📜
नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स
धम्मनीति
वन्दित्वा रतनं सेट्ठं ¶ , निस्साय पुब्बके गरुं;
नितिधम्मंपवक्खामि, सब्बलोकसुखावहं.
आचरियोचसिप्पञ्च, पञ्ञासुतंकथाधनं;
देसोचनिस्सयोमित्तं, दुज्जनोसुजनोबलं.
इत्थीपुत्तोचदासोच ¶ , घरावासोकताकतो;
ञातब्बोचअलङ्कारो, राजधम्मोपसेवको;
दुकादिमिस्सकोचेव, पकिण्णकोतिमातिका.
किन्तेहिपादसुस्ससा ¶ , येसंनत्थिगरूनिह;
येतप्पादरजोकिण्णा, तेवसाधूविवेकिनो.
विनागरूपदेसन्तं, बालोलङ्कत्तुमिच्छति;
सम्पापुणेनविञ्ञूहि, हसभावंकथंनुसो.
उट्ठानाउपट्ठानाच, सुस्सुसापरिचारिका;
सक्कच्चंसिप्पुग्गहणं, गरुंआराधयेबुधो.
उपज्झाचरियानञ्च ¶ , मातापितूनमेवच;
सक्कच्चंयोनुपट्ठाति, सुतोपितस्सतादिसो.
उपज्झाचरियानञ्च, मातापितूनमेवच;
सक्कच्चंयोउपट्ठाति, सुतोपितस्सतादिसो;
सम्माउपपरिक्खित्वा;
अक्खरेसुपदेसुच;
चोरघातोसिस्सोसिया,
गरुचोरट्टकारको.
पण्डितोसुतसम्पन्नो ¶ , यत्थअत्थीति चेसुतो;
महुस्साहेनतंठानं, गन्तब्बंवसुतेसिना.
सुखंरुक्खस्सछायाव, ततोञातिमातापितु;
ततोआचरियोरञ्ञो, ततोजिनस्ससासनं.
पासाणछत्तंगरुकं, ततोदेवानचिक्खनं;
ततोवुड्ढानमोवादो, ततोजिनस्ससासनं.
तुलंसल्लहुकंलोके ¶ , ततोचपलजातिको;
ततोवुड्ढाननोवादो, यतिधम्मेपमादको.
सुतिसम्मुतिसङ्ख्याच, योगानितिविसेसका;
गन्धब्बागणिकाचेव, धनुबेदाचपूरणा.
तिकिच्छाइतिहासाच ¶ , जोतिमायाचछन्दति;
केतुमन्ताचसद्दाच, सिप्पाट्ठारसकाइमे.
अलसस्सकुतोसिप्पं, असिप्पस्सकुतोधनं;
अधनस्सकुतोमित्तं, अमित्तस्सकुतोसुखं;
असुखस्सकुतोपुञ्ञं, अपुञ्ञस्सकुतोनिब्बानं.
सिप्पंसमंधनंनत्थि, सिप्पंचोरानगण्हन्ति;
इधलोकेसिप्पंमित्तं, परलोकेसुखावहं.
बोधपुत्रसदावित्यं ¶ , माखेदाचरियंगरुं;
सदेसेपूजितोराजा, बुधोसब्बत्थपूजितो.
बोधपुत्रकिमालस्से, अबोधोभारवाहको;
बोधकोपूजितो लोके, बोधपुत्रदिनेदिने.
रूपयोब्बन्नसम्पन्ना, विसालकुलसम्भवा;
वित्याहीनानसोभन्ति, निगन्धाइवकिंसुका.
मातासत्रुरुपिताच ¶ , बालकालेनसिक्खित;
न सोभतिसभामज्झे, हंसमज्झेबकोयथा.
गुणोसेट्ठङ्गतंयाति, नउच्चेसयनेवसे;
पासादसीखरेवासो, काकोकिंगरुळोसिया.
सब्बसुतमधियते, हीनमुक्कट्ठमज्झिमे;
सब्बस्सअत्थंजानेय्य, नचसब्बंपयोजये.
नलोकेसोभतेमुळ्हो ¶ ,
केवलत्तपसंसको;
अपिसम्पिहितोकूपे,
कतविज्जोपकासितो.
मदन्तदमनंसत्थं, खलानंकुरुतेमदं;
चक्खुसङ्खारकंतेजं, उलूकानमिवन्धकं.
भोजनंमेथुनंनिद्दा,
गवेपोसेचविज्जति;
विज्जाविसेसोपोसस्स,
तंहीनोगोसमोभवे.
योसिस्सोसिप्पलोभेन ¶ , बहुंबहुंवगण्हाति;
मुगोवसुपिनंपस्सं, नसक्काकथितुं परं.
सुस्सुसासुतवड्ढना, पञ्ञायवड्ढनंसुतं;
पञ्ञायअत्थंजानन्ति, ञातोअत्थोसुखावहो.
अनागतंभयंदिस्वा ¶ , दूरतोपरिवज्जये;
आगतञ्चभयंदिस्वा, अभितोहोतिपण्डितो.
लोभंकोधंमदंमानं, तन्दिंइस्संपमत्तकं;
सोण्डंनिद्दालुकंमक्खं, मच्छेरञ्चजहेबुधो.
सद्धाहिरिचओत्तप्पं, बाहुसच्चंविरंसति;
पञ्ञाचसत्तधम्मेहि, सम्पन्नोपण्डितोमतो.
दिट्ठेधम्मेचयोअत्थो ¶ ,
योचत्थोसम्परायिको;
अत्थाभिसमयाधीरो,
पण्डितोतिपवुच्चति.
सभावसदिसंवाक्यं, सभावसदिसंपियं;
सभावसदिसंकोधं, योजानातिसपण्डितो.
भूपालोपण्डितोनिच्चं, नेवतुल्योकुदाचनं;
सदेसेपूजितोराजा, बुधोसब्बत्थपूजितो.
पण्डितस्सपसंसाय ¶ , दण्डोबालेनदिय्यते;
पण्डितोपण्डितेनेव, वण्णितोवसुवण्णितो.
अत्तनायदिएकेन, विनिथेनमहाजना;
विनयंयन्तिसब्बेपि, कोधंनासेय्यपण्डितो.
सरीरस्सगुणानञ्च, दूरमच्चन्तमन्तरं;
सरीरंखणविद्धंसि, गुणातुकप्पठायिनो.
अत्थंमहन्तमापज्जं, विज्जंसम्पत्तिमेवच;
विचरेय्यामानथद्धो, पण्डितोसोपवुच्चति.
नालब्भमतिपत्थेन्ति ¶ , नट्ठम्पिनचसोचरे;
विप्पत्यञ्चनमुय्हन्ति, येनरातेवपण्डिता.
गण्ठिठानेएकपदे, नातिमञ्ञेय्यपण्डितो;
किमक्कोवेळुपब्भारो, तिमहादीपभानुदो.
गुणदोसेसुनेकेन, अत्थिकोचिविवज्जितो;
सुखुमालपदुमस्स, नळंभवतिकक्खळं.
सुमहन्तानिसत्थानि, धारयन्ताबहुस्सुता;
छेदायोसंसयानन्तु, क्लिस्सन्तिलोभमोहिता.
दोसंपिसगुणेदिस्वा ¶ , गुणवादीवदन्तिन;
नलोकोविज्जमानम्पिचन्देपस्सतिलञ्जनं.
सकिंपिविञ्ञूधीरेन, करोतिसहसङ्गमं;
अत्तत्थञ्चपरत्थञ्च, निब्बानन्तंसुखंलभे.
नदीतीरेट्ठितेकूपे, अरणितालवण्डके;
नवदापादिनत्थीति, नमुखेवचनंतथा.
पण्डितोअपुट्ठोभेरी ¶ , पज्जुन्नोहोतिपुच्छितो;
बालोपुट्ठोअपुट्ठोपि, बहुंविकत्थतेसदा.
गुणसम्पन्नलङ्कारो, सब्बसत्तहितावहो;
परत्तत्थंनचरेय्य, कुतोसोपण्डितोभवे.
सपरत्थंचरेधीरो, असक्कोन्तोसकंचरे;
तम्पिचेवअसक्कोन्तो, पापात्तानंवियोजये.
सब्बंसुणातिसोतेन ¶ , सब्बंपस्सतिचक्खुना;
नचदिट्ठंसुतंधीरो, सब्बिच्छितुमरहति.
चक्खुमास्सयथाअन्धो, सोतवाबधिरोयथा;
पञ्ञावापियथामुगो, बलवादुब्बलोरिव;
अथअत्थेसमुप्पन्ने, सयेय्यमतसायितं.
अतिजातंमनुजातं, पुत्तमिच्छन्तिपण्डिता;
अवजातंनइच्छन्ति, योहोतिकुलछिन्नको.
तयोवपण्डितासत्थे ¶ , अहमेवातिवादिच;
अहमपितिवादीच, नाहन्तिचइमेतयो;
नसासभायत्थनसन्तिसन्तो,
नतेसन्तोयेनवदन्तिधम्मं;
रागञ्चदोसञ्चपहायमोहं,
धम्मंभणन्तावभवन्तिसन्तो.
बालेचुम्मत्तकेभूपे, गुरुमातापितूस्वपि;
सङ्घेजेठेचभातरि, नदोसाकरियाबुधा.
अत्तनामनोतापञ्च ¶ , घरेदुच्चरितानिच;
वञ्चनञ्चअवमानं, मतिमानपकासये.
परदारंजनेत्तिंव, लेड्डुंवपरसन्तकं;
अत्तावसब्बसत्तानं, योपस्सतिसपण्डितो.
सठेनमित्तंकलुसेनधम्मं,
परोपतापेनसमिद्धिभावं;
सुखेनविज्जंफरुसेननारिं,
इच्छन्तियेतेनचेवपण्डिता.
निपुणेसुहमेसेय्य ¶ , विचिनित्वासुतत्थिको;
सत्तंहुक्खलियंपक्कं, भाजनेपितथाभवे.
वसुंगण्हन्तिदूरट्ठा, पब्बतेरतनोचिते;
नमिलक्खासमीपट्ठा, एवंबालाबहुस्सुते.
हिरञ्ञेनमिगानंव ¶ , सुसीलेनअसीलिनो;
अधम्मिकस्सधमेन, बालानम्पिसुतेनकिं.
अप्पस्सुतायंपुरिसो, बलिबद्धोवजीवति;
मंसानितस्सवड्ढन्ति, पञ्ञातस्सनवड्ढति.
अप्पस्सुतोसुतंअप्पं, बहुमञ्ञतिमानिको;
सिन्धूदकंअपस्सन्तो, कूपेसोयंवमण्डुको.
तदमिनापिजानाथ ¶ , सोब्भेसुपतीरेसुच;
सणन्तायन्तिकुसोब्भा, तुण्हीयन्तिमहोदधी.
सुभासितंउत्तममाहुसन्तो,
धम्मंभणेनाधम्मं, तंदुतियं;
पियंभणेनापियंतंततियं,
सच्चंभणेनालिकंतंचतुत्थं.
सीहमेदासुवण्णेव ¶ , नचतिट्ठन्तिरचते;
पण्डितानंकथावाक्यं नचतिट्ठतिदुज्जने.
महातेजोपितेजोयं, मत्तिकंनमुदुंकरे;
आपोपापेतिमुदुकं, साधुवाचाचकक्खळं;
मुदुनावरिपुंजेति, मुदुनाजेतिदारुणं;
नासिद्धिमुदुनाकिञ्चि, यतोतोमुदुनाजये.
चन्दनं ¶ सीतलं लोके, ततो चन्दंव सीतलं;
चन्दन चन्द सीतम्हा, साधुवाक्यं सुभासितं.
सीतवाचो बहुमित्तो, फरुसोतु अमित्तको;
उपमं एत्थ ञातब्बा, चन्दसूरियराजुनं.
पत्तकल्लोदितंअप्पं, वाक्यंसुभासितंभवे;
खुद्दितस्सकदन्नम्पि, भुत्तंसादुरसोभवे.
सत्थकापिबहुवाचा ¶ , नादराबहुभाणिनो;
सोपकारम्प्युदासीनं, ननुदिट्ठंनदीजलं.
नातिवेलंपभासेय्य, नतुण्हिसब्बदासिया;
अविकिण्णंमितंवाक्यं, पत्तकालेउदीरये.
इच्छितब्बेसुकम्मेसु, वाचायकुसलंमूलं;
वाचायकुसलेनट्ठे, इच्छितब्बंनसिज्झति.
हत्थपादासिरोपिट्ठि, कुच्छिपञ्चइमेजना;
मुखमेवूपसेवन्ति, सदावअनुसासिता.
सद्धाधनंसीलधनं ¶ , हिरिओत्तप्पियंधनं;
सुतधनञ्चचागोच, पञ्ञावेसत्तमंधनं.
इत्थीनञ्चधनंरूपं, पुरिसानंधनंकुलं;
उरगानंधनंविसं, भूपालानंधनंबलं;
भिक्खूनञ्चधनंसीलं, ब्रह्मणानंधनंविज्जा.
नरूपंनचपञ्ञाणं ¶ , नचकुलञ्चसम्भवो;
कालविप्पत्तिसम्पत्ते, धनमेवविसेसकं.
धनहीनंचजेमित्ता, पुत्तदारासहोदरा;
धनवन्तंवसेवन्ति, धनंलोकेमहासखा.
सत्तासदूपसेवन्ति, सोदकंवापिआदिकं;
सभोगंसधनञ्चेव, तुच्छातेचेजहन्तिते.
अत्तनावकतालक्खी ¶ , अलक्खीअत्तनाकता;
नहिलक्खिंअलक्खिञ्च, अञ्ञोअञ्ञस्सकारितो.
धनवाजोतियोराजा, नदीवेज्जोतथाइमे;
पञ्चयत्थनविज्जन्ति, नतत्थदिवसंवसे.
यत्थदेसेनसमानो ¶ , नपीतिनचबन्धवो;
नचविज्जागमोकोचि, नतत्थदिवसंवसे.
अमाननायत्थसिया, सन्तानंअवमाननं;
हीनसमाननावापि, नतत्थदिवसंवसे.
देसमोसज्जगच्छन्ति, सीहासप्पुरिसागजा;
तत्तेवनिधनंयन्ति, काकाकापुरिसामिगा.
यत्थालसोचदक्खोच ¶ , सूरोभिरुसमपूजा;
नसन्तोतत्थवसन्ति, अविसेसकरेनको.
चलत्येकेनपादेन, तिट्ठत्येकेनपण्डितो;
नासमिक्ख्यपरंठानं, पुब्बमायतनंचजे.
ठानभट्ठानसोभन्ते, दन्ताकेसानखानरा;
इतिविञ्ञायमतिमा, सठानंनलहुंचजे.
गुणोसब्बञ्ञुतुल्योपि, सीदत्येकोअनिस्सयो;
अनग्घंरतनंमणि, हेमंनिस्सायसोभते.
नसेवेफरुसंसामिं, तंपिसेवेनमच्छरिं;
ततोनिग्गण्हिकंसामिं, नेवापग्गण्हिकंततो.
परोक्खेगुणहन्तारं ¶ , पच्चक्खेपियभाणिनं;
तादिसंनोपसेवेय्य, विसकुम्भंपलोभितं.
पिट्ठितोक्कंनिसेवेय्य, निसेवेअग्गिकुच्छिना;
सामीनंसब्बकायेन, परलोकंअमुळ्हको.
नसेवेकतपापम्हि, न सेवालिकवादने;
नसेवेअत्तदत्थम्हि, नसेवेअतिसन्तके.
महन्तंनिस्सयंकत्वा ¶ , खुद्दकोपिमहाभवे;
हेमपब्बतंनिस्साय, हेमपक्खीभवन्तिते.
असहायोसमत्तोपि, तेजसीकिंकरिस्सति;
निवातसण्ठितोअग्गि, सयमेवूपसम्मति.
रुक्खासुभूमिनिस्साय, पुप्फफलंपवड्ढति;
सप्पूरिसूपनिस्साय, महापुञ्ञंपवड्ढति.
अनलसोअचण्डिक्को ¶ , असट्ठोसुचिसच्चवा;
अलुद्धोअत्थकामोच, तमुत्तंउत्तमोनरो.
अहितेपटिसेधोच, हितेसुचनियोजको;
ब्यसनेचापरिच्चागो, सङ्खेपंमित्तलक्खणं.
आतुरेब्यसनेसचे ¶ , दुब्भिक्खेपरविग्गहे;
राजद्वारेसुसानेच, सङ्खेपंमित्तलक्खिणं.
हितेसनोसुमित्तोच, विञ्ञूचदुल्लभोजनो;
यथोसधञ्चसादुञ्च, रोगहारीचसज्जनो.
योधुवानिपरिचज्ज, अधुवानोपसेवति;
धुवानितस्सनस्सन्ति, अधुवेसुकथावका.
लुद्धमत्थेनगण्हेय्य ¶ , थद्धमञ्जथिकम्मुना;
छन्दानुवत्तियामुळ्हं, यथाभूतेनपण्डितं.
सच्चाभिक्खणसंसग्गा, असमोसरणेनच;
एतेनमित्ताजिरन्ति, अकालेयाचनेनच.
तस्मानाभिक्खणंगच्छे, नचगच्छेचिराचिरं;
कालेनयाचंयाचेय्य, एवंमित्तानजीयरे.
येनमित्तेनसंसग्गा ¶ , योगक्खेमोविहीयति;
पुब्बेवज्झभवंतस्स, रक्खेय्यग्गिंवपण्डितो.
येनमित्तेनसंसग्गा, योगक्खेमोपवड्ढति;
करेय्यत्तसमंवुत्तिं, सब्बकिच्चेसुपण्डितो.
पब्बेपब्बेकमेनुच्छु, विसेसरसवाग्गतो;
तथासुमेत्तिकोसाधु, विपरित्तोवदुज्जनो.
तेनेवमुनिनावुत्तं ¶ , धम्मायेकेचिलोकिया;
ततालोकुत्तराचेव, धम्मानिब्बानगामिनो.
कल्याणमित्तमागम्म, सब्बेतेहोन्तिपाणिनं;
तस्माकल्याणमित्तेसु, कातब्बंहिसदादरं.
योहवेकतञ्ञूकतवेदिधीरो,
कल्याणमित्तेदळ्हभत्तिचहोति;
दुक्खितस्ससक्कच्चंकरोतिकिच्चं,
तब्भावंसप्पुरिसंवदन्तिलोके.
हितकारोपरोबन्धु ¶ , बन्धूपिअहितोपरो;
अहितोदेहजोब्याधि, हितमारञ्ञमोसधं.
पदुमंवमुखयस्स, वाचाचन्दनसीतलं;
मधुतिट्ठतिजिव्हग्गे, हदयेसुहलाहलं;
तादिसंनोपसेवेय्य, तंमित्तंपरिवज्जये.
कत्वानकुसलंकम्मं ¶ , कत्वान, कुसलंपुरे;
सुखितंदुक्खितंहोन्तं, सोबालोयोनपस्सति.
कालक्खेपेनहापेति, दानसीलादिकंजळो;
अथिरंपिथिरंमञ्ञे, अत्तानंसस्सतीसमं.
बालोधपापकंकत्वा, नतंछट्टितुमुस्सहे;
किंब्यग्घआदिगच्छन्तो, पदंमक्खेतुमुस्सहे.
निद्धनोपिचकामेति ¶ , दुब्बलोवेरिकंकरो;
मन्दसत्थोविवादत्थी, तिविधंमुळ्हलक्खणं.
अनव्हायंगमयन्तो, अपुच्छाबहुभासको;
अत्तग्गुणंपसंसन्ति, तिविधंहीनलक्खणं.
यथाचुट्टम्परापक्का, बहिरत्तकमेवच;
अन्तोकिमिलपूरणो, एवंदुज्जनधम्मता.
यदूनकंसणतितं, यंपूरंसन्तमेवतं;
अड्ढकुम्भुपमोबालो, यंपूरकुम्भोवपण्डितो.
बुधेहिसासमानोपि ¶ , खलोबहुतकेतवो;
घंसियमानोपङ्गारो, निलमत्तंनिगच्छति.
मुळ्हसिस्सोपदेसेन, कुनारीभरणेनच;
खलसत्तूहिसंयोगा, पण्डितोप्यवसीदति.
चारुतापरदाराय, धनंलोकतपत्तिया;
पसुतंसाधुनासाय, खलेखलतरागुणा.
इतोहासतरंलोके ¶ , किञ्चितस्सनविज्जति;
दुज्जनोतिचयंआह, सुजनंदुज्जनोसयं.
नविनापरवादेन, रमन्तिदुज्जनाखलु;
नसासब्बरसेभुत्वा, विनासुद्धेनतुस्सति.
तप्पतेयातिसम्बन्धं, द्रवंभवत्यवनतं;
मुदुदुज्जनचित्तंन किंलोहेनपमीयते.
तस्मादुज्जनसंसग्गं ¶ , आसिवीसमिवोरगं;
आरकापरिवज्जेय्य, भूतकामोविचक्खणो.
दुज्जनेनहिसंसग्गं, सत्तुतापिनयुज्जति;
तत्तोवडय्हत्यङ्गारो, सन्तोकाळायतंकरो;
दुज्जनोवज्जनीयोव, विज्जायालङ्कतोपिचे;
मणिनालङ्कतोसन्तो, सब्बोकिंनुभयंकरो.
अग्गिनोदहतोदायं, सखाभवतिमालुतो;
सोएवदीपंनासेति, खलेनत्थेवमित्तता.
सब्बोदुट्ठोखलोदुट्ठो ¶ , सब्बादुट्ठतरोखलो;
मन्तोसधेहिसोसब्बो, खलोकेनुपसम्मति.
हदयट्ठेनसुतेन, खलोनेवसुसीलवा;
मधुनाकोटरट्ठेन, निम्बोकिंमधुरोभवे.
असतंसम्पयोगेन, सन्तोपिअसन्तोभवे;
मग्गोकचवरयुत्तो, उजुम्पिअसाधुभवे.
पुतिमच्छंकुसग्गेन ¶ , योनरोउपनय्हति;
कुसापिपुतिंवायन्ति, एवंबालुपसेवना.
बालंनपस्सेनसुणे, नचबासेनसंवसे;
बालेनालापसल्लापं, नकरेनचरोचये.
अनयंनेतिदुम्मेधो, अधुरायनियुञ्जति;
दुन्नयोसेय्यसोहोति, सम्मावुत्तोपिकुप्पति;
विनयंसोनजानाति, साधुसेनअदस्सनं.
यावजीवंपिचेबालो ¶ , पण्डितंपयिरूपासि;
नसोधम्मंविजानाति, दब्बिसूपरसंयथा.
फलंवेकदलिंहन्ति, हन्तिवेळुनळंफलं;
सक्कारोकापुरिसंहन्ति, गब्भोअस्सतरिंयथा.
सुनखोसुनखंदिस्वा, दन्तंदस्सेतिहिंसितुं;
दुज्जनोदुज्जनंदिस्वा, रोसयंहिंसमिच्छति.
मण्डूकोपिनुक्कोसीहो ¶ , सुकरोपिनुक्कोदीपि;
बिलारोसदिसोब्यग्घो, दुप्पञ्ञोपिनपञ्ञवा.
मण्डूकोपिसीहोविय,
काकोगण्हेपिञ्ञेपिञ्ञे;
बालोचपण्डितोविय,
धीरोपुच्छेवयेवये.
काकोदुट्ठोसकुणेसु, घरेदुट्ठोचमूसिको;
वानरोचवनेदुट्ठो, मनुस्सेसुचब्रह्मणो.
तिणानिभूमिचोदकं ¶ , चतुत्थंवाक्यसुट्ठुतं;
एतानिहिसतंगेहे, नोछिज्जन्तेकदाचिपि.
अम्बुंपिवन्तिनोनज्जो, रुक्खाखादन्तिनोफलं;
मेघोकदाचिनोसस्सं, परत्थायसतंधनं.
गुणाकुब्बन्तिदूतत्तं ¶ , दूरेपिवसतंसतं;
केटकेगन्धमाघाय, गच्छन्तिभमरासयं.
आकिण्णोपिअसब्भीध, असंसट्ठोवभद्दको;
बहुनासन्नजातेन, गच्छे नउम्मत्तकेन.
पापमित्तेविवज्जेत्वा, भजेय्युत्तमपुग्गलं;
ओवादेचस्सतिट्ठेय्य, पत्थन्तोअचलंसुखं.
यथाचपनसापक्का, बहिसण्डकमेवच;
अन्तोअमतपूरणो, एवं सुजनधम्मता.
तग्गरञ्जपलासेन ¶ , योनरोउपनय्हति;
पत्तापिगन्धंवायन्ति, एवंधीरुपसेवना.
धीरंपस्सेसुणेधीरं, धीरेनसहसंवसे;
धीरेनालापसल्लापं, तंकरेतञ्चरोचये.
नयंनयति मेधावी, अधुरायनयुज्जति;
सुनयोसेय्यसोहोति, सम्मावुत्तोनकुप्पति;
विनयंसोपजानाति, साधुतेनसमागमो.
अप्पकेनपिचेविञ्ञू ¶ , पण्डितंपयिरूपासि;
खिप्पंधम्मंविजानाति, जिव्हासूपरसंयथा.
बाहुबलञ्चअमच्चं, भोगंअभिजच्चंबलं;
इमेहिचतुबलेहि, पञ्ञावेसेठतंबलं.
बलंपक्खीनमाकासो ¶ , मच्छानंउदकंबलं;
दुब्बलस्सबलंराजा, कुमारानंरुदंबलं.
बलंचन्दोबलंसूरो, बलंसमणब्रह्मणा;
बलंवेलंसमुद्दस्स, बलंतिबलमित्थिया.
सपादानंबलंसीहो, ततोपुळुवकोबलं;
ततोकिप्पिलिकोनरो, राजासब्बेसमन्ततो.
गतिमिगानंपवनं, आकासोपक्खिनंगति;
विरागोगतिधम्मानं, निब्बानारहतंगति.
चरेय्यकुलजंपञ्ञो ¶ , विरूपमविकञ्ञकं;
हीनायपिसुरूपाय, विवाहसदिसंकरे.
सामामिगक्खीसुकेसी, तनुमज्झिमदन्तवा;
दस्सनीयामुखवण्णा, गम्भीरनाभिवाचका;
सुसीलावायमतिच, हीनकुलंपिवाहये.
सुत्तोमातावभोजेसि ¶ , भरणेसुचधातियो;
कम्मेसुसकपन्ति च, कतकम्मेसुधातिनं.
धम्मेसुपतिट्ठानिच्चं, सयनेसुचवण्णिभा;
कुलेसुभातरंवाची, यानारीसेट्ठसम्मता.
योनंभरतिसब्बदा ¶ , निच्चंआतापिउस्सुको;
सब्बकामहरंपोसं, भत्तारंनातिमञ्ञति.
नचापिस्वत्थिभत्तारं, इच्छाचारेनरोसये;
भत्तुचगरुनोसब्बे, पतिपूजेतिपण्डिता.
उट्ठाहिकाअनलस्सा, सङ्गाहिकापरिजने;
भत्तुमनापंचरति, सम्भतमनुरक्खति.
एवंवत्ततियानारी, भत्तुछन्दवसानुगा;
मनापानामतेदेवा, यत्थसाउपपज्जति.
इत्थियेकच्चियोवापि ¶ , सेय्यावुत्तावमुनिना;
भण्डानंउत्तमाइत्थी, अग्गुपट्ठायिकातिपि.
मातराधीतरावापि, भगिनियाविचक्खणो;
नविवित्तासनेमन्ते, नारीमायाविनीननु.
विज्जुतानञ्चलोलत्तं, सत्थानञ्चातितिक्खणं;
सिङ्घतंवायुतेजानं, अनुकुब्बन्तिनारियो.
दिगुणोथीनमाहारो ¶ ,
बुद्धिचापिचतुग्गुणो;
छगुणोहोतिवायामो,
कामोत्वट्ठगुणोभवे.
एकमेकायइत्थिया, अट्ठअट्ठपतिनोसियुं;
सूरोचपलवन्तोच, सब्बकामरसाहरा;
करेय्यनवमेछन्दं, उन्नत्ताहिनपूरति.
विवादसीलीउस्सुया ¶ , पस्सन्ततण्हिकागता;
अमिताभुञ्जनानिद्दा, सतंपुत्तंपितंजहे.
लपन्तीसद्धिमञ्ञेन, पस्सन्तञ्ञंसविब्भमा;
चित्तकंचिन्तयन्तञ्ञं, नारीनंनामकोपियो.
गण्हेय्यवातंजालेन, सागरमेकपाणिना;
ओसिञ्चेय्यचताळेन, सकेनजनयेरवं;
पमादासुविसज्जेय्य, इत्थियेसावधम्मता.
जिव्हासहस्सिकोयोहि ¶ , जीवेवस्ससतंनरो;
तेननिकम्मुनावुत्तो, थिदोसोकिंखयंगतो.
पञ्चठानानिसम्पस्सं ¶ , पुत्तमिच्छन्तिपण्डिता;
भतोवानोभरिस्सति, किच्चंवानोकरिस्सति.
कुलवंसोचिरंतिट्ठे, दायज्जंपतिपज्जति;
अथवापनपेतानं, दक्खिणानुपदस्सति.
अतिजातमनुजातं, पुत्तमिच्छन्तिपण्डिता;
अवजातंनइच्छन्ति, योहोतिकुलछिन्नको.
एकूदरसमुप्पन्ना, नभवन्तिसमस्समा;
नानावण्णानानाचरा, यथाबदरकण्डका.
अदम्मेबहवोदोसे ¶ , दम्मेतुबहवोगुणे;
तस्मापुत्तञ्चसिस्सञ्च, दम्मकालेवदम्मये.
ओवादेय्यानुसासेय्य,
असप्पायानिवारये;
दन्तोहियोपियोहोति,
अदन्तोहोतिअप्पियो.
पुत्तंवाभातरंदुट्ठं, अनुसासेय्यनोजहे;
किंनुछेज्जंहत्थपादं, लित्तअसुचिनासिया.
अन्तोजातोधनक्कितो ¶ , दासब्योपगतोसयं;
दासाकरमरानितो, इच्चेवंचतुधासियुं.
दासापञ्चेवचोरय्य, सखञातत्तसदिसा;
तथाविञ्ञूहिविञ्ञेय्य, मित्तादाराचबन्धवा.
दुट्ठदारेनअमित्या ¶ , दासोचुत्तरवाचको;
ससप्पेचघरेवासो, मच्चुमेवनसंसयो.
यसंलाभंपत्थयन्तं, नरंवज्जन्तिदूरतो;
तस्माअनपेक्खित्वान, तंमग्गंमग्गयेबुधो.
खलंसालंपसुंखेत्तं ¶ , गन्ताचस्सअभिक्खणं;
मितंधञ्ञंनिधापेय्य, मितञ्चपाचयेघरे.
अञ्जनानंखयंदिस्वा, वम्मिकानञ्चसञ्चयं;
मधूनञ्चसमाहारं, पण्डितोघरमावसे.
सयंआयंवयंजञ्ञा, सयंजञ्ञाकताकतं;
निग्गण्हेनिग्गण्हारहं, पग्गण्हेपग्गण्हारहं.
एकयामोनराधिप्पो ¶ ,
द्वियामोपण्डितोनरो;
तयोयामोघरावासोच,
चतुयामोचदुग्गतो.
योचबन्धुहितेयुत्तो,
सोपितायोचपोसको;
तंमित्तंयत्थविसासो,
भरियायत्थनिब्बुति.
सद्धापेमेसुसन्तेसु, नगणेमासकंसतं;
सद्धापेमेअसन्तेसु, मासकंपिसतंगणे.
याचकोअपियोहोति ¶ , याचंअददमप्पियं;
तस्मासेट्ठनरोलोके, धनंसिप्पंपरिग्गहे.
सब्बदापिधनंरक्खे, दारंरक्खेधनंपिच;
दारंधनञ्चअत्तानं, रक्खायेवसदाभवे.
नसाधारणदारस्स, नभुञ्जेसादुमेकको;
नसेवेलोकायतिकं, नेतंपञ्ञायवड्ढनं.
सीलवावत्तसम्पन्नो ¶ , अप्पमत्तोविचक्खणो;
निवातवुत्तिअथद्धो, सूरतोसखिलोमुदु.
सङ्गहेतावमित्तानं, संविभागीविजानवा;
तप्पेय्यअन्नपानेन, सदासमणब्रह्मणा.
धम्मकामोसुतद्धरो, भवेय्यपरिपुच्छाको;
सक्कच्चंपयिरूपासे, सीलवन्तेबहुस्सुते.
पुब्बसिरोसिमेधावी ¶ , दीघायुदक्खिणंसिरो;
पच्छिमोचित्तसन्तोसि, मरणंउत्तरोभवे.
आयुमापाचिनंमूखं, धनवादक्खिणंभवे;
पच्छिमंयससीभुञ्जे, नोभुञ्जेउत्तरंमुखं;
भुत्वानिसीदनंथूलं, तिट्ठन्तोबलवड्ढनो;
आयुमाचङ्कमोसिया, धावन्तोरोगवज्जितो.
योचसितञ्चउण्हञ्च ¶ , तिणाभिय्योनमञ्ञति;
करंपुरिसकिच्चानि, सोसुखानविहायति.
विसम्हामतमादेय्य, असुद्धम्हापिकञ्चनं;
नीचम्हाप्युत्तमोविज्जं, रतनथिंपिदुक्कुला.
गुय्हमत्थमसम्बुद्धं, सम्बोधयतियोनरो;
मन्तभेदभयातस्स, दासभूतोतितिक्खति.
अञ्ञातवासवसता, जातवेदसमेनपि;
खमितब्बंसपञ्ञेन, अपिदासस्सतज्जितं.
धनधञ्ञपयोगेसु ¶ , तथाविज्जागमेसुच;
दूतेचब्याहारेसु, चत्तोलज्जंसदाभवे.
नहिकोचिकतेकिच्चे, कत्तारंसमपेक्खते;
तस्मासब्बानिकम्मानि, सावसेसानिकारये.
उपकारंहितेनेव, सत्तुनासत्तुमुद्धरे;
पादलग्गंकरट्ठेन, कण्डकेनेवकण्डकं.
नमेनमन्तस्सभजेभजन्तं ¶ ,
किच्चानिकुब्बस्सकरेय्यकिच्चं;
नानत्थकामस्सकरेय्यअत्थं,
असम्भजन्तंपिनसम्भजेय्य.
वजेचजन्तिसिनेहाकिरिया,
अपेमचित्तेन नसम्भजेय्य;
दिजोवदुमंखिणफलंञत्वा,
अञ्ञंअपेक्खेय्यमहाहिलोको.
चजेएकंकुलस्सत्थं, गामस्सत्थंकुलंचजे,
गामंजनपदस्सत्थं, अत्तत्थंपथविंचजे.
धनंचजेअङ्गंवरस्सहेतु ¶ ,
अङ्गंचजेजीवितंरक्खमानो;
धनंअङ्गंजीवितञ्चापिसब्बं,
चजेनरोधम्ममनुस्सरन्तो.
अहागच्छन्तिहायन्ता, सत्तानमिहजीवितं;
तस्माहिमापमत्ततं, गच्छन्तुजिनसासने.
एतेसिय्योसमायन्ति ¶ , सन्तितेसंनजीरति;
योअधिप्पन्नंसहति, योचजानातिदेसनं.
अग्गिआपोइत्थीमुळ्हो, सप्पोराजकुलानिच;
पयतनोवगन्तब्बो, मच्चुपाणहरानिति.
सत्थंसुनिच्छितमपीतिविचिन्तनीयं,
साराधितोप्यवनिपोपरिसङ्कनीयो;
हत्थङ्गतापियुवतीपरिरक्खनीया,
सत्थावनीपयुवतीसुकुतोवसीतं.
उस्साहोरिपुवमित्तं ¶ , अलसोमित्तंवरिपु,
विसंवियामतंविज्जा, पमादोअमतंविसं.
वहेअमित्तंखन्धेन, यावकालेअनागते;
तमेवआगतेकाले, भिन्देकुम्भंवसिलायं.
सिङ्गिंपञ्ञासहत्थेन ¶ , सतेनवाहनंचजे;
हत्थीनन्तुसहस्सेन, देसचज्जेनदुज्जनं.
पच्चक्खेगरवोसंसे, परोक्खेमित्तबन्धवे;
कम्मन्तेचदासभच्चे, पुत्तदारेसंसेमते.
सिनेसिप्पंसिनेधनं, सिनेपब्बतमारुहे;
सिनेकामोचकोधोच, इमेपञ्चसिनेसिने.
सतंचक्खुसतंकण्णा ¶ , नायकस्ससुतोसदा;
तथापिअन्धबधिरो, एसानायकधम्मता.
बहूनंअप्पसारानं, सामग्गियातिदुज्जयो;
तिणेनवट्टतेरज्जु, तेननागोपिबन्धते.
उप्पज्जतेसचेकोधो, आवज्जेककचूपमं;
उप्पज्जतेरसेतण्हा, पुत्तमंसूपमंसरे.
दानंसिनेहभेसज्जं, मच्छेरंदोसनोसधं;
दानंयसस्सिभेसज्जं, मच्छेरंकप्पनोसधं.
धनमिच्छेवणिज्जेय्य ¶ , सिप्पमिच्छेबहुस्सुते;
पुत्तमिच्छेनारिकञ्ञे, राजामच्चंइच्छागते.
महन्तंवट्टरुक्खादिं, खुद्दबीजंबहुप्फलं;
सक्खिंकत्वाउदिक्खेय्य, पुञ्ञपापंकरोनरो.
गरुकातब्बपोसेसु, नीचवुत्तिंकरोतियो;
नीचत्तंसोपहन्त्वान, उत्तमत्थेपतिट्ठति.
उत्तमंपणिपातेन ¶ , सूरंभेदेनविजये;
हीनमप्पपदानेन, विक्कमेनसमंजये.
नत्तदोसंपरेजञ्ञा, जञ्ञादोसंपरस्सतु;
कुम्मोगुय्हाइवङ्गानि, परभावञ्चलक्खये.
उस्सूरसेय्यंआलस्यं ¶ , चण्डिक्कंदीघसुत्तियं;
एकस्सद्धानगमनं, परदारुपसेवनं;
एतंब्रह्मणस्सेवस्सु, अनत्थायभविस्सति.
सुरायोगोविकालोच, समज्जानघरङ्गतो;
खिड्डधुत्तोपापमित्तो, अलसोसोइमेजना;
महाभोगाविनस्सन्ति, हीनभावस्सिदंफलं.
अतिसीतंअतिउण्हं, अतिसायमिदंअहु;
इतिविस्सट्ठकम्मन्ते, खणाअच्चन्तिमाणवे.
परनासनतोनट्ठो ¶ , पुरेवपरनासको;
सिङ्घंवआनसंयाति, तिणोपासादझापको.
नविसासेअमित्तस्स, मित्तञ्चापिनविसासे;
कदाचिकुप्पितोमित्तो, सब्बदोसपकासको.
कुदेसञ्चकुमित्तञ्च, कुसम्बन्धंकुबन्धवं;
कुदारञ्चकुराजानं, दूरतोपरिवज्जये.
कक्कटोअसीसोयाति ¶ , सब्बापदोवगच्छति;
अथनीकुक्कुटीपुत्ता, पुरिसेनावमञ्ञरे.
हीनपुत्तोराजामच्चो, बालपुत्तोपिपण्डितो;
अधनस्सपुत्तोसेट्ठि, पुरिसेनावमञ्ञरे.
येनमिच्छतिसम्बन्धं, तेनतीणिनकारये;
विवादमत्थसम्बन्धं, परोक्खेदारदस्सनं.
इणसेसोअग्गिसेसो ¶ ,
सत्रुसेसोतथेवच;
पुनप्पुनम्पिवड्ढन्ति,
तस्मासेसंनकारये.
कुलजातोकुलपुत्तो, कुलवंससुरक्खितो;
अत्तनादुक्खपत्तोपि, हीनकम्मंनकारये.
समिद्धोधनधञ्ञेन, नकट्ठोदतिणग्गिहि;
सब्बतोदुग्गतोनट्ठो, तस्मानदुक्कटंकरे.
नगणस्सग्गथोगच्छे ¶ , सिद्धेकम्मेसमंफलं;
कम्मविप्पत्तिचेहोति, फरुसंतस्सभासये.
बालक्कोपेतधूमोच, वुड्ढित्थिपल्ललोदकं;
आयुक्खयकरंनिच्चं, रत्तोचदधिभोजनं.
इत्थीनंदुज्जनानञ्च, विसासोनोपपज्जते;
विसेसिगिम्हिनदियं, रोगेराजकुलम्हिच.
अयुत्तकम्मारभनंविरोधो ¶ ,
सङ्घस्सयुद्धञ्चमहाबलेहि;
विसासकम्मंपमदासुनिच्चं,
द्वारानिमच्चुस्सवदन्तिविद्वा.
थियोसेवेय्यनच्चन्तं, सादुभुञ्जेय्यनाहितं;
पूजयेमानयेवुड्ढे, गरुंमायायनोभजे.
विनासत्थंनगच्छेय्य, सूरोसङ्गामभूमियं;
पण्डित्वद्धगूवाणिज्जो, विदेसगमनोतथा.
देहीतिवचनद्वारा ¶ , देहट्ठापञ्चदेवता;
सज्जनिय्यन्तिधिकित्ति, मतिहीरिसिरीपिच.
नत्थीतिवचनंदुक्खं, देहीतिवचनंतथा;
वाक्यनत्थीतिदेहीति, माभवेय्यभवाभवे.
यत्थवोसंनजानन्ति, जातियाविनयेनवा;
नतत्थमानंकिरिया, जनेवसमञ्ञातके.
माताहीनस्सदुब्भासा ¶ , पिताहीनस्सदुक्रिया;
उभोमातापिताहीना, दुब्भासाचदुक्किरिया.
मातासेट्ठस्ससुभासा,
पितासेट्ठस्ससुकिरिया;
उभोमातापितासेट्ठा,
सुभासाचसुकिरिया.
अतिदीघोमहामुळ्हो ¶ , मज्झिमोचविचक्खणो;
वासुदेवंपुरेक्खित्वा, सब्बेवामनकासठा.
आचारोकुलमक्खाति, देसमक्खतिभासितं;
सम्भवोपेममक्खाति, देहमक्खातिभोजनं.
जलप्पमाणंकुमुदनाळं,
कुलप्पमाणंकरणकम्मं;
पञ्ञापमाणंकथितवाक्यं,
भूमिप्पमाणंभज्जलतिणं.
जवेनभद्रंजानन्ति ¶ , वहेनचबलिबद्धं;
दुहेनधेनुजानन्ति, भासमानेनपण्डितं.
जानेय्यपेसनेभच्चं बन्धवंपिभयागमे,
ब्यसनेचतथामित्तं, दारञ्चविभवक्खये.
विनासत्थंनजानन्ति, कालंसब्बेपिजोतिका;
कुक्कुटापनजानन्ति, ततोरुक्खाततोभ्वापा.
पथवीभूसनंमेरु ¶ , रत्तियाभूसनंससी;
जनानंभूसनंराजा, सेनानंभूसनंगजो.
सीलतासोभतेरूपं,
चारितासोभतेकुलं;
सपुप्फासोभतेरञ्ञं,
सगजासोभतेबलं.
कोकिलानंसद्दंरूपं ¶ , नारीरूपंपतिब्बतं;
विज्जारूपंअरूपानं, खमारूपंतपस्सिनं.
किसासोभातपस्सीच,
थूलासोभाचतुप्पदा;
विज्जासोभामनुस्साच,
इत्थीसोभाचसामिका.
रत्तिहीनोनचन्दरो, ऊमिहीनोनसागरो;
हंसहीनोनसंफुल्लो, इत्थिहीनोनपुरिसो.
वत्थहीनंनलङ्कारं ¶ , पतिहीनाननारिका;
सिप्पहीनोनपुरिसो, धेनुहीनंनभोजनं.
दीपकेदीपकोचन्दो, नारिकेदीपकोपति;
तिलोकेदीपकोधम्मो, सुपुत्तोकुलदीपको.
अपुत्तकंघरंसुञ्ञं, देसंसुञ्ञंअराजिकं;
अपञ्ञस्समुखंसुञ्ञं, सब्बसुञ्ञंदलिद्दकं.
सोतंसुतेनेवनकुण्डलेन ¶ ,
दानेनपाणीनतुकङ्कणेन;
आभातिकायोपुरिसुत्तमस्स,
परोपकारेननचन्दनेन.
दानंसीलंपरिच्चागं ¶ , अज्जवंमद्दवंतपं;
अकोधंअविहिंसञ्च, खन्तीचअविरोधनं;
दसेतेधम्मेराजानो, अप्पमत्तेनधारेय्युं.
दानंअत्थचरियापिय, वाचाअत्तसमंपिच;
सङ्गहाचतुरोइमे, मुनिन्देनपकासिता.
वनेमिगानलभन्ति, मताभयानिद्दसुखं;
राजानोपिनलभन्ति, उत्तरथामभीततो;
संसारभयभितेन, नरमन्तियेपण्डिता.
खमाजागरियुट्ठानं ¶ , संविभागोदयिक्खना;
नायकस्सगुणाएते, इच्छितब्बाहितत्थिनो.
परिभूतोमुदुहोति, अतितिक्खञ्चवेरवा;
एतञ्चउभयंञत्वा, अनुमज्झंसमाचरे.
नेकन्तमुदुनासक्का, एकन्ततिखिणेनवा;
महत्तेट्ठपितुअत्तं, तस्माउभयमाचरे.
कस्सकोवाणिजोमच्चो ¶ , समणोसुतसीलवा;
तेसुविपुलजातेसु, रट्ठंपिविपुलंसिया.
तेसुदुब्बलजातेसु, रट्ठंपिदुब्बलंसिया;
सरट्ठंविपुलंतस्मा, धारेय्यरट्ठभारवा.
महारुक्खस्सफलिनो, आमंछिन्दतियोफलं;
रसञ्चस्सनजानाति, बीजञ्चस्सविनस्सति.
महारुक्खूपमंरट्ठं, अधम्मेनपसासति;
रसञ्चस्सनजानाति, रट्ठञ्चापिविनस्सति.
महारुक्खस्सफलिनो ¶ , पक्कंछिन्दतियोफलं;
रसञ्चस्सविजानाति, बीजञ्चस्सननस्सति.
महारुक्खूपमंरट्ठं, धम्मेन योपसासति;
रसञ्चस्सविजानाति, रट्ठञ्चापिननस्सति.
योचराजाजनपदं, अधम्मेनपसासति;
सब्बोसधीहिसोराजा, विरुद्धोहोतिखत्तियो.
तथेवनेगमेहिंसं ¶ , येयुत्ताकयविक्कये;
ओजादानबलिकारे, सकोसेनविरुज्झति.
पहारवरखेत्तञ्ञू, सङ्गामेकतनिस्समे;
उस्सितेहिंसयंराजा, सबलेनविरुज्झति.
तथेवइसयोहिंसं, संयमेब्रह्मचारियो;
अधम्मचारिखत्तियो, ससग्गेनविरुज्झति.
सयंकतानपरेन ¶ , महानज्जोजुवङ्कता;
इस्सरेनतथारञ्ञा, सरट्ठेअधिपच्चत्ता.
पुत्तोपापंकतोमाता,
सिस्सोपापंकतोगरु;
नागरेहिकतोराजा,
राजापापंपुरोहितो.
पुञ्ञापुञ्ञंकरोन्तेसु, छभागोएकदेसकं;
राजालभतिसब्बेहि, तस्मापापानिवारये;
पुञ्ञमेवपवड्ढेन्तो, जनकायंपसासये.
बालस्सजीवितंअप्पं ¶ , पण्डितस्सबहुतरं;
जनकायस्सराजाव, राजधम्मोवराजुनं.
अनायकाविनस्सन्ति, नस्सन्तिबहुनायका;
थिनायकाविनस्सन्ति, नस्सन्तिसुसुनायका.
कच्छपीनञ्चमच्छीनं, कुक्कुटीनञ्चधेनुनं;
पुत्तपोसोयथाहोति, तथामच्चेसुराजुनं.
नहिराजकुलंपत्तो ¶ , अञ्ञातोलभतेयसं;
नासूरोनातिदुम्मेधो, नपमत्तोकुदाचनं.
यदासीलञ्चपञ्ञञ्च ¶ , सोचेय्यञ्चाधिगच्छति;
अथविसासितोतम्हि, गुय्हञ्चस्सनरक्खति.
दिवावायदिवारत्तिं, राजकिच्चेसुपण्डितो;
अज्झिट्ठोनविकप्पेय्य, सराजवसतिंवसे.
नरञ्ञासमकंवत्थं, नमालंनविलेपनं;
आकप्पंसरकुत्तिंवा, नरञ्ञासदिसमाचरे.
किळेराजाअमच्चेहि ¶ , भरियापरिवारितो;
नामच्चोराजभरिया, भावंकुब्बेथपण्डितो.
अनुद्धतोअचपलो, निपकोसंवुतिन्द्रियो;
मनोपणिधिसम्पन्नो, सराजवसतिंवसे.
नास्सभरियाकिळेय्य, नमन्तेय्यरहोगतो;
नास्सकोसेधनंगण्हे, सराजवसतिंवसे.
न ¶ निद्दंबहुंमञ्ञेय्य, नमदायसुरंपिवे;
नासदायेमिगेहञ्ञे, सराजवसतिंवसे.
नास्सपिट्ठंनपल्लङ्कं, नकोच्छंननावंरथं;
सम्मतोम्हीतिआरुळ्हे, सराजवसतिंवसे.
नातिदूरेभजेरञ्ञो, नच्चासन्नेविचक्खणो;
समुखाचस्सतिट्ठेय्य, सन्तसन्तोसभत्तुनो.
नमेराजासखाहोति ¶ ६, नराजाहोतिमेथुनो;
खिप्पंकुज्झन्तिराजानो, सुलेनक्खिवघट्टितं.
नपूजितोमञ्ञमानो, मेधावीपण्डितोनरो;
फरुसंपतिमन्तेय्य, राजानंपरिसंगतं.
लद्धद्वारोलभेद्वारं, नेवराजूसुवीसये;
अग्गिंवसंयतोतिट्ठे, सराजवसतिंवसे.
पुत्तंवाभातरंवापि ¶ , सम्पग्गण्हातिखत्तियो;
गामेहिनिगमेहिवा, रट्ठेहिजनपदेहि;
तुण्हिभूतोवुदिक्खेय्य, नभणेछेकपापकं.
हत्थारोहेअनिकट्ठे, रथिकेपत्तिकारके;
तेसंकम्मावधानेन, राजावड्ढेतिवेत्तनं;
नतेसंअन्तरागच्छे, सराजवसतिंवसे.
चापोवूनूदरोचस्स ¶ , वंसोवापिपकम्पय्ये;
पटिलोमंनवत्तेय्य, सराजवसतिंवसे.
चापोवूनूदरोचस्स, मच्छोवस्सअजिव्हको;
अभासंनिपकोसूरो, सराजवसतिंवसे.
नबाळ्हंइत्थिंगच्छेय्य, सम्पस्सं तेजसङ्खयं;
कासंसासंथद्धाबलं, खीणमेधोनिगच्छति.
नातिवेलंपभासेय्य ¶ , नतुण्हिसब्बदासिया;
अवितिण्णंमितंवाचं, पत्थकालेउदीरये.
अकोधनोअसङ्घट्टो,
सच्चोसण्होअपेसुणो;
सम्फंगिरंनभासेय्य,
सराजवसतिंवसे.
मातापितुभरोअस्स ¶ , कुलेजेट्ठापचायिको;
हिरिओत्तप्पसम्पन्नो, सराजवसतिंवसे.
विनितोसिप्पवादन्तो, यतत्तोनियतोमुदु;
अप्पमत्तोसुचिदक्खो, सराजवसतिंवसे.
निवातवुत्तिवुड्ढेसु ¶ , सप्पतिस्सोसगारवो;
सूरतोसुखसंवासो, सराजवसतिंवसे.
आरकापरिवज्जेय्य, सञ्ञितुंपहितंजनं;
भत्तारमेवुदिक्खेय्य, नचअञ्ञस्सराजिनो.
समणेब्रह्मणेचापि, सीलवन्तेबहुस्सुते;
सक्कच्चंपयिरूपासे, अन्नपानेनतप्पय्ये;
आसज्जपञ्हेपुच्छेय्य, आकङ्खंवुड्ढिमत्तनो.
दिन्नपुब्बंनहापेय्य ¶ , दानंसमणब्रह्मणे;
नचकिञ्चिनिवारेय्य, दानकालेवणिब्बके.
पञ्ञावावुड्ढिसम्पन्नो, विधानविधिकोविदो;
कालञ्ञूसमयञ्ञूच, सराजवसतिंवसे.
उट्ठाताकम्मचेरेसु, अप्पमत्तोविचक्खणो;
सुसंविहितकम्मन्तो, सराजवसतिंवसे.
खलंसालंपसुंखेत्तं ¶ , गन्ताचस्सअभिक्खणं;
मितंधञ्ञंनिधापेय्य, मितञ्चपाचयेघरे.
पुत्तंवाभातरंवापि, सीलेसुअसमाहितं;
अनङ्गवाहितेबाला, यथापेतातथेवते;
चोळञ्चनेसंपिण्डञ्च, आसनञ्चपदापरे.
दासेकम्मकरेपोसे ¶ , सीलेसुसुसमाहिते;
दक्खेउट्ठानसम्पन्ने, अधिपच्चम्हिठापये.
सीलवाचअलोभोच, अनुरुत्तोचराजिनो;
आवीरहोहितोचस्स, सराजवसतिंवसे.
छन्दञ्ञूराजिनोअस्स, चित्तट्ठोचस्सराजिनो;
असङ्कुसकवुत्तिस्स, सराजवसतिंवसे.
उच्छादनेन्हापनेच ¶ , धोतेपादेअदोसिरं;
आहतोपिनकुप्पेय्य, सराजवसतिंवसे.
कुम्भिञ्हिपञ्जलिंक्रिया, चातञ्चापिपदक्खिणं;
किमेवसब्बकामानं, नदादंधीरमुत्तमं.
योदेतिसयनंवत्थं, यानंआवसतंघरं;
पज्जुन्नोरिवभूतानं, भोगेहिअभिवस्सति.
द्वेविमेकण्डकातिक्खा ¶ , सरीरपरिसोसिता;
कामेतिनिद्धनोयोच, योचकुप्पत्यनिस्सरो.
अधनस्सरसंखादा, अबलस्सहताहता;
अपञ्ञस्सकथावाक्या, तिविधंहीनलक्खणं.
पथब्यामधुरातीणि ¶ , उच्छुनारीसुभासितं;
उच्छुनारीसुतप्पन्ति, नतप्पन्तिसुभासितं.
पथब्यातीणिरतनानि, सङ्गहानिमहीतले;
सिप्पंधञ्ञञ्चमित्तञ्च, भवन्तिरतनाइमे.
कल्याणमित्तंकन्तारं, युद्धंसभायभासितुं;
असत्थागन्तुमिच्छन्ति, मुळ्हातेचतुरोजना.
जीवन्तोपिमतापञ्च ¶ , ब्यासेनपरिकित्तिता;
दुक्खितोब्याधितोपक्खो, इणवानित्यसेवको.
चक्खुद्वारादिकंछक्कं, संवुतोसपञ्ञोनरो;
छब्बिधोहोतिसीलेन, असीलेनापिछब्बिधो.
निद्दालुकोपमादोच, सुखितोरोगवालसो;
निच्छन्दोचकम्मारामो, सत्तेतेसत्थवज्जिता.
कुलजोपञ्ञवाछन्दो ¶ , हिरोत्तप्पोसुतद्धरो;
अत्थकामोसुरक्खोच, अट्ठेतेसत्थयुज्जिता.
कुलसेट्ठोसपञ्ञोच, वुड्ढिसूरोचसीलवा;
बहुस्सुतोवुट्ठानोच, मीरोसुगतिगामिको;
नवेतेसुजनासेट्ठा, पापात्तानंनिवारये.
बुद्धोपच्चेकबुद्धोच, अरहाअग्गसावको;
मातापितागरुसत्था, दायकोधम्मदेसको;
पण्डितेहिइमेदस, न दुब्भन्तीतिजानिया.
धम्मत्थकाममोक्खानं ¶ , पाणोसंसिद्धिकारणं;
तंनिघातोकिंनिहतो, रक्खितोकिंनरक्खति.
सथंदीघायुकोसब्ब ¶ , सत्तानंसुखकारणं;
असथंपनसब्बेसं, दुक्खहेतुनसंसयो.
यन्तगतोउच्छुरसं, नजहातिगजोतथा;
सङ्गामेसुगतोलिळं, सुस्सुतेनापिचन्दनं.
सारगन्धंनजहाति, दुक्खपत्तोपिपण्डितो;
नजहातिसतंधम्मं, सुखकालेकथावका.
अत्ताबन्धुमनुस्सानं, रिपुअत्तावजन्तुनं;
अत्तावनियतोञाति, अत्तावनियतोरिपु.
अत्तानंपरिच्चागेन ¶ , यंनिस्सितानुरक्खनं;
करोन्तिसज्जनायेव, नतंनितिमातामतं.
सत्थकब्बविचारेन, कालोगच्छतिधीमतं;
ब्यसनेनअसाधूनं, निद्दायकलहेनवा.
भमरापुप्फमिच्छन्ति, पुतिमिच्छन्तिमक्खिका;
सुजानागुणमिच्छन्ति, दोसमिच्छन्तिदुज्जना.
नमन्तिफलिनोरुक्खा ¶ , नमतेवबुधाजना;
सुक्खकट्ठञ्चमुळ्होच, नेवनमन्तिभिज्जते.
सचेसन्तोविवादति, खिप्पसन्धियरेपुन;
बालोपत्तावभिज्जन्ति, नतेसमतमागमुं.
अप्पम्पिसाधूनंधनं, कूपावारिवनिस्सयो;
बहुकंपिअसाधूनं, नचवारिवअण्णवे.
सोकठानसहस्सानि ¶ , भयठानसतानिच;
दिवसेदिवसेमुळ्हं, आवीसन्तिनपण्डितं.
दुट्ठचित्तोपनाहिस्स, कोधोपासाणलेखितो;
कुच्छितब्बोसुजनस्स, जलेलेखाचिरट्ठिता.
निदुलुकोअसन्तुट्ठो, अकतञ्ञूचभिरुको;
सक्कोन्तिनसमाचारं, सिक्खितुंतेकदाचिपि.
साधुत्तंसुजनसमागमाखलानं ¶ ,
साधूनंनखलसमागमाखलत्तं;
आमोदंकुसुमभवंदधातिभूमि,
भूगन्धंनचकुसुमानिधारयन्ति.
गुणमद्धिसमंमक्खे, परेनकलहेसति;
अद्धिसमंपकासेन्तं, अनुमत्तंपिदोसकं.
दोसंपरस्सपस्सन्ति, अत्तदोसंनपस्सति;
तिलमत्तंपरदोसं, नाळिकेरंनपस्सति.
कोधोअत्थंनजानाति ¶ , कोधोधम्मंनपस्सति;
अन्धतमंतदाहोति, यंकोधोसहतेनरं.
कोधोअब्भन्तरेजातो, धुवंनासेतिकोधनं;
वत्थालङ्कारपुण्णायं, मञ्जुसायंसिखीयथा.
रागोनाममनोसल्लं, गुणवरत्तचोरको;
राहुविज्जाससङ्किस्स, तपोधनहुतासनो.
नतित्तिराजाधनेन ¶ , पण्डितोपिसुभासिते;
चक्खूपिपियदस्सने, सागरोपिमहाजले.
असन्तुट्ठोयतिनट्ठो, सन्तुट्ठोपिमहीपति;
ससज्जागणिकानट्ठा, निलज्जासुकुलगता.
भूपाण्णवग्गिथीसिप्पी, अभिज्झालुचपुग्गलो;
एतेसंमहिच्छन्तानं, महिच्छताअनिच्छिता.
आरोग्यंपरमंलाभं ¶ , सन्तुट्ठीपरमंधनं;
विसासोपरमंञाति, निब्बानंपरमंसुखं.
दुग्गतंगच्छभोलाभ, लाभोलाभेनपूरति;
थलेपवुट्ठपज्जुन्न, आपोआपेनपूरति.
बोधयन्तिनयाचन्ति, देहीतिपच्छिमाजना;
पस्सवत्थुंअदानस्स, माभवतूतिईदिसो.
सेलेसेलेनमाणिकं ¶ , गजेगजेनमुत्तिकं;
वनेवनेनचन्दनं, ठानेठानेनपण्डितं.
सतेसुजायतेसूरो, सहस्सेसुचपण्डितो;
वाक्यंसतसहस्सेसु, चागोभवतिवानवा.
जिनेनआगतंसूरं, धनञ्चगेहमागतं;
जिण्णअन्नंपसंसेय्य, दारञ्चगतयोब्बनं.
पोत्थकेसुचयंसिप्पं ¶ , परहत्थेसुयंधनं;
यदाइच्छेसमुप्पन्ने, नतंसिप्पंनतंधनं.
वाचावुधाचराजानो, सच्चावुधाचसमणा;
धनावुधासेट्ठिनोच, गोणावुधादलिद्दका.
उक्कट्ठेसूरमिच्छन्ति, कोलाहलेसुभासितं;
पियंअन्नञ्चपानञ्च, अत्थकिच्चेसुपण्डितं.
कपणेतारयेमित्तं ¶ , दुब्भिक्खेधञ्ञंधारये;
सभायंधारयेसिप्पं, सङ्गहानिमहीतले.
दुब्भिक्खेअन्नदानञ्च, सुभिक्खेचहिरञ्ञदं;
भयेचभयधातारं, सब्बेसंवरमंवरं.
हंसोमज्झेनकाकानं, सीहोगुन्नंनसोभते;
गद्रभानंनतुरङ्गो, बालानञ्चनपण्डितो.
नसोराजायोअजेय्यं ¶ , जिनातिनसोसखारं;
योअयुत्तेनजिनाति, नसाभरियापतिनो;
विरोधतिनतेपुत्ता, येनभरन्ति जिण्ण.
नत्थिविज्जासमंमित्तं, नत्थिब्याधिसमोरिपु;
नत्थिअत्तसमंपेमं, नत्थिकम्मपरंबलं.
इत्थिमिस्सोकुतोसीलं,
मंसभक्खोकुतोदयं;
सुरापानोकुतोसच्चं,
महाकोधोकुतोतपं.
क्वातिभारोसमत्थानं ¶ , किंदूरोब्यवहारिनं;
कोविदेसोसविज्जानं, कोपरोपियवादिनं.
दुब्भिक्खोकसिनोनत्थि, सन्तानंनत्थिपापको;
मुगस्सकलहोनत्थि, नत्थिजागरतोभयं.
बालित्थीमक्खिकातुण्डि, इसीनञ्चकमण्डलु;
सेतम्बुफलंतम्बुलं, नोज्झिट्ठमुपजायतो.
पञ्चरत्यासुगन्धब्बा ¶ , सत्तरत्याधनुग्गहा;
एकमासासुभरिया, अड्ढमासासिस्सामला.
मलित्थियादुच्चरितं, मच्छेरंददतोमलं;
मलावेलामकाधम्मा, अस्मिंलोकेपरम्हिच;
मलंमलतरंततो, अविज्जापरमंमलं.
सुतस्सरक्खासब्बदाभियोगो,
कुलस्सवत्थंपुरिसस्सविज्जा;
रञ्ञोपमादोपसमोधनस्स,
इत्थीनन्तुनत्थेवजातुरक्खा.
सत्तानंजरताहन्ति ¶ , तण्हाहन्तिसब्बसुखं;
सब्बबलंचिन्ताहन्ति, दयाहन्तिसकंधनं.
नीचेवासोसिरिंहन्ति, हन्तिगरुंचयाचको;
पसंसासुगुणंहन्ति, हन्तिचित्तंअसञ्ञता.
असनंभयमन्तानं ¶ , मच्चानंमरणंभयं;
उत्तमानन्तुसब्बेसं, अवमानंपरंभयं.
सूरियोतपनंतपो, नसन्तिपरिवारिता;
चन्दरंसीतलंजातं, तारकापरिवारिता;
उपमाएत्थञातब्बा, सूरियचन्दराजुनं.
अलसोमन्दबुद्धिच, सुखितोरोगपीळितो;
निद्दारोमंसवड्ढनो, सुभक्खोचविलुद्धको.
पमादोजायतेमदा, पमादाजायतेखयो;
खयादोसापवड्ढन्ति, मदंकिंनजहेबुधो.
यादिसंवप्पतेबीजं ¶ , तादिसंफलंसम्पत्तो;
कल्याणकारिकल्याणं, पापकारीचपापकं.
पुञ्ञापापफलंयोचे, नसद्दहतिसच्चतो;
सोवेसकाननंखिप्पं, आदासतलमानये.
सम्परायिकत्थेयो ¶ , नसद्दहतिचेपिसो;
आवासेसप्पगामीनं, मोक्खभेकिंनपस्सति.
सद्धाहिरिचओत्तप्पं, बाहुसच्चंविरंसति;
पञ्ञाचसत्तधम्मेहि, सम्पन्नोपण्डितोमतो.
रविमूलंससीखन्धं, सोरिअङ्गाचपत्तिकं;
बुद्धंपुप्फंगरुबीजं, भरगुफलमेवच.
पोत्थकादीनिखेत्तंव ¶ , लेखानियुगनङ्गलं;
अक्खरानिबीजंकत्वा, चरन्तोपण्डितोभवे.
अक्खरंएकमेकञ्च, बुद्धरूपंसमंसिया;
तस्माहिपण्डितोपोसो, लिखेय्यपिटकत्तयं.
दुग्गतिंनाभिजायेय्य, पिटकत्तयकारको;
बहुक्खत्तुंचक्कवत्ति, राजाचतुदीपाधिपो.
पदेसरज्जंविपुलं, गणनातोअसङ्ख्येयो;
छकामावचरोदेव, राजाहोतिबहुक्खत्तुं.
दानादीनिचपुञ्ञानि ¶ , करोन्तोबोधिअङ्कुरो;
भवासब्बङ्गसम्पन्नो, तिलोकपूजितोभवे.
अद्धेमहद्धनेफिते, जायरेकुलमुत्तमे;
उत्तमेनेवसंवासो, पिटकत्तयवाचको.
एकक्खरफलेनहि, पिटकत्तयकारको;
चतुरासीतिसहस्सं, लभन्तिपवरंसुखं.
अप्पकेनापिमेधावी, पाभतेनविचक्खणो;
समुट्ठापेतिअत्तानं, अनुमग्गिवसन्धमं.
दुक्खंपापस्सपुञ्ञस्स ¶ , सुखंमिस्सस्समिस्सकं;
सब्बंसदिसकंयाति, ञातब्बंकम्मुनोफलं.
चोदेन्तोचतुभागाच, कम्मकारातयोभागा;
सामिनोसमभागाच, एकभागानुमोदना.
अनत्तस्सवाक्यापरमंतुण्हि ¶ ,
असन्तमित्तापरमंएकं;
सुरूपदारावरमन्धा,
दूरेकलाभावरमस्ससुक्खं.
हीनचज्जोपिचे होति, उट्ठाताधीतिमानरो;
सीलआचारसम्पन्नो, निसेअग्गिवभासति.
नचज्जवसलोहोति,
नचज्जहोतिब्रह्मणो;
कम्मुनावसलोहोति,
कम्मुनाहोतिब्रह्मणो.
पथवीवेळुकंपत्तं ¶ , चक्कवाळंसुचिप्फलं;
सिनेरुवम्मिकंखुद्दं, समुद्दोपातितंयथा.
एकेनेवचकप्पेन, मातुखीरंनसञ्चयं;
ततोतुसमुद्दोचापि, अतिरेकतरंबहुं.
ब्रह्मातिमातापीतरो, पुब्बाचरियावुच्चते;
आहुनेय्याचपुत्तानं, पजानमनुकम्पका.
तस्माहिनेनमस्सेय्य ¶ , सक्करेय्यचपण्डितो;
अन्नेनअथोपानेन, वत्थेनसयनेनच.
उच्छादनेनन्हापेन, पादानंधोवनेनच;
उट्ठायपादचरिया, उपट्ठापेय्यपण्डितो;
इधेवनंपसंसन्ति, पच्चसग्गेपमोदति.
एकस्सेकेनकप्पेन ¶ , पुग्गलस्सट्ठिसञ्चयो;
समंपब्बतरासिम्हि, इतिवुत्तंमहेसिना.
सब्बदानंधम्मदानंजिनाति;
सब्बरसंधम्मरसोजिनाति,
सब्बरतिंधम्मरतिजिनाति;
सब्बदुक्खंतण्हक्खयोजिनाति.
अप्पमादरताहोथ, सचित्तमनुरक्खथ;
दुक्खाउद्धरथत्तानं, पङ्केसन्नंवकुञ्जरं.
चजदुज्जनसंसग्गं ¶ , भजसाधुसमागमं;
करपुञ्ञमहोरत्तिं, सरनिच्चमनिच्चतं.
अनिच्चावतसङ्खारा, उप्पादवयधम्मिनो;
उप्पज्जित्वानिरुज्झन्ति, तेसंवूपसमोसुखो.
नहिधम्मोअधम्मोच, उभोसमविपाकिनो;
अधम्मोनिरयंनेति, धम्मोपापेतिसुग्गतिं.
समसीसंसमपादं ¶ , अन्तरञ्चसमंसमं;
इदंमनसिनिधाय, लिखेय्यपिटकत्तयन्ति.