुद्धं, पदुमं नारदं जिनं;

पदुमुत्तरसम्बुद्धं, सुमेधञ्च तथागतं.

.

सुजातं पियदस्सिञ्च, अत्थदस्सिञ्च नायकं;

धम्मदस्सिञ्च सिद्धत्थं, तिस्सं फुस्सजिनं तथा.

.

विपस्सिं सिखीसम्बुद्धं, सम्बुद्धं वेस्सभुं विभुं;

ककुसन्धञ्च सम्बुद्धं, कोणागमनमेव च.

१०.

कस्सपं सुगतञ्च’मे, सम्बुद्धे चतुवीसति;

आराधेत्वा महावीरो, तेहि बोधाय ब्याकतो.

११.

पुरेत्वा पारमी सब्बा, पत्वा सम्बोधिमुत्तमं;

उत्तमो गोतमो बुद्धो, सत्ते दुक्खा पमोचयि.

१२.

मगधेसु रुवेलायं, बोधिमूले महामुनि;

विसाखपुण्णमायं सो, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं.

१३.

सत्ताहानि तहिं सत्त, सो विमुत्तिसुखं परं;

विन्दन्तं मधुरत्तञ्च, दस्सयन्तो वसी वसि.

१४.

ततो बाराणसिं गन्त्वा, धम्मचक्कं पगत्तयि;

तत्थ वस्स वसन्तो’व, सट्ठिं अरहतं अका.

१५.

ते धम्मदेसनत्थाय, विस्सज्जेत्वान भिक्खवो;

विनेत्वा च ततो तिंस-सहा ये भद्दवग्गिये.

१६.

सहस्सजटिले नाथो, विनेतुं कस्सपादिके;

हेमन्ते उरुवेलायं, वसिते परिपाचयं.

१७.

उरुवेलकस्सपस्स, महायञ्ञे उपट्ठिते;

तस्स’त्तनो नागमने, इच्छाचारं विजानिय.

१८.

उत्तरकुरुतो भिक्खं, आहरित्वा रिमद्दनो;

अनोतत्तदहे भुत्वा, सायन्हसमये सयं.

१९.

बोधितो नवमे मासे, फुस्सपुण्णमियं जिनो;

लङ्कादीपं विसोधेतुं, लङ्कादीपमुपागमि.

२०.

सासनुज्जोतनं ठानं, लंका ञाता जिनेन हि;

यक्खपुण्णाय लङ्काय, यक्खा निब्बा सियाति च.

२१.

ञातोव लङ्कामज्झम्हि, गङ्गाभीरे मनोरमे;

तियोजनाय ते रम्मे, एकयोजनवित्थते.

२२.

महानागवनुय्याने, यक्खसङ्गामभूमिया;

लङ्कादीपट्ठयक्खानं, महायक्खसमागमो.

२३.

उपागतो तं सुगतो, महायक्खसमागमं;

समागमस्स मज्झम्हि, तत्थ तेसं सिरोपरि.

२४.

महियङ्गणथूपस्स, ठाने वेहायसं जिनो;

वुट्ठिवातन्धकारेसि, तेसं संवेजनं अका.

२५.

ते भयट्ठा’भयं यक्खा, अयाचुं अभयं जिनं;

जिनो अभयदो आह, यक्खे ते’ति भयद्दीते.

२६.

यक्खा भयं वो दुक्खञ्च, हरिस्सामि इदं अहं;

तुम्हे निसज्जठानं मे, समग्गा देथ नो इध.

२७.

आहु ते सुगतं यक्खा, देम मारिस ते इध;

सब्बेपि सकलं दीपं, देहि नो अभयं तुवं.

२८.

भयं सीतं तमं तेसं, हन्त्वा तं दिन्नभूमियं;

चम्मक्खन्धं अत्थरित्वा, तत्था’ सीनो जिनो ततो.

२९.

चम्मक्खण्डं पसारेसि, आदित्तं तं समन्ततो;

घम्माभिभूता ते भीता, ठिता अन्ते समन्ततो.

३०.

गिरिदीपं ततो नाथो, रम्मं तेसं इधा’नयि;

तेसु तत्थ पविट्ठेसु, यथाठाने ठपेसि च.

३१.

नाथो तं संखिपि धम्मं, तदा देवा समागमुं;

तस्मिं समागमे तेसं, सत्था धम्म मदेसयि.

३२.

नेकेसं पाणकोटीनं, धम्माभिसमयो अहु;

सरणेसु च सीलेसु, ठिता आसुं असंखिया.

३३.

सोतापत्तिफलं पत्वा, सेले सुमनकूटके;

महासुमनदेविन्दो, पूजियं याचि पूजियं.

३४.

सिरं परामसित्वान, नीलामलसिरोरुहो;

पाणिमत्तेअदा केसे, तस्स पाण हितो जिनो.

३५.

सो तं सुवण्णचङ्कोट-वरेनादाय सत्थुनो;

निसिन्नट्ठानरचिते, नानारतनसञ्चये.

३६.

सब्बतो सत्तरतने, ते ठपेत्वा सिरोरुहे;

सो इन्दनीलथूपेन, पिदहेसि नमस्सि च.

३७.

परिनिब्बुतम्हि सम्बुद्धे, चितकतो च इद्धिया;

आदाय जिनगीवट्ठिं, थेरो सरभूनामको.

३८.

थेरस्स सारिपुत्तस्स, सिस्सो आनीय चेतिये;

तस्मिंयेव ठपेत्वान, भिक्खूहि परिवारितो.

३९.

छादापेत्वा मेदवण्ण-पासाणेहि महिद्धिको;

थूपं द्वादसहत्थुच्चं, कारापेत्वान पक्कमि.

४०.

देवानंपियतिस्सस्स, रञ्ञो भातुकुधारको;

उद्धचूळाभयो नाम, दिस्वा चेतिय मब्भुतं.

४१.

तं छादयित्वा कारेसि, तिंसहत्थुच्च चेतियं;

मद्दन्तो दमिळे राजा, तत्रट्ठो दुक्खगामणि.

४२.

असीतिहत्थं कारेसि, तस्स कञ्जुकचेतियं;

महियङ्गणथूपोय-मेसो एवं पतिट्ठितो.

४३.

एवं दीपमिमंकत्वा, मनुस्सारहमिस्सरो;

उरुवेलमगा धीरो, उरुवीर परक्कमोति.

महियङ्गणागमनं निट्ठितं.

नागदीपागमन

४४.

महाकारुणिको सत्था, सब्बलोकहिते रतो;

बोधितो पञ्चमे वस्से, वसं जेतवने जिनो.

४५.

महोदरस्स नागस्स, तथा चूळोदरस्स च;

मातुलभागिनेय्यानं, मणिपल्लङ्कहेतुकं.

४६.

दिस्वा सपारिसज्जानं, सङ्गामं पच्चुपट्ठितं;

सम्बुद्धो चित्तमासस्स, काळपक्खे उपोसथे.

४७.

पातोयेव समादाय, पवरं पत्तचीवरं;

अनुकम्पाय नागानं, नागदीपमुपागमि.

४८.

महादरो’पिसो नागो, तदा राजा अहिद्धिको;

समुद्दे नागभवने, दसद्धसतयोजने.

४९.

कणिट्ठिका तस्स कण्हा, वड्ढमानम्हि पब्बते;

नागराजस्स दिन्ना’सि, तस्स चूळोदरो सुतो.

५०.

तस्स माता महामातु, मणिपल्लङ्कमुत्तमं;

दत्वा कालकता नागी, मातुलेन तथा हि सो.

५१.

अहोसि भागिनेय्यस्स, सङ्गामो पच्चुपट्ठितो;

पब्बतेय्या’पि नागा ते, अहेसुञ्हि महिद्धिका.

५२.

समिद्धिसुमनो नाम, देवो जेतवने ठितं;

राजायतनमादाय, अत्तनो भवनं सुभं.

५३.

बुद्धानुमतियायेव, छत्ताकारं जिनोपरि;

धारयन्तो उपागञ्छि, ठानं तं पुब्बवुट्ठकं.

५४.

देवो हि सो नागदीपे, मनुस्सो’नन्तरे भवे;

अहोसि राजायतन-ठितठाने स अद्दस.

५५.

पच्चेकबुद्ध भुञ्जन्ते, दिस्वा चित्तं पसादिय;

पत्तसोधनसाखायो, तेसं पादासि तेन सो.

५६.

निब्बत्तितस्मिं रुक्खस्मिं, जेतुय्याने मनोरमे;

द्वारकोट्ठकपस्सम्हि, पच्छा बहि अहोसि सो.

५७.

देवातिदेवो देवस्स, तस्स वुद्धिञ्च पस्सिय;

इदं ठान हितत्थञ्च, तं सरुक्खं इधानयि.

५८.

सङ्गाममज्झे आकासे, निसिन्नो तत्थ नायको;

तमं तमोनुदो तेसं, नागानं हिंसनं अका.

५९.

अस्सासेन्तो भयट्टे ते, आलोकं पविद्धंसयि;

ते दिस्वा सुगतं तुट्ठा, पादे वन्दिंसु सत्थुनो.

६०.

तेसं धम्ममदेसेसि, सामग्गिकरणं जिनो;

उभो’पि ते पतीता तं, पल्लङ्कं मुनिनो अदुं.

६१.

सत्था भूमिगतो तत्थ, पसीदिस्वान आसने;

तेहि दिब्बन्नपानेहि, नागराजेहि तप्पितो.

६२.

ते जलट्ठे तलट्ठे च, भुजगे’सीतिकोटियो;

सरणेसु च सीलेसु, पतिट्ठापेसि नायको.

६३.

महोदरस्स नागस्स, मातुलो मणिअक्खिको;

कल्याणियं नागराजा, युद्धं कातुं तहिं गतो.

६४.

बुद्धगामम्हि पठमे, सुत्वा सद्धम्मदेसनं;

ठितो सरणसीलेसु, तत्था’याचि तथागतं.

६५.

महती अनुकम्पानो, कता नाथ तया अयं;

तवानागमने सब्बे, मयं भस्मी भवामहे.

६६.

अनुकम्पा मही पिते, विसुं होतु महोदय;

पुनरागमनेनेत्थ, वासभूमिं ममा मम.

६७.

अधिवासयित्वा भगवा, तुण्हिभावे निधागमं;

पतिट्ठापेसि तत्थेव, राजायतनचेतियं.

६८.

तञ्चपि राजायतनं, पल्लञ्चङ्क महारहं;

अप्पेसि नागराजूनं, लोकनाथो नमस्सितुं.

६९.

परिभोगचेतियं मय्हं, नागराजा नमस्सथ;

तं भविस्सति वोताता, हिताय च सुखाय च.

७०.

इच्चेवमादिं सुगतो, नागानं अनुसासनं;

कत्वा जेतवनं एव, गतो लोकानुकम्पकोति.

नागदीपागमनं

कल्याणागमनं

७१.

ततो सो ततिये वस्से,

नागिन्दो मणिअक्खिको;

उपसङ्कम्म सम्बुद्धं,

सतसङ्घं निमन्तयि.

७२.

बोधितो अट्ठमे वस्से, वसं जेतवने जिनो;

नाथो पञ्चहि भिक्खूनं, सतेहि परिवारितो.

७३.

दुतिये दिवसे भत्त-काले आरोचिते जिनो;

रम्मे वेसाखमासम्हि, पुण्णमायं मुनिस्सरो.

७४.

तत्थेव पारुपित्वान, सङ्घाटिं पत्तमादिय;

आगा कल्याणिदेसं तं, मणिअक्खिनिवेसनं.

७५.

कल्याणि चेतियठाने, कते रतनमण्डपे;

महारहम्हि पल्लङ्के, सहसङ्घेनु’पाविसि.

७६.

दिब्बेहि खज्जभोज्जेहि, सगणो सगणं जिनं;

नागराजा धम्मराजं, सन्तप्पेसि सुमानसो.

७७.

तत्थ धम्मं देसयित्वा, सत्था लोनुकम्पको;

उग्गन्त्वा सुमने कूटे, पदं दस्सेसि नायको.

७८.

तस्मिं पब्बतपादम्हि, सहसङ्घो यथासुखं;

दिवा विहारं कत्वान, दीघवापि मुपागमि.

७९.

तत्थ चेतियठानम्हि, ससङ्घोव निसीदिय;

समाधिं अप्पयी नाथो, ठानागारवपत्तिया.

८०.

ततो वुट्ठाय ठानम्हा, ठानाठानेसु कोविदो;

महामेघवनाराम-ठानमाग महामुनि.

८१.

महाबोधिठितठाने, निसीदित्वा ससावको;

समाधिं अप्पयी नाथो, महाथूपठिते तथा.

८२.

थूपारामम्हि थूपस्स, ठितठाने तथेव च;

समाधितो’थ वुट्ठाय, सिलाचेतियठानगो.

८३.

सहागते देवगणो, गणी समनुसासिय;

ततो जेतवनं बुद्धो, बुद्धसब्बत्थको अगा.

८४.

एवं लङ्काय नाथो, हितममितमती आयतिं पेक्खमानो;

तस्मिं कालम्हि लंकासुरभुजगगणादीनमत्थञ्च पस्सं;

आगा तिक्खत्तुमेतं अतिविपुलदयो लोकदीपो सुदीपं;

दीपो तेनायमासि सुजनबहुमनो धम्मदीपाव भासीति.

कल्याणागमनं

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

तथागताभिगमनं नाम

पठमो परिच्छेदो.

दुतियपरिच्छेद

महासम्मतवंस

.

महासम्मत राजस्स, वंसजो हि महामुनि;

कप्पस्सादिम्हि राजा’सि, महासम्मतनामको.

.

रोजो च वररोजो च, तथा कल्याणका दुवे;

उपोसथो च मन्धाता, चरको’पचरा दुवे.

.

चेतीयो मुचलो चेव, महामूचलनामको;

मुचलिन्दो सागरो चेव, सागरो देव वनामको.

.

भरतो भगीरथो चेव, रुचि च सुरुचि पिच;

पतापो महापतापो, पनादा च तथा दुवे.

.

सुदस्सनो च नेरु च, तथा एव दुवे दुवे;

पच्छिमा चा’ति राजानो, तस्स पुत्तपपुत्तका.

.

असंखियायुका एते, अट्ठवीसति भूमिपा;

कुसावतिं राजगहं, मिथिलञ्चापि आवसुं.

.

ततो सतञ्च राजनो, छप्पञ्ञास च सट्ठि च;

चतुरासीति सहस्सानि, छत्तिंसा च ततो परे.

.

द्वत्तिंस अट्ठवीसा च, द्वावीसति ततो परे;

अट्ठारस सत्तरस, पञ्चदस चतुद्दस.

.

नव सत्त द्वादस च, पञ्चवीस ततोपरे;

पञ्चवीसं द्वादस च, द्वादसञ्च नवा पिच.

१०.

चतुरासीतिसहस्सानि, मखादेवादिकापि च;

चतुरासीतिसहस्सानि, कळाराजनकादयो.

११.

सोळस याव ओक्कातं, पपुत्ता रासितो इमे;

विसुं विसुं पुरे रज्जं, कमतो अनुसासिसुं.

१२.

ओक्कामुखो जेट्ठपुत्तो, ओक्काकसा’सि भूपति;

निपुरो चन्दीमा चन्दं-मुखो च सिवि सञ्जयो.

१३.

वेस्सन्तर महाराजा, जाली च सीहवाहनो;

सीहस्सरो च इच्चेते, तस्स पुत्त प पुत्तका.

१४.

द्वेअसीति सहस्सानि, सीहस्सरस्स राजिनो;

पुत्त प पुत्त राजानो, जयसेनो तदन्तिमो.

१५.

एते कपिलवत्थुस्मिं, सक्यराजाति विस्सुता;

सीहहनु महाराजा, जयसेनस्स अत्रजो.

१६.

जयसेनस्स धीता च, नामेना’सि यसोधरा;

देवदये देवदह-सक्को नामा’सि भूपति.

१७.

अञ्जनो चा’थ कच्चाना, आसुं तस्स सुता दुवे;

महेसीचा’सि कच्चाना, रञ्ञो सीहहनुस्स सा.

१८.

आसी अञ्जनसक्कस्स, महेसी सा यसोधरा;

अञ्जनस्स दुवे धीता, माया चाथ पजापति.

१९.

पुत्ता दुवे दण्डपाणी, सुप्पबुद्धो च साकियो;

पञ्च पुत्ता दुवे धीता, आसुं सीहहनुस्सरे.

२०.

सुद्धोदनो धोतोदनो, सक्कसुक्कमितोदनो;

अमिता पमिताचा’ति, इमे पञ्च इमा दुवे.

२१.

सुप्पबुद्धस्स सक्कस्स, महेसी अमिता अहु;

तस्सा’सुं भद्दकच्चाना, देवदत्तो दुवे सुता.

२२.

माया महापजापति चेव, सुद्धोदन महेसीयो;

सुद्धोदन महारञ्ञो, पुत्तो मायाय सो जिनो.

२३.

महा सम्मतवंसम्हि, असम्भिन्ने महामुनि;

एवं पवत्ते सञ्जातो, सब्ब खत्थिय मुद्धनि.

२४.

सिद्धत्थस्स कुमारस्स, बोधिसत्तस्स सा अहु;

महेसी भद्दकच्चाना, पुत्तो तस्सा’सि राहुलो.

२५.

बिम्बिसारो च सिद्धत्थ-कुमारो च सहायका;

उभिन्नं पितरो चापि, सहायाएव ते अहुं.

२६.

बोधिसत्तो बिम्बिसारा, पञ्चवस्साधिको अहु;

एकूनतिंसो वयसा, बोधिसत्तो’भिनिक्खमि.

२७.

पदहित्वान छब्बस्सं, बोधिं पत्वा कमेन च;

पञ्चतिंसो थ वयसा, बिम्बिसारमुपागमि.

२८.

बिम्बिसारो पन्नरस-वस्सो’थ पीतरं सयं;

अभिसित्तो महापञ्ञो, पत्तो रज्जस्स तस्स तु.

२९.

पत्ते सोळसमे वस्से, सत्था धम्ममदेसयि;

द्वापञ्ञासेव वस्सानि, रज्जं कारेसि सो पन.

३०.

रज्जे समा पन्नरस, पुब्बे जिनसमागमा;

सत्ततिंस समा तस्स, धरमाने तथागते.

३१.

बिम्बिसारसुतो’जात-सत्तुतं घातीया’मति;

रज्जं द्वत्तिंसवस्सानि, महामित्तद्दुकारयी.

३२.

अजातसत्तुनो वस्से, अट्ठमे मुनि निब्बुतो;

पच्छा सो कारयी रज्जं, वस्सानि चतुवीसति.

३३.

तथागतो सकललोकग्गतं गतो;

अनिच्चताव समवसो उपागतो;

इति’ध यो भयजननिं अनिच्चतं,

अवेक्खते स भवति दुक्खपारगूति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

महासम्मतवंसो नाम

दुतियो परिच्छेदो.

ततिय परिच्छेद

पठमधम्मसंगीति

.

पञ्चनेत्तो जिनो पञ्च-चत्तालीससमा’समो;

ठत्वा सब्बानि किच्चानि, कत्वा लोकस्स सब्बथा.

.

कुसिनाराययमक-सालानमन्तरे वरे;

वेसाखपुण्णमायं सो, दीपो लोकस्स निब्बुतो.

.

सङ्ख्यापथमतिक्कन्ता, भिक्खू तत्थ समागता;

खत्तिया ब्राह्मणा वस्सा, सुद्धा देवा तथेव च.

.

सत्तसतसहस्सानि, तेसु पामोक्खभिक्खवो;

थेरो महाकस्सपोव, सङ्घत्थेरो तदा अहु.

.

सत्थुसरीरसारीर-धातुकिच्चानि कारिय;

इच्छन्तो सो महाथेरो, सत्थु धम्मचिरट्ठितिं.

.

लोकनाथे दसबले, सत्ताहपरिनिब्बुते;

दुब्भासितं सुभद्दस्स, बुद्धस्स वचनं सरं.

.

सरं चीवरदानञ्च, समत्ते ठपनं तथा;

सद्धम्मठपनत्थाय, मुनिना’नुग्गहं कतं.

.

कातुं सद्धम्मसंगीतिं, सम्बुद्धानमते यति;

नवङ्गसासनधरे, सब्बङ्गसमुपागते.

.

भिक्खू पञ्चसतेयेव, महाखीणासवे वरे;

सम्मन्नि एकेनूने तु, आनन्दत्थेरकारणा.

१०.

पुन आनन्दत्थेरा’पि, भिक्खूहि अभियाचितो;

सम्मन्नि कातुं संगीतिं, सा न सक्का हि तं विना.

११.

साधुकीळनसत्ताहं, सत्ताहं धातुभाजनं;

इच्चद्धमासं खेपेत्वा, सब्बलोकानुकम्पका.

१२.

वस्सं वसं राजगहे, कस्साम धम्मसङ्गहं;

नाञ्ञेहि तत्त वत्थब्ब-मिति कत्वान निच्छयं.

१३.

सोकातुरं तत्थ तत्थ, अस्सासेन्तो महाजनं;

जम्बुदीपम्हि ते थेरा, विचरित्वान चारिकं.

१४.

आसळ्हिसुक्कपक्खम्हि, सुक्कपक्खठितत्थिका;

उपागमुं राजगहं, सम्पन्नचतुपच्चयं.

१५.

तत्थेव वस्सूपगता, ते महाकस्सपादयो;

थेरा थिरगुणूपेता, सम्बुद्धमतकोविदा.

१६.

वस्सानं पठमं मासं, सब्बसेनासनेसु’पि;

कारेसुं पटिसङ्खारं, वत्वाना’जातसत्तुनो.

१७.

विहारपटिसङ्खारे, निट्ठिते अहु भूपति;

इदानि धम्मसंगीतिं, करिस्सामि मयं इति.

१८.

कत्तब्बं किन्तिपुट्ठस्स, निसज्जठानमादिसुं;

राजा कत्थाति पुच्छित्वा, वुत्तठानम्हि तेहि सो.

१९.

सीघं वेभारसेलस्स, पस्से कारेसि मण्डपं;

सत्तपण्णिगुहाद्वारे, रम्मं देवसभोपमं.

२०.

सब्बथा मण्डयित्वा तं, अत्थरापेसि तत्थ सो;

भिक्खूनं गणनायेव, अनग्घत्थरणानि च.

२१.

निस्साय दक्खिणं भागं, उत्तरामुखमुत्तमं;

थेरासनं सुपञ्ञत्तं, आसि तत्थ महारहं.

२२.

तस्मिं मण्डपमज्झस्मिं, पुरत्थमुखमुत्तमं;

धम्मासनं सुपञ्ञत्तं, अहोसि सुगतारहं.

२३.

राजा’रोचयि थेरानं, कम्मं नो निट्ठितं इति;

ते थेरा थेरमानन्द-मानन्दकरमब्रवुं.

२४.

स्वे सन्निपातो आनन्द, सेखेन गमनं तहिं;

न युत्तन्ते सदत्थे त्वं, अप्पमत्तो ततो भव.

२५.

इच्चेवं चोदितो थेरो, कत्वान वीरियं समं;

इरियापथतो मुत्तं, अरहत्तमपापुणि.

२६.

वस्सानं दुतिये मासे, दुतिये दिवसे पन;

रुचिरे मण्डपे तस्मिं, थेरा सन्निपतिंसु ते.

२७.

ठपेत्वा’नन्दत्थेरस्स, अनुच्छविकमासनं;

आसनेसु निसीदिंसु, अरहन्तो यथारहं.

२८.

थेरो’रहत्तपत्तिं सो, ञापेतुं तेहि नागमा;

कुहिं आनन्दत्थेरो’ति, वुच्चमाने तु केहिचि.

२९.

निम्मुज्जित्वा पथविया, गन्त्वा जोतिपथेन वा;

निसीदि थेरो आनन्दो, अत्तनो ठपितासने.

३०.

उपालिथेरो विनये, सेसधम्मे असेसके;

आनन्दत्थेरमकरुं, सब्बे थेरा धुरन्धरे.

३१.

महाथेरो सकत्तानं, विनयं पुच्छितुं सयं;

सम्मन्नु’पालिथेरो च, विस्सज्जेतुं तमेव तु.

३२.

थेरासने निसीदित्वा, विनयं तमपुच्छि सो;

धम्मासने निसीदित्वा, विस्सज्जेसि तमेव सो.

३३.

विनयञ्ञूनमग्गेन, विस्सज्जितकमेन ते;

सब्बे सज्झायमकरुं, विनयं नयकोविदा.

३४.

अग्गं बहुस्सुतादीनं, कोसारक्खं महेसिनो;

सम्मन्नित्वान अत्तानं, थेरो धम्ममपुच्छि सो.

३५.

तथा सम्मन्निय’त्तानं, धम्मासनागतो सयं;

विस्सज्जेसि तमानन्द-त्थेरो धम्ममसेसतो.

३६.

वेदेहमुनिना तेन, विस्सज्जितकमेन ते;

सब्बे सज्झायमकरुं, धम्मं धम्मत्थकोविदा.

३७.

एवं सत्तहि मासेहि, धम्मसंगीति निट्ठिता;

सब्बलोकहितत्थाय, सब्बलोकहि तेहि सा.

३८.

महाकस्सपथेरेन, इदं सुगतसासनं;

पञ्चवस्ससहस्सानि, समत्थं वत्तने कतं.

३९.

अतीव जातपामोज्जा, सन्धारकजलन्तिका;

संगीतिपरियोसाने, छद्धाकम्पि महामही.

४०.

अच्छरियानि चा’हेसुं, लोकेनेकानिनेकधा;

थेरेहेव कतत्ता च, थेरियायं परम्परा.

४१.

पठमं सङ्गहं कत्वा, सब्बलोकहितं बहुं;

ते यावतायुकं ठत्वा, थेरा सब्बेपि निब्बुता.

४२.

थेरा’पि ते मतिपदीपहतन्धकारा,

लोकन्धकारहननम्हि महापदीपा;

निब्बापिता मरणघोरमहानिलेन,

तेनापि जीवितमदं मतिमा जहेय्याति.

सुजनप्पसादंसंवेगत्थाय कते महावंसे

पठमधम्मसंगीतिनाम

ततियो परिच्छेदो.

चतुत्थ परिच्छेद

दुतिय संगीति

.

अजातसत्तु पुत्तो तं, घातेत्वा’दायि भद्दको;

रज्जं सोळसवस्सानि, कारेसि मित्तदूभिको.

.

उदयभद्द पुत्तो तं, घातेत्वा अनुरुद्धको;

अनुरुद्धस्स पुत्तो तं, घातेत्वा मुण्डनामको.

.

मित्तद्दुनो दुम्मतिनो, ते’पि रज्जमकारयुं;

तेसं उभिन्नं रज्जेसु, अट्ठवस्सान’तिक्कमुं.

.

मुण्डस्स पुत्तो पितरं, घातेत्वा नागदासको;

चतुवीसतिवस्सानि, रज्जं कारेसि पापको.

.

पितुघातकवंसो’य, मीतिकुद्धा’थ नागरा;

नागदासक राजानं, अपनेत्वा समागता.

.

सुसुनागोति पञ्ञातं, अमच्चं साधुसम्मतं;

रज्जे समभिसिञ्जिंसु, सब्बेसं हितमानसा.

.

सो अट्ठारसवस्सानि, राजा रज्जमकारयि;

काळासो को तस्स पुत्तो, अट्ठवीसति कारयि.

.

अतीते दसमे वस्से, काळासोकस्स राजिनो;

सम्बुद्धपरिनिब्बाना, एवं वस्ससतं अहु.

.

तदा वेसालिया भिक्खू, अनेका वज्जिपुत्तका;

सिङ्गीलोणं द्वङ्गुलञ्च, तथा गामन्तरम्मि च.

१०.

आवासा’नुमता’चिण्णं, अमथितं जलोगि च;

निसीदनं अदसकं, जातरूपादिकं इति.

११.

दसवत्थूनि दीपेसुं, कप्पन्तीति अलज्जीनो;

तं सुत्वान यसत्थेरो, एवं वज्जीसु चारिकं.

१२.

छळभिञ्ञो बलप्पत्तो, यसो काकण्डकत्रजो;

तं समेतुं सउस्साहो, तत्थागमि’महावनं.

१३.

ठपेत्वा’पोसथग्गे ते, कंसपातिं सहोधकं;

कहापणादिं सङ्घस्स, देथ’ना’हु उपासके.

१४.

न कप्पते तं मा देथ, इति थेरो सवारयि;

पटिसारणीयं कम्मं, यसत्थेरस्स ते करुं.

१५.

याचित्वा अनुदूतं सो, सह तेन पुरं गतो;

अत्तनो धम्मवादित्तं, सञ्ञापेत्वा’ग सागरे.

१६.

अनुदूतवचो सुत्वा, तमुक्खिपितुमागता;

परिक्खिपिय अट्ठंसु, सरं थेरस्स भिक्खवो.

१७.

थेरो उग्गम्म नभसा, गन्त्वा कोसम्बियं ततो;

पावेय्यका वन्तिकानं, भिक्खूनं सन्तिकं लहुं.

१८.

वेसेसि दूतेतु सयं, गन्त्वा’हो गङ्गपब्बतं;

आह सम्भूतत्थेरस्स, तं सब्बं साणवासिनो.

१९.

पावेय्यका सट्ठिथेरा, असिता’वन्तिकापि च;

महाखीणासवा सब्बे, अहोगङ्गम्हि ओतरुं.

२०.

भिक्खवो सन्निपतिता, सब्बे तत्थ ततो ततो;

आसुं नवुतिसहस्सानि, मन्तेत्वा अखिला’पि ते.

२१.

सोरेय्य रेवतत्थेरं, बहुस्सुत मनासवं;

तं कालपमुखं ञत्वा, पस्सितुं निक्खमिंसु तं.

२२.

थेरो तम्मन्तनं सुत्वा, वेसालिं गन्तुमेव सो;

इच्छन्तो फासुगमनं, ततो निक्खमि तङ्खणं.

२३.

पातो पातोव निक्खन्त-ट्ठानं तेन महत्तना;

सायं सायमुपेन्तानं, सहजोतियमद्दसुं.

२४.

तत्थ सम्भूतत्थेरेन, यसत्थेरो नियोजितो;

सद्धम्मसवनन्ते तं, रेवतथेर मुत्तमं.

२५.

उपेच्च दसवत्थूनि, पुच्छि थेरो पटिक्खिपि;

सुत्वा’धिकरणं तञ्च, निसेधेमाति अब्रवि.

२६.

पापापि पक्खं पेक्खन्ता, रेवतत्थेर मुत्तमं;

सामणकं परिक्खारं, पटियादिय ते बहुं.

२७.

सीघं नावाय गन्त्वान, सहजातिसमीपगा;

करोन्ति भत्तविस्सग्गं, भत्तकाले उपट्ठिते.

२८.

सहजातिं आवसन्तो, साळथेरो विचिन्तिया;

पावेय्यका धम्मवादी, इति पस्सि अनासवो.

२९.

उपेच्च तं महाब्रह्मा, धम्मे निट्ठाति अब्रवि;

निच्चं धम्मे ठितत्तं सो, अत्तनो तस्स अब्रवि.

३०.

ते परिक्खारमादाय, रेवतत्थेरमद्दसुं;

थेरो न गण्हि तप्पक्ख-गाही सिस्सं पणामयी.

३१.

वेसालिं ते ततो गन्त्वा, ततो पुप्फपुरं गता;

वदिंसु काळासोकस्स, नरिन्दस्स अलज्जीनो.

३२.

सत्थुस्स नो गन्धकुटिं, गोपयन्तो मयं तहिं;

महावनविहारस्मिं, वसाम वज्जीभूमियं.

३३.

गण्हिस्साम विहार’न्ति, गामवासिकसिक्खवो;

आगच्छन्ति महाराज, मटिसेधय ते इति.

३४.

राजानं दुग्गहितं ते, कत्वा वेसालिमागमुं;

रेवतत्थेर मूलम्हि, सहजातियमेत्थ तु.

३५.

भिक्खू सतसहस्सानि, एकादस समागता;

नवुतिञ्च सहस्सानि, अहु तं वत्थु सन्तिया.

३६.

मूलट्ठेहि विना वत्थु-समनं नेव रोचयि;

थेरो सब्बेपि भिक्खू ते, वेसालिमागमुं ततो.

३७.

दुग्गहितोव सो राजा, तत्थामच्चे अपेसयि;

मूळा देवानुभावेन, अञ्ञत्थ अगमिंसु ते.

३८.

पेसेत्वा ते महीपालो, तं रत्तिं सुपिनेनसो;

अपस्सि सकमत्तानं, पक्खित्तं लोहकुम्भियं.

३९.

अतिभीतो अहु राजा, तमस्सा सेतु मागमा;

भगिनी नन्दथेरी तु, आकासेन अनासवा.

४०.

भारियं ते कतं कम्मं, धम्मिके’य्ये खमापय;

पक्खो तेसं भवित्वा त्वं, कुरु सासनपग्गहं.

४१.

एवं कते सोत्थि तुय्हं, हेस्सतीति अपक्कमि;

पसातेयेव वेसालिं, गन्तुं निक्खमि भूपति.

४२.

गन्त्वा महावनं भिक्खू-सङ्घं सो सन्निपातिय;

सुत्वा उभिन्नं वादञ्च, धम्मपक्खञ्च रोचिय.

४३.

खमापेत्वा धम्मिके ते, भिक्खू सब्बे महीपति;

अत्तनो धम्मपक्खत्तं, वत्वा तुम्हे यथारुचि.

४४.

सम्पग्गहं सासनस्स, करोथाति च भासिय;

दत्वा च तेसं आरक्खं, अगमासि सकं पुरं.

४५.

निच्छेतुं तानि वत्थूनि, सङ्घो सन्निपती तदा;

अनग्गानि तत्थ भस्सानि, सङ्घमज्झे अजायिसुं.

४६.

ततो सो रेवतत्थेरो, सावेत्वा सङ्घमज्झगो;

उब्भाहिकाय तं वत्थुं, समेतुं निच्छयं अका.

४७.

पाचिनकेच चतुरो, चतुरो पावेय्यकेपि च;

उब्भाहिकाय सम्मन्नि, भिक्खू तं वत्थु सन्तिया.

४८.

सब्बकामी च साळ्हो च, खुज्जसोभितनामको;

वासभगामिको चाति, थेरो पाचिनका इमे.

४९.

रेवतो साणसम्भूतो,

यसो काकोण्डकत्रजो;

सुमनो चाति चत्तारो,

थेरा पावेय्यका इमे.

५०.

समेतुं तानि वत्थूनि, अप्पसद्दं अनाकुलं;

अगमुं वालुकारामं, अट्ठत्थेरा अनासवा.

५१.

दहरेना’जि ते नेत्थ, पञ्ञत्ते आसने सुभे;

निसीदिंसु महाथेरा, महामुनि मतञ्ञुनो.

५२.

तेसु वत्थूसु एकेकं, कमतो रेवतो महा;

थेरो थेरं सब्बकामिं, पुच्छि पुच्छासु कोविदो.

५३.

सब्बकामी महाथेरो, तेन पुट्ठो’थ ब्याकरि;

सब्बानि तानि वत्थूनि, न कप्पन्तीति सुत्ततो.

५४.

निहनित्वा’धिकरणं, तं ते तत्थ यथाक्कमं;

तथेव सङ्घमज्झेपि, पुच्छाविस्सज्जनं करुं.

५५.

निग्गहं पापभिक्खूनं, दसवत्थुकदीपनं;

तेसं दससहस्सानं, महाथेरो अकंसु ते.

५६.

सब्बकामी पुथविया, सङ्घत्थेरो तदा अहु;

सो वीसं वस्ससतिको, तदा’सि उपसम्पदा.

५७.

सब्बकामी च साळ्हो च,

रेवतो खुज्जसोभितो;

यसो काकोण्डकसुतो,

सम्भूतो साणवासिको.

५८.

थेरा आनन्दत्थेरस्स, एते सद्धिविहारिनो;

वासभगामिको चेव, सुमनो च दुवे पन.

५९.

थेरा’नुरुद्धत्थेरस्स, एते सद्धिविहारिनो;

अट्ठ थेरा’पि धञ्ञा ते, दिट्ठपुब्बा तथागतं.

६०.

भिक्खू सतसहस्सानि, द्वादसासुं समागता;

सब्बेसं रेवतत्थेरो, भिक्खूनंपमुखोतदा.

६१.

ततो सो रेवतत्थेरो, सद्धम्मट्ठितिया चिरं;

कारेतुं धम्मसंगीतिं, सब्बभिक्खुसमूहतो.

६२.

पभिन्नत्थादिञाणानं, पिटकत्तयधारिनं;

सतानि सत्तभिक्खूनं, अरहन्तानमुच्चिनि.

६३.

ते सब्बे वालुकारामे, काळासोकेन रक्खिता;

रेवतत्थेरपामोक्खा, अकरुं धम्मसङ्गहं.

६४.

पुब्बे कतं तथा एव, धम्मं पच्छा च भासितं;

आदाय निट्ठपेसुं तं, एतं मासेहि अट्ठहि.

६५.

एवं दुतियसंगीतिं, कत्वा तेपि महायसा;

थेरा दोसक्खयं पत्ता, पत्ताकालेन निब्बुतिं.

६६.

इति परममतीनं पत्तिपत्तब्बकानं,

तिभवहितकरानं लोकनाथेरसानं;

सुमरियमरणं तं सङ्खता सारकत्तं,

परिगणियमसेसं अप्पमत्तो भवेय्याति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते

महावंसे दुतियसंगीति नाम

चतुत्थो परिच्छेदो.

पञ्चम परिच्छेद

ततियधम्मसंगीति

.

या महाकस्सपादीहि, महाथेरेहि आदितो;

कता सद्धम्म संगीति, थेरिया’ति पवुच्चति.

.

एको’व थेरवादो सो, आदिवस्ससते अहु;

अञ्ञाचरियवादातु, ततो ओरं अजायिसुं.

.

तेहि संगीतिकारेहि, थेरेहि दुतियेहि ते;

निग्गहिता पापभिक्खू, सब्बे दससहस्सका.

.

अकंसा’चरियवादं ते, महासंगीतिनामका;

ततो गोकुलिका जाता, एकब्बोहारिकापि च.

.

गोकुलिकेहि पण्णत्ति-वादा बाहुलिकापि च;

चेतियवादा तेस्वेव, समतासङ्घिका छ ते.

.

पुनापि थेरवादेहि, महिंसासकभिक्खवो;

वज्जीपुत्तकभिक्खू च, दुवे जाता इमे खलु.

.

जाता’थ धम्मुत्तरिया, भद्रयानिकभिक्खवो;

छन्नागारा सम्मितिया, वज्जीपुत्तियभिक्खूति.

.

महिंसासकभिक्खूहि, भिक्खू सब्बत्थ वादिनो;

धम्मगुत्तियभिक्खू च, जाता खलु इमे दुवे.

.

जाता सब्बत्थिवादीहि, कस्सपिया ततो पन;

जाता सङ्कन्तिका भिक्खू, सुत्तवादा ततो पन.

१०.

थेरवादेन सह ते, होन्ति द्वादसि’मेपि च;

पुब्बे वुत्तछवादा च, इति अट्ठारसा खिला.

११.

सत्तरसापि दुतिये, जाता वसस्सते इति;

अञ्ञाचरियवादा तु, ततो ओरमजायिसुं.

१२.

हेमता राजगिरिया, तथा सिद्धत्थिकापि च;

पुब्बसेलियभिक्खू च, तथा अपरसेलिया.

१३.

वाजिरिया छ एतेहि, जम्बुदीपम्हि भिन्नका;

धम्मरुचि च सागलिया, लंकादीपम्हि भिन्नका.

आचरियकुलवादकथा निट्ठिता.

धम्मासोकाभिसेक

१४.

काळासोकस्स पुत्ता तु, अहेसुं दसभातिका;

बावीसतिं ते वस्सानि, रज्जं समनुसासिसुं.

१५.

नव नन्दा ततो आसुं, कमेनेव नराधिपा;

ते’पि बावीसवस्सानि, रज्जं समनुसासिसुं.

१६.

मोरियानं खत्तियानं, वंसे जातं सिरिधरं;

चन्दगुत्तोति पञ्ञातं, चाणक्को ब्राह्मणो ततो.

१७.

नवमं धननन्दं तं, घातेत्वा चण्डकोधसा;

सकले जम्बुदीपस्मिं, रज्जे समभिसिञ्ची सो.

१८.

सो चतुवीसवस्सानिं, राजा रज्जमकारयि;

तस्स पुत्तो बिन्दुसारो, अट्ठवीसति कारयि.

१९.

बिन्दुसारसुता आसुं, सतं एको च विस्सुता;

असोको आसि तेसं तु, पुञ्ञतेजोबलिद्धिको.

२०.

वेमातिके भातरो सो, हन्त्वा एकूनकं सतं;

सकले जम्बुदीपस्मिं, एकरज्जमपापुणि.

२१.

जिननिब्बानतो पच्छा, पुरे तस्साभिसेकतो;

साट्ठारसं वस्ससत-द्वयमेवं विजानिय.

२२.

पत्वा चतूहि वस्सेहि, एकरज्जं महायसो;

पुरे पाटलिपुत्तस्मिं, अत्तानमभिसेचयि.

२३.

तस्सा’भिसेकेन समं, आकासे भूमियं तथा;

योजने योजने आणा, निच्चं पवत्तिता अहु.

२४.

अनोतत्तो दकाकाजे, अट्ठनेसुं दिने दिने;

देवा देवो अका तेहि, संविभागं जनस्सच.

२५.

नागलतादन्तकट्ठं, आनेसुं हिमवन्ततो;

अनेकेसं सहस्सानं, देवा एव पहोनकं.

२६.

अगदा’मलकञ्चेव, तथागद हरितकं;

ततो’व अमपक्कञ्च, वण्णगन्धरसुत्तमं.

२७.

पञ्चवण्णानि वत्थानि, तत्थपुञ्जनपट्टकं;

पीतञ्च दिब्बपानञ्च, छद्दन्तदहतो मरु.

२८.

मरन्ता नगरे तस्मिं, मिगसूकरपक्खिनो;

आगन्त्वान महानसं, सयमेव मरन्ति च.

२९.

गावो तत्थ चरापेत्वा, वजमानेन्ति दीपिनो;

खेत्त वत्थुतळाकादिं, पालेन्ति मिगसूकरा.

३०.

सुमनं पुप्फपटकं, अभुत्तं दिब्बमुप्पलं;

विलेपनं अञ्जनञ्च, नागानागाविमानतो.

३१.

सालिवाहसहस्सानि, नवुतिं तु सुवा पन;

छद्दन्तदहतोयेव, आहरिंसु दिने दिने.

३२.

ते सालिनित्थुसकणे, अखण्डेत्वान तण्डुले;

अकंसु मूसिका तेहि, भत्तं राजकुले अहु.

३३.

अकंसु सस्सतं तस्स, मधूनि मधुमक्खिका;

तथा कम्मारसालासु, अच्छाकूटानि पातयुं.

३४.

करविका सकुणिका, मनुञ्ञमधुरस्सरा;

अकंसु तस्सा’गन्त्वान, रञ्ञो मधुरवस्सितं.

३५.

राजा’भिसित्तो सो’सोको,

कुमारं तिस्ससव्हयं;

कणिट्ठं संसोदरियं, उपरज्जे’भिसेचयि.

धम्मासोकाभिसेको निट्ठितो

निग्रोधसामणेर दस्सन

३६.

पिता सट्ठिसहस्सानि, ब्राह्मणे ब्रह्मपक्खिके;

भोजेसि सोपि तेयेव, तीणि वस्सानि भोजयि.

३७.

दिस्वा’नुपसमं तेसं, असोको परिवेसने;

विचेय्य दानं दस्सन्ति, अमच्चे सन्नियोजिय.

३८.

आणापयित्वा मतिमा, नानापासण्डिके विसुं;

वीमंसित्वा निसज्जाय, भोजापेत्वा विसज्जयि.

३९.

काले वातायनगतो, सन्तं रच्छागतं यतिं;

निग्रोधसामणेरं सो, दिस्वा चित्तं पसादयि.

४०.

बिन्दुसारस्स पुत्तानं, सब्बेसं जेट्ठभातुनो;

सुमनस्स कुमारस्स, पुत्तो सो हि कुमारको.

४१.

असोको पितरा दिन्नं, रज्जमुज्जेनियञ्हि सो;

हित्वा’गतो पुप्फपुरं, बिन्दुसारे गिलानके.

४२.

कत्वा पुरं सकायत्तं, मते पितरि भातरं;

घातेत्वा जेट्ठकं रज्जं, अग्गहेसि पुरे वरे.

४३.

सुमनस्स कुमारस्स, देवी तन्नामिका ततो;

गब्भिनी निक्खमित्वान, पाचिनद्वारतो बहि.

४४.

चण्डालगाम मगमा, तत्थ निग्रोधदेवता;

तमालपियनामेन, मा पत्वा घरकं अदा.

४५.

तदहे’व वरं पुत्तं, विजायित्वा सुतस्स सा;

निग्रोधोति अका नामं, देवता नुग्गहानुगा.

४६.

दिस्वा तं जेट्ठचण्डालो, अत्तनो सामिनिं विय;

मञ्ञन्तो तं उपट्ठासि, सत्तवस्सानि साधुकं.

४७.

तं महावरुणो थेरो, तदा दिस्वा कुमारकं;

उपनिस्सय सम्पन्नं, अरहा पुच्छि मातरं.

४८.

पब्बाजेसि खुरग्गे सो, अरहत्तमपापुणि;

दस्सनायो’प गच्छन्तो, सो ततो मातुदेविया.

४९.

दक्खिणेन च द्वारेन, पविसित्वा पुरुत्तमं;

तं गामगामिमग्गेन, याति राजङ्गणे तदा.

५०.

सन्ताय इरिया यस्मिं, पसीदि समहीपति;

पुब्बे’व सन्निवासेन, पेमं तस्मिं अजायथ.

५१.

पुब्बे किर तयो आसुं, भातरो मधु वाणिजा;

एको मधुं विक्किणाति, आहरन्ति मधुं दुवे.

५२.

एको पच्चेकसम्बुद्धो, वणरोगातुरो अहु;

अञ्ञो पच्चेकसम्बुद्धो, तदत्थं मधुवत्थिको.

५३.

पिण्डचारिकवत्तेन, नगरं पाविसी तदा;

तित्थं जलत्थं गच्छन्ति, एका चेटी तमद्दस.

५४.

पुच्छित्वा मधुकामत्तं, ञत्वा हत्थेन आदिसि;

एसो मध्वापणो भन्ते, तत्थ गच्छा’ति अब्रवि.

५५.

तत्थ पत्तस्स बुद्धस्स, वाणिजो सो पसादवा;

विस्सन्दयन्तो मुखतो, पत्तपुरं मधुं अदा.

५६.

पुण्णञ्च उप्पतन्तञ्च, पतितञ्च महीतले;

दिस्वा मधुं पसन्नो सो, एवं पणिदही तदा.

५७.

जम्बुदीपे एकरज्जं, दानेना’नेन होतु मे;

आकासे योजने आणा, भूमियं योजनेति च.

५८.

भातरे आगते आह, एदिसस्स मधुं अदं;

अनुमोदथ तुम्हे तं, तुम्हाकञ्च यतो मधु.

५९.

जेट्ठो आह अतुट्ठो सो,

चण्डालो नून सोसियं;

निवासेन्तीति चण्डाला,

कासायानि सदा इति.

६०.

मज्झो पच्चेकबुद्धं तं, खिपपारण्णवे इति;

पत्तिदानवचो तस्स, सुत्वा ते चानुमोदिसुं.

६१.

आपणा देसिकं यातु, देवित्तं तस्स पत्थयि;

आदिस्समानसन्धि च, रूपं अतिमनोरमं.

६२.

असोको मधुदो’सन्धि-मित्तादेवी तु चेटिका;

चण्डालवादी निग्रोधो, तिस्सो सो पारवादिको.

६३.

चण्डालवादी चण्डाल-गामे आसि यतो तु सो;

पत्थेसि मोक्खं मोक्खञ्च, सत्त वस्सोव पापुणि.

६४.

निविट्ठपेमो तस्मिं सो, राजा’ति तुरितो ततो;

पक्कोसापेसि तं सो तु, सन्तवुत्ती उपागमि.

६५.

निसिद ताता’नुरूपे, आसने ता’ह भूपति;

अदिस्वा भिक्खुमञ्ञं सो, सीहासनमुपागमि.

६६.

तस्मिं पल्लङ्कमायाते, राजाइति विचिन्तयि;

अज्जा’यं सामणेरो मे, घरे हेस्सति सामिको.

६७.

आलम्बित्वा करं रञ्ञो, सो पल्लङ्के समारुहि;

निसीदि राजपल्लङ्के, सेतच्छत्तस्स हेट्ठतो.

६८.

दिस्वा तथा निसिन्नं तं, असोको सो महीपति;

सम्भावेत्वान गुणतो, तुट्ठो’तीव तदा अहु.

६९.

अत्तनो पटियत्तेन, खज्जभोज्जेन तप्पिय;

सम्बुद्धदेसितं धम्मं, सामणेरमपुच्छितं.

७०.

तस्स’प्पमादवग्गं सो, सामणेरो अभासथ;

तं सुत्वा भूमिपालो सो, पसन्नो जिनसासने.

७१.

अट्ठ ते निच्चभत्तानि, दम्मि ताता’ति आह तं;

उपज्झायस्स मे राज, तानि दम्मीति आह सो.

७२.

पुन अट्ठसु दिन्नेसु, तान’दा चरियस्स सो;

पुन अट्ठसु दिन्नेसु, भिक्खुसङ्घस्स तान’दा.

७३.

पुन अट्ठसु दिन्नेसु, अधिवासेसि बुद्धिमा;

द्वत्तिंसभिक्खू आदाय, दुतियदिवसे गतो.

७४.

सहत्था तप्पितो रञ्ञा, धम्मं देसिय भूपतिं;

सरणेसु च सीलेसु, ठपेसि समहाजनं.

निग्रोधसामणेरदस्सनं

सासनप्पवेस

७५.

ततो राजा पसन्नो सो, दिगुणेन दिने दिने;

भिक्खू सट्ठिसहस्सानि, अनुपुब्बेनु’पठहि.

७६.

तत्थियानं सहस्सानि, निकड्ढित्वान सट्ठिसो;

सट्ठिभिक्खुसहस्सानि, घरे निच्चमभोजयि.

७७.

सट्ठिभिक्खुसहस्सानि, भोजेतुं तुरितो हि सो;

पटियादापयित्वान, खज्जभोज्जं महारहं.

७८.

भूसापेत्वान नगरं, गन्त्वा सङ्घं निमन्तिय;

घरं नेत्वान भोजेत्वा, दत्वा सामणकं बहुं.

७९.

सत्थारा देसितो धम्मो, कित्तकोति अपुच्छथ;

ब्याकासि मोग्गलिपुत्तो, तिस्सत्थेरो तदस्सतं.

८०.

सुत्वान चतुरासीति, धम्मक्खन्धा’ति सो’ब्रवि;

पूजेमि ते’हं पच्चेकं, विहारेना’ति भूपति.

८१.

दत्वा तदा छन्नवुति-धनकोटिं महीपति;

पुरेसु चतुरासीति-सहस्सेसु महीतले.

८२.

तत्थ तत्थे’व राजूहि, विहारे आरभापयि;

सयं असोकारामं तु, कारापेतुं समारभि.

८३.

रतनत्तयनिग्रोध-गिलानानन्ति सासने;

पच्चेकं सतसहस्सं, सो दापेसि दिने दिने.

८४.

धनेन बुद्धदिन्नेन, थूपपूजा अनेकधा;

अनेकेसु विहारेसु, अनेके अकरुं सदा.

८५.

धनेन धम्मदिन्नेन, पच्चये चतुरो वरे;

धम्मधरानं भिक्खूनं, उपनेतुं सदा नरा.

८६.

अनोतत्तोदकाजेसु, सङ्घस्स चतुरो अदा;

ते पिटकानं थेरानं, सट्ठिये’कं दिने दिने.

८७.

एकं असन्धिमित्ताय, देविया तु अदापयि;

सयं पन दुवेयेव, परिभुञ्जि महीपति.

८८.

सट्ठिभिक्खुसहस्सानं, दन्तकट्ठं दिने दिने;

सोळसित्थिसहस्सानं, अदा नागलताव्हयं.

८९.

अथेकदिवसं राजा, चतुसम्बुद्धदस्सिनं;

कप्पायुकं महाकाळं, नागराजं महिद्धिकं.

९०.

सुणित्वा तमानेतुं, सोण्डसङ्खलिबन्धनं;

पेसयित्वा तमानेत्वा, सेतच्छत्तस्स हेट्ठतो.

९१.

पल्लङ्कम्हि निसीदेत्वा, नानापुप्फेहि पूजिय;

सोळसित्थिसहस्सेहि, परिवारिय अब्रवि.

९२.

सद्धम्मचक्कवत्तिस्स, सम्बुद्धस्स महेसिनो;

रूपं अनन्तञाणस्स, दस्सेहि मम भो इति.

९३.

द्वत्तिंसलक्खणूपेतं, असीतिब्यञ्जनुज्जलं;

ब्यामप्पभापरिक्खित्तं, केतुमालाहि सोभितं.

९४.

निम्मासि नागराजा सो, बुद्धरूपं मनोहरं;

तं दिस्वा’ति पसादस्स, विम्हयस्स च पूरितो.

९५.

एतेन निम्मितं रूपं, ईदिसं कीदिसं नुखो;

तथागतस्स रूपन्ति, आसि पितुन्नतुन्नतो.

९६.

अक्खिपूजन्ति सञ्ञातं, तं सत्ताहं निरन्तरं;

महामहं महाराज, कारापेसि महिद्धिको.

९७.

एवं महानुभावो च, सद्धो चापि महीपति;

थेरो च मोग्गलिपुत्तो, दिट्ठा पुब्बे वसीहि ते.

सासनप्पवेसो निट्ठितो.

मोग्गलिपुत्ततिस्सथेरादयो

९८.

दुतिये सङ्गहे थेरा, पेक्खन्ता’नागतेहि ते;

सासनोपद्दवं तस्स, रञ्ञो कालम्हि अद्दसुं.

९९.

पेक्खान्ता सकले लोके, तदुपद्दवघातकं;

तिस्सब्रह्मानमद्दक्खुं, अचिरट्ठायि जीवितं.

१००.

तेसं समुपसङ्कम्म, आयाचिंसु महापतिं;

मनुस्सेसु’पपज्जित्वा, तदुपद्दवघातनं.

१०१.

अदा पटिञ्ञं तेसं सो, सासनुज्जोतनत्थिको;

सिग्गवं चण्डवज्जिञ्च अवोचुं दहरे यति.

१०२.

अट्ठारसादिका वस्स-सता उपरि हेस्सति;

उपद्दवो सासनस्स, न सम्भोस्साम तं मयं.

१०३.

इमं तुम्हा’धिकरणं, नोपगञ्छित्थ भिक्खवो;

दण्डकम्मारहा तस्मा, दण्डकम्मपदञ्हि वो.

१०४.

सासनुज्जोतनत्थाय, तिस्सब्रह्मा महापति;

मोग्गलिब्राह्मणघरे, पटिसन्धिं गहेस्सति.

१०५.

काले तुम्हेसु एको तं, पब्बाजेतु कुमारकं;

एको तं बुद्धवचनं, उग्गण्हापेतु साधुकं.

१०६.

अहु उपालिथेरस्स,

थेरो सद्धिविहारिको;

दासको सोणको तस्स,

द्वे थेरा सोणकस्सिमे.

१०७.

अहु वेसालियं पुब्बे-दासको नाम सोत्थियो;

तिसिस्ससतजेट्ठो सो, वसं आचरियन्तिके.

१०८.

द्वादसवस्सिकोयेव, वेदपारगतो चरं;

ससिस्सो वालिकारामे, वसन्तं कतसङ्गहं.

१०९.

उपालिथेरं पस्सित्वा, निसीदित्वा तदन्तिके;

वेदेसु गण्ठिठानानि, पुच्छि सो तानि ब्याकरि.

११०.

सब्बधम्मानुपतितो, एकधम्मो हि माणव;

सब्बे धम्मा ओसरन्ति, एकधम्मो हि को नु सो.

१११.

इच्चाह नामं सन्धाय, थेरो माणवको तु सो;

ना’ञ्ञासि पुच्छितो मन्तो, बुद्धमन्तोति भासितो.

११२.

देहीति आह सो आह, देम नो वेसधारिनो;

गुरुं आपुच्छि मन्तत्थं, मातरं पितरं तथा.

११३.

माणवानं सतेहे’स, तीहि थेरस्स सन्तिके;

पब्बजित्वान कालेन, उपसम्पज्जि माणवो.

११४.

खीणासवसहस्सं सो, दासकत्थेरजेट्ठकं;

उपालिथेरो वाचेसि, सकलं पिटकत्तयं.

११५.

गणना वीतिवत्ता ते, सेसा’रिय पुथुज्जना;

पिटकानुग्गहितानि, येहि थेरस्स सन्तिके.

११६.

कासीसु कोसलो नाम, सत्थवाहसुतो अहु;

गिरिब्बजं वणिज्जाय, गतो मातापितूहि सो.

११७.

अगा वेळुवनं पञ्च-दसवसो कुमारको;

माणवं पञ्चपञ्ञास, परिवारिय तं गता.

११८.

सगणं दासकं थेरं, तत्थ दिस्वा पसीदिय;

पब्बज्जं याचि सो आह, तवा’पुच्छ गुरुं इति.

११९.

भत्तत्तयमभुञ्जित्वा, सोणको सो कुमारको;

मातापितूहि कारेत्वा, पब्बज्जानुञ्ञमागतो.

१२०.

सद्धिं तेहि कुमारेहि, दासकत्थेरसन्तिके;

पब्बज्जं उपसम्पज्ज, उग्गण्हि पिटकत्तयं.

१२१.

खीणासवसहस्सस्स, थेरसिस्स गणस्स सो;

अहोसि पिटकञ्ञुस्स, जेट्ठको सोणको यति.

१२२.

अहोसि सिग्गवो नाम, पुरे पाटलिनामको;

पञ्ञवा’मच्चतनयो, अट्ठारससमो तु सो.

१२३.

पासादेसु वसं तीसु, छळड्ढउतुसाधुसु;

अमच्चपुत्तं आदाय, चण्डवज्जिं सहायकं.

१२४.

पुरिसानं दसद्धेहि, सतेहि परिवारितो;

गन्त्वान कुक्कुटारामं, सोणकत्थेरमद्दस.

१२५.

समापत्तिसमापन्नं, निसिन्नं संवुतिन्द्रियं;

वन्दि तेनालपन्तं तं, ञत्वा सङ्घमपुच्छितं.

१२६.

समापत्तिसमापन्ना, नालपन्ती’ति आहु ते;

कथन्नु वुट्ठहन्तीति, वुत्ता आहंसु भिक्खवो.

१२७.

पक्कोसनाय सत्थुस्स, सङ्घपक्कोसनाय च;

यथा कालपरिच्छेदा, आयुक्खयवसेन च.

१२८.

वुट्ठहन्तीति वत्वान, तेसं दिस्वो’पनिस्सयं;

पाहेसुं सङ्घवचनं, वुट्ठाय स तहिं अगा.

१२९.

कुमारो पुच्छि किं भन्ते, नालपित्थाति आह सो;

भुञ्जिम्ह भुञ्जितब्बन्ति, आह भोजेथ नो अपि.

१३०.

आह अम्हादिसे जाहे, सक्का भोजयितुं इति;

मातापितु अनुञ्ञाय, सो कुमारोथ सिग्गवो.

१३१.

चण्डवज्जी च तेपञ्च-सतानि पुरिसापि च;

पब्बज्जित्वो’पसम्पज्जुं, सोणत्थेरस्स सन्तिके.

१३२.

उपज्झायन्तिकेयेव, ते दुवे पिटकत्तयं;

उग्गहेसुञ्च कालेन, छळभिञ्ञं लभिंसु च.

१३३.

ञत्वा तिस्स पटिसन्धिं, ततो पभुति सिग्गवो;

थेरो सो सत्तवस्सानि, तं घरं उपसङ्कमि.

१३४.

गच्छाति वाचामत्तम्पि, सत्तवस्सानि नालभि;

अलत्थ अट्ठमे वस्से, गच्छाति वचनं तहिं.

१३५.

तं निक्खमन्तं पविसन्तो, दिस्वा मोग्गलिब्राह्मणो;

किञ्चि लद्धं घरे नोति, पुच्छि आमाति सो’ब्रवि.

१३६.

घरं गन्त्वान पुच्छित्वा, दुतिये दिवसे ततो;

मुसावादेन निग्गण्हि, थेरं घरमुपागतं.

१३७.

थेरस्स वचनं सुत्वा, सो पसन्नमनो द्विजो;

अत्तनो पकतेन’स्स, निच्चं भिक्खं पवत्तयि.

१३८.

कमेन’स्स पसीदिंसु, सब्बे’पि घरमानुसा;

भोजापेसि दिजो निच्चं, निसीदापिय तं घरे.

१३९.

एवं कमेन गच्छन्तो, काले सोळसवस्सिको;

अहु तिस्सकुमारो सो, तिवेदोदधिपारगो.

१४०.

थेरो कथासमुट्ठानं, हेस्सते’व घरे इति;

आसनानि न दस्सेसि, ठपेत्वा माणवासनं.

१४१.

ब्रह्मलोकगतत्ताव, सुचिकामो अहोसि सो;

तस्मा सो तस्स पल्लङ्को, वासयित्वा लगीयति.

१४२.

अञ्ञासनं अपस्सन्तो, ठिते थेरे ससम्भमो;

तस्स तं आसनं तस्स, पञ्ञपेसि घरे जनो.

१४३.

दिस्वा तत्थ निसिन्नं तं, आगम्मा’चरियन्तिका;

कुज्झित्वा माणवो वाचं, अमनापं उदीरयि.

१४४.

थेरो माणव किं मन्तं, जानासीति तमब्रवि;

तमेव पुच्छं थेरस्स, पच्छा रोचेसि माणवो.

१४५.

जानामीति पटिञ्ञाय, थेरे थेरं अपुच्छिसो;

गण्ठिठानानि वेदेसु, तस्स थेरो’थ ब्याकरि.

१४६.

गहट्ठोयेव थेरो सो,

वेदपारगतो अहु;

न ब्याकरेय्य किं तस्स,

पभिन्नपटिसम्भिदो.

यस्स चित्तं उप्पज्जति न निरुज्झति,

तस्स चित्तं निरुज्झिस्सति; न उप्पज्जिस्सति,

यस्स वा पन चित्तं निरुज्झिसति न उप्पज्जिस्सति;

तस्स चित्तं उप्पज्जति, न निरुज्झतीति.

१४७.

तं चित्तयमके पञ्हं, पुच्छि थेरो विसारदो;

अन्धकारो विय अहु, तस्स सो तमवोच सो.

१४८.

भिक्खुको नाम मन्तोति, बुद्ध मन्तोति सो ब्रवि;

देहीति वुत्ते नोवेस-धारिनो दम्मि तं इति.

१४९.

मातापितूहि’नुञ्ञातो, मन्तत्थाय स पब्बज्जि;

कम्मट्ठानमदा थेरो, पब्बाजेत्वा यथारहं.

१५०.

भावनं अनुयुञ्जन्तो, अचिरेन महामती;

सोताफत्तिफलं पत्तो, थेरो ञत्वान तं तथा.

१५१.

पेसेसि चण्डवज्जिस्स, थेरस्सन्तिकमुग्गहं;

कातुं सुत्ताभिधम्मानं, सोतत्था’कातदुग्गहं.

१५२.

ततो सो तिस्सदहरो, आरभित्वा विपस्सनं;

छळभिञ्ञो अहु काले, थेरभावञ्च पापुणि.

१५३.

अतीव पाकटो आसि, चन्दो’व सूरियो’वसो;

लोको तस्स वचो’मञ्ञी, सम्बुद्धस्स वचोपिय.

मोग्गलिपुत्ततिस्सथेरोदयो निट्ठीतो.

१५४.

एकाहं उपराजा सो, अदक्खि मिगवं गतो;

कीळमाने मिगे’रञ्ञे, दिस्वा एतं विचिन्तयि.

१५५.

मिगापि एवं किळन्ति, अरञ्ञे तिणगोचरा;

न किळिस्सन्ति किं भिक्खू, सुखाहारविहारिनो.

१५६.

अत्तनो चिन्तितं रञ्ञो, आरोचेसि घरं गतो;

सञ्ञापेतुं तु सत्ताहं, रज्जं तस्स अदासि सो.

१५७.

अनुभोहि इमे रज्जं, सत्ताहं त्वं कुमारक;

ततो तं घातयिस्सामि, इच्च’वोच महीपति.

१५८.

आहा’ति तम्हि सत्ताहे,

त्वं केना’सि किसो इति;

मरणस्स भयेनाति,

वुत्ते राजा’ह तं पुन.

१५९.

सत्ताहा’हं मरिस्संति, त्वं न कीळि इमे कथं;

कीळिस्सन्ति यति तात, सदा मरणसञ्ञिनो.

१६०.

इच्चेवं भाकरा वुत्तो, सासनस्मिं पसीदि सो;

कालेन मिगवं गन्त्वा, थेरमदक्खि सञ्ञतं.

१६१.

निसिन्नं रुक्खमूलस्मिं, सो महाधम्मरक्खितं;

सालसाखाय नागेन, बीजयन्त मनासवं.

१६२.

अयं थेरो विया’हम्पि, पब्बज्ज जिन सासने;

विहरिस्सं कदा रञ्ञे, इति चिन्तयि पञ्ञवा.

१६३.

थेरो तस्स पसादत्थं,

उपतित्वा विहायसा;

गन्त्वा असोकारामस्स,

पोक्खरञ्ञो जले ठितो.

१६४.

आकासे ठपयित्वान, चीवरानि वरानि सो;

ओगाहित्वा पोक्खरणी, गत्तानि परिसिञ्चथ.

१६५.

तं इद्धिं उपराजा सो, दिस्वा’तीव पसीदिय;

अज्जेव पब्बजिस्संति, बुद्धिंचा’कासि बुद्धिमा.

१६६.

उपसङ्कम्म राजानं, पब्बज्जं याचि सादरो;

निवारेतुमसक्कोन्तो, तमादाय महीपति.

१६७.

महता परिवारेन, विहारमगमा सयं;

पब्बजि सो महाधम्म-रक्खितत्थेरसन्तिके.

१६८.

सद्धिं तेन चतुसत-सहस्सानि नरापि च;

अनुपब्बजितानन्तु, गणना च न वज्जति.

१६९.

भागिनेय्यो नरिन्दस्स, अग्गि ब्रह्माति विस्सुतो;

अहोसि रञ्ञो धीताय, सङ्घमित्ताय सामिको.

१७०.

तस्सा तस्स सुतो चापि,

सुमनो नाम नामसो;

याचित्वा सो’पि राजानं,

उपराजेन पब्बजि.

१७१.

उपराजस्स पब्बज्जा, तस्सा’सोकस्स राजिनो;

चतुत्थे आसिवस्सेसा, महाजनहितोदया.

१७२.

तत्थेव उपसम्पन्नो, सम्पन्नउपनिस्सयो;

घटेन्तो उपराजा सो, छळ’भिञ्ञो’रहा अहु.

१७३.

विहारे तेसमारद्धे, सब्बे सब्बपुरेसुपि;

साधुकं तीहि वस्सेहि, निट्ठापेसुं मनोरमे.

१७४.

थेरस्स इन्दगुत्तस्स, कम्मादिट्ठायकस्स तु;

इद्धिया चा’सु निट्ठासि, असोकारामसव्हयो.

१७५.

जनेन परिभुत्तेसु, ठानेसु च तहिं तहिं;

चेतियानि अकारेसि, रमणीयानि भूपति.

१७६.

पुरेहि चतुरासीति-सहस्सेहि समन्ततो;

लेखे एकाहमानेसुं, विहारा निट्ठिता इति.

१७७.

लेखे सुत्वा महाराजा, महातेजिद्धि विक्कमो;

कातुकामो सकिंयेव, सब्बाराम महामहं.

१७८.

पुरे भेरिं चरापेसि, सत्तमे दिवसे इतो;

सब्बाराममहो होतु, सब्बदेसेसु एकदा.

१७९.

योजने योजने देन्तु, महादानं महीतले;

करोन्तु गामारामानं, मग्गानञ्च विभूसनं.

१८०.

विहारेसु च सब्बेसु, भिक्खुसङ्घस्स सब्बथा;

महादानानि वत्तेन्तु, यथाकालं यथाबलं.

१८१.

दीपमाला पुम्फमाला-लङ्कारेहि तहिं तहिं;

तूरियेहि च सब्बेहि, उपहारं अनेकधा.

१८२.

उपोसथङ्गाना’दाय, सब्बे धम्मं सुणन्तु च;

पूजाविसेसेन’नेके च, करोन्तु तदहेपि च.

१८३.

सब्बे सब्बत्थ सब्बथा, यथाणत्ताधिकापि च;

पूजा सम्पटियादेसुं, देवलोकमनोरमा.

१८४.

तस्मिं दिने महाराजा, सब्बालङ्कार भूसितो;

सहोरोधो सहामच्चो, बलोघ परिवारितो.

१८५.

अगमासि सकारामं, भिन्दन्तो विय मेदिनिं;

सङ्घमज्झम्हि अट्ठासि, वन्दित्वा सङ्घमुत्तमं.

१८६.

तस्मिं समागमे आसुं, असीति भिक्खुकोटि यो;

अहेसुं सतसहस्सं, तेसु खीणासवा यति.

१८७.

नवुति भिक्खुसहस्सानि, अहू भिक्खुनियो तहिं;

खिणासवा भिक्खुनियो, सहस्सं आसु तासु तु.

१८८.

लोकविवरणं नाम, पाटिहीरं अकंसु ते;

खीणासवा पसादत्थं, धम्मासोकस्स राजिनो.

१८९.

चण्डासोकोति ञायित्थ, पुब्बे पापेन कम्मुना;

धम्मासोकोति ञायित्थ, पच्छा पुञ्ञेन कम्मुना.

१९०.

समुद्दपरियन्तं सो, जम्बुदीपं समन्ततो;

पस्सि सब्बे विहारे च, नानापूजा विभूसिते.

१९१.

अतीव तुट्ठो ते दिस्वा, सङ्घं पुच्छि निसीदिय;

कस्स भन्ते परिच्चागो, महासुगत सासने.

१९२.

थेरो सो मोग्गलिपुत्तो, रञ्ञो पञ्हं वियाकरि;

धरमाने’पि सुगते, नत्थि चागी तयासमो.

१९३.

तं सुत्वा वचनं भिय्यो, तुट्ठो राजा अपुच्छि तं;

बुद्धसासन दायादो, होति खो मादिसो इति.

१९४.

थेरो तु राजपुत्तस्स, महिन्दस्सू’पनिस्सयं;

तथेव राजधीताय, सङ्घमित्ताय पेक्खिय.

१९५.

सासनस्सा’भि वुद्धिञ्च, तं हेतुकम वेक्खिय;

पच्चाभासथ राजानं, सो सासनधुरन्धरो.

१९६.

तादिसो’पि महाचागी, दायादो सासनस्स न;

पच्चयदायको’च्चेव, वुच्चते मनुजाधीप.

१९७.

यो तु पुत्तं धीतरं वा,

पब्बज्जापेति सासने;

सो सासनस्स दायादो,

होति नो दायको अपि.

१९८.

अथ सासन दायाद-भावमिच्छं महीपति;

महिन्दं सङ्घमित्तञ्च, ठिते तत्र अपुच्छथ.

१९९.

पब्बजिस्सथ किं ताता, पब्बज्जा महती मता;

पितुनो वचनं सुत्वा, पितरं ते अभासिसुं.

२००.

अज्जेव पब्बजिस्साम, सचे त्वं देव इच्छसि;

अम्हञ्च लाभो तुम्हञ्च, पब्बज्जाय भविस्सति.

२०१.

उपराजस्स पब्बज्ज-कालभो पभुतीहि सो;

सा चापि अग्गिब्रह्मस्स, पब्बज्जा कतनिच्छया.

२०२.

उपरज्जं महीन्दस्स, दातुकामो’पि भूपति;

ततो’पि अधिकासा’ति, पब्बज्जंयेव रोचयि.

२०३.

पियं पुत्तं महिन्दञ्च, बुद्धिरूपबलोदितं;

पब्बज्जा पेसि समहं, सङ्घ मित्तञ्च धीतरं.

२०४.

तदा वीसतिवस्सो सो, महिन्दो राजनन्दनो;

सङ्घमित्ता राजधीता, अट्ठारससमा तदा.

२०५.

तदहेव अहु तस्स, पब्बज्जा उपसम्पदा;

पब्बज्जा सिक्खादानञ्च, तस्सा च तदहु अहु.

२०६.

उपज्झायो कुमारस्स, अहु मोग्गलिसव्हयो;

पब्बाजेसि महादेव-त्थेरो मज्झन्तिको पन.

२०७.

कम्मवाचं अका तस्मिं, सो’पसम्पदमण्डले;

अरहत्तं महिन्दो सो, पत्तो सपटिसम्भिदं.

२०८.

सङ्घमित्ता’हु’पज्झाया, धम्मपालाति विस्सुता;

आचरिया आयुपालि, काले सा’सि अनासवा.

२०९.

उभो सासनपज्जोता, लंकादीपोपकारिनो;

छट्ठे वस्से पब्बजिंसु, धम्मासोकस्स राजिनो.

२१०.

महामहिन्दो वस्सेहि, तीहि दीपप्पसादको;

पिटकत्तयं मुग्गण्हि, उपज्झायस्स सन्तिके.

२११.

सा भिक्खुनी चन्दलेखा, महिन्दो भिक्खू सूरियो;

सम्बुद्ध सासनाकासं, ते सदा सोभयुं तदा.

२१२.

वने पाटलिपुत्तम्हा, वने वनचरो चरं;

कुन्तकिन्नरिया सद्धिं, संवासं कप्पयी किर.

२१३.

तेन संवासमन्वाय,

सा पुत्ते जनयी दुवे;

तिस्सो जेट्ठो कणिट्ठो तु,

सुमित्तो नाम नामतो.

२१४.

महावरुणत्थेरस्स, काले पब्बज्ज सन्तिके;

अरहत्तं पापुणिंसु, छळभिञ्ञं गुणं उभो.

२१५.

पादे कीटविसेना’सि, फुट्ठो जेट्ठो सवेदनो;

आह पुट्ठो कणिट्ठेन, भेसज्जं पसतं घटं.

२१६.

रञ्ञो निवेदनं थेरो, गिलानवत्ततो’पि सो;

सप्पिसत्थञ्च चरणं, पच्छाभत्तं पटिक्खिपि.

२१७.

पिण्डाय चे चरं सप्पिं, लभसे त्वं तमाहर;

इच्छाह तिस्सथेरो सो, सुमित्तं थेरमुत्तमं.

२१८.

पिण्डाय चरता तेन, न लद्धं पसतं घतं;

सप्पिकुम्भसतेनापि, ब्याधिजातो असाधियो.

२१९.

तेनेव ब्याधिना थेरो, पत्तो आयुक्खयन्तिकं;

ओवदित्वाप्पमादेन, निब्बातुं मानसं अका.

२२०.

आकासम्हि निसीदित्वा, तेजोधातुवसेन सो;

यथारुचि अधिट्ठाय, सरीरं परिनिब्बुतो.

२२१.

जालासरीरा निक्खम्म, निम्मंसछारिकं डहि;

थेरस्स सकलं कायं, अट्ठिकानितुनो डहि.

२२२.

सुत्वा निब्बूतिमेतस्स, तिस्सथेरस्स भूपति;

अगमासि सकारामं, जनोघ परिवारितो.

२२३.

हत्तिक्खन्धगतो राजा, तानट्ठिन’वरोपिय;

कारेत्वा धातुसक्कारं, सङ्घं ब्याधिमपुच्छितं.

२२४.

तं सुत्वा जातसंवेगो, पुरद्वारेसु कारिय;

सुधाचिता पोक्खरणी, भेसज्जानञ्च पूरिय.

२२५.

पापेसि भिक्खुसङ्घस्स, भेसज्जानि दिने दिने;

मा होतु भिक्खुसङ्घस्स, भेसज्जं दुल्लभं इति.

२२६.

सुमित्तथेरो निब्बायि, चङ्कमन्तो’व चङ्कमे;

पसीदि सासने’तीव, तेनापि च महाजनो.

२२७.

कुन्तिपुत्ता दुवे थेरा,

ते लोकहितकारिनो;

निब्बायिंसु असोकस्स,

रञ्ञो वस्सम्हि अट्ठमे.

२२८.

ततो पभुति सङ्घस्स, लाभो’तीव महा अहु;

पच्छा पसन्ना च जना, यस्मा लाभं पवत्तयुं.

२२९.

पहीनलाभसक्कारा, तित्थिया लाभकारणा;

सयं कासायमादाय, वसिंसु सह भिक्खूहि.

२३०.

यथासकञ्च ते वादं, बुद्धवादो’ति दीपयुं;

यथासकञ्च किरिया, अकरिंसु यथारुचि.

२३१.

ततो मोग्गलिपुत्तो सो,

थेरो थिर गुणोदयो;

सासनब्बुदमुप्पन्नं,

दिस्वा तमतिकक्खलं.

२३२.

तस्सो’पसमने कालं, दीघदस्सी अवेक्खिय;

दत्वा महिन्दथेरस्स, महाभिक्खुगणं सकं.

२३३.

उद्धं गङ्गाय एको’व, अहोगङ्गम्हि पब्बते;

विहासि सत्तवस्सानि, विवेक मनुब्रूहयं.

२३४.

तित्थियानं बहुचत्ता च, दुब्बच्चत्ता च भिक्खवो;

तेसं कातुं न सक्खिंसु, धम्मेन पटिसेधनं.

२३५.

तेनेव जम्बुदीपम्हि, सब्बारामेसु भिक्खवो;

सत्तवस्सानि नाकंसु, उपोसथ पवारणं.

२३६.

तं सुत्वा महाराजा, धम्मासोको महायसो;

एकं अमच्चं पेसेसि, असोकाराम मुत्तमं.

२३७.

गन्त्वा’धिकरणं एतं, वुपसम्म उपोसथं;

कारेहि भिक्खुसङ्घेन, पमा’रामे तुवं इति.

२३८.

गन्त्वान सन्निपातेत्वा, भिक्खुसङ्घं सदुम्मति;

उपोसथं करोथाति, सावेसि राजसासनं.

२३९.

उपोसथं तित्तियेहि, न करोम मयं इति;

अवो च भिक्खुसङ्घो तं, अमच्चं मूळ्हमानसं.

२४०.

सो’मच्चो कतिपयानं, थेरानं पटिपाटिया;

अच्छिन्दि असिना सीसं, कारेमीति उपोसथं.

२४१.

राजभाता तिस्सत्थेरो, तं दिस्वा किरियं लहुं;

गन्त्वान तस्स आसन्ने, सासनम्हि निसिदि सो.

२४२.

थेरं दिस्वा अमच्चो सो, गन्त्वा रञ्ञो निवेदयि;

सब्बं पवत्तिं तं सुत्वा, जातदाहो महीपति.

२४३.

सीघं गन्त्वा भिक्खुसङ्घं, पुच्छि उब्बिग्गमानसो;

एवं कतेन कम्मेन, कस्स पापं सिया इति.

२४४.

तेसं अपण्डिता केचि, पापं तुय्हन्ति केचि तु;

उभिन्नंचा’ति आहंसु, नत्थि तुय्हन्ति पण्डिता.

२४५.

तं सुत्वा’ह महाराजा, समत्थो अत्थि भिक्खुन;

विमतिं मे विनोदेत्वा, कातुं सासनपग्गहं.

२४६.

अत्थि मोग्गलिपुत्तो सो,

तिस्सत्थेरो रथेसभ;

इच्छाह सङ्घो राजानं,

राज तत्था’सि सादरो.

२४७.

विसुं भिक्खुसहस्सेन, चतुरो परिवारिते;

थेरो नरसहस्सेन, अमच्चे चतुरो तथा.

२४८.

तदहेयेव पेसेसि, अत्तनो वचनेन सो;

थेरं आनेतु मे तेहि, तथा वुत्ते सनागमि.

२४९.

तं सुत्वा पुन अट्ठ’त्थ, थेरे’मच्चे च पेसयि;

विसुं सहस्सपुरिसे, पुब्बे विय सनागमि.

२५०.

राजा पुच्छि कथं थेरो, आगच्छेय्य नु खो इति;

भिक्खू आहंसु थेरस्स, तस्स’गमनकारणं.

२५१.

होति भन्ते उपत्थम्भो, कातुं सासनपग्गहं;

इति वुत्ते महाराज, थेरो एस्सति सो इति.

२५२.

पुनापि थेरो’मच्चे च, राजा सोळस सोळस;

विसुं सहस्स पुरिसे, तथा वत्वान पेसयि.

२५३.

थेरो महल्लत्ते’पि, नारोहिस्सति यानकं;

थेरं गङ्गाय नावाय, आनेथा’ति च अब्रवि.

२५४.

गन्त्वा ते तं तथा’वोचुं,

सो तं सुत्वा’व उट्ठहि;

नावाय थेरं आनेसुं,

राजा पच्चुग्गमी तहिं.

२५५.

जाणुमत्तं जलं राजो’गहेत्वा दक्खिणं करं;

नावाय ओतरन्तस्स, थेरस्सा’दासि गारवो.

२५६.

दक्खिणं दक्खिणेय्यो सो, करं रञ्ञो’नुकम्पको;

आलम्बित्वा’नुकम्पाय, थेरो नावाय ओतरि.

२५७.

राजा थेरं नयित्वान, उय्यानं रतिवड्ढनं;

थेरस्स पादे धोवित्वा, मक्खेत्वा च निसीदिय.

२५८.

समत्थभावं थेरस्स, वीमंसन्तो महीपति;

दट्ठुकामो अहं भन्ते, पाटिहीरन्ति अब्रवि.

२५९.

कन्ति वुत्ते महीकम्पं, आह तं पुन राहसो;

सकलाये’क देसाय, कतरं दट्ठुमिच्छसि.

२६०.

को दुक्करोति पुच्छित्वा, एक देसाय कम्पनं;

दुक्करन्ति सुणित्वान, तं दुट्ठुकामतं ब्रवी.

२६१.

रथं अस्सं मनुस्सञ्च, पातिञ्चोदक पूरितं;

थेरो योजन सीमाय, अन्तरम्हि चतुद्दिसे.

२६२.

ठपापेत्वा तदड्ढेहि, सह तं योजनं महिं;

चालेसि इद्धिया तत्र, निसिन्नस्स च दस्सयि.

२६३.

तेना’मच्चेन भिक्खूनं, मरणेन’त्तनोपि च;

पापस्स’त्थित्त नत्थित्तं, थेरं पुच्छि महीपति.

२६४.

पटिच्च कम्मं नत्थीति, किलिट्ठं चेतनं विना;

थेरो बोधेसि राजानं, वत्वा तित्तिरजातकं.

२६५.

वसन्तो तत्थ सत्ताहं, राजुय्याने मनोरमे;

सिक्खापेसि महीपालं, सम्बुद्धसमयं सुभं.

२६६.

तस्मिंयेव च सत्ता हे, दुवे यक्खे महीपति;

पेसेत्वा महियं भिक्खू, असेसे सन्निपातयि.

२६७.

सत्तमे दिवसे गन्त्वा, सकारामं मनोरमं;

कारेसि भिक्खुसङ्घस्स, सन्निपातमसेसतो.

२६८.

थेरेन सह एकन्ते, निसिन्नो साणिअन्तरे;

एकेकलद्धिके भिक्खु, पक्कोसित्वान सन्तिकं.

२६९.

किंवादी सुगतो भन्ते, इति पुच्छि महीपति;

ते सस्सतादिकं दिट्ठिं, ब्याकरिंसु यथासकं.

२७०.

ते मिच्छादिट्ठिके सब्बे, राजा उप्पब्बाजापयी;

सब्बे सट्ठिसहस्सानि, आसुं उप्पब्बजापिता.

२७१.

अपुच्छि धम्मिके भिक्खू, किंवादी सुगतो इति;

विभज्जवादी ताहंसु, तं थेरं पुच्छि भूपति.

२७२.

विभज्जवादी सम्बुद्धो,

होति भन्ते’ति आह सो;

थेरो’ आमा’ति तं सुत्वा,

राजा तुट्ठमनो तदा.

२७३.

सङ्घो पिसोधितो यस्मा,

तस्मा सङ्घो उपोसथं;

करोतु भन्ते इच्चेवं,

वत्वा थेरस्स भूपति.

२७४.

सङ्घस्स रक्खं दत्वान, नगरं पाविसी सुभं;

सङ्घो समग्गो हुत्वान, तदा’कासि उपोसथं.

२७५.

थेरो अनेक सङ्खम्हा, भिक्खुसङ्घा विसारदे;

छळभिञ्ञे तेपिटके, पभिन्नपटिसम्भिदे.

२७६.

भिक्खुसहस्सं उच्चिनि, कातुं सद्धम्मं सङ्गहं;

तेहि असोकारामम्हि, अका सद्धम्म सङ्गहं.

२७७.

महाकस्सपत्थेरो च, यसत्थेरो च कारयुं;

यथा ते धम्म संगीतिं, तिस्सत्थेरोपि तं तथा.

२७८.

तथावत्थुप्पकरणं, परवादप्पमद्दनं;

अभासि तिस्सत्थेरो च, तस्मिं संगीति मण्डले.

२७९.

एवं भिक्खुसहस्सेन, रक्खाय’सोक राजिनो;

अयं नवहि मासेहि, धम्म संगीति निट्ठिता.

२८०.

रञ्ञो सत्तरसे वस्से, द्वासत्ततिसमो इसि;

महापवारणाय’सो, संगीति तं समापयि.

२८१.

साधुकारं ददन्तीव, सासनट्ठिति कारणं;

संगीति परियोसाने, अकम्मित्थ महामही.

२८२.

हित्वा सेट्ठं ब्रह्मविमानम्पि मनुञ्ञं;

जेगुच्छं सो सासनहेतुनरलोकं;

आगम्मा’का सासनकिच्चं कतकिच्चो;

कोनाम’ञ्ञो सासनकिच्चम्हि पमज्जेति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

ततियधम्मसंगीति नाम

पञ्चमो परिच्छेदो.

छट्ठपरिच्छेद

विजयागमनं

.

वङ्गेसु वङ्गनगरे, वङ्गराजा अहु पुरे;

कालिङ्गरञ्ञो धीता’सि, महेसी तस्स राजिनो.

.

सो राजा देविया तस्सा, एकं अलभि धीतरं;

नेमित्ताब्याकरुं तस्सा, संवासं मगराजिना.

.

अतीव रूपिनिं आसि, अतीव कामगिद्धिनी;

देवेन देविया’चापि, लज्जाया’सि जगुच्छिता.

.

एकाकिनी सा निक्खम्म, सेरीचारसुखत्थिनी;

सत्थेन सह अञ्ञाता, अगा मगधगामिना.

.

लाळरट्ठे अटविया, सीहो सत्थमभिद्धवि;

अञ्ञत्थ सेसा धाविंसु, सीहगतदिसन्तुसा.

.

गण्हित्वा गोचरं सीहो, गच्छं दिस्वा तमा’रतो;

रत्तो उपागलालेन्तो, लङ्गुलं पत्तकण्णको.

.

सा तं दिस्वा सरित्वान, नेमित्तवचनं सुतं;

अभीता तस्स अङ्गानि, रञ्जयन्ति परामसि.

.

तस्सा फस्सेना’ति रत्तो, पिट्ठिं आरोपिया’सुतं;

सीहो सकं गुहं नेत्वा, ताय संवासमाचरि.

.

तेन संवासमन्वाय, कालेन यमके दुवे;

पुत्तञ्च धीतरञ्चाति, राजधीता जनेसि सा.

१०.

पुत्तस्स हत्थपादा’सुं, सीहाकारा ततो अका;

नामेन सीहबाहुं तं, धीतरं सीहसीवलिं.

११.

पुत्तो सोळसवस्सो सो, मातरं पुच्छि संसयं;

तुवं पिता च नो अम्म, कस्मा विसदिसा इति.

१२.

सा सब्बमब्रवी तस्स, किंनयामा’ति सो’ब्रवि;

गुहं थकेतितातो ते, पासाणेनाति सा’ब्रवि.

१३.

महागुहाय थकनं, खन्धेना’दाय सो अका;

एकाहेने’व पञ्ञास-योजनानि गतागतं.

१४.

गोचराय गहे सीहे, दक्खिणस्मिञ्हि मातरं;

वामे कणिट्ठिं कत्वान, तयो सीघं अपक्कमी.

१५.

निवासेत्वान साखं ते, पच्चन्तं गाममागमुं;

तत्थासि राजिधीताय, मातुलस्स सुतो तदा.

१६.

सेनापति वङ्गरञ्ञो, ठितो पच्चन्त गामको;

निसिन्नोवटमूललेसो, कम्मन्तं संविधायकं.

१७.

दिस्वा ते पुच्छिते’वोचुं, अटवी वासिनो मयं;

इति सो दापयी तेसं, वत्थानि धजिनी पति.

१८.

ताना’हेसुं उळारानि, भत्तं पण्णेसु दापयि;

सोवण्णभाजनना’सुं, तेसं पुञ्ञेन तानि च.

१९.

तेन सो विम्हितो पुच्छि, के तुम्हेति चमूपति;

तस्स सा जातिगोत्तानि, राजधीता निवेदयि.

२०.

पितुच्छा धीतरं तं सो, आदाय धजिनी पति;

गन्त्वान वङ्गनगरं, संवासं ताय कप्पयि.

२१.

सीहो सीघं गुहं गन्त्वा, ते अदिस्वा तयो जने;

अट्टितो पुत्तसोकेन, न च खादि न चा’पिवि.

२२.

दारके ते गवेसन्तो, अगा पच्चन्तगामके;

उब्बासीयति सो सो’व, यंयं गाममुपेति सो.

२३.

पच्चन्तवासिनो गन्त्वा, रञ्ञो तं पटिवेदयुं;

सीहो पिळेति ते रट्ठं, तं देव पटिसेधय.

२४.

अलकं निसेधकं तस्स, हत्थिक्खन्धगतं पुरे;

आदेतु सीहदायीति, सहस्सं सो पचारयि.

२५.

तथेव द्वेसहस्सानि, तीणिचा’पि नरिस्सरो;

द्वीसु वारेसु वारेसि, माता सीहभुजं हितं.

२६.

अग्गहि ततिये वारे, सीहबाहु अपुच्छिय;

मातरं तिसहस्सं तं, घातेतुं पितरं सकं.

२७.

रञ्ञो कुमारं दस्सेसुं, तं राजा इध मब्रवि;

गहितो यदि सीहो ते, दम्मि रट्ठं तदेव ते.

२८.

सो तं गन्त्वा गुहाद्वारं, सीहं दिस्वाव आरका;

एन्तं पुत्तसिनेहेन, विज्झितुं तं सरं खिपि.

२९.

सरो नळातमाहच्च, मेत्तचित्तेन थस्स तु;

कुमारपादमूले’व, निवत्तो पति भूमियं.

३०.

तथा’सि याव ततियं, ततो कुज्झिमिगामिपो;

ततो खित्तो सरोतस्स, कायं निब्बिज्ज निक्खमि.

३१.

सकेसरं सीहसीसं, आदाय सपुरं अगा;

मतस्स वङ्गराजस्स, सत्ताहानि तदा अहु.

३२.

रञ्ञो अपुत्तकत्ता च, पतीता चस्स कम्मुना;

सुत्वा च रञ्ञो नत्तुत्तं, सञ्जानित्वा च मातरं.

३३.

अमच्चा सन्निपतिता, अखिला एकमानसा;

सीहबाहु कुमारस्स, राजा होहीति अब्रवुं.

३४.

सो रज्जं सम्पटिच्छित्वा, दत्वा मातु पतिस्स तं;

सीहसीवलिमादाय, जातभूमिं गतो सयं.

३५.

नगरं तत्थ मापेसि, अहु सीहपुरन्ति तं;

अरञ्ञे योजनसते, गामे चापि निवेसयि.

३६.

लाळरट्ठे पुरे तस्मिं, सीहबाहुनराधिपो;

रज्जं कारेसि कत्वान, महेसिं सीहसीवलिं.

३७.

महेसी सोळसक्खत्तुं, यमके च दुवे दुवे;

पुत्ते जनयि कालेसा, विजयो नाम जेट्ठको.

३८.

सुमित्तो नाम दुतियो, सब्बे द्वत्तिंस पुत्तका;

कालेन विजयं राजा, उपरज्जे’भि सेचयि.

३९.

विजयो विसमाचारो, आसि तम्परिसापि च;

साहसानि अनेकानि, दुस्सहानि करिंसुते.

४०.

कुद्धो महाजनो रञ्ञो, तमत्थं पटिवेदयि;

राजा ते सञ्ञपेत्वान, पुत्तं ओवदि साधुकं.

४१.

सब्बं तथेव दुतियं, अहोसि ततियं पन;

कुद्धो महाजनो आह, पुत्तं घातेहि ते इति.

४२.

राजा’थविजयं तञ्च, परिवारञ्च तस्स तं;

सत्तसतानि पुरिसे, कारेत्वा अद्धमुण्णके.

४३.

नावाय पक्खिपापेत्वा, विस्सज्जापेसि सागरे;

तथा तेसं भरियायो, तथेव च कुमारके.

४४.

विसुं विसुं ते विस्सट्ठा, पुरिसित्थिकुमारका;

विसुं विसुं दीपकस्मिं, ओक्कमिंसु वसिंसु च.

४५.

नग्गदीपोति ञायित्थ, कुमारोक्कन्तदीपको;

भरियोक्कन्तदीपो तु, महिन्ददीपको इति.

४६.

सुप्पारके पट्टनम्हि, विजयो पन ओक्कमि;

परिसा साहसेने’त्थ, भीतो नावं पुना’रुहि.

४७.

लंकायं विजयसनामको कुमारो;

ओतिण्णो थिरमति तम्बपण्णिदीपे;

सालानं यमकगुणानमन्तरस्मिं;

निब्बातुं सयितदिने तथागतस्स.

सुजनपसादसंवे गत्थायकते महावंसे

विजयागमनंनाम

छट्ठापरिच्छेदो.

सत्तम परिच्छेद

विजयाभिसेको

.

सब्बलोकहीतं कत्वा, पत्वा सन्तिकरं पदं;

परिनिब्बानमञ्चम्हि, निपन्नो लोकनायको.

.

देवतासन्निपातम्हि, महन्तम्हि महामुनि;

सक्क तत्रसमीपट्ठं, अवोच वदतं वरो.

.

विजयो लाळाविसया, सीहबाहुनरिन्दजो;

एसलङ्काधनुपत्तो, सत्तभच्चसतानुगो.

.

पतिट्ठहिस्सति देविन्दं, लंकायं मम सासनं;

तस्मा सपरिवारं तं, रक्खलंकञ्च साधुकं.

.

तथागतस्स देविन्दो, वचो सुत्वाव सादरो;

देवस्सुप्पलवण्णस्स, लंकारक्खं समप्पयि.

.

सक्केन वुत्तमत्तोसो, लङ्कामागम्मसज्जुकं;

परिब्बाजक वेसेन, रुक्खमूल मूपविसिं.

.

विजयसम्मुखा सब्बे,

तं उपच्च अपुच्छिसुं;

अयं भो कोनु दीपोती,

लंकादीपोति सो ब्रवि.

.

न सन्ति मनुजा हेत्थ, न च हेस्सति वो भयं;

इति वत्वा कुण्डीकाय, ते जलेन निसिञ्चिय.

.

सुत्तञ्च तेसं हत्थेसु, लगेत्वानभसा’गमा;

दस्सेसि सोणिरूपेन, परिवारिकयक्खिनी.

१०.

एको तं वारियन्तोपि, राजपुत्तेन अन्वगा;

गामम्हि विज्जमानम्हि, भवन्ति सुनखा इति.

११.

तस्सा च सामीनी तत्थ, कुवेणीनाम यक्खिनी;

निसीदि रुक्खमूलम्हि, कन्तन्ति तापसी विय.

१२.

दिस्वान सो पोक्खरणी, निसिन्नं तञ्च तापसिं;

तत्थ न्हात्वा पिवित्वा च, आदाय च मुलालियो.

१३.

वारिञ्च पोक्खरेहेव, वुट्ठासि सातमब्रवि;

भक्खो’सि मम तिट्ठाति, अट्ठा बद्धो वसो नरो.

१४.

परित्तसुत्त तेजेन, भक्खितुं सा न सक्कुणी;

याचियन्तोपि तं सुत्तं, ना’दायक्खिनिया नरो.

१५.

तं गहेत्वा सुरुङ्गायं, रुदन्तं यक्खिनी खिपि;

एवं एकेकसो तत्थ, खिपी सत्तसतानिपि.

१६.

अनायन्तेसु सब्बेसु, विजयो भयसंकितो;

नन्तपञ्चायुधो गन्त्वा, दिस्वा पोक्खरणिं सुभं.

१७.

अपस्स मुत्तिण्णपदं, पस्सं तञ्चेव तापसिं;

‘‘इमाय खलु भच्चा मे, गहितानु’’ति चिन्तिय.

१८.

किं न पस्ससि भच्चे मे,

होति त्वं इति आहतं;

‘‘किं राजपुत्त भच्चेहि,

पिव नहाया’’ति आहसा.

१९.

यक्खिनी ताव जानाति, मम जातिन्ति निच्छितो;

सङ्घं सनामं सावेत्वा, धनुं सन्धायु’ पागतो.

२०.

यक्खिं आदाय गीवाय, नारा च वलयेन सो;

वामहत्थेन केसेसु, गहेत्वा दक्खिणे न तु.

२१.

उक्खिपित्वा असिंआह, ‘‘भच्चे मे देहि दासितं;

मारेमी’’ति भयट्टासा, जीवितं याचि यक्खिनी.

२२.

जीवितं देहि मे सामि, रज्जं दज्जामि ते अहं;

करिस्समि’त्ति किच्चञ्च, किच्चं अञ्ञं यथिच्छितं.

२३.

अदुब्भात्थाय सपथं, सो तं यक्खिं अकारयि;

‘‘आनेहि भच्चे सीघ’’न्ति, वुत्तमत्ताव सा’नयि.

२४.

‘‘इमे जाता’’ति वुत्तासा,

तण्डुलादिं विनिद्दिसि;

भक्खितानं वाणिजानं,

नावट्ठं विविखं बहुं.

२५.

भच्चा ते साधयित्वान, भत्तानि ब्यञ्जनानिच;

राजा पुत्तं भोजयित्वा, सब्बेचापि अभुञ्जिसुं.

२६.

दापितं विजयेन’ग्गं, यक्खी भुञ्जिय पीणिता;

सोळसवस्सिकं रूपं, मापयित्वा मनोहरं.

२७.

राजपुत्त मुपगञ्छि, सब्बाभरणभूसिता;

मापेसि रुक्खमूलस्मिं, सयनञ्च महारहं.

२८.

साणिया सुपरिक्खित्तं, वितानसमलङ्कतं;

तं दिस्वा राजतनयो, पेक्खं अत्थमनागतं.

२९.

कत्वान तायनावायं, निपज्ज सयने सुखं;

साणी परिक्खिपित्वान, सब्बे भच्चा निपज्जिसुं.

३०.

रत्तिं तूरियसद्दञ्च, सुत्वा गीतरवञ्च सो;

अपुच्छि सहसेमानं, किं सद्दो इति यक्खिनिं.

३१.

रज्जञ्च सामिनो देय्यं, सब्बे यक्खे च घातिय;

मनुस्सा वासकरणा, यक्खा मं घातयन्तिहि.

३२.

इति चिन्तिय यक्खी सा, अब्रवि राजनन्दनं;

सीरीसवत्थुना मेतं, सामि यक्खपुरं इध.

३३.

तत्थ जेट्ठस्स यक्खस्स, लंकानगरवासिनी;

कुमारिका इधा’नीता, तस्सा माता च आगता.

३४.

आवाह मङ्गले तत्थ, इधापि उस्सवे महा;

वत्तते तत्थ सद्दोयं, महाहेस समागमो.

३५.

अज्जेव यक्खे घातेहि,

न हि सक्खा इतो परं;

सो आहा’दिस्स मानेते,

घातेस्सामि कथं अहं.

३६.

यत्थ सद्दं करिस्साम, तेन सद्देन घातय;

आयुधं मे’नुभावेन, तेसं काये पतिस्सति.

३७.

तस्सा सुत्वा तथा कत्वा, सब्बे यक्खे अघातयि;

सयम्पि लद्धविजयो, यक्खराज पसाधनं.

३८.

पसाधनेहि सेसेहि, तंतं भच्चं पसाधयि;

कतिपहं वसित्वे’त्थ, तम्बपण्णिमुपागमि.

३९.

मापयित्वा तम्पपण्णि-नगरं विजयो तहिं;

वसी यक्खिनिया सद्धिं, अमच्च परिवारितो.

४०.

नावाय भूमिमोतिण्णा, विजयपमुखा तदा;

किलन्ता पाणिनाभूमिं, आलम्बिय निसीदिसुं.

४१.

तम्बभूमिरजोफुट्ठो, तम्बोपाणि यतो अहुं;

सो देसोचेव दीपो च, तेन तन्नामको अहु.

४२.

सीहबाहु नरिन्दो सो, सीहमादिन्नवा इति;

सीहळो तेन सम्बन्धा, एते सब्बेपि सीहळा.

४३.

तत्थ तत्थ च गामे ते, तस्सा’मच्चा निवेसयुं;

अनुराधगामं तन्नामो, कदम्ब नदीयन्तिके.

४४.

गम्भीरनदीया तीरे, उपतिस्सो पुरोहितो;

उपतिस्सगामं मापेसि, अनुराधस्स उत्तरे.

४५.

अञ्ञे तयो अमच्चा ते, मापयिंसु विसुं विसुं;

उज्जेनिं उरुवेलञ्च, विजितं नगरं तथा.

४६.

निवासेत्वा जनपदं, सब्बे’मच्चा समच्चतं;

अवोचुं राजतनया, सामि रज्जेभिसेचय.

४७.

इति वुत्तो राजपुत्तो, न इच्छि अभिसेचनं;

विना खत्तियकञ्ञाय, अभिसेकं महेसिया.

४८.

अथामच्चा सामिनो हे, अभिसेक कता दरा;

दुक्करेसुपि किच्चेसु, तदत्थभिरुता तिगा.

४९.

पण्णाकारे महासारे, मणिमुत्तादिके बहू;

गाहापयित्वा पाहेसुं, दक्खिणं मधुरं पुरं.

५०.

पण्डुराजस्स धीतत्थं, सामिनो सामिभत्तिनो;

अञ्ञेसं चापि धीतत्थं, अमच्चानं जनस्स च.

५१.

सीघं नावाय गन्त्वान, दूता ते मधुरं पुरं;

पण्णाकारे च लेखञ्च, तस्स रञ्ञो अदस्सयुं.

५२.

ततो राजाअमच्चेहि, मन्तयित्वा सधीतरं;

पाहेतुकामो’मच्चानं, अञ्ञेसं चापि धीतरो.

५३.

लद्धा ऊनसतं कञ्ञा, अथभेरिं चरापयि;

लंकाय धीतुगमनं, इच्छमाना नरा इध.

५४.

निवासयित्वा दिगुणं, घरद्वारेसु धीतरो;

ठपेन्तु तेन लिङ्गेन, आदीयिस्सामिता इति.

५५.

एवं लद्धा बहूकञ्ञा, तप्पयित्वान तं कुलं;

सम्पन्नसब्बालङ्कारं, धीतरं सम्पटिच्छदं.

५६.

सब्बा ता लद्धसक्कारा, कञ्ञायो च यथारहं;

राजारहे च हत्थस्स-रथपेस्सिय कारके.

५७.

अट्ठारसन्नं सेणीनं, सहस्सञ्च कुलानि सो;

लेखं दत्वान पेसेसि, विजयस्स जिता’रिनो.

५८.

सब्बोसो’तरी नावाहि, महातित्थे महाजनो;

तेनेव पट्टनं तञ्हि, महातित्थंति वुच्चति.

५९.

विजयस्स सुतोधीता, तस्सा यक्खिनिया अहु;

राजकञ्ञागमं सुत्वा, विजयो आह यक्खिनिं.

६०.

‘‘गच्छ दानि तुवं भोति, ठपेत्वा पुत्तके दुवे;

मनुस्सा अमनुस्सेहि, भायिन्तीहि सदा’’ इति.

६१.

सुत्वा तं यक्खभयतो, भीतं तं आह यक्खिनिं;

मा चिन्तयि साहस्सेन, दापयिस्सामि ते बलिं.

६२.

पुनप्पुनं तं याचित्वा, उभो आदाय पुत्तके;

भीतापि सा अगतिया, लंकापुरमुपागमि.

६३.

पुत्ते बिहि निसीदेत्वा, सयं पाविसि तं पुरं;

सञ्जानित्वान तं यक्खिं, भीता चोरीति सञ्ञितो.

६४.

संखुभिंसु पुरे यक्खा, एको साहसिको पन;

एकपाणिप्पहारेन, विलयं नयि यक्खिनिं.

६५.

तस्सातु मातुलो यक्खो, निक्खम्म नगरा बहि;

दिस्वा ते दारके पुच्छि, तुम्हे कस्स सुता इति.

६६.

कुवेणिया’ति सुत्वा’ह, माता वो मारिता इध;

तुम्हेपि दिस्वा मारेय्युं, पलायथ लहुं इति.

६७.

आगुं सुमनकूटं ते, पलायित्वा ततो लहुं;

वासं कप्पेसि जेट्ठो सो, वुद्धो ताय कणिट्ठिया.

६८.

पुत्तधीताहि वड्ढित्वा, राजानुञ्ञाय ते वसुं;

तत्थेव मलये एसो, पुलिन्दानञ्हि सम्भवो.

६९.

पण्डुराजस्स दूता ते, पण्णाकारं समप्पयुं;

विजयस्स कुमारस्स, राजाधिकारिका च ता.

७०.

कत्वा सक्कारसम्मानं, दूतानं विजयो पन;

अदा याथारहं कञ्ञा, अमच्चानं जनस्स च.

७१.

यथा विधि च विजयं, सब्बे मच्चासमागता;

रज्जेसमभिसिञ्चिंसु, करिंसुच महाछणं.

७२.

ततो सो विजयो राजा, पण्डुराजस्स धीतरं;

महता परिहारेन, महेसित्ते’भिसेचयि.

७३.

धनान’दा अमच्चानं, अदासि ससुरस्सतु;

अनुवस्सं सङ्खमुत्तं, सतसहस्स द्वयारहं.

७४.

हित्वा पुब्बाचरितं विसमं समेन;

धम्मेन लंकमखिलं अनुसासमानो;

सो तमपण्णिनगरे विजयो नरिन्दो;

रज्जं अकारयि समा खलु अट्ठतिंसा’ति.

सुजनपसादसंवे गत्थाय कते महावंसे

विजयाभिसेको नाम

सत्तमो परिच्छेदो.

अट्ठम परिच्छेद

पण्डुवासुदेवाभिसेको

.

विजयो सो महाराजा, वस्से अन्तिमके ठितो;

इति चिन्तयि ‘‘वुद्धो’हं, न च विज्जति मे सुतो.

.

किच्छेन वासितं रट्ठं, नस्सेय्य मम अच्चये;

आणापेय्यं रज्जहेतु-सुमित्तं भातरं मम.

.

अथा’मच्चेहि मन्तेत्वा, लेखं तत्थ विसज्जयि;

लेखं दत्वान विजयो, न चिरेन दिवङ्गतो.

.

तस्मिं मते अमच्चा ते, पेक्खन्ता खत्तियागमं;

उपतिस्सगामे ठत्वान, रट्ठं समुनुसासिसुं.

.

मते विजयराजम्हि, खत्तियागमना पुरा;

एकं वस्सं अयं लंका-दीपो आसि अराजको.

.

तस्मिं सीहपुरे तस्स, सीहबाहुस्स राजिनो;

अच्चयेन सुमित्तो सो, राजा तस्स सुतो अहु.

.

तस्स पुत्ता तयो आसुं, मद्दराजस्स धीतुया;

दूता सीहपुरं गन्त्वा, रञ्ञो लेखं अदंसु ते.

.

लेखं सुत्वान सो राजा, पुत्ते आमन्तयी तयो;

अहं महल्लको ताता, एको तुम्हेसु गच्छतु.

.

लंकं नेकगुणं कन्तं, मम भातुस्स सन्तकं;

तस्स’च्च येन तत्थेव, रज्जं कारेतु सोभनं.

१०.

कणिट्ठको पण्डुवासु-देवो राजकुमारको;

‘‘गमिस्सामीति चिन्तेत्वा, ञत्वा सोत्थि गतम्पि च.

११.

पितरा समनुञ्ञातो, द्वत्तिंसामच्च दारके;

आदाय आरुही नावं, परिब्बाजकलिङ्गवा.

१२.

महाकन्दरनज्जा ते, मुखद्वारम्हि ओतरं;

ते परिब्बाजके दिस्वा, जनो सक्करि साधुकं.

१३.

पुच्छित्वा नगरं एत्थ, उपयन्तं कमेन ते;

उपतिस्स गामं सम्पत्ता, देवता परिपालिता.

१४.

अमच्चा’नुमतो’मच्चो, पुच्छि नेमित्तका तहिं;

खत्तिया’गमनं तस्स, सो ब्याकासि परंपि च.

१५.

सत्तमे दीवसेयेव, आगमिस्सति खत्तियो;

बुद्धसासन मेतस्स, वंसजो’व ठपेस्सति.

१६.

सत्तमे दिवसेयेव, ते परिब्बाजके तहिं;

पत्ते दिस्वान पुच्छित्वा, अमच्चा ते विजानिय.

१७.

तं पण्णुवासुदेवं ते, लंकारज्जेन अप्पयुं;

महेसिया अभावासो, न ताव अभिसेचयि.

१८.

अमितोदनसक्कस्स, पण्डुसक्को सुतो अहु;

ञत्वा विनासं सक्यानं, सो आदाय सकं जनं.

१९.

गन्त्वा अञ्ञापदेसेन, गङ्गापारं तहिं पुरं;

मापेत्वा तत्थ कारेसि, रज्जं तस्स सुते लभि.

२०.

धीता कणिट्ठिता आसि, भद्दकच्चान नामिका;

सब्बलक्खणसम्पन्ना, सुरूपा अभिपत्थिता.

२१.

तदत्थं सत्तराजानो, पण्णाकारे महारहे;

पेसेसुं राजिनो तस्स, भीतो राजूहि सो पन.

२२.

ञत्वान सोत्थिगमनं, अभिसेकफलम्पि च;

सहद्वत्तिंस इत्थीहि, नावं आरोपिया’सुतं.

२३.

गङ्गाय खिपि गण्हातु, पहु मे धीतरं इति;

गहेतुं ते न सक्खिंसु, नावासापन सीघगा.

२४.

दुतिये दिवसेयेव, गोणागामक पट्टनं;

पत्तापब्बजिता कारा, सब्बा ता तत्थ ओतरुं.

२५.

पुच्छित्वा नगरं एत्थ, ता कमेनोपयन्तियो;

उपतिस्सगामं सम्पत्ता, देवता परिपालिता.

२६.

नेमित्तकस्स वचनं, सुत्वा तत्था’गता तु ता;

दिस्वा अमच्चो पुच्छित्वा, ञत्वा रञ्ञो समप्पयि.

२७.

तं पण्डुवासुदेवं ते, अमच्चा सुद्धबुद्धिनो;

रज्जे समभिसिञ्चिंसु, पुण्णसब्बमनोरथं.

२८.

सुभद्दकच्चान मनोमरूपिनिं;

महेसीभावे अभिसिञ्चिय’त्तनो;

सहगता ताय पदासि अत्तना;

सहागतानं वसि भूमिपो सुखन्ती.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

पण्डुवासुदेवाभिसेको नाम

अट्ठमो परिच्छेदो.

नवम परिच्छेद

अभयाभिसेको

.

महेसी जनयी पुत्ते, दस एकञ्च धीतरं;

सब्बजेट्ठो’भयो नाम, चित्तानाम कनिट्ठिका.

.

पस्सित्वा तं वियाकंसु, ब्राह्मणा मन्तपारगा;

‘‘रज्जहेतु सुतो अस्सा, घातयिस्सति मातुले’’.

.

घातेस्सामि कनिट्ठिन्ति, निच्छिते भातरा’भयो;

वारेसि काले वासेसुं, गेहं तं एकथुणिके.

.

रञ्ञो च सिरिगब्भेन, तस्स द्वारमकारयुं;

अन्तो ठपेसुं एकञ्च, दासिं नरसतं बहि.

.

रूपेनु’म्मादयी नरे, दिट्ठमत्ताव सायतो;

ततो उम्मादचित्ता’ति, नामं सोपपदं लभि.

.

सुत्वान लंकागमनं, भद्दकच्चानदेविया;

मातरा चोदिता पुत्ता, ठपेत्वे’कञ्च आगमुं.

.

दिस्वान ते पण्डुवासु-देवं लङ्किन्दमागता;

दिस्वान तं कनिट्ठिञ्च, रोदित्वा सह ताय च.

.

रञ्ञा सुकतसक्कारा, रञ्ञो’नुञ्ञाय चारिकं;

चरिंसु लंकादीपम्हि, निवसुञ्च यथारुचिं.

.

रामेन वुसितठानं, रामगोणन्ति वुच्चति;

उरुवेला’नुराधानं, निवासा च तथा तथा.

१०.

तथा विजितदीघायु-रोहणानं निवासका;

विजितगामो दीघायु-रोहणन्ति च वुच्चति.

११.

कारेसि अनुराधो सो, वापिं दक्खिणतो ततो;

कारापेत्वा राजगेहं, तत्थ वासमकप्पयी.

१२.

महाराजा पण्डुवासु-देवो जट्ठसुतं सकं;

अभयं उपरज्जम्हि, काले समभिसेचयि.

१३.

दीघायुस्स कुमारस्स, तनयो दीघगामणि;

सुत्वा उम्मादचित्तं तं, तस्सं जातकुतूहलो.

१४.

गहेत्वा’पतिस्स गामं, तं अपस्सि मनुजाधिपं;

अदा सहोपराजेन, राजुपट्ठानमस्ससो.

१५.

गवक्खाभिमुखट्ठाने, तं उपेच्च ठितं तुसा;

दिस्वान गामिणिं चित्ता, रत्तचित्ता’ह दासिकं.

१६.

‘‘को एसो’’ति ततो सुत्वा,

मातुलस्स सुतोइति;

दासिं तत्थ नियोजेसि,

सद्धिंकत्वान सो ततो.

१७.

गवक्खम्हि डसापेत्वा, रत्तिं कक्कटयन्तकं;

आरुय्ह छिन्दयित्वान, कवाटं तेन पाविसि.

१८.

ताय सद्धिं वसित्वान, पच्चूसेयेव निक्खमि;

एवं निच्चं वसी तत्थ, छिद्दाभावा अपाकटो.

१९.

सा तेन अग्गही गब्भं, गब्भे परिणते ततो;

मातु आरोचयी दासी, माता पुच्छिय धीतरं.

२०.

रञ्ञो आरोचयी राजा, अमन्तेत्वा सुते’ब्रह्मा;

पोसियोसो’पि अम्हेहि, देव तस्सेव तं इति.

२१.

पुत्तो चे मारयिस्साम, त’न्ति तस्स अदंसु तं;

सा सूतिकालसम्पत्ते, सूति गेहञ्च पाविसिं.

२२.

सङ्कित्वा गोपकं चित्तं, कालवेलञ्च दासकं;

तस्मिं कम्मे निस्साया’ति, गामणि परिचारके.

२३.

ते पटिञ्ञं अदेन्ते ते, राजपुत्ता अघातयुं;

यक्खा हुत्वान रक्खिंसु, उभो गब्भे कुमारकं.

२४.

अञ्ञं उपविजञ्ञं सा, सल्लक्खा पेसि दासिया;

चित्ता सा जनयी पुत्तं, सा इत्थि पन धीतरं.

२५.

चित्तं सहस्सं दापेत्वा, तस्सा पुत्तं सकम्पि च;

आणापेत्वा धीतरं तं, निपज्जापेसि सन्तिके.

२६.

धीता लद्धा’ति सुत्वान, तुट्ठा राजसुता अहुं;

माता च मातुमाता च, उभो पन कुमारकं.

२७.

मातामहस्स नामञ्च, जेट्ठस्स मातुलस्स च;

एकं कत्वा तमकरुं, पण्डुकाभयनामकं.

२८.

लंका पालो पण्डुवासु-देवो रज्जमकारयि;

तिंस वस्सम्हि जातम्हि, मतो सो पण्डुकाभये.

२९.

तस्मिं मतस्मिं मनुजाधिपस्मिं,

सब्बे समागम्म नरिन्दपुत्ता;

तस्साभयस्साभयदस्स भातु,

राजाभिसेकं अकरुं उळाराति.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

अभयाभिसेको नाम

नवमो परिच्छेदो.

दसम परिच्छेद

पण्डुकाभयाभिसेको

.

उम्मादचित्तायाणत्ता, दासी आदाय दारकं;

समुग्गे पक्खिपित्वान, द्वारमण्डल के अगा.

.

राजपुत्ता च मिगवं, गता तुम्बरकन्दरे;

दिस्वा दासिं कुहिं यासि, किं मे कन्ति च पुच्छिसुं.

.

द्वारमण्डलकं यामि, धीतुमेगुळपूवकं;

इच्चाह ओरोपेहीति, राजपुत्तं कमब्रवुं.

.

चित्तो च कालवेलो च, तस्सा’रक्खाय निग्गता;

महन्तं सूकरवेसं, तं खणंयेव दस्सयुं.

.

ते तं समनुबन्धिंसु, सासमादाय तत्र’गा;

दारकञ्च सहस्सञ्च, आयुत्तस्स अदारहो.

.

तस्मिंयेव दिने तस्स, भरिया जनयी सुतं;

यमके जनयी पुत्ते, भरियं मे’ति पोसितं.

.

सो सत्तवस्सिको चा’सि, तं विजानिय मातुला;

गन्तुं सरसि कीळन्ते, दारके च पयोजयुं.

.

जलट्ठं रुक्खसुसिरं, जलच्छादितछिद्दकं;

निमुज्जमानो छिद्देन, पविसित्वा चिरट्ठितो.

.

ततो तथेव निक्खम्म, कुमारे सेसदारके;

उपच्च पुच्छियन्तोपि, वञ्चेत’ञ्ञवचोहि सो.

१०.

मनुस्सेहा’गतेहेसो, निवासेत्वान वत्थकं;

कुमारो वारिमो गय्ह, सुसिरम्हि ठितो अहु.

११.

वत्थकानि गणेत्वान, मारेत्वा सेसदारके;

गन्त्वा आरोचयुं सब्बे, दारका मारिता इति.

१२.

गतेसु तेसु सो गन्त्वा, आयुत्तकघरं सकं;

वसं अस्सासितो तेन, अहू द्वादसवस्सिको.

१३.

पुन सुत्वान जीवन्तं, कुमारं तस्स मातुलं;

तत्थ गोपालके सब्बे, मारेतुं सन्नियोजयुं.

१४.

तस्मिं अहनि गोपाला, लद्धा एकं चतुप्पदं;

अग्गिं आहरितुं गामं, पेसेतुं तं कुमारकं.

१५.

सो गन्त्वा घरमायुत्त-पुत्तकंयेव पेसयि;

पादा रुजन्ति मे तेहि, अग्गिं गोपालसन्तिकं.

१६.

तत्थ अङ्गार मंसञ्च,

खादिस्ससि तुवं इति;

ने सि सो तं वचो सुत्वा,

अग्गिं गोपालसन्तिकं.

१७.

तस्मिं खणे पेसिता ते, परिक्खिपिय मारयुं;

सब्बे गोपे मारयित्वा, मातुलानं निवेदयुं.

१८.

तथो सोळसवस्सं तं, विजानिंसु च मातुला;

माता सहस्सञ्चा’दासि, तस्सा रक्खञ्च आदिसि.

१९.

आयुत्तो मातुसन्देसं, सब्बं तस्स निवेदिय;

दत्वा दासं सहस्सञ्च, पेसेसि पण्डुलन्तिकं.

२०.

पण्डुलब्राह्मणो नाम, भोगवा वेदपारगो;

दक्खिणस्मिं दिसाभागे, वसी पण्डुलगामके.

२१.

कुमारो तत्थ गन्त्वान, पस्सि पण्डुलब्राह्मणं;

‘‘त्वं पण्डुकाभयो तात’’, इति पुच्छिय ब्याकते.

२२.

तस्स कत्वान सक्कारं, आह राजा भविस्ससि;

समसत्ततिवस्सानि, रज्जं त्वं कारयिस्ससि.

२३.

सिप्पं उग्गण्ह ताताति, सिप्पुग्गहमकारयी;

चन्देन तस्स पुत्तेन, खिप्पं सिप्पं समापितं.

२४.

अदा सतसहस्सं सो, योधसङ्गहकारणा;

योधेसु सङ्गहितेसु, तेन पञ्चसतेसु सो.

२५.

सियुं याय गयितानि, पण्णानि कनकानि तं;

महेसिं कुरुचन्दञ्च, मम पुत्तं पुरोहितं.

२६.

इभि वत्वा धनं दत्वा, सयोधं निहरि ततो;

सो नामं सावयित्वान, ततो निक्खम्म पुञ्ञवा.

२७.

लद्धबलो नगरके, कासपब्बत सन्तिके;

सत्तसतानि पुरिसे, सब्बेसं भोजनानि च.

२८.

ततो नरसहस्सेन, द्विसतेन कुमारको;

गिरिकण्ड पब्बतं नाम, अगमा परिवारितो.

२९.

गिरिकण्डसिवो नाम, पण्डुकाभय मातुलो;

तं पण्डुवासुदेवेन, दिन्नं भुञ्जति देसकं.

३०.

सो करिससतं पक्कं, तदा लावेति खत्तियो;

तस्स धीता रूपवती, पाली नामा’सि खत्तिया.

३१.

सा महापरिवारेन, यानमारुय्ह सोभनं;

पितुभत्तं गाहयित्वा, लावकानञ्च गच्छति.

३२.

कुमारस्स मनुस्सानं, दिस्वा तत्थ कुमारिकं;

आरोचेसुं कुमारस्स, कुमारो सहसा’गतो.

३३.

द्वेधा तं परिसं कत्वा, सतं यानमपेसयि;

तदन्तिकं सपरिसा, कत्थ यासीति पुच्छितं.

३४.

ताय वुत्तेतु सब्बस्मिं, तस्संसारत्त मानसो;

अत्तनो संविभागत्थं, भन्तेना’याचि खत्तियो.

३५.

सासमोरुय्ह यानम्हा, अदा सोवण्णपातिया;

भत्तं निग्रोध मूलस्मिं, राजपुत्तस्स खत्तिया.

३६.

गण्हि निग्रोधपण्णानि, भोजेतुं सेसके जने;

सोवण्णभाजनाना’सुं, तानि पण्णानि तं खणे.

३७.

तानि दिस्वा राजपुत्तो, सरित्वा दिजभासितं;

महेसिभाव योग्गामे, कञ्ञालद्धाति तुस्सिसो.

३८.

सब्बे भोजापयी तेसा, तं न खीयित्थ भोजनं;

एकस्स पटिविसो’व, गहितो तत्थ दिस्सथ.

३९.

एवं पुञ्ञगुणूपेता, सुकुमारी कुमारिका;

सुवण्णपालि नामेन, ततोप्पभुत आसि सा.

४०.

तं कुमार गहेत्वान, यानमारुय्ह खत्तियो;

महब्बल परिब्यूळ्हो, अनुसंणी अपक्कमि.

४१.

तं सुत्वान पिता तस्सा, नरे सब्बे अपेसयि;

ते गन्त्वा कलहं कत्वा, तज्जिता तेहि आगमुं.

४२.

कलहनगरं नाम, गामो तत्थ कते अहु;

तं सुत्वा भातरो तस्सा, पञ्चयुद्धायु’पागमुं.

४३.

सब्बे ते पण्डुलसुतो, चन्दोयेव अघातयि;

लोहित वाहखण्डोति, तेसं युद्धमही अहु.

४४.

महता बल काधयन,

ततो सो पण्डुकाभयो;

गङ्गाय पारिमे तिरे,

दोळपब्बतकं अगा.

४५.

तत्थ चत्तारि वस्सानि, वसि तं तत्थ मातुला;

सुत्वा ठपेत्वा राजानं, तं युद्धत्थमुपागमुं.

४६.

खन्धावारं निवेसेत्वा, धूमरक्खाग सन्तिके;

भागिनेय्येन युज्झिंसु, भागिनेय्यो तु मातुले.

४७.

अनुबन्धी ओरगङ्गं, मलापेत्वा निवत्तिय;

तेसञ्च खन्धावारम्हि, दुवे वस्सानि सो वसी.

४८.

गन्त्वो’पतिस्सगामं ते, तमत्थं राजिनो’ब्रवुं;

राजालेखं कुमारस्स, सरहस्सं सपाहिणि.

४९.

‘‘पुञ्जस्सु पारगङ्गं त्वं, मा’गा ओरंततो’’इति;

तं सुत्वा तस्स कुज्जिंसु, भातरो नव राजिनो.

५०.

उपत्थम्भो त्वमेवा’सि, चिरं तस्स इदानि तु;

रट्ठं ददासि तस्मा त्वं, मारेस्सामा’ति अब्रवुं.

५१.

सो तेसं रज्जमप्पेसि, ते तिस्सं नाम भातरं;

सब्बेव सहिता’कंसु, रज्जस्स परिनायकं.

५२.

एसो वीसतिवस्सानि, अभयो’भय दायको;

तत्थो’पतिस्सगामम्हि, राजा रज्जमकारयि.

५३.

वसन्ति धूमरक्खागे, सरे तुम्बरियङ्गणे;

चरते वळवा रुपा, यक्खी चेतियनामिका.

५४.

एको दिस्वान सेनङ्गं, उत्तपादं मनोरमं;

आरोचेसि कुमारस्स, वळवे’त्ती’दिसी इति.

५५.

कुमारो रस्मिमादाय, गहेतुं तं उपागमि;

पच्छतो अगतं दिस्वा, भीता तेजेन तस्ससा.

५६.

धावि’नन्तरधायित्वा, धावन्ति मनुबन्धिसो;

धावमाना सरं हं सा, सत्तक्खत्तुं परिक्खिपि.

५७.

ओतरित्वा महागङ्गं, उत्तरित्वा ततो पन;

धुमरक्खं पब्बतं तं, सत्तक्खत्तुं परिक्खिपि.

५८.

तं सरं पुन तिक्खत्तुं, परिक्खिपि ततो पुन;

गङ्गं कच्छकतित्थेन, समोतरि तहिं तु सो.

५९.

गहेसितं वालधिस्मिं, तालपत्तञ्च तोयगं;

तस्स पुञ्ञानुभावेन, सो अहोसि महा असि.

६०.

उच्चारेसि असिं दज्जं, ‘‘मारोमी’’ति तमाह सा;

रज्जं गहेत्वा ते दज्जं, सामि मामं अमारयि.

६१.

गीवाय तं गहेत्वा सो, विज्झित्वा असिकोटिया;

नासाय रज्जुया बन्धि, सा अहोसि वसानुगा.

६२.

गन्त्वा तं धुमरक्खं सो, तमारुय्ह महब्बलो;

तत्थ चत्तारि वस्सानि, धूमरक्खन गे वसि.

६३.

ततो निक्खम्म सबलो, आगम्मा’रिट्ठपब्बतं;

सुद्धिकालमपेक्खन्तो, तत्थ सत्तसमावसि.

६४.

द्वे मातुले ठपेत्वान, तस्स सेसट्ठमातुला;

युद्धसज्जा अरिट्ठं तं, उपसङ्कम्म पब्बतं.

६५.

खन्धावारं नगरके, निवेसेत्वा चमूपतिं;

दत्वा परिक्खिपापेसुं, समन्ता’रिट्ठपब्बतं.

६६.

यक्खिनिया मन्तयित्वा, तस्सा वचनयुत्तिया;

दत्वा राजपरिक्खारं, पण्णाकारा युवानि च.

६७.

‘‘गण्हाथ सब्बाने’तानि, खमापेस्सामि वो अहं’’;

इति वत्वान पेसेसि, कुमारो पुरतो बलं.

६८.

गण्हिस्सामि पविट्ठन्ति, विस्सट्ठेसु तु तेसु सो;

आरुय्ह यक्खवळवं, महाबलपुरक्खतो.

६९.

युद्धाय पाविसि यक्खी, महाराव मरापिसा;

अन्तो बहिबलञ्चस्स, उक्कुट्ठिं महतिं अका.

७०.

कुमारपुरिसा सब्बे, परसेना नरे बहू;

घातेत्वा मातुले च’त्थ, सीसरासिं अकंसु ते.

७१.

सेनापति पालयित्वा, गुम्बट्ठानं सपाविसि;

सेनापति गुम्बको’ति, तेन एस पवुच्चति.

७२.

उपरिट्ठमातुलसिरं, सीसरासिं सपस्सिय;

लाबुरासी’व इच्छाह, तेना’सि लाबुगामको.

७३.

एवं विजितसङ्गामो, ततो सो पण्डुकाभयो;

अय्यकस्सा’नुराधस्स, वसनठानमागमि.

७४.

अत्तनो राजगेहं सो, तस्स दत्वान अय्यको;

अञ्ञत्थवासं कप्पेसि, सो तु तस्मिं घरे वसि.

७५.

पुच्छापेत्वान नेमित्तं, वत्थुविज्जा’विदुं तथा;

नगरं पवरं तस्मिं, गामेयेव अमापयि.

७६.

निवासत्ता’नुराधानं, अनुराधपुरं अहु;

नक्खत्तेना’नुराधेन, पतिट्ठापित ताय च.

७७.

आणापेत्वा मातुलानं, छत्तं जातस्सरे इध;

धोवापेत्वा धारयित्वा, तं सरेयेव वारिना.

७८.

अत्तनो अभिसेकं सो, कारेसि पण्डुकाभयो;

सुवण्णपालिं देविं तं, महेसित्ते भिसेचयि.

७९.

अदा चन्दकुमारस्स, पोरोहिच्चं यथाविधि;

ठानन्तरानि सेसानं, भच्चानञ्च यथारहं.

८०.

मातुया उपकारत्ता, अत्तनो च महीपतिं;

अघातयित्वा जेट्ठं तं, मातुलं अभयं पन.

८१.

रत्तिरज्जं अदा तस्स, अहु नगरगुत्तिको;

तदुपादाय नगरे, अहू नगरगुत्तिको.

८२.

सस्सुरं तं अघातेत्वा, गिरिकण्डसिवम्पि च;

गिरिकण्णदेसं तस्से’व, मातुलस्स अदासि सो.

८३.

सरं तञ्च खणापेत्वा, कारापेसि बहू दकं;

जये जलस्स गाहेन, जयवापीति अहुतं.

८४.

कालवेलं निवासेसि, यक्खंपुर पुरत्थिमे;

यक्खं तु चित्तराजं तं, हेट्ठो अभयवापिया.

८५.

पुब्बोपकारिं दासिं तं, निब्बत्तं यक्खयोनिया;

पुरस्स दक्खिणद्वारे, सो कतञ्ञू निवासयि.

८६.

अन्तो नरिन्दवत्थुस्स, वळवामुखयक्खिनिं;

निवासेसि बलिं तेसं, अञ्ञेसञ्चानुवस्सकं.

८७.

दापेसि छणकाले तु, चित्तराजेन सो सह;

समासने निसीदित्वा, दिब्बमानुसनाटकं.

८८.

कारेन्तो’भिरमि राजा, रतिखिड्डा समप्पितो;

द्वारगामे च चतुरो, भयवापिञ्च कारयि.

८९.

महासुसानघातनं, पच्छिमराजिनिं तथा;

वेस्सवणस्स निग्रोधं, ब्याधिदेवस्स तालकं.

९०.

योनसभाग वत्थुञ्च, महेज्जघरमेव च;

एतानि पच्छिमद्वार-दिसाभागे निवेसयि.

९१.

पञ्चसतानि चण्डाल-पुरिसे पुरसोधके;

दुवेसतानि चण्डाल-पुरिसे वच्चसोधके.

९२.

दियड्ढसतचण्डाले, मतनीहारके’पि च;

सुसान गोपचण्डाले, तत्तकेयेव आदिसि.

९३.

तेसं गामं निवेसेसि, सुसाना पच्छिमुत्तरे;

यथा विहितकम्मानि, तानि निच्चं अकंसुते.

९४.

तस्स चण्डालगामस्स, पुब्बुत्तरदिसाय तु;

नीचसुसानकं नाम, चण्डालानमकारयि.

९५.

तस्सुत्तरे सुसानस्स, पासाणपब्बतन्तरे;

आवासपालिझाधानं, तदा आसि निवेसिता.

९६.

तदुत्तरे दिसाभागे, याव गामणि वापिया;

तापसानं अनेकेसं, अस्समो आसि कारितो.

९७.

तस्सेव च सुसानस्स, पुरत्थिमदिसाय तु;

जोतियस्स निगण्ठस्स, घरं कारेसि भूपति.

९८.

तस्मिंयेव देसस्मिं, निगण्ठो गिरिनामको;

नानापासण्डका चेव, वसिंसु समणा बहू.

९९.

तत्थेव च देवकुलं, अकारेसि महीपति;

कुभण्डस्स निगण्ठस्स, तंनामकमहोसितं.

१००.

ततो तु पच्छिमे भागे, झाधपालिपुरत्थिमे;

मिच्छादिट्ठिकुलानं तु, वसी पञ्चसतं तहिं.

१०१.

परं जोतियगेहम्हा, ओरं गामणि वापिया;

सो परिब्बाजकारामं, कारापेसि तथेव च.

१०२.

आजीवकानं गेहञ्च, ब्राह्मणवट्टमेव च;

सिविका सोत्थिसाला च, अकारेसि तहिं तहिं.

१०३.

दसवस्साभिसेको सो, गामसीमा निवेसयि;

लंकादीपम्हि सकले, लंकिन्दो पण्डुकाभयो.

१०४.

सो कालवेलचित्तेहि, दिस्समानेहि भूपति;

सहा’नु भोसि सम्पतिं, यक्खभूतसहाय वा.

१०५.

पण्डुकाभयरञ्ञो च, अभयस्स च अन्तरे;

राजसुञ्ञानि वस्सानि, अहेसुं दससत्त च.

१०६.

सो पण्डुकाभयमहीपति सत्ततिंस–

वस्सो’धिगम्म धितिमा धरणी पतित्तं;

रम्मे अनुनमनुराधपुरे समिद्धे;

वस्सानि अकारयि रज्जमेत्थाति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

पण्डुकाभयाभिसेकोनाम

दसमो परिच्छेदो.

एकादसम परिच्छेद

देवानंपियतिस्साभिसेको

.

तस्सच्चये तस्स सुतो, मुटसिवो’ति विस्सुतो;

सुवण्णपालिया पुत्तो, पत्तो रज्जमनाकुलं.

.

महामेघवनुय्यानं, नामनुगगुणोदितं;

फलपुप्फतरुपेतं, सो राजा कारयि सुभं.

.

उय्यानठानग्गहणे, महामेघो अकालजो;

पावस्सितेन उय्यानं, महामेघवनं अहु.

.

सट्ठिवस्सानि मुटसिवो, राजा राज्जमकारयि;

अनुराधे पुरवरे, लंका भुवदने सुभे.

.

तस्स पुत्ता दसा’हेसुं, अञ्ञमञ्ञहितेसिनो;

दुवे धीता चा’नुकुला, कुलानुच्छविका अहू.

.

देवानं पियतिस्सोति, विस्सुतो दुतियो सुतो;

तेसु भातूसु सब्बेसु, पुञ्ञापञ्ञाधिको अहु.

.

देवानं पियतिस्सो सो, राजा’सि पितुअच्चये;

तस्सा’भिसेकेन समं, बहून’च्छरियान’हुं.

.

लंकादीपम्हि सकले, निधयो रतनानि च;

अन्तोठितानि उग्गन्त्वा, पथवीतलमारुहुं.

.

लंकादीपसमीपम्हि, भिन्ननावागतानि च;

तत्रजातानि च थलं, रतनानि समारुहुं.

१०.

छातपब्बतपादम्हि, तिस्सो च वेळुयट्ठियो;

जातारथपतोदेन, समाना परिमाणतो.

११.

तासु एकालतायट्ठि, रजता’भा तहिं लता;

सुवण्णावण्णारुचिरा, दिस्सन्तेता मनोरमा.

१२.

एका कुसुमा यट्ठीतु, कुसुमानि तहिं पन;

नानानि नानावण्णानि, दिस्सन्ते’ति फुटानि च.

१३.

एकासकुणयट्ठितु, तहिं पक्खिमिगा बहू;

नाना च नानावण्णा च, सजीवा विय दिस्सरे.

१४.

भयगजरथामलका, वलयङ्गुलिवेठका;

ककुधफलापाकतिका, इच्चेता अट्ठजातियो.

१५.

मुत्तासमुदा उग्गन्त्वा, तीरे वट्टि विय ठिता;

देवानं पियतिस्सस्स, सब्बं पुञ्ञविजम्भितं.

१६.

इन्दनीलं वेळुरियं, लोहितङ्कमणिधि’मे;

रजतानि पने’तानि, मुत्ता ता तावयट्ठियो.

१७.

सत्तहब्भन्तरेयेव, रञ्ञो सन्तिकमाहरुं;

तानि दिस्वा पतीतो सो, राजा इति विचिन्तयि.

१८.

रतनानि अनग्घानि, धम्मासोको इमानिमे;

सहायो’रहतेना’ञ्ञो, तस्स दस्सं इमान’तो.

१९.

देवानं पियतिस्सो च, धम्मासोको च ते इमे;

द्वे अदिट्ठसहायाहि, चिरप्पभुति भूपति.

२०.

भागिनेय्यं महारिट्ठं, अमच्चं पमुखं ततो;

दिजं अमच्चं गणतं, राजा ते चतुरो जने.

२१.

दूतो कत्वान पाहेसि, बलोघपरिवारिते;

गाहा पेत्वा अनग्घानि, रतनानि इमानि सो.

२२.

मणिजाती च तिस्सो ता, तिस्सो च रथयट्ठियो;

सङ्खञ्च दक्खिणावत्तं, मुत्ता जाती च अट्ठ ता.

२३.

आरुय्ह जम्बुकोलम्हि, नावं सत्तदिनेन ते;

सुखेन तित्थं लद्धान, सत्ताहेन ततो पुन.

२४.

पाटलिपुत्तं गन्त्वान, धम्मासोकस्स राजिनो;

अदंसु पण्णाकारेते, दिस्वा तानि पसीदि सो.

२५.

रतनानि’दिसानेत्थ, नत्थि मे इति चिन्तिय;

अदा सेनापतिट्ठानं, तुट्ठो’रिट्ठस्स भूपति.

२६.

पोरोहिच्चब्राह्मणस्स, दण्डनायतं पन;

अदासि तस्सा’मच्चस्स, सेट्ठित्तं गणकस्स तु.

२७.

तेसं अनप्पके भोगे, दत्वा वासघरानि च;

महामच्चेहि मन्तेन्तो, पस्सित्वा पटिपाभतं.

२८.

वालबीजनी मुण्हिसं, खग्गं छत्तञ्च पादुकं;

मोळिं वतं सपामङ्गं, भिङ्कारं हरिचन्दनं.

२९.

अधोविमं वत्थकोटिं, महग्घं हत्थपुञ्छनिं;

नागा’हटं अञ्जनञ्च, अरुणाभञ्च मत्तिकं.

३०.

अनोतत्तोदकञ्चेव, गङ्गासलिलमेव च;

सङ्खञ्च नन्दियावट्टं, वड्ढमानं कुमारिकं.

३१.

हेमभोजनकण्डञ्च, सिविकञ्च महारहं;

हरीटकं आमलकं, महग्घं अमतोसधं.

३२.

सुकाहटानं सालीनं, सट्ठिवाहसतानि च;

अभिसेको पकरणं, परिवारविसेसितं.

३३.

दत्वा काले भहायस्स, पण्णाकारे नरिस्सरो;

दूते पाहेसिसद्धम्म-पण्णाकारमिमम्पिच.

३४.

अहं बुद्धञ्च धम्मञ्च, सङ्घञ्च सरणं गतो;

उपासकत्तं देसेसिं, सक्यपुत्तस्स सासने.

३५.

त्वम्पिमानि रतनानि, उत्तमानि नरुत्तम;

चित्तं पसादयित्वान, सद्धाय सरणं वज.

३६.

‘‘करोथ मे सहायस्स, अभिसेकं पुनो’’ इति;

वत्वा सहया’मच्चेते, सक्करित्वा च पेसयि.

३७.

पञ्चमासे वसित्वान, ते मच्चा’तिवसक्कता;

वेसाखसुक्खपक्खादि-दिने दूता विनिग्गता.

३८.

तामलित्तियमारुय्ह, नावं तेजम्बुकोलके;

ओरुय्ह कूपं पस्सिंसु, पत्वा द्वादसियं इध.

३९.

अदंसु पण्णाकारे ते, दूता लंकादीपस्सते;

तेसं महन्तं सक्कारं, लंकापति अकारयि.

४०.

ते मग्गसिरमासस्स, आदिचन्दोदयेजिने;

अभिसित्तञ्च लंकिन्दं, अमच्चा सामिभत्तिनो.

४१.

धम्मासोकस्स वचनं, वत्वा सामि हितेरता;

पुनोपि अभिसिञ्चिंसु, लंकाहितसुखेरतं.

४२.

वेसाखे नरपति पुण्णमायमेवं;

देवानं पियवचनो पगूळनामो;

लंकायं पवीततपीति उस्सवायं;

अत्तानं जनसुखदो’भिसेचयी सोति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

देवानंपियतिस्साभिसेकोनाम

एकादसमो परिच्छेदो.

द्वादसम परिच्छेद

नानादेसपसादो

.

थेरो मोग्गलिपुत्तो सो, जिनसासन जोतको;

निट्ठापेत्वान संगीतिं, पेक्खमानो अनागतं.

.

सासनस्स पतिट्ठानं, पच्चन्तेसु अवेक्खिय;

पेसेसि कत्तिके मासे, तेते थेरे तहिं तहिं.

.

थेरं कस्मीरगन्धारं, मज्झन्तिकमपेसयि;

अपेसयी महादेव-त्थेरं महिसमण्डलं.

.

वनवासिं अपेसयि, थेरं रक्खितनामकं;

तथा’परन्तकं योन-धम्मरक्खितनामकं.

.

महारट्ठं महाधम्म-रक्खितत्थेर नामकं;

महारक्खित थेरं तं, योन लोकमपेसयि.

.

पेसेसि मज्झिमं थेरं, हिमवन्तपदेसकं;

सुवण्णभूमिं थेरे द्वे, सोणमुत्तर मेव च.

.

महामहिन्दत्थेरं तं, थेर इट्टियमुत्तियं;

सम्बलं भद्दसालञ्च, सके सद्धिविहारिके.

.

लंकादीपे मनुञ्ञम्हि, मनुञ्ञं जिनसासनं;

पतिट्ठापेथ तुम्हे’ति, पञ्च थेरे अपेसयि.

.

तदा कस्मीरगन्धारे, पक्कं सस्सं महिद्धिको;

अरवालो नागराजा, वस्सं करकसञ्ञितं.

१०.

वस्सा पेत्वा समुद्दस्मिं, सब्बं खिपतिदारुणो;

तत्र मज्झन्तिकत्थेरो, खिप्पं गन्त्वा विहायसा.

११.

अरवालदहेवारि-पिट्ठे चङ्कमनादिके;

अकासि दिस्वा तंनागा, रुट्ठारञ्ञो निवेदयुं.

१२.

नागराजा’थरुट्ठो सो, विविधा भिसिका’करि;

वाता महन्ता वायन्ति, मेघो गज्जति वस्सति.

१३.

फलन्त्य’सनियो विज्जु, निच्छरन्ति ततो ततो;

महिरुहा पब्बतानं, कूटानि पपतन्ति च.

१४.

विरूपरूपा नागा च, भिंसापेन्ति समन्ततो;

सयं धुपायति जलति, अक्कोसन्तो अनेकधा.

१५.

सब्बं तं इद्धिया थेरो, पटिबाहिय भिंसनं;

अवोच नागराजं तं, दस्सेन्तो बलमुत्तमं.

१६.

सदेव कोपि चे लोको, आगन्त्वा तासयेय्य मं;

न मे पटिबलो अस्स, जनेतुं भयभेरवं.

१७.

सचे’पि त्वं महिं सब्बं, ससमुद्दं सपब्बतं;

उक्खिपित्वा महानाग, खिपेय्यासि ममो’परि.

१८.

नेव मे सक्कुणेय्यासि, जनेतुं भयभेरवं;

अञ्ञदत्थु तवे‘व’स्स, विघातो उरगाधिप.

१९.

तंसुत्वा निम्मदस्स’स्स, थेरो धम्ममदेसयि;

ततो सरणसीलेसु, नागराजा पतिट्ठहि.

२०.

तथेव चतुरासीति-सहस्सानि भुजङ्गमा;

हिमवन्तेव गन्धब्बा, यक्खा कुम्भण्डका बहू.

२१.

पण्डको नाम यक्खो तु, सद्धिंहारित यक्खिया;

पञ्चसतेहि पुत्तेहि, फलं पापुणि आदिकं.

२२.

‘‘मा’’दानि कोधं जनियित्थ, इतो उद्धं यथापुरे;

ससघातञ्च मा’कत्थ, सुखकामाहि पाणिनो.

२३.

करोथ मेत्तं सत्तेसु, वसन्तु मनुजा सुखं;

इति तेना’नुसिट्ठा ते, तथेव पटिपज्जिसुं.

२४.

ततो रतनपल्लङ्के, थेरं सो उरगाधिपो;

निसीदापिय अट्ठासि, बीजमानो तदन्तिके.

२५.

तदा कस्मीरगन्धार-वासिनो मनुजा’गता;

नागराजस्स पूजत्थं, मन्त्वा थेरं महिद्धिकं.

२६.

थेरमेवा’भि वादेत्वा, एकमन्तं निसीदिसुं;

तेसं धम्ममदेसेसि, थेरो आसिविसोपमं.

२७.

असीतिया सहस्सानं, धम्माभिसमयो अहु;

सतसहस्स पुरिसा, पब्बजुं थेरसन्तिके.

२८.

ततोप्पभुपति कस्मिर-गन्धारं ते इदानिपि;

आसुं कासाव पज्जोता, वत्थुत्तयपरायना.

२९.

गन्त्वा महादेवत्थेरो, देसं महिसमण्डलं;

सुत्तन्तं देवदूतं सो, कथेसि जनमज्झगो.

३०.

चत्तालीस सहस्सानि, धम्मचक्खुं विसोधयुं;

चत्तालीस सहस्सानि, पब्बजिंसु तदन्तिके.

३१.

गन्त्वा’थ रक्खितत्थेरो, वनवासिं नभे ठितो;

संयुत्तमनमतग्गं, कथेसि जनमज्झगो.

३२.

सट्ठि नरसहस्सानं, धम्माभिसमयो अहु;

सत्ततिंस सहस्सानि, पब्बजिंसु तदन्तिके.

३३.

विहारानं पञ्चसतं, तस्मिंदेसे पतिट्ठहि;

पतिट्ठापेसि तत्थेवं, थेरो सो जिनसासनं.

३४.

गन्त्वा’परन्तकं थेरो, योनको धम्मरक्खितो;

अग्गिक्खन्धोपमं सुत्तं, कथेत्वा जनमज्झगो.

३५.

सत्ततिंस सहस्सानि, पाणे तत्थ समागते;

धम्मामतमपायेसि, धम्मा धम्मेसु कोविदो.

३६.

पुरिसानञ्च सहस्सञ्च, इत्थियो च ततो’धिका;

खत्तियानं कुलायेव, निक्खमित्वान पब्बजुं.

३७.

महारट्ठमिसी गन्त्वा, सो महाधम्मरक्खितो;

महानारदकस्सपव्हं, जातकं कथयी तहिं.

३८.

मग्गफलं पापुणिंसु, चतुरासीति सहस्सका;

तेरसन्तु सहस्सानि, पब्बजिंसु तदन्तिके.

३९.

गन्त्वान योनविसयं, सो महाधम्मरक्खितो इसि;

काळकाराम सुत्तन्तं, कथेसि जनमज्झगो.

४०.

पाणसत सहस्सानि, सहस्सानि च सत्तति;

मग्गफलं पापुणिंसु, दस सहस्सानि पब्बजुं.

४१.

गन्त्वा चतूहि थेरेहि, देसेसि मज्झिमो इसि;

हिमवन्तपदेसस्मिं, धम्मचक्कपवत्तनं.

४२.

मग्गफलपापुणिंसु, असीतिपाण कोटियो;

विसुं ते पञ्चरट्ठानि, पञ्चथेरा पसादयुं.

४३.

पुरिससतसहस्सानि, एकेकस्सेव सन्तिके;

पब्बजिंसु पसादेन, सम्मासम्बुद्ध सासने.

४४.

सद्धिं उत्तरथेरेन, सोणत्थेरो महिद्धिको;

सुवण्णभूमिं अगमा, तस्मिं तु समये पन.

४५.

जाते जाते राजगेहे, दारके रुद्दरक्खसी;

समुद्दतो निक्खमित्वा, भक्खित्वा पन गच्छति.

४६.

तस्मिं खणे राजगेहे,

जातो होति कुमारको;

थेरे मनुस्सा पस्सित्वा,

रक्खसानं सहायका.

४७.

इति चिन्तिय मारेतुं, सा युवा उपसङ्कमुं;

‘‘किमेतन्ति’’च पुच्छित्वा, थेरं ते एव माहुते.

४८.

समणा मयं हिमवन्ता, न रक्खसि सहायका;

रक्खसी सा सपरिसा, निक्खन्ता होति सागरा.

४९.

तं दिस्वान महारावं, विरविंसु महाजना;

दिगुणे रक्खसे थेरो, मापयित्वा भयानके.

५०.

तं रक्खसिं सपरिसं, परिक्खिपि समन्ततो;

इदं इमेहि उद्धन्ति, मन्त्वा भीता पलायिसा.

५१.

तस्स देसस्स आरक्खं, ठपेत्वान समन्ततो;

तस्मिं समागमे थेरो, ब्रह्मजालमदेसयि.

५२.

सरणेसु च सीलेसु, अट्ठंसु बहवो जना;

सट्ठिया तु सहस्सानं, धम्माभिसमयो अहु.

५३.

अड्ढुड्ढानि सहस्सानि, पब्बजुं कुलदारका;

पब्बजिंसु दियड्ढन्तु, सहस्सं कुलधीतरो.

५४.

ततोप्पभुति सञ्जाते, राजगेहे कुमारके;

नामं करिंसु राजानो, सोणुत्तर सनामके.

५५.

महाजनस्सापि जिनस्स कड्ढनं;

विहाय पत्तं अमतं सुखम्पिते;

करिंसु लोकस्स हितं तहिं तहिं;

भवेय्य यो लोकहिते पमादवाति.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

नानादेसपसादो नाम द्वादसमो परिच्छेदो.

तेरसम परिच्छेद

महिन्दागमनो

.

महामहिन्दत्थेरो सो, तदा द्वादसवस्सिको;

उपज्झायेन आणत्तो, सङ्घेन च महामती.

.

लंकादीपं पसादेतुं,

कालं पेक्खं विचिन्तयी;

‘‘वुड्ढो मुटसिवो राजा,

राजा होतु सुतो’’ इति.

.

तदन्तरे ञातिगणं, दट्ठुं कत्वान मानसं;

उपज्झायञ्च सङ्घञ्च, वन्दित्वा पुच्छ भूपतिं.

.

आदाय चतुरो थेरे, सङ्घमित्ताय अत्रजं;

सुमनं सामणेरञ्च, छळाभिञ्ञं महिद्धिकं.

.

ञातीनं सङ्गहं कातुं, अगमा दक्खिणागिरिं;

ततो तत्थ चरन्तस्स, छम्मासा समतिक्कमुं.

.

कमेन वेदिसगिरिं, नगरं मातुदेविया;

सम्पत्वा मतरं पस्सि, देवी दिस्वा पियं सुतं.

.

भोजयित्वा सपरिसं, अत्तनायेव कारितं;

विहारं चेतियगिरिं, थेरं आरोपयी सुभं.

.

अवन्तिरट्ठं भुञ्जन्तो, पितरा दिन्नमत्तनो;

सो असोक कुमारो हि, उज्जेनीगमना पुरा.

.

वेदिसे नगरे वासं, उपगन्त्वा तहिं सुभं;

देविन्नाम लभित्वान, कुमारिं सेट्ठिधीतरं.

१०.

संवासं ताय कप्पेसि, गब्भं गण्हिय तेन सा;

उज्जेनियं कुमारं तं, महिन्दं जनयी सुभं.

११.

वस्सद्वयमतिक्कम्म, सङ्घमित्तञ्च धीतरं;

तस्मिं काले वसति सा, वेदिसे नगरे तहिं.

१२.

थेरो तत्थ निसीदित्वा, कालञ्ञू इति चिन्तयि;

पितरा मे समाणत्तं, अभिसेक महुस्सवं.

१३.

देवानंपियतिस्सो सो, महाराजा’नुभोतु च;

वत्थुत्तयगुणे चापि, सुत्वा जानातु दूहतो.

१४.

आरोहतु मिस्सनगं, जेट्ठमासस्सु’पोसथे;

तदहेव गमिस्साम, लंकादीपवरं मयं.

१५.

महिन्दो उपसङ्कम्म, महिन्दत्थेर मुत्तमं;

याहि लंकं पसादेतुं, सम्बुद्धेना’सि ब्याकतो.

१६.

मयम्पि तत्थुपत्थम्भा, भविस्सामा’ति अब्रवि;

देविया भगिनी धीतु-पुत्तो भण्डुक नामको.

१७.

थेरेन देविया धम्मं, सुत्वा देसितमेव तु;

अनागामिफलं पत्वा, वसि थेरस्स सन्तिके.

१८.

तत्थ मासं वसित्वान, जेट्ठमासस्सु’ पोसथे;

थेरो चतूहि थेरेहि, सुमनेना’थ भण्डुना.

१९.

सद्धिं तेन गहट्ठेन, न रतो ञातिहेतुना;

तस्मा विहारा आकासं, उग्गन्त्वा सो महिद्धिको.

२०.

खणेनेव इधागम्म, रम्मे मिस्सक पब्बते;

अट्ठासि विलुकूटम्हि, रुचिरम्बत्थले वरे.

२१.

लंकापसाद गुणेन वियाकतो सो;

लंकाहिताय मुनिना सयितेन अन्ते;

लंकाय सत्थुसदिसो हितहेतु तस्सा;

लंकामरूहि महितो’भिनिसीदि तत्ताति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

महिन्दागमनो नाम

तेरसमो परिच्छेदो.

चुद्दसम परिच्छेद

नगरप्पवेसनो

.

देवानंपियतिस्सो सो, राजा सलिलकीळितं;

दत्वा नगरवासीनं, मिगवं कीळितुं अगा.

.

चत्तालीससहस्सेहि, नरेहि परिवारितो;

धावन्तो पदसायेव, अगमा मिस्सकं नगं.

.

थेरे दस्सेतुमिच्छन्तो, देवो तस्मिं महीधरे;

गुम्भंभक्खयमानो’व, अट्ठा गोकण्णरूपवा.

.

राजा दिस्वा ‘‘पमत्तं तं, न युत्तं विज्झितुं’’ इति;

जिया सद्दमकाधापि, गोकण्णो पब्बतन्तरं.

.

राजा’नुधावि सोधिं, थेरानं सन्तिकं गतो;

थेरे दिट्ठे नरिन्देन, सयमन्तरधायिसो.

.

थेरो ‘‘बहूसु दिट्ठेसु, अतिभायिस्सती’’ तिसो;

अत्तानमेव दस्सेसि, पस्सित्वा तं महीपतिं.

.

भीतो अट्ठासि तं थेरो, ‘‘एहि तिस्साति अब्रवि;

तिस्सा’ति वचनेनेव, राजा यक्खो’’ति चिन्तयी.

.

समणा मयं महाराज, धम्मराजस्स सावका;

तमेव अनुकम्पाय, जम्बुदीपा इधागता.

.

इच्चाह थेरो तं सुत्वा, राजा वीतभयो अहु;

सरित्वा सखीसन्देसं, ‘‘समाणा’’ इति निच्छितो.

१०.

धनुं सरञ्च निक्खिप्प, उपसङ्कम्म तं इसिं;

सम्मोदमानो थेरेन, सो निसीदि तदन्तिके.

११.

तदा तस्स मनुस्सा ते, आगम्म परिवारयुं;

तदा सेसे छ दस्सेसि, महाथेरो सहागते.

१२.

ते दिस्वा अब्रवी राजा, ‘‘कदा’’ मे आगता इति;

‘‘मया सद्धिं’’ति थेरेन, वुत्ते पुच्छि इदं पुन.

१३.

‘‘सन्ति ईदिसका अञ्ञे, जम्बुदीपे यती’’ इति;

आह ‘‘कासावपज्जो तो, जम्बुदीपो तहिं पन.

१४.

तेविज्जा इद्धिप्पत्ता च, चेतोपरियकोविदा;

‘‘दिब्बसोता’रहन्तो च, बहू बुद्धस्स सावका’’.

१५.

पुच्छि ‘‘केनागतत्था’’ति, न थलेन न वारिना;

आगतम्हा’’ति वुत्ते सो, विजानि नभसागमं.

१६.

वीमंसंसो महापञ्ञो, कण्हं पञ्हमपुच्छितं;

पुट्ठो पुट्ठो वियाकासि, तंतं पञ्हं महीपति.

१७.

रुक्खोयं राजकिन्नामो, अञ्ञो नाम अयं तरु;

इमं मुञ्चिय अत्थ’म्बो, सन्ति अम्बतरू बहुं.

१८.

इमञ्च अम्बं तेच’म्बे, मुञ्चियत्थि महीरुहा;

सन्ति भन्ते बहु रुक्खा, अनम्बापन ते तरु.

१९.

अञ्ञे अम्बे अनम्बे च, मुञ्चिय’त्थि महीरुहा;

अयं भन्ते अम्बरुक्खो, पण्डितो’सि नरिस्सर.

२०.

सन्ति ते ञातका राज, सन्ति भन्ते बहुज्जना;

सन्ति अञ्ञातका राज, सन्ति ते ञातितो बहू.

२१.

ञातके ते च अञ्ञे च, मुञ्चिय’ञ्ञोपि अत्थि नु;

‘‘भन्ते’’ हमेव साधु त्वं, पण्डितो’सि नरिस्सर.

२२.

पण्डितो’ति विदित्वान, चूळहत्थिपदोपमं;

सुत्तन्तं देसयी थेरो, महीपस्स महामती.

२३.

देसनापरियोसाने, सद्धिं तेहि नरेहि सो;

चत्तालीससहस्सेहि, सरणेसु पतिट्ठहि.

२४.

भत्ता’भीहारं सायन्हे, रञ्ञो अभिहरुं तदा;

‘‘न भुञ्जिस्स’’न्ति दानि मे, इति जनम्मि भूपति.

२५.

पुच्छितुंयेव युत्तन्ति, भत्तेना’पुच्छिते इसि;

न भुञ्जाम इदानी’ति, वुत्ते कालञ्च पुच्छिसो.

२६.

कालं वुत्ते’ब्रवि एवं, ‘‘गच्छाम नगरं’’इति;

तुवं गच्छ महाराज, वसिस्साम मयं इध.

२७.

एवं सति कुमारो’यं, अम्हेहि सह गच्छतु;

अयञ्हि आगतफलो, राज विञ्ञातसासनो.

२८.

अपेक्खमानो पब्बज्जं, वसत’म्हाकमन्तिके;

इदानि पब्बजेस्साम, इमं त्वं गच्छ भूमिप.

२९.

पातो रथं पेसयिस्सं, तुम्हे तत्थ ठिता पुरं;

याथा’ति थेरे वन्दित्वा, भण्डुंनेत्व’क मन्तकं.

३०.

पुच्छि थेराधिकारंसो, रञ्ञो सब्बमभासि सो;

थेरं ञत्वा’ति तुट्ठोसो, ‘‘लाभा मे’’इति चिन्तयि.

३१.

भण्डुस्स गीहिभावेन, गतासङ्को नरिस्सरो;

अञ्ञासि नरभावं सो, ‘‘पब्बाजेम इमं’’ इति.

३२.

थेरो तं गामसीमायं, तस्मिंयेव खणे अका;

भण्डुकस्स कुमारस्स, पब्बज्जमुपसम्पदं.

३३.

तस्मिंयेव खणे सो च, अरहत्तमपापुणि;

सुमनं सामणेरं तं, थेरो आमन्तयी ततो.

३४.

धम्मसवनकालं त्वं, घोसेही’’ति अपुच्छिसो;

सावेन्तो कित्तकं ठानं, भन्ते घोसेम’हं इति.

३५.

‘‘सकलं तम्बपण्णी’’ति, वुत्ते थेरेन इद्धिया;

सावेन्तो सकलं लंकं, धम्मकालमघोसयी.

३६.

राजा नागचतुत्तेसो, सोण्णिपस्से निसीदिय;

भुञ्जन्तो तं रवं सुत्वा, थेरन्तिक मपेसयि.

३७.

‘‘उपद्दवो नु अत्थी’’ति, आह नत्थि उद्दवो;

सोतुं सम्बुद्धवचनं, कालो घोसापितो इति.

३८.

सामणेर रवं सुत्वा, भुम्मादेवा अघोसयुं;

अनुक्कमेन सो सद्दो, ब्रह्मलोकं समारुहि.

३९.

तेन घोसेन देवानं, सन्निपातो महा अहु;

समचित्तसुत्तं देसेसि, थेरो तस्मिं समागमे.

४०.

असंखियानं देवानं, धम्माभिसमयो अहु;

बहू नागा सुपण्णा च, सरणेसु पतिट्ठयुं.

४१.

यथेदं सारिपुत्तस्स, सुत्तं थेरस्स भासतो;

तथा महिन्दत्थेरस्स, अहु देवसमागमो.

४२.

राजा पभा ते पाहेसि, रथं सारथि सो गतो;

‘‘आरोहथ रथं याम, नगरं’’ इति ते’ब्रवि.

४३.

ना’रोहाम रथं गच्छ, गच्छाम तव पच्छतो;

इति वत्वान पेसेत्वा, सारथिं सुमनोरथं.

४४.

वेहासमब्भुगन्त्वा, ते नगरस्स पुरत्थतो;

पठमत्थूपट्ठानम्हि, ओतरिंसु महिद्धिका.

४५.

थेरेहि पठमोतिण्ण-ठानम्हि कतचेतियं;

अज्जापि वुच्चते तेन, एवं पठमचेतियं.

४६.

रञ्ञा थेरगुणं सुत्वा, सब्बा अन्तेपुरित्थियो;

थेरदस्सनमिच्छिंसु, यस्मा तस्मामहीपति.

४७.

अन्तो’व राजवत्थुस्स, रम्मं कारेसि मण्डपं;

सेतेहि वत्थपुप्फेहि, छादितं समलङ्कतं.

४८.

उच्चसेय्याविरमणं, सुतत्ता थेरसन्तिके;

कङ्खी ‘‘उच्चासने थेरो, निसीदिदेय्यनुनोति च.

४९.

तदन्तरे सारथि सो, थेरे दिस्वा तहिं ठिते;

चीवरं पारुपन्ते ते, अतिविम्हित मानसो.

५०.

गन्त्वा रञ्ञो निवेदेसि, सुत्वा सब्बं महीमति;

‘‘निसज्जं न करिस्सन्ति, पीठकेसू’’ति निच्छितो.

५१.

‘‘सुसाधु भुम्मत्थरणं, पञ्ञापेथा’’ति भासिय;

गन्त्वा पटिपथं थेरे, सक्कच्चं अभिवादिय.

५२.

महामहिन्दत्थेरस्स, हत्थतो पत्तमादिय;

सक्कारपूजाविधिना, पुरं थेरं पवेसयि.

५३.

दिस्वा आसनपञ्ञत्तिं, नेमित्ता ब्याकरुं इति;

‘‘गहिता पथवी’मेहि, दीपे हेस्सन्ति इस्सरा.

५४.

नरिन्दो पूजयन्तो ते, थेरे अन्तेपुरं नयि;

तत्थ ते दुस्सपीठेसुं, निसीदिंसु यथारहं.

५५.

ते यागुखज्जभोज्जेहि, सयं राजा अतप्पयि;

निट्ठिते भत्तकिच्चम्हि, सयं उपनिसीदिय.

५६.

कनिट्ठस्सोपराजस्स, महानागस्स जायिकं;

वसन्तिं राजगेहे’व, पक्कोसा पेसिचा’नुलं.

५७.

आगम्म अनुलादेवी, पञ्च इत्थिसतेहि सा;

थेरेवन्दिय पूजेत्वा, एकमन्तमुपाविसि.

५८.

पेतवत्थुं विमानञ्च, सच्चसंयुत्तमेव च;

देसेसि थेरो ता इत्थी, पठमं फलमज्झगुं.

५९.

हिय्यो दिट्ठमनुस्सेहि, सुत्वा थेरगुणे बहू;

थेरदस्सनमिच्छन्ता, समागन्त्वान नागरा.

६०.

राजद्वारे महासद्दं, अकरुं तं महीपति;

सुत्वा पुच्छिय जानित्वा, आह तेसं हितत्थिको.

६१.

सब्बेसं इध सम्बाधो, सालामङ्गलहत्थिनो;

सोधेथ तत्थ दक्खन्ति, थेरे’मे नागरा’इति.

६२.

सोधेत्वा हत्थिसालं तं, वितानादीहि सज्जुकं;

अलङ्करित्वा सयने, पञ्ञपेसुं यथारहं.

६३.

सथेरो तत्थ गन्त्वान, महाथेरो निसीदिय;

सो देवदूतसुत्तन्तं, कथेसी कथिको महा.

६४.

तं सुत्वान पसीदिंसु, नगरा ते समागता;

तेसु पाणसहस्संतु, पठमं फलमज्झगा.

६५.

लंकादीपे सो सत्थुकप्पो अकप्पो;

लंकाधिट्ठाने द्वीसु ठानेसु थेरो;

धम्मं भासित्वा दीपभासाय एवं;

सद्धम्मो तारं कारयी दीपदीपोति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

नगरप्पवेसनो नाम

चुद्दसमो परिच्छेदो.

पञ्चदसम परिच्छेद

महाविहार पटिग्गहको

.

हत्थिसालापि सम्बाधा, इति तत्थ समागता;

ते नन्दनवने रम्मे, दक्खिणद्वारतो बहि.

.

राजुय्याने घनच्छाये, सीतले नीलसद्दले;

पञ्ञापेसुं आसनानि, थेरानं सादरा नरा.

.

निक्खम्म दक्खिणद्वारा, थेरो तत्थ निसीदि च;

महाकुलीना चा’गम्म, इत्थियो बहुका तहिं.

.

थेरं उपनिसीदिंसु, उय्यानं पूरयन्तियो;

बालपण्डितसुत्तन्तं, तासं थेरो अदेसयि.

.

सहस्सं इत्थियो तासु, पठमं फलमज्झगुं;

एवं तत्थेव उय्याने, सायण्हसमयो अहु.

.

ततो थेरा निक्खमिंसु, ‘‘याम तं पब्बतं’’ इति;

रञ्ञो पटिनिवेदेसुं, सीघं राजा उपागमि.

.

उपागम्मा’ब्रवी थेरं, ‘‘सायं दूरो च पब्बतो;

इधेव नन्दनुय्याने, निवासो फासुको इति.

.

पुरस्स अच्चासन्नत्ता, ‘‘असारुप्प’’न्ति भासिते;

‘‘महामेघवनुय्यानं, नातिदूराति सन्तिके.

.

रम्मं छायूदकूपेतं, निवासो तत्थ रोचतु;

निवत्तितब्बं भन्ते’’न्ति, थेरो तत्थ निवत्तयि.

१०.

तस्मिं निवत्तठानम्हि, कदम्बनदियन्तिके;

निवत्तचेतियं नाम, कतं वुच्चति चेतियं.

११.

तं नन्दना दक्खिणेन, नयं थेरं रथेसभो;

महामेघवनुय्यानं, पाचिनद्वारकं नयि.

१२.

तत्थ राजघरे रम्मे, मञ्चपीठानि साधुकं;

साधूति सन्थरापेत्वा, ‘‘वसते’त्त सुखं’’ इति.

१३.

राजा थेरे’भिवादेत्वा, अमच्चपरिवारितो;

पुरं पाविसि थेरा तु, तं रत्तिं तत्थ ते वसुं.

१४.

पभातेयेव पुप्फानि, गाहेत्वा धरणीपति;

थेरे उपच्च वन्दित्वा, पूजेत्वा कुसुमेहि च.

१५.

पुच्छि कच्चि सुखं वुट्ठं, उय्यानं फासुकं इति;

सुखं वुत्थं महाराज, उय्यानं यति फासुकं.

१६.

आरामो कप्पते भन्ते, सङ्घस्सा’’ति अपुच्छि सो;

‘‘कप्पते’’इति वत्वान, कप्पाकप्पेसु कोविदो.

१७.

थेरो वेळुवनाराम, पटिग्गहणमब्रवि;

तं सुत्वा अभिहट्ठो सो, तुट्ठहट्ठो महाजनो.

१८.

थेरानं वन्दनत्थाय, देवी तु अनुलागता;

सद्धिं पञ्चसतित्थीहि, दुतियं फलमज्झगा.

१९.

सा पञ्चसता देवी, अनुला’ह महीपति;

‘‘पब्बजिस्साम देवा’’ति, राजा थेरमवोच सो.

२०.

पब्बाजेथ इमायो’’ति, थेरो आह महीपतिं;

‘‘न कप्पति महाराज, पब्बाजेतुं थियो हिनो.

२१.

अत्थि पाटलिपुत्तस्मिं, भिक्खुनी मे कनिट्ठिका;

सङ्घमित्ताति नामेन, विस्सुता सा बहुस्सुता.

२२.

नरिन्दसमणिन्दस्स, महाबोधिदुमिन्दतो;

दक्खिणं साखमादाय, तथा भिक्खुनियो वरा.

२३.

आगच्छतू’ति पेसेहि, रञ्ञो नो पितु सन्तिकं;

पब्बाजेस्सति सा थेरी, आगता इत्थियो इमा.

२४.

‘‘साधु’’ति वत्वा गण्हित्वा, राजा भिङ्कारमुत्तमं;

‘‘महामेघवनुय्यानं, दम्मि सङ्घस्सि’मं इति.

२५.

महिन्दथेरस्स करे, दक्खिणोदकमा’किरी;

महिया पतिते तोये, अकम्पित्थ महा मही.

२६.

‘‘तस्मा कम्पति भूमी’’ति, भूमिपालो अपुच्छि तं;

पतिट्ठितत्ता दीपम्हि, सासनस्सा’ति सो ब्रवि.

२७.

थेरस्स उपनामेसि, जातिपुप्फानि जातिमा;

थेरो राजघरं गन्त्वा, तस्स दक्खिणतो ठितो.

२८.

रुक्खम्हि पिचुले अट्ठ, पुप्फमुट्ठी समोकिरी;

तत्थापि पुथवी कम्पि, पुट्ठो तस्सा’ह कारणं.

२९.

अहोसि तिण्णं बुद्धानं, काले’पि इध मालको;

नरिन्दसङ्घकम्मत्थं, भविस्सति इदानिपि.

३०.

राजगेहा उत्तरतो, चारुपोक्खरणिं अगा;

तत्तका नेव पुप्फानि, थेरो तत्थापि ओकिरि.

३१.

तत्था’पि पुथुवी कम्पि, पुट्ठो तस्सा’ह कारणं;

‘‘जन्तघर पोक्खरणी, अयं हेस्सति भूमिप’’.

३२.

तस्सेव राजगेहस्स, गन्त्वान द्वारकोट्ठकं;

तत्तकेहे’व पुप्फेहि, तं ठानं पूजयी इसि.

३३.

तत्थापि पुथुवीकम्पि, हट्ठलोमो अतीवसो;

राजा तं कारणं पुच्छि, थेरो तस्सा’ह कारणं.

३४.

इमम्हि कप्पे बुद्धानं, तिण्णन्नं बोधिरुक्खतो;

आनेत्वा दक्खिणासाखा, रोपिता इध भूमिप.

३५.

तथागतस्स अम्हाकं, बोधिसाखापि दक्खिणा;

इमस्मिंयेव ठानम्हि, पतिट्ठिस्सति भूमिप.

३६.

ततो’गमा महाथेरो, महामुचलमालकं;

तत्तकानेव पुप्फानि, तस्मिं ठाने समोकिरि.

३७.

तथापि पुथवी कम्पि, पुट्ठो तस्सा’ह कारणं;

सङ्घस्सु पोसथा गारं, इध हेस्सति भूमिप.

३८.

पञ्हम्बमालकट्ठानं, ततो’गमा महीपति;

सुपक्कं अम्बपक्कञ्च, वण्णगन्धरसुत्तमं.

३९.

महन्तं उपनामेसि, रञ्ञो उय्यानपालको;

तं थेरस्सुपनामेसि, राजा अतिमनोरमं.

४०.

थेरो निसीदनाकारं, दस्सेसि जनता हितो;

अत्थरापेसि तत्थेव, राजा अत्थरणं वरं.

४१.

अदा तत्थ निसिन्नस्स, थेरस्सम्बं महीपति;

थेरो तं परिभुञ्जित्वा, रोपनत्थाय राजिनो.

४२.

अम्बट्ठिकं अदा राजा, तं सयं तत्थ रोपयि;

हत्थे तस्सोपरिथेरो, धोवि तस्स विरुळ्हिया.

४३.

तं खणंयेव बीजम्हा, तम्हा निक्खम्म अङ्कुरो;

कमेना’ति महारुक्खो, पत्तपक्कधरो अहु.

४४.

तं पाटिहारियं दिस्वा, परिसा सा सराजिका;

नमस्समाना अट्ठासि, थेरे हत्थतनुरुहा.

४५.

थेरो तदा पुप्फमुट्ठि, अट्ठ तत्थ समोकिरि;

तथापि पुथवीकम्पि, पुट्ठो तस्सा’ह कारणं.

४६.

सङ्घस्सप्पन्नलाभानं, अनेकेसं नराधिप;

सङ्गम्मभाजनठानं, इदं ठानं भविस्सति.

४७.

ततो गन्त्वा चतुस्साल-ठानं तत्थ समोकिरि;

तत्तकानेव पुप्फानि, कम्पि तत्थापि मेदिनी.

४८.

तं कम्पकारणं पुच्छि, राजा थेरो वियाकरि;

तिण्णन्नं पुब्बबुद्धानं, राजुय्यान पटिग्गहे.

४९.

दान वत्थुना’हटानि, दीपवासीहि सब्बतो;

इध ठपेत्वा भोजेसुं, ससङ्घे सुगते तयो.

५०.

इदानि पन एत्थेव, चतुस्साला भविस्सति;

सङ्घस्स इध भत्तग्गं, भविस्सति नराधिप.

५१.

महथूपठितठानं, ठानाठानविदूततो;

अगमासि महाथेरो, महिन्दो दीपदीपनो.

५२.

तदा अन्तोपरिक्खेपे, राजुय्यानस्स खुद्दिका;

ककुधव्हा अहु वापी, तस्सो’परि जलन्तिके.

५३.

थूपारहं थलठानं, अहु थेरे तहिं गते;

रञ्ञो चम्पकपुप्फानं, पुटकान’ट्ठ आहरुं.

५४.

तानि चम्पकपुप्फानि, राजा थेरस्सु’पानयि;

थेरो चम्पकपुप्फेहि, तेहि पूजेसि तं फलं.

५५.

तत्थापि पुथवी कम्पि, राजा तं कम्पकारणं;

पुच्छि थेरो’नु पुब्बेन, आहतं कम्पकारणं.

५६.

इदं ठानं महाराज, चतुबुद्ध निसेवितं;

थूपारहं हितत्थाय, सुखत्थाय च पाणिनं.

५७.

इमम्हि कप्पे पठमं, ककुसन्धो जिनो अहु;

सब्ब धम्मविदू सत्था, सब्बलोकानुकम्पको.

५८.

महातित्थव्हयं आसि, महामेघवनं इदं;

नगरं अभयं नाम, पुरत्थिमदिसाय’हु.

५९.

कदम्ब नदिया पारे, तत्थ राजा’भयो अहु;

ओजदीपोति नामेन, अयं दीपो तदाअहु.

६०.

रक्खसेहि जनस्से’त्थ, रोगो पज्जरको अहु;

ककुसन्धो दसबलो, दिस्वान तदुपद्दवं.

६१.

तं गन्त्वा सत्तविनयं, पवत्तिं सासनस्स च;

कातुं इमस्मिं दीपस्मिं, करुणा बलचोदितो.

६२.

चत्तालीससहस्सेहि, तादीहि परिवारितो;

नभसा’गम्म अट्ठासि, देवकूटम्हि पब्बते.

६३.

सम्बुद्धस्सा’नुभावेन, रोगो पज्जरको इध;

उपसन्तो महाराज, दीपम्हि सकले तदा.

६४.

कत्थ ठितो अधिट्ठासि, नरिस्सर मुनिस्सरो;

सब्बे मं अज्ज पस्सन्तु, ओजदीपम्हि मानुसा.

६५.

आगन्तुकामा सब्बेव, मनुस्सा मम सन्तिकं;

आगच्छन्तु अकिच्छेन, खिप्पञ्चापि महामुनि.

६६.

ओभासयन्तं मुनिन्दं तं, ओभासन्तञ्च पब्बतं;

राजा च नागरा चेव, दिस्वा खिप्पं उपागमुं.

६७.

देवता बलिदानत्थं, मनुस्सा च तहिं गता;

देवता इति मञ्ञिंसु, ससङ्घं लोकनायकं.

६८.

राजा सो मुनिराजं तं, अतिहट्ठो’भि वादिय;

निमन्तयित्वा भत्तेन, आनेत्वा पुरसन्ति कं.

६९.

ससङ्घस्स मुनिन्दस्स, निसज्जारहमुत्तमं;

रमणीयमिदं ठान-मसम्बाधन्ति चिन्तिय.

७०.

कारिते मण्डपे रम्मे, पल्लङ्केसु वरे सुतं;

निसीदापेसि सम्बुद्धं, ससङ्घं इध भूपति.

७१.

निसिन्नम्पि च पस्सन्ता, ससङ्घं लोकनायकं;

दीपे मनुस्सा आनेसुं, पण्णाकारे समन्ततो.

७२.

अत्तनो खज्जभोज्जेहि, तेहि तेहा’भतेहि च;

सन्तप्पेसि ससङ्घं तं, राजा सो लोकनायकं.

७३.

इधेव पच्छाभत्तं तं, निसिन्नस्स जिनस्स सो;

महा तित्थकमुय्यानं, राजा’दा दक्खिणं वरं.

७४.

अकालपुप्फा लङ्कारे, महातित्थवने तदा;

पटिग्गहिते बुद्धेन, अकम्पित्थ महामही.

७५.

एत्थेव सो निसीदित्वा, धम्मं देसेसि नायको;

चत्तालीस सहस्सानि, पत्ता मग्गफलं नरा.

७६.

दिवाविहारं कत्वान, महातित्थवने जिनो;

सायण्हसमये गन्त्वा, बोधिठानारहं महि.

७७.

निसिन्नो तत्थ अप्पेत्वा, समाधिं वुट्ठितो ततो;

इति चिन्तयि सम्बुद्धो, हितत्थं दीपवासिनं.

७८.

आदाय दक्खिणं साखं, बोधितो मे सिरीसतो;

आगच्छतु रूपनन्दा, भिक्खुनी सहभिक्खुनी.

७९.

तस्स तं चित्तमञ्ञाय, सा थेरी तदनन्तरं;

गहेत्वा तत्थ राजानं, उपसङ्कम्म तं तरुं.

८०.

लेखं दक्खिणसाखाय, दापेत्वान महिद्धिका;

मनोसिलाय छिन्नं तं, ठितं हेमकटाहके.

८१.

इद्धिया बोधिमादाय, सपञ्चसत भिक्खुनी;

इधा’नेत्वा महाराज, देवता परिवारिता.

८२.

ससुवण्ण कटाहं तं, सम्बुद्धेन पसारिते;

ठपेसि दक्खिणे हत्थे, तं गहेत्वा तथागतो.

८३.

पतिट्ठापेतुं पादासि, बोधिं रञ्ञो’भयस्स तं;

महातित्थम्हि उय्याने, पतिट्ठापेसि भूपति.

८४.

ततो गन्त्वान सम्बुद्धो,

इतो उत्तरतो पन;

सिरीसमालके रम्मे,

निसीदित्वा तथागतो.

८५.

जनस्स धम्मं देसेसि, धम्माभिसमयो तहिं;

वीसतिया सहस्सानं, पाणानं आसि भूमिप.

८६.

ततोपि उत्तरं गन्त्वा, थूपराममहिं जिनो;

निसिन्नो तत्थ अप्पेत्वा, समाधिं वुट्ठितो ततो.

८७.

धम्मं देसेसि सम्बुद्धो, परिसाय तहिंपन;

दसपाण सहस्सानि, पत्तमग्गफलान’हुं.

८८.

अत्तनो धम्मकरणं, मनुस्सानं नमस्सितुं;

दत्वा सपरिवारं तं, ठपेत्वा इध भिक्खुनिं.

८९.

सह भिक्खुसहस्सेन, महादेवञ्च सावकं;

ठपेत्वा इध सम्बुद्धो, ततो पाचिनतो पन.

९०.

ठितो रतनमालम्हि, जनं समनुसासिय;

ससङ्घो नभमुग्गन्त्वा, जम्बुदीपं जिनो अगा.

९१.

इमम्हि कप्पे दुतियं, कोणागमन नायको;

अहु सब्बविदू सत्था, सब्बलोकानुकम्पको.

९२.

महानामव्हयं आसि, महामेघवनं इदं;

वड्ढमानपुरं नाम, दक्खिणाय दिसाय’हु.

९३.

समिद्धो नाम नामेन, तत्थ राजा तदा अहु;

नामेन वरदीपो’ति, अयं दीपो तदा अहु.

९४.

दुब्बुट्ठुपद्दवो एत्थ, वरदीपे तदा अहु;

जिनो सकोणागमनो, दिस्वान तदुपद्दवं.

९५.

तं हुत्वा सत्तविनयं, पवत्तिं सासनस्स च;

कातुं इमस्मिं दीपस्मीं, करुणा बलचोदितो.

९६.

तिंस भिक्खुसहस्सेहि, तादीहि परिवारितो;

नभसा’गम्म अट्ठासि, नभे सुमनकूटके.

९७.

सम्बुद्धस्सा’नुभावेन, दुब्बुट्ठि सा खयं गता;

सासनान्तरधानत्ता, सुवुट्ठि च तदाअहु.

९८.

तत्त ठितो अधिट्ठासि, नरिस्सरमुनिस्सरो;

सब्बेव अज्ज पस्सन्तु, वरदीपम्हि मानुसा.

९९.

आगन्तुकामा सब्बेव, मनुस्सा मम सन्तिकं;

आगच्छन्तु अकिच्छेन, खिप्पञ्चा’ति महामुनि.

१००.

महासत्तं मुनिन्दं तं, ओभासन्तञ्च पब्बतं;

राजा च नागरा चेव, दिस्वा खिप्पमुपागमुं.

१०१.

देवताबलिदानत्थं, मनुस्सा च तहिं गता;

देवता इति मञ्ञिंसु, ससङ्घं लोकनायकं.

१०२.

राजा सो मुनिराजं तं, अतिहट्ठो’भिवादिय;

निमन्तयित्वा भत्तेन, आनेत्वा पुरसन्तिकं.

१०३.

ससङ्घस्स मुनिन्दस्स, निसज्जारह मुत्तमं;

रमणीयमिदं ठानं, असम्बाधन्ति चिन्तिय.

१०४.

कारिते मण्डपे रम्मे, पल्लङ्केसु वरेसु तं;

निसीदापयि सम्बुद्धं, ससङ्घं इध भूपति.

१०५.

निसिन्नम्पि’ध पस्सन्ता, ससङ्घं लोकनायकं;

दीपे मनुस्सा आनेसुं, पण्णाकारे समन्ततो.

१०६.

अत्तनो खज्जभोज्जेहि,

तेहि तेहा’भ तेहि च;

सन्तप्पेसि ससङ्घं तं,

राजा सो लोक नायकं.

१०७.

इधेव पच्छाभत्तं तं, निसिन्नस्स जिनस्स सो;

महानामकमुय्यानं, राजा’दा दक्खिणं वरं.

१०८.

अकालपुप्फालङ्कारे, महानामवने तदा;

पटिग्गहिते बुद्धेन, अकम्पित्थ महामही.

१०९.

एत्थेव सो निसीदित्वा, धम्मं देसेसि नायको;

तदा तिंस सहस्सानि, पत्ता मग्गफलं नरा.

११०.

दिवाविहारं कत्वान, महानामवने जिनो;

सायण्हसमये गन्त्वा, पुब्बधोधिठितं महिं.

१११.

निसिन्नो तत्थ अप्पेत्वा, समाधिं वुट्ठितो ततो;

इति चिन्तेसि सम्बुद्धो, हितत्थं दीपवासिनं.

११२.

आदाय दक्खिणं साखं, ममोदुम्बरबोधितो;

आयातु कनकदत्ता, भिक्खुनी सहभिक्खुनी.

११३.

तस्स तं चित्तमञ्ञाय, सा थेरी तदनन्तरं;

गहेत्वा तत्थ राजानं, उपसङ्कम्म तं तरुं.

११४.

लेखं दक्खिणसाखाय, दापेत्वान महिद्धिका;

मनोसिलाय छिन्नं तं, ठितं हेमकटाहके.

११५.

इद्धिया बोधिमादाय, सपञ्चसहभिक्खुनी;

इधागन्त्वा महाराज, देवतापरिवारिता.

११६.

ससुवण्णकटाहं तं, सम्बुद्धेन पसारिते;

ठपेसि दक्खिणे हत्थे, तं गहेत्वा तथागतो.

११७.

पतिट्ठापेतुं रञ्ञो’दा, समिद्धस्स सतं तहिं;

महानामम्हि उय्याने, पतिट्ठापेसि भूपति.

११८.

ततो गन्त्वान सम्बुद्धो, सिरीसमालकुत्तरे;

जनस्स धम्मं देसेसि, निसिन्नो नागमालके.

११९.

तं धम्मदेसनं सुत्वा, धम्माभिसमयो तहिं;

वीसतिया सहस्सानं, पाणानं आसि भूमिप.

१२०.

पुब्बबुद्धनिसिन्नं तं, ठानं गन्त्वा पुरुत्तरं;

निसिन्नो तत्थ अप्पेत्वा, समाधिं वुट्ठितो ततो.

१२१.

धम्मं देसेसि सम्बुद्धो, परिसाय तहिं पन;

दसपाणसहस्सानि, पत्ता मग्गफलं अहुं.

१२२.

कायबन्धनधातुं सो, मनुस्सेहि नमस्सितुं;

दत्वा सपरिवारं तं, ठपेत्वा इध भिक्खुनिं.

१२३.

सह भिक्खुसहस्सेन, महासुम्मञ्च सावकं;

ठपेत्वा इध सम्बुद्धो, ओरं रतनमालतो.

१२४.

ठपेत्वा सुदस्सने माले, जनं समनुसासिय;

ससङ्घो नभमुग्गम्म, जम्बुदीपं जिनो अगा.

१२५.

इमम्हि कप्पे ततियं, कस्सपो गोत्ततो जिनो;

अहु सब्बविदू सत्था, सब्बलोकानुकम्पको.

१२६.

महामेघवनं आसि, महासागरनामकं;

विसालं नाम नगरं, पच्छिमाय दिसाय’हु.

१२७.

जयन्तो नाम नामेन, तत्थ राजा तदा अहु;

नामेन मण्डदीपोति, अयं दीपो तदा अहु.

१२८.

तदा जयन्तरञ्ञो च, रञ्ञो कनिट्ठभातु च;

युद्धं उपट्ठितं आसि, भिंसनं सत्तहिंसनं.

१२९.

कस्सपो सो दसबलो, तेन युद्धेन पाणिनं;

महन्तं ब्यसनं दिस्वा, महाकारुणिको मुनि.

१३०.

तं हन्त्वा सत्तविनयं, पवत्तिं सासनस्स च;

कातुं इमस्मिं दीपस्मिं, करुणाबलचोदितो.

१३१.

वीसतिया सहस्सेहि, तादीहि परिवारितो;

नभसा’गम्म अट्ठासि, सुभकूटम्हि पब्बते.

१३२.

तत्रठितो अधिट्ठासि, नरिस्सर मुनिस्सरो;

‘‘सब्बे मं अज्ज पस्सन्तु, मण्डदीपम्हि मानुसा.

१३३.

आगन्तुकामा सब्बेव, मानुसा मम सन्तिकं;

आगच्छन्तु अकिच्छेन, खिप्पञ्चा’ति महामुनि.

१३४.

ओभासन्तं मुनिन्दं तं, ओभासन्तञ्च पब्बकं;

राजा च नागरा चेव, दिस्वा खिप्पं उपागमुं.

१३५.

अत्तनो अत्तनो पत्त-विजयाय जना बहू;

देवता बलिदानत्थं, तं पब्बतमुपागता.

१३६.

देवता इति मञ्ञिंसु, ससङ्घं लोकनायकं;

राजा च सो कुमारो च, युद्धमुज्झिंसु विम्हिता.

१३७.

राजा सो मुनिराजं तं, अतिहट्ठो’भिवादिय;

निमन्तयित्वा भत्तेन, आनेत्वा पुरसन्तिकं.

१३८.

ससङ्घस्स मुनिन्दस्स, निसज्जारहमुत्तमं;

रमणीयमिदं ठान-मसम्बाधन्ति चिन्तिय.

१३९.

कारिते मण्डपे रम्मे, पल्लङ्केसु वरेसु तं;

निसीदापेसि सम्बुद्धं, ससङ्घं इध भूपति.

१४०.

निसिन्नम्पिध पस्सन्ता, ससङ्घं लोकनायकं;

दीपे मनुस्सा आनेसुं, पण्णाकारे समन्ततो.

१४१.

अत्तनो खज्जभोज्जेहि, तेहि तेहा’भतेहि च;

ससन्तप्पेसि ससङ्घं तं, राजा सो लोकनायकं.

१४२.

इधे’व पच्छाभत्तं तं, निसिन्नस्स जिनस्स सो;

महासागरमुय्यानं, राजा’दा दक्खिणं वरं.

१४३.

अकालपुप्फलङ्कारे, महासागरकानने;

पटिग्गहिते बुद्धेन, अकम्पित्थ महामही.

१४४.

एत्थेव सो निसीदित्वा, धम्मं देसेसि नायको;

तदा वीसं सहस्सानि, सोतापत्तिफलं नरा.

१४५.

दिवा विहारं कत्वान, महासागरकानने;

सायन्हे सुगतो गन्त्वा, पुब्बबोधिट्ठितं महिं.

१४६.

निसिन्नो तत्थ अप्पेत्वा, समाधिं वुट्ठितो ततो;

इति चिन्तेसि सम्बुद्धो, हितत्थं दीपवासिनं.

१४७.

आदाय दक्खिणं साखं, मम निग्रोधबोधितो;

सुधम्मा भिक्खुनी एतु, इदानि सहभिक्खुनी.

१४८.

तस्स तं चित्तमञ्ञाय, सा थेरी तदनन्तरं;

गहेत्वा तत्थ राजानं, उपसङ्कम्म तं तरुं.

१४९.

लेखं दक्खिणसाखाय, दापेत्वान महिद्धिका;

मनोसिलाय छिन्नं तं, ठितं हेमकटायके.

१५०.

इद्धिया बोधिमादाय, सपञ्चसतभिक्खुनी;

इधानेत्वा महाराज, देवतापरिवारिता.

१५१.

ससुवण्णकटाहं तं, सम्बुद्धेन पसारिते;

ठपेसि दक्खिणे हत्थे, तं गहेत्वा तथागतो.

१५२.

पतिट्ठापेतुं रञ्ञो’दा, जयन्तस्स सतं तहिं;

महासागरमुय्याने, पतिट्ठापेसि भूपति.

१५३.

ततो गन्त्वान सम्बुद्धो, नागमाळकउत्तरे;

धनस्स धम्मं देसेसि, निसिन्नो’सोकमाळके.

१५४.

तं धम्मदेसनं सुत्वा, धम्माभिसमयो तहिं;

अहु पाणसहस्सानं, चतुन्नं मनुजाधिप.

१५५.

पुब्बबुद्धनिसितं तं, ठानं गन्त्वा पुनुत्तरं;

निसिन्नो तत्थ अप्पेत्वा, समाधिं वुट्ठितो ततो.

१५६.

धम्मं देसेसि सम्बुद्धो, परिसाय तहिं पन;

दसपाणसहस्सानि, पत्तमग्गफलान’हुं.

१५७.

जलसाटिकधातुं सो, मनस्सेहि नमस्सितुं;

दत्वा सपरिवारं तं; ठपेत्वा इध भिक्खुनी.

१५८.

सह भिक्खुसहस्सेन, सब्बनन्दिञ्च सावकं;

ठपेत्वा नदीतो ओरं, सो सुदस्सनमाळतो.

१५९.

सोमनस्से माळकस्मिं, जनं समनुसासिय;

सङ्घेन नभमुग्गन्त्वा, जम्बुदीपं जिनो अगा.

१६०.

अहु इमस्मिं कप्पस्मिं, चतुत्थं गोतमो जिनो;

सब्बधम्मविदू सत्था, सब्बलोकानुकम्पको.

१६१.

पठमं सो इधागन्त्वा, यक्खनिद्धमनं अका;

दुतियं पुनरागम्म, नागानं दमनं अका.

१६२.

कल्याणियं मणिअक्खि नागेना’भिनिमन्तितो;

ततियं पुनरागम्म, ससङ्घो तत्थ भुञ्जिय.

१६३.

पुब्बबोधिठितठानं, थूपठानमिदम्पि च;

परिभोगधातुठानञ्च, निसज्जायो’पभुञ्जिय.

१६४.

पुब्बबुद्धठितट्ठाना, ओरं गन्त्वा महामुनि;

लंकादीपे लोकदीपो, मनुस्साभावतो तदा.

१६५.

दीपट्ठं देवसङ्घञ्च, नागे समनुसासिय;

ससङ्घो नभमुग्गन्त्वा, जम्बुदीपं जिनो अगा.

१६६.

एवं ठानमिदं राज, चतुबुद्धनिसेवितं;

तस्मिं ठाने महाराज, थूपो हेस्सति’नागते.

१६७.

बुद्धसारीरधातूनं, दोणधातुनिधानवा;

वीसंहत्थसतं उच्चो, हेममाली’ति विस्सुतो.

१६८.

अहमेव कारेस्सामि, इच्छाह पुथविस्सरो;

इध अञ्ञानि किच्चानि, बहूनि तव भूमिप.

१६९.

तानि कारेहि नत्ताते, कारेस्सति इमं पन;

महानागस्स ते भातु, उपराजस्स अत्रजो.

१७०.

सो यट्ठालयतिस्सोति, राजा हेस्सत’नागते;

राजा गोट्ठाभयो नाम, तस्स पुत्तो भविस्सति.

१७१.

तस्स पुत्तो काकवण्ण-तिस्सो नाम भविस्सति;

तस्स रञ्ञो सुतो राज, महाराजा भविस्सति.

१७२.

दुट्ठगामणिसद्देन, पाकटो’भयनामको;

कारेस्सती’ध थूपं सो, महा तेजिद्धिविक्कमो.

१७३.

इच्चाह थेरो थेरस्स, वचने ने’त्थ भूपति;

उस्सापेसि सिलाथम्भं, तं पवत्तिं लिखापिय.

१७४.

रम्मं महामेघवनं, तिस्सारामं महामही;

महामहिन्दथेरो सो, पटिग्गय्ह महिद्धिको.

१७५.

अकम्पो कम्पयित्वान, महिं ठानेसु अट्ठसु;

पिण्डाय पविसित्वान, नगरं सागरूपमं.

१७६.

रञ्ञो घरे भत्तकिच्चं, कत्वा निक्खम्म मन्दिरं;

निसज्ज नन्दनवने, अग्गिक्खन्धोपमं तहिं.

१७७.

सुत्तं जनस्स देसेत्वा, सहस्सं मानुसे तहिं;

पापयित्वा मग्गफलं, महामेघवने वसि.

१७८.

ततिये दिवसे थेरो, राजगेहम्हि भुञ्जिय;

निसज्ज नन्दनवने, देसिया’सिविसोपमं.

१७९.

पापयित्वा’भिसमयं, सहस्सपुरिसे ततो;

तिस्सारामं अगा थेरो, राजा च सुतदेसनो.

१८०.

थेरं उपनिसीदित्वा, सो पुच्छि जिनसासनं;

पतिट्ठितन्नु भन्ते’ति, न ताव मनुजा’धिप.

१८१.

उपोसथादिकम्मत्थं, जिना’णाय जनाधिप;

सीमाय इध बद्धाय, पतिट्ठिस्सति सासनं.

१८२.

इच्च’ब्रवि महाथेरो, तं राजा इदमब्रवि;

सम्बुद्धा’णाय अन्तोहं, वस्सिस्सामि जुतिन्धर.

१८३.

तस्मा कत्वा पुरं अन्तो-सीमं बन्धथ सज्जुकं;

इच्चा’ब्रवि महाराजा, थेरो तं इधमब्रवि.

१८४.

एवं सति तुवंयेव, पजान पुथविस्सर;

सीमाय गमनट्ठानं, बन्धिस्साम मयं हितं.

१८५.

‘‘साधू’’ति वत्वा भूमिन्दो, देविन्दो विय नन्दना;

महामेघवनारम्मा, पाविसि मन्दिरं सकं.

१८६.

चतुत्थे दिवसे थेरो, रञ्ञो गेहम्हि भुञ्जिय;

निसज्ज नन्दनवने, देसेस’नमनग्गियं.

१८७.

पायेत्वा’मतपानं सो, सहस्सपुरिसे तहिं;

महामेघवनारामं, महाथेरो उपागमि.

१८८.

पातो भेरिं चरापेत्वा, मण्डयित्वा पुरं वरं;

विहारगामिमग्गञ्च, विहारञ्च समन्ततो.

१८९.

रथेसभो रथट्ठो सो, सब्बालङ्कारभूसितो;

सहामच्चो सहोरोधो, सयोग्गबलवाहनो.

१९०.

महता परिवारेन, सकाराममुपागमि;

तत्थ थेरे उपगन्त्वा, वन्दित्वा वन्दनारहे.

१९१.

सह थेरेहि गन्त्वान, नदियो’परितित्थकं;

ततो कसन्तो अगमि, हेमनङ्गलमादिय.

१९२.

महापदुमो कुञ्जरो च, उभो नागा सुमङ्गला;

सुवण्णनङ्गले युत्ता, पठमे कुन्तमाळके.

१९३.

चतुरङ्गमहा सेनो, सह थेरेहि खत्तियो;

गहेत्वा नङ्गलं सीतं, दस्सयित्वा अरिन्दमो.

१९४.

समलङ्कतं पुण्णघटं, नानारागं धजं सुभं;

पातिं चन्दनचुण्णञ्च, सोण्णरजत दण्डकं.

१९५.

आदासं पुप्फभरितं, समुग्गं कुसुमग्घियं;

तोरणकदलीछत्तादिं, गहितित्थि परिवारितो.

१९६.

नानातुरिय सङ्घुट्ठो, बलोघ परिवारितो;

थुतिमङ्गलगीतेहि, पूरयन्तो चतुद्दिसं.

१९७.

साधुकार निनादेति, चेलुक्खेपसतेहि च;

महता छणपुजाय, कसन्तो भूमिपो अगा.

१९८.

विहारञ्च पुरञ्चेव, कुरुमानो पदक्खिणं;

सीमाय गमनठानं, नदिं पत्वा समापयि.

१९९.

केनकेन निमित्तेन, सीमा एत्थ गताति चे;

एवं सीमागतठानं, इच्छमाना निबोधथ.

२००.

नज्जापासाणतित्थम्हि, पासाणे कुड्डवाटकं;

ततो कुम्बलवाटं तं, महानिपं ततो अगा.

२०१.

ततो कुकुधपाळिङ्गो, महाअङ्गणगो ततो;

ततो खुज्जमधुलञ्च, मरुत्तपोक्खरणिंततो.

२०२.

विजयाराम उय्याने, उत्तरद्वारकोट्ठ गो;

गजकुम्भक पासाणं, थुसवट्ठिक मज्झगो.

२०३.

अभये बलाकपासाणं, महासुसान मज्झगो;

दीघपासाणकं गन्त्वा, कम्मारदेव गामतो.

२०४.

निग्रोध मङ्गणं गन्त्वा, हियगल्लसमीपके;

दियावसब्राह्मणस्स, देवोकं पुब्बदक्खिणं.

२०५.

ततो तेलुमपालिङ्गो,

ततो तालचतुक्कगो;

अस्समण्डलवामेन,

द्वे कदम्बा अजायिसुं.

२०६.

ततो मरुम्बतित्तङ्गो, ततो उद्धं निदिं अगा;

पठम चेतिय पाचिने, द्वे कदम्बा अजायिसुं.

२०७.

सेनिन्दगुत्तरज्जम्हि, दमिळा दकसुद्धिका;

नदिं दूरन्ति बन्धित्वा, नगरासन्नमकंसु तं.

२०८.

जीव मानकदम्बञ्च, अन्तोसीमगतं अहु;

मतक दम्बतीरेन, सीमाउद्दकदम्बगा.

२०९.

सीहसिना नतित्थेन, उग्गन्त्वा तीरतो वजं;

पासाणतित्थं गन्त्वान, निमित्तं घट्टयि इसि.

२१०.

निमित्तेतु पने’तस्मिं, घट्टिते देवमानुसा;

साधुकारं पवत्तेसुं, सासनं सुप्पतिट्ठितं.

२११.

रञ्ञो दिन्नाय सीताय, निमित्ते परिकित्तयि;

द्वत्तिंसमाळकत्थञ्च, थूपारामत्थमेव च.

२१२.

निमित्ते कित्तयित्वान, महाथेरो महामति;

सीमन्तरनिमित्ते च, कित्तयित्वा यथाविधिं.

२१३.

अबन्धी सब्बा सीमायो, तस्मिंयेव दिनेवसी;

महामही अकम्पित्थ, सीमाबन्धे समापिते.

२१४.

पञ्चमे दिवसे थेरो, रञ्ञो गेहम्हि भुञ्जिय;

निसज्ज नन्दनवने, सुत्तन्तं खज्जनीयकं.

२१५.

महाजनस्स देसेत्वा, सहस्सं मानुसे तहिं;

पायेत्वा अमतं पानं, महामेघवने वसी.

२१६.

छट्ठेपि दिवसे थेरो, रञ्ञोगेहम्हि भुञ्जिय;

निसज्ज नन्दनवने, सुत्त गोमय पिण्डिकं.

२१७.

देसयित्वा देसनञ्ञू, महस्संयेव मानुसे;

पापयित्वा’भिसमयं, महा मेघवने वसी.

२१८.

सत्तमेपि दिने थेरो, राजगेहम्हि भुञ्जिय;

निसज्ज नन्दनवने, धम्मचक्कप्पवत्तनं.

२१९.

सुत्तन्तं देसयित्वान, सहस्संयेव मानुसे;

पापयित्वा’भिसमयं, महा मेघवने वसि.

२२०.

एवञ्हि अट्ठ नवम-सहस्सानि जुतिन्धरो;

कारयित्वा’भिसमयं, दिवसेहेव सत्तति.

२२१.

तं महानन्दनवनं, वुच्चते तेन तादिना;

सासनजोतितट्ठान-मीति जोतिवनं इति.

२२२.

तिस्सरामम्हि कारेसि,

राजा थेरस्स आदितो;

पासादं सीघमुक्काय,

सुक्खा पेत्वान मत्तिका.

२२३.

पासादो काळकाभासो,

आसि सो तेन तं तहिं;

काळपासाद परिवेण-मीति सङ्खमुपागतं.

२२४.

ततो महाबोधिघरं, लोहपासाद मेव च;

सलाकग्गञ्च कारेसि, भत्तसालञ्च साधुकं.

२२५.

बहूनि परिवेणानि, साधु पोक्खरणीपि च;

रत्तिठान दिवाठान-पभुतीनि च कारयि.

२२६.

तस्स नहानपापस्स, न्हानपोक्खरणीतटे;

सुनहातपरिवेणन्ति, परिवेणं पवुच्चति.

२२७.

तस्स चङ्कमितठाने, दीप दीपस्स साधुनो;

वुच्चते परिवेणं तं, दीघचङ्कमनं इति.

२२८.

अग्गफलसमापत्तिं, समापज्ज यहिं तुसो;

फलग्ग परिवेणन्ति, एतं तेन पवुच्चति.

२२९.

अपस्सिय अपस्सेनं, थेरो तत्थ निसीदिसो;

थेरा पस्सय परिवेणं, एतं तेन पवुच्चति.

२३०.

बहू मरुगणा यत्थ, उपासिंसु उपच्चतं;

तेनेव तं मरुगण-परिवेणन्ति वुच्चति.

२३१.

सेनापतितस्स रञ्ञो, थेरस्स दीघसन्दको;

कारेसि चूळपासादं, महाथम्भेहि अट्ठहि.

२३२.

दीघसन्द सेनापति-परिवेणन्ति तं तहिं;

वुच्चते परिवेणं तं, पमुखं पमुखाकरं.

२३३.

देवानंपियवचनो’पगुळनामो,

लंकायं पठममिमं महाविहारं;

राजा सो सुमतिमहामहिन्दथेरं,

आगम्मा मलमतिमेत्थकारयित्थाति.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

महाविहारपटिग्गहको नाम

पन्नरसमो परिच्छेदो.

सोळसम परिच्छेद

चेतियपब्बतविहार पटिग्गहको

.

पुरे चरित्वा पिण्डाय, करित्वा जनसङ्गहं;

राजगेहम्हि भुञ्जन्तो, कारेन्तो राजसङ्गहं.

.

छब्बसदिवसे थेरो, महामेघवने वसी;

आसळ्हसुक्कपक्खस्स, तेरसे दिवसे पन.

.

राजगेहम्हि भुञ्जित्वा, महारञ्ञो महामति;

महा’प्पमादसुत्तन्तं, देसयित्वा ततो च सो.

.

विहारकरणं इच्छं, तत्थ चेतियपब्बते;

निक्खम्म पुरिमद्वारा, अगा चेतियपब्बतं.

.

थेरं तत्थ गतं सुत्वा, रथं आरुय्ह भूपति;

देवियो द्वे च आदाय, थेरस्सानुपदं अका.

.

थेरा नागचतुक्कम्हि, नहात्वा रहदे तहिं;

पब्बतारोहणत्थाय, अट्ठंसु पटिपाटिया.

.

राजा रथा तदो’रुय्ह, सब्बे थेरे’भिवादयि;

उण्हे किलन्ते किंराज, आगतोसी’ति अहुते.

.

तुम्हाकं गमनासङ्की, आगतोम्ही’ति भासिते;

इधेव वस्सं वसितुं, आगतम्हा’ति भासिय.

.

तस्सूपनायिकं थेरो, खन्धकं खन्धकोविदो;

कथेसि रञ्ञो तं सुत्वा, भागिनेय्यो च राजिनो.

१०.

महारिट्ठो महामच्चो, पञ्चपञ्ञासभातुहि;

सद्धिं जेट्ठकनिट्ठेहि, राजानमभितो ठितो.

११.

याचित्वा तदहु चेव, पब्बजुं थेरसन्तिके;

पत्तारहत्तं सब्बेपि, ते खुरग्गे महामती.

१२.

कन्तकचेतियठाने, परितो तदहेव सो;

कम्मानि आरभापेत्वा, लेणानि अट्ठसट्ठियो.

१३.

अगमासि पुरं राजा, थेरा तत्थेव ते वसुं;

काले पिण्डाय नगरं, पविसन्ता’नुकम्पका.

१४.

निट्ठिते लेणकम्मम्हि, आसळ्हिपुण्णमासियं;

गन्त्वा अदासि थेरानं, राजा विहारदक्खिणं.

१५.

द्वत्तिंसमाळकानञ्च, विहारस्स च तस्स खो;

सीमं सीमातिगो थेरो, बन्धित्वा तदहेव सो.

१६.

तेसं पब्बज्जापेक्खानं, अकासि उपसम्पदं;

सब्बेसं सब्बपठमं, बद्धे तुम्बरुमाळके.

१७.

एते द्वासट्ठि अरहन्तो, सब्बे चेतियपब्बते;

तत्थ वस्सं उपगन्त्वा, अकंसु राजसङ्गहं.

१८.

देवमनुस्सगणगणितं तं,

तञ्च गणं गुणवित्थतकित्तिं;

यानमुपच्च च मानयमाना,

पुञ्ञचयं विपुलं अकरिंसूति.

सुजनपसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

चेतियपब्बतविहारपटिग्गहको नाम

सोळसमो परिच्छेदो.

सत्तरसम परिच्छेद

धातुआगमनो

.

वुत्थवस्सो पवारेत्वा, कत्तिकपुण्णमासियं;

अवोचे’दं महाराजं, महाथेरो महामति.

.

चिरदिट्ठो हि सम्बुद्धो, सत्था नो मनुजाधिप;

अनाथवासं अवसिम्ह, नत्थि नो पूजियं इध.

.

‘‘भासित्थ ननु भन्तेमे, सम्बुद्धो निब्बुतो’’ इति;

आह धातूसु दिट्ठेसु, दिट्ठो होति जिनो’’ इति.

.

विदितो वो अधिप्पायो, थूपस्स कारणे मया;

कारेस्सामि अहं थूपं, तुम्हे जानाथ धातुयो.

.

मन्तेहि सुमनेनाति, थेरो राजानमब्रवि;

राजा’ह सामणेरं तं, कुतो लच्छाम धातुयो.

.

विभूसयित्वा नगरं, मग्गञ्च मनुजाधिप;

उपोसथी सपरिसो, हत्थिं आरुय्ह मङ्गलं.

.

सेतच्छत्तं धारयन्तो, तालावचरसंहितो;

महानागवनुय्यानं, सायन्हसमये वज.

.

धातुभेदञ्ञुनो राज, धातुयो तत्थ लच्छसि;

इच्छाह सामणेरो सो, सुमनो तं सुमानसं.

.

थेरो’थ राजकुलतो, गन्त्वा चेतियपब्बतं;

आमन्तिय सामणेरं, सुमनं सुमनो गतिं.

१०.

एहि त्वं भद्र सुमन, गन्त्वा पुप्फपुरं वरं;

अय्यकं ते महाराजं, एवं नो वचनं वद.

११.

सहायो ते महाराज, महाराजा मरुप्पियो;

पसन्नो बुद्धसमये, थूपं कारेतुमिच्छति.

१२.

मुनिनो धातुयो देहि, पत्तं भुत्तञ्च सत्थुना;

सरीरधातुयो सन्ति, बहवो हि तवन्तिके.

१३.

पत्तपूरा गहेत्वा ता, गन्त्वा देवपुरं वरं;

सक्कं देवानमिन्दं तं, एवं नो वचनं वद.

१४.

तिलोकदक्खिणेय्यस्स, दाठाधातु च दक्खिणा;

तवन्तिकम्हि देविन्द, दक्खिणक्खकधातु च.

१५.

दाठं त्वमेव पूजेहि, अक्खकं देहि सत्थुनो;

लंकादीपस्स किच्चेसु, मापमज्ज सुराधिप.

१६.

‘‘एवं भन्ते’’ति वत्वा सो, सामणेरो महिद्धिको;

तङ्खणंयेव अगमा, धम्मासोकस्स सन्तिकं.

१७.

सालमूलम्हि ठपितं, महाबोधिं तहिं सुतं;

कत्तिकच्छणपूजाहि, पूजियं तञ्च अद्दस.

१८.

थेरस्स वचनं वत्वा, राजतो लद्धधातुयो;

पत्तपूरं गहेत्वान, हिमवन्तमुपागमि.

१९.

हिमवन्ते ठपेत्वान, सधातुं पत्तमुत्तमं;

देविन्दसन्तिकं गन्त्वा, थेरस्स वचनं भणि.

२०.

चूळामणि चेतियम्हा, गहेत्वा दक्खिणक्खकं;

सामणेरस्स पादासि, सक्को देवानमिस्सरो.

२१.

तं धातुं धातुपत्तञ्च, आदाय सुमनो ततो;

आगम्म चेतियगिरिं, थेरस्स’दासि तं यति.

२२.

महानागवनुय्यानं, वुत्तेना विधिना’गमा;

सायन्हासमये राजा, राजसेना पुरक्खतो.

२३.

ठपेसि धातुयो सब्बा, थेरो तत्थेव पब्बते;

मिस्सकं पब्बतं तस्मा, आहु चेतिय पब्बतं.

२४.

ठपेत्वा धातुपत्तं तं, थेरो चेतियपब्बते;

गहेत्वा अक्खकं धातुं, सङ्केतं सगणो’गमा.

२५.

सचायं मुनिनो धातु, छत्तं नमतु मे सयं;

जण्णुकेहि करीधातु, धातुचङ्कोटको अयं.

२६.

सिरस्मिं मे पतिट्ठातु, आगम्म सह धातुको;

इति राजा विचिन्तेसि, चिन्तितं तं तथा अहु.

२७.

अमतेना’भिसित्तोव, अहु हट्ठो’ति भूपति;

सीसतो तं गहेत्वान, हत्थिक्खन्धे ठपेसितं.

२८.

हट्ठो हत्ती कुञ्चनादं, अका कम्पित्थ मेदिनी;

ततो नागो निवत्तित्वा, सथेर बलवाहनो.

२९.

पुरत्थिमेन द्वारेन, पविसित्वा पुरं सुभं;

दक्खिणेन च द्वारेन, निक्खमित्वा ततो पुन.

३०.

थूपारामे चेतियस्स, ठानतो पच्छतो कतं;

पमोजवत्थुं गन्त्वान, बोधिठाने निवत्तिय.

३१.

पुरत्थावदनो अठा, थूपठानं तदा हितं;

कदम्बपुप्फआदारि-वल्लीहि चितकं अहु.

३२.

मनुस्सदेवो देवेहि, तं ठानं रक्खितं सुचिं;

सोधापेत्वा भूसयित्वा, तङ्खणंयेव साधुकं.

३३.

धातुं ओरोपनत्थाय, आरभी हत्थिक्खन्धतो;

नागो न इच्छितं राजा, थेरं पुच्छित्थ तं मनं.

३४.

अत्तनो खन्धसमके, ठाने ठपनमिच्छति;

धातुओरोपनं तेन, न इट्ठमी’ति सो ब्रवि.

३५.

आणापेत्वा खणंयेव,

सुक्खातो’भयवापितो;

सुक्खकद्दम खण्डेहि,

चिता पेत्वान तं समं.

३६.

अलङ्करित्वान बहुधा, राजा तं ठानमुत्तमं;

ओरोपेत्वा हत्थिक्खन्धा, धातुं तत्थ ठपेसितं.

३७.

धातारक्खं संविधाय, ठपेत्वा तत्थ हत्थिनं;

धातुथूपस्स करणे, राजा तुरितमानसो.

३८.

बहू मनुस्से योजेत्वा, इत्थिकाकरणे लहुं;

धातुकिच्चं विचिन्तेन्तो, सामच्चो पाविसी पुरं.

३९.

महामहिन्दत्थेरो तु, महा मेघवनं सुभं;

सगणो अभिगन्त्वान, तत्थ वासमकप्पयि.

४०.

रत्तिं नागो’नुपरियाति, तं ठानं सो सधातु कं;

बोधिठानम्हि सालाय, दिवाठाति सधातुको.

४१.

वत्थुस्स तस्सो’परितो, थूपं थेरमतानु गो;

जङ्घामत्तं चितापेत्वा, कतिपाहेन भूपति.

४२.

तत्थ धातुपतिट्ठानं, घोसापेत्वा उपागमि;

ततो ततो समन्तो च, समागमि महाजनो.

४३.

तस्मिं समागमे धातु, हत्थिक्खन्धा नगाग्गता;

सत्ततालप्पमाणम्हि, दिस्सन्ति नभसिट्ठिता.

४४.

विम्हापयन्ति जनतं, यमकं पाटिहारियं;

कण्णम्बमूले बुद्धो’व, अकरि लोमहंसनं.

४५.

ततो निक्खन्तजालाहि, जलधाराहि चा’सकिं;

अयं ओभासिता’सित्ता, सब्बालंकामही महु.

४६.

परिनिब्बानमञ्चम्हि, निपन्नेन जिनेन हि;

कतं महाअधिट्ठान-पञ्चकं पञ्चचक्खुना.

४७.

गय्हमाना महाबोधि साखासोकेन दक्खिणा;

छिज्जित्वान सयंयेव, पतिट्ठातु कटाहके.

४८.

पतिट्ठहित्वा सा साखा, छब्बण्णरस्मियो सुभा;

रञ्जयन्ती दिसा सब्बा, फलपत्तेहि मुच्चतु.

४९.

ससुवण्णकटाहा सा, उग्गन्त्वान मनोरमा;

अदिस्समाना सत्ताहं, हिमगब्भम्हि तिट्ठतु.

५०.

थूपारामे पतिट्ठन्तं, मम दक्खिणअक्खकं;

करोतु नभमुग्गन्त्वा, यमयं पाटिहारियं.

५१.

लङ्का लङ्कारभूतम्हि, हेममालिकचेतिये;

पतिट्ठहन्तियो धातु, दोणमत्ता पमाणतो.

५२.

बुद्धवेसधरा हुत्वा, उग्गन्त्वा नभसिट्ठिता;

पतिट्ठं तु करित्वान, यमकं पाटिहारियं.

५३.

अधिट्ठानानि पञ्चे’व, अधिट्ठासि तथागतो;

अकासि तस्मा सा धातु, तदा तं पाटिहारियं.

५४.

आकासा ओतरित्वा सा, अट्ठाभूपस्स मुद्धनि;

अतीवहट्ठो तं राजा, पतिट्ठापेसि चेतिये.

५५.

पतिट्ठिताय तस्सा च, धातुया चेतिये तदा;

अहु महाभूमिचालो, अब्भुतो लोमहंसनो.

५६.

एवं अचिन्तिया बुद्धा, बुद्धधम्मा अचिन्तिया;

अचिन्तिये पसन्नानं, विपाको होति अचिन्तियो.

५७.

तं पाटिहारियं दिस्वा, पसीदिंसु जने जना;

मत्ताभयो राजपुत्तो, कनिट्ठो राजिनो पन.

५८.

मुनिस्सरे पसीदित्वा, याचित्वान नरिस्सरं;

पुरिसानं सहस्सेन, सह पब्बजिसासने.

५९.

चेतारिगामतो चापि, द्वारमण्डलतोपि च;

विहीरबीजतो चापि, तथा गल्लकपिट्ठितो.

६०.

तथो’पतिस्सगामा च, पञ्च पञ्च सतानि च;

पब्बजुं दारका हट्ठा, जातसद्धा तथागते.

६१.

एवं पुरा बाहिरा च, सब्बे पब्बजिता तदा;

तिंस भिक्खुसहस्सानि, अहेसुं जिनसासने.

६२.

थूपारामे थूपवरं, निट्ठापेत्वा महीपति;

रतनादीहि’नेकेहि, सदा पूजमकारयि.

६३.

राजोरोधा खत्तिया च, अमच्चा नागरा तथा;

सब्बे जनपदा चेव, पुजा’कंसु विसुं विसुं.

६४.

थूपपुब्बङ्गमं राजा, विहारं तत्थ कारयि;

थूपारामोति तेने’स, विहारो विस्सुतो अहु.

६५.

सकधातुसरीरकेन चे’वं,

परिनिब्बानगतोपि लोकनाथो;

जनकायहितं सुखञ्च सम्मा,

बहुधा’कासि ठिते जिने कथावकाति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

धातुअगमनो नाम

सत्तरसमो परिच्छेदो.

अट्ठारसम परिच्छेद

महाबोधिग्गहणो

.

महाबोधिञ्च थेरिञ्च, आणापेतुं महीपति;

थेरेन वुत्तवचनं, सरमानो सके घरे.

.

अन्तोवस्से’क दिवसं, निसिन्नो थेरसन्तिके;

सहा’मच्चेहि मन्तेत्वा, भागिनेय्यं सयं सकं.

.

अरिट्ठनामका’मच्चं, तस्मिं कम्मे नियोजितुं;

मन्त्वा आमन्तयित्वान, इदं वचनमब्रवि.

.

ता सक्खिस्ससि…, धम्मासोकस्स सन्तिका;

महाबोधिं सङ्घमित्तं, थेरिं आनयितुं इध.

.

सक्खिस्सामि अहं देव, आनेतुं तं दुवे ततो;

इधा’गतो पब्बजितुं, सचे लच्छामि मानद.

.

एवं होतूति वत्वान, राजा तं तत्थ पेसयि;

सो थेरस्स च रञ्ञो च, सासनं गय्ह वन्दिय.

.

अस्सयुजसुक्कपक्खे, निक्खन्तो दुतिये’हनि;

सानुयुत्तो जम्बुकोले, नावमारुय्ह पट्टने.

.

महोदमिं करित्वान, थेराधिट्ठानयोगतो;

निक्खन्तदिवसेयेव, रम्मं पुप्फपुरं अगा.

.

तदा तु अनुलादेवी, पञ्चकञ्ञासतेहि च;

अन्तेपुरिकइत्थीनं, सद्धिं पञ्चसतेहि च.

१०.

दससीलं समादाय, कासाय वसना सुचि;

पब्बज्जापेक्खि निसेखा, पेक्खन्ति थेरिया’गमं.

११.

नगरस्से’कदेसम्हि, रम्मे भिक्खुनुपस्सये;

कारापिते नरिन्देन, वासं कप्पेसि सुब्बता.

१२.

उपासिकाहि ताहे’स, वुत्तो भिक्खुनुपस्सयो;

उपासिका विहारोति, तेन लंकाय विस्सुतो.

१३.

भागिनेय्यो महा’रिट्ठो, धम्मासोकस्स राजिनो;

अप्पेत्वा राजसन्देसं, थेरसन्देस’मब्रवि.

१४.

भातुजया सहायस्स, रञ्ञो ते राजकुञ्जर;

आकङ्खमाना पब्बज्जं, निच्चं वसति सञ्ञता.

१५.

सङ्घमित्तं भिक्खुनिं तं, पब्बाजेतुं विसज्जय;

ताय सद्धिं महाबोधि-दक्खिणसाखमेव च.

१६.

थेरिया च तमेवत्थं, अब्रवि थेरभासितं;

गन्त्वा पितुसमीपं सा, थेरी थेरमतं ब्रवी.

१७.

आह राजा तुवं अम्म, अपस्सन्तो कथं अहं;

सोकं विनोदयिस्सामि, पुत्तनत्तवियोगजं.

१८.

आह सा मे महाराज, भातुनो वचनं गरु;

पब्बाजनीया च बहू, गन्तब्बं तत्थ तेन मे.

१९.

‘‘सत्थघातमनारहा, महाबोधिमहीरुहा;

कथन्नु साखं गणिस्सं’’, इति राजा विचिन्तयी.

२०.

अमच्चस्स महादेव-नामकस्स मतेन सो;

भिक्खुसङ्घं निमन्तेत्वा, भोजेत्वा पुच्छि भूपतिं.

२१.

भन्ते लंकं महाबोधि, पेसेतब्बा नु खो इति;

थेरो मोग्गलिपुत्तो सो, पेसेतब्बाति भासिय.

२२.

कतं महाअधिट्ठान-पञ्चकं पञ्चचक्खुना;

आभासि रञ्ञो तं सुत्वा, तुस्सित्वा धरणीपति.

२३.

सत्तयोजनिकं मग्गं, सो महाबोधिगामिनं;

सोधापेत्वान सक्कच्चं, भूसापेति अनेकधा.

२४.

सुवण्णं नीहरापेसि, कटाहकरणाय च;

विस्सकम्मो च आगन्त्वा, सतुलाधाररूपवा.

२५.

‘‘कटाहं किं पमाणं नु, करोमी’ति अपुच्छितं;

‘‘ञत्वा पमाणं त्वंयेव, करोहि’’ इति भासिय.

२६.

सुवण्णा गहेत्वान, हत्थेन परिमज्जिय;

कटाहं तङ्खणंयेव, निम्मिनित्वान पक्कमि.

२७.

नवहत्थपरिक्खेपं, पञ्चहत्थं गभीरतो;

तिहत्थविक्खम्भयुतं, अट्ठङ्गुलघनं सुभं.

२८.

युवस्स हत्थिनो सोण्ड-पमाणमुखवट्टिकं;

गाहा पेत्वान तं राजा, बालसुरसमप्पकं.

२९.

सत्तयोजनदीघाय, वित्थतायति योजनं;

सेनाय चतुरङ्गिन्या, महाभिक्खुगणेन च.

३०.

उपगम्म महाबोधिं, नानालङ्कारभूसितं;

नानारतनचित्तं तं, विविधद्धजमालिनिं.

३१.

नानाकुसुमसंकिण्णं, नानातुरियघोसितं;

सेनाय परिवारेत्वा, परिक्खिपिय साणिया.

३२.

महाथेरसहस्सेन, पमुखेन महागणे;

रञ्ञं पत्ताभिसेकानं, सहस्सेना’धिकेन च.

३३.

अत्तानं परिवारेत्वा, महाबोधिञ्च साधुकं;

ओलोकेसि महाबोधिं, पग्गहेत्वान अञ्जलिं.

३४.

तस्सा दक्खिणसाखाय, चतुहत्थपमाणकं;

ठानं खन्धञ्च वज्जेत्वा, साखा अन्तरधायिसुं.

३५.

तं पाटिहारियं दिस्वा, पतीतो पुथवीपति;

‘‘पूजेम’हं महाबोधिं, रज्जेना’हि उदीरिय.

३६.

अभिसिञ्चि महाबोधीं, महारज्जे महीपति;

पुप्फादीहि महाबोधिं, पूजेत्वान पदक्खिणं.

३७.

कत्वा अट्ठसु ठानेसु, वन्दित्वान कतञ्जली;

सुवण्णखचिते पीठे, नानारतनमण्डिते.

३८.

स्वारोहे याव साउच्चे, तं सुवण्णकटाहकं;

ठपापेत्वान आरुय्ह, गहेतुं साखमुत्तमं.

३९.

आदियित्वान सोवण्ण तुलिकाय मनोसिलं;

लेखं दत्वान साखाय, सच्चक्रियमका इति.

४०.

‘‘लंकादीपं यदि इतो, गन्तब्बं उरुबोधिया;

निब्बेमतिको बुद्धस्स, सासनम्हि सचे अहं.

४१.

सयंयेव महाबोधि-साखायं दक्खिणा सुभा;

छिज्जित्वान पतिट्ठातु, इध हेमकटाहके.

४२.

लेखठाने महाबोधि, छिज्जित्वा सयमेव सा;

गन्धकद्दमपूरस्स, कटाहस्सो’परिट्ठिता.

४३.

मूललेखाय उपरि, तियङ्गुलतियङ्गुले;

ददं मनोसिला लेखा, परिक्खिपि नरिस्सरो.

४४.

आदिया थूलमूलानि, खुद्दकानि’तराहि तु;

निक्खमित्वा दस दस, जालीभूता निओतरुं.

४५.

तं पाटिहारियं दिस्वा, राजा’तीव पमोदितो;

तत्थेवा’कासि उक्कुट्ठिं, समन्ता परिसापि च.

४६.

भिक्खुसङ्घो साधुकारं, तुट्ठचित्तो पमोदयि;

चेलुक्खेपसहस्सानि, पवत्तिंसु समन्ततो.

४७.

एवं सतेन मूलानं, तत्थ सा गन्धकद्दमे;

पतिट्ठासि महाबोधि, पसादेन्ती महाजनं.

४८.

तस्सा खन्धो दसहत्थो, पञ्चसाखा मनोरमा;

चतुहत्था चतुहत्था, दसड्ढफलमण्डिता.

४९.

सहस्सन्तु पसाखानं, साखानं तासमासि च;

एवं आसि महाबोधि, मनोहरसिरिधरा.

५०.

कटाहम्हि महाबोधि-पतिट्ठितक्खणे मही;

अकम्पि पाटिहीरानि, अहेसुं विविधानि च.

५१.

सयं नादेहि तूरियानं, देवेसु मानुसेसु च;

साधुकारनिनादेति, देवब्रह्मगणस्स च.

५२.

मेघानं मिगपक्खिनं, यक्खादीनं रवेहि च;

रवेहिचमहीकम्पे, एककोलाहलं अहु.

५३.

बोधिया फलपत्तेहि, छब्बण्णरस्मियो सुभा;

निक्खमित्वा चक्कवाळं, सकला सोभयिंसु च.

५४.

सकटाहा महाबोधि, उग्गन्त्वान ततो नभं;

अट्ठासि हिमगब्भम्हि, सत्ताहानि अदस्सना.

५५.

राजा ओरुय्ह पीठम्हा, तं सत्ताहं तहिं वसं;

निच्चं महाबोधिपूजं, अकासि च अनेकधा.

५६.

अतीते तम्हि सत्ताहे, सब्बे हिमवलावका;

पविसिंसु महाबोधिं, सब्बाका रंसियोपि च.

५७.

सुद्धेनकदिसिस्सित्थ, साकटाहे पत्तिट्ठिता;

महाजनस्स सब्बस्स, महाबोधि मनोरमा.

५८.

पवत्तम्हि महाबोधि, विविधे पाटिहारिये;

विम्हापयन्ति जनतं, पथवीतलमोरुहि.

५९.

पाटिहिरेहि’नेकेहि, तेहि सो पीणितो पुन;

महाराजा महाबोधिं, महारज्जेन पूजयि.

६०.

महाबोधिं महारज्जे-नाभिसिञ्चिय पूजयं;

नानापूजाहि सत्ताहं, पुन तत्थेव सो वसि.

६१.

अस्सयुजसुक्कपक्खे, पन्नरसउपोसथे;

अग्गहेसि महाबोधिं, द्विसत्ताहमच्चये ततो.

६२.

अस्सयुजकाळपक्खे, चतुद्दसउपोसथे;

रथे सुभे ठपेत्वान, महाबोधिं रथेसभो.

६३.

पूजेन्तो तं दिनंयेव, उपनेत्वा सकं पुरं;

अलङ्करित्वा बहुधा, कारेत्वा मण्डपं सुभं.

६४.

कत्तिकसुक्कपक्खस्स, दिने पाटिपदे तहिं;

महाबोधिं महासाल-मूले पाचिनते सुभे.

६५.

ठपापेत्वान कारेसि, पूजा’नेका दिने दिने;

गाहतो सत्तरसमे, विवसे तु नवङ्किरा.

६६.

सकिं येवअजायिंसु, तस्सा’नेकनराधिपो;

तुट्ठचित्तो महाबोधिं, पुन रज्जेन पूजयि.

६७.

महारज्जे’भि सिञ्चित्वा, महाबोधिं महिस्सरो;

कारेसि च महाबोधि-पूजा नानप्पकारकं.

६८.

इति कुसुमपुरे सरेसरंसा,

बहुविधचारुधजाकुलाविसाला;

सुरुचिरपवरोरु बोधिपूजा,

मरुनरचित्तविकासिनी अहोसीति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

महाबोधिग्गहणो नाम

अट्ठारसमो परिच्छेदो.

एकूनवीसतिम परिच्छेद

बोधि आगमनो

.

महाबोधिरक्खणत्थं, अट्ठारस रथे सभो;

देवकुलानि दत्वान, अट्ठामच्चा कुलानि च.

.

अट्ठ ब्राह्मणकुलानि, अट्ठ वस्सकुलानि च;

गोपकानं तरच्छानं, कुलिङ्गानं कुलानि च.

.

तथेव पेसकारानं, कुम्भकारानमेव च;

सब्बे सञ्चापि सेनीनं, नागयक्खानमेव च.

.

हेमसज्जुघटेचेव, दत्वा अट्ठट्ठ मानदो;

आरोपेत्वा महाबोधिं, नावं गङ्गाय भूसितं.

.

सङ्घमित्त महाथेरी, सहे कदस भिक्खुनिं;

तथेवा’रोपयित्वान, अरिट्ठपमुखेपि च.

.

नगरा निक्खमित्वान, विञ्जाटविमतिच्चसो;

तामलित्थिं अनुप्पत्तो, सत्ताहेने’व भूपति.

.

अच्चुळा राहि पूजायि, देवानागानरापि च;

महाबोधिं पूजयन्ता, सत्ताहेन’वुपागमुं.

.

महासमुद्दतीरम्हि, महाबोधिं महीपति;

ठपापेत्वान पूजेसि, महारज्जेन सो पुन.

.

महाबोधिं महारज्जे, अभिसिञ्चीयकामदो;

अग्गसिर सुक्कपक्खे, दिने पाटिपदे ततो.

१०.

उच्चारेतुं महाबोधिं, तेहियेव’ट्ठ अट्ठहि;

सालमूलम्हि दिन्नेहि, धातुग्गतकुलेहि सो.

११.

उक्खिपित्वा महाबोधिं, गलमत्तं जलं तहिं;

ओगाहेत्वा सनावाय, पतिट्ठापयि साधुकं.

१२.

नावं आरोपयित्वा तं, महाथेरिं सथेरिकं;

महारिट्ठं महामच्चं, इदं वचनमब्रवि.

१३.

‘‘अहं रज्जेन तिक्खत्तुं, महाबोधिमपूजयिं;

एव मेवा’भि पूजेतु, राजा रज्जेन मे सखा’’.

१४.

इदं वत्वा महाराजा, तीरे पञ्जलिको ठितो;

गच्छमानं महाबोधिं, पस्सं अस्सूनिवत्तयि.

१५.

महाबोधि वियोगेन,

धम्मा सोको ससोकवा;

कन्नित्वा परिदेवित्वा,

अगमासि सकं पुरं.

१६.

महाबोधि समारुळ्हा, नावापक्खन्धी तोयधिं;

समन्ता योजने विची, सन्निसीदि महण्णवे.

१७.

पुप्फिंसु पञ्चवण्णानि, पदुमानि समन्ततो;

अन्तलिक्खे पवज्जिंसु, अनेक तूरियानि च.

१८.

देवताहि अनेकाहि, पूजा’नेका पवत्तिता;

गहेतुञ्च महाबोधि, नागा’कासुं विकुब्बनं.

१९.

सङ्घमित्ता महाथेरि, अभिञ्ञाबलपारगा;

सुपण्णरूपा हुत्वान, ते तासेसि महोरगे.

२०.

ते तासिता महाथेरिं, याचित्वान महोरगा;

नयित्वान महाबेमधिं, भुजङ्गभवनं ततो.

२१.

सत्ताहं नागरज्जेन, पूजाहि विविधाहि च;

पूजयित्वान आनेत्वा, नावायं ठपयिंसु ते.

२२.

तदहेव महाबोधि, जम्बुकोलमिधगमा;

देवानंपियतिस्सो तु, राजा लोकहिते रतो.

२३.

सुमना सामणेरम्हा, पुब्बे सुततदागमो;

मग्गसिरादिदिनघो, पभुति वचसादरो.

२४.

उत्तरद्वारतो याव, जम्बुकोलं महापथं;

विभूसयित्वा सकलं, महाबोधिगतासयो.

२५.

समुद्दासनसालाय, ठाने ठत्वा महण्णवे;

आगच्छन्तं महाबोधिं, महाथेरिद्धिया’द्दस.

२६.

तस्मिंठाने कता साला, पका सेतुं तमब्भुतं;

समुद्दासनसालाति, नामेना‘सि’ध पाकटा.

२७.

महाथेरानुभावेन, सद्धिं थेरेहि तेहि च;

तदहेव’गमा राजा, जम्बुकोलं स सेनको.

२८.

महाबोधा गमेपीति-वेगेनु’न्नो उदानयं;

गलप्पमाणं सलिलं, विगाहेत्वा सुविग्गहो.

२९.

महाबोधिं सोळसहि, कुलेहि सह मुद्धना;

आदायो’रोपयित्वान, वेलायं मण्डपे सुभे.

३०.

ठपयित्वान लंकिन्दो, लंकारज्जेन पूजयि;

सोळसन्नं समप्पेत्वा, कुलानं रज्जमत्तनो.

३१.

सयं दोवारिकठाने, ठत्वान दिवसे तयो;

तत्थेव पूजं कारेसि, विविधं मनुजाधिपो.

३२.

महाबोधिं दसमियं, आरोपेत्वा रथेसुभे;

आनयन्तो मनुस्सिन्दो, दुमिन्दं तं ठपापयि.

३३.

पाचिनस्स विहारस्स, ठाने ठानविचक्खणो;

पातरासं पवत्तेसि, ससङ्घस्स जनस्स सो.

३४.

महामहिन्दथेरे’त्थ, कतं दसबलेन तं;

कथेसि नागदमनं, रञ्ञो तस्स असेसतो.

३५.

थेरस्स सुत्वा कारेत्वा, सञ्ञाणानि तहिं तहिं;

परिभुत्तेसु ठानेसु, निसज्जादीहि सत्थुना.

३६.

तिवक्कस्स ब्राह्मणस्स, गामद्वारे च भूपति;

ठपापेत्वा महाबोधिं, ठानेसु तेसु तेसु च.

३७.

सुद्धवालुक सन्थारे, नानापुप्फसमाकुले;

पग्गहितधजे मग्गे, पुप्फग्घिकविभूसिते.

३८.

महाबोधिं पूजयन्तो, रत्तिन्दिव मतन्दितो;

आनयित्वा चुद्दसियं, अनुराध पुरन्तिकं.

३९.

वड्ढमानकच्छायाय, पुरं साधु विभूसितं;

उत्तरेन च द्वारेन, पूजयन्तो पवेसिय.

४०.

दक्खिणेन च द्वारेन, निक्खमित्वा पवेसिय;

महा मेघवनारामं, चतुबुद्धनिसेवितं.

४१.

सुमनस्सेव वचसा, पदेसं साधुसङ्खतं;

पुब्बबोधिठितट्ठानं, उपनेत्वा मनोरमं.

४२.

कुलेहि सो सोळसहि, राजा लङ्कारधारिहि;

ओरोपेत्वा महाबोधिं, पतिट्ठा पेतु मोस्सज्जि.

४३.

हत्थतो मुत्तमत्तसा, असीतिरतनं नभं;

उग्गन्त्वान ठिता मुञ्चि, छब्बण्णा रस्मियो सुभा.

४४.

दीपे पत्थरिया’हच्च, ब्रह्मलोकं ठिता अहु;

सूरियत्थङ्गमनायाव, रस्मियो ता मनोरमा.

४५.

पुरिसा दससहस्सानि, पसन्ना पाटिहारिये;

विपस्सित्वाना’रहत्थं, पत्वान इध पब्बजुं.

४६.

ओरोहित्वा महाबोधि, सूरियत्थङ्गमे ततो;

रोहिणिया पतिट्ठासि, महियं कम्पि मेदिनी.

४७.

मूलानि तानि उग्गन्त्वा, कटाहमुखवट्टितो;

विनन्धन्ता कटाहं तं, ओतरिंसु महीतलं.

४८.

पतिट्ठितं महाबोधिं, जना सब्बे समगता;

गन्धमालादि पूजाहि, पूजयिंसु समन्ततो.

४९.

महामेघो पवस्सित्थ, हिमगब्भा समन्ततो;

महाबोधिं छादयिंसु, सीतलानि घनानि च.

५०.

सत्ताहानि महाबोधिं, तहिंयेव अदस्सना;

हिमगब्भे सन्निसीदि, पसादजननी जने.

५१.

सत्ताहा तिक्कमे मेघा, सब्बे अपगमिंसु ते;

महाबोधि च दिस्सित्थ, छब्बण्णा रंसियोपि च.

५२.

महामहिन्दत्थेरोच, सङ्घमित्ता च भिक्खुनी;

तत्था’गञ्छुंसपरिसा, राजा सपरिसोपि च.

५३.

खत्तिया काजरग्गामे, चन्दनग्गाम खत्तिया;

तिवक्क ब्राह्मणो चेव, दीपवासी जनापि च.

५४.

देवानुभावेना’गञ्छुं, महाबोधि महुस्सुक्का;

महासमागमे तस्मिं, पाटिहारियविम्हिते.

५५.

पक्कं पाचिनसाखाय, पेक्खतं पक्क’मक्खतं;

थेरो पतन्तमादाय, रोपेतुं राजिनो अदा.

५६.

पंसूनं गन्धमिस्सानं, पुण्णे सोण्ण कटाहके;

महासनस्स ठाने तं, ठपितं रोप’यिस्सरो.

५७.

पेक्खतंयेव सब्बेसं, उग्गन्त्वा अट्ठ अङ्कुरा;

जायिंसु बोधितरुणा, अट्ठंसु चतुहत्थका.

५८.

राजा ते बोधितरुणे, दिस्वा विम्हितमानसो;

सेतच्छत्तेन पूजेसि, अभिसेकमदासि च.

५९.

पतिट्ठापेसि अट्ठन्नं, जम्बुकोलम्हि पट्टने;

महाबोधि ठित ठाने, नावायो रोहने तदा.

६०.

तिवक्कब्राह्मणगामे, थूपारामे तथेव च;

इस्सरसमणारामे, पठमे चेतियङ्गणे.

६१.

चेतिय पब्बता रामे, तथा काजरगामके;

चन्दनगामके चाति, एकेकं बोधिलट्ठिकं.

६२.

सेसा चतुपक्कजाता, द्वत्तिंस बोधिलट्ठियो;

समन्ता योजनठाने, विहारेसु तहिं तहिं.

६३.

दीपावासी जनस्सेव, हितत्थाय पतिट्ठिते;

महाबोधि दुमिन्दम्हि, सम्मासम्बुद्ध तेजसा.

६४.

अनुलासास परिसा, सङ्घमित्ताय थेरिया;

सन्तिके पब्बजित्वान, अरहत्तमपापुणि.

६५.

अरिट्ठो सो पञ्चसत-परिवारो च खत्तियो;

थेरन्तिके पब्बजित्वा, अरहत्तमपापुणि.

६६.

यानि सेट्ठिकुलान’ट्ठ-महाबोधिमिधाहरुं;

बोधाहरकुलानीति, तानि तेन पवुच्चरे.

६७.

उपासिका विहारोति, ञाते भिक्खुनुपस्सये;

ससङ्घा सङ्घमित्ता सा, महाथेरी तहिं वसि.

६८.

अगारत्तयपामोक्खे, अगारे तत्थ कारयि;

द्वादस तेसु एकस्मिं, महागारे ठपापयि.

६९.

महाबोधिसमेताय, नावाय कूपयट्ठिकं;

एकस्मिं पिय मेकस्मिं, अरित्तं तेहि तेविदुं.

७०.

जाते अञ्ञनिकायेपि, अगारा द्वादसापि ते;

हत्थाळक भिक्खुनीहि, वळञ्जयिंसु सब्बदा.

७१.

रञ्ञो मङ्गलहत्थि सो, विचरन्तो यथासुखं;

पुरस्स एकपस्सम्हि, कन्दरन्तम्हि सीतले.

७२.

कदम्बपुप्फगुम्बन्ते, अट्ठासि गोचरं चरं;

हत्थिं तत्थरतं ञत्वा, अकंसु तत्थ आळ्हकं.

७३.

अथेक दिवसं हत्थी, नगण्हि कबळानि सो;

दीपप्पसादकं थेरं, राजा सो पुच्छितं मतं.

७४.

कदम्बपुप्फगुम्बस्मिं, थूपस्स करणं करी;

इच्छतीति महाथेरो, महाराजस्स अब्रवि.

७५.

सधातुकं तत्थ थूपं, थूपस्स घरमेव च;

खिप्पं राजा अकारेसि, निच्चं जनहितेरतो.

७६.

सङ्घमित्ता महाथेरी, सुञ्ञागाराभिलासिनी;

आकिण्णत्ता विहारस्स, वुस्समानस्स तस्स सा.

७७.

वुद्धत्थिनी सासनस्स, भिक्खुनीनं हिताय च;

भिक्खुनुपस्सयं अञ्ञं, इच्छमाना विचक्खणा.

७८.

गन्त्वा चेतियगेहं तं, पविवेकसुखं भुसं;

दिवाविहारं कप्पेसि, विहारकुसला’मला.

७९.

थेरिया वन्दनत्थाय, राजा भिक्खुनुपस्सयं;

गन्त्वा तत्थ गतं सुत्वा, गन्त्वान तत्थ वन्दिय.

८०.

सम्मोदित्वा ताय सद्धिं, तत्थागमनकारणं;

तस्सा ञत्वा अधिप्पायं, अधिप्पाय विदू विदू.

८१.

समन्ता थूपगेहस्स, रम्मं भिक्खुनुपस्सयं;

देवानंपियतिस्सो सो, महाराजा अकारयि.

८२.

हत्थाळ्हकसमीपम्हि, कतो भिक्खुनुपस्सयो;

हत्थाळ्हकविहारोति, विस्सुतो आसि तेन सो.

८३.

सुमित्ता सङ्घमित्ता सा, महाथेरी महामती;

तस्मिञ्हि वासं कप्पेसि, रम्मे भिक्खुनुपस्सये.

८४.

एवं लंका लोकहितं सासनवुद्धिं;

संसोधेन्तो एस महाबोधि दुमिन्दो;

लंकादीपे रम्मे महामेघवनस्मिं,

अट्ठा सीघं कालमनेकब्भूतयुत्तोति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

बोधिआगमनो नाम

एकूनवीसतिमो परिच्छेदो.

वीसतिम परिच्छेद

थेरपरिनिब्बानं

.

अट्ठारसम्हि वस्सम्हि, धम्मासोकस्स राजिनो;

महामेघवनारामे, महाबोधि पतिट्ठति.

.

ततो द्वादसमे वस्से, महेसी तस्स राजिनो;

पिया असन्धीमित्ता सा, मता सम्बुद्धमामका.

.

ततो चतुत्थे वस्सम्हि, धम्मासोको महीपति;

तिस्सरक्ख महेसित्ते, ठपेसि विसमासयं.

.

ततो तु ततिये वस्से, साबाला रूपमानिनी;

‘‘मयापि च अयं राजा, महाबोधिं म मायति’’.

.

इति कोधवसं गन्त्वा, अत्तनो’नत्थ कारिका;

मण्डुकण्टकयोगेन, महाबोधि मघा तयि.

.

ततो च तुत्थेवस्सम्हि, धम्मा सोको महायसो;

अनिच्च ताव संपत्तो, सत्ततिंससमा इमे.

.

देवानं पियतिस्सो तु, राजा धम्मगुणे रतो;

महाविहारे नवकम्मं, तथा चेतियपब्बते.

.

थूपारामे नवकम्मं, निट्ठापेत्वा यथारहं;

दीपप्पसादकं थेरं, पुच्छि पुच्छितकोविदं.

.

कारापेस्समहं भन्ते, विहारेसु बहू इध;

पतिट्ठापेतुं थूपेसु, कथं लच्छाम धातुयो.

१०.

सम्बुद्धपत्तं पूरेत्वा, सुमनेना’हटा इध;

चेतियपब्बते राज, ठपिता अत्थि धातुयो.

११.

हत्थिक्खन्धे ठपेत्वा ता, धातुयो इध आहर;

इति वुत्तो सथेरेन, तथा आहरि धातुयो.

१२.

विहारे कारयित्वान, ठाने योजनयोजने;

धातुयो तत्थ थूपेसु, निधापेसि यथारहं.

१३.

सम्बुद्धभुत्तपत्तं तु, राजवत्थुघरे सुभे;

ठपयित्वान पूजेसि, नानापूजाहि सब्बदा.

१४.

पञ्चसतेहि’स्सरेति, महाथेरस्स सन्तिके;

पब्बज्जवसितठाने, इस्सरसमणको अहु.

१५.

पञ्चसतेहि वस्सेहि, महाथेरस्स सन्तिके;

पब्बज्जवसितठाने, तथा वस्सगिरि अहु.

१६.

या या महामहिन्देन, थेरेन वसिता गुहा;

सपब्बतविहारेसु, सा महिन्दगुहा अहु.

१७.

महाविहारं पठमं, दुतियं चेतियव्हयं;

थूपारामं तु ततियं, थूपपुब्बङ्गमं सुभं.

१८.

चतुत्थं तु महाबोधि-पतिट्ठापनमेव च;

थूपठानीयभूतस्स, पञ्चमं पन साधुकं.

१९.

महाचेतियठानम्हि, सिलाथूपस्स चारुनो;

सम्बुद्धगीवाधातुस्स, पतिट्ठापनमेव च.

२०.

इस्सरसमणं छट्ठं, तिस्सवापिन्तुसत्तमं;

अट्ठमं पठमं थूपं, नवमं वस्सगिरिव्हयं.

२१.

उपासिकाव्हयं रम्मं, तथा हत्थाळ्हकव्हयं;

भिक्खुनुपस्सके द्वे’मे, भिक्खुनी फासुकारणा.

२२.

हत्थाळ्हके ओसरित्वा, भिक्खुनीनं उपस्सये;

गन्त्वान भिक्खुसङ्घेन, भत्तग्गहणकारणा.

२३.

हत्तसालं सूपहारं, महापाळिकनामकं;

सब्बुपकरणूपेतं, सम्पत्तपरिचारिकं.

२४.

तथा भिक्खुसहस्सस्स, सपरिक्खारमुत्तमं;

पवारणाय दानञ्च, अनुवस्सकमेव च.

२५.

नागदीपे जम्बुकोल-विहारं त म्हिपट्टने;

तिस्समहाविहारञ्च, पाचीनाराम मेव च.

२६.

इति एतानि कम्मानि, लंकाजनहितत्थिको;

देवानंपियतिस्सो सो, लंकिन्दो पुञ्ञपञ्ञवा.

२७.

पठमेयेव वस्सम्हि, कारापेसि गुणप्पियो;

याव जीवन्तुनेकानि, पुञ्ञकम्मानि आचिनि.

२८.

अयं दीपो अहु ठितो, विजिते तस्स राजिनो;

वस्सानि चत्तालीसं सो, राजा रज्जमकारयि.

२९.

तस्स’च्च ये तं कनिट्ठो, उत्तियो इति विस्सुतो;

राजपुत्तो अपुत्तं तं, रज्जं कारेसि साधुकं.

३०.

महामहिन्दत्थेरो तु, जिनसासनमुत्तमं;

परियत्तिं पटिपत्तिं, पटिवेधञ्च साधुकं.

३१.

लंकादीपम्हि दीपेत्वा, लंकादीपो महागणि;

लंकायसो सत्थु कप्पो, कत्वा लंकाहितं बहुं.

३२.

तस्स उत्तियराजस्स, जयवस्सम्हि अट्ठमे;

अन्तोवस्सं सट्ठिवस्सो, चेतियपब्बते वसं.

३३.

अस्सयुजस्स मासस्स, सुक्कपक्खठमे दिने;

परिनिब्बायिते नेतं, दिनं तन्नामकं अहु.

३४.

[निब्बुतस्स महिन्दस्स, अट्ठमियं दिने पन,

तेन तं दिवसं नाम, अट्ठमियाति सम्मतं.]

३५.

तं सुत्वा उत्तियो राजा, सोकसल्लसमप्पितो;

गन्त्वान थेरं वन्दित्वा कन्दित्वा बहुधा बहुं.

३६.

आसित्तगन्धतेलाय, बहुं सोवण्णदोणिया;

थेरदेभं खिपापेत्वा, तं दोणिं साधुफुस्सितं.

३७.

सोवण्णकूटागारम्हि, ठपापेत्वा अलङ्कते;

कूटागारं गाहयित्वा, कारेन्तो साधुकीळितं.

३८.

महता च जनोघेन, आगतेनततो ततो;

महता च बलोघेन, कारेन्तो पूजनाविधिं.

३९.

अलङ्कतेन मग्गेन, बहुधा’लङ्कतं पुरं;

आनयित्वान नगरे, चारेत्वा राजवीथियो.

४०.

महाविहारं आनेत्वा, एत्थ पञ्हम्बमाळके;

कुटागारं ठपापेत्वा, सत्ताहं सो महीपति.

४१.

तोरणद्धजपुप्फेहि, गन्धपुण्णघटेहि च;

विहारञ्च समन्ता च, मण्डिहं योजनत्तयं.

४२.

अहु राजानुभावेन, दीपन्तु सकलं पन;

आनुभावेन देवानं, तथेवा’लङ्कतं अहु.

४३.

नानापूजं कारयित्वा, सत्ताहं सो महीपति;

पुरत्थिमदिसाभागे, थेरानं बद्धमाळके.

४४.

कारेत्वा गन्धचितकं, महाथूपं पदक्खिणं;

करोन्तो तत्थ नेत्वा तं, कूटागारं मनोरमं.

४५.

चितकम्हि ठपापेत्वा, सक्कारं अन्तिमं अका;

चेतियञ्चेत्थ कारेसि, गाहा पेत्वान धातुयो.

४६.

उपड्ढधातुं गाहेत्वा, चेतिये पब्बतेपि च;

सब्बेसु च विहारेसु, थूपे कारेसि खत्तियो.

४७.

इसिनो देहनिक्खेप-कतठानञ्हि तस्स तं;

वुच्चते बहुमानेन, इसिभूमङ्गनं इति.

४८.

ततो पभुत्य’रियानं, समन्ता योजनत्तये;

सरीरं आहरित्वान, तम्हि देसम्हि डय्हति.

४९.

सङ्घमित्ता महाथेरी, महा’भिञ्ञा महामती;

कत्वा सासनकिच्चानि, तथा लोकहितं बहुं.

५०.

एकूनसट्ठिवस्सा सा, उत्तियस्से’व राजिनो;

वस्सम्हि नवमे खेमे, हत्थाळ्हकउपस्सये.

५१.

वसन्ती परिनिब्बायी, राजा तस्सापि कारयि;

थेरस्स विय सत्ताहं, पूजासक्कार मुत्तमं.

५२.

सब्बा अलङ्कता लंका, थेरस्स विय आसि च;

कूटागारगतं थेरि-देहं सत्तदिनच्चये.

५३.

निक्खामेत्वान नगरं, थूपराम पुरत्थतो;

चित्तसाला समीपम्हि, महाबोधिप दस्सये.

५४.

थेरिया वुट्ठठानम्हि, अग्गिकिच्च मकारयि;

थूपञ्च तत्थ कारेसि, उत्तियो सो महीपति.

५५.

पञ्चापि ते महाथेरा, थेरारिट्ठादयोपि च;

तथा’नेक सहस्सानि, भिक्खु खीणासवापि च.

५६.

सङ्घमित्ता पभुतियो, ता च द्वादसथेरियो;

खीणासवा भिक्खुनियो, सहस्सानि बहूनि च.

५७.

बहुस्सुता महापञ्ञा, विनयादिजानागमं;

जोतयित्वान कालेन, पयाता’निच्चतावसं.

५८.

दसवस्सानि सो राजा, रज्जं कारेसि उत्तियो;

एवं अनिच्चता एसा, सब्बलोकविनासिनी.

५९.

तं एतं अतिसाहसं अतिबलं न वारियं नरो;

जानन्तोपि अनिच्चतं भवगते निब्बिन्दतेनेव च;

निब्बिन्दो विरतिं रतिं न कुरुते पापेहि पुञ्ञेहि च;

तस्से’साअतिमोहजालबलताजानम्पि सम्मुय्हतीति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

थेरपरिनिब्बानं नाम

वीसतिमो परिच्छेदो.

एकवीसतिम परिच्छेद

वञ्च राजको

.

उत्तियस्स कनिट्ठो तु, महासिवो तदच्चये;

दस वस्सानि कारेसि, रज्जं सुजन सेवको.

.

भद्दसालम्हि सो थेरे, पसीदित्वा मनोरमं;

कारेसि पुरिमायन्तु, विहारं नगरङ्गणं.

.

महासिवकनिट्ठो तु, सुरतिस्सो तदच्चये;

दसवस्सानि कारेसि, रज्जं पुञ्ञेसु सादरो.

.

दक्खिणाय दिसायं सो, विहारं नगरं गणं;

पुरिमाय हत्थिक्खन्धञ्च, गोकण्णगिरिमेव च.

.

वङ्गुत्तरे पब्बतम्हि, पाचिन पब्बतव्हयं;

रहेणकसमीपम्हि, तथा कोळम्बकाळकं.

.

अरिट्ठपादे मं गुलकं, पुरिमाय’च्छ गल्लकं;

गिरिनेलपनायकण्डं, नगरस्सुत्थराय तु.

.

पञ्चसता नेव मादि-विहारे पुथवी पति;

गङ्गाय ओरपारञ्हि, लंकादीपे तहिं तहिं.

.

पुरे रज्जा च रज्जे च, सट्ठीवस्सानि साधुकं;

कारेसि रम्मे धम्मेन, रतनत्तय गारवो.

.

सुवण्णपिण्डतिस्सोति, नामं रज्जा तस्सा अहु;

सुरतिस्सोति नामन्तु, तस्सा’पुरज्जपत्तिया.

१०.

अस्सनाविकपुत्ता द्वे, दमिळा सेनगुत्तिका;

सुरतिस्समहीपालं, तं गहेत्वा महब्बला.

११.

दुवे वीसतिवस्सानि, रज्जं धम्मेन कारयुं;

ते गहेत्वा असेलो तु, मुटसिवस्स अत्रजो.

१२.

सोदरियानं भातूनं, नवमो भतुको ततो;

अनुराधपुरे रज्जं, दसवस्सानि कारयि.

१३.

चोळरट्ठा इध गम्म, रज्जत्थं उजुजातिको;

एळारो नाम दमिळो, गहेत्वा’सेलभूपतिं.

१४.

वस्सानि चत्तारीसञ्च, चत्तारि च अकारयि;

रज्जं वोहारसमये, मज्झत्तो मित्तसत्तुसु.

१५.

सयनस्स सिरोपस्से, घण्टं सुदीघयोत्तकं;

लम्बापेसि वीरावेतुं, इच्छन्तेहि विनिच्छयं.

१६.

एको पुत्तो च धीता च, अहेसुं तस्स राजिनो;

रथेन तिस्सवापिं सो, गच्छन्तो भूमिपालजो.

१७.

तरुणं वच्छकं मग्गे, निपन्नं सहधेनुकं;

गीवं अक्कम्मचक्केन, असञ्चिच्च अघातयि.

१८.

गन्त्वान धेनुघण्टं तं, घट्टेसि घट्टितासया;

राजा तेनेव चक्केन, सीसं पुत्तस्स छेदयि.

१९.

दिजपोतं तालरुक्खे, एको सप्पो अभक्खयि;

तम्पोतमाता सकुणी, गन्त्वा घण्टमघट्टयि.

२०.

आणापेत्वान तं राजा, कुच्छिं तस्स विदाळिय;

पोतं तं नीहरापेत्वा, ताले सप्पमसप्पयि.

२१.

रतनग्गस्स रतन-त्तयस्स गुणसारतं;

अजानन्तोपि सो राजा, चारित्तमनुपालयं.

२२.

चेतियदब्बतं गन्त्वा, भिक्खुसङ्घं पवारिय;

आगच्छन्तो रथगतो, रथस्स युगकोटिया.

२३.

अकासि जिनथूपस्स,

एकदेसस्स भञ्जनं;

अमच्चा ‘‘देव थूपोनो,

तया भिन्नो’ति आहु तं.

२४.

असञ्चिच्च कते‘पे’स, राजा ओरुय्ह सन्दना;

‘‘चक्केन मम सीसम्पि, छिन्दथा’ति पथेसयि.

२५.

‘‘परहिंसं महाराज, सत्था नो नेव इच्छति;

थूपं पाकतिकं कत्वा, खमापेही’’ति आहु तं.

२६.

ते ठपेतुं पञ्चदस, पासाणे पतिते तहिं;

कहापण सहस्सानि, अदा पञ्चदसे वसो.

२७.

अका महल्लिका वीहिं, सो सेतुं आतपे खिपि;

देवो अकाले वस्सित्वा, तस्सा विहिं अतेमयि.

२८.

वीहिं गहेत्वा गन्त्वा सा, घण्टं तं समघट्टयि;

अकालवस्सं सुत्वा तं, विस्सज्जेत्वा तमत्तिकं.

२९.

राजा धम्मम्हि वत्तन्तो, ‘‘काले वस्सं लभे’’इति;

तस्सा विनिच्छयत्थाय, उपवासं निपज्जि सो.

३०.

बलिग्गाही देवपुत्तो, रञ्ञो तेजेन ओत्थटो;

गन्त्वा चातुमहाराज-सन्तिकं तं निवेदयि.

३१.

ते तमादाय गन्त्वान, सक्कस्स पटिवेदयुं;

सक्को पज्जुन्नमाहुय, काले वस्सं उपादियि.

३२.

बलिग्गाही देवपुत्तो, राजिनो तं निवेदयि;

ततोप्पभुति तं रज्जे, दिवा देवो न वस्सथ.

३३.

रत्तिं देवो’नु सत्ताहं, वस्सियामम्हि मज्झिमे;

पुण्णान’हेसुं सब्बत्थ, खुद्दका वाटकानिपि.

३४.

अगतिगमनदोसो मुत्तमत्तेन एसो,

अनुपहत कुदिट्ठिपीदिसिं पापुणी’द्धिं;

अगतिगमनदोसं सुद्धदिट्ठिसमानो,

कथमिधहि मनुस्सो बुद्धिमा नो जहेय्याति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

पञ्चराजको नाम

एकवीसतिमो परिच्छेदो.

बावीसतिम परिच्छेद

गामणिकुमार सुति

.

एळारं घातयित्वान, राजा’हु दुट्ठगामणि;

तदत्थ दीपनत्थाय, अनुपुब्बकथा अयं.

.

देवानं पियतिस्सस्स, रञ्ञो दुतियभातिको;

उपराजा महानागो, नामानु भातुनो पियो.

.

रञ्ञो देवी सपुत्तस्स, बाला रज्जाभिकामिनि;

उपराजवधत्थाय, जातचित्ता निरन्तरं.

.

वापिं तरच्छनामं सा, कारापेन्तस्स पाहिणि;

अम्बं विसेन योजेत्वा, ठपेत्वा अम्बमत्थके.

.

तस्सा पुत्तो सहगतो, उपराजेन बालको;

भाजने विवटेयेव, तं अम्बं खादिया’मरि.

.

उपराजा ततोयेव, सदार बल वाहनो;

रक्खिहुं सकमत्तानं, रोहणा’भिमुखो अगा.

.

यट्ठालय विहारस्मिं, महेसी तस्स गब्भिनी;

पुत्तं जनेसि सो तस्स, भातु नाम मकारयि.

.

ततो गन्त्वा रोहणं सो,

इस्सरो रोहणे’खिलो;

महा भागो महा गामे,

रज्जं कारेसि खत्तियो.

.

कारेसि सो नागमहा-विहारं सकनामकं;

उद्धकन्दरकादी च, पिहारे कारयी बहू.

१०.

यट्ठालय कतिस्सो सो, तस्स पुत्तो तदच्चये;

हत्थेव रज्जं कारेसि, तस्स पुत्तो’भयो तथा.

११.

गोट्ठाभयसुतो काक-वण्णतिस्सोति विस्सुहो;

तदच्चये तत्थ रज्जं, सो अकारेसि खत्तियो.

१२.

विहारदेवि नामा’सि, महेसी तस्स राजिनो;

सद्धस्स सद्धासम्पन्ना, धीता कल्याणि राजिनो.

१३.

कल्याणियं नरिन्दो हि, तिस्सो नामासि खत्तियो;

देविसञ्ञोगजनित-को पोतस्स कनिट्ठको.

१४.

भीतो ततो पलायित्वा, अय्यउत्तिय नामको;

अञ्ञत्थ वसि सो देसो, तेन तं नामको अहु.

१५.

दत्वा रहस्सलेखं सो, भिक्खुवेसधरं नरं;

पाहेसि देविया गन्त्वा, राजद्वारे ठितो तुसो.

१६.

राज गेहे अरहता, भुञ्जमानेन सब्बदा;

अञ्ञायमानो थेरेन, रञ्ञो घरमुपागमि.

१७.

थेरेन सद्धिं भुञ्जित्वा, रञ्ञो सह विनिग्गमे;

पातेसि भूमियं लेखं, पेक्खमानाय देविया.

१८.

सद्देन तेन राजानं, निवत्तित्वा विलोकयं;

ञत्वान लेखसन्देसं, कुद्धो थेरस्स दुम्मति.

१९.

थेरं तं पुरिसं तञ्च, मारापेत्वान कोधसा;

समुद्दस्मिं खिपापेसि, कुज्झित्वा तेन देवता.

२०.

समुद्देनो’त्थरा पेसुं, तं देसं सोतुभूपति;

अत्तनो धीतरं युद्धं, देविं नाम सुरुपिनिं.

२१.

लिखित्वा राजधीताति, सोवण्णक्खलिया लहुं;

निसीदापिय तत्थेव, समुद्दस्मिं विस्सज्जयि.

२२.

ओक्कन्तं तं ततो लंके-काकवण्णो महीपति;

अभिसेचयि तेना’सि, विहारोपपदव्हया.

२३.

तिस्स महाविहारञ्च, तथा चित्तलपब्बतं;

गमित्थवालिं कुटालिं, विहारे एवमादिके.

२४.

कारेत्वा सुपसन्नेन, मनसारतनत्तये;

उपट्ठहि तदा सङ्घं, पच्चयेहि चतूहि सो.

२५.

कोटिपब्बत नामम्हि, विहारे सीलवत्तिमा;

तदा अहु सामणेरो, नानापुञ्ञकरो सदा.

२६.

सुखेनारोहणत्थाय, अकास चेतियङ्गणे;

ठपेसि तीणि पासाणे, पासाण फलकानि सो.

२७.

अदा पानीय दानञ्च, वत्तं सङ्घस्स चा’करि;

सदा किलन्तकायस्स, तस्सा’बोधो महा अहु.

२८.

सिविकाय कमानेत्वा, भिक्खवो कतवेदिनो;

सिलापस्सय परिवेणे, तिस्सारामे उपट्ठहुं.

२९.

सदा विहारदेवीसा, राजगेहे सुसङ्खते;

पुरेभत्तं महादानं, दत्वा सङ्घस्स सञ्ञता.

३०.

पच्छाभत्तं गन्धमालं, भेसज्जवसनानि च;

गाहयित्वा गता’रामं, सक्करोति यथारहं.

३१.

तदा तथेव कत्वा सा, सङ्घत्थेरस्स सन्तिके;

निसीदि धम्मं देसेन्तो, थेरो तं इध मब्रवि.

३२.

‘‘महासम्पत्ति तुम्हेहि, लद्धा’यं पुञ्ञकम्मुना;

अप्पमादो’व कातब्बो, पुञ्ञकम्मे इदानिपि’’.

३३.

एवं वुत्ते तु सा आह, ‘‘किं सम्पत्ति अयं इध;

येसं नो दारका नत्थि, वञ्झासम्पत्ति तेन नो’’.

३४.

छळभिञ्ञो महाथेरो, पुत्तलाभमवेक्खिय;

‘‘गिलानं सामणेरं तं, पस्सदेवी’’ति अब्रवि.

३५.

सा गन्त्वा’सन्न मरणं, सामणेरमवोच तं;

‘‘पत्थेहि मम पुत्तत्तं, सम्पत्ती महती हि नो’’.

३६.

इच्छतीति ञत्वान, तदत्थं महतिं सुभं;

पुप्फपूजं कारयित्वा, पुन याचि सुमेधसा.

३७.

एवम्प’निच्छमानस्स, अत्थायु’पायकोविदा;

नाना भेसज्ज वत्थानि, सङ्घे दत्वा’थ याचितं.

३८.

पत्थेसि सो राजकुलं, सा तं ठानं अनेकधा;

अलङ्करित्वा वन्दित्वा, यानमारुय्ह पक्कमि.

३९.

ततो चुतो सामणेरो, गच्छमानाय देविया;

तस्सा कुच्छिम्हि निब्बत्ति, तं जानिय निवत्तिसा.

४०.

रञ्ञो तं सासनं दत्वा, रञ्ञा सह पुना’गमा;

सरीरकिच्चं कारेत्वा, सामणेरस्सु’भोपिते.

४१.

तस्मिंयेव परिवेणे, वसन्ता सन्तमानसा;

महादानं पवत्तेसुं, भिक्खुसङ्घस्स सब्बदा.

४२.

तस्से’वं दोहळो आहि, महा पुञ्ञाय मातुया;

‘‘उसभमत्तं मधुगण्डं, कत्वा उस्सीसके सयं.

४३.

वामेतरेन पस्सेन, निपन्नासयने सुभे;

द्वादसन्नं सहस्सानं, भिक्खूनं दिन्नसेसकं.

४४.

मधुं भुञ्जितुकामा’सि, अथ एळार राजिनो;

योधान मग्गयोधस्स, सीसच्छिन्नासिदेवनं.

४५.

तस्सेव सीसे ठत्वान, पातुञ्चेव अकामयि;

अनुराध पुरस्सेव, उप्पलक्खेत्ततो पन.

४६.

आनीतुप्पलमालञ्च, अमिला तं पिलन्धितुं;

तं देवी राजिनो आह, नेमित्ते पुच्छि भूपति.

४७.

तं सुत्वा आहु नेमित्ता, ‘‘देविपुत्तो निघातिय;

दमिळे कत्वे’करज्जं, सासनं जोतयिस्सति’’.

४८.

एदिसं मधुगण्डं सो, दस्सेति तस्स ईदिसिं;

सम्पत्तिं देति राजा’’ति, घोसापेसि महीपति.

४९.

गोट्ठसमुद्दवेलन्ते, मधुपुण्णं निकुज्जितं;

नावं ञत्वान आचिक्खि, रञ्ञो जनपदे नरो.

५०.

राजा देविं तहिं नेत्वा, मण्डपम्हि सुसङ्खते;

यथिच्छिथं ताय मधुं, परिभोगमकारयि.

५१.

इतरे दोहळे तस्सा, सम्पादेतुं महीपति;

वेळुसुमन नामं तं, योधं तत्थ नियोजयि.

५२.

सो’नुराधपुरं गन्त्वा, रञ्ञो मङ्गलवाजिनो;

गोपकेन अका मेत्तिं, तस्स किच्चञ्च सब्बदा.

५३.

तस्स विस्सत्थ तं ञत्वा, पातोव उप्पलान’सिं;

कदम्बनदिया तीरे, ठपेत्वान असङ्कितो.

५४.

अस्सं नेत्वा तमारुय्ह, गण्हित्वान उप्पलान’सिं;

निवेदयित्वान अत्तानं, अस्सवेगेन पक्कमि.

५५.

सुत्वा राजा गहेतुं तं, महा योधानपेसयि;

दुतियं सम्मथं अस्सं, आरुय्ह सोनुधापितं.

५६.

सो गुम्बनिस्सितो अस्स-पिट्ठेयेव निसीदिय;

एन्तस्स पिट्ठितो तस्स, उब्बय्हा’सिं पसारयि.

५७.

अस्सवेगेनयन्तस्स, सीसं छिज्ज उभोहये;

सीसञ्चा’दाय सायं सो, महागाममुपागमि.

५८.

दोहळे ते च सा देवी, परिभुञ्जि यथारुचि;

राजा योधस्स सक्कारं, कारापेसि यथारहं.

५९.

सा देवी समये धञ्ञं, जनयी पुत्तमुत्तमं;

महाराजकुले तस्मिं, आनन्दो च महा अहु.

६०.

तस्स पुञ्ञानुभावेन, तदहेव उपागमुं;

नानारतनसम्पुण्णा, सत्तनावा ततो ततो.

६१.

तस्सेव पुञ्ञतेजेन, छद्दन्तकुलतो करी;

हत्थिच्छापं आहरित्वा, ठपेत्वा इध पक्कमि.

६२.

तं तित्थसरतीरम्हि, दिस्वा गुम्बन्तरे ठितं;

कण्डुलव्हो बालिसिको, रञ्ञो आचिक्खि तावदे.

६३.

पेसेत्वा’चरिये राजा, तमाणापिय पोसयि;

कण्डुलो इति ञायित्थ, दिट्ठत्ता कण्डुलेन सो.

६४.

‘‘सुवण्णभाजनादीनं, पुण्णा नावा इधागता’’;

इति रञ्ञो निवेदसुं, राजा ताना’हरापयि.

६५.

पुत्तस्स नामकरणे, मङ्गलम्हि महीपति;

द्वादस सहस्ससङ्खं, भिक्खुसङ्घं निमन्तिय.

६६.

एवं चिन्तेसि ‘‘यदिमे, पुत्तो लंकातले’खिले;

रज्जं गहेत्वा सम्बुद्ध-सासनं जोतयिस्सति.

६७.

अट्ठुत्तरसहस्सञ्च, भिक्खवो पविसन्तु च;

सब्बे ते उद्धपत्तञ्च, चीवरं पारपन्तु च.

६८.

पठमं दक्खिणं पादं, उम्मारन्तो ठपेन्तु च;

एकच्छत्तयुतं धम्म-करणं नीहरन्तु च.

६९.

गोतमो नाम थेरो च, पतिग्गण्हातु पुत्तकं;

सो च सरणसिक्खा यो, देतु’’ सब्बं तथा अहु.

७०.

सब्बं निमित्तं दिस्वान, तुट्ठचित्तो महीपति;

दत्वा सङ्घस्स पायासं, नामं पुत्तस्स कारयि.

७१.

महागामे नायकत्तं, पितुनामञ्च एकतो;

उभो कत्वान एकज्झं, गामणिअभयो इति.

७२.

महागामं पविसित्वा, नवमे दिवसे ततो;

सङ्गमं देविया कासि, तेन गब्भमगण्हि सा.

७३.

काले जातं सुतं राजा, तिस्सनामं अकारयि;

महता परिहारेन, उभतो वड्ढिंसु दारका.

७४.

सित्थप्पवेसमङ्गल-काले द्विन्नम्पि सादरो;

भिक्खुसतानं पञ्चनं, दापयित्वान पायसं.

७५.

तेहि उपड्ढे भुत्तम्हि, गहेत्वा थोकथोककं;

सोवण्णसरकेने’सं, देविया सह भूपति.

७६.

‘‘सम्बुद्धसासनं तुम्हे, यदि छड्डेथ पुत्तका;

मा जीरतु कुच्छिगतं, इदं वो’’ति अपापयि.

७७.

विञ्ञाय भासितत्थं ते, उभो राजकुमारका;

पायासं तं अभुञ्जिंसु, तुट्ठचित्ता’मतं विय.

७८.

दस द्वादसवस्सेसु, तेसु वीमंसनत्थिको;

तथेव भिक्खू भोजेत्वा, तेसं उच्छिट्ठमोदनं.

७९.

गाहयित्वा तट्टकेन, ठपापेत्वा तदन्तिके;

तिभागं कारयित्वान, इध माह महीपति.

८०.

‘‘कुलदेवतानं नो ताता, भिक्खूनं विमुखा मयं;

न हेस्सामा’’ति चिन्तेत्वा, भागं भुञ्जथि’मन्ति च.

८१.

‘‘द्वे भातरो मयं निच्चं, अञ्ञमञ्ञमदूभका;

भविस्सामा’’ति चिन्तेत्वा, भागं भुञ्जिथि’मन्ति च.

८२.

अमतं विय भुञ्जिंसु, ते द्वे भागे उभोपि च;

‘‘न युज्झिस्साम दमिळेहि’’, इति भुञ्जथि’मं इति.

८३.

एवं वुत्तेतु तिस्सो सो, पाणिना खिपि भोजनं;

गामणिभत्तपिण्डं तु, खिपित्वा सयनं गतो.

८४.

संकुचित्वा हत्थपादं, निपज्जि सयेन सयं;

देवी गन्त्वा तोसयन्ती, गामणिं एतदब्रवि.

८५.

पसारितङ्गो सयने, किं नसेसि सुखं सुत;

‘‘गङ्गापारम्हि दमीळा, इतो गोट्ठमहोदधि.

८६.

कथं पसारितङ्गो’हं, निपज्जामी’ति सो ब्रवि;

सुत्वान तस्साधिप्पायं, तुण्ही आसि महीपति.

८७.

सो कमेना’भिवड्ढन्तो, अहु सोळसवस्सिको;

पुञ्ञवा यसवा धीमा, तेजो बलपरक्कमो.

८८.

चलाचलायं गतियञ्हि पाणिनो,

उपेन्ति पुञ्ञेन यथारुचिं गतिं;

इतीति मन्तेत्वा सततं महादरो,

भवेय्य पुञ्ञपचयम्हि बुद्धिमाति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

गामणिकुमारसूति नाम

बावीसतिमो परिच्छेदो.

तेवीसतिम परिच्छेद

योधलाभो

.

बललक्खणरूपेति,

तेजोजवगुणेहि च;

अग्गो हुत्वा महाकायो,

सो च कण्डूलवारणो.

.

नन्दीमित्तो सुरनिमिलो, महासोणो गोट्ठयिम्बरो;

थेरपुत्ताभयो भरणो, वेळुसुमनो तथेव च.

.

खञ्जदेवो फुस्सदेवो, लभिय्य वसभोपि च;

एते दस महायोधा, तस्सा’हेसुं महब्बला.

.

अहु एळारराजस्स, मित्तो नाम चमूपति;

तस्स कम्मन्तगामम्हि, पाचीनखण्डराजिया.

.

चित्तपब्बतसामन्ता, अहु भगिनिया सुतो;

कोसोहितवत्थगुय्हो, मातुलस्सेव नामतो.

.

दूरम्पि परिसप्पन्तं, दहरं तं कुमारकं;

आबज्झ नन्दिया कट्यं, निसदम्हि अबन्धिसु.

.

निसदं कड्ढतो तस्स, भूमियं परिसप्पतो;

उम्मारातिक्कमे नन्दि, सा छज्जति यतो ततो.

.

नन्दिमित्तोति ञायित्थ, दसनागबलो अहु;

वुद्धो नगरमागम्म, सो उपट्ठासि मातुलं.

.

थूपादीसु असक्कारं, करोन्तो दमिळे तदा;

ऊरुं अक्कम्मपादेन, हत्थेन इतरं तुसो.

१०.

गहेत्वा सम्पदालेत्वा, बहिक्खपतिं थामवा;

देवा अन्तरधापेन्ति, तेन खित्तं कळेवरं.

११.

दमिळानं खयं दिस्वा, रञ्ञो आरोचयिं सुतं;

‘‘सहोट्टं गण्हथेतं’’ति, वुत्तं कातुं न सक्खिसुं.

१२.

चिन्तेसि नन्दिमित्तो सो, ‘‘एवम्पि करतो मम;

जनक्खयो केवलञ्हि, नत्थि सासनजोतनं.

१३.

रोहणे खत्तिया सन्ति, पसन्नं रतनत्तये;

तत्थ कत्वा राजसेवं, गण्हित्वा दमिळे’खिले.

१४.

रज्जं दत्वा खत्तियानं, जोतेस्सं बुद्धसासनं’’;

इति गन्त्वा गामणिस्स, तं कुमारस्स सावयि.

१५.

मातुया मन्तयित्वा सो, सक्कारं तस्स कारयि;

सक्कतो नन्दिमित्तो सो, योधो वसि तदन्तिके.

१६.

काकवण्णो तिस्सराजा, वारेतुं दमिळिसदा;

महागङ्गाय तित्थेसु, रक्खं सब्बेसु कारयि.

१७.

अहु दीघाभयो नाम, रञ्ञो’ञ्ञ भरिया सुतो;

कच्छकतित्थे गङ्गाय, तेन रक्खमकारयि.

१८.

सो रक्खाकरणत्थाय, समन्ता योजनद्वये;

महाकुलम्हा एकेकं, पुत्तं आणापयि तहिं.

१९.

कोट्ठिवाले जनपदे, गामे खण्डकविट्ठिके;

सत्तपुत्तो कुलपति, सङ्घो नामा’सि इस्सरो.

२०.

तस्सापि धूतं पाहेसि, राजपुत्तो सुतत्थिको;

सत्तमो निमिलो नाम, दसहत्थिबलो सुतो.

२१.

तस्स अकम्मसीलत्ता, खीयन्ता छपि भातरो;

रोचयुं तस्स गमनं, न तु माता पिता पन.

२२.

कुज्झित्वा सेसभातूनं, पातोयेव तियोजनं;

गन्त्वा सुरग्गमेयेव, राजपुत्तं अपस्सिसो.

२३.

सो तं विमंसनत्थाय, दूरे किच्चे नियोजयि;

चेतिय पब्बता सन्ने, द्वार मण्डलगामके.

२४.

ब्राह्मणो कुण्डलो नाम, विज्ज ते मे सहायको;

समुद्दपारे भण्डानि, तस्स विज्जन्ति सन्तिके.

२५.

गन्त्वा तं तेन दिन्नानि, भण्डकानि इधा’हर;

इति वत्वान भोजेत्वा, लेखं दत्वा विस्सज्जयि.

२६.

ततो नव योजनञ्हि, अनुराधपुरं इदं;

पुब्बण्हेयेव गन्त्वान, सो तं ब्राह्मण मद्दस.

२७.

‘‘न्हत्वा वापियं तात, एही’’ति आह ब्राह्मणो;

इधा’नागत पुब्बत्ता, न्हत्वान तिस्सवापियं.

२८.

महाबोधिञ्च पूजेत्वा, थूपारामे च चेतियं;

नगरं पविसित्वान, पस्सित्वा सकलं पुरं.

२९.

आपणा गन्धमादाय, उत्तर द्वारतो ततो;

निक्खम्मुप्पल खेत्तम्हा, गहेत्वा उप्पलानि च.

३०.

उपागमि ब्राह्मणं तं, पुट्ठो तेना’ह सो गतिं;

सुत्वा सो ब्राह्मणो तस्स, पुब्बागममिधागमं.

३१.

विम्हितो चिन्तयी एवं, ‘‘पुरिसा जानीयो अयं;

सचे जानेय्य एळारो, इमं हत्थे करिस्सति.

३२.

तस्मा’यं दमिळा’सन्ने, वासेतुं नेव अरहति;

राजपुत्तस्स पितुनो, सन्तिके वासमरहति’’.

३३.

एव मेवं लिखित्वान, लेखं तस्स समप्पयि;

पुण्णवड्ढन वत्थानि, पण्णाकारे बहूपि च.

३४.

दत्वा तं भोजयित्वा च, पेसेसी सखिसन्तिकं;

सो वड्ढमानच्छायायं, गत्वा राजसुतन्ति कं.

३५.

लेखञ्च पण्णाकारे च, राजपुत्तस्स अप्पयि;

तुट्ठो आह ‘‘सहस्सेन, पसादेथ इम’’न्ति सो.

३६.

इस्सं करिंसु तस्स’ञ्ञे, राजपुत्तस्स सेवका;

सो तं दससहस्सेन, पसादापेसि दारकं.

३७.

तस्स केसं लिखापेत्वा, गङ्गायेव नहापिय;

पुण्णवड्ढन वत्थयुगं, गन्धमालञ्च सुन्दरं;

अच्छादेत्वा विलिम्पेत्वा, मण्डयित्वा सुरूपकं.

३८.

सीसं दुकूलपट्टेन, वेठयित्वा उपानयुं;

अत्तनो परिहारेन, भत्तं तस्स अदापयि.

३९.

अत्तनो दससहस्स-अग्घनसयनं सुभं;

सयनत्थं अदापेसि, तस्स योधस्स खत्तियो.

४०.

सो सब्बं एकतो कत्वा, नेत्वा मातापितन्तिकं;

मातुया दससहस्सं, सयनं पितुनो अदा.

४१.

तंयेव रत्तिं आगन्त्वा, रक्खठाने अद्दस्सयि;

पभाते राजपुत्तो तं, सुत्वा तुट्ठमनो अहु.

४२.

दत्वा परिच्छदं तस्स, परिवारजनं तथा;

दत्वा दससहस्सानी, पेसेसि पितुसन्तिकं.

४३.

योधो दससहस्सानि, नेत्वा मातापितन्तिकं;

तेसं दत्वा काकवण्ण-तिस्सो राजा मुपागमि.

४४.

सो गामणिकुमारस्स, तमप्पेसि महीपति;

सक्कतो सुरनिमिलो, योधो वसि तदन्तिके.

४५.

कुटुम्बरिकण्णिकायं,

हुन्दरीवापि गामके;

तिसस्स अट्ठमो पुत्तो,

अहोसि सोण नामको.

४६.

सत्तवस्सिककालेपि, तालगच्छे अलुञ्चि सो;

दस वस्सिककालम्हि, ताले लुञ्चिमहब्बलो.

४७.

काले न सो महासोणो,

दस हत्थि बलो अहु;

राजा तं तादिसं सुत्वा,

गहेत्वा पितुसन्तिका.

४८.

गामणिस्स कुमारस्स, अदासि पोसनत्थिको;

तेन सो लद्धसक्कारो, योधो वसि तदन्तिके.

४९.

गिरिनामे जनपदे, गामे निच्छेलविट्ठिके;

दसहत्थिबलो आसि, महानागस्स अत्रजो.

५०.

लकुण्टकसरीरत्ता, अहु गोट्ठक नामको;

करोन्ति केळिपरिहासं, तस्स जेट्ठा छ भातरो.

५१.

ते गन्त्वा मासखेत्तत्थं, कोट्टयित्वा महावनं;

तस्स भागं ठपेत्वान, गन्त्वा तस्स निवेदयुं.

५२.

सो गन्त्वा तं खणंयेव, रुक्खे इम्बरसञ्ञिते;

लुञ्चित्वान समं कत्वा, भूमिं गन्त्वा निवेदयि.

५३.

गन्त्वान भातरो तस्स, दिस्वा कम्मन्त मब्भुतं;

तस्स कम्मं कित्तयन्ता, आगच्छिंसु तदन्तिकं.

५४.

तदुपादाय सो आसि, गोट्ठयिम्बरनामको;

तथेव राजा पाहेसि, तम्बि गामणिसन्तिकं.

५५.

कोटिपब्बतसामन्ता, कित्तिगामम्हि इस्सरो;

रोहणो नाम गहपति, जातं पुत्तकमत्तनो.

५६.

समान नामं कारेसि, गोट्ठकाहयराजिनो;

दारको सो बली आसि, दसद्वादसवस्सिको.

५७.

असक्कुणेय्यपासाणे, उद्धत्तुं चतुपञ्चहि;

कीळमानो खिपि तदा, सो कीळागुळके विय.

५८.

तस्स सोळसवस्सस्स, पिता गदमकारयि;

अट्ठतिंसङ्गुलवट्टं, सोळसहत्थदीघकं.

५९.

कालानं नाळिकेरानं,

खन्धे आहच्च ताय सो;

ते पातयित्वा तेनेव,

यो धो सो पाकटो अहु.

६०.

तथेव राजा पाहेसि, तम्पि गामणिसन्तिके;

उपट्ठाको महासुम्म-थेरस्सा’सि पिता पन.

६१.

सो महासुम्मथेरस्स, धम्मं सुत्वा कुटुम्बिको;

सोतापत्तिफलं पत्तो, विहारे कोळपब्बते.

६२.

सोतु सञ्जातसंवेगो, आरोचेत्वान राजिनो;

दत्वा कुटुम्बं पुत्तस्स, पब्बजि थेरसन्तिके.

६३.

भावनं अनुयुञ्जित्वा, अरहत्तमपापुणि;

पुत्तो तेन’स्स पञ्ञायि, थेरपुत्ताभयो इति.

६४.

कप्पकन्दरगामम्हि, कुमारस्स सुतो अहु;

भरणो नाम सो काले, दसद्वादसवस्सिके.

६५.

दारकेहि वनं गन्त्वा’-नुबन्धित्वा ससे बहू;

पादेन पहरित्वान, द्विखण्डं भूमियं खिपि.

६६.

गामिकेहि वनं गन्त्वा, सोळसवस्सिको पन;

तथेव पातेसि लहुं, मिग गोकण्णसूकरे.

६७.

भरणो सो महायोधो,

तेनेव पाकटो अहु;

तथेव राजा वासेसि,

तम्पि गामणिसन्तिके.

६८.

गिरिगामे जनपदे, कुटुम्बियङ्गणगामके;

कुटुम्पिवसभो नाम, अहोसि तत्थ सम्मतो.

६९.

वेळो जनपदो तस्स, सुमनो गिरिभोजको;

सहायस्स सुते जाते, पण्णाकारपुरस्सरा.

७०.

गन्त्वा उभो सकं नामं, दारकस्स अकारयुं;

तं वुद्धं अत्तनो गेहे, वासेसि सिरिभोजको.

७१.

तस्से’को सिन्धवो पोसं, कञ्चिना रोहितुं अदा;

दिस्वा तु वेळुसुमनं, अयं अरोहको मम.

७२.

अनुरूपो’ति चिन्तेत्वा,

पहट्ठो हेसितं अका;

तं ञत्वा भोजको ‘‘अस्सं,

आरोहा’’ति तमाहसो.

७३.

सो अस्सं आरुहित्वा तं, सीघं धावयि मण्डले;

मण्डले सकले अस्सो, एकाबद्धो अदिस्सि सो.

७४.

निसीदि धावतो च’स्स, वस्सहारो’व पिट्ठियं;

मोचेतिपि उत्तरियं, बन्धतिपि अनादरो.

७५.

तं दिस्वा परिसा सब्बा, उक्कुट्ठिं सम्पवत्तयि;

दत्वा दससहस्सानि, तस्स सो गिरिभोजको.

७६.

राजानुच्छविको’यंति, हट्ठो रञ्ञो अदासि तं;

राजा तं वेळुसुमनं, अत्तनोयेव सन्तिके.

७७.

कारेत्वा तस्स सक्कारं, वासेसि बहुमानयं;

नकुलनगरकण्णिकायं, गामे महिन्द दोणिके.

७८.

अभयस्स’न्तिमे पुत्तो, देवोनामा’सि थामवा;

ईसकं पन खञ्जत्ता, खञ्जदेवोति तं विदुं.

७९.

मिगमं गामवासीहि, सह गन्त्वान सो तदा;

महिसे अनुबन्धित्वा, महन्ते उट्ठितुट्ठिते.

८०.

हत्थेन पादे गण्हित्वा, भमेत्वा सीसमत्थके;

असुम्ह भूमिं चुण्णेति, तेसं अट्ठीनि माणवो.

८१.

तं पवत्तिं सुणित्वाव, खञ्जदेवं महीपति;

वासेसि आहरापेत्वा, गामणिस्से’व सन्तिके.

८२.

चित्तलपब्बता’सन्ने, गामे कपिट्ठनामके;

उप्पलस्स सुतो आसि, फुस्सदेवोति नामको.

८३.

गन्त्वा सह कुमारेहि, विहारं सो कुमारको;

बोधिया पूजितं सङ्खं, आदाय धमिथामसा.

८४.

असनीपातसद्दोव, सद्दो तस्स महा अहु;

उम्मत्ता विय आसुं ते, भीता सब्बेपि दारका.

८५.

तेन सो आसि उम्माद-फुस्स देवोति पाकटो;

धनुसिप्पं अकारेसि, तस्स वंसागतं पिता.

८६.

सद्दवेधि विज्जुवेधी, वालवेधी च सो अहु;

वालुकापुण्णसकटं, बद्धधम्मसतं तथा.

८७.

असनो दुम्बरमयं, अट्ठसोळसअङ्गुलं;

तथा अयो लोहमयं, पट्टंदि चतुरङ्गलि.

८८.

निब्बेधयतिकण्णेन, कण्डो तेन विसज्जितो;

थले अट्ठुसभं याति, जले तु उसभं पन.

८९.

तं सुणित्वा महाराजा, पवत्तिं पितुसन्तिका;

तम्पि आणापयित्वान, गामणिम्हि अवासयि.

९०.

तुलाधारनगासन्ने, विहारवापि गामके;

मत्तकुटुम्बिस्स सुतो, अहु वसभनामको.

९१.

तं सुजातसरीरत्ता, लभिय वसभं विदुं;

सो वीसतिवस्सुद्देसम्हि, महाकायबलो अहु.

९२.

आदाय सो कतिपयो, पुरिसेयेव आरभि;

खेत्तत्थिको महावापिं, करोन्तो तं महब्बलो.

९३.

दसहि द्वादसहि वा, वहितब्बे धुरेहिपि;

वहन्तो पंसुपिण्डे सो, लहुं वापिं समापयि.

९४.

तेन सो पाकटो आसि, तम्पि आदाय भूमिपो;

दत्वा तं तस्स सक्कारं, गामणिस्स अदासि तं.

९५.

वसभोदकवारोति, कं खेत्तं पाकटं अहु;

एवं लभियावसभो, वसि गामणिसन्तिके.

९६.

महायोधानमेतेसं, दसन्नम्पि महिपति;

पुत्तस्स सक्कारसमं, सक्कारं कारयि तदा.

९७.

आमन्तेत्वा महायोधे, दसापि च दिसम्पति;

‘‘योधे दसदसे’केको, एसथा’ति उदाहरि.

९८.

ते तथेवा’नयुं योधे, तेसम्पाह महीपति;

तस्स योधसहस्सापि, तथेव परियेसितुं.

९९.

तथा तेपा’नयुं योधे, तेसम्पाहं महीपति;

पुनयोधसहस्सस्स, तथेव परियेसितुं.

१००.

तथा तेपा’नयुं योधे, सब्बे सम्पिण्डिता तु ते;

एकादससहस्सानि, योधासतं तथा दस.

१०१.

सब्बे ते लद्धसक्कारा, भूमिपालेन सब्बदा;

गामणिं राजपुत्तं तं, वसिंसु परिवारिय.

१०२.

इति सुचरितजातब्भुतं,

सुणिय नरो मतिमा सुखत्तिको;

अकुसलपथतो परम्मुखो,

कुसलपथे’भिरमेय्य सब्बदाति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

योधलाभो नाम

तेवीसतिमो परिच्छेदो.

चतुवीसतिम परिच्छेद

द्वेभातिकयुद्धं

.

हत्थस्स थरुकम्मस्स, कुसलो कतुपासनो;

सो गामणिराजसुतो, महागामे वसी तदा.

.

राजा राजसुतं तिस्सं, दीघवापिम्हि वासयि;

आरक्खितुं जनपदं, सम्पन्न बलवाहनं.

.

कुमारो गामणिकाले, सम्पस्सन्तो बलं सकं;

‘‘युज्झिस्सं दमिळेही’’ति, पितुरञ्ञो कथापयी.

.

राजा तं अनुरक्खन्तो, ‘‘ओरगङ्गं अलं’’ इति;

वारेसि यावततियं, सो तथेव कथापयी.

.

पिता मे पुरिसो होन्तो, ने’वं वक्खति तेनि’दं;

पिलन्धतूति पेसेसि, इत्थालङ्कारमस्स सो.

.

राजा’ह तस्स कुज्झित्वा, ‘‘करोथ हेमसङ्खलिं;

ताय तं बन्धयिस्सामि, ना’ञ्ञथा रक्खियो हि सो.

.

पलायित्वान मलयं, कुज्झित्वा पितुनो अगा;

दुट्ठत्तायेव पितरि, आहु तं दुट्ठगामणि.

.

राजा’थ आरभी कातुं, महामङ्गलचेतियं;

निट्ठिते चेतिये सङ्घं, सन्निपातयि भूपति.

.

द्वादसा’सुं सहस्सानि, भिक्खू चित्तलपब्बता;

ततो ततो द्वादसेव, सहस्सानि समागमुं.

१०.

कत्वान चेतियमहं, राजा सङ्घस्स सम्मुखा;

सब्बे योधे समानेत्वा, कारेसि सपथं तदा.

११.

‘‘पुत्तानं कलहट्ठानं, न गच्छिस्साम नो’’इति;

अकंसु सपथं सब्बे, तं युद्धं तेन नागमुं.

१२.

चतुसट्ठि विहारे सो, कारापेत्वा महीपति;

तत्तकानेव वस्सानि, ठत्वा मरितहिं तदा.

१३.

रञ्ञो सरीरं गाहेत्वा, छन्नयानेन राजिनि;

नेत्वा तिस्स महारामं, तं सङ्घस्स निवेदयि.

१४.

सुत्वा तिस्सकुमारो तं, आगन्त्वा दीघवापितो;

सरीरकिच्चं कारेत्वा, सक्कच्चं पितुनो सयं.

१५.

मातरं कण्डुलं हत्थिं, आदियित्वा महब्बलो;

भातुभया दीघवापिं, अगमासि लहुं ततो.

१६.

तं पवत्तिं निवेदेतुं, दुट्ठगामणि सन्तिकं;

लेखं दत्वा विसज्जेसुं, सच्चेमच्चा समागता.

१७.

सो गुत्तहालमागन्त्वा, तत्थ चारे विसज्जिय;

महागाममुपगन्त्वा, सयं रज्जे’भिसेचयि.

१८.

मातत्थं कण्डूलत्थञ्च, भातुलेखं विसज्जयि;

अलद्धा यावततियं, युद्धाय समुपागमि.

१९.

अहु द्विन्नं महायुद्धं, चूळङ्गणियपिट्ठियं;

तत्थ नेकसहस्सानि, पतिंसु राजिनो नरा.

२०.

राजा च तिस्सामच्चो च, वळवादीघुतुनिका;

तयोयेव पलायिंसु, कुमारो अनुबन्धिते.

२१.

उभिन्नमन्तरे भिक्खू, मन्तयिंसु महीधरं;

तं दिस्वा ‘‘भिक्खुसङ्घस्स, कम्मं’’ इति निवत्ति सो.

२२.

कप्पकन्दरनज्जासो, जवमालितित्थमागतो;

राजा’ह तिस्समच्चं तं, ‘‘छातज्झत्ता मयं’’इति.

२३.

सुवण्णसरके खित्त-भत्तं नीहरितस्स सो;

सङ्घे दत्वा भुञ्जनतो, कारेत्वा चतुभागकं.

२४.

‘‘घोसेहि काल’’मिच्चा’ह,

तिस्सो कालमघोसयि;

सुणित्वा दिब्बसोतेन,

रञ्ञो सक्खाय दायको.

२५.

थेरो पियङ्गु दीपट्ठो, थेरं तत्थ नियोजयि;

तिस्सं कुटुम्बिकसुतं, सो तत्थ नभसा’गमा.

२६.

तस्स तिस्सो करापत्त-आदाया’दासि राजिनो;

सङ्घस्स भागं सम्भागं, राजा पत्ते खिपापयि.

२७.

सम्भागं खिपि तिस्सो च, सम्भागं वळवापि च;

न इच्छितस्साभागञ्च, तिस्सो पत्तम्हि पक्खिपि.

२८.

भत्तस्स पुण्णपत्तं तं, अदाथेरस्स भूपति;

अदा गोतमथेरस्स, सो गन्त्वा नभसा लहुं.

२९.

भिक्खूनं भुञ्जमानानं, दत्वा आलोपभागसो;

पञ्चसतानं सो थेरो, लद्धेहि तु तदन्तिका.

३०.

भागेहि पत्तं पूरेत्वा, आकासे खिपि राजिनो;

दिस्वा’ गतं गहेत्वा तं, तिस्सो भोजिसि भूपतिं.

३१.

भुञ्जित्वान सयञ्जापि, वळवञ्च अभोजयि;

सत्ताहं चुम्बटं कत्वा, राजा पत्तं विसज्जयि.

३२.

गन्त्वान सो महागामं, समादाय बलं पुन;

सट्ठिसहस्सं युद्धाय, गन्त्वा युज्झि सभातरा.

३३.

राजा वळवमारुय्ह, तिस्सो कण्डूल हत्थिनं;

द्वे भातरो समागञ्छुं, युज्झमाना रणे तदा.

३४.

राजा करिं करित्व’न्तो, वळवामण्डलं अका;

तथापि छिद्दं नो दिस्वा, लङ्घा पेतुं मतिंअका.

३५.

वळवं लङ्घयित्वान, हत्थिनं भातिको’परि;

तोमरं खिपि चम्मंव, यथा छिज्जति पिट्ठियं.

३६.

अनेकानि सहस्सानि, कुमारस्स नरातहिं;

पतिंसु युद्धे युज्झन्ता, भिज्ज चेव महब्बलं.

३७.

‘‘आरोहकस्स वेकल्ला, इत्थी मं लङ्घयी’’इति;

कुद्धोकरी तं चालेन्तो, रुक्खमेक मुपागमि.

३८.

कुमारो आरुही रुक्खं, हत्थी सामिमुपागमि;

तमारुय्ह पलायन्तं, कुमारो मनुबन्धि सो.

३९.

पविसित्वा विहारं सो, महाथेर घरंगतो;

निपज्जहेट्ठा मञ्चस्स, कुमारो भातुनोभया.

४०.

पसारयि महाथेरो, चीवरं तत्थ मञ्चके;

राजा अनुपदं गन्त्वा, ‘‘कुहिं तिस्सो’’ति पुच्छथ.

४१.

‘‘मञ्चे तत्थ महाराज’’, इति थेरो अवोच तं;

हेट्ठा मञ्चेति जानित्वा, ततो निक्खम्म भूपति.

४२.

समन्ततो विहारस्स, रक्खं कारयि तं पन;

पञ्चकम्हि निपज्जेत्वा, दत्वा उपरि चीवरं.

४३.

मञ्चपादेसु गण्हित्वा, चत्तारो दहरा यती;

मतभिक्खुनियामेन, कुमारं बहि नीहरुं.

४४.

नीयमानन्तु तं ञत्वा, इध माह महीपति;

‘‘तिस्स त्वं कुलदेवतानं, सीसे हुत्वान निय्यासि.

४५.

बलक्कारेन गहणं, कुलदेवेहि नत्थि मे;

गुणं त्वं कुलदेवानं, सरेय्यासि कदाचिपि’’.

४६.

ततोयेव महागामं, अगमासि महीपति;

आणापेसि च तत्थेव, मातरं मातुगारवो.

४७.

[वस्सानि अट्ठसट्ठिंसो, अट्ठा धम्मट्ठमानसो;

अट्ठसट्ठिविहारे च, कारापेसि महीपति.]

४८.

निक्खामितो सो भिक्खूहि, तिस्सोराज सुतो पन;

दीघवापिं ततोयेव, अगम’ञ्ञतरो विय.

४९.

कुमारो गोधगत्तस्स, तिस्सथेरस्स आह सो;

‘‘सापराधो अहं भन्ते, खमापेस्सामि भातरं.

५०.

वेय्यावच्चकरा कारं, तिस्सं पञ्चसतानि च;

भिक्खुनमादियित्वा सो, थेरो राज मुपागमि.

५१.

राजपुत्तं ठपेत्वान, थेरो सोपान मत्थके;

ससङ्घो पाविसि सद्धो, निसीदाविय भूमिपो.

५२.

उपानयी यागुआदिं, थेरो पत्तं विधेसिसो;

‘‘किन्ति वुत्तो’ब्रवि तिस्सं, आदाय अगता’’इति.

५३.

‘‘कुहिं चोरो’’ति वुत्तो च, ठितठानं निवेदयि;

विहारदेवी गन्त्वान, छादियठासि पुत्तक.

५४.

राजा’ह थेरं ‘‘ञातो वो,

दासभावो इदानि नो;

सामणेरं पेसयेथ,

तुम्हे मे सत्तवस्सिकं.

५५.

जनक्खयं विनायेव, कलहो न भवेय्य नो;

राजा सङ्घस्स दोसेसो, भंघे दण्डं करिस्सति.

५६.

हेस्सता’गतकिच्चा वो,

यागादिं गण्हाथाति सो;

दत्वा तं भिक्खुसङ्घस्स,

पक्कोसित्वान भातरं.

५७.

तत्थेव सङ्घमज्झम्हि, निसिन्नो भातरा सह;

भुञ्जित्वा एकतोयेव, भिक्खु सङ्घं विसज्जयि.

५८.

सस्सकम्मानि कारेतुं, तिस्सं तत्थेव पाहिणि;

सयम्पि भेरिं चारेत्वा, सस्सकम्मानि कारयि.

५९.

इति वेरमनेकविकप्पचितं,

समयन्ति बहुं अपि सप्पुरिसं;

इति चिन्तिय कोहि नरो मतिमा,

न भवेय्य परेसु सुसन्त मनोति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

द्वेभातिकयुद्धं नाम

चतुवीसतिमो परिच्छेदो.

पञ्चवीसतिम परिच्छेद

दुट्ठगामणि विजयो

.

दुट्ठगामणिराजा’थ, कत्वान जनसङ्गहं;

कुन्ते धातुं निधापेत्वा, सयोग्गबलवाहनो.

.

गन्त्वा तिस्समहारामं, वन्दित्वा सङ्घमब्रवि;

‘‘पारगङ्गं गमिस्सामि, जोतेतुं सासनं अहं.

.

सक्कातुं भिक्खवो देथ, अम्हेहि सहगामिनो;

मङ्गलञ्चेव रक्खा च, भिक्खूनं दस्सनं हिनो.

.

अदासि दण्डकम्मत्थं, सङ्घो पञ्चसतं यती;

भिक्खुसङ्घतमादाय, ततो निक्खम्म भूपति.

.

सोधापेत्वान मलये, इधागमनमञ्जसं;

कण्डुलं हत्थिमारुय्ह, योधेहि परिवारितो.

.

महता बलकायेन, युद्धाय अभिनिक्खमि;

महागामेन सम्बद्धा, सेनागा’गुत्तहालकं.

.

महियङ्गणमागम्म, छत्तं दमिळमग्गही;

घातेत्वा दमिळे तत्थ, आगन्त्वा अम्बतित्थकं.

.

गङ्गा परिखासम्पन्नं, तित्थम्बदमिळं पन;

युज्झं चतूहि मा सेहि, कतहत्थं महब्बलं.

.

मातरं दस्सयित्वान, तेन लेसेन अग्गहि;

ततोओरुय्ह दमिळे, सत्तराजे महब्बले.

१०.

एकाहेनेव गण्हित्वा, खेमं कत्वा महब्बलो;

बलस्सा’दा धनं तेन, खेमारामोति वुच्चति.

११.

महाकोट्ठन्तरे सोब्भे, दोणो गवरमग्गही;

हालकोले इस्सरियं, नाळिसोब्भम्हि नाळिकं.

१२.

दीघाभयगल्लकम्हि, गण्हि दीघाभयम्पि च;

कच्छिपिट्ठे कपिसीसं, चतुमासेन अग्गहि.

१३.

कोटनगरे कोटञ्च, ततो हालवहाणकं;

वहिट्ठे वहिट्ठदमिळं, गामणिम्हि च गामणिं.

१४.

कुम्भगामम्हि कुम्भञ्च, नन्दिगामम्हि नन्दिकं;

गण्हि खाणुं खाणुगामे, द्वे तु तम्बुण्णमे पन.

१५.

मातुलं भागिनेय्यञ्च, तम्बउण्णमनामके;

जम्बुचग्गही सोसो च, गामो’हु तं तदव्हयो.

१६.

‘‘अजानित्वा सकंसेनं, घातेन्ति सजना’’ इति;

सुत्वान सच्चकिरियं, अकरी तत्थ भूपति.

१७.

रज्जसुखाय वायामो, नायं मम कदाचिपि;

सम्बुद्ध सासनस्सेव, ठपनाय अयं मम.

१८.

तेन सच्चेन मेसेना-कायोपगतभण्डिकं;

जालवण्णंव होतूति, तं तथेवतदा अहु.

१९.

गङ्गातीरम्हि दमिळा, सब्बे घातितसेसका;

विजितं नगरं नाम, सरणत्थाय पाविसुं.

२०.

फासुके अङ्गणठाने, खन्धावारं निवेसयि;

तं खन्धावार… ठीति, नामेना’होसि पाकटं.

२१.

विजितनगरगाहत्थं, वीमंसन्तो नराधिपो;

दिस्वा’यन्तं नन्दिमित्तं, विसज्जापेसि कण्डुलं.

२२.

गण्हितुं आगतं हत्थिं, नन्दीमित्तो करेहितं;

उभो दन्ते पीळयित्वा, उक्कुटिकं निसीदयि.

२३.

हत्थिना नन्दिमित्तो तु, यस्मा यत्थ अयुज्झि सो;

तस्मा तत्थ ततो गामो, हत्थिपोरोति वुच्चति.

२४.

वीमंसित्वा उभो राजा, विजितं नगरं अगा;

योधानं दक्खिणद्वारे, सङ्गामो आसि भिंसनो.

२५.

पुरत्थिमम्हि द्वारम्हि, सो वेळुसुमनो पन;

अनेक सङ्खे दमिळे, अस्सारुळ्हे अघातयि.

२६.

द्वारं थकेसुं दमिळा, राजा योधे विसज्जयि;

कण्णुलो नन्दिमित्तो च, सुरनिमिलो च दक्खिणे.

२७.

महासोणो च गोट्ठो च,

थेर पुत्तो च ते तयो;

द्वारेसु तीसु कम्मानि,

इतरेसु तदा करुं.

२८.

नगरं तं तिपरिखं, उच्चपाकार गोपितं;

अयोकम्मकतद्वारं, अरीहि दुप्पधंसियं.

२९.

जाणूहि ठत्वा दाठाहि, भिन्दित्वान सिलायुधा;

इट्ठका चेव हत्थि सो, अयोद्वारमुपागमि.

३०.

गोपुरट्ठा तु दमिळा, खिपिंसु विविधा’युधे;

पक्कं अयोगुळञ्चेव, कथिकञ्च सिलेसिकं.

३१.

पिट्ठिं खित्ते सिलेसम्हि, धूपायन्ते’थ कण्डुलो;

वेदनट्टो’दकठानं, गन्त्वान तत्थ ओगही.

३२.

न इदं सुरापाणं ते, अयोद्वार विघाटनं;

गच्छ द्वारं विघाटेहि, इच्चाहगोट्ठयिम्बरो.

३३.

सो मानं जनयित्वान, कोञ्चं कत्वा गजुत्तमो;

उदका उट्ठहित्वान, थले अट्ठासि दप्पवा.

३४.

हत्थिवज्जे वियोजेत्वा, सिलेसं ओसधं अका;

राजा आरुय्ह हत्थिं तं, कुम्भे फुसियपाणिना.

३५.

‘‘लंकादीपम्हि सकले, रज्जं ते तात कण्डुल;

दम्मी’’ति तं तोसयित्वा, भोजेत्वा वरभोजनं.

३६.

वेठयित्वा साटकेन, कारयित्वा सुवम्मितं;

सत्तगुणं माहिसचम्मं, बन्धेत्वा चम्मपिट्ठियं.

३७.

तस्सो’ परितेलचम्मं, दापेत्वा तं विसज्जयि;

असनीविय गज्जन्तो, सो गहेत्वा’पद्दवे सह.

३८.

पदरं विज्झि दाठाहि, उम्मारं पदसा’हनि;

सद्धारबाहं तं द्वारं, भूमियं सरवं पति.

३९.

गोपुरे दब्बसम्भारं, पतन्तं हत्तिपिट्ठियं;

बाहाहि परिहरित्वान, नन्दीमित्तो पवट्टयि.

४०.

दिस्वान तस्स किरियं, कण्डुलो तुट्ठमानसो;

दाठापीठनवेरं तं, छड्ढेसि पठमं कतं.

४१.

अत्थनो पिट्ठितोयेव, पवेसत्थाय कण्डुलो;

निवत्तित्वान ओलोकि, योधं तत्थ गजुत्तमो.

४२.

‘‘हत्थिनाकतमग्गेन, नप्पवेक्खामहं’’इति;

नन्दीमित्तो विचिन्तेत्वा, पाकारं हनि बाहुना.

४३.

सो अट्ठारसहत्थुच्चो, पतिअट्ठुसभो किर;

ओलोकि सुरनिमलं, अनिच्छं सोपि तं पथं.

४४.

लङ्घयित्वान पाकारं,

नगरब्भन्तरे पति;

भिन्दित्वा द्वारमेकेकं,

गोट्ठो सोणोव पाविसि.

४५.

हत्ती गहेत्वा रथचक्कं, मित्तो सकटपञ्जरं;

नाळिकेरतरुं गोट्ठो, निम्मलो खग्गमुत्तमं.

४६.

तालरुक्खं महासोणो, थेरपुत्तो महागदं;

विसुं विसुं वीथिगता, दमिळे तत्थ चुण्णयुं.

४७.

विजितं नगरं भेत्वा, चतुमासेन खत्तियो;

तथो गिरिलकं गन्त्वा, गिरियं दमिळं हनि.

४८.

गन्त्वा महेलनगरं, तिमहापरिखं ततो;

कदम्ब पुप्फवल्लीहि, समन्ता परिवारितं.

४९.

एकद्वारं दुप्पवेसं, चतुमासे वसं तहिं;

गण्हि महेलराजानं, मन्तयुद्धेन भूमिपो.

५०.

ततो’नुराधनगरं, आगच्छन्तो महीपति;

खन्धावारं निवेसेसि, परितोकासपब्बतं.

५१.

मासम्हि जेट्ठमूलम्हि, तळाकं तत्थ कारिय;

जलं कीळि तहिं गामो, पोसोननगरव्हयो.

५२.

तं युद्धायागतं सुत्वा, राजानं दुट्ठगामणिं;

अमच्चे सन्निपातेत्वा, एळारो आह भूमिपो.

५३.

‘‘सो राजा च सयंयोधो,

योधा चस्स महूकिर;

अमच्चो किन्नु कातब्बं,

किन्ति मञ्ञन्ति नो इमे.

५४.

दीघजत्तुप्पभुतयो, योधा एळारराजिनो;

‘‘सुवे युद्धं करिस्सामि’’, इति ते निच्छयं करुं.

५५.

दुट्ठगामणिराजापि, मन्तेत्वा मातुया सह;

तस्सा मतेन कारेसि, द्वत्तिंस बलकोट्ठके.

५६.

राजच्छत्तधरे तत्थ, ठपेसि राजरूपके;

अब्भन्तरे कोट्ठके तु, सयं अट्ठासि भूपति.

५७.

एळारराजा सन्नद्धो, महापब्बत हत्थिनं;

आरुय्ह अगमा तत्थ, सयोग्ग बलवाहनो.

५८.

सङ्गामे वत्तमानम्हि, दीघजत्तु महब्बलो;

आदाय खग्गफलकं, युज्झमानो भयानको.

५९.

हत्थे अट्ठरसु’ग्गन्त्वा, नभं तं राजरूपकं;

छिन्दित्वा असिना भिन्दि, पठमं बलकोट्ठकं.

६०.

एवं सेसेपि भिन्दित्वा, मलकोट्ठे महब्बलो;

ठितं गामणिराजेन, बलकोट्ठमुपागमि.

६१.

योधो सो सुरनिमलो, गच्छन्तं राजिनो’परि;

सावेत्वा अत्तनो नामं, तमक्कोसि महब्बलो.

६२.

इतरो ‘‘तं वधिस्स’’न्ति, कुद्धो आकासमुग्गमि;

इतरो ओतरन्तस्स, फलकं उपनामयि.

६३.

‘‘छिन्दा मेतं सफलकं’’, इति चिन्तिय सो पन;

फलकं हनि खग्गेन, तं मुञ्चियि’ तरोसयि.

६४.

कप्पेन्तो मुत्तफलकं, दीघजत्तु तहिं पति;

उट्ठाय सूरनिमिलो, पतितं सत्तिया’हनि.

६५.

सङ्खं धमि फुस्सदेवो, सेना भिज्जित्थ दामिळि;

एळरोपि निवत्तित्थ, घातेसुं दमिळे बहू.

६६.

तत्थ वापि जलं आसि, हतानं लोहिता विलं;

तस्मा कुलत्थवा पीति, नामतो विस्सुतं अहु.

६७.

चरापेत्वा तहिं भेरिं, दुट्ठगामणि भूपति;

‘‘न हनिस्सतु एळारं, मंमुञ्चिय परो’’इति.

६८.

सन्नद्धो सयमारुय्ह, सन्नद्धं कण्डुलं करिं;

एळारं अनुबन्धन्तो, दक्खिणद्वारमागमि.

६९.

पुरदक्खिणद्वारम्हि, उभो युज्झिंसु भूमिपा;

तोमरं खिपि एळारो, गामणि तमवञ्चयि.

७०.

विज्झापेसि च दन्तेहि, तं हत्थिं सकहत्थिना;

तोमरं खिपि एळारं, सहत्थि तत्थ सो पति.

७१.

ततो विजितसङ्गामो, सयोग्गबलवाहनो;

लंकं एकातपत्तं सो, कत्वान पाविसि पुरं.

७२.

पुरम्हि भेरिं चारेत्वा, समन्ता योजने जने;

सन्निपातिय कारेसि, पूजं एळारराजिनो.

७३.

तं देहपतितठाने, कूटागारेन झापयि;

चेतियं तत्थ कारेसि, परिहारमदासि च.

७४.

अज्जापि लंकापतिनो, तं पदेससमीपगा;

तेनेव परिहारेन, न वादापेन्ति तूरियं.

७५.

एवं द्वत्तिंस दमिळ, राजानो दुट्ठगामणि;

गण्हित्वा एकच्छत्तेन, लंकारज्जमकासि सो.

७६.

विजिते नगरे भिन्ने, योधो सो दीघजत्तुको;

एळारस्स निवेदेत्वा, भागिनेय्यस्स योधतं.

७७.

तस्स हल्लुक नामस्स, भागिनेय्यस्स अत्तनो;

पेसयी चागमत्थाय, तस्स सुत्वान हल्लुको.

७८.

एळारदड्ढदिवसा, सत्तमे दिवसे इध;

पुरिसानं सहस्सेहि, सट्ठिया सह ओतरि.

७९.

ओतिण्णो सो सुणित्वापि, पतनं तस्स राजिनो;

‘‘युज्झिस्सामी’’ति लज्जाय, महातित्थं इधागमा.

८०.

खन्धावारं निवेसेसि, गामे कोळम्बहालके;

राजा तस्सा’गमं सुत्वा, युद्धाय अभिनिक्खमि.

८१.

युद्धसन्नह सन्नद्धो, हत्थिमारुय्ह कण्डुलं;

हत्थस्स रथयो धेहि, पन्तीहि च अनुनको.

८२.

उम्मादफुस्सो देवो सो, दीपे अग्गधनुग्गहो;

दसड्ढायुधसनद्धो, सेसयोधा च अन्वगुं.

८३.

पवत्ते तुमूले युद्धे, सन्नद्धो भल्लुको तहिं;

राजाभिमुख मायासि, नागराजा तु कण्डुलो.

८४.

तं वेगमन्दिभावत्थं, पच्चोसक्कि सनिं सनिं;

सेनापि सद्धिं तेनेव, पच्चोसक्कि सनिं सनिं.

८५.

राजाह ‘‘पुब्बे युद्धेसु, अट्ठवीसतिया अयं;

न पच्चोसक्कि किं एतं, फुस्सदेवा’’ति आह सो.

८६.

जयो नो परमो देव, जयभूमि मयं गजो;

पच्चोसक्कति पेक्खन्तो, जयठानम्हि ठस्सति.

८७.

नागो’थ पच्चोसक्कित्वा, फुस्सदेवस्स पस्सतो;

महाविहारसीमन्ते, अट्ठासि सुप्पतिट्ठितो.

८८.

तत्रट्ठितो नागराजा, भल्लुको दमिळो तहिं;

राजाभिमुखमागन्त्वा, उप्पण्डेसि महीपति.

८९.

मुखं पिधाय खग्गेन, राजा अक्कोसि तं पन;

‘‘रञ्ञो मुखम्हि पातेमि’’, इति कण्डञ्च सो खिपि.

९०.

आहच्च सो खग्गतलं, कण्डो पपति भूमियं;

‘‘मुखे विद्धो’’ति सञ्ञाय, उक्कट्ठिं भल्लुको अका.

९१.

रञ्ञो पच्छा निसिन्नो भो, फुस्सदेवो महब्बलो;

कण्ड खिपिमुखे तस्स, घट्टेन्तो राजकुण्डलं.

९२.

राजानं पादतो कत्वा, पतमानस्स तस्स तु;

खिपित्वा अपरं कण्डं, विज्झित्वा तस्स जण्डुकं.

९३.

राजानं सीसतो कत्वा, पातेसी लहुहत्थको;

भल्लुके पतिते तस्मिं, जयनादो पवत्तथ.

९४.

फुस्सदेवो तहिंयेव, ञापेतुं दोस मत्तनो;

कण्डवल्लिं सकं छेत्वा, पसतं लोहितं सयं.

९५.

रधञ्ञा दस्सेसि तं दिस्वा, राजा तं पुच्छि‘‘किं’’इति;

राज दण्डो कतो मेति, सो अवोच महीपति.

९६.

कोधो दोसोति वुत्तोव,

आह कुण्डल घट्टनं;

अदोसं दोसमञ्ञाय,

किमेतं करि भातिक.

९७.

इति वत्वा महाराजा, कतञ्ञु इध माह च;

‘‘कण्डानुच्छविको तुय्हं, सक्कारो हेस्सते महा.

९८.

घातेत्वा दमिळे सब्बे, राजा लद्धजयो कतो;

पासाद तलमारुय्ह, सीहासनगतो तहिं.

९९.

नाटकामच्च मज्झम्हि, फुस्सदेवस्स तं सरं;

आणापेत्वा ठपापेत्वा, पुंखेन उजुकं तले.

१००.

कहापणेहि कण्डं तं, आसित्ते’यु परूपरि;

छादापेत्वा दापेसि, फुस्सदेवस्स तं खणे.

१०१.

नरिन्दपासादतले, नरिन्दोथ अलङ्कते;

सुगन्धदीपुज्जलिते, नानागन्धसमायुते.

१०२.

नाटक जनयोगेन, अच्छराहि च भूसिते;

अनग्घत्थरणत्थिण्णे, मुदुके सयने सुभे.

१०३.

सयितो सिरिसम्पत्तिं, महतिं अपिपेक्खिय;

कतं अक्खोभिणिघातं, सरन्तो न सुखं लभि.

१०४.

यियङ्गुदीपे अरहन्तो, ञत्वा तं तस्सतक्कितं;

अट्ठा’रहन्ते पाहेसुं, तमस्सासेतुमिस्सरं.

१०५.

आगम्म ते मज्झायामे, राज द्वारम्हि ओतरुं;

निवेदि तब्भागमना, पासाद तलेमारुहुं.

१०६.

वन्दित्वा ते महाराज, निसीदापिय आसने;

कत्वा विविधसक्कारं, पुच्छि आगतकारणं.

१०७.

पियङ्गुदीपे सङ्घेन, पेसितं मनुजाधिप;

तमस्सा सयितुं अम्हे, इति राजा पुना’हते.

१०८.

‘‘कथं नु भन्ते अस्सासो, मम हेस्सति येन मे;

अक्खोभिणिमहासेन, घातो कारापितो’’इति.

१०९.

‘‘सग्गमग्गन्तरायो च, नत्थि ते तेन कम्मुना;

दीयड्ढमनुजा चे’त्थ, घातिता मनुजाधिप.

११०.

सरणेसु ठितो एको, पञ्चसीलेपि चा’परो;

मिच्छादिट्ठि च दुस्सीलो, सेसा पसुसमामता.

१११.

जोतयिस्ससि चेव त्वं, बहुधा बुद्धसासनं;

मनोविलेखं तस्मा त्वं, विनोदय नरिस्सर.

११२.

इति वुत्तो महाराजा, तेहि अस्सासमागतो;

वन्दित्वा ते विसज्जेत्वा, सयितो पुन चिन्तयि.

११३.

विना सङ्घेन आहारं, माभुञ्जेथ कदाचिपि’’;

इति मातापिता’हारे, सपिंसु दहरे’ वनो.

११४.

अदत्वा भिक्खुसङ्घस्स, भुत्तं अत्थि नुखो इति;

अद्दस पातरासम्हि, एकं मरिचवट्टिकं.

११५.

सङ्घस्स अट्ठपेत्वाव परिभुत्तं सतिं विना;

तदत्थं दण्डकम्मं मे, कत्तब्बन्ति च चिन्तयि.

११६.

एते तेनेककोटि इध मनुजगणे घातिते चिन्तयित्वा,

कामानं हेतु एतं मनसि च कयिरा साधु आदीनवं तं;

सब्बेसं घातनिं तं मनसि च कयिरा’ निच्चतं साधु साधु,

एवं दुक्खा पमोक्खं सुभगति महवा पापुणेय्या’चीरेनाति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

दुट्ठगामणिविजयो नाम

पञ्चवीसतिमो परिच्छेदो.

छब्बीसतिम परिच्छेद

मरिचवट्टिकविहारमहो

.

एकच्छत्तं करित्वान, लंकारज्जं महायसो;

नानन्तरं संविदहि, योधानं सो यथारहं.

.

थेरपुत्ताभयो योधो, दिय्यमानं न इच्छितं;

पुच्छितोव किमत्थन्ति, युद्धमत्थीति अब्रवि.

.

एकरज्जे कते युद्धं, किनामत्तीति पुच्छितो;

युद्धं किलेस चोरेहि, करिस्सामि सुदुज्जयं.

.

इच्चेव माह तं राजा, पुनप्पुनं निसेधयि;

पुनप्पुनं सोयाचित्वा, रञ्ञोनुञ्ञाय पब्बजि.

.

पब्बजित्वा च कालेन, अरहत्तमपापुणि;

पञ्चखीणासवसत-परिवाएरा अहोसि च.

.

छत्तमङ्गल सत्ताहे, गते गतभयो’ भयो;

राजा कता भिसेकोव, महता विभवेन सो.

.

तिस्सवापि’मगा कीळ-विधिना समलङ्क तं;

कीळितुं अभिसित्तानं, चारित्तञ्चा नुरक्खितुं.

.

रञ्ञो परिच्छदं सब्बं, उपायनसतानि च;

मरिचवट्टिविहारस्स, ठानम्हि ठपयिंसु च.

.

तत्थेव थूपठानम्हि, सधातुं कुन्तमुत्तमं;

ठपेसुं कुन्तधरका, उजुकं राजमानुसा.

१०.

सहोरोधो महाराजा, कीळित्वा सलिले दिवा;

सायमाहं गमिस्साम, कुन्तं वड्ढेथ भो’’इति.

११.

चालेतुं तं न सक्खिंसु, कुन्तं राजाधिकारिका;

गन्धामालाहि पूजेसुं, राजसेनासमागता.

१२.

राजा महन्तं अच्छेरं, दिस्वा तं हट्ठमानसो;

विधाय तत्थ आरक्खं, पविसित्वा पुरं ततो.

१३.

कुन्तं परिक्खिपापेत्वा, चेतियं तत्थ कारयि;

थूपं परिक्खिपापेत्वा, विहारञ्च अकारयि.

१४.

तीहि वस्सेहि निठासि, विहारो सो नरिस्सरो;

सङ्घं ससन्निपातेसि, विहरमहाकारणा.

१५.

भिक्खुनं सतसहस्सानि, तदा भिक्खुनियो पन;

नवुति च सहस्सानि, अभविंसु समागता.

१६.

तस्मिं समागमे सङ्घं, इदमाक महीपति;

‘‘सङ्घं भन्ते विसरित्वा, भुञ्जिं मरिचवट्टिकं.

१७.

हस्से’तं दण्डकम्मं मे, भवतूति अकारयि;

सचेतियं मरिचवट्टि-विहारं सुमनोहरं.

१८.

पतिग्गण्हातु तं सङ्घो, इति सो दक्खिणोदकं;

पातित्वा भिक्खुसङ्घस्स, विहारं सुमनो अदा.

१९.

विहारे तं समन्तापि, महन्तं मण्डपं सुभं;

कारेत्वा तत्थ सङ्घस्स, महादानं पवत्तयि.

२०.

पादे पतिट्ठापेत्वापि,

जले अभयवापिया;

कतो सो मण्डपो आसि,

सेसो कासे कथावका.

२१.

सत्ताहं अन्नपानादिं, दत्वान मनुजाधिपो;

अदा सामणकं सब्बं, परिक्खारं महारहं.

२२.

अहु सतसहस्सग्घो, परिक्खारो स आदिको;

अन्ते सहस्सग्घनको, सब्ब सङ्घो च तंलभि.

२३.

युद्धे दाने च सूरेन, सूरिना रतनत्तये;

पसन्नामलचित्तेन, सासनुजोत नत्थिना.

२४.

रञ्ञा कतञ्ञुना तेन, थूपकारापनादितो;

विहार महनन्तानि, पूजेतुं रतनत्तयं.

२५.

परिच्चत्तधनाने’त्थ, अनग्घानि विमुञ्चिय;

सेसानि होन्ति एकाय, ऊनवीसतिकोटियो.

२६.

तोगा दसद्धविध दोसविदूसितापि,

पञ्ञाविसेस सहितेहि जनेहि पत्ता;

होन्तेव पञ्चगुणयोग गहितसारं,

इच्चस्स सारगहणे मतिमायतेय्याति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

मरिचवट्टिकविहारमहोनाम

छब्बीसतिमो परिच्छेदो.

सत्तवीसतिम परिच्छेद

लोहपासादमहो

.

ततो राजा विचिन्तेसि, विस्सुतं सुस्सुतं सुतं;

महापञ्ञो सदा पुञ्ञो, पञ्ञाय कतनिच्छयो.

.

‘‘दीपप्पसादको थेरो, राजिनो अय्यकस्स मे;

एवं किराहनत्ता ते, दुट्ठगामणिभूपति.

.

महापुञ्ञो महाथूपं, सोण्णमालिं मनोरमं;

वीसंहत्थसतं उच्चं, कारेस्सति अनागते.

.

पुनो उपोसथागारं, नानारतनमण्डितं;

नवभूमं करित्वान, लोहपासाद मेव च.

.

इति चिन्तिय भूमिन्दो, लिखित्वेवं ठपापितं;

पेक्खापेन्तो राजगेहे, ठितं एव करण्डके.

.

सोवण्णपट्टं लद्धान, लेखं तत्थ अवाचयि;

‘‘चत्तालीससतं वस्सं, अतिक्कम्म अनागते.

.

काकवण्णसुतो दुट्ठ-गामणिमनुजाधिपो;

इदञ्चिदञ्च एवञ्च, कारेस्सती’’ति वाचितं.

.

सुत्वा हट्ठो उदानेत्वा, अप्पोट्ठेसि महीपति;

ततो पातो’व गन्त्वान, महामेघवनं सुभं.

.

सन्निपातं कारयित्वा, भिक्खुसङ्घस्स अब्रवि;

‘‘विमानतुल्यं पासादं, कारयिस्सामि वो अहं.

१०.

दिब्बं विमानं पेसेत्वा, तदा लेखं अदाथ मे’’;

भिक्खुसङ्घो विसज्जेसि, अट्ठ खीणासवे तहिं.

११.

कस्सपमुनिनो काले, असोको नाम ब्राह्मणो;

अट्ठ सलाकभत्तानि, सङ्घस्स परिणामिय.

१२.

भरणिं नाम दासिं सो, ‘‘निच्चं देही’’ति अब्रवि;

दत्वा सा तानि सक्कच्चं, यावजीवं ततो चुता.

१३.

आकासट्ठविमानम्हि, निब्बत्तिरुचिरे सुभे;

अच्छरानं सहस्सेन, सदा’सि परिवारिता.

१४.

तस्सा रतनपासादो, द्वादसयोजनुग्गतो;

योजनानं परिक्खेपो, चत्तालीसञ्च अट्ठ च.

१५.

कूटागारसहस्सेन, मण्डितो नवभूमिको;

सहस्सगब्भसम्पन्नो, राजमानो चतुम्मुखो.

१६.

सहस्ससङ्खसंवुत्ति, सीहपञ्जर नेत्तवा;

सकिङ्कणिकजालाय, सज्जितो वेदिकाय च.

१७.

अम्बलट्ठिकपासादो, तस्स मज्झे ठितो अहु;

सन्तमतो दिस्समानो, पग्गहितधजाकुलो.

१८.

तावतिंसञ्च गच्छन्ता, दिस्वा थेरं तमेव ते;

हिङ्गुलेन तदा लेखं, लेखयित्वा पटे ततो.

१९.

निवत्तित्वान आगन्त्वा, पटं सङ्घस्स दस्सयुं;

सङ्घो पटं गहेत्वा तं, पाहेसि राजसन्तिकं.

२०.

तं दिस्वा सुमनो राजा, आगम्माराम मुत्तमं;

आलेखतुल्यं कारेसि, लोहपासाद मुत्तमं.

२१.

कम्मारम्भनकालेव, चतुद्वारम्हि भोगवा;

अट्ठसतसहस्सानि, हिरञ्ञानि ठपापयि.

२२.

पुटसहस्स वत्थानि, द्वारे द्वारे ठपापयि;

गुळ तेलसक्खरमधु-पुरा चानेक चाटियो.

२३.

‘‘अमूलककम्म मेत्थ, न कातब्ब’’न्ति भासिय;

अग्घापेत्वा कतं कम्मं, तेसं मूलमदापयि.

२४.

हत्थसतं हत्थसतं, आसि एकेक पस्सतो;

उच्चतो तत्तकोयेव, पासादो हि चतुम्मुखो.

२५.

तस्मिं पासाद सेट्ठस्मिं, अहेसुं नवभूमियो;

एकेकिस्सा भूमिया च, कूटागारसतानि च.

२६.

कूटागारानि सब्बानि, सज्झुना खचिता न’युं;

पवालवेदिका तेसं, नानारतन भूसिता.

२७.

नानारतन चित्तानि, तासं पदुमकानि च;

सज्झकिंकिणिकापन्ति-परिक्खित्ताव ता अहु.

२८.

सहस्सं तत्थ पासादो, गब्भा आसुं सुसङ्खता;

नानारतन खचिता, सीहपञ्जरनेत्तवा.

२९.

नारिवाहनयानन्तु, सुत्वा वेस्सवणस्स सो;

तदा कारमकारेसि, मज्झे रतनमण्डपं.

३०.

सीहब्यग्घादिरूपेहि, देवता रूपकेहि च;

अहु रतनमयोहे’स, थम्भेहि च विभूसितो.

३१.

मुत्ताजालपरिक्खेपो, मण्डपन्ते समन्ततो;

पवालवेदिका चेत्थ, पुब्बे वुत्तविधा अहु.

३२.

सत्तरतन चित्तस्स, वेमज्झे मण्डपस्स तु;

रुचिरो दन्तपल्लङ्को, रम्मो फलिकसन्थरो.

३३.

दन्तमयापस्सये’त्थ, सुवण्णमय सूरियो;

सज्झुमये चन्दिमा च, तारा च मुत्तका मया.

३४.

नानारतन पदुमानि, तत्थ तत्थ यथारहं;

जातकानि च तत्थेव, आसुं सोण्णलतन्तरे.

३५.

महग्घपच्चत्थरणे, पल्लङ्के’ति मनोरमे;

मनोहरा’सिट्ठपिता, रुचिरं दन्तबीजनी.

३६.

पवालपादुका तत्थ, फलिकम्हि पतिट्ठिता;

सेतच्छत्तं सज्झुदण्डं, पल्लङ्को’परिसोभथ.

३७.

सत्तरतन मयानेत्थ, अट्ठमङ्गलिकानि च;

चतुप्पदानं पन्ती च, मणिमुत्तन्तरा अहुं.

३८.

रजतानञ्च घण्टानं, पन्ती भत्तन्तलम्बिता;

पासादछत्तपल्लङ्क-मण्डपा’सुं अनग्घिका.

३९.

महग्घ पञ्ञपापेसि, मञ्चपीठं यथारहं;

तथेव भूमत्थरणं, कम्बलञ्च महारहं.

४०.

आचाम कुम्भिसोवण्णा, उलुङ्को च अहु तहिं;

पासाद परिभोगेसु, सेसेसु च कथा’ वका.

४१.

चारुपाकार परिवारो,

सो चतुद्वारकोट्ठको;

पासादो’लङ्कतो सोभि,

तावतिंस सभा विय.

४२.

तम्ब लोहिट्ठकाहे’सो,

पासादो छादितो अहु;

लोह पासाद वोहारो,

तेन तस्स अजायथ.

४३.

नट्ठिते लोहपासादे, सो सङ्घं सन्निपातयि;

राजा सङ्घो सन्निपति, मरिचवट्टिमहे विय.

४४.

पुथुज्जना’व अट्ठंसु, भिक्खू पठमभूमियं;

तेपिटका दुतियाय, सोतापन्नादयो पन.

४५.

एके केयेव अट्ठंसु, ततियादीसु भूमिसु;

अरहन्तो च अट्ठंसु, उद्धं चतूसु भूमिसु.

४६.

सङ्घस्स दत्वा पासादं, दक्खिणम्बुपुरस्सरं;

राजा’दत्थ महादानं, सत्ताहं पुब्बकं पिय.

४७.

पासाद महचत्तानि, महाचागेन राजिना;

अनग्घानि ठपेत्वान, अहेसुं तिंसकोटियो.

४८.

निस्सारे धननिचये विसेससारं,

ये दानं परिगणयन्ति साधुपञ्ञा;

ते दानं विपुलमपेत चित्तसङ्गा,

सत्तानं हितपरमा ददन्ति एवंति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

लोकहपासादमहो नाम

सत्तवीसतिमो परिच्छेदो.

अट्ठवीसतिम परिच्छेद

महा थूपसाधन लाभो

.

ततो सतसहस्सं सो, विस्सज्जेत्वा महीपति;

कारापेसि महाबोधि-पूजं सुळारमुत्तमं.

.

ततो पुरं पविसिन्तो, थूपठाने निवेसितं;

पस्सित्वान सीलायूपं, सरित्वा पुब्बकं सुतिं.

.

‘‘कारेस्सामि महाथूपं’’, इति हट्ठो महातलं;

आरुय्ह रत्तिं भुञ्जित्वा, सयितो इति चिन्तयि.

.

‘‘दमिळे मद्दमानेन, लोको’यं पीळितो मया;

न सक्का बलिमुद्धत्तुं, तं वज्जिय बलिं अहं.

.

कारयन्तो महाथूपं, कतं धम्मेन इट्ठिका;

उप्पादेस्सामि ‘‘इच्चेवं, चिन्तयन्तस्स चिन्तितं.

.

छत्तम्हि देवताजानी, ततो कोलाहलं अहु;

देवेसु ञत्वा तं सक्को, विस्सकम्मान मब्रवि.

.

‘‘इट्ठकत्तं चेतियस्स, राजा चिन्तेसि गामणि;

गन्त्वा पुरा योजनम्हि, गम्भीर नदी यन्तिके.

.

मापेहि इट्ठिका तत्तं’, इति सक्के न भासितो;

विस्सकम्मो इधागम्म, मापेसि तत्थ इट्ठिका.

.

पभाते लुद्दको तत्थ, सुनखेहि वनं अगा;

वोधारूपेन दस्सेसि, लुद्दकं भुम्मदेवता.

१०.

लुद्दको तं’नुबन्धन्तो, गन्त्वा दिस्वान इट्ठका;

अन्तरहिताय गोधाय, इति चिधन्तसि सो तहिं.

११.

‘‘कारेतु कामो किर नो, महाथूपं महीपति;

उपायनमिदं तस्सं’, इति गन्त्वा निवेदयि.

१२.

तस्स तं वचनं सुत्वा, पियं जनहि तप्पियो;

राजा कारेसि सक्कारं, महन्तं तुट्ठमानसो.

१३.

पुरापुब्बुत्तरे देसे, योजनत्तय मत्थके;

आचार विट्ठिगामम्हि, सोळसकरीसे कले.

१४.

सोवण्ण बीजानु’ट्ठिंसु, विविधानि पमाणतो;

विदत्थुक्कट्ठ माणानि, अङ्गुलिमाणा निहेठतो.

१५.

सुवण्ण पुण्णं तं भूमिं, दिस्वा सङ्गामवासिका;

सुवण्ण पाहिं आदाय, गन्त्वा रञ्ञो निवेदयुं.

१६.

पुरापाचिन पस्सम्हि, सत्त योजन मत्थके;

गङ्गापारे तम्बपिट्ठे, तम्बलोहं समुट्ठहि.

१७.

तङ्गामिका तम्बलोह-बीजमादाय पातिया;

राजान मुपसङ्कम्म, तमत्थञ्च निवेदयुं.

१८.

पुब्बदक्खिणदेसम्हि, पुरतो चतुयोजने;

सुमन वापि गामम्हि, उट्ठहिंसु मणीबहू.

१९.

उपल कुरुविन्देहि, मिस्सकानेव गामिका;

आदाय पातियाएव, गन्त्वा रञ्ञो निवेदयुं.

२०.

पुरतो दक्खिणे पस्से, अट्ठयोजनमत्थके;

अम्बट्ठ कोललेणम्हि, रजतं उपपज्जथ.

२१.

नगरे वाणिजो एको, आदाय सकटे बहू;

मलया सिङ्गीवेरादिं, आनेतुं मलयं गतो.

२२.

लेणस्स अविदूरम्हि, सकटानिट्ठ पापिय;

पतोदादारुनिच्छन्तो, आरुळ्हो तं महीधरं.

२३.

चाटिप्पमाण तं तत्थ, पक्कभारेन नामि तं;

दिस्वा पन सलट्ठिञ्च, पासाणट्ठञ्च तं फलं.

२४.

वण्टे तं वासिया छेत्वा, दस्साम’ग्गन्ति चिन्तिय;

कालं घोसेसि सद्धाय, चत्तारो’नासवागमुं.

२५.

हट्ठो सो ते’भिवादेत्वा, निसीदापिय सादरो;

वासिया वण्टसामन्ता, तचं छेत्वा अपस्सयं.

२६.

मुञ्जित्वा’वाट पुण्णं तं, यूसं पत्तेही आदिय;

चत्तारो यूस पूरेते, पत्ते तेसमदासिसो.

२७.

ते तं गहेत्वा पक्कामुं,

कालं घोसेसि सो पुन;

अञ्ञे खिणासवा थेरा,

चत्तारो तत्थ आगमुं.

२८.

तेसं पत्ते गहेत्वा सो, पत्तामिञ्जहि पूरिय;

अदासि तेसं पक्कामुं, तयो एको नपक्कमि.

२९.

रजतं तस्स दस्सेतुं, ओरोहित्वा ततो हि सो;

निसज्ज लेणासन्नम्हि, तामिञ्जा परिभुञ्जथ.

३०.

सेसामिञ्जा वाणिजो’पि, भुञ्जित्वा यावदत्थकं;

भण्डिकाय गहेत्वान, सेसथेरपदानुगो.

३१.

अञ्जसा इमिना त्वम्पि, गच्छ दानी उपासक;

गन्त्वान थेरं पस्सित्वा, वेय्यावच्च महासि च.

३२.

थेरो च लेणद्वारेन, तस्स मग्ग अमापयि;

थेरं वन्दिय सो तेन, गच्छन्तो लेणमद्दस.

३३.

लेण द्वारम्हि ठत्वान, पस्सित्वा रजतम्पि सो;

वासिया आहनित्वान, रजतति विजानिय.

३४.

गहेत्वेकं सज्झुपिण्डं, गन्त्वान सकटन्तिकं;

सकटानि ठपापेत्वा, सज्झुपिण्डं तमादिय.

३५.

लहुं अनुराध पुरं, आगम्म वरवाणिजो;

दस्सेत्वा रजतं रञ्ञो, तमत्थम्पि निवेदयि.

३६.

पुरतो पच्छिमे पस्से, पञ्चयोजन मत्थके;

उरुवेलपट्टने मुत्ता, महामलक मत्तियो.

३७.

पवालन्तरिका सद्धिं, समुद्दाथलमोक्कमुं;

केवट्टा ता समेक्खित्वा, रासिं कत्वान एकतो.

३८.

पातिया आनयित्वान, मुत्ता सह पवालका;

राजान मुपसङ्कम्म, तमत्थम्पि निवेदयुं.

३९.

पुरतो उत्तरे पस्से, सत्त योजन मत्थके;

पेळिवापिक गामस्स, वापिपक्खन्तकन्दरे.

४०.

जायिंसु वालुकापिट्ठे, चत्तारो उत्तमा मणी;

नीसद पोतप्पमाणा, उम्मापुप्फनिभासुभा.

४१.

ते दिस्वा सुनखो लुद्दो, अगन्त्वा राजसन्तिकं;

‘‘एवरूपा मणीदिट्ठो, मया’’इति निवेदयि.

४२.

इट्ठकादीनि एतानि महापुञ्ञो महामति;

महाथूपत्थमुप्पन्ना-न’स्सोसि तदहेव सो.

४३.

यथानुरूपं सक्कारं, तेसं कत्वा सुमानतो;

एते वा रक्खके कत्वा, सब्बानि आहरापयि.

४४.

खेदम्पि कायजमसय्हमचिन्तयित्वा,

पुञ्ञं पसन्नमनसो पचित हि एवं;

साधेति साधन सतानि सुखा करानि,

तस्मा पसन्नमनसो’व करेय्य पुञ्ञन्ति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

महाथूपसाधनलाभो नाम

अट्ठवीसतिमो परिच्छेदो.

एकूनतिंसतिम परिच्छेद

थूपारम्भो

.

एवं समत्ते सम्भारे, वेसाखपुण्णमासीयं;

पत्ते विसाखनक्खत्ते, महाथूपत्थमारभि.

.

हारेत्वान तहिं थूपं, थूपठानमखाणयि;

सत्थहत्थो महीपालो, थिरी कातुं मनेकधा.

.

योधेहि आहरापेत्वा, गुळपासाणके तहिं;

कूटेहि आहनापेत्वा, पासाणे चुण्णिते अथ.

.

चम्मवनद्ध पादेहि, महाहत्थीहि मद्दयि;

भूमिया थिरीभावत्थं, अत्थानत्थविचक्खणो.

.

आकास गङ्गापतित-ट्ठाने सतततिन्तके;

मत्तिका सुखुमा तत्थ, समन्ता तिं सयोजने.

.

नवनीत मत्तिका’तेसा, सुखुमत्ता पपुच्चति;

खीणासवा सामणेरा, मत्तिका आहरुं ततो.

.

मत्तिका अत्थरापेसि, तत्थ पासाणकोट्टिमे;

इट्ठका अत्थरापेसि, मत्तिको परिइस्सरो.

.

तस्सो परिखरसुधं, कुरुविन्दं ततोपरि;

तस्सो परिअयोजालं, मरुम्बन्तु ततोपरं.

.

आहटं सामणेरेहि, हिमवन्ता सुगन्धकं;

सन्थरापेसि भूमिन्दो, फळिकन्तु ततोपरि.

१०.

सीलायो सन्थरापेसिच्छ फळिकसन्थरो परि;

सब्बत्थ मत्तिकाकिच्चे, नवनीतव्हया अहु.

११.

निय्यासेन कपिट्ठस्स, सन्नितेन रसोदके;

अट्ठङ्गुलं बहलएता, लोहपट्टं सीलोपरि.

१२.

मनोसिलायतिलते-लसन्निताय ततो परि;

सत्तङ्गुलं सज्जुपट्टं, सन्थरेसि रथेसभो.

१३.

महाथूप पतिट्ठान-ठाने एवं महीपति;

कारेत्वा परिकम्मानि, विप्पसन्नेन चेतसा.

१४.

आसळ्ही सुक्कपक्खस्स, दिवसम्हि चतुद्दसे;

कारेत्वा भिक्खुसङ्घस्स, सन्निपातमिदं वदि.

१५.

महाचेतिय मत्थाय, भदन्तामङ्गलिट्ठकं;

पतिट्ठापेस्सं स्वे एत्थ, सब्बो सङ्घो समेतुनो.

१६.

बुद्ध पूजा पयोगेन, महाजनहीतत्थिको;

‘‘महाजनो’ पोसथिको, गन्धमालादिगण्हिय.

१७.

महाथूप पतिट्ठान-ठानं यातु सुवे’’इति;

चेतिय ठान भूसाय, अमच्चे च नियोजयि.

१८.

आणापिता नरिन्देन, मुनिनो पियगारवा;

अनेकेहि पकारेहि, ते तं ठानमलङ्करुं.

१९.

नगरं सकलञ्चेव, मग्गञ्चेव इधागतं;

अनेकेहि पकारेहि, अलङ्कारयि भूपति.

२०.

पभाते च चतुद्वारे, नगरस्स ठपापयि;

नहापिते नहापके च, अप्पके च बहूतथा.

२१.

वत्थानि गन्धमाला च, अन्नानि मधुरानि च;

महाजनत्थं भूमिन्दो, महाजनहिते रतो.

२२.

पटियत्तानि एतानि, सादियित्वा यथारुचि;

पोराजानपदाचेव थूपठानमुपागमुं.

२३.

सुमण्डितेहि नेकेहि, ठानन्तर विधानतो;

आरक्खितो अमच्चेहि, यथाठानं महीपति.

२४.

सुमण्डिताहि नेकाहि, देवकञ्ञूपमाहि च;

नाटकीहि परिब्बुळ्हो, सुमण्डित पस्साधितो.

२५.

चत्तालीस सहस्सेहि, नरेहि परिवारितो;

नाना तूरिय सङ्घुट्ठो, देवराज विलासवा.

२६.

महाथूप पतिट्ठानं, ठानाठान विचक्खणो;

अपरण्हे उपागञ्छि, नन्दयन्तो महाजनं.

२७.

अट्ठुत्तरसहस्सं सो, साटकानिट्ठपापिय;

पुटबद्धानि मज्झम्हि, चतुपस्से ततो पन.

२८.

वत्थानि रासींकारेसि, अनेकानि महीपति;

मधुसप्पि गुळादीहि च, मङ्गलत्थं ठपापयि.

२९.

नानादेसेहिपा’गञ्छुं, बहवो भिक्खवो इध;

इध दीपट्ठसङ्घस्स, का कथाव इधागमे.

३०.

थेरो’ सीति सहस्सानि, भिक्खू आदाय आगमा;

राजगहस्स सामन्ता, इन्दगुत्तो महागणी.

३१.

सहस्सानि’सिपतना, भिक्खूनं द्वादसा’दिय;

धम्मसेनो महाथेरो, चेतियठानमागमा.

३२.

सट्ठिभिक्खुसहस्सानि, आदाय इधमागमा;

पीयदस्सी महाथेरो, जेताराम विहारतो.

३३.

वेसाली महावनतो, थेरोरु बुद्धरक्खितो;

अट्ठारस सहस्सानि, भिक्खू आदाय आगमा.

३४.

कोसम्बी घोसितारामा, थेरोरु धम्मरक्खितो;

तिंसभिक्खुसहस्सानि, आदाय इध आगमा.

३५.

आदायुज्जेनीयं थेरो, दक्खिण गिरितो यति;

चत्तारीस सहस्सानि, अगोरु सङ्घरक्खितो.

३६.

भिक्खूनं सतसहस्सं, सट्ठसहस्सानि चा’दिय;

पुप्फपुरे’सोकरामा, थेरो मित्तिण्ण नामको.

३७.

दुवे सतसहस्सानि, सहस्सानि असीति च;

भिक्खू गहेत्वानु’त्तिण्णो, थेरो कस्मिरमण्डला.

३८.

चत्तारीसत सहस्सानि, सहस्सानि च सट्ठि च;

भिक्खू पल्लवभोगम्हा, महादेवो महामती.

३९.

योननगरा’लसन्दासो, योन महाधम्मरक्खितो;

थेरो तिंस सहस्सानि, भिक्खू आदाय आगमा.

४०.

वञ्झाटविवत्तनिया, सेनासना तु उत्तरो;

थेरो सट्ठिसहस्सानि, भिक्खू आदाय आगमा.

४१.

चित्तगुत्तो महाथेरो, बोधिमण्डविहारतो;

तिंस भिक्खुसहस्सानि, आदियित्वा इधागमा.

४२.

चन्दगुत्तो महाथेरो, वनवासपदेसतो;

आगासीति सहस्सानि, आदियित्वा यती इध.

४३.

सूरियगुत्तोमहाथेरो, केलासम्हा विहारतो;

छन्नवुति सहस्सानि, भिक्खूआदाय आगमा.

४४.

भिक्खूनं दीपवासिनं, आगतानञ्च सब्बसो;

गणनाय परिच्छेदो, पोराणेहि न भासितो.

४५.

समागतानं सब्बेसं, भिक्खुनं तं समागमे;

वुत्ता खीणासवायेव, ते छन्नवुतिकोटियो.

४६.

ते महाचेतियठानं, परिवारेत्वा यथारहं;

मज्झे ठपेत्वा ओकासं, रञ्ञो अट्ठंसु भिक्खवो.

४७.

पविसित्वा तहिं राजा, भिक्खुसङ्घं तथा ठितं;

दिस्वा पसन्नचित्तेन, वन्दित्वा हट्ठमानसो.

४८.

गन्धमालाहि पूजेत्वा, कत्वान तिपदक्खिणं;

मज्झे पुण्णघटठानं, पविसित्वा समङ्गलं.

४९.

सुवण्णखीले पटिमुक्कं, परिब्भमनदण्डकं;

राजतेन कतं सुद्धं, सुद्धपीति बलोदयो.

५०.

गाहयित्वा अमच्चेन, मण्डितेन सुजातिना;

अभिमङ्गलभूतेन, भूतभूतिपरायणो.

५१.

महन्तं चेतियावट्टं, कारेतुं कतनिच्छयो;

भमापयितु मारद्धो, परिकम्मित भूमियं.

५२.

सिद्धत्थो नाम नामेन, महाथेरो महिद्धिको;

तथाकरोन्तं राजानं, दीघदस्सी निवारयि.

५३.

‘‘एवं महन्तं थूपञ्च, अयं राजा’रभिस्सति;

थूपे अनिट्ठितेयेव, मरणं अस्स हेस्सति.

५४.

भविस्सति महन्तो च, थूपोदुप्पटिसङ्खरो;

इति सो नागतं पस्सं, महन्तत्तं निवारयि.

५५.

सङ्घस्स च अनुञ्ञाय, थेरो सम्भावनायच;

महन्तं कत्तुकामो’पि, गण्हित्वा थेरभासितं.

५६.

थेरस्स उपदेसेन, तस्स राजा अकारयि;

मज्झिमं चेतियावट्टं, पतिट्ठापेतुमिट्ठिका.

५७.

सोवण्णरजते चेव, घटे मज्झेट्ठपापयि;

अट्ठट्ठ अट्ठितुस्साहो, परिवारिय ते पन.

५८.

अट्ठुत्तरसहस्सञ्च, ठपापेसि नवे घटे;

अट्ठुत्तरे अट्ठुत्तरे, वत्थानं तु सते पन.

५९.

इट्ठिकापवरा अट्ठ, ठपापेसि विसुं विसुं;

सम्मतेन अमच्चेन, भूसितेन अनेकधा.

६०.

ततो एकं गाहयित्वा, नानामङ्गलसङ्खते;

पुरित्थिमदिसाभागे, पठमं मङ्गलित्थिकं.

६१.

पतिट्ठापेसि सक्कच्चं, मनुञ्ञे गन्धकद्दमे;

जातिसुमन पुप्फेसु, पूजितेसु तहिं पन.

६२.

अहोसि पुथवीकम्पो, सेसा सत्तापि सत्तहि;

पत्तिट्ठापेस’ मच्चेहि, मङ्गलानि च कारयि.

६३.

एवं असाळ्हमासस्स, सुक्कपक्खे’भिसम्मते;

उपोसथे पन्नरसे, पतिट्ठापेसि इट्ठिका.

६४.

चतुद्दिसं ठिते तत्थ, महाथेरे अनासवे;

वन्दित्वा पूजयित्वा च, सुप्पतितो कमेन सो.

६५.

पुब्बुत्तरं दिसं गन्त्वा, पियदस्सिं अनासवं;

वन्दित्वान महाथेरं, अट्ठासि तस्स सन्तिके.

६६.

मङ्गलं तत्थ वड्ढेन्तो, तस्स धम्ममभासिसो;

थेरस्स देसना तस्स, जनस्सा’होसि सात्थिका.

६७.

चत्तालीससहस्सानं, धम्माभिसमयो अहु;

चत्तालीससहस्सानं, सोतापत्तिफलं अहु.

६८.

सहस्सं सकदागामि, अनागामि च तत्तका;

सहस्संयेव अरहन्तो, तत्थ’हेसुं गिहीजना.

६९.

अट्ठारससहस्सानि, भिक्खूभिक्खुनियो पन;

चुद्दसेव सहस्सानि, अरहत्ते पतिट्ठयुं.

७०.

एवम्पपसन्नमतिमा रतनत्तयम्हि,

चागामिमुत्तमनसाजनताहि तेन;

लोकत्थसिद्धि परमा भवतीति ञत्वा,

सद्धादिनेकगुणयोग रतिं करेय्याति.

सुजनप्पसादसं वेगत्थाय कते महावंसे

थूपारम्भो नाम

एकूनतिंसतिमो परिच्छेदो.

तिंसतिम परिच्छेद

धातुगब्भरचनो

.

वन्दित्वान महाराजा, सब्बं सङ्घं निमन्तयि;

‘‘यावचेतियनिट्ठाना, भिक्खं गण्हथ मे’’इति.

.

सङ्घो तं नाधिवासेसि, अनुपुब्बेन सो पन;

यावन्तो याव सत्ताहं, सत्ताहमधिवासनं.

.

अलत्थो’पड्ढभिक्खूहि, ते लद्धा सुमनो’व सो;

अट्ठारससु ठानेसु, थूपठानसमन्ततो.

.

मण्डपे कारयित्वान, महादानं पवत्तयि;

सत्थाहं तत्थ सङ्घस्स, ततो सङ्घं विस्सज्जयि.

.

ततो भेरिं चरापेत्वा, इट्ठका वड्ढकी लहुं;

सन्निपातेसि ते आसुं, पञ्चमत्तसतानि हि.

.

कथं करिस्ससि ने’को, पुच्छितो आह भूपति;

‘‘पेस्सियानं सतं लद्धा, पंसूनं सकटं अहं.

.

खेपयिस्सामि एक्का’हं, तं राजा पटिबाहयि;

ततो उपड्ढुपड्ढञ्च, पंसू द्वे अम्मणानि च.

.

आहंसु राजा पटिबाहि, चतुरो तेपि वड्ढकी;

अथेको पण्डितो ब्यत्तो, वड्ढकी आह भूपतिं.

.

‘‘उदुक्खले कोट्टयित्वा, अहं सुप्पेहि वट्टितं;

पिंसापयित्वा निसदे, एतं पंसूनमम्मणं.

१०.

इति वुत्तो अनुञ्ञासि, तिणादिनेत्थनो सियुं;

चेतियम्हीति भूमिन्दो, इन्दतुल्यपरक्कमो.

११.

‘‘कं सण्ठानं चेतियं तं, करिस्ससि तुवं इति;

पुच्छितं तंखणंयेव, विस्सकम्मो तमाविसि.

१२.

सोवण्णपातिं तो यस्स, पुरापेत्वाव वड्ढकी;

पाणिना वारिमादाय, वारिपिट्ठियमाहनी.

१३.

फलिक लोलसदिसं, महाफुब्बुळमुट्ठहि;

आही’दिसं करिस्सति, तुस्सित्वान’स्स भूपति.

१४.

सहस्सग्घं वत्थयुगं, तथा’लङ्कार पादुका;

कहापनानि द्वादस-सहस्सानि च दापपि.

१५.

‘‘इट्ठका आहारापेस्सं, अपीळेन्तो कथं नरे’’;

इति राजा विचिन्तेसि, रत्तिंञत्वान तं मरू.

१६.

चेतियस्स चतुद्धारे, आहरित्वान इट्ठका;

रत्तिं रत्तिं ठपयिंसु, एकेकाहपहोनका.

१७.

तं सुत्वा सुमनोराजा, चेतिये कम्ममारभि;

अमूलमेत्थ कम्मञ्च, न कातब्बन्ति ञापयि.

१८.

एकेकस्मिं दुवारस्मिं, ठपापेसि कहापणे;

सोळससतसहस्सानि, वत्थानिसु बहूनि च.

१९.

विविधञ्च अलङ्कारं, खज्जंभोज्जं सपानकं;

गन्धमालागुळादिच, मुखवासकपञ्चकं.

२०.

‘‘यथारुचितं गण्हन्तु, कम्मं कत्वा यथारुचिं;

ते तथेव अपेक्खित्वा, अदंसु राजकम्मिका.

२१.

थूपकम्मसहायत्तं, एको भिक्खुनिकामयं;

मत्तिकापिण्डमादाय, अत्तना अभिसङ्खतं.

२२.

गन्त्वान चेतियट्ठानं, वड्ढेत्वा राजकम्मिके;

अदासि तं वड्ढकिस्स, गण्हन्तोयेव जानिसो.

२३.

तस्सा कारं विदित्वान, तत्थाहोसि कुतूहलं;

कमेन राजा सुत्वान, आगतो पुच्छि वड्ढकी.

२४.

देव एकेन हत्थेन, पुप्फाना’दाय भिक्खवो;

एकेन मत्तिकापिण्डं, देन्ति मय्हं अहं पन.

२५.

अयं आगन्तुको भिक्खु, अयं नेवासिको इति;

जानामिनेवा’ति वचो, सुत्वा राजासमप्पयि.

२६.

एकोबलत्थं दस्सेतुं, मत्तिका दायकं यतिं;

सो बलतस्स दस्सेसि, सो तं रञ्ञो निवेदयि.

२७.

जातिमकुलकुम्भेसो, महाबोधङ्गणे तयो;

ठपापेत्वा बलत्थेन, राजा दापेसि भिक्खुनो.

२८.

अजानित्वा पूजयित्वा, ठितस्से’तस्स भिक्खुनो;

बलत्थो तं निवेदेसि, तदा तं जानि सो यति.

२९.

केलिवाते जनपदे, पियङ्गल्लनिवासिको;

थेरो चेतियकम्मस्मिं, सहायत्तं निकामयं.

३०.

तस्सित्थिकावड्ढकिस्स, ञातको इध आगतो;

तस्सिट्ठिका समत्तेन, ञातो कत्वान इट्ठकं.

३१.

कम्मियेवड्ढयित्वान, वड्ढकिस्स अदासितं;

सो तं तत्थ नियोजेसि, कोलाहलमहोसि च.

३२.

राजा सुत्वाव’ तं आह, ‘‘ञातुं सक्का तमिट्ठिकं’’;

जानन्तोपि न सक्काति, राजानं आह वड्ढकी.

३३.

‘‘जानासि तं त्वं थेरंति’’,

वुत्तो आमा’’ति भासितो;

तं ञापनत्थं अप्पेसि,

बलत्थं तस्स तूपति.

३४.

बलत्थो तेन तं ञत्वा, राजानुञ्ञायुपागतो;

कट्ठहालपरिवेणे, थेरं पस्सिय मन्तिय.

३५.

थेरस्स मगमनाहञ्च, गतिठानञ्च जानिय;

‘‘तुम्हेहि सह गच्छामि, सकं गामं’’न्ति भासिय.

३६.

रञ्ञो सब्बं निवेदेसि, राजा तस्स अदापयि;

वत्थयुगं सहस्सग्घं, महग्घं रत्तकम्बलं.

३७.

सामणके परिक्खारे, बहुके सक्खरम्पि च;

सुगन्ध तेलनाळिञ्च, दापेत्वा अनुसासितं.

३८.

थेरेन सह गन्त्वा सो, दिस्सन्ते पियगल्लके;

थेरं सीताय छायाय, सोदकाय निसीदिय.

३९.

सक्खरपाणकं दत्वा, पादे तेलेन मक्खिय;

उपाहनानि योजेत्वा, परिक्खारे उपानयि.

४०.

कुलूपगस्स थेरस्स, गहिता मे इमे मया;

वत्थयुगंतु पुत्तस्स, सब्बे तानि ददामि वो.

४१.

इति वत्वान दत्वा ते, गहेत्वा गच्छतो पन;

वन्दित्वा राजवचसा, रञ्ञो सन्देसमाह सो.

४२.

महाथूपे कयिरमाने, सतियाकम्मकारका;

अनेकसङ्खाहि जना, पसन्ना सुगतिं गता.

४३.

चित्तप्पसादमत्तेन, सुगते गतिउत्तमा;

लब्भतीति विदित्वान, थूपपूजं करे बुधो.

४४.

एत्थेव भतिया कम्मं, करित्वा इत्थियो दुवे;

तावतिंसम्हि निब्बत्ता, महाथूपम्हि निट्ठिते.

४५.

आवज्जित्वा पुब्बकम्मं, दिट्ठकम्मफला उभो;

गन्धमाला’दियित्वान, थूपं पूजेतुमागता.

४६.

गन्धमालाहि पूजेत्वा, चेतियं अभिवन्दिसुं;

तस्मिं खणे भातिवङ्क-वासी थेरो महासिवो.

४७.

रत्तिभागे महाथूपं, वन्दिस्सामीति आगतो;

तादिस्वान महासत्त-पण्णिरुक्खम पस्सितो.

४८.

अदस्सयित्वा अत्तानं, पस्सं सम्पत्तिमब्भुतं;

ठत्वा तासं वन्दनाय, परियोसाने अपुच्छितं.

४९.

‘‘भासते सकलो दीपो,

देहोभासेन वो इध;

किन्नुकम्मं करित्वान,

देवलोकं इतो गता.

५०.

महाथूपे कतं कम्मं, तस्स आहंसु देवता;

एवं तथागते हेव, पसादो हि महप्फलो.

५१.

पुप्फधानत्तयं थूपे, इट्ठिकाहि चितं चितं;

समं पथविया कत्वा, इद्धिमन्तो’व सीदयुं.

५२.

नव वारे चितं सब्बं, एवं ओसीदयिंसु ते;

अथ राजा भिक्खुसङ्घ-सन्निपात मकारयि.

५३.

तत्थासीतिसहस्सानि, सन्निपातम्हि भिक्खवो;

राजा सङ्घमुपागम्म, पूजेत्वा अभिवन्दिय.

५४.

इट्ठकोसिदनेहेतुं, पुच्छि सङ्घो वियाकरि;

‘‘नो सीदनत्थं थूपस्स, इद्धिमन्तेहि भिक्खूहि.

५५.

कतं एतं महाराज, न इदानि करिस्सते;

अञ्ञथत्तमकत्वा तं, महाथूपं समापय.

५६.

तं सुत्वा सुमनो राजा, थूपकम्ममकारयि;

पुप्फाधानेसु दससु, इट्ठिका दसकोटियो.

५७.

भिक्खुसङ्घो सामणेरे, उत्तरं सुमनम्पि च;

‘‘चेभिय धातुगब्भत्थं, पासाणे मेघवण्णके.

५८.

आहरथा’’ति योजेसि, ते गन्त्वा उत्तरं कुरुं;

असीति रतनायाम, वित्थारे रविभासुरे.

५९.

अट्ठङ्गुलानि बहले, गण्ठिपुप्फनिभे सुभे;

छमेघवण्णपासाणे, आहरिंसु खणेततो.

६०.

पुप्फधानस्स उपरि, मज्झे एकं निपातिय;

चतुपस्सम्हि चतुरो, मञ्जूसं विय योजिय.

६१.

एकं पिधानकत्थाय, दिसाभागे पुरत्थिमे;

अदस्सनं करित्वा ते, ठपयिंसु महिद्धिका.

६२.

मज्झम्हि धातुगब्भस्स, तस्स राजा अकारयि;

रतनमयं बोधिरुक्खं, सब्बाकारमनोरमं.

६३.

अट्ठारस रतनिको, खन्धो साखास्स पञ्च च;

पवालमयमूलो सो, इन्दनीले पतिट्ठितो.

६४.

सुसुद्धरजतक्खन्धो, मणिपत्तेहि सोभितो;

हेममयपण्डुपत्त, फलो पवाळअङ्कुरो.

६५.

अथ मङ्गलिका तस्स, खन्धे पुप्फलतापि च;

चतुप्पदानं पन्तीध, हंसपन्ति च सोभना.

६६.

उद्धं चारुवितानन्ते, मुत्ता किं किणिजालका;

सुवण्ण घण्टापन्तीध, दामानि च तहिं तहिं.

६७.

वितान चतुकोणम्हि, मुत्तादामकलापको;

नवसत सहस्सग्घो, एके को असिलम्बितो.

६८.

रविचन्दतार रूपानि, नानापदुमकानि च;

रतनेहि कतानेव, धिताने अप्पितान’युं.

६९.

अट्ठुत्तरसहस्सानि, वत्तानि विविधानि च;

महग्घनानारङ्गानि, विताने लम्बितान’युं.

७०.

बोधिं परिक्खिपित्वान, नानारतनवेदिका;

महामलक मुत्ताहि, सन्थारेतु तदन्तरे.

७१.

नानारतन पुप्फानं, चतुगन्धूदकस्स च;

पुण्णा पुण्णघटपन्ति, बोधिमूले कतान’युं.

७२.

बोधि पाचिन पञ्ञत्ते, पल्लङ्केकोटिअग्घके;

सोवण्ण बुद्धपटिमं, निसीदापेसि भासुरं.

७३.

सरीरावयवातस्सा, पटिमाय यथारहं;

नानावण्णेहि रतनेहि, कता सुरुचिरा अहुं.

७४.

महाब्रह्मा ठितो तत्थ, राजतच्छत्त धारको;

विजयुत्तरसङ्खेन, सक्को च अभिसेकदो.

७५.

विणाहत्थो पञ्चसिखो, काळनागो सनाटिको;

सहस्सहत्थो मारो च, सहत्तीसह किंकरो.

७६.

पाचिनपल्लङ्कनिभा, तीसु सेसदिसासु च;

कोटिकोटिधनग्घा च, पल्लङ्का अत्थता अहुं.

७७.

बोधिं उस्सिसके कत्वा, नानारतनमण्डितं;

कोटि धनग्घकंयेव, पञ्ञत्तं सयनं अहु.

७८.

सत्तसत्ताह ठानेसु, तत्थ तत्थ यथारहं;

अधिकारे अकारेसि, ब्रह्मयाचनमेव च.

७९.

धम्मचक्कप्पवत्तञ्च, यसपब्बजनम्पि च;

भद्दवग्गिय पब्बज्जं, जटिलानं दमनम्पि च.

८०.

बिम्बिसारागमञ्चापि, राजगेहप्पवेसनं;

वेळुवनस्सगहनं, असीतिसावके तथा.

८१.

कपिल वत्थुगमनं, तथा रतन चङ्कमं;

राहुलानन्दपब्बज्जं, गहणं जेतवनस्स च.

८२.

अम्बमूले पाटिहीरं, तावतिंसम्हि देसनं;

देवोरोहणपाटिहीरं, थेरपञ्हसमागमं.

८३.

महासमय सुत्तन्तं, राहुलोवादमेवच;

महामङ्गलसुत्तञ्च, धनपालसमागमं.

८४.

आळवकङ्गुलिमाल, अपलालदमनम्पि च;

पारायनकसमितिं, आयुवोस्सज्जनं तथा.

८५.

सूकरमद्दवग्गाहं, सिङ्गीवण्णयुगस्स च;

पसन्नोदकपानञ्च, परिनिब्बान मेव च.

८६.

देवमनुस्स परिदेवं, थेरेन पादवन्दनं;

दहनं अग्गिनिब्बानं, तत्थ सक्कार मेव च.

८७.

धातुवितङ्ग दोणेन, पसादजनकानि च;

येभुय्येन अकारेसि, जातकानि सुजातिमा.

८८.

वेस्सन्तर जातकन्तु, वित्थारेन अकारयि;

कुसिनापुरतो याव, बोधिमन्ति तथेव च.

८९.

चतुद्दिसं ते चत्तारो, महाराजा ठिता अहुं;

तेत्तिंसदेव पुत्ता च, बात्तिंस च कुमारियो.

९०.

यक्खसेनापतिअट्ठ, वीसति च ततो परि;

अञ्जलीपग्गहादेवा, पुप्फपुण्णघटा ततो.

९१.

नच्चका देवताचेव, तूरियवादक देवता;

आदासगाहका देवा, पुप्फसाखा धरा तथा.

९२.

पदुमादिगाहका देवा, अञ्ञे देवा च नेकधा;

रतनग्घिय पन्ति च, धम्मचक्कान मेव च.

९३.

खग्गधरादेवपन्ति, देवापातिधरा तथा;

तेसं सीसे पञ्चहत्था, गन्धतेलस्स पूरिता.

९४.

दुकूलवट्टिका पन्ति, सदापञ्जलिता अहु;

फलिकग्घिये चतुक्कण्णे, एकेको च महामणि.

९५.

सुवण्णमणि मुत्तानं, रासियो वजिरस्स च;

चतुक्कण्णेसु चत्तारो, कथा’हेसुं पभस्सरा.

९६.

मेदवण्णकपासाण, भित्तियंयेव उज्जला;

विज्जाता अप्पिता आसुं, धातुगब्भेविभूसिता.

९७.

रूपकानेत्तसब्बानि, धातुगब्भे मनोरमे;

घनकोट्टि महेमस्स, कारापेसि महीपति.

९८.

कम्माधिट्ठायको एत्थ, सब्बं संविदहि इमं;

इन्दगुत्तो महाथेरो, छळभिञ्ञो महामती.

९९.

सब्बं राजिद्धिया एतं, देवतानञ्च इद्धिया;

इद्धिया अरियानञ्च, असम्बाधं पतिट्ठितं.

१००.

निट्ठन्तं सुगतञ्च पूजियतमं लोकुत्तमं नित्तमं;

धातु तस्स विचुण्णितं जनहितं आसिंसता पूजिय;

पुञ्ञं तं सममिच्च’चेच्च मतिमा सद्धागुणलङ्कतो;

तिट्ठन्तं सुगतं विय’स्स मुनिनो धातु च सम्बूजये.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

धातुगब्भरचनो नाम

तिंसतिमो परिच्छेदो.

एकतिंसतिम परिच्छेद

धातुनिधानं

.

धातुगब्भम्हि कम्मानि, निट्ठापेत्वा अरिन्दमो;

सन्निपातं कारयित्वा, सङ्घस्स इधमब्रवि.

.

धातुगब्भम्हि कम्मानि, मया निट्ठापि तानि हि;

सुवे धातुं निधेस्सामि, भन्ते जानाथ धातुयो’’.

.

इदं वत्वा महाराजा, नगरं पाविसी ततो;

धातु आहरकं भिक्खुं, भिक्खुसङ्घो विचिन्तिय.

.

सोणुत्तरं नामयतिं, पूजापरिवेणवासि कं;

धाताहरण कम्मम्हि, छळभिञ्ञं नियोजयि.

.

चारिकं चरमानम्हि, नाथे लोकहितायहि;

नन्दुत्तरो’ति नामेन, गङ्गातीरम्हि माणवो.

.

निमन्तेत्वा’भिसम्बुद्धं, सह सङ्घं अभोजयि;

सत्थापयोगपट्ठाने, ससङ्घोनावमारुहि.

.

तत्थ भद्दजिथेरो तु, छळभिञ्ञो महिद्धिको;

जलपक्खलितट्ठानं, दिस्वा भिक्खू इदं वदी.

.

‘‘महा पनादभूतेन, मया वुत्तो सुवण्णयो;

पासादो पतितो एत्थ, पञ्चवीसतियोजको.

.

तं पापुणित्वा गङ्गाय, जलं पक्खिलि तं इध;

भिक्खू असद्दहन्ता तं, सत्थुनो तं निवेदयुं.

१०.

सत्था’ह ‘‘कङ्खं भिक्खुनं, विनोदेही’’तिसोततो;

ञापेतुं ब्रह्मलोके’पि, वसवत्तिसमत्थ तं.

११.

इद्धिया नभमुग्गन्त्वा, सत्ततालसमे ठितो;

दूस्सथूपं ब्रह्मलोके, ठपेत्वा वड्ढिते करे.

१२.

इधा’नेत्वा दस्सयित्वा, जनस्स पुन तं तहिं;

ठपयित्वा यथाठाने, इद्धिया गङ्गामागतो.

१३.

पादङ्गुट्ठेन पासादं, गहेत्वा थुपिकायसो;

उस्सापेत्वान दस्सेत्वा, जनस्स खिपि तं तहिं.

१४.

नन्दुत्तरो माणवको, दिस्वा तं पाटिहारियं;

परायत्तमहं धातुं, पहुआनयितुं सियं.

१५.

इति पत्थयि तेनेतं, सङ्घो सोणुत्तरं यतिं;

तस्मिं कम्मे नियोजेसि, सोळसवस्सिकं अपि.

१६.

‘‘आहरामि कुतो धातुं’’, इति सङ्घमपुच्छिसो;

कथेसि सङ्घो थेरस्स, तस्स ता धातुयो इति.

१७.

‘‘परिनिब्बान मञ्चम्हि, निपन्नो लोक नायको;

धातूहिपिलोकहि तं, कातुं देविन्द मब्रुवि.

१८.

देविन्द’ट्ठसु दोणेसु, मम सारिरधाथुसु;

एकं दोणं रामगामे, कोळियेहि च सक्कतं.

१९.

नागलोकं ततो नितं, ततो नागेहि सक्कतं;

लंकादिपे महाथूपे, निधानाय भविस्सति.

२०.

महाकस्सपत्थेरोपि, दीघदस्सी महायति;

धम्मासोक नरिन्देन, धातुवित्थारकारको.

२१.

राजगहस्स सामन्ते, रञ्ञा अजातसत्तुना;

कारापेन्तो महाधातुं, निधानं साधु सङ्खतं.

२२.

सत्त दोणानि धातूनं, आहरित्वान कारयि;

रामगामम्हि दोणन्तु, सत्तुचित्तञ्ञुन’ग्गहि.

२३.

महाधातुनिधानं तं, धम्मासोकोपि भूपति;

पस्सित्वा अट्ठमं दोणं, आणापेतुंमकिं अका.

२४.

महाथूपे निधानत्थं, विहितं तं जिनेनि’ति;

धम्मासोकं निवारेसुं, तत्थ खिणासवायति.

२५.

रामगामम्हि थूपोतु, गङ्गातीरे कतो ततो;

भिज्जिगङ्गाय ओघेन, सोतु धातु करण्डको.

२६.

समुद्दं पविसित्वान, द्विधा भिन्ने जले तहिं;

नानारतनपिट्ठम्हि, अट्ठारस्मिं समाकुलो.

२७.

नागा दिस्वा करण्डं तं, काळनागस्स राजिनो;

मञ्जेरिकनागभवनं, उपगम्म निवेदयुं.

२८.

दसकोटिसहस्सेहि, गन्त्वा नागेहि सो तहिं;

धातू ता अभिपूजेन्तो, नेत्वान भवनं सकं.

२९.

सब्बरतनमयं थूपं, तस्सोपरिघरं तथा;

मापेत्वा सह नागेहि, सदा पूजेसि सादरो.

३०.

आरक्खामहती तत्थ, गन्त्वा धातुइधानय;

सुवे धातुनिधानञ्हि, भूमिपालो करिस्सति’’.

३१.

इच्चेवं सङ्घवचनं, सुत्वा साधूति सो पन;

पत्तब्बकालं पेक्खन्तो, परिवेण मगासकं.

३२.

भविस्सति सुवे धातु, निधानन्ति महीपति;

चारेसि नगरे भेरिं, सब्ब किच्चं विधाय तं.

३३.

नगरं सकलञ्चेव, इधागामिञ्च अञ्जसं;

अलङ्कारयि सक्कच्चं, नगरे च विभूसयि.

३४.

सक्को देवानमिन्दो च, लंकादीपमसेसकं;

आमन्तेत्वा विस्सकम्मं, अलङ्कारयिनेकधा.

३५.

नगरस्स चतुद्वारे, वत्तभत्तंहि नेकधा;

महाजनोपभोगत्थं, ठपापेसि नराधिपो.

३६.

उपोसथे पन्नरसे, अपरन्हे सुमानसो;

पण्डितो राजकिच्चेसु, सब्बालङ्कार मण्डितो.

३७.

सब्बाहि नाटकत्थीहि, योधेहि सायुधेहि च;

महता च बलोघेन, हत्थिवा जिरथेहि च.

३८.

नानाविधविभूसेहि, सब्बतो परिवारितो;

आरुय्ह सुरथं अट्ठा, सुसेत च सुसिन्धवं.

३९.

भूसितं कण्डूलं हत्थिं, कारेत्वा पुरतोसुभं;

सुवण्णचङ्गोटधरो, सोतच्छत्तस्स हेट्ठातो.

४०.

अट्ठुत्तर सहस्सानि, नागरनारियो सुभा;

सुपुण्णघटभूसायो, तं रट्ठं परिवारयुं.

४१.

नानापुप्फसमुग्गानि, तथेव दण्डदीपिका;

तत्तका तत्तका एव, धारयित्वान इत्थियो.

४२.

अट्ठुत्तर सहस्सानि, दारका समलङ्कता;

गहेत्वा परिवारेसुं, नानावण्णधजे सुभे.

४३.

नानातूरियघोसेहि, अनेकेहि तहिं तहिं;

हत्थसरथसद्देहि, भिज्जन्ते विय भूतले.

४४.

यन्तो महामेघवनं, सिरिया सो महायसो;

यन्ते’व नन्दनवनं, देवराजा असोभथ.

४५.

रञ्ञो निग्गमनारम्भे, महातूरिय रवंपुरे;

परिवेणे निसिन्नो’व, सुत्वा सोणुत्तरो यति.

४६.

निमुज्जित्वा पुथुविया, गन्त्वान नागमन्दिरं;

नागराजस्स पुरतो, तत्थ पातूरहुलहुं.

४७.

वुट्ठाय अभिवादेत्वा, पल्लङ्के तं निवेसील;

सक्करित्वान नागिन्दो, पुच्छि आगत देसकं.

४८.

तस्मिं वुत्ते अथोपुच्छि, थेरागमनकारणं;

पत्वा’धिकारं सब्बं सो, सङ्घ सन्देस मब्रुवि.

४९.

महाथूपे निधानत्थं, बुद्धेन विहिता इध;

तव हत्थगता धातु, देहिता किर मे तुवं.

५०.

तं सुत्वा नागराजासो, अतीव दोमनस्सि तो;

‘‘पहू अयञ्हि समणो, बलक्कारेन गण्हितुं.

५१.

तस्मा अञ्ञत्थ नेतब्बा, धातुयो’’इति चिन्तिय;

तत्थ ठितं भागिनेय्यं, आकारेन निवेदयि.

५२.

नामेन वासुलदत्तो, जानित्वा तस्स इङ्गितं;

गन्त्वा तं चेतियघरं, गिलित्वान करण्डकं.

५३.

सिनेरुपादं गन्त्वान, कुण्डलावट्टकोसयि;

तियोजनसतं दीघो, भोगोयोजनवट्टवा.

५४.

अनेकानि सहस्सानि, मापेत्वान फणानि च;

धूपायति पज्जलति, सयित्वा सो महिद्धिको.

५५.

अनेकानि सहस्सानि, अत्तना सदिसे अहि;

मापयित्वा सयापेसि, समन्ता परिवारिते.

५६.

बहू देवा च नागा च, ओसरिंसु तहिं तदा;

‘‘युद्धं उभिन्नं नागानं, पसिस्साम मयं’’इति.

५७.

मातुलो भागिनेय्येन, हटाता धातुयो इति;

ञत्वा’नह थेरं तं, धातुनत्थि मे सन्तिके इति.

५८.

आदितोप्पभुतिथेरो, तासं धातूनमागमं;

वत्वान नागराजं तं, ‘‘देहि धातू’’ति अब्रुवि.

५९.

अञ्ञथा सञ्ञापेतुं तं, थेरं सो उरगाधिपो;

आदाय चेतिय घरं, गन्त्वा तं तस्स वण्णयि.

६०.

अनेकधा अनेकेहि, रतनेहि सुसङ्खतं;

चेतियं चेतियघरं, पस्स भिक्खु सुनिम्मितं.

६१.

लंकादीपम्हि सकले, सब्बानि रतनानिपि;

सोपानन्ते पाटिकम्पि, नाग्घन्त’ञ्ञेसु का कथा.

६२.

महासक्कारठानम्हा, अप्पसक्कारठान कं;

धातूनं नयनं नाम, नयुत्तं भिक्खुवो इदं.

६३.

‘‘सच्चाभिसमयो नाम, तुम्हाकं हीन विज्जति;

सच्चाभिसमयठानं, नेतुं युत्तञ्हि धातुयो’’.

६४.

‘‘संसार दुक्ख मोक्खाय, उप्पज्जन्ति तथागता;

बुद्धस्सायमधिप्पायो, तेननेस्साम धातुयो.

६५.

धातुनिधानं अज्जे’व, सो हि राजा करिस्सति;

तस्मा पपञ्चमकरित्वा, लहुं मे देहि धातुयो’’.

६६.

नागोआहसचे भन्ते, तुवं पस्ससि धातुयो;

गहेत्वा याहि तं थेरो, तिक्खत्तुं तं भणापिय.

६७.

सुखुमं करं मापयित्वा, थेरो तत्रठितो’वसो;

भागिनेय्यस्स वदने, हत्थं पक्खिप्प तावदे.

६८.

धातुकरण्डं आदाय, ‘‘तिट्ठ नागा’’ति भासिय;

निमुज्जित्वा पथवियं, परिवेणम्हि उट्ठहि.

६९.

नागराजा गतो भिक्खु, अम्हेहि वञ्चितो’’इति;

धातु आनयनत्थाय, भागिनेय्यस्स पाहिणि.

७०.

भागिनेय्यो’थ कुच्छिम्हि, अपस्सित्वा करण्डकं;

परिदेवमानो आगन्त्वा, मातुलस्स निवेदयि.

७१.

तदा सो नागराजापि, ‘‘वञ्चितम्ह मयं’’इति;

परिदेवि नागा सब्बेपि, परिदेविंसु पीळिता.

७२.

भिक्खु नागस्स विजये, तुट्ठा देवा समागता;

धातुयो पूजयन्ताता, तेनेव सह आगमुं.

७३.

परिदेवमाना आगन्त्वा, नागा सङ्घस्स सन्तिके;

बहुधा परिदेविंसु, धाताहरण दुक्खिता.

७४.

तेसं सङ्घो’नुकम्पाय, थोकं धातुमदापयि;

ते तेन तुट्ठा गन्त्वान, पूजा भण्डानि आहरुं.

७५.

सक्को रतनपल्लङ्कं, सोण्णचङ्कोटमेव च;

आदाय सह देवेहि, तं ठानं समुपागतो.

७६.

थेरस्स उग्गतठाने, कारिते विस्सकम्मुना;

पतिट्ठपेत्वा पल्लङ्कं, सुभे रतनमण्डपे.

७७.

मातुकरण्डमादाय, तस्स थेरस्स हत्थतो;

चङ्कोटके ठपेत्वान, पल्लङ्के पवरेठपि.

७८.

ब्रह्मा छत्तमधारेसि, सन्तुस्सितो वाळबीजनिं;

मणितालवण्टं सुयामो, सक्को सङ्खं तुसोदकं.

७९.

चत्तारो तु महाराजा, अट्ठंसु खग्गपाणिनो;

समुग्गहत्था तेत्तिंस, देवपुत्ता महिद्धिका.

८०.

पारिच्छत्तक पुप्फेहि, पूजयन्ता तहिंठिता;

कुमारियोतु द्वत्तिंस, दण्डदीपधरा ठिता.

८१.

पलापेत्वा दुट्ठयक्खे, यक्खसेनापति पन;

अट्ठवीसति अट्ठंसु, आरक्खं कुरुमानका.

८२.

वीणं वादयमानो’व, अट्ठा पञ्चसिखो तहिं;

रङ्गभूमिं मापयित्वा, तिम्परुतुरिय घोसवा.

८३.

अनेकदेवपुत्ता च, साधुगीतप्पयोजका;

महाकाळो नागराजा, थुयमानो अनेकधा.

८४.

दिब्बतूरियानि वज्जन्ति, दिब्बसंगीति वत्तति;

दिब्बगन्धादिवस्सानि, वस्सपेन्ति च देवता.

८५.

सो इन्दगुत्तथेरोतु, मारस्स पटिबाहनं;

चक्कवाळसमं कत्वा, लोहच्छत्तममापयि.

८६.

मातूनं पुरतो चेव, तत्थ तत्थ च पञ्चसु;

ठानेसु गणसज्झायं, करिंस्व खिलभिक्खवो.

८७.

तत्था’गमा महाराजा, पहट्ठो दुट्ठगामणि;

सीसेना’दाय आनीते, चङ्कोटम्हि सुवण्णये.

८८.

ठपेत्वा धातु चङ्कोटं, पतिट्ठापिय आसने;

धातुं पूजीय वन्दित्वा, ठितो पञ्चलीको तहिं.

८९.

दिब्बच्छत्तादिकानेत्थ, दिब्बगन्धादिकानि च;

पस्सित्वा दिब्बतूरियादि-सद्दे सुत्वा च खत्तियो.

९०.

अपस्सित्वा ब्रह्मदेवो, तुट्ठो अच्छरियब्भुतो;

धातुछत्तेन पूजेसि, लंकारज्जे’भिसिञ्चि च.

९१.

‘‘दिब्बच्छत्तं मानुसञ्च, विमुत्तिच्छत्तमेव च;

इति तिच्छित्तधारिस्स, लोकनाथस्स सत्थुनो.

९२.

तिक्खत्तुमेव मे रज्जं, दम्मी’ति हट्ठमानसो;

तिक्खत्तुमेव धातूनं, लंकारज्जमदासिसो.

९३.

पूजयन्तो धातुयोता, देवेहि मानुसेहि च;

सह चङ्कोटकेहेव, सीसेनादाय खत्तियो.

९४.

भिक्खुसङ्घ परिब्युळ्हो, कत्वा थूपं पदक्खिणं;

पाचिनतो आहरित्वा, धातुगब्भम्हि ओतरि.

९५.

अरहन्तो छन्नवुति-कोटियो थूपमुत्तमं;

समन्ता परिवारेत्वा, अट्ठंसु कतपञ्जली.

९६.

ओतरित्वा धातुगब्भं, महग्घे सयनेसुभे;

ठपेस्सामिति चिन्तेन्ते, पीतिपुण्णनरिस्सरे.

९७.

सधातु धातुचङ्कोटो, उग्गन्त्वा तस्स सीसतो;

सत्ततालप्पमाणम्हि, आकासम्हि ठितो ततो.

९८.

सयं करण्डो विवरि, उग्गन्त्वा धातुयो ततो;

बुद्धवेसं गहेत्वान, लक्खणेब्यञ्जनुज्जलं.

९९.

गण्डम्बमूले बुद्धो’व, यमकं पाटिहारियं;

अकंसु धरमानेन, सुगतेन अधिट्ठितं.

१००.

तं पाटिहारियं दिस्वा, पसन्नेकग्गमानसा;

देवामनुस्सा अरहत्तं, पत्ता द्वादस कोटियो.

१०१.

सेसा फलत्तयं पत्ता, अतीता गणनापथं;

हित्वा’थ बुद्धवेसं ता, करण्डम्हि पतिट्ठयुं.

१०२.

ततो ओरुय्ह चङ्कोटो, रञ्ञो सीसे पतिट्ठहि;

सहिन्दगुत्तथेरेन, नाटकीहि च सो पन.

१०३.

धातुगब्भंपरिहरं, पत्वान सयनं सुभं;

चङ्कोटं रतनपल्लङ्के, ठपयित्वा जुतिन्धरो.

१०४.

धोवित्वान पुनोहत्थे, गन्धवासित वारिना;

चतुज्जातियगन्धेन, उब्बतेत्वा सगारवो.

१०५.

करण्डं विवरित्वान, तागहेत्वान धातुयो;

इति चिन्तयि भूमिन्दो, महाजनहितत्थिको.

१०६.

अनाकुलं केहिचिपि, यदि हेस्सन्ति धातुयो;

जनस्स सरणं हुत्वा, यदि ठस्सन्ति धातुयो.

१०७.

सत्थुनिपन्नाकारेन, परिनिब्बानमञ्चके;

निपज्जन्तु सुपञ्ञत्ते, सयनम्हि महारहे.

१०८.

इति चिन्तिय सो धातू, ठपेसि सयनुत्तमे;

तदा कारा धातुयो च, सहिंसु सयनुत्तमे.

१०९.

आसळ्हीसुक्कपक्खस्स, पन्नरसउपोसथे;

उत्तरासळ्हनक्खत्ते, एवं धातुपतिट्ठिता.

११०.

सह धातुपतिट्ठाना, अक्खम्पित्थ महामही;

पाटिहीरानिनेकानि, पवत्तिंसु अनेकधा.

१११.

राजा पसन्नोधातुता, सेतच्छत्तेन पूजयि;

लंकाय रज्जं सकलं, सत्ताहानि अदासि च.

११२.

काये च सब्बालङ्कारं, धातुगब्भम्हि पूजयि;

तथानाटकियो’मच्छा, परिसा देवतापि च.

११३.

वत्थगुळघतादीनि, दत्वा सङ्घस्स भूपति;

भिक्खूहि गणसज्झायं, कारेत्वा’खिलरत्तियं.

११४.

पुनाहनि पुरेभेरिं, चारेसि ‘‘सकला जना;

विन्दन्तु धातुसत्ताहं, इमं’’ति जनताहितो.

११५.

इन्दगुत्तो महाथेरो, अदिट्ठासि महिद्धिको;

‘‘धातु वन्दितुकामाये, लंकादीपम्हि मानुसा.

११६.

तङ्खणंयेव आगन्त्वा, वन्दित्वा धातुयो इध;

यथा सकं घरं यन्तु’’, तं यथाधिट्ठितं अहु.

११७.

सो महाभिक्खुसङ्घस्स, महाराजा महायसो;

महादानं पवत्तेत्वा, तं सत्ताहं निरन्तरं.

११८.

आचिक्खिधातुगब्भम्हि, किच्चं निठापितं मया;

धातुगब्भपिधानंतु, सङ्घो जानितुमरहति.

११९.

सङ्घो ते द्वे सामणेरे, तस्मिं कम्मे नियोजयि;

पिदहिंसु धातुगब्भं, पासाणेना’हटेन ते.

१२०.

‘‘मालेत्थ मा मिलायन्तु, गन्धासुस्सन्तुमा इमे;

मा निब्बायन्तु दीपाव, मा किञ्चापि विवज्जतु.

१२१.

मेदवण्ण छ पासाणा, सन्धियन्तुनिरन्तरा’’;

इति घीणासवा एत्थ, सब्बमेतं अधिट्ठयुं.

१२२.

आणापेसि महाराजा, ‘‘यथासत्तिं महाजनो;

धातुनिधानकाने’त्थ, करोतू’’ति हितत्थिको.

१२३.

महाधातुनिधानस्स, पिट्ठिम्हि च महाजनो;

अका सहस्स धातुनं, निधानानि यथाबलं.

१२४.

पिदहापियतं सब्बं, राजाथूपं समापयि;

चतुरस्स च यञ्चेत्थ, चेतियम्हि समापयि.

१२५.

पुञ्ञानि एवममलानि सयञ्चसन्तो,

कुब्बन्ति सब्बविभवुत्तमपत्ति हेतु;

कारेन्ति चापिहि’खिला परिसुद्धचित्ता,

नानाविसेसजानता परिवारहेतू’’ति.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

धातुनिधानं नाम

एकतिंसतिमो परिच्छेदो.

द्वत्तिंसतिम परिच्छेद

तुसितपुरगमनं

.

अनिट्ठिते छत्तकम्मे, सुधाकम्मे च चेतिये;

मारणन्तिकरोगेन, राजा आसि गिलानको.

.

तिस्सं पक्कोसयित्वा सो, कनिट्ठं दीघवापितो;

‘‘थूपे अनिट्ठितं कम्मं, निट्ठापेहीति अब्रवि.

.

भातुनो दुब्बलत्तासो, तुन्नवायेहि कारिय;

कञ्चुकं सुद्धवत्थेहि, तेन छादिय चेतियं.

.

चित्तकारेहि कारेसि, वेदिकं तत्थ साधुकं;

पन्तिपुण्णघटानञ्च, पञ्चङ्गुलकपन्तिकं.

.

छत्ताकारेहि कारेसि, छत्तं वेळुमयं तथा;

खरपत्तमये चन्द-सूरिये मुद्धवेदियं.

.

लाखाकुङ्कुमकेहे’तं, चित्तयित्वा सुचित्तितं;

रञ्ञो निवेदयि’’थूपे, कत्तब्बं निट्ठितं’’इति.

.

सिविकाय निपज्जित्वा, इधागन्त्वा महीपति;

पदक्खिणं करित्वान, सिविकाये’व चेतियं.

.

वन्दित्वा दक्खिणद्वारे, सयने भूमिसन्थते;

सयित्वा दक्खिणपस्सेन, सो महाथूप मुत्तमं.

.

सयित्वा वामपस्सेस, लोहपासाद मुत्तमं;

पस्सन्तो सुमनो आसि, भिक्खुसङ्घपुरेक्खतो.

१०.

गिलानपुच्छनत्थाय, आगताहि ततो ततो;

छन्नवुतिकोटियो भिक्खू, तस्मिं आसुं समागमे.

११.

गणसज्झायमकरुं, वग्गबन्धेन भिक्खवो;

थेरपुत्ताभयं थेरं, तत्था’दिस्वा महीपति.

१२.

अट्ठवीस महायुद्धं, युज्झन्तो अपराजयं;

यो सो न पच्चुदावत्तो, महायोधो वसी मम.

१३.

मच्चुयुद्धम्हि सम्पत्ते, दिस्वा मञ्ञे पराजयं;

इदानि सो मं नो पेति, थेरो थेरपुत्तभयो.

१४.

इति चिन्तयि सोथेरो, जानित्वा तस्स चिन्तितं;

करिन्दनदिया सिसे, वसं पञ्जलिपब्बते.

१५.

पञ्चखीणासवसत-परिवारेन इद्धिया;

नभसागम्म राजानं, अट्ठासि परिवारिय.

१६.

राजा दिस्वा पसन्नो तं, पुरतो च निसीदिय;

तुम्हे दसमहायोधे, गण्हित्वान पुरे अहं.

१७.

युज्झिं इदानि एको’व, मच्चुना युद्धमारभिं;

मच्चुसत्तुं पराजेतुं, न सक्कोमी’’ति आह च.

१८.

आह थेरो ‘‘महाराज-मा भायि मनुजाधिप;

किलेससत्तुं अजित्वा, अजेय्यो मच्चुसत्तुको.

१९.

सब्बम्पि सङ्खारगतं, अवस्संयेव भिज्जति;

‘‘अनिच्चा सब्बसङ्खारा’’, इति वुत्तंहि सत्थुना.

२०.

लज्जा सारज्जरहिता, बुद्धेपे’ति अनिच्चता;

तस्मा अनिच्चा सङ्खारा, दुक्खा’नत्ताति चिन्तय.

२१.

दुतिये अत्ताभावेपि, धम्मच्छन्दो महाहिते;

उपट्ठिते देवलोके, हित्वा दिब्बं सुखं तुवं.

२२.

इधागम्म बहुं पुञ्ञं, अकासि च अनेकधा;

करणम्पेकरज्जस्स, सासनुज्जोतनायते.

२३.

महापुञ्ञकतं पुञ्ञं, यावज्जदिवसा तया;

सब्बंनुस्सरमेवं ते, सुखं सज्जु भविस्सति.

२४.

थेरस्सवचनं सुत्वा, राजा अत्तमनो अहु;

‘‘अवस्सयो मच्चुयुद्धेपि, त्वं मे सी’’ति अभासितं.

२५.

तदा च आहरापेत्वा, पहट्ठो पुञ्ञ पोत्थकं;

वाचेतुं लेखकं आह, सो तं वाचेसि पोत्थकं.

२६.

एकूनसतविहारा, महाराजेन कारिता;

एकूनवीसकोटीहि, विहारो मरिच वट्टि च.

२७.

उत्तमो लोहपासादो,

तिंसकोटीहि कारितो;

महाथूपे अनग्घानि,

कारिता चतुवीसति.

२८.

महाथूपम्हि सेसानि, कारितानि सुबुद्धिना;

कोटिसहस्सं अग्घन्ति, महाराजा’’ति वाचयि.

२९.

‘‘कोट्ठनामम्हि मलये, अक्खक्खायिक छातके;

कुण्डलानि महग्घानि, दुवे दत्वान गण्हिय.

३०.

खीणासवानं पञ्चन्नं, महाथेरान मुत्तमो;

दिन्नो पसन्नचित्तेन, कङ्गुअम्बिलपिण्डको.

३१.

चूळङ्गनिय युद्धम्हि, पराजित्वा पलायता;

कालं घोसापयित्वान, आगतस्स विहायसा.

३२.

खीणासवस्स यतिनो, अत्तानमनपेक्खिय;

दिन्नं सरकभत्त’न्ति, वुत्ते आह महीपति.

३३.

विहारमहसत्ताहे, पासादस्स महेतथा;

थूपारम्भे तु सत्ताहे, तथा धातुनिधानके.

३४.

चातुद्दिसस्स उभतो, सङ्घस्स उभतो मया;

महारहं महादानं, अविसेसं पवत्तितं.

३५.

महावेसाखपूजा च, चतुवीसति कारयि;

दीपे सङ्घस्स तिक्खत्तुं, तिचीवरमदापयि.

३६.

सत्तसत्त दिनानेव, दीपे रज्जमहं इमं;

पञ्चक्खत्तुं सासनम्हि, अदासिं हट्ठमानसो.

३७.

सततं द्वादसठाने, सप्पिना सुद्धवट्टिया;

दीपसहस्सं जालेसिं, पूजेन्तो सुगतं अहं.

३८.

निच्चं अट्ठारसठाने, वज्जेहि विहितं अहं;

गिलान भत्तभेसज्जं, गिलानानमदापयिं.

३९.

चतुत्तालीसठानम्हि, सङ्खतं मधुपायसं;

तत्तकेस्वेव ठानेसु, तेलुल्लोपकमेव च.

४०.

घते पक्के महाजाल, पूवे ठानम्हि तत्तके;

तथेव सह भत्तेहि, निच्च एमव अदापयिं.

४१.

उपोसथेसु दिवसेसु, मासे मासे च अट्ठसु;

लंकादीपे विहारेसु, दीप तेलमदापयिं.

४२.

धम्मदानं महन्तन्ति, सुत्वा अमिसदानतो;

लोह पासादतो हेट्ठा, सङ्घमज्झम्हि आसने.

४३.

‘‘ओसारेस्सामि सङ्घस्स, मङ्गलसुत्त’’मिच्चहं;

निसिन्नो ओसारयितुं, नासक्खिं सङ्घगारवा.

४४.

ततोप्पभुति लंकाय, विहारेसु तहिं तहिं;

धम्मकथं कथापेसिं, सक्करित्वान देसके.

४५.

धम्मकथिक स्सेकस्स, सप्पिफाणितसक्खरं;

नाळिं नाळिमदापेसिं, दापेसिं चतुरङ्गुलं.

४६.

मुट्ठिकं यट्ठिमधुकं, दापेसिं साटकद्वयं;

सब्बंपिस्सरिये दानं, नमे हासेसि मानसं.

४७.

जीवितं अनपेक्खित्वा, दुग्गतेन सता मया;

दिन्न दान द्वयंयेव, तं मे हासेसि मानसं.

४८.

तं सुत्वा अभयो थेरो, तं दानद्वयमेव सो;

रञ्ञो चित्तप्पसादत्थं, सं वण्णेसि अनेकधा.

४९.

तेसु पञ्चसु थेरेसु, कङ्गुअम्बिलगाहको;

मलिय देव महाथेरो, सुमनकूटम्हि पब्बते.

५०.

नवन्नं भिक्खुसतानं, दत्वा तं परिभुञ्जि सो;

पथवीचालको धम्म, सुत्तथेरो तु तं पन.

५१.

कल्याणिकविहारम्हि, भिक्खूनं संविभाजिय;

दसद्धस तसङ्खानं, परिभोग मकासयं.

५२.

तलङ्गर वासिको धम्म, दिन्नत्थेरो पियङ्गुके;

दीपे दससहस्सानं, दत्वान परिभुञ्जितं.

५३.

मङ्गणवासिको खुद्द, तिस्सत्थेरो महिद्धिको;

केलासे सट्ठिसहस्सानं, दत्वान परिभुञ्जि तं.

५४.

महाब्यग्घो च थेरो तं, उक्कनगरविहारके;

दत्वा सतानं सत्तानं, परिभोगमकासयं.

५५.

सरकभत्तगाही तु, थेरो पियङ्गुदीपके;

द्वादस भिक्खुसहस्सानं, दत्वान परिभुञ्जितं.

५६.

इति वत्वा’भयत्थेरो, रञ्ञो हासेसि मानसं;

राजा चित्तं पसादेत्वा, तं थेरं इध मब्रुवि.

५७.

‘‘चतुवीसतिवस्सानि, सङ्घस्स उपकारको;

अह मेवं होतु कायो’पि, सङ्घस्स उपकारको.

५८.

महाथूप दस्सनठाने, सङ्घस्स कम्ममाळके;

सरीरं सङ्घदासस्स, तुम्हे झापेथ मे’’इति.

५९.

कनिट्ठं आह ‘‘भो तिस्स, महाथूपे अनिट्ठितं;

निट्ठापेहि तुवं सब्बं, कम्मं सक्कच्च साधुकं.

६०.

सायं पातो च पुप्फानि, महाथूपम्हि पूजय;

तिक्खत्तुं उपहारञ्च, महाथूपस्स कारय.

६१.

पटियादितञ्च यं वत्तं, मया सुगत सासने;

सब्बं अपरिहापेत्वा, तात वत्तय तं तुवं.

६२.

सङ्घस्स तात किच्चेसु, मा पमज्जित्थ सब्बदा’’;

इतं तं अनुसासित्वा, तुण्ही आसि महीपति.

६३.

तङ्खणं गणसज्झायं, भिक्खुसङ्घो अकासि च;

देवता छ रथे चेव, छहि देवेहि आनयुं.

६४.

याचुं विसुं विसुं देवा, राजानं ते रथे ठिता;

‘‘अम्हाकं देवलोकं त्वं, एहि राजमनोरमं’’.

६५.

राजा तेसं वचो सुत्वा, ‘‘याव धम्मं सुणोमहं;

अधिवासेथ तावा’’ति, हत्थाकारेन वारयि.

६६.

वारेति गणसज्झाय, मीभि मन्त्वान भिक्खवो;

सज्झायं ठपयुं राजा, पुच्छितं ठानकारणं.

६७.

‘‘आगमेथा’’ति सञ्ञाय, दिन्नत्ता’ति वदिंसु ते;

राजा ‘‘नेतं तथा भन्ते’’, इति वत्वान तं वदि.

६८.

तं सुत्वान जना केचि, ‘‘भीतो मच्चुभया अयं;

लालप्पती’’ति मञ्ञिंसु, तेसं कङ्खाविनोदनं.

६९.

कारेतुं अभयत्थेरो, राजानं एवमाह सो;

‘‘जानापेतुं कथं सक्का, आनीता ते रथा’’इति.

७०.

पुप्फदानं खिपापेसि, राज नभसि पण्डितो;

तानि लग्गानि लम्बिंसु, रथीसासु विसुं विसुं.

७१.

आकासे लम्बमानानि, तानि दिस्वा महाजनो;

कङ्खं पटिविनोदेसि, राजा थेरमभासितं.

७२.

‘‘कतमो देवलोको हि,

रम्मो भन्ते’’ति सो ब्रुवि;

‘‘तुसिनानं पुरं राज,

रम्मं’’इति सतं मतं.

७३.

बुद्धभावाय समयं, ओलोकेन्तो महादयो;

मेत्तेय्यो बोधिसत्तो हि, वसते तुसिते पुरे.

७४.

थेरस्स वचनं सुत्वा, महाराजा महामती;

ओलोकेन्तो महाथूपं, निपन्नोव निमीलयि.

७५.

चवित्वा तंखणंयेव, तुसिता अहटे रथे;

निब्बत्तित्वा ठितोयेव, दिब्बदेहो अदिस्सथ.

७६.

कतस्स पुञ्ञकम्मस्स, फलं दस्सेतुमत्तनो;

महाजनस्स दस्सेन्तो, अत्तानं समलङ्कतं.

७७.

रथट्ठोयेव तिक्खत्तुं, महाथूपं पदक्खिणं;

कत्वान थूपं सङ्घञ्च, वन्दित्वा तुसितं अगा.

७८.

नाटकियो इधागन्त्वा, मकुटं यत्थ मोचयुं;

‘‘मकुटमुत्तसाला’’ति, एत्थ साला कता अहु.

७९.

चितके ठपिते रञ्ञे, सरीरम्हि महाजनो;

यत्थारवि ‘‘राववट्टि-साला’’नाम तहिं अहु.

८०.

रञ्ञो सरीरं झापेसुं, यस्मिं निस्सीममाळके;

सो एव माळको एत्थ, वुच्चते ‘‘राज माळको’’.

८१.

दुट्ठगामणिराजा सो, राजा नामारहो महा;

मेत्तेय्यस्स भगवतो, हेस्सति अग्गसावको.

८२.

रञ्ञो पिता पिता तस्स,

माता माता भविस्सति;

सद्धातिस्सो कनिट्ठो तु,

दुतियो हेस्सति सावको.

८३.

सालिराजकुमारो यो,

तस्स रञ्ञो सुतो तुसो;

मेत्तेय्यस्स भगवतो,

पुत्तोयेव भविस्सति.

८४.

एवं यो कुसलपरो करोति पुञ्ञं,

छादेन्तो अनियतपापकं बहुम्पि;

सो सग्गं सकले रमि वो पयाति तस्मा,

सप्पञ्ञो स ततरतो भवेय्य पुञ्ञेति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

तुसितपुरगमनं नाम

द्वत्तिंसतिमो परिच्छेदो

तेत्तिंसतिम परिच्छेद

दसराजको

.

दुट्ठगामणिरञ्ञो तु, रज्जेठिता जना अहू;

सालिराजकुमारोति, हस्सासि विस्सुतो सुतो.

.

अतीव धञ्ञो सो आसि, पुञ्ञकम्मरतो सदा;

अतीव चारुरुपाय, सत्तो चण्डालिया अहु.

.

असोकमालादेविंतं, सम्बन्धं पुब्बजातिया;

रूपेना’ति पियायन्तो, सो रज्जं नेवकामयि.

.

दुट्ठगामणिभाता’सो, सद्धातिस्सो तदच्छये;

रज्जं कारेस्सा’भिसित्तो, अट्ठारस्स समा’समो.

.

छक्ककम्मं सुधाकम्मं, हत्थिपाकारमेव च;

महाथूपस्स कारेसि, सो सद्धाकतनामको.

.

दीपेन लोहपासादो, उड्डिय्हित्थ सुसङ्खतो;

कारेसि लोहपासादं, पुन सो सत्तभूमकं.

.

नवुतिसतसहस्सग्घो, पासादो आसि सो तदा;

दक्खिणगीरिविहारं, कल्लकलेण मेव च.

.

कुळुम्बालविहारञ्च, तथापेत्तङ्ग वालिकं;

वेलङ्गवट्टिकञ्चेव, दुब्बलवापितिस्सतं.

.

दुरतिस्सकवापिञ्च, तथामातुविहारकं;

कारेसि आदीघवापिं, विहारंयोजन योजने.

१०.

दीघवापिविहारञ्च, कारेसि सहचेतियं;

नानारतनकच्छन्नं, तत्थ कारेसि चेतिये.

११.

सन्धियं सन्धियं तत्थ, रथचक्कप्पमाणकं;

सोवण्णमालं कारेत्वा, लग्गापेसि मनोरमं.

१२.

चतुरासीतिसहस्सानं, धम्मक्खन्धानमिस्सरो;

चतुरासीतिसहस्सानि, पूजाचापि अकारयि.

१३.

एवं पुञ्ञानि कत्वा सो, अनेकानि महीपति;

कायस्सभेदा देवेसु, तुसितेसु’पपज्जथ.

१४.

सद्धातिस्सपकाराजे, वसन्ते दीघवापियं;

लज्जीतिस्सो जेट्ठसुतो, गिरिकुम्भिमनामकं.

१५.

विहारं कारयि रम्मं, तंकनिट्ठसुतो पन;

थुल्लत्थनो अकारेसि, विहारं कन्दरव्हयं.

१६.

पितरा थुल्लत्थनको, भातुसन्तिकमायता;

सहेवा’ह विहारस्स, सङ्घभोगत्थमत्तनो.

१७.

सद्धातिस्सेउपरते, सब्बे’मच्चा समागता;

थूपारामे भिक्खुसङ्घं, सकलं सन्निपातिय.

१८.

सङ्घानुञ्ञायरट्ठस्स, रक्खणत्थं कुमारकं;

अभिसिञ्चुं थुल्लत्थनं, तं सुत्वा लज्जीतिस्सतो.

१९.

इधागन्त्वा गहेत्वा तं, सयं रज्जमकारयि;

मासञ्चेव दसाहञ्च, राजा थुल्लत्थनो पन.

२०.

तिस्सोसमं लज्जीतिस्सो, सङ्घो हुत्वा अनादरो;

‘‘न जानिंसु यथावुड्ढं’’ मीति तं परिभासयि.

२१.

पच्छा सङ्घं खमापेत्वा, दण्डकम्मत्थमिस्सरो;

तीणि सतसहस्सानि, दत्वान उरुचेतिये.

२२.

सिलामयानि कारेसि, पुप्फयानानि तीणिसो;

अथो सतसहस्सेन, चितापेसि च अन्तरा.

२३.

महाथूपथूपारामानं, भूमिंभूमिस्सरो समं;

थूपारामे च थूपस्स, सिलाकञ्चुक मुत्तमं.

२४.

थूपारामस्स पुरतो, सिलाथूपकमेव च;

लज्जीकासनसालञ्च, भिक्खुसङ्घस्स कारयि.

२५.

कञ्चुकं कण्टके थूपे, कारापेसि सिलामयं;

दत्वान सतसहस्सं, विहारे चेतियव्हये.

२६.

गिरिकुम्भिलनामस्स, विहारस्स महम्हि सो;

सट्ठिभिक्खुसहस्सानं, तिचीवरमदापयि.

२७.

अरिट्ठविहारं कारेसि, तथाकन्दरहिनकं;

गामिकानञ्च भिक्खूनं, भेसज्जानि अदापयि.

२८.

किमिच्छकं तण्डुलञ्च, भिक्खुनीनमदापयि;

समानव’ठमासञ्च, रज्जं सो कारयी इध.

२९.

मते लज्जिकतिस्सम्हि, कनिट्ठो तस्स कारयि;

रज्जं छळेव वस्सानि, खल्लाटनागनामको.

३०.

लोहपासादपरिवारे, पासादे’ति मनोरमे;

लोहपासादसोभत्थं, एसो द्वत्तिंसकारयि.

३१.

महाथूपस्स परितो, चारुनो हेममालिनो;

वालिकङ्गणमरियादं, पाकारञ्च अकारयि.

३२.

सोवकुरुन्दपासकं, विहारञ्च अकारयि;

पुञ्ञकम्मानिचञ्ञानि, कारापेसि महीपति.

३३.

तं महारत्ततोनाम, सेनापति महीपतिं;

खल्लाटनागराजानं, नगरेयेव अग्गहि.

३४.

तस्स रञ्ञो कनिट्ठोतु, वट्टगामणिनामको;

तं दुट्ठसेनापतिकं, हन्त्वा रज्जमकारयि.

३५.

खल्लाटनागरञ्ञोसो, पुत्तकं सकभातुनो;

महाचूलिकनामानं, पुत्तठाने ठपेसि च.

३६.

तम्मातरं नुळादेविं, महेसिञ्च अकासिसो;

पीतिठाने ठितता’स्स, पीतिराजाति अब्रवुं.

३७.

एवं रज्जे’भिसित्तस्स, तस्स मासम्हि पञ्चमे;

रोहणे नकुलनगरे, एको ब्राह्मणचेटतो.

३८.

तियो नाम ब्राह्मणस्स, वचो सुत्वा अपण्डितो;

चोरो असु महातस्स, परिवारो अहोसि च.

३९.

सगणासत्तदमिळा, महातित्थम्हि ओतरुं;

तदा ब्राह्मणतियो च, ते सत्तदमिळापिच.

४०.

छक्कत्थाय विसज्जेसुं, लेखं भूपतिसन्तिकं;

राजा ब्राह्मणतियस्स, लेखं पेसेसि नीतिमा.

४१.

‘‘रज्जं तव इदानेव, गण्ह त्वं दमिळे’’ इति;

साधूति सो दमिळेहि, युज्झि गण्हिंसु ते तु तं.

४२.

ततो ते दमिळा युद्धं, रञ्ञा सह पवत्तयुं;

कोळम्बालकसामन्ता, युद्धे राजा पराजितो.

४३.

तित्थारामदुवारेन, रथारुळ्हो पलायति;

पण्डुकाभयराजेन, तित्थारामोहि कारितो;

वासितो च तदा आसि, एकवीसति राजुसू.

४४.

तं दिस्वा पलायन्तं, निगण्ठोगिरिनामको;

‘‘पलायति महाकाळ-सीहळो’’ति भुसं रवि.

४५.

तं सुत्वान महाराजा, ‘‘सिद्धे मम मनोरथे;

विहारं एत्थ कारेस्सं’’, इच्चेवं चिन्तयी तदा.

४६.

सगब्भं अनुलादेविं, अग्गही रक्खिया इति;

महाचूळ महानाग-कुमारेचापी रक्खिये.

४७.

रथस्स लहुभावत्थं, डत्वा चूळामणिंसुभं;

ओतारेसि सोमदेविं, तस्स’नुञ्ञाय भूपति.

४८.

युद्धायगमनेयेव, पुत्तके द्वे च देवियो;

गाहयित्वान निक्खन्तो, सङ्कितो सो पराजये.

४९.

असक्कुणित्वा गाहेतुं, पत्तं भुत्तं जिनेन तं;

पलायित्वा वेस्सगीरि-वने अभिनियियिसो.

५०.

कुत्थिक्कुलमहातिस्स-थेरो दिस्वा तहं तु तं;

भत्तं पादा अनामट्ठं, पिण्डदानं विवज्जिय.

५१.

अथ केतकिपत्तम्हि, लिखित्वा हट्ठमानसो;

सङ्घभोगं विहारस्स, तस्स पादामहीपति.

५२.

ततो गन्त्वा सिलासोब्भ-कण्डकम्हि वसी ततो;

गन्त्वान मातुवेलङ्गे, सालगलसमीपगो.

५३.

तत्थद्दस दिट्ठपुब्बं, थेरं थेरो महीपतिं;

उपट्ठाकस्स अप्पेसि, तनसिवस्स साधुकं.

५४.

तस्स सो तनसिवस्स, रट्ठिकस्स’न्तिके तहिं;

राजा चुद्दसवस्सानि, वसी तेन उपट्ठितो.

५५.

सत्तसु दमीळेस्वे’को, सोमादेविं मदावहं;

रागरत्तो गहेत्वान, परतीरमगालहुं.

५६.

एकोपत्तं दसबलस्स, अनुराधपुरे ठितं;

आदाय तेन सन्तुट्ठो, परतीरमगालहुं.

५७.

पुळहत्थो तु दमिळो, तीणिवस्सानि कारयि;

रज्जं सेनापतिं कत्वा, दमिळं बाहियव्हयं.

५८.

पुळहत्थं गहेत्वा तं, दूरे वस्सानि बाहीयो;

रज्जं कारेसि तस्सा’सि, पणयमारो चमूपति.

५९.

बाहीयं तं गहेत्वान, राजा’सि पणयमारको;

सत्तवस्सानि तस्सा’सि, पिळयमारो चमूपति.

६०.

पणयमारं गहेत्वा सो, राजासि पीळयमारको;

सत्तमासानि तस्सासि, दाठियो तु चमूपति.

६१.

पीळयमारं गहेत्वा सो, दाठियो दमिळो पन;

रज्जं’नुराधनगरे, दुवे वस्सानि कारयि.

६२.

एवं दमिळराजूनं, तेसं पञ्चन्नमेवहि;

होन्ति चुद्दसवस्सानी, सत्तमासा च उत्तरिं.

६३.

गताय तु निवासत्थं, मलये’नुलदेविया;

भरियाकनसिवस्स, पादापहरि पच्छियं.

६४.

कुज्झित्वा रोदमानासा, राजानं उपसकिमि;

तं सुत्वा तनसिवोसो, मनुमादाय निक्खमि.

६५.

देविया वचनं सुत्वा, तस्स आगमना पुरा;

द्विपुत्तं देविमादाय, ततो राजा’पि निक्खमि.

६६.

धनुं सन्धाय आयन्तं, सीवं विज्झि महासीवो;

राजा नामं भावयित्वा, अकासि जिनसङ्गहं.

६७.

अलत्थ अट्ठामच्चेच, महन्ते योधसम्मते;

परिवारो महाआसी, परिहारो च राजिनो.

६८.

कुम्भीलकमहातिस्स-थेर दिस्वा महायसो;

अच्छगल्लविहारम्हि, बुद्धपूजमकारयि.

६९.

वत्थुं सोधेतुमारुळ्हो, अकासचेतियङ्गणं;

कविसीसे अमच्चम्हि, ओरोहन्तोमहीपति.

७०.

आरोहन्तो सदेविको, दिस्वा मग्गे निसिन्नकं;

‘‘न निपन्नो’’ति कुज्झित्वा, कविसीसं अघातयि.

७१.

सेसा सत्तअमच्चावि, निब्बिन्ना तेन राजिना;

तस्स’न्तिका पलायित्वा, पक्कमन्ता यथारुचि.

७२.

मग्गे विलुत्ता चोरेहि, विहारं हम्बुगल्लकं;

पविसित्वान अद्दक्खुं, तिस्सत्थेरं बहुस्सुतं.

७३.

चतुनेकायिको थेरो, यथालद्धानि दापयि;

वत्थफाणिततेलानि, तण्डुला पाहुणा तथा.

७४.

अस्सत्थकाले थेरो सो,

‘‘कुहिंयाता’’ति पुच्छिते;

अत्तानं आवीकत्वा ते,

तं पवत्तिं निवेदयुं.

७५.

‘‘कारेतुं केहि सक्का नु, जिनसासनपग्गहं;

दमिळेहि वा’थ रञ्ञा, इति पुट्ठा तु ते पन.

७६.

‘‘रञ्ञो सक्का’’ति आहंसु, सञ्ञापेत्वान ते इति;

उभो तिस्स महातिस्स-थेरा आदाय ते ततो.

७७.

राजिनो सन्तिकं नेत्वा, अञ्ञमञ्ञं खमापयुं;

राजा च ते अमच्चा च, थेरो एव मयाचयुं.

७८.

सिद्धे कम्मे पेसितेनो, गन्तब्बं सन्तिकं इति;

थेरा दत्वा पटिञ्ञं ते, यथाठानमगञ्छिसुं.

७९.

अनुराधपुरं राजा, आगन्त्वान महायसो;

दाठिकं दमिळं हन्त्वा, सयं रज्जमकारयि.

८०.

ततो निगण्ठारामं तं, विद्धंसेत्वा महीपति;

विहारं कारयि तत्थ, द्वादस परिवेणकं.

८१.

महाविहारपट्ठाना, द्वीसु वस्सस तेसु च;

सत्तरससु वस्सेसु, दसमासा’मिकेसु च.

८२.

तथा दिनेसु दससु, अतिक्कन्तेसु सादरो;

अभयगिरि विहारंसो, पतिट्ठापेसि भूपति.

८३.

अक्कोसियित्वा ते थेरे, तेसु पुब्बुपकारिनो;

तं महातिस्स थेरस्स, विहारं मानदो अदा.

८४.

गिरिस्स यस्मा गारामे, राजा कारेसि सोभयो;

तस्मा’भय गिरित्वेव, विहारो नामको अहु.

८५.

आणापेत्वा सोमादेविं,

यथा ठाने ठपेसिसो;

तस्सातन्नामकं कत्वा,

सोमाराम मकारयि.

८६.

रथा ओरोपिता सा हि, तस्मिंठाने वरङ्गना;

कद्दम्बपुप्फ गुम्बम्हि, निलिना तत्थ अद्दस.

८७.

मुत्तयन्तं सामणेरं, मग्गं हत्थेन छादिय;

राजा तस्स वचो सुत्वा, विहारं तत्थ कारयि.

८८.

महाथूपस्सुत्तरतो,

चेतियं उच्चवत्थुकं;

सिला सोभकण्डकं नाम,

राजा सोयेव कारयि.

८९.

तेसु सत्तसु योधेसु, उत्तियो नाम कारयि;

नगरम्हा दक्खिणतो, विहारं दक्खिणव्हयं.

९०.

तत्तेव मूलवोकास, वीहारं मूलनामको;

अमच्चो कारयी तेन, सोपि तंनामको अहु.

९१.

कारेसि सालियारामं, अमच्चो सालियव्हयो;

कारेसि पब्बतारामं, अमच्चो पब्बतव्हयो.

९२.

उत्तरतिस्सरामन्तु, तिस्सामच्चो अकारयि;

विहारे निट्ठिते रम्मे, तिस्सथेर मुपच्चते.

९३.

‘‘तुम्हाकं पटिसन्थार, वसेन’म्हेहि कारिते;

विहारे देम तुम्हाकं, इति वत्वा अदंसु च.

९४.

थेरो सब्बत्थवासेसि, ते ते भिक्खू यथा रहं;

अमच्चा’दंसु सङ्घस्स, विविधे समणारहे.

९५.

राजा सकविहारम्हि, वसन्ते समुपट्ठहि;

पच्चयेहि अनुनेहि, तेन ते बहवो अहुं.

९६.

थेरं कुलेही संसट्ठं, महातिस्सोति विस्सुतं;

कुलसंसट्ठ दोसेन, सङ्घो तं नीहरि इतो.

९७.

तस्स सिस्सो बहलमस्सु-

तिस्सत्थेरोति पिस्सुतो;

कुद्धो’भयगिरिं गन्त्वा,

वसि पक्खं वहं तहिं.

९८.

ततोप्पभुति ते भिक्खू, महाविहारनागमुं;

एवं ते’भयगिरिका, निग्गता थेरवादतो.

९९.

पभिन्ना’भयगिरिकेहि, दक्खिणविहारिकायति;

एवं ते थेरवादीहि, पभिन्ना भिक्खवो द्विधा.

१००.

महा अभयभिक्खू ते, वड्ढेतुं दीपवासिनो;

वट्टगामणिभूमिन्दो, पत्तिं नाम अदासि सो.

१०१.

विहारपरिवेणानि, घटाबद्धे अकारयि;

‘‘पटिसङ्खरणं एवं, हेस्सतीति विचिन्तिय.

१०२.

पिटकत्तयपाळिञ्च, तस्स अट्ठकथम्पि च;

मुखपाठेन आनेसुं, पुब्बे भिक्खू महामति.

१०३.

हानिं दिस्वान सत्तानं, तदा भिक्खू समागता;

चिरट्ठितत्थं धम्मस्स, पोत्थकेसु लिखापयुं.

१०४.

वट्टगामणि अभयो, राजा रज्जमकारयि;

इति द्वादसवस्सानि, पञ्चमासेसु आदितो.

१०५.

इती परहित मत्तनो हितञ्च,

पटिलभियिस्सरियं करोति पञ्ञो;

विपुलमपि कुबुद्धिलद्धभोवं,

उभयहितं न करोति भोगलुद्धो’ति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

दसराजको नाम

तेत्तिंसतिमो परिच्छेदो.

चतुत्तिंसतिम परिच्छेद

एकादसराजदीपनो

.

तदच्चये महाचूली-महातिस्सो अकारयि;

रज्जं चुद्दसवस्सानि, धम्मेन च समेन च.

.

सहत्थेन कतं दानं, सो सुत्वान महप्फलं;

पठमेयेव वस्सम्हि, गन्त्वा अञ्ञातवेसवा.

.

कत्वान सालिलवनं, लद्धाय भतिया ततो;

पिण्डपातं महासुम्म-थेरस्सा’दा महीपति.

.

सोण्णगिरिम्हि पुन सो, तीणिवस्सानि खत्तियो;

गुळयन्तम्हि कत्वान, भतिंलद्धा गुळे ततो.

.

ते गुळे आहरापेत्वा, पुरं आगम्म भूपति;

भिक्खुसङ्घस्स पादासि, महादानं महीपति.

.

तिंसभिक्खुसहस्सस्स, अदा अच्छादनानि च;

द्वादसन्नं सहस्सानं, भिक्खूनीनं तथेव च.

.

कारयित्वा महीपालो, विहारं सुप्पतिट्ठितं;

सट्ठिभिक्खु सहस्सस्स, तिचीवरमदापयि.

.

तिंस सहस्स सङ्खानं, भिक्खुनीनञ्च दापयि;

मण्डवापि विहारं सो, तथा अभयगल्लकं.

.

वङ्गुपट्टङ्गगल्लञ्च, दीघबाहुकगल्लकं;

वालगाम विहारञ्च, राजा सोयेव कारयि.

१०.

एवं सद्धाय सो राजा, कत्वा पुञ्ञानिनेकधा;

चतुद्दसन्नं वस्सानं, अच्चयेन दिवं अगा.

११.

वट्टगामणिनो पुत्तो, चोरनागोति विस्सुतो;

महाचूळिस्सरज्जम्हि, चोरो हुत्वा चरितदा.

१२.

महाचूळे उपरते, रज्जं कारयि आगतो;

अत्तनो चोरकाले सो, निवासं येसुनालभि.

१३.

अट्ठरसविहारे ते, विद्धंसापेसि दुम्मति;

रज्जं द्वादसवस्सानि, चोरनागो अकारयि.

१४.

लोकन्तरिक निरयं, पापोसोउपपज्जथ;

तदच्चये महाचूळ्हि-रञ्ञो पुत्तो अकारयि.

१५.

रज्जं तीणेव वस्सानि, राजातिस्सो’ति विस्सुतो;

चोरनागस्स देवीतु, वीसमं वीसमानुला.

१६.

वीसं दत्वान मारेसि, बलत्थेरत्तमानसा;

तस्मिंयेवबलत्थेसा, अनुलारत्तमानसा.

१७.

तिस्सं वीसेनघातेत्वा, तस्स रज्जमदासिसा;

सीवो नाम बलत्थोसो, जेट्ठदोवारिको तहिं.

१८.

कत्वा महेसिं अनुलं, वस्सं मासद्वया’चिकं;

रज्जं कारेसि नगरे, वटुके दमिळे’नुला.

१९.

रत्ता वीसेन तं हन्त्वा, वटुके रज्जमप्पयि;

वटुको दमिळो सो हि, पुरे नगरवड्ढकी.

२०.

महेसिं अनुलं कत्वा, वस्सं मासद्वयाधिकं;

रज्जं कारेसि नगरे, अनुला तत्थ आगतं.

२१.

पस्सित्वा दारुभतिकं, तस्मिं सारत्तमानसा;

हन्त्वा विसेन वटुकं, तस्स रज्जं समप्पयि.

२२.

दारुभतिकतिस्सो सो, महेसिं करियानुलं;

एकमासाधिकं वस्सं, पुरे रज्जमकारयि.

२३.

कारेसि सो पोक्खरणिं, महामेघवने लहुं;

निलीये नाम दमिळे, सा पुरोहितब्राह्मणे.

२४.

रागेन रत्ता अनुला, तेन संवासकामिनी;

दारुभतिकतिस्संतं, वीसं दत्वान घातिय.

२५.

निलीयस्स अदा रज्जं, सोपि निलीयब्राह्मणो;

तं महेसिं करित्वान, निच्चं ताय उपट्ठितो.

२६.

रज्जं कारेसि छम्मासं, अनुराधपुरे इध;

द्वत्तिंसाय बलत्थेहि, वत्थुकामा यथारुचिं.

२७.

वीसेन तं घातयित्वा, निलीयं खत्तियानुला;

रज्जं सा अनुलादेवी, चतुमासमकारयि.

२८.

महाचूळिकराजस्स, पुत्तो दुतियको पन;

कूटकण्णतिस्सो नाम, भीतो सो’नुलदेविया.

२९.

पलायित्वा पब्बजित्वा, काले पत्तबलो इध;

आगन्त्वा घातयित्वा, तं अनुलं दुट्ठमानसं.

३०.

रज्जं कारेसि द्वावीसं, वस्सानि मनुजाधिपो;

महाउपोसथागारं, अका चेतियपब्बते.

३१.

घरस्स तस्स पुरतो, सिलाथूपमकारयि;

बोधिं रोपेसि तत्थेव, सोव चेतियेपब्बते.

३२.

पेलगामविहारञ्च, अन्तरगङ्गाय कारयि;

तत्थेव वण्णकं नाम, महामातिकमेव च.

३३.

अम्बदुग्गमहावापिं, भयोलुप्पलमेव च;

सत्तहत्थुच्चपाकारं, पुरस्स परिखं तथा.

३४.

महावत्थुम्हि अनुलं, झापयित्वा असञ्ञतं;

अपनीय ततो थोकं, महावत्थुमकारयि.

३५.

पदुमस्सरवनुय्यानं, नगरेयेव कारयि;

मता’स्स दन्ते धोवित्वा, पब्बजि जिनसासने.

३६.

कुलसन्तके घरट्ठाने, मातुभिक्खुनुपस्सयं;

कारेसि दन्तगेहन्ति, विस्सतो आसि तेन सो.

३७.

तदच्चये तस्स पुत्तो, नामको भातिकाभयो;

अट्ठवीसतिवस्सानि, रज्जं कारेसि खत्तियो.

३८.

महादाट्ठिकराजस्स, भातिकत्तामहीपति;

दीपे ‘‘भातिकराजा’’ति, पाकटो आसि धम्मिको.

३९.

कारेसि लोहपासादे, पटिसङ्खारमेत्थसो;

महाथूपे वेदिका द्वे, थूपव्हे’पोसथव्हयं.

४०.

अत्तनो बलिमुज्झित्वा, नगरस्स समन्ततो;

रोपापेत्वा योजनम्हि, सुमनान’ज्जुकानि च.

४१.

पादवेचिकतो याव, धुरच्छत्तानराधिपो;

चतुरङ्गलबहलेन, गन्धेन उरुचेतियं.

४२.

लिम्पापेत्वान पुप्फानि, वण्टेहि तत्थ साधुकं;

निवेसित्वान कोरेसि, थूपं मालागुलोपमं.

४३.

पुनद्वङ्गुलबहलाय, मनोसिलाय चेतियं;

लिम्पापेत्वान कारेसि, तथेव कुसुमाचितं.

४४.

पुन सोपानतो याव, धुरच्छत्ताव चेतियं;

पुप्फेहि ओकिरापेत्वा, छादेसि पुप्फरासिनो.

४५.

उट्ठापेत्वान यन्तेहि, जलं अभयवापितो;

जलेहि थूपं सेवन्तो, बलपूजमकारयि.

४६.

सकटसतेन मुत्तानं, सद्धिं तेलेन साधुकं;

मद्दापेत्वा सुधापिण्डं, सुधाकम्ममकारयि.

४७.

पवालजालं कारेत्वा, तं खिपापिय चेतिये;

सोवण्णानि पदुमानि, चक्कमत्तानि सन्धिसु.

४८.

लग्गापेत्वा ततो मुत्ता-कलापे याव हेट्ठिमा;

पदुमा’लम्बयित्वान, महाथूपमपूजयि.

४९.

गणसज्झायसद्दं सो, धातुगब्भम्हितादिनि;

सुत्वा ‘‘अदिस्वा तंना’हं, वुट्ठहिस्सन्ति निच्छितो.

५०.

पाचिनादिकमूलम्हि, अनाहारो निपज्जथ;

थेरा द्वारं मापयित्वा, धातुगब्भं नयिंसु तं.

५१.

धातुगब्भविभूतिंसो, सब्बं दिस्वा महीपति;

निक्खन्तो तादिसेहेव, पोत्थरूपेहि पूजयि.

५२.

मधुगन्धेहि गन्धेहि, घटेहि सरसेहि च;

अञ्जनहरितालेहि, तथामनोसिलाहि च.

५३.

मनोसिलासु वस्सेन, भस्सित्वा चेतियङ्गणे;

ठितासु गोप्फमत्तासु, रचिते पु’प्पलेहि च.

५४.

थूपङ्गणम्हि सकले, पुरिते गन्धकद्दमे;

चित्तकिलञ्जछिद्देसु, रचिते पु’प्पलेहि च.

५५.

वारयित्वा वारिमग्गं, तथेव पुरिते घटे;

दीपवट्टिहि नेकानि, कतवट्टिसिखाहि च.

५६.

मधुकतेलम्हि तथा, तिलतेले तथेव च;

तथेव पट्टवट्टीनं, सु बहूहि सिखाहि च.

५७.

यथावुत्तेहि एतेहि, महाथूपस्स खत्तियो;

सत्तक्खत्तुं सत्तक्खत्तुं, पूजा’कासि विसुं विसुं.

५८.

अनुवस्सञ्च नियतं, सुधामङ्गलमुत्तमं;

बोधिसिनानपूजा च, तथेव उरुबोधिया.

५९.

महावेसाख पूजा च, उळारा अट्ठवीसति;

चतुरासीति सहस्सानि, पूजा च अनुळारिका.

६०.

विविधं नटनच्चञ्च, नानातूरियवादितं;

महाथूपे महापूजं, सद्धानुन्नो अकारयि.

६१.

दिवसस्स च तिक्खत्तुं, बुद्धुप्पट्ठानमागमा;

द्विक्खत्तुं, पुप्फभेरिञ्च, नियतं सो अकारयि.

६२.

नियतञ्चनदानञ्च, पवारणादानमेव च;

तेलफाणितवत्थादि-परिक्खारं समणारहं.

६३.

बहुं पादासि सङ्घस्स, चेतियखेत्तमेव च;

चेतिये परिकम्मत्थं, अदासि तत्थ खत्तियो.

६४.

सदा भिक्खुसहस्सस्स, विहारे चेतियपब्बते;

सलाकवत्तभत्तञ्च, सो दापेसि च भूपति.

६५.

चिन्तामणिमुचेलव्हे, उपट्ठानत्तये च सो;

तथा पदुमघरे छत्त-पासादे च मनोरमे.

६६.

भोजेन्तो पञ्चठानम्हि, भिक्खूगन्थधुरे युते;

पच्चयेहि उपट्ठासि, सदा धम्मे सगारवो.

६७.

पोराणराजनियातं, यंकिञ्चि सासनस्सितं;

अकासि पुञ्ञकम्मंसो, सब्बं भातिकभूपति.

६८.

तस्स भाभकराजस्स, अच्चये तं कनिट्ठको;

महादाठिमहानाग-नामो रज्जमकारयि.

६९.

द्वादसंयेव वस्सानि, नानापुञ्ञपरायनो;

महाथूपम्हि किञ्जक्ख- पासाणे अत्थरापयि.

७०.

वालिकामरियादञ्च, कारेसि वित्थतङ्गणं;

दीपे सब्बविहारेसु, धम्मासनमदापयि.

७१.

अम्बत्थल महाथूपं, कारापेसि महीपति;

च येअनिट्ठमानम्हि, सरित्वा मुनिनो गुणं.

७२.

चजित्वान सकं पाणं, निपज्जित्वा सयं तहिं;

ठपयित्वा चयं तस्स, निट्ठापेत्वान चेतियं.

७३.

चतुद्वारे ठपापेसि, चतुरो रतनग्घिके;

सुसिप्पिकेहि सुविभत्ते, नानारतनजोतिते.

७४.

चेतिये पटिमोचेत्वा, नानारतनकञ्चुकं;

कञ्चन बुब्बुलञ्चेत्थ, मुत्तोलम्बञ्च दापयि.

७५.

चेतिय पब्बतावट्टे, अलङ्करिय योजनं;

योजापेत्वा चतुद्वारं, समन्ता चारुवीथिकं.

७६.

वीथिया उभतो पस्से, आपणानि पसारिय;

धजग्घिक तो रणानि, मण्डयित्वा तहिं तहिं.

७७.

दीपमाला समुज्जोतं, कारयित्वा समन्ततो;

नटनच्चानि गीतानि, वादितानि च कारयि.

७८.

मग्गे कदम्बनदितो, यावचेतिय पब्बता;

गन्तुं धोतेहि पादेहि, कारयि’त्थरणत्थतं.

७९.

सनच्चगीतवादेहि, समज्जमकरुं तहिं;

नगरस्स चतुद्वारे, महा दानञ्च दापयि.

८०.

अकासि सकले दीपे, दीपमालानिरन्तरं;

सलिलेपि समुद्दस्स, समन्ता योजनन्तरे.

८१.

चेतियस्स महेतेन, पूजा सा कारिता सुभा;

गिरिभण्डा महापूजा, उळारा वुच्चते इध.

८२.

समागतानं भिक्खूनं, तस्मिं पूजा समागमे;

दानं अट्ठसु ठानेसु, ठपापेत्वा महीपति.

८३.

ताळयित्वान तत्रट्ठा, अट्ठसोवण्णभेरियो;

चतुवीससहस्सानं, महादानं पवत्तयि.

८४.

छचीवरानि पादासि, बन्धमोक्खञ्च कारयि;

चतुद्वारेन्वापितेहि, सदा कम्ममकारयि.

८५.

पुब्बराजूहि ठपितं, भातरं ठपितं तथा;

पुञ्ञकम्मं अहापेत्वा, सब्बं कारयिभूपति.

८६.

अत्तानं देविंपुत्ते द्वे, हत्थिं अस्सञ्च मङ्गलं;

वारियन्तो’पि सङ्घेन, सङ्घस्सा’दासि भूपति.

८७.

छसत सहस्सग्घकं, भिक्खुसङ्घस्स सो अदा;

सतसहस्सग्घनकं, भिक्खूनीनं गणस्स तु.

८८.

दत्वान कप्पियं भण्डं, विविधं विधिकोविदो;

अत्तानञ्च’व सेसे च, सङ्घतो अभिनीहरि.

८९.

कालायन कण्णिकम्हि, मणिनाग पब्बतव्हयं;

विहारञ्च कळव्हयं, कारेसि मनुजाधिपो.

९०.

कुबु बन्धनदीतीरे, समुद्दविहारमेव च;

हुवावकण्णिके चूळ, नगपब्बतसव्हयं.

९१.

पासाणदीपकव्हम्हि, विहारे कारिते सयं;

पानियं उपनितस्स, सामणेरस्स खत्तियो.

९२.

उपचारे पसीदित्वा, समन्ता अट्ठयोजनं;

सङ्घभोगमदातस्स, विहारस्स महीपति.

९३.

मण्डवापि विहारे च, सामणेरस्स खत्तियो;

तुट्ठो विहारं दापेसि, सङ्घे भोगं तथेव सो.

९४.

इति विभवमनप्पं साधुपञ्ञा लभित्वा,

विगतमदपमादाचत्त कामपसङ्गा;

अकरियजनखेदं पुञ्ञकम्माभिरामा,

विपुलविविधपुञ्ञं सुप्पन्नाकरोन्तीति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

एकादसराजदीपनो नाम

चतुत्तिंसतिमो परिच्छेदो.

पञ्चतिंसतिमपरिच्छेद

द्वादसराजको

.

आमण्डगामण्यभयो, महादाठिकअच्चये;

नववस्सनट्ठमासे, रज्जं कारेसि तं सुतो.

.

छत्ताति छत्तं कारेसि, महाथूपे मनोरमे;

तथेव पादवेदिञ्च, मुद्धवेदिञ्च कारयि.

.

तथेव लोहपासाद, थूपव्हे पोसथव्हये;

कारेसि कुच्छिआजिरं, कुच्छिआळिन्दमेव च.

.

उभयत्थापि कारेसि, चारुं रतनपण्डपं;

रजतलेण विहारञ्च, कारापेसि नराधिपे.

.

महागामेण्डवापिंसो, पस्से कारिय दक्खिणे;

दक्खिणस्स विहारस्स, अदासि पुञ्ञदक्खिणो.

.

माघातं सकले दीपे, कारेसि मनुजाधिपो;

वल्लिफलानि सब्बानि, रोपापेत्वा तहिं तहिं.

.

मं सकुभण्डकं नाम, आमण्डिय महीपति;

पत्तं पूरापयित्वान, कारेत्वा वत्थचुम्बटं.

.

दापेसि सब्बसङ्घस्स, विप्पसन्नेन चेतसा;

पत्ते पूरापयित्वा सो, आमण्ड गामणिविदू.

.

तङ्कनिट्ठोकणिराजा-तिस्सो घातिय तातरं;

तीणि वस्सानि नगरे, रज्जं कारेसि खत्तियो.

१०.

उपोसथघरट्टं एसा, निच्छिनि चेकियव्हये;

राजापराधकम्मम्हि, पुत्ते सट्ठितु भिक्खवो.

११.

सहोड्डे गाहयित्वान, राजा चेतिय पब्बते;

खिपापेसि कणिरव्हे, पब्भारम्हि असीलके.

१२.

कणिराजा अच्चयेन, आमण्डगामणि सुतो;

चूळाभयो वस्समेकं, रज्जं कारेसि खत्तियो.

१३.

सो गोणकनदीतीरे, पुरपस्सम्हि दक्खिणे;

कारापेसि महीपालो, विहारे चूळगल्लकं.

१४.

चूळाभयस्स’च्च येन, सीवलि तं कनिट्ठिका;

आमण्डधीता चतुरो, मासे रज्जमकारयि.

१५.

आमण्ड भागिनेय्या तु, सीवलिं अपनीयतं;

इळनागोति नामेन, छत्तं उस्सापयि पुरे.

१६.

तिस्सवापिं गते तस्मिं, आदिवस्से नराधिपे;

तं हित्वा पुरमागञ्छुं, बहवोलम्बकण्णका.

१७.

तहिं अदिस्वा ते राजा, कुद्धो तेहि अकारयि;

मद्दयं वापिया पस्से, महाथूपञ्जसंसयं.

१८.

तेसं विचारके कत्वा, चण्डाले च ठपापयि;

तेन कुद्धालम्बकण्णा, सब्बे हुत्वान एकतो.

१९.

राजानं तं गहेत्वान, रुन्धित्वान सके घरे;

सयं रज्जं विचारेसुं, रञ्ञो देवी तदा सकं.

२०.

पुत्तं चन्दमुखसिवं, मण्डयित्वा कुमारकं;

दत्वान हत्थे धातीनं, मङ्गलहत्थि सन्तिके.

२१.

पेसेसि वत्वा सन्देसं, नेत्वा तं धातियो तहिं;

वदिंसु देविसन्देसं, सब्बं मङ्गल हत्थिनो.

२२.

‘‘अयं ते साधिनो पुत्तो,

सामिको चारके ठितो;

अरिहि घाततो सेसो,

तया घातो इमस्स तु.

२३.

त्वमेनं किर घातेहि, इदं देविवचो’’इति;

वत्वा तु सयापेसुं, पादमूलम्हि हत्थिनो.

२४.

दुक्खितो सो रुदित्वान, नागो भेत्वान आळकं;

पविसित्वा महावत्थुं, द्वारं पातिय थामसा.

२५.

रञ्ञो निसिन्नङ्गणम्हि, उग्घाटेत्वा कवाटकं;

निसीदापिय तं खन्धे, महातित्थमुपागमि.

२६.

नावं आरो पयित्वान, राजानं तत्थ कुञ्जरो;

पच्छिमो दधितीरेन, सयं मलय मारुही.

२७.

परतीरे वसित्वा सो, तीणिवस्सानि खत्तियो;

बलकायं गहेत्वान, आगा नावाति रोहणं.

२८.

तित्थे सक्खरसोब्भम्हि, ओतरित्वान भूपति;

अकासि रोहणे तत्थ, महन्तं बलसङ्गहं.

२९.

रञ्ञो मङ्गलहत्थिसो, दक्खिणं मलयं ततो;

रोहणंये’वुपागञ्छि, तस्स कम्मानि कातवे.

३०.

महापदुमनामस्स, तत्थ जातकभाणिनो;

तुलाधारव्हवासिस्स, महाथेरस्स सन्तिके.

३१.

कपिजातकं सुत्वान, बोधिसत्ते पसादवा;

नागमहाविहारं सो, जियामुत्तधनुस्सतं.

३२.

कत्वा कारेसि थूपञ्च, वड्ढापेसि यथाठितं;

तिस्सवापिञ्च कारेसि, तथा दुरव्हवापिकं.

३३.

सो गहेत्वा बलं राजा, युद्धाय अभिनिक्खमि;

तं सुत्वा लम्बकण्णा च, युद्धाय अभिसंयुता.

३४.

पपल्लक्खन्धद्वारम्हि, खेत्ते हिङ्करवापिके;

युद्धं उभिन्नं वत्तित्थ, अञ्ञमञ्ञविहेसनं.

३५.

नावाकिलन्तदेहत्ता, पोसा सीदन्ति राजिनो;

राजा नामं सावयित्वा, सयं पाविसि तेन सो.

३६.

तेन भीतालम्बकण्णा, सयिंसु उदरेन सो;

तेसं सीसानि छिन्दित्वा, रतनाभिसमंकरि.

३७.

तिक्खत्तुमेवन्तुकते, करुणाय महीपति;

‘‘अमारेत्वा’व गण्हाथ, जीवग्गाह’न्ति अब्रुवि.

३८.

ततो विजितसङ्गामो, पुरं आगम्म भूपति;

छत्तं उस्सापयित्वान तिस्सवापि छणं अगा.

३९.

जलकीळाय उग्गन्त्वा, सुमण्डितपसाधितो;

अत्तनो सिरिसम्पत्तिं, दिस्वा तस्सन्तरायिके.

४०.

लम्बकण्णे सरित्वान, कुद्धो सो योजयीरथे;

युगपरम्परा तेसं, पुरतो पाविसी पुरं.

४१.

महावत्थुस्स उम्मारे, ठत्वा राजाणपेसि सो;

‘‘इमेसं सीसमुम्मारे, अस्मिं छिन्दथ भो’’इति.

४२.

गोणा एतेरथे युत्ता, तव होन्ति रथेसभ;

सिङ्गंखुरञ्च एतेसं, छेदापयत भो’’इति.

४३.

मातुया अथ सञ्ञत्तो, सीसच्छेदं निवारिय;

नासञ्च पादङ्गुट्ठञ्च, तेसं राजा अछेदयि.

४४.

हत्थिवुत्थं जनपदं, अदा हत्थिस्स खत्तियो;

हत्थिभोगो जनपदो, इति तेनासि नामतो.

४५.

एवं अनुराधपुरे, इळानागो महीपति;

छब्बस्सानि अनुनानि, रज्जं कारेसि खत्तियो.

४६.

इळनागच्चये तस्स, पुत्तो चन्दमुखोसिवो;

अट्ठवस्सं सत्तमासं, राजा रज्जमकारयि.

४७.

मणिकारगामे वापि, कारापेत्वा महीपति;

इस्सरसमणव्हस्स, विहारस्स अदासि सो.

४८.

तस्स रञ्ञो महेसी च, सङ्गामे पत्तिमत्तनो;

तस्सेवा’दा विहारस्स, दमिळदेवीति विस्सुता.

४९.

तं तिस्सवापी कीळाय, हन्त्वा चन्दमुखं सिवं;

यसळालकतिस्सो’ति, विस्सुतो तङ्कनिट्ठको.

५०.

अनुराधपुरे रम्मे, लङ्काभुवदने सुभे;

सत्तवस्सानट्ठमासे, राजा रज्जमकारयि.

५१.

दोविरिकस्स दत्तस्स, पुत्थो दोवारिको सयं;

रञ्ञो सदिसरूपेन, अहोसि सुभनामवा.

५२.

सुभं बलत्थं तं राजा, राजभूसाय भूसिय;

निसिदापिय पल्लङ्के, हासत्थं यसळालको.

५३.

सीसचोळं बलत्थस्स, ससीसे पटिमुञ्चिय;

यट्ठिं गहेत्वा हत्थेन, द्वारमूले ठितो सयं.

५४.

वन्दन्तेसु अमच्चेसु, निसिन्नं आसनम्हि तं;

राजा हसति एवं सो, कुरुते अन्तरन्तरा.

५५.

‘‘बलत्थो एकदिवसं, राजानं हसमानकं;

अयं बलत्थो कस्मा मे, सम्मुखाहसती’’ति सो.

५६.

मारापयित्वा राजानं, बलत्थो सो सुभो इध;

रज्जं कारेसि छब्बस्सं, सुभराजाति विस्सुतो.

५७.

द्विसु महाविहारेसु, सुभराजा मनोरमं;

परिवेणपन्तिं सुभ-नामकंयेव कारयि.

५८.

उरुवेलसमीपम्हि, तथा वेल्लिविहारकं;

पुरत्थिमे एकद्वारं, गङ्गन्ते नन्दिगामकं.

५९.

लम्बकण्णसुतो एको, उत्तरपस्सवासिको;

सेनापतिमुपट्ठासि, वसभो नाम मातुलं.

६०.

हेस्सति वसभो नाम, राजा’ति सुतियासदा;

घातेति राजादीपम्हि, सब्बे वसभनामके.

६१.

‘‘रञ्ञो दस्साम वसतं, इम’’न्ति भरियाय सो;

सेनापतिमन्तयित्वा, पातो राजकुलं अगा.

६२.

गच्छतो तेन सहसा, तम्बुलं चुण्णवज्जितं;

हत्थम्हि वसभस्सा’दा, तं साधु परिरक्खितुं.

६३.

राजगेहस्स द्वारम्हि, तम्बुलं चुण्णवज्जितं;

सेनापति उदिक्खित्वा, तं चुण्णत्थं विसज्जयि.

६४.

सेनापतिस्स भरिया, चुण्णत्थं वसभं गतं;

वत्वा रहस्सं दत्वा च, सहस्सं तं पलापयि.

६५.

महाविहारठानं सो, गन्त्वान वसभो पन;

तत्थ थेरेहि खिरन्न-वत्थेहि कतसङ्गहो.

६६.

ततो परं कुट्ठिनो च, राजभावाय निच्छितं;

सुत्वान वचनंहट्ठो, ‘‘चोरो हेस्स’’न्ति निच्छितो.

६७.

लद्धसमत्थपुरिसे, गामघातं ततो परं;

करोन्तो रोहणं गन्त्वा, कपल्लपुवोपदेसतो.

६८.

कमेन रट्ठं कण्हन्थो, सम्पत्तबलवाहनो;

सो राजा द्वीहि वस्सेहि, आगम्म पुरसन्तिकं.

६९.

सुभराजं रणे हन्त्वा, वसभो सो महब्बलो;

उस्सापयि पुरेभत्तं, मातुलो’पि रणे पति.

७०.

तं मातुलस्स सरिरं, पुब्बभूतोपकारिकं;

अकासि वसभो राजा, महेसिं मेत्तनामिकं.

७१.

सोहोरपाठकं पुच्छि, आयुप्पमाणमत्तनो;

‘‘आह द्वादसवस्सानि’’, रहोयेवस्स सोपि च.

७२.

रहस्सं रक्खणत्थाय, सहस्सं तस्सा दापिय;

सङ्घं सो सन्निपातेत्वा, वन्दित्वा पुच्छि भूपति.

७३.

‘‘सियानु भन्ते आयुस्स, वड्ढनकारणं’’इति;

‘‘अत्थी’’ति सङ्घो आचिक्खि, अन्तरायविमोचनं.

७४.

परिस्सावनदानञ्च, आवासदान मेव च;

गिलानवत्तदानञ्च, दातब्बं मनुजाधिप.

७५.

‘‘कातब्बं जिण्णकावास-पटिसङ्खरणं तथा;

पञ्चसीलसमादानं, कत्वा तं साधुरक्खियं.

७६.

उपोसथूपवासो च, कत्तब्बो’ पोसथे’’इति;

राजा साधूति गन्त्वान, तथा सब्बं मकासि सो.

७७.

तिण्णं तिण्णञ्च वस्सानं, अच्चयेन महीपति;

दीपम्हि सब्बसङ्घस्स, तिचीवरमदापयि.

७८.

अनागतानं थेरानं, पेसयित्वान दापयि;

द्वत्तिंसायहि ठानेसु, दापेसि मधुपायसं.

७९.

चतुसट्ठिया च ठानेसु, महादानंतु मिस्सकं;

सहस्सवट्टि चतुसु, ठानेसु च जलापयि.

८०.

चेतियपब्बते चेव, थूपारामे च चेतिये;

महाथूपे महाबोधि-घरे इति इमेसु हि.

८१.

चित्तलकूटे कारेसि, दसथूपे मनोरमे;

दीपे’खिलम्हि आवासे, जिण्णे च पटिसङ्खरि.

८२.

वल्लियेरविहारे च, थेरस्स सो पसीदिय;

महावल्लिगोत्तं नाम, विहारञ्च अकारयि.

८३.

कारेसि अनुरारामं, महागामस्स सन्तिके;

हेळिगामट्ठकरिस, सहस्सं तस्स दापयि.

८४.

मुचेलविहारं कारेत्वा, सो तिस्सवड्ढमानके;

आळिसारोदकभागं, विहारस्स अदापयि.

८५.

कलम्बतित्थे थूपम्हि, कारेसिट्ठिककञ्चुकं;

कारेसुपोसथा गारं, वट्टितेलत्थ मस्सतु.

८६.

सहस्सकरीसवापिंसो, कारापेत्वा अदासि च;

कारेसुपोसथागारं, विहारे कुम्भिगल्लके.

८७.

सोये’वु पोसथागारं, इस्सरसमणके इध;

थूपारामेथूपघरं, कारापेसि महीपति.

८८.

महाविहारे परिवेण, पन्तिं पच्छिमपेक्खिनिं;

कारेसि च चतुसालञ्च, जिण्णकं पटिसङ्खरि.

८९.

चतुबुद्धपटिमारम्मं, पटिमानंघरंतथा;

महाबोधिङ्गणे रम्मे, राजा सोयेव कारयि.

९०.

तस्स रञ्ञो महेसी सा, वुत्तनामा मनोरमं;

थूपं थूपघरञ्चेव, रम्मं तथेव कारयि.

९१.

थूपारामे थूपघरं, निट्ठापेत्वा महीपति;

तस्स निट्ठापितमहे, महादानमदासि च.

९२.

युत्तानं बुद्धवचने, भिक्खूनं पच्चयम्पि च;

भिक्खूनं धम्मकथिकानं, सप्पिफाणितमेव च.

९३.

नगरस्स चतुद्वारे, कपणवट्टञ्च दापयि;

गिलानानञ्च भिक्खूनं, गिलानवट्टमेव च.

९४.

मयेत्तिं राजुप्पलवापिं, वहकोलम्बगामकं;

महानिक वित्तवापिं, महारामोत्ति मेव च.

९५.

केहालं काळिवापिञ्च, चम्बुट्ठिं वातमङ्गनं;

अभिवड्ढमानकञ्च, इच्चेकादस वापियो.

९६.

द्वादस मातिका चेव, सुभिक्खत्थमकारयि;

गुत्तत्थ पुरपाकारं, चेव मुच्चमकारयि.

९७.

गोपुरञ्च चतुद्वारे, महावत्थुञ्च कारयि;

सरं कारेसि उय्याने, हंसेतत्थविसज्जयि.

९८.

पुरे बहू पोक्खरणी, कारापेत्वा तहिं तहिं;

उम्मग्गेन जलं तत्थ, पवेसेसि महीपति.

९९.

एवं नानाविधं पुञ्ञं, कत्वा वसभभूपति;

हतन्तरायो सो हुत्वा, पुञ्ञकम्मे सदादरो.

१००.

चतुत्तासीसवस्सानि, पुरे रज्जमकारयि;

चतुत्तालीसवेसाख, पूजा यो च अकारयि.

१०१.

सुभराजा धरन्तो सो, अत्तनो एकधीतरं;

वसभेन भयासंकी, अप्पेसि’ठिक वड्ढकिं.

१०२.

अत्तनो कम्बलञ्चेव, राजा भण्डानि च’प्पयि;

वसभेन हते तस्मिं, तमादासिट्ठवड्ढकी.

१०३.

धीतिठाने ठपेत्वान, वड्ढेति अत्तनो घरे;

सकम्मं करतो तस्स, भत्तं आहरि दारिका.

१०४.

सा निरोधसमापन्नं, तदम्बपुप्फ गुम्बके;

सत्तमे दिवसे दिस्वा, भत्तं मेधावीनी अदा.

१०५.

पुन भत्तं रन्धयित्वा, पितुनो भत्तमाहरि;

पपञ्चकारणं पुट्ठा, तमत्थं पितुनो वदि.

१०६.

तुट्ठो पुनप्पुनञ्चे’सो, भत्तं थेरस्स दापयि;

विस्सत्थो’नागतं दिस्वा, थेरो आह कुमारिकं.

१०७.

‘‘तवइस्सरियेजाते, इमं ठानं कुमारिके;

सरेय्यासी’ति थेरो तु, तदा च परिनिब्बुतो.

१०८.

सके सो वसभो राजा, वयप्पत्तम्हि पुत्तके;

वङ्कनासिकतिस्सम्हि, कञ्ञंतस्सानुरूपिकं.

१०९.

गवेसापेसि पुरिसा, तं दिस्वान कुमारिकं;

इट्ठकवड्ढकीगामे, इत्थिलक्खण कोविदा.

११०.

रञ्ञो निवेदयुं राजा, तमाणापेतुमारभि;

तस्साह राजधीतत्तं, इट्ठकवड्ढकी तदा.

१११.

सुभरञ्ञो तु धीतत्तं, कम्बलादीहि ञापयि;

राजा तुट्ठो सुतस्सा’दा, तं साधु कतमङ्गलं.

११२.

वसभस्सच्चये पुत्तो, वङ्कनासिक तिस्सको;

अनुराधपुरे रज्जं, तीणि वस्सानि कारयि.

११३.

सो गोणनदिया तीरे, महामङ्गलनामकं;

विहारं कारयि राजा, वङ्कनासिकतिस्सको.

११४.

महामत्ता तु देवी सा, सरन्ती थेरभासितं;

विहारकारणत्थाय, अकासि धनसञ्चयं.

११५.

वङ्कनासिकतिस्सस्स, अच्चये कारयी सुतो;

रज्जं बावीसवस्सानि, गज्जबाहुकगामणि.

११६.

सुत्वा सो मातुवचनं, मातुदत्थाय कारयि;

कदम्बपुप्फठानम्हि, राजमातुविहारकं.

११७.

माता सतसहस्सं सा, भूमिअत्थोय पण्डिता;

अदा महाविहारस्स, विहारञ्च अकार यि.

११८.

सयमेव अकारेसि, तत्थ थूपं सिलामयं;

सङ्घभोगञ्च पादासि, किणित्वान ततो ततो.

११९.

अभयुत्तर महाथूपं, वड्ढापेत्वा चितापयि;

चतुद्वारे च तत्थेव, आदिमुखमकारयि.

१२०.

गामणितिस्सवापिं सो, कारापेत्वा महीपति;

अभयगिरि विहारस्स, पाकवट्टाय’दासि च.

१२१.

मरिचवट्टिकथूपम्हि, कञ्चुकञ्च अकारयि;

किणित्वा सतसहस्सेन, सङ्घभोगमदासि च.

१२२.

कारेसि पच्छिमे वस्से, विहारं रामकव्हयं;

महेजसनसालञ्च, नगरम्हि अकारयि.

१२३.

गजबाहुस्सच्चयेन, ससुरो तस्स राजिनो;

रज्जं महल्लको नागो, छब्बस्सानि अकारयि.

१२४.

पुरत्थिमे पेजलकं, दक्खिणे कोटि पब्बतं;

पच्छिमे दकपासाणे, नागदीपे सालिपब्बतं.

१२५.

बीजगामे तनवेळिं, रोहणे जनपदे पन;

तोब्बलनागपब्बतञ्च, अन्तोट्ठे गिरिहालिकं.

१२६.

एते सत्त विहारे सो, महल्लनागभूपति;

परित्तेनपि कालेन, कारापेसि महामती.

१२७.

एवं असारेहि धनेहि सारं,

पुञ्ञानि कत्वान बहूनि पञ्ञा;

आदेन्ति बाला पन काम हेतु,

बहूनि पापानि करोन्ता मोहा’ति.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

द्वादस राजको नाम

पञ्चतिंसतिमो परिच्छेदो.

छत्तिंसतिम परिच्छेद

तयोदस राजको

.

महल्लनागच्चयेन, पुत्तो भातिकतिस्सको;

चतुवीसतिवस्सानि, लंकारज्जमकारयि.

.

महाविहारे पाकारं, कारापेसि समन्ततो;

गवरतिस्सविहारं, सो कारयित्वा महीपति.

.

महागामणिकं वापिं, विहारस्स’स्स’दासि च;

विहारञ्च अकारेसि, भातियतिस्स नामकं.

.

कारेसुपोसथागारं, थूपारामे मनोरमे;

रन्धकण्डकवापिञ्च, कारापेसि महीपति.

.

सत्तेसु मुदुचित्तोसो, सङ्घम्हि तिब्बगारवो;

उभतोसङ्घे महीपालो, महादानं पवत्तयि.

.

भातिकतिस्सच्चयेन, तस्स कनिट्ठतिस्सको;

अट्ठवीससमारज्जं, लंकादीपे अकारयि.

.

भूताराम महानाग, थेरस्मिं सो पसीदिय;

कारेसि रतनपासादं, अभयगिरिम्हि साधुकं.

.

अभयगिरिम्हि पाकारं, महापरिवेणमेव च;

कारेसि मणिसोमव्हे, महापरिवेणमेव च.

.

तत्थेव चेतियघरं, अम्बत्थले तथेव च;

कारेसि पटिसङ्खारं, नागदीपे घरे पन.

१०.

महाविहारसीमंसो, मद्दित्वा तत्थ कारयि;

कुक्कुटगिरि परिवेण, पन्तिं सक्कच्च भूपति.

११.

महाविहारे कारेसि, द्वादस मनुजाधिपो;

महाचतुरस्सपासादे, दस्सनेय्येमनोरमे.

१२.

दक्खिणविहार थूपम्हि, कञ्चुकञ्च अकारयि;

भत्तसालं महामेघ, वनासिमञ्च मद्दिय.

१३.

महाविहारपाकारं, पस्सतो अपनीयसो;

मग्गं दक्खिणविहार, गामिञ्चापि अकारयि.

१४.

भूताराम विहारञ्च, रामगोणकमेव च;

तथेव नन्दतिस्सस्स, आरामञ्च अकारयि.

१५.

पाचिनतो अनुळातिस्स, पब्बतं गङ्गराजियं;

नियेलतिस्सारामञ्च, पिळ पिट्ठि विहारकं.

१६.

राजमहाविहारञ्च, कारेसि मनुजाधिपो;

सोयेव तीसु ठानेसु, कारेसु’पोसथालयं.

१७.

कल्याणीक विहारे च, मण्डलगिरिके तथा;

दुब्बलवापितिस्सव्हे, विहारेसु इमेसु हि.

१८.

कनिट्ठतिस्सच्चयेन, तस्स पुत्तो अकारयि;

रज्जं द्वेयेव वस्सानि, चूळनागोति विस्सुतो.

१९.

चूळनागकनिट्ठोतु, राजाघातिय भातिकं;

एकवस्सं कुड्डनागो, रज्जं लंकाय कारयि.

२०.

महापेळञ्च वड्ढेसि, एकनाळिकछातके;

भिक्खुसतानं पञ्चन्नं, अब्भोच्छिन्नं महीपति.

२१.

कुड्डनागस्स रञ्ञो तु, देवीया भातुको तदा;

सेनापति सिरिनागो, चोरो हुत्वान राजिनो.

२२.

बलवाहन सम्पन्नो, आगम्म नगरन्तिकं;

राजबलेन युज्झन्तो, कुड्डनागं महीपतिं.

२३.

पलापेत्वा लद्धजयो, अनुराध पुरे वरे;

लंकारज्जमकारेसि, वस्सानेकूनवीसति.

२४.

महाथूपवरे छत्तं, कारापेत्वान भूपति;

सुवण्णकम्मं कारेसि, दस्सनेय्यं मनोरमं.

२५.

कारेसि लोहपासादं, संखित्तं पञ्चभूमकं;

महाबोधि चतुद्वारे, सोपानं पुनकारयि.

२६.

कारेत्वा छत्तपासादं, महे पूजमकारयि;

कुलम्बणञ्च दीपस्मिं, विस्सज्जेसि दयापरो.

२७.

सिरिनागच्चये तस्स, पुत्तो तिस्सो अकारयि;

रज्जं द्वावीसवस्सानि, धम्मवोहार कोविदो.

२८.

ठपेसि सो हि वोहारं, हिंसा मुत्तं यतोइध;

वोहारक तिस्सराजा, इति नामं ततो अहु.

२९.

कम्बुगामकवासिस्स, देवत्थेरस्स सन्तिके;

धम्मं सुत्वा पटिकम्मं, पञ्चावासे अकारयि.

३०.

महातिस्सस्स थेरस्स, अनुरा रामवासिनो;

पसन्नो मुचेलपट्टने, दान वट्टमकारयि.

३१.

तिस्सराज मण्डपञ्च, महाविहारद्वयेपि सो;

महाबोधिघरे पाचि, लोहरूपद्धयम्पि च.

३२.

सत्तपण्णिकपासादं, कारेत्वा सुखवासकं;

मासे मासे सहस्सं सो, महाविहारस्स दापयि.

३३.

अभयगिरिविहारे, दक्खिणमूलसव्हये;

मरिचवट्टि विहारम्हि, कुलालितिस्ससव्हये.

३४.

महियङ्गण विहारम्हि, महागामकसव्हये;

महानागतिस्सव्हम्हि, तथा कल्याणीकव्हये.

३५.

इति अट्ठसु थूपेसु, छत्तकम्ममकारयि;

मूकनागसेनापति, विहारे दक्खिणे तथा.

३६.

मरिच वट्टि विहारम्हि, पुत्तभागव्हये तथा;

इस्सरसमणव्हम्हि, तिस्सव्हे नागदीपके.

३७.

इति छसु विहारेसु, पाकारञ्च अकारयि;

कारेसु’ पोसथागारं, अनुरारामसव्हये.

३८.

अरियवंसकथाठाने, लंकादीपेखिलेपि च;

दान वट्टं ठपापेसि, सद्धम्मे गारवेन सो.

३९.

तिणी सतसहस्सानि, दत्वान मनुजाधिपो;

इणतो सयिके भिक्खू, मोचेसि सासनप्पियो.

४०.

महा वेसाख पूजं सो, कारेत्वा दीपवासिनं;

सब्बे संयेव भिक्खूनं, तिचीवरमदापयि.

४१.

वेतुल्लवादं मद्दित्वा, कारेत्वा पापनिग्गहं;

कपिलेन अमच्चेन, सासनं जोतयीच सो.

४२.

विस्सुतो’भयनागो’ति, कनिट्ठो तस्सराजिनो;

देविया तस्स संसट्ठो, ञातो भीतो सभातरा.

४३.

पलायित्वा हल्लतित्थं, गन्त्वान सहसेवको;

कुद्धो विय मातुलस्स, हत्थपादञ्च छेदयि.

४४.

राजिनो रट्ठतेदत्थं, ठपेत्वान इधेव तं;

सुनखोपमं दस्सयित्वा, गहेत्वा’ति सिनिद्धके.

४५.

तत्थेव नावं आरुय्ह, परतीरमगासयं;

सुभवो मातुलो तु, उपगम्म महीपति.

४६.

सुहदो विय हुत्वान, तस्मिं रट्ठमभिन्दिसो;

अभयो तं जाननत्थं, दूतं इध विसज्जयि.

४७.

तं दिस्वा पूगरुक्खं सो, समन्ता कुन्तनाळिया;

परिब्भमन्तो मद्दित्वा, कत्वा दुब्बलमूलकं.

४८.

बाहुनायेव पातेत्वा, तज्जेत्वा तं पलापयि;

दूतो गन्त्वा अभयस्स, तं पवत्तिं पवेदयि.

४९.

ञत्वा’भयो तं दमिळे, आदाय बसुके ततो;

नगरन्तिकमागञ्छि, भातरा सह युज्झितुं.

५०.

तं ञत्वान पलायित्वा, अस्समारुय्हदेविया;

मलयं आगमा राजा, तंकनिट्ठो’नु बन्धिय.

५१.

राजानं मलये हन्त्वा, देवीमादाय आगतो;

कारेसि नगरे रज्जं, अट्ठवस्सानि भूपति.

५२.

पासाणवेदिं कारेसि, महाबोधिसमन्ततो;

लोहपासादङ्गणम्हि, राजा मण्डपमेव च.

५३.

द्विहि सतसहस्सेहि, नेकवत्थानि भागिय;

दीपम्हि भिक्खुसङ्घस्स, वत्थदानमदासि सो.

५४.

अभयस्स’च्चये भातु, तस्सस्स तस्स अत्रजो;

द्वेवस्सानि सिरिनागो, लंकारज्ज मकारयि.

५५.

पटिसङ्खरिय पाकारं, महाबोधिसमन्ततो;

महाबोधिघरस्सेव, सोयेव वालिकातले.

५६.

मूचेलरुक्खपरतो, हंसवट्टं मनोरमं;

महन्तं मण्डपञ्चेव, कारापेसि महीपति.

५७.

विजयकुमारको नाम, सिरिनागस्स अत्रजो;

पितुनो अच्चये रज्जं, एकवस्समकारयि.

५८.

लम्बकण्णा तयो आसुं, सहाता महियङ्गणे;

सङ्घतिस्सो सङ्घबोधि, ततियो गोट्ठकाभयो.

५९.

ते तिस्सवापिमरियाद-गतो अन्धो विचक्खणो;

राजुपट्ठानमायन्ते, पदसद्देन अब्रवि.

६०.

‘‘पथवीसामिनो एते, तयो वहतिभू’इति;

तं सुत्वा अभयो पच्छा, यन्तो पुच्छि पुनाहसो.

६१.

तस्स वंसो ठस्सतीति,

पुन पुच्छितमेव सो;

‘‘पच्छिमस्सा’’ति सो आह,

तं सुत्वा द्वीहिसोअगा.

६२.

ते पुरं पविसित्वान, तयो रञ्ञो’ति वल्लभो;

राजकिच्चानि साधेन्ता, वसन्ता राजसन्तिके.

६३.

हन्त्वा विजयराजानं, राजगेहम्हि एकतो;

सेनापतिंसङ्घतिस्सं, दुवेरज्जे’भिसेचयुं.

६४.

एवं सो अभिसित्तोव, अनुराधपुरुत्तमे;

रज्जं चत्तारि वस्सानि, सङ्घतिस्सो अकारयि.

६५.

महाथूपम्हि छत्तञ्च, हेमकम्मञ्च कारयि;

विसुं सतसहस्सग्घे, चतुरो च महामणि.

६६.

मज्झे चतुन्नं सूरियानं, ठपापेसि महीपति;

थूपस्स मुद्धनि तथा-नग्घवजिरचुम्बटं.

६७.

सो छत्तमहपूजाय, सङ्घस्स मनुजाधिपो;

चत्तालीससहस्सस्स, छ चीवरमदापयि.

६८.

तं महादेवथेरेन, दामगल्लक वासिनो;

देसितं खन्धके सुत्तं, यागानिसंस दीपनं.

६९.

सुत्वा पसन्नो सङ्घस्स, यागुदानमदापयि;

नगरस्स चतुद्वारे, सक्कच्चञ्चेव साधु च.

७०.

सो अन्तरन्तरे राजा, जम्बुपक्कानि खादितुं;

सहोरोधो सहामच्चो, अगापाचिन दीपकं.

७१.

उपद्दुतं’स्स गमने, मनुस्सा पाचि वासिनो;

विसं फलेसु यो जेसुं, राजभोज्जाय जम्बुया.

७२.

खादित्वा जम्बुपक्कानि, तानि तत्थेव सो मतो;

सेनापति सङ्घधबाधीं-भयो रज्जे’भिसेचयि.

७३.

राजासिरि सङ्घ बोधि, विस्सुतो पञ्चसीलवा;

अनुराधपुरे रज्जं, दुवे वस्सानि कारयि.

७४.

महाविहारे कारेसि, सलाकग्गं मनोरमं;

तदादीपे मनुस्सेसो, ञत्वा दुब्बुट्ठुपद्दुते.

७५.

करुणाय कम्पितमनो, महाथूपङ्गणे सयं;

निपज्जि भूमियं राजा, कत्वान इति निच्छयं.

७६.

‘‘पवस्सित्वान देवेन, जलेनुपलाविते मयि;

नहेव वुट्ठहिस्सामि, मरमानोपहं इध’’.

७७.

एवं निपन्ने भूमिन्दे, देवो पावस्सि तावदे;

लंकादीपम्हि सकले, पिणयन्तो महामहिं.

७८.

तथापि नुट्ठहतिसो, अपिलापनतो जले;

आवरिंसु ततो’मच्चा, जलनिग्गमनाळियो.

७९.

ततो जलम्हि पिलवं, राजा वुट्ठासि धम्मिको;

करुणायनुदि एवं, दीपे दुब्बुट्ठिकाभयं.

८०.

चोरातहिं तहिं जाता, इति सुत्वान भूपति;

चोरे आणापयित्वान, रहस्सेन पलापीय.

८१.

आणापेत्वा रहस्सेन, मतानं सो कलेवरं;

अग्गीहि उत्तासेत्वान, हनितं चोरुपद्दवं.

८२.

एको यक्खो इधागम्म, रत्तक्खो इति विस्सुतो;

करोति रत्तान’क्खीति, मनुस्सानं तहिं तहिं.

८३.

अञ्ञमञ्ञमपेक्खित्वा, भायित्वा रत्तनेत्ततं;

नरामरन्ति ते यक्खो, सोभक्खेसि असङ्कितो.

८४.

राजा उपद्दवं तेसं, सुत्वा सन्तत्तमानसो;

एको’पवास गब्भम्हि, हुत्वा अट्ठङ्गुपोसथि.

८५.

‘‘अपस्सित्वान तं यक्खं, न चुट्ठामी’’ति सो सयि;

तस्स सो धम्मतेजेन, अगा यक्खो तदन्तिकं.

८६.

तेन ‘‘कोसी’’ति पुट्ठो च, सो ‘‘अह’’न्ति पवेदयि;

‘‘कस्मा पजं मे भक्खेसि, मा खाद’’इति सोब्रवि.

८७.

‘‘एकस्मिं मे जनपदे, नरे देही’’ति सोब्रवि;

‘‘न सक्का इति वुत्ते सो, कमेनेकंति अब्रवि.

८८.

‘‘अञ्ञं न सक्का दातुं मे, मं खाद’’ इति सोब्रवि;

‘‘न सक्का’’इति तं याचि, गामे गामे बलिञ्च सो.

८९.

साधूति वत्वा भूमिन्दो, दिपम्पि सकलेपि च;

गामवरे निवेसेत्वा, बलिंतस्स अदापयि.

९०.

महासत्तेन तेनेव, सब्बभूतानुकम्पिना;

महारोगभयं जातं, दीपदीपेन नासितं.

९१.

सो भण्डागारिको रञ्ञो,

अमच्चो गोट्ठताभयो;

चेरो हुत्वा उत्तरतो,

नगरं समुपागमि.

९२.

परिस्सावनमादाय, राजा दक्खिणद्वारतो;

परहिंसमरोचेन्तो, एककोव पलायि सो.

९३.

पुटभत्तं गहेत्वान, गच्छन्तो पुरितो पथि;

भत्तभोगायराजानं, निबन्धित्थ पुनप्पुनं.

९४.

जलं परिस्सावयित्वा, भुञ्जित्वान दयालुको;

तस्सेवं’नुग्गहं कातुं, इदं वचनमब्रुवि.

९५.

‘‘सङ्घबोधि अहं राजा, गहेत्वा ममभो सीरं;

गोट्ठाभयस्स दस्सेहि, बहुं दस्सति ते धनं.

९६.

न इच्छितो तथाकातुं, तस्सत्थाय महीपति;

निसिन्नोयेव अमरि, सो सीसं तस्स आदिय.

९७.

गोट्ठाभयस्स दस्सेसि, सोतु विम्हितमानसो;

दत्वा तस्स धनं रञ्ञो, सक्कारं साधुकारयि.

९८.

एवं गोट्ठाभयो एसो, मेघवण्णाभयो’ति च;

विस्सुतो तेरस समा, लंकारज्जमकारयि.

९९.

महावत्थुं कारयित्वा, वत्थुद्वारम्हि मण्डपं;

कारयित्वा मण्डयित्वा, सो भिक्खु तत्थ सङ्घतो.

१००.

अट्ठुत्तरसहस्सानि, निसीदेत्वा दिने दिने;

यागुखज्जक भोज्जेहि, सादूहि विविधेहि च.

१०१.

सचीवरेहि कप्पेत्वा, महादानं पवत्तयि;

एकवीसदिना नेवं, निबद्धञ्चस्स कारयि.

१०२.

महाविहारे कारेसि, सिलामण्डप मुत्तमं;

लोहपासादथम्भे च, परिवत्तिय ठापयि.

१०३.

महाबोधि सिलावेदिं, उत्तरद्वारतोरणं;

पतिट्ठापेसि थम्भे च, चकुकण्णे सचक्कके.

१०४.

तिस्सो सीलापटिमायो, तीसु द्वारेसु कारयि;

ठपापेसि च पल्लङ्कं, दक्खिणम्हि सिलामयं.

१०५.

पधानभूमिं कारेसि, महाविहारपच्छतो;

दीपम्हि जिण्णकावासं, सब्बञ्च पटिसङ्खरि.

१०६.

थूपारामे थूपघरं, थेरम्बत्थलके तथा;

आरामे मणिसोमव्हे, पटिसङ्खारयि च सो.

१०७.

थूपारामे मणिसोमा-रामे मरिचवट्टके;

दक्खिणव्ह विहारे च, उपोसथघरानि च.

१०८.

मेघवण्णाभयव्हञ्च, नवविहारमकारयि;

विहारमहपूजायं, पिण्डेत्वा दीपवासीनं.

१०९.

तिंसभिक्खुसहस्सानं, छचीवरमदासि च;

महावेसाखपूजञ्च, तदा एवं अकारयि.

११०.

अनुवस्सञ्च सङ्घस्स, छचीवरमदामयि;

पापकानं निग्गहेन, सोधेन्तो सासनं तु सो.

१११.

वेतुल्लवादिनो भिक्खू, अभयगिरिनिवासिनो;

गाहयित्वासट्ठिमत्ते, जिनसासनकण्टके.

११२.

कत्वान निग्गहं तेसं, परतिरे खिपापयि;

तत्थ खित्तस्स थेरस्स, निस्सितो भिक्खुचोळिको.

११३.

सङ्घमित्तो’तिनामेन, भूतिविज्जादिकोविदो;

महाविहारे भिक्खुनं, कुज्झित्वान इधगमा.

११४.

थूपारामे सन्निपातं, पविसित्वा असञ्ञतो;

सङ्घपालस्स परिवेण, वासित्थेरस्स तत्थ सो.

११५.

गोट्ठासयस्स थेरस्स, मातुलस्स’स्स राजिनो;

रञ्ञो नामेना‘‘लपन्तो, वचनं पटिबाहिय.

११६.

रञ्ञो कुलूपगो आसि, राजा तस्मिं पसीदिय;

जेट्ठपुत्तं जेट्ठतिस्सं, महासेनं कनिट्ठकं.

११७.

अप्पेसि तस्स भिक्खुस्स, सो सङ्गण्हि दुतियकं;

उपनन्धि तस्मिं भिक्खुस्मिं, जेट्ठतिस्सो कुमारको.

११८.

पितुनो अच्चये जेट्ठ, सिस्सो राजाअहोसिसो;

पितु सारीर सक्कारे, निग्गन्तुं निच्छमानके.

११९.

दुट्ठामच्चे निग्गहेतुं, सयं निक्खम्म भूपति;

कनिट्ठं पुरतो कत्वा, पितुकायं अनन्तरं.

१२०.

ततो अमच्चे कत्वान, सयं हुत्वान पच्छतो;

कनिट्ठे पितुकाये च, निक्खन्ते तदनन्तरं.

१२१.

द्वारं संवरयित्वान, दुट्ठमच्चे निघातिय;

सूले अप्पेसि पितुनो, चितकायसमन्ततो.

१२२.

तेन’स्स कम्मुना नामं, कक्खलोपपदंअहु;

सङ्घमित्तोतु सो भिक्खु, भीतो तस्मिं नराधिपा.

१२३.

तस्साभिसेकसमकालं, महासेनेन मन्तिय;

तस्साभिसेकं पेक्खन्तो, परतीरं गतो इतो.

१२४.

पितरा सो विप्पकतं, लोहपासाद मुत्तमं;

कोटिधनं अग्घनकं, कारेसि सत्तभूमकं.

१२५.

सट्ठिसतसहस्सग्घं, पूजयित्वा मणिंतहिं;

कारेसि जेट्ठतिस्सोतं, मणिपासादनामकं.

१२६.

मणि दुवे महग्घे च, महाथूपे अपूजयि;

महाबोधिघरे तीणि, तोरणानि च कारयि.

१२७.

कारयित्वा विहारं सो, पाचिनतिस्स पब्बतं;

पञ्चवासेसु सङ्घस्स, अदासि पुथुवी पति.

१२८.

देवानंपियतिस्सेन, सो पतिट्ठापितं पुरा;

थूपारामे उरुसिला, पटिमं चारुदस्सनं.

१२९.

नेत्वान थूपारामव्हं, जेट्ठतिस्सो महीपहि;

पतिट्ठापेसि आरामे, पाचिनतिस्स पब्बते.

१३०.

काळमत्तिकवापिंसो, अदाचेतिय पब्बते;

विहार पासाद महं, महावेसाखमेव च.

१३१.

कत्वा तिंस सहस्सस्स, सङ्घस्स’दा छचीवरं;

आळम्बगामवापिंसो, जेट्ठतिस्सो अकारयि.

१३२.

एवं सो विविधं पुञ्ञं, पासादकरणादिकं;

कारेन्तो दसवस्सानि, राजा रज्जमकारयि.

१३३.

इति बहुविध पुञ्ञ हेतु भूता,

नरपतिता बहुपापहेतु चाति;

मधुरमिव विसेनमिस्समन्नं,

सुजनमनो भजते न तं कदापि.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

तयोदसराजकोनाम

छत्तिंसतिमो परिच्छेदो.

सत्ततिंसतिम परिच्छेद

पञ्चराजको

.

जेट्ठतिस्सच्चये तस्स, महासेनो कनिट्ठको;

सत्तवीसतिवस्सानि, राजा रज्जमकारयि.

.

तस्स रज्जाभिसेकं तं,

कारेतुं परतीरतो;

सो सङ्घमित्तत्थेरो तु,

कालं ञत्वा इधागतो.

.

तस्साभिसेकं कारेत्वा, अञ्ञं किच्चञ्चनेकधा;

महाविहार विद्धंसं, कातुकामो असञ्ञतो.

.

अविनयवादिनो एते, महाविहारवासिनो;

विनयवादी मयं राज, इति गाहिय भूपभिं.

.

महाविहारवासिस्स, आहारं देति भिक्खुनो;

यो सो सतं दण्डियो’ति, रञ्ञा दण्डं ठपापयि.

.

उपद्दुता तेहि भिक्खू, महाविहारवासिनो;

महाविहारं छड्डेत्वा, मलयं रोहणं अगुं.

.

तेन महाविहारो’यं, नववस्सानि छड्डितो;

महाविहारवासीहि, भिक्खूहि आसि सुञ्ञको.

.

‘‘होति अस्सामिकं वत्थु, पुतुविसामिनो’’इति;

राजानं सञ्ञापेत्वा सो, थेरो दुम्मति दुम्मतिं.

.

महाविहारं नासेतुं, लद्धानुमति राजतो;

तथा कातुं मनुस्से सो, योजेसि दुट्ठमानसो.

१०.

सङ्घमित्तस्स थेरस्स, सेवको राजवल्लभो;

सोणामच्चो दारणो च, भिक्खवो च अलज्जिनो.

११.

भिन्दित्वा लोहपासादं, सत्तभूमक मुत्तमं;

घरे नानप्पकारे च, इतो’भयगिरिं नयुं.

१२.

महाविहारा नीतेहि, पासादेहि बहूहि च;

अभयगिरिविहारोयं, बहुपासादको अहु.

१३.

सङ्घमित्तं पापमित्तं, थेरं सोणञ्च सेवकं;

आगम्म सुबहुं पापं, अकासि सो महीपति.

१४.

महासिलापटिमं सो, पाचिनतिस्सपब्बता;

आनेत्वा’भयगिरिम्हि, पतिट्ठापेसि भूपति.

१५.

पटिमाघरं बोधिघरं, धातुसालं मनोरमं;

चतुसालञ्च कारेसी, सङ्खरी कुक्कुटव्हयं.

१६.

सङ्घमित्तेन थेरेन, तेन दारुणकम्मुना;

विहारो सो’भयगिरि, दस्सनेय्यो अहु तदा.

१७.

मेघवण्णाभयो नाम, रञ्ञो सब्बत्थ साखको;

सखा अमच्चो कुज्झित्वा, महाविहारनासने.

१८.

चोरो हुत्वान मलयं, गन्त्वा लद्धमहब्बलो;

खन्धावारं निवेसेसि, दुरतिस्सकवापियं.

१९.

तत्रा’गतं तं सुत्वा, सहायं सो महीपति;

युद्धाह पच्चुग्गन्त्वान, खन्धावारं निवेसयि.

२०.

साधुं पानञ्च मंसञ्च, लभित्वा मलयागतं;

‘‘न सेविस्सं सहायेन, विना रञ्ञा’’ति चिन्तिय.

२१.

आदाय तं सयंयेव, रत्तिं निक्खम्म एकको;

रञ्ञो सन्तिकमागम्म, तमत्थं पटिवेदयि.

२२.

तेना’भतं तेन सह, विस्सत्थो परिभुञ्जिय;

‘‘कस्मा चोरो अहु मे त्वं, ‘‘इति राजा अपुच्छितं.

२३.

‘‘तया महाविहारस्स, नासितत्ता’’ति अब्रुवि;

‘‘विहारं वासयिस्सामि, खेममेतं ममच्चयं.

२४.

इच्छेव मब्रवी राजा, राजानं सो खमापयि;

तेन सञ्ञापितो राजा, नगरंयेव आगमि.

२५.

राजानं सञ्ञपेत्वा सो, मेघवण्णाभयो पन;

रञ्ञा सह न आगञ्छि, दब्बसम्भारकारणा.

२६.

वलभा भरिया रञ्ञो, एकं लेखकधीतिका;

महाविहारनासम्हि, दुक्खितं तं विनासकं.

२७.

थेरं मारापयि कुद्धा, संगहेत्वान वड्ढकिं;

थूपारामं विनासेतुं, आगतं दुट्ठमानसं.

२८.

मारापेत्वा सङ्घमित्त-त्थेरं दारुणकारकं;

सोणामच्चदारणञ्च, घातयिंसु असञ्ञका.

२९.

आनेत्वा दब्बसम्भारं, मेघवण्णाभयो तु सो;

महाविहारेनेकानि, परिवेणानि कारयि.

३०.

अभयेनभयो तस्मिं, वूपसन्ते तु भिक्खवो;

महाविहारं वासेसुं, आगन्त्वान ततो ततो.

३१.

राजा महाबोधिघरे, पच्छिमाय दिसाय तु;

कारेत्वा लोहरूपानि, ठपापेसि दुवे तु सो.

३२.

दक्खिणारामवासिम्हि, कुहके जिम्हमानसे;

पसीदित्वा पापमित्ते, तिस्सत्थेरे असञ्ञते.

३३.

महाविहारसीमन्ते, उय्याने जोतिनामके;

जेतवनविहारं सो, वारयन्तोपि कारयि.

३४.

ततो सीमं समुग्घातुं, भिक्खुसङ्घमयाचिसो;

अदातुकामा तं भिक्खू, विहारम्हा अपक्कमुं.

३५.

इध सीमासमुग्घातं, परेहि करियमानकं;

कोपेतुं भिक्खवो केचि, निलीयिंसु तहिं तहिं.

३६.

महाविहारो नवमासे, एवं भिक्खूहि वज्जितो;

‘‘समुग्घातं करिम्हा’’ति-परे भिक्खू अमञ्ञिसुं.

३७.

ततो सीमासमुग्घाते, ब्यापारे परिनिट्ठिते;

महाविहारं वासेसुं, इधागन्त्वान भिक्खवो.

३८.

तस्स विहारगाहिस्स, तिस्सत्थेरस्स चोदना;

अन्तिमवत्थुना आसि, भूतत्थं सङ्घमज्झगा.

३९.

विनिच्छिय महामच्चो, तथा धम्मिकसम्मतो;

उप्पब्बाजेसि धम्मेन, तं अनिच्छाय राजिनो.

४०.

सोयेव राजा कारेसि, विहारं मणिहीरकं;

तयो विहारे कारेसि, देवालयं विनासिय.

४१.

गोकण्णं एरकापिल्लं, कलन्दब्राह्मणगामके;

मिगगामविहारञ्च, गङ्गसेनकपब्बतं.

४२.

पच्छिमाय दिसायाथ, धातुसेनञ्च पब्बतं;

राजा महाविहारञ्च, कोकवातम्हि कारयि.

४३.

रूपारम्मविहारञ्च, चूळविट्टञ्च कारयि;

उत्तराभयसव्हे च, दुवे भिक्खूनुपस्सये.

४४.

कालवेळकयक्खस्स, ठाने थूपञ्च कारयि;

दीपम्हि जिण्णकावासे, बहू च पटिसङ्खरि.

४५.

सङ्घत्थेरसहस्सस्स, सहस्सग्घमदासि सो;

थेरदानञ्च सब्बेसं, अनुवस्सञ्च चीवरं.

४६.

अन्नपानादिदानस्स, परिच्छेदो न विज्जति;

सुभिक्खत्थाय कारेसि, सो’व सोळस वापियो.

४७.

मणिहीरमहावापिं, जल्लुरं खाणुनामकं;

महामणिं कोकवातं, मोरकपरकवापिकं.

४८.

कुब्बाहकं वाहकञ्च, रत्तमालकण्डकम्पि च;

तिस्सवड्ढमानकञ्च, वेळङ्गविट्ठिकम्पि च.

४९.

महागल्लचीरवापिं, महादारगल्लकम्पि च;

काळपासाणवापिञ्च, इमा सोळस वापियो.

५०.

गङ्गाय पब्बवव्हंसो, महामातिञ्च कारयि;

एवं पुञ्ञमपुञ्ञञ्च, सुबहुं सो उपाचिनीति.

५१.

असाधुसङ्गमेनेवं, यावजीवं सुभासुभं;

कत्वा गतो यथाकम्मं, सो महासेनभूपति.

५२.

तस्मा असाधुसंसग्गं, आरका परिवज्जिय;

अहिं वा’सि विसं खिप्पं, करेय्य’त्थहितं बुधो.

५३.

अहु राजा सिरिमेघ-वण्णो तस्स सुतो ततो;

वन्धाता विय लोकस्स, सब्बसम्पत्तिदायको.

५४.

महासेनेन पापानं, वसगेन विनासिते;

महाविहारे सब्बेपि, सन्निपातिय भिक्खवो.

५५.

उपसङ्कम्म वन्दित्वा, निसिन्नो पुच्छि सादरो;

‘‘पितरा सङ्घमित्तस्स, सहायेन विनासितं.

५६.

किं किमेवा’’ति आहंसु, भिक्खवो तं नरिस्सरं;

‘‘सीमायुग्घाटनं कातुं, वायमित्वापि ते पिता.

५७.

नासक्खि अन्तोसीमायं, भिक्खूनं विज्जमानतो;

भूमिगब्भनिलीनाहि, सत्तासुं एत्थ भिक्खवो.

५८.

अमच्चो सोणामच्चो च, सङ्घमित्तो च पापियो;

राजानं सञ्ञापेत्वान, अपुञ्ञं तेन कारयुं.

५९.

भिन्दित्वा लोहपासादं, सत्तभूमकमुत्तमं;

घरे नानप्पकारे च, इतो’भयगिरिं नयुं.

६०.

मासके चतुबुद्धेहि, निवुत्थे चेतियङ्गणे;

वपापेसुञ्च दुप्पञ्ञा, पस्स बालसमागमं’’.

६१.

तं सुत्वा पितुकम्मं सो, निब्बिन्नो बालसङ्गमे;

पितरा नासितं तत्थ, सब्बं पाकतिकं अका.

६२.

लोहपासादमगदो’व, कासि पासादमुत्तमं;

रञ्ञो महापनादस्स, दस्सेन्तो विय भूतले.

६३.

परिवेणानि सब्बानि, नासितानि निवेसयि;

भोगे आरामिकानञ्च, यथाठाने ठपेसि सो.

६४.

पितरा पच्चयानञ्च, पच्छिन्नत्ता विबुद्धिना;

छिद्दावासं घनावासं, विहारं’कासि बुद्धिमा.

६५.

कारिते पितरा जोति वनेचे’सो विहारके;

कम्मं विप्पकतं सब्बं, निट्ठापेसि नरिस्सरो.

६६.

थेरस्सा’थ महिन्दस्स, समणिन्दस्स सुनुनो;

सुत्वान मनुजिन्दो सो, पवत्तिं सब्बमादितो.

६७.

पसीदित्वा गुणे तस्स, राजा दिप्पपसादके;

‘‘इस्सरो वत दीपस्स, थेरो’’ इति विचिन्तिय.

६८.

पटिबिम्बं सुवण्णस्स, कत्वा तम्माण निस्सितं;

पुब्बकत्तिकमासस्स, पब्बपक्खे तु सत्तमे.

६९.

दिने नेत्वा चेतियम्ब-थले थेरम्बसञ्ञिते;

तत्रट्ठमे निवासेत्वा, ततो तु नवमे पन.

७०.

महासेनं गहेत्वा सो, देवसेना समूपमं;

ओरोधे नगरे चेव, गेहरक्खणके विना.

७१.

लंकादीपे च सकले, सब्बे आदाय भिक्खवो;

विस्सज्जेत्वा मनुस्से च, नगरे चारकट्ठिते.

७२.

पट्ठपेत्वा महादानं, अयञ्चाखिलपाणिनं;

पूजं सब्बोपहारेहि, करोन्तो च अनूपमं.

७३.

पच्चुग्गमनमेतस्स, दीपसत्थुस्स सत्थुनो;

वरपुत्तस्स सो कत्वा, देवराजा’व सत्थुनो.

७४.

चेतियम्बथला याव, नगरं साधुसज्जयि;

मग्गं वेसालितो याव, सावत्थिनगरं यथा.

७५.

विस्सज्जेत्वा तहिं भोगं, सब्बं थेरस्स सो पिता;

राजा मोग्गलिपुत्तस्स, थेरस्सा’गमने विय.

७६.

दत्वा तत्थ महादानं, कपणद्धिवनिब्बके;

भिक्खवोपि च तोसेत्वा, पच्चयेहि चतूहि’पि.

७७.

थेरस्सा’गमने एवं, पस्सतूति महाजने;

गहेत्वा तंमहन्तेन, सक्कारेन महायसो.

७८.

तम्हा ओरुय्ह सो महा, सयं हुत्वा पुरेचरो;

भिक्खवो चापि कत्वान, परिवारे समन्ततो.

७९.

थेरस्स बिम्बं सोवण्णं, खिरसागरमज्झगो;

सञ्झा घनपरिक्खित्तो, हेममेरु’व सोभथ.

८०.

वेसालिनगरं सुत्तं, देसेतुं लोकनायको;

अगमा एवमेवाति, दस्सेसि च महाजनं.

८१.

एवं करोन्तो सक्कार-सम्मानं सो नरासभो;

नगरस्स’स्स पाचिन-द्वारपस्से सयंकतं.

८२.

उपसङ्कम्म सायण्हे, विहारं सोत्थिया करं;

तीहं तत्थापि वासेसि, बिम्बं तं जिनसुनुनो.

८३.

नगरं साधुसज्जेत्वा, ततो द्वादसमे दिने;

सत्थुस्सा’दिप्पवेसम्हि, पुरं राजगहं यथा.

८४.

पटिमं नीहरित्वा तं, विहारं सोत्थिया करं;

नगरे सागराकारे, वत्तमाने महामहे.

८५.

महाविहारं नेत्वान, तेमासं बोधियङ्गणे;

निवासेत्वा पवेसेत्वा, तेनेव विधिना पुरं.

८६.

राजगेहसमीपम्हि, पुब्बदक्खिणकोणके;

पटिबिम्बस्स कारेसि, तस्स साधुनिवेसनं.

८७.

कारेत्वा इद्धियादीनं, पटिमायो विसारदो;

थेरेन सह तत्थे’व, निवेसेसि महापति.

८८.

आरक्खं पट्ठपेत्वा, पूजाय च परिब्बयं;

अनुसंवच्छरं कातुं, एवमेव नियोजयि.

८९.

तस्साणमनुरक्खन्ता, राजा तब्बंसिका इध;

याव’ज्जपरिरक्खन्ति, तं विधिं न विनासिय.

९०.

पवारणादिने नेत्वा, विहारं नगरा ततो;

कातुं तेरसियं पूजं, अनुवस्सं नियोजयि.

९१.

विहारे अभये तिस्स-वसभे बोधिपादपे;

सिलावेदिञ्च कारेसि, पाकारञ्च मनोहरं.

९२.

नवमे तस्स वस्सम्हि, दाठाधातुं महेसिनो;

ब्राह्मणीकाचि आदिय, कालिङ्गम्हा इधानयि.

९३.

दाठाधातुस्स वंसम्हि, वुत्तेन विधसनं;

गहेत्वा बहुमानेन, कत्वा सम्मा न मुत्तमं.

९४.

पक्खिपित्वा करण्डम्हि, विसुद्धफलिकुम्भव्हे;

देवानंपियतिस्सेन, राजवत्थुम्हि कारिते.

९५.

धम्मचक्कव्हये गेहे, वड्ढयित्थ महीपति;

ततो पट्ठाय तं गेहं, दाठाधातुघरं अहु.

९६.

राजा सतसहस्सानं, नवकं पुण्णमानसो;

विस्सज्जेत्वा ततो’कासि, दाठाधातु महामहं.

९७.

अनुसंवच्छरं नेत्वा, विहारमभयुत्तरं;

तस्स पूजाविधिं कातु, मेव रूपं नियोजयि.

९८.

अट्ठारस विहारे च, कारापेसि महीपति;

अनुकम्पाय पाणीनं, वापियो च थिरोदिका.

९९.

बोधि पूजादि पुञ्ञानि, अप्पमेय्यानि कारिय;

अट्ठवीसतिमे वस्से, गभो सो तस्स या गति.

१००.

कुमारो जेट्ठतिसो’थ, भाता तस्स कनिट्ठको;

छत्तं लङ्घेसि संकायं, दन्तसिप्पम्हि कोविदो.

१०१.

कत्वा कम्मानि चत्रानि, दुक्करानि महीपति;

सिप्पायतन मेतं सो, तिक्खापेसि बहूजने.

१०२.

अणत्तो पितुना’कासि, इद्धिहि विय निम्मितं;

बोधिसत्त सरूपञ्च, रूपं साधु मनोहरं.

१०३.

अपसयञ्च पल्लङ्कं, छत्तं रतनमण्डपं;

चित्रदन्तमयं किञ्चि, तस्स कम्मं तहिं तहिं.

१०४.

कत्वा सो नववस्सानि, लंकादीपानुसासनं;

अनेकानि च पुञ्ञानि, यथाकम्ममुपागमि.

१०५.

बुद्धदासो ततो तस्स, पुत्तो आसि महीपति;

गुणानं आकरो सब्ब-रतनानं’व सागरो.

१०६.

सुखं सब्बपयोगेहि, करोन्तो दीपवासिनं;

रक्खमालकमन्दं’व, पुरं वस्सवणो धनी.

१०७.

पञ्ञा पुञ्ञगुणूपेतो, विसुद्धकरुणालयो;

तथा दसहि राजूनं, धम्मेहि समुगागतो.

१०८.

चतस्सो अगति हित्वा, कारयन्तो विनिच्छयं;

जनं सङ्गहवत्थूहि, सङ्गहेसि चतूहिपि.

१०९.

चरियं बोधिसत्तानं, दस्सेन्तो सक्खिपाणिनं;

पिता’व पुत्ते सो सत्ते, अनुकम्पित्थ भूपति.

११०.

दळिद्दे धनदानेना-कासि पुण्णमनोरथे;

सुखिते सब्बभोगानं, जीवितस्स च गुत्तिया.

१११.

साधवो सङ्गहेना’थ, निग्गहेन असाधवो;

गिलाने वेज्जकम्मेन, सङ्गहेसि महापति.

११२.

अथेक दिवसं राजा, हत्थिक्खन्धवरं गतो;

तिस्सवापिं नहानत्तं, गच्छमानो महापथे.

११३.

अद्दसे’कं महानागं, कुच्छिरोग समप्पितं;

पुत्तभाग विहारस्स, पस्से वम्मिकमत्थके.

११४.

उत्तान मुदरे रोगं, दस्सेतुं गण्डसञ्ञितं;

निपन्नंसो’थ चिन्तेसि, ततो रोगीति निच्छयं.

११५.

अथो’रुय्ह महानागं, महानाग समीपगो;

एवमाह महानागो, महानागमनागवा.

११६.

‘‘कारणं ते महानाग, ञातमागमने मया;

कुम्हे खलु महातेजा, खिप्पं कुप्पितसीलिनो.

११७.

तस्मा फुसित्वा तं कम्मं, कातुं सक्का न ते मया;

अफुसित्वापि नो सक्का, किन्नुकातब्बमेत्थी’ति.

११८.

एवं पुत्ते फणिन्दो सो, केवलं फणमत्तनो;

बिलस्स’न्तो पवेसेत्वा, निप्पज्जित्थ समाहितो.

११९.

अथे’न मुपसङ्कम्म, उच्छङ्गगतमत्तनो

सत्थं गहेत्वा फालेत्वा, उदरं तस्स भोगिनो.

१२०.

नीहरित्वा ततो दोसं, कत्वा भेसज्ज मुत्तमं;

सप्पं तं तङ्खणेनेव, अकासि सुखितं तदा.

१२१.

अत्तान मेवं थोमेसि, ‘‘महाकारुञ्ञतं मम;

तिरच्छानापि जानिंसु, साधु रज्जन्ति मे कतं.

१२२.

दिस्वा सुखितमत्तानं, पन्नगोसो महीपतिं;

पूजेतुं तस्स पादासि, महग्घं मणिमत्तनो.

१२३.

सिलामयाय सम्बुद्ध-पटिमाय अकारयि;

मिणिं तं नयनं राजा, विहारे अभयुत्तरे.

१२४.

एकोपि भिक्खु भिक्खन्तो, गामम्हि थुसवित्थिके;

सुक्खं भिक्खं लभित्वान, खीरभिक्खाय सञ्चरं.

१२५.

खीरं सप्पाणकं लद्धा, परिभुञ्जित्थ कुच्छियं;

पाणका बलवो हुत्वा, उदरं तस्स खादिसुं.

१२६.

ततो सो उपसङ्कम्म, तं निवेदेसि राजिनो;

राह ‘‘जातो सुलो’यं, कदा हारेसि कीदिसं.

१२७.

सो आह’’ थुसवित्थिम्हि, गामे खीरेन भोजने;

भुत्ते’ति राजा अञ्ञासि, खीरं सप्पाणकं’’इति.

१२८.

तदेव अस्सो एकोपि, सिरावेध तिकिच्छियो;

राजा तस्स सिरावेधं, कत्वा आदाय लोहितं.

१२९.

पायेत्वा समणं आह, मुहुत्तं वीतिनामय;

‘‘अस्सलोहितमण’’न्ति, तं सुत्वा समणोवमि.

१३०.

पाणका लोहितेनेव, निक्खमिंभु सुखी अहु;

भिक्खुं राजा निवेदेसि, कुच्छिमेवं पनत्तनो.

१३१.

‘‘एकसत्थपहारेन, पाणका समणो हयो;

कता अरोगा सम्ममे, वेज्जकम्म महो’’इति.

१३२.

पिवन्तो तोयमेको हि,

देड्डुभण्डं मजानिय;

अज्झोहरितदा आसि,

ततो जातो’ति देड्डुभो.

१३३.

अन्तो तु दित्थतुण्डेन, तेन दुक्खेन पीळितो;

राजानं मगमा राजा, निदानं तस्स पुच्छिय.

१३३.

अन्तो तु दित्थतुण्डेन, तेन दुक्खेन पीळितो;

राजानं मगमा राजा, निदानं तस्स पुच्छिय.

१३४.

अएन्ता सप्पो’ति विञ्ञाय, सत्ताहमुपवासिय;

सुन्हातसु विलित्तञ्च, सयने साधु सन्थते.

१३५.

सयापेसि ततो सो’ति, निद्दाय मुखमत्तनो;

विवरित्वा तदा सुत्तो, ततो तस्स मुखन्तिके.

१३६.

मंसपेसिं ठपापेसि, सरज्जुं तस्स निग्गतो;

गन्धेन तं डंसित्वान, अन्तो विसितुमारभि.

१३७.

रज्जुया’थ गहेत्वान, समाकड्ढिक पाणियं;

उदके पातयित्वान, इदं वचनमब्रवि.

१३८.

‘‘वेज्जो अहोसि सम्मास-म्बुद्धस्स किर जीवको;

कम्मं विज्जति लोकस्स, कतं किंतेन दुक्करं.

१३९.

ईदिसं कसिरासो’पि, कम्मं नत्थे’त्थ संसयो;

सब्बादरेन कुब्बन्तो, अहो पुञ्ञो दयो मम.

१४०.

तथा हेल्लोलिगामम्हि, चण्डालि मुळ्हगब्भिनिं;

जातं सत्तसु वारेसु, सगब्भं सुखितं अका.

१४१.

वातबोधेन एको’पि, भिक्खु उट्ठापितो अहु;

गोपानसी गतेतम्हि, दुक्खामोचेसि बुद्धिमा.

१४२.

पिवन्तस्सापि मण्डूक, जीबयुत्तं जलं लहुं;

नासिका बिलतो गन्त्वा, बीजमारुय्ह मत्थकं.

१४३.

भिज्जित्वा आसि मण्डूको, सो वुद्धो तत्थ गच्छति;

मेघस्सा’गमने तेन, सो’निब्बज्जति माणवो.

१४४.

फालेत्वा मत्थकं राजा, मण्डूकमपनीय सो;

कपालानि घटेत्वान-कासि पाकतिकं खणे.

१४५.

हितत्थं दीपावासिनं, गामे गामे महीपति;

कारेत्वा वेज्जसालायो, वज्जे तत्थ नियोजयि.

१४६.

सब्बेसं वज्जसत्थानं, कत्वा सारत्थसङ्गहं;

ठपेसि वेज्जे दीपस्स, तिकिच्छत्थमनागते;

योजेसि वेज्ज मेकेकं, राजा गाम द्विपञ्चके.

१४७.

अदा विसद्ध खेत्तानं, वेज्जानमुपजीवनं;

वेज्जेहत्थीनमस्सानं, बलस्स च नियोजयि.

१४८.

पिट्ठसप्पिनमन्वानं, सालायो च तहिं तहिं;

कारेसि सह भोगेन, सालायो च महापथे.

१४९.

निच्चमस्सोसि सद्धम्मं, सक्कत्वा धम्मभाणके;

धम्मभाणकवट्टञ्च, पट्ठपेसि तहिं तहिं.

१५०.

साटकन्तरतो कत्वा, सत्थ वट्टिं महादयो;

दिट्ठे दिट्ठे पमोचेसि, दुक्खम्हा दुक्खिते जने.

१५१.

अथेक दिवसं राजा, राजाभरण मण्डितो;

सद्धिं गच्छति सेनाय, देवेहि विय वासवो.

१५२.

तं दिस्वा सिरिसोभग्ग-मग्गं पत्तं मही पतिं;

राजिद्धिहि विराजन्तं, बद्धवेरो भवन्तरे.

१५३.

कुट्ठि एको पकुप्पित्वा, हट्ठेनाहनिया’वतिं;

पोथेन्तो तञ्च पोथेन्तो, भूमिं कत्तरयट्ठिया.

१५४.

अक्कोसेसि अनेकेहि, अक्कोसवचनेहि च;

विप्पकारंमिमं दिस्वा, दूरतो’व महीपति.

१५५.

‘‘नाहं सरामि सत्तस्स, कस्सा’पि कतमप्पियं;

पुब्बवेरी अयं जातु, निब्बापेस्सामितं’’ इति.

१५६.

अणापेसि समीपट्ठं, पुरिसं ‘‘गच्छ कुट्ठिनो;

अमुकस्सा’भिजानाहि, चित्ताचार’’न्ति सो ततो.

१५७.

सहायो विय कुट्ठिस्स, समीपम्हि निसीदिय;

‘‘रुट्ठो किमत्थं भो त्व’’न्ति, पुच्छि सब्बमवोच सो.

१५८.

‘‘दासो मे बुद्धदासो’यं, राजाहु पुञ्ञकम्मुना;

अवमञ्ञाय मं मय्हं, परतो तो याति हत्थिना.

१५९.

जानापेस्सामि अत्तानं, कतिपाहेन सोयदि;

हत्थं मे एति कारेत्वा, सब्बं दासान निग्गहं.

१६०.

नो चे हत्थं ममा’याति, मारेत्वा गललोहितं;

पिविस्सामि न सन्देहो, न चिरेनेव पस्ससि’’.

१६१.

सो गन्त्वा नरपालस्स, पवत्तिं तं निवेदयि;

‘‘पुब्बवेरि ममायन्ति, निच्छिनित्वा महामति.

१६२.

विनो देतुमुपायेन, पुत्तंवेरन्ति वेरिनो;

‘‘साधु सङ्गणुतं त्व’’न्ति, पुरिसं तं नियेजयि.

१६३.

सो कुट्ठिमुपसङ्कम्म, सहायो पिय आहतं;

‘‘राजानं तं विनासेतुं, चेतेत्वा कालमेत्तकं.

१६४.

अलभन्तो सहायं मे, नासक्खि तस्स घातने;

लद्धातुम्हे नयिस्सामि, मत्थकं मे मनोरथं.

१६५.

एथ गेहे वसित्वा मे, होथ मे अनुवत्तका;

अहमेव’स्स नासेमि, कतिपाहेन जीवितं.

१६६.

इति वत्वान तं कुट्ठं, नेत्वा सो घरमत्तनो;

सुन्हात सुविलित्तञ्च, निवत्थसुखुमम्बरं.

१६७.

सुभुत्तमधुराहारं, योब्बनित्थिकथादरं;

सयापेसि मनुञ्ञम्हि, सयने साधु सन्थते.

१६८.

एते नेव नियामेन, कतिपाहं नीवासिय;

ञत्वा तं जातविस्सासं, सुखितं पिणितिन्द्रियं.

१६९.

‘‘रञ्ञो दिन्न’’न्ति वत्वान, खज्जभोज्जादिकं अदा;

द्वत्तिक्खत्तुं निसेधेत्वा, तेन’ज्झिट्ठो नमग्गहि.

१७०.

भूपालेन कमेना’सि, विस्सत्थो’तिव भूमिपो;

मतोति सुत्वा तस्सा-सि हदयं फलितं द्विधा.

१७१.

एवं रोगे तिकिच्छेसि, राजा सारीरमानसे;

ठपेसि वेज्जे दीपस्स, तिकच्छत्थ मनागते.

१७२.

पञ्चवीसतिहत्थेन, पासादे नोपसोभितं;

महाविहारेमोरव्ह-परिवेणमकारयि.

१७३.

समणं गोळपानुञ्च, अदा गामद्वयं तहिं;

धम्मघासक भिक्खूनं, भोगे कप्पियकारके.

१७४.

विहारे परिवेणे च, सम्पन्न चतुपच्चये;

वापियो दानसालायो, पटिमायोच कारयि.

१७५.

तस्सेव रञ्ञो रज्जम्हि, महाधम्मकथीयति;

सुत्तानि परिवत्तेसि, सीहळायनिरुत्तिया.

१७६.

अभीति पुत्ता तस्सा’सुं, सूराविरङ्गरूपिनो;

असीतिया सावकानं, नामकायिपदस्सना.

१७७.

सारिपुत्तादिनामेहि, पुत्तेहि परिवारितो;

बुद्धदासो ससम्बुद्ध-राजाविय विरोचथ.

१७८.

एवं कत्वा हितंदीप-वीसीनं तिदिवं गतो;

वस्से एकूनतिंसम्हि, बुद्धदासो नराधिपो.

१७९.

ततो जेट्ठसुतो तस्स, उपतिस्सो’सि भूपति;

सब्बराजगुणोपेसो, निच्चसीलो महादयो.

१८०.

दसापुञ्ञक्रियाहित्वा, दसपुञ्ञक्रिया’दीयि;

राजधम्मेच पूरेसि, राजपारमिता दस.

१८१.

गण्हि सङ्गहवत्थूहि, चथूहि च चतुद्दिसं;

महापाळिम्हि दापेसि, राजाराजानुभोजनं.

१८२.

उत्तरम्हि दिसाभागे, चेतियम्हा तु मङ्गला;

थूपञ्च पटिमागेहं, पटिमञ्चा’पि कारयि.

१८४.

करोन्तो तञ्च सो राजा, माखिज्जन्तु जना इति;

कारापेसि कुमारेहि, दापेत्वा गुळकण्डुलं.

१८५.

राजुप्पलव्हयं गिज्झ-कूटं पोक्खरपासयं;

वालाहस्सञ्च अम्बुट्ठिं, गोण्डिगोमम्हि वापिकं.

१८६.

विहारं खण्डराजिञ्च, वापियो च थिरोदिका;

अप्पमाणानि पुञ्ञानि, कारापेसि तहिं तहिं.

१८७.

वस्सामानेपि सो वस्से, सयने सन्निसिन्नको;

केवलं परिणामेसि, रत्तिं ‘‘खेदो जनस्सी’’ति.

१८८.

ञत्वा अमच्चो तं नेत्वा, उय्यानं जादयीघरं;

एवं पटिच्च अत्तानं, दुक्खं नाकासि पाणिनं.

१८९.

काले तस्सा’सी दुक्खित्त-रोगदुक्खेहि पीळितो;

दीपो दीपो पमोपाप-तमसो सो सुमानसो.

१९०.

भिक्खू पुच्छित्थ’’किंभन्ते, दुब्भिक्खादिभयद्दिते;

लोके लोकहितं नत्थि, कतं किञ्चि महेसीना.

१९१.

गह्घारोहणसुत्तस्स, उप्पत्तिंतस्स निद्दिसुं;

सुत्वा तं सब्बसोवण्णं, बिम्बं सम्बुद्धधातुनो.

१९२.

कत्वा सत्थुसिलापत्तं, सोदकं पाणिसम्पुटे;

ठपेत्वा तस्स ते रूप-मारोपेत्वा महारथं.

१९३.

सयं सीलं समादाय, समादेत्वा महाजनं;

महादानं पवत्तेत्वा, अभयं तम्बपाणिनं.

१९४.

अलङ्कत्वा च नगरं, देवलोकमनोहरं;

दीपवासीहि सब्बेहि, भिक्खूहि परिवारितो.

१९५.

ओतरित्थ महावीथिं, भिक्खू तत्थ समागता;

भणन्ता रतनं सुत्तं, सिञ्चमाना जलं तथा.

१९६.

राजगेहन्तिके वीति-मग्गे पाकारसन्तिके;

विचरिंसु तियामन्ते, कुरुमाना पदक्खिणं.

१९७.

भिज्जमाने’रुणे वस्सि, महामेघो महीतले;

रोगातुराच सब्बेपि, सुखिताकंसु उस्सवं.

१९८.

‘‘यदा दुब्भिक्खरोगादि-भयं दीपम्हि हेस्सति;

एवमेव करोन्तू’’ति, नियोजेसि नराधिपो.

१९९.

आरुळ्हो चेतियं कुन्त-किपिल्लादिमवेक्खिय;

पुच्छित्वा मोरपिञ्चेन, ‘‘सणिकं यन्तुवनंति च.

२००.

सङ्खं सोदकमादाय, चरता’सनधोवने;

दक्खिणपरितोणम्हि, कारेत्वा राजगेहतो.

२०१.

उपोसथघरं बुद्ध-पटिमागेह मेव च;

पाकारेन परिक्खित्तं, उय्यानञ्च मनोरमं.

२०२.

चातुद्दसिंपञ्चदसिं, या च पक्खस्स अट्ठमी;

पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसमुपागतं.

२०३.

उपोसथंसमादाय, सापदानं तहं वसी;

यावजीवञ्च सो भुञ्जि, महापाळिम्हि भोजनं.

२०४.

चरन्तोचकलन्दान मुय्याने भत्तमत्तनो;

कत्वा निवापं दापेसि, तदज्जापि च वत्तति.

२०५.

चोरं वज्जमुपनीतं, दिस्वा संविग्गमानसो;

छवं सुसानं आनेत्वा, खिपित्वा लोहकुम्भियं.

२०६.

दत्वा धमं पलापेत्वा, चोरं रत्तियमुग्गते;

सूरिये कुज्झितो चोरं-वियझापयि तं छवं.

२०७.

अका दीपम्हि सब्बेसं, चेतियानं महामहं;

थूपारामे च थूपस्स, हेमचुम्बटकञ्चुकं.

२०८.

द्वाचत्तालीसवस्सानि, कत्वा वञ्चुंखणम्पिसो;

कत्वा पुञ्ञमुपागञ्छि, देवराजसहब्यतं.

२०९.

रञ्ञो तस्स कनिट्ठेन, महानामेन वल्लभा;

देवी सत्थं निपातेत्वा, तमठानम्हि मारयि.

२१०.

पब्बजित्का कनिट्ठो सो, जीवमानम्हि भातरि;

हते राजिनि भीताय, आवत्तित्वा’सि भूपति.

२११.

महेसिंअत्तनो’कासि, महेसिं भातुघातिनिं;

गिलानसाला कारेसि, महापाळिञ्च वड्ढयि.

२१२.

लोहद्वार रलग्गाम-कोटिपस्सवनव्हये;

तयो विहारे कत्वा’दा, भिक्खूनमभयुत्तरे.

२१३.

विहारं कारयित्वान, धुमरक्खम्हि पब्बते;

महेसिया नयेना’दा, भिक्खूनं थेरवादीनं.

२१४.

नवकम्मञ्च जिण्णेसु, विहारेसु सकारयि;

दानसीलरतो वत्थु-पूजको च अहु सदा.

२१५.

बोधिमण्डसमीपम्हि, जातो ब्रोह्मणमाणवो;

विज्जासिप्पकलावेदी, तीसु वेदेसु पारगो.

२१६.

सम्माविञ्ञातसमयो, सब्बवादविसारदो;

वादत्थि जम्बुदीपम्हि, आहिण्डन्तो पवादिको.

२१७.

विहारमेकं आगम्म, रत्तिं पातञ्जलं मतं;

परिवत्तेसि सम्पुण्ण-पदं सुपरिमण्डलं.

२१८.

तत्थेको रेवतोनाम, महाथेरो विजानिय;

‘‘महापञ्ञो अयं सत्थो, दमेतुं वट्टती’’ति सो.

२१९.

‘‘को नु गद्रभरावेन, विरवन्तो’’ति अब्रवि;

‘‘गद्रभानं रवे अत्थं, किं जानासी’’ति आहतं.

२२०.

‘‘अहं जाने’’ति वुत्तोसो, ओतारेसि सकं मतं;

वुत्तं वुत्तं वियाकासि, विरोधम्पि च दस्सयि.

२२१.

‘‘तेनहि त्वं सकवाद-मोतारेही’’ति चोदितो;

पाळिमाहा’भिधम्मस्स, अत्थमस्स न सो’मिगा.

२२२.

आह कस्से’समन्तो’ति, बुद्धमन्तो’ति सोब्रवि;

‘‘देहि मे त’’न्ति वुत्तेहि, ‘‘गण्हु पब्बज्जतं’’इति.

२२३.

मन्तत्थी पब्बजित्वासो, उग्गण्हि पिटकत्तयं;

‘‘एकायनो अयं मग्गो’’, इति पच्छा तमग्गहि.

२२४.

बुद्धस्स विय गम्भीर-घोसत्तातं वियाकरुं;

‘‘बुद्धघोसो’’ति घोसोहि, बुद्धो विय महीतले.

२२५.

तत्थ ञाणोदयं नाम, कत्वा मकरणं तदा;

धम्मसङ्गणीया’कासि, कच्छं सो अट्ठसालिनिं.

२२६.

पतित्तट्ठकथञ्चेव, कारामारभिबुद्धिमा;

तं दिस्वा रेवतो थेरो, इदं वचनमब्रुवि.

२२७.

पाळिमत्तइधानितं, नत्थि अट्ठकथा इध;

तथाचरियवादा च, भिन्नरूपा न विज्जरे.

२२८.

सीहळाट्ठकथा सुद्धा, महिन्देन मतीमता;

संगीतित्तयमारुळं, सम्मासम्बुद्धदेसितं.

२२९.

सारिपुत्तादिगीतञ्च, कथामग्गं समेक्खिय;

एका सीहळभासाय, सीहळेसु पवत्तति.

२३०.

तं तत्थ गन्त्वा सुत्वा तं, मागधानं निरुत्तिया;

परिवत्तेसि सा होति, सब्बलोकहिता वहा.

२३१.

एवं वुत्तो पसन्नो सो, निक्खमित्वा ततोइमं;

दीपमागा इमस्सेव, रञ्ञोकाले महामति.

२३२.

महाविहारं सम्पत्तो, विहारं सब्बसाधूनं;

महापधानघरं गन्त्वा, सङ्घपालस्स सन्तिका.

२३३.

सीहळट्ठकथा सुद्धा, थेरवादञ्च सब्बसो;

‘‘धम्मसामिस्स एसोव, अधिप्पायो’’ति निच्छिय.

२३४.

तत्थ सङ्घं समानेत्वा, ‘‘कातुमट्ठकथामम;

पोत्थके देथ सब्बे’’ति, आह वीमंसितुं सतं.

२३५.

सङ्घो गाथाद्वयं तस्सा-दासि ‘‘सामत्तियं तव;

एत्थ दस्सेहि तं दिस्वा, सब्बे देमा’’ति पोत्थके.

२३६.

पिटकत्तयमेत्थेव, सद्धिमट्ठकथाय सो;

विसुद्धिमग्ग नामाका, सङ्गहेत्वा समासतो.

२३७.

ततो सङ्घं समुहेत्वा, सम्बुद्धमतकोविदं;

महाबोधिसमीपम्हि, सो तं वाचेतुमारभि.

२३८.

देवता तस्स नेपुञ्ञं, पकासेतुं महाजने;

छादेसुं पोत्थकंसो’यि, द्वत्तिक्खत्तुम्पि तं अका.

२३९.

वाचेतुं ततिये वारे, पोत्थके समुदाहटे;

पोत्थकद्वयमञ्ञम्पि, सण्ठापेसुं तहिं मरू.

२४०.

वाचयिंसु तदाभिक्खू, पोत्थकत्तय मेकतो;

गन्थतो अत्थतो चापि, पुब्बापरवसेन वा.

२४१.

थेरवादेहि पाळिहि, पदेहि ब्यञ्जनेहि च;

अञ्ञत्थत्तमहूनेव, पोत्थत्थकेसुपि तीसुपि.

२४२.

अथ उग्घोसयि सङ्घो, तुट्ठहट्ठो तिसेसतो;

‘‘निस्संसया’यं मेत्तेय्यो’’, इति वत्वा पुनप्पुनं.

२४३.

सद्धिमट्ठकथाया’दा, पोत्थके पिटकत्तये;

गन्थकारे वसन्तो सो, विहारे दुरसङ्करे.

२४४.

परिवत्तेसि सब्बापि, सीहळट्ठकथा तदा;

सब्बेसं मूलभासाय, मागधाय निरुत्तिया.

२४५.

‘‘सत्तानं सब्बभासानं, सा अहोसि हितावहा;

थेरिया चरियासब्बे, पाळिंविय तमग्गय्हं.

२४६.

अथ कत्तब्बकिच्चेसु, गहेतु परिनिट्ठितिं;

वन्दितुं सो महाबोधिं, जम्बुदीपमुपागमि.

२४७.

सुत्वा द्वावीसवस्सानि, महानामो महामहिं;

कत्वा पुञ्ञानि चित्रानि, यथा कम्ममुगागमि.

२४८.

सब्बे’पे ते धरणीपतयो मच्चुमच्चेतुमन्ते,

नो सक्खिं सूपचितसुखबलासाधु सम्पन्नभोगो;

एवं सब्बे निधनवसगा होन्ति सत्ता’ति निच्चं,

रागं सम्मा विनयतुधने जीविते चापि धीमा.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

पञ्चराजको नाम

सत्ततिंसतिमो परिच्छेदो.

अट्ठतिंसतिम परिच्छेद

दसराजको

.

महानाम सुतो आसि, दमिळी कुच्छिसम्भवो;

सोत्थिसेनो, तथासङ्घो-धीता चा’सि महेसिया.

.

सोत्थिसेनो तदा रज्जं, पत्वा सङ्घयनासितो;

तस्मिंयेव दिने भेरिं, चरापेत्वा तदा तु सा.

.

अत्तनो सामिकस्सदा, छत्तग्गाहकजन्तुनो;

छत्तग्गाहकवापिं सो, कत्वा संवच्छरे मतो.

.

अथ मच्चो महापञ्ञो, सहायो तस्स तं मतं;

अन्तोवत्थुम्हि झापेत्वा, वीहिचोरं महाबलं.

.

रज्जयोग्गोति चिन्तेत्वा, कत्वा तं भूपतिं रहो;

अन्तोयेव निवासेत्वा, राजा रोगातुरो इति.

.

यसं रज्जं विचारेसि, छणे पत्ते महाजना;

राजा चे अत्थि अम्हेहि, सद्धिं मेतूति घोसयुं.

.

तं सुत्वा नरपालो सो, सब्बलङ्कारमण्डितो;

समानंते महानागे, नेसयोग्गा ममा’तिसो.

.

दाट्ठाधातुघरठाने, सुवा नागं समादिसि;

रञ्ञो आणाति वुत्ते सो, अगा आरुय्ह तं पुरं.

.

कत्वा पदक्खिणं गन्त्वा, पाचिनद्वारतो बहि;

पठमे चेतियठाने, धातुनागं समप्पयि.

१०.

महाचेतित्तये हत्थि-पाकारे’कासि तोरणं;

मित्तसेनो बहुं पुञ्ञं, कत्वा वस्सेन सो चुतो.

११.

मित्तसेनं रणे हन्त्वा, दमिळो पण्डुनामको;

आगतो परतीरम्हा, लङ्कारज्जमकारयि.

१२.

जना कुलीना सब्बेपि, रोहणं समुपागता;

ओरगङ्गाय इस्सेरं, दमिळा एव कप्पयुं.

१३.

ये सुभस्स बलट्ठस्स, भीतामोरियवंसजा;

बलायित्वा नरावासं, कप्पयिंसु तहिं तहिं.

१४.

तेसमञ्ञतमो नन्दि-वापि गामे कुटिम्बको;

धातुसेनव्हयो आसि, दाठानामो च तं सुतो.

१५.

गामे अम्बिलयागुम्हि, वसं पुत्ते दुवे लभि;

धातुसेनं सिलातिस्स-बोधिंच सम्पजातिके.

१६.

मातुसो दरियो तेसं, सद्धो पब्बज्ज वत्तति;

दीघसन्दकतावासे, धातुसेनापि माणवो.

१७.

सन्तिके तस्स पब्बज्ज-रुक्खमूलम्हि एकदा;

सज्झायति पविस्सित्थ, मेघो नागोतुपस्सिय.

१८.

परिक्खिपित्वा भोगेहि, छादयित्वा फणेन च;

पोत्थकञ्च कुमारञ्च, रक्खितं पस्सि मातुलो.

१९.

सीसे आकिरि सङ्कारं, तस्स रुट्ठो परोयति;

तस्मिं चित्तं न दूसेसि, तम्पि दिस्वान मातुलो.

२०.

उत्तमो वत’यं सत्तो, राजा हेस्सति निच्छयं;

रक्खितब्बो’ति आदाय, तं विहारमुपागतो.

२१.

गोणिसादि विहारे’यं, कत्तब्बो नीतिमा इति;

सिक्खापेसि कुमारं तं, पण्डुको तं विजानिय.

२२.

गण्हथेतन्तिपेसेसि, सेवके तस्सारत्तियं;

दिस्वान सुपिनं थेरो, नीहरित्थ कुमारकं.

२३.

तस्मिं निक्खन्तमत्तम्हि, सेवकं परिवारिय;

परिवेणे न पस्सिंसु, ततो निक्खम्म ते उभो.

२४.

दक्खिणस्मिं दिसाभागे, गोण नामं महानदिं;

पत्वा सम्पुण्णमट्ठंसु, गन्तुकामापि वेगसा.

२५.

यथा नदियं वारेति, अम्हे तं त्वम्पि वारय;

वापिंगहेत्वा एत्थे’ति, वत्वा थेरो तदा नदिं.

२६.

ओतरित्थकुमारेन, सद्धिं दिस्वान ते उभो;

नागराजा तदा एको, पिट्ठिं पादासि तेन सो.

२७.

उत्तरित्वा कुमारं तं, नेत्वा पच्चन्तमावसं;

लद्धा खीरोदनं सुत्वा, सेसं पत्तेन तस्स’दा.

२८.

चित्तकारेन थेरम्हि, भत्तं पक्खिप्प भूमियं;

भुञ्जि थेरोपि तं जानि, भुञ्ज ते यं महिं इति.

२९.

पण्डुराजापि कत्वान, रज्जं वस्सम्हि पञ्चमे;

चुतो पुत्तो पिपारिन्दो, ततियो तस्स भातुको.

३०.

कणिट्ठो खुद्दपारिन्दो, कुब्बं रज्जं महामहिं;

धातुसेनानुगे सब्बे, विहेठेसि महाजने.

३१.

सङ्गहेत्वा जने साधु-सेनो युज्जित्थ राजिना;

सो सोळसहि वस्सेहि, पुञ्ञपापकरोमतो.

३२.

निरितरो ततो आसि, राजामासद्वयेन तं;

धातुसेनो विनासेसि, तेन कत्वा महाहवं.

३३.

हते तस्मिं महीपाले, दाठियो दमिळो ततो;

राजा वस्सत्थ ये हुत्वा, धातुसेनहतोततो.

३४.

पिट्ठियो दमिळो सत्त-मासेन निधनं गतो;

धातुसेनेन युज्झित्वा, वंसो पच्छिज्जि दामिळो.

३५.

अथा’सि राजालङ्कायं, धातुसेनो इराधिपो;

भातरा सह दीपम्हि, दमिळे दीपघातके.

३६.

उपायेहि अनेकेयि, एकवीसप्पमाणके;

खन्धवारे निवेसेत्वा, कत्वा युद्धमसेसतो.

३७.

सोधेत्वा मेदिनिं साधु, कत्वा च सुखितंजनं;

सासनञ्च यथाठाने, ठपेसि परनासितं.

३८.

दमिळे ये’नुवत्तिंसु, कुलीना कुलगामवा;

ते मं वा सासनं वा नो, रक्खिंसू’ति पकुप्पिय.

३९.

तेसं गामे गहेत्वान, गामे स्वाकासिरक्खके;

रोहणा’गम्म ते सब्बे, कुलीना तमुपट्ठहुं.

४०.

तेसं सक्कारसम्मानं, यथायोगमकासि सो;

अमच्चे अत्तनो दुक्ख-सहायेचा’भि तोसयि.

४१.

बन्धापेत्वा महागङ्गं, केदारे’का थिरोदके;

महापाळम्हि भिक्खूनं, सालिभत्तञ्च दापयि.

४२.

पङ्गुरोगा तुरट्टानं, सालायोकासि बुद्धिमा;

काळवापिंच गण्हित्वा, बन्धि गोणं महानदिं.

४३.

महाविहारं कत्वान, पन्तियुत्तमनाकुलं;

तथा बोधिघरञ्चेव, दस्सनेय्य मकारयि.

४४.

भिक्खवो परितोसेत्वा, पच्चयेहि चतूहिपि;

धम्मासोको’व सोकासि, सङ्गहं पिटकत्तये.

४५.

अट्ठारसविहारे च, थेरियान मकारयि;

सम्पन्नभोगे दीपम्हि, अट्ठारस च वापियो.

४६.

काळवापी विहारो च, कोटिपस्सावनामको;

दक्खिण गिरिनामो च, विहारो वड्ढमानको.

४७.

पण्णवल्लकभूतो च, भल्लातकसनामको;

पासाणसिन्ने देसम्हि, धातुसेनो च पब्बतो.

४८.

मं गनो थूपविट्ठि च, धातुसेनोपि उत्तरे;

पाचिन कम्बविट्ठि च, तथा अन्तरमे गिरि.

४९.

अन्ताळि धातुसेनो च, कस्सपिट्ठिक पुब्बको;

रोहणेदायगामो च, सालवाणो विभीसनो.

५०.

विहारो भल्लिवाणो च, अट्ठारसनरुत्तमो;

पादूलकं हम्बलट्ठि, महादत्थादिवापि यो.

५१.

खुद्दके च विहारेसो, अट्ठारसनरुत्तमो;

वापीयो च तथाकत्वा, तेसमेव तु दापयि.

५२.

पञ्चवीसति हत्थञ्च, मयूरपरिवेणकं;

हरित्वा’कासिपासाद-मेकवीसति हत्थकं.

५३.

कुमारसेनस्स’पेत्वा, पुब्बभोगं विसोधयि;

काळवापिम्मिभागद्धं, खेत्तानञ्च सतद्वयं.

५४.

लोह पासदके जिण्णे, नवकम्ममकारयि;

महाथूपेसु छत्तानि, तीसु जिण्णानि कारयि.

५५.

देवानंपियतिस्सेन, कतं बोधिमहं विय;

सिन्हानपूजं बोधिस्स, वरबोधिस्स कारयि.

५६.

धावना लोभनावायो, तत्थ पूजेसि सोळस;

अलङ्कारं मुनिन्दस्स, अभिसेकञ्च कारयि.

५७.

महाबोधि पतिट्ठाना, ओरं लङ्काय भूमिपा;

याव द्वादसमं वस्सं, बोधिपूजमकारयुं.

५८.

महामहिन्दत्थेरस्स, कारेत्वा पटिबिम्बकं;

थेरस्सा’लाहनं नेत्वा, कातुं पूजं महारहं.

५९.

दत्वा सहस्सं दीपेतुं, दीपवंसं समादिसि;

ठितानं तत्थ भिक्खूनं, दातुञ्चाणापयिगुळं.

६०.

भिक्खुस्स अत्तनो सीसे, सङ्कारोकिरणं सरं;

लाभं नादासि वुत्थस्स, परिवेणस्स अत्तनो.

६१.

फातिकम्मं बहुं’कासि, विहारे अभयुत्तरे;

सिलासत्थुस्स कारेसि, मन्दिरञ्च समण्डपं.

६२.

बुद्ध दासकतेनेत्ते, नट्ठे’नग्घमणि द्वयं;

अकासि नेत्तं सत्थुस्स, रंसि चूळामणिंतथा.

६३.

मणिहि घननीलेहि, केसा वत्तं सुमुत्तमं;

हेमपट्टं तथेवुण्ण-लोमं सोवण्ण चीवरं.

६४.

पादजालं सुवण्णस्स, पदुमं दीपमुत्तमं;

नानारागम्बरं तत्थ, पूजयित्थ असंखियं.

६५.

अकासि पटिमा गेहे, बहुमङ्गलचेतिये;

बोधिसत्ते तथा’कासि, काळसेलस्स सत्थुनो.

६६.

उपसुम्भव्हयस्सापि, लोकनाथस्स कारयि;

रंसीचूळामणिञ्चेव, अभिसेकव्हयस्स च.

६७.

बुद्धबिम्बस्स कारेसि, पुब्बे वुत्तं पिळन्धनं;

वामपस्सम्हि बोधिस्स, बोधिसत्तघरं तथा.

६८.

मेत्तेय्यस्स च कारेसि, सब्बं राजपिळन्धनं;

समन्ता योजने तस्स, तदा रक्खञ्च योजयि.

६९.

कारापेसि विहारेसु, धातुराजव्हपन्तियो;

तथा सतसहस्सेन, महाबोधिघरं वरं.

७०.

थूपारमम्हि थूपस्स, पूजं जिण्णविसोधनं;

दाठा धातुघरेचापि, जिण्णस्स पटिसङ्खरं.

७१.

दाठाधातुकरुण्डञ्च, रंसिञ्च घनकोट्टिमं;

महग्घमनिसंकिण्णं, सुवण्ण पदुमानि च.

७२.

दाठाधातुम्हि पूजेसि, पूजाचाका असङ्खिया;

चीवरादीनि दापेसि, भिक्खूनं दीपवासिनं.

७३.

कारापेत्वा विहारेसु, नवकम्मं तहिं तहिं;

पाकारे च घरेत्वा’का, सुधाकम्मं मनोहरं.

७४.

महाचेतित्तये कत्वा, सुधाकम्मं महारहं;

सुवण्णछत्तं कारेसि, तथा वजिरचुम्बटं.

७५.

महाविहारे पापेन, महासेनेन नासिते;

वसिसुं धम्मरुचिका, भिक्खू चेतियपब्बते.

७६.

कत्वा अम्बत्थलं थेर-वादानं दातु कामको;

याचितो तेहि तेसं’व, अदासि धरणी पति.

७७.

दातु पठाननावञ्च, कारेत्वा कंसलोहजं;

दानवट्टं पवत्तेसि, अम्बणेभि द्विपञ्चहि.

७८.

अन्तो बहि च कारेत्वा, नगरस्स जिनालये;

पटिमायो च पूजेसि, धम्मासोकसमो’समो.

७९.

तस्स पुञ्ञानि सब्बानि, वत्थु पटिपदं नरो;

को हि नाम समत्थोति, मुखमत्तं निदस्सितं.

८०.

तस्स पुत्तदुवे आसुं, कस्सपो भिन्नमातिको;

समानमातिको चेव, मोग्गल्लानो महब्बलो.

८१.

तथा पाणसमा एका, दुहिता च मनोरमा;

भागिनेय्यस्स पादासि, सेनापच्चञ्च तञ्च सो.

८२.

विना दोसेन ताळेसि, कसायूरुसु सो’पितं;

राजा दिस्वान दुहितु-वत्थं लोहितमक्खितं.

८३.

ञत्वा तं मातरं तस्स, नग्गं झपेसि कुज्झिय;

ततोप्पभुतिसो बद्ध-वेरो सङ्गम्म कस्सपं.

८४.

रज्जे नेतं पलोभेत्वा, भिन्दित्वा पितुअन्तरे;

सङ्गहेत्वा जनं जव-गाहं गाहापयी पतिं.

८५.

उस्सापेसि ततो छत्तं, कस्सपो पितुपक्खिये;

विनासेत्वा जने लद्ध-सब्बपापसहायको.

८६.

मोग्गल्लानो ततो तेन,

कातुकामो महाहवं;

अलद्ध बलताय’गा,

जम्बुदीप बलत्थिको.

८७.

महारज्ज विनासेन, वियोगेन च सूनुनो;

बद्धनागारवासेन, दुक्खितम्पि दुराधिपं.

८८.

दुक्खापेतुमपञ्ञोसो, आह कस्सपराजकं;

निधि राजकुलेराज-गुत्त ते पितरा इति.

८९.

ने’ति गुत्ते न जानासि, चित्तमेतस्स भूमिप;

मोग्गल्लानस्स कापेति, निधिंसोति तदब्रूवि.

९०.

सुत्वा तं कुपितो दूते, पाहेसी पितुसन्तिकं;

आचिक्खतु निधिठान-मिति वत्वा नराधमो.

९१.

मारेतु अम्हे पापस्स, तस्सुपायो’ति चिन्तिय;

तुण्ही अहोसि ते गन्त्वा, राजकस्स निवेदयुं.

९२.

ततो’तीव पकुप्पित्वा, पेसयित्थ पुनप्पुनं;

साधु दिस्वा सहायम्मे, न्हत्वान काळवापियं.

९३.

परिस्सामीति चिन्तेत्वा, आह दूते सचे ममं;

काळवापिंसमापेति, सक्का ञातुन्ति ते गता.

९४.

रञ्ञो आहंसु राजापि, तुट्ठहट्ठो धनत्थिको;

पेसेसि दूते दत्वान, रथं जिण्णेन वाजिना.

९५.

एवं गच्छति भूपाले, पाजेन्तो रथिको रथं;

खादन्तो लाजमस्सापि, किञ्चि मत्तं अदासि सो.

९६.

तं खादित्वा पसीदित्वा, तस्मिं पाणमदा तदा;

मोग्गल्लानस्स तं कातुं, सङ्गहं द्वारनायकं.

९७.

एवं सम्पत्तियो नाम, चला विज्जुल्लतोपमा;

तस्मा तासु पमज्जेय्य, को हि नाम सचेतनो.

९८.

राजा एतीतिसुत्वान, थेरो सो तस्स सोह दो;

लद्धा मासोदनं मंसं, साणुणञ्च वरं सरं.

९९.

राजा रोचेति एतन्ति, गोपयित्वा उपाविसि;

गन्त्वा राजापि वन्दित्वा, एकमन्तमुपाविसी.

१००.

एवं निसिन्ना सम्पत्त-रज्जा विय उभोपि ते;

अञ्ञमञ्ञा’भिलापेन, निब्बापेसुं महादरं.

१०१.

भोजयित्वान तं थेरो, ओवदित्वा अनेकधा;

अप्पमादे नियोजेसि, दस्सेत्वा लोकधम्मतं.

१०२.

ततो वापी मुपगम्म, ओग्गय्हित्वा यथा सुखं;

न्हयित्वा पिवित्वा च, आहेवं राजसेवके.

१०३.

एत्तकं मे धनं भो’ति, सुत्वा तं राजसेवका;

आपरित्वा पुरंरञ्ञो, निवेदेसुं निरिस्सरो.

१०४.

धनं रक्खति पुत्तस्स, दीपे भिन्दति मानुसे;

जीवन्तो’यंती कुज्झित्वा, आणापेसि चमूपतिं.

१०५.

मारेहि पितरं मेति, दिट्ठा पिट्ठीति वेरिनो;

हट्ठतुट्ठो तिरुट्ठोसो, सब्बालङ्करमण्डितो.

१०६.

राजानमुपसङ्कम्म, पुरतो च’स्स चङ्कमि;

राजादिस्वा च चिन्तेसि, पापियो’यं मतं मम.

१०७.

कायं विय दुक्खापेत्वा, नरकं हेतु मिच्छति;

रोसुप्पादेन तस्सेव, किंपुरेमि मनोरथं.

१०८.

इति मेत्तायमानो तं, आह सेनापतिं पति;

मोग्गल्लाने त्वयिचेव, एकचित्तो अहं इति.

१०९.

हसंचालेसि सीसंसो, दिस्वा तं जानिभूपति;

‘‘नून मारेति अज्जा’’ति, तदा साहसिकोपि सो.

११०.

नग्गं कत्वान राजानं, ससङ्खलिक बन्धनं;

पुरत्थाभिमुखं कत्वा, अन्तोबन्धिय भित्तियं.

१११.

मत्तिकाय विलिम्पेसि, एवं दिस्वापि पण्डितो;

को हि रज्जेय्य भोगेसु, जीवितेपि यसेपि वा.

११२.

धातुसेनो नरिन्दो सो, एवं पुत्तहतो गतो;

अट्ठारसहि वस्सेहि, देवराजस्स सन्तिकं.

११३.

काळवापी मयं राजा, कारापेन्तो समाहितं;

पस्सित्वा भिक्खुमेतन्तु, वुट्ठापेतुं समाधितो.

११४.

असक्कोन्तो खिपापेसि, पंसुं भिक्खुस्स मत्थके;

सन्धिट्ठिको विपाकोयं, तस्स कम्मस्स दीपितो.

११५.

दसापिते राजवरा सभोगा,

उपागमुं मच्चुमुखं सभोवा;

अनिच्चतं भोगवतो धने च,

दिस्वा सपञ्ञो विभवं इच्छे.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

दसराजको नाम

अट्ठतिंसतिएमा परिच्छेदो.

एकूनचत्तालीसतिम परिच्छेद

राजद्वयदीपनो

.

ततो कस्सपनामो सो, पापको नरपालको;

अस्स गो पञ्चसूदञ्च, पेसयित्वान भातिकं.

.

मारापेतुं असक्कोन्तो, भीतो सीहगिरिं गतो;

दुरारोहं मनुस्सेहि, सोधापेत्वा समन्ततो.

.

पाकारेन परिक्खिप्प, सीहाकारेन कारयि;

तत्थ निस्सेणि गेहानि, तेन तं नामको अहू.

.

संहरित्वा धनं तत्थ, निदहित्वा सुगोपितं;

अत्तनो निहितानं सो, रक्खं दत्वा तहिं तहिं.

.

कत्वा राजघरं तत्थ, दस्सनेय्यं मनोरमं;

दुतियालकमन्दंव, कुवेरोव तहिं वसि.

.

मिगारो नाम कारेसि, सेनापति सनामकं;

परिवेणं तथागेह-मभिसेकजिनिस्स च.

.

तस्साभिसेकं याचित्वा, सिलासम्बुद्धतो’धिरं;

अलद्धासामि नो रज्जे, जानिस्सामीति सण्ठहि.

.

हुत्वा विप्पटिसारी सो, अत्तना कतकम्मना;

मुच्चिस्सामि कतं नु’ति, पुञ्ञं कासि अनप्पकं.

.

महा वत्थुनि कारेसि, द्वारेसु नगरस्स सो;

अम्बुय्याने च कारेसि, दीपे योजन योजने.

१०.

इस्सरसमणारामं, कारेत्वा पुब्बवत्थुतो;

अधिकं भोगगामे च, अधिकं तस्स दापयि.

११.

बोधि उप्पलवण्णा च, तस्सासुं धीतरो दुवे;

विहारस्स’स्स कारेसि, नामं तासञ्च अत्तनो.

१२.

देन्ते तस्मिं न इच्छिंसु, समणा थेरवादिनो;

‘‘पितुघातिस्स कम्म’’न्ति, लोकगारय्ह भीरुनो.

१३.

दातुकामोस तेसं’व, सम्बुद्ध पटिमाय’दा;

भिक्खवे अधिवासेसुं, भोगो नो सत्थुनो इति.

१४.

कथा निय्यन्ति उय्याने, समीपे पब्बतस्स सो;

कारापेसि विहारं सो, तेसं नामो ततो अहु.

१५.

अदा धम्मरुचिनं तं, सम्पत्त चतुपच्चयं;

विहारञ्चेव उय्यानं, दिसाभागम्हि उत्तरे.

१६.

भत्तं सनीरपक्कं सो, भुञ्जित्वा दिन्नमित्थिया;

सप्पियुत्तं मनुञ्ञेहि, सूपेहि अभिसङ्खतं.

१७.

मनुञ्ञमिदमय्यानं, दस्समेवन्ति तादिसं;

भत्तं पादासि भिक्खूनं, सब्बेसञ्च सचीवरं.

१८.

उपोसथमधिट्ठासि, अप्पमञ्ञञ्च भावयि,

समादियि धुतङ्गे च, लिखापेसि च पोत्थके.

१९.

पटिमादान सालादिं, कारापेसि अनप्पकं;

भितो सो परलोकम्हा, मोग्गल्लाना च वत्तति.

२०.

ततो अट्ठारसे वस्से, मोग्गल्लानो महाभटो;

आदेसेन निगण्ठानं, द्वादसग्गसहाय वा.

२१.

जम्बुदीपा इधागम्म, देसे अम्बट्ठकोलके;

कुळारी नामे बन्धित्थ, विहारे बलसञ्चयं.

२२.

राजा सुत्वा गहेत्वा तं, भञ्जिस्सामिति निक्खमि;

नेमित्तेहि न सक्काति, वदन्तेपि महाबलो.

२३.

मोग्गल्लानोपि सन्नद्ध बलो सूरसहाय वा;

गच्छन्तो सुरसङ्गामं, देवो विय सुजम्पति.

२४.

अञ्ञमञ्ञं उपागम्म, भिन्नवेलाव सागरा;

आरभिंसु महायुद्धं, बलकाया उभोपि ते.

२५.

कस्सपो पुरतो दिस्वा, महन्तं कद्दमासयं;

गन्तुमञ्ञेन मग्गेन, परिवत्तेसि दन्तिनं.

२६.

दिस्वा तं सामिकोनो’यं, पलायति भणे इति;

बलकायो पभिज्जित्थ, ‘‘दिट्ठं पिठ’’न्ति घोसयुं.

२७.

मोग्गलान बलाराजा, छेत्वा निकरणेन सो;

सीसं उक्खिपिया’कासं, छुरिकं कोसियं खिपि.

२८.

कत्वा’ळाहन किच्चं सो, तस्स कम्मे पसीदिय;

सब्बंसो धनमादाय, आगञ्छि नगरं वरं.

२९.

भिक्खू सुत्वा पवत्तिं तं, सुनिवत्था सुपारुता;

सम्मज्जित्वा विहारञ्च, अट्ठंसु पटिपाटिया.

३०.

महामेघवनं पत्वा, देवराजाव नन्दनं;

महासेन निवत्तेत्वा, हत्थिपाकारतो बहि.

३१.

उपसङ्कम्म वन्दित्वा, सङ्घे तस्मिं पसीदिय;

छत्तत्तेन सङ्घं पूजेसि, सङ्घो तस्सेव तं अदा.

३२.

तं ठानं छत्तवड्ढीति, वोहरिंसु तहिं कतं;

परिवेणम्पि तं नामं, अहोसि पुरमागतो.

३३.

विहारे द्वेपि गन्त्वान, सङ्घं तत्था’भिवन्दिय;

पापुणित्वा महारज्जं, लोकं धम्मेन पालयि.

३४.

कुद्धो नीहरि दाठंसो, घातकं पितुनो मम;

अनुवत्तित्वा मच्चाति, तेन रक्खस नाम वा.

३५.

अतिरेकसहस्सं सो, अमच्चानं विनासयि;

कण्णनासादि छेदेसि, पब्बाजेसि तथा बहू.

३६.

ततो सुत्वान सद्धम्म-मुपसन्नो सुमानसो;

महादानं पवत्तेसि, मेघो विय महीतले.

३७.

फुस्सपुण्णमीयं दान-मनुवस्सं पवत्तयि;

ततो पट्ठाय तं दानं, दीपे अज्जापि वत्तति.

३८.

सोपि सारथिको लाज-दायको पितुराजिनो;

आनेत्वा पितुसन्दे सं, मोग्गल्लानस्स दस्सयि.

३९.

तं दिस्वा परिदेवित्वा, पितुनो पेम मत्तनी;

वण्णेत्वा तस्स पादासि, द्वारनायकतं विभू.

४०.

सेनापति मिगारोहि, निवेदेत्वा यथा विधिं;

अभिसेक जिनस्सा’का, अभिसेकं यथारुचिं.

४१.

सीहा’चले दळ्हनामं, दाठा कोण्डञ्ञकम्पि च;

विहारं धम्मरुचिनं, सागलिनञ्च दापयि.

४२.

पब्बतन्तु विहारंसो, कत्वा थेरस्स दापयि;

महानामसनामस्स, दीघसण्ड विहारके.

४३.

राजिनिनामकञ्चेव, कत्वा भिक्खुनुपस्सयं;

अदा सागलिकानं सो, भिक्खुनीनं महामति.

४४.

लम्बकण्णकगोत्तोपि, दाठा पभुति नामको;

कस्सपस्स उपठाने, कोचि निब्बिन्न मानसो.

४५.

गन्ता मे रेलियं वग्गं,

वासं तत्थेव कप्पयि;

अहोसि पुत्तो तस्सेको,

सिलाका लोति पिस्सुतो.

४६.

सोपि कस्सपतो भीतो, ञातकेन सह’त्तनो;

मोग्गल्लानेन गन्त्वान, जम्बुदीपतलं इतो.

४७.

बोधिपण्डविहारम्पि, पब्बज्जं समुपागतो;

करोन्तो सङ्घकिच्चानि, सादरो सो सुपेसलो.

४८.

अम्मं सङ्घस्स पादासि, सङ्घो तस्मिं पसीदिय;

आह’म्ब सामणेरो’ति, तेन तं नामको अहु.

४९.

सो केसधातुवंसम्हि, वुत्तेन विधिना ततो;

केसधातुं लभित्वान, तस्स रज्जे इधा’नयि.

५०.

तस्स कत्वान सक्कारं, गहेत्वा केस धातुयो;

महग्घे निदहित्वान, करण्डे फलिकुम्भव्हे.

५१.

दीपङ्करस्स नाथस्स, पटिमाय घरे वरे;

वड्ढेत्वा परिहारेन, महापूजं पवत्तयि.

५२.

मातुलं भरियञ्च’स्स, कत्वा सोवण्णयं तहिं;

ठपेसि पटिमायो च, अस्स बिम्बञ्च चारुकं.

५३.

केसधातुकरण्डञ्च, छत्तं रतनमण्डपं;

सावकग्गयुंगं वाळ-बीजनिञ्च सकारयि.

५४.

परिहारञ्च तस्स’दा, राजा अधिकमत्तनो;

सिलाकाळ मसिग्गाहं, कत्वा रक्खाय योजयि.

५५.

असिग्गाहसिलाकाळो, इति तेना’सि विस्सुतो;

भगिनिञ्च’स्स पादासि, सद्धिं भोगेन भूमिपो.

५६.

वुत्तो’यमति सङ्खेपो, वित्थारो पन सब्बसो;

केसधातुकवंसम्हा, गहेतब्बो विभाविना.

५७.

बन्धित्वा सागरा रक्खं, दीपञ्च कासिनिब्भयं;

धम्मकम्मन सोधेसि, सधम्मं जिनसासनं.

५८.

सेनापतिस नामं’का, पधानघर मुत्तरो;

कत्वा’ट्ठारसमे वस्से, सो पुञ्ञानि खयं गतो.

५९.

कस्सपतो जितो अतिबलि पुञ्ञक्खये सङ्खते;

जेतुं नो विसहित्थ मच्चुमुपगं सो येवदासोविय;

तस्मा मच्चुबलं निहच्च सुखिनो हेस्सन्ति मेधाविनो;

निब्बानं परमच्चुतं सिवपदं पत्तब्बमत्तञ्ञुना.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

राजद्वयदीपनो नाम

एकूनचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

चत्तालीसतिम परिच्छेद

अट्ठराजको

.

तस्सच्चये कुमारादि-धातुसेनोति विस्सुतो;

अहु तस्स सुतो राजा, देवरूपो महाबलो.

.

कारिते पितरा’कासि, विहारे नवकम्मकं;

कारेत्वा धम्मसङ्गीतिं परिसोधेति सासनं.

.

सन्तप्पेसि महासङ्घं, पच्चयेहि चतूहिपि;

कत्वा पुञ्ञानि’नेकानि, नवमे हायने’तिगा.

.

तित्तिसेनो सुतो तस्स, राजा हुत्वा अनेकधा;

कत्वा पुञ्ञानि रज्जं तं, मासम्पि नवमे जहि.

.

सिवो तं मातुलो हन्त्वा, हुत्वा राजा अनप्पकं;

पुञ्ञं कत्वो’पतिस्सेन, पञ्चवीस दिने हतो.

.

उपतिस्सो ततो आसि, राजा हन्त्वान सीवकं;

मोग्गल्लानस्स भगिनी, सामिको धजिनीपति.

.

राजा ठानन्तरादीहि, कत्वान जनसङ्गहं;

सीलाकाळस्स पादासि, सह भो कनधीवरं.

.

एको पुत्तो अहु रञ्ञो, उपतिस्सस्स कस्सपो;

ससोळस सहायेहि, सूरो सूपेहि सञ्ञुतो.

.

एक वुत्तिसहायेहि, दानमान महाधनो;

धम्मट्ठो वीरियाजीवि, साधु जेट्ठपचायको.

१०.

सिला काळोततो रज्ज-लोभवञ्चित मानसो;

दक्खिणं मलयं गन्त्वा, सङ्गण्हित्वा महा बलं.

११.

विलुम्पमानो पच्चन्ति, सम्पत्तो नगरन्तिकं;

तं सुत्वा कस्सपो जेट्ठो, वरमारुय्ह कुञ्जरं.

१२.

अस्सा सेत्वान पितरं, समादाय सहायके;

निक्खम्म नगरा गच्छि, सिलाकालस्स दस्सनं.

१३.

एवं सत्त’ट्ठ वारेसु, पलातो लीनवुत्तिको;

हत्थे कत्वा उपायेन, देसे पाचिन पच्छिमे.

१४.

युज्झितुं पुन पाचिन-तिस्स पब्बतमागमि;

कस्सपोपि सहायेहि, सद्धिमारुय्ह दन्तिनं.

१५.

तत्थ गन्त्वा पलापेत्वा, चोरं पब्बतमत्थकं;

आरोपेसि महानागं, तेना’सि गिरिकस्सपो.

१६.

मानत्थद्धो सिलाकाळो, भिय्यो रट्ठं पभिन्दिय;

सब्बं हत्थगतं कत्वा, अजेय्य बलवाहनो.

१७.

आगम्म नगरं रुन्धि, सत्थाहं राजसेवका;

युज्झित्वा विरला आसुं, ततो चिन्तेसि कस्सपो.

१८.

एते नगररोधेन, सब्बे भिज्जन्ति पाणिनो;

परिहीनं बलं राजा, अन्धको च महल्लको.

१९.

मेरुकन्दरके कत्वा, मातरं पितरञ्च मे;

अङ्गहेत्वा बलं पच्छा, चोरो निग्गण्हि यो इति.

२०.

रत्तियं सो सहाये च, राजसाधनमेवच;

आदाय पितरो चेव, मलयं गन्तुमारभि.

२१.

तदा मग्गमजानन्ता, सम्मूळा मग्गदेसका;

नगरस्स समीपेव, सम्भमिंसु इतो ततो.

२२.

सिलाकाळो पवत्तिं तं, सुत्वा सङ्गम्म वेगसा;

परिवारेसि सङ्गामो, तत्थ भिंसनको अहु.

२३.

देवासुररणाकारे, वत्तमाने महाहवे;

पतितेसु सहायेसु, सीदमाने महागजे.

२४.

हत्थारोहस्स दत्वा, छिन्दित्वा सीसमत्तनो;

पुञ्छित्वा लोहितं कत्वा, कोसियं असि पुत्तिकं.

२५.

हत्थिकुम्भे उभो हत्थे, ठपेत्वान अवत्थरि;

उपतिस्सोपि तं सुत्वा, सोकसल्लाहतो मरि.

२६.

एवं दियड्ढवस्सेन, उपतिस्से दिवंगते;

राजा’होसि सिलाकाळो, पुब्बनामेन एकतो.

२७.

तं अम्बसामणेरादि-सिलाकाळोति वोहरुं;

तित्थं तेरसवस्सानि, दिपं धम्मेन पालयि.

२८.

महापाळिम्हि दापेसि, पच्चग्घं राजभोजनं;

वेज्जसालासु भोगे च, वड्ढेसि जनताहितो.

२९.

अन्वहं पूजयि बोधिं, पटिमायो च कारयि;

सब्बेसं दीपवासीनं, भिक्खूनं’दा तिचीवरं.

३०.

माघातं कारयिदीपे, सब्बेसंयेव पाणिनं;

आनितं अत्तना केस-धातुं सम्मा अपूजयि.

३१.

रहेरदकवारञ्च, अदासि अभयुत्तरे;

पुरत्थिमा थेरीयानं, विहारकुन्थनाम सो.

३२.

आनेत्वा आसनं तत्थ, ठपेसि दुमराजके;

यावजीवं पवत्तेसि, पुञ्ञकम्ममसङ्खियं.

३३.

मोग्गल्लानो तथा दाठा, पभुति चो’पतिस्सको;

पुत्तो तस्सा’सुमग्गस्स, देसं दत्वा पुरत्थिमं.

३४.

दत्वा ठानन्तरञ्चादि-पादसञ्ञं विसज्जयि;

गन्त्वा तत्थ वसाहीति, सोपि गन्त्वा तहिं वसि.

३५.

ठानं मलयराजग्गं, देसं दत्वान दक्खिणं;

रक्खणत्थं समुद्दस्स, मज्झिमं तु नियोजयि.

३६.

उपतिस्सं तु वासेसि, सन्तिकेयेव अत्तनो;

विसेसेन ममायन्तो, यूनं कल्यानदस्सनं.

३७.

तस्स द्वादसमे वस्से, इतो कासि पुरं गतो;

धम्मातु मिधा’नेसि, ततो वाणिज माणवो.

३८.

राजा दिस्वा’समत्थो सो, धम्माधम्मविचारणे;

हेमसञ्ञाय दीपम्हि, पतन्तो सलभो विय.

३९.

बुद्धधम्मोति सञ्ञाय, तं गहेत्वान साधुकं;

कत्वा सक्कारसम्मानं, गेहे राजघरन्तिके.

४०.

ठपेत्वा अनुवस्सं तु, नेत्वा जेतवनं महं;

कातुं कारेसि चारित्तं, हितं मन्त्वान पाणिनं.

४१.

एवं कत्वा सिलाकाळो, पुञ्ञकम्ममनप्पकं;

पत्ते तेरसमे वस्से, यथाकम्ममुपागमि.

४२.

दाठप्पभुतिको रज्जं, गहेत्वा भातरंसकं;

अक्कमोति निवारेन्तं, मारापेसि विबुद्धिको.

४३.

मोग्गल्लानो’थ तं सुत्वा, अप्पत्तं रज्जमग्गहि;

अकारणे मे मारेसि, कणिट्ठं धम्मवादीनं.

४४.

कारापेस्सामहम्पज्ज, रज्जन्ति परिकुप्पिय;

समादाय महासेनं, अगाराहेर पब्बतं.

४५.

राजापि सुत्वा सन्नद्ध-बलकायो करिन्दके;

पब्बते सिविरं बन्धि, मोग्गल्लानो निसम्मतं.

४६.

सापराधान ते मे वा, मनुस्सा दीपवासिनो;

एकस्मिञ्च मते रज्ज-मुभिन्नंयेव नोसिया.

४७.

तस्मा अञ्ञेन युज्झन्तु, उभोयेव मयं इध;

हत्थियुद्धं करोमाति, रञ्ञो पेसेसि सासनं.

४८.

सोपि साधूति वत्वान, बद्धपञ्चायुधो गजं;

आरुय्ह मुनिनो मारो विय ओत्थरि तावदे.

४९.

मोग्गल्लानोपि सन्नद्धो, आरुय्ह करीनं वरं;

तत्था’गो अञ्ञमञ्ञं ते, पापुणिंसु महागजा.

५०.

सद्दो सूयित्थ सङ्घट्टे, असनिराव सन्निभो;

दन्तघातेन उट्ठासि, जाला विज्जुल्लता विय.

५१.

सञ्झाघनसभागा’सुं, गजा लोहितमक्खिता;

मोग्गल्लानगजाविद्धो, रञ्ञोओसक्कि कुञ्जरो.

५२.

राजा आरभि तं दिस्वा, छिन्दितुं सीसमत्तनो;

मोग्गल्लानो’थ वन्दन्तो, याचि’मे’वं किरीइति.

५३.

याचमानेपि सोमानं, मानेन्तो छिन्दिकन्धरं;

छड्डेसि छहि सो रज्जं, मासेहि दिवसेहि च.

५४.

मोग्गल्लानो ततो राजा, आसि दीपे महाबलो;

मातुलञ्च पटिच्चेमं, चूलनामेन वोहरुं.

५५.

आसाधारणकावेय्यो, वत्थुत्तय परायणो;

दानसंयम सोचेय्यो, सोरच्चादिगुणालयो.

५६.

दानेन पियवाचाय, अत्थस्स चरियाय च;

समानत्तस्सभावेन, सङ्गहेसि महाजनं.

५७.

पिण्डपातविहारेहि, भेसज्जच्छादनेहि च;

भिक्खुसङ्घञ्हि सङ्गण्हि, धम्मिकाय च गुत्तिया.

५८.

अतिरेकाय पूजाय, पूजेत्वा धम्मभाणके;

पिटके तीणि वाचेसि, सद्धिमट्ठकथाय सो.

५९.

कुमारे उपलालेत्वा, निवापेन यथारुचिं;

सज्झापेसि सदा धम्मं, धम्मदीपो महामति.

६०.

धम्मदीपञ्च सो कत्वा, कुञ्जरसेखरेनि सा;

धम्मावासाने वाचेसि, पुरम्हि पुरिसुत्तमो.

६१.

बन्धापेसि कदम्बञ्च, नदिंपब्बतमज्झतो;

पत्तपसाणवापिञ्च, धनवापिं गरितरं.

६२.

गण्हापेसि सदीघायु-हेतु कम्मन्ति सादरो;

लिखापेसि च सद्धम्मं, वत्थुपूजञ्च कारयि.

६३.

लोकं सो अनुकम्पित्वा, मातापुत्तंव ओरसं;

दत्वा भुत्वा यथाकामं, वस्से वीसतिमे मरि.

६४.

महेसी तस्स घातेत्वा, विसयोगेन ञातके;

पुत्तं रज्जे’भिसिञ्चित्वा, सयं रज्जं विचारयि.

६५.

तथाभिसित्तो सो कित्ति-सिरिमेघो नराधिपो;

तिपुपत्तेहि छादेसि, दुमिन्दधरमादितो.

६६.

कपणद्धिवणिब्बानं, महादानं पवत्तयि;

मग्गपालो तथाकारो, अहु सब्बोपभोगियो.

६७.

महेसी सा सदा आसि, पधाना सब्बकम्मसु;

रज्जं तस्सा’सि तेनेव, हेट्ठुपरियवत्तिकं.

६८.

राजापादा महामच्चा’-हेसुं लञ्चपरायना;

दुब्बले च विहेठेसुं, बली जानपदा नरा.

६९.

सिलाकाळस्स कालम्हि, गामे सङ्गिल्लनामके;

भयवसीव्हयो पोसो, अहु मोरियवंसजो.

७०.

अहोसि पुत्तो सीवस्स, अग्गबोधि सनामको;

भागिनेय्योपि तस्सासि, महानागोति विस्सुतो.

७१.

भागिनेयो महानागो, अग्गबोधि च सुन्दरो;

उळारज्झासयत्ता सो, महानागो महब्बलो.

७२.

हित्वा कस्सककम्मानि, चोरकम्ममका वने;

गोधं लद्धान पेसेसि, मातुलानिय सन्तिकं.

७३.

गोधं दिस्वा’वसा ञत्वा, धञ्ञपच्छिमपेसयि;

कम्मारस्सा’पि पेसेसि, ससं सोपि तथेवका.

७४.

बीजं भगिनी मायाचि, बीजगाहञ्च तस्स सा;

दासञ्च ञत्वा पेसेसि, अन्नपानादिना रहो.

७५.

तदा दुब्भिक्खकालम्हि, एको मन्तधरो नरो;

भिक्खालाभाय सद्धेहि, भिक्खुवेसेन भिक्खति.

७६.

तं गामं पविसित्वा सो, अलद्धा किञ्चि भोजनं;

अभिभूतो जिघच्छाय, कम्पमानो निगच्छति.

७७.

तं दिस्वा करुणायन्तो, महानागो महादयो;

पत्तमादाय गामन्त-माहिण्डित्वापि सब्बसो.

७८.

यागुमत्तम्पि नालत्थ, ततो उत्तरसाटकं;

दत्वा आहरि आहारं, सो तं भुत्वा पसीदिय.

७९.

रज्जारहमिमं दीपे, करिस्सामीति चिन्तिय;

तमादाय खणेना’गा, गोकण्णकमहण्णवं.

८०.

अथ तत्थ निसीदित्वा, सञ्जपन्तो यथाविधिंम;

मन्तोना’नेसि नागिन्दं, फुस्सपुण्णमरत्तियं.

८१.

महानागं फुसाहीति, महानागं नियोजयि;

सो भीतो पुरिमे यामे, आगतं तं न सम्भुसी.

८२.

तथा मज्झिमयामेपि, पच्छिमे पन नङ्गले;

गहेत्वा खिपि तीहेव, अङ्गुलीहि सतं छुपि.

८३.

सो तं ब्याकासि तं दित्वा, सबलं मे परिस्समं;

तीहि राजूहि युज्झित्वा, चतुत्थं त्वं निघातिय.

८४.

वुड्ढो तीणेव वस्सानि, राजा हुत्वा न जीवसि;

तथा हेस्सन्ति राजानो, तयो ते वंसजा नरा.

८५.

गन्त्वा सेवस्सु राजानं, पच्छा पस्ससि मेखलं;

इति वत्वान पेसेसि, सोपि गन्त्वा नरिस्सरं.

८६.

पस्सित्वा तमुपट्ठासि, राजा रोहणकम्मिकं;

तं अकासि तदुट्ठानं, भण्डमाहरि सो बहुं.

८७.

राजा तस्मिं पसीदित्वा, अन्धसेनापतिव्हयं;

दत्वा ठानन्तरं तस्स, गन्तुं तत्थेव योजयि.

८८.

भयसीवस्स पुत्तञ्च, भागिनेय्यञ्च अत्तनो;

आदाय गन्त्वा तं देसं, परिवत्तेसि सब्बसो.

८९.

पच्चेकभोगं कत्वान, रोहणं तत्थ सो वसं;

दाठप्पभूतिना कातुं, युद्धंगन्त्वा महब्बलो.

९०.

मोग्गल्लानभया गन्त्वा, रोहणञ्च तहिं वसी;

सुत्वा कित्तिसिरीमेघवण्ण-रञ्ञो रज्जे समञ्जसं.

९१.

रज्जं गहेतुं कालोति, सीघं आगम्म रोहणा;

एकूनविसे दिवसे, मारयित्वा महीपतिं.

९२.

सयं हुत्वा महीपालो, देसं कत्वा यथा पुरे;

भागिनेय्यस्स पाहेसि, पण्णमागच्छतूति सो.

९३.

आगच्छन्तो निमित्तेन, निवत्तित्वा मरित्थ सो;

ततो मातुलपुत्तं’का, उपरज्जं कतञ्ञुको.

९४.

आलवालं दुमिन्दस्स, कत्वा हेममयं घरं;

छादापेसि मुनिन्दस्स, पटिमायो च सन्दहि.

९५.

महाचेतित्तये कासि, सुधाकम्मञ्च चुम्बटं;

हत्थिवेदिञ्च कारेत्वा, चित्तकम्ममकारयि.

९६.

पेसकारकगामं सो, जम्बेलव्हयमुत्तरे;

महाविहारेचाबन्धि, गामं तिन्तिणिकव्हयं.

९७.

उद्धगामम्हि वसभ-गामं जेतवनस्स’दा;

वत्थदानं निकायेसु, तीसु चेव पवत्तयि.

९८.

खेत्तानं हिसतं दत्वा, विहारे जेतनामके;

यागुं तत्थ पवत्तेसि, भिक्खूनं सब्बकालिकं.

९९.

सहस्स दूरतिस्सव्हा, खेत्तं दत्वा तपस्सिनं;

महाविहारवासीनं, यागुं निच्चं पवत्तयि.

१००.

चिरमातिकवारञ्च, तत्थेव’दा गुणे रतो;

मयूरपरिवेणे च, नवकम्ममकारयि.

१०१.

कासिखण्डे महादेव-रत्तकुरवनामके;

विहारे अनुरारामं, जिण्णञ्च पटिसङ्खरी.

१०२.

कमं सोवग्गिकं कत्वा, एवमादिं नरिस्सरो;

अगमा तीहि वस्सेहि, देवराजसहब्यतं.

१०३.

अट्ठेते कुट्ठचित्ता’परिमितविभवा राजराजेनरूपा;

राजानो राजमाना नरकरितुरगासूरसेनारथेहि;

अन्ते हित्वा’खिलं तं विगतपरिजना’ळाहनं सङ्खतासुं;

सप्पञ्ञो तं सरन्तो भवतु भवसुखं वन्तुकामो हितेसी.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

अट्ठराजको नाम

चत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

एकचत्तालीसतिम परिच्छेद

द्विराजको

.

महानागनरिन्दस्स, भागिनेय्यो सुभागियो;

सो अग्गबोधिराजासि, अग्गबोधिगतासयो.

.

तेजेन बाहुं सोम्मेन, चन्दं सम्पुण्णमण्डलं;

सुमेरुमचलन्तेन, गम्भिरेन महोदधिं.

.

वसुन्धरा पकम्पेन, मारुतं सम्पवुत्तिया;

बुद्धियामरमन्तारं, सुद्धिया सरदम्बरं.

.

कामभोगेन देविन्द, मत्थेन च नरिस्सरं;

धम्मेन सुद्धवासेट्ठं, विक्कमेन मिगाधिपं.

.

राजधम्मेहि रज्जेहि, चक्कवत्तिनरिस्सरं;

वेस्सन्तरञ्च दानेन, अनुगन्त्वा जने सुतो.

.

मातुलं उपराजव्हे, भातरं युवराजके;

भागिनेय्यञ्च मलय-राजठाने ठपेसि सो.

.

ठानन्तरे यथायोगं-सेट्ठामच्चे ठपेसि च;

जनं सङ्गहवत्थूही, राजधम्मेहि चग्गहि.

.

देसं सयोग्गं पादासि, युवराजस्स दक्खिणं;

वसं तत्थ सिरीवड्ढ-मानवापिं सगाहयि.

.

कत्वा गिरिविहारञ्च, सङ्घिकं तस्स दापयि;

खेत्तानं द्विसतं सङ्घ-भोगत्थाय महामति.

१०.

अदा मलयराजस्स, दाठानामं सधीतरं;

परिवेणं सीरिसङ्घ-बोधिनामञ्च कारयि.

११.

महासिवस्स कारेसि, परिवेणं सनामकं;

परिवारो’पि तस्सासि, एवं पुञ्ञपरायनो.

१२.

कत्वा साधुपचारेन, पोराणं सङ्गहं विधिं;

अन्तरायं विसोधेतुं, जिण्णञ्च पटिसङ्खरि.

१३.

कवयो तस्स रज्जम्हि, सीहळाय निरुत्तिया;

कावेय्ये बहुके’कासुं, विचित्रनयासालिनो.

१४.

विहारे दक्खिणे कासि, पासादं सुमनोहरं;

अका नवहि वस्सेहि, दिपे कण्टकसोधनं.

१५.

कुरुन्दनामं कारेत्वा, विहारं सब्बसङ्घिकं;

वापिं तन्नामकं नाळि-केरारामं तियोजनं.

१६.

महासिवव्हये चेव, सस्सं कारयितुं अदा;

लाभसक्कारसम्मान-मारामिकसतं तदा.

१७.

विहारं तं समीपम्हि, कत्वा अम्बिलपस्सवं;

गामं तन्नामकं चादा, थेरियानं तपस्सीनं.

१८.

उत्तरवल्लिविहारस्स, रतनं दीघवण्णितं;

दत्वा गामं पतिट्ठेसि, सत्थुबिम्बं सिलामयं.

१९.

केळिवाते च कारेसि, सुमनं नाम पब्बतं;

महातेलवटंबोधि-घरे पासाणवेदिकं.

२०.

कारेत्वा लोहपासादं, पासादमहने अदा;

छत्तिंसानं सहस्सानं, भिक्खूनं सो तिचीवरं.

२१.

गामं दत्वा नियोजेसि, आरक्खं धीतु नामकं;

हत्थिकुच्छिविहारेपि, पासादं कासि बुद्धिमा.

२२.

दाठा सिवस्स ठत्वान, ओवादे साधु भिक्खुनो;

समाचरन्तो धम्मेन, सक्कच्चं तमुपट्ठहि.

२३.

मूगसेनापतिं चाका, विहारं सो विसालकं;

गामं लज्जिकमेतस्स, दास भोगाय’दासि च.

२४.

महानागस्स पुञ्ञत्थं, रञ्ञो तंनामकं अका;

महाथेरस्स तञ्चा’दा, राजा तेपिटकस्स सो.

२५.

अत्तनो सदिसानञ्च, योगीनं विगतालयो;

भिक्खूनं चतुसट्ठीनं, विहारं तं तदा अदा.

२६.

कत्वा तस्सेव महा-परिवेणनिवासिनो;

भिन्नोरुदीपं दत्वान, वट्टकाकारपिट्ठितो.

२७.

दक्खिणगीरिदळ्हव्हे, महानागे च पब्बते;

काळवापादिके चा’का, विहारे पोसथालये.

२८.

विहारे अभये’कासि, महापोक्खरणिं तथा;

चेतियपब्बते चाका, नागसोण्डिं थिरोदिकं.

२९.

महिन्दतटवाविञ्च, कारापेत्वान साधुकं;

एतिस्सा मरियादाय, थेरं नेतुं नियोजयि.

३०.

महामहिन्द थेरम्हि, तंठानसमुपागतो;

तरच्छा एव नेतुन्ति, कतिकञ्चेव कारयि.

३१.

छत्तं सोण्णञ्च कारेसि, निकायेसुपि तीसु सो;

सत्ताट्ठनव वारेसु, महग्घरतनेहि च.

३२.

महातूपे चतुब्बीस-भारं छत्तं सुवण्णयं;

तत्थ तत्थ च पूजेसि, महग्घं रतनुत्तमं.

३३.

दाठाधातुघरं कत्वा, विचित्ररतनुज्जलं;

कासि हेमकरण्डञ्च, लोहनावञ्च पाळियं.

३४.

मणिमेखलनामञ्च, बन्धापेसि सबन्धनं;

महामातिञ्च गण्हेसि, मणिहीरकवापियं.

३५.

तदा एको महाथेरो, जोतिपालकनामको;

पराजेसि विवादेन, दीपे वेतुल्लवादिनो.

३६.

दाठापभुतिनामो’थ, आदिपादो’तिलज्जितो;

हत्थमुक्खिप्पि तं हन्तुं, गण्डो सञ्जायि तंखणे.

३७.

राजा तस्मिं पसीदित्वा, विहारेयेव वासयि;

मानेन तं अनागम्म, दाठापभूमतो किर.

३८.

दत्वा महादिपादत्तं, भागिनेय्यग्गबोधिनो;

रक्खितुं तं नियोजेसि, थेरं सोपि तमाचरि.

३९.

नीलगेहपरिच्छेदं, कत्वा तस्सेव सो अदा;

कत्वेवं बहुधा पुञ्ञं, चतुत्तिंसे समे मतो.

४०.

अग्गबोधि ततो आसि, राजा पुब्बस्स राजिनो;

महल्लकत्तानं खुद्द-नामेन परिदीपयुं.

४१.

सो दीपं परिपालेसि, पुब्बचारित्तकोविदो;

अकासि च महेसिं सो, मातुलधीतुमत्तनो.

४२.

सङ्घभद्दं असिग्गाहं, कासि बन्धुं महेसिया;

यथारहमदा चेव, ठानन्तरमनालयो.

४३.

कत्वा वेळुवनं राजा, सागलीनं नियोजयी;

जम्बुरन्तरगल्लञ्च, कासि मातिकपिट्ठिकं.

४४.

रञ्ञो तस्से’व रज्जम्हि, कालिङ्गेसु महीपति;

सत्तानं मरणं युद्धे, दिस्वा संविग्गमानसो.

४५.

इमं दीपमुपागम्म, पब्बज्जा कतनिच्छयो;

जोतिपालम्हि पब्बजि, राजा सक्कासि तं चिरं.

४६.

पधानठानं तस्स’का, विहारे मत्तपब्बते;

तस्सामच्चो महेसी च, तथेवा’गम्म पब्बजुं.

४७.

रञ्ञो महेसी सुत्वान, तस्स पब्बज्जमुत्तमं;

सक्कच्चं तमुपट्ठासि, रतनव्हञ्च कारयि.

४८.

अदा राजा अमच्चस्स, पाचीनकण्डराजियं;

वेत्तवासविहारञ्च, सो’दा सङ्घस्स तं यति.

४९.

राजत्थेरेमते राजा, सोचित्वा परिदेविय;

पधानठानं कारेसि, चूळगल्लविहारके.

५०.

पलंनगरगञ्चेव, तस्स ठानञ्हि कारयि;

एवं तदत्थं पुञ्ञानि, बहूनि’पि महीपति.

५१.

जोतिपालित थेरम्हि, तूपारामम्हि चेतियं;

वन्दमाने पभिज्जित्वा, भागो तं पुरतो पति.

५२.

पक्कोसित्वान राजानं, थेरो दस्सेसि दुक्खितो;

राजा दिस्वाव संविग्गो, कम्मं पट्ठपि तंखणे.

५३.

दक्खिणक्खकधातुं सो, लोहपासादकुच्छियं;

सारक्खं ठपयित्वान, रत्तिन्दिवमपूजयि.

५४.

नवकम्मे चिरायन्ते, थूपारामम्हि देवता;

सुपिनं तस्स दस्सेसुं, रत्तिमारामिका विय.

५५.

सचे राजा पपञ्चेति, कातुं धातुघरं मयं;

धातुं गहेत्वा गच्छाम, यत्थतत्था’ति तंखणे.

५६.

राजा पबुद्धो संविग्गो, न चिरेनेव कारयि;

कम्मं धातुघरेसब्बं, चित्तकम्मादिसञ्ञुत्तं.

५७.

चतस्सो पटिमायो च, पल्लङ्के च सिलामये;

हेमच्छत्तं सिलादन्त-कम्मं गेहम्हि सब्बसो.

५८.

महामच्चादयो’कंसु, करण्डानं सतं नव;

देवानंपियतिस्सस्स, कम्मञ्च निखिलं नवं.

५९.

सब्बुस्साहेन कारेत्वा, महापूजं यथारहं;

आनेत्वा लोहपासादा, धातुं सब्बादरेन सो.

६०.

जोतिपालं महाथेरं, ससङ्घं परिवारिय;

परिहारेन वड्ढेसि, धातुं धातुकरण्डके.

६१.

धातुगेहस्स पादासि, लङ्कादीपं सहत्तना;

लाभग्गाम-मदा तस्सा, रक्खकानं महेसिया.

६२.

नागदीपम्हि गेहञ्च, राजायतनधातुया;

उण्णलोमघरञ्चेव, छत्तमामलचेतिये.

६३.

तत्थ गामं विहारस्स, यागुदानाय’दासि च;

विहारस्स’भयस्सा’दा, गाममङ्गणसालकं.

६४.

नामं कत्वान सो’कासि, अत्तनो च महेसिया;

दाठग्गबोधिमावासं, विहारे अतयुत्तरे.

६५.

देवी कपालनागं सा, विहारं साधुकारिय;

तस्से’वादा विहारस्स, सम्पन्नचतुपच्चयं.

६६.

गेहं जेतवने कासि, राजा राजतचुम्बटं;

उदपानं मणापेसि, सोव बोधिघरन्तिके.

६७.

गङ्गातटं वलाहस्सं, वापिं गिरितटञ्चका;

महापाळिंपि वड्ढेसि, भतनावञ्च कारयि.

६८.

भिक्खूनीनं महेसी च, भत्तवंसं समादिसि;

एवं पुञ्ञानि कत्वा सो, दिवं’गा दसमे समे.

६९.

एवं पुञ्ञरता नराधिपतयो सम्पन्नभोगा गमुं;

मच्चुस्सेव वसं ततोहि मतिमा सम्मा भवस्सीदिसं;

पस्सन्तो नियमं विहाय विधिना सब्बं भवे सङ्गतिं;

निब्बानाभिमुखो चरेय्य धितिमा पब्बज्जमज्झूपगो.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

द्विराजको नाम

एकचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

द्विचत्तालीसतिम परिच्छेद

छ राजको

.

सङ्घतिस्सो ततो आसि, असिग्गाहो महीपति;

सासनस्स च रट्ठस्स, वुद्धिकामो नये रतो.

.

ठानन्तरं यथारहं, दत्वा सङ्गण्हिसो जनं;

तदा खुद्दकराजस्स, मोग्गल्लानो चमूपति.

.

वसन्तो रोहणे सुत्वा, सङ्घतिस्सस्स राजतं;

खन्धवारं सयुद्धत्थं, महागल्ले निवेसयि.

.

सङ्घतिस्सो च सुत्वा तं, बलकायमपेसयि;

युज्झितुं तेन तज्जेसि, मोग्गल्लानो महब्बलो.

.

ततो हत्थस्समादाय, गन्त्वा रत्तिविहारकं;

बलं सो सन्निपातेन्तो, वासं तत्थेव कप्पयि.

.

राजा सुत्वा पुना’गन्त्वा, कदल्लादीनिवातके;

युज्झित्वा तं पलापेत्वा, पेसेत्वा बलमत्तनो.

.

सयं पुरमुपागञ्छि, सोपि नट्ठं सवाहिनिं;

पुन पाकतिकं कत्वा, करेहेरमुपागमि.

.

रञ्ञो सेनापति पुत्तं, पेसेत्वा चोरसन्तिकं;

येन केनचि लेसेन, सयं दुक्खिव दुम्मनो.

.

आतुरो विय बाळ्हं सो, होसि मञ्चपरायनो;

राजा सुत्वा पवत्तितं, उपसङ्कम्म तङ्खणे.

१०.

मा त्वं सोचि कुमारस्स, सम्मानेत्वानुसासिय;

हन्द त्वं नगरं रक्ख, नते सक्का मया सह.

११.

युद्धमण्डलमागन्तुं, गिलानत्ताति योजयि;

उब्बासिते जने सब्बे, विच्छिन्ने राजभोजने.

१२.

महापाळिम्हि सम्पक्कं, रञ्ञो भोजनमाहरुं;

राजा द्विस्वा’ति निबिन्नो, याव मन्दो न हेस्सति.

१३.

एक्को पीति विचिन्तेत्वा, युद्धाय समासा’गमा;

सद्धिं पुत्तेन आरुय्ह, हत्थिंसन्नद्धवाहनो.

१४.

थोकेनेव बलेनागा, पाचिनतिस्सपब्बतं;

एवं उभयतो चूळ-सङ्गामे पच्चुपट्ठिते.

१५.

सेनापतिसमित्तद्दु, युद्धमारभि पच्छतो;

पुत्तो दिस्वा नरिन्दस्स, घातेस्सामि इमं इति.

१६.

आह राजा निवारेसि, मा ते रुच्चि बलं इदं;

नेव सक्का’धिवासेतुं, अतिमन्दं हनिस्सति.

१७.

दुविन्नं बलकायानं, राजामज्झगतो अहु;

ततो सेना द्विधा’होसि, चोरसेनापतीपति.

१८.

रञ्ञो नागो मधुकव्ह रुक्खच्छायं समाविसि;

तदा छत्तं पतितस्स, साखमाहच्च भूमियं.

१९.

चोरस्स सेना तं दित्वा, हरित्वा सामिनो अदा;

सो तं उस्सापयिछत्तं, ठत्वापब्बतमुद्धनि.

२०.

तदा राजबलं राजा, नुनमेसोति चिन्तिय;

गन्त्वा तं परिवारेसि, राजा आसि तदेकको.

२१.

हत्थिक्खन्धा तदोरुय्ह-पुत्तं’मच्चञ्च सोहदं;

उपाविसि समीपम्हि, मेरुमज्जरकाननं.

२२.

मोग्गल्लानो ततो लद्ध-जयो वाहनमादिय;

सेनापतिंच मित्तद्दुं, तस्स पुत्तञ्च पापिनं.

२३.

उपागम्म पुरं राजा, आसी लङ्का तलाधिपो;

ततो चिन्तेसि जीवन्ते, सत्तुम्हि न सुखं इति.

२४.

सो सुत्वा पुब्बराजस्स, पुत्तो एत्थाति कुज्झिय;

आणापेसि च तस्सा’सु, हत्थपादानि छिन्दितुं.

२५.

उपक्कमि तदा रञ्ञा, आणत्तो पुरिसो खणे;

छिन्दितुं हत्थपादं सो, कुमारो रोदि दुम्मनो.

२६.

पूवखादकहत्थं मे, छिन्देय्यं चे तदा अहं;

खादिसं तेन पूवेति, हं सुत्वा राजकम्मिको.

२७.

रोदित्वा परिदेवित्वा, राजाणाय दुखद्दितो;

वामं हत्थञ्च पादञ्च, तस्स छिन्दि नराधमो.

२८.

जेट्ठतिस्सो पलायित्वा, रञ्ञो पुत्तो’परो अगा;

अञ्ञतो मलयं देसं, मेरुकन्दरनामकं.

२९.

राजा’थ ससुता’मच्चो, गन्त्वा वेळुवनं रहो;

चोदितो तत्थ भिक्खूहि, कासावानि समादियि.

३०.

भिक्खुवेसं गहेत्वान, रोहणं गन्तुमानसो;

मणिहीरं समागञ्छि, तत्रठा राजसेवका.

३१.

सञ्जानित्वा तयोपेते, तेसं पादेवरुज्झिय;

सासनं तस्स पेसेसुं, राजा सुत्वा विसेसतो.

३२.

तुट्ठो आणापयि गन्त्वा, सीघमादाय तेजने;

ततो सीहगिरिंनेत्वा, तिस्सङ्कं निरुपद्दवं.

३३.

सीसं गण्हथ तत्थेव, रञ्ञो च तनयस्स च;

अमच्चं पन जीवन्त-मानेय्याथ मम’न्तिकं.

३४.

मनुस्सा एवमाणत्ता, ते गहेत्वा तयोजने;

नेत्वा सीहगिरिंकातुं, यथावुत्तमुपक्कमुं.

३५.

ततो राजसुतो आह, पुरिसे कम्मकारके;

सीसं मे पठमं छेत्वा, देथ मय्हं सुखं इति.

३६.

राजपोसा तथा’कासुं, पच्छाछिन्दिंसु राजिनो;

सीसं पस्सथ बालानं, कम्मं कम्मविदूजना.

३७.

एवं अनिच्चा भोगाहि, अधुवा असयंवसी;

तत्थ लग्गा कथं निच्चं, सुखं भो न गवेसथ.

३८.

रञ्ञो सासनमाहंसु, अमच्चस्स हितेसिनो;

तं सुत्वान हसित्वान, इदं वचनमब्रवि.

३९.

छिन्नसीसो मया दिट्ठो, मयि जीवति सामिको;

ठपेत्वा हम्पि सेवामि, अहो अञ्ञञ्हि सामिकं.

४०.

इध तं मारयित्वान, छायं तस्स हरिस्सथ;

अहो अञ्ञाणका तुम्हे, मञ्ञे उम्मत्तका इति.

४१.

इति वत्वान सो पादे, गहेत्वा सामिनो सयि;

तस्स ते हरणोपायं, अपस्सन्ता यथा तथा.

४२.

तस्सापि सीसं छेत्वान, मच्चा आदाय तीणि’पि;

रञ्ञो दस्सेतुमाहच्च, राजा तुसित्थ निब्भयो.

४३.

दुट्ठसेना पतिस्सा’दा, ततो मलयराजतं;

असिग्गाहकठानम्हि, तस्स पुत्तं ठपेसि च.

४४.

थूपत्तयम्पि छादेसि, वत्थेहि अहतेहि सो;

तथा लङ्कातले सब्बे, थूपेकासि महुस्सवं.

४५.

केसधातुञ्च नाथस्स, दाठाधातुं तथेव च;

महाबोधिं ससक्कच्चं, महापूजाय सक्करि.

४६.

सब्बं वेसाखपूजादिं, चारित्तंनुगतं अका;

धम्मकम्मेन सोधेसि, सब्बं सुगतसासनं.

४७.

पिटकानञ्च सज्झायं, महापूजाय कारयि;

लाभं दत्वा तिरेकेन, पूजयित्थ बहुस्सुते.

४८.

भिक्खूनं दीपवासीनं, सब्बेसं चीवरं अगा;

आवासेसु च सब्बेसु, कथिनं अत्थरापयि.

४९.

पटिमायो च कारेसि, जिण्णञ्च पटिसङ्खरि;

लोणक्खेत्तञ्च पादासि, सङ्घस्स तिसताधिकं.

५०.

कारपिट्ठिम्हि कारेसि, मोग्गल्लान विहारकं;

विहारा पिट्ठिगामञ्च, सगामं वटगामकं.

५१.

तथा चेतियगेहञ्च’-कासि रक्खविहारके;

विहारं नं बहुन्नं सो, भोगगामे बहू अदा.

५२.

एवं पुञ्ञानी सो’कासि, अप्पमेय्यानि भूमिपो;

सम्पत्तीनमनिचत्तं, सरन्तो पुब्बराजिनो.

५३.

तदा केनचि दोसेन, कुद्धोमलयराजिनो;

सरित्वा पुब्बराजस्स, कतं तेन विरूपकं.

५४.

उपायेन गहेत्वान, हत्थपादञ्च छेदयि;

तं सुत्वा सो असिग्गाहो, सपुत्तो रोहणंगतो.

५५.

वसन्तो तत्थ सो कत्वा, हत्थे जनपदं लहुं;

जेट्ठसिस्समुपगञ्छि, निलीनं मलये ठितं.

५६.

सद्धिं तेनसघातेन्तो, रट्ठं जनपदं खणे;

दोळपब्बतमागम्म, खन्धावारं निवेसयि.

५७.

राजा सुत्वान तं सब्बं, सन्नद्धबलवाहनो;

खन्धावारं निवेसेसि, गन्त्वा तस्सेव सन्तिकं.

५८.

तदा पज्जररोगेन, मनुस्साराजिनो बहू;

उपद्दुता मता आसुं, तं सुत्वा सो असिग्गहो.

५९.

युद्धमारभिवेगेन, रञ्ञो सेनातिदुब्बला;

पभिज्जित्वा पलायित्थ, राजापच्छा पलायि सो.

६०.

दिस्वा एकाकिनं यन्तं, सीहपब्बतसन्तिके;

असिग्गाहो महाराजं, मारयित्थ सपरिसं.

६१.

ओहीनं पच्छतो जेट्ठ-तिस्सम्पि पन मारितुं;

सासनं तस्स पेसेसि, एहि राजा भवाहीति.

६२.

सो तञ्ञत्वा पलायित्वा, निवत्तो मलयं अगा;

कथञ्हि लद्धं किच्छेन, रज्जंसो देति मे इति.

६३.

एवं खो दल्लनामं सो, मोग्गल्लानं नरिस्सरं;

मारेत्वा छहि वस्सेहि, सम्पत्तबलवाहनो.

६४.

अथा’गन्त्वा असिग्गाहो, अनुराधपुरं वरं;

राजा हुत्वा पवत्तेसि, आणाचक्कं महीतले.

६५.

स सिलामेघवण्णव्हो, सङ्घं बोधिञ्च वन्दिय;

थूपत्तयञ्च सक्कासि, महापाळिञ्च वड्ढयि.

६६.

पायासं’दासि सङ्घस्स, सप्पिफाणितसङ्खतं;

छातके अतिकिच्छम्हि, परिस्सावनमेव च.

६७.

सब्बदानेन सङ्गण्ही, कपणद्धिवणिब्बके;

पूवमूलधनंचा’दा, कुमारानं महादयो.

६८.

विहारे अभये बुद्धं, पूजयित्थ सीलामयं;

जिण्णञ्च गेहं तस्सा’का, नानारतनचित्तिकं.

६९.

कोलवापिञ्च दत्वान, आरक्खत्थं जिनस्स सो;

पूजं सब्बोपहारेहि, सब्बकालं पवत्तयि.

७०.

एवं तस्मिं महीपाले, वसन्ते पुञ्ञभाजने;

नायको सिरिनागव्हो, जेट्ठतिस्सस्स मातुलो.

७१.

गन्त्वान परतीरं सो, आदाय दमिळे बहू;

आगन्त्वा उत्तरं देसं, गण्हितुं तमुपक्कमि.

७२.

राजापि सुत्वा तं गन्त्वा, युज्झित्वा राजमित्तके;

गामे हन्त्वान तं तेन, दमिळे सद्धिमागते.

७३.

हतसेसे गहेत्वान, कत्वा परिभवं बहुं;

अदासि दासे कत्वान, विहारेसु तहिं तहिं.

७४.

एवंसम्पत्तविजये, पुरमागम्मभूमिपे;

सब्बं रट्ठं विसोधेत्वा, वसन्ते अकुतो भये.

७५.

भिक्खुबोधी सनामो’थ, विहारे अभयुत्तरे;

दुस्सीले बहुले दिस्वा, पब्बज्जाय नवोपि सो.

७६.

राजानमुपसङ्कम्म, धम्मकम्ममयाचथ;

राजा ते नेव कारेसि, धम्मकम्मं विहारके.

७७.

दुस्सीला निहटा तेन, सब्बे मन्तिय एकतो;

रहो तं मारयित्वान, तं कम्मं पटिबाहय्युं.

७८.

राजा सुत्वा तदा कुद्धो, सब्बेगण्हिय एकतो;

अका पोक्खरणी पाले, छिन्नहत्थे सबन्धने.

७९.

अञ्ञे तत्थ सतं भिक्खू, जम्बुदीपे खिपापयि;

सरन्तो तस्स उस्साहं, परिसोधेसि सासनं.

८०.

भिक्खू थेरियवादे सो, कातुं तेहि उपोसथं;

आराधेत्वा पटिक्खित्तो, पकुप्पित्वा अनादरो.

८१.

अक्कोसित्वा च भासित्वा, वाचाहि फरुसाहि सो;

भिक्खू ते अक्खमापेत्वा, दक्खिणं देसमज्झगा.

८२.

तस्स सो महता फुट्ठो, रोगेन मरिसज्जुकं;

एवं नवहि वस्सेहि, परिच्चजि महीतलं.

८३.

तस्स पुत्तो ततो अग्ग-बोधि नामो कुमारको;

आसि राजासिरिसङ्घ-बोधिनामेन विसुतो.

८४.

कणिट्ठं भातरं माणं, ओपरज्जे’भिसञ्चिय;

तस्सा’दा दक्खिणं देसं, सयोग्गबलवाहनं.

८५.

राजा सो पुब्बराजूनं, पवत्तं न विनासिय;

रट्ठं धम्मेन पालेसि, सङ्घञ्च बहुमानयि.

८६.

जेट्ठतिस्सो’थ तं सब्बं, सुणित्वा मलये ठितो;

अरिट्ठं गिरिमागम्म, सङ्गहेसि महाजनं.

८७.

कत्वा हत्थगते पुब्ब-दक्खिणे सुसमानसे;

कमेन पुरमागन्तु-मारभित्थ महाबलो.

८८.

दाठासिव ममच्चञ्च, गहेतुं पच्छिमं दिसं;

पेसयित्वा सयं गामे, वसित्थ सिरिपिट्ठिके.

८९.

राजा निसम्म तंसब्बं, उपराजं विसज्जयि;

सबलं पच्छिमं देसं, सो गन्त्वा तं पलापयि.

९०.

पोतकंव कुलावम्हि, सक्का हन्तुन्ति दारकं;

मायेत्तं आगतं राजा, कुमारा’मच्च मग्गही.

९१.

जेट्ठतिस्संपि एतंव, गण्हिस्सामीति चिन्तिय;

थोकेनेव बलेनागा, निरासङ्कोतिविक्कमो.

९२.

जेट्ठसिस्सोपि तं सुत्वा, सन्नद्धबलवाहनो;

सागरो भिन्नवेलोव, राजसेनं समोत्थरि.

९३.

राजसेना पभिज्जित्थ, राजा आरुय्ह कुञ्जरं;

एको अञ्ञातवेसेन, पलायित्वा खणेन सो.

९४.

छट्ठे मासम्हि रज्जम्हा, नावमारुय्ह सज्जुकं;

जम्बुदीपमगाहित्वा, धनं देसञ्च ञातके.

९५.

जेट्ठतिस्सो ततो हुत्वा, पुरे राजायथा पुरे;

सब्बं किच्चं पवत्तेसि, परिपालेसि सासनं.

९६.

महादारगिरिं सो’दा, विहारे अभयुत्तरे;

महाविहारस्सा’दासि, महामेत्तव्हबोधिकं.

९७.

गोण्डिगामञ्च पादासि, राजा जेतवनस्स सो;

मातुलङ्गणकञ्चेव, गामञ्चो दुम्बरङ्गणं.

९८.

महानागस्स पादासि, पधानघरकस्स सो;

कस्सपस्स गिरिस्सापि, आहारं अम्बिलापिकं.

९९.

गामं कक्खलवित्थिञ्च, अदावेळुवनस्स सो;

गङ्गामाति विहारस्स, केहेतं गामकं अदा.

१००.

अन्तरागङ्गसव्हस्स, चुल्लमातिकगामकं;

मयेत्तिकस्सपावासे, सहन्न नगरं अदा.

१०१.

काळवापि विहारस्स, उदव्हं गाममादिसि;

एते चञ्ञेच सो भोग-गामेहि परिपूरयि.

१०२.

जिण्णं सतसहस्सेहि, तीहि सो पटिसङ्खरि;

भिक्खूनं दीपवासीनं, तिचीवरमदासि च.

१०३.

जम्बुदीपगतस्सा’सुं, रञ्ञो सोदरिया नरा;

तत्थ तत्थ निलीना ते, देसं हन्तुमुपक्कमुं.

१०४.

सुत्वा तं जेट्ठतिस्सो’थ, काळवापिंउपच्च सो;

युज्झन्तो तेहि तत्थेव, वासं’कासि सवाहनो.

१०५.

परतीरं गतो राजा, गहेत्वा दमिळं बलं;

काळवापिमुपागम्म, कातुं युद्धमुपक्कमि.

१०६.

जेट्ठतिस्सोपि सन्नद्ध बलकायो धनायुधो;

जम्बुदीपं गमापेत्वा, अमच्चं दाठसिवकं.

१०७.

वम्मितं गजमारुय्ह, युज्झन्तो अत्तनो बलं;

ओहीयमानं दिस्वान, आरुळ्हं अत्तना सह.

१०८.

महामच्चवचो वेदं, सन्देसं मे महेसिया;

आरोचेहि यथाकामं, पच्छा तव करिस्सति.

१०९.

पब्बजित्वा महादेवी, सज्झायित्वा च आगमं;

अभिधम्मं कथेत्वान, पत्तिं देहीति राजिनो.

११०.

इच्चेतं सासनं दत्वा, दमिळे आगतागते;

याव युद्धं निहन्त्वान, आयुम्हि खयमागते.

१११.

वेळुप्पदमिळं नाम, दिस्वा युज्झितुमागतं;

तम्बुलत्थवियं हत्थे, रक्खन्तो छुरिकं तदा.

११२.

ततो निक्करणिं सम्मा, गहेत्वा सीसमत्तनो;

छेत्वा हत्थिम्हि अप्पेत्वा, छुरिकं कोसियं खिपि.

११३.

उग्घोसयि महासेना, महामच्चोपि सो तदा;

गन्त्वा’भियोगं वत्वान, सीसच्छेदम्हि राजिनो.

११४.

सन्देसं देविया वत्वा, ताय पब्बज्जसासने;

समापितो भिधम्मम्हि, सद्धिमट्ठकथाय हि.

११५.

धम्मासना समोरुय्ह, निसीदिय महीतले;

एहि रञ्ञो महाकारं, दस्सेही’ति नियोजितो.

११६.

निसज्ज पुरतो तस्सा, छिन्दित्वा सीसमत्तनो;

खिपित्वा छुरिकं आह, एवं देवो मतो इति.

११७.

सा तं दिस्वा-तिसोकेन, फालेत्वा हदयं मता;

एवं पञ्चहि मासेहि, राजा सो तिदिवं गतो.

११८.

एवं विजितसङ्गामो, सत्तवो अभिमद्दिय;

रज्जं पाकतिकं कत्वा, विहरन्तो पुरे वरे.

११९.

उपराजस्स नामेन, कारितस्स पन’त्तना;

महल्लराजा सव्हस्स, पधानघरकस्स सो.

१२०.

अद्धा गामद्वयं राजा, हङ्कारं सामुगामकं;

केहेल्लराजभागञ्च, सब्बेपि परिचारके.

१२१.

तथा जेतवनस्स’दा, महामणिकगामकं;

मयेत्तिकस्सपावासं, सालगामेन पूजयि.

१२२.

अम्बिल्लपदरं चा’दा, चेतियस्स गिरिस्स सो;

पुलत्थिनगरे कासि, महापानादि दीपकं.

१२३.

अमच्चा तस्स मारेसुं, माणव्हं युवराजकं;

अन्तोपुरे’परज्झित्वा, दत्वापि सममेत्तिकं.

१२४.

ततो कस्सपनामं सो, कणिट्ठं सकभातरं;

पालेन्तो सन्ततिं राजा, ओपरज्जे’भिसेचयि.

१२५.

माणस्स मरणं सुत्वा, गहेत्वा दमिळे लहुं;

दाठासिवो समागञ्छि, गामं तिन्तिणी नामकं.

१२६.

तस्सागमनमञ्ञाम, निक्खमित्वा सवाहनो;

युज्झन्तो द्वारसे वस्से, जम्बुदीपं पलातवा.

१२७.

पहाय सब्बं गच्छन्तो, सञ्ञाणत्थाय अत्तनो;

एकावलिं गहेत्वाव, एकाकी सो हि निक्खमि.

१२८.

एकावलिं विनाचेव, राजा हुत्वा यथाविधिं;

अहु दाठोपतिस्सोति, विसुतो धरणी तले.

१२९.

इतरो लद्धओकासो, रज्जमग्गहि युज्झिय;

अञ्ञमञ्ञं पलापेसुं, एवं ते अन्तरन्तरा.

१३०.

एवं उभिन्नं राजूनं, सङ्गामेना’भिपीळितो;

लोको उपद्दुतो-सब्बो विहीनधनधञ्ञवा.

१३१.

दाठोपतिस्सो नासेसि, सब्बं पुब्बकराजूनं;

गण्ही तीसु निकायेसु, सारं धातुघरेसु च.

१३२.

सुवण्णपटिमायो सो, सुवण्णं गण्हि भिन्दिय;

सोण्णमालादिकं सब्बं, पूजाभण्डं निराकरि.

१३३.

थूपारामे तथागण्हि, सोवण्णं थुपिकं घरे;

महग्घरतनाकिण्णं, छत्तं भिन्दित्थ चेतिये.

१३४.

महापाळिम्हि नावायो, दमिळानं सदापयि;

राजगेहा निझापेसुं, सद्धिं धातुघरेन ते.

१३५.

पच्छा विप्पटिसारी सो, देसेतुं, पापमत्तनो;

कारेसि सह भोगेन, साकवत्थुविहारकं.

१३६.

भागिनेय्योपि रतन-दाठो इति जने सुतो;

महादीपादो हुत्वान, सभोगो तमुपट्ठहि.

१३७.

अग्गबोधिम्हि सम्पत्ते, रज्जं युद्धबलेन च;

कस्सपो युवराजा सो, सेनं रक्खितुमत्तनो.

१३८.

दुप्पञ्ञो सहसा भेत्वा, थूपारामम्हि चेतियं;

देवानंपियतिस्सेन, खुद्दराजेन चेव हि.

१३९.

पुब्बकेहिच राजूहि, पूजितंधनसारकं;

अग्गहेसि दुन्नितीहि, पापकेहि पुरक्खतो.

१४०.

दक्खिणस्स विहारस्स, चेतियं परिभिन्दिय;

अग्गहेसि धनं सारं, एवमञ्ञेपि भिन्दयि.

१४१.

एवं करोन्तं तं राजा, दुन्नितिकपुरक्खतं;

नासक्खि किर वारेतुं, अहो पापा निवारिया.

१४२.

तं वारेतु मसक्कोन्तो, थूपारामम्हि चेतियं;

भिन्नं तेन सकारेसि, सहस्सेन समङ्गलं.

१४३.

तदा दाठोपतिस्सेन, अग्गबोधि नरिस्सरो;

जितो रोहणमेवा’गा, सज्जेतुं बलवाहनं.

१४४.

तत्र ठितो सोळसमे, वस्से ब्याधिहतो मतो;

तदा तस्स कणिट्ठो सो, युवराजापि कस्सपो.

१४५.

दाठोपतिस्स राजानं, जम्बुदीपं पलापिय;

एकरज्जमकादेसं, मकुटन्तु न धारयि.

१४६.

साधूनं सङ्गमेने’स, हुत्वा विप्पटिसारको;

नासं पापस्स कम्मस्स, करिस्सामीति चिन्तिय.

१४७.

पुप्फारामे फलारामे, वापियो’पि च कारयि;

महाचेतित्तयञ्चापि, महापूजाहि सक्करि.

१४८.

थूपारामञ्च पूजेत्वा, एकंगामञ्च तस्सदा;

सब्बागमियभिक्खूहि, धम्मंदेसापयित्थ च.

१४९.

कत्वा मरिचवट्टिम्हि, पासादं सुत्थिरं तहिं;

वासयित्थ महाथेरं, नागसाल निवासितं.

१५०.

तत्रट्ठं तमुपट्ठाय, पच्चयेति चतूहि’पि;

अभिधम्मं कथापेसि, सद्धिमट्ठकथाय सो.

१५१.

नागसालकमावासं, कत्वा तस्सेव’दासि सो;

महानिट्ठिलगामञ्च, पच्चयत्थाय तस्स’दा.

१५२.

अथ दाथोपतिस्सो सो, जम्बुदीपा इधागतो;

महन्तं बलमादाय, करोन्तो तेन आहवं.

१५३.

कस्सपेन सुसन्नद्ध-वाहनेन ततो मरि;

द्वादसासुं किरेतस्स, राजभूतस्स हायना.

१५४.

तस्स दाठोपतिस्सस्स, भागिनेय्यो सनामको;

जम्बुदीपं पलायित्थ, भीतो तम्हा महारणे.

१५५.

एवं अनिच्चा वत सब्बभोगा,

सुदुल्लभा चेव खणेव सोभा;

तस्माहि एतेसु रतिं विहाय,

भवेय्य धम्माभिमुखो हितेसी.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

छ राजको नाम

द्विचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

तेचत्तालीसतिम परिच्छेद

चतुराजको

.

ततो विजितसङ्गामो, कस्सपो पुरितासयो;

महापाळिम्हि सङ्घस्स, समिद्धं भोजनं अका.

.

नागसाला निवासिं सो, महाधम्मकथिं यतिं;

महापूजाय पूजेत्वा, सद्धम्मं तेन वाचयि.

.

वसन्तं भातुआवासे, समुद्दिस्स लिखापयि;

कटन्धकारवासिं सो, पाळि सब्बं ससङ्गहं.

.

जिण्णं सङ्खरिकम्मञ्च, नवं कारेसि चेतिये;

सङ्घभोगमनेकञ्च, तत्थ तत्थ पवत्तयि.

.

नानामणिसमुज्जोतं, कासि चूळमणित्तयं;

सतं पण्डुपलासानं, वत्थदानेन तप्पयि.

.

तस्सासुं बहवो पुत्ता, जेट्ठो तेसञ्च माणको;

सब्बे ते न वयप्पत्ता, बालाविगतबुद्धिनो.

.

ततो सो ब्याधिना फुट्ठो, अतेकिच्छेन केनचि;

पुत्ता मे बालका सब्बे, ने’ते रज्जक्खमा इति.

.

वसन्तं रोहणे देसे, भागिनेय्यं महामतिं;

आहुय सब्बं पादासि, रज्जं पुत्तेहि अत्तनो.

.

गन्धमालादिपूजाहि, पूजयित्वान चेतिये;

भिक्खुसङ्घं खमाधपसि, दत्वान चतुपच्चयं.

१०.

एवं धम्मं चरित्वान, मित्तामच्चजनेसु च;

गतो नवहि वस्सेहि, यथाकम्मं नराधिपो.

११.

कत्वा कत्तब्बकिच्चं सो, मातुलस्स सगारवो;

सङ्गहन्तो जनं माणो, दमिळे नीहरापयि.

१२.

एकतो दमिळा हुत्वा, निब्बासेम इमं इति;

तस्मिं ठिते बहिद्धाव, अग्गहेसुं पुरं सयं.

१३.

हत्त दाठस्स पेसेसि, जम्बुदीपगतस्स ते;

आगन्तुंतव कालोति, सासनं रज्जगाहणे.

१४.

माणो’पि सङ्घं पेसेसि, सासनं पितुरोहणं;

पिता सुत्वान तं आगा, न चीरेनेव रोहणा.

१५.

उभे ते मन्तयित्वान, अकंसु सन्धिलेसकं;

उमिळेहि ततो जाता, सब्बे ते समवुत्तिनो.

१६.

ततो सो पितरं रज्जे, अभिसिञ्चित्थ माणको;

सो’भिसित्तो निकायानं, सहस्सानं तयं अदा.

१७.

सङ्घं रट्ठञ्च सङ्गय्ह, सब्बं राजकुलट्ठितं;

भण्डं पेसेसि सत्तूहि, रक्खणत्थाय रोहणं.

१८.

हत्थदाठोपि सुत्वान, दमिळानं तु सासनं;

खणेना’गा इमं दीपं, गहेत्वा दमिळ्हं बलं.

१९.

तदा ते दमिळा सब्बे, परिभूता इध ठिता;

आयन्तमेव तं गन्त्वा, परिवारेसु मञ्जसे.

२०.

माणोपि सुत्वा तं सब्बं, नायं कालोति युज्झितुं;

पेसेत्वा पितुराजानं, सद्धिं सारेन रोहणं.

२१.

पुब्बदेसं सयं गन्त्वा, सङ्गण्हन्तो जनं वसी;

लद्धा दमिळपक्खं सो, गहेत्वा राजकं पुरं.

२२.

दाठोपतिस्सो राजाति, नामं सावेति अत्तनो;

मातुलं विय तं लोको, तेन नामेन वोहरि.

२३.

पितुच्छपुत्तमानेत्वा, अग्गबोधि सनामकं;

ठपेत्वा युवराजत्ते, देसञ्चा’दासि दक्खिणं.

२४.

ठानन्तरञ्च पादासि, निस्सितानं यथारहं;

सासनस्स च लोकस्स, सब्बं कत्तब्बमाचरि.

२५.

महापाळिम्हि दापेसि, सवत्थं दधिभत्तकं;

खीरं पायासकञ्चेव, धम्मं सुणि उपोसथि.

२६.

कारेत्वा सब्बपूजायो, देसा पेत्वान देसनं;

एवमादीहि पुञ्ञेहि, अत्तानं’कासि भद्दकं.

२७.

कस्सपस्स विहारस्स, दत्वासेनव्हगामकं;

महागल्लञ्च पादासि, पधानघरकस्स सो.

२८.

परिवेणस्स मोरस्स, अकासि सकगामकं;

थूपारामस्स पुण्णोळिं, दत्वा सक्कासि चेतियं.

२९.

कप्पूरपरिवेणं सो, कारेसि अभयुत्तरे;

विहारं तिपुथुल्लव्हं, कत्वा तस्सेव दापयि.

३०.

तस्मिं करोन्ते वारेसुं, सीमायन्तो’ति भिक्खवो;

थेरिया ते किबाहेत्वा, बलं तथेव कारयि.

३१.

अथ ते ते थेरिया भिक्खू, दुम्मञ्ञू तत्थ राजिनि;

अस्सद्धं तं विदित्वान, पत्तनिक्कुज्जनं करुं.

३२.

वुत्तञ्हि मुनिना तेन, अस्सद्धो यो उपासको;

अलाभाय च भिक्खूनं, चेतेत’क्कोसति च ते.

३३.

पत्तनिकुज्जनं तस्स, कत्तब्बन्ति ततो हि ते;

तस्स तं कम्ममकरुं, लोको मञ्ञित्थ अञ्ञथा.

३४.

आदायु कुज्जितं पत्तं, चरन्तो भिक्खुभिक्खकं;

निकुज्जेय्य घरद्वारे, तस्सा’ति कथिकं करुं.

३५.

तस्मिं सो समये फुट्ठो, ब्याधिना महतामरि;

वस्सम्हि नवमे राजा, सम्पत्तो जीवितक्खयं.

३६.

दप्पुलोपि ततो राजा, गतो रोहणकं सकं;

वासं कप्पेसि तत्थेव, करोन्तो पुञ्ञसञ्चयं.

३७.

इतो पट्ठाय वक्खाम, तस्स वंसमनाकुलं;

वुच्चमानम्हि एत्थेव, तस्मिं होति असङ्करो.

३८.

जातो ओक्काकवंसम्हि, महातिस्सोति विस्सुतो;

आसि एको महापुञ्ञो, समाकिण्णगुणाकरो.

३९.

तस्से’का भरिया आसि, सङ्घपिवाति वीस्सुता;

धञ्ञपुञ्ञगुणूपेता, धीता रोहणसामिनो.

४०.

तस्सापुत्ता तयो आसुं, पठमो अग्गबेधिको;

दुतियो दप्पुलो नाम, ततियो मणिअक्खिको.

४१.

एकाव धीता तस्सासि, राजनमगमा च सा;

जेट्ठो रोहणनामस्स, देसस्सा’सि सयं वसी.

४२.

महापाळिं स कारेसि, महागामे महाधनो;

दाठग्गबोधिनामञ्च, परिवेणं तहि वंसो.

४३.

काणगामम्हि काणानं, गिलानानञ्च सालके;

विहारे पटिमाव्हे च, महन्तं पटिमाघरं.

४४.

पतिट्ठपेसि कत्वान, बुद्धतत्थ सिलामयं;

महन्तनामं सप्पञ्ञो, इद्धीहि विय निम्मितं.

४५.

सालवाणञ्च कारेसि, विहारं अत्तनामकं,

परिवेणविहारञ्च, तथा काजरगामकं.

४६.

नवकम्मानि कारेत्वा, धम्मसालविहारके;

सयं वच्चकुटी एस, तत्थ सोधेसि बुद्धिमा.

४७.

उच्चिट्ठं भिक्खुसङ्घस्स, भोजनं परिभुञ्जिय;

मण्डगामञ्च सङ्घस्स, गामं’दासि मसादवा.

४८.

पुञ्ञाने’तानिचञ्ञानि, कत्वा तस्मिं दिवङ्गते;

आसी तस्सा’नुजो तत्थ, सामि दप्पुलनामको.

४९.

इस्सेरं तत्थ वत्तेसि, सम्पमद्दिय सत्त वो;

महादानं पवत्तेसि, निस्सङ्कं रोहणं अगा.

५०.

तस्स तुट्ठो जनो आह, महासामीति एसनो;

ततो पट्ठाय तं लोको-महासामीति वोहरि.

५१.

सुत्वान तं सिलादाठो, नरिन्दो सकधीतरं;

तस्स पादासि सन्तुट्ठो, गुणेहि बहुकेहि च.

५२.

युजराजत्तमस्सादा, रज्जयोग्गोति मानितुं;

माणवम्मादयो तस्स, पुत्ता आसुं महासया.

५३.

पासाणदिपवासिस्स, महाथेरस्स सन्तिके;

धम्मं सुत्वा पसीदित्वा, तस्मिं तं बहुमानितुं.

५४.

विहारं रोहणे कत्वा, तस्स पादासि सोपि तं;

चातुद्दिसियसङ्घस्स, परिभोगाय विस्सज्जि.

५५.

अम्बमाला विहारादि, विहारे कारयि बहू;

खदिरालिविहारञ्च, कत्वा देव मपूजयि.

५६.

पासादमनुरारामं, मुत्तोलम्बं सुजिण्णकं;

सीरिवड्ढञ्च पासादं, तथा तक्कम्बिलं परं.

५७.

सोधेत्वा भिक्खवो तत्थ, द्वत्तिंस परिवासयि;

सब्बपच्चयदानेन, सन्तप्पेत्वा महीमति.

५८.

अदा केवट्टगम्भीरं, गामं नागविहारके;

तथा राजविहारस्स, गोन्नगामं समादियि.

५९.

अदा तीसविहारस्स, तथाकन्तिकपब्बकं;

चित्तलपब्बतस्सा’दा, गामं सो गोन्नविट्ठिकं.

६०.

दत्वा रियाकरस्सेस, गामं सोमालवत्थुकं;

अकासि पटिमागेहं, तथेव सुमनोहरं.

६१.

तत्रट्ठस्स जिनस्सा’का, उण्णलोमं महग्घियं;

हेमपट्टञ्च कारेसि, सब्बं पूजाविधिं स’का.

६२.

चेतिये परिजिण्णे सो, सुधाकम्मेन रञ्जयि;

तिपञ्चहत्थं कारेसि, मेत्तेय्यं सुगतं परं.

६३.

एवमादिनि पुञ्ञानि, अप्पमेय्यानि सो विभू;

अकासि च सयं साधु, परिवारेही कारयि.

६४.

परिवारा च तस्सासुं, बहूपुञ्ञकरा नरा;

विहारा नेकका आसुं, कता तेहि सप्पच्चया.

६५.

कदाचि मग्गं गच्छं सो, अरञ्ञम्हि अगामके;

सेनं संविदहित्वान, वासं कप्पेसि रत्तियं.

६६.

सुनहातविल्लित्तो सो, सुभुत्तोसयने सुखे;

निपन्नेसु घरे रम्मे, निद्दायितुमुपक्कमि.

६७.

अलभन्तो तदा निद्दं, किन्नु खो इति कारणं;

पवत्तिं उपधारेन्तो, दिवसे सब्बमत्तनो.

६८.

अदिस्वा कारणं अन्तो, अवस्सं बहि हेस्सति;

इति चिन्तिय योजेसि, मनुस्सेतं गवेसितुं.

६९.

एवमाह च निस्सङ्कं, अय्यका मम रत्तियं;

तेमेन्ता रुक्खमूलस्मिं, ठिता आनेथ ते इति.

७०.

तेपि गन्त्वा गवेसन्ता, दीपहत्था महाजना;

महागामा’गते भिक्खू, रुक्खमूलगते तदा.

७१.

ते गन्त्वा सासनं रञ्ञो, आरोचेसुं पधाविसो;

दिस्वा च भिक्खु सन्तुट्ठो, नेत्वा वासघरं सकं.

७२.

निच्चदानाय भिक्खूनं, ठपिते रत्तचीवरे;

तेसं दत्वान तिन्तानि, चीवरानि समादिय.

७३.

सुक्खापिय च कत्वान, पादधोवनकादिकं;

निसीदापिय ते सब्बे, सयने साधु सन्थते.

७४.

भेसज्जं पटियादेत्वा, सयमेवो’पनामिय;

पच्चूसेपि च कत्वान, कत्तब्बं भोजनादिकं.

७५.

दत्वा कप्पिय कारे’थ, विस्सज्जेसि यथारुचिं;

एवं पुञ्ञरतस्सेव, तस्सा’सि दिवसं गतं.

७६.

एवं पुञ्ञपरेतस्मिं, वसमाने नरुत्तमे;

रट्ठं जनपदं सब्बं, योजेत्वा पुञ्ञकम्मेसु.

७७.

माणो पाचिनदेसम्हि, वसन्तो बलसङ्गहं;

कत्वान पितुनो सेनं, धनं चेवा हरापिय.

७८.

कातुं सङ्गाममागञ्छि, तिपुचुल्लसगामकं;

दाठोपतिस्सो तं सुत्वा, तम्बलंगा महाबलो.

७९.

तत्था’कंसु महायुद्धं, अञ्ञमञ्ञं समागता;

योधा दाठो पतिस्सस्स, माणं सङ्गंव मारयुं.

८०.

तं सुत्वा दप्पुलो सोपि, सोकसल्लहतो मरि;

सत्ताह मनुराधम्हि, वसं रज्जमकारयि.

८१.

रोहणे तीणि वस्सानि, एस रज्जमकारयि;

तस्मा तस्स कथा आसि, रोहणम्हि इधापि च.

८२.

एवं परेमारिय आहवम्हि,

किच्छेन लद्धाव नरेन भोगा;

आसुं खणे विज्जुलतोप भोगा,

को बुद्धिमा तेसु रतिं करेय्य.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

चतुराजको नाम

तेचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

चतुचत्तालीसतिम परिच्छेद

तिराजको

.

अच्चये हत्थदाठस्स, अग्गबोधिकुमारको;

कणिट्ठो राजिनो आसि, सिरिसङ्घादि बोधिको.

.

धम्मराजा अयं आसि, सम्मा दस्सनसञ्ञुतो;

तस्मा सो पुञ्ञकम्मानि, अप्पमेय्यानि वत्तयि.

.

निकायत्तयवासीनं, भत्तग्गमवलोकयि;

महापाळिञ्च वड्ढेसि, माघातञ्चेव कारयि.

.

ठानन्तरञ्च दापेसि, यथारह मनालयो;

सिपगोत्तादियोग्गेहि, संगतेहि च संगहि.

.

यत्थ कत्थचि दिस्वापि, भिक्खवो सो महामति;

सक्कत्वा सोभणापेसि, परित्तं सासनोगधं.

.

थेरं सो उपसङ्कम्म, नागसालनिवासिनं;

दाठासिवं महापञ्ञं, सीलवन्तं बहुस्सुतं.

.

सक्कच्च नं ततो सुत्वा, सम्मासम्बुद्धसासनं;

धम्मे’तीवपसीदित्वा, सब्बसन्तिकरो इति.

.

सुत्वा थेरियवादानं, पुब्बञातीनमत्तनो;

पापानं दुट्ठचित्तानं, अपकारे कते बहू.

.

विहारे परिवेणे च, जिण्णेपाकतिके अका;

भोगगामे च दापेसि, तत्थ तत्थ बहूदये.

१०.

विच्छिन्नपच्चये चाका, तदात्यं कुरिते विय;

दासकेपि च सङ्घस्स, यथाठाने ठपापयि.

११.

पधानघर मेतस्स, थेरस्स’कासनामकं;

पटिग्गहेत्वा तं सो’पि, सङ्घस्सा’दा महामती.

१२.

भोगगामे च तस्सा’दा, भरत्तालं किहिम्बिलं;

कतकञ्च तुलाधारं, अन्धकारकमेव च.

१३.

अन्धकारं अन्तुरेळिं, बालवं द्वारनायकं;

महानिकड्ढिकञ्चेव, पेळहाळं तथापरं.

१४.

एते अञ्ञे च सो दत्वा, भोगगामे नरिस्सरो;

दासि आरामिके चेव, अत्तनो किर ञातके.

१५.

तथा द्विन्नं निकायानं, विहारे मन्दपच्चये;

दिस्वापि च सुत्वा वा, भोगगामे बहू अदा.

१६.

बहुना किन्तुवुत्तेन, निकायेसु’पि तीसु’पि;

अदा गामसहस्सं सो, बहुप्पादं निराकुलं.

१७.

अनुस्सरन्तो सो तिण्णं, रतनानं गुणे वरे;

एकावलिं गहेत्वान, अक्खमाल मका किर.

१८.

एवं सब्बप्पयोगेहि, सो’हु धम्मपरायनो;

सब्बे तमनुसिक्खन्ता, हेसु धम्मकरा नरा.

१९.

दमिळो पोत्थकुट्ठवो, तस्स कम्मकरो तदा;

माटम्बियव्हं कारेसि, पधानघरमब्भुतं.

२०.

बूककल्ले अम्बवापिं, तन्तवायिकचाटिकं;

गामं निट्ठिलवेट्ठिञ्च, तस्सा’दा सो सदा सकं.

२१.

कप्पूरपरिवेणे च, कुरुन्दपिल्लके तथा;

महाराजघरे चेव, पासादे सो’व कारयि.

२२.

अञ्ञत्था’दा तयो गामे, विहारेसु महाधनो;

पोत्थसातव्हयो पञ्ञो, विहारे जेतनामके.

२३.

सेनापतिराजनामं, परिवेणं समापयि;

महाकन्दो च दमिळो, परिवेणं सनामकं.

२४.

चुल्लपन्थं तथा एको, सेहालउपराजकं;

उपराजा सकारेसि, सङ्घतिस्सो’पि राजिनो.

२५.

अञ्ञेसु बहवो आसुं, विहारे एवमादिके;

भस्स रञ्ञो’ नुवत्तन्ता, एवं धम्मीहि पाणिनो.

२६.

पापं वापि हि पुञ्ञं वा,

पधानोयं करोति यो;

लो को तं तं करोतेव,

तं विजनेय्य पण्डितो.

२७.

जेट्ठनामा महापुञ्ञा, महेसी तस्स राजिनो;

जेट्ठारामञ्च कारेसि, भिक्खूनीनमुपस्सयं.

२८.

तस्सा’दासि च द्वे गामे, पक्कपासाणभूमियं;

तम्बुद्धं भेलगामञ्च, आरामिकसतं तथा.

२९.

अका मलयराजापि, धातुगेहं महारहं;

मण्डलगिरिविहारम्हि, चेतियस्स महाधनो.

३०.

लोहपासादके सो’व, छादेसि मज्झकूटकं;

बोधितिस्सविहारञ्च, बोधितस्सो महायसो.

३१.

दीपे मण्डलिका सब्बे, तत्थ तत्थ यथाबलं;

विहारे परिवेणे च, कारयिंसु अनप्पके.

३२.

तस्स कालो नरिन्दस्स, पुञ्ञकम्ममयो इध;

अतिवित्थारभीतेन, सब्बसो न विचारितं.

३३.

पुब्बकोपि कथामग्गो, आकुलो विय भातिमे;

यथापधानं कथितं, हेतूनं उपलक्खणं.

३४.

अथापरेन कालेन, पुलत्थिनगरं गतो;

वासं तत्थेव कप्पेसि, करोन्तो पुञ्ञसञ्चयं.

३५.

अतेकिच्छियरोगेन, सम्फुट्ठो कालमत्तनो;

मरणस्स विदित्वान, तमाहुयमहाजनं.

३६.

ओवदित्वान धम्मेन, मरणं सो उपागमि;

महाजनो मते तस्मिं, बाळ्हसोको परोदिय.

३७.

कत्वा आळहणे तस्स, किच्चं सब्बमसेसतो;

तस्साळाहणभस्मम्पि, कत्वा भेसज्जमत्तनो.

३८.

राजा भण्डञ्च तं सब्बं, सब्बञ्च बलवाहनं;

सम्मा आदाय गोपेत्वा, नगरं समुपागमि.

३९.

एवं सोळसमे वस्से, राजा आसि दिवङ्गतो;

पोत्थकुट्ठोपि दमिळो, रज्जं तस्स विचारयि.

४०.

उपराजं गहेत्वान, दाठासिवं खिपापयि;

चारको विहितुं सम्मा, रक्खावरण मादिसि.

४१.

विना रञ्ञा न सक्काति, मेदिनिं परिभुञ्जितुं;

आनेत्वा दत्तनामकं, धनपिट्ठप्पधानकं.

४२.

उप्पन्नं राजवंसम्हि, रज्जे तं अभिसिञ्चिय;

तस्स नामं ठपेत्वान, सयं सब्बं विचारयि.

४३.

दन्तो सो धनपिट्ठिम्हि, विहारं सकनामकं;

कारयित्वान पुञ्ञानि, अञ्ञानिपि समाचिनि.

४४.

समकन्तु सो ठत्वा’व, वस्सद्वय महुमतो;

पोत्थकुट्ठो मतेतस्मिं, पुन अञ्ञम्पि माणवं.

४५.

हत्थदाठं समाहूय, उण्हा नगरसम्भवं;

तम्पि रज्जे भिसिञ्चित्वा, यथा पुब्बं सयंवसी.

४६.

काळदीघाविकं कत्वा, पधानघरकं तथा;

पुञ्ञमञ्ञं छमासेहि, सो’पि मच्चुवसं गतो.

४७.

एवं विदित्वा बहुपद्दवानि;

धनानि धञ्ञानि च वाहनानि;

विहाय रज्जेसु रतिंसप्पञ्ञा;

मनुञ्ञपुञ्ञाभिरता भवेय्युं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

तिराजको नाम

चतुचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

पञ्चचत्तालीसतिम परिच्छेद

.

रञ्ञो तस्सच्चये राजा, माणवम्मो अहोसि सो;

किं गोत्तो कस्स पुत्तो च, कथं रज्जमपापुणि.

.

महासम्मतवंसम्हि, जातो जातिगुणावहो;

पुत्तो कस्सपनामस्स, थूपारामस्स भेदिनो.

.

धीता मलयराजस्स, सङ्घनामस्स राजिनो;

तं लभित्वा वसं देसे, उत्तरे लीनवुत्तिको.

.

हत्थदाठनरिन्देन, तस्मिं अत्थेव धारिते;

जम्बुदीपमुपागम्म, नरसीहं महीपति.

.

गन्त्वा वत्वा सकं नामं, सेवितुं तमुपक्कमि;

आराधेसि च सब्बेहि, पयोगेहि नराधीपं.

.

विदित्वा तस्स सोहज्जं, नेत्वा भरियमत्तनो;

वासं तत्थेव कप्पेसि, सेवमानो दिवानिसं.

.

सोपि आराधितो तेन, कण्डुवेट्ठि नरुत्तमो;

सब्बं नेन्तोव तं रज्जं, महाभोगमदापयि.

.

तेन संवासमन्वाय, भरिया सङ्घनामिका;

चतस्सो धीतरो पुत्ते, चत्तारोपि विजायथ.

.

अथेकदिवसं राजा, हत्थिक्खन्धवरं गतो;

सञ्चरन्तो यथाकामं, माणवम्मेन एकतो.

१०.

नाळिकेरं पिवित्वान, तत्रट्ठोव पिपासितो;

माणवम्मस्स पादासि, मञ्ञन्तो अञ्ञमेव तं.

११.

सो तं गहेत्वा चिन्तेसि, सखं पेस नराधिपो;

उच्छिट्ठं नाम किं होति, सत्तानं परमत्थतो.

१२.

तस्मा युत्तं मयापातु-मीति चिन्तिय तं पिवि;

एवं होन्ति महुस्साहा, देतुकामाहि बुद्धिनो.

१३.

राजापि दिस्वा तं भीतो, तस्सपी ताव सेसकं;

सयं पिवि तथाहोति, कम्मं पुञ्ञवतं सदा.

१४.

ठपेसि सकवेसेव, ततो पट्ठाय अत्तनो;

भोजने सयने चेव, परिहारे च वाहने.

१५.

एवं तेसु वसन्तेसु, युद्धत्थायमुपक्कमि;

वल्लभो नरसीहेन, नरसीहो विचिन्तयि.

१६.

अयं खो मम सेवाय, रज्जं वंस गतं सकं;

लभिस्सामीति सेवेति, रत्तिं दिव मतन्दितो.

१७.

सचे सोपि मया गन्त्वा, युज्झन्तो मरणं गतो;

तक्कितं तस्स मय्हञ्च, सब्बं तमफलं भवे.

१८.

एवं चिन्तियतं राजा, निवत्तेत्वा सके पुरे;

सयं वल्लभराजेन, कातुं सङ्गाममारसि.

१९.

माणवम्मोपि चिन्तेसि, सचे’यं मयि जीविति;

राजा मीयति युद्धम्हि, किं फलं मम जीविते.

२०.

विस्सासो दुक्कतो तेन, भविस्सति तथासति;

सङ्गहेसि किमत्थं मं, समानत्तेन अत्तनो.

२१.

तस्मा युत्तं मया गन्तुं, सहसङ्गाम मण्डलं;

सुखञ्हि सद्धिं तेनेत्थ, जीवितं मरणंपि वा.

२२.

एवं चिन्तिय सन्नद्ध-बलो हत्थिवरं गतो;

गन्त्वा दस्सेसि अत्तानं, सो तं सङ्गाम मण्डले.

२३.

नरसीहोव तं दिस्वा, हट्ठतुट्ठो समुग्गिरि;

सहो सन्थवमेतस्मिं, कत्तब्बं मे कतं इति.

२४.

ततो मानस्स सेना च, सेना चेवस्सराजिनो;

सेनं वल्लभराजस्स, विद्धंसेसि समागता.

२५.

माणवम्मोपि दस्सेसि, तहिं सुरत्तमत्तनो;

परक्कमन्तो देवानं, रणे नारायणो विय.

२६.

नरसीतोपि सन्तुट्ठो, माणवम्मस्स विक्कमे;

आलिङ्गत्वा सिनेहेन, त्वं खो मे जयदो इति.

२७.

अत्तनो पुरमागम्म, कत्वा विजयमङ्गलं;

माणवम्मस्स सेनाय, कत्तब्बं सब्बमाचरि.

२८.

अथेवं चिन्तयि राजा, कत्तब्बं मे सहायको;

अत्तना’कासि सब्बञ्च, अनणो सो ममज्जतो.

२९.

इणं ममापि सोधेमि, कत्वा कत्तब्बमत्तना;

कत्तञ्ञू कतवेदीहि, पुरिसा’तीवदुल्लभा.

३०.

अमच्चे सन्निपातेत्वा, इदं वचनमब्रवि;

सहायस्स ममेतस्स, कम्मे तुम्हेपि सक्खिनो.

३१.

मयापि तस्स कत्तब्बं, कम्मं साधु सुखावहं;

उपकारो हि साधूनं, धम्मो पुब्बोपकारिनो.

३२.

एवं वुत्ते अमच्चा ते, पच्चाहंसु महीपति;

यं यमिच्छति देवोहि, तं तं रुच्चति नो इति.

३३.

अथ सो माणवम्मस्स, सेनं दत्वा सवाहनं;

सब्बोपकरणञ्चेव, सब्बकम्मकरेपि च.

३४.

गच्छाति वत्वा तं यन्तं, सहसेनायपेक्खिय;

परिदेवित्थ भूमिन्दो, विप्पवुत्थं’व पुत्तकं.

३५.

माणवम्मोपि आरुय्ह, नावायो जलधीतटे;

न चिरेनेव आगम्म, समत्तिक्कम्म वेगसा.

३६.

सह सेनाय मद्दन्थो, लङ्कादीपमुपविसी;

तं सुत्वान पलायित्थ, राजा दाठोपतिस्सको.

३७.

माणवम्मो पुरं गन्त्वा, अहुत्वाव नराधिपो;

पलातमनुबन्धित्थ, पदानुपदमुगतो.

३८.

तदा सा दमिळि सेना, अस्सोसि किर सामिको;

महारोगा’भिभूतोति, सुत्वा तं सा अपक्कमि.

३९.

सुत्वा दाठोपतिस्सो तं, समादाय महाबलं;

माणवम्मं उपागम्म, कातुमारभि संयुधं.

४०.

माणवम्मो च चिन्तेसि, सब्बा सेना गता मम;

मते मयि समिज्झेय्य, वेरिनो मे मनोरथं.

४१.

जम्बुदीपंव तस्मा’हं, गन्त्वा’दास बलं ततो;

पुन रज्जं गहेस्संति, तस्मा एवमकासि सो.

४२.

गन्त्वा पुन’पि दिस्वान, सहायं नरसीहकं;

आराधहन्तो निपुणं, सक्कच्चं तमुपट्ठहि.

४३.

याव राजचतुक्कंसो, माणाम्मो तहिं वसि;

नरसीहो’थ चिन्तेसि, मानत्थद्धो यसोधनो.

४४.

रज्जत्थं मे सहा यो मं, सेवन्तोयेव अद्धगो;

वुद्धो हेस्सति तं पस्सं, कथं रज्जं करोमहं.

४५.

इमस्मिं पन वारस्मिं, पेसयित्वा बलं मम;

रज्जं तं न गहेस्सामि, को अत्थो जीवितेन मे.

४६.

एवं चिन्तिय सो सेनं, सन्निपातिय अत्तनो;

सन्नाहेत्वा यथा योगं, दापेत्वान यथारुचिं.

४७.

सयमेव तमादाय, समुद्दतटमागतो;

नावायो चित्तरूपायो, कारयित्वा थिरा बहू.

४८.

अमच्चे आह ‘‘एतेन, सद्धिं गच्छथ भो’’इति;

नावं आरोहितुं सब्बे, न इच्छिंसु तदा जना.

४९.

तदा सीहो विचिन्तेत्वा, सयं हुत्वा तिरोहितो;

अत्तनो परिहारं सो, राजलक्खणसम्मतं.

५०.

सब्बं तस्सेव दत्वान, अलङ्कारम्पि अत्तनो;

आरोपेत्वान तं नावं, गच्छ ठत्वान सागरे.

५१.

इमं भेरिंच वादेहि, कोट्ठनामन्ति योजयी;

सो’पि सब्बं तथाकासि, राजानो अगमा इति.

५२.

आरुहिंसु जना नावं, एकं कत्वा नराधिपं;

सो तं सेनङ्गमादाय, माणो गन्तुं समारभि.

५३.

केवलो’पि समुद्दो सो, अहोभि नगरूपमो;

अथ सो पट्टनं पत्वा, ओतरित्वा सवाहनो.

५४.

विस्सामेत्वा बलं तत्थ, वसं कतिपये दिने;

उत्तरं देसमादाय, कत्वा हत्थगतं जनं.

५५.

अक्खोब्भिय महासेनो, नगरं गन्तुमारभि;

पोत्थकुट्ठोपि तं सुत्वा, पच्चुग्गञ्छि महाबलो.

५६.

संगच्छिंसु उभो सेना, भिन्नवेला’व सागरा;

माणवम्मो ततो हत्थि-मारुय्ह गहितायुधो.

५७.

पोत्थकुट्ठञ्च राजानं, द्वेधा कत्वा पलापयि;

हत्थदाठं पलायन्तं, दिस्वा जनपदा नरा.

५८.

सीसमस्स गहेत्वान, माणवम्मस्स दस्सयुं;

पोत्थकुट्ठोपलायित्वा, मेरुकन्दरमागमि.

५९.

ततो तं सामिको दिस्वा, सहायो मे अयंचिरं;

तस्मा न सक्का चड्डेतुं, आपदे सरणागतं.

६०.

सामिनो च सहायस्स, निद्दोसोहं कथं भवे;

इति चिन्तिय पूवं सो, सविसं खादिया’मरि.

६१.

कुट्ठकोपि च तेनेव, खादित्वा पूवकं मतो;

माणवम्मस्स तस्सेवं, दीपो आसि अकण्टको.

६२.

माणवम्मो ततो दीपे, छत्तं उस्सापयि तदा;

वारेन्तो विय तेनेव, दुक्खं दीपे जनस्स सो.

६३.

पुञ्ञकम्मानि सो’कासि, अनग्घानि बहूनि च;

समत्थो कोहि तं सब्बं, वत्तुं पटिपदं नरो.

६४.

कप्पगामव्हयञ्चेव, तथा सेपण्णिनामकं;

पधानरक्खे च सिरिं, सिरीसङ्घादि बोधिके.

६५.

पासादं सोव कारेसि, पसादावहमुत्तमो;

छादेसि लोहपासादं, थूपारामघरं तथा.

६६.

थूपारामे च पासादं कत्वा’दा पंसुकूलिनं;

जिण्णकं पटिसङ्खासि छत्तं चेतियमुद्धनि;

बहवो जिण्णकावासे तत्थेव पटिसङ्खरि.

[एत्थ माणवम्मस्स रज्जकथाय ऊनता दिस्सति. इतो पट्ठाय अग्गबोधिस्स रज्जपटिबद्धा कथा विर खायति.]

छचत्तालीसतिम परिच्छेद

.

…वासं-कत्वा सुलभपच्चयं;

दासि धम्मरुचिनं सो, राजिनी दीपकम्पि च.

.

कारेत्वान परिच्छेदं, महानेत्तादि पादिकं;

तेसमेव अदा कोळु-वाते सो देवतिस्सकं.

.

वहत्थले च सो कत्वा, कदम्बगोननामकं;

देवपाळिम्हि कत्वान, गीरिव्हनगरं तथा.

.

कत्वा अन्तरसोब्भम्हि, देवनामं विहारकं;

राजमातिकमारामं, कत्वा’दा पंसुकूलिनं.

.

गोकण्णकविहारे’का, पधानघरमेव च;

जिण्णगेहञ्च कारेसि, वड्ढमानकबोधिया.

.

सङ्घमित्तव्हये चेव, अञ्ञत्थ च महायसो;

तत्थ तत्थ विहारेसु, नवकम्ममकारयि.

.

छब्बीसति सहस्सानि, सुवण्णानं समप्पिय;

जिण्णानि पटिसङ्खासि, राजा चेतियपब्बते.

.

तालवत्थुविहारञ्च, कारेत्वा पण्णभत्तकं;

विहारस्स महासेन-नरिन्दव्हस्स दापयि.

.

गोण्डिगामिकवापिञ्च, छिन्नं बन्धि यथा पुरा;

दानभण्डञ्च सो सब्बं, सब्बेसं दासि पाणिनं.

१०.

उपोसथं उपवसति, सद्धिं दीपजनेहि सो;

धम्मञ्च तेसं देसेति, दातुं लोकुत्तरं सुखं.

११.

कम्मं सोवग्गियं तस्स, रज्जे सब्बो समाचरि;

यं करोति महीपालो, तं तस्स कुरुते जनो.

१२.

तस्मा राजा महापञ्ञो, धम्ममेव समाचरे;

सो निवुत्थनिवुत्थम्हि, ठाने होति महायसो.

१३.

सम्पत्तपरिवारो च, अन्ते गच्छति निब्बुतिं;

अत्तत्थञ्च परत्थञ्च, तस्मा पस्सेय्य बुद्धिमा.

१४.

अत्तना यदि एकेन, विनितेन महाजना;

विनयं यन्ति सब्बेपि, कोतं नासेय्य पण्डितो.

१५.

पयोगो यो हि सत्तानं, लोहद्वय हितावहो;

सो तेन अकतो नत्थि, रत्तन्दिवमतन्दिना.

१६.

अत्तनो सो निवत्थानि, वत्थानि सुखुमानि च;

पंसूकूलिकभिक्खूनं, चीवरत्थाय दापयि.

१७.

अट्ठानविनियोगोपि, सङ्गहो वा विरूपको;

सावज्जो परिभोगो वा, तस्स नाहोसि सब्बसो.

१८.

ये ये सत्ता यदा हारा, तेसं तं तं सदापयि;

ये येन सुखी होन्ति, ते ते तेन सुखापयी.

१९.

एवं पुञ्ञानि कत्वान, छब्बस्सानि नराधिपो;

अगमा देवराजस्स, सन्तिकं सन्तियावहो.

२०.

अथ तस्स नुजो राजा, कस्सपो होति खत्तियो;

समत्थो रज्जभारस्स, वहितुं पुब्बवुत्तिनो.

२१.

पिता विय नियं पुत्तं, सो सङ्गण्हि महाजनं;

दानेन पेय्यवज्जेन, अत्थस्स चरियाय च.

२२.

ठानन्तरञ्च दापेसि, तस्स तस्स यथारहं;

सयं भुञ्जित्थ भोगेपि, सब्बदुक्खविवज्जितो.

२३.

गीहिनञ्चेव भिक्खूनं, ब्रह्मणानञ्च खत्तियो;

वत्तापयि सकावारे, माघातञ्चेव कारयि.

२४.

मच्छतित्थे दुवे चेव, आवासं हेळिगामकं;

वणिज्जगाममारामं, कस्सपादीगिरिं तथा.

२५.

तथा अम्बतनव्हञ्च, पधानघर मुत्तमं; भोगगामञ्च…

[एत्थकस्सपस्स रज्जपटिबद्धाय कथाय ऊनता दिस्सति.]

२६.

तेसं सब्बकनिट्ठोपि, महिन्दो नाम खत्तियो;

सम्पत्तरज्जो नाहोसि, राजा रज्ज धुरन्धरो.

२७.

तस्सपि किर निलव्हो, सहायो चीरसत्थुतो;

मतो पुब्बेव तस्मा, सो सरन्तो तं न इच्छितं.

२८.

अहोरज्जम्पि दीपम्हि, न मञ्ञित्थ सुखावहं;

अभावेन सहायस्स, सहाया’तीव दुल्लभा.

२९.

तेनेव वुत्तं मुनिना, धम्मा येकेचि लोकिया;

तथा लोकुत्तरा चेव, धम्मा निब्बानगामिनो.

३०.

कल्याणमित्तं आगम्म, सब्बे ते होन्ति पाणिनं;

तस्मा कल्याणमित्तेसु, कत्तब्बो’ति सदा दरो.

३१.

आदिपादोव सो तस्मा, हुत्वा रज्जं विचारयि;

पालेतुंयेव दीपम्हि, जिवन्तो विय पाणिनो.

३२.

कस्सपस्स सभातुस्स, पुत्तं सो अग्गबोधिकं;

ठपेत्वा ओपरज्जम्हि, दत्वा भोगमनप्पकं.

३३.

देसं दत्वान पाचिनं, वसितुं तत्थ पेसिय;

देसं दक्खिणमादासि, राज पुत्तस्स अत्तनो.

३४.

महापाळिम्हि दानञ्च, दापेसि दसवाहणं;

सब्बे भोगे समे’कासि, याचनानं सह’त्तना.

३५.

अदत्वा याचकानं सो, नु किञ्चि परिभुञ्जति;

भुत्तं वा सतिया देति, द्वि गुणं अत्तभुत्ततो.

३६.

सकनामं सकारेसि, भिक्खुनी न मुपस्सयं;

पादानगरगल्लञ्च, आराम मरियादकं.

३७.

महिन्दतटमारामं, सम्पत्त चतुपच्चयं;

अञ्ञम्पि बहुधा कासि, पुञ्ञं पुञ्ञगुणेरतो.

३८.

तिणी वस्सानि कारेत्वा, रज्जमेव महामति;

गवेसन्तो सहायं’व, देवलोकमुपागमि.

३९.

वसन्तो दक्खिणे देसे, अग्गबोधि कुमारको;

केनापि करणीयेन, नगरं आगतो अहु.

४०.

तस्मिं तत्थ वसन्तम्हि, आदिपादो महिन्दको;

मतो आसि ततो तस्स, रज्जं हत्थगतं अहु.

४१.

सो तं हत्थगतं कत्वा, सण्ठपेत्वान सासनं;

पाचिन देसपतिनो, अग्गबोधिस्स पेसयि.

४२.

स आगन्त्वा अहु राजा, सिलामेघोति सञ्ञितो;

ओपरज्जे कुमारञ्च, अभिसिञ्चित्थ भूपति.

४३.

सो राजा नं नियोजेत्वा, चिन्ता भारं विमुञ्चिय;

भोगे भुञ्जथ तुम्हेति, सयं रज्जं विचारयि.

४४.

यथायोगं जनस्सेस-कासि निग्गहसंगहे;

देसे उब्बिनयं सब्बं, मग्गं पापेसि चक्खुमा.

४५.

एवं तेसु वसन्तेसु, ओतारं पापकम्मिनो;

न लभन्ता विचिन्तेसुं, भिन्दितब्बा इमे इति.

४६.

राजानमुपसङ्कम्म, अवोचुं पिसुनं रहो;

तुवं राजासि नामेन, राजा अञ्ञो सभावहो.

४७.

उपराजा अयं रज्जं, गण्हिस्सति महाजनं;

सङ्गय्ह न चिरेनेव, होति राजा न संसयो.

४८.

तं सुत्वान महीपालो, परिभिज्जि कुमारके;

कुमारोपि विधित्वा तं, चोरो हुत्वान राजिन्दो.

४९.

पलायित्वा सकं देसं, सङ्गण्हित्वा तहिं जने;

महन्तं बलमादाय, कातुं सङ्गाम मारभि.

५०.

कदल्यादिनिवातम्हि, सङ्गामो भिंसनो अहु;

गतो तत्थ पराजित्वा, कुमारो मलयं वसो.

५१.

ततो राजा कतञ्ञू सो, उपकारं सभातुनो;

चिन्तेत्वा रज्जदानादिं, परिदेवित्थ पाकटं.

५२.

कुमारोपि च तं सुत्वा, अहोसि मुदुचित्तको;

एवं ते अञ्ञमञ्ञस्स, सिनिद्धन्तं पकासयुं.

५३.

राजा गन्त्वा सयंयेव, मलयं एकको वंसो;

कुमारं तं समादाय, आगमित्थ सकं पुरं.

५४.

होति निस्संसयं [एवंपि चित्तो] अतीव सो;

विवाहं तेन कारेसि, धीतरं सङ्घनामिकं.

५५.

ताय सद्धिं वसन्तो सो, विस्सत्थो तेन राजिना;

पहारं ताय पादासि, दुट्ठो दोसम्हि किस्मिंचि.

५६.

पितरं सा उपागम्म, करुणं रोदितम्पति;

अकारणे मं मारेति, दिन्नो वो सामिको इति.

५७.

सोपि तं सुतमत्तेव, दुक्कतं वत मे इति;

पब्बाजेसि लहुं गन्त्वा, भिक्खूनी न मुपस्सयं.

५८.

अग्गबोधिसनामोथ, तस्सा मातुल पुत्तको;

सुचिरेनेव कालेन, तस्सं सा रत्तमानसो.

५९.

कालो’यन्ति विदित्वान, तमादाय पलायितुं;

अञ्ञतो तं गहेत्वान, गतो एकोव रोहणं.

६०.

अग्गबोधिं नरिन्दो सो, अग्गबोधि नमादिय;

अग्गबोधिं निहन्तुं तं, रोहणं तमुपावीसि.

६१.

अग्गबोधि निसेधेत्वा, अग्गबोधिं सभातरं;

अपरे पब्बते हन्तु-मग्गबोधिं सयं गतो.

६२.

कसिणं रोहणं हत्थ-गतं कत्वा महा बलो;

युज्झित्वा तेन तं गण्हि, भरियं सङ्घमत्तनो.

६३.

ततो पट्ठाय सुखिता, समग्गा ते तयो जना;

विस्सट्ठा अञ्ञमञ्ञेसु, विहरिंसु यथारुचिं.

६४.

वापारनिं अकारामं, तथा माणग्गबोधिकं;

सभत्तुद्देसभोगञ्च, विहारे अतियुत्तरे.

६५.

हत्थि कुच्छिविहारे च, विहारे पुन पिट्ठिके;

महादीपरिवेणे च, पासादे वाहदीपके.

६६.

थूपारामम्हि गेहस्स, द्वारे च परिजिण्णके;

कासि पाकतिकं तत्थ, थम्भे च परिवत्तयि.

६७.

एवं कत्वान पुञ्ञानि, पुञ्ञानि च यथाबलं;

चत्तालीसतिमे वस्से, यथाकम्म मुपागमि.

६८.

अथोपराजा राजा’सि, अग्गबोधि सिरीधरो;

तनयो सो महिन्दस्स, आदिपादस्स धीमतो.

६९.

सासनम्पि च लोकञ्च, सङ्गणित्थ यथारहं;

ओपरज्जे’भिसिञ्चत्थ, महिन्दं पुत्तमत्तनो.

७०.

महाबोधिस्स कारेसि, घरं जिण्णं नवं थिरं;

आरामे द्वे च कारेसि, कळन्दं मल्लवातकं.

७१.

धम्मकम्मेहि सक्कच्चं, सोधेसि जिनसासनं;

विनिच्छनन्तो धम्मेन, छिन्दि कूटट्टकारके.

७२.

भेसज्जञ्च गिलानानं, मङ्गलं चावमङ्गलं;

लङ्कादीपम्हि सकले, सयमेव विचारयी.

७३.

सलाकभत्तं दापेसि, निकायत्तय वासिनं;

भोजनं पंसुकूलीनं, अत्तयोग्गं महारहं.

७४.

एवमादीनि कत्वान, पुञ्ञानि ससयं वसी;

चुतो’सि छहि वस्सेहि, पुलत्थिनगरे वसं.

७५.

ततो पुब्बेव तस्सासि, पुत्तो सो युवराजको;

मतो किर ततो रज्जं, अपुत्तं तं तदा अहु.

७६.

पुत्तो महिन्दो नामा’सि, सिला मेघस्स राजिनो;

रज्जयोग्गो महापुञ्ञो, लोकसङ्गण्ह नक्खमो.

७७.

तस्स जातदिनेयेव, राजा नक्खत्तपाठके;

पुच्छित्वा रज्जयोग्गोति, सुत्वा तेहि वियाकतं.

७८.

दत्वा तेसं धनं साधु, पवत्तिं तं निगूहयि;

अथ नं सो वयप्पत्तं, कत्वा सेनापतिंसकं.

७९.

रज्जं वस्सेव कत्वान, सब्बं हत्थे सयंवसी;

सो धम्मेन विचारेसि, राज किच्चं महामति.

८०.

मतेपि तस्मिं तस्मा सो, अग्गबोधाभिधानिनो;

सेनापच्चं न गण्हित्थ, नयञ्ञू तस्स हत्थको.

८१.

तदा केनचि गन्त्वा सो, करणीयेन राजिनो;

समुद्दतीरे वसति, महातित्थम्हि पट्टने.

८२.

सुत्वा सो चूळपितुनो, मरणं वेगसा’गमा;

चोरा रज्जं गहेत्वान, नासेय्युं नगरं इति.

८३.

ततो उत्तरदेसम्हि, मण्डलीका सरट्ठिया;

अच्छिन्दित्वान तं देसं, छिन्नराजकरं करुं.

८४.

सो तं सुत्वा महासेनो, गन्त्वा उत्तरदेसकं;

सब्बे निम्मथयित्वान, मण्डली केसरट्ठिये.

८५.

गन्त्वा रञ्ञो मतठानं, दिस्वा देविं परोदिय;

अस्सासेत्वा यथाकालं, इदं वचनमब्रवि.

८६.

माचिन्तेसि महादेवी, मतो मे सामिको इति;

रक्खिस्सामि अहं दीपं, तुम्हे रज्जं करिस्सथ.

८७.

तुण्हिभूता’धिवासेत्वा, पियसा पापबुद्धिका;

रहो योजयी तं हन्तुं, वत्थुकामा यथारुचिं.

८८.

सेनापति तं ञत्वान, तस्सा’रक्खं विधाय सो;

तं पक्खियेहि युज्झित्वा, पलापेसि महाजनं.

८९.

ततो देविं सबन्धेत्वा, पक्खिपित्वान यानके;

आदाय तं पुरं गन्त्वा, रज्जं गण्हि ससाधनं.

९०.

अत्थि दप्पुळ नामो’पि,

सिला मेघस्स राजिनो;

भागिनेय्यो महासेनो,

आदिपादो महा धनो.

९१.

सो सेनं सन्निपातेत्वा, वसन्तो काळवापियं;

कातुं सङ्गाम मागञ्छि, सङ्गगामप्पदेसकं.

९२.

सेनापति पवत्तिं तं, सुत्वा सम्पन्नवाहनो;

देविञ्च तं समादाय, अगमा तत्थ सज्जुकं.

९३.

तेसं तत्थसि सङ्गामो, उभिन्नं लोमहंसनो;

आदिपादो तदासेनं, ओहीयन्तं समेक्खिय.

९४.

पलायित्वा आरुहित्थ, अच्छसेलं सवाहनो;

पलापेत्वान तं तत्थ, सेनापति सुखं वसि.

९५.

सुञ्ञंति नगरं सुत्वा, मण्डलीकापि उत्तरे;

देसे सब्बे समागम्म, अग्गहेसुं पुरं तदा.

९६.

सो हि ते पटिबाहेसि, सूरो धीरपरक्कमो;

अथागम्म पुरं रज्जं, विचारेसि यथानयं.

९७.

भिक्खुसङ्घस्स लोकस्स, मच्छानं मिगपक्खिनं;

ञातीनं बलकायस्स, कत्तब्बं सब्बमाचरि.

९८.

पच्छा अनु बलप्पत्तो, दप्पुलो मलयं गतो;

भागिनेय्यो दुवे चेव, पक्कोसित्वान रोहणा.

९९.

रट्ठे जनपदे सब्बे, आदाय बहुवाहनो;

रत्तियं पुरमागम्म, समुद्दो विय ओत्थरि.

१००.

बलकायो पुरं रुन्धि, उग्घोसेन्तो समन्ततो;

हेसितेन तुरङ्गानं, कोञ्चनादे नदन्तिनं.

१०१.

ताळावचर सद्दानं, काहळानं रवेन च;

गज्जितेन भटानञ्च, आकासं न तदा फलि.

१०२.

तदा सेनापति दिस्वा, महासेनं पमोदिय;

आरोचेसि अवत्तिं तं, बलकायस्स अत्तनो.

१०३.

राजपुत्ता तयो एते, महन्तं बलमादिय;

नगरं नो’परुन्धिंसु, किन्तु कत्तब्ब मेत्थ वो.

१०४.

एवं वुत्ता तमाहंसु, सूरा तस्स रणत्थिनो;

देवासेवा दिनेयेव, सेवकानं न जीवितं.

१०५.

एवं भूते सचे काले, ओहीना जीविभत्थिनो;

पोसेसि सामि किं काल-मेत्तकं नो यथा सुखं.

१०६.

वुत्ते एवं सउस्साहो, बलं सज्जिय रत्तियं;

उग्गते अरुणे हत्थि-मारुय्ह कतकम्मकं.

१०७.

द्वारेने’केन निक्खम्म, पतन्तो असनी विय;

सद्धिं यो धसहस्सेहि, सङ्गामं कासि दुस्सहं.

१०८.

बलं तं आदिपादस्स, निप्फोटेत्वा ततो ततो;

सन्निपातिय एकज्झं, नियत्तिं सम्पवेदयि.

१०९.

हतावसेसे आदाय, आदिपादोपि दप्पुळो;

पुब्बण्हेव पराजित्वा, पलायित्वा’ग रोहणं.

११०.

राजपुत्ते दुवे चेव, रोहणम्हा तदा गते;

जीवग्गाहं सगाहेत्वा, ते आदाय पुरं गतो.

१११.

एवं पत्तजयो सूरो, दीपे जाते निराकुले;

पाचिनदेसं साधेतुं, पेसयित्थ सवाहने.

११२.

तेपि गन्त्वान देसं तं, उत्तरं देसमेव च;

साधयित्वा’चिरेनेव, सङ्गहेसुं महाबलं.

११३.

राजापि तं महादेविं, भरियं कासि अत्तनो;

परिच्चत्तुञ्च मारेतुं, न सक्कायन्ति चिन्तिय.

११४.

तेसं संवासमन्वाय, गब्भो आसि पतिट्ठितो;

पुत्तं विजायि साधञ्ञ-पुञ्ञलक्खणसञ्ञुत्तं.

११५.

रञ्ञो सा’तिपिया आसि, ततो पट्ठाय सोपि खो;

पुत्तस्स तस्स पादासि, ओपरज्जं सभोगियं.

११६.

ठिता पाचिनदेसम्हि, आदिपादा निसम्मतं;

विना सो’यन्ति अम्हाकं, उभो हुत्वान एकतो.

११७.

द्वीसु पस्सेसु सेनञ्च, समादाय महाधनं;

सन्धिंभातरमाहूय, कत्वारोहण देसतो.

११८.

गङ्गातीरम्हि वासं ते, कप्पयिंसु महब्बला;

राजा सब्बं निसम्मे’तं, मण्डलीके तहिं तहिं.

११९.

आराधेत्वा गहेत्वान, दुट्ठे मारिय केचन;

रक्खं दत्वान नगरे, कत्तब्बं साधुयोजिय.

१२०.

महासेनङ्गमादाय, महेसिञ्च तमादिय;

खन्धावारं निवेसेति, महुम्मारम्हि गामके.

१२१.

तस्सागमनमञ्ञाय, आदिपादापि ते तयो;

कोविळारव्हये गामे, महायुद्धं पवत्तयुं.

१२२.

अथ राजा महासेनो, समुग्घातेसि तं बलं;

दप्पुळो सो पलायित्थ, आदि पादा दुवे हता.

१२३.

तत्थापि लद्धविजयो, पुरमागम्मभूमिपो;

राजकिच्चं विचारेसि, महादानं पवत्तयि.

१२४.

महाबोधि दुमिन्दस्स, महाचेतित्तयस्स च;

धातूनम्पि च सक्कच्चं, महापूजामकारयी.

१२५.

रोहणं समुपागम्म, दप्पुळो सो तमागतो;

बलं सम्पटिपादेसि, युज्झितुं पुन राजिना.

१२६.

राजा सो पुत्तनत्तानं, देसं कातुं निराकुलं;

थूपारामम्हि सब्बेपि, सन्निपातिय भिक्खवो.

१२७.

अञ्ञेपि च महापञ्ञे, युत्ता युत्तिविसारदे;

राजधम्मेसु सब्बेसु, निपुणो नयकोविदो.

१२८.

आरोचेत्वा पवत्तिं तं, तेहि सम्मा पकासितो;

चतुरङ्गमहासेनो, सब्बूपकरणानुगो.

१२९.

दीपे सब्बत्थ योजेत्वा, कत्तब्बं नगरेपि च;

निक्खन्तो न चिरेनेव, अगमा मारपब्बतं.

१३०.

सम्मद्दित्वान तं देसं, खिप्पं पब्बतमारुही;

तं दिस्वा रोहणे सब्बे, भीता तं वसमागमुं.

१३१.

ततो सन्धिं करित्वान, दप्पुळेन सदप्पको;

हत्थी अस्से च मणयो, गहेत्वा तस्स हत्थतो.

१३२.

गाळ्हगङ्गञ्च कत्वान, सीमं रोहणभोगिनं;

ओरगङ्गं समादाय, राजभोगमकारयि.

१३३.

दीपमेवं महातेजो, कत्वा विगतकण्टकं;

एकातपत्तो आगम्म, पुरं वसि यथासुखं.

१३४.

परिवेणं सकारेसि, राजा दामविहारकं;

तथा सन्निरतित्थञ्च, पुलत्थिनगरे विभू.

१३५.

महालेखञ्च कारेसि, परिवेणमभया चले;

तथा रतनपासादं, तथेव सुमनोहरं.

१३६.

अनेकभूमं कारेत्वा, वेजयन्तमिवापरं;

तथा सतसहस्सेहि, तीहि चेव महाधनो.

१३७.

जम्बोनदतुवण्णस्स, सहस्सेहि च सट्ठिहि;

बिम्बं सत्थुस्स कारेत्वा, नग्घं चूळामणियुतं.

१३८.

पूजं सब्बोपहारेन, कारेत्वान महारहं;

पासादमहने सब्बं, रज्जं ओस्सज्जि अत्तनो.

१३९.

बोधिसत्तञ्च कारेत्वा, राजानं सुमनोहरं;

सण्ठपित्थसिला मेघे, चारुं भिक्खूनुपस्सये.

१४०.

थूपारामम्हि थुपस्स, कासि सोवण्णकञ्चुकं;

पट्टं कत्वा विचितत्थं, रजतं अन्तरन्तरा.

१४१.

तस्मिंयेव च पासादं, परिजिण्णं सकारयि;

अभिधम्मं कथापेसि, कारापेत्वा महामहं.

१४२.

महाथेरेन सतिमा, हेमसालिनिवासिना;

तत्थ पोक्खरणिञ्चस्स, परिभोगाय कारयि.

१४३.

जिण्णे देवकूले कत्वा, बहुके तत्थ तत्थ सो;

देवानं पटिमायो च, कारयित्थ महारहा.

१४४.

ब्राह्मणानञ्च दत्वान, पच्चग्घं राजभोजनं;

पायेसि खीरं सोवण्ण-तट्टकेहि ससक्खरं.

१४५.

उसभे पङ्गुलानञ्च, जीविकञ्च सदापयी;

दमिळानन्तु पादासि, अस्से गोणे अगण्हतं.

१४६.

अनाथा ये सलज्जा च, ते च सङ्गण्हि सो रहो;

असंगहितो दीपम्हि, नत्थि तेन यथारहं.

१४७.

दातब्बोति कथं गुन्न-महारो सो विचिन्तिय;

सस्से खीरगते’दासि, तेसं खेत्तसहस्सके.

१४८.

काळवापिम्हि सो वारि-सम्पातं कारयि थिरं;

पुञ्ञमेवं विधं तस्स, अप्पमेय्यं बहुं किर.

१४९.

तस्स पुत्तो तदा आसि, युवराजा दिवङ्गतो;

जातो सेनापति काले, अपरो अत्थि दारको.

१५०.

तं राजा राजपुत्तेहि, भीतो राजारहो इति;

मारेतुं तं न सक्कोन्ति, वड्ढपेसि यथा तथा.

१५१.

अरीहि नगरे रुद्धे, पितरं सो किरेकदा;

उपसङ्कम्म याचित्थ, सङ्गमावचरं गजं.

१५२.

सो दापेसि महानागं, घोरं मारकरूपमं;

कतहत्थं बलञ्चेव, सब्बायुध विसारदं.

१५३.

कालोयमीति मन्त्वा सो, बन्धित्वा छुरिकं तदा;

कुञ्जरं वरमारुय्ह, निक्खम्म नगरा बहि.

१५४.

विद्धंसेत्वा बलं सब्बं, दुज्जयं जयमग्गही;

राजा दिस्वा पसन्नो तं, सेनापच्चञ्च तस्स’दा.

१५५.

एसोव किर गन्त्वान, सबलो देसमुत्तरं;

पलापेसि ससेनं तं, आदिपादञ्च दप्पुलं.

१५६.

बद्धवेरो ततो’होसि, दप्पुळो तम्हि साधुकं;

महाउम्मारयुद्धम्हि, दिस्वा तमतीकोधवा.

१५७.

सीघं पेसेसि तं हन्तुं, हत्थिमारुळ्हमत्तना;

ओविज्झिय पलापेसि, तमेस सकदन्तीना.

१५८.

दिस्वा तमतिसन्तुट्ठो, अञ्ञेसञ्च अभावतो;

रज्जयोगे अदा तस्स, उपराजत्तमत्तनो.

१५९.

एवं वीसति वस्सानि, दीपमेतं सुभुञ्जिय;

विपाकं पुञ्ञकम्मस्स, भुञ्जितुञ्च दिवङ्गतो.

१६०.

एवं अनेकेहि नयेहि थद्धा;

जनस्स दुक्खेहि विरूपकेहि;

भोगा विनस्सन्ति खणे न सब्बे;

अहो तहिंयेव रमन्ति बाला.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

छ राजको नाम

छचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

सत्तचत्तालीसतिम परिच्छेद

पञ्चराजको

.

अच्चये पितुनो राजा, उपराजा अहोसि सो;

समत्थो सक्कुमित्तानं, कातुं निग्गह संगहे.

.

सेना नामसि सप्पञ्ञा, महेसी तस्स राजिनो;

खुद्दपुत्ता पीया’तीव, रञ्ञो कल्याणदस्सना.

.

अदासि युवराजत्तं, जेट्ठपुत्तस्स अत्तनो;

आदिपादे’परेकासि, राजिनीपि च धीतरो.

.

दत्वा ठानन्तरं राजा, तेसं तेसं यथारहं;

जनं सङ्गहवत्थूहि, सङ्गहेसि चतूहिपि.

.

अथ केनापि सो गन्त्वा, हेतुना मणिहीरकं;

वसन्तो किर अस्सोसि, पच्चन्तो कुपितो इति.

.

ततो सेनापतिञ्चेव, जेट्ठपुत्तञ्च अत्तनो;

गन्त्वा साधेथ तं देस-मीति पेसेसि सज्जुकं.

.

तेसु तत्थोपयातेसु, पिसुना भेदचिन्तका;

वत्वा यंकिञ्चि भिन्दिंसु, ते उभोपि नराधिपे.

.

ततो द्वे वेरिनो हुत्वा, देसं गण्हितुमारभुं;

राजा सुत्वा खणेनेव, दुरतिस्स मुपागमि.

.

ते उभो तत्थ घातेत्वा, तेसं सब्बं समादिय;

हन्त्वा तं पक्खिये सब्बे, पुळत्थिनगरं गमि.

१०.

तदा रोहणदेसम्हि, भोगाधिपतिनो सुतो;

दाठासिवादिपादस्स, महिन्दो नाम खत्तियो.

११.

पितुनो सो’परिज्झित्वा, रञ्ञो सन्तिकमागमा;

दिस्वा राजापि सन्तुट्ठो, तं सङ्गण्हि यथारहं.

१२.

तेन मेत्तिं थिरं कातुं, धीतरं देव नामिकं;

तस्स दत्वान पाहेसि, बलं रोहणमेवसो.

१३.

सो गन्त्वा राजसेनाय, मद्दापेत्वान रोहणं;

जम्बुदीपं पलापेत्वा, पितरं रोहणं लभि.

१४.

महाविहारे कारेसि, सलाकग्गं थिरं सुभं;

खोलक्खियमुनिन्दस्स, परिहाराय दापयि.

१५.

महानामव्हयं गामं, पूजयित्वा यथाबलं;

वड्ढमानदुमिन्दस्स, जिण्णं गेहञ्च कारिय.

१६.

रुक्खणत्थाय तस्सा;दा, कोट्ठागामं बहुदयं;

नीलारामस्स पादासि, काळुस्सं नाम गामकं.

१७.

लोहरूपस्स पादासि, आरामस्स च गामकं;

जिण्णञ्च पटिसङ्खासि, पटिमायो च कारयि.

१८.

पासादे चेतियो चेव, विहारे च अनप्पके;

पुळत्थिनगरे’कासि, वेज्जसालं महादयो.

१९.

तथा पण्डा वियञ्चेव, भोगगामसमायुतं;

पिट्ठसप्पिनमन्धानं, सालायो च तहिं तहिं.

२०.

पोत्थकेसु लिखापेत्वा, अट्टे सम्मा विनिच्छिते;

राजगेहे ठपापेसि, उक्कोटनभयेन सो.

२१.

नागवड्ढननामस्स, भोगगामे बहू अदा;

लेखे’पुब्बे न वारेत्वा, पालेत्वा पुब्बसासनं.

२२.

पितरा च महादानं, पुञ्ञमञ्ञम्पि वा कतं;

सब्बं तमविनासेत्वा, निच्चं सो रक्खि सादरो.

२३.

महेसी च महारञ्ञो, पुञ्ञानि बहुकारयि;

कण्टकं चेतियं कासि, देवी चेतियपब्बते.

२४.

कारेत्वा जयसेनञ्च, पब्बतं गामिकस्सदा;

भिक्खुसङ्घस्स सा गामं, महुम्मारञ्च तस्स दा.

२५.

सिलामेघव्हयं कत्वा, भिक्खुनीनमुपस्सयं;

सिलामेघव्हये दासि, भिक्खुनीनञ्च पच्चये.

२६.

गामाये’सुं पुराकीता, विहारो तत्थ साधनं;

दत्वा ते मे चयित्वान, विहारस्सेव दापयि.

२७.

छादयित्वा महारुक्खे, सब्बे चेतियपब्बते;

नानारागे धजे चेव, पटाकायो च पूजयि.

२८.

पुब्बारामकभागम्पि, पासादं पटिसङ्खरि;

उस्सानविट्ठिं दुब्भोगं, सुभोगं तस्स कारयि.

२९.

विहारं गिरिभण्डञ्च, नट्ठं पाकतिकं करि;

भोगगामे च दापेसि, भिक्खूनं तन्निवासिनं.

३०.

अम्बुय्यानम्हि आवासं, कत्वा दप्पुळपब्बतं;

भिक्खूनं तिसतस्सा’दा, सम्पन्नचतुपच्चयं.

३१.

कारेत्वा नीलगल्लञ्च, आरामं सो मनोरमं;

दकवारं बहुप्पादं, तस्स दापेसि कारिय.

३२.

अरिकारि विहारे च, पटिसङ्खासि जिण्णकं;

सलाकग्गञ्च पासादं, अपुब्बंयेव कारयि.

३३.

वाहदीपे सकारेसि, सेनग्गबोधिपब्बतं;

धम्मं तीसु निकायेसु, वाचयित्थ बहुस्सुते.

३४.

गण्हापेसि च भिक्खूनं, अयोपत्तेसु गण्ठिके;

पुञ्ञन्ति वुत्तं सब्बं सो, न किञ्चि परिवज्जयि.

३५.

कुलीनानमनाथानं, इत्थीनं’दा पिळन्धनं;

भोजनं भोजनत्थीनं, बहु सो दासि रत्तियं.

३६.

गुन्नं सस्सानि पादासि, काकादीनञ्च भत्तकं;

तण्डुलञ्च कुमारानं, मधुफाणितसंयुत्तं.

३७.

एवं पुञ्ञानि कत्वान, नरिन्दो सो सपारिसो;

भुत्वा पञ्चसु वस्सेसु, मेदिनिं सम्परिच्चजि.

३८.

ततो तस्स सुतो आसि, सीहळानं रथेसतो;

सब्बरूपगुणोपेतो, महिन्दो नाम खत्तियो.

३९.

सो धम्मिकसीलामेघो, इच्चासि धरणीतले;

धम्मदीपो धम्मधजो, सुद्धधम्मपरायनो.

४०.

पुब्बकेहि नरिन्देहि, कतं धम्मपथानुगं;

सब्बं कासि अहापेत्वा, अधम्मं तु विवज्जयि.

४१.

राजारतनपासादे, कातुं सो नवकम्मकं;

सब्बकालेसु दापेसि, गेट्ठुम्बदकवारकं.

४२.

जिण्णञ्च पटिसङ्खासि, पुञ्ञकम्ममकासि च;

रज्जं कत्वान चतूसु, वस्सेसु निधनं गतो.

४३.

अग्गबोधि ततो राजा, छत्तं उस्सापयि पुरे;

कारेन्तो सब्बसत्तानं, हितं सुखमसेसतो.

४४.

धातुपूजं सकारेसि, सत्थुसब्बगुणारहं;

पितामहकतस्सा’पि, सम्बुद्धस्स महामहं.

४५.

उदयग्गादिबोधिञ्च, परिवेणं सकारयि;

नामं गहेत्वा पितुनो, अत्तनो च नराधिपो.

४६.

सभोगं परिवेणञ्च, कत्वा तं भूतनामकं;

सकाचरियकस्सा’दा, भिक्खूनं तिसतस्स च.

४७.

राजसालाय दापेसि, चूळवापियगामकं;

गामद्वयञ्च दापेसि, काळूलमल्लवातके.

४८.

पवेसं विनिवारेसि, उपोसथदिनेसु सो;

मच्छमंससुरादीनं, अन्तोनगरमत्तनो.

४९.

भिक्खू वा चेतिये वा सो, वन्दित्वा निक्खमं ततो;

वालुका हा विनस्सन्तु, इति पादेसु वोधयी.

५०.

यं यं सोवग्गियं कम्मं, कम्मं निस्सरणवहं;

वत्थुत्तये पसन्नो सो, कम्मं तं सब्बमाचरि.

५१.

मातुपट्ठाननिरतो, रत्तिन्दिवमहोसिसो;

गन्त्वा तस्सा उपट्ठानं, पातोव किर भूपति.

५२.

सीसं तेलेन मक्खेत्वा, उब्बट्टेत्वान जल्लिकं;

नखे विसुद्धे कत्वान, नहापेत्वान सादरं.

५३.

अच्छादेत्वा नवं वत्थं, सुखसम्फस्समत्तनो;

वत्थं छड्डितमादाय, पेल्लेत्वा सयमेव तं.

५४.

तस्स तोयेन सिञ्चित्वा, सीसं समकुटं सकं;

गन्धमालाहि तं सम्मा, चेतियं विह पूजिय.

५५.

नमस्सित्वान तिक्खत्तुं, कत्वा तं सो पदक्खिणं;

दापेत्वा परिसाय’स्सा, वत्थादीनि यथारुचिं.

५६.

सहत्थेनेव भोजेत्वा, भोजनं तं महारहं;

भुत्थावसेसं भुञ्जित्वा, समाकिरियमत्थके.

५७.

भोजेत्वा परिसं तस्सा, राजभोजनमुत्तमं;

सज्जेत्वा वासगेहञ्च, सुगन्धपरिवासितं.

५८.

सहत्था पञ्ञपेत्वान, सयनं तत्थ साधुकं;

पादे धोविय मक्खेत्वा, गन्धतेलेन सण्हकं.

५९.

सम्बाहेन्तो निसीदित्वा, कत्वा निद्दमुपेतकं;

कत्वा पदक्खिणं मञ्चं, तिक्खत्तुं साधुवन्दिय.

६०.

आरक्खके नियोजेत्वा, दासेकम्मकरेपि च;

तस्सा पिट्ठिमकत्वान, अपक्कमेव पिट्ठितो.

६१.

ठत्वा अदस्सने ठाने, तिक्खत्तुं पुन वन्दिय;

सन्तुट्ठो तेन कम्मेन, सरन्तो तं पुनप्पुनं.

६२.

गेहं याति सजीवन्तं, एवमेव उपट्ठहि;

एकदा दासवादेन, वन्दित्वा दासमत्तनो.

६३.

तेनत्तनो कथापेसि, खमापेतुं सयं वचो;

अत्तानं भिक्खुसङ्घस्स, दापयित्वान मातरा.

६४.

धनमत्थग्घनं ञत्वा, भुजिस्सो आसि बुद्धिमा;

एवं पुञ्ञपरो हुत्वा, कत्वा दीपस्स सङ्गहं.

६५.

एकादसहि वस्सेहि, देवलोकमुपागमि;

तस्सानुजो दप्पुळो’थ, राजा होसि तदच्चये.

६६.

सब्बं पुब्बकराजूनं, चरियं सो समाचरि;

तदा महिन्दनामस्स, पुत्तारोहणसामिनो.

६७.

पितरा निहटा’गञ्छुं, राजानं मातुलं सकं;

सो ते दिस्वा पवत्तिं तं, सुत्वा दत्वा महाबलं.

६८.

पाहेसि पितरा युद्धं, कातुं बन्धु हिते रते;

महिन्दोपि तथाभावं, विदित्वा रोहणाधिपो.

६९.

युद्धं पटिपदेयेव, तेसं’कासि महाबलो;

ते उभोपि पलायिंसु, दत्वा सेनाय नायकं.

७०.

पुनागन्त्वा महीपालं, सेवमाना इधा’वसुं;

पितापि तेन सन्तुट्ठो, अञ्ञेन सकबन्धुना.

७१.

युज्झन्तो मरणं गञ्छि, ञातिसोपि मतो किर;

तदा’दा भागिनेय्यस्स, राजा कित्तग्गबोधिनो.

७२.

सब्बरूपगुणोपेतं, धितरं देव नामिकं;

सो दप्पुळं ठपेत्वान, सेवत्थं तस्स राजिनो.

७३.

सयं सेनङ्गमादाय, रोहणं समुपागमि;

रोहणाधिपति हुत्वा, सब्बाकारसमप्पितो.

७४.

पुत्तधीताहि वड्ढेन्तो, वासं तत्थेव कप्पयि;

राजाकासि दुमिन्दस्स, घरं जिण्णं नवं थिरं.

७५.

सोवण्णखचितं कम्मं, मङ्गलेन च तस्स सो;

अत्तनो राजभावस्स, सत्थुपारमिताय च.

७६.

सम्मानुच्छविकं कत्वा, महापूजं पवत्तयि;

जिण्णं कारेसि पासादं, हत्थिकुच्छिविहारके.

७७.

वाहदीपस्स आरामं, लावरावञ्च पब्बतं;

विहारे जेतनामे च, कत्वा सोवण्णयं मुनिं.

७८.

वड्ढेत्वा बोधिगेहम्हि, पूजंकासि अचिन्तियं;

अनुसंवच्छरं दीपे, वत्थदानं पवत्तयि.

७९.

महापाळिञ्च वड्ढेसि, भत्तग्गमवलोकयी;

तुलाभारञ्च दापेसि, जिण्णञ्च पटिसङ्खरि.

८०.

चारित्तं पुब्बराजूनं, पालेसि मनवज्जियं;

तस्सा’सि वजिरो नाम, सेनापति महापति.

८१.

कच्छवालं सकारेसि, आरामं पंसुकूलिनं;

थूपारामम्हि थूपस्स, घरं छादेसि साधुकं.

८२.

इट्ठकाहि सुवण्णाहि, हेमद्वारे च कारयि;

एवं सोळसवस्सानि, कत्वा रज्जं नराधिपो.

८३.

अगमा सब्बसत्तानं, गन्तब्बं देसमेव सो;

तस्मिं राजिनि सम्पत्ते, देवलोकं तदा अहु.

८४.

अग्गबोधिसनामो’थ, आणाभेरिं चरापयि;

पिता तस्स सभातुस्स, पुत्तं महिन्दनामकं.

८५.

रज्जत्थं सकपुत्तानं, आदिपादं न कारयी;

आदरं सो सबन्धूनं, कनिट्ठानम्पि कातवे.

८६.

असहन्तो पलायित्थ, परतीरं समाकुलो;

ते समागमनं सुत्वा, पेसयित्वा महाबलं.

८७.

कारेत्वा युद्धमेतेहि, सीसं तेसं सगण्हयि;

निकायेसु विचारेत्वा, कत्तब्बं सब्बमेव सो.

८८.

दीपे’पि सकले कासि, पापाचारनिवारणं;

भिक्खू चूळविहारेसु, यागुं गण्हन्ति सब्बदा.

८९.

महाविहारे तं सुत्वा, राजा निब्बिन्नमानसो;

कण्ठपिट्ठिमहागामं तथा याबालगामकं.

९०.

तेलगामं बहुदञ्च, दकवारं पदापिय;

यागुं गहेतुं योजेसि, विहारेसु’पि भिक्खवो.

९१.

ततो पट्ठाय तं यागुं, सब्बे गण्हिंसु सादरा;

दीपे भेरिंच रापेत्वा, सन्निपातिय याचके.

९२.

सुवण्णं सोपदापेसि, यथिच्छं दिवसत्तयं;

एवमादिं स कत्वान, पुञ्ञवं वस्सेहि तीहि च.

९३.

वत्थुत्तयपसादस्स, फलं पस्सितुमत्तनो;

राजा दिब्बेन यानेन, गच्छन्तो विय सो मरि.

९४.

एवं अनिच्चा वत सब्बदेहिनो;

सब्बञ्ञूनोपेव मुपेति मच्चुं;

पहाय तस्मा भवरागजातं;

बुधो सुबुद्धिविभवे भवेय्य.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

पञ्चराजको नाम

सत्तचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

अट्ठचत्तालीसतिम परिच्छेद

एकराजको

.

ततो तस्सा’नुजो सेनो, छत्तं उस्सापयी पुरे;

पियं’व पुत्तं पस्सन्तो, सत्ते सब्बे महाधनो.

.

चरियं पुब्बराजूनं, समाचरि यथाभतं;

अपुब्बम्पि च वत्तेसि, चरियं धम्मसंहितं.

.

भिक्खूनं भिक्खूनीनञ्च, ञातीनं दीपवासिनं;

मच्छानं मिगपक्खीनं, कत्तब्बं स समाचरि.

.

महिन्दं परतीरं सो, गतं योजियमारयि;

एवं सो सुविसोधेसि, रज्जपच्चत्थिके’खिले.

.

महादानं पवत्तेसि, याचकानं धनेसिनं;

भिक्खूनं ब्राह्मणानञ्च, मनुञ्ञं राजभोजनं.

.

अहेसुं अनुजातस्स, महिन्दो कस्सपो तथा;

उदयोति तयो तेसु, महिन्दो युवराजको.

.

हुत्वा तस्सानुवत्तन्तो, सक्कच्चं तमुपट्ठहि;

सङ्घानामासि राजस्स, भरिया तस्स राजिनी.

.

कीळनत्थं समुद्दस्स, गते राजिनि पट्टनं;

उदयो आदिपादोसो, ओहीनो नगरे तदा.

.

नालनामं गहेत्वान, धीतरं माणिलानिया;

रक्खितं राजरक्खाय, पुळत्थिनगरं अगा.

१०.

राजा तस्मिं अकुज्झित्वा, सन्धिं कत्वा अकुप्पियं;

महादीपादं पेसेत्वा, तोसत्वा तं इधानयि.

११.

एवं समग्गा ते आसुं, ततो पट्ठाय खत्तिया;

रक्खन्ता सासनं लोकं, वसिंसु सुसमाहिता.

१२.

ततो केनचि कालेन, पण्डुराजा महाबलो;

जम्बुदीपा इधा’गम्म, दीप गण्हितुमारभि.

१३.

राजा सुत्वा महासेनं, पेसुयित्थ तदन्तिकं;

अमच्चानं विवादेन, थद्धोतारो नाराधिपो.

१४.

पण्डुराजा विनासेन्तो, सब्बं तं देसमुत्तरं;

खन्धावारं निवेसेसि, महातालितगामके.

१५.

वसन्ता दमिळा एत्थ, बहवो ये तहिं तहिं;

सब्बे तं पक्खियाहेसुं, ततो सो बलवा अहु.

१६.

तत्थ गन्ता महासेना, रञ्ञो युज्झितुमारभि;

हत्थिक्खन्धगतो पण्डु-राजापि समुपाविसि.

१७.

अहु दमिळसेनासा, पस्सन्ति सामिनो मुखं;

सम्पत्तबलहुस्साहा, तदत्थे चत्तजीविता.

१८.

दीपसेना तु सामिन-मभावेन निरुस्सुक्का;

युज्झन्ति परिभिन्दित्वा, पलायित्थ ततो ततो.

१९.

ओतरित्थमहासेना, पण्डुराजास्स तङ्खणे;

मारसेनाव गच्छन्ति, विचुण्णेन्ति महाजनं.

२०.

राजा सेनाय भिन्नत्तं, सुक्का सब्बं समादिय;

हत्थसारं पुरं हित्वा, मलयाभिमुखो गतो.

२१.

ततो हत्थिं समारुय्ह, युवराजा महिन्दको;

युज्झन्तो सकसेनाय, पलातत्तं समेक्खिय.

२२.

एकेनमे न सक्का वे, सब्बे एतेहि मारितुं;

एतेसं न च नीचानं, हत्थेसु मरणं सुखं.

२३.

तस्मा वरं मे मरणं, मया एवेति चिन्तिय;

हत्थिक्खन्धगतोयेव, छिन्दि सो सीसमत्तनो.

२४.

तं दिस्वा बहवो सीसे, तत्थ छिन्दिंसु सेवका;

तं दिस्वा दमिळी सेना, हट्ठतुट्ठा पमोदिसा.

२५.

एतं सब्बं समेक्खित्वा, आदापादो सकस्सपो;

तुरङ्गवरमारुय्ह, सुसन्नद्धो महायुधो.

२६.

विहारमुपसङ्कम्म, अभयं एककोव सो;

तादिसम्पि महासेनं, ओगाहेत्वा विदारयि.

२७.

सुपण्णो विय गण्हन्तो, भूजगेन सलिलाल ये;

सो तं सब्बं निवत्तेसि, अत्तानञ्च सुगोपयि.

२८.

अस्सो एकोव दिस्सित्थ, तुरङ्गावलिसन्निभो;

अत्तनो सो जनं कञ्चि, अपस्सन्तो’नुगामिनं.

२९.

किं मे एकेन वेरिनं, पूरितेन मनोरथं;

कालन्तरेहं जीवन्तो, पूरेस्सं मे मनोरथं.

३०.

तस्मा गन्तुंव युत्तन्ति, निम्फोटेत्वा महाबलं;

निब्भयोव महायोधो, कोण्डिवातमुपागमि.

३१.

पण्डुराजा महासेना, अग्गहेसि ततो पुरं;

सीसं तं युवराजस्स, पण्डुराजस्स दस्सयुं.

३२.

सो तं दिस्वा च झापेत्वा, राजूनं पण्डुदेसिनं;

सब्बमाळाहने किच्चं, तस्स कातुं नियोजयि.

३३.

सब्बं सारं हरापेसि, भण्डागारम्हि राजिनो;

अग्गण्हित्थ गहेतब्बं, विहारे नगरेपि च.

३४.

पासादे रतने सब्बे, सोवण्णंसत्थुबिम्बकं;

सिलामय मुनिन्दस्स, चक्खुभूक मणिद्वयं.

३५.

तथा सोवण्णपट्टे च, थूपारामम्हि चेतिये;

सुवण्ण पटिमायो च, विहारेसु तहिं तहिं.

३६.

सब्बं गहेत्वा निस्सारं, लङ्कादीप मकासि सो;

छड्डयित्थ पुरं रम्म, यक्खभक्खित रूपकं.

३७.

राजा’पि रक्खं दत्वान, महामग्गे तहिं तहिं;

गङ्गाद्वय मुखे वासं, कप्पेसि परिसङ्कितो.

३८.

पण्डुराजा ततो सद्धिं, कातुं सीहळसामिना;

अमच्चे तत्थ पेसेसि, दिस्वा ते सीहलाधिपो.

३९.

सुणित्वा सासनं तेसं, सब्बं तं सम्पटिच्छिय;

दूतानं कारयित्वान, यथाकामेन सङ्गहं.

४०.

हत्थिद्वयं सदत्वान, सब्बमाभरणम्पि च;

तस्स पेसेसि दूतेसो, अत्तनोपि हितावहे.

४१.

पण्डुराजा सितं सब्बं, दिस्वा सन्तुट्ठमानसो;

निय्यातेत्वान दूतानं, तदहेव महापुरं.

४२.

निक्खमित्वा पुरा गन्त्वा, न चिरेनेव पट्टनं;

तत्थ आरुय्ह नावं सो, सक देस मुपागमि.

४३.

ततो आगम्म नगरं, सीलामेघो महीपति;

यथाठाने ठपेत्वान, दीपं वसि समाहितो.

४४.

भातरं दुतियं कत्वा, उदयं नाम खत्तियं;

महादीपादं तस्सा’दा, सोगत्थं दक्खिणं दिसं.

४५.

सोपि खो न चिरेनेव, कत्वा पुञ्ञं यथारहं;

रोगेनेकेन सम्फुट्ठो, पविट्ठो मच्चुनो मुखं.

४६.

कस्सपो आदिपादोपि, पुलत्थिनगरे वसं;

योजेत्वा पण्डुराजेन, अहोसि किर मारितो.

४७.

तदा कस्सपनामस्स, पुत्ता आसुं महारहा;

आदिपादस्स चत्तारो, धञ्ञलक्खण सञ्ञुता.

४८.

यो सेनं सब्बपठमो, सेनो नाम कुमारको;

सूरो वीरो महुस्साहो, राजभारक्खमो समो.

४९.

राजा महादीपादत्तं, तस्स दत्वा यथाविधिं;

भोगत्थं दक्खिणं देसं, सवाहन मुपादिसि.

५०.

रोहणाधिपतिस्सा’सुं, पुत्ता कित्तग्गबोधितो;

चत्तारो धीतरो तिस्सो, दस्सनेय्या मनोरमा.

५१.

तदा जेट्ठसुतं तस्स, महिन्दं नाम खत्तियं;

पितुच्छा मारयित्वान, देसं गण्हि ससाधनं.

५२.

भातरो ते तयो तस्मिं,

संरुट्ठा भातु घातने;

आदाय भगीनी तिस्सो,

रञ्ञो सन्तिकमागमुं.

५३.

राजापि दिस्वा तेतीव, ममायन्तो दयालुको;

सब्बे देवकुमारेव, सुखं वड्ढेसि पेमवा.

५४.

ततो कस्सपनामं सो, तेसं जेट्ठं नरिस्सरो;

देसं तं गण्ह याहीति, दत्वा बलमपेसयि.

५५.

सो’पि गन्त्वान तं हन्त्वा, रोहणं कसिणम्पि तं;

कत्वा हत्थगतं तत्थ, वसित्थ निरुपद्दवो.

५६.

अथ सो भातरो द्वे’पि, सेनञ्च उदयं तथा;

पक्कोसित्वान, भाजेत्वा, देसं तेहि सहावसि.

५७.

राजा ता साधु वड्ढेत्वा, वयपत्तासु तीसु सो;

राजकञ्ञासु धञ्ञासु, देवच्छरसू रूपिसु.

५८.

ठपेत्वा राजिनि ठाने, उपराजस्स दापयि;

सङ्घनामं महाभोगं, दत्वा रज्जसरिक्खकं.

५९.

कणिट्ठो उपराजस्स, महिन्दो नाम भातुको;

अत्थि सब्बगुणोपेतो, सब्बसत्थविसारदो.

६०.

तस्सा’दासि दुवे राजा, राजकञ्ञा मनोहरा;

तिस्सव्हकित्त नामञ्च, दत्वा भोगं यथारुचिं.

६१.

एवं करोन्तो ञातीनं, संगहं सो यथारहं;

आराधेन्तो च दानादि-सङ्गहेहि महाजनं.

६२.

राजा दसयि राजूनं, धम्मेहि समुपागतो;

समाचरन्तो पुञ्ञानि, परिभुञ्जित्थ मेदिनिं.

६३.

पंसुकूलिक भिक्खूनं, कत्वा’रिट्ठम्हि पब्बते;

महाभोगं अदारामं, निम्मितं विय इद्धिया.

६४.

परिहारञ्च तस्सदा, राजारहमसेसतो;

आरामिके च बहवो, दासे कम्मकरेपि च.

६५.

पासादं सोव कारेसि, विहारे जेतनामके;

अनेकभूमिं भूमिन्दो, बुद्धभूमिगतासयो.

६६.

वड्ढेत्वा तत्थ कारेत्वा, सब्ब सोवण्णयं जिनं;

सण्ठपेत्वा महाभोगं, वसापेसि च भिक्खवो.

६७.

महादि परिवेणम्हि, कारेसि सुमनोहरं;

पासाद मग्गिसन्दंड्ढं, तस्मिंयेव विहारके.

६८.

कत्वा वीरङ्कुरारामं, विहारे अभयुत्तरे;

महासङ्घिक भिक्खूनं, थेरियानञ्च दापयि.

६९.

पुब्बारामञ्च कारेसि, सम्पन्न चतुपच्चयं;

सद्धिं सो सङ्घनामाय, देवियापि च अत्तनो.

७०.

महाविहारेतायेव, सद्धिं कारेसि भूमिपो;

आवासं सङ्घसेनव्हं, महाभोगं महामति.

७१.

कारेत्वा सब्बसोवण्णं, केसधातु करण्डकं;

महापूजं पवत्तेसि, रज्जं विस्सज्जि उत्तमो.

७२.

चेतियस्स गीरिस्सादा, काणवापिं बहुदयं;

भिक्खूनं दिपवासीनं, दापेसि च तिचीवरं.

७३.

पुलत्थि नगरे कासि, वापियो थुसवापिया;

सेनग्गबोधिमावासं, गामारामिक सञ्ञुतं.

७४.

तस्मिंयेव च कारेसि, महापाळिं सुभोजनं;

महापाळिञ्च सब्बेसं, महानेत्तम्पि पब्बते.

७५.

वेज्जसालम्पि कारेसि, नगरस्स च पच्छिमे;

अनाथानं पवत्तेसि, यागुदानं सखज्जकं.

७६.

पंसुकूलिक भिक्खूनं, पच्चेकञ्च महानसं;

कत्वा दापेसि सक्कच्चं, निच्चं भोजनमुत्तमो.

७७.

हुत्वा महादिपादो’यं, कप्पूर परिवेणके;

उत्तराळ्हे च कारेसि, परिच्छेदे सनामके.

७८.

तुलाभारञ्च पादासी, तिक्खत्तुं सो महाधने;

पुञ्ञमञ्ञम्पि सो’कासि, राजा नानप्पकारकं.

७९.

सङ्घनामापि सा देवी, उत्तरम्हि विहारके;

कत्वा महिन्दसेनव्हा-वासं वासेसि भिक्खवो.

८०.

आरद्धो दप्पुलव्हस्स, काले राजस्स धीमभो;

महादेवेन सो आसि, रम्मो दप्पुल पब्बतो.

८१.

दारुकस्सपनामेन, तथा कस्सपराजिकं;

उभोपि ते विप्पकते, राजा सो वसमापयि.

८२.

भद्दो सेनापति तस्स, भद्दसेनापति’व्हयं;

परिवेणम्पि कारेसि, दासभोगसमायुतं.

८३.

उत्तरो च अमच्चो’का, विहारे अभयुत्तरे;

वासमुत्तरसेनव्हं, रम्म मुत्तरपच्चयं.

८४.

वजिरो नाम तत्थेवा-वासं वजिरसेनकं;

कासि रक्खसनामोचा-वासं रक्खसनामकं.

८५.

ततो वीसति वस्सेसु, पुलत्थि नगरे वसं;

पण्डुराजकतं कारं, सरन्तो सरदस्सनो.

८६.

ददन्तो विय सेनस्स, सूरस्सावसरञ्चसो;

पहाय दीपं दीपो’व, महावात हतो गतो.

८७.

भोगो अनिच्चा सह जीवितेन;

पगेव ते बन्धुजना सहाया;

नराधीपं पस्सथ एकमेव;

समागतं मच्चुमुखं सुघोरं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

एक राजको नाम

अट्ठचत्तालीसतिमो परिच्छेदो.

एकूनपञ्ञासतिम परिच्छेद

राजद्वयदीपनो

.

एवं तस्मिं मते तस्स, कातब्बं साधुकारिय;

महादीपादो सेनव्हो, आदाय बलवाहनं.

.

आगम्म नगरं राजा, अहोसि धरणी तले;

आदिकप्पम्हि राजूनं, दस्सन्तो चरियं पिय.

.

सद्धो महाधनो सूरो, मुत्तचागी निरालयो;

याचयोगो महाभोगो, सम्पन्नबलवाहनो.

.

कित्तिया’मलभूताय, तथा तेजो गुणेन च;

सन्निपातंव सो चन्द-सूरियानं निदस्सयि.

.

असङ्किण्ण गुणाकिण्णो, सुविचिण्ण गुणागुणो;

नित्थिण्णपापो निब्बिण्ण-संसारो सारदस्सनो.

.

भरिया तस्स या आसि, सङ्घातं सो भिसेचयि;

महेसीभावे दत्वान, परिहारं यथाभतं.

.

महिन्दं नाम सप्पञ्ञं, कणिट्ठं भातरं सकं;

दत्वा दक्खिणभागं सो, ओपरज्जे’भिसेचयि.

.

अन्तेपुरे’परज्झित्वा, सो रञ्ञा अवधारिते;

सपुत्तदारो वुट्ठाय, अञ्ञातो मलयं अगा.

.

उप्पज्जित्थ तदा पुत्तो, रञ्ञो सङ्घाय देविया;

दस्सेन्तो’व पनादस्स, कुमार रूपमत्तनो.

१०.

राजा तं जातमत्तं’व, दिस्वा सन्थुट्ठमानुसो;

सिद्धत्थं लुम्बिनीजातं, राजा सुद्धोदनो विय.

११.

धञ्ञपुञ्ञगुणूपेतो, ठपेत्वा दीपमेककं;

जम्बुदीपे’पि कसिणे, रज्जयोग्गोति मे सुतो.

१२.

नामदान दिनेयेव, परिहारेन सब्बसो;

ओपरज्जे भिसिञ्चित्वा, दक्खिणं देसमस्स’दा.

१३.

युवराजापि मलये, वसन्तो’व महीपतिं;

आराधेत्वा उपायेन, अनुञ्ञतो सभातरा.

१४.

निकायत्तय वा सीहि, सद्धिं भिक्खूहि आगतो;

दिस्वा राजानमेत्थेव, सन्धीं’कासि अकुप्पियं.

१५.

या तस्स युवराजस्स, भरिया तिस्सा नामिका;

राजिनी सा विजायित्थ, धीतरं सङ्घनामिकं.

१६.

कित्तिनामा’पराया च, भरिया सापि खो पन;

विजायि पुत्ते चत्तारो, तथा एकञ्च धीतरं.

१७.

तदा राजापि चिन्तेत्वा, एवं सति कणिट्ठको;

निस्सङ्को मयि होतीति, सम्मा मन्तीहि मन्तिय.

१८.

धीतरं युवराजस्स, सुरूपिं रूपनामिकं;

कस्सपस्स’त्त पुत्तस्स, विवाहं कारयि बुधो.

१९.

दक्खिणं देसमस्सेव, कणिट्ठस्स सदापयि;

राजपुत्तस्स पादापि, पच्चेकं भोगमत्तनो.

२०.

रज्जम्हि सब्बं तस्सेव, परिभोगाय दापयि;

केवलन्तु विचारेसि, दीपं दीप हितावहो.

२१.

तेसं संवासमन्वाय, उभिन्नं पुञ्ञकम्मिनं;

धञ्ञपुञ्ञगुणूपेता, विजाता पुत्तधीतरो.

२२.

कत्वा सब्बोपहारेन, दाठाधातु महामहं;

आरुय्ह वरपासादं, रतनव्हं महीपति.

२३.

तदा सोवण्णयस्सापि, सम्बुद्धस्स पुरा ठितं;

सुञ्ञं पिट्ठं सयं दिस्वा, कस्मा एवन्ति संवदि.

२४.

ततो अमच्चा आहंसु, नाजानासि महीपति;

महापितुनरिन्दस्स, काले तव नरिस्सरं.

२५.

पण्डुराजा इधागम्म, दीपमेतं विनासिय;

सब्बं सारगतं दीपे, समादाय गतो इति.

२६.

तं सुत्वा लज्जितो राजा, सयं विय पराजितो;

तदहेव नियोजेसि, अमच्चे बलसङ्गहे.

२७.

तदा’व किर आगञ्छि, पण्डुराजकुमारको;

परिभूतो सराजेन, रज्जत्थं कत निच्छयो.

२८.

राजा दिस्वा’ति सन्तुट्ठो, कत्तब्बं तस्स कारिय;

महातित्थ मुपागम्म, पट्टनं सेमत्रसो.

२९.

महन्तं बलकायञ्च, तस्सोपकरणानि च;

अनुनं पटियादेत्वा, देवसेनंव सज्जितं.

३०.

पण्डुराजकुमारेन, सद्धिं सेनापति सकं;

गन्त्वा तं पण्डुराजानं, हन्त्वानिकमितो पुरा.

३१.

रतनं सब्बमादाय, दत्वा रज्जं इमस्स च;

न चिरेनेव एहीती, उय्योजेसि महायसो.

३२.

सोपि एवं करोमीति, पटिस्सुत्वा महीपतिं;

विन्दित्वा बलमादाय, नाममारुय्ह तं खणे.

३३.

परतीरं ततो गन्त्वा, संवुळह बलवाहनो;

विनासयन्तो पच्चन्तं, वारेसि मधुरं पुरं.

३४.

द्वारानि पिदहित्वान, पच्छिन्दित्थ गतागतं;

ततो अग्गिं खिपापेसि, गोपुरट्टाल कोट्ठके.

३५.

एवं सीहळसेनाय, पविट्ठाय सकं पुरं;

सब्बं विलुम्पमानाय, सेनङ्गं घातयन्तिया.

३६.

पण्डुराजा निसम्मेतं, समादाय सकं बलं;

वेगसा तं समागम्म, युद्धं कातुं समारभि.

३७.

असम्पुण्ण बलत्ता सो, विद्धो सल्लेन भूपति;

हत्थिक्खन्धगतोयेव, विहाय पुरमत्तनो.

३८.

पलायित्वा गतठाने, जीवितं निजमेस्सजि;

भरियाव’स्स तेनासि, सम्पत्ता जीवितक्खयं.

३९.

ततो सीहळसेनासा, पविट्ठा निब्भया पुरं;

तत्थ सब्बं विलुम्पित्थ, देवा’सिरपुरं यथा.

४०.

सेनापति ततो राज-गेहे भत्तं समेक्खिय;

दीपानितमिमम्हा च, तत्रट्ठञ्च महारहं.

४१.

सारं सब्बंसमादाय, देसे च नगरे ठितं;

कत्वा इस्सरियं तत्थ, वसेवत्तिय अत्तनो.

४२.

पण्डुराज कुमारं तु, तत्थ रज्जे’भि सिञ्चिय;

कारेत्वा परिहारञ्च, देसं तस्स समप्पिय.

४३.

यथारुचिं गहेत्वान, हत्थिअस्से नरे’पि च;

तत्थ तत्थ यथा कामं, वसन्तो अकुतो भयो.

४४.

समुद्द तटमागम्म, ठत्वा तत्थ यथासुखं;

कीळन्तो विय नावं सो, समारुय्ह विसारदो.

४५.

महातित्थ मुपागम्म, वन्दित्वा धरणी पतिं;

तं सासनं निवेदेत्वा, सारं दस्सेसि आहटं.

४६.

राजा साधूति वत्वान, कारेत्वा तस्स सङ्गहं;

सद्धिं सेनाय आगन्त्वा, पकट्ठाय सकं पुरं.

४७.

जयपानं पिवित्वान, कत्वा विजयमङ्गलं;

महाधागं पवत्तेत्वा, याचकानं यथा रुचिं.

४८.

सब्बं पाकतिकं कासि, सारं दीपे निरालयो;

सोवण्ण पटिमायो च, यथाठाने ठपापयि.

४९.

सुञ्ञं रतनपासादे, पिट्ठं पूरेसि सत्थुनो;

कासि रक्खपिधानेन, निब्भयं धरणीतलं.

५०.

ततो पट्ठाय दीपंसो, अरीनं दुप्पधंसियं;

कत्वा वड्ढेसि भोगेहि, उत्तरादिकुरुं पिय.

५१.

खिन्ना पुब्बस्स राजस्स, काले दीपम्हि पाणिनो;

निब्बुता तं समागम्म, घम्मा विय वलाहका.

५२.

तस्स वीसतिमे वस्से, विहारे अभयुत्तरे;

निक्खमित्वा गता हेसुं, पंसुकूलिक भिक्खवो.

५३.

युवराजा महिन्दो सो, धुमराजस्स सत्थुनो;

कारापयि घरं रम्मं, दस्सनेय्यं मनोरमं.

५४.

बोधिगेहं करोन्तो तं, दिस्वा वड्ढकीनो तदा;

वंसेन साखं आहच्च, भिज्जन्तं वरबोधिया.

५५.

किन्तु कातब्बमेत्थाति, युवराजं निवेदयुं;

सो तं तं मुपसंकम्म, महापूजाय पूजिय.

५६.

सचे सत्था, हितत्थाय, सम्भूतो सब्बपाणिनं;

लद्धुं पुञ्ञस्स’नग्घस्स, घरस्स करणेति’ध.

५७.

साखा गच्छं तु उद्धंव, कातुं सक्का यथाघरं;

एवमाराधयित्वान, वन्दित्वा सङ्घरं गतो.

५८.

तदा साखा दुमिन्दस्स, रत्तियं उद्धमुग्गमि;

ततो कम्मकरा सब्बं, आरोचेसुं ससामिनो.

५९.

युवराजा’ति सन्तुट्ठो, भातुरञ्ञो निवेदिय;

महापूजाय पूजेसि, विस्सज्जिय बहुधनं.

६०.

तथा महिन्दसेनव्हं, परिवेणञ्च कारिय;

सङ्घस्सा’दा सभोगं सो, पुञ्ञा पुञ्ञानिचाचीनि.

६१.

अदा सपरिसं भत्तं, वत्थं छत्तमुपाहनं;

तथा गमियभत्तञ्च, नहानञ्च सभत्तकं.

६२.

एवं खुद्दानु खुद्दानि, कत्वा पुञ्ञानि सो विभू;

रञ्ञो तेत्तिंसवस्सम्हि, यथाकम्ममुपागमि.

६३.

अथ राजा मतेतस्मिं, कणिट्ठमुदयं सकं;

तस्स ठाने ठपेत्वान, सब्बं तस्सेव तस्सदा.

६४.

तुलाभारस्स दानेन, दीनानाथे सतप्पयि;

धम्मकम्मेन सोधेसि, निकायत्तयमेकतो.

६५.

सोण्णथालीसहस्सं सो, मुत्ताहि परिपूरिय;

ठपेत्वा मणिमेकेकं, तस्सोपरि महारहं.

६६.

ब्राह्मणानं सहस्सस्स, सुद्धे रतनभाजने;

भोजेत्वा खीरपायासं, दापेत्वा हेमसुत्तकं.

६७.

तथा नवेहि वत्थेहि, अच्छादेत्वा यथारुचिं;

सन्तप्पेसि महन्तेन, परिहारेन पुञ्ञवा.

६८.

भिक्खूनं दीपवासीनं, अदासि च तिचीवरं;

अदा सब्बासमित्थीनं, वत्थञ्च सुमनोहरं.

६९.

कारेत्वा लोहपासादं, वेजयन्तसरिक्खकं;

वड्ढेसि पटिमं तत्थ, सुवण्णघटकोट्टिमं.

७०.

सुत्वा उपोसथागार-भावं सब्ब महेसीनं;

तुच्छो यं नेव होतूति, वासं सङ्घस्स तं अका.

७१.

भोगगामे च तस्सदा, रक्खके च नियोजयि;

भिक्खू द्वत्तिंसमत्ताहि, वसन्तूति नियामयि.

७२.

गङ्गाय मरियादं सो, कारेसि मणिमेखलं;

तोयनिद्धमनञ्चाका, मणिहीरकवापिया.

७३.

कट्ठुन्तनगरे चेव, काणवापिंच बन्धयि;

वेज्जसालञ्च कारेसि, चेतियम्हि गिरिम्हि सो.

७४.

बुद्धगामविहारञ्च, विहारं महियङ्गणं;

कूटतिस्स विहारञ्च, भोगगामे न वड्ढयि.

७५.

मण्डलस्स गिरिस्सा’दा, विहारस्स सगामके;

उत्तराळ्हे च कारेसि, पासादं परिवेणके.

७६.

महासेनस्स बुद्धस्स, गामं दत्वान रक्खके;

दासि सोब्भविहारे च, कारेसि पटिमाघरं.

७७.

बोधिसत्ते च वड्ढेसि, पासादे मणिमेखले;

सीलामयमुनिन्दस्स, जिण्णगेहम्पि कारयि.

७८.

राज तं बोधिसत्तञ्च, सघरं तत्थ सन्नहि;

आलवालं दुमिन्दस्स, गन्धित्वा का महामहं.

७९.

लिखित्वा हेमपट्टम्हि, सब्बरतनसुत्तकं;

महापूजमका तस्स, अभिधम्मं कथापयि.

८०.

आनन्दपटिमं नेत्वा, पुरं कत्वा पदक्खिणं;

परित्तं भिक्खुसङ्घेन, भणापेत्वा यथाविधिं.

८१.

परित्तोदकसेकेन, जनं कत्वा निरातुरं;

राजा रोगभयं पेवं, नीहरित्थ सदेसतो.

८२.

अभिसेकं गहेत्वान, हेमवालुक चेतिये;

अनुसंवच्छरं कातुं, तं चारित्तं लिखापयि.

८३.

अदा मासस्स चतूसु, उपोसथदिनेसु सो;

चतुन्नञ्च सहस्सानं, वत्थदानं सभत्तकं.

८४.

वेसाखकीळं कीळित्थ, सद्धिं दुग्गतकेहि सो;

अन्नं पानञ्च वत्थञ्च, तेसं दत्वा यथारुचिं.

८५.

भिक्खुसङ्घस्स दीपम्हि, निच्चदानं पवत्तयि;

सन्तप्पेसि च दानेन, कपणद्धिकवणिब्बके.

८६.

तस्स रञ्ञो महेसी च, सङ्घनामा अकारयि;

पब्बतं सङ्घसेनव्हं, सभोगमभयुत्तरे.

८७.

नीलचूळामणिञ्चाका, सिलामय महेसिनो;

पूजं सब्बोपहारेहि, कासि सत्थुस्स सब्बदा.

८८.

तस्स सेनापतिचा’का, सेनसेनापतिव्हयं;

परिवेणं महाभोगं, सूरो तुट्ठकनामको.

८९.

एवं सपरिसो कत्वा, सपुञ्ञानि महायसो;

पञ्चतिंसतिमे वस्से, देवलोकमुपागमि.

९०.

ततो तस्सा’नुजो आसि, उदयो नाम खत्तियो;

राजा सब्बप्पयोगेहि, हितेसी दीपवासीनं.

९१.

हुत्वा सो सयं राजा, कणिट्ठं सकभातरं;

महादीपादठानम्हि, ठपि कस्सपनामकं.

९२.

राजा चिन्तिय ञातीनं, कातब्बो सङ्गहो इति;

एवं कस्सपनामस्स, भातुपुत्तस्स धीतरं.

९३.

युवराजस्स तस्सा’का, भरियं सेननामिकं;

धारेसिच सयं राजा, अपरं तिस्ससव्हयं.

९४.

महिन्दस्सुपराजस्स, राजधीताय कित्तिया;

पुत्तो कित्तग्गबोधीति, आदिपादो विबुद्धिको.

९५.

चोरो हुत्वा महारञ्ञो, निक्खमित्वान रत्तियं;

एको अञ्ञातवेसेन, समुपागम्मरोहणं.

९६.

जनं हत्तगतं कत्वा, देसं सब्बं विनासिय;

घातापयित्थ तत्रट्ठं, सो तं मातुलमत्तनो.

९७.

तं सुत्वा धरणीपालो, तस्मिं’तीव पकुप्पिय;

आनेतुं तमुपायं सो, गवेसन्तो तथा तथा.

९८.

भातुपुत्तं तमाहुय, युवराजं सकस्सपं;

आमन्तेसि महापुञ्ञ, सहायो होति मे इति.

९९.

किं मे कत्तब्ब’मिच्चाह, पच्चाह धरणीपति;

पुत्तो तव महिन्दो सो, वुद्धिप्पत्तो महाबलो.

१००.

लाभी रोहणदेसस्स, मातितो पितितो’पि च;

सूरो सब्बसहो वीरो, कुसलो कतूपासनो.

१०१.

सङ्गामयोग्गो मतिमा, निपुणो नयकोविदो;

तं पेसेत्वा नयिस्साम, पापं मातुलघातकं.

१०२.

तं सुत्वा वचनं रञ्ञो, कस्सपो भासि सादरो;

देव देवेन वुत्तो’हं, गच्छेय्यं किन्तु मे सुतो.

१०३.

वंसो मे पालितो होति, पसादो च तवाधिप;

तस्मा कालमहापेत्वा, यं इच्छसि तथा कुरु.

१०४.

सुत्वा अतीवसन्तुट्ठो, नरिन्दो तस्स तं वचो;

महन्थं बलकायं सो, सब्बसो पटियादिय.

१०५.

महता परिहारेन, महिन्दं राजपोतकं;

रक्खितुं तं नियोजेत्वा, वजिरग्गञ्च नायकं.

१०६.

तुच्छं विय पुरं कत्वा, सब्बञ्च बलवाहनं;

सब्बोपकरणञ्चेव, अनूनं तस्स दापिय.

१०७.

सयं तमनुगच्छन्तो, पदसा’व नरिस्सरो;

उय्योजेसि महापुञ्ञ, गच्छ रुक्खाति मेदिनिं.

१०८.

महिन्दो सो महिन्दो’व, देवसेना पुरक्खतो;

गच्छन्तो सुवीरोचित्थ, देवासुरमहाहवं.

१०९.

ततो गन्त्वा न चिरेन, गुत्तसालमुपागमि;

ततो जानपदा सब्बे, मण्डलिका च रट्ठिया.

११०.

तेन मातुलघातेन, पापकेन उपद्दुता;

गन्त्वा तं परिवारेसुं, लद्धो नो सामिको इति.

१११.

पतन्तो सोपि खो चोरो, ठितोव गिरिमण्डले;

सब्बं हत्थगतं कत्वा, राजभण्डं महग्घियं.

११२.

हत्थी अस्सेच आदाय, गन्त्वा मलयमारुहि;

महिन्दसेना घातेन्ती, तस्स सेनं तहिं तहिं.

११३.

पदानुपदमस्से’व, गच्छन्ति हत्थिअस्सके;

दिस्वा मलयपादम्हि, गहेत्वा एत्थ सो इति.

११४.

तत्थ पाविसिमद्दन्ती, सब्बं मलयकाननं;

नदीयो पल्लले चेव, करोन्ति मग्गसादिसे.

११५.

बालकोव जनं दिस्वा, सब्बं रतनमत्तनो;

कोधाभिभूतो छड्डेसि, नदी सोब्भतटादीसु.

११६.

एककोव निलीयित्थ, वने पब्बतकन्दरे;

गवेसन्तो जनो दिस्वा, तमग्गहि नराधम्मं.

११७.

तमादाय’ति तुट्ठो सो, जनो आगम्म सज्जुकं;

महिन्दमुपदस्सेसि, निसिन्नं गुत्तसालके.

११८.

सो तं दिस्वा हसित्वान,

भुत्तो किं रोहणो’’इति;

नायकस्स निय्यातेत्वा,

वजिरग्गस्स राजिनो.

११९.

सयं सेनं समादाय, महागाममुपागतो;

रोहणा धिपति हुत्वा, करोन्तो लोकसङ्गहं.

१२०.

जनं पाकतिकं कत्वा, बालकेन विबाधितं;

सासनञ्च यथाठाने, ठपेत्वा तेन नासितं.

१२१.

पुप्फारामे फलारामे, कारयित्वा तहिं तहिं;

वापियो’पि च गण्हित्वा, बन्धापेत्वा महानदिं.

१२२.

सब्बत्थ सुलभं कत्वा, सङ्घस्स चतुपच्चयं;

दुट्ठे च पटिबाहेत्वा, मण्डलीके च रट्ठिये.

१२३.

चोरे च परिसोधेत्वा, कत्वा विगतकण्टकं;

तोसयन्तो’खिलं लोकं, चागभोगसमप्पितो.

१२४.

उपासनियो विञ्ञूहि, सेवनीयो धनत्थीहि;

कप्परुक्खूपमो सब्ब-याचकानं हितावहो.

१२५.

हित्वा दुब्बिनयं देसे, पुब्बकेहि पवत्तितं;

समाचरन्तो धम्मञ्च, वासं तत्थेव कप्पयि.

१२६.

आदिपादं गहेत्वान, वजिरग्गो विनायको;

अनुराधमुपागम्म, राजानमभिदस्सयि.

१२७.

राजापि दिस्वा तं कुद्धो, खिप्पं पक्खिप्प चारके;

रक्खावरणमस्सादा, विहेठेसि च सब्बासो.

१२८.

अदासि च तुलाभारं, तिक्खत्तुं सो महायसो;

थूपारामम्हि थूपञ्च, हेमपट्टेन छादयि.

१२९.

कत्वा तत्थेव पासादं, भिक्खुसङ्घं निवासिय;

विहारे नगरे चेव, पटिसङ्खासि जिण्णकं.

१३०.

कदम्बनदीया’कासि, निज्झरं थिरबन्धनं;

मरियादं पवड्ढेसि, वापियं सो मयेत्तियं.

१३१.

तत्थ निद्धमनंचा’का, अनुवस्सम्पि भूमिपो;

चीवरत्थं सुवत्थानि, सुसण्हानि च दापयि.

१३२.

दुब्भिक्खे दानसालायो, कारेत्वा सब्बपाणिनं;

महादानं पवत्तेसि, महापाळिञ्च वड्ढयि.

१३३.

दधिभत्तञ्च दापेसि, निकायत्तयवासिनं;

निच्चं दुग्गतभत्तञ्च, यागुञ्चेव सखज्जकं.

१३४.

एवमादीनि पुञ्ञानि, कत्वा सोवग्गियानि सो;

एकादसहि वस्सेहि, गतो देवसहब्यतं.

१३५.

तस्सेकादसवस्सेसु, विस्सट्ठं सोण्णमेव तु;

अहु सतसहस्सानं, तयो दसहि सम्मितं.

१३६.

सुदुज्जयं पण्डुनराधिराज,

मेकोपरो रोहणमुग्गदुग्गं;

कत्वा’पि एते सवसे नरिन्दा,

सयं वसं मच्चुमुपागमिंसु.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

राजद्वयदीपनो नाम

एकूनपञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

पञ्ञासतिम परिच्छेद

द्विराजकोनाम

.

ततो रज्जे पतिट्ठाय, कस्सपो दक्खिणं दिसं;

अदा कस्सपनामस्स, युवराजस्स धीमतो.

.

अग्गाभिसेकं दापेसि, युवराजस्स धीतुया;

राजकञ्ञाय तिस्साय, भरियाये’व अत्तनो.

.

याचकानञ्च सिप्पीनं, आगतानं ततो ततो;

दानं दण्डिस्सरं नाम, सदा दापेसि भूपति.

.

आदिपादो महिन्दो सो,

वसन्तो रोहणे तदा;

गहेतुं राजिनोरट्ठ-

मादाय बलमागतो.

.

तं सुत्वा कुपितो राजा, बलं पेसेसि अत्तनो;

युज्झित्वा तं पराजेसि, महिन्दो सो महाभटो.

.

ततो राजा निवत्तेतुं, पितरं तस्स पेसयि;

कस्सपं युवराजं तं, सो गन्त्वा पुत्तसन्तिकं.

.

नानाधम्मकथोपेतं, वत्वा युत्तिमनेकधा;

सङ्घामतो निवत्तेत्वा, पुत्तं सो पुनरागमि.

.

आदिपादो तु सो पच्छा, घातेत्वा मण्डलाधिपे;

कुद्धेजनपदे दिस्वा, अगमासि पुरन्तिकं.

.

भिक्खुसङ्घो तमानेत्वा, दस्सेसि वसुधाधिपं;

दत्वा सो धीतरं तस्सा, पेसेसि पुन रोहणं.

१०.

नीहरित्वान दुस्सीले, निकायत्तयवासीसु;

गाहापेसि नवे भिक्खू, आवासे तत्थ तत्थ सो.

११.

द्वयाभिसेकजातेन, आदिपादेन सुनुना;

महाविहारे बोधिम्हि, पंसुं वड्ढेसि पूजयं.

१२.

अकासि च निकायेसु, तीसु बिम्बे सिलामये;

सोवण्णये रंसिजाले, छत्तं चूळामणिं तथा.

१३.

अभयगिरिविहारम्हि, पासादं सकनामकं;

कत्वा तत्थ निवासेत्वा, भिक्खु गाममदापयि.

१४.

महियङ्गणविहारस्मिं, गामं सो चेतियस्स’दा;

सवत्थं पटिमाभत्तं, सब्बभिक्खून दापयि.

१५.

थले जले च सत्तानं, अदासि अभयं तदा;

चारित्तपुब्बराजूनं, परिपालेसि सब्बदा.

१६.

तस्स सेनापति सेनो, इलङ्गोराजवंसजो;

थेरियानं अका’वासं; थूपारामस्स पच्छतो.

१७.

धम्मारुचिकभिक्खूनं, धम्माराममकारयि;

तथा सागलिकानञ्च, कस्सपसेननामकं.

१८.

हदयुण्हाभिधानं सो, कत्वा चेतियपब्बते;

परिवेणं अदाधम्म-रुचिकानञ्च भिक्खूनं.

१९.

आरामिकानं भिक्खूनं, आरामेसु तहिं तहिं;

एकमेकं कुटिं कत्वा, दापेसि च चमूपति.

२०.

रत्तमालगिरिस्मिं सो, कत्वा रम्मं तरं सुभं;

कुचिं अदा सासनस्स, सामिकानं तपस्सिनं.

२१.

महाविहारे कारेत्वा, पविवेणं वरं अदा;

पंसुकूलिकभिक्खूनं, समुद्दगिरिनामकं.

२२.

वासं अरञ्ञे कारेत्वा, अत्तनो वंसनामकं;

महाविहारे भिक्खूनं, वने निवासतं अदा.

२३.

विहारेसू च जिण्णेसु, नवकम्ममकारयि;

दापेसि अग्गलं सब्ब-भिक्खूनं जिण्णचीवरे.

२४.

तिस्सारामं करित्वान, भिक्खूनीनमुपस्सयं;

मरिचवट्टिमहाबोधि, परिहारे निवेसयि.

२५.

अनुराधपुरे चेव, पुलत्थिनगरेपि च;

उपसग्गरोगनासाय, वेज्जसालापि कारयि.

२६.

अत्तना कतवासनं, भोगगामे च दापयि;

तथारामिकगामे च, पटिमाभरणञ्च सो.

२७.

भेसज्जगेहं कारेसि, नगरे तत्थ तत्थ सो;

पंसुकूलिकभिक्खूनं, भत्तं वत्थञ्च दापयि.

२८.

खन्धीकते अमोचेसि, तिरच्छानगते बहू;

कपणानञ्च दापेसि, महादानं चमूपति.

२९.

विचित्तं ब्यञ्जनं भत्तं, यागुं विविधखज्जकं;

कत्वा सूकररूपञ्च, गुळं भिक्खूनं दापयि.

३०.

एवामादीनि पुञ्ञानि, कत्वा सेनाय नायको;

सेनो कित्तिन्दुपादेहि, सब्बा ओभासयी दिसा.

३१.

तस्सेव ञातको कत्वा, नायको रक्खसव्हयो;

सवारकम्हि गामम्हि, विहारं सुमनोहरं.

३२.

महाविहारवासीनं, सारानं पटिपत्तिया;

भिक्खूनं सो अदा साधु, ठपेत्वा वत्तमुत्तमं.

३३.

सेनो नाम महालेखो, महालेखकपब्बतं;

महाविहारे कारेसि, भिक्खूनं वासमुत्तमं.

३४.

चोळराजाभिधानो, च, अमच्चो तस्स राजिनो;

परिवेणं अकारम्मं, नट्ठं तं सुप्पतिट्ठितं.

३५.

राजा तीसु निकायेसु, रूपकम्ममनोरमं;

मण्डपानि विचित्तानि, वेजयन्तो पमानि च.

३६.

कारेत्वा धातुपूजायो, कत्वा जनमनोहरा;

यथा कम्मं गतो ठत्वा, वस्सानि दससत्त च.

३७.

द्वयाभिसेकसञ्जातो, युवराजाथ कस्सपो;

आसि लद्धाभिसेको सो, लंकारज्जेकमागते.

३८.

सद्धो आगतमग्गोव, साभिञ्ञो विय पञ्ञवा;

वत्ता सो मरमन्तिव, चागवा धनदो विय.

३९.

बहुस्सुतो धम्मकथी, सब्बसिप्पविसारदो;

युत्तायुत्तविचाराय, निपुणो नयकोविदो.

४०.

अचलो इन्दलीलो’व, ठितो सुगतसासने;

परप्पवादिवातेहि, सब्बेहि’पि अकम्पियो.

४१.

मायासाठेय्यमानादि, पापानञ्च अगोचरो;

गुणानं आकरो सब्ब-रतनानं वसागरो.

४२.

भूमिचन्दो नरिन्दो सो, वंसे जातस्स अत्तनो;

दप्पुळस्सादीपादस्स, युवराजपदं अदा.

४३.

रज्जं दसहि धम्मेहि, चतुसङ्गहवत्थूहि;

करोन्तो परिपालेसि, लोकं नेत्तंव अत्तनो.

४४.

सो धेत्वा सासनं सब्बं, धम्मकम्मेन सत्थुनो;

गहेत्वा नवके भिक्खू, अकासा’वासपूरणं.

४५.

दुट्ठगामणिराजेन, कतं मरिचवट्टिकं;

नट्ठं विहारं कारेत्वा, नानाआवास भूसितं.

४६.

थेरवंसजभिक्खूनं, अदा कत्वा महामहं;

तेसं पञ्चसतानञ्च, भोगगामे च दापयि.

४७.

तत्थ सो तुसिते रम्मे, देवसङ्घपुरक्खतं;

मेत्तेय्यं लोकनाथं तं, देसेन्तं धम्ममुत्तमं.

४८.

दस्सेन्तो विय लोकस्स, विहारे सब्बसज्जिते;

निसिन्नो मण्डपे रम्मे, नानारतनभूसिते.

४९.

नगरेहि च सब्बेहि, भिक्खूहि परिवारितो;

बुद्धलिलाय लंकिन्दो, अभिधम्म मभासयि.

५०.

सोण्णपट्टे लिखापेत्वा-भिधम्मपिटकं तदा;

धम्मसङ्गणिकं पोत्थं, नानारतन भूसितं.

५१.

कत्वा नगरमज्झम्हि, कारेत्वा हेममुत्तमं;

तं तत्थ ठपयित्वान, परिहारमदापयि.

५२.

सक्कसेनापतिट्ठानं, दत्वा पुत्तस्स अत्तनो;

परिहारे नियोजेसि, तत्थ तं धम्मपोत्थके.

५३.

अनुसंवच्छरं राजा, पुरं देवपुरी विय;

विभूसिताय सेनाय, सज्जेत्वा परिवारितो.

५४.

देवराजाव सोभन्तो, सब्बाभरणभूसितो;

हत्थिखण्डे निसीदित्वा, चरन्तो पुरवीथियं.

५५.

महता परिहारेन, नेत्वा तं धम्मसङ्गहं;

अत्तना कारितं रम्मं, विहारं सब्बसज्जितं.

५६.

तत्थ धातुगते रम्मे, नानारतनभूसिते;

मण्डपे धातुपिठस्मिं, पतिट्ठापिय पूजयि.

५७.

गन्थाकरपरिवेणं, महामेघवने अका;

नगरे वज्जसाला च, तेसं गामे च दापयि.

५८.

भण्डिकपरिवेणञ्च, सिलामेघञ्च पब्बतं;

कत्वा’भयगिरिस्मिं सो, तेसं गाममदापयि.

५९.

जोतिवनविहारस्मिं, राजा लङ्काय नायको;

भत्तग्गस्स अदा गामं, तथा’भयगिरिम्हि च.

६०.

दक्खिणगिरिनामस्स, विहारस्स च दापयि;

गामं कतञ्ञुभावेन, राजा परमधम्मिको.

६१.

सक्कसेनापति रम्मं, परिवेणं सुमापिय;

अदासि सहगामेहि, थेरियानं सनामिकं.

६२.

भरिया वजिरा तस्स, तेसंयेव अदापयि;

परिवेणं करित्वान, सगामं सकनामकं.

६३.

उपस्सयं करित्वान, सा एव पदलञ्छने;

भिक्खूनीनं अदा थेर-वंसे सब्बत्थ पूजिते.

६४.

सक्कसेनापति माता, देवा’रञ्ञक भिक्खूनं;

थेरवंसप्पदीपानं, अका’वासं सनामकं.

६५.

सा एव पटिबिम्बस्स, सत्थु मरिचवट्टियं;

चूळामणिं पादजलं, अका छत्तञ्च चीवरं.

६६.

राजा राजालयेयेव, राजवंसं सनामकं;

अकासि पाळिकं नाम, पासादं सुमनो हरं.

६७.

पूजेसि राजिनी नाम, राजिनो भरिया’परा;

पट्टकञ्चुकपूजाय, हेममालिक चेतियं.

६८.

तस्सा पुत्तोसि सिद्धत्थो, नाम इस्सरिये ठितो;

सुतो मलयराजाति, रूपेन मकरद्धजो.

६९.

राजा तस्मिं मते कत्वा, सालं भिक्खुनमुत्तमं;

दानवट्टं पट्ठपेत्वा, तस्स पत्तिमदा तदा.

७०.

एवं धम्मेन कारेन्ते, रज्जं लङ्कादीपे तदा;

चोळराजेन युज्झित्वा, पण्डुराजा पराजितो.

७१.

पण्णाकारानि नेकानि, बलं सन्धाय पेसयि;

राजालंकिस्सरो सद्धिं, मन्तेत्वा सचिवेहि सो.

७२.

सन्नय्ह बलकायं सो, सक्कसेनापतिं सकं;

बलस्स नायकं कत्वा, महायित्थमुपागमि.

७३.

विजयं पुब्बराजूनं, वत्वा वेलातटे ठितो;

उस्साहं जनयित्वान, नावं आरोपयी बलं.

७४.

बलकायं समादाय, सक्कसेनापतिं तदा;

सुखेन सागरं तिण्णो, पण्डुदेसमुपागमि.

७५.

दिस्वा बलञ्च तञ्चेव, पण्डुराजा सुमानसो;

एकच्छत्तं करिस्सामि, जम्बुदीपन्ति अब्रवि.

७६.

बलद्वयं गहेत्वान, राजा सो चोळवंसजं;

जेतुं असक्कुणित्वान युद्धमुज्झिय निक्खमि.

७७.

युज्झिस्सामीति गन्तान, सक्कसेनापती पुन;

निसिन्नो उपसग्गेन, मतो पापेन पण्डुतो.

७८.

लंकिस्सरो बलस्सापि, तेन रोगेन नानसं;

सुत्वा दयालुभावेन, सेनं आणापयी ततो.

७९.

सक्क सेनापतिट्ठानं, तस्स पुत्तस्स’दा तदा;

वड्ढेसि तेन तं पुत्तं, कत्वा सेनाय नायकं.

८०.

निकायत्तयवासीहि, परित्तं नगरे तदा;

कारेत्वा रोगदुब्बुट्ठि-भयं नासेसि जन्तुनं.

८१.

सासनस्स च लोकस्स, सन्तिं कत्वा अनेकधा;

राजा सो दसमे वस्से, सुखेन तिदिवं गतो.

८२.

लंकारज्जेपि ठत्वा कथिततिपिटको सब्बविज्जापदीपो,

वत्तावादी कवी सो सतिधीतिविसदो देसको भावको च;

पञ्ञासद्धादया वा परहितनिरतो लोकवेदीवदञ्ञू;

राजिन्दो कस्सपो’यं विय विमलगुणो होतुलोकोपि सब्बो.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

द्विराजको नाम

पञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

एकपञ्ञासतिम परिच्छेद

पञ्चराजको नाम

.

युवराजा तदा हुत्वा, राजा दप्पुळनामको;

ठपेसि ओपरज्जम्हि, आदिपदं सनामकं.

.

मरिचवट्टिविहारस्स, गामं दत्वा ततो पुरे;

चारित्तं पुब्बराजूनं, रक्खित्वान महिं इमं.

.

अभुत्वा दीघकालञ्हि, पुब्बकम्मेन अत्तनो;

राजा सो सत्तमे मासे, पविट्ठो पच्चुनो मुखं.

.

उपराजा अहुराजा, दप्पुळो तदनन्तरं;

उदयस्सादिपादस्स, युवराजपदं अदा.

.

तदा चोळभया पण्डु-राजं जनपदं सकं;

चजित्वा नावमारुय्ह, महातित्थमुपागमि.

.

आणापेत्वान तं राजा, दिस्वा सन्तुट्ठमानसो;

महाभोगं अदा तस्स, निवासेसि पुरा बहि.

.

चोळराजेन युज्झित्वा, गहेत्वा पट्टनद्वयं;

पण्डुराजस्स दम्मीति, सन्नद्धे लङ्कराजिनि.

.

केना’पि करणीयेन, खत्तिया दीपवासिनो;

अकंसु विग्गहं घोरं, पापकम्मेन पण्डुनो.

.

पण्डुराजे’त्थ वासेन, कम्मं नत्थीति चिन्तिय;

ठपेत्वा मकुटादीनि, गतो केरळसन्तिकं.

१०.

विग्गहे निट्ठिते राजा, महामेघवने तदा;

महाबोधिघरस्सा’दा, गामं नगरसन्तिके.

११.

आवासं रक्खको नाम, तस्स सेनापती अका;

थूपारामसमीपम्हि, इळङ्गो राजनामकं.

१२.

कतं तं पुब्बराजेहि, राजा सो परिपालिय;

पत्तो द्वादसमं वस्सं, यथाकम्ममुपागमि.

१३.

उदयो युवराजा’सि, लंकावासीनमिस्सरो;

सेननामादिपादं सो, ओपरज्जे’भिसेचयि.

१४.

रञ्ञो भीता तदामच्चा, पविसिंसु तपोवनं;

राजोपराजा गन्त्वान, तेसं सीसानि छेदयुं.

१५.

तेन कम्मेन निब्बिन्ना, यतयो तन्निवासिनो;

हित्वा जनपदं रञ्ञो, तदागच्छिंसु रोहणं.

१६.

तदा जानपदा चेव, नागरा च बलानि च;

कुपिता चण्डुवातेन, सागरो विय कम्पितो.

१७.

रतनपासादमारुय्ह, विहारे अभयुत्तरे;

सन्तासेत्वान राजानं, दस्सेत्वान विभीसिकं.

१८.

उपत्थम्भकमच्चानं, विग्गहस्स तपोवने;

तदा सीसानि छिन्दित्वा, कवातेन निपातयुं.

१९.

तं सुत्वा युवराजा च, आदिपादो च तं सखा;

उल्लङ्घित्वान पाकारं, सीघं गच्छिंसु रोहणं.

२०.

बलकायोनुबन्धित्वा, याव कण्हनदीतटा;

अलाभेन च नावानं, तिण्णत्ता तेसमागमि.

२१.

राजपुत्तागता तत्थ, वने अभयभेदिनो;

यतीनं पुरतो तेसं, निपज्जित्वा उरेन ते.

२२.

अल्लवत्था’ल्लकेसा च, परिदेवित्थ’नेकधा;

कन्दीत्वा रोदनं कत्वा, खमापेसुं तपस्सिनो.

२३.

खन्तिमेत्तानुभावेन, तेसं सासनसामिनं;

पुञ्ञोदयो अहु तेसं, उभिन्नं दीपसामिनं.

२४.

युवराजबलञ्चेव, निकायत्तयवासिनो;

गमिंसु तेसमानेतुं, सन्तिभूते महाबले.

२५.

राजपुत्ता उभो ब्यत्ता, पण्डिता पंसुकूलिनो;

याचित्वा तेसमादाय, अगमंसु सकं पुरं.

२६.

भिक्खूनं पुरतो मग्गं, राजागन्ता खमापयि;

आदाय ते वनं तेसं, नेत्वा राजघरं गतो.

२७.

ततो पट्ठाय चारित्थं, पालेत्वा पुब्बराजुनं;

राजा सो ततिये वस्से, यथाकम्ममुपागमि.

२८.

लंकाभिसेकं पत्वान, सेनो सो मतिमा ततो;

उदयं आदिपादं तं, युवराजं अका सखं.

२९.

कहापणसहस्सं सो, दुग्गतानं उपोसथे;

होतु’पोसथिको दत्वा, यावजीवं नराधिपो.

३०.

पटिमा भत्तवत्थानि, भिक्खूनं धरणी पति;

अदा दण्डिस्सरं दानं, याचकानञ्च सिप्पीनं.

३१.

ठाने कत्थचि सिप्पीनं, पासादेसु मनोहरे;

कारेत्वा भोगगामे च, अदापेसि महामति.

३२.

कहापणसहस्सं वा, दत्वा पञ्चसतानि वा;

लङ्कायं जिण्णकावासे, नवकम्ममकारयी.

३३.

चत्तालीससहस्सानि, अभयुत्तरचेतिये;

सिलापत्थरणत्थाय, दापेसि च महीपति.

३४.

महावापीसु लंकायं, जिण्णनिद्धमने अका;

नवकम्मञ्च मरियादं, थियं पासाणपंसुना.

३५.

अका राजघरे रम्मं, मालागेहं महारहं;

ठपितं पुनराजूहि, दानं सम्मापवत्तयि.

३६.

कतं मलयराजेन, अमच्चेन’ग्ग बोधिना;

परिवेणं नागसालं, दिस्वा गाम मदा तदा.

३७.

कत्वा चतुविहारेसु, रूपकम्मानि साधुकं;

मण्डपानि च रम्मानि, धातुपूजं अका सदा.

३८.

एवमादीनि पुञ्ञानि, अनेकानि अनेकधा;

कत्वा सो नवमे वस्से, यथाकम्ममुपागमि.

३९.

लंकाभिसेकं पत्वान, युवराजोदयो ततो;

सेननामादिपादं सो, ओपरज्जे’भि सेचयि.

४०.

निद्दालु मज्जपो आसि, राजा पापेन जन्तुनं;

चोळो पमत्ततं तस्स, सुत्वा सन्तुट्ठमानसो.

४१.

पण्डुदेसातिसेकं सो, पत्तुका मेत्थ पेसयि;

मकुटादीनमत्थाय, ठपितानंव पण्डुना.

४२.

तानि नादासि सो राजा, तेन चोळो महब्बलो;

बलं सन्नय्ह पेसेसि, बलक्कारेन गण्हितुं.

४३.

तदा सेनापति एत्थ, पच्चन्ते कुपिते गतो;

आणापेत्वान तं राजा, युज्झनत्थाय पेसयि.

४४.

हतो सेनापति तत्थ, युज्झि न रणे मतो;

ककूटादीनि आदाय, राजा सो रोहणं अगा.

४५.

गन्त्वा चोळबलं तत्थ, अलभित्वा पवेसनं;

निवत्तित्वा सकं रट्ठं, अगमासि इधता भया.

४६.

ततो सेनापतिट्ठाने, विदुरग्गं तु नायकं;

ठपेसि राजा लंकिन्दो, तेजवन्तं महामतिं.

४७.

पच्चन्तं चोळराजस्स, घातेत्वा सो चमूपति;

आणापेसि इतो नीतं, दस्सेत्वान विभीसितं.

४८.

ततो दापेसि सो सब्ब-परिक्खारं महारहं;

पंसुकूलिकभिक्खूनं, सब्बेसं दीपवासिनं.

४९.

महाविहारे लंकिन्दो, पटिबिम्बस्स सत्थुनो;

जलन्तं मणिरंसीहि, अका चूळामणिं तदा.

५०.

ओरोधा विदुरा तस्स, पादजालेन पूजयि;

मणीहि पज्जलन्तेहि, पटिमं तं सिलामयं.

५१.

झापितं चोळराजस्स, बलेन मणिनामकं;

पासादं कातुमारद्धो, चुतो वस्सम्हि अट्ठमे.

५२.

पञ्चेते वसुधाधिपा वसुमहिं एकातपत्तङ्कितं;

भुत्वा निग्गहसङ्गहेहि सकलं लोकं वसे वत्तिय;

या ता मच्चुवसं सपुत्तवणिता सामच्चमित्तानुगा;

इच्चेवं सततं सरन्तु सुजना हातुं पमादं मदं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

पञ्चराजको नाम

एकपञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

द्विपञ्ञासतिम परिच्छेद

तिराजकोनाम

.

ततो लङ्काभिसेकं सो, पत्वा सेनो कमागतं;

महिन्दस्सादिपादस्स, युवराजपदं अदा.

.

पञ्ञो महाकवी ब्यत्तो, मज्झत्तो मित्तसत्तुसु;

युत्तो दयाय मेत्ताय, राजा सो सब्बदा अहु.

.

कालं देवो’नतिक्कम्म, सम्मा धाराभिवस्सति;

रट्ठे तस्मिं वसन्ता’सुं, सुखिता निब्भया सदा.

.

सुत्तन्तं लोहपासादे, निसिन्नो वण्णयी तदा;

निकायत्तयवासीहि, राजा सो परिवारितो.

.

दाठधातुकरण्डं सो, नानारतनभूसितं;

अका चतुविहारेसु, धातुपूजा च’नेकधा.

.

परिवेणं सित्थगामं, कारेत्वा वुत्थमत्तना;

लोकं पुत्तंव पालेत्वा, तिवस्सेन दिवङ्गतो.

.

युवराजा महिन्दो सो, राजासि तदनन्तरं;

महापुञ्ञो महातेजो, महासेनो महायसो.

.

एकच्छत्तं अका लङ्कं, घातेत्वा चोरुपद्दवं;

अकंसु तमुपट्ठानं, निच्चमण्डलनायकं.

.

विज्जमानेपि लङ्कायं, खत्तियानं नराधिपो;

कालिङ्गचक्कवत्तिस्स, वंसे जातं कुमारिकं.

१०.

आणापेत्वान तं अग्ग-महेसिं अत्तनो अका;

तस्सा पुत्ता दुवे जाता, धीता एका मनोरमा.

११.

आदिपादे अका पुत्ते, धीतरं चोपराजिनिं;

इति सीहळवंसञ्च, पट्ठपेसि सभूपति.

१२.

बलकायं इमं देसं, मद्दनत्थाय वल्लभो;

पेसेसि नागदीपं सो, सुत्वा तं भूपति इध.

१३.

बलं दत्वान सेनव्ह-राजसेनापतिं तदा;

वल्लभस्स बलेने’स, युज्झितुं तत्थ पेसयि.

१४.

गन्त्वा सेनापती तत्थ, बलेने’तस्स राजिनो;

युज्झित्वा तं विनासेत्वा, गण्हि सो युद्धमण्डले.

१५.

असक्केन्तो इमं जेतुं, राजा नं वल्लभादयो;

राजानो मित्तसम्बन्धं, लंकिन्देन अकंसु ते.

१६.

इच्छेवं राजिनो तेजो, जम्बुदीपमवत्थरि;

पत्थरित्वान लंकायं, उल्लङ्घित्वान सागरं.

१७.

सद्धम्मं कथायन्तानं, कत्वा सम्मा न मुत्तमं;

धम्मं सुत्वान सो राजा, पसन्नो बुद्धसासने.

१८.

राजा सो सन्निपातेत्वा, पंसुकूलिकभिक्खवो;

याचित्वा अत्तनो गेहं, आणापेत्वान साधुकं.

१९.

आसनं पञ्ञपेत्वान, निसीदापिय भोजनं;

दापेसि विपुलं सुद्धं, सदा एकदिने विय.

२०.

अनेकब्यञ्जनं राजा-रञ्ञकानं तपस्सिनं;

पेसेसि भोजनं सुद्धं, महग्घं विपुलं सदा.

२१.

वेज्जेव पेसयित्वान, विलानानं तपस्सिनं;

सन्तिकं सो दयावासो, तिकिच्छापेसि निच्चसो.

२२.

गुळानि घनपाकानि, लसुणानं रसानि च;

तम्बुलमुखवासञ्च, पच्छभत्ते अदा सदा.

२३.

पत्तेसु पूरयित्वान, लसुणं मरिचम्पि च;

पिप्फलिसङ्गीवेरानि, गुळानि तिफलानि च.

२४.

घतं तेलं मधुञ्चाय, पापुरत्थरणानि च;

पंसुकूलिकभिक्खूनं, पच्चेकं सब्बदा अदा.

२५.

चीवरादीनि सब्बानि, परिक्खारानि भूपति;

कारापेत्वान दापेसि, भिक्खूनं पंसुकुलिनं.

२६.

राजा महाविहारस्मिं, एकेकस्स हि भिक्खुनो;

पच्चेकं नववत्थानि, चीवरत्थाय दापयि.

२७.

निकायत्तयवासीनं, भिक्खूनं लाभवासिनं;

तुलाभारमदा द्वीसु, वारेसु समहीपति.

२८.

राजा सो नागतेभोगं,

राजानो सङ्घभोगतो;

न गण्हन्तूनि पासाणे,

लिखापेत्वा निधापयि.

२९.

कथापेत्वान बुद्धस्स, सरणानि गुणेनव;

अनाथेहि च तेसञ्च, भत्तवत्थानि दापयि.

३०.

दानसालं करित्वान, हत्थिसालकभूमियं;

याचकानं अदा दानं, तेसञ्च सयनासनं.

३१.

वेज्जसालासु सब्बासु, भेसज्जं मञ्चकञ्च सो;

चोरानं बन्धनागारे, निच्चं भत्तानि दापयि.

३२.

वानरानं वरहानं, मिगानं सुनखान च;

भत्तं पूवञ्च दापेसि, दयावासो यथिच्छकं.

३३.

राजा चतुविहारेसु, कत्वा सो वीहिरासयो;

यथिच्छितेन गण्हन्तु, अनाथा इति दापयि.

३४.

नानापूजाहि पूजेत्वा, कत्वा मङ्गलमुत्तमं;

कथापेसि च भिक्खूहि, ब्यत्तेहि विनयं तदा.

३५.

थेरेन धम्ममित्तेन-सित्थगामकवासिना;

पूजयित्वान कारेसि, अभिधम्मस्स वण्णनं.

३६.

दाठानागा’भिधानेन, थेरेना’रञ्ञवासिना;

लंकालंकारभूतेन, अभिधम्मं कथापयि.

३७.

पट्टकञ्चुकपूजाहि, हेममालिकचेतियं;

नच्चगीतेहि गन्धेहि, पुप्फेहि विविधेहि च.

३८.

दीपमालाहि धूपेहि, पूजयित्वान’नेकधा;

तस्स वत्थानि भाजेत्वा, भिक्खूनं दापयी सयं.

३९.

सदा सो अत्तनो रज्जे, उय्यानेसु तहिंतहिं;

आणापेत्वान पुप्फानि, पूजेसि रतनत्तयं.

४०.

पासादं चन्दनं नाम, कातुं मरिचवट्टियं;

अकारम्भञ्च भिक्खूनं भोगगामे च दापयि.

४१.

केसधातुं निधापेत्वा, करण्डं रतनेहि सो;

कारयित्वान पूजेसि, ठपेत्वा तत्थ भूपति.

४२.

सोण्णरजतपट्टेहि, थूपारामम्हि चेतियं;

छादापेत्वा यथारज्जं, पूजं कारेसि भूपति.

४३.

तस्मिं धातुघरे राजा, सोण्णद्वारमकारयि;

पज्जलन्तं सिनेरुंव, रंसीहि सूरियस्स सो.

४४.

झापितं चोळराजस्स, बलेन पदलञ्छने;

चतुन्नं चेतियानं सो, रमनीयं घरं अका.

४५.

झातं नगरमज्झम्हि, दाठाधातुघरं अका;

धम्मसङ्गणीगेहञ्च, महापाळिञ्च भूपति.

४६.

तम्बूलमण्डपं कत्वा, तत्थ सुङ्कं महीपति;

भिक्खूनं थेरवंसे सो, भेसज्जत्थाय दापयि.

४७.

उपस्सयं करित्वान, महामङ्गलनामकं;

थेरवंसम्हि जातानं, भिक्खुनीनं अदापयि.

४८.

मातुलोदयराजेन, आरद्धं साधुना तदा;

निट्ठापेसि महीपालो, पासादं मणिनामकं.

४९.

परिवेणानि चत्तारि, तस्मिं जेतवने तदा;

कारापयिंसु चत्तारो, अमच्चा तस्स राजिनो.

५०.

रञ्ञो कित्तिसमादेवी, कित्तिनामा मनोरमा;

परिवेणं अकारामं, थूपारामस्स पच्छतो.

५१.

सा तस्मिं परिवेणे च, अका कप्पासगामके;

चीवरचेतिये चेव, तिस्सो पोक्खरणी सुचि.

५२.

द्वादसरतनायामं, धजं सोण्णमयञ्च सा;

पूजेसि पुञ्ञसम्भारं, हेममालिक चेतिये.

५३.

गिहीनं वज्जसालञ्च, पुत्तो तस्सा पुरेअका;

गुणवासक्कसेनानी, भिक्खूनञ्च पुराबहि.

५४.

राजा चतुविहारेसु, दिब्बपासादसन्निभे;

मण्डपे कारयित्वान, धातुपूजा अनेकधा.

५५.

वस्समेकमतिक्कम्म, कारापेत्वा महीपति;

चारित्तं पुब्बराजूनं, परिपालेसि साधुकं.

५६.

एवमादीनि पुञ्ञानि, उळारानि अनेकधा;

कत्वा सोळसमे वस्से, राजा सो तिदिवं गतो.

५७.

जातो पटिच्च तं राजं, सेना द्वादसवस्सिको;

कालिङ्गदेविया पुत्तो, पत्तरज्जो तदा अहु.

५८.

उदयस्स कनिट्ठस्स, युवराजपदं अदा;

पितु सेनापति सेनो, तस्स सेनापति अहु.

५९.

पच्चन्तं बलमादाय, गते सेनापतिम्हि सो;

मातरा सह वत्तन्तं, कणिट्ठं तस्स भातरं.

६०.

मारापेत्वा महामल्लं, अका सेनापतिं तदा;

अमच्चं उदयं नाम, सकं वचनकारकं.

६१.

तं सुत्वा कुपितो हुत्वा, सेनो सेनापति तदा;

बलमादाय आगञ्छि, गण्हिस्सामीति सत्तवो.

६२.

सुत्वान तं महीपालो, कतवन्तं वाचमत्तनो;

रक्खामि तं अमच्चन्ति, गतो निक्खम्म रोहणं.

६३.

तस्स माया निवत्तित्वा, युवराजञ्च राजिनिं;

आदाय कुपिता तेन आणापेसि चमूपतिं.

६४.

ताय सो सङ्गहीतोव, दमिळे सन्निपातिय;

दत्वा जनपदं तेसं, पुटत्थिनगरे वसी.

६५.

युज्झितुं तेन सो राजा, बलं पेसेसि रोहणा;

सेनापति विनासेसि, सब्बं तं राजिनो बलं.

६६.

दमिळा ते जनपदं, पीळेत्वा रक्खसा विय;

विलुम्पित्वान गण्हन्ति, नरानं सन्तकं तदा.

६७.

खित्ता मनुस्सा गन्त्वान, रोहणं राजसन्तिकं;

निवेदेसुं पवत्तिं तं, मन्तेत्वा सचीवेहि सो.

६८.

रक्खितुं सासनं रट्ठं, तम्पहाय चमूपतिं;

सन्धिं कत्वान सेनेन, पुळत्थिनगरं अगा.

६९.

महेसिं अत्तजं कत्वा, पालेतुं वंसमत्तनो;

पुत्तं उप्पादयित्वान, कस्सपं नाम उत्तमं.

७०.

वसन्ते तत्थ लंकिन्दे, अहिता वल्लभा जना;

अलभन्ता सुरं पातु-मारिया तस्स सन्तिके.

७१.

मज्जपाने गुणं वत्वा, पायेसुं तं महीपतिं;

पिवित्वा मज्जपानं सो, मत्तब्याळो अहु तदा.

७२.

आहारानं खयं पत्वा, चजित्वा दुल्लभं पदं;

मतो सो दसमे वस्से, तरुणोयेव भूपति.

७३.

इतो विदित्वा खलुपापमित्त-

विधेय्यभावं परिहानि हेतुं;

सुखत्तितोयेव इद वा हुरं वा;

जहन्तु ते घोरविसं’व बालं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसेति राजको नाम

द्विपञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

तिवञ्ञासतिम पच्छेद

लंकाविलोपोनाम

.

महिन्दो तं कणिट्ठो सो, राजपुत्तो तदच्चये;

उस्सापिय सेतच्छत्त-मनुराधपुरे वरे.

.

सेन सेनानीना’नीत देसन्तरजना कुले;

तत्थ वासमकप्पेसि, किच्छेन दसवच्छरे.

.

अपेतनीति मग्गस्स, मुदुभूतस्स सब्बसो;

उप्पादभागं नादंसु, तस्स जानपदा तदा.

.

अच्चन्तं खीणचित्तो सो, वस्सम्हि दसमे विभू;

वुत्तिदानेन नासक्खि, सङ्गहेतुं सकं बलं.

.

अलद्ध वुत्तिनो सब्बे, केरळा सहिता ततो;

न वुत्तिदानं नो याव, होति माताव भुञ्जतु.

.

इति राजघरद्वारे, साहसेकरसा भुसं;

चापहता निसीदिंसु, सन्नद्धछुरिकायुधा.

.

हत्थसारं समादाय, ते विवञ्चिय भूपति;

उम्मग्गतो विनिग्गम्म, तुरितो रोहणं अगा.

.

सीदुपब्बतगामम्हि, खन्धवारं निबन्धिय;

भातु जायम्म हेसित्ते, ठपेत्वा सो तहिं वसी.

.

न चिरस्सेव तस्साय, मता यसमहीपति;

महेसित्ते निवेसेसि, सकभातुस्स धीतरं.

१०.

देविया ताय सञ्जाते, सुते कस्सपनामके;

अज्झावुत्तं विहाया’थ, खन्धावारं महीमति.

११.

कारयित्वान नगरं, कप्पगल्लकगामके;

अधिपच्चं पवत्तेन्तो, रोहणे सुचिरं वसी.

१२.

ततो सेसेसु ठानेसु, केरळा सीहळा तदा;

कण्णाटा च यथाकाम-माधिपच्चं पवत्तयुं.

१३.

अथस्स वाणिजो एको, परतीरं इधागतो;

गन्त्वा पवत्तिं लंकाय, चोळरञ्ञो निवेदयि.

१४.

सोतं सुणित्वा पेसेसि, लंकागहणमानसो;

बलं महन्तं बलवा, तं खिप्पं लंकमोतरि.

१५.

पट्ठायो तिण्णठानम्हा, विहेठेन्तं बहू जने;

अनुक्कमेन तं चोळ-बलं रोहणमज्झगा.

१६.

छत्तिंसे राजिनो वस्से, महेसिं रतनानि च;

मकुटञ्च कमायातं, सब्बमाभरणं तथा.

१७.

अमूलिकञ्चवजिर-वलयं देवदत्तियं;

अच्छेज्जच्छुरिकं छिन्न-पट्टिका धातुकञ्च ते.

१८.

पविट्ठं वनदुग्गम्हि, भयातञ्च महीपतिं;

जीवग्गाहमगण्हिंसु, सन्धिलेसम्पदस्सिय.

१९.

महीपालं धनं तञ्च, सब्बं हत्थगतं ततो;

पेसयिंसु लहुं चोळ-महीपालस्स सन्तिकं.

२०.

निकायत्तितये धातु-गब्भे लंकातले खिले;

महारहे सुवण्णादि-पटिबिम्बे च’नप्पके.

२१.

भिन्दित्वा सहसा सब्बे, विहारे च तहिं तहिं;

यथो जोहारिनो यक्खा, लङ्कायं सारमग्गहुं.

२२.

ते चोळा राजरट्ठं तं, पुलत्थिपुरनिस्सिता;

रक्खपासाणकण्डव्ह, ठानावधिमभुञ्जिसुं.

२३.

तं कुमारकमादाय, कस्सपं रट्ठवासिनो;

वड्ढेन्ति चोळभयतो, गोपयन्ता सुसादरा.

२४.

चोळराजा कुमारं तं, सुत्वा द्वादसवस्सिकं;

गहणत्थाय पेसेसि, महामच्चे महाबले.

२५.

ऊनं पञ्चसहस्सेन, योधलक्खं समादिय;

सब्बं ते रोहणं देसं, सङ्खोभेसु मितो ततो.

२६.

कित्तिनामो’थ सचिवो, मक्खकुद्रूसवासिको;

मुद्धनामो तथामच्चो, मारगल्लकवासिको.

२७.

उभोपि ते महावीरा, युद्धोपायविचक्खणा;

चोळसेनं विनासेतु-मच्चन्तकतनिच्छया.

२८.

पलुट्ठगिरिनामम्हि, ठाने दुग्गे निवेसिय;

कत्वा छमासं सङ्गामं, हनिंसु दमिळे बहूं.

२९.

हतावसिट्ठा चोळाता, रणे तस्मिं भयद्दिता;

पलायित्वा यथापुब्बं, पुलत्तिपुरमावसुं.

३०.

कुमारो जयितो दिस्वा, उभो ते सचिवे तदा;

हट्ठतुट्ठो ‘‘वरं ताता, गण्हथा’’ति स चब्रवी.

३१.

बुद्धो पवेणिगामं सो, वरं याचित्थ कित्तिको;

सङ्घिकं गहितं भागं, विस्सज्जेतुं वरं वरि.

३२.

राजपुत्तवरालद्ध-वरा’मच्चवरा तदा;

निद्दरा सादरा वीरा, पादे वन्दिंसु तस्स ते.

३३.

राजा द्वादसवस्सानि, वसित्वा चोळमण्डले;

अट्ठतालीसवस्सम्हि, महिन्दो सो दिवंगतो.

३४.

पमाद दोसानगतेन एवं,

लद्धा’पि भोगाननथिरा भवन्ति;

इच्चप्पमंदं हितमाससानो,

निच्चं सुविञ्ञूसुसमा चरेय्य.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

लंकाविलोपो नाम

तिपञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

चतुपञ्ञासतिम परिच्छेद

छ राजकोनाम

.

कत्वा विक्कम्म बाहू’ति, नाम भूपालसूनुतो;

तस्साणाय पवत्तिंसु, सादरं सीहळा खिला.

.

सो राजा दमिळे हन्तुं, धनं सञ्चिय’नेकाधा;

सङ्गहं सेवकानञ्च, कुरुमानो यथोचितं.

.

अलङ्कारकिरीटानि, छत्तसीहासनानि च;

कारयित्वा’भिसेकत्थं, सचिवेहा’भियाचितो.

.

न याव राजरट्ठस्स, गहणं होति ताव मे;

छत्तुस्सापनकम्मेन, किं तेना’ति विवारिय.

.

सतं नरसहस्सानं, सङ्कलेत्वा महब्बलो;

सङ्गामारब्भ कालम्हि, वातरोगाभिपीळितो.

.

युज्झितुं समयो नेति, द्वादसे वच्छरे लहुं;

उपेच्च देवनगरं, गञ्छिदेवसहब्यतं.

.

कित्तिनामो च सचिवो, सेनापच्चमधिट्ठितो;

रज्जत्थिको दिनानट्ठ, निजाणं सम्पवत्तयि.

.

घातेत्वा तं महालान-कित्तिनामो महब्बलो;

पत्वा’भिसेकं भुञ्जन्तो, देसं तं रोहणव्हयं.

.

संवच्छरम्हि ततिये, चोळयुद्धे पराजितो;

सहत्थेन सकं सीसं, छिन्दित्वा सहसा मरि.

१०.

तदापिते किरीटादि-धनसारं समादिय;

पेसेसुं दमिळा चोळ-महीपालस्स सन्तिकं.

११.

भया सरट्ठं हित्वा’थ, दुट्ठदेसे वसं तदा;

एको विक्कमपण्डूति, विस्सुतो पत्थिवत्तजो.

१२.

विञ्ञातलङ्कावुत्तन्तो, देसमागम्म रोहणं;

काळतित्थे वसं वस्स-मेकं रज्जमकारयि.

१३.

रामन्वयसमुब्भूतो, तदायुज्झ पुरागतो;

जगती पालनामेन, विस्सुतो भूभुजत्तजो.

१४.

रणे विक्कमपण्डुतं, घातापेत्वा महब्बलो;

ततो चत्तारि वस्सानि, रज्जं कारेसि रोहणे.

१५.

तम्पि चोळारणे हन्त्वा, महेसिं धीतरा सह;

वित्तसारञ्च साकलं, चोळरट्ठमपेसयुं.

१६.

राजा परक्कमो नाम, पण्डुराजसुतो ततो;

अका वस्सद्वयं चोळा, घातेसुं तम्पि युज्झिय.

१७.

इमे भुसं लोभबलाभिभूता,

गता असेसा विवसा विनासं;

इच्चेवमञ्ञाय सदा सपञ्ञो,

तण्हक्खयेयेव रतिं करेय्य.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

छ राजको नाम

चतुपञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

पञ्चपञ्ञासतिम परिच्छेद

रोहणाराति विजयोनाम

.

लोकनामो चमूनाथो, मक्खकुद्रूसवासिको;

सच्चपटिञ्ञो धीतिमा, चोळदप्पविघातनो.

.

अभिभूय जने पत्वा, रज्जं रोहणमण्डले;

वसी काजरगामम्हि, चारित्तविधिकोविदो.

.

अहु तदा कित्तिनामो, राजपुत्तो महब्बलो;

तस्स वंसादिसम्पत्ती, नुपुब्बेन पवुच्चते.

.

सुतो कस्सपभूपस्स, माणनामेन विस्सुतो;

आदिपादो अहु धीरो, सदाचारविभूसितो.

.

तस्सा’थ जेट्ठको भाता, माणवम्मो महामति;

गोकण्णकसमीपट्ठ-नदीतीरे निसीदिय.

.

कतमन्तुपचारो सो, यथाविधिमसेसतो;

अक्खमालं गहेत्वान, मन्तं जप्पितुमारभि.

.

कुमारो किर भत्तग्गे, पातुरासि सवाहनो;

सिखण्डि मुखतुण्डेन, बलिपट्टं विखण्डिय.

.

सच्छिद्दके नाळिकेर-कपाले विच्चुनोदके;

लूखे जलमपस्सन्तो, जपन्तस्स मुखंगतो.

.

ततो भाविनिं सिद्धि, मपेक्खं नयनं सकं;

तस्सोपनेसि, निब्भिज्ज, सोपि तं सहसापिचि.

१०.

कुमारो तस्स सन्तुट्ठो, कुमारस्साभिपत्थितं;

वरं पदाय नभसा, राजमानो गतो ततो.

११.

भिन्नेकनयनं दिस्वा, सचिवातं परो दिसुं;

वरलाभं पकासेत्वा, समस्सासेसि सो जने.

१२.

ततो सो सचिवातस्स, सन्तुट्ठाराधयिंसु तं;

अनुराधपुरं पत्वा, भिसेको कारियो इति.

१३.

अत्थो को ममरज्जेन, विकलङ्गस्स सम्पति;

तपोकम्मं करिस्सामि, पब्बज्जमुपगम्महं.

१४.

कणिट्ठो माणनामो च, लङ्कारज्जं कमागतं;

पालेतु इति सो रज्जं, सम्पत्तं सम्पटिक्खिपि.

१५.

विञ्ञातचित्तसञ्चारा, सचिवा तस्स सब्बथा;

वत्तुमेतं कणिट्ठस्स, पेसेसुं पुरिसे तदा.

१६.

सुत्वा तं सीघमागम्म, पस्सित्वा सकभातरं;

पतित्वा पादमूलम्हि, बहुं कन्दिय रोदिय.

१७.

जेट्ठेन भातरा सद्धि-मनुराधपुरं गतो;

मकुटं तत्थ धारेसि, जेट्ठचित्तानुवत्तको.

१८.

ततो’भयगिरिं गन्त्वा, पब्बज्जं सकभातुनो;

यत यो तत्थ याचित्थ, बहुमानपुरस्सरं.

१९.

ततो ते यतयो तस्स, पब्बज्जमुपसम्पदं;

अकंसु विकलङ्गस्स, सिक्खापदनिरादरा.

२०.

परिवेणमुत्तरोळ-मुळारं तस्स कारिय;

कत्वा तं परिवेणस्स, सामिकं धरणी पति.

२१.

भिक्खूनं छसतं तत्थ, विधाय तदधीनकं;

परिहारे अदा तस्स, पेस्सवग्गे च पञ्च सो.

२२.

समप्पेसि च सो नाना-सिप्पकम्मविचक्खणे;

जने चाका तदायत्ते, सो दाठाधातुरक्खिये.

२३.

तस्सेवादकरा’हेसुं, भिक्खू’भयगिरिम्हि ते;

राजा च लोकं पालेसि, सम्मा तस्सानुसिट्ठिया.

२४.

जना तब्बंसजा केचि, तं रज्जनिरपेक्खका;

निवसिंसु यथाकामं, महासामि पदंसिता.

२५.

एतस्स माणवम्मस्स, रञ्ञो धम्मनयञ्ञुनो;

अग्गबोधिकुमारादि-पुत्तनत्तुक्कमागते.

२६.

वंसे विसुद्धे जातस्स, भूपालन्वयमुद्धनि;

समासोळसकङ्कायं, सम्मा रज्जानुसासिनो.

२७.

महीपस्स महिन्दस्स, दुवे माकुलधीतरो;

देवला लोकिका चाति, नामतो विस्सुता सुभा.

२८.

एतासु द्वीसु धीतासु, लोकिका मातुलत्तजं;

पटिच्च राजतनयं, सुभं कस्सपनामकं.

२९.

सा मोग्गल्लान लोकव्हे, पुत्ते द्वे लभि सोभने;

तेसु जेट्ठसुतो लोक-सासनाधारकोविदो.

३०.

महासामीति पञ्ञातो, सङ्घुपासनपालयो;

नेकसारगुणावासो, वासं कप्पेसि रोहणे.

३१.

दाठोपतिस्स राजस्स, नत्ता सुगतसासने;

पब्बज्जूपगतो सद्धो, धुतवा सीलसंवुतो.

३२.

पहितत्तो विचित्तोसो, पन्तसेनासने वसी;

गुणं सब्बत्थ वण्णेसुं, तस्मिं देवा पसीदिय.

३३.

गुणं सुणित्वा लंकिन्दो, तदा सब्बत्थ पत्थटं;

उपसङ्कम्म तं नत्वा, कातुमत्तानुसासनं.

३४.

आराधयमनिच्छन्तं, याचित्वान पुनप्पुनं;

आनीय वासयित्वा तं, पासादे साधुकारिते.

३५.

यतिस्सरस्स वसतो, कत्थ राजागुणप्पियो;

तस्सानुसिट्ठिमग्गट्ठो, लोकं धम्मेन पालयि.

३६.

उद्दिस्साराधनं सम्मा, लंकिन्देन कतं तदा;

सेलन्तराभिनिक्खम्म, यतिन्दो सो दयानुगो.

३७.

यतो भिक्खू समूहेत्वा, वासं कप्पेसि यत्थ सो;

सेलन्तरसमूहो’ति, विक्ख्यातिं सो ततो गतो.

३८.

ततो पट्ठाय वासेत्वा, रत्तियं देवपल्लियं;

देवतानुमतं भिक्खुं, मूलठाने ठपेन्ति हि.

३९.

मूलत्तमावसन्तानं, यतीनमनुसासना;

लंकिस्सरा पवत्तन्ति, पालेन्ता लोकसासनं.

४०.

तस्स दाठोपतिस्सस्स, वंसजं राजपुत्तकं;

बोधिं पटिच्च तब्बंसा, बुद्धनामा कुमारिका.

४१.

अलत्थ लोकितं नाम, धीतरं वरलक्खणं;

कालेन सा पदिन्ना’सि, मोग्गल्लानस्स धीमतो.

४२.

सा तं पटिच्च कित्तिञ्च, मित्तं नाम कुमारिकं;

महिन्दं रक्खितं चापि, लतित्थ चतुरो पजा.

४३.

अहु जेट्ठसुतो धीरो, वीरो तेरसवस्सिको;

कतहत्थो विसेसेन, धनुसिप्पम्हि सो ततो.

४४.

कथं लङ्कं गहेस्सामि, दूरेत्वा’राति कण्टकं;

इति चिन्तापरोगामे, मूलसालव्हये वसी.

४५.

एको महाबलो वीरो, बुद्धराजोति विस्सुतो;

विलोमवत्ती हुत्वान, लोकसेनानिनो तदा.

४६.

पलातो चुण्णसालव्हं, खिप्पं जनपदं तहिं;

कित्तादिके जने नेके, वसे वत्तिय सब्बथा.

४७.

सद्धिं बन्धूहि सङ्गाम-सूरेहि बहुकेहि सो;

मलयाचलपादेसु, वसी दुप्पसहो तदा.

४८.

तस्स’न्तिकमुपागम्म, संवच्छरिकनायको;

सङ्घो नाम कुमारस्स, सरूपं साधुवं ब्रवि.

४९.

महासामिस्स तनयो, जेट्ठो कित्ति सनामको;

धञ्ञलक्खणसम्पन्नो, सम्पन्नमतिविक्कमो.

५०.

जम्बुदीपेपि तं रज्जं, कत्तुमेकातपत्तकं;

समत्थोति विचिन्तेपि, लङ्कादीपम्हि का कथा.

५१.

तस्स सो वचनं सुत्वा, सेवितब्बो कुमारको;

इति निच्छिय पेसेसि, कुमारस्स’न्तिकं जने.

५२.

सुणित्वा सो वचो तेसं, निवत्तनभया विभू;

अजानहं पितुन्नं सो, वीरो धनुसहायको.

५३.

गेहा निक्खम्म पस्सन्तो, सुनिमित्तानिनेकधा;

अगालहुं सरीवग्ग-पिट्ठिगामं महामति.

५४.

तहिं सो निवसं वीरो, पेसयित्वा ससेवके;

विपक्खाधिट्ठितं जेसि, बोधिवालव्हगामकं.

५५.

ततो’भिमानी सेनानी, सेनं सो तत्थ पेसयि;

सा परिक्खिपतं गामं, सङ्गामाय समारभी.

५६.

कुमारो तेहि युज्झन्तो, सुभटो पटुविक्कमो;

दिसासु विकिरीसब्बे, तुलं चण्डोव माळुतो.

५७.

चुण्णसालं जनपदं, गन्त्वा ठानविदू तदा;

तहिं वसं वसेकासि, सब्बं मलयमण्डलं.

५८.

तदापि सेनं सेनिन्दो, पेसेत्वा असकिं सकं;

अभिभूतिमसक्कोन्तो, कातुं दुम्मनतं गतो.

५९.

मक्खकुद्रुसवासिस्स, सचिपस्साथ कित्तिनो;

सुतो महब्बलो देव-मल्लोति विदितो तदा.

६०.

सहितो बन्धुमित्तेहि, बहू रोहणवासिनो;

समादाया’भिगन्त्वान, कुमारं पस्सि सादरो.

६१.

बन्धिय छुरिकं छेको, सो पन्नरसवस्सिको;

आदिपादपदं तत्थ, सम्पापुणि महायसो.

६२.

ततो हिरञ्ञमलय, मुपागम्म महब्बलो;

तहिं रेमुणसेलम्हि, खन्धावारं निबन्धयि.

६३.

तत्थापि सेनं पेसेत्वा, सङ्गामेन्तो चमूपति;

अलद्धविजयो छन्दं, पुनयुद्धे जहिततो.

६४.

लोकनामो चमूनाथो, लोकं हित्वा सकं तदा;

अहु वस्सम्हि छट्ठेसो, परलोकपरायनो.

६५.

तदा कस्सपनामेको, केसधातुकनायको;

जने’भिभूयवत्तेसि, नीजाणं रोहणे तदा.

६६.

सुत्वा तं चोळसामन्तो, पुळत्थिनगरा तदा;

निक्खम्म युद्धसनद्धो, गन्त्वा काजरगामकं.

६७.

केसाधातु ततो युद्धे, भिन्दित्वा दमिळं बलं;

रक्खपासाणसीमायं, ठपेत्वा रक्खिये जने.

६८.

पटिलद्धजयुद्दामो, महासेना पुरक्खतो;

पुनरागम्म पावेक्खि, वीरो काजरगामकं.

६९.

तदादिपादो सुत्वान, सब्बं सुत्थीरधातुको;

केसधातुं निघातेतुं, बलं सन्नय्हि वेगसा.

७०.

पवत्तिं तं सुणित्वा सो, साभिमानो भुसंततो;

समत्तं बलमादाय, सिप्पत्थलकमागमा.

७१.

पञ्चयोजनरट्ठादि-वासिकेसु बहूजने;

समादाय समासन्ने, राजपुत्ते सुदुज्जये.

७२.

विरत्ततञ्च सो ञत्वा, बहुन्नं रट्ठवासिनं;

दुक्करं एत्थ युद्धन्ति, गतो सो खदिरङ्गणिं.

७३.

महासेनाय भूपाल सुतो सोळसवस्सीको;

खिप्पं वापेक्खि सो वीत-दरो काजरगामकं.

७४.

छम्मासमनुभोत्वान, रोहणं रुट्ठमानसो;

केसधातुकनाथोपि, सङ्गामत्थाय तत्थगा.

७५.

राजपुत्तस्स सेना’थ, वत्तेन्ति समरं खरं;

केसधातुकनाथस्स, सीसं गण्हि महब्बला.

७६.

आगम्म सत्तरसवयं कुमारो;

सब्बत्थ पत्थटमहायसकित्तितेजो;

सुमादिनेक विधियोगविसेसदक्खो;

खीणारिकण्टकमका’खिलरोहणं तं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

रोहणारातिविजयो नाम

पञ्चपञ्ञासतिमो परिच्छेदो.

छपञ्ञासतिम परिच्छेद

अनुराधपुराभिगमनो

.

युवराजपदे तस्स, ठितस्सा’थ नयञ्ञुनो;

अहू विजयबाहूति, नामं सब्बत्थ पाकटं.

.

महाञ्ञणो निजाणाय, तत्थ भेरिं चराविय;

ठपेन्तो सचिवे’नेके, पतिरूपे पदन्तरे.

.

चोळानं मद्दनत्थाय, राजरट्ठाधिवासिनं;

चतुरो चतुरोपाये, यो जयं तत्थ सो वसी.

.

चोळराजा सुणित्वा तं, पुळत्थिनगरे ठितं;

सेनापतिम पेसेसि, दत्वान बलवाहनं.

.

सेनिन्दं काजरग्गाम-समीपं समुपागतं;

दुप्पसय्हं विदित्वान, गिरिदुग्गमगा ततो.

.

सेनिन्दो काजरग्गामं, विलुम्पित्वान वेगसा;

तत्थ वत्थुमसक्कोन्तो, सदेसं पुन रागमि.

.

ततो महादिपादो’पि, आगम्म मलया लहुं;

महता बलकायेन, सिप्पत्थलकमावसि.

.

राजा रामञ्ञविसये, राजिनो सन्तिकं जने;

पेसेसि बहुकेसारं, धनजातञ्च’नप्पकं.

.

विचित्तवत्थकप्पूर-चन्दनादीहि वत्थूहि;

परिपुण्णा च नावायो, नेकातित्थे समोसटा.

१०.

धनजा तेहि नेकेहि, करोन्तो भटसङ्गहं;

ततो तम्बलगामम्हि, निवसित्थ महब्बलो.

११.

अञ्ञमञ्ञविरुद्धत्ता, राजारट्ठाधिवासिनो;

उपग्गम्म जना सब्बे, करं नो देन्ति सब्बसो.

१२.

विपक्खाचोळराजस्स, भिन्दन्ता’णं मदुद्धता;

आयुत्तके विहिंसेन्तो, यथाकामं चरन्ति च.

१३.

तं सुत्वा चोळभूपालो, सम्पकोपवसीकतो;

सेनं महन्तिं दत्वान, पेसेसि सचिवं निजं.

१४.

महातित्थे’वहिण्णो सो, तत्थ तत्थ बहूजने;

घातेन्तो सवसे कत्वा, राजारट्ठाधिवासिनो.

१५.

अनुक्कमेन गन्त्वान, खराणो रोहणं तदा;

अज्झोत्थरि ससेनो स, भिन्नो वेलोवसागरो.

१६.

रञ्ञो पच्चत्थिका हुत्वा, रविदेवचलव्हया;

उभो दमिळसेनिन्द-वसं याता महब्बला.

१७.

महापक्खबलोपेते, ते पस्सिय चमूपति;

रोहणं सकलं खिप्पं, मञ्ञित्थ सकहत्थगं.

१८.

एकादसम्हि सो वस्से, राजा चोळाभिभूतिया;

पलुट्ठपब्बते दुग्गं, पविधाय तहिं वसी.

१९.

चोळसेना तदासेलं, समन्ता सम्परिक्खिपि;

तत्थो’भयेसं सेनान-महू भिंसनकं रणं.

२०.

रञ्ञो भटा विनासेत्वा, सब्बं तं दमिळं बलं;

पलायन्तं महाचोळ-सामन्तञ्चानुबन्धिय.

२१.

गहेत्वान सिरं तस्स, गामस्मिं तम्बविट्ठिके

सद्धिं वाहनयानेहि, सारभूतधनेहि च.

२२.

तहिं तं सकलं भण्डं, नेत्वा रञ्ञो पदस्सिय;

पुळत्थिनगरं गन्तुं, कालो इति समब्रवुं.

२३.

महीपालोपि तं सुत्वा, सचिवानं वचो तदा;

महता बलकायेन, पुलत्थिनगरं गतो.

२४.

पवत्तिमेतं सकलं, सुत्वा चोळनरिस्सरो;

तिब्बकोपवसंयातो, भूपालगहणत्थिको.

२५.

सामं खिप्पं समागम्म, वीरो सागरपट्टनं;

भिय्योपि महतिं सेनं, लंकादीपमपेसयी.

२६.

तं विजानिय भूमिन्दो, सेनिन्दं पेसयी सकं;

बलं महन्तं दत्वान, चोळसेनाय युज्झितुं.

२७.

गच्छमानो चमूनाथो, सो’नुराधपुरन्तिके;

सद्धिं दमिळसेनाय, वत्तेसि तुमुलं रणं.

२८.

पतिंसु तस्मिं सङ्गामे, भूपालस्स नरा बहू;

भिय्योपि दमिळायत्ता, जाता तं रट्ठवासिनो.

२९.

विहाय धरणीपालो, पुलत्थिनगरं तदा;

विल्लिकाबाणकं रट्ठं, सम्पापुणिय वेगसा.

३०.

निहच्चामच्चयुगलं, तं रट्ठाधिट्ठितं तदा;

तहिं वासमकप्पेसि, सभटे सन्निपातयं.

३१.

अत्तानमनुबन्धन्तं, सुत्वा चोळचमूपतिं;

गन्त्वा वातगिरिं नाम, समयञ्ञू सिलुच्चयं.

३२.

उपच्चकाय सेलस्स, तत्थ दुग्गं निवेसिय;

रणं करोन्तो तेमासं, दमिळे पटिबाहयि.

३३.

केसधातुकनाथस्स, मारितस्स पुरारणे;

भाता कणिट्ठो सम्पत्त, महापक्खबलो तदा.

३४.

मारणं सकभातुस्स, सरन्तो रुट्ठमानसो;

सकलं परिवत्तेसि, गुत्तहालकमण्डलं.

३५.

अथो लंकिस्सरो तत्थ, खिप्पं गन्त्वा महब्बलो;

ठाने मच्चुत्थले नाम, खन्धावारं निबन्धिय.

३६.

खदिरङ्गणिदुग्गम्हा, पलापेत्वान तं रणे;

ठाना कुबुलगल्ला च, युज्झन्तो तं पलापयि.

३७.

विहाय पुत्तदारादि-सब्बं नेकधनं बलं;

पलायमानो सो रट्ठं, चोळायत्त मगालहुं.

३८.

तदा नरिस्सरो तत, तस्स सब्बं समादिय;

गन्त्वा तम्बलगामम्हि, नवं दुग्गं निवेसिय.

३९.

अनुक्कमेन गन्त्वान, महानागहुलव्हये;

पुरेवसी सुसज्जेन्तो, बलं चोळेहि युज्झितुं.

४०.

ततो राजा समव्हाय, सचीवे द्वे महब्बले;

पेसेसि दिक्खिणं पस्सं, वसं नेतुं तहिं जने.

४१.

सम्पेसेसि महामच्च-युगलं कक्खलं विभू;

चोळदप्पविनासाय, ततो वेला महापथे.

४२.

पेसिता दक्खिणं पस्सं, अमच्चा’मे महब्बला;

मुहुन्नरुग्गमदुग्गं, बदळत्थलमेव च.

४३.

वापीनगरदुग्गञ्च, बुद्धगामकमेव च;

तिलगुल्लं महागल्लं, मण्डगल्लकमेव च.

४४.

अनुराधपुरञ्चाति, गहेत्वान कमेन ते;

वत्तेन्ता सवसे रट्ठं, महातित्थमुपागता.

४५.

पेसिता सचिवाद्वेतु, ततो वेला महापथे;

विलुम्पन्ता छगामादि-खन्धावारे तहिं तहिं.

४६.

पुलत्थिनगरासन्नं, कमेना’गम्म पेसयुं;

दूते राजन्तिकखिप्प-मागन्तुं वट्टतीतिह.

४७.

दिसासा द्वीसु यानेहि, सचिवेहि पवत्तितं;

विक्कमाति सयं सुत्वा, कालञ्ञू सो महीपहि.

४८.

सीघं सन्नय्ह सेनङ्गं, समग्गं विदिकोविदो;

उम्मूलनायचोळानं, पुरातम्हा’भिनिक्खमि.

४९.

गच्छं गङ्गाय महिय-ङ्गणथूपन्तिके विभू;

सेनानिवेसं कारेत्वा कञ्चिकालं तहिं वसी.

५०.

कमेनागम्म ठानञ्ञू, पुळत्थिनगरन्तिके;

बन्धापेसि महावीरो, खन्धावारं थिरं वरं.

५१.

तत्थ तत्थ ठिता सूरा, चोळा ये कक्खला’खिला;

पुलत्थिनगरे युद्धं, कातुं सन्निपतिंसु ते.

५२.

निक्खम्म नगरा गन्त्वा, चोळा बहि महारणं;

कत्वा पराजिता भीता, पविस्स नगरं सकं.

५३.

गुत्ता सेसपुरद्वारा, गोपुरट्टालनिस्सिता;

महाहवं बहुस्साहा, पवत्तेसुं भयावहं.

५४.

दियड्ढमासं युज्झन्ति, नगरं तमुपरुन्धिय;

साधेतुं नेवसा’सक्खि, भूपालस्स महाचमू.

५५.

महारञ्ञो महावीरा, महासूरा महब्बला;

महाभटा महामाना, रविदेवचलादयो.

५६.

उल्लङ्घित्वान पाकारं, पविस्स सहसा पुरं;

खणेन दमिळे सब्बे, मूलघच्चमघातयुं.

५७.

एवं लद्धजयो राजा, तदा विजयबाहुसो;

चरापेसि निजाणाय, भेरिं भूरिमतिपुरे.

५८.

तं सुत्वा सकसेनाय, विनासं चोळभूपति;

सीहळा बलवन्तोति, भिय्यो सेनं न पाहिणि.

५९.

वीरो असेसनिहतुद्धट चोळसेट्ठो;

विञ्ञू सुसाधुट्ठपिताखिलराजरट्ठो;

इट्ठन्नुराधपुरसेट्ठमतीव हट्ठो;

वस्सम्हि पञ्चदसमे गमि राजसेट्ठो.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

अनुराधपुराभिगमनो नाम

छप्पञ्ञासतिमो परिच्छेदो

सत्तपञ्ञासतिम परिच्छेद

संगहकरणोनाम

.

लङ्कारक्खाय सचिवे, बलिनो योधसम्मते;

पटिपाटिं समुद्दिस्स, समन्ता सन्नियोजयि.

.

अभिसेकमङ्गलत्थाय, पासादादिमनेकतं;

किच्चं सम्पादनीयन्ति, सचिवं सन्नियोजिय.

.

वन्दनीये’भिवन्दन्तो, पदेसेनेककेतहिं;

नेत्वा मासत्तयं गञ्छि, पुलत्थिनगरं पुन.

.

विस्सुतो आदिमलय-नामेन बलनायको;

उजुपच्चत्थिको हुत्वा, महीपालस्स सब्बसो.

.

गङ्गा मत्थयु’पागञ्छि, बलं सब्बं समादिय;

अन्दूति विस्सुतं मन्द-पञ्ञो गामं पुरन्तिके.

.

लंकिस्सरो तहिं गन्त्वा, उद्धरित्वा तमुद्धतं;

पुलत्थिनगरं गञ्छि, वसे वत्तिय तं बलं.

.

युवराजपदंयेव, सितो सन्तो लिखापयि;

सो सत्तरसवस्सानि, सप्पञ्ञो नरसत्तमो.

.

ततो’नुराधनगर-मभिगम्म यथाविधिं;

अनुभोत्वा विधानञ्ञू, अभिसेकमहुस्सवं.

.

अट्ठितो पापधम्मेसु, सुट्ठितो सेट्ठकम्मनि;

सो अट्ठारसमं वस्सं, लिखापयि सुसण्ठितो.

१०.

ततो आगम्म निवसि, पुलत्थिनगरे वरे;

सो सिरीसङ्घबोधी’ति, नामधेय्येन विस्सुतो.

११.

अनुजं सो वीरबाहु-मोपरज्जे निवेसिय;

दत्वान दक्खिणं देसं, तं सङ्गण्हि यथाविधिं.

१२.

कणिट्ठस्साथ भातुस्स, जयबाहुस्स भूभुजो;

आदिपादपदं दत्वा, रट्ठं चा’दासि रोहणं.

१३.

ठानन्तरानि सब्बेस-ममच्चानं यथारहं;

दत्वा रज्जे यथाञायं, करं योजेसि गण्हितुं.

१४.

चिरस्सं परिहीनं सो, दयावासो महीपति;

पवत्तेसि यथाधम्मं, ठितधम्मो विनिच्छयं.

१५.

एवं समुद्धटानेक, रिपुकण्टकसञ्चये;

निच्चं रज्जं पसासेन्ते, लङ्कंसम्मानरिस्सरे.

१६.

छत्तग्गाहकनाथो च, धम्मगेहकनायको;

तथेव सेट्ठिनाथो च, इच्चेते भातरो तयो.

१७.

रञ्ञो विरोधितं याता, फलाता जम्पुदीपकं;

लङ्कं वीसतिमे वस्से, एकेनूने समोतरुं.

१८.

ते सब्बे रोहणं रट्ठं, सब्बं मलयमण्डलं;

सब्बं दक्खिणपस्सञ्च, सहसा परिवत्तयुं.

१९.

निपुणो रोहणं गन्त्वा, तथा मलयमण्डलं;

निघातेन्तो बहू तत्थ, तत्थ पच्चत्थिके जने.

२०.

सम्मावुपसमेत्वा तं, ठपेत्वा सचिवे तहिं;

दक्खिणो दक्खिणं देसं, सयं गन्त्वा महब्बलो.

२१.

पेसेत्वा समणीभातु-वंसजं सचिवं तदा;

गाहेत्वा समरेघोरे, वीरो ते सकवेरिनो.

२२.

समारोपियसूलम्हि, लङ्कं विगतकण्टकं;

कारेत्वान निरातङ्कं, पुलत्थिपुरमागमि.

२३.

वसन्ती चोळविसये, जगतिपालराजिनी;

चोळहत्था पमुञ्चित्वा, सद्धिं धीतु कुमारिया.

२४.

लीलावत्याभिधानाय, नावामारुय्ह वेगसा;

लंकादीपम्हि ओतिण्णा, पस्सि लंकिस्सरं तदा.

२५.

सुत्वा वंसक्कमं तस्सा, सो ञत्वा सुद्धवंसतं;

लीलावतिं महिसित्ते, अभिसिञ्चि नरिस्सरो.

२६.

सा तं पटिच्च राजानं, महेसी धीतरं लभि;

नामं यसोधराति’स्सा, अकासि धरणी पति.

२७.

मेरुकन्दररट्ठेन, सद्धिं राजा सधीतरं;

वीरवम्मस्स पादासि, सा लभि धीतरो दुवे.

२८.

समाननामिका जेट्ठा, सा माता महिया अहु;

सुगला नामिका आसि, तासु द्वीसु कणिट्ठिका.

२९.

कालिङ्गधरणीपाल-वंसजं चारुदस्सनं;

तिलोकसुन्दरं नाम, सुकुमारं कुमारिकं.

३०.

कालिङ्गरट्ठतो राजा, आणापेत्वा चिरट्ठितिं;

निजवंसस्स इच्छन्तो, महेसित्ते’भि सेचयि.

३१.

सुभद्दा च सुमित्ता च, लोकनाथव्हयापि च;

रतनावली रूपवती, इतिमा पञ्च धीतरो.

३२.

पुत्तं विक्कमबाहुञ्च, सा लभी धञ्ञलक्खणं;

सम्पत्ता सा पजवुद्धिं, हरन्ति राजिनो मतं.

३३.

इत्थागारेसु सेसेसु, वीता समकुलङ्गना;

गब्भो जातुमहीपालं, तं पटिच्च न सण्ठहि.

३४.

अथेकदिवसं राजा, अमच्चगणमज्झगो;

पिलोकियठिभा सब्बा, धीतरो पटिपाटिया.

३५.

धीतु नवमवसेसानं, ठपेत्वा रतनावलिं;

धञ्ञलक्खणसम्पन्न-पुत्तस्सुप्पत्तिसुचकं.

३६.

लक्खणं लक्खणञ्ञू सो, अपस्सं पेमचेगवा;

रतनावलिमाहूय, तस्सा मुद्धनि चुम्बिय.

३७.

तेजोगुणेहि चागेहि, धिया सूरत्तनेन च;

भूते च भाविनो चेव, सब्बे भूपे’तिसायिनो.

३८.

निच्चं लङ्कं निरासङ्क-मेकच्छत्तकमेव च;

पविधातुं समत्थस्स, सम्मासासनतायिनो.

३९.

सोभनानेकवत्तस्स, इमिस्सा कुच्छिहेस्सति;

पुत्तस्सुप्पत्तिठानन्ति, मुदुतो सो समब्रवि.

४०.

यावन्तस्सापिखोचोळ-महीपालस्स नेकसो;

कुलाभिमानी राजा सो, अदत्वान कणीयसिं.

४१.

आणापेत्वा पण्डुराजं, विसुद्धत्वयसम्भवं;

अनुजं राजिनिं वस्स, मित्तव्हयमदासिसो.

४२.

सामाणभरणं कित्ति, सिरी मेघाभिधानकं;

सिरिवल्लभनामञ्च, जनेसि तनये तयो.

४३.

सुभद्द वीरबाहुस्स, सुमित्तं जयबाहुनो;

महता परिहारेन, पादासि धरणी पति.

४४.

अदासि माणाभरणे, धीतरं रतनावलिं;

लोकनाथव्हयं कित्ति सिरिमेघस्स’दासिसो.

४५.

रूपत्यभिधानाय, धीतुयो परतायहि;

सरीरिवल्लभसादा, सुगलव्ह कुमारिकं.

४६.

मधुकण्णवभीमराज, बलक्कार सनामके;

महेसी बन्धवेराज-पुत्ते सीहपुरागते.

४७.

पस्सित्वान पहीपालो, तदा सञ्जातपीतिको;

तेसं पादासि पच्चेकं, वुत्तिं सो अनुरूपकं.

४८.

ते सब्बे लद्धसक्कार सम्मानाधरणीपतिं;

आराधयन्ता ससतं, निवसिंसु यथारुचिं.

४९.

एतेसं राजपुत्तानं, सुन्दरिव्हं कणिट्ठकं;

अदा विक्कमबाहुस्स, निजवंसठितट्ठिको.

५०.

भिय्यो विक्कमबाहुस्स, ततो लीलावतिं सतिं;

सह भोगेन पादासि, तदा बन्धु हितेरतो.

५१.

विधाय एवं सजने जनिन्दो;

निस्सेसतो भोगसमप्पितो;

दयापरो ञातिजनातमत्थं;

समाचरी नीतिपथानुरूपं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

संगहकरणो नाम

सत्तपञ्ञासतिमो परिच्छेदो

अट्ठपञ्ञासतिम परिच्छेद

लोकसासन संगहकरणो

.

विचिनित्वा कुलीने सो, जने सब्बे समादिय;

सकारक्खाय योजेसि, यथाचारं महीपति.

.

उच्चं पुलत्थिनगरे, पाकारं कारयी थिरं;

नेकगोपुरसंयुत्तं, युधाकम्मसुरञ्जितं.

.

समन्तायतवित्थिण्ण-गम्भीरपरिखायुतं;

उच्चपत्थण्डिलोपेतं, दुप्पधंसमरातिहि.

.

उपसम्पदकम्मस्स, गणपूरकभिक्खूनं;

अप्पहोनेकभावेन, सासनठितिमानसो.

.

अनुरुद्धनरिन्दस्स, सहायस्साथ सन्तिकं;

रामञ्ञविसयं दूते, पेसेत्वा सहपाभते.

.

ततो आणापयित्वान, पिटकत्तयपारगे;

सो सीलादिगुणावासे, भिक्खवो थेरसम्मते.

.

ते उळाराहि पूजाहि, पूजयित्वा नरिस्सरो;

पब्बज्जा उपसम्पत्ति, कारयित्वा अनेकसो.

.

पिटकत्तयञ्च बहुसो, कथापेत्वा सवण्णनं;

लङ्कायो’सक्कमानं सो, जोतयी जिनसासनं.

.

पुतत्थिनगरस्सन्तो, पदेसस्मिं तहिं तहिं;

विहारे कारयित्वान, बहुके सुमनोहरे.

१०.

भिक्खवो तत्थ वासेत्वा, निकायत्तयवासिनो;

पच्चयेहि उळारेहि, सन्तप्पेसि चतूहिपि.

११.

फलिकत्थम्भकचारु-पाकारपरिखायुतं;

पञ्चभूमकपासाद-पवरे नो’पसोभितं.

१२.

समसन्ता वासपन्तीहि, सुभाहि सुविराजितं;

निरकिण्णमसम्बाध वरभासुर गोपुरं.

१३.

विहारं कारयित्वान, वत्थुत्तयपरायनो;

निकायत्तयवासिस्स, भिक्खुसङ्घस्स’दासिसो.

१४.

सङ्घस्स पाकवट्टत्थं, रट्ठं दत्वा’ळिसारकं;

सकलं सन्निवासीहि, नेत्तिकेहि सहेव सो.

१५.

नेकसतानिभिक्खूनं, वासयित्वान तत्थ सो;

सततं सम्पवत्तेसि, उळारं चतुपच्चयं.

१६.

दाट्ठाधातुघरंचारु, कारयित्वा महारहं;

दाठाधातुस्स निच्चं सो, महामहमकारयि.

१७.

गणसङ्गणिका’पेतो, पोत्थकं धम्मसङ्गणिं;

परिवत्तेसि सोपातो, सुन्दरे धम्ममन्दिरे.

१८.

नच्चादिगन्धमालादि-नेकपूजम्पवत्तिय;

सीरेन सद्धासम्बन्धो, सम्बुद्धमभिवन्दति.

१९.

जम्बुदीपागते चाग, सूरो सो भुविरिसूरयो;

तप्पेसि धनदानेन, दानियेनेक सो विभू.

२०.

सद्धम्मकथिकानं सो, पूजा कत्वान नेकसो;

देसापेसिच सद्धम्मं, सदाधम्मगुणे रतो.

२१.

तिक्खत्तुं सो तुलाभार-दानं दिनेसु दापयि;

उपोसथं वोपवसि, सुविसुद्धमुपोसथे.

२२.

अदा दण्डिस्सरं दान-मनुसंवच्छरं विभू;

पिटकत्तयं लिखापेत्वा, भिक्खुसङ्घस्स दापयि.

२३.

महग्घमणिमुत्तादि-रतनानि सपेसिय;

जम्बुदीपे महाबोधिं-नेकक्खत्तुम पूजयि.

२४.

कण्णाटभूमिपालेन, चोळरञ्ञा च पेसिता;

दूतामहन्तमादाय, पण्णाकारमिधागता.

२५.

अद्दसंसु महीपालं, ततो सो तुट्ठमानसो;

तेसं उभिन्नं दूतानं, कत्तब्बं साधुकारिय.

२६.

तेसु आदो’व कण्णाट-दूतेहि सह पेसिय;

दूते सकीये कण्णाट-निकटं सारपाभते.

२७.

अत्तनो विसयं पत्ते, चोळो सीहळ दूतके;

सहसा कण्णनासासु, पापयिंसु विरूपतं.

२८.

सम्पत्तविप्पकाराके, इधागन्त्वान राजिनो;

कथयिंसु तदा सब्बं, चोळेन कतमत्तनि.

२९.

उद्दिपिताभिमानो सो, सकलामच्चमज्झगो;

अव्हाय दमिळे दूते, इति चोळस्स सन्दिसि.

३०.

सेनं विना’व एकस्मिं, दीपे मज्झे महण्णवे;

बाहाबलपरिक्खावा, होतुनो द्वन्दयुद्धतो.

३१.

बलं सन्नय्ह सकलं, रज्जे तुय्हं ममा’थ वा;

तवा’भिमत दोसम्हि, सङ्गामो वा करीयतं.

३२.

मया वुत्तक्कमेनेव, वत्तब्बो वो जनाधिपो;

इति वत्वान ते दूते, इत्थलङ्कार मण्डिते.

३३.

विस्सज्जिय लहुंचोळ-महीपालस्स सन्तिकं;

ततो सेनङ्गमादाय, अनुराध पुरं गमि.

३४.

मत्तिकावाटतित्थे च, महातित्थे च पेसयी;

चोळरट्ठं’व गन्त्वान, युज्झितुं द्वे चमूपति.

३५.

सज्जन्तेसु चमूपेसु, नावापाथेय्यकानि च;

युद्धत्थाय बलं चोळ-रट्ठपेसनकारणा.

३६.

तदा तिंसतिमे वस्से, वेळक्कारसनामका;

बलकाया तहिंगन्तु-मनिच्छन्ता विरोधिनो.

३७.

मारेत्वान उभो सेना-नाथे मत्तगजाविय;

समन्ततो विलुम्पिंसु, पुलत्थिपुरमुद्धता.

३८.

पुत्तेहि तीहि सहितं, राजिनो च कणीयसिं;

गणित्वा सहसा राज-पासादं चापि झापयुं.

३९.

राजा निक्खम्म खिप्पं सो, गन्त्वा दक्खिणपस्सकं;

सेले वातगिरिव्हस्मिं, सारं भण्डं ठपापिय.

४०.

वीरबाहुपराजेन, सीहविक्कमसालिना;

महता च बलोघेन, समन्ता परिवारितो.

४१.

पुलत्थिपुरमागम्म, वत्तेन्तो दारुणं रणं;

पलापेसि खणेनेव, बलकाये समागते.

४२.

मारितान चमूपान-मट्ठिसङ्घाटधिट्ठितं;

परिक्खिपित्वा चितकं, वेरिभूते बलाधिपे.

४३.

बन्धयित्वान खाणुम्हि, पच्छा बाहं सुबन्धनं;

परितो विप्फुरन्तीहि, अग्गिजालाहि झापयि.

४४.

घातेत्वा तत्थ मानीतं, गामानि धरणीपति;

अकासि लङ्कावसुधं, सब्बथा वीतकण्टकं.

४५.

युज्झितुं सह चोळेन, राजा अत्तकतावधिं;

अनतिक्कम्म सो पञ्च-चत्तालीसम्हि वच्छरे.

४६.

सन्नद्धं बलमादाय, गन्त्वा सागरपट्टनं;

तस्साभिगमनं पस्सं, कञ्चिकालं तहिं वसं.

४७.

अनागतत्ता चोळस्स, तस्स दूते विस्सज्जिय;

पुनागन्त्वा वसीराजा, पुलत्थिनगरे चिरं.

४८.

महाहेळि सरेहरु, महादत्तिकनामिका;

कटुन्नरूपण्डवापी, कल्लगल्लिक नामिका.

४९.

एरण्डेगल्लवापी च, दीघवत्थुकवापिका;

मण्डवाटकवापी, च, कित्तग्गबोधिपब्बता.

५०.

वलाहस्स महादारु, गल्लकुम्भीलसोब्भका;

पत्तपासाणवापी च, वापी च काणनामिका.

५१.

एता चञ्ञा च सो छिन्न-मरियादा वापियो बहू;

बन्धापेसि सदादीन-सत्ते बद्ध हितासयो.

५२.

भूमिन्दो कन्दरा-गङ्गा-नदीसु च तहिं तहिं;

सुभिक्खं कारयी रट्ठं, बन्धेत्वा’वरणानि सो.

५३.

विहारा’भयचारित्त-भेदिनिं महिसंसक;

परिहारे सब्बसोच्छिज्ज-गाहयित्वा गलम्हि तं.

५४.

पुरम्भा बहि कारेत्वा, महासङ्घं खमापिय;

पकासेसि च लोकस्स, सङ्घगारवमत्तनो.

५६.

महागामे निकायानं, तितये चोळनासिते;

धातुगब्भे च बन्धेसि, थूपारामद्वये’पि च.

५७.

मातुया’ळाहणठाने, तथेव पितुनोपि च;

अका पञ्च महावासे, तथा बुदलविट्ठियं.

५८.

पण्डवापी च पाठीनो, रक्खचेतियपब्बतो;

तथेव मण्डलगिरि-मधुत्थलविहारको.

५९.

उरुवेलव्हयो देव-नगरे च विहारको;

महियङ्गणविहारो च, सीतलग्गामलेणकं.

६०.

जम्बुकोलविहारो च, तथेव गिरिकण्डको;

कुरुन्दियविहारो च, जम्बुकोलकलेणकं.

६१.

भल्लातकविहारो च, तथेव परगामको;

कासगल्लव्हयो चन्द-गिरिव्हय विहारको.

६२.

वेलगामविहारो च, महासेनव्हगामको;

विहारो चा’नुराधम्हि, पुरे बोधिघरं तथा.

६३.

इच्चेवमादयोनेके, विहारे च बहू विभू;

पटिसङ्खरिजिण्णे सो, गामे चा’दा विसुं विसुं.

६४.

समन्तकूट सेलत्थं, मुनिन्दपदलञ्जनं;

पणमत्थाय गच्छन्ता, मनुस्सा दुग्गमञ्जसे.

६५.

सब्बे मा किलमन्तू’ति, दानवट्टाय दापयि;

सालिक्खेत्तादिसम्पन्नं, गिलीमलयनामकं.

६६.

कदलीगाममग्गे च, हूवरळञ्जसे तथा;

गामे दत्वान पच्चेकं, सालायो चापि कारयि.

६७.

अनागते तं भूपाला, मा गण्हन्तू’ति लेखिय;

अक्खरानि सिलाथम्भे, पतिट्ठापेसि भूमिपो.

६८.

गामं अन्तरविट्ठिञ्च, तथा सङ्घाटगामकं;

सिरिमण्डगलारामञ्च, अदासो लाभवासिनं.

६९.

वनजीवकभिक्खून-मदा सो चतुपच्चये;

बन्धूनम्पि च सो तेसं, भोगगामे पदापयि.

७०.

पावारग्गिकपल्लानि, विविधे ओसधेपि च;

सीते उतुम्हि बहुसो, भिक्खुसङ्घस्स दापयि.

७१.

अदा सब्बपरिक्खारे, परिक्खारे तथात्थ सो;

नेकवारेसु सक्कच्चं, भिक्खुसङ्घस्स बुद्धिमा.

७२.

सङ्घस्स पाकवट्टत्थं, भिक्खूनं लाभवासिनं;

वेय्यावच्चकरानञ्च, पूजेतुं चेतियादिकं.

७३.

पदिन्ना पुब्बराजूहि, ये गामा रोहणे बहू;

तेपि सब्बे अनूने सो, यथापुब्बं ठपेसि च.

७४.

अदासि पिठसप्पीन-मुसभे बलिनो बहि;

भत्तं चा’दासि सो काक सोणादीनं दयापरो.

७५.

अदासिनेकता वेय्य-कारकानं महाकवी;

सद्धिं पवेणिगामेहि, वित्तजातमनप्पकं.

७६.

राजामच्चादिपुत्तानं, सिलोके रचिते सुणं;

यथानुरूपं पादासि, धनं तेसं कविस्सरो.

७७.

अन्धानं पङ्गुलानञ्च, गामे चा’दा विसुं विसुं;

नानादेवकुलानञ्च, दिन्नं पुब्बं न हापयि.

७८.

पत्ति वो सो कुलित्थीन-मनाथानं यथारहं;

विधवानमदागामे, भत्तअच्छादनानि च.

७९.

राजा सीहळका वेय्य-करणे सो महापति;

अग्गो सीहळकावेय्य-कारकानमहोसि च.

८०.

सुभे बद्धादरो बद्ध गुणव्हय विहारके;

बन्धेसि उपराजा सो, चेतियं चोळनासितं.

८१.

मुत्तचागी ततो तस्स, विहारपवरस्स सो;

दत्वा गामवरे निच्चं, पूजायो सम्पवत्तयि.

८२.

सोव तस्स विहारस्स, उपचारवनन्तिके;

बन्धापेसि महावापिं, थीरीभूतमहोदकं.

८३.

कप्पूरमूलायतने, रञ्ञो धीता यसोधरा;

अकारेसि थिरं रम्मं, महन्तं पटिमाघरं.

८४.

सेलन्तरसमूहस्मिं, राजिनो राजिनो सका;

कारेसि चारुपासादं, पसादावहमुग्गतं.

८५.

तदा नेके च सचिवा, तस्सो रोधजनापि च;

समाचिनिंसु पुञ्ञानि, अनेकानि अनेकसो.

८६.

एवं समनुसासन्ते, लंकं लंका नरिस्सरे;

उपराजा वसंनीतो, विनीतो घेरमच्चुना.

८७.

तस्स कत्तब्बकिच्चानि, सकलानि समापिय;

जयबाहुस्सोपरज्जं, भिक्खूनं मतिया अदा.

८८.

अथादिपादपदविं, दत्वा विक्कमबाहुनो;

गजबाहू’ति विदिते, तस्स जाते सुते ततो.

८९.

महामच्चेहि मन्तेत्वा, राजापुत्तहितत्थिको;

रोहणं कसिणं दत्वा, तहिं वासाय पेसयि.

९०.

ततो सो तत्थ गन्त्वान, महानागहुलं पुरं;

राजधानिं करित्वान, तत्थ वासमकप्पयी.

९१.

एवं पञ्ञासवस्सानि’ह विजयभुजो वत्तयित्वान सम्मा,

आणाचक्कं जनिन्दो प्यपगतखलनं एस पञ्चाधिकानि;

वड्ढेत्वा सासनं तं खलदमिळभयो पद्दुतञ्चापिलोकं,

सग्गं लोकं सपुञ्ञप्पभवमुरुफलं पस्सितुं चा’रु रोह.

सुजनप्पसाद संवेगत्थाय कते महावंसे

लोकसासनसंगहकरणो नाम

अट्ठपञ्ञासतिमो परिच्छेदो

एकूनसट्ठिम परिच्छेद

चतुराजचरिय निद्देसो

.

तदारञ्ञो नुजामित्ता, तस्स पुत्ता तयो’पि च;

महामच्चा चयतयो, तथा यतनवासिनो.

.

तब्बेते आदिपादस्स, रोहणे वसतो सतो;

अनारोचापयित्वान, भूपालमतसासनं.

.

सम्भूयमन्तयित्वान, समानच्छन्दतं गता;

अदंसु युवराजस्स, लङ्कारज्जाभिसेचनं.

.

ओपरज्जे निवेसेसुं, मानभरणनामकं;

कुमारं पुब्बचारित्त-मग्गं लङ्घित्थ ते’खिला.

.

तयो’थ भातरो सब्बे, ते माणभरणादयो;

जयबाहुमहीपाल-सहिता सहसा तदा.

.

मुत्तामणिप्पभूतिकं, रतनं सारसम्मतं;

सब्बं हत्थगतं कत्वा, वाहनञ्च गजादिकं.

.

सकलं बलमादाय, पुलत्थिनगरा तदा;

खिप्पं तं विक्कमभुजं, गण्हिसामा’ति निक्खमुं.

.

सुत्वा पवत्तिं सकलं, इमं विक्कमबाहुसो;

ता तस्सन्तिमसक्कारं, विधातुं हन्दनो लभिं.

.

इदानि खिप्पं गन्त्वान, पुलत्थिनगरं तहिं,

ता तस्साळाहनट्ठान दस्सने नेव सो अहं.

१०.

सोकभारं विनोदेस्सं, मम चेतो गतं इति;

कतदळ्ह ववत्थानो, विनिग्गम्म ततो पुरा.

११.

पुलत्थिपुरमागच्छं, आदिपादो’ति साससो;

सत्तट्ठसतसङ्खेन, बलेन परिवारितो.

१२.

अन्तरालपथेयेव, गुत्तहालकमण्डले;

गामे पन समुक्कव्हे, दिस्वा सेनङ्गमागतं.

१३.

महन्तं युद्धसन्नद्धं, एकवीरो भयातिको;

युज्झित्वा ते पलापेसि, खणेनेव दिसोदिसं.

१४.

तयो ते भातरो तत्थ, सम्पत्ताव जया ततो;

अभिमानुद्धता खिप्पं, अन्नय्ह बलवाहनं.

१५.

आदिपादकजम्बूति, विस्सुतम्हि पदेसके;

सङ्गामेसुं पराजेसि, भिय्यो युज्झित्थ सो तयो.

१६.

ततियं कटगामस्मिं, काळवाप्यं चतुत्थकं;

पञ्चमं उद्धटद्वारे, छट्ठंसो पङ्कवेलके.

१७.

तेहि युद्धं करित्वान, गहीतविजयो सदा;

पुलत्थिपुरमागञ्चि, सहामच्च परिज्जनो.

१८.

सचिन्तितक्कमेनेव, पस्सित्वाळाहनं पितु;

विदूरितमहासेको, लद्धस्सासो पुरेवसं.

१९.

दुक्खे सहाय भूतान-मत्तनो सो यथारहं;

अमच्चानमदा सब्ब-भोगे ठानन्तरे हि सो.

२०.

भटानञ्चापि सब्बेसं, सहायातानमत्तनो;

अनुरूपमदा वुत्तिं, सरं दुक्खसहायतं.

२१.

माणाभरणभूपोपि, सद्धिं सेसेहि भातूहि;

करित्वा रोहणं पस्सं, रोहणञ्च सहत्थगं.

२२.

ततो कित्तिसिरीमेघे, सद्वादससहस्सकं;

रट्ठं दत्वान वसितुं, तहिंयेव समादिसि.

२३.

आणत्तो भातराकित्ति-सिरीमेघो जनाधिपो;

गन्त्वा वसि पुरेतत्थ, महानागहुलव्हये.

२४.

सिरीवल्लभनामस्स, कुमारस्सापि चादिसि;

देसमट्ठसहस्सव्हं, दत्वान वसितुं तहिं.

२५.

तथेव सोपि गन्त्वान, उद्धनद्वारनामकं;

गामं कत्वा राजदानिं, वसन्तो अनुसासितं.

२६.

सयञ्च सहसेनाय, गन्त्वा दक्खिणपस्सकं;

वीरबाहूति पञ्ञातो, पुङ्खगामं समावसि.

२७.

माता च तिण्णं भातूनं, जयबाहु च भूमिपो;

निवसिंसु तदा कित्ति-सिरिमेघस्स सन्तिके.

२८.

ततो संवच्छरे’तीते, ते माणभरणादयो;

तेनत्तनि कतं युद्धे, सब्बं विक्कमबाहुना.

२९.

दुरारोहं महन्तं तं, पराजयतराभवं;

अनुस्सरन्तबहुसो, अभिमानसमुन्नता.

३०.

मुद्धाभिसित्तराजून-मेकाकीराजरट्ठकं;

विनायमभिसेकेन, कथं नामानुभोस्सति.

३१.

इति इस्सा परत्तञ्च, याता सङ्गय्हसावके;

भिय्यो सम्भूयसङ्गाम-करणत्थाय निक्खमुं.

३२.

सुत्वा तमत्थं दूतेहि, सो विक्कमभुजोपि च;

अगा तेसंव विसयं, महासेनापुरक्खतो.

३३.

देसे दक्खिणके बोधि-सेनपब्बतगामके;

युज्झित्वा ते पराजेसि, तयो विक्कमबाहुसो.

३४.

रिपवो दानि मे सब्बे, उम्मूलेस्सामहं इति;

पलायन्ते नुबन्धित्थ, पदानुपदिकं’व ते.

३५.

ते च दुग्गं पलायिंसु, पञ्चयोजनरट्ठके;

खिप्पं पावेक्खि कल्याणिं, सो’पि ते गहणत्थिको.

३६.

वीरो अरियदेसियो, वीरदेवोति पाकटो;

पळन्दीपिस्सरो एको, भूसं सहसिको तदा.

३७.

सद्धिं सूरेहि योधेहि, महातित्थम्हि ओतरि;

कातुं हत्थगहं सक्का, लंकादीपन्ति चिन्तिय.

३८.

सो विक्कमभुजो सुत्वा, पवत्तिं भूभुजो तदा;

यावता नात्र लंकायं, लद्धोगाहो भविस्सति.

३९.

ताव उम्मूलनीयोति, कल्याणिम्हा विनिग्गतो;

महातित्थम्हि मन्नार-नामकं गामकं गतो.

४०.

कत्वान वीरदेवो’पि, सङ्गामं तेन राजिना;

अनीकङ्गादयो राज-पुत्ते द्वे भातरोपि च.

४१.

सेनाधिनायकञ्चेव, कित्तिनामप्पकासितं;

घातेत्वा सहसा वीर-सम्मते च बहूजने.

४२.

गाहेत्वा जीवग्गाहंसो, रक्खकञ्च चमूपतिं;

सबलं तं पराजेत्वा, अनुबन्धि पदापदं.

४३.

पलायमानो सो भीतो, आगन्त्वान निजं पुरं;

हत्थसारं समादाय, कोट्ठसारं गतो लहुं.

४४.

पच्छतो पच्छतो वीर-देवो तमनुबन्धिय;

आगन्त्वान पुरेवासं, कतिपाहं विधायसो.

४५.

गण्हितुं विक्कमभुजं, तत्थेव तुरितं अगा;

पेसयित्वा सकं सोपि, महन्तं सकलं बलं.

४६.

युज्झापेत्वान घातेत्वा, गामे अन्तरविट्ठिके;

महाकद्दमदुग्गम्हि, वीरदेवं महब्बलो.

४७.

अभिसेकं विनायेव, पुलत्थि नगरे वसं;

अकासि राजरट्ठस्स, पसासनविधिं विभू.

४८.

अपनीयरणे छन्दं, भातरोपि तयो ततो;

आवसिंसु यथापुब्बं, गन्त्वा रट्ठं सकं सकं.

४९.

चतुरोपि महीपाला, यतमाना चिरं तहिं;

एकच्छत्तङ्कितं कातुं, नेव सक्खिंसु सब्बसो.

५०.

अनिसम्मकारिभावेन, कुलीने परिहापयुं;

ठपेसुञ्च महन्तत्ते, हीने साभिमते जने.

५१.

वड्ढितंनेकधा सम्मा, रञ्ञा विजयबाहुना;

सासनञ्च तथालोकं, हापयिंसु सुबुद्धिनो.

५२.

कुलीनानं मनुस्सान-मभावेपि च तादिसे;

दोसे वित्तं तदायत्तं, पसय्हावहरिंसु च.

५३.

पीळेतुं सकलं लोक-मुद्धरन्ताधिकं बलिं;

उच्छूव उच्छुयन्तेते, खीणको साधनेसिनो.

५४.

उद्धरित्वान बुद्धादि-सन्तके भोगगामके;

सो विक्कमभुजो राजा, सेवकेसु समप्पयी.

५५.

पुलत्थिनगरे नेक-विहारे धातुमण्डिते;

सोव देसन्तरीयानं, भटानं वसितुं अदा.

५६.

सद्धेहि पत्तधातुस्स, दाठाधातुवरस्स च;

पूजनत्थाय दिन्नानि, मणिमुत्तादिकानि च.

५७.

चन्दनागरुकप्पुरं, सुवण्णादिमया बहू;

पटिमायो च अच्छिज्ज, यथाकामं वयं नयी.

५८.

सासनस्स च लोकस्स, क्रियमानमुपद्दवं;

पस्सन्ता बहुसो तस्मिं, तदा निब्बन्नमानसा.

५९.

अट्ठमूलविहारेसु, यतयो गरुसम्मता;

पंसुकूलिकभिक्खू च, कोट्ठासद्वयनिस्सिता.

६०.

एवं तित्थियतुल्यानं, सासनोपद्दवं बहुं;

करोन्तानं सका सम्भा-पयातं पवरं इति.

६१.

दाठाधातुवरं पत्त-धातुमादाय रोहणं;

गन्त्वा वासमकप्पेसुं, फासुठाने तहिं तहिं.

६२.

तथेव फासुठानेसु, विप्पकिण्णा तहिं तहिं;

ते कुलीना निलीना’व, हुत्वा वासमकप्पयुं.

६३.

पक्खद्वयमहीपाल-गय्हासीमा सुठापिता;

सामन्ता अञ्ञमञ्ञेहि, करोन्तो बहुसो रणं.

६४.

सुसमिद्धेसु नेकेसु, गामेसु निगमेसु च;

अग्गिं देन्ता तळाके च, छिन्दन्ता जलपूरिते.

६५.

नासेन्ता सब्बथा सब्ब-मातिकावरणानि च;

छिन्दन्ता नाळिकेरादि, सो पकारे च भूरुहे.

६६.

यथा पोराणकग्गाम-ठानन्तिपि न ञायते;

विनासेसुं तथा रट्ठं, अञ्ञमञ्ञविरोधिनो.

६७.

ते च भूमि पतीगाम-विलोपं पत्थमोसनं;

कारेन्ता निजचारेहि, आचरुं लोकुपद्दवं.

६८.

कुलीनानं मनुस्सानं, दासकम्मकरापि च;

ससामिनो’ति वत्तन्ता, निस्सङ्का वीतभीतिका.

६९.

हुत्वा युधीया राजूनं, अब्भन्तरपवत्तिनो;

बलवन्ततरा जाता, लद्धठानन्तरा तदा.

७०.

जना समन्तकूटादि-नेकदुग्गनिवासिनो;

अदेन्ता भूमिपालानं, पुब्बपट्ठपितं करं.

७१.

राजाणमगणेन्ता ते, गता दामरिकत्तनं;

सकं सकं’व विसय-मावसिंसु समुद्धता.

७२.

अनत्थे निचिता नाम, परिवत्तन्ति सब्बता;

इति वत्तब्ब तंयेव, यातं लङ्कातलं तदा.

७३.

एवं गामकभोजका विय भुसंतेजो विहीना सदा;

अच्चन्तं ब्यसनाति सत्तहदया राजाभिमानुज्झिता.

७४.

निच्चं अत्तपरत्थसिद्धिविधुरासङ्गा विहीनासया;

सब्बे ते विहरिंसु भूमिपतयो चारित्तमग्गातिगा.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

चतुराजचरियनिद्देसो नाम

एकूनसट्ठिमो परिच्छेदो.

सट्ठिम परिच्छेद

कुमारोदयो

.

रोहणे निवसित्था’व, जयबाहुमहीपति;

मित्ताव्हा राजिनी चेव, तदा कालमकंसु ते.

.

सिरीवल्लभजाया’थ, जनेसि सुगला दुवे;

माणभरणकं पुत्तं, पुत्तिं लीलावतिम्पि च.

.

माणाभरणभूपाल-देवी’पि रतनावली;

मित्तं पभावतिञ्चापि, अलभी धीतरो दुवे.

.

पस्सन्तस्स उभो तायो, धीतरो वीरबाहुनो;

तदा महादिपादस्स, एवं आसि वितक्कितं.

.

लोकाभिसम्मते सब्ब-भूपालन्वयमुद्धनि;

विसुद्धे सोमवंसम्हि, अभिजाता मयं पन.

.

पिहनीयतराकारा, सब्बसत्तिसमुन्नता;

नानाविज्जासु निपुणा, हत्थिअस्सादिसुक्खमा.

.

तथा पेकाकिना वे’ते, तयो विक्कमबाहुना;

पराजयं परिभवं, पापिता बहुसो रणे.

.

सूनुनो सुसमत्थस्स, विसोधेतु मिमं मलं;

न दिस्सते पातुभावो, अहो नो अप्पपुञ्ञता.

.

जनवादकिलिट्ठेन, राजत्तेनापि किं मम;

इदानि विसयासङ्गं, हित्वा कल्याणकम्मसु.

१०.

अप्पमत्तस्स सततं, नेतब्बा वासरा’इति;

निय्यातेत्वा अमच्चानं, सब्बं रज्जविचारणं.

११.

तहिं सत्त’ट्ठमासञ्हि, वसं रत्तियमेकदा;

देवराजघरेसेय्यं, कप्पेसि सीलसंयतो.

१२.

ततो पच्चूसकालम्हि, देवपुत्तं महिद्धिकं;

विचित्तवत्थाभरणं, गन्धमालाविभूसितं.

१३.

उळारतररूपेन, देहोभासेन अत्तनो;

ओभासेन्तं असेसा’सा, सूरियञ्च न भुग्गतं.

१४.

वदन्तं सुपिने एवं, अदक्खि दरणीपति;

पसीदस्सु महाभाग, पितोभव महिपति.

१५.

धञ्ञलक्खणसम्पन्नो, इच्छितत्थस्ससाधको;

विनीतो लोककुहर-ब्यापितेजो परक्कमो.

१६.

आणबलयसोकित्ति-भासुरो सग्गुणाकरो;

लोकसासनसंवुद्धि-करो पुत्तवरो तव.

१७.

लब्भीस्सते महाराज, न चिरस्सेव सम्पति;

पुत्तदाराधिवुत्थं तं, पुरं खिप्पं पयाहीति.

१८.

पबुज्झित्वान सञ्जात-पीतिवेगोथ रत्तिया;

विभाताय ततोपोङ्ख-गामं गञ्छिनरुत्तमो.

१९.

यथा दिट्ठप्पकारन्तं, कथेसि सुपिनं सुभं;

महेसी पमुखानं सो, अमच्चानं महीपति.

२०.

सद्धिं महेसिया तत्थ, पत्थेन्तो पुत्तमुत्तमं;

चिन्तोन्तो दानसीलादिं, सुभं नानप्पकारकं.

२१.

अथेकदिवसंकाले, पच्चूसे सुपिने पन;

सब्बलक्खणसम्पन्नं, सब्बसेतं मनोहरं.

२२.

दन्तीपोतवरं दन्तं, कण्णे गणियपेमतो;

पविसन्तमिवत्तानं, सेय्यागब्भं महेसिया.

२३.

सम्पस्सिय पबुज्झित्वा, उट्ठाय सयनावरा;

सञ्जातपीतिपामोज्ज-वेगपीणितमानसो.

२४.

तायं वेलायमेदासु-सेय्यागब्भं महेसिया;

पविस्ससुपिनं तस्सा, यथादिट्ठं पकासयी.

२५.

अहम्पि तादिसं हत्थि-पोतकं सयनं मम;

पदक्खिणं करित्वान, ठितं सोण्डे समादिय.

२६.

आकड्ढित्वान सयनं, समारोपिय पेमतो;

आलिङ्गिं सुपिनम्हीति, देवी चापि तमब्रवी.

२७.

उभो ते अञ्ञमञ्ञस्स, दिट्ठमेवं पकासिय;

उट्ठापेसुं पहट्ठाव, वीतनिद्दारुणं तदा.

२८.

ततो पातो उपट्ठातु, मुपयातं पुरोहितं;

नेमित्तके च पुच्छिंसु, सुनित्वा ते पमोदिता.

२९.

न चिरस्सेव पुत्तस्स, धञ्ञलक्खणसालिनो;

उप्पत्तिया अवस्सं’व, भवंतब्बन्ति कित्तयुं.

३०.

तं सुणित्वा अमच्चा च, तथा नगरवासिनो;

अविन्दिंसु जनिन्दो च, सब्बेपीति महुस्सवं.

३१.

ततो पट्ठाय सोत्थानं, पत्थयं पत्थिवोभुसं;

भिक्खुसङ्घेन बहुसो, भणापेसि परित्तकं.

३२.

मणिमुत्तादिकं चित्तं, महग्घमनुवासरं;

परिच्चजि दानमुखे, याचकानमनेकसो.

३३.

पुरोहितादिविप्पेहि, वेदवेदङ्गविञ्ञूहि;

वत्तापेसि च होमादि-विधानं सोत्थि सम्मतं.

३४.

सुविनट्ठे विहारे च, धातुगब्भे च वापियो;

जिण्णा च पटिसङ्खत्तुं, योजयी राजकप्पिके.

३५.

दिनं नयन्ते कल्याण-कम्मेने’वं नरिस्सरे;

न चिरं सण्ठहि गब्भ-वरो कुच्छिम्हि देविया.

३६.

ततोवगम्म तं हट्ठ-पहट्ठो सो नरिस्सरो;

महन्तं देविया गब्भ-परिहारमदापयि.

३७.

परिपक्कगब्भा देवी, कमेन जनयीसुकं;

समये भद्दनक्खत्त-मुहुत्तेनभिलक्खिते.

३८.

सुप्पसन्ना असेसा च, दिसायो तंखणे अहु;

समीरणे च वासिंसु, सुगन्धिमुदुसीतला.

३९.

दन्तीनं कोञ्चनादेन, हयानं हेसितेन च;

राजङ्गणं तदाजातं, महाकोलाहला कूलं.

४०.

अच्छेरातिसये एवं, पातुभूते अनेकधा;

दिस्वा तं विम्हयप्पत्तो, माणभरणभूपति.

४१.

सुत्वा निजस्स पुत्तस्स, तदा सञ्जातसासनं;

अमतेनाभिसित्तोव, पीतिपुण्णमनोरथो.

४२.

मोचापेत्वा तदा कारा-घरे बद्धे बहूजने;

दानं उळारं समण-ब्राह्मणानं पदापयि.

४३.

अमच्चपमुखा चापि, जनापुरनिवासिनो;

कदलीतोरणादीहि, राजधानी मनेकधा.

४४.

अलङ्करित्वा सकलं, सुमण्डितपसाधिता;

छणं महन्तं वत्तेसुं, कतिपाहं मनोरमं.

४५.

वेदे वुत्तविधानेन, जातकम्मादिकं विधिं;

सब्बं समापयित्वान, कुमारस्सा’वनीपति.

४६.

पुरोहितादयो विप्पे, ततो लक्खणपाठके;

आणापेत्वान सक्कार-सम्मानविधिपुब्बकं.

४७.

नियोजेसि कुमारस्स, लक्खणानं पटिग्गहे;

साधकं सकलं तस्स, यत्थपादादिलक्खणं.

४८.

उपधारिय महामच्च-गणमज्झगतस्स ते;

राजिनो देविया चापि, पकासेसुं पमोदिता.

४९.

लङ्कादीपं ठपेत्वान, जम्बुदीपतलम्पि च;

एकच्छत्तङ्कितं कत्वा-नुभोत्तुं निपुणो इति.

५०.

ते सन्तप्पिय भोगेहि, भिय्यो पुच्छित्थ सादरं;

सन्दिस्समानं यंकिञ्चि, अरिट्ठं अत्थि नत्थी’ति.

५१.

दीघायुको कुमारो’यं, किञ्चि पञ्ञायते वत;

जनकारिट्ठयोगो’ति, ते महीपतिनो’ब्रवुं.

५२.

तस्सारिजनसम्मद्दि-पतापभुजयो गतो;

सो परक्कमबाहू’ति, अन्वत्थनाममग्गही.

५३.

कण्णवे धमहञ्चेव, अन्नुपासनमङ्गलं;

कारापिय विधानञ्ञू, यथाविधिमसेसतो.

५४.

रञ्ञो विक्कमबाहुस्स, सपुत्तुप्पत्तिसासनं;

वत्तुं सदूते पेसेसि, पुलत्थिनगरं तदा.

५५.

तेहिसो भागिनेय्यस्स, महाभागत्तनम्पि च;

जनकारिट्ठयोगञ्च, सुत्वा विक्कमबाहुसो.

५६.

धञ्ञं विजयराजादि-राजमालाय नायकं;

मणिंव भासुरं मय्हं, भागिनेय्यं जनेसिसो.

५७.

हानि याकाचिसततं, यथा तस्स न हेस्सति;

तथा ममन्तिकेयेव, कुमारो एत्थ वड्ढतं.

५८.

अलद्धं लभितुं लाभं, लद्धञ्च परिरक्खितुं;

सब्बथा न समत्थोयं, पुत्तो गजबाहु मम.

५९.

सूरभावादियुत्तो’पि, महिन्दव्हपरोसुतो;

निहीनो मातुगोत्तेन, न रज्जस्स रहो मम.

६०.

ठितस्स विक्कजातेन, नेकसो सञ्चितेन मे;

रज्जस्स भागिनेय्यो’व, कामं भागी भविस्सति.

६१.

इतिपेसेसि दूते सो, आनेतुं तं कुमारकं;

कुमारा भरणं दत्वा, सेसं सारञ्चुपायनं.

६२.

सब्बं दूतमुखा सुत्वा, वीरबाहु महीपति;

तस्सेतं वचनं युत्तं, वुत्तं मेहित बुद्धिया.

६३.

तथापि च निजारिट्ठ-पटिकारत्थमीदिसं;

ओरसं पुत्तरतनं, पेसेतुं ना’नुरूपकं.

६४.

किञ्च तत्थ कुमारम्हि, नीते विक्कम बाहुनो;

पक्खो लद्धमहावाह-बलो विय हुतासनो.

६५.

अच्चुन्नतेन महता, तेजसा सञ्जलिस्सति;

हानिरेव वतम्हाकं, महती हेस्सते भुसं.

६६.

इति हत्थे गतानं सो, दूतानं थनयं सकं;

अपेसेत्वा विसज्जेसि, पसादिय मनेन सो.

६७.

सपुत्तदारेहि समग्गवासं,

नरादिनाथो निवसं तहिंसो;

तिब्बेन फुट्ठो महतागदेन,

रज्जेन सद्धिं विजहित्थ देसं.

सुजनप्पसादसंवे गत्थाय कते महावंसे

कुमारोदयो नाम

सट्ठिमो परिच्छेदो.

एकसट्ठिम परिच्छेद

सङ्खत्थलिपुराभिगमनो

.

सुत्वा द्वे भातरो अञ्ञे, जेट्ठस्सो परतिंसदा;

खिप्पं सरट्ठा आगम्म, कारेसुं अन्तिमं विधिं.

.

अथ कित्तिसिरिमेघो, रट्ठं जेट्ठस्स भातुनो;

अत्ताधीनं करित्वान, आमन्तिय कणिट्ठकं.

.

दत्वा रट्ठद्वयं अञ्ञं, वत्थुं तत्थेव आदिसि;

सो’पि जेट्ठस्स भातुस्स, वचनं सम्पटिच्छिय.

.

समादाय कुमारञ्च, देविञ्च रतनावलिं;

धीतरो द्वे च गन्तान, महा नामहुलं पुरं.

.

समग्गा निवसं तत्थ, कुमारस्स सिखामहं;

कारेत्वा परिहारेन, वड्ढेसि महता सदा.

.

ततो सो देविया जेट्ठं-धीतरं मित्तनामिकं;

दातुकामो सपुत्तस्स, सहामच्चेहि मन्तयि.

.

कालिङ्गन्वयसम्भूता, पायेनखलु भूमिपा;

सामिभावं गता अस्मिं, लङ्कादीपम्ही भूयसो.

.

कालिङ्गगोत्त सम्भूत, गजबाहुस्स दातवे;

गूळरूपेन देवी’यं, यदि पेसेय्य धीतरं.

.

भिय्यो विवाहसम्बद्धो, बलवा सो भविस्सति;

मय्हं एसो निरालम्बो, पुत्तो हेहीति सब्बथा.

१०.

तस्मा मे सुनूनो एसा, दातुं युत्ता कुमारिका;

एवं सति वतम्हाकं, वड्ढिये’व सिया ‘‘इति’’.

११.

देवीपि सुत्वा तं सब्ब-मादिच्चन्वय मण्डना;

सब्बथा तमनिच्छन्ति, इदमाह महीपतिं.

१२.

घातेत्वा सकले यक्खे, कुमारो विजयव्हयो;

लंकादीपमिमं’कासि, मनुस्सावासकं सदा.

१३.

ततो पभुति अम्हाकं, घटेसुं विजयन्वयं;

कालिङ्गवंसजेहेव, सम्बन्धं कत्व पुब्बकं.

१४.

अञ्ञभूपाल सम्बन्धो, सुतपुब्बो पिनत्थिनो;

सोमवंस समुम्भूते, ठपेत्वा धरणिस्सरे.

१५.

तुय्हं जातोति अम्हाकं, सम्बन्धो सो कथं सिया;

अरियन्वय सम्भूत, कुमारेन सहामुना.

१६.

एवं सो देविया ताय, नेकसो वारयन्तिया;

पसय्हसक पुत्थस्स, तं कुमारिमदापयि.

१७.

सो अनेकगुणोदार- भरियानुगतो ततो;

रञ्जयन्तो जने सब्बे, जनकसन्तिके वसि.

१८.

एकवीसतिं वस्सानि, रज्जं विक्कम बाहुसो;

अनुभोत्वा यथाकम्मं, कायभेदा गतो परं.

१९.

ततो गजभुजो ठितं, सम्पन्नबलवाहनं;

रज्जं हत्थगतं कत्वा, पुलत्तिनगरे वसी.

२०.

ततो कित्तिसिरीमेघ, सिरीवल्लभ भूमिपा;

वुत्तन्त मेतं विञ्ञाय, एवं समनुचिन्तयुं.

२१.

तस्स विक्कम बाहुस्स, वुद्धभावेन नेकधा;

मूलरज्जाधिपच्चं तं, अम्मं निन्दाकरं न हि.

२२.

तदत्थजस्स बालस्स, मूलरज्जं पसासनो;

उपेक्खणं पनम्हाकं, नेवानुच्छविकं वत.

२३.

ते सोयाव सरज्जम्हि, बद्धमूलो भविस्सति;

पसय्ह ताव तं रज्जं, वट्टति गण्हितुं इति.

२४.

वेलक्कार बलं सब्बं, भिन्दिंसु धन दानतो;

ठपेत्वा सेवके केचि, तस्सब्भन्तरिके तदा.

२५.

गजबाहु महीपाले, विरत्ता रट्ठवासिनो;

उभिन्नं राजूनं दूते, पेसयुं नेकसो ततो.

२६.

रज्जं साधेत्वा दस्साम, एकीभूता मयं पन;

उपत्थम्भकभावो’व, कातब्बो केवलं इति.

२७.

ततो द्वे भातुका सेनं, सकं सन्नय्ह वेगसा;

उभतो मुखतो तस्स, रट्ठमज्झमुपागमुं.

२८.

पहिणिंसु च ते दूते, ततो गजबोहुव्हयो;

भूमिपालो निजामच्चे, सन्निपातिय मन्तयि.

२९.

वेळक्कारबलं सब्ब-मुजुपच्चत्तिकं अहु;

राजानो द्वे च नो रट्ठं, सङ्गामत्थमुपागता.

३०.

पठमं तेसु पक्खस्स, एकस्स बलिनो भुसं;

मुखभङ्गे कते खिप्पं, ततो अञ्ञे सुसाधिया.

३१.

इति निच्छिय सेनङ्गं, सब्बमादाय अत्तनो;

सिरिवल्लभराजाभि-मुखं युद्धा’युपागमि.

३२.

सिरिवल्लभराजापि, सङ्गाम महिभिंसनं;

पातो पट्ठाय सायन्ह-कालं याव पवत्तयं.

३३.

असक्कुणन्तो’भिभवं, विधातुं तस्स कञ्चिपि;

ततोव सो निवत्तित्वा, सकं रट्ठं गतो लहुं.

३४.

गजबाहुस्सगोकण्ण-सचिवेन पराजितो;

अगा रट्ठं सकं कित्ति-सिरिमेघो’पि भूपति.

३५.

गजबाहुनरिन्दोपि, सङ्गामे तम्हि किञ्चिपि;

परिहानिमसम्पत्तो, पुना’गम्म पुरन्तिकं.

३६.

बलनाथे विनिग्गय्ह, सापराधे बहू बली;

रट्ठं वूपसमेत्वान, पावेक्खि नगरं सकं.

३७.

रट्ठे सके सकेयेव, ततो पभूति भूमिपा;

अञ्ञोञ्ञमित्ते सम्बन्धं, विधाय विहरिंसु ते.

३८.

ततो परक्कमभुजो, धरणी पालनन्दनो;

मेधावीनेकसिप्पेसु, सिक्खमानो सुसाधुकं.

३९.

विचारक्खमपञ्ञत्ता, किच्चा किच्चेसु नेकसो;

अच्चुळारासयत्ता च, महाभागत्तनेन च.

४०.

अत्तनो मातुभगिनी, सहवास सुखम्हि च;

अलग्गमानसोनेक, बलाकीळारसेसु च.

४१.

सूरभावादिसंयुत्ता, राजपुत्ता तु मादिसा;

पच्चन्ते ईदिसे देसे, कथं नाम वसिस्सरे.

४२.

जातदेसञ्च मे दानि, युवराजपभोगियं;

गमिस्सामीति निग्गञ्छि, तम्हा परिजनत्थितो.

४३.

कमेन सन्तिकं सङ्ख-नायकत्थलिसञ्ञिनो;

गामस्सागा अहिं कित्ति-सिरिमेघो निसम्म तं.

४४.

अभावा रज्ज दायाद-समानस्स’त्रजस्स मे;

एकाकी’हन्ति यो चित्त-सन्तापो सन्ततं गतो.

४५.

जेट्ठंव भातरं मय्हं, तं देहपटिबिम्बकं;

दट्ठुं मे सत्ततं पुञ्ञं, महन्तमुदितंतिच.

४६.

पामुज्जवेगवसगो, नगरं तं मनोहरं;

अलङ्कारा पयित्वान, तोरणादीहि नेकधा.

४७.

गन्त्वा पटिपथंयेव, बलोघपरिवारितो;

नरिन्दो तिथिनक्खत्त-विसेसे सुभसम्मते.

४८.

अनञ्ञसाधारणतं, सम्पत्तेहि गुणेहि च;

लक्खणेहि च सब्बेहि, कल्याणेयि सुसंयुतं.

४९.

दिस्वा कुमारं सन्तुट्ठो, आलिङ्गित्वान पेमतो;

उरे कत्वान चुम्बित्वा, मत्थकम्हि पुनप्पुनं.

५०.

जनस्स बलतो तस्स, पस्सतो लोचनेहि सो;

सन्तोस अस्सुधारायो, वस्सापेन्तो निरन्तरं.

५१.

मनुञ्ञमेक मारुय्ह, वाहनं सह सूनुना;

भेरिनि देन पूरेन्तो, दिसा दस समन्ततो.

५२.

पविसित्वा पुरं तत्थ, अलङ्कारे मनोरमे;

दस्सयन्तो सपुत्तस्स, पाविसि राजमन्दिरं.

५३.

लद्धा ततो कञ्चुकी-सुपकार,

वगादिनेके परिचारके सो;

नानागुणा राधितमानसस्स,

वसीसकासे पितुनो सुखेन.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

सङ्खत्थलिपुराभिगमनो नाम

एकसट्ठिमो परिच्छेदो.

द्विसट्ठिमपरिच्छेद

परमण्डलाभिगमनो

.

अत्तनाभिमतस्सा’सु, जातदेसस्स पत्तिया;

सम्पुण्णमनसङ्कप्पो, दुस्सङ्कपविवज्जितो.

.

वजिरूपमोरुपञ्ञा, बलेन गुरुसन्तिके;

लहुं बहुञ्च गण्हन्तो, सिप्पजातमनेक कं.

.

जिनागमेसु नेकेसु, कोटिल्ला दीसु नीतिसु;

सद्दसत्थे च कावेय्ये, सनिघण्डुक केटुभे.

.

नच्चगीतेसु सत्थेसु, हत्थिसिप्पादिकेसु च;

धनु खग्गादिनेकेसु, सत्थेसु च विसेसतो.

.

पारप्पत्तो विनीतत्तो, पितु रञ्ञो समाचरि;

अधिप्पायानुकुलं’व, सदा भत्तिपुरस्सरो.

.

तदा सदा दराचार-गुणाराधितमानसो;

पियेन विय मित्तेन, तेन सद्धिं महीपति.

.

उय्यानजलकीळादि-सुखं नानप्पकारकं;

अनुभोत्वा सदेसस्मिं, सञ्चरन्तो तहिं तहिं.

.

एकदासङ्खसेनाधि-पतिना दळ्हभत्तिना;

सरट्ठसीमा रक्खाय, यो जितेन बलीयसा.

.

अज्झावुत्थस्स च बलत्थ-लिनमस्स च सन्तिकं;

गामसा’गञ्छि सुत्वान, तमत्थं धजिनीपति.

१०.

गामं तं साधुकं सज्जु, सज्जापेत्वा सपुत्तकं;

पच्चुग्गन्त्वा महीपालं, पणमित्वा ठितो तदा.

११.

पिता पुत्तो उभो तस्स, सम्भासिय पियं वचो;

नेकधा’राधिता तेन, तं गामं समुपागगुं.

१२.

तहिं कतिचि भूपालो, वासरे वीतिनामिय;

सेनापतिं समाहूय, इदं वचनं मब्रवि.

१३.

पुत्तो मे दानिवयसि, ठितो’ पनयनारहे;

तस्सोपनयनं कातुं, महोपकरणं लहुं.

१४.

सज्जेतब्बन्ति तं सुत्वा, सोपि सेनाधिनायको;

सब्बुपकरणं खिप्पं, मङ्गलत्थं सुसज्जयि.

१५.

सुगन्ध दीपपुप्फादि-वत्थूहि दिवसत्तयं;

पुब्बकारं करित्वान, महन्तं रतनत्तये.

१६.

वेदिकाचारदक्खेहि, द्विजेहि पुथुवीपति;

सम्पभावानु रूपंव, मङ्गलं तं समापिय.

१७.

परक्कमकुमारेन, तेन सद्धिं समारभि;

वसन्तकीळं महतिं, सामच्चो कीळितुं तदा.

१८.

राजा कित्ति सिरीमेघो-रोहणे वसतो तदा;

सिरीवल्लभनामस्स, सभातु मरणम्पि च.

१९.

माणभरणनामस्स, रज्जलाभञ्च देविया;

मित्ताय पटिलाभञ्च, सिरीवल्लभसूनु नो.

२०.

रोहणागतदूतेहि, सुणित्वा सकभातुनो;

कालक्रियाय सञ्जात-सोकवेगं सुदुस्सहं.

२१.

मित्तायतनयुप्पत्ति पवत्तिं सवणेन तं;

विनेय्य विरतो तम्हा, वसन्तसमयुस्सवा.

२२.

निवत्तेत्वान तत्थेव, सेनानिं सङ्खनामकं;

पुत्तेन सह सो सङ्ख-त्थलि नामं पुरं गमि.

२३.

परक्कमकुमारेन, तेन सद्धिं तहिं सुखं;

वसतो तस्स भूपस्स, वस्समेकमतिक्कमि.

२४.

माणाभरणभूपस्स, देवी चापि पभावती;

लभित्थ दुतिया कित्ति-सिरी मेघव्हयं सुतं.

२५.

सुणित्वा तञ्च सो अम्हं, वंसो जातो महा’’इति;

अहु कित्तिसिरीमेघो, तदा अत्तमनो भुसं.

२६.

लंकादीपोपभोगेक-हेतुना महता सता;

असाधारणभूभेन, चोदितो पुञ्ञकम्मुना.

२७.

कुमारो सो’थ पितरा, पियमित्ते वियत्तनि;

करियमानं सस्नेहं, महन्तं चो’पलालनं.

२८.

सचिवानमनेकेसं, भयभत्ती पुरस्सरं;

क्रियमानमुपट्ठानं, न मञ्ञन्तो तिणायपि.

२९.

लंकादीपमिमं सब्ब मेकच्छत्तो पसोभितं;

खिप्पं कारेतुकामो सो, सयं इति विचिन्तयि.

३०.

केस अक्खक गीवट्ठि-दाठा पत्तान मेव च;

पदचेत्य महाबोधि-साखानञ्चापि सत्थुनो.

३१.

चतुरासीतिसहस्सानं, धम्मक्खन्धान मेव च;

सम्मासम्बुद्धकप्पानं, आधारत्ता च निच्चसो.

३२.

आकरत्ता च नेकेसं, मणिमुत्तादिवत्थूनं;

सम्मतोपि विसिट्ठोति, दीपोनाति महा अयं.

३३.

तयो मे पितरो भूपा, मातुलोपि च सब्बथा;

एकच्छत्तेन वत्तेतु, मसमत्था विभज्जि’मं.

३४.

भुञ्जन्ता एत्तकेनेव, कतकिच्चा मयं इति;

मञ्ञन्ता विगतच्छन्दा’भिसेकम्हि कुलोचिते.

३५.

रट्ठेसके सकेयेव, इस्सेरं सम्पवत्तयुं;

कसिकम्मादिकं गाम-भोजका विय निस्सिता.

३६.

तेसु कित्तिसिरि मेघं, पेत्तेय्यं मे ठपेत्व ते;

अगमंसु यथाकम्मं, सेसा भूपतयो तयो.

३७.

मच्चानं परमं आयु, वते’दानि परित्तकं;

बालायुवानो वुद्धा च, इमे सत्ता’नुपुब्बसो.

३८.

पापुणिस्सन्ति मरण-मीति’यं नियमोपि च;

न हेव अस्मिं लोकस्मिं, संविज्जति कदाचिपि.

३९.

तस्मा सरीरके अस्मिं, भङ्गुरे सारवज्जिते;

हीळिते सारदस्सीहि, अपेक्खं हित्वा सब्बथा.

४०.

पिहनिये यसोदेहे, चिरट्ठायिम्हि सब्बदा;

अम्हादिसेहि कत्तब्बो, राजपुत्तेहि आदरो.

४१.

उम्मग्गजातकादीसु, चारित्तञ्चापि भूमिसु;

विहितं बोधिसत्तेन, वीरभावादिनिस्सितं.

४२.

रामायणभारतादि-लोकियासु कथासुपि;

रामस्स विक्कमञ्चेव, तस्स रावणघातिनो.

४३.

दुयोधनादिराजानो, हन्त्वायुद्धे पवत्तितं;

विक्कमाति सयञ्चेव, पञ्चन्नं पण्डुसूनूनं.

४४.

इतिहासकथायञ्च, देवासुररणे पुरा;

दुस्सन्तादिमहीपेहि, कतञ्च चरितब्भूतं.

४५.

उम्मूलितवतो तस्स, नन्दवंसनरिस्सरे;

चारक्कद्विजसेट्ठस्स, सुत्वा बुद्धिबलम्पि च.

४६.

सब्बा नेतानि लोकम्हि, यावज्जदिवसा भुवि;

तेसं असन्निधानेपि, सुप्पसिद्धिं गतानि हि.

४७.

सुलद्धं जीवितं तेसं, असाधारणमीदिसं;

चरितातिसयं कत्तुं, समत्था होन्ति ये भुवि.

४८.

जायित्वा खत्तवंसम्हि, खत्तवीरवरोधितं;

यदिहं न करिस्सामि, मोघा मे जाति हेस्सति.

४९.

तेसमब्भधिका काल-सम्पदायेव केवलं;

मया ते अधिका किन्तु, पञ्ञादीहीति चिन्तिय.

५०.

पितुराजा च मे’दानि, पच्छिमे वयसिट्ठितो;

यदिदं पेत्तिकं रज्जं, मम हत्थगतब्भवे.

५१.

राजलक्खिव सो पेत-चेतसो मे पमादतो;

यथिच्छितञ्चे न भवे, महती जानि मे भुसं.

५२.

एत्थेव निवसन्तो’हं, चरापिय सके वरे;

परमण्डलवुत्तन्तं, जानेय्यं यदि तत्तनो.

५३.

रन्धं पच्चत्थिकानन्तु, पकासेतुं रथातथं;

अधिप्पायानुरूपं मे, समत्था वा न वाचरा.

५४.

ये केचि’ध जना सन्ति, सब्बे ते मम सम्मुखा;

बलीयत्तं’व सत्तूनं, कथयन्ति अनेकसो.

५५.

पच्चेकरट्ठसामीहि, पितुभूपेहि तिहिपि;

एकीभूय करित्वान, सत्तक्खत्तुं महाहवं.

५६.

साधेतुं दुक्करं रट्ठं, भवते काकिना कथं;

सिसुना गण्हितुं सक्का, खुद्दरज्जो पभोगिना.

५७.

सुकरं मूलभूतस्स, तस्स रज्जस्स साधनं;

इति दुच्चिन्तंतं तुय्हं, दूरे तब्बमिदं’’इति.

५८.

कण्णे तत्थसलाकायो, पवेसेन्ता’व नेकसो;

महन्तत्तं कथेन्ते’वं, बहुधा परमण्डले.

५९.

अजाननं यथाभूतं, वदन्तानं कुबुद्धिनं;

सब्बमेतं वचो जातु, सद्धातब्बं सिया न हि.

६०.

लेसेनेकेन गन्त्वान, खिप्पं’व परमण्डलं;

सरूपं तत्थ उस्सामि, अहमेवेति चिन्तयि.

६१.

यदि मे पीतुभूपालो, विञ्ञायेतं वितक्कितं;

अभिजातस्स पुत्तस्स, वंसजोतिकरस्स मे.

६२.

गतस्स सत्थु विसय-मनत्थोपि सिया इति;

अनुकम्पाधिया मय्हं, गमनं वारयिस्सति.

६३.

मनोरथस्स संसिद्धि, सब्बथा मेन हेस्सति;

तस्मा निगुळरूपेन, गमनं भद्दकं इति.

६४.

लद्धान रत्तियम थेकदिनं खणञ्ञू,

सो तादिसं खणमखीणतरोरूपायो;

जानाति नो सकपितागमनं तथातं,

गेहा’भिनिक्खमितथा चतुरो कुमारो.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

परमण्डलाभिगमनो नाम

द्विसट्ठिमो परिच्छेदो.

तिसट्ठिम परिच्छेद

सेनापतिवधो

.

निजायुधदुतियस्स, निक्खमन्तस्स तस्स हि;

तं खणं पुरतो को’पि, सङ्खसद्दो समुग्गतो.

.

ततो नेकनिमित्तञ्ञू, कुमारो तं सुणि त्व सो;

निप्फज्जिस्सति सङ्कप्पो, खिप्पं येवेति मोदवा.

.

तत्थ तत्थ नियुत्तानं, रक्खकानमजानतं;

निक्खमित्वा पुरावीत-भयो सीहपरक्कमो.

.

वेगेन मग्गं गन्त्वान, पञ्चगावुतमत्तकं;

बदलत्थलगामस्स, पदेसेनाति दूरके.

.

गाम मेकमुपागञ्चि, पिलिं वत्थूति सञ्ञितं;

जनानं सन्निपाताय, निजानं सो कतावधि.

.

निजागमनतो पुब्बं, पटिमग्गे निसीदितुं;

पटिलद्धनियोगानं, येचि देवागते तदा.

.

तहिं ठिते सो पस्सित्वा, एत्तका किन्नु आगता;

इति पुच्छि कुमारोथ, तेपि तं इद मब्रवुं.

.

लोकप्पवत्तिं सकलं, जानन्तेनापि सामिना;

किमेव मुच्चते मच्चु-भयं केसं न विज्जति.

.

बालातानुगतो सामि, ठितो वयसि ईदिसे;

अज्जापि हि मुखे तुय्हं, खीरगन्धो पवायति.

१०.

न हेवत्थि विसुं वित्त-जातं सङ्गहितं तव;

तदञ्ञा चोपकरण-सामग्गी नेव विज्जते.

११.

चिरम्परिचितत्तेहि, दळ्हं सारुळभत्तिहि;

विना’म्हेहि विसुं केवा’नुगन्तारो जनातुवं.

१२.

किञ्चागतानमम्हाकं, पिता तुय्हं नरिस्सरो;

कारेस्सति इदं नाम, सब्बथा नेव ञायते.

१३.

अम्हाकमन्तरामग्गे, सङ्खो नाम चमूपति;

महब्बलो महावीरो, रज्जसीमं तमावसं.

१४.

पच्चत्थिते ठपेत्वञ्ञे, एते कतिपया मयं;

अञ्ञमञ्ञम्हि नियत-मासङ्की हदया भुसं.

१५.

अरुणुग्गमवेला च, समासन्नतराधुना;

इति भीतिं पकासेसुं, पच्चेकं हदयस्सितं.

१६.

निसम्म तेसं वचनं, विधाय मधुरं सितं;

वीतसङ्को कुमारो सो, मुखाने’सं विलोकिय.

१७.

चरित्वापि मया सद्धि-मेते’हो कालमेत्तकं;

न जानिंसु ममं सब्बे, येसञ्हि भयमिदिसं.

१८.

इति वत्वा भयं तेसं, विनोदेतु मुपट्ठितं;

सीहनादं तदा’कासि, महन्तं सीहविक्कमो.

१९.

तिट्ठन्तु मानुसा सब्बे, मयि हत्थगतायुधे;

सक्को देवानमिन्दोपि, कुपितो किं करिस्सति.

२०.

बालोति मं चिन्तय तं, जाता वो कुमतीदिसी;

परिक्खीयति ते जाणा, नवयो’ति न किं सुतं.

२१.

अज्जेव कातुमेकेन, कम्मुना चिन्तितेन मे;

सदेसपर देसट्ठा, भयभत्ती यथामयि.

२२.

करिस्सन्ति यथा वेदं, भयं तुम्हे जहिस्सथ;

तथा रत्तियमेताय, विभातामय खणेन मे.

२३.

उन्नते दस्सयिस्सामि, बुद्धि साहसविक्कमे;

अनुधावति मं तात, सेतेहि यदि वो भयं.

२४.

पुरतो होथ तुम्हेहि, वत्वा ते गहितायुधो;

साहसेकरसो वीरो, तम्हा निक्खम्म गामतो.

२५.

उदया’चलसीसट्ठं, जेतुमादिच्चमण्डलं;

अपरं रवि बिम्बंव, पच्छिमा सा मुखोदितं.

२६.

तेजसा पसरन्तेन, जनानं पविकासयं;

नेतम्बुजवनं पातो, बदलत्थलिमागमि.

२७.

जघसङ्खस्सरेना’थ, सेना नाथो पबुज्झिय;

सञ्जातसम्भमो ञत्वा, राजपुत्तमुपागतं.

२८.

सद्धिं बलेन महता, पधुग्गम्मकतादरो;

पणाममुचितं कत्तु-मानतो वसुधातले.

२९.

अम्हाकमेसजीवन्तो, किं नामत्थं करिस्सति;

मारेतब्बो’धुनेवेति, पस्सन्ते समुखं भटे.

३०.

नेवा’दिट्ठापराधस्स, मरणं पुरिसो चितं;

वधो विरोधे सक्का’ति, इङ्गितेन निवारिय.

३१.

सेनापतिस्स सो हत्थं, गहेत्वा सीहसन्निभो;

भासन्तो मधुरं वाचं, तस्सेवा’गञ्छि मन्दिरं.

३२.

अथस्स गमनं रञ्ञो, भवितब्बमजानता;

सरूपं याव जानामि, तावस्सेते सहागता.

३३.

यथा न सहिता होन्ति, ठपेतब्बा विसुं विसुं;

कुमारो’व ममागारे, वसतू’ति विचिन्तिय.

३४.

तथा सेनापति कत्वा, वञ्चेतुं तं महामतिं;

दस्सेत्वा’ति थीसक्कारं, रञ्ञो दूते स पेसयि.

३५.

कुमारो’थ विदित्वान, तेन तं वञ्चनं कतं;

कत्तब्बमेत्था’कत्वाह, मुदासीनो भवे यदि.

३६.

इच्छितत्थस्स निप्फत्ति, न मे जातु भविस्सति;

अयं तावा’धुनावस्सं, मारेतब्बोति चिन्तिय.

३७.

सहागतं पयोजेत्वा, घातापयि चमूपतिं;

हतो सेनाधिनाथो’ति, महन्तं खुभितं अहु.

३८.

सेनानाथभटो एको, सुत्वा सेनापतिं हतं;

मारणं सामिनो मय्हं, किं निमित्तमीति ब्रवि.

३९.

नेत्तिं सपाणी सहसा, कुमारं ठितमेककं;

अभिदावि ससामिस्स, परिचत्तत्तजीविनो.

४०.

कुमारस्स मुखं दिस्वा, वेधमानो भयेन सो;

पुरे ठातुमसक्कोन्तो, पादमूले ततो सयि.

४१.

गण्हथे’तन्तिवचना-कुमारस्स पुरेतरं;

तस्सेवेको सहचरो, भटमेतं विघातयि.

४२.

नियोगं मे विना तेन, कतं कम्मं न युज्जति;

इति दण्डनमेतस्स, कारापेसियथोचितं.

४३.

अथ तं कालयम्भूत-सङ्खोभमतिभिंसनं;

भमुक्खिपनमत्तेन, राजपुत्तो समं नयि.

४४.

वीरो यसोधरधनो धितिमा कुमारो;

वीरोपकारचतुरो वरकित्तिसारो;

सेनिन्दसञ्चितमनप्पधनं भटानं;

सब्बं विसज्जयि यथारुचिया गहेतुं.

सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे

सेनापतिवधो नाम

तिसट्ठिमो परिच्छेदो.