📜

नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स

खुद्दकनिकाये

जातकपाळि

(पठमो भागो)

१. एककनिपातो

१. अपण्णकवग्गो

१. अपण्णकजातकं

.

अपण्णकं ठानमेके, दुतियं आहु तक्किका;

एतदञ्ञाय मेधावी, तं गण्हे यदपण्णकन्ति [तं गण्हेय्य अपण्णकं (क.)].

अपण्णकजातकं पठमं.

२. वण्णुपथजातकं

.

अकिलासुनो वण्णुपथे [वण्णपथे (क.)] खणन्ता, उदङ्गणे तत्थ पपं अविन्दुं;

एवं मुनी वीरिय [मुनि विरिय (पी.), मुनि वीरिय (स्या. क.)] बलूपपन्नो, अकिलासु विन्दे हदयस्स सन्तिन्ति.

वण्णुपथजातकं दुतियं.

३. सेरिववाणिजजातकं

.

इध चे नं [इध चे हि नं (सी. पी.)] विराधेसि, सद्धम्मस्स नियामतं [नियामकं (स्या. क.)];

चिरं त्वं अनुतप्पेसि [अनुतपेस्ससि (सी. पी.), अनुतप्पिस्ससि (?)], सेरिवायंव वाणिजोति.

सेरिववाणिजजातकं ततियं.

४. चूळसेट्ठिजातकं

.

अप्पकेनपि मेधावी, पाभतेन विचक्खणो;

समुट्ठापेति अत्तानं, अणुं अग्गिंव सन्धमन्ति.

चूळ [चुल्ल (सी.), चुल्लक (स्या. पी.)] सेट्ठिजातकं चतुत्थं.

५. तण्डुलनाळिजातकं

.

[किमग्घती तण्डुलनाळिका च, बाराणसी अन्तरबाहिरानि; अस्सपञ्चसते तानि, एका तण्डुलनाळिकाति; (स्या.)] किमग्घति तण्डुलनाळिकाय, अस्सान मूलाय वदेहि राज [नाळिका च (सी.), नाळिकाय (क. सी. अट्ठ.)];

बाराणसिं सन्तरबाहिरतो [बाहिरन्तं (सी.)], अयमग्घति तण्डुलनाळिकाति [किमग्घती वण्डुलनाळिका च, बाराणसी अन्तरबाहिरानि; अस्सपञ्चसते तानि, एका तण्डुलनाळिकाति; (स्या.)].

तण्डुलनाळिजातकं पञ्चमं.

६. देवधम्मजातकं

.

हिरिओत्तप्पसम्पन्ना, सुक्कधम्मसमाहिता;

सन्तो सप्पुरिसा लोके, देवधम्माति वुच्चरेति.

देवधम्मजातकं छट्ठं.

७. कट्ठहारिजातकं

.

पुत्तो त्याहं महाराज, त्वं मं पोस जनाधिप;

अञ्ञेपि देवो पोसेति, किञ्च [किञ्चि (क.)] देवो सकं पजन्ति.

कट्ठहारि [कट्ठवाहन (क.)] जातकं सत्तमं.

८. गामणिजातकं

.

अपि अतरमानानं, फलासाव समिज्झति;

विपक्कब्रह्मचरियोस्मि, एवं जानाहि गामणीति.

गामणिजातकं अट्ठमं.

९. मघदेवजातकं

.

उत्तमङ्गरुहा मय्हं, इमे जाता वयोहरा;

पातुभूता देवदूता, पब्बज्जासमयो ममाति.

मघदेव [मखादेव (सी. पी.), देवदूत (क.)] जातकं नवमं.

१०. सुखविहारिजातकं

१०.

यञ्च अञ्ञे न रक्खन्ति, यो च अञ्ञे न रक्खति;

स वे राज सुखं सेति, कामेसु अनपेक्खवाति.

सुखविहारिजातकं दसमं.

अपण्णकवग्गो पठमो.

तस्सुद्दानं –

वरापण्णक वण्णुपथ सेरिवरो, सुविचक्खण तण्डुलनाळिकस्सा;

हिरि पुत्तवरुत्तगामणिना, यो च न रक्खति तेन दसाति.

२. सीलवग्गो

११. लक्खणमिगजातकं

११.

होति सीलवतं अत्थो, पटिसन्थार [पटिसन्धार (क.)] वुत्तिनं;

लक्खणं पस्स आयन्तं, ञातिसङ्घपुरक्खतं [पुरक्खितं (स्या.), पुरेक्खितं (क.)];

अथ पस्ससिमं काळं, सुविहीनंव ञातिभीति.

लक्खणमिगजातकं पठमं.

१२. निग्रोधमिगजातकं

१२.

निग्रोधमेव सेवेय्य, न साखमुपसंवसे;

निग्रोधस्मिं मतं सेय्यो, यञ्चे साखस्मि [साखस्मिं (सी. पी.)] जीवितन्ति.

निग्रोधमिगजातकं दुतियं.

१३. कण्डिजातकं

१३.

धिरत्थु कण्डिनं सल्लं, पुरिसं गाळ्हवेधिनं;

धिरत्थु तं जनपदं, यत्थित्थी परिणायिका;

ते चापि धिक्किता [धिक्कता (?)] सत्ता, ये इत्थीनं वसंगताति.

कण्डिजातकं ततियं.

१४. वातमिगजातकं

१४.

न किरत्थि रसेहि पापियो, आवासेहि व [वा (सब्बत्थ)] सन्थवेहि वा;

वातमिगं गहननिस्सितं [गेहनिस्सितं (सी. पी.)], वसमानेसि रसेहि सञ्जयोति.

वातमिगजातकं चतुत्थं.

१५. खरादियजातकं

१५.

अट्ठक्खुरं खरादिये, मिगं वङ्कातिवङ्किनं;

सत्तहि कालातिक्कन्तं [सत्तहि कलाह’तिक्कन्तं (सी.), सत्तकालेह’तिक्कन्तं (स्या.), सत्तहि कालाह’तिक्कन्तं (पी.)], न नं ओवदितुस्सहेति.

खरादियजातकं पञ्चमं.

१६. तिपल्लत्थमिगजातकं

१६.

मिगं तिपल्लत्थ [तिपल्लत्त (क.)] मनेकमायं, अट्ठक्खुरं अड्ढरत्तापपायिं [अड्ढरत्तावपायिं (सी. पी.)];

एकेन सोतेन छमास्ससन्तो, छहि कलाहितिभोति [कलाहतिभोति (सी. स्या. पी.)] भागिनेय्योति.

तिपल्लत्थमिगजातकं छट्ठं.

१७. मालुतजातकं

१७.

काळे वा यदि वा जुण्हे, यदा वायति मालुतो;

वातजानि हि सीतानि, उभोत्थमपराजिताति.

मालुतजातकं सत्तमं.

१८. मतकभत्तजातकं

१८.

एवं चे सत्ता जानेय्युं, दुक्खायं जातिसम्भवो;

न पाणो पाणिनं हञ्ञे, पाणघाती हि सोचतीति.

मतकभत्तजातकं अट्ठमं.

१९. आयाचितभत्तजातकं

१९.

सचे मुच्चे [मुञ्चे (सी. स्या. पी.)] पेच्च मुच्चे [मुञ्चे (सी. स्या. पी.)], मुच्चमानो हि बज्झति;

न हेवं धीरा मुच्चन्ति, मुत्ति बालस्स बन्धनन्ति.

आयाचितभत्तजातकं नवमं.

२०. नळपानजातकं

२०.

दिस्वा पदमनुत्तिण्णं, दिस्वानोतरितं पदं;

नळेन वारिं पिस्साम [पिविस्साम (सी. स्या. पी.)], नेव [न च (क.)] मं त्वं वधिस्ससीति.

नळपानजातकं दसमं.

सीलवग्गो दुतियो.

तस्सुद्दानं –

अथ लक्खण साख धिरत्थु पुन, न किरत्थि रसेहि खरादिया;

अतिभोति वर [रस (सब्बत्थ)] मालुत पाण, मुच्चेन नळअव्हयनेन भवन्ति दसाति.

३. कुरुङ्गवग्गो

२१. कुरुङ्गमिगजातकं

२१.

ञातमेतं कुरुङ्गस्स, यं त्वं सेपण्णि सिय्यसि [सेय्यसि (सी. स्या. पी.)];

अञ्ञं सेपण्णि गच्छामि, न मे ते रुच्चते फलन्ति.

कुरुङ्गमिगजातकं पठमं.

२२. कुक्कुरजातकं

२२.

ये कुक्कुरा राजकुलम्हि वद्धा, कोलेय्यका वण्णबलूपपन्ना;

तेमे न वज्झा मयमस्म वज्झा, नायं सघच्चा दुब्बलघातिकायन्ति.

कुक्कुरजातकं दुतियं.

२३. गोजानीयजातकं

२३.

अपि पस्सेन सेमानो, सल्लेभि सल्ललीकतो;

सेय्योव वळवा गोजो [भोज्जो (सी.), भोज्झो (स्या. पी.)], युञ्ज मञ्ञेव सारथीति.

गोजानीय [भोजाजानीय (सी. स्या. पी.)] जातकं ततियं.

२४. आजञ्ञजातकं

२४.

यदा यदा यत्थ यदा, यत्थ यत्थ यदा यदा;

आजञ्ञो कुरुते वेगं, हायन्ति तत्थ वाळवाति.

आजञ्ञजातकं चतुत्थं.

२५. तित्थजातकं

२५.

अञ्ञमञ्ञेहि तित्थेहि, अस्सं पायेहि सारथि;

अच्चासनस्स पुरिसो, पायासस्सपि तप्पतीति.

तित्थजातकं पञ्चमं.

२६. महिळामुखजातकं

२६.

पुराणचोरान वचो निसम्म, महिळामुखो पोथयमन्वचारी;

सुसञ्ञतानञ्हि वचो निसम्म, गजुत्तमो सब्बगुणेसु अट्ठाति.

महिळामुखजातकं छट्ठं.

२७. अभिण्हजातकं

२७.

नालं कबळं पदातवे, न च पिण्डं न कुसे न घंसितुं;

मञ्ञामि अभिण्हदस्सना, नागो स्नेहमकासि [सिनेहमकासि (सी. स्या. पी.)] कुक्कुरेति.

अभिण्हजातकं सत्तमं.

२८. नन्दिविसालजातकं

२८.

मनुञ्ञमेव भासेय्य, नामनुञ्ञं कुदाचनं;

मनुञ्ञं भासमानस्स, गरुं भारं उदद्धरि;

धनञ्च नं अलाभेसि, तेन चत्तमनो अहूति.

नन्दिविसालजातकं अट्ठमं.

२९. कण्हजातकं

२९.

यतो यतो गरु धुरं, यतो गम्भीरवत्तनी;

तदास्सु कण्हं युञ्जन्ति, स्वास्सु तं वहते धुरन्ति.

कण्हजातकं नवमं.

३०. मुनिकजातकं

३०.

मा मुनिकस्स पिहयि, आतुरन्नानि भुञ्जति;

अप्पोस्सुक्को भुसं खाद, एतं दीघायुलक्खणन्ति.

मुनिकजातकं दसमं.

कुरुङ्गवग्गो ततियो.

तस्सुद्दानं –

कुरुङ्गस्स कुक्कुरगोजवरो, पुन वाळवस्ससिरिव्हयनो [सिरिवयनो (सब्बत्थ)];

महिळामुखनामनुञ्ञवरो, वहते धुर मुनिकेन दसाति.

४. कुलावकवग्गो

३१. कुलावकजातकं

३१.

कुलावका मातलि सिम्बलिस्मिं, ईसामुखेन परिवज्जयस्सु;

कामं चजाम असुरेसु पाणं, मा मे दिजा विक्कुलवा [मायिमे दिजा विकुलावा (सी. स्या. पी.)] अहेसुन्ति.

कुलावकजातकं पठमं.

३२. नच्चजातकं

३२.

रुदं मनुञ्ञं रुचिरा च पिट्ठि, वेळुरियवण्णूपनिभा [वण्णूपटिभा (स्या.), वण्णसन्निभा (क.)] च गीवा;

ब्याममत्तानि च पेखुणानि, नच्चेन ते धीतरं नो ददामीति.

नच्चजातकं दुतियं.

३३. सम्मोदमानजातकं

३३.

सम्मोदमाना गच्छन्ति, जालमादाय पक्खिनो;

यदा ते विवदिस्सन्ति, तदा एहिन्ति मे वसन्ति.

सम्मोदमानजातकं ततियं.

३४. मच्छजातकं

३४.

मं सीतं न मं उण्हं, न मं जालस्मि बाधनं;

यञ्च मं मञ्ञते मच्छी, अञ्ञं सो रतिया गतोति.

मच्छजातकं चतुत्थं.

३५. वट्टकजातकं

३५.

सन्ति पक्खा अपतना, सन्ति पादा अवञ्चना;

मातापिता च निक्खन्ता, जातवेद पटिक्कमाति.

वट्टकजातकं पञ्चमं.

३६. सकुणजातकं

३६.

यं निस्सिता जगतिरुहं विहङ्गमा, स्वायं अग्गिं पमुञ्चति;

दिसा भजथ वक्कङ्गा [वङ्कङ्गा (स्या.)], जातं सरणतो भयन्ति.

सकुणजातकं छट्ठं.

३७. तित्तिरजातकं

३७.

ये वुड्ढ [वद्ध (सी. पी.)] मपचायन्ति, नरा धम्मस्स कोविदा;

दिट्ठेव धम्मे पासंसा, सम्पराये च सुग्गतीति.

तित्तिरजातकं सत्तमं.

३८. बकजातकं

३८.

नाच्चन्तं निकतिप्पञ्ञो, निकत्या सुखमेधति;

आराधेति निकतिप्पञ्ञो [आराधे निकतिप्पञ्ञो (पी.)], बको कक्कटकामिवाति.

बकजातकं अट्ठमं.

३९. नन्दजातकं

३९.

मञ्ञे सोवण्णयो रासि, सोण्णमाला च नन्दको;

यत्थ दासो आमजातो, ठितो थुल्लानि [थूलानि (क.)] गज्जतीति.

नन्दजातकं नवमं.

४०. खदिरङ्गारजातकं

४०.

कामं पतामि निरयं, उद्धंपादो अवंसिरो;

नानरियं करिस्सामि, हन्द पिण्डं पटिग्गहाति.

खदिरङ्गारजातकं दसमं.

कुलावकवग्गो चतुत्थो.

तस्सुद्दानं –

सिरिमातलि धीतर पक्खिवरो, रतियागतो मातापिता च पुन;

जगतीरुह वुड्ढ सुकक्कटको, तथा नन्दकपिण्डवरेन दसाति.

५. अत्थकामवग्गो

४१. लोसकजातकं

४१.

यो अत्थकामस्स हितानुकम्पिनो, ओवज्जमानो न करोति सासनं;

अजिया पादमोलम्ब [पादमोलुम्ब (सी. स्या. पी.)], मित्तको विय सोचतीति.

लोसकजातकं पठमं.

४२. कपोतजातकं

४२.

यो अत्थकामस्स हितानुकम्पिनो, ओवज्जमानो न करोति सासनं;

कपोतकस्स वचनं अकत्वा, अमित्तहत्थत्थगतोव सेतीति.

कपोतजातकं दुतियं.

४३. वेळुकजातकं

४३.

यो अत्थकामस्स हितानुकम्पिनो, ओवज्जमानो न करोति सासनं;

एवं सो निहतो सेति, वेळुकस्स यथा पिताति.

वेळुकजातकं ततियं.

४४. मकसजातकं

४४.

सेय्यो अमित्तो मतिया उपेतो, न त्वेव मित्तो मतिविप्पहीनो;

मकसं वधिस्सन्ति हि एळमूगो, पुत्तो पितु अब्भिदा उत्तमङ्गन्ति.

मकसजातकं चतुत्थं.

४५. रोहिणिजातकं

४५.

सेय्यो अमित्तो मेधावी, यञ्चे बालानुकम्पको;

पस्स रोहिणिकं जम्मिं, मातरं हन्त्वान सोचतीति.

रोहिणिजातकं पञ्चमं.

४६. आरामदूसकजातकं

४६.

न वे अनत्थकुसलेन, अत्थचरिया सुखावहा;

हापेति अत्थं दुम्मेधो, कपि आरामिको यथाति.

आरामदूसकजातकं छट्ठं.

४७. वारुणिदूसकजातकं

४७.

वे अनत्थकुसलेन, अत्थचरिया सुखावहा;

हापेति अत्थं दुम्मेधो, कोण्डञ्ञो वारुणिं यथाति.

वारुणिदूसकजातकं सत्तमं.

४८. वेदब्बजातकं

४८.

अनुपायेन यो अत्थं, इच्छति सो विहञ्ञति;

चेता हनिंसु वेदब्बं [वेदब्भं (सी. पी.)], सब्बे ते ब्यसनमज्झगूति.

वेदब्ब [वेदब्भ (सी. पी.)] जातकं अट्ठमं.

४९. नक्खत्तजातकं

४९.

नक्खत्तं पटिमानेन्तं, अत्थो बालं उपच्चगा;

अत्थो अत्थस्स नक्खत्तं, किं करिस्सन्ति तारकाति.

नक्खत्तजातकं नवमं.

५०. दुम्मेधजातकं

५०.

दुम्मेधानं सहस्सेन, यञ्ञो मे उपयाचितो;

इदानि खोहं यजिस्सामि, बहु [बहू (सी. पी.), बहुं (क.)] अधम्मिको जनोति.

दुम्मेधजातकं दसमं.

अत्थकामवग्गो पञ्चमो.

तस्सुद्दानं –

अथ मित्तक मातु कपोतवरो, तथा वेळूक एळमूगो रोहिणी;

कपि वारुणि चेतचरा च पुन, तथा तारक यञ्ञवरेन दसाति.

पठमो पण्णासको.

६. आसीसवग्गो

५१.महासीलवजातकं

५१.

आसीसेथेव [आसिंसेथेव (सी. स्या. पी.)] पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

पस्सामि वोहं अत्तानं, यथा इच्छिं तथा अहूति.

महासीलवजातकं पठमं.

५२. चूळजनकजातकं

५२.

वायमेथेव पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

पस्सामि वोहं अत्तानं, उदका थलमुब्भतन्ति.

चूळजनकजातकं दुतियं.

५३. पुण्णपातिजातकं

५३.

तथेव पुण्णा पातियो, अञ्ञायं वत्तते कथा;

आकारणेन [आकारकेन (सी. स्या. पी.)] जानामि, न चायं भद्दिका सुराति.

पुण्णपातिजातकं ततियं.

५४. किंफलजातकं

५४.

नायं रुक्खो दुरारुहो, नपि गामतो आरका;

आकारणेन जानामि, नायं सादुफलो दुमोति.

किंफलजातकं चतुत्थं.

५५. पञ्चावुधजातकं

५५.

यो अलीनेन चित्तेन, अलीनमनसो नरो;

भावेति कुसलं धम्मं, योगक्खेमस्स पत्तिया;

पापुणे अनुपुब्बेन, सब्बसंयोजनक्खयन्ति.

पञ्चावुधजातकं पञ्चमं.

५६. कञ्चनक्खन्धजातकं

५६.

यो पहट्ठेन चित्तेन, पहट्ठमनसो नरो;

भावेति कुसलं धम्मं, योगक्खेमस्स पत्तिया;

पापुणे अनुपुब्बेन, सब्बसंयोजनक्खयन्ति.

कञ्चनक्खन्धजातकं छट्ठं.

५७. वानरिन्दजातकं

५७.

यस्सेते चतुरो धम्मा, वानरिन्द यथा तव;

सच्चं धम्मो धिति [धिती (सी. पी.)] चागो, दिट्ठं सो अतिवत्ततीति.

वानरिन्दजातकं सत्तमं.

५८. तयोधम्मजातकं

५८.

यस्सेते [यस्स एते (सी. पी.)] तयो धम्मा, वानरिन्द यथा तव;

दक्खियं सूरियं पञ्ञा, दिट्ठं सो अतिवत्ततीति.

तयोधम्मजातकं अट्ठमं.

५९. भेरिवादकजातकं

५९.

धमे धमे नातिधमे, अतिधन्तञ्हि पापकं;

धन्तेन हि सतं लद्धं, अतिधन्तेन नासितन्ति.

भेरिवादकजातकं नवमं.

६०. सङ्खधमजातकं

६०.

धमे धमे नातिधमे, अतिधन्तञ्हि पापकं;

धन्तेनाधिगता भोगा, ते तातो विधमी धमन्ति.

सङ्खधमजातकं दसमं.

आसीसवग्गो छट्ठो.

तस्सुद्दानं –

यथा इच्छिं तथाहुदका थला, सुर सादुफलो च अलीनमनो;

सम्पहट्ठमनो चतुरो च तयो, सतलद्धक भोगधनेन दसाति.

७. इत्थिवग्गो

६१. असातमन्तजातकं

६१.

असा लोकित्थियो नाम, वेला तासं न विज्जति;

सारत्ता च पगब्भा च, सिखी सब्बघसो यथा;

ता हित्वा पब्बजिस्सामि, विवेकमनुब्रूहयन्ति.

असातमन्तजातकं पठमं.

६२. अण्डभूतजातकं

६२.

यं ब्राह्मणो अवादेसि, वीणं समुखवेठितो;

अण्डभूता भता भरिया, तासु को जातु विस्ससेति.

अण्डभूतजातकं दुतियं.

६३. तक्कपण्डितजातकं

६३.

कोधना अकतञ्ञू च, पिसुणा मित्तभेदिका [पिसुणा च विभेदिका (सी. स्या. पी.)];

ब्रह्मचरियं चर भिक्खु, सो सुखं न विहाहसीति [पिहाहिसीति (सी. स्या. पी.), विहायसि (क.)].

तक्कपण्डितजातकं [तक्कजातकं (सी. स्या. पी. अट्ठ.)] ततियं.

६४. दुराजानजातकं

६४.

मा सु नन्दि इच्छति मं, मा सु सोचि न मिच्छति [न इच्छति (सी. स्या. पी.)];

थीनं भावो दुराजानो, मच्छस्सेवोदके गतन्ति.

दुराजानजातकं चतुत्थं.

६५. अनभिरतिजातकं

६५.

यथा नदी च पन्थो च, पानागारं सभा पपा;

एवं लोकित्थियो नाम, नासं कुज्झन्ति पण्डिताति.

अनभिरतिजातकं पञ्चमं.

६६. मुदुलक्खणजातकं

६६.

एका इच्छा पुरे आसि, अलद्धा मुदुलक्खणं;

यतो लद्धा अळारक्खी, इच्छा इच्छं विजायथाति.

मुदुलक्खणजातकं छट्ठं.

६७. उच्छङ्गजातकं

६७.

उच्छङ्गे देव मे पुत्तो, पथे धावन्तिया पति;

तञ्च देसं न पस्सामि, यतो सोदरियमानयेति [सोदरियं नये (क.)].

उच्छङ्गजातकं सत्तमं.

६८. साकेतजातकं

६८.

यस्मिं मनो निविसति, चित्तञ्चापि [चित्तं वापि (कत्थचि)] पसीदति;

अदिट्ठपुब्बके पोसे, कामं तस्मिम्पि विस्ससेति.

साकेतजातकं अट्ठमं.

६९. विसवन्तजातकं

६९.

धिरत्थु तं विसं वन्तं, यमहं जीवितकारणा;

वन्तं पच्चावमिस्सामि [पच्चाहरिस्सामि (क.)], मतं मे जीविता वरन्ति.

विसवन्तजातकं नवमं.

७०. कुद्दालजातकं

७०.

न तं जितं साधु जितं, यं जितं अवजीयति;

तं खो जितं साधु जितं, यं जितं नावजीयतीति.

कुद्दालजातकं दसमं.

इत्थिवग्गो सत्तमो.

तस्सुद्दानं –

सिखीसब्बघसोपि च वीणवरो, पिसुणा मित्तभेदिका नन्दी नदी;

मुदुलक्खण सोदरिया च मनो, विस साधुजितेन भवन्ति दसाति.

८. वरुणवग्गो

७१. वरुणजातकं

७१.

यो पुब्बे करणीयानि, पच्छा सो कातुमिच्छति;

वरुणकट्ठ [वरणकट्ठ (सी. पी.)] भञ्जोव, स पच्छा मनुतप्पतीति.

वरुणजातकं पठमं.

७२. सीलवहत्थिजातकं

७२.

अकतञ्ञुस्स पोसस्स, निच्चं विवरदस्सिनो;

सब्बं चे पथविं [पठविं (सी. स्या. पी.)] दज्जा, नेव नं अभिराधयेति.

सीलवहत्थिजातकं दुतियं.

७३. सच्चंकिरजातकं

७३.

सच्चं किरेवमाहंसु, नरा एकच्चिया इध;

कट्ठं निप्लवितं [विप्लावितं (सी. पी.)] सेय्यो, न त्वेवेकच्चियो नरोति.

सच्चंकिरजातकं ततियं.

७४. रुक्खधम्मजातकं

७४.

साधू सम्बहुला ञाती, अपि रुक्खा अरञ्ञजा;

वातो वहति एकट्ठं, ब्रहन्तम्पि वनप्पतिन्ति.

रुक्खधम्मजातकं चतुत्थं.

७५. मच्छजातकं

७५.

अभित्थनय पज्जुन्न, निधिं काकस्स नासय;

काकं सोकाय रन्धेहि, मञ्च सोका पमोचयाति.

मच्छजातकं पञ्चमं.

७६. असङ्कियजातकं

७६.

असङ्कियोम्हि गामम्हि, अरञ्ञे नत्थि मे भयं;

उजुं मग्गं समारूळ्हो, मेत्ताय करुणाय चाति.

असङ्कियजातकं छट्ठं.

७७. महासुपिनजातकं

७७.

उसभा रुक्खा गावियो गवा च, अस्सो कंसो सिङ्गाली [सिगासी (सी. स्या. पी.)] च कुम्भो;

पोक्खरणी च अपाकचन्दनं, लाबूनि सीदन्ति सिला प्लवन्ति.

मण्डूकियो कण्हसप्पे गिलन्ति, काकं सुपण्णा परिवारयन्ति;

तसा वका एळकानं भयाहि, विपरियासो [विपरियायो (स्या. क.)] वत्तति नयिध मत्थीति.

महासुपिनजातकं सत्तमं.

७८. इल्लिसजातकं

७८.

उभो खञ्जा उभो कुणी, उभो विसमचक्खुका [चक्खुला (सी. पी.)];

उभिन्नं पिळका [पीळका (स्या.)] जाता, नाहं पस्सामि इल्लिसन्ति.

इल्लिसजातकं अट्ठमं.

७९. खरस्सरजातकं

७९.

यतो विलुत्ता च हता च गावो, दड्ढानि गेहानि जनो च नीतो;

अथागमा पुत्तहताय पुत्तो, खरस्सरं डिण्डिमं [देण्डिमं (सी. स्या. पी.), डिन्दिमं (क.)] वादयन्तोति.

खरस्सरजातकं नवमं.

८०. भीमसेनजातकं

८०.

यं ते पविकत्थितं पुरे, अथ ते पूतिसरा सजन्ति पच्छा;

उभयं न समेति भीमसेन, युद्धकथा च इदञ्च ते विहञ्ञन्ति.

भीमसेनजातकं दसमं.

वरुणवग्गो [वरणवग्गो (सी. पी.)] अट्ठमो.

तस्सुद्दानं –

वरुणा अकतञ्ञूवरे तु सच्चवरं, सवनप्पतिना च अभित्थनय;

करुणाय सिलाप्लव इल्लिसतो, पुन डिण्डिमपूतिसरेन दसाति.

९. अपायिम्हवग्गो

८१. सुरापानजातकं

८१.

अपायिम्ह अनच्चिम्ह, अगायिम्ह रुदिम्ह च;

विसञ्ञिकरणिं पित्वा [पीत्वा (सी. स्या. पी.)], दिट्ठा नाहुम्ह वानराति.

सुरापानजातकं पठमं.

८२. मित्तविन्दकजातकं

८२.

अतिक्कम्म रमणकं, सदामत्तञ्च दूभकं;

स्वासि पासाणमासीनो, यस्मा जीवं न मोक्खसीति.

मित्तविन्दकजातकं दुतियं.

८३. कालकण्णिजातकं

८३.

मित्तो हवे सत्तपदेन होति, सहायो पन द्वादसकेन होति;

मासड्ढमासेन च ञाति होति, ततुत्तरिं अत्तसमोपि होति;

सोहं कथं अत्तसुखस्स हेतु, चिरसन्थुतं [चिरसन्धवं (क.), चिरसत्थुनं (पी.)] काळकण्णिं जहेय्यन्ति.

कालकण्णिजातकं ततियं.

८४. अत्थस्सद्वारजातकं

८४.

आरोग्यमिच्छे परमञ्च लाभं, सीलञ्च वुद्धानुमतं सुतञ्च;

धम्मानुवत्ती च अलीनता च, अत्थस्स द्वारा पमुखा छळेतेति.

अत्थस्सद्वारजातकं चतुत्थं.

८५. किंपक्कजातकं

८५.

आयतिं दोसं नाञ्ञाय, यो कामे पटिसेवति;

विपाकन्ते हनन्ति नं, किंपक्कमिव भक्खितन्ति.

किंपक्कजातकं पञ्चमं.

८६. सीलवीमंसकजातकं

८६.

सीलं किरेव कल्याणं, सीलं लोके अनुत्तरं;

पस्स घोरविसो नागो, सीलवाति न हञ्ञतीति.

सीलवीमंसकजातकं छट्ठं.

८७. मङ्गलजातकं

८७.

यस्स मङ्गला समूहतासे [समूहता (सी. स्या. पी. सु. नि. ३६२], उप्पाता [उप्पादा (पी.)] सुपिना च लक्खणा च;

सो [स (सी. पी. क.)] मङ्गलदोसवीतिवत्तो, युगयोगाधिगतो न जातुमेतीति.

मङ्गलजातकं सत्तमं.

८८. सारम्भजातकं

८८.

कल्याणिमेव मुञ्चेय्य, न हि मुञ्चेय्य पापिकं;

मोक्खो कल्याणिया साधु, मुत्वा तप्पति पापिकन्ति.

सारम्भजातकं अट्ठमं.

८९. कुहकजातकं

८९.

वाचाव किर ते आसि, सण्हा सखिलभाणिनो;

तिणमत्ते असज्जित्थो, नो च निक्खसतं हरन्ति.

कुहकजातकं नवमं.

९०. अकतञ्ञुजातकं

९०.

यो पुब्बे कतकल्याणो, कतत्थो नावबुज्झति;

पच्छा किच्चे समुप्पन्ने, कत्तारं नाधिगच्छतीति.

अकतञ्ञुजातकं दसमं.

अपायिम्हवग्गो नवमो.

तस्सुद्दानं –

अपायिम्ह च दूभकं सत्तपदं, छळद्वर च आयतिना च पुन;

अहिसीलव मङ्गलि पापिकस्सा, सतंनिक्ख कतत्थवरेन दसाति.

१०. लित्तवग्गो

९१. लित्तजातकं

९१.

लित्तं परमेन तेजसा, गिलमक्खं पुरिसो न बुज्झति;

गिल रे गिल पापधुत्तक, पच्छा ते कटुकं भविस्सतीति.

लित्तजातकं पठमं.

९२. महासारजातकं

९२.

उक्कट्ठे सूरमिच्छन्ति, मन्तीसु अकुतूहलं;

पियञ्च अन्नपानम्हि, अत्थे जाते च पण्डितन्ति.

महासारजातकं दुतियं.

९३. विसासभोजनजातकं

९३.

न विस्ससे अविस्सत्थे, विस्सत्थेपि न विस्ससे;

विस्सासा भयमन्वेति, सीहंव मिगमातुकाति [मिगमातुया (क.)].

विसासभोजनजातकं ततियं.

९४. लोमहंसजातकं

९४.

सोतत्तो सोसिन्दो [सोसीतो (सी. स्या. पी.), सोसिनो (क.)] चेव, एको भिंसनके वने;

नग्गो न चग्गिमासीनो, एसनापसुतो मुनीति.

लोमहंसजातकं चतुत्थं.

९५. महासुदस्सनजातकं

९५.

अनिच्चा वत सङ्खारा, उप्पादवयधम्मिनो;

उप्पज्जित्वा निरुज्झन्ति, तेसं वूपसमो सुखोति.

महासुदस्सनजातकं पञ्चमं.

९६. तेलपत्तजातकं

९६.

समतित्तिकं अनवसेकं, तेलपत्तं यथा परिहरेय्य;

एवं सचित्तमनुरक्खे, पत्थयानो दिसं अगतपुब्बन्ति.

तेलपत्तजातकं छट्ठं.

९७. नामसिद्धिजातकं

९७.

जीवकञ्च मतं दिस्वा, धनपालिञ्च दुग्गतं;

पन्थकञ्च वने मूळ्हं, पापको पुनरागतोति.

नामसिद्धिजातकं सत्तमं.

९८. कूटवाणिजजातकं

९८.

साधु खो पण्डितो नाम, न त्वेव अतिपण्डितो;

अतिपण्डितेन पुत्तेन, मनम्हि उपकूळितोति [उपकूलितोति (सी.), उपकुट्ठितोति (स्या.), उपकुटितो (क.)].

कूटवाणिजजातकं अट्ठमं.

९९. परोसहस्सजातकं

९९.

परोसहस्सम्पि समागतानं, कन्देय्युं ते वस्ससतं अपञ्ञा;

एकोव सेय्यो पुरिसो सपञ्ञो, यो भासितस्स विजानाति अत्थन्ति.

परोसहस्सजातकं नवमं.

१००. असातरूपजातकं

१००.

असातं सातरूपेन, पियरूपेन अप्पियं;

दुक्खं सुखस्स रूपेन, पमत्तमतिवत्ततीति.

असातरूपजातकं दसमं.

लित्तवग्गो दसमो.

तस्सुद्दानं –

गिलमक्खकुतूहल मातुकस्सा, मुनिना च अनिच्चत पत्तवरं;

धनपालिवरो अतिपण्डितको, सपरोसहस्सअसातदसाति.

मज्झिमो पण्णासको.

११. परोसतवग्गो

१०१. परोसतजातकं

१०१.

परोसतं चेपि समागतानं, झायेय्युं ते वस्ससतं अपञ्ञा;

एकोव सेय्यो पुरिसो सपञ्ञो, यो भासितस्स विजानाति अत्थन्ति.

परोसतजातकं पठमं.

१०२. पण्णिकजातकं

१०२.

यो दुक्खफुट्ठाय भवेय्य ताणं, सो मे पिता दुब्भि [दूभि (सी. पी.)] वने करोति;

सा कस्स कन्दामि वनस्स मज्झे, यो तायिता सो सहसं [सहसा (सी. स्या. पी.)] करोतीति.

पण्णिकजातकं दुतियं.

१०३. वेरिजातकं

१०३.

यत्थ वेरी निविसति [निवसति (सी. क.)], न वसे तत्थ पण्डितो;

एकरत्तं दिरत्तं वा, दुक्खं वसति वेरिसूति.

वेरिजातकं ततियं.

१०४. मित्तविन्दकजातकं

१०४.

चतुब्भि अट्ठज्झगमा, अट्ठाहिपि च सोळस;

सोळसाहि च बात्तिंस [बत्तिंस (सी. स्या. पी.)], अत्रिच्छं चक्कमासदो;

इच्छाहतस्स पोसस्स, चक्कं भमति मत्थकेति.

मित्तविन्दकजातकं चतुत्थं.

१०५. दुब्बलकट्ठजातकं

१०५.

बहुम्पेतं वने कट्ठं, वातो भञ्जति दुब्बलं;

तस्स चे भायसी नाग, किसो नून भविस्ससीति.

दुब्बलकट्ठजातकं पञ्चमं.

१०६. उदञ्चनीजातकं

१०६.

सुखं वत मं जीवन्तं [सुखकं वत जीवं (क.)], पचमाना उदञ्चनी;

चोरी जायप्पवादेन, तेलं लोणञ्च याचतीति.

उदञ्चनीजातकं छट्ठं.

१०७. सालित्तकजातकं

१०७.

साधु खो सिप्पकं नाम, अपि यादिस कीदिसं;

पस्स खञ्जप्पहारेन, लद्धा गामा चतुद्दिसाति.

सालित्तकजातकं सत्तमं.

१०८. बाहियजातकं

१०८.

सिक्खेय्य सिक्खितब्बानि, सन्ति तच्छन्दिनो [सच्छन्दिनो (सी. पी.)] जना;

बाहिया हि [पि (सी. स्या. पी.)] सुहन्नेन, राजानमभिराधयीति.

बाहियजातकं अट्ठमं.

१०९. कुण्डपूवजातकं

१०९.

यथन्नो पुरिसो होति, तथन्ना तस्स देवता;

आहरेतं कुण्डपूवं [कणं पूवं (सी. पी.)], मा मे भागं विनासयाति.

कुण्डपूवजातकं नवमं.

११०. सब्बसंहारकपञ्हजातकं

११०.

सब्बसंहारको [सब्बसाहारको (क.)] नत्थि, सुद्धं कङ्गु पवायति;

अलिकं भायतियं धुत्ती, सच्चमाह महल्लिकाति.

सब्बसंहारकपञ्हजातकं दसमं.

परोसतवग्गो एकादसमो.

तस्सुद्दानं –

सपरोसत तायित वेरी पुन, भमचक्कथ नागसिरिव्हयनो;

सुखकञ्च वत सिप्पक बाहिया, कुण्डपूव महल्लिकका च दसाति.

१२. हंचिवग्गो

१११. गद्रभपञ्हजातकं

१११.

हंचि [हंसि (सी. स्या.), हञ्चि (?)] तुवं एवमञ्ञसि सेय्यो, पुत्तेन पिताति राजसेट्ठ;

हन्दस्सतरस्स ते अयं, अस्सतरस्स हि गद्रभो पिताति.

गद्रभपञ्हजातकं पठमं.

११२. अमरादेवीपञ्हजातकं

११२.

येन सत्तुबिलङ्गा च, दिगुणपलासो च पुप्फितो;

येन ददामि [येना’दामि (सी. स्या.)] तेन वदामि, येन न ददामि [येन ना’दामि (सी. स्या.)] न तेन वदामि;

एस मग्गो यवमज्झकस्स, एतं छन्नपथं विजानाहीति.

अमरादेवीपञ्हजातकं दुतियं.

११३. सिङ्गालजातकं

११३.

सद्दहासि सिङ्गालस्स [सिगालस्स (सी. स्या. पी.)], सुरापीतस्स ब्राह्मण;

सिप्पिकानं सतं नत्थि, कुतो कंससता दुवेति.

सिङ्गालजातकं ततियं.

११४. मितचिन्तिजातकं

११४.

बहुचिन्ती अप्पचिन्ती, उभो जाले अबज्झरे;

मितचिन्ती पमोचेसी, उभो तत्थ समागताति.

मितचिन्तिजातकं चतुत्थं.

११५. अनुसासिकजातकं

११५.

यायञ्ञ [यायञ्ञे (क.)] मनुसासति, सयं लोलुप्पचारिनी;

सायं विपक्खिका सेति, हता चक्केन सासिकाति [सालिकाति (सी. स्या. पी.)].

अनुसासिकजातकं पञ्चमं.

११६. दुब्बचजातकं

११६.

अतिकरमकराचरिय, मय्हम्पेतं न रुच्चति;

चतुत्थे लङ्घयित्वान, पञ्चमायसि आवुतोति.

दुब्बचजातकं छट्ठं.

११७. तित्तिरजातकं

११७.

अच्चुग्गतातिलपता [अतिबलता (सी. स्या. पी.), अतिलपका (कत्थचि)], अतिवेलं पभासिता;

वाचा हनति दुम्मेधं, तित्तिरंवातिवस्सितन्ति.

तित्तिरजातकं सत्तमं.

११८. वट्टकजातकं

११८.

नाचिन्तयन्तो पुरिसो, विसेसमधिगच्छति;

चिन्तितस्स फलं पस्स, मुत्तोस्मि वधबन्धनाति.

वट्टकजातकं अट्ठमं.

११९. अकालराविजातकं

११९.

अमातापितरसंवद्धो [पितरि (सी. पी.), पितु (स्या.)], अनाचेरकुले वसं;

नायं कालं अकालं वा, अभिजानाति कुक्कुटोति.

अकालराविजातकं नवमं.

१२०. बन्धनमोक्खजातकं

१२०.

अबद्धा तत्थ बज्झन्ति, यत्थ बाला पभासरे;

बद्धापि तत्थ मुच्चन्ति, यत्थ धीरा पभासरेति.

बन्धनमोक्खजातकं दसमं.

हंचिवग्गो [हंसिवग्गो (सी. स्या.)] द्वादसमो.

तस्सुद्दानं –

अथ गद्रभ सत्तुव कंससतं, बहुचिन्ति सासिकायातिकर;

अतिवेल विसेसमनाचरियोव, धीरापभासरतेन दसाति.

१३. कुसनाळिवग्गो

१२१. कुसनाळिजातकं

१२१.

करे सरिक्खो अथ वापि सेट्ठो, निहीनको वापि करेय्य एको;

करेय्युमेते [करेय्युं ते (सी. पी.)] ब्यसने उत्तमत्थं, यथा अहं कुसनाळि रुचायन्ति.

कुसनाळिजातकं पठमं.

१२२. दुम्मेधजातकं

१२२.

यसं लद्धान दुम्मेधो, अनत्थं चरति अत्तनो;

अत्तनो च परेसञ्च, हिंसाय पटिपज्जतीति.

दुम्मेधजातकं दुतियं.

१२३. नङ्गलीसजातकं

१२३.

असब्बत्थगामिं वाचं, बालो सब्बत्थ भासति;

नायं दधिं वेदि न [न वेदि (क.)] नङ्गलीसं, दधिप्पयं [दधिम्पयं (सी. पी.)] मञ्ञति नङ्गलीसन्ति.

नङ्गलीसजातकं ततियं.

१२४. अम्बजातकं

१२४.

वायमेथेव पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

वायामस्स फलं पस्स, भुत्ता अम्बा अनीतिहन्ति.

अम्बजातकं चतुत्थं.

१२५. कटाहकजातकं

१२५.

बहुम्पि सो विकत्थेय्य, अञ्ञं जनपदं गतो;

अन्वागन्त्वान दूसेय्य, भुञ्ज भोगे कटाहकाति.

कटाहकजातकं पञ्चमं.

१२६. असिलक्खणजातकं

१२६.

तदेवेकस्स [तथेवेकस्स (सी. स्या. पी. अट्ठ. मूलपाठो)] कल्याणं, तदेवेकस्स पापकं;

तस्मा सब्बं न कल्याणं, सब्बं वापि न पापकन्ति.

असिलक्खणजातकं छट्ठं.

१२७. कलण्डुकजातकं

१२७.

ते देसा तानि वत्थूनि, अहञ्च वनगोचरो;

अनुविच्च खो तं गण्हेय्युं, पिव [पिप (सी. पी.)] खीरं कलण्डुकाति.

कलण्डुकजातकं सत्तमं.

१२८. बिळारवतजातकं

१२८.

यो वे धम्मं धजं [धम्मधजं (स्या. पी. क.)] कत्वा, निगूळ्हो पापमाचरे;

विस्सासयित्वा भूतानि, बिळारं नाम तं वतन्ति.

बिळारवतजातकं अट्ठमं.

१२९. अग्गिकभारद्वाजजातकं

१२९.

नायं सिखा पुञ्ञहेतु, घासहेतु अयं सिखा;

नाङ्गुट्ठगणनं याति, अलं ते होतु अग्गिकाति.

अग्गिकभारद्वाजजातकं नवमं.

१३०. कोसियजातकं

१३०.

यथा वाचा च भुञ्जस्सु, यथा भुत्तञ्च ब्याहर;

उभयं ते न समेति, वाचा भुत्तञ्च कोसियेति.

कोसियजातकं दसमं.

कुसनाळिवग्गो [सरिक्खवग्गो (क.)] तेरसमो.

तस्सुद्दानं –

कुसनाळिसिरिव्हयनो च यसं, दधि मम्ब कटाहकपञ्चमको;

अथ पापक खीर बिळारवतं, सिखि कोसियसव्हयनेन दसाति.

१४. असम्पदानवग्गो

१३१. असम्पदानजातकं

१३१.

असम्पदानेनितरीतरस्स, बालस्स मित्तानि कली भवन्ति;

तस्मा हरामि भुसं अड्ढमानं, मा मे मित्ति जीयित्थ सस्सतायन्ति.

असम्पदानजातकं पठमं.

१३२. भीरुकजातकं

१३२.

कुसलूपदेसे धितिया दळ्हाय च, अनिवत्तितत्ताभयभीरुताय [अवत्थितत्ताभयभीरुताय (सी. स्या. पी.)] च;

न रक्खसीनं वसमागमिम्हसे, स सोत्थिभावो महता भयेन मेति.

भीरुक [पञ्चगरुक (सी. पी.), पञ्चभीरुक (स्या.), अभयभीरुत§(?)] जातकं दुतियं.

१३३. घतासनजातकं

१३३.

खेमं यहिं तत्थ अरी उदीरितो [अरि उद्धरितो (क.)], दकस्स मज्झे जलते घतासनो;

न अज्ज वासो महिया महीरुहे, दिसा भजव्हो सरणाज्ज नो भयन्ति.

घतासनजातकं ततियं.

१३४. झानसोधनजातकं

१३४.

ये सञ्ञिनो तेपि दुग्गता, येपि असञ्ञिनो तेपि दुग्गता;

एतं उभयं विवज्जय, तं समापत्तिसुखं अनङ्गणन्ति.

झानसोधनजातकं चतुत्थं.

१३५. चन्दाभजातकं

१३५.

चन्दाभं सूरियाभञ्च, योध पञ्ञाय गाधति.

अवितक्केन झानेन, होति आभस्सरूपगोति.

चन्दाभजातकं पञ्चमं.

१३६. सुवण्णहंसजातकं

१३६.

यं लद्धं तेन तुट्ठब्बं, अतिलोभो हि पापको;

हंसराजं गहेत्वान, सुवण्णा परिहायथाति.

सुवण्णहंसजातकं छट्ठं.

१३७. बब्बुजातकं

१३७.

यत्थेको लभते बब्बु, दुतियो तत्थ जायति;

ततियो च चतुत्थो च, इदं ते बब्बुका बिलन्ति.

बब्बुजातकं सत्तमं.

१३८. गोधजातकं

१३८.

किं ते जटाहि दुम्मेध, किं ते अजिनसाटिया;

अब्भन्तरं ते गहनं, बाहिरं परिमज्जसीति.

गोधजातकं अट्ठमं.

१३९. उभतोभट्ठजातकं

१३९.

अक्खी भिन्ना पटो नट्ठो, सखिगेहे च भण्डनं;

उभतो पदुट्ठा कम्मन्ता [पदुट्ठकम्मन्तो (सी.), पदुट्ठो कम्मन्तो (पी.)], उदकम्हि थलम्हि चाति.

उभतोभट्ठजातकं नवमं.

१४०. काकजातकं

१४०.

निच्चं उब्बिग्गहदया, सब्बलोकविहेसका;

तस्मा नेसं वसा नत्थि, काकानम्हाक [काकानस्माक (सी. स्या. पी.)] ञातिनन्ति.

काकजातकं दसमं.

असम्पदानवग्गो चुद्दसमो.

तस्सुद्दानं –

इतरीतर रक्खसि खेमियो च, परोसतपञ्हेन आभस्सरो पुन;

अथ हंसवरुत्तमबब्बुजटं, पटनट्ठक काकवरेन दसाति.

१५. ककण्टकवग्गो

१४१. गोधजातकं

१४१.

पापजनसंसेवी, अच्चन्तसुखमेधति;

गोधाकुलं [गोधक्कुलं (क.)] ककण्टाव [ककण्टका (क.)], कलिं पापेति अत्तनन्ति.

गोधजातकं पठमं.

१४२. सिङ्गालजातकं

१४२.

एतञ्हि ते दुराजानं, यं सेसि मतसायिकं;

यस्स ते कड्ढमानस्स, हत्था दण्डो न मुच्चतीति.

सिङ्गालजातकं दुतियं.

१४३. विरोचजातकं

१४३.

लसी च ते निप्फलिता, मत्थको च पदालितो [विदालितो (सी. पी.)];

सब्बा ते फासुका भग्गा, अज्ज खो त्वं विरोचसीति.

विरोचजातकं ततियं.

१४४. नङ्गुट्ठजातकं

१४४.

बहुम्पेतं असब्भि [बहुपेतमसब्भि (क.)] जातवेद, यं तं वालधिनाभिपूजयाम;

मंसारहस्स नत्थज्ज मंसं, नङ्गुट्ठम्पि भवं पटिग्गहातूति.

नङ्गुट्ठजातकं चतुत्थं.

१४५. राधजातकं

१४५.

त्वं राध विजानासि, अड्ढरत्ते अनागते;

अब्ययतं [अब्यायतं (सी. स्या. पी.), अब्यत्ततं (?)] विलपसि, विरत्ता कोसियायनेति.

राधजातकं पञ्चमं.

१४६. समुद्दकाकजातकं

१४६.

अपि नु हनुका सन्ता, मुखञ्च परिसुस्सति;

ओरमाम न पारेम, पूरतेव महोदधीति.

समुद्दकाकजातकं छट्ठं.

१४७. पुप्फरत्तजातकं

१४७.

नयिदं दुक्खं अदुं दुक्खं, यं मं तुदति वायसो;

यं सामा पुप्फरत्तेन, कत्तिकं नानुभोस्सतीति.

पुप्फरत्तजातकं सत्तमं.

१४८. सिङ्गालजातकं

१४८.

नाहं पुनं न च पुनं, न चापि अपुनप्पुनं;

हत्थिबोन्दिं पवेक्खामि, तथा हि भयतज्जितोति.

सिङ्गालजातकं अट्ठमं.

१४९. एकपण्णजातकं

१४९.

एकपण्णो अयं रुक्खो, न भूम्या चतुरङ्गुलो;

फलेन विसकप्पेन, महायं किं भविस्सतीति.

एकपण्णजातकं नवमं.

१५०. सञ्जीवजातकं

१५०.

असन्तं यो पग्गण्हाति, असन्तं चूपसेवति;

तमेव घासं कुरुते, ब्यग्घो सञ्जीवको यथाति.

सञ्जीवजातकं दसमं.

ककण्टक [पापसेवन (क.)] वग्गो पन्नरसमो.

तस्सुद्दानं –

सुखमेधति दण्डवरो च पुन, लसि वालधि पञ्चमराधवरो;

समहोदधि कत्तिक बोन्दि पुन, चतुरङ्गुलब्यग्घवरेन दसाति.

(उपरिमो पण्णासको.) [( ) सीहळपोत्थकेयेव दिस्सति]

अथ वग्गुद्दानं –

अपण्णकं सीलवग्गकुरुङ्ग, कुलावकं अत्थकामेन पञ्चमं;

आसीसो इत्थिवरुणं अपायि, लित्तवग्गेन ते दस;

परोसतं हंचि कुसनाळि [हंसि सरिक्खं (सब्बत्थ)], असम्पदं ककण्टकवग्गो.

एकनिपातम्हिलङ्कतन्ति.

एककनिपातं निट्ठितं.

२. दुकनिपातो

१. दळ्हवग्गो

१५१. राजोवादजातकं (२-१-१)

.

दळ्हं दळ्हस्स खिपति, बल्लिको [मल्लिको (सी. पी.)] मुदुना मुदुं;

साधुम्पि साधुना जेति, असाधुम्पि असाधुना;

एतादिसो अयं राजा, मग्गा उय्याहि सारथि.

.

अक्कोधेन जिने कोधं, असाधुं साधुना जिने;

जिने कदरियं दानेन, सच्चेनालिकवादिनं;

एतादिसो अयं राजा, मग्गा उय्याहि सारथीति.

राजोवादजातकं पठमं.

१५२. असमेक्खितकम्मन्तं, तुरिताभिनिपातिनं.

सानि कम्मानि तप्पेन्ति, उण्हंवज्झोहितं मुखे.

.

सीहो च सीहनादेन, दद्दरं अभिनादयि;

सुत्वा सीहस्स निग्घोसं, सिङ्गालो [सिगालो (सी. स्या. पी.)] दद्दरे वसं;

भीतो सन्तासमापादि, हदयञ्चस्स अप्फलीति.

सिङ्गालजातकं [सिगालजातकं (सी. स्या. पी.)] दुतियं.

१५३. सूकरजातकं (२-१-३)

.

चतुप्पदो अहं सम्म, त्वम्पि सम्म चतुप्पदो;

एहि सम्म [सीह (सी. पी.)] निवत्तस्सु, किं नु भीतो पलायसि.

.

असुचि पूतिलोमोसि, दुग्गन्धो वासि सूकर;

सचे युज्झितुकामोसि, जयं सम्म ददामि तेति.

सूकरजातकं ततियं.

१५४. उरगजातक (२-१-४)

.

इधूरगानं पवरो पविट्ठो, सेलस्स वण्णेन पमोक्खमिच्छं;

ब्रह्मञ्च वण्णं [वक्कं (क.)] अपचायमानो, बुभुक्खितो नो वितरामि [विसहामि (क. सि. स्या. पी.)] भोत्तुं.

.

सो ब्रह्मगुत्तो चिरमेव जीव, दिब्या च ते पातुभवन्तु भक्खा;

यो ब्रह्मवण्णं अपचायमानो, बुभुक्खितो नो वितरासि [सब्बत्थपि समानं] भोत्तुन्ति.

उरगजातकं चतुत्थं.

१५५. भग्गजातकं (२-१-५)

.

जीव वस्ससतं भग्ग [गग्ग (सी. पी.)], अपरानि च वीसतिं [वीसति (स्या. क.)];

मा मं पिसाचा खादन्तु, जीव त्वं सरदो सतं.

१०.

त्वम्पि वस्ससतं जीव, अपरानि च वीसतिं;

विसं पिसाचा खादन्तु, जीव त्वं सरदो सतन्ति.

भग्गजातकं पञ्चमं.

१५६. अलीनचित्तजातकं (२-१-६)

११.

अलीनचित्तं निस्साय, पहट्ठा महती चमू;

कोसलं सेनासन्तुट्ठं, जीवग्गाहं अगाहयि.

१२.

एवं निस्सयसम्पन्नो, भिक्खु आरद्धवीरियो;

भावयं कुसलं धम्मं, योगक्खेमस्स पत्तिया;

पापुणे अनुपुब्बेन, सब्बसंयोजनक्खयन्ति.

अलीनचित्तजातकं छट्ठं.

१५७. गुणजातकं (२-१-७)

१३.

येन कामं पणामेति, धम्मो बलवतं मिगी;

उन्नदन्ती विजानाहि, जातं सरणतो भयं.

१४.

अपि चेपि दुब्बलो मित्तो, मित्तधम्मेसु तिट्ठति;

सो ञातको च बन्धु च, सो मित्तो सो च मे सखा;

दाठिनि मातिमञ्ञित्थो [मञ्ञिवो (स्या.), मञ्ञव्हो (क.)], सिङ्गालो मम पाणदोति.

गुणजातकं सत्तमं.

१५८. सुहनुजातकं (२-१-८)

१५.

नयिदं विसमसीलेन, सोणेन सुहनू सह;

सुहनूपि तादिसोयेव, यो सोणस्स सगोचरो.

१६.

पक्खन्दिना पगब्भेन, निच्चं सन्दानखादिना;

समेति पापं पापेन, समेति असता असन्ति.

सुहनुजातकं अट्ठमं.

१५९. मोरजातकं (२-१-९)

१७.

उदेतयं चक्खुमा एकराजा, हरिस्सवण्णो पथविप्पभासो [पठविप्पभासो (सी. स्या. पी.)];

तं तं नमस्सामि हरिस्सवण्णं पथविप्पभासं, तयाज्ज गुत्ता विहरेमु दिवसं.

ये ब्राह्मणा वेदगू सब्बधम्मे, ते मे नमो ते च मं पालयन्तु;

नमत्थु बुद्धानं [बुद्धान (?)] नमत्थु बोधिया, नमो विमुत्तानं [विमुत्तान (?)] नमो विमुत्तिया;

इमं सो परित्तं कत्वा, मोरो चरति एसना.

१८.

अपेतयं चक्खुमा एकराजा, हरिस्सवण्णो पथविप्पभासो;

तं तं नम्मस्सामि हरिस्सवण्णं पथविप्पभासं, तयाज्ज गुत्ता विहरेमु रत्तिं.

ये ब्राह्मणा वेदगू सब्बधम्मे, ते मे नमो ते च मं पालयन्तु;

नमत्थु बुद्धानं नमत्थु बोधिया, नमो विमुत्तानं नमो विमुत्तिया;

इमं सो परित्तं कत्वा, मोरो वासमकप्पयीति.

मोरजातकं नवमं.

१६०. विनीलजातकं (२-१-१०)

१९.

एवमेव नून [नु (क.)] राजानं, वेदेहं मिथिलग्गहं;

अस्सा वहन्ति आजञ्ञा, यथा हंसा विनीलकं.

२०.

विनील दुग्गं भजसि, अभूमिं तात सेवसि;

गामन्तकानि [गामन्तिकानि (सी.), गामन्तरानि (क.)] सेवस्सु, एतं मातालयं तवाति.

विनीलजातकं दसमं.

दळ्हवग्गो पठमो.

तस्सुद्दानं –

वरबल्लिक दद्दर सूकरको, उरगूत्तम पञ्चमभग्गवरो;

महतीचमु याव सिङ्गालवरो, सुहनुत्तम मोर विनीलं दसाति.

२. सन्थववग्गो

१६१. इन्दसमानगोत्तजातकं (२-२-१)

२१.

सन्थवं [सन्धवं (क.)] कापुरिसेन कयिरा, अरियो अनरियेन पजानमत्थं;

चिरानुवुत्थोपि करोति पापं, गजो यथा इन्दसमानगोत्तं.

२२.

यं त्वेव जञ्ञा सदिसो ममन्ति, सीलेन पञ्ञाय सुतेन चापि;

तेनेव मेत्तिं कयिराथ सद्धिं, सुखो हवे सप्पुरिसेन सङ्गमोति.

इन्दसमानगोत्तजातकं पठमं.

१६२. सन्थवजातकं (२-२-२)

२३.

सन्थवस्मा परमत्थि पापियो, यो सन्थवो [सन्धवो (क.)] कापुरिसेन होति;

सन्तप्पितो सप्पिना पायसेन [पायासेन (क.)], किच्छाकतं पण्णकुटिं अदय्हि [अदड्ढहि (सी. स्या.), अदट्ठहि (पी.), अदद्दहि (?)].

२४.

न सन्थवस्मा परमत्थि सेय्यो, यो सन्थवो सप्पुरिसेन होति;

सीहस्स ब्यग्घस्स च दीपिनो च, सामा मुखं लेहति सन्थवेनाति.

सन्थवजातकं दुतियं.

१६३. सुसीमजातकं (२-२-३)

२५.

काळा मिगा सेतदन्ता तवीमे [तव इमे (सी. स्या. पी.)], परोसतं हेमजालाभिछन्ना [हेमजालाभिसञ्छन्ना (सी.)];

ते ते ददामीति सुसीम ब्रूसि, अनुस्सरं पेत्तिपितामहानं.

२६.

काळा मिगा सेतदन्ता ममीमे [मम इमे (सी. पी.)], परोसतं हेमजालाभिच्छन्ना;

ते ते ददामीति वदामि माणव, अनुस्सरं पेत्तिपितामहानन्ति.

सुसीमजातकं ततियं.

१६४. गिज्झजातकं (२-२-४)

२७.

यं नु गिज्झो योजनसतं, कुणपानि अवेक्खति;

कस्मा जालञ्च पासञ्च, आसज्जापि न बुज्झसि.

२८.

यदा पराभवो होति, पोसो जीवितसङ्खये;

अथ जालञ्च पासञ्च, आसज्जापि न बुज्झतीति.

गिज्झजातकं चतुत्थं.

१६५. नकुलजातकं (२-२-५)

२९.

सन्धिं कत्वा अमित्तेन, अण्डजेन जलाबुज;

विवरिय दाठं सेसि [सयसि (सी. स्या. पी.)], कुतो ते भयमागतं.

३०.

सङ्केथेव [सङ्कतेव (क.)] अमित्तस्मिं, मित्तस्मिम्पि न विस्ससे;

अभया भयमुप्पन्नं, अपि मूलानि कन्ततीति [मूलं निकन्ततीति (सी.)].

नकुलजातकं पञ्चमं.

१६६. उपसाळकजातकं (२-२-६)

३१.

उपसाळकनामानि [उपसाळ्हकनामानं (सी. स्या. पी.)], सहस्सानि चतुद्दस;

अस्मिं पदेसे दड्ढानि, नत्थि लोके अनामतं.

३२.

यम्हि सच्चञ्च धम्मो च, अहिंसा संयमो दमो;

एतं अरिया सेवन्ति, एतं लोके अनामतन्ति.

उपसाळकजातकं छट्ठं.

१६७. समिद्धिजातकं (२-२-७)

३३.

अभुत्वा भिक्खसि भिक्खु, न हि भुत्वान भिक्खसि;

भुत्वान भिक्खु भिक्खस्सु, मा तं कालो उपच्चगा.

३४.

कालं वोहं न जानामि, छन्नो कालो न दिस्सति;

तस्मा अभुत्वा भिक्खामि, मा मं कालो उपच्चगाति.

समिद्धिजातकं सत्तमं.

१६८. सकुणग्घिजातकं (२-२-८)

३५.

सेनो बलसा पतमानो, लापं गोचरठायिनं;

सहसा अज्झप्पत्तोव, मरणं तेनुपागमि.

३६.

सोहं नयेन सम्पन्नो, पेत्तिके गोचरे रतो;

अपेतसत्तु मोदामि, सम्पस्सं अत्थमत्तनोति.

सकुणग्घिजातकं अट्ठमं.

१६९. अरकजातकं (२-२-९)

३७.

यो वे मेत्तेन चित्तेन, सब्बलोकानुकम्पति;

उद्धं अधो च तिरियं, अप्पमाणेन सब्बसो.

३८.

अप्पमाणं हितं चित्तं, परिपुण्णं सुभावितं;

यं पमाणकतं कम्मं, न तं तत्रावसिस्सतीति.

अरकजातकं नवमं.

१७०. ककण्टकजातकं (२-२-१०)

३९.

नायं पुरे उण्णमति [उन्नमति (स्या.)], तोरणग्गे ककण्टको;

महोसध विजानाहि, केन थद्धो ककण्टको.

४०.

अलद्धपुब्बं लद्धान, अड्ढमासं ककण्टको;

अतिमञ्ञति राजानं, वेदेहं मिथिलग्गहन्ति.

ककण्टकजातकं दसमं.

सन्थववग्गो दुतियो.

तस्सुद्दानं –

अथ इन्दसमान सपण्णकुटि, सुसिमुत्तम गिज्झ जलाबुजको;

उपसाळक भिक्खु सलापवरो, अथ मेत्तवरो दसपुण्णमतीति.

३. कल्याणवग्गो

१७१. कल्याणधम्मजातकं (२-३-१)

४१.

कल्याणधम्मोति यदा जनिन्द, लोके समञ्ञं अनुपापुणाति;

तस्मा न हिय्येथ [हीयेथ (सी.)] नरो सपञ्ञो, हिरियापि सन्तो धुरमादियन्ति.

४२.

सायं समञ्ञा इध मज्ज पत्ता, कल्याणधम्मोति जनिन्द लोके;

ताहं समेक्खं इध पब्बजिस्सं, न हि मत्थि छन्दो इध कामभोगेति.

कल्याणधम्मजातकं पठमं.

१७२. दद्दरजातकं (२-३-२)

४३.

को नु सद्देन महता, अभिनादेति दद्दरं;

तं सीहा नप्पटिनदन्ति [किं सीहा नप्पटिनदन्ति (सी. पी.), न सीहा पटिनदन्ति (क.)], को नामेसो मिगाधिभू.

४४.

अधमो मिगजातानं, सिङ्गालो तात वस्सति;

जातिमस्स जिगुच्छन्ता, तुण्ही सीहा समच्छरेति.

दद्दरजातकं दुतियं.

१७३. मक्कटजातकं (२-३-३)

४५.

तात माणवको एसो, तालमूलं अपस्सितो;

अगारकञ्चिदं अत्थि, हन्द देमस्सगारकं.

४६.

मा खो त्वं तात पक्कोसि, दूसेय्य नो अगारकं;

नेतादिसं मुखं होति, ब्राह्मणस्स सुसीलिनोति.

मक्कटजातकं ततियं.

१७४. दुब्भियमक्कटजातकं (२-३-४)

४७.

अदम्ह ते वारि पहूतरूपं, घम्माभितत्तस्स पिपासितस्स;

सो दानि पित्वान [पीत्वान (सी. पी.)] किरिङ्करोसि [किकिंकरोसि (सी. स्या. पी.)], असङ्गमो पापजनेन सेय्यो.

४८.

को ते सुतो वा दिट्ठो वा, सीलवा नाम मक्कटो;

इदानि खो तं ओहच्छं [ऊहच्च (सी. पी.), ओहच्चं (स्या.), उहज्जं (क.)], एसा अस्माक धम्मताति.

दुब्भियमक्कटजातकं चतुत्थं.

१७५. आदिच्चुपट्ठानजातकं (२-३-५)

४९.

सब्बेसु किर भूतेसु, सन्ति सीलसमाहिता;

पस्स साखामिगं जम्मं, आदिच्चमुपतिट्ठति.

५०.

नास्स सीलं विजानाथ, अनञ्ञाय पसंसथ;

अग्गिहुत्तञ्च उहन्नं [ऊहन्तं (सी.), ऊहनं (स्या.), ऊहन्ति (पी.), उहदं (क.)], द्वे च भिन्ना कमण्डलूति.

आदिच्चुपट्ठानजातकं पञ्चमं.

१७६. कळायमुट्ठिजातकं (२-३-६)

५१.

बालो वतायं दुमसाखगोचरो, पञ्ञा जनिन्द नयिमस्स विज्जति;

कळायमुट्ठिं [कलायमुट्ठिं (सी. पी.)] अवकिरिय केवलं, एकं कळायं पतितं गवेसति.

५२.

एवमेव मयं राज, ये चञ्ञे अतिलोभिनो;

अप्पेन बहुं जिय्याम, कळायेनेव वानरोति.

कळायमुट्ठिजातकं छट्ठं.

१७७. तिन्दुकजातकं (२-३-७)

५३.

धनुहत्थकलापेहि, नेत्तिं सवरधारिभि;

समन्ता परिकिण्णम्ह, कथं मोक्खो भविस्सति.

५४.

अप्पेव बहुकिच्चानं, अत्थो जायेथ कोचि नं;

अत्थि रुक्खस्स अच्छिन्नं, खज्जथञ्ञेव तिन्दुकन्ति.

तिन्दुकजातकं सत्तमं.

१७८. कच्छपजातकं (२-३-८)

५५.

जनित्तं मे भवित्तं मे, इति पङ्के अवस्सयिं;

तं मं पङ्को अज्झभवि, यथा दुब्बलकं तथा;

तं तं वदामि भग्गव, सुणोहि वचनं मम.

५६.

गामे वा यदि वा रञ्ञे, सुखं यत्राधिगच्छति;

तं जनित्तं भवित्तञ्च, पुरिसस्स पजानतो;

यम्हि जीवे तम्हि गच्छे, न निकेतहतो सियाति.

कच्छपजातकं अट्ठमं.

१७९. सतधम्मजातकं (२-३-९)

५७.

तञ्च अप्पञ्च उच्छिट्ठं, तञ्च किच्छेन नो अदा;

सोहं ब्राह्मणजातिको, यं भुत्तं तम्पि उग्गतं.

५८.

एवं धम्मं निरंकत्वा [निराकत्वा (?) नि + आ + कर + त्वा], यो अधम्मेन जीवति;

सतधम्मोव लाभेन, लद्धेनपि न नन्दतीति.

सतधम्मजातकं नवमं.

१८०. दुद्ददजातकं (२-३-१०)

५९.

दुद्ददं ददमानानं, दुक्करं कम्म कुब्बतं;

असन्तो नानुकुब्बन्ति, सतं धम्मो दुरन्नयो.

६०.

तस्मा सतञ्च असतं, नाना होति इतो गति;

असन्तो निरयं यन्ति, सन्तो सग्गपरायणाति [परायना (स्या. क.)].

दुद्ददजातकं दसमं.

कल्याणवग्गो ततियो.

तस्सुद्दानं –

सुसमञ्ञमिगाधिभू माणवको, वारिपहूतरूपादिच्चुपट्ठाना;

सकळायसतिन्दुकपङ्क पुन, सतधम्म सुदुद्ददकेन दसाति.

४. असदिसवग्गो

१८१. असदिसजातकं (२-४-१)

६१.

धनुग्गहो असदिसो, राजपुत्तो महब्बलो;

दूरेपाती अक्खणवेधी, महाकायप्पदालनो.

६२.

सब्बामित्ते रणं कत्वा, न च कञ्चि विहेठयि;

भातरं सोत्थिं कत्वान, संयमं अज्झुपागमीति.

असदिसजातकं पठमं.

१८२. सङ्गामावचरजातकं (२-४-२)

६३.

सङ्गामावचरो सूरो, बलवा इति विस्सुतो;

किं नु तोरणमासज्ज, पटिक्कमसि कुञ्जर.

६४.

ओमद्द खिप्पं पलिघं, एसिकानि च अब्बह [उब्बह (स्या.), अब्भुह (क.)];

तोरणानि च मद्दित्वा, खिप्पं पविस कुञ्जराति.

सङ्गामावचरजातकं दुतियं.

१८३. वालोदकजातकं (२-४-३)

६५.

वालोदकं अप्परसं निहीनं, पित्वा [पीत्वा (सी. पी.)] मदो जायति गद्रभानं;

इमञ्च पित्वान रसं पणीतं, मदो न सञ्जायति सिन्धवानं.

६६.

अप्पं पिवित्वान निहीनजच्चो, सो मज्जती तेन जनिन्द पुट्ठो [फुट्ठो (सी. स्या.), मुट्ठो (क.)];

धोरय्हसीली च कुलम्हि जातो, न मज्जती अग्गरसं पिवित्वाति.

वालोदकजातकं ततियं.

१८४. गिरिदत्तजातकं (२-४-४)

६७.

दूसितो गिरिदत्तेन [गिरिदन्तेन (पी.)], हयो सामस्स पण्डवो;

पोराणं पकतिं हित्वा, तस्सेवानुविधिय्यति [नुविधीयति (सी. पी.)].

६८.

सचे च तनुजो पोसो, सिखराकार [सिङ्गाराकार (स्या.)] कप्पितो;

आनने नं [तं (सी. स्या. पी.)] गहेत्वान, मण्डले परिवत्तये;

खिप्पमेव पहन्त्वान, तस्सेवानुविधिय्यतीति.

गिरिदत्तजातकं चतुत्थं.

१८५. अनभिरतिजातकं (२-४-५)

६९.

यथोदके आविले अप्पसन्ने, न पस्सति सिप्पिकसम्बुकञ्च;

सक्खरं वालुकं मच्छगुम्बं, एवं आविलम्हि [आविले हि (सी.)] चित्ते;

न पस्सति अत्तदत्थं परत्थं.

७०.

यथोदके अच्छे विप्पसन्ने, सो पस्सति सिप्पिकसम्बुकञ्च;

सक्खरं वालुकं मच्छगुम्बं, एवं अनाविलम्हि चित्ते;

सो पस्सति अत्तदत्थं परत्थन्ति.

अनभिरतिजातकं पञ्चमं.

१८६. दधिवाहनजातकं (२-४-६)

७१.

वण्णगन्धरसूपेतो, अम्बोयं अहुवा पुरे;

तमेव पूजं लभमानो, केनम्बो कटुकप्फलो.

७२.

पुचिमन्दपरिवारो, अम्बो ते दधिवाहन;

मूलं मूलेन संसट्ठं, साखा साखा [साखं (स्या. क.)] निसेवरे [निवीसरे (क.)];

असातसन्निवासेन, तेनम्बो कटुकप्फलोति.

दधिवाहनजातकं छट्ठं.

१८७. चतुमट्ठजातकं (२-४-७)

७३.

उच्चे विटभिमारुय्ह, मन्तयव्हो रहोगता;

नीचे ओरुय्ह मन्तव्हो, मिगराजापि सोस्सति.

७४.

यं सुवण्णो सुवण्णेन [यं सुपण्णो सुपण्णेन (सी. स्या. पी.)], देवो देवेन मन्तये;

किं तेत्थ चतुमट्ठस्स, बिलं पविस जम्बुकाति.

चतुमट्ठजातकं सत्तमं.

१८८. सीहकोत्थुजातकं (२-४-८)

७५.

सीहङ्गुली सीहनखो, सीहपादपतिट्ठितो;

सो सीहो सीहसङ्घम्हि, एको नदति अञ्ञथा.

७६.

मा त्वं नदि राजपुत्त, अप्पसद्दो वने वस;

सरेन खो [मा (क.)] तं जानेय्युं, न हि ते पेत्तिको सरोति.

सीहकोत्थुजातकं अट्ठमं.

१८९. सीहचम्मजातकं (२-४-९)

७७.

नेतं सीहस्स नदितं, न ब्यग्घस्स न [ब्यग्घस्स न च (क.)] दीपिनो;

पारुतो सीहचम्मेन, जम्मो नदति गद्रभो.

७८.

चिरम्पि खो तं खादेय्य, गद्रभो हरितं यवं;

पारुतो सीहचम्मेन, रवमानोव दूसयीति.

सीहचम्मजातकं नवमं.

१९०. सीलानिसंसजातकं (२-४-१०)

७९.

पस्स सद्धाय सीलस्स, चागस्स च अयं फलं;

नागो नावाय वण्णेन, सद्धं वहतुपासकं.

८०.

सब्भिरेव समासेथ, सब्भि कुब्बेथ सन्थवं;

सतञ्हि सन्निवासेन, सोत्थिं गच्छति न्हापितोति.

सीलानिसंसजातकं दसमं.

असदिसवग्गो चतुत्थो.

तस्सुद्दानं –

धनुग्गह कुञ्जर अप्परसो, गिरिदत्तमनाविलचित्तवरं;

दधिवाहन जम्बूक सीहनखो, हरितयव नागवरेन दसाति.

५. रुहकवग्गो

१९१. रुहकजातकं (२-५-१)

८१.

अपि [अम्भो (स्या. क. सी.)] रुहक छिन्नापि, जिया सन्धीयते पुन;

सन्धीयस्सु पुराणिया, मा कोधस्स वसं गमि.

८२.

विज्जमानेसु वाकेसु [विज्जमानासु मरुवासु (सी.), विज्जमानासु मरूद्वासु (पी.)], विज्जमानेसु कारिसु;

अञ्ञं जियं करिस्सामि, अलञ्ञेव पुराणियाति.

रुहकजातकं पठमं.

१९२. सिरिकाळकण्णिजातकं (२-५-२)

८३.

इत्थी सिया रूपवती, सा च सीलवती सिया;

पुरिसो तं न इच्छेय्य, सद्दहासि महोसध.

८४.

सद्दहामि महाराज, पुरिसो दुब्भगो सिया;

सिरी च काळकण्णी च, न समेन्ति कुदाचनन्ति.

सिरिकाळकण्णिजातकं दुतियं.

१९३. चूळपदुमजातकं (२-५-३)

८५.

अयमेव सा अहमपि [अहम्पि (सी. स्या. पी.), अहस्मि (क.)] सो अनञ्ञो, अयमेव सो हत्थच्छिन्नो अनञ्ञो;

यमाह ‘‘कोमारपती मम’’न्ति, वज्झित्थियो नत्थि इत्थीसु सच्चं.

८६.

इमञ्च जम्मं मुसलेन हन्त्वा, लुद्दं छवं परदारूपसेविं;

इमिस्सा च नं पापपतिब्बताय, जीवन्तिया छिन्दथ कण्णनासन्ति.

चूळपदुमजातकं ततियं.

१९४. मणिचोरजातकं (२-५-४)

८७.

सन्ति देवा पवसन्ति नून, न हि नून सन्ति इध लोकपाला;

सहसा करोन्तानमसञ्ञतानं, न हि नून सन्ती पटिसेधितारो.

८८.

अकाले वस्सती तस्स, काले तस्स न वस्सति;

सग्गा च चवति ठाना, ननु सो तावता हतोति.

मणिचोरजातकं चतुत्थं.

१९५. पब्बतूपत्थरजातकं (२-५-५)

८९.

पब्बतूपत्थरे [पब्बतपत्थरे (सी. स्या. पी.)] रम्मे, जाता पोक्खरणी सिवा;

तं सिङ्गालो अपापायि [अपापासि (सी. स्या. पी.)], जानं सीहेन रक्खितं.

९०.

पिवन्ति चे [पिवन्ति वे (सी.), पिवन्तिव (पी.), पिवन्तेव (?)] महाराज, सापदानि महानदिं;

न तेन अनदी होति, खमस्सु यदि ते पियाति.

पब्बतूपत्थर [पब्बतपत्थर (सी. स्या. पी.)] जातकं पञ्चमं.

१९६. वलाहकस्सजातकं (२-५-६)

९१.

ये न काहन्ति ओवादं, नरा बुद्धेन देसितं;

ब्यसनं ते गमिस्सन्ति, रक्खसीहिव वाणिजा.

९२.

ये च काहन्ति ओवादं, नरा बुद्धेन देसितं;

सोत्थिं पारं गमिस्सन्ति, वलाहेनेव [वालाहेनेव (सी. पी.)] वाणिजाति.

वलाहकस्स [वालाहस्स (सी. पी.)] जातकं छट्ठं.

१९७. मित्तामित्तजातकं (२-५-७)

९३.

न नं उम्हयते दिस्वा, न च नं पटिनन्दति;

चक्खूनि चस्स न ददाति, पटिलोमञ्च वत्तति.

९४.

एते भवन्ति आकारा, अमित्तस्मिं पतिट्ठिता;

येहि अमित्तं जानेय्य, दिस्वा सुत्वा च पण्डितोति.

मित्तामित्तजातकं सत्तमं.

१९८. राधजातकं (२-५-८)

९५.

पवासा आगतो तात, इदानि नचिरागतो;

कच्चिन्नु तात ते माता, न अञ्ञमुपसेवति.

९६.

न खो पनेतं सुभणं, गिरं सच्चुपसंहितं;

सयेथ पोट्ठपादोव, मुम्मुरे [मुम्मुरे (स्या.), मं पुरे (क.) मुम्मुरसद्दो थुसग्गिम्हि कुक्कुळे च वत्ततीति सक्कताभिधानेसु] उपकूथितोति [उपकूसितोति (सी. स्या. पी.), उपकूलितो (क.)].

राधजातकं अट्ठमं.

१९९. गहपतिजातकं (२-५-९)

९७.

उभयं मे न खमति, उभयं मे न रुच्चति;

याचायं कोट्ठमोतिण्णा, नाद्दसं इति भासति.

९८.

तं तं गामपति ब्रूमि, कदरे अप्पस्मि जीविते;

द्वे मासे सङ्गरं कत्वा [कारं कत्वान (सी. पी.), संकरं कत्वा (क.)], मंसं जरग्गवं किसं;

अप्पत्तकाले चोदेसि, तम्पि मय्हं न रुच्चतीति.

गहपतिजातकं नवमं.

२००. साधुसीलजातकं (२-५-१०)

९९.

सरीरदब्यं वुड्ढब्यं [वद्धब्यं (सी. पी.)], सोजच्चं साधुसीलियं;

ब्राह्मणं तेव पुच्छाम, कन्नु तेसं वनिम्हसे [वणिम्हसे (सी. पी.)].

१००.

अत्थो अत्थि सरीरस्मिं, वुड्ढब्यस्स नमो करे;

अत्थो अत्थि सुजातस्मिं, सीलं अस्माक रुच्चतीति.

साधुसीलजातकं दसमं.

रुहकवग्गो पञ्चमो.

तस्सुद्दानं –

अपिरुहक रूपवती मुसलो, पवसन्ति सपञ्चमपोक्खरणी;

अथ मुत्तिमवाणिज उम्हयते, चिरआगत कोट्ठ सरीर दसाति.

६. नतंदळ्हवग्गो

२०१. बन्धनागारजातकं (२-६-१)

१०१.

न तं दळ्हं बन्धनमाहु धीरा, यदायसं दारुजपब्बजञ्च [बब्बजञ्च (सी.)];

सारत्तरत्ता मणिकुण्डलेसु, पुत्तेसु दारेसु च या अपेक्खा.

१०२.

एतं दळ्हं बन्धनमाहु धीरा, ओहारिनं सिथिलं दुप्पमुञ्चं;

एतम्पि छेत्वान वजन्ति धीरा, अनपेक्खिनो कामसुखं पहायाति.

बन्धनागारजातकं पठमं.

२०२. केळिसीलजातकं (२-६-२)

१०३.

हंसा कोञ्चा मयूरा च, हत्थयो [हत्थिनो (सी.), हत्थियो (स्या. पी.)] पसदा मिगा;

सब्बे सीहस्स भायन्ति, नत्थि कायस्मि तुल्यता.

१०४.

एवमेव मनुस्सेसु, दहरो चेपि पञ्ञवा;

सो हि तत्थ महा होति, नेव बालो सरीरवाति.

केळिसीलजातकं दुतियं.

२०३. खण्डजातकं (२-६-३)

१०५.

विरूपक्खेहि मे मेत्तं, मेत्तं एरापथेहि मे;

छब्यापुत्तेहि मे मेत्तं, मेत्तं कण्हागोतमकेहि च.

अपादकेहि मे मेत्तं, मेत्तं द्विपादकेहि मे;

चतुप्पदेहि मे मेत्तं, मेत्तं बहुप्पदेहि मे.

मा मं अपादको हिंसि, मा मं हिंसि द्विपादको;

मा मं चतुप्पदो हिंसि, मा मं हिंसि बहुप्पदो.

सब्बे सत्ता सब्बे पाणा, सब्बे भूता च केवला;

सब्बे भद्रानि पस्सन्तु, मा कञ्चि [किञ्चि (स्या. क.)] पापमागमा.

१०६.

अप्पमाणो बुद्धो, अप्पमाणो धम्मो;

अप्पमाणो सङ्घो, पमाणवन्तानि सरीसपानि [सिरिसपानि (सी. स्या. पी.)];

अहिविच्छिकसतपदी, उण्णनाभि [उण्णानाभि (सी. स्या. पी.)] सरबूमूसिका.

कता मे रक्खा कता मे परित्ता, पटिक्कमन्तु भूतानि;

सोहं नमो भगवतो, नमो सत्तन्नं सम्मासम्बुद्धानन्ति.

खण्डजातकं ततियं.

२०४. वीरकजातकं (२-६-४)

१०७.

अपि वीरक पस्सेसि, सकुणं मञ्जुभाणकं;

मयूरगीवसङ्कासं, पतिं मय्हं सविट्ठकं.

१०८.

उदकथलचरस्स पक्खिनो, निच्चं आमकमच्छभोजिनो;

तस्सानुकरं सविट्ठको, सेवाले पलिगुण्ठितो मतोति.

वीरकजातकं चतुत्थं.

२०५. गङ्गेय्यजातकं (२-६-५)

१०९.

सोभति मच्छो गङ्गेय्यो, अथो सोभति यामुनो [सोभन्ति मच्छा गङ्गेय्या, अथो सोभन्ति यामुना (स्या. पी.)];

चतुप्पदोयं पुरिसो, निग्रोधपरिमण्डलो;

ईसकायत [ईसमायत (क.)] गीवो च, सब्बेव अतिरोचति.

११०.

यं पुच्छितो न तं अक्खासि [अक्खा (सी. स्या. पी.)], अञ्ञं अक्खासि [अक्खाति (स्या. पी.)] पुच्छितो;

अत्तप्पसंसको पोसो, नायं अस्माक रुच्चतीति.

गङ्गेय्यजातकं पञ्चमं.

२०६. कुरुङ्गमिगजातकं (२-६-६)

१११.

इङ्घ वद्धमयं [वद्धमयं (सी. स्या. पी.)] पासं, छिन्द दन्तेहि कच्छप;

अहं तथा करिस्सामि, यथा नेहिति लुद्दको.

११२.

कच्छपो पाविसी वारिं, कुरुङ्गो पाविसी वनं;

सतपत्तो दुमग्गम्हा, दूरे पुत्ते अपानयीति.

कुरुङ्गमिगजातकं छट्ठं.

२०७. अस्सकजातकं (२-६-७)

११३.

अयमस्सकराजेन, देसो विचरितो मया;

अनुकामय कामेन [अनुकामयवनुकामेन (सी. पी.)], पियेन पतिना सह.

११४.

नवेन सुखदुक्खेन, पोराणं अपिधीयति [अपिथीयति (सी. पी.), अपिथिय्यति (स्या.)];

तस्मा अस्सकरञ्ञाव, कीटो पियतरो ममाति.

अस्सकजातकं सत्तमं.

२०८. सुसुमारजातकं (२-६-८)

११५.

अलं मेतेहि अम्बेहि, जम्बूहि पनसेहि च;

यानि पारं समुद्दस्स, वरं मय्हं उदुम्बरो.

११६.

महती वत ते बोन्दि, न च पञ्ञा तदूपिका;

सुसुमार [सुंसुमार (सी. स्या. पी.)] वञ्चितो मेसि, गच्छ दानि यथासुखन्ति.

सुसुमारजातकं अट्ठमं.

२०९. कुक्कुटजातकं (२-६-९)

११७.

दिट्ठा मया वने रुक्खा, अस्सकण्णा विभीटका [विभेदका (स्या. क.)];

न तानि एवं सक्कन्ति, यथा त्वं रुक्ख सक्कसि.

११८.

पुराणकुक्कुटो [कक्करो (सी. स्या. पी.)] अयं, भेत्वा पञ्जरमागतो;

कुसलो वाळपासानं, अपक्कमति भासतीति.

कुक्कुट [कक्कर (सी. स्या. पी.)] जातकं नवमं.

२१०. कन्दगलकजातकं (२-६-१०)

११९.

अम्भो को नाम यं रुक्खो, सिन्नपत्तो [सीनपत्तो (सी. पी.)] सकण्टको;

यत्थ एकप्पहारेन, उत्तमङ्गं विभिज्जितं [विसाटिकं (सी. स्या. पी.), विघाटितं (सी. निय्य)].

१२०.

अचारि वतायं वितुदं वनानि, कट्ठङ्गरुक्खेसु असारकेसु;

अथासदा खदिरं जातसारं [जातिसारं (क.)], यत्थब्भिदा गरुळो उत्तमङ्गन्ति.

कन्दगलक [कन्दलक (क.)] जातकं दसमं.

नतंदळ्हवग्गो छट्ठो.

तस्सुद्दानं –

दळ्हबन्धन हंसवरो च पुन, विरूपक्ख सविट्ठक मच्छवरो;

सकुरुङ्ग सअस्सक अम्बवरो, पुन कुक्कुटको गरुळेन दसाति.

७. बीरणथम्भवग्गो

२११. सोमदत्तजातकं (२-७-१)

१२१.

अकासि योग्गं धुवमप्पमत्तो, संवच्छरं बीरणथम्भकस्मिं;

ब्याकासि सञ्ञं परिसं विगय्ह, न निय्यमो तायति अप्पपञ्ञं.

१२२.

द्वयं याचनको तात, सोमदत्त निगच्छति;

अलाभं धनलाभं वा, एवं धम्मा हि याचनाति.

सोमदत्तजातकं पठमं.

२१२. उच्छिट्ठभत्तजातकं (२-७-२)

१२३.

अञ्ञो उपरिमो वण्णो, अञ्ञो वण्णो च हेट्ठिमो;

ब्राह्मणी त्वेव पुच्छामि, किं हेट्ठा किञ्च उप्परि.

१२४.

अहं नटोस्मि भद्दन्ते, भिक्खकोस्मि इधागतो;

अयञ्हि कोट्ठमोतिण्णो, अयं सो यं [त्वं (क.)] गवेससीति.

उच्छिट्ठभत्तजातकं दुतियं.

२१३. भरुजातकं (२-७-३)

१२५.

इसीनमन्तरं कत्वा, भरुराजाति [कुरुराजाति (क.)] मे सुतं;

उच्छिन्नो सह रट्ठेहि [रट्ठेन (सी. पी.)], सराजा विभवङ्गतो.

१२६.

तस्मा हि छन्दागमनं, नप्पसंसन्ति पण्डिता;

अदुट्ठचित्तो भासेय्य, गिरं सच्चुपसंहितन्ति.

भरुजातकं [कुरुरातकं (क.)] ततियं.

२१४. पुण्णनदीजातकं (२-७-४)

१२७.

पुण्णं नदिं येन च पेय्यमाहु, जातं यवं येन च गुय्हमाहु;

दूरं गतं येन च अव्हयन्ति, सो त्यागतो [त्याभतो (स्या. क.) पहेळिगाथाभावो मनसि कातब्बो] हन्द च भुञ्ज ब्राह्मण.

१२८.

यतो मं सरती राजा, वायसम्पि पहेतवे;

हंसा कोञ्चा मयूरा च [हंसकोञ्चमयूरानं (क. अट्ठ. पाठन्तरं)], असतीयेव पापियाति.

पुण्णनदीजातकं चतुत्थं.

२१५. कच्छपजातकं (२-७-५)

१२९.

अवधी वत अत्तानं, कच्छपो ब्याहरं गिरं [कच्छपोव पब्याहरं (स्या.), कच्छपो सो पब्याहरं (क.)];

सुग्गहीतस्मिं कट्ठस्मिं, वाचाय सकियावधि.

१३०.

एतम्पि दिस्वा नरवीरियसेट्ठ, वाचं पमुञ्चे कुसलं नातिवेलं;

पस्ससि बहुभाणेन, कच्छपं ब्यसनं गतन्ति.

कच्छपजातकं पञ्चमं.

२१६. मच्छजातकं (२-७-६)

१३१.

न मायमग्गि तपति, न सूलो साधुतच्छितो;

यञ्च मं मञ्ञते मच्छी, अञ्ञं सो रतिया गतो.

१३२.

सो मं दहति रागग्गि, चित्तं चूपतपेति मं;

जालिनो मुञ्चथायिरा मं, न कामे हञ्ञते क्वचीति.

मच्छजातकं छट्ठं.

२१७. सेग्गुजातकं (२-७-७)

१३३.

सब्बो लोको अत्तमनो अहोसि, अकोविदा गामधम्मस्स सेग्गु;

कोमारि को नाम [कोमारिका नाम (क.), कोमारिको नाम (स्या. पी.)] तवज्ज धम्मो, यं त्वं गहिता पवने परोदसि.

१३४.

यो दुक्खफुट्ठाय भवेय्य ताणं, सो मे पिता दुब्भि वने करोति;

सा कस्स कन्दामि वनस्स मज्झे, यो तायिता सो सहसं करोतीति.

सेग्गुजातकं सत्तमं.

२१८. कूटवाणिजजातकं (२-७-८)

१३५.

सठस्स साठेय्यमिदं सुचिन्तितं, पच्चोड्डितं पटिकूटस्स कूटं;

फालञ्चे खादेय्युं [अदेय्युं (सी. पी.)] मूसिका, कस्मा कुमारं कुलला न [नो (सी. स्या. पी.)] हरेय्युं.

१३६.

कूटस्स हि सन्ति [सन्तीध (क.)] कूटकूटा, भवति [भवन्ति (क.)] चापि निकतिनो निकत्या;

देहि पुत्तनट्ठ फालनट्ठस्स फालं, मा ते पुत्तमहासि फालनट्ठोति.

कूटवाणिजजातकं अट्ठमं.

२१९. गरहितजातकं (२-७-९)

१३७.

हिरञ्ञं मे सुवण्णं मे, एसा रत्तिं दिवा कथा;

दुम्मेधानं मनुस्सानं, अरियधम्मं अपस्सतं.

१३८.

द्वे द्वे गहपतयो गेहे, एको तत्थ अमस्सुको;

लम्बत्थनो वेणिकतो, अथो अङ्कितकण्णको;

कीतो धनेन बहुना, सो तं वितुदते जनन्ति.

गरहितजातकं नवमं.

२२०. धम्मधजजातकं (२-७-१०)

१३९.

सुखं जीवितरूपोसि, रट्ठा विवनमागतो;

सो एकको रुक्खमूले [अरञ्ञस्मिं (सी. स्या. पी.)], कपणो विय झायसि.

१४०.

सुखं जीवितरूपोस्मि, रट्ठा विवनमागतो;

सो एकको रुक्खमूले, कपणो विय झायामि;

सतं धम्मं अनुस्सरंति.

धम्मधजजातकं दसमं.

बीरणथम्भवग्गो सत्तमो.

तस्सुद्दानं –

अथ बीरणथम्भवरो च नटो, भरुराजवरुत्तमपुण्णनदी;

बहुभाणि अग्गिपवने मूसिका, सहलम्बत्थनो कपणेन दसाति.

८. कासाववग्गो

२२१. कासावजातकं (२-८-१)

१४१.

अनिक्कसावो कासावं, यो वत्थं परिदहिस्सति [परिदहेस्सति (सी. पी.)];

अपेतो दमसच्चेन, न सो कासावमरहति.

१४२.

यो च वन्तकसावस्स, सीलेसु सुसमाहितो;

उपेतो दमसच्चेन, स वे कासावमरहतीति.

कासावजातकं पठमं.

२२२. चूळनन्दियजातकं (२-८-२)

१४३.

इदं तदाचरियवचो, पारासरियो यदब्रवि [पोराणाचरियोब्रवि (क.)];

मासु त्वं अकरि [अकरा (सी. पी.)] पापं, यं त्वं पच्छा कतं तपे.

१४४.

यानि करोति पुरिसो, तानि अत्तनि पस्सति;

कल्याणकारी कल्याणं, पापकारी च पापकं;

यादिसं वपते बीजं, तादिसं हरते फलन्ति.

चूळनन्दियजातकं दुतियं.

२२३. पुटभत्तजातकं (२-८-३)

१४५.

नमे नमन्तस्स भजे भजन्तं, किच्चानुकुब्बस्स करेय्य किच्चं;

नानत्थकामस्स करेय्य अत्थं, असम्भजन्तम्पि न सम्भजेय्य.

१४६.

चजे चजन्तं वनथं न कयिरा, अपेतचित्तेन न सम्भजेय्य;

दिजो दुमं खीणफलन्ति ञत्वा, अञ्ञं समेक्खेय्य महा हि लोकोति.

पुटभत्तजातकं ततियं.

२२४. कुम्भिलजातकं (२-८-४)

१४७.

यस्सेते चतुरो धम्मा, वानरिन्द यथा तव;

सच्चं धम्मो धिति चागो, दिट्ठं सो अतिवत्तति.

१४८.

यस्स चेते न विज्जन्ति, गुणा परमभद्दका;

सच्चं धम्मो धिति चागो, दिट्ठं सो नातिवत्ततीति.

कुम्भिलजातकं चतुत्थं.

२२५. खन्तिवण्णजातकं (२-८-५)

१४९.

अत्थि मे पुरिसो देव, सब्बकिच्चेसु ब्यावटो [वावटो (क.)];

तस्स चेकोपराधत्थि, तत्थ त्वं किन्ति मञ्ञसि.

१५०.

अम्हाकम्पत्थि पुरिसो, एदिसो इध विज्जति;

दुल्लभो अङ्गसम्पन्नो, खन्तिरस्माक रुच्चतीति.

खन्तिवण्णजातकं पञ्चमं.

२२६. कोसियजातकं (२-८-६)

१५१.

काले निक्खमना साधु, नाकाले साधु निक्खमो;

अकालेन हि निक्खम्म, एककम्पि बहुज्जनो;

न किञ्चि अत्थं जोतेति, धङ्कसेनाव कोसियं.

१५२.

धीरो च विधिविधानञ्ञू, परेसं विवरानुगू;

सब्बामित्ते वसीकत्वा, कोसियोव सुखी सियाति.

कोसियजातकं छट्ठं.

२२७. गूथपाणजातकं (२-८-७)

१५३.

सूरो सूरेन सङ्गम्म, विक्कन्तेन पहारिना;

एहि नाग निवत्तस्सु, किं नु भीतो पलायसि;

पस्सन्तु अङ्गमगधा, मम तुय्हञ्च विक्कमं.

१५४.

न तं पादा वधिस्सामि, न दन्तेहि न सोण्डिया;

मीळ्हेन तं वधिस्सामि, पूति हञ्ञतु पूतिनाति.

गूथपाणजातकं सत्तमं.

२२८. कामनीतजातकं (२-८-८)

१५५.

तयो गिरिं अन्तरं कामयामि, पञ्चाला कुरुयो केकके च [कुरयो केकये च (सी.)];

ततुत्तरिं [तदुत्तरिं (क.)] ब्राह्मण कामयामि, तिकिच्छ मं ब्राह्मण कामनीतं.

१५६.

कण्हाहिदट्ठस्स करोन्ति हेके, अमनुस्सपविट्ठस्स [अमनुस्सवद्धस्स (सी. पी.), अमनुस्सविट्ठस्स (स्या.)] करोन्ति पण्डिता;

न कामनीतस्स करोति कोचि, ओक्कन्तसुक्कस्स हि का तिकिच्छाति.

कामनीतजातकं अट्ठमं.

२२९. पलायितजातकं (२-८-९)

१५७.

गजग्गमेघेहि हयग्गमालिभि, रथूमिजातेहि सराभिवस्सेभि [सराभिवस्सभि (स्या. सी. अट्ठ.), सराभिवस्सिभि (?)];

थरुग्गहावट्ट [धनुग्गहावट्ट (क.)] दळ्हप्पहारिभि, परिवारिता तक्कसिला समन्ततो.

१५८.

[अभिधावथा च पतथा च, विविधविनदिता च दन्तिभि; वत्ततज्ज तुमुलो घोसो, यथा विज्जुता जलधरस्स गज्जतोति; (सी. पी. क.)] अभिधावथ चूपधावथ च [अभिधावथा चुप्पतथा च (स्या.)], विविधा विनादिता [विनादितत्थ (क.)] वदन्तिभि;

वत्ततज्ज तुमुलो घोसो यथा, विज्जुलता जलधरस्स गज्जतोति [अभिधावथा च पतथा च, विविधविनदिता च दन्तिभि; वत्ततज्ज तुमुलो घोसो, यथा विज्जुता जलधरस्स गज्जतोति; (सी. पी. क.)].

पलायितजातकं नवमं.

२३०. दुतियपलायितजातकं (२-८-१०)

१५९.

धजमपरिमितं अनन्तपारं, दुप्पसहंधङ्केहि सागरंव [सागरमिव (सी. स्या. पी.)];

गिरिमिवअनिलेन दुप्पसय्हो [दुप्पसहो (सी. पी. क.)], दुप्पसहो अहमज्जतादिसेन.

१६०.

मा बालियं विलपि [विप्पलपि (बहूसु)] न हिस्स तादिसं, विडय्हसे [विळय्हसे (सी. पी.)] न हि लभसे निसेधकं;

आसज्जसि गजमिव एकचारिनं, यो तं पदा नळमिव पोथयिस्सतीति.

दुतियपलायितजातकं दसमं.

कासाववग्गो अट्ठमो.

तस्सुद्दानं –

वरवत्थवचो दुमखीणफलं, चतुरोधम्मवरं पुरिसुत्तम;

धङ्कमगधा च तयोगिरिनाम, गजग्गवरो धजवरेन दसाति.

९. उपाहनवग्गो

२३१. उपाहनजातकं (२-९-१)

१६१.

यथापि कीता पुरिसस्सुपाहना, सुखस्स अत्थाय दुखं उदब्बहे;

घम्माभितत्ता थलसा पपीळिता, तस्सेव पादे पुरिसस्स खादरे.

१६२.

एवमेव यो दुक्कुलीनो अनरियो, तम्माक [तम्हाक (सी.), तुम्हाक (स्या. पी.)] विज्जञ्च सुतञ्च आदिय;

तमेव सो तत्थ सुतेन खादति, अनरियो वुच्चति दुपाहनूपमोति [पानदूपमोति (सी. पी.)].

उपाहनजातकं पठमं.

२३२. वीणागुणजातकं (२-९-२)

१६३.

एकचिन्तितो यमत्थो, बालो अपरिणायको;

न हि खुज्जेन वामेन, भोति सङ्गन्तुमरहसि.

१६४.

पुरिसूसभं मञ्ञमाना, अहं खुज्जमकामयिं;

सोयं संकुटितो सेति, छिन्नतन्ति यथा विणाति [थुणाति (सी.)].

वीणागुणजातकं दुतियं.

२३३. विकण्णजातकं (२-९-३)

१६५.

कामं यहिं इच्छसि तेन गच्छ, विद्धोसि मम्मम्हि [ममस्मि (क.)] विकण्णकेन;

हतोसि भत्तेन सुवादितेन [सवादितेन (सी. स्या. पी.)], लोलो च मच्छे अनुबन्धमानो.

१६६.

एवम्पि लोकामिसं ओपतन्तो, विहञ्ञती चित्तवसानुवत्ती;

सो हञ्ञति ञातिसखान मज्झे, मच्छानुगो सोरिव सुंसुमारोति [सुसुमारो (क.)].

विकण्णजातकं ततियं.

२३४. असिताभूजातकं (२-९-४)

१६७.

त्वमेव दानिमकर [मकरि (स्या.), मकरा (क. सी.)], यं कामो ब्यगमा तयि;

सोयं अप्पटिसन्धिको, खरछिन्नंव रेनुकं [रेरुकं (सी. पी.)].

१६८.

अत्रिच्छं [अत्रिच्छा (सी. स्या. पी.)] अतिलोभेन, अतिलोभमदेन च;

एवं हायति अत्थम्हा, अहंव असिताभुयाति.

असिताभूजातकं चतुत्थं.

२३५. वच्छनखजातकं (२-९-५)

१६९.

सुखा घरा वच्छनख, सहिरञ्ञा सभोजना;

यत्थ भुत्वा पिवित्वा च, सयेय्याथ अनुस्सुको.

१७०.

घरा नानीहमानस्स, घरा नाभणतो मुसा;

घरा नादिन्नदण्डस्स, परेसं अनिकुब्बतो [अनिक्रुब्बतो (क.)];

एवं छिद्दं दुरभिसम्भवं [दुरभिभवं (सी. पी.)], को घरं पटिपज्जतीति.

वच्छनखजातकं पञ्चमं.

२३६. बकजातकं (२-९-६)

१७१.

भद्दको वतयं पक्खी, दिजो कुमुदसन्निभो;

वूपसन्तेहि पक्खेहि, मन्दमन्दोव झायति.

१७२.

नास्स सीलं विजानाथ, अनञ्ञाय पसंसथ;

अम्हे दिजो न पालेति, तेन पक्खी न फन्दतीति.

बकजातकं छट्ठं.

२३७. साकेतजातकं (२-९-७)

१७३.

को नु खो भगवा हेतु, एकच्चे इध पुग्गले;

अतीव हदयं निब्बाति, चित्तञ्चापि पसीदति.

१७४.

पुब्बेव सन्निवासेन, पच्चुप्पन्नहितेन वा;

एवं तं जायते पेमं, उप्पलंव यथोदकेति.

साकेतजातकं सत्तमं.

२३८. एकपदजातकं (२-९-८)

१७५.

इङ्घ एकपदं तात, अनेकत्थपदस्सितं [पदनिस्सितं (सी. पी.)];

किञ्चि सङ्गाहिकं ब्रूसि, येनत्थे साधयेमसे.

१७६.

दक्खेय्येकपदं तात, अनेकत्थपदस्सितं;

तञ्च सीलेन सञ्ञुत्तं, खन्तिया उपपादितं;

अलं मित्ते सुखापेतुं, अमित्तानं दुखाय चाति.

एकपदजातकं अट्ठमं.

२३९. हरितमण्डूकजातकं (२-९-९)

१७७.

आसीविसम्पि मं [आसीविसं ममं (सी. पी.)] सन्तं, पविट्ठं कुमिनामुखं;

रुच्चते हरितामाता, यं मं खादन्ति मच्छका.

१७८.

विलुम्पतेव पुरिसो, यावस्स उपकप्पति;

यदा चञ्ञे विलुम्पन्ति, सो विलुत्तो विलुम्पतीति [विलुप्पतीति (?)].

हरितमण्डूकजातकं नवमं.

२४०. महापिङ्गलजातकं (२-९-१०)

१७९.

सब्बो जनो हिंसितो पिङ्गलेन, तस्मिं मते पच्चया [पच्चयं (सी. स्या. पी.)] वेदयन्ति;

पियो नु ते आसि अकण्हनेत्तो, कस्मा नु त्वं रोदसि द्वारपाल.

१८०.

मे पियो आसि अकण्हनेत्तो, भायामि पच्चागमनाय तस्स;

इतो गतो हिंसेय्य मच्चुराजं, सो हिंसितो आनेय्य पुन इध.

१८१.

दड्ढो वाहसहस्सेहि, सित्तो घटसतेहि सो;

परिक्खता च सा भूमि, मा भायि नागमिस्सतीति.

महापिङ्गलजातकं दसमं.

उपाहनवग्गो नवमो.

तस्सुद्दानं –

वरुपाहन खुज्ज विकण्णकको, असिताभुय पञ्चमवच्छनखो;

दिज पेमवरुत्तमएकपदं, कुमिनामुख पिङ्गलकेन दसाति.

१०. सिङ्गालवग्गो

२४१. सब्बदाठिजातकं (२-१०-१)

१८२.

सिङ्गालो मानथद्धो च, परिवारेन अत्थिको;

पापुणि महतिं भूमिं, राजासि सब्बदाठिनं.

१८३.

एवमेव मनुस्सेसु, यो होति परिवारवा;

सो हि तत्थ महा होति, सिङ्गालो विय दाठिनन्ति.

सब्बदाठिजातकं पठमं.

२४२. सुनखजातकं (२-१०-२)

१८४.

बालो वतायं सुनखो, यो वरत्तं [यो च योत्तं (क.)] न खादति;

बन्धना च पमुञ्चेय्य, असितो च घरं वजे.

१८५.

अट्ठितं मे मनस्मिं मे, अथो मे हदये कतं;

कालञ्च पटिकङ्खामि, याव पस्सुपतू जनो [पसुपतुज्जनो (स्या. क.)].

सुनखजातकं दुतियं.

२४३. गुत्तिलजातकं (२-१०-३)

१८६.

सत्ततन्तिं सुमधुरं, रामणेय्यं अवाचयिं;

सो मं रङ्गम्हि अव्हेति, सरणं मे होहि कोसिय.

१८७.

अहं तं सरणं सम्म [अहं ते सरणं होमि (वि. व. ३२८)], अहमाचरियपूजको;

न तं जयिस्सति सिस्सो, सिस्समाचरिय जेस्ससीति.

गुत्तिलजातकं ततियं.

२४४. विगतिच्छजातकं (२-१०-४)

१८८.

यं पस्सति न तं इच्छति, यञ्च न पस्सति तं किरिच्छति;

मञ्ञामि चिरं चरिस्सति, न हि तं लच्छति यं स इच्छति.

१८९.

यं लभति न तेन तुस्सति, यञ्च पत्थेति लद्धं हीळेति;

इच्छा हि अनन्तगोचरा, विगतिच्छान [वीतिच्छानं (सी. पी.)] नमो करोमसेति.

विगतिच्छ [वीतिच्छ (सी. पी.)] जातकं चतुत्थं.

२४५. मूलपरियायजातकं (२-१०-५)

१९०.

कालो घसति भूतानि, सब्बानेव सहत्तना;

यो च कालघसो भूतो, स भूतपचनिं पचि.

१९१.

बहूनि नरसीसानि, लोमसानि ब्रहानि च;

गीवासु पटिमुक्कानि, कोचिदेवेत्थ कण्णवाति.

मूलपरियायजातकं पञ्चमं.

२४६. बालोवादजातकं (२-१०-६)

१९२.

हन्त्वा छेत्वा [झत्वा (सी. पी.), घत्वा (स्या.)] वधित्वा च, देति दानं असञ्ञतो;

एदिसं भत्तं भुञ्जमानो, स पापमुपलिम्पति [स पापेन उपलिप्पति (सी. पी.)].

१९३.

पुत्तदारम्पि चे हन्त्वा, देति दानं असञ्ञतो;

भुञ्जमानोपि सप्पञ्ञो, न पापमुपलिम्पतीति.

बालोवादजातकं छट्ठं.

२४७. पादञ्जलीजातकं (२-१०-७)

१९४.

अद्धा पादञ्जली सब्बे, पञ्ञाय अतिरोचति;

तथा हि ओट्ठं भञ्जति, उत्तरिं नून पस्सति.

१९५.

नायं धम्मं अधम्मं वा, अत्थानत्थञ्च बुज्झति;

अञ्ञत्र ओट्ठनिब्भोगा, नायं जानाति किञ्चनन्ति.

पादञ्जलीजातकं सत्तमं.

२४८. किंसुकोपमजातकं (२-१०-८)

१९६.

सब्बेहि किंसुको दिट्ठो, किंन्वेत्थ विचिकिच्छथ;

न हि सब्बेसु ठानेसु, सारथी परिपुच्छितो.

१९७.

एवं सब्बेहि ञाणेहि, येसं धम्मा अजानिता;

ते वे धम्मेसु कङ्खन्ति, किंसुकस्मिंव भातरोति.

किंसुकोपमजातकं अट्ठमं.

२४९. सालकजातकं (२-१०-९)

१९८.

एकपुत्तको भविस्ससि, त्वञ्च नो हेस्ससि इस्सरो कुले;

ओरोह दुमस्मा सालक, एहि दानि घरकं वजेमसे.

१९९.

ननु मं सुहदयोति [ननु मं हदयेति (सी. पी.)] मञ्ञसि, यञ्च मं हनसि वेळुयट्ठिया;

पक्कम्बवने रमामसे, गच्छ त्वं घरकं यथासुखन्ति.

सालकजातकं नवमं.

२५०. कपिजातकं (२-१०-१०)

२००.

अयं इसी उपसमसंयमे रतो, स तिट्ठति [सन्तिट्ठति (सी. पी.)] सिसिरभयेन अट्टितो;

हन्द अयं पविसतुमं अगारकं, विनेतु सीतं दरथञ्च केवलं.

२०१.

नायं इसी उपसमसंयमे रतो, कपी अयं दुमवरसाखगोचरो;

सो दूसको रोसको चापि जम्मो, सचेवजेमम्पि [सचे + आवजे + इमम्पि] दूसेय्यगारन्ति [दूसये घरन्ति (सी. स्या. पी.)].

कपिजातकं दसमं.

सिङ्गालवग्गो दसमो.

तस्सुद्दानं –

अथ राजा सिङ्गालवरो सुनखो, तथा कोसिय इच्छति कालघसो;

अथ दानवरोट्ठपि सारथिना, पुनम्बवनञ्च सिसिरकपि दसाति.

अथ वग्गुद्दानं –

दळ्हञ्च वग्गं अपरेन सन्थवं, कल्याणवग्गासदिसो च रूहकं;

नतंदळ्ह बीरणथम्भकं पुन, कासावुपाहन सिङ्गालकेन दसाति.

दुकनिपातं निट्ठितं.

३. तिकनिपातो

१. सङ्कप्पवग्गो

२५१. सङ्कप्परागजातकं (३-१-१)

.

सङ्कप्परागधोतेन, वितक्कनिसितेन च;

नालङ्कतेन भद्रेन [नेवालङ्कतभद्रेन (स्या.)], उसुकाराकतेन च [न उसुकारकतेन च (सी. स्या. पी.)].

.

न कण्णायतमुत्तेन, नापि मोरूपसेविना;

तेनम्हि हदये विद्धो, सब्बङ्गपरिदाहिना.

.

आवेधञ्च न पस्सामि, यतो रुहिरमस्सवे;

याव अयोनिसो चित्तं, सयं मे दुक्खमाभतन्ति.

सङ्कप्परागजातकं पठमं.

२५२. तिलमुट्ठिजातकं (३-१-२)

.

अज्जापि मे तं मनसि [सरसि (क.)], यं मं त्वं तिलमुट्ठिया;

बाहाय मं गहेत्वान, लट्ठिया अनुताळयि.

.

ननु जीविते न रमसि, येनासि ब्राह्मणागतो;

यं मं बाहा गहेत्वान, तिक्खत्तुं अनुताळयि.

.

अरियो अनरियं कुब्बन्तं [कुब्बानं (सी. पी.), कुब्बं (स्या.)], यो दण्डेन निसेधति;

सासनं तं न तं वेरं, इति नं पण्डिता विदूति.

तिलमुट्ठिजातकं दुतियं.

२५३. मणिकण्ठजातकं (३-१-३)

.

ममन्नपानं विपुलं उळारं, उप्पज्जतीमस्स मणिस्स हेतु;

तं ते न दस्सं अतियाचकोसि, न चापि ते अस्सममागमिस्सं.

.

सुसू यथा सक्खरधोतपाणी, तासेसि मं सेलं याचमानो;

तं ते न दस्सं अतियाचकोसि, न चापि ते अस्सममागमिस्सं.

.

न तं याचे यस्स पियं जिगीसे [जिगिंसे (सी. स्या. पी.)], देस्सो होति अतियाचनाय;

नागो मणिं याचितो ब्राह्मणेन, अदस्सनंयेव तदज्झगमाति.

मणिकण्ठजातकं ततियं.

२५४. कुण्डककुच्छिसिन्धवजातकं (३-१-४)

१०.

भुत्वा तिणपरिघासं, भुत्वा आचामकुण्डकं;

एतं ते भोजनं आसि, कस्मा दानि न भुञ्जसि.

११.

यत्थ पोसं न जानन्ति, जातिया विनयेन वा;

बहुं [पहू (सी. पी.), पहुं (स्या. क.)] तत्थ महाब्रम्हे, अपि आचामकुण्डकं.

१२.

त्वञ्च खो मं पजानासि, यादिसायं हयुत्तमो;

जानन्तो जानमागम्म, न ते भक्खामि कुण्डकन्ति.

कुण्डककुच्छिसिन्धवजातकं चतुत्थं.

२५५. सुकजातकं (३-१-५)

१३.

याव सो मत्तमञ्ञासि, भोजनस्मिं विहङ्गमो;

ताव अद्धानमापादि, मातरञ्च अपोसयि.

१४.

यतो च खो बहुतरं, भोजनं अज्झवाहरि [अज्झुपाहरि (सी. पी.)];

ततो तत्थेव संसीदि, अमत्तञ्ञू हि सो अहु.

१५.

तस्मा मत्तञ्ञुता साधु, भोजनस्मिं अगिद्धता [अगिद्धिता (स्या. क.)];

अमत्तञ्ञू हि सीदन्ति, मत्तञ्ञू च न सीदरेति.

सुकजातकं पञ्चमं.

२५६. जरूदपानजातकं (३-१-६)

१६.

जरूदपानं खणमाना, वाणिजा उदकत्थिका;

अज्झगमुं अयसं लोहं [अज्झगंसु अयोलोहं (सी. स्या. पी.)], तिपुसीसञ्च वाणिजा;

रजतं जातरूपञ्च, मुत्ता वेळूरिया बहू.

१७.

ते च तेन असन्तुट्ठा, भिय्यो भिय्यो अखाणिसुं;

ते तत्थासीविसो [तत्थ आसीविसो (क.), तत्थपासीविसो (स्या.)] घोरो, तेजस्सी तेजसा हनि.

१८.

तस्मा खणे नातिखणे, अतिखातं [अतिखणं (क.)] हि पापकं;

खातेन च [खणेन च (क.), खणनेन (स्या.)] धनं लद्धं, अतिखातेन [अतिखणेन (क.)] नासितन्ति.

जरूदपानजातकं छट्ठं.

२५७. गामणिचन्दजातकं (३-१-७)

१९.

नायं घरानं कुसलो, लोलो अयं वलीमुखो;

कतं कतं खो दूसेय्य, एवंधम्ममिदं कुलं.

२०.

नयिदं चित्तवतो लोमं, नायं अस्सासिको मिगो;

सिट्ठं [सत्थं (सी. स्या. पी.)] मे जनसन्धेन, नायं किञ्चि विजानति.

२१.

न मातरं पितरं वा, भातरं भगिनिं सकं;

भरेय्य तादिसो पोसो, सिट्ठं दसरथेन मेति.

गामणिचन्द [गामणिचण्ड (सी. पी.)] जातकं सत्तमं.

२५८. मन्धातुजातकं (३-१-८)

२२.

यावता चन्दिमसूरिया, परिहरन्ति दिसा भन्ति विरोचना [विरोचमाना (क.)];

सब्बेव दासा मन्धातु, ये पाणा पथविस्सिता [पठविनिस्सिता (सी. पी.), पठविस्सिता (स्या.)].

२३.

न कहापणवस्सेन, तित्ति कामेसु विज्जति;

अप्पस्सादा दुखा कामा, इति विञ्ञाय पण्डितो.

२४.

अपि दिब्बेसु कामेसु, रतिं सो नाधिगच्छति;

तण्हक्खयरतो होति, सम्मासम्बुद्धसावकोति.

मन्धातुजातकं अट्ठमं.

२५९. तिरीटवच्छजातकं (३-१-९)

२५.

नयिमस्स विज्जामयमत्थि किञ्चि, न बन्धवो नो पन ते सहायो;

अथ केन वण्णेन तिरीटवच्छो [तिरीटिवच्छो (स्या. क.)], तेदण्डिको भुञ्जति अग्गपिण्डं.

२६.

आपासु [आवासु (क.)] मे युद्धपराजितस्स, एकस्स कत्वा विवनस्मि घोरे;

पसारयी किच्छगतस्स पाणिं, तेनूदतारिं दुखसंपरेतो.

२७.

एतस्स किच्चेन इधानुपत्तो, वेसायिनो विसया जीवलोके;

लाभारहो तात तिरीटवच्छो, देथस्स भोगं यजथञ्च [यजतञ्च (सी. पी.), यजितञ्च (स्या.)] यञ्ञन्ति.

तिरीटवच्छजातकं नवमं.

२६०. दूतजातकं (३-१-१०)

२८.

यस्सत्था दूरमायन्ति, अमित्तमपि याचितुं;

तस्सूदरस्सहं दूतो, मा मे कुज्झ [कुज्झि (सी. पी.)] रथेसभ.

२९.

यस्स दिवा च रत्तो च, वसमायन्ति माणवा;

तस्सूदरस्सहं दूतो, मा मे कुज्झ [कुज्झि (सी. पी.)] रथेसभ.

३०.

ददामि ते ब्राह्मण रोहिणीनं, गवं सहस्सं सह पुङ्गवेन;

दूतो हि दूतस्स कथं न दज्जं, मयम्पि तस्सेव भवाम दूताति.

दूतजातकं दसमं.

सङ्कप्पवग्गो पठमो.

तस्सुद्दानं –

उसुकारवरो तिलमुट्ठि मणि, हयराज विहङ्गम आसिविसो;

जनसन्ध कहापणवस्स पुन, तिरिटं पुन दूतवरेन दसाति.

२. पदुमवग्गो

२६१. पदुमजातकं (३-२-१)

३१.

यथा केसा च मस्सू च, छिन्नं छिन्नं विरूहति;

एवं रूहतु ते नासा, पदुमं देहि याचितो.

३२.

यथा सारदिकं बीजं, खेत्ते वुत्तं विरूहति;

एवं रूहतु ते नासा, पदुमं देहि याचितो.

३३.

उभोपि पलपन्तेते [विलपन्तेते (स्या. क.)], अपि पद्मानि दस्सति;

वज्जुं वा ते न वा वज्जुं, नत्थि नासाय रूहना;

देहि सम्म पदुमानि, अहं याचामि याचितोति.

पदुमजातकं पठमं.

२६२. मुदुपाणिजातकं (३-२-२)

३४.

पाणि चे मुदुको चस्स, नागो चस्स सुकारितो;

अन्धकारो च वस्सेय्य, अथ नून तदा सिया.

३५.

अनला मुदुसम्भासा, दुप्पूरा ता [दुप्पूरत्ता (क.)] नदीसमा;

सीदन्ति नं विदित्वान, आरका परिवज्जये.

३६.

यं एता उपसेवन्ति, छन्दसा वा धनेन वा;

जातवेदोव सं ठानं, खिप्पं अनुदहन्ति नन्ति.

मुदुपाणिजातकं दुतियं.

२६३. चूळपलोभनजातकं (३-२-३)

३७.

अभिज्जमाने वारिस्मिं, सयं [अयं (क.)] आगम्म इद्धिया;

मिस्सीभावित्थिया गन्त्वा, संसीदसि [संसीदति (क.)] महण्णवे.

३८.

आवट्टनी महामाया, ब्रह्मचरियविकोपना;

सीदन्ति नं विदित्वान, आरका परिवज्जये.

३९.

यं एता उपसेवन्ति, छन्दसा वा धनेन वा;

जातवेदोव सं ठानं, खिप्पं अनुदहन्ति नन्ति.

चूळपलोभन [चुल्लपलोभन (सी. स्या. पी.)] जातकं ततियं.

२६४. महापनादजातकं (३-२-४)

४०.

पनादो नाम सो राजा, यस्स यूपो सुवण्णयो;

तिरियं सोळसुब्बेधो [सोळसपब्बेधो (सी. पी.)], उद्धमाहु [उच्चमाहु (सी. स्या. पी.)] सहस्सधा.

४१.

सहस्सकण्डो सतगेण्डु [सतभेदो (सी. पी.), सतभेण्डु (सी. निस्सय)], धजासु हरितामयो;

अनच्चुं तत्थ गन्धब्बा, छ सहस्सानि सत्तधा.

४२.

एवमेतं [एवमेव (क.)] तदा आसि, यथा भाससि भद्दजि;

सक्को अहं तदा आसिं, वेय्यावच्चकरो तवाति.

महापनादजातकं चतुत्थं.

२६५. खुरप्पजातकं (३-२-५)

४३.

दिस्वा खुरप्पे धनुवेगनुन्ने, खग्गे गहीते तिखिणे तेलधोते;

तस्मिं भयस्मिं मरणे वियूळ्हे, कस्मा नु ते नाहु छम्भितत्तं.

४४.

दिस्वा खुरप्पे धनुवेगनुन्ने, खग्गे गहीते तिखिणे तेलधोते;

तस्मिं भयस्मिं मरणे वियूळ्हे, वेदं अलत्थं विपुलं उळारं.

४५.

सो वेदजातो अज्झभविं अमित्ते, पुब्बेव मे जीवितमासि चत्तं;

न हि जीविते आलयं कुब्बमानो, सूरो कयिरा सूरकिच्चं कदाचीति.

खुरप्पजातकं पञ्चमं.

२६६. वातग्गसिन्धवजातकं (३-२-६)

४६.

येनासि किसिया पण्डु, येन भत्तं न रुच्चति;

अयं सो आगतो भत्ता [तातो (सी. स्या. पी.)], कस्मा दानि पलायसि.

४७.

सचे [न खो (स्या. क.)] पनादिकेनेव, सन्थवो नाम जायति;

यसो हायति इत्थीनं, तस्मा तात पलायहं [पलायिहं (स्या.), पलायितं (क.)].

४८.

यस्सस्सिनं कुले जातं, आगतं या न इच्छति;

सोचति चिररत्ताय, वातग्गमिव भद्दलीति [कुन्दलीति (सी. पी.), गद्रभीति (स्या.)].

वातग्गसिन्धवजातकं छट्ठं.

२६७. कक्कटकजातकं (३-२-७)

४९.

सिङ्गीमिगो आयतचक्खुनेत्तो, अट्ठित्तचो वारिसयो अलोमो;

तेनाभिभूतो कपणं रुदामि, मा हेव मं पाणसमं जहेय्य [जहेय्या (पी.) जहा’य्ये (?)].

५०.

अय्य न तं जहिस्सामि, कुञ्जरं सट्ठिहायनं [कुञ्जर सट्ठिहायन (सी. पी.)];

पथब्या चातुरन्ताय, सुप्पियो होसि मे तुवं.

५१.

ये कुळीरा समुद्दस्मिं, गङ्गाय यमुनाय [नम्मदाय (सी. पी.)] च;

तेसं त्वं वारिजो सेट्ठो, मुञ्च रोदन्तिया पतिन्ति.

कक्कटक [कुळीर (क.)] जातकं सत्तमं.

२६८. आरामदूसकजातकं (३-२-८)

५२.

यो वे सब्बसमेतानं, अहुवा सेट्ठसम्मतो;

तस्सायं एदिसी पञ्ञा, किमेव इतरा पजा.

५३.

एवमेव तुवं ब्रह्मे, अनञ्ञाय विनिन्दसि;

कथं मूलं अदिस्वान [कथंहि मूलं अदित्वा (स्या. पी.)], रुक्खं जञ्ञा पतिट्ठितं.

५४.

नाहं तुम्हे विनिन्दामि, ये चञ्ञे वानरा वने;

विस्ससेनोव गारय्हो, यस्सत्था रुक्खरोपकाति.

आरामदूसकजातकं अट्ठमं.

२६९. सुजातजातकं (३-२-९)

५५.

न हि वण्णेन सम्पन्ना, मञ्जुका पियदस्सना;

खरवाचा पिया होति, अस्मिं लोके परम्हि च.

५६.

ननु पस्ससिमं काळिं, दुब्बण्णं तिलकाहतं;

कोकिलं सण्हवाचेन, बहूनं पाणिनं पियं.

५७.

तस्मा सखिलवाचस्स, मन्तभाणी अनुद्धतो;

अत्थं धम्मञ्च दीपेति, मधुरं तस्स भासितन्ति.

सुजातजातकं नवमं.

२७०. उलूकजातकं (३-२-१०)

५८.

सब्बेहि किर ञातीहि, कोसियो इस्सरो कतो;

सचे ञातीहि अनुञ्ञातो [ञातीहनुञ्ञातो (सी. पी.)], भणेय्याहं एकवाचिकं.

५९.

भण सम्म अनुञ्ञातो, अत्थं धम्मञ्च केवलं;

सन्ति हि दहरा पक्खी, पञ्ञवन्तो जुतिन्धरा.

६०.

न मे रुच्चति भद्दं वो [भदन्ते (क.)], उलूकस्साभिसेचनं;

अक्कुद्धस्स मुखं पस्स, कथं कुद्धो करिस्सतीति.

उलूकजातकं दसमं.

पदुमवग्गो दुतियो.

तस्सुद्दानं –

पदुमुत्तम नागसिरिव्हयनो, स-महण्णव यूप खुरप्पवरो;

अथ भद्दली कुञ्जर रुक्ख पुन, खरवाच उलूकवरेन दसाति.

३. उदपानवग्गो

२७१. उदपानदूसकजातकं (३-३-१)

६१.

आरञ्ञिकस्स इसिनो, चिररत्तं तपस्सिनो;

किच्छाकतं उदपानं, कथं सम्म अवाहसि [अवाहयि (सी. पी.), अपाहसि (स्या.)].

६२.

एस धम्मो सिङ्गालानं, यं पित्वा ओहदामसे;

पितुपितामहं धम्मो, न तं [न नं (सी. पी.)] उज्झातुमरहसि.

६३.

येसं वो एदिसो धम्मो, अधम्मो पन कीदिसो;

मा वो धम्मं अधम्मं वा, अद्दसाम कुदाचनन्ति.

उदपानदूसकजातकं पठमं.

२७२. ब्यग्घजातकं (३-३-२)

६४.

येन मित्तेन संसग्गा, योगक्खेमो विहिय्यति;

पुब्बेवज्झाभवं तस्स, रुक्खे अक्खीव पण्डितो.

६५.

येन मित्तेन संसग्गा, योगक्खेमो पवड्ढति;

करेय्यत्तसमं वुत्तिं, सब्बकिच्चेसु पण्डितो.

६६.

एथ ब्यग्घा निवत्तव्हो, पच्चुपेथ [पच्चमेथ (सी. पी.)] महावनं;

मा वनं छिन्दि निब्यग्घं, ब्यग्घा माहेसु निब्बनाति.

ब्यग्घजातकं दुतियं.

२७३. कच्छपजातकं (३-३-३)

६७.

को नु उद्धितभत्तोव [उद्दितभत्तोव (सी.), वड्ढितभत्तोव (स्या.)], पूरहत्थोव ब्राह्मणो;

कहं नु भिक्खं अचरि, कं सद्धं उपसङ्कमि.

६८.

अहं कपिस्मि दुम्मेधो, अनामासानि आमसिं;

त्वं मं मोचय भद्दन्ते, मुत्तो गच्छेय्य पब्बतं.

६९.

कच्छपा कस्सपा होन्ति, कोण्डञ्ञा होन्ति मक्कटा;

मुञ्च कस्सप कोण्डञ्ञं, कतं मेथुनकं तयाति.

कच्छपजातकं ततियं.

२७४. लोलजातकं (३-३-४)

७०.

कायं बलाका सिखिनी, चोरी लङ्घिपितामहा;

ओरं बलाके आगच्छ, चण्डो मे वायसो सखा.

७१.

नाहं बलाका सिखिनी, अहं लोलोस्मि वायसो;

अकत्वा वचनं तुय्हं, पस्स लूनोस्मि आगतो.

७२.

पुनपापज्जसी सम्म, सीलञ्हि तव तादिसं;

न हि मानुसका भोगा, सुभुञ्जा होन्ति पक्खिनाति.

लोलजातकं चतुत्थं.

२७५. रुचिरजातकं (३-३-५)

७३.

कायं बलाका रुचिरा, काकनीळस्मिमच्छति;

चण्डो काको सखा मय्हं, यस्स [तस्स (सी. पी.)] चेतं कुलावकं.

७४.

ननु मं सम्म जानासि, दिज सामाकभोजन;

अकत्वा वचनं तुय्हं, पस्स लूनोस्मि आगतो.

७५.

पुनपापज्जसी सम्म, सीलञ्हि तव तादिसं;

न हि मानुसका भोगा, सुभुञ्जा होन्ति पक्खिनाति.

रुचिरजातकं पञ्चमं.

२७६. कुरुधम्मजातकं (३-३-६)

७६.

तव सद्धञ्च सीलञ्च, विदित्वान जनाधिप;

वण्णं अञ्जनवण्णेन, कालिङ्गस्मिं निमिम्हसे [विनिम्हसे (स्या.), वनिम्हसे (क.)].

७७.

अन्नभच्चा चभच्चा च, योध उद्दिस्स गच्छति;

सब्बे ते अप्पटिक्खिप्पा, पुब्बाचरियवचो इदं.

७८.

ददामि वो ब्राह्मणा नागमेतं, राजारहं राजभोग्गं यसस्सिनं;

अलङ्कतं हेमजालाभिछन्नं, ससारथिं गच्छथ येन कामन्ति.

कुरुधम्मजातकं [कुरुधम्मजातकं (सी. स्या. पी.)] छट्ठं.

२७७. रोमकजातकं (३-३-७)

७९.

वस्सानि पञ्ञास समाधिकानि, वसिम्ह सेलस्स गुहाय रोमक;

असङ्कमाना अभिनिब्बुतत्ता [अभिनिब्बुतचित्ता (स्या. क.)], हत्थत्त [हत्थत्थ (स्या.)] मायन्ति ममण्डजा पुरे.

८०.

ते दानि वक्कङ्ग किमत्थमुस्सुका, भजन्ति अञ्ञं गिरिकन्दरं दिजा;

न नून मञ्ञन्ति ममं यथा पुरे, चिरप्पवुत्था अथ वा न ते इमे.

८१.

जानाम तं न मयं सम्पमूळ्हा [न मय’मस्म मूळ्हा (सी. पी.)], सोयेव त्वं ते मयमस्म नाञ्ञे;

चित्तञ्च ते अस्मिं जने पदुट्ठं, आजीविका [आजीवक (सी. स्या.), आजीविक (पी.)] तेन तमुत्तसामाति.

रोमकजातकं सत्तमं.

२७८. महिंसराजजातकं (३-३-८)

८२.

किमत्थ [कमत्थ (सी. पी.)] मभिसन्धाय, लहुचित्तस्स दुब्भिनो [दूभिनो (सी. पी.)];

सब्बकामददस्सेव [दुहस्सेव (सी. स्या. पी.), रहस्सेव (क.)], इमं दुक्खं तितिक्खसि.

८३.

सिङ्गेन निहनाहेतं, पदसा च अधिट्ठह;

भिय्यो [भीयो (सी.)] बाला पकुज्झेय्युं, नो चस्स पटिसेधको.

८४.

ममेवायं मञ्ञमानो, अञ्ञेपेवं [अञ्ञम्पेवं (सी. स्या. पी.)] करिस्सति;

ते नं तत्थ वधिस्सन्ति, सा मे मुत्ति भविस्सतीति.

महिंसराजजातकं [महिसजातकं (सी. स्या. पी.)] अट्ठमं.

२७९. सतपत्तजातकं (३-३-९)

८५.

यथा माणवको पन्थे, सिङ्गालिं वनगोचरिं;

अत्थकामं पवेदेन्तिं [पवदन्तिं (पी.)], अनत्थकामाति मञ्ञति;

अनत्थकामं सतपत्तं, अत्थकामोति मञ्ञति.

८६.

एवमेव इधेकच्चो, पुग्गलो होति तादिसो;

हितेहि वचनं वुत्तो, पटिगण्हाति वामतो.

८७.

ये च खो नं पसंसन्ति, भया उक्कंसयन्ति वा [च (सी. पी.)];

तञ्हि सो मञ्ञते मित्तं, सतपत्तंव माणवोति.

सतपत्तजातकं नवमं.

२८०. पुटदूसकजातकं (३-३-१०)

८८.

अद्धा हि नून मिगराजा, पुटकम्मस्स कोविदो;

तथा हि पुटं दूसेति, अञ्ञं नून करिस्सति.

८९.

न मे माता वा पिता वा, पुटकम्मस्स कोविदो;

कतं कतं खो दूसेम, एवं धम्ममिदं कुलं.

९०.

येसं वो एदिसो धम्मो, अधम्मो पन कीदिसो;

मा वो धम्मं अधम्मं वा, अद्दसाम कुदाचनन्ति.

पुटदूसकजातकं दसमं.

उदपानवग्गो [अरञ्ञवग्गो (सी. पी. क.)] ततियो.

तस्सुद्दानं –

उदपानवरं वनब्यग्घ कपि, सिखिनी च बलाक रुचिरवरो;

सुजनाधिपरोमकदूस पुन, सतपत्तवरो पुटकम्म दसाति.

४. अब्भन्तरवग्गो

२८१. अब्भन्तरजातकं (३-४-१)

९१.

अब्भन्तरो नाम दुमो, यस्स दिब्यमिदं फलं;

भुत्वा दोहळिनी नारी, चक्कवत्तिं विजायति.

९२.

त्वम्पि [त्वञ्च (सी. पी.), त्वं हि (क.)] भद्दे महेसीसि, सा चापि [चासि (सी. पी.)] पतिनो पिया;

आहरिस्सति ते राजा, इदं अब्भन्तरं फलं.

९३.

भत्तुरत्थे परक्कन्तो, यं ठानमधिगच्छति;

सूरो अत्तपरिच्चागी, लभमानो भवामहन्ति.

अब्भन्तरजातकं पठमं.

२८२. सेय्यजातकं (३-४-२)

९४.

सेय्यंसो सेय्यसो होति, यो सेय्यमुपसेवति;

एकेन सन्धिं कत्वान, सतं वज्झे [मच्चे (क.), बज्झे (क. अट्ठ.)] अमोचयिं.

९५.

[कस्मा…पे… सग्गं न गच्छेय्य (कत्थचि)] तस्मा सब्बेन लोकेन, सन्धिं कत्वान एकतो [एकको (सी. स्या. पी.)];

पेच्च सग्गं निगच्छेय्य [कस्मा…पे… सग्गं न गच्छेय्य (कत्थचि)], इदं सुणाथ कासिया [कासयो (सी. पी.)].

९६.

इदं वत्वा महाराजा, कंसो बाराणसिग्गहो;

धनुं कण्डञ्च [तूणिञ्च (सी. पी.)] निक्खिप्प, संयमं अज्झुपागमीति.

सेय्यजातकं दुतियं.

२८३. वड्ढकीसूकरजातकं (३-४-३)

९७.

वरं वरं त्वं निहनं पुरे चरि, अस्मिं पदेसे अभिभुय्य सूकरे;

सो दानि एको ब्यपगम्म झायसि, बलं नु ते ब्यग्घ न चज्ज विज्जति.

९८.

इमे सुदं [इमस्सु ता (स्या. क.)] यन्ति दिसोदिसं पुरे, भयट्टिता लेणगवेसिनो पुथु;

ते दानि सङ्गम्म वसन्ति एकतो, यत्थट्ठिता दुप्पसहज्जमे [दुप्पसहज्जिमे (स्या.)] मया.

९९.

नमत्थु सङ्घान समागतानं, दिस्वा सयं सख्य वदामि अब्भुतं;

ब्यग्घं मिगा यत्थ जिनिंसु दाठिनो, सामग्गिया दाठबलेसु मुच्चरेति.

वड्ढकीसूकरजातकं ततियं.

२८४. सिरिजातकं (३-४-४)

१००.

यं उस्सुका सङ्घरन्ति, अलक्खिका बहुं धनं;

सिप्पवन्तो असिप्पा च, लक्खिवा तानि भुञ्जति.

१०१.

सब्बत्थ कतपुञ्ञस्स, अतिच्चञ्ञेव पाणिनो;

उप्पज्जन्ति बहू भोगा, अप्पनायतनेसुपि.

१०२.

कुक्कुटो [कुक्कुट (सी. पी.), कुक्कुटा (सी. निस्सय, सद्दनीति)] मणयो दण्डो, थियो च पुञ्ञलक्खणा;

उप्पज्जन्ति अपापस्स, कतपुञ्ञस्स जन्तुनोति.

सिरिजातकं चतुत्थं.

२८५. मणिसूकरजातकं (३-४-५)

१०३.

दरिया सत्त वस्सानि, तिंसमत्ता वसामसे;

हञ्ञाम [हञ्छेम (सी. पी.), हञ्छाम (?)] मणिनो आभं, इति नो मन्तनं अहु.

१०४.

यावता मणिं घंसाम [याव याव निघंसाम (सी. पी.)], भिय्यो वोदायते मणि;

इदञ्च दानि पुच्छाम, किं किच्चं इध मञ्ञसि.

१०५.

अयं मणि वेळूरियो, अकाचो विमलो [विपुलो (क.)] सुभो;

नास्स सक्का सिरिं हन्तुं, अपक्कमथ सूकराति.

मणिसूकर [मणिघंस (क.)] जातकं पञ्चमं.

२८६. सालूकजातकं (३-४-६)

१०६.

मा सालूकस्स पिहयि, आतुरन्नानि भुञ्जति;

अप्पोस्सुक्को भुसं खाद, एतं दीघायुलक्खणं.

१०७.

इदानि सो इधागन्त्वा, अतिथी युत्तसेवको;

अथ दक्खसि सालूकं, सयन्तं मुसलुत्तरं.

१०८.

विकन्तं [विकत्तं (सी.), विकन्तियमानं छिन्दियमानंति अत्थो] सूकरं दिस्वा, सयन्तं मुसलुत्तरं;

जरग्गवा विचिन्तेसुं, वरम्हाकं भुसामिवाति.

सालूकजातकं छट्ठं.

२८७. लाभगरहजातकं (३-४-७)

१०९.

नानुम्मत्तो नापिसुणो, नानटो नाकुतूहलो;

मूळ्हेसु लभते लाभं, एसा ते अनुसासनी.

११०.

धिरत्थु तं यसलाभं, धनलाभञ्च ब्राह्मण;

या वुत्ति विनिपातेन, अधम्मचरणेन [अधम्मचरियाय (सी. स्या.)] वा.

१११.

अपि चे पत्तमादाय, अनगारो परिब्बजे;

एसाव जीविका सेय्यो [सेय्या (सी. स्या. पी.)], या चाधम्मेन एसनाति.

लाभगरहजातकं सत्तमं.

२८८. मच्छुद्दानजातकं (३-४-८)

११२.

अग्घन्ति मच्छा अधिकं सहस्सं, न सो अत्थि यो इमं सद्दहेय्य;

मय्हञ्च अस्सु इध सत्त मासा, अहम्पि तं मच्छुद्दानं किणेय्यं.

११३.

मच्छानं भोजनं दत्वा, मम दक्खिणमादिसि;

तं दक्खिणं सरन्तिया, कतं अपचितिं तया.

११४.

पदुट्ठचित्तस्स न फाति होति, न चापि तं [नं (सी. स्या.)] देवता पूजयन्ति;

यो भातरं पेत्तिकं सापतेय्यं, अवञ्चयी दुक्कटकम्मकारीति.

मच्छुद्दानजातकं अट्ठमं.

२८९. नानाछन्दजातकं (३-४-९)

११५.

नानाछन्दा महाराज, एकागारे वसामसे;

अहं गामवरं इच्छे, ब्राह्मणी च गवं सतं.

११६.

पुत्तो च आजञ्ञरथं, कञ्ञा च मणिकुण्डलं;

या चेसा पुण्णिका जम्मी, उदुक्खलंभिकङ्खति.

११७.

ब्राह्मणस्स गामवरं, ब्राह्मणिया गवं सतं;

पुत्तस्स आजञ्ञरथं, कञ्ञाय मणिकुण्डलं;

यञ्चेतं पुण्णिकं जम्मिं, पटिपादेथुदुक्खलन्ति.

नानाछन्दजातकं नवमं.

२९०. सीलवीमंसकजातकं (३-४-१०)

११८.

सीलं किरेव कल्याणं, सीलं लोके अनुत्तरं;

पस्स घोरविसो नागो, सीलवाति न हञ्ञति.

११९.

सोहं सीलं समादिस्सं, लोके अनुमतं सिवं;

अरियवुत्तिसमाचारो, येन वुच्चति सीलवा.

१२०.

ञातीनञ्च पियो होति, मित्तेसु च विरोचति;

कायस्स भेदा सुगतिं, उपपज्जति सीलवाति.

सीलवीमंसकजातकं दसमं.

अब्भन्तरवग्गो चतुत्थो.

तस्सुद्दानं –

दुम कंसवरुत्तमब्यग्घमिगा, मणयो मणि सालुकमव्हयनो;

अनुसासनियोपि च मच्छवरो, मणिकुण्डलकेन किरेन दसाति.

५. कुम्भवग्गो

२९१. सुराघटजातकं (२-५-१)

१२१.

सब्बकामददं कुम्भं, कुटं लद्धान धुत्तको;

याव नं अनुपालेति, ताव सो सुखमेधति.

१२२.

यदा मत्तो च दित्तो च, पमादा कुम्भमब्भिदा;

तदा नग्गो च पोत्थो च, पच्छा बालो विहञ्ञति.

१२३.

एवमेव यो धनं लद्धा, पमत्तो [अमत्ता (सी.), अमत्तो (पी.)] परिभुञ्जति;

पच्छा तप्पति दुम्मेधो, कुटं भित्वाव [कुटं भिन्नोव (सी. पी.), कुटभिन्नोव (?)] धुत्तकोति.

सुराघट [भद्रघट (सी. पी.), भद्रघटभेदक (स्या.)] जातकं पठमं.

२९२. सुपत्तजातकं (३-५-२)

१२४.

बाराणस्यं [बाराणस्सं (सी. पी.)] महाराज, काकराजा निवासको [निवासिको (सी. पी.)];

असीतिया सहस्सेहि, सुपत्तो परिवारितो.

१२५.

तस्स दोहळिनी भरिया, सुफस्सा भक्खितुमिच्छति [मच्छमिच्छति (सी. पी.)];

रञ्ञो महानसे पक्कं, पच्चग्घं राजभोजनं.

१२६.

तेसाहं पहितो दूतो, रञ्ञो चम्हि इधागतो;

भत्तु अपचितिं कुम्मि, नासायमकरं [मकरिं (सी. निस्सय)] वणन्ति.

सुपत्तजातकं दुतियं.

२९३. कायनिब्बिन्दजातकं (३-५-३)

१२७.

फुट्ठस्स मे अञ्ञतरेन ब्याधिना, रोगेन बाळ्हं दुखितस्स रुप्पतो;

परिसुस्सति खिप्पमिदं कळेवरं, पुप्फं यथा पंसुनि आतपे कतं.

१२८.

अजञ्ञं जञ्ञसङ्खातं, असुचिं सुचिसम्मतं;

नानाकुणपपरिपूरं, जञ्ञरूपं अपस्सतो.

१२९.

धिरत्थुमं आतुरं पूतिकायं, जेगुच्छियं अस्सुचिं ब्याधिधम्मं;

यत्थप्पमत्ता अधिमुच्छिता पजा, हापेन्ति मग्गं सुगतूपपत्तियाति.

कायनिब्बिन्द [कायविच्छन्द (सी.), कायविच्छिन्द (पी.)] जातकं ततियं.

२९४. जम्बुखादकजातकं (३-५-४)

१३०.

कोयं बिन्दुस्सरो वग्गु, सरवन्तान [पवदन्तान (सी. पी.)] मुत्तमो;

अच्चुतो जम्बुसाखाय, मोरच्छापोव कूजति.

१३१.

कुलपुत्तोव जानाति [कुलपुत्तो पजानाति (स्या. क.)], कुलपुत्तं [कुलपुत्ते (सी. पी.)] पसंसितुं;

ब्यग्घच्छापसरीवण्ण, भुञ्ज सम्म ददामि ते.

१३२.

चिरस्सं वत पस्सामि, मुसावादी समागते;

वन्तादं कुणपादञ्च, अञ्ञमञ्ञं पसंसकेति.

जम्बुखादकजातकं चतुत्थं.

२९५. अन्तजातकं (३-५-५)

१३३.

उसभस्सेव ते खन्धो, सीहस्सेव विजम्भितं;

मिगराज नमो त्यत्थु, अपि किञ्चि लभामसे.

१३४.

कुलपुत्तोव जानाति, कुलपुत्तं पसंसितुं;

मयूरगीवसङ्कास, इतो परियाहि वायस.

१३५.

मिगानं सिङ्गालो [कोत्थुको (सी. पी.), कोट्ठुको (स्या.)] अन्तो, पक्खीनं पन वायसो;

एरण्डो अन्तो रुक्खानं, तयो अन्ता समागताति.

अन्तजातकं पञ्चमं.

२९६. समुद्दजातकं (३-५-६)

१३६.

को नायं [को न्वायं (स्या.)] लोणतोयस्मिं, समन्ता परिधावति;

मच्छे मकरे च वारेति, ऊमीसु च विहञ्ञति.

१३७.

अनन्तपायी सकुणो, अतित्तोति दिसासुतो;

समुद्दं पातुमिच्छामि, सागरं सरितं पतिं.

१३८.

सो अयं हायति चेव, पूरते च महोदधि;

नास्स नायति पीतन्तो, अपेय्यो किर सागरोति.

समुद्दजातकं छट्ठं.

२९७. कामविलापजातकं (३-५-७)

१३९.

उच्चे सकुण डेमान, पत्तयान विहङ्गम;

वज्जासि खो त्वं वामूरुं, चिरं खो सा करिस्सति [सरिस्सति (क.)].

१४०.

इदं खो सा न जानाति, असिं सत्तिञ्च ओड्डितं;

सा चण्डी काहति कोधं, तं मे तपति नो इदं [नो इध (सी. स्या. पी.)].

१४१.

एस उप्पलसन्नाहो, निक्खञ्चुस्सीसकोहितं [निक्खमुस्सीसके कतं (सी. पी.), निक्खञ्चुस्सीसके कतं (स्या.)];

कासिकञ्च मुदुं वत्थं, तप्पेतु धनिका पियाति [धनकामियाति (स्या. पी.), धनकामिकाति (सी.)].

कामविलापजातकं सत्तमं.

२९८. उदुम्बरजातकं (३-५-८)

१४२.

उदुम्बरा चिमे पक्का, निग्रोधा च कपित्थना;

एहि निक्खम भुञ्जस्सु, किं जिघच्छाय मिय्यसि.

१४३.

एवं सो सुहितो होति, यो वुड्ढमपचायति;

यथाहमज्ज सुहितो, दुमपक्कानि मासितो.

१४४.

यं वनेजो वनेजस्स, वञ्चेय्य कपिनो कपि;

दहरो कपि [दहरोपि तं न (सी. पी.), दहरोपि न (स्या.)] सद्धेय्य, न हि जिण्णो जराकपीति.

उदुम्बरजातकं अट्ठमं.

२९९. कोमारपुत्तजातकं (३-५-९)

१४५.

पुरे तुवं सीलवतं सकासे, ओक्कन्तिकं [ओक्कन्दिकं (सी. स्या. पी.)] कीळसि अस्समम्हि;

करोहरे [करोहि रे (क.)] मक्कटियानि मक्कट, न तं मयं सीलवतं रमाम.

१४६.

सुता हि मय्हं परमा विसुद्धि, कोमारपुत्तस्स बहुस्सुतस्स;

मा दानि मं मञ्ञि तुवं यथा पुरे, झानानुयुत्तो विहरामि [झानानुयुत्ता विहराम (सी. पी.)] आवुसो.

१४७.

सचेपि सेलस्मि वपेय्य बीजं, देवो च वस्से न हि तं विरूळ्हे [नेव हि तं रुहेय्य (सी. पी.), न हि तं विरूहे (?)];

सुता हि ते सा परमा विसुद्धि, आरा तुवं मक्कट झानभूमियाति.

कोमारपुत्तजातकं नवमं.

३००. वकजातकं (३-५-१०)

१४८.

परपाणरोधा [परपाणघाते (स्या.), परपाणरोचं (क.)] जीवन्तो, मंसलोहितभोजनो;

वको वतं समादाय, उपपज्जि उपोसथं.

१४९.

तस्स सक्को वतञ्ञाय, अजरूपेनुपागमि;

वीततपो अज्झप्पत्तो, भञ्जि लोहितपो तपं.

१५०.

एवमेव इधेकच्चे, समादानम्हि दुब्बला;

लहुं करोन्ति अत्तानं, वकोव अजकारणाति.

वकजातकं दसमं.

कुम्भवग्गो पञ्चमो.

तस्सुद्दानं –

वरकुम्भ सुपत्तसिरिव्हयनो, सुचिसम्मत बिन्दुसरो चुसभो;

सरितंपति चण्डि जराकपिना, अथ मक्कटिया वककेन दसाति.

अथ वग्गुद्दानं –

सङ्कप्पो पदुमो चेव, उदपानेन ततियं;

अब्भन्तरं घटभेदं, तिकनिपातम्हिलङ्कतन्ति.

तिकनिपातं निट्ठितं.

४. चतुक्कनिपातो

१. कालिङ्गवग्गो

३०१. चूळकालिङ्गजातकं (४-१-१)

.

विवरथिमासं [विवरथ इमासं (सी. स्या. पी.)] द्वारं, नगरं पविसन्तु [पविसितुं मया; (क.)] अरुणराजस्स;

सीहेन सुसिट्ठेन, सुरक्खितं [सुसत्थेन, सुरक्खितं (सी. पी.), सुसिट्ठेन (क.)] नन्दिसेनेन.

.

जयो कलिङ्गानमसय्हसाहिनं, पराजयो अनयो [अजयो (स्या.), अन्वितो (क.)] अस्सकानं;

इच्चेव ते भासितं ब्रह्मचारि, न उज्जुभूता वितथं भणन्ति.

.

देवा मुसावादमुपातिवत्ता, सच्चं धनं परमं तेसु [तथं पेमकरं नु (क.), तथं परमं करं नु (स्या.)] सक्क;

तं ते मुसा भासितं देवराज, किं वा पटिच्च मघवा महिन्द.

.

ननु ते सुतं ब्राह्मण भञ्ञमाने, देवा न इस्सन्ति पुरिसपरक्कमस्स;

दमो समाधि मनसो अभेज्जो [अदेज्जो (सी. पी.), अभिज्जो (क.)], अब्यग्गता निक्कमनञ्च [निक्खमनञ्च (सी.)] काले;

दळ्हञ्च विरियं पुरिसपरक्कमो च, तेनेव आसि विजयो अस्सकानन्ति.

चूळकालिङ्गजातकं पठमं.

३०२. महाअस्सारोहजातकं (४-१-२)

.

अदेय्येसु ददं दानं, देय्येसु नप्पवेच्छति;

आपासु ब्यसनं पत्तो, सहायं नाधिगच्छति.

.

नादेय्येसु ददं दानं, देय्येसु यो पवेच्छति;

आपासु ब्यसनं पत्तो, सहायमधिगच्छति.

.

सञ्ञोगसम्भोगविसेसदस्सनं, अनरियधम्मेसु सठेसु नस्सति;

कतञ्च अरियेसु च अज्जवेसु, महप्फलं होति अणुम्पि तादिसु.

.

यो पुब्बे कतकल्याणो, अका लोके सुदुक्करं;

पच्छा कयिरा न वा कयिरा, अच्चन्तं पूजनारहोति.

महाअस्सारोहजातकं दुतियं.

३०३. एकराजजातकं (४-१-३)

.

अनुत्तरे कामगुणे समिद्धे, भुत्वान पुब्बे वसी एकराज;

सो दानि दुग्गे नरकम्हि खित्तो, नप्पज्जहे वण्णबलं पुराणं.

१०.

पुब्बेव खन्ती च तपो च मय्हं, सम्पत्थिता दुब्भिसेन [दब्बसेना (सी. पी.)] अहोसि;

तं दानि लद्धान कथं नु राज, जहे अहं वण्णबलं पुराणं.

११.

सब्बा किरेवं परिनिट्ठितानि, यसस्सिनं पञ्ञवन्तं विसय्ह;

यसो च लद्धा पुरिमं उळारं, नप्पज्जहे वण्णबलं पुराणं.

१२.

पनुज्ज दुक्खेन सुखं जनिन्द, सुखेन वा दुक्खमसय्हसाहि;

उभयत्थ सन्तो अभिनिब्बुतत्ता, सुखे च दुक्खे च भवन्ति तुल्याति.

एकराजजातकं ततियं.

३०४. दद्दरजातकं (४-१-४)

१३.

इमानि मं दद्दर तापयन्ति, वाचादुरुत्तानि मनुस्सलोके;

मण्डूकभक्खा उदकन्तसेवी, आसीविसं मं अविसा सपन्ति.

१४.

सका रट्ठा पब्बाजितो, अञ्ञं जनपदं गतो;

महन्तं कोट्ठं कयिराथ, दुरुत्तानं [दुरुत्तानि (क.)] निधेतवे.

१५.

यत्थ पोसं न जानन्ति, जातिया विनयेन वा;

न तत्थ मानं कयिराथ, वसमञ्ञातके जने.

१६.

विदेसवासं वसतो, जातवेदसमेनपि [जातवेदभयेनपि (क.)];

खमितब्बं सपञ्ञेन, अपि दासस्स तज्जितन्ति.

दद्दरजातकं चतुत्थं.

३०५. सीलवीमंसनजातकं (४-१-५)

१७.

नत्थि लोके रहो नाम, पापकम्मं पकुब्बतो;

पस्सन्ति वनभूतानि, तं बालो मञ्ञती रहो.

१८.

अहं रहो न पस्सामि, सुञ्ञं वापि न विज्जति;

यत्थ अञ्ञं [सुञ्ञं (स्या. क.)] न पस्सामि, असुञ्ञं होति तं मया.

१९.

दुज्जच्चो च सुजच्चो [अजच्चो (पी.)] च, नन्दो च सुखवड्ढितो [सुखवच्छको (सी.), सुखवच्छनो (स्या. पी.)];

वेज्जो च अद्धुवसीलो [अथ सीलो (क.)] च, ते धम्मं जहु मत्थिका.

२०.

ब्राह्मणो च कथं जहे, सब्बधम्मान पारगू;

यो धम्ममनुपालेति, धितिमा सच्चनिक्कमोति.

सीलवीमंसनजातकं पञ्चमं.

३०६. सुजातजातकं (४-१-६)

२१.

किमण्डका इमे देव, निक्खित्ता कंसमल्लके;

उपलोहितका वग्गू, तं [ते (पी.)] मे अक्खाहि पुच्छितो.

२२.

यानि पुरे तुवं देवि, भण्डु नन्तकवासिनी;

उच्छङ्गहत्था पचिनासि, तस्सा ते कोलियं फलं.

२३.

उड्डय्हते न रमति, भोगा विप्पजहन्ति तं [विप्पजहन्ति’मं (?)];

तत्थेविमं पटिनेथ, यत्थ कोलं पचिस्सति.

२४.

होन्ति हेते महाराज, इद्धिप्पत्ताय [इद्धिमत्ताय (क.)] नारिया;

खम देव सुजाताय, मास्सा [मासु (क.)] कुज्झ रथेसभाति.

सुजातजातकं छट्ठं.

३०७. पलासजातकं (४-१-७)

२५.

अचेतनं ब्राह्मण अस्सुणन्तं, जानो अजानन्तमिमं पलासं;

आरद्धविरियो धुवं अप्पमत्तो, सुखसेय्यं पुच्छसि किस्स हेतु.

२६.

दूरे सुतो चेव ब्रहा च रुक्खो, देसे ठितो भूतनिवासरूपो;

तस्मा नमस्सामि इमं पलासं, ये चेत्थ भूता ते [ते च (सी. पी.)] धनस्स हेतु.

२७.

सो ते करिस्सामि यथानुभावं, कतञ्ञुतं ब्राह्मण पेक्खमानो;

कथञ्हि आगम्म सतं सकासे, मोघानि ते अस्सु परिफन्दितानि.

२८.

यो तिन्दुकरुक्खस्स परो [पुरो (क.)] पिलक्खो [पिलक्खु (सी. पी.), मिलक्खु (क.)], परिवारितो पुब्बयञ्ञो उळारो;

तस्सेस मूलस्मिं निधि निखातो, अदायादो गच्छ तं उद्धराहीति.

पलासजातकं सत्तमं.

३०८. सकुणजातकं (४-१-८)

२९.

अकरम्हस ते किच्चं, यं बलं अहुवम्हसे;

मिगराज नमो त्यत्थु, अपि किञ्चि लभामसे.

३०.

मम लोहितभक्खस्स, निच्चं लुद्दानि कुब्बतो;

दन्तन्तरगतो सन्तो, तं बहुं यम्पि जीवसि.

३१.

अकतञ्ञुमकत्तारं, कतस्स अप्पटिकारकं;

यस्मिं कतञ्ञुता नत्थि, निरत्था तस्स सेवना.

३२.

यस्स सम्मुखचिण्णेन, मित्तधम्मो न लब्भति;

अनुसूय [अनुसुय्य (सी. पी.)] मनक्कोसं, सणिकं तम्हा अपक्कमेति.

सकुणजातकं अट्ठमं.

३०९. छवकजातकं (४-१-९)

३३.

सब्बमिदं चरिमं कतं [चरिमवतं (सी. पी.)], उभो धम्मं न पस्सरे;

उभो पकतिया चुता, यो चायं मन्तेज्झापेति [मन्तज्झायति (सी.), सज्झापयति (पी.)];

यो च मन्तं अधीयति.

३४.

सालीनं ओदनं भुञ्जे, सुचिं मंसूपसेचनं;

तस्मा एतं न सेवामि, धम्मं इसीहि सेवितं.

३५.

परिब्बज महा लोको [महाब्रह्मे (क.)], पचन्तञ्ञेपि पाणिनो;

मा तं अधम्मो आचरितो, अस्मा कुम्भमिवाभिदा.

३६.

धिरत्थु तं यसलाभं, धनलाभञ्च ब्राह्मण;

या वुत्ति विनिपातेन, अधम्मचरणेन वाति.

छवकजातकं नवमं.

३१०. सेय्यजातकं (४-१-१०)

३७.

ससमुद्दपरियायं, महिं सागरकुण्डलं;

न इच्छे सह निन्दाय, एवं सेय्य [सय्ह (सी. स्या. पी.)] विजानहि.

३८.

धिरत्थु तं यसलाभं, धनलाभञ्च ब्राह्मण;

या वुत्ति विनिपातेन, अधम्मचरणेन वा.

३९.

अपि चे पत्तमादाय, अनगारो परिब्बजे;

सायेव जीविका सेय्यो, या चाधम्मेन एसना.

४०.

अपि चे पत्तमादाय, अनगारो परिब्बजे;

अञ्ञं अहिंसयं लोके, अपि रज्जेन तं वरन्ति.

सेय्यजातकं [सय्हजातकं (सी. स्या. पी.)] दसमं.

कालिङ्गवग्गो [विवरवग्गो (सी. पी.)] पठमो.

तस्सुद्दानं –

विवरञ्च अदेय्य समिद्धवरं, अथ दद्दर पापमहातिरहो;

अथ कोलि पलासवरञ्च कर, चरिमं ससमुद्दवरेन दसाति.

२. पुचिमन्दवग्गो

३११. पुचिमन्दजातकं (४-२-१)

४१.

उट्ठेहि चोर किं सेसि, को अत्थो सुपनेन [सुपितेन (सी.), सुपिनेन (पी. क.)] ते;

मा तं गहेसुं [गण्हेय्युं (क.)] राजानो, गामे किब्बिसकारकं.

४२.

यं नु [नून (स्या.)] चोरं गहेस्सन्ति, गामे किब्बिसकारकं;

किं तत्थ पुचिमन्दस्स, वने जातस्स तिट्ठतो.

४३.

न त्वं अस्सत्थ जानासि, मम चोरस्स चन्तरं;

चोरं गहेत्वा राजानो, गामे किब्बिसकारकं;

अप्पेन्ति [अच्चेन्ति (स्या.)] निम्बसूलस्मिं, तस्मिं मे सङ्कते मनो.

४४.

सङ्केय्य सङ्कितब्बानि, रक्खेय्यानागतं भयं;

अनागतभया धीरो, उभो लोके अवेक्खतीति.

पुचिमन्दजातकं पठमं.

३१२. कस्सपमन्दियजातकं (४-२-२)

४५.

अपि कस्सप मन्दिया, युवा सपति हन्ति [सम्पटिहन्ति (क.)] वा;

सब्बं तं खमते धीरो, पण्डितो तं तितिक्खति.

४६.

सचेपि सन्तो विवदन्ति, खिप्पं सन्धीयरे पुन;

बाला पत्ताव भिज्जन्ति, न ते समथमज्झगू.

४७.

एते भिय्यो समायन्ति, सन्धि तेसं न जीरति;

यो चाधिपन्नं जानाति, यो च जानाति देसनं.

४८.

एसो हि उत्तरितरो, भारवहो धुरद्धरो;

यो परेसाधिपन्नानं, सयं सन्धातुमरहतीति.

कस्सपमन्दियजातकं दुतियं.

३१३. खन्तीवादीजातकं (४-२-३)

४९.

यो ते हत्थे च पादे च, कण्णनासञ्च छेदयि;

तस्स कुज्झ महावीर, मा रट्ठं विनसा [विनस्स (क. सी. स्या. क.)] इदं.

५०.

यो मे हत्थे च पादे च, कण्णनासञ्च छेदयि;

चिरं जीवतु सो राजा, न हि कुज्झन्ति मादिसा.

५१.

अहू अतीतमद्धानं [अहु अतीतमद्धाने (स्या. पी. क.)], समणो खन्तिदीपनो;

तं खन्तियायेव ठितं, कासिराजा अछेदयि.

५२.

तस्स कम्म [कम्मस्स (सी. पी.)] फरुसस्स, विपाको कटुको अहु;

यं कासिराजा वेदेसि, निरयम्हि समप्पितोति.

खन्तीवादीजातकं ततियं.

३१४. लोहकुम्भिजातकं (४-२-४)

५३.

दुज्जीवितमजीविम्ह, ये सन्ते [येसं नो (स्या. क.)] न ददम्हसे;

विज्जमानेसु भोगेसु, दीपं नाकम्ह अत्तनो.

५४.

सट्ठि [सट्ठिं (स्या.)] वस्ससहस्सानि, परिपुण्णानि सब्बसो;

निरये पच्चमानानं, कदा अन्तो भविस्सति.

५५.

नत्थि अन्तो कुतो अन्तो, न अन्तो पटिदिस्सति;

तदा हि पकतं पापं, मम तुय्हञ्च मारिसा [मारिस (सी. स्या. पी.)].

५६.

सोहं नून इतो गन्त्वा, योनिं लद्धान मानुसिं;

वदञ्ञू सीलसम्पन्नो, काहामि कुसलं बहुन्ति.

लोहकुम्भिजातकं चतुत्थं.

३१५. सब्बमंसलाभजातकं (४-२-५)

५७.

फरुसा वत ते वाचा, मंसं [सम्म (पी. क.)] याचनको असि [चसि (पी.)];

किलोमसदिसी [किलोमस्स सदिसा (पी.)] वाचा, किलोमं सम्म दम्मि ते.

५८.

अङ्गमेतं मनुस्सानं, भाता लोके पवुच्चति;

अङ्गस्स सदिसी वाचा [अङ्गस्सदिसी ते वाचा (क.)], अङ्गं सम्म ददामि ते.

५९.

ताताति पुत्तो वदमानो, कम्पेति [सम्मेति (क.)] हदयं पितु;

हदयस्स सदिसी [हदयस्सदिसी (क.)] वाचा, हदयं सम्म दम्मि ते.

६०.

यस्स गामे सखा नत्थि, यथारञ्ञं तथेव तं;

सब्बस्स सदिसी वाचा, सब्बं सम्म ददामि तेति.

सब्बमंसलाभजातकं [मंसजातकं (सी. स्या. पी.)] पञ्चमं.

३१६. ससपण्डितजातकं (४-२-६)

६१.

सत्त मे रोहिता मच्छा, उदका थलमुब्भता;

इदं ब्राह्मण मे अत्थि, एतं भुत्वा वने वस.

६२.

दुस्स मे खेत्तपालस्स, रत्तिभत्तं अपाभतं;

मंससूला च द्वे गोधा, एकञ्च दधिवारकं;

इदं ब्राह्मण मे अत्थि, एतं भुत्वा वने वस.

६३.

अम्बपक्कं दकं [अम्बपक्कोदकं (सी. पी.)] सीतं, सीतच्छाया मनोरमा [सीतच्छायं मनोरमं (सी. स्या. पी.)];

इदं ब्राह्मण मे अत्थि, एतं भुत्वा वने वस.

६४.

न ससस्स तिला अत्थि, न मुग्गा नपि तण्डुला;

इमिना अग्गिना पक्कं, ममं [मंसं (क.)] भुत्वा वने वसाति.

ससपण्डितजातकं छट्ठं.

३१७. मतरोदनजातकं (४-२-७)

६५.

मतं मतं एव [मतमतमेव (सी. स्या. पी.)] रोदथ, न हि तं रोदथ यो मरिस्सति;

सब्बेपि [सब्बेव (सी. स्या. पी.)] सरीरधारिनो, अनुपुब्बेन जहन्ति जीवितं.

६६.

देवमनुस्सा चतुप्पदा, पक्खिगणा उरगा च भोगिनो;

सम्हि [यम्हि (स्या.), अस्मिं (पी. क.)] सरीरे अनिस्सरा, रममानाव जहन्ति जीवितं.

६७.

एवं चलितं असण्ठितं, सुखदुक्खं मनुजेस्वपेक्खिय;

कन्दितरुदितं निरत्थकं, किं वो सोकगणाभिकीररे.

६८.

धुत्ता च सोण्डा [धुत्ता सोण्डा (सी.), धुत्ता सोण्डा च (स्या.)] अकता, बाला सूरा अयोगिनो [बाला सूरा वीरा अयोगिनो (पी.)];

धीरं मञ्ञन्ति बालोति, ये धम्मस्स अकोविदाति.

मतरोदनजातकं सत्तमं.

३१८. कणवेरजातकं (४-२-८)

६९.

यं तं वसन्तसमये, कणवेरेसु भाणुसु;

सामं बाहाय पीळेसि, सा तं आरोग्यमब्रवि.

७०.

अम्भो न किर सद्धेय्यं, यं वातो पब्बतं वहे;

पब्बतञ्चे वहे वातो, सब्बम्पि पथविं वहे;

यत्थ सामा कालकता [कालङ्कता (क.)], सा मं आरोग्यमब्रवि.

७१.

न चेव सा कालकता, न च सा अञ्ञमिच्छति;

एकभत्तिकिनी [एकभत्ता किर (सी. स्या.), एकभत्तकिनी (पी.)] सामा, तमेव अभिकङ्खति.

७२.

असन्थुतं मं चिरसन्थुतेन [असन्धतं मं चिरसन्धतेन (क.)], निमीनि सामा अधुवं धुवेन;

मयापि सामा निमिनेय्य अञ्ञं, इतो अहं दूरतरं गमिस्सन्ति.

कणवेरजातकं अट्ठमं.

३१९. तित्तिरजातकं (४-२-९)

७३.

सुसुखं वत जीवामि, लभामि चेव भुञ्जितुं;

परिपन्थेव तिट्ठामि, का नु भन्ते गती मम.

७४.

मनो चे ते नप्पणमति, पक्खि पापस्स कम्मुनो;

अब्यावटस्स भद्रस्स, न पापमुपलिम्पति.

७५.

ञातको नो निसिन्नोति, बहु आगच्छते जनो;

पटिच्च कम्मं फुसति, तस्मिं मे सङ्कते मनो.

७६.

न पटिच्च कम्मं फुसति, मनो चे नप्पदुस्सति;

अप्पोस्सुक्कस्स भद्रस्स, न पापमुपलिम्पतीति.

तित्तिरजातकं नवमं.

३२०. सुच्चजजातकं (४-२-१०)

७७.

सुच्चजं वत नच्चजि, वाचाय अददं गिरिं;

किं हितस्स चजन्तस्स, वाचाय अदद पब्बतं.

७८.

यञ्हि कयिरा तञ्हि वदे, यं न कयिरा न तं वदे;

अकरोन्तं भासमानं, परिजानन्ति पण्डिता.

७९.

राजपुत्त नमो त्यत्थु, सच्चे धम्मे ठितो चसि;

यस्स ते ब्यसनं पत्तो, सच्चस्मिं रमते मनो.

८०.

या दलिद्दी दलिद्दस्स, अड्ढा अड्ढस्स कित्तिम [कित्तिमा (सी. स्या. पी.)];

सा हिस्स परमा भरिया, सहिरञ्ञस्स इत्थियोति.

सुच्चजजातकं दसमं.

पुचिमन्दवग्गो दुतियो.

तस्सुद्दानं –

अथ चोर सकस्सप खन्तीवरो, दुज्जीवितता च वरा फरुसा;

अथ सस मतञ्च वसन्त सुखं, सुच्चजंवतनच्चजिना च दसाति.

३. कुटिदूसकवग्गो

३२१. कुटिदूसकजातकं (४-३-१)

८१.

मनुस्सस्सेव ते सीसं, हत्थपादा च वानर;

अथ केन नु वण्णेन, अगारं ते न विज्जति.

८२.

मनुस्सस्सेव मे सीसं, हत्थपादा च सिङ्गिल [सिङ्गाल (क.), पिङ्गल (टीका)];

याहु सेट्ठा मनुस्सेसु, सा मे पञ्ञा न विज्जति.

८३.

अनवट्ठितचित्तस्स, लहुचित्तस्स दुब्भिनो [दूभिनो (पी.)];

निच्चं अद्धुवसीलस्स, सुखभावो [सुचिभावो (सी.), सुखभागो (?)] न विज्जति.

८४.

सो करस्सु आनुभावं, वीतिवत्तस्सु सीलियं;

सीतवातपरित्ताणं, करस्सु कुटवं [कुटिकं (सी. स्या.)] कपीति.

कुटिदूसक [सिङ्गालसकुण (क.)] जातकं पठमं.

३२२. दुद्दुभजातकं (४-३-२)

८५.

दुद्दुभायति [दद्दभायति (सी. पी.)] भद्दन्ते, यस्मिं देसे वसामहं;

अहम्पेतं न जानामि, किमेतं दुद्दुभायति.

८६.

बेलुवं पतितं सुत्वा, दुद्दुभन्ति [दद्दभन्ति (सी.)] ससो जवि;

ससस्स वचनं सुत्वा, सन्तत्ता मिगवाहिनी.

८७.

अप्पत्वा पदविञ्ञाणं, परघोसानुसारिनो;

पनादपरमा बाला, ते होन्ति परपत्तिया.

८८.

ये च सीलेन सम्पन्ना, पञ्ञायूपसमे रता;

आरका विरता धीरा, न होन्ति परपत्तियाति.

दुद्दुभजातकं [दद्दभजातकं (सी. पी.)] दुतियं.

३२३. ब्रह्मदत्तजातकं (४-३-३)

८९.

द्वयं याचनको राज, ब्रह्मदत्त निगच्छति;

अलाभं धनलाभं वा, एवं धम्मा हि याचना.

९०.

याचनं रोदनं आहु, पञ्चालानं रथेसभ;

यो याचनं पच्चक्खाति, तमाहु पटिरोदनं.

९१.

मा मद्दसंसु रोदन्तं, पञ्चाला सुसमागता;

तुवं वा पटिरोदन्तं, तस्मा इच्छामहं रहो.

९२.

ददामि ते ब्राह्मण रोहिणीनं, गवं सहस्सं सह पुङ्गवेन;

अरियो हि अरियस्स कथं न दज्जा [दज्जे (सी.), दज्जं (?)], सुत्वान गाथा तव धम्मयुत्ताति.

ब्रह्मदत्तजातकं ततियं.

३२४. चम्मसाटकजातकं (४-३-४)

९३.

कल्याणरूपो वतयं चतुप्पदो, सुभद्दको चेव सुपेसलो च;

यो ब्राह्मणं जातिमन्तूपपन्नं, अपचायति मेण्डवरो यसस्सी.

९४.

मा ब्राह्मण इत्तरदस्सनेन, विस्सासमापज्जि चतुप्पदस्स;

दळ्हप्पहारं अभिकङ्खमानो [अभिकत्तुकामो (स्या.)], अवसक्कती दस्सति सुप्पहारं.

९५.

ऊरुट्ठि [ऊरट्ठि (सी.)] भग्गं पवट्टितो [पतितो (सी. स्या.)] खारिभारो, सब्बञ्च भण्डं ब्राह्मणस्स [ब्राह्मणस्सीध (क. सी. पी.), ब्राह्मणस्सेव (क. सी. स्या. क.)] भिन्नं;

उभोपि बाहा पग्गय्ह [पग्गय्येव (स्या.), पग्गहीय (?)] कन्दति [बाहा पग्गय्य कन्दति (पी. क.)], अभिधावथ हञ्ञते ब्रह्मचारी.

९६.

एवं सो निहतो सेति, यो अपूजं पसंसति [नमस्सति (पी.)];

यथाहमज्ज पहतो, हतो मेण्डेन दुम्मतीति.

चम्मसाटकजातकं चतुत्थं.

३२५. गोधराजजातकं (४-३-५)

९७.

समणं तं मञ्ञमानो, उपगच्छिमसञ्ञतं;

सो मं दण्डेन पाहासि, यथा अस्समणो तथा.

९८.

किं ते जटाहि दुम्मेध, किं ते अजिनसाटिया;

अब्भन्तरं ते गहनं, बाहिरं परिमज्जसि.

९९.

एहि गोध निवत्तस्सु, भुञ्ज सालीनमोदनं;

तेलं लोणञ्च मे अत्थि, पहूतं मय्ह पिप्फलि.

१००.

एस भिय्यो पवेक्खामि, वम्मिकं सतपोरिसं;

तेलं लोणञ्च कित्तेसि [किन्तेसि (स्या. पी.)], अहितं मय्ह पिप्फलीति.

गोधराजजातकं पञ्चमं.

३२६. कक्कारुजातकं (४-३-६)

१०१.

कायेन यो नावहरे, वाचाय न मुसा भणे;

यसो लद्धा न मज्जेय्य, स वे कक्कारुमरहति.

१०२.

धम्मेन वित्तमेसेय्य, न निकत्या धनं हरे;

भोगे लद्धा न मज्जेय्य, स वे कक्कारुमरहति.

१०३.

यस्स चित्तं अहालिद्दं, सद्धा च अविरागिनी;

एको सादुं न भुञ्जेय्य, स वे कक्कारुमरहति.

१०४.

सम्मुखा वा तिरोक्खा वा [परोक्खा वा (पी.), परम्मुखा (क.)], यो सन्ते न परिभासति;

यथावादी तथाकारी, स वे कक्कारुमरहतीति.

कक्कारुजातकं छट्ठं.

३२७. काकवतीजातकं (४-३-७)

१०५.

वाति चायं [वायं (क.)] ततो गन्धो, यत्थ मे वसती पिया;

दूरे इतो हि काकवती [काकाती (सी.), काकाति (स्या. पी.)], यत्थ मे निरतो मनो.

१०६.

कथं समुद्दमतरी, कथं अतरि केपुकं [केबुकं (सी. पी.)];

कथं सत्त समुद्दानि, कथं सिम्बलिमारुहि.

१०७.

तया समुद्दमतरिं, तया अतरि केपुकं [केबुकं (सी. पी.)];

तया सत्त समुद्दानि, तया सिम्बलिमारुहिं.

१०८.

धिरत्थुमं महाकायं, धिरत्थुमं अचेतनं;

यत्थ जायायहं जारं, आवहामि वहामि चाति.

काकवतीजातकं सत्तमं.

३२८. अननुसोचियजातकं (४-३-८)

१०९.

बहूनं विज्जती भोती, तेहि मे किं भविस्सति;

तस्मा एतं न सोचामि, पियं सम्मिल्लहासिनिं.

११०.

तं तं चे अनुसोचेय्य, यं यं तस्स न विज्जति;

अत्तानमनुसोचेय्य, सदा मच्चुवसं पतं.

१११.

हेव ठितं नासीनं, न सयानं न पद्धगुं [पत्थगुं (स्या.)];

याव ब्याति निमिसति, तत्रापि रसती [सरती (सी. स्या. पी.)] वयो.

११२.

तत्थत्तनि वतप्पद्धे [वत पन्थे (स्या.), वत बन्धे (क.) वत + प-अद्धे = वतप्पद्धे], विनाभावे असंसये;

भूतं सेसं दयितब्बं, वीतं अननुसोचियन्ति [चवितं नानुसोचियन्ति (स्या.), मतन्तं नानुसोचियं (क.)].

अननुसोचियजातकं अट्ठमं.

३२९. काळबाहुजातकं (४-३-९)

११३.

यं अन्नपानस्स पुरे लभाम, तं दानि साखमिगमेव गच्छति;

गच्छाम दानि वनमेव राध, असक्कता चस्म धनञ्जयाय [धनञ्चयाय (क.)].

११४.

लाभो अलाभो यसो अयसो च, निन्दा पसंसा च सुखञ्च दुक्खं;

एते अनिच्चा मनुजेसु धम्मा, मा सोचि किं सोचसि पोट्ठपाद.

११५.

अद्धा तुवं पण्डितकोसि राध, जानासि अत्थानि अनागतानि;

कथं नु साखामिगं दक्खिसाम [दक्खियाम (क.), दक्खाम (स्या.)], निद्धावितं [निद्धापितं (सी. स्या.), निब्बापितं (पी.), निच्छदं (क.)] राजकुलतोव जम्मं.

११६.

चालेति कण्णं भकुटिं करोति, मुहुं मुहुं भाययते [भायते (स्या.), भायापते (क.)] कुमारे;

सयमेव तं काहति काळबाहु, येनारका ठस्सति अन्नपानाति.

काळबाहुजातकं नवमं.

३३०. सीलवीमंसजातकं (४-३-१०)

११७.

सीलं किरेव कल्याणं, सीलं लोके अनुत्तरं;

पस्स घोरविसो नागो, सीलवाति न हञ्ञति.

११८.

यावदेवस्सहू किञ्चि, तावदेव अखादिसुं;

सङ्गम्म कुलला लोके, न हिंसन्ति अकिञ्चनं.

११९.

सुखं निरासा सुपति, आसा फलवती सुखा;

आसं निरासं कत्वान, सुखं सुपति पिङ्गला.

१२०.

न समाधिपरो अत्थि, अस्मिं लोके परम्हि च;

न परं नापि अत्तानं, विहिंसति समाहितोति.

सीलवीमंसजातकं दसमं.

कुटिदूसकवग्गो ततियो.

तस्सुद्दानं –

समनुस्स -सदुद्दुभ-याचनको, अथ मेण्डवरुत्तम-गोधवरो;

अथ कायसकेपुक भोतीवरो, अथ राधसुसीलवरेन दसाति.

४. कोकिलवग्गो

३३१. कोकिलजातकं (४-४-१)

१२१.

यो वे काले असम्पत्ते, अतिवेलं पभासति;

एवं सो निहतो सेति, कोकिलायिव अत्रजो.

१२२.

न हि सत्थं सुनिसितं, विसं हलाहलामिव [हलाहलं इव (पी.)];

एवं निकट्ठे [निक्कड्ढे (स्या.), निकड्ढे (क.)] पातेति, वाचा दुब्भासिता यथा.

१२३.

तस्मा काले अकाले वा [अकाले च (सी. स्या.)], वाचं रक्खेय्य पण्डितो;

नातिवेलं पभासेय्य, अपि अत्तसमम्हि वा.

१२४.

यो च काले मितं भासे, मतिपुब्बो विचक्खणो;

सब्बे अमित्ते आदेति, सुपण्णो उरगामिवाति.

कोकिलजातकं [कोकालिकजातकं (सब्बत्थ)] पठमं.

३३२. रथलट्ठिजातकं (४-४-२)

१२५.

अपि हन्त्वा हतो ब्रूति, जेत्वा जितोति भासति;

पुब्बवक्खायिनो [पुब्बमक्खायिनो (सी. स्या.)] राज, अञ्ञदत्थु [एकदत्थु (सी. पी.)] न सद्दहे.

१२६.

तस्मा पण्डितजातियो, सुणेय्य इतरस्सपि;

उभिन्नं वचनं सुत्वा, यथा धम्मो तथा करे.

१२७.

अलसो गिही कामभोगी न साधु, असञ्ञतो पब्बजितो न साधु;

राजा न साधु अनिसम्मकारी, यो पण्डितो कोधनो तं न साधु.

१२८.

निसम्म खत्तियो कयिरा, नानिसम्म दिसम्पति;

निसम्मकारिनो राज [रञ्ञो (सी. स्या.)], यसो कित्ति च वड्ढतीति.

रथलट्ठिजातकं दुतियं.

३३३. पक्कगोधजातकं (४-४-३)

१२९.

तदेव मे त्वं विदितो, वनमज्झे रथेसभ;

यस्स ते खग्गबद्धस्स, सन्नद्धस्स तिरीटिनो;

अस्सत्थदुमसाखाय, पक्का गोधा पलायथ.

१३०.

नमे नमन्तस्स भजे भजन्तं, किच्चानुकुब्बस्स करेय्य किच्चं;

नानत्थकामस्स करेय्य अत्थं, असम्भजन्तम्पि न सम्भजेय्य.

१३१.

चजे चजन्तं वनथं न कयिरा, अपेतचित्तेन न सम्भजेय्य;

दिजो दुमं खीणफलन्ति [फलंव (क. सी. स्या. क.), दुकनिपाते पुटभत्तजातकेन संसन्देतब्बं] ञत्वा, अञ्ञं समेक्खेय्य महा हि लोको.

१३२.

सो ते करिस्सामि यथानुभावं, कतञ्ञुतं खत्तिये [खत्तियो (स्या. क.)] पेक्खमानो;

सब्बञ्च ते इस्सरियं ददामि, यस्सिच्छसी तस्स तुवं ददामीति.

पक्कगोधजातकं [गोधजातकं (सी. स्या. पी.)] ततियं.

३३४. राजोवादजातकं (४-४-४)

१३३.

गवं चे तरमानानं, जिम्हं गच्छति पुङ्गवो;

सब्बा ता जिम्हं गच्छन्ति [सब्बा गावी जिम्हं यन्ति (सी. स्या.)], नेत्ते जिम्हं गते सति.

१३४.

एवमेव मनुस्सेसु, यो होति सेट्ठसम्मतो;

सो चे अधम्मं चरति, पगेव इतरा पजा;

सब्बं रट्ठं दुखं सेति, राजा चे होति अधम्मिको.

१३५.

गवं चे तरमानानं, उजुं गच्छति पुङ्गवो;

सब्बा गावी उजुं यन्ति [सब्बा ता उजुं गच्छन्ति (पी. अ. नि. ४.७०)], नेत्ते उजुं गते सति.

१३६.

एवमेव मनुस्सेसु, यो होति सेट्ठसम्मतो;

सो सचे धम्मं चरति, पगेव इतरा पजा;

सब्बं रट्ठं सुखं सेति, राजा चे होति धम्मिकोति.

राजोवादजातकं चतुत्थं.

३३५. जम्बुकजातकं (४-४-५)

१३७.

ब्रहा पवड्ढकायो सो, दीघदाठो च जम्बुक;

न त्वं तत्थ कुले जातो, यत्थ गण्हन्ति कुञ्जरं.

१३८.

असीहो सीहमानेन, यो अत्तानं विकुब्बति;

कोत्थूव [कुट्ठूव (सी.), कुत्थुव (स्या. पी)] गजमासज्ज, सेति भूम्या अनुत्थुनं.

१३९.

यसस्सिनो उत्तमपुग्गलस्स, सञ्जातखन्धस्स महब्बलस्स;

असमेक्खिय थामबलूपपत्तिं, स सेति नागेन हतोयं जम्बुको.

१४०.

यो चीध कम्मं कुरुते पमाय, थामब्बलं अत्तनि संविदित्वा;

जप्पेन मन्तेन सुभासितेन, परिक्खवा सो विपुलं जिनातीति.

जम्बुकजातकं पञ्चमं.

३३६. ब्रहाछत्तजातकं (४-४-६)

१४१.

तिणं तिणन्ति लपसि, को नु ते तिणमाहरि;

किं नु ते तिणकिच्चत्थि, तिणमेव पभाससि.

१४२.

इधागमा ब्रह्मचारी, ब्रहा छत्तो बहुस्सुतो;

सो मे [सो वे (क.)] सब्बं समादाय, तिणं निक्खिप्प गच्छति.

१४३.

एवेतं होति कत्तब्बं, अप्पेन बहुमिच्छता;

सब्बं सकस्स आदानं, अनादानं तिणस्स च. ( ) [(तिणस्स चाटीसु गतो, तत्थ का परिदेवना) (सी. स्या.) (चाटीसु पक्खिपित्वान, तत्थ का परिदेवना) (क.)]

१४४.

सीलवन्तो न कुब्बन्ति, बालो सीलानि कुब्बति;

अनिच्चसीलं दुस्सील्यं [दुस्सीलं (पी.)], किं पण्डिच्चं करिस्सतीति.

ब्रहाछत्तजातकं छट्ठं.

३३७. पीठजातकं (४-४-७)

१४५.

न ते पीठमदायिम्हा [मदासिम्ह (पी. क.)], न पानं नपि भोजनं;

ब्रह्मचारि खमस्सु मे, एतं पस्सामि अच्चयं.

१४६.

नेवाभिसज्जामि न चापि कुप्पे, न चापि मे अप्पियमासि किञ्चि;

अथोपि मे आसि मनोवितक्को, एतादिसो नून कुलस्स धम्मो.

१४७.

एसस्माकं कुले धम्मो, पितुपितामहो सदा;

आसनं उदकं पज्जं, सब्बेतं निपदामसे.

१४८.

एसस्माकं कुले धम्मो, पितुपितामहो सदा;

सक्कच्चं उपतिट्ठाम, उत्तमं विय ञातकन्ति.

पीठजातकं सत्तमं.

३३८. थुसजातकं (४-४-८)

१४९.

विदितं थुसं उन्दुरानं [उन्दूरानं (क.)], विदितं पन तण्डुलं;

थुसं थुसं [थुसं थूलं (सी.)] विवज्जेत्वा, तण्डुलं पन खादरे.

१५०.

या मन्तना अरञ्ञस्मिं, या च गामे निकण्णिका;

यञ्चेतं इति चीति च, एतम्पि विदितं मया.

१५१.

धम्मेन किर जातस्स, पिता पुत्तस्स मक्कटो;

दहरस्सेव सन्तस्स, दन्तेहि फलमच्छिदा.

१५२.

यमेतं परिसप्पसि [परिसब्बेसि (क.)], अजकाणोव सासपे;

योपायं हेट्ठतो सेति [सेसि (सी.)], एतम्पि विदितं मयाति.

थुसजातकं अट्ठमं.

३३९. बावेरुजातकं (४-४-९)

१५३.

अदस्सनेन मोरस्स, सिखिनो मञ्जुभाणिनो;

काकं तत्थ अपूजेसुं, मंसेन च फलेन च.

१५४.

यदा च सरसम्पन्नो, मोरो बावेरुमागमा;

अथ लाभो च सक्कारो, वायसस्स अहायथ.

१५५.

याव नुप्पज्जती बुद्धो, धम्मराजा पभङ्करो;

ताव अञ्ञे अपूजेसुं, पुथू समणब्राह्मणे.

१५६.

यदा च सरसम्पन्नो, बुद्धो धम्मं अदेसयि;

अथ लाभो च सक्कारो, तित्थियानं अहायथाति.

बावेरुजातकं नवमं.

३४०. विसय्हजातकं (४-४-१०)

१५७.

अदासि दानानि पुरे विसय्ह, ददतो च ते खयधम्मो अहोसि;

इतो परं चे न ददेय्य दानं, तिट्ठेय्युं ते संयमन्तस्स भोगा.

१५८.

अनरियमरियेन सहस्सनेत्त, सुदुग्गतेनापि अकिच्चमाहु;

मा वो धनं तं अहु देवराज [अहुवा जनिन्द (क. सी. स्या. पी.)], यं भोगहेतु विजहेमु सद्धं.

१५९.

येन एको रथो याति, याति तेनापरो रथो;

पोराणं निहितं वत्तं, वत्ततञ्ञेव [वद्धं, वद्धतञ्ञेव (क. सी. पी.)] वासव.

१६०.

यदि हेस्सति दस्साम, असन्ते किं ददामसे;

एवंभूतापि दस्साम, मा दानं पमदम्हसेति.

विसय्हजातकं दसमं.

कोकिलवग्गो [कोकालिकवग्गो (क.)] चतुत्थो.

तस्सुद्दानं –

अतिवेलपभासति जीतवरो, वनमज्झ रथेसभ जिम्हगमो;

अथ जम्बु तिणासनपीठवरं, अथ तण्डुल मोर विसय्ह दसाति.

५. चूळकुणालवग्गो

३४१. कण्डरीजातकं (४-५-१)

१६१.

नरानमारामकरासु नारिसु, अनेकचित्तासु अनिग्गहासु च;

सब्बत्थ नापीतिकरापि [सब्ब’त्तना’पीतिकरापि (सी. स्या.)] चे सिया [सियुं (स्या.)], न विस्ससे तित्थसमा हि नारियो.

१६२.

यं वे [यञ्च (स्या. क.)] दिस्वा कण्डरीकिन्नरानं [किन्नरकिन्नरीनं (स्या.), किन्नरीकिन्नरानं (क.)], सब्बित्थियो न रमन्ति अगारे;

तं तादिसं मच्चं चजित्वा भरिया, अञ्ञं दिस्वा पुरिसं पीठसप्पिं.

१६३.

बकस्स च बावरिकस्स [पावारिकस्स (सी.)] रञ्ञो, अच्चन्तकामानुगतस्स भरिया;

अवाचरी [अच्चाचरि (स्या.), अनाचरि (क.)] पट्ठवसानुगस्स [बद्धवसानुगस्स (सी. स्या.), पत्तवसानुगतस्स (क.)], कं वापि इत्थी नातिचरे तदञ्ञं.

१६४.

पिङ्गियानी सब्बलोकिस्सरस्स, रञ्ञो पिया ब्रह्मदत्तस्स भरिया;

अवाचरी पट्ठवसानुगस्स, तं वापि सा नाज्झगा कामकामिनीति.

कण्डरीजातकं [किन्नरीजातकं (क. सी. क.), कुण्डलिकजातकं (स्या.)] पठमं.

३४२. वानरजातकं (४-५-२)

१६५.

असक्खिं वत अत्तानं, उद्धातुं उदका थलं;

न दानाहं पुन तुय्हं, वसं गच्छामि वारिज.

१६६.

अलमेतेहि अम्बेहि, जम्बूहि पनसेहि च;

यानि पारं समुद्दस्स, वरं मय्हं उदुम्बरो.

१६७.

यो च उप्पतितं अत्थं, न खिप्पमनुबुज्झति;

अमित्तवसमन्वेति, पच्छा च अनुतप्पति.

१६८.

यो च उप्पतितं अत्थं, खिप्पमेव निबोधति;

मुच्चते सत्तुसम्बाधा, न च पच्छानुतप्पतीति.

वानरजातकं दुतियं.

३४३. कुन्तिनीजातकं (४-५-३)

१६९.

अवसिम्ह तवागारे, निच्चं सक्कतपूजिता;

त्वमेव दानिमकरि, हन्द राज वजामहं.

१७०.

यो वे कते पटिकते, किब्बिसे पटिकिब्बिसे;

एवं तं सम्मती वेरं, वस कुन्तिनि मागमा.

१७१.

न कतस्स च कत्ता च, मेत्ति [मेत्ती (पी.), मित्ती (क.)] सन्धीयते पुन;

हदयं नानुजानाति, गच्छञ्ञेव रथेसभ.

१७२.

कतस्स चेव कत्ता च, मेत्ति सन्धीयते पुन;

धीरानं नो च बालानं, वस कुन्तिनि मागमाति.

कुन्तिनीजातकं ततियं.

३४४. अम्बजातकं (४-५-४)

१७३.

यो नीलियं मण्डयति, सण्डासेन विहञ्ञति;

तस्स सा वसमन्वेतु, या ते अम्बे अवाहरि.

१७४.

वीसं वा पञ्चवीसं [पण्णुवीसं (क. सी. पी.)] वा, ऊनतिंसं व जातिया;

तादिसा पति मा लद्धा [पतिं मा लद्धा (पी.), पति मा’लत्थ (?)], या ते अम्बे अवाहरि.

१७५.

दीघं गच्छतु अद्धानं, एकिका अभिसारिका;

सङ्केते पति मा अद्द [मा अद्दस (सी. पी.)], या ते अम्बे अवाहरि.

१७६.

अलङ्कता सुवसना, मालिनी चन्दनुस्सदा;

एकिका सयने सेतु, या ते अम्बे अवाहरीति.

अम्बजातकं [अम्बचोरजातकं (क. सी. पी.)] चतुत्थं.

३४५. गजकुम्भजातकं (४-५-५)

१७७.

वनं यदग्गि दहति, पावको कण्हवत्तनी;

कथं करोसि पचलक, एवं दन्धपरक्कमो.

१७८.

बहूनि रुक्खछिद्दानि, पथब्या विवरानि च;

तानि चे नाभिसम्भोम, होति नो कालपरियायो.

१७९.

यो दन्धकाले तरति, तरणीये च दन्धति;

सुक्खपण्णंव अक्कम्म, अत्थं भञ्जति अत्तनो.

१८०.

यो दन्धकाले दन्धेति, तरणीये च तारयि;

ससीव रत्तिं विभजं, तस्सत्थो परिपूरतीति.

गजकुम्भजातकं पञ्चमं.

३४६. केसवजातकं (४-५-६)

१८१.

मनुस्सिन्दं जहित्वान, सब्बकामसमिद्धिनं;

कथं नु भगवा केसी, कप्पस्स रमति अस्समे [रमतस्समे (क.)].

१८२.

सादूनी [साधूनि (क. सी. स्या. क.)] रमणीयानि, सन्ति वक्खा मनोरमा;

सुभासितानि कप्पस्स, नारद रमयन्ति मं.

१८३.

सालीनं ओदनं भुञ्जे, सुचिं मंसूपसेचनं;

कथं सामाकनीवारं, अलोणं छादयन्ति तं.

१८४.

सादुं वा [असादुं (पी.)] यदि वासादुं, अप्पं वा यदि वा बहुं;

विस्सत्थो यत्थ भुञ्जेय्य, विस्सासपरमा रसाति.

केसवजातकं [केसीजातकं (क.)] छट्ठं.

३४७. अयकूटजातकं (४-५-७)

१८५.

सब्बायसं कूटमतिप्पमाणं, पग्गय्ह यो [सो (पी.)] तिट्ठसि अन्तलिक्खे;

रक्खाय मे [मं (सी.)] त्वं विहितो नुसज्ज, उदाहु मे चेतयसे [वायमसे (सी. स्या.)] वधाय.

१८६.

दूतो अहं राजिध रक्खसानं, वधाय तुय्हं पहितोहमस्मि;

इन्दो च तं रक्खति देवराजा, तेनुत्तमङ्गं न ते [न हि (क. सी. पी.), ते न (क.)] फालयामि.

१८७.

सचे च मं रक्खति देवराजा, देवानमिन्दो मघवा सुजम्पति;

कामं पिसाचा विनदन्तु सब्बे, न सन्तसे रक्खसिया पजाय.

१८८.

कामं कन्दन्तु [कन्तन्तु (क.), कण्डन्तु (स्या.)] कुम्भण्डा, सब्बे पंसुपिसाचका;

नालं पिसाचा युद्धाय, महती सा विभिंसिकाति [विभेसिकाति (स्या.), विहेसिकाति (पी.)].

अयकूटजातकं सत्तमं.

३४८. अरञ्ञजातकं (४-५-८)

१८९.

अरञ्ञा गाममागम्म, किंसीलं किंवतं अहं;

पुरिसं तात सेवेय्यं, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

१९०.

यो तं विस्सासये तात, विस्सासञ्च खमेय्य ते;

सुस्सूसी च तितिक्खी च, तं भजेहि इतो [तं भजेय्यासितो (क.)] गतो.

१९१.

यस्स कायेन वाचाय, मनसा नत्थि दुक्कटं;

उरसीव पतिट्ठाय, तं भजेहि इतो गतो.

१९२.

हलिद्दिरागं कपिचित्तं, पुरिसं रागविरागिनं;

तादिसं तात मा सेवि, निम्मनुस्सम्पि चे सियाति.

अरञ्ञजातकं अट्ठमं.

३४९. सन्धिभेदजातकं (४-५-९)

१९३.

नेव इत्थीसु सामञ्ञं, नापि भक्खेसु सारथि;

अथस्स सन्धिभेदस्स, पस्स याव सुचिन्तितं.

१९४.

असि तिक्खोव मंसम्हि, पेसुञ्ञं परिवत्तति;

यत्थूसभञ्च सीहञ्च, भक्खयन्ति मिगाधमा.

१९५.

इमं सो सयनं सेति, यमिमं [ययिमं (सी. पी.), यिमं (क.)] पस्ससि सारथि;

यो वाचं सन्धिभेदस्स, पिसुणस्स निबोधति.

१९६.

ते जना सुखमेधन्ति, नरा सग्गगतारिव;

ये वाचं सन्धिभेदस्स, नावबोधन्ति सारथीति.

सन्धिभेदजातकं नवमं.

३५०. देवतापञ्हजातकं (४-५-१०)

१९७.

हन्ति हत्थेहि पादेहि, मुखञ्च परिसुम्भति;

स वे राज पियो होति, कं तेन त्वाभिपस्ससि [मभिपस्ससि (सी.)].

१९८.

अक्कोसति यथाकामं, आगमञ्चस्स इच्छति;

वे राज पियो होति, कं तेन त्वाभिपस्ससि.

१९९.

अब्भक्खाति अभूतेन, अलिकेनाभिसारये;

स वे राज पियो होति, कं तेन त्वाभिपस्ससि.

२००.

हरं अन्नञ्च पानञ्च, वत्थसेनासनानि च;

अञ्ञदत्थुहरा सन्ता, ते वे राज पिया होन्ति;

कं तेन त्वाभिपस्ससीति.

देवतापञ्हजातकं दसमं.

चूळकुणालवग्गो पञ्चमो.

तस्सुद्दानं –

नरानं असक्खिवसिम्हवरो, नीलियमग्गिवरञ्च पुन;

पुन रसायसकूटवरो, तथारञ्ञ सारथि हन्ति दसाति.

अथ वग्गुद्दानं –

कालिङ्गं [विवरं (बहूसु)] पुचिमन्दञ्च, कुटिदूसक कोकिला [कुटिदूसं बहुभाणकं (बहूसु)];

चूळकुणालवग्गो सो, पञ्चमो सुप्पकासितोति.

चतुक्कनिपातं निट्ठितं.

५. पञ्चकनिपातो

१. मणिकुण्डलवग्गो

३५१. मणिकुण्डलजातकं (५-१-१)

.

जीनो रथस्सं मणिकुण्डले च, पुत्ते च दारे च तथेव जीनो;

सब्बेसु भोगेसु असेसकेसु [असेसितेसु (सी. पी.), असेसिकेसु (क.)], कस्मा न सन्तप्पसि सोककाले.

.

पुब्बेव मच्चं विजहन्ति भोगा, मच्चो वा ते [च ने (पी.), धने (क.)] पुब्बतरं जहाति;

असस्सता भोगिनो कामकामि, तस्मा न सोचामहं सोककाले.

.

उदेति आपूरति वेति [पूरेति खीयति (स्या.)] चन्दो, अत्थं तपेत्वान [अन्धं तपेत्वान (क.), अत्थङ्गमेत्वान (स्या.), एत्थ ‘‘तपेत्वान अत्थं पलेती’’ति सम्बन्धो] पलेति सूरियो;

विदिता [विजिता (स्या.)] मया सत्तुक लोकधम्मा, तस्मा न सोचामहं सोककाले.

.

अलसो गिही कामभोगी न साधु, असञ्ञतो पब्बजितो न साधु;

राजा न साधु अनिसम्मकारी, यो पण्डितो कोधनो तं न साधु.

.

निसम्म खत्तियो कयिरा, नानिसम्म दिसम्पति;

निसम्मकारिनो राज [रञ्ञो (सी. स्या.)], यसो कित्ति च वड्ढतीति.

मणिकुण्डलजातकं पठमं.

३५२. सुजातजातकं (५-१-२)

.

किं नु सन्तरमानोव, लायित्वा हरितं तिणं;

खाद खादाति लपसि, गतसत्तं जरग्गवं.

.

न हि अन्नेन पानेन, मतो गोणो समुट्ठहे;

त्वञ्च तुच्छं विलपसि, यथा तं दुम्मती तथा.

.

तथेव तिट्ठति सीसं, हत्थपादा च वालधि;

सोता तथेव तिट्ठन्ति [सो तात तथेव तिट्ठति (क.)], मञ्ञे गोणो समुट्ठहे.

.

नेवय्यकस्स सीसञ्च [सीसं वा (सी. स्या. पी.)], हत्थपादा च दिस्सरे;

रुदं मत्तिकथूपस्मिं, ननु त्वञ्ञेव दुम्मति.

१०.

आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकं;

वारिना विय ओसिञ्चं [ओसिञ्चि (क.)], सब्बं निब्बापये दरं.

११.

अब्बही [अब्बूळ्हं (सी. स्या.), अब्भूळ्हं (क.)] वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितं [सोकं हदयनिस्सितं (सी. स्या.)];

यो मे सोकपरेतस्स, पितु सोकं अपानुदि.

१२.

सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो;

न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान माणव.

१३.

एवं करोन्ति सप्पञ्ञा, ये होन्ति अनुकम्पका;

विनिवत्तेन्ति सोकम्हा, सुजातो पितरं यथाति.

सुजातजातकं दुतियं.

३५३. वेनसाखजातकं (५-१-३)

१४.

नयिदं निच्चं भवितब्बं ब्रह्मदत्त, खेमं सुभिक्खं सुखता च काये;

अत्थच्चये मा अहु सम्पमूळ्हो, भिन्नप्लवो सागरस्सेव मज्झे.

१५.

यानि करोति पुरिसो, तानि अत्तनि पस्सति;

कल्याणकारी कल्याणं, पापकारी च पापकं;

यादिसं वपते बीजं, तादिसं हरते फलं.

१६.

इदं तदाचरियवचो, पारासरियो यदब्रवि;

मा सु [मा स्सु (सी. स्या. पी.)] त्वं अकरि पापं, यं त्वं पच्छा कतं तपे.

१७.

अयमेव सो पिङ्गिय [सो पिङ्गियो (स्या.), सोपि भिय्यो (क.)] वेनसाखो, [धोनसाखो (क. सी. पी.)] यम्हि घातयिं खत्तियानं सहस्सं;

अलङ्कते चन्दनसारानुलित्ते, तमेव दुक्खं पच्चागतं ममं.

१८.

सामा च [सामापि (सी. स्या.)] खो चन्दनलित्तगत्ता [गत्ती (क. सी. स्या. पी.)], लट्ठीव सोभञ्जनकस्स उग्गता;

अदिस्वा [अदिस्वाव (सी.)] कालं करिस्सामि उब्बरिं, तं मे इतो दुक्खतरं भविस्सतीति.

वेनसाखजातकं [धोनसाखजातकं (क. सी. पी.)] ततियं.

३५४. उरगजातकं (५-१-४)

१९.

उरगोव तचं जिण्णं, हित्वा गच्छति सं तनुं;

एवं सरीरे निब्भोगे, पेते कालङ्कते सति.

२०.

डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितं;

तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति.

२१.

अनव्हितो ततो आगा, अननुञ्ञातो [नानुञ्ञातो (क.)] इतो गतो;

यथागतो तथा गतो, तत्थ का परिदेवना.

२२.

डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितं;

तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति.

२३.

सचे रोदे किसा [किसी (पी.)] अस्सं, तस्सा मे किं फलं सिया;

ञातिमित्तसुहज्जानं, भिय्यो नो अरती सिया.

२४.

डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितं;

तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति.

२५.

यथापि दारको चन्दं, गच्छन्तमनुरोदति;

एवं सम्पदमेवेतं, यो पेतमनुसोचति.

२६.

डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितं;

तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति.

२७.

यथापि उदककुम्भो, भिन्नो अप्पटिसन्धियो;

एवं सम्पदमेवेतं, यो पेतमनुसोचति.

२८.

डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितं;

तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गतीति.

उरगजातकं चतुत्थं.

३५५. घटजातकं (५-१-५)

२९.

अञ्ञे सोचन्ति रोदन्ति, अञ्ञे अस्सुमुखा जना;

पसन्नमुखवण्णोसि, कस्मा घट [घत (सी. पी.)] न सोचसि.

३०.

नाब्भतीतहरो सोको, नानागतसुखावहो;

तस्मा धङ्क [वंक (पी.)] न सोचामि, नत्थि सोके दुतीयता [सोको दुतीयका (क.)].

३१.

सोचं पण्डु किसो होति, भत्तञ्चस्स न रुच्चति;

अमित्ता सुमना होन्ति, सल्लविद्धस्स रुप्पतो.

३२.

गामे वा यदि वारञ्ञे, निन्ने वा यदि वा थले;

ठितं मं नागमिस्सति, एवं दिट्ठपदो अहं.

३३.

यस्सत्ता नालमेकोव, सब्बकामरसाहरो;

सब्बापि पथवी तस्स, न सुखं आवहिस्सतीति.

घटजातकं पञ्चमं.

३५६. कोरण्डियजातकं (५-१-६)

३४.

एको अरञ्ञे गिरिकन्दरायं, पग्गय्ह पग्गय्ह सिलं पवेच्छसि [पवेज्झसि (स्या. सी. अट्ठ.)];

पुनप्पुनं सन्तरमानरूपो, कोरण्डिय [कारण्डिय (सी. स्या. पी.)] को नु तव यिधत्थो.

३५.

अहञ्हिमं सागर सेवितन्तं, समं करिस्सामि यथापि पाणि;

विकिरिय सानूनि च पब्बतानि च, तस्मा सिलं दरिया पक्खिपामि.

३६.

नयिमं महिं अरहति पाणिकप्पं, समं मनुस्सो करणाय मेको;

मञ्ञामिमञ्ञेव दरिं जिगीसं [जिगिंसं (सी. स्या. पी.)], कोरण्डिय हाहसि [हायसि (स्या. क.)] जीवलोकं.

३७.

सचे अहं [अयं (सी. स्या. पी.)] भूतधरं न सक्का [सक्को (स्या. क.)], समं मनुस्सो करणाय मेको;

एवमेव त्वं ब्रह्मे इमे मनुस्से, नानादिट्ठिके नानयिस्ससि ते [ने (क.)].

३८.

सङ्खित्तरूपेन भवं ममत्थं, अक्खासि कोरण्डिय एवमेतं;

यथा न सक्का पथवी समायं, कत्तुं मनुस्सेन तथा मनुस्साति.

कोरण्डियजातकं छट्ठं.

३५७. लटुकिकजातकं (५-१-७)

३९.

वन्दामि तं कुञ्जर सट्ठिहायनं, आरञ्ञकं यूथपतिं यसस्सिं;

पक्खेहि तं पञ्जलिकं करोमि, मा मे वधी पुत्तके दुब्बलाय.

४०.

वन्दामि तं कुञ्जर एकचारिं, आरञ्ञकं पब्बतसानुगोचरं;

पक्खेहि तं पञ्जलिकं करोमि, मा मे वधी पुत्तके दुब्बलाय;

४१.

वमिस्सामि ते लटुकिके पुत्तकानि, किं मे तुवं काहसि दुब्बलासि;

सतं सहस्सानिपि तादिसीनं, वामेन पादेन पपोथयेय्यं.

४२.

न हेव सब्बत्थ बलेन किच्चं, बलञ्हि बालस्स वधाय होति;

करिस्सामि ते नागराजा अनत्थं, यो मे वधी पुत्तके दुब्बलाय.

४३.

काकञ्च पस्स लटुकिकं, मण्डूकं नीलमक्खिकं;

एते नागं अघातेसुं, पस्स वेरस्स वेरिनं;

तस्मा हि वेरं न कयिराथ, अप्पियेनपि केनचीति.

लटुकिकजातकं सत्तमं.

३५८. चूळधम्मपालजातकं (५-१-८)

४४.

अहमेव दूसिया भूनहता, रञ्ञो महापतापस्स;

एतं मुञ्चतु धम्मपालं, हत्थे मे देव छेदेहि.

४५.

अहमेव दूसिया भूनहता, रञ्ञो महापतापस्स;

एतं मुञ्चतु धम्मपालं, पादे मे देव छेदेहि.

४६.

अहमेव दूसिया भूनहता, रञ्ञो महापतापस्स;

एतं मुञ्चतु धम्मपालं, सीसं मे देव छेदेहि.

४७.

न हि [नह (सी. स्या. पी.) एत्थ ह-कारो खेदे] नूनिमस्स रञ्ञो, मित्तामच्चा च विज्जरे सुहदा;

ये न वदन्ति राजानं, मा घातयि ओरसं पुत्तं.

४८.

न हि [नह (सी. स्या. पी.) एत्थ ह-कारो खेदे] नूनिमस्स रञ्ञो, ञाती मित्ता च विज्जरे सुहदा;

ये न वदन्ति राजानं, मा घातयि अत्रजं पुत्तं.

४९.

चन्दनसारानुलित्ता, बाहा छिज्जन्ति धम्मपालस्स;

दायादस्स पथब्या, पाणा मे देव रुज्झन्तीति.

चूळधम्मपालजातकं अट्ठमं.

३५९. सुवण्णमिगजातकं (५-१-९)

५०.

विक्कम रे हरिपाद [महामिग (सी. स्या. पी.)], विक्कम रे महामिग [हरीपद (सी. स्या. पी.)];

छिन्द वारत्तिकं पासं, नाहं एका वने रमे.

५१.

विक्कमामि न पारेमि, भूमिं सुम्भामि वेगसा;

दळ्हो वारत्तिको पासो, पादं मे परिकन्तति.

५२.

अत्थरस्सु पलासानि, असिं निब्बाह लुद्दक;

पठमं मं वधित्वान, हन पच्छा महामिगं.

५३.

न मे सुतं वा दिट्ठं वा, भासन्तिं मानुसिं मिगिं [न मे सुता वा दिट्ठा वा, भासन्ती मानुसिं मिगी (टीका)];

त्वञ्च भद्दे सुखी होहि, एसो चापि महामिगो.

५४.

एवं लुद्दक नन्दस्सु, सह सब्बेहि ञातिभि;

यथाहमज्ज नन्दामि, मुत्तं दिस्वा महामिगन्ति.

सुवण्णमिगजातकं नवमं.

३६०. सुयोनन्दीजातकं (५-१-१०)

५५.

वाति गन्धो तिमिरानं, कुसमुद्दो च [व (स्या. पी.)] घोसवा;

दूरे इतो सुयोनन्दी [इतो हि सुसन्दी (सी. स्या.), इतोपि सुस्सोन्दी (पी.)], तम्बकामा तुदन्ति मं.

५६.

कथं समुद्दमतरि, कथं अद्दक्खि सेदुमं [सेरुमं (सी. स्या. पी.)];

कथं तस्सा च तुय्हञ्च, अहु सग्ग [अग्ग (सी. स्या.)] समागमो.

५७.

कुरुकच्छा [भरुकच्छा (सी. स्या. पी.)] पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

मकरेहि अभिदा [मकरेहिब्भिदा (सी.), मकरेहि’भिदा (स्या.), मकरेहि भिन्ना (पी.)] नावा, फलकेनाहमप्लविं.

५८.

सा मं सण्हेन मुदुना, निच्चं चन्दनगन्धिनी;

अङ्गेन [अङ्केन (पी. क.)] उद्धरी भद्दा, माता पुत्तंव ओरसं.

५९.

सा मं अन्नेन पानेन, वत्थेन सयनेन च;

अत्तनापि च मन्दक्खी, एवं तम्ब विजानाहीति.

सुयोनन्दीजातकं दसमं.

मणिकुण्डलवग्गो पठमो.

तस्सुद्दानं –

अथ जिनवरो हरितं तिणको, अथ भिन्नप्लवो उरगोव घटो;

दरिया पुन कुञ्जर भूनहता, मिगमुत्तमसग्गवरेन दसाति.

२. वण्णारोहवग्गो

३६१. वण्णारोहजातकं (५-२-१)

६०.

वण्णारोहेन जातिया, बलनिक्कमनेन च;

सुबाहु न मया सेय्यो, सुदाठ इति भाससि.

६१.

वण्णारोहेन जातिया, बलनिक्कमनेन च;

सुदाठो न मया सेय्यो, सुबाहु इति भाससि.

६२.

एवं चे मं विहरन्तं, सुबाहु सम्म दुब्भसि;

न दानाहं तया सद्धिं, संवासमभिरोचये.

६३.

यो परेसं वचनानि, सद्दहेय्य [सद्दहेथ (सी. स्या. पी.)] यथातथं;

खिप्पं भिज्जेथ मित्तस्मिं, वेरञ्च पसवे बहुं.

६४.

सो मित्तो यो सदा अप्पमत्तो, भेदासङ्की रन्धमेवानुपस्सी;

यस्मिञ्च सेती उरसीव पुत्तो, स वे मित्तो यो अभेज्जो परेहीति.

वण्णारोहजातकं पठमं.

३६२. सीलवीमंसजातकं (५-२-२)

६५.

सीलं सेय्यो सुतं सेय्यो, इति मे संसयो अहु;

सीलमेव सुता सेय्यो, इति मे नत्थि संसयो.

६६.

मोघा जाति च वण्णो च, सीलमेव किरुत्तमं;

सीलेन अनुपेतस्स, सुतेनत्थो न विज्जति.

६७.

खत्तियो च अधम्मट्ठो, वेस्सो चाधम्मनिस्सितो;

ते परिच्चज्जुभो लोके, उपपज्जन्ति दुग्गतिं.

६८.

खत्तिया ब्राह्मणा वेस्सा, सुद्दा चण्डालपुक्कुसा;

इध धम्मं चरित्वान, भवन्ति तिदिवे समा.

६९.

न वेदा सम्परायाय, न जाति नापि [नोपि (पी.)] बन्धवा;

सकञ्च सीलं संसुद्धं, सम्परायाय सुखाय चाति [सुखावहन्ति (सी. स्या.)].

सीलवीमंसजातकं दुतियं.

३६३. हिरिजातकं (५-२-३)

७०.

हिरिं तरन्तं विजिगुच्छमानं, तवाहमस्मी इति भासमानं;

सेय्यानि कम्मानि अनादियन्तं, नेसो ममन्ति इति नं विजञ्ञा.

७१.

यञ्हि कयिरा तञ्हि वदे, यं न कयिरा न तं वदे;

अकरोन्तं भासमानं, परिजानन्ति पण्डिता.

७२.

सो मित्तो यो सदा अप्पमत्तो, भेदासङ्की रन्धमेवानुपस्सी;

यस्मिञ्च सेती उरसीव पुत्तो, स वे मित्तो यो अभेज्जो परेहि.

७३.

पामोज्जकरणं ठानं, पसंसावहनं सुखं;

फलानिसंसो भावेति, वहन्तो पोरिसं धुरं.

७४.

पविवेकरसं पित्वा, रसं उपसमस्स च;

निद्दरो होति निप्पापो, धम्मप्पीतिरसं पिवन्ति.

हिरिजातकं ततियं.

३६४. खज्जोपनकजातकं (५-२-४)

७५.

को नु सन्तम्हि पज्जोते, अग्गिपरियेसनं चरं;

अद्दक्खि रत्ति [रत्तिं (स्या.)] खज्जोतं, जातवेदं अमञ्ञथ.

७६.

स्वस्स गोमयचुण्णानि, अभिमत्थं तिणानि च;

विपरीताय सञ्ञाय, नासक्खि पज्जलेतवे.

७७.

एवम्पि अनुपायेन, अत्थं न लभते मिगो [मूगो (स्या.)];

विसाणतो गवं दोहं, यत्थ खीरं न विन्दति.

७८.

विविधेहि उपायेहि, अत्थं पप्पोन्ति माणवा;

निग्गहेन अमित्तानं, मित्तानं पग्गहेन च.

७९.

सेनामोक्खपलाभेन [सेनी मोक्खूपलाभेन (स्या.)], वल्लभानं नयेन च;

जगतिं जगतिपाला, आवसन्ति वसुन्धरन्ति.

खज्जोपनकजातकं चतुत्थं.

३६५. अहितुण्डिकजातकं (५-२-५)

८०.

धुत्तोम्हि सम्म सुमुख, जूते अक्खपराजितो;

हरेहि [सेवेहि (पी.)] अम्बपक्कानि, वीरियं ते भक्खयामसे.

८१.

अलिकं वत मं सम्म, अभूतेन पसंससि;

को ते सुतो वा दिट्ठो वा, सुमुखो नाम मक्कटो.

८२.

अज्जापि मे तं मनसि [ते मं सरसि (क.)], यं मं त्वं अहितुण्डिक;

धञ्ञापणं पविसित्वा, मत्तो [मुत्तो (क.)] छातं हनासि मं.

८३.

ताहं सरं दुक्खसेय्यं, अपि रज्जम्पि कारये;

नेवाहं याचितो दज्जं, तथा हि भयतज्जितो.

८४.

यञ्च जञ्ञा कुले जातं, गब्भे तित्तं अमच्छरिं;

तेन सखिञ्च मित्तञ्च, धीरो सन्धातुमरहतीति.

अहितुण्डिकजातकं पञ्चमं.

३६६. गुम्बियजातकं (५-२-६)

८५.

मधुवण्णं मधुरसं, मधुगन्धं विसं अहु;

गुम्बियो घासमेसानो, अरञ्ञे ओदही विसं.

८६.

मधु इति मञ्ञमाना [मधूति मञ्ञमानाय (क.)], ये तं विसमखादिसुं [विसमसायिसुं (सी. स्या.)];

तेसं तं कटुकं आसि, मरणं तेनुपागमुं.

८७.

ये च खो पटिसङ्खाय, विसं तं परिवज्जयुं;

ते आतुरेसु सुखिता, डय्हमानेसु निब्बुता.

८८.

एवमेव मनुस्सेसु, विसं कामा समोहिता;

आमिसं बन्धनञ्चेतं, मच्चुवेसो [पच्चुवसो (सी. स्या.)] गुहासयो.

८९.

एवमेव इमे कामे, आतुरा परिचारिके [परिचारके (क.)];

ये सदा परिवज्जेन्ति, सङ्गं लोके उपच्चगुन्ति.

गुम्बियजातकं छट्ठं.

३६७. साळियजातकं (५-२-७)

९०.

य्वायं साळिय [सालिय (सी. स्या. पी.), साळिक (?)] छापोति, कण्हसप्पं अगाहयि;

तेन सप्पेनयं दट्ठो, हतो पापानुसासको.

९१.

अहन्तार [अहनन्त (पी.), अहरन्त (?)] महन्तारं, यो नरो हन्तुमिच्छति;

एवं सो निहतो सेति, यथायं पुरिसो हतो.

९२.

अहन्तार [अहनन्त (सी. स्या. पी.), अहरन्त (?)] मघातेन्तं, यो नरो हन्तुमिच्छति;

एवं सो निहतो सेति, यथायं पुरिसो हतो.

९३.

यथा पंसुमुट्ठिं पुरिसो, पटिवातं पटिक्खिपे;

तमेव सो रजो हन्ति, तथायं पुरिसो हतो.

९४.

यो अप्पदुट्ठस्स नरस्स दुस्सति, सुद्धस्स पोसस्स अनङ्गणस्स;

तमेव बालं पच्चेति पापं, सुखुमो रजो पटिवातंव खित्तोति.

साळियजातकं सत्तमं.

३६८. तचसारजातकं (५-२-८)

९५.

अमित्तहत्थत्थगता [हत्थत्तगता (कत्थचि, सी. निय्य)], तचसारसमप्पिता;

पसन्नमुखवण्णात्थ, कस्मा तुम्हे न सोचथ.

९६.

सोचनाय परिदेवनाय, अत्थोव लब्भो [अत्थो च लब्भा (सी. स्या.), अत्थोध लब्भा (अ. नि. ५.४८)] अपि अप्पकोपि;

सोचन्तमेनं दुखितं विदित्वा, पच्चत्थिका अत्तमना भवन्ति.

९७.

यतो च खो पण्डितो आपदासु, न वेधती अत्थविनिच्छयञ्ञू;

पच्चत्थिकास्स [पच्चत्थिका ते (क.)] दुखिता भवन्ति, दिस्वा मुखं अविकारं पुराणं.

९८.

जप्पेन मन्तेन सुभासितेन, अनुप्पदानेन पवेणिया वा;

यथा यथा यत्थ लभेथ अत्थं, तथा तथा तत्थ परक्कमेय्य.

९९.

यतो च जानेय्य अलब्भनेय्यो, मया व [मया वा (स्या. क.)] अञ्ञेन वा एस अत्थो;

असोचमानो अधिवासयेय्य, कम्मं दळ्हं किन्ति करोमि दानीति.

तचसारजातकं अट्ठमं.

३६९. मित्तविन्दकजातकं (५-२-९)

१००.

क्याहं देवानमकरं, किं पापं पकतं मया;

यं मे सिरस्मिं ओहच्च [उहच्च (क.), उहच्च (पी.)], चक्कं भमति मत्थके.

१०१.

अतिक्कम्म रमणकं, सदामत्तञ्च दूभकं;

ब्रह्मत्तरञ्च पासादं, केनत्थेन इधागतो.

१०२.

इतो बहुतरा भोगा, अत्र मञ्ञे भविस्सरे;

इति एताय सञ्ञाय, पस्स मं ब्यसनं गतं.

१०३.

चतुब्भि अट्ठज्झगमा, अट्ठाहिपि च [अट्ठाहि चापि (सी. स्या.), अट्ठाभि चापि (क.)] सोळस;

सोळसाहि च बात्तिंस, अत्रिच्छं चक्कमासदो;

इच्छाहतस्स पोसस्स, चक्कं भमति मत्थके.

१०४.

उपरिविसाला दुप्पूरा, इच्छा विसटगामिनी [उपरि विसालं दुप्पूरं, इच्छाविसदगामिनी (सी.)];

ये च तं अनुगिज्झन्ति, ते होन्ति चक्कधारिनोति.

मित्तविन्दकजातकं नवमं.

३७०. पलासजातकं (५-२-१०)

१०५.

हंसो पलासमवच, निग्रोधो सम्म जायति;

अङ्कस्मिं [अङ्गस्मिं (क.)] ते निसिन्नोव, सो ते मम्मानि छेच्छति [छिज्जति (क.)].

१०६.

वड्ढतामेव [वद्धितमेव (क.)] निग्रोधो, पतिट्ठस्स भवामहं;

यथा पिता च माता च [पिता वा माता वा (पी.), माता वा पिता वा (क.)], एवं मे सो भविस्सति.

१०७.

यं त्वं अङ्कस्मिं वड्ढेसि, खीररुक्खं भयानकं;

आमन्त खो तं गच्छाम, वुड्ढि मस्स न रुच्चति.

१०८.

इदानि खो मं भायेति, महानेरुनिदस्सनं;

हंसस्स अनभिञ्ञाय, महा मे भयमागतं.

१०९.

न तस्स वुड्ढि कुसलप्पसत्था, यो वड्ढमानो घसते पतिट्ठं;

तस्सूपरोधं परिसङ्कमानो, पतारयी मूलवधाय धीरोति.

पलासजातकं दसमं.

वण्णारोहवग्गो दुतियो [इमस्सुद्दानं ततियवग्गपरियोसाने भविस्सति].

३. अड्ढवग्गो

३७१. दीघीतिकोसलजातकं (५-३-१)

११०.

एवंभूतस्स ते राज, आगतस्स वसे [वसो (पी. क.)] मम;

अत्थि नु कोचि परियायो, यो तं दुक्खा पमोचये.

१११.

एवंभूतस्स मे तात, आगतस्स वसे तव;

नत्थि नो कोचि परियायो, यो मं दुक्खा पमोचये.

११२.

नाञ्ञं सुचरितं राज, नाञ्ञं राज सुभासितं;

तायते मरणकाले, एवमेवितरं धनं.

११३.

अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे;

ये च तं उपनय्हन्ति, वेरं तेसं न सम्मति.

११४.

अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे;

ये च तं नुपनय्हन्ति, वेरं तेसूपसम्मति.

११५.

न हि वेरेन वेरानि, सम्मन्तीध कुदाचनं;

अवेरेन च सम्मन्ति, एस धम्मो सनन्तनोति.

दीघीतिकोसलजातकं पठमं.

३७२. मिगपोतकजातकं (५-३-२)

११६.

अगारा पच्चुपेतस्स, अनगारस्स ते सतो;

समणस्स न तं साधु, यं पेतमनुसोचसि.

११७.

संवासेन हवे सक्क, मनुस्सस्स मिगस्स वा;

हदये जायते पेमं, न तं सक्का असोचितुं.

११८.

मतं मरिस्सं रोदन्ति, ये रुदन्ति लपन्ति च;

तस्मा त्वं इसि मा रोदि, रोदितं मोघमाहु सन्तो.

११९.

रोदितेन हवे ब्रह्मे, मतो पेतो समुट्ठहे;

सब्बे सङ्गम्म रोदाम, अञ्ञमञ्ञस्स ञातके.

१२०.

आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकं;

वारिना विय ओसिञ्चं, सब्बं निब्बापये दरं.

१२१.

अब्बहि वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितं;

यो मे सोकपरेतस्स, पुत्तसोकं अपानुदि.

१२२.

सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो;

न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान वासवाति.

मिगपोतकजातकं दुतियं.

३७३. मूसिकजातकं (५-३-३)

१२३.

कुहिं गता कत्थ गता, इति लालप्पती जनो;

अहमेवेको जानामि, उदपाने मूसिका हता.

१२४.

यञ्चेतं [यथेतं (पी.), यवेतं (क.), यमेतं (कत्थचि)] इति चीति च, गद्रभोव निवत्तसि;

उदपाने मूसिकं हन्त्वा, यवं भक्खेतुमिच्छसि.

१२५.

दहरो चासि दुम्मेध, पठमुप्पत्तिको [पठमुप्पत्तितो (सी. पी.)] सुसु;

दीघञ्चेतं [दीघमेतं (पी.)] समासज्ज [समापज्ज (स्या. क.)], न ते दस्सामि जीवितं.

१२६.

नान्तलिक्खभवनेन, नाङ्गपुत्तपिनेन [नाङ्गपुत्तसिरेन (सी. स्या. पी.)] वा;

पुत्तेन हि पत्थयितो, सिलोकेहि पमोचितो.

१२७.

सब्बं सुतमधीयेथ, हीनमुक्कट्ठमज्झिमं;

सब्बस्स अत्थं जानेय्य, न च सब्बं पयोजये;

होति तादिसको कालो, यत्थ अत्थावहं सुतन्ति.

मूसिकजातकं ततियं.

३७४. चूळधनुग्गहजातकं (५-३-४)

१२८.

सब्बं भण्डं समादाय, पारं तिण्णोसि ब्राह्मण;

पच्चागच्छ लहुं खिप्पं, मम्पि तारेहि दानितो [दानिभो (स्या.)].

१२९.

असन्थुतं मं चिरसन्थुतेन, निमीनि भोती अद्धुवं धुवेन;

मयापि भोती निमिनेय्य अञ्ञं, इतो अहं दूरतरं गमिस्सं.

१३०.

कायं एळगलागुम्बे [एळगणगुम्बे (क.)], करोति अहुहासियं;

नयीध नच्चगीतं वा [नयिध नच्चं वा गीतं वा (सी. स्या. पी.)], ताळं वा सुसमाहितं;

अनम्हिकाले [अनम्हकाले (पी.)] सुसोणि [सुस्सोणि (सी. स्या. पी.)], किं नु जग्घसि सोभने [सोभणे (पी. क.)].

१३१.

सिङ्गाल बाल दुम्मेध, अप्पपञ्ञोसि जम्बुक;

जीनो मच्छञ्च पेसिञ्च, कपणो विय झायसि.

१३२.

सुदस्सं वज्जमञ्ञेसं, अत्तनो पन दुद्दसं;

जीना पतिञ्च जारञ्च, मञ्ञे त्वञ्ञेव [मम्पि त्वञ्ञेव (सी. स्या.), त्वम्पि मञ्ञेव (पी.)] झायसि.

१३३.

एवमेतं मिगराज, यथा भाससि जम्बुक;

सा नूनाहं इतो गन्त्वा, भत्तु हेस्सं वसानुगा.

१३४.

यो हरे मत्तिकं थालं, कंसथालम्पि सो हरे;

कतञ्चेव [कतंयेव (सी. स्या. पी.)] तया पापं, पुनपेवं करिस्ससीति.

चूळधनुग्गहजातकं चतुत्थं.

३७५. कपोतजातकं (५-३-५)

१३५.

इदानि खोम्हि सुखितो अरोगो, निक्कण्टको निप्पतितो कपोतो;

काहामि दानी हदयस्स तुट्ठिं, तथाहिमं मंससाकं बलेति.

१३६.

कायं बलाका सिखिनो, चोरी लङ्घिपितामहा;

ओरं बलाके आगच्छ, चण्डो मे वायसो सखा.

१३७.

अलञ्हि ते जग्घिताये, ममं दिस्वान एदिसं;

विलूनं सूदपुत्तेन, पिट्ठमण्डेन [पिट्ठमद्देन (सी. स्या. पी.)] मक्खितं.

१३८.

सुन्हातो सुविलित्तोसि, अन्नपानेन तप्पितो;

कण्ठे च ते वेळुरियो, अगमा नु कजङ्गलं.

१३९.

मा ते मित्तो अमित्तो वा, अगमासि कजङ्गलं;

पिञ्छानि तत्थ लायित्वा, कण्ठे बन्धन्ति वट्टनं.

१४०.

पुनपापज्जसी सम्म, सीलञ्हि तव तादिसं;

न हि मानुसका भोगा, सुभुञ्जा होन्ति पक्खिनाति.

कपोतजातकं पञ्चमं.

अड्ढवग्गो ततियो.

तस्सुद्दानं –

अथ वण्ण ससील हिरि लभते, सुमुखा विस साळियमित्तवरो;

अथ चक्क पलास सराज सतो, यव बाल कपोतक पन्नरसाति.

अथ वग्गुद्दानं –

जीनञ्च वण्णं असमंवगुप्परि, सुदेसिता जातकन्ति सन्ति वीसति [जातक पञ्चवीसति (?)];

महेसिनो ब्रह्मचरित्तमुत्त-मवोच गाथा अत्थवती सुब्यञ्जनाति.

पञ्चकनिपातं निट्ठितं.

६. छक्कनिपातो

१. अवारियवग्गो

३७६. अवारियजातकं (६-१-१)

.

मासु कुज्झ भूमिपति, मासु कुज्झ रथेसभ;

कुद्धं अप्पटिकुज्झन्तो, राजा रट्ठस्स पूजितो.

.

गामे वा यदि वारञ्ञे, निन्ने वा यदि वा थले;

सब्बत्थ अनुसासामि, मासु कुज्झ [मास्सु कुज्झि (सी. पी.)] रथेसभ.

.

अवारियपिता नाम, अहु गङ्गाय नाविको;

पुब्बे जनं तारेत्वान, पच्छा याचति वेतनं;

तेनस्स भण्डनं होति, न च भोगेहि वड्ढति.

.

अतिण्णंयेव याचस्सु, अपारं तात नाविक;

अञ्ञो हि तिण्णस्स मनो, अञ्ञो होति पारेसिनो [तरेसिनो (सी. पी.), तिरेसिनो (स्या.)].

.

गामे वा यदि वारञ्ञे, निन्ने वा यदि वा थले;

सब्बत्थ अनुसासामि, मासु कुज्झित्थ नाविक.

.

यायेवानुसासनिया, राजा गामवरं अदा;

तायेवानुसासनिया, नाविको पहरी मुखं.

.

भत्तं भिन्नं हता भरिया, गब्भो च पतितो छमा;

मिगोव जातरूपेन, न तेनत्थं अबन्धि सूति [अवड्ढितुन्ति (सी. स्या.), अवड्ढि सूति (?)].

अवारियजातकं पठमं.

३७७. सेतकेतुजातकं (६-१-२)

.

मा तात कुज्झि न हि साधु कोधो, बहुम्पि ते अदिट्ठमस्सुतञ्च;

माता पिता दिसता [दिसा तात (स्या.), दिसा ता (पी.)] सेतकेतु, आचरियमाहु दिसतं पसत्था.

.

अगारिनो अन्नदपानवत्थदा [अन्नपानवत्थदा (स्या. क.)], अव्हायिका तम्पि दिसं वदन्ति;

एसा दिसा परमा सेतकेतु, यं पत्वा दुक्खी सुखिनो भवन्ति.

१०.

खराजिना जटिला पङ्कदन्ता, दुम्मक्खरूपा [दुमुक्खरूपा (सी. स्या.), दुम्मुक्खरूपा (पी. क.)] येमे जप्पन्ति मन्ते;

कच्चि नु ते मानुसके पयोगे, इदं विदू परिमुत्ता अपाया.

११.

पापानि कम्मानि कत्वान राज, बहुस्सुतो चे न [बहुस्सुतो नेव (सी. स्या.)] चरेय्य धम्मं;

सहस्सवेदोपि न तं पटिच्च, दुक्खा पमुञ्चे चरणं अपत्वा.

१२.

सहस्सवेदोपि न तं पटिच्च, दुक्खा पमुञ्चे चरणं अपत्वा;

मञ्ञामि वेदा अफला भवन्ति, ससंयमं चरणमेव [चरणञ्ञेव (सी. स्या. पी.)] सच्चं.

१३.

न हेव वेदा अफला भवन्ति, ससंयमं चरणमेव सच्चं;

कित्तिञ्हि पप्पोति अधिच्च वेदे, सन्तिं पुणेति [सन्तं पुने’ति (सी. पी.)] चरणेन दन्तोति.

सेतकेतुजातकं दुतियं.

३७८. दरीमुखजातकं (६-१-३)

१४.

पङ्को च कामा पलिपो च कामा, भयञ्च मेतं तिमूलं पवुत्तं;

रजो च धूमो च मया पकासिता, हित्वा तुवं पब्बज ब्रह्मदत्त.

१५.

गधितो [गथितो (सी.)] च रत्तो च अधिमुच्छितो च, कामेस्वहं ब्राह्मण भिंसरूपं;

तं नुस्सहे जीविकत्थो पहातुं, काहामि पुञ्ञानि अनप्पकानि.

१६.

यो अत्थकामस्स हितानुकम्पिनो, ओवज्जमानो न करोति सासनं;

इदमेव सेय्यो इति मञ्ञमानो, पुनप्पुनं गब्भमुपेति मन्दो.

१७.

सो घोररूपं निरयं उपेति, सुभासुभं मुत्तकरीसपूरं;

सत्ता सकाये न जहन्ति गिद्धा, ये होन्ति कामेसु अवीतरागा.

१८.

मीळ्हेन लित्ता रुहिरेन मक्खिता, सेम्हेन लित्ता उपनिक्खमन्ति;

यं यञ्हि कायेन फुसन्ति तावदे, सब्बं असातं दुखमेव केवलं.

१९.

दिस्वा वदामि न हि अञ्ञतो सवं, पुब्बेनिवासं बहुकं सरामि;

चित्राहि गाथाहि सुभासिताहि, दरीमुखो निज्झापयि सुमेधन्ति.

दरीमुखजातकं ततियं.

३७९. नेरुजातकं (६-१-४)

२०.

काकोला काकसङ्घा च, मयञ्च पततं वरा [वर (क.) मयन्तिपदस्स हि विसेसनं];

सब्बेव सदिसा होम, इमं आगम्म पब्बतं.

२१.

इध सीहा च ब्यग्घा च, सिङ्गाला च मिगाधमा;

सब्बेव सदिसा होन्ति, अयं को नाम पब्बतो.

२२.

इमं नेरूति [नेरुन्ति (सी. स्या.)] जानन्ति, मनुस्सा पब्बतुत्तमं;

इध वण्णेन सम्पन्ना, वसन्ति सब्बपाणिनो.

२३.

अमानना यत्थ सिया, सन्तानं वा विमानना;

हीनसम्मानना वापि, न तत्थ वसतिं वसे [वसती वसे (स्या.), वस दिवसे (पी.)].

२४.

यत्थालसो च दक्खो च, सूरो भीरु च पूजिया;

न तत्थ सन्तो वसन्ति, अविसेसकरे नरे [नगे (सी. स्या. पी.)].

२५.

नायं नेरु विभजति, हीनउक्कट्ठमज्झिमे;

अविसेसकरो नेरु, हन्द नेरुं जहामसेति.

नेरुजातकं चतुत्थं.

३८०. आसङ्कजातकं (६-१-५)

२६.

आसावती नाम लता, जाता चित्तलतावने;

तस्सा वस्ससहस्सेन, एकं निब्बत्तते फलं.

२७.

तं देवा पयिरुपासन्ति, ताव दूरफलं सतिं;

आसीसेव [आसिंसेव (सी. स्या. पी.)] तुवं राज, आसा फलवती सुखा.

२८.

आसीसतेव [आसिंसेथेव (सी. स्या. पी.)] सो पक्खी, आसीसतेव [आसिंसेथेव (सी. स्या. पी.)] सो दिजो;

तस्स चासा [तस्सेवासा (स्या.)] समिज्झति, ताव दूरगता सती;

आसीसेव तुवं राज, आसा फलवती सुखा.

२९.

सम्पेसि खो मं वाचाय, न च सम्पेसि [संसेसि (क.)] कम्मुना;

माला सेरेय्यकस्सेव, वण्णवन्ता अगन्धिका.

३०.

अफलं मधुरं वाचं, यो मित्तेसु पकुब्बति;

अददं अविस्सजं भोगं, सन्धि तेनस्स जीरति.

३१.

यञ्हि कयिरा तञ्हि वदे, यं न कयिरा न तं वदे;

अकरोन्तं भासमानं, परिजानन्ति पण्डिता.

३२.

बलञ्च वत मे खीणं, पाथेय्यञ्च न विज्जति;

सङ्के पाणूपरोधाय, हन्द दानि वजामहं.

३३.

एतदेव हि मे नामं, यं नामस्मि रथेसभ;

आगमेहि महाराज, पितरं आमन्तयामहन्ति.

आसङ्कजातकं पञ्चमं.

३८१. मिगालोपजातकं (६-१-६)

३४.

न मे रुच्चि मिगालोप, यस्स ते तादिसी गती;

अतुच्चं तात पतसि, अभूमिं तात सेवसि.

३५.

चतुक्कण्णंव केदारं, यदा ते पथवी सिया;

ततो तात निवत्तस्सु, मास्सु एत्तो परं गमि.

३६.

सन्ति अञ्ञेपि सकुणा, पत्तयाना विहङ्गमा;

अक्खित्ता वातवेगेन, नट्ठा ते सस्सतीसमा.

३७.

अकत्वा अपनन्दस्स [अपरण्णस्स (सी. स्या. पी.)], पितु वुद्धस्स सासनं;

कालवाते अतिक्कम्म, वेरम्भानं वसं अगा [गतो (सी.)].

३८.

तस्स पुत्ता च दारा च, ये चञ्ञे अनुजीविनो;

सब्बे ब्यसनमापादुं, अनोवादकरे दिजे.

३९.

एवम्पि इध वुद्धानं, यो वाक्यं नावबुज्झति;

अतिसीमचरो [अतिसीमं चरो (सी. स्या. क.)] दित्तो, गिज्झोवातीतसासनो;

सब्बे ब्यसनं पप्पोन्ति, अकत्वा बुद्धसासनन्ति.

मिगालोपजातकं छट्ठं.

३८२. सिरिकाळकण्णिजातकं (६-१-७)

४०.

का नु काळेन वण्णेन, न चापि [न चासि (सी.)] पियदस्सना;

का वा त्वं कस्स वा धीता, कथं जानेमु तं मयं.

४१.

महाराजस्सहं धीता, विरूपक्खस्स चण्डिया;

अहं काळी अलक्खिका, काळकण्णीति मं विदू;

ओकासं याचितो देहि, वसेमु तव सन्तिके.

४२.

किंसीले किंसमाचारे, पुरिसे निविससे तुवं;

पुट्ठा मे काळि अक्खाहि, कथं [यथा (सी. पी.)] जानेमु तं मयं.

४३.

मक्खी पळासी सारम्भी, इस्सुकी मच्छरी सठो;

सो मय्हं पुरिसो कन्तो, लद्धं यस्स विनस्सति.

४४.

कोधनो उपनाही च, पिसुणो च विभेदको;

कण्डकवाचो [अण्डकवाचो (क. सी. पी.)] फरुसो, सो मे कन्ततरो ततो.

४५.

अज्ज सुवेति पुरिसो, सदत्थं नावबुज्झति;

ओवज्जमानो कुप्पति, सेय्यं सो अतिमञ्ञति.

४६.

दवप्पलुद्धो [देवप्पलुद्धो (क.), दवप्पलद्धो (पी.)] पुरिसो, सब्बमित्तेहि धंसति;

सो मय्हं पुरिसो कन्तो, तस्मिं होमि अनामया.

४७.

अपेहि एत्तो त्वं काळि, नेतं अम्हेसु विज्जति;

अञ्ञं जनपदं गच्छ, निगमे राजधानियो.

४८.

अहम्पि खो तं [चेतं (सी.)] जानामि, नेतं तुम्हेसु विज्जति;

सन्ति लोके अलक्खिका, सङ्घरन्ति बहुं धनं;

अहं देवो च मे भाता, उभो नं विधमामसे.

४९.

का नु दिब्बेन वण्णेन, पथब्या सुपतिट्ठिता;

का वा त्वं कस्स वा धीता, कथं जानेमु तं मयं.

५०.

महाराजस्सहं धीता, धतरट्ठस्स सिरीमतो [धतरट्ठसिरीमतो (स्या. क.)];

अहं सिरी च लक्खी च, भूरिपञ्ञाति मं विदू;

ओकासं याचितो देहि, वसेमु तव सन्तिके.

५१.

किंसीले किंसमाचारे, पुरिसे निविससे तुवं;

पुट्ठा मे लक्खि अक्खाहि, कथं [यथा (सी. पी.)] जानेमु तं मयं.

५२.

यो चापि सीते अथवापि उण्हे, वातातपे डंससरीसपे च;

खुधं [खुद्दं (स्या. क.), खुदं (पी.)] पिपासं अभिभुय्य सब्बं, रत्तिन्तिवं यो सततं नियुत्तो;

कालागतञ्च न हापेति अत्थं, सो मे मनापो निविसे च तम्हि.

५३.

अक्कोधनो मित्तवा चागवा च, सीलूपपन्नो असठोजुभूतो [असठो उज्जुभूतो (पी.)];

सङ्गाहको सखिलो सण्हवाचो, महत्तपत्तोपि निवातवुत्ति;

तस्मिंहं [तस्माहं (सी. पी.)] पोसे विपुला भवामि, ऊमि समुद्दस्स यथापि वण्णं.

५४.

यो चापि मित्ते अथवा अमित्ते, सेट्ठे सरिक्खे अथ वापि हीने;

अत्थं चरन्तं अथवा अनत्थं, आवी रहो सङ्गहमेव वत्ते [वत्तो (स्या. क.)].

वाचं न वज्जा फरुसं कदाचि, मतस्स जीवस्स च तस्स होमि.

५५.

एतेसं यो अञ्ञतरं लभित्वा, कन्ता सिरी [कन्तसिरिं (कत्थचि), कन्तं सिरिं (स्या.) अट्ठकथायं दुतियततियपाठन्तरानि] मज्जति अप्पपञ्ञो;

तं दित्तरूपं विसमं चरन्तं, करीसठानंव [करीसजातं व (सी. स्या.)] विवज्जयामि.

५६.

अत्तना कुरुते लक्खिं, अलक्खिं कुरुतत्तना;

हि लक्खिं अलक्खिं वा, अञ्ञो अञ्ञस्स कारकोति.

सिरिकाळकण्णिजातकं सत्तमं.

३८३. कुक्कुटजातकं (६-१-८)

५७.

सुचित्तपत्तछदन, तम्बचूळ विहङ्गम;

ओरोह दुमसाखाय, मुधा भरिया भवामि ते.

५८.

चतुप्पदी त्वं कल्याणि, द्विपदाहं मनोरमे;

मिगी पक्खी असञ्ञुत्ता, अञ्ञं परियेस सामिकं.

५९.

कोमारिका ते हेस्सामि, मञ्जुका पियभाणिनी;

विन्द मं अरियेन वेदेन, सावय मं यदिच्छसि.

६०.

कुणपादिनि लोहितपे, चोरि कुक्कुटपोथिनि;

न त्वं अरियेन वेदेन, ममं भत्तारमिच्छसि.

६१.

एवम्पि चतुरा [चातुरा (स्या. क.)] नारी, दिस्वान सधनं [पवरं (सी. स्या. पी.)] नरं;

नेन्ति सण्हाहि वाचाहि, बिळारी विय कुक्कुटं.

६२.

यो च उप्पतितं अत्थं, न खिप्पमनुबुज्झति;

अमित्तवसमन्वेति, पच्छा च अनुतप्पति.

६३.

यो च उप्पतितं अत्थं, खिप्पमेव निबोधति;

मुच्चते सत्तुसम्बाधा, कुक्कुटोव बिळारियाति.

कुक्कुटजातकं अट्ठमं.

३८४. धम्मधजजातकं (६-१-९)

६४.

धम्मं चरथ ञातयो, धम्मं चरथ भद्दं वो [भद्द वो (क.)];

धम्मचारी सुखं सेति, अस्मिं लोके परम्हि च.

६५.

भद्दको वतयं पक्खी, दिजो परमधम्मिको;

एकपादेन तिट्ठन्तो, धम्ममेवानुसासति.

६६.

नास्स सीलं विजानाथ, अनञ्ञाय पसंसथ;

भुत्वा अण्डञ्च पोतञ्च [छापे च (सी. पी.)], धम्मो धम्मोति भासति.

६७.

अञ्ञं भणति वाचाय, अञ्ञं कायेन कुब्बति;

वाचाय नो च कायेन, न तं धम्मं अधिट्ठितो.

६८.

वाचाय सखिलो मनोविदुग्गो, छन्नो कूपसयोव कण्हसप्पो;

धम्मधजो गामनिगमासुसाधु [गामनिगमासु साधुसम्मतो (सी.), गामनिगमसाधु (पी.)], दुज्जानो पुरिसेन बालिसेन.

६९.

इमं तुण्डेहि पक्खेहि, पादा चिमं विहेठथ [विपोथथ (पी.)];

छवञ्हिमं विनासेथ, नायं संवासनारहोति.

धम्मधजजातकं नवमं.

३८५. नन्दियमिगराजजातकं (६-१-१०)

७०.

सचे ब्राह्मण गच्छेसि, साकेते [साकेतं (सी. स्या.)] अज्जुनं [अञ्झनं (सी. स्या. पी.)] वनं;

वज्जासि नन्दियं नाम, पुत्तं अस्माकमोरसं;

माता पिता च ते वुद्धा, ते तं इच्छन्ति पस्सितुं.

७१.

भुत्ता मया निवापानि, राजिनो पानभोजनं;

तं राजपिण्डं अवभोत्तुं [अवभोत्तं (क.)], नाहं ब्राह्मण मुस्सहे.

७२.

ओदहिस्सामहं पस्सं, खुरप्पानिस्स [खुरप्पाणिस्स (सी.), खुरपाणिस्स (पी.), खुरप्पपाणिस्स (?)] राजिनो;

तदाहं सुखितो मुत्तो, अपि पस्सेय्य मातरं.

७३.

मिगराजा पुरे आसिं, कोसलस्स निकेतने [निकेतवे (सी. स्या. पी.)];

नन्दियो नाम नामेन, अभिरूपो चतुप्पदो.

७४.

तं मं वधितुमागच्छि, दायस्मिं अज्जुने वने;

धनुं आरज्जं [आरज्जुं (निय्य), अदेज्झं (सी. पी.) अद्वेधाभावं एकीभावन्ति अत्थो] कत्वान, उसुं सन्नय्ह [सन्धाय (सी. पी.)] कोसलो.

७५.

तस्साहं ओदहिं पस्सं, खुरप्पानिस्स राजिनो;

तदाहं सुखितो मुत्तो, मातरं दट्ठुमागतोति.

नन्दियमिगराजजातकं दसमं.

अवारियवग्गो पठमो.

तस्सुद्दानं –

अथ कुज्झरथेसभ केतुवरो, सदरीमुख नेरु लता च पुन;

अपनन्द सिरी च सुचित्तवरो, अथ धम्मिक नन्दिमिगेन दसाति.

२. खरपुत्तवग्गो

३८६. खरपुत्तजातकं (६-२-१)

७६.

सच्चं किरेवमाहंसु, वस्तं [भस्तं (सी. पी.), कलकं (स्या.), गरं (क.)] बालोति पण्डिता;

पस्स बालो रहोकम्मं, आविकुब्बं न बुज्झति.

७७.

त्वं खोपि [त्वं नु खो (सी. स्या.), त्वञ्च खो (पी.)] सम्म बालोसि, खरपुत्त विजानहि;

रज्जुया हि [रज्जुयासि (पी.)] परिक्खित्तो, वङ्कोट्ठो ओहितोमुखो.

७८.

अपरम्पि सम्म ते बाल्यं [अयम्पि सम्म ते बालो (क.)], यो मुत्तो न पलायसि;

सो च बालतरो सम्म, यं त्वं वहसि सेनकं.

७९.

यं नु सम्म अहं बालो, अजराज विजानहि;

अथ केन सेनको बालो, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

८०.

उत्तमत्थं लभित्वान, भरियाय यो पदस्सति [भयिया यो पदस्सति (पी.), भयिया न भविस्सति (क.)];

तेन जहिस्सतत्तानं, सा चेवस्स न हेस्सति.

८१.

वे पियम्मेति [न पियमेति (क.), न पियमेदन्ति (कत्थचि)] जनिन्द तादिसो, अत्तं निरंकत्वा पियानि सेवति [सेवये (?)];

अत्ताव सेय्यो परमा च सेय्यो, लब्भा पिया ओचितत्थेन पच्छाति.

खरपुत्तजातकं पठमं.

३८७. सूचिजातकं (६-२-२)

८२.

अकक्कसं अफरुसं, खरधोतं सुपासियं;

सुखुमं तिखिणग्गञ्च, को सूचिं केतुमिच्छति.

८३.

सुमज्जञ्च सुपासञ्च, अनुपुब्बं [अनुपुब्ब (सी. स्या.)] सुवट्टितं;

घनघातिमं पटिथद्धं, को सूचिं केतुमिच्छति.

८४.

इतो दानि पतायन्ति, सूचियो बळिसानि च;

कोयं कम्मारगामस्मिं, सूचिं विक्केतुमिच्छति.

८५.

इतो सत्थानि गच्छन्ति, कम्मन्ता विविधा पुथू;

कोयं कम्मारगामस्मिं, सूचिं विक्केतुमिच्छति [मरहति (सी. स्या. पी.)].

८६.

सूचिं कम्मारगामस्मिं, विक्केतब्बा पजानता;

आचरियाव जानन्ति [आचरिया सञ्जानन्ति (क.), आचरिया पजानन्ति (स्या.), आचरियाव सञ्जानन्ति (पी.)], कम्मं सुकतदुक्कटं [दुक्कतं (सी. पी.)].

८७.

इमं चे [इमञ्च (सी. स्या. पी.)] ते पिता भद्दे, सूचिं जञ्ञा मया कतं;

तया च मं निमन्तेय्य, यञ्चत्थञ्ञं घरे धनन्ति.

सूचिजातकं दुतियं.

३८८. तुण्डिलजातकं (६-२-३)

८८.

नवछन्नके [नवछन्दके (सी. पी.), नवच्छद्दके (स्या.)] दानि [दोणि (क.), दानं, दाने (कत्थचि)] दिय्यति, पुण्णायं दोणि सुवामिनी ठिता;

बहुके जने पासपाणिके, नो च खो मे पटिभाति भुञ्जितुं.

८९.

तससि भमसि लेणमिच्छसि, अत्ताणोसि कुहिं गमिस्ससि;

अप्पोस्सुक्को भुञ्ज तुण्डिल, मंसत्थाय हि पोसिताम्हसे [पोसियामसे (सी. स्या. पी.)].

९०.

ओगह रहदं अकद्दमं, सब्बं सेदमलं पवाहय;

गण्हाहि नवं विलेपनं, यस्स गन्धो न कदाचि छिज्जति.

९१.

कतमो रहदो अकद्दमो, किंसु सेदमलन्ति वुच्चति;

कतमञ्च नवं विलेपनं, यस्स गन्धो न कदाचि छिज्जति.

९२.

धम्मो रहदो अकद्दमो, पापं सेदमलन्ति वुच्चति;

सीलञ्च नवं विलेपनं, तस्स गन्धो न कदाचि छिज्जति.

९३.

नन्दन्ति सरीरघातिनो, न च नन्दन्ति सरीरधारिनो;

पुण्णाय च पुण्णमासिया, रममानाव जहन्ति जीवितन्ति.

तुण्डिलजातकं ततियं.

३८९. सुवण्णकक्कटजातकं (६-२-४)

९४.

सिङ्गीमिगो आयतचक्खुनेत्तो, अट्ठित्तचो वारिसयो अलोमो;

तेनाभिभूतो कपणं रुदामि, हरे सखा किस्स नु मं जहासि.

९५.

सो पस्ससन्तो महता फणेन, भुजङ्गमो कक्कटमज्झपत्तो;

सखा सखारं परितायमानो, भुजङ्गमं कक्कटको गहेसि.

९६.

न वायसं नो पन कण्हसप्पं, घासत्थिको कक्कटको अदेय्य;

पुच्छामि तं आयतचक्खुनेत्त, अथ किस्स हेतुम्ह उभो गहीता.

९७.

अयं पुरिसो मम अत्थकामो, यो मं गहेत्वान दकाय नेति;

तस्मिं मते दुक्खमनप्पकं मे, अहञ्च एसो च उभो न होम.

९८.

ममञ्च दिस्वान पवद्धकायं, सब्बो जनो हिंसितुमेव मिच्छे;

सादुञ्च थूलञ्च मुदुञ्च मंसं, काकापि मं दिस्वान [दिस्व (सी. पी.)] विहेठयेय्युं.

९९.

सचेतस्स हेतुम्ह उभो गहीता, उट्ठातु पोसो विसमावमामि [विसमाचमामि (सी. पी. क.)];

ममञ्च काकञ्च पमुञ्च खिप्पं, पुरे विसं गाळ्हमुपेति मच्चं.

१००.

सप्पं पमोक्खामि न ताव काकं, पटिबन्धको [पटिबद्धको (सी. पी.)] होहिति [होति हि (स्या.)] ताव काको;

पुरिसञ्च दिस्वान सुखिं अरोगं, काकं पमोक्खामि यथेव सप्पं.

१०१.

काको तदा देवदत्तो अहोसि, मारो पन कण्हसप्पो अहोसि;

आनन्दभद्दो कक्कटको अहोसि, अहं तदा ब्राह्मणो होमि सत्थाति [तत्थाति (सी. पी.)].

सुवण्णकक्कटजातकं चतुत्थं.

३९०. मय्हकजातकं (६-२-५)

१०२.

सकुणो मय्हको नाम, गिरिसानुदरीचरो;

पक्कं पिप्फलिमारुय्ह, मय्हं मय्हन्ति कन्दति.

१०३.

तस्सेवं विलपन्तस्स, दिजसङ्घा समागता;

भुत्वान पिप्फलिं यन्ति, विलपत्वेव सो दिजो.

१०४.

एवमेव इधेकच्चो, सङ्घरित्वा बहुं धनं;

नेवत्तनो न ञातीनं, यथोधिं पटिपज्जति.

१०५.

न सो अच्छादनं भत्तं, न मालं न विलेपनं;

अनुभोति [नानुभोति (स्या. क.)] सकिं किञ्चि, न सङ्गण्हाति ञातके.

१०६.

तस्सेवं विलपन्तस्स, मय्हं मय्हन्ति रक्खतो;

राजानो अथ वा चोरा, दायदा ये व [ये च (स्या. क.)] अप्पिया;

धनमादाय गच्छन्ति, विलपत्वेव सो नरो.

१०७.

धीरो [धीरो च (सी.)] भोगे अधिगम्म, सङ्गण्हाति च ञातके;

तेन सो कित्तिं पप्पोति, पेच्च सग्गे पमोदतीति [सग्गे च मोदतीति (सी. पी.)].

मय्हकजातकं पञ्चमं.

३९१. विज्जाधरजातकं (६-२-६)

१०८.

दुब्बण्णरूपं तुवमरियवण्णी, पुरक्खत्वा [पुरक्खित्वा (स्या. क.)] पञ्जलिको नमस्ससि;

सेय्यो नु ते सो उदवा [उदाहु (स्या. क.)] सरिक्खो, नामं परस्सत्तनो चापि ब्रूहि.

१०९.

नामगोत्तं गण्हन्ति राज, सम्मग्गतानुज्जुगतान [समग्गतानुज्जुगतान (स्या.), समुग्गतानुज्जुगतान (क.)] देवा;

अहञ्च ते नामधेय्यं वदामि, सक्कोहमस्मी तिदसानमिन्दो.

११०.

यो दिस्वा भिक्खुं चरणूपपन्नं, पुरक्खत्वा पञ्जलिको नमस्सति;

पुच्छामि तं देवराजेतमत्थं, इतो चुतो किं लभते सुखं सो.

१११.

यो दिस्वा भिक्खुं चरणूपपन्नं, पुरक्खत्वा पञ्जलिको नमस्सति;

दिट्ठेव धम्मे लभते पसंसं, सग्गञ्च सो याति सरीरभेदा.

११२.

लक्खी वत मे उदपादि अज्ज, यं वासवं भूतपतिद्दसाम;

भिक्खुञ्च दिस्वान तुवञ्च सक्क, काहामि पुञ्ञानि अनप्पकानि.

११३.

अद्धा हवे सेवितब्बा सपञ्ञा, बहुस्सुता ये बहुठानचिन्तिनो;

भिक्खुञ्च दिस्वान ममञ्च राज, करोहि पुञ्ञानि अनप्पकानि.

११४.

अक्कोधनो निच्चपसन्नचित्तो, सब्बातिथीयाचयोगो भवित्वा;

निहच्च मानं अभिवादयिस्सं, सुत्वान देविन्द सुभासितानीति.

विज्जाधर [धजविहेठक (सी. पी.), पब्बजितविहेठक (स्या.)] जातकं छट्ठं.

३९२. सिङ्घपुप्फजातकं (६-२-७)

११५.

यमेतं [यमेकं (पी.)] वारिजं पुप्फं, अदिन्नं उपसिङ्घसि;

एकङ्गमेतं थेय्यानं, गन्धथेनोसि मारिस.

११६.

न हरामि न भञ्जामि, आरा सिङ्घामि वारिजं;

अथ केन नु वण्णेन, गन्धथेनोति वुच्चति.

११७.

योयं भिसानि खणति, पुण्डरीकानि भञ्जति;

एवं आकिण्णकम्मन्तो, कस्मा एसो न वुच्चति.

११८.

आकिण्णलुद्दो पुरिसो, धातिचेलंव मक्खितो;

तस्मिं मे वचनं नत्थि, तञ्चारहामि वत्तवे.

११९.

अनङ्गणस्स पोसस्स, निच्चं सुचिगवेसिनो;

वालग्गमत्तं पापस्स, अब्भामत्तंव खायति.

१२०.

अद्धा मं यक्ख जानासि, अथो मं अनुकम्पसि;

पुनपि यक्ख वज्जासि, यदा पस्ससि एदिसं.

१२१.

नेव तं उपजीवामि, नपि ते भतकाम्हसे [भतकम्हसे (सी. पी.), भतिकम्हसे (स्या.)];

त्वमेव भिक्खु जानेय्य, येन गच्छेय्य सुग्गतिन्ति.

सिङ्घपुप्फ [भिसपुप्फ (सी. पी.), उपसिङ्घपुप्फ (स्या.)] जातकं सत्तमं.

३९३. विघासादजातकं (६-२-८)

१२२.

सुसुखं वत जीवन्ति, ये जना विघासादिनो;

दिट्ठेव धम्मे पासंसा, सम्पराये च सुग्गती.

१२३.

सुकस्स [सुवस्स (सी. स्या. पी.)] भासमानस्स, न निसामेथ पण्डिता;

इदं सुणाथ सोदरिया, अम्हेवायं पसंसति.

१२४.

नाहं तुम्हे पसंसामि, कुणपादा सुणाथ मे;

उच्छिट्ठभोजिनो [भोजना (क.)] तुम्हे, न तुम्हे विघासादिनो.

१२५.

सत्तवस्सा पब्बजिता, मेज्झारञ्ञे [मज्झेरञ्ञे (क.)] सिखण्डिनो;

विघासेनेव यापेन्ता, मयं चे भोतो गारय्हा;

के नु भोतो पसंसिया.

१२६.

तुम्हे सीहानं ब्यग्घानं, वाळानञ्चावसिट्ठकं;

उच्छिट्ठेनेव यापेन्ता, मञ्ञिव्हो विघासादिनो.

१२७.

ये ब्राह्मणस्स समणस्स, अञ्ञस्स वा [अञ्ञस्स च (सी. स्या.), अञ्ञस्सेव (पी.)] वनिब्बिनो [वणिब्बिनो (सी. स्या.)];

दत्वाव [दत्वान (पी. क.)] सेसं भुञ्जन्ति, ते जना विघासादिनोति.

विघासादजातकं अट्ठमं.

३९४. वट्टकजातकं (६-२-९)

१२८.

पणीतं भुञ्जसे भत्तं, सप्पितेलञ्च मातुल;

अथ केन नु वण्णेन, किसो त्वमसि वायस.

१२९.

अमित्तमज्झे वसतो, तेसु आमिसमेसतो;

निच्चं उब्बिग्गहदयस्स, कुतो काकस्स दळ्हियं.

१३०.

निच्चं उब्बेगिनो [उब्बिग्गिनो (स्या. क.), उब्बेधिनो (सी.)] काका, धङ्का पापेन कम्मुना;

लद्धो पिण्डो न पीणेति, किसो तेनस्मि वट्टक.

१३१.

लूखानि तिणबीजानि, अप्पस्नेहानि भुञ्जसि;

अथ केन नु वण्णेन, थूलो त्वमसि वट्टक.

१३२.

अप्पिच्छा अप्पचिन्ताय, अदूरगमनेन च;

लद्धालद्धेन यापेन्तो, थूलो तेनस्मि वायस.

१३३.

अप्पिच्छस्स हि पोसस्स, अप्पचिन्तसुखस्स [अप्पचिन्तिसुखस्स (सी. स्या. पी.)] च;

सुसङ्गहितमानस्स [सुसङ्गहितपमाणस्स (सी. स्या. पी.)], वुत्ती सुसमुदानयाति.

वट्टकजातकं नवमं.

३९५. पारावतजातकं (६-२-१०)

१३४.

चिरस्सं वत पस्सामि, सहायं मणिधारिनं;

सुकता [सुकताय (सी. पी.)] मस्सुकुत्तिया, सोभते वत मे सखा.

१३५.

परूळ्हकच्छनखलोमो, अहं कम्मेसु ब्यावटो;

चिरस्सं न्हापितं लद्धा, लोमं तं अज्जं हारयिं [अपहारयिं (सी. पी.)].

१३६.

यं नु लोमं अहारेसि, दुल्लभं लद्ध कप्पकं;

अथ किञ्चरहि ते सम्म, कण्ठे किणिकिणायति [इदं कण्ठे किणायति (क.), कण्ठे किंनिकिलायति (स्या.)].

१३७.

मनुस्ससुखुमालानं, मणि कण्ठेसु लम्बति;

तेसाहं अनुसिक्खामि, मा त्वं मञ्ञि दवा कतं.

१३८.

सचेपिमं पिहयसि, मस्सुकुत्तिं सुकारितं;

कारयिस्सामि ते सम्म, मणिञ्चापि ददामि ते.

१३९.

त्वञ्ञेव मणिना छन्नो, सुकताय च मस्सुया;

आमन्त खो तं गच्छामि, पियं मे तव दस्सनन्ति.

पारावतजातकं [काकजातकं (सी. पी.), मणिजातकं (स्या.)] दसमं.

खरपुत्तवग्गो [सेनकवग्गो (सी. पी.), खुरपुत्तवग्गो (स्या.), सूचिवग्गो (क.)] दुतियो.

तस्सुद्दानं –

अथ पस्स ससूचि च तुण्डिलको, मिग मय्हकपञ्चमपक्खिवरो;

अथ पञ्जलि वारिज मेज्झ पुन, अथ वट्ट कपोतवरेन दसाति.

अथ वग्गुद्दानं –

अथ वग्गं पकित्तिस्सं, छनिपातं वरुत्तमे;

अवारिया च खरो च [सेनक (सी.), सूचि च (स्या. क.)], द्वे च वुत्ता सुब्यञ्जनाति.

छक्कनिपातं निट्ठितं.

७. सत्तकनिपातो

१. कुक्कुवग्गो

३९६. कुक्कुजातकं (७-१-१)

.

दियड्ढकुक्कू उदयेन कण्णिका, विदत्थियो अट्ठ परिक्खिपन्ति नं;

सा सिंसपा [ससिंसपा (सी. पी.), सा सीसपा (स्या.), या सिंसपा (क. सी. निय्य)] सारमया अफेग्गुका, कुहिं ठिता उप्परितो [उपरितो (सी. स्या. पी.)] न धंसति.

.

या तिंसति सारमया अनुज्जुका, परिकिरिय [पकिरिया (क.)] गोपाणसियो समं ठिता [समट्ठिता (सी. स्या.)];

ताहि सुसङ्गहिता बलसा पीळिता [ता सङ्गहिता बलसा च पीळिता (सी.), ताहि सुसङ्गहिता बलसा च पीळिता (स्या.), ताहि सङ्गहीता बलसा च पीळिता (पी.)], समं ठिता उप्परितो न धंसति.

.

एवम्पि मित्तेहि दळ्हेहि पण्डितो, अभेज्जरूपेहि सुचीहि मन्तिभि;

सुसङ्गहीतो सिरिया न धंसति, गोपाणसी भारवहाव कण्णिका.

.

खरत्तचं बेल्लं यथापि सत्थवा, अनामसन्तोपि करोति तित्तकं;

समाहरं सादुं करोति पत्थिव, असादुं कयिरा तनुबन्धमुद्धरं [तनुवट्टमुद्धरं (सी. पी.)].

.

एवम्पि गामनिगमेसु पण्डितो, असाहसं राजधनानि सङ्घरं;

धम्मानुवत्ती पटिपज्जमानो, स फाति कयिरा अविहेठयं परं.

.

ओदातमूलं सुचिवारिसम्भवं, जातं यथा पोक्खरणीसु अम्बुजं;

पदुमं यथा अग्गिनिकासिफालिमं, न कद्दमो न रजो न वारि लिम्पति.

.

एवम्पि वोहारसुचिं असाहसं, विसुद्धकम्मन्तमपेतपापकं;

न लिम्पति कम्मकिलेस तादिसो, जातं यथा पोक्खरणीसु अम्बुजन्ति.

कुक्कुजातकं पठमं.

३९७. मनोजजातकं (७-१-२)

.

यथा चापो निन्नमति, जिया चापि निकूजति;

हञ्ञते नून मनोजो, मिगराजा सखा मम.

.

हन्द दानि वनन्तानि, पक्कमामि यथासुखं;

नेतादिसा सखा होन्ति, लब्भा मे जीवतो सखा.

१०.

पापजनसंसेवी, अच्चन्तं सुखमेधति;

मनोजं पस्स सेमानं, गिरियस्सानुसासनी [अरियस्सानुसासनी (सी. स्या. पी.)].

११.

न पापसम्पवङ्केन, माता पुत्तेन नन्दति;

मनोजं पस्स सेमानं, अच्छन्नं [सच्छन्नं (क.)] सम्हि लोहिते.

१२.

एवमापज्जते पोसो, पापियो च निगच्छति;

यो वे हितानं वचनं, न करोति अत्थदस्सिनं.

१३.

एवञ्च सो होति ततो च पापियो, यो उत्तमो अधमजनूपसेवी;

पस्सुत्तमं अधमजनूपसेवितं [सेविं (स्या.)], मिगाधिपं सरवरवेगनिद्धुतं.

१४.

निहीयति पुरिसो निहीनसेवी, न च हायेथ कदाचि तुल्यसेवी;

सेट्ठमुपगमं [मुपनमं (सी. पी. अ. नि. ३.२६)] उदेति खिप्पं, तस्मात्तना उत्तरितरं [तस्मा अत्तनो उत्तरिं (सी. पी.), तस्मा अत्तनो उत्तरं (स्या.)] भजेथाति.

मनोजजातकं दुतियं.

३९८. सुतनुजातकं (७-१-३)

१५.

राजा ते भत्तं पाहेसि, सुचिं मंसूपसेचनं;

मघदेवस्मिं [मखादेवस्मिं (सी. पी.), माघदेवस्मिं (क.)] अधिवत्थे, एहि निक्खम्म भुञ्जस्सु.

१६.

एहि माणव ओरेन, भिक्खमादाय सूपितं;

त्वञ्च माणव भिक्खा च [भक्खोसि (स्या.), भक्खाव (क.)], उभो भक्खा भविस्सथ.

१७.

अप्पकेन तुवं यक्ख, थुल्लमत्थं जहिस्ससि;

भिक्खं ते नाहरिस्सन्ति, जना मरणसञ्ञिनो.

१८.

लद्धाय यक्खा [लद्धायं यक्ख (सी. स्या. पी.)] तव निच्चभिक्खं, सुचिं पणीतं रससा उपेतं;

भिक्खञ्च ते आहरियो नरो इध, सुदुल्लभो हेहिति भक्खिते [खादिते (सी. स्या. पी.)] मयि.

१९.

ममेव [ममेस (सी. पी.)] सुतनो अत्थो, यथा भाससि माणव;

मया त्वं समनुञ्ञातो, सोत्थिं पस्साहि मातरं.

२०.

खग्गं छत्तञ्च पातिञ्च, गच्छमादाय [गच्छेवादाय (सी. स्या. पी.)] माणव;

सोत्थिं पस्सतु ते माता, त्वञ्च पस्साहि मातरं.

२१.

एवं यक्ख सुखी होहि, सह सब्बेहि ञातिभि;

धनञ्च मे अधिगतं, रञ्ञो च वचनं कतन्ति.

सुतनुजातकं ततियं.

३९९. मातुपोसकगिज्झजातकं (७-१-४)

२२.

ते कथं नु करिस्सन्ति, वुद्धा गिरिदरीसया;

अहं बद्धोस्मि पासेन, निलीयस्स वसं गतो.

२३.

किं गिज्झ परिदेवसि, का नु ते परिदेवना;

मे सुतो वा दिट्ठो वा, भासन्तो मानुसिं दिजो.

२४.

भरामि मातापितरो, वुद्धे गिरिदरीसये;

ते कथं नु करिस्सन्ति, अहं वसं गतो तव.

२५.

यं नु गिज्झो योजनसतं, कुणपानि अवेक्खति;

कस्मा जालञ्च पासञ्च, आसज्जापि न बुज्झसि.

२६.

यदा पराभवो होति, पोसो जीवितसङ्खये;

अथ जालञ्च पासञ्च, आसज्जापि न बुज्झति.

२७.

भरस्सु मातापितरो, वुद्धे गिरिदरीसये;

मया त्वं समनुञ्ञातो, सोत्थिं पस्साहि ञातके.

२८.

एवं लुद्दक नन्दस्सु, सह सब्बेहि ञातिभि;

भरिस्सं मातापितरो, वुद्धे गिरिदरीसयेति.

मातुपोसकगिज्झजातकं चतुत्थं.

४००. दब्भपुप्फजातकं (७-१-५)

२९.

अनुतीरचारी भद्दन्ते, सहायमनुधाव मं;

महा मे गहितो [रोहितो (क.)] मच्छो, सो मं हरति वेगसा.

३०.

गम्भीरचारी भद्दन्ते, दळ्हं गण्हाहि थामसा;

अहं तं उद्धरिस्सामि, सुपण्णो उरगामिव [उरगम्मिव (सी. स्या. पी.)].

३१.

विवादो नो समुप्पन्नो, दब्भपुप्फ सुणोहि मे;

समेहि मेधगं [मेधकं (पी.)] सम्म, विवादो वूपसम्मतं.

३२.

धम्मट्ठोहं पुरे आसिं, बहू अड्डा मे तीरिता [बहुअट्टं मे तीरितं (सी.), बहुअट्टंव तीरितं (स्या.), बहु अत्थं मे तीरितं (पी.)];

समेमि मेधगं सम्म, विवादो वूपसम्मतं.

३३.

अनुतीरचारि नङ्गुट्ठं, सीसं गम्भीरचारिनो;

अच्चायं [अथायं (सी. पी.)] मज्झिमो खण्डो, धम्मट्ठस्स भविस्सति.

३४.

चिरम्पि भक्खो अभविस्स, सचे न विवदेमसे;

असीसकं अनङ्गुट्ठं, सिङ्गालो हरति रोहितं.

३५.

यथापि राजा नन्देय्य, रज्जं लद्धान खत्तियो;

एवाहमज्ज नन्दामि, दिस्वा पुण्णमुखं पतिं.

३६.

कथं नु थलजो सन्तो, उदके मच्छं परामसि;

पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, कथं अधिगतं तया.

३७.

विवादेन किसा होन्ति, विवादेन धनक्खया;

जीना उद्दा विवादेन, भुञ्ज मायावि रोहितं.

३८.

एवमेव मनुस्सेसु, विवादो यत्थ जायति;

धम्मट्ठं पटिधावन्ति, सो हि नेसं विनायको;

धनापि तत्थ जीयन्ति, राजकोसो पवड्ढतीति [च वड्ढति (पी.)].

दब्भपुप्फजातकं पञ्चमं.

४०१. पण्णकजातकं (७-१-६)

३९.

पण्णकं [दसण्णकं (सी. स्या. पी.)] तिखिणधारं, असिं सम्पन्नपायिनं;

परिसायं पुरिसो गिलति, किं दुक्करतरं ततो;

यदञ्ञं दुक्करं ठानं, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

४०.

गिलेय्य पुरिसो लोभा, असिं सम्पन्नपायिनं;

यो च वज्जा ददामीति, तं दुक्करतरं ततो;

सब्बञ्ञं सुकरं ठानं, एवं जानाहि मद्दव [मागध (सी. स्या. पी.)].

४१.

ब्याकासि आयुरो पञ्हं, अत्थं [अत्थ (पी. सी. निय्य)] धम्मस्स कोविदो;

पुक्कुसं दानि पुच्छामि, किं दुक्करतरं ततो;

यदञ्ञं दुक्करं ठानं, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

४२.

वाचमुपजीवन्ति, अफलं गिरमुदीरितं;

यो च दत्वा अवाकयिरा, तं दुक्करतरं ततो;

सब्बञ्ञं सुकरं ठानं, एवं जानाहि मद्दव.

४३.

ब्याकासि पुक्कुसो पञ्हं, अत्थं धम्मस्स कोविदो;

सेनकं दानि पुच्छामि, किं दुक्करतरं ततो;

यदञ्ञं दुक्करं ठानं, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

४४.

ददेय्य पुरिसो दानं, अप्पं वा यदि वा बहुं;

यो च दत्वा नानुतप्पे [तपे (सी. पी.)], तं दुक्करतरं ततो;

सब्बञ्ञं सुकरं ठानं, एवं जानाहि मद्दव.

४५.

ब्याकासि आयुरो पञ्हं, अथो पुक्कुसपोरिसो;

सब्बे पञ्हे अतिभोति, यथा भासति सेनकोति.

पण्णक [दसण्णक (सी. स्या. पी.)] जातकं छट्ठं.

४०२. सत्तुभस्तजातकं (७-१-७)

४६.

विब्भन्तचित्तो कुपितिन्द्रियोसि, नेत्तेहि ते वारिगणा सवन्ति;

किं ते नट्ठं किं पन पत्थयानो, इधागमा ब्रह्मे तदिङ्घ [ब्राह्मण इङ्घ (सी. स्या.)] ब्रूहि.

४७.

मिय्येथ भरिया वजतो ममज्ज, अगच्छतो मरणमाह यक्खो;

एतेन दुक्खेन पवेधितोस्मि, अक्खाहि मे सेनक एतमत्थं.

४८.

बहूनि ठानानि विचिन्तयित्वा, यमेत्थ वक्खामि तदेव सच्चं;

मञ्ञामि ते ब्राह्मण सत्तुभस्तं, अजानतो कण्हसप्पो पविट्ठो.

४९.

आदाय दण्डं परिसुम्भ भस्तं, पस्सेळमूगं उरगं दुजिव्हं [दिजिव्हं (सी. पी.)];

छिन्दज्ज कङ्खं विचिकिच्छितानि, भुजङ्गमं पस्स पमुञ्च भस्तं.

५०.

संविग्गरूपो परिसाय मज्झे, सो ब्राह्मणो सत्तुभस्तं पमुञ्चि;

अथ निक्खमि उरगो उग्गतेजो, आसीविसो सप्पो फणं करित्वा.

५१.

सुलद्धलाभा जनकस्स रञ्ञो, यो पस्सती सेनकं साधुपञ्ञं;

विवट्टछद्दो [विवत्तच्छद्दो (सी.), विवट्टच्छदो (स्या.), विवट्टच्छद्दा (पी.)] नुसि सब्बदस्सी, ञाणं नु ते ब्राह्मण भिंसरूपं.

५२.

इमानि मे सत्तसतानि अत्थि, गण्हाहि सब्बानि ददामि तुय्हं;

तया हि मे जीवितमज्ज लद्धं, अथोपि भरियाय मकासि सोत्थिं.

५३.

न पण्डिता वेतनमादियन्ति, चित्राहि गाथाहि सुभासिताहि;

इतोपि ते ब्रह्मे ददन्तु वित्तं, आदाय त्वं गच्छ सकं निकेतन्ति.

सत्तुभस्तजातकं [सेनकजातकं (स्या.)] सत्तमं.

४०३. अट्ठिसेनकजातकं (७-१-८)

५४.

येमे अहं न जानामि, अट्ठिसेन वनिब्बके;

ते मं सङ्गम्म याचन्ति, कस्मा मं त्वं न याचसि.

५५.

याचको अप्पियो होति, याचं अददमप्पियो;

तस्माहं तं न याचामि, मा मे विदेस्सना [विद्देसना (सी. पी.)] अहु.

५६.

यो वे याचनजीवानो, काले याचं न याचति;

परञ्च पुञ्ञा [पुञ्ञं (स्या. क.)] धंसेति, अत्तनापि न जीवति.

५७.

यो च [यो वे (क.)] याचनजीवानो, काले याचञ्हि याचति [याचंपि याचति (स्या.), याचानि याचति (पी.), याचति याचनं (सी. निय्य), याचनं याचति (क.)];

परञ्च पुञ्ञं लब्भेति, अत्तनापि च जीवति.

५८.

न वे देस्सन्ति [न वे दुस्सन्ति (स्या.), न वे दिस्सन्ति (पी.), न विदेस्सन्ति (क. अट्ठ.)] सप्पञ्ञा, दिस्वा याचकमागते;

ब्रह्मचारि पियो मेसि, वद त्वं [वर तं (सी.), वर त्वं (पी.)] भञ्ञमिच्छसि [यञ्ञमिच्छसि (?)].

५९.

न वे याचन्ति सप्पञ्ञा, धीरो च वेदितुमरहति;

उद्दिस्स अरिया तिट्ठन्ति, एसा अरियान याचना.

६०.

ददामि ते ब्राह्मण रोहिणीनं, गवं सहस्सं सह पुङ्गवेन;

अरियो हि अरियस्स कथं न दज्जा, सुत्वान गाथा तव धम्मयुत्ताति.

अट्ठिसेनकजातकं अट्ठमं.

४०४. कपिजातकं (७-१-९)

६१.

यत्थ वेरी निवसति, न वसे तत्थ पण्डितो;

एकरत्तं दिरत्तं वा, दुक्खं वसति वेरिसु.

६२.

दिसो वे लहुचित्तस्स, पोसस्सानुविधीयतो;

एकस्स कपिनो हेतु, यूथस्स अनयो कतो.

६३.

बालोव [च (सी. स्या. पी.)] पण्डितमानी, यूथस्स परिहारको;

सचित्तस्स वसं गन्त्वा, सयेथायं [पस्सेथायं (क.)] यथा कपि.

६४.

न साधु बलवा बालो, यूथस्स परिहारको;

अहितो भवति ञातीनं, सकुणानंव चेतको [चेटको (क.)].

६५.

धीरोव बलवा साधु, यूथस्स परिहारको;

हितो भवति ञातीनं, तिदसानंव वासवो.

६६.

यो च सीलञ्च पञ्ञञ्च, सुतञ्चत्तनि पस्सति;

उभिन्नमत्थं चरति, अत्तनो च परस्स च.

६७.

तस्मा तुलेय्य मत्तानं, सीलपञ्ञासुतामिव [सीलं पञ्ञं सुतंपिव (स्या.)];

गणं वा परिहरे धीरो, एको वापि परिब्बजेति.

कपिजातकं नवमं.

४०५. बकजातकं (७-१-१०)

६८.

द्वासत्तति गोतम [भो गोतम (क.)] पुञ्ञकम्मा, वसवत्तिनो जातिजरं अतीता;

अयमन्तिमा वेदगू ब्रह्मपत्ति [ब्रह्मुपपत्ति (स्या. क.)], अस्माभिजप्पन्ति जना [पजा (क.)] अनेका.

६९.

अप्पञ्हि एतं [अप्पञ्च हेतं (स्या.), अप्पंसि एतं (क.)] न हि दीघमायु, यं त्वं बक मञ्ञसि दीघमायुं;

सतं सहस्सानि [सहस्सानं (सी. पी. सं. नि. १.१७५), सहस्सान (स्या. कं.)] निरब्बुदानं, आयुं पजानामि तवाह ब्रह्मे.

७०.

अनन्तदस्सी भगवाहमस्मि, जातिज्जरं सोकमुपातिवत्तो;

किं मे पुराणं वतसीलवत्तं [सीलवन्तं (पी. क.)], आचिक्ख मे तं यमहं विजञ्ञं.

७१.

यं त्वं अपायेसि बहू मनुस्से, पिपासिते घम्मनि सम्परेते;

तं ते पुराणं वतसीलवत्तं, सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि.

७२.

यं एणिकूलस्मि जनं गहीतं, अमोचयी गय्हक निय्यमानं;

तं ते पुराणं वतसीलवत्तं, सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि.

७३.

गङ्गाय सोतस्मिं गहीतनावं, लुद्देन नागेन मनुस्सकप्पा;

अमोचयि त्वं बलसा पसय्ह, तं ते पुराणं वतसीलवत्तं;

सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि.

७४.

कप्पो च ते बद्धचरो [पत्थचरो (स्या.), पट्ठचरो (क.)] अहोसि, सम्बुद्धिमन्तं [सम्बुद्धिवन्तं (स्या. पी.), सम्बुद्धवन्तं (क.)] वतिनं [वतितं (स्या.), वतिदं (क.)] अमञ्ञं;

तं ते पुराणं वतसीलवत्तं, सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि.

७५.

अद्धा पजानासि ममेतमायुं, अञ्ञम्पि जानासि तथा हि बुद्धो;

तथा हि तायं [त्यायं (सं. नि. १.१७५)] जलितानुभावो, ओभासयं तिट्ठति ब्रह्मलोकन्ति.

बकजातकं दसमं.

कुक्कुवग्गो पठमो.

तस्सुद्दानं –

वरकण्णिक चापवरो सुतनो, अथ गिज्झ सरोहितमच्छवरो;

पुन पण्णक [दसण्णक (सी. स्या. पी.)] सेनक याचनको, अथ वेरि सब्रह्मबकेन दसाति.

२. गन्धारवग्गो

४०६. गन्धारजातकं (७-२-१)

७६.

हित्वा गामसहस्सानि, परिपुण्णानि सोळस;

कोट्ठागारानि फीतानि, सन्निधिं दानि कुब्बसि.

७७.

हित्वा गन्धारविसयं, पहूतधनधारियं [धानियं (सी. पी.), धञ्ञन्ति अत्थो];

पसासनतो [पसासनितो (सी. स्या.), पसासनातो (पी.)] निक्खन्तो, इध दानि पसाससि.

७८.

धम्मं भणामि वेदेह, अधम्मो मे न रुच्चति;

धम्मं मे भणमानस्स, न पापमुपलिम्पति.

७९.

येन केनचि वण्णेन, परो लभति रुप्पनं;

महत्थियम्पि चे वाचं, न तं भासेय्य पण्डितो.

८०.

कामं रुप्पतु वा मा वा, भुसंव विकिरीयतु;

धम्मं मे भणमानस्स, न पापमुपलिम्पति.

८१.

नो चे अस्स सका बुद्धि, विनयो वा सुसिक्खितो;

वने अन्धमहिंसोव [अन्धमहिसोव (सी. पी.)] चरेय्य बहुको जनो.

८२.

यस्मा च पनिधेकच्चे, आचेरम्हि [आचारम्हि (सी. पी.)] सुसिक्खिता;

तस्मा विनीतविनया, चरन्ति सुसमाहिताति.

गन्धारजातकं पठमं.

४०७. महाकपिजातकं (७-२-२)

८३.

अत्तानं सङ्कमं कत्वा, यो सोत्थिं समतारयि;

किं त्वं तेसं किमे [किमो (सी. पी.), किं मे (स्या.)] तुय्हं, होन्ति एते [हेते (स्या.), सो ते (क.)] महाकपि.

८४.

राजाहं इस्सरो तेसं, यूथस्स परिहारको;

तेसं सोकपरेतानं, भीतानं ते अरिन्दम.

८५.

उल्लङ्घयित्वा [स लङ्घयित्वा (पी.), सुलङ्घयित्वा (क.)] अत्तानं, विस्सट्ठधनुनो सतं;

ततो अपरपादेसु, दळ्हं बन्धं लतागुणं.

८६.

छिन्नब्भमिव वातेन, नुण्णो [नुन्नो (सी.)] रुक्खं उपागमिं;

सोहं अप्पभवं तत्थ, साखं हत्थेहि अग्गहिं.

८७.

तं मं वियायतं सन्तं, साखाय च लताय च;

समनुक्कमन्ता पादेहि, सोत्थिं साखामिगा गता.

८८.

तं मं न तपते बन्धो, मतो [वधो (सी. स्या. पी.)] मे न तपेस्सति;

सुखमाहरितं तेसं, येसं रज्जमकारयिं.

८९.

एसा ते उपमा राज, तं सुणोहि अरिन्दम [अत्थसन्दस्सनी कता (पी.)];

रञ्ञा रट्ठस्स योग्गस्स, बलस्स निगमस्स च;

सब्बेसं सुखमेट्ठब्बं, खत्तियेन पजानताति.

महाकपिजातकं दुतियं.

४०८. कुम्भकारजातकं (७-२-३)

९०.

अम्बाहमद्दं वनमन्तरस्मिं, नीलोभासं फलितं [फलिनं (पी.)] संविरूळ्हं;

तमद्दसं फलहेतु विभग्गं, तं दिस्वा भिक्खाचरियं चरामि.

९१.

सेलं सुमट्ठं नरवीरनिट्ठितं [नरविद्दुनिट्ठितं (क.)], नारी युगं धारयि अप्पसद्दं;

दुतियञ्च आगम्म अहोसि सद्दो, तं दिस्वा भिक्खाचरियं चरामि.

९२.

दिजा दिजं कुणपमाहरन्तं, एकं समानं बहुका समेच्च;

आहारहेतू परिपातयिंसु, तं दिस्वा भिक्खाचरियं चरामि.

९३.

उसभाहमद्दं यूथस्स मज्झे, चलक्ककुं वण्णबलूपपन्नं;

तमद्दसं कामहेतु वितुन्नं, तं दिस्वा भिक्खाचरियं चरामि.

९४.

करण्डको [करण्डुनाम (सी. पी.)] कलिङ्गानं, गन्धारानञ्च नग्गजि;

निमिराजा विदेहानं, पञ्चालानञ्च दुम्मुखो;

एते रट्ठानि हित्वान, पब्बजिंसु अकिञ्चना.

९५.

सब्बेपिमे देवसमा समागता, अग्गी यथा पज्जलितो तथेविमे;

अहम्पि एको चरिस्सामि भग्गवि, हित्वान कामानि यथोधिकानि.

९६.

अयमेव कालो न हि अञ्ञो अत्थि, अनुसासिता मे न भवेय्य पच्छा;

अहम्पि एका चरिस्सामि भग्गव, सकुणीव मुत्ता पुरिसस्स हत्था.

९७.

आमं पक्कञ्च जानन्ति, अथो लोणं अलोणकं;

तमहं दिस्वान पब्बजिं, चरेव त्वं चरामहन्ति.

कुम्भकारजातकं ततियं.

४०९. दळ्हधम्मजातकं (७-२-४)

९८.

अहं चे दळ्हधम्मस्स [दळ्हधम्माय (पी.)], वहन्ति नाभिराधयिं;

धरन्ती उरसि सल्लं, युद्धे विक्कन्तचारिनी.

९९.

नून राजा न जानाति [न ह नून राजा जानाति (सी. पी.)], मम विक्कमपोरिसं;

सङ्गामे सुकतन्तानि, दूतविप्पहितानि च.

१००.

सा नूनाहं मरिस्सामि, अबन्धु अपरायिनी [अपरायिणी (सी.), अपरायणी (?)];

तदा हि [तथा हि (पी.)] कुम्भकारस्स, दिन्ना छकणहारिका.

१०१.

यावतासीसती पोसो, तावदेव पवीणति;

अत्थापाये जहन्ति नं, ओट्ठिब्याधिंव खत्तियो.

१०२.

यो पुब्बे कतकल्याणो, कतत्थो नावबुज्झति;

अत्था तस्स पलुज्जन्ति, ये होन्ति अभिपत्थिता.

१०३.

यो पुब्बे कतकल्याणो, कतत्थो मनुबुज्झति;

अत्था तस्स पवड्ढन्ति, ये होन्ति अभिपत्थिता.

१०४.

तं वो वदामि भद्दन्ते [भद्दं वो (सी. स्या. पी.)], यावन्तेत्थ समागता;

सब्बे कतञ्ञुनो होथ, चिरं सग्गम्हि ठस्सथाति.

दळ्हधम्मजातकं चतुत्थं.

४१०. सोमदत्तजातकं (७-२-५)

१०५.

यो मं पुरे पच्चुड्डेति [पच्चुदेति (सी. स्या. पी.), पच्चुट्ठेति (क.)], अरञ्ञे दूरमायतो;

सो न दिस्सति मातङ्गो, सोमदत्तो कुहिं गतो.

१०६.

अयं वा सो मतो सेति, अल्लसिङ्गंव वच्छितो [अल्लपिङ्कव छिज्जितो (सी. पी.), अल्लपीतंव विच्छितो (स्या.)];

भुम्या निपतितो सेति, अमरा वत कुञ्जरो.

१०७.

अनगारियुपेतस्स, विप्पमुत्तस्स ते सतो;

समणस्स न तं साधु, यं पेतमनुसोचसि.

१०८.

संवासेन हवे सक्क, मनुस्सस्स मिगस्स वा;

हदये जायते पेमं, तं न सक्का असोचितुं.

१०९.

मतं मरिस्सं रोदन्ति, ये रुदन्ति लपन्ति च;

तस्मा त्वं इसि मा रोदि, रोदितं मोघमाहु सन्तो.

११०.

कन्दितेन हवे ब्रह्मे, मतो पेतो समुट्ठहे;

सब्बे सङ्गम्म रोदाम, अञ्ञमञ्ञस्स ञातके.

१११.

आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकं;

वारिना विय ओसिञ्चं, सब्बं निब्बापये दरं.

११२.

अब्बही वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितं;

यो मे सोकपरेतस्स, पुत्तसोकं अपानुदि.

११३.

सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो;

न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान वासवाति.

सोमदत्तजातकं पञ्चमं.

४११. सुसीमजातकं (७-२-६)

११४.

काळानि केसानि पुरे अहेसुं, जातानि सीसम्हि यथापदेसे;

तानज्ज सेतानि सुसीम [सुसिम (क.)] दिस्वा, धम्मं चर ब्रह्मचरियस्स कालो.

११५.

ममेव देव पलितं न तुय्हं, ममेव सीसं मम उत्तमङ्गं;

‘‘अत्थं करिस्स’’न्ति मुसा अभाणिं [अभासिं (क.)], एकापराधं खम राजसेट्ठ.

११६.

दहरो तुवं दस्सनियोसि राज, पठमुग्गतो होसि [होहि (सी.), होति (क.)] यथा कळीरो;

रज्जञ्च कारेहि ममञ्च पस्स, मा कालिकं अनुधावी जनिन्द.

११७.

पस्सामि वोहं दहरिं कुमारिं, सामट्ठपस्सं सुतनुं सुमज्झं;

काळप्पवाळाव पवेल्लमाना, पलोभयन्तीव [सा लोभयन्तीव (पी.)] नरेसु गच्छति.

११८.

तमेन पस्सामिपरेन नारिं, आसीतिकं नावुतिकं व जच्चा;

दण्डं गहेत्वान पवेधमानं, गोपानसीभोग्गसमं चरन्तिं.

११९.

सोहं तमेवानुविचिन्तयन्तो, एको सयामि [पस्सामि (क.)] सयनस्स मज्झे;

‘‘अहम्पि एवं’’ इति पेक्खमानो, न गहे रमे [न गेहे रमे (सी.), गेहे न रमे (स्या. क.)] ब्रह्मचरियस्स कालो.

१२०.

रज्जुवालम्बनी चेसा, या गेहे वसतो रति;

एवम्पि छेत्वान वजन्ति धीरा, अनपेक्खिनो कामसुखं पहायाति.

सुसीमजातकं छट्ठं.

४१२. कोटसिम्बलिजातकं (७-२-७)

१२१.

अहं दससतंब्यामं, उरगमादाय आगतो;

तञ्च मञ्च महाकायं, धारयं नप्पवेधसि [न पवेधयि (क.)].

१२२.

अथिमं खुद्दकं पक्खिं, अप्पमंसतरं मया;

धारयं ब्यथसि [ब्याधसे (सी.), ब्यधसे (पी.), ब्याधसि (क.)] भीता [भीतो (सी. स्या. पी.)], कमत्थं कोटसिम्बलि [कोटिसिम्बलि (सी. पी.)].

१२३.

मंसभक्खो तुवं राज, फलभक्खो अयं दिजो;

अयं निग्रोधबीजानि, पिलक्खुदुम्बरानि च;

अस्सत्थानि च भक्खित्वा, खन्धे मे ओहदिस्सति.

१२४.

ते रुक्खा संविरूहन्ति, मम पस्से निवातजा;

ते मं परियोनन्धिस्सन्ति, अरुक्खं मं करिस्सरे.

१२५.

सन्ति अञ्ञेपि रुक्खा से, मूलिनो खन्धिनो दुमा;

इमिना सकुणजातेन, बीजमाहरिता हता.

१२६.

अज्झारूहाभिवड्ढन्ति [अज्झारूळ्हाभिवड्ढन्ति (सी. पी.)], ब्रहन्तम्पि वनप्पतिं;

तस्मा राज पवेधामि, सम्पस्संनागतं भयं.

१२७.

सङ्केय्य सङ्कितब्बानि, रक्खेय्यानागतं भयं;

अनागतभया धीरो, उभो लोके अवेक्खतीति.

कोटसिम्बलिजातकं सत्तमं.

४१३. धूमकारिजातकं (७-२-८)

१२८.

राजा अपुच्छि विधुरं, धम्मकामो युधिट्ठिलो;

अपि ब्राह्मण जानासि, को एको बहु सोचति.

१२९.

ब्राह्मणो अजयूथेन, पहूतेधो [बहूतेजो (पी. क.), बहुतेन्दो (स्या.)] वने वसं;

धूमं अकासि वासेट्ठो, रत्तिन्दिवमतन्दितो.

१३०.

तस्स तं धूमगन्धेन, सरभा मकसड्डिता [मकसद्दिता (सी. स्या.), मकसट्टिता (पी. क.)];

वस्सावासं उपागच्छुं, धूमकारिस्स सन्तिके.

१३१.

सरभेसु मनं कत्वा, अजा सो नावबुज्झथ;

आगच्छन्ती वजन्ती वा [आगच्छन्ति वजन्ति वा (स्या. पी.), आगच्छन्तिं वजन्तिं वा (क.)], तस्स ता विनसुं [विनस्सुं (सी.)] अजा.

१३२.

सरभा सरदे काले, पहीनमकसे वने;

पाविसुं गिरिदुग्गानि, नदीनं पभवानि च.

१३३.

सरभे च गते दिस्वा, अजा च विभवं गता [अजे च विभवं गते (क.)];

किसो च विवण्णो चासि, पण्डुरोगी च ब्राह्मणो.

१३४.

एवं यो सं निरंकत्वा, आगन्तुं कुरुते पियं;

सो एको बहु सोचति, धूमकारीव ब्राह्मणोति.

धूमकारिजातकं अट्ठमं.

४१४. जागरजातकं (७-२-९)

१३५.

कोध जागरतं सुत्तो, कोध सुत्तेसु जागरो;

को ममेतं विजानाति, को तं पटिभणाति मे.

१३६.

अहं जागरतं सुत्तो, अहं सुत्तेसु जागरो;

अहमेतं विजानामि, अहं पटिभणामि ते.

१३७.

कथं जागरतं सुत्तो, कथं सुत्तेसु जागरो;

कथं एतं विजानासि, कथं पटिभणासि मे.

१३८.

ये धम्मं नप्पजानन्ति, संयमोति दमोति च;

तेसु सुप्पमानेसु, अहं जग्गामि देवते.

१३९.

येसं रागो च दोसो च, अविज्जा च विराजिता;

तेसु जागरमानेसु, अहं सुत्तोस्मि देवते.

१४०.

एवं जागरतं सुत्तो, एवं सुत्तेसु जागरो;

एवमेतं विजानामि, एवं पटिभणामि ते.

१४१.

साधु जागरतं सुत्तो, साधु सुत्तेसु जागरो;

साधुमेतं विजानासि, साधु पटिभणासि मेति.

जागरजातकं नवमं.

४१५. कुम्मासपिण्डिजातकं (७-२-१०)

१४२.

न किरत्थि अनोमदस्सिसु, पारिचरिया बुद्धेसु अप्पिका [अप्पका (क.)];

सुक्खाय अलोणिकाय च, पस्सफलं कुम्मासपिण्डिया.

१४३.

हत्थिगवस्सा चिमे बहू [हत्थिगवास्सा च मे बहू (सी.), हत्थी गवास्सा चिमे बहू (स्या.), हत्थी गवास्सा च मे बहू (पी.)], धनधञ्ञं पथवी च केवला;

नारियो चिमा अच्छरूपमा, पस्सफलं कुम्मासपिण्डिया.

१४४.

अभिक्खणं राजकुञ्जर, गाथा भाससि कोसलाधिप;

पुच्छामि तं रट्ठवड्ढन, बाळ्हं पीतिमनो पभाससि.

१४५.

इमस्मिञ्ञेव नगरे, कुले अञ्ञतरे अहुं;

परकम्मकरो आसिं, भतको सीलसंवुतो.

१४६.

कम्माय निक्खमन्तोहं, चतुरो समणेद्दसं;

आचारसीलसम्पन्ने, सीतिभूते अनासवे.

१४७.

तेसु चित्तं पसादेत्वा, निसीदेत्वा [निसादेत्वा (?)] पण्णसन्थते;

अदं बुद्धान कुम्मासं, पसन्नो सेहि पाणिभि.

१४८.

तस्स कम्मस्स कुसलस्स, इदं मे एदिसं फलं;

अनुभोमि इदं रज्जं, फीतं धरणिमुत्तमं.

१४९.

ददं भुञ्ज मा च पमादो [दद भुञ्ज च मा च पमादो (सी. पी.)], चक्कं वत्तय कोसलाधिप;

मा राज अधम्मिको अहु, धम्मं पालय कोसलाधिप.

१५०.

सोहं तदेव पुनप्पुनं, वटुमं आचरिस्सामि सोभने;

अरियाचरितं सुकोसले, अरहन्तो मे मनापाव पस्सितुं.

१५१.

देवी विय अच्छरूपमा, मज्झे नारिगणस्स सोभसि;

किं कम्ममकासि भद्दकं, केनासि वण्णवती सुकोसले.

१५२.

अम्बट्ठकुलस्स खत्तिय, दास्याहं परपेसिया अहुं;

सञ्ञता च [सञ्ञता (सी. पी.)] धम्मजीविनी, सीलवती च अपापदस्सना.

१५३.

उद्धटभत्तं अहं तदा, चरमानस्स अदासि भिक्खुनो;

वित्ता सुमना सयं अहं, तस्स कम्मस्स फलं ममेदिसन्ति.

कुम्मासपिण्डिजातकं दसमं.

४१६. परन्तपजातकं (७-२-११)

१५४.

आगमिस्सति मे पापं, आगमिस्सति मे भयं;

तदा हि चलिता साखा, मनुस्सेन मिगेन वा.

१५५.

भीरुया नून मे कामो, अविदूरे वसन्तिया;

करिस्सति किसं पण्डुं, साव साखा परन्तपं.

१५६.

सोचयिस्सति मं कन्ता, गामे वसमनिन्दिता;

करिस्सति किसं पण्डुं, साव साखा परन्तपं.

१५७.

तया मं असितापङ्गि [हसितापङ्गि (सी. स्या. पी.)], सितानि [मिहितानि (सी. स्या. पी.)] भणितानि च;

किसं पण्डुं करिस्सन्ति, साव साखा परन्तपं.

१५८.

अगमा नून सो सद्दो, असंसि नून सो तव;

अक्खातं नून तं तेन, यो तं साखमकम्पयि.

१५९.

इदं खो तं समागम्म, मम बालस्स चिन्तितं;

तदा हि चलिता साखा, मनुस्सेन मिगेन वा.

१६०.

तथेव त्वं अवेदेसि, अवञ्चि [अवज्झि (क.)] पितरं मम;

हन्त्वा साखाहि छादेन्तो, आगमिस्सति मे [ते (स्या. क.)] भयन्ति.

परन्तपजातकं एकादसमं.

गन्धारवग्गो दुतियो.

तस्सुद्दानं –

वरगाम महाकपि भग्गव च, दळ्हधम्म सकुञ्जर केसवरो;

उरगो विधुरो पुन जागरतं, अथ कोसलाधिप परन्तप चाति.

अथ वग्गुद्दानं –

अथ सत्तनिपातम्हि, वग्गं मे भणतो सुण;

कुक्कु च पुन गन्धारो, द्वेव गुत्ता महेसिनाति.

सत्तकनिपातं निट्ठितं.

८. अट्ठकनिपातो

४१७. कच्चानिजातकं (१)

.

ओदातवत्था सुचि अल्लकेसा, कच्चानि किं कुम्भिमधिस्सयित्वा [कुम्भिमपस्सयित्वा (पी.)];

पिट्ठा तिला धोवसि तण्डुलानि, तिलोदनो हेहिति किस्स हेतु.

.

न खो अयं ब्राह्मण भोजनत्था [भोजनत्थं (स्या.)], तिलोदनो हेहिति साधुपक्को;

धम्मो मतो तस्स पहुत्तमज्ज [पहूनमज्ज (स्या.), पहूतमज्ज (सी.), बहूतमज्जा (पी.)], अहं करिस्सामि सुसानमज्झे.

.

अनुविच्च कच्चानि करोहि किच्चं, धम्मो मतो को नु तवेव [तवेत (सी. स्या. पी.)] संसि;

सहस्सनेत्तो अतुलानुभावो, न मिय्यती धम्मवरो कदाचि.

.

दळ्हप्पमाणं मम एत्थ ब्रह्मे, धम्मो मतो नत्थि ममेत्थ कङ्खा;

ये येव दानि पापा भवन्ति, ते तेव दानि सुखिता भवन्ति.

.

सुणिसा हि मय्हं वञ्झा अहोसि, सा मं वधित्वान विजायि पुत्तं;

सा दानि सब्बस्स कुलस्स इस्सरा, अहं पनम्हि [वसामि (स्या.)] अपविद्धा एकिका.

.

जीवामि वोहं न मतोहमस्मि [नाहं मतोस्मि (सी. पी.)], तवेव अत्थाय इधागतोस्मि;

या तं वधित्वान विजायि पुत्तं, सहाव पुत्तेन करोमि भस्मं.

.

एवञ्च [एतञ्च (सी. पी.)] ते रुच्चति देवराज, ममेव अत्थाय इधागतोसि;

अहञ्च पुत्तो सुणिसा च नत्ता, सम्मोदमाना घरमावसेम.

.

एवञ्च ते रुच्चति कातियानि, हतापि सन्ता न जहासि धम्मं;

तुवञ्च [त्वञ्च (पी. क.)] पुत्तो सुणिसा च नत्ता, सम्मोदमाना घरमावसेथ.

.

सा कातियानी सुणिसाय सद्धिं, सम्मोदमाना घरमावसित्थ;

पुत्तो च नत्ता च उपट्ठहिंसु, देवानमिन्देन अधिग्गहीताति.

कच्चानिजातकं पठमं.

४१८. अट्ठसद्दजातकं (२)

१०.

इदं पुरे निन्नमाहु, बहुमच्छं महोदकं;

आवासो बकराजस्स, पेत्तिकं भवनं मम;

त्यज्ज भेकेन [भिङ्गेन (क.)] यापेम, ओकं न वजहामसे [ओकन्तं न जहामसे (क.)].

११.

को दुतियं असीलिस्स, बन्धरस्सक्खि भेच्छति [भेज्जति (सी. स्या. पी.), भिन्दति (क.)];

को मे पुत्ते कुलावकं, मञ्च सोत्थिं करिस्सति.

१२.

सब्बा परिक्खया फेग्गु, याव तस्सा गती अहु;

खीणभक्खो महाराज, सारे न रमती घुणो.

१३.

सा नूनाहं इतो गन्त्वा, रञ्ञो मुत्ता निवेसना;

अत्तानं रमयिस्सामि, दुमसाखनिकेतिनी.

१४.

सो नूनाहं इतो गन्त्वा, रञ्ञो मुत्तो निवेसना;

अग्गोदकानि पिस्सामि, यूथस्स पुरतो वजं.

१५.

तं मं कामेहि सम्मत्तं, रत्तं कामेसु मुच्छितं;

आनयी भरतो [वनतो (क.)] लुद्दो, बाहिको भद्दमत्थु ते.

१६.

अन्धकारतिमिसायं, तुङ्गे उपरिपब्बते;

सा मं सण्हेन मुदुना, मा पादं खलि [खणि (सी. स्या. पी.)] यस्मनि.

१७.

असंसयं जातिखयन्तदस्सी, न गब्भसेय्यं पुनरावजिस्सं;

अयमन्तिमा पच्छिमा गब्भसेय्या [अयं हि मे अन्तिमा गब्भसेय्या (सी. पी.)], खीणो मे संसारो पुनब्भवायाति.

अट्ठसद्दजातकं दुतियं.

४१९. सुलसाजातकं (३)

१८.

इदं सुवण्णकायूरं, मुत्ता वेळुरिया बहू;

सब्बं हरस्सु भद्दन्ते, मञ्च दासीति सावय.

१९.

ओरोपयस्सु कल्याणि, मा बाळ्हं [बहुं (सी. स्या. पी.)] परिदेवसि;

न चाहं अभिजानामि, अहन्त्वा धनमाभतं.

२०.

यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तास्मि विञ्ञुतं;

न चाहं अभिजानामि, अञ्ञं पियतरं तया.

२१.

एहि तं उपगूहिस्सं [उपगुय्हिस्सं (क.)], करिस्सञ्च पदक्खिणं;

न हि दानि पुन अत्थि, मम तुय्हञ्च सङ्गमो.

२२.

हि सब्बेसु ठानेसु, पुरिसो होति पण्डितो;

इत्थीपि पण्डिता होति, तत्थ तत्थ विचक्खणा.

२३.

हि सब्बेसु ठानेसु, पुरिसो होति पण्डितो;

इत्थीपि पण्डिता होति, लहुं अत्थं विचिन्तिका [लहुमत्थविचिन्तिका (सी. पी.)].

२४.

लहुञ्च वत खिप्पञ्च, निकट्ठे समचेतयि;

मिगं पुण्णायतेनेव [पुण्णायतनेव (स्या.)], सुलसा सत्तुकं वधि.

२५.

योध उप्पतितं अत्थं, न खिप्पमनुबुज्झति;

सो हञ्ञति मन्दमति, चोरोव गिरिगब्भरे.

२६.

यो च उप्पतितं अत्थं, खिप्पमेव निबोधति;

मुच्चते सत्तुसम्बाधा, सुलसा सत्तुकामिवाति.

सुलसाजातकं ततियं.

४२०. सुमङ्गलजातकं (४)

२७.

भुसम्हि [भुसम्पि (क.), भुसं हि (सी. निय्य)] कुद्धोति अवेक्खियान, न ताव दण्डं पणयेय्य इस्सरो;

अट्ठानसो अप्पतिरूपमत्तनो, परस्स दुक्खानि भुसं उदीरये.

२८.

यतो च जानेय्य पसादमत्तनो, अत्थं नियुञ्जेय्य परस्स दुक्कटं;

तदायमत्थोति सयं अवेक्खिय, अथस्स दण्डं सदिसं निवेसये.

२९.

न चापि झापेति परं न अत्तनं, अमुच्छितो यो नयते नयानयं;

यो दण्डधारो भवतीध इस्सरो, स वण्णगुत्तो सिरिया न धंसति.

३०.

ये खत्तिया से अनिसम्मकारिनो, पणेन्ति दण्डं सहसा पमुच्छिता;

अवण्णसंयुता [युत्ताव (क.)] जहन्ति जीवितं, इतो विमुत्तापि च यन्ति दुग्गतिं.

३१.

धम्मे च ये अरियप्पवेदिते रता, अनुत्तरा ते वचसा मनसा कम्मुना च;

ते सन्तिसोरच्चसमाधिसण्ठिता, वजन्ति लोकं दुभयं तथाविधा.

३२.

राजाहमस्मि नरपमदानमिस्सरो, सचेपि कुज्झामि ठपेमि अत्तनं;

निसेधयन्तो जनतं तथाविधं, पणेमि दण्डं अनुकम्प योनिसो.

३३.

सिरी च लक्खी च तवेव खत्तिय, जनाधिप मा विजहि कुदाचनं;

अक्कोधनो निच्चपसन्नचित्तो, अनीघो तुवं वस्ससतानि पालय.

३४.

गुणेहि एतेहि उपेत खत्तिय, ठितमरियवत्ती [वत्ति (सी.), वुत्ति (क.)] सुवचो अकोधनो;

सुखी अनुप्पीळ पसासमेदिनिं [अनुप्पीळं सहसमेदनिं (क.)], इतो विमुत्तोपि च याहि सुग्गतिं.

३५.

एवं सुनीतेन [सुविनीतेन (पी.)] सुभासितेन, धम्मेन ञायेन उपायसो नयं;

निब्बापये सङ्खुभितं महाजनं, महाव मेघो सलिलेन मेदिनिन्ति [मेदनिन्ति (स्या. क.)].

सुमङ्गलजातकं चतुत्थं.

४२१. गङ्गमालजातकं (५)

३६.

अङ्गारजाता पथवी, कुक्कुळानुगता मही;

अथ गायसि वत्तानि [वत्थानि (क.)], न तं तपति आतपो.

३७.

उद्धं तपति आदिच्चो, अधो तपति वालुका;

अथ गायसि वत्तानि [वत्थानि (क.)], न तं तपति आतपो.

३८.

मं तपति आतपो, आतपा [आतप्पा (सी. स्या. पी.)] तपयन्ति मं;

अत्था हि विविधा राज, ते तपन्ति न आतपो.

३९.

अद्दसं काम ते मूलं, सङ्कप्पा काम जायसि;

न तं सङ्कप्पयिस्सामि, एवं काम न हेहिसि.

४०.

अप्पापि कामा न अलं, बहूहिपि न तप्पति;

अहहा बाललपना, परिवज्जेथ [पटिविज्झेथ (पी. सी. अट्ठ.)] जग्गतो.

४१.

अप्पस्स कम्मस्स फलं ममेदं, उदयो अज्झागमा महत्तपत्तं;

सुलद्धलाभो वत माणवस्स, यो पब्बजी कामरागं पहाय.

४२.

तपसा पजहन्ति पापकम्मं, तपसा न्हापितकुम्भकारभावं;

तपसा अभिभुय्य गङ्गमाल, नामेनालपसज्ज ब्रह्मदत्तं.

४३.

सन्दिट्ठिकमेव ‘‘अम्म’’ पस्सथ, खन्तीसोरच्चस्स अयं [यो (स्या. पी. क.)] विपाको;

यो [सो (स्या. क.)] सब्बजनस्स वन्दितोहु, तं वन्दाम सराजिका समच्चा.

४४.

मा किञ्चि अवचुत्थ गङ्गमालं, मुनिनं मोनपथेसु सिक्खमानं;

एसो हि अतरि अण्णवं, यं तरित्वा चरन्ति वीतसोकाति.

गङ्गमालजातकं पञ्चमं.

४२२. चेतियजातकं (६)

४५.

धम्मो हवे हतो हन्ति, नाहतो हन्ति किञ्चनं [कञ्चिनं (पी.)];

तस्मा हि धम्मं न हने, मा त्वं [तं (स्या. पी.)] धम्मो हतो हनि.

४६.

अलिकं भासमानस्स, अपक्कमन्ति देवता;

पूतिकञ्च मुखं वाति, सकट्ठाना च धंसति;

यो जानं पुच्छितो पञ्हं, अञ्ञथा नं वियाकरे.

४७.

सचे हि सच्चं भणसि, होहि राज यथा पुरे;

मुसा चे भाससे राज, भूमियं तिट्ठ चेतिय.

४८.

अकाले वस्सती तस्स, काले तस्स न वस्सति;

यो जानं पुच्छितो पञ्हं, अञ्ञथा नं वियाकरे.

४९.

सचे हि सच्चं भणसि, होहि राज यथा पुरे;

मुसा चे भाससे राज, भूमिं पविस चेतिय.

५०.

जिव्हा तस्स द्विधा होति, उरगस्सेव दिसम्पति;

यो जानं पुच्छितो पञ्हं, अञ्ञथा नं वियाकरे.

५१.

सचे हि सच्चं भणसि, होहि राज यथा पुरे;

मुसा चे भाससे राज, भिय्यो पविस चेतिय.

५२.

जिव्हा तस्स न भवति, मच्छस्सेव दिसम्पति;

यो जानं पुच्छितो पञ्हं, अञ्ञथा नं वियाकरे.

५३.

सचे हि सच्चं भणसि, होहि राज यथा पुरे;

मुसा चे भाससे राज, भिय्यो पविस चेतिय.

५४.

थियोव तस्स जायन्ति [थियो तस्स पजायन्ति (क.)], न पुमा जायरे कुले;

यो जानं पुच्छितो पञ्हं, अञ्ञथा नं वियाकरे.

५५.

सचे हि सच्चं भणसि, होहि राज यथा पुरे;

मुसा चे भाससे राज, भिय्यो पविस चेतिय.

५६.

पुत्ता तस्स न भवन्ति, पक्कमन्ति दिसोदिसं;

यो जानं पुच्छितो पञ्हं, अञ्ञथा नं वियाकरे.

५७.

सचे हि सच्चं भणसि, होहि राज यथा पुरे;

मुसा चे भाससे राज, भिय्यो पविस चेतिय.

५८.

राजा इसिना सत्तो, अन्तलिक्खचरो पुरे;

पावेक्खि पथविं चेच्चो, हीनत्तो पत्व परियायं [अत्तपरियायं (सी. स्या.), पत्तपरियायं (क. सी. निय्य)].

५९.

तस्मा हि छन्दागमनं, नप्पसंसन्ति पण्डिता;

अदुट्ठचित्तो भासेय्य, गिरं सच्चूपसंहितन्ति.

चेतियजातकं छट्ठं.

४२३. इन्द्रियजातकं (७)

६०.

यो इन्द्रियानं कामेन, वसं नारद गच्छति;

सो परिच्चज्जुभो लोके, जीवन्तोव विसुस्सति [जीवन्तोपिविसुस्सति (स्या.), जीवन्तो वापि सुस्सति (क.)].

६१.

सुखस्सानन्तरं दुक्खं, दुक्खस्सानन्तरं सुखं;

सोसि [सोपि (स्या. पी. क.)] पत्तो सुखा [सुख (स्या.), सुखं (क.)] दुक्खं, पाटिकङ्ख वरं सुखं.

६२.

किच्छकाले किच्छसहो, यो किच्छं नातिवत्तति;

स किच्छन्तं सुखं धीरो, योगं समधिगच्छति.

६३.

न हेव कामान कामा, नानत्था नात्थकारणा;

न कतञ्च निरङ्कत्वा, धम्मा चवितुमरहसि.

६४.

दक्खं गहपती [गहपतं (सी. स्या. पी.), गहवतं (?)] साधु, संविभज्जञ्च भोजनं;

अहासो अत्थलाभेसु, अत्थब्यापत्ति अब्यथो.

६५.

एत्तावतेतं पण्डिच्चं, अपि सो [असितो (सी. स्या. पी.)] दविलो [देवलो (सी. पी.)] ब्रवि;

न यितो किञ्चि पापियो, यो इन्द्रियानं वसं वजे.

६६.

अमित्तानंव हत्थत्थं, सिवि पप्पोति मामिव;

कम्मं विज्जञ्च दक्खेय्यं, विवाहं सीलमद्दवं;

एते च यसे हापेत्वा, निब्बत्तो सेहि कम्मेहि.

६७.

सोहं सहस्सजीनोव अबन्धु अपरायणो;

अरियधम्मा अपक्कन्तो, यथा पेतो तथेवहं.

६८.

सुखकामे दुक्खापेत्वा, आपन्नोस्मि पदं इमं;

सो सुखं नाधिगच्छामि, ठितो [चितो (पी. सी. अट्ठ.)] भाणुमतामिवाति.

इन्द्रियजातकं सत्तमं.

४२४. आदित्तजातकं (८)

६९.

आदित्तस्मिं अगारस्मिं, यं नीहरति भाजनं;

तं तस्स होति अत्थाय, नो च यं तत्थ डय्हति.

७०.

एवामादीपितो लोको, जराय मरणेन च;

नीहरेथेव दानेन, दिन्नं होति सुनीहतं [सुनीभतं (सी. स्या. पी.), सुनिब्भतं (क.)].

७१.

यो धम्मलद्धस्स ददाति दानं, उट्ठानवीरियाधिगतस्स जन्तु;

अतिक्कम्म सो वेतरणिं [वेत्तरणिं (क.)] यमस्स, दिब्बानि ठानानि उपेति मच्चो.

७२.

दानञ्च युद्धञ्च समानमाहु, अप्पापि सन्ता बहुके जिनन्ति;

अप्पम्पि चे सद्दहानो ददाति, तेनेव सो होति सुखी परत्थ.

७३.

विचेय्य दानं सुगतप्पसत्थं, ये दक्खिणेय्या इध जीवलोके;

एतेसु दिन्नानि महप्फलानि, बीजानि वुत्तानि यथा सुखेत्ते.

७४.

यो पाणभूतानि अहेठयं चरं, परूपवादा न करोति पापं;

भीरुं पसंसन्ति न तत्थ सूरं, भया हि सन्तो न करोन्ति पापं.

७५.

हीनेन ब्रह्मचरियेन, खत्तिये उपपज्जति;

मज्झिमेन च देवत्तं, उत्तमेन विसुज्झति.

७६.

अद्धा हि दानं बहुधा पसत्थं, दाना च खो धम्मपदंव सेय्यो;

पुब्बेव हि पुब्बतरेव सन्तो [पुब्बे च हि पुब्बतरे च सन्तो (सं. नि. १.३३)], निब्बानमेवज्झगमुं सपञ्ञाति.

आदित्तजातकं अट्ठमं.

४२५. अट्ठानजातकं (९)

७७.

गङ्गा कुमुदिनी सन्ता, सङ्खवण्णा च कोकिला;

जम्बु तालफलं दज्जा, अथ नून तदा सिया.

७८.

यदा कच्छपलोमानं, पावारो तिविधो सिया;

हेमन्तिकं पावुरणं [पापुरणं (सी. स्या. पी.)], अथ नून तदा सिया.

७९.

यदा मकसपादानं [दाठानं (सी. पी.)], अट्टालो सुकतो सिया;

दळ्हो च अविकम्पी च [अप्पकम्पी च (सी. पी.)], अथ नून तदा सिया.

८०.

यदा ससविसाणानं, निस्सेणी सुकता सिया;

सग्गस्सारोहणत्थाय, अथ नून तदा सिया.

८१.

यदा निस्सेणिमारुय्ह, चन्दं खादेय्यु मूसिका;

राहुञ्च परिपातेय्युं [परिबाहेय्युं (स्या.)], अथ नून तदा सिया.

८२.

यदा सुराघटं पित्वा, मक्खिका गणचारिणी;

अङ्गारे वासं कप्पेय्युं, अथ नून तदा सिया.

८३.

यदा बिम्बोट्ठसम्पन्नो, गद्रभो सुमुखो सिया;

कुसलो नच्चगीतस्स, अथ नून तदा सिया.

८४.

यदा काका उलूका च, मन्तयेय्युं रहोगता;

अञ्ञमञ्ञं पिहयेय्युं, अथ नून तदा सिया.

८५.

यदा मुळाल [पुलस (सी. पी.), पुलास (स्या.)] पत्तानं, छत्तं थिरतरं सिया;

वस्सस्स पटिघाताय, अथ नून तदा सिया.

८६.

यदा कुलको [कुलुङ्को (सी. पी.), कुलुको (स्या.)] सकुणो, पब्बतं गन्धमादनं;

तुण्डेनादाय गच्छेय्य, अथ नून तदा सिया.

८७.

यदा सामुद्दिकं नावं, स-यन्तं स-वटाकरं [सपटाकारं (क.)];

चेटो आदाय गच्छेय्य, अथ नून तदा सियाति.

अट्ठानजातकं नवमं.

४२६. दीपिजातकं (१०)

८८.

खमनीयं यापनीयं, कच्चि मातुल ते सुखं;

सुखं ते अम्मा अवच, सुखकामाव [सुखकामा हि (सी. स्या. पी.)] ते मयं.

८९.

नङ्गुट्ठं मे अवक्कम्म [अपक्कम्म (क.)], हेठयित्वान [पोथयित्वान (क.)] एळिके [एळकि (स्या.), एळिकि (पी.)];

साज्ज मातुलवादेन, मुञ्चितब्बा नु मञ्ञसि.

९०.

पुरत्थामुखो निसिन्नोसि, अहं ते मुखमागता;

पच्छतो तुय्हं नङ्गुट्ठं, कथं ख्वाहं अवक्कमिं [अपक्कमिं (क.)].

९१.

यावता चतुरो दीपा, ससमुद्दा सपब्बता;

तावता मय्हं नङ्गुट्ठं, कथं खो त्वं विवज्जयि.

९२.

पुब्बेव मेतमक्खिंसु [मेतं अक्खंसु (सी. पी.)], माता पिता च भातरो;

दीघं दुट्ठस्स नङ्गुट्ठं, साम्हि वेहायसागता.

९३.

तञ्च दिस्वान आयन्तिं, अन्तलिक्खस्मि एळिके;

मिगसङ्घो पलायित्थ, भक्खो मे नासितो तया.

९४.

इच्चेवं विलपन्तिया, एळकिया रुहग्घसो;

गलकं अन्वावमद्दि, नत्थि दुट्ठे सुभासितं.

९५.

नेव दुट्ठे नयो अत्थि, न धम्मो न सुभासितं;

निक्कमं दुट्ठे युञ्जेथ, सो च सब्भिं न रञ्जतीति.

दीपिजातकं दसमं.

अट्ठकनिपातं निट्ठितं.

तस्सुद्दानं –

परिसुद्धा मनाविला वत्थधरा, बकराजस्स कायुरं दण्डवरो;

अथ अङ्गार चेतिय देविलिना, अथ आदित्त गङ्गा दसेळकिनाति.

९. नवकनिपातो

४२७. गिज्झजातकं (१)

.

परिसङ्कुपथो नाम, गिज्झपन्थो सनन्तनो;

तत्रासि मातापितरो, गिज्झो पोसेसि जिण्णके;

तेसं अजगरमेदं, अच्चहासि बहुत्तसो [पहुत्ततो (क. सी.), पहूतसो (स्या. पी.), बहुधसो (क.)].

.

पिता च पुत्तं अवच, जानं उच्चं पपातिनं;

सुपत्तं थामसम्पन्नं [पक्खसम्पन्नं (सी. स्या. पी.)], तेजस्सिं दूरगामिनं.

.

परिप्लवन्तं पथविं, यदा तात विजानहि;

सागरेन परिक्खित्तं, चक्कंव परिमण्डलं;

ततो तात निवत्तस्सु, मास्सु एत्तो परं गमि.

.

उदपत्तोसि [उद्धं पत्तोसि (क. सी.)] वेगेन, बली पक्खी दिजुत्तमो;

ओलोकयन्तो वक्कङ्गो, पब्बतानि वनानि च.

.

अद्दस्स पथविं गिज्झो, यथासासि [यथास्सासि (स्या. अट्ठ. पाठन्तरं)] पितुस्सुतं;

सागरेन परिक्खित्तं, चक्कंव परिमण्डलं.

.

तञ्च सो समतिक्कम्म, परमेवच्चवत्तथ [परमेव पवत्तथ (सी. स्या.)];

तञ्च वातसिखा तिक्खा, अच्चहासि बलिं दिजं.

.

नासक्खातिगतो पोसो, पुनदेव निवत्तितुं;

दिजो ब्यसनमापादि, वेरम्भानं [वेरम्बानं (सी. पी.)] वसं गतो.

.

तस्स पुत्ता च दारा च, ये चञ्ञे अनुजीविनो;

सब्बे ब्यसनमापादुं, अनोवादकरे दिजे.

.

एवम्पि इध वुड्ढानं, यो वाक्यं नावबुज्झति;

अतिसीमचरो दित्तो, गिज्झोवातीतसासनो;

स वे ब्यसनं पप्पोति, अकत्वा वुड्ढसासनन्ति.

गिज्झजातकं पठमं.

४२८. कोसम्बियजातकं (२)

१०.

पुथुसद्दो समजनो, न बालो कोचि मञ्ञथ;

सङ्घस्मिं भिज्जमानस्मिं, नाञ्ञं भिय्यो अमञ्ञरुं.

११.

परिमुट्ठा पण्डिताभासा, वाचागोचरभाणिनो;

याविच्छन्ति मुखायामं, येन नीता न तं विदू.

१२.

अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे;

ये च तं उपनय्हन्ति, वेरं तेसं न सम्मति.

१३.

अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे;

ये च तं नुपनय्हन्ति, वेरं तेसूपसम्मति.

१४.

न हि वेरेन वेरानि, सम्मन्तीध कुदाचनं;

अवेरेन च सम्मन्ति, एस धम्मो सनन्तनो.

१५.

परे च न विजानन्ति, मयमेत्थ यमामसे;

ये च तत्थ विजानन्ति, ततो सम्मन्ति मेधगा.

१६.

अट्ठिच्छिन्ना पाणहरा, गवस्स [गवास्स (सी. स्या. पी.)] धनहारिनो;

रट्ठं विलुम्पमानानं, तेसम्पि होति सङ्गति;

कस्मा तुम्हाक नो सिया.

१७.

सचे लभेथ निपकं सहायं, सद्धिंचरं साधुविहारिधीरं;

अभिभुय्य सब्बानि परिस्सयानि, चरेय्य तेनत्तमनो सतीमा.

१८.

नो चे लभेथ निपकं सहायं, सद्धिंचरं साधुविहारिधीरं;

राजाव रट्ठं विजितं पहाय, एको चरे मातङ्गरञ्ञेव नागो.

१९.

एकस्स चरितं सेय्यो, नत्थि बाले सहायता;

एको चरे न पापानि कयिरा, अप्पोस्सुक्को मातङ्गरञ्ञेव नागोति.

कोसम्बियजातकं दुतियं.

४२९. महासुवजातकं (३)

२०.

दुमो यदा होति फलूपपन्नो, भुञ्जन्ति नं विहङ्गमा [विहगा (सी. पी.)] सम्पतन्ता;

खीणन्ति ञत्वान दुमं फलच्चये [ञत्वा दुमप्फलच्चयेन (क.)], दिसोदिसं यन्ति ततो विहङ्गमा.

२१.

चर चारिकं लोहिततुण्ड मामरि, किं त्वं सुव सुक्खदुमम्हि झायसि;

तदिङ्घ मं ब्रूहि वसन्तसन्निभ, कस्मा सुव सुक्खदुमं न रिञ्चसि.

२२.

ये वे सखीनं सखारो भवन्ति, पाणच्चये [पाणं चजे (क.), पाणच्चये मरणकाले च सुखदुक्खेसु च न जहन्तीति सम्बन्धो] दुक्खसुखेसु हंस;

खीणं अखीणन्ति न तं जहन्ति, सन्तो सतं धम्ममनुस्सरन्ता.

२३.

सोहं सतं अञ्ञतरोस्मि हंस, ञाती च मे होति सखा च रुक्खो;

तं नुस्सहे जीविकत्थो पहातुं, खीणन्ति ञत्वान न हेस धम्मो [न सोस (क.), न एस (स्या.)].

२४.

साधु सक्खि कतं होति, मेत्ति संसति सन्थवो [मित्तं सङ्गति सन्धवो (क.)];

सचेतं धम्मं रोचेसि, पासंसोसि विजानतं.

२५.

सो ते सुव वरं दम्मि, पत्तयान विहङ्गम;

वरं वरस्सु वक्कङ्ग, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

२६.

वरञ्च मे हंस भवं ददेय्य, अयञ्च रुक्खो पुनरायुं लभेथ;

सो साखवा फलिमा संविरूळ्हो, मधुत्थिको तिट्ठतु सोभमानो.

२७.

तं पस्स सम्म फलिमं उळारं, सहाव ते होतु उदुम्बरेन;

सो साखवा फलिमा संविरूळ्हो, मधुत्थिको तिट्ठतु सोभमानो.

२८.

एवं सक्क सुखी होहि, सह सब्बेहि ञातिभि;

यथाहमज्ज सुखितो, दिस्वान सफलं दुमं.

२९.

सुवस्स च वरं दत्वा, कत्वान सफलं दुमं;

पक्कामि सह भरियाय, देवानं नन्दनं वनन्ति.

महासुवजातकं ततियं.

४३०. चूळसुवजातकं (४)

३०.

सन्ति रुक्खा हरिपत्ता [हरितपत्ता (सी. स्या. पी.)], दुमा नेकफला बहू;

कस्मा नु सुक्खे [सुक्ख (क.)] कोळापे, सुवस्स निरतो मनो.

३१.

फलस्स उपभुञ्जिम्हा, नेकवस्सगणे बहू;

अफलम्पि विदित्वान, साव मेत्ति यथा पुरे.

३२.

सुखञ्च रुक्खं कोळापं, ओपत्तमफलं दुमं;

ओहाय सकुणा यन्ति, किं दोसं पस्ससे दिज.

३३.

ये फलत्था सम्भजन्ति, अफलोति जहन्ति नं;

अत्तत्थपञ्ञा दुम्मेधा, ते होन्ति पक्खपातिनो.

३४.

साधु सक्खि कतं होति, मेत्ति संसति सन्थवो;

सचेतं धम्मं रोचेसि, पासंसोसि विजानतं.

३५.

सो ते सुव वरं दम्मि, पत्तयान विहङ्गम;

वरं वरस्सु वक्कङ्ग, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

३६.

अपि नाम नं पस्सेय्यं [अपि नाम नं पुन पस्से (सी. स्या.)], सपत्तं सफलं दुमं;

दलिद्दोव निधि लद्धा, नन्देय्याहं पुनप्पुनं.

३७.

ततो अमतमादाय, अभिसिञ्चि महीरुहं;

तस्स साखा विरूहिंसु [विरूळ्हस्स (क.)], सीतच्छाया मनोरमा.

३८.

एवं सक्क सुखी होहि, सह सब्बेहि ञातिभि;

यथाहमज्ज सुखितो, दिस्वान सफलं दुमं.

३९.

सुवस्स च वरं दत्वा, कत्वान सफलं दुमं;

पक्कामि सह भरियाय, देवानं नन्दनं वनन्ति.

चूळसुवजातकं चतुत्थं.

४३१. हरितचजातकं (५)

४०.

सुतं मेतं महाब्रह्मे, कामे भुञ्जति हारितो;

कच्चेतं वचनं तुच्छं, कच्चि सुद्धो इरिय्यसि.

४१.

एवमेतं महाराज, यथा ते वचनं सुतं;

कुम्मग्गं पटिपन्नोस्मि, मोहनेय्येसु मुच्छितो.

४२.

अदु [आदु (सी. पी.)] पञ्ञा किमत्थिया, निपुणा साधुचिन्तिनी [चिन्तनी (सी. पी.)];

याय उप्पतितं रागं, किं मनो न विनोदये.

४३.

चत्तारोमे महाराज, लोके अतिबला भुसा;

रागो दोसो मदो मोहो, यत्थ पञ्ञा न गाधति.

४४.

अरहा सीलसम्पन्नो, सुद्धो चरति हारितो;

मेधावी पण्डितो चेव, इति नो सम्मतो भवं.

४५.

मेधावीनम्पि हिंसन्ति, इसिं धम्मगुणे रतं;

वितक्का पापका राज, सुभा रागूपसंहिता.

४६.

उप्पन्नायं सरीरजो, रागो वण्णविदूसनो तव;

तं पजह भद्दमत्थु ते, बहुन्नासि मेधाविसम्मतो.

४७.

ते अन्धकारके [करणे (सी. स्या. पी.)] कामे, बहुदुक्खे महाविसे;

तेसं मूलं गवेसिस्सं, छेच्छं रागं सबन्धनं.

४८.

इदं वत्वान हारितो, इसि सच्चपरक्कमो;

कामरागं विराजेत्वा, ब्रह्मलोकूपगो अहूति.

हरितचजातकं [हारितजातकं (सी. पी.)] पञ्चमं.

४३२. पदकुसलमाणवजातकं (६)

४९.

बहुस्सुतं चित्तकथिं [चित्तकथं (स्या. क.)], गङ्गा वहति पाटलिं [पाटलं (सी. पी.)];

वुय्हमानक भद्दन्ते, एकं मे देहि गाथकं [गीतकं (क. अट्ठ.)].

५०.

येन सिञ्चन्ति दुक्खितं, येन सिञ्चन्ति आतुरं;

तस्स मज्झे मरिस्सामि, जातं सरणतो भयं.

५१.

यत्थ बीजानि रूहन्ति, सत्ता यत्थ पतिट्ठिता;

सा मे सीसं निपीळेति, जातं सरणतो भयं.

५२.

येन भत्तानि पच्चन्ति, सीतं येन विहञ्ञति;

सो मं डहति [दय्हति (क.)] गत्तानि, जातं सरणतो भयं.

५३.

येन भुत्तेन [भत्तेन (स्या. क.)] यापेन्ति, पुथू ब्राह्मणखत्तिया;

सो मं भुत्तो ब्यापादेति, जातं सरणतो भयं.

५४.

गिम्हानं पच्छिमे मासे, वातमिच्छन्ति पण्डिता;

सो मं [सो मे (सी. पी.)] भञ्जति गत्तानि, जातं सरणतो भयं.

५५.

यं निस्सिता जगतिरुहं, स्वायं अग्गिं पमुञ्चति;

दिसा भजथ वक्कङ्गा, जातं सरणतो भयं.

५६.

यमानयिं सोमनस्सं, मालिनिं चन्दनुस्सदं;

सा मं घरा निच्छुभति [नीहरति (सी. स्या.)], जातं सरणतो भयं.

५७.

येन जातेन नन्दिस्सं, यस्स च भवमिच्छिसं;

सो मं घरा निच्छुभति [नीहरति (सी. स्या.)], जातं सरणतो भयं.

५८.

सुणन्तु मे जानपदा, नेगमा च समागता;

यतोदकं तदादित्तं, यतो खेमं ततो भयं.

५९.

राजा विलुम्पते रट्ठं, ब्राह्मणो च पुरोहितो;

अत्तगुत्ता विहरथ, जातं सरणतो भयन्ति.

पदकुसलमाणवजातकं छट्ठं.

४३३. लोमसकस्सपजातकं (७)

६०.

अस्स इन्दसमो राज, अच्चन्तं अजरामरो;

सचे त्वं यञ्ञं याजेय्य, इसिं लोमसकस्सपं.

६१.

ससमुद्दपरियायं, महिं सागरकुण्डलं;

न इच्छे सह निन्दाय, एवं सेय्य [सय्ह (सी. स्या. पी.)] विजानहि.

६२.

धिरत्थु तं यसलाभं, धनलाभञ्च ब्राह्मण;

या वुत्ति विनिपातेन, अधम्मचरणेन वा.

६३.

अपि चे पत्तमादाय, अनगारो परिब्बजे;

सायेव जीविका सेय्यो, या चाधम्मेन एसना.

६४.

अपि चे पत्तमादाय, अनगारो परिब्बजे;

अञ्ञं अहिंसयं लोके, अपि रज्जेन तं वरं.

६५.

बलं चन्दो बलं सुरियो, बलं समणब्राह्मणा;

बलं वेला समुद्दस्स, बलातिबलमित्थियो.

६६.

यथा उग्गतपं सन्तं, इसिं लोमसकस्सपं;

पितु अत्था चन्दवती, वाजपेय्यं [वाचपेय्यं (पी. क.)] अयाजयि.

६७.

तं लोभपकतं कम्मं, कटुकं कामहेतुकं;

तस्स मूलं गवेसिस्सं, छेच्छं रागं सबन्धनं.

६८.

धिरत्थु कामे सुबहूपि लोके, तपोव सेय्यो कामगुणेहि राज;

तपो करिस्सामि पहाय कामे, तवेव रट्ठं चन्दवती च होतूति.

लोमसकस्सपजातकं सत्तमं.

४३४. चक्कवाकजातकं (८)

६९.

कासायवत्थे सकुणे वदामि, दुवे दुवे नन्दमने [नन्दिमने (सी. पी.)] चरन्ते;

कं अण्डजं अण्डजा मानुसेसु, जातिं पसंसन्ति तदिङ्घ ब्रूथ.

७०.

अम्हे मनुस्सेसु मनुस्सहिंस, अनुब्बते [अनुपुब्बके (क.)] चक्कवाके वदन्ति;

कल्याणभावम्हे [भाव’म्ह (सी. पी.)] दिजेसु सम्मता, अभिरूपा [अभीतरूपा (सी. स्या. पी.)] विचराम अण्णवे. ( ) [(न घासहेतूपि करोम पापं) (क.)]

७१.

किं अण्णवे कानि फलानि भुञ्जे, मंसं कुतो खादथ चक्कवाका;

किं भोजनं भुञ्जथ वो अनोमा [अभिण्हं (क.)], बलञ्च वण्णो च अनप्परूपा [अनप्परूपो (सी. स्या. पी.)].

७२.

अण्णवे सन्ति फलानि धङ्क, मंसं कुतो खादितुं चक्कवाके;

सेवालभक्खम्ह [भक्खिम्ह (क.)] अपाणभोजना [अवाकभोजना (सी. पी.)], न घासहेतूपि करोम पापं.

७३.

न मे इदं रुच्चति चक्कवाक, अस्मिं भवे भोजनसन्निकासो;

अहोसि पुब्बे ततो मे अञ्ञथा, इच्चेव मे विमति एत्थ जाता.

७४.

अहम्पि मंसानि फलानि भुञ्जे, अन्नानि च लोणियतेलियानि;

रसं मनुस्सेसु लभामि भोत्तुं, सूरोव सङ्गाममुखं विजेत्वा;

न च मे तादिसो वण्णो, चक्कवाक यथा तव.

७५.

असुद्धभक्खोसि खणानुपाती, किच्छेन ते लब्भति अन्नपानं;

न तुस्ससी रुक्खफलेहि धङ्क, मंसानि वा यानि सुसानमज्झे.

७६.

यो साहसेन अधिगम्म भोगे, परिभुञ्जति धङ्क खणानुपाती;

ततो उपक्कोसति नं सभावो, उपक्कुट्ठो वण्णबलं जहाति.

७७.

अप्पम्पि चे निब्बुतिं भुञ्जती यदि, असाहसेन अपरूपघाती [असाहसेनानुपघातिनो (क.)];

बलञ्च वण्णो च तदस्स होति, न हि सब्बो आहारमयेन वण्णोति.

चक्कवाकजातकं अट्ठमं.

४३५. हलिद्दिरागजातकं (९)

७८.

सुतितिक्खं अरञ्ञम्हि, पन्तम्हि सयनासने;

ये च गामे तितिक्खन्ति, ते उळारतरा तया.

७९.

अरञ्ञा गाममागम्म, किंसीलं किंवतं अहं;

पुरिसं तात सेवेय्यं, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

८०.

यो ते [यो तं (स्या. जा. १.४.१९० अरञ्ञजातकेपि)] विस्सासये तात, विस्सासञ्च खमेय्य ते;

सुस्सूसी च तितिक्खी च, तं भजेहि इतो गतो.

८१.

यस्स कायेन वाचाय, मनसा नत्थि दुक्कटं;

उरसीव पतिट्ठाय, तं भजेहि इतो गतो.

८२.

यो च धम्मेन चरति, चरन्तोपि न मञ्ञति;

विसुद्धकारिं सप्पञ्ञं, तं भजेहि इतो गतो.

८३.

हलिद्दिरागं कपिचित्तं, पुरिसं रागविरागिनं;

तादिसं तात मा सेवि, निम्मनुस्सम्पि चे सिया.

८४.

आसीविसंव कुपितं, मीळ्हलित्तं महापथं;

आरका परिवज्जेहि, यानीव विसमं पथं.

८५.

अनत्था तात वड्ढन्ति, बालं अच्चुपसेवतो;

मास्सु बालेन संगच्छि, अमित्तेनेव सब्बदा.

८६.

तं ताहं तात याचामि, करस्सु वचनं मम;

मास्सु बालेन संगच्छि [संगञ्छि (सी. पी.)], दुक्खो बालेहि सङ्गमोति.

हलिद्दिरागजातकं नवमं.

४३६. समुग्गजातकं (१०)

८७.

कुतो नु आगच्छथ भो तयो जना, स्वागता एथ [स्वागतं एत्थ (सी. पी.)] निसीदथासने;

कच्चित्थ भोन्तो कुसलं अनामयं, चिरस्समब्भागमनं हि वो इध.

८८.

अहमेव एको इध मज्ज पत्तो, न चापि मे दुतियो कोचि विज्जति;

किमेव सन्धाय ते भासितं इसे, ‘‘कुतो नु आगच्छथ भो तयो जना’’.

८९.

तुवञ्च एको भरिया च ते पिया, समुग्गपक्खित्तनिकिण्णमन्तरे;

सा रक्खिता कुच्छिगताव [कुच्छिगता च (क.)] ते सदा, वायुस्स [हरिस्स (क.)] पुत्तेन सहा तहिं रता.

९०.

संविग्गरूपो इसिना वियाकतो [पब्याकतो (क.), ब्याकतो (स्या. पी.)], सो दानवो तत्थ समुग्गमुग्गिलि;

अद्दक्खि भरियं सुचि मालधारिनिं, वायुस्स पुत्तेन सहा तहिं रतं.

९१.

सुदिट्ठरूपमुग्गतपानुवत्तिना [सुदिट्ठरूपुग्गतपानुवत्तिना (सी. स्या. पी.)], हीना नरा ये पमदावसं गता;

यथा हवे पाणरिवेत्थ रक्खिता, दुट्ठा मयी अञ्ञमभिप्पमोदयि.

९२.

दिवा च रत्तो च मया उपट्ठिता, तपस्सिना जोतिरिवा वने वसं;

सा धम्ममुक्कम्म अधम्ममाचरि, अकिरियरूपो पमदाहि सन्थवो.

९३.

सरीरमज्झम्हि ठितातिमञ्ञहं, मय्हं अयन्ति असतिं असञ्ञतं;

सा धम्ममुक्कम्म अधम्ममाचरि, अकिरियरूपो पमदाहि सन्थवो.

९४.

सुरक्खितं मेति कथं नु विस्ससे, अनेकचित्तासु न हत्थि [अनेकचित्ता पुन हेत्थ (क.)] रक्खणा;

एता हि पातालपपातसन्निभा, एत्थप्पमत्तो ब्यसनं निगच्छति.

९५.

तस्मा हि ते सुखिनो वीतसोका, ये मातुगामेहि चरन्ति निस्सटा;

एतं सिवं उत्तममाभिपत्थयं, न मातुगामेहि करेय्य सन्थवन्ति.

समुग्गजातकं दसमं.

४३७. पूतिमंसजातकं (११)

९६.

खो मे रुच्चति आळि, पूतिमंसस्स पेक्खना;

एतादिसा सखारस्मा, आरका परिवज्जये.

९७.

उम्मत्तिका अयं वेणी, वण्णेति पतिनो सखिं;

पज्झायि [पज्झाति (सी. पी.), पज्झायति (सी. निय्य)] पटिगच्छन्तिं, आगतं मेण्ड [मेळ (सी. पी.)] मातरं.

९८.

त्वं खोसि सम्म उम्मत्तो, दुम्मेधो अविचक्खणो;

यो त्वं [सो त्वं (स्या.)] मतालयं कत्वा, अकालेन विपेक्खसि.

९९.

न अकाले विपेक्खेय्य, काले पेक्खेय्य पण्डितो;

पूतिमंसोव पज्झायि [पज्झाति (सी. पी.), पज्झायति (सी. निय्य)], यो अकाले विपेक्खति.

१००.

पियं खो आळि मे होतु, पुण्णपत्तं ददाहि मे;

पति सञ्जीवितो मय्हं, एय्यासि पियपुच्छिका [पुच्छिता (स्या. क.)].

१०१.

पियं खो आळि ते होतु, पुण्णपत्तं ददामि ते;

महता परिवारेन [परिहारेन (स्या.)], एस्सं [एसं (सी. पी.)] कयिराहि [कयिरासि (पी.)] भोजनं.

१०२.

कीदिसो तुय्हं परिवारो, येसं काहामि भोजनं;

किंनामका च ते सब्बे, तं [ते (सी. स्या. पी.)] मे अक्खाहि पुच्छिता.

१०३.

मालियो चतुरक्खो च, पिङ्गियो अथ जम्बुको;

एदिसो मय्हं परिवारो, तेसं कयिराहि [कयिरासि (पी.)] भोजनं.

१०४.

निक्खन्ताय अगारस्मा, भण्डकम्पि विनस्सति;

आरोग्यं आळिनो वज्जं [वच्छं (?)], इधेव वस मागमाति.

पूतिमंसजातकं एकादसमं.

४३८. दद्दरजातकं (१२)

१०५.

यो ते पुत्तके अखादि, दिन्नभत्तो अदूसके;

तस्मिं दाठं निपातेहि, मा ते मुच्चित्थ जीवतो.

१०६.

आकिण्णलुद्दो पुरिसो, धातिचेलंव मक्खितो;

पदेसं तं न पस्सामि, यत्थ दाठं निपातये.

१०७.

अकतञ्ञुस्स पोसस्स, निच्चं विवरदस्सिनो;

सब्बं चे पथविं दज्जा, नेव नं अभिराधये.

१०८.

किन्नु सुबाहु तरमानरूपो, पच्चागतोसि सह माणवेन;

किं किच्चमत्थं इधमत्थि तुय्हं, अक्खाहि मे पुच्छितो एतमत्थं.

१०९.

यो ते सखा दद्दरो साधुरूपो, तस्स वधं परिसङ्कामि अज्ज;

पुरिसस्स कम्मायतनानि सुत्वा, नाहं सुखिं दद्दरं अज्ज मञ्ञे.

११०.

कानिस्स कम्मायतनानि अस्सु, पुरिसस्स वुत्तिसमोधानताय;

कं वा पटिञ्ञं पुरिसस्स सुत्वा, परिसङ्कसि दद्दरं माणवेन.

१११.

चिण्णा कलिङ्गा चरिता वणिज्जा, वेत्ताचरो सङ्कुपथोपि चिण्णो;

नटेहि चिण्णं सह वाकुरेहि [वाकरेहि (पी. सी. निय्य), वागुरेहि (?)], दण्डेन युद्धम्पि समज्जमज्झे.

११२.

बद्धा कुलीका [कुलिङ्का (सी. पी.)] मितमाळ्हकेन, अक्खा जिता [अक्खाचिता (सी. अट्ठ.)] संयमो अब्भतीतो;

अब्बाहितं [अप्पहितं (सी. स्या.), अब्बूहितं (पी. सी. निय्य)] पुब्बकं [पुप्फकं (सी. स्या.)] अड्ढरत्तं, हत्था दड्ढा पिण्डपटिग्गहेन.

११३.

तानिस्स कम्मायतनानि अस्सु, पुरिसस्स वुत्तिसमोधानताय;

यथा अयं दिस्सति लोमपिण्डो, गावो हता किं पन दद्दरस्साति.

दद्दरजातकं द्वादसमं.

नवकनिपातं निट्ठितं.

तस्सुद्दानं –

वरगिज्झ समज्जन हंसवरो, निधिसव्हय हारित पाटलिको;

अजरामर धङ्क तितिक्ख कुतो, अथ द्वादस पेक्खन दद्दरिभीति.

१०. दसकनिपातो

४३९. चतुद्वारजातकं (१)

.

चतुद्वारमिदं नगरं, आयसं दळ्हपाकारं;

ओरुद्धपटिरुद्धोस्मि, किं पापं पकतं मया.

.

सब्बे अपिहिता द्वारा, ओरुद्धोस्मि यथा दिजो;

किमाधिकरणं यक्ख, चक्काभिनिहतो अहं.

.

लद्धा सतसहस्सानि, अतिरेकानि वीसति;

अनुकम्पकानं ञातीनं, वचनं सम्म नाकरि.

.

लङ्घिं समुद्दं पक्खन्दि, सागरं अप्पसिद्धिकं;

चतुब्भि अट्ठज्झगमा, अट्ठाहिपि च सोळस.

.

सोळसाहि च बात्तिंस, अत्रिच्छं चक्कमासदो;

इच्छाहतस्स पोसस्स, चक्कं भमति मत्थके.

.

उपरिविसाला दुप्पूरा, इच्छा विसटगामिनी [विसटगामिनिं (पी. क.)];

ये च तं अनुगिज्झन्ति, ते होन्ति चक्कधारिनो.

.

बहुभण्डं [बहुं भण्डं (सी. पी.)] अवहाय, मग्गं अप्पटिवेक्खिय;

येसञ्चेतं असङ्खातं, ते होन्ति चक्कधारिनो.

.

कम्मं समेक्खे विपुलञ्च भोगं, इच्छं न सेवेय्य अनत्थसंहितं;

करेय्य वाक्यं अनुकम्पकानं, तं तादिसं नातिवत्तेय्य चक्कं.

.

कीवचिरं नु मे यक्ख, चक्कं सिरसि ठस्सति;

कति वस्ससहस्सानि, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

१०.

अतिसरो पच्चसरो [अच्चसरो (सी. स्या. पी.)], मित्तविन्द सुणोहि मे;

चक्कं ते सिरसि [सिरस्मि (स्या.)] माविद्धं, न तं जीवं पमोक्खसीति.

चतुद्वारजातकं पठमं.

४४०. कण्हजातकं (२)

११.

कण्हो वतायं पुरिसो, कण्हं भुञ्जति भोजनं;

कण्हे भूमिपदेसस्मिं, न मय्हं मनसो पियो.

१२.

न कण्हो तचसा होति, अन्तोसारो हि ब्राह्मणो;

यस्मिं पापानि कम्मानि, स वे कण्हो सुजम्पति.

१३.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं ब्राह्मण ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

१४.

वरञ्चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

सुनिक्कोधं सुनिद्दोसं, निल्लोभं वुत्तिमत्तनो;

निस्नेहमभिकङ्खामि, एते मे चतुरो वरे.

१५.

किं नु कोधे वा [कोधेव (सी. पी.)] दोसे वा, लोभे स्नेहे च ब्राह्मण;

आदीनवं त्वं पस्ससि [सम्पस्ससि (सी. पी.)], तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

१६.

अप्पो हुत्वा बहु होति, वड्ढते सो अखन्तिजो;

आसङ्गी बहुपायासो, तस्मा कोधं न रोचये.

१७.

दुट्ठस्स फरुसा [पठमा (पी. सी. निय्य)] वाचा, परामासो अनन्तरा;

ततो पाणि ततो दण्डो, सत्थस्स परमा गति [परामसति (क.)];

दोसो कोधसमुट्ठानो, तस्मा दोसं न रोचये.

१८.

आलोपसाहसाकारा [सहसाकारा (सी. स्या. पी.)], निकती वञ्चनानि च;

दिस्सन्ति लोभधम्मेसु, तस्मा लोभं न रोचये.

१९.

स्नेहसङ्गथिता [सङ्गधिता (क.), सङ्गन्तिता (स्या.)] गन्था, सेन्ति मनोमया पुथू;

ते भुसं उपतापेन्ति, तस्मा स्नेहं न रोचये.

२०.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं ब्राह्मण ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

२१.

वरञ्चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

अरञ्ञे मे विहरतो, निच्चं एकविहारिनो;

आबाधा मा [न (स्या. पी.)] उप्पज्जेय्युं, अन्तरायकरा भुसा.

२२.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं ब्राह्मण ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

२३.

वरञ्चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

न मनो वा सरीरं वा, मं-कते सक्क कस्सचि;

कदाचि उपहञ्ञेथ, एतं सक्क वरं वरेति.

कण्हजातकं दुतियं.

४४१. चतुपोसथियजातकं (३)

२४.

यो कोपनेय्ये न करोति कोपं, न कुज्झति सप्पुरिसो कदाचि;

कुद्धोपि सो नाविकरोति कोपं, तं वे नरं समणमाहु [समणं आहु (सी.)] लोके.

२५.

ऊनूदरो यो सहते जिघच्छं, दन्तो तपस्सी मितपानभोजनो;

आहारहेतु न करोति पापं, तं वे नरं समणमाहु लोके.

२६.

खिड्डं रतिं विप्पजहित्वान सब्बं, न चालिकं भाससि किञ्चि लोके;

विभूसट्ठाना विरतो मेथुनस्मा, तं वे नरं समणमाहु लोके.

२७.

परिग्गहं लोभधम्मञ्च सब्बं, यो वे परिञ्ञाय परिच्चजेति;

दन्तं ठितत्तं अममं निरासं, तं वे नरं समणमाहु लोके.

२८.

पुच्छाम कत्तारमनोमपञ्ञं [मनोमपञ्ञ (स्या. क.)], कथासु नो विग्गहो अत्थि जातो;

छिन्दज्ज कङ्खं विचिकिच्छितानि, तदज्ज [तयाज्ज (सी.)] कङ्खं वितरेमु सब्बे.

२९.

ये पण्डिता अत्थदसा भवन्ति, भासन्ति ते योनिसो तत्थ काले;

कथं नु कथानं अभासितानं, अत्थं नयेय्युं कुसला जनिन्दा.

३०.

कथं हवे भासति नागराजा, गरुळो पन वेनतेय्यो किमाह;

गन्धब्बराजा पन किं वदेसि, कथं पन कुरूनं राजसेट्ठो.

३१.

खन्तिं हवे भासति नागराजा, अप्पाहारं गरुळो वेनतेय्यो;

गन्धब्बराजा रतिविप्पहानं, अकिञ्चनं कुरूनं राजसेट्ठो.

३२.

सब्बानि एतानि सुभासितानि, न हेत्थ दुब्भासितमत्थि किञ्चि;

यस्मिञ्च एतानि पतिट्ठितानि, अराव नाभ्या सुसमोहितानि;

चतुब्भि धम्मेहि समङ्गिभूतं, तं वे नरं समणमाहु लोके.

३३.

तुवञ्हि [तुवं नु (सी. पी.)] सेट्ठो त्वमनुत्तरोसि, त्वं धम्मगू धम्मविदू सुमेधो;

पञ्ञाय पञ्हं समधिग्गहेत्वा, अच्छेच्छि धीरो विचिकिच्छितानि;

अच्छेच्छि कङ्खं विचिकिच्छितानि, चुन्दो यथा नागदन्तं खरेन.

३४.

नीलुप्पलाभं विमलं अनग्घं, वत्थं इदं धूमसमानवण्णं;

पञ्हस्स वेय्याकरणेन तुट्ठो, ददामि ते धम्मपूजाय धीर.

३५.

सुवण्णमालं सतपत्तफुल्लितं, सकेसरं रत्नसहस्समण्डितं;

पञ्हस्स वेय्याकरणेन तुट्ठो, ददामि ते धम्मपूजाय धीर.

३६.

मणिं अनग्घं रुचिरं पभस्सरं, कण्ठावसत्तं [वसितं (क.)] मणिभूसितं मे;

पञ्हस्स वेय्याकरणेन तुट्ठो, ददामि ते धम्मपूजाय धीर.

३७.

गवं सहस्सं उसभञ्च नागं, आजञ्ञयुत्ते च रथे दस इमे;

पञ्हस्स वेय्याकरणेन तुट्ठो, ददामि ते गामवरानि सोळस.

३८.

सारिपुत्तो तदा नागो, सुपण्णो पन कोलितो;

गन्धब्बराजा अनुरुद्धो, राजा आनन्द पण्डितो;

विधुरो बोधिसत्तो च, एवं धारेथ जातकन्ति.

चतुपोसथियजातकं ततियं.

४४२. सङ्खजातकं (४)

३९.

बहुस्सुतो सुतधम्मोसि सङ्ख, दिट्ठा तया समणब्राह्मणा च;

अथक्खणे दस्सयसे विलापं, अञ्ञो नु को ते पटिमन्तको मया.

४०.

सुब्भू [सुब्भा (स्या.), सुम्भा, सुभ्मा (क.)] सुभा सुप्पटिमुक्ककम्बु, पग्गय्ह सोवण्णमयाय पातिया;

‘‘भुञ्जस्सु भत्तं’’ इति मं वदेति, सद्धावित्ता [सद्धाचित्ता (सी. पी. क.)], तमहं नोति ब्रूमि.

४१.

एतादिसं ब्राह्मण दिस्वान [दिस्व (सी. पी.)] यक्खं, पुच्छेय्य पोसो सुखमासिसानो [सुखमाससानो (स्या.), सुखमासिसमानो (क.)];

उट्ठेहि नं पञ्जलिकाभिपुच्छ, देवी नुसि त्वं उद मानुसी नु.

४२.

यं त्वं सुखेनाभिसमेक्खसे मं, भुञ्जस्सु भत्तं इति मं वदेसि;

पुच्छामि तं नारि महानुभावे, देवी नुसि त्वं उद मानुसी नु.

४३.

देवी अहं सङ्ख महानुभावा, इधागता सागरवारिमज्झे;

अनुकम्पिका नो च पदुट्ठचित्ता, तवेव अत्थाय इधागतास्मि.

४४.

इधन्नपानं सयनासनञ्च, यानानि नानाविविधानि सङ्ख;

सब्बस्स त्याहं पटिपादयामि, यं किञ्चि तुय्हं मनसाभिपत्थितं.

४५.

यं किञ्चि यिट्ठञ्च हुतञ्च [यिट्ठंव हुतंव (सी. पी.)] मय्हं, सब्बस्स नो इस्सरा त्वं सुगत्ते;

सुसोणि सुब्भमु [सुब्भु (सी.), सुब्भा (स्या.)] सुविलग्गमज्झे [सुविलाकमज्झे (स्या. पी. सी. अट्ठ.), सुविलातमज्झे (क.)], किस्स मे कम्मस्स अयं विपाको.

४६.

घम्मे पथे ब्राह्मण एकभिक्खुं, उग्घट्टपादं तसितं किलन्तं;

पटिपादयी सङ्ख उपाहनानि [उपाहनाहि (सी. पी.)], सा दक्खिणा कामदुहा तवज्ज.

४७.

सा होतु नावा फलकूपपन्ना, अनवस्सुता एरकवातयुत्ता;

अञ्ञस्स यानस्स न हेत्थ [न हत्थि (पी.)] भूमि, अज्जेव मं मोळिनिं पापयस्सु.

४८.

सा तत्थ वित्ता सुमना पतीता, नावं सुचित्तं अभिनिम्मिनित्वा;

आदाय सङ्खं पुरिसेन सद्धिं, उपानयी नगरं साधुरम्मन्ति.

सङ्खजातकं चतुत्थं.

४४३. चूळबोधिजातकं (५)

४९.

यो ते इमं विसालक्खिं, पियं सम्हितभासिनिं [सम्मिल्लभासिनिं (सी. पी.), सम्मिल्लहासिनिं (स्या.)];

आदाय बला गच्छेय्य, किं नु कयिरासि ब्राह्मण.

५०.

उप्पज्जे [उप्पज्ज (सी. पी.)] मे न मुच्चेय्य, न मे मुच्चेय्य जीवतो;

रजंव विपुला वुट्ठि, खिप्पमेव निवारये [निवारयिं (क.)].

५१.

यं नु पुब्बे विकत्थित्थो [विकत्थितो (क. सी. स्या. क.)], बलम्हिव अपस्सितो;

स्वज्ज तुण्हिकतो [तुण्हिकतो (सी.), तुण्हिक्खको (पी.)] दानि, सङ्घाटिं सिब्बमच्छसि.

५२.

उप्पज्जि मे न मुच्चित्थ, न मे मुच्चित्थ जीवतो;

रजंव विपुला वुट्ठि, खिप्पमेव निवारयिं.

५३.

किं ते उप्पज्जि नो मुच्चि, किं ते न मुच्चि जीवतो;

रजंव विपुला वुट्ठि, कतमं त्वं निवारयि.

५४.

यम्हि जाते न पस्सति, अजाते साधु पस्सति;

सो मे उप्पज्जि नो मुच्चि, कोधो दुम्मेधगोचरो.

५५.

येन जातेन नन्दन्ति, अमित्ता दुक्खमेसिनो;

सो मे उप्पज्जि नो मुच्चि, कोधो दुम्मेधगोचरो.

५६.

यस्मिञ्च जायमानम्हि, सदत्थं नावबुज्झति;

सो मे उप्पज्जि नो मुच्चि, कोधो दुम्मेधगोचरो.

५७.

येनाभिभूतो कुसलं जहाति, परक्करे विपुलञ्चापि अत्थं;

स भीमसेनो बलवा पमद्दी, कोधो महाराज न मे अमुच्चथ.

५८.

कट्ठस्मिं मत्थमानस्मिं [मन्थमानस्मिं (पी.), मद्दमानस्मिं (क.)], पावको नाम जायति;

तमेव कट्ठं डहति, यस्मा सो जायते गिनि.

५९.

एवं मन्दस्स पोसस्स, बालस्स अविजानतो;

सारम्भा [सारब्भा (क.)] जायते कोधो, सोपि तेनेव डय्हति.

६०.

अग्गीव तिणकट्ठस्मिं, कोधो यस्स पवड्ढति;

निहीयति तस्स यसो, काळपक्खेव चन्दिमा.

६१.

अनेधो [अनिन्धो (सी. क.), अनिन्दो (स्या.)] धूमकेतूव, कोधो यस्सूपसम्मति;

आपूरति तस्स यसो, सुक्कपक्खेव चन्दिमाति.

चूळबोधिजातकं पञ्चमं.

४४४. कण्हदीपायनजातकं (६)

६२.

सत्ताहमेवाहं पसन्नचित्तो, पुञ्ञत्थिको आचरिं [अचरिं (सी. स्या. पी.)] ब्रह्मचरियं;

अथापरं यं चरितं ममेदं [मम यिदं (स्या.), ममायिदं (पी.)], वस्सानि पञ्ञास समाधिकानि;

अकामको वापि [वाहि (पी. क.)] अहं चरामि, एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु;

हतं विसं जीवतु यञ्ञदत्तो.

६३.

यस्मा दानं नाभिनन्दिं कदाचि, दिस्वानहं अतिथिं वासकाले;

न चापि मे अप्पियतं अवेदुं, बहुस्सुता समणब्राह्मणा च.

अकामको वापि अहं ददामि, एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु;

हतं विसं जीवतु यञ्ञदत्तो.

६४.

आसीविसो तात पहूततेजो, यो तं अदंसी [अडंसी (स्या.)] सचरा [बिलरा (सी.), पिळारा (स्या.), पतरा (पी.)] उदिच्च;

तस्मिञ्च मे अप्पियताय अज्ज, पितरि च ते नत्थि कोचि विसेसो;

एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु, हतं विसं जीवतु यञ्ञदत्तो.

६५.

सन्ता दन्तायेव [दन्ता सन्ता ये च (स्या. क.)] परिब्बजन्ति, अञ्ञत्र कण्हा नत्थाकामरूपा [अनकामरूपा (सी. स्या. पी.)];

दीपायन किस्स जिगुच्छमानो, अकामको चरसि ब्रह्मचरियं.

६६.

सद्धाय निक्खम्म पुनं निवत्तो, सो एळमूगोव बालो [एळमूगो चपलो (स्या. क.)] वतायं;

एतस्स वादस्स जिगुच्छमानो, अकामको चरामि ब्रह्मचरियं;

विञ्ञुप्पसत्थञ्च सतञ्च ठानं [विञ्ञूपसत्थं वसितं च ठानं (क.)], एवम्पहं पुञ्ञकरो भवामि.

६७.

समणे तुवं ब्राह्मणे अद्धिके च, सन्तप्पयासि अन्नपानेन भिक्खं;

ओपानभूतंव घरं तव यिदं, अन्नेन पानेन उपेतरूपं;

अथ किस्स वादस्स जिगुच्छमानो, अकामको दानमिमं ददासि.

६८.

पितरो च मे आसुं पितामहा च, सद्धा अहुं दानपती वदञ्ञू;

तं कुल्लवत्तं अनुवत्तमानो, माहं कुले अन्तिमगन्धनो [गन्धिनो (स्या. पी. क.), गन्धिनी (सी.)] अहुं;

एतस्स वादस्स जिगुच्छमानो, अकामको दानमिमं ददामि.

६९.

दहरिं कुमारिं असमत्थपञ्ञं, यं तानयिं ञातिकुला सुगत्ते;

न चापि मे अप्पियतं अवेदि, अञ्ञत्र कामा परिचारयन्ता [परिचारयन्ती (सी. पी.)];

अथ केन वण्णेन मया ते भोति, संवासधम्मो अहु एवरूपो.

७०.

आरा दूरे नयिध कदाचि अत्थि, परम्परा नाम कुले इमस्मिं;

तं कुल्लवत्तं अनुवत्तमाना, माहं कुले अन्तिमगन्धिनी अहुं;

एतस्स वादस्स जिगुच्छमाना, अकामिका पद्धचराम्हि [पट्ठचराम्हि (स्या. क.)] तुय्हं.

७१.

मण्डब्य भासिं यमभासनेय्यं [भासिस्सं अभासनेय्यं (सी. स्या. पी.), भासिस्स’मभासनेय्यं (?)], तं खम्यतं पुत्तकहेतु मज्ज;

पुत्तपेमा न इध परत्थि किञ्चि, सो नो अयं जीवति यञ्ञदत्तोति.

कण्हदीपायनजातकं [मण्डब्यजातकं (स्या. क.)] छट्ठं.

४४५. निग्रोधजातकं (७)

७२.

न वाहमेतं [न चाहमेतं (सी.)] जानामि, को वायं कस्स वाति वा [चाति वा (सी.)];

यथा साखो चरि [वदी (सी. स्या. पी.)] एवं, निग्रोध किन्ति मञ्ञसि.

७३.

ततो गलविनीतेन, पुरिसा नीहरिंसु मं;

दत्वा मुखपहारानि, साखस्स वचनंकरा.

७४.

एतादिसं दुम्मतिना, अकतञ्ञुन दुब्भिना;

कतं अनरियं साखेन, सखिना ते जनाधिप.

७५.

न वाहमेतं जानामि, नपि मे कोचि संसति;

यं मे त्वं सम्म अक्खासि, साखेन कारणं [कड्ढनं (सी. स्या.)] कतं.

७६.

सखीनं साजीवकरो, मम साखस्स चूभयं;

त्वं नोसिस्सरियं दाता, मनुस्सेसु महन्ततं;

तयामा लब्भिता इद्धी, एत्थ मे नत्थि संसयो.

७७.

यथापि बीजमग्गिम्हि, डय्हति न विरूहति;

एवं कतं असप्पुरिसे, नस्सति न विरूहति.

७८.

कतञ्ञुम्हि च पोसम्हि, सीलवन्ते अरियवुत्तिने;

सुखेत्ते विय बीजानि, कतं तम्हि न नस्सति.

७९.

इमं जम्मं नेकतिकं, असप्पुरिसचिन्तकं;

हनन्तु साखं सत्तीहि, नास्स इच्छामि जीवितं.

८०.

खमतस्स महाराज, पाणा न पटिआनया [दुप्पटिआनया (सी. स्या. पी.)];

खम देव असप्पुरिसस्स, नास्स इच्छामहं वधं.

८१.

निग्रोधमेव सेवेय्य, न साखमुपसंवसे;

निग्रोधस्मिं मतं सेय्यो, यञ्चे साखस्मि जीवितन्ति.

निग्रोधजातकं सत्तमं.

४४६. तक्कलजातकं (८)

८२.

तक्कला सन्ति न आलुवानि [आलुपानि (सी. स्या. पी.)], न बिळालियो न कळम्बानि तात;

एको अरञ्ञम्हि सुसानमज्झे, किमत्थिको तात खणासि कासुं.

८३.

पितामहो तात सुदुब्बलो ते, अनेकब्याधीहि दुखेन फुट्ठो;

तमज्जहं निखणिस्सामि सोब्भे, न हिस्स तं जीवितं रोचयामि.

८४.

सङ्कप्पमेतं पटिलद्ध पापकं, अच्चाहितं कम्म करोसि लुद्दं;

मयापि तात पटिलच्छसे तुवं, एतादिसं कम्म जरूपनीतो;

तं कुल्लवत्तं अनुवत्तमानो, अहम्पि तं निखणिस्सामि सोब्भे.

८५.

फरुसाहि वाचाहि पकुब्बमानो, आसज्ज मं त्वं वदसे कुमार;

पुत्तो ममं ओरसको समानो, अहितानुकम्पी मम त्वंसि पुत्त.

८६.

ताहं [त्याहं (स्या.)] तात अहितानुकम्पी, हितानुकम्पी ते अहम्पि [अहञ्हि (स्या.)] तात;

पापञ्च तं कम्म पकुब्बमानं, अरहामि नो वारयितुं ततो.

८७.

यो मातरं वा पितरं सविट्ठ [मातरं पितरं वा वसिट्ठ (सी. पी.)], अदूसके हिंसति पापधम्मो;

कायस्स भेदा अभिसम्परायं, असंसयं सो निरयं उपेति [परेति (सी. पी.)].

८८.

यो मातरं वा पितरं सविट्ठ, अन्नेन पानेन उपट्ठहाति;

कायस्स भेदा अभिसम्परायं, असंसयं सो सुगतिं उपेति.

८९.

न मे त्वं पुत्त अहितानुकम्पी, हितानुकम्पी मे [मम (?)] त्वंसि पुत्त;

अहञ्च तं मातरा वुच्चमानो, एतादिसं कम्म करोमि लुद्दं.

९०.

या ते सा भरिया अनरियरूपा, माता ममेसा सकिया जनेत्ति;

निद्धापये [निद्धामसे (पी.)] तञ्च सका अगारा, अञ्ञम्पि ते सा दुखमावहेय्य.

९१.

या ते सा भरिया अनरियरूपा, माता ममेसा सकिया जनेत्ति;

दन्ता करेणूव वसूपनीता, सा पापधम्मा पुनरावजातूति.

तक्कलजातकं अट्ठमं.

४४७. महाधम्मपालजातकं (९)

९२.

किं ते वतं किं पन ब्रह्मचरियं, किस्स सुचिण्णस्स अयं विपाको;

अक्खाहि मे ब्राह्मण एतमत्थं, कस्मा नु तुम्हं दहरा न मिय्यरे [मीयरे (सी. पी.)].

९३.

धम्मं चराम न मुसा भणाम, पापानि कम्मानि परिवज्जयाम [विवज्जयाम (सी. स्या. पी.)];

अनरियं परिवज्जेमु सब्बं, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

९४.

सुणोम धम्मं असतं सतञ्च, न चापि धम्मं असतं रोचयाम;

हित्वा असन्ते न जहाम सन्ते, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

९५.

पुब्बेव दाना सुमना भवाम, ददम्पि वे अत्तमना भवाम;

दत्वापि वे नानुतप्पाम पच्छा, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

९६.

समणे मयं ब्राह्मणे अद्धिके च, वनिब्बके याचनके दलिद्दे;

अन्नेन पानेन अभितप्पयाम, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

९७.

मयञ्च भरियं नातिक्कमाम, अम्हे च भरिया नातिक्कमन्ति;

अञ्ञत्र ताहि ब्रह्मचरियं चराम, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

९८.

पाणातिपाता विरमाम सब्बे, लोके अदिन्नं परिवज्जयाम;

अमज्जपा नोपि मुसा भणाम, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

९९.

एतासु वे जायरे सुत्तमासु, मेधाविनो होन्ति पहूतपञ्ञा;

बहुस्सुता वेदगुनो [वेदगुणा (स्या. क.)] च होन्ति, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

१००.

माता पिता च [माता च पिता (क.), मातापितरा (स्या.)] भगिनी भातरो च, पुत्ता च दारा च मयञ्च सब्बे;

धम्मं चराम परलोकहेतु, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

१०१.

दासा च दास्यो [दास्सो (सी. पी.), दासी (स्या.)] अनुजीविनो च, परिचारका कम्मकरा च सब्बे;

धम्मं चरन्ति परलोकहेतु, तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे.

१०२.

धम्मो हवे रक्खति धम्मचारिं, धम्मो सुचिण्णो सुखमावहाति;

एसानिसंसो धम्मे सुचिण्णे, न दुग्गतिं गच्छति धम्मचारी.

१०३.

धम्मो हवे रक्खति धम्मचारिं, छत्तं महन्तं विय वस्सकाले;

धम्मेन गुत्तो मम धम्मपालो, अञ्ञस्स अट्ठीनि सुखी कुमारोति.

महाधम्मपालजातकं नवमं.

४४८. कुक्कुटजातकं (१०)

१०४.

नास्मसे कतपापम्हि, नास्मसे अलिकवादिने;

नास्मसे अत्तत्थपञ्ञम्हि, अतिसन्तेपि नास्मसे.

१०५.

भवन्ति हेके पुरिसा, गोपिपासिकजातिका [गोपिपासकजातिका (सी. स्या. पी.)];

घसन्ति मञ्ञे मित्तानि, वाचाय न च कम्मुना.

१०६.

सुक्खञ्जलिपग्गहिता, वाचाय पलिगुण्ठिता;

मनुस्सफेग्गू नासीदे, यस्मिं नत्थि कतञ्ञुता.

१०७.

हि अञ्ञञ्ञचित्तानं, इत्थीनं पुरिसान वा;

नानाविकत्वा [नानाव कत्वा (सी. पी.)] संसग्गं, तादिसम्पि च नास्मसे [तादिसम्पि न विस्ससे (स्या.)].

१०८.

अनरियकम्ममोक्कन्तं, अथेतं [अत्थेतं (सी. स्या. पी.)] सब्बघातिनं;

निसितंव पटिच्छन्नं, तादिसम्पि च नास्मसे.

१०९.

मित्तरूपेनिधेकच्चे, साखल्येन अचेतसा;

विविधेहि उपायन्ति, तादिसम्पि च नास्मसे.

११०.

आमिसं वा धनं वापि, यत्थ पस्सति तादिसो;

दुब्भिं करोति दुम्मेधो, तञ्च हन्त्वान [झात्वान (सी. पी.), हित्वान (स्या.)] गच्छति.

१११.

मित्तरूपेन बहवो, छन्ना सेवन्ति सत्तवो;

जहे कापुरिसे हेते, कुक्कुटो विय सेनकं.

११२.

यो च [योध (जा. १.८.२५ सुलसाजातके)] उप्पतितं अत्थं, न खिप्पमनुबुज्झति;

अमित्तवसमन्वेति, पच्छा च अनुतप्पति.

११३.

यो च उप्पतितं अत्थं, खिप्पमेव निबोधति;

मुच्चते सत्तुसम्बाधा, कुक्कुटो विय सेनका;

११४.

तं तादिसं कूटमिवोड्डितं वने, अधम्मिकं निच्चविधंसकारिनं;

आरा विवज्जेय्य नरो विचक्खणो, सेनं यथा कुक्कुटो वंसकाननेति.

कुक्कुटजातकं दसमं.

४४९. मट्ठकुण्डलीजातकं (११)

११५.

अलङ्कतो मट्ठकुण्डली [मट्टकुण्डली (सी. पी.)], मालधारी [मालभारी (सी. पी.)] हरिचन्दनुस्सदो;

बाहा पग्गय्ह कन्दसि, वनमज्झे किं दुक्खितो तुवं.

११६.

सोवण्णमयो पभस्सरो, उप्पन्नो रथपञ्जरो मम;

तस्स चक्कयुगं न विन्दामि, तेन दुक्खेन जहामि जीवितं.

११७.

सोवण्णमयं मणीमयं, लोहमयं अथ रूपियामयं;

[आचिक्ख मे भद्दमाणव (वि. व. १२०९)] पावद रथं करिस्सामि [कारयामि (सी. पी.)] ते [आचिक्ख मे भद्दमाणव (वि. व. १२०९)], चक्कयुगं पटिपादयामि तं.

११८.

सो [अथ (स्या.)] माणवो तस्स पावदि, चन्दिमसूरिया [चन्दिमसूरिया (स्या.)] उभयेत्थ भातरो [दिस्सरे (वि. व. १२१०)];

सोवण्णमयो रथो मम, तेन चक्कयुगेन सोभति.

११९.

बालो खो त्वंसि माणव, यो त्वं पत्थयसे अपत्थियं;

मञ्ञामि तुवं मरिस्ससि, न हि त्वं लच्छसि चन्दसूरिये.

१२०.

गमनागमनम्पि दिस्सति, वण्णधातु उभयेत्थ वीथियो;

पेतो पन नेव दिस्सति, को नु खो [को निध (वि. व. १२१२)] कन्दतं बाल्यतरो.

१२१.

सच्चं खो वदेसि माणव, अहमेव कन्दतं बाल्यतरो;

चन्दं विय दारको रुदं, पेतं कालकताभिपत्थये.

१२२.

आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकं;

वारिना विय ओसिञ्चं, सब्बं निब्बापये दरं.

१२३.

अब्बही [अब्बुहि (स्या.), अब्भुळ्हं (क.)] वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितं [सोकं हदयनिस्सितं (वि. व. १२१५)];

यो मे सोकपरेतस्स, पुत्तसोकं अपानुदि.

१२४.

सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो;

न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान माणवाति.

मट्ठकुण्डलीजातकं एकादसमं.

४५०. बिलारकोसियजातकं (१२)

१२५.

अपचन्तापि दिच्छन्ति, सन्तो लद्धान भोजनं;

किमेव त्वं पचमानो, यं न दज्जा न तं समं.

१२६.

मच्छेरा च पमादा च, एवं दानं न दिय्यति;

पुञ्ञं आकङ्खमानेन, देय्यं होति विजानता.

१२७.

यस्सेव भीतो न ददाति मच्छरी, तदेवाददतो भयं;

जिघच्छा च पिपासा च, यस्स भायति मच्छरी;

तमेव बालं फुसति, अस्मिं लोके परम्हि च.

१२८.

तस्मा विनेय्य मच्छेरं, दज्जा दानं मलाभिभू;

पुञ्ञानि परलोकस्मिं, पतिट्ठा होन्ति पाणिनं.

१२९.

दुद्ददं ददमानानं, दुक्करं कम्म कुब्बतं;

असन्तो नानुकुब्बन्ति, सतं धम्मो दुरन्नयो.

१३०.

तस्मा सतञ्च असतं [असतञ्च (सी. स्या. पी.)], नाना होति इतो गति;

असन्तो निरयं यन्ति, सन्तो सग्गपरायना.

१३१.

अप्पस्मेके [अप्पम्पेके (स्या.)] पवेच्छन्ति, बहुनेके न दिच्छरे;

अप्पस्मा दक्खिणा दिन्ना, सहस्सेन समं मिता.

१३२.

धम्मं चरे योपि समुञ्छकं चरे, दारञ्च पोसं ददमप्पकस्मिं [ददं अप्पकस्मिपि (पी.)];

सतं सहस्सानं सहस्सयागिनं, कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते.

१३३.

केनेस यञ्ञो विपुलो महग्घतो [महग्गतो (सं. नि. १.३२)], समेन दिन्नस्स न अग्घमेति;

कथं सतं सहस्सानं [कथं सहस्सानं (सी. स्या. पी.)] सहस्सयागिनं, कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स ते.

१३४.

ददन्ति हेके विसमे निविट्ठा, छेत्वा [झत्वा (सी. पी.), घत्वा (स्या.)] वधित्वा अथ सोचयित्वा;

सा दक्खिणा अस्सुमुखा सदण्डा, समेन दिन्नस्स न अग्घमेति;

एवं सतं सहस्सानं [एवं सहस्सानं (सी. स्या. पी.)] सहस्सयागिनं, कलम्पि नाग्घन्ति तथाविधस्स तेति.

बिलारकोसियजातकं द्वादसमं.

४५१. चक्कवाकजातकं (१३)

१३५.

वण्णवा अभिरूपोसि, घनो सञ्जातरोहितो;

चक्कवाक सुरूपोसि, विप्पसन्नमुखिन्द्रियो.

१३६.

पाठीनं पावुसं मच्छं, बलजं [वालजं (सी. पी.), बलज्जं (स्या.)] मुञ्जरोहितं;

गङ्गाय तीरे निसिन्नो [गङ्गातीरे निसिन्नोसि (स्या. क.)], एवं भुञ्जसि भोजनं.

१३७.

न वाहमेतं [सब्बत्थपि समानं] भुञ्जामि, जङ्गलानोदकानि वा;

अञ्ञत्र सेवालपणका, एतं [अञ्ञं (स्या.)] मे सम्म भोजनं.

१३८.

वाहमेतं सद्दहामि, चक्कवाकस्स भोजनं;

अहम्पि सम्म भुञ्जामि, गामे लोणियतेलियं.

१३९.

मनुस्सेसु कतं भत्तं, सुचिं मंसूपसेचनं;

च मे तादिसो वण्णो, चक्कवाक यथा तुवं.

१४०.

सम्पस्सं अत्तनि वेरं, हिंसयं [हिंसाय (स्या. पी. क.)] मानुसिं पजं;

उत्रस्तो घससी भीतो, तेन वण्णो तवेदिसो.

१४१.

सब्बलोकविरुद्धोसि, धङ्क पापेन कम्मुना;

लद्धो पिण्डो न पीणेति, तेन वण्णो तवेदिसो.

१४२.

अहम्पि [अहञ्च (?)] सम्म भुञ्जामि, अहिंसं सब्बपाणिनं;

अप्पोस्सुक्को निरासङ्की, असोको अकुतोभयो.

१४३.

सो करस्सु आनुभावं, वीतिवत्तस्सु सीलियं;

अहिंसाय चर लोके, पियो होहिसि मंमिव.

१४४.

यो न हन्ति न घातेति, न जिनाति न जापये;

मेत्तंसो सब्बभूतेसु, वेरं तस्स न केनचीति.

चक्कवाकजातकं तेरसमं.

४५२. भूरिपञ्ञजातकं (१४)

१४५.

सच्चं किर त्वं अपि [त्वम्पि (सी.), तुवम्पि (स्या.), त्वं असि (क.)] भूरिपञ्ञ, या तादिसी सीरि धिती मती च;

न तायतेभाववसूपनितं, यो यवकं भुञ्जसि अप्पसूपं.

१४६.

सुखं दुक्खेन परिपाचयन्तो, काला कालं विचिनं छन्दछन्नो;

अत्थस्स द्वारानि अवापुरन्तो, तेनाहं तुस्सामि यवोदनेन.

१४७.

कालञ्च ञत्वा अभिजीहनाय, मन्तेहि अत्थं परिपाचयित्वा;

विजम्भिस्सं सीहविजम्भितानि, तायिद्धिया दक्खसि मं पुनापि.

१४८.

सुखीपि हेके [सुखी हि एके (सी.), सुखीति हेके (?)] न करोन्ति पापं, अवण्णसंसग्गभया पुनेके;

पहू समानो विपुलत्थचिन्ती, किंकारणा मे न करोसि दुक्खं.

१४९.

न पण्डिता अत्तसुखस्स हेतु, पापानि कम्मानि समाचरन्ति;

दुक्खेन फुट्ठा खलितापि सन्ता, छन्दा च दोसा न जहन्ति धम्मं.

१५०.

येन केनचि वण्णेन, मुदुना दारुणेन वा;

उद्धरे दीनमत्तानं, पच्छा धम्मं समाचरे.

१५१.

यस्स रुक्खस्स छायाय, निसीदेय्य सयेय्य वा;

न तस्स साखं भञ्जेय्य, मित्तदुब्भो हि पापको.

१५२.

यस्सापि [यस्स हि (सी. क.)] धम्मं पुरिसो [मनुजो (सी.)] विजञ्ञा, ये चस्स कङ्खं विनयन्ति सन्तो;

तं हिस्स दीपञ्च परायनञ्च, न तेन मेत्तिं जरयेथ पञ्ञो.

१५३.

अलसो गिही कामभोगी न साधु, असञ्ञतो पब्बजितो न साधु;

राजा न साधु अनिसम्मकारी, यो पण्डितो कोधनो तं न साधु.

१५४.

निसम्म खत्तियो कयिरा, नानिसम्म दिसम्पति;

निसम्मकारिनो राज, यसो कित्ति च वड्ढतीति.

भूरिपञ्ञजातकं चुद्दसमं.

४५३. महामङ्गलजातकं (१५)

१५५.

किंसु नरो जप्पमधिच्चकाले, कं वा विज्जं कतमं वा सुतानं;

सो मच्चो अस्मिञ्च [अस्मिंव (पी.)] परम्हि लोके, कथं करो सोत्थानेन गुत्तो.

१५६.

यस्स देवा पितरो च सब्बे, सरीसपा [सिरिंसपा (सी. स्या. पी.)] सब्बभूतानि चापि;

मेत्ताय निच्चं अपचितानि होन्ति, भूतेसु वे सोत्थानं तदाहु.

१५७.

यो सब्बलोकस्स निवातवुत्ति, इत्थीपुमानं सहदारकानं;

खन्ता दुरुत्तानमप्पटिकूलवादी, अधिवासनं सोत्थानं तदाहु.

१५८.

यो नावजानाति सहायमित्ते [सहायमत्ते (सी. पी.)], सिप्पेन कुल्याहि धनेन जच्चा;

रुचिपञ्ञो अत्थकाले मतीमा [मुतीमा (सी. पी.)], सहायेसु वे सोत्थानं तदाहु.

१५९.

मित्तानि वे यस्स भवन्ति सन्तो, संविस्सत्था अविसंवादकस्स;

न मित्तदुब्भी संविभागी धनेन, मित्तेसु वे सोत्थानं तदाहु.

१६०.

यस्स भरिया तुल्यवया समग्गा, अनुब्बता धम्मकामा पजाता [सजाता (क.)];

कोलिनिया सीलवती पतिब्बता, दारेसु वे सोत्थानं तदाहु.

१६१.

यस्स राजा भूतपति [भूतपती (सी. स्या. पी.)] यसस्सी, जानाति सोचेय्यं परक्कमञ्च;

अद्वेज्झता सुहदयं ममन्ति, राजूसु वे सोत्थानं तदाहु.

१६२.

अन्नञ्च पानञ्च ददाति सद्धो, मालञ्च गन्धञ्च विलेपनञ्च;

पसन्नचित्तो अनुमोदमानो, सग्गेसु वे सोत्थानं तदाहु.

१६३.

यमरियधम्मेन पुनन्ति वुद्धा, आराधिता समचरियाय सन्तो;

बहुस्सुता इसयो सीलवन्तो, अरहन्तमज्झे सोत्थानं तदाहु.

१६४.

एतानि खो सोत्थानानि लोके, विञ्ञुप्पसत्थानि सुखुद्रयानि [सुखिन्द्रियानि (पी.)];

तानीध सेवेथ नरो सपञ्ञो, न हि मङ्गले किञ्चनमत्थि सच्चन्ति.

महामङ्गलजातकं पन्नरसमं.

४५४. घटपण्डितजातकं (१६)

१६५.

उट्ठेहि कण्ह किं सेसि, को अत्थो सुपनेन ते;

योपि तुय्हं [तायं (पी.)] सको भाता, हदयं चक्खु च [चक्खुंव (पी.)] दक्खिणं;

तस्स वाता बलीयन्ति, घटो जप्पति [ससं जप्पति (?)] केसव.

१६६.

तस्स तं वचनं सुत्वा, रोहिणेय्यस्स केसवो;

तरमानरूपो वुट्ठासि, भातुसोकेन अट्टितो.

१६७.

किं नु उम्मत्तरूपोव, केवलं द्वारकं इमं;

ससो ससोति लपसि, को नु ते ससमाहरि.

१६८.

सोवण्णमयं मणीमयं, लोहमयं अथ रूपियामयं;

सङ्खसिलापवाळमयं, कारयिस्सामि ते ससं.

१६९.

सन्ति अञ्ञेपि ससका, अरञ्ञे वनगोचरा;

तेपि ते आनयिस्सामि, कीदिसं ससमिच्छसि.

१७०.

चाहमेते [न चाहमेतं (सी.), न वाहमेते (स्या.), न वाहमेतं (पी.)] इच्छामि, ये ससा पथविस्सिता [पठविंसिता (सी. स्या. पी.)];

चन्दतो ससमिच्छामि, तं मे ओहर केसव.

१७१.

सो नून मधुरं ञाति, जीवितं विजहिस्ससि;

अपत्थियं यो पत्थयसि, चन्दतो ससमिच्छसि.

१७२.

एवं चे कण्ह जानासि, यदञ्ञमनुसाससि;

कस्मा पुरे मतं पुत्तं, अज्जापि मनुसोचसि.

१७३.

यं न लब्भा मनुस्सेन, अमनुस्सेन वा पुन [पन (पे. व. २१५)];

जातो मे मा मरी पुत्तो, कुतो लब्भा अलब्भियं.

१७४.

न मन्ता मूलभेसज्जा, ओसधेहि धनेन वा;

सक्का आनयितुं कण्ह, यं पेतमनुसोचसि.

१७५.

यस्स एतादिसा अस्सु, अमच्चा पुरिसपण्डिता;

यथा निज्झापये अज्ज, घटो पुरिसपण्डितो.

१७६.

आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकं;

वारिना विय ओसिञ्चं, सब्बं निब्बापये दरं.

१७७.

अब्बही वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितं;

यो मे सोकपरेतस्स, पुत्तसोकं अपानुदि.

१७८.

सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो;

न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान माणव [भातिक (पे. व. २२४)].

१७९.

एवं करोन्ति सप्पञ्ञा, ये होन्ति अनुकम्पका;

निवत्तयन्ति सोकम्हा, घटो जेट्ठंव भातरन्ति.

घटपण्डितजातकं सोळसमं.

दसकनिपातं निट्ठितं.

तस्सुद्दानं –

दळ्ह कण्ह धनञ्जय सङ्खवरो, रज सत्तह कस्स च [सत्ताहससाख (स्या.)] तक्कलिना;

धम्मं कुक्कुट कुण्डलि भोजनदा, चक्कवाक सुभूरिस सोत्थि घटोति.

११. एकादसकनिपातो

४५५. मातुपोसकजातकं (१)

.

तस्स नागस्स विप्पवासेन, विरूळ्हा सल्लकी च कुटजा च;

कुरुविन्दकरवीरा [करवरा (सी. स्या.)] तिससामा च, निवाते पुप्फिता च कणिकारा.

.

कोचिदेव सुवण्णकायुरा, नागराजं भरन्ति पिण्डेन;

यत्थ राजा राजकुमारो वा, कवचमभिहेस्सति अछम्भितो [असम्भीतो (सी. स्या. पी.)].

.

गण्हाहि नाग कबळं, मा नाग किसको भव;

बहूनि राजकिच्चानि, तानि [यानि (सी. पी.)] नाग करिस्ससि.

.

सा नूनसा कपणिका, अन्धा अपरिणायिका;

खाणुं पादेन घट्टेति, गिरिं चण्डोरणं पति.

.

का नु ते सा महानाग, अन्धा अपरिणायिका;

खाणुं पादेन घट्टेति, गिरिं चण्डोरणं पति.

.

माता मे सा महाराज, अन्धा अपरिणायिका;

खाणुं पादेन घट्टेति, गिरिं चण्डोरणं पति.

.

मुञ्चथेतं महानागं, योयं भरति मातरं;

समेतु मातरा नागो, सह सब्बेहि ञातिभि.

.

मुत्तो च बन्धना नागो, मुत्तमादाय कुञ्जरो [कासिराजेन पेसितो (सी. स्या.), मुत्तो दामातो कुञ्जरो (पी. सी. निय्य)];

मुहुत्तं अस्सासयित्वा [विस्समित्वान (सी.)], अगमा येन पब्बतो.

.

ततो सो नळिनिं [निलिनं (स्या.)] गन्त्वा, सीतं कुञ्जरसेवितं;

सोण्डायूदकमाहत्वा [माहित्वा (स्या. क.)], मातरं अभिसिञ्चथ.

१०.

कोय अनरियो देवो, अकालेनपि वस्सति [अकालेन पवस्सति (सी. स्या.), अकालेन’तिवस्सति (पी.)];

गतो मे अत्रजो पुत्तो, यो मय्हं परिचारको.

११.

उट्ठेहि अम्म किं सेसि, आगतो त्याहमत्रजो;

मुत्तोम्हि कासिराजेन, वेदेहेन यसस्सिना.

१२.

चिरं जीवतु सो राजा, कासीनं रट्ठवड्ढनो;

यो मे पुत्तं पमोचेसि, सदा वुद्धापचायिकन्ति.

मातुपोसकजातकं पठमं.

४५६. जुण्हजातकं (२)

१३.

सुणोहि मय्हं वचनं जनिन्द, अत्थेन जुण्हम्हि इधानुपत्तो;

न ब्राह्मणे अद्धिके तिट्ठमाने, गन्तब्ब [गन्तब्य (क.)] माहु द्विपदिन्द [दिपदान (सी. पी.), द्विपदान (स्या.)] सेट्ठ.

१४.

सुणोमि तिट्ठामि वदेहि ब्रह्मे, येनासि [येनापि (स्या. क.)] अत्थेन इधानुपत्तो;

कं वा त्वमत्थं मयि पत्थयानो, इधागमा ब्रह्मे तदिङ्घ ब्रूहि.

१५.

ददाहि मे गामवरानि पञ्च, दासीसतं सत्त गवंसतानि;

परोसहस्सञ्च सुवण्णनिक्खे, भरिया च मे सादिसी द्वे ददाहि.

१६.

तपो नु ते ब्राह्मण भिंसरूपो, मन्ता नु ते ब्राह्मण चित्तरूपा;

यक्खा नु [यक्खा व (सी. पी.)] ते अस्सवा सन्ति केचि, अत्थं वा मे अभिजानासि कत्तं.

१७.

मे तपो अत्थि न चापि मन्ता, यक्खापि मे अस्सवा नत्थि केचि;

अत्थम्पि ते नाभिजानामि कत्तं, पुब्बे च खो [पुब्बेव खो (स्या. क.)] सङ्गतिमत्तमासि.

१८.

पठमं इदं दस्सनं जानतो मे, न ताभिजानामि इतो पुरत्था;

अक्खाहि मे पुच्छितो एतमत्थं, कदा कुहिं वा अहु सङ्गमो नो.

१९.

गन्धारराजस्स पुरम्हि रम्मे, अवसिम्हसे तक्कसीलायं देव;

तत्थन्धकारम्हि तिमीसिकायं [तिमिस्सिकायं (सी. अट्ठ.), तिमिस्सकायं (स्या.)], अंसेन अंसं समघट्टयिम्ह.

२०.

ते तत्थ ठत्वान उभो जनिन्द, साराणियं [सारणीयं (क.)] वीतिसारयिम्ह [वीतिसारिम्ह (सी. स्या. पी.)] तत्थ;

सायेव नो सङ्गतिमत्तमासि, ततो न पच्छा न पुरे अहोसि.

२१.

यदा कदाचि मनुजेसु ब्रह्मे, समागमो सप्पुरिसेन होति;

न पण्डिता सङ्गतिसन्थवानि, पुब्बे कतं वापि विनासयन्ति.

२२.

बालाव [बाला च (सी. स्या. पी.)] खो सङ्गतिसन्थवानि, पुब्बे कतं वापि विनासयन्ति;

बहुम्पि बालेसु कतं विनस्सति, तथा हि बाला अकतञ्ञुरूपा.

२३.

धीरा च खो सङ्गतिसन्थवानि, पुब्बे कतं वापि न नासयन्ति;

अप्पम्पि धीरेसु कतं न नस्सति, तथा हि धीरा सुकतञ्ञुरूपा.

२४.

ददामि ते गामवरानि पञ्च, दासीसतं सत्त गवंसतानि;

परोसहस्सञ्च सुवण्णनिक्खे, भरिया च ते सादिसी द्वे ददामि.

२५.

एवं सतं होति समेच्च राज, नक्खत्तराजारिव तारकानं;

आपूरती कासिपती तथाहं, तयापि मे सङ्गमो अज्ज लद्धोति.

जुण्हजातकं दुतियं.

४५७. धम्मदेवपुत्तजातकं (३)

२६.

यसोकरो पुञ्ञकरोहमस्मि, सदात्थुतो समणब्राह्मणानं;

मग्गारहो देवमनुस्सपूजितो, धम्मो अहं देहि अधम्म मग्गं.

२७.

अधम्मयानं दळ्हमारुहित्वा, असन्तसन्तो बलवाहमस्मि;

स किस्स हेतुम्हि तवज्ज दज्जं, मग्गं अहं धम्म अदिन्नपुब्बं.

२८.

धम्मो हवे पातुरहोसि पुब्बे, पच्छा अधम्मो उदपादि लोके;

जेट्ठो च सेट्ठो च सनन्तनो च, उय्याहि जेट्ठस्स कनिट्ठ मग्गा.

२९.

न याचनाय नपि पातिरूपा, न अरहता [न अरहति (सी. पी.), अरहति (क.)] तेहं ददेय्यं मग्गं;

युद्धञ्च नो होतु उभिन्नमज्ज, युद्धम्हि यो जेस्सति तस्स मग्गो.

३०.

सब्बा दिसा अनुविसटोहमस्मि, महब्बलो अमितयसो अतुल्यो;

गुणेहि सब्बेहि उपेतरूपो, धम्मो अधम्म त्वं कथं विजेस्ससि.

३१.

लोहेन वे हञ्ञति जातरूपं, न जातरूपेन हनन्ति लोहं;

सचे अधम्मो हञ्छति [हञ्ञति (सी. स्या.), हञ्ञिति (कत्थचि)] धम्ममज्ज, अयो सुवण्णं विय दस्सनेय्यं.

३२.

सचे तुवं युद्धबलो अधम्म [युद्धबलो’सि’धम्म (क. सी.), युद्धबलो’स’धम्म (पी.)], न तुय्ह वुड्ढा [वद्धा (सी. पी.)] च गरू च अत्थि;

मग्गञ्च ते दम्मि पियाप्पियेन, वाचादुरुत्तानिपि ते खमामि.

३३.

इदञ्च सुत्वा वचनं अधम्मो, अवंसिरो पतितो उद्धपादो;

‘‘युद्धत्थिको चे न लभामि युद्धं’’, एत्तावता होति हतो अधम्मो.

३४.

खन्तीबलो युद्धबलं विजेत्वा, हन्त्वा अधम्मं निहनित्व [विहनित्वा (क.)] भूम्या;

पायासि वित्तो [चित्तो (स्या.)] अभिरुय्ह सन्दनं, मग्गेनेव अतिबलो सच्चनिक्कमो.

३५.

माता पिता समणब्राह्मणा च, असम्मानिता यस्स सके अगारे;

इधेव निक्खिप्प सरीरदेहं, कायस्स भेदा निरयं वजन्ति ते [वजन्ति (सी. पी.)];

यथा अधम्मो पतितो अवंसिरो.

३६.

माता पिता समणब्राह्मणा च, सुसम्मानिता यस्स सके अगारे;

इधेव निक्खिप्प सरीरदेहं, कायस्स भेदा सुगतिं वजन्ति ते;

यथापि धम्मो अभिरुय्ह सन्दनन्ति.

धम्मदेवपुत्तजातकं [धम्मजातकं (सी. पी.)] ततियं.

४५८. उदयजातकं (४)

३७.

एका निसिन्ना सुचि सञ्ञतूरू, पासादमारुय्ह अनिन्दितङ्गी;

याचामि तं किन्नरनेत्तचक्खु, इमेकरत्तिं उभयो वसेम.

३८.

ओकिण्णन्तरपरिखं, दळ्हमट्टालकोट्ठकं;

रक्खितं खग्गहत्थेहि, दुप्पवेसमिदं पुरं.

३९.

दहरस्स युविनो चापि, आगमो च न विज्जति;

अथ केन नु वण्णेन, सङ्गमं इच्छसे मया.

४०.

यक्खोहमस्मि कल्याणि, आगतोस्मि तवन्तिके [तवन्तिकं (सी. पी.)];

त्वं मं नन्दय [नन्दस्सु (स्या. क.)] भद्दन्ते, पुण्णकंसं ददामि ते.

४१.

देवं व यक्खं अथ वा मनुस्सं, न पत्थये उदयमतिच्च अञ्ञं;

गच्छेव त्वं यक्ख महानुभाव, मा चस्सु गन्त्वा पुनरावजित्थ.

४२.

या सा रति उत्तमा कामभोगिनं, यं हेतु सत्ता विसमं चरन्ति;

मा तं रतिं जीयि तुवं सुचिम्हि ते, ददामि ते रूपियं कंसपूरं.

४३.

नारिं नरो निज्झपयं धनेन, उक्कंसती यत्थ करोति छन्दं;

विपच्चनीको तव देवधम्मो, पच्चक्खतो थोकतरेन एसि.

४४.

आयु च वण्णो च [आयुं च वण्णं च (क. सी. पी.)] मनुस्सलोके, निहीयति मनुजानं सुग्गत्ते;

तेनेव वण्णेन धनम्पि तुय्हं, निहीयति जिण्णतरासि अज्ज.

४५.

एवं मे पेक्खमानस्स, राजपुत्ति यसस्सिनि;

हायतेव तव [हायते वत ते (सी. स्या. क.), हायतेव ततो (पी.)] वण्णो, अहोरत्तानमच्चये.

४६.

इमिनाव त्वं वयसा, राजपुत्ति सुमेधसे;

ब्रह्मचरियं चरेय्यासि, भिय्यो वण्णवती सिया.

४७.

देवा न जीरन्ति यथा मनुस्सा, गत्तेसु तेसं वलियो न होन्ति;

पुच्छामि तं यक्ख महानुभाव, कथं नु देवान [कथं न देवानं (पी.)] सरीरदेहो.

४८.

देवा न जीरन्ति यथा मनुस्सा, गत्तेसु तेसं वलियो न होन्ति;

सुवे सुवे भिय्यतरोव [भिय्यतरो च (क.)] तेसं, दिब्बो च वण्णो विपुला च भोगा.

४९.

किंसूध भीता जनता अनेका, मग्गो च नेकायतनं पवुत्तो;

पुच्छामि तं यक्ख महानुभाव, कत्थट्ठितो परलोकं न भाये.

५०.

वाचं मनञ्च पणिधाय सम्मा, कायेन पापानि अकुब्बमानो;

बहुन्नपानं घरमावसन्तो, सद्धो मुदू संविभागी वदञ्ञू;

सङ्गाहको सखिलो सण्हवाचो, एत्थट्ठितो परलोकं न भाये.

५१.

अनुसाससि मं यक्ख, यथा माता यथा पिता;

उळारवण्णं पुच्छामि, को नु त्वमसि सुब्रहा.

५२.

उदयोहमस्मि कल्याणि, सङ्करत्ता इधागतो [सङ्गरत्था इधागतो (सी. पी.), सङ्गरत्थायिधागतो (स्या.)];

आमन्त खो तं गच्छामि, मुत्तोस्मि तव सङ्करा [सङ्गरा (सी. स्या. पी.)].

५३.

सचे खो त्वं उदयोसि, सङ्करत्ता इधागतो;

अनुसास मं राजपुत्त, यथास्स पुन सङ्गमो.

५४.

अतिपतति [अधिपतती (सी. पी.)] वयो खणो तथेव, ठानं नत्थि धुवं चवन्ति सत्ता;

परिजिय्यति अद्धुवं सरीरं, उदये मा पमाद [मा पमादं (सी.)] चरस्सु धम्मं.

५५.

कसिणा पथवी धनस्स पूरा, एकस्सेव सिया अनञ्ञधेय्या;

तञ्चापि जहति [जहाति (सी. स्या. पी.), जहाती (?)] अवीतरागो, उदये मा पमाद चरस्सु धम्मं.

५६.

माता च पिता च भातरो च, भरिया यापि धनेन होति कीता [भरियापि धनेन होन्ति अतित्ता (क.)];

ते चापि जहन्ति अञ्ञमञ्ञं, उदये मा पमाद चरस्सु धम्मं.

५७.

कायो परभोजनन्ति ञत्वा [कायो च परभोजनं विदित्वा (क.)], संसारे सुगतिञ्च दुग्गतिञ्च [सुगती च दुग्गती च (सी. स्या. पी.), सुग्गतिं दुग्गतिञ्च (क.)];

इत्तरवासोति जानियान, उदये मा पमाद चरस्सु धम्मं.

५८.

साधु भासतियं [भासतयं (सी. पी.)] यक्खो, अप्पं मच्चान जीवितं;

कसिरञ्च परित्तञ्च, तञ्च दुक्खेन संयुतं;

साहं एका पब्बजिस्सामि, हित्वा कासिं सुरुन्धनन्ति.

उदयजातकं चतुत्थं.

४५९. पानीयजातकं (५)

५९.

मित्तो मित्तस्स पानीयं, अदिन्नं परिभुञ्जिसं;

तेन पच्छा विजिगुच्छिं, तं पापं पकतं मया;

मा पुन अकरं पापं, तस्मा पब्बजितो अहं.

६०.

परदारञ्च दिस्वान, छन्दो मे उदपज्जथ [उपपज्जथ (स्या. क.)];

तेन पच्छा विजिगुच्छिं, तं पापं पकतं मया;

मा पुन अकरं पापं, तस्मा पब्बजितो अहं.

६१.

पितरं मे महाराज, चोरा अगण्हु [अगण्हुं (सी. पी.), अगण्हि (क.)] कानने;

तेसाहं पुच्छितो जानं, अञ्ञथा नं वियाकरिं.

६२.

तेन पच्छा विजिगुच्छिं, तं पापं पकतं मया;

मा पुन अकरं पापं, तस्मा पब्बजितो अहं.

६३.

पाणातिपातमकरुं, सोमयागे उपट्ठिते;

तेसाहं समनुञ्ञासिं, तेन पच्छा विजिगुच्छिं.

६४.

तं पापं पकतं मया, मा पुन अकरं पापं;

तस्मा पब्बजितो अहं.

६५.

सुरामेरयमाधुका [मधुका (सी. स्या. पी.)], ये जना पठमासु नो;

बहूनं ते अनत्थाय, मज्जपानमकप्पयुं.

६६.

तेसाहं समनुञ्ञासिं, तेन पच्छा विजिगुच्छिं;

तं पापं पकतं मया, मा पुन अकरं पापं;

तस्मा पब्बजितो अहं.

६७.

धिरत्थु सुबहू कामे, दुग्गन्धे बहुकण्टके;

ये अहं पटिसेवन्तो, नालभिं तादिसं सुखं.

६८.

महस्सादा सुखा कामा, नत्थि कामा परं [कामपरं (सी. पी.)] सुखं;

ये कामे पटिसेवन्ति, सग्गं ते उपपज्जरे.

६९.

अप्पस्सादा दुखा कामा, नत्थि कामा परं दुखं;

ये कामे पटिसेवन्ति, निरयं ते उपपज्जरे.

७०.

असी यथा सुनिसितो, नेत्तिंसोव सुपायिको [सुपासितो (क. सी. निय्य), सुपायितो (क. अट्ठ.)];

सत्तीव उरसि खित्ता, कामा दुक्खतरा ततो.

७१.

अङ्गारानंव जलितं, कासुं साधिकपोरिसं;

फालंव दिवसंतत्तं, कामा दुक्खतरा ततो.

७२.

विसं यथा हलाहलं, तेलं पक्कुथितं [उक्कट्ठितं (सी. पी.), पक्कुट्ठितं (स्या.)] यथा;

तम्बलोह [तम्पलोहं (स्या.)] विलीनंव, कामा दुक्खतरा ततोति.

पानीयजातकं पञ्चमं.

४६०. युधञ्चयजातकं (६)

७३.

मित्तामच्चपरिब्यूळ्हं [परिब्बूळ्हं (सी. पी.)], अहं वन्दे रथेसभं;

पब्बजिस्सामहं राज [पब्बजिस्सं महाराज (सी. पी.)], तं देवो अनुमञ्ञतु.

७४.

सचे ते ऊनं कामेहि, अहं परिपूरयामि [अहंव पूरयामि (क.)] ते;

यो तं हिंसति वारेमि, मा पब्बज [पब्बजि (पी.)] युधञ्चय [युधञ्जय (सी. स्या.), युवञ्जय (पी.)].

७५.

मत्थि ऊनं कामेहि, हिंसिता मे न विज्जति;

दीपञ्च कातुमिच्छामि, यं जरा नाभिकीरति.

७६.

पुत्तो वा पितरं याचे, पिता वा पुत्तमोरसं;

नेगमो तं याचे [नेगमो याचते (सी. स्या. पी.)] तात, मा पब्बज युधञ्चय.

७७.

मा मं देव निवारेहि, पब्बजन्तं रथेसभ;

माहं कामेहि सम्मत्तो, जराय वसमन्वगू.

७८.

अहं तं तात याचामि, अहं पुत्त निवारये;

चिरं तं दट्ठुमिच्छामि, मा पब्बज युधञ्चय.

७९.

उस्सावोव तिणग्गम्हि, सूरियुग्गमनं पति;

एवमायु मनुस्सानं, मा मं अम्म निवारय.

८०.

तरमानो इमं यानं, आरोपेतु [तरमाना इमं यानं, आरोपेन्तु (सी. पी.)] रथेसभ;

मा मे माता तरन्तस्स, अन्तरायकरा अहु.

८१.

अभिधावथ भद्दन्ते, सुञ्ञं हेस्सति रम्मकं;

युधञ्चयो अनुञ्ञातो, सब्बदत्तेन राजिना.

८२.

योहु सेट्ठो सहस्सस्स [मनुस्सानं (स्या.), सहस्सानं (क.)], युवा कञ्चनसन्निभो;

सोयं कुमारो पब्बजितो, कासायवसनो बली.

८३.

उभो कुमारा पब्बजिता, युधञ्चयो युधिट्ठिलो;

पहाय मातापितरो, सङ्गं छेत्वान मच्चुनोति.

युधञ्चयजातकं छट्ठं.

४६१. दसरथजातकं (७)

८४.

एथ लक्खण सीता च, उभो ओतरथोदकं;

एवायं भरतो आह, ‘‘राजा दसरथो मतो’’.

८५.

केन रामप्पभावेन, सोचितब्बं न सोचसि;

पितरं कालकतं [कालङ्कतं (क.)] सुत्वा, न तं पसहते दुखं.

८६.

यं न सक्का निपालेतुं, पोसेन लपतं बहुं;

स किस्स विञ्ञू मेधावी, अत्तानमुपतापये.

८७.

दहरा च हि वुद्धा च [ये वुद्धा (सी. अट्ठ.), ये वुड्ढा (स्या.)], ये बाला ये च पण्डिता;

अड्ढा चेव दलिद्दा च, सब्बे मच्चुपरायणा.

८८.

फलानमिव पक्कानं, निच्चं पतनतो भयं;

एवं जातान मच्चानं, निच्च मरणतो भयं.

८९.

सायमेके न दिस्सन्ति, पातो दिट्ठा बहुज्जना;

पातो एके न दिस्सन्ति, सायं दिट्ठा बहुज्जना.

९०.

परिदेवयमानो चे, किञ्चिदत्थं उदब्बहे;

सम्मूळ्हो हिंसमत्तानं, कयिरा तं विचक्खणो.

९१.

किसो विवण्णो भवति, हिंसमत्तानमत्तनो [मत्तना (सी. अट्ठ. सु. नि. ५९०)];

न तेन पेता पालेन्ति, निरत्था परिदेवना.

९२.

यथा सरणमादित्तं, वारिना परिनिब्बये [वारिनावनिब्बापये (स्या. क.)];

एवम्पि धीरो सुतवा, मेधावी पण्डितो नरो;

खिप्पमुप्पतितं सोकं, वातो तूलंव धंसये.

९३.

मच्चो एकोव [एकोव मच्चो (सी. स्या. पी.)] अच्चेति, एकोव जायते कुले;

संयोगपरमात्वेव, सम्भोगा सब्बपाणिनं.

९४.

तस्मा हि धीरस्स बहुस्सुतस्स, सम्पस्सतो लोकमिमं परञ्च;

अञ्ञाय धम्मं हदयं मनञ्च, सोका महन्तापि न तापयन्ति.

९५.

सोहं दस्सञ्च भोक्खञ्च, भरिस्सामि च [सोहं यसञ्च भोगञ्च, भरियापि च (स्या. क.)] ञातके;

सेसञ्च पालयिस्सामि, किच्चमेतं [किच्चमेवं (पी.)] विजानतो.

९६.

दस वस्ससहस्सानि, सट्ठि वस्ससतानि च;

कम्बुगीवो महाबाहु, रामो रज्जमकारयीति.

दसरथजातकं सत्तमं.

४६२. संवरजातकं (८)

९७.

जानन्तो नो महाराज, तव सीलं जनाधिपो;

इमे कुमारे पूजेन्तो, न तं केनचि मञ्ञथ.

९८.

तिट्ठन्ते नो महाराजे, अदु [आदु (सी. पी.), आदू (स्या.)] देवे दिवङ्गते;

ञाती तं समनुञ्ञिंसु, सम्पस्सं अत्थमत्तनो.

९९.

केन संवरवत्तेन, सञ्जाते अभितिट्ठसि;

केन तं नातिवत्तन्ति, ञातिसङ्घा समागता.

१००.

राजपुत्त उसूयामि [राजपुत्त नुस्सुय्यामि (क.)], समणानं महेसिनं;

सक्कच्चं ते नमस्सामि, पादे वन्दामि तादिनं.

१०१.

ते मं धम्मगुणे युत्तं, सुस्सूसमनुसूयकं;

समणा मनुसासन्ति [समनुसासन्ति (सी. स्या. पी.)], इसी धम्मगुणे रता.

१०२.

तेसाहं वचनं सुत्वा, समणानं महेसिनं;

न किञ्चि अतिमञ्ञामि, धम्मे मे निरतो मनो.

१०३.

हत्थारोहा अनीकट्ठा, रथिका पत्तिकारका;

तेसं [तेसु (पी.)] नप्पटिबन्धामि, निविट्ठं [निबद्धं (सी. पी.)] भत्तवेतनं.

१०४.

महामत्ता च मे अत्थि, मन्तिनो परिचारका;

बाराणसिं वोहरन्ति, बहुमंससुरोदकं.

१०५.

अथोपि वाणिजा फीता, नानारट्ठेहि आगता;

तेसु मे विहिता रक्खा, एवं जानाहुपोसथ.

१०६.

धम्मेन किर ञातीनं, रज्जं कारेहि संवर;

मेधावी पण्डितो चासि [चापि (सी. पी.)], अथोपि ञातिनं हितो.

१०७.

तं तं ञातिपरिब्यूळ्हं, नानारतनमोचितं;

अमित्ता नप्पसहन्ति, इन्दंव असुराधिपोति.

संवरजातकं अट्ठमं.

४६३. सुप्पारकजातकं (९)

१०८.

उम्मुज्जन्ति निमुज्जन्ति, मनुस्सा खुरनासिका;

सुप्पारकं तं पुच्छाम, समुद्दो कतमो अयं.

१०९.

कुरुकच्छा [भरुकच्छा (सी. स्या. पी. अट्ठ.)] पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

नावाय विप्पनट्ठाय, खुरमालीति वुच्चति.

११०.

यथा अग्गीव सुरियोव [अग्गि सुरियो च (स्या.), अग्गीव सूरियो (क.)], समुद्दो पटिदिस्सति;

सुप्पारकं तं पुच्छाम, समुद्दो कतमो अयं.

१११.

कुरुकच्छा पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

नावाय विप्पनट्ठाय, अग्गिमालीति वुच्चति.

११२.

यथा दधीव खीरंव [दधि च खीरं च (स्या.), एवमुपरिपि], समुद्दो पटिदिस्सति;

सुप्पारकं तं पुच्छाम, समुद्दो कतमो अयं.

११३.

कुरुकच्छा पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

नावाय विप्पनट्ठाय, दधिमालीति [खीरमालीति (क.)] वुच्चति.

११४.

यथा कुसोव सस्सोव, समुद्दो पटिदिस्सति;

सुप्पारकं तं पुच्छाम, समुद्दो कतमो अयं.

११५.

कुरुकच्छा पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

नावाय विप्पनट्ठाय, कुसमालीति वुच्चति.

११६.

यथा नळोव वेळूव, समुद्दो पटिदिस्सति;

सुप्पारकं तं पुच्छाम, समुद्दो कतमो अयं.

११७.

कुरुकच्छा पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

नावाय विप्पनट्ठाय, नळमालीति वुच्चति.

११८.

महब्भयो भिंसनको, सद्दो सुय्यतिमानुसो [समुद्दो सुय्यत’मानुसो (सी. पी. अट्ठ.)];

यथा सोब्भो पपातोव, समुद्दो पटिदिस्सति;

सुप्पारकं तं पुच्छाम, समुद्दो कतमो अयं.

११९.

कुरुकच्छा पयातानं, वाणिजानं धनेसिनं;

नावाय विप्पनट्ठाय, बळवामुखीति [वळभामुखीति (सी. स्या.), बलवामुखीति (स्या. क.)] वुच्चति.

१२०.

यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तोस्मि विञ्ञुतं;

नाभिजानामि सञ्चिच्च, एकपाणम्पि हिंसितं;

एतेन सच्चवज्जेन, सोत्थिं नावा निवत्ततूति.

सुप्पारकजातकं नवमं.

एकादसकनिपातं निट्ठितं.

तस्सुद्दानं –

सिरिमातुसुपोसकनागवरो, पुन जुण्हक धम्ममुदयवरो;

अथ पानि युधञ्चयको च, दसरथ संवर पारगतेन नवाति.

१२. द्वादसकनिपातो

४६४. चूळकुणालजातकं (१)

.

लुद्धानं [खुद्दानं (सी. स्या. पी.)] लहुचित्तानं, अकतञ्ञून दुब्भिनं;

नादेवसत्तो पुरिसो, थीनं सद्धातुमरहति.

.

न ता पजानन्ति कतं न किच्चं, न मातरं पितरं भातरं वा;

अनरिया समतिक्कन्तधम्मा, सस्सेव चित्तस्स वसं वजन्ति.

.

चिरानुवुट्ठम्पि [चिरानुवुत्थम्पि (सी. पी.)] पियं मनापं, अनुकम्पकं पाणसमम्पि भत्तुं [सन्तं (सी. स्या. पी.)];

आवासु किच्चेसु च नं जहन्ति, तस्माहमित्थीनं न विस्ससामि.

.

थीनञ्हि चित्तं यथा वानरस्स, कन्नप्पकन्नं यथा रुक्खछाया;

चलाचलं हदयमित्थियानं, चक्कस्स नेमि विय परिवत्तति.

.

यदा ता पस्सन्ति समेक्खमाना, आदेय्यरूपं पुरिसस्स वित्तं;

सण्हाहि वाचाहि नयन्ति मेनं, कम्बोजका जलजेनेव अस्सं.

.

यदा न पस्सन्ति समेक्खमाना, आदेय्यरूपं पुरिसस्स वित्तं;

समन्ततो नं परिवज्जयन्ति, तिण्णो नदीपारगतोव कुल्लं.

.

सिलेसूपमा सिखिरिव सब्बभक्खा, तिक्खमाया नदीरिव सीघसोता;

सेवन्ति हेता पियमप्पियञ्च, नावा यथा ओरकूलं परञ्च.

.

न ता एकस्स न द्विन्नं, आपणोव पसारितो;

यो ता मय्हन्ति मञ्ञेय्य, वातं जालेन बाधये [बन्धये (स्या. क.)].

.

यथा नदी च पन्थो च, पानागारं सभा पपा;

एवं लोकित्थियो नाम, वेला तासं न विज्जति [इमिस्सा गाथाय पुब्बद्धापरद्धं विपरियायेन दिस्सति (क.)].

१०.

घतासनसमा एता, कण्हसप्पसिरूपमा;

गावो बहितिणस्सेव, ओमसन्ति वरं वरं.

११.

घतासनं कुञ्जरं कण्हसप्पं, मुद्धाभिसित्तं पमदा च सब्बा;

एते नरो निच्चयतो [निच्चयत्तो (सी. पी.)] भजेथ, तेसं हवे दुब्बिदु सब्बभावो [सच्चभावो (स्या.)].

१२.

नच्चन्तवण्णा न बहूनं कन्ता, न दक्खिणा पमदा सेवितब्बा;

न परस्स भरिया न धनस्स हेतु, एतित्थियो पञ्च न सेवितब्बाति.

चूळकुणालजातकं पठमं.

४६५. भद्दसालजातकं (२)

१३.

का त्वं सुद्धेहि वत्थेहि, अघे वेहायसं [वेहासयं (सी. पी.)] ठिता;

केन त्यास्सूनि वत्तन्ति, कुतो तं भयमागतं.

१४.

तवेव देव विजिते, भद्दसालोति मं विदू;

सट्ठि [सट्ठिं (सी. पी.)] वस्ससहस्सानि, तिट्ठतो पूजितस्स मे.

१५.

कारयन्ता नगरानि, अगारे च दिसम्पति;

विविधे चापि पासादे, न मं ते अच्चमञ्ञिसुं;

यथेव मं ते पूजेसुं, तथेव त्वम्पि पूजय.

१६.

तं इवाहं [तञ्च अहं (सी. स्या. पी.)] न पस्सामि, थूलं कायेन ते दुमं;

आरोहपरिणाहेन, अभिरूपोसि जातिया.

१७.

पासादं कारयिस्सामि, एकत्थम्भं मनोरमं;

तत्थ तं उपनेस्सामि, चिरं ते यक्ख जीवितं.

१८.

एवं चित्तं उदपादि, सरीरेन विनाभावो;

पुथुसो मं विकन्तित्वा, खण्डसो अवकन्तथ.

१९.

अग्गे च छेत्वा मज्झे च, पच्छा मूलम्हि छिन्दथ [मूलञ्च छिन्दथ (सी.), मूलं विछिन्दथ (पी.)];

एवं मे छिज्जमानस्स, न दुक्खं मरणं सिया.

२०.

हत्थपादं [हत्थपादे (क.)] यथा छिन्दे [छिन्ने (क.)], कण्णनासञ्च जीवतो;

ततो पच्छा सिरो छिन्दे, तं दुक्खं मरणं सिया.

२१.

सुखं नु खण्डसो छिन्नं, भद्दसालवनप्पति;

किं हेतु किं उपादाय, खण्डसो छिन्नमिच्छसि.

२२.

यञ्च हेतुमुपादाय, हेतुं धम्मूपसंहितं;

खण्डसो छिन्नमिच्छामि, महाराज सुणोहि मे.

२३.

ञाती मे सुखसंवद्धा, मम पस्से निवातजा;

तेपिहं उपहिंसेय्यं, परेसं असुखोचितं.

२४.

चेतेय्यरूपं [चेतब्बरूपं (सी. पी.)] चेतेसि, भद्दसालवनप्पति;

हितकामोसि ञातीनं, अभयं सम्म दम्मि तेति.

भद्दसालजातकं दुतियं.

४६६. समुद्दवाणिजजातकं (३)

२५.

कसन्ति वपन्ति ते जना, मनुजा कम्मफलूपजीविनो;

नयिमस्स दीपकस्स भागिनो, जम्बुदीपा इदमेव नो वरं.

२६.

तिपञ्चरत्तूपगतम्हि चन्दे, वेगो महा हेहिति सागरस्स;

उप्लविस्सं दीपमिमं उळारं, मा वो वधी गच्छथ लेणमञ्ञं.

२७.

न जातुयं सागरवारिवेगो, उप्लविस्सं दीपमिमं उळारं;

तं मे निमित्तेहि बहूहि दिट्ठं, मा भेथ किं सोचथ मोदथव्हो [मोदथ वो (क.) ६.३८ मोग्गल्लानसुत्तं पस्सितब्बं].

२८.

पहूतभक्खं बहुअन्नपानं, पत्तत्थ आवासमिमं उळारं;

न वो भयं पटिपस्सामि किञ्चि, आपुत्तपुत्तेहि पमोदथव्हो.

२९.

यो देवोयं दक्खिणायं [दक्खिणस्सं (सी.)] दिसायं, खेमन्ति पक्कोसति तस्स सच्चं;

न उत्तरो वेदि भयाभयस्स, मा भेथ किं सोचथ मोदथव्हो.

३०.

यथा इमे विप्पवदन्ति यक्खा, एको भयं संसति खेममेको;

तदिङ्घ मय्हं वचनं सुणाथ, खिप्पं लहुं मा विनस्सिम्ह सब्बे.

३१.

सब्बे समागम्म करोम नावं, दोणिं दळ्हं सब्बयन्तूपपन्नं;

सचे अयं दक्खिणो सच्चमाह, मोघं पटिक्कोसति उत्तरोयं;

सा चेव नो हेहिति आपदत्था, इमञ्च दीपं न परिच्चजेम.

३२.

सचे च खो उत्तरो सच्चमाह, मोघं पटिक्कोसति दक्खिणोयं;

तमेव नावं अभिरुय्ह सब्बे, एवं मयं सोत्थि तरेमु पारं.

३३.

न वे सुगण्हं पठमेन सेट्ठं, कनिट्ठमापाथगतं गहेत्वा;

यो चीध तच्छं [मज्झं (सी. स्या. पी.)] पविचेय्य गण्हति [गण्हि (क.)], स वे नरो सेट्ठमुपेति ठानं.

३४.

यथापि ते सागरवारिमज्झे, सकम्मुना सोत्थि वहिंसु वाणिजा;

अनागतत्थं पटिविज्झियान, अप्पम्पि नाच्चेति स भूरिपञ्ञो.

३५.

बाला च मोहेन रसानुगिद्धा, अनागतं अप्पटिविज्झियत्थं;

पच्चुप्पन्ने सीदन्ति अत्थजाते, समुद्दमज्झे यथा ते मनुस्सा.

३६.

अनागतं पटिकयिराथ किच्चं, ‘‘मा मं किच्चं किच्चकाले ब्यधेसि’’;

तं तादिसं पटिकत [पटिकतं (क.), पटिगत (सी. अट्ठ.), पटिकच्च (?)] किच्चकारिं, न तं किच्चं किच्चकाले ब्यधेतीति.

समुद्दवाणिजजातकं ततियं.

४६७. कामजातकं (४)

३७.

कामं कामयमानस्स, तस्स चे तं समिज्झति;

अद्धा पीतिमनो होति, लद्धा मच्चो यदिच्छति.

३८.

कामं कामयमानस्स, तस्स चे तं समिज्झति;

ततो नं अपरं कामे, धम्मे तण्हंव विन्दति.

३९.

गवंव सिङ्गिनो सिङ्गं, वड्ढमानस्स वड्ढति;

एवं मन्दस्स पोसस्स, बालस्स अविजानतो;

भिय्यो तण्हा पिपासा च, वड्ढमानस्स वड्ढति.

४०.

पथब्या सालियवकं, गवस्सं [गवासं (सी. स्या. पी.)] दासपोरिसं;

दत्वा च [दत्वापि (सी. स्या.), दत्वा वा (पी.)] नालमेकस्स, इति विद्वा [विद्धा (स्या.)] समं चरे.

४१.

राजा पसय्ह पथविं विजित्वा, ससागरन्तं महिमावसन्तो;

ओरं समुद्दस्स अतित्तरूपो [अतित्तिरूपो (क.)], पारं समुद्दस्सपि पत्थयेथ.

४२.

याव अनुस्सरं कामे, मनसा तित्ति नाज्झगा;

ततो निवत्ता पटिकम्म दिस्वा, ते वे सुतित्ता ये [तित्ता (सी. स्या. पी.)] पञ्ञाय तित्ता.

४३.

पञ्ञाय तित्तिनं [तित्तीनं (सी. स्या.)] सेट्ठं, न सो कामेहि तप्पति;

पञ्ञाय तित्तं पुरिसं, तण्हा न कुरुते वसं.

४४.

अपचिनेथेव कामानं [कामानि (सी. स्या. पी.)], अप्पिच्छस्स अलोलुपो;

समुद्दमत्तो पुरिसो, न सो कामेहि तप्पति.

४५.

रथकारोव चम्मस्स, परिकन्तं उपाहनं;

यं यं चजति [जहति (स्या. क.)] कामानं, तं तं सम्पज्जते सुखं;

सब्बं चे सुखमिच्छेय्य, सब्बे कामे परिच्चजे.

४६.

अट्ठ ते भासिता गाथा, सब्बा होन्ति सहस्सियो [सहस्सिया (?) उपरि सुतसोमजातके तथा दिस्सति];

पटिगण्ह महाब्रह्मे, साधेतं तव भासितं.

४७.

न मे अत्थो सहस्सेहि, सतेहि नहुतेहि वा;

पच्छिमं भासतो गाथं, कामे मे न रतो मनो.

४८.

भद्रको [सद्दो (सी.)] वतायं माणवको, सब्बलोकविदू मुनि;

यो इमं तण्हं [यो तण्हं (सी. स्या.)] दुक्खजननिं, परिजानाति पण्डितोति.

कामजातकं चतुत्थं.

४६८. जनसन्धजातकं (५)

४९.

दस खलु इमानि [खलुमानि (स्या.)] ठानानि, यानि पुब्बे अकरित्वा;

स पच्छा मनुतप्पति, इच्चेवाह [इच्चाह राजा (सी. स्या. पी.)] जनसन्धो.

५०.

अलद्धा वित्तं तप्पति, पुब्बे असमुदानितं;

न पुब्बे धनमेसिस्सं, इति पच्छानुतप्पति.

५१.

सक्यरूपं पुरे सन्तं, मया सिप्पं न सिक्खितं;

किच्छा वुत्ति असिप्पस्स, इति पच्छानुतप्पति.

५२.

कूटवेदी पुरे आसिं, पिसुणो पिट्ठिमंसिको;

चण्डो च फरुसो चापि [चासिं (सी. स्या. पी.)], इति पच्छानुतप्पति.

५३.

पाणातिपाती पुरे आसिं, लुद्दो चापि [चासिं (सी. पी.)] अनारियो;

भूतानं नापचायिस्सं, इति पच्छानुतप्पति.

५४.

बहूसु वत सन्तीसु, अनापादासु इत्थिसु;

परदारं असेविस्सं, इति पच्छानुतप्पति.

५५.

बहुम्हि वत सन्तम्हि, अन्नपाने उपट्ठिते;

न पुब्बे अददं [अददिं (सी.)] दानं, इति पच्छानुतप्पति.

५६.

मातरं पितरञ्चापि, जिण्णकं गतयोब्बनं [जिण्णके गतयोब्बने (सी. स्या. पी.)];

पहु सन्तो न पोसिस्सं, इति पच्छानुतप्पति.

५७.

आचरियमनुसत्थारं, सब्बकामरसाहरं;

पितरं अतिमञ्ञिस्सं, इति पच्छानुतप्पति.

५८.

समणे ब्राह्मणे चापि, सीलवन्ते बहुस्सुते;

न पुब्बे पयिरुपासिस्सं, इति पच्छानुतप्पति.

५९.

साधु होति तपो चिण्णो, सन्तो च पयिरुपासितो;

न च पुब्बे तपो चिण्णो, इति पच्छानुतप्पति.

६०.

यो च एतानि ठानानि, योनिसो पटिपज्जति;

करं पुरिसकिच्चानि, स पच्छा नानुतप्पतीति.

जनसन्धजातकं पञ्चमं.

४६९. महाकण्हजातकं (६)

६१.

कण्हो कण्हो च घोरो च, सुक्कदाठो पभासवा [पतापवा (सी. स्या. पी.)];

बद्धो पञ्चहि रज्जूहि, किं रवि [धीर (सी. पी.), वीर (स्या.)] सुनखो तव.

६२.

नायं मिगानमत्थाय, उसीनक [उसीनर (सी. पी.), उसीन्नर (स्या.)] भविस्सति;

मनुस्सानं अनयो हुत्वा, तदा कण्हो पमोक्खति.

६३.

पत्तहत्था समणका, मुण्डा सङ्घाटिपारुता;

नङ्गलेहि कसिस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

६४.

तपस्सिनियो [तपनीया (क.) दुतियन्तपदानि हेतानि] पब्बजिता, मुण्डा सङ्घाटिपारुता;

यदा लोके गमिस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

६५.

दीघोत्तरोट्ठा जटिला, पङ्कदन्ता रजस्सिरा;

इणं चोदाय [वोदाय (सी. पी.), चोदय (स्या.)] गच्छन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

६६.

अधिच्च वेदे [वेदं (क.)] सावित्तिं, यञ्ञतन्तञ्च [तन्त्रञ्च (सी. स्या. पी.)] ब्राह्मणा;

भतिकाय यजिस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

६७.

मातरं पितरञ्चापि, जिण्णकं गतयोब्बनं;

पहू सन्तो [सन्ता (सी.)] न भरन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

६८.

मातरं पितरञ्चापि, जिण्णकं गतयोब्बनं;

बाला तुम्हेति वक्खन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

६९.

आचरियभरियं सखिं [आचरियभरियं सखाभरियं (सी. पी.)], मातुलानिं पितुच्छकिं [पितुच्छयं (सी.), पितुच्छसं (पी.)];

यदा लोके गमिस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

७०.

असिचम्मं गहेत्वान, खग्गं पग्गय्ह ब्राह्मणा;

पन्थघातं करिस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

७१.

सुक्कच्छवी वेधवेरा, थूलबाहू अपातुभा;

मित्तभेदं करिस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खति.

७२.

मायाविनो नेकतिका, असप्पुरिसचिन्तका;

यदा लोके भविस्सन्ति, तदा कण्हो पमोक्खतीति.

महाकण्हजातकं छट्ठं.

४७०. कोसियजातकं (७)

७३.

नेव किणामि नपि विक्किणामि, न चापि मे सन्निचयो च अत्थि [इधत्थि (स्या.)];

सुकिच्छरूपं वतिदं परित्तं, पत्थोदनो नालमयं दुविन्नं.

७४.

अप्पम्हा अप्पकं दज्जा, अनुमज्झतो मज्झकं;

बहुम्हा बहुकं दज्जा, अदानं नुपपज्जति [न उपपज्जति (सी. पी.), नूपपज्जति (स्या.)].

७५.

तं तं वदामि कोसिय, देहि दानानि भुञ्ज च.

अरियमग्गं समारूह [अरियं मग्गं समारुह (सी. पी.)], नेकासी लभते सुखं.

७६.

मोघञ्चस्स हुतं होति, मोघञ्चापि समीहितं;

अतिथिस्मिं यो निसिन्नस्मिं, एको भुञ्जति भोजनं.

७७.

तं तं वदामि कोसिय, देहि दानानि भुञ्ज च;

अरियमग्गं समारूह, नेकासी लभते सुखं.

७८.

सच्चञ्चस्स हुतं होति, सच्चञ्चापि समीहितं;

अतिथिस्मिं यो निसिन्नस्मिं, नेको भुञ्जति भोजनं.

७९.

तं तं वदामि कोसिय, देहि दानानि भुञ्ज च;

अरियमग्गं समारूह, नेकासी लभते सुखं.

८०.

सरञ्च जुहति पोसो, बहुकाय गयाय च;

दोणे तिम्बरुतित्थस्मिं, सीघसोते महावहे.

८१.

अत्र चस्स हुतं होति, अत्र चस्स समीहितं;

अतिथिस्मिं यो निसिन्नस्मिं, नेको भुञ्जति भोजनं.

८२.

तं तं वदामि कोसिय, देहि दानानि भुञ्ज च;

अरियमग्गं समारूह, नेकासी लभते सुखं.

८३.

बळिसञ्हि सो निगिलति [निग्गिलति (सी. पी.)], दीघसुत्तं सबन्धनं;

अतिथिस्मिं यो निसिन्नस्मिं, एको भुञ्जति भोजनं.

८४.

तं तं वदामि कोसिय, देहि दानानि भुञ्ज च;

अरियमग्गं समारूह, नेकासी लभते सुखं.

८५.

उळारवण्णा वत ब्राह्मणा इमे, अयञ्च वो सुनखो किस्स हेतु;

उच्चावचं वण्णनिभं विकुब्बति, अक्खाथ नो ब्राह्मणा के नु तुम्हे.

८६.

चन्दो च सुरियो च [सूरियो च (क.)] उभो इधागता, अयं पन मातलि देवसारथि;

सक्कोहमस्मि तिदसानमिन्दो, एसो च खो पञ्चसिखोति वुच्चति.

८७.

पाणिस्सरा मुदिङ्गा च [मुतिङ्गा च (सी. स्या. पी.], मुरजालम्बरानि च;

सुत्तमेनं पबोधेन्ति, पटिबुद्धो च नन्दति.

८८.

ये केचिमे मच्छरिनो कदरिया, परिभासका समणब्राह्मणानं;

इधेव निक्खिप्प सरीरदेहं, कायस्स भेदा निरयं वजन्ति.

८९.

ये केचिमे सुग्गतिमासमाना [सुग्गतिमाससाना (सी. पी.), सुग्गतासिसमाना (क.)], धम्मे ठिता संयमे संविभागे;

इधेव निक्खिप्प सरीरदेहं, कायस्स भेदा सुगतिं वजन्ति.

९०.

त्वं नोसि ञाति पुरिमासु जातिसु, सो मच्छरी रोसको [कोसियो (स्या. क.)] पापधम्मो;

तवेव अत्थाय इधागतम्हा, मा पापधम्मो निरयं गमित्थ [अप्पत्थ (क. सी. स्या. पी.)].

९१.

अद्धा हि मं वो हितकामा, यं मं समनुसासथ;

सोहं तथा करिस्सामि, सब्बं वुत्तं हितेसिभि.

९२.

एसाहमज्जेव उपारमामि, न चापिहं [न चापहं (सी. पी.)] किञ्चि करेय्य पापं;

न चापि मे किञ्चि अदेय्यमत्थि, न चापिदत्वा उदकं पिवामि [उदकम्पहं पिबे (सी.)].

९३.

एवञ्च मे ददतो सब्बकालं [काले (क.)], भोगा इमे वासव खीयिस्सन्ति;

ततो अहं पब्बजिस्सामि सक्क, हित्वान कामानि यथोधिकानीति.

कोसियजातकं सत्तमं.

४७१. मेण्डकपञ्हजातकं (८)

९४.

येसं न कदाचि भूतपुब्बं, सख्यं [सक्खिं (सी. पी.), सखि (स्या.)] सत्तपदम्पिमस्मि लोके;

जाता अमित्ता दुवे सहाया, पटिसन्धाय चरन्ति किस्स हेतु.

९५.

यदि मे अज्ज पातरासकाले, पञ्हं न सक्कुणेय्याथ वत्तुमेतं;

रट्ठा पब्बाजयिस्सामि वो सब्बे, न हि मत्थो दुप्पञ्ञजातिकेहि.

९६.

महाजनसमागमम्हि घोरे, जनकोलाहलसङ्गमम्हि जाते;

विक्खित्तमना अनेकचित्ता, पञ्हं न सक्कुणोम वत्तुमेतं.

९७.

एकग्गचित्ताव एकमेका, रहसि गता अत्थं निचिन्तयित्वा [अत्थानि चिन्तयित्वा (स्या. क.)];

पविवेके सम्मसित्वान धीरा, अथ वक्खन्ति जनिन्द एतमत्थं.

९८.

उग्गपुत्त-राजपुत्तियानं, उरब्भस्स मंसं पियं मनापं;

न सुनखस्स ते अदेन्ति मंसं, अथ मेण्डस्स सुणेन सख्यमस्स.

९९.

चम्मं विहनन्ति एळकस्स, अस्सपिट्ठत्थरस्सुखस्स [अस्सपिट्ठत्थरणसुखस्स (सी.)] हेतु;

न च ते सुनखस्स अत्थरन्ति, अथ मेण्डस्स सुणेन सख्यमस्स.

१००.

आवेल्लितसिङ्गिको हि मेण्डो, न च सुनखस्स विसाणकानि अत्थि;

तिणभक्खो मंसभोजनो च, अथ मेण्डस्स सुणेन सख्यमस्स.

१०१.

तिणमासि पलासमासि मेण्डो, न च सुनखो तिणमासि नो पलासं;

गण्हेय्य सुणो ससं बिळारं, अथ मेण्डस्स सुणेन सख्यमस्स.

१०२.

अट्ठड्ढपदो चतुप्पदस्स, मेण्डो अट्ठनखो अदिस्समानो;

छादियमाहरती अयं इमस्स, मंसं आहरती अयं अमुस्स.

१०३.

पासादवरगतो विदेहसेट्ठो, वितिहारं अञ्ञमञ्ञभोजनानं;

अद्दक्खि [अद्दस (स्या. क.)] किर सक्खिकं जनिन्दो, बुभुक्कस्स पुण्णं मुखस्स [भोभुक्खस्स च पुण्णमुखस्स (सी.)] चेतं.

१०४.

लाभा वत मे अनप्परूपा, यस्स मेदिसा पण्डिता कुलम्हि;

पञ्हस्स गम्भीरगतं निपुणमत्थं, पटिविज्झन्ति सुभासितेन धीरा.

१०५.

अस्सतरिरथञ्च एकमेकं, फीतं गामवरञ्च एकमेकं;

सब्बेसं वो दम्मि पण्डितानं, परमप्पतीतमनो सुभासितेनाति.

मेण्डकपञ्हजातकं अट्ठमं.

४७२. महापदुमजातकं (९)

१०६.

नादट्ठा [नादिट्ठा (क. सी. स्या. क.)] परतो दोसं, अणुं थूलानि सब्बसो;

इस्सरो पणये दण्डं, सामं अप्पटिवेक्खिय.

१०७.

यो च अप्पटिवेक्खित्वा, दण्डं कुब्बति खत्तियो;

सकण्टकं सो गिलति, जच्चन्धोव समक्खिकं.

१०८.

अदण्डियं दण्डयति [दण्डियति (स्या. पी.)], दण्डियञ्च अदण्डियं [अदण्डिय (निय्य), न दण्डये (?)];

अन्धोव विसमं मग्गं, न जानाति समासमं.

१०९.

यो च एतानि ठानानि, अणुं थूलानि सब्बसो;

सुदिट्ठमनुसासेय्य, स वे वोहरितु [वोहातु (पी.)] मरहति.

११०.

नेकन्तमुदुना सक्का, एकन्ततिखिणेन वा;

अत्तं महन्ते [महत्ते (स्या. क.)] ठपेतुं [ठापेतुं (सी. स्या. पी.)], तस्मा उभयमाचरे.

१११.

परिभूतो मुदु होति, अतितिक्खो च वेरवा;

एतञ्च उभयं ञत्वा, अनुमज्झं समाचरे.

११२.

बहुम्पि रत्तो भासेय्य, दुट्ठोपि बहु भासति;

न इत्थिकारणा राज, पुत्तं घातेतुमरहसि.

११३.

सब्बोव [सब्बो च (क. सी. पी.)] लोको एकतो [एकन्तो (सी. पी.)], इत्थी च अयमेकिका;

तेनाहं पटिपज्जिस्सं, गच्छथ पक्खिपथेव [पक्खिपेथ (स्या. अट्ठ.)] तं.

११४.

अनेकताले नरके, गम्भीरे च सुदुत्तरे [गम्भीरे सुदुरुत्तरे (पी. क.)];

पातितो गिरिदुग्गस्मिं, केन त्वं तत्थ नामरि.

११५.

नागो जातफणो तत्थ, थामवा गिरिसानुजो;

पच्चग्गहि मं भोगेहि, तेनाहं तत्थ नामरिं.

११६.

एहि तं पटिनेस्सामि, राजपुत्त सकं घरं;

रज्जं कारेहि [कारेसि (सी.)] भद्दन्ते, किं अरञ्ञे करिस्ससि.

११७.

यथा गिलित्वा बळिसं, उद्धरेय्य सलोहितं;

उद्धरित्वा सुखी अस्स, एवं [सुखं (पी. क.)] पस्सामि अत्तनं [अत्तनि (पी. क.), अत्तना (स्या.), एवं अहम्पि पुन सोत्थिभावप्पत्तं गिलितबळिसं पुरिसमिव अत्तानं पस्सामीति (अट्ठ. संवण्णना)].

११८.

किं नु त्वं बळिसं ब्रूसि, किं त्वं ब्रूसि सलोहितं;

किं नु त्वं उब्भतं ब्रूसि, तं मे अक्खाहि पुच्छितो.

११९.

कामाहं बळिसं ब्रूमि, हत्थिअस्सं सलोहितं;

चत्ताहं उब्भतं ब्रूमि, एवं जानाहि खत्तिय.

१२०.

चिञ्चामाणविका माता, देवदत्तो च मे पिता;

आनन्दो पण्डितो नागो, सारिपुत्तो च देवता;

राजपुत्तो अहं आसिं [अहं तदा राजपुत्तो (सी. स्या. पी.)], एवं धारेथ जातकन्ति.

महापदुमजातकं नवमं.

४७३. मित्तामित्तजातकं (१०)

१२१.

कानि कम्मानि कुब्बानं, कथं विञ्ञू परक्कमे;

अमित्तं जानेय्य मेधावी, दिस्वा सुत्वा च पण्डितो.

१२२.

न नं उम्हयते दिस्वा, न च नं पटिनन्दति;

चक्खूनि चस्स [चक्खूनिस्स (स्या. क.)] न ददाति, पटिलोमञ्च वत्तति.

१२३.

अमित्ते तस्स भजति, मित्ते तस्स न सेवति;

वण्णकामे निवारेति, अक्कोसन्ते पसंसति.

१२४.

गुय्हञ्च तस्स नक्खाति, तस्स गुय्हं न गूहति;

कम्मं तस्स न वण्णेति, पञ्ञस्स नप्पसंसति.

१२५.

अभवे नन्दति तस्स, भवे तस्स न नन्दति;

अच्छेरं [अच्छरियं (सी. स्या. पी.)] भोजनं लद्धा, तस्स नुप्पज्जते सति;

ततो नं नानुकम्पति, अहो सोपि [अहासोपि (क. सी. स्या. क.)] लभेय्यितो.

१२६.

इच्चेते सोळसाकारा, अमित्तस्मिं पतिट्ठिता;

येहि अमित्तं जानेय्य, दिस्वा सुत्वा च पण्डितो.

१२७.

कानि कम्मानि कुब्बानं, कथं विञ्ञू परक्कमे;

मित्तं जानेय्य मेधावी, दिस्वा सुत्वा च पण्डितो.

१२८.

पवुत्थं तस्स सरति, आगतं अभिनन्दति;

ततो केलायितो होति, वाचाय पटिनन्दति.

१२९.

मित्ते तस्सेव भजति, अमित्ते तस्स न सेवति;

अक्कोसन्ते निवारेति, वण्णकामे पसंसति.

१३०.

गुय्हञ्च तस्स अक्खाति, तस्स गुय्हञ्च गूहति;

कम्मञ्च तस्स वण्णेति, पञ्ञं तस्स [पञ्ञमस्स (स्या. क.)] पसंसति.

१३१.

भवे च नन्दति तस्स [भवे नन्दति तस्स च (क.)], अभवे तस्स न नन्दति;

अच्छेरं [अच्छरियं (सी. स्या. पी.)] भोजनं लद्धा, तस्स उप्पज्जते सति;

ततो नं अनुकम्पति, अहो सोपि [पहासोपि (क. सी. स्या. क.)] लभेय्यितो.

१३२.

इच्चेते सोळसाकारा, मित्तस्मिं सुप्पतिट्ठिता;

येहि मित्तञ्च जानेय्य [मित्तं सुजानेय्य (पी. क.)], दिस्वा सुत्वा च पण्डितोति.

मित्तामित्तजातकं दसमं.

द्वादसकनिपातं निट्ठितं.

तस्सुद्दानं –

लहुचित्त ससाल कसन्ति पुन, अथ काम दसखलुट्ठानवरो;

अथ कण्ह सुकोसिय मेण्डवरो, पदुमो पुन मित्तवरेन दसाति.

१३. तेरसकनिपातो

४७४. अम्बजातकं (१)

.

अहासि [आहासि (?)] मे अम्बफलानि पुब्बे, अणूनि थूलानि च ब्रह्मचारि;

तेहेव मन्तेहि न दानि तुय्हं, दुमप्फला पातुभवन्ति ब्रह्मे.

.

नक्खत्तयोगं पटिमानयामि, खणं मुहुत्तञ्च मन्ते न पस्सं [खणं मुहुत्तं न मं तोसयन्ति (सी. पी.)];

नक्खत्तयोगञ्च खणञ्च लद्धा, अद्धाहरिस्सम्बफलं [अथाहरिस्सम्बफलं (सी. पी.)] पहूतं.

.

नक्खत्तयोगं न पुरे अभाणि, खणं मुहुत्तं न पुरे असंसि;

सयं हरी [अथाहरी (सी. स्या. पी.)] अम्बफलं पहूतं, वण्णेन गन्धेन रसेनुपेतं.

.

मन्ताभिजप्पेन पुरे हि [पुर’स्स (सी. पी.), पुरेपि (स्या.)] तुय्हं, दुमप्फला पातुभवन्ति ब्रह्मे;

स्वाज्ज न पारेसि जप्पम्पि मन्तं [जपम्पि मन्ते (सी. पी.)], अयं सो को नाम तवज्ज धम्मो.

.

चण्डालपुत्तो मम सम्पदासि, धम्मेन मन्ते पकतिञ्च संसि;

मा चस्सु मे पुच्छितो नामगोत्तं, गुय्हित्थो अत्थं [मा तं (सी. स्या. पी.)] विजहेय्य मन्तो [विजहेय्युमन्ता (स्या.)].

.

सोहं जनिन्देन जनम्हि पुट्ठो, मक्खाभिभूतो अलिकं अभाणिं;

‘‘मन्ता इमे ब्राह्मणस्सा’’ति मिच्छा, पहीनमन्तो कपणो रुदामि.

.

एरण्डा पुचिमन्दा वा, अथ वा पालिभद्दका;

मधुं मधुत्थिको विन्दे, सो हि तस्स दुमुत्तमो.

.

खत्तिया ब्राह्मणा वेस्सा, सुद्दा चण्डालपुक्कुसा;

यम्हा धम्मं विजानेय्य, सो हि तस्स नरुत्तमो.

.

इमस्स दण्डञ्च वधञ्च दत्वा, गले गहेत्वा खलयाथ [बलयाथ (स्या.), गलयाथ (क.)] जम्मं;

यो उत्तमत्थं कसिरेन लद्धं, मानातिमानेन विनासयित्थ.

१०.

यथा समं मञ्ञमानो पतेय्य, सोब्भं गुहं नरकं पूतिपादं;

रज्जूति वा अक्कमे कण्हसप्पं, अन्धो यथा जोतिमधिट्ठहेय्य;

एवम्पि मं त्वं खलितं सपञ्ञ [सपञ्ञा (पी.)], पहीनमन्तस्स पुनप्पदाहि [पुन सम्पदाहि (स्या.), पुनप्पसीद (सी. पी.)].

११.

धम्मेन मन्तं [मन्ते (सी. स्या. पी.)] तव सम्पदासिं, तुवम्पि धम्मेन [त्वम्पि धम्मेनेव (क.)] परिग्गहेसि;

पकतिम्पि ते अत्तमनो असंसिं, धम्मे ठितं तं [पतिट्ठं (क.)] न जहेय्य मन्तो.

१२.

यो बाल मन्तं [बलमन्तं (क.)] कसिरेन लद्धं, यं दुल्लभं अज्ज मनुस्सलोके;

किञ्चापि लद्धा जीवितुं अप्पपञ्ञो [किच्छा लद्धं जीविकं अप्पपञ्ञो (सी. स्या.), कच्छापि लद्धा जीविकं अप्पञ्ञ (पी.)], विनासयी अलिकं भासमानो.

१३.

बालस्स मूळ्हस्स अकतञ्ञुनो च, मुसा भणन्तस्स असञ्ञतस्स;

मन्ते मयं तादिसके न देम, कुतो मन्ता गच्छ न मय्ह रुच्चसीति.

अम्बजातकं पठमं.

४७५. फन्दनजातकं (२)

१४.

कुठारिहत्थो [कुधारिहत्थो (क.)] पुरिसो, वनमोगय्ह तिट्ठसि;

पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, किं दारुं छेतुमिच्छसि.

१५.

इस्सो [इसो (सी.), ईसो (स्या. पी.)] वनानि चरसि, समानि विसमानि च;

पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, किं दारुं नेमिया दळ्हं.

१६.

नेव सालो न खदिरो, नास्सकण्णो कुतो धवो;

रुक्खो च [रुक्खोव (सी. पी.)] फन्दनो नाम, तं दारुं नेमिया दळ्हं.

१७.

कीदिसानिस्स पत्तानि, खन्धो वा पन कीदिसो;

पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, यथा जानेमु फन्दनं.

१८.

यस्स साखा पलम्बन्ति, नमन्ति न च भञ्जरे;

सो रुक्खो फन्दनो नाम, यस्स मूले अहं ठितो.

१९.

अरानं चक्कनाभीनं, ईसानेमिरथस्स च;

सब्बस्स ते कम्मनियो, अयं हेस्सति फन्दनो.

२०.

इति फन्दनरुक्खोपि, तावदे अज्झभासथ;

मय्हम्पि वचनं अत्थि, भारद्वाज सुणोहि मे.

२१.

इस्सस्स [इमस्स (क. सी. क.)] उपक्खन्धम्हा [उपखन्धम्हा (क. सी. पी. क.)], उक्कच्च चतुरङ्गुलं;

तेन नेमिं पसारेसि [परिहरेसि (सी. पी.)], एवं दळ्हतरं सिया.

२२.

इति फन्दनरुक्खोपि, वेरं अप्पेसि तावदे;

जातानञ्च अजातानं, इस्सानं दुक्खमावहि.

२३.

इच्चेवं [इच्चेव (सी. पी.)] फन्दनो इस्सं, इस्सो च पन फन्दनं;

अञ्ञमञ्ञं विवादेन, अञ्ञमञ्ञमघातयुं.

२४.

एवमेव मनुस्सानं, विवादो यत्थ जायति;

मयूरनच्चं नच्चन्ति, यथा ते इस्सफन्दना.

२५.

तं वो वदामि भद्दं वो [भद्दन्ते (क.)], यावन्तेत्थ समागता;

सम्मोदथ मा विवदथ [माविवदित्थ (सी. स्या. पी.)], मा होथ इस्सफन्दना.

२६.

सामग्गिमेव [सामग्यमेव (स्या. क.)] सिक्खेथ, बुद्धेहेतं पसंसितं;

सामग्गिरतो धम्मट्ठो, योगक्खेमा न धंसतीति.

फन्दनजातकं दुतियं.

४७६. जवनहंसजातकं (३)

२७.

इधेव हंस निपत, पियं मे तव दस्सनं;

इस्सरोसि अनुप्पत्तो, यमिधत्थि पवेदय.

२८.

सवनेन एकस्स पिया भवन्ति, दिस्वा पनेकस्स वियेति [विनेति (स्या.), विहेति (पी.), विगेति (क. अट्ठ.)] छन्दो;

दिस्वा च सुत्वा च पिया भवन्ति, कच्चिन्नु मे पीयसि [पिय्यसि (सी. पी.)] दस्सनेन.

२९.

सवनेन पियो मेसि, भिय्यो चागम्म दस्सनं;

एवं पियदस्सनो मे [एवं पियदस्सनो समानो (सी. स्या. पी.)], वस हंस ममन्तिके [मम सन्तिके (सी. स्या. पी.)].

३०.

वसेय्याम तवागारे, निच्चं सक्कतपूजिता;

मत्तो च एकदा वज्जे [वज्जा (सी. पी.)], ‘‘हंसराजं पचन्तु मे’’.

३१.

धिरत्थु तं मज्जपानं, यं मे पियतरं तया;

न चापि मज्जं पिस्सामि [पिविस्सामि (स्या.), पायामि (सी. पी.)], याव मे वच्छसी घरे.

३२.

सुविजानं सिङ्गालानं, सकुणानञ्च [सकुन्तानञ्च (सी. स्या. पी.)] वस्सितं;

मनुस्सवस्सितं राज, दुब्बिजानतरं ततो.

३३.

अपि चे मञ्ञती पोसो, ञाति मित्तो सखाति वा;

यो पुब्बे सुमनो हुत्वा, पच्छा सम्पज्जते दिसो.

३४.

यस्मिं मनो निविसति, अविदूरे सहापि सो;

सन्तिकेपि हि सो दूरे, यस्मिं नाविसते [यस्मा विवसते (सी. स्या. पी.)] मनो.

३५.

अन्तोपि सो होति पसन्नचित्तो, पारं समुद्दस्स पसन्नचित्तो;

अन्तोपि सो होति पदुट्ठचित्तो, पारं समुद्दस्स पदुट्ठचित्तो.

३६.

संवसन्ता विवसन्ति, ये दिसा ते रथेसभ;

आरा सन्तो संवसन्ति, मनसा रट्ठवड्ढन.

३७.

अतिचिरं निवासेन, पियो भवति अप्पियो;

आमन्त खो तं गच्छाम [गच्छामि (स्या.)], पुरा ते होम अप्पिया [होमि अप्पियो (स्या.)].

३८.

एवं चे याचमानानं, अञ्जलिं नावबुज्झसि;

परिचारकानं सतं [सन्तानं (सी. स्या.), सत्तानं (पी.)], वचनं न करोसि नो;

एवं तं अभियाचाम, पुन कयिरासि परियायं.

३९.

एवं चे नो विहरतं, अन्तरायो न हेस्सति;

तुय्हञ्चापि [वापि (स्या. पी. क.)] महाराज, मय्हञ्च [वा (बहूसु)] रट्ठवड्ढन;

अप्पेव नाम पस्सेमु [पस्सेम (सी. स्या. पी.)], अहोरतानमच्चयेति.

जवनहंसजातकं ततियं.

४७७. चूळनारदजातकं (४)

४०.

न ते कट्ठानि भिन्नानि, न ते उदकमाभतं;

अग्गीपि ते न हापितो [हासितो (सी. स्या.)], किं नु मन्दोव झायसि.

४१.

उस्सहे वने वत्थुं, कस्सपामन्तयामि तं;

दुक्खो वासो अरञ्ञस्मिं, रट्ठं इच्छामि गन्तवे.

४२.

यथा अहं इतो गन्त्वा, यस्मिं जनपदे वसं;

आचारं ब्रह्मे [ब्रह्मं (क.)] सिक्खेय्यं, तं धम्मं अनुसास मं.

४३.

सचे अरञ्ञं हित्वान, वनमूलफलानि च;

रट्ठे रोचयसे वासं, तं धम्मं निसामेहि मे.

४४.

विसं मा पटिसेवित्थो [पटिसेवित्थ (स्या. क.)], पपातं परिवज्जय;

पङ्के च मा विसीदित्थो [पङ्को च मा विसियित्थो (क.)], यत्तो चासीविसे चरे.

४५.

किं नु विसं पपातो वा, पङ्को वा ब्रह्मचारिनं;

कं त्वं आसीविसं ब्रूसि, तं मे अक्खाहि पुच्छितो;

४६.

आसवो तात लोकस्मिं, सुरा नाम पवुच्चति;

मनुञ्ञो [मनुञ्ञा (सी. स्या. पी.)] सुरभी वग्गु, सादु [मधु (सी. स्या.)] खुद्दरसूपमो [रसूपमा (सी. स्या. पी.)];

विसं तदाहु अरिया से, ब्रह्मचरियस्स नारद.

४७.

इत्थियो तात लोकस्मिं, पमत्तं पमथेन्ति ता;

हरन्ति युविनो चित्तं, तूलं भट्ठंव मालुतो;

पपातो एसो अक्खातो, ब्रह्मचरियस्स नारद.

४८.

लाभो सिलोको सक्कारो, पूजा परकुलेसु च;

पङ्को एसो च [एसोव (सी. स्या. पी.)] अक्खातो, ब्रह्मचरियस्स नारद.

४९.

ससत्था [महन्ता (स्या. क.)] तात राजानो, आवसन्ति महिं इमं;

ते तादिसे मनुस्सिन्दे, महन्ते तात नारद.

५०.

इस्सरानं अधिपतीनं, न तेसं पादतो चरे;

आसीविसोति [आसीविसो सो (सी. पी.)] अक्खातो, ब्रह्मचरियस्स नारद.

५१.

भत्तत्थो भत्तकाले च [यं (सी. पी.)], यं गेहमुपसङ्कमे;

यदेत्थ कुसलं जञ्ञा, तत्थ घासेसनं चरे.

५२.

पविसित्वा परकुलं, पानत्थं [पानत्थो (स्या. पी.)] भोजनाय वा;

मितं खादे मितं भुञ्जे, न च रूपे मनं करे.

५३.

गोट्ठं मज्जं किराटञ्च [किरासञ्च (सी. स्या.), किरासं वा (पी.)], सभा निकिरणानि च;

आरका परिवज्जेहि, यानीव विसमं पथन्ति.

चूळनारदजातकं चतुत्थं.

४७८. दूतजातकं (५)

५४.

दूते ते ब्रह्मे [दूते ब्राह्मण (क.)] पाहेसिं, गङ्गातीरस्मि झायतो;

तेसं पुट्ठो न ब्याकासि, दुक्खं गुय्हमतं [गुय्हं मतं (सी.), तुय्हं मतं (स्या. क.)] नु ते.

५५.

सचे ते दुक्खमुप्पज्जे, कासीनं रट्ठवड्ढन;

मा खो नं तस्स अक्खाहि, यो तं दुक्खा न मोचये.

५६.

यो तस्स [यो च तथा (पी.)] दुक्खजातस्स, एकङ्गमपि भागसो [एकन्तमपि भासतो (सी. पी.)];

विप्पमोचेय्य धम्मेन, कामं तस्स पवेदय [पवेदये (सी.)].

५७.

सुविजानं सिङ्गालानं, सकुणानञ्च वस्सितं;

मनुस्सवस्सितं राज, दुब्बिजानतरं ततो.

५८.

अपि चे मञ्ञती पोसो, ञाति मित्तो सखाति वा;

यो पुब्बे सुमनो हुत्वा, पच्छा सम्पज्जते दिसो.

५९.

यो अत्तनो दुक्खमनानुपुट्ठो, पवेदये जन्तु अकालरूपे;

आनन्दिनो तस्स भवन्तिमित्ता [भवन्त’मित्ता (सी. पी.)], हितेसिनो तस्स दुखी भवन्ति.

६०.

कालञ्च ञत्वान तथाविधस्स, मेधावीनं एकमनं विदित्वा;

अक्खेय्य तिब्बानि [तिप्पानि (सी. स्या. पी.)] परस्स धीरो, सण्हं गिरं अत्थवतिं पमुञ्चे.

६१.

सचे च जञ्ञा अविसय्हमत्तनो, न ते हि मय्हं [नायं नीति मय्ह (सी. पी.)] सुखागमाय;

एकोव तिब्बानि सहेय्य धीरो, सच्चं हिरोत्तप्पमपेक्खमानो.

६२.

अहं रट्ठानि विचरन्तो, निगमे राजधानियो;

भिक्खमानो महाराज, आचरियस्स धनत्थिको.

६३.

गहपती राजपुरिसे, महासाले च ब्राह्मणे;

अलत्थं सत्त निक्खानि, सुवण्णस्स जनाधिप;

ते मे नट्ठा महाराज, तस्मा सोचामहं भुसं.

६४.

पुरिसा ते महाराज, मनसानुविचिन्तिता;

नालं दुक्खा पमोचेतुं, तस्मा तेसं न ब्याहरिं.

६५.

त्वञ्च खो मे महाराज, मनसानुविचिन्तितो;

अलं दुक्खा पमोचेतुं, तस्मा तुय्हं पवेदयिं.

६६.

तस्सादासि पसन्नत्तो, कासीनं रट्ठवड्ढनो;

जातरूपमये निक्खे, सुवण्णस्स चतुद्दसाति.

दूतजातकं पञ्चमं.

४७९. कालिङ्गबोधिजातकं (६)

६७.

राजा कालिङ्गो चक्कवत्ति, धम्मेन पथविमनुसासं [मनुसासि (स्या. क.)];

अगमा [अगमासि (स्या. क.)] बोधिसमीपं, नागेन महानुभावेन.

६८.

कालिङ्गो भारद्वाजो च, राजानं कालिङ्गं समणकोलञ्ञं;

चक्कं वत्तयतो परिग्गहेत्वा [परिणेत्वा (पी.)], पञ्जली इदमवोच.

६९.

पच्चोरोह महाराज, भूमिभागो यथा समणुग्गतो [समनुगीतो (सी. स्या. पी.)];

इध अनधिवरा बुद्धा, अभिसम्बुद्धा विरोचन्ति.

७०.

पदक्खिणतो आवट्टा, तिणलता अस्मिं भूमिभागस्मिं;

पथविया नाभियं [पुथुविया अयं (सी.), पठविया अयं (स्या.), पुथविया’यं (पी.)] मण्डो, इति नो सुतं मन्ते महाराज [सुतं महाराज (सी. स्या. पी.)].

७१.

सागरपरियन्ताय, मेदिनिया सब्बभूतधरणिया;

पथविया अयं मण्डो, ओरोहित्वा नमो करोहि.

७२.

ये ते भवन्ति नागा च, अभिजाता च कुञ्जरा;

एत्तावता पदेसं ते, नागा नेव मुपयन्ति.

७३.

अभिजातो नागो [अभिजातो ते नागो (सी. पी. अट्ठ.)] कामं, पेसेहि कुञ्जरं दन्तिं;

एत्तावता पदेसो [पदेसो च (स्या. क.)], सक्का [न सक्का (स्या.)] नागेन मुपगन्तुं.

७४.

तं सुत्वा राजा कालिङ्गो, वेय्यञ्जनिकवचो निसामेत्वा;

सम्पेसेसि नागं ञस्साम, मयं यथिमस्सिदं [यथा इदं (सी. स्या. पी.)] वचनं.

७५.

सम्पेसितो च रञ्ञा, नागो कोञ्चोव अभिनदित्वान;

पटिसक्कित्वा [पटिओसक्कित्वा (क.)] निसीदि, गरुंव भारं असहमानो.

७६.

कालिङ्गभारद्वाजो, नागं खीणायुकं विदित्वान;

राजानं कालिङ्गं, तरमानो अज्झभासित्थ;

अञ्ञं सङ्कम नागं, नागो खीणायुको महाराज.

७७.

तं सुत्वा कालिङ्गो, तरमानो सङ्कमी नागं;

सङ्कन्तेव रञ्ञे, नागो तत्थेव पति [पतितो (क.)] भुम्या;

वेय्यञ्जनिकवचो, यथा तथा अहु नागो.

७८.

कालिङ्गो राजा कालिङ्गं, ब्राह्मणं एतदवोच;

त्वमेव असि सम्बुद्धो, सब्बञ्ञू सब्बदस्सावी.

७९.

तं अनधिवासेन्तो कालिङ्गं [कालिङ्गो (सी. स्या. पी.)], ब्राह्मणो इदमवोच;

वेय्यञ्जनिका हि मयं, बुद्धा सब्बञ्ञुनो महाराज.

८०.

सब्बञ्ञू सब्बविदू च, बुद्धा न लक्खणेन जानन्ति;

आगमबलसा [आगमपुरिसा (पी.)] हि मयं, बुद्धा सब्बं पजानन्ति.

८१.

महयित्वा सम्बोधिं [महायित्वान सम्बोधिं (सी. पी.), पहंसित्वान सम्बोधिं (स्या.), ममायित्वान तं बोधिं (क.)], नानातुरियेहि वज्जमानेहि;

मालाविलेपनं अभिहरित्वा [मालागन्धविलेपनं आहरित्वा (सी. पी.); पाकारपरिक्खेपं कारेसि; अथ राजा पायासि (सी. स्या. पी.)] अथ राजा मनुपायासि [पाकारपरिक्खेपं कारेसि; अथ राजा पायासि (सी. स्या. पी.)].

८२.

सट्ठि वाहसहस्सानि, पुप्फानं सन्निपातयि;

पूजेसि राजा कालिङ्गो, बोधिमण्डमनुत्तरन्ति [वरुत्तमेति (सी.)].

कालिङ्गबोधिजातकं छट्ठं.

४८०. अकित्तिजातकं (७)

८३.

अकित्तिं [अकत्तिं (क.)] दिस्वा सम्मन्तं, सक्को भूतपती ब्रवि;

किं पत्थयं महाब्रह्मे, एको सम्मसि घम्मनि.

८४.

दुक्खो पुनब्भवो सक्क, सरीरस्स च भेदनं;

सम्मोहमरणं दुक्खं, तस्मा सम्मामि वासव.

८५.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं कस्सप ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

८६.

वरं चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

येन पुत्ते च दारे च, धनधञ्ञं पियानि च;

लद्धा नरा न [लद्धा नञ्ञानि (क.)] तप्पन्ति, सो लोभो न मयी वसे.

८७.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं कस्सप ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

८८.

वरं चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

खेत्तं वत्थुं हिरञ्ञञ्च, गवस्सं दासपोरिसं;

येन जातेन जीयन्ति, सो दोसो न मयी वसे.

८९.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं कस्सप ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

९०.

वरं चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

बालं न पस्से न सुणे, न च बालेन संवसे;

बालेनल्लाप [बालेना’लाप (?)] सल्लापं, न करे न च रोचये.

९१.

किं नु ते अकरं बालो, वद कस्सप कारणं;

केन कस्सप बालस्स, दस्सनं नाभिकङ्खसि.

९२.

अनयं नयति दुम्मेधो, अधुरायं नियुञ्जति;

दुन्नयो सेय्यसो होति, सम्मा वुत्तो पकुप्पति;

विनयं सो न जानाति, साधु तस्स अदस्सनं.

९३.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं कस्सप ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

९४.

वरं चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

धीरं पस्से सुणे धीरं, धीरेन सह संवसे;

धीरेनल्लापसल्लापं, तं करे तञ्च रोचये.

९५.

किं नु ते अकरं धीरो, वद कस्सप कारणं;

केन कस्सप धीरस्स, दस्सनं अभिकङ्खसि.

९६.

नयं नयति मेधावी, अधुरायं न युञ्जति;

सुनयो सेय्यसो होति, सम्मा वुत्तो न कुप्पति;

विनयं सो पजानाति, साधु तेन समागमो.

९७.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं कस्सप ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

९८.

वरं चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

ततो रत्या विवसाने [विवसने (सी. स्या. पी.)], सूरियुग्गमनं [सुरियस्सुग्गमनं (सी. स्या. पी.)] पति;

दिब्बा भक्खा पातुभवेय्युं, सीलवन्तो च याचका.

९९.

ददतो मे [ददतो च मे (पी.)] न खीयेथ, दत्वा नानुतपेय्यहं;

ददं चित्तं पसादेय्यं, एतं सक्क वरं वरे.

१००.

एतस्मिं ते सुलपिते, पतिरूपे सुभासिते;

वरं कस्सप ते दम्मि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

१०१.

वरं चे मे अदो सक्क, सब्बभूतानमिस्सर;

न मं पुन उपेय्यासि, एतं सक्क वरं वरे.

१०२.

बहूहि वतचरियाहि [वत्तचरियाहि (सी. स्या. क.)], नरा च अथ नारियो;

दस्सनं अभिकङ्खन्ति, किं नु मे दस्सने भयं.

१०३.

तं तादिसं देववण्णं [देववण्णिं (पी.)], सब्बकामसमिद्धिनं;

दिस्वा तपो पमज्जेय्य [दिस्वा तपो पमज्जेय्यं (सी. स्या. पी.), दिस्वानहं पमज्जेय्यं (चरियापिटकट्ठकथा)], एतं ते दस्सने भयन्ति.

अकित्तिजातकं सत्तमं.

४८१. तक्कारियजातकं (८)

१०४.

अहमेव दुब्भासितं भासि बालो, भेकोवरञ्ञे अहिमव्हायमानो [मव्हयानो (सी. पी.)];

तक्कारिये सोब्भमिमं [सोब्भम्हि अहं (क.)] पतामि, न किरेव साधु अतिवेलभाणी [साधूत्यतिवेलभाणी (क.)].

१०५.

पप्पोति मच्चो अतिवेलभाणी, बन्धं वधं सोकपरिद्दवञ्च;

अत्तानमेव गरहासि एत्थ, आचेर यं तं निखणन्ति सोब्भे.

१०६.

किमेवहं तुण्डिलमनुपुच्छिं, करेय्य सं [करेय्यासं (स्या.), करेय्य स (क.), भरेय्य सं (?)] भातरं काळिकायं [काळिकाय (स्या. क.)];

नग्गोवहं [नग्गोच’हं (?)] वत्थयुगञ्च जीनो, अयम्पि अत्थो बहुतादिसोव.

१०७.

यो युज्झमानानमयुज्झमानो [युज्झमानेन अयुज्झमानो (क.)], मेण्डन्तरं अच्चुपती कुलिङ्गो;

सो पिंसितो मेण्डसिरेहि तत्थ, अयम्पि अत्थो बहुतादिसोव.

१०८.

चतुरो जना पोत्थकमग्गहेसुं, एकञ्च पोसं अनुरक्खमाना;

सब्बेव ते भिन्नसिरा सयिंसु, अयम्पि अत्थो बहुतादिसोव.

१०९.

अजा यथा वेळुगुम्बस्मिं बद्धा [बन्धं (स्या. क.)], अवक्खिपन्ती असिमज्झगच्छि;

तेनेव तस्सा गलकावकन्तं [गलया विकन्तुं (क.), गलकं विकन्ता (स्या.)], अयम्पि अत्थो बहुतादिसोव.

११०.

इमे न देवा न गन्धब्बपुत्ता, मिगा इमे अत्थवसं गता मे [अत्थवसाभता इमे (सी. स्या. पी.)];

एकञ्च नं सायमासे पचन्तु, एकं पुनप्पातरासे [एकञ्च नं पातरासे (क. सी. पी.)] पचन्तु.

१११.

सतं सहस्सानि दुभासितानि, कलम्पि नाग्घन्ति सुभासितस्स;

दुब्भासितं सङ्कमानो किलेसो [किलिस्सति (?)], तस्मा तुण्ही किम्पुरिसा [किंपुरिसो (सी. स्या.)] न बाल्या.

११२.

या मेसा ब्याहासि [ब्याकासि (सी. स्या. पी.)] पमुञ्चथेतं, गिरिञ्च नं [गिरिं वरं (क.)] हिमवन्तं नयन्तु;

इमञ्च खो देन्तु महानसाय, पातोव नं पातरासे पचन्तु.

११३.

पज्जुन्ननाथा पसवो, पसुनाथा अयं पजा;

त्वं नाथोसि [त्वं-नाथो’स्मि (सी. स्या. पी.)] महाराज, नाथोहं भरियाय मे [अम्ह-नाथा मम भरिया (क. सी. स्या.)];

द्विन्नमञ्ञतरं ञत्वा, मुत्तो गच्छेय्य पब्बतं.

११४.

न वे निन्दा सुपरिवज्जयेथ [सुपरिवज्जयाथ (स्या.)], नाना जना सेवितब्बा जनिन्द;

येनेव एको लभते पसंसं, तेनेव अञ्ञो लभते निन्दितारं.

११५.

सब्बो लोको परिचित्तो अतिचित्तो [परचित्तेन अतिचित्तो (सी. स्या.), परचित्तेन अचित्तो (सी. अट्ठ.)], सब्बो लोको चित्तवा सम्हि चित्ते;

पच्चेकचित्ता पुथु सब्बसत्ता, कस्सीध चित्तस्स वसे न वत्ते.

११६.

तुण्ही अहू किम्पुरिसो सभरियो [अभाणी (क.)], यो दानि ब्याहासि भयस्स भीतो;

सो दानि मुत्तो सुखितो अरोगो, वाचाकिरेवत्तवती नरानन्ति.

तक्कारियजातकं अट्ठमं.

४८२. रुरुमिगराजजातकं (९)

११७.

तस्स [कस्स (सी. पी.)] गामवरं दम्मि, नारियो च अलङ्कता;

यो [को (सी. स्या. पी.)] मेतं मिगमक्खाति [मक्खासि (स्या. क.)], मिगानं मिगमुत्तमं.

११८.

मय्हं गामवरं देहि, नारियो च अलङ्कता;

अहं ते मिगमक्खिस्सं, मिगानं मिगमुत्तमं.

११९.

एतस्मिं वनसण्डस्मिं, अम्बा साला च पुप्फिता;

इन्दगोपकसञ्छन्ना, एत्थेसो तिट्ठते मिगो.

१२०.

धनुं अद्वेज्झं [अदेज्झं (सी. पी.), सरज्जं (क.)] कत्वान, उसुं सन्नय्हुपागमि [सन्धायुपागमि (सी. पी.)];

मिगो च दिस्वा राजानं, दूरतो अज्झभासथ.

१२१.

आगमेहि महाराज, मा मं विज्झि रथेसभ;

को नु ते इदमक्खासि, एत्थेसो तिट्ठते मिगो.

१२२.

एस पापचरो पोसो, सम्म तिट्ठति आरका;

सोयं [सो हि (सी. स्या. पी.)] मे इदमक्खासि, एत्थेसो तिट्ठते मिगो.

१२३.

सच्चं किरेव माहंसु, नरा एकच्चिया इध;

कट्ठं निप्लवितं सेय्यो, न त्वेवेकच्चि यो नरो.

१२४.

किं नु रुरु गरहसि मिगानं, किं पक्खीनं किं पन मानुसानं;

भयञ्हि मं विन्दतिनप्परूपं, सुत्वान तं मानुसिं भासमानं.

१२५.

यमुद्धरिं वाहने वुय्हमानं, महोदके सलिले सीघसोते;

ततोनिदानं भयमागतं मम, दुक्खो हवे राज असब्भि सङ्गमो.

१२६.

सोहं चतुप्पत्तमिमं विहङ्गमं, तनुच्छिदं हदये ओस्सजामि;

हनामि तं मित्तदुब्भिं अकिच्चकारिं [हनामि मित्तद्दु’मकिच्चकारिं (सी. पी.)], यो तादिसं कम्मकतं न जाने.

१२७.

धीरस्स बालस्स हवे जनिन्द, सन्तो वधं नप्पसंसन्ति जातु;

कामं घरं गच्छतु पापधम्मो, यञ्चस्स भट्ठं तदेतस्स देहि;

अहञ्च ते कामकरो भवामि.

१२८.

अद्धा रुरु अञ्ञतरो सतं सो [सतं’से (सी.)], यो दुब्भतो [दुब्भिनो (स्या.), दूभतो (पी.)] मानुसस्स न दुब्भि;

कामं घरं गच्छतु पापधम्मो, यञ्चस्स भट्ठं तदेतस्स दम्मि;

अहञ्च ते कामचारं ददामि.

१२९.

सुविजानं सिङ्गालानं, सकुणानञ्चवस्सितं;

मनुस्सवस्सितं राज, दुब्बिजानतरं ततो.

१३०.

अपि चे मञ्ञती पोसो, ञाति मित्तो सखाति वा;

यो पुब्बे सुमनो हुत्वा, पच्छा सम्पज्जते दिसो.

१३१.

समागता जानपदा, नेगमा च समागता;

मिगा सस्सानि खादन्ति, तं देवो पटिसेधतु.

१३२.

कामं जनपदो मासि, रट्ठञ्चापि विनस्सतु;

न त्वेवाहं रुरुं दुब्भे, दत्वा अभयदक्खिणं.

१३३.

मा मे जनपदो आसि [मा मं जनपदो अहु (स्या.)], रट्ठञ्चापि विनस्सतु;

न त्वेवाहं [न त्वेव (क. सी. क.)] मिगराजस्स, वरं दत्वा मुसा भणेति.

रुरुमिगराजजातकं नवमं.

४८३. सरभमिगजातकं (१०)

१३४.

आसीसेथेव [आसिंसेथेव (सी. स्या. पी.)] पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

पस्सामि वोहं अत्तानं, यथा इच्छिं तथा अहु.

१३५.

आसीसेथेव पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

पस्सामि वोहं अत्तानं, उदका थलमुब्भतं.

१३६.

वायमेथेव पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

पस्सामि वोहं अत्तानं, यथा इच्छिं तथा अहु.

१३७.

वायमेथेव पुरिसो, न निब्बिन्देय्य पण्डितो;

पस्सामि वोहं अत्तानं, उदका थलमुब्भतं.

१३८.

दुक्खूपनीतोपि नरो सपञ्ञो, आसं न छिन्देय्य सुखागमाय;

बहू हि फस्सा अहिता हिता च, अवितक्किता मच्चमुपब्बजन्ति [मच्चुमुपब्बजन्ति (क. सी. पी.), मच्चुमुपपज्जन्ति (स्या. क.) एत्थ ‘‘अवितक्कितापि फस्सो मच्चं जनं उपगच्छन्ती’’ति अत्थो].

१३९.

अचिन्तितम्पि भवति, चिन्तितम्पि विनस्सति;

न हि चिन्तामया भोगा, इत्थिया पुरिसस्स वा.

१४०.

सरभं गिरिदुग्गस्मिं, यं त्वं अनुसरी पुरे;

अलीनचित्तस्स तुवं, विक्कन्तमनुजीवसि [तव, विक्कन्तं जीवितं लभि (क.)].

१४१.

यो तं विदुग्गा नरका समुद्धरि, सिलाय योग्गं सरभो करित्वा;

दुक्खूपनीतं मच्चुमुखा पमोचयि, अलीनचित्तं तं मिगं [तमेव (स्या. क.)] वदेसि.

१४२.

किं त्वं नु [तुवन्नु (सी. पी.)] तत्थेव तदा अहोसि, उदाहु ते कोचि नं [तं (क.)] एतदक्खा;

विवट्टच्छद्दो नुसि सब्बदस्सी, ञाणं नु ते ब्राह्मण भिंसरूपं.

१४३.

न चेवहं तत्थ तदा अहोसिं, न चापि मे कोचि नं [तं (क.)] एतदक्खा;

गाथापदानञ्च सुभासितानं, अत्थं तदानेन्ति जनिन्द धीरा.

१४४.

आदाय पत्तिं [पत्तं (स्या.), पट्टिं (क.)] परविरियघातिं, चापे सरं किं विचिकिच्छसे तुवं;

नुन्नो [नुण्णो (क. सी. स्या.), तुण्णो (क.)] सरो सरभं हन्तु खिप्पं, अन्नञ्हि एतं वरपञ्ञ रञ्ञो.

१४५.

अद्धा पजानामि अहम्पि एतं, अन्नं मिगो ब्राह्मण खत्तियस्स;

पुब्बे कतञ्च [पुब्बे च कतं (क.)] अपचायमानो, तस्मा मिगं सरभं नो हनामि.

१४६.

नेसो मिगो महाराज, असुरेसो दिसम्पति;

एतं हन्त्वा मनुस्सिन्द, भवस्सु अमराधिपो.

१४७.

सचे च राजा [राज (सी. स्या. पी.)] विचिकिच्छसे तुवं, हन्तुं मिगं सरभं सहायकं [सहायकं मे (सी. पी.)];

सपुत्तदारो नरवीरसेट्ठ [नरविरियसेट्ठ (सी. पी.)], गन्त्वा [गन्ता (सी. पी. अट्ठ.)] तुवं वेतरणिं यमस्स.

१४८.

कामं अहं जानपदा च सब्बे, पुत्ता च दारा च सहायसङ्घा;

गच्छेमु तं वेतरणिं यमस्स, न त्वेव हञ्ञो मम पाणदो यो [पाणद’स्स (सी. स्या. पी.)].

१४९.

अयं मिगो किच्छगतस्स मय्हं, एकस्स कत्ता विवनस्मि घोरे;

तं तादिसं पुब्बकिच्चं सरन्तो, जानं महाब्रह्मे कथं हनेय्यं.

१५०.

मित्ताभिराधी चिरमेव जीव, रज्जं इमं धम्मगुणे [रज्जम्पिमं चस्स गणे (क.)] पसास;

नारीगणेहि परिचारियन्तो, मोदस्सु रट्ठे तिदिवेव वासवो.

१५१.

अक्कोधनो निच्चपसन्नचित्तो, सब्बातिथी याचयोगो भवित्वा [पाहुनके करित्वा (स्या.), याचयोगो विदित्वा (क.)];

दत्वा च भुत्वा च यथानुभावं, अनिन्दितो सग्गमुपेहि ठानन्ति.

सरभमिगजातकं दसमं.

तेरसकनिपातं निट्ठितं.

तस्सुद्दानं –

वरअम्ब कुठारि सहंसवरो, अथरञ्ञस्मिं दूतकपञ्चमको;

अथ बोधि अकित्ति सुतक्करिना, अथ रुरुमिगेनपरो सरभोति.

१४. पकिण्णकनिपातो

४८४. सालिकेदारजातकं (१)

.

सम्पन्नं सालिकेदारं, सुवा भुञ्जन्ति कोसिय;

पटिवेदेमि ते ब्रह्मे, न ने [ते (सी. स्या.), नं (सी. स्या. पी. अट्ठ.), तं (क. अट्ठ.)] वारेतुमुस्सहे.

.

एको च तत्थ सकुणो, यो नेसं [तेसं (सी. अट्ठ.)] सब्बसुन्दरो;

भुत्वा सालिं यथाकामं, तुण्डेनादाय गच्छति.

.

ओड्डेन्तु [उज्झुन्तु (स्या. क.) अङ्गुत्तरनिकाये पस्सितब्बं] वाळपासानि, यथा वज्झेथ सो दिजो;

जीवञ्च नं गहेत्वान, आनयेहि [आनयेथ (सी. पी.)] ममन्तिके.

.

एते भुत्वा पिवित्वा च [भुत्वा च पित्वा च (पी.)], पक्कमन्ति विहङ्गमा;

एको बद्धोस्मि पासेन, किं पापं पकतं मया.

.

उदरं नून अञ्ञेसं, सुव अच्चोदरं तव;

भुत्वा सालिं यथाकामं, तुण्डेनादाय गच्छसि.

.

कोट्ठं नु तत्थ पूरेसि, सुव वेरं नु ते मया;

पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, कुहिं सालिं निदाहसि [निधीयसि (पी.)].

.

न मे वेरं तया सद्धिं, कोट्ठो मय्हं न विज्जति;

इणं मुञ्चामिणं दम्मि, सम्पत्तो कोटसिम्बलिं;

निधिम्पि तत्थ निदहामि, एवं जानाहि कोसिय.

.

कीदिसं ते इणदानं, इणमोक्खो च कीदिसो;

निधिनिधानमक्खाहि, अथ पासा पमोक्खसि.

.

अजातपक्खा तरुणा, पुत्तका मय्ह कोसिय;

ते मं भता भरिस्सन्ति, तस्मा तेसं इणं ददे.

१०.

माता पिता च मे वुद्धा, जिण्णका गतयोब्बना;

तेसं तुण्डेन हातून, मुञ्चे पुब्बकतं [पुब्बे कतं (सी.)] इणं.

११.

अञ्ञेपि तत्थ सकुणा, खीणपक्खा सुदुब्बला;

तेसं पुञ्ञत्थिको दम्मि, तं निधिं आहु पण्डिता.

१२.

ईदिसं [एदिसं (सी. पी.)] मे इणदानं, इणमोक्खो च ईदिसो;

निधिनिधानमक्खामि [निधिं निधानं अक्खातं (सी. पी.)], एवं जानाहि कोसिय.

१३.

भद्दको वतयं पक्खी, दिजो परमधम्मिको;

एकच्चेसु मनुस्सेसु, अयं धम्मो न विज्जति.

१४.

भुञ्ज सालिं यथाकामं, सह सब्बेहि ञातिभि;

पुनापि सुव पस्सेमु, पियं मे तव दस्सनं.

१५.

भुत्तञ्च पीतञ्च तवस्समम्हि [तवस्सब्यम्हि (क.)], रत्तिञ्च [रती च (सी. पी.)] नो कोसिय ते सकासे;

निक्खित्तदण्डेसु ददाहि दानं, जिण्णे च मातापितरो भरस्सु.

१६.

लक्खी वत मे उदपादि अज्ज, यो अद्दसासिं पवरं [योहं अदस्सं परमं (स्या. क.)] दिजानं;

सुवस्स सुत्वान सुभासितानि, काहामि पुञ्ञानि अनप्पकानि.

१७.

सो कोसियो अत्तमनो उदग्गो, अन्नञ्च पानञ्चभिसङ्खरित्वा [अन्नञ्च पानं अभिसंहरित्वा (क.)];

अन्नेन पानेन पसन्नचित्तो, सन्तप्पयि समणब्राह्मणे चाति.

सालिकेदारजातकं [केदारजातकं (क.)] पठमं.

४८५. चन्दकिन्नरीजातकं (२)

१८.

उपनीयतिदं मञ्ञे, चन्दे [लोहितमदेन मज्जामि; विजहामि जीवितं पाणा, (सी. पी. अट्ठ.)] लोहितमद्दने;

अज्ज जहामि जीवितं, पाणा [लोहितमदेन मज्जामि; विजहामि जीवितं पाणा, (सी. पी. अट्ठ.)] मे चन्दे निरुज्झन्ति.

१९.

ओसीदि [ओसधि (सी. स्या. पी.), ओसट्ठि (क.), ओसति (अभिनवटीका), ओसीदति (?)] मे दुक्खं [दुक्खं मे (सी. पी.)] हदयं, मे डय्हते नितम्मामि;

तव चन्दिया सोचन्तिया, न नं अञ्ञेहि सोकेहि.

२०.

तिणमिव वनमिव मिलायामि [मिलयामि (सी.), मिय्यामि (सी. पी. अट्ठ.)], नदी अपरिपुण्णाव [अपरिपुण्णियाव (सी. पी.)] सुस्सामि;

तव चन्दिया सोचन्तिया, न नं अञ्ञेहि सोकेहि.

२१.

वस्समिव सरे पादे [वस्संव सरे पादे (सी.), वस्संव सरे पब्बतपादे (पी.)], इमानि अस्सूनि वत्तरे मय्हं;

तव चन्दिया सोचन्तिया, न नं अञ्ञेहि सोकेहि.

२२.

पापो खोसि [पापोसि खो (सी.), पापो खो (स्या. पी.)] राजपुत्त, यो मे इच्छितं [इच्छित (सी. स्या. पी.)] पतिं वराकिया;

विज्झसि वनमूलस्मिं, सोयं विद्धो छमा सेति.

२३.

इमं मय्हं हदयसोकं, पटिमुञ्चतु राजपुत्त तव माता;

यो मय्हं हदयसोको, किम्पुरिसं अवेक्खमानाय.

२४.

इमं मय्हं हदयसोकं, पटिमुञ्चतु राजपुत्त तव जाया;

यो मय्हं हदयसोको, किम्पुरिसं अवेक्खमानाय.

२५.

मा च पुत्तं [पुत्ते (सी. पी.)] मा च पतिं, अद्दक्खि राजपुत्त तव माता;

यो किम्पुरिसं अवधि, अदूसकं मय्ह कामा हि [मय्हं कामा (क.)].

२६.

मा च पुत्तं मा च पतिं, अद्दक्खि राजपुत्त तव जाया;

यो किम्पुरिसं अवधि, अदूसकं मय्ह कामा हि.

२७.

मा त्वं चन्दे रोदि, मा सोचि वनतिमिरमत्तक्खि;

मम त्वं हेहिसि भरिया, राजकुले पूजिता नारीभि [नारी (सी. पी.)].

२८.

अपि नूनहं मरिस्सं, नाहं [न च पनाहं (सी. पी.)] राजपुत्त तव हेस्सं;

यो किम्पुरिसं अवधि, अदूसकं मय्ह कामा हि.

२९.

अपि भीरुके अपि जीवितुकामिके, किम्पुरिसि गच्छ हिमवन्तं;

तालीसतगरभोजना, अञ्ञे [तालिस्सतगरभोजने, अरञ्ञे (सी. पी.)] तं मिगा रमिस्सन्ति.

३०.

ते पब्बता ता च कन्दरा, [ता च गिरिगुहायो (सी. स्या. पी.)] ता च गिरिगुहायो तथेव तिट्ठन्ति [ता च गिरिगुहायो (सी. स्या. पी.)];

तत्थेव [तत्थ (सी. स्या. पी.)] तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३१.

ते पण्णसन्थता रमणीया, वाळमिगेहि अनुचिण्णा;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं [कासं (सी. स्या. पी.)].

३२.

ते पुप्फसन्थता रमणीया, वाळमिगेहि अनुचिण्णा;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३३.

अच्छा सवन्ति गिरिवन [गिरिवर (सी. पी.)] नदियो, कुसुमाभिकिण्णसोतायो;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३४.

नीलानि हिमवतो पब्बतस्स, कूटानि दस्सनीयानि [दस्सनेय्यानि (सी. पी.)];

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३५.

पीतानि हिमवतो पब्बतस्स, कूटानि दस्सनीयानि;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३६.

तम्बानि हिमवतो पब्बतस्स, कूटानि दस्सनीयानि;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३७.

तुङ्गानि हिमवतो पब्बतस्स, कूटानि दस्सनीयानि;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३८.

सेतानि हिमवतो पब्बतस्स, कूटानि दस्सनीयानि;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

३९.

चित्रानि हिमवतो पब्बतस्स, कूटानि दस्सनीयानि;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

४०.

यक्खगणसेविते गन्धमादने, ओसधेभि सञ्छन्ने;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

४१.

किम्पुरिससेविते गन्धमादने, ओसधेभि सञ्छन्ने;

तत्थेव तं अपस्सन्ती, किम्पुरिस कथं अहं कस्सं.

४२.

वन्दे ते अयिरब्रह्मे [अय्यिरे ब्रह्मे (क.)], यो मे इच्छितं पतिं वराकिया;

अमतेन अभिसिञ्चि, समागतास्मि पियतमेन.

४३.

विचराम दानि गिरिवन [गिरिवर (सी. पी.)] नदियो, कुसुमाभिकिण्णसोतायो;

नानादुमवसनायो [सेवनायो (पी.)], पियंवदा अञ्ञमञ्ञस्साति.

चन्दकिन्नरीजातकं [चन्दकिन्नरजातकं (सी. स्या. पी.)] दुतियं.

४८६. महाउक्कुसजातकं (३)

४४.

उक्का चिलाचा [मिलाचा (सी. स्या. पी.)] बन्धन्ति दीपे [बन्धन्ति लुद्दा, दीपे (क.)], पजा ममं खादितुं पत्थयन्ति;

मित्तं सहायञ्च वदेहि सेनक, आचिक्ख ञातिब्यसनं दिजानं.

४५.

दिजो दिजानं पवरोसि पक्खिम [पक्खि (सी. पी.), पक्खि च (स्या.)], उक्कुसराज सरणं तं उपेम [उपेमि (सी. स्या. पी.)];

पजा ममं खादितुं पत्थयन्ति, लुद्दा चिलाचा [मिलाचा (सी. स्या. पी.)] भव मे सुखाय.

४६.

मित्तं सहायञ्च करोन्ति पण्डिता, काले अकाले सुखमेसमाना [मासयाना (पी.)];

करोमि ते सेनक एतमत्थं, अरियो हि अरियस्स करोति किच्चं.

४७.

यं होति किच्चं अनुकम्पकेन, अरियस्स अरियेन कतं तयीदं [तव यिदं (सी. पी.)];

अत्तानुरक्खी भव मा अदय्हि [अडय्ह (सी. पी.)], लच्छाम पुत्ते तयि जीवमाने.

४८.

तवेव [तमेव (स्या. क.)] रक्खावरणं करोन्तो, सरीरभेदापि न सन्तसामि;

करोन्ति हेके [हेते (क. सी. स्या. पी.)] सखीनं सखारो, पाणं चजन्ता [चजन्ति (सी. पी.)] सतमेस [सतानेस (पी.)] धम्मो.

४९.

सुदुक्करं कम्ममकासि [मका (सी. पी.)], अण्डजायं विहङ्गमो;

अत्थाय कुररो पुत्ते, अड्ढरत्ते अनागते.

५०.

चुतापि हेके [एके (सी. पी.)] खलिता सकम्मुना, मित्तानुकम्पाय पतिट्ठहन्ति;

पुत्ता ममट्टा गतिमागतोस्मि, अत्थं चरेथो [चरेथ (सी. स्या. पी.)] मम वारिचर [वारिछन्न (सी. पी.)].

५१.

धनेन धञ्ञेन च अत्तना च, मित्तं सहायञ्च करोन्ति पण्डिता;

करोमि ते सेनक एतमत्थं, अरियो हि अरियस्स करोति किच्चं.

५२.

अप्पोस्सुक्को तात तुवं निसीद, पुत्तो पितु चरति अत्थचरियं;

अहं चरिस्सामि तवेतमत्थं, सेनस्स पुत्ते परितायमानो.

५३.

अद्धा हि तात सतमेस धम्मो, पुत्तो पितु यं चरे [पितुनं चरे (क.), पितु यञ्चरेथ (सी. पी.)] अत्थचरियं;

अप्पेव मं दिस्वान पवड्ढकायं, सेनस्स पुत्ता न विहेठयेय्युं.

५४.

पसू मनुस्सा मिगवीरसेट्ठ [मिगविरियसेट्ठ (सी. पी.)], भयट्टिता [भयद्दिता (सी. पी.)] सेट्ठमुपब्बजन्ति;

पुत्ता ममट्टा गतिमागतोस्मि, त्वं नोसि राजा भव मे सुखाय.

५५.

करोमि ते सेनक एतमत्थं, आयामि ते तं दिसतं वधाय;

कथञ्हि विञ्ञू पहु सम्पजानो, न वायमे अत्तजनस्स गुत्तिया.

५६.

मित्तञ्च कयिराथ सुहदयञ्च [सुहद्दयञ्च (सी.), सखाघरञ्च (पी.)], अयिरञ्च कयिराथ सुखागमाय;

निवत्थकोचोव [कोजोव (सी. पी.)] सरेभिहन्त्वा, मोदाम पुत्तेहि समङ्गिभूता.

५७.

सकमित्तस्स कम्मेन, सहायस्सापलायिनो;

कूजन्तमुपकूजन्ति, लोमसा हदयङ्गमं.

५८.

मित्तं सहायं अधिगम्म पण्डितो, सो भुञ्जती पुत्त पसुं धनं वा;

अहञ्च पुत्ता च पती च मय्हं, मित्तानुकम्पाय समङ्गिभूता.

५९.

राजवता सूरवता च अत्थो, सम्पन्नसखिस्स भवन्ति हेते;

सो मित्तवा यसवा उग्गतत्तो, अस्मिंधलोके [अस्मिञ्च लोके (सी. स्या. पी.)] मोदति कामकामी.

६०.

करणीयानि मित्तानि, दलिद्देनापि सेनक;

पस्स मित्तानुकम्पाय, समग्गम्हा सञातके [सञातका (?)].

६१.

सूरेन बलवन्तेन, यो मित्ते [मेत्ते (सी.), मित्तं (स्या.)] कुरुते दिजो;

एवं सो सुखितो होति, यथाहं त्वञ्च सेनकाति.

महाउक्कुसजातकं ततियं.

४८७. उद्दालकजातकं (४)

६२.

खराजिना जटिला पङ्कदन्ता, दुम्मक्खरूपा [दुम्मुधरूपा (सी. पी. क.)] ये मन्तं जप्पन्ति [येमे जपन्ति (सी. पी.), ये’मे जप्पन्ति मन्ते (जा. १.६.१०)];

कच्चिन्नु ते मानुसके पयोगे, इदं विदू परिमुत्ता अपाया.

६३.

पापानि कम्मानि करेथ [करेय्य (स्या.), कत्वान (जा. १.६.११)] राज, बहुस्सुतो चे न चरेय्य धम्मं;

सहस्सवेदोपि न तं पटिच्च, दुक्खा पमुच्चे [पमुञ्चे (स्या.)] चरणं अपत्वा.

६४.

सहस्सवेदोपि न तं पटिच्च, दुक्खा पमुच्चे चरणं अपत्वा;

मञ्ञामि वेदा अफला भवन्ति, ससंयमं चरणञ्ञेव सच्चं.

६५.

न हेव वेदा अफला भवन्ति, ससंयमं चरणञ्ञेव सच्चं;

कित्तिञ्हि [कित्तिञ्च (स्या.)] पप्पोति अधिच्च वेदे, सन्तिं पुणाति [पुनोति (सी. अट्ठ.), पुणेति (स्या. जा. १.६.१३), पुनेति (पी.)] चरणेन दन्तो.

६६.

भच्चा माता पिता बन्धू, येन जातो सयेव सो;

उद्दालको अहं भोतो [भोति (क.)], सोत्तियाकुलवंसको [वंसतो (क.)].

६७.

कथं भो ब्राह्मणो होति, कथं भवति केवली;

कथञ्च परिनिब्बानं, धम्मट्ठो किन्ति वुच्चति.

६८.

निरंकत्वा अग्गिमादाय ब्राह्मणो, आपो सिञ्चं यजं उस्सेति यूपं;

एवंकरो ब्राह्मणो होति खेमी, धम्मे ठितं तेन अमापयिंसु.

६९.

सुद्धि सेचनेनत्थि, नापि केवली ब्राह्मणो;

न खन्ती नापि सोरच्चं, नापि सो परिनिब्बुतो.

७०.

कथं सो [भो (स्या. क.)] ब्राह्मणो होति, कथं भवति केवली;

कथञ्च परिनिब्बानं, धम्मट्ठो किन्ति वुच्चति.

७१.

अखेत्तबन्धू अममो निरासो, निल्लोभपापो भवलोभखीणो;

एवंकरो ब्राह्मणो होति खेमी, धम्मे ठितं तेन अमापयिंसु.

७२.

खत्तिया ब्राह्मणा वेस्सा, सुद्दा चण्डालपुक्कुसा;

सब्बेव सोरता दन्ता, सब्बेव परिनिब्बुता;

सब्बेसं सीतिभूतानं, अत्थि सेय्योथ [सेय्योव (सी. पी.)] पापियो.

७३.

खत्तिया ब्राह्मणा वेस्सा, सुद्दा चण्डालपुक्कुसा;

सब्बेव सोरता दन्ता, सब्बेव परिनिब्बुता;

सब्बेसं सीतिभूतानं, नत्थि सेय्योथ पापियो.

७४.

खत्तिया ब्राह्मणा वेस्सा, सुद्दा चण्डालपुक्कुसा;

सब्बेव सोरता दन्ता, सब्बेव परिनिब्बुता.

७५.

सब्बेसं सीतिभूतानं, नत्थि सेय्योथ पापियो;

पनत्थं [पसत्थं (स्या.), पसट्ठं (क.)] चरसि ब्रह्मञ्ञं, सोत्तियाकुलवंसतं.

७६.

नानारत्तेहि वत्थेहि, विमानं भवति छादितं;

न तेसं छाया वत्थानं, सो रागो अनुपज्जथ.

७७.

एवमेव [एवमेवं (पी.)] मनुस्सेसु, यदा सुज्झन्ति माणवा;

ते सजातिं पमुञ्चन्ति [न तेसं जातिं पुच्छन्ति (सी. स्या. पी.), न तेसं जाति सुज्झति (क.)], धम्ममञ्ञाय सुब्बताति.

उद्दालकजातकं चतुत्थं.

४८८. भिसजातकं (५)

७८.

अस्सं गवं रजतं जातरूपं, भरियञ्च सो इध लभतं मनापं;

पुत्तेहि दारेहि समङ्गि होतु, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

७९.

मालञ्च सो कासिकचन्दनञ्च, धारेतु पुत्तस्स बहू भवन्तु;

कामेसु तिब्बं कुरुतं अपेक्खं, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८०.

पहूतधञ्ञो कसिमा यसस्सी, पुत्ते गिही धनिमा सब्बकामे;

वयं अपस्सं घरमावसातु, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८१.

सो खत्तियो होतु पसय्हकारी, राजाभिराजा [राजाधिराजा (स्या. क.)] बलवा यसस्सी;

चातुरन्तं महिमावसातु, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८२.

सो ब्राह्मणो होतु अवीतरागो, मुहुत्तनक्खत्तपथेसु युत्तो;

पूजेतु नं रट्ठपती यसस्सी, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८३.

अज्झायकं सब्बसमन्तवेदं [सब्बसमत्तवेदं (सी.), सब्बसमत्तवेदनं (पी.)], तपस्सीनं मञ्ञतु सब्बलोको;

पूजेन्तु नं जानपदा समेच्च, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८४.

चतुस्सदं गामवरं समिद्धं, दिन्नञ्हि सो भुञ्जतु वासवेन;

अवीतरागो मरणं उपेतु, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८५.

सो गामणी होतु सहायमज्झे, नच्चेहि गीतेहि पमोदमानो;

सो राजतो ब्यसन मालत्थ [मा राजतो व्यसन’मलत्थ (सी. स्या. पी.)] किञ्चि, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८६.

यं एकराजा पथविं विजेत्वा, इत्थीसहस्सान [इत्थीसहस्सस्स (सी. पी.)] ठपेतु अग्गं;

सीमन्तिनीनं पवरा भवातु, भिसानि ते ब्राह्मण या अहासि.

८७.

इसीनञ्हि सा सब्बसमागतानं, भुञ्जेय्य सादुं अविकम्पमाना;

चरातु लाभेन विकत्थमाना, भिसानि ते ब्राह्मण या अहासि.

८८.

आवासिको होतु महाविहारे, नवकम्मिको होतु गजङ्गलायं [कजङ्गलायं (सी. स्या. पी.)];

आलोकसन्धिं दिवसं [दिवसा (सी. स्या. पी.)] करोतु, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

८९.

सो बज्झतू पाससतेहि छब्भि [छम्हि (सी. पी.), छस्सु (?)], रम्मा वना निय्यतु राजधानिं [राजठानिं (क.)];

तुत्तेहि सो हञ्ञतु पाचनेहि, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

९०.

अलक्कमाली तिपुकण्णविद्धो, लट्ठीहतो सप्पमुखं उपेतु;

सकच्छबन्धो [सक्कच्चबद्धो (सी. पी.), संकच्चबन्धो (निय्य)] विसिखं चरातु, भिसानि ते ब्राह्मण यो अहासि.

९१.

यो वे अनट्ठंव [अनट्ठं (सी. स्या. पी.)] नट्ठन्ति चाह, कामेव सो लभतं भुञ्जतञ्च [लभतु भुञ्जतु च (स्या.)];

अगारमज्झे मरणं उपेतु, यो वा भोन्तो सङ्कति कञ्चिदेव [किञ्चिदेव (क.)].

९२.

यदेसमाना विचरन्ति लोके, इट्ठञ्च कन्तञ्च बहूनमेतं;

पियं मनुञ्ञं चिध जीवलोके, कस्मा इसयो नप्पसंसन्ति कामे.

९३.

कामेसु वे हञ्ञरे बज्झरे च, कामेसु दुक्खञ्च भयञ्च जातं;

कामेसु भूताधिपती पमत्ता, पापानि कम्मानि करोन्ति मोहा.

९४.

ते पापधम्मा पसवेत्व पापं, कायस्स भेदा निरयं वजन्ति;

आदीनवं कामगुणेसु दिस्वा, तस्मा इसयो नप्पसंसन्ति कामे.

९५.

वीमंसमानो इसिनो भिसानि, तीरे गहेत्वान थले निधेसिं;

सुद्धा अपापा इसयो वसन्ति, एतानि ते ब्रह्मचारी भिसानि.

९६.

ते नटा नो पन कीळनेय्या, न बन्धवा नो पन ते सहाया;

किस्मिं वुपत्थम्भ सहस्सनेत्त, इसीहि त्वं कीळसि देवराज.

९७.

आचरियो मेसि पिता च मय्हं, एसा पतिट्ठा खलितस्स ब्रह्मे;

एकापराधं खम भूरिपञ्ञ, न पण्डिता कोधबला भवन्ति.

९८.

सुवासितं इसिनं एकरत्तं, यं वासवं भूतपतिद्दसाम;

सब्बेव भोन्तो सुमना भवन्तु, यं ब्राह्मणो पच्चुपादी भिसानि.

९९.

अहञ्च सारिपुत्तो च, मोग्गल्लानो च कस्सपो;

अनुरुद्धो पुण्णो आनन्दो, तदासुं सत्त भातरो.

१००.

भगिनी उप्पलवण्णा च, दासी खुज्जुत्तरा तदा;

चित्तो गहपति दासो, यक्खो सातागिरो तदा.

१०१.

पालिलेय्यो [पारिलेय्यो (सी. पी.)] तदा नागो, मधुदो [मधुवा (सी. पी.)] सेट्ठवानरो;

काळुदायी तदा सक्को, एवं धारेथ जातकन्ति.

भिसजातकं पञ्चमं.

४८९. सुरुचिजातकं (६)

१०२.

महेसी सुरुचिनो [रुचिनो (सी. स्या. पी.)] भरिया, आनीता पठमं अहं;

दस वस्ससहस्सानि, यं मं सुरुचिमानयि.

१०३.

साहं ब्राह्मण राजानं, वेदेहं मिथिलग्गहं;

नाभिजानामि कायेन, वाचाय उद चेतसा;

सुरुचिं अतिमञ्ञित्थ [अतिमञ्ञित्थो (सी. पी.), अतिमञ्ञिता (?)], आवि [आविं (सी. पी.)] वा यदि वा रहो.

१०४.

एतेन सच्चवज्जेन, पुत्तो उप्पज्जतं इसे;

मुसा मे भणमानाय, मुद्धा फलतु सत्तधा.

१०५.

भत्तु मम सस्सु माता, पिता चापि च सस्सुरो;

ते मं ब्रह्मे विनेतारो, याव अट्ठंसु जीवितं.

१०६.

साहं अहिंसारतिनी, कामसा [कामसो (सी.)] धम्मचारिनी [धम्मचारिणी (सी.)];

सक्कच्चं ते उपट्ठासिं, रत्तिन्दिवमतन्दिता.

१०७.

एतेन सच्चवज्जेन, पुत्तो उप्पज्जतं इसे;

मुसा मे भणमानाय, मुद्धा फलतु सत्तधा.

१०८.

सोळसित्थिसहस्सानि, सहभरियानि ब्राह्मण;

तासु इस्सा वा कोधो वा, नाहु मय्हं कुदाचनं.

१०९.

हितेन तासं नन्दामि, न च मे काचि अप्पिया;

अत्तानंवानुकम्पामि, सदा सब्बा सपत्तियो.

११०.

एतेन सच्चवज्जेन, पुत्तो उप्पज्जतं इसे;

मुसा मे भणमानाय, मुद्धा फलतु सत्तधा.

१११.

दासे कम्मकरे पेस्से [पोसे (स्या. क.)], ये चञ्ञे अनुजीविनो;

पेसेमि [पोसेमि (सी. स्या. पी.)] सहधम्मेन, सदा पमुदितिन्द्रिया.

११२.

एतेन सच्चवज्जेन, पुत्तो उप्पज्जतं इसे;

मुसा मे भणमानाय, मुद्धा फलतु सत्तधा.

११३.

समणे ब्राह्मणे चापि, अञ्ञे चापि वनिब्बके;

तप्पेमि अन्नपानेन, सदा पयतपाणिनी.

११४.

एतेन सच्चवज्जेन, पुत्तो उप्पज्जतं इसे;

मुसा मे भणमानाय, मुद्धा फलतु सत्तधा.

११५.

चातुद्दसिं पञ्चद्दसिं [पन्नरसिं (सी. पी.)], या च पक्खस्स अट्ठमी [अट्ठमिं (सी. पी.)];

पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमागतं [अट्ठङ्गसुसमाहितं (सब्बत्थ) वि. व. १२९ पाळिया अट्ठकथा पस्सितब्बा];

उपोसथं उपवसामि [उपवसिं (क.)], सदा सीलेसु संवुता.

११६.

एतेन सच्चवज्जेन, पुत्तो उप्पज्जतं इसे;

मुसा मे भणमानाय, मुद्धा फलतु सत्तधा.

११७.

सब्बेव ते धम्मगुणा, राजपुत्ति यसस्सिनि;

संविज्जन्ति तयि भद्दे, ये त्वं कित्तेसि अत्तनि.

११८.

खत्तियो जातिसम्पन्नो, अभिजातो यसस्सिमा;

धम्मराजा विदेहानं, पुत्तो उप्पज्जते तव [तवं (सी. पी.)].

११९.

दुम्मी [रुम्मी (सी. पी.)] रजोजल्लधरो, अघे वेहायसं ठितो;

मनुञ्ञं भाससे वाचं, यं मय्हं हदयङ्गमं.

१२०.

देवतानुसि सग्गम्हा, इसि वासि [चापि (क.)] महिद्धिको;

को वासि त्वं अनुप्पत्तो, अत्तानं मे पवेदय.

१२१.

यं देवसङ्घा वन्दन्ति, सुधम्मायं समागता;

सोहं सक्को सहस्सक्खो, आगतोस्मि तवन्तिके.

१२२.

इत्थियो [इत्थिया (पी.)] जीवलोकस्मिं, या होति [होन्ति (सी. स्या.)] समचारिनी [समचारिणी (सी.)];

मेधाविनी सीलवती, सस्सुदेवा पतिब्बता.

१२३.

तादिसाय सुमेधाय, सुचिकम्माय नारिया;

देवा दस्सनमायन्ति, मानुसिया अमानुसा.

१२४.

त्वञ्च भद्दे सुचिण्णेन, पुब्बे सुचरितेन च;

इध राजकुले जाता, सब्बकामसमिद्धिनी.

१२५.

अयञ्च ते राजपुत्ति, उभयत्थ कटग्गहो;

देवलोकूपपत्ती च, कित्ती च इध जीविते.

१२६.

चिरं सुमेधे सुखिनी, धम्ममत्तनि पालय;

एसाहं तिदिवं यामि, पियं मे तव दस्सनन्ति.

सुरुचिजातकं छट्ठं.

४९०. पञ्चुपोसथिकजातकं (७)

१२७.

अप्पोस्सुक्को दानि तुवं कपोत, विहङ्गम न तव भोजनत्थो;

खुदं [खुद्दं (स्या. क.), खुधं (सक्कत-पाकतानुरूपं)] पिपासं अधिवासयन्तो, कस्मा भवंपोसथिको कपोत [कपोतो (सी. पी.)].

१२८.

अहं पुरे गिद्धिगतो कपोतिया, अस्मिं पदेसस्मिमुभो रमाम;

अथग्गही साकुणिको कपोतिं, अकामको ताय विना अहोसिं.

१२९.

नानाभवा विप्पयोगेन तस्सा, मनोमयं वेदन वेदयामि [वेदनं वेदियामि (सी. पी.)];

तस्मा अहंपोसथं पालयामि, रागो ममं मा पुनरागमासि.

१३०.

अनुज्जुगामी उरगा दुजिव्ह [उरग द्विजिव्ह (सी.)], दाठावुधो घोरविसोसि सप्प;

खुदं पिपासं अधिवासयन्तो, कस्मा भवंपोसथिको नु दीघ [दीघो (सी. पी.)].

१३१.

उसभो अहू बलवा गामिकस्स, चलक्ककू वण्णबलूपपन्नो;

सो मं अक्कमि तं कुपितो अडंसि, दुक्खाभितुण्णो मरणं उपागा [उपागमि (सी. पी.)].

१३२.

ततो जना निक्खमित्वान गामा, कन्दित्वा रोदित्वा [कन्दित्व रोदित्व (सी.)] अपक्कमिंसु;

तस्मा अहंपोसथं पालयामि, कोधो ममं मा पुनरागमासि.

१३३.

मतान मंसानि बहू सुसाने, मनुञ्ञरूपं तव भोजने तं;

खुदं पिपासं अधिवासयन्तो, कस्मा भवंपोसथिको सिङ्गाल [सिगालो (सी. पी.)].

१३४.

पविसि [पविस्सं (सी. पी.), पविस्स (स्या.)] कुच्छिं महतो गजस्स, कुणपे रतो हत्थिमंसेसु गिद्धो [हत्थिमंसे पगिद्धो (सी. पी.)];

उण्हो च वातो तिखिणा च रस्मियो, ते सोसयुं तस्स करीसमग्गं.

१३५.

किसो च पण्डू च अहं भदन्ते, न मे अहू निक्खमनाय मग्गो;

महा च मेघो सहसा पवस्सि, सो तेमयी तस्स करीसमग्गं.

१३६.

ततो अहं निक्खमिसं भदन्ते, चन्दो यथा राहुमुखा पमुत्तो;

तस्मा अहंपोसथं पालयामि, लोभो ममं मा पुनरागमासि.

१३७.

वम्मीकथूपस्मिं किपिल्लिकानि, निप्पोथयन्तो तुवं पुरे चरासि;

खुदं पिपासं अधिवासयन्तो, कस्मा भवंपोसथिको नु अच्छ [अच्छो (सी. पी.)].

१३८.

सकं निकेतं अतिहीळयानो [अतिहेळयानो (स्या. क.)], अत्रिच्छता [अत्रिच्छताय (सी. स्या. पी.)] मल्लगामं [मलतं (सी. पी.), मल्लयतं (क.)] अगच्छिं;

ततो जना निक्खमित्वान गामा, कोदण्डकेन परिपोथयिंसु मं.

१३९.

सो भिन्नसीसो रुहिरमक्खितङ्गो, पच्चागमासिं सकं [स सकं (स्या. क.),’थ सकं (?)] निकेतं;

तस्मा अहंपोसथं पालयामि, अत्रिच्छता मा पुनरागमासि.

१४०.

यं नो अपुच्छित्थ तुवं भदन्ते, सब्बेव ब्याकरिम्ह यथा पजानं;

मयम्पि पुच्छाम तुवं भदन्ते, कस्मा भवंपोसथिको नु ब्रह्मे.

१४१.

अनूपलित्तो मम अस्समम्हि, पच्चेकबुद्धो मुहुत्तं निसीदि;

सो मं अवेदी गतिमागतिञ्च, नामञ्च गोत्तं चरणञ्च सब्बं.

१४२.

एवम्पहं वन्दि न [एवम्पहं नग्गहे (सी. पी.)] तस्स पादे, न चापि नं मानगतेन पुच्छिं;

तस्मा अहंपोसथं पालयामि, मानो ममं मा पुनरागमासीति.

पञ्चुपोसथिकजातकं सत्तमं.

४९१. महामोरजातकं (८)

१४३.

सचे हि त्याहं धनहेतु गाहितो, मा मं वधी जीवगाहं गहेत्वा;

रञ्ञो च [रञ्ञोव (सी. पी.)] मं सम्म उपन्तिकं [उपन्ति (सी. स्या. पी.)] नेहि, मञ्ञे धनं लच्छसिनप्परूपं.

१४४.

न मे अयं तुय्ह वधाय अज्ज, समाहितो चापधुरे [चापवरे (सी. पी.), चापवरो (स्या.)] खुरप्पो;

पासञ्च त्याहं अधिपातयिस्सं, यथासुखं गच्छतु मोरराजा.

१४५.

यं सत्त वस्सानि ममानुबन्धि, रत्तिन्दिवं खुप्पिपासं सहन्तो;

अथ किस्स मं पासवसूपनीतं, पमुत्तवे इच्छसि बन्धनस्मा.

१४६ .

पाणातिपाता विरतो नुसज्ज, अभयं नु ते सब्बभूतेसु दिन्नं;

यं मं तुवं पासवसूपनीतं, पमुत्तवे इच्छसि बन्धनस्मा.

१४७.

पाणातिपाता विरतस्स ब्रूहि, अभयञ्च यो सब्बभूतेसु देति;

पुच्छामि तं मोरराजेतमत्थं, इतो चुतो किं लभते सुखं सो.

१४८.

पाणातिपाता विरतस्स ब्रूमि, अभयञ्च यो सब्बभूतेसु देति;

दिट्ठेव धम्मे लभते पसंसं, सग्गञ्च सो याति सरीरभेदा.

१४९.

न सन्ति देवा इति आहु [इच्चाहु (सी. पी.)] एके, इधेव जीवो विभवं उपेति;

तथा फलं सुकतदुक्कटानं, दत्तुपञ्ञत्तञ्च वदन्ति दानं;

तेसं वचो अरहतं सद्दहानो, तस्मा अहं सकुणे बाधयामि.

१५०.

चन्दो च सुरियो च उभो सुदस्सना, गच्छन्ति ओभासयमन्तलिक्खे;

इमस्स लोकस्स परस्स वा ते, कथं नु ते आहु मनुस्सलोके.

१५१.

चन्दो च सुरियो च उभो सुदस्सना, गच्छन्ति ओभासयमन्तलिक्खे;

परस्स लोकस्स न ते इमस्स, देवाति ते आहु मनुस्सलोके.

१५२.

एत्थेव ते नीहता हीनवादा, अहेतुका ये न वदन्ति कम्मं;

तथा फलं सुकतदुक्कटानं, दत्तुपञ्ञत्तं ये च वदन्ति दानं.

१५३.

अद्धा हि सच्चं वचनं तवेदं [तवेतं (सी. स्या. पी.)], कथञ्हि दानं अफलं भवेय्य [वदेय्य (सी. पी.)];

तथा फलं सुकतदुक्कटानं, दत्तुपञ्ञत्तञ्च कथं भवेय्य.

१५४.

कथंकरो किन्तिकरो किमाचरं, किं सेवमानो केन तपोगुणेन;

अक्खाहि [अक्खाहि तं दानि (क.)] मे मोरराजेतमत्थं, यथा अहं नो निरयं पतेय्यं.

१५५.

ये केचि अत्थि समणा पथब्या, कासायवत्था अनगारिया ते;

पातोव पिण्डाय चरन्ति काले, विकालचरिया विरता हि सन्तो.

१५६.

ते तत्थ कालेनुपसङ्कमित्वा, पुच्छाहि यं ते मनसो पियं सिया;

ते ते पवक्खन्ति यथापजानं, इमस्स लोकस्स परस्स चत्थं.

१५७.

तचंव जिण्णं उरगो पुराणं, पण्डूपलासं हरितो दुमोव;

एसप्पहीनो मम लुद्दभावो, जहामहं लुद्दकभावमज्ज.

१५८.

ये चापि मे सकुणा अत्थि बद्धा, सतानिनेकानि निवेसनस्मिं;

तेसम्पहं [तेसं अहं (स्या. क.)] जीवितमज्ज दम्मि, मोक्खञ्च ते पत्ता [पत्तो (सी.), अच्छ (स्या.)] सकं निकेतं.

१५९.

लुद्दो चरी पासहत्थो अरञ्ञे, बाधेतु मोराधिपतिं यसस्सिं;

बन्धित्वा [बन्धित्व (सी. पी.)] मोराधिपतिं यसस्सिं, दुक्खा स पमुच्चि [दुक्खा पमुच्चि (सी.), दुक्खा पमुञ्चि (स्या. पी.)] यथाहं पमुत्तोति.

महामोरजातकं अट्ठमं.

४९२. तच्छसूकरजातकं (९)

१६०.

यदेसमाना विचरिम्ह, पब्बतानि वनानि च;

अन्वेसं विचरिं [विपुले (स्या. क.)] ञाती, तेमे अधिगता मया.

१६१.

बहुञ्चिदं मूलफलं, भक्खो चायं अनप्पको;

रम्मा चिमा गिरीनज्जो [गिरिनदियो (सी. पी.)], फासुवासो भविस्सति.

१६२.

इधेवाहं वसिस्सामि, सह सब्बेहि ञातिभि;

अप्पोस्सुक्को निरासङ्की, असोको अकुतोभयो.

१६३.

अञ्ञम्पि [अञ्ञं हि (सी. पी.)] लेणं परियेस, सत्तु नो इध विज्जति;

सो तच्छ सूकरे हन्ति, इधागन्त्वा वरं वरं.

१६४.

को नुम्हाकं [को नम्हाकं (सी. पी.)] इध सत्तु, को ञाती सुसमागते;

दुप्पधंसे [अप्पधंसे (सी. पी.)] पधंसेति, तं मे अक्खाथ पुच्छिता.

१६५.

उद्धग्गराजी मिगराजा, बली दाठावुधो मिगो;

सो तच्छ सूकरे हन्ति, इधागन्त्वा वरं वरं.

१६६.

न नो दाठा न विज्जन्ति [नु विज्जन्ति (क.)], बलं काये समोहितं;

सब्बे समग्गा हुत्वान, वसं काहाम एककं.

१६७.

हदयङ्गमं कण्णसुखं, वाचं भाससि तच्छक;

योपि युद्धे पलायेय्य, तम्पि पच्छा हनामसे.

१६८.

पाणातिपाता विरतो नु अज्ज, अभयं नु ते सब्बभूतेसु दिन्नं;

दाठा नु ते मिगवधाय [मिग विरियं (सी. स्या. पी.)] न सन्ति, यो सङ्घपत्तो कपणोव झायसि.

१६९.

मे दाठा न विज्जन्ति, बलं काये समोहितं;

ञाती च दिस्वान सामग्गी एकतो, तस्मा च झायामि वनम्हि एकको.

१७०.

इमस्सुदं यन्ति दिसोदिसं पुरे, भयट्टिता लेणगवेसिनो पुथु;

ते दानि सङ्गम्म वसन्ति एकतो, यत्थट्ठिता दुप्पसहज्ज ते मया.

१७१.

परिणायकसम्पन्ना, सहिता एकवादिनो;

ते मं समग्गा हिंसेय्युं, तस्मा नेसं न पत्थये [अपत्थवे (पी.)].

१७२.

एकोव इन्दो असुरे जिनाति, एकोव सेनो हन्ति दिजे पसय्ह;

एकोव ब्यग्घो मिगसङ्घपत्तो, वरं वरं हन्ति बलञ्हि तादिसं.

१७३.

न हेव इन्दो न सेनो, नपि ब्यग्घो मिगाधिपो;

समग्गे सहिते ञाती, न ब्यग्घे [ब्यग्घे च (सी. पी.), ब्यग्घो न (स्या.)] कुरुते वसे.

१७४.

कुम्भीलका सकुणका, सङ्घिनो गणचारिनो;

सम्मोदमाना एकज्झं, उप्पतन्ति डयन्ति च.

१७५.

तेसञ्च डयमानानं, एकेत्थ अपसक्कति [अपवत्तति (सी. पी.)];

तञ्च सेनो निताळेति, वेय्यग्घियेव सा गति.

१७६.

उस्साहितो जटिलेन, लुद्देनामिसचक्खुना;

दाठी दाठीसु पक्खन्दि, मञ्ञमानो यथा पुरे.

१७७.

साधु सम्बहुला ञाती, अपि रुक्खा अरञ्ञजा;

सूकरेहि समग्गेहि, ब्यग्घो एकायने हतो.

१७८.

ब्राह्मणञ्चेव ब्यग्घञ्च, उभो हन्त्वान सूकरा.

आनन्दिनो पमुदिता, महानादं पनादिसुं.

१७९.

ते सु उदुम्बरमूलस्मिं, सूकरा सुसमागता;

तच्छकं अभिसिञ्चिंसु, ‘‘त्वं नो राजासि इस्सरो’’ति.

तच्छसूकरजातकं नवमं.

४९३. महावाणिजजातकं (१०)

१८०.

वाणिजा समितिं कत्वा, नानारट्ठतो आगता;

धनाहरा पक्कमिंसु, एकं कत्वान गामणिं.

१८१.

ते तं कन्तारमागम्म, अप्पभक्खं अनोदकं;

महानिग्रोधमद्दक्खुं, सीतच्छायं मनोरमं.

१८२.

ते च तत्थ निसीदित्वा, तस्स रुक्खस्स छायया [छादिया (सी. स्या. पी.)];

वाणिजा समचिन्तेसुं, बाला मोहेन पारुता.

१८३.

अल्लायते [अद्दायते (सी. पी.)] अयं रुक्खो, अपि वारीव [वारि च (सी. पी.)] सन्दति;

इङ्घस्स पुरिमं साखं, मयं छिन्दाम वाणिजा.

१८४.

सा च छिन्नाव पग्घरि, अच्छं वारिं अनाविलं;

ते तत्थ न्हत्वा पिवित्वा, यावतिच्छिंसु वाणिजा.

१८५.

दुतियं समचिन्तेसुं, बाला मोहेन पारुता;

इङ्घस्स दक्खिणं साखं, मयं छिन्दाम वाणिजा.

१८६.

सा च छिन्नाव पग्घरि, सालिमंसोदनं बहुं;

अप्पोदवण्णे कुम्मासे, सिङ्गिं विदलसूपियो [सिङ्गिं बिदलसूपियो (सी. पी.), सिङ्गीवेरं लसूपियो (क.) सिङ्गीन्ति सिङ्गीवेरादिकं उत्तरिभङ्गं; विदलसूपियोति मुग्गसूपादयो (अट्ठ.) विदलं कलायादिम्हि वत्ततीति सक्कताभिधाने].

१८७.

ते तत्थ भुत्वा खादित्वा [भुत्वा च पिवित्वा च (पी.)], यावतिच्छिंसु वाणिजा;

ततियं समचिन्तेसुं, बाला मोहेन पारुता;

इङ्घस्स पच्छिमं साखं, मयं छिन्दाम वाणिजा.

१८८.

सा च छिन्नाव पग्घरि, नारियो समलङ्कता;

विचित्रवत्थाभरणा, आमुत्तमणिकुण्डला.

१८९.

अपि सु वाणिजा एका, नारियो पण्णवीसति;

समन्ता परिवारिंसु [परिकरिंसु (सी. स्या. पी.)], तस्स रुक्खस्स छायया [छादिया (सी. स्या. पी.)].

१९०.

ते ताहि परिचारेत्वा [परिवारेत्वा (सी. स्या. पी.)], यावतिच्छिंसु वाणिजा;

चतुत्थं समचिन्तेसुं, बाला मोहेन पारुता;

इङ्घस्स उत्तरं साखं, मयं छिन्दाम वाणिजा.

१९१.

सा च छिन्नाव पग्घरि, मुत्ता वेळुरिया बहू;

रजतं जातरूपञ्च, कुत्तियो पटियानि च.

१९२.

कासिकानि च वत्थानि, उद्दियानि च कम्बला [उद्दियाने च कम्बले (सी. पी.)];

ते तत्थ भारे बन्धित्वा, यावतिच्छिंसु वाणिजा.

१९३.

पञ्चमं समचिन्तेसुं, बाला मोहेन पारुता;

इङ्घस्स मूले [मूलं (सी. पी. क.)] छिन्दाम, अपि भिय्यो लभामसे.

१९४.

अथुट्ठहि सत्थवाहो, याचमानो कतञ्जली;

निग्रोधो किं परज्झति [अपरज्झथ (सी.), अपरज्झति (स्या. पी.)], वाणिजा भद्दमत्थु ते.

१९५.

वारिदा पुरिमा साखा, अन्नपानञ्च दक्खिणा;

नारिदा पच्छिमा साखा, सब्बकामे च उत्तरा;

निग्रोधो किं परज्झति, वाणिजा भद्दमत्थु ते.

१९६.

यस्स रुक्खस्स छायाय, निसीदेय्य सयेय्य वा;

न तस्स साखं भञ्जेय्य, मित्तदुब्भो हि पापको.

१९७.

ते च तस्सानादियित्वा [तस्स अनादित्वा (सी. स्या.)], एकस्स वचनं बहू;

निसिताहि कुठारीहि [कुधारीहि (क.)], मूलतो नं उपक्कमुं.

१९८.

ततो नागा निक्खमिंसु, सन्नद्धा पण्णवीसति;

धनुग्गहानं तिसता, छसहस्सा च वम्मिनो.

१९९.

एते हनथ बन्धथ, मा वो मुञ्चित्थ [मुच्चित्थ (पी.)] जीवितं;

ठपेत्वा सत्थवाहंव, सब्बे भस्मं [भस्मी (सी.)] करोथ ने.

२००.

तस्मा हि पण्डितो पोसो, सम्पस्सं अत्थमत्तनो;

लोभस्स न वसं गच्छे, हनेय्यारिसकं [हनेय्य दिसतं (सी.), हनेय्य दिसकं (स्या.)] मनं.

२०१.

एव [एत (सी. पी.)] मादीनवं ञत्वा, तण्हा दुक्खस्स सम्भवं;

वीततण्हो अनादानो, सतो भिक्खु परिब्बजेति.

महावाणिजजातकं दसमं.

४९४. साधिनजातकं (११)

२०२.

अब्भुतो वत लोकस्मिं, उप्पज्जि लोमहंसनो;

दिब्बो रथो पातुरहु, वेदेहस्स यसस्सिनो.

२०३.

देवपुत्तो महिद्धिको, मातलि [मातली (सी.)] देवसारथि;

निमन्तयित्थ राजानं, वेदेहं मिथिलग्गहं.

२०४.

एहिमं रथमारुय्ह, राजसेट्ठ दिसम्पति;

देवा दस्सनकामा ते, तावतिंसा सइन्दका;

सरमाना हि ते देवा, सुधम्मायं समच्छरे.

२०५.

ततो च राजा साधिनो [साधीनो (सी. पी.)], वेदेहो मिथिलग्गहो [पमुखो रथमारुहि (सी. पी.)];

सहस्सयुत्तमारुय्ह [युत्तं अभिरुय्ह (सी.)], अगा देवान सन्तिके;

तं देवा पटिनन्दिंसु, दिस्वा राजानमागतं.

२०६.

स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं;

निसीद दानि राजीसि [राजिसि (सी. स्या. पी.)], देवराजस्स सन्तिके.

२०७.

सक्कोपि पटिनन्दित्थ, वेदेहं मिथिलग्गहं;

निमन्तयित्थ [निमन्तयी च (सी. पी.)] कामेहि, आसनेन च वासवो.

२०८.

साधु खोसि अनुप्पत्तो, आवासं वसवत्तिनं;

वस देवेसु राजीसि, सब्बकामसमिद्धिसु;

तावतिंसेसु देवेसु, भुञ्ज कामे अमानुसे.

२०९.

अहं पुरे सग्गगतो रमामि, नच्चेहि गीतेहि च वादितेहि;

सो दानि अज्ज न रमामि सग्गे, आयुं नु खीणो [खीणं (स्या.)] मरणं नु सन्तिके;

उदाहु मूळ्होस्मि जनिन्दसेट्ठ.

२१०.

न तायु [न चायु (सी. पी. क.)] खीणं मरणञ्च [मरणं ते (सी. पी.)] दूरे, न चापि मूळ्हो नरवीरसेट्ठ;

तुय्हञ्च [तवञ्च (सी. पी.), तव च (क.)] पुञ्ञानि परित्तकानि, येसं विपाकं इध वेदयित्थो [वेदयतो (पी. क.)].

२११.

वस देवानुभावेन, राजसेट्ठ दिसम्पति;

तावतिंसेसु देवेसु, भुञ्ज कामे अमानुसे.

२१२.

यथा याचितकं यानं, यथा याचितकं धनं;

एवं सम्पदमेवेतं, यं परतो दानपच्चया.

२१३.

न चाहमेतमिच्छामि, यं परतो दानपच्चया;

सयंकतानि पुञ्ञानि, तं मे आवेणिकं [आवेणियं (सी. स्या. पी.), आवेनिकं (क.)] धनं.

२१४.

सोहं गन्त्वा मनुस्सेसु, काहामि कुसलं बहुं;

दानेन समचरियाय, संयमेन दमेन च;

यं कत्वा सुखितो होति, न च पच्छानुतप्पति.

२१५.

इमानि तानि खेत्तानि, इमं निक्खं सुकुण्डलं;

इमा ता हरितानूपा, इमा नज्जो सवन्तियो.

२१६.

इमा ता पोक्खरणी रम्मा, चक्कवाकपकूजिता [चक्कवाकूपकूजिता (सी. पी.)];

मन्दालकेहि सञ्छन्ना, पदुमुप्पलकेहि च;

यस्सिमानि ममायिंसु, किं नु ते दिसतं गता.

२१७.

तानीध खेत्तानि सो भूमिभागो, तेयेव आरामवनुपचारा [ते आरामा ते वन’मे पचारा (सी. पी.), ते येव आरामवनानि सञ्चरा (क.)];

तमेव मय्हं जनतं अपस्सतो, सुञ्ञंव मे नारद खायते दिसा.

२१८.

दिट्ठा मया विमानानि, ओभासेन्ता चतुद्दिसा;

सम्मुखा देवराजस्स, तिदसानञ्च सम्मुखा.

२१९.

वुत्थं मे भवनं दिब्यं [दिब्बं (सी. पी.)], भुत्ता कामा अमानुसा;

तावतिंसेसु देवेसु, सब्बकामसमिद्धिसु.

२२०.

सोहं एतादिसं हित्वा, पुञ्ञायम्हि इधागतो;

धम्ममेव चरिस्सामि, नाहं रज्जेन अत्थिको.

२२१.

अदण्डावचरं मग्गं, सम्मासम्बुद्धदेसितं;

तं मग्गं पटिपज्जिस्सं, येन गच्छन्ति सुब्बताति.

साधिनजातकं [साधिनराजजातकं (स्या.)] एकादसमं.

४९५. दसब्राह्मणजातकं (१२)

२२२.

राजा अवोच विधुरं, धम्मकामो युधिट्ठिलो;

ब्राह्मणे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२२३.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु [भुञ्जेय्युं (सी.)] भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२२४.

दुल्लभा ब्राह्मणा देव, सीलवन्तो बहुस्सुता;

विरता मेथुना धम्मा, ये ते भुञ्जेय्यु भोजनं.

२२५.

दस खलु महाराज, या ता ब्राह्मणजातियो;

तेसं विभङ्गं विचयं [विचिय (क.)], वित्थारेन सुणोहि मे.

२२६.

पसिब्बके गहेत्वान, पुण्णे मूलस्स संवुते;

ओसधिकायो [ओसधिकाये (स्या. क.)] गन्थेन्ति, न्हापयन्ति [नहायन्ति (सी. पी.)] जपन्ति च.

२२७.

तिकिच्छकसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२२८.

अपेता ते च [ते (सी. पी.)] ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा [राजा च (स्या. क.)] कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२२९.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२३०.

किङ्किणिकायो [किङ्कणिकायो (क.), किङ्किणियो (स्या.)] गहेत्वा [गहेत्वान (सी. स्या. पी.)], घोसेन्ति पुरतोपि ते;

पेसनानिपि गच्छन्ति, रथचरियासु सिक्खरे.

२३१.

परिचारकसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२३२.

अपेता ते च ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२३३.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२३४.

कमण्डलुं गहेत्वान, वङ्कदण्डञ्च ब्राह्मणा;

पच्चुपेस्सन्ति राजानो, गामेसु निगमेसु च;

नादिन्ने वुट्ठहिस्साम, गामम्हि वा वनम्हि वा [वामम्हि च वनम्हि च (सी. पी.), गामम्हि निगमम्हि वा (स्या.)].

२३५.

निग्गाहकसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२३६.

अपेता ते च ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२३७.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२३८.

परूळ्हकच्छनखलोमा, पङ्कदन्ता रजस्सिरा;

ओकिण्णा रजरेणूहि, याचका विचरन्ति ते.

२३९.

खाणुघातसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२४०.

अपेता ते च ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२४१.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२४२.

हरीतकं [हरीटकं (बहूसु)] आमलकं, अम्बं जम्बुं विभीतकं [अम्बजम्बुविभीटकं (सी. पी.)];

लबुजं दन्तपोणानि, बेलुवा बदरानि च.

२४३.

राजायतनं उच्छु-पुटं, धूमनेत्तं मधु-अञ्जनं;

उच्चावचानि पणियानि, विपणेन्ति जनाधिप.

२४४.

वाणिजकसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२४५.

अपेता ते च ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२४६.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२४७.

कसि-वाणिज्जं [कसिं वणिज्जं (सी. पी.)] कारेन्ति, पोसयन्ति अजेळके;

कुमारियो पवेच्छन्ति, विवाहन्तावहन्ति च.

२४८.

समा अम्बट्ठवेस्सेहि, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२४९.

अपेता ते च ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२५०.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२५१.

निक्खित्तभिक्खं भुञ्जन्ति, गामेस्वेके पुरोहिता;

बहू ते [ने (स्या. क.)] परिपुच्छन्ति, अण्डच्छेदा निलञ्छका [तिलञ्छका (पी.)].

२५२.

पसूपि तत्थ हञ्ञन्ति, महिंसा सूकरा अजा;

गोघातकसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२५३.

अपेता ते ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२५४.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२५५.

असिचम्मं गहेत्वान, खग्गं पग्गय्ह ब्राह्मणा;

वेस्सपथेसु तिट्ठन्ति, सत्थं अब्बाहयन्तिपि.

२५६.

समा गोपनिसादेहि, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२५७.

अपेता ते ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२५८.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२५९.

अरञ्ञे कुटिकं कत्वा, कूटानि कारयन्ति ते;

ससबिळारे बाधेन्ति, आगोधा मच्छकच्छपं.

२६०.

ते लुद्दकसमा राज [लुद्दका ते महाराज (सी. पी.)], तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२६१.

अपेता ते ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२६२.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२६३.

अञ्ञे धनस्स कामा हि, हेट्ठामञ्चे पसक्किता [पसक्खिता (सी. स्या. पी.)];

राजानो उपरि न्हायन्ति, सोमयागे उपट्ठिते.

२६४.

मलमज्जकसमा राज, तेपि वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२६५.

अपेता ते ब्रह्मञ्ञा,

(इति राजा कोरब्यो)

न ते वुच्चन्ति ब्राह्मणा;

अञ्ञे विधुर परियेस, सीलवन्ते बहुस्सुते.

२६६.

विरते मेथुना धम्मा, ये मे भुञ्जेय्यु भोजनं;

दक्खिणं सम्म दस्साम, यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२६७.

अत्थि खो ब्राह्मणा देव, सीलवन्तो बहुस्सुता;

विरता मेथुना धम्मा, ये ते भुञ्जेय्यु भोजनं.

२६८.

एकञ्च भत्तं भुञ्जन्ति, न च मज्जं पिवन्ति ते;

अक्खाता ते महाराज, तादिसे निपतामसे.

२६९.

एते खो ब्राह्मणा विधुर, सीलवन्तो बहुस्सुता;

एते विधुर परियेस, खिप्पञ्च ने [खिप्पंव ने (क.)] निमन्तयाति.

दसब्राह्मणजातकं द्वादसमं.

४९६. भिक्खापरम्परजातकं (१३)

२७०.

सुखुमालरूपं दिस्वा [दिस्वान (क. सी. अट्ठ.)], रट्ठा विवनमागतं;

कूटागारवरूपेतं, महासयनमुपासितं [मुपोचितं (बहूसु)].

२७१.

तस्स ते पेमकेनाहं, अदासिं वड्ढमोदनं [बद्धमोदनं (सी. पी.)];

सालीनं विचितं भत्तं, सुचिं मंसूपसेचनं.

२७२.

तं त्वं भत्तं पटिग्गय्ह, ब्राह्मणस्स अदासयि [अदापयि (सी. स्या. पी.)];

अत्तानं [अत्तना (पी. अट्ठ. पाठन्तरं)] अनसित्वान, कोयं धम्मो नमत्थु ते.

२७३.

आचरियो ब्राह्मणो मय्हं, किच्चाकिच्चेसु ब्यावटो [वावटो (क.)];

गरु च आमन्तनीयो [आमन्तणीयो (सी. पी.)] च, दातुमरहामि भोजनं.

२७४.

ब्राह्मणं दानि पुच्छामि, गोतमं राजपूजितं;

राजा ते भत्तं पादासि, सुचिं मंसूपसेचनं.

२७५.

तं त्वं भत्तं पटिग्गय्ह, इसिस्स भोजनं अदा;

अखेत्तञ्ञूसि दानस्स, कोयं धम्मो नमत्थु ते.

२७६.

भरामि पुत्त [पुत्ते (सी. पी.)] दारे च, घरेसु गधितो [गथितो (सी. पी.)] अहं;

भुञ्जे मानुसके कामे, अनुसासामि राजिनो.

२७७.

आरञ्ञिकस्स [आरञ्ञकस्स (सी. पी.)] इसिनो, चिररत्तं तपस्सिनो;

वुड्ढस्स भावितत्तस्स, दातुमरहामि भोजनं.

२७८.

इसिञ्च दानि पुच्छामि, किसं धमनिसन्थतं;

परूळ्हकच्छनखलोमं, पङ्कदन्तं रजस्सिरं.

२७९.

एको अरञ्ञे विहरसि [विहासि (क.)], नावकङ्खसि जीवितं;

भिक्खु केन तया सेय्यो, यस्स त्वं भोजनं अदा.

२८०.

खणन्तालुकलम्बानि [खणमालुकलम्बानि (स्या. क.)], बिलालितक्कलानि च [बिळालितक्कळानि च (सी. पी.)];

धुनं सामाकनीवारं, सङ्घारियं पसारियं [संहारियं पहारियं (स्या.), संसारियं पसारियं (क.)].

२८१.

साकं भिसं मधुं मंसं, बदरामलकानि च;

तानि आहरित्वा [आहत्व (सी. स्या.)] भुञ्जामि, अत्थि मे सो परिग्गहो.

२८२.

पचन्तो अपचन्तस्स, अममस्स सकिञ्चनो [अकिञ्चनो (क.)];

अनादानस्स सादानो, दातुमरहामि भोजनं.

२८३.

भिक्खुञ्च दानि पुच्छामि, तुण्हीमासीन सुब्बतं;

इसि ते भत्तं पादासि, सुचिं मंसूपसेचनं.

२८४.

तं त्वं भत्तं पटिग्गय्ह, तुण्ही भुञ्जसि एकको;

नाञ्ञं कञ्चि [किञ्चि (क.)] निमन्तेसि, कोयं धम्मो नमत्थु ते.

२८५.

न पचामि न पाचेमि, न छिन्दामि न छेदये;

तं मं अकिञ्चनं ञत्वा, सब्बपापेहि आरतं.

२८६.

वामेन भिक्खमादाय, दक्खिणेन कमण्डलुं;

इसि मे भत्तं पादासि, सुचिं मंसूपसेचनं.

२८७.

एते हि दातुमरहन्ति, सममा सपरिग्गहा;

पच्चनीकमहं मञ्ञे, यो दातारं निमन्तये.

२८८.

अत्थाय वत मे अज्ज, इधागच्छि रथेसभो;

सोहं अज्ज पजानामि [इतो पुब्बे न जानामि (सी. पी.)], यत्थ दिन्नं महप्फलं.

२८९.

रट्ठेसु गिद्धा राजानो, किच्चाकिच्चेसु ब्राह्मणा;

इसी मूलफले गिद्धा, विप्पमुत्ता च भिक्खवोति.

भिक्खापरम्परजातकं तेरसमं.

तस्सुद्दानं –

सुव किन्नर मुक्क खराजिनसो, भिसजात महेसि कपोतवरो;

अथ मोर सतच्छक वाणिजको, अथ राज सब्राह्मण भिक्खपरन्ति.

पकिण्णकनिपातं निट्ठितं.

१५. वीसतिनिपातो

४९७. मातङ्गजातकं (१)

.

कुतो नु आगच्छसि दुम्मवासी [रुम्मवासी (सी. पी.)], ओतल्लको पंसुपिसाचकोव;

सङ्कारचोळं पटिमुञ्च [पटिमुच्च (सी. पी.)] कण्ठे, को रे तुवं होसि [होहिसि (सी. पी.)] अदक्खिणेय्यो.

.

अन्नं तवेदं [तव इदं (क. सी. पी.), तवयिदं (स्या.)] पकतं यसस्सि, तं खज्जरे भुञ्जरे पिय्यरे च;

जानासि मं त्वं परदत्तूपजीविं, उत्तिट्ठपिण्डं लभतं सपाको.

.

अन्नं ममेदं [मम इदं (क. सी. पी.), ममयिदं (स्या.)] पकतं ब्राह्मणानं, अत्तत्थाय सद्दहतो ममेदं [मम इदं (क. सी. पी.), ममयिदं (स्या.)];

अपेहि एत्तो किमिधट्ठितोसि, न मादिसा तुय्हं ददन्ति जम्म.

.

थले च निन्ने च वपन्ति बीजं, अनूपखेत्ते फलमासमाना [माससाना (सी. पी.), मासिं समाना (स्या.)];

एताय सद्धाय ददाहि दानं, अप्पेव आराधये दक्खिणेय्ये.

.

खेत्तानि मय्हं विदितानि लोके, येसाहं बीजानि पतिट्ठपेमि;

ये ब्राह्मणा जातिमन्तूपपन्ना, तानीध खेत्तानि सुपेसलानि.

.

जातिमदो च अतिमानिता च, लोभो च दोसो च मदो च मोहो;

एते अगुणा येसु च सन्ति [येसु वसन्ति (सी. पी.)] सब्बे, तानीध खेत्तानि अपेसलानि.

.

जातिमदो च अतिमानिता च, लोभो च दोसो च मदो च मोहो;

एते अगुणा येसु न सन्ति सब्बे, तानीध खेत्तानि सुपेसलानि.

.

क्वेत्थ गता [क्वत्थ गता (स्या.), कत्थेव भट्ठा (पी.)] उपजोतियो च, उपज्झायो च अथवा गण्डकुच्छि [अण्डकुच्छि (सी. स्या. पी.)];

इमस्स दण्डञ्च वधञ्च दत्वा, गले गहेत्वा खलयाथ [गलयाथ (क.)] जम्मं.

.

गिरिं नखेन खणसि, अयो दन्तेहि [दन्तेन (सी. पी.)] खादसि;

जातवेदं पदहसि, यो इसिं परिभाससि.

१०.

इदं वत्वान मातङ्गो, इसि सच्चपरक्कमो;

अन्तलिक्खस्मिं पक्कामि [पक्कमि (क.)], ब्राह्मणानं उदिक्खतं.

११.

आवेल्लितं [अवेठितं (सी. पी.)] पिट्ठितो उत्तमङ्गं, बाहुं [बाहं (सी. पी.)] पसारेति अकम्मनेय्यं [अकम्पनेय्यं (क.)];

सेतानि अक्खीनि यथा मतस्स, को मे इमं पुत्तमकासि एवं.

१२.

इधागमा समणो दुम्मवासी, ओतल्लको पंसुपिसाचकोव;

सङ्कारचोळं पटिमुञ्च कण्ठे, सो ते इमं पुत्तमकासि एवं.

१३.

कतमं दिसं अगमा भूरिपञ्ञो, अक्खाथ मे माणवा एतमत्थं;

गन्त्वान तं पटिकरेमु अच्चयं, अप्पेव नं पुत्त लभेमु जीवितं.

१४.

वेहायसं अगमा भूरिपञ्ञो, पथद्धुनो पन्नरसेव चन्दो;

अपि चापि सो पुरिमदिसं अगच्छि, सच्चप्पटिञ्ञो इसि साधुरूपो.

१५.

आवेल्लितं पिट्ठितो उत्तमङ्गं, बाहुं पसारेति अकम्मनेय्यं;

सेतानि अक्खीनि यथा मतस्स, को मे इमं पुत्तमकासि एवं.

१६.

यक्खा हवे सन्ति महानुभावा, अन्वागता इसयो साधुरूपा;

ते दुट्ठचित्तं कुपितं विदित्वा, यक्खा हि ते पुत्तमकंसु एवं.

१७.

यक्खा च मे पुत्तमकंसु एवं, त्वञ्ञेव मे मा कुद्धो [कुद्ध (क.)] ब्रह्मचारि;

तुम्हेव [तुय्हेव (क.)] पादे सरणं गतास्मि, अन्वागता पुत्तसोकेन भिक्खु.

१८.

तदेव हि एतरहि च मय्हं, मनोपदोसो न ममत्थि [मम नत्थि (पी.)] कोचि;

पुत्तो च ते वेदमदेन मत्तो, अत्थं न जानाति अधिच्च वेदे.

१९.

अद्धा हवे भिक्खु मुहुत्तकेन, सम्मुय्हतेव पुरिसस्स सञ्ञा;

एकापराधं [एतापराधं (क.)] खम भूरिपञ्ञ, न पण्डिता कोधबला भवन्ति.

२०.

इदञ्च मय्हं उत्तिट्ठपिण्डं, तव [नत्थि सी. पी. पोत्थकेसु] मण्डब्यो भुञ्जतु अप्पपञ्ञो;

यक्खा च ते नं [ते पुत्तं (स्या.)] न विहेठयेय्युं, पुत्तो च ते हेस्सति [होहिति (सी. पी.)] सो अरोगो.

२१.

मण्डब्य बालोसि परित्तपञ्ञो, यो पुञ्ञखेत्तानमकोविदोसि;

महक्कसावेसु ददासि दानं, किलिट्ठकम्मेसु असञ्ञतेसु.

२२.

जटा च केसा अजिना निवत्था, जरूदपानंव मुखं परूळ्हं;

पजं इमं पस्सथ दुम्मरूपं [रुम्मरूपिं (सी. पी.)], न जटाजिनं तायति अप्पपञ्ञं.

२३.

येसं रागो च दोसो च, अविज्जा च विराजिता;

खीणासवा अरहन्तो, तेसु दिन्नं महप्फलन्ति.

मातङ्गजातकं पठमं.

४९८. चित्तसम्भूतजातकं (२)

२४.

सब्बं नरानं सफलं सुचिण्णं, न कम्मुना किञ्चन मोघमत्थि;

पस्सामि सम्भूतं महानुभावं, सकम्मुना पुञ्ञफलूपपन्नं.

२५.

सब्बं नरानं सफलं सुचिण्णं, न कम्मुना किञ्चन मोघमत्थि;

कच्चिन्नु चित्तस्सपि एवमेवं, इद्धो मनो तस्स यथापि मय्हं.

२६.

सब्बं नरानं सफलं सुचिण्णं, न कम्मुना किञ्चन मोघमत्थि;

चित्तम्पि जानाहि [चित्तं विजानाहि (सी. पी.)] तथेव देव, इद्धो मनो तस्स यथापि तुय्हं.

२७.

भवं नु चित्तो सुतमञ्ञतो ते, उदाहु ते कोचि नं एतदक्खा;

गाथा सुगीता न ममत्थि कङ्खा, ददामि ते गामवरं सतञ्च.

२८.

चाहं चित्तो सुतमञ्ञतो मे, इसी च मे एतमत्थं असंसि;

‘‘गन्त्वान रञ्ञो पटिगाहि [पटिगायि (स्या. क.), पटिगाय (?)] गाथं, अपि ते वरं अत्तमनो ददेय्य’’ [अपि नु ते वरं अत्तमनो ददेय्य (स्या.), अपि नु ते अत्तमनो वरं ददे (क.)].

२९.

योजेन्तु वे राजरथे, सुकते चित्तसिब्बने;

कच्छं नागानं बन्धथ, गीवेय्यं पटिमुञ्चथ.

३०.

आहञ्ञन्तु [आहञ्ञरे (स्या.)] भेरिमुदिङ्गसङ्खे [सङ्खा (स्या.)], सीघानि यानानि च योजयन्तु;

अज्जेवहं अस्समं तं गमिस्सं, यत्थेव दक्खिस्समिसिं निसिन्नं.

३१.

सुलद्धलाभो वत मे अहोसि, गाथा सुगीता परिसाय मज्झे;

स्वाहं इसिं सीलवतूपपन्नं, दिस्वा पतीतो सुमनोहमस्मि.

३२.

आसनं उदकं पज्जं, पटिग्गण्हातु नो भवं;

अग्घे भवन्तं पुच्छाम, अग्घं कुरुतु नो भवं.

३३.

रम्मञ्च ते आवसथं करोन्तु, नारीगणेहि परिचारयस्सु;

करोहि ओकासमनुग्गहाय, उभोपि मं इस्सरियं करोम.

३४.

दिस्वा फलं दुच्चरितस्स राज, अथो सुचिण्णस्स महाविपाकं;

अत्तानमेव पटिसंयमिस्सं, न पत्थये पुत्त [पुत्तं (सी. पी.)] पसुं धनं वा.

३५.

दसेविमा वस्सदसा, मच्चानं इध जीवितं;

अपत्तञ्ञेव तं ओधिं, नळो छिन्नोव सुस्सति.

३६.

तत्थ का नन्दि का खिड्डा, का रती का धनेसना;

किं मे पुत्तेहि दारेहि, राज मुत्तोस्मि बन्धना.

३७.

सोहं एवं पजानामि [सो अहं सुप्पजानामि (सी. पी.)], मच्चु मे नप्पमज्जति;

अन्तकेनाधिपन्नस्स, का रती का धनेसना.

३८.

जाति नरानं अधमा जनिन्द, चण्डालयोनि द्विपदाकनिट्ठा [दिपदाकनिट्ठा (सी. पी.)];

सकेहि कम्मेहि सुपापकेहि, चण्डालगब्भे [चण्डालिगब्भे (स्या.)] अवसिम्ह पुब्बे.

३९.

चण्डालाहुम्ह अवन्तीसु, मिगा नेरञ्जरं पति;

उक्कुसा नम्मदातीरे [रम्मदातीरे (स्या. क.)], त्यज्ज ब्राह्मणखत्तिया.

४०.

उपनीयति जीवितमप्पमायु, जरूपनीतस्स न सन्ति ताणा;

करोहि पञ्चाल ममेत [ममेव (स्या. क.)] वाक्यं, माकासि कम्मानि दुक्खुद्रयानि.

४१.

उपनीयति जीवितमप्पमायु, जरूपनीतस्स न सन्ति ताणा;

करोहि पञ्चाल ममेत वाक्यं, माकासि कम्मानि दुक्खप्फलानि.

४२.

उपनीयति जीवितमप्पमायु, जरूपनीतस्स न सन्ति ताणा;

करोहि पञ्चाल ममेत वाक्यं, माकासि कम्मानि रजस्सिरानि.

४३.

उपनीयति जीवितमप्पमायु, वण्णं जरा हन्ति नरस्स जिय्यतो;

करोहि पञ्चाल ममेत वाक्यं, माकासि कम्मं निरयूपपत्तिया.

४४.

अद्धा हि सच्चं वचनं तवेतं, यथा इसी भाससि एवमेतं;

कामा च मे सन्ति अनप्परूपा, ते दुच्चजा मादिसकेन भिक्खु.

४५.

नागो यथा पङ्कमज्झे ब्यसन्नो, पस्सं थलं नाभिसम्भोति गन्तुं;

एवम्पहं [एवमहं (स्या.)] कामपङ्के ब्यसन्नो, न भिक्खुनो मग्गमनुब्बजामि.

४६.

यथापि माता च पिता च पुत्तं, अनुसासरे किन्ति सुखी भवेय्य;

एवम्पि मं त्वं अनुसास भन्ते, यथा चिरं [यमाचरं (सी. पी. क. अट्ठ.)] पेच्च सुखी भवेय्यं.

४७.

नो चे तुवं उस्सहसे जनिन्द, कामे इमे मानुसके पहातुं;

धम्मिं [धम्मं (सी. पी.)] बलिं पट्ठपयस्सु राज, अधम्मकारो तव [अधम्मकारो च ते (सी. स्या. पी.)] माहु रट्ठे.

४८.

दूता विधावन्तु दिसा चतस्सो, निमन्तका समणब्राह्मणानं;

ते अन्नपानेन उपट्ठहस्सु, वत्थेन सेनासनपच्चयेन च.

४९.

अन्नेन पानेन पसन्नचित्तो, सन्तप्पय समणब्राह्मणे च;

दत्वा च भुत्वा च यथानुभावं, अनिन्दितो सग्गमुपेहि [मुपेति (पी. क.)] ठानं.

५०.

सचे च तं राज मदो सहेय्य, नारीगणेहि परिचारयन्तं;

इममेव गाथं मनसी करोहि, भासेसि [भासेहि (स्या. पी. क.)] चेनं परिसाय मज्झे.

५१.

अब्भोकाससयो जन्तु, वजन्त्या खीरपायितो;

परिकिण्णो सुवानेहि [सुपिनेहि (सी. पी.)], स्वाज्ज राजाति वुच्चतीति.

चित्तसम्भूतजातकं दुतियं.

४९९. सिविजातकं (३)

५२.

दूरे अपस्सं थेरोव, चक्खुं याचितुमागतो;

एकनेत्ता भविस्साम, चक्खुं मे देहि याचितो.

५३.

केनानुसिट्ठो इध मागतोसि, वनिब्बक [वणिब्बक (सी.)] चक्खुपथानि याचितुं;

सुदुच्चजं याचसि उत्तमङ्गं, यमाहु नेत्तं पुरिसेन दुच्चजं.

५४.

यमाहु देवेसु सुजम्पतीति, मघवाति नं आहु मनुस्सलोके;

तेनानुसिट्ठो इध मागतोस्मि, वनिब्बको चक्खुपथानि याचितुं.

५५.

वनिब्बतो [वनिब्बको (स्या. पी.)] मय्ह वनिं [वनं (क.), वणिं (सी. स्या. पी.)] अनुत्तरं, ददाहि ते चक्खुपथानि याचितो;

ददाहि मे चक्खुपथं अनुत्तरं, यमाहु नेत्तं पुरिसेन दुच्चजं.

५६.

येन अत्थेन आगच्छि [आगञ्छि (सी. पी.)], यमत्थमभिपत्थयं;

ते ते इज्झन्तु सङ्कप्पा, लभ चक्खूनि ब्राह्मण.

५७.

एकं ते याचमानस्स, उभयानि ददामहं;

स चक्खुमा गच्छ जनस्स पेक्खतो, यदिच्छसे त्वं तदते समिज्झतु.

५८.

मा नो देव अदा चक्खुं, मा नो सब्बे पराकरि [परक्करि (स्या. क. अट्ठ.), परिक्करि (क.) परि + आ + करि = पराकरि];

धनं देहि महाराज, मुत्ता वेळुरिया बहू.

५९.

युत्ते देव रथे देहि, आजानीये चलङ्कते;

नागे देहि महाराज, हेमकप्पनवाससे.

६०.

यथा तं सिवयो [सीवियो (स्या.)] सब्बे, सयोग्गा सरथा सदा;

समन्ता परिकिरेय्युं [परिकरेय्युं (स्या. पी.)], एवं देहि रथेसभ.

६१.

यो वे दस्सन्ति वत्वान, अदाने कुरुते मनो;

भूम्यं [भूम्या (सी. पी.)] सो पतितं पासं, गीवायं पटिमुञ्चति.

६२.

यो वे दस्सन्ति वत्वान, अदाने कुरुते मनो;

पापा पापतरो होति, सम्पत्तो यमसाधनं.

६३.

यञ्हि याचे तञ्हि ददे, यं न याचे न तं ददे;

स्वाहं तमेव दस्सामि, यं मं याचति ब्राह्मणो.

६४.

आयुं नु वण्णं नु सुखं बलं नु, किं पत्थयानो नु जनिन्द देसि;

कथञ्हि राजा सिविनं अनुत्तरो, चक्खूनि दज्जा परलोकहेतु.

६५.

न वाहमेतं यससा ददामि, न पुत्तमिच्छे न धनं न रट्ठं;

सतञ्च धम्मो चरितो पुराणो, इच्चेव दाने रमते मनो मम [ममं (सी. पी.)].

६६.

सखा च मित्तो च ममासि सीविक [सीवक (सी. पी.)], सुसिक्खितो साधु करोहि मे वचो;

उद्धरित्वा [उद्धत्व (सी.), लद्ध त्वं (पी.)] चक्खूनि ममं जिगीसतो, हत्थेसु ठपेहि [आवेसि (सी.)] वनिब्बकस्स.

६७.

चोदितो सिविराजेन, सिविको वचनङ्करो;

रञ्ञो चक्खूनुद्धरित्वा [चक्खूनि उद्धत्वा (सी. पी.)], ब्राह्मणस्सूपनामयि;

सचक्खु ब्राह्मणो आसि, अन्धो राजा उपाविसि.

६८.

ततो सो कतिपाहस्स, उपरूळ्हेसु चक्खुसु;

सूतं आमन्तयी राजा, सिवीनं रट्ठवड्ढनो.

६९.

योजेहि सारथि यानं, युत्तञ्च पटिवेदय;

उय्यानभूमिं गच्छाम, पोक्खरञ्ञो वनानि च.

७०.

सो च पोक्खरणीतीरे [पोक्खरणिया तीरे (सी. पी.)], पल्लङ्केन उपाविसि;

तस्स सक्को पातुरहु, देवराजा सुजम्पति.

७१.

सक्कोहमस्मि देविन्दो, आगतोस्मि तवन्तिके;

वरं वरस्सु राजीसि, यं किञ्चि मनसिच्छसि.

७२.

पहूतं मे धनं सक्क, बलं कोसो चनप्पको;

अन्धस्स मे सतो दानि, मरणञ्ञेव रुच्चति.

७३.

यानि सच्चानि द्विपदिन्द, तानि भासस्सु खत्तिय;

सच्चं ते भणमानस्स, पुन चक्खु भविस्सति.

७४.

ये मं याचितुमायन्ति, नानागोत्ता वनिब्बका;

योपि मं याचते तत्थ, सोपि मे मनसो पियो;

एतेन सच्चवज्जेन, चक्खु मे उपपज्जथ.

७५.

यं मं सो याचितुं आगा, देहि चक्खुन्ति ब्राह्मणो;

तस्स चक्खूनि पादासिं, ब्राह्मणस्स वनिब्बतो [वणिब्बिनो (सी.), वनिब्बिनो (पी.)].

७६.

भिय्यो मं आविसी पीति, सोमनस्सञ्चनप्पकं;

एतेन सच्चवज्जेन, दुतियं मे उपपज्जथ.

७७.

धम्मेन भासिता गाथा, सिवीनं रट्ठवड्ढन;

एतानि तव नेत्तानि, दिब्बानि पटिदिस्सरे.

७८.

तिरोकुट्टं तिरोसेलं, समतिग्गय्ह पब्बतं;

समन्ता योजनसतं, दस्सनं अनुभोन्तु ते.

७९.

को नीध वित्तं न ददेय्य याचितो, अपि विसिट्ठं सुपियम्पि अत्तनो;

तदिङ्घ सब्बे सिवयो समागता, दिब्बानि नेत्तानि ममज्ज पस्सथ.

८०.

तिरोकुट्टं तिरोसेलं, समतिग्गय्ह पब्बतं;

समन्ता योजनसतं, दस्सनं अनुभोन्ति मे.

८१.

चागमत्ता परमत्थि किञ्चि, मच्चानं इध जीविते;

दत्वान मानुसं [दत्वा मानुसकं (सी.)] चक्खुं, लद्धं मे [मे इति पदं नत्थि सी. पोत्थके] चक्खुं अमानुसं.

८२.

एतम्पि दिस्वा सिवयो, देथ दानानि भुञ्जथ;

दत्वा च भुत्वा च यथानुभावं, अनिन्दिता सग्गमुपेथ ठानन्ति.

सिविजातकं ततियं.

५००. सिरीमन्तजातकं (४)

८३.

पञ्ञायुपेतं सिरिया विहीनं, यसस्सिनं वापि अपेतपञ्ञं;

पुच्छामि तं सेनक एतमत्थं, कमेत्थ सेय्यो कुसला वदन्ति.

८४.

धीरा च बाला च हवे जनिन्द, सिप्पूपपन्ना च असिप्पिनो च;

सुजातिमन्तोपि अजातिमस्स, यसस्सिनो पेसकरा [पेस्सकरा (सी. पी.)] भवन्ति;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव [सिरिमाव (सी. स्या. पी.)] सेय्यो.

८५.

तुवम्पि पुच्छामि अनोमपञ्ञ, महोसध केवलधम्मदस्सि;

बालं यसस्सिं पण्डितं अप्पभोगं, कमेत्थ सेय्यो कुसला वदन्ति.

८६.

पापानि कम्मानि करोति बालो [करोन्ति बाला (स्या. क.)], इधमेव [इदमेव (स्या. क. अट्ठ.), इममेव (क.)] सेय्यो इति मञ्ञमानो [मञ्ञमाना (स्या. क.)];

इधलोकदस्सी परलोकमदस्सी, उभयत्थ बालो कलिमग्गहेसि;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

८७.

न सिप्पमेतं विदधाति भोगं, न बन्धुवा [न बन्धवा (सी. स्या. क.)] न सरीरवण्णो यो [न सरीरावकासो (सी. स्या. पी.)];

पस्सेळमूगं सुखमेधमानं, सिरी हि नं भजते गोरविन्दं [गोरिमन्दं (सी. पी.)];

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

८८.

लद्धा सुखं मज्जति अप्पपञ्ञो, दुक्खेन फुट्ठोपि पमोहमेति;

आगन्तुना दुक्खसुखेन फुट्ठो, पवेधति वारिचरोव घम्मे;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

८९.

दुमं यथा सादुफलं अरञ्ञे, समन्ततो समभिसरन्ति [समभिचरन्ति (सी. पी.)] पक्खी;

एवम्पि अड्ढं सधनं सभोगं, बहुज्जनो भजति अत्थहेतु;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

९०.

न साधु बलवा बालो, साहसा विन्दते धनं;

कन्दन्तमेतं दुम्मेधं, कड्ढन्ति निरयं भुसं;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

९१.

या काचि नज्जो गङ्गमभिस्सवन्ति, सब्बाव ता नामगोत्तं जहन्ति;

गङ्गा समुद्दं पटिपज्जमाना, न खायते इद्धिं पञ्ञोपि लोके [इद्धिपरो हि लोके (क. सी. स्या.), इद्धिपरो हि लोको (सी. पी. अट्ठ.)];

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

९२.

यमेतमक्खा उदधिं महन्तं, सवन्ति नज्जो सब्बकालमसङ्ख्यं;

सो सागरो निच्चमुळारवेगो, वेलं न अच्चेति महासमुद्दो.

९३.

एवम्पि बालस्स पजप्पितानि, पञ्ञं न अच्चेति सिरी कदाचि;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

९४.

असञ्ञतो चेपि परेसमत्थं, भणाति सन्धानगतो [सण्ठानगतो (स्या. पी.), सन्थानगतो (सी.)] यसस्सी;

तस्सेव तं रूहति ञातिमज्झे, सिरी हि नं [सिरिहीनं (सी. क.), सिरीहीनं (स्या. पी.)] कारयते न पञ्ञा [न पञ्ञो (सी.), न पञ्ञं (स्या. क.)];

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

९५.

परस्स वा अत्तनो वापि हेतु, बालो मुसा भासति अप्पपञ्ञो;

सो निन्दितो होति सभाय मज्झे, पच्छापि [पेच्चम्पि (सी. पी.), पेच्चापि (?)] सो दुग्गतिगामी होति;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

९६.

अत्थम्पि चे भासति भूरिपञ्ञो, अनाळ्हियो [अनालयो (पी.)] अप्पधनो दलिद्दो;

न तस्स तं रूहति ञातिमज्झे, सिरी च पञ्ञाणवतो न होति;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

९७.

परस्स वा अत्तनो वापि हेतु, न भासति अलिकं भूरिपञ्ञो;

सो पूजितो होति सभाय मज्झे, पच्छापि सो सुग्गतिगामी होति;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

९८.

हत्थी गवस्सा मणिकुण्डला च, थियो च इद्धेसु कुलेसु जाता;

सब्बाव ता उपभोगा भवन्ति, इद्धस्स पोसस्स अनिद्धिमन्तो;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

९९.

असंविहितकम्मन्तं, बालं दुम्मेधमन्तिनं;

सिरी जहति दुम्मेधं, जिण्णंव उरगो तचं;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

१००.

पञ्च पण्डिता मयं भद्दन्ते, सब्बे पञ्जलिका उपट्ठिता;

त्वं नो अभिभुय्य इस्सरोसि, सक्कोव भूतपति देवराजा;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो.

१०१.

दासोव पञ्ञस्स यसस्सि बालो, अत्थेसु जातेसु तथाविधेसु;

यं पण्डितो निपुणं संविधेति, सम्मोहमापज्जति तत्थ बालो;

एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो.

१०२.

अद्धा हि पञ्ञाव सतं पसत्था, कन्ता सिरी भोगरता मनुस्सा;

ञाणञ्च बुद्धानमतुल्यरूपं, पञ्ञं न अच्चेति सिरी कदाचि.

१०३.

यं तं अपुच्छिम्ह अकित्तयी नो, महोसध केवलधम्मदस्सी;

गवं सहस्सं उसभञ्च नागं, आजञ्ञयुत्ते च रथे दस इमे;

पञ्हस्स वेय्याकरणेन तुट्ठो, ददामि ते गामवरानि सोळसाति.

सिरीमन्तजातकं [सिरिमन्दजातकं (सी. स्या. पी.)] चतुत्थं.

५०१. रोहणमिगजातकं (५)

१०४.

एते यूथा पतियन्ति, भीता मरणस्स [मरणा (स्या. पी.), मरण (क.)] चित्तक;

गच्छ तुवम्पि माकङ्खि, जीविस्सन्ति तया सह.

१०५.

नाहं रोहण [रोहन्त (सी. पी.), रोहन (स्या.)] गच्छामि, हदयं मे अवकस्सति;

न तं अहं जहिस्सामि, इध हिस्सामि जीवितं.

१०६.

ते हि नून मरिस्सन्ति, अन्धा अपरिणायका;

गच्छ तुवम्पि माकङ्खि, जीविस्सन्ति तया सह.

१०७.

नाहं रोहण गच्छामि, हदयं मे अवकस्सति;

न तं बद्धं [बन्धं (क.)] जहिस्सामि, इध हिस्सामि जीवितं.

१०८.

गच्छ भीरु पलायस्सु, कूटे बद्धोस्मि आयसे;

गच्छ तुवम्पि माकङ्खि, जीविस्सन्ति तया सह.

१०९.

नाहं रोहण गच्छामि, हदयं मे अवकस्सति;

न तं अहं जहिस्सामि, इध हिस्सामि जीवितं.

११०.

ते हि नून मरिस्सन्ति, अन्धा अपरिणायका;

गच्छ तुवम्पि माकङ्खि, जीविस्सन्ति तया सह.

१११.

नाहं रोहण गच्छामि, हदयं मे अवकस्सति;

तं बद्धं जहिस्सामि, इध हिस्सामि जीवितं.

११२.

अयं सो लुद्दको एति, लुद्दरूपो [रुद्दरूपो (सी. पी.)] सहावुधो;

यो नो वधिस्सति अज्ज, उसुना सत्तिया अपि [मपि (सी. स्या. पी.)].

११३.

सा मुहुत्तं पलायित्वा, भयट्टा [भयट्ठा (पी.)] भयतज्जिता;

सुदुक्करं अकरा भीरु, मरणायूपनिवत्तथ.

११४.

किन्नु तेमे मिगा होन्ति, मुत्ता बद्धं उपासरे;

न तं चजितुमिच्छन्ति, जीवितस्सपि कारणा.

११५.

भातरो होन्ति मे लुद्द, सोदरिया एकमातुका;

न मं चजितुमिच्छन्ति, जीवितस्सपि कारणा.

११६.

ते हि नून मरिस्सन्ति, अन्धा अपरिणायका;

पञ्चन्नं जीवितं देहि, भातरं मुञ्च लुद्दक.

११७.

सो वो अहं पमोक्खामि, मातापेत्तिभरं मिगं;

नन्दन्तु मातापितरो, मुत्तं दिस्वा महामिगं.

११८.

एवं लुद्दक नन्दस्सु, सह सब्बेहि ञातिभि;

यथाहमज्ज नन्दामि, मुत्तं दिस्वा महामिगं.

११९.

कथं त्वं पमोक्खो [कथं पमोक्खो (सी. पी.), कथं ते परोक्खो (?)] आसि, उपनीतस्मि जीविते;

कथं पुत्त अमोचेसि, कूटपासम्ह लुद्दको.

१२०.

भणं कण्णसुखं वाचं, हदयङ्गं हदयस्सितं;

सुभासिताहि वाचाहि, चित्तको मं अमोचयि.

१२१.

भणं कण्णसुखं वाचं, हदयङ्गं हदयस्सितं;

सुभासिताहि वाचाहि, सुतना मं अमोचयि.

१२२.

सुत्वा कण्णसुखं वाचं, हदयङ्गं हदयस्सितं;

सुभासितानि सुत्वान, लुद्दको मं अमोचयि.

१२३.

एवं आनन्दितो होतु, सह दारेहि लुद्दको;

यथा मयज्ज नन्दाम, दिस्वा रोहणमागतं.

१२४.

ननु त्वं अवच [अवचा (सी. पी.)] लुद्द, ‘‘मिगचम्मानि आहरिं’’;

अथ केन नु वण्णेन, मिगचम्मानि नाहरि.

१२५.

आगमा चेव हत्थत्थं, कूटपासञ्च सो मिगो;

अबज्झि तं [अबज्झि तञ्च (पी.)] मिगराजं, तञ्च मुत्ता उपासरे.

१२६.

तस्स मे अहु संवेगो, अब्भुतो लोमहंसनो;

इमञ्चाहं मिगं हञ्ञे, अज्ज हिस्सामि जीवितं.

१२७.

कीदिसा ते मिगा लुद्द, कीदिसा धम्मिका मिगा;

कथंवण्णा कथंसीला, बाळ्हं खो ने पसंससि.

१२८.

ओदातसिङ्गा सुचिवाळा, जातरूपतचूपमा;

पादा लोहितका तेसं, अञ्जितक्खा मनोरमा.

१२९.

एदिसा ते मिगा देव, एदिसा धम्मिका मिगा;

मातापेत्तिभरा देव, न ते सो अभिहारितुं [अभिहारयुं (क. सी.), अभिहारयिं (स्या.), अभिहारयं (पी.)].

१३०.

दम्मि निक्खसतं लुद्द, थूलञ्च मणिकुण्डलं;

चतुस्सदञ्च [चतुरस्सञ्च (स्या. क.)] पल्लङ्कं, उमापुप्फसरिन्निभं [उम्मापुप्फसिरिन्निभं (सी. स्या. पी. क.)].

१३१.

द्वे च सादिसियो भरिया, उसभञ्च गवं सतं;

धम्मेन रज्जं कारेस्सं, बहुकारो मेसि लुद्दक.

१३२.

कसिवाणिज्जा [कसी वणिज्जा (सी. स्या. पी.)] इणदानं, उञ्छाचरिया च लुद्दक;

एतेन दारं पोसेहि, मा पापं अकरी पुनाति [अकरा पुनन्ति (क. सी. पी.)].

रोहणमिगजातकं [रोहन्तमिगजातकं (सी. पी.)] पञ्चमं.

५०२. चूळहंसजातकं (६)

१३३.

एते हंसा पक्कमन्ति, वक्कङ्गा भयमेरिता;

हरित्तच हेमवण्ण, कामं सुमुख पक्कम.

१३४.

ओहाय मं ञातिगणा, एकं पासवसं गतं;

अनपेक्खमाना [नापेक्खमाना (क.)] गच्छन्ति, किं एसो अवहिय्यसि.

१३५.

पतेव पततं सेट्ठ, नत्थि बद्धे सहायता [सहायका (स्या.)];

मा अनीघाय हापेसि, कामं सुमुख पक्कम.

१३६.

नाहं ‘‘दुक्खपरेतो’’ति [दुक्खपरेतोपि (क.)], धतरट्ठ तुवं [तवं (सी. पी.)] जहे;

जीवितं मरणं वा मे, तया सद्धिं भविस्सति.

१३७.

एतदरियस्स कल्याणं, यं त्वं सुमुख भाससि;

तञ्च वीमंसमानोहं, ‘‘पततेतं’’ अवस्सजिं.

१३८.

अपदेन पदं याति, अन्तलिक्खचरो [अन्तलिक्खे चरो (सी. पी.)] दिजो;

आरा पासं न बुज्झि त्वं, हंसानं पवरुत्तम [पवरुत्तमो (क. सी. पी.)].

१३९.

यदा पराभवो होति, पोसो जीवितसङ्खये;

अथ जालञ्च पासञ्च, आसज्जापि न बुज्झति.

१४०.

एते हंसा पक्कमन्ति, वक्कङ्गा भयमेरिता;

हरित्तच हेमवण्ण, त्वञ्ञेव [त्वञ्च तं (सी.), त्वञ्च (पी.)] अवहिय्यसि.

१४१.

एते भुत्वा च पित्वा च, पक्कमन्ति विहङ्गमा;

अनपेक्खमाना वक्कङ्गा, त्वञ्ञेवेको उपाससि.

१४२.

किन्नु त्यायं [तायं (सी. स्या. पी.)] दिजो होति, मुत्तो बद्धं उपाससि;

ओहाय सकुणा यन्ति, किं एको अवहिय्यसि.

१४३.

राजा मे सो दिजो मित्तो, सखा पाणसमो च मे;

नेव नं विजहिस्सामि, याव कालस्स परियायं.

१४४.

यो च त्वं सखिनो हेतु, पाणं चजितुमिच्छसि;

सो ते सहायं मुञ्चामि, होतु राजा तवानुगो.

१४५.

एवं लुद्दक नन्दस्सु, सह सब्बेहि ञातिभि;

यथाहमज्ज नन्दामि, दिस्वा मुत्तं दिजाधिपं.

१४६.

कच्चिन्नु भोतो कुसलं, कच्चि भोतो अनामयं;

कच्चि रट्ठमिदं फीतं, धम्मेन मनुसाससि.

१४७.

कुसलञ्चेव मे हंस, अथो हंस अनामयं;

अथो रट्ठमिदं फीतं, धम्मेन मनुसासहं.

१४८.

कच्चि भोतो अमच्चेसु, दोसो कोचि न विज्जति;

कच्चि आरा अमित्ता ते, छाया दक्खिणतोरिव.

१४९.

अथोपि मे अमच्चेसु, दोसो कोचि न विज्जति;

अथो आरा अमित्ता मे, छाया दक्खिणतोरिव.

१५०.

कच्चि ते सादिसी भरिया, अस्सवा पियभाणिनी;

पुत्तरूपयसूपेता, तव छन्दवसानुगा.

१५१.

अथो मे सादिसी भरिया, अस्सवा पियभाणिनी;

पुत्तरूपयसूपेता, मम छन्दवसानुगा.

१५२.

कच्चि ते बहवो पुत्ता, सुजाता रट्ठवड्ढन;

पञ्ञाजवेन सम्पन्ना, सम्मोदन्ति ततो ततो.

१५३.

सतमेको च मे पुत्ता, धतरट्ठ मया सुता;

तेसं त्वं किच्चमक्खाहि, नावरुज्झन्ति [नावरज्झन्ति (क. सी. पी.)] ते वचो.

१५४.

उपपन्नोपि चे होति, जातिया विनयेन वा;

अथ पच्छा कुरुते योगं, किच्छे [किच्चे (सी. स्या. पी.)] आपासु [आवासु (स्या.), आपदासु (क.)] सीदति.

१५५.

तस्स संहीरपञ्ञस्स, विवरो जायते महा;

रत्तिमन्धोव [नत्तमन्धोव (सी. पी.)] रूपानि, थूलानि मनुपस्सति.

१५६.

असारे सारयोगञ्ञू, मतिं न त्वेव विन्दति;

सरभोव गिरिदुग्गस्मिं, अन्तरायेव सीदति.

१५७.

हीनजच्चोपि चे होति, उट्ठाता धितिमा नरो;

आचारसीलसम्पन्नो, निसे अग्गीव भासति.

१५८.

एतं मे उपमं कत्वा, पुत्ते विज्जासु वाचय [ठापस (स्या. क.)];

संविरूळ्हेथ मेधावी, खेत्ते बीजंव [खेत्तबीजंव (सी. पी.)] वुट्ठियाति.

चूळहंसजातकं छट्ठं.

५०३. सत्तिगुम्बजातकं (७)

१५९.

मिगलुद्दो महाराजा, पञ्चालानं रथेसभो;

निक्खन्तो सह सेनाय, ओगणो वनमागमा.

१६०.

तत्थद्दसा अरञ्ञस्मिं, तक्करानं कुटिं कतं;

तस्सा [तस्मा (स्या. पी. क.)] कुटिया निक्खम्म, सुवो लुद्दानि भासति.

१६१.

सम्पन्नवाहनो पोसो, युवा सम्मट्ठकुण्डलो [कुण्डली (स्या. क.)];

सोभति लोहितुण्हीसो, दिवा सूरियोव भासति.

१६२.

मज्झन्हिके [मज्झन्तिके (सब्बत्थ)] सम्पतिके, सुत्तो राजा ससारथि;

हन्दस्साभरणं सब्बं, गण्हाम साहसा [सहसा (सी. स्या. पी.)] मयं.

१६३.

निसीथेपि रहो दानि, सुत्तो राजा ससारथि;

आदाय वत्थं मणिकुण्डलञ्च, हन्त्वान साखाहि अवत्थराम.

१६४.

किन्नु उम्मत्तरूपोव, सत्तिगुम्ब पभाससि;

दुरासदा हि राजानो, अग्गि पज्जलितो यथा.

१६५.

अथ त्वं पतिकोलम्ब, मत्तो थुल्लानि गज्जसि;

मातरि मय्हं नग्गाय, किन्नु त्वं विजिगुच्छसे.

१६६.

उट्ठेहि सम्म तरमानो, रथं योजेहि सारथि;

सकुणो मे न रुच्चति, अञ्ञं गच्छाम अस्समं.

१६७.

युत्तो रथो महाराज, युत्तो च बलवाहनो;

अधितिट्ठ महाराज, अञ्ञं गच्छाम अस्समं.

१६८.

को नुमेव गता [क्व नु’मे’पगता (?)] सब्बे, ये अस्मिं परिचारका;

एस गच्छति पञ्चालो, मुत्तो तेसं अदस्सना.

१६९.

कोदण्डकानि गण्हथ, सत्तियो तोमरानि च;

एस गच्छति पञ्चालो, मा वो मुञ्चित्थ जीवतं [जीवितं (बहूसु)].

१७०.

अथापरो पटिनन्दित्थ, सुवो लोहिततुण्डको;

स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं;

इस्सरोसि अनुप्पत्तो, यं इधत्थि पवेदय.

१७१.

तिन्दुकानि पियालानि, मधुके कासुमारियो;

फलानि खुद्दकप्पानि, भुञ्ज राज वरं वरं.

१७२.

इदम्पि पानीयं सीतं, आभतं गिरिगब्भरा;

ततो पिव महाराज, सचे त्वं अभिकङ्खसि.

१७३.

अरञ्ञं उञ्छाय गता, ये अस्मिं परिचारका;

सयं उट्ठाय गण्हव्हो, हत्था मे नत्थि दातवे.

१७४.

भद्दको वतयं पक्खी, दिजो परमधम्मिको;

अथेसो इतरो पक्खी, सुवो लुद्दानि भासति.

१७५.

‘‘एतं हनथ बन्धथ, मा वो मुञ्चित्थ जीवतं’’;

इच्चेवं विलपन्तस्स, सोत्थिं [सोत्थी (स्या.)] पत्तोस्मि अस्समं.

१७६.

भातरोस्म महाराज, सोदरिया एकमातुका;

एकरुक्खस्मिं संवड्ढा, नानाखेत्तगता उभो.

१७७.

सत्तिगुम्बो च चोरानं, अहञ्च इसीनं इध;

असतं सो, सतं अहं, तेन धम्मेन नो विना.

१७८.

तत्थ वधो च बन्धो च, निकती वञ्चनानि च;

आलोपा साहसाकारा, तानि सो तत्थ सिक्खति.

१७९.

इध सच्चञ्च धम्मो च, अहिंसा संयमो दमो;

आसनूदकदायीनं, अङ्के वद्धोस्मि भारध [भारत (सी. स्या. पी.)].

१८०.

यं यञ्हि राज भजति, सन्तं वा यदि वा असं;

सीलवन्तं विसीलं वा, वसं तस्सेव गच्छति.

१८१.

यादिसं कुरुते मित्तं, यादिसं चूपसेवति;

सोपि तादिसको होति, सहवासो हि [सहवासोपि (स्या. क.)] तादिसो.

१८२.

सेवमानो सेवमानं, सम्फुट्ठो सम्फुसं परं;

सरो दिद्धो कलापंव, अलित्तमुपलिम्पति;

उपलेपभया [उपलिम्पभया (स्या. क.)] धीरो, नेव पापसखा सिया.

१८३.

पूतिमच्छं कुसग्गेन, यो नरो उपनय्हति;

कुसापि पूति [पूती (सी. पी.)] वायन्ति, एवं बालूपसेवना.

१८४.

तगरञ्च पलासेन, यो नरो उपनय्हति;

पत्तापि सुरभि [सुरभी (सी. स्या. पी.)] वायन्ति, एवं धीरूपसेवना.

१८५.

तस्मा पत्तपुटस्सेव [फलपुटस्सेव (सी. पी.), पलपुटस्सेव (क. अट्ठ.), पलासपुटस्सेव (स्या. क.)], ञत्वा सम्पाकमत्तनो;

असन्ते नोपसेवेय्य, सन्ते सेवेय्य पण्डितो;

असन्तो निरयं नेन्ति, सन्तो पापेन्ति सुग्गतिन्ति.

सत्तिगुम्बजातकं सत्तमं.

५०४. भल्लातियजातकं (८)

१८६.

भल्लातियो [भल्लाटियो (सी. पी.)] नाम अहोसि राजा, रट्ठं पहाय मिगवं अचारि सो;

अगमा गिरिवरं गन्धमादनं, सुपुप्फितं [सम्पुप्फितं (सी. पी.)] किम्पुरिसानुचिण्णं.

१८७.

साळूरसङ्घञ्च निसेधयित्वा, धनुं [धनु (सी. स्या. पी.)] कलापञ्च सो निक्खिपित्वा;

उपागमि वचनं वत्तुकामो, यत्थट्ठिता किम्पुरिसा अहेसुं.

१८८.

हिमच्चये हेमवताय तीरे, किमिधट्ठिता मन्तयव्हो अभिण्हं;

पुच्छामि वो मानुसदेहवण्णे, कथं नु [कथं वो (सी. स्या. पी.)] जानन्ति मनुस्सलोके.

१८९.

मल्लं गिरिं पण्डरकं तिकूटं, सीतोदका [सीतोदिया (सी. पी.), सीतोदिका (?)] अनुविचराम नज्जो;

मिगा मनुस्साव निभासवण्णा, जानन्ति नो किम्पुरिसाति लुद्द.

१९०.

सुकिच्छरूपं परिदेवयव्हो [परिदेवथव्हो (?) मोग्गल्लानब्याकरणे ६.३८ सुत्तं], आलिङ्गितो चासि पियो पियाय;

पुच्छामि वो मानुसदेहवण्णे, किमिध वने रोदथ अप्पतीता.

१९१.

सुकिच्छरूपं परिदेवयव्हो, आलिङ्गितो चासि पियो पियाय;

पुच्छामि वो मानुसदेहवण्णे, किमिध वने विलपथ अप्पतीता.

१९२.

सुकिच्छरूपं परिदेवयव्हो, आलिङ्गितो चासि पियो पियाय;

पुच्छामि वो मानुसदेहवण्णे, किमिध वने सोचथ अप्पतीता.

१९३.

मयेकरत्तं [रत्तिं (पी.)] विप्पवसिम्ह लुद्द, अकामका अञ्ञमञ्ञं सरन्ता;

तमेकरत्तं अनुतप्पमाना, सोचाम ‘‘सा रत्ति पुनं न हेस्सति’’.

१९४.

यमेकरत्तं अनुतप्पथेतं, धनं व नट्ठं पितरं व पेतं;

पुच्छामि वो मानुसदेहवण्णे, कथं विना वासमकप्पयित्थ.

१९५.

यमिमं [ययिमं (क. सी.)] नदिं पस्ससि सीघसोतं, नानादुमच्छादनं सेलकूलं [दुमच्छदनं सेलकूटं (सी. पी.), दुमसञ्छन्नं सेलकूलं (क.)];

तं मे पियो उत्तरि वस्सकाले, ममञ्च मञ्ञं अनुबन्धतीति.

१९६.

अहञ्च अङ्कोलकमोचिनामि, अतिमुत्तकं सत्तलियोथिकञ्च;

‘‘पियो च मे हेहिति मालभारी, अहञ्च नं मालिनी अज्झुपेस्सं’’.

१९७.

अहञ्चिदं कुरवकमोचिनामि, उद्दालका पाटलिसिन्धुवारका [सिन्धुवारिता (स्या. पी. क.)];

‘‘पियो च मे हेहिति मालभारी, अहञ्च नं मालिनी अज्झुपेस्सं’’.

१९८.

अहञ्च सालस्स सुपुप्फितस्स, ओचेय्य पुप्फानि करोमि मालं;

‘‘पियो च मे हेहिति मालभारी, अहञ्च नं मालिनी अज्झुपेस्सं’’.

१९९.

अहञ्च सालस्स सुपुप्फितस्स, ओचेय्य पुप्फानि करोमि भारं;

इदञ्च नो हेहिति सन्थरत्थं, यत्थज्जिमं [यत्थज्जमं (सी. पी.)] विहरिस्साम [विहरिस्सामु (पी.)] रत्तिं.

२००.

अहञ्च खो अगळुं [अग्गलु (स्या. क.), अकलुं (पी.)] चन्दनञ्च, सिलाय पिंसामि पमत्तरूपा;

‘‘पियो च मे हेहिति रोसितङ्गो, अहञ्च नं रोसिता अज्झुपेस्सं’’.

२०१.

अथागमा सलिलं सीघसोतं, नुदं साले सलळे कण्णिकारे;

आपूरथ [अपूरथ (सी. पी.), आपूरथे (स्या.)] तेन मुहुत्तकेन, सायं नदी आसि मया सुदुत्तरा.

२०२.

उभोसु तीरेसु मयं तदा ठिता, सम्पस्सन्ता उभयो अञ्ञमञ्ञं;

सकिम्पि रोदाम सकिं हसाम, किच्छेन नो आगमा [अगमा (सी. स्या. पी.)] संवरी सा.

२०३.

पातोव [पातो च (सी. स्या. पी.)] खो उग्गते सूरियम्हि, चतुक्कं नदिं उत्तरियान लुद्द;

आलिङ्गिया अञ्ञमञ्ञं मयं उभो, सकिम्पि रोदाम सकिं हसाम.

२०४.

तीहूनकं सत्तसतानि लुद्द, यमिध मयं विप्पवसिम्ह पुब्बे;

वस्सेकिमं [वासेकिमं (सी. पी.)] जीवितं भूमिपाल, को नीध कन्ताय विना वसेय्य.

२०५.

आयुञ्च वो कीवतको नु सम्म, सचेपि जानाथ वदेथ आयुं;

अनुस्सवा वुड्ढतो आगमा वा, अक्खाथ मे तं अविकम्पमाना.

२०६.

आयुञ्च नो वस्ससहस्सं लुद्द, न चन्तरा पापको अत्थि रोगो;

अप्पञ्च [अप्पंव (स्या. क.)] दुक्खं सुखमेव भिय्यो, अवीतरागा विजहाम जीवितं.

२०७.

इदञ्च सुत्वान अमानुसानं, भल्लातियो इत्तर जीवितन्ति;

निवत्तथ न मिगवं अचरि, अदासि दानानि अभुञ्जि भोगे.

२०८.

इदञ्च सुत्वान अमानुसानं, सम्मोदथ मा कलहं अकत्थ;

मा वो तपी अत्तकम्मापराधो, यथापि ते किम्पुरिसेकरत्तं.

२०९.

इदञ्च सुत्वान अमानुसानं, सम्मोदथ मा विवादं अकत्थ;

मा वो तपी अत्तकम्मापराधो, यथापि ते किम्पुरिसेकरत्तं.

२१०.

विविधं [विविध (सी. स्या.)] अधिमना सुणोमहं, वचनपथं तव अत्थसंहितं;

मुञ्चं [मुञ्च (सी. पी.)] गिरं नुदसेव मे दरं, समण सुखावह जीव मे चिरन्ति.

भल्लातियजातकं अट्ठमं.

५०५. सोमनस्सजातकं (९)

२११.

को तं हिंसति हेठेति, किं [किन्नु (पी. क.)] दुम्मनो सोचसि अप्पतीतो;

कस्सज्ज मातापितरो रुदन्तु, क्वज्ज सेतु [को न्वेज्ज सेति (क.), को अज्ज सेतु (?)] निहतो पथब्या.

२१२.

तुट्ठोस्मि देव तव दस्सनेन, चिरस्सं पस्सामि तं भूमिपाल;

अहिंसको रेणुमनुप्पविस्स, पुत्तेन ते हेठयितोस्मि [पोथयितोस्मि (क.)] देव.

२१३.

आयन्तु दोवारिका खग्गबन्धा [खग्गबद्धा (सी. पी.)], कासाविया यन्तु [हन्तु (क.)] अन्तेपुरन्तं;

हन्त्वान तं सोमनस्सं कुमारं, छेत्वान सीसं वरमाहरन्तु.

२१४.

पेसिता राजिनो दूता, कुमारं एतदब्रवुं;

इस्सरेन वितिण्णोसि, वधं पत्तोसि खत्तिय.

२१५.

स राजपुत्तो परिदेवयन्तो, दसङ्गुलिं अञ्जलिं पग्गहेत्वा;

अहम्पि इच्छामि जनिन्द दट्ठुं, जीवं मं नेत्वा [जीवं पनेत्वा (सी. पी.)] पटिदस्सयेथ.

२१६.

तस्स तं वचनं सुत्वा, रञ्ञो पुत्तं अदस्सयुं;

पुत्तो च पितरं दिस्वा, दूरतोवज्झभासथ.

२१७.

आगच्छुं [आगञ्छुं (सी.), आगञ्छु (पी.)] दोवारिका खग्गबन्धा, कासाविया हन्तु ममं जनिन्द;

अक्खाहि मे पुच्छितो एतमत्थं, अपराधो को निध ममज्ज अत्थि.

२१८.

सायञ्च पातो उदकं सजाति, अग्गिं सदा पारिचरतप्पमत्तो;

तं तादिसं संयतं ब्रह्मचारिं, कस्मा तुवं ब्रूसि गहप्पतीति.

२१९.

ताला च मूला च फला च देव, परिग्गहा विविधा सन्तिमस्स;

ते रक्खति गोपयतप्पमत्तो, [ब्राह्मणो गहपति तेन होति (सी. स्या. पी.)] तस्मा अहं ब्रूमि गहप्पतीति [ब्राह्मणो गहपति तेन होति (सी. स्या. पी.)].

२२०.

सच्चं खो एतं वदसि कुमार, परिग्गहा विविधा सन्तिमस्स;

ते रक्खति गोपयतप्पमत्तो, स [नत्थि इदं सी. स्या. पी. पोत्थकेसु] ब्राह्मणो गहपति तेन होति.

२२१.

सुणन्तु मय्हं परिसा समागता, सनेगमा जानपदा च सब्बे;

बालायं बालस्स वचो निसम्म, अहेतुना घातयते मं [घातयते (सी. पी.)] जनिन्दो.

२२२.

दळ्हस्मि मूले विसटे विरूळ्हे, दुन्निक्कयो वेळु पसाखजातो;

वन्दामि पादानि तव [तवं (सी. पी.)] जनिन्द, अनुजान मं पब्बजिस्सामि देव.

२२३.

भुञ्जस्सु भोगे विपुले कुमार, सब्बञ्च ते इस्सरियं ददामि;

अज्जेव त्वं कुरूनं होहि राजा, मा पब्बजी पब्बज्जा हि दुक्खा.

२२४.

किन्नूध देव तवमत्थि भोगा, पुब्बेवहं [पुब्बे चहं (क.)] देवलोके रमिस्सं;

रूपेहि सद्देहि अथो रसेहि, गन्धेहि फस्सेहि मनोरमेहि.

२२५.

भुत्ता च मे [भुत्ता (सी. पी.)] भोगा तिदिवस्मिं देव, परिवारिता [परिचारिता (क.)] अच्छरानं गणेन [अच्छरासंगणेन (स्या. पी. क.)];

तुवञ्च [तवञ्च (सी. पी.)] बालं परनेय्यं विदित्वा, न तादिसे राजकुले वसेय्यं.

२२६.

सचाहं बालो परनेय्यो अस्मि, एकापराधं [एतापराधं (क.)] खम पुत्त मय्हं;

पुनपि चे एदिसकं भवेय्य, यथामतिं सोमनस्स करोहि.

२२७.

अनिसम्म कतं कम्मं, अनवत्थाय चिन्तितं;

भेसज्जस्सेव वेभङ्गो, विपाको होति पापको.

२२८.

निसम्म च कतं कम्मं, सम्मावत्थाय चिन्तितं;

भेसज्जस्सेव सम्पत्ति, विपाको होति भद्रको.

२२९.

अलसो गिही कामभोगी न साधु, असञ्ञतो पब्बजितो न साधु;

राजा न साधु अनिसम्मकारी, यो पण्डितो कोधनो तं न साधु.

२३०.

निसम्म खत्तियो कयिरा, नानिसम्म दिसम्पति;

निसम्मकारिनो राज, यसो कित्ति च वड्ढति.

२३१.

निसम्म दण्डं पणयेय्य इस्सरो, वेगा कतं तप्पति भूमिपाल;

सम्मापणीधी च नरस्स अत्था, अनानुतप्पा ते भवन्ति पच्छा.

२३२.

अनानुतप्पानि हि ये करोन्ति, विभज्ज कम्मायतनानि लोके;

विञ्ञुप्पसत्थानि सुखुद्रयानि, भवन्ति बुद्धानुमतानि [वद्धानुमतानि (सी. पी.)] तानि.

२३३.

आगच्छुं दोवारिका खग्गबन्धा, कासाविया हन्तु ममं जनिन्द;

मातुञ्च [मातुच्च (पी.)] अङ्कस्मिमहं निसिन्नो, आकड्ढितो सहसा तेहि देव.

२३४.

कटुकञ्हि सम्बाधं सुकिच्छं [सुकिच्छ (सी. पी.)] पत्तो, मधुरम्पि यं जीवितं लद्ध राज;

किच्छेनहं अज्ज वधा पमुत्तो, पब्बज्जमेवाभिमनोहमस्मि.

२३५.

पुत्तो तवायं तरुणो सुधम्मे, अनुकम्पको सोमनस्सो कुमारो;

तं याचमानो न लभामि स्वज्ज [सज्ज (सी. पी.)], अरहसि नं याचितवे [याचितुये (क.)] तुवम्पि.

२३६.

रमस्सु भिक्खाचरियाय पुत्त, निसम्म धम्मेसु परिब्बजस्सु;

सब्बेसु भूतेसु निधाय दण्डं, अनिन्दितो ब्रह्ममुपेहि ठानं.

२३७.

अच्छेर [अच्छरिय (सी. स्या. पी.)] रूपं वत यादिसञ्च, दुक्खितं मं दुक्खापयसे सुधम्मे;

याचस्सु पुत्तं इति वुच्चमाना, भिय्योव उस्साहयसे कुमारं.

२३८.

ये विप्पमुत्ता अनवज्जभोगिनो [भोजिनो (सी. स्या. पी.)], परिनिब्बुता लोकमिमं चरन्ति;

तमरियमग्गं पटिपज्जमानं, न उस्सहे वारयितुं कुमारं.

२३९.

अद्धा हवे सेवितब्बा सपञ्ञा, बहुस्सुता ये बहुठानचिन्तिनो;

येसायं सुत्वान सुभासितानि, अप्पोस्सुक्का वीतसोका सुधम्माति.

सोमनस्सजातकं नवमं.

५०६. चम्पेय्यजातकं (१०)

२४०.

का नु विज्जुरिवाभासि, ओसधी विय तारका;

देवता नुसि गन्धब्बी, न तं मञ्ञामि मानुसिं [मानुसी (स्या. क.)].

२४१.

नम्हि देवी न गन्धब्बी, न महाराज मानुसी;

नागकञ्ञास्मि भद्दन्ते, अत्थेनम्हि इधागता.

२४२.

विब्भन्तचित्ता कुपितिन्द्रियासि, नेत्तेहि ते वारिगणा सवन्ति;

किं ते नट्ठं किं पन पत्थयाना, इधागता नारि तदिङ्घ ब्रूहि.

२४३.

यमुग्गतेजो उरगोति चाहु, नागोति नं आहु जना जनिन्द;

तमग्गही पुरिसो जीविकत्थो, तं बन्धना मुञ्च पती ममेसो.

२४४.

कथं न्वयं बलविरियूपपन्नो, हत्थत्त [हत्थत्थ (सी. स्या. पी.)] मागच्छि वनिब्बकस्स;

अक्खाहि मे नागकञ्ञे तमत्थं, कथं विजानेमु गहीतनागं.

२४५.

नगरम्पि नागो भस्मं करेय्य, तथा हि सो बलविरियूपपन्नो;

धम्मञ्च नागो अपचायमानो, तस्मा परक्कम्म तपो करोति.

२४६.

चातुद्दसिं पञ्चदसिं [पन्नरसिं (सी. स्या. पी.)] च राज, चतुप्पथे सम्मति नागराजा;

तमग्गही पुरिसो जीविकत्थो, तं बन्धना मुञ्च पती ममेसो.

२४७.

सोळसित्थिसहस्सानि, आमुत्तमणिकुण्डला;

वारिगेहसया नारी [नारियो (पी.)], तापि तं सरणं गता.

२४८.

धम्मेन मोचेहि असाहसेन, गामेन निक्खेन गवं सतेन;

ओस्सट्ठकायो उरगो चरातु, पुञ्ञत्थिको मुञ्चतु बन्धनस्मा.

२४९.

धम्मेन मोचेमि असाहसेन, गामेन निक्खेन गवं सतेन;

ओस्सट्ठकायो उरगो चरातु, पुञ्ञत्थिको मुञ्चतु बन्धनस्मा.

२५०.

दम्मि निक्खसतं लुद्द, थूलञ्च मणिकुण्डलं;

चतुस्सदञ्च पल्लङ्कं, उमापुप्फसरिन्निभं.

२५१.

द्वे च सादिसियो भरिया, उसभञ्च गवं सतं;

ओस्सट्ठकायो उरगो चरातु, पुञ्ञत्थिको मुञ्चतु बन्धनस्मा.

२५२.

विनापि दाना तव वचनं जनिन्द, मुञ्चेमु नं उरगं बन्धनस्मा;

ओस्सट्ठकायो उरगो चरातु, पुञ्ञत्थिको मुञ्चतु बन्धनस्मा.

२५३.

मुत्तो चम्पेय्यको नागो, राजानं एतदब्रवि;

नमो ते कासिराजत्थु, नमो ते कासिवड्ढन;

अञ्जलिं ते पग्गण्हामि, पस्सेय्यं मे निवेसनं.

२५४.

अद्धा हि दुब्बिस्ससमेतमाहु, यं मानुसो विस्ससे अमानुसम्हि;

सचे च मं याचसि एतमत्थं, दक्खेमु ते नाग निवेसनानि.

२५५.

सचेपि [सचे हि (सी. पी. अट्ठ.)] वातो गिरिमावहेय्य, चन्दो च सुरियो च छमा पतेय्युं;

सब्बा च नज्जो पटिसोतं वजेय्युं, न त्वेवहं राज मुसा भणेय्यं.

२५६.

नभं फलेय्य उदधीपि सुस्से, संवट्टये [संवट्टेयं (सी. पी.), संवट्टेय्य (स्या. क.)] भूतधरा वसुन्धरा;

सिलुच्चयो मेरु समूलमुप्पते [मुब्बहे (सी. स्या. पी. क. अट्ठ.), मुट्ठहे (क.)], न त्वेवहं राज मुसा भणेय्यं.

२५७.

अद्धा हि दुब्बिस्ससमेतमाहु, यं मानुसो विस्ससे अमानुसम्हि;

सचे च मं याचसि एतमत्थं, दक्खेमु ते नाग निवेसनानि.

२५८.

तुम्हे खोत्थ घोरविसा उळारा, महातेजा खिप्पकोपी च होथ;

मंकारणा [मम कारणा (सी. स्या. पी.)] बन्धनस्मा पमुत्तो, अरहसि नो जानितुये [जानिताये (सी.), जानितवे (स्या.), जानितये (पी.)] कतानि.

२५९.

सो पच्चतं निरये घोररूपे, मा कायिकं सातमलत्थ किञ्चि;

पेळाय बद्धो मरणं उपेतु, यो तादिसं कम्मकतं न जाने.

२६०.

सच्चप्पटिञ्ञा तवमेस होतु, अक्कोधनो होहि अनुपनाही;

सब्बञ्च ते नागकुलं सुपण्णा, अग्गिंव गिम्हेसु [गिम्हासु (सी. स्या. पी.)] विवज्जयन्तु.

२६१.

अनुकम्पसी नागकुलं जनिन्द, माता यथा सुप्पियं एकपुत्तं;

अहञ्च ते नागकुलेन सद्धिं, काहामि वेय्यावटिकं उळारं.

२६२.

योजेन्तु वे राजरथे सुचित्ते, कम्बोजके अस्सतरे सुदन्ते;

नागे च योजेन्तु सुवण्णकप्पने, दक्खेमु नागस्स निवेसनानि.

२६३.

भेरी मुदिङ्गा [मुतिङ्गा (सी. पी.)] पणवा च सङ्खा, अवज्जयिंसु उग्गसेनस्स रञ्ञो;

पायासि राजा बहुसोभमानो, पुरक्खतो नारिगणस्स मज्झे.

२६४.

सुवण्णचितकं भूमिं, अद्दक्खि कासिवड्ढनो;

सोवण्णमयपासादे, वेळुरियफलकत्थते.

२६५.

स राजा पाविसि ब्यम्हं, चम्पेय्यस्स निवेसनं;

आदिच्चवण्णसन्निभं, कंसविज्जु पभस्सरं.

२६६.

नानारुक्खेहि सञ्छन्नं, नानागन्धसमीरितं;

सो पावेक्खि कासिराजा, चम्पेय्यस्स निवेसनं.

२६७.

पविट्ठस्मिं कासिरञ्ञे, चम्पेय्यस्स निवेसनं;

दिब्बा तूरिया पवज्जिंसु, नागकञ्ञा च नच्चिसुं [नच्चयुं (सी. पी. क.)].

२६८.

तं नागकञ्ञा चरितं गणेन, अन्वारुही कासिराजा पसन्नो;

निसीदि सोवण्णमयम्हि पीठे, सापस्सये [सोपस्सये (क.)] चन्दनसारलित्ते.

२६९.

सो तत्थ भुत्वा च अथो रमित्वा, चम्पेय्यकं कासिराजा अवोच;

विमानसेट्ठानि इमानि तुय्हं, आदिच्चवण्णानि पभस्सरानि;

नेतादिसं अत्थि मनुस्सलोके, किं पत्थयं [किमत्थियं (सी. स्या. पी.)] नाग तपो करोसि.

२७०.

ता कम्बुकायूरधरा सुवत्था, वट्टङ्गुली तम्बतलूपपन्ना;

पग्गय्ह पायेन्ति अनोमवण्णा, नेतादिसं अत्थि मनुस्सलोके;

किं पत्थयं नाग तपो करोसि.

२७१.

नज्जो च तेमा पुथुलोममच्छा, आटा [आदा (स्या.), अदा (पी.)] सकुन्ताभिरुदा सुतित्था;

नेतादिसं अत्थि मनुस्सलोके, किं पत्थयं नाग तपो करोसि.

२७२.

कोञ्चा मयूरा दिविया च हंसा, वग्गुस्सरा कोकिला सम्पतन्ति;

नेतादिसं अत्थि मनुस्सलोके, किं पत्थयं नाग तपो करोसि.

२७३.

अम्बा च साला तिलका च जम्बुयो, उद्दालका पाटलियो च फुल्ला;

नेतादिसं अत्थि मनुस्सलोके, किं पत्थयं नाग तपो करोसि.

२७४.

इमा च ते पोक्खरञ्ञो समन्ततो, दिब्बा [दिब्या (स्या.), दिविया (पी.)] च गन्धा सततं पवायन्ति;

नेतादिसं अत्थि मनुस्सलोके, किं पत्थयं नाग तपो करोसि.

२७५.

पुत्तहेतु न धनस्स हेतु, न आयुनो चापि [वापि (सी. पी.)] जनिन्द हेतु;

मनुस्सयोनिं अभिपत्थयानो, तस्मा परक्कम्म तपो करोमि.

२७६.

त्वं लोहितक्खो विहतन्तरंसो, अलङ्कतो कप्पितकेसमस्सु;

सुरोसितो लोहितचन्दनेन, गन्धब्बराजाव दिसा पभाससि.

२७७.

देविद्धिपत्तोसि महानुभावो, सब्बेहि कामेहि समङ्गिभूतो;

पुच्छामि तं नागराजेतमत्थं, सेय्यो इतो केन मनुस्सलोको.

२७८.

जनिन्द नाञ्ञत्र मनुस्सलोका, सुद्धी व संविज्जति संयमो वा;

अहञ्च लद्धान मनुस्सयोनिं, काहामि जातिमरणस्स अन्तं.

२७९.

अद्धा हवे सेवितब्बा सपञ्ञा, बहुस्सुता ये बहुठानचिन्तिनो;

नारियो च दिस्वान तुवञ्च नाग, काहामि पुञ्ञानि अनप्पकानि.

२८०.

अद्धा हवे सेवितब्बा सपञ्ञा, बहुस्सुता ये बहुठानचिन्तिनो;

नारियो च दिस्वान ममञ्च राज, करोहि पुञ्ञानि अनप्पकानि.

२८१.

इदञ्च मे जातरूपं पहूतं, रासी सुवण्णस्स च तालमत्ता;

[इतो हरित्वा सोवण्णघरानि कारय, रूपियस्स च पाकारं करोन्तु (सी. स्या.) इतो हरित्वा सोवण्णघरानि, [कारय] रूपियस्स च पाकारं करोन्तु (पी.)] इतो हरित्वान सुवण्णघरानि, करस्सु रूपियपाकारं करोन्तु [इतो हरित्वा सोवण्णघरानि कारय, रूपियस्स च पाकारं करोन्तु (सी. स्या.) इतो हरित्वा सोवण्णघरानि, [कारय] रूपियस्स च पाकारं करोन्तु (पी.)].

२८२.

मुत्ता [मुत्तानञ्च (सी. स्या.)] वाहसहस्सानि पञ्च, वेळुरियमिस्सानि इतो हरित्वा;

अन्तेपुरे भूमियं सन्थरन्तु, निक्कद्दमा हेहिति नीरजा च.

२८३.

एतादिसं आवस राजसेट्ठ, विमानसेट्ठं बहु सोभमानं;

बाराणसिं नगरं इद्धं फीतं, रज्जञ्च कारेहि अनोमपञ्ञाति.

चम्पेय्यजातकं दसमं.

५०७. महापलोभनजातकं (११)

२८४.

ब्रह्मलोका चवित्वान, देवपुत्तो महिद्धिको;

रञ्ञो पुत्तो उदपादि, सब्बकामसमिद्धिसु.

२८५.

कामा वा कामसञ्ञा वा, ब्रह्मलोके न विज्जति;

स्वास्सु [य्वास्स (सी.)] तायेव सञ्ञाय, कामेहि विजिगुच्छथ.

२८६.

तस्स चन्तेपुरे आसि, झानागारं सुमापितं;

सो तत्थ पटिसल्लीनो [पटिसल्लानो (क.)], एको रहसि झायथ.

२८७.

स राजा परिदेवेसि, पुत्तसोकेन अट्टितो;

एकपुत्तो चयं मय्हं, न च कामानि भुञ्जति.

२८८.

को नु ख्वेत्थ [खेत्थ (सी. पी.)] उपायो सो, को वा जानाति किञ्चनं;

यो [को (सी. पी.)] मे पुत्तं पलोभेय्य, यथा कामानि पत्थये.

२८९.

अहु कुमारी तत्थेव, वण्णरूपसमाहिता;

कुसला नच्चगीतस्स, वादिते च पदक्खिणा.

२९०.

सा तत्थ उपसङ्कम्म, राजानं एतदब्रवि;

अहं खो नं पलोभेय्यं, सचे भत्ता भविस्सति.

२९१.

तं तथावादिनिं राजा, कुमारिं एतदब्रवि;

त्वञ्ञेव नं पलोभेहि, तव भत्ता भविस्सति.

२९२.

सा च अन्तेपुरं गन्त्वा, बहुं कामुपसंहितं;

हदयङ्गमा पेमनीया, चित्रा गाथा अभासथ.

२९३.

तस्सा च गायमानाय, सद्दं सुत्वान नारिया;

कामच्छन्दस्स उप्पज्जि, जनं सो परिपुच्छथ.

२९४.

कस्सेसो सद्दो को वा सो, भणति उच्चावचं बहुं;

हदयङ्गमं पेमनीयं, अहो [अथो (सी. पी.)] कण्णसुखं मम.

२९५.

एसा खो पमदा देव, खिड्डा एसा अनप्पिका [अनप्पका (क.)];

सचे त्वं कामे भुञ्जेय्य, भिय्यो भिय्यो छादेय्यु तं.

२९६.

इङ्घ आगच्छतोरेन [आगच्छतोरेनं (क.) आगच्छतु + ओरेन], अविदूरम्हि गायतु;

अस्समस्स समीपम्हि, सन्तिके मय्हं गायतु.

२९७.

तिरोकुट्टम्हि गायित्वा, झानागारम्हि पाविसि;

बन्धि नं [भन्धितुं (स्या. क.)] अनुपुब्बेन, आरञ्ञमिव कुञ्जरं.

२९८.

तस्स [तस्सा (स्या.)] कामरसं ञत्वा, इस्साधम्मो अजायथ;

‘‘अहमेव कामे भुञ्जेय्यं, मा अञ्ञो पुरिसो अहु’’.

२९९.

ततो असिं गहेत्वान, पुरिसे हन्तुं उपक्कमि;

अहमेवेको भुञ्जिस्सं, मा अञ्ञो पुरिसो सिया.

३००.

ततो जानपदा सब्बे, विक्कन्दिंसु समागता;

पुत्तो त्यायं महाराज, जनं हेठेत्यदूसकं.

३०१.

तञ्च राजा विवाहेसि [निवाहेसि (स्या.), विहाहेसि (पी.)], सम्हा रट्ठा च [रट्ठातो (सी. पी.), रट्ठतो (क.)] खत्तियो;

यावता विजितं मय्हं, न ते वत्थब्ब [वत्तब्ब (सी. पी.)] तावदे.

३०२.

ततो सो भरियमादाय, समुद्दं उपसङ्कमि;

पण्णसालं करित्वान, वनमुञ्छाय पाविसि.

३०३.

अथेत्थ इसि मागच्छि, समुद्दं उपरूपरि;

सो तस्स गेहं पावेक्खि, भत्तकाले उपट्ठिते.

३०४.

तञ्च भरिया पलोभेसि, पस्स याव सुदारुणं;

चुतो सो ब्रह्मचरियम्हा, इद्धिया परिहायथ.

३०५.

राजपुत्तो च उञ्छातो, वनमूलफलं बहुं;

सायं काजेन [काचेन (पी.)] आदाय, अस्समं उपसङ्कमि.

३०६.

इसी च खत्तियं दिस्वा, समुद्दं उपसङ्कमि;

‘‘वेहायसं गमिस्स’’न्ति, सीदते सो महण्णवे.

३०७.

खत्तियो च इसिं दिस्वा, सीदमानं महण्णवे;

तस्सेव अनुकम्पाय, इमा गाथा अभासथ.

३०८.

अभिज्जमाने वारिस्मिं, सयं आगम्म इद्धिया;

मिस्सीभावित्थिया गन्त्वा, संसीदसि महण्णवे.

३०९.

आवट्टनी महामाया, ब्रह्मचरियविकोपना;

सीदन्ति नं विदित्वान, आरका परिवज्जये.

३१०.

अनला मुदुसम्भासा, दुप्पूरा ता नदीसमा;

सीदन्ति नं विदित्वान, आरका परिवज्जये.

३११.

यं एता उपसेवन्ति, छन्दसा वा धनेन वा;

जातवेदोव सं ठानं, खिप्पं अनुदहन्ति नं.

३१२.

खत्तियस्स वचो सुत्वा, इसिस्स निब्बिदा अहु;

लद्धा पोराणकं मग्गं, गच्छते सो विहायसं.

३१३.

खत्तियो च इसिं दिस्वा, गच्छमानं विहायसं;

संवेगं अलभी धीरो, पब्बज्जं समरोचयि.

३१४.

ततो सो पब्बजित्वान, कामरागं विराजयि;

कामरागं विराजेत्वा, ब्रह्मलोकूपगो अहूति.

महापलोभनजातकं एकादसमं.

५०८. पञ्चपण्डितजातकं (१२)

३१५.

पञ्च पण्डिता समागतात्थ, पञ्हा मे पटिभाति तं सुणाथ;

निन्दियमत्थं पसंसियं वा, कस्सेवाविकरेय्य [कस्स वावीकरेय्य (क.)] गुय्हमत्थं.

३१६.

त्वं आविकरोहि भूमिपाल, भत्ता भारसहो तुवं वदे तं;

तव छन्दरुचीनि [छन्दञ्च रुचिञ्च (सी. पी.)] सम्मसित्वा, अथ वक्खन्ति जनिन्द पञ्च धीरा.

३१७.

या सीलवती अनञ्ञथेय्या [अनञ्ञधेय्या (सी. पी.)], भत्तुच्छन्दवसानुगा (पिया) [( ) नत्थि सी. पी. पोत्थकेसु] मनापा;

निन्दियमत्थं पसंसियं वा, भरियायाविकरेय्य [भरियाय वावीकरेय्य (क.)] गुय्हमत्थं.

३१८.

यो किच्छगतस्स आतुरस्स, सरणं होति गती परायनञ्च;

निन्दियमत्थं पसंसियं वा, सखिनो वाविकरेय्य गुय्हमत्थं.

३१९.

जेट्ठो [यो जेट्ठो (स्या.)] अथ मज्झिमो कनिट्ठो, यो [सो (सी. स्या. पी.)] चे सीलसमाहितो ठितत्तो;

निन्दियमत्थं पसंसियं वा, भातु वावीकरेय्य गुय्हमत्थं.

३२०.

यो वे पितुहदयस्स पद्धगू [पत्थगू (स्या.), पत्तगू (क.)], अनुजातो पितरं अनोमपञ्ञो;

निन्दियमत्थं पसंसियं वा, पुत्तस्साविकरेय्य [पुत्तस्स वावीकरेय्य (क.)] गुय्हमत्थं.

३२१.

माता द्विपदाजनिन्दसेट्ठ, या नं [यो तं (सी. पी.)] पोसेति छन्दसा पियेन;

निन्दियमत्थं पसंसियं वा, मातुयावीकरेय्य [मातुया वावीकरेय्य (क.)] गुय्हमत्थं.

३२२.

गुय्हस्स हि गुय्हमेव साधु, न हि गुय्हस्स पसत्थमाविकम्मं;

अनिप्फन्नता [अनिप्फादाय (सी. पी.), अनिप्फन्नताय (स्या.), आ निप्फादा (?)] सहेय्य धीरो, निप्फन्नोव [निप्फन्नत्थो (सी. पी.), निप्फन्नत्थोव (स्या.)] यथासुखं भणेय्य.

३२३.

किं त्वं विमनोसि राजसेट्ठ, द्विपदजनिन्द [दिपदिन्द (सी. स्या. पी.)] वचनं सुणोम मेतं [नेतं (सी. पी.), तेतं (स्या.)];

किं चिन्तयमानो दुम्मनोसि, नून देव अपराधो अत्थि मय्हं.

३२४.

‘‘पण्हे [पञ्ञो (सी. पी.), पञ्हे (स्या.), पन्हे (क.)] वज्झो महोसधो’’ति, आणत्तो मे वधाय भूरिपञ्ञो;

तं चिन्तयमानो दुम्मनोस्मि, न हि देवी अपराधो अत्थि तुय्हं.

३२५.

अभिदोसगतो दानि एहिसि, किं सुत्वा किं सङ्कते मनो ते;

को ते किमवोच भूरिपञ्ञ, इङ्घ वचनं सुणोम ब्रूहि मेतं.

३२६.

‘‘पण्हे वज्झो महोसधो’’ति, यदि ते मन्तयितं जनिन्द दोसं;

भरियाय रहोगतो असंसि, गुय्हं पातुकतं सुतं ममेतं.

३२७.

यं सालवनस्मिं सेनको, पापकम्मं अकासि असब्भिरूपं;

सखिनोव रहोगतो असंसि, गुय्हं पातुकतं सुतं ममेतं.

३२८.

पुक्कुस [पक्कुस (क.) जा. १.७.४१ पण्णजातके पस्सितब्बं] पुरिसस्स ते जनिन्द, उप्पन्नो रोगो अराजयुत्तो;

भातुञ्च [भातुच्च (सी. पी.), भातुव (स्या.)] रहोगतो असंसि, गुय्हं पातुकतं सुतं ममेतं.

३२९.

आबाधोयं असब्भिरूपो, कामिन्दो [काविन्दो (सी. पी.)] नरदेवेन फुट्ठो;

पुत्तस्स रहोगतो असंसि, गुय्हं पातुकतं सुतं ममेतं.

३३०.

अट्ठवङ्कं मणिरतनं उळारं, सक्को ते अददा पितामहस्स;

देविन्दस्स गतं तदज्ज हत्थं [देविन्दस्स तदज्ज हत्थगतं (क.)], मातुञ्च रहोगतो असंसि;

गुय्हं पातुकतं सुतं ममेतं.

३३१.

गुय्हस्स हि गुय्हमेव साधु, न हि गुय्हस्स पसत्थमाविकम्मं;

अनिप्फन्नता सहेय्य धीरो, निप्फन्नोव यथासुखं भणेय्य.

३३२.

न गुय्हमत्थं विवरेय्य, रक्खेय्य नं यथा निधिं;

न हि पातुकतो साधु, गुय्हो अत्थो पजानता.

३३३.

थिया गुय्हं न संसेय्य, अमित्तस्स च पण्डितो;

यो चामिसेन संहीरो, हदयत्थेनो च यो नरो.

३३४.

गुय्हमत्थं असम्बुद्धं, सम्बोधयति यो नरो;

मन्तभेदभया तस्स, दासभूतो तितिक्खति.

३३५.

यावन्तो पुरिसस्सत्थं, गुय्हं जानन्ति मन्तिनं;

तावन्तो तस्स उब्बेगा, तस्मा गुय्हं न विस्सजे.

३३६.

विविच्च भासेय्य दिवा रहस्सं, रत्तिं गिरं नातिवेलं पमुञ्चे;

उपस्सुतिका हि सुणन्ति मन्तं, तस्मा मन्तो खिप्पमुपेति भेदन्ति.

पञ्चपण्डितजातकं द्वादसमं.

५०९. हत्थिपालजातकं (१३)

३३७.

चिरस्सं वत पस्साम, ब्राह्मणं देववण्णिनं;

महाजटं खारिधरं [भारधरं (पी.)], पङ्कदन्तं रजस्सिरं.

३३८.

चिरस्सं वत पस्साम, इसिं धम्मगुणे रतं;

कासायवत्थवसनं, वाकचीरं पटिच्छदं.

३३९.

आसनं उदकं पज्जं, पटिगण्हातु नो भवं;

अग्घे भवन्तं पुच्छाम, अग्घं कुरुतु नो भवं.

३४०.

अधिच्च वेदे परियेस वित्तं, पुत्ते गहे [गेहे (सी. स्या. पी.)] तात पतिट्ठपेत्वा;

गन्धे रसे पच्चनुभुय्य [पच्चनुभोत्व (स्या.), पच्चनुभुत्व (पी.)] सब्बं, अरञ्ञं साधु मुनि सो पसत्थो.

३४१.

वेदा न सच्चा न च वित्तलाभो, न पुत्तलाभेन जरं विहन्ति;

गन्धे रसे मुच्चन [मुञ्चन (सी. क.)] माहु सन्तो, सकम्मुना [सकम्मना (सी. पी.)] होति फलूपपत्ति.

३४२.

अद्धा हि सच्चं वचनं तवेतं, सकम्मुना होति फलूपपत्ति;

जिण्णा च मातापितरो तवीमे [तवेमे (सी.), तव यिमे (स्या. पी.)], पस्सेय्युं तं वस्ससतं अरोगं [अरोग्यं (स्या. क.)].

३४३.

यस्सस्स सक्खी मरणेन राज, जराय मेत्ती नरवीरसेट्ठ;

यो चापि जञ्ञा न मरिस्सं कदाचि, पस्सेय्युं तं वस्ससतं अरोगं.

३४४.

यथापि नावं पुरिसो दकम्हि, एरेति चे नं उपनेति तीरं;

एवम्पि ब्याधी सततं जरा च, उपनेति मच्चं [मच्चु (स्या. पी.)] वसमन्तकस्स.

३४५.

पङ्को च कामा पलिपो च कामा, मनोहरा दुत्तरा मच्चुधेय्या;

एतस्मिं पङ्के पलिपे ब्यसन्ना [विसन्ना (स्या. क.)], हीनत्तरूपा न तरन्ति पारं.

३४६.

अयं पुरे लुद्दमकासि कम्मं, स्वायं गहीतो न हि मोक्खितो मे;

ओरुन्धिया नं परिरक्खिस्सामि, मायं पुन लुद्दमकासि कम्मं.

३४७.

गवंव [गावंव (सी.)] नट्ठं पुरिसो यथा वने, अन्वेसती [परियेसती (सी. पी.)] राज अपस्समानो;

एवं नट्ठो एसुकारी ममत्थो, सोहं कथं न गवेसेय्यं राज.

३४८.

हिय्योति हिय्यति [हीयोति हीयति (सी.)] पोसो, परेति परिहायति;

अनागतं नेतमत्थीति ञत्वा, उप्पन्नछन्दं को पनुदेय्य धीरो.

३४९.

पस्सामि वोहं दहरं [दहरी (स्या. पी. क.)] कुमारिं, मत्तूपमं केतकपुप्फनेत्तं;

अभुत्तभोगे [अभुत्व भोगे (स्या. क. अट्ठ.), अभुत्व भोगे (पी.), भोगे अतुत्वा (क.)] पठमे वयस्मिं, आदाय मच्चु वजते कुमारिं.

३५०.

युवा सुजातो सुमुखो सुदस्सनो, सामो कुसुम्भपरिकिण्णमस्सु;

हित्वान कामे पटिकच्च [पटिगच्च (सी.), पटिगच्छ (स्या. पी.)] गेहं, अनुजान मं पब्बजिस्सामि देव.

३५१.

साखाहि रुक्खो लभते समञ्ञं, पहीनसाखं पन खाणुमाहु;

पहीनपुत्तस्स ममज्ज भोति, वासेट्ठि भिक्खाचरियाय कालो.

३५२.

अघस्मि कोञ्चाव यथा हिमच्चये, कतानि [तन्तानि (सी. पी.)] जालानि पदालिय [पदालेय्य (सी.)] हंसा;

गच्छन्ति पुत्ता च पती च मय्हं, साहं कथं नानुवजे पजानं.

३५३.

एते भुत्वा वमित्वा च, पक्कमन्ति विहङ्गमा;

ये च भुत्वान वमिंसु, ते मे हत्थत्त [हत्थत्थ (सी. स्या. पी.)] मागता.

३५४.

अवमी ब्राह्मणो कामे, सो [ते (सी. पी.)] त्वं पच्चावमिस्ससि;

वन्तादो पुरिसो राज, न सो होति पसंसियो.

३५५.

पङ्के च [पङ्केव (सी. पी.)] पोसं पलिपे ब्यसन्नं, बली यथा दुब्बलमुद्धरेय्य;

एवम्पि मं त्वं उदतारि भोति, पञ्चालि गाथाहि सुभासिताहि.

३५६.

इदं वत्वा महाराजा, एसुकारी दिसम्पति;

रट्ठं हित्वान पब्बजि, नागो छेत्वाव बन्धनं.

३५७.

राजा च पब्बज्जमरोचयित्थ, रट्ठं पहाय नरवीरसेट्ठो;

तुवम्पि नो होति यथेव राजा, अम्हेहि गुत्ता अनुसास रज्जं.

३५८.

राजा च पब्बज्जमरोचयित्थ, रट्ठं पहाय नरवीरसेट्ठो;

अहम्पि एका [एकाव (सी.)] चरिस्सामि लोके, हित्वान कामानि मनोरमानि.

३५९.

राजा च पब्बज्जमरोचयित्थ, रट्ठं पहाय नरवीरसेट्ठो;

अहम्पि एका चरिस्सामि लोके, हित्वान कामानि यथोधिकानि.

३६०.

अच्चेन्ति काला तरयन्ति रत्तियो, वयोगुणा अनुपुब्बं जहन्ति;

अहम्पि एका चरिस्सामि लोके, हित्वान कामानि मनोरमानि.

३६१.

अच्चेन्ति काला तरयन्ति रत्तियो, वयोगुणा अनुपुब्बं जहन्ति;

अहम्पि एका चरिस्सामि लोके, हित्वान कामानि यथोधिकानि.

३६२.

अच्चेन्ति काला तरयन्ति रत्तियो, वयोगुणा अनुपुब्बं जहन्ति;

अहम्पि एका चरिस्सामि लोके, सीतिभूता [सीतीभूता (सी.)] सब्बमतिच्च सङ्गन्ति.

हत्थिपालजातकं तेरसमं.

५१०. अयोघरजातकं (१४)

३६३.

यमेकरत्तिं पठमं, गब्भे वसति माणवो;

अब्भुट्ठितोव सो याति [सयति (सी. पी.), स याति (कत्थचि)], सगच्छं न निवत्तति.

३६४.

युज्झमाना न बलेनवस्सिता, नरा न जीरन्ति न चापि मिय्यरे;

सब्बं हिदं [हि तं (सी. पी.)] जातिजरायुपद्दुतं, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३६५.

चतुरङ्गिनिं सेनं सुभिंसरूपं, जयन्ति रट्ठाधिपती पसय्ह;

न मच्चुनो जयितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३६६.

हत्थीहि अस्सेहि रथेहि पत्तिभि, परिवारिता मुच्चरे एकच्चेय्या [एकचेय्या (सी. पी.)];

न मच्चुनो [न मच्चुतो (सी.)] मुच्चितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३६७.

हत्थीहि अस्सेहि रथेहि पत्तिभि, सूरा [पुरा (क.)] पभञ्जन्ति पधंसयन्ति;

न मच्चुनो भञ्जितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३६८.

मत्ता गजा भिन्नगळा [पभिन्नगला (सी.)] पभिन्ना, नगरानि मद्दन्ति जनं हनन्ति;

न मच्चुनो मद्दितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३६९.

इस्सासिनो कतहत्थापि वीरा [वीरा (सी. पी.)], दूरेपाती [पती (क.)] अक्खणवेधिनोपि;

न मच्चुनो विज्झितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७०.

सरानि खीयन्ति ससेलकानना, सब्बं हिदं [हि तं (सी. पी.), पितं (स्या.)] खीयति दीघमन्तरं;

सब्बं हिदं [हि तं (सी. पी.), पितं (स्या.)] भञ्जरे कालपरियायं, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७१.

सब्बे समेवं हि नराननारिनं [नरानरीनं (पी.), नारी नरानं (स्या.), नरनारीनं (क.)], चलाचलं पाणभुनोध जीवितं;

पटोव धुत्तस्स दुमोव कूलजो, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७२.

दुमप्फलानेव पतन्ति माणवा, दहरा च वुद्धा च सरीरभेदा;

नारियो नरा मज्झिमपोरिसा च, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७३.

नायं वयो तारकराजसन्निभो, यदब्भतीतं गतमेव दानि तं;

जिण्णस्स ही नत्थि रती कुतो सुखं, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७४.

यक्खा पिसाचा अथवापि पेता, कुपिताते [कुपितापि ते (सी. पी.)] अस्ससन्ति मनुस्से;

न मच्चुनो अस्ससितुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७५.

यक्खे पिसाचे अथवापि पेते, कुपितेपि ते निज्झपनं करोन्ति;

न मच्चुनो निज्झपनं करोन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७६.

अपराधके दूसके हेठके च, राजानो दण्डेन्ति विदित्वान दोसं;

न मच्चुनो दण्डयितुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७७.

अपराधका दूसका हेट्ठका च, लभन्ति ते राजिनो निज्झपेतुं;

न मच्चुनो निज्झपनं करोन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७८.

खत्तियोति न च ब्राह्मणोति, न अड्ढका बलवा तेजवापि;

न मच्चुराजस्स अपेक्खमत्थि, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३७९.

सीहा च ब्यग्घा च अथोपि दीपियो, पसय्ह खादन्ति विप्फन्दमानं;

न मच्चुनो खादितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३८०.

मायाकारा रङ्गमज्झे करोन्ता, मोहेन्ति चक्खूनि जनस्स तावदे;

न मच्चुनो मोहयितुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३८१.

आसीविसा कुपिता उग्गतेजा, डंसन्ति मारेन्तिपि ते मनुस्से;

न मच्चुनो डंसितुमुस्सहन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३८२.

आसीविसा कुपिता यं डंसन्ति, तिकिच्छका तेस विसं हनन्ति;

न मच्चुनो दट्ठविसं [दट्ठस्स विसं (क.)] हनन्ति, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३८३.

धम्मन्तरी वेत्तरणी [वेतरणी (सी. पी.)] च भोजो, विसानि हन्त्वान भुजङ्गमानं;

सुय्यन्ति ते कालकता तथेव, तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३८४.

विज्जाधरा घोरमधीयमाना, अदस्सनं ओसधेहि वजन्ति;

न मच्चुराजस्स वजन्तदस्सनं [वजन्ति अदस्सनं (स्या. क.)], तं मे मती होति चरामि धम्मं.

३८५.

धम्मो हवे रक्खति धम्मचारिं, धम्मो सुचिण्णो सुखमावहाति;

एसानिसंसो धम्मे सुचिण्णे, न दुग्गतिं गच्छति धम्मचारी.

३८६.

न हि धम्मो अधम्मो च, उभो समविपाकिनो;

अधम्मो निरयं नेति, धम्मो पापेति सुग्गतिन्ति.

अयोघरजातकं चुद्दसमं.

तस्सुद्दानं –

मातङ्ग सम्भूत सिवि सिरिमन्तो, रोहण हंस सत्तिगुम्बो भल्लातिय;

सोमनस्स चम्पेय्य ब्रह्म पञ्च-पण्डित चिरस्संवत अयोघराति.

वीसतिनिपातं निट्ठितं.

१६. तिंसनिपातो

५११. किंछन्दजातकं (१)

.

किंछन्दो किमधिप्पायो, एको सम्मसि घम्मनि;

किं पत्थयानो किं एसं, केन अत्थेन ब्राह्मण.

.

यथा महा वारिधरो, कुम्भो सुपरिणाहवा [सुपरिणामवा (क.)];

तथूपमं अम्बपक्कं, वण्णगन्धरसुत्तमं.

.

तं वुय्हमानं सोतेन, दिस्वानामलमज्झिमे;

पाणीहि नं गहेत्वान, अग्यायतनमाहरिं.

.

ततो कदलिपत्तेसु, निक्खिपित्वा सयं अहं;

सत्थेन नं विकप्पेत्वा, खुप्पिपासं अहासि मे.

.

सोहं अपेतदरथो, ब्यन्तीभूतो [ब्यन्तिभूतो (सी. पी. क.)] दुखक्खमो;

अस्सादं नाधिगच्छामि, फलेस्वञ्ञेसु केसुचि [केसुपि (क. सी.)].

.

सोसेत्वा नून मरणं, तं ममं आवहिस्सति;

अम्बं यस्स फलं सादु, मधुरग्गं मनोरमं;

यमुद्धरिं वुय्हमानं, उदधिस्मा महण्णवे.

.

अक्खातं ते मया सब्बं, यस्मा उपवसामहं;

रम्मं पति निसिन्नोस्मि, पुथुलोमायुता पुथु.

.

त्वञ्च खो मेव [मे (सी.), मम (?)] अक्खाहि, अत्तानमपलायिनि;

का वा त्वमसि कल्याणि, किस्स वा त्वं सुमज्झिमे.

.

रुप्पपट्टपलिमट्ठीव [रुप्पपट्टप्लमट्ठीव (स्या.), रूपपट्टपमट्ठीव (क.)], ब्यग्घीव गिरिसानुजा;

या सन्ति नारियो देवेसु, देवानं परिचारिका.

१०.

या च मनुस्सलोकस्मिं, रूपेनान्वागतित्थियो;

रूपेन ते सदिसी नत्थि, देवेसु गन्धब्बमनुस्सलोके [देवगन्धब्बमानुसे (स्या.)];

पुट्ठासि मे चारुपुब्बङ्गि, ब्रूहि नामञ्च बन्धवे.

११.

यं त्वं पति निसिन्नोसि, रम्मं ब्राह्मण कोसिकिं;

साहं भुसालया वुत्था, वरवारिवहोघसा.

१२.

नानादुमगणाकिण्णा, बहुका गिरिकन्दरा;

ममेव पमुखा होन्ति, अभिसन्दन्ति पावुसे.

१३.

अथो बहू वनतोदा, नीलवारिवहिन्धरा;

बहुका नागवित्तोदा, अभिसन्दन्ति वारिना.

१४.

ता अम्बजम्बुलबुजा, नीपा ताला चुदुम्बरा [तालमुदुम्बरा (स्या. क.)];

बहूनि फलजातानि, आवहन्ति अभिण्हसो.

१५.

यं किञ्चि उभतो तीरे, फलं पतति अम्बुनि;

असंसयं तं सोतस्स, फलं होति वसानुगं.

१६.

एतदञ्ञाय मेधावि, पुथुपञ्ञ सुणोहि मे;

मा रोचय मभिसङ्गं, पटिसेध जनाधिप.

१७.

न वाहं वड्ढवं [वद्धवं (सी. पी.)] मञ्ञे, यं त्वं रट्ठाभिवड्ढन;

आचेय्यमानो राजिसि, मरणं अभिकङ्खसि.

१८.

तस्स जानन्ति पितरो, गन्धब्बा च सदेवका;

ये चापि इसयो लोके, सञ्ञतत्ता तपस्सिनो;

असंसयं तेपि [ते (सी. पी.)] जानन्ति, पट्ठभूता [वद्धभूता (सी. पी.)] यसस्सिनो.

१९.

एवं विदित्वा विदू सब्बधम्मं, विद्धंसनं चवनं जीवितस्स;

न चीयती तस्स नरस्स पापं, सचे न चेतेति वधाय तस्स.

२०.

इसिपूगसमञ्ञाते, एवं लोक्या विदिता सति [पति (क. स्या. क.)];

अनरियपरिसम्भासे, पापकम्मं जिगीससि [जिगिंससि (सी. स्या. पी.)].

२१.

सचे अहं मरिस्सामि, तीरे ते पुथुसुस्सोणि;

असंसयं तं असिलोको, मयि पेते आगमिस्सति.

२२.

तस्मा हि पापकं कम्मं, रक्खस्सेव [रक्खस्सु च (स्या.)] सुमज्झिमे;

मा तं सब्बो जनो पच्छा, पकुट्ठायि [पकत्थासि (सी. पी.), पत्वक्खासि (स्या.)] मयि मते.

२३.

अञ्ञातमेतं अविसय्हसाहि, अत्तानमम्बञ्च ददामि ते तं;

सो दुच्चजे कामगुणे पहाय, सन्तिञ्च धम्मञ्च अधिट्ठितोसि.

२४.

यो हित्वा पुब्बसञ्ञोगं, पच्छा संयोजने ठितो;

अधम्मञ्चेव चरति, पापञ्चस्स पवड्ढति.

२५.

एहि तं पापयिस्सामि, कामं अप्पोस्सुको भव;

उपानयामि सीतस्मिं, विहराहि अनुस्सुको.

२६.

तं पुप्फरसमत्तेभि, वक्कङ्गेहि अरिन्दम;

कोञ्चा मयूरा दिविया, कोलट्ठिमधुसाळिका;

कूजिता हंसपूगेहि, कोकिलेत्थ पबोधरे.

२७.

अम्बेत्थ विप्पसाखग्गा [विप्पसूनग्गा (सी. स्या. पी.), विप्पओनग्गा (क.)], पलालखलसन्निभा;

कोसम्बसळला [कोसुम्भसलला (सी. स्या. पी.)] नीपा, पक्कतालविलम्बिनो.

२८.

माली तिरिटी कायूरी, अङ्गदी चन्दनुस्सदो [चन्दनस्सदो (सी.)];

रत्तिं त्वं परिचारेसि, दिवा वेदेसि वेदनं.

२९.

सोळसित्थिसहस्सानि, या तेमा परिचारिका;

एवं महानुभावोसि, अब्भुतो लोमहंसनो.

३०.

किं कम्ममकरी पुब्बे, पापं अत्तदुखावहं;

यं करित्वा मनुस्सेसु, पिट्ठिमंसानि खादसि.

३१.

अज्झेनानि पटिग्गय्ह, कामेसु गधितो [गथितो (सी. पी.), गिद्धितो (स्या. क.), गिद्धिको (क. अट्ठ.)] अहं;

अचरिं दीघमद्धानं, परेसं अहितायहं.

३२.

यो पिट्ठिमंसिको होति, एवं उक्कच्च खादति;

यथाहं अज्ज खादामि, पिट्ठिमंसानि अत्तनोति.

किंछन्दजातकं पठमं.

५१२. कुम्भजातकं (२)

३३.

को पातुरासी तिदिवा नभम्हि, ओभासयं संवरिं चन्दिमाव;

गत्तेहि ते रस्मियो निच्छरन्ति, सतेरता [सतेरिता (सी. स्या. क.)] विज्जुरिवन्तलिक्खे.

३४.

सो छिन्नवातं कमसी अघम्हि, वेहायसं गच्छसि तिट्ठसी च;

इद्धी नु ते वत्थुकता सुभाविता, अनद्धगूनं अपि देवतानं.

३५.

वेहायसं गम्ममागम्म [कममागम्म (सी. स्या.)] तिट्ठसि, कुम्भं किणाथाति यमेतमत्थं;

को वा तुवं किस्स वा ताय कुम्भो, अक्खाहि मे ब्राह्मण एतमत्थं.

३६.

न सप्पिकुम्भो नपि तेलकुम्भो, न फाणितस्स न मधुस्स कुम्भो;

कुम्भस्स वज्जानि अनप्पकानि, दोसे बहू कुम्भगते सुणाथ.

३७.

गळेय्य यं पित्वा [पीत्वा (सी. पी.)] पते पपातं, सोब्भं गुहं चन्दनियोळिगल्लं;

बहुम्पि भुञ्जेय्य अभोजनेय्यं, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

३८.

यं पित्वा [यं वे पीत्वा (सी.)] चित्तस्मिमनेसमानो, आहिण्डती गोरिव भक्खसारी [भक्खसादी (सी. स्या. अट्ठ.)];

अनाथमानो उपगायति नच्चति च, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

३९.

यं वे पिवित्वा अचेलोव नग्गो, चरेय्य गामे विसिखन्तरानि;

सम्मूळ्हचित्तो अतिवेलसायी, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४०.

यं पित्वा उट्ठाय पवेधमानो, सीसञ्च बाहुञ्च [बाहञ्च (पी.)] पचालयन्तो;

सो नच्चती दारुकटल्लकोव, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४१.

यं वे पिवित्वा अग्गिदड्ढा सयन्ति, अथो सिगालेहिपि खादितासे;

बन्धं वधं भोगजानिञ्चुपेन्ति, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४२.

यं पित्वा भासेय्य आभासनेय्यं, सभायमासीनो अपेतवत्थो;

सम्मक्खितो [समक्खितो (सी.)] वन्तगतो ब्यसन्नो, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४३.

यं वे पिवित्वा उक्कट्ठो आविलक्खो, ममेव सब्बा पथवीति मञ्ञे [मञ्ञति (सी.)];

मे समो चातुरन्तोपि राजा, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४४.

मानातिमाना कलहानि पेसुणी, दुब्बण्णिनी नग्गयिनी पलायिनी;

चोरान धुत्तान गती निकेतो, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४५.

इद्धानि फीतानि कुलानि अस्सु, अनेकसाहस्सधनानि लोके;

उच्छिन्नदायज्जकतानिमाय, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४६.

धञ्ञं धनं रजतं जातरूपं, खेत्तं गवं यत्थ विनासयन्ति;

उच्छेदनी वित्तवतं [उच्छेदनी वित्तगतं (स्या.), उच्छेदनिवित्तगतं (क.)] कुलानं, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४७.

यं वे पित्वा दित्तरूपोव [दुट्ठरूपोव (सी.)] पोसो, अक्कोसति मातरं पितरञ्च;

सस्सुम्पि गण्हेय्य अथोपि सुण्हं, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४८.

यं वे पित्वा दित्तरूपाव नारी, अक्कोसति ससुरं सामिकञ्च;

दासम्पि गण्हे परिचारकम्पि, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

४९.

यं वे पिवित्वान [यञ्चे पीत्वान (पी.)] हनेय्य पोसो, धम्मे ठितं समणं ब्राह्मणं वा;

गच्छे अपायम्पि ततोनिदानं, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५०.

यं वे पिवित्वा दुच्चरितं चरन्ति, कायेन वाचाय च चेतसा च;

निरयं वजन्ति दुच्चरितं चरित्वा, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५१.

यं याचमाना न लभन्ति पुब्बे, बहुं हिरञ्ञम्पि परिच्चजन्ता;

सो तं पिवित्वा अलिकं भणाति, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५२.

यं वे पित्वा पेसने पेसियन्तो, अच्चायिके करणीयम्हि जाते;

अत्थम्पि सो नप्पजानाति वुत्तो, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५३.

हिरीमनापि अहिरीकभावं, पातुं करोन्ति मदनाय [मदिराय (पी.)] मत्ता;

धीरापि सन्ता बहुकं भणन्ति, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५४.

यं वे पित्वा एकथूपा सयन्ति, अनासका थण्डिलदुक्खसेय्यं;

दुब्बण्णियं आयसक्यञ्चुपेन्ति, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५५.

यं वे पित्वा पत्तखन्धा सयन्ति, गावो कुटहताव न हि वारुणिया;

[यं वे पित्वा पत्तक्खन्धा, सयन्ति गावो कूटहतारिव; न हि वारुणिया वेगो, नरेन सुस्सहोरिव; (सी.)] वेगो नरेन सुसहोरिव [यं वे पित्वा पत्तक्खन्धा, सयन्ति गावो कूटहतारिव; न हि वारुणिया वेगो, नरेन सुस्सहोरिव; (सी.)], तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५६.

यं मनुस्सा विवज्जेन्ति, सप्पं घोरविसं मिव [विसमिव (स्या.), विसं इव (क.), विसामिव (?)];

तं लोके विससमानं, को नरो पातुमरहति.

५७.

यं वे पित्वा अन्धकवेण्डपुत्ता, समुद्दतीरे परिचारयन्ता [अन्धकवेण्हुपुत्ता (सी. पी.), अण्डकवेण्डपुत्ता (क.)];

उपक्कमुं मुसलेहञ्ञमञ्ञं, तस्सा पुण्णं कुम्भमिमं किणाथ.

५८.

यं वे पित्वा पुब्बदेवा पमत्ता, तिदिवा चुता सस्सतिया समाय;

तं तादिसं मज्जमिमं निरत्थकं, जानं महाराज कथं पिवेय्य.

५९.

नयिमस्मिं कुम्भस्मिं दधि वा मधु वा, एवं अभिञ्ञाय किणाहि राज;

एवञ्हिमं कुम्भगता मया ते, अक्खातरूपं तव सब्बमित्त.

६०.

मे पिता वा अथवापि माता, एतादिसा यादिसको तुवंसि;

हितानुकम्पी परमत्थकामो, सोहं करिस्सं वचनं तवज्ज.

६१.

ददामि ते गामवरानि पञ्च, दासीसतं सत्त गवं सतानि;

आजञ्ञयुत्ते च रथे दस इमे, आचरियो होसि ममत्थकामो.

६२.

तवेव दासीसतमत्थु राज, गामा च गावो च तवेव होन्तु;

आजञ्ञयुत्ता च रथा तवेव, सक्कोहमस्मी तिदसानमिन्दो.

६३.

मंसोदनं सप्पिपायासं [सप्पिपायञ्च (सी.)] भुञ्ज, खादस्सु च त्वं मधुमासपूवे;

एवं तुवं धम्मरतो जनिन्द, अनिन्दितो सग्गमुपेहि ठानन्ति.

कुम्भजातकं दुतियं.

५१३. जयद्दिसजातकं (३)

६४.

चिरस्सं वत मे उदपादि अज्ज, भक्खो महा सत्तमिभत्तकाले;

कुतोसि को वासि तदिङ्घ ब्रूहि, आचिक्ख जातिं विदितो यथासि.

६५.

पञ्चालराजा मिगवं पविट्ठो, जयद्दिसो नाम यदिस्सुतो ते;

चरामि कच्छानि वनानि चाहं, पसदं इमं खाद ममज्ज मुञ्च.

६६.

सेनेव त्वं पणसि सस्समानो [सय्हमानो (स्या. क.)], ममेस भक्खो पसदो यं वदेसि;

तं खादियान पसदं जिघञ्ञं [जिघच्छं (?)], खादिस्सं पच्छा न विलापकालो.

६७.

न चत्थि मोक्खो मम निक्कयेन [विक्कयेन (सी.)], गन्त्वान पच्चागमनाय पण्हे;

तं सङ्करं [सङ्गरं (सी. स्या. पी.)] ब्राह्मणस्सप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरावजिस्सं.

६८.

किं कम्मजातं अनुतप्पते त्वं [अनुतप्पती तं (सी. पी.)], पत्तं समीपं मरणस्स राज;

आचिक्ख मे तं अपि सक्कुणेमु, अनुजानितुं आगमनाय पण्हे.

६९.

कता मया ब्राह्मणस्स धनासा, तं सङ्करं पटिमुक्कं न मुत्तं;

तं सङ्करं ब्राह्मणस्सप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरावजिस्सं.

७०.

या ते कता ब्राह्मणस्स धनासा, तं सङ्करं पटिमुक्कं न मुत्तं;

तं सङ्करं ब्राह्मणस्सप्पदाय, सच्चानुरक्खी पुनरावजस्सु.

७१.

मुत्तो च सो पोरिसादस्स [पुरिसादस्स (पी.)] हत्था, गन्त्वा सकं मन्दिरं कामकामी;

तं सङ्करं ब्राह्मणस्सप्पदाय, आमन्तयी पुत्तमलीनसत्तं [सत्तुं (स्या. पी. क.)].

७२.

अज्जेव रज्जं अभिसिञ्चयस्सु, धम्मं चर सेसु परेसु चापि;

अधम्मकारो च ते माहु रट्ठे, गच्छामहं पोरिसादस्स ञत्ते [ञन्ते (स्या.)].

७३.

किं कम्म कुब्बं तव देव पाव [देवपादे (सी. स्या. पी.)], नाराधयी तं तदिच्छामि सोतुं;

यमज्ज रज्जम्हि उदस्सये तुवं, रज्जम्पि निच्छेय्यं तया विनाहं.

७४.

न कम्मुना वा वचसा व तात, अपराधितोहं तुवियं सरामि;

सन्धिञ्च [सद्धिं च (क.)] कत्वा पुरिसादकेन, सच्चानुरक्खी पुनाहं गमिस्सं.

७५.

अहं गमिस्सामि इधेव होहि, नत्थि ततो जीवतो विप्पमोक्खो;

सचे तुवं गच्छसियेव राज, अहम्पि गच्छामि उभो न होम.

७६.

अद्धा हि तात सतानेस धम्मो, मरणा च मे दुक्खतरं तदस्स;

कम्मासपादो तं यदा पचित्वा, पसय्ह खादे भिदा रुक्खसूले.

७७.

पाणेन ते पाणमहं निमिस्सं, मा त्वं अगा पोरिसादस्स ञत्ते;

एतञ्च ते पाणमहं निमिस्सं, तस्मा मतं जीवितस्स वण्णेमि [वरेमि (सी.)].

७८.

ततो हवे धितिमा राजपुत्तो, वन्दित्वा मातु च पितु च [वन्दित्थ मातुच्च पितुच्च (सी. पी.)] पादे;

दुखिनिस्स माता निपता [निपती (सी. पी.)] पथब्या, पितास्स पग्गय्ह भुजानि कन्दति.

७९.

तं गच्छन्तं ताव पिता विदित्वा, परम्मुखो वन्दति पञ्जलीको;

सोमो च राजा वरुणो च राजा, पजापती चन्दिमा सूरियो च;

एतेहि गुत्तो पुरिसादकम्हा, अनुञ्ञातो सोत्थि पच्चेहि तात.

८०.

यं दण्डकिरञ्ञो गतस्स [यं दण्डकारञ्ञगतस्स (पी.)] माता, रामस्सकासि सोत्थानं सुगुत्ता;

तं ते अहं सोत्थानं करोमि, एतेन सच्चेन सरन्तु देवा;

अनुञ्ञातो सोत्थि पच्चेहि पुत्त.

८१.

आवी रहो वापी मनोपदोसं, नाहं सरे जातु मलीनसत्ते;

एतेन सच्चेन सरन्तु देवा, अनुञ्ञातो सोत्थि पच्चेहि भातिक [भात (सी.), भाता (स्या. पी.)].

८२.

यस्मा च मे अनधिमनोसि सामि, न चापि मे मनसा अप्पियोसि;

एतेन सच्चेन सरन्तु देवा, अनुञ्ञातो सोत्थि पच्चेहि सामि.

८३.

ब्रहा उजू चारुमुखो कुतोसि, न मं पजानासि वने वसन्तं;

लुद्दं मं ञत्वा ‘‘पुरिसादको’’ति, को सोत्थि माजानमिधा’वजेय्य.

८४.

जानामि लुद्द पुरिसादको त्वं, न तं न जानामि वने वसन्तं;

अहञ्च पुत्तोस्मि जयद्दिसस्स, ममज्ज खाद पितुनो पमोक्खा.

८५.

जानामि पुत्तोति [पुत्तोसि (स्या. क.)] जयद्दिसस्स, तथा हि वो मुखवण्णो उभिन्नं;

सुदुक्करञ्ञेव [सुदुक्करञ्चेव (स्या. पी. क.)] कतं तवेदं, यो मत्तुमिच्छे पितुनो पमोक्खा.

८६.

न दुक्करं किञ्चि महेत्थ मञ्ञे, यो मत्तुमिच्छे पितुनो पमोक्खा;

मातु च [मातुच्च (सी.)] हेतु परलोक गन्त्वा [गम्या (सी. स्या.), गम्य (पी.)], सुखेन सग्गेन च सम्पयुत्तो.

८७.

अहञ्च खो अत्तनो पापकिरियं, आवी रहो वापि सरे न जातु;

सङ्खातजातीमरणोहमस्मि, यथेव मे इध तथा परत्थ.

८८.

खादज्ज मं दानि महानुभाव, करस्सु किच्चानि इमं सरीरं;

रुक्खस्स वा ते पपतामि अग्गा, छादयमानो मय्हं त्वमदेसि मंसं.

८९.

इदञ्च ते रुच्चति राजपुत्त, चजेसि [चजासि (सी. पी.)] पाणं पितुनो पमोक्खा;

तस्मा हि सो [तस्मातिह (सी. स्या.)] त्वं तरमानरूपो, सम्भञ्ज कट्ठानि जलेहि अग्गिं.

९०.

ततो हवे धितिमा राजपुत्तो, दारुं समाहत्वा महन्तमग्गिं;

सन्दीपयित्वा पटिवेदयित्थ, आदीपितो दानि महायमग्गि [मया यक्खमग्गि (क.)].

९१.

खादज्ज मं दानि पसय्हकारी, किं मं मुहुं पेक्खसि हट्ठलोमो;

तथा तथा तुय्हमहं करोमि, यथा यथा मं छादयमानो अदेसि.

९२.

को तादिसं अरहति खादिताये, धम्मे ठितं सच्चवादिं वदञ्ञुं;

मुद्धापि तस्स विफलेय्य सत्तधा, यो तादिसं सच्चवादिं अदेय्य.

९३.

इदञ्हि सो ब्राह्मणं मञ्ञमानो, ससो अवासेसि सके सरीरे;

तेनेव सो चन्दिमा देवपुत्तो, ससत्थुतो [ससट्ठको (स्या.)] कामदुहज्ज [कामरुहज्ज (क.)] यक्ख.

९४.

चन्दो यथा राहुमुखा पमुत्तो, विरोचते पन्नरसेव भाणुमा [भानुमा (सी. पी.)];

एवं तुवं पोरिसादा पमुत्तो, विरोच कपिले [कम्पिल्ल (सी. पी.), कपिल्ले (स्या.)] महानुभाव;

आमोदयं पितरं मातरञ्च, सब्बो च ते नन्दतु ञातिपक्खो.

९५.

ततो हवे धितिमा राजपुत्तो, कतञ्जली परियाय [परियगा (सी.), पग्गय्ह (स्या. पी.)] पोरिसादं;

अनुञ्ञातो सोत्थि सुखी अरोगो, पच्चागमा [पच्चाग (पी.)] कपिलमलीनसत्ता [कम्पिल्ल’मलीनसत्तो (सी. पी.), कपिल’मलीनसत्ता (क.)].

९६.

तं नेगमा जानपदा च सब्बे, हत्थारोहा रथिका पत्तिका च;

नमस्समाना पञ्जलिका उपागमुं, नमत्थु ते दुक्करकारकोसीति.

जयद्दिसजातकं [जयदिसजातकं (क.)] ततियं.

५१४. छद्दन्तजातकं (४)

९७.

किं नु सोचसिनुच्चङ्गि, पण्डूसि वरवण्णिनि;

मिलायसि विसालक्खि, मालाव परिमद्दिता.

९८.

दोहळो मे महाराज, सुपिनन्तेनुपज्झगा [नु’पच्चगा (सी. स्या. पी.)];

न सो सुलभरूपोव, यादिसो मम दोहळो.

९९.

ये केचि मानुसा कामा, इध लोकस्मि नन्दने;

सब्बे ते पचुरा मय्हं, अहं ते दम्मि दोहळं.

१००.

लुद्दा देव समायन्तु, ये केचि विजिते तव;

एतेसं अहमक्खिस्सं, यादिसो मम दोहळो.

१०१.

इमे ते लुद्दका देवि, कतहत्था विसारदा;

वनञ्ञू च मिगञ्ञू च, ममत्थे [मम ते (पी.)] चत्तजीविता.

१०२.

लुद्दपुत्ता निसामेथ, यावन्तेत्थ समागता;

छब्बिसाणं गजं सेतं, अद्दसं सुपिने अहं;

तस्स दन्तेहि मे अत्थो, अलाभे नत्थि जीवितं.

१०३.

नो पितूनं न पितामहानं, दिट्ठो सुतो कुञ्जरो छब्बिसाणो;

यमद्दसा सुपिने राजपुत्ती, अक्खाहि नो यादिसो हत्थिनागो.

१०४.

दिसा चतस्सो विदिसा चतस्सो, उद्धं अधो दस दिसा इमायो;

कतमं दिसं तिट्ठति नागराजा, यमद्दसा सुपिने छब्बिसाणं.

१०५.

इतो उजुं उत्तरियं दिसायं, अतिक्कम्म सो सत्तगिरी ब्रहन्ते;

सुवण्णपस्सो नाम गिरी उळारो, सुपुप्फितो [सम्पुप्फितो (स्या.)] किम्पुरिसानुचिण्णो.

१०६.

आरुय्ह सेलं भवनं किन्नरानं, ओलोकय पब्बतपादमूलं;

अथ दक्खसी मेघसमानवण्णं, निग्रोधराजं अथ सहस्सपादं [पोरं (क.)].

१०७.

तत्थच्छती कुञ्जरो छब्बिसाणो, सब्बसेतो दुप्पसहो परेभि;

रक्खन्ति नं अट्ठसहस्सनागा, ईसादन्ता वातजवप्पहारिनो.

१०८.

तिट्ठन्ति ते तुमूलं [तुमूल (स्या.), भिमूल (पी. क.)] पस्ससन्ता, कुप्पन्ति वातस्सपि एरितस्स;

मनुस्सभूतं पन तत्थ दिस्वा, भस्मं करेय्युं नास्स रजोपि तस्स.

१०९.

बहू हिमे राजकुलम्हि सन्ति, पिळन्धना जातरूपस्स देवी;

मुत्तामणीवेळुरियामया च, किं काहसि दन्तपिळन्धनेन;

मारेतुकामा कुञ्जरं छब्बिसाणं, उदाहु घातेस्ससि लुद्दपुत्ते.

११०.

सा इस्सिता दुक्खिता चस्मि लुद्द, उद्धञ्च सुस्सामि अनुस्सरन्ती;

करोहि मे लुद्दक एतमत्थं, दस्सामि ते गामवरानि पञ्च.

१११.

कत्थच्छती कत्थमुपेति ठानं, वीथिस्स का न्हान [नहान (सी. पी.)] गतस्स होति;

कथञ्हि सो न्हायति [नहायति (सी. पी.)] नागराजा, कथं विजानेमु गतिं गजस्स.

११२.

तत्थेव सा पोक्खरणी अदूरे [अविदूरे (स्या. क.)], रम्मा सुतित्था च महोदिका [महोदका (स्या. क.)] च;

सम्पुप्फिता भमरगणानुचिण्णा [किण्णा (कत्थचि)], एत्थ हि सो न्हायति नागराजा.

११३.

सीसं नहातुप्पल [नहातो उप्पल (सी. स्या. पी.)] मालभारी, सब्बसेतो पुण्डरीकत्तचङ्गी;

आमोदमानो गच्छति सन्निकेतं, पुरक्खत्वा महेसिं सब्बभद्दं.

११४.

तत्थेव सो उग्गहेत्वान वाक्यं, आदाय तूणिञ्च धनुञ्च लुद्दो;

वितुरियति [वितुरिय सो (सी. अट्ठ.)] सत्तगिरी ब्रहन्ते, सुवण्णपस्सं नाम गिरिं उळारं.

११५.

आरुय्ह सेलं भवनं किन्नरानं, ओलोकयी पब्बतपादमूलं;

तत्थद्दसा मेघसमानवण्णं, निग्रोधराजं अट्ठसहस्सपादं.

११६.

तत्थद्दसा कुञ्जरं छब्बिसाणं, सब्बसेतं दुप्पसहं परेभि;

रक्खन्ति नं अट्ठसहस्सनागा, ईसादन्ता वातजवप्पहारिनो.

११७.

तत्थद्दसा पोक्खरणिं अदूरे, रम्मं सुतित्थञ्च महोदिकञ्च;

सम्पुप्फितं भमरगणानुचिण्णं, यत्थ हि सो न्हायति नागराजा.

११८.

दिस्वान नागस्स गतिं ठितिञ्च, वीथिस्स या न्हानगतस्स होति;

ओपातमागच्छि अनरियरूपो, पयोजितो चित्तवसानुगाय.

११९.

खणित्वान कासुं फलकेहि छादयि, अत्तानमोधाय धनुञ्च लुद्दो;

पस्सागतं पुथुसल्लेन नागं, समप्पयी दुक्कटकम्मकारी.

१२०.

विद्धो च नागो कोञ्चमनादि घोरं, सब्बे च [सब्बेव (सी. स्या. पी.)] नागा निन्नदुं [निन्नादु (स्या.), निन्नादं (क.)] घोररूपं;

तिणञ्च कट्ठञ्च रणं [चुण्णं (क. सी. पी.)] करोन्ता, धाविंसु ते अट्ठदिसा समन्ततो.

१२१.

वधिस्समेतन्ति [वधिस्समेनन्ति (स्या.)] परामसन्तो, कासावमद्दक्खि धजं इसीनं;

दुक्खेन फुट्ठस्सुदपादि सञ्ञा, अरहद्धजो सब्भि अवज्झरूपो.

१२२.

अनिक्कसावो कासावं, यो वत्थं परिदहिस्सति [परिदहेस्सति (सी. पी.), परिधस्सति (कत्थचि)];

अपेतो दमसच्चेन, न सो कासावमरहति.

१२३.

यो च वन्तकसावस्स, सीलेसु सुसमाहितो;

उपेतो दमसच्चेन, स वे कासावमरहति.

१२४.

समप्पितो पुथुसल्लेन नागो, अदुट्ठचित्तो लुद्दकमज्झभासि;

किमत्थयं किस्स वा सम्म हेतु, ममं वधी कस्स वायं पयोगो.

१२५.

कासिस्स रञ्ञो महेसी भदन्ते, सा पूजिता राजकुले सुभद्दा;

तं अद्दसा सा च ममं असंसि, दन्तेहि अत्थोति च मं [अत्थोति ममं (स्या. क.)] अवोच.

१२६.

बहू हि मे दन्तयुगा उळारा, ये मे पितूनञ्च [पितुन्नम्पि (पी.)] पितामहानं;

जानाति सा कोधना राजपुत्ती, वधत्थिका वेरमकासि बाला.

१२७.

उट्ठेहि त्वं लुद्द खरं गहेत्वा, दन्ते इमे छिन्द पुरा मरामि;

वज्जासि तं कोधनं राजपुत्तिं, ‘‘नागो हतो हन्द इमस्स दन्ता’’.

१२८.

उट्ठाय सो लुद्दो खरं गहेत्वा, छेत्वान दन्तानि गजुत्तमस्स;

वग्गू सुभे अप्पटिमे पथब्या, आदाय पक्कामि ततो हि खिप्पं.

१२९.

भयट्टिता [भयद्दिता (सी. पी.)] नागवधेन अट्टा, ये ते नागा अट्ठ दिसा विधावुं;

अदिस्वान [अदिस्व (सी. पी.)] पोसं गजपच्चमित्तं, पच्चागमुं येन सो नागराजा.

१३०.

ते तत्थ कन्दित्वा रोदित्वान [रोदित्व (सी. पी.)] नागा, सीसे सके पंसुकं ओकिरित्वा;

अगमंसु ते सब्बे सकं निकेतं, पुरक्खत्वा महेसिं सब्बभद्दं.

१३१.

आदाय दन्तानि गजुत्तमस्स, वग्गू सुभे अप्पटिमे पथब्या;

सुवण्णराजीहि समन्तमोदरे, सो लुद्दको कासिपुरं उपागमि;

उपनेसि सो राजकञ्ञाय दन्ते, नागो हतो हन्द इमस्स दन्ता.

१३२.

दिस्वान दन्तानि गजुत्तमस्स, भत्तुप्पियस्स पुरिमाय जातिया;

तत्थेव तस्सा हदयं अफालि, तेनेव सा कालमकासि बाला.

१३३.

सम्बोधिपत्तो स [च (सी. स्या.), व (पी.)] महानुभावो, सितं अकासि परिसाय मज्झे;

पुच्छिंसु भिक्खू सुविमुत्तचित्ता, नाकारणे पातुकरोन्ति बुद्धा.

१३४.

यमद्दसाथ दहरिं कुमारिं, कासायवत्थं अनगारियं चरन्तिं;

सा खो तदा राजकञ्ञा अहोसि, अहं तदा नागराजा अहोसिं.

१३५.

आदाय दन्तानि गजुत्तमस्स, वग्गू सुभे अप्पटिमे पथब्या;

यो लुद्दको कासिपुरं उपागमि, सो खो तदा देवदत्तो अहोसि.

१३६.

अनावसूरं चिररत्तसंसितं, उच्चावचं [उचं नीचं (सी. स्या. पी.)] चरितमिदं पुराणं;

वीतद्दरो वीतसोको विसल्लो, सयं अभिञ्ञाय अभासि बुद्धो.

१३७.

अहं वो तेन कालेन, अहोसिं तत्थ भिक्खवो;

नागराजा तदा होमि [होसिं (सी. स्या. पी.)], एवं धारेथ जातकन्ति.

छद्दन्तजातकं चतुत्थं.

५१५. सम्भवजातकं (५)

१३८.

रज्जञ्च पटिपन्नास्म, आधिपच्चं सुचीरत;

महत्तं पत्तुमिच्छामि, विजेतुं पथविं इमं.

१३९.

धम्मेन नो अधम्मेन, अधम्मो मे न रुच्चति;

किच्चोव धम्मो चरितो, रञ्ञो होति सुचीरत.

१४०.

इध चेवानिन्दिता येन, पेच्च येन अनिन्दिता;

यसं देवमनुस्सेसु, येन पप्पोमु [पप्पेमु (सी. अट्ठ.)] ब्राह्मण.

१४१.

योहं अत्थञ्च धम्मञ्च, कत्तुमिच्छामि ब्राह्मण;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, ब्राह्मणक्खाहि पुच्छितो.

१४२.

नाञ्ञत्र विधुरा राज, एतदक्खातुमरहति;

यं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, कत्तुमिच्छसि खत्तिय.

१४३.

एहि खो पहितो गच्छ, विधुरस्स उपन्तिकं;

निक्खञ्चिमं [निक्खं रत्त (सी.), निक्खमिमं (पी.)] सुवण्णस्स, हरं गच्छ सुचीरत;

अभिहारं इमं दज्जा, अत्थधम्मानुसिट्ठिया.

१४४.

स्वाधिप्पागा भारद्वाजो, विधुरस्स उपन्तिकं;

तमद्दस महाब्रह्मा, असमानं सके घरे.

१४५.

रञ्ञोहं पहितो दूतो, कोरब्यस्स यसस्सिनो;

‘‘अत्थं धम्मञ्च पुच्छेसि’’, इच्चब्रवि युधिट्ठिलो;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, विधुरक्खाहि पुच्छितो.

१४६.

गङ्गं मे पिदहिस्सन्ति, न तं सक्कोमि ब्राह्मण;

अपिधेतुं महासिन्धुं, तं कथं सो भविस्सति.

१४७.

न ते सक्कोमि अक्खातुं, अत्थं धम्मञ्च पुच्छितो;

भद्रकारो च मे पुत्तो, ओरसो मम अत्रजो;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, गन्त्वा पुच्छस्सु ब्राह्मण.

१४८.

स्वाधिप्पागा भारद्वाजो, भद्रकारस्सुपन्तिकं [भद्रकारस्स सन्तिकं (सी. स्या.)];

तमद्दस महाब्रह्मा, निसिन्नं सम्हि वेस्मनि.

१४९.

रञ्ञोहं पहितो दूतो, कोरब्यस्स यसस्सिनो;

‘‘अत्थं धम्मञ्च पुच्छेसि’’, इच्चब्रवि युधिट्ठिलो;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, भद्रकार पब्रूहि [ब्रवीहि (सी. पी.)] मे.

१५०.

मंसकाजं [मंसकाचं (पी.)] अवहाय, गोधं अनुपतामहं;

न ते सक्कोमि अक्खातुं, अत्थं धम्मञ्च पुच्छितो.

१५१.

सञ्चयो [सञ्जयो (सी. स्या. पी.)] नाम मे भाता, कनिट्ठो मे सुचीरत;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, गन्त्वा पुच्छस्सु ब्राह्मण.

१५२.

स्वाधिप्पागा भारद्वाजो, सञ्चयस्स उपन्तिकं;

तमद्दस महाब्रह्मा, निसिन्नं सम्हि वेस्मनि [परिसति (स्या.), परीसति (पी.)].

१५३.

रञ्ञोहं पहितो दूतो, कोरब्यस्स यसस्सिनो;

‘‘अत्थं धम्मञ्च पुच्छेसि’’, इच्चब्रवि युधिट्ठिलो;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, सञ्चयक्खाहि पुच्छितो.

१५४.

सदा मं गिलते [गिलती (सी.), गिलति (पी.)] मच्चु, सायं पातो सुचीरत;

न ते सक्कोमि अक्खातुं, अत्थं धम्मञ्च पुच्छितो.

१५५.

सम्भवो नाम मे भाता, कनिट्ठो मे सुचीरत;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, गन्त्वा पुच्छस्सु ब्राह्मण.

१५६.

अब्भुतो वत भो धम्मो, नायं अस्माक रुच्चति;

तयो जना पितापुत्ता, तेसु पञ्ञाय नो विदू.

१५७.

न तं सक्कोथ अक्खातुं, अत्थं धम्मञ्च पुच्छिता;

कथं नु दहरो जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च पुच्छितो.

१५८.

मा नं दहरोति उञ्ञासि [मञ्ञासि (स्या. क.)], अपुच्छित्वान सम्भवं;

पुच्छित्वा सम्भवं जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च ब्राह्मण.

१५९.

यथापि चन्दो विमलो, गच्छं आकासधातुया;

सब्बे तारागणे लोके, आभाय अतिरोचति.

१६०.

एवम्पि दहरूपेतो, पञ्ञायोगेन सम्भवो;

मा नं दहरोति उञ्ञासि, अपुच्छित्वान सम्भवं;

पुच्छित्वा सम्भवं जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च ब्राह्मण.

१६१.

यथापि रम्मको मासो, गिम्हानं होति ब्राह्मण;

अतेवञ्ञेहि मासेहि, दुमपुप्फेहि सोभति.

१६२.

एवम्पि दहरूपेतो, पञ्ञायोगेन सम्भवो;

मा नं दहरोति उञ्ञासि, अपुच्छित्वान सम्भवं;

पुच्छित्वा सम्भवं जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च ब्राह्मण.

१६३.

यथापि हिमवा ब्रह्मे, पब्बतो गन्धमादनो;

नानारुक्खेहि सञ्छन्नो, महाभूतगणालयो;

ओसधेहि च दिब्बेहि, दिसा भाति पवाति च.

१६४.

एवम्पि दहरूपेतो, पञ्ञायोगेन सम्भवो;

मा नं दहरोति उञ्ञासि, अपुच्छित्वान सम्भवं;

पुच्छित्वा सम्भवं जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च ब्राह्मण.

१६५.

यथापि पावको ब्रह्मे, अच्चिमाली यसस्सिमा;

जलमानो वने गच्छे [चरं कच्छे (पी.)], अनलो कण्हवत्तनी.

१६६.

घतासनो धूमकेतु, उत्तमाहेवनन्दहो;

निसीथे [निस्सीवे (स्या.), निसिवे (क.)] पब्बतग्गस्मिं, पहूतेधो [बहुतेजो (स्या. क.)] विरोचति.

१६७.

एवम्पि दहरूपेतो, पञ्ञायोगेन सम्भवो;

मा नं दहरोति उञ्ञासि, अपुच्छित्वान सम्भवं;

पुच्छित्वा सम्भवं जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च ब्राह्मण.

१६८.

जवेन भद्रं जानन्ति, बलिबद्दञ्च [बलिवद्दञ्च (सी. पी.)] वाहिये;

दोहेन धेनुं जानन्ति, भासमानञ्च पण्डितं.

१६९.

एवम्पि दहरूपेतो, पञ्ञायोगेन सम्भवो;

मा नं दहरोति उञ्ञासि, अपुच्छित्वान सम्भवं;

पुच्छित्वा सम्भवं जञ्ञा, अत्थं धम्मञ्च ब्राह्मण.

१७०.

स्वाधिप्पागा भारद्वाजो, सम्भवस्स उपन्तिकं;

तमद्दस महाब्रह्मा, कीळमानं बहीपुरे.

१७१.

रञ्ञोहं पहितो दूतो, कोरब्यस्स यसस्सिनो;

‘‘अत्थं धम्मञ्च पुच्छेसि’’, इच्चब्रवि युधिट्ठिलो;

तं त्वं अत्थञ्च धम्मञ्च, सम्भवक्खाहि पुच्छितो.

१७२.

तग्घ ते अहमक्खिस्सं, यथापि कुसलो तथा;

राजा च खो तं जानाति, यदि काहति वा न वा.

१७३.

‘‘अज्ज सुवे’’ति संसेय्य, रञ्ञा पुट्ठो सुचीरत;

मा कत्वा अवसी राजा, अत्थे जाते युधिट्ठिलो.

१७४.

अज्झत्तञ्ञेव संसेय्य, रञ्ञा पुट्ठो सुचीरत;

कुम्मग्गं न निवेसेय्य, यथा मूळ्हो अचेतसो [अचेतनो (क.)].

१७५.

अत्तानं नातिवत्तेय्य, अधम्मं न समाचरे;

अतित्थे नप्पतारेय्य, अनत्थे न युतो सिया.

१७६.

यो च एतानि ठानानि, कत्तुं जानाति खत्तियो;

सदा सो वड्ढते राजा, सुक्कपक्खेव चन्दिमा.

१७७.

ञातीनञ्च पियो होति, मित्तेसु च विरोचति;

कायस्स भेदा सप्पञ्ञो, सग्गं सो उपपज्जतीति.

सम्भवजातकं पञ्चमं.

५१६. महाकपिजातकं (६)

१७८.

बाराणस्यं [बाराणस्सं (सी. पी.)] अहू राजा, कासीनं रट्ठवड्ढनो;

मित्तामच्चपरिब्यूळ्हो, अगमासि मिगाजिनं [मिगाजिरं (सी.), मिगाचिरं (पी.)].

१७९.

तत्थ ब्राह्मणमद्दक्खि, सेतं चित्रं किलासिनं;

विद्धस्तं कोविळारंव, किसं धमनिसन्थतं.

१८०.

परमकारुञ्ञतं पत्तं, दिस्वा किच्छगतं नरं;

अवच ब्यम्हितो राजा, ‘‘यक्खानं कतमो नुसि.

१८१.

‘‘हत्थपादा च ते सेता, ततो सेततरं [सेततरो (पी.)] सिरो;

गत्तं कम्मासवण्णं ते, किलासबहुलो चसि.

१८२.

‘‘वट्टनावळि [वट्ठनावलि (पी.)] सङ्कासा, पिट्ठि ते निन्नतुन्नता;

काळपब्बाव [काळपब्बा च (स्या.), काळा पब्बा च (पी.)] ते अङ्गा, नाञ्ञं पस्सामि एदिसं.

१८३.

‘‘उग्घट्टपादो तसितो, किसो धमनिसन्थतो;

छातो आतत्तरूपोसि [आदित्तरूपोसि (क.), अतित्तरूपोसि (स्या. क. अट्ठ.)], कुतोसि कत्थ गच्छसि.

१८४.

‘‘दुद्दसी अप्पकारोसि, दुब्बण्णो भीमदस्सनो;

जनेत्ति यापि ते माता, न तं इच्छेय्य पस्सितुं.

१८५.

‘‘किं कम्ममकरं [कम्ममकरा (सी. स्या. पी.)] पुब्बे, कं अवज्झं अघातयि;

किब्बिसं यं करित्वान, इदं दुक्खं उपागमि’’.

१८६.

तग्घ ते अहमक्खिस्सं, यथापि कुसलो तथा;

सच्चवादिञ्हि लोकस्मिं, पसंसन्तीध पण्डिता.

१८७.

एको चरं गोगवेसो, मूळ्हो अच्चसरिं वने;

अरञ्ञे इरीणे [ईरिणे (सी. स्या. पी.)] विवने, नानाकुञ्जरसेविते.

१८८.

वाळमिगानुचरिते, विप्पनट्ठोस्मि कानने;

अचरिं तत्थ सत्ताहं, खुप्पिपास [खुप्पिपासा (सी. पी.)] समप्पितो.

१८९.

तत्थ तिन्दुकमद्दक्खिं, विसमट्ठं बुभुक्खितो;

पपातमभिलम्बन्तं, सम्पन्नफलधारिनं.

१९०.

वातस्सितानि भक्खेसिं, तानि रुच्चिंसु मे भुसं;

अतित्तो रुक्खमारूहिं [मारुय्ह (सी. स्या.)], तत्थ हेस्सामि आसितो.

१९१.

एकं मे भक्खितं आसि, दुतियं अभिपत्थितं;

ततो सा भञ्जथ साखा, छिन्ना फरसुना विय.

१९२.

सोहं सहाव साखाहि, उद्धंपादो अवंसिरो;

अप्पतिट्ठे अनालम्बे, गिरिदुग्गस्मि पापतं.

१९३.

यस्मा च वारि गम्भीरं, तस्मा न समपज्जिसं [समपज्जसिं (सी.), समभज्जिसं (पी.)];

तत्थ सेसिं निरानन्दो, अनूना [अनाथो (सी.)] दस रत्तियो.

१९४.

अथेत्थ कपि मागञ्छि [मागच्छि (स्या. क.)], गोनङ्गुलो दरीचरो;

साखाहि साखं विचरन्तो, खादमानो दुमप्फलं.

१९५.

सो मं दिस्वा किसं पण्डुं, कारुञ्ञमकरं मयि;

अम्भो को नाम सो एत्थ, एवं दुक्खेन अट्टितो.

१९६.

मनुस्सो अमनुस्सो वा, अत्तानं मे पवेदय;

तस्सञ्जलिं पणामेत्वा, इदं वचनमब्रविं.

१९७.

मनुस्सोहं ब्यसम्पत्तो [वसम्पत्तो (स्या. क.)], सा मे नत्थि इतो गति;

तं वो वदामि भद्दं वो, त्वञ्च मे सरणं भव.

१९८.

गरुं [गरु (सी. पी.)] सिलं गहेत्वान, विचरी [विचरि (पी.)] पब्बते कपि;

सिलाय योग्गं कत्वान, निसभो एतदब्रवि.

१९९.

एहि मे पिट्ठिमारुय्ह, गीवं गण्हाहि बाहुभि;

अहं तं उद्धरिस्सामि, गिरिदुग्गत वेगसा.

२००.

तस्स तं वचनं सुत्वा, वानरिन्दस्स सिरीमतो;

पिट्ठिमारुय्ह धीरस्स, गीवं बाहाहि अग्गहिं.

२०१.

सो मं ततो समुट्ठासि, तेजस्सी [तेजसी (स्या. पी. क.)] बलवा कपि;

विहञ्ञमानो किच्छेन, गिरिदुग्गत वेगसा.

२०२.

उद्धरित्वान मं सन्तो, निसभो एतदब्रवि;

इङ्घ मं सम्म रक्खस्सु, पस्सुपिस्सं मुहुत्तकं.

२०३.

सीहा ब्यग्घा च दीपी च, अच्छकोकतरच्छयो;

ते मं पमत्तं हिंसेय्युं, ते त्वं दिस्वा निवारय [दिस्वान वारय (पी.)].

२०४.

एवं मे परित्तातून [परित्तातुन (क.)], पस्सुपि सो मुहुत्तकं;

तदाहं पापिकं दिट्ठिं, पटिलच्छिं अयोनिसो.

२०५.

भक्खो अयं मनुस्सानं, यथा चञ्ञे वने मिगा;

यं नूनिमं वधित्वान, छातो खादेय्य वानरं.

२०६.

असितो [आसिको (पी.)] च गमिस्सामि, मंसमादाय सम्बलं;

कन्तारं नित्थरिस्सामि, पाथेय्यं मे भविस्सति.

२०७.

ततो सिलं गहेत्वान, मत्थकं सन्निताळयिं;

मम गत्त [भत्त (सी. स्या.), हत्थ (पी.)] किलन्तस्स, पहारो दुब्बलो अहु.

२०८.

सो च वेगेनुदप्पत्तो, कपि रुहिर [रुधिर (सी.)] मक्खितो;

अस्सुपुण्णेहि नेत्तेहि, रोदन्तो मं उदिक्खति.

२०९.

माय्योमं करि भद्दन्ते, त्वञ्च नामेदिसं करि;

त्वञ्च खो नाम दीघावु [दीघायु (पी.)], अञ्ञे [अञ्ञं (पी.)] वारेतुमरहसि.

२१०.

अहो वत रे पुरिस, ताव दुक्करकारक;

एदिसा विसमा दुग्गा, पपाता उद्धतो [उद्धटो (पी.)] मया.

२११.

आनीतो परलोकाव, दुब्भेय्यं मं अमञ्ञथ;

तं तेन पापधम्मेन, पापं पापेन चिन्तितं.

२१२.

मा हेव त्वं अधम्मट्ठ, वेदनं कटुकं फुसि;

मा हेव पापकम्मं तं, फलं वेळुंव तं वधि.

२१३.

तयिमे नत्थि विस्सासो, पापधम्म असञ्ञत [पापधम्मं अमञ्ञथ (पी.)];

एहि मे पिट्ठितो गच्छ, दिस्समानोव सन्तिके.

२१४.

मुत्तोसि हत्था वाळानं, पत्तोसि मानुसिं पदं;

एस मग्गो अधम्मट्ठ, तेन गच्छ यथासुखं.

२१५.

इदं वत्वा गिरिचरो, रहदे [रुहिरं (स्या. क.)] पक्खल्य मत्थकं;

अस्सूनि सम्पमज्जित्वा, ततो पब्बतमारुहि.

२१६.

सोहं तेनाभिसत्तोस्मि, परिळाहेन अट्टितो;

डय्हमानेन गत्तेन, वारिं पातुं उपागमिं.

२१७.

अग्गिना विय सन्तत्तो, रहदो रुहिरमक्खितो;

पुब्बलोहितसङ्कासो, सब्बो मे समपज्जथ.

२१८.

यावन्तो उदबिन्दूनि, कायस्मिं निपतिंसु मे;

तावन्तो गण्ड [गण्डू (सी. पी.), गण्डु (स्या.)] जायेथ, अद्धबेलुवसादिसा.

२१९.

पभिन्ना पग्घरिंसु मे, कुणपा पुब्बलोहिता;

येन येनेव गच्छामि, गामेसु निगमेसु च.

२२०.

दण्डहत्था निवारेन्ति, इत्थियो पुरिसा च मं;

ओक्किता [ओकिण्णा (सी.)] पूतिगन्धेन, मास्सु ओरेन आगमा [मागमा (सी. पी.)].

२२१.

एतादिसं इदं दुक्खं, सत्त वस्सानि दानि मे;

अनुभोमि सकं कम्मं, पुब्बे दुक्कटमत्तनो.

२२२.

तं वो वदामि भद्दन्ते [भद्दं वो (सी. पी.)], यावन्तेत्थ समागता;

मास्सु मित्तान [मित्तानं (सी. पी.)] दुब्भित्थो, मित्तदुब्भो हि पापको.

२२३.

कुट्ठी किलासी भवति, यो मित्तानिध दुब्भति [यो मित्तानं इधद्दुभि (सी. अट्ठ.), यो मित्तानं इध दुब्भति (पी.)];

कायस्स भेदा मित्तद्दु [मित्तदुब्भी (स्या. क.)], निरयं सोपपज्जतीति [सो उपपज्जतीति (सी. स्या. पी.)].

महाकपिजातकं छट्ठं.

५१७. दकरक्खसजातकं (७)

२२४.

सचे वो वुय्हमानानं, सत्तन्नं उदकण्णवे;

मनुस्सबलिमेसानो, नावं गण्हेय्य रक्खसो;

अनुपुब्बं कथं दत्वा, मुञ्चेसि दकरक्खसा [दकरक्खतो (पी.)].

२२५.

मातरं पठमं दज्जं, भरियं दत्वान भातरं;

ततो सहायं दत्वान, पञ्चमं दज्जं [दज्ज (स्या.)] ब्राह्मणं;

छट्ठाहं दज्जमत्तानं, नेव दज्जं महोसधं.

२२६.

पोसेता ते जनेत्ती च, दीघरत्तानुकम्पिका;

छब्भी तयि पदुस्सति [पदुट्ठस्मिं (सी. स्या.)], पण्डिता अत्थदस्सिनी;

अञ्ञं उपनिसं कत्वा, वधा तं परिमोचयि.

२२७.

तं तादिसिं [तादिसं (क.)] पाणददिं, ओरसं गब्भधारिनिं [गब्भधारिणिं (सी. स्या.)];

मातरं केन दोसेन, दज्जासि दकरक्खिनो [दकरक्खतो (पी.)].

२२८.

दहरा वियलङ्कारं, धारेति अपिळन्धनं;

दोवारिके अनीकट्ठे, अतिवेलं पजग्घति [सञ्जग्घति (क.)].

२२९.

अथोपि पटिराजूनं, सयं दूतानि सासति;

मातरं तेन दोसेन, दज्जाहं दकरक्खिनो.

२३०.

इत्थिगुम्बस्स पवरा, अच्चन्तं पियभाणिनी [अच्चन्तपियवादिनी (सी. पी.)];

अनुग्गता [अनुब्बता (स्या.), अनुपुब्बता (क.)] सीलवती, छायाव अनपायिनी.

२३१.

अक्कोधना पुञ्ञवती [पञ्ञवती (सी. पी.)], पण्डिता अत्थदस्सिनी;

उब्बरिं [उप्परिं (सी.)] केन दोसेन, दज्जासि दकरक्खिनो.

२३२.

खिड्डारतिसमापन्नं, अनत्थवसमागतं;

सा मं सकान पुत्तानं, अयाचं याचते धनं.

२३३.

सोहं ददामि सारत्तो [सारतो (स्या.)], बहुं उच्चावचं धनं;

सुदुच्चजं चजित्वान, पच्छा सोचामि दुम्मनो;

उब्बरिं तेन दोसेन, दज्जाहं दकरक्खिनो.

२३४.

येनोचिता जनपदा [जानपदा (सी. स्या. पी.)], आनीता च पटिग्गहं;

आभतं पररज्जेभि, अभिट्ठाय बहुं धनं.

२३५.

धनुग्गहानं पवरं, सूरं तिखिणमन्तिनं;

भातरं केन दोसेन, दज्जासि दकरक्खिनो.

२३६.

येनोचिता [मयोचिता (सी.), मयाचिता (पी.)] जनपदा, आनीता च पटिग्गहं;

आभतं पररज्जेभि, अभिट्ठाय बहुं धनं.

२३७.

धनुग्गहानं पवरो, सूरो तिखिणमन्ति च [तिखिणमन्तिनो (क.)];

मयायं [मया सो (सी. पी.)] सुखितो राजा, अतिमञ्ञति दारको.

२३८.

उपट्ठानम्पि मे अय्ये, न सो एति यथा पुरे;

भातरं तेन दोसेन, दज्जाहं दकरक्खिनो.

२३९.

एकरत्तेन उभयो, त्वञ्चेव धनुसेख च [धनुसेखवा (सी. स्या. पी.)];

उभो जातेत्थ पञ्चाला, सहाया सुसमावया.

२४०.

चरिया तं अनुबन्धित्थो [अनुबन्धो (क.)], एकदुक्खसुखो तव;

उस्सुक्को ते दिवारत्तिं, सब्बकिच्चेसु ब्यावटो;

सहायं केन दोसेन, दज्जासि दकरक्खिनो.

२४१.

चरिया मं अयं [चरियाय अयं (सी. पी.)] अय्ये, पजग्घित्थो [सञ्जग्घित्थो (स्या.)] मया सह;

अज्जापि तेन वण्णेन, अतिवेलं पजग्घति.

२४२.

उब्बरियापिहं अय्ये, मन्तयामि रहोगतो;

अनामन्तो [अनामन्ता (सी.)] पविसति, पुब्बे अप्पटिवेदितो.

२४३.

लद्धद्वारो [लद्धवारो (सी. पी.)] कतोकासो, अहिरिकं अनादरं;

सहायं तेन दोसेन, दज्जाहं दकरक्खिनो.

२४४.

कुसलो सब्बनिमित्तानं, रुतञ्ञू [रुदञ्ञू (सी. स्या. पी.)] आगतागमो;

उप्पाते सुपिने युत्तो, निय्याने च पवेसने.

२४५.

पट्ठो [पद्धो (सी. पी.)] भूमन्तलिक्खस्मिं, नक्खत्तपदकोविदो;

ब्राह्मणं केन दोसेन, दज्जासि दकरक्खिनो.

२४६.

परिसायम्पि मे अय्ये, उम्मीलित्वा उदिक्खति;

तस्मा अच्चभमुं लुद्दं, दज्जाहं दकरक्खिनो.

२४७.

ससमुद्दपरियायं, महिं सागरकुण्डलं;

वसुन्धरं आवससि, अमच्चपरिवारितो.

२४८.

चातुरन्तो महारट्ठो, विजितावी महब्बलो;

पथब्या एकराजासि, यसो ते विपुलं गतो.

२४९.

सोळसित्थिसहस्सानि, आमुत्तमणिकुण्डला;

नानाजनपदा नारी, देवकञ्ञूपमा सुभा.

२५०.

एवं सब्बङ्गसम्पन्नं, सब्बकामसमिद्धिनं;

सुखितानं पियं दीघं, जीवितं आहु खत्तिय.

२५१.

अथ त्वं केन वण्णेन, केन वा पन हेतुना;

पण्डितं अनुरक्खन्तो, पाणं चजसि दुच्चजं.

२५२.

यतोपि आगतो अय्ये, मम हत्थं महोसधो;

नाभिजानामि धीरस्स, अनुमत्तम्पि दुक्कटं.

२५३.

सचे च किस्मिचि काले, मरणं मे पुरे सिया;

सो मे पुत्ते [पुत्ते च मे (सी. स्या. पी.] पपुत्ते च, सुखापेय्य महोसधो.

२५४.

अनागतं पच्चुप्पन्नं, सब्बमत्थम्पि पस्सति [सब्बमत्थं विपस्सति (सी. स्या. पी.)];

अनापराधकम्मन्तं, न दज्जं दकरक्खिनो.

२५५.

इदं सुणाथ पञ्चाला, चूळनेय्यस्स [चूळनीयस्स (सी.)] भासितं;

पण्डितं अनुरक्खन्तो, पाणं चजति दुच्चजं.

२५६.

मातु भरियाय भातुच्च, सखिनो ब्राह्मणस्स च;

अत्तनो चापि पञ्चालो, छन्नं चजति जीवितं.

२५७.

एवं महत्थिका [खहिद्धिया (स्या.), महिद्धिका (क.)] पञ्ञा, निपुणा साधुचिन्तिनी;

दिट्ठधम्महितत्थाय, सम्परायसुखाय चाति.

दकरक्खसजातकं सत्तमं.

५१८. पण्डरनागराजजातकं (८)

२५८.

विकिण्णवाचं अनिगुय्ह [अनिगूळ्ह (पी.)] मन्तं, असञ्ञतं अपरिचक्खितारं [अपरिरक्खितारं (क.)];

भयं तमन्वेति सयं अबोधं, नागं यथा पण्डरकं सुपण्णो [सुवण्णो (क.)].

२५९.

यो गुय्हमन्तं परिरक्खनेय्यं, मोहा नरो संसति हासमानो [भासमानो (पी.)];

तं भिन्नमन्तं भयमन्वेति खिप्पं, नागं यथा पण्डरकं सुपण्णो.

२६०.

नानुमित्तो गरुं अत्थं, गुय्हं वेदितुमरहति;

सुमित्तो च असम्बुद्धं, सम्बुद्धं वा अनत्थ वा.

२६१.

विस्सासमापज्जिमहं अचेलं [अचेलो (सी. पी.)], समणो अयं सम्मतो भावितत्तो;

तस्साहमक्खिं विवरिं [विवरं (सी.)] गुय्हमत्थं, अतीतमत्थो कपणं [कपणो (पी.)] रुदामि.

२६२.

तस्साहं परमं [पुरिमं (सी.)] ब्रह्मे गुय्हं, वाचञ्हि मं नासक्खिं [नासक्खि (पी.)] संयमेतुं;

तप्पक्खतो हि भयमागतं ममं, अतीतमत्थो कपणं रुदामि.

२६३.

यो वे नरो सुहदं मञ्ञमानो, गुय्हमत्थं संसति दुक्कुलीने;

दोसा भया अथवा रागरत्ता [रागरत्तो (सी. स्या. पी.)], पल्लत्थितो [पल्लित्थो (पी.), पल्लत्तितो (क.)] बालो असंसयं सो.

२६४.

तिरोक्खवाचो असतं पविट्ठो, यो सङ्गतीसु मुदीरेति वाक्यं;

आसीविसो दुम्मुखोत्याहु तं नरं, आरा आरा [आरा अरा (पी.)] संयमे तादिसम्हा.

२६५.

अन्नं पानं कासिक [कासिकं (पी.)] चन्दनञ्च, मनापित्थियो मालमुच्छादनञ्च;

ओहाय गच्छामसे सब्बकामे, सुपण्ण पाणूपगताव त्यम्हा.

२६६.

को नीध तिण्णं गरहं उपेति, अस्मिंध लोके पाणभू नागराज;

समणो सुपण्णो अथ वा त्वमेव, किं कारणा पण्डरकग्गहीतो.

२६७.

समणोति मे सम्मतत्तो अहोसि, पियो च मे मनसा भावितत्तो;

तस्साहमक्खिं विवरिं गुय्हमत्थं, अतीतमत्थो कपणं रुदामि.

२६८.

न चत्थि सत्तो अमरो पथब्या, पञ्ञाविधा नत्थि न निन्दितब्बा;

सच्चेन धम्मेन धितिया [धिया (सी. पी.)] दमेन, अलब्भमब्याहरती नरो इध.

२६९.

मातापिता परमा बन्धवानं, नास्स ततियो अनुकम्पकत्थि;

तेसम्पि गुय्हं परमं न संसे, मन्तस्स भेदं परिसङ्कमानो.

२७०.

मातापिता भगिनी भातरो च, सहाया वा यस्स होन्ति सपक्खा;

तेसम्पि गुय्हं परमं न संसे, मन्तस्स भेदं परिसङ्कमानो.

२७१.

भरिया चे पुरिसं वज्जा, कोमारी पियभाणिनी;

पुत्तरूपयसूपेता, ञातिसङ्घपुरक्खता, तस्सापि गुय्हं परमं न संसे;

मन्तस्स भेदं परिसङ्कमानो.

२७२.

न गुय्हमत्थं [गुय्हत्थं (क.)] विवरेय्य, रक्खेय्य नं यथा निधिं;

न हि पातुकतो साधु, गुय्हो अत्थो पजानता.

२७३.

थिया गुय्हं न संसेय्य, अमित्तस्स च पण्डितो;

यो चामिसेन संहीरो, हदयत्थेनो च यो नरो.

२७४.

गुय्हमत्थं असम्बुद्धं, सम्बोधयति यो नरो;

मन्तभेदभया तस्स, दासभूतो तितिक्खति.

२७५.

यावन्तो पुरिसस्सत्थं, गुय्हं जानन्ति मन्तिनं;

तावन्तो तस्स उब्बेगा, तस्मा गुय्हं न विस्सजे.

२७६.

विविच्च भासेय्य दिवा रहस्सं, रत्तिं गिरं नातिवेलं पमुञ्चे;

उपस्सुतिका हि सुणन्ति मन्तं, तस्मा मन्तो खिप्पमुपेति भेदं.

२७७.

यथापि अस्स [अयो (स्या.), अय (क.)] नगरं महन्तं, अद्वारकं [आळारकं (पी.)] आयसं भद्दसालं;

समन्तखातापरिखाउपेतं, एवम्पि मे ते इध गुय्हमन्ता.

२७८.

ये गुय्हमन्ता अविकिण्णवाचा, दळ्हा सदत्थेसु नरा दुजिव्ह [दुजिव्हा (स्या. पी.)];

आरा अमित्ता ब्यवजन्ति तेहि, आसीविसा वा रिव सत्तुसङ्घा [सत्तसङ्घा (सी. स्या.)].

२७९.

हित्वा घरं पब्बजितो अचेलो, नग्गो मुण्डो चरति घासहेतु;

तम्हि [तम्ही (पी.)] नु खो विवरिं गुय्हमत्थं, अत्था च धम्मा च अपग्गतम्हा [अपागतम्हा (सी.), अपगतम्हा (स्या.), अवागतम्हा (पी.)].

२८०.

कथंकरो होति सुपण्णराज, किंसीलो केन वतेन वत्तं;

समणो चरं हित्वा ममायितानि, कथंकरो सग्गमुपेति ठानं.

२८१.

हिरिया तितिक्खाय दमेनुपेतो [दमेन खन्तिया (सी. स्या. पी.)], अक्कोधनो पेसुणियं पहाय;

समणो चरं हित्वा ममायितानि, एवंकरो सग्गमुपेति ठानं.

२८२.

माताव पुत्तं तरुणं तनुज्जं [तनूजं (सी.)], सम्फस्सता [सम्पस्स तं (सी. पी.)] सब्बगत्तं फरेति;

एवम्पि मे त्वं पातुरहु दिजिन्द, माताव पुत्तं अनुकम्पमानो.

२८३.

हन्दज्ज त्वं मुञ्च [मुच्च (सी.)] वधा दुजिव्ह, तयो हि पुत्ता न हि अञ्ञो अत्थि;

अन्तेवासी दिन्नको अत्रजो च, रज्जस्सु [रजस्सु (सी. स्या. पी.)] पुत्तञ्ञतरो मे अहोसि.

२८४.

इच्चेव वाक्यं विसज्जी सुपण्णो, भुम्यं पतिट्ठाय दिजो दुजिव्हं;

मुत्तज्ज त्वं सब्बभयातिवत्तो, थलूदके होहि मयाभिगुत्तो.

२८५.

आतङ्किनं यथा कुसलो भिसक्को, पिपासितानं रहदोव सीतो;

वेस्मं यथा हिमसीतट्टितानं [हिमसिसिरट्टितानं (पी.)], एवम्पि ते सरणमहं भवामि.

२८६.

सन्धिं कत्वा अमित्तेन, अण्डजेन जलाबुज;

विवरिय दाठं सेसि, कुतो तं भयमागतं.

२८७.

सङ्केथेव अमित्तस्मिं, मित्तस्मिम्पि न विस्ससे;

अभया भयमुप्पन्नं, अपि मूलानि कन्तति.

२८८.

कथं नु विस्ससे त्यम्हि, येनासि कलहो कतो;

निच्चयत्तेन ठातब्बं, सो दिसब्भि [सो दिसम्हि (पी.)] न रज्जति.

२८९.

विस्सासये न च तं [नं (सी. स्या. पी.)] विस्सयेय्य, असङ्कितो सङ्कितो च [असङ्कितो च सङ्कितो (सी. पी.)] भवेय्य;

तथा तथा विञ्ञू परक्कमेय्य, यथा यथा भावं परो न जञ्ञा.

२९०.

ते देववण्णा [देववण्णी (पी.)] सुखुमालरूपा, उभो समा सुजया [सुजयो (सी. स्या. पी.)] पुञ्ञखन्धा [पुञ्ञगन्धा (पी.)];

उपागमुं करम्पियं [कादम्बियं (सी.), कारम्बियं (पी.)] अचेलं, मिस्सीभूता अस्सवाहाव नागा.

२९१.

ततो हवे पण्डरको अचेलं, सयमेवुपागम्म इदं अवोच;

मुत्तज्जहं सब्बभयातिवत्तो, न हि [ह (पी.)] नून तुय्हं मनसो पियम्हा.

२९२.

पियो हि मे आसि सुपण्णराजा, असंसयं पण्डरकेन सच्चं;

सो रागरत्तोव अकासिमेतं, पापकम्मं [पापं कम्मं (सी. पी.)] सम्पजानो न मोहा.

२९३.

न मे पियं अप्पियं वापि होति, सम्पस्सतो लोकमिमं परञ्च;

सुसञ्ञतानञ्हि वियञ्जनेन, असञ्ञतो लोकमिमं चरासि.

२९४.

अरियावकासोसि अनरियोवासि [अनरियो चासि (सी. पी.)], असञ्ञतो सञ्ञतसन्निकासो;

कण्हाभिजातिकोसि अनरियरूपो, पापं बहुं दुच्चरितं अचारि.

२९५.

अदुट्ठस्स तुवं दुब्भि, दुब्भी [दूभि, दूभी (पी.)] च पिसुणो चसि;

एतेन सच्चवज्जेन, मुद्धा ते फलतु सत्तधा.

२९६.

तस्मा हि मित्तानं न दुब्भितब्बं, मित्तदुब्भा [मित्तदुब्भा हि (स्या.)] पापियो नत्थि अञ्ञो;

आसित्तसत्तो निहतो पथब्या, इन्दस्स वाक्येन हि संवरो हतोति.

पण्डरनागराजजातकं [पण्डरकजातकं (सी. स्या. पी.)] अट्ठमं.

५१९. सम्बुलाजातकं (९)

२९७.

का वेधमाना गिरिकन्दरायं, एका तुवं तिट्ठसि संहितूरु [सञ्ञतूर (सी. पी.), सञ्चितूरु (स्या.)];

पुट्ठासि मे पाणिपमेय्यमज्झे, अक्खाहि मे नामञ्च बन्धवे च.

२९८.

ओभासयं वनं रम्मं, सीहब्यग्घनिसेवितं;

का वा त्वमसि कल्याणि, कस्स वा त्वं सुमज्झिमे;

अभिवादेमि तं भद्दे, दानवाहं नमत्थु ते.

२९९.

यो पुत्तो कासिराजस्स, सोत्थिसेनोति तं विदू;

तस्साहं सम्बुला भरिया, एवं जानाहि दानव;

अभिवादेमि तं भन्ते [भद्दन्ते (सी. स्या.)], सम्बुलाहं नमत्थु ते.

३००.

वेदेहपुत्तो भद्दन्ते, वने वसति आतुरो;

तमहं रोगसम्मत्तं, एका एकं उपट्ठहं [उपट्ठहिं (सी.)].

३०१.

अहञ्च वनमुञ्छाय, मधुमंसं मिगाबिलं [मिगाविलं (सी.)];

यदा हरामि तं भक्खो, तस्स नूनज्ज नाधति [नाथति (क.)].

३०२.

किं वने राजपुत्तेन, आतुरेन करिस्ससि;

सम्बुले परिचिण्णेन, अहं भत्ता भवामि ते.

३०३.

सोकट्टाय दुरत्ताय, किं रूपं विज्जते मम;

अञ्ञं परियेस भद्दन्ते, अभिरूपतरं मया.

३०४.

एहिमं गिरिमारुय्ह, भरिया मे [मय्हं (सी. स्या. पी.)] चतुस्सता;

तासं त्वं पवरा होहि, सब्बकामसमिद्धिनी.

३०५.

नून [ननु (सी. स्या. पी. क.)] तारकवण्णाभे [हाटकवण्णाभे (पी.)], यं किञ्चि मनसिच्छसि;

सब्बं तं पचुरं मय्हं, रमस्स्वज्ज [रमसुज्ज (सी. स्या.)] मया सह.

३०६.

नो चे तुवं महेसेय्यं, सम्बुले कारयिस्ससि;

अलं त्वं पातरासाय, पण्हे [मञ्ञे (सी. पी.)] भक्खा भविस्ससि.

३०७.

तञ्च सत्तजटो लुद्दो, कळारो पुरिसादको;

वने नाथं अपस्सन्तिं, सम्बुलं अग्गही भुजे.

३०८.

अधिपन्ना पिसाचेन, लुद्देनामिसचक्खुना;

सा च सत्तुवसम्पत्ता, पतिमेवानुसोचति.

३०९.

न मे इदं तथा दुक्खं, यं मं खादेय्य रक्खसो;

यञ्च मे अय्यपुत्तस्स, मनो हेस्सति अञ्ञथा.

३१०.

न सन्ति देवा पवसन्ति नून, न हि नून सन्ति इध लोकपाला;

सहसा करोन्तानमसञ्ञतानं, न हि नून सन्ति पटिसेधितारो.

३११.

इत्थीनमेसा पवरा यसस्सिनी, सन्ता समा अग्गिरिवुग्गतेजा;

तञ्चे तुवं रक्खसादेसि कञ्ञं, मुद्धा च हि सत्तधा ते फलेय्य;

मा त्वं दही [जही (पी.)] मुञ्च पतिब्बताय [पतिब्बता सा (सी.), पतिब्बता या (पी.)].

३१२.

सा च अस्सममागच्छि, पमुत्ता पुरिसादका;

नीळं [निड्डं (स्या. क.)] पळिनं सकुणीव [फलिनसकुणीव (सी. स्या. पी.)], गतसिङ्गंव आलयं.

३१३.

सा तत्थ परिदेवेसि, राजपुत्ती यसस्सिनी;

सम्बुला उतुमत्तक्खा, वने नाथं अपस्सन्ती [अपस्सती (सी.)].

३१४.

समणे ब्राह्मणे वन्दे, सम्पन्नचरणे इसे;

राजपुत्तं अपस्सन्ती, तुम्हंम्हि [तुम्हं हि (पी.)] सरणं गता.

३१५.

वन्दे सीहे च ब्यग्घे च, ये च अञ्ञे वने मिगा;

राजपुत्तं अपस्सन्ती, तुम्हंम्हि सरणं गता.

३१६.

तिणा [तिण (पी.)] लतानि ओसध्यो, पब्बतानि वनानि च;

राजपुत्तं अपस्सन्ती, तुम्हंम्हि सरणं गता.

३१७.

वन्दे इन्दीवरीसामं, रत्तिं नक्खत्तमालिनिं;

राजपुत्तं अपस्सन्ती, तुम्हंम्हि सरणं गता.

३१८.

वन्दे भागीरथिं गङ्गं, सवन्तीनं पटिग्गहं;

राजपुत्तं अपस्सन्ती, तुम्हंम्हि सरणं गता.

३१९.

वन्दे अहं पब्बतराजसेट्ठं, हिमवन्तं सिलुच्चयं;

राजपुत्तं अपस्सन्ती, तुम्हंम्हि सरणं गता.

३२०.

अतिसायं वतागच्छि, राजपुत्ति यसस्सिनि;

केन नुज्ज समागच्छि [समागच्छि (सी. पी.)], को ते पियतरो मया.

३२१.

इदं खोहं तदावोचं [तदवोचं (सी. स्या.)], गहिता तेन सत्तुना;

न मे इदं तथा दुक्खं, यं मं खादेय्य रक्खसो;

यञ्च मे अय्यपुत्तस्स, मनो हेस्सति अञ्ञथा.

३२२.

चोरीनं बहुबुद्धीनं, यासु सच्चं सुदुल्लभं;

थीनं भावो दुराजानो, मच्छस्सेवोदके गतं.

३२३.

तथा मं सच्चं पालेतु, पालयिस्सति चे ममं;

यथाहं नाभिजानामि, अञ्ञं पियतरं तया;

एतेन सच्चवज्जेन, ब्याधि ते वूपसम्मतु.

३२४.

ये कुञ्जरा सत्तसता उळारा, रक्खन्ति रत्तिन्दिवमुय्युतावुधा;

धनुग्गहानञ्च सतानि सोळस, कथंविधे पस्ससि भद्दे सत्तवो.

३२५.

अलङ्कतायो पदुमुत्तरत्तचा, विरागिता पस्सति हंसगग्गरा;

तासं सुणित्वा मितगीतवादितं [मितगीतवादिनं (पी.)], न दानि मे तात तथा यथा पुरे.

३२६.

सुवण्णसंकच्चधरा सुविग्गहा, अलङ्कता मानुसियच्छरूपमा;

सेनोपिया [सेनूपिया (पी.)] तात अनिन्दितङ्गियो, खत्तियकञ्ञा पटिलोभयन्ति [पटिलाभयन्ति (पी.)] नं.

३२७.

सचे अहं तात तथा यथा पुरे, पतिं तमुञ्छाय पुना वने भरे;

सम्मानये मं न च मं विमानये, इतोपि मे तात ततो वरं सिया.

३२८.

यमन्नपाने विपुलस्मि ओहिते, नारी विमट्ठाभरणा अलङ्कता;

सब्बङ्गुपेता [पञ्चङ्गुपेता (सी. स्या. पी.)] पतिनो च अप्पिया, अबज्झ [अवज्झ (स्या.), आबज्झ (पी.)] तस्सा मरणं ततो वरं.

३२९.

अपि चे दलिद्दा कपणा अनाळ्हिया, कटादुतीया पतिनो च सा पिया;

सब्बङ्गुपेतायपि अप्पियाय, अयमेव सेय्या [सेय्यो (स्या. क.)] कपणापि या पिया [कपणापि या (क.)].

३३०.

सुदुल्लभित्थी पुरिसस्स या हिता, भत्तित्थिया दुल्लभो यो हितो च;

हिता च ते सीलवती च भरिया, जनिन्द धम्मं चर सम्बुलाय.

३३१.

सचे तुवं विपुले लद्धभोगे, इस्सावतिण्णा मरणं उपेसि;

अहञ्च ते भद्दे इमा राजकञ्ञा [इमा च कञ्ञा (पी.)], सब्बे [सब्बेव (सी. स्या. पी.)] ते वचनकरा भवामाति.

सम्बुलाजातकं नवमं.

५२०. गन्धतिन्दुकजातकं (१०)

३३२.

अप्पमादो अमतं पदं [अमतपदं (सी. पी.)], पमादो मच्चुनो पदं;

अप्पमत्ता न मीयन्ति, ये पमत्ता यथा मता.

३३३.

मदा पमादो जायेथ, पमादा जायते खयो;

खया पदोसा [खया च दोसा (सी.)] जायन्ति, मा पमादो [मा मदो (सी. स्या. पी.)] भरतूसभ [भारधूसभ (क.)].

३३४.

बहू हि खत्तिया जीना, अत्थं रट्ठं पमादिनो;

अथोपि गामिनो गामा, अनगारा अगारिनो.

३३५.

खत्तियस्स पमत्तस्स, रट्ठस्मिं रट्ठवड्ढन;

सब्बे भोगा विनस्सन्ति, रञ्ञो तं वुच्चते अघं.

३३६.

नेस धम्मो महाराज, अतिवेलं पमज्जसि;

इद्धं फीतं जनपदं, चोरा विद्धंसयन्ति नं.

३३७.

न ते पुत्ता भविस्सन्ति, न हिरञ्ञं न धानियं [न हिरञ्ञनिधानिया (क.)];

रट्ठे विलुप्पमानम्हि, सब्बभोगेहि जिय्यसि.

३३८.

सब्बभोगा परिजिण्णं, राजानं वापि खत्तियं [खत्तिय (क.)];

ञातिमित्ता सुहज्जा च, न तं मञ्ञन्ति मानियं [मन्तियं (स्या.)].

३३९.

हत्थारोहा अनीकट्ठा, रथिका पत्तिकारका;

तमेवमुपजीवन्ता, न तं मञ्ञन्ति मानियं.

३४०.

असंविहितकम्मन्तं, बालं दुम्मन्तिमन्तिनं;

सिरी जहति दुम्मेधं, जिण्णंव उरगो तचं.

३४१.

सुसंविहितकम्मन्तं, कालुट्ठायिं अतन्दितं;

सब्बे भोगाभिवड्ढन्ति, गावो सउसभामिव.

३४२.

उपस्सुतिं महाराज, रट्ठे जनपदे चर;

तत्थ दिस्वा च सुत्वा च, ततो तं [त्वं (क.)] पटिपज्जसि.

३४३.

एवं वेदेतु पञ्चालो, सङ्गामे सरमप्पितो [समप्पितो (सी. पी.)];

यथाहमज्ज वेदेमि, कण्टकेन समप्पितो.

३४४.

जिण्णो दुब्बलचक्खूसि, न रूपं साधु पस्ससि;

किं तत्थ ब्रह्मदत्तस्स, यं तं मग्गेय्य [मग्घेय्य (पी.)] कण्टको [कण्डको (सी. स्या. पी.)].

३४५.

बह्वेत्थ ब्रह्मदत्तस्स, सोहं [योहं (सी. स्या. पी.)] मग्गस्मि [मग्गोस्मि (पी.)] ब्राह्मण;

अरक्खिता जानपदा, अधम्मबलिना हता.

३४६.

रत्तिञ्हि [रत्तिञ्च (सी.)] चोरा खादन्ति, दिवा खादन्ति तुण्डिया;

रट्ठस्मिं कूटराजस्स, बहु अधम्मिको जनो.

३४७.

एतादिसे भये जाते [तात (सी. पी.)], भयट्टा तात [ताव (सी. पी.)] माणवा;

निल्लेनकानि कुब्बन्ति, वने आहत्व कण्टकं.

३४८.

कदास्सु नामयं राजा, ब्रह्मदत्तो मरिस्सति;

यस्स रट्ठम्हि जिय्यन्ति, अप्पतिका कुमारिका.

३४९.

दुब्भासितञ्हि ते जम्मि, अनत्थपदकोविदे;

कुहिं राजा कुमारीनं, भत्तारं परियेसति.

३५०.

न मे दुब्भासितं ब्रह्मे, कोविदत्थपदा अहं;

अरक्खिता जानपदा, अधम्मबलिना हता.

३५१.

रत्तिञ्हि चोरा खादन्ति, दिवा खादन्ति तुण्डिया;

रट्ठस्मिं कूटराजस्स, बहु अधम्मिको जनो;

दुज्जीवे दुब्भरे दारे, कुतो भत्ता कुमारियो.

३५२.

एवं सयतु पञ्चालो, सङ्गामे सत्तिया हतो;

यथायं कपणो सेति, हतो फालेन सालियो.

३५३.

अधम्मेन तुवं जम्म, ब्रह्मदत्तस्स कुज्झसि;

यो त्वं सपसि राजानं, अपरज्झित्वान अत्तनो [अत्तना (पी.)].

३५४.

धम्मेन ब्रह्मदत्तस्स, अहं कुज्झामि ब्राह्मण;

अरक्खिता जानपदा, अधम्मबलिना हता.

३५५.

रत्तिञ्हि चोरा खादन्ति, दिवा खादन्ति तुण्डिया;

रट्ठस्मिं कूटराजस्स, बहु अधम्मिको जनो.

३५६.

सा नून पुन रे पक्का, विकाले भत्तमाहरि;

भत्तहारिं अपेक्खन्तो, हतो फालेन सालियो.

३५७.

एवं हञ्ञतु पञ्चालो, सङ्गामे असिना हतो [दळ्हं (पी.)];

यथाहमज्ज पहतो, खीरञ्च मे पवट्टितं.

३५८.

यं पसु खीरं छड्डेति, पसुपालं विहिंसति [पसुपालञ्च हिंसति (सी.), पसु फालञ्च हिंसति (पी.)];

किं तत्थ ब्रह्मदत्तस्स, यं नो गरहते [गरहतो (पी.)] भवं.

३५९.

गारय्हो ब्रह्मे पञ्चालो, ब्रह्मदत्तस्स राजिनो;

अरक्खिता जानपदा, अधम्मबलिना हता.

३६०.

रत्तिञ्हि चोरा खादन्ति, दिवा खादन्ति तुण्डिया;

रट्ठस्मिं कूटराजस्स, बहु अधम्मिको जनो.

३६१.

चण्डा अटनका [अटनक (पी.), अकटना (क.)] गावी, यं पुरे न दुहामसे;

तं दानि अज्ज दोहाम, खीरकामेहुपद्दुता.

३६२.

एवं कन्दतु पञ्चालो, विपुत्तो विप्पसुक्खतु;

यथायं कपणा गावी, विपुत्ता परिधावति.

३६३.

यं पसु पसुपालस्स, सम्भमेय्य [पब्भमेय्य (सी. पी.)] रवेय्य वा;

को नीध अपराधत्थि, ब्रह्मदत्तस्स राजिनो.

३६४.

अपराधो महाब्रह्मे, ब्रह्मदत्तस्स राजिनो;

अरक्खिता जानपदा, अधम्मबलिना हता.

३६५.

रत्तिञ्हि चोरा खादन्ति, दिवा खादन्ति तुण्डिया;

रट्ठस्मिं कूटराजस्स, बहु अधम्मिको जनो;

कथं नो असिकोसत्था, खीरपा हञ्ञते पजा.

३६६.

एवं खज्जतु पञ्चालो, हतो युद्धे सपुत्तको;

यथाहमज्ज खज्जामि, गामिकेहि [गामकेहि (सी. पी.)] अरञ्ञजो.

३६७.

सब्बभूतेसु विधेन्ति [विधन्ति (क.)] रक्खं, राजानो मण्डूक मनुस्सलोके;

नेत्तावता राजा अधम्मचारी, यं तादिसं जीवमदेय्यु धङ्का.

३६८.

अधम्मरूपो वत ब्रह्मचारी, अनुप्पियं भाससि खत्तियस्स;

विलुप्पमानाय पुथुप्पजाय, पूजेसि राजं परमप्पमादं [राजं परमप्पवादं (सी.), राजा परमप्पवादिं (स्या.)].

३६९.

सचे इमं ब्रह्मे सुरज्जकं सिया, फीतं रट्ठं मुदितं [पूरितं (क.)] विप्पसन्नं;

भुत्वा बलिं अग्गपिण्डञ्च काका, न मादिसं जीवमदेय्यु धङ्काति.

गन्धतिन्दुकजातकं दसमं.

तस्सुद्दानं –

किंछन्द कुम्भ जयद्दिस छद्दन्त, अथ पण्डितसम्भव सिरकपि;

दकरक्खस पण्डरनागवरो, अथ सम्बुल तिन्दुकदेवसुतोति.

तिंसनिपातं निट्ठितं.

जातकपाळिया पठमो भागो निट्ठितो.