📜

नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स

धम्मनीति

.

वन्दित्वा रतनं सेट्ठं, निस्साय पुब्बके गरुं;

नितिधम्मंपवक्खामि, सब्बलोकसुखावहं.

.

आचरियोचसिप्पञ्च, पञ्ञासुतंकथाधनं;

देसोचनिस्सयोमित्तं, दुज्जनोसुजनोबलं.

.

इत्थीपुत्तोचदासोच, घरावासोकताकतो;

ञातब्बोचअलङ्कारो, राजधम्मोपसेवको;

दुकादिमिस्सकोचेव, पकिण्णकोतिमातिका.

.

किन्तेहिपादसुस्ससा, येसंनत्थिगरूनिह;

येतप्पादरजोकिण्णा, तेवसाधूविवेकिनो.

.

विनागरूपदेसन्तं, बालोलङ्कत्तुमिच्छति;

सम्पापुणेनविञ्ञूहि, हसभावंकथंनुसो.

.

उट्ठानाउपट्ठानाच, सुस्सुसापरिचारिका;

सक्कच्चंसिप्पुग्गहणं, गरुंआराधयेबुधो.

.

उपज्झाचरियानञ्च, मातापितूनमेवच;

सक्कच्चंयोनुपट्ठाति, सुतोपितस्सतादिसो.

.

उपज्झाचरियानञ्च, मातापितूनमेवच;

सक्कच्चंयोउपट्ठाति, सुतोपितस्सतादिसो;

.

सम्माउपपरिक्खित्वा;

अक्खरेसुपदेसुच;

चोरघातोसिस्सोसिया,

गरुचोरट्टकारको.

१०.

पण्डितोसुतसम्पन्नो, यत्थअत्थीति चेसुतो;

महुस्साहेनतंठानं, गन्तब्बंवसुतेसिना.

११.

सुखंरुक्खस्सछायाव, ततोञातिमातापितु;

ततोआचरियोरञ्ञो, ततोजिनस्ससासनं.

१२.

पासाणछत्तंगरुकं, ततोदेवानचिक्खनं;

ततोवुड्ढानमोवादो, ततोजिनस्ससासनं.

१३.

तुलंसल्लहुकंलोके, ततोचपलजातिको;

ततोवुड्ढाननोवादो, यतिधम्मेपमादको.

१४.

सुतिसम्मुतिसङ्ख्याच, योगानितिविसेसका;

गन्धब्बागणिकाचेव, धनुबेदाचपूरणा.

१५.

तिकिच्छाइतिहासाच, जोतिमायाचछन्दति;

केतुमन्ताचसद्दाच, सिप्पाट्ठारसकाइमे.

१६.

अलसस्सकुतोसिप्पं, असिप्पस्सकुतोधनं;

अधनस्सकुतोमित्तं, अमित्तस्सकुतोसुखं;

असुखस्सकुतोपुञ्ञं, अपुञ्ञस्सकुतोनिब्बानं.

१७.

सिप्पंसमंधनंनत्थि, सिप्पंचोरानगण्हन्ति;

इधलोकेसिप्पंमित्तं, परलोकेसुखावहं.

१८.

बोधपुत्रसदावित्यं, माखेदाचरियंगरुं;

सदेसेपूजितोराजा, बुधोसब्बत्थपूजितो.

१९.

बोधपुत्रकिमालस्से, अबोधोभारवाहको;

बोधकोपूजितो लोके, बोधपुत्रदिनेदिने.

२०.

रूपयोब्बन्नसम्पन्ना, विसालकुलसम्भवा;

वित्याहीनानसोभन्ति, निगन्धाइवकिंसुका.

२१.

मातासत्रुरुपिताच, बालकालेनसिक्खित;

न सोभतिसभामज्झे, हंसमज्झेबकोयथा.

२२.

गुणोसेट्ठङ्गतंयाति, नउच्चेसयनेवसे;

पासादसीखरेवासो, काकोकिंगरुळोसिया.

२३.

सब्बसुतमधियते, हीनमुक्कट्ठमज्झिमे;

सब्बस्सअत्थंजानेय्य, नचसब्बंपयोजये.

२४.

नलोकेसोभतेमुळ्हो,

केवलत्तपसंसको;

अपिसम्पिहितोकूपे,

कतविज्जोपकासितो.

२५.

मदन्तदमनंसत्थं, खलानंकुरुतेमदं;

चक्खुसङ्खारकंतेजं, उलूकानमिवन्धकं.

२६.

भोजनंमेथुनंनिद्दा,

गवेपोसेचविज्जति;

विज्जाविसेसोपोसस्स,

तंहीनोगोसमोभवे.

२७.

योसिस्सोसिप्पलोभेन, बहुंबहुंवगण्हाति;

मुगोवसुपिनंपस्सं, नसक्काकथितुं परं.

२८.

सुस्सुसासुतवड्ढना, पञ्ञायवड्ढनंसुतं;

पञ्ञायअत्थंजानन्ति, ञातोअत्थोसुखावहो.

२९.

अनागतंभयंदिस्वा, दूरतोपरिवज्जये;

आगतञ्चभयंदिस्वा, अभितोहोतिपण्डितो.

३०.

लोभंकोधंमदंमानं, तन्दिंइस्संपमत्तकं;

सोण्डंनिद्दालुकंमक्खं, मच्छेरञ्चजहेबुधो.

३१.

सद्धाहिरिचओत्तप्पं, बाहुसच्चंविरंसति;

पञ्ञाचसत्तधम्मेहि, सम्पन्नोपण्डितोमतो.

३२.

दिट्ठेधम्मेचयोअत्थो,

योचत्थोसम्परायिको;

अत्थाभिसमयाधीरो,

पण्डितोतिपवुच्चति.

३३.

सभावसदिसंवाक्यं, सभावसदिसंपियं;

सभावसदिसंकोधं, योजानातिसपण्डितो.

३४.

भूपालोपण्डितोनिच्चं, नेवतुल्योकुदाचनं;

सदेसेपूजितोराजा, बुधोसब्बत्थपूजितो.

३५.

पण्डितस्सपसंसाय, दण्डोबालेनदिय्यते;

पण्डितोपण्डितेनेव, वण्णितोवसुवण्णितो.

३६.

अत्तनायदिएकेन, विनिथेनमहाजना;

विनयंयन्तिसब्बेपि, कोधंनासेय्यपण्डितो.

३७.

सरीरस्सगुणानञ्च, दूरमच्चन्तमन्तरं;

सरीरंखणविद्धंसि, गुणातुकप्पठायिनो.

३८.

अत्थंमहन्तमापज्जं, विज्जंसम्पत्तिमेवच;

विचरेय्यामानथद्धो, पण्डितोसोपवुच्चति.

३९.

नालब्भमतिपत्थेन्ति, नट्ठम्पिनचसोचरे;

विप्पत्यञ्चनमुय्हन्ति, येनरातेवपण्डिता.

४०.

गण्ठिठानेएकपदे, नातिमञ्ञेय्यपण्डितो;

किमक्कोवेळुपब्भारो, तिमहादीपभानुदो.

४१.

गुणदोसेसुनेकेन, अत्थिकोचिविवज्जितो;

सुखुमालपदुमस्स, नळंभवतिकक्खळं.

४२.

सुमहन्तानिसत्थानि, धारयन्ताबहुस्सुता;

छेदायोसंसयानन्तु, क्लिस्सन्तिलोभमोहिता.

४३.

दोसंपिसगुणेदिस्वा, गुणवादीवदन्तिन;

नलोकोविज्जमानम्पिचन्देपस्सतिलञ्जनं.

४४.

सकिंपिविञ्ञूधीरेन, करोतिसहसङ्गमं;

अत्तत्थञ्चपरत्थञ्च, निब्बानन्तंसुखंलभे.

४५.

नदीतीरेट्ठितेकूपे, अरणितालवण्डके;

नवदापादिनत्थीति, नमुखेवचनंतथा.

४६.

पण्डितोअपुट्ठोभेरी, पज्जुन्नोहोतिपुच्छितो;

बालोपुट्ठोअपुट्ठोपि, बहुंविकत्थतेसदा.

४७.

गुणसम्पन्नलङ्कारो, सब्बसत्तहितावहो;

परत्तत्थंनचरेय्य, कुतोसोपण्डितोभवे.

४८.

सपरत्थंचरेधीरो, असक्कोन्तोसकंचरे;

तम्पिचेवअसक्कोन्तो, पापात्तानंवियोजये.

४९.

सब्बंसुणातिसोतेन, सब्बंपस्सतिचक्खुना;

नचदिट्ठंसुतंधीरो, सब्बिच्छितुमरहति.

५०.

चक्खुमास्सयथाअन्धो, सोतवाबधिरोयथा;

पञ्ञावापियथामुगो, बलवादुब्बलोरिव;

अथअत्थेसमुप्पन्ने, सयेय्यमतसायितं.

५१.

अतिजातंमनुजातं, पुत्तमिच्छन्तिपण्डिता;

अवजातंनइच्छन्ति, योहोतिकुलछिन्नको.

५२.

तयोवपण्डितासत्थे, अहमेवातिवादिच;

अहमपितिवादीच, नाहन्तिचइमेतयो;

५३.

नसासभायत्थनसन्तिसन्तो,

नतेसन्तोयेनवदन्तिधम्मं;

रागञ्चदोसञ्चपहायमोहं,

धम्मंभणन्तावभवन्तिसन्तो.

५४.

बालेचुम्मत्तकेभूपे, गुरुमातापितूस्वपि;

सङ्घेजेठेचभातरि, नदोसाकरियाबुधा.

५५.

अत्तनामनोतापञ्च, घरेदुच्चरितानिच;

वञ्चनञ्चअवमानं, मतिमानपकासये.

५६.

परदारंजनेत्तिंव, लेड्डुंवपरसन्तकं;

अत्तावसब्बसत्तानं, योपस्सतिसपण्डितो.

५७.

सठेनमित्तंकलुसेनधम्मं,

परोपतापेनसमिद्धिभावं;

सुखेनविज्जंफरुसेननारिं,

इच्छन्तियेतेनचेवपण्डिता.

५८.

निपुणेसुहमेसेय्य, विचिनित्वासुतत्थिको;

सत्तंहुक्खलियंपक्कं, भाजनेपितथाभवे.

५९.

वसुंगण्हन्तिदूरट्ठा, पब्बतेरतनोचिते;

नमिलक्खासमीपट्ठा, एवंबालाबहुस्सुते.

६०.

हिरञ्ञेनमिगानंव, सुसीलेनअसीलिनो;

अधम्मिकस्सधमेन, बालानम्पिसुतेनकिं.

६१.

अप्पस्सुतायंपुरिसो, बलिबद्धोवजीवति;

मंसानितस्सवड्ढन्ति, पञ्ञातस्सनवड्ढति.

६२.

अप्पस्सुतोसुतंअप्पं, बहुमञ्ञतिमानिको;

सिन्धूदकंअपस्सन्तो, कूपेसोयंवमण्डुको.

६३.

तदमिनापिजानाथ, सोब्भेसुपतीरेसुच;

सणन्तायन्तिकुसोब्भा, तुण्हीयन्तिमहोदधी.

६४.

सुभासितंउत्तममाहुसन्तो,

धम्मंभणेनाधम्मं, तंदुतियं;

पियंभणेनापियंतंततियं,

सच्चंभणेनालिकंतंचतुत्थं.

६५.

सीहमेदासुवण्णेव, नचतिट्ठन्तिरचते;

पण्डितानंकथावाक्यं नचतिट्ठतिदुज्जने.

६६.

महातेजोपितेजोयं, मत्तिकंनमुदुंकरे;

आपोपापेतिमुदुकं, साधुवाचाचकक्खळं;

६७.

मुदुनावरिपुंजेति, मुदुनाजेतिदारुणं;

नासिद्धिमुदुनाकिञ्चि, यतोतोमुदुनाजये.

६८.

चन्दनं सीतलं लोके, ततो चन्दंव सीतलं;

चन्दन चन्द सीतम्हा, साधुवाक्यं सुभासितं.

६९.

सीतवाचो बहुमित्तो, फरुसोतु अमित्तको;

उपमं एत्थ ञातब्बा, चन्दसूरियराजुनं.

७०.

पत्तकल्लोदितंअप्पं, वाक्यंसुभासितंभवे;

खुद्दितस्सकदन्नम्पि, भुत्तंसादुरसोभवे.

७१.

सत्थकापिबहुवाचा, नादराबहुभाणिनो;

सोपकारम्प्युदासीनं, ननुदिट्ठंनदीजलं.

७२.

नातिवेलंपभासेय्य, नतुण्हिसब्बदासिया;

अविकिण्णंमितंवाक्यं, पत्तकालेउदीरये.

७३.

इच्छितब्बेसुकम्मेसु, वाचायकुसलंमूलं;

वाचायकुसलेनट्ठे, इच्छितब्बंनसिज्झति.

७४.

हत्थपादासिरोपिट्ठि, कुच्छिपञ्चइमेजना;

मुखमेवूपसेवन्ति, सदावअनुसासिता.

७५.

सद्धाधनंसीलधनं, हिरिओत्तप्पियंधनं;

सुतधनञ्चचागोच, पञ्ञावेसत्तमंधनं.

७६.

इत्थीनञ्चधनंरूपं, पुरिसानंधनंकुलं;

उरगानंधनंविसं, भूपालानंधनंबलं;

भिक्खूनञ्चधनंसीलं, ब्रह्मणानंधनंविज्जा.

७७.

नरूपंनचपञ्ञाणं, नचकुलञ्चसम्भवो;

कालविप्पत्तिसम्पत्ते, धनमेवविसेसकं.

७८.

धनहीनंचजेमित्ता, पुत्तदारासहोदरा;

धनवन्तंवसेवन्ति, धनंलोकेमहासखा.

७९.

सत्तासदूपसेवन्ति, सोदकंवापिआदिकं;

सभोगंसधनञ्चेव, तुच्छातेचेजहन्तिते.

८०.

अत्तनावकतालक्खी, अलक्खीअत्तनाकता;

नहिलक्खिंअलक्खिञ्च, अञ्ञोअञ्ञस्सकारितो.

८१.

धनवाजोतियोराजा, नदीवेज्जोतथाइमे;

पञ्चयत्थनविज्जन्ति, नतत्थदिवसंवसे.

८२.

यत्थदेसेनसमानो, नपीतिनचबन्धवो;

नचविज्जागमोकोचि, नतत्थदिवसंवसे.

८३.

अमाननायत्थसिया, सन्तानंअवमाननं;

हीनसमाननावापि, नतत्थदिवसंवसे.

८४.

देसमोसज्जगच्छन्ति, सीहासप्पुरिसागजा;

तत्तेवनिधनंयन्ति, काकाकापुरिसामिगा.

८५.

यत्थालसोचदक्खोच, सूरोभिरुसमपूजा;

नसन्तोतत्थवसन्ति, अविसेसकरेनको.

८६.

चलत्येकेनपादेन, तिट्ठत्येकेनपण्डितो;

नासमिक्ख्यपरंठानं, पुब्बमायतनंचजे.

८७.

ठानभट्ठानसोभन्ते, दन्ताकेसानखानरा;

इतिविञ्ञायमतिमा, सठानंनलहुंचजे.

८८.

गुणोसब्बञ्ञुतुल्योपि, सीदत्येकोअनिस्सयो;

अनग्घंरतनंमणि, हेमंनिस्सायसोभते.

८९.

नसेवेफरुसंसामिं, तंपिसेवेनमच्छरिं;

ततोनिग्गण्हिकंसामिं, नेवापग्गण्हिकंततो.

९०.

परोक्खेगुणहन्तारं, पच्चक्खेपियभाणिनं;

तादिसंनोपसेवेय्य, विसकुम्भंपलोभितं.

९१.

पिट्ठितोक्कंनिसेवेय्य, निसेवेअग्गिकुच्छिना;

सामीनंसब्बकायेन, परलोकंअमुळ्हको.

९२.

नसेवेकतपापम्हि, न सेवालिकवादने;

नसेवेअत्तदत्थम्हि, नसेवेअतिसन्तके.

९३.

महन्तंनिस्सयंकत्वा, खुद्दकोपिमहाभवे;

हेमपब्बतंनिस्साय, हेमपक्खीभवन्तिते.

९४.

असहायोसमत्तोपि, तेजसीकिंकरिस्सति;

निवातसण्ठितोअग्गि, सयमेवूपसम्मति.

९५.

रुक्खासुभूमिनिस्साय, पुप्फफलंपवड्ढति;

सप्पूरिसूपनिस्साय, महापुञ्ञंपवड्ढति.

९६.

अनलसोअचण्डिक्को, असट्ठोसुचिसच्चवा;

अलुद्धोअत्थकामोच, तमुत्तंउत्तमोनरो.

९७.

अहितेपटिसेधोच, हितेसुचनियोजको;

ब्यसनेचापरिच्चागो, सङ्खेपंमित्तलक्खणं.

९८.

आतुरेब्यसनेसचे, दुब्भिक्खेपरविग्गहे;

राजद्वारेसुसानेच, सङ्खेपंमित्तलक्खिणं.

९९.

हितेसनोसुमित्तोच, विञ्ञूचदुल्लभोजनो;

यथोसधञ्चसादुञ्च, रोगहारीचसज्जनो.

१००.

योधुवानिपरिचज्ज, अधुवानोपसेवति;

धुवानितस्सनस्सन्ति, अधुवेसुकथावका.

१०१.

लुद्धमत्थेनगण्हेय्य, थद्धमञ्जथिकम्मुना;

छन्दानुवत्तियामुळ्हं, यथाभूतेनपण्डितं.

१०२.

सच्चाभिक्खणसंसग्गा, असमोसरणेनच;

एतेनमित्ताजिरन्ति, अकालेयाचनेनच.

१०३.

तस्मानाभिक्खणंगच्छे, नचगच्छेचिराचिरं;

कालेनयाचंयाचेय्य, एवंमित्तानजीयरे.

१०४.

येनमित्तेनसंसग्गा, योगक्खेमोविहीयति;

पुब्बेवज्झभवंतस्स, रक्खेय्यग्गिंवपण्डितो.

१०५.

येनमित्तेनसंसग्गा, योगक्खेमोपवड्ढति;

करेय्यत्तसमंवुत्तिं, सब्बकिच्चेसुपण्डितो.

१०६.

पब्बेपब्बेकमेनुच्छु, विसेसरसवाग्गतो;

तथासुमेत्तिकोसाधु, विपरित्तोवदुज्जनो.

१०७.

तेनेवमुनिनावुत्तं, धम्मायेकेचिलोकिया;

ततालोकुत्तराचेव, धम्मानिब्बानगामिनो.

१०८.

कल्याणमित्तमागम्म, सब्बेतेहोन्तिपाणिनं;

तस्माकल्याणमित्तेसु, कातब्बंहिसदादरं.

१०९.

योहवेकतञ्ञूकतवेदिधीरो,

कल्याणमित्तेदळ्हभत्तिचहोति;

दुक्खितस्ससक्कच्चंकरोतिकिच्चं,

तब्भावंसप्पुरिसंवदन्तिलोके.

११०.

हितकारोपरोबन्धु, बन्धूपिअहितोपरो;

अहितोदेहजोब्याधि, हितमारञ्ञमोसधं.

१११.

पदुमंवमुखयस्स, वाचाचन्दनसीतलं;

मधुतिट्ठतिजिव्हग्गे, हदयेसुहलाहलं;

तादिसंनोपसेवेय्य, तंमित्तंपरिवज्जये.

११२.

कत्वानकुसलंकम्मं, कत्वान, कुसलंपुरे;

सुखितंदुक्खितंहोन्तं, सोबालोयोनपस्सति.

११३.

कालक्खेपेनहापेति, दानसीलादिकंजळो;

अथिरंपिथिरंमञ्ञे, अत्तानंसस्सतीसमं.

११४.

बालोधपापकंकत्वा, नतंछट्टितुमुस्सहे;

किंब्यग्घआदिगच्छन्तो, पदंमक्खेतुमुस्सहे.

११५.

निद्धनोपिचकामेति, दुब्बलोवेरिकंकरो;

मन्दसत्थोविवादत्थी, तिविधंमुळ्हलक्खणं.

११६.

अनव्हायंगमयन्तो, अपुच्छाबहुभासको;

अत्तग्गुणंपसंसन्ति, तिविधंहीनलक्खणं.

११७.

यथाचुट्टम्परापक्का, बहिरत्तकमेवच;

अन्तोकिमिलपूरणो, एवंदुज्जनधम्मता.

११८.

यदूनकंसणतितं, यंपूरंसन्तमेवतं;

अड्ढकुम्भुपमोबालो, यंपूरकुम्भोवपण्डितो.

११९.

बुधेहिसासमानोपि, खलोबहुतकेतवो;

घंसियमानोपङ्गारो, निलमत्तंनिगच्छति.

१२०.

मुळ्हसिस्सोपदेसेन, कुनारीभरणेनच;

खलसत्तूहिसंयोगा, पण्डितोप्यवसीदति.

१२१.

चारुतापरदाराय, धनंलोकतपत्तिया;

पसुतंसाधुनासाय, खलेखलतरागुणा.

१२२.

इतोहासतरंलोके, किञ्चितस्सनविज्जति;

दुज्जनोतिचयंआह, सुजनंदुज्जनोसयं.

१२३.

नविनापरवादेन, रमन्तिदुज्जनाखलु;

नसासब्बरसेभुत्वा, विनासुद्धेनतुस्सति.

१२४.

तप्पतेयातिसम्बन्धं, द्रवंभवत्यवनतं;

मुदुदुज्जनचित्तंन किंलोहेनपमीयते.

१२५.

तस्मादुज्जनसंसग्गं, आसिवीसमिवोरगं;

आरकापरिवज्जेय्य, भूतकामोविचक्खणो.

१२६.

दुज्जनेनहिसंसग्गं, सत्तुतापिनयुज्जति;

तत्तोवडय्हत्यङ्गारो, सन्तोकाळायतंकरो;

१२७.

दुज्जनोवज्जनीयोव, विज्जायालङ्कतोपिचे;

मणिनालङ्कतोसन्तो, सब्बोकिंनुभयंकरो.

१२८.

अग्गिनोदहतोदायं, सखाभवतिमालुतो;

सोएवदीपंनासेति, खलेनत्थेवमित्तता.

१२९.

सब्बोदुट्ठोखलोदुट्ठो, सब्बादुट्ठतरोखलो;

मन्तोसधेहिसोसब्बो, खलोकेनुपसम्मति.

१३०.

हदयट्ठेनसुतेन, खलोनेवसुसीलवा;

मधुनाकोटरट्ठेन, निम्बोकिंमधुरोभवे.

१३१.

असतंसम्पयोगेन, सन्तोपिअसन्तोभवे;

मग्गोकचवरयुत्तो, उजुम्पिअसाधुभवे.

१३२.

पुतिमच्छंकुसग्गेन, योनरोउपनय्हति;

कुसापिपुतिंवायन्ति, एवंबालुपसेवना.

१३३.

बालंनपस्सेनसुणे, नचबासेनसंवसे;

बालेनालापसल्लापं, नकरेनचरोचये.

१३४.

अनयंनेतिदुम्मेधो, अधुरायनियुञ्जति;

दुन्नयोसेय्यसोहोति, सम्मावुत्तोपिकुप्पति;

विनयंसोनजानाति, साधुसेनअदस्सनं.

१३५.

यावजीवंपिचेबालो, पण्डितंपयिरूपासि;

नसोधम्मंविजानाति, दब्बिसूपरसंयथा.

१३६.

फलंवेकदलिंहन्ति, हन्तिवेळुनळंफलं;

सक्कारोकापुरिसंहन्ति, गब्भोअस्सतरिंयथा.

१३७.

सुनखोसुनखंदिस्वा, दन्तंदस्सेतिहिंसितुं;

दुज्जनोदुज्जनंदिस्वा, रोसयंहिंसमिच्छति.

१३८.

मण्डूकोपिनुक्कोसीहो, सुकरोपिनुक्कोदीपि;

बिलारोसदिसोब्यग्घो, दुप्पञ्ञोपिनपञ्ञवा.

१३९.

मण्डूकोपिसीहोविय,

काकोगण्हेपिञ्ञेपिञ्ञे;

बालोचपण्डितोविय,

धीरोपुच्छेवयेवये.

१४०.

काकोदुट्ठोसकुणेसु, घरेदुट्ठोचमूसिको;

वानरोचवनेदुट्ठो, मनुस्सेसुचब्रह्मणो.

१४१.

तिणानिभूमिचोदकं, चतुत्थंवाक्यसुट्ठुतं;

एतानिहिसतंगेहे, नोछिज्जन्तेकदाचिपि.

१४२.

अम्बुंपिवन्तिनोनज्जो, रुक्खाखादन्तिनोफलं;

मेघोकदाचिनोसस्सं, परत्थायसतंधनं.

१४३.

गुणाकुब्बन्तिदूतत्तं, दूरेपिवसतंसतं;

केटकेगन्धमाघाय, गच्छन्तिभमरासयं.

१४४.

आकिण्णोपिअसब्भीध, असंसट्ठोवभद्दको;

बहुनासन्नजातेन, गच्छे नउम्मत्तकेन.

१४५.

पापमित्तेविवज्जेत्वा, भजेय्युत्तमपुग्गलं;

ओवादेचस्सतिट्ठेय्य, पत्थन्तोअचलंसुखं.

१४६.

यथाचपनसापक्का, बहिसण्डकमेवच;

अन्तोअमतपूरणो, एवं सुजनधम्मता.

१४७.

तग्गरञ्जपलासेन, योनरोउपनय्हति;

पत्तापिगन्धंवायन्ति, एवंधीरुपसेवना.

१४८.

धीरंपस्सेसुणेधीरं, धीरेनसहसंवसे;

धीरेनालापसल्लापं, तंकरेतञ्चरोचये.

१४९.

नयंनयति मेधावी, अधुरायनयुज्जति;

सुनयोसेय्यसोहोति, सम्मावुत्तोनकुप्पति;

विनयंसोपजानाति, साधुतेनसमागमो.

१५०.

अप्पकेनपिचेविञ्ञू, पण्डितंपयिरूपासि;

खिप्पंधम्मंविजानाति, जिव्हासूपरसंयथा.

१५१.

बाहुबलञ्चअमच्चं, भोगंअभिजच्चंबलं;

इमेहिचतुबलेहि, पञ्ञावेसेठतंबलं.

१५२.

बलंपक्खीनमाकासो, मच्छानंउदकंबलं;

दुब्बलस्सबलंराजा, कुमारानंरुदंबलं.

१५३.

बलंचन्दोबलंसूरो, बलंसमणब्रह्मणा;

बलंवेलंसमुद्दस्स, बलंतिबलमित्थिया.

१५४.

सपादानंबलंसीहो, ततोपुळुवकोबलं;

ततोकिप्पिलिकोनरो, राजासब्बेसमन्ततो.

१५५.

गतिमिगानंपवनं, आकासोपक्खिनंगति;

विरागोगतिधम्मानं, निब्बानारहतंगति.

१५६.

चरेय्यकुलजंपञ्ञो, विरूपमविकञ्ञकं;

हीनायपिसुरूपाय, विवाहसदिसंकरे.

१५७.

सामामिगक्खीसुकेसी, तनुमज्झिमदन्तवा;

दस्सनीयामुखवण्णा, गम्भीरनाभिवाचका;

सुसीलावायमतिच, हीनकुलंपिवाहये.

१५८.

सुत्तोमातावभोजेसि, भरणेसुचधातियो;

कम्मेसुसकपन्ति च, कतकम्मेसुधातिनं.

१५९.

धम्मेसुपतिट्ठानिच्चं, सयनेसुचवण्णिभा;

कुलेसुभातरंवाची, यानारीसेट्ठसम्मता.

१६०.

योनंभरतिसब्बदा, निच्चंआतापिउस्सुको;

सब्बकामहरंपोसं, भत्तारंनातिमञ्ञति.

१६१.

नचापिस्वत्थिभत्तारं, इच्छाचारेनरोसये;

भत्तुचगरुनोसब्बे, पतिपूजेतिपण्डिता.

१६२.

उट्ठाहिकाअनलस्सा, सङ्गाहिकापरिजने;

भत्तुमनापंचरति, सम्भतमनुरक्खति.

१६३.

एवंवत्ततियानारी, भत्तुछन्दवसानुगा;

मनापानामतेदेवा, यत्थसाउपपज्जति.

१६४.

इत्थियेकच्चियोवापि, सेय्यावुत्तावमुनिना;

भण्डानंउत्तमाइत्थी, अग्गुपट्ठायिकातिपि.

१६५.

मातराधीतरावापि, भगिनियाविचक्खणो;

नविवित्तासनेमन्ते, नारीमायाविनीननु.

१६६.

विज्जुतानञ्चलोलत्तं, सत्थानञ्चातितिक्खणं;

सिङ्घतंवायुतेजानं, अनुकुब्बन्तिनारियो.

१६७.

दिगुणोथीनमाहारो,

बुद्धिचापिचतुग्गुणो;

छगुणोहोतिवायामो,

कामोत्वट्ठगुणोभवे.

१६८.

एकमेकायइत्थिया, अट्ठअट्ठपतिनोसियुं;

सूरोचपलवन्तोच, सब्बकामरसाहरा;

करेय्यनवमेछन्दं, उन्नत्ताहिनपूरति.

१६९.

विवादसीलीउस्सुया, पस्सन्ततण्हिकागता;

अमिताभुञ्जनानिद्दा, सतंपुत्तंपितंजहे.

१७०.

लपन्तीसद्धिमञ्ञेन, पस्सन्तञ्ञंसविब्भमा;

चित्तकंचिन्तयन्तञ्ञं, नारीनंनामकोपियो.

१७१.

गण्हेय्यवातंजालेन, सागरमेकपाणिना;

ओसिञ्चेय्यचताळेन, सकेनजनयेरवं;

पमादासुविसज्जेय्य, इत्थियेसावधम्मता.

१७२.

जिव्हासहस्सिकोयोहि, जीवेवस्ससतंनरो;

तेननिकम्मुनावुत्तो, थिदोसोकिंखयंगतो.

१७३.

पञ्चठानानिसम्पस्सं, पुत्तमिच्छन्तिपण्डिता;

भतोवानोभरिस्सति, किच्चंवानोकरिस्सति.

१७४.

कुलवंसोचिरंतिट्ठे, दायज्जंपतिपज्जति;

अथवापनपेतानं, दक्खिणानुपदस्सति.

१७५.

अतिजातमनुजातं, पुत्तमिच्छन्तिपण्डिता;

अवजातंनइच्छन्ति, योहोतिकुलछिन्नको.

१७६.

एकूदरसमुप्पन्ना, नभवन्तिसमस्समा;

नानावण्णानानाचरा, यथाबदरकण्डका.

१७७.

अदम्मेबहवोदोसे, दम्मेतुबहवोगुणे;

तस्मापुत्तञ्चसिस्सञ्च, दम्मकालेवदम्मये.

१७८.

ओवादेय्यानुसासेय्य,

असप्पायानिवारये;

दन्तोहियोपियोहोति,

अदन्तोहोतिअप्पियो.

१७९.

पुत्तंवाभातरंदुट्ठं, अनुसासेय्यनोजहे;

किंनुछेज्जंहत्थपादं, लित्तअसुचिनासिया.

१८०.

अन्तोजातोधनक्कितो, दासब्योपगतोसयं;

दासाकरमरानितो, इच्चेवंचतुधासियुं.

१८१.

दासापञ्चेवचोरय्य, सखञातत्तसदिसा;

तथाविञ्ञूहिविञ्ञेय्य, मित्तादाराचबन्धवा.

१८२.

दुट्ठदारेनअमित्या, दासोचुत्तरवाचको;

ससप्पेचघरेवासो, मच्चुमेवनसंसयो.

१८३.

यसंलाभंपत्थयन्तं, नरंवज्जन्तिदूरतो;

तस्माअनपेक्खित्वान, तंमग्गंमग्गयेबुधो.

१८४.

खलंसालंपसुंखेत्तं, गन्ताचस्सअभिक्खणं;

मितंधञ्ञंनिधापेय्य, मितञ्चपाचयेघरे.

१८५.

अञ्जनानंखयंदिस्वा, वम्मिकानञ्चसञ्चयं;

मधूनञ्चसमाहारं, पण्डितोघरमावसे.

१८६.

सयंआयंवयंजञ्ञा, सयंजञ्ञाकताकतं;

निग्गण्हेनिग्गण्हारहं, पग्गण्हेपग्गण्हारहं.

१८७.

एकयामोनराधिप्पो,

द्वियामोपण्डितोनरो;

तयोयामोघरावासोच,

चतुयामोचदुग्गतो.

१८८.

योचबन्धुहितेयुत्तो,

सोपितायोचपोसको;

तंमित्तंयत्थविसासो,

भरियायत्थनिब्बुति.

१८९.

सद्धापेमेसुसन्तेसु, नगणेमासकंसतं;

सद्धापेमेअसन्तेसु, मासकंपिसतंगणे.

१९०.

याचकोअपियोहोति, याचंअददमप्पियं;

तस्मासेट्ठनरोलोके, धनंसिप्पंपरिग्गहे.

१९१.

सब्बदापिधनंरक्खे, दारंरक्खेधनंपिच;

दारंधनञ्चअत्तानं, रक्खायेवसदाभवे.

१९२.

नसाधारणदारस्स, नभुञ्जेसादुमेकको;

नसेवेलोकायतिकं, नेतंपञ्ञायवड्ढनं.

१९३.

सीलवावत्तसम्पन्नो, अप्पमत्तोविचक्खणो;

निवातवुत्तिअथद्धो, सूरतोसखिलोमुदु.

१९४.

सङ्गहेतावमित्तानं, संविभागीविजानवा;

तप्पेय्यअन्नपानेन, सदासमणब्रह्मणा.

१९५.

धम्मकामोसुतद्धरो, भवेय्यपरिपुच्छाको;

सक्कच्चंपयिरूपासे, सीलवन्तेबहुस्सुते.

१९६.

पुब्बसिरोसिमेधावी, दीघायुदक्खिणंसिरो;

पच्छिमोचित्तसन्तोसि, मरणंउत्तरोभवे.

१९७.

आयुमापाचिनंमूखं, धनवादक्खिणंभवे;

पच्छिमंयससीभुञ्जे, नोभुञ्जेउत्तरंमुखं;

१९८.

भुत्वानिसीदनंथूलं, तिट्ठन्तोबलवड्ढनो;

आयुमाचङ्कमोसिया, धावन्तोरोगवज्जितो.

१९९.

योचसितञ्चउण्हञ्च, तिणाभिय्योनमञ्ञति;

करंपुरिसकिच्चानि, सोसुखानविहायति.

२००.

विसम्हामतमादेय्य, असुद्धम्हापिकञ्चनं;

नीचम्हाप्युत्तमोविज्जं, रतनथिंपिदुक्कुला.

२०१.

गुय्हमत्थमसम्बुद्धं, सम्बोधयतियोनरो;

मन्तभेदभयातस्स, दासभूतोतितिक्खति.

२०२.

अञ्ञातवासवसता, जातवेदसमेनपि;

खमितब्बंसपञ्ञेन, अपिदासस्सतज्जितं.

२०३.

धनधञ्ञपयोगेसु, तथाविज्जागमेसुच;

दूतेचब्याहारेसु, चत्तोलज्जंसदाभवे.

२०४.

नहिकोचिकतेकिच्चे, कत्तारंसमपेक्खते;

तस्मासब्बानिकम्मानि, सावसेसानिकारये.

२०५.

उपकारंहितेनेव, सत्तुनासत्तुमुद्धरे;

पादलग्गंकरट्ठेन, कण्डकेनेवकण्डकं.

२०६.

नमेनमन्तस्सभजेभजन्तं,

किच्चानिकुब्बस्सकरेय्यकिच्चं;

नानत्थकामस्सकरेय्यअत्थं,

असम्भजन्तंपिनसम्भजेय्य.

२०७.

वजेचजन्तिसिनेहाकिरिया,

अपेमचित्तेन नसम्भजेय्य;

दिजोवदुमंखिणफलंञत्वा,

अञ्ञंअपेक्खेय्यमहाहिलोको.

२०८.

चजेएकंकुलस्सत्थं, गामस्सत्थंकुलंचजे,

गामंजनपदस्सत्थं, अत्तत्थंपथविंचजे.

२०९.

धनंचजेअङ्गंवरस्सहेतु,

अङ्गंचजेजीवितंरक्खमानो;

धनंअङ्गंजीवितञ्चापिसब्बं,

चजेनरोधम्ममनुस्सरन्तो.

२१०.

अहागच्छन्तिहायन्ता, सत्तानमिहजीवितं;

तस्माहिमापमत्ततं, गच्छन्तुजिनसासने.

२११.

एतेसिय्योसमायन्ति, सन्तितेसंनजीरति;

योअधिप्पन्नंसहति, योचजानातिदेसनं.

२१२.

अग्गिआपोइत्थीमुळ्हो, सप्पोराजकुलानिच;

पयतनोवगन्तब्बो, मच्चुपाणहरानिति.

२१३.

सत्थंसुनिच्छितमपीतिविचिन्तनीयं,

साराधितोप्यवनिपोपरिसङ्कनीयो;

हत्थङ्गतापियुवतीपरिरक्खनीया,

सत्थावनीपयुवतीसुकुतोवसीतं.

२१४.

उस्साहोरिपुवमित्तं, अलसोमित्तंवरिपु,

विसंवियामतंविज्जा, पमादोअमतंविसं.

२१५.

वहेअमित्तंखन्धेन, यावकालेअनागते;

तमेवआगतेकाले, भिन्देकुम्भंवसिलायं.

२१६.

सिङ्गिंपञ्ञासहत्थेन, सतेनवाहनंचजे;

हत्थीनन्तुसहस्सेन, देसचज्जेनदुज्जनं.

२१७.

पच्चक्खेगरवोसंसे, परोक्खेमित्तबन्धवे;

कम्मन्तेचदासभच्चे, पुत्तदारेसंसेमते.

२१८.

सिनेसिप्पंसिनेधनं, सिनेपब्बतमारुहे;

सिनेकामोचकोधोच, इमेपञ्चसिनेसिने.

२१९.

सतंचक्खुसतंकण्णा, नायकस्ससुतोसदा;

तथापिअन्धबधिरो, एसानायकधम्मता.

२२०.

बहूनंअप्पसारानं, सामग्गियातिदुज्जयो;

तिणेनवट्टतेरज्जु, तेननागोपिबन्धते.

२२१.

उप्पज्जतेसचेकोधो, आवज्जेककचूपमं;

उप्पज्जतेरसेतण्हा, पुत्तमंसूपमंसरे.

२२२.

दानंसिनेहभेसज्जं, मच्छेरंदोसनोसधं;

दानंयसस्सिभेसज्जं, मच्छेरंकप्पनोसधं.

२२३.

धनमिच्छेवणिज्जेय्य, सिप्पमिच्छेबहुस्सुते;

पुत्तमिच्छेनारिकञ्ञे, राजामच्चंइच्छागते.

२२४.

महन्तंवट्टरुक्खादिं, खुद्दबीजंबहुप्फलं;

सक्खिंकत्वाउदिक्खेय्य, पुञ्ञपापंकरोनरो.

२२५.

गरुकातब्बपोसेसु, नीचवुत्तिंकरोतियो;

नीचत्तंसोपहन्त्वान, उत्तमत्थेपतिट्ठति.

२२६.

उत्तमंपणिपातेन, सूरंभेदेनविजये;

हीनमप्पपदानेन, विक्कमेनसमंजये.

२२७.

नत्तदोसंपरेजञ्ञा, जञ्ञादोसंपरस्सतु;

कुम्मोगुय्हाइवङ्गानि, परभावञ्चलक्खये.

२२८.

उस्सूरसेय्यंआलस्यं, चण्डिक्कंदीघसुत्तियं;

एकस्सद्धानगमनं, परदारुपसेवनं;

एतंब्रह्मणस्सेवस्सु, अनत्थायभविस्सति.

२२९.

सुरायोगोविकालोच, समज्जानघरङ्गतो;

खिड्डधुत्तोपापमित्तो, अलसोसोइमेजना;

महाभोगाविनस्सन्ति, हीनभावस्सिदंफलं.

२३०.

अतिसीतंअतिउण्हं, अतिसायमिदंअहु;

इतिविस्सट्ठकम्मन्ते, खणाअच्चन्तिमाणवे.

२३१.

परनासनतोनट्ठो, पुरेवपरनासको;

सिङ्घंवआनसंयाति, तिणोपासादझापको.

२३२.

नविसासेअमित्तस्स, मित्तञ्चापिनविसासे;

कदाचिकुप्पितोमित्तो, सब्बदोसपकासको.

२३३.

कुदेसञ्चकुमित्तञ्च, कुसम्बन्धंकुबन्धवं;

कुदारञ्चकुराजानं, दूरतोपरिवज्जये.

२३४.

कक्कटोअसीसोयाति, सब्बापदोवगच्छति;

अथनीकुक्कुटीपुत्ता, पुरिसेनावमञ्ञरे.

२३५.

हीनपुत्तोराजामच्चो, बालपुत्तोपिपण्डितो;

अधनस्सपुत्तोसेट्ठि, पुरिसेनावमञ्ञरे.

२३६.

येनमिच्छतिसम्बन्धं, तेनतीणिनकारये;

विवादमत्थसम्बन्धं, परोक्खेदारदस्सनं.

२३७.

इणसेसोअग्गिसेसो,

सत्रुसेसोतथेवच;

पुनप्पुनम्पिवड्ढन्ति,

तस्मासेसंनकारये.

२३८.

कुलजातोकुलपुत्तो, कुलवंससुरक्खितो;

अत्तनादुक्खपत्तोपि, हीनकम्मंनकारये.

२३९.

समिद्धोधनधञ्ञेन, नकट्ठोदतिणग्गिहि;

सब्बतोदुग्गतोनट्ठो, तस्मानदुक्कटंकरे.

२४०.

नगणस्सग्गथोगच्छे, सिद्धेकम्मेसमंफलं;

कम्मविप्पत्तिचेहोति, फरुसंतस्सभासये.

२४१.

बालक्कोपेतधूमोच, वुड्ढित्थिपल्ललोदकं;

आयुक्खयकरंनिच्चं, रत्तोचदधिभोजनं.

२४२.

इत्थीनंदुज्जनानञ्च, विसासोनोपपज्जते;

विसेसिगिम्हिनदियं, रोगेराजकुलम्हिच.

२४३.

अयुत्तकम्मारभनंविरोधो,

सङ्घस्सयुद्धञ्चमहाबलेहि;

विसासकम्मंपमदासुनिच्चं,

द्वारानिमच्चुस्सवदन्तिविद्वा.

२४४.

थियोसेवेय्यनच्चन्तं, सादुभुञ्जेय्यनाहितं;

पूजयेमानयेवुड्ढे, गरुंमायायनोभजे.

२४५.

विनासत्थंनगच्छेय्य, सूरोसङ्गामभूमियं;

पण्डित्वद्धगूवाणिज्जो, विदेसगमनोतथा.

२४६.

देहीतिवचनद्वारा, देहट्ठापञ्चदेवता;

सज्जनिय्यन्तिधिकित्ति, मतिहीरिसिरीपिच.

२४७.

नत्थीतिवचनंदुक्खं, देहीतिवचनंतथा;

वाक्यनत्थीतिदेहीति, माभवेय्यभवाभवे.

२४८.

यत्थवोसंनजानन्ति, जातियाविनयेनवा;

नतत्थमानंकिरिया, जनेवसमञ्ञातके.

२४९.

माताहीनस्सदुब्भासा, पिताहीनस्सदुक्रिया;

उभोमातापिताहीना, दुब्भासाचदुक्किरिया.

२५०.

मातासेट्ठस्ससुभासा,

पितासेट्ठस्ससुकिरिया;

उभोमातापितासेट्ठा,

सुभासाचसुकिरिया.

२५१.

अतिदीघोमहामुळ्हो, मज्झिमोचविचक्खणो;

वासुदेवंपुरेक्खित्वा, सब्बेवामनकासठा.

२५२.

आचारोकुलमक्खाति, देसमक्खतिभासितं;

सम्भवोपेममक्खाति, देहमक्खातिभोजनं.

२५३.

जलप्पमाणंकुमुदनाळं,

कुलप्पमाणंकरणकम्मं;

पञ्ञापमाणंकथितवाक्यं,

भूमिप्पमाणंभज्जलतिणं.

२५४.

जवेनभद्रंजानन्ति, वहेनचबलिबद्धं;

दुहेनधेनुजानन्ति, भासमानेनपण्डितं.

२५५.

जानेय्यपेसनेभच्चं बन्धवंपिभयागमे,

ब्यसनेचतथामित्तं, दारञ्चविभवक्खये.

२५६.

विनासत्थंनजानन्ति, कालंसब्बेपिजोतिका;

कुक्कुटापनजानन्ति, ततोरुक्खाततोभ्वापा.

२५७.

पथवीभूसनंमेरु, रत्तियाभूसनंससी;

जनानंभूसनंराजा, सेनानंभूसनंगजो.

२५८.

सीलतासोभतेरूपं,

चारितासोभतेकुलं;

सपुप्फासोभतेरञ्ञं,

सगजासोभतेबलं.

२५९.

कोकिलानंसद्दंरूपं, नारीरूपंपतिब्बतं;

विज्जारूपंअरूपानं, खमारूपंतपस्सिनं.

२६०.

किसासोभातपस्सीच,

थूलासोभाचतुप्पदा;

विज्जासोभामनुस्साच,

इत्थीसोभाचसामिका.

२६१.

रत्तिहीनोनचन्दरो, ऊमिहीनोनसागरो;

हंसहीनोनसंफुल्लो, इत्थिहीनोनपुरिसो.

२६२.

वत्थहीनंनलङ्कारं, पतिहीनाननारिका;

सिप्पहीनोनपुरिसो, धेनुहीनंनभोजनं.

२६३.

दीपकेदीपकोचन्दो, नारिकेदीपकोपति;

तिलोकेदीपकोधम्मो, सुपुत्तोकुलदीपको.

२६४.

अपुत्तकंघरंसुञ्ञं, देसंसुञ्ञंअराजिकं;

अपञ्ञस्समुखंसुञ्ञं, सब्बसुञ्ञंदलिद्दकं.

२६५.

सोतंसुतेनेवनकुण्डलेन,

दानेनपाणीनतुकङ्कणेन;

आभातिकायोपुरिसुत्तमस्स,

परोपकारेननचन्दनेन.

२६६.

दानंसीलंपरिच्चागं, अज्जवंमद्दवंतपं;

अकोधंअविहिंसञ्च, खन्तीचअविरोधनं;

दसेतेधम्मेराजानो, अप्पमत्तेनधारेय्युं.

२६७.

दानंअत्थचरियापिय, वाचाअत्तसमंपिच;

सङ्गहाचतुरोइमे, मुनिन्देनपकासिता.

२६८.

वनेमिगानलभन्ति, मताभयानिद्दसुखं;

राजानोपिनलभन्ति, उत्तरथामभीततो;

संसारभयभितेन, नरमन्तियेपण्डिता.

२६९.

खमाजागरियुट्ठानं, संविभागोदयिक्खना;

नायकस्सगुणाएते, इच्छितब्बाहितत्थिनो.

२७०.

परिभूतोमुदुहोति, अतितिक्खञ्चवेरवा;

एतञ्चउभयंञत्वा, अनुमज्झंसमाचरे.

२७१.

नेकन्तमुदुनासक्का, एकन्ततिखिणेनवा;

महत्तेट्ठपितुअत्तं, तस्माउभयमाचरे.

२७२.

कस्सकोवाणिजोमच्चो, समणोसुतसीलवा;

तेसुविपुलजातेसु, रट्ठंपिविपुलंसिया.

२७३.

तेसुदुब्बलजातेसु, रट्ठंपिदुब्बलंसिया;

सरट्ठंविपुलंतस्मा, धारेय्यरट्ठभारवा.

२७४.

महारुक्खस्सफलिनो, आमंछिन्दतियोफलं;

रसञ्चस्सनजानाति, बीजञ्चस्सविनस्सति.

२७५.

महारुक्खूपमंरट्ठं, अधम्मेनपसासति;

रसञ्चस्सनजानाति, रट्ठञ्चापिविनस्सति.

२७६.

महारुक्खस्सफलिनो, पक्कंछिन्दतियोफलं;

रसञ्चस्सविजानाति, बीजञ्चस्सननस्सति.

२७७.

महारुक्खूपमंरट्ठं, धम्मेन योपसासति;

रसञ्चस्सविजानाति, रट्ठञ्चापिननस्सति.

२७८.

योचराजाजनपदं, अधम्मेनपसासति;

सब्बोसधीहिसोराजा, विरुद्धोहोतिखत्तियो.

२७९.

तथेवनेगमेहिंसं, येयुत्ताकयविक्कये;

ओजादानबलिकारे, सकोसेनविरुज्झति.

२८०.

पहारवरखेत्तञ्ञू, सङ्गामेकतनिस्समे;

उस्सितेहिंसयंराजा, सबलेनविरुज्झति.

२८१.

तथेवइसयोहिंसं, संयमेब्रह्मचारियो;

अधम्मचारिखत्तियो, ससग्गेनविरुज्झति.

२८२.

सयंकतानपरेन, महानज्जोजुवङ्कता;

इस्सरेनतथारञ्ञा, सरट्ठेअधिपच्चत्ता.

२८३.

पुत्तोपापंकतोमाता,

सिस्सोपापंकतोगरु;

नागरेहिकतोराजा,

राजापापंपुरोहितो.

२८४.

पुञ्ञापुञ्ञंकरोन्तेसु, छभागोएकदेसकं;

राजालभतिसब्बेहि, तस्मापापानिवारये;

पुञ्ञमेवपवड्ढेन्तो, जनकायंपसासये.

२८५.

बालस्सजीवितंअप्पं, पण्डितस्सबहुतरं;

जनकायस्सराजाव, राजधम्मोवराजुनं.

२८६.

अनायकाविनस्सन्ति, नस्सन्तिबहुनायका;

थिनायकाविनस्सन्ति, नस्सन्तिसुसुनायका.

२८७.

कच्छपीनञ्चमच्छीनं, कुक्कुटीनञ्चधेनुनं;

पुत्तपोसोयथाहोति, तथामच्चेसुराजुनं.

२८८.

नहिराजकुलंपत्तो, अञ्ञातोलभतेयसं;

नासूरोनातिदुम्मेधो, नपमत्तोकुदाचनं.

२८९.

यदासीलञ्चपञ्ञञ्च, सोचेय्यञ्चाधिगच्छति;

अथविसासितोतम्हि, गुय्हञ्चस्सनरक्खति.

२९०.

दिवावायदिवारत्तिं, राजकिच्चेसुपण्डितो;

अज्झिट्ठोनविकप्पेय्य, सराजवसतिंवसे.

२९१.

नरञ्ञासमकंवत्थं, नमालंनविलेपनं;

आकप्पंसरकुत्तिंवा, नरञ्ञासदिसमाचरे.

२९२.

किळेराजाअमच्चेहि, भरियापरिवारितो;

नामच्चोराजभरिया, भावंकुब्बेथपण्डितो.

२९३.

अनुद्धतोअचपलो, निपकोसंवुतिन्द्रियो;

मनोपणिधिसम्पन्नो, सराजवसतिंवसे.

२९४.

नास्सभरियाकिळेय्य, नमन्तेय्यरहोगतो;

नास्सकोसेधनंगण्हे, सराजवसतिंवसे.

२९५.

निद्दंबहुंमञ्ञेय्य, नमदायसुरंपिवे;

नासदायेमिगेहञ्ञे, सराजवसतिंवसे.

२९६.

नास्सपिट्ठंनपल्लङ्कं, नकोच्छंननावंरथं;

सम्मतोम्हीतिआरुळ्हे, सराजवसतिंवसे.

२९७.

नातिदूरेभजेरञ्ञो, नच्चासन्नेविचक्खणो;

समुखाचस्सतिट्ठेय्य, सन्तसन्तोसभत्तुनो.

२९८.

नमेराजासखाहोति ६, नराजाहोतिमेथुनो;

खिप्पंकुज्झन्तिराजानो, सुलेनक्खिवघट्टितं.

२९९.

नपूजितोमञ्ञमानो, मेधावीपण्डितोनरो;

फरुसंपतिमन्तेय्य, राजानंपरिसंगतं.

३००.

लद्धद्वारोलभेद्वारं, नेवराजूसुवीसये;

अग्गिंवसंयतोतिट्ठे, सराजवसतिंवसे.

३०१.

पुत्तंवाभातरंवापि, सम्पग्गण्हातिखत्तियो;

गामेहिनिगमेहिवा, रट्ठेहिजनपदेहि;

तुण्हिभूतोवुदिक्खेय्य, नभणेछेकपापकं.

३०२.

हत्थारोहेअनिकट्ठे, रथिकेपत्तिकारके;

तेसंकम्मावधानेन, राजावड्ढेतिवेत्तनं;

नतेसंअन्तरागच्छे, सराजवसतिंवसे.

३०३.

चापोवूनूदरोचस्स, वंसोवापिपकम्पय्ये;

पटिलोमंनवत्तेय्य, सराजवसतिंवसे.

३०४.

चापोवूनूदरोचस्स, मच्छोवस्सअजिव्हको;

अभासंनिपकोसूरो, सराजवसतिंवसे.

३०५.

नबाळ्हंइत्थिंगच्छेय्य, सम्पस्सं तेजसङ्खयं;

कासंसासंथद्धाबलं, खीणमेधोनिगच्छति.

३०६.

नातिवेलंपभासेय्य, नतुण्हिसब्बदासिया;

अवितिण्णंमितंवाचं, पत्थकालेउदीरये.

३०७.

अकोधनोअसङ्घट्टो,

सच्चोसण्होअपेसुणो;

सम्फंगिरंनभासेय्य,

सराजवसतिंवसे.

३०८.

मातापितुभरोअस्स, कुलेजेट्ठापचायिको;

हिरिओत्तप्पसम्पन्नो, सराजवसतिंवसे.

३०९.

विनितोसिप्पवादन्तो, यतत्तोनियतोमुदु;

अप्पमत्तोसुचिदक्खो, सराजवसतिंवसे.

३१०.

निवातवुत्तिवुड्ढेसु, सप्पतिस्सोसगारवो;

सूरतोसुखसंवासो, सराजवसतिंवसे.

३११.

आरकापरिवज्जेय्य, सञ्ञितुंपहितंजनं;

भत्तारमेवुदिक्खेय्य, नचअञ्ञस्सराजिनो.

३१२.

समणेब्रह्मणेचापि, सीलवन्तेबहुस्सुते;

सक्कच्चंपयिरूपासे, अन्नपानेनतप्पय्ये;

आसज्जपञ्हेपुच्छेय्य, आकङ्खंवुड्ढिमत्तनो.

३१३.

दिन्नपुब्बंनहापेय्य, दानंसमणब्रह्मणे;

नचकिञ्चिनिवारेय्य, दानकालेवणिब्बके.

३१४.

पञ्ञावावुड्ढिसम्पन्नो, विधानविधिकोविदो;

कालञ्ञूसमयञ्ञूच, सराजवसतिंवसे.

३१५.

उट्ठाताकम्मचेरेसु, अप्पमत्तोविचक्खणो;

सुसंविहितकम्मन्तो, सराजवसतिंवसे.

३१६.

खलंसालंपसुंखेत्तं, गन्ताचस्सअभिक्खणं;

मितंधञ्ञंनिधापेय्य, मितञ्चपाचयेघरे.

३१७.

पुत्तंवाभातरंवापि, सीलेसुअसमाहितं;

अनङ्गवाहितेबाला, यथापेतातथेवते;

चोळञ्चनेसंपिण्डञ्च, आसनञ्चपदापरे.

३१८.

दासेकम्मकरेपोसे, सीलेसुसुसमाहिते;

दक्खेउट्ठानसम्पन्ने, अधिपच्चम्हिठापये.

३१९.

सीलवाचअलोभोच, अनुरुत्तोचराजिनो;

आवीरहोहितोचस्स, सराजवसतिंवसे.

३२०.

छन्दञ्ञूराजिनोअस्स, चित्तट्ठोचस्सराजिनो;

असङ्कुसकवुत्तिस्स, सराजवसतिंवसे.

३२१.

उच्छादनेन्हापनेच, धोतेपादेअदोसिरं;

आहतोपिनकुप्पेय्य, सराजवसतिंवसे.

३२२.

कुम्भिञ्हिपञ्जलिंक्रिया, चातञ्चापिपदक्खिणं;

किमेवसब्बकामानं, नदादंधीरमुत्तमं.

३२३.

योदेतिसयनंवत्थं, यानंआवसतंघरं;

पज्जुन्नोरिवभूतानं, भोगेहिअभिवस्सति.

३२४.

द्वेविमेकण्डकातिक्खा, सरीरपरिसोसिता;

कामेतिनिद्धनोयोच, योचकुप्पत्यनिस्सरो.

३२५.

अधनस्सरसंखादा, अबलस्सहताहता;

अपञ्ञस्सकथावाक्या, तिविधंहीनलक्खणं.

३२६.

पथब्यामधुरातीणि, उच्छुनारीसुभासितं;

उच्छुनारीसुतप्पन्ति, नतप्पन्तिसुभासितं.

३२७.

पथब्यातीणिरतनानि, सङ्गहानिमहीतले;

सिप्पंधञ्ञञ्चमित्तञ्च, भवन्तिरतनाइमे.

३२८.

कल्याणमित्तंकन्तारं, युद्धंसभायभासितुं;

असत्थागन्तुमिच्छन्ति, मुळ्हातेचतुरोजना.

३२९.

जीवन्तोपिमतापञ्च, ब्यासेनपरिकित्तिता;

दुक्खितोब्याधितोपक्खो, इणवानित्यसेवको.

३३०.

चक्खुद्वारादिकंछक्कं, संवुतोसपञ्ञोनरो;

छब्बिधोहोतिसीलेन, असीलेनापिछब्बिधो.

३३१.

निद्दालुकोपमादोच, सुखितोरोगवालसो;

निच्छन्दोचकम्मारामो, सत्तेतेसत्थवज्जिता.

३३२.

कुलजोपञ्ञवाछन्दो, हिरोत्तप्पोसुतद्धरो;

अत्थकामोसुरक्खोच, अट्ठेतेसत्थयुज्जिता.

३३३.

कुलसेट्ठोसपञ्ञोच, वुड्ढिसूरोचसीलवा;

बहुस्सुतोवुट्ठानोच, मीरोसुगतिगामिको;

नवेतेसुजनासेट्ठा, पापात्तानंनिवारये.

३३४.

बुद्धोपच्चेकबुद्धोच, अरहाअग्गसावको;

मातापितागरुसत्था, दायकोधम्मदेसको;

पण्डितेहिइमेदस, न दुब्भन्तीतिजानिया.

३३५.

धम्मत्थकाममोक्खानं, पाणोसंसिद्धिकारणं;

तंनिघातोकिंनिहतो, रक्खितोकिंनरक्खति.

३३६.

सथंदीघायुकोसब्ब, सत्तानंसुखकारणं;

असथंपनसब्बेसं, दुक्खहेतुनसंसयो.

३३७.

यन्तगतोउच्छुरसं, नजहातिगजोतथा;

सङ्गामेसुगतोलिळं, सुस्सुतेनापिचन्दनं.

३३८.

सारगन्धंनजहाति, दुक्खपत्तोपिपण्डितो;

नजहातिसतंधम्मं, सुखकालेकथावका.

३३९.

अत्ताबन्धुमनुस्सानं, रिपुअत्तावजन्तुनं;

अत्तावनियतोञाति, अत्तावनियतोरिपु.

३४०.

अत्तानंपरिच्चागेन, यंनिस्सितानुरक्खनं;

करोन्तिसज्जनायेव, नतंनितिमातामतं.

३४१.

सत्थकब्बविचारेन, कालोगच्छतिधीमतं;

ब्यसनेनअसाधूनं, निद्दायकलहेनवा.

३४२.

भमरापुप्फमिच्छन्ति, पुतिमिच्छन्तिमक्खिका;

सुजानागुणमिच्छन्ति, दोसमिच्छन्तिदुज्जना.

३४३.

नमन्तिफलिनोरुक्खा, नमतेवबुधाजना;

सुक्खकट्ठञ्चमुळ्होच, नेवनमन्तिभिज्जते.

३४४.

सचेसन्तोविवादति, खिप्पसन्धियरेपुन;

बालोपत्तावभिज्जन्ति, नतेसमतमागमुं.

३४५.

अप्पम्पिसाधूनंधनं, कूपावारिवनिस्सयो;

बहुकंपिअसाधूनं, नचवारिवअण्णवे.

३४६.

सोकठानसहस्सानि, भयठानसतानिच;

दिवसेदिवसेमुळ्हं, आवीसन्तिनपण्डितं.

३४७.

दुट्ठचित्तोपनाहिस्स, कोधोपासाणलेखितो;

कुच्छितब्बोसुजनस्स, जलेलेखाचिरट्ठिता.

३४८.

निदुलुकोअसन्तुट्ठो, अकतञ्ञूचभिरुको;

सक्कोन्तिनसमाचारं, सिक्खितुंतेकदाचिपि.

३४९.

साधुत्तंसुजनसमागमाखलानं,

साधूनंनखलसमागमाखलत्तं;

आमोदंकुसुमभवंदधातिभूमि,

भूगन्धंनचकुसुमानिधारयन्ति.

३५०.

गुणमद्धिसमंमक्खे, परेनकलहेसति;

अद्धिसमंपकासेन्तं, अनुमत्तंपिदोसकं.

३५१.

दोसंपरस्सपस्सन्ति, अत्तदोसंनपस्सति;

तिलमत्तंपरदोसं, नाळिकेरंनपस्सति.

३५२.

कोधोअत्थंनजानाति, कोधोधम्मंनपस्सति;

अन्धतमंतदाहोति, यंकोधोसहतेनरं.

३५३.

कोधोअब्भन्तरेजातो, धुवंनासेतिकोधनं;

वत्थालङ्कारपुण्णायं, मञ्जुसायंसिखीयथा.

३५४.

रागोनाममनोसल्लं, गुणवरत्तचोरको;

राहुविज्जाससङ्किस्स, तपोधनहुतासनो.

३५५.

नतित्तिराजाधनेन, पण्डितोपिसुभासिते;

चक्खूपिपियदस्सने, सागरोपिमहाजले.

३५६.

असन्तुट्ठोयतिनट्ठो, सन्तुट्ठोपिमहीपति;

ससज्जागणिकानट्ठा, निलज्जासुकुलगता.

३५७.

भूपाण्णवग्गिथीसिप्पी, अभिज्झालुचपुग्गलो;

एतेसंमहिच्छन्तानं, महिच्छताअनिच्छिता.

३५८.

आरोग्यंपरमंलाभं, सन्तुट्ठीपरमंधनं;

विसासोपरमंञाति, निब्बानंपरमंसुखं.

३५९.

दुग्गतंगच्छभोलाभ, लाभोलाभेनपूरति;

थलेपवुट्ठपज्जुन्न, आपोआपेनपूरति.

३६०.

बोधयन्तिनयाचन्ति, देहीतिपच्छिमाजना;

पस्सवत्थुंअदानस्स, माभवतूतिईदिसो.

३६१.

सेलेसेलेनमाणिकं, गजेगजेनमुत्तिकं;

वनेवनेनचन्दनं, ठानेठानेनपण्डितं.

३६२.

सतेसुजायतेसूरो, सहस्सेसुचपण्डितो;

वाक्यंसतसहस्सेसु, चागोभवतिवानवा.

३६३.

जिनेनआगतंसूरं, धनञ्चगेहमागतं;

जिण्णअन्नंपसंसेय्य, दारञ्चगतयोब्बनं.

३६४.

पोत्थकेसुचयंसिप्पं, परहत्थेसुयंधनं;

यदाइच्छेसमुप्पन्ने, नतंसिप्पंनतंधनं.

३६५.

वाचावुधाचराजानो, सच्चावुधाचसमणा;

धनावुधासेट्ठिनोच, गोणावुधादलिद्दका.

३६६.

उक्कट्ठेसूरमिच्छन्ति, कोलाहलेसुभासितं;

पियंअन्नञ्चपानञ्च, अत्थकिच्चेसुपण्डितं.

३६७.

कपणेतारयेमित्तं, दुब्भिक्खेधञ्ञंधारये;

सभायंधारयेसिप्पं, सङ्गहानिमहीतले.

३६८.

दुब्भिक्खेअन्नदानञ्च, सुभिक्खेचहिरञ्ञदं;

भयेचभयधातारं, सब्बेसंवरमंवरं.

३६९.

हंसोमज्झेनकाकानं, सीहोगुन्नंनसोभते;

गद्रभानंनतुरङ्गो, बालानञ्चनपण्डितो.

३७०.

नसोराजायोअजेय्यं, जिनातिनसोसखारं;

योअयुत्तेनजिनाति, नसाभरियापतिनो;

विरोधतिनतेपुत्ता, येनभरन्ति जिण्ण.

३७१.

नत्थिविज्जासमंमित्तं, नत्थिब्याधिसमोरिपु;

नत्थिअत्तसमंपेमं, नत्थिकम्मपरंबलं.

३७२.

इत्थिमिस्सोकुतोसीलं,

मंसभक्खोकुतोदयं;

सुरापानोकुतोसच्चं,

महाकोधोकुतोतपं.

३७३.

क्वातिभारोसमत्थानं, किंदूरोब्यवहारिनं;

कोविदेसोसविज्जानं, कोपरोपियवादिनं.

३७४.

दुब्भिक्खोकसिनोनत्थि, सन्तानंनत्थिपापको;

मुगस्सकलहोनत्थि, नत्थिजागरतोभयं.

३७५.

बालित्थीमक्खिकातुण्डि, इसीनञ्चकमण्डलु;

सेतम्बुफलंतम्बुलं, नोज्झिट्ठमुपजायतो.

३७६.

पञ्चरत्यासुगन्धब्बा, सत्तरत्याधनुग्गहा;

एकमासासुभरिया, अड्ढमासासिस्सामला.

३७७.

मलित्थियादुच्चरितं, मच्छेरंददतोमलं;

मलावेलामकाधम्मा, अस्मिंलोकेपरम्हिच;

मलंमलतरंततो, अविज्जापरमंमलं.

३७८.

सुतस्सरक्खासब्बदाभियोगो,

कुलस्सवत्थंपुरिसस्सविज्जा;

रञ्ञोपमादोपसमोधनस्स,

इत्थीनन्तुनत्थेवजातुरक्खा.

३७९.

सत्तानंजरताहन्ति, तण्हाहन्तिसब्बसुखं;

सब्बबलंचिन्ताहन्ति, दयाहन्तिसकंधनं.

३८०.

नीचेवासोसिरिंहन्ति, हन्तिगरुंचयाचको;

पसंसासुगुणंहन्ति, हन्तिचित्तंअसञ्ञता.

३८१.

असनंभयमन्तानं, मच्चानंमरणंभयं;

उत्तमानन्तुसब्बेसं, अवमानंपरंभयं.

३८२.

सूरियोतपनंतपो, नसन्तिपरिवारिता;

चन्दरंसीतलंजातं, तारकापरिवारिता;

उपमाएत्थञातब्बा, सूरियचन्दराजुनं.

३८३.

अलसोमन्दबुद्धिच, सुखितोरोगपीळितो;

निद्दारोमंसवड्ढनो, सुभक्खोचविलुद्धको.

३८४.

पमादोजायतेमदा, पमादाजायतेखयो;

खयादोसापवड्ढन्ति, मदंकिंनजहेबुधो.

३८५.

यादिसंवप्पतेबीजं, तादिसंफलंसम्पत्तो;

कल्याणकारिकल्याणं, पापकारीचपापकं.

३८६.

पुञ्ञापापफलंयोचे, नसद्दहतिसच्चतो;

सोवेसकाननंखिप्पं, आदासतलमानये.

३८७.

सम्परायिकत्थेयो, नसद्दहतिचेपिसो;

आवासेसप्पगामीनं, मोक्खभेकिंनपस्सति.

३८८.

सद्धाहिरिचओत्तप्पं, बाहुसच्चंविरंसति;

पञ्ञाचसत्तधम्मेहि, सम्पन्नोपण्डितोमतो.

३८९.

रविमूलंससीखन्धं, सोरिअङ्गाचपत्तिकं;

बुद्धंपुप्फंगरुबीजं, भरगुफलमेवच.

३९०.

पोत्थकादीनिखेत्तंव, लेखानियुगनङ्गलं;

अक्खरानिबीजंकत्वा, चरन्तोपण्डितोभवे.

३९१.

अक्खरंएकमेकञ्च, बुद्धरूपंसमंसिया;

तस्माहिपण्डितोपोसो, लिखेय्यपिटकत्तयं.

३९२.

दुग्गतिंनाभिजायेय्य, पिटकत्तयकारको;

बहुक्खत्तुंचक्कवत्ति, राजाचतुदीपाधिपो.

३९३.

पदेसरज्जंविपुलं, गणनातोअसङ्ख्येयो;

छकामावचरोदेव, राजाहोतिबहुक्खत्तुं.

३९४.

दानादीनिचपुञ्ञानि, करोन्तोबोधिअङ्कुरो;

भवासब्बङ्गसम्पन्नो, तिलोकपूजितोभवे.

३९५.

अद्धेमहद्धनेफिते, जायरेकुलमुत्तमे;

उत्तमेनेवसंवासो, पिटकत्तयवाचको.

३९६.

एकक्खरफलेनहि, पिटकत्तयकारको;

चतुरासीतिसहस्सं, लभन्तिपवरंसुखं.

३९७.

अप्पकेनापिमेधावी, पाभतेनविचक्खणो;

समुट्ठापेतिअत्तानं, अनुमग्गिवसन्धमं.

३९८.

दुक्खंपापस्सपुञ्ञस्स, सुखंमिस्सस्समिस्सकं;

सब्बंसदिसकंयाति, ञातब्बंकम्मुनोफलं.

३९९.

चोदेन्तोचतुभागाच, कम्मकारातयोभागा;

सामिनोसमभागाच, एकभागानुमोदना.

४००.

अनत्तस्सवाक्यापरमंतुण्हि,

असन्तमित्तापरमंएकं;

सुरूपदारावरमन्धा,

दूरेकलाभावरमस्ससुक्खं.

४०१.

हीनचज्जोपिचे होति, उट्ठाताधीतिमानरो;

सीलआचारसम्पन्नो, निसेअग्गिवभासति.

४०२.

नचज्जवसलोहोति,

नचज्जहोतिब्रह्मणो;

कम्मुनावसलोहोति,

कम्मुनाहोतिब्रह्मणो.

४०३.

पथवीवेळुकंपत्तं, चक्कवाळंसुचिप्फलं;

सिनेरुवम्मिकंखुद्दं, समुद्दोपातितंयथा.

४०४.

एकेनेवचकप्पेन, मातुखीरंनसञ्चयं;

ततोतुसमुद्दोचापि, अतिरेकतरंबहुं.

४०५.

ब्रह्मातिमातापीतरो, पुब्बाचरियावुच्चते;

आहुनेय्याचपुत्तानं, पजानमनुकम्पका.

४०६.

तस्माहिनेनमस्सेय्य, सक्करेय्यचपण्डितो;

अन्नेनअथोपानेन, वत्थेनसयनेनच.

४०७.

उच्छादनेनन्हापेन, पादानंधोवनेनच;

उट्ठायपादचरिया, उपट्ठापेय्यपण्डितो;

इधेवनंपसंसन्ति, पच्चसग्गेपमोदति.

४०८.

एकस्सेकेनकप्पेन, पुग्गलस्सट्ठिसञ्चयो;

समंपब्बतरासिम्हि, इतिवुत्तंमहेसिना.

४०९.

सब्बदानंधम्मदानंजिनाति;

सब्बरसंधम्मरसोजिनाति,

सब्बरतिंधम्मरतिजिनाति;

सब्बदुक्खंतण्हक्खयोजिनाति.

४१०.

अप्पमादरताहोथ, सचित्तमनुरक्खथ;

दुक्खाउद्धरथत्तानं, पङ्केसन्नंवकुञ्जरं.

४११.

चजदुज्जनसंसग्गं, भजसाधुसमागमं;

करपुञ्ञमहोरत्तिं, सरनिच्चमनिच्चतं.

४१२.

अनिच्चावतसङ्खारा, उप्पादवयधम्मिनो;

उप्पज्जित्वानिरुज्झन्ति, तेसंवूपसमोसुखो.

४१३.

नहिधम्मोअधम्मोच, उभोसमविपाकिनो;

अधम्मोनिरयंनेति, धम्मोपापेतिसुग्गतिं.

४१४.

समसीसंसमपादं, अन्तरञ्चसमंसमं;

इदंमनसिनिधाय, लिखेय्यपिटकत्तयन्ति.