📜
ಧಾತುಪಾಠ ¶ ವಿಲಾಸಿನಿಯಾ
ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧ ಸೂರಿಯೋ ಯೋ ಸಮ್ಬೋಧೋ ದಯೋ ದಿತೋ;
ಜಗು ಪಙ್ಕಜ ಸಙ್ಘಾತೇ ಬೋಧಯೀ ಪಣಮಾಮಿ ತಂ.
ಸದ್ಧಮ್ಮಭಾನು ಯೋ ಲೋಕಾ ಲೋಕಂ ಕತ್ವಾನ ಧೀ ತಮಂ;
ಧಂಸಯೀ ಮುನಿನಾ ಸಮ್ಮಾ ಪಾತುಭೂತೋ ನಮಾಮಿ ತಂ.
ಸಿಲಗನ್ಧಸಮಾಕಿಣ್ಣೋ ಬುದ್ಧೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಹಾಯ ಯೋ;
ಸಙ್ಘತೋಯರುಹೋ ಪಾಣ ಲೀ ತೋಸೇಸಿ ನಮಾಮಿ ತಂ-
ನತ್ವಾ ಮಮ ಗರುಂವಾಸಿ ಪದುಮಾರಾಮ ನಾಮಕಂ;
ಪಾಳಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಸ್ಸಾ ಹಂ ಧಾತುಪಾಠವಿಲಾಸಿನಿ-
ಇಮಞ್ಹಿ ಗನ್ಥಕರಣಂ ಸತ್ಥಾಗಮನಯೇ ರತೋ;
ಮೂಕಲಂಗಮು ಸಙ್ಖಾತೇ ಗಾಮೇ ಸಜ್ಜನಕಾರಿತೇ-
ಸುವಿಸುದ್ಧಾರಾಮನಾಮ ವಿಹಾರಮ್ಹಿ ನಿವಾಸಕೋ;
ತಸ್ಮಿಂ ಪಧಾನ ಥೇರೋ ಸಿ ಕತಞ್ಞೂ ಸನ್ತವುತ್ತಿ ಯೋ-
ಗುಣಾಲಙ್ಕಾರನಾಮೋ ಸೋ ಥೇರೋ ಥೇರನ್ವಯೇ ರತೋ;
ಯಾಚಿ ಮಂ ಅಭಿಗನ್ತ್ವಾನ ಮಿತ್ತೋ ಮೇ ವಙ್ಕಮಾನಸೋ.
ಬುದ್ಧೋ ಹೇಸ್ಸಂ ಯದಾ ಲೋಕೇ ನಿದ್ದೇಸೋ ಹಂ ತದಾ ಇತಿ;
ಪಾಪುಣಿಸ್ಸ ಮಹಙ್ಕಾರಂ ಕೋ ವಾದೋ ಪನಿ ಹನ್ತರೇ-
ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ¶ ಪರೋ ಹೋತಿ ಭೂವಾದಿ ಗಣತೋ ಸತಿ;
ಸುದ್ಧಕತ್ತು ಕಿರಯಾಖ್ಯಾನೇ ಸಬ್ಬಧಾತುಕ ನಿಸ್ಸಿತಂ-
ಪಯುತ್ತೋ ¶ ಕತ್ತುನಾ ಯೋಗೇ ಠಿತೋ ಯೇವಾ ಪ್ಪಧಾನಿಯೇ;
ಕಿರಯಂ ಸಾಧೇತಿ ಏತಸ್ಸ ದೀಪಕಂ ಸಾಸನೇ ಪದಂ-
ಕರಣ ವಚನಂಯೇವ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಪದಿಸ್ಸತಿ;
ಆಖ್ಯಾತೇ ಕಾರಿತಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕಥಿತಂ ಇದಂ;
ನ ನಾಮೇ ಕಾರತಟ್ಠಾನಂ ಬೋಧೇತಾ ಇತಿಆದಿಕಂ-
ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇನ್ತಿ ಇಚ್ಚಾದಿನಿ ಪದಾನಿತು;
ಆಹರಿತ್ವಾನ ದೀಪೇಯ್ಯ ಪಯೋಗ ಕುಸಲೋ ಬುಧೋ-ಯೀ.
ಕಥಿತೋ ¶ ಸಚ್ಚ ಸಙ್ಖೇಪೇ ಪಚ್ಚನ್ತ ವಚನೇನ ವೇ;
ಭುಯ್ಯತೇ ಇತಿ ಸದ್ದಸ್ಸ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ಭಾವದೀಪನೋ-
ನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿಯಂ ರೂಪಂ ವಿಹೋತಿ ವಿಹವೀಯತಿ;
ಇತಿ ದಸ್ಸನತೋವಾಪಿ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ ಥಿರಂ-
ತಥಾ ಧಜಗ್ಗಸುತ್ತನ್ತೇ ಮುನಿನಾ ಹಚ್ಚ ಭಾಸಿತೇ;
ಸೋ ಪಹೀಯಿಸ್ಸತಿ ಇತಿ ಪಾಳಿದಸ್ಸನತೋಪಿಚ-
ಪಾರಮಿತಾನು ಭಾವೇನ ಮಹೇಸೀನಂವ ದೇಹತೋ;
ಸನ್ನಿ ನಿಪ್ಫಾದನಾ ನೇವ ಸಕ್ಕಟಾದಿ ವಚೋ ವಿಯ-
ಪಚ್ಚತ್ತ ದಸ್ಸನೇನೇವ ಪುರಿಸತ್ತಯ ಯೋಜನಂ;
ಏಕವಚನಿಕಞ್ಚಾಪಿ ಬಹುವಚನಿಕಮ್ಪಿಚ;
ಕಾತಬ್ಬ ಮಿತಿ ನೋ ಖನ್ತೀ ಪರಸ್ಸಪದಆದಿಕೇ-
ಭಾವೇ ಕಿರಯಾಪದಂ ನಾಮ ಪಾಳಿಯಾ ಅತಿದುದ್ದಸಂ;
ತಸ್ಮಾ ತಗ್ಗಹಣೂಪಾಯೋ ವುತ್ತೋ ಏತ್ತಾವತಾ ಮಯಾ-ಯೀ.
ಯಂ ¶ ತಿಕಾಲಂ ತಿಪುರಿಸಂ ಕಿರಯಾವಾಚಿ ತಿಕಾರಕಂ;
ಅತ್ತಿಲಿಙ್ಗಂ ದ್ವಿವಚನಂ ತ ದಾಖ್ಯಾತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ-ಯೀ.
ಆಖ್ಯಾತ ¶ ಸಾಗರ ಮಥ ಜ್ಜತನಿ ತರಙ್ಗಂ,
ಧಾತುಜ್ಜಲಂ ವಿಕರಣ ಗಮ ಕಾಲಮೀನಂ;
ಲೋಪಾ ನುಬನ್ಧ ರಯ ಮತ್ಥ ವಿಭಾಗತೀರಂ,
ಧೀರಾ ತರನ್ತಿ ಕವಿನೋ ಪುಥು ಬುದ್ಧಿ ನಾವಾ-ಯೀ.
ಚಕ್ಖಕ್ಖೀ ¶ ನಯನಂ ನೇತ್ತಂ ಲೋಚನಂ ದಿಟ್ಠಿ ದಸ್ಸನಂ;
ಪೇಕ್ಖನಂ ಅಚ್ಛಿ ಪಮ್ಹನ್ತು ಪಖುಮನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ-ಯಿ.
‘‘ಪಬ್ಬಾಜಿತೋ ¶ ಸಕಾ ರಟ್ಠಾ, ಅಞ್ಞಂ ಜನಪದಂ ಗತೋ,
ಮಹನ್ತಂ ಕೋಟ್ಠಂ ಕಯಿರಾಥ, ದುರುತ್ತಾನಂ ನಿವೇತವೇ’’-
ಪೋರಾಣ ¶ ಮೇತಂ ಅತುಲ ನೇತಂ ಅಜ್ಜತನಾಮಿವ,
ನಿನ್ದನ್ತಿ ತುಣ್ಹಿ ಮಾಸೀನಂ ನಿನ್ದನ್ತಿ ಬಹುಭಾಣಿನಂ;
ಮಿತಭಾಣಿನಮ್ಪಿ ನಿನ್ದನ್ತಿ ನತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ಅನಿನ್ದಿತೋ-
ನಗರಂ ¶ ಯಥಾ ಪಚ್ಚನ್ತಂ ‘‘ಗುತ್ತಂ’’ ಸನ್ತರಬಾಹಿಯಂ,
ಏವಂ ‘ಗೋಪೇಥ’ ಅತ್ತಾನಂ, ಖಣೇ ವೇ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ-
ಧಿರತ್ಥು ¶ ತಂ ವಿಸವನ್ತಂ, ಯಮಹಂ ಜೀವಿತ ಕಾರಣಾ,
ವನ್ತಂ ಪಚ್ಛಾ ವಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮತಂ ಮೇ ಜಿವಿತಂ ವರಂ-
ವಿಲುಪ್ಪತೇವ ¶ ಪುರಿಸೋ, ಯಾವಸ್ಸ ಉಪಕಪ್ಪತಿ,
ಯದಾ ಚಞ್ಞೇ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತೀ, ಸೋ ವಿಲುತ್ತೋ ವಿಲುಮ್ಪತೀ-
‘‘ಅಪ್ಪಮಾದೋ ¶ ಅಮತಪದಂ, ಪಮಾದೋ ಮಚ್ಚುನೋ ಪದಂ,
ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ನ ಮೀಯನ್ತಿ, ಯೇ ಪಮತ್ತಾ ಯಥಾಮತಾ’’.
೧. ¶
ಞಾಣವಿಮಲ ತಿಸ್ಸಾಖ್ಯೋ, ಯೋ ಮಹಾಸಙ್ಘ ನಾಯಕೋ,
ಮರಮ್ಮವಂಸಂ ಆದೋಚ, ದೀಪೇ ಸಣ್ಠಾಪಯೀ ಇಧ-
ತಸ್ಸ ಪಧಾನ ಸಿಸ್ಸೋಸಿ, ಪಾಳಿ ಯಟ್ಠಕಥಾ ವಿದೂ,
ಧಮ್ಮಧಾರ ಸಮಞ್ಞಾತೋ, ಯೋ ಮಹಾ ಸಙ್ಘಸಾಮಿಕೋ-
ಯೋ ತಸ್ಸ ಮುಖ್ಯಸಿಂಸ್ಸಾ ಸಿ, ಧಮ್ಮೇ ಸತ್ಥೇವ ಕೋವಿದೋ,
ಞಾಣಾನನ್ದ ಮಹಾಥೇರೋ, ಖೇ ಮಾ ವಿಯ ಸುಪಾಕಟೋ-
ವಿಮಲಸಾರ ತಿಸ್ಸಾಖ್ಯೋ, ಮಹಾಸಂಸಾಧಿಪೋ ಕವಿ,
ಸಿಸ್ಸೋಸಿ ದುತಿಯೋ ತಸ್ಸ, ಪರಿಯತ್ತಿ ವಿಸಾರದೋ-
ಪದುಮಾರಾಮ ನಾಮೋ ಮೇ, ಆಚೇರೋ ಥೇರಪುಙ್ಗವೋ,
ತತಿಯೋ ತಸ್ಸ ಸಿಸ್ಸೋ ಸಿ ಸಿಕ್ಖಾಗಾರವ ಸಞ್ಞುತೋ-
ಸಙ್ಘಾಧಿಪೋಚ ವಿಮಲ, ಸಾರಾಖ್ಯೋ ಥೇರಕುಞ್ಜರೋ,
ಪದುಮಾರಾಮ ವಿಖ್ಯಾತ, ಮಹಾಥೇರೋ ಚಿಮೇ ದುವೇ-
ಧಮ್ಮಾಧಾರ ಮಹಾಸಙ್ಘ, ಸಾಮಿನೋಚ ಉಪನ್ತಿಕೇ,
ಞಾಣಾನನ್ದ ಮಹಾಥೇರ, ಸ್ಸನ್ತಿಕೇವ ಸಮುಗ್ಗಹುಂ-
೮. ¶
ತೇಸು ಖೋ ಪದುಮಾರಾಮ ಮಹಾಥೇರೋ ಅವಂ ಮಮಂ,
ಸಿಕ್ಖಯಿ ಸದ್ದ ಸತ್ಥೇಚ, ಪಾಳಿಯಟ್ಠಕಥಾಸು ಚ-
ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಙ್ಗತೇ ಪಚ್ಛಾ, ಛನ್ದೋ ವ್ಯಾಕರಣಾದಿಕಂ,
ವಿಮಲಸಾರ ಮಹಾಥೇರ, ಸ್ಸನ್ತಿಕೇಚ ಸಮುಗ್ಗಹಿಂ-
ತಸ್ಸ ಖೋ ಪದುಮಾರಾಮ ಮಹಾಥೇರಸ್ಸ ಧೀಮತೋ,
ಸಿಸ್ಸೇನ ಞಾಣತಿಲಕ ಥೇರೇನ ಸಂಸಸಾಮಿನಾ-
ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಣ ವೀಸಹಸ್ಸೇ ಚತುಸ್ಸತೇ,
ಸ ಸತ್ತತ್ಯಾಧಿಕೇ ವಸ್ಸೇ ಜೇಟ್ಠಮಾಸೇ ಮನೋರಮೇ-
ಅಟ್ಠಮಿಯಂ ಕಾಳಪಕ್ಖೇ, ಕತಾಯಂ ಮತಿಸೂದನೀ,
ಧಾತುಪಾಠತ್ಥ ಬೋಧಾಯ ಧಾತುಪಾಠ ವಿಲಾಸಿನೀ-
ಆದಿ ಮುದ್ದಾಪನಂ ಅಸ್ಸಾ, ಗುಣಾಲಙ್ಕಾರ ನಾಮಿನೋ,
ಓನೋಜಿತಂ, ಮಮಾಯತ್ತಂ ತತೋಪರಿ ತಪಸ್ಸಿನೋ-
ಸಿಸ್ಸೋ ಮಯ್ಹಂ ಗುನಾನನ್ದೋ ಉನಾಕುರುವ ಗಾಮಜೋ,
ಮಮು ಪತ್ಥಮ್ಹಿತೋ ಆಸಿ, ಗಣ್ಠಿಟ್ಠಾನೇಸನಾದಿತೋ;
ಬಸ್ತ್ಯಂ ಸಮಞ್ಞಕೋ ರಾಜಾ, ಮಚ್ಚೋ ಮಮ ಪಿತಾ ಅಹು,
ಓನ್ತೀನ್ಯಾ ವೀ ಸನಾಮಾ ಮೇ ಮಾತಾ ಸೇನಾಪತಾನ್ಯನು–
ಆಚೇರಾ ಚೇವ ಪಾಚೇರಾ, ಜನಕೋ ಜನನೀವ ಮೇ,
ದೇವಾ ಚೇತ್ಯಙ್ಗಿನೋ ಸಬ್ಬೇ, ನೇನಪಪ್ಪೋನ್ತು ನಿಬ್ಬುತಿನ್ತಿ-
ಧಾತುಪಾಠವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ಸಮಾಪ್ತಯಿ.