📜

ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ

ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೋ

ಗನ್ಥಾರಮ್ಭಕಥಾ

೧.

ಅನನ್ತಕರುಣಾಪಞ್ಞಂ ¶ ¶ ¶ , ತಥಾಗತಮನುತ್ತರಂ;

ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸಿರಸಾ ಬುದ್ಧಂ, ಧಮ್ಮಂ ಸಾಧುಗಣಮ್ಪಿ ಚ.

೨.

ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲನಾಮಾಯ, ಸಿಲಾಯಾತುಲವಿಕ್ಕಮೋ;

ನಿಸಿನ್ನೋ ದೇವರಾಜಸ್ಸ, ವಿಮಲೇ ಸೀತಲೇ ತಲೇ.

೩.

ಯಂ ದೇವದೇವೋ ದೇವಾನಂ, ದೇವದೇವೇಹಿ ಪೂಜಿತೋ;

ದೇಸೇಸಿ ದೇವಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಧಮ್ಮಂ ದೇವಪುರಕ್ಖತೋ.

೪.

ತತ್ಥಾಹಂ ¶ ಪಾಟವತ್ಥಾಯ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಿಟಕುತ್ತಮೇ;

ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರನ್ತು, ಮಧುರಂ ಮತಿವಡ್ಢನಂ.

೫.

ತಾಳಂ ಮೋಹಕವಾಟಸ್ಸ, ವಿಘಾಟನಮನುತ್ತರಂ;

ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪವಿಸನ್ತಾನಂ, ಅಭಿಧಮ್ಮಮಹಾಪುರಂ.

೬.

ಸುದುತ್ತರಂ ತರನ್ತಾನಂ, ಅಭಿಧಮ್ಮಮಹೋದಧಿಂ;

ಸುದುತ್ತರಂ ತರನ್ತಾನಂ, ತರಂವ ಮಕರಾಕರಂ.

೭.

ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಹತ್ಥಸಾರಮನುತ್ತರಂ;

ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಸಮಾಸೇನ, ತಂ ಸುಣಾಥ ಸಮಾಹಿತಾ.

೧. ಪಠಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಚಿತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ

೮.

ಚಿತ್ತಂ ¶ ಚೇತಸಿಕಂ ರೂಪಂ, ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ನಿರುತ್ತರೋ;

ಚತುಧಾ ದೇಸಯೀ ಧಮ್ಮೇ, ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಕಾಸನೋ.

ತತ್ಥ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ವಿಸಯವಿಜಾನನಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಪನ ಕೋ ವಚನತ್ಥೋ? ವುಚ್ಚತೇ – ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕವಸೇನ ಪನ ಚಿನ್ತೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ, ಅತ್ತಸನ್ತಾನಂ ವಾ ಚಿನೋತೀತಿಪಿ ಚಿತ್ತಂ.

೯.

ವಿಚಿತ್ತಕರಣಾ ¶ ಚಿತ್ತಂ, ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತತಾಯ ವಾ;

ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಮ್ಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇ, ವಿಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಕೇ;

ಚಿತ್ತಸಮ್ಮುತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಇಧ ವಿಞ್ಞುನಾ.

ತಂ ಪನ ಸಾರಮ್ಮಣತೋ ಏಕವಿಧಂ, ಸವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕತೋ ದುವಿಧಂ. ತತ್ಥ ಸವಿಪಾಕಂ ನಾಮ ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ, ಅವಿಪಾಕಂ ಅಬ್ಯಾಕತಂ. ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಜಾತಿಭೇದತೋ ತಿವಿಧಂ.

ತತ್ಥ ¶ ಕುಸಲನ್ತಿ ಪನೇತಸ್ಸ ಕೋ ವಚನತ್ಥೋ?

೧೦.

ಕುಚ್ಛಿತಾನಂ ಸಲನತೋ, ಕುಸಾನಂ ಲವನೇನ ವಾ;

ಕುಸೇನ ಲಾತಬ್ಬತ್ತಾ ವಾ, ಕುಸಲನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೧೧.

ಛೇಕೇ ಕುಸಲಸದ್ದೋಯಂ, ಆರೋಗ್ಯೇ ಅನವಜ್ಜಕೇ;

ದಿಟ್ಠೋ ಇಟ್ಠವಿಪಾಕೇಪಿ, ಅನವಜ್ಜಾದಿಕೇ ಇಧ.

ತಸ್ಮಾ ಅನವಜ್ಜಇಟ್ಠವಿಪಾಕಲಕ್ಖಣಂ ಕುಸಲಂ, ಅಕುಸಲವಿದ್ಧಂಸನರಸಂ, ವೋದಾನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ. ವಜ್ಜಪಟಿಪಕ್ಖತ್ತಾ ಅನವಜ್ಜಲಕ್ಖಣಂ ವಾ ಕುಸಲಂ, ವೋದಾನಭಾವರಸಂ, ಇಟ್ಠವಿಪಾಕಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಪದಟ್ಠಾನಂ. ಸಾವಜ್ಜಾನಿಟ್ಠವಿಪಾಕಲಕ್ಖಣಮಕುಸಲಂ. ತದುಭಯವಿಪರೀತಲಕ್ಖಣಮಬ್ಯಾಕತಂ, ಅವಿಪಾಕಾರಹಂ ವಾ.

ತತ್ಥ ¶ ಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಏಕವೀಸತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ, ತದಿದಂ ಭೂಮಿತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ – ಕಾಮಾವಚರಂ, ರೂಪಾವಚರಂ, ಅರೂಪಾವಚರಂ, ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚೇತಿ.

ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಭೂಮಿತೋ ಏಕವಿಧಂ, ಸವತ್ಥುಕಾವತ್ಥುಕಭೇದತೋ ದುವಿಧಂ, ಹೀನಮಜ್ಝಿಮಪಣೀತಭೇದತೋ ತಿವಿಧಂ, ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಪ್ಪಯೋಗಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕನ್ತಿ ಇದಂ ಅಟ್ಠವಿಧಮ್ಪಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ನಾಮ.

೧೨.

ಉದ್ದಾನತೋ ದುವೇ ಕಾಮಾ, ಕ್ಲೇಸವತ್ಥುವಸಾ ಪನ;

ಕಿಲೇಸೋ ಛನ್ದರಾಗೋವ, ವತ್ಥು ತೇಭೂಮವಟ್ಟಕಂ.

೧೩.

ಕಿಲೇಸಕಾಮೋ ¶ ಕಾಮೇತಿ, ವತ್ಥು ಕಾಮೀಯತೀತಿ ಚ;

ಸಿಜ್ಝತಿ ದುವಿಧೋಪೇಸ, ಕಾಮೋ ವೋ ಕಾರಕದ್ವಯೇ.

೧೪.

ಯಸ್ಮಿಂ ¶ ಪನ ಪದೇಸೇ ಸೋ, ಕಾಮೋಯಂ ದುವಿಧೋಪಿ ಚ;

ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ವಸೇನಾವ-ಚರತೀತಿ ಚ ಸೋ ಪನ.

೧೫.

ಪದೇಸೋ ಚತುಪಾಯಾನಂ, ಛನ್ನಂ ದೇವಾನಮೇವ ಚ;

ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಸೇನೇವ, ಏಕಾದಸವಿಧೋ ಪನ.

೧೬.

ಕಾಮೋವಚರತೀತೇತ್ಥ, ಕಾಮಾವಚರಸಞ್ಞಿತೋ;

ಅಸ್ಸಾಭಿಲಕ್ಖಿತತ್ತಾ ಹಿ, ಸಸತ್ಥಾವಚರೋ ವಿಯ.

೧೭.

ಸ್ವಾಯಂ ರೂಪಭವೋ ರೂಪಂ, ಏವಂ ಕಾಮೋತಿ ಸಞ್ಞಿತೋ;

ಉತ್ತರಸ್ಸ ಪದಸ್ಸೇವ, ಲೋಪಂ ಕತ್ವಾ ಉದೀರಿತೋ.

೧೮.

ತಸ್ಮಿಂ ¶ ಕಾಮೇ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ, ಸದಾವಚರತೀತಿ ಚ;

ಕಾಮಾವಚರಮಿಚ್ಚೇವಂ, ಕಥಿತಂ ಕಾಮಘಾತಿನಾ.

೧೯.

ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಭವೇ ಕಾಮೇ, ಅವಚಾರಯತೀತಿ ವಾ;

ಕಾಮಾವಚರಮಿಚ್ಚೇವಂ, ಪರಿಯಾಪನ್ನನ್ತಿ ತತ್ರ ವಾ.

೨೦.

ಇದಂ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕಾಮಾವಚರಸಞ್ಞಿತಂ;

ದಸಪುಞ್ಞಕ್ರಿಯವತ್ಥು-ವಸೇನೇವ ಪವತ್ತತಿ.

೨೧.

ದಾನಂ ಸೀಲಂ ಭಾವನಾ ಪತ್ತಿದಾನಂ,

ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಂ ದೇಸನಾ ಚಾನುಮೋದೋ;

ದಿಟ್ಠಿಜ್ಜುತ್ತಂ ಸಂಸುತಿಚ್ಚಾಪಚಾಯೋ,

ಞೇಯ್ಯೋ ಏವಂ ಪುಞ್ಞವತ್ಥುಪ್ಪಭೇದೋ.

೨೨.

ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಸಙ್ಗಹಂ ದಾನೇ, ಪತ್ತಿದಾನಾನುಮೋದನಾ;

ತಥಾ ಸೀಲಮಯೇ ಪುಞ್ಞೇ, ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಾಪಚಾಯನಾ.

೨೩.

ದೇಸನಾ ಸವನಂ ದಿಟ್ಠಿ-ಉಜುಕಾ ಭಾವನಾಮಯೇ;

ಪುನ ತೀಣೇವ ಸಮ್ಭೋನ್ತಿ, ದಸ ಪುಞ್ಞಕ್ರಿಯಾಪಿ ಚ.

೨೪.

ಸಬ್ಬಾನುಸ್ಸತಿಪುಞ್ಞಞ್ಚ, ಪಸಂಸಾ ಸರಣತ್ತಯಂ;

ಯನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಸ್ಮಿಂ, ಸಙ್ಗಹಂ ನತ್ಥಿ ಸಂಸಯೋ.

೨೫.

ಪುರಿಮಾ ¶ ಮುಞ್ಚನಾ ಚೇವ, ಪರಾ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಚೇತನಾ;

ಹೋತಿ ದಾನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಂ, ಏವಂ ಸೇಸೇಸು ದೀಪಯೇ.

ಇದಾನಿ ಅಸ್ಸ ಪನಟ್ಠವಿಧಸ್ಸಾಪಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಯಮುಪ್ಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ಯದಾ ಹಿ ಯೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಹೇತುಂ ಆಗಮ್ಮ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ ಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪರೇಹಿ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತೋ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋತಿ, ತದಾಸ್ಸ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ¶ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ ¶ ಪಠಮಂ ಮಹಾಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಯದಾ ಪನ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪರೇಹಿ ಉಸ್ಸಾಹಿತೋ ಕರೋತಿ, ತದಾಸ್ಸ ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಂ ಹೋತಿ. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನತ್ಥೇ ಸಙ್ಖಾರೋತಿ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಾ ಪವತ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗಸ್ಸಾಧಿವಚನಂ. ಯದಾ ಪನ ಞಾತಿಜನಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿದಸ್ಸನೇನ ಜಾತಪರಿಚಯಾ ಬಾಲಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಸಹಸಾ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಹತ್ಥಗತಂ ದದನ್ತಿ ವಾ ವನ್ದನ್ತಿ ವಾ, ತದಾ ತೇಸಂ ತತಿಯಚಿತ್ತಮುಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಯದಾ ಪನ ತೇ ‘‘ದೇಥ ವನ್ದಥ, ಅಯ್ಯೇ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಏವಂ ಞಾತಿಜನೇನ ಉಸ್ಸಾಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಹತ್ಥಗತಂ ದದನ್ತಿ ವಾ ವನ್ದನ್ತಿ ವಾ, ತದಾ ತೇಸಂ ಚತುತ್ಥಚಿತ್ತಮುಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಯದಾ ಪನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾದೀನಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಹೇತೂನಂ ಅಭಾವಂ ಆಗಮ್ಮ ಚತೂಸುಪಿ ವಿಕಪ್ಪೇಸು ಸೋಮನಸ್ಸರಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತದಾ ಸೇಸಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಏವಂ ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಪ್ಪಯೋಗಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

೨೬.

ದಸಪುಞ್ಞಕ್ರಿಯಾದೀನಂ, ವಸೇನ ಚ ಬಹೂನಿಪಿ;

ಏತಾನಿ ಪನ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಯೇ.

೨೭.

ಸತ್ತರಸ ಸಹಸ್ಸಾನಿ, ದ್ವೇ ಸತಾನಿ ಅಸೀತಿ ಚ;

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

ತಂ ಪನ ಯಥಾನುರೂಪಂ ಕಾಮಾವಚರಸುಗತಿಯಂ ಭವಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅಭಿನಿಪ್ಫಾದೇತಿ.

ಇತರೇಸು ಪನ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಸವತ್ಥುಕತೋ ಏಕವಿಧಂ, ದ್ವೀಸು ಭವೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ದುವಿಧಂ, ಹೀನಮಜ್ಝಿಮಪಣೀತಭೇದತೋ ತಿವಿಧಂ, ಪಟಿಪದಾದಿಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ, ಝಾನಙ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ಪಞ್ಚವಿಧಂ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಬ್ಯಾಪಾದಥಿನಮಿದ್ಧಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಿಪ್ಪಹೀನಂ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ¶ ಪಠಮಂ, ವಿತಕ್ಕವಿಪ್ಪಹೀನಂ ವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ¶ ದುತಿಯಂ, ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರವಿಪ್ಪಹೀನಂ ಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ತತಿಯಂ, ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪೀತಿವಿಪ್ಪಹೀನಂ ಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚತುತ್ಥಂ, ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖವಿಪ್ಪಹೀನಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಞ್ಚಮನ್ತಿ ಇದಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ¶ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ನಾಮ.

ತಂ ಪನ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಪಥವೀಕಸಿಣಾದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಪವತ್ತಿವಸೇನ ಅನೇಕವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಸಬ್ಬಂ ಪನೇತಂ ರೂಪಾವಚರಭಾವನಾಪುಞ್ಞವಸಪ್ಪವತ್ತಂ ಯಥಾನುರೂಪಂ ರೂಪಾವಚರೂಪಪತ್ತಿನಿಪ್ಫಾದಕಂ ಹೋತಿ. ಏವಂ ತಾವ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಸೇಸೇಸು ಪನ ದ್ವೀಸು ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ತಾವ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾಯೋಗಭೇದತೋ ಏಕವಿಧಂ, ಸವತ್ಥುಕಾವತ್ಥುಕಭೇದತೋ ದುವಿಧಂ, ಹೀನಮಜ್ಝಿಮಪಣೀತಭೇದತೋ ತಿವಿಧಂ, ಆರಮ್ಮಣಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ. ಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸಂ, ತತ್ಥ ಪವತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಸ್ಸ ಅಪಗಮೋ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನನ್ತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಚತುಬ್ಬಿಧಮಾರಮ್ಮಣಂ. ಯಥಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಏತಸ್ಸಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತನ್ತಿ ಇದಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ನಾಮ. ಸಬ್ಬಂ ಪನೇತಂ ಅರೂಪಾವಚರಭಾವನಾಪುಞ್ಞವಸಪ್ಪವತ್ತಂ ಯಥಾನುರೂಪಂ ಅರೂಪೂಪಪತ್ತಿನಿಪ್ಫಾದಕಂ ಹೋತಿ. ಏವಂ ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಇತರಂ ಪನ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣತೋ ಏಕವಿಧಂ, ನಿಯತಾನಿಯತವತ್ಥುಕಭೇದತೋ ದುವಿಧಂ, ತೀಹಿ ವಿಮೋಕ್ಖಮುಖೇಹಿ ಪತ್ತಬ್ಬತೋ ತಿವಿಧಂ, ಚತುಮಗ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ¶ . ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಸಞ್ಞೋಜನಪ್ಪಹಾನಕರಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ, ರಾಗದೋಸಮೋಹಾನಂ ತನುತ್ತಕರಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ, ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದಾನಂ ನಿರವಸೇಸಪ್ಪಹಾನಕರಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ, ರೂಪರಾಗಅರೂಪರಾಗಮಾನಉದ್ಧಚ್ಚಅವಿಜ್ಜಾಪಹಾನಕರಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಚಿತ್ತನ್ತಿ ಇದಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ನಾಮ. ಏಕೇಕಂ ಪನೇತ್ಥ ಝಾನಙ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವೀಸತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಸಬ್ಬಂ ಪನೇತಂ ಲೋಕುತ್ತರಭಾವನಾಪುಞ್ಞವಸಪ್ಪವತ್ತಂ ಮಗ್ಗಾನುರೂಪಫಲಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇ ಅಭಿನಿಪ್ಫಾದೇತಿ. ಏವಂ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

೨೮.

ಕಾಮೇ ¶ ¶ ಅಟ್ಠೇವ ರೂಪೇ ಚ, ಪಞ್ಚ ಚತ್ತಾರಿರೂಪಿಸು;

ಚತ್ತಾರಾನುತ್ತರಾನೇವಂ, ಕುಸಲಾನೇಕವೀಸತಿ.

೨೯.

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಪಗತೇನ ಸತಾ,

ಕುಸಲೇ ಕುಸಲೇನ ಚ ಯಂ ಕುಸಲಂ;

ಚತುಭೂಮಿಗತಂ ಮುನಿನಾ ವಸಿನಾ,

ಲಪಿತಂ ಲಪಿತಂ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಮಯಾ.

ಅಕುಸಲಂ ಪನ ಭೂಮಿತೋ ಏಕವಿಧಂ ಕಾಮಾವಚರಮೇವ, ನಿಯತಾನಿಯತವತ್ಥುವಸೇನ ಚ ಏಕಹೇತುಕದುಹೇತುಕವಸೇನ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಾಜನಕವಸೇನ ಚ ದುವಿಧಂ, ತೀಹಿ ವೇದನಾಹಿ ಯೋಗತೋ ಚ ಲೋಭಮೂಲಂ ದೋಸಮೂಲಂ ಮೋಹಮೂಲನ್ತಿ ಮೂಲತೋ ಚ ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ. ತತ್ಥ ಲೋಭಮೂಲಂ ಪನ ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಯೋಗಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಮೇಕನ್ತಿ.

ಯದಾ ¶ ಹಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಕಾಮೇ ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಾದೀನಿ ವಾ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಿ ಸಭಾವತಿಕ್ಖೇನೇವ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ತದಾಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಯದಾ ಪನ ಮನ್ದೇನ ಸಮುಸ್ಸಾಹಿತೇನ, ತದಾ ದುತಿಯಂ. ಯದಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಪರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾಯತಿ, ಪರಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ವಾ ಹರತಿ ಸಭಾವತಿಕ್ಖೇನೇವ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ತದಾ ತತಿಯಂ. ಯದಾ ಮನ್ದೇನ ಸಮುಸ್ಸಾಹಿತೇನ, ತದಾ ಚತುತ್ಥಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಯದಾ ಪನ ಕಾಮಾನಂ ವಾ ಅಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಹೇತೂನಂ ಅಭಾವೇನ ಚತೂಸುಪಿ ವಿಕಪ್ಪೇಸು ಸೋಮನಸ್ಸರಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತದಾ ಸೇಸಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ. ಏವಂ ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಯೋಗಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಲೋಭಮೂಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ದೋಸಮೂಲಂ ಪನ ಏಕನ್ತಸವತ್ಥುಕತೋ ಏಕವಿಧಂ, ಅಸಙ್ಖಾರಸಸಙ್ಖಾರಭೇದತೋ ದುವಿಧಂ ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಪಟಿಘಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಂ, ಸಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ. ಅಸ್ಸ ಪನ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಸು ತಿಕ್ಖಮನ್ದಪ್ಪವತ್ತಿಕಾಲೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಮೋಹಮೂಲಮ್ಪಿ ¶ ¶ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛುದ್ಧಚ್ಚಯೋಗತೋ ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ. ತಸ್ಸ ಅಸನ್ನಿಟ್ಠಾನವಿಕ್ಖೇಪಕಾಲೇಸು ಪವತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ.

ಏವಂ ತಾವ ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಂ ಪನೇತಂ ಯಥಾನುರೂಪಂ ಅಪಾಯೇಸು ಉಪಪತ್ತಿಯಾ, ಸುಗತಿಯಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖವಿಸೇಸಸ್ಸ ಅಭಿನಿಪ್ಫಾದಕಂ ಹೋತಿ.

೩೦.

ಲೋಭಮೂಲವಸೇನಟ್ಠ, ದೋಸಮೂಲವಸಾ ದುವೇ;

ಮೋಹಮೂಲವಸೇನ ದ್ವೇ, ಏವಂ ದ್ವಾದಸಧಾ ಸಿಯುಂ.

೩೧.

ಪಾಪಾಪಾಪೇಸ್ವಪಾಪೇನ ¶ , ಯಂ ವುತ್ತಂ ಪಾಪಮಾನಸಂ;

ಪಾಪಾಪಾಪಪ್ಪಹೀನೇನ, ತಂ ಮಯಾ ಸಮುದಾಹಟಂ.

ಇತರಂ ಪನ ಅಬ್ಯಾಕತಮವಿಪಾಕಾರಹತೋ ಏಕವಿಧಂ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಭೇದತೋ ದುವಿಧಂ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತನ್ತಿ. ತತ್ಥ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ಭೂಮಿಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಕಾಮಾವಚರಂ ರೂಪಾವಚರಂ ಅರೂಪಾವಚರಂ ಲೋಕುತ್ತರನ್ತಿ. ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರಂ ದುವಿಧಂ ಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕನ್ತಿ. ಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ದುವಿಧಂ ಸಹೇತುಕಮಹೇತುಕಞ್ಚೇತಿ.

ತತ್ಥ ಸಹೇತುಕವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ಸಕಕುಸಲಂ ವಿಯ ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಪ್ಪಯೋಗಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಂ, ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಂ, ಸಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಇದಂ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಸಹೇತುಕವಿಪಾಕಂ ನಾಮ.

ಯಥಾ ಪನಸ್ಸ ಕುಸಲಂ ದಾನಾದಿವಸೇನ ಛಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಪವತ್ತತಿ, ನ ಇದಂ ತಥಾ. ಇದಂ ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಚುತಿತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಪರಿತ್ತಧಮ್ಮಪರಿಯಾಪನ್ನೇಸುಯೇವ ಛಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಪವತ್ತತಿ. ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಞ್ಚ ವಿಸೇಸೇ ಅಸತಿಪಿ ಆದಾಸತಲಾದೀಸು ಮುಖನಿಮಿತ್ತಂ ವಿಯ ನಿರುಸ್ಸಾಹಂ ವಿಪಾಕಂ, ಮುಖಂ ವಿಯ ಸಉಸ್ಸಾಹಂ ಕುಸಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ಇಮೇಸಂ ಪನ ವಿಪಚ್ಚನಟ್ಠಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ಇಮಾನಿ ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಚುತಿತದಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ.

೩೨.

ಕಾಮಾವಚರದೇವಾನಂ ¶ , ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಇಮೇ ಪನ;

ದುಹೇತುಕತಿಹೇತೂನಂ, ಭವನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ.

೩೩.

ತತೋ ಪವತ್ತಿಯಂ ಹುತ್ವಾ, ಭವಙ್ಗಂ ಯಾವತಾಯುಕಂ;

ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಹುತ್ವಾ, ತದಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಚ.

೩೪.

ತತೋ ¶ ¶ ಮರಣಕಾಲಸ್ಮಿಂ, ಚುತಿ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತರೇ;

ಏವಂ ಚತೂಸು ಠಾನೇಸು, ವಿಪಚ್ಚನ್ತೀತಿ ನಿದ್ದಿಸೇ.

೩೫.

ಸಭೂಮಿಕುಸಲೇಹೇವ, ಮಹಾಪಾಕಾ ಸಮಾ ವಿನಾ;

ಕಮ್ಮದ್ವಾರಞ್ಚ ಕಮ್ಮಞ್ಚ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಕ್ರಿಯವತ್ಥುಕಂ.

೩೬.

ಅವಿಞ್ಞತ್ತಿಜನತ್ತಾ ಹಿ, ಅವಿಪಾಕಸಭಾವತೋ;

ಅಪ್ಪವತ್ತನತೋ ಚೇವ, ಪಾಕಾ ಪುಞ್ಞೇಹಿ ನೋ ಸಮಾ.

೩೭.

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಹಿ, ತೇಸಮೇಕನ್ತತೋ ಪನ;

ಕರುಣಾಮುದಿತಾ ತೇಸು, ನ ಜಾಯನ್ತಿ ಕದಾಚಿಪಿ.

೩೮.

ತಥಾ ವಿರತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋ, ನ ಪನೇತೇಸು ಜಾಯರೇ;

ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾ ವುತ್ತಾ, ಕುಸಲಾತಿ ಹಿ ಸತ್ಥುನಾ.

೩೯.

ತಥಾಧಿಪತಿನೋಪೇತ್ಥ, ನ ಸನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ;

ಛನ್ದಾದೀನಿ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ, ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಪನ.

೪೦.

ಅಸಙ್ಖಾರಸಸಙ್ಖಾರ-ವಿಧಾನಂ ಪನ ಪುಞ್ಞತೋ;

ಞೇಯ್ಯಂ ಪಚ್ಚಯತೋ ಚೇವ, ವಿಪಾಕೇಸು ಚ ವಿಞ್ಞುನಾ.

೪೧.

ಹೀನಾದೀನಂ ವಿಪಾಕತ್ತಾ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಪುಞ್ಞವಾದಿನಾ;

ಹೀನಾದಯೋ ಭವನ್ತೀತಿ, ವಿಪಾಕಾ ಪರಿದೀಪಿತಾ.

೪೨.

ಇದಂ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಏಕನ್ತೇನ ಸವತ್ಥುಕಂ;

ಜಾಯತೇ ಕಾಮಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ನ ಪನಞ್ಞತ್ಥ ಜಾಯತೇ.

ಏವಂ ತಾವ ಸಹೇತುಕವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಅಹೇತುಕವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ¶ ಪನ ಅಲೋಭಾದಿಹೇತುವಿರಹಿತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸುಖಸಹಗತಂ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಅಹೇತುಕಮನೋಧಾತುಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ, ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸನ್ತೀರಣಂ ¶ , ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸನ್ತೀರಣನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಅಹೇತುಕವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ನಾಮ.

ಇದಂ ಪನ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ನಿಯತವತ್ಥುಕತೋ ಏಕವಿಧಂ, ನಿಯತಾನಿಯತಾರಮ್ಮಣತೋ ದುವಿಧಂ. ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಪಞ್ಚಕಂ ನಿಯತಾರಮ್ಮಣಂ, ಸೇಸತ್ತಯಂ ಅನಿಯತಾರಮ್ಮಣಂ. ಸುಖಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾಯೋಗತೋ ತಿವಿಧಂ. ತತ್ಥ ಸುಖಸಹಗತಂ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ, ದ್ವಿಟ್ಠಾನಿಕಂ ಸನ್ತೀರಣಂ ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾಯುತ್ತಂ, ಸೇಸಮುಪೇಕ್ಖಾಯುತ್ತನ್ತಿ.

ದಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಸುತಾರಮ್ಮಣಮುತಾರಮ್ಮಣದಿಟ್ಠಸುತಮುತಾರಮ್ಮಣದಿಟ್ಠ-ಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಂ. ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸುತಾರಮ್ಮಣಂ ¶ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಮುತಾರಮ್ಮಣಂ ಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣತ್ತಯಂ, ದಿಟ್ಠಸುತಮುತಾರಮ್ಮಣಂ ಮನೋಧಾತುಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ, ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಾರಮ್ಮಣಂ ಸೇಸಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುದ್ವಯನ್ತಿ.

ವತ್ಥುತೋ ಛಬ್ಬಿಧಂ. ಕಥಂ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಚಕ್ಖುಮೇವ ವತ್ಥು, ತಥಾ ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವತ್ಥು, ಅವಸೇಸತ್ತಯಸ್ಸ ಹದಯವತ್ಥುಮೇವಾತಿ.

ಆರಮ್ಮಣತೋ ಸತ್ತವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಕಥಂ? ರೂಪಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಥಾ ಸದ್ದಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ, ರೂಪಾದಿಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಾ ಮನೋಧಾತು, ಸೇಸಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುದ್ವಯಂ ಛಳಾರಮ್ಮಣನ್ತಿ.

ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪನ ಅಹೇತುಕವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ಕಿಚ್ಚತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಕಥಂ? ದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸವನಘಾಯನಸಾಯನಫುಸನಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಸನ್ತೀರಣತದಾರಮ್ಮಣಕಿಚ್ಚಾನಿ ಅವಸೇಸಾನಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಚಕ್ಖುತೋ ಪವತ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಚಕ್ಖುಮ್ಹಿ ಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ವಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಥಾ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಿ. ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಸನ್ನಿಸ್ಸಿತರೂಪವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ¶ , ರೂಪಮತ್ತಾರಮ್ಮಣರಸಂ, ರೂಪಾಭಿಮುಖಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾಯ ಕಿರಿಯಾಮನೋಧಾತುಯಾ ಅಪಗಮಪದಟ್ಠಾನಂ. ತಥಾ ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ಸೋತಾದಿಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಸದ್ದಾದಿವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಾನಿ, ಸದ್ದಾದಿಮತ್ತಾರಮ್ಮಣರಸಾನಿ, ಸದ್ದಾದೀಸು ಅಭಿಮುಖಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾನಿ, ಸದ್ದಾದಿಆರಮ್ಮಣಾನಂ ಕಿರಿಯಾಮನೋಧಾತೂನಂ ಅಪಗಮಪದಟ್ಠಾನಾನಿ. ಮನೋಧಾತುಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ಪನ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ ಅನನ್ತರಾ ರೂಪಾದಿವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಂ, ರೂಪಾದಿಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನರಸಂ, ತಥಾಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ ಅಪಗಮಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಸೇಸಾ ಪನ ದ್ವೇ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ ಛಳಾರಮ್ಮಣವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ, ಸನ್ತೀರಣಾದಿರಸಾ, ತಥಾಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಹದಯವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ತತ್ಥ ಪಠಮಾ ಏಕನ್ತಮಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಪವತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ಸೋಮನಸ್ಸಯುತ್ತಾವ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಚದ್ವಾರೇ ಸನ್ತೀರಣಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ ಪಞ್ಚಸು ದ್ವಾರೇಸು ಠತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಛಸು ಪನ ದ್ವಾರೇಸು ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ. ದುತಿಯಾ ¶ ಪನ ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಪವತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾ ಹುತ್ವಾ ಸನ್ತೀರಣತದಾರಮ್ಮಣಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಚುತಿವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ವಿಪಚ್ಚತಿ. ಕಥಂ? ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ತಾವ ಜಚ್ಚನ್ಧಜಚ್ಚಬಧಿರಜಚ್ಚಜಳಜಚ್ಚುಮ್ಮತ್ತಕಪಣ್ಡಕಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನನಪುಂಸಕಾದೀನಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ. ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ವೀತಿವತ್ತಾಯ ಪವತ್ತಿಯಂ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಭವಙ್ಗಂ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ. ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತೇ ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣವೀಥಿಯಾ ಸನ್ತೀರಣಂ ಹುತ್ವಾ, ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಛದ್ವಾರೇ ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಹುತ್ವಾ, ಮರಣಕಾಲೇ ಚುತಿ ಹುತ್ವಾತಿ ಇಮೇಸು ಪನ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ವಿಪಚ್ಚತೀತಿ. ಏವಂ ತಾವ ಅಹೇತುಕವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ.

೪೩.

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಸ್ಸ ¶ , ವಿಪಾಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಸೋಳಸ;

ತಂ ತಿಹೇತುಕಪುಞ್ಞಸ್ಸ, ವಸೇನ ಪರಿದೀಪಯೇ.

ಇದಾನಿ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ತಾನಿ ನಿಯತವತ್ಥುಕತೋ ಏಕವಿಧಾನಿ, ಝಾನಙ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ಪಞ್ಚವಿಧಾನಿ. ಕಥಂ? ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಠಮಂ, ವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ದುತಿಯಂ, ಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ತತಿಯಂ, ಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚತುತ್ಥಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಞ್ಚಮನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚಪಿ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ಉಪಪತ್ತಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಚುತಿವಸೇನ ಪವತ್ತನ್ತಿ.

ಇದಾನಿ ¶ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ತಾನಿ ಸಕಕುಸಲಾನಿ ವಿಯ ಆರಮ್ಮಣಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಿ ಹೋನ್ತಿ. ಕಥಂ? ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ.

೪೪.

ಕುಸಲಾನುಗತಂ ಕತ್ವಾ, ಭಾಜಿತಂ ಕಿಂ ಮಹಗ್ಗತಂ;

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಂವ, ನಾಸಮಾನಫಲಂ ಯತೋ.

೪೫.

ಅತ್ತನೋ ಕುಸಲೇಹೇವ, ಸಮಾನಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಇದಂ;

ಗಜಾದೀನಂ ಯಥಾ ಛಾಯಾ, ಗಜಾದಿಸದಿಸಾ ತಥಾ.

೪೬.

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಂವ, ನಾಪರಾಪರಿಯವೇದನಂ;

ಝಾನಾ ಅಪರಿಹೀನಸ್ಸ, ಸತ್ತಸ್ಸ ಭವಗಾಮಿನೋ.

೪೭.

ಕುಸಲಾನನ್ತರಂಯೇವ ¶ , ಫಲಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಚ;

ಞಾಪನತ್ಥಂ ಪನೇತಸ್ಸ, ಕುಸಲಾನುಗತಂ ಕತಂ.

೪೮.

ಪಟಿಪ್ಪದಾಕ್ಕಮೋ ಚೇವ, ಹೀನಾದೀನಞ್ಚ ಭೇದತೋ;

ಝಾನಾಗಮನತೋ ಚೇತ್ಥ, ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ.

೪೯.

ಅಭಾವೋಧಿಪತೀನಞ್ಚ ¶ , ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸಕೋ;

ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ಚ ಸೇಸೇನ, ಕುಸಲೇನ ಸಮಂ ಮತಂ. –

ಏವಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಇದಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ. ತಾನಿ ಚತುಮಗ್ಗಯುತ್ತಚಿತ್ತಫಲತ್ತಾ ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಿ ಹೋನ್ತಿ. ಕಥಂ? ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಂ, ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಂ, ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಂ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತನ್ತಿ. ಏವಂ ಪನೇತ್ಥ ಏಕೇಕಂ ಝಾನಙ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ಪಞ್ಚವಿಧಂ, ಪುನ ಮಗ್ಗವೀಥಿಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ಪವತ್ತಿತೋ ದುವಿಧಂ. ಏವಂ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ.

೫೦.

ಸುಞ್ಞತಂ ¶ ಅನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ, ತಥಾಪಣಿಹಿತನ್ತಿಪಿ;

ಏತಾನಿ ತೀಣಿ ನಾಮಾನಿ, ಮಗ್ಗಸ್ಸಾನನ್ತರೇ ಫಲೇ.

೫೧.

ಲಬ್ಭನ್ತಿ ಪರಭಾಗಸ್ಮಿಂ, ವಳಞ್ಜನಫಲೇಸು ನ;

ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನೇವ, ತಾನಿ ನಾಮಾನಿ ಲಬ್ಭರೇ.

೫೨.

ಹೋನ್ತಿ ಸಾಧಿಪತೀನೇವ, ಲೋಕುತ್ತರಫಲಾನಿ ತು;

ವಿಪಾಕೇಧಿಪತೀ ನತ್ಥಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ತು ಅನಾಸವೇ.

೫೩.

ಅತ್ತನೋ ಮಗ್ಗಭಾವೇನ, ಮಗ್ಗೋ ‘‘ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ;

ಫಲಂ ಮಗ್ಗಮುಪಾದಾಯ, ಮಗ್ಗೋ ನಾಮಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ. –

ಏವಂ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಇದಾನಿ ಸತ್ತಾಕುಸಲವಿಪಾಕಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಹಗತಂ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಅಹೇತುಕಮನೋಧಾತುಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸನ್ತೀರಣನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಸತ್ತ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ.

ಏತ್ಥ ¶ ಪನ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಏಕಾದಸವಿಧೇನಾಪಿ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತೇನ ಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ಕಮ್ಮಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಗತಿನಿಮಿತ್ತೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ವೀತಿವತ್ತಾಯ ¶ ದುತಿಯಚಿತ್ತವಾರಂ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಭವಙ್ಗಂ ಹುತ್ವಾ, ಅನಿಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಾಯ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣವೀಥಿಯಾ ಸನ್ತೀರಣಂ ಹುತ್ವಾ, ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಹುತ್ವಾ, ಮರಣಕಾಲೇ ಚುತಿ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ. ಏವಂ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ವಿಪಚ್ಚತಿ. ಕೇವಲಂ ಹಿ ತಾನಿ ಕುಸಲವಿಪಾಕಾಹೇತುಕಚಿತ್ತಾನಿ ಕುಸಲಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾನಿ, ಇಮಾನಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾನಿ. ಅಯಮಿಮೇಸಂ, ತೇಸಞ್ಚ ವಿಸೇಸೋ.

೫೪.

ಅನಿಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಗೋಚರೇ ವತ್ತರೇ ಇಮೇ;

ಸುಖಾದಿತ್ತಯಯುತ್ತಾ ತೇ, ದುಕ್ಖುಪೇಕ್ಖಾಯುತಾ ಇಮೇ.

ಏವಂ ¶ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸಹೇತುಕಮಟ್ಠವಿಧಂ, ಅಹೇತುಕಮಟ್ಠವಿಧಂ, ಝಾನಙ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ, ಆರಮ್ಮಣಭೇದತೋ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ, ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಫಲಭೇದತೋ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದಿಭೇದತೋ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಸತ್ತವಿಧನ್ತಿ ಛತ್ತಿಂಸವಿಧಂ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

೫೫.

ಏವಂ ಛತ್ತಿಂಸಧಾ ಪಾಕಂ, ಪಾಕಸಾಸನಪೂಜಿತೋ;

ಸವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕೇಸು, ಕುಸಲೋ ಸುಗತೋಬ್ರವಿ.

ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಚಿತ್ತಂ ಪನ ಅವಿಪಾಕತೋ ಏಕವಿಧಂ, ಪರಿತ್ತಮಹಗ್ಗತತೋ ದುವಿಧಂ, ಕಾಮಾವಚರರೂಪಾವಚರಅರೂಪಾವಚರಭೂಮಿಭೇದತೋ ತಿವಿಧಂ. ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರಂ ದುವಿಧಂ ಸಹೇತುಕಮಹೇತುಕನ್ತಿ. ತತ್ಥ ಸಹೇತುಕಂ ಏಕವಿಧಂ ಅರಹತೋ ಏವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ. ಸೋಮನಸ್ಸುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಪ್ಪಯೋಗಭೇದತೋ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಂ ವಿಯ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ¶ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಿಕನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಅಟ್ಠ ಸಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ. ಏತಾನಿ ಪನ ಯಥಾನುರೂಪಂ ದಾನಾದಿವಸೇನ ಖೀಣಾಸವಾನಂಯೇವ ಪವತ್ತನ್ತಿ. ಏವಂ ಸಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ.

ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಂ ಪನ ತಿವಿಧಂ ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋಧಾತುಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾವಜ್ಜನಚಿತ್ತಂ, ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಚಿತ್ತಂ, ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಚಿತ್ತನ್ತಿ ¶ .

ತತ್ಥ ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋಧಾತು ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾ ಹದಯವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಇಟ್ಠಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಅನಿಟ್ಠಅನಿಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತೇಸು ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಸಾದೇ ಘಟ್ಟಿತೇ ತಂ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆವಜ್ಜನವಸೇನ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪುರೇಚಾರೀ ಹುತ್ವಾ ಭವಙ್ಗಂ ಆವಟ್ಟಯಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಸೋತದ್ವಾರಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ. ಇತರಾ ಪನ ದ್ವೇ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ ಸಾಧಾರಣಾಸಾಧಾರಣಾತಿ ದುವಿಧಾ ಹೋನ್ತಿ. ತತ್ಥ ಅಸಾಧಾರಣಾ ಪನ ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಾ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸೇವ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಛಸು ಅನುಳಾರೇಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಕಿಚ್ಚಾ ನಿಯತವತ್ಥುಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಸಾಧಾರಣಾ ಪನ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾ ಛಳಾರಮ್ಮಣವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ ¶ , ತಥಾಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸಾ ತೀಸು ಭವೇಸು ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಚಿತ್ತಕಸತ್ತಾನಂ ಸಾಧಾರಣಾ, ನ ಕಸ್ಸಚಿ ಪನ ಸಚಿತ್ತಕಸ್ಸ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಾಮ. ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಪನಾಯಂ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಮನೋದ್ವಾರೇಸು ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಾವಜ್ಜನಕಿಚ್ಚಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ಛ ಅಸಾಧಾರಣಞಾಣಾನಿಪಿ ಏತಾಯ ಗಹಿತಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತಿ. ಸಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಗಹಣಸಮತ್ಥತಾಯ ¶ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಗತಿಕಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ.

ಇಧ ಠತ್ವಾ ಹಸನಚಿತ್ತಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಾನಿ. ತೇರಸ ಹಸನಚಿತ್ತಾನಿ. ಕುಸಲತೋ ಚತೂಹಿ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತೇಹಿ, ಅಕುಸಲತೋ ಚತೂಹೀತಿ ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಹಸನ್ತಿ, ಸೇಖಾ ಪನ ಕುಸಲತೋ ಚತೂಹಿ, ಅಕುಸಲತೋ ದ್ವೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಗತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತೇಹೀತಿ ಛಹಿ ಹಸನ್ತಿ, ಖೀಣಾಸವಾ ಕಿರಿಯತೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತೇಹಿ ಹಸನ್ತೀತಿ.

೫೬.

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತಾನಟ್ಠ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಿ ಚ;

ಕ್ರಿಯತೋ ಪನ ಪಞ್ಚೇವಂ, ಹಾಸಚಿತ್ತಾನಿ ತೇರಸ.

೫೭.

ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಹಸನ್ತೇತ್ಥ, ಚಿತ್ತೇಹಿ ಪನ ಅಟ್ಠಹಿ;

ಛಹಿ ಸೇಖಾ ಅಸೇಖಾ ಚ, ಹಸನ್ತಿ ಪನ ಪಞ್ಚಹಿ.

ಇದಾನಿ ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ. ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಠಮಂ, ವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ದುತಿಯಂ, ಪೀತಿಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ತತಿಯಂ, ಸುಖಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚತುತ್ಥಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಞ್ಚಮನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ.

ಇದಾನಿ ¶ ಅರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ. ಇಮಾನಿ ಪನ ರೂಪಾರೂಪಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ಸಕಸಕಭೂಮಿಕುಸಲಸದಿಸಾನಿ. ಕೇವಲಂ ಪನೇತಾನಿ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ಖೀಣಾಸವಾನಂಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕುಸಲಾನಿ ಪನ ಸೇಖಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ. ಇಮಾನಿ ಚ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಭಾವನಾಕಾರವಸಪ್ಪವತ್ತಾನಿ, ತಾನಿ ಪನ ಸೇಖಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಭಾವನಾಪುಞ್ಞವಸಪ್ಪವತ್ತಾನೀತಿ ಅಯಮೇವ ಇಮೇಸಂ, ತೇಸಞ್ಚ ವಿಸೇಸೋ.

೫೮.

ಯಾ ¶ ¶ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲಸ್ಮಿಂ, ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾ ಪನ;

ರೂಪಾರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿ, ಸಾ ಖೀಣಾಸವಭಿಕ್ಖುನೋ.

೫೯.

ಯಾವ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು, ನ ಸಮಾಪಜ್ಜತೇವ ನಂ;

ತಾವ ತಾ ಕುಸಲಾ ಏವ, ಸಮಾಪನ್ನಾ ಸಚೇ ಕ್ರಿಯಾ.

ಏವಂ ಸೋಮನಸ್ಸಾದಿಭೇದತೋ ಕಾಮಾವಚರಸಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಮಟ್ಠವಿಧಂ, ಮನೋಧಾತುಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುದ್ವಯಭೇದತೋ ಅಹೇತುಕಂ ತಿವಿಧಂ, ಝಾನಙ್ಗಯೋಗಭೇದತೋ ರೂಪಾವಚರಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ, ಆರಮ್ಮಣಭೇದತೋ ಅರೂಪಾವಚರಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ, ಏವಂ ಭೂಮಿವಸೇನ ವೀಸತಿವಿಧಂ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ.

೬೦.

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಕಾಮೇ, ರೂಪೇ ಪಞ್ಚ ಅರೂಪಿಸು;

ಚತ್ತಾರೀತಿ ಚ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಕ್ರಿಯಾಚಿತ್ತಾನಿ ವೀಸತಿ.

೬೧.

ಲೋಕುತ್ತರಕ್ರಿಯಚಿತ್ತಂ, ಪನ ಕಸ್ಮಾ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣತ್ತಾ ಹಿ, ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.

೬೨.

ಕ್ರಿಯಾಕ್ರಿಯಾಪತ್ತಿವಿಭಾಗದೇಸಕೋ,

ಕ್ರಿಯಾಕ್ರಿಯಂ ಚಿತ್ತಮವೋಚ ಯಂ ಜಿನೋ;

ಹಿತಾಹಿತಾನಂ ಸಕ್ರಿಯಾಕ್ರಿಯಾರತೋ,

ಕ್ರಿಯಾಕ್ರಿಯಂ ತನ್ತು ಮಯಾ ಸಮೀರಿತಂ.

ಏತ್ತಾವತಾ ಏಕವೀಸತಿವಿಧಂ ಕುಸಲಂ, ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ಅಕುಸಲಂ ಛತ್ತಿಂಸವಿಧಂ ವಿಪಾಕಂ, ವೀಸತಿವಿಧಂ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತನ್ತಿ ಆದಿಮ್ಹಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಏಕೂನನವುತಿಪ್ಪಭೇದೇನ ವಿಧಿನಾ ಪಕಾಸಿತಂ ಹೋತೀತಿ.

೬೩.

ಏಕವೀಸತಿ ¶ ಪುಞ್ಞಾನಿ, ದ್ವಾದಸಾಕುಸಲಾನಿ ಚ;

ಛತ್ತಿಂಸೇವ ವಿಪಾಕಾನಿ, ಕ್ರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ವೀಸತಿ.

೬೪.

ಏಕೂನನವುತಿ ಸಬ್ಬೇ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಮಹೇಸಿನಾ;

ಅಟ್ಠ ಲೋಕುತ್ತರೇ ಕತ್ವಾ, ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಹಿ ಸಮಾಸತೋ.

೬೫.

ಪಿಟಕೇ ¶ ¶ ಅಭಿಧಮ್ಮಸ್ಮಿಂ, ಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಟವತ್ಥಿನೋ;

ತೇಹಾಯಂ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ, ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ.

೬೬.

ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇನ, ಅಭಿಧಮ್ಮಮಹೋದಧಿಂ;

ಯೇ ತರನ್ತಿ ಇಮಂ ಲೋಕಂ, ಪರಞ್ಚೇವ ತರನ್ತಿ ತೇತಿ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಚಿತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಪಠಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೨. ದುತಿಯೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಚೇತಸಿಕನಿದ್ದೇಸೋ

೬೭.

ಚಿತ್ತಾನನ್ತರಮುದ್ದಿಟ್ಠಾ ¶ , ಯೇ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ ಮಯಾ;

ತೇಸಂ ದಾನಿ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿಭಾಜನಮಿತೋ ಪರಂ.

ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ, ಚಿತ್ತೇ ಭವಾ ವಾ ಚೇತಸಿಕಾ. ತೇಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಯ ಸಾರಮ್ಮಣತೋ ಏಕವಿಧಾ, ಸವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕತೋ ದುವಿಧಾ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಭೇದತೋ ತಿವಿಧಾ, ಕಾಮಾವಚರಾದಿಭೇದತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಾ.

ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಕಾಮಾವಚರಾ. ತೇಸು ಕಾಮಾವಚರಪಠಮಮಹಾಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ತಾವ ನಿಯತಾ ಸರೂಪೇನ ಆಗತಾ ಏಕೂನತಿಂಸ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಫಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿಚಾರೋ ಪೀತಿ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಸದ್ಧಾ ಸತಿ ವೀರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಲೋಭೋ ಅದೋಸೋ ಹಿರೀ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಕಾಯಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಕಾಯಲಹುತಾ ಚಿತ್ತಲಹುತಾ ಕಾಯಮುದುತಾ ಚಿತ್ತಮುದುತಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಕಾಯಪಾಗುಞ್ಞತಾ ಚಿತ್ತಪಾಗುಞ್ಞತಾ ಕಾಯುಜುಕತಾ ಚಿತ್ತುಜುಕತಾತಿ. ಪುನ ಛನ್ದೋ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ, ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾ, ಮನಸಿಕಾರೋ ಚಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ನಿಯತಯೇವಾಪನಕಾ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ತೇತ್ತಿಂಸ ಹೋನ್ತಿ ¶ . ಪುನ ಕರುಣಾ ಮುದಿತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತವಿರತಿ ¶ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತವಿರತಿ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವವಿರತಿ ಚೇತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಅನಿಯತಾ. ಇಮೇ ಪನ ಕದಾಚಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ.

ಇಮೇಸು ಪನ ಕರುಣಾಮುದಿತಾವಸೇನ ಭಾವನಾಕಾಲೇ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ವಾ ಮುದಿತಾಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ವಾ ಏತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಪನೇಕತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಯದಾ ಪನ ಇಮಿನಾ ಚಿತ್ತೇನ ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಾದೀಹಿ ವಿರಮತಿ, ತದಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಾದೀನಿ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ, ಏಕಾ ವಿರತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕರುಣಾಮುದಿತಾಹಿ ಸಹ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇನ ಚ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ. ತಸ್ಮಾ ಏತೇಸು ಏಕೇನ ಸಹ ಚತುತ್ತಿಂಸೇವ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ.

೬೮.

ಆದಿನಾ ¶ ಪುಞ್ಞಚಿತ್ತೇನ, ತೇತ್ತಿಂಸ ನಿಯತಾ ಮತಾ;

ಕರುಣಾಮುದಿತೇಕೇನ, ಚತುತ್ತಿಂಸ ಭವನ್ತಿ ತೇ.

೬೯.

ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಮೇತ್ತಾ ಚ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಚ ನ ಉದ್ಧಟಾ;

ಯೇವಾಪನಕಧಮ್ಮೇಸು, ಧಮ್ಮರಾಜೇನ ಸತ್ಥುನಾ.

೭೦.

ಅಬ್ಯಾಪಾದೇನ ಮೇತ್ತಾಪಿ, ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾಯ ಚ;

ಉಪೇಕ್ಖಾ ಗಹಿತಾ ಯಸ್ಮಾ, ತಸ್ಮಾ ನ ಗಹಿತಾ ಉಭೋ.

೭೧.

ಕಸ್ಮಾ ಯೇವಾಪನಾ ಧಮ್ಮಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ;

ಸರೂಪೇನೇವ ಸಬ್ಬೇತೇ, ಪಾಳಿಯಂ ನ ಚ ಉದ್ಧಟಾ.

೭೨.

ಯಸ್ಮಾ ಅನಿಯತಾ ಕೇಚಿ, ಯಸ್ಮಾ ರಾಸಿಂ ಭಜನ್ತಿ ನ;

ಯಸ್ಮಾ ಚ ದುಬ್ಬಲಾ ಕೇಚಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ನ ಪಾಳಿಯಂ.

೭೩.

ಛನ್ದಾಧಿಮೋಕ್ಖಮುದಿತಾ ಮನಸಿ ಚ ಕಾರೋ,

ಮಜ್ಝತ್ತತಾ ಚ ಕರುಣಾ ವಿರತಿತ್ತಯಂ ಚ;

ಪುಞ್ಞೇಸು ತೇನ ನಿಯತಾನಿಯತಾ ಚ ಸಬ್ಬೇ,

ಯೇವಾಪನಾ ಮುನಿವರೇನ ನ ಚೇವ ವುತ್ತಾ.

೭೪.

ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಫಸ್ಸೋವ, ಪಠಮಂ ಸಮುದೀರಿತೋ;

ಪಠಮಾಭಿನಿಪಾತತ್ತಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾರಮ್ಮಣೇ ಕಿರ.

೭೫.

ಫುಸಿತ್ವಾ ¶ ¶ ಪನ ಫಸ್ಸೇನ, ವೇದನಾಯ ಚ ವೇದಯೇ;

ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ಚ ಸಞ್ಞಾಯ, ಚೇತನಾಯ ಚ ಚೇತಯೇ.

೭೬.

ಬಲವಪಚ್ಚಯತ್ತಾ ಚ, ಸಹಜಾತಾನಮೇವ ಹಿ;

ಫಸ್ಸೋವ ಪಠಮಂ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ಮಹೇಸಿನಾ.

೭೭.

ಅಕಾರಣಮಿದಂ ಸಬ್ಬಂ, ಚಿತ್ತಾನಂ ತು ಸಹೇವ ಚ;

ಏಕುಪ್ಪಾದಾದಿಭಾವೇನ, ಚಿತ್ತಜಾನಂ ಪವತ್ತಿತೋ.

೭೮.

ಅಯಂ ತು ಪಠಮುಪ್ಪನ್ನೋ, ಅಯಂ ಪಚ್ಛಾತಿ ನತ್ಥಿದಂ;

ಬಲವಪಚ್ಚಯತ್ತೇಪಿ, ಕಾರಣಞ್ಚ ನ ದಿಸ್ಸತಿ.

೭೯.

ದೇಸನಾಕ್ಕಮತೋ ಚೇವ, ಪಠಮಂ ಸಮುದೀರಿತೋ;

ಇಚ್ಚೇವಂ ಪನ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ವಿಞ್ಞುನಾ ನ ವಿಸೇಸತೋ.

೮೦.

ನ ಚ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋಯಂ, ತಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಾಪರಕ್ಕಮೋ;

ವಚನತ್ಥಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ, ಧಮ್ಮಾ ಏವ ವಿಜಾನತಾ.

ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ವಚನತ್ಥಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾವ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ವಚನತ್ಥಲಕ್ಖಣಾದೀನಿ ಪವಕ್ಖಾಮಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಫುಸತೀತಿ ಫಸ್ಸೋ. ಸ್ವಾಯಂ ಫುಸನಲಕ್ಖಣೋ, ಸಙ್ಘಟ್ಟನರಸೋ, ಸನ್ನಿಪಾತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಫಲಟ್ಠೇನ ವೇದನಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ವಾ, ಆಪಾಥಗತವಿಸಯಪದಟ್ಠಾನೋ. ಅಯಂ ಹಿ ಅರೂಪಧಮ್ಮೋಪಿ ಸಮಾನೋ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಫುಸನಾಕಾರೇನೇವ ¶ ಪವತ್ತತಿ, ಸೋ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮೇಣ್ಡಾನಂ ಸನ್ನಿಪಾತೋ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ.

ಸುನ್ದರಂ ಮನೋತಿ ಸುಮನೋ, ಸುಮನಸ್ಸ ಭಾವೋ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಸೋಮನಸ್ಸಮೇವ ವೇದನಾ ಸೋಮನಸ್ಸವೇದನಾ. ಸಾ ವೇದಯಿತಲಕ್ಖಣಾ, ಇಟ್ಠಾಕಾರಾನುಭವನರಸಾ ರಾಜಾ ವಿಯ ಸುಭೋಜನರಸಂ, ಚೇತಸಿಕಅಸ್ಸಾದಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಪಸ್ಸದ್ಧಿಪದಟ್ಠಾನಾ.

ನೀಲಾದಿಭೇದಂ ¶ ಆರಮ್ಮಣಂ ಸಞ್ಜಾನಾತೀತಿ ಸಞ್ಞಾ. ಸಾ ಸಞ್ಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ, ಪಚ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾಣಕರಣರಸಾ ವಡ್ಢಕಿಸ್ಸ ಅಭಿಞ್ಞಾಣಕರಣಮಿವ, ಯಥಾಗಹಿತನಿಮಿತ್ತವಸೇನ ಅಭಿನಿವೇಸಕರಣಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಯಥೋಪಟ್ಠಿತವಿಸಯಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಚೇತಯತೀತಿ ¶ ಚೇತನಾ. ಸದ್ಧಿಂ ಅತ್ತನಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ಅಭಿಸನ್ದಹತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ಸಾ ಚೇತಯಿತಲಕ್ಖಣಾ, ಆಯೂಹನರಸಾ, ಸಂವಿದಹನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ಸಕಕಿಚ್ಚಪರಕಿಚ್ಚಸಾಧಕಾ ಜೇಟ್ಠಸಿಸ್ಸಮಹಾವಡ್ಢಕಿಆದಯೋ ವಿಯ.

ವಿತಕ್ಕೇತೀತಿ ವಿತಕ್ಕೋ. ವಿತಕ್ಕನಂ ವಾ ವಿತಕ್ಕೋ. ಸ್ವಾಯಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿನಿರೋಪನಲಕ್ಖಣೋ, ಆಹನನಪರಿಯಾಹನನರಸೋ, ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆನಯನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ.

ಆರಮ್ಮಣೇ ತೇನ ಚಿತ್ತಂ ವಿಚರತೀತಿ ವಿಚಾರೋ. ವಿಚರಣಂ ವಾ ವಿಚಾರೋ. ಅನುಸಞ್ಚರಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ. ಸ್ವಾಯಂ ಆರಮ್ಮಣಾನುಮಜ್ಜನಲಕ್ಖಣೋ, ತತ್ಥ ಸಹಜಾತಾನುಯೋಜನರಸೋ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಬನ್ಧಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ.

ಪಿನಯತೀತಿ ಪೀತಿ. ಸಾ ಸಮ್ಪಿಯಾಯನಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪೀಣನರಸಾ, ಫರಣರಸಾ ವಾ, ಓದಗ್ಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ.

ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗಭಾವೋ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ. ಸಮಾಧಿಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ. ಸೋ ಅವಿಸಾರಲಕ್ಖಣೋ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಲಕ್ಖಣೋ ವಾ, ಸಹಜಾತಾನಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನರಸೋ ನ್ಹಾನಿಯಚುಣ್ಣಾನಂ ಉದಕಂ ವಿಯ, ಉಪಸಮಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ವಿಸೇಸತೋ ಸುಖಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಸದ್ದಹನ್ತಿ ಏತಾಯ, ಸಯಂ ವಾ ಸದ್ದಹತಿ, ಸದ್ದಹನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ಏಸಾತಿ ಸದ್ಧಾ. ಸಾ ಪನೇಸಾ ಸದ್ದಹನಲಕ್ಖಣಾ, ಪಸಾದನರಸಾ ಉದಕಪ್ಪಸಾದಕಮಣಿ ವಿಯ, ಅಕಾಲುಸಿಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸದ್ಧೇಯ್ಯವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಸರನ್ತಿ ¶ ಏತಾಯ, ಸಯಂ ವಾ ಸರತಿ, ಸರಣಮತ್ತಮೇವ ವಾ ಏಸಾತಿ ಸತಿ. ಸಾ ಅಪಿಲಾಪನಲಕ್ಖಣಾ, ಅಸಮ್ಮೋಸರಸಾ, ಆರಕ್ಖಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಥಿರಸಞ್ಞಾಪದಟ್ಠಾನಾ.

ವೀರಭಾವೋ ¶ ವೀರಿಯಂ. ವೀರಾನಂ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ವೀರಿಯಂ. ತಂ ಪನೇತಂ ಉಸ್ಸಾಹನಲಕ್ಖಣಂ, ಸಹಜಾತಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನರಸಂ, ಅಸಂಸೀದನಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಸಂವೇಗಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಪಜಾನಾತೀತಿ ¶ ಪಞ್ಞಾ. ಸಾ ಪನೇಸಾ ವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ, ವಿಸಯೋಭಾಸನರಸಾ ಪದೀಪೋ ವಿಯ, ಅಸಮ್ಮೋಹಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ಅರಞ್ಞಗತಸುದೇಸಕೋ ವಿಯ.

ಜೀವನ್ತಿ ತೇನ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾತಿ ಜೀವಿತಂ. ತಂ ಪನ ಅತ್ತನಾ ಅವಿನಿಬ್ಭುತ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಪಾಲನಲಕ್ಖಣಂ, ತೇಸಂ ಪವತ್ತನರಸಂ, ತೇಸಂಯೇವ ಠಪನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಯಾಪಯಿತಬ್ಬಧಮ್ಮಪದಟ್ಠಾನಂ. ಸನ್ತೇಪಿ ಚ ತೇಸಂ ಅನುಪಾಲನಲಕ್ಖಣಾದಿಮ್ಹಿ ವಿಧಾನೇ ಅತ್ಥಿಕ್ಖಣೇಯೇವ ತಂ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಾಲೇತಿ ಉದಕಂ ವಿಯ ಉಪ್ಪಲಾದೀನಿ, ಯಥಾಸಕಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಅನುಪಾಲೇತಿ ಧಾತಿ ವಿಯ ಕುಮಾರಂ, ಸಯಂಪವತ್ತಿತಧಮ್ಮಸಮ್ಬನ್ಧೇನೇವ ಪವತ್ತತಿ ನಿಯಾಮಕೋ ವಿಯ, ನ ಭಙ್ಗತೋ ಉದ್ಧಂ ಪವತ್ತಯತಿ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪವತ್ತಯಿತಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಅಭಾವಾ, ನ ಭಙ್ಗಕ್ಖಣೇ ಠಪೇತಿ ಸಯಂ ಭಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ಖೀಯಮಾನೋ ವಿಯ ವತ್ತಿಸ್ನೇಹೋವ ಪದೀಪಸಿಖನ್ತಿ.

ನ ಲುಬ್ಭನ್ತಿ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ನ ಲುಬ್ಭತಿ, ಅಲುಬ್ಭನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ಅಲೋಭೋ. ಸೋ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಲಗ್ಗಭಾವಲಕ್ಖಣೋ ಕಮಲದಲೇ ಜಲಬಿನ್ದು ವಿಯ, ಅಪರಿಗ್ಗಹರಸೋ ಮುತ್ತಭಿಕ್ಖು ವಿಯ, ಅನಲ್ಲೀನಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ಅಸುಚಿಮ್ಹಿ ಪತಿತಪುರಿಸೋ ವಿಯ.

ನ ದುಸ್ಸನ್ತಿ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ನ ದುಸ್ಸತಿ, ಅದುಸ್ಸನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ಅದೋಸೋ. ಸೋ ಅಚಣ್ಡಿಕ್ಕಲಕ್ಖಣೋ, ಅವಿರೋಧಲಕ್ಖಣೋ ವಾ ಅನುಕೂಲಮಿತ್ತೋ ವಿಯ, ಆಘಾತವಿನಯನರಸೋ, ಪರಿಳಾಹವಿನಯನರಸೋ ¶ ವಾ ಚನ್ದನಂ ವಿಯ, ಸೋಮ್ಮಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ.

ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಹಿ ಹಿರೀಯತೀತಿ ಹಿರೀ. ಲಜ್ಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ತೇಹಿಯೇವ ಓತ್ತಪ್ಪತೀತಿ ಓತ್ತಪ್ಪಂ. ಪಾಪತೋ ಉಬ್ಬೇಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ತತ್ಥ ಪಾಪತೋ ಜಿಗುಚ್ಛನಲಕ್ಖಣಾ ಹಿರೀ, ಓತ್ತಾಸಲಕ್ಖಣಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ. ಉಭೋಪಿ ಪಾಪಾನಂ ಅಕರಣರಸಾ, ಪಾಪತೋ ಸಙ್ಕೋಚನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಅತ್ತಗಾರವಪರಗಾರವಪದಟ್ಠಾನಾ. ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಪಾಲಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ.

ಕಾಯಪಸ್ಸಮ್ಭನಂ ಕಾಯಪಸ್ಸದ್ಧಿ. ಚಿತ್ತಪಸ್ಸಮ್ಭನಂ ಚಿತ್ತಪಸ್ಸದ್ಧಿ. ಕಾಯೋತಿ ಚೇತ್ಥ ವೇದನಾದಯೋ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ. ಉಭೋಪಿ ಪನೇತಾ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಕಾಯಚಿತ್ತದರಥವೂಪಸಮಲಕ್ಖಣಾ ¶ , ಕಾಯಚಿತ್ತದರಥನಿಮ್ಮದನರಸಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಪರಿಪ್ಫನ್ದನಸೀತಿಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪದಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅವೂಪಸಮತಾಉದ್ಧಚ್ಚಾದಿಕಿಲೇಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಕಾಯಲಹುಭಾವೋ ¶ ಕಾಯಲಹುತಾ. ಚಿತ್ತಲಹುಭಾವೋ ಚಿತ್ತಲಹುತಾ. ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಗರುಭಾವವೂಪಸಮಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಗರುಭಾವನಿಮ್ಮದನರಸಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅದನ್ಧತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪದಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಗರುಭಾವಕರಥಿನಮಿದ್ಧಾದಿಕಿಲೇಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಕಾಯಮುದುಭಾವೋ ಕಾಯಮುದುತಾ. ಚಿತ್ತಮುದುಭಾವೋ ಚಿತ್ತಮುದುತಾ. ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಥದ್ಧಭಾವವೂಪಸಮಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಥದ್ಧಭಾವನಿಮ್ಮದನರಸಾ, ಅಪ್ಪಟಿಘಾತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪದಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಥದ್ಧಭಾವಕರದಿಟ್ಠಿಮಾನಾದಿಕಿಲೇಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಕಾಯಕಮ್ಮಞ್ಞಭಾವೋ ಕಾಯಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ. ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಞ್ಞಭಾವೋ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ. ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞಭಾವವೂಪಸಮಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞಭಾವನಿಮ್ಮದನರಸಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಕರಣಸಮ್ಪತ್ತಿಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪದಟ್ಠಾನಂ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ¶ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞಭಾವಕರಅವಸೇಸನೀವರಣಾದಿಕಿಲೇಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಕಾಯಪಾಗುಞ್ಞಭಾವೋ ಕಾಯಪಾಗುಞ್ಞತಾ. ಚಿತ್ತಪಾಗುಞ್ಞಭಾವೋ ಚಿತ್ತಪಾಗುಞ್ಞತಾ. ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಗೇಲಞ್ಞಭಾವಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಗೇಲಞ್ಞನಿಮ್ಮದನರಸಾ, ನಿರಾದೀನವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪದಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಗೇಲಞ್ಞಭಾವಕರಅಸ್ಸದ್ಧಾದಿಕಿಲೇಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ.

ಕಾಯಸ್ಸ ಉಜುಕಭಾವೋ ಕಾಯುಜುಕತಾ. ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಜುಕಭಾವೋ ಚಿತ್ತುಜುಕತಾ. ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಕುಟಿಲಭಾವಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಜ್ಜವಲಕ್ಖಣಾ ವಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಕುಟಿಲಭಾವನಿಮ್ಮದನರಸಾ, ಅಜಿಮ್ಹತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಪದಟ್ಠಾನಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಕುಟಿಲಭಾವಕರಮಾಯಾಸಾಠೇಯ್ಯಾದಿಕಿಲೇಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ.

ಛನ್ದೋತಿ ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾಲಕ್ಖಣೋ ಛನ್ದೋ, ಆರಮ್ಮಣಪರಿಯೇಸನರಸೋ, ಆರಮ್ಮಣೇನ ಅತ್ಥಿಕತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ತದೇವಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಅಧಿಮುಚ್ಚನಂ ¶ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ. ಸೋ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣೋ, ಅಸಂಸಪ್ಪನರಸೋ, ನಿಚ್ಛಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಸನ್ನಿಟ್ಠೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪದಟ್ಠಾನೋ, ಆರಮ್ಮಣೇ ನಿಚ್ಚಲಭಾವೇನ ಇನ್ದಖೀಲೋ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ.

ತೇಸು ¶ ತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಮಜ್ಝತ್ತಭಾವೋ ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾ. ಸಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಸಮವಾಹಿತಲಕ್ಖಣಾ, ಊನಾಧಿಕತಾನಿವಾರಣರಸಾ, ಪಕ್ಖಪಾತುಪಚ್ಛೇದನರಸಾ ವಾ, ಮಜ್ಝತ್ತಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ.

ಕಿರಿಯಾ ಕಾರೋ, ಮನಸ್ಮಿಂ ಕಾರೋ ಮನಸಿಕಾರೋ. ಪುರಿಮಮನತೋ ವಿಸದಿಸಂ ಮನಂ ಕರೋತೀತಿ ಚ ಮನಸಿಕಾರೋ.

ಸ್ವಾಯಂ ¶ ಆರಮ್ಮಣಪಟಿಪಾದಕೋ, ವೀಥಿಪಟಿಪಾದಕೋ, ಜವನಪಟಿಪಾದಕೋತಿ ತಿಪ್ಪಕಾರೋ. ತತ್ಥ ಆರಮ್ಮಣಪಟಿಪಾದಕೋ ಮನಸ್ಮಿಂ ಕಾರೋ ಮನಸಿಕಾರೋ. ಸೋ ಸಾರಣಲಕ್ಖಣೋ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಂಯೋಜನರಸೋ, ಆರಮ್ಮಣಾಭಿಮುಖಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಆರಮ್ಮಣಪದಟ್ಠಾನೋ, ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಪರಿಯಾಪನ್ನೋ ಆರಮ್ಮಣಪಟಿಪಾದಕತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಸಾರಥೀ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ. ವೀಥಿಪಟಿಪಾದಕೋತಿ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ, ಜವನಪಟಿಪಾದಕೋತಿ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ, ನ ತೇ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ.

ಕರುಣಾತಿ ಪರದುಕ್ಖೇ ಸತಿ ಸಾಧೂನಂ ಹದಯಕಮ್ಪನಂ ಕರೋತೀತಿ ಕರುಣಾ, ಕಿನಾತಿ ವಿನಾಸೇತಿ ವಾ ಪರದುಕ್ಖನ್ತಿ ಕರುಣಾ. ಸಾ ಪರದುಕ್ಖಾಪನಯನಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಿಲಕ್ಖಣಾ, ಪರದುಕ್ಖಾಸಹನರಸಾ, ಅವಿಹಿಂಸಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ದುಕ್ಖಾಭಿಭೂತಾನಂ ಅನಾಥಭಾವದಸ್ಸನಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಮೋದನ್ತಿ ತಾಯ, ಸಯಂ ವಾ ಮೋದತೀತಿ ಮುದಿತಾ. ಸಾ ಪಮೋದನಲಕ್ಖಣಾ, ಅನಿಸ್ಸಾಯನರಸಾ, ಅರತಿವಿಘಾತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನಪದಟ್ಠಾನಾ. ಕೇಚಿ ಪನ ಮೇತ್ತುಪೇಕ್ಖಾಯೋಪಿ ಅನಿಯತೇ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ. ಅತ್ಥತೋ ಹಿ ಅದೋಸೋ ಏವ ಮೇತ್ತಾ, ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತುಪೇಕ್ಖಾಯೇವ ಉಪೇಕ್ಖಾತಿ.

ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತತೋ ವಿರತಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತವಿರತಿ. ಏಸೇವ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ ದ್ವೀಸು. ಲಕ್ಖಣಾದಿತೋ ಪನ ಏತಾ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ವಿರತಿಯೋ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿವತ್ಥೂನಂ ಅವೀತಿಕ್ಕಮಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿವತ್ಥುತೋ ಸಙ್ಕೋಚನರಸಾ, ಅಕಿರಿಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸದ್ಧಾಹಿರಿಓತ್ತಪ್ಪಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿಗುಣಪದಟ್ಠಾನಾ. ಕೇಚಿ ಪನ ಇಮಾಸು ಏಕೇಕಂ ನಿಯತಂ ವಿರತಿಂ ಇಚ್ಛನ್ತಿ. ಏವಂ ಕಾಮಾವಚರಪಠಮಮಹಾಕುಸಲಚಿತ್ತೇನ ಇಮೇ ತೇತ್ತಿಂಸ ವಾ ಚತುತ್ತಿಂಸ ವಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಯಥಾ ¶ ¶ ¶ ಚ ಪಠಮೇನ, ಏವಂ ದುತಿಯಚಿತ್ತೇನಾಪಿ. ಸಸಙ್ಖಾರಭಾವಮತ್ತಮೇವ ಹಿ ಏತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ. ಪುನ ತತಿಯೇನ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯೋಗತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಮೋಹಂ ಅವಸೇಸಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ವಾ ತೇತ್ತಿಂಸ ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ತಥಾ ಚತುತ್ಥೇನಾಪಿ ಸಸಙ್ಖಾರಭಾವಮತ್ತಮೇವ ವಿಸೇಸೋ, ಪಠಮೇ ವುತ್ತೇಸು ಪನ ಠಪೇತ್ವಾ ಪೀತಿಂ ಅವಸೇಸಾ ಪಞ್ಚಮೇನ ಸಮ್ಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನೇ ಚೇತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾ ಪವಿಟ್ಠಾ. ಸಾ ಪನ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠವಿಪರೀತಾನುಭವನಲಕ್ಖಣಾ, ಪಕ್ಖಪಾತುಪಚ್ಛೇದನರಸಾ. ಯಥಾ ಚ ಪಞ್ಚಮೇನ, ಏವಂ ಛಟ್ಠೇನಾಪಿ. ಸಸಙ್ಖಾರಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ ವಿಸೇಸೋ. ಸತ್ತಮೇನ ಪನ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಞಂ ಅವಸೇಸಾ ಏಕತಿಂಸ ವಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ವಾ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಅಟ್ಠಮೇನಾಪಿ. ಸಸಙ್ಖಾರಮತ್ತಮೇವ ವಿಸೇಸೋ. ಏವಂ ತಾವ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

೮೧.

ಉಪೇಕ್ಖಾಯುತ್ತಚಿತ್ತೇಸು, ನ ದುಕ್ಖಸುಖಪೀತಿಯೋ;

ಜಾಯನ್ತೇವ ವಿಸುಂ ಪಞ್ಚ, ಕರುಣಾಮುದಿತಾದಯೋ.

ಅವಸೇಸೇಸು ಪನ ರೂಪಾವಚರಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ರೂಪಾವಚರಾ, ತತ್ಥ ಪಠಮಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ತಾವ ಕಾಮಾವಚರಪಠಮಚಿತ್ತೇ ವುತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ವಿರತಿತ್ತಯಂ ಅವಸೇಸಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ವಿರತಿಯೋ ಪನ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಲೋಕುತ್ತರೇಸ್ವೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞೇಸು. ದುತಿಯೇನ ವಿತಕ್ಕವಜ್ಜಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ವಾ ತೇತ್ತಿಂಸ ವಾ. ತತಿಯೇನ ವಿಚಾರವಜ್ಜಾ ಏಕತಿಂಸ ವಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ವಾ. ಚತುತ್ಥೇನ ತತೋ ಪೀತಿವಜ್ಜಾ ತಿಂಸ ವಾ ಏಕತಿಂಸ ವಾ. ಪಞ್ಚಮೇನ ತತೋ ಕರುಣಾಮುದಿತಾವಜ್ಜಾ ತಿಂಸ ಹೋನ್ತಿ, ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನೇ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಪವಿಟ್ಠಾ. ಏವಂ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಅರೂಪಾವಚರಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅರೂಪಾವಚರಾ, ತೇ ಪನ ರೂಪಾವಚರಪಞ್ಚಮೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಅರೂಪಾವಚರಭಾವೋವೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ.

ಲೋಕುತ್ತರಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ¶ ಲೋಕುತ್ತರಾ, ತೇ ಪನ ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕೇ ಮಗ್ಗಚಿತ್ತೇ ಪಠಮರೂಪಾವಚರಚಿತ್ತೇ ವುತ್ತನಯೇನ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಿಕಾದಿಭೇದೇಪಿ ಮಗ್ಗಚಿತ್ತೇ ದುತಿಯರೂಪಾವಚರಚಿತ್ತಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಕರುಣಾಮುದಿತಾನಮಭಾವೋ ಚ ನಿಯತವಿರತಿಭಾವೋ ಚ ಲೋಕುತ್ತರಭಾವೋ ಚೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ. ಏವಂ ತಾವ ಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಅಕುಸಲಾ ಪನ ಚೇತಸಿಕಾ ಭೂಮಿತೋ ಏಕವಿಧಾ ಕಾಮಾವಚರಾಯೇವ, ತೇಸು ಲೋಭಮೂಲಪಠಮಾಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ¶ ತಾವ ನಿಯತಾ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ಪನ್ನರಸ, ಯೇವಾಪನಕಾ ನಿಯತಾ ಚತ್ತಾರೋತಿ ¶ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಹೋನ್ತಿ. ಅನಿಯತಾ ಛ ಯೇವಾಪನಕಾತಿ ಸಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಹೋನ್ತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಫಸ್ಸೋ ಸೋಮನಸ್ಸವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿಚಾರೋ ಪೀತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ ವೀರಿಯಂ ಜೀವಿತಂ ಅಹಿರಿಕಂ ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ಲೋಭೋ ಮೋಹೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಇಮೇ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ಪನ್ನರಸ, ಛನ್ದೋ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ನಿಯತಯೇವಾಪನಕಾ, ಇಮೇ ಪನ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ದಸಸು ಚಿತ್ತೇಸು ನಿಯತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಮಾನೋ ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಥಿನಮಿದ್ಧನ್ತಿ ಇಮೇ ಛಯೇವ ಅನಿಯತಯೇವಾಪನಕಾ.

೮೨.

ಏವಂ ಯೇವಾಪನಾ ಸಬ್ಬೇ, ನಿಯತಾನಿಯತಾ ದಸ;

ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಪಾಪಚಿತ್ತೇಸು, ಹತಪಾಪೇನ ತಾದಿನಾ.

ತತ್ಥ ಫಸ್ಸೋತಿ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಸಹಜಾತೋ ಫಸ್ಸೋ. ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ. ನ ಹಿರೀಯತೀತಿ ಅಹಿರಿಕೋ, ಅಹಿರಿಕಸ್ಸ ಭಾವೋ ಅಹಿರಿಕಂ. ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಹಿ ಓತ್ತಪ್ಪತೀತಿ ಓತ್ತಪ್ಪಂ, ನ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ. ತತ್ಥ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಹಿ ಅಜಿಗುಚ್ಛನಲಕ್ಖಣಂ, ಅಲಜ್ಜಾಲಕ್ಖಣಂ ವಾ ಅಹಿರಿಕಂ, ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ತೇಹೇವ ಅಸಾರಜ್ಜನಲಕ್ಖಣಂ, ಅನುತ್ತಾಸಲಕ್ಖಣಂ ವಾ.

ಲುಬ್ಭನ್ತಿ ¶ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ಲುಬ್ಭತಿ, ಲುಬ್ಭನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ಲೋಭೋ. ಸೋ ಆರಮ್ಮಣಗಹಣಲಕ್ಖಣೋ ಮಕ್ಕಟಾಲೇಪೋ ವಿಯ, ಅಭಿಸಙ್ಗರಸೋ ತತ್ತಕಪಾಲೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಮಂಸಪೇಸಿ ವಿಯ, ಅಪರಿಚ್ಚಾಗಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ತೇಲಞ್ಜನರಾಗೋ ವಿಯ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದದಸ್ಸನಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಮುಯ್ಹನ್ತಿ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ಮುಯ್ಹತಿ, ಮುಯ್ಹನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ಮೋಹೋ. ಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನ್ಧಭಾವಲಕ್ಖಣೋ, ಅಞ್ಞಾಣಲಕ್ಖಣೋ ವಾ, ಅಸಮ್ಪಟಿವೇಧರಸೋ, ಆರಮ್ಮಣಸಭಾವಚ್ಛಾದನರಸೋ ವಾ, ಅನ್ಧಕಾರಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಮಿಚ್ಛಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಾಯ, ಸಯಂ ವಾ ಮಿಚ್ಛಾ ಪಸ್ಸತಿ, ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ಏಸಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ. ಸಾ ಅಯೋನಿಸೋಅಭಿನಿವೇಸಲಕ್ಖಣಾ, ಪರಾಮಾಸರಸಾ, ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಅರಿಯಾನಂ ಅದಸ್ಸನಕಾಮತಾದಿಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಉದ್ಧತಭಾವೋ ¶ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ. ತಂ ಅವೂಪಸಮಲಕ್ಖಣಂ ವಾತಾಭಿಘಾತಚಲಜಲಂ ವಿಯ, ಅನವಟ್ಠಾನರಸಂ ವಾತಾಭಿಘಾತಚಲಧಜಪಟಾಕಾ ವಿಯ, ಭನ್ತತ್ತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ ಪಾಸಾಣಾಭಿಘಾತಸಮುದ್ಧತಭಸ್ಮಂ ವಿಯ, ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಮಞ್ಞತೀತಿ ¶ ಮಾನೋ. ಸೋ ಉಣ್ಣತಿಲಕ್ಖಣೋ, ಸಮ್ಪಗ್ಗಹಣರಸೋ, ಕೇತುಕಮ್ಯತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಪಯುತ್ತಲೋಭಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಇಸ್ಸತೀತಿ ಇಸ್ಸಾ. ಸಾ ಪರಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಉಸೂಯನಲಕ್ಖಣಾ, ತತ್ಥೇವ ಅನಭಿರತಿರಸಾ, ತತೋ ವಿಮುಖಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಪರಸಮ್ಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಮಚ್ಛರಭಾವೋ ಮಚ್ಛರಿಯಂ. ತಂ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ನಿಗುಹಣಲಕ್ಖಣಂ, ತಾಸಂಯೇವ ಪರೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಭಾವಅಕ್ಖಮನರಸಂ, ಸಙ್ಕೋಚನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಅತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಕುಚ್ಛಿತಂ ¶ ಕತಂ ಕುಕತಂ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ. ತಂ ಪಚ್ಛಾನುತಾಪಲಕ್ಖಣಂ, ಕತಾಕತಾನುಸೋಚನರಸಂ, ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಕತಾಕತಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಥಿನತಾ ಥಿನಂ. ಮಿದ್ಧತಾ ಮಿದ್ಧಂ. ಅನುಸ್ಸಾಹನಸಂಸೀದನತಾ, ಅಸತ್ತಿವಿಘಾತೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ಥಿನಞ್ಚ ಮಿದ್ಧಞ್ಚ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ. ತತ್ಥ ಥಿನಂ ಅನುಸ್ಸಾಹನಲಕ್ಖಣಂ, ವೀರಿಯವಿನೋದನರಸಂ, ಸಂಸೀದನಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ. ಮಿದ್ಧಂ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾಲಕ್ಖಣಂ, ಓನಹನರಸಂ, ಲೀನತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಪದಟ್ಠಾನಂ. ಸೇಸಾ ಕುಸಲೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಏತ್ಥ ಪನ ವಿತಕ್ಕವೀರಿಯಸಮಾಧೀನಂ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಯೋ ವಿಸೇಸಕಾ. ಇತಿ ಇಮೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಚೇತಸಿಕಾ ಪಠಮಾಕುಸಲಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಯಥಾ ಚ ಪಠಮೇನ, ಏವಂ ದುತಿಯೇನಾಪಿ. ಸಸಙ್ಖಾರಭಾವೋ ಚೇತ್ಥ ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ನಿಯತಭಾವೋ ಚ ವಿಸೇಸೋ. ತತಿಯೇನ ಪಠಮೇ ವುತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಸೇಸಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಮಾನೋ ಪನೇತ್ಥ ಅನಿಯತೋ ಹೋತಿ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಹ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ. ಚತುತ್ಥೇನ ದುತಿಯೇ ವುತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಸೇಸಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಏತ್ಥಾಪಿ ಚ ಮಾನೋ ಅನಿಯತೋ ಹೋತಿ. ಪಞ್ಚಮೇನ ಪಠಮೇ ವುತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಪೀತಿಂ ಅವಸೇಸಾ ಸಮ್ಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ. ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನೇ ಪನೇತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಪವಿಟ್ಠಾ. ಛಟ್ಠೇನಾಪಿ ಪಞ್ಚಮೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾ ಏವ. ಸಸಙ್ಖಾರತಾ ¶ , ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ನಿಯತಭಾವೋ ಚ ವಿಸೇಸೋ. ಸತ್ತಮೇನ ಪಞ್ಚಮೇ ವುತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಸೇಸಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಮಾನೋ ಪನೇತ್ಥ ಅನಿಯತೋ. ಅಟ್ಠಮೇನ ಛಟ್ಠೇ ವುತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಸೇಸಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಏತ್ಥಾಪಿ ಮಾನೋ ¶ ಅನಿಯತೋ ಹೋತಿ. ಏವಂ ಲೋಭಮೂಲಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತೇಸು ಪಟಿಘಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ದೋಸಮೂಲೇಸು ದ್ವೀಸು ಪಠಮೇನ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ನಿಯತಾ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ¶ ತೇರಸ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಫಸ್ಸೋ ದೋಮನಸ್ಸವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿಚಾರೋ ವೀರಿಯಂ ಜೀವಿತಂ ಅಹಿರಿಕಂ ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಚೇತಿ ಇಮೇ ತೇರಸ ಧಮ್ಮಾ ಛನ್ದಾದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ನಿಯತಯೇವಾಪನಕೇಹಿ ಸತ್ತರಸ ಹೋನ್ತಿ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇಸು ಅನಿಯತೇಸು ತೀಸು ಏಕೇನ ಸಹ ಅಟ್ಠಾರಸ ಹೋನ್ತಿ, ಏತೇಪಿ ತಯೋ ನ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ದುಟ್ಠು ಮನೋತಿ ದುಮನೋ, ದುಮನಸ್ಸ ಭಾವೋ ದೋಮನಸ್ಸಂ, ದೋಮನಸ್ಸವೇದನಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ತೇನ ಸಹಗತಂ ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ. ತಂ ಅನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾನುಭವನಲಕ್ಖಣಂ, ಅನಿಟ್ಠಾಕಾರಸಮ್ಭೋಗರಸಂ, ಚೇತಸಿಕಾಬಾಧಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಏಕನ್ತೇನೇವ ಹದಯವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನಂ.

ದುಸ್ಸನ್ತಿ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ದುಸ್ಸತಿ, ದುಸ್ಸನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ದೋಸೋ. ಸೋ ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಲಕ್ಖಣೋ ಪಹತಾಸೀವಿಸೋ ವಿಯ, ವಿಸಪ್ಪನರಸೋ ವಿಸನಿಪಾತೋ ವಿಯ, ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಯದಹನರಸೋ ವಾ ದಾವಗ್ಗಿ ವಿಯ, ದುಸ್ಸನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ಲದ್ಧೋಕಾಸೋ ವಿಯ ಸಪತ್ತೋ, ಆಘಾತವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನೋ. ಅವಸೇಸಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾವ. ಇತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತರಸ ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ವಾ ನವಮೇನ ಸಮ್ಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಯಥಾ ಚ ನವಮೇನ, ಏವಂ ದಸಮೇನಾಪಿ. ಸಸಙ್ಖಾರತಾ, ಪನೇತ್ಥ ಥಿನಮಿದ್ಧಸಮ್ಭವೋ ಚ ವಿಸೇಸೋ.

ದ್ವೀಸು ಪನ ಮೋಹಮೂಲೇಸು ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸಮ್ಪಯುತ್ತೇನ ಏಕಾದಸಮೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ತಾವ ಫಸ್ಸೋ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿಚಾರೋ ವೀರಿಯಂ ಜೀವಿತಂ ಚಿತ್ತಟ್ಠಿತಿ ಅಹಿರಿಕಂ ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ಮೋಹೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾತಿ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ತೇರಸ, ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ ದ್ವೇ ಯೇವಾಪನಕಾ ನಿಯತಾ. ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪನ್ನರಸ ಹೋನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಪವತ್ತಟ್ಠಿತಿಮತ್ತಾ ಏಕಗ್ಗತಾ. ವಿಗತಾ ಚಿಕಿಚ್ಛಾತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ. ಸಭಾವಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ¶ ಏತಾಯ ಕಿಚ್ಛತಿ ಕಿಲಮತೀತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ. ಸಾ ಸಂಸಯಲಕ್ಖಣಾ, ಕಮ್ಪನರಸಾ, ಅನಿಚ್ಛಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಪದಟ್ಠಾನಾ. ಸೇಸಾ ವುತ್ತನಯಾ ಏವ.

ದ್ವಾದಸಮೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚಸಮ್ಪಯುತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ¶ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸಹಗತೇ ವುತ್ತೇಸು ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಹೀನಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಸರೂಪೇನ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಾ ತೇರಸೇವ ಹೋನ್ತಿ. ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಅಭಾವೇನ ಪನೇತ್ಥ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಚುದ್ದಸ ಹೋನ್ತಿ. ಅಧಿಮೋಕ್ಖಸಮ್ಭವತೋ ಸಮಾಧಿ ಬಲವಾ ಹೋತಿ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಮನಸಿಕಾರಾ ದ್ವೇ ಯೇವಾಪನಕಾ, ತೇಹಿ ಸಹ ಪನ್ನರಸೇವ ಹೋನ್ತಿ. ಏವಂ ತಾವ ಅಕುಸಲಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಇದಾನಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಪನ ದುವಿಧಾ ವಿಪಾಕಕಿರಿಯಭೇದತೋ. ತತ್ಥ ವಿಪಾಕಾ ಕುಸಲಾ ವಿಯ ಭೂಮಿವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ಕಾಮಾವಚರಂ ರೂಪಾವಚರಂ ಅರೂಪಾವಚರಂ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚೇತಿ. ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಾ ಸಹೇತುಕಾಹೇತುಕವಸೇನ ದುವಿಧಾ. ತತ್ಥ ಸಹೇತುಕವಿಪಾಕಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸಹೇತುಕಾ. ತೇ ಸಹೇತುಕಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಸಮ್ಪಯುತ್ತಸದಿಸಾ. ಯಾ ಪನ ಕರುಣಾಮುದಿತಾ ಅನಿಯತಾ, ತಾ ಸತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ವಿಪಾಕೇಸು ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ ಏಕನ್ತಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ವಿರತಿಯೋ ಪನೇತ್ಥ ಏಕನ್ತಕುಸಲತ್ತಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ. ವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾ ಕುಸಲಾಯೇವಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ. ಏವಂ ಕಾಮಾವಚರಸಹೇತುಕವಿಪಾಕಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

೮೩.

ತೇತ್ತಿಂಸಾದಿದ್ವಯೇ ಧಮ್ಮಾ, ದ್ವತ್ತಿಂಸೇವ ತತೋ ಪರೇ;

ಬಾತ್ತಿಂಸ ಪಞ್ಚಮೇ ಛಟ್ಠೇ, ಏಕತಿಂಸ ತತೋ ಪರೇ.

ಅಹೇತುಕಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ¶ ಪನ ಅಹೇತುಕಾ. ತೇಸು ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ತಾವ ಫಸ್ಸೋ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ಜೀವಿತಂ ಚಿತ್ತಟ್ಠಿತೀತಿ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ಛ, ಮನಸಿಕಾರೇನ ಚ ಸತ್ತ ಹೋನ್ತಿ. ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಪಿ ಸತ್ತ ಸತ್ತೇವ ಚೇತಸಿಕಾ. ತತ್ಥ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಪನ ಉಪೇಕ್ಖಾಠಾನೇ ಸುಖವೇದನಾ ಪವಿಟ್ಠಾ. ಸಾ ಕಾಯಿಕಸಾತಲಕ್ಖಣಾ, ಪೀಣನರಸಾ, ಸೇಸಾ ವುತ್ತನಯಾ ಏವ.

೮೪.

ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಯೋಗಸ್ಮಿಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕಾದಿಸು;

ಸತಿ ಕಸ್ಮಾ ಉಪೇಕ್ಖಾವ, ವುತ್ತಾ ಚತೂಸು ಸತ್ಥುನಾ.

೮೫.

ಉಪಾದಾಯ ¶ ಚ ರೂಪೇನ, ಉಪಾದಾರೂಪಕೇ ಪನ;

ಸಙ್ಘಟ್ಟನಾನಿಘಂಸಸ್ಸ, ದುಬ್ಬಲತ್ತಾತಿ ದೀಪಯೇ.

೮೬.

ಪಸಾದಂ ಪನತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಕೂಟಂವ ಪಿಚುಪಿಣ್ಡಕಂ;

ಭೂತರೂಪೇನ ಭೂತಾನಂ, ಘಟ್ಟನಾಯ ಸುಖಾದಿಕಂ.

ತಸ್ಮಾ ¶ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸುಖಾದಿಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ಮನೋಧಾತುನಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸರೂಪೇನಾಗತಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವುತ್ತಾ ಛ, ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರೇಹಿ ಸಹ ಅಟ್ಠ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಮನಸಿಕಾರೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಯೇವಾಪನಕೇಹಿ ದಸ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ. ತಥಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ. ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತೇನ ಪೀತಿಅಧಿಕಾ ವೇದನಾಪರಿವತ್ತನಞ್ಚ ನಾನತ್ತಂ. ತಸ್ಮಾವೇತ್ಥ ಏಕಾದಸ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ. ಏವಂ ಅಹೇತುಕಾಪಿ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪನ ರೂಪಾವಚರಾ. ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅರೂಪಾವಚರಾ. ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಚೇತಸಿಕೇಹಿ ಸದಿಸಾಯೇವಾತಿ.

ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ¶ ಲೋಕುತ್ತರಾ. ತೇ ಸಬ್ಬೇ ತೇಸಂಯೇವ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ ಸದಿಸಾ ಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಚೇತಸಿಕೇಹಿ ಸದಿಸಾ. ಏವಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪನ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಚೇತಸಿಕಾ ನಾಮ. ತೇ ಪನ ಕುಸಲವಿಪಾಕಾಹೇತುಕಚಿತ್ತೇಸು ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀಸು ವುತ್ತಚೇತಸಿಕಸದಿಸಾ. ಏತ್ಥ ಪನ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣೇ ದುಕ್ಖವೇದನಾ ಪವಿಟ್ಠಾ. ಸಾ ಕಾಯಿಕಾಬಾಧಲಕ್ಖಣಾ. ಸೇಸಾ ವುತ್ತನಯಾಯೇವಾತಿ. ಏವಂ ಛತ್ತಿಂಸ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ ಭೂಮಿತೋ ತಿವಿಧಾ ಹೋನ್ತಿ ಕಾಮಾವಚರಾ ರೂಪಾವಚರಾ ಅರೂಪಾವಚರಾತಿ. ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರಾ ಸಹೇತುಕಾಹೇತುಕತೋ ದುವಿಧಾ ಹೋನ್ತಿ. ತೇಸು ಸಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸಹೇತುಕಾ, ತೇ ಪನ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಸಮಾನಾ ಠಪೇತ್ವಾ ವಿರತಿತ್ತಯಂ ಅನಿಯತಯೇವಾಪನಕೇಸು ಕರುಣಾಮುದಿತಾಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅಹೇತುಕಾ, ತೇ ಕುಸಲವಿಪಾಕಾಹೇತುಕಮನೋಧಾತುಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಸಮಾನಾ. ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುದ್ವಯೇ ¶ ಪನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಕಂ. ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸಮ್ಭವತೋ ಪನೇತ್ಥ ಬಲಪ್ಪತ್ತೋ ಸಮಾಧಿ ಹೋತಿ. ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ದ್ವಾದಸ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ ಪೀತಿಯಾ ಸಹ. ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ.

ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪನ ರೂಪಾವಚರಾ. ಅರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅರೂಪಾವಚರಾ. ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಕಸಕಭೂಮಿಕುಸಲಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಸಮಾನಾತಿ. ಏವಂ ವೀಸತಿ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚ ಚೇತಸಿಕಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಏತ್ತಾವತಾ ¶ ¶ ಕುಸಲಾಕುಸಲವಿಪಾಕಕಿರಿಯಭೇದಭಿನ್ನೇನ ಏಕೂನನವುತಿಯಾ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚೇತಸಿಕಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ.

೮೭.

ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಹಿ ವಿಪಾಕಕ್ರಿಯಾ-

ಹದಯೇಹಿ ಯುತಾ ಪನ ಚೇತಸಿಕಾ;

ಸಕಲಾಪಿ ಚ ಸಾಧು ಮಯಾ ಕಥಿತಾ,

ಸುಗತೇನ ಮಹಾಮುನಿನಾ ಕಥಿತಾ.

೮೮.

ಅವಗಚ್ಛತಿ ಯೋ ಇಮಂ ಅನುನಂ,

ಪರಮಂ ತಸ್ಸ ಸಮನ್ತತೋ ಮತಿ;

ಅಭಿಧಮ್ಮನಯೇ ದೂರಾಸದೇ,

ಅತಿಗಮ್ಭೀರಠಾನೇ ವಿಜಮ್ಭತೇ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಚೇತಸಿಕನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ದುತಿಯೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೩. ತತಿಯೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಚೇತಸಿಕವಿಭಾಗನಿದ್ದೇಸೋ

೮೯.

ಸಬ್ಬೇ ¶ ¶ ಚೇತಸಿಕಾ ವುತ್ತಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ;

ನಾಮಸಾಮಞ್ಞತೋಯೇವ, ದ್ವೇಪಞ್ಞಾಸ ಭವನ್ತಿ ತೇ.

ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಫಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿಚಾರೋ ಪೀತಿ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ವೀರಿಯಂ ಜೀವಿತಂ ಛನ್ದೋ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾ ಸದ್ಧಾ ಸತಿ ಹಿರೀ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಅಲೋಭೋ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ ಕಾಯಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಆದೀನಿ ಛ ಯುಗಾನಿ, ತಿಸ್ಸೋ ವಿರತಿಯೋ, ಕರುಣಾ ಮುದಿತಾ ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಮಾನೋ ದಿಟ್ಠಿ ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಥಿನಂ ಮಿದ್ಧಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅಹಿರಿಕಂ ಅನೋತ್ತಪ್ಪಞ್ಚಾತಿ.

೯೦.

ಚತುಪಞ್ಞಾಸಧಾ ¶ ಕಾಮೇ, ರೂಪೇ ಪಞ್ಚದಸೇರಿತಾ;

ತೇ ಹೋನ್ತಿ ದ್ವಾದಸಾರೂಪೇ, ಚತ್ತಾಲೀಸಮನಾಸವಾ.

೯೧.

ಏಕವೀಸಸತಂ ಸಬ್ಬೇ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಸಮಾಸತೋ;

ಏತೇಸು ತೇಸಮುಪ್ಪತ್ತಿಂ, ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪನೇಕಕಂ.

೯೨.

ಫಸ್ಸಾದೀನಂ ತು ಧಮ್ಮಾನಂ, ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಇತೋ ಪರಂ;

ಪಾಟವತ್ಥಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕೇಸ್ವಹಂ.

೯೩.

ಏಕಗ್ಗತಾ ಮನಕ್ಕಾರೋ, ಜೀವಿತಂ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಕಂ;

ಅಟ್ಠೇತೇ ಅವಿನಿಬ್ಭೋಗಾ, ಏಕುಪ್ಪಾದಾ ಸಹಕ್ಖಯಾ.

೯೪.

ಫಸ್ಸೋ ಚ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ, ಚೇತನಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ;

ಏಕಗ್ಗತಾ ಮನಕ್ಕಾರೋ, ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಾ ಇಮೇ.

೯೫.

ವಿತಕ್ಕೋ ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸ-ಚಿತ್ತೇಸು ಸಮುದೀರಿತೋ;

ಚಾರೋ ಛಸಟ್ಠಿಚಿತ್ತೇಸು, ಜಾಯತೇ ನತ್ಥಿ ಸಂಸಯೋ.

೯೬.

ಏಕಪಞ್ಞಾಸಚಿತ್ತೇಸು ¶ , ಪೀತಿ ತೇಸಟ್ಠಿಯಾ ಸುಖಂ;

ಉಪೇಕ್ಖಾ ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸ-ಚಿತ್ತೇ ದುಕ್ಖಂ ತು ತೀಸು ಹಿ.

೯೭.

ಹೋತಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿಚಿತ್ತೇಸು, ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನ;

ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನೇಕಸ್ಮಿಂ, ತಥೇಕಮ್ಹಿ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ.

೯೮.

ಪಞ್ಚುತ್ತರಸತೇ ¶ ಚಿತ್ತೇ, ವೀರಿಯಂ ಆಹ ನಾಯಕೋ;

ಚತುತ್ತರಸತೇ ಚಿತ್ತೇ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಮಬ್ರವಿ.

೯೯.

ಸಬ್ಬಾಹೇತುಕಚಿತ್ತಾನಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ಚೇಕಹೇತುಕೇ;

ಏಕುತ್ತರಸತೇ ಚಿತ್ತೇ, ಛನ್ದಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿಮುದ್ದಿಸೇ.

೧೦೦.

ಠಪೇತ್ವಾ ದಸ ವಿಞ್ಞಾಣೇ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯುತಮ್ಪಿ ಚ;

ದಸುತ್ತರಸತೇ ಚಿತ್ತೇ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ ಉದೀರಿತೋ.

೧೦೧.

ಸದ್ಧಾ ¶ ಸತಿ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ, ಅಲೋಭಾದೋಸಮಜ್ಝತಾ;

ಛಳೇವ ಯುಗಳಾ ಚಾತಿ, ಧಮ್ಮಾ ಏಕೂನವೀಸತಿ.

೧೦೨.

ಏಕನವುತಿಯಾ ಚಿತ್ತೇ, ಜಾಯನ್ತಿ ನಿಯತಾ ಇಮೇ;

ಅಹೇತುಕೇಸು ಚಿತ್ತೇಸು, ಅಪುಞ್ಞೇಸು ನ ಜಾಯರೇ.

೧೦೩.

ಏಕೂನಾಸೀತಿಯಾ ಚಿತ್ತೇ, ಪಞ್ಞಾ ಜಾಯತಿ ಸಬ್ಬದಾ;

ಅಟ್ಠವೀಸತಿಯಾ ಚಿತ್ತೇ, ಕರುಣಾಮುದಿತಾ ಸಿಯುಂ.

೧೦೪.

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞೇಸು, ಸಬ್ಬಲೋಕುತ್ತರೇಸು ಚ;

ಚತ್ತಾಲೀಸವಿಧೇ ಚಿತ್ತೇ, ಸಾಟ್ಠಕೇ ವಿರತಿತ್ತಯಂ.

೧೦೫.

ಸದ್ಧಾ ಸತಿ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ, ಅಲೋಭಾದಿತ್ತಯಮ್ಪಿ ಚ;

ಯುಗಳಾನಿ ಛ ಮಜ್ಝತ್ತಂ, ಕರುಣಾಮುದಿತಾಪಿ ಚ.

೧೦೬.

ತಥಾ ವಿರತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ;

ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾ ಚಾಪಿ, ಕುಸಲೇನ ಪಕಾಸಿತಾ.

೧೦೭.

ಅಹಿರೀಕಮನೋತ್ತಪ್ಪಂ, ಮೋಹೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಮೇವ ಚ;

ದ್ವಾದಸಾಪುಞ್ಞಚಿತ್ತೇಸು, ನಿಯತಾಯೇವ ಜಾಯರೇ.

೧೦೮.

ಲೋಭೋ ¶ ದೋಸೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ, ಮಾನೋ ದಿಟ್ಠಿ ಚ ಸಂಸಯೋ;

ಮಿದ್ಧಮುದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ, ಥಿನಂ ಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಚ.

೧೦೯.

ಅಹಿರೀಕಮನೋತ್ತಪ್ಪಂ, ಇಸ್ಸಾ ಚ ದೋಮನಸ್ಸಕಂ;

ಏತೇ ಅಕುಸಲಾ ವುತ್ತಾ, ಏಕನ್ತೇನ ಮಹೇಸಿನಾ.

೧೧೦.

ಲೋಭೋ ಅಟ್ಠಸು ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ, ವುತ್ತಾ ಚತೂಸು ದಿಟ್ಠಿತು;

ಮಾನೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಯುತ್ತೇಸು, ದೋಸೋದ್ವೀಸ್ವೇವ ಜಾಯತೇ.

೧೧೧.

ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛೇರಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾ, ದ್ವೀಸು ಜಾಯನ್ತಿ ನೋ ಸಹ;

ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಪನೇಕಸ್ಮಿಂ, ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ತು ಪಞ್ಚಸು.

೧೧೨.

ಫಸ್ಸೋ ¶ ಚ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ, ಚೇತನಾ ಜೀವಿತಂ ಮನೋ;

ವಿತಕ್ಕೋ ಚ ವಿಚಾರೋ ಚ, ಪೀತಿ ವೀರಿಯಸಮಾಧಿ ಚ.

೧೧೩.

ಛನ್ದೋ ಚೇವಾಧಿಮೋಕ್ಖೋ ಚ, ಮನಸಿಕಾರೋ ಚ ಚುದ್ದಸ;

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಚೇವ, ಹೋನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾಪಿ ಚ.

೧೧೪.

ಏಕೂನತಿಂಸಚಿತ್ತೇಸು, ಝಾನಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಮತಂ;

ಚತುಝಾನಙ್ಗಯುತ್ತಾನಿ, ಸತ್ತತಿಂಸಾತಿ ನಿದ್ದಿಸೇ.

೧೧೫.

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಿವಙ್ಗಿಕಮುದೀರಿತಂ;

ಚತುತಿಂಸವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ದುವಙ್ಗಿಕಮುದೀರಿತಂ.

೧೧೬.

ಸಭಾವೇನಾವಿತಕ್ಕೇಸು ¶ , ಝಾನಙ್ಗಾನಿ ನ ಉದ್ಧರೇ;

ಸಬ್ಬಾಹೇತುಕಚಿತ್ತೇಸು, ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ನ ಉದ್ಧರೇ.

೧೧೭.

ತೀಣಿ ಸೋಳಸಚಿತ್ತೇಸು, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವದೇ ಬುಧೋ;

ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪನ ಚತ್ತಾರಿ, ಪಞ್ಚ ತೇರಸಸುದ್ಧರೇ.

೧೧೮.

ಸತ್ತ ದ್ವಾದಸಚಿತ್ತೇಸು, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಜಿನೋಬ್ರವಿ;

ಏಕೇನೂನೇಸು ಅಟ್ಠೇವ, ಚತ್ತಾಲೀಸಮನೇಸು ಚ.

೧೧೯.

ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ¶ ಚಿತ್ತೇಸು, ನವಕಂ ನಾಯಕೋಬ್ರವಿ;

ಏವಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಯೋಗೋಪಿ, ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೨೦.

ಅಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ನಾಮೇತ್ಥ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಅಹೇತುಕಾ;

ಝಾನಙ್ಗಾನಿ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣೇಸು ದ್ವಿಪಞ್ಚಸು.

೧೨೧.

ಏಕಂ ಚಿತ್ತಂ ದುಮಗ್ಗಙ್ಗಂ, ತಿಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ಸತ್ತಸು;

ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಚಿತ್ತೇಸು, ಮಗ್ಗೋ ಸೋ ಚತುರಙ್ಗಿಕೋ.

೧೨೨.

ಪಞ್ಚದ್ದಸಸು ಚಿತ್ತೇಸು, ಮಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೋ ಮತೋ;

ವುತ್ತೋ ದ್ವತ್ತಿಂಸಚಿತ್ತೇಸು, ಮಗ್ಗೋ ಸತ್ತಙ್ಗಿಕೋಪಿ ಚ.

೧೨೩.

ಮಗ್ಗೋ ¶ ಅಟ್ಠಸು ಚಿತ್ತೇಸು, ಮತೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋತಿ ಹಿ;

ಏವಂ ತು ಸಬ್ಬಚಿತ್ತೇಸು, ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ಸಮುದ್ಧರೇ.

೧೨೪.

ಬಲಾನಿ ದ್ವೇ ದ್ವಿಚಿತ್ತೇಸು, ಏಕಸ್ಮಿಂ ತೀಣಿ ದೀಪಯೇ;

ಏಕಾದಸಸು ಚತ್ತಾರಿ, ಛ ದ್ವಾದಸಸು ನಿದ್ದಿಸೇ.

೧೨೫.

ಏಕೂನಾಸೀತಿಯಾ ಸತ್ತ, ಸೋಳಸೇವಾಬಲಾನಿ ತು;

ಚಿತ್ತಮೇವಂ ತು ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಸಬಲಂ ಅಬಲಮ್ಪಿ ಚ.

೧೨೬.

ಝಾನಙ್ಗಮಗ್ಗಙ್ಗಬಲಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ,

ಚಿತ್ತೇಸು ಜಾಯನ್ತಿ ಹಿ ಯೇಸು ಯಾನಿ;

ಮಯಾ ಸಮಾಸೇನ ಸಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ,

ವುತ್ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ತಾನಿ ತೇಸು.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಚೇತಸಿಕವಿಭಾಗನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ತತಿಯೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೪. ಚತುತ್ಥೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಏಕವಿಧಾದಿನಿದ್ದೇಸೋ

೧೨೭.

ಇತೋ ¶ ¶ ಪರಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ನಯಮೇಕವಿಧಾದಿಕಂ;

ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಬುದ್ಧಿಯಾ ಪನ ವುದ್ಧಿಯಾ.

೧೨೮.

ಸಬ್ಬಮೇಕವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ವಿಜಾನನಸಭಾವತೋ;

ದುವಿಧಞ್ಚ ಭವೇ ಚಿತ್ತಂ, ಅಹೇತುಕಸಹೇತುತೋ.

೧೨೯.

ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಾ ಹಿ, ಕಾಮೇ ದಸ ಚ ಪಞ್ಚ ಚ;

ಕ್ರಿಯಾ ತಿಸ್ಸೋತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಅಹೇತುಕಾ.

೧೩೦.

ಏಕಸತ್ತತಿ ಸೇಸಾನಿ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಮಹೇಸಿನಾ;

ಸಹೇತುಕಾತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತಾದಿನಾ ಹೇತುವಾದಿನಾ.

೧೩೧.

ಸವತ್ಥುಕಾವತ್ಥುಕತೋ ¶ , ತಥೋಭಯವಸೇನ ಚ;

ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತಪಕಾರಂ ತು, ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ ಮಾನಸಂ.

೧೩೨.

ಸಬ್ಬೋ ಕಾಮವಿಪಾಕೋ ಚ, ರೂಪೇ ಪಞ್ಚದಸಾಪಿ ಚ;

ಆದಿಮಗ್ಗೋ ಸಿತುಪ್ಪಾದೋ, ಮನೋಧಾತು ಕ್ರಿಯಾಪಿ ಚ.

೧೩೩.

ದೋಮನಸ್ಸದ್ವಯಞ್ಚಾಪಿ, ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಮಾನಸಾ;

ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ವಿನಾ ವತ್ಥುಂ, ಏಕನ್ತೇನ ಸವತ್ಥುಕಾ.

೧೩೪.

ಅರೂಪಾವಚರಪಾಕಾ ಚ, ಏಕನ್ತೇನ ಅವತ್ಥುಕಾ;

ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸ ಸೇಸಾನಿ, ಚಿತ್ತಾನುಭಯಥಾ ಸಿಯುಂ.

೧೩೫.

ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಚ;

ಛಳಾರಮ್ಮಣಕಞ್ಚೇತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ತಿವಿಧಂ ಸಿಯಾ.

೧೩೬.

ವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ಚ ದ್ವೇಪಞ್ಚ, ಅಟ್ಠ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ಚ;

ಸಬ್ಬಂ ಮಹಗ್ಗತಞ್ಚೇವ, ಠಪೇತ್ವಾಭಿಞ್ಞಮಾನಸಂ.

೧೩೭.

ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ¶ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ, ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಾ ಪನ;

ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಂ ತತ್ಥ, ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಮೀರಿತಂ.

೧೩೮.

ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಸೇಸಾನಿ, ಛಳಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ಮತಾ;

ತಥಾ ಚ ತಿವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿತೋ.

೧೩೯.

ಅಹೇತುಂ ಏಕಹೇತುಞ್ಚ, ದ್ವಿಹೇತುಞ್ಚ ತಿಹೇತುಕಂ;

ಏವಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೪೦.

ಹೇಟ್ಠಾ ಮಯಾಪಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಅಹೇತುಕಾ;

ವಿಚಿಕಿಚ್ಛುದ್ಧಚ್ಚಸಂಯುತ್ತಂ, ಏಕಹೇತುಮುದೀರಿತಂ.

೧೪೧.

ಕಾಮೇ ¶ ದ್ವಾದಸಧಾ ಪುಞ್ಞ-ವಿಪಾಕಕ್ರಿಯತೋ ಪನ;

ದಸಧಾಕುಸಲಾ ಚಾತಿ, ಬಾವೀಸತಿ ದುಹೇತುಕಾ.

೧೪೨.

ಕಾಮೇ ¶ ದ್ವಾದಸಧಾ ಪುಞ್ಞ-ವಿಪಾಕಕ್ರಿಯತೋ ಪನ;

ಸಬ್ಬಂ ಮಹಗ್ಗತಞ್ಚೇವ, ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ತಿಹೇತುಕಂ.

೧೪೩.

ರೂಪೀರಿಯಾಪಥವಿಞ್ಞತ್ತಿ-ಜನಕಾಜನಕಾದಿತೋ;

ಏವಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ.

೧೪೪.

ದ್ವಾದಸಾಕುಸಲಾ ತತ್ಥ, ಕುಸಲಾ ಕಾಮಧಾತುಯಾ;

ತಥಾ ದಸ ಕ್ರಿಯಾ ಕಾಮೇ, ಅಭಿಞ್ಞಾಮಾನಸಂ ದ್ವಯಂ.

೧೪೫.

ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ರೂಪಾನಿ, ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ ಇರಿಯಾಪಥಂ;

ಜನಯನ್ತಿ ಚ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಂ, ಇಮೇ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಮಾನಸಾ.

೧೪೬.

ಕುಸಲಾ ಚ ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ, ತೇ ಮಹಗ್ಗತಮಾನಸಾ;

ಅಟ್ಠಾನಾಸವಚಿತ್ತಾನಿ, ಛಬ್ಬೀಸತಿ ಚ ಮಾನಸಾ.

೧೪೭.

ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ರೂಪಾನಿ, ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ ಇರಿಯಾಪಥಂ;

ಚೋಪನಂ ನ ಚ ಪಾಪೇನ್ತಿ, ದ್ವಿಕಿಚ್ಚಾ ನಿಯತಾ ಇಮೇ.

೧೪೮.

ಠಪೇತ್ವಾ ದಸ ವಿಞ್ಞಾಣೇ, ವಿಪಾಕಾ ದ್ವೀಸು ಭೂಮಿಸು;

ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ ಮನೋಧಾತು, ಇಮಾನೇಕೂನವೀಸತಿ.

೧೪೯.

ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ¶ ರೂಪಾನಿ, ನ ಕರೋನ್ತಿತರದ್ವಯಂ;

ಪುನ ದ್ವೇಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ, ವಿಪಾಕಾ ಚ ಅರೂಪಿಸು.

೧೫೦.

ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಞ್ಚ, ಚುತಿಚಿತ್ತಞ್ಚಾರಹತೋ;

ನ ಕರೋನ್ತಿ ತಿಕಿಚ್ಚಾನಿ, ಇಮೇ ಸೋಳಸ ಮಾನಸಾ.

೧೫೧.

ಏಕದ್ವಿತಿಚತುಟ್ಠಾನ-ಪಞ್ಚಟ್ಠಾನಪಭೇದತೋ;

ಪಞ್ಚಧಾ ಚಿತ್ತಮಕ್ಖಾಸಿ, ಪಞ್ಚನಿಮ್ಮಲಲೋಚನೋ.

೧೫೨.

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಸಬ್ಬೇ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಮಹಾಕ್ರಿಯಾ;

ಮಹಗ್ಗತಾ ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ, ಚತ್ತಾರೋ ಫಲಮಾನಸಾ.

೧೫೩.

ಸಬ್ಬೇವ ¶ ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸ, ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚೇನ ಸತ್ಥುನಾ;

ಜವನಟ್ಠಾನತೋಯೇವ, ಏಕಟ್ಠಾನೇ ನಿಯಾಮಿತಾ.

೧೫೪.

ಪುನ ದ್ವೇಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ, ದಸ್ಸನೇ ಸವನೇ ತಥಾ;

ಘಾಯನೇ ಸಾಯನೇ ಠಾನೇ, ಫುಸನೇ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ.

೧೫೫.

ಮನೋಧಾತುತ್ತಿಕಂ ಠಾನೇ, ಆವಜ್ಜನೇ ಪಟಿಚ್ಛನೇ;

ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿ ಭವನ್ತೇತೇ, ಏಕಟ್ಠಾನಿಕತಂ ಗತಾ.

೧೫೬.

ಪುನ ದ್ವಿಟ್ಠಾನಿಕಂ ನಾಮ, ಚಿತ್ತದ್ವಯಮುದೀರಿತಂ;

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತಂ ಪಞ್ಚ-ದ್ವಾರೇ ಸನ್ತೀರಣಂ ಸಿಯಾ.

೧೫೭.

ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಛದ್ವಾರೇ, ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ;

ತಥಾ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಂ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಚದ್ವಾರೇಸು ವೋಟ್ಠಬೋ.

೧೫೮.

ಮನೋದ್ವಾರೇಸು ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಹೋತಿ ಆವಜ್ಜನಂ ಪನ;

ಇದಂ ದ್ವಿಟ್ಠಾನಿಕಂ ನಾಮ, ಹೋತಿ ಚಿತ್ತದ್ವಯಂ ಪನ.

೧೫೯.

ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಸ್ಸ, ಚುತಿಯಾ ಠಾನತೋ ಪನ;

ಮಹಗ್ಗತವಿಪಾಕಾ ತೇ, ನವ ತಿಟ್ಠಾನಿಕಾ ಮತಾ.

೧೬೦.

ಅಟ್ಠ ¶ ಕಾಮಾ ಮಹಾಪಾಕಾ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗತೋ;

ತದಾರಮ್ಮಣತೋ ಚೇವ, ಚುತಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚ.

೧೬೧.

ಚತುಟ್ಠಾನಿಕಚಿತ್ತಾನಿ ¶ , ಅಟ್ಠ ಹೋನ್ತೀತಿ ನಿದ್ದಿಸೇ;

ಕುಸಲಾಕುಸಲಪಾಕಂ ತು-ಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತದ್ವಯಂ.

೧೬೨.

ಸನ್ತೀರಣಂ ಭವೇ ಪಞ್ಚ-ದ್ವಾರೇ ಛದ್ವಾರಿಕೇಸು ಚ;

ತದಾರಮ್ಮಣತಂ ಯಾತಿ, ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ.

೧೬೩.

ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಾನಂ, ಚುತಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚ;

ಪಞ್ಚಟ್ಠಾನಿಕಚಿತ್ತನ್ತಿ, ಇದಂ ದ್ವಯಮುದೀರಿತಂ.

೧೬೪.

ಪಞ್ಚಕಿಚ್ಚಂ ¶ ದ್ವಯಂ ಚಿತ್ತಂ, ಚತುಕಿಚ್ಚಂ ಪನಟ್ಠಕಂ;

ತಿಕಿಚ್ಚಂ ನವಕಂ ದ್ವೇ ತು, ದ್ವಿಕಿಚ್ಚಾ ಸೇಸಮೇಕಕಂ.

೧೬೫.

ಭವಙ್ಗಾವಜ್ಜನಞ್ಚೇವ, ದಸ್ಸನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ;

ಸನ್ತೀರಣಂ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಂ, ಜವನಂ ಭವತಿ ಸತ್ತಮಂ.

೧೬೬.

ಛಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ ತಂ ಛನ್ನಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಪಭೇದತೋ;

ಸತ್ತಧಾ ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣ-ಧಾತೂನಂ ತು ಪಭೇದತೋ.

೧೬೭.

ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಛಕ್ಕಂ, ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಭೇದತೋ;

ಛಳಾರಮ್ಮಣತೋ ಚೇವ, ಹೋತಿ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಮನೋ.

೧೬೮.

ತತ್ಥ ದ್ವೇಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ, ಹೋನ್ತಿ ಏಕೇಕಗೋಚರಾ;

ರೂಪಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ದ್ವೇ ತು, ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಸದ್ದಾದಿಗೋಚರಾ.

೧೬೯.

ಸಬ್ಬಂ ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾವಿವಜ್ಜಿತಂ;

ಸಬ್ಬಂ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚೇತಿ, ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಭವೇ.

೧೭೦.

ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಛಕ್ಕ-ಮಿದಂ ಞೇಯ್ಯಂ ವಿಭಾವಿನಾ;

ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಿಕಂ ನಾಮ, ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಂ ಭವೇ.

೧೭೧.

ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಾನಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ತಥೇಕಕಂ;

ಅಭಿಞ್ಞಾನಿ ಚ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಛಳಾರಮ್ಮಣಿಕಾನಿತಿ.

೧೭೨.

ಚಿತ್ತಂ ನವವಿಧಂ ಹೋತಿ, ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸು;

ಪಚ್ಛಿಮಞ್ಚ ತಿಧಾ ಕತ್ವಾ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿತೋ.

೧೭೩.

ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಸೇನೇವ ¶ , ವಿಪಾಕಕ್ರಿಯಭೇದತೋ;

ಛಸತ್ತತಿವಿಧೋ ಭೇದೋ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ.

೧೭೪.

ಮನೋಧಾತುಂ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ, ವಿಪಾಕಕ್ರಿಯಭೇದತೋ;

ನವಧಾ ಪುಬ್ಬವುತ್ತೇಹಿ, ದಸಧಾ ಹೋತಿ ಮಾನಸಂ.

೧೭೫.

ಧಾತುದ್ವಯಂ ¶ ತಿಧಾ ಕತ್ವಾ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ಪುನ ಪಣ್ಡಿತೋ;

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಯೇ.

೧೭೬.

ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಮ್ಪಿ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿತೋ;

ಚತುಧಾ ವಿಭಜಿತ್ವಾನ, ವದೇ ದ್ವಾದಸಧಾ ಠಿತಂ.

೧೭೭.

ಭವೇ ¶ ಚುದ್ದಸಧಾ ಚಿತ್ತಂ, ಚುದ್ದಸಟ್ಠಾನಭೇದತೋ;

ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಸ್ಸ, ಚುತಿಯಾವಜ್ಜನಸ್ಸ ಚ.

೧೭೮.

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ದಸ್ಸನಾದೀನಂ, ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಚೇತಸೋ;

ಸನ್ತೀರಣಸ್ಸ ವೋಟ್ಠಬ್ಬ-ಜವನಾನಂ ವಸೇನ ಚ.

೧೭೯.

ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಸ್ಸ, ತಥೇವ ಠಾನಭೇದತೋ;

ಏವಂ ಚುದ್ದಸಧಾ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಯೇ.

೧೮೦.

ಭೂಮಿಪುಗ್ಗಲನಾನಾತ್ತ-ವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತಿತೋ;

ಬಹುಧಾ ಪನಿದಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತೀತಿ ಚ ವಿಭಾವಯೇ.

೧೮೧.

ಏಕವಿಧಾದಿನಯೇ ಪನಿಮಸ್ಮಿಂ,

ಯೋ ಕುಸಲೋ ಮತಿಮಾ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು;

ತಸ್ಸಭಿಧಮ್ಮಗತಾ ಪನ ಅತ್ಥಾ,

ಹತ್ಥಗತಾಮಲಕಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಏಕವಿಧಾದಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಚತುತ್ಥೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೫. ಪಞ್ಚಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಭೂಮಿಪುಗ್ಗಲಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೋ

೧೮೨.

ಇತೋ ¶ ¶ ಪರಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ಬುದ್ಧಿವುದ್ಧಿಕರಂ ನಯಂ;

ಚಿತ್ತಾನಂ ಭೂಮೀಸುಪ್ಪತ್ತಿಂ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಸೇನ ಚ.

೧೮೩.

ದೇವಾಚೇವ ¶ ಮನುಸ್ಸಾ ಚ, ತಿಸ್ಸೋ ವಾಪಾಯಭೂಮಿಯೋ;

ಗತಿಯೋ ಪಞ್ಚ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಸತ್ಥುನಾ ತು ತಯೋ ಭವಾ.

೧೮೪.

ಭೂಮಿಯೋ ತತ್ಥ ತಿಂಸೇವ, ತಾಸು ತಿಂಸೇವ ಪುಗ್ಗಲಾ;

ಭೂಮೀಸ್ವೇತಾಸು ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ಸಬ್ಬೇ ಚ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಾ.

೧೮೫.

ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಚಿತ್ತಾನಂ, ವಸೇನೇಕೂನವೀಸತಿ;

ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಚ ನಾಮೇಸಾ, ದುವಿಧಾ ಸಮುದೀರಿತಾ.

೧೮೬.

ಅಚಿತ್ತಕಾ ಸಚಿತ್ತಾ ಚ, ಅಸಞ್ಞೀನಮಚಿತ್ತಕಾ;

ಸೇಸಾ ಸಚಿತ್ತಕಾ ಞೇಯ್ಯಾ, ಸಾ ಪನೇಕೂನವೀಸತಿ.

೧೮೭.

ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನೇವ, ಹೋನ್ತಿ ವೀಸತಿ ಪುಗ್ಗಲಾ;

ಇಧ ಚಿತ್ತಾಧಿಕಾರತ್ತಾ, ಅಚಿತ್ತಾ ನ ಚ ಉದ್ಧಟಾ.

೧೮೮.

ಅಹೇತುದ್ವಿತಿಹೇತೂತಿ, ಪುಗ್ಗಲಾ ತಿವಿಧಾ ಸಿಯುಂ;

ಅರಿಯಾ ಪನ ಅಟ್ಠಾತಿ, ಸಬ್ಬೇ ಏಕಾದಸೇರಿತಾ.

೧೮೯.

ಏತೇಸಂ ಪನ ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಪಭೇದತೋ;

ಚಿತ್ತಾನಂ ಭೂಮೀಸುಪ್ಪತ್ತಿಂ, ಭಣತೋ ಮೇ ನಿಬೋಧಥ.

೧೯೦.

ತಿಂಸಭೂಮೀಸು ಚಿತ್ತಾನಿ, ಕತಿ ಜಾಯನ್ತಿ ಮೇ ವದ;

ಚುದ್ದಸೇವ ತು ಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾಸು ಭೂಮಿಸು.

೧೯೧.

ಸದಾ ವೀಸತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಕಾಮೇಯೇವ ಭವೇ ಸಿಯುಂ;

ಪಞ್ಚ ರೂಪಭವೇಯೇವ, ಚತ್ತಾರೇವ ಅರೂಪಿಸು.

೧೯೨.

ಕಾಮರೂಪಭವೇಸ್ವೇವ ¶ , ಅಟ್ಠಾರಸ ಭವನ್ತಿ ಹಿ;

ದ್ವೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ತೀಸು ಭವೇಸುಪಿ.

೧೯೩.

ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ಸಬ್ಬಾಸಂ, ಚತಸ್ಸೋಪಾಯಭೂಮಿಯೋ;

ತೇರಸೇವ ಚ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ಛಬ್ಬೀಸಭೂಮಿಸು.

೧೯೪.

ಅಪರಾನಿ ¶ ಚತಸ್ಸೋಪಿ, ಠಪೇತ್ವಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯೋ;

ಚಿತ್ತಾನಿ ಪನ ಜಾಯನ್ತಿ, ಛ ಚ ಛಬ್ಬೀಸಭೂಮಿಸು.

೧೯೫.

ಸುದ್ಧಾವಾಸಿಕದೇವಾನಂ ¶ , ಠಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಭೂಮಿಯೋ;

ಪಞ್ಚ ಚಿತ್ತಾನಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ಪಞ್ಚವೀಸತಿಭೂಮಿಸು.

೧೯೬.

ಅಪರಾನಿ ದುವೇ ಹೋನ್ತಿ, ಪಞ್ಚವೀಸತಿಭೂಮಿಸು;

ಠಪೇತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಞ್ಚ, ಚತಸ್ಸೋಪಾಯಭೂಮಿಯೋ.

೧೯೭.

ದ್ವೇಪಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಜಾಯನ್ತಿ, ಚತುವೀಸತಿಭೂಮಿಸು;

ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನೇವಸಞ್ಞಞ್ಚ, ಠಪೇತ್ವಾಪಾಯಭೂಮಿಯೋ.

೧೯೮.

ಅಪಾಯಭೂಮಿಯೋ ಹಿತ್ವಾ, ತಿಸ್ಸೋ ಆರುಪ್ಪಭೂಮಿಯೋ;

ದ್ವೇಯೇವ ಪನ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ತೇವೀಸಭೂಮಿಸು.

೧೯೯.

ಅರೂಪೇ ಚ ಅಪಾಯೇ ಚ, ಠಪೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಭೂಮಿಯೋ;

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋನ್ತಿ ದ್ವಾವೀಸಭೂಮಿಸು.

೨೦೦.

ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಅಪಾಯೇ ಚ, ಠಪೇತ್ವಾ ನವ ಭೂಮಿಯೋ;

ಏಕವೀಸಾಸು ನಿಚ್ಚಮ್ಪಿ, ಚತ್ತಾರೋವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೨೦೧.

ಏಕಂ ಸತ್ತರಸಸ್ವೇವ, ಚಿತ್ತಂ ಜಾಯತಿ ಭೂಮಿಸು;

ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ತು, ಅಪಾಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯೋ.

೨೦೨.

ದ್ವಾದಸೇವ ತು ಜಾಯನ್ತೇ, ಏಕಾದಸಸು ಭೂಮಿಸು;

ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ಸಬ್ಬಾಪಿ, ಭೂಮಿಯೋ ಹಿ ಮಹಗ್ಗತಾ.

೨೦೩.

ಕಾಮಾವಚರದೇವಾನಂ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಸೇನ ತು;

ಅಟ್ಠ ಚಿತ್ತಾನಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ಸದಾ ಸತ್ತಸು ಭೂಮಿಸು.

೨೦೪.

ಪಞ್ಚಮಜ್ಝಾನಪಾಕೇಕೋ ¶ , ಜಾಯತೇ ಛಸು ಭೂಮಿಸು;

ಚತ್ತಾರಿ ಪನ ಚಿತ್ತಾನಿ, ತೀಸು ತೀಸ್ವೇವ ಭೂಮಿಸು.

೨೦೫.

ಚತ್ತಾರಿ ¶ ಪನ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ಏಕೇಕಭೂಮಿಸು;

ಅರೂಪಾವಚರಪಾಕಾನಂ, ವಸೇನ ಪರಿದೀಪಯೇ.

೨೦೬.

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಕಾಮೇ,

ತೇಸಂ ಪಾಕಾ ಅಹೇತುಕಾ;

ಆವಜ್ಜನದ್ವಯಞ್ಚಾತಿ,

ಸತ್ತತಿಂಸೇವ ಮಾನಸಾ.

೨೦೭.

ನರಕಾದೀಸ್ವಪಾಯೇಸು, ಚತೂಸುಪಿ ಚ ಜಾಯರೇ;

ದ್ವೇಪಞ್ಞಾಸಾವಸೇಸಾನಿ, ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಕದಾಚಿಪಿ.

೨೦೮.

ಕಾಮೇ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ, ನವ ಪಾಕಾ ಮಹಗ್ಗತಾ;

ನೇವ ಜಾಯನ್ತಿ ಜಾಯನ್ತಿ, ಅಸೀತಿ ಹದಯಾ ಸದಾ.

೨೦೯.

ಕಾಮೇ ಅಟ್ಠ ಮಹಾಪಾಕಾ, ದೋಮನಸ್ಸದ್ವಯಮ್ಪಿ ಚ;

ತಥಾ ಘಾನಾದಿವಿಞ್ಞಾಣ-ತ್ತಯಂ ಪಾಕಾ ಅಪುಞ್ಞಜಾ.

೨೧೦.

ನತ್ಥಿ ಆರುಪ್ಪಪಾಕಾ ಚ, ರೂಪಾವಚರಭೂಮಿಯಂ;

ಇಮೇಹಿ ಸಹ ಚಿತ್ತೇಹಿ, ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ಫಲದ್ವಯಂ.

೨೧೧.

ಚತ್ತಾರೋ ದಿಟ್ಠಿಸಂಯುತ್ತಾ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯುತಮ್ಪಿ ಚ;

ಚತ್ತಾರೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಪಾಕಾ, ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ನ ಲಬ್ಭರೇ.

೨೧೨.

ಸೇಸಾನಿ ಏಕಪಞ್ಞಾಸ, ಚಿತ್ತಾನಿ ಪನ ಲಬ್ಭರೇ;

ರೂಪಾವಚರಿಕಾ ಸಬ್ಬೇ, ವಿಪಾಕಾ ಕಾಮಧಾತುಯಾ.

೨೧೩.

ದೋಮನಸ್ಸಾದಿಮಗ್ಗೋ ಚ, ಕ್ರಿಯಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಹೇತುಕಾ;

ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಚಿತ್ತಾನಿ, ನತ್ಥಿ ಆರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ.

೨೧೪.

ಏವಂ ¶ ಭೂಮಿವಸೇನೇವ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಂ ವಿಭಾವಯೇ;

ತಥಾ ಏಕಾದಸನ್ನಮ್ಪಿ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಸೇನ ಚ.

೨೧೫.

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ¶ ¶ ಕಾಮೇ,

ತೇಸಂ ಪಾಕಾ ಅಹೇತುಕಾ;

ಆವಜ್ಜನದ್ವಯಞ್ಚಾತಿ,

ಸತ್ತತಿಂಸೇವ ಮಾನಸಾ.

೨೧೬.

ಅಹೇತುಕಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಜಾಯನ್ತೇ ಪಞ್ಚಭೂಮಿಸು;

ದ್ವೇಪಞ್ಞಾಸಾವಸೇಸಾನಿ, ನ ಜಾಯನ್ತಿ ಕದಾಚಿಪಿ.

೨೧೭.

ಅಹೇತುಕಸ್ಸ ವುತ್ತೇಹಿ, ಕಾಮಪಾಕಾ ದುಹೇತುಕಾ;

ದುಹೇತುಕಸ್ಸ ಜಾಯನ್ತೇ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ತಥೇಕಕಂ.

೨೧೮.

ಸಬ್ಬೇ ಮಹಗ್ಗತಾ ಚೇವ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ಚ ಅನಾಸವಾ;

ತಿಹೇತುಕಾ ವಿಪಾಕಾ ಚ, ಕಾಮೇ ನವ ಕ್ರಿಯಾಪಿ ಚ.

೨೧೯.

ದುಹೇತುನೋ ನ ಜಾಯನ್ತಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ತಥಾಟ್ಠ ಚ;

ಕಾಮಾವಚರಸತ್ತಸ್ಸ, ತಿಹೇತುಪಟಿಸನ್ಧಿನೋ.

೨೨೦.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಜಾಯನ್ತೇ, ಚತುಪಞ್ಞಾಸ ಮಾನಸಾ;

ದ್ವಿಹೇತುಕಸ್ಸ ವುತ್ತಾನಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ತಥೇಕಕಂ.

೨೨೧.

ಚತ್ತಾರೋ ಞಾಣಸಂಯುತ್ತಾ, ವಿಪಾಕಾ ಕಾಮಧಾತುಯಾ;

ರೂಪಾರೂಪೇಸು ಪುಞ್ಞಾನಿ, ಚತುಪಞ್ಞಾಸ ಮಾನಸಾ.

೨೨೨.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಜಾಯನ್ತೇ, ಪಞ್ಚತಿಂಸ ನ ಜಾಯರೇ;

ಛದೇವೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ದೇಹಿನೋ.

೨೨೩.

ಪಞ್ಞಾಸೇವಸ್ಸ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಜಾಯನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ;

ನವತಿಂಸೇವ ಚಿತ್ತಾನಿ, ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ದೀಪಯೇ.

೨೨೪.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ವುತ್ತಾನಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಫಲಂ;

ಅತ್ತನೋವ ಫಲೇನಸ್ಸ, ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಸಿಯುಂ.

೨೨೫.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ¶ ¶ ವುತ್ತಾನಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಘದ್ವಯಂ;

ದುತಿಯಂ ಚ ಫಲಂ ಹಿತ್ವಾ, ಯಾನಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ತಾನಿತಿ;

ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಜಾಯನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೨೨೬.

ಕತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ಕಾಮೇ ಅರಹತೋ ಪನ;

ಚತ್ತಾರೀಸಞ್ಚ ಚತ್ತಾರಿ, ಕಾಮೇ ಅರಹತೋ ಸಿಯುಂ.

೨೨೭.

ಮಗ್ಗಟ್ಠಾನಂ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸಕಂ ಸಕಂ;

ಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ ಸಿಯಾ ತೇಸಂ, ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಾ ಹಿ ತೇ.

೨೨೮.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ತೀಸ್ವೇವ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಭೂಮಿಸು;

ಪಞ್ಚತಿಂಸೇವ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಜಾಯನ್ತೇತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೨೨೯.

ಘಾನಾದೀಸು ಚ ವಿಞ್ಞಾಣ-ತ್ತಯಂ ಸತ್ತ ಅಪುಞ್ಞಜಾ;

ಮಹಾಪಾಕಾ ತಥಾ ಪಾಕಾ, ಉಪರಿಜ್ಝಾನಭೂಮಿಕಾ.

೨೩೦.

ವಿಪಾಕಾಪಿ ಚ ಆರುಪ್ಪಾ, ದೋಮನಸ್ಸದ್ವಯಮ್ಪಿ ಚ;

ಅಟ್ಠಾರಸ ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ, ಅಟ್ಠ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ಚ.

೨೩೧.

ಪಠಮಜ್ಝಾನನಿಬ್ಬತ್ತ-ಪುಥುಜ್ಜನಸರೀರಿನೋ;

ಏತಾನಿ ಚತುಪಞ್ಞಾಸ, ಚಿತ್ತಾನಿ ನ ಚ ಲಬ್ಭರೇ.

೨೩೨.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ¶ ಚಿತ್ತಾನಿ, ತತ್ಥೇಕತಿಂಸ ಜಾಯರೇ;

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ವುತ್ತೇಸು, ಹಿತ್ವಾ ಚಾಪುಞ್ಞಪಞ್ಚಕಂ.

೨೩೩.

ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ತತ್ಥ, ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಫಲಂ;

ಏಕತಿಂಸೇವ ಜಾಯನ್ತೇ, ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಕಂ ಫಲಂ.

೨೩೪.

ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ತತ್ಥೇವ, ಠಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯಂ ಫಲಂ;

ಏಕತಿಂಸೇವ ಜಾಯನ್ತೇ, ಫಲಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ.

೨೩೫.

ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚಕ್ಖುಸೋತಾನಂ, ಪುಞ್ಞಜಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ;

ಸನ್ತೀರಣದ್ವಯಞ್ಚೇವ, ಕ್ರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ವೀಸತಿ.

೨೩೬.

ಅರಹತ್ತಫಲಂ ¶ ¶ ಪಾಕೋ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಸಮ್ಭವೋ;

ಸತ್ತವೀಸತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಅರಹನ್ತಸ್ಸ ಜಾಯರೇ.

೨೩೭.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ತೀಸ್ವೇವ, ದುತಿಯಜ್ಝಾನಭೂಮಿಸು;

ಛತ್ತಿಂಸ ದುತಿಯಜ್ಝಾನ-ತತಿಯಜ್ಝಾನಪಾಕತೋ.

೨೩೮.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ವುತ್ತೇಸು, ಹಿತ್ವಾ ವಾಪುಞ್ಞಪಞ್ಚಕಂ;

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಬಾತ್ತಿಂಸ, ಫಲೇನ ಸಹ ಅತ್ತನೋ.

೨೩೯.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ವುತ್ತೇಸು, ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಫಲಂ;

ಬಾತ್ತಿಂಸ ಫಲಚಿತ್ತೇನ, ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ.

೨೪೦.

ಸಕದಾಗಾಮೀಸು ವುತ್ತೇಸು, ಠಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯಂ ಫಲಂ;

ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇನಸ್ಸ, ಬಾತ್ತಿಂಸೇವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೨೪೧.

ಅರಹನ್ತಸ್ಸ ತೀಸ್ವೇವ, ಅಟ್ಠವೀಸತಿ ಅತ್ತನೋ;

ಫಲೇನ ದುತಿಯಜ್ಝಾನ-ತತಿಯಜ್ಝಾನಪಾಕತೋ.

೨೪೨.

ಪರಿತ್ತಕಸುಭಾದೀನಂ, ದೇವಾನಂ ತೀಸು ಭೂಮಿಸು;

ಪಞ್ಚತಿಂಸೇವ ಜಾಯನ್ತೇ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಪಾಕತೋ.

೨೪೩.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ತತ್ಥೇಕ-ತಿಂಸ ಚಿತ್ತಾನಿ ಜಾಯರೇ;

ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಏವಂ, ತಥಾನಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಚ.

೨೪೪.

ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ತತ್ಥೇವ, ಸತ್ತವೀಸತಿ ಮಾನಸಾ;

ತಥಾ ವೇಹಪ್ಫಲೇ ಚಾಪಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹೋನ್ತಿ ಮಾನಸಾ.

೨೪೫.

ಏಕತಿಂಸೇವ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಸುದ್ಧಾವಾಸಿಕಭೂಮಿಸು;

ಅನಾಗಾಮಿಕಸತ್ತಸ್ಸ, ಹೋನ್ತೀತಿ ಪರಿದೀಪಯೇ.

೨೪೬.

ಅರಹತೋ ಪನ ತತ್ಥೇವ, ಮಾನಸಾ ಸತ್ತವೀಸತಿ;

ಏವಂ ರೂಪೀಸು ಚಿತ್ತಾನಿ, ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಿ ವಿಭಾವಿನಾ.

೨೪೭.

ಚತುವೀಸತಿ ¶ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಜಾಯನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೨೪೮.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ¶ ತತ್ಥೇವ, ಠಪೇತ್ವಾಪುಞ್ಞಪಞ್ಚಕಂ;

ಸಮವೀಸತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಫಲೇನ ಸಹ ಅತ್ತನೋ.

೨೪೯.

ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ತತ್ಥ, ತಥಾನಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಚ;

ಜಾಯನ್ತಿ ವೀಸ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಪುಬ್ಬಪುಬ್ಬಫಲಂ ವಿನಾ.

೨೫೦.

ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ತತ್ಥೇವ, ದಸಪಞ್ಚ ಚ ಮಾನಸಾ;

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ.

೨೫೧.

ಹೋನ್ತಿ ¶ ತೇವೀಸ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಇತಿ ವತ್ವಾ ವಿಭಾವಯೇ;

ತಿಣ್ಣನ್ನಮ್ಪೇತ್ಥ ಸೇಖಾನಂ, ಚಿತ್ತಾನೇಕೂನವೀಸತಿ.

೨೫೨.

ಚುದ್ದಸೇವ ತು ಚಿತ್ತಾನಿ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಕ್ರಿಯಾದ್ವಾದಸ ಪಾಕೇಕೋ, ಫಲಂ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ತು.

೨೫೩.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಬಾವೀಸತಿ ಚ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಯೇ.

೨೫೪.

ಅಟ್ಠಾರಸೇವ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಜಾಯರೇ;

ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ತಾನಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಫಲಂ.

೨೫೫.

ಸಕದಾಗಾಮಿವುತ್ತೇಸು, ಠಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯಂ ಫಲಂ;

ಅಟ್ಠಾರಸೇವ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಜಾಯರೇ.

೨೫೬.

ತೇರಸೇವ ಚ ಚಿತ್ತಾನಿ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಭವನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೨೫೭.

ಏಕವೀಸತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಜಾಯನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೨೫೮.

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ¶ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಸತ್ತರಸ ಪಕಾಸಯೇ;

ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ತಾನಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಫಲಂ.

೨೫೯.

ಸಕದಾಗಾಮಿವುತ್ತೇಸು, ಠಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯಂ ಫಲಂ;

ಹೋನ್ತಿ ಸತ್ತರಸೇವಸ್ಸ, ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಮಾನಸಾ.

೨೬೦.

ದ್ವಾದಸೇವ ¶ ತು ಚಿತ್ತಾನಿ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಜಾಯನ್ತಿ ಅರಹನ್ತಸ್ಸ, ಇತಿ ವತ್ವಾ ವಿಭಾವಯೇ.

೨೬೧.

ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಂ ಅರೂಪೀನಂ, ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಉಪರೂಪರಿ;

ಅರೂಪಕುಸಲಾ ಚೇವ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಕ್ರಿಯಾಪಿ ಚ.

೨೬೨.

ಉದ್ಧಮುದ್ಧಮರೂಪೀನಂ, ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಪನ;

ಆರುಪ್ಪಾನೇವ ಜಾಯನ್ತೇ, ದಿಟ್ಠಾದೀನವತೋ ಕಿರ.

೨೬೩.

ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಮಗ್ಗಂ, ಕುಸಲಾನುತ್ತರಾ ತಯೋ;

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಾನಿ, ಅಪುಞ್ಞಾನಿ ತಥಾ ದಸ.

೨೬೪.

ಚತ್ತಾರಾರುಪ್ಪಪುಞ್ಞಾನಿ, ಸಬ್ಬೇ ಪಾಕಾ ಅನುತ್ತರಾ;

ಪಠಮಾರುಪ್ಪಪಾಕೋ ಚ, ನವ ಕಾಮಕ್ರಿಯಾಪಿ ಚ.

೨೬೫.

ಆರುಪ್ಪಾಪಿ ಕ್ರಿಯಾ ಸಬ್ಬಾ, ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಮಾನಸಾ;

ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪನೇತಾನಿ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ.

೨೬೬.

ಸಬ್ಬೋ ಕಾಮವಿಪಾಕೋ ಚ, ಸಬ್ಬೋ ರೂಪೋಮಹಗ್ಗತೋ;

ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಮನೋಧಾತು, ದೋಮನಸ್ಸದ್ವಯಮ್ಪಿ ಚ.

೨೬೭.

ಆದಿಮಗ್ಗೋ ತಯೋ ಪಾಕಾ, ಆರುಪ್ಪಾ ಚ ತಥೂಪರಿ;

ಛಚತ್ತಾಲೀಸ ನತ್ಥೇತ್ಥ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ.

೨೬೮.

ವುತ್ತೇಸು ಪನ ಚಿತ್ತೇಸು, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಠಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಾರುಪ್ಪ-ತ್ತಯಂ ಪಾಕೋ ಚ ಅತ್ತನೋ.

೨೬೯.

ತಾಲೀಸೇತಾನಿ ¶ ಜಾಯನ್ತೇ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ಏವಂ ಸೇಸದ್ವಯೇ ಞೇಯ್ಯಾ, ಹಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಹೇಟ್ಠಿಮಂ.

೨೭೦.

ಅತ್ತನೋ ¶ ಅತ್ತನೋ ಪಾಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಅನಾಸವಾ;

ವಿಪಾಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇವ, ಚತೂಸ್ವಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಸು.

೨೭೧.

ವೋಟ್ಠಬ್ಬನೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ಕಾಮೇ ಅಟ್ಠ ಮಹಾಕ್ರಿಯಾ;

ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಚ ಆರುಪ್ಪಾ, ತೇರಸೇವ ಕ್ರಿಯಾ ಸಿಯುಂ.

೨೭೨.

ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ¶ ಜಾಯನ್ತೇ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ದ್ವಾದಸೇವ ಕ್ರಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ.

೨೭೩.

ಏಕಾದಸ ಕ್ರಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ;

ದಸೇವ ಚ ಕ್ರಿಯಾ ಞೇಯ್ಯಾ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಭೂಮಿಯಂ.

೨೭೪.

ಅರಹತೋ ಪನ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ಏಕೂನವೀಸತಿ;

ಅರಹತ್ತಂ ಕ್ರಿಯಾ ಸಬ್ಬಾ, ಠಪೇತ್ವಾವಜ್ಜನದ್ವಯಂ.

೨೭೫.

ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಫಲಟ್ಠಾನಂ, ತಿಹೇತುಕಪುಥುಜ್ಜನೇ;

ತೇರಸೇವ ಚ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಯೇ.

೨೭೬.

ಚತ್ತಾರೋ ಞಾಣಸಂಯುತ್ತಾ, ಮಹಾಪಾಕಾ ತಥಾ ನವ;

ರೂಪಾರೂಪವಿಪಾಕಾ ಚ, ತೇರಸೇವ ಭವನ್ತಿಮೇ.

೨೭೭.

ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಫಲಟ್ಠಾನಂ, ದುಹೇತುಕಪುಥುಜ್ಜನೇ;

ಞಾಣಹೀನಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ, ವಿಪಾಕಾ ಏವ ಜಾಯರೇ.

೨೭೮.

ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ, ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯದೇಹಿನಂ;

ಸತ್ತರಸೇವ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಸತ್ತನ್ನಮ್ಪಿ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೨೭೯.

ವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ದುವೇ ಪಞ್ಚ, ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಮ್ಪಿ ಚ;

ಸನ್ತೀರಣಾನಿ ವೋಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಹೋನ್ತಿ ಸತ್ತರಸೇವಿಮೇ.

೨೮೦.

ಹೇಟ್ಠಾ ತಿಣ್ಣಂ ಫಲಟ್ಠಾನಂ, ತಿಹೇತುಕಪುಥುಜ್ಜನೇ;

ನವೇವ ಕುಸಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಮಹಗ್ಗತಾ.

೨೮೧.

ತಿಣ್ಣಂ ¶ ಪುಥುಜ್ಜನಾನಞ್ಚ, ತಿಣ್ಣಮರಿಯಾನಮಾದಿತೋ;

ತೇರಸೇವ ತು ಚಿತ್ತಾನಿ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ನಿದ್ದಿಸೇ.

೨೮೨.

ಅಟ್ಠೇವ ಕಾಮಪುಞ್ಞಾನಿ, ದಿಟ್ಠಿಹೀನಾ ಅಪುಞ್ಞತೋ;

ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಚ ಉದ್ಧಚ್ಚ-ಸಂಯುತ್ತಞ್ಚಾತಿ ತೇರಸ.

೨೮೩.

ಹೇಟ್ಠಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಫಲಟ್ಠಾನಂ, ತಥಾ ಸಬ್ಬಪುಥುಜ್ಜನೇ;

ದೋಮನಸ್ಸಯುತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ, ದ್ವಯಮೇವ ತು ಜಾಯತೇ.

೨೮೪.

ತಿಣ್ಣಂ ¶ ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ತು, ಪಞ್ಚೇವ ಪನ ಜಾಯರೇ;

ಚತ್ತಾರಿ ದಿಟ್ಠಿಯುತ್ತಾನಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯುತಮ್ಪಿ ಚ.

೨೮೫.

ಮಗ್ಗಟ್ಠಾನಂ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ, ಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ ಸಕಂ ಸಕಂ;

ಏಕಮೇವ ಭವೇ ತೇಸಂ, ಇತಿ ವತ್ವಾ ವಿಭಾವಯೇ.

೨೮೬.

ಮಯಾ ಭವೇಸು ಚಿತ್ತಾನಂ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಸೇನ ಚ;

ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಾಟವತ್ಥಾಯ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿ ಪಕಾಸಿತಾ.

೨೮೭.

ಏವಂ ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಚಿತ್ತಂ, ಭೂಮಿಪುಗ್ಗಲಭೇದತೋ;

ಬಹುಧಾಪಿ ಚ ಹೋತೀತಿ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೨೮೮.

ಸಕ್ಕಾ ¶ ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನ, ಭೇದೋ ಞಾತುಂ ವಿಭಾವಿನಾ;

ಗನ್ಥವಿತ್ಥಾರಭೀತೇನ, ಸಂಖಿತ್ತಂ ಪನಿದಂ ಮಯಾ.

೨೮೯.

ಪುಬ್ಬಾಪರಂ ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ, ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಚ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ, ಗಹೇತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೨೯೦.

ಇಮಞ್ಚಾಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರಂ ಸುಸಾರಂ,

ವರಂ ಸತ್ತಮೋಹನ್ಧಕಾರಪ್ಪದೀಪಂ;

ಸದಾ ಸಾಧು ಚಿನ್ತೇತಿ ವಾಚೇತಿ ಯೋ ತಂ,

ನರಂ ರಾಗದೋಸಾ ಚಿರಂ ನೋಪಯನ್ತಿ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಭೂಮಿಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಪಞ್ಚಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೬. ಛಟ್ಠೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗನಿದ್ದೇಸೋ

೨೯೧.

ಏತೇಸಂ ¶ ¶ ¶ ಪನ ಚಿತ್ತಾನಂ, ಆರಮ್ಮಣಮಿತೋ ಪರಂ;

ದಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮಹಂ ತೇನ, ವಿನಾ ನತ್ಥಿ ಹಿ ಸಮ್ಭವೋ.

೨೯೨.

ರೂಪಂ ಸದ್ದಂ ಗನ್ಧಂ ರಸಂ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಧಮ್ಮಮೇವ ಚ;

ಛಧಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ಆಹು, ಛಳಾರಮ್ಮಣಕೋವಿದಾ.

೨೯೩.

ತತ್ಥ ಭೂತೇ ಉಪಾದಾಯ, ವಣ್ಣೋ ಚತುಸಮುಟ್ಠಿತೋ;

ಸನಿದಸ್ಸನಪಟಿಘೋ, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಸಞ್ಞಿತೋ.

೨೯೪.

ದುವಿಧೋ ಹಿ ಸಮುದ್ದಿಟ್ಠೋ, ಸದ್ದೋ ಚಿತ್ತೋತುಸಮ್ಭವೋ;

ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಸದ್ದೋವ, ಹೋತಿ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಿತೋ.

೨೯೫.

ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಸದ್ದೋ ಯೋ,

ಸೋ ಹೋತೂತುಸಮುಟ್ಠಿತೋ;

ದುವಿಧೋಪಿ ಅಯಂ ಸದ್ದೋ,

ಸದ್ದಾರಮ್ಮಣತಂ ಗತೋ.

೨೯೬.

ಧರೀಯತೀತಿ ಗಚ್ಛನ್ತೋ, ಗನ್ಧೋ ಸೂಚನತೋಪಿ ವಾ;

ಅಯಂ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನೋ, ಗನ್ಧಾರಮ್ಮಣಸಮ್ಮತೋ.

೨೯೭.

ರಸಮಾನಾ ರಸನ್ತೀತಿ, ರಸೋತಿ ಪರಿಕಿತ್ತಿತೋ;

ಸೋವ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನೋ, ರಸಾರಮ್ಮಣನಾಮಕೋ.

೨೯೮.

ಫುಸೀಯತೀತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಥವೀತೇಜವಾಯವೋ;

ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಚತುಸಮ್ಭೂತಂ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಂ ಮತಂ.

೨೯೯.

ಸಬ್ಬಂ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ, ಹಿತ್ವಾ ರೂಪಾದಿಪಞ್ಚಕಂ;

ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿ-ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಸಞ್ಞಿತಂ.

೩೦೦.

ಛಾರಮ್ಮಣಾನಿ ¶ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಕಾಮಾವಚರಭೂಮಿಯಂ;

ತೀಣಿ ರೂಪೇ ಪನಾರೂಪೇ, ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಮೇಕಕಂ.

೩೦೧.

ಖಣವತ್ಥುಪರಿತ್ತತ್ತಾ ¶ , ಆಪಾಥಂ ನ ವಜನ್ತಿ ಯೇ;

ತೇ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇಸಂ ರೂಪಾದಯೋ ಕಿರ.

೩೦೨.

ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಾವ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಗೋಚರಂ;

ನೇವ ಪಚ್ಚನುಭೋನ್ತಾನಂ, ಮನೋ ತೇಸಂ ತು ಗೋಚರಂ.

೩೦೩.

ತಞ್ಚ ¶ ‘‘ಪಚ್ಚನುಭೋತೀ’’ತಿ, ವುತ್ತತ್ತಾ ಪನ ಸತ್ಥುನಾ;

ರೂಪಾದಾರಮ್ಮಣಾನೇವ, ಹೋನ್ತಿ ರೂಪಾದಯೋ ಪನ.

೩೦೪.

ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖಾದಿಞಾಣಾನಂ, ರೂಪಾದೀನೇವ ಗೋಚರಾ;

ಅನಾಪಾಥಗತಾನೇವ, ತಾನೀತಿಪಿ ನ ಯುಜ್ಜತಿ.

೩೦೫.

ಯಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋನ್ತಂ, ತಂ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ ಕಥಂ;

ಏವಂ ಸತಿ ಪನೇತೇಸಂ, ನಿಯಮೋತಿ ಕಥಂ ಭವೇ.

೩೦೬.

ಸಬ್ಬಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಏತಂ, ಛಬ್ಬಿಧಂ ಸಮುದೀರಿತಂ;

ತಂ ಪರಿತ್ತತ್ತಿಕಾದೀನಂ, ವಸೇನ ಬಹುಧಾ ಮತಂ.

೩೦೭.

ಸಬ್ಬೋ ಕಾಮವಿಪಾಕೋ ಚ, ಕ್ರಿಯಾಹೇತುದ್ವಯಮ್ಪಿ ಚ;

ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಏಕನ್ತಂ, ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾ ಸಿಯುಂ.

೩೦೮.

ಇಟ್ಠಾದಿಭೇದಾ ಪಞ್ಚೇವ, ರೂಪಸದ್ದಾದಯೋ ಪನ;

ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ದ್ವಿಪಞ್ಚನ್ನಂ, ಗೋಚರಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ.

೩೦೯.

ರೂಪಾದಿಪಞ್ಚಕಂ ಸಬ್ಬಂ, ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಸ್ಸ ತು;

ತೇರಸನ್ನಂ ಪನೇತೇಸಂ, ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋವ ಗೋಚರೋ.

೩೧೦.

ನಾರೂಪಂ ನ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ, ನಾತೀತಂ ನ ಚನಾಗತಂ;

ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರೋನ್ತೇ ಚ, ವತ್ತಮಾನೋ ಹಿ ಗೋಚರೋ.

೩೧೧.

ತೇರಸೇತಾನಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಜಾಯನ್ತೇ ಕಾಮಧಾತುಯಂ;

ಚತ್ತಾರಿ ರೂಪಾವಚರೇ, ನೇವ ಕಿಞ್ಚಿ ಅರೂಪಿಸು.

೩೧೨.

ಮಹಾಪಾಕಾನಮಟ್ಠನ್ನಂ ¶ ¶ , ಸನ್ತೀರಣತ್ತಯಸ್ಸಪಿ;

ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ರೂಪಾದಿಛಪರಿತ್ತಾನಿ ಗೋಚರಾ.

೩೧೩.

ರೂಪಾದಯೋ ಪರಿತ್ತಾ ಛ, ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಗೋಚರಾ;

ಪಞ್ಚದ್ವಾರೇ ಪಟುಪ್ಪನ್ನಾ, ಮನೋದ್ವಾರೇ ತಿಕಾಲಿಕಾ.

೩೧೪.

ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಞ್ಚ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಛಬ್ಬಿಧಂ ನಿಯತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಂ.

೩೧೫.

ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಹಿ, ಏಕನ್ತೇನ ಅನಞ್ಞತೋ;

ಅಟ್ಠಾನಾಸವಚಿತ್ತಾನಂ, ಅಪ್ಪಮಾಣೋವ ಗೋಚರೋ.

೩೧೬.

ಚತ್ತಾರೋ ಞಾಣಹೀನಾ ಚ, ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞತೋ;

ಕ್ರಿಯತೋಪಿ ಚ ಚತ್ತಾರೋ, ದ್ವಾದಸಾಕುಸಲಾನಿ ಚ.

೩೧೭.

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾ ಚೇವ, ತೇ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಾ;

ಪಞ್ಞತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಹಿ, ನವತ್ತಬ್ಬಾವ ಹೋನ್ತಿ ತೇ.

೩೧೮.

ಚತ್ತಾರೋ ಞಾಣಸಂಯುತ್ತಾ, ಪುಞ್ಞತೋ ಕ್ರಿಯತೋಪಿ ಚ;

ತಥಾಭಿಞ್ಞಾದ್ವಯಞ್ಚೇವ, ಕ್ರಿಯಾವೋಟ್ಠಬ್ಬನಮ್ಪಿ ಚ.

೩೧೯.

ಏಕಾದಸನ್ನಮೇತೇಸಂ, ತಿವಿಧೋ ಹೋತಿ ಗೋಚರೋ;

ಪಞ್ಞತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಹಿ, ನವತ್ತಬ್ಬಾಪಿ ಹೋನ್ತಿಮೇ.

೩೨೦.

ಯಾನಿ ವುತ್ತಾವಸೇಸಾನಿ, ಚಿತ್ತಾನಿ ಪನ ತಾನಿ ಹಿ;

ನವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಾನೀತಿ, ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಿ ವಿಭಾವಿನಾ.

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಿಕಂ ಸಮತ್ತಂ.

೩೨೧.

ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಞ್ಚ ¶ , ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಛಬ್ಬಿಧಂ ಪನ ಏಕನ್ತ-ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೩೨೨.

ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ದ್ವಿಪಞ್ಚನ್ನಂ, ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಸ್ಸ ಚ;

ಪಞ್ಚ ರೂಪಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾವ ಗೋಚರಾ.

೩೨೩.

ಅಟ್ಠ ¶ ¶ ಕಾಮಮಹಾಪಾಕಾ, ಸನ್ತೀರಣತ್ತಯಮ್ಪಿ ಚ;

ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಚಿತ್ತನ್ತಿ, ದ್ವಾದಸೇತೇ ತು ಮಾನಸಾ.

೩೨೪.

ಸಿಯಾತೀತಾರಮ್ಮಣಾ ಪಚ್ಚು-ಪ್ಪನ್ನಾನಾಗತಗೋಚರಾ;

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಕಾಮೇ, ಕ್ರಿಯತೋ ನವ ಮಾನಸಾ.

೩೨೫.

ಅಭಿಞ್ಞಾಮಾನಸಾ ದ್ವೇಪಿ, ಸಿಯಾತೀತಾದಿಗೋಚರಾ;

ಸನ್ತಪಞ್ಞತ್ತಿಕಾಲೇಪಿ, ನವತ್ತಬ್ಬಾ ಭವನ್ತಿಮೇ.

೩೨೬.

ಸೇಸಾನಿ ಪನ ಸಬ್ಬಾನಿ, ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸುಪಿ;

ನವತ್ತಬ್ಬಾನಿ ಹೋನ್ತೇವ, ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಾದಿನಾ.

೩೨೭.

ಕಾಮತೋ ಚ ಕ್ರಿಯಾ ಪಞ್ಚ, ರೂಪತೋ ಪಞ್ಚಮೀ ಕ್ರಿಯಾ;

ಚಿತ್ತಾನಂ ಛನ್ನಮೇತೇಸಂ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಗೋಚರಂ.

೩೨೮.

ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಫಲಂ ಮಗ್ಗಂ, ರೂಪಞ್ಚಾರೂಪಮೇವ ಚ;

ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಗೋಚರಂ ಕಾತುಂ, ಕತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಮೇ ವದ.

೩೨೯.

ಚತ್ತಾರೋ ಞಾಣಸಂಯುತ್ತಾ,

ಪುಞ್ಞತೋ ಕ್ರಿಯತೋ ತಥಾ;

ಅಭಿಞ್ಞಾಹದಯಾ ದ್ವೇಪಿ,

ಕ್ರಿಯಾ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಮ್ಪಿ ಚ.

೩೩೦.

ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಗೋಚರಂ ಕಾತುಂ, ಚಿತ್ತಾನೇಕಾದಸಾಪಿ ಚ;

ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಫಲಂ ಮಗ್ಗಂ, ರೂಪಞ್ಚಾರೂಪಮೇವ ಚ.

೩೩೧.

ಚಿತ್ತೇಸು ಪನ ಸಬ್ಬೇಸು, ಕತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಮೇ ವದ;

ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಮಗ್ಗಂ, ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಗೋಚರಂ.

೩೩೨.

ಸಬ್ಬೇಸು ಪನ ಚಿತ್ತೇಸು, ಛ ಚ ಚಿತ್ತಾನಿ ಮೇ ಸುಣ;

ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಮಗ್ಗಂ, ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಗೋಚರಂ.

೩೩೩.

ಚತ್ತಾರೋ ಞಾಣಸಂಯುತ್ತಾ, ಕ್ರಿಯಾ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಮ್ಪಿ ಚ;

ಕ್ರಿಯಾಭಿಞ್ಞಾ ಮನೋಧಾತು, ಛ ಚ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಗೋಚರಂ.

೩೩೪.

ಚತ್ತಾರೋ ¶ ¶ ಞಾಣಸಂಯುತ್ತಾ-ಭಿಞ್ಞಾಚಿತ್ತಞ್ಚ ಪುಞ್ಞತೋ;

ನಾರಹತ್ತಂ ಫಲಂ ಮಗ್ಗಂ, ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಗೋಚರಂ.

೩೩೫.

ಕಸ್ಮಾ ಅರಹತೋ ಮಗ್ಗ-ಚಿತ್ತಂ ವಾ ಫಲಮಾನಸಂ;

ಪುಥುಜ್ಜನಾ ವಾ ಸೇಕ್ಖಾ ವಾ, ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಹಿ ಜಾನಿತುಂ.

೩೩೬.

ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನ ಜಾನಾತಿ,

ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಮಾನಸಂ;

ಸೋತಾಪನ್ನೋ ನ ಜಾನಾತಿ,

ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಮಾನಸಂ.

೩೩೭.

ಸಕದಾಗಾಮೀ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಮಾನಸಂ;

ಅನಾಗಾಮೀ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅರಹನ್ತಸ್ಸ ಮಾನಸಂ.

೩೩೮.

ಹೇಟ್ಠಿಮೋ ¶ ಹೇಟ್ಠಿಮೋ ನೇವ, ಜಾನಾತಿ ಉಪರೂಪರಿ;

ಉಪರೂಪರಿ ಜಾನಾತಿ, ಹೇಟ್ಠಿಮಸ್ಸ ಚ ಮಾನಸಂ.

೩೩೯.

ಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ,

ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪನ;

ತಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಏಕೇಕಂ,

ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಇತೋ ಪರಂ.

೩೪೦.

ಕುಸಲಾರಮ್ಮಣಂ ಕಾಮೇ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಸ್ಸ ಚ;

ಅಭಿಞ್ಞಾಮಾನಸಸ್ಸಾಪಿ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ.

೩೪೧.

ಕಾಮಾವಚರಪಾಕಸ್ಸ, ತಥಾ ಕಾಮಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ;

ಏತೇಸಂ ಪನ ರಾಸೀನಂ, ಛನ್ನಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೩೪೨.

ರೂಪಾವಚರಪುಞ್ಞಾನಿ, ಕಾಮಪಾಕಂ ತತೋ ವಿನಾ;

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪನ ರಾಸೀನಂ, ಹೋನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಹಿ.

೩೪೩.

ಆರುಪ್ಪಕುಸಲಞ್ಚಾಪಿ, ತೇಭೂಮಕುಸಲಸ್ಸ ಚ;

ತೇಭೂಮಕಕ್ರಿಯಸ್ಸಾಪಿ, ತಥೇವಾಕುಸಲಸ್ಸಪಿ.

೩೪೪.

ಅರೂಪಾವಚರಪಾಕಾನಂ ¶ ¶ , ದ್ವಿನ್ನಂ ಪನ ಚತುತ್ಥದು;

ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠರಾಸೀನಂ, ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೪೫.

ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಪುಞ್ಞಮ್ಪಿ, ಕಾಮಾವಚರತೋಪಿ ಚ;

ರೂಪತೋ ಪಞ್ಚಮಸ್ಸಾಪಿ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ.

೩೪೬.

ಚತುನ್ನಂ ಪನ ರಾಸೀನಂ, ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಸದಾ;

ತಥೇವಾಕುಸಲಂ ಕಾಮ-ರೂಪಾವಚರತೋ ಪನ.

೩೪೭.

ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾಪಿ, ತಥೇವಾಕುಸಲಸ್ಸ ಚ;

ಕಾಮಾವಚರಪಾಕಾನಂ, ಛನ್ನಂ ರಾಸೀನಮೀರಿತಂ.

೩೪೮.

ವಿಪಾಕಾರಮ್ಮಣಂ ಕಾಮೇ, ಕಾಮಾವಚರತೋಪಿ ಚ;

ರೂಪಾವಚರತೋ ಚೇವ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ.

೩೪೯.

ಕಾಮಾವಚರಪಾಕಾನಂ, ತಥೇವಾಕುಸಲಸ್ಸ ಚ;

ಛನ್ನಞ್ಚ ಪನ ರಾಸೀನಂ, ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೫೦.

ವಿಪಾಕಾರಮ್ಮಣಂ ರೂಪೇ, ಕಾಮಾವಚರತೋಪಿ ಚ;

ರೂಪಾವಚರತೋ ಚೇವ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ.

೩೫೧.

ಅಪುಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ, ರಾಸೀನಂ ಹೋತಿ ಗೋಚರೋ;

ಅರೂಪಾವಚರಪಾಕೇಸು, ಅಯಮೇವ ನಯೋ ಮತೋ.

೩೫೨.

ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಪಾಕಮ್ಪಿ, ಕಾಮತೋ ರೂಪತೋಪಿ ಚ;

ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾಪಿ, ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪನ.

೩೫೩.

ಕ್ರಿಯಚಿತ್ತಮಿದಂ ಕಾಮೇ, ಕಾಮಾವಚರತೋಪಿ ಚ;

ರೂಪಾವಚರತೋ ಚೇವ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ.

೩೫೪.

ಕಾಮಾವಚರಪಾಕಸ್ಸ, ತಥೇವಾಕುಸಲಸ್ಸ ಚ;

ಛನ್ನಂ ರಾಸೀನಮೇತೇಸಂ, ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೫೫.

ಯಂ ¶ ಕ್ರಿಯಾಮಾನಸಂ ರೂಪೇ, ಕಾಮಪಾಕಂ ತತೋ ವಿನಾ;

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪನ ರಾಸೀನಂ, ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪನ.

೩೫೬.

ಕ್ರಿಯಾಚಿತ್ತಂ ¶ ¶ ಪನಾರುಪ್ಪೇ, ತೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಮೇವ ಚ;

ಆರುಪ್ಪಸ್ಸ ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾಪಿ, ಛನ್ನಂ ಹೋತೇವ ಗೋಚರೋ.

೩೫೭.

ರೂಪಂ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಸಞ್ಞಿತಂ;

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಸ್ಸ, ತಥೇವ ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ.

೩೫೮.

ಅಭಿಞ್ಞಾದ್ವಯಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಕಾಮಪಾಕಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ;

ಛನ್ನಂ ರಾಸೀನಮೇತೇಸಂ, ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೫೯.

ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಂ ಕಾಮ-ರೂಪಾವಚರತೋ ಪನ;

ಕುಸಲಸ್ಸುಭಯಸ್ಸಾಪಿ, ಕಾಮರೂಪಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ.

೩೬೦.

ಅಪರಿಯಾಪನ್ನತೋ ಚೇವ, ಫಲಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ;

ಛನ್ನಂ ರಾಸೀನಮೇತೇಸಂ, ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೬೧.

ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ಸಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಪನ;

ತೇಭೂಮಕಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ, ತಥೇವಾಕುಸಲಸ್ಸ ಚ.

೩೬೨.

ರೂಪಾರೂಪವಿಪಾಕಸ್ಸ, ತೇಭೂಮಕಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ;

ನವನ್ನಂ ಪನ ರಾಸೀನಂ, ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೬೩.

ರೂಪಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ದ್ವೇ ತು, ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಸದ್ಧಾದಿಗೋಚರಾ;

ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ನಾಮ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ತಯೋ ಮತಾ.

೩೬೪.

ಇಧೇಕಚತ್ತಾಲೀಸೇವ, ಛಳಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ಮತಾ;

ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಾನ-ಮಯಮಾರಮ್ಮಣಕ್ಕಮೋ.

೩೬೫.

ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ, ರೂಪಾರೂಪಾ ಅನಾಸವಾ;

ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಇಮೇ ಸಬ್ಬೇ, ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಗೋಚರಾ.

೩೬೬.

ಪಠಮಾರುಪ್ಪಕುಸಲಂ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚೇತಸೋ;

ಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸ್ಸ, ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾರಮ್ಮಣಂ ಭವೇ.

೩೬೭.

ಪಠಮಾರುಪ್ಪಪಾಕೋಯಂ ¶ , ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚೇತಸೋ;

ಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸ್ಸ, ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾರಮ್ಮಣಂ ನ ಹಿ.

೩೬೮.

ಪಠಮಂ ¶ ತು ಕ್ರಿಯಾಚಿತ್ತಂ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚೇತಸೋ;

ನ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ನ ಪಾಕಸ್ಸ, ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪನ.

೩೬೯.

ಪಠಮಂ ತು ಕ್ರಿಯಾಚಿತ್ತಂ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚೇತಸೋ;

ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ಇತಿ ಞೇಯ್ಯಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೩೭೦.

ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಸೇಕ್ಖಸ್ಸ, ಅರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ದ್ವಿಧಾ;

ಕುಸಲಂ ಕುಸಲಸ್ಸಾಪಿ, ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಚ ತಂ ಸಿಯಾ.

೩೭೧.

ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಆರಮ್ಮಣಂ ತಿಧಾ ಹೋತಿ, ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ.

೩೭೨.

ಕ್ರಿಯಸ್ಸಾಪಿ ಕ್ರಿಯಾ ಹೋತಿ, ಕುಸಲಮ್ಪಿ ಕ್ರಿಯಸ್ಸ ಚ;

ಕುಸಲಂ ತು ವಿಪಾಕಸ್ಸ, ಏವಂ ಹೋತಿ ತಿಧಾ ಪನ.

೩೭೩.

ತತಿಯಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಮ್ಪಿ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಚೇತಸೋ;

ಏವಮೇವ ದ್ವಿಧಾ ಚೇವ, ತಿಧಾ ಚಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೩೭೪.

ಯಂ ಯಂ ಪನ ಇಧಾರಬ್ಭ,

ಯೇ ಯೇ ಜಾಯನ್ತಿ ಗೋಚರಂ;

ಸೋ ಸೋ ತೇಸಞ್ಚ ತೇಸಞ್ಚ,

ಹೋತಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ.

೩೭೫.

ಯೋ ¶ ಪನಿಮಸ್ಸ ನರೋ ಕಿರ ಪಾರಂ,

ದುತ್ತರಮುತ್ತರಮುತ್ತರತೀಧ;

ಸೋ ಅಭಿಧಮ್ಮಮಹಣ್ಣವಪಾರಂ,

ದುತ್ತರಮುತ್ತರಮುತ್ತರತೇವ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೋ ನಾಮ

ಛಟ್ಠೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೭. ಸತ್ತಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೋ

೩೭೬.

ಅನನ್ತಞಾಣೇನ ¶ ¶ ¶ ನಿರಙ್ಗಣೇನ,

ಗುಣೇಸಿನಾ ಕಾರುಣಿಕೇನ ತೇನ;

ವುತ್ತೇ ವಿಪಾಕೇ ಮತಿಪಾಟವತ್ಥಂ,

ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಪ್ಪಭವಂ ಸುಣಾಥ.

೩೭೭.

ಏಕೂನತಿಂಸ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಪಾಕಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ದಸ್ಸಿತಾ;

ತೀಸು ದ್ವಾರೇಸು ಕಮ್ಮಾನಿ, ವಿಪಾಕಾ ಛಸು ದಿಸ್ಸರೇ.

೩೭೮.

ಕುಸಲಂ ಕಾಮಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಪವತ್ತೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ;

ತಂ ತಂ ಪಚ್ಚಯಮಾಗಮ್ಮ, ದದಾತಿ ವಿವಿಧಂ ಫಲಂ.

೩೭೯.

ಏಕಾಯ ಚೇತನಾಯೇಕಾ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಪಕಾಸಿತಾ;

ನಾನಾಕಮ್ಮೇಹಿ ನಾನಾ ಚ, ಭವನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ.

೩೮೦.

ತಿಹೇತುಕಂ ತು ಯಂ ಕಮ್ಮಂ, ಕಾಮಾವಚರಸಞ್ಞಿತಂ;

ತಿಹೇತುಕಂ ದುಹೇತುಞ್ಚ, ವಿಪಾಕಂ ದೇತ್ಯಹೇತುಕಂ.

೩೮೧.

ದುಹೇತುಕಂ ತು ಯಂ ಕಮ್ಮಂ, ತಂ ನ ದೇತಿ ತಿಹೇತುಕಂ;

ದುಹೇತುಕಮಹೇತುಞ್ಚ, ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ ಅತ್ತನೋ.

೩೮೨.

ತಿಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ,

ಪಟಿಸನ್ಧಿ ತಿಹೇತುಕಾ;

ದುಹೇತುಕಾಪಿ ಹೋತೇವ,

ನ ಚ ಹೋತಿ ಅಹೇತುಕಾ.

೩೮೩.

ದುಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ,

ಪಟಿಸನ್ಧಿ ದುಹೇತುಕಾ;

ಅಹೇತುಕಾಪಿ ¶ ಹೋತೇವ,

ನ ಚ ಹೋತಿ ತಿಹೇತುಕಾ.

೩೮೪.

ಅಸಙ್ಖಾರಮಸಙ್ಖಾರಂ ¶ , ಸಸಙ್ಖಾರಮ್ಪಿ ದೇತಿ ಹಿ;

ಸಸಙ್ಖಾರಮಸಙ್ಖಾರಂ, ಸಸಙ್ಖಾರಂ ಫಲಂ ತಥಾ.

೩೮೫.

ಏಕಾಯ ಚೇತನಾಯೇತ್ಥ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ ಸೋಳಸ;

ವಿಧಾ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಯೇ.

೩೮೬.

ಆರಮ್ಮಣೇನ ಹೋತೇವ, ವೇದನಾಪರಿವತ್ತನಂ;

ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಮ್ಪಿ, ಜವನೇನ ನಿಯಾಮಿತಂ.

೩೮೭.

ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತೇನ, ಕುಸಲೇನಾದಿನಾ ಪನ;

ತುಲ್ಯೇನ ಪಾಕಚಿತ್ತೇನ, ಗಹಿತಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಚೇ.

೩೮೮.

ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ¶ ಇಟ್ಠೇ, ಚಕ್ಖುಸ್ಸಾಪಾಥಮಾಗತೇ;

ಮನೋಧಾತು ಭವಙ್ಗಸ್ಮಿಂ, ತಾಯ ಆವಟ್ಟಿತೇ ಪನ.

೩೮೯.

ವೀಥಿಚಿತ್ತೇಸು ಜಾತೇಸು, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕಾದಿಸು;

ಜಾಯತೇ ಜವನಂ ಹುತ್ವಾ, ಪಠಮಂ ಕಾಮಮಾನಸಂ.

೩೯೦.

ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಜವಿತ್ವಾನ, ಪಠಮೇ ಕುಸಲೇ ಗತೇ;

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ತೇನೇವ ಸದಿಸಂ ಪುನ.

೩೯೧.

ವಿಪಾಕಂ ಜಾಯತೇ ಚಿತ್ತಂ, ತದಾರಮ್ಮಣಸಞ್ಞಿತಂ;

ಸನ್ಧಿಯಾ ತುಲ್ಯತೋ ಮೂಲ-ಭವಙ್ಗನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತೇ.

೩೯೨.

ತಞ್ಚ ಸನ್ತೀರಣಂ ಏತ್ಥ, ದಸ್ಸನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ;

ಗಣನೂಪಗಚಿತ್ತಾನಿ, ಚತ್ತಾರೇವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೩೯೩.

ಯದಾ ಹಿ ದುತಿಯಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುಸಲಂ ಜವನಂ ತದಾ;

ತೇನ ತುಲ್ಯವಿಪಾಕಮ್ಪಿ, ತದಾರಮ್ಮಣಕಂ ಸಿಯಾ.

೩೯೪.

ಸನ್ಧಿಯಾ ಅಸಮಾನತ್ತಾ, ದ್ವೇ ನಾಮಾನಿಸ್ಸ ಲಬ್ಭರೇ;

‘‘ಆಗನ್ತುಕಭವಙ್ಗ’’ನ್ತಿ, ‘‘ತದಾರಮ್ಮಣಕ’’ನ್ತಿ ಚ.

೩೯೫.

ಯದಾ ¶ ¶ ಹಿ ತತಿಯಂ ಪುಞ್ಞಂ, ಜವನಂ ಹೋತಿ ತೇನ ಚ;

ಸದಿಸಂ ತತಿಯಂ ಪಾಕಂ, ತದಾರಮ್ಮಣಕಂ ಸಿಯಾ.

೩೯೬.

‘‘ಆಗನ್ತುಕಭವಙ್ಗ’’ನ್ತಿ, ಇದಮ್ಪಿ ಚ ಪವುಚ್ಚತಿ;

ಇಮಿನಾ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಛ, ಪುರಿಮಾನಿ ಚ ಪಞ್ಚಪಿ.

೩೯೭.

ಯದಾ ಚತುತ್ಥಂ ಕುಸಲಂ, ಜವನಂ ಹೋತಿ ತೇನ ಚ;

ತುಲ್ಯಂ ಚತುತ್ಥಂ ಪಾಕಂ ತು, ತದಾರಮ್ಮಣತಂ ವಜೇ.

೩೯೮.

ಆಗನ್ತುಕಭವಙ್ಗಂ ತು, ತದಾರಮ್ಮಣನಾಮಕಂ;

ಪುರಿಮಾನಿ ಛ ಪಾಕಾನಿ, ಇಮಿನಾ ಹೋನ್ತಿ ಸತ್ತ ತು.

೩೯೯.

ತಸ್ಮಿಂ ದ್ವಾರೇ ಯದಾ ಇಟ್ಠ-ಮಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಪನ;

ಆಗಚ್ಛತಿ ತದಾಪಾಥಂ, ತದಾ ವುತ್ತನಯೇನಿಧ.

೪೦೦.

ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ, ವೇದನಾ ಪರಿವತ್ತತಿ;

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತಂ ತಸ್ಮಾ, ಹೋತಿ ಸನ್ತೀರಣಂ ಮನೋ.

೪೦೧.

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತೇಸ್ವೇವ, ಜವನೇಸು ಚತೂಸುಪಿ;

ತೇಹಿ ತುಲ್ಯಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ, ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ಜಾಯರೇ.

೪೦೨.

ವೇದನಾಯಾಸಮಾನತ್ತಾ, ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ತು;

ಹೋನ್ತಿ ಪಿಟ್ಠಿಭವಙ್ಗಾನಿ, ಚತ್ತಾರೀತಿ ಚ ನಾಮತೋ.

೪೦೩.

ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ ವಿಪಾಕಾನಿ, ಪುರಿಮೇಹಿ ಚ ಸತ್ತಹಿ;

ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವಾದಸ ಪಾಕಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೪೦೪.

ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ತಥಾ ಏವಂ, ಸೋತಾದೀಸ್ವಪಿ ನಿದ್ದಿಸೇ;

ದ್ವಾದಸ ದ್ವಾದಸ ಪಾಕಾ, ಸಮಸಟ್ಠಿ ಭವನ್ತಿಮೇ.

೪೦೫.

ಏಕಾಯ ಚೇತನಾಯೇವ, ಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ಪನ;

ಸಮಸಟ್ಠಿ ವಿಪಾಕಾನಿ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ನ ಸಂಸಯೋ.

೪೦೬.

ಗಹಿತಾಗಹಣೇನೇತ್ಥ ¶ ¶ , ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇಸು ದ್ವಾದಸ;

ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಕಾದೀನಿ, ಚತ್ತಾರೀತಿ ಚ ಸೋಳಸ.

೪೦೭.

ಏವಮೇವ ¶ ಸಸಙ್ಖಾರ-ತಿಹೇತುಕುಸಲೇನಪಿ;

ಅಸಙ್ಖಾರಸಸಙ್ಖಾರು-ಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇಹಿಪಿ.

೪೦೮.

ಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ತೇಸಂ, ವಿಪಾಕೇಹಿ ಚ ತೀಹಿಪಿ;

ಏಸೇವ ಚ ನಯೋ ತೇಹಿ, ದಿನ್ನಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ.

೪೦೯.

ಪಠಮಂ ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತ-ಗೋಚರಸ್ಸ ವಸೇನಿಧ;

ಪವತ್ತಿಂ ಪನ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತದ್ವಯೇ.

೪೧೦.

ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ ತಪ್ಪಚ್ಛಾ ತು, ಇಟ್ಠಸ್ಮಿಂ ಗೋಚರೇ ಇಧ;

ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಪನ ದ್ವಾರೇ, ದ್ವಾದಸ ದ್ವಾದಸೇವ ತು.

೪೧೧.

ಗಹಿತಾಗಹಣೇನೇತ್ಥ, ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ಸೋಳಸ;

ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ಞೇಯ್ಯಂ ಸಬ್ಬಮಸೇಸತೋ.

೪೧೨.

ತಿಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ತಿಹೇತುಕಾ;

ಭವತೀತಿ ಅಯಂ ವಾರೋ, ವುತ್ತೋ ಏತ್ತಾವತಾ ಮಯಾ.

೪೧೩.

ಸನ್ಧಿಮೇಕಂ ತು ಕಮ್ಮೇಕಂ, ಜನೇತಿ ನ ತತೋ ಪರಂ;

ಅನೇಕಾನಿ ವಿಪಾಕಾನಿ, ಸಞ್ಜನೇತಿ ಪವತ್ತಿಯಂ.

೪೧೪.

ಏಕಸ್ಮಾ ಹಿ ಯಥಾ ಬೀಜಾ, ಜಾಯತೇ ಏಕಮಙ್ಕುರಂ;

ಸುಬಹೂನಿ ಫಲಾನಿಸ್ಸ, ಹೋನ್ತಿ ಹೇತುಪವತ್ತಿತೋ.

೪೧೫.

ದುಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ದುಹೇತುಕಾ;

ಹೋತೀತಿ ಹಿ ಅಯಂ ವಾರೋ, ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಆಗತೋ.

೪೧೬.

ದುಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ, ಸೋಮನಸ್ಸಯುತೇನಿಧ;

ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಚಿತ್ತೇನ, ಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ಪನ.

೪೧೭.

ತೇನ ¶ ತುಲ್ಯೇನ ಪಾಕೇನ, ಗಹಿತಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಚೇ;

ಇಟ್ಠೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಕ್ಖು-ದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಮಾಗತೇ.

೪೧೮.

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತೇ ಞಾಣ-ಹೀನೇ ಕುಸಲಮಾನಸೇ;

ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಜವಿತ್ವಾನ, ಗತೇ ತಸ್ಮಿಂ ದುಹೇತುಕೇ.

೪೧೯.

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ¶ ಕತ್ವಾ, ಜಾಯತೇ ತದನನ್ತರಂ;

ತಂಸರಿಕ್ಖಕಮೇಕಂ ತು, ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಮಾನಸಂ.

೪೨೦.

ತಂ ಹಿ ಮೂಲಭವಙ್ಗನ್ತಿ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಿಚ್ಚಪಿ;

ಉಭಯಮ್ಪಿ ಚ ತಸ್ಸೇವ, ನಾಮನ್ತಿ ಪರಿದೀಪಿತಂ.

೪೨೧.

ದುಹೇತುಕಸಸಙ್ಖಾರೇ, ಜವಿತೇಪಿ ಚ ತಂಸಮಂ;

ಹೋತಾಗನ್ತುಕಸಙ್ಖಾತಂ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಂ.

೪೨೨.

ತಥೇವ ಚ ದುಹೇತೂನಂ, ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಗೋಚರೇ;

ದ್ವಿನ್ನಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಯುತ್ತಾನಂ, ಜವನಾನಮನನ್ತರಂ.

೪೨೩.

ದ್ವೇ ತಾದಿಸಾನಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಾ;

ತೇಸಂ ‘‘ಪಿಟ್ಠಿಭವಙ್ಗ’’ನ್ತಿ, ನಾಮಂ ‘‘ಆಗನ್ತುಕ’’ನ್ತಿ ಚ.

೪೨೪.

ಸನ್ತೀರಣದ್ವಯಞ್ಚೇವ, ದಸ್ಸನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ;

ಇಮಾನಿ ಚ ಭವಙ್ಗಾನಿ, ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಪನಟ್ಠ ಹಿ.

೪೨೫.

ಏವಮಟ್ಠಟ್ಠ ¶ ಕತ್ವಾನ, ದ್ವಾರೇಸುಪಿ ಚ ಪಞ್ಚಸು;

ಚತ್ತಾಲೀಸ ವಿಪಾಕಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ಪವತ್ತಿಯಂ.

೪೨೬.

ಗಹಿತಾಗಹಣೇನೇತ್ಥ, ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಪನಟ್ಠ ಚ;

ಸೋತಘಾನಾದಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ, ದ್ವಾದಸೇವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೪೨೭.

ಏಕಾಯ ಚೇತನಾಯೇವಂ, ಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ಪನ;

ದ್ವಾದಸೇವ ವಿಪಾಕಾನಿ, ಭವನ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಿತಂ.

೪೨೮.

ದುಹೇತುಕತ್ತಯೇನಾಪಿ ¶ , ಸೇಸೇನ ಸದಿಸೇನ ತು;

ಪಾಕೇನಾದಿನ್ನಸನ್ಧಿಯಾ, ಅಯಮೇವ ನಯೋ ಮತೋ.

೪೨೯.

ದುಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ದುಹೇತುಕಾ;

ಹೋತೀತಿಪಿ ಅಯಂ ವಾರೋ, ವುತ್ತೋ ಏತ್ತಾವತಾ ಮಯಾ.

೪೩೦.

ದುಹೇತುಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಅಹೇತುಕಾ;

ಹೋತೀತಿ ಚ ಅಯಂ ವಾರೋ, ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಆಗತೋ.

೪೩೧.

ದುಹೇತುಕೇಸು ¶ ಚಿತ್ತೇಸು, ಕುಸಲೇಸು ಚತೂಸುಪಿ;

ತೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನೇವ, ಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ಪನ.

೪೩೨.

ತಸ್ಸೇವ ಪಾಕಭೂತಾಯ, ಆದಿನ್ನಪಟಿಸನ್ಧಿನೋ;

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತಾಹೇತು, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ.

೪೩೩.

ಪಟಿಸನ್ಧಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಸಾ ಕಮ್ಮಸದಿಸಾತಿ ಹಿ;

ಕಮ್ಮಂ ದುಹೇತುಕಂ ಹೋತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಅಹೇತುಕಾ.

೪೩೪.

ತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಿಮುಪೇತಸ್ಸ, ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಗೋಚರೇ;

ಆಪಾಥಮಾಗತೇ ಚಕ್ಖು-ದ್ವಾರೇ ಪುನ ಚ ದೇಹಿನೋ.

೪೩೫.

ದುಹೇತೂನಂ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ;

ಜವನಸ್ಸಾವಸಾನಸ್ಮಿಂ, ಅಹೇತುಕಮಿದಂ ಮನೋ.

೪೩೬.

ತದಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನ, ಜಾಯತೇ ನತ್ಥಿ ಸಂಸಯೋ;

ತಂ ತು ಮೂಲಭವಙ್ಗಞ್ಚ, ತದಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಚ.

೪೩೭.

ವೀಥಿಚಿತ್ತೇಸು ಜಾತೇಸು, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕಾದಿಸು;

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತಂಯೇವ, ಹೋತಿ ಸನ್ತೀರಣಮ್ಪಿ ಚ.

೪೩೮.

ತೇಸು ಏಕಂ ಠಪೇತ್ವಾನ, ಗಹಿತಾಗಹಣೇನಿಧ;

ಗಣನೂಪಗಚಿತ್ತಾನಿ, ತೀಣಿಯೇವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೪೩೯.

ಇಟ್ಠೇ ¶ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಕ್ಖು-ದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಮಾಗತೇ;

ತದಾ ಸನ್ತೀರಣಞ್ಚೇವ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಂ.

೪೪೦.

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತಂಯೇವ, ಗಹೇತ್ವಾ ತೇಸು ಏಕಕಂ;

ಪುರಿಮಾನಿ ಚ ತೀಣೀತಿ, ಚತ್ತಾರೋವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೪೪೧.

ಏವಂ ಚತ್ತಾರಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ದ್ವಾರೇಸುಪಿ ಚ ಪಞ್ಚಸು;

ಹೋನ್ತಿ ವೀಸತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ವಿಪಾಕಾನಿ ಪವತ್ತಿಯಂ.

೪೪೨.

ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ತು ಚತ್ತಾರಿ, ಗಹಿತಾಗಹಣೇನಿಧ;

ಸೋತಘಾನಾದಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ, ಹೋತೇವಾಹೇತುಕಟ್ಠಕಂ.

೪೪೩.

ಅಹೇತುಪಟಿಸನ್ಧಿಸ್ಸ ¶ , ನ ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಭವೇ;

ದುಹೇತುಕಂ ತಿಹೇತುಂ ವಾ, ದುಹೇತುಪಟಿಸನ್ಧಿನೋ.

೪೪೪.

ಜಾತಾ ¶ ಸುಗತಿಯಂ ಯೇನ, ಪಾಕೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ತು;

ತೇನ ತುಲ್ಯಮ್ಪಿ ಹೀನಂ ವಾ, ತದಾರಮ್ಮಣಕಂ ಭವೇ.

೪೪೫.

ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಸನ್ಧಾಯ, ವುತ್ತಞ್ಚಾಹೇತುಕಟ್ಠಕಂ;

ಚತೂಸುಪಿ ಅಪಾಯೇಸು, ಪವತ್ತೇ ಪನ ಲಬ್ಭತಿ.

೪೪೬.

ಥೇರೋ ನೇರಯಿಕಾನಂ ತು, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವಸ್ಸತಿ;

ಗನ್ಧಂ ವಾಯುಞ್ಚ ಮಾಪೇತಿ, ಯದಾ ತೇಸಂ ತದಾ ಪನ.

೪೪೭.

ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ಚ ಸುತ್ವಾ ಚ, ಧಮ್ಮಂ ಗನ್ಧಞ್ಚ ಘಾಯತಂ;

ಪಿವತಞ್ಚ ಜಲಂ ವಾಯುಂ, ಫುಸತಂ ಮುದುಮೇವ ಚ.

೪೪೮.

ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕಾದೀನಿ, ಪುಞ್ಞಜಾನೇವ ಪಞ್ಚಪಿ;

ಸನ್ತೀರಣದ್ವಯಂ ಏಕಾ, ಮನೋಧಾತೂತಿ ಅಟ್ಠಕಂ.

೪೪೯.

ಅಯಂ ತಾವ ಕಥಾ ಇಟ್ಠ-ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಗೋಚರೇ;

ಕಾಮಾವಚರಪುಞ್ಞಾನಂ, ಜವನಾನಂ ವಸೇನಿಧ.

೪೫೦.

ನಿಯಮತ್ಥಂ ¶ ತು ಯಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾರಮ್ಮಣಚೇತಸೋ;

ಕುಸಲಂ ಪನ ಸನ್ಧಾಯ, ತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಹಿ ದೀಪಿತಂ.

೪೫೧.

ಇಧಾಕುಸಲಚಿತ್ತೇಸು, ಸೋಮನಸ್ಸಯುತೇಸುಪಿ;

ಇಟ್ಠೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ತೇಸು, ಜವಿತೇಸು ಚತೂಸುಪಿ.

೪೫೨.

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತಾಹೇತು-ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಹಿ;

ತದಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನ, ಜಾಯತೇ ತದನನ್ತರಂ.

೪೫೩.

ಛಸ್ವಾಕುಸಲಚಿತ್ತೇಸು, ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಯುತೇಸು ಹಿ;

ಗೋಚರೇ ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತೇ, ಜವಿತೇಸು ಅನನ್ತರಂ.

೪೫೪.

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತಾಹೇತು-ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಹಿ;

ತದಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನ, ಜಾಯತೇ ಪನ ಪುಞ್ಞಜಾ.

೪೫೫.

ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಯೋಗಸ್ಮಿಂ ¶ , ಕಙ್ಖತೋ ಉದ್ಧತಸ್ಸ ವಾ;

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತಂ ಹೋತಿ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಂ.

೪೫೬.

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತೇ ಚಿತ್ತೇ, ಜವನೇ ಜವಿತೇ ಪನ;

ಗವೇಸಿತಬ್ಬಾ ಪಞ್ಚೇವ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಾ.

೪೫೭.

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ, ಜವನೇ ಜವಿತೇ ಪನ;

ಛಳೇವ ಗವೇಸಿತಬ್ಬಾ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಾ.

೪೫೮.

ತಿಹೇತುಸೋಮನಸ್ಸೇನ, ಆದಿನ್ನಪಟಿಸನ್ಧಿನೋ;

ಝಾನತೋ ಪರಿಹೀನಸ್ಸ, ತಂ ಝಾನಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ.

೪೫೯.

ದೋಮನಸ್ಸಯುತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ;

ತಸ್ಸ ಕಿಂ ಜಾಯತೇ ಬ್ರೂಹಿ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಂ.

೪೬೦.

ಪಟ್ಠಾನೇ ಪಟಿಸಿದ್ಧಾ ಹಿ, ದೋಮನಸ್ಸಅನನ್ತರಂ;

ಸೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ, ದೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ವಾ.

೪೬೧.

ಮಹಗ್ಗತಂ ¶ ಪನಾರಬ್ಭ, ಜವನೇ ಜವಿತೇಪಿ ಚ;

ತತ್ಥೇವ ಪಟಿಸಿದ್ಧಂ ತು, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಂ.

೪೬೨.

ತಸ್ಮಾ ¶ ಭವಙ್ಗಪಾತೋವ, ತದಾರಮ್ಮಣಮೇವ ವಾ;

ನ ಹೋತಿ ಕಿಂ ನು ಕಾತಬ್ಬಂ, ವದ ತ್ವಂ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕ.

೪೬೩.

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತಾಹೇತು-ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ತು;

ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಾ ಹಿ, ತದಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ಸಿಯಾ.

೪೬೪.

ಆವಜ್ಜನಂ ಕಿಮಸ್ಸಾತಿ, ನತ್ಥಿ ತಂ ಜಾಯತೇ ಕಥಂ;

ಭವಙ್ಗಾವಜ್ಜನಾನಂ ಕಿಂ, ಮಗ್ಗಸ್ಸಾನನ್ತರಸ್ಸ ಚ.

೪೬೫.

ಫಲಸ್ಸಪಿ ನಿರೋಧಾ ಚ, ವುಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;

ಫಲಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಾ ಏವಂ, ನತ್ಥಿ ಆವಜ್ಜನಂ ಕಿರ.

೪೬೬.

ವಿನಾ ಆವಜ್ಜನೇನಾಪಿ, ಹೋತಿ ಜಾಯತು ಮಾನಸಂ;

ಕಿಮಸ್ಸಾರಮ್ಮಣಂ ಬ್ರೂಹಿ, ಯದಿ ಜಾನಾಸಿ ಪಣ್ಡಿತ.

೪೬೭.

ವಿನಾ ¶ ಆರಮ್ಮಣೇನೇವ, ನ ಹಿ ಜಾಯತಿ ಮಾನಸಂ;

ರೂಪಾದೀಸು ಪರಿತ್ತೇಸು, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಾರಬ್ಭ ಜಾಯತೇ.

೪೬೮.

ಉತುಬೀಜನಿಯಾಮೋ ಚ, ಕಮ್ಮಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಾ;

ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ನಿಯಾಮೋತಿ, ಞೇಯ್ಯಾ ಪಞ್ಚ ನಿಯಾಮತಾ.

೪೬೯.

ತತ್ಥ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನ, ಫಲಪುಪ್ಫಾದಿಧಾರಣಂ;

ರುಕ್ಖಾನಂ ಪನ ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಅಯಂ ಉತುನಿಯಾಮತಾ.

೪೭೦.

ತೇಸಂ ತೇಸಂ ತು ಬೀಜಾನಂ, ತಂತಂತುಲ್ಯಫಲುಬ್ಭವೋ;

ಮತ್ಥಕೇ ನಾಳಿಕೇರಸ್ಸ, ಛಿದ್ದತ್ತಂ ಬೀಜಜೋ ಅಯಂ.

೪೭೧.

ತಿಹೇತುಕಂ ತಿಹೇತುಞ್ಚ, ದುಹೇತುಞ್ಚ ಅಹೇತುಕಂ;

ವಿಪಾಕಂ ತು ಯತೋ ದೇತಿ, ಅಯಂ ಕಮ್ಮನಿಯಾಮತಾ.

೪೭೨.

ಜಾತಿಯಂ ¶ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ, ಮೇದನೀಕಮ್ಪನಾದಿಕಂ;

ವಿಸೇಸತ್ತಮನೇಕಮ್ಪಿ, ಅಯಂ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಾ.

೪೭೩.

ಗೋಚರೇನ ಪಸಾದಸ್ಮಿಂ, ಘಟ್ಟಿತೇ ಪನ ತೇನಿಧ;

ಉಪ್ಪತ್ತಾವಜ್ಜನಾದೀನಂ, ಅಯಂ ಚಿತ್ತನಿಯಾಮತಾ.

೪೭೪.

ಅನ್ಧಜ್ಜನಾನಂ ಹದಯನ್ಧಕಾರಂ,

ವಿದ್ಧಂಸನಂ ದೀಪಮಿಮಂ ಜಲನ್ತಂ;

ಸಿಕ್ಖೇಥ ಧೀರೋ ಸತತಂ ಪಯುತ್ತೋ,

ಮೋಹನ್ಧಕಾರಾಪಗಮಂ ಯದಿಚ್ಛೇತಿ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಸತ್ತಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೮. ಅಟ್ಠಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಪಕಿಣ್ಣಕನಿದ್ದೇಸೋ

೪೭೫.

ಇದಾನಿ ¶ ¶ ಪನ ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಏತೇಸಂ ಮಾನಸಂ ಮಯಾ;

ಪಾಟವತ್ಥಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಕಥೀಯತಿ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ.

೪೭೬.

ಪನ್ಥಮಕ್ಕಟಕೋ ನಾಮ, ದಿಸಾಸು ಪನ ಪಞ್ಚಸು;

ತತ್ಥ ಸುತ್ತಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ, ಜಾಲಮಜ್ಝೇ ನಿಪಜ್ಜತಿ.

೪೭೭.

ಪಠಮಾಯ ದಿಸಾಯೇತ್ಥ, ಸುತ್ತೇ ಪನ ಪಸಾರಿತೇ;

ಪಾಣಕೇನ ಪಟಙ್ಗೇನ, ಘಟ್ಟಿತೇ ಮಕ್ಖಿಕಾಯ ವಾ.

೪೭೮.

ನಿಪನ್ನಟ್ಠಾನತೋ ಕಿಞ್ಚಿ, ಚಲಿತ್ವಾ ಉಣ್ಣನಾಭಿ ತು;

ಗನ್ತ್ವಾ ಸುತ್ತಾನುಸಾರೇನ, ಯೂಸಂ ಪಿವತಿ ತಸ್ಸ ಸಾ.

೪೭೯.

ಪುನಾಗನ್ತ್ವಾನ ತತ್ಥೇವ, ನಿಪಜ್ಜತಿ ಯಥಾಸುಖಂ;

ಏವಮೇವ ಕರೋತೇವ, ದಿಸಾಸು ದುತಿಯಾದಿಸು.

೪೮೦.

ಪಸಾದಾ ¶ ಪಞ್ಚ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಸುತ್ತಂ ಪಞ್ಚದಿಸಾಸ್ವಿವ;

ಚಿತ್ತಂ ಪನ ಚ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಮಜ್ಝೇ ಮಕ್ಕಟಕೋ ವಿಯ.

೪೮೧.

ಪಾಣಕಾದೀಹಿ ಸುತ್ತಸ್ಸ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಟ್ಟನಾ ವಿಯ;

ಪಸಾದಾನಂ ತು ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಘಟ್ಟನಾರಮ್ಮಣೇನ ಹಿ.

೪೮೨.

ಚಲನಂ ವಿಯ ತಂಮಜ್ಝೇ, ನಿಪನ್ನಾಯುಣ್ಣನಾಭಿಯಾ;

ಪಸಾದಘಟ್ಟನಂ ತತ್ಥ, ಗಹೇತ್ವಾರಮ್ಮಣಂ ಪನ.

೪೮೩.

ಮನೋಧಾತುಕ್ರಿಯಾಚಿತ್ತಂ, ಭವಙ್ಗಾವಟ್ಟನಂ ಮತಂ;

ತಸ್ಸಾ ಸುತ್ತಾನುಸಾರಂವ, ವೀಥಿಚಿತ್ತಪವತ್ತನಂ.

೪೮೪.

ಸೀಸೇ ಪನಸ್ಸ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ, ಯೂಸಪಾನಂವ ಚೇತಸೋ;

ಆರಮ್ಮಣೇಸು ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಜವನಸ್ಸ ಪವತ್ತನಂ.

೪೮೫.

ಪುನಾಗನ್ತ್ವಾ ¶ ಯಥಾ ಸುತ್ತ-ಜಾಲಮಜ್ಝೇ ನಿಪಜ್ಜನಂ;

ವತ್ಥುಂಯೇವ ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿವತ್ತನಂ.

೪೮೬.

ಇದಂ ತು ಪನ ಓಪಮ್ಮಂ, ಅತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ ಕಿಂ ತು ಹಿ;

ಆರಮ್ಮಣೇನ ಪಠಮಂ, ಪಸಾದೇ ಘಟ್ಟಿತೇ ಪನ.

೪೮೭.

ಪಸಾದವತ್ಥುತೋ ಚಿತ್ತಾ, ವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಮನೋ;

ತತೋ ಹಿ ಪಠಮಂಯೇವ, ಜಾಯತೀತಿ ಹಿ ದೀಪಿತಂ.

೪೮೮.

ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ¶ ದ್ವೀಸು, ದ್ವೀಸು ದ್ವಾರೇಸು ಸಬ್ಬಸೋ;

ಆಗಚ್ಛತಿ ತೇನಾಪಾಥಂ, ಅಯಮತ್ಥೋಪಿ ದೀಪಿತೋ.

೪೮೯.

ರೂಪಂ ಚಕ್ಖುಪಸಾದಮ್ಹಿ, ಘಟ್ಟಿತ್ವಾ ತಙ್ಖಣೇ ಪನ;

ಮನೋದ್ವಾರೇ ತಥಾಪಾಥ-ಮಾಗಚ್ಛತಿ ನಿಸಂಸಯೋ.

೪೯೦.

ಖಗೋ ಯಥಾ ಹಿ ರುಕ್ಖಗ್ಗೇ, ನಿಲೀಯನ್ತೋವ ಸಾಖಿನೋ;

ಸಾಖಂ ಘಟ್ಟೇತಿ ತಸ್ಸೀಧ, ಛಾಯಾ ಫರತಿ ಭೂಮಿಯಂ.

೪೯೧.

ಸಾಖಾಯ ¶ ಘಟ್ಟನಚ್ಛಾಯಾ, ಫರಣಾನಿ ಚ ಸಬ್ಬಸೋ;

ಅಪುಬ್ಬಾಚರಿಮಂ ಏಕ-ಕ್ಖಣಸ್ಮಿಂಯೇವ ಜಾಯರೇ.

೪೯೨.

ಏವಮೇವ ಚ ರೂಪಸ್ಸ, ಪಸಾದಸ್ಸ ಚ ಘಟ್ಟನಂ;

ಭವಙ್ಗಚಲನಸ್ಸಾಪಿ, ಪಚ್ಚಯತ್ತೇನ ಅತ್ಥತೋ.

೪೯೩.

ತಥೇವ ಚ ಮನೋದ್ವಾರೇ, ಆಪಾಥಗಮನಮ್ಪಿ ಚ;

ಅಪುಬ್ಬಾಚರಿಮಂ ಏಕ-ಕ್ಖಣಸ್ಮಿಂಯೇವ ಹೋತಿತಿ.

೪೯೪.

ತತೋ ಭವಙ್ಗಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ, ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ;

ಆವಜ್ಜನೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ, ದಸ್ಸನೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇ.

೪೯೫.

ಸನ್ತೀರಣೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ, ತತೋ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನೇಪಿ ಚ;

ಕುಸಲಂ ಜವನಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಥಾಕುಸಲಮೇವ ವಾ.

೪೯೬.

ಏಸೋ ಏವ ನಯೋ ಸೋತ-ದ್ವಾರಾದೀಸುಪಿ ವಿಞ್ಞುನಾ;

ಅವಿಸೇಸೇನ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ, ಸದ್ದಾದೀನಂ ತು ಘಟ್ಟನೇ.

೪೯೭.

ದೋವಾರಿಕೋಪಮಾದೀನಿ ¶ , ಏತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ದೀಪನೇ;

ಉದ್ಧರಿತ್ವಾನ ತಾನೇತ್ಥ, ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾನಿ ವಿಞ್ಞುನಾ.

೪೯೮.

ಅಸಮ್ಭೇದೇನ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ, ರೂಪಾಪಾಥಗಮೇನ ಚ;

ಆಲೋಕನಿಸ್ಸಯೇನಾಪಿ, ಸಮನಕ್ಕಾರಹೇತುನಾ.

೪೯೯.

ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪನೇತೇಹಿ, ಸಮೇತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಜಾಯತೇ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ತಂ ಸಹ.

೫೦೦.

ಅಸಮ್ಭೇದೇನ ಸೋತಸ್ಸ, ಸದ್ದಾಪಾಥಗಮೇನ ಚ;

ಆಕಾಸನಿಸ್ಸಯೇನಾಪಿ, ಸಮನಕ್ಕಾರಹೇತುನಾ.

೫೦೧.

ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪನೇತೇಹಿ, ಸಮೇತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಜಾಯತೇ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ತಂ ಸಹ.

೫೦೨.

ಅಸಮ್ಭೇದೇನ ¶ ಘಾನಸ್ಸ, ಗನ್ಧಾಪಾಥಗಮೇನ ಚ;

ವಾಯೋಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನಾಪಿ, ಸಮನಕ್ಕಾರಹೇತುನಾ.

೫೦೩.

ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪನೇತೇಹಿ, ಸಮೇತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಜಾಯತೇ ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ತಂ ಸಹ.

೫೦೪.

ಅಸಮ್ಭೇದೇನ ಜಿವ್ಹಾಯ, ರಸಾಪಾಥಗಮೇನ ಚ;

ಆಪೋಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನಾಪಿ, ಸಮನಕ್ಕಾರಹೇತುನಾ.

೫೦೫.

ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪನೇತೇಹಿ, ಸಮೇತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಜಾಯತೇ ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ತಂ ಸಹ.

೫೦೬.

ಅಸಮ್ಭೇದೇನ ¶ ಕಾಯಸ್ಸ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಪಾಥಸಙ್ಗಮಾ;

ಪಥವೀನಿಸ್ಸಯೇನಾಪಿ, ಸಮನಕ್ಕಾರಹೇತುನಾ.

೫೦೭.

ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪನೇತೇಹಿ, ಸಮೇತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಜಾಯತೇ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ತಂ ಸಹ.

೫೦೮.

ಅಸಮ್ಭೇದಾ ಮನಸ್ಸಾಪಿ, ಧಮ್ಮಾಪಾಥಗಮೇನ ಚ;

ವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನಾಪಿ, ಸಮನಕ್ಕಾರಹೇತುನಾ.

೫೦೯.

ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ¶ ಪನೇತೇಹಿ, ಸಮೇತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಮೇವಂ ತು, ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಜಾಯತೇ.

೫೧೦.

ಮನೋ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತನ್ತಿ, ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ;

ಆವಜ್ಜನಕ್ರಿಯಾಚಿತ್ತಂ, ಸಮನಕ್ಕಾರೋತಿ ಸಞ್ಞಿತಂ.

೫೧೧.

ವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನಾತಿ, ನಾಯಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಗಚ್ಛತಿ;

ಭವಂ ತು ಪಞ್ಚವೋಕಾರಂ, ಸನ್ಧಾಯ ಕಥಿತೋ ಪನ.

೫೧೨.

ಪಟಿಸನ್ಧಾದಿಚಿತ್ತಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನೇಕೂನವೀಸತಿ;

ಕಾಮೇ ದಸ ಚ ರೂಪೇಸು, ಪಞ್ಚ ಚತ್ತಾರಿರೂಪಿಸು.

೫೧೩.

ಕಮ್ಮಂ ¶ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ, ತಥಾ ಗತಿನಿಮಿತ್ತಕಂ;

ಇದಂ ಹಿ ತಿವಿಧಂ ತೇಸಂ, ಆರಮ್ಮಣಮುದೀರಿತಂ.

೫೧೪.

ಕಾಮಾವಚರಸನ್ಧೀನಂ, ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಮತಂ;

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮತೀತಂ ವಾ, ಹೋತಿ ನತ್ಥಿ ಅನಾಗತಂ.

೫೧೫.

ಅಟ್ಠೇವ ಚ ಮಹಾಪಾಕಾ, ತೀಣಿ ಸನ್ತೀರಣಾನಿ ಚ;

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ತದಾರಮ್ಮಣಸಞ್ಞಿತಂ.

೫೧೬.

ಏಕಾದಸವಿಧೇ ಚಿತ್ತೇ, ತದಾರಮ್ಮಣಸಞ್ಞಿತೇ;

ದಸ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಾನಿ, ಏಕಂ ಹೋತಿ ಅಪುಞ್ಞಜಂ.

೫೧೭.

ಮಹಾಪಾಕಾ ನ ಜಾಯನ್ತೇ, ರೂಪಾರೂಪಭವದ್ವಯೇ;

ಕಾಮೇ ರೂಪೇ ಭವೇ ಚೇವ, ಹೋತಿ ಸನ್ತೀರಣತ್ತಯಂ.

೫೧೮.

ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಾನಿ, ಯಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ಸತ್ಥುನಾ;

ತೇಸು ಚಿತ್ತಂ ಪನೇಕಮ್ಪಿ, ರೂಪಾರೂಪಭವದ್ವಯೇ.

೫೧೯.

ನ ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಹುತ್ವಾ, ಪವತ್ತತಿ ಕದಾಚಿಪಿ;

ಕಸ್ಮಾ ನ ಹೋತಿ ಚೇ ತತ್ಥ, ಬೀಜಸ್ಸಾಭಾವತೋ ಪನ.

೫೨೦.

ಪಟಿಸನ್ಧಿಬೀಜಂ ನತ್ಥೇತ್ಥ, ಕಾಮಾವಚರಸಞ್ಞಿತಂ;

ರೂಪಾದಿಗೋಚರೇ ತಸ್ಸ, ಭವೇಯ್ಯ ಜನಕಂ ತು ಯಂ.

೫೨೧.

ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕಾದೀನಂ ¶ , ನತ್ಥಿತಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಚೇ;

ನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪವತ್ತಾನು-ಭಾವತೋ ಚಿತ್ತಸಮ್ಭವೋ.

೫೨೨.

ಏಕನ್ತೇನ ಯಥಾ ಚೇತಂ, ತದಾರಮ್ಮಣಮಾನಸಂ;

ನಪ್ಪವತ್ತತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ, ರೂಪಾರೂಪಭವದ್ವಯೇ.

೫೨೩.

ಅಕಾಮಾವಚರಧಮ್ಮೇಪಿ, ತದೇತಂ ನಾನುಬನ್ಧತಿ;

ಕಸ್ಮಾ ಅಜನಕತ್ತಾ ಹಿ, ಜನಕಸ್ಸಾಸಮಾನತೋ.

೫೨೪.

ಜನಕಂ ¶ ತೇನ ತುಲ್ಯಂ ವಾ, ಕಾಮಾವಚರಸಞ್ಞಿತಂ;

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿಂ ತು, ಜವನಂ ಅನುಬನ್ಧತಿ.

೫೨೫.

ಕಾಮಾವಚರಧಮ್ಮಾಪಿ ¶ , ಯೇ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಾ;

ಹುತ್ವಾ ವತ್ತನ್ತಿ ತೇ ಚಾಪಿ, ಇದಂ ನೇವಾನುಬನ್ಧತಿ.

೫೨೬.

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಚ, ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಹಿ;

ತಥಾಪರಿಚಿತತ್ತಾ ಚ, ನಾನುಬನ್ಧತಿ ಸಬ್ಬದಾ.

೫೨೭.

ಕಿಂ ತೇನ ಯುತ್ತಿವಾದೇನ, ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಹಿ;

ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಾನಿ, ಏಕಾದಸಪಿ ಸಬ್ಬಸೋ.

೫೨೮.

ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಪನಾರಬ್ಭ, ಜವನೇ ಜವಿತೇಪಿ ಚ;

ತದಾರಮ್ಮಣಂ ನ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ವಾ.

೫೨೯.

ಯದಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಮಾರಬ್ಭ, ಜವನೇ ಜವಿತೇಪಿ ವಾ;

ತಥಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯಾಪಿ, ಲಕ್ಖಣಾರಮ್ಮಣಾಯ ಚ.

೫೩೦.

ತದಾರಮ್ಮಣಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಮಿಚ್ಛತ್ತನಿಯತೇಸುಪಿ;

ನ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇಪಿ, ಆರಬ್ಭ ಜವನೇ ಗತೇ.

೫೩೧.

ತಥಾ ಮಹಗ್ಗತೇ ಧಮ್ಮೇ, ಆರಬ್ಭ ಜವನೇ ಪನ;

ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಞಾಣಾನಿ, ಆರಬ್ಭ ಜವಿತೇಪಿ ಚ.

೫೩೨.

ಮನೋದ್ವಾರೇಪಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಜವನಾನಮನನ್ತರಂ;

ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಾನಿ, ಭವನ್ತಿ ಅನುಪುಬ್ಬತೋ.

೫೩೩.

ನ ¶ ವಿಜ್ಜತಿ ಮನೋದ್ವಾರೇ, ಘಟ್ಟನಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಹಿ;

ಕಥಂ ಭವಙ್ಗತೋ ಹೋತಿ, ವುಟ್ಠಾನಂ ಪನ ಚೇತಸೋ.

೫೩೪.

ಮನೋದ್ವಾರೇಪಿ ಆಪಾಥ-ಮಾಗಚ್ಛನ್ತೇವ ಗೋಚರಾ;

ಘಟ್ಟನಾಯ ವಿನಾ ತಸ್ಮಾ, ಚಿತ್ತಾನಂ ಹೋತಿ ಸಮ್ಭವೋ.

೫೩೫.

ದ್ವಾದಸಾಪುಞ್ಞಚಿತ್ತಾನಂ ¶ , ವಿಪಾಕಾ ಸತ್ತಸತ್ತತಿ;

ಭವನ್ತಿ ಚತುರಾಸೀತಿ, ಪಾಪಪಾಕಾ ಪವತ್ತಿಯಂ.

೫೩೬.

ಏಕಾದಸವಿಧಾನಂ ತು, ಹಿತ್ವಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಮಾನಸಂ;

ಏಕಾದಸವಿಧಾ ಚೇವ, ಭವನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ.

೫೩೭.

ಕ್ರಿಯಚಿತ್ತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು, ಜವನಂ ನ ಚ ಹೋತಿ ಯಂ;

ತಂ ವೇ ಕರಣಮತ್ತತ್ತಾ, ವಾತಪುಪ್ಫಸಮಂ ಮತಂ.

೫೩೮.

ಜವನತ್ತಂ ತು ಸಮ್ಪತ್ತಂ, ಕಿಚ್ಚಸಾಧನತೋ ಪನ;

ಛಿನ್ನಮೂಲಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ, ಪುಪ್ಫಂವ ಅಫಲಂ ಸಿಯಾ.

೫೩೯.

ಪಟಿಚ್ಚ ಪನ ಏತಸ್ಮಾ, ಫಲಮೇತೀತಿ ಪಚ್ಚಯೋ;

ಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಠಿತಿಯುಪ್ಪತ್ತಿಯಾಪಿ ವಾ.

೫೪೦.

ಉಪಕಾರೋ ಹಿ ಸೋ ತಸ್ಸ, ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ;

ಸಮ್ಭವೋಪಭವೋ ಹೇತು, ಕಾರಣಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಮತೋ.

೫೪೧.

ಲೋಭಾದಿ ಪನ ಯೋ ಧಮ್ಮೋ, ಮೂಲಟ್ಠೇನುಪಕಾರಕೋ;

ಹೇತೂತಿ ಪನ ಸೋ ಧಮ್ಮೋ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ.

೫೪೨.

ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ,

ತಥಾಲೋಭಾದಯೋ ತಯೋ;

ಛಳೇವ ಹೇತುಯೋ ಹೋನ್ತಿ,

ಜಾತಿತೋ ನವಧಾ ಸಿಯುಂ.

೫೪೩.

ಧಮ್ಮಾನಂ ಕುಸಲಾದೀನಂ, ಕುಸಲಾದಿತ್ತಸಾಧಕೋ;

ಮೂಲಟ್ಠೋತಿ ವದನ್ತೇವಂ, ಏಕೇ ಆಚರಿಯಾ ಪನ.

೫೪೪.

ಏವಂ ¶ ¶ ಸನ್ತೇ ತು ಹೇತೂನಂ, ತಂಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಿಸು;

ಹೇತುಪಚ್ಚಯತಾ ನೇವ, ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ ಕದಾಚಿಪಿ.

೫೪೫.

ನ ಹಿ ತೇ ಪನ ರೂಪಾನಂ, ಸಾಧೇನ್ತಿ ಕುಸಲಾದಿಕಂ;

ನ ತೇಸಂ ಪನ ರೂಪಾನಂ, ಪಚ್ಚಯಾ ನ ಚ ಹೋನ್ತಿ ತೇ.

೫೪೬.

ತಸ್ಮಾ ¶ ಹಿ ಕುಸಲಾದೀನಂ, ಕುಸಲಾದಿತ್ತಸಾಧಕೋ;

ಮೂಲಟ್ಠೋತಿ ನ ಗನ್ತಬ್ಬೋ, ವಿಞ್ಞುನಾ ಸಮಯಞ್ಞುನಾ.

೫೪೭.

ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಸ್ಸ, ಸಾಧನೇನುಪಕಾರಕೋ;

ಮೂಲಟ್ಠೋತಿ ಚ ಹೇತೂನಂ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ.

೫೪೮.

ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಹೇತೂ, ಕ್ರಿಯಾಹೇತೂ ಚ ಸಬ್ಬಸೋ;

ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ, ತಂಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಿನಂ.

೫೪೯.

ಹೇತುಪಚ್ಚಯತಂ ಯಾತಾ, ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭೂಮಿಯಂ;

ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಮೇವೇತೇ, ಚತುವೋಕಾರಭೂಮಿಯಂ.

೫೫೦.

ಕಾಮೇ ವಿಪಾಕಹೇತೂಪಿ, ಕಾಮಾವಚರಭೂಮಿಯಂ;

ಅತ್ತನಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಪನ.

೫೫೧.

ಕಟತ್ತಾರೂಪಜಾತಾನಂ, ತಥೇವ ಚ ಪವತ್ತಿಯಂ;

ಚಿತ್ತಜಾನಞ್ಚ ರೂಪಾನಂ, ಹೇತುಪಚ್ಚಯತಂ ಗತಾ.

೫೫೨.

ರೂಪೇ ವಿಪಾಕಹೇತು ಚ, ರೂಪಾವಚರಭೂಮಿಯಂ;

ತಥಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಂ, ಹೋನ್ತಿ ತೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ.

೫೫೩.

ಹೇತುಯೋ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ, ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಜಾ;

ಚಿತ್ತಜಾನಞ್ಚ ರೂಪಾನಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಮೇವ ಚ.

೫೫೪.

ತೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚತುವೋಕಾರಭೂಮಿಯಂ;

ಭವನ್ತಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ, ಇತರೇ ಚ ಸಭೂಮಿಯಂ.

೫೫೫.

ಹೇತುತ್ಥೋ ಹೇತುಯೋ ಚೇವ, ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸಮ್ಭವೋ;

ಏವಮೇವ ಚ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ, ಸಞ್ಜಾತಸುಖಹೇತುನಾ.

೫೫೬.

ಛನ್ದೋ ¶ ಚಿತ್ತಞ್ಚ ವೀರಿಯಂ, ವೀಮಂಸಾ ಚಾತಿ ಸತ್ಥುನಾ;

ಲೋಕಾಧಿಪತಿನಾ ವುತ್ತಾ, ಚತುಧಾಧಿಪತೀ ಸಿಯುಂ.

೫೫೭.

ಛನ್ದಂ ¶ ತು ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕತ್ವಾ, ಛನ್ದಂ ಕತ್ವಾ ಧುರಂ ಪನ;

ಚಿತ್ತಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಸ್ಮಿಂ, ಛನ್ದಾಧಿಪತಿ ನಾಮಸೋ.

೫೫೮.

ಏಸೇವ ಚ ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ, ಸೇಸೇಸುಪಿ ಚ ತೀಸುಪಿ;

ಅಧಿಪ್ಪತೀತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ, ಜೇಟ್ಠಟ್ಠೇನುಪಕಾರಕೋ.

೫೫೯.

ಸುಮತಿಮತಿವಿಬೋಧನಂ ವಿಚಿತ್ತಂ,

ಕುಮತಿಮತಿನ್ಧನಪಾವಕಂ ಪಧಾನಂ;

ಇಮಮತಿಮಧುರಂ ಅವೇದಿ ಯೋ ಯೋ,

ಜಿನವಚನಂ ಸಕಲಂ ಅವೇದಿ ಸೋ ಸೋ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಪಕಿಣ್ಣಕನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಅಟ್ಠಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೯. ನವಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸೋ

೫೬೦.

ಬಾತ್ತಿಂಸ ¶ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ, ಲೋಕಿಕಾನೇವ ಯಾನಿ ಹಿ;

ಏತೇಸಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತಿಸು.

೫೬೧.

ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞಾದಿಸಙ್ಖಾರಾ, ಯಥಾ ಯೇಸಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಾ;

ಭವಾದೀಸು ತಥಾ ತೇಪಿ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೫೬೨.

ತಯೋ ಭವಾ ಚತಸ್ಸೋ ಚ, ಯೋನಿಯೋ ಗತಿಪಞ್ಚಕಂ;

ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಸತ್ತ, ಸತ್ತಾವಾಸಾ ನವೇರಿತಾ.

೫೬೩.

ಕಾಮೇ ¶ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರ-ಸಞ್ಞಿತಾ ಅಟ್ಠ ಚೇತನಾ;

ನವನ್ನಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ, ಕಾಮೇ ಸುಗತಿಯಂ ಪನ.

೫೬೪.

ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮೂಪ-ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಚ;

ದ್ವೇಧಾ ಹಿ ಪಚ್ಚಯಾ ತೇಸಂ, ಭವನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೬೫.

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತಾಹೇತು-ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ ¶ ;

ವಿನಾ ಪರಿತ್ತಪಾಕಾನಂ, ಹೋನ್ತಿ ದ್ವೇಧಾ ಪವತ್ತಿಯಂ.

೫೬೬.

ತಾಯೇವ ಚೇತನಾ ರೂಪ-ಭವೇ ದ್ವೇಧಾವ ಪಚ್ಚಯಾ;

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ, ಭವನ್ತಿ ಹಿ ಪವತ್ತಿಯಂ.

೫೬೭.

ಅಟ್ಠನ್ನಂ ತು ಪರಿತ್ತಾನಂ, ಕಾಮೇ ದುಗ್ಗತಿಯಂ ತಥಾ;

ಪವತ್ತೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಹೋನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೬೮.

ಹೋನ್ತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾವ, ಕಾಮೇ ಸುಗತಿಯಂ ತಥಾ;

ಸೋಳಸನ್ನಂ ವಿಪಾಕಾನಂ, ಪವತ್ತೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೬೯.

ರೂಪೇ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ, ರೂಪಾವಚರಭೂಮಿಯಂ;

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ, ಪಚ್ಚಯಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೭೦.

ಹೋನ್ತಿಮಾಪುಞ್ಞಸಙ್ಖಾರಾ, ಕಾಮೇ ದುಗ್ಗತಿಯಂ ದ್ವಿಧಾ;

ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪನೇಕಸ್ಸ, ಪಚ್ಚಯಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೭೧.

ಛನ್ನಂ ಪನ ಪವತ್ತೇವ, ಹೋನ್ತಿ ನೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ;

ಸತ್ತನ್ನಮ್ಪಿ ಭವನ್ತೇವ, ಪವತ್ತೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೭೨.

ಕಾಮೇ ಸುಗತಿಯಂ ತೇಸಂ, ಸತ್ತನ್ನಮ್ಪಿ ತಥೇವ ಚ;

ಪವತ್ತೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಹೋನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೭೩.

ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ, ತೇಸಂ ರೂಪಭವೇ ತಥಾ;

ಪವತ್ತೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಹೋನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೭೪.

ಸೋ ¶ ಚ ಕಾಮಭವೇನಿಟ್ಠ-ರೂಪಾದಿಉಪಲದ್ಧಿಯಂ;

ಅನಿಟ್ಠರೂಪಾದಯೋ ಪನ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನ ವಿಜ್ಜರೇ.

೫೭೫.

ತಥೇವಾನೇಞ್ಜಸಙ್ಖಾರೋ ¶ , ಅರೂಪಾವಚರಭೂಮಿಯಂ;

ಚತುನ್ನಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ, ಪವತ್ತೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೭೬.

ಏವಂ ¶ ತಾವ ಭವೇಸ್ವೇತೇ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತಿಸು;

ಯಥಾ ಚ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಞೇಯ್ಯಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೫೭೭.

ಏಸೇವ ಚ ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ, ಯೋನಿಆದೀಸು ತತ್ರಿದಂ;

ಆದಿತೋ ಪನ ಪಟ್ಠಾಯ, ಮುಖಮತ್ತನಿದಸ್ಸನಂ.

೫೭೮.

ಅವಿಸೇಸೇನ ಪುಞ್ಞಾಭಿ-ಸಙ್ಖಾರೋ ದ್ವಿಭವೇಸುಪಿ;

ದತ್ವಾನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ತು, ಸಬ್ಬಪಾಕಂ ಜನೇತಿ ಸೋ.

೫೭೯.

ತಥಾ ಚತೂಸು ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ, ಅಣ್ಡಜಾದೀಸು ಯೋನಿಸು;

ಬಹುದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಗತೀಸು ದ್ವೀಸು ಏವ ಚ.

೫೮೦.

ತಥಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾದಿ-ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಠಿತೀಸುಪಿ;

ತಥಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಮಿಂ, ಸತ್ತಾವಾಸೇ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ.

೫೮೧.

ಏವಂ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ, ಭವಾದೀಸು ಯಥಾರಹಂ;

ಏಕವೀಸತಿಪಾಕಾನಂ, ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ ಚ ದ್ವಿಧಾ.

೫೮೨.

ಕಾಮೇ ಅಪುಞ್ಞಸಙ್ಖಾರೋ, ಭವೇ ಚತೂಸು ಯೋನಿಸು;

ತೀಸು ಗತೀಸು ಏಕಿಸ್ಸಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯಾಪಿ ಚ.

೫೮೩.

ಸತ್ತಾವಾಸೇ ಪನೇಕಸ್ಮಿಂ,

ಉಹೋತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚಯೋ ದ್ವಿಧಾ;

ಸತ್ತನ್ನಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ,

ಪವತ್ತೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೫೮೪.

ತಥೇವಾನೇಞ್ಜಸಙ್ಖಾರೋ, ಏಕಾರೂಪಭವೇ ಪುನ;

ಏಕಿಸ್ಸಾ ಯೋನಿಯಾ ಚೇವ, ಏಕಿಸ್ಸಾ ಗತಿಯಾಪಿ ಚ.

೫೮೫.

ತೀಸು ಚಿತ್ತಟ್ಠಿತೀಸ್ವೇವ, ಸತ್ತಾವಾಸೇ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ;

ಚತುನ್ನಂ ಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ, ದ್ವೇಧಾ ಸೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಚಯೋ.

೫೮೬.

ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತೀನಂ ¶ , ವಸೇನೇವ ಭವಾದಿಸು;

ವಿಜಾನಿತಬ್ಬಾ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಯಥಾ ಯೇಸಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಾ.

೫೮೭.

ನ ¶ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ, ಸಙ್ಕನ್ತಿ ಪನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಸಙ್ಕನ್ತಿಭಾವೇ ಅಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಕಥಂ ಸಿಯಾ.

೫೮೮.

ನತ್ಥಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಕನ್ತಿ, ಅತೀತಭವತೋ ಇಧ;

ತತೋ ಹೇತುಂ ವಿನಾ ತಸ್ಸ, ಪಾತುಭಾವೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.

೫೮೯.

ಸುಲದ್ಧಪಚ್ಚಯಂ ರೂಪಾ-ರೂಪಮತ್ತಂ ತು ಜಾಯತಿ;

ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಮೇವಂ ತು, ಲಭಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯಂ ಪನ.

೫೯೦.

ಭವನ್ತರಮುಪೇತೀತಿ, ಸಮಞ್ಞಾಯ ಪವುಚ್ಚತಿ;

ನ ಚ ಸತ್ತೋ ನ ಚ ಜೀವೋ, ನ ಅತ್ತಾ ವಾಪಿ ವಿಜ್ಜತಿ.

೫೯೧.

ತಯಿದಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಕಮಂ ಪನ;

ದಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮಹಂ ಸಾಧು, ನಿಬೋಧಥ ಸುದುಬ್ಬುಧಂ.

೫೯೨.

ಅತೀತಸ್ಮಿಂ ¶ ಭವೇ ತಸ್ಸ, ಆಸನ್ನಮರಣಸ್ಸ ಹಿ;

ಹರಿತಂ ತಾಲಪಣ್ಣಂವ, ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಆತಪೇ ಪನ.

೫೯೩.

ಸುಸ್ಸಮಾನೇ ಸರೀರಸ್ಮಿಂ, ನಟ್ಠೇ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕೇ;

ಹದಯವತ್ಥುಮತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಠಿತೇ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದಿಕೇ.

೫೯೪.

ವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇಪಿ ಚ;

ಪುಬ್ಬಾನುಸೇವಿತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಪುಞ್ಞಂ ವಾಪುಞ್ಞಮೇವ ವಾ.

೫೯೫.

ಕಮ್ಮಂ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ, ಆಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ಪವತ್ತತಿ;

ಏವಂ ಪವತ್ತಮಾನಂ ತಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲದ್ಧಪಚ್ಚಯಂ.

೫೯೬.

ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ-ದೀನವೇ ವಿಸಯೇ ಪನ;

ತಣ್ಹಾ ನಮೇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಖಿಪನ್ತಿ ಸಹಜಾ ಪನ.

೫೯೭.

ನ ಮೀಯಮಾನಂ ತಣ್ಹಾಯ, ತಂ ಸನ್ತತಿವಸಾ ಪನ;

ಓರಿಮಾ ಪನ ತೀರಮ್ಹಾ, ಆಲಮ್ಬಿತ್ವಾನ ರಜ್ಜುಕಂ.

೫೯೮.

ಮಾತಿಕಾತಿಕ್ಕಮೋವೇತಂ ¶ ¶ , ಪುರಿಮಂ ಜಹತಿ ನಿಸ್ಸಯಂ;

ಅಪರಂ ಕಮ್ಮಸಮ್ಭೂತಂ, ಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ವಾಪಿ ನಿಸ್ಸಯಂ.

೫೯೯.

ತಂ ಪನಾರಮ್ಮಣಾದೀಹಿ, ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪವತ್ತತಿ;

ಪುರಿಮಂ ಚವನಂ ಏತ್ಥ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ತು.

೬೦೦.

ತದೇತಂ ನಾಪಿ ಪುರಿಮಾ, ಭವತೋಪಿ ಇಧಾಗತಂ;

ಕಮ್ಮಾದಿಞ್ಚ ವಿನಾ ಹೇತುಂ, ಪಾತುಭೂತಂ ನ ಚೇವ ತಂ.

೬೦೧.

ಏತ್ಥ ಚೇತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಪುರಿಮಾ ಭವತೋ ಪನ;

ಇಧಾನಾಗಮನೇತೀತ-ಭವಹೇತೂಹಿ ಸಮ್ಭವೇ.

೬೦೨.

ಪಟಿಘೋಸದೀಪಮುದ್ದಾದೀ, ಭವನ್ತೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಾ;

ಯಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ, ಹೋನ್ತಿ ಸದ್ದಾದಿಹೇತುಕಾ.

೬೦೩.

ಏವಮೇವ ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ;

ಸನ್ತಾನಬನ್ಧತೋ ನತ್ಥಿ, ಏಕತಾ ವಾಪಿ ನಾನತಾ.

೬೦೪.

ಸತಿ ಸನ್ತಾನಬನ್ಧೇ ತು, ಏಕನ್ತೇನೇಕತಾ ಸಿಯಾ;

ಖೀರತೋ ದಧಿಸಮ್ಭೂತಂ, ನ ಭವೇಯ್ಯ ಕದಾಚಿಪಿ.

೬೦೫.

ಅಥಾಪಿ ಪನ ಏಕನ್ತ-ನಾನತಾ ಸಾ ಭವೇಯ್ಯ ಚೇ;

ಖೀರಸಾಮೀ ನರೋ ನೇವ, ದಧಿಸಾಮೀ ಭವೇಯ್ಯ ಸೋ.

೬೦೬.

ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಪನೇಕನ್ತ-ಏಕತಾನಾನತಾಪಿ ವಾ;

ನ ಚೇವ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬಾ, ವಿಞ್ಞುನಾ ಸಮಯಞ್ಞುನಾ.

೬೦೭.

ನನು ಏವಮಸಙ್ಕನ್ತಿ-ಪಾತುಭಾವೇ ತಸ್ಸ ಸತಿ;

ಯೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಮನುಸ್ಸತ್ತ-ಭಾವೇ ಖನ್ಧಾಭಿಸಮ್ಭವಾ.

೬೦೮.

ತೇಸಂ ಇಧ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ, ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲಹೇತುನೋ;

ಪರತ್ಥಾಗಮತೋ ಚೇವ, ಇಧ ತಸ್ಸ ಕತಸ್ಸ ಹಿ.

೬೦೯.

ಅಞ್ಞಸ್ಸ ¶ ಅಞ್ಞತೋ ಚೇವ, ಕಮ್ಮತೋ ತಂ ಫಲಂ ಸಿಯಾ;

ತಸ್ಮಾ ನ ಸುನ್ದರಂ ಏತಂ, ವಿಧಾನಂ ಸಬ್ಬಮೇವ ಚ.

ಏತ್ಥಾಹ ¶ –

೬೧೦.

ಸನ್ತಾನೇ ¶ ಯಂ ಫಲಂ ಏತಂ, ನಾಞ್ಞಸ್ಸ ನ ಚ ಅಞ್ಞತೋ;

ಬೀಜಾನಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರೋ, ಏತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧಕೋ.

೬೧೧.

ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸನ್ತಾನೇ, ವತ್ತಮಾನಂ ಫಲಂ ಪನ;

ಅಞ್ಞಸ್ಸಾತಿಪಿ ವಾ ನೇವ, ಅಞ್ಞತೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ ತಂ.

೬೧೨.

ಬೀಜಾನಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ, ಏತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧಕೋ;

ಬೀಜಾನಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರೇ, ಕತೇ ತು ಮಧುಆದಿನಾ.

೬೧೩.

ತಸ್ಸ ಬೀಜಸ್ಸ ಸನ್ತಾನೇ, ಪಠಮಂ ಲದ್ಧಪಚ್ಚಯೋ;

ಮಧುರೋ ಫಲಸೋ ತಸ್ಸ, ಹೋತಿ ಕಾಲನ್ತರೇ ಪನ.

೬೧೪.

ನ ಹಿ ತಾನಿ ಹಿ ಬೀಜಾನಿ, ಅಭಿಸಙ್ಖರಣಮ್ಪಿ ವಾ;

ಪಾಪುಣನ್ತಿ ಫಲಟ್ಠಾನಂ, ಏವಂ ಞೇಯ್ಯಮಿದಮ್ಪಿ ಚ.

೬೧೫.

ಬಾಲಕಾಲೇ ಪಯುತ್ತೇನ, ವಿಜ್ಜಾಸಿಪ್ಪೋಸಧಾದಿನಾ;

ದೀಪೇತಬ್ಬೋ ಅಯಂ ವುದ್ಧ-ಕಾಲಸ್ಮಿಂ ಫಲದಾಯಿನಾ.

೬೧೬.

ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ತಂ ಕಮ್ಮಂ, ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ವಾ ಪನ;

ಫಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ಅಥ ವಾವಿಜ್ಜಮಾನಕಂ.

೬೧೭.

ವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಸಚೇ ಹೋತಿ, ತಪ್ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಪನ;

ಭವಿತಬ್ಬಂ ವಿಪಾಕೇನ, ಸದ್ಧಿಮೇವ ಚ ಹೇತುನಾ.

೬೧೮.

ಅಥ ವಾವಿಜ್ಜಮಾನಂ ತಂ, ನಿರುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವೇ;

ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣತೋ ಪುಬ್ಬೇ, ಪಚ್ಛಾ ನಿಚ್ಚಫಲಂ ಸಿಯಾ.

ವುಚ್ಚತೇ ¶ –

೬೧೯.

ಕಟತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಕಮ್ಮಂ, ತಸ್ಮಾ ನಿಚ್ಚಫಲಂ ನ ಚ;

ಪಾಟಿಭೋಗಾದಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ವೇದಿತಬ್ಬಂ ನಿದಸ್ಸನಂ.

೬೨೦.

ಕಟತ್ತಾಯೇವ ¶ ತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಫಲಸ್ಸ ಪನ ಪಚ್ಚಯೋ;

ನ ಚಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ವಾವಿಜ್ಜಮಾನತಾ.

೬೨೧.

ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೋಯಂ, ಪರಮತ್ಥಪಕಾಸನೋ;

ಸೋತಬ್ಬೋ ಪನ ಸೋತೂನಂ, ಪೀತಿಬುದ್ಧಿವಿವಡ್ಢನೋ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ನವಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೦. ದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ರೂಪವಿಭಾಗನಿದ್ದೇಸೋ

೬೨೨.

ವುತ್ತಮಾದಿಮ್ಹಿ ¶ ಯಂ ರೂಪಂ, ಚಿತ್ತಜಾನಮನನ್ತರಂ;

ತಸ್ಸ ದಾನಿ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಮಾಸೇನ ವಿಭಾವನಂ.

೬೨೩.

ಯಂ ರುಪ್ಪತೀತಿ ರೂಪನ್ತಿ, ತಥಾ ರೂಪಯತೀತಿ ವಾ;

ರೂಪಾರೂಪಭವಾತೀತೋ, ಸುರೂಪೋ ರೂಪಮಬ್ರವಿ.

೬೨೪.

ತಂ ರೂಪಂ ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ, ಭೂತೋಪಾದಾಯಭೇದತೋ;

ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ಮಹಾಭೂತಾ, ಉಪಾದಾ ಚತುವೀಸತಿ.

೬೨೫.

ಪಥವೀಧಾತು ಆಪೋ ಚ,

ತೇಜೋ ವಾಯೋ ತಥೇವ ಚ;

ಚತ್ತಾರೋಮೇ ಮಹಾಭೂತಾ,

ಮಹಾಭೂತೇನ ದೇಸಿತಾ.

೬೨೬.

ಮಹನ್ತಾ ಪಾತುಭೂತಾತಿ, ಮಹಾಭೂತಸಮಾತಿ ವಾ;

ವಞ್ಚಕತ್ತಾ ಅಭೂತೇನ, ಮಹಾಭೂತಾತಿ ಸಞ್ಞಿತಾ.

೬೨೭.

ಚಕ್ಖು ¶ ¶ ಸೋತಞ್ಚ ಘಾನಞ್ಚ, ಜಿವ್ಹಾ ಕಾಯೋ ಚ ರೂಪತಾ;

ಸದ್ದೋ ಗನ್ಧೋ ರಸೋ ಇತ್ಥಿ-ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಜೀವಿತಂ.

೬೨೮.

ವತ್ಥುಮಾಹಾರತಾ ಕಾಯ-ವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿಯೋ ದುವೇ;

ಆಕಾಸೋ ಚೇವ ರೂಪಸ್ಸ, ಲಹುತಾದಿತ್ತಯಮ್ಪಿ ಚ.

೬೨೯.

ಉಪಚಯೋ ಸನ್ತತಿರೂಪಂ, ಜರತಾನಿಚ್ಚತಾಪಿ ಚ;

ಉಪಾದಾತಿ ಪವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಇಮಾನಿ ಚತುವೀಸತಿ.

೬೩೦.

ಮಹಾಭೂತಾನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ, ಅಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತೋ;

ಉಪಾದಾರೂಪಮಿಚ್ಚಾಹ, ನಿರುಪಾದಾನಮಾನಸೋ.

೬೩೧.

ಪಥವೀ ಪತ್ಥಟತ್ತಾ ಚ, ವಾಯೋ ವಾಯನತೋ ಭವೇ;

ತೇಜೋ ತೇಜೇತಿ ರೂಪಾನಿ, ಆಪೋ ಆಪೇತಿ ಪಾಲನಾ.

೬೩೨.

ತೇಸಂ ದಾನಿ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ರೂಪಾನಂ ಲಕ್ಖಣಾದಿಕಂ;

ಲಕ್ಖಣಾದೀಸು ಞಾತೇಸು, ಧಮ್ಮಾ ಆವಿ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೬೩೩.

ಸಾಮಞ್ಞಂ ವಾ ಸಭಾವೋ ವಾ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಮತಂ;

ಕಿಚ್ಚಂ ವಾ ತಸ್ಸ ಸಮ್ಪತ್ತಿ, ರಸೋತಿ ಪರಿದೀಪಿತೋ.

೬೩೪.

ಫಲಂ ವಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಉಪಟ್ಠಾನನಯೋಪಿ ವಾ;

ಆಸನ್ನಕಾರಣಂ ಯಂ ತು, ತಂ ಪದಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಿತಂ.

ತತ್ಥ ¶ ಕಕ್ಖಳತ್ತಲಕ್ಖಣಾ ಪಥವೀಧಾತು, ಪತಿಟ್ಠಾನರಸಾ, ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ. ಪಗ್ಘರಣಲಕ್ಖಣಾ ಆಪೋಧಾತು, ಉಪಬ್ರೂಹನರಸಾ, ಸಙ್ಗಹಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ. ಉಣ್ಹತ್ತಲಕ್ಖಣಾ ತೇಜೋಧಾತು, ಪರಿಪಾಚನರಸಾ, ಮದ್ದವಾನುಪ್ಪದಾನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ. ವಿತ್ಥಮ್ಭನಲಕ್ಖಣಾ ವಾಯೋಧಾತು, ಸಮುದೀರಣರಸಾ, ಅಭಿನೀಹಾರಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ. ಏಕೇಕಾಯ ಚೇತ್ಥ ಸೇಸಭೂತತ್ತಯಪದಟ್ಠಾನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಚಕ್ಖತೀತಿ ಚಕ್ಖು, ರೂಪಂ ವಿಭಾವೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ.

೬೩೫.

ತತ್ಥ ¶ ¶ ಚಕ್ಖು ದ್ವಿಧಾ ವುತ್ತಂ, ಪಞ್ಞಾಮಂಸಪ್ಪಭೇದತೋ;

ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಮಯಂ ಚಕ್ಖು, ಹೋತಿ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಪನ.

೬೩೬.

ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಮನ್ತೇಹಿ, ಞಾಣದಿಬ್ಬೇಹಿ ನಾಮತೋ;

ಯಥಾನುಕ್ಕಮತೋ ತೇಸಂ, ನಾನತ್ತಂ ಮೇ ನಿಬೋಧಥ.

೬೩೭.

ಆಸಯಾನುಸಯೇ ಞಾಣಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರೋಪರೇ;

ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ಮುನಿನಾ ಲೋಕಚಕ್ಖುನಾ.

೬೩೮.

ಹೇಟ್ಠಾಮಗ್ಗತ್ತಯೇ ಞಾಣಂ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುನ್ತಿ ಸಞ್ಞಿತಂ;

ಞೇಯ್ಯಂ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನ್ತಿ, ಞಾಣಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾ ಪನ.

೬೩೯.

ಯಂ ‘‘ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದೀ’’ತಿ, ಆಗತಂ ಞಾಣಚಕ್ಖು ತಂ;

ಅಭಿಞ್ಞಾಚಿತ್ತಜಾ ಪಞ್ಞಾ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೬೪೦.

ಮಂಸಚಕ್ಖುಪಿ ದುವಿಧಂ, ಸಸಮ್ಭಾರಪಸಾದತೋ;

ಸಸಮ್ಭಾರಞ್ಚ ನಾಮೇತ್ಥ, ಅಕ್ಖಿಕೂಪೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ.

೬೪೧.

ಅಕ್ಖಿಕೂಪಟ್ಠಿನಾ ಹೇಟ್ಠಾ, ಉದ್ಧಞ್ಚ ಭಮುಕಟ್ಠಿನಾ;

ಉಭತೋ ಅಕ್ಖಿಕೂಟೇಹಿ, ಮತ್ಥಲುಙ್ಗೇನ ಅನ್ತತೋ.

೬೪೨.

ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಕ್ಖಿಲೋಮೇಹಿ, ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ ಚ ಯೋ ಪನ;

ನ್ಹಾರುಸುತ್ತೇನ ಆಬನ್ಧೋ, ಮಂಸಪಿಣ್ಡೋ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೬೪೩.

ಸಕಲೋಪಿ ಚ ಲೋಕೋಯಂ, ಕಮಲಸ್ಸ ದಲಂ ವಿಯ;

ಪುಥುಲಂ ವಿಪುಲಂ ನೀಲಂ, ಇತಿ ಜಾನಾತಿ ಲೋಚನಂ.

೬೪೪.

ಚಕ್ಖು ನಾಮ ನ ತಂ ಹೋತಿ, ವತ್ಥು ತಸ್ಸಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ;

ಇದಂ ಪನ ಸಸಮ್ಭಾರ-ಚಕ್ಖುನ್ತಿ ಪರಿದೀಪಿತಂ.

೬೪೫.

ವಣ್ಣೋ ಗನ್ಧೋ ರಸೋ ಓಜಾ,

ಚತಸ್ಸೋ ಚಾಪಿ ಧಾತುಯೋ;

ಭಾವಸಮ್ಭವಸಣ್ಠಾನಂ,

ಜೀವಿತಾನಿ ತಥೇವ ಚ.

೬೪೬.

ಕಾಯಚಕ್ಖುಪಸಾದಾತಿ ¶ ¶ ,

ಸಮ್ಭಾರಾ ಹೋನ್ತಿ ಚುದ್ದಸ;

ತಥಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಚೇತಂ,

ಚತಸ್ಸೋ ಚಾಪಿ ಧಾತುಯೋ.

೬೪೭.

ವಣ್ಣೋ ಗನ್ಧೋ ರಸೋ ಓಜಾ,

ಸಣ್ಠಾನಸಮ್ಭವೋ ತಥಾ;

ದಸೇತೇ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಾ,

ಚತ್ತಾಲೀಸ ಭವನ್ತಿ ತೇ.

೬೪೮.

ಚಕ್ಖು ¶ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದೋ ಚ, ಭಾವೋ ಜೀವಿತಮೇವ ಚ;

ಚತ್ತಾಲೀಸಞ್ಚ ರೂಪಾನಿ, ಚತ್ತಾರಿ ತು ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೬೪೯.

ಇಮೇಸಂ ಪನ ರೂಪಾನಂ, ವಸೇನ ಪರಿಪಿಣ್ಡಿತಂ;

ಇದಂ ಸಮ್ಭಾರಚಕ್ಖುನ್ತಿ, ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಪಕಾಸಿತಂ.

೬೫೦.

ಯೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಿತೋ ಅತ್ಥಿ, ಪರಿಬನ್ಧೋ ಪರಿತ್ತಕೋ;

ಚತುನ್ನಂ ಪನ ಭೂತಾನಂ, ಪಸಾದೋ ಕಮ್ಮಸಮ್ಭವೋ.

೬೫೧.

ಇದಂ ಪಸಾದಚಕ್ಖುನ್ತಿ, ಅಕ್ಖಾತಂ ಪಞ್ಚಚಕ್ಖುನಾ;

ತದೇತಂ ತಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ತು, ಸಸಮ್ಭಾರಸ್ಸ ಚಕ್ಖುನೋ.

೬೫೨.

ಸೇತೇನ ಮಣ್ಡಲೇನಸ್ಸ, ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ;

ಕಣ್ಹಮಣ್ಡಲಮಜ್ಝೇ ವಾ, ನಿವಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಮಣ್ಡಲೇ.

೬೫೩.

ಸನ್ಧಾರಣಾದಿಕಿಚ್ಚಾಹಿ, ಧಾತೂಹಿ ಚ ಚತೂಹಿಪಿ;

ಕತೂಪಕಾರಂ ಹುತ್ವಾನ, ಉತುಚಿತ್ತಾದಿನಾ ಪನ.

೬೫೪.

ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿಯಮಾನಂ ತಂ, ಆಯುನಾ ಕತಪಾಲನಂ;

ವಣ್ಣಗನ್ಧರಸಾದೀಹಿ, ರೂಪೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಂ.

೬೫೫.

ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕಾದೀನಂ, ವತ್ಥುದ್ವಾರಞ್ಚ ಸಾಧಯಂ;

ಊಕಾಸಿರಸಮಾನೇನ, ಪಮಾಣೇನೇವ ತಿಟ್ಠತಿ.

ವುತ್ತಂ ¶ ¶ ಹೇತಂ –

೬೫೬.

‘‘ಯೇನ ಚಕ್ಖುಪಸಾದೇನ, ರೂಪಾನಿಮನುಪಸ್ಸತಿ;

ಪರಿತ್ತಂ ಸುಖುಮಂ ಏತಂ, ಊಕಾಸಿರಸಮೂಪಮ’’ನ್ತಿ.

೬೫೭.

ಸೋತಾದೀಸು ಚ ಏಸೇವ, ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ ವಿಭಾವಿನಾ;

ವಿಸೇಸಮತ್ತಮೇವೇತ್ಥ, ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಇತೋ ಪರಂ.

ಸುಣಾತೀತಿ ಸೋತಂ, ತಂ ತನುತಮ್ಬಲೋಮಾಚಿತೇ ಅಙ್ಗುಲಿವೇಧಕಸಣ್ಠಾನೇ ಪದೇಸೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಹಿ ಧಾತೂಹಿ ಕತೂಪಕಾರಂ ಉತುಚಿತ್ತಾಹಾರೇಹಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿಯಮಾನಂ ಆಯುನಾ ಪರಿಪಾಲಿಯಮಾನಂ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ ವತ್ಥುದ್ವಾರಭಾವಂ ಸಾಧಯಮಾನಂ ತಿಟ್ಠತಿ.

ಘಾಯತೀತಿ ಘಾನಂ, ತಂ ಸಸಮ್ಭಾರಘಾನಬಿಲಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಅಜಪದಸಣ್ಠಾನೇ ಪದೇಸೇ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ.

ಸಾಯತೀತಿ ಜಿವ್ಹಾ, ಜೀವಿತಮವ್ಹಾಯತೀತಿ ವಾ ಜಿವ್ಹಾ, ಸಾ ಸಸಮ್ಭಾರಜಿವ್ಹಾಮಜ್ಝಸ್ಸ ಉಪರಿ ಉಪ್ಪಲದಲಗ್ಗಸಣ್ಠಾನೇ ಪದೇಸೇ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ.

ಕುಚ್ಛಿತಾನಂ ಮಲಾನಂ ಆಯೋತಿ ಕಾಯೋ. ಯಾವತಾ ಪನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಉಪಾದಿನ್ನಕಂ ರೂಪಂ ಅತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಕಾಯಪಸಾದೋ ಕಪ್ಪಾಸಪಟಲೇ ಸ್ನೇಹೋ ವಿಯ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ.

ಏತ್ಥ ಪನೇತೇಸಂ ಲಕ್ಖಣಾದೀನಿ ಪವಕ್ಖಾಮಿ – ದಟ್ಠುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಭೂತಪಸಾದಲಕ್ಖಣಂ ¶ ಚಕ್ಖು, ರೂಪೇಸು ಆವಿಞ್ಛನರಸಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆಧಾರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ದಟ್ಠುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಜಭೂತಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಸೋತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಭೂತಪಸಾದಲಕ್ಖಣಂ ¶ ಸೋತಂ, ಸದ್ದೇಸು ಆವಿಞ್ಛನರಸಂ, ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆಧಾರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಸೋತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಜಭೂತಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಘಾಯಿತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಭೂತಪಸಾದಲಕ್ಖಣಂ ಘಾನಂ, ಗನ್ಧೇಸು ಆವಿಞ್ಛನರಸಂ, ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆಧಾರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಘಾಯಿತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಜಭೂತಪದಟ್ಠಾನಂ.

ಸಾಯಿತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಭೂತಪಸಾದಲಕ್ಖಣಾಜಿವ್ಹಾ ¶ , ರಸೇಸು ಆವಿಞ್ಛನರಸಾ, ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆಧಾರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸಾಯಿತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಜಭೂತಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಫುಸಿತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಭೂತಪಸಾದಲಕ್ಖಣೋ ಕಾಯೋ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಸು ಆವಿಞ್ಛನರಸೋ, ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆಧಾರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಫುಸಿತುಕಾಮತಾನಿದಾನಕಮ್ಮಜಭೂತಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಕೇಚಿ ಪನಾಹು –

೬೫೮.

ತೇಜಾಧಿಕಾನಂ ಭೂತಾನಂ, ಪಸಾದೋ ಪನ ಚಕ್ಖುತಿ;

ಆಕಾಸಾನಿಲತೋಯುಬ್ಬಿಅಧಿಕಾನಂ ತು ಸೇಸಕಾ.

೬೫೯.

ತೇ ಪನೇವಂ ತು ವತ್ತಬ್ಬಾ, ‘‘ಸುತ್ತಂ ಆಹರಥಾ’’ತಿ ಹಿ;

ಸುತ್ತಮೇವ ಚ ತೇ ಅದ್ಧಾ, ನ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ.

೬೬೦.

ವಿಸೇಸೇ ಸತಿ ಭೂತಾನಂ, ಪಸಾದೋ ಹಿ ಕಥಂ ಭವೇ;

ಸಮಾನಾನಂ ಹಿ ಭೂತಾನಂ, ಪಸಾದೋ ಪರಿದೀಪಿತೋ.

೬೬೧.

ತಸ್ಮಾ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಾನಂ, ಚತುನ್ನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಪನ;

ಪಹಾಯೇವ ಪನೇತೇಸಂ, ವಿಸೇಸಪರಿಕಪ್ಪನಂ.

೬೬೨.

ಞೇಯ್ಯಾ ಕಮ್ಮವಿಸೇಸೇನ, ಪಸಾದಾನಂ ವಿಸೇಸತಾ;

ನ ಹಿ ಭೂತವಿಸೇಸೇನ, ಹೋತಿ ತೇಸಂ ವಿಸೇಸತಾ.

೬೬೩.

ಏವಮೇತೇಸು ¶ ಚಕ್ಖುಞ್ಚ, ಸೋತಂ ಅಪತ್ತಗಾಹಕಂ;

ಸೇಸಂ ತು ಪನ ಘಾನಾದಿತ್ತಯಂ ಸಮ್ಪತ್ತಗಾಹಕಂ.

ರೂಪನ್ತಿ ರೂಪಯತೀತಿ ರೂಪಂ, ವಣ್ಣವಿಕಾರಮಾಪಜ್ಜಮಾನಂ ಹದಯಙ್ಗತಭಾವಂ ಪಕಾಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ತಂ ಪನ ಚಕ್ಖುಪಟಿಹನನಲಕ್ಖಣಂ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭಾವರಸಂ, ತಸ್ಸೇವ ಗೋಚರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಚತುಮಹಾಭೂತಪದಟ್ಠಾನಂ. ಯಥಾ ಚೇತಂ, ತಥಾ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಉಪಾದಾರೂಪಾನೀತಿ ¶ .

ಸದ್ದೋತಿ ¶ ಸದ್ದಯತೀತಿ ಸದ್ದೋ, ಸೋ ಪನ ಸೋತಪಟಿಹನನಲಕ್ಖಣೋ, ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭಾವರಸೋ, ತಸ್ಸೇವ ಗೋಚರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ.

ರಸೋತಿ ರಸನ್ತಿ ತೇನಾತಿ ರಸೋ, ಸೋ ಜಿವ್ಹಾಪಟಿಹನನಲಕ್ಖಣೋ, ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭಾವರಸೋ, ತಸ್ಸೇವ ಗೋಚರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ.

ಗನ್ಧೋತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗನ್ಧಯತಿ ಸೂಚಯತೀತಿ ಗನ್ಧೋ, ಸೋ ಘಾನಪಟಿಹನನಲಕ್ಖಣೋ, ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭಾವರಸೋ, ತಸ್ಸೇವ ಗೋಚರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ.

ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ –

೬೬೪.

ಕಮ್ಮಜೋ ಇತ್ಥಿಭಾವೋಯಂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಸಮುಟ್ಠಿತೋ;

ಯಞ್ಚೇತಂ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಾದಿ, ನ ತು ತಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಿಯಾ.

೬೬೫.

ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಟಿಚ್ಚೇವ, ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಾದಯೋ ಪನ;

ಪವತ್ತೇಯೇವ ಜಾಯನ್ತೇ, ನ ತಾನಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ.

೬೬೬.

ನ ಚ ತಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ ತಂ;

ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಾದಯೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಹೋನ್ತಿ ವಾ ನ ವಾ.

೬೬೭.

ಏಸೇವ ಚ ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ, ಸೇಸೇಪಿ ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯೇ;

ಇದಂ ಪಠಮಕಪ್ಪಾನಂ, ಉಭಯಂ ತು ಪವತ್ತಿಯಂ.

೬೬೮.

ಸಮುಟ್ಠಾತೀತಿ ¶ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಪರತೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ;

ಪವತ್ತೇಪಿ ಸಮುಟ್ಠಾಯ, ಪವತ್ತೇ ಪರಿವತ್ತತಿ.

೬೬೯.

ಮಹತಾ ಪಾಪಕಮ್ಮೇನ, ಪುರಿಸತ್ತಂ ವಿನಸ್ಸತಿ;

ಮಹತಾ ಕುಸಲೇನೇವ, ಜಾಯತೇ ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ.

೬೭೦.

ದುಬ್ಬಲಾಕುಸಲೇನೇವ, ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ವಿನಸ್ಸತಿ;

ದುಬ್ಬಲೇನೇವ ಪುಞ್ಞೇನ, ಇತ್ಥಿಭಾವೋ ಹಿ ಜಾಯತೇ.

೬೭೧.

ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಸ್ಸಾಪಿ ¶ , ಏಕಮೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಿಯಾ;

ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅಭಾವೋ ಚ, ದುತಿಯಬ್ಯಞ್ಜನಸ್ಸ ತು.

೬೭೨.

ನ ಚಾಭಾವೋ ಸಿಯಾ ಕಸ್ಮಾ, ನ ತಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಕಾರಣಂ;

ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸಹಾಯಂ ಹಿ, ರಾಗಚಿತ್ತಂ ತು ಕಾರಣಂ.

ಉಭಯಸ್ಸ ಪನೇತಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣಾದೀನಿ ವುಚ್ಚತಿ. ತತ್ಥ ಇತ್ಥಿಭಾವಲಕ್ಖಣಂ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ‘‘ಇತ್ಥೀ’’ತಿ ಪಕಾಸನರಸಂ, ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗನಿಮಿತ್ತಕುತ್ತಾಕಪ್ಪಾನಂ ಕಾರಣಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ.

ಪುರಿಸಭಾವಲಕ್ಖಣಂ ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ‘‘ಪುರಿಸೋ’’ತಿ ಪಕಾಸನರಸಂ, ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗನಿಮಿತ್ತಕುತ್ತಾಕಪ್ಪಾನಂ ಕಾರಣಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ.

ಜೀವಿತನ್ತಿ –

೬೭೩.

ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯನಿದ್ದೇಸೇ, ವತ್ತಬ್ಬಂ ಯಂ ಸಿಯಾ ಇಧ;

ಅರೂಪಜೀವಿತೇ ವುತ್ತ-ನಯೇನೇವ ಚ ತಂ ವದೇ.

ಲಕ್ಖಣಾದೀನಿ ¶ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ. ಸಹಜರೂಪಪರಿಪಾಲನಲಕ್ಖಣಂ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ತೇಸಂ ಪವತ್ತನರಸಂ, ತೇಸಮೇವ ಠಪನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ಯಾಪಯಿತಬ್ಬಭೂತಪದಟ್ಠಾನನ್ತಿ.

ವತ್ಥೂತಿ ಹದಯವತ್ಥು.

೬೭೪.

ಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮನೋಧಾತು-ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ;

ವತ್ತನ್ತಿ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ, ತಂ ‘‘ವತ್ಥೂ’’ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

ಮನೋಧಾತುಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ ¶ ನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣಂ ಹದಯವತ್ಥು, ತಾಸಞ್ಚೇವ ಧಾತೂನಂ ಆಧಾರಣರಸಂ, ಉಬ್ಬಾಹನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ.

ಆಹಾರತಾತಿ ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ. ಓಜಟ್ಠಮಕಂ ರೂಪಂ ಆಹರತೀತಿ ಆಹಾರೋ.

೬೭೫.

ಯಾಯ ¶ ಓಜಾಯ ಯಾಪೇನ್ತಿ, ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಚ ಪಾಣಿನೋ;

ಅಯಂ ತು ‘‘ಕಬಳೀಕಾರೋ, ಆಹಾರೋ’’ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೬೭೬.

ಅನ್ನಪಾನಾದಿಕಂ ವತ್ಥು, ಅಗ್ಗಿಂ ಹರತಿ ಕಮ್ಮಜಂ;

ಕೇವಲಂ ನ ಚ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಪಾಲೇತುಂ ಜೀವಿತಂ ಪನ.

೬೭೭.

ಓಜಾ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪಾಲೇತುಂ, ಹರಿತುಂ ನ ಚ ಪಾಚಕಂ;

ಹರಿತುಮ್ಪಿ ಚ ಪಾಲೇತುಂ, ಉಭೋ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಏಕತೋ.

ಲಕ್ಖಣಾದಿತೋ ಪನಸ್ಸ ಓಜಾಲಕ್ಖಣೋ ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ, ರೂಪಾಹರಣರಸೋ, ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಕಬಳಂ ಕತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಬ್ಬವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ.

ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೇ ಕಾಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಭಾವಂ ವಿಞ್ಞಾಪೇನ್ತಾನಂ ಕಾಯಗ್ಗಹಣಾನುಸಾರೇನ ಗಹಿತಾಯ ಏತಾಯ ಭಾವೋ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ. ಸಯಂ ವಾ ಕಾಯಗ್ಗಹಣಾನುಸಾರೇನ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿಪಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ. ‘‘ಕಾಯೇನ ಸಂವರೋ ಸಾಧು, ಸಾಧು ವಾಚಾಯ ಸಂವರೋ’’ತಿ ಆಗತೋ ಚೋಪನಸಙ್ಖಾತೋ ಕಾಯೋವ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿ. ಕಾಯವಿಪ್ಫನ್ದನೇನ ಅಧಿಪ್ಪಾಯವಿಞ್ಞಾಪನಹೇತುತ್ತಾ ಸಯಞ್ಚ ತಥಾ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ಕಾಯೇನ ವಿಞ್ಞತ್ತೀತಿಪಿ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿ.

೬೭೮.

ತತ್ಥ ಯಾ ಸಹಜಾತಸ್ಸ, ಚಿತ್ತಜಾನಿಲಧಾತುಯಾ;

ರೂಪಸ್ಸ ಚಲನೇ ಹೇತು, ಏಕಾಕಾರವಿಕಾರತಾ.

೬೭೯.

ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮಾಯಂ, ಕಾಯದ್ವಾರನ್ತಿ ಸಾ ಮತಾ;

ತತ್ಥ ಯಾ ಚೇತನಾಸಿದ್ಧಾ, ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಸಾ ಪನ.

೬೮೦.

ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಿ ¶ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಸತ್ಥುನಾ ಸಾ ಹಿತೇಸಿನಾ;

ಸಮ್ಪವತ್ತಿ ಪನೇತಿಸ್ಸಾ, ವಚೀದ್ವಾರೇಪಿ ಜಾಯತೇ.

೬೮೧.

ಲಭಿತ್ವಾ ¶ ಪನುಪತ್ಥಮ್ಭಂ, ಏಕಾವಜ್ಜನವೀಥಿಯಂ;

ಹೇಟ್ಠಾಹಿ ಛಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ, ವಾಯೋಧಾತುಸಮುಟ್ಠಿತಂ.

೬೮೨.

ಸತ್ತಮೇನ ತು ಚಿತ್ತೇನ, ವಾಯೋಧಾತುಸಮುಟ್ಠಿತಾ;

ಚಾಲೇತಿ ಸಹಜಂ ರೂಪಂ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಹಿತಾತ್ತನಾ.

ವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೇ ¶ ಪನ –

೬೮೩.

ಪಚ್ಚಯೋ ಚಿತ್ತಜಾತಾಯ, ಉಪಾದಿನ್ನಕಘಟ್ಟನೇ;

ಯೋ ಆಕಾರವಿಕಾರೇಕೋ, ಅಯಂ ಪಥವಿಧಾತುಯಾ.

೬೮೪.

ವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ, ಸಹ ಸದ್ದವಸಾ ಪನ;

ವಚೀದ್ವಾರನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಸಾವ ಸಕ್ಯಕುಲಿನ್ದುನಾ.

೬೮೫.

ಸದ್ದೋ ನ ಚಿತ್ತಜೋ ಅತ್ಥಿ, ವಿನಾ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಘಟ್ಟನಂ;

ಧಾತುಸಙ್ಘಟ್ಟನೇನೇವ, ಸಹ ಸದ್ದೋ ಹಿ ಜಾಯತಿ.

೬೮೬.

ಸಾ ವಿಞ್ಞಾಪನತೋ ಚೇವ, ಅಯಂ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತೋಪಿ ಚ;

ವಿಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಸಿಯಾ ತಸ್ಸಾ, ಸಮ್ಭವೋ ಕಾರಕದ್ವಯೇ.

೬೮೭.

ನ ವಿಞ್ಞತ್ತಿದ್ವಯಂ ಅಟ್ಠ, ರೂಪಾನಿ ವಿಯ ಚಿತ್ತಜಂ;

ಚಿತ್ತಜಾನಂ ವಿಕಾರತ್ತಾ, ಚಿತ್ತಜನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

ತತ್ಥ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಪಕಾಸನರಸಾ, ಕಾಯವಿಪ್ಫನ್ದನಹೇತುಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನವಾಯೋಧಾತುಪದಟ್ಠಾನಾ. ತಥಾ ವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಪಕಾಸನರಸಾ, ವಚೀಘೋಸಸ್ಸ ಹೇತುಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಪಥವೀಧಾತುಪದಟ್ಠಾನಾ.

೬೮೮.

ನ ಕಸ್ಸತೀತಿ ಆಕಾಸೋ, ರೂಪಾನಂ ವಿವರೋ ಪನ;

ಯೋ ರೂಪಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಸ್ವಾಕಾಸೋತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

ಸೋ ¶ ರೂಪಪರಿಚ್ಛೇದಲಕ್ಖಣೋ, ರೂಪಪರಿಯನ್ತಪಕಾಸನರಸೋ, ರೂಪಮರಿಯಾದಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠಭಾವಛಿದ್ದವಿವರಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ವಾ, ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನರೂಪಪದಟ್ಠಾನೋ.

ರೂಪಸ್ಸ ಲಹುತಾದಿತ್ತಯನಿದ್ದೇಸೇ –

೬೮೯.

ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ರೂಪಸ್ಸ ಲಹುತಾದಿಸು;

ತಿಸ್ಸೋ ರೂಪವಿಕಾರಾತಿ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೬೯೦.

ಏತಾಸಂ ¶ ಪನ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ, ಕಮತೋ ಚ ಪವತ್ತಿಯಂ;

ಅರೋಗೀ ಮದ್ದಿತಂ ಚಮ್ಮಂ, ಧನ್ತಹೇಮಂ ನಿದಸ್ಸನಂ.

೬೯೧.

ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಲಹುತಾದಿತ್ತಯಂ ಪನ;

ಆಹಾರಾದಿತ್ತಯಂಯೇವ, ತಂ ಕರೋತಿ ತತೋ ತಿಜಂ.

ತತ್ಥ ¶ ಅದನ್ಧತಾಲಕ್ಖಣಾ ರೂಪಸ್ಸ ಲಹುತಾ, ರೂಪಾನಂ ಗರುಭಾವವಿನೋದನರಸಾ, ಲಹುಪರಿವತ್ತಿತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಲಹುರೂಪಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಅಥದ್ಧತಾಲಕ್ಖಣಾ ರೂಪಸ್ಸ ಮುದುತಾ, ರೂಪಾನಂ ಥದ್ಧಭಾವವಿನೋದನರಸಾ, ಸಬ್ಬಕಿರಿಯಾಸು ಅವಿರೋಧಿತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಮುದುರೂಪಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಸರೀರಕಿರಿಯಾನುಕೂಲಕಮ್ಮಞ್ಞತಾಲಕ್ಖಣಾ ರೂಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ, ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾವಿನೋದನರಸಾ, ಅದುಬ್ಬಲಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಮ್ಮಞ್ಞತಾರೂಪಪದಟ್ಠಾನಾ. ಏತಾ ಪನ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಜಹನ್ತಿ.

ಉಪಚಯಸನ್ತತಿನಿದ್ದೇಸೇ –

೬೯೨.

ರೂಪಾನಮಾಚಯೋ ಯೋ ಹಿ, ವುತ್ತೋ ಉಪಚಯೋತಿ ಸೋ;

ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧತಾ ತೇಸಂ, ಸನ್ತತೀತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೬೯೩.

ಅತ್ಥತೋ ¶ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ, ಜಾತಿರೂಪನ್ತಿ ದೀಪಿತಂ;

ವುತ್ತಮಾಕಾರನಾನತ್ತಾ, ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ವಸೇನ ವಾ.

ಲಕ್ಖಣಾದಿತೋ ಪನ ಆಚಯಲಕ್ಖಣೋ ರೂಪಸ್ಸ ಉಪಚಯೋ, ಪುಬ್ಬನ್ತತೋ ರೂಪಾನಂ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಾಪನರಸೋ, ನಿಯ್ಯಾತನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಪರಿಪುಣ್ಣಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ವಾ, ಉಪಚಿತರೂಪಪದಟ್ಠಾನೋ.

ಪವತ್ತಿಲಕ್ಖಣಾ ರೂಪಸ್ಸ ಸನ್ತತಿ, ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧನರಸಾ, ಅನುಪಚ್ಛೇದಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧರೂಪಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಜರಾನಿದ್ದೇಸೇ ¶ ಜೀರಣಂ ಜರಾ.

೬೯೪.

ದುವಿಧಾಯಂ ಜರಾ ನಾಮ, ಪಾಕಟಾಪಾಕಟಾತಿ ಚ;

ಪಾಕಟಾ ರೂಪಧಮ್ಮೇಸು, ಅರೂಪೇಸು ಅಪಾಕಟಾ.

ರೂಪಸ್ಸ ಪರಿಪಾಕತಾಲಕ್ಖಣಾ ರೂಪಸ್ಸ ಜರತಾ, ಉಪನಯನರಸಾ, ಸಭಾವಾನಂ ಅಪಗಮೇಪಿ ನಸಭಾವಾಪಗಮಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ವೀಹಿಪುರಾಣಭಾವೋ ವಿಯ, ಪರಿಪಚ್ಚಮಾನರೂಪಪದಟ್ಠಾನಾ.

ಪರಿಭೇದಲಕ್ಖಣಾ ರೂಪಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚತಾ, ಸಂಸೀದನರಸಾ, ಖಯವಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಪರಿಭಿಜ್ಜಮಾನರೂಪಪದಟ್ಠಾನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ.

ಏವಂ ಚತುವೀಸತಿ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ.

೬೯೫.

ಭೂತರೂಪಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ, ಉಪಾದಾ ಚತುವೀಸತಿ;

ಅಟ್ಠವೀಸತಿ ರೂಪಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನೇವ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೬೯೬.

ಇಮೇಸು ಪನ ರೂಪೇಸು, ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಮೇವ ತಂ;

ಸಮೋಧಾನಂ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ನಿಪ್ಫನ್ನಂ ಸಙ್ಖತಮ್ಪಿ ಚ.

೬೯೭.

ಚೋದನಂ ¶ ಪರಿಹಾರಞ್ಚ, ನಯಮೇಕವಿಧಾದಿಕಂ;

ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ಪಕಿಣ್ಣಕಮಿದಂ ಸುಣ.

ತತ್ಥ ¶ ಸಮೋಧಾನನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮೇವ ಇದಂ ರೂಪಂ ಸಬ್ಬಸಮೋಧಾನತೋ ಪಥವೀಧಾತು ಆಪೋಧಾತು ತೇಜೋಧಾತು ವಾಯೋಧಾತು ಚಕ್ಖಾಯತನಂ…ಪೇ… ಜರತಾ ಅನಿಚ್ಚತಾತಿ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಂ ಚ ಹೋತಿ, ಇತೋ ಅಞ್ಞಂ ರೂಪಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಕೇಚಿ ಪನ ಮಿದ್ಧವಾದಿನೋ ‘‘ಮಿದ್ಧರೂಪಂ ನಾಮ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತೇ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಮುನೀಸಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ನತ್ಥಿ ನೀವರಣಾ ತವಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಥಿನಮಿದ್ಧನೀವರಣಂ ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಞ್ಚ ನೀವರಣಸಮ್ಪಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತವಚನತೋ ಚ ಮಹಾಪಕರಣಪಟ್ಠಾನೇ ‘‘ನೀವರಣಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ನೀವರಣೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ಅರೂಪೇಪಿ ‘‘ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಥಿನಮಿದ್ಧಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾವಿಜ್ಜಾನೀವರಣ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ಪಾಳೀಹಿ ವಿರುಜ್ಝನತೋ ಚ ಅರೂಪಮೇವ ಮಿದ್ಧನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಾ.

೬೯೮.

ಅರೂಪೇಪಿ ¶ ಪನೇತಸ್ಸ, ಮಿದ್ಧಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿ ಪಾಠತೋ;

ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥಾವಗನ್ತಬ್ಬಾ, ಅರೂಪನ್ತಿ ಚ ವಿಞ್ಞುನಾ.

ಅಪರೇ ‘‘ಬಲರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕೂನತಿಂಸ, ಸಮ್ಭವರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಿಂಸ, ಜಾತಿರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತಿಂಸ, ರೋಗರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ರೂಪಾನೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ. ತೇಪಿ ತೇಸಂ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಾ. ವಾಯೋಧಾತುಯಾ ಗಹಿತಾಯ ಬಲರೂಪಂ ಗಹಿತಮೇವ, ಅಞ್ಞಂ ಬಲರೂಪಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಆಪೋಧಾತುಯಾ ಸಮ್ಭವರೂಪಂ, ಉಪಚಯಸನ್ತತೀತಿ ಜಾತಿರೂಪಂ, ಜರತಾಅನಿಚ್ಚತಾದೀಹಿ ರೋಗರೂಪಂ ಗಹಿತಂ, ಅಞ್ಞಂ ರೋಗರೂಪಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಾನೇವ ರೂಪಾನೀತಿ.

ಏವಂ ಸಮೋಧಾನತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾನೀತಿ.

ಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ರೂಪಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ ಉತುಚಿತ್ತಾಹಾರಕಮ್ಮಾನೀತಿ.

೬೯೯.

ಕಮ್ಮಂ ¶ ಉತು ಚ ಚಿತ್ತಞ್ಚ, ಆಹಾರೋ ರೂಪಹೇತುಯೋ;

ಏತೇಹೇವ ಚ ರೂಪಾನಿ, ಜಾಯನ್ತಿ ನ ಪನಞ್ಞತೋ.

೭೦೦.

ತಸ್ಮಾ ಏಕಸಮುಟ್ಠಾನಾ, ಏಕಾದಸ ಭವನ್ತಿ ಹಿ;

ಅಟ್ಠಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವತ್ಥುಞ್ಚ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿದ್ವಯಮೇವ ಚ.

೭೦೧.

ಅಟ್ಠಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವತ್ಥುಞ್ಚ, ಏಕನ್ತೇನೇವ ಕಮ್ಮಜಾ;

ಚಿತ್ತಜಂಯೇವ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ-ದ್ವಯಂ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ.

೭೦೨.

ಚಿತ್ತೇನ ಉತುನಾ ಚೇವ, ಸದ್ದೋ ದ್ವೀಹಿ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ;

ಉತುಆಹಾರಚಿತ್ತೇಹಿ, ಲಹುತಾದಿತ್ತಯಂ ಕತಂ.

೭೦೩.

ವಣ್ಣೋ ¶ ಗನ್ಧೋ ರಸೋ ಓಜಾ,

ಚತಸ್ಸೋ ಚಾಪಿ ಧಾತುಯೋ;

ಸನ್ತತ್ಯುಪಚಯಾಕಾಸಾ,

ಏಕಾದಸ ಚತುಬ್ಭವಾ.

೭೦೪.

ಏಕಾದಸೇಕತೋ ¶ ಜಾತಾ,

ದ್ವಿಜೇಕೋವ ತಿಜಾ ತಯೋ;

ಚತುಜೇಕಾದಸಕ್ಖಾತಾ,

ದ್ವೇ ನ ಕೇನಚಿ ಜಾಯರೇ.

೭೦೫.

ಕಮ್ಮೇನ ವೀಸತಿ ರೂಪಾ, ಸತ್ತರಸ ತು ಚೇತಸಾ;

ಉತುನಾ ದಸಪಞ್ಚೇವ, ಚುದ್ದಸಾಹಾರತೋ ಪನ.

೭೦೬.

ಛಸಟ್ಠಿ ಸಬ್ಬಾನೇತಾನಿ, ಸಮುಟ್ಠಾನವಿಭಾಗತೋ;

ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿ ಚ ಹೋನ್ತೇವ, ಜರತಾನಿಚ್ಚತಾಹಿ ತೇ.

೭೦೭.

ಜರತಾನಿಚ್ಚತಾ ಚೇವ, ನ ಕೇನಚಿ ಸಮುಟ್ಠಿತಾ;

ಜಾತಸ್ಸ ಪಾಕಭೇದತ್ತಾ, ಜಾಯೇಯ್ಯುಂ ಯದಿ ತಾನಿಪಿ.

೭೦೮.

ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತು ತೇಸಮ್ಪಿ, ಪಾಕಭೇದಾ ಸಿಯುಂ ನ ಹಿ;

ಪಾಕೋ ಪಚ್ಚತಿ ಭೇದೋ ವಾ, ನ ಚ ಭಿಜ್ಜತಿ ನತ್ಥಿ ತಂ.

೭೦೯.

ಜಾತಸ್ಸ ¶ ಪಾಕಭೇದತ್ತಾ, ದ್ವಯಮೇತಂ ನ ಜಾಯತಿ;

ಸಿಯಾ ಕತ್ಥಚಿ ಬುದ್ಧೇತ್ಥ, ‘‘ರೂಪಸ್ಸುಪಚಯೋ’’ತಿ ಹಿ.

೭೧೦.

ವಚನೇನ ಯಥಾ ‘‘ಜಾತಿ, ಜಾಯತೀ’’ತಿ ಚ ದೀಪಿತಂ;

ಪಾಕೋಪಿ ಪಚ್ಚತೇವಂ ತು, ಭೇದೋಪಿ ಪರಿಭಿಜ್ಜತು.

೭೧೧.

ನ ಚೇವ ಜಾಯತೇ ಜಾತಿ, ಇತಿ ಞೇಯ್ಯಾ ವಿಭಾವಿನಾ;

ಜಾಯಮಾನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ನಿಬ್ಬತ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಿತಾ.

೭೧೨.

ತತ್ಥ ಯಥಾ ಸಿಯಾ ಜಾತಿ, ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಮೇವ ಸಾ;

ತಪ್ಪಚ್ಚಯತ್ತವೋಹಾರಂ, ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಸಮ್ಮುತಿಂ.

೭೧೩.

ಲಭತೇವ ತಥಾ ತೇಸಂ, ಪಾಕಭೇದಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ತೇ;

ತಪ್ಪಚ್ಚಯತ್ತವೋಹಾರಂ, ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಸಮ್ಮುತಿಂ.

೭೧೪.

ಏವಂ ಇದಂ ದ್ವಯಞ್ಚಾಪಿ, ಹೋತಿ ಕಮ್ಮಾದಿಸಮ್ಭವಂ;

ನ ಪಾಕಭೇದಾ ವೋಹಾರಂ, ತಂ ಲಭನ್ತಿ ಕದಾಚಿಪಿ.

೭೧೫.

ಕಸ್ಮಾ ¶ ಹಿ ಜನಕಾನಂ ತು, ಪಚ್ಚಯಾನಮಭಾವತೋ;

ಆನುಭಾವಖಣುಪ್ಪಾದೇ, ಜಾತಿಯಾ ಪನ ಲಬ್ಭತಿ.

೭೧೬.

ತಪ್ಪಚ್ಚಯತ್ತವೋಹಾರಂ, ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಸಮ್ಮುತಿಂ;

ತಸ್ಮಾ ಲಭತಿ ಜಾತಿ ಚ, ಲಭತೀ ನೇತರದ್ವಯಂ.

೭೧೭.

ಜಿಯ್ಯತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ದ್ವಯಂ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ವಾ;

ಆನುಭಾವಖಣೇ ತಸ್ಸ, ಪಚ್ಚಯಾನಮಭಾವತೋ.

೭೧೮.

‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ಸಙ್ಖತಞ್ಚೇತಂ, ಜರಾಮರಣ’’ಮಿಚ್ಚಪಿ;

ವುತ್ತತ್ತಾ ಜಾಯತಿಚ್ಚೇತಂ, ಅಥ ಮಞ್ಞಸಿ ಚೇ ತುವಂ.

೭೧೯.

ಏವಮ್ಪಿ ಚ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಸಾ ಹಿ ಪರಿಯಾಯದೇಸನಾ;

ಅನಿಚ್ಚಾನಂ ತು ಧಮ್ಮಾನಂ, ಜರಾಮರಣತೋ ತಥಾ.

೭೨೦.

ಅನಿಚ್ಚಂ ¶ ಸಙ್ಖತಞ್ಚಾತಿ, ವುತ್ತಂ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯೋ ವಿಯ;

ಯದಿ ಏವಂ ತಯಮೇತಂ, ಅಜಾತತ್ತಾ ಚ ಸಬ್ಬಥಾ.

೭೨೧.

ನತ್ಥೀತಿ ¶ ಚೇ ಖಂಪುಪ್ಫಂವ, ನಿಚ್ಚಂ ವಾಸಙ್ಖತಂ ವಿಯ;

ನೋಭಯಂ ಪನಿದಂ ಕಸ್ಮಾ, ನಿಸ್ಸಯಾಯತ್ತವುತ್ತಿತೋ.

೭೨೨.

ಭಾವೇ ಪಥವಿಯಾದೀನಂ, ನಿಸ್ಸಯಾನಂ ತು ಭಾವತೋ;

ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಚ ಖಂಪುಪ್ಫಂವ, ನ ನತ್ಥಿ ಪನ ತಂ ತಯಂ.

೭೨೩.

ಯಸ್ಮಾ ಪಥವಿಯಾದೀನಂ, ಅಭಾವೇನ ಚ ಲಬ್ಭತಿ;

ತಸ್ಮಾ ನ ಪನ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿಯ ತಂ ತಯಂ.

ನಿಪ್ಫನ್ನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾ ಚಕ್ಖುಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯರೂಪಸದ್ದಗನ್ಧರಸಇತ್ಥಿಪುರಿಸಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಹದಯವತ್ಥೂತಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ರೂಪಾನಿ ನಿಪ್ಫನ್ನಾನಿ ನಾಮ. ಸೇಸಾನಿ ದಸ ಅನಿಪ್ಫನ್ನಾನಿ ನಾಮ.

೭೨೪.

ಅಟ್ಠಾರಸ ನಿಪ್ಫನ್ನಾನಿ, ಅನಿಪ್ಫನ್ನಾವಸೇಸಕಾ;

ಯದಿ ಹೋನ್ತಿ ಅನಿಪ್ಫನ್ನಾ, ಭವೇಯ್ಯುಂ ತೇ ಅಸಙ್ಖತಾ.

೭೨೫.

ತೇಸಮೇವ ¶ ಚ ರೂಪಾನಂ, ವಿಕಾರತ್ತಾ ಅಸಙ್ಖತಾ;

ಕಥಂ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯುಂ ತೇ, ನಿಪ್ಫನ್ನಾ ಚೇವ ಸಙ್ಖತಾ.

ಏವಂ ನಿಪ್ಫನ್ನಸಙ್ಖತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ.

ಚೋದನಾಪರಿಹಾರನ್ತಿ ಏತ್ಥ –

೭೨೬.

ಇತ್ಥಿಭಾವೋ ಪುಮತ್ತಞ್ಚ, ಜೀವಿತಂ ಸಮ್ಭವೋಪಿ ಚ;

ತಥಾ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದೋತಿ, ಸಬ್ಬಟ್ಠಾನಾತಿ ವಣ್ಣಿತಾ.

೭೨೭.

ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತು ಧಮ್ಮಾನಂ, ಹೋತಿ ಸಙ್ಕರದೋಸತಾ;

ಚಕ್ಖುಕಾಯಪಸಾದಾನಂ, ಏಕತ್ತಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ.

೭೨೮.

ಅಞ್ಞಂ ಪನ ಚ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ, ನ ಚತ್ಥಿ ಪರಮತ್ಥತೋ;

ತಸ್ಮಾ ಕಾಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಚಕ್ಖು-ಪಸಾದೇನ ನ ಸಙ್ಕರಂ.

೭೨೯.

ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಾವಿನಿಬ್ಭೋಗವಸೇನ ¶ ತು ಪವತ್ತಿತೋ;

ತೇಸಂ ಠಾನನ್ತರಂ ವತ್ತುಂ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಸಮಯಞ್ಞುನಾ.

೭೩೦.

ಯಾವತಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನಸನ್ತಾನಂ ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸೋ;

ಅತ್ಥಿ ಕಾಯಪಸಾದೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮುದೀರಿತಂ.

೭೩೧.

ಲಕ್ಖಣಾದಿವಸೇನಾಪಿ, ನಾನತ್ತಂ ಸಮುಪಾಗತಂ;

ಧಜಾನಂ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಾನಂ, ಛಾಯಾ ಉಪಮತಂ ಗತಾ.

೭೩೨.

ತಸ್ಮಾ ¶ ಹಿ ಪನ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಮಿಸ್ಸತಾ;

ನ ಹೋತೇವಾತಿ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ, ವಿಞ್ಞುನಾ ಸಮಯಞ್ಞುನಾ.

ಏವಂ ನಿಪ್ಫನ್ನಾನಿಪ್ಫನ್ನಭಾವೋ, ಚೋದನಾಪರಿಹಾರೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋ.

ನಯಮೇಕವಿಧಾದಿಕನ್ತಿ –

೭೩೩.

ಲೋಕಿಕತ್ತಾ ¶ ನಹೇತುತ್ತಾ, ಸಙ್ಖತತ್ತಾ ಚ ಸಾಸವಾ;

ಸಬ್ಬಮೇಕವಿಧಂ ರೂಪಂ, ಪಚ್ಚಯಾಯತ್ತವುತ್ತಿತೋ.

೭೩೪.

ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿನ್ದ್ರಿಯಾಪಿ ಚ;

ಸುಖುಮೋಳಾರಿಕಾ ಚೇವ, ಉಪಾದಿನ್ನಾದಿತೋ ದ್ವಿಧಾ.

೭೩೫.

ಚಕ್ಖುಆಯತನಾದೀನಿ, ಪಞ್ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ತು;

ತೇವೀಸತಿವಿಧಂ ಸೇಸಂ, ಬಾಹಿರನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೭೩೬.

ಚಕ್ಖುಸೋತಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪನಟ್ಠ ತು;

ಸೇಸಞ್ಚ ತು ವೀಸಂ ರೂಪಂ, ಅನಿನ್ದ್ರಿಯಮುದೀರಿತಂ.

೭೩೭.

ಚಕ್ಖುಆಯತನಾದೀನಿ, ನವ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಮೇವ ಚ;

ತಂ ಬಾರಸವಿಧಂ ರೂಪಂ, ಓಳಾರಿಕಮುದೀರಿತಂ.

೭೩೮.

ಸೇಸಾನಿ ಪನ ರೂಪಾನಿ, ಸುಖುಮಾನಿ ತು ಸೋಳಸ;

ಕಮ್ಮಜಂ ತು ಉಪಾದಿನ್ನಂ, ಅನುಪಾದಿನ್ನಮಞ್ಞಥಾ.

ಏವಞ್ಚ ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ.

ಪುನ ¶ ಸನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘಅನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘ- ಅನಿದಸ್ಸನಅಪ್ಪಟಿಘಭೇದತೋ ಚ, ಕಮ್ಮಜಾಕಮ್ಮಜನೇವಕಮ್ಮಜಾನಾಕಮ್ಮಜಭೇದತೋ ಚ ತಿವಿಧಂ. ತತ್ಥ ರೂಪಾಯತನಂ ಸನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘಂ, ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಸೇಸೋಳಾರಿಕರೂಪಂ ಅನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘಂ, ಸೇಸಂ ಸೋಳಸವಿಧಂ ಸುಖುಮರೂಪಂ ಅನಿದಸ್ಸನಅಪ್ಪಟಿಘಂ. ಕಮ್ಮತೋ ಜಾತಂ ಕಮ್ಮಜಂ, ಅಟ್ಠಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ವತ್ಥು ಚ ಕಮ್ಮಜಂ, ತದಞ್ಞಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಂ ಅಕಮ್ಮಜಂ, ನಕುತೋಚಿ ಜಾತಂ ನೇವಕಮ್ಮಜಾನಾಕಮ್ಮಜಂ ಜರತಾ ಅನಿಚ್ಚತಾ ಚ. ಏವಂ ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ.

ಪುನ ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತವಸೇನ ಚ, ದ್ವಾರಞ್ಚೇವ ವತ್ಥು ಚ, ದ್ವಾರಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ವತ್ಥು ಚ, ವತ್ಥುಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ದ್ವಾರಞ್ಚ, ನೇವ ದ್ವಾರಞ್ಚ ನ ವತ್ಥು ಚಾತಿ ಏವಂ ಭೇದತೋ ಚ, ದ್ವಾರಞ್ಚೇವಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ, ದ್ವಾರಂಯೇವ ಹುತ್ವಾ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ, ಇನ್ದ್ರಿಯಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ದ್ವಾರಞ್ಚ, ನೇವ ದ್ವಾರಞ್ಚ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚಾತಿ ಏವಂ ¶ ಭೇದತೋ ಚ, ವತ್ಥು ಚೇವ ಇನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ, ಇನ್ದ್ರಿಯಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ವತ್ಥು ಚ, ವತ್ಥುಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ, ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ವತ್ಥು ಚೇತಿ ಏವಂ ಭೇದತೋ ಚ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ.

ತತ್ಥ ¶ ದಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ರೂಪಾಯತನಂ, ಸುತಂ ನಾಮ ಸದ್ದಾಯತನಂ, ಮುತಂ ನಾಮ ಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನತ್ತಯಂ, ವಿಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ ಅವಸೇಸಚಕ್ಖಾಯತನಾದಿಪಞ್ಚಕಂ, ಸೋಳಸವಿಧಂ ಸುಖುಮರೂಪಞ್ಚ. ಚಕ್ಖಾಯತನಾದಿಪಞ್ಚಕಂ ದ್ವಾರಞ್ಚೇವ ವತ್ಥು ಚ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿದ್ವಯಂ ದ್ವಾರಮೇವ ಹೋತಿ, ನ ವತ್ಥು, ಹದಯವತ್ಥು ವತ್ಥುಮೇವ ಹೋತಿ, ನ ದ್ವಾರಂ, ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಂ ನೇವ ದ್ವಾರಂ ನ ವತ್ಥು ಚ. ತತಿಯಚತುಕ್ಕೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ದ್ವಾರನ್ತಿ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ. ಇಮಾನಿ ಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ನ ದ್ವಾರಾನಿ, ಸೇಸಮನನ್ತರಚತುಕ್ಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ಚತುತ್ಥಚತುಕ್ಕೇ ತತಿಯಪದಂ ಹದಯವತ್ಥುಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ. ಏವಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಪುನ ಏಕಜದ್ವಿಜತಿಜಚತುಜನಕುತೋಚಿಜಾತಭೇದತೋ, ದ್ವಾರಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವತ್ಥು ಚ, ದ್ವಾರಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ವತ್ಥು ಚ, ವತ್ಥುಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ದ್ವಾರಞ್ಚ, ಇನ್ದ್ರಿಯಮೇವ ಹುತ್ವಾ ನ ವತ್ಥು ನ ದ್ವಾರಞ್ಚ, ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ¶ ನ ವತ್ಥು ನ ದ್ವಾರಞ್ಚಾತಿ ಏವಂ ಪಭೇದತೋ ಪಞ್ಚವಿಧಂ.

ತತ್ಥ –

೭೩೯.

ಅಟ್ಠಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವತ್ಥುಞ್ಚ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿದ್ವಯಮೇವ ಚ;

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ರೂಪಂ, ಏಕಜನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೭೪೦.

ಸದ್ದೋ ಏಕೋ ದ್ವಿಜೋ ನಾಮ, ಲಹುತಾದಿತ್ತಯಂ ತಿಜಂ;

ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಸೇಸಂ, ಚತುಜನ್ತಿ ಪಕಾಸಿತಂ.

೭೪೧.

ಜರತಾನಿಚ್ಚತಾ ಚೇವ, ನಕುತೋಚಿ ಭವೇ ಪನ;

ಚಕ್ಖಾದಿಪಞ್ಚಕಂ ದ್ವಾರಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ವತ್ಥುಮೇವ ಚ.

೭೪೨.

ವಿಞ್ಞತ್ತೀನಂ ದ್ವಯಂ ದ್ವಾರಂ, ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ವತ್ಥು ಚ;

ಹದಯವತ್ಥು ವತ್ಥೂವ, ನ ದ್ವಾರಂ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನ.

ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ¶ ಇನ್ದ್ರಿಯಮೇವ ನ ವತ್ಥು ನ ದ್ವಾರಞ್ಚ, ಸೇಸಂ ಪನ ರೂಪಂ ನೇವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ವತ್ಥು ನ ದ್ವಾರನ್ತಿ. ಏವಂ ಪಞ್ಚವಿಧನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಪುನ ಕಮ್ಮಜಚಿತ್ತಜಉತುಚಿತ್ತಜಉತುಚಿತ್ತಾಹಾರಜಚತುಜನಕುತೋಚಿಜಾತಭೇದತೋ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯವಸೇನ ಛಬ್ಬಿಧಂ.

ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವತ್ಥು ಚ ಕಮ್ಮಜಮೇವ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿದ್ವಯಂ ಚಿತ್ತಜಮೇವ, ಸದ್ದೋ ಉತುಚಿತ್ತಜೋ, ಲಹುತಾದಿತ್ತಯಂ ಉತುಚಿತ್ತಾಹಾರಜಮೇವ, ಸೇಸಂ ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಚತುಜಂ ನಾಮ, ಜರತಾ ಅನಿಚ್ಚತಾ ನಕುತೋಚಿಜಾತಂ ನಾಮ. ದುತಿಯಛಕ್ಕೇ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ¶ ನಾಮ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ರೂಪಾಯತನಂ…ಪೇ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಂ, ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ ಸೇಸಾ ಪಞ್ಚ ಓಳಾರಿಕಾ ಚ ಸೋಳಸ ಸುಖುಮರೂಪಾನಿ ಚಾತಿ ಏಕವೀಸತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ. ಏವಂ ಛಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ.

ಪುನ ಛವತ್ಥುಅವತ್ಥುಭೇದತೋ ಚ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಮನೋಧಾತುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸತ್ತವಿಧಂ ಹೋತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಚಕ್ಖಾದಿಪಞ್ಚವತ್ಥೂನಿ ಹದಯವತ್ಥುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಛ ವತ್ಥೂನಿ, ಸೇಸಂ ಬಾವೀಸತಿವಿಧಂ ರೂಪಂ ಅವತ್ಥು ನಾಮ, ದುತಿಯಸತ್ತಕಮುತ್ತಾನಮೇವ. ಏವಂ ಸತ್ತವಿಧಂ ಹೋತಿ.

ಪುನ ಸತ್ತದ್ವಾರಾದ್ವಾರಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವಿಧಂ. ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಾದೀನಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿದ್ವಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತ ದ್ವಾರಾನಿ, ಸೇಸಮದ್ವಾರನ್ತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಹೋತಿ.

ಪುನ ಅಟ್ಠಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿನ್ದ್ರಿಯಭೇದತೋ ಪನ ನವವಿಧಂ.

ಪುನ ನವಕಮ್ಮಜಾಕಮ್ಮಜಭೇದತೋ ದಸವಿಧಂ.

ಪುನ ಆಯತನಭೇದತೋ ಏಕಾದಸವಿಧಂ.

ಭವೇಸು ರೂಪಕಲಾಪಪವತ್ತಿಭೇದತೋ ಬಹುವಿಧನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

೭೪೩.

ಇತೋ ಪರಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ಕಾಮರೂಪಭವದ್ವಯೇ;

ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ಪನ ರೂಪಾನಂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತಿಸು.

೭೪೪.

ಭುಮ್ಮವಜ್ಜೇಸು ¶ ದೇವೇಸು, ನಿರಯೇ ನಿಜ್ಝಾಮತಣ್ಹಿಕೇ;

ಯೋನಿಯೋ ಪುರಿಮಾ ತಿಸ್ಸೋ, ನ ಸನ್ತೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೭೪೫.

ಸೇಸೇ ಗತಿತ್ತಯೇ ಭುಮ್ಮ-ದೇವೇಸುಪಿ ಚ ಯೋನಿಯೋ;

ಚತಸ್ಸೋ ಚ ಭವನ್ತೀತಿ, ವೇದಿತಬ್ಬಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೭೪೬.

ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಸತ್ತಸ್ಸ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಪನ;

ತಿಂಸ ರೂಪಾನಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ಸಭಾವಸ್ಸೇವ ದೇಹಿನೋ.

೭೪೭.

ಅಭಾವಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಾನಂ, ಅಣ್ಡಜಾನಞ್ಚ ವೀಸತಿ;

ಭವನ್ತಿ ಪನ ರೂಪಾನಿ, ಕಾಯವತ್ಥುವಸೇನ ತು.

೭೪೮.

ಗಹಿತಾಗಹಣೇನೇತ್ಥ, ಏಕಾದಸ ಭವನ್ತಿ ತೇ;

ಏಸೇವ ಚ ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ, ಸಬ್ಬೇಸು ದಸಕೇಸುಪಿ.

೭೪೯.

ಜೀವಿತೇನ ಯದಾ ಸದ್ಧಿಂ, ಜಾತೇ ಸುದ್ಧಕಮಟ್ಠಕಂ;

ಜೀವಿತನವಕಂ ನಾಮ, ಹೋತೀತಿ ಸಮುದೀರಿತಂ.

೭೫೦.

ಜೀವಿತನವಕಂ ¶ ಕಾಯಪಸಾದೇನೇಕತೋ ಸಿಯಾ;

ತಂ ಕಾಯದಸಕಂ ನಾಮ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿಯಾಪುಟಂ.

೭೫೧.

ಏಸೇವ ಚ ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ, ಸದ್ಧಿಂ ಭಾವೇನ ವತ್ಥುನಾ;

ಚಕ್ಖಾದೀಹಿ ಚ ಯೋಜೇತ್ವಾ, ದಸಕಾ ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞುನಾ.

೭೫೨.

ಓಪಪಾತಿಕಸತ್ತಾನಂ, ಮನುಸ್ಸೇಸೂಪಪತ್ತಿಯಂ;

ಕಾಮಾವಚರದೇವಾನಂ, ನಿಚ್ಚಂ ರೂಪಾನಿ ಸತ್ತತಿ.

೭೫೩.

ಚಕ್ಖು ¶ ಸೋತಞ್ಚ ಘಾನಞ್ಚ, ಜಿವ್ಹಾ ಕಾಯೋ ಚ ವತ್ಥು ಚ;

ಭಾವೋ ಚಾತಿ ಹಿ ಸತ್ತನ್ನಂ, ದಸಕಾನಂ ವಸಾ ಪನ.

೭೫೪.

ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ರೂಪಿನಂ ಚಕ್ಖು-ಸೋತವತ್ಥುವಸಾ ಪನ;

ದಸಕಾನಿ ಚ ತೀಣೇವ, ನವಕಂ ಜೀವಿತಸ್ಸ ಚ.

೭೫೫.

ಚತುನ್ನಂ ತು ಕಲಾಪಾನಂ, ವಸೇನ ಪನ ರೂಪಿನಂ;

ಚತ್ತಾಲೀಸೇವ ರೂಪಾನಿ, ಏಕೂನಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಹಿ.

೭೫೬.

ಜೀವಿತನವಕೇನೇವ ¶ , ಅಸಞ್ಞುಪ್ಪತ್ತಿ ದೀಪಿತಾ;

ಜಚ್ಚನ್ಧಬಧಿರಾಘಾನ-ರಹಿತೇ ತು ನಪುಂಸಕೇ.

೭೫೭.

ವತ್ಥುನೋ ಕಾಯಜಿವ್ಹಾನಂ, ವಸಾ ತಿಂಸಾವಕಂಸತೋ;

ಉಕ್ಕಂಸಸ್ಸಾವಕಂಸಸ್ಸ, ಅನ್ತರೇ ಅನುರೂಪತೋ.

೭೫೮.

ಪರಿಪುಣ್ಣಾನಂ ರೂಪಾನಂ, ವಸೇನ ಪನ ಪಾಣಿನಂ;

ರೂಪಾನಂ ತು ಸಮುಪ್ಪತ್ತಿ, ವೇದಿತಬ್ಬಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೭೫೯.

ಸತ್ತವೀಸತಿ ರೂಪಾನಿ, ಕಾಮಾವಚರದೇಹಿನೋ;

ಅಪ್ಪವತ್ತನತೋ ಹೋನ್ತಿ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಭಾವಾನಮೇಕತೋ.

೭೬೦.

ಘಾನಂ ಜಿವ್ಹಾ ಚ ಕಾಯೋ ಚ, ತಥಾ ಭಾವದ್ವಯಮ್ಪಿ ಚ;

ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪನ ರೂಪೀನಂ, ಪಞ್ಚ ರೂಪಾ ನ ವಿಜ್ಜರೇ.

೭೬೧.

ಚತುಸನ್ತತಿ ಕಾಮಸ್ಮಿಂ, ರೂಪೇ ಹೋನ್ತಿ ತಿಸನ್ತತಿ;

ದ್ವಿಸನ್ತತಿ ಅಸಞ್ಞೇಸು, ಬಹಿದ್ಧಾ ಏಕಸನ್ತತಿ.

೭೬೨.

ರೂಪಂ ¶ ನಿಬ್ಬತ್ತಮಾನಂ ತು, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪನ ಪಾಣಿನಂ;

ಪಠಮಂ ಕಮ್ಮತೋಯೇವ, ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ ನ ಸಂಸಯೋ.

೭೬೩.

ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಸತ್ತಾನಂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಪನ;

ತಞ್ಚ ಖೋ ಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಉಪ್ಪಾದೇಯೇವ ಜಾಯರೇ.

೭೬೪.

ಯಥೇವ ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇ, ತಿಂಸ ರೂಪಾನಿ ಜಾಯರೇ;

ತಥೇವ ಠಿತಿಭಙ್ಗೇಸು, ತಿಂಸ ತಿಂಸೇವ ಜಾಯರೇ.

೭೬೫.

ಸಬ್ಬಾನೇತಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ಸಞ್ಞಿತೋ;

ಅನಿಚ್ಚೋ ಅದ್ಧುವೋನತ್ತಾ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋವ ಕೇವಲೋ.

೭೬೬.

ರೋಗತೋ ಗಣ್ಡತೋ ರೂಪಂ, ಪರತೋ ಚ ಪಲೋಕತೋ;

ದಿಸ್ವಾನ ದುಕ್ಖತೋ ರೂಪಂ, ರೂಪೇ ಛನ್ದಂ ವಿರಾಜಯೇ.

೭೬೭.

ಗನ್ತುಂ ಪನಿಚ್ಛೇ ಪಿಟಕೇಭಿಧಮ್ಮೇ,

ಯೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನಾ ಸಮತ್ತಂ;

ಹಿತತ್ಥಿನಾ ¶ ತೇನ ಚ ಭಿಕ್ಖುನಾಯಂ,

ಸಕ್ಕಚ್ಚ ಸಮ್ಮಾ ಪನ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ರೂಪವಿಭಾಗೋ ನಾಮ

ದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೧. ಏಕಾದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ನಿಬ್ಬಾನನಿದ್ದೇಸೋ

೭೬೮.

ರೂಪಾನನ್ತರಮುದ್ದಿಟ್ಠಂ ¶ , ನಿಬ್ಬಾನಂ ಯಂ ಪನಾದಿತೋ;

ತಸ್ಸಿದಾನಿ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ವಿಭಾವನನಯಕ್ಕಮೋ.

೭೬೯.

ತಸ್ಮಾಹಂ ತಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತುಂ, ದುಕ್ಕರಸ್ಸ ಯಥಾಬಲಂ;

ದುಬ್ಬೋಧಸ್ಸ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ವಿಭಾವನಮಿತೋ ಪರಂ.

ತತ್ಥ ¶ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಭವಾಭವಂ ವಿನನತೋ ವಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ, ವಾನತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಚ ಪವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ಅಸಙ್ಖತಂ ಪರಮಂ ಸುಖಂ. ವುತ್ತಂ ಹೇತಂ ‘‘ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ.

೭೭೦.

ಯಸ್ಸ ಚಾಧಿಗಮಾ ಸಬ್ಬ-ಕಿಲೇಸಾನಂ ಖಯೋ ಭವೇ;

ನಿಬ್ಬಾನಮಿತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ನಿಬ್ಬಾನಕುಸಲೇನ ತಂ.

ಏತಂ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ ತಯಿದಂ ಸನ್ತಿಲಕ್ಖಣಂ, ಅಚ್ಚುತಿರಸಂ, ಅಸ್ಸಾಸಕರಣರಸಂ ವಾ, ಅನಿಮಿತ್ತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ, ನಿಸ್ಸರಣಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ ವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಏತ್ಥಾಹ – ನ ಪರಮತ್ಥತೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ ಏಕೋ ಸಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ, ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಅತ್ತಾ ವಿಯ, ಸಸವಿಸಾಣಂ ¶ ವಿಯ ಚ ಅನುಪಲಬ್ಭನೀಯತೋತಿ? ನ, ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿಯಮಾನಾನಂ ಹಿತಗವೇಸೀನಂ ಯಥಾನುರೂಪಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಉಪಲಬ್ಭನೀಯತೋ. ಯಂ ಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ನೋಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತಂ ‘‘ನತ್ಥೀ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ. ಅಥಾಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೇನ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನಾ ‘‘ಕತಮಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪುಟ್ಠೇನ ‘‘ಯೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಗಕ್ಖಯೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯೋವ ದಸ್ಸಿತೋ, ತಸ್ಮಾ ರಾಗಾದೀನಂ ¶ ಖಯಮತ್ತಮೇವ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಚೇ? ತಂ ನ. ಕಸ್ಮಾ? ಅರಹತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯಮತ್ತಪಸಙ್ಗದೋಸಾಪತ್ತಿತೋ. ಕಥಂ? ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪುಚ್ಛಾನನ್ತರಮೇವ ‘‘ಕತಮಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಹತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ‘‘ಯೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಗಕ್ಖಯೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯೋವ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ತವ ಮತೇನ ಅರಹತ್ತಫಲಸ್ಸಾಪಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯಮತ್ತತಾ ಭವೇಯ್ಯ, ನ ಚೇತಂ ಯುತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಸ್ಸ ಲೋಕುತ್ತರಫಲಚಿತ್ತಸ್ಸ ರಾಗಾನಂ ಖಯಮತ್ತತಾಪಜ್ಜನಂ, ತಸ್ಮಾ ಮಾ ¶ ಏವಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಚ್ಛಾಯಾಯ ವದೇಸಿ, ಉಭಿನ್ನಂ ಪನ ಸುತ್ತಾನಂ ಅತ್ಥೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ.

ಯಸ್ಸ ಪನ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಧಿಗಮೇನ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಧಮ್ಮೋ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯತ್ತಾ ಅಕ್ಖಯೋಪಿ ಸಮಾನೋ ‘‘ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ಖಯೋಪಚಾರೇನ ವುತ್ತೋ, ‘‘ತಿಪುಸಂ ಜರೋ ಗುಳೋ ಸೇಮ್ಹೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಫಲೂಪಚಾರೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಖಯನ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ‘‘ಖಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ. ಯದಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯಮತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಸಬ್ಬೇ ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಾಪಿ ಸಮಧಿಗತನಿಬ್ಬಾನಾ ಸಚ್ಛಿಕತನಿರೋಧಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ. ಕಿಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋ – ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಬಹುತ್ತಾದಿದೋಸಾಪತ್ತಿತೋ ಚ. ಏವಞ್ಹಿ ಸತಿ ರಾಗಾದಿಕ್ಖಯಾನಂ ಬಹುಭಾವತೋ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸಾಪಿ ಬಹುಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಸಙ್ಖತಲಕ್ಖಣಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಸಙ್ಖತಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಸಙ್ಖತಪರಿಯಾಪನ್ನಞ್ಚ, ಸಙ್ಖತಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ.

ಕಿಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋ – ಯದಿ ಖಯೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಗೋತ್ರಭುವೋದಾನಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಾನಂ ಕಿಂ ನು ಆರಮ್ಮಣಂ ವದೇಸಿ, ವದ ಭದ್ರಮುಖಾತಿ? ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯಮೇವ ವದಾಮೀತಿ. ಕಿಂ ಪನ ರಾಗಾದಯೋ ಗೋತ್ರಭುಆದೀನಂ ಖಣೇ ಖೀಯನ್ತಿ, ಉದಾಹು ಖೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಥ ಖೀಣಾತಿ? ಕಿಂ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಖೀಣೇಸ್ವೇವ ಖಯಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ. ಸುಟ್ಠು ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ ವದ ಭದ್ರಮುಖಾತಿ, ಯದಿ ಖೀಣೇಸ್ವೇವ ಖಯಂ ವದೇಸಿ, ನ ಗೋತ್ರಭುಚಿತ್ತಾದೀನಂ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣತಾ ಸಿಜ್ಝತೀತಿ. ಕಿಂ ಕಾರಣಂ? ಗೋತ್ರಭುಕ್ಖಣೇ ರಾಗಾದಯೋ ಖೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಥಾ ವೋದಾನಕ್ಖಣೇ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನ ಖೀಯನ್ತಿ, ನ ಖೀಣಾ, ಫಲಕ್ಖಣೇ ಖೀಣಾ. ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಭವತೋ ಮತೇನ ಫಲಮೇವ ಖಯಾರಮ್ಮಣಂ, ನ ಇತರೇ, ಇತರೇಸಂ ಪನ ಕಿಮಾರಮ್ಮಣಂ ವದೇಸೀತಿ ¶ ? ಅದ್ಧಾ ಸೋ ಆರಮ್ಮಣಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಿರುತ್ತರೋ ¶ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಅಪಿಚ ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯೋ ನಾಮ ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ಕರೀಯತಿ, ಯಥಾನುರೂಪಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಉಪ್ಪಾದೀಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪನ ನ ಕೇನಚಿ ಕರೀಯತಿ ನ ಉಪ್ಪಾದೀಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಬ್ಬಾನಮಮತಮಸಙ್ಖತಂ. ತಮಕತಂ ¶ ಜಾನಾತೀತಿ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ‘‘ಅಕತಞ್ಞೂ’’ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ. ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ –

೭೭೧.

‘‘ಅಸದ್ಧೋ ಅಕತಞ್ಞೂ ಚ,

ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದೋ ಚ ಯೋ ನರೋ;

ಹತಾವಕಾಸೋ ವನ್ತಾಸೋ,

ಸ ವೇ ಉತ್ತಮಪೋರಿಸೋ’’ತಿ.

ಅಪಿಚ ‘‘ನಿಸ್ಸರಣ’’ನ್ತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚ. ‘‘ನಿಸ್ಸರಣ’’ನ್ತಿ ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ. ಯಥಾಹ ‘‘ತಯೋ ಖೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ದುಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝಾ. ಕತಮೇ ತಯೋ ಧಮ್ಮಾ ದುಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝಾ? ತಿಸ್ಸೋ ನಿಸ್ಸರಣಧಾತುಯೋ. ಕಾಮಾನಮೇತಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ, ಯದಿದಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ. ರೂಪಾನಮೇತಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ, ಯದಿದಂ ಅರೂಪಂ. ಯಂ ಖೋ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಭೂತಂ ಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ, ನಿರೋಧೋ ತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣ’’ನ್ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ. ಏವಂ ವುತ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಅಭಾವಪತ್ತಿದೋಸತೋ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಾನಮ್ಪಿ ಅಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ಅಯುತ್ತಂ ಅಕ್ಖಯಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಖಯದೋಸಾಪಜ್ಜನನ್ತಿ, ನ ತು ಖಯೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ.

‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಲೋಕೇ, ಪಞ್ಞಾಯ ಮೇ ಸುಫುಸಿತ’’ನ್ತಿ ಚ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾತಂ ಅಭೂತಂ ಅಕತಂ ಅಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ ಚ ಧಮ್ಮಸಾಮಿನಾ ತಥಾಗತೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಅನೇಕೇಸು ಸುತ್ತನ್ತೇಸು ಪರಮತ್ಥವಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ. ಅಪಿಚ ಪರಿತ್ತತ್ತಿಕೇ ‘‘ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾ’’ತಿ ಪದಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ – ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಾ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ, ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ರಾಗಾದೀನಂ ಖಯಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮಾಣತ್ತಂ ಕಥಂ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅತ್ಥಿಯೇವ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ ಏಕೋ ಸಭಾವೋತಿ. ತಂ ¶ ಪನ ಪಕತಿವಾದೀನಂ ಪಕತಿ ವಿಯ, ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಅತ್ತಾ ವಿಯ ಚ ಸಸವಿಸಾಣಂ ವಿಯ ಚ ನಾವಿಜ್ಜಮಾನಂ.

ಅಥ ಪಞ್ಞತ್ತಿಮತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಚೇ, ತಮ್ಪಿ ಅಯುತ್ತಂ. ಕಸ್ಮಾ? ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಾನಂ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ನವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ. ಕಥಂ? ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಿಕೇ ಚ ಪನ ‘‘ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣಾ’’ತಿ ¶ ಪದಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಾ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ¶ , ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ. ಯದಿ ಪನೇತೇಸಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಆರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ, ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣತಾ ನ ಯುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ನವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಪಕ್ಖಂ ಭಜೇಯ್ಯುಂ. ‘‘ನವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಾ ಪನ ರೂಪಾವಚರತ್ತಿಕಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಾ ಕುಸಲತೋ ಚ ವಿಪಾಕತೋ ಚ ಕಿರಿಯತೋ ಚ, ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಕುಸಲತೋ ಚ ವಿಪಾಕತೋ ಚ ಕಿರಿಯತೋ ಚ, ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ನವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಮತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ. ಯಸ್ಮಾ ಚ ಪಣ್ಣತ್ತಿಭಾವೋ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ನ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಭೂತಂ ಉಪ್ಪಾದಾದೀನಮಭಾವತೋ ನಿಚ್ಚಂ, ರೂಪಸಭಾವಾಭಾವತೋ ಅರೂಪಂ, ಪಪಞ್ಚಾಭಾವತೋ ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬನ್ತಿ.

೭೭೨.

ಅಚ್ಚನ್ತಮನನ್ತಂ ಸನ್ತಂ, ಅಮತಂ ಅಪಲೋಕಿತಂ;

ಪಣೀತಂ ಸರಣಂ ಖೇಮಂ, ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಪರಾಯಣಂ.

೭೭೩.

ಸಿವಞ್ಚ ನಿಪುಣಂ ಸಚ್ಚಂ, ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಮನಾಸವಂ;

ಸುದುದ್ದಸಂ ಪರಂ ಪಾರಂ, ನಿಬ್ಬಾನಮನಿದಸ್ಸನಂ.

೭೭೪.

ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಂ ಧುವಂ ದೀಪಂ, ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಮನೀತಿಕಂ;

ಅನಾಲಯಮರೂಪಞ್ಚ, ಪದಮಚ್ಚುತಮಕ್ಖರಂ.

೭೭೫.

ವಿರಾಗಞ್ಚ ನಿರೋಧಞ್ಚ, ವಿಮುತ್ತಿ ಮೋಕ್ಖಮೇವ ಚ;

ಇಮೇಹಿ ಪನ ನಾಮೇಹಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ತು ಕಥೀಯತಿ.

೭೭೬.

ಏವಞ್ಚ ¶ ಪನ ವಿಞ್ಞಾಯ, ನಿಬ್ಬಾನಮ್ಪಿ ಚ ಅಚ್ಚುತಂ;

ತಸ್ಸ ಚಾಧಿಗಮೂಪಾಯೋ, ಕತ್ತಬ್ಬೋ ವಿಞ್ಞುನಾ ಸದಾ.

೭೭೭.

ಸದ್ಧಾಬುದ್ಧಿಕರಂ ತಥಾಗತಮತೇ ಸಮ್ಮೋಹವಿದ್ಧಂಸನಂ,

ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಭವಸಮ್ಪಸಾದನಕರಂ ಜಾನಾತಿ ಯೋ ಚೇ ಇಮಂ;

ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಸಾಲಿನಂ ಸುಮಧುರಂ ಸಾರಞ್ಞುವಿಮ್ಹಾಪನಂ,

ಗಮ್ಭೀರೇ ನಿಪುಣಾಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕೇ ಸೋ ಯಾಭಿನಿಟ್ಠಂ ಪದಂ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ನಿಬ್ಬಾನನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಏಕಾದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೨. ದ್ವಾದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಪಞ್ಞತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೋ

ಏತ್ಥಾಹ ¶ ¶ – ‘‘ಕಿಂ ಏತ್ತಕಮೇವ ಞೇಯ್ಯಂ, ಉದಾಹು ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ? ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮಾತಿ. ಸಾ ಪನೇಸಾ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬತೋ, ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಚ ‘‘ಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ. ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಙ್ಖಾ ಸಮಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ವೋಹಾರೋ ನಾಮಂ ನಾಮಕಮ್ಮಂ ನಾಮಧೇಯ್ಯಂ ನಿರುತ್ತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಅಭಿಲಾಪೋ’’ತಿ. ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾಯತೀತಿ ಸಙ್ಖಾ, ಕಥೀಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ಕಿನ್ತಿ ಕಥೀಯತಿ? ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ‘‘ಮಮ’’ನ್ತಿ ‘‘ಪರೋ’’ತಿ ‘‘ಪರಸ್ಸಾ’’ತಿ ‘‘ಮಞ್ಚೋ’’ತಿ ‘‘ಪೀಠ’’ನ್ತಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಕಥೀಯತೀತಿ ಸಙ್ಖಾ. ಸಮಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಸಮಞ್ಞಾ. ಪಞ್ಞಾಪೀಯತೀತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ. ವೋಹರೀಯತೀತಿ ವೋಹಾರೋ. ಕಿನ್ತಿ ವೋಹರೀಯತಿ? ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ‘‘ಮಮ’’ನ್ತಿ ‘‘ಪರೋ’’ತಿ ‘‘ಪರಸ್ಸಾ’’ತಿ ‘‘ಮಞ್ಚೋ’’ತಿ ‘‘ಪೀಠ’’ನ್ತಿ. ಏವಂ ತಾವ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ವುತ್ತಾ. ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಹಿ ರೂಪಾದಯೋ ಧಮ್ಮೇ ಉಪಾದಾಯ ಪಟಿಚ್ಚ ಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ ಯಥಾ ತೇ ರೂಪಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಾದವಯವನ್ತೋ, ನ ಏವಂವಿಧಾ, ಕೇವಲಂ ಲೋಕಸಙ್ಕೇತೇನ ¶ ಸಿದ್ಧಾ ಯಾ ಅಯಂ ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಕಥೀಯತಿ ಚೇವ ಪಞ್ಞಾಪೀಯತಿ ಚ, ಏಸಾ ಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಇದಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಕಾಸೇತುಂ ‘‘ನಾಮಂ ನಾಮಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ. ತತ್ಥ ನಾಮನ್ತಿ ತಂ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ‘‘ಏಸ ಇತ್ಥನ್ನಾಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ. ನಾಮಕಮ್ಮನ್ತಿಆದೀನಿ ತಸ್ಸಾ ಏವ ವೇವಚನಾನಿ. ಅಯಂ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ.

ಸಾ ಪನೇಸಾ ತಜ್ಜಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ಉಪಾದಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ಉಪನಿಧಾಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ತಿವಿಧಾ ಹೋತಿ. ತತ್ಥ ತಜ್ಜಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ ಚಕ್ಖುಸೋತರೂಪಸದ್ದಪಥವೀತೇಜೋವಾಯೋತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ. ಉಪಾದಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪನ ಸಮೂಹಾಸಮೂಹವಸೇನ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ. ತತ್ಥ ಸಮೂಹಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮೇಸು ಏಕಸ್ಸ ವಾ ಬಹೂನಂ ವಾ ನಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮೂಹಮೇವೋಪಾದಾಯ ವುಚ್ಚತಿ. ಕಥಂ? ಅಚ್ಛತರಚ್ಛಘಟಪಟಾದಿಪ್ಪಭೇದಾ. ಅಯಂ ಸಮೂಹಪಞ್ಞತ್ತಿ ¶ ನಾಮ. ಅಸಮೂಹಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪನ ದಿಸಾಕಾಸಕಾಲನಿಮಿತ್ತಾಭಾವನಿರೋಧಾದಿಭೇದಾ.

ಯದಾ ಪನ ಸಾ ವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಪರಮತ್ಥಂ ಜೋತಯತಿ, ತದಾ ‘‘ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ. ಯದಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಸಮೂಹಾಸಮೂಹಭೇದಂ ನಾಮಮತ್ತಂ ಜೋತಯತಿ, ತದಾ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ ¶ . ದುವಿಧಾಪಿ ಪನೇಸಾ ಸೋತದ್ವಾರಜವನಾನನ್ತರಂ ಗಹಿತಪುಬ್ಬಸಙ್ಕೇತಮನೋದ್ವಾರಜವನವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ. ಯಾಯ ಗಹಿತಪುಬ್ಬಸಙ್ಕೇತೇನ ಮನೋದ್ವಾರಜವನವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಪಞ್ಞಾಪೀಯತಿ. ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ, ವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ, ವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ಛಕ್ಕನಯೋ ವುತ್ತೋ. ತತ್ಥ ಪರಮತ್ಥತೋ ವಿಜ್ಜಮಾನಾನಂ ರೂಪಾದೀನಂ ಪಞ್ಞಾಪನಾ ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ. ತಥಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಾನಮಿತ್ಥಿಪುರಿಸಾದೀನಂ ಪಞ್ಞಾಪನಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ. ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ವಚನತ್ಥಂ ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನ ಅನುಪಲಬ್ಭಮಾನಾನಂ ಪಞ್ಚಮಸಚ್ಚಾದೀನಂ, ತಿತ್ಥಿಯಪರಿಕಪ್ಪಿತಾನಂ ವಾ ಪಕತಿಪುರಿಸಾದೀನಂ ಪಞ್ಞಾಪನಾಪಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿಯೇವ ¶ . ‘‘ತೇವಿಜ್ಜೋ, ಛಳಭಿಞ್ಞೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ ವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ. ‘‘ಇತ್ಥಿಸದ್ದೋ, ಪುರಿಸಸದ್ದೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ. ‘‘ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಕಾ ವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ. ‘‘ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರೋ, ಭಿಕ್ಖುಕುಮಾರೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಾ ಛ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯೋಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ಅಯಂ ಉಪಾದಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ.

ಉಪನಿಧಾಪಞ್ಞತ್ತಿಪಿ ಏತಿಸ್ಸಾ ಏವ ಪಭೇದಾ, ಸಾ ಪನ ‘‘ದೀಘಂ ಉಪನಿಧಾಯ ರಸ್ಸೋ, ರಸ್ಸಂ ಉಪನಿಧಾಯ ದೀಘೋ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ ‘‘ಕಪಣಂ ಮಾನುಸಕಂ ರಜ್ಜಂ ದಿಬ್ಬಸುಖಂ ಉಪನಿಧಾಯಾ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕಾ ಚ, ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬತೋ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ. ಸಮಞ್ಞಾ ಸಮತ್ತಾ.

೭೭೮.

ಪರಮತ್ಥತೋ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ತತಿಯಾ ಕೋಟಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ದ್ವೀಸು ಠಾನೇಸು ಕುಸಲೋ, ಪರವಾದೇಸು ನ ಕಮ್ಪತಿ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ದ್ವಾದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೩. ತೇರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಕಾರಕಪಟಿವೇಧನಿದ್ದೇಸೋ

ಏತ್ಥಾಹ ¶ ¶ – ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಕುಸಲಾದಯೋ ನಾಮ ಧಮ್ಮಾ, ನ ಪನೇತೇಸಂ ಕಾರಕೋ ಅತ್ತಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ. ತಸ್ಸ ಹಿ ಕಾರಕಸ್ಸ ವೇದಕಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಅಭಾವೇ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಭಾವೋ ಸಿಯಾ, ತೇಸಮಭಾವೇ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತೀನಂ ತೇಸಂ ವಿಪಾಕಾನಮಭಾವೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕುಸಲಾದೀನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ದೇಸನಾ ನಿರತ್ಥಿಕಾತಿ? ಅತ್ರ ವುಚ್ಚತೇ – ನಾಯಂ ¶ ನಿರತ್ಥಿಕಾ, ಸಾತ್ಥಿಕಾವಾಯಂ ದೇಸನಾ. ಯದಿ ಕಾರಕಸ್ಸಾಭಾವಾ ಕುಸಲಾದೀನಮಭಾವೋ ಸಿಯಾ, ತಸ್ಸ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋಪಿ ಅಭಾವೋ ಸಿಯಾ. ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇ? ತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕಾರಕಸ್ಸಾಭಾವತೋ. ಕಾರಕಾಭಾವೇಪಿ ಕತ್ತಾ ಅತ್ತಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಚೇ? ತಥಾ ಕುಸಲಾದೀನಮ್ಪಿ ಅಸತಿಪಿ ಕತ್ತರಿ ಅತ್ಥಿತಾ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬಾ, ಕುತೋಯಂ ತವ ತತ್ಥಾನುರೋಧೋ, ಇಧ ವಿರೋಧೋತಿ. ಅಥಾಪಿ ಯಥಾ ಪನ ಲೋಕೇ ಕಾರಕಾಭಾವೇಪಿ ಪಥವೀಆಪತೇಜಉತುಆದಯೋ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಙ್ಕುರಾದೀನಂ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ದಿಸ್ಸತಿ, ತಥಾ ಏತೇಸಮ್ಪಿ ಕುಸಲಾದೀನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ.

ಅಥಾಪಿ ಚೇತ್ಥ ತಸ್ಸಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಕಪ್ಪಿತೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಕುಸಲಾದೀನಂ ಕತ್ತಾ ಅತ್ತಾ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಚೇ? ತಮುಪಪರಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮ ತಾವ, ಸೋ ಪನ ತಾವ ಅತ್ತಾ ಕಾರಕೋ ವೇದಕೋ ಕಿಂ ಸಚೇತನೋ ವಾ, ಉದಾಹು ಅಚೇತನೋ ವಾತಿ? ಕಿಞ್ಚೇತ್ಥ – ಯದಿ ಅಚೇತನೋ ಸಿಯಾ, ಪಾಕಾರತರುಪಾಸಾಣಸದಿಸೋ ಸಿಯಾ. ತಸ್ಸ ಕಾರಕವೇದಕತ್ತಾಭಾವೋ ಸಿಯಾ. ಯದಿ ಸಚೇತನೋ, ಸೋ ಚೇತನಾಯ ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಸಿಯಾ, ಅನಞ್ಞೋ ವಾ. ಅಥಾನಞ್ಞೋ, ಚೇತನಾಯ ನಾಸೇ ಅತ್ತನೋಪಿ ನಾಸೋ ಸಿಯಾ. ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇ? ಚೇತನಾಯ ಅನಞ್ಞತ್ತಾ.

ಅಥಾಪಿ ಭವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಏವಂ ಸಿಯಾ, ಅತ್ತನೋ ಪನ ನಾಸೋ ¶ ನ ಭವತಿ ನಿಚ್ಚತ್ತಾ, ಚೇತನಾಯಯೇವ ನಾಸೋ ಭವತೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಅತ್ತನೋ ಅನಾಸೇ ಸತಿ ಚೇತನಾಯಪಿ ನಾಸೋ ನ ಭವತಿ. ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇ? ಚೇತನಾಯ ಅನಞ್ಞತ್ತಾ. ಚೇತನತ್ತಾನಂ ಅನಞ್ಞತ್ತೇ ಸತಿ ಚೇತನಾಯಯೇವ ನಾಸೋ ಭವತಿ, ನ ಅತ್ತನೋತಿ ಅಯುತ್ತಮೇತಂ. ಅಥ ಚೇತನಾಯಯೇವ ವಿನಾಸೇ ವಿಸೇಸಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಅತ್ತಾವ ನಸ್ಸತು, ತಿಟ್ಠತು ಚೇತನಾ. ಅಥ ಚೇತನಾಯ ನಾಸೇ ಅತ್ತನೋ ನಾಸೋ ¶ ನ ಭವತೀತಿ ಚೇ? ಚೇತನಾಯ ಅತ್ತಾ ಅಞ್ಞೋ ಸಿಯಾ. ಅಥ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅತ್ತಸ್ಸ ನಾಸೇ ಸತಿ ಸಯಂ ನಾಸೋ ನ ಭವತಿ, ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ‘‘ಚೇತನಾಯ ¶ ಅನಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ತವ ಪಟಿಞ್ಞಾ ಹೀನಾ. ಅಥಾಪಿ ಚೇತನತ್ತಾನಂ ಅನಞ್ಞತ್ತೇ ಸತಿ ಅತ್ತನೋ ಅನಾಸೋ ಚೇತನಾಯಪಿ ಅನಾಸೋ ಭವತು. ಅಥ ನ ಭವತಿ, ಪಟಿಞ್ಞಾ ಹೀನಾ. ಅಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರತೋ ವಿಪರೀತಂ ವಾ ಸಿಯಾ, ಅತ್ತಾ ನಸ್ಸತು, ಚೇತನಾ ತಿಟ್ಠತು. ಅಥ ಪನ ಏವಂ ನ ಭವತೀತಿ ಚೇ? ಅನಞ್ಞತ್ತಪಕ್ಖಂ ಪರಿಚ್ಚಜ. ಅಥ ಪನ ನ ಪರಿಚ್ಚಜಸಿ, ಪಟಿಞ್ಞಾಹೀನೋ ಭವಸಿ.

ಅಥಾಯಂ ಭವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಸಿಯಾ ‘‘ನಾಯಂ ಮಮ ಅತ್ತಾ ಚೇತನಾಯ ಅನಞ್ಞೋ, ಅಞ್ಞೋಯೇವಾ’’ತಿ? ತತ್ರ ವುಚ್ಚತೇ – ಇಧ ಪನ ಅಞ್ಞತ್ತಂ ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ ಲಕ್ಖಣಕತಮಞ್ಞತ್ತಞ್ಚ ದೇಸನ್ತರಕತಮಞ್ಞತ್ತಞ್ಚಾತಿ. ತತ್ಥ ಕಿಂ ತ್ವಂ ಚೇತನತ್ತಾನಂ ಲಕ್ಖಣಕತಮಞ್ಞತ್ತಂ ವದೇಸಿ, ಉದಾಹು ದೇಸನ್ತರಕತಮಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ? ಅಹಂ ಲಕ್ಖಣಕತಮಞ್ಞತ್ತಂ ವದಾಮೀತಿ. ಯಥಾ ಹಿ ರೂಪರಸಗನ್ಧಾದೀನಮೇಕದೇಸೇ ವತ್ತಮಾನಾನಮ್ಪಿ ಲಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಚೇತನತ್ತಾನಮೇಕದೇಸೇ ವತ್ತಮಾನಾನಮ್ಪಿ ಲಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಲಕ್ಖಣಕತಮಞ್ಞತ್ತಂ ವದಾಮೀತಿ. ತತ್ರ ವುಚ್ಚತೇ – ಯಥಾ ಹಿ ಜಾತವೇದಸ್ಸ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ಆಮಕಸಙ್ಘಟೇ ಆಮಕವಣ್ಣವಿನಾಸೇ ರಸಾದೀನಂ ವಿನಾಸೋ ಭವತಿ, ತಥೇವ ಚೇತನಾಯ ವಿನಾಸೇ ಅತ್ತನೋಪಿ ವಿನಾಸೋ ಸಿಯಾ. ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇ? ರೂಪರಸಾದೀನಂ ವಿಯ ಏಕದೇಸತ್ತಾತಿ.

ಅಥೇವಂ ಭವತೋ ಮತಿ ಸಿಯಾ ‘‘ಏಕದೇಸತ್ತೇ ಸತಿಪಿ ಅತ್ತನೋ ಪನ ನಾಸೋ ನ ಭವತಿ, ಚೇತನಾಯಯೇವ ವಿನಾಸೋ ಭವತೀ’’ತಿ? ಅತ್ರ ವುಚ್ಚತೇ – ಅತ್ತನೋ ಅನಾಸೇ ಚೇತನಾಯಪಿ ಅನಾಸೋವ ಹೋತಿ. ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇ? ರೂಪರಸಾದೀನಂ ವಿಯ ಅವಿನಿಬ್ಭೋಗತೋ. ಅಥ ಸಮಾನೇ ಏಕದೇಸತ್ತೇ ಅವಿನಿಬ್ಭೋಗಭಾವೇಪಿ ¶ ಕೇನ ಹೇತುನಾ ಚೇತನಾಯ ಏವ ನಾಸೋ ಭವತಿ, ನ ಪನ ಅತ್ತನೋ. ಅಥ ವಿಸೇಸಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ತವ ಲದ್ಧಿಯಾ ಅತ್ತಾವ ನಸ್ಸತು, ತಿಟ್ಠತು ಚೇತನಾ. ಅಥ ಚೇತನಾಯ ನಾಸೇ ಅತ್ತನೋ ನಾಸೋ ¶ ನ ಭವತಿ, ಉಭಿನ್ನಂ ಏಕದೇಸತಾ ನತ್ಥಿ. ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ಕೋ ದೋಸೋತಿ ಚೇ? ಯಂ ಪನ ತಯಾ ವುತ್ತಂ, ಯಥಾ ರೂಪರಸಗನ್ಧಾದೀನಂ ಏಕದೇಸೇ ವತ್ತಮಾನಾನಮ್ಪಿ ಲಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞತ್ತಂ, ತಥಾ ಚೇತನತ್ತಾನಮೇಕದೇಸೇ ವತ್ತಮಾನಾನಮ್ಪಿ ಲಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ? ತಮಯುತ್ತನ್ತಿ ತವ ಪಟಿಞ್ಞಾ ಹೀನಾ. ಅಥ ರೂಪರಸಾದೀನಂ ವಿಯ ಸಮಾನೇಪಿ ಏಕದೇಸತ್ತೇ ಯದಿ ಅತ್ತನೋ ಅನಾಸೇ ಚೇತನಾಯಪಿ ಅನಾಸೋ ನ ಭವತಿ, ಪಟಿಞ್ಞಾಹೀನೋ ಅಸಿ. ಅಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರತೋ ವಿಪರೀತಂ ವಾ ಸಿಯಾ, ತವ ಅತ್ತಾ ನಸ್ಸತು, ಚೇತನಾ ತಿಟ್ಠತು. ಅಥೇವಂ ನ ಭವತೀತಿ ಚೇ? ಏಕದೇಸತಾವ ನತ್ಥೀತಿ.

ಅಥ ದೇಸನ್ತರಕತಮಞ್ಞತ್ತಂ ವದೇಸಿ, ಚೇತನತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞತ್ತೇ ಸತಿ ಘಟಪಟಸಕಟಗೇಹಾದೀನಂ ವಿಯ ಅಞ್ಞತ್ತಂ ಸಿಯಾ. ಚೇತನಾಯ ವಿನಾ ಅನಞ್ಞತಾ ತೇ ಅತ್ತಾ ನ ಘಟೇನ ವಿನಾ ಪಟೋ ವಿಯ ಅಞ್ಞೋ ಸಿಯಾ ¶ . ಅಞ್ಞೋ ಚ ಹಿ ಘಟೋ ಅಞ್ಞೋ ಚ ಪಟೋತಿ? ನ, ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ಕೋ ದೋಸೋತಿ ಚೇ? ‘‘ಅಚೇತನೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತದೋಸತೋ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತೀತಿ. ತಸ್ಮಾ ಪರಮತ್ಥತೋ ನ ಕೋಚಿ ಕತ್ತಾ ವಾ ವೇದಕೋ ವಾ ಅತ್ತಾ ಅತ್ಥೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ.

ಯದಿ ಏವಂ ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವತಾ –

೭೭೯.

‘‘ಅಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ ಪರಂ ಲೋಕಂ,

ಸೋ ಚ ಸನ್ಧಾವತೀ ನರೋ;

ಸೋ ಚ ಕರೋತಿ ವೇದೇತಿ,

ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಸಯಂಕತ’’ನ್ತಿ ಚ.

೭೮೦.

‘‘ಸತ್ತೋ ¶ ಸಂಸಾರಮಾಪನ್ನೋ,

ದುಕ್ಖಮಸ್ಸ ಮಹಬ್ಭಯಂ;

ಅತ್ಥಿ ಮಾತಾ ಅತ್ಥಿ ಪಿತಾ,

ಅತ್ಥಿ ಸತ್ತೋಪಪಾತಿಕೋ’’ತಿ ಚ.

೭೮೧.

‘‘ಭಾರಾ ಹವೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ,

ಭಾರಹಾರೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ;

ಭಾರಾದಾನಂ ದುಕ್ಖಂ ಲೋಕೇ,

ಭಾರನಿಕ್ಖೇಪನಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಚ.

೭೮೨.

‘‘ಯಞ್ಹಿ ಕರೋತಿ ಪುರಿಸೋ,

ಕಾಯೇನ ವಾಚಾ ಉದ ಚೇತಸಾ;

ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ,

ತಞ್ಚ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಚ.

೭೮೩.

‘‘ಏಕಸ್ಸೇಕೇನ ಕಪ್ಪೇನ,

ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸಟ್ಠಿಸಞ್ಚಯೋ;

ಸಿಯಾ ಪಬ್ಬತಸಮೋ ರಾಸಿ,

ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ’’ತಿ ಚ.

೭೮೪.

‘‘ಅಸದ್ಧೋ ¶ ಅಕತಞ್ಞೂ ಚ,

ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದೋ ಚ ಯೋ ನರೋ;

ಹತಾವಕಾಸೋ ವನ್ತಾಸೋ,

ಸ ವೇ ಉತ್ತಮಪೋರಿಸೋ’’ತಿ ಚ. –

ವುತ್ತನ್ತಿ. ಸಚ್ಚಂ ಏವಂ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಸಮ್ಮುತಿವಸೇನ, ನ ಪರಮತ್ಥತೋ. ನನು ಭಗವತಾ ಇದಮ್ಪಿ ವುತ್ತಂ –

೭೮೫.

‘‘ಕಿಂ ¶ ನು ಸತ್ತೋತಿ ಪಚ್ಚೇಸಿ, ಮಾರ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ನು ತೇ;

ಸುದ್ಧಸಙ್ಖಾರಪುಞ್ಜೋಯಂ, ನಯಿಧ ಸತ್ತುಪಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ಚ.

೭೮೬.

‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ಅಙ್ಗಸಮ್ಭಾರಾ,

ಹೋತಿ ಸದ್ದೋ ರಥೋ ಇತಿ;

ಏವಂ ಖನ್ಧೇಸು ಸನ್ತೇಸು,

ಹೋತಿ ಸತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಮುತೀ’’ತಿ ಚ.

ತಸ್ಮಾ ನ ವಚನಮತ್ತಮೇವಾವಲಮ್ಬಿತಬ್ಬಂ, ನ ಚ ದಳ್ಹಮೂಳ್ಹಗಾಹಿನಾ ಚ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಗರುಕುಲಮುಪಸೇವಿತ್ವಾ ಸುತ್ತಪದಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ, ಸುತ್ತಪದೇಸು ಅಭಿಯೋಗೋ ಕಾತಬ್ಬೋ. ದ್ವೇ ಸಚ್ಚಾನಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾನಿ – ‘‘ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಂ, ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಞ್ಚಾ’’ತಿ. ತಸ್ಮಾ ದ್ವೇಪಿ ಸಮ್ಮುತಿಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಾನಿ ಅಸಙ್ಕರತೋ ಞಾತಬ್ಬಾನಿ. ಏವಂ ಅಸಙ್ಕರತೋ ಞತ್ವಾ ಕೋಚಿ ಕಾರಕೋ ವಾ ವೇದಕೋ ವಾ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಅತ್ತಾ ಪರಮತ್ಥತೋ ನತ್ಥೀತಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಣ್ಡಿತೇನ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ಅತ್ಥಕಾಮೇನ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ.

೭೮೭.

ಯೋ ಇಮಂ ಗನ್ಥಂ ಅಚ್ಚನ್ತಂ, ಚಿನ್ತೇತಿ ಸತತಮ್ಪಿ ಸೋ;

ಕಮೇನ ಪರಮಾ ಪಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸ ಗಚ್ಛತಿ ವೇಪುಲಂ.

೭೮೮.

ಅತಿಮತಿಕರಮಾಧಿನೀಹರಂ,

ವಿಮತಿವಿನಾಸಕರಂ ಪಿಯಕ್ಕರಂ;

ಪಠತಿ ¶ ಸುಣತಿ ಯೋ ಸದಾ ಇಮಂ,

ವಿಕಸತಿ ತಸ್ಸ ಮತೀಧ ಭಿಕ್ಖುನೋ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಕಾರಕಪಟಿವೇಧನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ತೇರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೪. ಚುದ್ದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿಭಾವನಾನಿದ್ದೇಸೋ

೭೮೯.

ಭಾವನಾನಯಮಹಂ ¶ ¶ ಹಿತಾನಯಂ,

ಮಾನಯಞ್ಚ ಸುಗತಂ ಸುಖಾನಯಂ;

ಬ್ಯಾಕರೋಮಿ ಪರಮಂ ಇತೋ ಪರಂ,

ತಂ ಸುಣಾಥ ಮಧುರತ್ಥವಣ್ಣನಂ.

೭೯೦.

ಉತ್ತರಂ ತು ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಧಮ್ಮತೋ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ;

ಪತ್ತುಕಾಮೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಆದಿತೋ ಸೀಲಸೋಧನಂ.

೭೯೧.

ಸಙ್ಕಸ್ಸರಸಮಾಚಾರೇ, ದುಸ್ಸೀಲೇ ಸೀಲವಜ್ಜಿತೇ;

ನತ್ಥಿ ಝಾನಂ ಕುತೋ ಮಗ್ಗೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೀಲಂ ವಿಸೋಧಯೇ.

೭೯೨.

ಸೀಲಂ ಚಾರಿತ್ತವಾರಿತ್ತವಸೇನ ದುವಿಧಂ ಮತಂ;

ತಂ ಪನಾಚ್ಛಿದ್ದಮಕ್ಖಣ್ಡಮಕಮ್ಮಾಸಮನಿನ್ದಿತಂ.

೭೯೩.

ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಕಾಮೇನ, ವಿವೇಕಸುಖಮಿಚ್ಛತಾ;

ಸೀಲಞ್ಚ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಅಲಙ್ಕಾರೋ ಅನುತ್ತರೋ.

೭೯೪.

ರತನಂ ಸರಣಂ ಖೇಮಂ, ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಪರಾಯಣಂ;

ಚಿನ್ತಾಮಣಿ ಪಣೀತೋ ಚ, ಸೀಲಂ ಯಾನಮನುತ್ತರಂ.

೭೯೫.

ಸೀತಲಂ ¶ ಸಲಿಲಂ ಸೀಲಂ, ಕಿಲೇಸಮಲಧೋವನಂ;

ಗುಣಾನಂ ಮೂಲಭೂತಞ್ಚ, ದೋಸಾನಂ ಬಲಘಾತಿ ಚ.

೭೯೬.

ತಿದಿವಾರೋಹಣಞ್ಚೇತಂ, ಸೋಪಾನಂ ಪರಮುತ್ತಮಂ;

ಮಗ್ಗೋ ಖೇಮೋ ಚ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಸ್ಸ ಪವೇಸನೇ.

೭೯೭.

ತಸ್ಮಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಂ ತಂ, ಸೀಲಂ ದುವಿಧಲಕ್ಖಣಂ;

ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಕಾಮೇನ, ಪಿಯಸೀಲೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ.

೭೯೮.

ಕಾತಬ್ಬೋ ಪನ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ, ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಠಿತೇನಿಧ;

ಪಲಿಬೋಧಸ್ಸುಪಚ್ಛೇದೋ, ಪಲಿಬೋಧಾ ದಸಾಹು ಚ.

೭೯೯.

‘‘ಆವಾಸೋ ¶ ಚ ಕುಲಂ ಲಾಭೋ,

ಗಣೋ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಪಞ್ಚಮಂ;

ಅದ್ಧಾನಂ ಞಾತಿ ಆಬಾಧೋ,

ಗನ್ಥೋ ಇದ್ಧೀತಿ ತೇ ದಸಾ’’ತಿ.

೮೦೦.

ಪಲಿಬೋಧಸ್ಸುಪಚ್ಛೇದಂ, ಕತ್ವಾ ದಸವಿಧಸ್ಸಪಿ;

ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ ಸೋ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ದಾಯಕೋ.

೮೦೧.

ಪಿಯೋ ¶ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ, ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ;

ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ, ನೋ ಚಟ್ಠಾನೇ ನಿಯೋಜಕೋ.

೮೦೨.

ಏವಮಾದಿಗುಣೋಪೇತಮುಪಗನ್ತ್ವಾ ಹಿತೇಸಿನಂ;

ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಕಾಲೇನ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ದಾಯಕಂ.

೮೦೩.

ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಪನಸ್ಸ ತು;

ತೇನಾಪಿ ಚರಿತಂ ಞತ್ವಾ, ದಾತಬ್ಬಂ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ.

೮೦೪.

ಚರಿತಂ ಪನಿದಂ ರಾಗದೋಸಮೋಹವಸೇನ ಚ;

ಸದ್ಧಾಬುದ್ಧಿವಿತಕ್ಕಾನಂ, ವಸೇನ ಛಬ್ಬಿಧಂ ಮತಂ.

೮೦೫.

ವೋಮಿಸ್ಸಕನಯಾ ತೇಸಂ, ಚತುಸಟ್ಠಿ ಭವನ್ತಿ ತೇ;

ತೇಹಿ ಅತ್ಥೋ ನ ಚತ್ಥೀತಿ, ನ ಮಯಾ ಇಧ ದಸ್ಸಿತಾ.

೮೦೬.

ಅಸುಭಾ ¶ ಚ ದಸೇವೇತ್ಥ, ತಥಾ ಕಾಯಗತಾಸತಿ;

ಏಕಾದಸ ಇಮೇ ರಾಗ-ಚರಿತಸ್ಸಾನುಕೂಲತಾ.

೮೦೭.

ಚತಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋ, ಸವಣ್ಣಕಸಿಣಾ ಇಮೇ;

ಅಟ್ಠೇವ ಚ ಸದಾ ದೋಸ-ಚರಿತಸ್ಸಾನುಕೂಲತಾ.

೮೦೮.

ತಂ ಮೋಹಚರಿತಸ್ಸೇತ್ಥ, ವಿತಕ್ಕಚರಿತಸ್ಸ ಚ;

ಅನುಕೂಲನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ಆನಾಪಾನಂ ಪನೇಕಕಂ.

೮೦೯.

ಪುರಿಮಾನುಸ್ಸತಿಛಕ್ಕಂ, ಸದ್ಧಾಚರಿತದೇಹಿನೋ;

ಮರಣೂಪಸಮಾಯುತ್ತಾ, ಸತಿಮಾಹಾರನಿಸ್ಸಿತಾ.

೮೧೦.

ಸಞ್ಞಾ ¶ ಧಾತುವವತ್ಥಾನಂ, ಬುದ್ಧಿಪ್ಪಕತಿಜನ್ತುನೋ;

ಇಮೇ ಪನ ಚ ಚತ್ತಾರೋ, ಅನುಕೂಲಾತಿ ದೀಪಿತಾ.

೮೧೧.

ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಚ ಆರುಪ್ಪಾ, ಸೇಸಾನಿ ಕಸಿಣಾನಿ ಚ;

ಅನುಕೂಲಾ ಇಮೇ ಸಬ್ಬ-ಚರಿತಾನನ್ತಿ ವಣ್ಣಿತಾ.

೮೧೨.

ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಪನೇಕನ್ತ-ವಿಪಚ್ಚನೀಕಭಾವತೋ;

ಅತಿಸಪ್ಪಾಯತೋ ವುತ್ತ-ಮಿತಿ ಞೇಯ್ಯಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೮೧೩.

ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಾತಿ ನಿದ್ದಿಸೇ;

ಕಸಿಣಾನಿ ದಸ ಚೇವ, ಅಸುಭಾನುಸ್ಸತೀ ದಸ.

೮೧೪.

ಚತಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋ, ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಅರೂಪಿನೋ;

ಚತುಧಾತುವವತ್ಥಾನಂ, ಸಞ್ಞಾ ಚಾಹಾರತಾ ಇತಿ.

೮೧೫.

ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಏತೇಸು, ಉಪಚಾರವಹಾ ಕತಿ;

ಆನಾಪಾನಸತಿಂ ಕಾಯ-ಗತಂ ಹಿತ್ವಾ ಪನಟ್ಠಪಿ.

೮೧೬.

ಸೇಸಾನುಸ್ಸತಿಯೋ ಸಞ್ಞಾ, ವವತ್ಥಾನನ್ತಿ ತೇರಸ;

ಉಪಚಾರವಹಾ ವುತ್ತಾ, ಸೇಸಾ ತೇ ಅಪ್ಪನಾವಹಾ.

೮೧೭.

ಅಪ್ಪನಾಯಾವಹೇಸ್ವೇತ್ಥ, ಕಸಿಣಾನಿ ದಸಾಪಿ ಚ;

ಆನಾಪಾನಸತೀ ಚೇವ, ಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಿಕಾ ಇಮೇ.

೮೧೮.

ಅಸುಭಾನಿ ¶ ದಸ ಚೇತ್ಥ, ತಥಾ ಕಾಯಗತಾಸತಿ;

ಏಕಾದಸ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕಾ ಸಿಯುಂ.

೮೧೯.

ಆದಿಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾತಿ ¶ , ತಿಕಜ್ಝಾನವಹಾ ತಯೋ;

ಚತುತ್ಥಾಪಿ ಚ ಆರುಪ್ಪಾ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಾ ಮತಾ.

೮೨೦.

ವಸೇನಾರಮ್ಮಣಙ್ಗಾನಂ, ದುವಿಧೋ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋ;

ಗೋಚರಾತಿಕ್ಕಮಾರೂಪೇ, ರೂಪೇ ಝಾನಙ್ಗತಿಕ್ಕಮೋ.

೮೨೧.

ದಸೇವ ಕಸಿಣಾನೇತ್ಥ, ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಹಿ;

ನ ಚ ವಡ್ಢನಿಯಾ ಸೇಸಾ, ಭವನ್ತಿ ಅಸುಭಾದಯೋ.

೮೨೨.

ದಸೇವ ಕಸಿಣಾನೇತ್ಥ, ಅಸುಭಾನಿ ದಸಾಪಿ ಚ;

ಆನಾಪಾನಸತೀ ಚೇವ, ತಥಾ ಕಾಯಗತಾಸತಿ.

೮೨೩.

ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಾನಿ ¶ , ಹೋನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಹಿ;

ಸೇಸಾನೇವ ಪಟಿಭಾಗ-ನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾ ಸಿಯುಂ.

೮೨೪.

ಅಸುಭಾನಿ ದಸಾಹಾರ-ಸಞ್ಞಾ ಕಾಯಗತಾಸತಿ;

ದೇವೇಸು ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ದ್ವಾದಸೇತಾನಿ ಸಬ್ಬದಾ.

೮೨೫.

ತಾನಿ ದ್ವಾದಸ ಚೇತಾನಿ, ಆನಾಪಾನಸತೀಪಿ ಚ;

ತೇರಸೇವ ಪನೇತಾನಿ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನ ವಿಜ್ಜರೇ.

೮೨೬.

ಠಪೇತ್ವಾ ಚತುರಾರೂಪೇ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಅರೂಪಿಸು;

ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಪವತ್ತನ್ತಿ ನ ಸಂಸಯೋ.

೮೨೭.

ಚತುತ್ಥಂ ಕಸಿಣಂ ಹಿತ್ವಾ, ಕಸಿಣಾ ಅಸುಭಾನಿ ಚ;

ದಿಟ್ಠೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ಇಮೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ.

೮೨೮.

ಸತಿಯಮ್ಪಿ ಚ ಕಾಯಮ್ಹಿ, ದಿಟ್ಠೇನ ತಚಪಞ್ಚಕಂ;

ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಸುತೇನೇವ, ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ದೀಪಿತಂ.

೮೨೯.

ಆನಾಪಾನಸತೀ ಏತ್ಥ, ಫುಟ್ಠೇನ ಪರಿದೀಪಿತಾ;

ವಾಯೋಕಸಿಣಮೇವೇತ್ಥ, ದಿಟ್ಠಫುಟ್ಠೇನ ಗಯ್ಹತಿ.

೮೩೦.

ಸುತೇನೇವ ¶ ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ಸೇಸಾ ಅಟ್ಠಾರಸಾಪಿ ಚ;

ಉಪೇಕ್ಖಾ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾ ಚ, ಅರೂಪಾ ಚೇವ ಪಞ್ಚಿಮೇ.

೮೩೧.

ಆದಿತೋವ ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪಕಾಸಿತಾ;

ಪಞ್ಚತಿಂಸಾವಸೇಸಾನಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ ಆದಿತೋ.

೮೩೨.

ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಹೇತೇಸು, ಆಕಾಸಕಸಿಣಂ ವಿನಾ;

ಕಸಿಣಾ ನವ ಹೋನ್ತೇ ಚ, ಅರೂಪಾನಂ ತು ಪಚ್ಚಯಾ.

೮೩೩.

ದಸಾಪಿ ಕಸಿಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ತು ಪಚ್ಚಯಾ;

ತಯೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾಪಿ, ಚತುಕ್ಕಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ತು.

೮೩೪.

ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಾರುಪ್ಪಂ, ಉಪರೂಪರಿಮಸ್ಸ ಹಿ;

ತಥಾ ಚತುತ್ಥಮಾರುಪ್ಪಂ, ನಿರೋಧಸ್ಸಾತಿ ದೀಪಿತಂ.

೮೩೫.

ಸಬ್ಬಾನಿ ಚ ಪನೇತಾನಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸವಿಧಾನಿ ತು;

ವಿಪಸ್ಸನಾಭವಸಮ್ಪತ್ತಿ-ಸುಖಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಿಯುಂ.

೮೩೬.

ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ¶ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ;

ವಸನ್ತಸ್ಸ ಕಥೇತಬ್ಬಂ, ಆಗತಸ್ಸಾಗತಕ್ಖಣೇ.

೮೩೭.

ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ¶ ಪನಞ್ಞತ್ರ, ಗನ್ತುಕಾಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;

ನಾತಿಸಙ್ಖೇಪವಿತ್ಥಾರಂ, ಕಥೇತಬ್ಬಂ ತು ತೇನಪಿ.

೮೩೮.

ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಸಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನೋಭುನೋ;

ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ದೋಸೇಹಿ, ನಿಚ್ಚಂ ಪನ ವಿವಜ್ಜಿತೇ.

೮೩೯.

ಅನುರೂಪೇ ವಿಹಾರಸ್ಮಿಂ, ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ತು ಗಾಮತೋ;

ನಾತಿದೂರೇ ನಚ್ಚಾಸನ್ನೇ, ಸಿವೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಂಯುತೇ.

೮೪೦.

ಖುದ್ದಕೋ ಪಲಿಬೋಧೋಪಿ, ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬೋ ಪನತ್ಥಿ ಚೇ;

ದೀಘಾ ಕೇಸಾ ನಖಾ ಲೋಮಾ, ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೮೪೧.

ಚೀವರಂ ರಜಿತಬ್ಬಂ ತಂ, ಕಿಲಿಟ್ಠಂ ತು ಸಚೇ ಸಿಯಾ;

ಸಚೇ ಪತ್ತೇ ಮಲಂ ಹೋತಿ, ಪಚಿತಬ್ಬೋವ ಸುಟ್ಠು ಸೋ.

೮೪೨.

ಅಚ್ಛಿನ್ನಪಲಿಬೋಧೇನ ¶ , ಪಚ್ಛಾ ತೇನ ಚ ಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಪವಿವಿತ್ತೇ ಪನೋಕಾಸೇ, ವಸನ್ತೇನ ಯಥಾಸುಖಂ.

೮೪೩.

ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಮತ್ತಿಕಂ ನೀಲಂ, ಪೀತಂ ಸೇತಞ್ಚ ಲೋಹಿತಂ;

ಸಣ್ಹಾಯಾರುಣವಣ್ಣಾಯ, ಮತ್ತಿಕಾಯ ಮನೋರಮಂ.

೮೪೪.

ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಸಿಣಜ್ಝಾನಂ, ಪತ್ತುಕಾಮೇನ ಧೀಮತಾ;

ಸೇನಾಸನೇ ವಿವಿತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾಪಿ ತಾದಿಸೇ.

೮೪೫.

ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಪನಟ್ಠಾನೇ, ಪಬ್ಭಾರೇ ವಾ ಗುಹನ್ತರೇ;

ಸಂಹಾರಿಮಂ ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ, ತಂ ತತ್ರಟ್ಠಕಮೇವ ವಾ.

೮೪೬.

ಸಂಹಾರಿಮಂ ಕರೋನ್ತೇನ, ದಣ್ಡಕೇಸು ಚತೂಸ್ವಪಿ;

ಚಮ್ಮಂ ವಾ ಕಟಸಾರಂ ವಾ, ದುಸ್ಸಪತ್ತಮ್ಪಿ ವಾ ತಥಾ.

೮೪೭.

ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತಥಾ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಮತ್ತಿಕಾಯ ಪಮಾಣತೋ;

ಭೂಮಿಯಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಚ, ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಮೇವ ತಂ.

೮೪೮.

ತತ್ರಟ್ಠಂ ಭೂಮಿಯಂ ವಟ್ಟಂ, ಆಕೋಟಿತ್ವಾನ ಖಾಣುಕೇ;

ವಲ್ಲೀಹಿ ತಂ ವಿನನ್ಧಿತ್ವಾ, ಕಾತಬ್ಬಂ ಕಣ್ಣಿಕಂ ಸಮಂ.

೮೪೯.

ವಿತ್ಥಾರತೋ ¶ ಪಮಾಣೇನ, ವಿದತ್ಥಿಚತುರಙ್ಗುಲಂ;

ವಟ್ಟಂ ವತ್ತತಿ ತಂ ಕಾತುಂ, ವಿವಟ್ಟಂ ಪನ ಮಿಚ್ಛತಾ.

೮೫೦.

ಭೇರೀತಲಸಮಂ ಸಾಧು, ಕತ್ವಾ ಕಸಿಣಮಣ್ಡಲಂ;

ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾನ ತಂ ಠಾನಂ, ನ್ಹತ್ವಾ ಆಗಮ್ಮ ಪಣ್ಡಿತೋ.

೮೫೧.

ಹತ್ಥಪಾಸಪಮಾಣಸ್ಮಿಂ, ತಮ್ಹಾ ಕಸಿಣಮಣ್ಡಲಾ;

ಪದೇಸೇ ತು ಸುಪಞ್ಞತ್ತೇ, ಆಸನಸ್ಮಿಂ ಸುಅತ್ಥತೇ.

೮೫೨.

ಉಚ್ಚೇ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ವಿದತ್ಥಿಚತುರಙ್ಗುಲೇ;

ಉಜುಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ, ಕತ್ವಾ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ.

೮೫೩.

ಕಾಮೇಸ್ವಾದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ದಟ್ಠು ಖೇಮತೋ;

ಪರಮಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಜನೇತ್ವಾ ರತನತ್ತಯೇ.

೮೫೪.

‘‘ಭಾಗೀ ¶ ಅಸ್ಸಮಹಂ ಅದ್ಧಾ, ಇಮಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ;

ಪವಿವೇಕಸುಖಸ್ಸಾ’’ತಿ, ಕತ್ವಾ ಉಸ್ಸಾಹಮುತ್ತಮಂ.

೮೫೫.

ಆಕಾರೇನ ¶ ಸಮೇನೇವ, ಉಮ್ಮೀಲಿತ್ವಾನ ಲೋಚನಂ;

ನಿಮಿತ್ತಂ ಗಣ್ಹತಾ ಸಾಧು, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ.

೮೫೬.

ನ ವಣ್ಣೋ ಪೇಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ ಸೋ, ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ನ ಚ ಲಕ್ಖಣಂ;

ವಣ್ಣಂ ಪನ ಅಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ, ಉಸ್ಸದಸ್ಸ ವಸೇನ ಹಿ.

೮೫೭.

ಚಿತ್ತಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿಧಮ್ಮಸ್ಮಿಂ, ಠಪೇತ್ವೇಕಗ್ಗಮಾನಸೋ;

‘‘ಪಥವೀ ಪಥವಿ’’ಚ್ಚೇವಂ, ವತ್ವಾ ಭಾವೇಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ.

೮೫೮.

ಪಥವೀ ಮೇದನೀ ಭೂಮಿ, ವಸುಧಾ ಚ ವಸುನ್ಧರಾ;

ಏವಂ ಪಥವಿನಾಮೇಸು, ಏಕಂ ವತ್ತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ.

೮೫೯.

ಉಮ್ಮೀಲಿತ್ವಾ ನಿಮೀಲಿತ್ವಾ, ಆವಜ್ಜೇಯ್ಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ಯಾವುಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತಂ ತು, ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚ ತಾವ ಸೋ.

೮೬೦.

ಏವಂ ಭಾವಯತೋ ತಸ್ಸ, ಪುನ ಏಕಗ್ಗಚೇತಸೋ;

ಯದಾ ಪನ ನಿಮೀಲೇತ್ವಾ, ಆವಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ.

೮೬೧.

ಯಥಾ ಉಮ್ಮೀಲಿತೇಕಾಲೇ, ತಥಾಪಾಥಂ ತು ಯಾತಿ ಚೇ;

ತದುಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತಂ ತ-ಮುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೮೬೨.

ನಿಮಿತ್ತೇ ¶ ಪನ ಸಞ್ಜಾತೇ, ತತೋ ಪಭುತಿ ಯೋಗಿನಾ;

ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಂ ನೋ ಚೇವಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಿಜಾನತಾ.

೮೬೩.

ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ, ಪವಿಸಿತ್ವಾನ ಧೀಮತಾ;

ತೇನ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನೇನ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಯಥಾಸುಖಂ.

೮೬೪.

ಪಪಞ್ಚಪರಿಹಾರತ್ಥಂ, ಪಾದಾನಂ ಪನ ಧೋವನೇ;

ತಸ್ಸೇಕತಲಿಕಾ ದ್ವೇ ಚ, ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ ಉಪಾಹನಾ.

೮೬೫.

ಸಮಾಧಿತರುಣೋ ತಸ್ಸ, ಅಸಪ್ಪಾಯೇನ ಕೇನಚಿ;

ಸಚೇ ನಸ್ಸತಿ ತಂ ಠಾನಂ, ಗನ್ತ್ವಾವಾದಾಯ ತಂ ಪನ.

೮೬೬.

ಪೀಠೇ ¶ ಸುಖನಿಸಿನ್ನೇನ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ಸಮನ್ನಾಹರಿತಬ್ಬಞ್ಚ, ಕರೇ ತಕ್ಕಾಹತಮ್ಪಿ ಚ.

೮೬೭.

ನಿಮಿತ್ತಂ ಪನ ತಂ ಹಿತ್ವಾ, ಚಿತ್ತಂ ಧಾವತಿ ಚೇ ಬಹಿ;

ನಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಠಪೇತಬ್ಬಂ ತು ಮಾನಸಂ.

೮೬೮.

ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ತಮಿಚ್ಛತಿ ತಪೋಧನೋ;

ತತ್ಥ ತತ್ಥ ದಿವಾರತ್ತಿಂ, ತಸ್ಸುಪಟ್ಠಾತಿ ಚೇತಸೋ.

೮೬೯.

ಏವಂ ತಸ್ಸ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಯೋಗಿನೋ;

ವಿಕ್ಖಮ್ಭನ್ತಿ ಚ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾನಿಪಿ.

೮೭೦.

ಸಮಾಧಿಯತಿ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ, ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿನಾ;

ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಮ್ಪಿ, ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚ ಯೋಗಿನೋ.

೮೭೧.

ಕೋ ಪನಾಯಂ ವಿಸೇಸೋ ಹಿ, ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಮಸ್ಸ ವಾ;

ಥವಿಕಾ ನೀಹತಾದಾಸ-ಮಣ್ಡಲಂ ವಿಯ ಮಜ್ಜಿತಂ.

೮೭೨.

ಮೇಘತೋ ವಿಯ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ, ಸಮ್ಪುಣ್ಣಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ;

ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಂ ತಂ, ಬಲಾಕಾ ವಿಯ ತೋಯದೇ.

೮೭೩.

ತದುಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತಂ ¶ ತಂ, ಪದಾಲೇತ್ವಾವ ನಿಗ್ಗತಂ;

ತತೋಧಿಕತರಂ ಸುದ್ಧಂ, ಹುತ್ವಾಪಟ್ಠಾತಿ ತಸ್ಸ ತಂ.

೮೭೪.

ತನುಸಣ್ಠಾನವನ್ತಞ್ಚ, ವಣ್ಣವನ್ತಂ ನ ಚೇವ ತಂ;

ಉಪಟ್ಠಾಕಾರಮತ್ತಂ ತಂ, ಪಞ್ಞಜಂ ಭಾವನಾಮಯಂ.

೮೭೫.

ಪಟಿಭಾಗೇ ¶ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ, ನಿಮಿತ್ತೇ ಭಾವನಾಮಯೇ;

ಹೋನ್ತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾನೇವ, ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾನಿಪಿ.

೮೭೬.

ಕಿಲೇಸಾ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾವ, ಯುತ್ತಯೋಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;

ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂಯೇವ, ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿನಾ.

೮೭೭.

ಆಕಾರೇಹಿ ಪನ ದ್ವೀಹಿ, ಸಮಾಧಿಯತಿ ಮಾನಸಂ;

ಉಪಚಾರಕ್ಖಣೇ ತಸ್ಸ, ಪಟಿಲಾಭೇ ಸಮಾಧಿನೋ.

೮೭೮.

ನೀವಾರಣಪ್ಪಹಾನೇನ ¶ , ಉಪಚಾರಕ್ಖಣೇ ತಥಾ;

ಅಙ್ಗಾನಂ ಪಾತುಭಾವೇನ, ಪಟಿಲಾಭಕ್ಖಣೇ ಪನ.

೮೭೯.

ದ್ವಿನ್ನಂ ಪನ ಸಮಾಧೀನಂ, ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಪನ;

ಅಙ್ಗಾನಿ ಥಾಮಜಾತಾನಿ, ಉಪಚಾರಕ್ಖಣೇನ ಚ.

೮೮೦.

ಅಪ್ಪನಾಯ ಪನಙ್ಗಾನಿ, ಥಾಮಜಾತಾನಿ ಜಾಯರೇ;

ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅಪ್ಪನಾಚಿತ್ತಂ, ದಿವಸಮ್ಪಿ ಪವತ್ತತಿ.

೮೮೧.

ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಚ ತೇನೇವ, ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ತಂ ನಿಮಿತ್ತಕಂ;

ಅಪ್ಪನಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಸೋ, ಸಕ್ಕೋತಿ ಯದಿ ಸುನ್ದರಂ.

೮೮೨.

ನೋ ಚೇ ಸಕ್ಕೋತಿ ಸೋ ತೇನ,

ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ತು ಯೋಗಿನಾ;

ಚಕ್ಕವತ್ತಿಯ ಗಬ್ಭೋವ,

ರತನಂ ವಿಯ ದುಲ್ಲಭಂ.

೮೮೩.

ಸತತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತೇನ, ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ಸತೀಮತಾ;

ನಿಮಿತ್ತಂ ರಕ್ಖತೋ ಲದ್ಧಂ, ಪರಿಹಾನಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.

೮೮೪.

ಆರಕ್ಖಣೇ ಅಸನ್ತಮ್ಹಿ, ಲದ್ಧಂ ಲದ್ಧಂ ವಿನಸ್ಸತಿ;

ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ಹಿ ತಸ್ಮಾ ತಂ, ತತ್ರಾಯಂ ರಕ್ಖಣಾವಿಧಿ.

೮೮೫.

ಆವಾಸೋ ಗೋಚರೋ ಭಸ್ಸಂ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಭೋಜನಂ ಉತು;

ಇರಿಯಾಪಥೋತಿ ಸತ್ತೇತೇ, ಅಸಪ್ಪಾಯೇ ವಿವಜ್ಜಯೇ.

೮೮೬.

ಸಪ್ಪಾಯೇ ¶ ಸತ್ತ ಸೇವೇಯ್ಯ, ಏವಞ್ಹಿ ಪಟಿಪಜ್ಜತೋ;

ನ ಚಿರೇನೇವ ಕಾಲೇನ, ಹೋತಿ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಅಪ್ಪನಾ.

೮೮೭.

ಯಸ್ಸಪ್ಪನಾ ನ ಹೋತೇವ, ಏವಮ್ಪಿ ಪಟಿಪಜ್ಜತೋ;

ಅಪ್ಪನಾಯ ಚ ಕೋಸಲ್ಲಂ, ಸಮ್ಮಾ ಸಮ್ಪಾದಯೇ ಬುಧೋ.

೮೮೮.

ಅಪ್ಪನಾಯ ಹಿ ಕೋಸಲ್ಲ-ಮಿದಂ ದಸವಿಧಂ ಇಧ;

ಗನ್ಥವಿತ್ಥಾರಭೀತೇನ, ಮಯಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತನ್ತಿ ಚ.

೮೮೯.

ಏವಞ್ಹಿ ¶ ಸಮ್ಪಾದಯತೋ, ಅಪ್ಪನಾಕೋಸಲ್ಲಂ ಪನ;

ಪಟಿಲದ್ಧೇ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಅಪ್ಪನಾ ಸಮ್ಪವತ್ತತಿ.

೮೯೦.

ಏವಮ್ಪಿ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ, ಸಚೇ ಸಾ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ;

ತಥಾಪಿ ನ ಜಹೇ ಯೋಗಂ, ವಾಯಮೇಥೇವ ಪಣ್ಡಿತೋ.

೮೯೧.

ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಆಕಾರಂ ¶ , ತಸ್ಮಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖಯಂ ಬುಧೋ;

ಸಮತಂ ವೀರಿಯಸ್ಸೇವ, ಯೋಜಯೇಥ ಪುನಪ್ಪುನಂ.

೮೯೨.

ಈಸಕಮ್ಪಿ ಲಯಂ ಯನ್ತಂ, ಪಗ್ಗಣ್ಹೇಥೇವ ಮಾನಸಂ;

ಅಚ್ಚಾರದ್ಧಂ ನಿಸೇಧೇತ್ವಾ, ಸಮಮೇವ ಪವತ್ತಯೇ.

೮೯೩.

ಲೀನತುದ್ಧತಭಾವೇಹಿ, ಮೋಚಯಿತ್ವಾನ ಮಾನಸಂ;

ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಾಭಿ-ಮುಖಂ ತಂ ಪಟಿಪಾದಯೇ.

೮೯೪.

ಏವಂ ನಿಮಿತ್ತಾಭಿಮುಖಂ, ಪಟಿಪಾದಯತೋ ಪನ;

ಇದಾನೇವಪ್ಪನಾ ತಸ್ಸ, ಸಾ ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತೀತಿ ಚ.

೮೯೫.

ಭವಙ್ಗಂ ಪನ ಪಚ್ಛಿಜ್ಜ, ಪಥವೀಕಸಿಣಂ ತಥಾ;

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ಮನೋದ್ವಾರಮ್ಹಿ ಯೋಗಿನೋ.

೮೯೬.

ಜಾಯತೇವಜ್ಜನಂ ಚಿತ್ತಂ, ತತ್ರೇವಾರಮ್ಮಣೇ ತತೋ;

ಜವನಾನಿ ಚ ಜಾಯನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ.

೮೯೭.

ಅವಸಾನೇ ಪನೇಕಂ ತು, ರೂಪಾವಚರಿಕಂ ಭವೇ;

ತಕ್ಕಾದಯೋ ಪನಞ್ಞೇಹಿ, ಭವನ್ತಿ ಬಲವತ್ತರಾ.

೮೯೮.

ಅಪ್ಪನಾಚೇತಸೋ ತಾನಿ, ಪರಿಕಮ್ಮೋಪಚಾರತೋ;

ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪರಿಕಮ್ಮಾನಿ, ಉಪಚಾರಾನಿ ಚಾತಿಪಿ.

೮೯೯.

ಅಪ್ಪನಾಯಾನುಲೋಮತ್ತಾ ¶ , ಅನುಲೋಮಾನಿ ಏವ ಚ;

ಯಂ ತಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮಂ ಏತ್ಥ, ಗೋತ್ರಭೂತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೯೦೦.

ಗಹಿತಾಗಹಣೇನೇತ್ಥ, ಪರಿಕಮ್ಮಪ್ಪನಾದಿಕಂ;

ದುತಿಯಂ ಉಪಚಾರಂ ತಂ, ತತಿಯಂ ಅನುಲೋಮಕಂ.

೯೦೧.

ಚತುತ್ಥಂ ¶ ಗೋತ್ರಭು ದಿಟ್ಠಂ, ಪಞ್ಚಮಂ ಅಪ್ಪನಾಮನೋ;

ಪಠಮಂ ಉಪಚಾರಂ ವಾ, ದುತಿಯಂ ಅನುಲೋಮಕಂ.

೯೦೨.

ತತಿಯಂ ಗೋತ್ರಭು ದಿಟ್ಠಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಅಪ್ಪನಾಮನೋ;

ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಚಮಂ ವಾತಿ, ಅಪ್ಪೇತಿ ನ ತತೋ ಪರಂ.

೯೦೩.

ಛಟ್ಠೇ ವಾ ಸತ್ತಮೇ ವಾಪಿ, ಅಪ್ಪನಾ ನೇವ ಜಾಯತಿ;

ಆಸನ್ನತ್ತಾ ಭವಙ್ಗಸ್ಸ, ಜವನಂ ಪತಿ ತಾವದೇ.

೯೦೪.

ಪುರಿಮೇಹಾಸೇವನಂ ಲದ್ಧಾ, ಛಟ್ಠಂ ವಾ ಸತ್ತಮಮ್ಪಿ ವಾ;

ಅಪ್ಪೇತೀತಿ ಪನೇತ್ಥಾಹ, ಗೋದತ್ತೋ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕೋ.

೯೦೫.

ಧಾವನ್ತೋ ಹಿ ಯಥಾ ಕೋಚಿ,

ನರೋ ಛಿನ್ನತಟಾಮುಖೋ;

ಠಾತುಕಾಮೋ ಪರಿಯನ್ತೇ,

ಠಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ನೇವ ಸೋ.

೯೦೬.

ಏವಮೇವ ಪನಚ್ಛಟ್ಠೇ, ಸತ್ತಮೇ ವಾಪಿ ಮಾನಸೋ;

ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಅಪ್ಪೇತುಂ, ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೯೦೭.

ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಾಯೇವ, ಹೋತಾಯಂ ಅಪ್ಪನಾ ಪನ;

ತತೋ ಭವಙ್ಗಪಾತೋವ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಿತಂ.

೯೦೮.

ತತೋ ಭವಙ್ಗಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಹೇತುಕಂ;

ಆವಜ್ಜನಂ ತತೋ ಝಾನ-ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಮಾನಸಂ.

೯೦೯.

ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ¶ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಥಿನಮಿದ್ಧಞ್ಚ ಉದ್ಧತೋ;

ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚ, ಪಹೀನಾ ಪಞ್ಚಿಮೇ ಪನ.

೯೧೦.

ವಿತಕ್ಕೇನ ವಿಚಾರೇನ, ಪೀತಿಯಾ ಚ ಸುಖೇನ ಚ;

ಏಕಗ್ಗತಾಯ ಸಂಯುತ್ತಂ, ಝಾನಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಇದಂ.

೯೧೧.

ನಾನಾವಿಸಯಲುದ್ಧಸ್ಸ ¶ , ಕಾಮಚ್ಛನ್ದವಸಾ ಪನ;

ಇತೋ ಚಿತೋ ಭಮನ್ತಸ್ಸ, ವನೇ ಮಕ್ಕಟಕೋ ವಿಯ.

೯೧೨.

ಏಕಸ್ಮಿಂ ¶ ವಿಸಯೇಯೇವ, ಸಮಾಧಾನೇವ ಚೇತಸೋ;

‘‘ಸಮಾಧಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ, ಪಟಿಪಕ್ಖೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೯೧೩.

ಪಾಮೋಜ್ಜಭಾವತೋ ಚೇವ, ಸೀತಲತ್ತಾ ಸಭಾವತೋ;

‘‘ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ತತೋ ಪೀತಿ, ಪಟಿಪಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಾಸಿತಾ.

೯೧೪.

ಸವಿಪ್ಫಾರಿಕಭಾವೇನ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದಿಪವತ್ತಿತೋ;

‘‘ವಿತಕ್ಕೋ ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ, ಪಟಿಪಕ್ಖೋ’’ತಿ ವಣ್ಣಿತೋ.

೯೧೫.

ಅವೂಪಸನ್ತಭಾವಸ್ಸ, ಸಯಞ್ಚೇವಾತಿಸನ್ತತೋ;

‘‘ಸುಖಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚ-ದ್ವಯಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಕಂ’’.

೯೧೬.

ಮತಿಯಾ ಅನುರೂಪತ್ತಾ, ‘‘ಅನುಮಜ್ಜನಲಕ್ಖಣೋ;

ವಿಚಾರೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ, ಪಟಿಪಕ್ಖೋ’’ತಿ ದೀಪಿತೋ.

೯೧೭.

ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ತಂ, ಝಾನಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಂಯುತಂ;

ಸಿವಂ ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣಂ, ದಸಲಕ್ಖಣಸಂಯುತಂ.

೯೧೮.

ಏವಞ್ಚಾಧಿಗತಂ ಹೋತಿ, ಪಠಮಂ ತೇನ ಯೋಗಿನಾ;

ಸುಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಾಮೇನ, ತಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ.

೯೧೯.

ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ತು, ವಿಸೋಧೇತ್ವಾನ ಪಾಪಕೇ;

ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೋ ತಸ್ಸ, ಸುಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಭವೇ.

೯೨೦.

ಚಿತ್ತಭಾವನವೇಪುಲ್ಲಂ, ಪತ್ಥಯನ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಂ ತಂ, ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ.

೯೨೧.

ವಡ್ಢನಾಭೂಮಿಯೋ ದ್ವೇ ಚ, ಉಪಚಾರಞ್ಚ ಅಪ್ಪನಾ;

ಉಪಚಾರಮ್ಪಿ ವಾ ಪತ್ವಾ, ವಡ್ಢೇತುಂ ತಞ್ಚ ವತ್ತತಿ.

೯೨೨.

ಅಪ್ಪನಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ವಾ, ತತ್ರಾಯಂ ವಡ್ಢನಕ್ಕಮೋ;

ಕಸಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾಠಾನಂ, ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ ಕಸ್ಸಕೋ.

೯೨೩.

ಯೋಗಿನಾ ಏವಮೇವಮ್ಪಿ, ಅಙ್ಗುಲದ್ವಙ್ಗುಲಾದಿನಾ;

ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ, ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಂ ಯಥಿಚ್ಛಕಂ.

೯೨೪.

ಪತ್ತೇಪಿ ¶ ¶ ಪಠಮೇ ಝಾನೇ, ಆಕಾರೇಹಿಪಿ ಪಞ್ಚಹಿ;

ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ತೇನ, ಭವಿತಬ್ಬಂ ತಪಸ್ಸಿನಾ.

೯೨೫.

ಆವಜ್ಜನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿ, ಅಧಿಟ್ಠಾನೇಸು ತೀಸು ಚ;

ವುಟ್ಠಾನಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಾಸು, ವಸಿತಾ ಪಞ್ಚ ಭಾಸಿತಾ.

೯೨೬.

ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಿತ್ವಾ, ಸಮಾಪಜ್ಜ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ವುಟ್ಠಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ, ವಸಿತಾ ಪಞ್ಚ ಸಾಧಯೇ.

೯೨೭.

ಪಠಮೇ ¶ ಅವಸಿಪತ್ತೇ, ದುತಿಯಂ ಯೋ ಪನಿಚ್ಛತಿ;

ಉಭತೋ ಭಟ್ಠೋಭವೇ ಯೋಗೀ, ಪಠಮಾ ದುತಿಯಾಪಿ ಚ.

೯೨೮.

ಕಾಮಸ್ಸಹಗತಾ ಸಞ್ಞಾ, ಮನಕ್ಕಾರಾ ಚರನ್ತಿ ಚೇ;

ಪಮಾದಯೋಗಿನೋ ಝಾನಂ, ಹೋತಿ ತಂ ಹಾನಭಾಗಿಯಂ.

೯೨೯.

ಸತಿ ಸನ್ತಿಟ್ಠತೇ ತಸ್ಮಿಂ, ಸನ್ತಾ ತದನುಧಮ್ಮತಾ;

ಮನ್ದಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ ಝಾನಂ, ಹೋತಿ ತಂ ಠಿತಿಭಾಗಿಯಂ.

೯೩೦.

ಅತಕ್ಕಸಹಿತಾ ಸಞ್ಞಾ, ಮನಕ್ಕಾರಾ ಚರನ್ತಿ ಚೇ;

ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ತಂ ಝಾನಂ, ವಿಸೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸಿಯಾ.

೯೩೧.

ನಿಬ್ಬಿದಾಸಂಯುತಾ ಸಞ್ಞಾ, ಮನಕ್ಕಾರಾ ಚರನ್ತಿ ಚೇ;

ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಝಾನಂ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಿತಂ.

೯೩೨.

ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚಸು ಏತೇಸು, ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಪನ;

ಪಠಮಾ ಪಗುಣತೋ ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ವಿಧಿನಾ ತತೋ.

೯೩೩.

ಯಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಸಮಾಪತ್ತಿ, ಆಸನ್ನಾಕುಸಲಾರಿಕಾ;

ಥೂಲತ್ತಾ ತಕ್ಕಚಾರಾನಂ, ತತೋಯಂ ಅಙ್ಗದುಬ್ಬಲಾ.

೯೩೪.

ಇತಿ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ಪಠಮೇ ಪನ ಯೋಗಿನಾ;

ದುತಿಯಂ ಸನ್ತತೋ ಝಾನಂ, ಚಿನ್ತಯಿತ್ವಾನ ಧೀಮತಾ.

೯೩೫.

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ಝಾನಸ್ಮಿಂ ಪಠಮೇ ಪುನ;

ದುತಿಯಾಧಿಗಮತ್ಥಾಯ, ಕಾತಬ್ಬೋ ಭಾವನಕ್ಕಮೋ.

೯೩೬.

ಅಥಸ್ಸ ¶ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ವಿಧಿನಾ ಯದಾ;

ಸತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜಾನಸ್ಸ, ಝಾನಙ್ಗಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ.

೯೩೭.

ಥೂಲತೋ ¶ ತಕ್ಕಚಾರಾ ಹಿ, ಉಪತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಯೋಗಿನೋ;

ಸೇಸಮಙ್ಗತ್ತಯಂ ತಸ್ಸ, ಸನ್ತಮೇವೋಪತಿಟ್ಠತಿ.

೯೩೮.

ಥೂಲಙ್ಗಾನಂ ಪಹಾನಾಯ, ತದಾ ತಸ್ಸ ಚ ಯೋಗಿನೋ;

ಸನ್ತಙ್ಗಪಟಿಲಾಭಾಯ, ನಿಮಿತ್ತಂ ತು ತದೇವ ಚ.

೯೩೯.

‘‘ಪಥವೀ ಪಥವಿ’’ಚ್ಚೇವಂ, ಕರೋತೋ ಮನಸಾ ಪುನ;

ಇದಾನಿ ದುತಿಯಜ್ಝಾನ-ಮುಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ತಂ ಇತಿ.

೯೪೦.

ಭವಙ್ಗಂ ಪನ ಪಚ್ಛಿಜ್ಜ, ಪಥವೀಕಸಿಣಂ ಪನ;

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ಮನೋದ್ವಾರಮ್ಹಿ ಯೋಗಿನೋ.

೯೪೧.

ಜಾಯತಾವಜ್ಜನಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ತತೋ;

ಜವನಾನಿ ಹಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ.

೯೪೨.

ಅವಸಾನೇ ಪನೇಕಮ್ಪಿ, ತೇಸಂ ಜವನಚೇತಸಂ;

ರೂಪಾವಚರಿಕಂ ಹೋತಿ, ದುತಿಯಜ್ಝಾನಮಾನಸಂ.

೯೪೩.

ಸಮ್ಪಸಾದನಮಜ್ಝತ್ತಂ, ಪೀತಿಯಾ ಚ ಸುಖೇನ ಚ;

ಏಕಗ್ಗತಾಯ ಸಂಯುತ್ತಂ, ಝಾನಂ ಹೋತಿ ತಿವಙ್ಗಿಕಂ.

೯೪೪.

ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ಸೇಸಂ ಸಮುಪಲಕ್ಖಯೇ;

ಏವಂ ದುವಙ್ಗಹೀನಂ ತು, ತೀಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಂಯುತಂ.

೯೪೫.

ಝಾನಂ ¶ ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣಂ, ದಸಲಕ್ಖಣಸಂಯುತಂ;

ದುತಿಯಾಧಿಗತಂ ಹೋತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಭಾವನಾಮಯಂ.

೯೪೬.

ದುತಿಯಾಧಿಗತೇ ಝಾನೇ, ಆಕಾರೇಹಿ ಚ ಪಞ್ಚಹಿ;

ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಹುತ್ವಾ, ದುತಿಯೇಪಿ ಸತೀಮತಾ.

೯೪೭.

ತಸ್ಮಾ ಪಗುಣತೋ ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ದುತಿಯಾ ಪುನ;

ಆಸನ್ನತಕ್ಕಚಾರಾರಿ, ಸಮಾಪತ್ತಿ ಅಯಂ ಇತಿ.

೯೪೮.

ಪೀತಿಯಾ ¶ ಪಿಯತೋ ತಸ್ಸ, ಚೇತಸೋ ಉಪ್ಪಿಲಾಪನಂ;

ಪೀತಿಯಾ ಪನ ಥೂಲತ್ತಾ, ತತೋಯಂ ಅಙ್ಗದುಬ್ಬಲಾ.

೯೪೯.

ತತ್ಥ ¶ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ತತಿಯೇ ಸನ್ತತೋ ಪನ;

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ಝಾನಸ್ಮಿಂ ದುತಿಯೇ ಪುನ.

೯೫೦.

ತತಿಯಾಧಿಗಮತ್ಥಾಯ, ಕಾತಬ್ಬೋ ಭಾವನಕ್ಕಮೋ;

ಅಥಸ್ಸ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ಚ ಯದಾ ಪನ.

೯೫೧.

ಸತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜಾನಸ್ಸ, ಝಾನಙ್ಗಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ;

ಥೂಲತೋ ಪೀತುಪಟ್ಠಾತಿ, ಸುಖಾದಿ ಸನ್ತತೋ ಪನ.

೯೫೨.

ಥೂಲಙ್ಗಾನಂ ಪಹಾನಾಯ, ತದಾ ತಸ್ಸ ಚ ಯೋಗಿನೋ;

ಸನ್ತಙ್ಗಪಟಿಲಾಭಾಯ, ನಿಮಿತ್ತಂ ತು ತದೇವ ಚ.

೯೫೩.

‘‘ಪಥವೀ ಪಥವಿ’’ಚ್ಚೇವಂ, ಕರೋತೋ ಮನಸಾ ಪುನ;

ಇದಾನಿ ತತಿಯಂ ಝಾನ-ಮುಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ತಂ ಇತಿ.

೯೫೪.

ಭವಙ್ಗಂ ಮನುಪಚ್ಛಿಜ್ಜ, ಪಥವೀಕಸಿಣಂ ಪನ;

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ಮನೋದ್ವಾರಮ್ಹಿ ಯೋಗಿನೋ.

೯೫೫.

ಜಾಯತಾವಜ್ಜನಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ತತೋ;

ಜವನಾನಿ ಚ ಜಾಯನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ.

೯೫೬.

ಅವಸಾನೇ ಪನೇಕಂ ತು, ತೇಸಂ ಜವನಚೇತಸಂ;

ರೂಪಾವಚರಿಕಂ ಹೋತಿ, ತತಿಯಜ್ಝಾನಮಾನಸಂ.

೯೫೭.

ಸತಿಯಾ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ, ಸಮ್ಪನ್ನಂ ತು ಸುಖೇನ ಚ;

ಏಕಗ್ಗತಾಯ ಸಂಯುತ್ತಂ, ದುವಙ್ಗಂ ತತಿಯಂ ಮತಂ.

೯೫೮.

ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ಸೇಸಂ ಸಮುಪಲಕ್ಖಯೇ;

ಏವಮೇಕಙ್ಗಹೀನಂ ತು, ದ್ವೀಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಂಯುತಂ.

೯೫೯.

ಝಾನಂ ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣಂ, ದಸಲಕ್ಖಣಸಂಯುತಂ;

ತತಿಯಾಧಿಗತಂ ಹೋತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಭಾವನಾಮಯಂ.

೯೬೦.

ತತಿಯಾಧಿಗತೇ ¶ ಝಾನೇ, ಆಕಾರೇಹಿ ಚ ಪಞ್ಚಹಿ;

ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಹುತ್ವಾ, ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸತೀಮತಾ.

೯೬೧.

ತಸ್ಮಾ ಪಗುಣತೋ ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ತತಿಯಾ ಪುನ;

ಆಸನ್ನಪೀತಿದೋಸಾ ಹಿ, ಸಮಾಪತ್ತಿ ಅಯನ್ತಿ ಚ.

೯೬೨.

ಯದೇವಚೇತ್ಥ ¶ ಆಭೋಗೋ, ಸುಖಮಿಚ್ಚೇವ ಚೇತಸೋ;

ಏವಂ ಸುಖಸ್ಸ ಥೂಲತ್ತಾ, ಹೋತಾಯಂ ಅಙ್ಗದುಬ್ಬಲಾ.

೯೬೩.

ಇತಿ ¶ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ಝಾನಸ್ಮಿಂ ತತಿಯೇ ಪುನ;

ಚತುತ್ಥಂ ಸನ್ತತೋ ದಿಸ್ವಾ, ಚೇತಸಾ ಪನ ಯೋಗಿನಾ.

೯೬೪.

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ಝಾನಸ್ಮಿಂ ತತಿಯೇ ಪುನ;

ಚತುತ್ಥಾಧಿಗಮತ್ಥಾಯ, ಕಾತಬ್ಬೋ ಭಾವನಕ್ಕಮೋ.

೯೬೫.

ಅಥಸ್ಸ ತತಿಯಜ್ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ಹಿ ಯದಾ ಪನ;

ಸತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜಾನಸ್ಸ, ಝಾನಙ್ಗಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ.

೯೬೬.

ಥೂಲತೋ ತಸ್ಸುಪಟ್ಠಾತಿ, ಸುಖಂ ತಂ ಮಾನಸಂ ತತೋ;

ಉಪೇಕ್ಖಾ ಸನ್ತತೋ ತಸ್ಸ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾಪಿ ಚ.

೯೬೭.

ಥೂಲಙ್ಗಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ, ಸನ್ತಙ್ಗಸ್ಸೂಪಲದ್ಧಿಯಾ;

ತದೇವ ಚ ನಿಮಿತ್ತಞ್ಹಿ, ‘‘ಪಥವೀ ಪಥವೀ’’ತಿ ಚ.

೯೬೮.

ಕರೋತೋ ಮನಸಾ ಏವ, ಪುನಪ್ಪುನಞ್ಚ ಯೋಗಿನೋ;

ಚತುತ್ಥಂ ಪನಿದಂ ಝಾನಂ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ತಂ ಇತಿ.

೯೬೯.

ಭವಙ್ಗಂ ಪನುಪಚ್ಛಿಜ್ಜ, ಪಥವೀಕಸಿಣಂ ತಥಾ;

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ಮನೋದ್ವಾರಮ್ಹಿ ಯೋಗಿನೋ.

೯೭೦.

ಜಾಯತಾವಜ್ಜನಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ತತೋ;

ಜವನಾನಿ ಚ ಜಾಯನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ.

೯೭೧.

ಅವಸಾನೇ ಪನೇಕಂ ತು, ತೇಸಂ ಜವನಚೇತಸಂ;

ರೂಪಾವಚರಿಕಂ ಹೋತಿ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಮಾನಸಂ.

೯೭೨.

ಏಕಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನಂ ¶ ತು, ದ್ವೀಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಯೋಗತೋ;

ಚತುತ್ಥಂ ಪನಿದಂ ಝಾನಂ, ದುವಙ್ಗನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೯೭೩.

ಏವಂ ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣಂ, ದಸಲಕ್ಖಣಸಂಯುತಂ;

ಚತುತ್ಥಾಧಿಗತಂ ಹೋತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಭಾವನಾಮಯಂ.

೯೭೪.

ಯಸ್ಮಾ ಸುಖಮುಪೇಕ್ಖಾಯ, ನ ಹೋತಾಸೇವನಂ ಪನ;

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನೇವ, ಜವನಾನಿ ಜವನ್ತಿ ಚ.

೯೭೫.

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ¶ ತಸ್ಮಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಸಮುದೀರಿತಂ;

ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ ಹಿ, ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಂ ಪನ.

೯೭೬.

ಯಂ ಚತುಕ್ಕನಯೇ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ತಂ ದ್ವಿಧಾ ಪನ;

ಕತ್ವಾನ ಪಞ್ಚಕನಯೇ, ದುತಿಯಂ ತತಿಯಂ ಕತಂ.

೯೭೭.

ತತಿಯಂ ತಂ ಚತುತ್ಥಞ್ಚ, ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಚಮಂ ಇಧ;

ಪಠಮಂ ಪಠಮಂಯೇವ, ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸತಾ.

೯೭೮.

ಏವಮೇತ್ತಾವತಾ ವುತ್ತಾ, ನಾತಿಸಙ್ಖೇಪತೋ ಮಯಾ;

ನಾತಿವಿತ್ಥಾರತೋ ಚಾಯಂ, ರೂಪಾವಚರಭಾವನಾ.

೯೭೯.

ಸುಮಧುರವರತರವಚನೋ, ಕಂ ನು ಜನಂ ನೇವ ರಞ್ಜಯತಿ;

ಅತಿನಿಸಿತವಿಸದಬುದ್ಧಿ-ಪಸಾದಜನ ವೇದನೀಯೋಯಂ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿಭಾವನಾನಿದ್ದೇಸೋ

ನಾಮ ಚುದ್ದಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೫. ಪನ್ನರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಅರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿಭಾವನಾನಿದ್ದೇಸೋ

೯೮೦.

ರೂಪಾರೂಪಮತೀತೇನ ¶ ¶ , ರೂಪಾರೂಪಾದಿವೇದಿನಾ;

ಯಾನಿ ಚಾರೂಪಪುಞ್ಞಾನಿ, ಸರೂಪೇನೀರಿತಾನಿ ತು.

೯೮೧.

ತೇಸಂ ದಾನಿ ಪವಕ್ಖಾಮಿ, ಭಾವನಾನಯಮುತ್ತಮಂ;

ಯೋಗಾವಚರಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಹಿತತ್ಥಾಯ ಸಮಾಸತೋ.

೯೮೨.

‘‘ರೂಪೇ ಖೋ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಮಿಂ, ದಣ್ಡಾದಾನಾದಯೋ ಸಿಯುಂ;

ಅನೇಕಾಪಿ ಪನಾಬಾಧಾ, ಚಕ್ಖುರೋಗಾದಯೋ’’ಇತಿ.

೯೮೩.

ರೂಪೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ರೂಪೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಮಾನಸೋ;

ತಸ್ಸಾತಿಕ್ಕಮನತ್ಥಾಯ, ಅರೂಪಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ.

೯೮೪.

ತಮ್ಹಾ ¶ ಕಸಿಣರೂಪಾಪಿ, ಸೋ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜ ವಿಸಾರದೋ;

ಅಪಕ್ಕಮಿತುಕಾಮೋ ಚ, ಸೂಕರಾಭಿಹತೋವ ಸಾ.

೯೮೫.

ಚತುತ್ಥೇ ಪನ ಝಾನಸ್ಮಿಂ, ಹುತ್ವಾ ಚಿಣ್ಣವಸೀ ವಸೀ;

ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನತೋ ಧೀಮಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ವಿಧಿನಾ ಪುನ.

೯೮೬.

ಕರೋತಿ ಪನಿದಂ ಚಿತ್ತಂ, ರೂಪಮಾರಮ್ಮಣಂ ಯತೋ;

ಆಸನ್ನಸೋಮನಸ್ಸಞ್ಚ, ಥೂಲಸನ್ತವಿಮೋಕ್ಖತೋ.

೯೮೭.

ಇತಿ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ಚತುತ್ಥೇ ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಸೋ;

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಞ್ಚ ಸನ್ತತೋ.

೯೮೮.

ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ, ಯತ್ತಕಂ ವಾ ಪನಿಚ್ಛತಿ;

ತತ್ತಕಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾನ, ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಞ್ಚ ತೇನ ತಂ.

೯೮೯.

ಆಕಾಸೋ ¶ ಇತಿ ವಾನನ್ತೋ,

ಆಕಾಸೋ ಇತಿ ವಾ ಪುನ;

ಮನಸಾ ಹಿ ಕರೋನ್ತೋವ,

ಉಗ್ಘಾಟೇತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೯೯೦.

ಉಗ್ಘಾಟೇನ್ತೋ ಹಿ ಕಸಿಣಂ, ನ ಸಂವೇಲ್ಲೇತಿ ತಂ ಪನ;

ನ ಚುದ್ಧರತಿ ಸೋ ಯೋಗೀ, ಪೂವಂ ವಿಯ ಕಪಾಲತೋ.

೯೯೧.

ಕೇವಲಂ ಪನ ತಂ ನೇವ, ಆವಜ್ಜತಿ ನ ಪೇಕ್ಖತಿ;

ನಾವಜ್ಜನ್ತೋ ನಪೇಕ್ಖನ್ತೋ, ಉಗ್ಘಾಟೇತಿ ಹಿ ನಾಮಸೋ.

೯೯೨.

ಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸಂ ¶ , ನಿಮಿತ್ತಂ ಪನ ತಂವ ಸೋ;

ಆಕಾಸೋ ಇತಿ ಚಿತ್ತೇನ, ಆವಜ್ಜತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ.

೯೯೩.

ಆವಜ್ಜತೋ ಹಿ ತಸ್ಸೇವಂ,

ಕರೋತೋ ತಕ್ಕಾಹತಮ್ಪಿ ಚ;

ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾ ತಸ್ಸ,

ವಿಕ್ಖಮ್ಭನ್ತಿ ಹಿ ಸಬ್ಬಸೋ.

೯೯೪.

ಆಸೇವತಿ ¶ ಚ ಭಾವೇತಿ, ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ಕರೋತೋ ಪನ ತಸ್ಸೇವ, ಸನ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ.

೯೯೫.

ತತ್ರಾಕಾಸೇ ಪನಾಪ್ಪೇತಿ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಇಧಾಪಿ ಪುರಿಮೇ ಭಾಗೇ, ತೀಣಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಾ ಪನ.

೯೯೬.

ಜವನಾನಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಹಿ;

ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಚಮಂ ವಾಪಿ, ಹೋತಿ ಆರುಪ್ಪಮಾನಸಂ.

೯೯೭.

ಪುನ ಭಾವೇತುಕಾಮೇನ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಹುತ್ವಾ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಮಾನಸೇ.

೯೯೮.

ಆಸನ್ನರೂಪಾವಚರ-ಜ್ಝಾನಪಚ್ಚತ್ಥಿಕನ್ತಿ ಚ;

ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಂವ, ನ ಚ ಸನ್ತಮಿದನ್ತಿ ಚ.

೯೯೯.

ಏವಮಾದೀನವಂ ¶ ದಿಸ್ವಾ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಮಾನಸೇ;

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ದುತಿಯಂ ಸನ್ತತೋ ಪನ.

೧೦೦೦.

ತಮಾಕಾಸಂ ಫರಿತ್ವಾನ, ಪವತ್ತಮಾನಸಂ ಪನ;

ತಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಮಿಚ್ಚೇವಂ, ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಮನಸಾ ಬಹುಂ.

೧೦೦೧.

ಆವಜ್ಜನಞ್ಚ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ತಥಾ ತಕ್ಕಾಹತಮ್ಪಿ ಚ;

‘‘ಅನನ್ತ’’ನ್ತಿ ‘‘ಅನನ್ತ’’ನ್ತಿ, ಕಾತಬ್ಬಂ ಮನಸಾ ನಿಧ.

೧೦೦೨.

ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಮಿಂ, ವಿಚಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಮಾನಸಂ;

ಉಪಚಾರೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಸಮಾಧಿಯತಿ ಯೋಗಿನೋ.

೧೦೦೩.

ಆಸೇವತಿ ಚ ಭಾವೇತಿ, ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ತಸ್ಸ ಚೇವಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನಚೇತಸೋ.

೧೦೦೪.

ಆಕಾಸಂ ಫುಸವಿಞ್ಞಾಣೇ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಅಪ್ಪೇತಿ ಅಪ್ಪನಾ ಯಸ್ಮಿಂ, ನಯೋ ವುತ್ತನಯೋವ ಸೋ.

೧೦೦೫.

ಆಕಾಸೋಯಮನನ್ತೋತಿ, ಏವಮಾಕಾಸಮೇವ ತಂ;

ಫರಿತ್ವಾ ಪವತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೧೦೦೬.

ಮನಕ್ಕಾರವಸೇನಾಪಿ, ಅನನ್ತಂ ಪರಿದೀಪಿತಂ;

‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಾನನ್ತ’’ಮಿಚ್ಚೇವ, ವತ್ತಬ್ಬಂ ಪನಿದಂ ಸಿಯಾ.

೧೦೦೭.

ಅಥ ¶ ಭಾವೇತುಕಾಮೇನ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಹುತ್ವಾ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸೇ.

೧೦೦೮.

ಆಸನ್ನಪಠಮಾರುಪ್ಪ-ಚಿತ್ತಪಚ್ಚತ್ಥಿಕನ್ತಿ ಚ;

ತತಿಯಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಂವ, ನ ಚ ಸನ್ತಮಿದನ್ತಿ ಚ.

೧೦೦೯.

ಏವಮಾದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸೇ;

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ತತಿಯಂ ಸನ್ತತೋ ಪನ.

೧೦೧೦.

ಏವಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾನ, ಕಾತಬ್ಬೋ ಮನಸಾ ಪುನ;

ಪಠಮಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣಾ-ಭಾವೋ ತಸ್ಸೇವ ಸುಞ್ಞತೋ.

೧೦೧೧.

ತಂ ¶ ¶ ಪನಾಕಾಸವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಅಕತ್ವಾ ಮನಸಾ ಪುನ;

‘‘ನತ್ಥಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವಾತೇನ, ‘‘ಸುಞ್ಞಂ ಸುಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವಾ ತತೋ.

೧೦೧೨.

ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬಮೇವಞ್ಹಿ, ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಮನಸಾಪಿ ಚ;

ತಕ್ಕಾಹತಞ್ಚ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಪುನಪ್ಪುನಂವ ಧೀಮತಾ.

೧೦೧೩.

ತಸ್ಮಿಂ ನಿಮಿತ್ತೇ ತಸ್ಸೇವಂ, ವಿಚಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಮಾನಸಂ;

ಸತಿ ತಿಟ್ಠತಿ ಭಿಯ್ಯೋಪಿ, ಸಮಾಧಿಯತಿ ಮಾನಸಂ.

೧೦೧೪.

ಆಸೇವತಿ ಚ ಭಾವೇತಿ, ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ತಸ್ಸ ಚೇವಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನಚೇತಸೋ.

೧೦೧೫.

ಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸಂ, ಫರಿತ್ವಾನ ಸಮನ್ತತೋ;

ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪವತ್ತಸ್ಸ, ನತ್ಥಿಭಾವೇ ಅಭಾವಕೇ.

೧೦೧೬.

ತತಿಯಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣಂ,

ತಂ ಪನಾಪ್ಪೇತಿ ಯೋಗಿನೋ;

ಅಪ್ಪನಾಯ ನಯೋಪೇತ್ಥ,

ಹೋತಿ ವುತ್ತನಯೋವ ಸೋ.

೧೦೧೭.

ಆಕಾಸಗತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ದುತಿಯಾರುಪ್ಪಚಕ್ಖುನಾ;

ಪಸ್ಸನ್ತೋ ವಿಹರಿತ್ವಾನ, ‘‘ನತ್ಥಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿನಾ.

೧೦೧೮.

ಪರಿಕಮ್ಮಮನಕ್ಕಾರೇ ¶ , ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರಹಿತೇ ಪನ;

ತಸ್ಸಾಪಗಮಮತ್ತಂವ, ಪಸ್ಸನ್ತೋ ವಸತೀ ಚ ಸೋ.

೧೦೧೯.

ಸನ್ನಿಪಾತಂ ಯಥಾ ಕೋಚಿ, ದಿಸ್ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕತ್ಥಚಿ;

ಗತೇ ಸಙ್ಘೇ ತು ತಂ ಠಾನಂ, ಸುಞ್ಞಮೇವಾನುಪಸ್ಸತಿ.

೧೦೨೦.

ಪುನ ಭಾವೇತುಕಾಮೇನ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಮಾನಸಂ;

ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಹುತ್ವಾ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸೇ.

೧೦೨೧.

ಆಸನ್ನದುತಿಯಾರುಪ್ಪ-ಚಿತ್ತಪಚ್ಚತ್ಥಿಕನ್ತಿ ಚ;

ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಂವ, ನ ಚ ಸನ್ತಮಿದನ್ತಿ ಚ.

೧೦೨೨.

ಏವಮಾದೀನವಂ ¶ ದಿಸ್ವಾ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಮಾನಸೇ;

ನಿಕನ್ತಿಂ ಪರಿಯಾದಾಯ, ಚತುತ್ಥಂ ಸನ್ತತೋ ಪನ.

೧೦೨೩.

ಏವಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾನ, ಪುನ ತತ್ಥೇವ ಧೀಮತಾ;

ಅಭಾವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ಸಮ್ಪವತ್ತಮಿದಂ ಮನೋ.

೧೦೨೪.

‘‘ಸನ್ತಂ ಸನ್ತಮಿದಂ ಚಿತ್ತ’’-ಮಿಚ್ಚೇವಂ ತಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ಹೋತಿ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬಞ್ಚ, ಕಾತಬ್ಬಂ ಮನಸಾಪಿ ಚ.

೧೦೨೫.

ತಸ್ಮಿಂ ನಿಮಿತ್ತೇ ತಸ್ಸೇವಂ, ವಿಚಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಮಾನಸಂ;

ಸತಿ ತಿಟ್ಠತಿ ಭಿಯ್ಯೋಪಿ, ಸಮಾಧಿಯತಿ ಮಾನಸಂ.

೧೦೨೬.

ಆಸೇವತಿ ಚ ಭಾವೇತಿ, ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;

ತಸ್ಸ ಚೇವಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನಚೇತಸೋ.

೧೦೨೭.

ತತಿಯಾರುಪ್ಪಸಙ್ಖಾತ-ಖನ್ಧೇಸು ಚ ಚತೂಸುಪಿ;

ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಂ ಪನಾಪ್ಪೇತಿ ಯೋಗಿನೋ.

೧೦೨೮.

ಅಪ್ಪನಾಯ ¶ ನಯೋಪೇತ್ಥ, ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೂಪಮೋ;

ಅಪಿಚೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋಯಂ, ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೦೨೯.

‘‘ಅಹೋ ಸನ್ತಾ ವತಾಯ’’ನ್ತಿ, ಸಮಾಪತ್ತಿ ಪದಿಸ್ಸತಿ;

ಯಾ ಪನಾಭಾವಮತ್ತಮ್ಪಿ, ಕತ್ವಾ ಠಸ್ಸತಿ ಗೋಚರಂ.

೧೦೩೦.

ಸನ್ತಾರಮ್ಮಣತಾಯೇವ, ‘‘ಸನ್ತಾಯ’’ನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸತಿ;

ಸನ್ತತೋ ಚೇ ಮನಕ್ಕಾರೋ, ಕಥಞ್ಚ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋ.

೧೦೩೧.

ಅನಾಪಜ್ಜಿತುಕಾಮತ್ತಾ ¶ , ಹೋತೇವ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋ;

‘‘ಸಮಾಪಜ್ಜಾಮಹಮೇತ’’-ಮಿಚ್ಚಾಭೋಗೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.

೧೦೩೨.

ಸನ್ತತೋ ತಂ ಕರೋನ್ತೋ ಹಿ, ಮನಸಾ ಸುಖುಮಂ ಪರಂ;

ಅಸಞ್ಞಂ ಪನ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ, ಪಾಪುಣಾತಿ ಮಹಗ್ಗತಂ.

೧೦೩೩.

ನೇವಸಞ್ಞೀ ಚ ನಾಸಞ್ಞೀ,

ಯಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಹೋತಿ ಸೋ;

ನ ¶ ಕೇವಲಂ ತು ಸಞ್ಞಾವ,

ಏದಿಸೀ ಅಥ ಖೋ ಪನ.

೧೦೩೪.

ಏವಮೇವ ಭವನ್ತೇತ್ಥ, ಸುಖುಮಾ ವೇದನಾದಯೋ;

ಪತ್ತಮಕ್ಖನತೇಲೇನ, ಮಗ್ಗಸ್ಮಿಂ ಉದಕೇನ ಚ.

೧೦೩೫.

ಸಾವೇತಬ್ಬೋ ಅಯಂ ಅತ್ಥೋ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಬೋಧನೇ;

ಪಟುಸಞ್ಞಾಯ ಕಿಚ್ಚಸ್ಸ, ನೇವಕ್ಕರಣತೋ ಅಯಂ.

೧೦೩೬.

‘‘ನೇವಸಞ್ಞಾ’’ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಸಮ್ಭವಾ;

ಪಟುಸಞ್ಞಾಯ ಕಿಚ್ಚಂ ಸಾ, ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ನೇವ ಚ.

೧೦೩೭.

ಯಥಾ ದಹನಕಿಚ್ಚಂ ತು, ತೇಜೋಧಾತು ಸುಖೋದಕೇ;

ಸಾ ಸಙ್ಖಾರಾವಸೇಸತ್ತಾ, ಸುಖುಮತ್ತೇನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ತಸ್ಮಾ ಪನ ಚ ಸಾ ಸಞ್ಞಾ, ‘‘ನಾಸಞ್ಞಾ’’ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೧೦೩೮.

ಏತಾ ಹಿ ರೂಪಮಾಕಾಸಂ,

ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತದಭಾವಕಂ;

ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕಮತೋ,

ಚತಸ್ಸೋ ಹೋನ್ತಿ ಆಹ ಚ.

೧೦೩೯.

‘‘ಆರಮ್ಮಣಾತಿಕ್ಕಮತೋ, ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಭವನ್ತಿಮಾ;

ಅಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮಮೇತಾಸಂ, ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ವಿಭಾವಿನೋ.

೧೦೪೦.

ಸುಪಣೀತತರಾ ¶ ಹೋನ್ತಿ,

ಪಚ್ಛಿಮಾ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಇಧ;

ಉಪಮಾ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ,

ಪಾಸಾದತಲಸಾಟಿಕಾ’’ತಿ.

೧೦೪೧.

ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಮಯಾರುಪ್ಪ-ಸಮಾಪತ್ತಿನಯೋ ಅಯಂ;

ದಸ್ಸಿತೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಸುದ್ಧ-ದಸ್ಸಿನಾ ಪಿಯದಸ್ಸಿನಾ.

೧೦೪೨.

ರೂಪಾರೂಪಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿವಿಧಾನಂ ¶ ,

ಜಾನಾತಿಮಂ ಸಾರತರಂ ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು;

ರೂಪಾರೂಪಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತೀಸು ದಕ್ಖೋ,

ರೂಪಾರೂಪಂ ಯಾತಿ ಭವಂ ಸೋ ಅಭಿಭುಯ್ಯ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಅರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿಭಾವನಾನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಪನ್ನರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೬. ಸೋಳಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಅಭಿಞ್ಞಾನಿದ್ದೇಸೋ

೧೦೪೩.

ಇತೋ ¶ ಪರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪಞ್ಞಾಸುದ್ಧಿಕರಂ ಪರಂ;

ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ, ಮುಖಮತ್ತನಿದಸ್ಸನಂ.

೧೦೪೪.

ರೂಪಾರೂಪಸಮಾಪತ್ತೀ,

ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಪನಟ್ಠಪಿ;

ಲೋಕಿಕಾಪಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ,

ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೦೪೫.

ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಮತ್ತೇಪಿ, ಸುಚಿಣ್ಣವಸಿನಾ ಸತಾ;

ಅನುಯೋಗಮಭಿಞ್ಞಾಸು, ಕಾತುಂ ವತ್ತತಿ ಯೋಗಿನೋ.

೧೦೪೬.

ಅಭಿಞ್ಞಾ ¶ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಸಾಭಿಞ್ಞಾನಂ ಅನುತ್ತರೋ;

ಅಲಙ್ಕಾರೋ ಹಿ ತಾಣನ್ತಿ, ಸತ್ಥನ್ತಿ ಚ ಪವುಚ್ಚತಿ.

೧೦೪೭.

ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾಸ್ವಭಿಞ್ಞಾಸು, ಯೋಗಾವಚರಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಸಮಾಧಿಭಾವನಾ ಹಿಸ್ಸ, ತದಾ ನಿಟ್ಠಙ್ಗತಾ ಸಿಯಾ.

೧೦೪೮.

ದಿಬ್ಬಾನಿ ¶ ಚಕ್ಖುಸೋತಾನಿ, ಇದ್ಧಿಚಿತ್ತವಿಜಾನನಂ;

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾ ಇಮಾ ಸಿಯುಂ.

೧೦೪೯.

ಕಸಿಣಾನುಲೋಮತಾದೀಹಿ, ಚತುದ್ದಸನಯೇಹಿ ಚ;

ದಮೇತಬ್ಬಮಭಿಞ್ಞಾಯೋ, ಪತ್ತುಕಾಮೇನ ಮಾನಸಂ.

೧೦೫೦.

ದನ್ತೇ ಸಮಾಹಿತೇ ಸುದ್ಧೇ, ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ;

ನುಪಕ್ಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ, ಕಮ್ಮನೀಯೇ ಠಿತಾಚಲೇ.

೧೦೫೧.

ಇತಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನೇ, ಚಿತ್ತೇ ಇದ್ಧಿವಿಧಾಯ ಚ;

ಅಭಿನೀಹರತಿ ಚೇ ಚಿತ್ತಂ, ಸಿಜ್ಝತಿದ್ಧಿವಿಕುಬ್ಬನಂ.

೧೦೫೨.

ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ, ಸಮಾಪಜ್ಜ ತತೋ ಪನ;

ವುಟ್ಠಾಯ ಹಿ ಸತಂ ವಾಪಿ, ಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಯದಿಚ್ಛತಿ.

೧೦೫೩.

‘‘ಸತಂ ಹೋಮಿ ಸತಂ ಹೋಮೀ’’-ಚ್ಚೇವಂ ಕತ್ವಾನ ಮಾನಸಂ;

ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ, ಸಮಾಪಜ್ಜ ತತೋ ಪನ.

೧೦೫೪.

ವುಟ್ಠಾಯ ಪುನಧಿಟ್ಠಾತಿ,

ಸಹಾಧಿಟ್ಠಾನಚೇತಸಾ;

ಸತಂ ಹೋತಿ ಹಿ ಸೋ ಯೋಗೀ,

ಸಹಸ್ಸಾದೀಸ್ವಯಂ ನಯೋ.

೧೦೫೫.

ಪಾದಕಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ ತು, ನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ;

ಪರಿಕಮ್ಮಮನಾನೇತ್ಥ, ಸತಾರಮ್ಮಣಿಕಾನಿ ತು.

೧೦೫೬.

ತದಾಧಿಟ್ಠಾನಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ¶ , ಸತಾರಮ್ಮಣಮೇವ ತಂ;

ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಪ್ಪನಾಚಿತ್ತಂ, ವಿಯ ಗೋತ್ರಭುನನ್ತರಂ.

೧೦೫೭.

ತಮೇಕಂ ¶ ಜಾಯತೇ ತತ್ಥ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಂ ಮನೋ;

ಪರಿಕಮ್ಮವಿಸೇಸೋವ, ಸೇಸಂ ಪುಬ್ಬಸಮಂ ಇಧ.

ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಂ.

೧೦೫೮.

ದಿಬ್ಬಸೋತಮಿದಂ ¶ ತತ್ಥ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಕಥಂ ಸಿಯಾ;

ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ, ಸಮಾಪಜ್ಜ ತತೋ ಪುನ.

೧೦೫೯.

ವುಟ್ಠಾಯ ಪರಿಕಮ್ಮೇನ, ಕಾಮಾವಚರಚೇತಸಾ;

ಸದ್ದೋ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬೋವ, ಮಹನ್ತೋ ಸುಖುಮೋಪಿ ಚ.

೧೦೬೦.

ತಸ್ಸೇವಂ ಪನ ಸದ್ದಸ್ಸ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕುಬ್ಬತೋ;

ದಿಬ್ಬಸೋತಮಿದಾನಿಸ್ಸ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ತಂ ಇತಿ.

೧೦೬೧.

ಸದ್ದೇಸ್ವಞ್ಞತರಂ ಸದ್ದಂ, ಕತ್ವಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ತತೋ;

ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧೇ ತು, ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನೇ ಪುನ.

೧೦೬೨.

ಜವನಾನಿ ಹಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ;

ಪುರಿಮಾನೇತ್ಥ ಚಿತ್ತೇಸು, ತೀಣಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಾ ಪನ.

೧೦೬೩.

ಪರಿಕಮ್ಮೋಪಚಾರಾನು-ಲೋಮಗೋತ್ರಭುನಾಮಕಾ;

ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಚಮಂ ವಾಪಿ, ಅಪ್ಪನಾಚಿತ್ತಮೀರಿತಂ.

೧೦೬೪.

ಸಹಜಾತಂ ತು ಯಂ ಞಾಣಂ, ಅಪ್ಪನಾಮಾನಸೇನ ಹಿ;

ತಂ ಞಾಣಂ ದಿಬ್ಬಸೋತನ್ತಿ, ವದನ್ತಿ ಸುತಕೋವಿದಾ.

೧೦೬೫.

ಥಾಮಜಾತಂ ಕರೋನ್ತೇನ, ತಂ ಞಾಣಂ ತೇನ ಯೋಗಿನಾ;

‘‘ಏತ್ಥನ್ತರಗತಂ ಸದ್ದಂ, ಸುಣಾಮೀ’’ತಿ ಚ ಚೇತಸಾ.

೧೦೬೬.

ಅಙ್ಗುಲಂ ದ್ವಙ್ಗುಲಂ ಭಿಯ್ಯೋ,

ವಿದತ್ಥಿ ರತನಂ ತಥಾ;

ಗಾಮೋ ದೇಸೋ ತತೋ ಯಾವ,

ಚಕ್ಕವಾಳಾ ತತೋ ಪರಂ.

೧೦೬೭.

ಇಚ್ಚೇವಂ ತು ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ, ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ;

ಏಸೋ ಅಧಿಗತಾಭಿಞ್ಞೋ, ಪಾದಕಾರಮ್ಮಣೇನ ತು.

೧೦೬೮.

ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಗತೇ ¶ ಸದ್ದೇ, ಸಬ್ಬೇ ಪನ ಸುಣಾತಿ ಸೋ;

ಸುಣನ್ತೋ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಮ್ಪಿ, ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ ಪಹೋತಿ ಸೋ.

ದಿಬ್ಬಸೋತಞಾಣಂ.

೧೦೬೯.

ಕಥಂ ¶ ಪನುಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ, ಚೇತೋಪರಿಯಮಾನಸಂ;

ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುವಸೇನೇವ, ಇದಂ ಞಾಣಂ ಪನಿಜ್ಝತಿ.

೧೦೭೦.

ಆಲೋಕಂ ಪನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ, ತಸ್ಮಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ;

ಹದಯಂ ಪನ ನಿಸ್ಸಾಯ, ವತ್ತಮಾನಂ ತು ಲೋಹಿತಂ.

೧೦೭೧.

ದಿಸ್ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ,

ಹೋತಿ ಚಿತ್ತಂ ತು ಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಸೋಮನಸ್ಸಯುತೇ ಚಿತ್ತೇ,

ಲೋಹಿತಂ ಲೋಹಿತಂ ಸಿಯಾ.

೧೦೭೨.

ದೋಮನಸ್ಸಯುತೇ ಚಿತ್ತೇ, ವತ್ತಮಾನೇ ತು ಕಾಳಕಂ;

ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ, ತಿಲತೇಲೂಪಮಂ ಸಿಯಾ.

೧೦೭೩.

ತಸ್ಮಾ ¶ ಪರಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ದಿಸ್ವಾ ಹದಯಲೋಹಿತಂ;

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ ತಂ, ಕಾತಬ್ಬಂ ಥಾಮತಂ ಗತಂ.

೧೦೭೪.

ಏವಂ ಥಾಮಗತೇ ತಸ್ಮಿಂ, ಯಥಾನುಕ್ಕಮತೋ ಪನ;

ಚಿತ್ತಮೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ವಿನಾ ಲೋಹಿತದಸ್ಸನಂ.

೧೦೭೫.

ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಞ್ಚ, ರೂಪಾರೂಪೇಸು ಮಾನಸಂ;

ಸಬ್ಬಮೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ಸರಾಗಾದಿಪ್ಪಭೇದಕಂ.

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ.

೧೦೭೬.

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣೇನ, ಕತ್ತಬ್ಬಾ ತದನುಸ್ಸತಿ;

ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಕಾಮೇನ, ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಝಾನಾನಿ ಪನ ಚತ್ತಾರಿ, ಸಮಾಪಜ್ಜಾನುಪುಬ್ಬತೋ.

೧೦೭೭.

ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಾ, ವುಟ್ಠಾಯ ಹಿ ತತೋ ಪುನ;

ಭಿಕ್ಖುನಾ ವಜ್ಜಿತಬ್ಬಾವ, ನಿಸಜ್ಜಾ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಾ.

೧೦೭೮.

ತತೋ ¶ ¶ ಪಭುತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ, ಪಟಿಲೋಮಕ್ಕಮಾ ಪನ;

ಸಬ್ಬಮಾವಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ತಂ, ದಿವಸೇ ರತ್ತಿಯಂ ಕತಂ.

೧೦೭೯.

ಪಟಿಲೋಮಕ್ಕಮೇನೇವ, ದುತಿಯೇ ತತಿಯೇಪಿ ಚ;

ದಿವಸೇ ಪಕ್ಖಮಾಸೇಸು, ತಥಾ ಸಂವಚ್ಛರೇಸುಪಿ.

೧೦೮೦.

ಯಾವ ಅಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಸನ್ಧಿ, ತಾವ ತೇನ ಚ ಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಕತಮಾವಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ತಂ, ಪುರಿಮಸ್ಮಿಂ ಭವೇಪಿ ಚ.

೧೦೮೧.

ಚುತಿಕ್ಖಣೇಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ, ನಾಮರೂಪಞ್ಚ ಸಾಧುಕಂ;

ಏವಮಾವಜ್ಜಿತೇ ತಸ್ಮಿಂ, ನಾಮರೂಪೇ ಯದಾ ಪನ.

೧೦೮೨.

ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ನಾಮರೂಪಂ ಚುತಿಕ್ಖಣೇ;

ಮನೋದ್ವಾರೇ ಮನಕ್ಕಾರೋ, ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ತದಾ ಪನ.

೧೦೮೩.

ಆವಜ್ಜನೇ ನಿರುದ್ಧಸ್ಮಿಂ, ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಪನ;

ಕತ್ವಾ ಜವನಚಿತ್ತಾನಿ, ಹೋನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ;

ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ಸೇಸಂ ಞೇಯ್ಯಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೦೮೪.

ಪರಿಕಮ್ಮಾದಿನಾಮಾನಿ, ಪುರಿಮಾನಿ ಭವನ್ತಿ ತು;

ಪಚ್ಛಿಮಂ ಅಪ್ಪನಾಚಿತ್ತಂ, ರೂಪಾವಚರಿಕಂ ಭವೇ.

೧೦೮೫.

ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಯಂ ಞಾಣಂ, ಸಂಯುತ್ತಂ ತೇನ ಯಾ ಪನ;

ಸಂಯುತ್ತಾ ಸತಿ ಸಾ ಪುಬ್ಬೇ-ನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತೀರಿತಾ.

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಂ.

೧೦೮೬.

ರೂಪಂ ಪಸ್ಸಿತುಕಾಮೇನ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ;

ಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ಝಾನಂ, ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಂ ಪನ.

೧೦೮೭.

ಅಭಿನೀಹಾರಕ್ಖಮಂ ಕತ್ವಾ, ತೇಜೋಕಸಿಣಮೇವ ವಾ;

ಓದಾತಕಸಿಣಂ ವಾಪಿ, ಆಲೋಕಕಸಿಣಮ್ಪಿ ವಾ.

೧೦೮೮.

ಇಮೇಸು ¶ ಕತಪುಞ್ಞೇಹಿ, ಕಸಿಣೇಸು ಚ ತೀಸುಪಿ;

ಆಲೋಕಕಸಿಣಂ ಏತ್ಥ, ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ಪರಿದೀಪಿತಂ.

೧೦೮೯.

ತಸ್ಮಾ ¶ ¶ ತಮಿತರಂ ವಾಪಿ, ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ;

ಉಪಚಾರಭೂಮಿಯಂಯೇವ, ಠತ್ವಾ ತಂ ಪನ ಪಣ್ಡಿತೋ.

೧೦೯೦.

ವಡ್ಢೇತ್ವಾನ ಠಪೇತಬ್ಬಂ, ನ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ ಅಪ್ಪನಂ;

ಉಪ್ಪಾದೇತಿ ಸಚೇ ಹೋತಿ, ಪಾದಕಜ್ಝಾನನಿಸ್ಸಿತಂ.

೧೦೯೧.

ಝಾನಸ್ಸ ವಡ್ಢಿತಸ್ಸನ್ತೋ-ಗತಂ ರೂಪಂ ತು ಯೋಗಿನಾ;

ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಭವೇ ರೂಪಂ, ಪಸ್ಸತೋ ಪನ ತಸ್ಸ ತಂ.

೧೦೯೨.

ಪರಿಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಾರೋ ಹಿ, ಅತಿಕ್ಕಮತಿ ತಾವದೇ;

ಆಲೋಕೋಪಿ ತತೋ ತಸ್ಸ, ಖಿಪ್ಪಮನ್ತರಧಾಯತಿ.

೧೦೯೩.

ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರಹಿತೇ ರೂಪ-ಗತಮ್ಪಿ ಚ ನ ದಿಸ್ಸತಿ;

ತೇನಾಥ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ, ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತತೋ ಪುನ.

೧೦೯೪.

ವುಟ್ಠಾಯ ಪನ ಆಲೋಕೋ, ಫರಿತಬ್ಬೋವ ಭಿಕ್ಖುನಾ;

ಏವಂ ಅನುಕ್ಕಮೇನೇವ, ಆಲೋಕೋ ಥಾಮವಾ ಸಿಯಾ.

೧೦೯೫.

‘‘ಆಲೋಕೋ ಏತ್ಥ ಹೋತೂ’’ತಿ,

ಯತ್ತಕಂ ಠಾನಮೇವ ಸೋ;

ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ ತತ್ಥೇವ,

ಆಲೋಕೋ ಪನ ತಿಟ್ಠತಿ.

೧೦೯೬.

ದಿವಸಮ್ಪಿ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಪಸ್ಸತೋ ಹೋತಿ ದಸ್ಸನಂ;

ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಗತೋ ಮಗ್ಗಂ, ಪುರಿಸೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಂ.

೧೦೯೭.

ಉಪ್ಪಾದನಕ್ಕಮೋಪಿಸ್ಸ, ತತ್ರಾಯಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನೋ;

ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರರೂಪಂ ತಂ, ಕತ್ವಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪನ.

೧೦೯೮.

ಮನೋದ್ವಾರೇ ಮನಕ್ಕಾರೇ, ಜಾತೇ ಯಾನಿ ತದೇವ ಚ;

ರೂಪಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ಜಾಯನ್ತಿ ಜವನಾನಿ ಹಿ.

೧೦೯೯.

ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಾನಿ ¶ , ತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ;

ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ಸೇಸಂ ಞೇಯ್ಯಂ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೧೦೦.

ಅತ್ಥಸಾಧಕಚಿತ್ತಂ ತಂ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಂ ಮತಂ;

ತಂಚಿತ್ತಸಂಯುತಂ ಞಾಣಂ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೧೧೦೧.

ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಸ್ಸ ¶ , ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಸ್ಸ ಚ;

ಪರಿಕಮ್ಮಂ ವಿಸುಂ ನತ್ಥಿ, ಇಜ್ಝನ್ತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ.

೧೧೦೨.

ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಮ್ಪಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನ್ತಿ ವಾ ಪನ;

ಅತ್ಥತೋ ಏಕಮೇವೇದಂ, ಬ್ಯಞ್ಜನೇ ಪನ ನಾನತಾ.

ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಂ.

೧೧೦೩.

ಯೋಧ ಸುಣಾತಿ ಕರೋತಿ ಚ ಚಿತ್ತೇ,

ಗನ್ಥಮಿಮಂ ಪರಮಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖು;

ಸೋ ಅಭಿಧಮ್ಮಮಹಣ್ಣವಪಾರಂ,

ಯಾತಿ ಅನೇನ ತರೇನ ತರಿತ್ವಾ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಅಭಿಞ್ಞಾನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಸೋಳಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೭. ಸತ್ತರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಅಭಿಞ್ಞಾರಮ್ಮಣನಿದ್ದೇಸೋ

೧೧೦೪.

ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಞ್ಚ ¶ , ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಮ್ಪಿ ಚ;

ಪಞ್ಚ ಇದ್ಧಿವಿಧಾದೀನಿ, ಸತ್ತಾಭಿಞ್ಞಾ ಇಮಾ ಪನ.

೧೧೦೫.

ಏತಾಸಂ ¶ ಪನ ಸತ್ತನ್ನಂ, ಅಭಿಞ್ಞಾನಮಿತೋ ಪರಂ;

ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಸಮಾಸೇನ, ಆರಮ್ಮಣವಿನಿಚ್ಛಯಂ.

೧೧೦೬.

ಆರಮ್ಮಣತ್ತಿಕಾ ವುತ್ತಾ, ಯೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹೇಸಿನಾ;

ಸತ್ತನ್ನಮೇತ್ಥ ಞಾಣಾನಂ, ಸಮ್ಪವತ್ತಿಂ ಸುಣಾಥ ಮೇ.

೧೧೦೭.

ತತ್ಥ ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಂ, ಪರಿತ್ತಾದೀಸು ಸತ್ತಸು;

ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇಸು, ಪವತ್ತತಿ ಕಥಂ ಪನ.

೧೧೦೮.

ಕಾಯೇನಾದಿಸ್ಸಮಾನೇನ, ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಯದಾಭವೇ;

ಚಿತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ, ಕಾಯಂ ಚಿತ್ತವಸೇನ ತಂ.

೧೧೦೯.

ಮಹಗ್ಗತೇ ¶ ಚ ಚಿತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಸಮಾರೋಪೇತಿ ಸೋ ತದಾ;

ಕಾಯಾರಮ್ಮಣತೋ ಞಾಣಂ, ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೧೧೧೦.

ದಿಸ್ಸಮಾನೇನ ಕಾಯೇನ, ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಯದಾ ಭವೇ;

ಕಾಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ, ಚಿತ್ತಂ ಕಾಯವಸೇನ ತಂ.

೧೧೧೧.

ಪಾದಕಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ ತಂ, ಕಾಯೇ ರೋಪೇತಿ ಸೋ ತದಾ;

ಝಾನಾರಮ್ಮಣತೋ ಞಾಣಂ, ತಂ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೧೨.

ಅನಾಗತಮತೀತಞ್ಚ, ಕರೋತಿ ವಿಸಯಂ ಯದಾ;

ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ತದಾನಾಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೧೩.

ಕಾಯೇನ ದಿಸ್ಸಮಾನೇನ, ಗಮನೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೋ;

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಭವೇ ತಸ್ಸ, ಗೋಚರೋತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೧೧೧೪.

ಕಾಯಂ ಚಿತ್ತವಸೇನಾಪಿ, ಚಿತ್ತಂ ಕಾಯವಸೇನ ವಾ;

ಪರಿಣಾಮನಕಾಲಸ್ಮಿಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೧೧೧೫.

ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾರೂಪದಸ್ಸನೇ;

ಏವಮಿದ್ಧಿವಿಧಂ ಞಾಣಂ, ಸಮ್ಪವತ್ತತಿ ಸತ್ತಸು.

೧೧೧೬.

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಪರಿತ್ತೇ ಚ, ಬಹಿದ್ಧಜ್ಝತ್ತಿಕೇಸುಪಿ;

ಚತೂಸ್ವೇತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ದಿಬ್ಬಸೋತಂ ಪವತ್ತತಿ.

೧೧೧೭.

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ¶ ¶ ಪರಿತ್ತೋ ಚ, ಸದ್ದೋ ಆರಮ್ಮಣಂ ಯತೋ;

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಪಚ್ಚು-ಪ್ಪನ್ನಾರಮ್ಮಣತಂ ಗತಂ.

೧೧೧೮.

ಅತ್ತನೋ ಕುಚ್ಛಿಸದ್ದಸ್ಸ, ಸವನೇಪಿ ಪರಸ್ಸ ಚ;

ಅಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಞ್ಚೇವ, ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ಚ.

೧೧೧೯.

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಮ್ಪಿ, ಪರಿತ್ತಾದೀಸು ಅಟ್ಠಸು;

ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇಸು, ಪವತ್ತತಿ ಕಥಂ ಪನ.

೧೧೨೦.

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ಪರಿತ್ತಾನಂ ಪಜಾನನೇ;

ಜಾನನೇ ಮಜ್ಝಿಮಾನಂ ತು, ತಂ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೨೧.

ಜಾನನೇ ಪನ ಮಗ್ಗಸ್ಸ, ಫಲಸ್ಸಾಪಿ ಪಜಾನನೇ;

ತದಾ ಪನಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ, ಅಪ್ಪಮಾಣೋವ ಗೋಚರೋ.

೧೧೨೨.

ತಂ ¶ ಮಗ್ಗಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ಮಗ್ಗಚಿತ್ತಸ್ಸ ಜಾನನೇ;

ಪರಿಯಾಯೇನೇವೇತಸ್ಸ, ಮಗ್ಗಾರಮ್ಮಣತಾ ಮತಾ.

೧೧೨೩.

ಅತೀತೇ ಸತ್ತದಿವಸ-ಬ್ಭನ್ತರೇ ಚ ಯದಾ ಪನ;

ಅನಾಗತೇ ತಥಾ ಸತ್ತ-ದಿವಸಬ್ಭನ್ತರೇಪಿ ಚ.

೧೧೨೪.

ಪರೇಸಂ ಪನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಜಾನನೇ ಸಮುದೀರಿತಂ;

ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಞ್ಚೇವ, ತದಾನಾಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೨೫.

ಕಥಞ್ಚ ಪನ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಗೋಚರತಂ ಗತಂ;

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಿಧಾ ವುತ್ತಂ, ಖಣಸನ್ತತಿಅದ್ಧತೋ.

೧೧೨೬.

ತತ್ಥ ತಿಕ್ಖಣಸಮ್ಪತ್ತಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಖಣಾದಿಕಂ;

ಏಕದ್ವೇಸನ್ತತಿವಾರಪರಿಯಾಪನ್ನಮಿದಂ ಪನ.

೧೧೨೭.

ಸನ್ತತಿಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ, ಆಹು ಸನ್ತತಿಕೋವಿದಾ;

ಏಕಬ್ಭವಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಪಚ್ಛಿಮಂ.

೧೧೨೮.

ಖಣಾದಿಕತ್ತಯಂ ಪಚ್ಚು-ಪ್ಪನ್ನಂ ತಮಾಹು ಕೇಚಿಧ;

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಸ್ಸ, ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಇತಿ.

೧೧೨೯.

ಯಥಾ ¶ ಚ ಪುಪ್ಫಮುಟ್ಠಿಮ್ಹಿ, ಉಕ್ಖಿತ್ತೇ ಗಗನೇ ಪನ;

ಅವಸ್ಸಂ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ, ವಣ್ಟಂ ವಣ್ಟೇನ ವಿಜ್ಝತಿ.

೧೧೩೦.

ಏವಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸಾಪಿ, ಚಿತ್ತೇ ಆವಜ್ಜಿತೇ ಪನ;

ಏಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತಮೇಕೇನ, ಅವಸ್ಸಂ ಪನ ವಿಜ್ಝತಿ.

೧೧೩೧.

ಯೇನಾವಜ್ಜತಿ ಚಿತ್ತೇನ, ಯೇನ ಜಾನಾತಿ ಚೇತಸಾ;

ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಹಟ್ಠಾನಾ-ಭಾವತೋ ತಂ ನ ಯುಜ್ಜತಿ.

೧೧೩೨.

ಜವನಾವಜ್ಜನಾನಂ ತು, ನಾನಾರಮ್ಮಣಪತ್ತಿತೋ;

ಅನಿಟ್ಠೇ ಪನ ಹಿ ಠಾನೇ, ಅಯುತ್ತನ್ತಿ ಪಕಾಸಿತಂ.

೧೧೩೩.

ತಸ್ಮಾ ಸನ್ತತಿಅದ್ಧಾನ-ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಮೇವ ತು;

ವಸೇನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ, ಹೋತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಇದಂ.

೧೧೩೪.

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾಖ್ಯಂ, ಇದಂ ಜವನವಾರತೋ;

ದೀಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತತ್ರಾಯಂ ದೀಪನಾನಯೋ.

೧೧೩೫.

ಯದಾ ¶ ¶ ಪರಸ್ಸ ಚಿತ್ತಞ್ಹಿ, ಞಾತುಮಾವಜ್ಜತಿದ್ಧಿಮಾ;

ಆವಜ್ಜನಮನೋ ತಸ್ಸ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಖಣವ್ಹಯಂ.

೧೧೩೬.

ಆರಮ್ಮಣಂ ತದಾ ಕತ್ವಾ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ;

ಜವನಾನಿ ಹಿ ಜಾಯನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ.

೧೧೩೭.

ಏತೇಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಇದ್ಧಿಚಿತ್ತಮುದೀರಿತಂ;

ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಾನಿ, ಸೇಸಾನೀತಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ.

೧೧೩೮.

ಏತೇಸಂ ಪನ ಸಬ್ಬೇಸಂ, ನಿರುದ್ಧಂ ತು ತದೇವ ಚ;

ಚಿತ್ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿಪಿ.

೧೧೩೯.

ಏಕಾರಮ್ಮಣತಂ ಯನ್ತಿ, ನ ನಾನಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಹಿ;

ಅದ್ಧಾವಸಾ ಭವೇ ಪಚ್ಚು-ಪ್ಪನ್ನಾರಮ್ಮಣತೋ ಪನ.

೧೧೪೦.

ಏಕಾರಮ್ಮಣಭಾವೇಪಿ, ಇದ್ಧಿಮಾನಸಮೇವ ಚ;

ಪರಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಾತಿ, ನೇತರಾನಿ ಯಥಾ ಪನ.

೧೧೪೧.

ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ¶ ತು ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ರೂಪಂ ಪಸ್ಸತಿ ನೇತರಂ;

ಏವಮೇವ ಚ ತಂ ಇದ್ಧಿ-ಚಿತ್ತಮೇವ ಚ ಜಾನಾತಿ.

೧೧೪೨.

ಪರಚಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ, ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ;

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಮ್ಪಿ, ಅಟ್ಠಸ್ವೇವ ಪವತ್ತತಿ.

೧೧೪೩.

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಮ್ಪಿ, ಪರಿತ್ತಾದೀಸು ಅಟ್ಠಸು;

ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇಸು, ಪವತ್ತತಿ ಕಥಂ ಪನ.

೧೧೪೪.

ಕಾಮಾವಚರಖನ್ಧಾನಂ, ಸಮನುಸ್ಸರಣೇ ಪನ;

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂಯೇವ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಯೇ.

೧೧೪೫.

ರೂಪಾವಚರಿಕಾರುಪ್ಪಖನ್ಧಾನುಸ್ಸರಣೇ ಪನ;

ಭವತೀತಿ ಹಿ ಞಾತಬ್ಬಂ, ತಂ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೪೬.

ಅತೀತೇ ಅತ್ತನಾ ಮಗ್ಗಂ, ಭಾವಿತಂ ತು ಫಲಮ್ಪಿ ವಾ;

ಸಮನುಸ್ಸರತೋ ಏವ-ಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೧೧೪೭.

ಸಮನುಸ್ಸರತೋ ಮಗ್ಗಂ, ಮಗ್ಗಾರಮ್ಮಣಮೇವ ತಂ;

ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಂಯೇವ, ಹೋತಿ ಏಕನ್ತತೋ ಇದಂ.

೧೧೪೮.

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಮ್ಪಿ ¶ , ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಮ್ಪಿ ಚ;

ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಥ ಖೋ ಪನ.

೧೧೪೯.

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಸ್ಸ, ಸತ್ತದ್ದಿವಸಬ್ಭನ್ತರಂ;

ಅತೀತಂ ಚಿತ್ತಮೇವಸ್ಸ, ಆರಮ್ಮಣಮುದೀರಿತಂ.

೧೧೫೦.

ಅತೀತೇ ಚೇತನಾಮತ್ತಂ, ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಸ್ಸಪಿ;

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಸ್ಸ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಗೋಚರಂ.

೧೧೫೧.

ಅಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಅತ್ತ-ಖನ್ಧಾನುಸ್ಸರಣೇ ಸಿಯಾ;

ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಅಞ್ಞ-ಖನ್ಧಾನುಸ್ಸರಣೇ ಭವೇ.

೧೧೫೨.

ಸರಣೇ ನಾಮಗೋತ್ತಸ್ಸ, ತಂ ನವತ್ತಬ್ಬಗೋಚರಂ;

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಮ್ಪಿ, ಅಟ್ಠಸ್ವೇವ ಪವತ್ತತಿ.

೧೧೫೩.

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ¶ ಪರಿತ್ತೇ ಚ, ಬಹಿದ್ಧಜ್ಝತ್ತಿಕೇಸುಪಿ;

ಚತೂಸ್ವೇತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ಪವತ್ತತಿ.

೧೧೫೪.

ದಿಬ್ಬಸೋತಸಮಂ ¶ ದಿಬ್ಬ-ಚಕ್ಖುಆರಮ್ಮಣಕ್ಕಮೇ;

ರೂಪಂ ಸದ್ದೋತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ತು, ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸತಾ.

೧೧೫೫.

ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಮ್ಪಿ, ಪರಿತ್ತಾದೀಸು ಅಟ್ಠಸು;

ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇಸು, ಪವತ್ತತಿ ಕಥಂ ಪನ.

೧೧೫೬.

ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ ಯಂ ಕಾಮಾ-ವಚರೇತಿ ಪಜಾನತೋ;

ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ರೂಪಾರೂಪೇಸ್ವನಾಗತೇ.

೧೧೫೭.

ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ ಯಞ್ಚಾಪಿ, ಸಿಯಾ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಂ;

ಭಾವೇಸ್ಸತಿ ಅಯಂ ಮಗ್ಗಂ, ಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸತಿ.

೧೧೫೮.

ಏವಂ ಪಜಾನನೇ ಅಪ್ಪ-ಮಾಣಾರಮ್ಮಣತಂ ಭವೇ;

ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಸ್ಸತಿಚ್ಚೇವ, ಜಾನನೇ ಮಗ್ಗಗೋಚರಂ.

೧೧೫೯.

ಏಕನ್ತೇನ ಇದಂ ಞಾಣಂ, ಹೋತಾನಾಗತಗೋಚರಂ;

ಚೇತೋಪರಿಯಂ ತು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ, ಹೋತಾನಾಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೬೦.

ಅಥ ಖೋ ಪನ ತಂ ಸತ್ತ-ದಿವಸಬ್ಭನ್ತರಂ ಪನ;

ಚಿತ್ತಮೇವ ಚ ಜಾನಾತಿ, ನ ಹಿ ತಂ ಅಞ್ಞಗೋಚರಂ.

೧೧೬೧.

ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಸ್ಸ ¶ , ಅನಾಗತಂಸಗೋಚರಂ;

‘‘ಅಹಂ ದೇವೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ’’-ಚ್ಚೇವಮಜ್ಝತ್ತಗೋಚರಂ.

೧೧೬೨.

‘‘ತಿಸ್ಸೋ ಫುಸ್ಸೋ ಅಮುತ್ರಾಯಂ,

ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿನಾಗತೇ’’;

ಇಚ್ಚೇವಂ ಜಾನನೇ ತಸ್ಸ,

ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ.

೧೧೬೩.

ಜಾನನೇ ನಾಮಗೋತ್ತಸ್ಸ, ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿನಾಗತೇ;

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಂವ, ತಂ ನವತ್ತಬ್ಬಗೋಚರಂ.

೧೧೬೪.

ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಞಾಣಂ ¶ , ಪರಿತ್ತಾದೀಸು ಪಞ್ಚಸು;

ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇಸು, ಪವತ್ತತಿ ಕಥಂ ಪನ.

೧೧೬೫.

ಜಾನನೇ ಕಾಮಕಮ್ಮಸ್ಸ, ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಸಿಯಾ;

ತಥಾ ಮಹಗ್ಗತಕಮ್ಮಸ್ಸ, ತಂ ಮಹಗ್ಗತಗೋಚರಂ.

೧೧೬೬.

ಅತೀತಮೇವ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಚಾತೀತಗೋಚರಂ;

ಅಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಜಾನನೇ.

೧೧೬೭.

ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ಪರಕಮ್ಮಪಜಾನನೇ;

ಏವಂ ಪವತ್ತಿ ಞಾತಬ್ಬಾ, ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಸ್ಸಪಿ.

೧೧೬೮.

ಸತ್ತನ್ನಮ್ಪಿ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ, ವುತ್ತೋ ಆರಮ್ಮಣಕ್ಕಮೋ;

ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ.

೧೧೬೯.

ವಿವಿಧತ್ಥವಣ್ಣಪದೇಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನಂ,

ಮಧುರತ್ಥಮತಿನೀಹರಂ ಗನ್ಥಂ;

ಸೋತುಜನಸ್ಸ ಹದಯಪೀತಿಕರಂ,

ಸುಣೇಯ್ಯ ಕೋಚಿ ಮನುಜೋ ಸಚೇತನೋ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಅಭಿಞ್ಞಾರಮ್ಮಣನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಸತ್ತರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೮. ಅಟ್ಠಾರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೋ

೧೧೭೦.

ಸಮಾಧಿಂ ¶ ¶ ಪನ ಸಾಭಿಞ್ಞಂ, ಭಾವೇತ್ವಾ ತದನನ್ತರಂ;

ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಯತೋ ಪಞ್ಞಾ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನ ಧೀಮತಾ.

೧೧೭೧.

ತತೋಹಂ ¶ ದಾನಿ ವಕ್ಖಾಮಿ, ಪಞ್ಞಾಭಾವನಮುತ್ತಮಂ;

ಸಮಾಸೇನೇವ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಪರಂ ಪೀತಿಸುಖಾವಹಂ.

೧೧೭೨.

ಕಾ ಪಞ್ಞಾ ಪನ ಕೋ ಚತ್ಥೋ,

ಕಿಮಸ್ಸಾ ಲಕ್ಖಣಾದಿಕಂ;

ಕತಿಧಾ ಸಾ ಕಥಂ ತೇನ,

ಭಾವೇತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚತೇ. –

೧೧೭೩.

ಪಞ್ಞಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾ, ಪುಞ್ಞಚಿತ್ತಸಮಾಯುತಾ;

ಪಜಾನಾತೀತಿ ಪಞ್ಞಾ ಸಾ, ಜಾನನಾ ವಾ ಪಕಾರತೋ.

೧೧೭೪.

ಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣಪಞ್ಞಾನಂ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ ಕಿಮನ್ತರಂ;

ಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣಪಞ್ಞಾನಂ, ಜಾನನತ್ತೇ ಸಮೇಪಿ ಚ.

೧೧೭೫.

ಯಾ ಸಞ್ಜಾನನಮತ್ತಂವ, ಸಞ್ಞಾ ನೀಲಾದಿತೋ ಪನ;

ಲಕ್ಖಣಪ್ಪಟಿವೇಧಂ ತು, ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ನೇವ ಸಾ.

೧೧೭೬.

ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪನ ಜಾನಾತಿ, ನೀಲಪೀತಾದಿಗೋಚರಂ;

ಸಕ್ಕೋತಿಪಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿಲಕ್ಖಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ.

೧೧೭೭.

ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಮಗ್ಗಂ ಪಾಪೇತುಮೇವ ತಂ;

ಪಞ್ಞಾ ವುತ್ತನಯಂ ಕಾತುಂ, ಸಕ್ಕೋತಿ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ತಂ.

೧೧೭೮.

ಇಮೇಸಂ ಪನ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ, ವಿಸೇಸೋ ಸಮುದೀರಿತೋ;

ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪನ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಸಭಾವಪಟಿವೇಧನಂ.

೧೧೭೯.

ಲಕ್ಖಣಂ ಪನ ಪಞ್ಞಾಯ, ಲಕ್ಖಣಞ್ಞೂಹಿ ದೀಪಿತಂ;

ಸಮ್ಮೋಹನನ್ಧಕಾರಸ್ಸ, ವಿದ್ಧಂಸನರಸಾ ಮತಾ.

೧೧೮೦.

ಅಸಮ್ಮೋಹಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ¶ , ಸಮಾಧಾಸನ್ನಕಾರಣಾ;

ಏವಮೇತ್ಥ ಚ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ, ಪಞ್ಞಾಯ ಲಕ್ಖಣಾದಿಕಾ.

ಕತಿಧಾತಿ ¶ ಏತ್ಥ –

೧೧೮೧.

ಲಕ್ಖಣೇನೇಕಧಾ ವುತ್ತಾ,

ಲೋಕಿಕಾಲೋಕಿಕಾ ದ್ವಿಧಾ;

ಲೋಕಿಯೇನೇತ್ಥ ಮಗ್ಗೇನ,

ಯುತ್ತಾ ಸಾ ಲೋಕಿಕಾ ಸಿಯಾ.

೧೧೮೨.

ಲೋಕುತ್ತರೇನ ¶ ಮಗ್ಗೇನ, ಯುತ್ತಾ ಲೋಕುತ್ತರಾ ಮತಾ;

ತಿವಿಧಾಪಿ ಸಿಯಾ ಪಞ್ಞಾ, ಚಿನ್ತಾಸುತಮಯಾದಿತೋ.

೧೧೮೩.

ತತ್ಥತ್ತನೋವ ಚಿನ್ತಾಯ, ನಿಪ್ಫನ್ನತ್ತಾತಿ ತಸ್ಸ ಸಾ;

ಹೋತಿ ಚಿನ್ತಾಮಯಾ ಪಞ್ಞಾ, ಭೂರಿಪಞ್ಞೇನ ದೇಸಿತಾ.

೧೧೮೪.

ಪರತೋ ಪನ ಸುತ್ವಾನ, ಲದ್ಧಾ ಪಞ್ಞಾ ಅಯಂ ಇಧ;

ಸುತೇನೇವ ಚ ನಿಪ್ಫನ್ನಾ, ಪಞ್ಞಾ ಸುತಮಯಾ ಮತಾ.

೧೧೮೫.

ಯಥಾ ವಾಪಿ ತಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಭಾವನಾಯ ವಸೇನ ತು;

ನಿಪ್ಫನ್ನಾ ಅಪ್ಪನಾಪತ್ತಾ, ಪಞ್ಞಾ ಸಾ ಭಾವನಾಮಯಾ.

೧೧೮೬.

ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಚತುಕ್ಕಸ್ಸ, ವಸೇನ ಚತುಧಾ ಸಿಯಾ;

ಅತ್ಥಧಮ್ಮನಿರುತ್ತೀಸು, ಞಾಣಂ ಞಾಣೇಸು ತೀಸುಪಿ.

೧೧೮೭.

ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ, ವಿಪಾಕಾ ಚ ಕ್ರಿಯಾ ತಥಾ;

ನಿಬ್ಬಾನಂ ಭಾಸಿತತ್ಥೋ ಚ, ಪಞ್ಚೇತೇ ಅತ್ಥಸಞ್ಞಿತಾ.

೧೧೮೮.

ಫಲನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ ಹೇತು, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಚ ಭಾಸಿತಂ;

ಕುಸಲಾಕುಸಲಞ್ಚೇತಿ, ಪಞ್ಚೇತೇ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಿತಾ.

೧೧೮೯.

ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ, ಯಾ ಸಭಾವನಿರುತ್ತಿ ತು;

ನಿರುತ್ತೀತಿ ಚ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ನಿರುತ್ತಿಕುಸಲೇನ ಸಾ.

೧೧೯೦.

ಞಾಣಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ, ತಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ;

ತೇಸು ಞಾಣೇಸು ಯಂ ಞಾಣಂ, ಪಟಿಭಾನನ್ತಿ ತಂ ಮತಂ.

೧೧೯೧.

ಪರಿಯತ್ತಿಪರಿಪುಚ್ಛಾಹಿ ¶ ¶ , ಸವನಾಧಿಗಮೇಹಿ ಚ;

ಪುಬ್ಬಯೋಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಭೇದಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ.

ಕಥಂ ಭಾವೇತಬ್ಬಾತಿ ಏತ್ಥ –

೧೧೯೨.

ಖನ್ಧಾದೀಸು ಹಿ ಧಮ್ಮೇಸು, ಭೂಮಿಭೂತೇಸು ಯೋಗಿನಾ;

ಉಗ್ಗಹಾದಿವಸೇನೇತ್ಥ, ಕತ್ವಾ ಪರಿಚಯಂ ಪನ.

೧೧೯೩.

ಸೀಲಂ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಞ್ಚ, ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ;

ದಿಟ್ಠಿಸುದ್ಧಾದಯೋ ಪಞ್ಚ, ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೇನ ಸುದ್ಧಿಯಾ.

೧೧೯೪.

ತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಯುತ್ತೇನ, ಭೀತೇನ ಜನನಾದಿತೋ;

ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಭವಾಭಾವಂ, ಪತ್ಥಯನ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ.

೧೧೯೫.

ರೂಪಞ್ಚ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಚೇವ ಸಬ್ಬಸೋ;

ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚೇತಿ ಪಞ್ಚೇತೇ, ಖನ್ಧಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧದೇಸಿತಾ.

೧೧೯೬.

ತತ್ಥ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಂ ತಂ, ಅತೀತಾನಾಗತಾದಿಕಂ;

ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ, ಸುಖುಮೋಳಾರಿಕಮ್ಪಿ ವಾ.

೧೧೯೭.

ಹೀನಂ ವಾಪಿ ಪಣೀತಂ ವಾ, ಯಂ ದೂರೇ ಯಞ್ಚ ಸನ್ತಿಕೇ;

ಸಬ್ಬಂ ತಮೇಕತೋ ಕತ್ವಾ, ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೧೧೯೮.

ಇತರೇಸುಪಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ತಂ ವೇದಯಿತಲಕ್ಖಣಂ;

ಸಬ್ಬಂ ತಮೇಕತೋ ಕತ್ವಾ, ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧತಾ ಕತಾ.

೧೧೯೯.

ಚಿತ್ತಜಂ ¶ ಪನ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ತಂ ಸಞ್ಜಾನನಲಕ್ಖಣಂ;

ಸಬ್ಬಂ ತಮೇಕತೋ ಕತ್ವಾ, ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೧೨೦೦.

ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಚಿತ್ತಸಮ್ಭೂತಂ, ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಲಕ್ಖಣಂ;

ಸಬ್ಬಂ ತಮೇಕತೋ ಕತ್ವಾ, ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧತಾ ಕತಾ.

೧೨೦೧.

ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ತು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ತಂ ವಿಜಾನನಲಕ್ಖಣಂ;

ಸಬ್ಬಂ ತಮೇಕತೋ ಕತ್ವಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧತಾ ಕತಾ.

೧೨೦೨.

ಚತ್ತಾರೋ ¶ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ, ಉಪಾದಾ ಚತುವೀಸತಿ;

ಅಟ್ಠವೀಸತಿಧಾ ಚೇತಂ, ರೂಪಂ ರೂಪನ್ತಿ ಗಣ್ಹತಿ.

೧೨೦೩.

ಏಕಾಸೀತಿಯಾ ¶ ಚಿತ್ತೇನ, ಸಂಯುತ್ತಾ ವೇದನಾದಯೋ;

ವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರ-ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಸಞ್ಞಿತಾ.

೧೨೦೪.

ಚತ್ತಾರೋರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧೇ, ನಾಮನ್ತಿ ಪರಿಗಣ್ಹತಿ;

ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ಭವೇ ರೂಪಂ, ನಾಮಕ್ಖನ್ಧಾ ಅರೂಪಿನೋ.

೧೨೦೫.

ರುಪ್ಪನಲಕ್ಖಣಂ ರೂಪಂ, ನಾಮಂ ನಮನಲಕ್ಖಣಂ;

ಇತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ನಾಮ-ರೂಪಂ ಸೋ ಪರಿಗಣ್ಹತಿ.

೧೨೦೬.

ಫಾಲೇನ್ತೋ ವಿಯ ತಾಲಸ್ಸ, ಕನ್ದಂ ತು ಯಮಕಂ ದ್ವಿಧಾ;

ವವತ್ಥಪೇತಿ ನಾಮಞ್ಚ, ರೂಪಞ್ಚಾತಿ ದ್ವಿಧಾ ಪನ.

೧೨೦೭.

ನಾಮತೋ ರೂಪತೋ ಅಞ್ಞೋ,

ಸತ್ತೋ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೋಪಿ ವಾ;

ಅತ್ತಾ ವಾ ಕೋಚಿ ನತ್ಥೀತಿ,

ನಿಟ್ಠಂ ಗಚ್ಛತಿ ಸಬ್ಬದಾ.

೧೨೦೮.

ಏವಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ಸೋ, ನಾಮರೂಪಂ ಸಭಾವತೋ;

ಸತ್ತಸಮ್ಮೋಹಘಾತತ್ಥಂ, ಬಹುಸುತ್ತವಸೇನಿಧ.

೧೨೦೯.

ನಾಮರೂಪಮತ್ತಞ್ಞೇವ, ನತ್ಥಿ ಕೋಚಿಧ ಪುಗ್ಗಲೋ;

ಏವಮೇತ್ಥ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ವವತ್ಥಪೇತಿ ತಂ ಪನ.

ವುತ್ತಂ ಹೇತಂ –

೧೨೧೦.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಅಙ್ಗಸಮ್ಭಾರಾ,

ಹೋತಿ ಸದ್ದೋ ರಥೋ ಇತಿ;

ಏವಂ ಖನ್ಧೇಸು ಸನ್ತೇಸು,

ಹೋತಿ ಸತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಮುತೀ’’ತಿ.

೧೨೧೧.

ಯಥಾಪಿ ¶ ದಾರುಯನ್ತಮ್ಪಿ, ನಿಜ್ಜೀವಞ್ಚ ನಿರೀಹಕಂ;

ದಾರುರಜ್ಜುಸಮಾಯೋಗೇ, ತಂ ಗಚ್ಛತಿಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ.

೧೨೧೨.

ತಥೇದಂ ನಾಮರೂಪಮ್ಪಿ, ನಿಜ್ಜೀವಞ್ಚ ನಿರೀಹಕಂ;

ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮಾಯೋಗೇ, ತಂ ಗಚ್ಛತಿಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ.

ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ –

೧೨೧೩.

‘‘ನಾಮಞ್ಚ ¶ ರೂಪಞ್ಚ ಇಧತ್ಥಿ ಸಚ್ಚತೋ,

ನ ಹೇತ್ಥ ಸತ್ತೋ ಮನುಜೋ ಚ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಸುಞ್ಞಂ ಇದಂ ಯನ್ತಮಿವಾಭಿಸಙ್ಖತಂ,

ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪುಞ್ಜೋ ತಿಣಕಟ್ಠಸಾದಿಸೋ’’ತಿ.

೧೨೧೪.

ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೂಪನಿಸ್ಸಾಯ ¶ , ದಣ್ಡಕೇಸು ಠಿತೇಸು ಹಿ;

ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪತಮಾನೇ ತು, ತಥೇವ ಪತತೀತರೋ.

ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ –

೧೨೧೫.

‘‘ಯಮಕಂ ನಾಮರೂಪಞ್ಚ, ಉಭೋ ಅಞ್ಞೋಞ್ಞನಿಸ್ಸಿತಾ;

ಏಕಸ್ಮಿಂ ಭಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಮಿಂ, ಉಭೋ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ ಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ.

೧೨೧೬.

ಉತಿನ್ನಂ ನಾಮರೂಪಾನಂ, ನಾಮಂ ನಿತ್ತೇಜಮೇತ್ಥ ತಂ;

ಸಕೇನೇವ ಹಿ ತೇಜೇನ, ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪವತ್ತಿತುಂ.

೧೨೧೭.

ನ ಬ್ಯಾಹರತಿ ನೋ ಸೇತಿ, ನ ತಿಟ್ಠತಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ;

ನ ಭೇದೇತಿ ನ ಚೋರೇತಿ, ನ ಭುಞ್ಜತಿ ನ ಖಾದತಿ.

೧೨೧೮.

ತಥಾ ರೂಪಮ್ಪಿ ನಿತ್ತೇಜಂ, ವಿನಾ ನಾಮಞ್ಚ ಸಬ್ಬಥಾ;

ಸಕೇನೇವ ಹಿ ತೇಜೇನ, ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪವತ್ತಿತುಂ.

೧೨೧೯.

ಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ಪಿವಾಮೀತಿ, ಖಾದಾಮೀತಿ ತಥೇವ ಚ;

ರೋದಾಮೀತಿ ಹಸಾಮೀತಿ, ರೂಪಸ್ಸೇತಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.

೧೨೨೦.

ನಾಮಂ ¶ ನಿಸ್ಸಾಯ ರೂಪಂ ತು, ರೂಪಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ನಾಮಕಂ;

ಪವತ್ತತಿ ಸದಾ ಸಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭೂಮಿಯಂ.

೧೨೨೧.

ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಅತ್ಥಸ್ಸ, ಆವಿಭಾವತ್ಥಮೇವ ಚ;

ಜಚ್ಚನ್ಧಪೀಠಸಪ್ಪೀನಂ, ವತ್ತಬ್ಬಾ ಉಪಮಾ ಇಧ.

೧೨೨೨.

ಯಥಾ ಹಿ ನಾವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ, ಮನುಸ್ಸಾ ಯನ್ತಿ ಅಣ್ಣವೇ;

ಏವಂ ರೂಪಮ್ಪಿ ನಿಸ್ಸಾಯ, ನಾಮಕಾಯೋ ಪವತ್ತತಿ.

೧೨೨೩.

ಯಥಾ ¶ ಮನುಸ್ಸೇ ನಿಸ್ಸಾಯ, ನಾವಾ ಗಚ್ಛತಿ ಅಣ್ಣವೇ;

ಏವಂ ನಾಮಮ್ಪಿ ನಿಸ್ಸಾಯ, ರೂಪಕಾಯೋ ಪವತ್ತತಿ.

೧೨೨೪.

ಸತ್ತಸಞ್ಞಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ, ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಸಬ್ಬಥಾ;

ಯಾಥಾವದಸ್ಸನಂ ಏತಂ, ‘‘ದಿಟ್ಠಿಸುದ್ಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ.

೧೨೨೫.

ಪರಿಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮೋ ಚ, ದುಕ್ಖತೋ ಜಾತಿಆದಿತೋ;

ಅನ್ತದ್ವಯಂ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ, ಭಾವಯೇ ಪನ ಪಣ್ಡಿತೋ.

೧೨೨೬.

ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಮಿಮಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ,

ಸುಟ್ಠುತರಂ ತು ಕರೋತಿ ನರೋ ಯೋ;

ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಮಲಾನಿ ಅಸೇಸಂ,

ನಾಸಮುಪೇನ್ತಿ ಹಿ ತಸ್ಸ ನರಸ್ಸ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಅಟ್ಠಾರಸಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೧೯. ಏಕೂನವೀಸತಿಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೋ

೧೨೨೭.

ಏತಸ್ಸ ¶ ¶ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ, ಜಾನಿತ್ವಾ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ;

ಕಙ್ಖಾ ತೀಸು ಪನದ್ಧಾಸು, ವಿತರಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ಪನ.

೧೨೨೮.

ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಂ ನಾಮ, ಞಾಣಂ ತಂ ಸಮುದೀರಿತಂ;

ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಕಾಮೇನ, ಅತ್ಥಕಾಮೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ.

೧೨೨೯.

ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಕೋ ಹೇತು, ಕೋನು ವಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವೇ;

ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಮಿಚ್ಚೇವಂ, ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ ತಾವದೇ.

೧೨೩೦.

ಕೇಸಾ ಲೋಮಾ ನಖಾ ದನ್ತಾ, ತಚೋ ಮಂಸಂ ನಹಾರು ಚ;

ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಞ್ಚ ವಕ್ಕಞ್ಚ, ಹದಯಂ ಯಕನಮ್ಪಿ ಚ.

೧೨೩೧.

ಇಚ್ಚೇವಮಾದಿಬಾತ್ತಿಂಸ-ಕೋಟ್ಠಾಸಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಹಿ;

ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹತಿ ಕಾಯಸ್ಸ, ಮನಸಾ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ.

೧೨೩೨.

ಅವಿಜ್ಜಾ ¶ ತಣ್ಹುಪಾದಾನಂ, ಕಮ್ಮಂ ಹೇತು ಚತುಬ್ಬಿಧೋ;

ಏತಸ್ಸ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ, ಆಹಾರೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಮತೋ.

೧೨೩೩.

ಜನಕೋ ಹೇತು ಅಕ್ಖಾತೋ,

ಪಚ್ಚಯೋ ಅನುಪಾಲಕೋ;

ಹೇತ್ವಙ್ಕುರಸ್ಸ ಬೀಜಂ ತು,

ಪಚ್ಚಯಾ ಪಥವಾದಯೋ.

೧೨೩೪.

ಇತಿಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಹಿ, ಹೇತುಪಚ್ಚಯತಂ ಗತಾ;

ಅವಿಜ್ಜಾದಯೋ ತಯೋ ತತ್ಥ, ಮಾತಾವ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾ.

೧೨೩೫.

ಜನಕಂ ಪನ ಕಮ್ಮಂ ತು, ಪುತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಪಿತಾ ವಿಯ;

ಧಾತೀ ವಿಯ ಕುಮಾರಸ್ಸ, ಆಹಾರೋ ಧಾರಕೋ ಭವೇ.

೧೨೩೬.

ಇಚ್ಚೇವಂ ¶ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ, ಸೋ ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹಂ;

ಕತ್ವಾ ಪುನಪಿ ‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚ, ರೂಪಮಾಲೋಕಮೇವ ಚ.

೧೨೩೭.

ಪಟಿಚ್ಚ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಹೋತಿ’’ಇಚ್ಚೇವಮಾದಿನಾ;

ನಯೇನ ನಾಮಕಾಯಸ್ಸ, ಪಚ್ಚಯಂ ಪರಿಗಣ್ಹತಿ.

೧೨೩೮.

ಸೋ ಏವಂ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ, ವುತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾನ ಪಚ್ಚಯಾ;

ಯಥಾ ಏತರಹಿದಂ ತು, ಅತೀತೇಪಿ ತಥೇವಿದಂ.

೧೨೩೯.

ಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಪವತ್ತಿತ್ಥ, ತಥೇವಾನಾಗತೇಪಿ ಚ;

ಪವತ್ತಿಸ್ಸತಿ ಅದ್ಧಾಸು, ತೀಸ್ವೇವಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ.

೧೨೪೦.

ತಸ್ಸೇವಂ ¶ ಪಸ್ಸತೋ ಯಾ ಸಾ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಪಞ್ಚಧಾ ತಥಾ;

ಅಪರನ್ತೇ ಸಿಯಾ ಕಙ್ಖಾ, ಪಞ್ಚಧಾ ಸಮುದೀರಿತಾ.

೧೨೪೧.

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಅದ್ಧಾನೇ, ಛಬ್ಬಿಧಾ ಪರಿಕಿತ್ತಿತಾ;

ಸಬ್ಬಾ ಚಾನವಸೇಸಾವ, ಯೋಗಿನೋ ಸಾ ಪಹಿಯ್ಯತಿ.

೧೨೪೨.

ಏಕೋ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಾನಂ, ವಸೇನಾಪಿ ಚ ಪಣ್ಡಿತೋ;

ಏತಸ್ಸ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ, ಪಚ್ಚಯಂ ಪರಿಗಣ್ಹತಿ.

೧೨೪೩.

ಕಮ್ಮಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ದಿಟ್ಠ-ಧಮ್ಮವೇದನಿಯಂ ತಥಾ;

ಉಪಪಜ್ಜಾಪರಾಪರಿಯಾ-ಹೋಸಿಕಮ್ಮವಸಾ ಪನ.

ತತ್ಥ ¶ ಏಕಜವನವೀಥಿಯಂ ಸತ್ತಸು ಚಿತ್ತೇಸು ಕುಸಲಾ ವಾ ಅಕುಸಲಾ ವಾ ಪಠಮಜವನಚೇತನಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ. ತಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ, ತಥಾ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಂ ಪನ ‘‘ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ ನಾಹೋಸಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ತಿಕಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ. ಅತ್ಥಸಾಧಿಕಾ ಪನ ಸತ್ತಮಜವನಚೇತನಾ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ. ತಮನನ್ತರೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ, ತಥಾ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ. ಉಭಿನ್ನಮನ್ತರೇ ಪಞ್ಚಜವನಚೇತನಾ ಅಪರಾಪರಿಯವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ. ತಮನಾಗತೇ ಯದಾ ಓಕಾಸಂ ಲಭತಿ, ತದಾ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ, ಸತಿ ಸಂಸಾರಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ.

೧೨೪೪.

ಅಪರಂ ¶ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಕಮ್ಮಂ, ಗರುಕಂ ಬಹುಲಮ್ಪಿ ಚ;

ಆಸನ್ನಞ್ಚ ಕಟತ್ತಾ ಚ, ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಸಮುದೀರಿತಂ.

೧೨೪೫.

ಅಞ್ಞಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಕಮ್ಮಂ, ಜನಕಂ ಉಪಥಮ್ಭಕಂ;

ತಥೂಪಪೀಳಕಂ ಕಮ್ಮ-ಮುಪಘಾತಕಮೇವ ಚ.

ತತ್ಥ ಜನಕಂ ನಾಮ ಕುಸಲಂ ವಾ ಅಕುಸಲಂ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಮ್ಪಿ ಪವತ್ತೇಪಿ ರೂಪಾರೂಪವಿಪಾಕಕ್ಖನ್ಧೇ ಜನೇತಿ. ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಪನ ವಿಪಾಕಂ ಜನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದಿನ್ನಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಜನಿತೇ ವಿಪಾಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸುಖದುಕ್ಖಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ಪವತ್ತೇತಿ. ಉಪಪೀಳಕಂ ಪನ ಅಞ್ಞೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದಿನ್ನಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಜನಿತೇ ವಿಪಾಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪೀಳೇತಿ ಬಾಧತಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ಪವತ್ತಿತುಂ ನ ದೇತಿ. ಉಪಘಾತಕಂ ಪನ ಸಯಂ ಕುಸಲಮ್ಪಿ ಅಕುಸಲಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ¶ ಅಞ್ಞಂ ದುಬ್ಬಲಕಮ್ಮಂ ಘಾತೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ. ಏವಂ ಪನ ಕಮ್ಮೇನ ಓಕಾಸೇ ಕತೇ ತಂವಿಪಾಕಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ. ಇತಿ ಇಮಂ ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಮ್ಮವಟ್ಟೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ¶ ಏವಮೇಕೋ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕವಸೇನ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹಂ ಕರೋತಿ.

ಇತಿ ಏವಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕವಟ್ಟವಸೇನ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಯಥಾ ಇದಂ ಏತರಹಿ, ಏವಮತೀತೇಪಿ ಅದ್ಧಾನೇ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕವಸೇನ ಪಚ್ಚಯತೋ ಪವತ್ತಿತ್ಥ, ಅನಾಗತೇಪಿ ಪವತ್ತಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇತಿ ಕಮ್ಮಞ್ಚೇವ ವಿಪಾಕೋ ಚಾತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕವಸೇನ ಲೋಕೋ ಪವತ್ತತೀತಿ ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ. ತಸ್ಸೇವಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತೋ ಸಬ್ಬಾ ಸೋಳಸವಿಧಾ ಕಙ್ಖಾ ಪಹಿಯ್ಯತಿ.

೧೨೪೬.

ಹೇತುಫಲಸ್ಸ ಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನೇವ ಪವತ್ತತಿ;

ಕೇವಲಂ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ, ಸಮ್ಮಾ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ.

೧೨೪೭.

ಏವಂ ಕಾರಣತೋ ಉದ್ಧಂ, ಕಾರಣಂ ನ ಚ ಪಸ್ಸತಿ;

ಪಾಕಪವತ್ತಿತೋ ಉದ್ಧಂ, ನ ಪಾಕಪಟಿವೇದಕಂ.

ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ –

೧೨೪೮.

‘‘ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಾರಕೋ ನತ್ಥಿ, ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಚ ವೇದಕೋ;

ಸುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಏವೇತಂ ಸಮ್ಮದಸ್ಸನಂ.

೧೨೪೯.

ಏವಂ ¶ ಕಮ್ಮೇ ವಿಪಾಕೇ ಚ, ವತ್ತಮಾನೇ ಸಹೇತುಕೇ;

ಬೀಜರುಕ್ಖಾದಿಕಾನಂವ, ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ನಾಯತಿ.

೧೨೫೦.

ಅನಾಗತೇಪಿ ಸಂಸಾರೇ, ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ನ ದಿಸ್ಸತಿ;

ಏತಮತ್ಥಮನಞ್ಞಾಯ, ತಿತ್ಥಿಯಾ ಅಸಯಂವಸೀ.

೧೨೫೧.

ಸತ್ತಸಞ್ಞಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಸ್ಸಿನೋ;

ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿರೋಧಿನೋ.

೧೨೫೨.

ದಿಟ್ಠಿಬನ್ಧನಬದ್ಧಾ ತೇ, ತಣ್ಹಾಸೋತೇನ ವುಯ್ಹರೇ;

ತಣ್ಹಾಸೋತೇನ ವುಯ್ಹನ್ತಾ, ನ ತೇ ದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚರೇ.

೧೨೫೩.

ಏವಮೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ;

ಗಮ್ಭೀರಂ ನಿಪುಣಂ ಸುಞ್ಞಂ, ಪಚ್ಚಯಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ.

೧೨೫೪.

ಕಮ್ಮಂ ¶ ನತ್ಥಿ ವಿಪಾಕಮ್ಹಿ, ಪಾಕೋ ಕಮ್ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಉಭೋ ಸುಞ್ಞಾ, ನ ಚ ಕಮ್ಮಂ ವಿನಾ ಫಲಂ.

೧೨೫೫.

ಯಥಾ ನ ಸೂರಿಯೇ ಅಗ್ಗಿ, ನ ಮಣಿಮ್ಹಿ ನ ಗೋಮಯೇ;

ನ ತೇಸಂ ಬಹಿ ಸೋ ಅತ್ಥಿ, ಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಚ ಜಾಯತಿ.

೧೨೫೬.

ತಥಾ ನ ಅನ್ತೋ ಕಮ್ಮಸ್ಸ, ವಿಪಾಕೋ ಉಪಲಬ್ಭತಿ;

ಬಹಿದ್ಧಾಪಿ ನ ಕಮ್ಮಸ್ಸ, ನ ಕಮ್ಮಂ ತತ್ಥ ವಿಜ್ಜತಿ.

೧೨೫೭.

ಫಲೇನ ¶ ಸುಞ್ಞಂ ತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಫಲಂ ಕಮ್ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಖೋ ಉಪಾದಾಯ, ತತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತೇ ಫಲಂ.

೧೨೫೮.

ನ ಹೇತ್ಥ ದೇವೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ,

ಸಂಸಾರಸ್ಸತ್ಥಿ ಕಾರಕೋ;

ಸುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ,

ಹೇತುಸಮ್ಭಾರಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ.

೧೨೫೯.

ಏವಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ, ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಂ;

ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅದ್ಧಾಸು, ತರಿತ್ವಾ ಕಙ್ಖಮುಟ್ಠಿತಂ.

೧೨೬೦.

ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಂ ¶ ನಾಮ, ಞಾಣಂ ತಂ ಸಮುದೀರಿತಂ;

ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿ ಯಥಾಭೂತಂ, ತಂ ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನನ್ತಿಪಿ.

೧೨೬೧.

ಇಮಿನಾ ಪನ ಞಾಣೇನ,

ಸಂಯುತ್ತೋ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;

ಹೋತಿ ಲದ್ಧಪತಿಟ್ಠೋವ,

ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹಿ ಚೂಳಕೋ.

೧೨೬೨.

ತಸ್ಮಾ ಸಪಞ್ಞೋ ಪನ ಅತ್ಥಕಾಮೋ,

ಯೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾನಿ;

ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಸಾಧು ಕರೋತಿ ಧೀರೋ,

ಖಿಪ್ಪಂ ಸ ನಿಬ್ಬಾನಪುರಂ ಉಪೇತಿ.

ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ

ಏಕೂನವೀಸತಿಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ.

೨೦. ವೀಸತಿಮೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೋ

೧೨೬೩.

ಕಲಾಪಸಮ್ಮಸನೇನೇವ ¶ ¶ ,

ಯೋಗೋ ಕರಣಿಯೋ ಸಿಯಾ;

ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗೇ ತು ಞಾಣಂ ತ-

ಮಧಿಗನ್ತುಂ ಪನಿಚ್ಛತಾ.

೧೨೬೪.

ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಉದಯೋ ಮತೋ;

ವಯೋ ವಿಪರಿಣಾಮೋತಿ, ತಸ್ಸೇವ ಸಮುದೀರಿತಾ.

೧೨೬೫.

ಅನುಪಸ್ಸನಾಪಿ ¶ ಞಾಣನ್ತಿ, ವರಞಾಣೇನ ದೇಸಿತಂ;

ಸೋ ಪನೇವಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಯೋಗಾವಚರಮಾಣವೋ.

೧೨೬೬.

ಇಮಸ್ಸ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ, ಪುಬ್ಬೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪನ;

ನಿಚಯೋ ರಾಸಿ ವಾ ನತ್ಥಿ, ತಥಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೋಪಿ ಚ.

೧೨೬೭.

ರಾಸಿತೋ ನಿಚಯಾ ವಾಪಿ, ನತ್ಥಿ ಆಗಮನನ್ತಿ ಚ;

ತಥಾ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಸ್ಸ, ನ ದಿಸಾಗಮನನ್ತಿ ಚ.

೧೨೬೮.

ನಿರುದ್ಧಸ್ಸಾಪಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ, ಠಾನೇ ನತ್ಥಿ ಚಯೋತಿ ಚ;

ಏತ್ಥ ವೀಣೂಪಮಾ ವುತ್ತಾ, ಏತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ದೀಪನೇ.

೧೨೬೯.

ಉದಬ್ಬಯಮನಕ್ಕಾರಮೇವಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಪನ;

ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಞಾಣಸ್ಸ, ವಿಭಙ್ಗಸ್ಸ ವಸೇನ ತು.

೧೨೭೦.

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ರೂಪಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಹಿ ಆದಿನಾ;

ನಯೇನೇಕೇಕಖನ್ಧಸ್ಸ, ಉದಯಬ್ಬಯದಸ್ಸನೇ.

೧೨೭೧.

ದಸ ದಸಾತಿ ಕತ್ವಾನ, ವುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾಸಲಕ್ಖಣಾ;

ತೇಸಂ ಪನ ವಸೇನಾಪಿ, ಧಮ್ಮೇ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ.

೧೨೭೨.

ಏವಂ ರೂಪುದಯೋ ಹೋತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ವಯೋ ಇತಿ;

ಉದೇತಿ ಏವಂ ರೂಪಮ್ಪಿ, ಏವಂ ರೂಪಂ ತು ವೇತಿ ಚ.

೧೨೭೩.

ಏವಂ ¶ ಪಚ್ಚಯತೋಪೇತ್ಥ, ಖಣತೋ ಉದಯಬ್ಬಯಂ;

ಪಸ್ಸತೋ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾ ಚ, ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ ತಸ್ಸ ತೇ.

೧೨೭೪.

ಉದಕೇ ದಣ್ಡರಾಜೀವ, ಆರಗ್ಗೇರಿವ ಸಾಸಪೋ;

ವಿಜ್ಜುಪ್ಪಾದಾವ ಧಮ್ಮಾ ತೇ, ಪರಿತ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ ಸಿಯುಂ.

೧೨೭೫.

ಕದಲೀಸುಪಿನಾಲಾತಚಕ್ಕಮಾಯುಪಮಾ ಇಮೇ;

ಅಸಾರಾ ಪನ ನಿಸ್ಸಾರಾ, ಹುತ್ವಾ ಖಾಯನ್ತಿ ಯೋಗಿನೋ.

೧೨೭೬.

ಏವಮೇತ್ತಾವತಾ ¶ ತೇನ, ಉದಯಬ್ಬಯದಸ್ಸನಂ;

ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಚ ಪಞ್ಞಾಸ, ಪಟಿವಿಜ್ಝ ಠಿತಂ ಪನ.

೧೨೭೭.

ಞಾಣಂ ¶ ಅಧಿಗತಂ ಹೋತಿ, ತರುಣಂ ಪಠಮಂ ಪನ;

ಯಸ್ಸ ಚಾಧಿಗಮಾ ಯೋಗೀ, ಹೋತಾರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ.

೧೨೭೮.

ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಹೇತಾಯ,

ಕರುಣಾಯಾಥ ಯೋಗಿನೋ;

ವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ಜಾಯನ್ತೇ,

ಉಪಕ್ಲೇಸಾ ದಸೇವಿಮೇ.

೧೨೭೯.

ಓಭಾಸೋ ಪೀತಿ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಞಾಣಂ ಸದ್ಧಾ ಸತೀ ಸುಖಂ;

ಉಪೇಕ್ಖಾ ವೀರಿಯಂ ನಿಕನ್ತೀತಿ, ಉಪಕ್ಲೇಸಾ ದಸೇವಿಮೇ.

೧೨೮೦.

ಸಮ್ಪತ್ತಪಟಿವೇಧಸ್ಸ, ಸೋತಾಪನ್ನಾದಿನೋಪಿ ಚ;

ತಥಾ ವಿಪ್ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ, ಉಪಕ್ಲೇಸಾ ನ ಜಾಯರೇ.

೧೨೮೧.

ಸಮ್ಮಾವ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ, ಯುತ್ತಯೋಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;

ಸದಾ ವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸೇವ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಕಿರಸ್ಸು ತೇ.

೧೨೮೨.

ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಓಭಾಸೋ, ಓಭಾಸೋತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ;

ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ, ಯೋಗಾವಚರಭಿಕ್ಖು ಸೋ.

೧೨೮೩.

ಮಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ಫಲಪ್ಪತ್ತೋ, ಅಹಮಸ್ಮೀತಿ ಗಣ್ಹತಿ;

ಅಮಗ್ಗಂಯೇವ ಮಗ್ಗೋತಿ, ತಸ್ಸೇವಂ ಪನ ಗಣ್ಹತೋ.

೧೨೮೪.

ಏವಂ ¶ ವಿಪಸ್ಸನಾವೀಥಿ,

ಓಕ್ಕನ್ತಾ ನಾಮ ಹೋತಿ ಸಾ;

ಓಭಾಸಮೇವ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು,

ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತೋ ನಿಸೀದತಿ.