📜
नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स
खुद्दकनिकाये
थेरापदानपाळि
(दुतियो भागो)
४३. सकिंसम्मज्जकवग्गो
१. सकिंसम्मज्जकत्थेरअपदानं
‘‘विपस्सिनो ¶ ¶ ¶ भगवतो, पाटलिं बोधिमुत्तमं;
दिस्वाव तं पादपग्गं, तत्थ चित्तं पसादयिं.
‘‘सम्मज्जनिं गहेत्वान, बोधिं सम्मज्जि तावदे;
सम्मज्जित्वान तं बोधिं, अवन्दिं पाटलिं अहं.
‘‘तत्थ चित्तं पसादेत्वा, सिरे कत्वान अञ्जलिं;
नमस्समानो तं बोधिं, गञ्छिं पटिकुटिं अहं.
‘‘तादिमग्गेन ¶ गच्छामि, सरन्तो बोधिमुत्तमं;
अजगरो मं पीळेसि, घोररूपो महब्बलो.
‘‘आसन्ने ¶ मे कतं कम्मं, फलेन तोसयी ममं;
कळेवरं मे गिलति, देवलोके रमामहं.
‘‘अनाविलं मम चित्तं, विसुद्धं पण्डरं सदा;
सोकसल्लं न जानामि, चित्तसन्तापनं मम.
‘‘कुट्ठं गण्डो किलासो च, अपमारो वितच्छिका;
दद्दु कण्डु च मे नत्थि, फलं सम्मज्जनायिदं [सम्मज्जने इदं (सी.)].
‘‘सोको ¶ च परिदेवो च, हदये मे न विज्जति;
अभन्तं उजुकं चित्तं, फलं सम्मज्जनायिदं.
‘‘समाधीसु ¶ न मज्जामि [समाधीसु न सज्जामि (सी.), समाधिं पुन पज्जामि (स्या)], विसदं होति मानसं;
यं यं समाधिमिच्छामि, सो सो सम्पज्जते ममं.
‘‘रजनीये न रज्जामि, अथो दुस्सनियेसु [दोसनियेसु (सी. स्या. क.)] च;
मोहनीये न मुय्हामि, फलं सम्मज्जनायिदं.
‘‘एकनवुतितो [एकनवुते इतो (सी. स्या.)] कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलं सम्मज्जनायिदं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सकिंसम्मज्जको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सकिंसम्मज्जकत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. एकदुस्सदायकत्थेरअपदानं
‘‘नगरे ¶ हंसवतिया, अहोसिं तिणहारको;
तिणहारेन जीवामि, तेन पोसेमि दारके.
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
तमन्धकारं नासेत्वा, उप्पज्जि लोकनायको.
‘‘सके ¶ घरे निसीदित्वा, एवं चिन्तेसि तावदे;
‘बुद्धो लोके समुप्पन्नो, देय्यधम्मो न विज्जति.
‘‘‘इदं ¶ मे साटकं एकं, नत्थि मे कोचि दायको;
दुक्खो निरयसम्फस्सो, रोपयिस्सामि दक्खिणं’.
‘‘एवाहं चिन्तयित्वान, सकं चित्तं पसादयिं;
एकं दुस्सं गहेत्वान, बुद्धसेट्ठस्सदासहं.
‘‘एकं ¶ दुस्सं ददित्वान, उक्कुट्ठिं सम्पवत्तयिं;
‘यदि बुद्धो तुवं वीर, तारेहि मं महामुनि’.
‘‘पदुमुत्तरो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो;
मम दानं पकित्तेन्तो, अका मे अनुमोदनं.
‘‘‘इमिना एकदुस्सेन, चेतनापणिधीहि च;
कप्पसतसहस्सानि, विनिपातं न गच्छसि.
‘‘‘छत्तिंसक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्ससि;
तेत्तिंसक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती [चक्कवत्ति (स्या.)] भविस्ससि.
‘‘‘पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं [असङ्कयं (स्या. क.) एवमुपरिपि];
देवलोके मनुस्से वा, संसरन्तो तुवं भवे.
‘‘‘रूपवा गुणसम्पन्नो, अनवक्कन्तदेहवा [अनुवत्तन्त… (स्या)];
अक्खोभं अमितं दुस्सं, लभिस्ससि यदिच्छकं’.
‘‘इदं वत्वान सम्बुद्धो, जलजुत्तमनामको;
नभं अब्भुग्गमी वीरो [धीरो (सी. स्या.)], हंसराजाव अम्बरे.
‘‘यं ¶ यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, एकदुस्सस्सिदं फलं.
‘‘पदुद्धारे ¶ पदुद्धारे, दुस्सं निब्बत्तते ममं;
हेट्ठा दुस्सम्हि तिट्ठामि, उपरिच्छदनं मम.
‘‘चक्कवाळं उपादाय, सकाननं सपब्बतं;
इच्छमानो चहं अज्ज, दुस्सेहच्छादयेय्य तं.
‘‘तेनेव एकदुस्सेन, संसरन्तो भवाभवे;
सुवण्णवण्णो हुत्वान, संसरामि भवाभवे.
‘‘विपाकं ¶ विएकदुस्सस्स, नाज्झगं कत्थचिक्खयं;
अयं मे अन्तिमा जाति, विपच्चति इधापि मे.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दुस्समददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, एकदुस्सस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकदुस्सदायको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति;
एकदुस्सदायकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. एकासनदायकत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे ¶ ¶ , गोसितो नाम पब्बतो;
अस्समो सुकतो मय्हं, पण्णसाला सुमापिता.
‘‘नारदो नाम नामेन, कस्सपो इति मं विदू;
सुद्धिमग्गं गवेसन्तो, वसामि गोसिते तदा.
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
विवेककामो सम्बुद्धो, अगञ्छि अनिलञ्जसा.
‘‘वनग्गे गच्छमानस्स, दिस्वा रंसिं महेसिनो;
कट्ठमञ्चं पञ्ञापेत्वा, अजिनञ्च अपत्थरिं.
‘‘आसनं ¶ पञ्ञापेत्वान, सिरे कत्वान अञ्जलिं;
सोमनस्सं पवेदित्वा, इदं वचनमब्रविं.
‘‘‘सल्लकत्तो महावीर, आतुरानं तिकिच्छको;
ममं रोगपरेतस्स [राग… (स्या.)], तिकिच्छं देहि नायक.
‘‘‘कल्लत्थिका ये पस्सन्ति, बुद्धसेट्ठ तुवं मुने;
धुवत्थसिद्धिं पप्पोन्ति, एतेसं अजरो [जज्जरो (सी. पी. क.)] भवे.
‘‘‘न ¶ मे देय्यधम्मो अत्थि, पवत्तफलभोजिहं;
इदं मे आसनं अत्थि [न मे देय्यं तव अत्थि (सी. स्या.)], निसीद कट्ठमञ्चके’.
‘‘निसीदि तत्थ भगवा, असम्भीतोव [अच्छम्भितोव (स्या. क.)] केसरी;
मुहुत्तं वीतिनामेत्वा, इदं वचनमब्रवि.
‘‘‘विसट्ठो ¶ [विस्सत्थो (सी. पी), विस्सट्ठो (स्या. क.)] होहि मा भायि, लद्धो जोतिरसो तया;
यं तुय्हं पत्थितं सब्बं, परिपूरिस्सतिनागते [परिपूरिस्सतासनं (स्या. क.)].
‘‘‘न मोघं तं कतं तुय्हं, पुञ्ञक्खेत्ते अनुत्तरे;
सक्का उद्धरितुं अत्ता, यस्स चित्तं पणीहितं [सुनीहितं (स्या.)].
‘‘‘इमिनासनदानेन, चेतनापणिधीहि च;
कप्पसतसहस्सानि, विनिपातं न गच्छसि.
‘‘‘पञ्ञासक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्ससि;
असीतिक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्ससि.
‘‘‘पदेसरज्जं ¶ विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
सब्बत्थ सुखितो हुत्वा, संसारे संसरिस्ससि’.
‘‘इदं वत्वान सम्बुद्धो, जलजुत्तमनामको;
नभं अब्भुग्गमी वीरो, हंसराजाव अम्बरे.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, सरथं सन्दमानिकं;
लभामि सब्बमेवेतं, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘काननं पविसित्वापि, यदा इच्छामि आसनं;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, पल्लङ्को उपतिट्ठति.
‘‘वारिमज्झगतो सन्तो, यदा इच्छामि आसनं;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, पल्लङ्को उपतिट्ठति.
‘‘यं ¶ यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
पल्लङ्कसतसहस्सानि, परिवारेन्ति मं सदा.
‘‘दुवे ¶ ¶ भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
दुवे कुले पजायामि, खत्तिये अथ ब्राह्मणे.
‘‘एकासनं ददित्वान, पुञ्ञक्खेत्ते अनुत्तरे;
धम्मपल्लङ्कमादाय [धम्मपल्लङ्कमञ्ञाय (स्या. क.)], विहरामि अनासवो.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकासनदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
एकासनदायकत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. सत्तकदम्बपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे, कुक्कुटो [कदम्बो (सी. स्या. पी.)] नाम पब्बतो;
तम्हि पब्बतपादम्हि, सत्त बुद्धा वसिंसु ते.
‘‘कदम्बं पुप्फितं दिस्वा, पग्गहेत्वान अञ्जलिं;
सत्त माला गहेत्वान, पुञ्ञचित्तेन [पुण्णचित्तेन (क.)] ओकिरिं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘चतुन्नवुतितो ¶ कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सत्तकदम्बपुप्फियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
सत्तकदम्बपुप्फियत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. कोरण्डपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘वनकम्मिको पुरे आसिं, पितुमातुमतेनहं [पितुपितामहेनहं (सी. स्या. पी.)];
पसुमारेन जीवामि, कुसलं मे न विज्जति.
‘‘मम आसयसामन्ता, तिस्सो लोकग्गनायको;
पदानि तीणि दस्सेसि, अनुकम्पाय चक्खुमा.
‘‘अक्कन्ते च पदे दिस्वा, तिस्सनामस्स सत्थुनो;
हट्ठो हट्ठेन चित्तेन, पदे चित्तं पसादयिं.
‘‘कोरण्डं ¶ पुप्फितं दिस्वा, पादपं धरणीरुहं;
सकोसकं गहेत्वान, पदसेट्ठमपूजयिं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
कोरण्डवण्णकोयेव, सुप्पभासो भवामहं.
‘‘द्वेनवुते इतो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पदपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कोरण्डपुप्फियो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति;
कोरण्डपुप्फियत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. घतमण्डदायकत्थेरअपदानं
‘‘सुचिन्तितं ¶ ¶ भगवन्तं, लोकजेट्ठं नरासभं;
उपविट्ठं महारञ्ञं, वाताबाधेन पीळितं.
‘‘दिस्वा ¶ चित्तं पसादेत्वा, घतमण्डमुपानयिं;
कतत्ता ¶ आचितत्ता च, गङ्गा भागीरथी अयं.
‘‘महासमुद्दा चत्तारो, घतं सम्पज्जरे मम;
अयञ्च पथवी घोरा, अप्पमाणा असङ्खिया.
‘‘मम सङ्कप्पमञ्ञाय, भवते मधुसक्करा;
चातुद्दीपा [चतुद्दिसा (स्या.)] इमे रुक्खा, पादपा धरणीरुहा.
‘‘मम सङ्कप्पमञ्ञाय, कप्परुक्खा भवन्ति ते;
पञ्ञासक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जमकारयिं.
‘‘एकपञ्ञासक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, घतमण्डस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा घतमण्डदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
घतमण्डदायकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. एकधम्मस्सवनियत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
चतुसच्चं पकासेन्तो, सन्तारेसि बहुं जनं.
‘‘अहं ¶ ¶ तेन समयेन, जटिलो उग्गतापनो;
धुनन्तो वाकचीरानि, गच्छामि अम्बरे तदा.
‘‘बुद्धसेट्ठस्स उपरि, गन्तुं न विसहामहं;
पक्खीव सेलमासज्ज, गमनं न लभामहं.
‘‘उदके वोक्कमित्वान, एवं गच्छामि अम्बरे;
न मे इदं भूतपुब्बं, इरियापथविकोपनं.
‘‘हन्द मेतं गवेसिस्सं, अप्पेवत्थं लभेय्यहं;
ओरोहन्तो अन्तलिक्खा, सद्दमस्सोसि सत्थुनो.
‘‘सरेन रजनीयेन, सवनीयेन वग्गुना;
अनिच्चतं कथेन्तस्स, तञ्ञेव उग्गहिं तदा;
अनिच्चसञ्ञमुग्गय्ह ¶ , अगमासिं ममस्समं.
‘‘यावतायुं वसित्वान, तत्थ कालङ्कतो अहं;
चरिमे वत्तमानम्हि, सद्धम्मस्सवनं सरिं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तिंसकप्पसहस्सानि, देवलोके रमिं अहं;
एकपञ्ञासक्खत्तुञ्च ¶ , देवरज्जमकारयिं.
‘‘एकवीसतिक्खत्तुञ्च [एकतिंसति… (स्या.)], चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘अनुभोमि सकं पुञ्ञं, सुखितोहं भवाभवे;
अनुस्सरामि तं सञ्ञं, संसरन्तो भवाभवे;
न कोटिं पटिविज्झामि, निब्बानं अच्चुतं पदं.
‘‘पितुगेहे निसीदित्वा, समणो भावितिन्द्रियो;
कथंस [कथयं (सी. पी. क.)] परिदीपेन्तो, अनिच्चतमुदाहरि.
‘‘‘अनिच्चा वत सङ्खारा, उप्पादवयधम्मिनो;
उप्पज्जित्वा निरुज्झन्ति, तेसं वूपसमो सुखो’.
‘‘सह ¶ गाथं सुणित्वान, पुब्बसञ्ञमनुस्सरिं;
एकासने निसीदित्वा, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘जातिया ¶ सत्तवस्सेन, अरहत्तमपापुणिं;
उपसम्पादयी बुद्धो, धम्मस्सवनस्सिदं फलं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं धम्ममसुणिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, धम्मस्सवनस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकधम्मस्सवनियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
एकधम्मस्सवनियत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. सुचिन्तितत्थेरअपदानं
‘‘नगरे हंसवतिया, अहोसिं कस्सको तदा;
कसिकम्मेन जीवामि, तेन पोसेमि दारके.
‘‘सुसम्पन्नं ¶ तदा खेत्तं, धञ्ञं मे फलिनं [फलितं (सी. पी.)] अहु;
पाककाले च सम्पत्ते, एवं चिन्तेसहं तदा.
‘‘नच्छन्नं नप्पतिरूपं, जानन्तस्स गुणागुणं;
योहं सङ्घे अदत्वान, अग्गं भुञ्जेय्य चे तदा [मत्तना (स्या.)].
‘‘अयं बुद्धो असमसमो, द्वत्तिंसवरलक्खणो;
ततो पभावितो सङ्घो, पुञ्ञक्खेत्तो अनुत्तरो.
‘‘तत्थ दस्सामहं दानं, नवसस्सं पुरे पुरे;
एवाहं चिन्तयित्वान, हट्ठो पीणितमानसो [पीतिक… (स्या.)].
‘‘खेत्ततो ¶ धञ्ञमाहत्वा, सम्बुद्धं उपसङ्कमिं;
उपसङ्कम्म सम्बुद्धं, लोकजेट्ठं नरासभं;
वन्दित्वा सत्थुनो पादे, इदं वचनमब्रविं.
‘‘‘नवसस्सञ्च सम्पन्नं, आयागोसि [इध होसि (स्या.)] च त्वं मुने;
अनुकम्पमुपादाय ¶ , अधिवासेहि चक्खुम’.
‘‘पदुमुत्तरो ¶ लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, इदं वचनमब्रवि.
‘‘‘चत्तारो च पटिपन्ना, चत्तारो च फले ठिता;
एस सङ्घो उजुभूतो, पञ्ञासीलसमाहितो;
यजन्तानं मनुस्सानं, पुञ्ञपेक्खान पाणिनं.
‘‘‘करोतोपधिकं पुञ्ञं, सङ्घे दिन्नं महप्फलं;
तस्मिं सङ्घेव [संघे च (स्या. पी.)] दातब्बं, तव सस्सं तथेतरं.
‘‘‘सङ्घतो उद्दिसित्वान, भिक्खू नेत्वान संघरं;
पटियत्तं घरे सन्तं, भिक्खुसङ्घस्स देहि त्वं’.
‘‘सङ्घतो उद्दिसित्वान, भिक्खू नेत्वान संघरं;
यं घरे पटियत्तं मे, भिक्खुसङ्घस्सदासहं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, सोवण्णं सप्पभस्सरं;
सट्ठियोजनमुब्बेधं, तिंसयोजनवित्थतं.
एकूनवीसतिमं भाणवारं.
‘‘आकिण्णं भवनं मय्हं, नारीगणसमाकुलं;
तत्थ भुत्वा पिवित्वा च, वसामि तिदसे अहं.
‘‘सतानं ¶ तीणिक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं;
सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘भवाभवे ¶ ¶ संसरन्तो, लभामि अमितं धनं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, सिविकं सन्दमानिकं;
लभामि सब्बमेवेतं [सब्बमेतम्पि (क.)], नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘नववत्थं नवफलं, नवग्गरसभोजनं;
लभामि सब्बमेवेतं, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘कोसेय्यकम्बलियानि ¶ , खोमकप्पासिकानि च;
लभामि सब्बमेवेतं, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘दासीगणं दासगणं, नारियो च अलङ्कता;
लभामि सब्बमेवेतं, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘न मं सीतं वा उण्हं वा, परिळाहो न विज्जति;
अथो चेतसिकं दुक्खं, हदये मे न विज्जति.
‘‘इदं खाद इदं भुञ्ज, इमम्हि सयने सय;
लभामि सब्बमेवेतं, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘अयं पच्छिमको दानि, चरिमो वत्तते भवो;
अज्जापि देय्यधम्मो मे, फलं तोसेसि सब्बदा.
‘‘नवसस्सं ¶ ददित्वान, सङ्घे गणवरुत्तमे;
अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम.
‘‘वण्णवा यसवा होमि, महाभोगो अनीतिको;
महापक्खो [महाभक्खो (स्या. क.)] सदा होमि, अभेज्जपरिसो सदा.
‘‘सब्बे मं अपचायन्ति, ये केचि पथविस्सिता;
देय्यधम्मा च ये केचि, पुरे पुरे लभामहं.
‘‘भिक्खुसङ्घस्स वा मज्झे, बुद्धसेट्ठस्स सम्मुखा;
सब्बेपि समतिक्कम्म, देन्ति ममेव दायका.
‘‘पठमं नवसस्सञ्हि, दत्वा सङ्घे गणुत्तमे;
इमानिसंसे अनुभोमि, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, नवसस्सस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो;
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सुचिन्तितो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सुचिन्तितत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. सोवण्णकिङ्कणियत्थेरअपदानं
‘‘सद्धाय ¶ ¶ ¶ अभिनिक्खम्म, पब्बजिं अनगारियं;
वाकचीरधरो आसिं, तपोकम्ममपस्सितो.
‘‘अत्थदस्सी तु भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो;
उप्पज्जि तम्हि समये, तारयन्तो महाजनं.
‘‘बलञ्च वत मे खीणं, ब्याधिना परमेन तं;
बुद्धसेट्ठं सरित्वान, पुलिने थूपमुत्तमं.
‘‘करित्वा हट्ठचित्तोहं, सहत्थेन [पसादेन (क.)] समोकिरिं;
सोण्णकिङ्कणिपुप्फानि, उदग्गमनसो अहं.
‘‘सम्मुखा विय सम्बुद्धं, थूपं परिचरिं अहं;
तेन चेतोपसादेन, अत्थदस्सिस्स तादिनो.
‘‘देवलोकं गतो सन्तो, लभामि विपुलं सुखं;
सुवण्णवण्णो तत्थासिं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘असीतिकोटियो मय्हं, नारियो समलङ्कता;
सदा मय्हं उपट्ठन्ति, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि [सट्ठितूरिय… (क.)], भेरियो पणवानि च;
सङ्खा च डिण्डिमा तत्थ, वग्गू वज्जन्ति [नदन्ति (सी.), वदन्ति (पी.)] दुन्दुभी.
‘‘चुल्लासीतिसहस्सानि ¶ , हत्थिनो समलङ्कता;
तिधापभिन्नमातङ्गा, कुञ्जरा सट्ठिहायना.
‘‘हेमजालाभिसञ्छन्ना ¶ , उपट्ठानं करोन्ति मे;
बलकाये गजे चेव, ऊनता मे न विज्जति.
‘‘सोण्णकिङ्कणिपुप्फानं, विपाकं अनुभोमहं;
अट्ठपञ्ञासक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं.
‘‘एकसत्ततिक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पथब्या रज्जं एकसतं, महिया कारयिं अहं.
‘‘सो दानि अमतं पत्तो, असङ्खतं सुदुद्दसं [गम्भीरं दुद्दसं पदं (स्या.)];
संयोजनपरिक्खीणो, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘अट्ठारसे ¶ कप्पसते, यं पुप्फमभिरोपयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सोवण्णकिङ्कणियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
सोवण्णकिङ्कणियत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. सोण्णकोन्तरिकत्थेरअपदानं
‘‘मनोभावनियं ¶ बुद्धं, अत्तदन्तं समाहितं;
इरियमानं ब्रह्मपथे, चित्तवूपसमे रतं.
‘‘नित्तिण्णओघं सम्बुद्धं, झायिं झानरतं मुनिं;
उपतित्थं समापन्नं, इन्दिवरदलप्पभं.
‘‘अलाबुनोदकं गय्ह, बुद्धसेट्ठं उपागमिं;
बुद्धस्स पादे धोवित्वा, अलाबुकमदासहं.
‘‘आणापेसि ¶ च सम्बुद्धो, पदुमुत्तरनामको;
‘इमिना दकमाहत्वा, पादमूले ठपेहि मे’.
‘‘साधूतिहं पटिस्सुत्वा, सत्थुगारवताय च;
दकं अलाबुनाहत्वा, बुद्धसेट्ठं उपागमिं.
‘‘अनुमोदि महावीरो, चित्तं निब्बापयं मम;
‘इमिनालाबुदानेन, सङ्कप्पो ते समिज्झतु’.
‘‘पन्नरसेसु कप्पेसु, देवलोके रमिं अहं;
तिंसतिक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘दिवा वा यदि वा रत्तिं, चङ्कमन्तस्स तिट्ठतो;
सोवण्णं कोन्तरं गय्ह, तिट्ठते पुरतो मम.
‘‘बुद्धस्स ¶ दत्वानलाबुं, लभामि सोण्णकोन्तरं;
अप्पकम्पि कतं कारं, विपुलं होति तादिसु.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, यंलाबुमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, अलाबुस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सोण्णकोन्तरिको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
सोण्णकोन्तरिकत्थेरस्सापदानं दसमं.
सकिंसम्मज्जकवग्गो तेचत्तालीसमो.
तस्सुद्दानं –
सकिंसम्मज्जको ¶ थेरो, एकदुस्सी एकासनी;
कदम्बकोरण्डकदो, घतस्सवनिकोपि च.
सुचिन्तिको किङ्कणिको, सोण्णकोन्तरिकोपि च;
एकगाथासतञ्चेत्थ, एकसत्ततिमेव च.
४४. एकविहारिवग्गो
१. एकविहारिकत्थेरअपदानं
‘‘इमम्हि ¶ ¶ ¶ भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘निप्पपञ्चो निरालम्बो, आकाससममानसो;
सुञ्ञताबहुलो तादी, अनिमित्तरतो वसी.
‘‘असङ्गचित्तो निक्लेसो [निल्लेपो (स्या. क.)], असंसट्ठो कुले गणे;
महाकारुणिको वीरो, विनयोपायकोविदो.
‘‘उय्युत्तो परकिच्चेसु, विनयन्तो सदेवके;
निब्बानगमनं मग्गं, गतिं पङ्कविसोसनं.
‘‘अमतं परमस्सादं, जरामच्चुनिवारणं;
महापरिसमज्झे सो, निसिन्नो लोकतारको.
‘‘करवीकरुतो [करवीकरुदो (स्या. पी. क.)] नाथो, ब्रह्मघोसो तथागतो;
उद्धरन्तो महादुग्गा, विप्पनट्ठे अनायके.
‘‘देसेन्तो विरजं धम्मं, दिट्ठो मे लोकनायको;
तस्स धम्मं सुणित्वान, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘पब्बजित्वा तदापाहं, चिन्तेन्तो जिनसासनं;
एककोव वने रम्मे, वसिं संसग्गपीळितो.
‘‘सक्कायवूपकासो ¶ मे, हेतुभूतो ममाभवी [ममागमी (स्या. पी.)];
मनसो वूपकासस्स, संसग्गभयदस्सिनो.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ ¶ चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकविहारिको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
एकविहारिकत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. एकसङ्खियत्थेरअपदानं
‘‘विपस्सिनो भगवतो, महाबोधिमहो अहु;
महाजना समागम्म, पूजेन्ति बोधिमुत्तमं.
‘‘न हि तं ओरकं मञ्ञे, बुद्धसेट्ठो भविस्सति;
यस्सायं ईदिसा बोधि, पूजनीया [ईदिसो बोधि, पूजनीयो (स्या.)] च सत्थुनो.
‘‘ततो सङ्खं गहेत्वान, बोधिरुक्खमुपट्ठहिं;
धमन्तो सब्बदिवसं, अवन्दिं बोधिमुत्तमं.
‘‘आसन्नके कतं कम्मं, देवलोकं अपापयी;
कळेवरं मे पतितं, देवलोके रमामहं.
‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि ¶ , तुट्ठहट्ठा पमोदिता;
सदा मय्हं उपट्ठन्ति, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘एकसत्ततिमे कप्पे, राजा आसिं सुदस्सनो;
चातुरन्तो विजितावी, जम्बुमण्डस्स इस्सरो.
‘‘ततो अङ्गसता तुरिया [तूरा (सी. क.)], परिवारेन्ति मं सदा;
अनुभोमि सकं कम्मं, उपट्ठानस्सिदं फलं.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
मातुकुच्छिगतस्सापि, वज्जरे भेरियो सदा.
‘‘उपट्ठित्वान सम्बुद्धं, अनुभुत्वान सम्पदा;
सिवं सुखेमं अमतं, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकसङ्खियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
एकसङ्खियत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. पाटिहीरसञ्ञकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ नाम जिनो, आहुतीनं पटिग्गहो;
वसीसतसहस्सेहि, नगरं पाविसी तदा.
‘‘नगरं पविसन्तस्स, उपसन्तस्स तादिनो;
रतनानि पज्जोतिंसु [पनादिंसु (पी.)], निग्घोसो आसि तावदे.
‘‘बुद्धस्स आनुभावेन, भेरी वज्जुमघट्टिता;
सयं वीणा पवज्जन्ति, बुद्धस्स पविसतो पुरं.
‘‘बुद्धसेट्ठं नमस्सामि [न पस्सामि (सी.)], पदुमुत्तरमहामुनिं;
पाटिहीरञ्च पस्सित्वा, तत्थ चित्तं पसादयिं.
‘‘अहो बुद्धो अहो धम्मो, अहो नो सत्थुसम्पदा;
अचेतनापि तुरिया, सयमेव पवज्जरे.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं सञ्ञमलभिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धसञ्ञायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा पाटिहीरसञ्ञको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पाटिहीरसञ्ञकत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. ञाणत्थविकत्थेरअपदानं
‘‘कणिकारंव ¶ ¶ जलितं, दीपरुक्खंव जोतितं;
कञ्चनंव विरोचन्तं, अद्दसं द्विपदुत्तमं.
‘‘कमण्डलुं ठपेत्वान, वाकचीरञ्च कुण्डिकं;
एकंसं अजिनं कत्वा, बुद्धसेट्ठं थविं अहं.
‘‘‘तमन्धकारं विधमं, मोहजालसमाकुलं;
ञाणालोकं दस्सेत्वान, नित्तिण्णोसि महामुनि.
‘‘‘समुद्धरसिमं लोकं, सब्बावन्तमनुत्तरं;
ञाणे ते उपमा नत्थि, यावताजगतोगति [यावता च गतोगति (पी. क.)].
‘‘‘तेन ञाणेन सब्बञ्ञू, इति बुद्धो पवुच्चति;
वन्दामि तं महावीरं, सब्बञ्ञुतमनावरं’.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, बुद्धसेट्ठं थविं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, ञाणत्थवायिदं फलं;
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो;
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा ञाणत्थविको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
ञाणत्थविकत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. उच्छुखण्डिकत्थेरअपदानं
‘‘नगरे बन्धुमतिया, द्वारपालो अहोसहं;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सब्बधम्मान पारगुं.
‘‘उच्छुखण्डिकमादाय, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
पसन्नचित्तो सुमनो, विपस्सिस्स महेसिनो.
‘‘एकनवुतितो ¶ ¶ कप्पे, यं उच्छुमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, उच्छुखण्डस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उच्छुखण्डिको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उच्छुखण्डिकत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. कळम्बदायकत्थेरअपदानं
‘‘रोमसो ¶ नाम सम्बुद्धो, वसते पब्बतन्तरे;
कळम्बं तस्स पादासिं, पसन्नो सेहि पाणिभि.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कळम्बस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कळम्बदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कळम्बदायकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. अम्बाटकदायकत्थेरअपदानं
‘‘विपिने ¶ बुद्धं दिस्वान, सयम्भुं अपराजितं;
अम्बाटकं गहेत्वान, सयम्भुस्स अदासहं.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं फलमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अम्बाटकदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अम्बाटकदायकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. हरीतकदायकत्थेरअपदानं
‘‘हरीतकं आमलकं, अम्बजम्बुविभीतकं;
कोलं भल्लातकं बिल्लं, सयमेव हरामहं.
‘‘दिस्वान पब्भारगतं, झायिं झानरतं मुनिं;
आबाधेन आपीळेन्तं, अदुतीयं महामुनिं.
‘‘हरीतकं गहेत्वान, सयम्भुस्स अदासहं;
खादमत्तम्हि भेसज्जे, ब्याधि पस्सम्भि [पस्सद्धि (क.)] तावदे.
‘‘पहीनदरथो बुद्धो, अनुमोदमकासि मे;
‘भेसज्जदानेनिमिना, ब्याधिवूपसमेन च.
‘‘‘देवभूतो मनुस्सो वा, जातो वा अञ्ञजातिया;
सब्बत्थ सुखितो होतु, मा च ते ब्याधिमागमा’.
‘‘इदं ¶ वत्वान सम्बुद्धो, सयम्भू अपराजितो;
नभं अब्भुग्गमी धीरो, हंसराजाव अम्बरे.
‘‘यतो हरीतकं दिन्नं, सयम्भुस्स महेसिनो;
इमं जातिं उपादाय, ब्याधि मे नुपपज्जथ.
‘‘अयं पच्छिमको मय्हं, चरिमो वत्तते भवो;
तिस्सो विज्जा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, भेसज्जमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, भेसज्जस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ ¶ ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा हरीतकदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
हरीतकदायकत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. अम्बपिण्डियत्थेरअपदानं
‘‘हत्थिराजा तदा आसिं, ईसादन्तो उरुळ्हवा;
विचरन्तो ब्रहारञ्ञे, अद्दसं लोकनायकं.
‘‘अम्बपिण्डं ¶ गहेत्वान, अदासिं सत्थुनो अहं;
पटिग्गण्हि महावीरो, सिद्धत्थो लोकनायको.
‘‘मम निज्झायमानस्स, परिभुञ्जि तदा जिनो;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, तुसितं उपपज्जहं.
‘‘ततो अहं चवित्वान, चक्कवत्ती अहोसहं;
एतेनेव उपायेन, अनुभुत्वान सम्पदा.
‘‘पधानपहितत्तोहं, उपसन्तो निरूपधि;
सब्बासवे परिञ्ञाय, विहरामि अनासवो.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं फलमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अम्बपिण्डियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अम्बपिण्डियत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. अम्बफलियत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरबुद्धस्स ¶ ¶ ¶ , लोकजेट्ठस्स तादिनो;
पिण्डाय विचरन्तस्स, धारतो उत्तमं यसं.
‘‘अग्गफलं गहेत्वान, विप्पसन्नेन चेतसा;
दक्खिणेय्यस्स वीरस्स, अदासिं सत्थुनो अहं.
‘‘तेन कम्मेन द्विपदिन्द [दिपदिन्द (सी. स्या. पी.)], लोकजेट्ठ नरासभ;
पत्तोम्हि अचलं ठानं, हित्वा जयपराजयं.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, अग्गदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अम्बफलियो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति;
अम्बफलियत्थेरस्सापदानं दसमं.
एकविहारिवग्गो चतुचत्तालीसमो.
तस्सुद्दानं –
थेरो ¶ एकविहारी च, सङ्खियो पाटिहीरको;
थविको उच्छुखण्डी च, कळम्बअम्बाटकदो.
हरीतकम्बपिण्डी च, अम्बदो दसमो यति;
छळसीति च गाथायो, गणितायो विभाविभि.
४५. विभीतकवग्गो
१. विभीतकमिञ्जियत्थेरअपदानं
‘‘ककुसन्धो ¶ ¶ ¶ महावीरो, सब्बधम्मान पारगू;
गणम्हा वूपकट्ठो सो, अगमासि वनन्तरं.
‘‘बीजमिञ्जं गहेत्वान, लताय आवुणिं अहं;
भगवा तम्हि समये, झायते पब्बतन्तरे.
‘‘दिस्वानहं देवदेवं, विप्पसन्नेन चेतसा;
दक्खिणेय्यस्स वीरस्स, बीजमिञ्जमदासहं.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पम्हि, यं मिञ्जमददिं [फलमददिं (सी. पी.), बीजमददिं (स्या.)] तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बीजमिञ्जस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा विभीतकमिञ्जियो [विभेदक… (स्या. क.)] थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
विभीतकमिञ्जियत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. कोलदायकत्थेरअपदानं
‘‘अजिनेन ¶ ¶ ¶ निवत्थोहं, वाकचीरधरो तदा;
खारिया पूरयित्वान, कोलंहासिं ममस्समं [खारिभारं हरित्वान, कोलमाहरिमस्समं (सी. पी.)].
‘‘तम्हि ¶ काले सिखी बुद्धो, एको अदुतियो अहु;
ममस्समं उपागच्छि, जानन्तो सब्बकालिकं.
‘‘सकं चित्तं पसादेत्वा, वन्दित्वान च सुब्बतं;
उभो हत्थेहि पग्गय्ह, कोलं बुद्धस्सदासहं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं फलमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कोलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कोलदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कोलदायकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. बिल्लियत्थेरअपदानं
‘‘चन्दभागानदीतीरे ¶ , अस्समो सुकतो मम;
बिल्लरुक्खेहि [बेलुवरुक्खेहि (स्या.)] आकिण्णो, नानादुमनिसेवितो.
‘‘सुगन्धं बेलुवं दिस्वा, बुद्धसेट्ठमनुस्सरिं;
खारिभारं पूरयित्वा, तुट्ठो संविग्गमानसो.
‘‘ककुसन्धं उपागम्म, बिल्लपक्कमदासहं;
पुञ्ञक्खेत्तस्स वीरस्स, विप्पसन्नेन चेतसा.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पस्मिं, यं फलमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा बिल्लियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
बिल्लियत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. भल्लातदायकत्थेरअपदानं
‘‘सुवण्णवण्णं ¶ ¶ सम्बुद्धं, द्वत्तिंसवरलक्खणं;
विपिनग्गेन [पवनग्गेन (सी. स्या. पी.)] गच्छन्तं, सालराजंव फुल्लितं.
‘‘तिणत्थरं पञ्ञापेत्वा, बुद्धसेट्ठं अयाचहं;
‘अनुकम्पतु मं बुद्धो, भिक्खं इच्छामि दातवे’.
‘‘अनुकम्पको कारुणिको, अत्थदस्सी महायसो;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, ओरूहि मम अस्समे.
‘‘ओरोहित्वान सम्बुद्धो, निसीदि पण्णसन्थरे;
भल्लातकं गहेत्वान, बुद्धसेट्ठस्सदासहं.
‘‘मम निज्झायमानस्स, परिभुञ्जि तदा जिनो;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, अभिवन्दिं तदा जिनं.
‘‘अट्ठारसे कप्पसते, यं फलमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा भल्लातदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
भल्लातदायकत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. उत्तलिपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘निग्रोधे ¶ ¶ हरितोभासे, संविरुळ्हम्हि पादपे;
उत्तलिमालं [उम्मा मालं हि (स्या.)] पग्गय्ह, बोधिया अभिरोपयिं.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पम्हि, यं बोधिमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बोधिपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उत्तलिपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उत्तलिपुप्फियत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. अम्बाटकियत्थेरअपदानं
‘‘सुपुप्फितं ¶ सालवनं, ओगय्ह वेस्सभू मुनि;
निसीदि गिरिदुग्गेसु, अभिजातोव केसरी.
‘‘पसन्नचित्तो ¶ सुमनो, अम्बाटकमपूजयिं;
पुञ्ञक्खेत्तं अनुत्तरं [महावीरं (सी. स्या.)], पसन्नो सेहि पाणिभि.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिं;
दुग्गति नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अम्बाटकियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अम्बाटकियत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. सीहासनिकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरस्स ¶ ¶ भगवतो, सब्बभूतहितेसिनो;
पसन्नचित्तो सुमनो, सीहासनमदासहं.
‘‘देवलोके मनुस्से वा, यत्थ यत्थ वसामहं;
लभामि विपुलं ब्यम्हं, सीहासनस्सिदं फलं.
‘‘सोण्णमया रूपिमया, लोहितङ्गमया [लोहितङ्कमया (सी. स्या. पी.)] बहू;
मणिमया च पल्लङ्का, निब्बत्तन्ति ममं सदा.
‘‘बोधिया ¶ आसनं कत्वा, जलजुत्तमनामिनो;
उच्चे कुले पजायामि, अहो धम्मसुधम्मता.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, सीहासनमकासहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, सीहासनस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सीहासनिको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सीहासनिकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. पादपीठियत्थेरअपदानं
‘‘सुमेधो ¶ नाम सम्बुद्धो, अग्गो कारुणिको मुनि;
तारयित्वा बहू सत्ते, निब्बुतो सो महायसो.
‘‘सीहासनस्स सामन्ता, सुमेधस्स महेसिनो;
पसन्नचित्तो सुमनो, पादपीठमकारयिं.
‘‘कत्वान कुसलं कम्मं, सुखपाकं सुखुद्रयं;
पुञ्ञकम्मेन संयुत्तो, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ ¶ ¶ ¶ मे वसमानस्स, पुञ्ञकम्मसमङ्गिनो;
पदानि उद्धरन्तस्स, सोण्णपीठा भवन्ति मे.
‘‘लाभा तेसं सुलद्धं वो, ये लभन्ति उपस्सुतिं;
निब्बुते कारं कत्वान, लभन्ति विपुलं सुखं.
‘‘मयापि सुकतं कम्मं, वाणिज्जं सुप्पयोजितं;
पादपीठं करित्वान, सोण्णपीठं लभामहं.
‘‘यं यं दिसं पक्कमामि, केनचि किच्चयेनहं [पच्चयेनहं (सी. पी.)];
सोण्णपीठे अक्कमामि [सोण्णपीठेन कमामि (क.)], पुञ्ञकम्मस्सिदं फलं.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पादपीठस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पादपीठियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पादपीठियत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. वेदिकारकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरस्स ¶ भगवतो, बोधिया पादपुत्तमे;
वेदिकं सुकतं कत्वा, सकं चित्तं पसादयिं.
‘‘अतोळारानि [अथोळारानि (सी. पी.), अग्गोळारानि (स्या.)] भण्डानि, कतानि अकतानि च;
अन्तलिक्खा पवस्सन्ति, वेदिकाय इदं फलं.
‘‘उभतो ब्यूळ्हसङ्गामे, पक्खन्दन्तो भयानके;
भयभेरवं न पस्सामि, वेदिकाय इदं फलं.
‘‘मम ¶ ¶ सङ्कप्पमञ्ञाय, ब्यम्हं निब्बत्तते सुभं;
सयनानि महग्घानि, वेदिकाय इदं फलं.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, यं वेदिकमकारयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, वेदिकाय इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वेदिकारको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
वेदिकारकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. बोधिघरदायकत्थेरअपदानं
‘‘सिद्धत्थस्स ¶ भगवतो, द्विपदिन्दस्स तादिनो;
पसन्नचित्तो सुमनो, बोधिघरमकारयिं.
‘‘तुसितं उपपन्नोम्हि, वसामि रतने घरे;
न मे सीतं वा उण्हं वा, वातो गत्ते न सम्फुसे.
‘‘पञ्चसट्ठिम्हितो कप्पे, चक्कवत्ती अहोसहं;
कासिकं नाम नगरं, विस्सकम्मेन [विसुकम्मेन (स्या. क.)] मापितं.
‘‘दसयोजनआयामं, अट्ठयोजनवित्थतं;
न तम्हि नगरे अत्थि, कट्ठं वल्ली च मत्तिका.
‘‘तिरियं योजनं आसि, अद्धयोजनवित्थतं;
मङ्गलो नाम पासादो, विस्सकम्मेन मापितो.
‘‘चुल्लासीतिसहस्सानि, थम्भा सोण्णमया अहुं;
मणिमया च निय्यूहा, छदनं रूपियं अहु.
‘‘सब्बसोण्णमयं ¶ घरं, विस्सकम्मेन मापितं;
अज्झावुत्थं मया एतं, घरदानस्सिदं फलं.
‘‘ते सब्बे अनुभोत्वान, देवमानुसके भवे;
अज्झपत्तोम्हि निब्बानं, सन्तिपदमनुत्तरं.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, बोधिघरमकारयिं;
दुग्गतिं ¶ नाभिजानामि, घरदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा बोधिघरदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
बोधिघरदायकत्थेरस्सापदानं दसमं.
विभीतकवग्गो पञ्चचत्तालीसमो.
तस्सुद्दानं –
विभीतकी कोलफली, बिल्लभल्लातकप्पदो;
उत्तलम्बटकी चेव, आसनी पादपीठको.
वेदिको बोधिघरिको, गाथायो गणितापि च;
एकूनासीतिका सब्बा, अस्मिं वग्गे पकित्तिता.
४६. जगतिदायकवग्गो
१. जगतिदायकत्थेरअपदानं
‘‘धम्मदस्सिस्स ¶ ¶ ¶ मुनिनो, बोधिया पादपुत्तमे;
पसन्नचित्तो सुमनो, जगतिं कारयिं अहं.
‘‘दरितो पब्बततो वा, रुक्खतो पतितो अहं;
चुतो पतिट्ठं विन्दामि, जगतिया इदं फलं.
‘‘न मे चोरा विहेसन्ति, नातिमञ्ञन्ति खत्तिया [पसहन्ति, नातिमञ्ञति खत्तियो (सी. पी.)];
सब्बामित्तेतिक्कमामि, जगतिया इदं फलं.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
सब्बत्थ पूजितो होमि, जगतिया इदं फलं.
‘‘अट्ठारसे कप्पसते, जगतिं कारयिं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, जगतिदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा जगतिदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
जगतिदायकत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. मोरहत्थियत्थेरअपदानं
‘‘मोरहत्थं ¶ ¶ गहेत्वान, उपेसिं लोकनायकं;
पसन्नचित्तो सुमनो, मोरहत्थमदासहं.
‘‘इमिना ¶ मोरहत्थेन, चेतनापणिधीहि च;
निब्बायिंसु तयो अग्गी, लभामि विपुलं सुखं.
‘‘अहो बुद्धो अहो धम्मो, अहो नो सत्थुसम्पदा;
दत्वानहं मोरहत्थं, लभामि विपुलं सुखं.
‘‘तियग्गी [तिधग्गी (स्या. क.), तिवग्गी (पी.)] निब्बुता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
सब्बासवा परिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, मोरहत्थस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा मोरहत्थियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
मोरहत्थियत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. सीहासनबीजियत्थेरअपदानं
‘‘तिस्सस्साहं भगवतो, बोधिरुक्खमवन्दियं;
पग्गय्ह बीजनिं तत्थ, सीहासनमबीजहं [मबीजयिं (सी.), मविज्जहं (स्या.)].
‘‘द्वेनवुते इतो कप्पे, सीहासनमबीजहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बीजनाय इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सीहासनबीजियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
सीहासनबीजियत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. तिणुक्कधारियत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरबुद्धस्स ¶ ¶ , बोधिया पादपुत्तमे;
पसन्नचित्तो सुमनो, तयो उक्के अधारयिं.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, सोहं उक्कमधारयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, उक्कदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा तिणुक्कधारियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
तिणुक्कधारियत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. अक्कमनदायकत्थेरअपदानं
‘‘ककुसन्धस्स मुनिनो, ब्राह्मणस्स वुसीमतो;
दिवाविहारं वजतो, अक्कमनमदासहं.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पम्हि, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, अक्कमनस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अक्कमनदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अक्कमनदायकत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. वनकोरण्डियत्थेरअपदानं
‘‘सिद्धत्थस्स भगवतो, लोकजेट्ठस्स तादिनो;
वनकोरण्डमादाय, बुद्धस्स अभिरोपयिं.
‘‘चतुन्नवुतितो ¶ कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वनकोरण्डियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
वनकोरण्डियत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
वीसतिमं भाणवारं.
७. एकछत्तियत्थेरअपदानं
‘‘अङ्गारजाता ¶ ¶ पथवी, कुक्कुळानुगता मही;
पदुमुत्तरो भगवा, अब्भोकासम्हि चङ्कमि.
‘‘पण्डरं छत्तमादाय, अद्धानं पटिपज्जहं;
तत्थ दिस्वान सम्बुद्धं, वित्ति मे उपपज्जथ.
‘‘मरीचियोत्थटा ¶ [मरिचिमोफुना (स्या.), मरीचिवोफुटा (पी.)] भूमि, अङ्गाराव मही अयं;
उपहन्ति [उपवायन्ति (सी. पी.)] महावाता, सरीरस्सासुखेपना [सरीरकायुखेपना (स्या.)].
‘‘सीतं उण्हं विहनन्तं [विहनति (स्या. क.)], वातातपनिवारणं;
पटिग्गण्ह इमं छत्तं, फस्सयिस्सामि [पस्सयिस्सामि (क.)] निब्बुतिं.
‘‘अनुकम्पको कारुणिको, पदुमुत्तरो महायसो;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, पटिग्गण्हि तदा जिनो.
‘‘तिंसकप्पानि देविन्दो, देवरज्जमकारयिं;
सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
अनुभोमि सकं कम्मं, पुब्बे सुकतमत्तनो.
‘‘अयं ¶ मे पच्छिमा जाति, चरिमो वत्तते भवो;
अज्जापि सेतच्छत्तं मे, सब्बकालं धरीयति.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं छत्तमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, छत्तदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकछत्तियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
एकछत्तियत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. जातिपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘परिनिब्बुते भगवति, पदुमुत्तरे महायसे;
पुप्फवटंसके कत्वा [पुप्फचङ्कोटके गहेत्वा (स्या.)], सरीरमभिरोपयिं.
‘‘तत्थ चित्तं पसादेत्वा, निम्मानं अगमासहं;
देवलोकगतो सन्तो, पुञ्ञकम्मं सरामहं.
‘‘अम्बरा ¶ ¶ पुप्फवस्सो मे, सब्बकालं पवस्सति;
संसरामि मनुस्से चे [वे (स्या.)], राजा होमि महायसो.
‘‘तहिं कुसुमवस्सो मे, अभिवस्सति सब्बदा;
तस्सेव [कायेसु (स्या.), कायेव (पी.)] पुप्फपूजाय, वाहसा सब्बदस्सिनो.
‘‘अयं पच्छिमको मय्हं, चरिमो वत्तते भवो;
अज्जापि पुप्फवस्सो मे, अभिवस्सति सब्बदा.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, देहपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा जातिपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
जातिपुप्फियत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. पट्टिपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘नीहरन्ते सरीरम्हि, वज्जमानासु भेरिसु;
पसन्नचित्तो सुमनो, पट्टिपुप्फमपूजयिं [सत्ति… (स्या. पी.)].
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, देहपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पट्टिपुप्फियो [सत्तिपण्णियो (स्या. पी.)] थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पट्टिपुप्फियत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. गन्धपूजकत्थेरअपदानं
‘‘चितासु ¶ कुरुमानासु [चित्तेसु कयिरमानेसु (सी.)], नानागन्धे समाहटे;
पसन्नचित्तो सुमनो, गन्धमुट्ठिमपूजयिं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, चितकं यमपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, चितपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा गन्धपूजको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
गन्धपूजकत्थेरस्सापदानं दसमं.
जगतिदायकवग्गो छचत्तालीसमो.
तस्सुद्दानं –
जगती ¶ मोरहत्थी च, आसनी उक्कधारको;
अक्कमि वनकोरण्डि, छत्तदो जातिपूजको.
पट्टिपुप्फी च यो थेरो, दसमो गन्धपूजको;
सत्तसट्ठि च गाथायो, गणितायो विभाविभि.
४७. सालकुसुमियवग्गो
१. सालकुसुमियत्थेरअपदानं
‘‘परिनिब्बुते ¶ ¶ ¶ भगवति, जलजुत्तमनामके;
आरोपितम्हि चितके, सालपुप्फमपूजयिं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिं [पुप्फमभिपुजयिं (स्या.)];
दुग्गतिं नाभिजानामि, चितपूजायिदं [बुद्धपूजायिदं (स्या.)] फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सालकुसुमियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सालकुसुमियत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. चितकपूजकत्थेरअपदानं
‘‘झायमानस्स भगवतो, सिखिनो लोकबन्धुनो;
अट्ठ चम्पकपुप्फानि, चितकं अभिरोपयिं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिं;
दुग्गतिं ¶ नाभिजानामि, चितपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ ¶ सुदं आयस्मा चितकपूजको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
चितकपूजकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. चितकनिब्बापकत्थेरअपदानं
‘‘दय्हमाने ¶ सरीरम्हि, वेस्सभुस्स महेसिनो;
गन्धोदकं गहेत्वान, चितं निब्बापयिं अहं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, चितं निब्बापयिं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, गन्धोदकस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा चितकनिब्बापको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
चितकनिब्बापकत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. सेतुदायकत्थेरअपदानं
‘‘विपस्सिनो भगवतो, चङ्कमन्तस्स सम्मुखा;
पसन्नचित्तो सुमनो, सेतुं कारापयिं अहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं सेतुं कारयिं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, सेतुदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा सेतुदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सेतुदायकत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. सुमनतालवण्टियत्थेरअपदानं
‘‘सिद्धत्थस्स ¶ ¶ भगवतो, तालवण्टमदासहं;
सुमनेहि पटिच्छन्नं, धारयामि महायसं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, तालवण्टमदासहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, तालवण्टस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सुमनतालवण्टियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
सुमनतालवण्टियत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. अवटफलियत्थेरअपदानं
‘‘सतरंसी ¶ नाम भगवा, सयम्भू अपराजितो;
विवेककामो सम्बुद्धो, गोचरायाभिनिक्खमि.
‘‘फलहत्थो अहं दिस्वा, उपगच्छिं नरासभं;
पसन्नचित्तो सुमनो, अदासिं अवटं फलं.
‘‘चतुन्नवुतितो ¶ कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अवटफलियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अवटफलियत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. लबुजफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘नगरे ¶ बन्धुमतिया, आरामिको अहं तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, गच्छन्तं अनिलञ्जसे.
‘‘लबुजं फलमादाय, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
आकासेव ठितो सन्तो, पटिग्गण्हि महायसो.
‘‘वित्तिसञ्जननो मय्हं, दिट्ठधम्मसुखावहो;
फलं बुद्धस्स दत्वान, विप्पसन्नेन चेतसा.
‘‘अधिगञ्छिं तदा पीतिं, विपुलं सुखमुत्तमं;
उप्पज्जतेव [उप्पज्जते मे (स्या.)] रतनं, निब्बत्तस्स तहिं तहिं.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा लबुजफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
लबुजफलदायकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. पिलक्खफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘वनन्तरे ¶ ¶ बुद्धं दिस्वा [वनन्ते बुद्धं दिस्वान (सी. पी.)], अत्थदस्सिं महायसं;
पसन्नचित्तो सुमनो, पिलक्खस्स [पिलक्खुस्स (पी.)] फलं अदा.
‘‘अट्ठारसे कप्पसते, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पिलक्खफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
पिलक्खफलदायकत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. सयंपटिभानियत्थेरअपदानं
‘‘ककुधं विलसन्तंव, देवदेवं नरासभं;
रथियं पटिपज्जन्तं, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘तमन्धकारं नासेत्वा, सन्तारेत्वा बहुं जनं;
ञाणालोकेन जोतन्तं, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘वसीसतसहस्सेहि, नीयन्तं लोकनायकं;
उद्धरन्तं बहू सत्ते, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘आहनन्तं [आहनित्वा (स्या. क.)] धम्मभेरिं, मद्दन्तं तित्थिये गणे;
सीहनादं विनदन्तं, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘यावता ब्रह्मलोकतो, आगन्त्वान सब्रह्मका;
पुच्छन्ति निपुणे पञ्हे, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘यस्सञ्जलिं करित्वान, आयाचन्ति सदेवका;
तेन पुञ्ञं अनुभोन्ति, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘सब्बे ¶ जना समागन्त्वा, सम्पवारेन्ति चक्खुमं;
न विकम्पति अज्झिट्ठो, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘नगरं ¶ पविसतो यस्स, रवन्ति भेरियो बहू;
विनदन्ति गजा मत्ता, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘वीथिया [रथिया (सी.)] गच्छतो यस्स, सब्बाभा जोतते सदा;
अब्भुन्नता समा होन्ति, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘ब्याहरन्तस्स ¶ बुद्धस्स, चक्कवाळम्पि सुय्यति;
सब्बे सत्ते विञ्ञापेति, को दिस्वा न पसीदति.
‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, यं बुद्धमभिकित्तयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कित्तनाय इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सयंपटिभानियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सयंपटिभानियत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. निमित्तब्याकरणियत्थेरअपदानं
‘‘अज्झोगाहेत्वा हिमवं, मन्ते वाचे महं तदा;
चतुपञ्ञाससहस्सानि, सिस्सा मय्हं उपट्ठहुं.
‘‘अधिता ¶ वेदगू सब्बे, छळङ्गे पारमिं गता;
सकविज्जाहुपत्थद्धा, हिमवन्ते वसन्ति ते.
‘‘चवित्वा तुसिता काया, देवपुत्तो महायसो;
उप्पज्जि मातुकुच्छिस्मिं, सम्पजानो पतिस्सतो.
‘‘सम्बुद्धे उपपज्जन्ते, दससहस्सि कम्पथ;
अन्धा चक्खुं अलभिंसु, उप्पज्जन्तम्हि नायके.
‘‘सब्बाकारं ¶ पकम्पित्थ, केवला वसुधा अयं;
निग्घोससद्दं सुत्वान, उब्बिज्जिंसु [विम्हयिंसु (स्या. क.)] महाजना.
‘‘सब्बे जना समागम्म, आगच्छुं मम सन्तिकं;
वसुधायं पकम्पित्थ, किं विपाको भविस्सति.
‘‘अवचासिं [विदस्सामि (स्या.)] तदा तेसं, मा भेथ [मा रोद (क.), माभायित्थ (स्या.)] नत्थि वो भयं;
विसट्ठा होथ सब्बेपि, उप्पादोयं सुवत्थिको [सुखत्थिको (स्या.)].
‘‘अट्ठहेतूहि ¶ सम्फुस्स [अट्ठहेतूहि सम्फस्स (स्या. पी.), अत्थहेतु निसंसयं (क.)], वसुधायं पकम्पति;
तथा निमित्ता दिस्सन्ति, ओभासो विपुलो महा.
‘‘असंसयं बुद्धसेट्ठो, उप्पज्जिस्सति चक्खुमा;
सञ्ञापेत्वान जनतं, पञ्चसीले कथेसहं.
‘‘सुत्वान ¶ पञ्च सीलानि, बुद्धुप्पादञ्च दुल्लभं;
उब्बेगजाता सुमना, तुट्ठहट्ठा अहंसु ते.
‘‘द्वेनवुते इतो कप्पे, यं निमित्तं वियाकरिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, ब्याकरणस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा निमित्तब्याकरणियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
निमित्तब्याकरणियत्थेरस्सापदानं दसमं.
सालकुसुमियवग्गो सत्तचत्तालीसमो.
तस्सुद्दानं –
सालकुसुमियो थेरो, पूजा निब्बापकोपि च;
सेतुदो तालवण्टी च, अवटलबुजप्पदो.
पिलक्खपटिभानी च, वेय्याकरणियो दिजो;
द्वेसत्तति च गाथायो, गणितायो विभाविभि.
४८. नळमालिवग्गो
१. नळमालियत्थेरअपदानं
‘‘सुवण्णवण्णं ¶ ¶ ¶ सम्बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं;
विपिनग्गेन गच्छन्तं, अद्दसं लोकनायकं.
‘‘नळमालं गहेत्वान, निक्खमन्तो च तावदे;
तत्थद्दसासिं सम्बुद्धं, ओघतिण्णमनासवं.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, नळमालमपूजयिं;
दक्खिणेय्यं महावीरं, सब्बलोकानुकम्पकं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं मालमभिरोपयिं [पुप्फमभिरोपयिं (सी. स्या. पी.)];
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा नळमालियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
नळमालियत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. मणिपूजकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
विवेककामो सम्बुद्धो, गच्छते अनिलञ्जसे.
‘‘अविदूरे हिमवन्तस्स, महाजातस्सरो अहु;
तत्थ मे भवनं आसि, पुञ्ञकम्मेन संयुतं.
‘‘भवना ¶ अभिनिक्खम्म, अद्दसं लोकनायकं;
इन्दीवरंव जलितं, आदित्तंव हुतासनं.
‘‘विचिनं नद्दसं पुप्फं, पूजयिस्सन्ति नायकं;
सकं चित्तं पसादेत्वा, अवन्दिं सत्थुनो अहं.
‘‘मम सीसे मणिं गय्ह, पूजयिं लोकनायकं;
इमाय मणिपूजाय, विपाको होतु भद्दको.
‘‘पदुमुत्तरो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो;
अन्तलिक्खे ठितो सत्था, इमं गाथं अभासथ.
‘सो ते इज्झतु सङ्कप्पो, लभस्सु विपुलं सुखं;
इमाय मणिपूजाय, अनुभोहि महायसं’.
‘‘इदं वत्वान भगवा, जलजुत्तमनामको;
अगमासि बुद्धसेट्ठो, यत्थ चित्तं पणीहितं.
‘‘सट्ठिकप्पानि देविन्दो, देवरज्जमकारयिं;
अनेकसतक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘पुब्बकम्मं ¶ सरन्तस्स, देवभूतस्स मे सतो;
मणि निब्बत्तते मय्हं, आलोककरणो ममं.
‘‘छळसीतिसहस्सानि, नारियो मे परिग्गहा;
विचित्तवत्थाभरणा, आमुक्कमणिकुण्डला [आमुत्तमणिकुण्डला (सी. स्या. पी.)].
‘‘अळारपम्हा हसुला, सुसञ्ञा तनुमज्झिमा;
परिवारेन्ति मं निच्चं, मणिपूजायिदं फलं.
‘‘सोण्णमया मणिमया, लोहितङ्गमया तथा;
भण्डा मे सुकता होन्ति, यदिच्छसि [यदिच्छाय (सी. पी.)] पिळन्धना.
‘‘कूटागारा ¶ गहारम्मा, सयनञ्च महारहं;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, निब्बत्तन्ति यदिच्छकं.
‘‘लाभा तेसं सुलद्धञ्च, ये लभन्ति उपस्सुतिं;
पुञ्ञक्खेत्तं मनुस्सानं, ओसधं सब्बपाणिनं.
‘‘मय्हम्पि ¶ ¶ सुकतं कम्मं, योहं अदक्खि नायकं;
विनिपाता पमुत्तोम्हि, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
दिवसञ्चेव रत्तिञ्च [समन्ता सत्तरतना (सी. पी. क.)], आलोको होति मे सदा.
‘‘तायेव मणिपूजाय, अनुभोत्वान सम्पदा;
ञाणालोको मया दिट्ठो, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं मणिं अभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, मणिपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा मणिपूजको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
मणिपूजकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. उक्कासतिकत्थेरअपदानं
‘‘कोसिको नाम भगवा, चित्तकूटे वसी तदा;
झायी झानरतो बुद्धो, विवेकाभिरतो मुनि.
‘‘अज्झोगाहेत्वा [अज्झोगहेत्वा (सी. स्या. पी.)] हिमवन्तं, नारीगणपुरक्खतो;
अद्दसं कोसिकं बुद्धं, पुण्णमायेव चन्दिमं.
‘‘उक्कासते गहेत्वान, परिवारेसहं तदा;
सत्तरत्तिन्दिवं ठत्वा [बुद्धो (स्या. क.)], अट्ठमेन अगच्छहं.
‘‘वुट्ठितं ¶ कोसिकं बुद्धं, सयम्भुं अपराजितं;
पसन्नचित्तो वन्दित्वा, एकं भिक्खं अदासहं.
‘‘तेन कम्मेन द्विपदिन्द, लोकजेट्ठ नरासभ;
उप्पज्जिं तुसिते काये, एकभिक्खायिदं फलं.
‘‘दिवसञ्चेव ¶ ¶ रत्तिञ्च, आलोको होति मे सदा;
समन्ता योजनसतं, ओभासेन फरामहं.
‘‘पञ्चपञ्ञासकप्पम्हि, चक्कवत्ती अहोसहं;
चातुरन्तो विजितावी, जम्बुमण्डस्स [जम्बुसण्डस्स (पी.)] इस्सरो.
‘‘तदा मे नगरं आसि, इद्धं फीतं सुनिम्मितं;
तिंसयोजनमायामं, वित्थारेन च वीसति.
‘‘सोभणं नाम नगरं, विस्सकम्मेन मापितं;
दससद्दाविवित्तं तं, सम्मताळसमाहितं.
‘‘न ¶ तम्हि नगरे अत्थि, वल्लिकट्ठञ्च मत्तिका;
सब्बसोण्णमयंयेव, जोतते निच्चकालिकं.
‘‘चतुपाकारपरिक्खित्तं, तयो आसुं मणिमया;
वेमज्झे तालपन्ती च, विस्सकम्मेन मापिता.
‘‘दससहस्सपोक्खरञ्ञो, पदुमुप्पलछादिता;
पुण्डरीकेहि [पुण्डरीकादि (स्या.)] सञ्छन्ना, नानागन्धसमीरिता.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं उक्कं धारयिं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, उक्कधारस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उक्कासतिको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उक्कासतिकत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. सुमनबीजनियत्थेरअपदानं
‘‘विपस्सिनो ¶ भगवतो, बोधिया पादपुत्तमे;
सुमनो बीजनिं गय्ह, अबीजिं बोधिमुत्तमं.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, अबीजिं बोधिमुत्तमं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बीजनाय इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सुमनबीजनियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सुमनबीजनियत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. कुम्मासदायकत्थेरअपदानं
‘‘एसनाय ¶ चरन्तस्स, विपस्सिस्स महेसिनो;
रित्तकं पत्तं दिस्वान, कुम्मासं पूरयिं अहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं भिक्खं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कुम्मासस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कुम्मासदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कुम्मासदायकत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. कुसट्ठकदायकत्थेरअपदानं
‘‘कस्सपस्स ¶ ¶ भगवतो, ब्राह्मणस्स वुसीमतो;
पसन्नचित्तो सुमनो, कुसट्ठकमदासहं.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पस्मिं, कुसट्ठकमदासहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कुसट्ठकस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कुसट्ठकदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कुसट्ठकदायकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. गिरिपुन्नागियत्थेरअपदानं
‘‘सोभितो नाम सम्बुद्धो, चित्तकूटे वसी तदा;
गहेत्वा गिरिपुन्नागं, सयम्भुं अभिपूजयिं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा गिरिपुन्नागियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
गिरिपुन्नागियत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. वल्लिकारफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘सुमनो ¶ नाम सम्बुद्धो, तक्करायं वसी तदा;
वल्लिकारफलं गय्ह, सयम्भुस्स अदासहं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वल्लिकारफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
वल्लिकारफलदायकत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. पानधिदायकत्थेरअपदानं
‘‘अनोमदस्सी ¶ भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो;
दिवाविहारा निक्खम्म, पथमारुहि [पीतिमारुय्हि (स्या.)] चक्खुमा.
‘‘पानधिं ¶ सुकतं गय्ह, अद्धानं पटिपज्जहं;
तत्थद्दसासिं सम्बुद्धं, पत्तिकं चारुदस्सनं.
‘‘सकं चित्तं पसादेत्वा, नीहरित्वान पानधिं;
पादमूले ठपेत्वान, इदं वचनमब्रविं.
‘‘‘अभिरूह महावीर, सुगतिन्द विनायक;
इतो फलं लभिस्सामि, सो मे अत्थो समिज्झतु’.
‘‘अनोमदस्सी भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो;
पानधिं अभिरूहित्वा, इदं वचनमब्रवि.
‘‘‘यो पानधिं मे अदासि, पसन्नो सेहि पाणिभि;
तमहं कित्तयिस्सामि, सुणाथ मम भासतो’.
‘‘बुद्धस्स ¶ गिरमञ्ञाय, सब्बे देवा समागता;
उदग्गचित्ता सुमना, वेदजाता कतञ्जली.
‘‘पानधीनं पदानेन, सुखितोयं भविस्सति;
पञ्चपञ्ञासक्खत्तुञ्च, देवरज्जं करिस्सति.
‘‘सहस्सक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्सति;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘अपरिमेय्ये इतो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन [नामेन (सब्बत्थ)], सत्था लोके भविस्सति.
‘‘तस्स ¶ धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
सब्बासवे परिञ्ञाय, निब्बायिस्सतिनासवो.
‘‘देवलोके ¶ मनुस्से वा, निब्बत्तिस्सति पुञ्ञवा;
देवयानपटिभागं, यानं पटिलभिस्सति.
‘‘पासादा सिविका वय्हं, हत्थिनो समलङ्कता;
रथा वाजञ्ञसंयुत्ता, सदा पातुभवन्ति मे.
‘‘अगारा निक्खमन्तोपि, रथेन निक्खमिं अहं;
केसेसु छिज्जमानेसु, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘लाभा मय्हं सुलद्धं मे, वाणिज्जं सुप्पयोजितं;
दत्वान पानधिं एकं, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘अपरिमेय्ये इतो कप्पे, यं पानधिमदासहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पानधिस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पानधिदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पानधिदायकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. पुलिनचङ्कमियत्थेरअपदानं
‘‘मिगलुद्दो ¶ ¶ पुरे आसिं, अरञ्ञे कानने अहं;
वातमिगं गवेसन्तो, चङ्कमं अद्दसं अहं.
‘‘उच्छङ्गेन पुलिनं [पुळिनं (सी. स्या. पी. क.)] गय्ह, चङ्कमे ओकिरिं अहं;
पसन्नचित्तो सुमनो, सुगतस्स सिरीमतो.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, पुलिनं ओकिरिं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पुलिनस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पुलिनचङ्कमियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पुलिनचङ्कमियत्थेरस्सापदानं दसमं.
नळमालिवग्गो अट्ठचत्तालीसमो.
तस्सुद्दानं –
नळमाली मणिददो, उक्कासतिकबीजनी;
कुम्मासो च कुसट्ठो च, गिरिपुन्नागियोपि च.
वल्लिकारो ¶ पानधिदो, अथो पुलिनचङ्कमो;
गाथायो पञ्चनवुति, गणितायो विभाविभि.
४९. पंसुकूलवग्गो
१. पंसुकूलसञ्ञकत्थेरअपदानं
‘‘तिस्सो ¶ ¶ नामासि भगवा, सयम्भू अग्गपुग्गलो;
पंसुकूलं ठपेत्वान, विहारं पाविसी जिनो.
‘‘विनतं [सज्जितं (स्या.), तियन्तं (पी.)] धनुमादाय, भक्खत्थाय चरिं अहं;
मण्डलग्गं गहेत्वान, काननं पाविसिं अहं.
‘‘तत्थद्दसं ¶ पंसुकूलं, दुमग्गे लग्गितं तदा;
चापं तत्थेव निक्खिप्प, सिरे कत्वान अञ्जलिं.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, विपुलाय च पीतिया;
बुद्धसेट्ठं सरित्वान, पंसुकूलं अवन्दहं.
‘‘द्वेनवुते इतो कप्पे, पंसुकूलमवन्दहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, वन्दनाय इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पंसुकूलसञ्ञको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पंसुकूलसञ्ञकत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. बुद्धसञ्ञकत्थेरअपदानं
‘‘अज्झायको ¶ मन्तधरो, तिण्णं वेदान पारगू;
लक्खणे इतिहासे च, सनिघण्डुसकेटुभे.
‘‘नदीसोतपटिभागा ¶ , सिस्सा आयन्ति मे तदा;
तेसाहं मन्ते [मन्तं (स्या. क.)] वाचेमि, रत्तिन्दिवमतन्दितो.
‘‘सिद्धत्थो नाम सम्बुद्धो, लोके उप्पज्जि तावदे;
तमन्धकारं नासेत्वा, ञाणालोकं पवत्तयि.
‘‘मम अञ्ञतरो सिस्सो, सिस्सानं सो कथेसि मे;
सुत्वान ते एतमत्थं, आरोचेसुं ममं तदा.
‘‘बुद्धो लोके समुप्पन्नो, सब्बञ्ञू लोकनायको;
तस्सानुवत्तति जनो, लाभो अम्हं न विज्जति [न हेस्सति (सी. पी.)].
‘‘अधिच्चुप्पत्तिका बुद्धा, चक्खुमन्तो महायसा;
यंनूनाहं बुद्धसेट्ठं, पस्सेय्यं लोकनायकं.
‘‘अजिनं ¶ मे गहेत्वान, वाकचीरं कमण्डलुं;
अस्समा अभिनिक्खम्म, सिस्से आमन्तयिं अहं.
‘‘ओदुम्बरिकपुप्फंव, चन्दम्हि ससकं यथा;
वायसानं यथा खीरं, दुल्लभो लोकनायको [दुल्लभा लोकनायका (सी.), दुल्लभं लोकनायकं (स्या. पी. क.)].
‘‘बुद्धो लोकम्हि उप्पन्नो, मनुस्सत्तम्पि दुल्लभं;
उभोसु विज्जमानेसु, सवनञ्च सुदुल्लभं.
‘‘बुद्धो लोके समुप्पन्नो, चक्खुं लच्छाम नो भवं;
एथ सब्बे गमिस्साम, सम्मासम्बुद्धसन्तिकं.
‘‘कमण्डलुधरा ¶ सब्बे, खराजिननिवासिनो;
ते जटा भारभरिता, निक्खमुं विपिना तदा.
‘‘युगमत्तं पेक्खमाना, उत्तमत्थं गवेसिनो;
आसत्तिदोसरहिता, असम्भीताव केसरी.
‘‘अप्पकिच्चा अलोलुप्पा, निपका सन्तवुत्तिनो;
उञ्छाय चरमाना ते, बुद्धसेट्ठमुपागमुं.
‘‘दियड्ढयोजने ¶ सेसे, ब्याधि मे उपपज्जथ;
बुद्धसेट्ठं सरित्वान, तत्थ कालङ्कतो अहं.
‘‘चतुन्नवुतितो ¶ कप्पे, यं सञ्ञमलभिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धसञ्ञायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा बुद्धसञ्ञको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
बुद्धसञ्ञकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. भिसदायकत्थेरअपदानं
‘‘ओगय्ह यं [ओगय्हाहं (सी. स्या. पी.)] पोक्खरणिं, नानाकुञ्जरसेवितं;
उद्धरामि भिसं तत्थ, घासहेतु [असनहेतु (स्या.)] अहं तदा.
‘‘भगवा तम्हि समये, पदुमुत्तरसव्हयो;
रत्तम्बरधरो [रत्तकम्बलधरो (स्या.)] बुद्धो, गच्छति अनिलञ्जसे.
‘‘धुनन्तो पंसुकूलानि, सद्दमस्सोसहं तदा;
उद्धं निज्झायमानोहं, अद्दसं लोकनायकं.
‘‘तत्थेव ठितको सन्तो, आयाचिं लोकनायकं;
मधुं भिसेहि सवति, खीरं सप्पिं मुळालिभि.
‘‘पटिग्गण्हातु मे बुद्धो, अनुकम्पाय चक्खुमा;
ततो कारुणिको सत्था, ओरुहित्वा महायसो.
‘‘पटिग्गण्हि ममं भिक्खं, अनुकम्पाय चक्खुमा;
पटिग्गहेत्वा सम्बुद्धो, अका मे अनुमोदनं.
‘‘‘सुखी ¶ होतु [होहि (सी. स्या. पी. क.)] महापुञ्ञ, गति तुय्हं समिज्झतु;
इमिना भिसदानेन, लभस्सु विपुलं सुखं’.
‘‘इदं ¶ ¶ वत्वान सम्बुद्धो, जलजुत्तमनामको;
भिक्खमादाय सम्बुद्धो, अम्बरेनागमा जिनो.
‘‘ततो ¶ भिसं गहेत्वान, आगच्छिं मम अस्समं;
भिसं रुक्खे लगेत्वान [लग्गित्वान (स्या. क.)], मम दानमनुस्सरिं.
‘‘महावातो वुट्ठहित्वा, सञ्चालेसि वनं तदा;
आकासो अभिनादित्थ, असनिया फलन्तिया.
‘‘ततो मे असनिपातो, मत्थके निपती तदा;
सोहं निसिन्नको सन्तो, तत्थ कालङ्कतो अहुं.
‘‘पुञ्ञकम्मेन संयुत्तो, तुसितं उपपज्जहं;
कळेवरं मे पतितं, देवलोके रमिं अहं.
‘‘छळसीतिसहस्सानि, नारियो समलङ्कता;
सायपातं [सायं पातं (स्या. क.)] उपट्ठन्ति, भिसदानस्सिदं फलं.
‘‘मनुस्सयोनिमागन्त्वा, सुखितो होमहं सदा;
भोगे मे ऊनता नत्थि, भिसदानस्सिदं फलं.
‘‘अनुकम्पितको तेन, देवदेवेन तादिना;
सब्बासवा परिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं भिसं [भिक्खं (सब्बत्थ)] अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, भिसदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा भिसदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
भिसदायकत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. ञाणथविकत्थेरअपदानं
‘‘दक्खिणे ¶ हिमवन्तस्स, सुकतो अस्समो मम;
उत्तमत्थं गवेसन्तो, वसामि विपिने तदा.
‘‘लाभालाभेन ¶ सन्तुट्ठो, मूलेन च फलेन च;
अन्वेसन्तो आचरियं, वसामि एकको अहं.
‘‘सुमेधो नाम सम्बुद्धो, लोके उप्पज्जि तावदे;
चतुसच्चं पकासेति, उद्धरन्तो महाजनं.
‘‘नाहं सुणोमि सम्बुद्धं, नपि मे कोचि संसति [भासति (सी.), सासति (स्या. पी.)];
अट्ठवस्से अतिक्कन्ते, अस्सोसिं लोकनायकं.
‘‘अग्गिदारुं ¶ नीहरित्वा, सम्मज्जित्वान अस्समं;
खारिभारं गहेत्वान, निक्खमिं विपिना अहं.
‘‘एकरत्तिं ¶ वसन्तोहं, गामेसु निगमेसु च;
अनुपुब्बेन चन्दवतिं, तदाहं उपसङ्कमिं.
‘‘भगवा तम्हि समये, सुमेधो लोकनायको;
उद्धरन्तो बहू सत्ते, देसेति अमतं पदं.
‘‘जनकायमतिक्कम्म, वन्दित्वा जिनसागरं;
एकंसं अजिनं कत्वा, सन्थविं लोकनायकं.
‘‘‘तुवं सत्था च केतु च, धजो यूपो च पाणिनं;
परायनो [परायणो (सी. पी.)] पतिट्ठा च, दीपो च द्विपदुत्तमो.
एकवीसतिमं भाणवारं.
‘‘‘नेपुञ्ञो दस्सने वीरो, तारेसि जनतं तुवं;
नत्थञ्ञो तारको लोके, तवुत्तरितरो मुने.
‘‘‘सक्का थेवे [हवे (सी. पी.) भवे (स्या. क.)] कुसग्गेन, पमेतुं सागरुत्तमे [सागरुत्तमो (सी. स्या. पी.)];
नत्वेव तव सब्बञ्ञु, ञाणं सक्का पमेतवे.
‘‘‘तुलदण्डे ¶ [तुलमण्डले (सी. पी.)] ठपेत्वान, महिं [मही (स्या. पी.)] सक्का धरेतवे;
नत्वेव तव पञ्ञाय, पमाणमत्थि चक्खुम.
‘‘‘आकासो मिनितुं सक्का, रज्जुया अङ्गुलेन वा;
नत्वेव तव सब्बञ्ञु, सीलं सक्का पमेतवे.
‘‘‘महासमुद्दे ¶ उदकं, आकासो च वसुन्धरा;
परिमेय्यानि एतानि, अप्पमेय्योसि चक्खुम’.
‘‘छहि ¶ गाथाहि सब्बञ्ञुं, कित्तयित्वा महायसं;
अञ्जलिं पग्गहेत्वान, तुण्ही अट्ठासहं तदा.
‘‘यं वदन्ति सुमेधोति, भूरिपञ्ञं सुमेधसं;
भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, इमा गाथा अभासथ.
‘‘‘यो मे ञाणं पकित्तेसि, विप्पसन्नेन चेतसा;
तमहं कित्तयिस्सामि, सुणाथ मम भासतो.
‘‘‘सत्तसत्तति कप्पानि, देवलोके रमिस्सति;
सहस्सक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्सति.
‘‘‘अनेकसतक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती भविस्सति;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘‘देवभूतो ¶ मनुस्सो वा, पुञ्ञकम्मसमाहितो;
अनूनमनसङ्कप्पो, तिक्खपञ्ञो भविस्सति’.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘अगारा अभिनिक्खम्म, पब्बजिस्सति किञ्चनो;
जातिया सत्तवस्सेन, अरहत्तं फुसिस्सति.
‘‘यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तोस्मि सासनं;
एत्थन्तरे न जानामि, चेतनं अमनोरमं.
‘‘संसरित्वा भवे सब्बे, सम्पत्तानुभविं अहं;
भोगे ¶ मे ऊनता नत्थि, फलं ञाणस्स थोमने.
‘‘तियग्गी निब्बुता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
सब्बासवा परिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि ¶ , यं ञाणमथविं अहं [मभिथोमयिं (सी. पी.), मभिथोमहं (स्या.)];
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलं ञाणस्स थोमने.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा ञाणथविको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
ञाणथविकत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. चन्दनमालियत्थेरअपदानं
‘‘पञ्च कामगुणे हित्वा, पियरूपे मनोरमे;
असीतिकोटियो हित्वा, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘पब्बजित्वान कायेन, पापकम्मं विवज्जयिं;
वचीदुच्चरितं हित्वा, नदीकूले वसामहं.
‘‘एककं ¶ मं विहरन्तं, बुद्धसेट्ठो उपागमि;
नाहं जानामि बुद्धोति, अकासिं पटिसन्थरं [पटिसन्धारं (क.)].
‘‘करित्वा पटिसन्थारं, नामगोत्तमपुच्छहं;
‘देवतानुसि गन्धब्बो, अदु सक्को पुरिन्ददो.
‘‘‘को वा त्वं कस्स वा पुत्तो, महाब्रह्मा इधागतो;
विरोचेसि दिसा सब्बा, उदयं सूरियो यथा.
‘‘‘सहस्सारानि ¶ चक्कानि, पादे दिस्सन्ति मारिस;
को वा त्वं कस्स वा पुत्तो, कथं जानेमु तं मयं;
नामगोत्तं पवेदेहि, संसयं अपनेहि मे’.
‘‘‘नम्हि देवो न गन्धब्बो, नम्हि [नापि (सी.)] सक्को पुरिन्ददो;
ब्रह्मभावो च मे नत्थि, एतेसं उत्तमो अहं.
‘‘‘अतीतो विसयं तेसं, दालयिं कामबन्धनं;
सब्बे किलेसे झापेत्वा, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं’.
‘‘तस्स ¶ ¶ वाचं सुणित्वाहं, इदं वचनमब्रविं;
‘यदि बुद्धोति सब्बञ्ञू, निसीद त्वं महामुने.
‘तमहं पूजयिस्सामि, दुक्खस्सन्तकरो तुवं’;
‘‘पत्थरित्वा जिनचम्मं, अदासि सत्थुनो अहं.
‘‘निसीदि तत्थ भगवा, सीहोव गिरिगब्भरे;
खिप्पं पब्बतमारुय्ह, अम्बस्स फलमग्गहिं.
‘‘सालकल्याणिकं पुप्फं, चन्दनञ्च महारहं;
खिप्पं ¶ पग्गय्ह तं सब्बं, उपेत्वा लोकनायकं.
‘‘फलं बुद्धस्स दत्वान, सालपुप्फमपूजयिं;
चन्दनं अनुलिम्पित्वा, अवन्दिं सत्थुनो अहं.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, विपुलाय च पीतिया;
अजिनम्हि निसीदित्वा, सुमेधो लोकनायको.
‘‘मम कम्मं पकित्तेसि, हासयन्तो ममं तदा;
‘इमिना फलदानेन, गन्धमालेहि चूभयं.
‘‘‘पञ्चवीसे कप्पसते, देवलोके रमिस्सति;
अनूनमनसङ्कप्पो, वसवत्ती भविस्सति.
‘‘‘छब्बीसतिकप्पसते, मनुस्सत्तं गमिस्सति;
भविस्सति चक्कवत्ती, चातुरन्तो महिद्धिको.
‘‘‘वेभारं नाम नगरं, विस्सकम्मेन मापितं;
हेस्सति सब्बसोवण्णं, नानारतनभूसितं.
‘‘‘एतेनेव उपायेन, संसरिस्सति सो भवे [योनिसो (स्या. पी.)];
सब्बत्थ पूजितो हुत्वा, देवत्ते अथ मानुसे.
‘‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, ब्रह्मबन्धु भविस्सति;
अगारा अभिनिक्खम्म, अनगारी भविस्सति;
अभिञ्ञापारगू हुत्वा, निब्बायिस्सतिनासवो’.
‘‘इदं ¶ वत्वान सम्बुद्धो, सुमेधो लोकनायको;
मम निज्झायमानस्स, पक्कामि अनिलञ्जसे.
‘‘तेन ¶ ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तुसिततो ¶ चवित्वान, निब्बत्तिं मातुकुच्छियं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, यम्हि गब्भे वसामहं.
‘‘मातुकुच्छिगते मयि, अन्नपानञ्च भोजनं;
मातुया मम छन्देन, निब्बत्तति यदिच्छकं.
‘‘जातिया पञ्चवस्सेन, पब्बजिं अनगारियं;
ओरोपितम्हि केसम्हि, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘पुब्बकम्मं गवेसन्तो, ओरेन नाद्दसं अहं;
तिंसकप्पसहस्सम्हि, मम कम्ममनुस्सरिं.
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम;
तव सासनमागम्म, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा चन्दनमालियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
चन्दनमालियत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. धातुपूजकत्थेरअपदानं
‘‘निब्बुते लोकनाथम्हि, सिद्धत्थे लोकनायके;
मम ञाती समानेत्वा, धातुपूजं अकासहं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं धातुमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, धातुपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा धातुपूजको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
धातुपूजकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. पुलिनुप्पादकत्थेरअपदानं
‘‘पब्बते ¶ ¶ हिमवन्तम्हि, देवलो नाम तापसो;
तत्थ मे चङ्कमो आसि, अमनुस्सेहि मापितो.
‘‘जटाभारेन ¶ [जटाभारस्स (स्या. क.)] भरितो, कमण्डलुधरो सदा;
उत्तमत्थं गवेसन्तो, विपिना निक्खमिं तदा.
‘‘चुल्लासीतिसहस्सानि, सिस्सा मय्हं उपट्ठहुं;
सककम्माभिपसुता, वसन्ति विपिने तदा.
‘‘अस्समा अभिनिक्खम्म, अकं पुलिनचेतियं;
नानापुप्फं समानेत्वा, तं चेतियमपूजयिं.
‘‘तत्थ चित्तं पसादेत्वा, अस्समं पविसामहं;
सब्बे सिस्सा समागन्त्वा, एतमत्थं पुच्छिंसु मं [एतमत्थमपुच्छु मं (सी.), एतमत्तं अपुच्छिंसु (स्या. क.)].
‘‘‘पुलिनेन कतो थूपो [कतो थूपे (सी.)], यं त्वं देव [देवं (सी. पी.)] मस्सति;
मयम्पि ञातुमिच्छाम, पुट्ठो आचिक्ख नो तुवं’.
‘‘‘निद्दिट्ठा नु [निद्दिट्ठा नो (सी. पी.), दिट्ठानो वो (स्या.)] मन्तपदे, चक्खुमन्तो महायसा;
ते खो अहं नमस्सामि, बुद्धसेट्ठे महायसे’.
‘‘‘कीदिसा ते महावीरा, सब्बञ्ञू लोकनायका;
कथंवण्णा कथंसीला, कीदिसा ते महायसा’.
‘‘‘बात्तिंसलक्खणा ¶ बुद्धा, चत्तालीसदिजापि च;
नेत्ता गोपखुमा तेसं, जिञ्जुका फलसन्निभा.
‘‘‘गच्छमाना च ते बुद्धा, युगमत्तञ्च पेक्खरे;
न तेसं जाणु नदति, सन्धिसद्दो न सुय्यति.
‘‘‘गच्छमाना च सुगता, उद्धरन्ताव गच्छरे;
पठमं दक्खिणं पादं, बुद्धानं एस धम्मता.
‘‘‘असम्भीता ¶ च ते बुद्धा, मिगराजाव केसरी;
नेवुक्कंसेन्ति अत्तानं, नो च वम्भेन्ति पाणिनं.
‘‘‘मानावमानतो मुत्ता, समा सब्बेसु पाणिसु;
अनत्तुक्कंसका बुद्धा, बुद्धानं एस धम्मता.
‘‘‘उप्पज्जन्ता ¶ च सम्बुद्धा, आलोकं दस्सयन्ति ते;
छप्पकारं पकम्पेन्ति, केवलं वसुधं इमं.
‘‘‘पस्सन्ति ¶ निरयञ्चेते, निब्बाति निरयो तदा;
पवस्सति महामेघो, बुद्धानं एस धम्मता.
‘‘‘ईदिसा ते महानागा, अतुला च [ते (स्या. क.)] महायसा;
वण्णतो अनतिक्कन्ता, अप्पमेय्या तथागता’.
‘‘‘अनुमोदिंसु मे वाक्यं, सब्बे सिस्सा सगारवा;
तथा च पटिपज्जिंसु, यथासत्ति यथाबलं’.
‘‘पटिपूजेन्ति पुलिनं, सककम्माभिलासिनो;
सद्दहन्ता मम वाक्यं, बुद्धसक्कतमानसा [बुद्धत्तगतमानसा (सी. स्या. पी.)].
‘‘तदा चवित्वा तुसिता, देवपुत्तो महायसो;
उप्पज्जि मातुकुच्छिम्हि, दससहस्सि कम्पथ.
‘‘अस्समस्साविदूरम्हि, चङ्कमम्हि ठितो अहं;
सब्बे सिस्सा समागन्त्वा, आगच्छुं मम सन्तिके.
‘‘उसभोव मही नदति, मिगराजाव कूजति;
सुसुमारोव [सुंसुमारोव (सी. स्या. पी.)] सळति, किं विपाको भविस्सति.
‘‘यं ¶ ¶ पकित्तेमि सम्बुद्धं, सिकताथूपसन्तिके;
सो दानि भगवा सत्था, मातुकुच्छिमुपागमि.
‘‘तेसं धम्मकथं वत्वा, कित्तयित्वा महामुनिं;
उय्योजेत्वा सके सिस्से, पल्लङ्कमाभुजिं अहं.
‘‘बलञ्च वत मे खीणं, ब्याधिना [ब्याधितो (सी. स्या. पी. क.)] परमेन तं;
बुद्धसेट्ठं सरित्वान, तत्थ कालङ्कतो [कालकतो (सी. पी.)] अहं.
‘‘सब्बे सिस्सा समागन्त्वा, अकंसु चितकं तदा;
कळेवरञ्च मे गय्ह, चितकं अभिरोपयुं.
‘‘चितकं परिवारेत्वा, सीसे कत्वान अञ्जलिं;
सोकसल्लपरेता ते, विक्कन्दिंसु समागता.
‘‘तेसं लालप्पमानानं, अगमं चितकं तदा;
‘अहं आचरियो तुम्हं, मा सोचित्थ सुमेधसा.
‘‘‘सदत्थे ¶ वायमेय्याथ, रत्तिन्दिवमतन्दिता;
मा वो पमत्ता अहुत्थ [अहुवत्थ (सी.)], खणो वो पटिपादितो’.
‘‘सके सिस्सेनुसासित्वा, देवलोकं पुनागमिं;
अट्ठारस च कप्पानि, देवलोके रमामहं.
‘‘सतानं ¶ पञ्चक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
अनेकसतक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं.
‘‘अवसेसेसु कप्पेसु, वोकिण्णो [वोकिण्णं (सी. स्या. क.)] संसरिं अहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, उप्पादस्स इदं फलं [पुलिनपूजायिदं फलं (सी.)].
‘‘यथा ¶ कोमुदिके मासे, बहू पुप्फन्ति पादपा;
तथेवाहम्पि समये, पुप्फितोम्हि महेसिना.
‘‘वीरियं मे धुरधोरय्हं, योगक्खेमाधिवाहनं;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं बुद्धमभिकित्तयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कित्तनाय इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पुलिनुप्पादको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पुलिनुप्पादकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. तरणियत्थेरअपदानं
‘‘अत्थदस्सी तु भगवा, सयम्भू लोकनायको;
विनता नदिया तीरं [तीरे (स्या. पी. क.)], उपागच्छि तथागतो.
‘‘उदका अभिनिक्खम्म, कच्छपो वारिगोचरो;
बुद्धं तारेतुकामोहं, उपेसिं लोकनायकं.
‘‘‘अभिरूहतु ¶ ¶ मं बुद्धो, अत्थदस्सी महामुनि;
अहं तं तारयिस्सामि, दुक्खस्सन्तकरो तुवं’.
‘‘मम सङ्कप्पमञ्ञाय, अत्थदस्सी महायसो;
अभिरूहित्वा मे पिट्ठिं, अट्ठासि लोकनायको.
‘‘यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तोस्मि विञ्ञुतं;
सुखं मे तादिसं नत्थि, फुट्ठे पादतले यथा.
‘‘उत्तरित्वान सम्बुद्धो, अत्थदस्सी महायसो;
नदीतीरम्हि ठत्वान, इमा गाथा अभासथ.
‘‘‘यावता ¶ वत्तते चित्तं, गङ्गासोतं तरामहं;
अयञ्च कच्छपो राजा, तारेसि मम पञ्ञवा.
‘‘‘इमिना बुद्धतरणेन, मेत्तचित्तवताय च;
अट्ठारसे कप्पसते, देवलोके रमिस्सति.
‘‘‘देवलोका इधागन्त्वा, सुक्कमूलेन चोदितो;
एकासने निसीदित्वा, कङ्खासोतं तरिस्सति.
‘‘‘यथापि ¶ भद्दके खेत्ते, बीजं अप्पम्पि रोपितं;
सम्माधारे पवच्छन्ते, फलं तोसेति कस्सकं [कस्सके (स्या.)].
‘‘‘तथेविदं बुद्धखेत्तं, सम्मासम्बुद्धदेसितं;
सम्माधारे पवच्छन्ते, फलं मं तोसयिस्सति’.
‘‘पधानपहितत्तोम्हि, उपसन्तो निरूपधि;
सब्बासवे परिञ्ञाय, विहरामि अनासवो.
‘‘अट्ठारसे ¶ कप्पसते, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, तरणाय इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा तरणियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
तरणियत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. धम्मरुचियत्थेरअपदानं
‘‘यदा ¶ दीपङ्करो बुद्धो, सुमेधं ब्याकरी जिनो;
‘अपरिमेय्ये इतो कप्पे, अयं बुद्धो भविस्सति.
‘‘‘इमस्स जनिका माता, माया नाम भविस्सति;
पिता सुद्धोदनो नाम, अयं हेस्सति गोतमो.
‘‘‘पधानं पदहित्वान, कत्वा दुक्करकारिकं;
अस्सत्थमूले सम्बुद्धो, बुज्झिस्सति महायसो.
‘‘‘उपतिस्सो कोलितो च, अग्गा हेस्सन्ति सावका;
आनन्दो नाम नामेन [आनन्दो नामुपट्ठाको (स्या.)], उपट्ठिस्सतिमं जिनं.
‘‘‘खेमा ¶ उप्पलवण्णा च, अग्गा हेस्सन्ति साविका;
चित्तो आळवको चेव, अग्गा हेस्सन्तुपासका.
‘‘‘खुज्जुत्तरा ¶ नन्दमाता, अग्गा हेस्सन्तुपासिका;
बोधि इमस्स वीरस्स, अस्सत्थोति पवुच्चति’.
‘‘इदं ¶ सुत्वान वचनं, असमस्स महेसिनो;
आमोदिता नरमरू, नमस्सन्ति कतञ्जली.
‘‘तदाहं माणवो आसिं, मेघो नाम सुसिक्खितो;
सुत्वा ब्याकरणं सेट्ठं, सुमेधस्स महामुने.
‘‘संविसट्ठो भवित्वान, सुमेधे करुणासये [करुणालये (स्या.)];
पब्बजन्तञ्च तं वीरं, सहाव अनुपब्बजिं.
‘‘संवुतो पातिमोक्खस्मिं, इन्द्रियेसु च पञ्चसु;
सुद्धाजीवो सतो वीरो, जिनसासनकारको.
‘‘एवं विहरमानोहं, पापमित्तेन केनचि;
नियोजितो अनाचारे, सुमग्गा परिधंसितो.
‘‘वितक्कवसिको हुत्वा, सासनतो अपक्कमिं;
पच्छा तेन कुमित्तेन, पयुत्तो मातुघातनं.
‘‘अकरिं आनन्तरियं [अकरिं नन्तरियञ्च (स्या. क.)], घातयिं दुट्ठमानसो;
ततो चुतो महावीचिं, उपपन्नो सुदारुणं.
‘‘विनिपातगतो ¶ सन्तो, संसरिं दुक्खितो चिरं;
न पुनो अद्दसं वीरं, सुमेधं नरपुङ्गवं.
‘‘अस्मिं ¶ कप्पे समुद्दम्हि, मच्छो आसिं तिमिङ्गलो;
दिस्वाहं सागरे नावं, गोचरत्थमुपागमिं.
‘‘दिस्वा मं वाणिजा भीता, बुद्धसेट्ठमनुस्सरुं;
गोतमोति महाघोसं, सुत्वा तेहि उदीरितं.
‘‘पुब्बसञ्ञं सरित्वान, ततो कालङ्कतो अहं;
सावत्थियं कुले इद्धे, जातो ब्राह्मणजातियं.
‘‘आसिं धम्मरुचि नाम, सब्बपापजिगुच्छको;
दिस्वाहं लोकपज्जोतं, जातिया सत्तवस्सिको.
‘‘महाजेतवनं ¶ गन्त्वा, पब्बजिं अनगारियं;
उपेमि बुद्धं तिक्खत्तुं, रत्तिया दिवसस्स च.
‘‘तदा दिस्वा मुनि आह, चिरं धम्मरुचीति मं;
ततोहं अवचं बुद्धं, पुब्बकम्मपभावितं.
‘‘सुचिरं सतपुञ्ञलक्खणं, पतिपुब्बेन विसुद्धपच्चयं;
अहमज्जसुपेक्खनं ¶ वत, तव पस्सामि निरुपमं विग्गहं [निरूपमग्गहं (सी.)].
‘‘सुचिरं विहतत्तमो मया, सुचिरक्खेन नदी विसोसिता;
सुचिरं अमलं विसोधितं, नयनं ञाणमयं महामुने.
‘‘चिरकालसमङ्गितो ¶ [चिरकालं समागतो (पी.)] तया, अविनट्ठो पुनरन्तरं चिरं;
पुनरज्जसमागतो तया, न हि नस्सन्ति कतानि गोतम.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा धम्मरुचियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
धम्मरुचियत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. सालमण्डपियत्थेरअपदानं
‘‘अज्झोगाहेत्वा ¶ सालवनं, सुकतो अस्समो मम;
सालपुप्फेहि सञ्छन्नो, वसामि विपिने तदा.
‘‘पियदस्सी च भगवा, सयम्भू अग्गपुग्गलो;
विवेककामो सम्बुद्धो, सालवनमुपागमि.
‘‘अस्समा अभिनिक्खम्म, पवनं अगमासहं;
मूलफलं गवेसन्तो, आहिण्डामि वने तदा.
‘‘तत्थद्दसासिं ¶ सम्बुद्धं, पियदस्सिं महायसं;
सुनिसिन्नं समापन्नं, विरोचन्तं महावने.
‘‘चतुदण्डे ¶ ठपेत्वान, बुद्धस्स उपरी अहं;
मण्डपं सुकतं कत्वा, सालपुप्फेहि छादयिं.
‘‘सत्ताहं धारयित्वान, मण्डपं सालछादितं;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, बुद्धसेट्ठमवन्दहं.
‘‘भगवा ¶ तम्हि समये, वुट्ठहित्वा समाधितो;
युगमत्तं पेक्खमानो, निसीदि पुरिसुत्तमो.
‘‘सावको वरुणो नाम, पियदस्सिस्स सत्थुनो;
वसीसतसहस्सेहि, उपगच्छि विनायकं.
‘‘पियदस्सी च भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो;
भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, सितं पातुकरी जिनो.
‘‘अनुरुद्धो उपट्ठाको, पियदस्सिस्स सत्थुनो;
एकंसं चीवरं कत्वा, अपुच्छित्थ महामुनिं.
‘‘‘को नु खो भगवा हेतु, सितकम्मस्स सत्थुनो;
कारणे विज्जमानम्हि, सत्था पातुकरे सितं’.
‘‘‘सत्ताहं सालच्छदनं [पुप्फछदनं (सी. स्या. पी.)], यो मे धारेसि माणवो;
तस्स कम्मं सरित्वान, सितं पातुकरिं अहं.
‘‘‘अनोकासं न पस्सामि, यत्थ [यं तं (स्या. पी. क.)] पुञ्ञं विपच्चति;
देवलोके ¶ मनुस्से वा, ओकासोव न सम्मति.
‘‘‘देवलोके ¶ वसन्तस्स, पुञ्ञकम्मसमङ्गिनो;
यावता परिसा तस्स, सालच्छन्ना भविस्सति.
‘‘‘तत्थ दिब्बेहि नच्चेहि, गीतेहि वादितेहि च;
रमिस्सति सदा सन्तो, पुञ्ञकम्मसमाहितो.
‘‘‘यावता परिसा तस्स, गन्धगन्धी भविस्सति;
सालस्स पुप्फवस्सो च, पवस्सिस्सति तावदे.
‘‘‘ततो चुतोयं मनुजो, मानुसं आगमिस्सति;
इधापि सालच्छदनं, सब्बकालं धरिस्सति [धरियति (सी. पी.)].
‘‘‘इध ¶ नच्चञ्च गीतञ्च, सम्मताळसमाहितं;
परिवारेस्सन्ति मं निच्चं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘‘उग्गच्छन्ते च सूरिये, सालवस्सं पवस्सति;
पुञ्ञकम्मेन संयुत्तं, वस्सते सब्बकालिकं.
‘‘‘अट्ठारसे कप्पसते, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
सब्बासवे परिञ्ञाय, निब्बायिस्सतिनासवो.
‘‘‘धम्मं अभिसमेन्तस्स, सालच्छन्नं भविस्सति;
चितके झायमानस्स, छदनं तत्थ हेस्सति’.
‘‘विपाकं कित्तयित्वान, पियदस्सी महामुनि;
परिसाय धम्मं देसेसि, तप्पेन्तो धम्मवुट्ठिया.
‘‘तिंसकप्पानि ¶ ¶ देवेसु, देवरज्जमकारयिं;
सट्ठि च सत्तक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘देवलोका इधागन्त्वा, लभामि विपुलं सुखं;
इधापि सालच्छदनं, मण्डपस्स इदं फलं.
‘‘अयं पच्छिमको मय्हं, चरिमो वत्तते भवो;
इधापि सालच्छदनं, हेस्सति सब्बकालिकं.
‘‘महामुनिं तोसयित्वा, गोतमं सक्यपुङ्गवं;
पत्तोम्हि अचलं ठानं, हित्वा जयपराजयं.
‘‘अट्ठारसे ¶ कप्पसते, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा सालमण्डपियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सालमण्डपियत्थेरस्सापदानं दसमं.
पंसुकूलवग्गो एकूनपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
पंसुकूलं ¶ बुद्धसञ्ञी, भिसदो ञाणकित्तको;
चन्दनी धातुपूजी च, पुलिनुप्पादकोपि च.
तरणो धम्मरुचिको, सालमण्डपियो तथा;
सतानि द्वे होन्ति गाथा, ऊनवीसतिमेव च.
५०. किङ्कणिपुप्फवग्गो
१. तिकिङ्कणिपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘कणिकारंव ¶ ¶ ¶ जोतन्तं, निसिन्नं पब्बतन्तरे;
अद्दसं विरजं बुद्धं, विपस्सिं लोकनायकं.
‘‘तीणि किङ्कणिपुप्फानि, पग्गय्ह अभिरोपयिं;
सम्बुद्धमभिपूजेत्वा, गच्छामि दक्खिणामुखो.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा तिकिङ्कणिपुप्फियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
तिकिङ्कणिपुप्फियत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. पंसुकूलपूजकत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे ¶ ¶ , उदङ्गणो नाम पब्बतो;
तत्थद्दसं पंसुकूलं, दुमग्गम्हि विलम्बितं.
‘‘तीणि किङ्कणिपुप्फानि, ओचिनित्वानहं तदा;
हट्ठो हट्ठेन चित्तेन, पंसुकूलमपूजयिं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पूजित्वा अरहद्धजं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पंसुकूलपूजको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पंसुकूलपूजकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. कोरण्डपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘वनकम्मिको ¶ पुरे आसिं, पितुमातुमतेनहं [पितुपेतामहेनहं (सी. स्या. पी.)];
पसुमारेन जीवामि, कुसलं मे न विज्जति.
‘‘मम आसयसामन्ता, तिस्सो लोकग्गनायको;
पदानि तीणि दस्सेसि, अनुकम्पाय चक्खुमा.
‘‘अक्कन्ते च पदे दिस्वा, तिस्सनामस्स सत्थुनो;
हट्ठो हट्ठेन चित्तेन, पदे चित्तं पसादयिं.
‘‘कोरण्डं पुप्फितं दिस्वा, पादपं धरणीरुहं;
सकोसकं गहेत्वान, पदसेट्ठमपूजयिं [पदसेट्ठे अपूजयिं (सी. पी.)].
‘‘तेन ¶ ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
कोरण्डकछवि होमि, सुप्पभासो [सपभासो (सी. स्या. पी. क.)] भवामहं.
‘‘द्वेनवुते इतो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पदपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कोरण्डपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कोरण्डपुप्फियत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. किंसुकपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘किंसुकं पुप्फितं दिस्वा, पग्गहेत्वान अञ्जलिं;
बुद्धसेट्ठं सरित्वान, आकासे अभिपूजयिं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा किंसुकपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
किंसुकपुप्फियत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. उपड्ढदुस्सदायकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरभगवतो ¶ ¶ , सुजातो नाम सावको;
पंसुकूलं गवेसन्तो, सङ्कारे चरते [चरती (सी. क.)] तदा.
‘‘नगरे हंसवतिया, परेसं भतको अहं;
उपड्ढदुस्सं दत्वान, सिरसा अभिवादयिं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तेत्तिंसक्खत्तुं ¶ देविन्दो, देवरज्जमकारयिं;
सत्तसत्ततिक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
उपड्ढदुस्सदानेन, मोदामि अकुतोभयो.
‘‘इच्छमानो चहं अज्ज, सकाननं सपब्बतं;
खोमदुस्सेहि छादेय्यं, अड्ढदुस्सस्सिदं फलं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, अड्ढदुस्सस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उपड्ढदुस्सदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
उपड्ढदुस्सदायकत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. घतमण्डदायकत्थेरअपदानं
‘‘सुचिन्तितं भगवन्तं, लोकजेट्ठं नरासभं;
उपविट्ठं महारञ्ञं, वाताबाधेन पीळितं.
‘‘दिस्वा ¶ चित्तं पसादेत्वा, घतमण्डमुपानयिं;
कतत्ता आचितत्ता [उपचितत्ता (स्या. क.)] च, गङ्गा भागीरथी अयं.
‘‘महासमुद्दा चत्तारो, घतं सम्पज्जरे मम;
अयञ्च पथवी घोरा, अप्पमाणा असङ्खिया.
‘‘मम सङ्कप्पमञ्ञाय, भवते मधुसक्करा [मधुसक्खरा (स्या. क.)];
चातुद्दीपा इमे रुक्खा, पादपा धरणीरुहा.
‘‘मम ¶ सङ्कप्पमञ्ञाय, कप्परुक्खा भवन्ति ते;
पञ्ञासक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जमकारयिं.
‘‘एकपञ्ञासक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘चतुन्नवुतितो [छनवुते इतो (सी.)] कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, घतमण्डस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा घतमण्डदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
घतमण्डदायकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. उदकदायकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरबुद्धस्स ¶ , भिक्खुसङ्घे अनुत्तरे;
पसन्नचित्तो सुमनो, पानीघटमपूरयिं.
‘‘पब्बतग्गे दुमग्गे वा, आकासे वाथ भूमियं;
यदा पानीयमिच्छामि, खिप्पं निब्बत्तते मम.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, दकदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उदकदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उदकदायकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. पुलिनथूपियत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे ¶ , यमको नाम पब्बतो;
अस्समो सुकतो मय्हं, पण्णसाला सुमापिता.
‘‘नारदो नाम नामेन, जटिलो उग्गतापनो;
चतुद्दससहस्सानि, सिस्सा परिचरन्ति मं.
‘‘पटिसल्लीनको सन्तो, एवं चिन्तेसहं तदा;
‘सब्बो जनो मं पूजेति, नाहं पूजेमि किञ्चनं.
‘‘‘न मे ओवादको अत्थि, वत्ता कोचि न विज्जति;
अनाचरियुपज्झायो, वने वासं उपेमहं.
‘‘‘उपासमानो यमहं, गरुचित्तं उपट्ठहे;
सो मे आचरियो नत्थि, वनवासो निरत्थको.
‘‘‘आयागं मे गवेसिस्सं, गरुं भावनियं तथा;
सावस्सयो वसिस्सामि, न कोचि गरहिस्सति’.
‘‘उत्तानकूला नदिका, सुपतित्था मनोरमा;
संसुद्धपुलिनाकिण्णा, अविदूरे ममस्समं.
‘‘नदिं ¶ अमरिकं नाम, उपगन्त्वानहं तदा;
संवड्ढयित्वा पुलिनं, अकं पुलिनचेतियं.
‘‘ये ¶ ते अहेसुं सम्बुद्धा, भवन्तकरणा मुनी;
तेसं एतादिसो थूपो, तं निमित्तं करोमहं.
‘‘करित्वा ¶ पुलिनं [पुळिने (सी. स्या. पी.)] थूपं, सोवण्णं मापयिं अहं;
सोण्णकिङ्कणिपुप्फानि, सहस्से तीणि पूजयिं.
‘‘सायपातं नमस्सामि, वेदजातो कतञ्जली;
सम्मुखा विय सम्बुद्धं, वन्दिं पुलिनचेतियं.
‘‘यदा किलेसा जायन्ति, वितक्का गेहनिस्सिता;
सरामि सुकतं थूपं, पच्चवेक्खामि तावदे.
‘‘उपनिस्साय विहरं, सत्थवाहं विनायकं;
किलेसे संवसेय्यासि, न युत्तं तव मारिस.
‘‘सह ¶ आवज्जिते थूपे, गारवं होति मे तदा;
कुवितक्के विनोदेसिं, नागो तुत्तट्टितो यथा.
‘‘एवं विहरमानं मं, मच्चुराजाभिमद्दथ;
तत्थ कालङ्कतो सन्तो, ब्रह्मलोकमगच्छहं.
‘‘यावतायुं वसित्वान, तिदिवे [तिदसे (सी. पी.)] उपपज्जहं;
असीतिक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जमकारयिं.
‘‘सतानं तीणिक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘सोण्णकिङ्कणिपुप्फानं ¶ [तेसं किङ्कणिपुप्फानं (सी.)], विपाकं अनुभोमहं;
धातीसतसहस्सानि, परिवारेन्ति मं [मे (क.)] भवे.
‘‘थूपस्स परिचिण्णत्ता, रजोजल्लं न लिम्पति;
गत्ते सेदा न मुच्चन्ति, सुप्पभासो भवामहं.
‘‘अहो मे सुकतो थूपो, सुदिट्ठामरिका नदी;
थूपं कत्वान पुलिनं, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘कुसलं कत्तुकामेन, जन्तुना सारगाहिना;
नत्थि खेत्तं अखेत्तं वा, पटिपत्तीव साधका [सारिका (पी.), सारका (स्या.), सारता (क.)].
‘‘यथापि बलवा पोसो, अण्णवं तरितुस्सहे;
परित्तं कट्ठमादाय, पक्खन्देय्य महासरं.
‘‘इमाहं कट्ठं निस्साय, तरिस्सामि महोदधिं;
उस्साहेन वीरियेन, तरेय्य उदधिं नरो.
‘‘तथेव ¶ ¶ मे कतं कम्मं, परित्तं थोककञ्च यं;
तं कम्मं उपनिस्साय, संसारं समतिक्कमिं.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, सुक्कमूलेन चोदितो;
सावत्थियं पुरे जातो, महासाले सुअड्ढके.
‘‘सद्धा माता पिता मय्हं, बुद्धस्स सरणं गता;
उभो दिट्ठपदा एते, अनुवत्तन्ति सासनं.
‘‘बोधिपपटिकं ¶ गय्ह, सोण्णथूपमकारयुं;
सायपातं [सायं पातं (स्या. क.)] नमस्सन्ति, सक्यपुत्तस्स सम्मुखा.
‘‘उपोसथम्हि ¶ दिवसे, सोण्णथूपं विनीहरुं;
बुद्धस्स वण्णं कित्तेन्ता, तियामं वीतिनामयुं.
‘‘सह दिस्वानहं [पसादेत्वानहं (क.)] थूपं, सरिं पुलिनचेतियं;
एकासने निसीदित्वा, अरहत्तमपापुणिं.
द्वावीसतिमं भाणवारं.
‘‘गवेसमानो तं वीरं, धम्मसेनापतिद्दसं;
अगारा निक्खमित्वान, पब्बजिं तस्स सन्तिके.
‘‘जातिया सत्तवस्सेन, अरहत्तमपापुणिं;
उपसम्पादयी बुद्धो, गुणमञ्ञाय चक्खुमा.
‘‘दारकेनेव सन्तेन, किरियं निट्ठितं मया;
कतं मे करणीयज्ज, सक्यपुत्तस्स सासने.
‘‘सब्बवेरभयातीतो, सब्बसङ्गातिगो [सब्बसङ्कातितो (क.)] इसि;
सावको ते महावीर, सोण्णथूपस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा पुलिनथूपियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पुलिनथूपियत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. नळकुटिदायकत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे ¶ ¶ , हारितो नाम पब्बतो;
सयम्भू नारदो नाम, रुक्खमूले वसी तदा.
‘‘नळागारं ¶ करित्वान, तिणेन छादयिं अहं;
चङ्कमं सोधयित्वान, सयम्भुस्स अदासहं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, नळकुटिकनिम्मितं;
सट्ठियोजनमुब्बेधं, तिंसयोजनवित्थतं.
‘‘चतुद्दसेसु कप्पेसु, देवलोके रमिं अहं;
एकसत्ततिक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं.
‘‘चतुतिंसतिक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘धम्मपासादमारुय्ह, सब्बाकारवरूपमं;
यदिच्छकाहं विहरे, सक्यपुत्तस्स सासने.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, नळकुटियिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा नळकुटिदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
नळकुटिदायकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. पियालफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘मिगलुद्दो ¶ पुरे आसिं, विपिने विचरं तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सब्बधम्मान पारगुं.
‘‘पियालफलमादाय, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
पुञ्ञक्खेत्तस्स वीरस्स, पसन्नो सेहि पाणिभि.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पियालफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
पियालफलदायकत्थेरस्सापदानं दसमं.
किङ्कणिपुप्फवग्गो पञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
किङ्कणी पंसुकूलञ्च, कोरण्डमथ किंसुकं;
उपड्ढदुस्सी घतदो, उदकं थूपकारको.
नळकारी च नवमो, पियालफलदायको;
सतमेकञ्च गाथानं, नवकञ्च तदुत्तरि.
अथ वग्गुद्दानं –
मेत्तेय्यवग्गो भद्दालि, सकिंसम्मज्जकोपि च;
एकविहारी विभीतकी, जगती सालपुप्फियो.
नळागारं पंसुकूलं, किङ्कणिपुप्फियो तथा;
असीति द्वे च गाथायो, चतुद्दससतानि च.
मेत्तेय्यवग्गदसकं.
पञ्चमसतकं समत्तं.
५१. कणिकारवग्गो
१. तिकणिकारपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘सुमेधो ¶ ¶ ¶ नाम सम्बुद्धो, बात्तिंसवरलक्खणो;
विवेककामो सम्बुद्धो, हिमवन्तमुपागमिं.
‘‘अज्झोगय्ह हिमवन्तं, अग्गो कारुणिको मुनि;
पल्लङ्कमाभुजित्वान, निसीदि पुरिसुत्तमो.
‘‘विज्जाधरो तदा आसिं, अन्तलिक्खचरो अहं;
तिसूलं सुकतं गय्ह, गच्छामि अम्बरे तदा.
‘‘पब्बतग्गे यथा अग्गि, पुण्णमायेव चन्दिमा;
वने ओभासते बुद्धो, सालराजाव फुल्लितो.
‘‘वनग्गा ¶ निक्खमित्वान, बुद्धरंसीभिधावरे;
नळग्गिवण्णसङ्कासा, दिस्वा चित्तं पसादयिं.
‘‘विचिनं अद्दसं पुप्फं, कणिकारं देवगन्धिकं;
तीणि पुप्फानि आदाय, बुद्धसेट्ठमपूजयिं.
‘‘बुद्धस्स आनुभावेन, तीणि पुप्फानि मे तदा;
उद्धंवण्टा अधोपत्ता, छायं कुब्बन्ति सत्थुनो.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ ¶ मे सुकतं ब्यम्हं, कणिकारीति ञायति;
सट्ठियोजनमुब्बेधं, तिंसयोजनवित्थतं.
‘‘सहस्सकण्डं सतभेण्डु [सतगेण्डु (स्या.)], धजालुहरितामयं;
सतसहस्सनिय्यूहा, ब्यम्हे पातुभविंसु मे.
‘‘सोण्णमया मणिमया, लोहितङ्गमयापि च;
फलिकापि च पल्लङ्का, येनिच्छका यदिच्छका [येनिच्छया यदिच्छकं (स्या.), यदिच्छकायदिच्छका (क.)].
‘‘महारहञ्च ¶ ¶ सयनं, तूलिकाविकतीयुतं;
उद्धलोमिकएकन्तं, बिम्बोहनसमायुतं [बिब्बोहनसमायुतं… (स्या. क.)].
‘‘भवना निक्खमित्वान, चरन्तो देवचारिकं;
यदा इच्छामि गमनं, देवसङ्घपुरक्खतो.
‘‘पुप्फस्स हेट्ठा तिट्ठामि, उपरिच्छदनं मम;
समन्ता योजनसतं, कणिकारेहि छादितं.
‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि, सायपातमुपट्ठहुं;
परिवारेन्ति मं निच्चं, रत्तिन्दिवमतन्दिता.
‘‘तत्थ नच्चेहि गीतेहि, ताळेहि वादितेहि च;
रमामि खिड्डारतिया, मोदामि कामकामिहं.
‘‘तत्थ भुत्वा पिवित्वा च, मोदामि तिदसे तदा;
नारीगणेहि सहितो, मोदामि ब्यम्हमुत्तमे.
‘‘सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं;
सतानं तीणिक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं ¶ विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘भवाभवे संसरन्तो, महाभोगं लभामहं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दुवे ¶ भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
अञ्ञं गतिं न जानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दुवे कुले पजायामि, खत्तिये चापि ब्राह्मणे;
नीचे कुले न जायामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, सिविकं सन्दमानिकं;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दासीगणं दासगणं, नारियो समलङ्कता;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘कोसेय्यकम्बलियानि, खोमकप्पासिकानि च;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘नववत्थं ¶ ¶ नवफलं, नवग्गरसभोजनं;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘इमं खाद इमं भुञ्ज, इमम्हि सयने सय;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘सब्बत्थ पूजितो होमि, यसो अब्भुग्गतो मम;
महापक्खो सदा होमि, अभेज्जपरिसो सदा;
ञातीनं उत्तमो होमि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘सीतं ¶ उण्हं न जानामि, परिळाहो न विज्जति;
अथो चेतसिकं दुक्खं, हदये मे न विज्जति.
‘‘सुवण्णवण्णो हुत्वान, संसरामि भवाभवे;
वेवण्णियं न जानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो;
सावत्थियं पुरे जातो, महासाले सुअड्ढके.
‘‘पञ्च कामगुणे हित्वा, पब्बजिं अनगारियं;
जातिया सत्तवस्सोहं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘उपसम्पादयी बुद्धो, गुणमञ्ञाय चक्खुमा;
तरुणो पूजनीयोहं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दिब्बचक्खु विसुद्धं मे, समाधिकुसलो अहं;
अभिञ्ञापारमिप्पत्तो, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘पटिसम्भिदा अनुप्पत्तो, इद्धिपादेसु कोविदो;
धम्मेसु पारमिप्पत्तो, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि ¶ , यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ ¶ ¶ चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं.
इत्थं सुदं आयस्मा तिकणिकारपुप्फियो थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
तिकणिकारपुप्फियत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. एकपत्तदायकत्थेरअपदानं
‘‘नगरे हंसवतिया, कुम्भकारो अहोसहं;
अद्दसं विरजं बुद्धं, ओघतिण्णमनासवं.
‘‘सुकतं मत्तिकापत्तं, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
पत्तं दत्वा भगवतो, उजुभूतस्स तादिनो.
‘‘भवे निब्बत्तमानोहं, सोण्णथाले लभामहं;
रूपिमये च सोवण्णे, तट्टिके च मणीमये.
‘‘पातियो परिभुञ्जामि, पुञ्ञकम्मस्सिदं फलं;
यसानञ्च धनानञ्च [यससाव जनानञ्च (स्या.)], अग्गभूतो [पत्तभूतो (सी. पी.)] च होमहं.
‘‘यथापि भद्दके खेत्ते, बीजं अप्पम्पि रोपितं;
सम्माधारं पवच्छन्ते, फलं तोसेति कस्सकं.
‘‘तथेविदं पत्तदानं, बुद्धखेत्तम्हि रोपितं;
पीतिधारे पवस्सन्ते, फलं मं तोसयिस्सति.
‘‘यावता खेत्ता विज्जन्ति, सङ्घापि च गणापि च;
बुद्धखेत्तसमो नत्थि, सुखदो सब्बपाणिनं.
‘‘नमो ¶ ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम;
एकपत्तं ददित्वान, पत्तोम्हि अचलं पदं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं पत्तमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पत्तदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा एकपत्तदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
एकपत्तदायकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. कासुमारफलियत्थेरअपदानं
‘‘कणिकारंव ¶ जोतन्तं, निसिन्नं पब्बतन्तरे;
अद्दसं विरजं बुद्धं, लोकजेट्ठं नरासभं.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, सिरे कत्वान अञ्जलिं;
कासुमारिकमादाय, बुद्धसेट्ठस्सदासहं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कासुमारफलियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कासुमारफलियत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. अवटफलियत्थेरअपदानं
‘‘सहस्सरंसी भगवा, सयम्भू अपराजितो;
विवेका उट्ठहित्वान, गोचरायाभिनिक्खमि.
‘‘फलहत्थो ¶ अहं दिस्वा, उपगच्छिं नरासभं;
पसन्नचित्तो सुमनो, अवटं अददिं फलं.
‘‘चतुन्नवुतितो ¶ कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अवटफलियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अवटफलियत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. पादफलियत्थेरअपदानं
‘‘सुवण्णवण्णं सम्बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं;
रथियं पटिपज्जन्तं, पादफलं [वारफलं (सी.), चारफलं (स्या.), पारफलं (पी.)] अदासहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पादफलियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पादफलियत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. मातुलुङ्गफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘कणिकारंव ¶ ¶ जलितं, पुण्णमायेव चन्दिमं;
जलन्तं दीपरुक्खंव, अद्दसं लोकनायकं.
‘‘मातुलुङ्गफलं ¶ गय्ह, अदासिं सत्थुनो अहं;
दक्खिणेय्यस्स वीरस्स [धीरस्स (सी.)], पसन्नो सेहि पाणिभि.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा मातुलुङ्गफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
मातुलुङ्गफलदायकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. अजेलिफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘अज्जुनो [अजिनो (स्या.)] नाम सम्बुद्धो, हिमवन्ते वसी तदा;
चरणेन च सम्पन्नो, समाधिकुसलो मुनि.
‘‘कुम्भमत्तं ¶ गहेत्वान, अजेलिं [अञ्जलिं (स्या.), अजेलं (पी.)] जीवजीवकं;
छत्तपण्णं गहेत्वान, अदासिं सत्थुनो अहं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अजेलिफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
अजेलिफलदायकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. अमोदफलियत्थेरअपदानं
‘‘सुवण्णवण्णं ¶ ¶ ¶ सम्बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं;
रथियं पटिपज्जन्तं, अमोदमददिं फलं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अमोदफलियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अमोदफलियत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. तालफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘सतरंसी नाम भगवा, सयम्भू अपराजितो;
विवेका वुट्ठहित्वान, गोचरायाभिनिक्खमि.
‘‘फलहत्थो अहं दिस्वा, उपगच्छिं नरासभं;
पसन्नचित्तो सुमनो, तालफलं अदासहं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा तालफलदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
तालफलदायकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. नाळिकेरफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘नगरे ¶ ¶ बन्धुमतिया, आरामिको अहं तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, गच्छन्तं अनिलञ्जसे.
‘‘नाळिकेरफलं गय्ह, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
आकासे ठितको सन्तो, पटिग्गण्हि महायसो.
‘‘वित्तिसञ्जननो ¶ मय्हं, दिट्ठधम्मसुखावहो;
फलं बुद्धस्स दत्वान, विप्पसन्नेन चेतसा.
‘‘अधिगच्छिं तदा पीतिं, विपुलञ्च सुखुत्तमं;
उप्पज्जतेव रतनं, निब्बत्तस्स तहिं तहिं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘दिब्बचक्खु विसुद्धं मे, समाधिकुसलो अहं;
अभिञ्ञापारमिप्पत्तो, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… ¶ कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा नाळिकेरफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
नाळिकेरफलदायकत्थेरस्सापदानं दसमं.
कणिकारवग्गो एकपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
कणिकारेकपत्ता च, कासुमारी तथावटा;
पादञ्च मातुलुङ्गञ्च, अजेलीमोदमेव च.
तालं तथा नाळिकेरं, गाथायो गणिता विह;
एकं गाथासतं होति, ऊनाधिकविवज्जितं.
५२. फलदायकवग्गो
१. कुरञ्चियफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘मिगलुद्दो ¶ ¶ ¶ पुरे आसिं, विपिने विचरं अहं;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सब्बधम्मान पारगुं.
‘‘कुरञ्चियफलं गय्ह, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
पुञ्ञक्खेत्तस्स तादिनो, पसन्नो सेहि पाणिभि.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, बुद्धसेट्ठस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कुरञ्चियफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
कुरञ्चियफलदायकत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. कपित्थफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘सुवण्णवण्णं ¶ सम्बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं;
रथियं पटिपज्जन्तं, कपित्थं [कपिट्ठं (स्या.)] अददिं फलं.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कपित्थफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
कपित्थफलदायकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. कोसम्बफलियत्थेरअपदानं
‘‘ककुधं विलसन्तंव, देवदेवं नरासभं;
रथियं पटिपज्जन्तं, कोसम्बं [कोसुम्बं (सी. स्या. पी.)] अददिं तदा.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कोसम्बफलियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कोसम्बफलियत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. केतकपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘विनतानदिया तीरे, विहासि पुरिसुत्तमो;
अद्दसं विरजं बुद्धं, एकग्गं सुसमाहितं.
‘‘मधुगन्धस्स ¶ पुप्फेन, केतकस्स अहं तदा;
पसन्नचित्तो सुमनो, बुद्धसेट्ठमपूजयिं.
‘‘एकनवुतितो ¶ ¶ कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… ¶ कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा केतकपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
केतकपुप्फियत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. नागपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘सुवण्णवण्णं सम्बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं;
रथियं पटिपज्जन्तं, नागपुप्फं अपूजयिं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा नागपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
नागपुप्फियत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. अज्जुनपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘चन्दभागानदीतीरे ¶ ¶ , अहोसिं किन्नरो तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सयम्भुं अपराजितं.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, वेदजातो कतञ्जली;
गहेत्वा अज्जुनं पुप्फं, सयम्भुं अभिपूजयिं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा किन्नरं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘छत्तिंसक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जमकारयिं;
दसक्खत्तुं चक्कवत्ती, महारज्जमकारयिं.
‘‘पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
सुखेत्ते वप्पितं बीजं, सयम्भुम्हि अहो मम [अहोसि मे (स्या.)].
‘‘कुसलं विज्जते मय्हं, पब्बजिं अनगारियं;
पूजारहो अहं अज्ज, सक्यपुत्तस्स सासने.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा अज्जुनपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अज्जुनपुप्फियत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. कुटजपुप्फियत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे, वसलो [चावलो (सी. पी.), अच्चयो (स्या.)] नाम पब्बतो;
बुद्धो सुदस्सनो नाम, वसते पब्बतन्तरे.
‘‘पुप्फं हेमवन्तं गय्ह, वेहासं अगमासहं;
तत्थद्दसासिं सम्बुद्धं, ओघतिण्णमनासवं.
‘‘पुप्फं ¶ कुटजमादाय, सिरे कत्वान अञ्जलिं [कत्वानहं तदा (स्या. पी. क.)];
बुद्धस्स अभिरोपेसिं, सयम्भुस्स महेसिनो.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कुटजपुप्फियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कुटजपुप्फियत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. घोससञ्ञकत्थेरअपदानं
‘‘मिगलुद्दो ¶ पुरे आसिं, अरञ्ञे विपिने अहं;
अद्दसं विरजं बुद्धं, देवसङ्घपुरक्खतं.
‘‘चतुसच्चं पकासेन्तं, देसेन्तं अमतं पदं;
अस्सोसिं मधुरं धम्मं, सिखिनो लोकबन्धुनो.
‘‘घोसे चित्तं पसादेसिं, असमप्पटिपुग्गले;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, उत्तरिं [अतरिं (सी. पी.)] दुत्तरं भवं.
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं सञ्ञमलभिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, घोससञ्ञायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा घोससञ्ञको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
घोससञ्ञकत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. सब्बफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘वरुणो ¶ ¶ ¶ नाम नामेन, ब्राह्मणो मन्तपारगू;
छड्डेत्वा दसपुत्तानि, वनमज्झोगहिं तदा.
‘‘अस्समं ¶ सुकतं कत्वा, सुविभत्तं मनोरमं;
पण्णसालं करित्वान, वसामि विपिने अहं.
‘‘पदुमुत्तरो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो;
ममुद्धरितुकामो सो, आगच्छि मम अस्समं.
‘‘यावता वनसण्डम्हि, ओभासो विपुलो अहु;
बुद्धस्स आनुभावेन, पज्जली विपिनं तदा.
‘‘दिस्वान तं पाटिहीरं, बुद्धसेट्ठस्स तादिनो;
पत्तपुटं गहेत्वान, फलेन पूजयिं अहं.
‘‘उपगन्त्वान सम्बुद्धं, सहखारिमदासहं;
अनुकम्पाय मे बुद्धो, इदं वचनमब्रवि.
‘खारिभारं गहेत्वान, पच्छतो एहि मे तुवं;
परिभुत्ते च सङ्घम्हि, पुञ्ञं तव भविस्सति’.
‘‘पुटकन्तं गहेत्वान, भिक्खुसङ्घस्सदासहं;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, तुसितं उपपज्जहं.
‘‘तत्थ दिब्बेहि नच्चेहि, गीतेहि वादितेहि च;
पुञ्ञकम्मेन संयुत्तं, अनुभोमि सदा सुखं.
‘‘यं ¶ यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘यावता चतुरो दीपा, ससमुद्दा सपब्बता;
फलं बुद्धस्स दत्वान, इस्सरं कारयामहं.
‘‘यावता मे पक्खिगणा, आकासे उप्पतन्ति चे;
तेपि मं वसमन्वेन्ति, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘यावता वनसण्डम्हि, यक्खा भूता च रक्खसा;
कुम्भण्डा गरुळा चापि, पारिचरियं उपेन्ति मे.
‘‘कुम्भा ¶ ¶ सोणा मधुकारा, डंसा च मकसा उभो;
तेपि मं वसमन्वेन्ति, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘सुपण्णा ¶ नाम सकुणा, पक्खिजाता महब्बला;
तेपि मं सरणं यन्ति, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘येपि दीघायुका नागा, इद्धिमन्तो महायसा;
तेपि मं वसमन्वेन्ति, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘सीहा ब्यग्घा च दीपी च, अच्छकोकतरच्छका;
तेपि मं वसमन्वेन्ति, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘ओसधीतिणवासी च, ये च आकासवासिनो;
सब्बे मं सरणं यन्ति, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘सुदुद्दसं सुनिपुणं, गम्भीरं सुप्पकासितं;
फस्सयित्वा [फुसयित्वा (क.)] विहरामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘विमोक्खे ¶ अट्ठ फुसित्वा, विहरामि अनासवो;
आतापी निपको चाहं, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘ये फलट्ठा बुद्धपुत्ता, खीणदोसा महायसा;
अहमञ्ञतरो तेसं, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘अभिञ्ञापारमिं गन्त्वा, सुक्कमूलेन चोदितो;
सब्बासवे परिञ्ञाय, विहरामि अनासवो.
‘‘तेविज्जा इद्धिपत्ता च, बुद्धपुत्ता महायसा;
दिब्बसोतसमापन्ना, तेसं अञ्ञतरो अहं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सब्बफलदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सब्बफलदायकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. पदुमधारिकत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे ¶ ¶ ¶ , रोमसो नाम पब्बतो;
बुद्धोपि सम्भवो नाम, अब्भोकासे वसी तदा.
‘‘भवना निक्खमित्वान, पदुमं धारयिं अहं;
एकाहं धारयित्वान, भवनं पुनरागमिं.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पदुमधारिको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
पदुमधारिकत्थेरस्सापदानं दसमं.
फलदायकवग्गो द्वेपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
कुरञ्चियं कपित्थञ्च, कोसम्बमथ केतकं;
नागपुप्फज्जुनञ्चेव, कुटजी घोससञ्ञको.
थेरो ¶ च सब्बफलदो, तथा पदुमधारिको;
असीति चेत्थ गाथायो, तिस्सो गाथा तदुत्तरि.
५३. तिणदायकवग्गो
१. तिणमुट्ठिदायकत्थेरअपदानं
‘‘हिमवन्तस्साविदूरे ¶ ¶ , लम्बको नाम पब्बतो;
तत्थेव तिस्सो [तत्थोपतिस्सो (सी. पी. क.)] सम्बुद्धो, अब्भोकासम्हि चङ्कमि.
‘‘मिगलुद्दो पुरे आसिं, अरञ्ञे कानने अहं;
दिस्वान तं देवदेवं, तिणमुट्ठिमदासहं.
‘‘निसीदनत्थं बुद्धस्स, दत्वा चित्तं पसादयिं;
सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, पक्कामिं [पक्कमिं (क.)] उत्तरामुखो.
‘‘अचिरं गतमत्तस्स [गतमत्तं मं (सी. स्या.)], मिगराजा अपोथयि [अहेठयि (सी. स्या. पी.)];
सीहेन पोथितो [पातितो (सी. पी.), घाटितो (स्या.)] सन्तो, तत्थ कालङ्कतो अहं.
‘‘आसन्ने मे कतं कम्मं, बुद्धसेट्ठे अनासवे;
सुमुत्तो सरवेगोव, देवलोकमगच्छहं.
‘‘यूपो तत्थ सुभो आसि, पुञ्ञकम्माभिनिम्मितो;
सहस्सकण्डो सतभेण्डु, धजालु हरितामयो.
‘‘पभा ¶ निद्धावते तस्स, सतरंसीव उग्गतो;
आकिण्णो देवकञ्ञाहि, आमोदिं कामकामिहं.
‘‘देवलोका ¶ चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो;
आगन्त्वान मनुस्सत्तं, पत्तोम्हि आसवक्खयं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, निसीदनमदासहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, तिणमुट्ठे इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ ¶ चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा तिणमुट्ठिदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
तिणमुट्ठिदायकत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. मञ्चदायकत्थेरअपदानं
‘‘विपस्सिनो भगवतो, लोकजेट्ठस्स तादिनो;
एकमञ्चं [एकं वेच्चं (स्या.), एकपच्छं (पी.)] मया दिन्नं, पसन्नेन सपाणिना.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, दिब्बयानं समज्झगं;
तेन मञ्चकदानेन, पत्तोम्हि आसवक्खयं.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, यं मञ्चमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, मञ्चदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा मञ्चदायको [वेच्चकदायको (स्या.), सद्दसञ्ञिकवग्गेपि इदं§अपदानं दिस्सति] थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति.
मञ्चदायकत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. सरणगमनियत्थेरअपदानं
‘‘आरुहिम्ह तदा नावं, भिक्खु चाजीविको चहं;
नावाय भिज्जमानाय, भिक्खु मे सरणं अदा.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं सो मे सरणं अदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, सरणगमने फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सरणगमनियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सरणगमनियत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. अब्भञ्जनदायकत्थेरअपदानं
‘‘नगरे ¶ बन्धुमतिया, राजुय्याने वसामहं;
चम्मवासी तदा आसिं, कमण्डलुधरो अहं.
‘‘अद्दसं विमलं बुद्धं, सयम्भुं अपराजितं;
पधानं पहितत्तं तं, झायिं झानरतं वसिं [इसिं (स्या.)].
‘‘सब्बकामसमिद्धिञ्च, ओघतिण्णमनासवं;
दिस्वा पसन्नो सुमनो, अब्भञ्जनमदासहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, अब्भञ्जनस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा अब्भञ्जनदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अब्भञ्जनदायकत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. सुपटदायकत्थेरअपदानं
‘‘दिवाविहारा ¶ ¶ निक्खन्तो, विपस्सी लोकनायको;
लहुं सुपटकं [सुपटिकं (स्या.), पूपपवं (पी.)] दत्वा, कप्पं सग्गम्हि मोदहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, सुपटकमदासहं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, सुपटस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सुपटदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सुपटदायकत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. दण्डदायकत्थेरअपदानं
‘‘काननं वनमोगय्ह, वेळुं छेत्वानहं तदा;
आलम्बणं करित्वान, सङ्घस्स अददिं बहुं [अहं (सी. स्या. पी.)].
‘‘तेन ¶ चित्तप्पसादेन, सुब्बते अभिवादिय;
आलम्बदण्डं दत्वान, पक्कामिं उत्तरामुखो.
‘‘चतुन्नवुतितो ¶ कप्पे, यं दण्डमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, दण्डदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा दण्डदायको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
दण्डदायकत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
तेवीसतिमं भाणवारं.
७. गिरिनेलपूजकत्थेरअपदानं
‘‘मिगलुद्दो ¶ पुरे आसिं, विपिने विचरं अहं;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सब्बधम्मान पारगुं.
‘‘तस्मिं महाकारुणिके, सब्बसत्तहिते रते;
पसन्नचित्तो सुमनो, नेलपुप्फमपूजयिं.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा गिरिनेलपूजको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
गिरिनेलपूजकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. बोधिसम्मज्जकत्थेरअपदानं
‘‘अहं पुरे बोधिपत्तं, उज्झितं चेतियङ्गणे;
तं गहेत्वान छड्डेसिं, अलभिं वीसतीगुणे.
‘‘तस्स कम्मस्स तेजेन, संसरन्तो भवाभवे;
दुवे भवे संसरामि, देवत्ते चापि मानुसे.
‘‘देवलोका चवित्वान, आगन्त्वा मानुसं भवं;
दुवे कुले पजायामि, खत्तिये चापि ब्राह्मणे.
‘‘अङ्गपच्चङ्गसम्पन्नो, आरोहपरिणाहवा;
अभिरूपो सुचि होमि, सम्पुण्णङ्गो अनूनको.
‘‘देवलोके ¶ ¶ मनुस्से वा, जातो वा यत्थ कत्थचि;
भवे सुवण्णवण्णो च, उत्तत्तकनकूपमो.
‘‘मुदुका ¶ ¶ मद्दवा स्निद्धा [मुदु मद्दवा सिनिद्धा (स्या.)], सुखुमा सुकुमारिका;
छवि मे सब्बदा होति, बोधिपत्ते सुछड्डिते [सुछड्डिने (सी.)].
‘‘यतो कुतोचि गतीसु, सरीरे समुदागते;
न लिम्पति रजोजल्लं, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘उण्हे वातातपे तस्स, अग्गितापेन वा पन;
गत्ते सेदा न मुच्चन्ति, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘कुट्ठं गण्डो किलासो च, तिलका पिळका तथा;
न होन्ति काये दद्दु च, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘अपरम्पि गुणं तस्स, निब्बत्तति भवाभवे;
रोगा न होन्ति कायस्मिं, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘अपरम्पि गुणं तस्स, निब्बत्तति भवाभवे;
न होति चित्तजा पीळा, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘अपरम्पि गुणं तस्स, निब्बत्तति भवाभवे;
अमित्ता न भवन्तस्स, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘अपरम्पि गुणं तस्स, निब्बत्तति भवाभवे;
अनूनभोगो भवति, विपाको पत्तछड्डिते.
‘‘अपरम्पि गुणं तस्स, निब्बत्तति भवाभवे;
अग्गिराजूहि चोरेहि, न होति उदके भयं.
‘‘अपरम्पि ¶ गुणं तस्स, निब्बत्तति भवाभवे;
दासिदासा अनुचरा, होन्ति चित्तानुवत्तका.
‘‘यम्हि आयुप्पमाणम्हि, जायते मानुसे भवे;
ततो न हायते आयु, तिट्ठते यावतायुकं.
‘‘अब्भन्तरा च बाहिरा [बहिचरा (सी. पी. क.)], नेगमा च सरट्ठका;
नुयुत्ता होन्ति सब्बेपि, वुद्धिकामा सुखिच्छका.
‘‘भोगवा यसवा होमि, सिरिमा ञातिपक्खवा;
अपेतभयसन्तासो, भवेहं सब्बतो भवे.
‘‘देवा ¶ ¶ मनुस्सा असुरा, गन्धब्बा यक्खरक्खसा;
सब्बे ते परिरक्खन्ति, भवे संसरतो सदा.
‘‘देवलोके मनुस्से च, अनुभोत्वा उभो यसे;
अवसाने च निब्बानं, सिवं पत्तो अनुत्तरं.
‘‘सम्बुद्धमुद्दिसित्वान, बोधिं वा तस्स सत्थुनो;
यो पुञ्ञं पसवे पोसो, तस्स किं नाम दुल्लभं.
‘‘मग्गे ¶ फले आगमे च, झानाभिञ्ञागुणेसु च;
अञ्ञेसं अधिको हुत्वा, निब्बायामि अनासवो.
‘‘पुरेहं बोधिया पत्तं, छड्डेत्वा हट्ठमानसो;
इमेहि वीसतङ्गेहि, समङ्गी होमि सब्बदा.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा बोधिसम्मज्जको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
बोधिसम्मज्जकत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. आमण्डफलदायकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
वुट्ठहित्वा समाधिम्हा, चङ्कमी लोकनायको.
‘‘खारिभारं गहेत्वान, आहरन्तो फलं तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, चङ्कमन्तं महामुनिं.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, सिरे कत्वान अञ्जलिं;
सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, आमण्डमददिं फलं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, आमण्डस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा आमण्डफलदायको थेरो इमा
गाथायो अभासित्थाति.
आमण्डफलदायकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. सुगन्धत्थेरअपदानं
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन [नामेन (सब्बत्थ)], उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘अनुब्यञ्जनसम्पन्नो, बात्तिंसवरलक्खणो;
ब्यामप्पभापरिवुतो, रंसिजालसमोत्थटो [रंसिजालसमोसटो (सी. पी.)].
‘‘अस्सासेता यथा चन्दो, सूरियोव पभङ्करो;
निब्बापेता यथा मेघो, सागरोव गुणाकरो.
‘‘धरणीरिव ¶ सीलेन, हिमवाव समाधिना;
आकासो विय पञ्ञाय, असङ्गो अनिलो यथा.
‘‘स कदाचि महावीरो, परिसासु विसारदो;
सच्चानि सम्पकासेति, उद्धरन्तो महाजनं.
‘‘तदा हि बाराणसियं, सेट्ठिपुत्तो महायसो;
आसहं धनधञ्ञस्स [अनन्तधनधञ्ञस्स (क.)], पहूतस्स बहू तदा.
‘‘जङ्घाविहारं विचरं, मिगदायमुपेच्चहं [मुपेसहं (क.)];
अद्दसं विरजं बुद्धं, देसेन्तं अमतं पदं.
‘‘विसट्ठकन्तवचनं ¶ , करवीकसमस्सरं;
हंसरुतेहि [हंसदुन्दुभि (स्या. पी.)] निग्घोसं, विञ्ञापेन्तं महाजनं.
‘‘दिस्वा ¶ देवातिदेवं तं, सुत्वाव मधुरं गिरं;
पहायनप्पके भोगे, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘एवं ¶ पब्बजितो चाहं, न चिरेन बहुस्सुतो;
अहोसिं धम्मकथिको, विचित्तपटिभाणवा.
‘‘महापरिसमज्झेहं, हट्ठचित्तो पुनप्पुनं;
वण्णयिं हेमवण्णस्स, वण्णं वण्णविसारदो.
‘‘एस खीणासवो बुद्धो, अनीघो छिन्नसंसयो;
सब्बकम्मक्खयं पत्तो, विमुत्तोपधिसङ्खये.
‘‘एस सो भगवा बुद्धो, एस सीहो अनुत्तरो;
सदेवकस्स लोकस्स, ब्रह्मचक्कप्पवत्तको.
‘‘दन्तो दमेता सन्तो च, समेता निब्बुतो इसि;
निब्बापेता च अस्सत्थो, अस्सासेता महाजनं.
‘‘वीरो सूरो च विक्कन्तो [धीरो च (सी. पी.)], पञ्ञो कारुणिको वसी;
विजितावी च स जिनो, अप्पगब्बो अनालयो.
‘‘अनेञ्जो अचलो धीमा, अमोहो असमो मुनि;
धोरय्हो उसभो नागो, सीहो सक्को गरूसुपि.
‘‘विरागो विमलो ब्रह्मा, वादी सूरो रणञ्जहो;
अखिलो च विसल्लो च, असमो संयतो [वुसभो (स्या.), पयतो (पी.)] सुचि.
‘‘ब्राह्मणो ¶ ¶ समणो नाथो, भिसक्को सल्लकत्तको;
योधो बुद्धो सुतासुतो [सुतो सुतो (सी. पी.)], अचलो मुदितो सितो [दितो (सी.)].
‘‘धाता धता च सन्ति च, कत्ता नेता पकासिता;
सम्पहंसिता भेत्ता च, छेत्ता सोता पसंसिता.
‘‘अखिलो च विसल्लो च, अनीघो अकथंकथी;
अनेजो विरजो कत्ता, गन्धा वत्ता पसंसिता.
‘‘तारेता अत्थकारेता, कारेता सम्पदारिता;
पापेता सहिता कन्ता, हन्ता आतापी तापसो [हन्ता, तापिता च विसोसिता (स्या.)].
‘‘समचित्तो ¶ [सच्चट्ठितो (स्या.)] समसमो, असहायो दयालयो [दयासयो (सी.)];
अच्छेरसत्तो [अच्छेरमन्तो (स्या.)] अकुहो, कतावी इसिसत्तमो.
‘‘नित्तिण्णकङ्खो निम्मानो, अप्पमेय्यो अनूपमो;
सब्बवाक्यपथातीतो, सच्च नेय्यन्तगू [सब्बनेय्यन्तिको (स्या.)] जिनो.
‘‘सत्तसारवरे ¶ [सतरंसीवरे (स्या.)] तस्मिं, पसादो अमतावहो;
तस्मा बुद्धे च धम्मे च, सङ्घे सद्धा महत्थिका [महिद्धिका (सी. क.)].
‘‘गुणेहि एवमादीहि, तिलोकसरणुत्तमं;
वण्णेन्तो परिसामज्झे, अकं [कथिं (स्या.)] धम्मकथं अहं.
‘‘ततो चुताहं तुसिते, अनुभोत्वा महासुखं;
ततो चुतो मनुस्सेसु, जातो होमि सुगन्धिको.
‘‘निस्सासो मुखगन्धो च, देहगन्धो तथेव मे;
सेदगन्धो च सततं, सब्बगन्धोव होति मे [सब्बगन्धोतिसेति मे (सी. पी.)].
‘‘मुखगन्धो ¶ सदा मय्हं, पदुमुप्पलचम्पको;
परिसन्तो [आदिसन्तो (सी.), अतिकन्तो (स्या.), अतिसन्तो (पी.)] सदा वाति, सरीरो च तथेव मे.
‘‘गुणत्थवस्स सब्बन्तं, फलं तु [फलन्तं (स्या.)] परमब्भुतं;
एकग्गमनसा सब्बे, वण्णयिस्सं [भासितस्स (स्या.)] सुणाथ मे.
‘‘गुणं ¶ बुद्धस्स वत्वान, हिताय च न सदिसं [हिताय जनसन्धिसु (सी. पी.), हिताय नं सुखावहं (स्या.)];
सुखितो [सुचित्तो (स्या.)] होमि सब्बत्थ, सङ्घो वीरसमायुतो [सरद्धनिसमायुतो (सी.)].
‘‘यसस्सी सुखितो कन्तो, जुतिमा पियदस्सनो;
वत्ता अपरिभूतो च, निद्दोसो पञ्ञवा तथा.
‘‘खीणे आयुसि [पासुसि (स्या.)] निब्बानं, सुलभं बुद्धभत्तिनो;
तेसं हेतुं पवक्खामि, तं सुणाथ यथातथं.
‘‘सन्तं ¶ यसं भगवतो, विधिना अभिवादयं;
तत्थ तत्थूपपन्नोपि [यत्थ तत्थूपपन्नोपि (सी. पी.)], यसस्सी तेन होमहं.
‘‘दुक्खस्सन्तकरं बुद्धं, धम्मं सन्तमसङ्खतं;
वण्णयं सुखदो आसिं, सत्तानं सुखितो ततो.
‘‘गुणं वदन्तो बुद्धस्स, बुद्धपीतिसमायुतो;
सकन्तिं परकन्तिञ्च, जनयिं तेन कन्तिमा.
‘‘जिनो ते तित्थिकाकिण्णे [जनोघे तित्थकाकिण्णे (सी. पी.), जिनो यो तित्थिकातिण्णो (स्या.)], अभिभुय्य कुतित्थिये;
गुणं वदन्तो जोतेसिं [थोमेसिं (स्या.)], नायकं जुतिमा ततो.
‘‘पियकारी जनस्सापि, सम्बुद्धस्स गुणं वदं;
सरदोव ससङ्कोहं, तेनासिं पियदस्सनो.
‘‘यथासत्तिवसेनाहं ¶ ¶ , सब्बवाचाहि सन्थविं;
सुगतं तेन वागिसो, विचित्तपटिभानवा.
‘‘ये बाला विमतिं पत्ता, परिभोन्ति महामुनिं;
निग्गहिं ते सद्धम्मेन, परिभूतो न तेनहं [परिभूतेन तेनहं (स्या.)].
‘‘बुद्धवण्णेन सत्तानं, किलेसे अपनेसहं;
निक्किलेसमनो होमि, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘सोतूनं ¶ वुद्धिमजनिं [बुद्धिमजनिं (सी. पी.)], बुद्धानुस्सतिदेसको;
तेनाहमासिं [तेनापि चासिं (स्या.)] सप्पञ्ञो, निपुणत्थविपस्सको.
‘‘सब्बासवपरिक्खीणो, तिण्णसंसारसागरो;
सिखीव अनुपादानो, पापुणिस्सामि निब्बुतिं.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पस्मिं, यमहं सन्थविं जिनं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धवण्णस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सुगन्धो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सुगन्धत्थेरस्सापदानं दसमं.
तिणदायकवग्गो तेपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
तिणदो ¶ मञ्चदो चेव, सरणब्भञ्जनप्पदो;
सुपटो दण्डदायी च, नेलपूजी तथेव च.
बोधिसम्मज्जको मण्डो, सुगन्धो दसमोति च;
गाथासतं सतेवीसं, गणितञ्चेत्थ सब्बसो.
५४. कच्चायनवग्गो
१. महाकच्चायनत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ ¶ नाम जिनो, अनेजो अजितं जयो;
सतसहस्से कप्पानं, इतो उप्पज्जि नायको.
‘‘वीरो कमलपत्तक्खो, ससङ्कविमलाननो;
कनकाचलसङ्कासो [कञ्चनतचसङ्कासो (स्या.)], रविदित्तिसमप्पभो.
‘‘सत्तनेत्तमनोहारी, वरलक्खणभूसितो;
सब्बवाक्यपथातीतो, मनुजामरसक्कतो.
‘‘सम्बुद्धो बोधयं सत्ते, वागीसो मधुरस्सरो;
करुणानिबन्धसन्तानो, परिसासु विसारदो.
‘‘देसेति ¶ मधुरं धम्मं, चतुसच्चूपसंहितं;
निमुग्गे मोहपङ्कम्हि, समुद्धरति पाणिने.
‘‘तदा एकचरो हुत्वा, तापसो हिमवालयो;
नभसा मानुसं लोकं, गच्छन्तो जिनमद्दसं.
‘‘उपेच्च सन्तिकं तस्स, अस्सोसिं धम्मदेसनं;
वण्णयन्तस्स वीरस्स, सावकस्स महागुणं.
‘‘सङ्खित्तेन मया वुत्तं, वित्थारेन पकासयं;
परिसं मञ्च तोसेति, यथा कच्चायनो अयं.
‘‘‘नाहं ¶ एवमिधेकच्चं [एवंविधं कञ्चि (सी. पी.)], अञ्ञं पस्सामि सावकं;
तस्मातदग्गे [तस्मेतदग्गे (सी.)] एसग्गो, एवं धारेथ भिक्खवो’.
‘‘तदाहं विम्हितो हुत्वा, सुत्वा वाक्यं मनोरमं;
हिमवन्तं गमित्वान, आहित्वा [आहत्वा (सी. पी.)] पुप्फसञ्चयं.
‘‘पूजेत्वा लोकसरणं, तं ठानमभिपत्थयिं;
तदा ममासयं ञत्वा, ब्याकासि स रणञ्जहो.
‘‘‘पस्सथेतं ¶ इसिवरं, निद्धन्तकनकत्तचं;
उद्धग्गलोमं पीणंसं, अचलं पञ्जलिं ठितं.
‘‘‘हासं ¶ सुपुण्णनयनं, बुद्धवण्णगतासयं;
धम्मजं उग्गहदयं [धम्मंव विग्गहवरं (सी.), धम्मपटिग्गहवरं (पी.)], अमतासित्तसन्निभं’.
‘‘कच्चानस्स गुणं सुत्वा, तं ठानं पत्थयं ठितो;
अनागतम्हि अद्धाने, गोतमस्स महामुने.
‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
कच्चानो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको.
‘‘बहुस्सुतो महाञाणी, अधिप्पायविदू मुने;
पापुणिस्सति तं ठानं, यथायं ब्याकतो मया.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दुवे भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
अञ्ञं गतिं न गच्छामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दुवे ¶ कुले पजायामि, खत्तिये अथ ब्राह्मणे;
नीचे कुले न जायामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘पच्छिमे ¶ च भवे दानि, जातो उज्जेनियं पुरे [जातो, उज्जेनियं पुरे रमे (स्या.)];
पज्जोतस्स च चण्डस्स, पुरोहितदिजाधिनो [पुरोहितदिजातिनो (सी. पी.)].
‘‘पुत्तो तिरिटिवच्छस्स [तिरिटवच्छस्स (सी.), तिपितिवच्छस्स (स्या.)], निपुणो वेदपारगू;
माता च चन्दिमा नाम, कच्चानोहं वरत्तचो.
‘‘वीमंसनत्थं बुद्धस्स, भूमिपालेन पेसितो;
दिस्वा मोक्खपुरद्वारं, नायकं गुणसञ्चयं.
‘‘सुत्वा च विमलं वाक्यं, गतिपङ्कविसोसनं;
पापुणिं अमतं सन्तं, सेसेहि सह सत्तहि.
‘‘अधिप्पायविदू जातो, सुगतस्स महामते;
ठपितो एतदग्गे च, सुसमिद्धमनोरथो.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ ¶ वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके; तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा महाकच्चायनो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
महाकच्चायनत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. वक्कलित्थेरअपदानं
‘‘इतो ¶ सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको;
अनोमनामो अमितो, नामेन पदुमुत्तरो.
‘‘पदुमाकारवदनो, पदुमामलसुच्छवी;
लोकेनानुपलित्तोव तोयेन पदुमं यथा.
‘‘वीरो पदुमपत्तक्खो, कन्तो च पदुमं यथा;
पदुमुत्तरगन्धोव, तस्मा सो पदुमुत्तरो.
‘‘लोकजेट्ठो च निम्मानो, अन्धानं नयनूपमो;
सन्तवेसो गुणनिधि, करुणामतिसागरो.
‘‘स कदाचि महावीरो, ब्रह्मासुरसुरच्चितो;
सदेवमनुजाकिण्णे, जनमज्झे जिनुत्तमो [जनुत्तमो (स्या. पी.), अनुत्तमो (क.) वङ्गीसत्थेरापदानेपि].
‘‘वदनेन सुगन्धेन, मधुरेन रुतेन च;
रञ्जयं परिसं सब्बं, सन्थवी सावकं सकं.
‘‘सद्धाधिमुत्तो ¶ सुमति, मम दस्सनलालसो [दस्सनसालयो (स्या.)];
नत्थि एतादिसो अञ्ञो, यथायं भिक्खु वक्कलि.
‘‘तदाहं हंसवतियं, नगरे ब्राह्मणत्रजो;
हुत्वा सुत्वा च तं वाक्यं, तं ठानमभिरोचयिं.
‘‘ससावकं ¶ तं विमलं, निमन्तेत्वा तथागतं;
सत्ताहं भोजयित्वान, दुस्सेहच्छादयिं तदा.
‘‘निपच्च ¶ ¶ सिरसा तस्स, अनन्तगुणसागरे;
निमुग्गो पीतिसम्पुण्णो, इदं वचनमब्रविं.
‘‘‘यो सो तया सन्थवितो, इतो सत्तमके मुनि [इध सद्धाधिमुत्तो इसि (स्या.), इतो सत्तमकेहनि (सी. पी.)];
भिक्खु सद्धावतं अग्गो, तादिसो होमहं मुने’.
‘‘एवं वुत्ते महावीरो, अनावरणदस्सनो;
इमं वाक्यं उदीरेसि, परिसाय महामुनि.
‘‘‘पस्सथेतं माणवकं, पीतमट्ठनिवासनं;
हेमयञ्ञोपचितङ्गं [हेमयञ्ञोपवीतङ्गं (सी.)], जननेत्तमनोहरं.
‘‘‘एसो अनागतद्धाने, गोतमस्स महेसिनो;
अग्गो सद्धाधिमुत्तानं, सावकोयं भविस्सति.
‘‘‘देवभूतो मनुस्सो वा, सब्बसन्तापवज्जितो;
सब्बभोगपरिब्यूळ्हो, सुखितो संसरिस्सति.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
वक्कलि नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तेन कम्मविसेसेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘सब्बत्थ सुखितो हुत्वा, संसरन्तो भवाभवे;
सावत्थियं पुरे जातो, कुले अञ्ञतरे अहं.
‘‘नोनीतसुखुमालं ¶ मं, जातपल्लवकोमलं;
मन्दं उत्तानसयनं, पिसाचभयतज्जिता.
‘‘पादमूले महेसिस्स, सायेसुं दीनमानसा;
इमं ददाम ते नाथ, सरणं होहि नायक.
‘‘तदा ¶ ¶ पटिग्गहि सो मं, भीतानं सरणो मुनि;
जालिना चक्कङ्कितेन [सङ्कलङ्केन (सी.)], मुदुकोमलपाणिना.
‘‘तदा पभुति तेनाहं, अरक्खेय्येन रक्खितो;
सब्बवेरविनिमुत्तो [सब्बब्याधिविनिमुत्तो (स्या.), सब्बूपधिविनिमुत्तो (पी.)], सुखेन परिवुद्धितो.
‘‘सुगतेन ¶ विना भूतो, उक्कण्ठामि मुहुत्तकं;
जातिया सत्तवस्सोहं, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘सब्बपारमिसम्भूतं, नीलक्खिनयनं [लङ्किनीलयनं (सी.)] वरं;
रूपं सब्बसुभाकिण्णं, अतित्तो विहरामहं [विहयामहं (सी. पी.)].
‘‘बुद्धरूपरतिं [बुद्धो रूपरतिं (सी.)] ञत्वा, तदा ओवदि मं जिनो;
‘अलं वक्कलि किं रूपे, रमसे बालनन्दिते.
‘‘‘यो हि पस्सति सद्धम्मं, सो मं पस्सति पण्डितो;
अपस्समानो सद्धम्मं, मं पस्सम्पि न पस्सति.
‘‘‘अनन्तादीनवो कायो, विसरुक्खसमूपमो;
आवासो सब्बरोगानं, पुञ्जो दुक्खस्स केवलो.
‘‘‘निब्बिन्दिय ततो रूपे, खन्धानं उदयब्बयं;
पस्स उपक्किलेसानं, सुखेनन्तं गमिस्सति’.
‘‘एवं ¶ तेनानुसिट्ठोहं, नायकेन हितेसिना;
गिज्झकूटं समारुय्ह, झायामि गिरिकन्दरे.
‘‘ठितो पब्बतपादम्हि, अस्सासयि [ममाहसो (सी.)] महामुनि;
वक्कलीति जिनो वाचं, तं सुत्वा मुदितो अहं.
‘‘पक्खन्दिं सेलपब्भारे, अनेकसतपोरिसे;
तदा बुद्धानुभावेन, सुखेनेव महिं गतो.
‘‘पुनोपि [पुनापि (स्या.), मुनि मं (क.)] धम्मं देसेति, खन्धानं उदयब्बयं;
तमहं धम्ममञ्ञाय, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘सुमहापरिसमज्झे ¶ , तदा मं चरणन्तगो;
अग्गं सद्धाधिमुत्तानं, पञ्ञपेसि महामति.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वक्कलित्थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
वक्कलित्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. महाकप्पिनत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
उदितो अजटाकासे [जगदाकासे (सी.), जलदाकासे (पी.)], रवीव सरदम्बरे.
‘‘वचनाभाय बोधेति, वेनेय्यपदुमानि सो;
किलेसपङ्कं सोसेति, मतिरंसीहि नायको.
‘‘तित्थियानं यसे [यसो (सी. पी.)] हन्ति, खज्जोताभा यथा रवि;
सच्चत्थाभं पकासेति, रतनंव दिवाकरो.
‘‘गुणानं आयतिभूतो, रतनानंव सागरो;
पज्जुन्नोरिव भूतानि, धम्ममेघेन वस्सति.
‘‘अक्खदस्सो तदा आसिं, नगरे हंससव्हये;
उपेच्च धम्ममस्सोसिं, जलजुत्तमनामिनो.
‘‘ओवादकस्स भिक्खूनं, सावकस्स कताविनो;
गुणं पकासयन्तस्स, तप्पयन्तस्स [तोसयन्तस्स (सी.), हासयन्तस्स (स्या.), वासयन्तस्स (पी.)] मे मनं.
‘‘सुत्वा पतीतो सुमनो, निमन्तेत्वा तथागतं;
ससिस्सं भोजयित्वान, तं ठानमभिपत्थयिं.
‘‘तदा ¶ हंससमभागो, हंसदुन्दुभिनिस्सनो [हंसदुन्दुभिसुस्सरो (सी.)];
पस्सथेतं महामत्तं, विनिच्छयविसारदं.
‘‘पतितं पादमूले मे, समुग्गततनूरुहं;
जीमूतवण्णं पीणंसं, पसन्ननयनाननं.
‘‘परिवारेन ¶ महता, राजयुत्तं महायसं;
एसो कताविनो ठानं, पत्थेति मुदितासयो.
‘‘‘इमिना ¶ ¶ पणिपातेन, चागेन पणिधीहि च [पिण्डपातेन, चेतना पणिधीहि च (सी.)];
कप्पसतसहस्सानि, नुपपज्जति दुग्गतिं.
‘‘‘देवेसु देवसोभग्गं, मनुस्सेसु महन्ततं;
अनुभोत्वान सेसेन [अभुत्वाव सेसेन (सी.), अनुभोत्वाव सेसेन (स्या.)], निब्बानं पापुणिस्सति.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
कप्पिनो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘ततोहं सुकतं कारं, कत्वान जिनसासने;
जहित्वा मानुसं देहं, तुसितं अगमासहं.
‘‘देवमानुसरज्जानि, सतसो अनुसासिय;
बाराणसियमासन्ने, जातो केनियजातियं.
‘‘सहस्सपरिवारेन [सतसहस्सपरिवारो (स्या.)], सपजापतिको अहं;
पञ्च पच्चेकबुद्धानं, सतानि समुपट्ठहिं.
‘‘तेमासं भोजयित्वान, पच्छादम्ह तिचीवरं;
ततो चुता मयं सब्बे, अहुम्ह तिदसूपगा.
‘‘पुनो सब्बे मनुस्सत्तं, अगमिम्ह ततो चुता;
कुक्कुटम्हि पुरे जाता, हिमवन्तस्स पस्सतो.
‘‘कप्पिनो ¶ ¶ नामहं आसिं, राजपुत्तो महायसो;
सेसामच्चकुले जाता, ममेव परिवारयुं.
‘‘महारज्जसुखं पत्तो, सब्बकामसमिद्धिमा;
वाणिजेहि समक्खातं, बुद्धुप्पादमहं सुणिं.
‘‘‘बुद्धो लोके समुप्पन्नो, असमो एकपुग्गलो;
सो पकासेति सद्धम्मं, अमतं सुखमुत्तमं.
‘‘‘सुयुत्ता तस्स सिस्सा च, सुमुत्ता च अनासवा’;
‘‘सुत्वा नेसं सुवचनं, सक्करित्वान वाणिजे.
‘‘पहाय रज्जं सामच्चो, निक्खमिं बुद्धमामको;
नदिं दिस्वा महाचन्दं, पूरितं समतित्तिकं.
‘‘अप्पतिट्ठं ¶ अनालम्बं, दुत्तरं सीघवाहिनिं;
गुणं सरित्वा बुद्धस्स, सोत्थिना समतिक्कमिं.
‘‘‘भवसोतं सचे बुद्धो, तिण्णो लोकन्तगू विदू [विभू (क.)];
एतेन सच्चवज्जेन, गमनं मे समिज्झतु.
‘‘‘यदि ¶ सन्तिगमो मग्गो, मोक्खो चच्चन्तिकं [मोक्खदं सन्तिकं (स्या.)] सुखं;
एतेन सच्चवज्जेन, गमनं मे समिज्झतु.
‘‘‘सङ्घो चे तिण्णकन्तारो, पुञ्ञक्खेत्तो अनुत्तरो;
एतेन सच्चवज्जेन, गमनं मे समिज्झतु’.
‘‘सह कते सच्चवरे, मग्गा अपगतं जलं;
ततो सुखेन उत्तिण्णो, नदीतीरे मनोरमे.
‘‘निसिन्नं ¶ अद्दसं बुद्धं, उदेन्तंव पभङ्करं;
जलन्तं हेमसेलंव, दीपरुक्खंव जोतितं.
‘‘ससिंव तारासहितं, सावकेहि पुरक्खतं;
वासवं विय वस्सन्तं, देसनाजलदन्तरं [देवेन जलनन्दनं (स्या. पी.)].
‘‘वन्दित्वान सहामच्चो, एकमन्तमुपाविसिं;
ततो नो आसयं [ततो अज्झासयं (स्या.)] ञत्वा, बुद्धो धम्ममदेसयि.
‘‘सुत्वान ¶ धम्मं विमलं, अवोचुम्ह मयं जिनं;
‘पब्बाजेहि महावीर, निब्बिन्दाम्ह [निब्बिन्नाम्ह (सी. पी.), ओतिण्णम्ह (स्या.)] मयं भवे’.
‘‘‘स्वक्खातो भिक्खवे धम्मो, दुक्खन्तकरणाय वो;
चरथ ब्रह्मचरियं’, इच्चाह मुनिसत्तमो.
‘‘सह वाचाय सब्बेपि, भिक्खुवेसधरा मयं;
अहुम्ह उपसम्पन्ना, सोतापन्ना च सासने.
‘‘ततो जेतवनं गन्त्वा, अनुसासि विनायको;
अनुसिट्ठो जिनेनाहं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘ततो भिक्खुसहस्सानि [भिक्खुसहस्सं तं (सी. पी.)], अनुसासिमहं तदा;
ममानुसासनकरा, तेपि आसुं अनासवा.
‘‘जिनो तस्मिं गुणे तुट्ठो, एतदग्गे ठपेसि मं;
भिक्खुओवादकानग्गो, कप्पिनोति महाजने.
‘‘सतसहस्से ¶ कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध;
पमुत्तो सरवेगोव, किलेसे झापयिं [झापयी (सी.)] मम.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा महाकप्पिनो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
महाकप्पिनत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. दब्बमल्लपुत्तत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ नाम जिनो, सब्बलोकविदू मुनि;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि चक्खुमा.
‘‘ओवादको विञ्ञापको, तारको सब्बपाणिनं;
देसनाकुसलो बुद्धो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘अनुकम्पको ¶ कारुणिको, हितेसी सब्बपाणिनं;
सम्पत्ते तित्थिये सब्बे, पञ्चसीले पतिट्ठपि [पतिट्ठहि (स्या. क.)].
‘‘एवं निराकुलं आसि, सुञ्ञतं [सुञ्ञकं (सी.) एवमुपरिपि] तित्थियेहि च;
विचित्तं अरहन्तेहि, वसीभूतेहि तादिभि.
‘‘रतनानट्ठपञ्ञासं, उग्गतो सो महामुनि;
कञ्चनग्घियसङ्कासो, बात्तिंसवरलक्खणो.
‘‘वस्ससतसहस्सानि ¶ , आयु विज्जति तावदे;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘तदाहं हंसवतियं, सेट्ठिपुत्तो महायसो;
उपेत्वा लोकपज्जोतं, अस्सोसिं धम्मदेसनं.
‘‘सेनासनानि भिक्खूनं, पञ्ञापेन्तं ससावकं;
कित्तयन्तस्स वचनं, सुणित्वा मुदितो अहं.
‘‘अधिकारं ¶ ससङ्घस्स, कत्वा तस्स महेसिनो;
निपच्च सिरसा पादे, तं ठानमभिपत्थयिं.
‘‘तदाह स महावीरो, मम कम्मं पकित्तयं;
‘यो ससङ्घमभोजेसि, सत्ताहं लोकनायकं.
‘‘‘सोयं कमलपत्तक्खो, सीहंसो कनकत्तचो;
मम पादमूले निपति [पतितो (पी.)], पत्थयं ठानमुत्तमं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘सावको तस्स बुद्धस्स, दब्बो नामेन विस्सुतो;
सेनासनपञ्ञापको, अग्गो हेस्सतियं तदा’.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘सतानं तीणिक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं;
सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘पदेसरज्जं ¶ ¶ ¶ विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
सब्बत्थ सुखितो आसिं, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, विपस्सी नाम नायको;
उप्पज्जि चारुदस्सनो [चारुनयनो (सी. स्या. पी.)], सब्बधम्मविपस्सको.
‘‘दुट्ठचित्तो उपवदिं, सावकं तस्स तादिनो;
सब्बासवपरिक्खीणं, सुद्धोति च विजानिय.
‘‘तस्सेव नरवीरस्स, सावकानं महेसिनं;
सलाकञ्च गहेत्वान [सलाकं पग्गहेत्वान (सी. पी.)], खीरोदनमदासहं.
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘सासनं जोतयित्वान, अभिभुय्य कुतित्थिये;
विनेय्ये विनयित्वाव, निब्बुतो सो ससावको.
‘‘ससिस्से निब्बुते नाथे, अत्थमेन्तम्हि सासने;
देवा कन्दिंसु संविग्गा, मुत्तकेसा रुदम्मुखा.
‘‘निब्बायिस्सति ¶ धम्मक्खो, न पस्सिस्साम सुब्बते;
न सुणिस्साम सद्धम्मं, अहो नो अप्पपुञ्ञता.
‘‘तदायं पथवी सब्बा, अचला सा चलाचला [चलाचली (सी.), पुलापुली (स्या.)];
सागरो च ससोकोव, विनदी करुणं गिरं.
‘‘चतुद्दिसा दुन्दुभियो, नादयिंसु अमानुसा;
समन्ततो असनियो, फलिंसु च भयावहा.
‘‘उक्का ¶ पतिंसु नभसा, धूमकेतु च दिस्सति;
सधूमा जालवट्टा च [सब्बथलजसत्ता च (सी.)], रविंसु करुणं मिगा.
‘‘उप्पादे दारुणे दिस्वा, सासनत्थङ्गसूचके;
संविग्गा भिक्खवो सत्त, चिन्तयिम्ह मयं तदा.
‘‘सासनेन विनाम्हाकं, जीवितेन अलं मयं;
पविसित्वा महारञ्ञं, युञ्जाम जिनसासनं.
‘‘अद्दसम्ह ¶ तदारञ्ञे, उब्बिद्धं सेलमुत्तमं;
निस्सेणिया तमारुय्ह, निस्सेणिं पातयिम्हसे.
‘‘तदा ¶ ओवदि नो थेरो, बुद्धुप्पादो सुदुल्लभो;
सद्धातिदुल्लभा लद्धा, थोकं सेसञ्च सासनं.
‘‘निपतन्ति खणातीता, अनन्ते दुक्खसागरे;
तस्मा पयोगो कत्तब्बो, याव ठाति मुने मतं [याव तिट्ठति सासनं (स्या.)].
‘‘अरहा आसि सो थेरो, अनागामी तदानुगो;
सुसीला इतरे युत्ता, देवलोकं अगम्हसे.
‘‘निब्बुतो तिण्णसंसारो, सुद्धावासे च एकको;
अहञ्च पक्कुसाति च, सभियो बाहियो तथा.
‘‘कुमारकस्सपो चेव, तत्थ तत्थूपगा मयं;
संसारबन्धना मुत्ता, गोतमेनानुकम्पिता.
‘‘मल्लेसु कुसिनारायं, जातो गब्भेव मे सतो;
माता मता चितारुळ्हा, ततो निप्पतितो अहं.
‘‘पतितो ¶ दब्बपुञ्जम्हि, ततो दब्बोति विस्सुतो;
ब्रह्मचारीबलेनाहं, विमुत्तो सत्तवस्सिको.
‘‘खीरोदनबलेनाहं ¶ , पञ्चहङ्गेहुपागतो;
खीणासवोपवादेन, पापेहि बहुचोदितो.
‘‘उभो पुञ्ञञ्च पापञ्च, वीतिवत्तोम्हि दानिहं;
पत्वान परमं सन्तिं, विहरामि अनासवो.
‘‘सेनासनं पञ्ञापयिं, हासयित्वान सुब्बते;
जिनो तस्मिं गुणे तुट्ठो, एतदग्गे ठपेसि मं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा दब्बमल्लपुत्तो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
दब्बमल्लपुत्तत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. कुमारकस्सपत्थेरअपदानं
‘‘इतो ¶ सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको;
सब्बलोकहितो वीरो, पदुमुत्तरनामको.
‘‘तदाहं ¶ ब्राह्मणो हुत्वा, विस्सुतो वेदपारगू;
दिवाविहारं विचरं, अद्दसं लोकनायकं.
‘‘चतुसच्चं ¶ पकासेन्तं, बोधयन्तं सदेवकं;
विचित्तकथिकानग्गं, वण्णयन्तं महाजने.
‘‘तदा मुदितचित्तोहं, निमन्तेत्वा तथागतं;
नानारत्तेहि वत्थेहि, अलङ्करित्वान मण्डपं.
‘‘नानारतनपज्जोतं, ससङ्घं भोजयिं तहिं;
भोजयित्वान सत्ताहं, नानग्गरसभोजनं.
‘‘नानाचित्तेहि [नानावण्णेहि (सी.)] पुप्फेहि, पूजयित्वा ससावकं [महावीरं (क.)];
निपच्च पादमूलम्हि, तं ठानं पत्थयिं अहं.
‘‘तदा ¶ मुनिवरो आह, करुणेकरसासयो [करुणो करुणालयो (स्या.)];
‘पस्सथेतं दिजवरं, पदुमाननलोचनं.
‘‘‘पीतिपामोज्जबहुलं, समुग्गततनूरुहं;
हासम्हितविसालक्खं, मम सासनलालसं.
‘‘‘पतितं पादमूले मे, एकावत्थसुमानसं [एकवत्थं सुमानसं (स्या. क.)];
एस पत्थेति तं ठानं, विचित्तकथिकत्तनं [विचित्तकथिकत्तदं (सी. पी.)].
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
कुमारकस्सपो नाम, हेस्सति सत्थु सावको.
‘‘‘विचित्तपुप्फदुस्सानं ¶ , रतनानञ्च वाहसा;
विचित्तकथिकानं सो, अग्गतं पापुणिस्सति’.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘परिब्भमं भवाभवे [भवाकासे (सी. पी.)], रङ्गमज्झे यथा नटो;
साखमिगत्रजो हुत्वा, मिगिया कुच्छिमोक्कमिं.
‘‘तदा मयि कुच्छिगते, वज्झवारो उपट्ठितो;
साखेन चत्ता मे माता, निग्रोधं सरणं गता.
‘‘तेन सा मिगराजेन, मरणा परिमोचिता;
परिच्चजित्वा सपाणं [संपाणं (सी. पी.)], ममेवं ओवदी तदा.
‘‘‘निग्रोधमेव सेवेय्य, न साखमुपसंवसे;
निग्रोधस्मिं मतं सेय्यो, यञ्चे साखम्हि जीवितं’.
‘‘तेनानुसिट्ठा मिगयूथपेन, अहञ्च माता च तथेतरे च [चितरे च (स्या.), तस्सोवादेन (पी.), चितरे च तस्सोवादं (क.)];
आगम्म ¶ रम्मं तुसिताधिवासं, गता पवासं सघरं यथेव.
‘‘पुनो कस्सपवीरस्स, अत्थमेन्तम्हि सासने;
आरुय्ह सेलसिखरं, युञ्जित्वा जिनसासनं.
‘‘इदानाहं राजगहे, जातो सेट्ठिकुले अहुं;
आपन्नसत्ता मे माता, पब्बजि अनगारियं.
‘‘सगब्भं ¶ ¶ तं विदित्वान, देवदत्तमुपानयुं;
सो अवोच ‘विनासेथ, पापिकं भिक्खुनिं इमं’.
‘‘इदानिपि मुनिन्देन, जिनेन अनुकम्पिता;
सुखिनी अजनी मय्हं, माता भिक्खुनुपस्सये.
‘‘तं विदित्वा महीपालो, कोसलो मं अपोसयि;
कुमारपरिहारेन, नामेनाहञ्च कस्सपो.
‘‘महाकस्सपमागम्म, अहं कुमारकस्सपो;
वम्मिकसदिसं कायं, सुत्वा बुद्धेन देसितं.
‘‘ततो ¶ चित्तं विमुच्चि मे, अनुपादाय सब्बसो;
पायासिं दमयित्वाहं, एतदग्गमपापुणिं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कुमारकस्सपो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कुमारकस्सपत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
चतुवीसतिमं भाणवारं.
६. बाहियत्थेरअपदानं
‘‘इतो ¶ सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको;
महप्पभो तिलोकग्गो, नामेन पदुमुत्तरो.
‘‘खिप्पाभिञ्ञस्स भिक्खुस्स, गुणं कित्तयतो मुने;
सुत्वा उदग्गचित्तोहं, कारं कत्वा महेसिनो.
‘‘दत्वा सत्ताहिकं दानं, ससिस्सस्स मुने अहं;
अभिवादिय सम्बुद्धं, तं ठानं पत्थयिं तदा.
‘‘ततो मं ब्याकरि बुद्धो, ‘एतं पस्सथ ब्राह्मणं;
पतितं पादमूले मे, चरियं पच्चवेक्खणं [पसन्ननयनाननं (सी.), पीनसम्पन्नवेक्खणं (स्या.), पीणंसं पच्चवेक्खणं (पी.)].
‘‘‘हेमयञ्ञोपचितङ्गं ¶ ¶ , अवदाततनुत्तचं;
पलम्बबिम्बतम्बोट्ठं, सेततिण्हसमं दिजं.
‘‘‘गुणथामबहुतरं, समुग्गततनूरुहं;
गुणोघायतनीभूतं, पीतिसम्फुल्लिताननं.
‘‘‘एसो पत्थयते ठानं, खिप्पाभिञ्ञस्स भिक्खुनो;
अनागते महावीरो, गोतमो नाम हेस्सति.
‘‘‘तस्स ¶ धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
बाहियो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तदा हि तुट्ठो वुट्ठाय, यावजीवं महामुने;
कारं कत्वा चुतो सग्गं, अगं सभवनं यथा.
‘‘देवभूतो ¶ मनुस्सो वा, सुखितो तस्स कम्मुनो;
वाहसा संसरित्वान, सम्पत्तिमनुभोमहं.
‘‘पुन कस्सपवीरस्स, अत्थमेन्तम्हि [अत्थङ्गतम्हि (स्या.)] सासने;
आरुय्ह सेलसिखरं, युञ्जित्वा जिनसासनं.
‘‘विसुद्धसीलो सप्पञ्ञो, जिनसासनकारको;
ततो चुता पञ्च जना, देवलोकं अगम्हसे.
‘‘ततोहं बाहियो जातो, भारुकच्छे पुरुत्तमे;
ततो नावाय पक्खन्दो [पक्खन्तो (सी.), पक्कन्तो (पी.)], सागरं अप्पसिद्धियं [अत्थसिद्धियं (क.)].
‘‘ततो नावा अभिज्जित्थ, गन्त्वान कतिपाहकं;
तदा भीसनके घोरे, पतितो मकराकरे.
‘‘तदाहं वायमित्वान, सन्तरित्वा महोदधिं;
सुप्पादपट्टनवरं [सुप्पारपट्टनवरं (सी. पी.)], सम्पत्तो मन्दवेधितो [मन्दमेधिको (सी.), मन्दवेदितो (स्या.), मद्दवेरतं (क.)].
‘‘दारुचीरं निवासेत्वा, गामं पिण्डाय पाविसिं;
तदाह सो जनो तुट्ठो, अरहायमिधागतो.
‘‘इमं अन्नेन पानेन, वत्थेन सयनेन च;
भेसज्जेन च सक्कत्वा, हेस्साम सुखिता मयं.
‘‘पच्चयानं तदा लाभी, तेहि सक्कतपूजितो;
अरहाहन्ति सङ्कप्पं, उप्पादेसिं अयोनिसो.
‘‘ततो ¶ ¶ मे चित्तमञ्ञाय, चोदयी पुब्बदेवता;
‘न त्वं उपायमग्गञ्ञू, कुतो त्वं अरहा भवे’.
‘‘चोदितो ¶ ताय संविग्गो, तदाहं परिपुच्छि तं;
‘के वा एते कुहिं लोके, अरहन्तो नरुत्तमा.
‘‘‘सावत्थियं ¶ कोसलमन्दिरे जिनो, पहूतपञ्ञो वरभूरिमेधसो;
सो सक्यपुत्तो अरहा अनासवो, देसेति धम्मं अरहत्तपत्तिया.
‘‘‘तदस्स सुत्वा वचनं सुपीणितो [पीणित्वा (क.)], निधिंव लद्धा कपणोति विम्हितो;
उदग्गचित्तो अरहत्तमुत्तमं, सुदस्सनं दट्ठुमनन्तगोचरं.
‘‘‘तदा ततो निक्खमित्वान सत्थुनो [निक्खमितुन सत्थुवरं (सी.)], सदा जिनं पस्सामि विमलाननं [पराजिनं पस्सामि कमलाननं (क.)];
उपेच्च रम्मं विजितव्हयं वनं, दिजे अपुच्छिं कुहिं लोकनन्दनो.
‘‘‘ततो अवोचुं नरदेववन्दितो, पुरं पविट्ठो असनेसनाय सो;
ससोव [पच्चेहि (सी. स्या.)] खिप्पं मुनिदस्सनुस्सुको, उपेच्च वन्दाहि तमग्गपुग्गलं’.
‘‘ततोहं तुवटं गन्त्वा, सावत्थिं पुरमुत्तमं;
विचरन्तं तमद्दक्खिं, पिण्डत्थं अपिहागिधं.
‘‘पत्तपाणिं ¶ अलोलक्खं, पाचयन्तं पीताकरं [भाजयन्तं वियामतं (सी.), जोतयन्तं इधामतं (स्या.), भाजयन्तं इदंमतं (पी.)];
सिरीनिलयसङ्कासं, रविदित्तिहराननं.
‘‘तं समेच्च निपच्चाहं, इदं वचनमब्रविं;
‘कुपथे विप्पनट्ठस्स, सरणं होहि गोतम.
‘‘‘पाणसन्तारणत्थाय ¶ , पिण्डाय विचरामहं;
न ते धम्मकथाकालो, इच्चाह मुनिसत्तमो’.
‘‘तदा पुनप्पुनं बुद्धं, आयाचिं धम्मलालसो;
यो मे धम्ममदेसेसि, गम्भीरं सुञ्ञतं पदं.
‘‘तस्स ¶ धम्मं सुणित्वान, पापुणिं आसवक्खयं;
परिक्खीणायुको सन्तो, अहो सत्थानुकम्पको.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘एवं थेरो वियाकासि, बाहियो दारुचीरियो;
सङ्कारकूटे पतितो, भूताविट्ठाय गाविया.
‘‘अत्तनो ¶ पुब्बचरियं, कित्तयित्वा महामति;
परिनिब्बायि सो थेरो [वीरो (सी.), धीरो (स्या.)], सावत्थियं पुरुत्तमे.
‘‘नगरा ¶ निक्खमन्तो तं, दिस्वान इसिसत्तमो;
दारुचीरधरं धीरं, बाहियं बाहितागमं.
‘‘भूमियं पतितं दन्तं, इन्दकेतूव पातितं;
गतायुं सुक्खकिलेसं [गतायु संगतक्लेसं (सी. पी.), तदायु सङ्कतालेसं (क.)], जिनसासनकारकं.
‘‘ततो आमन्तयी सत्था, सावके सासने रते;
‘गण्हथ नेत्वा [हुत्वा (स्या. पी. क.)] झापेथ, तनुं सब्रह्मचारिनो.
‘‘‘थूपं करोथ पूजेथ, निब्बुतो सो महामति;
खिप्पाभिञ्ञानमेसग्गो, सावको मे वचोकरो.
‘‘‘सहस्समपि चे गाथा, अनत्थपदसञ्हिता;
एकं गाथापदं सेय्यो, यं सुत्वा उपसम्मति.
‘‘‘यत्थ आपो च पथवी, तेजो वायो न गाधति;
न तत्थ सुक्का जोतन्ति, आदिच्चो न पकासति.
‘‘‘न तत्थ चन्दिमा भाति, तमो तत्थ न विज्जति;
यदा च अत्तना वेदि, मुनिमोनेन ब्राह्मणो.
‘‘‘अथ ¶ रूपा अरूपा च, सुखदुक्खा विमुच्चति’;
इच्चेवं अभणी नाथो, तिलोकसरणो मुनि’’.
इत्थं सुदं आयस्मा बाहियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
बाहियत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. महाकोट्ठिकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ नाम जिनो, सब्बलोकविदू मुनि;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि चक्खुमा.
‘‘ओवादको विञ्ञापको, तारको सब्बपाणिनं;
देसनाकुसलो बुद्धो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘अनुकम्पको ¶ कारुणिको, हितेसी सब्बपाणिनं;
सम्पत्ते तित्थिये सब्बे, पञ्चसीले पतिट्ठपि.
‘‘एवं निराकुलं आसि, सुञ्ञतं तित्थियेहि च;
विचित्तं अरहन्तेहि, वसीभूतेहि तादिभि.
‘‘रतनानट्ठपञ्ञासं, उग्गतो सो महामुनि;
कञ्चनग्घियसङ्कासो, बात्तिंसवरलक्खणो.
‘‘वस्ससतसहस्सानि, आयु विज्जति तावदे;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘तदाहं हंसवतियं, ब्राह्मणो वेदपारगू;
उपेच्च सब्बलोकग्गं [सब्बसारग्गं (सी.), सत्तपारगं (पी.)], अस्सोसिं धम्मदेसनं.
‘‘तदा सो सावकं वीरो, पभिन्नमतिगोचरं;
अत्थे धम्मे निरुत्ते च, पटिभाने च कोविदं.
‘‘ठपेसि एतदग्गम्हि, तं सुत्वा मुदितो अहं;
ससावकं जिनवरं, सत्ताहं भोजयिं तदा.
‘‘दुस्सेहच्छादयित्वान ¶ , ससिस्सं बुद्धिसागरं [बुद्धसागरं (क.)];
निपच्च पादमूलम्हि, तं ठानं पत्थयिं अहं.
‘‘ततो ¶ अवोच लोकग्गो, ‘पस्सथेतं दिजुत्तमं;
विनतं पादमूले मे, कमलोदरसप्पभं.
‘‘‘बुद्धसेट्ठस्स [सेट्ठं बुद्धस्स (स्या. क.)] भिक्खुस्स, ठानं पत्थयते अयं;
ताय सद्धाय चागेन, सद्धम्मस्सवनेन [तेन धम्मस्सवेन (सी. पी. क.)] च.
‘‘‘सब्बत्थ सुखितो हुत्वा, संसरित्वा भवाभवे;
अनागतम्हि अद्धाने, लच्छसे तं मनोरथं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स ¶ धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
कोट्ठिको नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तं सुत्वा मुदितो हुत्वा, यावजीवं तदा जिनं;
मेत्तचित्तो परिचरिं, सतो पञ्ञासमाहितो.
‘‘तेन ¶ कम्मविपाकेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘सतानं तीणिक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं;
सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
सब्बत्थ सुखितो आसिं, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘दुवे ¶ भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
अञ्ञं गतिं न गच्छामि, सुचिण्णस्स इदं फलं.
‘‘दुवे कुले पजायामि, खत्तिये अथ ब्राह्मणे;
‘‘नीचे कुले न जायामि, सुचिण्णस्स इदं फलं.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, ब्रह्मबन्धु अहोसहं;
सावत्थियं विप्पकुले, पच्चाजातो महद्धने.
‘‘माता चन्दवती नाम, पिता मे अस्सलायनो;
यदा मे पितरं बुद्धो, विनयी सब्बसुद्धिया.
‘‘तदा ¶ पसन्नो सुगते, पब्बजिं अनगारियं;
मोग्गल्लानो आचरियो, उपज्झा सारिसम्भवो.
‘‘केसेसु छिज्जमानेसु, दिट्ठि छिन्ना समूलिका;
निवासेन्तो च कासावं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘अत्थधम्मनिरुत्तीसु, पटिभाने च मे मति;
पभिन्ना तेन लोकग्गो, एतदग्गे ठपेसि मं.
‘‘असन्दिट्ठं वियाकासिं, उपतिस्सेन पुच्छितो;
पटिसम्भिदासु तेनाहं, अग्गो सम्बुद्धसासने.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा महाकोट्ठिको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
महाकोट्ठिकत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. उरुवेळकस्सपत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ नाम जिनो, सब्बलोकविदू मुनि;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि चक्खुमा.
‘‘ओवादको विञ्ञापको, तारको सब्बपाणिनं;
देसनाकुसलो बुद्धो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘अनुकम्पको कारुणिको, हितेसी सब्बपाणिनं;
सम्पत्ते तित्थिये सब्बे, पञ्चसीले पतिट्ठपि.
‘‘एवं निराकुलं आसि, सुञ्ञतं तित्थियेहि च;
विचित्तं अरहन्तेहि, वसीभूतेहि तादिभि.
‘‘रतनानट्ठपञ्ञासं, उग्गतो सो महामुनि;
कञ्चनग्घियसङ्कासो, बात्तिंसवरलक्खणो.
‘‘वस्ससतसहस्सानि ¶ , आयु विज्जति तावदे;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘तदाहं हंसवतिया, ब्राह्मणो साधुसम्मतो;
उपेच्च लोकपज्जोतं, अस्सोसिं धम्मदेसनं.
‘‘तदा ¶ महापरिसतिं, महापरिससावकं;
ठपेन्तं एतदग्गम्हि, सुत्वान मुदितो अहं.
‘‘महता परिवारेन, निमन्तेत्वा महाजिनं;
ब्राह्मणानं सहस्सेन, सहदानमदासहं.
‘‘महादानं ददित्वान, अभिवादिय नायकं;
एकमन्तं ठितो हट्ठो, इदं वचनमब्रविं.
‘‘‘तयि सद्धाय मे वीर, अधिकारगुणेन च;
परिसा महती होतु, निब्बत्तस्स तहिं तहिं’.
‘‘तदा अवोच परिसं, गजगज्जितसुस्सरो;
करवीकरुतो सत्था, ‘एतं पस्सथ ब्राह्मणं.
‘‘‘हेमवण्णं महाबाहुं, कमलाननलोचनं;
उदग्गतनुजं हट्ठं, सद्धवन्तं गुणे मम.
‘‘‘एस ¶ पत्थयते ठानं [पत्थयि तं ठानं (स्या.)], सीहघोसस्स भिक्खुनो;
अनागतम्हि अद्धाने, लच्छसे तं मनोरथं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स ¶ धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘इतो द्वेनवुते कप्पे, अहु सत्था अनुत्तरो;
अनूपमो असदिसो, फुस्सो लोकग्गनायको.
‘‘सो ¶ च सब्बं तमं हन्त्वा, विजटेत्वा महाजटं;
वस्सते अमतं वुट्ठिं, तप्पयन्तो सदेवकं.
‘‘तदा ¶ हि बाराणसियं, राजा पच्चा अहुम्हसे;
भातरोम्ह तयो सब्बे, संविसट्ठाव राजिनो.
‘‘वीरङ्गरूपा बलिनो, सङ्गामे अपराजिता;
तदा कुपितपच्चन्तो [कुप्पति पच्चन्तो (क.)], अम्हे आह महीपति.
‘‘‘एथ गन्त्वान पच्चन्तं, सोधेत्वा अट्टवीबलं;
खेमं विजिरितं कत्वा, पुन देथाति भासथ’.
‘‘ततो मयं अवोचुम्ह, यदि देय्यासि नायकं;
उपट्ठानाय अम्हाकं, साधयिस्साम वो ततो.
‘‘ततो मयं लद्धवरा, भूमिपालेन पेसिता;
निक्खित्तसत्थं पच्चन्तं, कत्वा पुनरुपच्च तं.
‘‘याचित्वा सत्थुपट्ठानं, राजानं लोकनायकं;
मुनिवीरं लभित्वान, यावजीवं यजिम्ह तं.
‘‘महग्घानि च वत्थानि, पणीतानि रसानि च;
सेनासनानि रम्मानि, भेसज्जानि हितानि च.
‘‘दत्वा ससङ्घमुनिनो [ससंघस्स मुने (सी. पी.)], धम्मेनुप्पादितानि नो;
सीलवन्तो कारुणिका, भावनायुत्तमानसा.
‘‘सद्धा परिचरित्वान, मेत्तचित्तेन नायकं;
निब्बुते तम्हि लोकग्गे, पूजं कत्वा यथाबलं.
‘‘ततो ¶ ¶ चुता सन्तुसितं [तावतिंसं (स्या.)], गता तत्थ महासुखं;
अनुभूता मयं सब्बे, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘मायाकारो ¶ यथा रङ्गे [लद्धो (स्या. पी.)], दस्सेसि विकतिं बहुं;
तथा भवे भमन्तोहं [गमेन्तोहं (क.), भवन्तोहं (स्या.)], विदेहाधिपती अहुं.
‘‘गुणाचेळस्स वाक्येन, मिच्छादिट्ठिगतासयो;
नरकं मग्गमारूळ्हो, रुचाय मम धीतुया.
‘‘ओवादं नादियित्वान, ब्रह्मुना नारदेनहं;
बहुधा संसितो सन्तो, दिट्ठिं हित्वान पापिकं.
‘‘पूरयित्वा ¶ विसेसेन, दस कम्मपथानिहं;
हित्वान देहमगमिं, सग्गं सभवनं यथा.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, ब्रह्मबन्धु अहोसहं;
बाराणसियं फीतायं, जातो विप्पमहाकुले.
‘‘मच्चुब्याधिजरा भीतो, ओगाहेत्वा महावनं [जहित्वान महाधनं (सी.), जहित्वा च महाधनं (पी.)];
निब्बानं पदमेसन्तो, जटिलेसु परिब्बजिं.
‘‘तदा द्वे भातरो मय्हं, पब्बजिंसु मया सह;
उरुवेळायं मापेत्वा, अस्समं निवसिं अहं.
‘‘कस्सपो नाम गोत्तेन, उरुवेळनिवासिको [उरुवेळाय निवसिं (स्या.)];
ततो मे आसि पञ्ञत्ति, उरुवेळकस्सपो इति.
‘‘नदीसकासे भाता मे, नदीकस्सपसव्हयो;
आसी सकासनामेन, गयायं गयाकस्सपो.
‘‘द्वे ¶ सतानि कनिट्ठस्स, तीणि मज्झस्स भातुनो;
मम पञ्च सतानूना, सिस्सा सब्बे ममानुगा.
‘‘तदा उपेच्च मं बुद्धो, कत्वान विविधानि मे [कत्वा नानाविधानि मे (सी.)];
पाटिहीरानि लोकग्गो, विनेसि नरसारथि.
‘‘सहस्सपरिवारेन, अहोसिं एहिभिक्खुको;
तेहेव सह सब्बेहि, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘ते ¶ चेवञ्ञे च बहवो, सिस्सा मं परिवारयुं;
सासितुञ्च समत्थोहं, ततो मं इसिसत्तमो.
‘‘महापरिसभावस्मिं ¶ , एतदग्गे ठपेसि मं;
अहो बुद्धे कतं कारं, सफलं मे अजायथ.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उरुवेळकस्सपो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उरुवेळकस्सपत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. राधत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ नाम जिनो, सब्बलोकविदू मुनि;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि चक्खुमा.
‘‘ओवादको विञ्ञापको, तारको सब्बपाणिनं;
देसनाकुसलो बुद्धो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘अनुकम्पको कारुणिको, हितेसी सब्बपाणिनं;
सम्पत्ते तित्थिये सब्बे, पञ्चसीले पतिट्ठपि.
‘‘एवं निराकुलं आसि, सुञ्ञतं तित्थियेहि च;
विचित्तं अरहन्तेहि, वसीभूतेहि तादिभि.
‘‘रतनानट्ठपञ्ञासं, उग्गतो सो महामुनि;
कञ्चनग्घियसङ्कासो, बात्तिंसवरलक्खणो.
‘‘वस्ससतसहस्सानि, आयु विज्जति तावदे;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘तदाहं हंसवतियं, ब्राह्मणो मन्तपारगू;
उपेच्च तं नरवरं, अस्सोसिं धम्मदेसनं.
‘‘पञ्ञपेन्तं महावीरं, परिसासु विसारदं;
पटिभानेय्यकं भिक्खुं, एतदग्गे विनायकं.
‘‘तदाहं कारं कत्वान, ससङ्घे लोकनायके;
निपच्च सिरसा पादे, तं ठानं अभिपत्थयिं.
‘‘ततो ¶ मं भगवा आह, सिङ्गीनिक्खसमप्पभो;
सरेन रजनीयेन, किलेसमलहारिना.
‘‘‘सुखी ¶ ¶ भवस्सु दीघायु, सिज्झतु पणिधी तव;
ससङ्घे मे कतं कारं, अतीव विपुलं तया.
‘‘‘सतसहस्सितो ¶ कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
राधोति नामधेय्येन, हेस्सति सत्थु सावको.
‘‘‘स ते हेतुगुणे तुट्ठो, सक्यपुत्तो नरासभो [इदं पादद्वयं स्याममूले नत्थी];
पटिभानेय्यकानग्गं, पञ्ञपेस्सति नायको’.
‘‘तं सुत्वा मुदितो हुत्वा, यावजीवं तदा जिनं;
मेत्तचित्तो परिचरिं, सतो पञ्ञासमाहितो.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘सतानं तीणिक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं;
सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं.
‘‘पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं;
सब्बत्थ सुखितो आसिं, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, गिरिब्बजपुरुत्तमे;
जातो विप्पकुले निद्धे, विकलच्छादनासने.
‘‘कटच्छुभिक्खं पादासिं, सारिपुत्तस्स तादिनो;
यदा ¶ जिण्णो च वुद्धो च, तदाराममुपागमिं.
‘‘पब्बजति न मं कोचि [पब्बाजेन्ति न मं केचि (सी. स्या पी.)], जिण्णदुब्बलथामकं;
तेन दीनो विवण्णङ्गो [विवण्णको (क.)], सोको चासिं तदा अहं.
‘‘दिस्वा महाकारुणिको, मममाह [ममाह सो (सी.), ममाह च (पी.)] महामुनि;
‘किमत्थं पुत्तसोकट्टो, ब्रूहि ते चित्तजं रुजं’.
‘‘‘पब्बज्जं न लभे वीर, स्वाक्खाते तव सासने;
तेन सोकेन दीनोस्मि, सरणं होहि नायक’.
‘‘तदा ¶ भिक्खू समानेत्वा, अपुच्छि मुनिसत्तमो;
‘इमस्स अधिकारं ये, सरन्ति ब्याहरन्तु ते’.
‘‘सारिपुत्तो ¶ तदावोच, ‘कारमस्स सरामहं;
कटच्छुभिक्खं दापेसि, पिण्डाय चरतो मम’.
‘‘‘साधु साधु कतञ्ञूसि, सारिपुत्त इमं तुवं;
पब्बाजेहि दिजं वुड्ढं, हेस्सताजानियो अयं’.
‘‘ततो ¶ अलत्थं पब्बज्जं, कम्मवाचोपसम्पदं;
न चिरेनेव कालेन, पापुणिं आसवक्खयं.
‘‘सक्कच्चं मुनिनो वाक्यं, सुणामि मुदितो यतो;
पटिभानेय्यकानग्गं, ततो मं ठपयी जिनो.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा राधो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
राधत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. मोघराजत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बलोकविदू मुनि;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि चक्खुमा.
‘‘ओवादको विञ्ञापको, तारको सब्बपाणिनं;
देसनाकुसलो बुद्धो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘अनुकम्पको कारुणिको, हितेसी सब्बपाणिनं;
सम्पत्ते तित्थिये सब्बे, पञ्चसीले पतिट्ठपि.
‘‘एवं निराकुलं आसि, सुञ्ञतं तित्थियेहि च;
विचित्तं अरहन्तेहि, वसीभूतेहि तादिभि.
‘‘रतनानट्ठपञ्ञासं ¶ , उग्गतो सो महामुनि;
कञ्चनग्घियसङ्कासो, बात्तिंसवरलक्खणो.
‘‘वस्ससतसहस्सानि ¶ , आयु विज्जति तावदे;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं.
‘‘तदाहं ¶ हंसवतियं, कुले अञ्ञतरे अहुं;
परकम्मायने युत्तो, नत्थि मे किञ्चि संधनं.
‘‘पटिक्कमनसालायं, वसन्तो कतभूमियं;
अग्गिं उज्जालयिं तत्थ, दळ्हं कण्हासि सा [कण्हा सिया (सी. पी.), डय्हकण्हा सिला (स्या.)] ही.
‘‘तदा परिसतिं नाथो, चतुसच्चपकासको;
सावकं सम्पकित्तेसि, लूखचीवरधारकं.
‘‘तस्स तम्हि गुणे तुट्ठो, पणिपच्च [पतिपज्ज (स्या.)] तथागतं;
लूखचीवरधारग्गं, पत्थयिं ठानमुत्तमं.
‘‘तदा अवोच भगवा, सावके पदुमुत्तरो;
‘पस्सथेतं पुरिसकं, कुचेलं तनुदेहकं.
‘‘‘पीतिप्पसन्नवदनं ¶ , सद्धाधनसमन्वितं [सद्धास्नेहसमन्वतं (क.)];
उदग्गतनुजं हट्ठं, अचलं सालपिण्डितं.
‘‘‘एसो पत्थेति तं ठानं, सच्चसेनस्स भिक्खुनो;
लूखचीवरधारिस्स, तस्स वण्णसितासयो [वण्णगतासयो (सी. स्या. पी.)].
‘‘तं सुत्वा मुदितो हुत्वा, निपच्च सिरसा जिनं;
यावजीवं सुभं कम्मं, करित्वा जिनसासने.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसूपगो अहं.
‘‘पटिक्कमनसालायं, भूमिदाहककम्मुना;
समसहस्सं निरये, अदय्हिं वेदनाट्टितो.
‘‘तेन ¶ कम्मावसेसेन, पञ्च जातिसतानिहं;
मनुस्सो कुलजो हुत्वा, जातिया लक्खणङ्कितो.
‘‘पञ्च ¶ जातिसतानेव, कुट्ठरोगसमप्पितो;
महादुक्खं अनुभविं, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘इमस्मिं भद्दके कप्पे, उपरिट्ठं यसस्सिनं;
पिण्डपातेन तप्पेसिं, पसन्नमानसो अहं.
‘‘तेन ¶ कम्मविसेसेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, अजायिं खत्तिये कुले;
पितुनो अच्चयेनाहं, महारज्जसमप्पितो.
‘‘कुट्ठरोगाधिभूतोहं, न रतिं न सुखं लभे;
मोघं रज्जं सुखं यस्मा, मोघराजा ततो अहं.
‘‘कायस्स दोसं दिस्वान, पब्बजिं अनगारियं;
बावरिस्स दिजग्गस्स, सिस्सत्तं अज्झुपागमिं.
‘‘महता परिवारेन, उपेच्च नरनायकं;
अपुच्छिं निपुणं पञ्हं, तं वीरं वादिसूदनं.
‘‘‘अयं लोको परो लोको, ब्रह्मलोको सदेवको;
दिट्ठिं नो [दिट्ठा नो (सी.), दिट्ठं नो (पी.), दिट्ठिं ते (स्या.)] नाभिजानामि, गोतमस्स यसस्सिनो.
‘‘‘एवाभिक्कन्तदस्साविं ¶ , अत्थि पञ्हेन आगमं;
कथं लोकं अवेक्खन्तं, मच्चुराजा न पस्सति’.
‘‘‘सुञ्ञतो ¶ लोकं अवेक्खस्सु, मोघराज सदा सतो;
अत्तानुदिट्ठिं उहच्च, एवं मच्चुतरो सिया.
‘‘‘एवं लोकं अवेक्खन्तं, मच्चुराजा न पस्सति’;
इति मं अभणि बुद्धो, सब्बरोगतिकिच्छको.
‘‘सह गाथावसानेन, केसमस्सुविवज्जितो;
कासाववत्थवसनो, आसिं भिक्खु तथारहा.
‘‘सङ्घिकेसु विहारेसु, न वसिं रोगपीळितो;
मा विहारो पदुस्सीति, वातरोगेहि पीळितो [वाचायाभिसुपीळितो (स्या. पी.), वातरोगी सुपीळितो (क.)].
‘‘सङ्कारकूटा ¶ आहित्वा, सुसाना रथिकाहि च;
ततो सङ्घाटिं करित्वा, धारयिं लूखचीवरं.
‘‘महाभिसक्को तस्मिं मे, गुणे तुट्ठो विनायको;
लूखचीवरधारीनं, एतदग्गे ठपेसि मं.
‘‘पुञ्ञपापपरिक्खीणो, सब्बरोगविवज्जितो;
सिखीव अनुपादानो, निब्बायिस्समनासवो.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं आयस्मा मोघराजा थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
मोघराजत्थेरस्सापदानं दसमं.
कच्चायनवग्गो चतुपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
कच्चानो वक्कली थेरो, महाकप्पिनसव्हयो;
दब्बो कुमारनामो च, बाहियो कोट्ठिको वसी.
उरुवेळकस्सपो राधो, मोघराजा च पण्डितो;
तीणि गाथासतानेत्थ, बासट्ठि चेव पिण्डिता.
५५. भद्दियवग्गो
१. लकुण्डभद्दियत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ ¶ ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘तदाहं हंसवतियं, सेट्ठिपुत्तो महद्धनो;
जङ्घाविहारं विचरं, सङ्घारामं अगच्छहं.
‘‘तदा सो लोकपज्जोतो, धम्मं देसेसि नायको;
मञ्जुस्सरानं पवरं, सावकं अभिकित्तयि.
‘‘तं सुत्वा मुदितो हुत्वा, कारं कत्वा महेसिनो;
वन्दित्वा सत्थुनो पादे, तं ठानमभिपत्थयिं.
‘‘तदा बुद्धो वियाकासि, सङ्घमज्झे विनायको;
‘अनागतम्हि अद्धाने, लच्छसे तं मनोरथं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
भद्दियो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘द्वेनवुते ¶ इतो कप्पे, फुस्सो उप्पज्जि नायको;
दुरासदो दुप्पसहो, सब्बलोकुत्तमो जिनो.
‘‘चरणेन च सम्पन्नो, ब्रहा उजु पतापवा;
हितेसी सब्बसत्तानं [सब्बपाणीनं (सी.)], बहुं मोचेसि बन्धना.
‘‘नन्दारामवने तस्स, अहोसिं फुस्सकोकिलो [पुस्सकोकिलो (सी. स्या.)];
गन्धकुटिसमासन्ने, अम्बरुक्खे वसामहं.
‘‘तदा ¶ पिण्डाय गच्छन्तं, दक्खिणेय्यं जिनुत्तमं;
दिस्वा चित्तं पसादेत्वा, मञ्जुनाभिनिकूजहं [मञ्जुनादेन कूजहं (सी. पी.)].
‘‘राजुय्यानं ¶ तदा गन्त्वा, सुपक्कं कनकत्तचं;
अम्बपिण्डं गहेत्वान, सम्बुद्धस्सोपनामयिं.
‘‘तदा मे चित्तमञ्ञाय, महाकारुणिको जिनो;
उपट्ठाकस्स हत्थतो, पत्तं पग्गण्हि नायको.
‘‘अदासिं ¶ हट्ठचित्तोहं [तुट्ठचित्तोहं (सी.)], अम्बपिण्डं महामुने;
पत्ते पक्खिप्प पक्खेहि, पञ्जलिं [पक्खेहञ्जलिं (सी.)] कत्वान मञ्जुना.
‘‘सरेन रजनीयेन, सवनीयेन वग्गुना;
वस्सन्तो बुद्धपूजत्थं, नीळं [निद्दं (स्या. पी.)] गन्त्वा निपज्जहं.
‘‘तदा मुदितचित्तं मं, बुद्धपेमगतासयं;
सकुणग्घि उपागन्त्वा, घातयी दुट्ठमानसो.
‘‘ततो चुतोहं तुसिते, अनुभोत्वा महासुखं;
मनुस्सयोनिमागच्छिं, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘इमम्हि ¶ भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘सासनं जोतयित्वा सो, अभिभुय्य कुतित्थिये;
विनयित्वान वेनेय्ये, निब्बुतो सो ससावको.
‘‘निब्बुते तम्हि लोकग्गे, पसन्ना जनता बहू;
पूजनत्थाय बुद्धस्स, थूपं कुब्बन्ति सत्थुनो.
‘‘‘सत्तयोजनिकं थूपं, सत्तरतनभूसितं;
करिस्साम महेसिस्स’, इच्चेवं मन्तयन्ति ते.
‘‘किकिनो कासिराजस्स, तदा सेनाय नायको;
हुत्वाहं अप्पमाणस्स, पमाणं चेतिये वदिं.
‘‘तदा ते मम वाक्येन, चेतियं योजनुग्गतं;
अकंसु नरवीरस्स, नानारतनभूसितं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘पच्छिमे ¶ ¶ च भवे दानि, जातो सेट्ठिकुले अहं;
सावत्थियं पुरवरे, इद्धे फीते महद्धने.
‘‘पुरप्पवेसे सुगतं, दिस्वा विम्हितमानसो;
पब्बजित्वान न चिरं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘चेतियस्स पमाणं यं, अकरिं तेन कम्मुना;
लकुण्डकसरीरोहं, जातो परिभवारहो.
‘‘सरेन ¶ मधुरेनाहं, पूजित्वा इसिसत्तमं;
मञ्जुस्सरानं भिक्खूनं, अग्गत्तमनुपापुणिं.
‘‘फलदानेन ¶ बुद्धस्स, गुणानुस्सरणेन च;
सामञ्ञफलसम्पन्नो, विहरामि अनासवो.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, बुद्धसेट्ठस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा लकुण्डभद्दियो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
लकुण्डभद्दियत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. कङ्खारेवतत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘सीहहनु ब्रह्मगिरो, हंसदुन्दुभिनिस्सनो [हंसदुन्दुभिनिस्सरो (सी.) … निस्सवनो (पी.) … सावनो (स्या.)];
नागविक्कन्तगमनो, चन्दसूरादिकप्पभो.
‘‘महामती ¶ महावीरो, महाझायी महाबलो [महागति (स्या.), महाहितो (पी.)];
महाकारुणिको नाथो, महातमपनूदनो [महातमविधंसनो (स्या.), महातमनिसूदनो (पी.)].
‘‘स ¶ ¶ कदाचि तिलोकग्गो, वेनेय्यं विनयं बहुं [वेनेय्ये विनियं बहू (सी.)];
धम्मं देसेसि सम्बुद्धो, सत्तासयविदू मुनि.
‘‘झायिं झानरतं वीरं, उपसन्तं अनाविलं;
वण्णयन्तो परिसतिं, तोसेसि [तोसेति (स्या. पी. क.)] जनतं जिनो.
‘‘तदाहं हंसवतियं, ब्राह्मणो वेदपारगू;
धम्मं सुत्वान मुदितो, तं ठानमभिपत्थयिं.
‘‘तदा जिनो वियाकासि, सङ्घमज्झे विनायको;
‘मुदितो होहि त्वं ब्रह्मे, लच्छसे तं मनोरथं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
रेवतो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जातोहं कोलिये पुरे;
खत्तिये कुलसम्पन्ने, इद्धे फीते महद्धने.
‘‘यदा ¶ कपिलवत्थुस्मिं, बुद्धो धम्ममदेसयि;
तदा पसन्नो सुगते, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘कङ्खा मे बहुला आसि, कप्पाकप्पे तहिं तहिं;
सब्बं तं विनयी बुद्धो, देसेत्वा धम्ममुत्तमं.
‘‘ततोहं ¶ तिण्णसंसारो, सदा झानसुखे रतो;
विहरामि तदा बुद्धो, मं दिस्वा एतदब्रवि.
‘‘‘या ¶ काचि कङ्खा इध वा हुरं वा, सकवेदिया वा परवेदिया वा;
ये झायिनो ता पजहन्ति सब्बा, आतापिनो ब्रह्मचरियं चरन्ता’.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध;
सुमुत्तो सरवेगोव किलेसे झापयिं मम.
‘‘ततो झानरतं दिस्वा, बुद्धो लोकन्तगू मुनि;
झायीनं भिक्खूनं अग्गो, पञ्ञापेति महामति.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा कङ्खारेवतो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
कङ्खारेवतत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. सीवलित्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘सीलं तस्स असङ्खेय्यं, समाधि वजिरूपमो;
असङ्खेय्यं ञाणवरं, विमुत्ति च अनोपमा.
‘‘मनुजामरनागानं, ब्रह्मानञ्च समागमे;
समणब्राह्मणाकिण्णे, धम्मं देसेसि नायको.
‘‘ससावकं महालाभिं, पुञ्ञवन्तं जुतिन्धरं;
ठपेसि एतदग्गम्हि, परिसासु विसारदो.
‘‘तदाहं खत्तियो आसिं, नगरे हंससव्हये;
सुत्वा जिनस्स तं वाक्यं, सावकस्स गुणं बहुं.
‘‘निमन्तयित्वा ¶ ¶ सत्ताहं, भोजयित्वा ससावकं;
महादानं ददित्वान, तं ठानमभिपत्थयिं.
‘‘तदा मं विनतं पादे, दिस्वान पुरिसासभो;
सरेन महता वीरो [सुस्सरेन महावीरो (सी. पी.)], इदं वचनमब्रवि.
‘‘‘ततो जिनस्स वचनं, सोतुकामा महाजना;
देवदानवगन्धब्बा, ब्रह्मानो च महिद्धिका’.
‘‘समणब्राह्मणा चेव, नमस्सिंसु कतञ्जली;
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम.
‘‘‘खत्तियेन ¶ ¶ महादानं, दिन्नं सत्ताहिकम्पि वो [सत्तहिकं मि वो (सी.), सत्तहिकाधिकं (स्या.), सत्तहिकं विभो (पी.)];
सोतुकामा फलं तस्स, ब्याकरोहि महामुने’.
‘‘ततो अवोच भगवा, ‘सुणाथ मम भासितं;
अप्पमेय्यम्हि बुद्धम्हि, ससङ्घम्हि पतिट्ठिता [संघम्हि सुप्पतिट्ठिता (सी. पी.)].
‘‘‘दक्खिणा ताय [दक्खिणादाय (स्या. पी.)] को वत्ता, अप्पमेय्यफला हि सा;
अपि चे स महाभोगो, ठानं पत्थेति उत्तमं.
‘‘‘लाभी विपुललाभानं, यथा भिक्खु सुदस्सनो;
तथाहम्पि भवेय्यन्ति, लच्छसे तं अनागते.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
सीवलि नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसूपगो अहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, विपस्सी लोकनायको;
उप्पज्जि चारुदस्सनो, सब्बधम्मविपस्सको.
‘‘तदाहं ¶ बन्धुमतियं, कुलस्सञ्ञतरस्स च;
दयितो पस्सितो चेव, आसिं कम्मन्तवावटो [कम्मन्तब्यावटो (सी. स्या. क.)].
‘‘तदा अञ्ञतरो पूगो, विपस्सिस्स महेसिनो;
परिवेसं अकारयि, महन्तमतिविस्सुतं.
‘‘निट्ठिते ¶ ¶ च महादाने, ददुं खज्जकसञ्हितं;
नवं दधिं मधुञ्चेव, विचिनं नेव अद्दसुं.
‘‘तदाहं तं गहेत्वान, नवं दधिं मधुम्पि च;
कम्मस्सामिघरं गच्छिं, तमेसन्ता ममद्दसुं.
‘‘सहस्समपि दत्वान, नालभिंसु च तं द्वयं;
ततोहं एवं चिन्तेसिं, ‘नेतं हेस्सति ओरकं.
‘‘‘यथा इमे जना सब्बे, सक्करोन्ति तथागतं;
अहम्पि कारं कस्सामि, ससङ्घे लोकनायके’.
‘‘तदाहमेवं ¶ चिन्तेत्वा, दधिं मधुञ्च एकतो;
मद्दित्वा लोकनाथस्स, ससङ्घस्स अदासहं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘पुनाहं बाराणसियं, राजा हुत्वा महायसो;
सत्तुकस्स तदा दुट्ठो, द्वाररोधमकारयिं.
‘‘तदा तपस्सिनो रुद्धा, एकाहं रक्खिता अहुं;
ततो तस्स विपाकेन, पापतिं [पापिट्ठं (स्या.) पापत्तं (क.)] निरयं भुसं.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जातोहं कोलिये पुरे;
सुप्पवासा च मे माता, महालि लिच्छवी पिता.
‘‘खत्तिये पुञ्ञकम्मेन, द्वाररोधस्स वाहसा;
सत्त वस्सानि निवसिं, मातुकुच्छिम्हि दुक्खितो.
‘‘सत्ताहं ¶ द्वारमूळ्होहं, महादुक्खसमप्पितो;
माता मे छन्ददानेन, एवं आसि सुदुक्खिता.
‘‘सुवत्थितोहं ¶ निक्खन्तो, बुद्धेन अनुकम्पितो;
निक्खन्तदिवसेयेव, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘उपज्झा सारिपुत्तो मे, मोग्गल्लानो महिद्धिको;
केसे ओरोपयन्तो मे, अनुसासि महामति.
‘‘केसेसु ¶ छिज्जमानेसु, अरहत्तमपापुणिं;
देवा नागा मनुस्सा च, पच्चये उपनेन्ति मे.
‘‘पदुमुत्तरनाथञ्च, विपस्सिञ्च विनायकं;
यं पूजयिं पमुदितो, पच्चयेहि विसेसतो.
‘‘ततो तेसं विसेसेन, कम्मानं विपुलुत्तमं;
लाभं लभामि सब्बत्थ, वने गामे जले थले.
‘‘रेवतं दस्सनत्थाय, यदा याति विनायको;
तिंसभिक्खुसहस्सेहि, सह लोकग्गनायको.
‘‘तदा देवोपणीतेहि, ममत्थाय महामति;
पच्चयेहि महावीरो, ससङ्घो लोकनायको.
‘‘उपट्ठितो ¶ मया बुद्धो, गन्त्वा रेवतमद्दस;
ततो जेतवनं गन्त्वा, एतदग्गे ठपेसि मं.
‘‘‘लाभीनं सीवलि अग्गो, मम सिस्सेसु भिक्खवो’;
सब्बलोकहितो सत्था, कित्तयी परिसासु मं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सीवलिथेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सीवलित्थेरस्सापदानं ततियं.
४. वङ्गीसत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘यथापि ¶ सागरे ऊमि, गगने विय तारका;
एवं पावचनं तस्स, अरहन्तेहि चित्तितं.
‘‘सदेवासुरनागेहि, मनुजेहि पुरक्खतो;
समणब्राह्मणाकिण्णे, जनमज्झे जिनुत्तमो.
‘‘पभाहि अनुरञ्जन्तो, लोके [लोकं (सी.)] लोकन्तगू जिनो;
वचनेन विबोधेन्तो, वेनेय्यपदुमानि सो.
‘‘वेसारज्जेहि सम्पन्नो, चतूहि पुरिसुत्तमो;
पहीनभयसारज्जो, खेमप्पत्तो विसारदो.
‘‘आसभं ¶ ¶ पवरं ठानं, बुद्धभूमिञ्च केवलं;
पटिजानाति लोकग्गो, नत्थि सञ्चोदको क्वचि.
‘‘सीहनादमसम्भीतं, नदतो तस्स तादिनो;
देवो नरो वा ब्रह्मा वा, पटिवत्ता न विज्जति.
‘‘देसेन्तो ¶ पवरं धम्मं, सन्तारेन्तो सदेवकं;
धम्मचक्कं पवत्तेति, परिसासु विसारदो.
‘‘पटिभानवतं अग्गं, सावकं साधुसम्मतं;
गुणं बहुं पकित्तेत्वा, एतदग्गे ठपेसि तं.
‘‘तदाहं हंसवतियं, ब्राह्मणो साधुसम्मतो;
सब्बवेदविदू जातो, वागीसो वादिसूदनो.
‘‘उपेच्च तं महावीरं, सुत्वाहं धम्मदेसनं;
पीतिवरं पटिलभिं, सावकस्स गुणे रतो.
‘‘निमन्तेत्वाव सुगतं, ससङ्घं लोकनन्दनं;
सत्ताहं भोजयित्वाहं, दुस्सेहच्छादयिं तदा.
‘‘निपच्च सिरसा पादे, कतोकासो कतञ्जली;
एकमन्तं ठितो हट्ठो, सन्थविं जिनमुत्तमं.
‘‘‘नमो ते वादिमद्दन [वादिसद्दुल (सी. पी.), वादिसूदन (स्या.)], नमो ते इसिसत्तम [पुरिसुत्तम (सी. पी.)];
नमो ते सब्बलोकग्ग, नमो ते अभयङ्कर.
‘‘‘नमो ¶ ते मारमथन [मारमसन (अट्ठ.)], नमो ते दिट्ठिसूदन;
नमो ते सन्तिसुखद, नमो ते सरणङ्कर.
‘‘‘अनाथानं ¶ भवं नाथो, भीतानं अभयप्पदो;
विस्सामभूमि [विस्सासं भूमि (स्या.), विस्सानभूमि (पी.)] सन्तानं, सरणं सरणेसिनं’.
‘‘एवमादीहि सम्बुद्धं, सन्थवित्वा महागुणं;
अवोचं वादिसूदस्स [वादिसूरस्स (सी. स्या. पी.)], गतिं पप्पोमि भिक्खुनो.
‘‘तदा अवोच भगवा, अनन्तपटिभानवा;
‘यो सो बुद्धं अभोजेसि, सत्ताहं सहसावकं.
‘‘‘गुणञ्च मे पकित्तेसि, पसन्नो सेहि पाणिभि;
एसो पत्थयते ठानं, वादिसूदस्स भिक्खुनो.
‘‘‘अनागतम्हि ¶ अद्धाने, लच्छसे तं मनोरथं;
देवमानुससम्पत्तिं, अनुभोत्वा अनप्पकं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स ¶ धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
वङ्गीसो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तं सुत्वा मुदितो हुत्वा, यावजीवं तदा जिनं;
पच्चयेहि उपट्ठासिं, मेत्तचित्तो तथागतं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तुसितं [तावतिंसं (स्या.)] अगमासहं.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जातो विप्पकुले [परिब्बाजकुले (सी. स्या. पी.)] अहं;
पच्चाजातो [सम्पत्तो च (क.)] यदा आसिं, जातिया सत्तवस्सिको.
‘‘सब्बवेदविदू ¶ जातो, वादसत्थविसारदो;
वादिस्सरो [वग्गुस्सरो (स्या. पी.)] चित्तकथी, परवादप्पमद्दनो.
‘‘वङ्गे जातोति वङ्गीसो, वचने इस्सरोति वा;
वङ्गीसो इति मे नामं, अभवी लोकसम्मतं.
‘‘यदाहं ¶ विञ्ञुतं पत्तो, ठितो पठमयोब्बने;
तदा राजगहे रम्मे, सारिपुत्तमहद्दसं [मथद्दसं (सी. पी.), च अद्दसं (स्या.)].
पञ्चवीसतिमं भाणवारं.
‘‘पिण्डाय विचरन्तं तं, पत्तपाणिं सुसंवुतं;
अलोलक्खिं मितभाणिं, युगमत्तं निदक्खितं [निरिक्खतं (सी. पी.), उदिक्खतं (स्या.)].
‘‘तं दिस्वा विम्हितो हुत्वा, अवोचं ममनुच्छवं [मननुच्छवं (सी. स्या.)];
कणिकारंव निचितं [कणिकारपरिचितं (पी.), खणिकं ठानरचितं (सी.)], चित्तं गाथापदं अहं.
‘‘आचिक्खि सो मे सत्थारं, सम्बुद्धं लोकनायकं;
तदा सो पण्डितो वीरो, उत्तरिं [उत्तरं (सी. पी.)] समवोच मे.
‘‘विरागसंहितं वाक्यं, कत्वा दुद्दसमुत्तमं;
विचित्तपटिभानेहि, तोसितो तेन तादिना.
‘‘निपच्च सिरसा पादे, ‘पब्बाजेही’ति मं ब्रवि;
ततो मं स महापञ्ञो, बुद्धसेट्ठमुपानयि.
‘‘निपच्च सिरसा पादे, निसीदिं सत्थु सन्तिके;
ममाह वदतं सेट्ठो, कच्चि वङ्गीस जानासि [सच्चं वङ्गीस कच्चि ते (स्या.)].
‘‘किञ्चि ¶ सिप्पन्ति तस्साहं, ‘जानामी’ति च अब्रविं;
मतसीसं ¶ ¶ वनच्छुद्धं, अपि बारसवस्सिकं;
तव विज्जाविसेसेन, सचे सक्कोसि वाचय [भासय (सी. पी.)].
‘‘आमोति मे पटिञ्ञाते, तीणि सीसानि दस्सयि;
निरयनरदेवेसु, उपपन्ने अवाचयिं.
‘‘तदा खीणासवस्सेव [पच्चेकबुद्धस्स (सी. पी.)], सीसं दस्सेसि नायको;
ततोहं विहतारब्भो, पब्बज्जं समयाचिसं.
‘‘पब्बजित्वान सुगतं, सन्थवामि तहिं तहिं;
ततो मं कब्बवित्तोसि [कविचित्तोति (स्या. पी.)], उज्झायन्तिह भिक्खवो.
‘‘ततो ¶ वीमंसनत्थं मे, आह बुद्धो विनायको;
तक्किका पनिमा गाथा, ठानसो पटिभन्ति तं.
‘‘न कब्बवित्तोहं वीर, ठानसो पटिभन्ति मं;
तेन हि दानि वङ्गीस, ठानसो सन्थवाहि मं.
‘‘तदाहं सन्थविं वीरं, गाथाहि इसिसत्तमं;
ठानसो मे तदा तुट्ठो, जिनो अग्गे ठपेसि मं.
‘‘पटिभानेन चित्तेन, अञ्ञेसमतिमञ्ञहं;
पेसले तेन संविग्गो, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘‘पटिभानवतं अग्गो, अञ्ञो कोचि न विज्जति;
यथायं भिक्खु वङ्गीसो, एवं धारेथ भिक्खवो’.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध;
सुमुत्तो सरवेगोव किलेसे झापयिं मम.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वङ्गीसो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
वङ्गीसत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. नन्दकत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘हिताय सब्बसत्तानं, सुखाय वदतं वरो;
अत्थाय पुरिसाजञ्ञो, पटिपन्नो सदेवके.
‘‘यसग्गपत्तो सिरिमा, कित्तिवण्णभतो [कित्तिवण्ण भटो (स्या. क.)] जिनो;
पूजितो सब्बलोकस्स, दिसा सब्बासु विस्सुतो.
‘‘उत्तिण्णविचिकिच्छो ¶ सो, वीतिवत्तकथंकथो;
परिपुण्णमनसङ्कप्पो, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं.
‘‘अनुप्पन्नस्स मग्गस्स, उप्पादेता नरुत्तमो;
अनक्खातञ्च अक्खासि, असञ्जातञ्च सञ्जनी.
‘‘मग्गञ्ञू ¶ मग्गविदू [सो मग्गविदू (सी. पी.)] च, मग्गक्खायी नरासभो;
मग्गस्स कुसलो सत्था, सारथीनं वरुत्तमो [नरुत्तमो (स्या.)].
‘‘तदा महाकारुणिको, धम्मं देसेसि नायको;
निमुग्गे कामपङ्कम्हि [मोहपङ्कम्हि (सी. स्या.), मोहमग्गम्हि (पी.)], समुद्धरति पाणिने.
‘‘भिक्खुनीनं ओवदने, सावकं सेट्ठसम्मतं;
वण्णयं एतदग्गम्हि, पञ्ञपेसि महामुनि.
‘‘तं सुत्वाहं पमुदितो, निमन्तेत्वा तथागतं;
भोजयित्वा ससङ्घं तं, पत्थयिं ठानमुत्तमं.
‘‘तदा पमुदितो नाथो, मं अवोच महाइसि;
‘सुखी भवस्सु दीघावु [दीघायु (सी. स्या.)], लच्छसे तं मनोरथं.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
नन्दको नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसूपगो अहं.
‘‘पच्छिमे ¶ च भवे दानि, जातो सेट्ठिकुले अहं;
सावत्थियं पुरे वरे, इद्धे फीते महद्धने.
‘‘पुरप्पवेसे सुगतं, दिस्वा विम्हितमानसो;
जेतारामपटिग्गाहे, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘नचिरेनेव ¶ ¶ कालेन, अरहत्तमपापुणिं;
ततोहं तिण्णसंसारो, सासितो सब्बदस्सिना.
‘‘भिक्खुनीनं ¶ धम्मकथं, पटिपुच्छाकरिं अहं;
सासिता ता मया सब्बा, अभविंसु अनासवा.
‘‘सतानि पञ्चनूनानि, तदा तुट्ठो महाहितो;
भिक्खुनीनं ओवदतं, अग्गट्ठाने ठपेसि मं.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध;
सुमुत्तो सरवेगोव, किलेसे झापयिं मम.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा नन्दको थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
नन्दकत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. काळुदायित्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘नायकानं ¶ वरो सत्था, गुणागुणविदू जिनो;
कतञ्ञू कतवेदी च, तित्थे योजेति पाणिने [पाणिनो (सी. स्या पी.)].
‘‘सब्बञ्ञुतेन ञाणेन, तुलयित्वा दयासयो;
देसेति पवरं धम्मं, अनन्तगुणसञ्चयो.
‘‘स ¶ कदाचि महावीरो, अनन्तजिनसंसरि [अनन्तजनसंसदि (सी.), अनन्तजनसंसुधि (स्या.), अनन्तजनसंसरी (पी.)];
देसेति मधुरं धम्मं, चतुसच्चूपसञ्हितं.
‘‘सुत्वान तं धम्मवरं, आदिमज्झन्तसोभणं;
पाणसतसहस्सानं, धम्माभिसमयो अहु.
‘‘निन्नादिता तदा भूमि, गज्जिंसु च पयोधरा;
साधुकारं पवत्तिंसु, देवब्रह्मनरासुरा.
‘‘‘अहो ¶ कारुणिको सत्था, अहो सद्धम्मदेसना;
अहो भवसमुद्दम्हि, निमुग्गे उद्धरी जिनो’.
‘‘एवं पवेदजातेसु, सनरामरब्रह्मसु;
कुलप्पसादकानग्गं, सावकं वण्णयी जिनो.
‘‘तदाहं हंसवतियं, जातोमच्चकुले अहुं;
पासादिको दस्सनियो, पहूतधनधञ्ञवा.
‘‘हंसाराममुपेच्चाहं ¶ , वन्दित्वा तं तथागतं;
सुणित्वा मधुरं धम्मं, कारं कत्वा च तादिनो.
‘‘निपच्च पादमूलेहं, इमं वचनमब्रविं;
‘कुलप्पसादकानग्गो, यो तया सन्थुतो [यो तव सासने (स्या.)] मुने.
‘‘‘तादिसो ¶ होमहं वीर [तादिसोहं महावीर (स्या. क.)], बुद्धसेट्ठस्स सासने’;
तदा महाकारुणिको, सिञ्चन्तो वा मतेन मं.
‘‘आह मं ‘पुत्त उत्तिट्ठ, लच्छसे तं मनोरथं;
कथं नाम जिने कारं, कत्वान विफलो सिया.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
उदायि नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’.
‘‘तं सुत्वा मुदितो हुत्वा, यावजीवं तदा जिनं;
मेत्तचित्तो परिचरिं, पच्चयेहि विनायकं.
‘‘तेन कम्मविपाकेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘पच्छिमे ¶ च भवे दानि, रम्मे कपिलवत्थवे;
जातो महामच्चकुले, सुद्धोदनमहीपते [सुद्धोदनो महीपति (स्या.)].
‘‘तदा अजायि सिद्धत्थो, रम्मे लुम्बिनिकानने;
हिताय सब्बलोकस्स, सुखाय च नरासभो.
‘‘तदहेव ¶ अहं जातो, सह तेनेव वड्ढितो;
पियो सहायो दयितो, वियत्तो नीतिकोविदो.
‘‘एकूनतिंसो वयसा, निक्खमित्वा अगारतो [निक्खन्तो पब्बजित्थसो (सी. स्या.)];
छब्बस्सं वीतिनामेत्वा, आसि बुद्धो विनायको.
‘‘जेत्वा ¶ ससेनकं मारं, खेपयित्वान आसवे;
भवण्णवं तरित्वान, बुद्धो आसि सदेवके.
‘‘इसिव्हयं गमित्वान [इसिव्हयं पतनं गन्त्वा (स्या.)], विनेत्वा पञ्चवग्गिये;
ततो विनेसि भगवा, गन्त्वा गन्त्वा तहिं तहिं.
‘‘वेनेय्ये विनयन्तो सो, सङ्गण्हन्तो सदेवकं;
उपेच्च मगधे गिरिं [मागदगिरिं (सी.), मङ्गलागिरिं (पी.)], विहरित्थ तदा जिनो.
‘‘तदा ¶ सुद्धोदनेनाहं, भूमिपालेन पेसितो;
गन्त्वा दिस्वा दसबलं, पब्बजित्वारहा अहुं.
‘‘तदा महेसिं याचित्वा, पापयिं कपिलव्हयं;
ततो पुराहं गन्त्वान, पसादेसिं महाकुलं.
‘‘जिनो तस्मिं गुणे तुट्ठो, मं महापरिसाय सो [ममाह पुरिसासभो (स्या. पी.)];
कुलप्पसादकानग्गं, पञ्ञापेसि विनायको.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा काळुदायिथेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
काळुदायित्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. अभयत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो ¶ ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘सरणगमने ¶ किञ्चि, निवेसेसि तथागतो;
किञ्चि सीले निवेसेसि, दसकम्मपथुत्तमे.
‘‘देति कस्सचि सो वीरो, सामञ्ञफलमुत्तमं;
समापत्ती तथा अट्ठ, तिस्सो विज्जा पवच्छति.
‘‘छळभिञ्ञासु योजेसि, किञ्चि सत्तं नरुत्तमो;
देति कस्सचि नाथो सो, चतस्सो पटिसम्भिदा.
‘‘बोधनेय्यं पजं दिस्वा, असङ्खेय्यम्पि योजनं [असङ्खेय्येपि योजने सी. स्या. पी.)];
खणेन उपगन्त्वान, विनेति नरसारथि.
‘‘तदाहं हंसवतियं, अहोसिं ब्राह्मणत्रजो;
पारगू सब्बवेदानं, वेय्याकरणसम्मतो.
‘‘निरुत्तिया च कुसलो, निघण्डुम्हि विसारदो;
पदको केटुभविदू, छन्दोविचितिकोविदो.
‘‘जङ्घाविहारं विचरं, हंसाराममुपेच्चहं;
अद्दसं वरदं [वदतं (सी. पी.), पवरं (स्या.)] सेट्ठं, महाजनपुरक्खतं.
‘‘देसेन्तं विरजं धम्मं, पच्चनीकमती अहं;
उपेत्वा तस्स कल्याणं, सुत्वान विमलं अहं [वाक्यानि, सुत्वान विमलानहं (सी. स्या. पी.)].
‘‘ब्याहतं ¶ ¶ पुनरुत्तं वा, अपत्थं वा निरत्थकं;
नाद्दसं तस्स मुनिनो, ततो पब्बजितो अहं.
‘‘नचिरेनेव कालेन, सब्बसत्तविसारदो;
निपुणो बुद्धवचने, अहोसिं गुणिसम्मतो.
‘‘तदा चतस्सो गाथायो, गन्थयित्वा सुब्यञ्जना;
सन्थवित्वा तिलोकग्गं, देसयिस्सं दिने दिने.
‘‘विरत्तोसि महावीरो, संसारे सभये वसं;
करुणाय न निब्बायि, ततो कारुणिको मुनि.
‘‘पुथुज्जनो ¶ वयो सन्तो, न किलेसवसो अहु;
सम्पजानो सतियुत्तो, तस्मा एसो अचिन्तियो.
‘‘दुब्बलानि ¶ किलेसानि, यस्सासयगतानि मे;
ञाणग्गिपरिदड्ढानि, न खीयिंसु तमब्भुतं.
‘‘यो सब्बलोकस्स गरु, लोको [लोके (स्या. क.)] यस्स तथा गरु;
तथापि लोकाचरियो, लोको तस्सानुवत्तको.
‘‘एवमादीहि सम्बुद्धं, कित्तयं धम्मदेसनं;
यावजीवं करित्वान, गतो सग्गं ततो चुतो.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं बुद्धमभिकित्तयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कित्तनाय इदं फलं.
‘‘देवलोके महारज्जं, पादेसिं कञ्चनग्घियं [दिब्बानुभोजहं तदा (स्या.), रज्जं पादेसि कंचयं (सी.)];
चक्कवत्ती महारज्जं, बहुसोनुभविं अहं.
‘‘दुवे ¶ भवे पजायामि, देवत्ते अथ मानुसे;
अञ्ञं गतिं न जानामि, कित्तनाय इदं फलं.
‘‘दुवे कुले पजायामि, खत्तिये अथ ब्राह्मणे;
नीचे कुले न जायामि, कित्तनाय इदं फलं.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, गिरिब्बजपुरुत्तमे;
रञ्ञोहं बिम्बिसारस्स, पुत्तो नामेन चाभयो.
‘‘पापमित्तवसं गन्त्वा, निगण्ठेन विमोहितो;
पेसितो नाटपुत्तेन, बुद्धसेट्ठमुपेच्चहं.
‘‘पुच्छित्वा ¶ निपुणं पञ्हं, सुत्वा ब्याकरणुत्तमं;
पब्बजित्वान नचिरं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘कित्तयित्वा जिनवरं, कित्तितो होमि सब्बदा;
सुगन्धदेहवदनो, आसिं सुखसमप्पितो.
‘‘तिक्खहासलहुपञ्ञो, महापञ्ञो तथेवहं;
विचित्तपटिभानो च, तस्स कम्मस्स वाहसा.
‘‘अभित्थवित्वा पदुमुत्तराहं, पसन्नचित्तो असमं सयम्भुं;
न गच्छि कप्पानि अपायभूमिं, सतं सहस्सानि बलेन तस्स.
‘‘किलेसा ¶ ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अभयो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अभयत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. लोमसकङ्गियत्थेरअपदानं
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘तदाहं चन्दनो चेव, पब्बजित्वान सासने;
आपाणकोटिकं धम्मं, पूरयित्वान सासने.
‘‘ततो चुता सन्तुसितं, उपपन्ना उभो मयं;
तत्थ दिब्बेहि नच्चेहि, गीतेहि वादितेहि च.
‘‘रूपादिदसहङ्गेहि, अभिभोत्वान सेसके;
यावतायुं वसित्वान, अनुभोत्वा महासुखं.
‘‘ततो चवित्वा तिदसं, चन्दनो उपपज्जथ;
अहं कपिलवत्थुस्मिं, अजायिं साकियत्रजो.
‘‘यदा उदायित्थेरेन, अज्झिट्ठो लोकनायको;
अनुकम्पिय सक्यानं, उपेसि कपिलव्हयं.
‘‘तदातिमानिनो ¶ सक्या, न बुद्धस्स गुणञ्ञुनो;
पणमन्ति न सम्बुद्धं, जातिथद्धा अनादरा.
‘‘तेसं ¶ सङ्कप्पमञ्ञाय, आकासे चङ्कमी जिनो;
पज्जुन्नो विय वस्सित्थ, पज्जलित्थ यथा सिखी.
‘‘दस्सेत्वा रूपमतुलं, पुन अन्तरधायथ;
एकोपि हुत्वा बहुधा, अहोसि पुनरेकको.
‘‘अन्धकारं ¶ ¶ पकासञ्च, दस्सयित्वा अनेकधा;
पाटिहेरं करित्वान, विनयी ञातके मुनि.
‘‘चातुद्दीपो महामेघो, तावदेव पवस्सथ;
तदा हि जातकं बुद्धो, वेस्सन्तरमदेसयि.
‘‘तदा ते खत्तिया सब्बे, निहन्त्वा जातिजं मदं;
उपेसुं सरणं बुद्धं, आह सुद्धोदनो तदा.
‘‘‘इदं ततियं तव भूरिपञ्ञ, पादानि वन्दामि समन्तचक्खु;
यदाभिजातो पथवी पकम्पयी, यदा च तं नज्जहि जम्बुछाया’.
‘‘तदा बुद्धानुभावं तं, दिस्वा विम्हितमानसो;
पब्बजित्वान तत्थेव, निवसिं मातुपूजको.
‘‘चन्दनो देवपुत्तो मं, उपगन्त्वानुपुच्छथ;
भद्देकरत्तस्स तदा, सङ्खेपवित्थारं नयं.
‘‘चोदितोहं ¶ तदा तेन, उपेच्च नरनायकं;
भद्देकरत्तं सुत्वान, संविग्गो वनमामको.
‘‘तदा मातरमपुच्छिं, वने वच्छामि एकको;
सुखुमालोति मे माता, वारयी तं [ते (स्या. पी. क.)] तदा वचं.
‘‘कासं [दब्बं (सी. स्या. पी.)] कुसं पोटकिलं, उसीरं मुञ्जपब्बजं [मुञ्जबब्बजं (सी. पी.)];
उरसा पनुदिस्सामि, विवेकमनुब्रूहयं.
‘‘तदा वनं पविट्ठोहं, सरित्वा जिनसासनं;
भद्देकरत्तओवादं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘‘अतीतं ¶ नान्वागमेय्य, नप्पटिकङ्खे अनागतं;
यदतीतं पहीनं तं, अप्पत्तञ्च अनागतं.
‘‘‘पच्चुप्पन्नञ्च यो धम्मं, तत्थ तत्थ विपस्सति;
असंहीरं असंकुप्पं, तं विद्वा मनुब्रूहये.
‘‘‘अज्जेव किच्चमातप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे;
न हि नो सङ्गरं [सङ्करं (क.)] तेन, महासेनेन मच्चुना.
‘‘‘एवंविहारिं ¶ आतापिं, अहोरत्तमतन्दितं;
तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनि’.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा लोमसकङ्गियो [लोमसङ्खियो (स्या. क.)] थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
लोमसकङ्गियत्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. वनवच्छत्थेरअपदानं
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘तदाहं पब्बजित्वान, तस्स बुद्धस्स सासने;
यावजीवं चरित्वान, ब्रह्मचारं ततो चुतो.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘ततो चुतो अरञ्ञम्हि, कपोतो आसहं तहिं;
वसते गुणसम्पन्नो, भिक्खु झानरतो सदा.
‘‘मेत्तचित्तो कारुणिको, सदा पमुदिताननो;
उपेक्खको महावीरो, अप्पमञ्ञासु कोविदो.
‘‘विनीवरणसङ्कप्पे, सब्बसत्तहितासये;
विसट्ठो नचिरेनासिं, तस्मिं सुगतसावके.
‘‘उपेच्च ¶ पादमूलम्हि, निसिन्नस्स तदास्समे;
कदाचि सामिसं देति, धम्मं देसेसि चेकदा.
‘‘तदा ¶ विपुलपेमेन, उपासित्वा जिनत्रजं;
ततो चुतो गतो सग्गं, पवासो सघरं यथा.
‘‘सग्गा ¶ चुतो मनुस्सेसु, निब्बत्तो पुञ्ञकम्मुना;
अगारं छड्डयित्वान, पब्बजिं बहुसो अहं.
‘‘समणो ¶ तापसो विप्पो, परिब्बजो तथेवहं;
हुत्वा वसिं अरञ्ञम्हि, अनेकसतसो अहं.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, रम्मे कपिलवत्थवे;
वच्छगोत्तो दिजो तस्स, जायाय अहमोक्कमिं.
‘‘मातु मे दोहळो आसि, तिरोकुच्छिगतस्स मे;
जायमानसमीपम्हि, वनवासाय निच्छयो.
‘‘ततो मे अजनी माता, रमणीये वनन्तरे;
गब्भतो निक्खमन्तं मं, कासायेन पटिग्गहुं.
‘‘ततो कुमारो सिद्धत्थो, जातो सक्यकुलद्धजो;
तस्स मित्तो पियो आसिं, संविसट्ठो सुमानियो.
‘‘सत्तसारेभिनिक्खन्ते, ओहाय विपुलं यसं;
अहम्पि पब्बजित्वान, हिमवन्तमुपागमिं.
‘‘वनालयं भावनीयं, कस्सपं धुतवादिकं;
दिस्वा सुत्वा जिनुप्पादं, उपेसिं नरसारथिं.
‘‘सो मे धम्ममदेसेसि, सब्बत्थं सम्पकासयं;
ततोहं पब्बजित्वान, वनमेव पुनागमं [पुनागमिं (सी. पी.), पुनोक्कमं (स्या.)].
‘‘तत्थाप्पमत्तो ¶ विहरं, छळभिञ्ञा अफस्सयिं [अपस्सयिं (स्या. क.)];
अहो सुलद्धलाभोम्हि, सुमित्तेनानुकम्पितो.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वनवच्छो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
वनवच्छत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. चूळसुगन्धत्थेरअपदानं
‘‘इमम्हि ¶ ¶ ¶ भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘अनुब्यञ्जनसम्पन्नो, बात्तिंसवरलक्खणो;
ब्यामप्पभापरिवुतो, रंसिजालसमोत्थटो.
‘‘अस्सासेता यथा चन्दो, सूरियोव पभङ्करो;
निब्बापेता यथा मेघो, सागरोव गुणाकरो.
‘‘धरणीरिव सीलेन, हिमवाव समाधिना;
आकासो विय पञ्ञाय, असङ्गो अनिलो यथा.
‘‘तदाहं ¶ बाराणसियं, उपपन्नो महाकुले;
पहूतधनधञ्ञस्मिं, नानारतनसञ्चये.
‘‘महता परिवारेन, निसिन्नं लोकनायकं;
उपेच्च धम्ममस्सोसिं, अमतंव मनोहरं.
‘‘द्वत्तिंसलक्खणधरो, सनक्खत्तोव चन्दिमा;
अनुब्यञ्जनसम्पन्नो, सालराजाव फुल्लितो.
‘‘रंसिजालपरिक्खित्तो, दित्तोव कनकाचलो;
ब्यामप्पभापरिवुतो, सतरंसी दिवाकरो.
‘‘सोण्णाननो जिनवरो, समणीव [रम्मणीव (स्या.)] सिलुच्चयो;
करुणापुण्णहदयो, गुणेन विय सागरो.
‘‘लोकविस्सुतकित्ति च, सिनेरूव नगुत्तमो;
यससा वित्थतो वीरो, आकाससदिसो मुनि.
‘‘असङ्गचित्तो सब्बत्थ, अनिलो विय नायको;
पतिट्ठा सब्बभूतानं, महीव मुनिसत्तमो.
‘‘अनुपलित्तो लोकेन, तोयेन पदुमं यथा;
कुवादगच्छदहनो, अग्गिखन्धोव सोभसि [सोभति (सी.), सो वसि (स्या. क.)].
‘‘अगधो विय सब्बत्थ, किलेसविसनासको;
गन्धमादनसेलोव, गुणगन्धविभूसितो.
‘‘गुणानं ¶ ¶ आकरो वीरो, रतनानंव सागरो;
सिन्धूव वनराजीनं, किलेसमलहारको.
‘‘विजयीव ¶ ¶ महायोधो, मारसेनावमद्दनो;
चक्कवत्तीव सो राजा, बोज्झङ्गरतनिस्सरो.
‘‘महाभिसक्कसङ्कासो, दोसब्याधितिकिच्छको;
सल्लकत्तो यथा वेज्जो, दिट्ठिगण्डविफालको.
‘‘सो तदा लोकपज्जोतो, सनरामरसक्कतो;
परिसासु नरादिच्चो, धम्मं देसयते जिनो.
‘‘दानं दत्वा महाभोगो, सीलेन सुगतूपगो;
भावनाय च निब्बाति, इच्चेवमनुसासथ.
‘‘देसनं तं महस्सादं, आदिमज्झन्तसोभणं;
सुणन्ति परिसा सब्बा, अमतंव महारसं.
‘‘सुत्वा सुमधुरं धम्मं, पसन्नो जिनसासने;
सुगतं सरणं गन्त्वा, यावजीवं नमस्सहं.
‘‘मुनिनो गन्धकुटिया, ओपुञ्जेसिं [उब्बट्टेसिं (स्या.)] तदा महिं;
चतुज्जातेन गन्धेन, मासे अट्ठ दिनेस्वहं.
‘‘पणिधाय सुगन्धत्तं, सरीरविस्सगन्धिनो [सरीरस्स विगन्धिनो (सी. स्या. पी.)];
तदा जिनो वियाकासि, सुगन्धतनुलाभितं.
‘‘‘यो यं गन्धकुटिभूमिं, गन्धेनोपुञ्जते सकिं;
तेन कम्मविपाकेन, उपपन्नो तहिं तहिं.
‘‘‘सुगन्धदेहो सब्बत्थ, भविस्सति अयं नरो;
गुणगन्धयुत्तो हुत्वा, निब्बायिस्सतिनासवो’.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जातो विप्पकुले अहं;
गब्भं मे वसतो माता, देहेनासि सुगन्धिता.
‘‘यदा ¶ च मातुकुच्छिम्हा, निक्खमामि तदा पुरी [पुरं (स्या. क.)];
सावत्थिसब्बगन्धेहि, वासिता विय वायथ.
‘‘पुप्फवस्सञ्च ¶ सुरभि, दिब्बगन्धं मनोरमं;
धूपानि च महग्घानि, उपवायिंसु तावदे.
‘‘देवा ¶ च सब्बगन्धेहि, धूपपुप्फेहि तं घरं;
वासयिंसु सुगन्धेन, यस्मिं जातो अहं घरे.
‘‘यदा च तरुणो भद्दो, पठमे योब्बने ठितो;
तदा सेलं [सेसं (स्या.)] सपरिसं, विनेत्वा नरसारथि.
‘‘तेहि सब्बेहि परिवुतो [सहितो (सी. स्या. पी.)], सावत्थिपुरमागतो;
तदा बुद्धानुभावं तं, दिस्वा पब्बजितो अहं.
‘‘सीलं समाधिपञ्ञञ्च, विमुत्तिञ्च अनुत्तरं;
भावेत्वा चतुरो धम्मे, पापुणिं आसवक्खयं.
‘‘यदा पब्बजितो चाहं, यदा च अरहा अहुं;
निब्बायिस्सं यदा चाहं, गन्धवस्सो तदा अहु.
‘‘सरीरगन्धो च सदातिसेति [सदा वासेति (क.)] मे, महारहं चन्दनचम्पकुप्पलं;
तथेव ¶ गन्धे इतरे च सब्बसो, पसय्ह वायामि ततो तहिं [यहिं (स्या.)] तहिं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा चूळसुगन्धो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति;
चूळसुगन्धत्थेरस्सापदानं दसमं.
भद्दियवग्गो पञ्चपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं ¶ –
भद्दियो रेवतो थेरो, महालाभी च सीवली;
वङ्गीसो नन्दको चेव, काळुदायी तथाभयो.
लोमसो वनवच्छो च, सुगन्धो चेव दसमो;
तीणि गाथासता तत्थ, सोळसा च तदुत्तरि.
अथ ¶ वग्गुद्दानं –
कणिकारव्हयो वग्गो, फलदो तिणदायको;
कच्चानो भद्दियो वग्गो, गाथायो गणिता चिमा.
नवगाथासतानीह ¶ ¶ , चतुरासीतियेव च;
सपञ्ञासं पञ्चसतं, अपदाना पकासिता.
सह उदानगाथाहि, छसहस्सानि होन्तिमा;
द्वेसतानि च गाथानं, अट्ठारस तदुत्तरि.
५६. यसवग्गो
१. यसत्थेरअपदानं
‘‘महासमुद्दं ¶ ¶ ओग्गय्ह, भवनं मे सुनिम्मितं;
सुनिम्मिता पोक्खरणी, चक्कवाकूपकूजिता.
‘‘मन्दारकेहि सञ्छन्ना, पदुमुप्पलकेहि च;
नदी च सन्दते तत्थ, सुपतित्था मनोरमा.
‘‘मच्छकच्छपसञ्छन्ना, नानादिजसमोत्थटा [नानामिगसमोत्थटा (स्या.)];
मयूरकोञ्चाभिरुदा, कोकिलादीहि वग्गुहि.
‘‘पारेवता रविहंसा, चक्कवाका नदीचरा;
तित्तिरा साळिका चेत्थ, पावका [सम्बका (क.)] जीवंजीवका.
‘‘हंसाकोञ्चाभिनदिता, कोसिया पिङ्गला [पिङ्गली (सी.), सिङ्गली, सिङ्घली (क.)] बहू;
सत्तरतनसम्पन्ना, मणिमुत्तपवाळिका.
‘‘सब्बे सोण्णमया रुक्खा, नानाखन्धसमेरिता;
उज्जोतेन्ति दिवारत्तिं, भवनं सब्बकालिकं.
‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि, सायं पातो पवज्जरे;
सोळसित्थिसहस्सानि, परिवारेन्ति मं सदा.
‘‘अभिनिक्खम्म भवना, सुमेधं लोकनायकं;
पसन्नचित्तो सुमनो, वन्दयिं तं [सब्बदस्सिं (क.)] महायसं.
‘‘सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, ससङ्घं तं निमन्तयिं;
अधिवासेसि सो धीरो, सुमेधो लोकनायको.
‘‘मम धम्मकथं कत्वा, उय्योजेसि महामुनि;
सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, भवनं मे उपागमिं.
‘‘आमन्तयिं परिजनं, सब्बे सन्निपतुं तदा;
‘पुब्बण्हसमयं बुद्धो, भवनं आगमिस्सति’.
‘‘‘लाभा ¶ अम्हं सुलद्धा नो, ये वसाम तवन्तिके;
मयम्पि बुद्धसेट्ठस्स, पूजयिस्साम सत्थुनो’.
‘‘अन्नं ¶ पानं पट्ठपेत्वा, कालं आरोचयिं अहं;
वसीसतसहस्सेहि, उपेसि लोकनायको.
‘‘पञ्चङ्गिकेहि तुरियेहि, पच्चुग्गममकासहं;
सब्बसोण्णमये पीठे, निसीदि पुरिसुत्तमो.
‘‘उपरिच्छदनं आसि, सब्बसोण्णमयं तदा;
बीजनीयो पवायन्ति, भिक्खुसङ्घं अनुत्तरं.
‘‘पहूतेनन्नपानेन, भिक्खुसङ्घं अतप्पयिं;
पच्चेकदुस्सयुगले, भिक्खुसङ्घस्सदासहं.
‘‘यं वदेति सुमेधो सो, आहुतीनं पटिग्गहो;
भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, इमा गाथा अभासथ.
‘‘‘यो मं अन्नेन पानेन, सब्बे इमे च तप्पयि;
तमहं कित्तयिस्सामि, सुणाथ मम भासतो.
‘‘‘अट्ठारसे कप्पसते, देवलोके रमिस्सति;
सहस्सक्खत्तुं राजायं, चक्कवत्ती भविस्सति.
‘‘‘उपगच्छति यं योनिं, देवत्तं अथ मानुसं;
सब्बसोण्णमयं तस्स, छदनं धारयिस्सति.
‘‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो;
सब्बासवे परिञ्ञाय, निब्बायिस्सतिनासवो.
‘‘‘भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, सीहनादं नदिस्सति’;
चितके छत्तं धारेन्ति, हेट्ठा छत्तम्हि डय्हथ.
‘‘सामञ्ञं मे अनुप्पत्तं, किलेसा झापिता मया;
मण्डपे रुक्खमूले वा, सन्तासो मे न विज्जति.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, सब्बदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा यसो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति.
यसत्थेरस्सापदानं पठमं.
२. नदीकस्सपत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरस्स भगवतो, लोकजेट्ठस्स तादिनो;
पिण्डचारं चरन्तस्स, वारतो उत्तमं यसं;
अग्गफलं गहेत्वान, अदासिं सत्थुनो अहं.
‘‘तेन कम्मेन देविन्दो, लोकजेट्ठो नरासभो;
सम्पत्तोम्हि अचलं ठानं, हित्वा जयपराजयं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, अग्गदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा नदीकस्सपो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
नदीकस्सपत्थेरस्सापदानं दुतियं.
३. गयाकस्सपत्थेरअपदानं
‘‘अजिनचम्मवत्थोहं ¶ [अजिनवत्तं निवत्तोहं (सी.)], खारिभारधरो तदा;
खारिकं हारयित्वान, कोलं अहासि अस्समं.
‘‘भगवा तम्हि समये, एको अदुतियो जिनो;
ममस्समं उपागच्छि, जोतेन्तो सब्बकालिकं.
‘‘सकं चित्तं पसादेत्वा, अभिवादेत्वान सुब्बतं;
उभो हत्थेहि पग्गय्ह, कोलं बुद्धस्सदासहं.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कोलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा गयाकस्सपो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
गयाकस्सपत्थेरस्सापदानं ततियं.
४. किमिलत्थेरअपदानं
‘‘निब्बुते ककुसन्धम्हि, ब्राह्मणम्हि वुसीमति;
गहेत्वा सललं मालं, मण्डपं कारयिं अहं.
‘‘तावतिंसं गतो सन्तो, लभिम्ह [लभामि (क.)] ब्यम्हमुत्तमं;
अञ्ञे देवेतिरोचामि, पुञ्ञकम्मस्सिदं फलं.
‘‘दिवा वा यदि वा रत्तिं, चङ्कमन्तो ठितो चहं;
छन्नो सललपुप्फेहि, पुञ्ञकम्मस्सिदं फलं.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पम्हि, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा किमिलो [किम्बिलो (सी.)] थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
किमिलत्थेरस्सापदानं चतुत्थं.
५. वज्जीपुत्तत्थेरअपदानं
‘‘सहस्सरंसी भगवा, सयम्भू अपराजितो;
विवेका वुट्ठहित्वान, गोचरायाभिनिक्खमि.
‘‘फलहत्थो ¶ अहं दिस्वा, उपगच्छिं नरासभं;
पसन्नचित्तो सुमनो, सवण्टं अददिं फलं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा वज्जीपुत्तो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
वज्जीपुत्तत्थेरस्सापदानं पञ्चमं.
६. उत्तरत्थेरअपदानं
‘‘सुमेधो नाम सम्बुद्धो, बात्तिंसवरलक्खणो;
विवेककामो भगवा, हिमवन्तमुपागमि.
‘‘अज्झोगाहेत्वा हिमवन्तं, अग्गो कारुणिको मुनि;
पल्लङ्कं आभुजित्वान, निसीदि पुरिसुत्तमो.
‘‘विज्जधरो ¶ तदा आसिं, अन्तलिक्खचरो अहं;
तिसूलं सुगतं गय्ह, गच्छामि अम्बरे तदा.
‘‘पब्बतग्गे यथा अग्गि, पुण्णमायेव चन्दिमा;
वनं ओभासते बुद्धो, सालराजाव फुल्लितो.
‘‘वनग्गा निक्खमित्वान, बुद्धरंसीभिधावरे [बुद्धरंसी विधावरे (सी. क.)];
नळग्गिवण्णसङ्कासा [नळग्गिव नसङ्कासं (सी.)], दिस्वा चित्तं पसादयिं.
‘‘विचिनं अद्दसं पुप्फं, कणिकारं देवगन्धिकं;
तीणि पुप्फानि आदाय, बुद्धसेट्ठमपूजयिं.
‘‘बुद्धस्स आनुभावेन, तीणि पुप्फानि मे तदा;
उद्धं वण्टा अधोपत्ता, छायं कुब्बन्ति सत्थुनो.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, कणिकारीति [कणिकारोति (सी.)] ञायति;
सट्ठियोजनमुब्बेधं, तिंसयोजनवित्थतं.
‘‘सहस्सकण्डं ¶ सतभेण्डु, धजालु हरितामयं;
सतसहस्सनिय्यूहा [सतसहस्सानि ब्यूहानि (सी.)], ब्यम्हे पातुभविंसु [पातुरहंसु (सी.), पातुरहिंसु (क.)] मे.
‘‘सोण्णमया मणिमया, लोहितङ्कमयापि च;
फलिकापि च पल्लङ्का, येनिच्छका यदिच्छका.
‘‘महारहञ्च सयनं, तूलिका विकतीयुतं;
उद्धलोमिञ्च एकन्तं, बिम्बोहनसमायुतं.
‘‘भवना निक्खमित्वान, चरन्तो देवचारिकं;
यथा इच्छामि [यथा गच्छामि (सी.)] गमनं, देवसङ्घपुरक्खतो.
‘‘पुप्फस्स हेट्ठा तिट्ठामि, उपरिच्छदनं मम;
समन्ता योजनसतं, कणिकारेहि छादितं.
‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि ¶ , सायपातं उपट्ठहुं;
परिवारेन्ति मं निच्चं, रत्तिन्दिवमतन्दिता.
‘‘तत्थ नच्चेहि गीतेहि, तालेहि वादितेहि च;
रमामि खिड्डा रतिया, मोदामि कामकामहं.
‘‘तत्थ भुत्वा पिवित्वा च, मोदामि तिदसे तदा;
नारीगणेहि सहितो, मोदामि ब्यम्हमुत्तमे.
‘‘सतानं पञ्चक्खत्तुञ्च, देवरज्जमकारयिं;
सतानं तीणिक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती अहोसहं;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘भवे भवे संसरन्तो, महाभोगं लभामहं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दुवे भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
अञ्ञं गतिं न जानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दुवे कुले पजायामि [यत्थ पच्छा पजायामि (सी.)], खत्तिये चापि ब्राह्मणे;
नीचे कुले न जायामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, सिविकं सन्दमानिकं;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दासीगणं दासगणं, नारियो समलङ्कता;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘कोसेय्यकम्बलियानि, खोमकप्पासिकानि च;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘नववत्थं ¶ नवफलं, नवग्गरसभोजनं;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘इमं खाद इमं भुञ्ज, इमम्हि सयने सय;
लभामि सब्बमेवेतं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘सब्बत्थ पूजितो होमि, यसो अच्चुग्गतो मम;
महापक्खो [महेसक्खो (क.)] सदा होमि, अभेज्जपरिसो सदा;
ञातीनं उत्तमो होमि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘सीतं ¶ उण्हं न जानामि, परिळाहो न विज्जति;
अथो चेतसिकं दुक्खं, हदये मे न विज्जति.
‘‘सुवण्णवण्णो हुत्वान, संसरामि भवाभवे;
वेवण्णियं न जानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो;
सावत्थियं पुरे जातो, महासालेसु अड्ढके.
‘‘पञ्च कामगुणे हित्वा, पब्बजिं अनगारियं;
जातिया सत्तवस्सोहं, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘उपसम्पदायी बुद्धो, गुणमञ्ञाय चक्खुमा;
तरुणो पूजनीयोहं, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘दिब्बचक्खुविसुद्धं मे, समाधिकुसलो अहं;
अभिञ्ञापारमिप्पत्तो, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘पटिसम्भिदा अनुप्पत्तो, इद्धिपादेसु कोविदो;
धम्मेसु पारमिप्पत्तो, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘तिंसकप्पसहस्सम्हि, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उत्तरो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उत्तरत्थेरस्सापदानं छट्ठं.
७. अपरउत्तरत्थेरअपदानं
‘‘निब्बुते ¶ लोकनाथम्हि, सिद्धत्थे लोकनायके;
मम ञाती समानेत्वा, धातुपूजं अकासहं.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं धातुमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, धातुपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा अपरउत्तरत्थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
अपरस्स उत्तरत्थेरस्सापदानं सत्तमं.
८. भद्दजित्थेरअपदानं
‘‘ओगय्ह यं पोक्खरणिं, नानाकुञ्जरसेवितं;
उद्धरामि भिसं तत्थ, घासहेतु अहं तदा.
‘‘भगवा तम्हि समये, पदुमुत्तरसव्हयो;
रत्तम्बरधरो बुद्धो, गच्छते अनिलञ्जसे.
‘‘धुनन्तो पंसुकूलानि, सद्दं अस्सोसहं तदा;
उद्धं निज्झायमानोहं, अद्दसं लोकनायकं.
‘‘तत्थेव ठितको सन्तो, आयाचिं लोकनायकं;
मधुं भिसेहि सहितं, खीरं सप्पिं मुळालिकं [मधुं भिसेहि पचति, खीरसप्पि मुलालिभि (क.) भिसदायकत्थेरापदानेपि].
‘‘पटिग्गण्हातु मे बुद्धो, अनुकम्पाय चक्खुमा;
ततो कारुणिको सत्था, ओरोहित्वा महायसो.
‘‘पटिग्गण्हि मम भिक्खं, अनुकम्पाय चक्खुमा;
पटिग्गहेत्वा सम्बुद्धो, अका मे अनुमोदनं.
‘‘‘सुखी होतु महापुञ्ञ, गति तुय्हं समिज्झतु;
इमिना भिसदानेन, लभस्सु विपुलं सुखं’.
‘‘इदं ¶ वत्वान सम्बुद्धो, जलजुत्तमनामको;
भिक्खमादाय सम्बुद्धो, आकासेनागमा जिनो.
‘‘ततो भिसं गहेत्वान, अगच्छिं मम अस्समं;
भिसं रुक्खे लग्गेत्वान, मम दानं अनुस्सरिं.
‘‘महावातो ¶ उट्ठहित्वा, सञ्चालेसि वनं तदा;
आकासो अभिनादित्थ, असनी च फली तदा.
‘‘ततो मे असनीपातो, मत्थके निपती तदा;
सोहं निसिन्नको सन्तो, तत्थ कालङ्कतो अहं.
‘‘पुञ्ञकम्मेन सञ्ञुत्तो, तुसितं उपपज्जहं;
कळेवरं मे पतितं, देवलोके रमामहं.
‘‘छळसीतिसहस्सानि, नारियो समलङ्कता;
सायं पातं उपट्ठन्ति, भिसदानस्सिदं फलं.
‘‘मनुस्सयोनिमागन्त्वा, सुखितो होमहं तदा;
भोगा मे ऊनता नत्थि, भिसदानस्सिदं फलं.
‘‘अनुकम्पितको तेन, देवदेवेन तादिना;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं भिसं अददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, भिसदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा भद्दजित्थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
भद्दजित्थेरस्सापदानं अट्ठमं.
९. सिवकत्थेरअपदानं
‘‘एसनाय चरन्तस्स, विपस्सिस्स महेसिनो;
रित्तकं पत्तं दिस्वान, कुम्मासं पूरयिं अहं.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं भिक्खमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, कुम्मासस्स इदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा सिवकत्थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
सिवकत्थेरस्सापदानं नवमं.
१०. उपवानत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू;
जलित्वा अग्गिक्खन्धोव, सम्बुद्धो परिनिब्बुतो.
‘‘महाजना समागम्म, पूजयित्वा तथागतं;
चितं कत्वान सुगतं, सरीरं अभिरोपयुं.
‘‘सरीरकिच्चं कत्वान, धातुं तत्थ समानयुं;
सदेवमनुस्सा सब्बे, बुद्धथूपं अकंसु ते.
‘‘पठमा कञ्चनमया, दुतिया च मणिमया;
ततिया रूपियमया, चतुत्थी फलिकामया.
‘‘तत्थ पञ्चमिका चेव [तत्थ पञ्चमिका चेति (सी.)], लोहितङ्कमया अहु;
छट्ठा मसारगल्लस्स, सब्बं रतनमयूपरि.
‘‘जङ्घा मणिमया आसि, वेदिका रतनामया;
सब्बसोण्णमयो थूपो, उद्धं योजनमुग्गतो.
‘‘देवा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा;
‘मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो.
‘‘‘धातु आवेणिका नत्थि, सरीरं एकपिण्डितं;
इमम्हि बुद्धथूपम्हि, कस्साम कञ्चुकं मयं’.
‘‘देवा सत्तहि रत्नेहि, अञ्ञं वड्ढेसुं योजनं;
थूपो द्वियोजनुब्बेधो, तिमिरं ब्यपहन्ति सो.
‘‘नागा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा;
‘मनुस्सा चेव देवा च, बुद्धथूपं अकंसु ते.
‘‘‘मा ¶ नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’.
‘‘इन्दनीलं ¶ महानीलं, अथो जोतिरसं मणिं;
एकतो सन्निपातेत्वा, बुद्धथूपं अछादयुं.
‘‘सब्बं मणिमयं आसि, यावता [तावता (क.)] बुद्धचेतियं;
तियोजनसमुब्बेधं, आलोककरणं तदा.
‘‘गरुळा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा;
‘मनुस्सा देवनागा च, बुद्धपूजं अकंसु ते.
‘‘‘मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’.
‘‘सब्बं मणिमयं थूपं, अकरुं ते च कञ्चुकं;
योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं.
‘‘चतुयोजनमुब्बेधो, बुद्धथूपो विरोचति;
ओभासेति दिसा सब्बा, सतरंसीव उग्गतो.
‘‘कुम्भण्डा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा;
‘मनुस्सा चेव देवा च, नागा च गरुळा तथा.
‘‘‘पच्चेकं बुद्धसेट्ठस्स, अकंसु थूपमुत्तमं;
मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका.
‘‘‘मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो;
रतनेहि छादेस्साम, आयतं बुद्धचेतियं’.
‘‘योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं;
पञ्चयोजनमुब्बेधो, थूपो ओभासते तदा.
‘‘यक्खा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा;
‘मनुस्सा देवनागा च, गरुळा च कुम्भण्डका.
‘‘‘पच्चेकं बुद्धसेट्ठस्स, अकंसु थूपमुत्तमं;
मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका.
‘‘‘मयम्पि ¶ थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो;
फलिका छादयिस्साम, आयतं बुद्धचेतियं’.
‘‘योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं;
छयोजनिकमुब्बेधो, थूपो ओभासते तदा.
‘‘गन्धब्बा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा;
‘मनुजा देवता नागा, कुम्भण्डा गरुळा तथा [कुम्भण्डा च यक्खा तथा (सी.)].
‘‘‘सब्बे अकंसु बुद्धथूपं, मयमेत्थ अकारका;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’.
‘‘वेदियो ¶ सत्त कत्वान, धजं छत्तं अकंसु ते;
सब्बसोण्णमयं थूपं, गन्धब्बा कारयुं तदा.
‘‘सत्तयोजनमुब्बेधो, थूपो ओभासते तदा;
रत्तिन्दिवा न ञायन्ति, आलोको होति सब्बदा.
‘‘अभिभोन्ति न तस्साभा, चन्दसूरा सतारका;
समन्ता योजनसते, पदीपोपि न पज्जलि.
‘‘तेन कालेन ये केचि, थूपं पूजेन्ति मानुसा;
न ते थूपं आरुहन्ति, अम्बरे उक्खिपन्ति ते.
‘‘देवेहि ठपितो यक्खो, अभिसम्मतनामको;
धजं वा पुप्फदामं वा, अभिरोपेति उत्तरिं.
‘‘न ते पस्सन्ति तं यक्खं, दामं पस्सन्ति गच्छतो;
एवं पस्सित्वा गच्छन्ता, सब्बे गच्छन्ति सुग्गतिं.
‘‘विरुद्धा ये पावचने, पसन्ना ये च सासने;
पाटिहीरं दट्ठुकामा, थूपं पूजेन्ति मानुसा.
‘‘नगरे हंसवतिया, अहोसिं भतको तदा;
आमोदितं जनं दिस्वा, एवं चिन्तेसहं तदा.
‘‘‘उळारो भगवा नेसो, यस्स धातुघरे दिसं;
इमा च जनता तुट्ठा, कारं कुब्बं न तप्परे.
‘‘‘अहम्पि ¶ कारं कस्सामि, लोकनाथस्स तादिनो;
तस्स धम्मेसु दायादो, भविस्सामि अनागते’.
‘‘सुधोतं रजकेनाहं, उत्तरेय्यं पटं मम;
वेळग्गे आलग्गेत्वान, धजं उक्खिपिमम्बरे.
‘‘अभिसम्मतको गय्ह, अम्बरे हासि मे धजं;
वातेरितं धजं दिस्वा, भिय्यो हासं जनेसहं.
‘‘तत्थ चित्तं पसादेत्वा, समणं उपसङ्कमिं;
तं भिक्खुं अभिवादेत्वा, विपाकं पुच्छहं धजे.
‘‘सो मे कथेसि आनन्दी, पीतिसञ्जननं मम;
‘तस्स धजस्स विपाकं, अनुभोस्ससि सब्बदा.
‘‘‘हत्थिअस्सरथापत्ती, सेना च चतुरङ्गिनी;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं.
‘‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि, भेरियो समलङ्कता;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं.
‘‘‘छळसीतिसहस्सानि ¶ , नारियो समलङ्कता;
विचित्तवत्थाभरणा, आमुक्कमणिकुण्डला.
‘‘‘आळारपम्हा हसुला, सुसञ्ञा [सुत्थना (सी.) अप. थेर २.४८.१९ मणिपूजकत्थेरापदानेपि] तनुमज्झिमा;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं.
‘‘‘तिंसकप्पसहस्सानि, देवलोके रमिस्ससि;
असीतिक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्ससि.
‘‘‘सहस्सक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्सति;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं.
‘‘‘कप्पसतसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो;
पुञ्ञकम्मेन सञ्ञुत्तो, ब्रह्मबन्धु भविस्ससि.
‘‘‘असीतिकोटिं ¶ छड्डेत्वा, दासे कम्मकरे बहू;
गोतमस्स भगवतो, सासने पब्बजिस्ससि.
‘‘‘आराधयित्वा सम्बुद्धं, गोतमं सक्यपुङ्गवं;
उपवानोति नामेन, हेस्ससि सत्थु सावको’.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध;
सुमुत्तो सरवेगोव, किलेसे झापयिं [किलेसा झापिता (सी.)] मम.
‘‘चक्कवत्तिस्स सन्तस्स, चातुद्दीपिस्सरस्स मे;
तीणि योजनानि सामन्ता, उस्सीयन्ति धजा सदा.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, धजदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उपवानत्थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
उपवानत्थेरस्सापदानं दसमं.
११. रट्ठपालत्थेरअपदानं
‘‘पदुमुत्तरस्स ¶ भगवतो, लोकजेट्ठस्स तादिनो;
वरनागो मया दिन्नो, ईसादन्तो उरूळ्हवा.
‘‘सेतच्छत्तोपसोभितो, सकप्पनो [सीदब्बनो (सी.)] सहत्थिपो;
अग्घापेत्वान तं सब्बं, सङ्घारामं अकारयिं.
‘‘चतुपञ्ञाससहस्सानि, पासादे कारयिं अहं;
महोघदानं [महग्घञ्च (सी.), मया भत्तं (क.) अप. थेर १.२.९९] करित्वान, निय्यादेसिं महेसिनो.
‘‘अनुमोदि ¶ महावीरो, सयम्भू अग्गपुग्गलो;
सब्बे जने हासयन्तो, देसेसि अमतं पदं.
‘‘तं मे बुद्धो वियाकासि, जलजुत्तमनामको;
भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, इमा गाथा अभासथ.
‘‘‘चतुपञ्ञाससहस्सानि, पासादे कारयी अयं;
कथयिस्सामि विपाकं, सुणाथ मम भासतो.
‘‘‘अट्ठारससहस्सानि, कूटागारा भविस्सरे;
ब्यम्हुत्तमम्हि निब्बत्ता, सब्बसोण्णमया च ते.
‘‘‘पञ्ञासक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्सति;
अट्ठपञ्ञासक्खत्तुञ्च, चक्कवत्ती भविस्सति.
‘‘‘कप्पसतसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो;
अड्ढे कुले महाभोगे, निब्बत्तिस्सति तावदे.
‘‘‘सो पच्छा पब्बजित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो;
रट्ठपालोति नामेन, हेस्सति सत्थु सावको.
‘‘‘पधानपहितत्तो सो, उपसन्तो निरूपधि;
सब्बासवे परिञ्ञाय, निब्बायिस्सतिनासवो’.
‘‘उट्ठाय अभिनिक्खम्म, जहिता भोगसम्पदा;
खेळपिण्डेव भोगम्हि, पेमं मय्हं न विज्जति.
‘‘वीरियं मे धुरधोरय्हं, योगक्खेमाधिवाहनं;
धारेमि अन्तिमं देहं, सम्मासम्बुद्धसासने.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवो.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं आयस्मा रट्ठपालो थेरो इमा गाथायो
अभासित्थाति.
रट्ठपालत्थेरस्सापदानं एकादसमं.
यसवग्गो छपञ्ञासमो.
तस्सुद्दानं –
यसो नदीकस्सपो च, गयाकिमिलवज्जिनो;
दुवे उत्तरा भद्दजी, सिवको उपवाहनो;
रट्ठपालो एकसतं, गाथानं पञ्चनवुति.
थेरापदानं समत्तं.
एत्तावता बुद्धापदानञ्च पच्चेकापदानञ्च थेरापदानञ्च
समत्तानि.
नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स
खुद्दकनिकाये
थेरीअपदानपाळि
१. सुमेधावग्गो
१. सुमेधाथेरीअपदानं
अथ थेरिकापदानानि सुणाथ –
‘‘भगवति ¶ ¶ ¶ ¶ कोणागमने, सङ्घारामम्हि नवनिवेसनम्हि [निवेसम्हि (स्या.)];
सखियो तिस्सो जनियो, विहारदानं अदासिम्ह.
‘‘दसक्खत्तुं सतक्खत्तुं, दससतक्खत्तुं सतानञ्च सतक्खत्तुं [सतानि च सत्तक्खत्तुं (सी. क.)];
देवेसु उपपज्जिम्ह, को वादो मानुसे भवे.
‘‘देवे ¶ महिद्धिका अहुम्ह, मानुसकम्हि को वादो;
सत्तरतनमहेसी [सत्तरतनस्स महेसी (सी. पी.)], इत्थिरतनं अहं भविं.
‘‘इध सञ्चितकुसला [तत्थ सञ्चितं कुसलं (स्या.)], सुसमिद्धकुलप्पजा;
धनञ्जानी च खेमा च, अहम्पि च तयो जना.
‘‘आरामं सुकतं कत्वा, सब्बावयवमण्डितं;
बुद्धप्पमुखसङ्घस्स, निय्यादेत्वा समोदिता.
‘‘यत्थ ¶ यत्थूपपज्जामि, तस्स कम्मस्स वाहसा;
देवेसु अग्गतं पत्ता, मनुस्सेसु तथेव च.
‘‘इमस्मिंयेव कप्पम्हि, ब्रह्मबन्धु महायसो;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो.
‘‘उपट्ठाको ¶ महेसिस्स, तदा आसि नरिस्सरो;
कासिराजा किकी नाम, बाराणसिपुरुत्तमे.
‘‘तस्सासुं सत्त धीतरो, राजकञ्ञा सुखेधिता [सुखेथिता (स्या.)];
बुद्धोपट्ठाननिरता, ब्रह्मचरियं चरिंसु ता.
‘‘तासं सहायिका हुत्वा, सीलेसु सुसमाहिता;
दत्वा दानानि सक्कच्चं, अगारेव वतं [अगारेव वत्तं (स्या.)] चरिं.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसूपगा अहं.
‘‘ततो चुता याममगं [यामसग्गं (स्या.)], ततोहं तुसितं गता;
ततो च निम्मानरतिं, वसवत्तिपुरं ततो.
‘‘यत्थ यत्थूपपज्जामि, पुञ्ञकम्मसमोहिता;
तत्थ तत्थेव राजूनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘ततो ¶ चुता मनुस्सत्ते, राजूनं चक्कवत्तिनं;
मण्डलीनञ्च राजूनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘सम्पत्तिमनुभोत्वान, देवेसु मानुसेसु च;
सब्बत्थ सुखिता हुत्वा, नेकजातीसु संसरिं.
‘‘सो हेतु च सो पभवो, तम्मूलं सासने खमं [तम्मूलं सा च सासने खन्ति (सी. पी. क.)];
पठमं तं समोधानं, तं धम्मरताय निब्बानं [निब्बुतं (स्या.)].
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
नागीव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि, मम बुद्धस्स [बुद्धसेट्ठस्स (सी. स्या. क.)] सन्तिके;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं सुमेधा भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
सुमेधाथेरियापदानं पठमं.
२. मेखलादायिकाथेरीअपदानं
‘‘सिद्धत्थस्स भगवतो, थूपकारापिका अहुं [थूपकार मकासहं (स्या.)];
मेखलिका मया दिन्ना, नवकम्माय सत्थुनो.
‘‘निट्ठिते च महाथूपे, मेखलं पुनदासहं;
लोकनाथस्स मुनिनो, पसन्ना सेहि पाणिभि.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं मेखलमदं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, थूपकारस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं ¶ सुदं मेखलादायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
मेखलादायिकाथेरियापदानं दुतियं.
३. मण्डपदायिकाथेरीअपदानं
‘‘कोणागमनबुद्धस्स ¶ , मण्डपो कारितो मया;
धुवं तिचीवरंदासिं [थूपञ्च पवरमदं (स्या.), धुवञ्च चीवरं अदं (पी.)], बुद्धस्स लोकबन्धुनो.
‘‘यं यं जनपदं यामि, निगमे राजधानियो;
सब्बत्थ पूजितो होमि, पुञ्ञकम्मस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं मण्डपदायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
मण्डपदायिकाथेरियापदानं ततियं.
४. सङ्कमनत्थाथेरीअपदानं
‘‘विपस्सिस्स भगवतो [कोण्डञ्ञस्स भगवतो (स्या. पी.)], लोकजेट्ठस्स तादिनो;
रथियं पटिपन्नस्स, तारयन्तस्स पाणिनो.
‘‘घरतो ¶ निक्खमित्वान, अवकुज्जा निपज्जहं;
अनुकम्पको लोकनाथो, सिरसि [सीसन्ते (सी. क.)] अक्कमी मम [तदा (स्या. पी.)].
‘‘अक्कमित्वान सिरसि [सम्बुद्धो (क.)], अगमा लोकनायको;
तेन चित्तप्पसादेन, तुसितं अगमासहं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं सङ्कमनत्था [सङ्कमनदा (स्या.)] भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
सङ्कमनत्थाथेरियापदानं चतुत्थं.
५. नळमालिकाथेरीअपदानं
‘‘चन्दभागानदीतीरे ¶ , अहोसिं किन्नरी तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सयम्भुं अपराजितं.
‘‘पसन्नचित्ता सुमना, वेदजाता कतञ्जली;
नळमालं गहेत्वान, सयम्भुं अभिपूजयिं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा किन्नरीदेहं, अगच्छिं तिदसं गतिं.
‘‘छत्तिंसदेवराजूनं ¶ , महेसित्तमकारयिं;
दसन्नं चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं;
संवेजेत्वान मे चित्तं [वेदयित्वान कुसलं (स्या.), संवेदयित्वा कुसलं (पी.)], पब्बजिं अनगारियं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता [भवा संघातिता मम (क.)];
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पुप्फपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं नळमालिका थेरी इमा गाथायो अभासित्थाति.
नळमालिकाथेरियापदानं पञ्चमं.
६. एकपिण्डपातदायिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे बन्धुमतिया, बन्धुमा नाम खत्तियो;
तस्स रञ्ञो अहुं भरिया, एकज्झं चारयामहं [एकच्चं वादयामहं (स्या.)].
‘‘रहोगता ¶ ¶ निसीदित्वा, एवं चिन्तेसहं तदा;
‘आदाय गमनीयञ्हि, कुसलं नत्थि मे कतं.
‘‘‘महाभितापं ¶ कटुकं, घोररूपं सुदारुणं;
निरयं नून गच्छामि, एत्थ मे नत्थि संसयो’.
‘‘राजानं उपसङ्कम्म, इदं वचनमब्रविं;
‘एकं मे समणं देहि, भोजयिस्सामि खत्तिय’.
‘‘अदासि मे महाराजा, समणं भावितिन्द्रियं;
तस्स पत्तं गहेत्वान, परमन्नेन पूरयिं [तप्पयिं (सी.)].
‘‘पूरयित्वा ¶ परमन्नं, गन्धालेपं अकासहं;
जालेन पिदहित्वान, वत्थयुगेन [पीतचोळेन (स्या.), महानेलेन (पी.)] छादयिं.
‘‘आरम्मणं ममं एतं, सरामि यावजीविहं;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तिंसानं देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
मनसा पत्थितं मय्हं, निब्बत्तति यथिच्छितं [यतिच्छकं (स्या.), यदिच्छकं (पी. क.)].
‘‘वीसानं चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं;
ओचितत्ताव [उपचितत्ता (स्या.)] हुत्वान, संसरामि भवेस्वहं.
‘‘सब्बबन्धनमुत्ताहं, अपेता मे उपादिका;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं ¶ नाभिजानामि, पिण्डपातस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं एकपिण्डपातदायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
एकपिण्डपातदायिकाथेरियापदानं छट्ठं.
७. कटच्छुभिक्खादायिकाथेरीअपदानं
‘‘पिण्डचारं ¶ चरन्तस्स, तिस्सनामस्स सत्थुनो;
कटच्छुभिक्खं पग्गय्ह, बुद्धसेट्ठस्स दासहं.
‘‘पटिग्गहेत्वा ¶ सम्बुद्धो, तिस्सो लोकग्गनायको;
वीथिया सण्ठितो सत्था, अका मे अनुमोदनं.
‘‘‘कटच्छुभिक्खं ¶ दत्वान, तावतिंसं गमिस्ससि;
छत्तिंसदेवराजूनं, महेसित्तं करिस्ससि.
‘‘‘पञ्ञासं चक्कवत्तीनं, महेसित्तं करिस्ससि;
मनसा पत्थितं सब्बं, पटिलच्छसि सब्बदा.
‘‘‘सम्पत्तिं ¶ अनुभोत्वान, पब्बजिस्ससिकिञ्चना;
सब्बासवे परिञ्ञाय, निब्बायिस्ससिनासवा’.
‘‘इदं वत्वान सम्बुद्धो, तिस्सो लोकग्गनायको;
नभं अब्भुग्गमी वीरो, हंसराजाव अम्बरे.
‘‘सुदिन्नं मे दानवरं [सुदिन्नमेव मे दानं (स्या.)], सुयिट्ठा यागसम्पदा;
कटच्छुभिक्खं दत्वान, पत्ताहं अचलं पदं.
‘‘द्वेनवुते इतो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, भिक्खादानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं कटच्छुभिक्खादायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
कटच्छुभिक्खादायिकाथेरियापदानं सत्तमं.
८. सत्तुप्पलमालिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे ¶ अरुणवतिया, अरुणो नाम [अरुणवा नाम (सी. पी.)] त्तियो;
तस्स रञ्ञो अहुं भरिया, वारितं वारयामहं [चारिकं चारयामहं (सी.), न गुलं पादयामहं (स्या.), न मालं पादयामहं (पी.)].
‘‘सत्तमालं ¶ गहेत्वान, उप्पला देवगन्धिका;
निसज्ज पासादवरे, एवं चिन्तेसि तावदे.
‘‘‘किं ¶ मे इमाहि मालाहि, सिरसारोपिताहि मे;
वरं मे बुद्धसेट्ठस्स, ञाणम्हि अभिरोपितं’.
‘‘सम्बुद्धं ¶ पटिमानेन्ती, द्वारासन्ने निसीदहं;
‘यदा एहिति सम्बुद्धो, पूजयिस्सं महामुनिं’.
‘‘ककुधो विलसन्तोव, मिगराजाव केसरी;
भिक्खुसङ्घेन सहितो, आगच्छि वीथिया जिनो.
‘‘बुद्धस्स रंसिं दिस्वान, हट्ठा संविग्गमानसा;
द्वारं अवापुरित्वान [अपापुणित्वा (स्या.)], बुद्धसेट्ठमपूजयिं.
‘‘सत्त उप्पलपुप्फानि, परिकिण्णानि [सुवित्थिण्णानि (स्या.)] अम्बरे;
छदिं करोन्तो बुद्धस्स, मत्थके धारयन्ति ते.
‘‘उदग्गचित्ता सुमना, वेदजाता कतञ्जली;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘महानेलस्स छादनं, धारेन्ति मम मुद्धनि;
दिब्बगन्धं पवायामि, सत्तुप्पलस्सिदं फलं.
‘‘कदाचि नीयमानाय, ञातिसङ्घेन मे तदा;
यावता परिसा मय्हं, महानेलं धरीयति.
‘‘सत्तति देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
सब्बत्थ इस्सरा हुत्वा, संसरामि भवाभवे.
‘‘तेसट्ठि ¶ चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं;
सब्बे ममनुवत्तन्ति, आदेय्यवचना अहुं.
‘‘उप्पलस्सेव मे वण्णो, गन्धो चेव पवायति;
दुब्बण्णियं न जानामि [दुग्गतिं नाभिजानामि (स्या. पी.)], बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘इद्धिपादेसु ¶ कुसला, बोज्झङ्गभावना रता;
अभिञ्ञापारमिप्पत्ता, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘सतिपट्ठानकुसला, समाधिझानगोचरा;
सम्मप्पधानमनुयुत्ता, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘वीरियं ¶ मे धुरधोरय्हं, योगक्खेमाधिवाहनं;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘एकतिंसे ¶ इतो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं सत्तुप्पलमालिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
सत्तुप्पलमालिकाथेरियापदानं अट्ठमं.
९. पञ्चदीपिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे ¶ हंसवतिया, चारिकी [चारिनिं (स्या.)] आसहं तदा;
आरामेन च आरामं, चरामि कुसलत्थिका.
‘‘काळपक्खम्हि दिवसे, अद्दसं बोधिमुत्तमं;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, बोधिमूले निसीदहं.
‘‘गरुचित्तं उपट्ठेत्वा, सिरे कत्वान अञ्जलिं;
सोमनस्सं पवेदेत्वा, एवं चिन्तेसि तावदे.
‘‘‘यदि बुद्धो अमितगुणो, असमप्पटिपुग्गलो;
दस्सेतु पाटिहीरं मे, बोधि ओभासतु अयं’.
‘‘सह आवज्जिते मय्हं, बोधि पज्जलि तावदे;
सब्बसोण्णमया आसि, दिसा सब्बा विरोचति.
‘‘सत्तरत्तिन्दिवं ¶ [सत्तरत्तिदिवं (पी. क.)] तत्थ, बोधिमूले निसीदहं;
सत्तमे दिवसे पत्ते, दीपपूजं अकासहं.
‘‘आसनं परिवारेत्वा, पञ्चदीपानि पज्जलुं;
याव उदेति सूरियो, दीपा मे पज्जलुं तदा.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, पञ्चदीपाति वुच्चति;
सट्ठियोजनमुब्बेधं [सतयोजनमुब्बेधं (सी. स्या. पी.)], तिंसयोजनवित्थतं [सट्ठि… (स्या. पी.)].
‘‘असङ्खियानि ¶ दीपानि, परिवारे जलन्ति मे;
यावता देवभवनं, दीपालोकेन जोतति.
‘‘परम्मुखा ¶ निसीदित्वा [पुरत्थाभिमुखा सन्ति (स्या.), पुरत्थाभिमुखा थिता (पी.)], यदि इच्छामि पस्सितुं;
उद्धं अधो च तिरियं, सब्बं पस्सामि चक्खुना.
‘‘यावता अभिकङ्खामि, दट्ठुं सुगतदुग्गते [सुकतदुक्कते (पी.];
तत्थ आवरणं नत्थि, रुक्खेसु पब्बतेसु वा.
‘‘असीति देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
सतानं चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
दीपसतसहस्सानि, परिवारे जलन्ति मे.
‘‘देवलोका चवित्वान, उप्पज्जिं मातुकुच्छियं;
मातुकुच्छिगता सन्ती [मातुकुच्छिगतं सन्तिं (सी.)], अक्खि मे न निमीलति.
‘‘दीपसतसहस्सानि, पुञ्ञकम्मसमङ्गिता;
जलन्ति सूतिकागेहे [सूतिघरे पज्जलन्ति (सब्बत्थ)], पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, मानसं विनिवत्तयिं;
अजरामतं सीतिभावं, निब्बानं फस्सयिं अहं.
‘‘जातिया सत्तवस्साहं, अरहत्तमपापुणिं;
उपसम्पादयी बुद्धो, गुणमञ्ञाय गोतमो.
‘‘मण्डपे रुक्खमूले वा, पासादेसु गुहासु वा;
सुञ्ञागारे ¶ वसन्तिया [च झायन्ते (सी.), च झायन्ता (पी.), पज्झायन्ता (स्या.)], पञ्चदीपा जलन्ति मे.
‘‘दिब्बचक्खु ¶ ¶ विसुद्धं मे, समाधिकुसला अहं;
अभिञ्ञापारमिप्पत्ता, पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘सब्बवोसितवोसाना, कतकिच्चा अनासवा;
पञ्चदीपा महावीर, पादे वन्दामि [वन्दति (सी. क.)] चक्खुम.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दीपमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं पञ्चदीपिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
पञ्चदीपिकाथेरियापदानं नवमं.
१०. उदकदायिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे बन्धुमतिया, अहोसिं उदहारिका;
उदहारेन जीवामि, तेन पोसेमि दारके.
‘‘देय्यधम्मो च मे नत्थि, पुञ्ञक्खेत्ते अनुत्तरे;
कोट्ठकं उपसङ्कम्म, उदकं पट्ठपेसहं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, तावतिंसमगच्छहं;
तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, उदहारेन निम्मितं.
‘‘अच्छरानं सहस्सस्स, अहञ्हि पवरा तदा;
दसट्ठानेहि ता सब्बा, अभिभोमि सदा अहं.
‘‘पञ्ञासं देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
वीसतिचक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘दुवे भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
दुग्गतिं नाभिजानामि, दकदानस्सिदं फलं.
‘‘पब्बतग्गे ¶ ¶ दुमग्गे वा, अन्तलिक्खे च भूमियं;
यदा उदकमिच्छामि, खिप्पं पटिलभामहं.
‘‘अवुट्ठिका दिसा नत्थि, सन्तत्ता कुथितापि [सन्तत्ता कुथिता न च (सी. पी.), सन्तत्ता खुप्पिता हि मे (स्या.)] च;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, महामेघो पवस्सति.
‘‘कदाचि नीयमानाय, ञातिसङ्घेन मे तदा;
यदा इच्छामहं वस्सं, महामेघो अजायथ.
‘‘उण्हं वा परिळाहो वा, सरीरे मे न विज्जति;
काये च मे रजो नत्थि, दकदानस्सिदं फलं.
‘‘विसुद्धमनसा ¶ अज्ज, अपेतमनपापिका;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं दकं अददिं तदा;
दुग्गतिं ¶ नाभिजानामि, दकदानस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं उदकदायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
उदकदायिकाथेरियापदानं दसमं.
सुमेधावग्गो पठमो.
तस्सुद्दानं –
सुमेधा मेखलादायी, मण्डपं सङ्कमं ददा;
नळमाली पिण्डददा, कटच्छु उप्पलप्पदा.
दीपदा दकदा चेव, गाथायो गणिता इह;
एकगाथासतञ्चेव, तिंसति च तदुत्तरि [सत्तरसं तदुत्तरि (स्या.), सत्तादस तदुत्तरिं (पी.)].
२. एकूपोसथिकवग्गो
१. एकूपोसथिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे ¶ ¶ ¶ बन्धुमतिया, बन्धुमा नाम खत्तियो;
दिवसे पुण्णमाय सो, उपवसि उपोसथं.
‘‘अहं तेन समयेन, कुम्भदासी अहं तहिं;
दिस्वा सराजकं सेनं, एवाहं चिन्तयिं तदा.
‘राजापि रज्जं छड्डेत्वा, उपवसि उपोसथं;
सफलं नून तं कम्मं, जनकायो पमोदितो’.
‘‘योनिसो ¶ पच्चवेक्खित्वा, दुग्गच्चञ्च [दुग्गतिञ्च (स्या.)] दलिद्दतं [दळिद्दतं (सी.)];
मानसं सम्पहंसित्वा, उपवसिं उपोसथं.
‘‘अहं उपोसथं कत्वा, सम्मासम्बुद्धसासने;
तेन कम्मेन सुकतेन, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, उब्भयोजनमुग्गतं [उद्धं योजनमुग्गतं (सी. स्या. पी.)];
कूटागारवरूपेतं, महासनसुभूसितं.
‘‘अच्छरा सतसहस्सा, उपतिट्ठन्ति मं सदा;
अञ्ञे देवे अतिक्कम्म, अतिरोचामि सब्बदा.
‘‘चतुसट्ठि देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
तेसट्ठि चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘सुवण्णवण्णा ¶ हुत्वान, भवेसु संसरामहं;
सब्बत्थ पवरा होमि, उपोसथस्सिदं फलं.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, रथयानञ्च सीविकं [केवलं (सी. स्या. पी.)];
लभामि सब्बमेवेतं, उपोसथस्सिदं फलं.
‘‘सोण्णमयं रूपिमयं, अथोपि फलिकामयं;
लोहितङ्गमयञ्चेव, सब्बं पटिलभामहं.
‘‘कोसेय्यकम्बलियानि ¶ , खोमकप्पासिकानि च;
महग्घानि च वत्थानि, सब्बं पटिलभामहं.
‘‘अन्नं ¶ पानं खादनीयं, वत्थसेनासनानि च;
सब्बमेतं पटिलभे, उपोसथस्सिदं फलं.
‘‘वरगन्धञ्च मालञ्च, चुण्णकञ्च विलेपनं;
सब्बमेतं पटिलभे, उपोसथस्सिदं फलं.
‘‘कूटागारञ्च पासादं, मण्डपं हम्मियं गुहं;
सब्बमेतं पटिलभे, उपोसथस्सिदं फलं.
‘‘जातिया सत्तवस्साहं, पब्बजिं अनगारियं;
अड्ढमासे असम्पत्ते, अरहत्तमपापुणिं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, उपोसथस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं एकूपोसथिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
एकूपोसथिकाथेरियापदानं पठमं.
२. सळलपुप्फिकाथेरीअपदानं
‘‘चन्दभागानदीतीरे, अहोसिं किन्नरी तदा;
अद्दसाहं देवदेवं, चङ्कमन्तं नरासभं.
‘‘ओचिनित्वान सळलं, बुद्धसेट्ठस्सदासहं;
उपसिङ्घि महावीरो, सळलं देवगन्धिकं.
‘‘पटिग्गहेत्वा ¶ सम्बुद्धो, विपस्सी लोकनायको;
उपसिङ्घि महावीरो, पेक्खमानाय मे तदा.
‘‘अञ्जलिं पग्गहेत्वान, वन्दित्वा द्विपदुत्तमं [दिपदुत्तमं (सी. स्या. पी.)];
सकं चित्तं पसादेत्वा, ततो पब्बतमारुहिं.
‘‘एकनवुतितो ¶ कप्पे, यं पुप्फमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं.
‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं सळलपुप्फिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
सळलपुप्फिकाथेरियापदानं दुतियं.
३. मोदकदायिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे बन्धुमतिया, कुम्भदासी अहोसहं;
मम भागं गहेत्वान, गच्छं उदकहारिका [उदकहारिकं (सी.), उदकहारिके (स्या.)].
‘‘पन्थम्हि समणं दिस्वा, सन्तचित्तं समाहतं;
पसन्नचित्ता सुमना, मोदके तीणिदासहं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
एकनवुतिकप्पानि [एकूनतिंसकप्पानि (स्या.)], विनिपातं नगच्छहं.
‘‘सम्पत्ति तं [सम्पत्तिञ्च (स्या.), सम्पत्तिकं (क.)] करित्वान, सब्बं अनुभविं अहं;
मोदके तीणि दत्वान, पत्ताहं अचलं पदं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं ¶ वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा ¶ चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं मोदकदायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
मोदकदायिकाथेरियापदानं ततियं.
४. एकासनदायिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे ¶ हंसवतिया, अहोसिं बालिका [मालिका (स्या. पी.)] तदा;
माता च मे पिता चेव, कम्मन्तं अगमंसु ते.
‘‘मज्झन्हिकम्हि सूरिये, अद्दसं समणं अहं;
वीथिया अनुगच्छन्तं, आसनं पञ्ञपेसहं.
‘‘गोनकाविकतिकाहि [गोनकचित्तकादीहि (सी.)], पञ्ञपेत्वा ममासनं;
पसन्नचित्ता सुमना, इदं वचनमब्रविं.
‘‘‘सन्तत्ता कुथिता भूमि, सूरो मज्झन्हिके ठितो;
मालुता च न वायन्ति, कालो चेवेत्थ मेहिति [चेत्थ उपट्ठितो (सी.), चेवत्थं एति तं (पी.)].
‘‘‘पञ्ञत्तमासनमिदं, तवत्थाय महामुनि;
अनुकम्पं उपादाय, निसीद मम आसने’.
‘‘निसीदि तत्थ समणो, सुदन्तो सुद्धमानसो;
तस्स पत्तं गहेत्वान, यथारन्धं अदासहं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, आसनेन सुनिम्मितं;
सट्ठियोजनमुब्बेधं, तिंसयोजनवित्थतं.
‘‘सोण्णमया ¶ मणिमया, अथोपि फलिकामया;
लोहितङ्गमया चेव, पल्लङ्का विविधा मम.
‘‘तूलिका विकतिकाहि, कट्टिस्सचित्तकाहि च;
उद्दएकन्तलोमी च, पल्लङ्का मे सुसण्ठिता [सुसन्थता (सी.)].
‘‘यदा ¶ इच्छामि गमनं, हासखिड्डसमप्पिता;
सह पल्लङ्कसेट्ठेन, गच्छामि मम पत्थितं.
‘‘असीति देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
सत्तति चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘भवाभवे ¶ संसरन्ती, महाभोगं लभामहं;
भोगे मे ऊनता नत्थि, एकासनस्सिदं फलं [एकासनफलं इदं (सब्बत्थ) एवमुपरिपि].
‘‘दुवे भवे संसरामि, देवत्ते अथ मानुसे;
अञ्ञे भवे न जानामि, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘दुवे कुले पजायामि, खत्तिये चापि ब्राह्मणे;
उच्चाकुलीना [उच्चाकुलिका (स्या. पी. क.)] सब्बत्थ, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘दोमनस्सं न जानामि, चित्तसन्तापनं मम;
वेवण्णियं न जानामि, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘धातियो ¶ मं उपट्ठन्ति, खुज्जा चेलापिका [खेलापिका (सी.), चेलाविका (पी.)] बहू;
अङ्केन अङ्कं गच्छामि, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘अञ्ञा न्हापेन्ति भोजेन्ति, अञ्ञा रमेन्ति मं सदा;
अञ्ञा गन्धं विलिम्पन्ति, एकासनस्सिदं फलं [अञ्ञा ममेव न्हापेन्ति, अञ्ञा भोजेन्ति भोजनं; अञ्ञा मं अलङ्करोन्ति, अञ्ञा रमेन्ति मं सद्धा; (स्या.)].
‘‘मण्डपे रुक्खमूले वा, सुञ्ञागारे वसन्तिया;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, पल्लङ्को उपतिट्ठति.
‘‘अयं पच्छिमको मय्हं, चरिमो वत्तते भवो;
अज्जापि रज्जं छड्डेत्वा, पब्बजिं अनगारियं.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दानमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, एकासनस्सिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं एकासनदायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
एकासनदायिकाथेरियापदानं चतुत्थं.
५. पञ्चदीपदायिकाथेरीअपदानं
‘‘नगरे ¶ ¶ ¶ ¶ हंसवतिया, चारिकी [चारिका (सी. स्या.)] आसहं तदा;
आरामेन च आरामं [आरामेन विहारेन (स्या. पी.)], चरामि कुसलत्थिका.
‘‘काळपक्खम्हि दिवसे, अद्दसं बोधिमुत्तमं;
तत्थ चित्तं पसादेत्वा, बोधिमूले निसीदहं.
‘‘गरुचित्तं उपट्ठेत्वा, सिरे कत्वान अञ्जलिं;
सोमनस्सं पवेदेत्वा, एवं चिन्तेसि तावदे.
‘‘‘यदि बुद्धो अमितगुणो, असमप्पटिपुग्गलो;
दस्सेतु पाटिहीरं मे, बोधि ओभासतु अयं’.
‘‘सह आवज्जिते मय्हं, बोधि पज्जलि तावदे;
सब्बसोण्णमया आसि, दिसा सब्बा विरोचति.
‘‘सत्तरत्तिन्दिवं तत्थ, बोधिमूले निसीदहं;
सत्तमे दिवसे पत्ते, दीपपूजं अकासहं.
‘‘आसनं परिवारेत्वा, पञ्च दीपानि पज्जलुं;
याव उदेति सूरियो, दीपा मे पज्जलुं तदा.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं.
‘‘तत्थ मे सुकतं ब्यम्हं, पञ्चदीपाति वुच्चति;
सट्ठियोजनमुब्बेधं, तिंसयोजनवित्थतं.
‘‘असङ्खियानि ¶ दीपानि, परिवारे जलिंसु मे;
यावता देवभवनं, दीपालोकेन जोतति.
‘‘परम्मुखा [पुब्बमुखा (स्या.)] निसीदित्वा, यदि इच्छामि पस्सितुं;
उद्धं अधो च तिरियं, सब्बं पस्सामि चक्खुना.
‘‘यावता अभिकङ्खामि, दट्ठुं सुगतदुग्गते [सुकतदुक्कटे (पी.)];
तत्थ आवरणं नत्थि, रुक्खेसु पब्बतेसु वा.
‘‘असीति देवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
सतानं चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं.
‘‘यं ¶ ¶ ¶ यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसं;
दीपसतसहस्सानि, परिवारे जलन्ति मे.
‘‘देवलोका चवित्वान, उप्पज्जिं मातुकुच्छियं;
मातुकुच्छिगता सन्ती, अक्खि मे न निमीलति.
‘‘दीपसतसहस्सानि, पुञ्ञकम्मसमङ्गिता;
जलन्ति सूतिकागेहे, पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘पच्छिमे भवे सम्पत्ते, मानसं विनिवत्तयिं;
अजरामतं सीतिभावं, निब्बानं फस्सयिं अहं.
‘‘जातिया सत्तवस्साहं, अरहत्तमपापुणिं;
उपसम्पादयी बुद्धो, गुणमञ्ञाय गोतमो.
‘‘मण्डपे रुक्खमूले वा, सुञ्ञागारे वसन्तिया;
सदा पज्जलते दीपं, पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘दिब्बचक्खु विसुद्धं ¶ मे, समाधिकुसला अहं;
अभिञ्ञापारमिप्पत्ता, पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘सब्बवोसितवोसाना, कतकिच्चा अनासवा;
पञ्चदीपा महावीर, पादे वन्दामि चक्खुम.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं दीपमददिं तदा;
दुग्गतिं नाभिजानामि, पञ्चदीपानिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं पञ्चदीपदायिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
पञ्चदीपदायिकाथेरियापदानं पञ्चमं.
६. नळमालिकाथेरीअपदानं
‘‘चन्दभागानदीतीरे ¶ , अहोसिं किन्नरी तदा;
अद्दसं विरजं बुद्धं, सयम्भुं अपराजितं.
‘‘पसन्नचित्ता ¶ ¶ सुमना, वेदजाता कतञ्जली;
नळमालं गहेत्वान, सयम्भुं अभिपूजयिं.
‘‘तेन ¶ कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च;
जहित्वा किन्नरीदेहं [मानसं देहं (सी. पी. क.) सुमेधावग्गेपि], तावतिंसमगच्छहं.
‘‘छत्तिंसदेवराजूनं, महेसित्तमकारयिं;
मनसा पत्थितं मय्हं, निब्बत्तति यथिच्छितं.
‘‘दसन्नं चक्कवत्तीनं, महेसित्तमकारयिं;
ओचितत्ताव [सुचितत्ताव (पी.)] हुत्वान, संसरामि भवेस्वहं.
‘‘कुसलं विज्जते मय्हं, पब्बजिं अनगारियं;
पूजारहा अहं अज्ज, सक्यपुत्तस्स सासने.
‘‘विसुद्धमनसा अज्ज, अपेतमनपापिका;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो.
‘‘चतुन्नवुतितो कप्पे, यं बुद्धमभिपूजयिं;
दुग्गतिं नाभिजानामि, नळमालायिदं फलं.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं’’.
इत्थं सुदं नळमालिका भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति.
नळमालिकाथेरियापदानं छट्ठं.
७. महापजापतिगोतमीथेरीअपदानं
‘‘एकदा ¶ ¶ लोकपज्जोतो, वेसालियं महावने;
कूटागारे सुसालायं, वसते नरसारथि.
‘‘तदा जिनस्स मातुच्छा, महागोतमि भिक्खुनी;
तहिं कते [तहिंयेव (स्या.)] पुरे रम्मे, वसी भिक्खुनुपस्सये.
‘‘भिक्खुनीहि ¶ विमुत्ताहि, सतेहि सह पञ्चहि;
रहोगताय तस्सेवं, चितस्सासि [चित्तस्सापि (स्या.)] वितक्कितं.
‘‘बुद्धस्स परिनिब्बानं, सावकग्गयुगस्स वा;
राहुलानन्दनन्दानं, नाहं लच्छामि पस्सितुं.
‘‘बुद्धस्स परिनिब्बाना, सावकग्गयुगस्स वा;
महाकस्सपनन्दानं, आनन्दराहुलान च.
‘‘पटिकच्चायुसङ्खारं [पटिगच्चायुसङ्खारे (सी.)] ¶ , ओसज्जित्वान निब्बुतिं;
गच्छेय्यं लोकनाथेन, अनुञ्ञाता महेसिना.
‘‘तथा पञ्चसतानम्पि, भिक्खुनीनं वितक्कितं;
आसि खेमादिकानम्पि, एतदेव वितक्कितं.
‘‘भूमिचालो तदा आसि, नादिता देवदुन्दुभी;
उपस्सयाधिवत्थायो, देवता सोकपीळिता.
‘‘विलपन्ता सुकरुणं [सकरुणं (सी. स्या. पी.)], तत्थस्सूनि पवत्तयुं;
मित्ता [सब्बा (स्या. पी.)] भिक्खुनियो ताहि, उपगन्त्वान गोतमिं.
‘‘निपच्च सिरसा पादे, इदं वचनमब्रवुं;
‘तत्थ तोयलवासित्ता, मयमय्ये रहोगता.
‘‘‘सा ¶ चला चलिता भूमि, नादिता देवदुन्दुभी;
परिदेवा च सुय्यन्ते, किमत्थं नून गोतमी’.
‘‘तदा अवोच सा सब्बं, यथापरिवितक्कितं;
तायोपि सब्बा आहंसु, यथापरिवितक्कितं.
‘‘‘यदि ते रुचितं अय्ये, निब्बानं परमं सिवं;
निब्बायिस्साम सब्बापि, बुद्धानुञ्ञाय सुब्बते.
‘‘‘मयं ¶ सहाव निक्खन्ता, घरापि च भवापि च;
सहायेव गमिस्साम, निब्बानं पदमुत्तमं’.
‘‘‘निब्बानाय वजन्तीनं, किं वक्खामी’ति सा वदं;
सह सब्बाहि निग्गञ्छि, भिक्खुनीनिलया तदा.
‘‘उपस्सये ¶ याधिवत्था, देवता ता खमन्तु मे;
भिक्खुनीनिलयस्सेदं, पच्छिमं दस्सनं मम.
‘‘न जरा मच्चु वा यत्थ, अप्पियेहि समागमो;
पियेहि न वियोगोत्थि, तं वजिस्सं [तं वज्जियं (स्या.)] असङ्खतं.
‘‘अवीतरागा तं सुत्वा, वचनं सुगतोरसा;
सोकट्टा परिदेविंसु, अहो नो अप्पपुञ्ञता.
‘‘भिक्खुनीनिलयो ¶ सुञ्ञो, भूतो ताहि विना अयं;
पभाते विय तारायो, न दिस्सन्ति जिनोरसा.
‘‘निब्बानं गोतमी याति, सतेहि सह पञ्चहि;
नदीसतेहिव सह, गङ्गा पञ्चहि सागरं.
‘‘रथियाय ¶ वजन्तियो [वजन्तिं तं (सी.), वजन्ति तं (स्या.), वजन्तानं (पी.)], दिस्वा सद्धा उपासिका;
घरा निक्खम्म पादेसु, निपच्च इदमब्रवुं.
‘‘‘पसीदस्सु महाभोगे, अनाथायो विहाय नो;
तया न युत्ता [युत्तं (सी. स्या. पी.)] निब्बातुं, इच्छट्टा विलपिंसु ता’.
‘‘तासं सोकपहानत्थं, अवोच मधुरं गिरं;
‘रुदितेन अलं पुत्ता, हासकालोयमज्ज वो.
‘‘‘परिञ्ञातं मया दुक्खं, दुक्खहेतु विवज्जितो;
निरोधो मे सच्छिकतो, मग्गो चापि सुभावितो.
पठमं भाणवारं.
‘‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं;
ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता.
‘‘‘यस्सत्थाय पब्बजिता, अगारस्मानगारियं;
सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो.
‘‘‘बुद्धो ¶ तस्स च सद्धम्मो, अनूनो याव तिट्ठति;
निब्बातुं ताव कालो मे, मा मं सोचथ पुत्तिका.
‘‘‘कोण्डञ्ञानन्दनन्दादी ¶ , तिट्ठन्ति राहुलो जिनो;
सुखितो सहितो सङ्घो, हतदब्बा च तित्थिया.
‘‘‘ओक्काकवंसस्स यसो, उस्सितो मारमद्दनो;
ननु सम्पति कालो मे, निब्बानत्थाय पुत्तिका.
‘‘‘चिरप्पभुति ¶ यं मय्हं, पत्थितं अज्ज सिज्झते;
आनन्दभेरिकालोयं, किं वो अस्सूहि पुत्तिका.
‘‘‘सचे मयि दया अत्थि, यदि चत्थि कतञ्ञुता;
सद्धम्मट्ठितिया सब्बा, करोथ वीरियं दळ्हं.
‘‘‘थीनं अदासि पब्बज्जं, सम्बुद्धो याचितो मया;
तस्मा यथाहं नन्दिस्सं, तथा तमनुतिट्ठथ’.
‘‘ता एवमनुसासित्वा, भिक्खुनीहि पुरक्खता;
उपेच्च बुद्धं वन्दित्वा, इदं वचनमब्रवि.
‘‘‘अहं ¶ सुगत ते माता, त्वञ्च वीर पिता मम;
सद्धम्मसुखद [सद्धम्मसुखदो (सी. स्या. पी.)] नाथ, तया जाताम्हि गोतम.
‘‘‘संवद्धितोयं सुगत, रूपकायो मया तव;
अनिन्दितो [आनन्दियो (स्या.), अनिन्दियो (पी.)] धम्मकायो [धम्मतनु (सी. पी. क.)], मम संवद्धितो तया.
‘‘‘मुहुत्तं तण्हासमणं, खीरं त्वं पायितो मया;
तयाहं सन्तमच्चन्तं, धम्मखीरञ्हि [धम्मखीरम्पि (स्या., क.)] पायिता.
‘‘‘बन्धनारक्खने मय्हं, अणणो [अनणो (सी. स्या. पी.)] त्वं महामुने;
पुत्तकामा थियो याचं, लभन्ति तादिसं सुतं.
‘‘‘मन्धातादिनरिन्दानं, या माता सा भवण्णवे;
निमुग्गाहं तया पुत्त, तारिता भवसागरा.
‘‘‘रञ्ञो माता महेसीति, सुलभं नाममित्थिनं;
बुद्धमाताति यं नामं, एतं परमदुल्लभं.
‘‘‘तञ्च ¶ लद्धं महावीर, पणिधानं ममं तया;
अणुकं वा महन्तं वा, तं सब्बं पूरितं मया.
‘‘‘परिनिब्बातुमिच्छामि ¶ ¶ , विहायेमं कळेवरं;
अनुजानाहि मे वीर, दुक्खन्तकर नायक.
‘‘‘चक्कङ्कुसधजाकिण्णे, पादे कमलकोमले;
पसारेहि पणामं ते, करिस्सं पुत्तउत्तमे [पुत्तपेमसा (सी. पी.), पुत्तपेमहं (स्या.)].
‘‘‘सुवण्णरासिसङ्कासं, सरीरं कुरु पाकटं;
कत्वा देहं सुदिट्ठं ते, सन्तिं गच्छामि नायक’.
‘‘द्वत्तिंसलक्खणूपेतं, सुप्पभालङ्कतं तनुं;
सञ्झाघनाव बालक्कं, मातुच्छं दस्सयी जिनो.
‘‘फुल्लारविन्दसंकासे, तरुणादिच्चसप्पभे;
चक्कङ्किते पादतले, ततो सा सिरसा पति.
‘‘‘पणमामि नरादिच्च, आदिच्चकुलकेतुकं;
पच्छिमे मरणे मय्हं [सरणं मय्हं (स्या.)], न तं इक्खामहं पुनो.
‘‘‘इत्थियो ¶ नाम लोकग्ग, सब्बदोसाकरा मता;
यदि को चत्थि दोसो मे, खमस्सु करुणाकर.
‘‘‘इत्थिकानञ्च पब्बज्जं, हं तं याचिं पुनप्पुनं;
तत्थ चे अत्थि दोसो मे, तं खमस्सु नरासभ.
‘‘‘मया भिक्खुनियो वीर, तवानुञ्ञाय सासिता;
तत्र चे अत्थि दुन्नीतं, तं खमस्सु खमाधिप [खमाधिति (स्या.), खमापितो (क.)].
‘‘‘अक्खन्ते ¶ नाम खन्तब्बं, किं भवे गुणभूसने;
किमुत्तरं ते वक्खामि, निब्बानाय वजन्तिया.
‘‘‘सुद्धे अनूने मम भिक्खुसङ्घे, लोका इतो निस्सरितुं खमन्ते;
पभातकाले ब्यसनङ्गतानं, दिस्वान निय्यातिव चन्दलेखा’.
‘‘‘तदेतरा भिक्खुनियो जिनग्गं, ताराव चन्दानुगता सुमेरुं;
पदक्खिणं कच्च निपच्च पादे, ठिता मुखन्तं समुदिक्खमाना.
‘‘‘न ¶ तित्तिपुब्बं तव दस्सनेन, चक्खुं न सोतं तव भासितेन;
चित्तं ममं केवलमेकमेव, पप्पुय्य तं धम्मरसेन तित्ति.
‘‘‘नदतो परिसायं ते, वादितब्बपहारिनो;
ये ते दक्खन्ति वदनं, धञ्ञा ते नरपुङ्गव.
‘‘‘दीघङ्गुली ¶ तम्बनखे, सुभे आयतपण्हिके;
ये पादे पणमिस्सन्ति [पणमायन्ति (स्या.)], तेपि धञ्ञा गुणन्धर.
‘‘‘मधुरानि ¶ पहट्ठानि, दोसग्घानि हितानि च;
ये ते वाक्यानि सुय्यन्ति, तेपि धञ्ञा नरुत्तम.
‘‘‘धञ्ञाहं ¶ ते महावीर, पादपूजनतप्परा [मानपूजनतप्परा (क.)];
तिण्णसंसारकन्तारा, सुवाक्येन सिरीमतो’.
‘‘ततो सा अनुसावेत्वा [अनुमाने त्वा (क.)], भिक्खुसङ्घम्पि सुब्बता;
राहुलानन्दनन्दे च, वन्दित्वा इदमब्रवि.
‘‘‘आसीविसालयसमे, रोगावासे कळेवरे;
निब्बिन्दा दुक्खसङ्घाटे, जरामरणगोचरे.
‘‘‘नानाकलिमलाकिण्णे [नानाकुणपमलाकिण्णे (स्या.), नानाकाळमलाकिण्णे (क.)], परायत्ते निरीहके;
तेन निब्बातुमिच्छामि, अनुमञ्ञथ पुत्तका’.
‘‘नन्दो राहुलभद्दो च, वीतसोका निरासवा;
ठिताचलट्ठिति थिरा, धम्मतमनुचिन्तयुं.
‘‘‘धिरत्थु सङ्खतं लोलं, असारं कदलूपमं;
मायामरीचिसदिसं, इतरं अनवट्ठितं.
‘‘‘यत्थ नाम जिनस्सायं, मातुच्छा बुद्धपोसिका;
गोतमी निधनं याति, अनिच्चं सब्बसङ्खतं’.
‘‘आनन्दो च तदा सेखो, सोकट्टो [कनिट्ठो (स्या.)] जिनवच्छलो;
तत्थस्सूनि करोन्तो सो, करुणं परिदेवति.
‘‘हा सन्तिं [भासन्ती (स्या.)] गोतमी याति, नून बुद्धोपि निब्बुतिं;
गच्छति न चिरेनेव, अग्गिरिव निरिन्धनो.
‘‘एवं ¶ विलापमानं तं, आनन्दं आह गोतमी;
सुतसागरगम्भीर ¶ , बुद्धोपट्ठानतप्पर.
‘‘‘न युत्तं सोचितुं पुत्त, हासकाले उपट्ठिते;
तया मे सरणं पुत्त, निब्बानं तमुपागतं.
‘‘‘तया तात समज्झिट्ठो, पब्बज्जं अनुजानि नो;
मा पुत्त विमनो होहि, सफलो ते परिस्समो.
‘‘‘यं ¶ ¶ न दिट्ठं पुराणेहि, तित्थिकाचरियेहिपि;
तं पदं सुकुमारीहि, सत्तवस्साहि वेदितं.
‘‘‘बुद्धसासनपालेत, पच्छिमं दस्सनं तव;
तत्थ गच्छामहं पुत्त, गतो यत्थ न दिस्सते.
‘‘‘कदाचि धम्मं देसेन्तो, खिपी लोकग्गनायको;
तदाहं आसीसवाचं, अवोचं अनुकम्पिका.
‘‘‘चिरं जीव महावीर, कप्पं तिट्ठ महामुने;
सब्बलोकस्स अत्थाय, भवस्सु अजरामरो.
‘‘‘तं तथावादिनिं बुद्धो, ममं सो एतदब्रवि;
‘न हेवं वन्दिया बुद्धा, यथा वन्दसि गोतमी.
‘‘‘कथं चरहि सब्बञ्ञू, वन्दितब्बा तथागता;
कथं अवन्दिया बुद्धा, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.
‘‘‘आरद्धवीरिये पहितत्ते, निच्चं दळ्हपरक्कमे;
समग्गे सावके पस्स, एतं बुद्धानवन्दनं.
‘‘‘ततो उपस्सयं गन्त्वा, एकिकाहं विचिन्तयिं;
समग्गपरिसं नाथो, रोधेसि तिभवन्तगो.
‘‘‘हन्दाहं ¶ परिनिब्बिस्सं, मा विपत्तितमद्दसं;
एवाहं चिन्तयित्वान, दिस्वान इसिसत्तमं.
‘‘‘परिनिब्बानकालं मे, आरोचेसिं [आरोचेमि (स्या.)] विनायकं;
ततो सो समनुञ्ञासि, कालं जानाहि गोतमी.
‘‘‘किलेसा ¶ झापिता मय्हं…पे… विहरामि अनासवा.
‘‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे… कतं बुद्धस्स सासनं.
‘‘‘थीनं धम्माभिसमये, ये बाला विमतिं गता;
तेसं दिट्ठिप्पहानत्थं, इद्धिं दस्सेहि गोतमी’.
‘‘तदा निपच्च सम्बुद्धं, उप्पतित्वान अम्बरं;
इद्धी अनेका दस्सेसि, बुद्धानुञ्ञाय गोतमी.
‘‘एकिका बहुधा आसि, बहुका चेतिका तथा;
आविभावं तिरोभावं, तिरोकुट्टं [तिरोकुड्डं (स्या.)] तिरोनगं.
‘‘असज्जमाना ¶ ¶ अगमा, भूमियम्पि निमुज्जथ;
अभिज्जमाने उदके, अगञ्छि महिया यथा.
‘‘सकुणीव तथाकासे, पल्लङ्केन कमी तदा;
वसं वत्तेसि कायेन, याव ब्रह्मनिवेसनं.
‘‘सिनेरुं ¶ दण्डं कत्वान, छत्तं कत्वा महामहिं;
समूलं परिवत्तेत्वा, धारयं चङ्कमी नभे.
‘‘छस्सूरोदयकालेव, लोकञ्चाकासि धूमिकं;
युगन्ते विय लोकं सा, जालामालाकुलं अका.
‘‘मुचलिन्दं महासेलं, मेरुमूलनदन्तरे [मेरुमन्दारदद्दरे (सी. पी.), मेरुं मन्दारदन्तरे (स्या.)];
सासपारिव सब्बानि, एकेनग्गहि मुट्ठिना.
‘‘अङ्गुलग्गेन छादेसि, भाकरं सनिसाकरं;
चन्दसूरसहस्सानि, आवेळमिव धारयि.
‘‘चतुसागरतोयानि, धारयी एकपाणिना;
युगन्तजलदाकारं, महावस्सं पवस्सथ.
‘‘चक्कवत्तिं सपरिसं, मापयी सा नभत्तले;
गरुळं द्विरदं सीहं, विनदन्तं पदस्सयि.
‘‘एकिका अभिनिम्मित्वा, अप्पमेय्यं भिक्खुनीगणं;
पुन अन्तरधापेत्वा, एकिका मुनिमब्रवि.
‘‘‘मातुच्छा ¶ ते महावीर, तव सासनकारिका;
अनुप्पत्ता सकं अत्थं, पादे वन्दामि चक्खुम’.
‘‘दस्सेत्वा विविधा इद्धी, ओरोहित्वा नभत्तला;
वन्दित्वा लोकपज्जोतं, एकमन्तं निसीदि सा.
‘‘सा वीसवस्ससतिका, जातियाहं महामुने;
अलमेत्तावता वीर, निब्बायिस्सामि नायक.
‘‘तदातिविम्हिता ¶ सब्बा, परिसा सा कतञ्जली;
अवोचय्ये कथं आसि, अतुलिद्धिपरक्कमा.
‘‘पदुमुत्तरो ¶ नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको.
‘‘तदाहं ¶ हंसवतियं, जातामच्चकुले अहुं;
सब्बोपकारसम्पन्ने, इद्धे फीते महद्धने.
‘‘कदाचि पितुना सद्धिं, दासिगणपुरक्खता;
महता परिवारेन, तं उपेच्च नरासभं.
‘‘वासवं विय वस्सन्तं, धम्ममेघं अनासवं [पवस्सयं (क.)];
सरदादिच्चसदिसं, रंसिजालसमुज्जलं [रंसिमालाकुलं जिनं (सी. स्या.), रंसिजालाकुलं जिनं (पी.)].
‘‘दिस्वा चित्तं पसादेत्वा, सुत्वा चस्स सुभासितं;
मातुच्छं भिक्खुनिं अग्गे, ठपेन्तं नरनायकं.
‘‘सुत्वा दत्वा महादानं, सत्ताहं तस्स तादिनो;
ससङ्घस्स नरग्गस्स, पच्चयानि बहूनि च.
‘‘निपच्च पादमूलम्हि, तं ठानमभिपत्थयिं;
ततो महापरिसतिं, अवोच इसिसत्तमो.
‘‘‘या ससङ्घं अभोजेसि, सत्ताहं लोकनायकं;
तमहं कित्तयिस्सामि, सुणाथ मम भासतो.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति.
‘‘‘तस्स ¶ ¶ धम्मेसु दायादा, ओरसा धम्मनिम्मिता;
गोतमी नाम नामेन, हेस्सति सत्थु साविका.
‘‘‘तस्स बुद्धस्स मातुच्छा, जीवितापादिका [जीवितपालिका (स्या.)] अयं;
रत्तञ्ञूनञ्च अग्गत्तं, भिक्खुनीनं लभिस्सति’.
‘‘तं सुत्वान पमोदित्वा [तं सुत्वाहं पमुदिता (सी. स्या. पी.)], यावजीवं तदा जिनं;
पच्चयेहि उपट्ठित्वा, ततो कालङ्कता अहं.
‘‘तावतिंसेसु देवेसु, सब्बकामसमिद्धिसु;
निब्बत्ता दसहङ्गेहि, अञ्ञे अभिभविं अहं.
‘‘रूपसद्देहि गन्धेहि, रसेहि फुसनेहि च;
आयुनापि च वण्णेन, सुखेन यससापि च.
‘‘तथेवाधिपतेय्येन, अधिगय्ह विरोचहं;
अहोसिं अमरिन्दस्स, महेसी दयिता तहिं.
‘‘संसारे ¶ ¶ संसरन्तीहं, कम्मवायुसमेरिता;
कासिस्स रञ्ञो विसये, अजायिं दासगामके.
‘‘पञ्चदाससतानूना, निवसन्ति तहिं तदा;
सब्बेसं तत्थ यो जेट्ठो, तस्स जाया अहोसहं.
‘‘सयम्भुनो पञ्चसता, गामं पिण्डाय पाविसुं;
ते दिस्वान अहं तुट्ठा, सह सब्बाहि इत्थिभि [ञातिभि (सी. स्या. पी.)].
‘‘पूगा हुत्वाव सब्बायो [कत्वा पञ्चसतकुटी (सी. स्या.)], चतुमासे उपट्ठहुं [उपट्ठिय (सी. स्या. पी.)];
तिचीवरानि दत्वान, संसरिम्ह [पसन्नाम्ह (स्या.)] ससामिका.
‘‘ततो ¶ चुता सब्बापि ता, तावतिंसगता मयं;
पच्छिमे च भवे दानि, जाता देवदहे पुरे.
‘‘पिता अञ्जनसक्को मे, माता मम सुलक्खणा;
ततो कपिलवत्थुस्मिं, सुद्धोदनघरं गता.
‘‘सेसा [सब्बा (स्या.)] सक्यकुले जाता, सक्यानं घरमागमुं;
अहं विसिट्ठा सब्बासं, जिनस्सापादिका अहुं.
‘‘मम ¶ पुत्तोभिनिक्खम्म [स मे पुत्तो… (स्या.)], बुद्धो आसि विनायको;
पच्छाह