📜

नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स

चतुरारक्खदीपनी

कायपच्चवेक्खणा

. दुस्सीलकथा,

. सीलानिसंसकथा,

. अनूसासनकथा,

. आवासिकाचारकथा,

. पच्चयनिस्सग्गकथा,

. पातिमोक्खकथा,

. दायकोवादकथा,

पणामपटिञा

.

चक्कवाळ नहुता ग, देवालि गण चुम्बितो;

बुद्ध पादम्बुजो ठातु, सीसे दया तिगन्धजो.

.

नन्त चक्कवाळ ब्भुग्ग, गुण सन्निच्चितं जिनं;

वन्दे तप्पूजितं धम्मं, तज्जं सङ्घञ्च निम्मलं.

.

वक्खामि चतुरारक्खं, सम्बुद्ध वचन न्वयं;

अप्पमादावहं एतं, सोत्तब्बं भवभीरुहि.

.

बुद्धानुस्सति मरणा, भुभा मेत्ताच भावना;

अप्पमादाय आरक्खा, चतस्सो मानिता सतं.

. बुद्धानूस्सति भावना,

. मरणस्सति भावना,

. असुभ भावना,

. मेत्ता भावना,

.

बुद्धोवादं सरित्वाव, मच्चुब्बिग्गा सुखेसिनो;

सीता सीततरं यन्ति, सुभमेत्तम्बुसि-ट्ठिता.

.

मरणग्गि वारणम्बु, सम्बुद्धवचनं यिदं;

बहू तदग्गि सन्तत्ता, सीतावासुं तदम्बुना.

.

सद्धं बुद्धेन तेजेत्वा, मानं मरणचिन्तया;

असुभाय हने रागं, दोसं मेत्ताय पञ्ञवा.

१. बुद्धानुस्सति निद्देस

.

अरहं सम्मासम्बुद्धो, विज्जक्खि चरणप्पदो;

सुगतो सुगदो सत्था, सब्बञ्ञू भगवादमो.

.

आरकत्तारिहन्तत्ता, पापाकारकतोरहो;

हत चक्कारतो पूजा, रहत्ता चारहं नमे.

.

समुत्ते जिय गिहीनं, अनुपुब्बिकथो जिनो;

अदासि परमं तुट्ठिं, सच्चानि दस्सयं दिवा.

.

भिक्खूनं पठमे यामे, पायेसि अमतागदं;

जातिखेत्ताग देवानं, कङ्खच्छेदो स मज्झिमे;

.

आदो फलसुखं वेदि, मज्झे सेय्य मका जिनो;

वेनेय्यो लोकनं अन्ते, पच्छिमेपि तिधा कते.

.

खेदं अगणयं नाथो, पञ्च बुद्धकतं वहं;

सत्थसिद्धो परत्थंव, ब्यावटो सुमहादयो.

.

चङ्कमित्वा निसीदित्वा, रत्तिंदिवञ्च झायितुं;

सुपितुं मज्झयामेव, बुद्धो भिक्खून मोवदि.

.

नाल मालसितुं तस्स, महावीरस्स सासने;

पमादाय मुनिन्दस्स, कतञ्ञू साधु सम्मतो.

.

अनञ्ञातस्स ञाताय, अपत्तस्सच पत्तिया;

आरभेतुंव नो युत्तो, अप्पमत्तो रहोगतो.

१०.

आरब्भथ निक्कमथ, युञ्जथ बुद्धसासने;

धुनाथ मच्चुनो सेनं, नळागारंव कुञ्जरो.

११.

यो इमस्मिं धम्मविनये, अप्पमत्तो विहिस्सति;

पहाय जाति संसारं, दुक्खस्सन्तं करिस्सति;

१२.

इति उय्योजनं म्हाकं, मुत्तस्स मुत्तिया सरं;

नयुत्तोव पमादाय, महादयस्स सत्थुनो.

१३.

सुत्तेन दुब्बितक्केन, अकिच्च करणेनवा;

मोघ कालक्खयो मन्दो, दुक्खस्सन्तं कथंकरे.

१४.

आकासं चक्कवाळञ्च, सत्ता बुद्धगुणा पिच;

अनन्तानाम चत्तारो, परिच्छेदो नविज्जति.

१५.

यथापि नभ माकासं, अङ्गुलरज्जुयट्ठिभि;

मिनेतुं नेव सक्कोति, एवं केनचि तग्गुणं.

२. मरणस्सतिनिद्देस

.

मरणस्सति मिच्छन्तो, ताव बुद्धवचो सुण;

अविक्खित्तेन चित्तेन, सम्बुद्ध वचनं हिदं.

.

अनिमित्त मनञ्ञातं, मच्चानं इध जीवितं;

कसिरञ्च परित्तञ्च, तञ्च दुक्खेन संयुतं.

.

न हि सो पक्कमो अत्थि, येन जाता नमिय्यरे;

जरम्पि पत्वा मरणं, एवंधम्मा हि पाणिनो.

.

फलान मिव पक्कानं, पातो पतनतो भयं;

एवं जातान मच्चानं, निच्चं मरण तो भयं.

.

यथापि कुम्भकारस्स, कता मत्तिकभाजना;

सब्बे भेदपरियन्ता, एवं मच्चान जीवितं.

.

दहराच महन्ताच, येबाला येच पण्डिता;

सब्बे मच्चुवसं यन्ति, सब्बे मच्चुपरायना.

.

तेसं मच्चुपरेतानं, गच्छतं परलोकतो;

नपिता तायते पुत्तं, ञातिवापन ञातके;

.

पेक्खतञ्ञेव ञातीनं, पस्स लालप्पतं पुथु;

एकमेकोव मच्चानं, गो वज्झोविय निय्यति.

.

एव मब्भाहतो लोको, मच्चुनाच जरायच;

तस्मा धीरा नसोचन्ति, विदित्वा लोक परियायं.

१०.

अञ्ञेपि पस्स गमने, यथा कम्मुपगे नरे;

मच्चुनो वसमागम्म, फन्दन्तेविध पाणिनो.

११.

येन येनहि मञ्ञन्ति,

ततोतस्स हि अञ्ञथा;

एतादिसो विनाभावो,

पस्स लोकस्स परियायन्ति.

[सुल्ल सुत्ते वुत्तं.]

१२.

यथापि सेला विपुला,

नभं आहच्च पच्चता;

समन्ता अनुपरि येय्युं,

निप्पोथेन्ता चतुद्दिसा.

१३.

एवं जराच मच्चुच,

अधिवत्तन्ति पाणिने;

खत्तियेब्राह्मणे वेस्से,

सुद्दे चण्डाल पक्कुसे;

नकिञ्चि परिवज्जेति,

सब्बमेवा भिमद्दति.

१४.

तत्थ हत्थि नं भुम्मि, न रथानं नपत्तिया;

न चापि मन्तयुद्धेन, सक्का जेतुं धनेनवा.

१५.

तस्माहि पण्डितो पोसो,

सम्पस्सं अत्थ मत्तनो;

बुद्धे धम्मे च सङ्घेच,

धीरो सद्दं निवेसये.

१६.

यो धम्मचारी कायेन, वाचाय उद चेतसा;

इधेवनं पसंसन्ति, पच्चसग्गे पमोदतीति.

[पब्बतू मम सुत्ते वुत्तं.]

१७.

यथा वारिवहो पूरो, वहे रुक्खे पकूलजे;

एवं जरामरणेन, वुय्हन्ते सब्ब पाणिनो.

१८.

दहरापि हि मिय्यन्ति,

नराच अथनारियो;

तत्थ को विसासेपोसो,

दहरो म्हीतिजीविते.

१९.

साय मेके निदिस्सन्ति, पातो दिट्ठा बहुज्जना;

पातो एके नदिस्सन्ति, सायं दिट्ठा बहुज्जना.

२०.

अज्जेव किच्चं आतप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे;

नहि नो सङ्करं तेन, महासेनन मच्चुनाति.

[जातकेसुवुत्तं.]

२१.

नत्थेत्थञ्ञो नुसासन्तो, सयंवत्तान मोवद;

जिनेरिता नुसारेन, भिक्खु संसार भीरुको.

२२.

अहिवापि मं डंसेय्य, अञ्ञेपि विसधारिनो;

अपियापिच घातेय्युं, उप्पज्जेय्युं रुजापिमे.

२३.

मच्चुसेना वुधासङ्ख्या, बाहिरज्झत्तु पद्दवा;

तेहायु पीळितंछेज्जं, मरिस्स मज्जवा सुवे.

२४.

अळक्का हि गवादीहि, चोरादीहि अरीहिपि;

अभिण्ह सन्निपातेहि, रुजा छनवुतीहिपि.

२५.

बहून मुपकारेहि, अन्नोदकादिकेहिपि;

मरिस्सं पीळितो निच्चं, निरुज्झेय्यायु अज्जवा.

२६.

बह्वावुधे विसज्जेति, निल्लेणं मच्चुनिद्दयो;

वसन्तं भवसङ्गामे, नमुत्तो कोचि आवुधा;

२७.

महब्बला महापञ्ञा, महिद्धिका महद्धना;

नमुत्ता सम्मासम्बुद्धो, सब्बलोकाधिपो अपि;

२८.

मया समा नवा वुद्धा, तदावुधेहि ते मता;

तथा हम्पि मरिस्सामि, लेणं पुञ्ञंव मे कतं.

२९.

पथब्यापादयो धात्थू,

आहारा भोजनादयो;

सीतुण्ह मुतुनामेतं,

दोसा पित्तसेम्हानिला.

३०.

धात्वाहारु तुदोसानं, समत्ते वायु तिट्ठति;

विसमे तङ्खणञ्ञेव, छेज्ज मप्पं पराधिनं.

३१.

धात्वा हारुतु दोसानं, विसमा स्वेप्यकल्लको;

उस्साहे कल्लकालेव, किंकरेय्यअकल्लको;

३२.

उप्पज्जेय्युं रुजा स्वेपि, असातो दुक्खमा खरा;

पुरेतरंव आरब्भे, मापच्छा अनुतापनं.

३३.

सत्तानं नीचकम्मानं, सरणोपि भयङ्करो;

नीचानीचं नजानामि, मरणासन्नतम्पिच.

३४.

कम्म पीळित सत्तानं, तङ्खणम्पि भयुब्भवो;

मरेय्य मज्जवा स्वेवा, नयुत्तोव पमज्जितुं.

३५.

पुञ्ञक्खीणा पजा खिप्पं, अहेतुनापि नस्सये;

सुद्धचित्तो मरिस्सामि, न किलिट्ठेन चेतसा.

३६.

उपच्छेदापि मे सन्ति, भवाभवचिता बहू;

छेज्जं तेहायु अज्जापि, साध्वासुमारभे मतं;

३७.

कम्मा पराध सत्तानं, विनासे पच्चुपट्ठिते;

अनयो नयरूपेन, बुद्धिमाकम्य तिट्ठति.

३८.

मरणासन्न तञ्ञेव, चिन्तेय्य पञ्ञवा सतो;

एवं चिन्तयन्तो सन्तो, नपापं कत्तु मुस्सहे.

३९.

मरणासन्न तञ्ञेव, चिन्तेय्य बुद्धसावको;

एवं चिन्तयन्तो सन्तो, कदाचिपि अनुण्णतो.

४०.

अद्धाग मरणं पञ्ञो, पुरेतरंव चिन्तये;

करे कातब्ब कम्मञ्च, एवं सो नानुसोचति.

४१.

मरणासन्न सञ्ञी सो, अप्पमत्तो विचक्खणो;

पत्तेपि मरणे काले, न सम्मुळ्हो नसोकवा.

४२.

मरणा सन्नसञ्ञी सो, सोधेति अत्तनो मलं;

निम्मलेन चुतो भिक्खु, नत्वेवा पाय गामिको.

४३.

सति आसन्न मरणे,

दूरसञ्ञी पमाद वा;

यो करोति अकातब्बं,

तदा सो अतिसोचति.

४४.

सति आसन्नमरणे, दूरसञ्ञी पमादवा;

आकिण्णो पापधम्मेहि, पज्झायि दुम्मनो तदा.

४५.

सति आसन्न मरणे, दुट्ठो दोसोति थद्धवा;

अभिनन्दति सादेति, तदासो अतिदुक्खितो.

४६.

सति आसन्नमरणे, तुवटं न चिकिच्छति;

सञ्चिच्चापत्ति मापन्नो, तदा सो परिदेवति.

४७.

सति आसन्न मरणे, गिहीहि नवकेहिच;

संसट्ठो न नुलोमेहि, स्वतिवस्सु मुखो तदा.

४८.

सति आसन्न मरणे, कुहको कुलदूसको;

मिच्छाजीव समापन्नो, दुन्निमित्तोव सो चुतो.

४९.

ससोकी सहनन्दीच, दुक्खे दुक्खो सुखे सुखो;

गिहिकम्मेसु उस्सुक्को, पस्सं गिज्झकूटं चुतो.

५०.

मरिस्सन्ति अनावज्ज, किलेसातुर पीळितो;

किमिखज्जवणो साव, भन्तो किं सुगतिं वजे.

५१.

मरिस्सन्ति अनावज्ज, धुरद्वयं न पूरति;

गन्थं विपस्सनं तन्दी, कारुञ्ञोयेव सो चुतो.

५२.

मरिस्सन्ति अनावज्ज, किलेसानं वसानुगो;

सम्बुद्धा-णं वीतिक्कन्तो, कारुञ्ञो नत्थि तस्समो.

५३.

मरिस्सन्ति अनावज्जं, धनमेसी अधम्मतो;

पुञ्ञे चिन्तापि नुप्पज्जि, निरयं सो मनं गतो.

५४.

मरेय्यन्ति अनावज्जं, धनं चिनि अधम्मतो;

चितं चितं इहेवेतं, तस्मिंगिद्धो स पेत्तिको.

५५.

अत्था गेहे निवत्तन्ते, सुसाने मित्तबन्धवा;

सुकतं दुक्कतं कम्मं, गच्छन्त मनुगच्छति.

५६.

मरेय्यन्ति अनावज्जं, इहत्थं वा नुयुञ्जति;

सम्पराय मनपेक्खो, सुजुं वा पायगामिको.

५७.

मरेय्यन्ति समावज्ज, धम्मतो धन मेसति;

पुञ्ञकारी सुलद्धेन, मरणेपि स मोदति.

५८.

पञ्चसील सदारक्खो, यथाबलञ्च दायको;

काले उपोसथावासो, सो निच्चं सुगतिं वज्जे.

५९.

धोवापत्तिमलं खिप्पं, मच्चु अद्धा गमिस्सति;

मिच्छावितक्क मुच्छिज्ज, कर कातब्बभावनं.

६०.

अतिक्कन्ता बहू रत्यो, खेपेत्वा मम जीवितं;

मन्दायुना पमादेन, युत्तो विहरितुं कथं.

६१.

हासन्तं नन्दि मत्तानं, मच्चुसन्धीहि तच्छये;

कुच्छि मेय्यचुतो अज्ज, को हासनन्दितब्बको.

६२.

मच्चुसेनावुधा सङ्ख्या, मरणाभिमुखो अहं;

अच्चायितब्ब कालो यं, इक्खितब्ब मुदिक्खतु.

६३.

पुरेमरामि दट्ठब्बं,

दक्खेय्यं मच्चु एस्सति;

अच्चायितब्ब कालो यं,

नोकासो हासतुट्ठिया.

६४.

आकिण्णमच्चुसेनानं, अज्ज स्वेवा विनासिनं;

अद्धा पहाय गामीनं, किं पमाद विहारिना.

६५.

खणमत्तोव पच्चक्खो, अज्ज स्वेवा अतिस्सति;

सम्परायो अतिदीघो, परम्परो अनन्तिको.

६६.

खणमत्तोव पच्चक्खो, मच्चुना तं जहिस्सति;

पहाय गमनीये-स्मिं, महुस्साहो निरत्थको.

६७.

सम्परायो अतिदीघो, अपाथेय्ये सुदुत्तरो;

महुस्साहेन कातब्बो, तदत्थो दीघदस्सिना.

६८.

सद्धा बन्धतु पाथेय्यं, तदेसनं इहेव हि;

भवन्तरे नलब्भेय्य, अपाथेय्य तिदुक्खितो.

६९.

संसार तरणत्थाय, महोलुम्पानि बन्धथ;

भावना दान सीलेहि, तिवित्तिण्णो भवण्णवो.

७०.

भुञ्जं भुञ्जं जनं कामे,

कालाकाला-बुधोन्तको;

कन्तेकन्तेति मंसासो,

पिवंपिवंव कं मिगं.

७१.

कामे कामेसनायेय्य,

कालोकालो मतेट्ठिया;

पूरे पूरेतब्बं धम्मं,

अद्धा अद्धान संसरं.

७२.

मरेय्यन्ति अनुब्बिग्गो, पापकं कत्तुमुस्सहे;

करेय्य हासनन्दिञ्च, चापल्लञ्च पमाद वा.

७३.

मरेय्यमिति संविग्गो, लेणमेव गवेसति;

न हासि नेवनन्दीच, न चापल्लो कदाचिपि.

७४.

अच्चुट्ठित रुजग्गीहि, अच्चायासे भयानके;

नोसधे मरणासन्ने, कतपुञ्ञंव सात-दं.

७५.

ञातिसङ्घा वियोजेन्ता, मरणन्त भुसातुरा;

सब्बं पहाय गन्तापि, नन्दितब्बानि पुञ्ञिनो.

७६.

पस्सन्ता सुनिमित्तानि, पाकटानि सकम्मुना;

सुखन्ति मरणे काले, नुमोदन्ता कतानिच.

७७.

सात-दातानि पुञ्ञानि, एवं महब्भये अपि;

सुगतिं लहुनेतानि, कातब्बानि पुरेतरं.

७८.

देवदूते पकासेत्वा, यमपुट्ठो सयंकतं;

पुञ्ञं सरति चे सत्तो, तदेव सुगतिं वजे.

७९.

पाप कड्ढम्पि निरये, मनं दुक्खगतं पजं;

दुक्खा मोचेति यंपुञ्ञं, सदा कातब्बमेव तं.

८०.

पहायकंव पुञ्ञञ्हि, पहातब्बंव पापकं;

तं पदीपन्धकारंव, द्वयं ओत्वा खुकं विय.

८१.

ञातिसङ्घा वियोजेन्ता, मरणन्त भुसातुरा;

सब्बं पहाय गन्तारो, भयानकानि पापिनो.

८२.

पस्सन्ता दुन्निमित्तानि, पाकटानि सकम्मुना;

मरणे अतिदुक्खन्ति, नुतापेन्ता कतानिच.

८३.

पटिपीळानि पापानि, एवं महब्भये सति;

दुग्गतिं लहुनेतानि, युत्तोव परिवज्जितुं.

८४.

देवदूते पकासेत्वा, यमराजेन पुच्छितो;

पमादस्सन्ति चिक्खन्तो, महग्गिम्हि तुरं पति.

८५.

पुञ्ञं अकरिवा मावा, यमराजिन्द पुच्छितो;

पमादस्सन्ति चिक्खन्तो, महादुक्खं तुरं गमि.

८६.

पापं अकरिवा मावा, पुच्छितो यमसामिना;

पमादस्सन्ति चिक्खन्तो, तत्तं गुळं तुरं गिलि.

८७.

जातमत्ता तिजिण्णाच, आतुराच मता वुधा;

देवदूते इमे पञ्च, दिस्वा संविग्गतं वजे.

८८.

चोदिता देवदूतेहि, ये पमज्जन्ति मानवा;

ते दीघरत्तं सोचन्ति, हिन कायू पगानरा.

८९.

धुरद्वय मनारब्भ, गिहिकम्मादिके रतो;

कथं गिज्झकूटं सेसं, पेतावासं अतिस्सति.

९०.

परियत्ति मसिक्खन्तो,

नारद्धो पटिपत्तियं;

अलसो दुब्बितक्को सो,

किं तंसेलं अतिस्सति.

९२.

मोचनत्थाय पब्बज्ज, संकिलिट्ठा पमादिनो;

सुगत्यापिच ते भट्ठा, अतिदूराव मुत्तितो.

९३.

सीदन्तेव जले खित्ता, सिला महाव खुद्दका;

पतन्ति खुद्दकेनापि, अपायं पाप कम्मुना.

९४.

पतन्ता खुद्दकेनेव, बहूहि पुन पीळिता;

मोक्खोकासं नविन्दन्ति, पापं खुद्दम्पि नाचरे.

९५.

जेगुच्छित्थूदरागम्म, पुनापि तत्थ निच्चगू;

दुक्खाति दुक्ख संकिण्णो, हट्ठुं तुट्ठुं नसक्कुणे.

९६.

अतिब्यापिगुणो पुञ्ञो,

महायसो सिरिन्धरो;

कुच्छियं रेतसि वासो,

अतीव लज्जितब्बको.

९७.

मच्चुदुक्खं खणंयेव, अतिदुक्खं तदुत्तरि;

मातुगामुदरे सन्धि, पतिट्ठानं भयानकं.

९८.

मच्चुदुक्खं खणंयेव, अतिदुक्खं चिरत्तनं;

आम पक्कन्तरे सन्धि, पतिट्ठानं भयानकं.

९९.

दुग्गत्यंठातु तंदुक्खं, सुण उच्चकुलेअपि;

कुच्छियं अतिसम्बाधे, जलाबुम्हि जिगुच्छिते.

१००.

मिळ्ह सेम्हादि संकिण्णे, अति दुग्गन्ध वासिते;

गूथकूपे किमीविय, तमेजा मूलकम्मतो.

१०१.

परमाणुकायो ठाति, दुक्खी नेरयिको विय;

धुवातुरो सुखामिस्सो, आम पक्कासयन्तरे;

१०२.

वेदनट्टोव संवड्ढो, अचित्तोविय निच्चलो;

दसमासन्तरे कच्चे, बहू मरन्ति पाणिनो.

१०३.

परिपक्को पमुञ्छो सो,

अतिसम्बाध योनितो;

मलाकिण्णेन गत्तेन,

अच्चायासो विजायति.

१०४.

एवं मच्चुञ्च सन्धिञ्च, विजायनञ्च भेरवं;

पस्सं निब्बिन्दन्तो सन्तो, विरज्जेय्य भवन्दुके.

१०५.

एवं मच्चुञ्च सन्दिञ्च, अनुस्सर मभिण्हसो;

राजसेट्ठि भवादिम्पि, नइच्छेय्य तदन्वितं.

१०६.

भवे दुक्ख मचिन्तेत्वा, भवासाय पवत्तितं;

पुञ्ञं पुनप्पुनं देति, सन्धिं न निब्बुतिं वरं.

१०७.

भवे दुक्खं विभायित्वा, निब्बिन्देन पवत्तितं;

पुञ्ञं भव मतिक्कम्म, निब्बानं देति निब्बुतिं.

१०८.

भवे दुक्खं सरित्वान, मच्चुसन्धि सयादिकं;

तिभवेसु विरज्जेय्या, दित्त गेहेव सामिको.

१०९.

सन्तो पुञ्ञानि करोन्तो, सन्धिदुक्ख मनुस्सरं;

निब्बिन्द युत्त चित्तेन, वज्जेय्य भवसात तो.

११०.

पुञ्ञ निब्बत्त ठानेपि, जेगुच्छे सन्धिसम्भवो;

भव सात वसा तस्मा, धीरो तं लग्गनं चजे.

३. असुभभावना निद्देस

.

सिरिमं गणिकं दिस्वा, दमेतुं रत्तचेतसं;

दस्सेत्वा मतसारीरं, तस्सा जिनो इदं ब्रवि.

.

चरंवा यदिवा तिट्ठं, निसिन्नो उदवा सयं;

समञ्छेति पसारेति, एसा कायस्स इञ्जना.

.

अट्ठि न्हारूहि संयुत्तो, तच मंसाव लेपनो;

छविया कायो पटिच्छन्नो, यथाभूतं नदिस्सति.

.

अन्तपूरो दरपूरो, यकन पेळस्स वत्थिनो;

हदयस्स पप्फासस्स, वक्कस्स पिहकस्सच.

.

सिङ्घानिकाय खेळस्स, सेदस्सच मेदस्सच;

लोहितस्स लसिकाय, पित्तस्सच वसायच.

.

अथस्स नवहि सोतेहि, असुचि सवति सब्बदा;

अक्खिम्हा अक्खिगूथको, कण्णम्हा कण्णगूथको.

.

सिङ्घानिकाच नासतो, मुखतो वमति एकदा;

पित्तं सेम्हञ्च वमति, कायम्हा सेदजल्लिका.

.

अथस्स सुसिरं सीसं,

मत्थलुङ्गस्स पूरितं;

सुभतो नं मञ्ञति बालो,

अविज्जाय पुरक्खतो.

.

यदाच सो मतो सेति,

उद्धुमातो विनीलको;

अपविद्धो सुसानस्मिं,

अनपेक्खा होन्ति ञातयो.

१०.

खादन्ति नं सुवानाच, सिङ्गालकाच किमियो;

काका गिज्झाच खादन्ति, येचञ्ञे सन्ति पाणका.

११.

सुत्वान बुद्धवचनं, भिक्खु पञ्ञाणवा इध;

सोखो नं परिजानाति, यथाभूतञ्हि पस्सति.

१२.

यथाइदं तथाएतं, यथाएतं तथाइदं;

अज्झत्तञ्च बहिद्धाच, काये छन्दं विराजये.

१३.

छन्द राग विरत्तो सो, भिक्खु पञ्ञाणवा इध;

अज्झगा अमतं सन्तिं, निब्बानं पद मच्चुतं.

१४.

द्विपादको यं असुचि, दुग्गन्धो परिहारति;

नानाकुणप परिपूरो, विस्सवन्तो ततोततो.

१५.

एतादिसेन कायेन, यो मञ्ञे उन्नमेतवे;

परंवा अवजानेय्य, किमञ्ञत्र अदस्सनाति;

काय विच्छन्दनीयसुत्तं, विजयसुत्तन्तिपि वत्तब्बं.

१६.

र-अक्खरो सियाग्गिम्हि, रोव अग्गिव आगतो;

तस्मा रागोति वत्तब्बो, तण्हाव निच्चतापिका.

१७.

अभिण्हमेव रागग्गि, दय्हते सुभसञ्ञिनं;

किमिखज्जवणो साव, दुक्खी रागी स सब्बदा.

१८.

दुक्खी पिय मलद्धान, लद्धाप्य परिपुण्णतो;

नत्थि रागग्गिखन्धस्स, पियिन्धेन हि पुण्णता.

१९.

नत्थि रागसमो अग्गि,

इति वुत्तं महेसिना;

तेन रागग्गिना दड्ढो,

सब्बो लोको तिदुक्खितो.

२०.

एकस्स पिवितं खीरं, चतू दधि जला बहु;

रागहेतु भवे सन्धि, ट्ठानं अनमतग्गिकं.

२१.

चतूदमि जला भिय्यो, सीसच्छेदन लोहितं;

रागहेतु भवे मच्च, भयं अनमतग्गिकं.

२२.

एकस्स रुदतो अस्सु, चतू दधि जला बहु;

दुक्खं अनमतग्गंव, तंहेतु परिदेवनं.

२३.

तत्तायो गुळ गिलित, वधग्गि दय्हना दिकं;

असङ्ख्येय्यं महादुक्खं, तंहेतु निरये लभि.

२४.

एक द्वित्ति चतु पञ्च, बुद्धुप्पादेप्य मोचितं;

खुप्पिपासित निज्झामं, लभि तंहेतु पेत्तिकं.

२५.

तिरच्छाने असूरेच, दुक्खं नानाविधं लभि;

नमतग्गिक संसारे, सब्बन्तं रागहेतुकं.

२६.

एकस्सेकेन कप्पेन, पुग्गलस्सट्ठि सञ्चयो;

सचे संहारितो अस्स, वेपुल्ल पब्बताधिको.

२७.

एक कप्पे इदं दुक्खं, नादिकप्पेसु काकथा;

रागो ननु महावेरी, बालो जनो त मिच्छति.

२८.

रागसुद्धि असोकोच, निद्दुक्खो ञायपत्तिच;

निब्बानं पञ्च पच्चक्खा, असुभाय फला मता.

२९.

असुभग्गहणं झायी, मिता सिन्द्रिय संवरो;

सोमित्य मुक्कट्ठावाचा, छळिमे राग सुद्धिया.

३०.

निच्चुग्गराग रोगीनं, असुभा वातुलोसधा;

रागयक्खाभि गय्हानं, असुभा मन्त मुत्तरं.

३१.

सजीवकाच निज्जीवा, असुभा दुविधा मता;

सजीवा केसलोमादि, दसेविमे अजीवका.

३२.

उद्धुमातक वीनीलं, विपुब्बकं विछिद्दकं;

विक्खायितक विक्खित्तं, हतिविक्खित्त लोहितं.

३३.

पुळुव ट्ठिक मिच्चेसु, लद्धा अञ्ञतरं सतो;

रतन वानपस्सेय्य, यथा चेतसि पाकटं.

३४.

मतं खज्जं स मंसञ्च, निलोहितं निमंसकं;

विक्खित्तं सेत पुञ्जट्ठिं, नवधा पुतिमिक्खये.

३५.

मच्चुतो परिमुच्चामि, पटिवत्ति यिमा यिति;

पयोजन समावज्ज, मोदितब्बं जिगुच्छके.

३६.

सजीवके जिगुच्छत्थं, निज्जीवा सुभ मीरितं;

तथूपमो अयंकायो, एवमेव भविस्सति.

३७.

एवंधम्मो अयंकायो, एवंभावी नतिक्कमो;

इच्चुप संहरे दिस्वा, एकद्विह मतादिकं.

३८.

यथा इदं तथाएतं, यथाएतं तथा इदं;

जेगुच्छं पटिकूल्यञ्च, काये इच्चुप संहरे.

३९.

उद्धुमात विनीलादि,

पटिकूल्यो जिगुच्छितो;

तथेवायम्पि मे कायो,

विसेसो नायु-सायुव.

४०.

उद्धुमात विनीलादो, सोभणं नत्थि किञ्चिपि;

इमस्मिंपि मे काये, गवेसन्तोपि सब्बसो.

४१.

पटिकूलवसा धातु, वसाच द्विप्पकारतो;

पच्चवेक्खेय्यिमं कायं, इच्छं विराग मत्तनि.

४२.

वण्ण सण्ठान गन्धेहि, आसयो कासतोपिच;

जेगुच्छ पटिकूल्याच, केसा न तुट्ठमानिता.

४३.

इति केसेसु इक्खेय्य,

लोमा दीसुप्ययं नयो;

द्वत्तिंसेवञ्हि कोट्ठासे,

पच्चवेक्खे विसुंविसुं.

४४.

कायतो बहिनिक्खन्तं, पटिकूल्यं जिगुच्छितं;

अनिक्खन्तम्पि जेगुच्छं, पटिकूल्यंव तस्समं.

४५.

सङ्खतम्पि यथा वच्चं, मनुञ्ञतं न पापुणे;

उपक्कम सहस्सेहि, एवं केसादिकम्पिच.

४६.

सभाव पटिकूल्यंव, एकम्पि वच्च पुञ्जकं;

ननु जेगुच्छिता भिय्यो, द्वत्तिंस वच्चपुञ्जका.

४७.

पच्चेकम्पि पटिकूल्यं, केसादिकं सभावतो;

केसादिद्वत्तिंस पुञ्जो, भिय्यो जेगुच्छितो ननु.

४८.

पुञ्जितेस्वेव कन्तेसु, कन्तोहोति स पुञ्जको;

पुञ्जितेसु अकन्तेस, अकन्तोव स पुञ्जको.

४९.

पच्चेकं विनिभुत्तेस, केस लोम नखादिसु;

नत्थि तञ्ञा कुमारीवा, मुखहत्थादिकानिवा.

५०.

सम्पिण्डि तेसु तेस्वेव,

कुतो ता तानि आगता;

पञ्ञत्ति मत्त मेवेसा,

जिगुच्छञ्ञा न काचिपि.

५१.

सन्तं चिन्तेय्य नासन्तं, सन्त चिन्तयतो सुखं;

असन्तं परिकप्पेन्तो, नानादुक्खेहि तप्पति.

५२.

नावज्ज सन्तजेगुच्छं, सञ्ञं असति कातुन;

सुभा इत्थीति गारग्गि, उप्पज्जि सुभसञ्ञिनो.

५३.

असन्तंव अभूतंव, पस्से रागग्गिजोतिया;

ताय सन्तञ्च भूतञ्च, न पस्सति कदाचिपि.

५४.

एकस्स पिवितं खीरं, सीसच्छेदन लोहितं;

रुदतो अस्सु तंहेतु, चतूदधि जला बहु.

५५.

आयतिम्पि अतीतेव, संसरन्तस्स हेस्सति;

रागं हन्तु मनीहोचे, खीरं अस्सुच लोहितं.

५६.

सुभसञ्ञाय सो वड्ढो,

तदभावे स नस्सति;

थिरं हन्तुं न तंसञ्ञं,

सक्का सिथिल वीरियो.

५७.

उस्सोळ्हि वीरियो हुत्वा, ब्रूहेय्यासुभ भावनं;

सुभसञ्ञाप्प हानाय, परिच्चज्जापि जीवितं.

५८.

अञ्ञकिच्च मुपेक्खाय, ब्रूहेय्यासुभ भावनं;

मन्दि हुत्वेह रागग्गि, निब्बायिस्सति आयतिं.

५९.

किच्चं मे इदमेवेति, ब्रूहेय्यासुभ भावनं;

दानि मन्दग्गि हुत्वान, पामोज्जं वे लभिस्सति.

६०.

काये दट्ठब्ब जेगुच्छं, अपस्सन्तो पमादवा;

अलद्धा किञ्चि पामोज्जं, पब्बज्जम्पि न मोदति.

६१.

पुरे मरामि काये स्मिं, पस्सा मि पस्सितब्बकं;

इच्चा रद्धो वीतिंलद्धा, पब्बज्जं अतिमोदति.

६२.

काये दट्ठब्ब जेगुच्छं, अपस्सन्तो पमाद वा;

मोघंव दुल्लभातीतो, महाजानीयतं गतो.

६३.

सन्तं भूतञ्च जेगुच्छं, रागग्गिना अपस्सियं;

पञ्ञापदीपजोतेन, समिक्खेय्य अभिण्हसो.

६४.

सन्तं भूतञ्च काये स्मिं, दट्ठुकामो सदासतो;

पञ्ञापदीपकेनेव, दक्खे न रागीसीखिना.

६५.

जेगुच्छितेन कायेन, निक्खन्तेन जिगुच्छतो;

अज्ज स्वेवा विनट्ठेन, नाल मुन्नमितुं सतो.

६६.

कीदिसं मं तुवं मञ्ञि, अहं सब्ब जेगुच्छको;

जेगुच्छतोच निक्खन्तो, इच्चेव वत्तु मरहति.

६७.

काये जेगुच्छसञ्ञंव, करे सब्बिरिया पथे;

तस्मिं तुट्ठब्बकं नत्थि, पियायितं ममायितं.

६८.

सुभाय नव मत्तानं, असुभा परिपाचये;

सन्तो पक्कस्स संसारो, नन्तो नवस्स रागिनो.

६९.

काये असुभ सञ्ञाय, परिपक्क सभाविनो;

आलम्बेसु अचापल्ला, थिरा सम्बुद्ध सासने.

७०.

अन्तो गोचरिका पक्का, बहि गोचरिका नवा;

पक्का नासाय उच्चा ते, नीचायेव नवा सिनो.

७१.

नवानवा सुभाभोगी, नीचानीचा भिगामिनो;

पक्का पक्काव धीझायी, सन्तासन्ता विरागिनो.

७२.

सक्का सक्का न दस्सेतुं, सुभंसुभं सतंसतं;

धीराधीराग मुज्झन्ति, काये काये क्रियेक्रिये.

७३.

सक्का सक्कापि तं कातुं, सुभंसुभं न धीमयं;

सन्तोसन्तोजिगुच्छञ्ञू, न वानवा सुभेसको.

७४.

दुकायं सुति चिन्तेत्वा, ममायन्ता महातपा;

तपं निब्बायितुं इच्छं, दुकायं दुति चिन्तये.

७५.

य्वासुभं सुभतो मञ्ञि, कोनुबालोतदुत्तरि;

अन्धो उम्मत्तकोवा सो, नत्तानं मञ्ञते तथा.

७६.

सरितब्बक मेवेतं, काये जेगुच्छ पुञ्जतं;

मन्दरागो मनोसीतं, लभेय्य तमनुस्सनं.

७७.

गिहिभावे अपायेच, रागयक्खन्ध निन्निता;

मंपि नेस्सति सोयक्खो, सादेमिचे तदागतं.

७८.

अभिण्ह गाहिनं राग, यक्खं अनन्त दुक्ख दं;

असुभा तुल मन्तेन, वारेहि तं स भायति.

७९.

रागयक्खो बहुमायो, सद्धामेत्ता दिवेसवा;

रागम्पि कुसलं मञ्ञि, जनो तेनेव वञ्चितो.

८०.

आतुरं असुचिं पुतिं, पस्स नन्दे समुस्सयं;

उग्घरन्तं पग्घरन्तं, बालानं अभिपत्थितं.

८१.

सुभतो नं मञ्ञति बालो, अविज्जाय पुरक्खतो;

इच्चाह भगवा निन्दि, बालोति सुभसञ्ञिनं.

८२.

न्हारुट्ठि तच मंसानि, सरं सतं न निन्दितो;

बुद्धनिन्दाय मोचेतुं, तानारब्भ अनुस्सरे.

८३.

मञ्ञित्वा अत्तनो बाल्यं, असुभे सुभदस्सिनो;

वायामेय्य अबालाय, कायं असुभतो सरं.

८४.

अत्तानं गरहित्वान, बालं विपरिदस्सिनं;

सुभसञ्ञं पहिन्नेय्य, करेय्यासुभ सञ्ञितं.

८५.

विस भेसज्जरुक्खट्ठो, अहि डंसेय्यसोसतो;

यथा तस्सेव पण्णादिं, खादेत्वा विस मुज्जहे.

८६.

एवं रागो समुप्पज्जे, काये गन्धादि वासिते;

अन्तो तस्सेव जेगुच्छं, चिन्तेत्वा राग मुज्जहे.

८७.

जिगुच्छितेन कायेन, अपस्सन्तो जिगुच्छतं;

उन्नमेति अवञ्ञाति, अविज्जाय पुरक्खतो.

८८.

आयतिं मग्गलाभाय, बीजं करेय्य भावनं;

बीजा भावे कुतो मग्गो, मग्गबीजा हि भावना.

८९.

मग्गबीजो अपायेपि, निम्मुग्गो समये गते;

उम्मुज्जित्वाव बुद्धानं, मग्गं लभेय्य सन्तिके.

९०.

अजीजस्स तु संसारो, दीघोयेव अनन्तिको;

तस्माहि भावनाबीजं, करेय्य मोचनत्थिको.

९१.

अभिण्ह पीळितं रागं, असुभाय निवारये;

मन्दीहुत्वा पहीयेय्य, रागो असुभ भीरुको.

९२.

माजेगुच्छं ममायेथ, साव जेगुच्छमामको;

अनन्त दुक्ख मापादि, जेगुच्छित ममायना.

९३.

मंसलग्गो तचच्छन्नो,

न्हारुबन्धो ट्ठिपुञ्जको;

मोहेति छविया लोकं,

महादुक्खो स मोहितो.

९४.

न्हारुट्ठि तच मंसेहि, रागवड्ढकि सङ्खते;

गेहे रोगा पुती पापा, वसन्ति कुच्छिता सदा.

९५.

लुङ्गन्ता वीस भूधातू, पित्तादी द्वादसम्बुव;

तापं जिरं दहं पक्कं, चतुरग्गि छवायुका.

९६.

अधोद्धं कुच्छि कोट्ठासा,

अङ्गचारीच पाणका;

धातुयोयेव कायेस्मिं,

द्वितालीस अनञ्ञका.

९७.

यथा बहि तथा अज्झत्तं, धातू भ्वापा नलानिला;

नमे नाहं नअत्ताति, संमसेय्य पुनप्पुनन्ति.

४. मेत्ताभावनानिद्देस

.

मेत्ता भावन मिच्छम्पि, सुण बुद्धवचो यिदं;

दोस निग्गहणत्थाय, दोसो मेत्तायवेरिहि.

.

अक्कोच्छिमं अवधिमं, अजिनिमं अहासिमे;

येच तं उपनय्हन्ति, वेरं तेसं नसम्मति.

.

अक्कोच्छिमं अवधिमं, अजिनिमं अहासिमे;

येचतं नुपनय्हन्ति, वेरं तेसं उपसम्मति.

.

नहिवेरेन वेरानि, सम्मन्तिध कुदाचन;

अवेरेनच सम्मन्ति, एसधम्मो सनन्तनो.

.

परेच नविजानन्ति, मय मेत्थ यमामसे;

येच तत्थ विजानन्ति, ततो सम्मन्ति मेधगा.

.

कुद्धो अत्थं नजानाति, कुद्धो धम्मं नपस्सति;

सदा अन्धतमं होति, यंकोधो सहतेनरं.

.

उभिन्न मत्थं चरति, अत्तनोच परस्सच;

परं संकुप्पितं ञत्वा, यो सतो उपसम्मति.

.

तस्सेव तेन पापिय्यो, यो कुद्धं पटिकुज्झति;

कुद्धं अपटिकुज्झन्तो, सङ्गामं जेति दुज्जयं.

.

खन्ती परमं तपो तितिक्खा,

निब्बानं परमं वदन्ति बुद्धा;

नहि पब्बजितो परूपघाती,

नसमणो होति परं विहेठयन्तो.

१०.

अकोधेन जिने कोधं, असाधुं साधुना जिने;

जिने कदरियं दानेन, सच्चेना लिकवादिनं.

११.

यो वे उप्पतितं कोधं, रथं भन्तंव वारये;

त महं सारथी ब्रूमि, रस्मिग्गाहो इतरोजनो.

१२.

पुरिसस्स हि जातस्स, कुधारी जायते मुखे;

याय छिन्दति अत्तानं, बालो दुब्भासितंभणं.

१३.

सेलो यथा एकग्घनो, वातेन नसमीरति;

एवं निन्दा पसंसासु, नसमिञ्जन्ति पण्डिता.

१४.

समानभागं क्रुब्बेथ, गामे अक्कुट्ठ वन्दितं;

मनोपदोसं रक्खेय्य, सन्तो अनुण्णतो सिया.

१५.

नपरो परं निकुप्पेथ, नातिमञ्ञेथ कत्थचि नकिञ्चि;

ब्यारोसना पटिघसञ्ञा, नञ्ञमञ्ञस्स दुक्ख मिच्छेय्य.

१६.

माता यथा नियं पुत्त,

मायुसा एकपुत्त मनुरक्खे;

एवम्पि सब्ब भूतेसु,

मानसं भावये अपरिमाणं.

१७.

सुत्वान दुसितो बहुं वाचं,

समणानंवा पुथुजनानं;

फरुसेन हि न पटिवज्जा,

न हि सन्तो पटिसेनिं करोन्ति.

१८.

सच्चं भणे नकुज्झेय्य, दज्जा अप्पम्पि याचितो;

एतेहि तीहि ठानेहि, गच्छे देवान सन्तिके.

१९.

न परेसं विलोमानि, न परेसं कताकतं;

अत्तनोव अवेक्खेय्य, कतानि अकतानिच.

२०.

सु दसं वज्जमञ्ञेसं, अत्तनो पन दुद्दसं;

परेसञ्हि सो वज्जानि, ओफुनाति यथा भुसं;

अत्तनो पन छादेति, कलिंव कितवा सट्ठो.

२१.

निधीनंव पवत्तानं, यं पस्से वज्जदस्सिनं;

निग्गय्हवादिं मेधाविं, तादिसं पण्डितं भजे.

२२.

तादिसं भजमानस्स,

सेय्योहोति नपापियो;

इति वुत्तं मुनिन्देन,

तिलोकग्गेन सत्थुना.

२३.

मेत्ता गन्धेन वासेन्तो,

दोसं दूरेकरे बुधो;

दूरासन्नेसु सब्बेसु,

अत्तनो वेरिकेसुपि.

२४.

हने दोसू पनाहानि, अनत्थ कारकानि हि;

तेस्व सन्तेसु सब्बेसु, मेत्ताहोति सुनिम्मला.

२५.

सतं दुज्जन वाक्येहि, नमनो याति विक्रियं;

नहितापयितुं सक्का, गङ्गानदिं तिणुक्कया.

२६.

नहि निन्दा पसंसाहि, सतं मनोविकारता;

न कदाचिपि कम्पेय्य, वातेहि सेलपब्बतो.

२७.

नदियं खुद्दका नावा, विचीहि उन्नतोनता;

महानावा नकम्पन्ति, महन्तीहि विचीहिपि.

२८.

लोके पसंस निन्दाहि, दुज्जनोवुन्नतोनतो;

सन्तोपञ्ञो नचलति, महानिन्दा थुतीहिपि.

२९.

सेलोसेलो निलेहेव,

वण्णावण्णा असस्सता;

लाभालाभा सुखादुक्खा,

यसायसा नकम्पति.

३०.

खमाधग्ग करेतस्स, दुज्जनो किं करिस्सति;

अतिणे पतितो अग्गि, सयमेव पसम्भति.

३१.

सयमेव सकत्तानं, मच्चुब्भयेन तच्छतु;

माञ्ञे तच्छतु दोसेन, किमत्थं अञ्ञतच्छनं.

३२.

माञ्ञे तच्छ तुदोसेन, नसेय्यो अञ्ञतच्छनं;

माञ्ञो तं अहिब्यग्घेव, दोमनस्सेन भायतु.

३३.

निस्साय गरुकातब्बं, बहूनं पापमोचनं;

अचापल्लेन सन्तेन, गरुकातब्बतं वजे.

३४.

निस्साय गरुकातब्बं, बहूनं पुञ्ञवड्ढनं;

गरुकातब्बतं गच्छे, धीतिया सील गुत्तिया.

३५.

सन्तं हि सीलवं धीतिं, हिरोत्तप्पेन भायति;

दुज्जनं दोमनस्सेन, अहिब्यग्घेव भायति.

३६.

नफरुसाय वाचाय, अञ्ञे दमेय्य पण्डितो;

अत्तानंव दमेत्वान, अञ्ञे सण्हेन ओवदे.

३७.

चित्ते सण्हे असण्हापि, नवाचाफरुसा भवे;

तस्मा ओवा दनादीसु, रक्खेय्य थद्धचित्ततो.

३८.

अत्तान मोवदत्थाय, सिक्खेय्य बुद्धभासितं;

परम्पि अनुकम्पाय, इच्छन्तो अनुसासये.

३९.

अञ्ञं ननिग्गहे किञ्चि, सुतेन पटिपत्तिया;

अत्तनिग्गहणं सेय्यो, नुन्नमेय्य जिनोरसो.

४०.

नावीकरेय्य दोसंवा, लोभं मानं सकंमलं;

माञ्ञे मञ्ञन्तु तं दिस्वा, चिरप्पब्ब जितो नुति.

४१.

ककचेन त्तछेदेन्ते, वेरिकेपिनदोसये;

इच्चोवादं मुनिन्दस्स, सम्पटिच्छ जिनोरसो.

४२.

वेरी अच्चुपनाहीपि, रूपेव दुक्खकारको;

न त्व तब्बिसये नामे, दुक्खं माकरि चेतसि.

४३.

वेरी तिबन्ध वेरोपि, इहेव दुक्खकारको;

भवन्तरं नअन्वेति, सकम्मुना गतो हिसो.

४४.

दोसोतु इह पीळेत्वा,

दुक्खावहो भवेभवे;

महानत्थ करं दोसं,

कस्मा वड्ढेति चेतसि.

४५.

मेत्तासीतम्बुसेकेन, जिनोवाद मनुस्सरं;

महा नत्थ करं दोसं, निब्बायतु स चेतसि.

४६.

छद्दन्तो लुद्दकं पापं, भूरिदत्तोहि तुण्डिकं;

धम्मपालो खमि तातं, कपिन्दो कन्दरो पतं.

४७.

असङ्ख्येय्य त्तभावेसु, परवज्जं तितिक्खतो;

नाथस्स पारमिं खन्तिं, सरं धीरो तितिक्खतु.

४८.

सासने चिरवासेन, एवं निद्दोसका इति;

तुवं पटिच्च मञ्ञन्तु, सासने सप्पयोजनं.

४९.

सासने चिर वासापि, मादिसाव इमे इति;

तमागम्म नमञ्ञन्तु, सासने निप्पयोजनं.

५०.

द्वे उसेतीति दोसो सो, सपरं दय्हते द्वयं;

पहातब्बो स सब्बेसु, परत्थ सत्थ मिच्छता.

५१.

परदिन्नेहि नोआयु, तिट्ठते नात्तनो वसा;

परवज्जं खमेतब्बं, नसाधु अञ्ञविरोधितो.

५२.

जेगुच्छ क्कोस निन्दानि, बालो गण्हाति अक्खमो;

खमन्तोतु नगण्हाति, जानं जेगुच्छितानिति.

५३.

परदिन्नानि वच्चानि, पाभतन्ति नकोचिपि;

गण्हेय्येवं दुरुत्तानि, अगण्हन्तो खमे सतो.

५४.

नदि कल्लोल विचियो, तीरं पत्वा समन्तिध;

सब्बे उप्पतिता दोसा, खन्तिपत्वा समन्ति ते.

५५.

दोसुम्मत्तक वाचाय, नुम्मत्तो किंकरिस्सति;

भवे य्युम्मत्तको सोव, तादिसं वचनं भणं.

५६.

कोधनो अक्खमो अञ्ञ, दुट्ठसञ्ञी भयालुको;

गाममज्झे अळक्कोव, तथा माहोहि तं जह.

५७.

मेत्तालुको खमासीलो,

सब्बट्ठानेसुनिब्भयो;

परत्थ सत्थ मिच्छन्तो,

खन्ति मेत्तञ्च भावये.

५८.

परक्कोसानि निन्दानि, तंव पच्चेन्ति नाञ्ञगू;

खित्तंपंसुव वातुद्धं, गरुकं किं खमायते.

५९.

अक्कोसन्तोच निन्दीच, पीळितो सक कम्मुना;

इध पेच्चच नीचेय्यो, नंनयं गण्हि अक्खमो.

६०.

अक्कोसो मं नआगच्छि,

तस्सेवा नत्थकारको;

इति ञत्वाव सप्पञ्ञो,

अक्कोसं न गरुं करे.

६१.

विकारापत्ति मिच्छन्तो, वेरी बहु मुपक्कमि;

मामित्तवस मन्वेहि, निब्बिकारो तुवंभव.

६२.

मेत्तम्बुना सद्दोसोच, परदोसोच सम्मति;

मेत्तासेकेन सब्बेसु, सब्बतोग्गिं निपारये.

६३.

सदोस परदोसग्गिं, सब्बतो दिसतो ट्ठितं;

मेत्ता तोयेन वारेय्य, सिया निब्बुति सब्बधि.

६४.

नगमे अत्तनो अग्गिं, परग्गिंवापि नागमे;

मेत्तम्बुनाव निब्बातु, सपरग्गि द्वयं भुसं.

६५.

गुणी गुणी नन्दिन्दाय, पसंसाय गुणी गुणी;

निन्दंनिन्दं नकुप्पेय्य, नसादिये थुतिं थुतिं.

६६.

गुणं निन्दाय नासेतुं, नसक्का कोचि कुस्सको;

वड्ढेतुंवा पसंसाय, गरुंकरे न तंद्वयं.

६७.

दोसब्भा मल सञ्छन्नो, मेत्ताचन्दो न रोचति;

तंमुत्तस्स तु एतस्स, अतिस्सय पभावतो.

६८.

सु सुत्त बुद्ध सुपिना, द्वेपिया गुत्ति नाक्कमो;

समाधि सुमुखा मुळ्हा, ब्रह्मा त्येका दस ग्गुणा.

६९.

सीतं करोतु मेत्ताय, चक्खुं लाभेतु पञ्ञाय;

माकासिनिप्पभे चञ्ञे, चन्दो होहि गतेगते.

७०.

दूरासन्नेसु सब्बेसु, मेत्तं पेसेतु पाभतं;

धम्मं देसेतु पत्तानं, चन्दो होहि गतेगते.

७१.

सम्पत्तानं मलं धोव, सीतंकरे सदादयो;

उच्चनीचे नविसेसे, जलस्समो गतेगते.

७२.

असअस्सतेसु फुट्ठेसु, लोकधम्मेसु अट्ठसु;

पतिट्ठो निब्बिकारो त्वं, पथवीसदिसो भव.

७३.

नाकासि कलहं सिला, सदा केनचि निच्चला;

मेत्तायन्तो खमायन्तो, महासिलं गुरुंकरे.

७४.

सिलाव सीलवा होतु, दुरुत्तानि तितिक्खतु;

पच्चुत्ते दोससंवड्ढो, अनुत्तोव पसम्भति.

७५.

सब्बे अहंव इच्छन्ति, सत्ता सुखन्ति ञातुन;

भावेय्य कमतो मेत्तं, पिय मज्झत्त वेरिके.

७६.

सब्बे तसन्ति दण्डस्स, सब्बे भायन्ति मच्चुनो;

अत्तानं उपमं कत्वा, नहनेय्य नघातये.

७७.

सुख कामानि भूतानि,

योदण्डेन विहिंसति;

अत्तनो सुख मेसानो,

पेच्च सो नलभेसुखं.

७८.

अवेरा ब्यापज्जा नीघो, सुखी चस्सं अहंव मे;

हितकामा तथा अस्सु, मज्झत्ता वेरिनोपिच.

७९.

मातरो भातरो ञाती, दायको पासकापिच;

सुखीहोन्तूति भावेय्य, चजे तेसुच लग्गनं.

८०.

दोसो मेत्ताय दूरारि, तण्हा आसन्न वेरिका;

तण्हं पियेसु वारेय्य, दोसं वेरीसु मेत्तिको.

८१.

एकुद्देसे ककम्माच, सिस्सा आचरिया सुखी;

होन्तु सब्रह्मचारीच, तेच ञ्ञोञ्ञ हितावहा.

८२.

राजानोच अमच्चाच, गामे इस्सरिया सुखी;

भवन्तु देवतायोच, तेहि सुरक्खितो सुखो.

८३.

मयं येन सुगुत्ताव,

सुखिता रट्ठवासिनो;

सुखी कल्ल त्थु सोराजा,

तेजवन्तो चिरायुको.

८४.

रट्ठ पिण्डेन जीवाम, रट्ठवासी सुखन्तुति;

भावेय्येवं अमोघंव, रट्ठपिण्डं सुभुञ्जति.

८५.

आपायिका बहू सन्ति, मातापितादि पुब्बका;

तेचञ्ञेच सुखीनीघा, स्स्व ब्यापज्जा अवेरिनो.

८६.

सत्ता भूताच पाणाच, पुग्गला अत्तभाविका;

थी पू रिया नरियाच, देवानरा निपातिका.

८७.

अवेरा होन्तु ब्यापज्जा, अनीघाच सुखी इमे;

अत्तानं परिहारन्तु, चतुधा इति भावये.

८८.

पुरत्थिमाय दिसाय, सब्बेसत्ता अवेरिनो;

अब्यापज्जा सुखीनीघा, होन्तूति ताव भावये.

८९.

पुरत्थिमाय दिसाय, सब्बेपाणातिआदिना;

द्वादसक्खत्तुं भावेय्य, सेसासुपि अयंनयो.

९०.

चतुद्दिसा नुदिसा धो, उद्धं सत्ताच पाणिनो;

भूताच पुग्गला अत्त, भावी सब्बे थि पूरिसा.

९१.

अरिया अरिया देवा, नराच विनिपातिका;

अवेरा ब्यापज्जा नीघा, सुखत्ताच भवन्तु ते.

९२.

चतुद्दिसा नुदिसा धो, उद्धन्ति दसकेदिसि;

द्वादसे ते परिच्छिज्ज, भावेय्य पुग्गले बुधो.

९३.

मेत्ता वस्सेन तेमेतु, पज्जुन्तोविय सब्बधि;

माकिञ्चि परिवज्जेहि, एवं मेत्ता सुभाविता.

९४.

पञ्चा नोधि सत्तोधिसा, सियुं द्वादसपुग्गला;

न्तु चतूहेसु भावेत्वा, अट्ठतालीसका सियुं.

९५.

दसकेदिसि तामेत्ता, चतुस्सत असीतियो;

अट्ठतालीसाहि पञ्च, सता ट्ठवीस साधिका.

९६.

दुक्खिते करुणं ब्रूहे, मुदितं सुखिते जने;

मेत्ताचेव उपेक्खाच, उभो उभोसु भाविता.

९७.

ब्रह्मवासीति वत्तब्बो, तेस्वञ्ञतर वासितो;

गन्धभूतेसु सो लोके, ब्रह्माविय विरोचति.

अप्पमादावह पकिण्णकनिद्देस

.

संविज्जन्ति ध लोकस्मिं,

बहू जीवितकप्पना;

गहेत्वा पत्त मुञ्छो यो,

जीविकानं स लामको.

.

सुकुलाच तदुपगा, कामभोगा नपेक्खिनो;

न भयट्टा न इणट्टा, नेव आजीव कारणा.

.

नालंव गिहिना ब्रह्म, चरियाय अखण्डितं;

घरावासो तिसम्बाधो, पब्बज्जाव निरालया.

.

भवपङ्का पमुच्चाम, तिवित्तिण्णा भयानका;

पटिपत्ति यिमायाति, कत्वा तदुपगा इमे.

.

उत्तिट्ठे नप्पमज्जेय्य, धम्मं चरितं सुचरे;

धम्मचारी सुखंसेति, अस्मिंलोके परम्हिच.

.

स्वागता वत तेभिक्खू, पत्ता सम्बुद्धपुत्त तं;

गिहि बन्धन पुच्छिज्ज, सुखिता सासने रता.

.

कतपुञ्ञ विसेसाव, एते सुलद्ध दुल्लभा;

छट्टेत्वापि महारज्जं, नेदिसं लद्ध मञ्ञदा.

.

स्वागता सुगती होन्तु, मादुग्गती पमादिनो;

दुस्सीला चे गमिस्सन्ति, अपायं तिभयानकं.

.

गिहिभोगा परीहिन्नो, सामञ्ञत्तञ्च दूभतो;

परिधंसमानो पकिरेति, छवालातंव नस्सति.

१०.

कुसो यथा दुग्गहितो, हत्थमेवा नुकन्तति;

सामञ्ञं दुप्परामट्ठं, निरया युप कड्ढति.

११.

यंकिञ्चि सिथिलं कम्मं, संकिलिट्ठञ्च यंकतं;

सङ्कस्सरं ब्रह्मचरियं, नतंहोति महप्फलं.

१२.

करियाचे करिया वेनं, दळ्हमेनं परक्कमे;

सिथिलोहि परिब्बजो, भिय्यो आकिरते रजं.

१३.

इति वुत्तं मुनिन्देन, नुस्सरं अनि वत्तितो;

सदा अलिन चित्तेन, चरेय्य बुद्धसावको.

१४.

रागं असुभचिन्ताय, दोसं मेत्ताय वारये;

मरणेन धजंमानं, सम्बुद्धे तिक्ख सद्धिको.

१५.

असुभा कामवितक्कं, मेत्ता ब्यापाद तक्कितं;

विहिंसं करुणायेव, निवारेय्य सदासतो.

१६.

बुद्धाणत्ति सदातीतो, मिच्छावितक्क पीळितो;

पापधम्मेहि संकिण्णो, सोनिच्चापाय गामिको.

१७.

धोवित्वा पत्तिमलानि, पुनातिक्कम संवुतो;

मिच्छावितक्क सञ्छेदी, दूरो अपाय गामितो.

१८.

खीणासवत्त बुद्धत्तं, निय्यानिक न्तरा यिकं;

सीहनादं चतुट्ठाने, वेसारज्जो जिनो नदि.

१९.

सीलं निय्यानिकं नाम, आपत्ति अन्तरायिकं;

अन्तराय मनापज्ज, निय्यानेव पतिट्ठतु.

२०.

निय्यानिकाच असुभा, सुभसञ्ञा न्तरायिका;

अन्तराय मनापज्ज, निय्यानेव पतिट्ठतु.

२१.

नानापत्ति पकिण्णोपि, पाराजिका वसेसको;

सो मित्यत्त पणीधीहि, लज्जीयेव विसोधको.

२२.

अलज्जीकम्म किण्णोपि,

संवेजेत्वा सुमित्तिको;

लज्जीयेव विसोधेन्तो,

मतकोव असोधको.

२३.

यो पुब्बेव पमज्जित्वा, पच्छासो नप्पमज्जति;

सोमं लोकं पभासेति, अब्भामुत्तोवचन्दिमा.

२४.

धुरंकत्वा धिपतयो, यो पुञ्ञेसु परक्कमे;

तस्स निय्यानिकं कम्मं, किंनामकं नसिज्झते.

२५.

पच्चते मुनिनो भत्तं, थोकंथोकं घरेघरे;

पिण्डिकायेव जीवन्तु, मापज्जन्तु अनेसनं.

२६.

धोवेय्या पत्तिमगानि, वुट्ठान देसनम्बुहि;

संवरिस्सन्ति चित्तेन, सीलं धोतस्स निम्मलं.

२७.

बुद्धाणातिक्कमापत्ति, निग्गहे रागदोसके;

नत्थि सञ्चिच्च आपत्ति, लजीव सो पवुच्चति.

२८.

वाणिज्ज कसिकादीहि, नाहारेट्ठि धसासने;

धुर द्वयंव किच्चं तं, नाञ्ञकिच्चेहि हापये.

२९.

निग्गण्हेय्य सकंचित्तं, किट्ठादिं विय दुप्पसुं;

सतिमा सम्पजानोच, चरे सब्बिरियापथे.

३०.

यथा थम्भे निबन्धेय्य, वच्छं दमं नरो इध;

बन्धेय्येवं सकंचित्तं, सतिया रम्मणे दळ्हं.

३१.

अधिसीलाधिचित्तानं, अधिपञ्ञाय सिक्खनं;

भिक्खु किच्चत्तयं एतं, करोन्तोव सुभिक्खुको.

३२.

पञ्चाट्ठ दस सीलानि, नाधिसीलं तदुत्तरि;

पातिमोक्खं अधिसीलं, पब्बता धिक मेरुव.

३३.

पातिमोक्खं विसोधेन्तो, अप्पेव जीवितं जहे;

पञ्ञत्तं लोकनाथेन, नभिन्दे सीलसंवरं.

३४.

सीलेना तिक्कमं थुल्लं, परियुट्ठं समाधिना;

पञ्ञाया नुसयं सण्हं, किलेसं भिक्खु भिन्दति.

३५.

सासनस्सादि सीलंव, मज्झे तस्स समाधिव;

पञ्ञाव परियोसानं, कल्याणाव इमेतयो.

३६.

महापुञ्ञे ठितं सीलं, समाधि अप्पना गतं;

चतुमग्ग युता पञ्ञा, एतं सिक्खत्तयं मतं.

३७.

सीलनलक्खणं सीलं, दुस्सील्य धंसनं रसं;

हिरोत्तप्प पदट्ठानं, सुचि पच्चुपट्ठानकं.

३८.

ससीलगुत्ति नाथोच, दुन्निगहो विसारदो;

धम्मट्ठीतीति पञ्चेते, गुणा वेनयिके मता.

३९.

आदि कल्राण संवेदी, सीलमत्तट्ठ भिक्खवो;

उद्धं कल्याण लाभाय, अलिनो अनिवत्तिको.

४०.

धोवित्वा पत्तिमलानि, वुट्ठान देसन म्बुहि;

सुद्धसीले ठितोयेव, एवं चिन्तेय्य पञ्ञवा.

४१.

सम्पुद्धोरस पुत्ताव, बुद्धुरोजा नुस्सावना;

सम्भूता पितु दायादा, पुत्तानाम सभावतो.

४२.

खीरं पित्वाव जीवन्ति, जातापि इध पुत्तका;

परियत्ति जिनक्खीरं, पित्वाव जिनपुत्तका.

४३.

दायोच नाम बुद्धस्स, धम्मामिस वसाद्विधा;

मग्गञाणा दयो धम्मो, चत्तारो पच्चयामिसा.

४४.

चिर मामिस दायादा, राजपूजादि गाहिनो;

दाया मिस्सग्गहं निच्छि, सद्धम्म गरुको जिनो.

४५.

लक्ख कप्प चतुस्सङ्ख्य, कालं विचित निच्चितं;

धम्मदायं नविन्दम्हा, बुद्धपुत्तापि येमयं.

४६.

बुद्धवारित दायादा, सद्धम्मदाय बाहिरा;

पुत्तापि सत्थुदासाभा, भुत्तमत्ता हि दासका.

४७.

भद्दन्त राहुलस्सेव, दायं नोपि अदा जिनो;

नादियिम्हा पमादाय, तं दायं कुसलन्तकं.

४८.

धम्मदायादा मेभिक्खवे तुम्हेभवथ,

माआमिस दायादा;

इति वुत्तं मुनिन्देन,

सावकेसु दयावता.

४९.

इमाय बुद्धवाचाय, बुद्धसन्तक तं सरे;

द्विन्नं आमिसअ दायाद, भावस्सच निवारणं.

५०.

रज्जे चण्डालपुत्ताव, सद्धम्मचक्क वत्तिनो;

पुत्ता होन्तापि दायेस्मिं, निरासा तिव निन्दिता.

५१.

मिच्छाजीव समापन्ना, अच्चासा पच्चयामिसे;

महाजानीय सम्पत्ता, मोघकत्वा तिदुल्लभं.

५२.

गिहिकामे पहायागो, परवन्तोसु लग्गितो;

गङ्गातिण्णो तळाकम्हि, निमुग्गोवा तिनिन्दितो.

५३.

चीवरे पिण्डपातेच, पच्चये सयनासने;

एतेसु तण्ह माकासि, मालोकं पुनरागमि.

५४.

इतिवुत्ता नुसारेन, पच्चवेक्खण सुद्धिया;

आमिसेसु हने आसं, पुत्तमंसु पमं सरं.

५५.

सेय्यो अयोगुळो भुत्तो,

तत्तो अग्गिसिखूपमो;

यञ्चे भुञ्जेय्य दुस्सीलो,

रट्ठपिण्डं असञ्ञतो.

५६.

इतिवुत्तं नुचिन्तेन्तो, वज्जे दुस्सील भावतो;

सीले ठितोव भुञ्जेय्य, मादित्त गुळकं गिलि.

५७.

अन्नान मथो पानानं,

खादनीयान मथोपि वत्थानं;

लद्धान सन्निधिं करिया,

नच परित्तसे तानि अलभमानो.

५८.

अञ्ञाहि लाभुपनिसा, अञ्ञा निब्बान गामिनी;

सक्कारं नाभिनन्देय्य, विवेक मनुब्रूहये.

५९.

अकत्वा आमिसे आसं,

सद्धम्मेयेव आसिको;

अप्पमत्तो समारद्धो,

धम्मदायं लभिस्सति.

६०.

परियत्तिं विना सेय्यं, नलभन्ति बुधाअपि;

सेय्यत्थिकोव सिक्खेय्य, नेव पूजादि कारणा.

६१.

भवनिस्सरणत्थंव, सिक्खे ना लग्गदूपमो;

तथूपमाय सिक्खन्तो, अपायेसु पतिस्सति.

६२.

सिक्खितेन अमानत्थं, नसाधु मानथद्धिको;

मुदुभावाय सिक्खित्वा, दमेन्तो मुदुको भवे.

६३.

रागं दोसं धजंमानं, सिक्खन्तोपि विवज्जये;

दहरापि हि मिय्यन्ति, नत्थि वस्सग्गतो मतं.

६४.

सद्धंतिक्खेय्य बुद्धेन, रागं असुभ चिन्तया;

मरणेन धजंमानं, दोसं मेत्ताय वारये.

६५.

एतेहि चतुरक्खेहि, गन्थं सिक्खेय्य सं वुतो;

सिक्खन्तस्सेहि रक्खेहि, नकोचि संकिलेसिको.

६६.

बुद्धवाचम्पि सज्झाय, एतेपि मनसीकर;

वुत्तो धम्मविहारीति, एदिसो सासने वरो.

६७.

गरून मुपदेसेन,

चतुरक्खो सुसीलवा;

अप्पस्सुतोपि पासंसो,

भिय्योयेव बहुस्सुतो.

६८.

सातं सेवक्खणेवप्पं, तंहेत्वा नन्तादुक्खन्ति;

धीरो आसं हने कामे, खुरधारमधूपमे.

६९.

योध कामे सुखंमञ्ञि,

न सो दुक्खा विमुच्चति;

माताहि ब्यग्घ मन्वेन्तो,

वछो मुत्तो कथंभया.

७०.

तिरच्छा पेत लद्धब्बे, नासं कामसुखे करे;

भायितब्ब सुखं तञ्हि, तस्मिं लग्गा महातपा.

७१.

लद्धा कामसुखं बाला, पमोदन्ति नपण्डिता;

पसुपक्खीभि लद्धब्बं, अनन्तदुक्ख कारणं.

७२.

लद्धा धम्मरतिंविञ्ञू, मोदन्ति न अपण्डिता;

अनोम सत्त परिभोगं, भगनिस्सरणावहं.

७३.

हीनकम्मं पटिच्छन्नं, कामस्सादं नपत्थये;

धम्मे पीतिञ्च पामोज्जं, पत्थेय्य साधुसम्पतो.

७४.

परिग्गण्हन्ति येकामे, हिं सन्तिते तदत्थिका;

परिच्चत्तं न हिं सन्ति, मुत्तं वण्णेन्ति साधवो.

७५.

निच्चुपक्कम्म पुट्ठोपि, कायो वेरीवसा नुगो;

अचिरंयेव भूसायी, युत्तोव त मुपेक्खितुं.

७६.

रक्खितोपि अगुत्तोव, कायो भयमुखे ठितो;

तस्मा काय मुपेक्खित्वा, चरेधम्म मछम्भितो.

७७.

पुट्ठो पुट्ठोपि यंकायो, भुवि रोगासयीसयी;

कतंकतं मुधातो न, तदत्थं दुच्चरे चरे.

७८.

पापं करोति योबालो,

पुट्ठुं कायं तिदुब्भरं;

भूम्यं कायं ठपेत्वान,

अनाथो सो अपायिको.

७९.

वेरीवसा नुगं कायं,

बालो पोसेति दुच्चरो;

पोसेन्तो निरये पक्को,

कायो भूम्यं विकारगू.

८०.

पापं माकर कायत्थं, कायो वेरी वसानुगो;

भूम्यं सेस्सति वेकारी, पापिको निरयं गतो.

८१.

अमय्हं मय्हसञ्ञाय,

कायं रोगवसानुगं;

पोसं पत्तो महाजानिं,

नोकासो धम्म मिक्खितुं.

८२.

कायापेक्खाय नोकासो,

धम्मं दट्ठुं रहोगतो;

उपेक्खायेव ओकासो,

दुक्खिता म्ह अपेक्खया.

८३.

चित्त संसोधका पक्का, कायसंसोधका नवा;

सोधे चित्तंव पक्कत्थं, नकायं भवभीरुको.

८४.

चित्तसङ्खरणं साधु, तं सङ्खतं पभस्सरं;

नसाधु कायसङ्खारो, सङ्खतोप्यसुभोव सो.

८५.

सभाव मलिनं कायं, निम्मलाय कथं करे;

आगन्तुमलिनं चित्तं, सक्का कातुं सुनिम्मलं.

८६.

आधिब्याधि परोताय, अज्जस्वेवा विनासिना;

कोहिनाम सरीराय, धम्मापेतं समाचरे.

८७.

सभावजेगुच्छं कायं, सोभेतुंनेवसक्कुणे;

चित्तं वा लङ्कतं सोभं, सीलादि गन्धवासितं.

८८.

सचे भायथ दुक्खस्स, सचे वो दुक्ख मप्पियं;

माकत्थ पापकं कम्मं, आविवा यदिवा रहो.

८९.

किलेसा गन्तुमलंचित्तं, पभस्सर सभाविकं;

तदागन्तुमलं धोव, चित्तं धोते पभस्सरं.

९०.

किलेसा गन्तुमलंचित्तं, उपक्कमेन सोधये;

सुविसुद्ध मनायेव, उत्तरिंसु भवण्णवा.

९१.

काये मलमुपेक्खाय, चित्ते मलंव धोवतु;

चित्ते हि निम्मलेसन्तो, पूतिकायोपि पूजितो.

९२.

कायरोगं तितिक्खाय, चित्तरोगं चिकिच्छतु;

सुखितो कायरोगीपि, चित्ते निरामये सति.

९३.

कायरोगे बहू वेज्जा, बुद्धुत्तिव मनोगदे;

इधापि कायिको सन्तो, अनन्ताव मनोरुजा.

९४.

सीसदड्ढ मुपेक्खाय, निब्बातु रागपावकं;

खिप्पं असुभ सञ्ञाय, निच्चदड्ढं भवेभवे.

९५.

सुभाय उट्ठितं रागं, असुभाय निवारये;

सोरागो सादितं जन्तुं, चत्वापायं नयिस्सति.

९६.

पण्डितानं मलं मानो, सोत्तुक्कंसेन पाकटो;

माखो अत्तान मुक्कंसे, माविभावे सकंमलं.

९७.

गुणं पटिच्च गुणीनं, अहंमानो समुट्ठहे;

मरणं अनुचिन्ताय, धजंमानं निपातय.

९८.

एको कायविवेकेसी, कत्वा किलेसनिग्गहं;

वसे चित्तविवेकेसी, उभो पधि विवेकादा.

९९.

अदिट्ठे असुते ठाने, वसेय्य मोचनत्थिको;

अस्सादंहि निवारेतुं, दिट्ठे सुते तिदुक्करं.

१००.

अदिट्ठे असुते रञ्ञे, वसेय्यि न्द्रियगोपको;

वारेतुं विसयाकिण्णे, चक्खुसोतं तिदुक्करं.

१०१.

रागं असति उप्पन्नं, सन्ताभुजेन वारये;

बाहिरे राग मुप्पन्नं, अन्तो असुभचिन्तया.

१०२.

रागं छिन्दाति बुद्धाणं, सरं भिक्खु रहोगतो;

पस्सं कायेध जेगुच्छं, लभेय्या सिट्ठमोचनं.

१०३.

कायं असुभतोपस्स, कल्लकालेव दस्सनं;

मोघं कालं नखीयेय्य, भवेय्युंस्वेपिआतुरा.

१०४.

कायं जेगुच्छतोपस्स, बाल्यन्तो पच्चवेक्खिय;

आदो किञ्चि जिगुच्छाय, जिगुच्छेय्यायतिं भुसं.

१०५.

कायादिनव मिक्खेय्य, दानि किञ्चिपि दस्सनं;

आयतिं मग्गलाभाय, भवेय्य उपनिस्स यो.

१०६.

इत्थीन मङ्गमङ्गानि, नपस्सेय्य नचिन्तये;

तदासा उभतो भट्ठा, सुगत्या सासनापिच.

१०७.

इत्थिरूप सराकड्ढा, भट्ठा बहूव सासना;

इहापि दुक्खिता हुत्वा, ते पेच्च अतिदुक्खिनो.

१०८.

पुंमनो परियादाय, इत्थिरूपसरा ठिता;

तस्सम मञ्ञ मेकम्पि, नविज्जतेव सब्बधि.

१०९.

सल्लपे असिहत्थेन, पिसाचेनापि सल्लपे;

आसदे आसिविसेपि, अग्गिक्खन्धेपि आसदे;

नत्वेव मातुगामेन, एकेकाय सुपेसलो.

११०.

कामं असुभचिन्ताय, ब्यापादं स्नेहचेतसा;

विहिंसं करुणायेहि, वितक्कग्गी तयोसमे.

१११.

असमेत वितक्कग्गी, थुसरासिम्हि खाणुव;

अथिरा सासने तापी, तेपच्छाअतितापिनो.

११२.

असुभा पगमे लोका, तं मेत्तायुपसङ्कमे;

सुभाविताहि एताहि, जहेलोके पियापियं.

११३.

गतट्ठितादो उप्पन्ने, वितक्कग्गी तयो समे;

आतापी पहितत्तोति, एवंभूतो पवुच्चति.

११४.

विवादप्पत्तो दुतीयो, केनेको विवदिस्सति;

तस्सते सग्गकामस्स, एकत्त मुपरोचितं.

११५.

सिनिहप्पत्तो दुतीयो, कमेका सिनिहिस्सति;

तस्सते मोक्खकामस्स, एकत्त मुपरोचितं.

११६.

पुरतो पच्छतोवापि, अपरो चे नविज्जति;

तस्सेव फासु भवति, एकस्स वसतो वने.

११७.

सुखञ्च काम मयिकं, दुक्खञ्च पविवेकिकं;

पविवेकं दुक्खं सेय्यो, यञ्चे काममयं सुखं.

११८.

योच वस्ससतं जीवे, अपस्सं उदयब्बयं;

एकाहं जीवितं सेय्यो, पस्सतो उदयब्बयं.

११९.

सुञ्ञागारं पविट्ठस्स, सन्तचित्तस्स भिक्खुनो;

अमानुस्सी रति होति, सम्माधम्मं विपस्सतो.

१२०.

यतोयतो सम्मसति, खन्धानं उदयब्बयं;

लभति पीतिपामोज्जं, अमतं तं विजानतं.

१२१.

इच्चुत्तं धम्मपामोज्जं, विवेकजं रसाधिकं;

इच्छन्तो सीलवा भिक्खु, अनिवत्तित वीरियो.

१२२.

वना वासे वसित्वान, अप्पिच्छादिगुणावहो;

पलि बोधे समुच्छिज्ज, भावेय्येवंरहोगतो.

१२३.

काये जेगुच्छपुञ्जानि, रूपं रुप्पनभावतो;

तस्सिता वेदना सञ्ञा, सङ्खाराच ततोपरे.

१२४.

विञ्ञाणञ्च इमेपञ्च, खन्धा रासत्थतो मता;

तेचानिच्च दुक्खा नत्ता, उपादा वयधम्मिनो.

१२५.

फेणपिण्डू पमं रूपं, वेदना पुप्फुळूपमा;

मरीचिकूपमा सञ्ञा, सङ्खारा कदलूपमा.

१२६.

मायूपमन्ति विञ्ञाणं, दस्सिते सब्ब दस्सिना;

उपमाहि समस्से य्य, पञ्चक्खन्धे असारके.

१२७.

याव ब्याति निम्मिस्सति,

कोटिलक्खातहिंखणे;

खन्धा भिज्जन्ति हुत्वान,

अनिच्चानाम ते ततो.

१२८.

भय पीळिततो दुक्खा, अनत्ता अविधेय्यतो;

खन्धाव होन्ति भिज्जन्ति, अञ्ञो कोचि नलब्भति.

१२९.

खन्धा निच्चा खयट्ठेन, भयट्ठेन दुखाचते;

अनत्ता सारकट्ठेन, इति पस्से पुनप्पुनं.

१३०.

भाणूदये कयं एन्ति, हेमन्ते पतितुस्सवा;

रागा मानाच सब्बेवं, सत्या निच्चानुपस्सने.

१३१.

सीहनादं वनेसुत्वा, संवेजेन्ति ससोतका;

वेहप्फलापि लोकेवं, जिनेरित तिलक्खणं.

१३२.

वेदनादीनि नामानि, नामरूपद्वयंव ते;

तण्हाविज्जाच कम्मादि, नामरूपस्स पच्चया.

१३३.

नामरूपं परिग्गय्ह, ततो तस्सच पच्चयं;

हुत्वा अभावतो निच्चा, उदयब्बय पीळना.

१३४.

दुक्खा अवसवत्तित्ता, अनत्तातितिलक्खणं;

आरोपेत्वाव सङ्खारे, सम्मसन्तो पुनप्पुनं.

१३५.

पापुणेय्या नुपुब्बेन,

सब्बसंयोजन क्खयं;

तम्पत्तो अरहा भिक्खु,

भवतिण्णो सुनिब्बुतो.

१३६.

नतुम्हं भिक्खवे रूपं, तं जहेथाति वुत्ततो;

मेमेतन्ति उपादानं, पञ्चक्खन्धे विनासये.

१३७.

पुत्ता मत्थि धना मत्थि, इति बालो विहञ्ञति;

अत्तापि अत्तनो नत्थि, कुतोपुत्तोकुतोधनं.

१३८.

इच्चुत्त मनुचिन्ताय, अत्ताति अत्थिमेतिवा;

सञ्ञं नासेय्य खन्धाव, अत्थीति आभुजे बुधो.

१३९.

खन्धनास मनाभुज्ज, मतो मे पुत्तको इति;

सोचन्ति परिदेवन्ति पुत्तोनत्थि नसोमतो.

१४०.

भिज्जमानेसु खन्धेसु, अत्तसञ्ञी अनत्तेसु;

नादिकाल विपरिता, महाजानीयतं गता.

१४१.

भिज्जमानेसु खन्धेसु, लग्गा रत्ता ममायिता;

नारीपुमादि सञ्ञाय, विपरेता अनादिके.

१४२.

नादिकाल विपरितो, अत्तसञ्ञी अनत्तनि;

भिज्जमानेसु खन्धेसु, जह त्ताति ममायनं.

१४३.

अभिण्हुप्पत्तियायेव, भिज्जमानो नञ्ञयति;

अनिच्चलक्खणं छन्नं, तं चिन्तेय्य सुपञ्ञवा.

१४४.

असन्तेयेव लग्गन्ता, नमुच्चन्ति भवत्तया;

नत्थि सन्तेसु लग्गन्ता, रूपक्खन्धा दिके स्विध.

१४५.

तण्हा गिज्झति मेतन्ति, मानो अहन्ति मञ्ञति;

दिट्ठि गण्हाति अत्ताति, एते पपञ्चका तयो.

१४६.

ममे त मह मत्ताति, पपञ्चानं वसानुगो;

गण्हन्तो भव पङ्कम्हि, निम्मुग्गोव भयानके.

१४७.

नमे नाहं नअत्ताति, एतेहि विवदं करे;

विवदन्ताव मुच्चन्ति, भवपङ्का भयानका.

१४८.

नमे नाहं नअत्ताति, दट्ठब्बन्ति जिनेरितं;

तथेव सब्बदा मञ्ञे, मा पपञ्च वसानुगो.

१४९.

लोको विवदि बुद्धेन, नलोकेन कदाचिसो;

अनत्ताति जिनुद्दिट्ठं, लोको अत्ताति मञ्ञति.

१५०.

मो लोकेन समो होतु,

तस्समो किंतदुत्तरे;

अन्धिभूतो अयंलोको,

सम्बुद्धस्स विरोधिको.

१५१.

सम्बुद्धस्स वसं न्वेतु, सन्झादि भयतज्जितो;

तब्बसंयेव अन्वेन्तो, भवतिण्णो भविस्सति.

१५२.

अनत्ताति गिरा सच्चा, अत्ताति वचनं मुसा;

मुसाय विवदे लोको, बुद्धेन सच्च वादिना.

१५३.

तुरङ्गवजगामम्हा, पुरिमे चमक्य कानने;

वसता अग्गधम्मेन, थेरेन रचितो अयं.

१५४.

अरिमत्तेय्य बुद्धस्स,

धम्म स्सुतक्खणे भवे;

खीणासवो महापञ्ञो,

पुञ्ञेन तेन सावकोति.

कायपच्चवेक्खणा

.

नादिकाल विपरित, जन भूतत्थ दस्सिनो;

दातुमे कन्तिकस्सादं, सत्थु पादो तिमानितो.

.

सीसे पिलन्दिया मोदी, सम्बुद्ध चरण म्बुजं;

साधु तुट्ठिकरं ब्रूमि, सुकाय पच्चवेक्खणं.

.

योनिसो मनसीकत्वा, नादा विरुद्ध मञ्ञितं;

साधवो त मुदिक्खन्तु, मयापि मन्दबुद्धिनो.

.

इच्छितब्बान मायत्ता, तेसञ्च चयभावतो;

तदाकारेन वत्तिता, कायो जेगुच्छ पुञ्जको.

.

पुनप्पुनंव ओक्कम, ञाण मन्तो पवेसिय;

बाहिरंव अनालम्ब, इक्खणा पच्चवेक्खणा.

.

मंसच्छन्न ट्ठिरूपेव, मनोज वायु चालिते;

नारी गताति याचिन्ता, नेव सापच्चवेक्खणा.

.

सञ्ञादिट्ठिच चित्तञ्च, विपल्लासा इमेतयो;

त दाकारेन वत्तन्ति, अविज्जो त्थरिता भुसं.

.

आसा विपरिते येसं,

विपल्लासाति तेमता;

आसा आसिसना वुत्ता,

तण्हायेव सभावतो.

.

असुभेव सुभमिति, अनिच्चेएव निच्चतो;

दुक्खेयेव सुखंवाति, अनत्तनिव अत्ततो.

१०.

सञ्ञाणं दस्सनं चिन्ता,

द्वादसा कारतो तयो;

दिट्ठिसा चादि मग्गेन,

सेसा सेसेहि वज्झिता.

११.

तण्हा तस्सि ममेतन्ति, मानो मञ्ञि अहन्तिच;

यस्सि दिट्ठिच अत्ताति, पपञ्चा नामिमे तयो.

१२.

पपञ्चन्ति संसारं, तस्मा पपञ्चनामका;

भवयन्ते पयोजेन्ता, मोक्खं नादंसु ते चिरं.

१३.

भवपङ्के नि मुज्जन्ता, पपञ्चानं वसानुगा;

चिरस्सं दुक्खिता होन्ति, आरा निब्बानतो तिव.

१४.

नमे नाहं नअत्ताति, एतेहि विवदं करे;

भण्डन्ता विवदन्ता ते, निब्बानतो अदूरिनो.

१५.

विपल्लासे पपञ्चेच, द्वेपिएते पहातवे;

सोपच्चवेक्खितब्बे वं, कायो जेगुच्छपुञ्जको.

१६.

केसा लोमा नखादन्ता,

तण्हायापिच गोचरा;

तस्मा ते दट्ठुकामेन,

तण्हा निवारिता सदा.

१७.

लग्गिका छवियंयेव, तण्हा बाहिरगोचरा;

तस्मा एत्थ तचोवाह, सम्बुद्धो न बहिच्छविं.

१८.

एसा तचपरियन्त, पदेनापि निवारिता;

अतो छवि मनालम्ब, तचसीव मनेकरे.

१९.

जिगुच्छितानि छादेति, अट्ठि मंस तचादिनि;

ञाणेन छिन्दि तब्बाच, तस्मा छवीति वुच्चति.

२०.

छविं छेत्वा तचं पस्से,

तं छेत्वा मंसकादयो;

गब्भेवत्थूनि दीपेन,

यथा पञ्ञापदीपिको.

२१.

जेगुच्छो छविया कायो,

असुभोव सुभायते;

निच्छवा तचमत्तेन,

कथं सुभायते अयं.

२२.

न्हारुबन्धो ट्ठिसङ्घातो, मंसलोहि त लिम्पितो;

छवियाव विमोहेति, तचच्छन्नो इमं पजं.

२३.

वण्ण सण्ठान तोचेव,

गन्धो कासा सयेहिच;

जेगुच्छा पटिकुल्याच,

केसानाम न मेपिया.

२४.

एकेकं मनसीकत्वा, नये निच्चेव मादिना;

भावेतब्बा समारम्भ, यथापञ्ञायते तथा.

२५.

पूरितं मत्थलुङ्गस्स, सीसट्ठिपि जिगुच्छितं;

मुख नासक्खि कण्णादि, छिद्दा वछिद्द दुद्दसं.

२६.

पूति वायु विचरित, कुच्छिट्ठन्तानि लोहितं;

पित्तं सेम्हञ्च पप्फासं, हदयं यकनम्पि धी.

२७.

अन्न पानं मनुञ्ञम्पि, खेळ तिन्त मधोपरि;

दन्तेहि पिसितं स्वान, वमथूव जिगुच्छितं.

२८.

यावतायु अधोतेवा, मासये गिलितं ठितं;

किमिकूल समाकिण्णे, तहिमेवा सितासितं.

२९.

एतं उदरियं नाम, तम्हा पक्कासयं गतं;

दिनच्चये करीसन्तं, सा सयं तंद्वयम्पि धी.

३०.

पकासेत्वा पवेसेति, अन्नपानं महारहं;

पटिच्छन्नो निहरति, तमेव न्तो ठितं जनो.

३१.

पवेसे तं परिवतो,

निहरेको रहो लिनो;

मनुञ्ञंव पवीसन्ते,

निक्खमन्ते जिगुच्छितं.

३२.

जेगुच्छ पटिकुल्यानि, मंसन्हारु तचट्ठिनि;

नपियानि न तुट्ठानि, नेवइत्थी नपूपिसो.

३३.

हत्थ पाद मुखादीनि,

नत्थञ्ञानि जिगुच्छिता;

तत्था कुमारिका कञ्ञा,

मोहेन अत्थिसञ्ञिता.

३४.

पच्चेकं विनिभुत्तेस, केस लोम नखादिसु;

नत्थिकञ्ञा कुमारीवा, सम्पिण्डितेसु सा कुतो.

३५.

आकासोयेव कायाङ्ख्यो,

तचादि परिवारितो;

तथासीसं मुखंहत्थो,

पादोरु कटिआदयो.

३६.

थम्भादीस्विव गेहोति,

पिण्डिते स्वेसु सम्मुति;

कायोति इत्थिपोसोति,

संमुळ्हो तायरज्जति.

३७.

सन्तं चिन्तेय्य नासन्तं, सन्तं चिन्तयतो सुखं;

असन्तं अनुचिन्तेन्तो, नानादुक्खेहि तप्पति.

३८.

जवत्या विज्जमानेव, नाविज्जा विज्जमानके;

तस्मातंनामको मोहो, तण्हापिच तदन्विता.

३९.

पुंकायोवाथीकायोवा, मलासुचिजिगुच्छितो;

तस्समं नत्थिगारय्हं, य्वामलम्पि मलंकरे.

४०.

नत्थि कायसमोवेरी,

महानत्थकरो चीरं;

नत्थि कायसमो वञ्चो,

असुभोव सुभायते.

४१.

थीपुं सपरकायोति, पस्सतिपि नपस्सति;

जेगुच्छ पटिकुल्योति, सम्मा पस्सति पस्सति.

४२.

सुभोसुभोति मञ्ञन्ता,

धीति धीति जिनेरिते;

लोकालोका नधीयेसं,

भवा भवा वचारिनो.

४३.

भिय्योभिय्योव रागग्गि,

सुभोसुभोतिपस्सतो;

मन्दोमन्दोव सोअग्गि,

धीवधीवविपस्सतो.

४४.

बहुस्सुतोपि बालोव, असुभे सुभमञ्ञको;

असुभोति विपस्सन्तो, अप्पस्सुतोपिपण्डितो.

४५.

योच सिप्पानि जानेय्य, सतानि सहस्सानिपि;

कायेकजाननं सेय्यो, यञ्चे अञ्ञ विजानंनं.

४६.

कायमेकम्पि नञ्ञामि, बुद्धालद्धनयो अपि;

सुताच पण्डितात्यम्हा, युत्तोयेवा तिलज्जितुं.

४७.

सुभतोयेव मञ्ञामि, एवं जिगुच्छितम्पिनं;

मञ्च ञे पण्डितो त्याहु, अलमेवातिलज्जितुं.

४८.

काये असुभसञ्ञंयो, नलभामि कदाचिपि;

सुलद्ध सुगतो वादो, स्वारहोवातिलज्जितुं.

४९.

कायेन संसरन्तोपि, तदाकारं यथातथं;

भवेभवे अजानन्तो, ममायित्वाव तं चजिं.

५०.

कायेन संसरन्तोपि, नञ्ञा काय जिगुच्चतं;

निच्चुपादा ममायन्तो, पियायित्वाव तं चजिं.

५१.

कुभारं सारसञ्ञाय, पियायित्वाव हिंसकं;

अनन्तदुक्ख मापादिं, विपल्लासो भवेभवे.

५२.

महाजानीय पत्तोति, संवेजेत्वा सकंमनं;

दिरोकत जिनोवादो, अनिवत्तित वीरियो.

५३.

अदिट्ठपुब्ब मेतस्स, तथाकारंव पस्सतु;

किच्च मञ्ञ मुपेक्खाय, संसार भय भीरुको.

५४.

यञ्हिकिच्चं अपविट्ठं, अकिच्चं पन कयिरा;

उन्नळानं पमत्तानं, तेसं वड्ढन्ति आसवा.

५५.

येसञ्च सुसमारद्धा, निच्चं कायगता सति;

अकिच्चं ते नसेवन्ति, किच्चे सातत कारिनो;

सतानं सम्पजानानं, अत्थं गच्छन्ति आसवाति.

५६.

थोमेन्ता सोण्णं कायोर,

मुखक्खि त्यादिना इमं;

रत्ते मुट्ठे करोन्तेते,

अञ्ञेजने सयंविय.

५७.

कायसोभ्य पकासेता,

वाचा वे मारदेसना;

तदसोभ्य पकासेता,

वाचा सम्मुद्ध देसना.

५८.

असुभोति जिनुद्दिट्ठं, कायं सुभोति गाहिनो;

संमुळ्हाते न मुच्चन्ति, भवा बुद्ध विरोधिनो.

५९.

असुभोति जिनुद्दिट्ठं, कायं तथेव गाहिनो;

पण्डिता तेव मुच्चन्ति, भवा बुद्धमतानुगा.

६०.

सोधेन्तेलङ्करोन्तेव, मलासवन्तिकायतो;

अलं कायविसोधेन, बालोव तं गरुं करो.

६१.

गोपेन्तेव अरोगाय,

कायो रोगेनसंवसे;

गायगुत्तं मुधायेव,

चित्तगुत्तंव सात्थकं.

६२.

चन्दनादि विलित्तोपि,

मुत्तोमणि विभूसितो;

तंसभावोव सोकायो,

विस्सवन्तो ततोततो.

६३.

पतितेच अपतिते,

विसेसो नत्थि किञ्चिपि;

कायो चेमनुञ्ञो तम्हा,

पतितोपि तथासिया.

६४.

कायो मनुस्सजातीनं, तिरच्छान त्तभावतो;

जेगुच्छित तरोहोति, दुब्बिसोधोच दुब्भरो.

६५.

यथाजातेन कायेन, सक्का विहरितुं नच;

पच्चहं सोधनीयोच, धोवन मज्जनादिभि.

६६.

रत्तं पातुं छविं छेत्वा, सक्का डंसादयोपिनं;

छेत्वा मंस ट्ठिकादीनि, धीरो नालम्बितुं कथं.

६७.

लग्गन्ति छविमत्ते ये, मक्खिका सेदपा यथा;

थीपुं मुखादि सञ्ञाय, ते पमुळ्हा महातपा.

६८.

चारी अगोचरे कामे, लग्गालेपे कपीरिव;

बहूहि पीळिता रीहि, मरन्ति अतिदुक्खिनो.

६९.

रागारिं दुज्जयं जेय्युं, जयभुम्मासुभे चरा;

सीतानिस्सित लटुकी, सेनकंव महब्बलं.

७०.

कायधि ग्गोचरो वेसो,

जयभूबुद्ध दुत्तिया;

एत्थेव गोचरा होन्तु,

माभो कामे जयत्थिका.

७१.

काया सुभं विपस्सन्तु, दिब्ब क्खिनाप्य पस्सियं;

आयतिं मग्गलाभाय, तं दस्सनं भविस्सति.

७२.

धीचक्खुनाव धिक्कायं, पस्से न मंसचक्खुना;

उम्मिलित्वाव धीचक्खुं, विवेकट्ठो उदिक्खतु.

७३.

पञ्चङ्गानि यथा कुम्मो, चक्खादीनि निगूहये;

वेरी लभतु मोकासं, पञ्चद्वारा अरक्खिता.

७४.

चक्खुरूपेन संवासा, रागपुत्तं विजायति;

महानत्थकरो सोच, संवासं तेन वारये.

७५.

रूपादीसुसञ्जन्तीति, सत्ता इत्थ्यादि सञ्ञाय;

नत्वेव खन्धसञ्ञाय, तंसञ्ञिहि विरागिनो.

७६.

सकायेपरकायेच,

आसं छिन्देय्य पण्डितो;

आसं छेत्वा सुखंसेति,

आसाय दुक्खिता पजा.

७७.

दस्सने सवने काय,

संसग्गे मेथुनेपिच;

निरासो सुखितो होति,

अनिरासोतिदुक्खितो.

७८.

बहीव सोधितं यस्स, न वन्तो जेगुच्छ पुञ्जकं;

तंकायं असुतंजान, तनुरागो सियात्तनि.

७९.

कायेविराग मिच्छन्तो, नुपस्सेय्य तदन्तरं;

अन्तोदस्सी अतप्पन्तो, लभे संसारमोचनं.

८०.

सत्ता सत्ता बहिट्ठेवा, सारंसारं ममायिनो;

सन्तोसन्तो विपस्सन्तो, नवानवायतिंभवे.

८१.

अलं अलं कत्वा कायं, मलामलासवन्तितो;

सोभं सोभं नये ठानं, मनं मनं प्यलं कतं.

८२.

संसग्गजातस्स भवन्ति स्नेहा,

स्नेहान्वयं दुक्ख मिदं पहोति;

आदिनवं स्नेहजंपेक्ख मानो,

एको चरेखग्ग विसाण कप्पो.

८३.

खिट्टा रति होति सहाय मज्झे,

पुत्तेसुच विपुलं होति पेमं;

पियविप्पयोगं विजिगुच्छमानो,

एको चरे खग्गविसाण कप्पो.

८४.

वंसो विसालोयथा विसत्तो,

पुत्तेसु दारेसुच याअपेक्खा;

वंसकळिरोव असज्जमानो,

एको चरे खग्गविसाण कप्पो.

८५.

कामं कामय मानस्स, तस्सचेतं समिज्झति;

अद्धा पीतिमनो होति, मच्चो लद्धा यदिच्छति.

८६.

तस्सचे कामयानस्स, छन्दजातस्स जन्तुनो;

तेकामा परिहायन्ति, सल्लविद्धोव रुप्पति.

८७.

योकामे परिवज्जेति, सप्पस्सेव पदा सिरो;

सोमं विसत्तिकं लोके, सतो समतिवत्तति.

८८.

खेत्तं वत्थुं तळाकंवा, गवस्सं दासपोरिसं;

थियो बन्धू पुथुकामे, योनरो अनुगिज्झति.

८९.

अबला नं बलीयन्ति, मद्दन्तेनं परिस्सया;

ततोनं दुक्खमन्वेति, नावं भिन्न मिवोदकं.

९०.

तस्माजन्तु सदासतो, कामानि परिवज्जये;

ते पहाय तरे ओघं, नावं सित्वाव पारगू.

९१.

कामतो जायते सोको,

कामतो जायते भयं;

कामतो विप्पमुत्तस्स,

नत्थि सोको कुतो भयं.

९२.

सुभानुपस्सिं विहरन्तं, इन्द्रियेसु असंवुतं;

भोजनम्हि अमत्तञ्ञुं, कुसितं हीन वीरियं;

तंवे पसहति मारो, वातो रुक्खंव दुब्बलं.

९३.

असुभानुपस्सिं विहरन्तं, इन्द्रियेसु सुसंवुतं;

भोजनम्हिच मत्तञ्ञुं, सद्धं आरद्ध वीरियं;

तंवे नप्पसहति मारो, वातो सेलंव पब्बतं.

९४.

यथा अगारं दुच्छन्नं, वुट्ठि समति विज्झति;

एवं अभावितं चित्तं, रागो समतिविज्झति.

९५.

तदेवं पच्चवेक्खन्ति, ये ते रागग्गिदुब्बला;

पतिट्ठं सासने लद्धा, नुक्कण्ठा नलसा रता.

९६.

बुद्धावादं लभित्वापि, नाहंसक्का नवोम्हिति;

दोसं तण्हं अनासेन्तो, परिपक्को कदाभवे;

पुञ्ञकम्मं अकरोन्तो, परवज्जं अखमन्तो.

९७.

काय सङ्खारिका तण्हा, नीचानीचकराच सा;

चित्तसङ्खारिका सद्धा, उच्चा उच्चकराच सा.

९८.

दस्सनीये रता तण्हा, सद्धास्वाचारभत्तिका;

विकिण्णचारिका तण्हा, सद्धा विसदचारिनी.

९९.

मनोकिलेसिका तण्हा, सानुगानन्त दुक्खदा;

चित्तप्पसादिका सद्धा, अत्तानुग सुखावहा.

१००.

तण्हा सद्धान मिच्चेवं, विसेसं जान तत्वतो;

ञत्वा तण्हं विनासेय्य, सद्धंभावेय्य चेतसि.

१०१.

उच्छुकं यन्तपत्तम्पि, सञ्चुण्णितम्पि चन्दनं;

मधुरंव सुगन्धंव, मेत्तिव हिंसितोपि सं.

१०२.

अत्तच्छेदम्पि वासेति, सुगन्धेनिव चन्दनं;

सन्तो मेत्तासुगन्धेन, अत्तहिंसम्पि वासये.

१०३.

कदाचिपि न दुग्गन्धि, सुक्खं चुण्णम्पि चन्दनं;

तथेव दुक्खपत्तोपि, न सन्तो पापकारको.

१०४.

खमे वज्जं करेय्यत्थं, बुद्धखन्ति मनुस्सरं;

मेत्तातिन्तेन वेरीपि, नुपनाहो सियत्तनि.

१०५.

नगच्छति त मक्कोसो, ममेवा नत्थकारको;

इति ञत्वाव सप्पञ्ञो, नेव क्कोसेय्य किञ्चनं.

१०६.

अक्कोसो मं नआगच्छे,

तस्सेवा नत्थकारको;

इति ञत्वा तितिक्खेय्य,

न पच्चक्कोसनं करे.

१०७.

अक्कोसक नयं गण्हि,

पच्चक्कोसो न सो वरो;

बुधो तं नानुगाहेय्य,

मा सोव पापियो भवे.

१०८.

तण्हाविज्जाच मूलाद्वे, संसारविसपादपे;

सब्भत्ति सद्धम्मस्सुतं, द्वेयेव मधुरा फला.

१०९.

सोधे चित्त मुपक्कम्म, सुद्धं उपक्कमेन तं;

वहे सुखं असङ्खेय्यं, दुक्खं असोधितं मलि.

११०.

सोधितं सुगतिंनेति, दुग्गतिंव असोधितं;

चित्तं सोधेतु मालिम्पे, रागदोस मलेहि तं.

१११.

दोसेजा नासिता येन,

सासनेवत्थि सोनयो;

नत्थञ्ञत्थ तमादाय,

बुधो नासेतु तंद्वयं.

११२.

रनकुनवासि कतावासे, दगुंचेती पुरत्थिमे;

वसता अग्गधम्मेन, थेरेन रचितो अयन्ति.