📜
ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯೋ
ಮೂಲಪಣ್ಣಾಸಪಾಳಿ
೧. ಮೂಲಪರಿಯಾಯವಗ್ಗೋ
೧. ಮೂಲಪರಿಯಾಯಸುತ್ತಂ
೧. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠಾಯಂ ವಿಹರತಿ ಸುಭಗವನೇ ಸಾಲರಾಜಮೂಲೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಮೂಲಪರಿಯಾಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ. ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
೨. ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಅರಿಯಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ¶ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ, ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ – ಪಥವಿಂ [ಪಠವಿಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಕಂ. ಪೀ.)] ಪಥವಿತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಪಥವಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ ¶ , ಪಥವಿಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಪಂ ಆಪತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಆಪಂ ಆಪತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಆಪಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಪಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಪತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಪಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಪಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ತೇಜಂ ¶ ತೇಜತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ತೇಜಂ ತೇಜತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ತೇಜಂ ಮಞ್ಞತಿ, ತೇಜಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ತೇಜತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ತೇಜಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ತೇಜಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ವಾಯಂ ವಾಯತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ವಾಯಂ ವಾಯತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ವಾಯಂ ಮಞ್ಞತಿ, ವಾಯಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ವಾಯತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ವಾಯಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ವಾಯಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ¶ ವದಾಮಿ.
೩. ‘‘ಭೂತೇ ಭೂತತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಭೂತೇ ಭೂತತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಭೂತೇ ಮಞ್ಞತಿ, ಭೂತೇಸು ಮಞ್ಞತಿ, ಭೂತತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಭೂತೇ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಭೂತೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ದೇವೇ ದೇವತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ದೇವೇ ದೇವತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ದೇವೇ ಮಞ್ಞತಿ, ದೇವೇಸು ಮಞ್ಞತಿ, ದೇವತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ದೇವೇ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ದೇವೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಪಜಾಪತಿಂ ಪಜಾಪತಿತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಪಜಾಪತಿಂ ಪಜಾಪತಿತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಪಜಾಪತಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಜಾಪತಿಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಜಾಪತಿತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಜಾಪತಿಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಜಾಪತಿಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಂ ¶ ಬ್ರಹ್ಮತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಬ್ರಹ್ಮಂ ಬ್ರಹ್ಮತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಂ ಮಞ್ಞತಿ ¶ , ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಬ್ರಹ್ಮತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಭಸ್ಸರೇ ಆಭಸ್ಸರತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಆಭಸ್ಸರೇ ಆಭಸ್ಸರತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಆಭಸ್ಸರೇ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಭಸ್ಸರೇಸು ಮಞ್ಞತಿ, ಆಭಸ್ಸರತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಭಸ್ಸರೇ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಭಸ್ಸರೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ ಸುಭಕಿಣ್ಹತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ ಸುಭಕಿಣ್ಹತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುಭಕಿಣ್ಹೇಸು ಮಞ್ಞತಿ, ಸುಭಕಿಣ್ಹತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ವೇಹಪ್ಫಲೇ ¶ ವೇಹಪ್ಫಲತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ವೇಹಪ್ಫಲೇ ವೇಹಪ್ಫಲತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ವೇಹಪ್ಫಲೇ ಮಞ್ಞತಿ, ವೇಹಪ್ಫಲೇಸು ಮಞ್ಞತಿ, ವೇಹಪ್ಫಲತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ವೇಹಪ್ಫಲೇ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ವೇಹಪ್ಫಲೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಅಭಿಭುಂ ಅಭಿಭೂತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಅಭಿಭುಂ ಅಭಿಭೂತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಅಭಿಭುಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಅಭಿಭುಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಅಭಿಭೂತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಅಭಿಭುಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಅಭಿಭುಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
೪. ‘‘ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ¶ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ¶ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನತೋ ¶ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಮಞ್ಞತಿ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
೫. ‘‘ದಿಟ್ಠಂ ¶ ದಿಟ್ಠತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ದಿಟ್ಠಂ ದಿಟ್ಠತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಂ ಮಞ್ಞತಿ, ದಿಟ್ಠಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ದಿಟ್ಠತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ದಿಟ್ಠಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ದಿಟ್ಠಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಸುತಂ ಸುತತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಸುತಂ ಸುತತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಸುತಂ ¶ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುತಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುತತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುತಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಸುತಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಮುತಂ ಮುತತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಮುತಂ ಮುತತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಮುತಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಮುತಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಮುತತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಮುತಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಮುತಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ವಿಞ್ಞಾತಂ ವಿಞ್ಞಾತತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ವಿಞ್ಞಾತಂ ವಿಞ್ಞಾತತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ವಿಞ್ಞಾತಂ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾತಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾತತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾತಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ವಿಞ್ಞಾತಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
೬. ‘‘ಏಕತ್ತಂ ¶ ಏಕತ್ತತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಏಕತ್ತಂ ಏಕತ್ತತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಏಕತ್ತಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಏಕತ್ತಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಏಕತ್ತತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಏಕತ್ತಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಏಕತ್ತಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ನಾನತ್ತಂ ನಾನತ್ತತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ನಾನತ್ತಂ ನಾನತ್ತತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ನಾನತ್ತಂ ಮಞ್ಞತಿ, ನಾನತ್ತಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ, ನಾನತ್ತತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ನಾನತ್ತಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ನಾನತ್ತಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞತಿ, ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ¶ ಮಞ್ಞತಿ, ಸಬ್ಬತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಸಞ್ಞತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ಮಞ್ಞತಿ ¶ , ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
ಪುಥುಜ್ಜನವಸೇನ ಪಠಮನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೭. ‘‘ಯೋಪಿ ¶ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸೇಕ್ಖೋ [ಸೇಖೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಕಂ. ಪೀ.)] ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ವಿಹರತಿ, ಸೋಪಿ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ [ಅಭಿಞ್ಞತ್ವಾ (ಕ.)] ಪಥವಿಂ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ [ವಾ ಮಞ್ಞತಿ], ಪಥವಿಯಾ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ಪಥವಿತೋ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ಪಥವಿಂ ಮಾಭಿನನ್ದಿ [ವಾ ಅಭಿನನ್ದತಿ (ಸೀ.) ಟೀಕಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ]. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಪಂ…ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ… ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ¶ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ಮಾ ಮಞ್ಞಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮಾಭಿನನ್ದಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
ಸೇಕ್ಖವಸೇನ [ಸತ್ಥಾರವಸೇನ (ಸೀ.), ಸತ್ಥುವಸೇನ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ದುತಿಯನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೮. ‘‘ಯೋಪಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಸೋಪಿ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ¶ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಥವಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಪಂ…ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ… ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
ಖೀಣಾಸವವಸೇನ ತತಿಯನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೯. ‘‘ಯೋಪಿ ¶ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಸೋಪಿ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ¶ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಥವಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಖಯಾ ರಾಗಸ್ಸ, ವೀತರಾಗತ್ತಾ.
‘‘ಆಪಂ…ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ¶ … ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ¶ … ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಖಯಾ ರಾಗಸ್ಸ, ವೀತರಾಗತ್ತಾ.
ಖೀಣಾಸವವಸೇನ ಚತುತ್ಥನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೧೦. ‘‘ಯೋಪಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಸೋಪಿ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಥವಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಖಯಾ ದೋಸಸ್ಸ, ವೀತದೋಸತ್ತಾ.
‘‘ಆಪಂ…ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ… ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಖಯಾ ದೋಸಸ್ಸ, ವೀತದೋಸತ್ತಾ.
ಖೀಣಾಸವವಸೇನ ಪಞ್ಚಮನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೧೧. ‘‘ಯೋಪಿ ¶ ¶ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಸೋಪಿ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಥವಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಖಯಾ ಮೋಹಸ್ಸ, ವೀತಮೋಹತ್ತಾ.
‘‘ಆಪಂ…ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ¶ … ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ… ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಖಯಾ ಮೋಹಸ್ಸ, ವೀತಮೋಹತ್ತಾ.
ಖೀಣಾಸವವಸೇನ ಛಟ್ಠನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೧೨. ‘‘ತಥಾಗತೋಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಥವಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ ¶ . ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಪರಿಞ್ಞಾತನ್ತಂ ತಥಾಗತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಪಂ…ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ¶ … ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ… ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಪರಿಞ್ಞಾತನ್ತಂ ತಥಾಗತಸ್ಸಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
ತಥಾಗತವಸೇನ ಸತ್ತಮನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
೧೩. ‘‘ತಥಾಗತೋಪಿ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ಪಥವಿಂ ಪಥವಿತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಥವಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಯಾ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಪಥವಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ನನ್ದೀ [ನನ್ದಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲ’ನ್ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ‘ಭವಾ ಜಾತಿ ಭೂತಸ್ಸ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ತಥಾಗತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾನಂ ಖಯಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಚಾಗಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’ತಿ ವದಾಮಿ.
‘‘ಆಪಂ ¶ …ಪೇ… ತೇಜಂ… ವಾಯಂ… ಭೂತೇ… ದೇವೇ… ಪಜಾಪತಿಂ… ಬ್ರಹ್ಮಂ… ಆಭಸ್ಸರೇ… ಸುಭಕಿಣ್ಹೇ… ವೇಹಪ್ಫಲೇ… ಅಭಿಭುಂ… ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ… ದಿಟ್ಠಂ… ಸುತಂ… ಮುತಂ… ವಿಞ್ಞಾತಂ… ಏಕತ್ತಂ… ನಾನತ್ತಂ… ಸಬ್ಬಂ… ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಜಾನಾತಿ; ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಮಿಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇತಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ. ತಂ ¶ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ನನ್ದೀ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲ’ನ್ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ‘ಭವಾ ಜಾತಿ ಭೂತಸ್ಸ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ತಥಾಗತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾನಂ ಖಯಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಚಾಗಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’ತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ.
ತಥಾಗತವಸೇನ ಅಟ್ಠಮನಯಭೂಮಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ [ನ ಅತ್ತಮನಾ ತೇಭಿಕ್ಖೂ (ಸ್ಯಾ.), ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ (ಪೀ. ಕ.)] ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಮೂಲಪರಿಯಾಯಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪಠಮಂ.
೨. ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತಂ
೧೪. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಪರಿಯಾಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ. ತಂ ಸುಣಾಥ ¶ ¶ , ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
೧೫. ‘‘ಜಾನತೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅಜಾನತೋ ನೋ ಅಪಸ್ಸತೋ. ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನತೋ ಕಿಞ್ಚ ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಂ ವದಾಮಿ? ಯೋನಿಸೋ ಚ ಮನಸಿಕಾರಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಚ ಮನಸಿಕಾರಂ. ಅಯೋನಿಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಆಸವಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ; ಯೋನಿಸೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಆಸವಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ.
೧೬. ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ವಿನೋದನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಭಾವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೧೭. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ – ಅರಿಯಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ, ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ – ಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ಅಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ. ಸೋ ಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಪ್ಪಜಾನನ್ತೋ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಪ್ಪಜಾನನ್ತೋ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ನ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ, ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ.
‘‘ಕತಮೇ ¶ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ನ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ? ಯಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತಿ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ನ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ.
‘‘ಕತಮೇ ¶ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ? ಯಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಪಹೀಯತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ಪಹೀಯತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಪಹೀಯತಿ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯಾನಂ ¶ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮನಸಿಕಾರಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಆಸವಾ ¶ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ.
೧೮. ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ – ‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ? ನ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ? ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ? ಕಥಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ? ಕಿಂ ಹುತ್ವಾ ಕಿಂ ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ? ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ? ನ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ? ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ? ಕಥಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ? ಕಿಂ ಹುತ್ವಾ ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’ನ್ತಿ? ಏತರಹಿ ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮದ್ಧಾನಂ [ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ (ಸ್ಯಾ.)] ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಥಂಕಥೀ ಹೋತಿ – ‘ಅಹಂ ನು ಖೋಸ್ಮಿ? ನೋ ನು ಖೋಸ್ಮಿ? ಕಿಂ ನು ಖೋಸ್ಮಿ? ಕಥಂ ನು ಖೋಸ್ಮಿ? ಅಯಂ ನು ಖೋ ಸತ್ತೋ ಕುತೋ ಆಗತೋ? ಸೋ ಕುಹಿಂ ಗಾಮೀ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ?
೧೯. ‘‘ತಸ್ಸ ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಛನ್ನಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಅಞ್ಞತರಾ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ವಾ ಅಸ್ಸ [ವಾಸ್ಸ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ‘ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಮೀ’ತಿ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋ ¶ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ‘ಅತ್ತನಾವ ಅನತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಮೀ’ತಿ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ‘ಅನತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಮೀ’ತಿ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಅಥ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ – ‘ಯೋ ಮೇ ಅಯಂ ಅತ್ತಾ ವದೋ ವೇದೇಯ್ಯೋ ತತ್ರ ತತ್ರ ಕಲ್ಯಾಣಪಾಪಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ ಸೋ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಅಯಂ ಅತ್ತಾ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ ¶ ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸತೀ’ತಿ. ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನಂ. ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನಸಂಯುತ್ತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ; ‘ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
೨೦. ‘‘ಸುತವಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ – ಅರಿಯಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಸುವಿನೀತೋ, ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಸುವಿನೀತೋ – ಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನಾತಿ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನಾತಿ. ಸೋ ಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನನ್ತೋ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನನ್ತೋ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ನ ¶ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ನ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ? ಯಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತಿ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ನ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ, ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ? ಯಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಪಹೀಯತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ¶ , ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಭವಾಸವೋ ಪಹೀಯತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಪಹೀಯತಿ – ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಆಸವಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ.
೨೧. ‘‘ಸೋ ¶ ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯೋನಿಸೋ ¶ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ. ತಸ್ಸ ಏವಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ – ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ, ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೨೨. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ. ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಅಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಸೋತಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಘಾನಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಜಿವ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಕಾಯಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ. ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಅಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂವರಂ ಅಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ¶ , ಸಂವರಂ ಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೨೩. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚೀವರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ – ‘ಯಾವದೇವ ಸೀತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಂಸಪ- [ಸಿರಿಂಸಪ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಯಾವದೇವ ಹಿರಿಕೋಪೀನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥಂ’.
‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಸೇವತಿ – ‘ನೇವ ದವಾಯ, ನ ಮದಾಯ, ನ ಮಣ್ಡನಾಯ, ನ ¶ ವಿಭೂಸನಾಯ, ಯಾವದೇವ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಯಾಪನಾಯ, ವಿಹಿಂಸೂಪರತಿಯಾ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ, ಇತಿ ಪುರಾಣಞ್ಚ ವೇದನಂ ಪಟಿಹಙ್ಖಾಮಿ ನವಞ್ಚ ¶ ವೇದನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾತ್ರಾ ಚ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನವಜ್ಜತಾ ಚ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಚ’ [ಚಾತಿ (ಸೀ.)].
‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಸೇವತಿ – ‘ಯಾವದೇವ ಸೀತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಂಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಯಾವದೇವ ಉತುಪರಿಸ್ಸಯವಿನೋದನಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾರಾಮತ್ಥಂ’.
‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ – ‘ಯಾವದೇವ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಬಾಧಿಕಾನಂ ವೇದನಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಪರಮತಾಯ’ [ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಪರಮತಾಯ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.), ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜಪರಮತಾಯ (ಕ.)].
‘‘ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಟಿಸೇವತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ¶ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಪಟಿಸೇವತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೨೪. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸ ಉಣ್ಹಸ್ಸ, ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪಿಪಾಸಾಯ. ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಂಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ, ದುರುತ್ತಾನಂ ದುರಾಗತಾನಂ ವಚನಪಥಾನಂ, ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಸಾರೀರಿಕಾನಂ ವೇದನಾನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ತಿಬ್ಬಾನಂ [ತಿಪ್ಪಾನಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಖರಾನಂ ಕಟುಕಾನಂ ಅಸಾತಾನಂ ಅಮನಾಪಾನಂ ಪಾಣಹರಾನಂ ಅಧಿವಾಸಕಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಧಿವಾಸಯತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಅಧಿವಾಸಯತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೨೫. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ¶ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚಣ್ಡಂ ಹತ್ಥಿಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಚಣ್ಡಂ ಅಸ್ಸಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಚಣ್ಡಂ ಗೋಣಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಚಣ್ಡಂ ಕುಕ್ಕುರಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಅಹಿಂ ಖಾಣುಂ ಕಣ್ಟಕಟ್ಠಾನಂ ¶ ಸೋಬ್ಭಂ ಪಪಾತಂ ಚನ್ದನಿಕಂ ಓಳಿಗಲ್ಲಂ. ಯಥಾರೂಪೇ ಅನಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ¶ ಯಥಾರೂಪೇ ಅಗೋಚರೇ ಚರನ್ತಂ ಯಥಾರೂಪೇ ಪಾಪಕೇ ಮಿತ್ತೇ ಭಜನ್ತಂ ವಿಞ್ಞೂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಪಾಪಕೇಸು ಠಾನೇಸು ಓಕಪ್ಪೇಯ್ಯುಂ, ಸೋ ತಞ್ಚ ಅನಾಸನಂ ತಞ್ಚ ಅಗೋಚರಂ ತೇ ಚ ¶ ಪಾಪಕೇ ಮಿತ್ತೇ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪರಿವಜ್ಜಯತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಪರಿವಜ್ಜಯತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ವಿನೋದನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೨೬. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ವಿನೋದನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ…ಪೇ… ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ…ಪೇ… ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿನೋದಯತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ವಿನೋದಯತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ವಿನೋದನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
ಭಾವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾಸವಾ
೨೭. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಭಾವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿರೋಧನಿಸ್ಸಿತಂ ವೋಸ್ಸಗ್ಗಪರಿಣಾಮಿಂ; ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ…ಪೇ… ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ… ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ… ¶ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ… ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ… ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿರೋಧನಿಸ್ಸಿತಂ ವೋಸ್ಸಗ್ಗಪರಿಣಾಮಿಂ.
‘‘ಯಞ್ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಅಭಾವಯತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಭಾವಯತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಭಾವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ.
೨೮. ‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯೇ ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ದಸ್ಸನಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ¶ ತೇ ಸಂವರಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಆಸವಾ ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಆಸವಾ ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಆಸವಾ ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ¶ ತೇ ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಆಸವಾ ವಿನೋದನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ವಿನೋದನಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಆಸವಾ ಭಾವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ತೇ ಭಾವನಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ; ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ – ‘ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ [ಅಚ್ಛೇಜ್ಜಿ (ಕ.)] ತಣ್ಹಂ, ವಿವತ್ತಯಿ [ವಾವತ್ತಯಿ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಸಂಯೋಜನಂ, ಸಮ್ಮಾ ಮಾನಾಭಿಸಮಯಾ ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದುತಿಯಂ.
೩. ಧಮ್ಮದಾಯಾದಸುತ್ತಂ
೨೯. ¶ ¶ ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವಥ, ಮಾ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ. ಅತ್ಥಿ ಮೇ ತುಮ್ಹೇಸು ಅನುಕಮ್ಪಾ – ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಸಾವಕಾ ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ, ನೋ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ’ತಿ. ತುಮ್ಹೇ ಚ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ ಭವೇಯ್ಯಾಥ ನೋ ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ತೇನ ಆದಿಯಾ [ಆದಿಸ್ಸಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಭವೇಯ್ಯಾಥ – ‘ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ ಸತ್ಥುಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ನೋ ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ’ತಿ; ಅಹಮ್ಪಿ ತೇನ ಆದಿಯೋ ಭವೇಯ್ಯಂ – ‘ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ ಸತ್ಥುಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ನೋ ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ’ತಿ. ತುಮ್ಹೇ ಚ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಭವೇಯ್ಯಾಥ, ನೋ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ತೇನ ನ ಆದಿಯಾ ಭವೇಯ್ಯಾಥ – ‘ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಸತ್ಥುಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ನೋ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ’ತಿ; ಅಹಮ್ಪಿ ತೇನ ನ ಆದಿಯೋ ಭವೇಯ್ಯಂ – ‘ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಸತ್ಥುಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ನೋ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ’ತಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಭವಥ, ಮಾ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ. ಅತ್ಥಿ ಮೇ ¶ ತುಮ್ಹೇಸು ಅನುಕಮ್ಪಾ – ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಸಾವಕಾ ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ, ನೋ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ’ತಿ.
೩೦. ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭುತ್ತಾವೀ ಅಸ್ಸಂ ಪವಾರಿತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋಸಿತೋ ¶ ಸುಹಿತೋ ಯಾವದತ್ಥೋ; ಸಿಯಾ ಚ ಮೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಅತಿರೇಕಧಮ್ಮೋ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮೋ [ಛಡ್ಡಿಯಧಮ್ಮೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)]. ಅಥ ದ್ವೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯ- [ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಲ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಪರೇತಾ ¶ . ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋಮ್ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭುತ್ತಾವೀ ಪವಾರಿತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋಸಿತೋ ಸುಹಿತೋ ಯಾವದತ್ಥೋ; ಅತ್ಥಿ ಚ ಮೇ ಅಯಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಅತಿರೇಕಧಮ್ಮೋ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮೋ. ಸಚೇ ಆಕಙ್ಖಥ, ಭುಞ್ಜಥ, ನೋ ಚೇ ತುಮ್ಹೇ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಥ [ಸಚೇ ತುಮ್ಹೇ ನ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಥ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಇದಾನಾಹಂ ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ವಾ ಛಡ್ಡೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಪ್ಪಾಣಕೇ ವಾ ಉದಕೇ ಓಪಿಲಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ತತ್ರೇಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಭಗವಾ ಖೋ ಭುತ್ತಾವೀ ಪವಾರಿತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋಸಿತೋ ಸುಹಿತೋ ಯಾವದತ್ಥೋ; ಅತ್ಥಿ ಚಾಯಂ ಭಗವತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಅತಿರೇಕಧಮ್ಮೋ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮೋ. ಸಚೇ ಮಯಂ ನ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಇದಾನಿ ಭಗವಾ ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ವಾ ಛಡ್ಡೇಸ್ಸತಿ, ಅಪ್ಪಾಣಕೇ ವಾ ಉದಕೇ ಓಪಿಲಾಪೇಸ್ಸತಿ’ ¶ . ವುತ್ತಂ ಖೋ ಪನೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವಥ, ಮಾ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ’ತಿ. ಆಮಿಸಞ್ಞತರಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಯದಿದಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ. ಯಂನೂನಾಹಂ ಇಮಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಇಮಿನಾವ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯೇನ ಏವಂ ಇಮಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ [ರತ್ತಿದಿವಂ (ಕ.)] ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ. ಸೋ ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇನೇವ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯೇನ ಏವಂ ತಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯ. ಅಥ ದುತಿಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಭಗವಾ ಖೋ ಭುತ್ತಾವೀ ಪವಾರಿತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋಸಿತೋ ಸುಹಿತೋ ಯಾವದತ್ಥೋ; ಅತ್ಥಿ ಚಾಯಂ ಭಗವತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಅತಿರೇಕಧಮ್ಮೋ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮೋ. ಸಚೇ ಮಯಂ ನ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಇದಾನಿ ಭಗವಾ ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ವಾ ಛಡ್ಡೇಸ್ಸತಿ, ಅಪ್ಪಾಣಕೇ ¶ ವಾ ಉದಕೇ ಓಪಿಲಾಪೇಸ್ಸತಿ. ಯಂನೂನಾಹಂ ಇಮಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ [ಪಟಿವಿನೇತ್ವಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಏವಂ ಇಮಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ ಏವಂ ತಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯ. ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ ಏವಂ ತಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯ, ಅಥ ಖೋ ಅಸುಯೇವ ಮೇ ಪುರಿಮೋ ಭಿಕ್ಖು ಪುಜ್ಜತರೋ ಚ ಪಾಸಂಸತರೋ ಚ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ದೀಘರತ್ತಂ ¶ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಸಲ್ಲೇಖಾಯ ಸುಭರತಾಯ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಾಯ ಸಂವತ್ತಿಸ್ಸತಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಭವಥ, ಮಾ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ. ಅತ್ಥಿ ಮೇ ತುಮ್ಹೇಸು ಅನುಕಮ್ಪಾ – ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಸಾವಕಾ ಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ, ನೋ ಆಮಿಸದಾಯಾದಾ’’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಇದಂ ವತ್ವಾನ [ವತ್ವಾ (ಸೀ. ಪೀ.) ಏವಮೀದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು] ಸುಗತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ.
೩೧. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆವುಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ. ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ¶ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಂ ನಾನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ, ಕಿತ್ತಾವತಾ ಚ ಪನ ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಮನುಸಿಕ್ಖನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ದೂರತೋಪಿ ಖೋ ಮಯಂ, ಆವುಸೋ, ಆಗಚ್ಛಾಮ ¶ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾತುಂ. ಸಾಧು ವತಾಯಸ್ಮನ್ತಂಯೇವ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಪಟಿಭಾತು ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ; ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ತೇನ ¶ ಹಾವುಸೋ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಂ ನಾನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ? ಇಧಾವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಂ ನಾನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ, ಯೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸತ್ಥಾ ಪಹಾನಮಾಹ, ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ನಪ್ಪಜಹನ್ತಿ, ಬಾಹುಲಿಕಾ [ಬಾಹುಲ್ಲಿಕಾ (ಸ್ಯಾ.)] ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ. ತತ್ರಾವುಸೋ, ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಂ ನಾನುಸಿಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ಪಠಮೇನ ಠಾನೇನ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಯೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸತ್ಥಾ ಪಹಾನಮಾಹ ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ನಪ್ಪಜಹನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ದುತಿಯೇನ ¶ ಠಾನೇನ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಬಾಹುಲಿಕಾ ಚ, ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ತತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ಥೇರಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ತತ್ರಾವುಸೋ, ಮಜ್ಝಿಮಾ ಭಿಕ್ಖೂ…ಪೇ… ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ¶ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಂ ನಾನುಸಿಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ಪಠಮೇನ ಠಾನೇನ ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಯೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸತ್ಥಾ ಪಹಾನಮಾಹ ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ನಪ್ಪಜಹನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ದುತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಬಾಹುಲಿಕಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ತತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ನವಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ. ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಂ ನಾನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ.
೩೨. ‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ಚ, ಪನಾವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಮನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ ¶ ? ಇಧಾವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಮನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ – ಯೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸತ್ಥಾ ಪಹಾನಮಾಹ ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಹನ್ತಿ; ನ ಚ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ. ತತ್ರಾವುಸೋ, ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಮನುಸಿಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ಪಠಮೇನ ಠಾನೇನ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಯೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸತ್ಥಾ ಪಹಾನಮಾಹ ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಹನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ದುತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಸಂಸಾ ¶ ಭವನ್ತಿ. ‘ನ ಚ ಬಾಹುಲಿಕಾ, ನ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ತತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ಥೇರಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ ¶ . ತತ್ರಾವುಸೋ, ಮಜ್ಝಿಮಾ ಭಿಕ್ಖೂ…ಪೇ… ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಮನುಸಿಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ಪಠಮೇನ ಠಾನೇನ ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ಯೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸತ್ಥಾ ಪಹಾನಮಾಹ ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಹನ್ತೀ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ದುತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ‘ನ ಚ ಬಾಹುಲಿಕಾ, ನ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ’ತಿ – ಇಮಿನಾ ತತಿಯೇನ ಠಾನೇನ ನವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ನವಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮೇಹಿ ¶ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಪಾಸಂಸಾ ಭವನ್ತಿ. ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸತ್ಥು ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಾವಕಾ ವಿವೇಕಮನುಸಿಕ್ಖನ್ತಿ.
೩೩. ‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಲೋಭೋ ಚ ಪಾಪಕೋ ದೋಸೋ ಚ ಪಾಪಕೋ. ಲೋಭಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾಯ ದೋಸಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾಯ ಅತ್ಥಿ ಮಜ್ಝಿಮಾ ಪಟಿಪದಾ ಚಕ್ಖುಕರಣೀ ಞಾಣಕರಣೀ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ. ಕತಮಾ ಚ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಮಜ್ಝಿಮಾ ಪಟಿಪದಾ ಚಕ್ಖುಕರಣೀ ಞಾಣಕರಣೀ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ? ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ [ಸೇಯ್ಯಥೀದಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ. ಅಯಂ ಖೋ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಮಜ್ಝಿಮಾ ಪಟಿಪದಾ ಚಕ್ಖುಕರಣೀ ಞಾಣಕರಣೀ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ.
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಕೋಧೋ ಚ ಪಾಪಕೋ ಉಪನಾಹೋ ಚ ¶ ಪಾಪಕೋ…ಪೇ… ಮಕ್ಖೋ ಚ ಪಾಪಕೋ ಪಳಾಸೋ ಚ ಪಾಪಕೋ, ಇಸ್ಸಾ ಚ ಪಾಪಿಕಾ ಮಚ್ಛೇರಞ್ಚ ಪಾಪಕಂ, ಮಾಯಾ ಚ ಪಾಪಿಕಾ ಸಾಠೇಯ್ಯಞ್ಚ ಪಾಪಕಂ, ಥಮ್ಭೋ ಚ ಪಾಪಕೋ ಸಾರಮ್ಭೋ ¶ ಚ ಪಾಪಕೋ, ಮಾನೋ ಚ ಪಾಪಕೋ ಅತಿಮಾನೋ ಚ ಪಾಪಕೋ, ಮದೋ ಚ ಪಾಪಕೋ ಪಮಾದೋ ಚ ಪಾಪಕೋ. ಮದಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾಯ ಪಮಾದಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾಯ ಅತ್ಥಿ ಮಜ್ಝಿಮಾ ಪಟಿಪದಾ ಚಕ್ಖುಕರಣೀ ಞಾಣಕರಣೀ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ. ಕತಮಾ ಚ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಮಜ್ಝಿಮಾ ಪಟಿಪದಾ ಚಕ್ಖುಕರಣೀ ಞಾಣಕರಣೀ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ? ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ. ಅಯಂ ಖೋ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಮಜ್ಝಿಮಾ ¶ ಪಟಿಪದಾ ಚಕ್ಖುಕರಣೀ ಞಾಣಕರಣೀ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಧಮ್ಮದಾಯಾದಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ತತಿಯಂ.
೪. ಭಯಭೇರವಸುತ್ತಂ
೩೪. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ಅಥ ಖೋ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ. ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ [ಸಾರಾಣೀಯಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯೇಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಕುಲಪುತ್ತಾ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಭವಂ ತೇಸಂ ಗೋತಮೋ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ, ಭವಂ ತೇಸಂ ಗೋತಮೋ ಬಹುಕಾರೋ, ಭವಂ ತೇಸಂ ಗೋತಮೋ ಸಮಾದಪೇತಾ [ಸಮಾದಾಪೇತಾ (?)]; ಭೋತೋ ಚ ಪನ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಾ ಜನತಾ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಮೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ! ಯೇ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕುಲಪುತ್ತಾ ಮಮಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಅಹಂ ತೇಸಂ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ, ಅಹಂ ತೇಸಂ ಬಹುಕಾರೋ, ಅಹಂ ತೇಸಂ ಸಮಾದಪೇತಾ; ಮಮ ಚ ಪನ ಸಾ ಜನತಾ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ. ‘‘ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ ಹಿ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ, ದುಕ್ಕರಂ ಪವಿವೇಕಂ, ದುರಭಿರಮಂ ಏಕತ್ತೇ, ಹರನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಮನೋ ವನಾನಿ ಸಮಾಧಿಂ ಅಲಭಮಾನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ ¶ . ‘‘ಏವಮೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಮೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ! ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ ಹಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ¶ ಸೇನಾಸನಾನಿ, ದುಕ್ಕರಂ ಪವಿವೇಕಂ, ದುರಭಿರಮಂ ಏಕತ್ತೇ, ಹರನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಮನೋ ವನಾನಿ ಸಮಾಧಿಂ ಅಲಭಮಾನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ.
೩೫. ‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪುಬ್ಬೇವ ಸಮ್ಬೋಧಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ ಹಿ ಖೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ, ದುಕ್ಕರಂ ಪವಿವೇಕಂ, ದುರಭಿರಮಂ ಏಕತ್ತೇ, ಹರನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಮನೋ ವನಾನಿ ಸಮಾಧಿಂ ಅಲಭಮಾನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’ತಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಾ ¶ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ¶ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೩೬. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಾ…ಪೇ… ಅಪರಿಸುದ್ಧಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಾ ¶ …ಪೇ… ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೩೭. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾಲೂ ಕಾಮೇಸು ತಿಬ್ಬಸಾರಾಗಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಅಭಿಜ್ಝಾಲುಕಾಮೇಸುತಿಬ್ಬಸಾರಾಗಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಅಭಿಜ್ಝಾಲು ಕಾಮೇಸು ತಿಬ್ಬಸಾರಾಗೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಅನಭಿಜ್ಝಾಲೂಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಅನಭಿಜ್ಝಾಲೂ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ¶ , ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅನಭಿಜ್ಝಾಲುತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೩೮. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಾ ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ¶ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಮೇತ್ತಚಿತ್ತತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೩೯. ‘‘ತಸ್ಸ ¶ ¶ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಥೀನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಥೀನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಾನಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಥೀನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ವಿಗತಥೀನಮಿದ್ಧೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ವಿಗತಥೀನಮಿದ್ಧಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವಿಗತಥೀನಮಿದ್ಧತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೦. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಉದ್ಧತಾ ಅವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಉದ್ಧತಅವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತಸನ್ದೋಸಹೇತು ¶ ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಉದ್ಧತೋ ಅವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೧. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಕಙ್ಖೀ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೀ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಕಙ್ಖಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಿಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಕಙ್ಖೀ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೀ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ¶ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೨. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕಾ ಪರವಮ್ಭೀ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನಪರವಮ್ಭನಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ¶ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ ¶ . ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಪರವಮ್ಭೀ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ ¶ ; ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಅಪರವಮ್ಭೀಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕಾ ಅಪರವಮ್ಭೀ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕತಂ ಅಪರವಮ್ಭಿತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೩. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಛಮ್ಭೀ ಭೀರುಕಜಾತಿಕಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಛಮ್ಭಿಭೀರುಕಜಾತಿಕಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಛಮ್ಭೀ ಭೀರುಕಜಾತಿಕೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವಿಗತಲೋಮಹಂಸತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೪. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಂ ನಿಕಾಮಯಮಾನಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕನಿಕಾಮನ [ನಿಕಾಮಯಮಾನ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಂ ನಿಕಾಮಯಮಾನೋ ¶ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೫. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಕುಸೀತಾ ಹೀನವೀರಿಯಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ¶ , ಕುಸೀತಹೀನವೀರಿಯಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಕುಸೀತೋ ಹೀನವೀರಿಯೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೬. ‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ¶ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿಅಸಮ್ಪಜಾನಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಪಜಾನೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ¶ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿತಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೭. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅಸಮಾಹಿತಾ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಅಸಮಾಹಿತವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಅಸಮಾಹಿತೋ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
೪೮. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಏಳಮೂಗಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ದುಪ್ಪಞ್ಞಏಳಮೂಗಸನ್ದೋಸಹೇತು ಹವೇ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕುಸಲಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಏಳಮೂಗೋ ¶ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ; ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ. ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ ತೇಸಮಹಂ ¶ ಅಞ್ಞತರೋ’ತಿ. ಏತಮಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲ್ಲೋಮಮಾಪಾದಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯ.
ಸೋಳಸಪರಿಯಾಯಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
೪೯. ‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯಂನೂನಾಹಂ ಯಾ ತಾ ರತ್ತಿಯೋ ಅಭಿಞ್ಞಾತಾ ಅಭಿಲಕ್ಖಿತಾ – ಚಾತುದ್ದಸೀ ಪಞ್ಚದಸೀ ಅಟ್ಠಮೀ ಚ ಪಕ್ಖಸ್ಸ – ತಥಾರೂಪಾಸು ರತ್ತೀಸು ಯಾನಿ ತಾನಿ ಆರಾಮಚೇತಿಯಾನಿ ವನಚೇತಿಯಾನಿ ರುಕ್ಖಚೇತಿಯಾನಿ ಭಿಂಸನಕಾನಿ ಸಲೋಮಹಂಸಾನಿ ತಥಾರೂಪೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸು ವಿಹರೇಯ್ಯಂ ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮಾಹಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಯಾ ತಾ ರತ್ತಿಯೋ ಅಭಿಞ್ಞಾತಾ ಅಭಿಲಕ್ಖಿತಾ – ಚಾತುದ್ದಸೀ ಪಞ್ಚದಸೀ ಅಟ್ಠಮೀ ಚ ಪಕ್ಖಸ್ಸ – ತಥಾರೂಪಾಸು ರತ್ತೀಸು ಯಾನಿ ತಾನಿ ಆರಾಮಚೇತಿಯಾನಿ ವನಚೇತಿಯಾನಿ ರುಕ್ಖಚೇತಿಯಾನಿ ಭಿಂಸನಕಾನಿ ಸಲೋಮಹಂಸಾನಿ ತಥಾರೂಪೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸು ವಿಹರಾಮಿ. ತತ್ಥ ಚ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವಿಹರತೋ ಮಗೋ ವಾ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಮೋರೋ ವಾ ಕಟ್ಠಂ ¶ ಪಾತೇತಿ, ವಾತೋ ವಾ ಪಣ್ಣಕಸಟಂ [ಪಣ್ಣಸಟಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಏರೇತಿ; ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಏತದಹೋಸಿ [ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಏವಂ ಹೋತಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] – ‘ಏತಂ ನೂನ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತೀ’ತಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಭಯಪಟಿಕಙ್ಖೀ [ಭಯಪಾಟಿಕಙ್ಖೀ (ಸೀ.)] ವಿಹರಾಮಿ? ಯಂನೂನಾಹಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ [ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಮೇ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಥಾಭೂತಂ ತಥಾಭೂತೋವ [ಯಥಾಭೂತೋ ಯಥಾಭೂತೋವ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಟಿವಿನೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನೇವ ತಾವ ತಿಟ್ಠಾಮಿ ¶ ನ ನಿಸೀದಾಮಿ ನ ನಿಪಜ್ಜಾಮಿ, ಯಾವ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋವ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಟಿವಿನೇಮಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಠಿತಸ್ಸ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನೇವ ತಾವ ಚಙ್ಕಮಾಮಿ ನ ನಿಸೀದಾಮಿ ನ ನಿಪಜ್ಜಾಮಿ. ಯಾವ ಠಿತೋವ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಟಿವಿನೇಮಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನೇವ ತಾವ ನಿಪಜ್ಜಾಮಿ ನ ತಿಟ್ಠಾಮಿ ¶ ನ ಚಙ್ಕಮಾಮಿ, ಯಾವ ನಿಸಿನ್ನೋವ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಟಿವಿನೇಮಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನೇವ ತಾವ ನಿಸೀದಾಮಿ ನ ತಿಟ್ಠಾಮಿ ನ ಚಙ್ಕಮಾಮಿ, ಯಾವ ನಿಪನ್ನೋವ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಟಿವಿನೇಮಿ.
೫೦. ‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ರತ್ತಿಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ದಿವಾತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ, ದಿವಾಯೇವ ಸಮಾನಂ ರತ್ತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ. ಇದಮಹಂ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಸ್ಮಿಂ ವದಾಮಿ. ಅಹಂ ಖೋ ಪನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ರತ್ತಿಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ರತ್ತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನಾಮಿ, ದಿವಾಯೇವ ಸಮಾನಂ ದಿವಾತಿ ಸಞ್ಜಾನಾಮಿ. ಯಂ ಖೋ ತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಧಮ್ಮೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಬಹುಜನಸುಖಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’ನ್ತಿ, ಮಮೇವ ತಂ ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಧಮ್ಮೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಬಹುಜನಸುಖಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’ನ್ತಿ.
೫೧. ‘‘ಆರದ್ಧಂ ¶ ¶ ಖೋ ಪನ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವೀರಿಯಂ ಅಹೋಸಿ ಅಸಲ್ಲೀನಂ, ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಸತಿ ಅಸಮ್ಮುಟ್ಠಾ [ಅಪ್ಪಮ್ಮುಟ್ಠಾ (ಸ್ಯಾ.)], ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಕಾಯೋ ಅಸಾರದ್ಧೋ, ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ. ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ¶ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ. ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹಾಸಿಂ, ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇಸಿಂ; ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ. ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ.
೫೨. ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿಂ. ಸೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ¶ ಅನುಸ್ಸರಾಮಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ದಸಪಿ ಜಾತಿಯೋ ವೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ¶ ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ – ‘ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’ತಿ. ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಾಮಿ. ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮೇ ಯಾಮೇ ಪಠಮಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ, ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಯಥಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ.
೫೩. ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಸತ್ತಾನಂ ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿಂ. ಸೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ¶ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ; ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ. ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ¶ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ¶ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ; ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ. ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾಮಿ. ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ರತ್ತಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮೇ ಯಾಮೇ ದುತಿಯಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ, ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಯಥಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ.
೫೪. ‘‘ಸೋ ¶ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿಂ. ಸೋ ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ. ‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ಆಸವಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥ, ಭವಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥ. ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಅಹೋಸಿ. ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ. ಅಯಂ ¶ ಖೋ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಯಾಮೇ ತತಿಯಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ, ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಯಥಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ.
೫೫. ‘‘ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಜ್ಜಾಪಿ ನೂನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಅವೀತರಾಗೋ ಅವೀತದೋಸೋ ಅವೀತಮೋಹೋ, ತಸ್ಮಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವತೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ. ದ್ವೇ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅತ್ಥವಸೇ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ – ಅತ್ತನೋ ಚ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ, ಪಚ್ಛಿಮಞ್ಚ ಜನತಂ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ’’ತಿ.
೫೬. ‘‘ಅನುಕಮ್ಪಿತರೂಪಾ ¶ ವತಾಯಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ¶ , ಯಥಾ ತಂ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ. ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ; ಏವಮೇವಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ. ಏಸಾಹಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ. ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ.
ಭಯಭೇರವಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಚತುತ್ಥಂ.
೫. ಅನಙ್ಗಣಸುತ್ತಂ
೫೭. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ. ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ. ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ. ಇಧ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಇಧಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ. ಇಧ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸಾಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಹೀನಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ. ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸಾಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ ¶ . ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ¶ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅನಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಹೀನಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ. ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅನಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ.
೫೮. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಹೇತು ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಯೇನಿಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸಾಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಏಕೋ ಹೀನಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಏಕೋ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ? ಕೋ ಪನಾವುಸೋ ¶ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಹೇತು ಕೋ ¶ ಪಚ್ಚಯೋ ಯೇನಿಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅನಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಏಕೋ ಹೀನಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಏಕೋ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ?
೫೯. ‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ನ ಛನ್ದಂ ಜನೇಸ್ಸತಿ ನ ವಾಯಮಿಸ್ಸತಿ ನ ವೀರಿಯಂ ಆರಭಿಸ್ಸತಿ ತಸ್ಸಙ್ಗಣಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ; ಸೋ ಸರಾಗೋ ಸದೋಸೋ ಸಮೋಹೋ ಸಾಙ್ಗಣೋ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಆಭತಾ ಆಪಣಾ ವಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲಾ ವಾ ರಜೇನ ಚ ಮಲೇನ ಚ ಪರಿಯೋನದ್ಧಾ. ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ನ ಚೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯುಂ ನ ಚ ಪರಿಯೋದಪೇಯ್ಯುಂ [ಪರಿಯೋದಾಪೇಯ್ಯುಂ (?)], ರಜಾಪಥೇ ಚ ನಂ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯುಂ. ಏವಞ್ಹಿ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠತರಾ ¶ ಅಸ್ಸ ಮಲಗ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ನ ಛನ್ದಂ ಜನೇಸ್ಸತಿ ನ ವಾಯಮಿಸ್ಸತಿ ನ ವೀರಿಯಂ ಆರಭಿಸ್ಸತಿ ತಸ್ಸಙ್ಗಣಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ; ಸೋ ಸರಾಗೋ ಸದೋಸೋ ಸಮೋಹೋ ಸಾಙ್ಗಣೋ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ಛನ್ದಂ ಜನೇಸ್ಸತಿ ವಾಯಮಿಸ್ಸತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭಿಸ್ಸತಿ ತಸ್ಸಙ್ಗಣಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ; ಸೋ ಅರಾಗೋ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ ಅನಙ್ಗಣೋ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಆಭತಾ ಆಪಣಾ ವಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲಾ ವಾ ರಜೇನ ಚ ಮಲೇನ ಚ ಪರಿಯೋನದ್ಧಾ. ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯುಞ್ಚೇವ ಪರಿಯೋದಪೇಯ್ಯುಞ್ಚ, ನ ಚ ನಂ ರಜಾಪಥೇ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯುಂ. ಏವಞ್ಹಿ ¶ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಪರಿಸುದ್ಧತರಾ ಅಸ್ಸ ಪರಿಯೋದಾತಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ಛನ್ದಂ ಜನೇಸ್ಸತಿ ವಾಯಮಿಸ್ಸತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭಿಸ್ಸತಿ ತಸ್ಸಙ್ಗಣಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ; ಸೋ ಅರಾಗೋ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ ಅನಙ್ಗಣೋ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ ¶ , ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ¶ – ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಮನಸಿಕಾರಾ ರಾಗೋ ಚಿತ್ತಂ ಅನುದ್ಧಂಸೇಸ್ಸತಿ; ಸೋ ಸರಾಗೋ ಸದೋಸೋ ಸಮೋಹೋ ಸಾಙ್ಗಣೋ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ¶ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಆಭತಾ ಆಪಣಾ ವಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲಾ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪರಿಯೋದಾತಾ. ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ನ ಚೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯುಂ ನ ಚ ಪರಿಯೋದಪೇಯ್ಯುಂ, ರಜಾಪಥೇ ಚ ನಂ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯುಂ. ಏವಞ್ಹಿ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠತರಾ ಅಸ್ಸ ಮಲಗ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಮನಸಿಕಾರಾ ರಾಗೋ ಚಿತ್ತಂ ಅನುದ್ಧಂಸೇಸ್ಸತಿ;ಸೋ ಸರಾಗೋ ಸದೋಸೋ ಸಮೋಹೋ ಸಾಙ್ಗಣೋ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋಕಾಲಂಕರಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಮನಸಿ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ರಾಗೋ ಚಿತ್ತಂ ನಾನುದ್ಧಂಸೇಸ್ಸತಿ; ಸೋ ಅರಾಗೋ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ ಅನಙ್ಗಣೋ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಆಭತಾ ಆಪಣಾ ವಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲಾ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪರಿಯೋದಾತಾ. ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯುಞ್ಚೇವ ಪರಿಯೋದಪೇಯ್ಯುಞ್ಚ, ನ ಚ ನಂ ರಜಾಪಥೇ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯುಂ. ಏವಞ್ಹಿ ಸಾ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಪರಿಸುದ್ಧತರಾ ಅಸ್ಸ ಪರಿಯೋದಾತಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ¶ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಙ್ಗಣ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ – ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಮನಸಿ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ರಾಗೋ ಚಿತ್ತಂ ನಾನುದ್ಧಂಸೇಸ್ಸತಿ; ಸೋ ಅರಾಗೋ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ ಅನಙ್ಗಣೋ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಅಯಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ ¶ , ಹೇತು ಅಯಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಯೇನಿಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸಾಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಏಕೋ ಹೀನಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಏಕೋ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ. ಅಯಂ ಪನಾವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಹೇತು ಅಯಂ ¶ ಪಚ್ಚಯೋ ಯೇನಿಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅನಙ್ಗಣಾನಂಯೇವ ಸತಂ ಏಕೋ ಹೀನಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಏಕೋ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ.
೬೦. ‘‘ಅಙ್ಗಣಂ ಅಙ್ಗಣನ್ತಿ, ಆವುಸೋ, ವುಚ್ಚತಿ. ಕಿಸ್ಸ ನು ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ, ಅಧಿವಚನಂ ಯದಿದಂ ಅಙ್ಗಣ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಪಾಪಕಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ, ಅಕುಸಲಾನಂ ಇಚ್ಛಾವಚರಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ, ಯದಿದಂ ಅಙ್ಗಣ’’ನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ¶ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಆಪತ್ತಿಞ್ಚ ವತ ಆಪನ್ನೋ ಅಸ್ಸಂ, ನ ಚ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ – ‘ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ’ತಿ. ‘ಜಾನನ್ತಿ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ¶ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಆಪತ್ತಿಞ್ಚ ವತ ಆಪನ್ನೋ ಅಸ್ಸಂ, ಅನುರಹೋ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಚೋದೇಯ್ಯುಂ, ನೋ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಚೋದೇಯ್ಯುಂ, ನೋ ಅನುರಹೋ. ‘ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಚೋದೇನ್ತಿ, ನೋ ಅನುರಹೋ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಆಪತ್ತಿಞ್ಚ ವತ ಆಪನ್ನೋ ಅಸ್ಸಂ, ಸಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ ಮಂ ಚೋದೇಯ್ಯ, ನೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ ಚೋದೇಯ್ಯ, ನೋ ಸಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ. ‘ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ ಮಂ ಚೋದೇತಿ, ನೋ ಸಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಮೇವ ಸತ್ಥಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ, ನ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸತ್ಥಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸತ್ಥಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ¶ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ, ನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ¶ ಸತ್ಥಾ ¶ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ. ‘ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸತ್ಥಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ನ ಮಂ ಸತ್ಥಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ¶ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಮೇವ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಭತ್ತಾಯ ಪವಿಸೇಯ್ಯುಂ, ನ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಭತ್ತಾಯ ಪವಿಸೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಭತ್ತಾಯ ಪವಿಸೇಯ್ಯುಂ, ನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಭತ್ತಾಯ ಪವಿಸೇಯ್ಯುಂ. ‘ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಭತ್ತಾಯ ಪವಿಸನ್ತಿ, ನ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಭತ್ತಾಯ ಪವಿಸನ್ತೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಹಮೇವ ಲಭೇಯ್ಯಂ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಭೇಯ್ಯ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡ’ನ್ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ¶ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಭೇಯ್ಯ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ, ನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಭೇಯ್ಯ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ. ‘ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಭತಿ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ, ನಾಹಂ ಲಭಾಮಿ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡ’ನ್ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಹಮೇವ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಭುತ್ತಾವೀ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಭುತ್ತಾವೀ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಭುತ್ತಾವೀ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯ, ನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಭುತ್ತಾವೀ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯ. ‘ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಭುತ್ತಾವೀ ¶ ಅನುಮೋದತಿ, ನಾಹಂ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಭುತ್ತಾವೀ ಅನುಮೋದಾಮೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಹಮೇವ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ¶ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ, ನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ¶ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ. ‘ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ¶ ದೇಸೇತಿ, ನಾಹಂ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಹಮೇವ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಂ…ಪೇ… ಉಪಾಸಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಂ…ಪೇ… ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ, ನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ. ‘ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಾಮಗತಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ನಾಹಂ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಮೇವ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ [ಗರುಕರೇಯ್ಯುಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ, ನ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ, ನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ. ‘ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ¶ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತಿ ¶ , ನ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಮೇವ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ…ಪೇ… ಉಪಾಸಕಾ…ಪೇ… ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ, ನ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ, ನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ¶ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ. ‘ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತಿ, ನ ಮಂ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತೀ’ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಹಮೇವ ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸಂ ಪಣೀತಾನಂ ಚೀವರಾನಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ ಪಣೀತಾನಂ ಚೀವರಾನ’ನ್ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ¶ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ ಪಣೀತಾನಂ ಚೀವರಾನಂ, ನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ ಪಣೀತಾನಂ ಚೀವರಾನಂ. ‘ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ [ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ (ಕ.)] ಪಣೀತಾನಂ ಚೀವರಾನಂ, ನಾಹಂ ಲಾಭೀ ¶ [ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸಂ (ಕ.)] ಪಣೀತಾನಂ ಚೀವರಾನ’ನ್ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಹಮೇವ ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸಂ ಪಣೀತಾನಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾನಂ…ಪೇ… ಪಣೀತಾನಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ…ಪೇ… ಪಣೀತಾನಂ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ ಪಣೀತಾನಂ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’ನ್ತಿ. ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ ಪಣೀತಾನಂ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ, ನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ ಪಣೀತಾನಂ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ. ‘ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು ¶ ಲಾಭೀ [ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ (ಕ.)] ಪಣೀತಾನಂ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ, ನಾಹಂ ಲಾಭೀ [ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸಂ (ಕ.)] ಪಣೀತಾನಂ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’ನ್ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತೀತೋ. ಯೋ ಚೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋಪೋ ಯೋ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ – ಉಭಯಮೇತಂ ಅಙ್ಗಣಂ.
‘‘ಇಮೇಸಂ ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ, ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಇಚ್ಛಾವಚರಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ, ಯದಿದಂ ಅಙ್ಗಣ’’ನ್ತಿ.
೬೧. ‘‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸೋ ಹೋತಿ ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಪನ್ತಸೇನಾಸನೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ ¶ ಸಪದಾನಚಾರೀ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಲೂಖಚೀವರಧರೋ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ನ ಚೇವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ನ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ನ ಮಾನೇನ್ತಿ ನ ಪೂಜೇನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತೇ ಹಿ ತಸ್ಸ ¶ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಆಭತಾ ಆಪಣಾ ವಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲಾ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪರಿಯೋದಾತಾ. ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ಅಹಿಕುಣಪಂ ವಾ ಕುಕ್ಕುರಕುಣಪಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸಕುಣಪಂ ವಾ ರಚಯಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಕಂಸಪಾತಿಯಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಪಣಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ. ತಮೇನಂ ಜನೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಮ್ಭೋ, ಕಿಮೇವಿದಂ ಹರೀಯತಿ ಜಞ್ಞಜಞ್ಞಂ ವಿಯಾ’ತಿ? ತಮೇನಂ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಪಾಪುರಿತ್ವಾ [ಅವಾಪುರಿತ್ವಾ (ಸೀ.)] ಓಲೋಕೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಸಹದಸ್ಸನೇನ ಅಮನಾಪತಾ ಚ ಸಣ್ಠಹೇಯ್ಯ, ಪಾಟಿಕುಲ್ಯತಾ [ಪಟಿಕೂಲತಾ (ಕ.), ಪಾಟಿಕೂಲ್ಯತಾ (ಸ್ಯಾ.)] ಚ ಸಣ್ಠಹೇಯ್ಯ, ಜೇಗುಚ್ಛತಾ ಚ [ಜೇಗುಚ್ಛಿತಾ ಚ (ಪೀ. ಕ.)] ಸಣ್ಠಹೇಯ್ಯ; ಜಿಘಚ್ಛಿತಾನಮ್ಪಿ ನ ಭೋತ್ತುಕಮ್ಯತಾ ಅಸ್ಸ, ಪಗೇವ ಸುಹಿತಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸೋ ಹೋತಿ ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಪನ್ತಸೇನಾಸನೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ ಸಪದಾನಚಾರೀ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಲೂಖಚೀವರಧರೋ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ನ ಚೇವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ನ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ¶ ನ ಮಾನೇನ್ತಿ ನ ಪೂಜೇನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತೇ ಹಿ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ.
೬೨. ‘‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸೋ ಹೋತಿ ಗಾಮನ್ತವಿಹಾರೀ ¶ ನೇಮನ್ತನಿಕೋ ಗಹಪತಿಚೀವರಧರೋ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ¶ ? ತೇ ಹಿ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕಂಸಪಾತಿ ಆಭತಾ ಆಪಣಾ ವಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲಾ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪರಿಯೋದಾತಾ. ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ಸಾಲೀನಂ ಓದನಂ ವಿಚಿತಕಾಳಕಂ [ವಿಚಿನಿತಕಾಳಕಂ (ಕ.)] ಅನೇಕಸೂಪಂ ಅನೇಕಬ್ಯಞ್ಜನಂ ರಚಯಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಕಂಸಪಾತಿಯಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಪಣಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ. ತಮೇನಂ ಜನೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಮ್ಭೋ, ಕಿಮೇವಿದಂ ಹರೀಯತಿ ಜಞ್ಞಜಞ್ಞಂ ವಿಯಾ’ತಿ? ತಮೇನಂ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಪಾಪುರಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಸಹ ದಸ್ಸನೇನ ಮನಾಪತಾ ಚ ಸಣ್ಠಹೇಯ್ಯ, ಅಪ್ಪಾಟಿಕುಲ್ಯತಾ ಚ ಸಣ್ಠಹೇಯ್ಯ, ಅಜೇಗುಚ್ಛತಾ ಚ ಸಣ್ಠಹೇಯ್ಯ; ಸುಹಿತಾನಮ್ಪಿ ಭೋತ್ತುಕಮ್ಯತಾ ಅಸ್ಸ, ಪಗೇವ ಜಿಘಚ್ಛಿತಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸೋ ಹೋತಿ ಗಾಮನ್ತವಿಹಾರೀ ನೇಮನ್ತನಿಕೋ ಗಹಪತಿಚೀವರಧರೋ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತಿ ¶ . ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತೇ ಹಿ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಇಚ್ಛಾವಚರಾ ಪಹೀನಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸೂಯನ್ತಿ ಚಾ’’ತಿ.
೬೩. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಉಪಮಾ ಮಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಟಿಭಾತೀ’’ತಿ. ‘‘ಪಟಿಭಾತು ತಂ, ಆವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾ’’ತಿ. ‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ಸಮಯಂ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರಾಮಿ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ. ಅಥ ಖ್ವಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ¶ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂ. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಮೀತಿ ಯಾನಕಾರಪುತ್ತೋ ರಥಸ್ಸ ನೇಮಿಂ ತಚ್ಛತಿ. ತಮೇನಂ ಪಣ್ಡುಪುತ್ತೋ ಆಜೀವಕೋ ಪುರಾಣಯಾನಕಾರಪುತ್ತೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ. ಅಥ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಣ್ಡುಪುತ್ತಸ್ಸ ಆಜೀವಕಸ್ಸ ಪುರಾಣಯಾನಕಾರಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ – ‘ಅಹೋ ವತಾಯಂ ಸಮೀತಿ ಯಾನಕಾರಪುತ್ತೋ ಇಮಿಸ್ಸಾ ನೇಮಿಯಾ ಇಮಞ್ಚ ವಙ್ಕಂ ಇಮಞ್ಚ ಜಿಮ್ಹಂ ಇಮಞ್ಚ ದೋಸಂ ತಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಏವಾಯಂ ನೇಮಿ ಅಪಗತವಙ್ಕಾ ಅಪಗತಜಿಮ್ಹಾ ಅಪಗತದೋಸಾ ಸುದ್ಧಾ ಅಸ್ಸ [ಸುದ್ಧಾಸ್ಸ (ಸೀ. ಪೀ.), ಸುದ್ಧಾ (ಕ.)] ಸಾರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’ತಿ ¶ . ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಣ್ಡುಪುತ್ತಸ್ಸ ಆಜೀವಕಸ್ಸ ಪುರಾಣಯಾನಕಾರಪುತ್ತಸ್ಸ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಹೋತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ¶ ಸಮೀತಿ ಯಾನಕಾರಪುತ್ತೋ ತಸ್ಸಾ ನೇಮಿಯಾ ತಞ್ಚ ವಙ್ಕಂ ತಞ್ಚ ಜಿಮ್ಹಂ ತಞ್ಚ ದೋಸಂ ತಚ್ಛತಿ. ಅಥ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಣ್ಡುಪುತ್ತೋ ಆಜೀವಕೋ ಪುರಾಣಯಾನಕಾರಪುತ್ತೋ ಅತ್ತಮನೋ ಅತ್ತಮನವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸಿ – ‘ಹದಯಾ ಹದಯಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞಾಯ ತಚ್ಛತೀ’ತಿ.
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ, ಜೀವಿಕತ್ಥಾ ನ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಸಠಾ ಮಾಯಾವಿನೋ ಕೇತಬಿನೋ [ಕೇಟುಭಿನೋ (ಬಹೂಸು)] ಉದ್ಧತಾ ಉನ್ನಳಾ ಚಪಲಾ ಮುಖರಾ ವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಅಗುತ್ತದ್ವಾರಾ, ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುನೋ, ಜಾಗರಿಯಂ ಅನನುಯುತ್ತಾ, ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅನಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ, ಸಿಕ್ಖಾಯ ನ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ, ಬಾಹುಲಿಕಾ ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ, ಕುಸೀತಾ ಹೀನವೀರಿಯಾ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ ಅಸಮಾಹಿತಾ ¶ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಏಳಮೂಗಾ, ತೇಸಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಇಮಿನಾ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನ ಹದಯಾ ಹದಯಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞಾಯ ತಚ್ಛತಿ.
‘‘ಯೇ ಪನ ತೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಅಸಠಾ ಅಮಾಯಾವಿನೋ ಅಕೇತಬಿನೋ ಅನುದ್ಧತಾ ಅನುನ್ನಳಾ ಅಚಪಲಾ ಅಮುಖರಾ ಅವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರಾ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುನೋ, ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತಾ, ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ, ಸಿಕ್ಖಾಯ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ, ನ ಬಾಹುಲಿಕಾ ¶ ನ ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ, ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಪಹಿತತ್ತಾ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀ ಸಮ್ಪಜಾನಾ ಸಮಾಹಿತಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ ಅನೇಳಮೂಗಾ, ತೇ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಸುತ್ವಾ ಪಿವನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ, ಘಸನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ವಚಸಾ ಚೇವ ಮನಸಾ ಚ – ‘ಸಾಧು ವತ, ಭೋ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಅಕುಸಲಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕುಸಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತೀ’ತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಇತ್ಥೀ ವಾ ಪುರಿಸೋ ವಾ ದಹರೋ ಯುವಾ ಮಣ್ಡನಕಜಾತಿಕೋ ಸೀಸಂನ್ಹಾತೋ ಉಪ್ಪಲಮಾಲಂ ವಾ ವಸ್ಸಿಕಮಾಲಂ ವಾ ಅತಿಮುತ್ತಕಮಾಲಂ [ಅಧಿಮುತ್ತಕಮಾಲಂ (ಸ್ಯಾ.)] ವಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಉತ್ತಮಙ್ಗೇ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಅಸಠಾ ಅಮಾಯಾವಿನೋ ಅಕೇತಬಿನೋ ಅನುದ್ಧತಾ ಅನುನ್ನಳಾ ಅಚಪಲಾ ಅಮುಖರಾ ಅವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರಾ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುನೋ, ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತಾ, ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ, ಸಿಕ್ಖಾಯ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ, ನ ¶ ಬಾಹುಲಿಕಾ ನ ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ, ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಪಹಿತತ್ತಾ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀ ¶ ಸಮ್ಪಜಾನಾ ಸಮಾಹಿತಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ ಅನೇಳಮೂಗಾ, ತೇ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಸುತ್ವಾ ಪಿವನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ, ಘಸನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ವಚಸಾ ಚೇವ ಮನಸಾ ಚ – ‘ಸಾಧು ವತ, ಭೋ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಅಕುಸಲಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕುಸಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತೀ’ತಿ. ಇತಿಹ ತೇ ಉಭೋ ಮಹಾನಾಗಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಸುಭಾಸಿತಂ ಸಮನುಮೋದಿಂಸೂ’’ತಿ.
ಅನಙ್ಗಣಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪಞ್ಚಮಂ.
೬. ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ
೬೪. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹರಥ ಸಮ್ಪನ್ನಪಾತಿಮೋಕ್ಖಾ; ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತಾ ವಿಹರಥ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ; ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು.
೬೫. ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚಾ’ತಿ [ಮನಾಪೋ ಗರುಭಾವನಿಯೋ ಚಾತಿ (ಸೀ.)], ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಯೇಸಾಹಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಮಿ ತೇಸಂ ತೇ ಕಾರಾ ಮಹಪ್ಫಲಾ ಅಸ್ಸು ¶ ಮಹಾನಿಸಂಸಾ’ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಯೇ ಮಂ [ಯೇ ಮೇ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಞಾತೀ ಸಾಲೋಹಿತಾ ಪೇತಾ ಕಾಲಙ್ಕತಾ [ಕಾಲಕತಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಿ ತೇಸಂ ತಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಅಸ್ಸ ಮಹಾನಿಸಂಸ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
೬೬. ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಅರತಿರತಿಸಹೋ ಅಸ್ಸಂ, ನ ಚ ಮಂ ಅರತಿ ಸಹೇಯ್ಯ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅರತಿಂ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ವಿಹರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಭಯಭೇರವಸಹೋ ಅಸ್ಸಂ, ನ ಚ ಮಂ ಭಯಭೇರವಂ ಸಹೇಯ್ಯ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ವಿಹರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಆಭಿಚೇತಸಿಕಾನಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾನಂ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಸ್ಸಂ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಯೇ ತೇ ಸನ್ತಾ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ರೂಪೇ ಆರುಪ್ಪಾ, ತೇ ಕಾಯೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
೬೭. ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಅಸ್ಸಂ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ’ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ರಾಗದೋಸಮೋಹಾನಂ ತನುತ್ತಾ ಸಕದಾಗಾಮೀ ಅಸ್ಸಂ ಸಕಿದೇವ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಓಪಪಾತಿಕೋ ಅಸ್ಸಂ ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ’ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ¶ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
೬೮. ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭವೇಯ್ಯಂ – ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಅಸ್ಸಂ, ಬಹುಧಾಪಿ ಹುತ್ವಾ ಏಕೋ ಅಸ್ಸಂ; ಆವಿಭಾವಂ ತಿರೋಭಾವಂ; ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ; ಪಥವಿಯಾಪಿ ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೇಯ್ಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ; ಉದಕೇಪಿ ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೇ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಥವಿಯಂ; ಆಕಾಸೇಪಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಕಮೇಯ್ಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ; ಇಮೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೇ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ ಪಾಣಿನಾ ಪರಾಮಸೇಯ್ಯಂ ಪರಿಮಜ್ಜೇಯ್ಯಂ; ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಕಾಯೇನ ವಸಂ ವತ್ತೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯ ಉಭೋ ಸದ್ದೇ ಸುಣೇಯ್ಯಂ – ದಿಬ್ಬೇ ಚ ಮಾನುಸೇ ಚ ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚಾ’ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ – ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸರಾಗಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ವೀತರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತರಾಗಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ಸದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸದೋಸಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ವೀತದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತದೋಸಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ಸಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮೋಹಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ವೀತಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತಮೋಹಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ಸಂಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ಅಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ಸಉತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಉತ್ತರಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ಅನುತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂ ¶ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ಅಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ; ವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ, ಅವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ¶ ಪಜಾನೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರೇಯ್ಯಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ದಸಪಿ ಜಾತಿಯೋ ವೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿ ಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ – ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋತಿ. ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ… ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನೇಯ್ಯಂ – ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ; ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ¶ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾತಿ, ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
೬೯. ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ¶ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ¶ ವಿಹರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ.
‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹರಥ ಸಮ್ಪನ್ನಪಾತಿಮೋಕ್ಖಾ; ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತಾ ವಿಹರಥ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ; ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂ’’ತಿ – ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಟ್ಠಂ.
೭. ವತ್ಥಸುತ್ತಂ
೭೦. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಮಲಗ್ಗಹಿತಂ; ತಮೇನಂ ರಜಕೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ರಙ್ಗಜಾತೇ ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯ – ಯದಿ ನೀಲಕಾಯ ಯದಿ ಪೀತಕಾಯ ಯದಿ ಲೋಹಿತಕಾಯ ಯದಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾಯ [ಮಞ್ಜೇಟ್ಠಕಾಯ (ಸೀ. ಪೀ.), ಮಞ್ಜೇಟ್ಠಿಕಾಯ (ಸ್ಯಾ.)] ದುರತ್ತವಣ್ಣಮೇವಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಣ್ಣಮೇವಸ್ಸ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅಪರಿಸುದ್ಧತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥಸ್ಸ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತೇ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೇ, ದುಗ್ಗತಿ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಪರಿಯೋದಾತಂ; ತಮೇನಂ ರಜಕೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ರಙ್ಗಜಾತೇ ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯ – ಯದಿ ನೀಲಕಾಯ ಯದಿ ಪೀತಕಾಯ ಯದಿ ಲೋಹಿತಕಾಯ ಯದಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾಯ – ಸುರತ್ತವಣ್ಣಮೇವಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧವಣ್ಣಮೇವಸ್ಸ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಪರಿಸುದ್ಧತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥಸ್ಸ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತೇ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೇ, ಸುಗತಿ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾ.
೭೧. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾ? ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಕೋಧೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಉಪನಾಹೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮಕ್ಖೋ ¶ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಪಳಾಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಇಸ್ಸಾ ¶ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮಾಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಥಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಸಾರಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಅತಿಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ¶ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಪಮಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ.
೭೨. ‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ‘ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ ¶ ; ‘ಕೋಧೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಕೋಧಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಉಪನಾಹೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಪನಾಹಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಮಕ್ಖೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಕ್ಖಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಪಳಾಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಪಳಾಸಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಇಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಇಸ್ಸಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಮಾಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಥಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಥಮ್ಭಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಸಾರಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ ¶ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಾರಮ್ಭಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾನಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಅತಿಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಅತಿಮಾನಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಮದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮದಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ; ‘ಪಮಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಪಮಾದಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ.
೭೩. ‘‘ಯತೋ ಖೋ [ಯತೋ ಚ ಖೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ‘ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ¶ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ, ‘ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಕೋಧೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಕೋಧೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಉಪನಾಹೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಪನಾಹೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಮಕ್ಖೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಕ್ಖೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಪಳಾಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಪಳಾಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಇಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಇಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಮಾಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ ¶ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಥಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಥಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಸಾರಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಾರಮ್ಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ¶ ಹೋತಿ; ‘ಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಅತಿಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಅತಿಮಾನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಮದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ; ‘ಪಮಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ – ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಪಮಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
೭೪. ‘‘ಸೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’ತಿ; ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಅಕಾಲಿಕೋ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕೋ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕೋ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಞ್ಞೂಹೀ’ತಿ; ಸಙ್ಘೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಞಾಯಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ¶ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ, ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ. ಏಸ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ ಪಾಹುನೇಯ್ಯೋ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯೋ ¶ , ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’ತಿ.
೭೫. ‘‘ಯಥೋಧಿ [ಯತೋಧಿ (ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪಾಠನ್ತರಂ)] ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಚತ್ತಂ ಹೋತಿ ವನ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ಪಹೀನಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ, ಸೋ ‘ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋಮ್ಹೀ’ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ. ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತಿ, ಪೀತಿಮನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖಂ ವೇದೇತಿ, ಸುಖಿನೋ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ; ‘ಧಮ್ಮೇ…ಪೇ… ಸಙ್ಘೇ ¶ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋಮ್ಹೀ’ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ; ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತಿ, ಪೀತಿಮನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖಂ ವೇದೇತಿ, ಸುಖಿನೋ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ‘ಯಥೋಧಿ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಚತ್ತಂ ವನ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ಪಹೀನಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠ’ನ್ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ; ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತಿ, ಪೀತಿಮನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖಂ ವೇದೇತಿ, ಸುಖಿನೋ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ.
೭೬. ‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂಸೀಲೋ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಪಞ್ಞೋ ಸಾಲೀನಂ ಚೇಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಭುಞ್ಜತಿ ವಿಚಿತಕಾಳಕಂ ಅನೇಕಸೂಪಂ ಅನೇಕಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ನೇವಸ್ಸ ತಂ ಹೋತಿ ಅನ್ತರಾಯಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಮಲಗ್ಗಹಿತಂ ಅಚ್ಛೋದಕಂ ಆಗಮ್ಮ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಪರಿಯೋದಾತಂ ¶ , ಉಕ್ಕಾಮುಖಂ ವಾ ಪನಾಗಮ್ಮ ಜಾತರೂಪಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಪರಿಯೋದಾತಂ, ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂಸೀಲೋ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಪಞ್ಞೋ ಸಾಲೀನಂ ಚೇಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಭುಞ್ಜತಿ ವಿಚಿತಕಾಳಕಂ ಅನೇಕಸೂಪಂ ಅನೇಕಬ್ಯಞ್ಜನಂ ¶ , ನೇವಸ್ಸ ತಂ ಹೋತಿ ಅನ್ತರಾಯಾಯ.
೭೭. ‘‘ಸೋ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ [ಚತುತ್ಥಿಂ (ಸೀ. ಪೀ.)]. ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ; ಕರುಣಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ…ಪೇ… ಮುದಿತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ…ಪೇ… ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ¶ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ. ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ.
೭೮. ‘‘ಸೋ ‘ಅತ್ಥಿ ಇದಂ, ಅತ್ಥಿ ಹೀನಂ, ಅತ್ಥಿ ಪಣೀತಂ, ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾಗತಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಂ ನಿಸ್ಸರಣ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ. ತಸ್ಸ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಭವಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ. ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ. ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ¶ . ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ – ‘ಭಿಕ್ಖು ಸಿನಾತೋ ಅನ್ತರೇನ ಸಿನಾನೇನಾ’’’ತಿ.
೭೯. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ. ಅಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ¶ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಗಚ್ಛತಿ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಬಾಹುಕಂ ನದಿಂ ಸಿನಾಯಿತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ಕಿಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಬಾಹುಕಾಯ ನದಿಯಾ? ಕಿಂ ಬಾಹುಕಾ ನದೀ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ? ‘‘ಲೋಕ್ಖಸಮ್ಮತಾ [ಲೋಖ್ಯಸಮ್ಮತಾ (ಸೀ.), ಮೋಕ್ಖಸಮ್ಮತಾ (ಪೀ.)] ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬಾಹುಕಾ ನದೀ ಬಹುಜನಸ್ಸ, ಪುಞ್ಞಸಮ್ಮತಾ ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬಾಹುಕಾ ನದೀ ಬಹುಜನಸ್ಸ, ಬಾಹುಕಾಯ ಪನ ನದಿಯಾ ಬಹುಜನೋ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಪವಾಹೇತೀ’’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಬಾಹುಕಂ ಅಧಿಕಕ್ಕಞ್ಚ, ಗಯಂ ಸುನ್ದರಿಕಂ ಮಪಿ [ಸುನ್ದರಿಕಾಮಪಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.), ಸುನ್ದರಿಕಂ ಮಹಿಂ (ಇತಿಪಿ)];
ಸರಸ್ಸತಿಂ ಪಯಾಗಞ್ಚ, ಅಥೋ ಬಾಹುಮತಿಂ ನದಿಂ;
ನಿಚ್ಚಮ್ಪಿ ಬಾಲೋ ಪಕ್ಖನ್ದೋ [ಪಕ್ಖನ್ನೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಕಣ್ಹಕಮ್ಮೋ ನ ಸುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಕಿಂ ¶ ಸುನ್ದರಿಕಾ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಕಿಂ ಪಯಾಗಾ [ಪಯಾಗೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಕಿಂ ಬಾಹುಕಾ ನದೀ;
ವೇರಿಂ ಕತಕಿಬ್ಬಿಸಂ ನರಂ, ನ ಹಿ ನಂ ಸೋಧಯೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಿನಂ.
‘‘ಸುದ್ಧಸ್ಸ ¶ ವೇ ಸದಾ ಫಗ್ಗು, ಸುದ್ಧಸ್ಸುಪೋಸಥೋ ಸದಾ;
ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಸುಚಿಕಮ್ಮಸ್ಸ, ಸದಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೇ ವತಂ;
ಇಧೇವ ಸಿನಾಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸಬ್ಬಭೂತೇಸು ಕರೋಹಿ ಖೇಮತಂ.
‘‘ಸಚೇ ಮುಸಾ ನ ಭಣಸಿ, ಸಚೇ ಪಾಣಂ ನ ಹಿಂಸಸಿ;
ಸಚೇ ಅದಿನ್ನಂ ನಾದಿಯಸಿ, ಸದ್ದಹಾನೋ ಅಮಚ್ಛರೀ;
ಕಿಂ ಕಾಹಸಿ ಗಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಉದಪಾನೋಪಿ ತೇ ಗಯಾ’’ತಿ.
೮೦. ಏವಂ ¶ ವುತ್ತೇ, ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ; ಏವಮೇವಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ. ಏಸಾಹಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ. ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ. ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ. ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ¶ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ. ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ. ಅಞ್ಞತರೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀತಿ.
ವತ್ಥಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಸತ್ತಮಂ.
೮. ಸಲ್ಲೇಖಸುತ್ತಂ
೮೧. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಚುನ್ದೋ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ¶ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಚುನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಾ ಇಮಾ, ಭನ್ತೇ, ಅನೇಕವಿಹಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ – ಅತ್ತವಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ವಾ ಲೋಕವಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ವಾ – ಆದಿಮೇವ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಏವಮೇತಾಸಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ಏವಮೇತಾಸಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಹೋತೀ’’ತಿ?
೮೨. ‘‘ಯಾ ಇಮಾ, ಚುನ್ದ, ಅನೇಕವಿಹಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ – ಅತ್ತವಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ವಾ ಲೋಕವಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ವಾ – ಯತ್ಥ ಚೇತಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಯತ್ಥ ಚ ಅನುಸೇನ್ತಿ ಯತ್ಥ ಚ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ತಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇ ಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ – ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾ ಪಸ್ಸತೋ ಏವಮೇತಾಸಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ಏವಮೇತಾಸಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ¶ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾ ಏತೇ ¶ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾ ಏತೇ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ¶ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇಯ್ಯ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ¶ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾ ಏತೇ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ¶ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾ ಏತೇ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ, ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ, ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ, ‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಸನ್ತಾ ಏತೇ ವಿಹಾರಾ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಸನ್ತಾ ಏತೇ ವಿಹಾರಾ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ¶ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಸನ್ತಾ ಏತೇ ವಿಹಾರಾ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಚುನ್ದ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಹರಾಮೀ’ತಿ ¶ . ನ ¶ ಖೋ ಪನೇತೇ, ಚುನ್ದ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಲ್ಲೇಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಸನ್ತಾ ಏತೇ ವಿಹಾರಾ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.
೮೩. ‘‘ಇಧ ಖೋ ಪನ ವೋ, ಚುನ್ದ, ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ವಿಹಿಂಸಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅವಿಹಿಂಸಕಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ¶ ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮುಸಾವಾದೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಪಿಸುಣವಾಚಾ [ಪಿಸುಣಾ ವಾಚಾ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಫರುಸವಾಚಾ [ಫರುಸಾ ವಾಚಾ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅಭಿಜ್ಝಾಲೂ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅನಭಿಜ್ಝಾಲೂ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ¶ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾಸತೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸತೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾಞಾಣೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಞಾಣೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಿಚ್ಛಾವಿಮುತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾವಿಮುತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ.
‘‘‘ಪರೇ ಥೀನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ವಿಗತಥೀನಮಿದ್ಧಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ ¶ . ‘ಪರೇ ಉದ್ಧತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅನುದ್ಧತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೀ [ವೇಚಿಕಿಚ್ಛೀ (ಸೀ. ಪೀ. ಕ.)] ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಕೋಧನಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಕ್ಕೋಧನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಉಪನಾಹೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅನುಪನಾಹೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ¶ ಮಕ್ಖೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ¶ , ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಮಕ್ಖೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ¶ ಪಳಾಸೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಪಳಾಸೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಇಸ್ಸುಕೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಚ್ಛರೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಮಚ್ಛರೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಸಠಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಸಠಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮಾಯಾವೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಮಾಯಾವೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಥದ್ಧಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥದ್ಧಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅತಿಮಾನೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅನತಿಮಾನೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ದುಬ್ಬಚಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸುವಚಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಪಾಪಮಿತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಪಮತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಸದ್ಧಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅಹಿರಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಹಿರಿಮನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅನೋತ್ತಾಪೀ [ಅನೋತ್ತಪ್ಪೀ (ಕ.)] ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಓತ್ತಾಪೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಕುಸೀತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ¶ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ. ‘ಪರೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖೋ ಕರಣೀಯೋ.
೮೪. ‘‘ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮ್ಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಚುನ್ದ, ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಬಹುಕಾರಂ [ಬಹೂಪಕಾರಂ (ಕ.)] ವದಾಮಿ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ಅನುವಿಧೀಯನಾಸು! ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಚುನ್ದ, ‘ಪರೇ ವಿಹಿಂಸಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅವಿಹಿಂಸಕಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ. ‘ಪರೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಾ ¶ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ…‘ಪರೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ¶ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
೮೫. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಚುನ್ದ, ವಿಸಮೋ ಮಗ್ಗೋ ಅಸ್ಸ, ತಸ್ಸ [ಮಗ್ಗೋ ತಸ್ಸಾಸ್ಸ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಅಞ್ಞೋ ಸಮೋ ಮಗ್ಗೋ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ; ಸೇಯ್ಯಥಾ ವಾ ಪನ, ಚುನ್ದ, ವಿಸಮಂ ತಿತ್ಥಂ ಅಸ್ಸ, ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಂ ಸಮಂ ತಿತ್ಥಂ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ; ಏವಮೇವ ¶ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ವಿಹಿಂಸಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅವಿಹಿಂಸಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅದಿನ್ನಾದಾಯಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ ¶ , ಮುಸಾವಾದಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಮುಸಾವಾದಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಪಿಸುಣವಾಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಫರುಸವಾಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅಭಿಜ್ಝಾಲುಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾಸತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾಞಾಣಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಞಾಣಂ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಿಚ್ಛಾವಿಮುತ್ತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಿಮುತ್ತಿ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ.
‘‘ಥೀನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಉದ್ಧತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನುದ್ಧಚ್ಚಂ ¶ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಕೋಧನಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ¶ ಅಕ್ಕೋಧೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಉಪನಾಹಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನುಪನಾಹೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಕ್ಖಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಮಕ್ಖೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಪಳಾಸಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪಳಾಸೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ ¶ , ಇಸ್ಸುಕಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನಿಸ್ಸುಕಿತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಚ್ಛರಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಮಚ್ಛರಿಯಂ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಸಠಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮಾಯಾವಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಮಾಯಾ [ಅಮಾಯಾವಿತಾ (ಕ.)] ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಥದ್ಧಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅತ್ಥದ್ಧಿಯಂ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅತಿಮಾನಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನತಿಮಾನೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ದುಬ್ಬಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೋವಚಸ್ಸತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಪಾಪಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅಹಿರಿಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಹಿರೀ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅನೋತ್ತಾಪಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಂ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಕುಸೀತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೋ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ, ದುಪ್ಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ ¶ , ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿ-ಆಧಾನಗ್ಗಾಹಿ-ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹಿ-ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿತಾ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ.
೮೬. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಚುನ್ದ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಅಧೋಭಾಗಙ್ಗಮನೀಯಾ [ಅಧೋಭಾವಙ್ಗಮನೀಯಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಯೇ ಕೇಚಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಉಪರಿಭಾಗಙ್ಗಮನೀಯಾ [ಉಪರಿಭಾವಙ್ಗಮನೀಯಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಏವಮೇವ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ವಿಹಿಂಸಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅವಿಹಿಂಸಾ ಹೋತಿ ಉಪರಿಭಾಗಾಯ [ಉಪರಿಭಾವಾಯ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಪಾಣಾತಿಪಾತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಉಪರಿಭಾಗಾಯ…ಪೇ… ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿ-ಆಧಾನಗ್ಗಾಹಿ-ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಸ್ಸ ¶ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿ-ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹಿ-ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿತಾ ಹೋತಿ ಉಪರಿಭಾಗಾಯ.
೮೭. ‘‘ಸೋ ವತ, ಚುನ್ದ, ಅತ್ತನಾ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನೋ ಪರಂ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನಂ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸೋ ವತ, ಚುನ್ದ, ಅತ್ತನಾ ಅಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನೋ ಪರಂ ¶ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನಂ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸೋ ವತ, ಚುನ್ದ, ಅತ್ತನಾ ಅದನ್ತೋ ಅವಿನೀತೋ ಅಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಪರಂ ದಮೇಸ್ಸತಿ ವಿನೇಸ್ಸತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸೋ ವತ ¶ , ಚುನ್ದ, ಅತ್ತನಾ ದನ್ತೋ ವಿನೀತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಪರಂ ದಮೇಸ್ಸತಿ ವಿನೇಸ್ಸತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ವಿಹಿಂಸಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅವಿಹಿಂಸಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅದಿನ್ನಾದಾಯಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀ ¶ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮುಸಾವಾದಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಮುಸಾವಾದಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಪಿಸುಣವಾಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಫರುಸವಾಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅಭಿಜ್ಝಾಲುಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾಸತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾಞಾಣಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಞಾಣಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಿಚ್ಛಾವಿಮುತ್ತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಿಮುತ್ತಿ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ.
‘‘ಥೀನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ¶ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಉದ್ಧತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನುದ್ಧಚ್ಚಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಕೋಧನಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಕ್ಕೋಧೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಉಪನಾಹಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನುಪನಾಹೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಕ್ಖಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಮಕ್ಖೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಪಳಾಸಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪಳಾಸೋ ¶ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಇಸ್ಸುಕಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನಿಸ್ಸುಕಿತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಚ್ಛರಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಮಚ್ಛರಿಯಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಸಠಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮಾಯಾವಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಮಾಯಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಥದ್ಧಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅತ್ಥದ್ಧಿಯಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅತಿಮಾನಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನತಿಮಾನೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ದುಬ್ಬಚಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೋವಚಸ್ಸತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಪಾಪಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ¶ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅಹಿರಿಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಹಿರೀ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅನೋತ್ತಾಪಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಂ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಕುಸೀತಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೋ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ¶ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ದುಪ್ಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ¶ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ. ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿ-ಆಧಾನಗ್ಗಾಹಿ-ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಸ್ಸ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿ-ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹಿ-ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿತಾ ಹೋತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ.
೮೮. ‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ದೇಸಿತೋ ಮಯಾ ಸಲ್ಲೇಖಪರಿಯಾಯೋ, ದೇಸಿತೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಪರಿಯಾಯೋ, ದೇಸಿತೋ ಪರಿಕ್ಕಮನಪರಿಯಾಯೋ, ದೇಸಿತೋ ಉಪರಿಭಾಗಪರಿಯಾಯೋ, ದೇಸಿತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಪರಿಯಾಯೋ. ಯಂ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಸತ್ಥಾರಾ ಕರಣೀಯಂ ಸಾವಕಾನಂ ಹಿತೇಸಿನಾ ಅನುಕಮ್ಪಕೇನ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ, ಕತಂ ವೋ ತಂ ಮಯಾ. ‘ಏತಾನಿ, ಚುನ್ದ, ರುಕ್ಖಮೂಲಾನಿ, ಏತಾನಿ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಿ, ಝಾಯಥ, ಚುನ್ದ, ಮಾ ಪಮಾದತ್ಥ, ಮಾ ಪಚ್ಛಾವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಅಹುವತ್ಥ’ – ಅಯಂ ಖೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅನುಸಾಸನೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಚುನ್ದೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ.
ಚತುತ್ತಾಲೀಸಪದಾ ವುತ್ತಾ, ಸನ್ಧಯೋ ಪಞ್ಚ ದೇಸಿತಾ;
ಸಲ್ಲೇಖೋ ನಾಮ ಸುತ್ತನ್ತೋ, ಗಮ್ಭೀರೋ ಸಾಗರೂಪಮೋತಿ.
ಸಲ್ಲೇಖಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಅಟ್ಠಮಂ.
೯. ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸುತ್ತಂ
೮೯. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆವುಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ. ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘‘ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ [ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ಆವುಸೋ, ವುಚ್ಚತಿ. ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ?
‘‘ದೂರತೋಪಿ ಖೋ ಮಯಂ, ಆವುಸೋ, ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾತುಂ. ಸಾಧು ವತಾಯಸ್ಮನ್ತಂಯೇವ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಪಟಿಭಾತು ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ. ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಆವುಸೋ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಕುಸಲಮೂಲಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಕುಸಲಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಕುಸಲಮೂಲಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ¶ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ¶ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ಅಕುಸಲಂ, ಕತಮಂ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ಕತಮಂ ಕುಸಲಂ, ಕತಮಂ ಕುಸಲಮೂಲಂ? ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅಕುಸಲಂ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಅಕುಸಲಂ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ಅಕುಸಲಂ, ಮುಸಾವಾದೋ ಅಕುಸಲಂ, ಪಿಸುಣಾ ವಾಚಾ [ಪಿಸುಣವಾಚಾ (ಕ.)] ಅಕುಸಲಂ, ಫರುಸಾ ವಾಚಾ [ಫರುಸವಾಚಾ (ಕ.)] ಅಕುಸಲಂ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋ ಅಕುಸಲಂ, ಅಭಿಜ್ಝಾ ಅಕುಸಲಂ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅಕುಸಲಂ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಅಕುಸಲಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ ಅಕುಸಲಂ. ಕತಮಞ್ಚಾವುಸೋ, ಅಕುಸಲಮೂಲಂ? ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ದೋಸೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಅಕುಸಲಮೂಲಂ.
‘‘ಕತಮಞ್ಚಾವುಸೋ ¶ ¶ , ಕುಸಲಂ? ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಮುಸಾವಾದಾ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀ ಕುಸಲಂ, ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಕುಸಲಂ, ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕುಸಲಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಕುಸಲಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಕುಸಲಂ. ಕತಮಞ್ಚಾವುಸೋ, ಕುಸಲಮೂಲಂ? ಅಲೋಭೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ, ಅದೋಸೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ, ಅಮೋಹೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಕುಸಲಮೂಲಂ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಕುಸಲಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಕುಸಲಮೂಲಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ದಿಟ್ಠೇವಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ¶ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೦. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಉತ್ತರಿ [ಉತ್ತರಿಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಪಞ್ಹಂ ಅಪುಚ್ಛುಂ [ಅಪುಚ್ಛಿಂಸು (ಸ್ಯಾ.)] – ‘‘ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ, ಅಞ್ಞೋಪಿ ಪರಿಯಾಯೋ ಯಥಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ?
‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಆಹಾರಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಆಹಾರಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಆಹಾರನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಆಹಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ¶ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮೋ ಪನಾವುಸೋ, ಆಹಾರೋ, ಕತಮೋ ಆಹಾರಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಆಹಾರನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಆಹಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಆವುಸೋ, ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ, ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ. ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ಓಳಾರಿಕೋ ¶ ವಾ ಸುಖುಮೋ ವಾ, ಫಸ್ಸೋ ದುತಿಯೋ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ತತಿಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುತ್ಥಂ. ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ ಆಹಾರಸಮುದಯೋ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಆಹಾರನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಆಹಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ¶ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ¶ , ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ’.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಆಹಾರಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಆಹಾರಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಆಹಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಆಹಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ದಿಟ್ಠೇವಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೧. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಉತ್ತರಿ ಪಞ್ಹಂ ಅಪುಚ್ಛುಂ – ‘‘ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ, ಅಞ್ಞೋಪಿ ಪರಿಯಾಯೋ ಯಥಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ?
‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖಂ, ಕತಮೋ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಜಾತಿಪಿ ದುಕ್ಖಾ, ಜರಾಪಿ ದುಕ್ಖಾ, ಮರಣಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ, ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾಪಿ ದುಕ್ಖಾ, ಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋಪಿ ದುಕ್ಖೋ, ಪಿಯೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋಪಿ ದುಕ್ಖೋ, ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ¶ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ [ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾಪಿ (ಕ.)] ದುಕ್ಖಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖಂ. ಕತಮೋ ಚಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ? ಯಾಯಂ ತಣ್ಹಾ ¶ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ [ಪೋನೋಭವಿಕಾ (ಸೀ. ಪೀ.)] ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ [ನನ್ದಿರಾಗಸಹಗತಾ (ಸೀ. ಪೀ.)], ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಭವತಣ್ಹಾ ¶ ವಿಭವತಣ್ಹಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ. ಕತಮೋ ಚಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ? ಯೋ ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ಚಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಮುತ್ತಿ ಅನಾಲಯೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ. ಕತಮಾ ಚಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಅಯಮೇವ ¶ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ದಿಟ್ಠೇವಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೨. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಉತ್ತರಿ ಪಞ್ಹಂ ಅಪುಚ್ಛುಂ – ‘‘ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ, ಅಞ್ಞೋಪಿ ಪರಿಯಾಯೋ ಯಥಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ¶ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ?
‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಜರಾಮರಣಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ಜರಾಮರಣಂ, ಕತಮೋ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಜರಾ. ಕತಮಞ್ಚಾವುಸೋ, ಮರಣಂ? ಯಾ [ಯಂ (ಪೀ. ಕ.), ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇಪಿ] ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ¶ ತಮ್ಹಾ ತಮ್ಹಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯಾ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಭೇದೋ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಮಚ್ಚು ಮರಣಂ ಕಾಲಂಕಿರಿಯಾ ಖನ್ಧಾನಂ ಭೇದೋ, ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ, ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸುಪಚ್ಛೇದೋ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಮರಣಂ. ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ಜರಾ ಇದಞ್ಚ ಮರಣಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಜರಾಮರಣಂ. ಜಾತಿಸಮುದಯಾ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೋ, ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ¶ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣಸಮುದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ¶ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೩. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ¶ ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಜಾತಿಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜಾತಿಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜಾತಿನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜಾತಿನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಾ ಪನಾವುಸೋ, ಜಾತಿ, ಕತಮೋ ಜಾತಿಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಜಾತಿನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಿ ಓಕ್ಕನ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ, ಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಲಾಭೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಜಾತಿ. ಭವಸಮುದಯಾ ಜಾತಿಸಮುದಯೋ, ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಜಾತಿನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಜಾತಿಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜಾತಿಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜಾತಿನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜಾತಿನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ¶ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ¶ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೪. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಭವಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಭವಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಭವನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಭವನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ¶ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮೋ ಪನಾವುಸೋ, ಭವೋ, ಕತಮೋ ಭವಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಭವನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಭವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ತಯೋಮೇ, ಆವುಸೋ, ಭವಾ – ಕಾಮಭವೋ, ರೂಪಭವೋ, ಅರೂಪಭವೋ. ಉಪಾದಾನಸಮುದಯಾ ಭವಸಮುದಯೋ, ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಭವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಭವಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಭವಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಭವನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಭವನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ. ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೫. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಪಾದಾನಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಉಪಾದಾನಸಮುದಯಞ್ಚ ¶ ಪಜಾನಾತಿ, ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ಉಪಾದಾನಂ, ಕತಮೋ ಉಪಾದಾನಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಆವುಸೋ, ಉಪಾದಾನಾನಿ ¶ – ಕಾಮುಪಾದಾನಂ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ, ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಂ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ. ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ ಉಪಾದಾನಸಮುದಯೋ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ¶ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಉಪಾದಾನಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಉಪಾದಾನಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೬. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ¶ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ತಣ್ಹಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ¶ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಾ ಪನಾವುಸೋ, ತಣ್ಹಾ, ಕತಮೋ ತಣ್ಹಾಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಛಯಿಮೇ, ಆವುಸೋ, ತಣ್ಹಾಕಾಯಾ – ರೂಪತಣ್ಹಾ, ಸದ್ದತಣ್ಹಾ, ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ, ರಸತಣ್ಹಾ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ, ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ. ವೇದನಾಸಮುದಯಾ ತಣ್ಹಾಸಮುದಯೋ, ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ತಣ್ಹಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೭. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ವೇದನಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ವೇದನಾಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ವೇದನಾನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ವೇದನಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ¶ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಾ ಪನಾವುಸೋ, ವೇದನಾ, ಕತಮೋ ವೇದನಾಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ವೇದನಾನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ¶ ಪಟಿಪದಾ? ಛಯಿಮೇ, ಆವುಸೋ, ವೇದನಾಕಾಯಾ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ. ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಸಮುದಯೋ, ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ವೇದನಾನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ¶ ¶ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ವೇದನಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ವೇದನಾಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ವೇದನಾನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ವೇದನಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೮. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಫಸ್ಸಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಫಸ್ಸಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಫಸ್ಸನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಫಸ್ಸನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮೋ ಪನಾವುಸೋ, ಫಸ್ಸೋ, ಕತಮೋ ಫಸ್ಸಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಛಯಿಮೇ, ಆವುಸೋ, ಫಸ್ಸಕಾಯಾ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ¶ , ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ. ಸಳಾಯತನಸಮುದಯಾ ಫಸ್ಸಸಮುದಯೋ, ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಫಸ್ಸನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಫಸ್ಸಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಫಸ್ಸಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಫಸ್ಸನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಫಸ್ಸನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ¶ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೯೯. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಳಾಯತನಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಳಾಯತನಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ¶ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ಸಳಾಯತನಂ, ಕತಮೋ ಸಳಾಯತನಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ¶ ? ಛಯಿಮಾನಿ, ಆವುಸೋ, ಆಯತನಾನಿ – ಚಕ್ಖಾಯತನಂ, ಸೋತಾಯತನಂ, ಘಾನಾಯತನಂ, ಜಿವ್ಹಾಯತನಂ, ಕಾಯಾಯತನಂ, ಮನಾಯತನಂ. ನಾಮರೂಪಸಮುದಯಾ ಸಳಾಯತನಸಮುದಯೋ, ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಸಳಾಯತನಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಳಾಯತನಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ ¶ , ಏವಂ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೧೦೦. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ನಾಮರೂಪಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ನಾಮರೂಪಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ನಾಮರೂಪಂ, ಕತಮೋ ನಾಮರೂಪಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ವೇದನಾ, ಸಞ್ಞಾ, ಚೇತನಾ, ಫಸ್ಸೋ, ಮನಸಿಕಾರೋ ¶ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ನಾಮಂ; ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಿ, ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯರೂಪಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ರೂಪಂ. ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ನಾಮಂ ಇದಞ್ಚ ರೂಪಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ನಾಮರೂಪಂ. ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯಾ ನಾಮರೂಪಸಮುದಯೋ, ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ¶ ನಾಮರೂಪಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ನಾಮರೂಪಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ¶ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೧೦೧. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಂ ಪನಾವುಸೋ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಕತಮೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಛಯಿಮೇ, ಆವುಸೋ, ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯಾ – ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ. ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯೋ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ ¶ , ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ¶ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ… ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೧೦೨. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ¶ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಙ್ಖಾರೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮೇ ಪನಾವುಸೋ, ಸಙ್ಖಾರಾ, ಕತಮೋ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ¶ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ತಯೋಮೇ, ಆವುಸೋ, ಸಙ್ಖಾರಾ – ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ. ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೋ, ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರೇ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ¶ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೧೦೩. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ…ಪೇ… ಅಪುಚ್ಛುಂ – ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ… ‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅವಿಜ್ಜಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮಾ ಪನಾವುಸೋ, ಅವಿಜ್ಜಾ, ಕತಮೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಯಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಞ್ಞಾಣಂ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಅವಿಜ್ಜಾ. ಆಸವಸಮುದಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯೋ, ಆಸವನಿರೋಧಾ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ¶ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ¶ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
೧೦೪. ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ¶ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಉತ್ತರಿ ಪಞ್ಹಂ ಅಪುಚ್ಛುಂ – ‘‘ಸಿಯಾ ಪನಾವುಸೋ, ಅಞ್ಞೋಪಿ ಪರಿಯಾಯೋ ¶ ಯಥಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ?
‘‘ಸಿಯಾ, ಆವುಸೋ. ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಆಸವಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಆಸವಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಆಸವನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ. ಕತಮೋ ಪನಾವುಸೋ, ಆಸವೋ, ಕತಮೋ ಆಸವಸಮುದಯೋ, ಕತಮೋ ಆಸವನಿರೋಧೋ, ಕತಮಾ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ? ತಯೋಮೇ, ಆವುಸೋ, ಆಸವಾ – ಕಾಮಾಸವೋ, ಭವಾಸವೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ. ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಆಸವಸಮುದಯೋ, ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಆಸವನಿರೋಧೋ, ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಆಸವಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಆಸವಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಆಸವನಿರೋಧಂ ¶ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಾನುಸಯಂ ಪಹಾಯ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಂ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ – ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ ¶ , ಉಜುಗತಾಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ.
ಇದಮವೋಚಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನವಮಂ. [ಇತೋ ಪರಂ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಇಮಾಪಿ ಗಾಥಾಯೋ§ಏವಂ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ –§ದುಕ್ಖಂ ಜರಾಮರಣಂ ಉಪಾದಾನಂ, ಸಳಾಯತನಂ ನಾಮರೂಪಂ. ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಯಾ ಸಾ ಪರೇ, ಕತಮಾ ಪನಾವುಸೋ ಪದಾನಂ§ಕಿಂ ಜಾತಿ ತಣ್ಹಾ ಚ ವೇದನಾ, ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚತುಕ್ಕನಯೋ. ಚತ್ತಾರಿ ಪರೇ ಕತಮಾ, ಪನಾವುಸೋ ಪದಾನಂ ಕೇವಲಂ§ಆಹಾರೋ ಚ ಭವೋ ಫಸ್ಸೋ, ಸಙ್ಖಾರೋ ಆಸವಪಞ್ಚಮೋ. ಯಾವ ಪಞ್ಚ ಪರೇ ಕತಮಾ, ಪನಾವುಸೋ ಪದಾನಂ ಕಿಂ§ಕತಮನ್ತಿ ಛಬ್ಬಿಧಾ ವುತ್ತಂ, ಕತಮಾನಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಿ. ಕತಮೋ ಪಞ್ಚವಿಧೋ ವುತ್ತೋ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಏಕಸಙ್ಖಾನಂ ಪಞ್ಚನಯಪದಾನಿ ಚಾತಿ ]
೧೦. ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಂ
೧೦೫. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕುರೂಸು ವಿಹರತಿ ಕಮ್ಮಾಸಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕುರೂನಂ ನಿಗಮೋ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
ಉದ್ದೇಸೋ
೧೦೬. ‘‘ಏಕಾಯನೋ ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಗ್ಗೋ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ, ಸೋಕಪರಿದೇವಾನಂ ¶ [ಪರಿದ್ದವಾನಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಸಮತಿಕ್ಕಮಾಯ, ದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾಯ, ಞಾಯಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ, ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ.
‘‘ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ.
ಉದ್ದೇಸೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಆನಾಪಾನಪಬ್ಬಂ
೧೦೭. ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಗತೋ ವಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ವಾ ನಿಸೀದತಿ, ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ, ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ, ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ. ಸೋ ಸತೋವ ಅಸ್ಸಸತಿ, ಸತೋವ [ಸತೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಪಸ್ಸಸತಿ. ದೀಘಂ ¶ ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ದೀಘಂ ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸ್ಸಂ ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸ್ಸಂ ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ¶ ‘ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ ¶ , ‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಕ್ಖೋ ಭಮಕಾರೋ ವಾ ಭಮಕಾರನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ ದೀಘಂ ವಾ ಅಞ್ಛನ್ತೋ ‘ದೀಘಂ ಅಞ್ಛಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸ್ಸಂ ವಾ ಅಞ್ಛನ್ತೋ ‘ರಸ್ಸಂ ಅಞ್ಛಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ದೀಘಂ ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ದೀಘಂ ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ದೀಘಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸ್ಸಂ ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ರಸ್ಸಂ ಅಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸ್ಸಂ ವಾ ಪಸ್ಸಸನ್ತೋ ‘ರಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಸಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘ಸಬ್ಬಕಾಯಪಟಿಸಂವೇದೀ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ; ‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘ಪಸ್ಸಮ್ಭಯಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಪಸ್ಸಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಿಕ್ಖತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಕಾಯೋ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ¶ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ [ಏವಮ್ಪಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ಆನಾಪಾನಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಇರಿಯಾಪಥಪಬ್ಬಂ
೧೦೮. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಾ ‘ಗಚ್ಛಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಠಿತೋ ವಾ ‘ಠಿತೋಮ್ಹೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ನಿಸಿನ್ನೋ ವಾ ‘ನಿಸಿನ್ನೋಮ್ಹೀ’ತಿ ¶ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಯಾನೋ ವಾ ‘ಸಯಾನೋಮ್ಹೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಥಾ ಯಥಾ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಣಿಹಿತೋ ಹೋತಿ ತಥಾ ತಥಾ ನಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ¶ ¶ ಕಾಯೋ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ಇರಿಯಾಪಥಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಪಜಾನಪಬ್ಬಂ
೧೦೯. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಆಲೋಕಿತೇ ವಿಲೋಕಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಮಿಞ್ಜಿತೇ ಪಸಾರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ಸಮ್ಪಜಾನಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಪಟಿಕೂಲಮನಸಿಕಾರಪಬ್ಬಂ
೧೧೦. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಉದ್ಧಂ ಪಾದತಲಾ, ಅಧೋ ಕೇಸಮತ್ಥಕಾ, ತಚಪರಿಯನ್ತಂ ಪೂರಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಅಸುಚಿನೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ – ‘ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಕೇಸಾ ಲೋಮಾ ನಖಾ ದನ್ತಾ ತಚೋ ಮಂಸಂ ¶ ನ್ಹಾರು [ನಹಾರು (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಅಟ್ಠಿ ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಂ ವಕ್ಕಂ ಹದಯಂ ಯಕನಂ ಕಿಲೋಮಕಂ ಪಿಹಕಂ ಪಪ್ಫಾಸಂ ಅನ್ತಂ ಅನ್ತಗುಣಂ ಉದರಿಯಂ ಕರೀಸಂ ಪಿತ್ತಂ ಸೇಮ್ಹಂ ಪುಬ್ಬೋ ಲೋಹಿತಂ ಸೇದೋ ಮೇದೋ ಅಸ್ಸು ವಸಾ ಖೇಳೋ ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾ ಲಸಿಕಾ ಮುತ್ತ’ನ್ತಿ [ಮುತ್ತಂ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗನ್ತಿ (ಕ.)].
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಭತೋಮುಖಾ ಪುತೋಳಿ [ಮೂತೋಳೀ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಪೂರಾ ನಾನಾವಿಹಿತಸ್ಸ ಧಞ್ಞಸ್ಸ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಾಲೀನಂ ¶ ವೀಹೀನಂ ಮುಗ್ಗಾನಂ ಮಾಸಾನಂ ತಿಲಾನಂ ತಣ್ಡುಲಾನಂ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖೇಯ್ಯ – ‘ಇಮೇ ಸಾಲೀ ಇಮೇ ವೀಹೀ ಇಮೇ ¶ ಮುಗ್ಗಾ ಇಮೇ ಮಾಸಾ ಇಮೇ ತಿಲಾ ಇಮೇ ತಣ್ಡುಲಾ’ತಿ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಉದ್ಧಂ ಪಾದತಲಾ, ಅಧೋ ಕೇಸಮತ್ಥಕಾ, ತಚಪರಿಯನ್ತಂ ಪೂರಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಅಸುಚಿನೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ – ‘ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಕೇಸಾ ಲೋಮಾ…ಪೇ… ಮುತ್ತ’ನ್ತಿ.
‘‘ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ಪಟಿಕೂಲಮನಸಿಕಾರಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಧಾತುಮನಸಿಕಾರಪಬ್ಬಂ
೧೧೧. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಯಥಾಠಿತಂ ಯಥಾಪಣಿಹಿತಂ ಧಾತುಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ – ‘ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಪಥವೀಧಾತು ಆಪೋಧಾತು ತೇಜೋಧಾತು ವಾಯೋಧಾತೂ’ತಿ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಕ್ಖೋ ಗೋಘಾತಕೋ ವಾ ಗೋಘಾತಕನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ ಗಾವಿಂ ವಧಿತ್ವಾ ಚತುಮಹಾಪಥೇ [ಚಾತುಮ್ಮಹಾಪಥೇ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಬಿಲಸೋ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಸ್ಸ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಯಥಾಠಿತಂ ಯಥಾಪಣಿಹಿತಂ ಧಾತುಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ – ‘ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಪಥವೀಧಾತು ಆಪೋಧಾತು ತೇಜೋಧಾತು ವಾಯೋಧಾತೂ’ತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ¶ ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ಧಾತುಮನಸಿಕಾರಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ನವಸಿವಥಿಕಪಬ್ಬಂ
೧೧೨. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ ಏಕಾಹಮತಂ ವಾ ದ್ವೀಹಮತಂ ವಾ ತೀಹಮತಂ ವಾ ಉದ್ಧುಮಾತಕಂ ವಿನೀಲಕಂ ವಿಪುಬ್ಬಕಜಾತಂ. ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಉಪಸಂಹರತಿ – ‘ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಕಾಯೋ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಭಾವೀ ಏವಂಅನತೀತೋ’ತಿ [ಏತಂ ಅನತೀತೋತಿ (ಸೀ. ಪೀ.)]. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ ಕಾಕೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ಕುಲಲೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ಗಿಜ್ಝೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ಕಙ್ಕೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ಸುನಖೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ಬ್ಯಗ್ಘೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ದೀಪೀಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ಸಿಙ್ಗಾಲೇಹಿ ವಾ [ಗಿಜ್ಝೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಸುವಾನೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಸಿಗಾಲೇಹಿ ವಾ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಖಜ್ಜಮಾನಂ ವಿವಿಧೇಹಿ ವಾ ಪಾಣಕಜಾತೇಹಿ ಖಜ್ಜಮಾನಂ. ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಉಪಸಂಹರತಿ – ‘ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಕಾಯೋ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಭಾವೀ ಏವಂಅನತೀತೋ’ತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ಸಮಂಸಲೋಹಿತಂ ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಂ…ಪೇ… ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ನಿಮಂಸಲೋಹಿತಮಕ್ಖಿತಂ ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಂ…ಪೇ… ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ಅಪಗತಮಂಸಲೋಹಿತಂ ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಂ…ಪೇ… ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಅಪಗತಸಮ್ಬನ್ಧಾನಿ ¶ [ಅಪಗತನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಾನಿ (ಸ್ಯಾ.)] ದಿಸಾ ವಿದಿಸಾ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಹತ್ಥಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಪಾದಟ್ಠಿಕಂ ¶ ಅಞ್ಞೇನ ಗೋಪ್ಫಕಟ್ಠಿಕಂ [‘‘ಅಞ್ಞೇನ ಗೋಪ್ಫಕಟ್ಠಿಕ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ. ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ] ಅಞ್ಞೇನ ಜಙ್ಘಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಊರುಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಕಟಿಟ್ಠಿಕಂ [ಅಞ್ಞೇನ ಕಟಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಪಿಟ್ಠಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಕಣ್ಟಕಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಫಾಸುಕಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಉರಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಅಂಸಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಬಾಹುಟ್ಠಿಕಂ (ಸ್ಯಾ.)] ಅಞ್ಞೇನ ಫಾಸುಕಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಪಿಟ್ಠಿಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಖನ್ಧಟ್ಠಿಕಂ [ಅಞ್ಞೇನ ಕಟಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಪಿಟ್ಠಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಕಣ್ಟಕಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಫಾಸುಕಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಉರಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಅಂಸಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಬಾಹುಟ್ಠಿಕಂ (ಸ್ಯಾ.)] ಅಞ್ಞೇನ ಗೀವಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಹನುಕಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ದನ್ತಟ್ಠಿಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಸೀಸಕಟಾಹಂ. ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಉಪಸಂಹರತಿ – ‘ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಕಾಯೋ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಭಾವೀ ಏವಂಅನತೀತೋ’ತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ, ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಸೇತಾನಿ ಸಙ್ಖವಣ್ಣಪಟಿಭಾಗಾನಿ [ಸಙ್ಖವಣ್ಣೂಪನಿಭಾನಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] …ಪೇ… ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಪುಞ್ಜಕಿತಾನಿ ತೇರೋವಸ್ಸಿಕಾನಿ…ಪೇ… ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಪೂತೀನಿ ಚುಣ್ಣಕಜಾತಾನಿ ¶ . ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಉಪಸಂಹರತಿ – ‘ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಕಾಯೋ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಭಾವೀ ಏವಂಅನತೀತೋ’ತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ¶ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಕಾಯೋ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ನವಸಿವಥಿಕಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಚುದ್ದಸಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ.
ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾ
೧೧೩. ‘‘ಕಥಞ್ಚ ¶ ¶ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಂ ವಾ [ಸುಖಂ, ದುಕ್ಖಂ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ. ಕ.)] ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ದುಕ್ಖಂ ವಾ [ಸುಖಂ, ದುಕ್ಖಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ. ಕ.)] ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಾಮಿಸಂ ವಾ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ಸಾಮಿಸಂ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ನಿರಾಮಿಸಂ ವಾ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ನಿರಾಮಿಸಂ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಾಮಿಸಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ಸಾಮಿಸಂ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ನಿರಾಮಿಸಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ನಿರಾಮಿಸಂ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಾಮಿಸಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ಸಾಮಿಸಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ನಿರಾಮಿಸಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ‘ನಿರಾಮಿಸಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ವೇದನಾಸು ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ವೇದನಾಸು ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ವೇದನಾಸು ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ವೇದನಾ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ ¶ , ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ.
ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾ
೧೧೪. ‘‘ಕಥಞ್ಚ ¶ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸರಾಗಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತರಾಗಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸದೋಸಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತದೋಸಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಮೋಹಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತಮೋಹಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಂಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಂಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಉತ್ತರಂ ¶ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಉತ್ತರಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನುತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅನುತ್ತರಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ. ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ¶ ವಾ ಚಿತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಚಿತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಚಿತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ ¶ . ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ.
ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ.
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ನೀವರಣಪಬ್ಬಂ
೧೧೫. ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸು ನೀವರಣೇಸು. ಕಥಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸು ನೀವರಣೇಸು?
‘‘ಇಧ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬ್ಯಾಪಾದೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬ್ಯಾಪಾದೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ¶ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಥೀನಮಿದ್ಧಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಥೀನಮಿದ್ಧ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಥೀನಮಿದ್ಧಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಥೀನಮಿದ್ಧ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಥೀನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ¶ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಥೀನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಥೀನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ ¶ , ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ¶ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸು ನೀವರಣೇಸು.
ನೀವರಣಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ಖನ್ಧಪಬ್ಬಂ
೧೧೬. ‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ¶ ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು. ಕಥಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ಇತಿ ರೂಪಂ, ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ; ಇತಿ ವೇದನಾ, ಇತಿ ವೇದನಾಯ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ; ಇತಿ ಸಞ್ಞಾ, ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ; ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ; ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ’ತಿ; ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು.
ಖನ್ಧಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ಆಯತನಪಬ್ಬಂ
೧೧೭. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಛಸು ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಆಯತನೇಸು. ಕಥಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಛಸು ¶ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಆಯತನೇಸು?
‘‘ಇಧ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ರೂಪೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಂಯೋಜನಂ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸೋತಞ್ಚ ¶ ಪಜಾನಾತಿ, ಸದ್ದೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಂಯೋಜನಂ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಘಾನಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಗನ್ಧೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಂಯೋಜನಂ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಜಿವ್ಹಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ರಸೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಂಯೋಜನಂ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಕಾಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಂಯೋಜನಂ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಮನಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಧಮ್ಮೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಂಯೋಜನಂ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಹೀನಸ್ಸ ಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಇತಿ ¶ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ¶ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ¶ ಚ ವಿಹರತಿ ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಛಸು ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಆಯತನೇಸು.
ಆಯತನಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಪಬ್ಬಂ
೧೧೮. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಸತ್ತಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು. ಕಥಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಸತ್ತಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ¶ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ¶ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ¶ , ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ.
‘‘ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರೀ ಹೋತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ¶ .
‘‘ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಸತ್ತಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು.
ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ [ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ. ಪಠಮಭಾಣವಾರಂ (ಸ್ಯಾ.)].
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ಸಚ್ಚಪಬ್ಬಂ
೧೧೯. ‘‘ಪುನ ¶ ¶ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು. ಕಥಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ.
ಪಠಮಭಾಣವಾರೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ದುಕ್ಖಸಚ್ಚನಿದ್ದೇಸೋ
೧೨೦. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ? ಜಾತಿಪಿ ದುಕ್ಖಾ, ಜರಾಪಿ ದುಕ್ಖಾ, ಮರಣಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ, ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾಪಿ ದುಕ್ಖಾ, ಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋಪಿ ದುಕ್ಖೋ, ಪಿಯೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋಪಿ ದುಕ್ಖೋ [‘‘ಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ…ಪೇ… ವಿಪ್ಪಯೋಗೋಪಿ ದುಕ್ಖೋ’’ತಿ ಪಾಠೋ ಚೇವ ತಂನಿದ್ದೇಸೋ ಚ ಸೀ. ಪೀ. ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಂಪಿ ತಂಸಂವಣ್ಣನಾ ನತ್ಥಿ], ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ [ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾಪಿ (ಕ.)] ದುಕ್ಖಾ.
೧೨೧. ‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಿ ಓಕ್ಕನ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಲಾಭೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ.
೧೨೨. ‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾ.
೧೨೩. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮರಣಂ? ಯಂ [ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನೀ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ] ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಾ ತಮ್ಹಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯಾ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಭೇದೋ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಮಚ್ಚು ಮರಣಂ ಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾ ಖನ್ಧಾನಂ ಭೇದೋ ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸುಪಚ್ಛೇದೋ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮರಣಂ.
೧೨೪. ‘‘ಕತಮೋ ¶ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋಕೋ? ಯೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ¶ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ¶ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸೋಕೋ ಸೋಚನಾ ಸೋಚಿತತ್ತಂ ಅನ್ತೋಸೋಕೋ ಅನ್ತೋಪರಿಸೋಕೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋಕೋ.
೧೨೫. ‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿದೇವೋ? ಯೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಆದೇವೋ ಪರಿದೇವೋ ಆದೇವನಾ ಪರಿದೇವನಾ ಆದೇವಿತತ್ತಂ ಪರಿದೇವಿತತ್ತಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿದೇವೋ.
೧೨೬. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಂ? ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಕಾಯಿಕಂ ಅಸಾತಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಸಾತಂ ವೇದಯಿತಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಂ.
೧೨೭. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೋಮನಸ್ಸಂ? ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಅಸಾತಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಸಾತಂ ವೇದಯಿತಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೋಮನಸ್ಸಂ.
೧೨೮. ‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾಯಾಸೋ? ಯೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಆಯಾಸೋ ಉಪಾಯಾಸೋ ಆಯಾಸಿತತ್ತಂ ಉಪಾಯಾಸಿತತ್ತಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾಯಾಸೋ.
೧೨೯. ‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋ ದುಕ್ಖೋ? ಇಧ ಯಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಅನಿಟ್ಠಾ ಅಕನ್ತಾ ಅಮನಾಪಾ ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ಗನ್ಧಾ ರಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಧಮ್ಮಾ, ಯೇ ವಾ ಪನಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಅನತ್ಥಕಾಮಾ ಅಹಿತಕಾಮಾ ಅಫಾಸುಕಕಾಮಾ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾ, ಯಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಙ್ಗತಿ ಸಮಾಗಮೋ ಸಮೋಧಾನಂ ಮಿಸ್ಸೀಭಾವೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋ ದುಕ್ಖೋ.
೧೩೦. ‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಿಯೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋ ದುಕ್ಖೋ? ಇಧ ಯಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ಗನ್ಧಾ ¶ ರಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಧಮ್ಮಾ, ಯೇ ವಾ ಪನಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಅತ್ಥಕಾಮಾ ಹಿತಕಾಮಾ ಫಾಸುಕಕಾಮಾ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾ ಮಾತಾ ವಾ ಪಿತಾ ವಾ ಭಾತಾ ವಾ ಭಗಿನೀ ವಾ ಮಿತ್ತಾ ವಾ ಅಮಚ್ಚಾ ವಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ವಾ, ಯಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಸಙ್ಗತಿ ಅಸಮಾಗಮೋ ¶ ಅಸಮೋಧಾನಂ ಅಮಿಸ್ಸೀಭಾವೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಿಯೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋ ದುಕ್ಖೋ.
೧೩೧. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ? ಜಾತಿಧಮ್ಮಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಸತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಯಂ ನ ಜಾತಿಧಮ್ಮಾ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ವತ ನೋ ಜಾತಿ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಇಚ್ಛಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಜರಾಧಮ್ಮಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಯಂ ನ ಜರಾಧಮ್ಮಾ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ವತ ನೋ ಜರಾ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಇಚ್ಛಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಯಂ ನ ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಾ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ವತ ನೋ ಬ್ಯಾಧಿ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಇಚ್ಛಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಮರಣಧಮ್ಮಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಯಂ ನ ಮರಣಧಮ್ಮಾ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ವತ ನೋ ಮರಣಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಇಚ್ಛಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಧಮ್ಮಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘ಅಹೋ ವತ ಮಯಂ ನ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಧಮ್ಮಾ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ವತ ನೋ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಧಮ್ಮಾ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಇಚ್ಛಾಯ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ.
೧೩೨. ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖಾ? ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರೂಪುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ವೇದನುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಞ್ಞುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಙ್ಖಾರುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ, ವಿಞ್ಞಾಣುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೋ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖಾ. ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ.
ಸಮುದಯಸಚ್ಚನಿದ್ದೇಸೋ
೧೩೩. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯಂ [ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ? ಯಾಯಂ ತಣ್ಹಾ ¶ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ [ಪೋನೋಭವಿಕಾ (ಸೀ. ಪೀ.)] ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ [ನನ್ದಿರಾಗಸಹಗತಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಭವತಣ್ಹಾ ವಿಭವತಣ್ಹಾ.
‘‘ಸಾ ¶ ಖೋ ಪನೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾ ಕತ್ಥ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ? ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ಕಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ? ಚಕ್ಖು ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ. ಸೋತಂ ಲೋಕೇ…ಪೇ… ಘಾನಂ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾ ¶ ಲೋಕೇ… ಕಾಯೋ ಲೋಕೇ… ಮನೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ರೂಪಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧಾ ಲೋಕೇ… ರಸಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದಸಞ್ಞಾ ¶ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ರಸಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ರೂಪಸಞ್ಚೇತನಾ ¶ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ರಸಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ರೂಪತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ರಸತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ¶ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ರೂಪವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ರಸವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ.
‘‘ರೂಪವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ರಸವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ. ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ.
ನಿರೋಧಸಚ್ಚನಿದ್ದೇಸೋ
೧೩೪. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಂ [ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ? ಯೋ ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ಚಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಮುತ್ತಿ ಅನಾಲಯೋ.
‘‘ಸಾ ಖೋ ಪನೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾ ಕತ್ಥ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಕತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ? ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಕಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ? ಚಕ್ಖು ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ¶ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ. ಸೋತಂ ಲೋಕೇ…ಪೇ… ಘಾನಂ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಕಾಯೋ ಲೋಕೇ… ಮನೋ ¶ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ರೂಪಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧಾ ಲೋಕೇ… ರಸಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ¶ ಲೋಕೇ… ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ… ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ರಸಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ರೂಪಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ರಸಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮಸಞ್ಚೇತನಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ¶ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ರೂಪತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ರಸತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ¶ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ರೂಪವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ರಸವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ರೂಪವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಸದ್ದವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಗನ್ಧವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ರಸವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವಿಚಾರೋ ¶ ಲೋಕೇ… ಧಮ್ಮವಿಚಾರೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ. ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಪಹೀಯತಿ, ಏತ್ಥ ನಿರುಜ್ಝಾಮಾನಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ. ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ.
ಮಗ್ಗಸಚ್ಚನಿದ್ದೇಸೋ
೧೩೫. ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ? ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ.
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ? ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ.
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ? ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಅಬ್ಯಾಪಾದಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಅವಿಹಿಂಸಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ.
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ? ಮುಸಾವಾದಾ ವೇರಮಣೀ [ವೇರಮಣಿ (ಕ.)], ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ, ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀ ¶ . ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ.
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ? ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ವೇರಮಣೀ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ.
‘‘ಕತಮೋ ¶ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇತಿ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ.
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ; ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವಾಯ ವೇಪುಲ್ಲಾಯ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ.
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ¶ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ¶ ಸತಿಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸತಿ.
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ. ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ. ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ. ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ. ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ.
೧೩೬. ‘‘ಇತಿ ¶ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ; ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ, ಸಮುದಯವಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಹರತಿ. ‘ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಸತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ. ಯಾವದೇವ ಞಾಣಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತಿಮತ್ತಾಯ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇಸು ¶ ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು.
ಸಚ್ಚಪಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ.
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ.
೧೩೭. ‘‘ಯೋ ¶ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಏವಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ, ತಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಫಲಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಫಲಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಾ; ಸತಿ ವಾ ಉಪಾದಿಸೇಸೇ ಅನಾಗಾಮಿತಾ.
‘‘ತಿಟ್ಠನ್ತು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ. ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಏವಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ಛ ವಸ್ಸಾನಿ…ಪೇ… ಪಞ್ಚ ವಸ್ಸಾನಿ… ಚತ್ತಾರಿ ವಸ್ಸಾನಿ… ತೀಣಿ ವಸ್ಸಾನಿ… ದ್ವೇ ವಸ್ಸಾನಿ… ಏಕಂ ವಸ್ಸಂ… ತಿಟ್ಠತು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಂ ವಸ್ಸಂ. ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಏವಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ಸತ್ತ ಮಾಸಾನಿ, ತಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಫಲಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಫಲಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಾ; ಸತಿ ವಾ ಉಪಾದಿಸೇಸೇ ಅನಾಗಾಮಿತಾ. ತಿಟ್ಠನ್ತು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ಮಾಸಾನಿ. ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಏವಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ಛ ಮಾಸಾನಿ…ಪೇ… ಪಞ್ಚ ಮಾಸಾನಿ… ಚತ್ತಾರಿ ಮಾಸಾನಿ… ತೀಣಿ ಮಾಸಾನಿ… ದ್ವೇ ಮಾಸಾನಿ… ಏಕಂ ಮಾಸಂ… ಅಡ್ಢಮಾಸಂ… ತಿಟ್ಠತು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಡ್ಢಮಾಸೋ. ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಏವಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ಸತ್ತಾಹಂ, ತಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಫಲಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಫಲಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಾ ಸತಿ ವಾ ಉಪಾದಿಸೇಸೇ ಅನಾಗಾಮಿತಾ’’ತಿ.
೧೩೮. ‘‘‘ಏಕಾಯನೋ ¶ ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಗ್ಗೋ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಸೋಕಪರಿದೇವಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾಯ ದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾಯ ಞಾಯಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ¶ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’ತಿ. ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದಸಮಂ.
ಮೂಲಪರಿಯಾಯವಗ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ ಪಠಮೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ – [ಇತೋ ಪರಂ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಇಮಾಪಿ ಗಾಥಾಯೋ ಏವಂ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ –§ಅಜರಂ ಅಮತಂ ಅಮತಾಧಿಗಮಂ, ಫಲಮಗ್ಗನಿದಸ್ಸನಂ ದುಕ್ಖನುದಂ. ಸಹಿತತ್ತಂ ಮಹಾರಸಹಸ್ಸಕರಂ, ಭೂತಮಿತಿ ಸಾರಂ ವಿವಿಧಂ ಸುಣಾಥ.§ತಳಾಕಂ ವಸುಪೂರಿತಂ ಘಮ್ಮಪಥೇ, ತಿವಿಧಗ್ಗಿಪಿಳೇಸಿತನಿಬ್ಬಾಪನಂ. ಬ್ಯಾಧಿಪನುದನಓಸಧಯೋ, ಪಚ್ಛಿಮಸುತ್ತಪವರಾ ಠಪಿತಾ.§ಮಧುಮನ್ದವರಸಾಮದಾನಂ, ಖಿಡ್ಡಾರತಿ ಜನನಿಮನುಸಙ್ಘಾತಂ. ತಥಾ ಸುತ್ತೇ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾ ಠಪಿತಾ, ಸಕ್ಯಪುತ್ತಾನಮಭಿದಮನತ್ಥಾಯ.§ಪಞ್ಞಾಸಂ ಚ ದಿಯಡ್ಢಸತಂ, ದ್ವೇ ಚ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಅಪರೇ ಚ. ತೇವನಾಮಗತಂ ಚ ಅನುಪುಬ್ಬಂ, ಏಕಮನಾ ನಿಸಾಮೇಥ ಮುದಗ್ಗಂ.]
ಮೂಲಸುಸಂವರಧಮ್ಮದಾಯಾದಾ, ಭೇರವಾನಙ್ಗಣಾಕಙ್ಖೇಯ್ಯವತ್ಥಂ;
ಸಲ್ಲೇಖಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸತಿಪಟ್ಠಂ, ವಗ್ಗವರೋ ಅಸಮೋ ಸುಸಮತ್ತೋ.
೨. ಸೀಹನಾದವಗ್ಗೋ
೧. ಚೂಳಸೀಹನಾದಸುತ್ತಂ
೧೩೯. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಇಧೇವ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣೋ, ಇಧ ದುತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ತತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ಚತುತ್ಥೋ ಸಮಣೋ; ಸುಞ್ಞಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ಸಮಣೇಭಿ ¶ ಅಞ್ಞೇಹೀತಿ [ಸಮಣೇಹಿ ಅಞ್ಞೇತಿ (ಸೀ. ಪೀ. ಕ.) ಏತ್ಥ ಅಞ್ಞೇಹೀತಿ ಸಕಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಸಚ್ಚಾಭಿಞ್ಞೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ]. ಏವಮೇತಂ [ಏವಮೇವ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾ ಸೀಹನಾದಂ ನದಥ.
೧೪೦. ‘‘ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕೋ ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಅಸ್ಸಾಸೋ, ಕಿಂ ಬಲಂ, ಯೇನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ವದೇಥ – ಇಧೇವ ಸಮಣೋ, ಇಧ ದುತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ತತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ಚತುತ್ಥೋ ಸಮಣೋ; ಸುಞ್ಞಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ಸಮಣೇಭಿ ಅಞ್ಞೇಹೀ’ತಿ? ಏವಂವಾದಿನೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಮಸ್ಸು ವಚನೀಯಾ – ‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಅಕ್ಖಾತಾ ಯೇ ಮಯಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನಾ ಏವಂ ವದೇಮ – ಇಧೇವ ಸಮಣೋ, ಇಧ ದುತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ತತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ¶ ಚತುತ್ಥೋ ಸಮಣೋ; ಸುಞ್ಞಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ಸಮಣೇಭಿ ಅಞ್ಞೇಹೀತಿ. ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಅತ್ಥಿ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಸತ್ಥರಿ ಪಸಾದೋ, ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮೇ ಪಸಾದೋ, ಅತ್ಥಿ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾ; ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾ ಖೋ ಪನ ಪಿಯಾ ಮನಾಪಾ – ಗಹಟ್ಠಾ ಚೇವ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ. ಇಮೇ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಅಕ್ಖಾತಾ ಯೇ ಮಯಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನಾ ಏವಂ ವದೇಮ – ಇಧೇವ ಸಮಣೋ, ಇಧ ದುತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ತತಿಯೋ ಸಮಣೋ, ಇಧ ಚತುತ್ಥೋ ಸಮಣೋ; ಸುಞ್ಞಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ಸಮಣೇಭಿ ಅಞ್ಞೇಹೀ’ತಿ.
೧೪೧. ‘‘ಠಾನಂ ¶ ¶ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅತ್ಥಿ ಸತ್ಥರಿ ಪಸಾದೋ ಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾ, ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮೇ ಪಸಾದೋ ಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮೋ, ಮಯಮ್ಪಿ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ ಯಾನಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸೀಲಾನಿ, ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾ ಪಿಯಾ ಮನಾಪಾ – ಗಹಟ್ಠಾ ಚೇವ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ. ಇಧ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ ಕೋ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ [ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ (ಕ. ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.), ಅಧಿಪ್ಪಯೋಗೋ (ಕ.)] ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಯದಿದಂ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚೇವ ಅಮ್ಹಾಕಞ್ಚಾ’ತಿ?
‘‘ಏವಂವಾದಿನೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಮಸ್ಸು ವಚನೀಯಾ – ‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಾ ನಿಟ್ಠಾ, ಉದಾಹು ಪುಥು ನಿಟ್ಠಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ಏಕಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಪುಥು ನಿಟ್ಠಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಸರಾಗಸ್ಸ ಉದಾಹು ವೀತರಾಗಸ್ಸಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ¶ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ವೀತರಾಗಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಸರಾಗಸ್ಸಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಸದೋಸಸ್ಸ ಉದಾಹು ವೀತದೋಸಸ್ಸಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ವೀತದೋಸಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಸದೋಸಸ್ಸಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಸಮೋಹಸ್ಸ ಉದಾಹು ವೀತಮೋಹಸ್ಸಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ವೀತಮೋಹಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಸಮೋಹಸ್ಸಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಸತಣ್ಹಸ್ಸ ಉದಾಹು ವೀತತಣ್ಹಸ್ಸಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ¶ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ವೀತತಣ್ಹಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಸತಣ್ಹಸ್ಸಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಸಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಉದಾಹು ಅನುಪಾದಾನಸ್ಸಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅನುಪಾದಾನಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಸಉಪಾದಾನಸ್ಸಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ¶ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ವಿದ್ದಸುನೋ ಉದಾಹು ಅವಿದ್ದಸುನೋ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ವಿದ್ದಸುನೋ, ಆವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಅವಿದ್ದಸುನೋ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಅನುರುದ್ಧಪ್ಪಟಿವಿರುದ್ಧಸ್ಸ ಉದಾಹು ಅನನುರುದ್ಧಅಪ್ಪಟಿವಿರುದ್ಧಸ್ಸಾ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅನನುರುದ್ಧಅಪ್ಪಟಿವಿರುದ್ಧಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಅನುರುದ್ಧಪ್ಪಟಿವಿರುದ್ಧಸ್ಸಾ’ತಿ.
‘‘‘ಸಾ ¶ ಪನಾವುಸೋ, ನಿಟ್ಠಾ ಪಪಞ್ಚಾರಾಮಸ್ಸ ಪಪಞ್ಚರತಿನೋ ಉದಾಹು ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚಾರಾಮಸ್ಸ ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚರತಿನೋ’ತಿ? ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯುಂ – ‘ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚಾರಾಮಸ್ಸಾವುಸೋ, ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚರತಿನೋ, ನ ಸಾ ನಿಟ್ಠಾ ಪಪಞ್ಚಾರಾಮಸ್ಸ ಪಪಞ್ಚರತಿನೋ’ತಿ.
೧೪೨. ‘‘ದ್ವೇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯೋ – ಭವದಿಟ್ಠಿ ಚ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿ ಚ. ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವದಿಟ್ಠಿಂ ಅಲ್ಲೀನಾ ಭವದಿಟ್ಠಿಂ ಉಪಗತಾ ಭವದಿಟ್ಠಿಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ, ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಯಾ ತೇ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ. ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಂ ಅಲ್ಲೀನಾ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಂ ಉಪಗತಾ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ, ಭವದಿಟ್ಠಿಯಾ ತೇ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ. ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಇಮಾಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ‘ತೇ ಸರಾಗಾ ತೇ ಸದೋಸಾ ತೇ ಸಮೋಹಾ ತೇ ಸತಣ್ಹಾ ತೇ ಸಉಪಾದಾನಾ ತೇ ಅವಿದ್ದಸುನೋ ತೇ ಅನುರುದ್ಧಪ್ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ ತೇ ಪಪಞ್ಚಾರಾಮಾ ಪಪಞ್ಚರತಿನೋ; ತೇ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ; ನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಇಮಾಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ‘ತೇ ವೀತರಾಗಾ ತೇ ವೀತದೋಸಾ ತೇ ವೀತಮೋಹಾ ತೇ ವೀತತಣ್ಹಾ ತೇ ¶ ಅನುಪಾದಾನಾ ತೇ ವಿದ್ದಸುನೋ ತೇ ಅನನುರುದ್ಧಅಪ್ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ ತೇ ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚಾರಾಮಾ ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚರತಿನೋ; ತೇ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ¶ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ; ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ.
೧೪೩. ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ ¶ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಾನಿ. ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಕಾಮುಪಾದಾನಂ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ, ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಂ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ. ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ. ತೇ ನ ಸಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಇಮಾನಿ ಹಿ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತೀಣಿ ಠಾನಾನಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ. ತಸ್ಮಾ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ; ತೇ ನ ಸಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ. ತೇ ನ ಸಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ¶ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಇಮಾನಿ ಹಿ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ದ್ವೇ ಠಾನಾನಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ. ತಸ್ಮಾ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ; ತೇ ನ ಸಮ್ಮಾ [ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ ನ ಸಮ್ಮಾ (?)] ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ. ತೇ ನ ಸಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಇಮಞ್ಹಿ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏಕಂ ಠಾನಂ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ. ತಸ್ಮಾ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ; ತೇ ನ ಸಮ್ಮಾ [ಪಟಿಜಾನಮಾನಾ ನ ಸಮ್ಮಾ (?)] ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ¶ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ.
‘‘ಏವರೂಪೇ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಯೋ ಸತ್ಥರಿ ಪಸಾದೋ ಸೋ ನ ಸಮ್ಮಗ್ಗತೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯೋ ¶ ಧಮ್ಮೇ ಪಸಾದೋ ಸೋ ನ ಸಮ್ಮಗ್ಗತೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯಾ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾ ಸಾ ನ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯಾ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಪಿಯಮನಾಪತಾ ಸಾ ನ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಏವಞ್ಹೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಹೋತಿ ಯಥಾ ತಂ ದುರಕ್ಖಾತೇ ¶ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ದುಪ್ಪವೇದಿತೇ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕೇ ಅನುಪಸಮಸಂವತ್ತನಿಕೇ ಅಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ.
೧೪೪. ‘‘ತಥಾಗತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಾವಾದೋ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ ಸಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ. ಏವರೂಪೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಯೋ ಸತ್ಥರಿ ಪಸಾದೋ ಸೋ ಸಮ್ಮಗ್ಗತೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯೋ ಧಮ್ಮೇ ಪಸಾದೋ ಸೋ ಸಮ್ಮಗ್ಗತೋ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯಾ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾ ಸಾ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯಾ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಪಿಯಮನಾಪತಾ ಸಾ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಏವಞ್ಹೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಹೋತಿ ಯಥಾ ತಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಸುಪ್ಪವೇದಿತೇ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೇ ಉಪಸಮಸಂವತ್ತನಿಕೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ.
೧೪೫. ‘‘ಇಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಉಪಾದಾನಾ. ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಉಪಾದಾನಾ ತಣ್ಹಾನಿದಾನಾ ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ ¶ ತಣ್ಹಾಜಾತಿಕಾ ತಣ್ಹಾಪಭವಾ. ತಣ್ಹಾ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ತಣ್ಹಾ ವೇದನಾನಿದಾನಾ ವೇದನಾಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಜಾತಿಕಾ ವೇದನಾಪಭವಾ. ವೇದನಾ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ವೇದನಾ ಫಸ್ಸನಿದಾನಾ ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ಫಸ್ಸಜಾತಿಕಾ ಫಸ್ಸಪಭವಾ. ಫಸ್ಸೋ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ ಕಿಂಪಭವೋ? ಫಸ್ಸೋ ಸಳಾಯತನನಿದಾನೋ ಸಳಾಯತನಸಮುದಯೋ ಸಳಾಯತನಜಾತಿಕೋ ಸಳಾಯತನಪಭವೋ. ಸಳಾಯತನಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ಕಿಂಪಭವಂ? ಸಳಾಯತನಂ ನಾಮರೂಪನಿದಾನಂ ನಾಮರೂಪಸಮುದಯಂ ನಾಮರೂಪಜಾತಿಕಂ ನಾಮರೂಪಪಭವಂ. ನಾಮರೂಪಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ಕಿಂಪಭವಂ? ನಾಮರೂಪಂ ವಿಞ್ಞಾಣನಿದಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಜಾತಿಕಂ ವಿಞ್ಞಾಣಪಭವಂ. ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ¶ ಕಿಂಪಭವಂ? ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಙ್ಖಾರನಿದಾನಂ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಸಙ್ಖಾರಜಾತಿಕಂ ಸಙ್ಖಾರಪಭವಂ. ಸಙ್ಖಾರಾ ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ಸಙ್ಖಾರಾ ಅವಿಜ್ಜಾನಿದಾನಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾಜಾತಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾಪಭವಾ.
‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ಪಹೀನಾ ಹೋತಿ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ಸೋ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ ವಿಜ್ಜುಪ್ಪಾದಾ ನೇವ ಕಾಮುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತಿ, ನ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತಿ, ನ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತಿ, ನ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತಿ. ಅನುಪಾದಿಯಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಅಪರಿತಸ್ಸಂ ಪಚ್ಚತ್ತಞ್ಞೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ. ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ¶ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ¶ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಚೂಳಸೀಹನಾದಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪಠಮಂ.
೨. ಮಹಾಸೀಹನಾದಸುತ್ತಂ
೧೪೬. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಬಹಿನಗರೇ ಅಪರಪುರೇ ವನಸಣ್ಡೇ. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ ಲಿಚ್ಛವಿಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ. ಸೋ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಪರಿಸತಿ [ಪರಿಸತಿಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಏವಂ [ಏತಂ (ಪೀ. ಕ.)] ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ – ‘‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ [ಉತ್ತರಿಂ (ಪೀ.)] ಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ. ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನಂ. ಯಸ್ಸ ಚ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಸೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’’ತಿ.
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ವೇಸಾಲಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ. ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸುನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಲಿಚ್ಛವಿಪುತ್ತಸ್ಸ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಪರಿಸತಿ ಏವಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ – ‘‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ. ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ¶ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನಂ. ಯಸ್ಸ ಚ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಸೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’’ತಿ.
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ¶ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ, ಭನ್ತೇ, ಲಿಚ್ಛವಿಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ. ಸೋ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಪರಿಸತಿ ಏವಂ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ – ‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ. ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನಂ. ಯಸ್ಸ ಚ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಸೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’’’ತಿ.
೧೪೭. ‘‘ಕೋಧನೋ ಹೇಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ ಮೋಘಪುರಿಸೋ. ಕೋಧಾ ಚ ಪನಸ್ಸ ಏಸಾ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ. ‘ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ ಮೋಘಪುರಿಸೋ ವಣ್ಣಂಯೇವ ತಥಾಗತಸ್ಸ ¶ ಭಾಸತಿ ¶ . ವಣ್ಣೋ ಹೇಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ಯೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಯಸ್ಸ ಚ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಸೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’ತಿ.
‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಹಿ ನಾಮ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಮೋಘಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಯಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ, ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’ತಿ.
‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಹಿ ನಾಮ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಮೋಘಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಯಿ ¶ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ – ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತಿ, ಬಹುಧಾಪಿ ಹುತ್ವಾ ಏಕೋ ಹೋತಿ; ಆವಿಭಾವಂ, ತಿರೋಭಾವಂ; ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ; ಪಥವಿಯಾಪಿ ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ; ಉದಕೇಪಿ ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಥವಿಯಂ; ಆಕಾಸೇಪಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಕಮತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ; ಇಮೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೇ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ ಪಾಣಿನಾ ಪರಿಮಸತಿ ಪರಿಮಜ್ಜತಿ; ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಕಾಯೇನ ವಸಂ ವತ್ತೇತೀ’ತಿ.
‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ¶ ಹಿ ನಾಮ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಮೋಘಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಯಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯ ಉಭೋ ಸದ್ದೇ ಸುಣಾತಿ – ದಿಬ್ಬೇ ಚ ಮಾನುಸೇ ಚ, ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚಾ’ತಿ.
‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಹಿ ನಾಮ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಮೋಘಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಯಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸರಾಗಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತರಾಗಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸದೋಸಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತದೋಸಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮೋಹಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತಮೋಹಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಂಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ¶ , ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಉತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಉತ್ತರಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನುತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ¶ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ; ವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತೀ’ತಿ.
೧೪೮. ‘‘ದಸ ಖೋ ಪನಿಮಾನಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಾನಿ ಯೇಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ. ಕತಮಾನಿ ದಸ?
‘‘ಇಧ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಠಾನಞ್ಚ ಠಾನತೋ ಅಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಅಟ್ಠಾನತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಠಾನಞ್ಚ ಠಾನತೋ ಅಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಅಟ್ಠಾನತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ¶ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಂ ಠಾನಸೋ ಹೇತುಸೋ ವಿಪಾಕಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಂ ಠಾನಸೋ ಹೇತುಸೋ ವಿಪಾಕಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ¶ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ ¶ , ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಅನೇಕಧಾತುನಾನಾಧಾತುಲೋಕಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಅನೇಕಧಾತುನಾನಾಧಾತುಲೋಕಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಸತ್ತಾನಂ ನಾನಾಧಿಮುತ್ತಿಕತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಸತ್ತಾನಂ ನಾನಾಧಿಮುತ್ತಿಕತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖಸಮಾಧಿಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ವೋದಾನಂ ವುಟ್ಠಾನಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖಸಮಾಧಿಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ¶ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ವೋದಾನಂ ವುಟ್ಠಾನಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ದಸಪಿ ಜಾತಿಯೋ ವೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ – ‘ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’ತಿ. ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ…ಪೇ… ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ¶ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ¶ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ¶ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ. ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ. ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ¶ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ. ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ. ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ. ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ. ಯಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಇದಮ್ಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ ಹೋತಿ ಯಂ ಬಲಂ ಆಗಮ್ಮ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಾನಿ ಯೇಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
೧೪೯. ‘‘ಯೋ ¶ ಖೋ ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತಂ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ; ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ¶ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನ’ನ್ತಿ, ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ¶ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವದಾಮಿ. ತಂ ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ, ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ.
೧೫೦. ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಿ ಯೇಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ. ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ?
‘‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ತೇ ಪಟಿಜಾನತೋ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಾ’ತಿ. ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ¶ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಏತಮಹಂ [ಏತಮ್ಪಹಂ (ಸೀ. ಪೀ.)], ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘‘ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ತೇ ಪಟಿಜಾನತೋ ಇಮೇ ಆಸವಾ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ’ತಿ. ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಏತಮಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ¶ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘‘ಯೇ ಖೋ ಪನ ತೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ, ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ. ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಏತಮಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘‘ಯಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ತೇ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ, ಸೋ ನ ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’ತಿ ¶ . ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀ’ತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಏತಮಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘ಇಮಾನಿ ¶ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಚತ್ತಾರಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಿ ಯೇಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ.
‘‘ಯೋ ಖೋ ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತಂ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ, ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನ’ನ್ತಿ, ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ¶ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವದಾಮಿ. ತಂ ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ.
೧೫೧. ‘‘ಅಟ್ಠ ಖೋ ಇಮಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪರಿಸಾ. ಕತಮಾ ಅಟ್ಠ? ಖತ್ತಿಯಪರಿಸಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಸಾ, ಗಹಪತಿಪರಿಸಾ, ಸಮಣಪರಿಸಾ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಪರಿಸಾ [ಚಾತುಮ್ಮಹಾರಾಜಿಕಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ತಾವತಿಂಸಪರಿಸಾ, ಮಾರಪರಿಸಾ, ಬ್ರಹ್ಮಪರಿಸಾ – ಇಮಾ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಟ್ಠ ಪರಿಸಾ. ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಚತೂಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಇಮಾ ಅಟ್ಠ ಪರಿಸಾ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹತಿ. ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅನೇಕಸತಂ ಖತ್ತಿಯಪರಿಸಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಾ. ತತ್ರಪಿ ಮಯಾ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಪುಬ್ಬಞ್ಚೇವ, ಸಲ್ಲಪಿತಪುಬ್ಬಞ್ಚ, ಸಾಕಚ್ಛಾ ಚ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಪುಬ್ಬಾ. ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಭಯಂ ವಾ ಸಾರಜ್ಜಂ ವಾ ಓಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಏತಮಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅನೇಕಸತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಸಂ…ಪೇ… ಗಹಪತಿಪರಿಸಂ… ಸಮಣಪರಿಸಂ… ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಪರಿಸಂ… ತಾವತಿಂಸಪರಿಸಂ… ಮಾರಪರಿಸಂ… ಬ್ರಹ್ಮಪರಿಸಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಾ. ತತ್ರಪಿ ಮಯಾ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಪುಬ್ಬಞ್ಚೇವ, ಸಲ್ಲಪಿತಪುಬ್ಬಞ್ಚ, ಸಾಕಚ್ಛಾ ಚ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಪುಬ್ಬಾ. ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಭಯಂ ವಾ ಸಾರಜ್ಜಂ ವಾ ಓಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ ¶ , ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಏತಮಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ¶ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘ಯೋ ¶ ಖೋ ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತಂ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ¶ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ, ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನ’ನ್ತಿ, ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವದಾಮಿ. ತಂ ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ.
೧೫೨. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಖೋ ಇಮಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯೋನಿಯೋ. ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ಅಣ್ಡಜಾ ಯೋನಿ, ಜಲಾಬುಜಾ ಯೋನಿ, ಸಂಸೇದಜಾ ಯೋನಿ, ಓಪಪಾತಿಕಾ ಯೋನಿ. ಕತಮಾ ಚ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಣ್ಡಜಾ ಯೋನಿ? ಯೇ ಖೋ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸತ್ತಾ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿಜ್ಜ ಜಾಯನ್ತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಣ್ಡಜಾ ಯೋನಿ. ಕತಮಾ ಚ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಜಲಾಬುಜಾ ಯೋನಿ? ಯೇ ಖೋ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸತ್ತಾ ವತ್ಥಿಕೋಸಂ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿಜ್ಜ ಜಾಯನ್ತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಜಲಾಬುಜಾ ಯೋನಿ. ಕತಮಾ ಚ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಂಸೇದಜಾ ಯೋನಿ? ಯೇ ಖೋ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸತ್ತಾ ಪೂತಿಮಚ್ಛೇ ವಾ ಜಾಯನ್ತಿ ಪೂತಿಕುಣಪೇ ವಾ ಪೂತಿಕುಮ್ಮಾಸೇ ವಾ ಚನ್ದನಿಕಾಯೇ ವಾ ಓಳಿಗಲ್ಲೇ ವಾ ಜಾಯನ್ತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಂಸೇದಜಾ ಯೋನಿ. ಕತಮಾ ಚ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಓಪಪಾತಿಕಾ ಯೋನಿ? ದೇವಾ, ನೇರಯಿಕಾ, ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ಮನುಸ್ಸಾ, ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ವಿನಿಪಾತಿಕಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಓಪಪಾತಿಕಾ ಯೋನಿ. ಇಮಾ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಚತಸ್ಸೋ ಯೋನಿಯೋ.
‘‘ಯೋ ¶ ಖೋ ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತಂ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ, ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನ’ನ್ತಿ, ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಏವಂ ¶ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವದಾಮಿ. ತಂ ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ.
೧೫೩. ‘‘ಪಞ್ಚ ¶ ಖೋ ಇಮಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಗತಿಯೋ. ಕತಮಾ ಪಞ್ಚ? ನಿರಯೋ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ, ಮನುಸ್ಸಾ, ದೇವಾ. ನಿರಯಞ್ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಜಾನಾಮಿ, ನಿರಯಗಾಮಿಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ, ನಿರಯಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ. ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಞ್ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಜಾನಾಮಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಗಾಮಿಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ. ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಜಾನಾಮಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಗಾಮಿಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ. ಮನುಸ್ಸೇ ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಜಾನಾಮಿ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕಗಾಮಿಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ¶ , ಮನುಸ್ಸಲೋಕಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪಜ್ಜತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ. ದೇವೇ ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಜಾನಾಮಿ, ದೇವಲೋಕಗಾಮಿಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ, ದೇವಲೋಕಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ. ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಜಾನಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ, ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ¶ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ.
೧೫೪. ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ಏಕನ್ತದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಙ್ಗಾರಕಾಸು ಸಾಧಿಕಪೋರಿಸಾ ಪೂರಾ ಅಙ್ಗಾರಾನಂ ವೀತಚ್ಚಿಕಾನಂ ವೀತಧೂಮಾನಂ. ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ ಏಕಾಯನೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತಮೇವ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂ ಪಣಿಧಾಯ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ತಥಾಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ¶ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಇಮಂಯೇವ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ¶ . ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಸಾ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಯಾ ¶ ಪತಿತಂ, ಏಕನ್ತದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಧೇಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ಏಕನ್ತದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಗೂಥಕೂಪೋ ಸಾಧಿಕಪೋರಿಸೋ, ಪೂರೋ ಗೂಥಸ್ಸ. ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ¶ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ ಏಕಾಯನೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತಮೇವ ಗೂಥಕೂಪಂ ಪಣಿಧಾಯ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ತಥಾಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ¶ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ ಯಥಾ ಇಮಂಯೇವ ಗೂಥಕೂಪಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಗೂಥಕೂಪೇ ಪತಿತಂ, ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಧೇಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ¶ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ದುಕ್ಖಬಹುಲಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ರುಕ್ಖೋ ವಿಸಮೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಜಾತೋ ತನುಪತ್ತಪಲಾಸೋ ಕಬರಚ್ಛಾಯೋ ¶ . ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ ಏಕಾಯನೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತಮೇವ ರುಕ್ಖಂ ಪಣಿಧಾಯ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ತಥಾಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಇಮಂಯೇವ ರುಕ್ಖಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ¶ , ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ ನಿಸಿನ್ನಂ ವಾ ನಿಪನ್ನಂ ವಾ ದುಕ್ಖಬಹುಲಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಧೇಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ದುಕ್ಖಬಹುಲಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪನ್ನಂ, ಸುಖಬಹುಲಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ರುಕ್ಖೋ ಸಮೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಜಾತೋ ಬಹಲಪತ್ತಪಲಾಸೋ ಸನ್ದಚ್ಛಾಯೋ [ಸಣ್ಡಚ್ಛಾಯೋ (ಸ್ಯಾ.), ಸನ್ತಚ್ಛಾಯೋ (ಕ.)]. ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ ಏಕಾಯನೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತಮೇವ ರುಕ್ಖಂ ಪಣಿಧಾಯ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ತಥಾಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಇಮಮೇವ ರುಕ್ಖಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ ನಿಸಿನ್ನಂ ವಾ ನಿಪನ್ನಂ ವಾ ಸುಖಬಹುಲಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಧೇಕಚ್ಚಂ ¶ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ¶ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪನ್ನಂ, ಸುಖಬಹುಲಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ.
‘‘ಇಧ ¶ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ¶ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ಏಕನ್ತಸುಖಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಾಸಾದೋ, ತತ್ರಾಸ್ಸ ಕೂಟಾಗಾರಂ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾವಲಿತ್ತಂ ನಿವಾತಂ ಫುಸಿತಗ್ಗಳಂ ಪಿಹಿತವಾತಪಾನಂ. ತತ್ರಾಸ್ಸ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಗೋನಕತ್ಥತೋ ಪಟಿಕತ್ಥತೋ ಪಟಲಿಕತ್ಥತೋ ಕದಲಿಮಿಗಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣೋ ಸಉತ್ತರಚ್ಛದೋ ಉಭತೋಲೋಹಿತಕೂಪಧಾನೋ. ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ ಏಕಾಯನೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತಮೇವ ಪಾಸಾದಂ ಪಣಿಧಾಯ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ತಥಾಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಇಮಂಯೇವ ಪಾಸಾದಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಪಾಸಾದೇ ತಸ್ಮಿಂ ಕೂಟಾಗಾರೇ ತಸ್ಮಿಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ವಾ ನಿಪನ್ನಂ ವಾ ಏಕನ್ತಸುಖಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಧೇಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ¶ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಂ, ಏಕನ್ತಸುಖಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತೀತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಂ, ಏಕನ್ತಸುಖಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಅಚ್ಛೋದಕಾ ¶ ಸಾತೋದಕಾ ಸೀತೋದಕಾ ಸೇತಕಾ ಸುಪತಿತ್ಥಾ ರಮಣೀಯಾ. ಅವಿದೂರೇ ಚಸ್ಸಾ ತಿಬ್ಬೋ ವನಸಣ್ಡೋ. ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ ಏಕಾಯನೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತಮೇವ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಪಣಿಧಾಯ. ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ತಥಾ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಇಮಂಯೇವ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಚ ಪಿವಿತ್ವಾ ಚ ಸಬ್ಬದರಥಕಿಲಮಥಪರಿಳಾಹಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇತ್ವಾ ¶ ಪಚ್ಚುತ್ತರಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ವಾ ನಿಪನ್ನಂ ¶ ವಾ, ಏಕನ್ತಸುಖಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಧೇಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ¶ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತೀ’ತಿ. ತಮೇನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಂ, ಏಕನ್ತಸುಖಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಮಾನಂ. ಇಮಾ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಞ್ಚ ಗತಿಯೋ.
‘‘ಯೋ ಖೋ ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತಂ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ನತ್ಥಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸೋ; ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನ’ನ್ತಿ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವದಾಮಿ ‘ತಂ ವಾಚಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ’.
೧೫೫. ‘‘ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ¶ ಚರಿತಾ [ಚರಿತ್ವಾ (ಕ.)] – ತಪಸ್ಸೀ ಸುದಂ ಹೋಮಿ ಪರಮತಪಸ್ಸೀ, ಲೂಖೋ ಸುದಂ [ಲೂಖಸ್ಸುದಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಹೋಮಿ ಪರಮಲೂಖೋ, ಜೇಗುಚ್ಛೀ ಸುದಂ ಹೋಮಿ ಪರಮಜೇಗುಚ್ಛೀ, ಪವಿವಿತ್ತೋ ಸುದಂ [ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸುದಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಹೋಮಿ ಪರಮಪವಿವಿತ್ತೋ ¶ . ತತ್ರಾಸ್ಸು ಮೇ ಇದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಪಸ್ಸಿತಾಯ ಹೋತಿ – ಅಚೇಲಕೋ ಹೋಮಿ ಮುತ್ತಾಚಾರೋ ಹತ್ಥಾಪಲೇಖನೋ [ಹತ್ಥಾವಲೇಖನೋ (ಸ್ಯಾ.)], ನ ಏಹಿಭದ್ದನ್ತಿಕೋ ನ ತಿಟ್ಠಭದ್ದನ್ತಿಕೋ; ನಾಭಿಹಟಂ ನ ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತಂ ನ ನಿಮನ್ತನಂ ಸಾದಿಯಾಮಿ. ಸೋ ನ ಕುಮ್ಭಿಮುಖಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಿ, ನ ಕಳೋಪಿಮುಖಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಿ, ನ ಏಳಕಮನ್ತರಂ, ನ ದಣ್ಡಮನ್ತರಂ, ನ ಮುಸಲಮನ್ತರಂ, ನ ದ್ವಿನ್ನಂ ಭುಞ್ಜಮಾನಾನಂ, ನ ಗಬ್ಭಿನಿಯಾ, ನ ಪಾಯಮಾನಾಯ [ಪಾಯನ್ತಿಯಾ (ಕ.)], ನ ಪುರಿಸನ್ತರಗತಾಯ, ನ ಸಙ್ಕಿತ್ತೀಸು, ನ ಯತ್ಥ ಸಾ ಉಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ನ ಯತ್ಥ ಮಕ್ಖಿಕಾ ಸಣ್ಡಸಣ್ಡಚಾರಿನೀ; ನ ಮಚ್ಛಂ ನ ಮಂಸಂ ನ ಸುರಂ ನ ಮೇರಯಂ ನ ಥುಸೋದಕಂ ಪಿವಾಮಿ; ಸೋ ಏಕಾಗಾರಿಕೋ ವಾ ಹೋಮಿ ಏಕಾಲೋಪಿಕೋ, ದ್ವಾಗಾರಿಕೋ ¶ ವಾ ಹೋಮಿ ದ್ವಾಲೋಪಿಕೋ…ಪೇ… ಸತ್ತಾಗಾರಿಕೋ ವಾ ಹೋಮಿ ಸತ್ತಾಲೋಪಿಕೋ; ಏಕಿಸ್ಸಾಪಿ ದತ್ತಿಯಾ ಯಾಪೇಮಿ, ದ್ವೀಹಿಪಿ ದತ್ತೀಹಿ ಯಾಪೇಮಿ…ಪೇ… ಸತ್ತಹಿಪಿ ದತ್ತೀಹಿ ಯಾಪೇಮಿ; ಏಕಾಹಿಕಮ್ಪಿ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಮಿ, ದ್ವೀಹಿಕಮ್ಪಿ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಮಿ…ಪೇ… ಸತ್ತಾಹಿಕಮ್ಪಿ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಮಿ; ಇತಿ ಏವರೂಪಂ ಅದ್ಧಮಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಪರಿಯಾಯಭತ್ತಭೋಜನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ.
‘‘ಸೋ ಸಾಕಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ಸಾಮಾಕಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ನೀವಾರಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ದದ್ದುಲಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ಹಟಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ಕಣಭಕ್ಖೋ ವಾ ¶ ಹೋಮಿ, ಆಚಾಮಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ ¶ , ಪಿಞ್ಞಾಕಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ತಿಣಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ಗೋಮಯಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋಮಿ, ವನಮೂಲಫಲಾಹಾರೋ ಯಾಪೇಮಿ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜೀ.
‘‘ಸೋ ಸಾಣಾನಿಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಮಸಾಣಾನಿಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಛವದುಸ್ಸಾನಿಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಪಂಸುಕೂಲಾನಿಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ತಿರೀಟಾನಿಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಅಜಿನಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಅಜಿನಕ್ಖಿಪಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಕುಸಚೀರಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ವಾಕಚೀರಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಫಲಕಚೀರಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಕೇಸಕಮ್ಬಲಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ವಾಳಕಮ್ಬಲಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ, ಉಲೂಕಪಕ್ಖಮ್ಪಿ ಧಾರೇಮಿ; ಕೇಸಮಸ್ಸುಲೋಚಕೋಪಿ ಹೋಮಿ ಕೇಸಮಸ್ಸುಲೋಚನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ; ಉಬ್ಭಟ್ಠಕೋಪಿ ಹೋಮಿ ಆಸನಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ; ಉಕ್ಕುಟಿಕೋಪಿ ಹೋಮಿ ಉಕ್ಕುಟಿಕಪ್ಪಧಾನಮನುಯುತ್ತೋ; ಕಣ್ಟಕಾಪಸ್ಸಯಿಕೋಪಿ ಹೋಮಿ ಕಣ್ಟಕಾಪಸ್ಸಯೇ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ [ಇಮಸ್ಸಾನನ್ತರೇ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಕೋಚಿ ಪಾಠಪದೇಸೋ ಅಞ್ಞೇಸು ಆಜೀವಕವತದೀಪಕಸುತ್ತೇಸು ದಿಸ್ಸತಿ]; ಸಾಯತತಿಯಕಮ್ಪಿ ಉದಕೋರೋಹನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ – ಇತಿ ಏವರೂಪಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಕಾಯಸ್ಸ ¶ ಆತಾಪನಪರಿತಾಪನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ. ಇದಂಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಪಸ್ಸಿತಾಯ ಹೋತಿ.
೧೫೬. ‘‘ತತ್ರಾಸ್ಸು ಮೇ ಇದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಲೂಖಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ – ನೇಕವಸ್ಸಗಣಿಕಂ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಕಾಯೇ ಸನ್ನಿಚಿತಂ ಹೋತಿ ಪಪಟಿಕಜಾತಂ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಿನ್ದುಕಖಾಣು ನೇಕವಸ್ಸಗಣಿಕೋ ಸನ್ನಿಚಿತೋ ಹೋತಿ ಪಪಟಿಕಜಾತೋ, ಏವಮೇವಾಸ್ಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನೇಕವಸ್ಸಗಣಿಕಂ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಕಾಯೇ ಸನ್ನಿಚಿತಂ ಹೋತಿ ಪಪಟಿಕಜಾತಂ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಅಹೋ ವತಾಹಂ ಇಮಂ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಪಾಣಿನಾ ಪರಿಮಜ್ಜೇಯ್ಯಂ, ಅಞ್ಞೇ ವಾ ಪನ ಮೇ ಇಮಂ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಪಾಣಿನಾ ಪರಿಮಜ್ಜೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ ¶ , ನ ಹೋತಿ. ಇದಂಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಲೂಖಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ.
‘‘ತತ್ರಾಸ್ಸು ಮೇ ಇದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಜೇಗುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ – ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸತೋವ ಅಭಿಕ್ಕಮಾಮಿ, ಸತೋವ ಪಟಿಕ್ಕಮಾಮಿ, ಯಾವ ಉದಕಬಿನ್ದುಮ್ಹಿಪಿ ಮೇ ದಯಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ – ‘ಮಾಹಂ ಖುದ್ದಕೇ ಪಾಣೇ ವಿಸಮಗತೇ ಸಙ್ಘಾತಂ ಆಪಾದೇಸಿ’ನ್ತಿ. ಇದಂಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಜೇಗುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ.
‘‘ತತ್ರಾಸ್ಸು ಮೇ ಇದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ – ಸೋ ಖೋ ¶ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಞ್ಞತರಂ ಅರಞ್ಞಾಯತನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ. ಯದಾ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಗೋಪಾಲಕಂ ವಾ ಪಸುಪಾಲಕಂ ವಾ ತಿಣಹಾರಕಂ ವಾ ಕಟ್ಠಹಾರಕಂ ವಾ ವನಕಮ್ಮಿಕಂ ವಾ, ವನೇನ ವನಂ ಗಹನೇನ ಗಹನಂ ನಿನ್ನೇನ ನಿನ್ನಂ ಥಲೇನ ಥಲಂ ಸಂಪತಾಮಿ [ಪಪತಾಮಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)]. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಮಾ ಮಂ ತೇ ಅದ್ದಸಂಸು ಅಹಞ್ಚ ಮಾ ತೇ ಅದ್ದಸನ್ತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಆರಞ್ಞಕೋ ಮಗೋ ಮನುಸ್ಸೇ ದಿಸ್ವಾ ವನೇನ ವನಂ ಗಹನೇನ ಗಹನಂ ನಿನ್ನೇನ ನಿನ್ನಂ ¶ ಥಲೇನ ಥಲಂ ಸಂಪತತಿ, ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯದಾ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಗೋಪಾಲಕಂ ವಾ ಪಸುಪಾಲಕಂ ವಾ ತಿಣಹಾರಕಂ ವಾ ಕಟ್ಠಹಾರಕಂ ವಾ ವನಕಮ್ಮಿಕಂ ವಾ ವನೇನ ವನಂ ಗಹನೇನ ಗಹನಂ ನಿನ್ನೇನ ನಿನ್ನಂ ಥಲೇನ ಥಲಂ ಸಂಪತಾಮಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಮಾ ಮಂ ತೇ ಅದ್ದಸಂಸು ಅಹಞ್ಚ ಮಾ ತೇ ಅದ್ದಸನ್ತಿ. ಇದಂಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ.
‘‘ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯೇ ತೇ ಗೋಟ್ಠಾ ಪಟ್ಠಿತಗಾವೋ ಅಪಗತಗೋಪಾಲಕಾ, ತತ್ಥ ಚತುಕ್ಕುಣ್ಡಿಕೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಯಾನಿ ತಾನಿ ವಚ್ಛಕಾನಂ ¶ ತರುಣಕಾನಂ ಧೇನುಪಕಾನಂ ಗೋಮಯಾನಿ ತಾನಿ ಸುದಂ ಆಹಾರೇಮಿ. ಯಾವಕೀವಞ್ಚ ಮೇ ¶ , ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಕಂ ಮುತ್ತಕರೀಸಂ ಅಪರಿಯಾದಿನ್ನಂ ಹೋತಿ, ಸಕಂಯೇವ ಸುದಂ ಮುತ್ತಕರೀಸಂ ಆಹಾರೇಮಿ. ಇದಂಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಮಹಾವಿಕಟಭೋಜನಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ.
೧೫೭. ‘‘ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಂಸನಕಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ. ತತ್ರಾಸ್ಸುದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಂಸನಕಸ್ಸ ವನಸಣ್ಡಸ್ಸ ಭಿಂಸನಕತಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ – ಯೋ ಕೋಚಿ ಅವೀತರಾಗೋ ತಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಪವಿಸತಿ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಲೋಮಾನಿ ಹಂಸನ್ತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯಾ ತಾ ರತ್ತಿಯೋ ಸೀತಾ ಹೇಮನ್ತಿಕಾ ಅನ್ತರಟ್ಠಕಾ ಹಿಮಪಾತಸಮಯಾ [ಅನ್ತರಟ್ಠಕೇ ಹಿಮಪಾತಸಮಯೇ (ಸೀ. ಪೀ.)] ತಥಾರೂಪಾಸು ರತ್ತೀಸು ರತ್ತಿಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ವಿಹರಾಮಿ, ದಿವಾ ವನಸಣ್ಡೇ; ಗಿಮ್ಹಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ ದಿವಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ವಿಹರಾಮಿ, ರತ್ತಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ. ಅಪಿಸ್ಸು ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಯಂ ಅನಚ್ಛರಿಯಗಾಥಾ ಪಟಿಭಾಸಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಸ್ಸುತಪುಬ್ಬಾ –
‘‘ಸೋತತ್ತೋ ಸೋಸಿನ್ನೋ [ಸೋಸೀನೋ (ಸೀ. ಪೀ. ಕ.), ಸೋಸಿನೋ (ಸ್ಯಾ.), ಸೋಸಿನ್ದೋ (ಸದ್ದನೀತಿ)] ಚೇವ, ಏಕೋ ಭಿಂಸನಕೇ ವನೇ;
ನಗ್ಗೋ ನ ಚಗ್ಗಿಮಾಸೀನೋ, ಏಸನಾಪಸುತೋ ಮುನೀ’’ತಿ.
‘‘ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುಸಾನೇ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ ಛವಟ್ಠಿಕಾನಿ ಉಪಧಾಯ. ಅಪಿಸ್ಸು ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಗಾಮಣ್ಡಲಾ [ಗೋಮಣ್ಡಲಾ (ಬಹೂಸು) ಚರಿಯಾಪಿಟಕಅಟ್ಠಕಥಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ] ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಓಟ್ಠುಭನ್ತಿಪಿ, ಓಮುತ್ತೇನ್ತಿಪಿ, ಪಂಸುಕೇನಪಿ ಓಕಿರನ್ತಿ, ಕಣ್ಣಸೋತೇಸುಪಿ ಸಲಾಕಂ ಪವೇಸೇನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ತೇಸು ಪಾಪಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಾ. ಇದಂಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಉಪೇಕ್ಖಾವಿಹಾರಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ.
೧೫೮. ‘‘ಸನ್ತಿ ¶ ¶ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಆಹಾರೇನ ¶ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ತೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಕೋಲೇಹಿ ಯಾಪೇಮಾ’ತಿ. ತೇ ಕೋಲಮ್ಪಿ ಖಾದನ್ತಿ, ಕೋಲಚುಣ್ಣಮ್ಪಿ ಖಾದನ್ತಿ, ಕೋಲೋದಕಮ್ಪಿ ಪಿವನ್ತಿ – ಅನೇಕವಿಹಿತಮ್ಪಿ ಕೋಲವಿಕತಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ. ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಂಯೇವ ಕೋಲಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರಿತಾ. ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಮಹಾ ನೂನ ತೇನ ಸಮಯೇನ ಕೋಲೋ ಅಹೋಸೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ. ತದಾಪಿ ಏತಪರಮೋಯೇವ ಕೋಲೋ ಅಹೋಸಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಏತರಹಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಂಯೇವ ¶ ಕೋಲಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರಯತೋ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತೋ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಆಸೀತಿಕಪಬ್ಬಾನಿ ವಾ ಕಾಳಪಬ್ಬಾನಿ ವಾ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಭವನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಓಟ್ಠಪದಂ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಆನಿಸದಂ ಹೋತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ವಟ್ಟನಾವಳೀ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕೋ ಉನ್ನತಾವನತೋ ಹೋತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಜರಸಾಲಾಯ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಓಲುಗ್ಗವಿಲುಗ್ಗಾ ಭವನ್ತಿ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಫಾಸುಳಿಯೋ ಓಲುಗ್ಗವಿಲುಗ್ಗಾ ಭವನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಗಮ್ಭೀರೇ ಉದಪಾನೇ ಉದಕತಾರಕಾ ಗಮ್ಭೀರಗತಾ ಓಕ್ಖಾಯಿಕಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಅಕ್ಖಿಕೂಪೇಸು ಅಕ್ಖಿತಾರಕಾ ಗಮ್ಭೀರಗತಾ ಓಕ್ಖಾಯಿಕಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ತಿತ್ತಕಾಲಾಬುಆಮಕಚ್ಛಿನ್ನೋ ವಾತಾತಪೇನ ಸಂಫುಟಿತೋ [ಸಮ್ಫುಸಿತೋ (ಸ್ಯಾ.), ಸಂಪುಟಿತೋ (ಪೀ. ಕ.) ಏತ್ಥ ಸಂಫುಟಿತೋತಿ ಸಙ್ಕುಚಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ] ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಿಲಾತೋ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ¶ ಮೇ ಸೀಸಚ್ಛವಿ ಸಂಫುಟಿತಾ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಿಲಾತಾ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ‘ಉದರಚ್ಛವಿಂ ಪರಿಮಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಿ, ‘ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂ ಪರಿಮಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಉದರಚ್ಛವಿಂಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಿ, ಯಾವಸ್ಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಉದರಚ್ಛವಿ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂ ಅಲ್ಲೀನಾ ಹೋತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ‘ವಚ್ಚಂ ವಾ ಮುತ್ತಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ತತ್ಥೇವ ಅವಕುಜ್ಜೋ ಪಪತಾಮಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಮೇವ ಕಾಯಂ ಅಸ್ಸಾಸೇನ್ತೋ ಪಾಣಿನಾ ಗತ್ತಾನಿ ಅನೋಮಜ್ಜಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಾಣಿನಾ ಗತ್ತಾನಿ ಅನೋಮಜ್ಜತೋ ಪೂತಿಮೂಲಾನಿ ಲೋಮಾನಿ ಕಾಯಸ್ಮಾ ಪತನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ.
೧೫೯. ‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಆಹಾರೇನ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ತೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಮುಗ್ಗೇಹಿ ಯಾಪೇಮ…ಪೇ… ತಿಲೇಹಿ ಯಾಪೇಮ…ಪೇ… ತಣ್ಡುಲೇಹಿ ಯಾಪೇಮಾ’ತಿ. ತೇ ತಣ್ಡುಲಮ್ಪಿ ಖಾದನ್ತಿ, ತಣ್ಡುಲಚುಣ್ಣಮ್ಪಿ ಖಾದನ್ತಿ, ತಣ್ಡುಲೋದಕಮ್ಪಿ ¶ ಪಿವನ್ತಿ – ಅನೇಕವಿಹಿತಮ್ಪಿ ತಣ್ಡುಲವಿಕತಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ. ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಂಯೇವ ತಣ್ಡುಲಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರಿತಾ. ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಮಹಾ ನೂನ ತೇನ ಸಮಯೇನ ತಣ್ಡುಲೋ ಅಹೋಸೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ. ತದಾಪಿ ಏತಪರಮೋಯೇವ ತಣ್ಡುಲೋ ಅಹೋಸಿ ¶ , ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ¶ ಏತರಹಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಂಯೇವ ತಣ್ಡುಲಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರಯತೋ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ¶ ಪತ್ತೋ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಆಸೀತಿಕಪಬ್ಬಾನಿ ವಾ ಕಾಳಪಬ್ಬಾನಿ ವಾ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಭವನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಓಟ್ಠಪದಂ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಆನಿಸದಂ ಹೋತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ವಟ್ಟನಾವಳೀ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕೋ ಉನ್ನತಾವನತೋ ಹೋತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಜರಸಾಲಾಯ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಓಲುಗ್ಗವಿಲುಗ್ಗಾ ಭವನ್ತಿ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಫಾಸುಳಿಯೋ ಓಲುಗ್ಗವಿಲುಗ್ಗಾ ಭವನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಗಮ್ಭೀರೇ ಉದಪಾನೇ ಉದಕತಾರಕಾ ಗಮ್ಭೀರಗತಾ ಓಕ್ಖಾಯಿಕಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಅಕ್ಖಿಕೂಪೇಸು ಅಕ್ಖಿತಾರಕಾ ಗಮ್ಭೀರಗತಾ ಓಕ್ಖಾಯಿಕಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ತಿತ್ತಕಾಲಾಬು ಆಮಕಚ್ಛಿನ್ನೋ ವಾತಾತಪೇನ ಸಂಫುಟಿತೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಿಲಾತೋ, ಏವಮೇವಸ್ಸು ಮೇ ಸೀಸಚ್ಛವಿ ಸಂಫುಟಿತಾ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಿಲಾತಾ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ‘ಉದರಚ್ಛವಿಂ ಪರಿಮಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಿ, ‘ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂ ಪರಿಮಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಉದರಚ್ಛವಿಂಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಿ. ಯಾವಸ್ಸು ಮೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಉದರಚ್ಛವಿ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂ ಅಲ್ಲೀನಾ ಹೋತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ‘ವಚ್ಚಂ ವಾ ಮುತ್ತಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ತತ್ಥೇವ ಅವಕುಜ್ಜೋ ಪಪತಾಮಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಮೇವ ಕಾಯಂ ಅಸ್ಸಾಸೇನ್ತೋ ಪಾಣಿನಾ ಗತ್ತಾನಿ ಅನೋಮಜ್ಜಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಾಣಿನಾ ಗತ್ತಾನಿ ಅನೋಮಜ್ಜತೋ ಪೂತಿಮೂಲಾನಿ ಲೋಮಾನಿ ಕಾಯಸ್ಮಾ ಪತನ್ತಿ ತಾಯೇವಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ.
‘‘ತಾಯಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇರಿಯಾಯ ತಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ತಾಯ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾಯ ನಾಜ್ಝಗಮಂ ಉತ್ತರಿಂ ಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಅರಿಯಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನಧಿಗಮಾ, ಯಾಯಂ ಅರಿಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಅಧಿಗತಾ ಅರಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ, ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ.
೧೬೦. ‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಸಂಸಾರೇನ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನ ಸೋ [ನ ಖೋ ಪನೇಸೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)], ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಂಸಾರೋ ಸುಲಭರೂಪೋ ¶ ಯೋ ಮಯಾ ಅಸಂಸರಿತಪುಬ್ಬೋ ¶ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಹಿ ದೇವೇಹಿ. ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದೇವೇ ಸಂಸರೇಯ್ಯಂ, ನಯಿಮಂ ಲೋಕಂ ಪುನರಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ.
‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಉಪಪತ್ತಿಯಾ ¶ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನ ಸಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತ ¶ , ಉಪಪತ್ತಿ ಸುಲಭರೂಪಾ ಯಾ ಮಯಾ ಅನುಪಪನ್ನಪುಬ್ಬಾ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಹಿ ದೇವೇಹಿ. ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದೇವೇ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯಂ, ನಯಿಮಂ ಲೋಕಂ ಪುನರಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ.
‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಆವಾಸೇನ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನ ಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಆವಾಸೋ ಸುಲಭರೂಪೋ ಯೋ ಮಯಾ ಅನಾವುಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ [ಅನಾವುತ್ಥಪುಬ್ಬೋ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಹಿ ದೇವೇಹಿ. ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಚಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದೇವೇ ಆವಸೇಯ್ಯಂ, ನಯಿಮಂ ಲೋಕಂ ಪುನರಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ.
‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಯಞ್ಞೇನ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನ ಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯಞ್ಞೋ ಸುಲಭರೂಪೋ ಯೋ ಮಯಾ ಅಯಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ತಞ್ಚ ಖೋ ರಞ್ಞಾ ವಾ ಸತಾ ಖತ್ತಿಯೇನ ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವಾ ಮಹಾಸಾಲೇನ.
‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಅಗ್ಗಿಪರಿಚರಿಯಾಯ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನ ಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಗ್ಗಿ ಸುಲಭರೂಪೋ ಯೋ ಮಯಾ ಅಪರಿಚಿಣ್ಣಪುಬ್ಬೋ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ತಞ್ಚ ಖೋ ರಞ್ಞಾ ವಾ ಸತಾ ಖತ್ತಿಯೇನ ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವಾ ಮಹಾಸಾಲೇನ.
೧೬೧. ‘‘ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಯಾವದೇವಾಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ದಹರೋ ಹೋತಿ ಯುವಾ ¶ ಸುಸುಕಾಳಕೇಸೋ ಭದ್ರೇನ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಠಮೇನ ವಯಸಾ ತಾವದೇವ ಪರಮೇನ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ. ಯತೋ ಚ ಖೋ ಅಯಂ ಭವಂ ಪುರಿಸೋ ಜಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ವುದ್ಧೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಆಸೀತಿಕೋ ವಾ ನಾವುತಿಕೋ ವಾ ವಸ್ಸಸತಿಕೋ ವಾ ಜಾತಿಯಾ, ಅಥ ತಮ್ಹಾ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಾ, ಪರಿಹಾಯತೀ’ತಿ. ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ ¶ , ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ. ಅಹಂ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏತರಹಿ ಜಿಣ್ಣೋ ವುದ್ಧೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಆಸೀತಿಕೋ ಮೇ ವಯೋ ವತ್ತತಿ. ಇಧ ಮೇ ಅಸ್ಸು, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಚತ್ತಾರೋ ಸಾವಕಾ ವಸ್ಸಸತಾಯುಕಾ ವಸ್ಸಸತಜೀವಿನೋ, ಪರಮಾಯ ಸತಿಯಾ ಚ ಗತಿಯಾ ಚ ಧಿತಿಯಾ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಪರಮೇನ ಚ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯೇನ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದಳ್ಹಧಮ್ಮಾ [ದಳ್ಹಧಮ್ಮೋ (ಬಹೂಸು) ಟೀಕಾ ಚ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಬ್ಯಾಕರಣಂ ಚ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ] ಧನುಗ್ಗಹೋ ಸಿಕ್ಖಿತೋ ಕತಹತ್ಥೋ ಕತೂಪಾಸನೋ ಲಹುಕೇನ ಅಸನೇನ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ತಿರಿಯಂ ತಾಲಚ್ಛಾಯಂ ಅತಿಪಾತೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಅಧಿಮತ್ತಸತಿಮನ್ತೋ ¶ ಏವಂ ಅಧಿಮತ್ತಗತಿಮನ್ತೋ ಏವಂ ¶ ಅಧಿಮತ್ತಧಿತಿಮನ್ತೋ ಏವಂ ಪರಮೇನ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ. ತೇ ಮಂ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಉಪಾದಾಯುಪಾದಾಯ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಚಾಹಂ ತೇಸಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ, ಬ್ಯಾಕತಞ್ಚ ಮೇ ಬ್ಯಾಕತತೋ ಧಾರೇಯ್ಯುಂ, ನ ಚ ಮಂ ದುತಿಯಕಂ ಉತ್ತರಿ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ. ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಸಿತಪೀತಖಾಯಿತಸಾಯಿತಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮಾ, ಅಞ್ಞತ್ರ ನಿದ್ದಾಕಿಲಮಥಪಟಿವಿನೋದನಾ ಅಪರಿಯಾದಿನ್ನಾಯೇವಸ್ಸ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ಅಪರಿಯಾದಿನ್ನಂಯೇವಸ್ಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪದಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಅಪರಿಯಾದಿನ್ನಂಯೇವಸ್ಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಞ್ಹಪಟಿಭಾನಂ ¶ . ಅಥ ಮೇ ತೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಾವಕಾ ವಸ್ಸಸತಾಯುಕಾ ವಸ್ಸಸತಜೀವಿನೋ ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ. ಮಞ್ಚಕೇನ ಚೇಪಿ ಮಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪರಿಹರಿಸ್ಸಥ, ನೇವತ್ಥಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ. ಯಂ ಖೋ ತಂ [ಯಂ ಖೋ ಪನೇತಂ (ಸೀ.)], ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಧಮ್ಮೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಬಹುಜನಸುಖಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’ನ್ತಿ, ಮಮೇವ ತಂ ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಧಮ್ಮೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಬಹುಜನಸುಖಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’’’ನ್ತಿ.
೧೬೨. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸಮಾಲೋ ಭಗವತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಠಿತೋ ಹೋತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಬೀಜಯಮಾನೋ. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸಮಾಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭನ್ತೇ! ಅಪಿ ಹಿ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಸುತ್ವಾ ಲೋಮಾನಿ ಹಟ್ಠಾನಿ. ಕೋನಾಮೋ ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೋ’’ತಿ? ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ ತ್ವಂ, ನಾಗಸಮಾಲ, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಲೋಮಹಂಸನಪರಿಯಾಯೋ ತ್ವೇವ ನಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ¶ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸಮಾಲೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ.
ಮಹಾಸೀಹನಾದಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದುತಿಯಂ.
೩. ಮಹಾದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ
೧೬೩. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ¶ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂಸು. ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅತಿಪ್ಪಗೋ ಖೋ ತಾವ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತುಂ, ಯಂ ನೂನ ಮಯಂ ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸು; ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಸಮಣೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮೋ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇಮ; ಸಮಣೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮೋ ರೂಪಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ರೂಪಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇಮ; ಸಮಣೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮೋ ವೇದನಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ವೇದನಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇಮ; ಇಧ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ, ಕೋ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ, ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಸಮಣಸ್ಸ ವಾ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಾ – ಯದಿದಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ, ಅನುಸಾಸನಿಯಾ ವಾ ಅನುಸಾಸನಿ’’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಭಾಸಿತಂ ನೇವ ¶ ಅಭಿನನ್ದಿಂಸು, ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂಸು; ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು – ‘‘ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ.
೧೬೪. ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಇಧ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ¶ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಮ್ಹ. ತೇಸಂ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅತಿಪ್ಪಗೋ ಖೋ ತಾವ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತುಂ, ಯಂ ನೂನ ಮಯಂ ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಮ್ಹ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ¶ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಮ್ಹ; ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಮ್ಹ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ಖೋ ಅಮ್ಹೇ, ಭನ್ತೇ, ತೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏತದವೋಚುಂ – ‘ಸಮಣೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮೋ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇಮ ¶ . ಸಮಣೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮೋ ರೂಪಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ರೂಪಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇಮ. ಸಮಣೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮೋ ವೇದನಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ವೇದನಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಪೇಮ. ಇಧ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ, ಕೋ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ, ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ¶ ಸಮಣಸ್ಸ ವಾ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಾ, ಯದಿದಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಅನುಸಾಸನಿಯಾ ವಾ ಅನುಸಾಸನಿ’ನ್ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಭಾಸಿತಂ ನೇವ ಅಭಿನನ್ದಿಮ್ಹ, ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಮ್ಹ; ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಮ್ಹ – ‘ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾ’’’ತಿ.
೧೬೫. ‘‘ಏವಂವಾದಿನೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಮಸ್ಸು ವಚನೀಯಾ – ‘ಕೋ ಪನಾವುಸೋ, ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ, ಕೋ ಆದೀನವೋ, ಕಿಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ? ಕೋ ರೂಪಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ, ಕೋ ಆದೀನವೋ, ಕಿಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ? ಕೋ ವೇದನಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ, ಕೋ ಆದೀನವೋ, ಕಿಂ ನಿಸ್ಸರಣ’ನ್ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ನ ಚೇವ ಸಮ್ಪಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಉತ್ತರಿಞ್ಚ ವಿಘಾತಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಥಾ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಸಯಸ್ಮಿಂ. ನಾಹಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ಯೋ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಅಞ್ಞತ್ರ ತಥಾಗತೇನ ವಾ ತಥಾಗತಸಾವಕೇನ ವಾ, ಇತೋ ವಾ ಪನ ಸುತ್ವಾ.
೧೬೬. ‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ? ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಗುಣಾ. ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ ¶ … ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ – ಇಮೇ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ. ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ – ಅಯಂ ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ.
೧೬೭. ‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಲಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಸಿಪ್ಪಟ್ಠಾನೇನ ¶ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ – ಯದಿ ಮುದ್ದಾಯ ಯದಿ ಗಣನಾಯ ಯದಿ ಸಙ್ಖಾನೇನ [ಸಙ್ಖಾಯ (ಕ.)] ಯದಿ ಕಸಿಯಾ ಯದಿ ವಣಿಜ್ಜಾಯ ಯದಿ ಗೋರಕ್ಖೇನ ಯದಿ ಇಸ್ಸತ್ಥೇನ ಯದಿ ರಾಜಪೋರಿಸೇನ ಯದಿ ಸಿಪ್ಪಞ್ಞತರೇನ – ಸೀತಸ್ಸ ಪುರಕ್ಖತೋ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪುರಕ್ಖತೋ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಂಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇಹಿ ರಿಸ್ಸಮಾನೋ [ಈರಯಮಾನೋ (ಕ.), ಸಮ್ಫಸ್ಸಮಾನೋ (ಚೂಳನಿ. ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತ ೧೩೬)] ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾಯ ಮೀಯಮಾನೋ; ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ¶ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಉಟ್ಠಹತೋ ಘಟತೋ ವಾಯಮತೋ ತೇ ಭೋಗಾ ನಾಭಿನಿಪ್ಫಜ್ಜನ್ತಿ. ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ, ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ – ‘ಮೋಘಂ ವತ ಮೇ ಉಟ್ಠಾನಂ, ಅಫಲೋ ವತ ಮೇ ವಾಯಾಮೋ’ತಿ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಉಟ್ಠಹತೋ ಘಟತೋ ವಾಯಮತೋ ತೇ ಭೋಗಾ ಅಭಿನಿಪ್ಫಜ್ಜನ್ತಿ. ಸೋ ತೇಸಂ ಭೋಗಾನಂ ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ – ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಭೋಗೇ ನೇವ ರಾಜಾನೋ ಹರೇಯ್ಯುಂ, ನ ಚೋರಾ ಹರೇಯ್ಯುಂ, ನ ಅಗ್ಗಿ ದಹೇಯ್ಯ, ನ ಉದಕಂ ವಹೇಯ್ಯ [ವಾಹೇಯ್ಯ (ಕ.)], ನ ಅಪ್ಪಿಯಾ ದಾಯಾದಾ ಹರೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ತಸ್ಸ ¶ ಏವಂ ಆರಕ್ಖತೋ ಗೋಪಯತೋ ತೇ ಭೋಗೇ ರಾಜಾನೋ ವಾ ಹರನ್ತಿ, ಚೋರಾ ವಾ ಹರನ್ತಿ, ಅಗ್ಗಿ ವಾ ದಹತಿ, ಉದಕಂ ವಾ ವಹತಿ, ಅಪ್ಪಿಯಾ ವಾ ದಾಯಾದಾ ಹರನ್ತಿ. ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ, ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ – ‘ಯಮ್ಪಿ ಮೇ ಅಹೋಸಿ ತಮ್ಪಿ ನೋ ನತ್ಥೀ’ತಿ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
೧೬೮. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ರಾಜಾನೋಪಿ ರಾಜೂಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಖತ್ತಿಯಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ ¶ , ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಗಹಪತೀಪಿ ಗಹಪತೀಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಮಾತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಮಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಪಿತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಪಿತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಗಿನಿಯಾ ವಿವದತಿ, ಭಗಿನೀಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಸಹಾಯೋಪಿ ಸಹಾಯೇನ ವಿವದತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಾಪನ್ನಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಾಣೀಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಲೇಡ್ಡೂಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ದಣ್ಡೇಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಸತ್ಥೇಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ¶ . ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಅಸಿಚಮ್ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ಧನುಕಲಾಪಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ, ಉಭತೋಬ್ಯೂಳ್ಹಂ ಸಙ್ಗಾಮಂ ಪಕ್ಖನ್ದನ್ತಿ ಉಸೂಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನೇಸು ¶ , ಸತ್ತೀಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನಾಸು, ಅಸೀಸುಪಿ ವಿಜ್ಜೋತಲನ್ತೇಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಉಸೂಹಿಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಸತ್ತಿಯಾಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಅಸಿಚಮ್ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ಧನುಕಲಾಪಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ, ಅದ್ದಾವಲೇಪನಾ [ಅಟ್ಟಾವಲೇಪನಾ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಉಪಕಾರಿಯೋ ಪಕ್ಖನ್ದನ್ತಿ ಉಸೂಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನೇಸು, ಸತ್ತೀಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನಾಸು ¶ , ಅಸೀಸುಪಿ ವಿಜ್ಜೋತಲನ್ತೇಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಉಸೂಹಿಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಸತ್ತಿಯಾಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಛಕಣಕಾಯಪಿ [ಪಕಟ್ಠಿಯಾಪಿ (ಸೀ.)] ಓಸಿಞ್ಚನ್ತಿ, ಅಭಿವಗ್ಗೇನಪಿ ಓಮದ್ದನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
೧೬೯. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಸನ್ಧಿಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ನಿಲ್ಲೋಪಮ್ಪಿ ಹರನ್ತಿ, ಏಕಾಗಾರಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪರಿಪನ್ಥೇಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಪರದಾರಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತಮೇನಂ ರಾಜಾನೋ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಕಾರೇನ್ತಿ – ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ವೇತ್ತೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ಅಡ್ಢದಣ್ಡಕೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ; ಹತ್ಥಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಹತ್ಥಪಾದಮ್ಪಿ ¶ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಕಣ್ಣಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಕಣ್ಣನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ; ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ ¶ , ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ರಾಹುಮುಖಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಜೋತಿಮಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಏರಕವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಚೀರಕವಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಕಹಾಪಣಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಲಾಲಪೀಠಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ತತ್ತೇನಪಿ ತೇಲೇನ ಓಸಿಞ್ಚನ್ತಿ, ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇನ್ತಿ, ಜೀವನ್ತಮ್ಪಿ ಸೂಲೇ ಉತ್ತಾಸೇನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ ¶ . ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ. ತೇ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
೧೭೦. ‘‘ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ? ಯೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮೇಸು ಛನ್ದರಾಗವಿನಯೋ ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಂ – ಇದಂ ಕಾಮಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ.
‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಏವಂ ¶ ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವಞ್ಚ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ ವತ ಸಾಮಂ ವಾ ಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರಂ ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಸಮಾದಪೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ¶ ಏವಂ ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವಞ್ಚ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಸಾಮಂ ವಾ ಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪರಂ ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಸಮಾದಪೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
೧೭೧. ‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖತ್ತಿಯಕಞ್ಞಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಞ್ಞಾ ವಾ ಗಹಪತಿಕಞ್ಞಾ ವಾ ಪನ್ನರಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕಾ ವಾ ಸೋಳಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕಾ ವಾ, ನಾತಿದೀಘಾ ನಾತಿರಸ್ಸಾ ನಾತಿಕಿಸಾ ನಾತಿಥೂಲಾ ನಾತಿಕಾಳೀ ನಾಚ್ಚೋದಾತಾ ಪರಮಾ ಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸುಭಾ ¶ ವಣ್ಣನಿಭಾತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಭಂ ವಣ್ಣನಿಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ – ಅಯಂ ರೂಪಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ.
‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಮೇವ ಭಗಿನಿಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಆಸೀತಿಕಂ ವಾ ನಾವುತಿಕಂ ವಾ ವಸ್ಸಸತಿಕಂ ವಾ ಜಾತಿಯಾ, ಜಿಣ್ಣಂ ಗೋಪಾನಸಿವಙ್ಕಂ ¶ ಭೋಗ್ಗಂ ದಣ್ಡಪರಾಯನಂ ಪವೇಧಮಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿಂ ಆತುರಂ ಗತಯೋಬ್ಬನಂ ಖಣ್ಡದನ್ತಂ [ಖಣ್ಡದನ್ತಿಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಪಲಿತಕೇಸಂ [ಪಲಿತಕೇಸಿಂ], ವಿಲೂನಂ ಖಲಿತಸಿರಂ ವಲಿನಂ ತಿಲಕಾಹತಗತ್ತಂ [ತಿಲಕಾಹತಗತ್ತಿಂ (ಬಹೂಸು) ಅಟ್ಠಕಥಾ ಟೀಕಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ]. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸುಭಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ¶ ಸಾ ಅನ್ತರಹಿತಾ, ಆದೀನವೋ ಪಾತುಭೂತೋತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಮೇವ ಭಗಿನಿಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಆಬಾಧಿಕಂ ದುಕ್ಖಿತಂ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನಂ, ಸಕೇ ಮುತ್ತಕರೀಸೇ ಪಲಿಪನ್ನಂ ಸೇಮಾನಂ [ಸೇಯ್ಯಮಾನಂ (ಕ.)], ಅಞ್ಞೇಹಿ ವುಟ್ಠಾಪಿಯಮಾನಂ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸಂವೇಸಿಯಮಾನಂ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸುಭಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಸಾ ಅನ್ತರಹಿತಾ, ಆದೀನವೋ ಪಾತುಭೂತೋತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ.
೧೭೨. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಮೇವ ಭಗಿನಿಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ – ಏಕಾಹಮತಂ ವಾ ದ್ವೀಹಮತಂ ವಾ ತೀಹಮತಂ ವಾ, ಉದ್ಧುಮಾತಕಂ ವಿನೀಲಕಂ ವಿಪುಬ್ಬಕಜಾತಂ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸುಭಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಸಾ ಅನ್ತರಹಿತಾ, ಆದೀನವೋ ಪಾತುಭೂತೋತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಮೇವ ಭಗಿನಿಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ – ಕಾಕೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಕುಲಲೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಗಿಜ್ಝೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಕಙ್ಕೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಸುನಖೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಬ್ಯಗ್ಘೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ದೀಪೀಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ಸಿಙ್ಗಾಲೇಹಿ ವಾ ಖಜ್ಜಮಾನಂ, ವಿವಿಧೇಹಿ ವಾ ಪಾಣಕಜಾತೇಹಿ ಖಜ್ಜಮಾನಂ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸುಭಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಸಾ ಅನ್ತರಹಿತಾ, ಆದೀನವೋ ಪಾತುಭೂತೋತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಮೇವ ಭಗಿನಿಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ – ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ಸಮಂಸಲೋಹಿತಂ ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಂ, ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ¶ ನಿಮಂಸಲೋಹಿತಮಕ್ಖಿತಂ ¶ ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಂ, ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ಅಪಗತಮಂಸಲೋಹಿತಂ ನ್ಹಾರುಸಮ್ಬನ್ಧಂ, ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಅಪಗತಸಮ್ಬನ್ಧಾನಿ ದಿಸಾವಿದಿಸಾವಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ – ಅಞ್ಞೇನ ಹತ್ಥಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಪಾದಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಗೋಪ್ಫಕಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಜಙ್ಘಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಊರುಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಕಟಿಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಫಾಸುಕಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಪಿಟ್ಠಿಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಖನ್ಧಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಗೀವಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಹನುಕಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ದನ್ತಟ್ಠಿಕಂ, ಅಞ್ಞೇನ ¶ ಸೀಸಕಟಾಹಂ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸುಭಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಸಾ ಅನ್ತರಹಿತಾ, ಆದೀನವೋ ಪಾತುಭೂತೋತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಮೇವ ಭಗಿನಿಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಂ – ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಸೇತಾನಿ ಸಙ್ಖವಣ್ಣಪಟಿಭಾಗಾನಿ, ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಪುಞ್ಜಕಿತಾನಿ ತೇರೋವಸ್ಸಿಕಾನಿ, ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಪೂತೀನಿ ಚುಣ್ಣಕಜಾತಾನಿ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸುಭಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಸಾ ಅನ್ತರಹಿತಾ, ಆದೀನವೋ ಪಾತುಭೂತೋತಿ? ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’. ಅಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ಆದೀನವೋ.
‘‘ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ? ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪೇಸು ಛನ್ದರಾಗವಿನಯೋ ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಂ – ಇದಂ ರೂಪಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ.
‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಏವಂ ರೂಪಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವಞ್ಚ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ ವತ ಸಾಮಂ ವಾ ರೂಪೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರಂ ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಸಮಾದಪೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ರೂಪೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಏವಂ ರೂಪಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವಞ್ಚ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ ವತ ಸಾಮಂ ವಾ ರೂಪೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪರಂ ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಸಮಾದಪೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ರೂಪೇ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ ¶ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
೧೭೩. ‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ. ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಚೇತೇತಿ, ನ ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಚೇತೇತಿ, ನ ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ¶ ಚೇತೇತಿ ¶ ; ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ. ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಪರಮಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಂ ವದಾಮಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ¶ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ, ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ, ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ¶ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಚೇತೇತಿ, ನ ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಚೇತೇತಿ, ನ ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಚೇತೇತಿ; ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ. ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಪರಮಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಂ ವದಾಮಿ.
೧೭೪. ‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾನಂ ಆದೀನವೋ? ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ – ಅಯಂ ವೇದನಾನಂ ಆದೀನವೋ.
‘‘ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ? ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾಸು ಛನ್ದರಾಗವಿನಯೋ, ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಂ – ಇದಂ ವೇದನಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ.
‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಏವಂ ವೇದನಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವಞ್ಚ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಸಾಮಂ ವಾ ವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರಂ ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಸಮಾದಪೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ¶ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಏವಂ ವೇದನಾನಂ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವಞ್ಚ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ ವತ ಸಾಮಂ ವಾ ವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರಂ ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಸಮಾದಪೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಮಹಾದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ತತಿಯಂ.
೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ
೧೭೫. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇ. ಅಥ ಖೋ ಮಹಾನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಮಹಾನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ದೀಘರತ್ತಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ – ‘ಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ದೋಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮೋಹೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ. ಏವಞ್ಚಾಹಂ [ಏವಂಪಾಹಂ (ಕ.)], ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ – ‘ಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ದೋಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ, ಮೋಹೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’ತಿ. ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಏಕದಾ ಲೋಭಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ದೋಸಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಮೋಹಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಕೋಸು ನಾಮ ಮೇ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಯೇನ ಮೇ ಏಕದಾ ಲೋಭಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ದೋಸಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಮೋಹಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತೀ’’’ತಿ.
೧೭೬. ‘‘ಸೋ ಏವ ಖೋ ತೇ, ಮಹಾನಾಮ, ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಯೇನ ತೇ ಏಕದಾ ಲೋಭಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ದೋಸಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಮೋಹಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ. ಸೋ ಚ ಹಿ ತೇ, ಮಹಾನಾಮ, ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪಹೀನೋ ಅಭವಿಸ್ಸ, ನ ತ್ವಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸೇಯ್ಯಾಸಿ, ನ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ ತೇ, ಮಹಾನಾಮ, ಸೋ ಏವ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ತಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸಸಿ, ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಸಿ.
೧೭೭. ‘‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ¶ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ [ಬಹೂಪಾಯಾಸಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’ತಿ – ಇತಿ ಚೇಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ಚ [ಸೋವ (ಕ.)] ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಪೀತಿಸುಖಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ತತೋ ಸನ್ತತರಂ; ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನೇವ ತಾವ ಅನಾವಟ್ಟೀ ಕಾಮೇಸು ಹೋತಿ. ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಮಹಾನಾಮ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ¶ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’ತಿ – ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ¶ ಸುದಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ಚ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಪೀತಿಸುಖಂ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ತತೋ ಸನ್ತತರಂ; ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಅನಾವಟ್ಟೀ ಕಾಮೇಸು ಹೋತಿ.
‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾನಾಮ ¶ , ಪುಬ್ಬೇವ ಸಮ್ಬೋಧಾ, ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ, ‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’ತಿ – ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ಚ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಪೀತಿಸುಖಂ ನಾಜ್ಝಗಮಂ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ತತೋ ಸನ್ತತರಂ; ಅಥ ಖ್ವಾಹಂ ನೇವ ತಾವ ಅನಾವಟ್ಟೀ ಕಾಮೇಸು ಪಚ್ಚಞ್ಞಾಸಿಂ. ಯತೋ ಚ ಖೋ ಮೇ, ಮಹಾನಾಮ, ‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’ತಿ – ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠಂ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಚ [ಸೋವ (ಕ.)] ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಪೀತಿಸುಖಂ ಅಜ್ಝಗಮಂ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ತತೋ ಸನ್ತತರಂ; ಅಥಾಹಂ ಅನಾವಟ್ಟೀ ಕಾಮೇಸು ಪಚ್ಚಞ್ಞಾಸಿಂ.
೧೭೮. ‘‘ಕೋ ಚ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ? ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಗುಣಾ. ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ; ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ – ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾನಾಮ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ. ಯಂ ಖೋ, ಮಹಾನಾಮ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ – ಅಯಂ ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋ.
‘‘ಕೋ ಚ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ? ಇಧ, ಮಹಾನಾಮ, ಕುಲಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಸಿಪ್ಪಟ್ಠಾನೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ – ಯದಿ ಮುದ್ದಾಯ ಯದಿ ಗಣನಾಯ ಯದಿ ಸಙ್ಖಾನೇನ ಯದಿ ಕಸಿಯಾ ಯದಿ ವಣಿಜ್ಜಾಯ ಯದಿ ಗೋರಕ್ಖೇನ ಯದಿ ಇಸ್ಸತ್ಥೇನ ಯದಿ ರಾಜಪೋರಿಸೇನ ಯದಿ ಸಿಪ್ಪಞ್ಞತರೇನ, ಸೀತಸ್ಸ ಪುರಕ್ಖತೋ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪುರಕ್ಖತೋ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಂಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇಹಿ ರಿಸ್ಸಮಾನೋ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾಯ ಮೀಯಮಾನೋ; ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ¶ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಚೇ ಮಹಾನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಉಟ್ಠಹತೋ ಘಟತೋ ವಾಯಮತೋ ತೇ ಭೋಗಾ ನಾಭಿನಿಪ್ಫಜ್ಜನ್ತಿ, ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ ‘ಮೋಘಂ ¶ ವತ ಮೇ ಉಟ್ಠಾನಂ, ಅಫಲೋ ವತ ಮೇ ವಾಯಾಮೋ’ತಿ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಮಹಾನಾಮ, ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಉಟ್ಠಹತೋ ಘಟತೋ ವಾಯಮತೋ ತೇ ಭೋಗಾ ಅಭಿನಿಪ್ಫಜ್ಜನ್ತಿ. ಸೋ ತೇಸಂ ಭೋಗಾನಂ ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ – ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಭೋಗೇ ನೇವ ರಾಜಾನೋ ಹರೇಯ್ಯುಂ, ನ ಚೋರಾ ಹರೇಯ್ಯುಂ, ನ ಅಗ್ಗಿ ದಹೇಯ್ಯ, ನ ಉದಕಂ ವಹೇಯ್ಯ, ನ ಅಪ್ಪಿಯಾ ವಾ ದಾಯಾದಾ ಹರೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ತಸ್ಸ ಏವಂ ಆರಕ್ಖತೋ ಗೋಪಯತೋ ತೇ ಭೋಗೇ ರಾಜಾನೋ ವಾ ಹರನ್ತಿ, ಚೋರಾ ವಾ ಹರನ್ತಿ, ಅಗ್ಗಿ ವಾ ದಹತಿ, ಉದಕಂ ವಾ ವಹತಿ, ಅಪ್ಪಿಯಾ ವಾ ದಾಯಾದಾ ಹರನ್ತಿ. ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ – ‘ಯಮ್ಪಿ ಮೇ ಅಹೋಸಿ ತಮ್ಪಿ ನೋ ನತ್ಥೀ’ತಿ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ರಾಜಾನೋಪಿ ರಾಜೂಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಖತ್ತಿಯಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಗಹಪತೀಪಿ ಗಹಪತೀಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಮಾತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಮಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಪಿತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಪಿತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಗಿನಿಯಾ ವಿವದತಿ, ಭಗಿನೀಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಸಹಾಯೋಪಿ ಸಹಾಯೇನ ವಿವದತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಾಪನ್ನಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಾಣೀಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಲೇಡ್ಡೂಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ದಣ್ಡೇಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಸತ್ಥೇಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ¶ . ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಅಸಿಚಮ್ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ಧನುಕಲಾಪಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ, ಉಭತೋಬ್ಯೂಳ್ಹಂ ಸಙ್ಗಾಮಂ ಪಕ್ಖನ್ದನ್ತಿ ಉಸೂಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನೇಸು, ಸತ್ತೀಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನಾಸು, ಅಸೀಸುಪಿ ವಿಜ್ಜೋತಲನ್ತೇಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಉಸೂಹಿಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಸತ್ತಿಯಾಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ¶ ಛಿನ್ದನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಅಸಿಚಮ್ಮಂ ¶ ಗಹೇತ್ವಾ, ಧನುಕಲಾಪಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ, ಅದ್ದಾವಲೇಪನಾ ಉಪಕಾರಿಯೋ ಪಕ್ಖನ್ದನ್ತಿ ಉಸೂಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನೇಸು, ಸತ್ತೀಸುಪಿ ಖಿಪ್ಪಮಾನಾಸು, ಅಸೀಸುಪಿ ವಿಜ್ಜೋತಲನ್ತೇಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಉಸೂಹಿಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಸತ್ತಿಯಾಪಿ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಛಕಣಕಾಯಪಿ ಓಸಿಞ್ಚನ್ತಿ, ಅಭಿವಗ್ಗೇನಪಿ ಓಮದ್ದನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಸನ್ಧಿಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ನಿಲ್ಲೋಪಮ್ಪಿ ಹರನ್ತಿ, ಏಕಾಗಾರಿಕಮ್ಪಿ ¶ ಕರೋನ್ತಿ, ಪರಿಪನ್ಥೇಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಪರದಾರಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತಮೇನಂ ರಾಜಾನೋ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಕಾರೇನ್ತಿ – ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ವೇತ್ತೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ಅಡ್ಢದಣ್ಡಕೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ; ಹತ್ಥಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಹತ್ಥಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಕಣ್ಣಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಕಣ್ಣನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ; ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ರಾಹುಮುಖಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಜೋತಿಮಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಏರಕವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಚೀರಕವಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಕಹಾಪಣಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಲಾಲಪೀಠಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ತತ್ತೇನಪಿ ತೇಲೇನ ಓಸಿಞ್ಚನ್ತಿ, ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇನ್ತಿ, ಜೀವನ್ತಮ್ಪಿ ಸೂಲೇ ಉತ್ತಾಸೇನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ. ತೇ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಅಯಮ್ಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ¶ , ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಕಾಮಾನಮೇವ ಹೇತು.
೧೭೯. ‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಸಮಯಂ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರಾಮಿ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇ. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ನಿಗಣ್ಠಾ [ನಿಗನ್ಥಾ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸೇ ಕಾಳಸಿಲಾಯಂ ¶ ಉಬ್ಭಟ್ಠಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಆಸನಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ, ಓಪಕ್ಕಮಿಕಾ ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಖರಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯನ್ತಿ. ಅಥ ಖ್ವಾಹಂ, ಮಹಾನಾಮ, ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನ ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸೇ ಕಾಳಸಿಲಾ ಯೇನ ತೇ ನಿಗಣ್ಠಾ ¶ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇ ನಿಗಣ್ಠೇ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಕಿನ್ನು ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ, ನಿಗಣ್ಠಾ ಉಬ್ಭಟ್ಠಕಾ ಆಸನಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ, ಓಪಕ್ಕಮಿಕಾ ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಖರಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದಯಥಾ’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಮಹಾನಾಮ, ತೇ ನಿಗಣ್ಠಾ ಮಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘ನಿಗಣ್ಠೋ, ಆವುಸೋ, ನಾಟಪುತ್ತೋ [ನಾಥಪುತ್ತೋ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವೀ ಅಪರಿಸೇಸಂ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ – ‘‘ಚರತೋ ಚ ಮೇ ತಿಟ್ಠತೋ ಚ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಚ ಜಾಗರಸ್ಸ ¶ ಚ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ. ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ ವೋ [ಅತ್ಥಿ ಖೋ ಭೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ನಿಗಣ್ಠಾ, ಪುಬ್ಬೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಂ ಇಮಾಯ ಕಟುಕಾಯ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾಯ ನಿಜ್ಜೀರೇಥ [ನಿಜ್ಜರೇಥ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)]; ಯಂ ಪನೇತ್ಥ [ಮಯಂ ಪನೇತ್ಥ (ಕ.)] ಏತರಹಿ ಕಾಯೇನ ಸಂವುತಾ ವಾಚಾಯ ಸಂವುತಾ ಮನಸಾ ಸಂವುತಾ ತಂ ಆಯತಿಂ ಪಾಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕರಣಂ; ಇತಿ ಪುರಾಣಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ತಪಸಾ ಬ್ಯನ್ತಿಭಾವಾ, ನವಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಅಕರಣಾ, ಆಯತಿಂ ಅನವಸ್ಸವೋ; ಆಯತಿಂ ಅನವಸ್ಸವಾ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯೋ, ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯೋ, ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾ ವೇದನಾಕ್ಖಯೋ, ವೇದನಾಕ್ಖಯಾ ಸಬ್ಬಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ತಞ್ಚ ಪನಮ್ಹಾಕಂ ರುಚ್ಚತಿ ಚೇವ ಖಮತಿ ಚ, ತೇನ ಚಮ್ಹ ಅತ್ತಮನಾ’ತಿ.
೧೮೦. ‘‘ಏವಂ ¶ ವುತ್ತೇ, ಅಹಂ, ಮಹಾನಾಮ, ತೇ ನಿಗಣ್ಠೇ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಜಾನಾಥ – ಅಹುವಮ್ಹೇವ ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ನ ನಾಹುವಮ್ಹಾ’ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’. ‘ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಜಾನಾಥ – ಅಕರಮ್ಹೇವ ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ನಾಕರಮ್ಹಾ’ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’. ‘ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಜಾನಾಥ – ಏವರೂಪಂ ವಾ ಏವರೂಪಂ ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಕರಮ್ಹಾ’ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’. ‘ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಜಾನಾಥ – ಏತ್ತಕಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣಂ, ಏತ್ತಕಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜೀರೇತಬ್ಬಂ ¶ , ಏತ್ತಕಮ್ಹಿ ವಾ ದುಕ್ಖೇ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣೇ ಸಬ್ಬಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’. ‘ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಜಾನಾಥ – ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಂ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’ನ್ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’.
‘‘‘ಇತಿ ಕಿರ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ನ ಜಾನಾಥ – ಅಹುವಮ್ಹೇವ ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ನ ನಾಹುವಮ್ಹಾತಿ, ನ ಜಾನಾಥ – ಅಕರಮ್ಹೇವ ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ನಾಕರಮ್ಹಾತಿ, ನ ಜಾನಾಥ – ಏವರೂಪಂ ವಾ ಏವರೂಪಂ ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಕರಮ್ಹಾತಿ, ನ ಜಾನಾಥ – ಏತ್ತಕಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣಂ, ಏತ್ತಕಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜೀರೇತಬ್ಬಂ, ಏತ್ತಕಮ್ಹಿ ವಾ ದುಕ್ಖೇ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣೇ ಸಬ್ಬಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ. ನ ಜಾನಾಥ – ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಂ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಂ. ಏವಂ ಸನ್ತೇ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಯೇ ಲೋಕೇ ಲುದ್ದಾ ಲೋಹಿತಪಾಣಿನೋ ಕುರೂರಕಮ್ಮನ್ತಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ¶ ಪಚ್ಚಾಜಾತಾ ತೇ ನಿಗಣ್ಠೇಸು ಪಬ್ಬಜನ್ತೀ’ತಿ? ‘ನ ¶ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಗೋತಮ, ಸುಖೇನ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ದುಕ್ಖೇನ ಖೋ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ; ಸುಖೇನ ಚಾವುಸೋ ¶ ಗೋತಮ, ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಅಭವಿಸ್ಸ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸುಖಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ಆಯಸ್ಮತಾ ಗೋತಮೇನಾ’ತಿ.
‘‘‘ಅದ್ಧಾಯಸ್ಮನ್ತೇಹಿ ನಿಗಣ್ಠೇಹಿ ಸಹಸಾ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ – ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಗೋತಮ, ಸುಖೇನ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ದುಕ್ಖೇನ ಖೋ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ; ಸುಖೇನ ಚಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಅಭವಿಸ್ಸ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸುಖಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ಆಯಸ್ಮತಾ ಗೋತಮೇನಾ’’ತಿ. ಅಪಿ ಚ ಅಹಮೇವ ತತ್ಥ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ – ಕೋ ನು ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ರಾಜಾ ವಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಆಯಸ್ಮಾ ವಾ ಗೋತಮೋ’ತಿ? ಅದ್ಧಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸಹಸಾ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ, ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಗೋತಮ, ಸುಖೇನ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ದುಕ್ಖೇನ ಖೋ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ; ಸುಖೇನ ಚಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಅಭವಿಸ್ಸ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸುಖಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ಆಯಸ್ಮತಾ ಗೋತಮೇನಾತಿ. ಅಪಿ ಚ ತಿಟ್ಠತೇತಂ, ಇದಾನಿಪಿ ಮಯಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ಕೋ ನು ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ರಾಜಾ ವಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಆಯಸ್ಮಾ ವಾ ಗೋತಮೋ’ತಿ?
‘‘‘ತೇನ ¶ ಹಾವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ತುಮ್ಹೇವ ತತ್ಥ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಥಾ ವೋ ಖಮೇಯ್ಯ ತಥಾ ನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಥ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥಾವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಪಹೋತಿ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ, ಅನಿಞ್ಜಮಾನೋ ¶ ಕಾಯೇನ, ಅಭಾಸಮಾನೋ ವಾಚಂ, ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ ವಿಹರಿತು’ನ್ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’.
‘‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥಾವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಪಹೋತಿ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ, ಅನಿಞ್ಜಮಾನೋ ಕಾಯೇನ, ಅಭಾಸಮಾನೋ ವಾಚಂ, ಛ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ…ಪೇ… ಪಞ್ಚ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ಚತ್ತಾರಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ತೀಣಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ದ್ವೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ಏಕಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ ವಿಹರಿತು’ನ್ತಿ? ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’.
‘‘‘ಅಹಂ ¶ ಖೋ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಪಹೋಮಿ ಅನಿಞ್ಜಮಾನೋ ಕಾಯೇನ, ಅಭಾಸಮಾನೋ ವಾಚಂ, ಏಕಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ ವಿಹರಿತುಂ. ಅಹಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಪಹೋಮಿ ಅನಿಞ್ಜಮಾನೋ ಕಾಯೇನ, ಅಭಾಸಮಾನೋ ವಾಚಂ, ದ್ವೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ತೀಣಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ಚತ್ತಾರಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ಪಞ್ಚ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ಛ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ… ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ ವಿಹರಿತುಂ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥಾವುಸೋ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕೋ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ರಾಜಾ ವಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಅಹಂ ವಾ’ತಿ? ‘ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾವ ಗೋತಮೋ ¶ ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋ ರಞ್ಞಾ ಮಾಗಧೇನ ಸೇನಿಯೇನ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೇನಾ’’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನೋ ಮಹಾನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ.
ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಚತುತ್ಥಂ.
೫. ಅನುಮಾನಸುತ್ತಂ
೧೮೧. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಭಗ್ಗೇಸು ವಿಹರತಿ ಸುಸುಮಾರಗಿರೇ [ಸುಂಸುಮಾರಗಿರೇ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಭೇಸಕಳಾವನೇ ಮಿಗದಾಯೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಪವಾರೇತಿ ¶ ಚೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು – ‘ವದನ್ತು ಮಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ, ವಚನೀಯೋಮ್ಹಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತೇಹೀ’ತಿ, ಸೋ ಚ ಹೋತಿ ದುಬ್ಬಚೋ, ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಅಕ್ಖಮೋ ಅಪ್ಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹೀ ಅನುಸಾಸನಿಂ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ನ ಚೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ನ ಚ ಅನುಸಾಸಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ನ ಚ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ.
‘‘ಕತಮೇ ಚಾವುಸೋ, ದೋವಚಸ್ಸಕರಣಾ ಧಮ್ಮಾ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ, ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ, ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಹೋತಿ ಪರವಮ್ಭೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಹೋತಿ ಪರವಮ್ಭೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ [ಕೋಧಸಾಮನ್ತಂ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ. ಕ.)] ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ [ಚುದಿತೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಪಟಿಪ್ಫರತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಪಟಿಪ್ಫರತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದೇತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದೇತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ ¶ , ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇತಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇತಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ¶ ನ ಸಮ್ಪಾಯತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ನ ಸಮ್ಪಾಯತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಪಳಾಸೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಪಳಾಸೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಇಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಮಚ್ಛರೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಇಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಮಚ್ಛರೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸಠೋ ಹೋತಿ ಮಾಯಾವೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸಠೋ ಹೋತಿ ಮಾಯಾವೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅತಿಮಾನೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅತಿಮಾನೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಹೋತಿ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಹೋತಿ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಾವುಸೋ, ದೋವಚಸ್ಸಕರಣಾ ಧಮ್ಮಾ.
೧೮೨. ‘‘ನೋ ¶ ಚೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪವಾರೇತಿ – ‘ವದನ್ತು ಮಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ, ವಚನೀಯೋಮ್ಹಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತೇಹೀ’ತಿ, ಸೋ ಚ ಹೋತಿ ಸುವಚೋ, ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಖಮೋ ಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹೀ ಅನುಸಾಸನಿಂ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ವತ್ತಬ್ಬಞ್ಚೇವ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ಅನುಸಾಸಿತಬ್ಬಞ್ಚ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲೇ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ.
‘‘ಕತಮೇ ಚಾವುಸೋ, ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣಾ ಧಮ್ಮಾ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ, ನ ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ ನ ¶ ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಹೋತಿ ಅಪರವಮ್ಭೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಹೋತಿ ಅಪರವಮ್ಭೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖು ನ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ನ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನಪ್ಪಟಿಪ್ಫರತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನಪ್ಪಟಿಪ್ಫರತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ ¶ .
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನ ಅಪಸಾದೇತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನ ಅಪಸಾದೇತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ¶ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ನ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ನ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತಿ, ನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇತಿ, ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತಿ, ನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇತಿ, ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ಸಮ್ಪಾಯತಿ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ಸಮ್ಪಾಯತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಅಪಳಾಸೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಅಪಳಾಸೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಅಮಚ್ಛರೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಅಮಚ್ಛರೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸಠೋ ಹೋತಿ ಅಮಾಯಾವೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸಠೋ ಹೋತಿ ಅಮಾಯಾವೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅನತಿಮಾನೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅನತಿಮಾನೀ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಹೋತಿ ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ. ಯಮ್ಪಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಹೋತಿ, ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ ¶ – ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೋ. ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಾವುಸೋ, ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣಾ ಧಮ್ಮಾ.
೧೮೩. ‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಂ [ಅನುಮಾನಿತಬ್ಬಂ (ಸೀ.)] – ‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ, ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ನ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಪರವಮ್ಭೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಪರವಮ್ಭೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಪರವಮ್ಭೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ. ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ನ ಕೋಧನೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ನ ಕೋಧನೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ¶ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ¶ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ನ ಕೋಧನೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ¶ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ನ ಕೋಧನೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಪಟಿಪ್ಫರತಿ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಪಟಿಪ್ಫರೇಯ್ಯಂ ¶ , ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನಪ್ಪಟಿಪ್ಫರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದೇತಿ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದೇಯ್ಯಂ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನ ಅಪಸಾದೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇತಿ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇಯ್ಯಂ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ¶ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ನ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇತಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರೇಯ್ಯಂ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇಯ್ಯಂ ¶ , ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೇಯ್ಯಂ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಿಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ¶ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ನ ಸಮ್ಪಾಯತಿ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ನ ಸಮ್ಪಾಯೇಯ್ಯಂ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ಸಮ್ಪಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮಕ್ಖೀ ಪಳಾಸೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಮಕ್ಖೀ ಪಳಾಸೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಅಮಕ್ಖೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಪಳಾಸೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಸ್ಸುಕೀ ಮಚ್ಛರೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ¶ ಇಸ್ಸುಕೀ ಮಚ್ಛರೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಮಚ್ಛರೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಠೋ ಮಾಯಾವೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಸಠೋ ಮಾಯಾವೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಅಸಠೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಮಾಯಾವೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಥದ್ಧೋ ಅತಿಮಾನೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಥದ್ಧೋ ಅತಿಮಾನೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಅತ್ಥದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನತಿಮಾನೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
‘‘‘ಯೋ ಖ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ; ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನಸ್ಸಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ, ಅಹಂಪಾಸ್ಸಂ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಮನಾಪೋ’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನನ್ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ.
೧೮೪. ‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ, ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಖೋಮ್ಹಿ, ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ¶ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ನ ಖೋಮ್ಹಿ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ, ನ ಪಾಪಿಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಪರವಮ್ಭೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಪರವಮ್ಭೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕೋ ¶ ಖೋಮ್ಹಿ ಅಪರವಮ್ಭೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಕೋಧನೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ನ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ ‘ಕೋಧನೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ¶ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ ‘ನ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ¶ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಕೋಧನೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ನ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಹೇತು ಅಭಿಸಙ್ಗೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಕೋಧನೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ನ ಖೋಮ್ಹಿ ಕೋಧನೋ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತಾ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ¶ ಪಟಿಪ್ಫರಾಮೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಪಟಿಪ್ಫರಾಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ನಪ್ಪಟಿಪ್ಫರಾಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದೇಮೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದೇಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಂ ¶ ನ ಅಪಸಾದೇಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇಮೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ¶ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಚೋದಕಸ್ಸ ನ ಪಚ್ಚಾರೋಪೇಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ¶ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಾಮಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇಮಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋಮೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಾಮಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇಮಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ನ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಾಮಿ, ನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಥಂ ಅಪನಾಮೇಮಿ, ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಿತೋ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ನ ಸಮ್ಪಾಯಾಮೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ನ ಸಮ್ಪಾಯಾಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಚೋದಿತೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಚೋದಕೇನ ಅಪದಾನೇ ಸಮ್ಪಾಯಾಮೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ ¶ , ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಮಕ್ಖೀ ಪಳಾಸೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಮಕ್ಖೀ ಖೋಮ್ಹಿ ಪಳಾಸೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅಮಕ್ಖೀ ಖೋಮ್ಹಿ ಅಪಳಾಸೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಇಸ್ಸುಕೀ ಮಚ್ಛರೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಇಸ್ಸುಕೀ ಖೋಮ್ಹಿ ಮಚ್ಛರೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಖೋಮ್ಹಿ ಅಮಚ್ಛರೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಸಠೋ ಮಾಯಾವೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಸಠೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಮಾಯಾವೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅಸಠೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಅಮಾಯಾವೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ¶ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಥದ್ಧೋ ಅತಿಮಾನೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಥದ್ಧೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಅತಿಮಾನೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅತ್ಥದ್ಧೋ ಖೋಮ್ಹಿ ಅನತಿಮಾನೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋಮ್ಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ’ತಿ? ಸಚೇ, ಆವುಸೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಖೋಮ್ಹಿ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ¶ ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಖೋಮ್ಹಿ ಅನಾಧಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಸಚೇ ¶ , ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಪ್ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಇಮೇಸಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ, ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಇತ್ಥೀ ¶ ವಾ ಪುರಿಸೋ ವಾ, ದಹರೋ ಯುವಾ ಮಣ್ಡನಜಾತಿಕೋ, ಆದಾಸೇ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ, ಅಚ್ಛೇ ವಾ ಉದಕಪತ್ತೇ, ಸಕಂ ಮುಖನಿಮಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಸಚೇ ತತ್ಥ ಪಸ್ಸತಿ ರಜಂ ವಾ ಅಙ್ಗಣಂ ವಾ, ತಸ್ಸೇವ ರಜಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗಣಸ್ಸ ವಾ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮತಿ; ನೋ ಚೇ ತತ್ಥ ಪಸ್ಸತಿ ರಜಂ ವಾ ಅಙ್ಗಣಂ ವಾ, ತೇನೇವ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ – ‘ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಪರಿಸುದ್ಧಂ ವತ ಮೇ’ತಿ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಪ್ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಇಮೇಸಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ. ಸಚೇ ಪನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇನೇವ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ, ಅಹೋರತ್ತಾನುಸಿಕ್ಖಿನಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಅನುಮಾನಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪಞ್ಚಮಂ.
೬. ಚೇತೋಖಿಲಸುತ್ತಂ
೧೮೫. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ [ಚೇತಸೋವಿನಿಬದ್ಧಾ (ಸೀ.), ಚೇತೋವಿನಿಬದ್ಧಾ (ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀಟೀಕಾ)] ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಸೋ ವತಿಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಕತಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸತ್ಥರಿ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸತ್ಥರಿ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಠಮೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ದುತಿಯೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಘೇ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ತತಿಯೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಿಕ್ಖಾಯ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಿಕ್ಖಾಯ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ¶ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ¶ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅನತ್ತಮನೋ ಆಹತಚಿತ್ತೋ ಖಿಲಜಾತೋ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅನತ್ತಮನೋ ಆಹತಚಿತ್ತೋ ಖಿಲಜಾತೋ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ¶ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ. ಇಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ.
೧೮೬. ‘‘ಕತಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಮೇ ಅವೀತರಾಗೋ [ಅವಿಗತರಾಗೋ (ಕತ್ಥಚಿ)] ಹೋತಿ ಅವಿಗತಚ್ಛನ್ದೋ ಅವಿಗತಪೇಮೋ ಅವಿಗತಪಿಪಾಸೋ ಅವಿಗತಪರಿಳಾಹೋ ಅವಿಗತತಣ್ಹೋ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಮೇ ಅವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ ಅವಿಗತಚ್ಛನ್ದೋ ಅವಿಗತಪೇಮೋ ಅವಿಗತಪಿಪಾಸೋ ಅವಿಗತಪರಿಳಾಹೋ ಅವಿಗತತಣ್ಹೋ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಠಮೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಅವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ದುತಿಯೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ರೂಪೇ ಅವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ತತಿಯೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ¶ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಯಾವದತ್ಥಂ ಉದರಾವದೇಹಕಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸೇಯ್ಯಸುಖಂ ಪಸ್ಸಸುಖಂ ಮಿದ್ಧಸುಖಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಯಾವದತ್ಥಂ ಉದರಾವದೇಹಕಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸೇಯ್ಯಸುಖಂ ಪಸ್ಸಸುಖಂ ಮಿದ್ಧಸುಖಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ – ‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’ತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ – ‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’ತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ ¶ . ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ. ಇಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಸೋ ವತಿಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
೧೮೭. ‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ಕಸ್ಸಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಪಹೀನಾ, ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಸೋ ವತಿಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಕತಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸತ್ಥರಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸತ್ಥರಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಠಮೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ದುತಿಯೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಘೇ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ತತಿಯೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಿಕ್ಖಾಯ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ…ಪೇ… ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ¶ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ನ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ನ ಅನತ್ತಮನೋ [ಅತ್ತಮನೋ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಅನಾಹತಚಿತ್ತೋ ಅಖಿಲಜಾತೋ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ನ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ನ ಅನತ್ತಮನೋ ಅನಾಹತಚಿತ್ತೋ ಅಖಿಲಜಾತೋ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ¶ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ¶ ಪಞ್ಚಮೋ ಚೇತೋಖಿಲೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ. ಇಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ.
೧೮೮. ‘‘ಕತಮಾಸ್ಸ ¶ ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಮೇ ವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ ವಿಗತಚ್ಛನ್ದೋ ವಿಗತಪೇಮೋ ವಿಗತಪಿಪಾಸೋ ವಿಗತಪರಿಳಾಹೋ ವಿಗತತಣ್ಹೋ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಮೇ ವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ ವಿಗತಚ್ಛನ್ದೋ ವಿಗತಪೇಮೋ ವಿಗತಪಿಪಾಸೋ ವಿಗತಪರಿಳಾಹೋ ವಿಗತತಣ್ಹೋ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಠಮೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ…ಪೇ… ರೂಪೇ ವೀತರಾಗೋ ಹೋತಿ…ಪೇ… ನ ಯಾವದತ್ಥಂ ಉದರಾವದೇಹಕಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸೇಯ್ಯಸುಖಂ ಪಸ್ಸಸುಖಂ ಮಿದ್ಧಸುಖಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಯಾವದತ್ಥಂ ಉದರಾವದೇಹಕಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸೇಯ್ಯಸುಖಂ ಪಸ್ಸಸುಖಂ ಮಿದ್ಧಸುಖಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ – ‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ¶ ವಾ’ತಿ. ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ – ‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’ತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ. ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ ಆತಪ್ಪಾಯ ಅನುಯೋಗಾಯ ಸಾತಚ್ಚಾಯ ಪಧಾನಾಯ, ಏವಮಸ್ಸಾಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧೋ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ. ಇಮಾಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ.
‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ಕಸ್ಸಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಚೇತೋಖಿಲಾ ಪಹೀನಾ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಚೇತಸೋವಿನಿಬನ್ಧಾ ಸುಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಸೋ ವತಿಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
೧೮೯. ‘‘ಸೋ ಛನ್ದಸಮಾಧಿಪಧಾನಸಙ್ಖಾರಸಮನ್ನಾಗತಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಂ ಭಾವೇತಿ, ವೀರಿಯಸಮಾಧಿಪಧಾನಸಙ್ಖಾರಸಮನ್ನಾಗತಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಂ ಭಾವೇತಿ, ಚಿತ್ತಸಮಾಧಿಪಧಾನಸಙ್ಖಾರಸಮನ್ನಾಗತಂ ¶ ಇದ್ಧಿಪಾದಂ ಭಾವೇತಿ, ವೀಮಂಸಾಸಮಾಧಿಪಧಾನಸಙ್ಖಾರಸಮನ್ನಾಗತಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಂ ಭಾವೇತಿ, ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀಯೇವ ಪಞ್ಚಮೀ. ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀಪನ್ನರಸಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ¶ ಭಿಕ್ಖು ಭಬ್ಬೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬಿದಾಯ, ಭಬ್ಬೋ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ, ಭಬ್ಬೋ ಅನುತ್ತರಸ್ಸ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಕ್ಕುಟಿಯಾ ಅಣ್ಡಾನಿ ಅಟ್ಠ ವಾ ದಸ ವಾ ದ್ವಾದಸ ವಾ. ತಾನಸ್ಸು ಕುಕ್ಕುಟಿಯಾ ಸಮ್ಮಾ ಅಧಿಸಯಿತಾನಿ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಸೇದಿತಾನಿ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಭಾವಿತಾನಿ. ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತಸ್ಸಾ ಕುಕ್ಕುಟಿಯಾ ನ ಏವಂ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತಿಮೇ ಕುಕ್ಕುಟಪೋತಕಾ ಪಾದನಖಸಿಖಾಯ ವಾ ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ವಾ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ¶ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಭಬ್ಬಾವ ತೇ ಕುಕ್ಕುಟಪೋತಕಾ ಪಾದನಖಸಿಖಾಯ ವಾ ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ವಾ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿಜ್ಜಿತುಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಪನ್ನರಸಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಬ್ಬೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬಿದಾಯ, ಭಬ್ಬೋ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ, ಭಬ್ಬೋ ಅನುತ್ತರಸ್ಸ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯಾ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಚೇತೋಖಿಲಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಟ್ಠಂ.
೭. ವನಪತ್ಥಸುತ್ತಂ
೧೯೦. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ವನಪತ್ಥಪರಿಯಾಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
೧೯೧. ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ¶ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ¶ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ, ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ¶ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ರತ್ತಿಭಾಗಂ ವಾ ದಿವಸಭಾಗಂ ವಾ ತಮ್ಹಾ ವನಪತ್ಥಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ, ನ ವತ್ಥಬ್ಬಂ.
೧೯೨. ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಚೀವರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಹೇತು…ಪೇ… ನ ಸೇನಾಸನಹೇತು…ಪೇ… ನ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ. ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಇಮಂ ¶ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾಮೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಙ್ಖಾಪಿ ತಮ್ಹಾ ವನಪತ್ಥಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ, ನ ವತ್ಥಬ್ಬಂ.
೧೯೩. ‘‘ಇಧ ¶ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ, ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ¶ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಚೀವರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಹೇತು…ಪೇ… ನ ಸೇನಾಸನಹೇತು…ಪೇ… ನ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ¶ . ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾಮೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಙ್ಖಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ವನಪತ್ಥೇ ವತ್ಥಬ್ಬಂ, ನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ.
೧೯೪. ‘‘ಇಧ ¶ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ವನಪತ್ಥಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತೀ’ತಿ ¶ . ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಯಾವಜೀವಮ್ಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ವನಪತ್ಥೇ ವತ್ಥಬ್ಬಂ, ನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ.
೧೯೫. ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ಗಾಮಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ ¶ …ಪೇ… ಅಞ್ಞತರಂ ನಿಗಮಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಅಞ್ಞತರಂ ನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಅಞ್ಞತರಂ ಜನಪದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ…ಪೇ… ಅಞ್ಞತರಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ರತ್ತಿಭಾಗಂ ವಾ ದಿವಸಭಾಗಂ ವಾ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ, ನಾನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ.
೧೯೬. ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ¶ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ¶ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ¶ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ, ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ ¶ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಚೀವರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಹೇತು…ಪೇ… ನ ಸೇನಾಸನಹೇತು…ಪೇ… ನ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ. ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಾನುಪಾಪುಣಾಮೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಙ್ಖಾಪಿ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಪುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ, ನಾನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ.
೧೯೭. ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ¶ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಚೀವರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಹೇತು…ಪೇ… ನ ಸೇನಾಸನಹೇತು…ಪೇ… ನ ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಅಗಾರಸ್ಮಾ ¶ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ. ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾಮೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಙ್ಖಾಪಿ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ.
೧೯೮. ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ¶ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ¶ , ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ ¶ . ತಸ್ಸ ಮೇ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೋ ಅನುಪಟ್ಠಿತಾ ಚೇವ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಚ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನನುಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಾಮಿ. ಯೇ ಚ ಖೋ ಇಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ – ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ – ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತೀ’ತಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಯಾವಜೀವಮ್ಪಿ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ, ಅಪಿ ಪನುಜ್ಜಮಾನೇನಪೀ’’ತಿ [ಅಪಿ ಪಣುಜ್ಜಮಾನೇನಾತಿ (?)].
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ವನಪತ್ಥಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಸತ್ತಮಂ.
೮. ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತಂ
೧೯೯. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇ. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ. ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಮಹಾವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯ. ಮಹಾವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಬೇಲುವಲಟ್ಠಿಕಾಯ ಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿ. ದಣ್ಡಪಾಣಿಪಿ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ [ಜಙ್ಘವಿಹಾರಂ (ಕ.)] ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ ಅನುವಿಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಮಹಾವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ. ಮಹಾವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಯೇನ ಬೇಲುವಲಟ್ಠಿಕಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ. ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ದಣ್ಡಪಾಣಿ ಸಕ್ಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿಂವಾದೀ ಸಮಣೋ ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀ’’ತಿ? ‘‘ಯಥಾವಾದೀ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ¶ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ನ ಕೇನಚಿ ಲೋಕೇ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪನ ಕಾಮೇಹಿ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಅಕಥಂಕಥಿಂ ಛಿನ್ನಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಭವಾಭವೇ ವೀತತಣ್ಹಂ ಸಞ್ಞಾ ನಾನುಸೇನ್ತಿ – ಏವಂವಾದೀ ಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಏವಮಕ್ಖಾಯೀ’’ತಿ.
‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ ದಣ್ಡಪಾಣಿ ಸಕ್ಕೋ ಸೀಸಂ ಓಕಮ್ಪೇತ್ವಾ ¶ , ಜಿವ್ಹಂ ನಿಲ್ಲಾಳೇತ್ವಾ, ತಿವಿಸಾಖಂ ನಲಾಟಿಕಂ ¶ ನಲಾಟೇ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಪಕ್ಕಾಮಿ.
೨೦೦. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ. ನಿಸಜ್ಜ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂ. ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಮಹಾವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯ. ಮಹಾವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಬೇಲುವಲಟ್ಠಿಕಾಯ ಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿಂ. ದಣ್ಡಪಾಣಿಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೋ ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ ಅನುವಿಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಮಹಾವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ. ಮಹಾವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಯೇನ ಬೇಲುವಲಟ್ಠಿಕಾ ಯೇನಾಹಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ. ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಏಕಮನ್ತಂ ¶ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಣ್ಡಪಾಣಿ ಸಕ್ಕೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಕಿಂವಾದೀ ಸಮಣೋ ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀ’ತಿ?
‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಣ್ಡಪಾಣಿಂ ಸಕ್ಕಂ ಏತದವೋಚಂ – ಯಥಾವಾದೀ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ನ ಕೇನಚಿ ಲೋಕೇ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪನ ಕಾಮೇಹಿ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಅಕಥಂಕಥಿಂ ಛಿನ್ನಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಭವಾಭವೇ ವೀತತಣ್ಹಂ ಸಞ್ಞಾ ನಾನುಸೇನ್ತಿ – ಏವಂವಾದೀ ಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಏವಮಕ್ಖಾಯೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಣ್ಡಪಾಣಿ ಸಕ್ಕೋ ಸೀಸಂ ¶ ಓಕಮ್ಪೇತ್ವಾ, ಜಿವ್ಹಂ ನಿಲ್ಲಾಳೇತ್ವಾ, ತಿವಿಸಾಖಂ ನಲಾಟಿಕಂ ನಲಾಟೇ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಪಕ್ಕಾಮೀ’’ತಿ.
೨೦೧. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿಂವಾದೀ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ನ ಕೇನಚಿ ಲೋಕೇ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ? ಕಥಞ್ಚ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಕಾಮೇಹಿ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ತಂ ¶ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಅಕಥಂಕಥಿಂ ಛಿನ್ನಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಭವಾಭವೇ ವೀತತಣ್ಹಂ ಸಞ್ಞಾ ನಾನುಸೇನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ. ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ. ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಪಟಿಘಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ದಿಟ್ಠಾನುಸಯಾನಂ ¶ , ಏಸೇವನ್ತೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಮಾನಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಭವರಾಗಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ದಣ್ಡಾದಾನ-ಸತ್ಥಾದಾನ-ಕಲಹ-ವಿಗ್ಗಹ-ವಿವಾದ-ತುವಂತುವಂ-ಪೇಸುಞ್ಞ-ಮುಸಾವಾದಾನಂ. ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ. ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ.
೨೦೨. ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಇದಂ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ, ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ, ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ. ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ¶ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ. ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ…ಪೇ… ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ ¶ . ಕೋ ನು ಖೋ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಸತ್ಥು ಚೇವ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ. ಪಹೋತಿ ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜಿತುಂ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ.
ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸು. ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಇದಂ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ ಕಚ್ಚಾನ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ. ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ. ಏಸೇವನ್ತೋ ¶ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ…ಪೇ… ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ. ತೇಸಂ ನೋ, ಆವುಸೋ ಕಚ್ಚಾನ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಇದಂ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ. ಏತ್ಥ ¶ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ. ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ…ಪೇ… ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’’ತಿ. ಕೋ ನು ಖೋ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜೇಯ್ಯಾತಿ? ತೇಸಂ ನೋ, ಆವುಸೋ ಕಚ್ಚಾನ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಸತ್ಥು ಚೇವ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ, ಪಹೋತಿ ¶ ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ¶ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜಿತುಂ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ವಿಭಜತಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ’’ತಿ.
೨೦೩. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುರಿಸೋ ಸಾರತ್ಥಿಕೋ ಸಾರಗವೇಸೀ ಸಾರಪರಿಯೇಸನಂ ಚರಮಾನೋ ಮಹತೋ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತೋ ಸಾರವತೋ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಮೂಲಂ, ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಖನ್ಧಂ, ಸಾಖಾಪಲಾಸೇ ಸಾರಂ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯ; ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಸತ್ಥರಿ ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತೇ, ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅತಿಸಿತ್ವಾ ¶ , ಅಮ್ಹೇ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಥ. ಸೋ ಹಾವುಸೋ, ಭಗವಾ ಜಾನಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಚಕ್ಖುಭೂತೋ ಞಾಣಭೂತೋ ಧಮ್ಮಭೂತೋ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ, ವತ್ತಾ ಪವತ್ತಾ, ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಿನ್ನೇತಾ, ಅಮತಸ್ಸ ದಾತಾ, ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಮೀ ತಥಾಗತೋ. ಸೋ ಚೇವ ಪನೇತಸ್ಸ ಕಾಲೋ ಅಹೋಸಿ, ಯಂ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥ. ಯಥಾ ವೋ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ. ‘‘ಅದ್ಧಾವುಸೋ ಕಚ್ಚಾನ, ಭಗವಾ ಜಾನಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಚಕ್ಖುಭೂತೋ ಞಾಣಭೂತೋ ಧಮ್ಮಭೂತೋ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ, ವತ್ತಾ ಪವತ್ತಾ, ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಿನ್ನೇತಾ, ಅಮತಸ್ಸ ದಾತಾ, ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಮೀ ತಥಾಗತೋ. ಸೋ ಚೇವ ಪನೇತಸ್ಸ ಕಾಲೋ ಅಹೋಸಿ, ಯಂ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮ. ಯಥಾ ನೋ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಮ. ಅಪಿ ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಸತ್ಥು ಚೇವ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ, ಪಹೋತಿ ¶ ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜಿತುಂ. ವಿಭಜತಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಅಗರುಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ [ಅಗರುಕತ್ವಾ (ಸೀ.), ಅಗರುಕರಿತ್ವಾ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)]. ‘‘ತೇನ ಹಾವುಸೋ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಏತದವೋಚ –
೨೦೪. ‘‘ಯಂ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ¶ . ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ…ಪೇ… ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ, ಇಮಸ್ಸ ಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಾಮಿ –
‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚಾವುಸೋ, ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ¶ ವೇದನಾ, ಯಂ ವೇದೇತಿ ತಂ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ¶ , ಯಂ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ತಂ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಯಂ ವಿತಕ್ಕೇತಿ ತಂ ಪಪಞ್ಚೇತಿ, ಯಂ ಪಪಞ್ಚೇತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ರೂಪೇಸು. ಸೋತಞ್ಚಾವುಸೋ, ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ… ಘಾನಞ್ಚಾವುಸೋ, ಪಟಿಚ್ಚ ಗನ್ಧೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ… ಜಿವ್ಹಞ್ಚಾವುಸೋ, ಪಟಿಚ್ಚ ರಸೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ… ಕಾಯಞ್ಚಾವುಸೋ, ಪಟಿಚ್ಚ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ… ಮನಞ್ಚಾವುಸೋ, ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ, ಯಂ ವೇದೇತಿ ತಂ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ಯಂ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ತಂ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಯಂ ವಿತಕ್ಕೇತಿ ತಂ ಪಪಞ್ಚೇತಿ, ಯಂ ಪಪಞ್ಚೇತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು.
‘‘ಸೋ ವತಾವುಸೋ, ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ರೂಪೇ ಸತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇ ಸತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ¶ ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾಸಮುದಾಚರಣಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸೋ ವತಾವುಸೋ, ಸೋತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸದ್ದೇ ಸತಿ…ಪೇ… ¶ ¶ ಘಾನಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಗನ್ಧೇ ಸತಿ…ಪೇ… ಜಿವ್ಹಾಯ ಸತಿ ರಸೇ ಸತಿ…ಪೇ… ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಸತಿ…ಪೇ… ಮನಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಧಮ್ಮೇ ಸತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇ ಸತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾಸಮುದಾಚರಣಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಸೋ ವತಾವುಸೋ, ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ರೂಪೇ ಅಸತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅಸತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾಸಮುದಾಚರಣಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸೋ ವತಾವುಸೋ, ಸೋತಸ್ಮಿಂ ¶ ಅಸತಿ ಸದ್ದೇ ಅಸತಿ…ಪೇ… ಘಾನಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಗನ್ಧೇ ಅಸತಿ…ಪೇ… ಜಿವ್ಹಾಯ ಅಸತಿ ರಸೇ ಅಸತಿ…ಪೇ… ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಅಸತಿ…ಪೇ… ಮನಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಧಮ್ಮೇ ಅಸತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇ ¶ ಅಸತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವೇದನಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ಸಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ. ವಿತಕ್ಕಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾಸಮುದಾಚರಣಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಯಂ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ¶ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ…ಪೇ… ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ, ಇಮಸ್ಸ ಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಾ ¶ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಾಮಿ. ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ ಚ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥ. ಯಥಾ ನೋ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ.
೨೦೫. ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಯಂ ಖೋ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ. ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ. ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ…ಪೇ… ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ. ತೇಸಂ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಇದಂ ಖೋ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘‘ಯತೋನಿದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ. ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ. ಏಸೇವನ್ತೋ ರಾಗಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಪಟಿಘಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ದಿಟ್ಠಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಮಾನಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ಭವರಾಗಾನುಸಯಾನಂ ¶ , ಏಸೇವನ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಾನಂ, ಏಸೇವನ್ತೋ ದಣ್ಡಾದಾನ-ಸತ್ಥಾದಾನ-ಕಲಹ-ವಿಗ್ಗಹ-ವಿವಾದತುವಂತುವಂ-ಪೇಸುಞ್ಞ-ಮುಸಾವಾದಾನಂ. ಏತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’’ತಿ. ಕೋ ನು ಖೋ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜೇಯ್ಯಾ’ತಿ? ತೇಸಂ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಸತ್ಥು ಚೇವ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ, ಪಹೋತಿ ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ¶ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಅವಿಭತ್ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜಿತುಂ, ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಮ್ಹ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ¶ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಂ ¶ ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಮ್ಹ. ತೇಸಂ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಇಮೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಇಮೇಹಿ ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಅತ್ಥೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ. ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ; ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ. ಮಂ ಚೇಪಿ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತಮತ್ಥಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥ, ಅಹಮ್ಪಿ ತಂ ಏವಮೇವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಯಥಾ ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಬ್ಯಾಕತಂ. ಏಸೋ ಚೇವೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ. ಏವಞ್ಚ [ಏವೇಮೇವ ಚ (ಕ.)] ನಂ ಧಾರೇಥಾ’’ತಿ.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಪುರಿಸೋ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯಪರೇತೋ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಸೋ ಯತೋ ಯತೋ ಸಾಯೇಯ್ಯ, ಲಭೇಥೇವ ಸಾದುರಸಂ ಅಸೇಚನಕಂ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಚೇತಸೋ ಭಿಕ್ಖು ದಬ್ಬಜಾತಿಕೋ, ಯತೋ ಯತೋ ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಲಭೇಥೇವ ಅತ್ತಮನತಂ, ಲಭೇಥೇವ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ. ಕೋ ನಾಮೋ ಅಯಂ [ಕೋ ನಾಮಾಯಂ (ಸ್ಯಾ.)], ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೋ’’ತಿ? ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ ತ್ವಂ, ಆನನ್ದ, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಪರಿಯಾಯೋ ತ್ವೇವ ನಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ¶ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ.
ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಅಟ್ಠಮಂ.
೯. ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತಂ
೨೦೬. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಪುಬ್ಬೇವ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಬೋಧಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯಂನೂನಾಹಂ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ ವಿತಕ್ಕೇ ವಿಹರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋ ಚಾಯಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ ಯೋ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ ಯೋ ಚ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ – ಇಮಂ ಏಕಂ ಭಾಗಮಕಾಸಿಂ ¶ ; ಯೋ ಚಾಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋ ಯೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ ಯೋ ಚ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ – ಇಮಂ ದುತಿಯಂ ಭಾಗಮಕಾಸಿಂ.
೨೦೭. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ¶ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಚ ಖೋ ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಸಂವತ್ತತಿ, ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಸಂವತ್ತತಿ, ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಸಂವತ್ತತಿ, ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕೋ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’ [ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’’ತಿ (?)]. ‘ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ; ‘ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ; ‘ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ; ¶ ‘ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕೋ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ಪಜಹಮೇವ [ಅತೀತಕಾಲಿಕಕಿರಿಯಾಪದಾನಿಯೇವ] ವಿನೋದಮೇವ [ಅತೀತಕಾಲಿಕಕಿರಿಯಾಪದಾನಿಯೇವ] ಬ್ಯನ್ತಮೇವ [ಬ್ಯನ್ತೇವ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ನಂ ಅಕಾಸಿಂ.
೨೦೮. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ…ಪೇ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಚ ಖೋ ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಸಂವತ್ತತಿ, ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ¶ ಸಂವತ್ತತಿ, ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಸಂವತ್ತತಿ, ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕೋ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’. ‘ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ; ‘ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ; ‘ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ; ‘ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕೋ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’ತಿಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ಪಜಹಮೇವ ವಿನೋದಮೇವ ಬ್ಯನ್ತಮೇವ ನಂ ಅಕಾಸಿಂ.
‘‘ಯಞ್ಞದೇವ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಲಮನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ನತಿ ಹೋತಿ ಚೇತಸೋ. ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಲಮನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ¶ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ, ಪಹಾಸಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಂ, ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ಬಹುಲಮಕಾಸಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ¶ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ. ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ… ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಲಮನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ, ಪಹಾಸಿ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ಬಹುಲಮಕಾಸಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಸ್ಸಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ ಸರದಸಮಯೇ ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧೇ ಗೋಪಾಲಕೋ ಗಾವೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ. ಸೋ ತಾ ಗಾವೋ ತತೋ ತತೋ ದಣ್ಡೇನ ಆಕೋಟೇಯ್ಯ ಪಟಿಕೋಟೇಯ್ಯ ಸನ್ನಿರುನ್ಧೇಯ್ಯ ಸನ್ನಿವಾರೇಯ್ಯ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಪಸ್ಸತಿ ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗೋಪಾಲಕೋ ತತೋನಿದಾನಂ ವಧಂ ವಾ ಬನ್ಧನಂ ವಾ ಜಾನಿಂ ವಾ ಗರಹಂ ವಾ. ಏವಮೇವ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದ್ದಸಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆದೀನವಂ ಓಕಾರಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸಂ ವೋದಾನಪಕ್ಖಂ.
೨೦೯. ‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಚ ಖೋ ನೇವತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ನ ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ನ ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ಪಞ್ಞಾವುದ್ಧಿಕೋ ಅವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ ನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’. ರತ್ತಿಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯಂ ಅನುವಿಚಾರೇಯ್ಯಂ, ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ದಿವಸಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯಂ ಅನುವಿಚಾರೇಯ್ಯಂ, ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯಂ ಅನುವಿಚಾರೇಯ್ಯಂ, ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಮೇ ಅತಿಚಿರಂ ಅನುವಿತಕ್ಕಯತೋ ಅನುವಿಚಾರಯತೋ ಕಾಯೋ ಕಿಲಮೇಯ್ಯ ¶ . ಕಾಯೇ ಕಿಲನ್ತೇ [ಕಿಲಮನ್ತೇ (ಕ.)] ಚಿತ್ತಂ ¶ ಊಹಞ್ಞೇಯ್ಯ. ಊಹತೇ ಚಿತ್ತೇ ಆರಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸಣ್ಠಪೇಮಿ ಸನ್ನಿಸಾದೇಮಿ ಏಕೋದಿಂ ಕರೋಮಿ [ಏಕೋದಿ ಕರೋಮಿ (ಪೀ.)] ಸಮಾದಹಾಮಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಮಾ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ಊಹಞ್ಞೀ’ತಿ [ಉಗ್ಘಾಟೀತಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.), ಊಹನೀತಿ (ಪೀ.)].
೨೧೦. ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ…ಪೇ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ. ಸೋ ಚ ಖೋ ನೇವತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ನ ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ನ ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ¶ ಸಂವತ್ತತಿ, ಪಞ್ಞಾವುದ್ಧಿಕೋ ಅವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ ನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ’. ರತ್ತಿಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯಂ ಅನುವಿಚಾರೇಯ್ಯಂ, ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ದಿವಸಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯಂ ಅನುವಿಚಾರೇಯ್ಯಂ, ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯಂ ಅನುವಿಚಾರೇಯ್ಯಂ, ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ. ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಮೇ ಅತಿಚಿರಂ ಅನುವಿತಕ್ಕಯತೋ ಅನುವಿಚಾರಯತೋ ಕಾಯೋ ಕಿಲಮೇಯ್ಯ. ಕಾಯೇ ಕಿಲನ್ತೇ ಚಿತ್ತಂ ಊಹಞ್ಞೇಯ್ಯ. ಊಹತೇ ಚಿತ್ತೇ ಆರಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾತಿ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸಣ್ಠಪೇಮಿ, ಸನ್ನಿಸಾದೇಮಿ, ಏಕೋದಿಂ ಕರೋಮಿ ಸಮಾದಹಾಮಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘ಮಾ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ಊಹಞ್ಞೀ’ತಿ.
‘‘ಯಞ್ಞದೇವ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಲಮನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ನತಿ ಹೋತಿ ಚೇತಸೋ. ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಞ್ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಲಮನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ, ಪಹಾಸಿ ¶ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಂ ಬಹುಲಮಕಾಸಿ, ತಸ್ಸಂ ತಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ. ಅಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಞ್ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ… ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಞ್ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಲಮನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ, ಪಹಾಸಿ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ, ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ಬಹುಲಮಕಾಸಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಮ್ಹಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ ಸಬ್ಬಸಸ್ಸೇಸು ಗಾಮನ್ತಸಮ್ಭತೇಸು ಗೋಪಾಲಕೋ ಗಾವೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ ¶ , ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಮೂಲಗತಸ್ಸ ವಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಗತಸ್ಸ ವಾ ಸತಿಕರಣೀಯಮೇವ ಹೋತಿ – ‘ಏತಾ [ಏತೇ (ಕ.)] ಗಾವೋ’ತಿ. ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತಿಕರಣೀಯಮೇವ ಅಹೋಸಿ – ‘ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ.
೨೧೧. ‘‘ಆರದ್ಧಂ ಖೋ ಪನ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೀರಿಯಂ ಅಹೋಸಿ ಅಸಲ್ಲೀನಂ, ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಸತಿ ಅಸಮ್ಮುಟ್ಠಾ ¶ , ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಕಾಯೋ ಅಸಾರದ್ಧೋ, ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ. ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ. ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ. ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹಾಸಿಂ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇಸಿಂ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ¶ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ. ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿಂ.
೨೧೨. ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿಂ. ಸೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಾಮಿ. ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ…ಪೇ… ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಾಮಿ. ಅಯಂ ಖೋ ¶ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮೇ ಯಾಮೇ ಪಠಮಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ; ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ; ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ; ಯಥಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ.
೨೧೩. ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಸತ್ತಾನಂ ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿಂ. ಸೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ…ಪೇ… ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ…ಪೇ… ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ, ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾಮಿ. ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರತ್ತಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮೇ ಯಾಮೇ ದುತಿಯಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ; ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ; ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ; ಯಥಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ.
೨೧೪. ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿಂ. ಸೋ ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ ¶ . ‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ಆಸವಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ¶ ಆಸವನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ, ‘ಅಯಂ ¶ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ. ತಸ್ಸ ಮೇ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥ, ಭವಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥ, ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಅಹೋಸಿ – ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ. ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಯಾಮೇ ತತಿಯಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ; ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ; ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ; ಯಥಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ.
೨೧೫. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಞ್ಞೇ ಪವನೇ ಮಹನ್ತಂ ನಿನ್ನಂ ಪಲ್ಲಲಂ. ತಮೇನಂ ಮಹಾಮಿಗಸಙ್ಘೋ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಕೋಚಿದೇವ ಪುರಿಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಅನತ್ಥಕಾಮೋ ಅಹಿತಕಾಮೋ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮೋ. ಸೋ ಯ್ವಾಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ ಖೇಮೋ ಸೋವತ್ಥಿಕೋ ಪೀತಿಗಮನೀಯೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಿದಹೇಯ್ಯ, ವಿವರೇಯ್ಯ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಂ, ಓದಹೇಯ್ಯ ಓಕಚರಂ, ಠಪೇಯ್ಯ ಓಕಚಾರಿಕಂ. ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಮಿಗಸಙ್ಘೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ¶ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ [ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ತನುತ್ತಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸೇವ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹತೋ ಮಿಗಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕೋಚಿದೇವ ಪುರಿಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಅತ್ಥಕಾಮೋ ಹಿತಕಾಮೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮೋ. ಸೋ ಯ್ವಾಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ ಖೇಮೋ ಸೋವತ್ಥಿಕೋ ಪೀತಿಗಮನೀಯೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಪಿದಹೇಯ್ಯ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಂ, ಊಹನೇಯ್ಯ ಓಕಚರಂ, ನಾಸೇಯ್ಯ ಓಕಚಾರಿಕಂ. ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಮಿಗಸಙ್ಘೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ.
‘‘ಉಪಮಾ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕತಾ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಪನಾಯ ¶ . ಅಯಂ ಚೇವೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಮಹನ್ತಂ ನಿನ್ನಂ ಪಲ್ಲಲನ್ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಮಹಾಮಿಗಸಙ್ಘೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಪುರಿಸೋ ಅನತ್ಥಕಾಮೋ ಅಹಿತಕಾಮೋ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾರಸ್ಸೇತಂ ಪಾಪಿಮತೋ ಅಧಿವಚನಂ. ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸೇತಂ ಮಿಚ್ಛಾಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿವಚನಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾಸತಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ. ಓಕಚರೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನನ್ದೀರಾಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಓಕಚಾರಿಕಾತಿ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಪುರಿಸೋ ಅತ್ಥಕಾಮೋ ಹಿತಕಾಮೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ. ಖೇಮೋ ಮಗ್ಗೋ ಸೋವತ್ಥಿಕೋ ಪೀತಿಗಮನೀಯೋತಿ ಖೋ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸ್ಸೇತಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿವಚನಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಯ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸತಿಯಾ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ.
‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿವಟೋ ಮಯಾ ಖೇಮೋ ಮಗ್ಗೋ ಸೋವತ್ಥಿಕೋ ಪೀತಿಗಮನೀಯೋ, ಪಿಹಿತೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋ, ಊಹತೋ ಓಕಚರೋ, ನಾಸಿತಾ ಓಕಚಾರಿಕಾ. ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ಥಾರಾ ಕರಣೀಯಂ ಸಾವಕಾನಂ ಹಿತೇಸಿನಾ ಅನುಕಮ್ಪಕೇನ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ, ಕತಂ ವೋ ತಂ ಮಯಾ. ಏತಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ರುಕ್ಖಮೂಲಾನಿ, ಏತಾನಿ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಿ; ಝಾಯಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾ ಪಮಾದತ್ಥ; ಮಾ ಪಚ್ಛಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಅಹುವತ್ಥ. ಅಯಂ ವೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅನುಸಾಸನೀ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನವಮಂ.
೧೦. ವಿತಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಸುತ್ತಂ
೨೧೬. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ¶ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಧಿಚಿತ್ತಮನುಯುತ್ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಞ್ಚ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ. ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ. ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ¶ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ [ಏಕೋದಿಭೋತಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಸಮಾಧಿಯತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಕ್ಖೋ ಪಲಗಣ್ಡೋ ವಾ ಪಲಗಣ್ಡನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ ಸುಖುಮಾಯ ಆಣಿಯಾ ಓಳಾರಿಕಂ ಆಣಿಂ ಅಭಿನಿಹನೇಯ್ಯ ಅಭಿನೀಹರೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿವತ್ತೇಯ್ಯ [ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ (ಸೀ. ಪೀ.)]; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ¶ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ. ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ.
೨೧೭. ‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ – ‘ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಅಕುಸಲಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಾವಜ್ಜಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ¶ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ’ತಿ. ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇತ್ಥೀ ವಾ ಪುರಿಸೋ ವಾ ದಹರೋ ಯುವಾ ಮಣ್ಡನಕಜಾತಿಕೋ ಅಹಿಕುಣಪೇನ ವಾ ಕುಕ್ಕುರಕುಣಪೇನ ವಾ ಮನುಸ್ಸಕುಣಪೇನ ¶ ವಾ ಕಣ್ಠೇ ಆಸತ್ತೇನ ಅಟ್ಟಿಯೇಯ್ಯ ಹರಾಯೇಯ್ಯ ಜಿಗುಚ್ಛೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಮ್ಹಾಪಿ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ¶ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ – ‘ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಅಕುಸಲಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ¶ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಾವಜ್ಜಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ’ತಿ. ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ.
೨೧೮. ‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರೋ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬೋ. ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಆಪಾಥಗತಾನಂ ರೂಪಾನಂ ಅದಸ್ಸನಕಾಮೋ ಅಸ್ಸ; ಸೋ ನಿಮೀಲೇಯ್ಯ ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಅಪಲೋಕೇಯ್ಯ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ.
೨೧೯. ‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ¶ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಂ. ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಸೀಘಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಸೀಘಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ? ಯಂನೂನಾಹಂ ಸಣಿಕಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ಸಣಿಕಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಸಣಿಕಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ? ಯಂನೂನಾಹಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ¶ . ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಠಿತೋ? ಯಂನೂನಾಹಂ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ನಿಸಿನ್ನೋ? ಯಂನೂನಾಹಂ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಸೋ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ. ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಓಳಾರಿಕಂ ಓಳಾರಿಕಂ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ [ಅಭಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ (ಸ್ಯಾ.)] ಸುಖುಮಂ ಸುಖುಮಂ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ.
೨೨೦. ‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ [ದನ್ತೇ + ಅಭಿದನ್ತಂ + ಆಧಾಯಾತಿ ಟೀಕಾಯಂ ಪದಚ್ಛೇದೋ, ದನ್ತೇಭೀತಿ ಪನೇತ್ಥ ಕರಣತ್ಥೋ ಯುತ್ತೋ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ] ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳೇತಬ್ಬಂ ಅಭಿಸನ್ತಾಪೇತಬ್ಬಂ ¶ . ತಸ್ಸ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳಯತೋ ಅಭಿಸನ್ತಾಪಯತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ ದುಬ್ಬಲತರಂ ಪುರಿಸಂ ಸೀಸೇ ವಾ ಗಲೇ ವಾ ಖನ್ಧೇ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳೇಯ್ಯ ಅಭಿಸನ್ತಾಪೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ. ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ¶ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳೇತಬ್ಬಂ ಅಭಿಸನ್ತಾಪೇತಬ್ಬಂ. ತಸ್ಸ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳಯತೋ ಅಭಿಸನ್ತಾಪಯತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ¶ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ¶ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ.
೨೨೧. ‘‘ಯತೋ ಖೋ [ಯತೋ ಚ ಖೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ¶ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳಯತೋ ಅಭಿಸನ್ತಾಪಯತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ¶ ಸಮಾಧಿಯತಿ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಸೀ ವಿತಕ್ಕಪರಿಯಾಯಪಥೇಸು. ಯಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಆಕಙ್ಖಿಸ್ಸತಿ ತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇಸ್ಸತಿ, ಯಂ ವಿತಕ್ಕಂ ನಾಕಙ್ಖಿಸ್ಸತಿ ನ ತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇಸ್ಸತಿ. ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ತಣ್ಹಂ, ವಿವತ್ತಯಿ [ವಾವತ್ತಯಿ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಸಂಯೋಜನಂ, ಸಮ್ಮಾ ಮಾನಾಭಿಸಮಯಾ ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ¶ ¶ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ವಿತಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದಸಮಂ.
ಸೀಹನಾದವಗ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ ದುತಿಯೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಚೂಳಸೀಹನಾದಲೋಮಹಂಸವರೋ, ಮಹಾಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಅನುಮಾನಿಕಸುತ್ತಂ;
ಖಿಲಪತ್ಥಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕದ್ವಿಧಾವಿತಕ್ಕ, ಪಞ್ಚನಿಮಿತ್ತಕಥಾ ಪುನ ವಗ್ಗೋ.
೩. ಓಪಮ್ಮವಗ್ಗೋ
೧. ಕಕಚೂಪಮಸುತ್ತಂ
೨೨೨. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿವೇಲಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ. ಏವಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹರತಿ – ಸಚೇ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಅಧಿಕರಣಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ. ಸಚೇ ಪನ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ತೇನ ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಅಧಿಕರಣಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ. ಏವಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹರತಿ. ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿವೇಲಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ. ಏವಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ, ಭನ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹರತಿ – ಸಚೇ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ¶ ಅಧಿಕರಣಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ. ಸಚೇ ಪನ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ತೇನ ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಅಧಿಕರಣಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ. ಏವಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ, ಭನ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹರತೀ’’ತಿ.
೨೨೩. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏಹಿ ತ್ವಂ ¶ , ಭಿಕ್ಖು, ಮಮ ವಚನೇನ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಹಿ – ‘ಸತ್ಥಾ ತಂ, ಆವುಸೋ ಫಗ್ಗುನ, ಆಮನ್ತೇತೀ’’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ ¶ , ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ತಂ, ಆವುಸೋ ಫಗ್ಗುನ, ಆಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ತಸ್ಸ ¶ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿವೇಲಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರಸಿ? ಏವಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ಕಿರ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹರಸಿ – ಸಚೇ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ತುಯ್ಹಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ತೇನ ತ್ವಂ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಅಧಿಕರಣಮ್ಪಿ ಕರೋಸಿ. ಸಚೇ ಪನ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ತುಯ್ಹಂ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ತೇನ ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಅಧಿಕರಣಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ. ಏವಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ಕಿರ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹರಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ‘‘ನನು ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಕುಲಪುತ್ತೋ ಸದ್ಧಾ ¶ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ.
೨೨೪. ‘‘ನ ಖೋ ತೇ ಏತಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಪತಿರೂಪಂ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ, ಯಂ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿವೇಲಂ ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಸಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಫಗ್ಗುನ, ತವ ಚೇಪಿ ಕೋಚಿ ಸಮ್ಮುಖಾ ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ತತ್ರಾಪಿ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ [ಗೇಹಸ್ಸಿತಾ (?)] ಛನ್ದಾ ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ತೇ ಪಜಹೇಯ್ಯಾಸಿ. ತತ್ರಾಪಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ನ ಚೇವ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮಿ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ, ನ ದೋಸನ್ತರೋ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಫಗ್ಗುನ, ತವ ಚೇಪಿ ಕೋಚಿ ಸಮ್ಮುಖಾ ತಾಸಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಪಾಣಿನಾ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ, ಲೇಡ್ಡುನಾ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ, ದಣ್ಡೇನ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ, ಸತ್ಥೇನ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ. ತತ್ರಾಪಿ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ಛನ್ದಾ ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ತೇ ಪಜಹೇಯ್ಯಾಸಿ. ತತ್ರಾಪಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ‘ನ ಚೇವ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮಿ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ, ನ ದೋಸನ್ತರೋ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಫಗ್ಗುನ, ತವ ಚೇಪಿ ಕೋಚಿ ಸಮ್ಮುಖಾ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ತತ್ರಾಪಿ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ ¶ , ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ಛನ್ದಾ ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ತೇ ¶ ಪಜಹೇಯ್ಯಾಸಿ. ತತ್ರಾಪಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ‘ನ ಚೇವ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮಿ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ, ನ ದೋಸನ್ತರೋ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ¶ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಫಗ್ಗುನ, ತವ ಚೇಪಿ ಕೋಚಿ ಪಾಣಿನಾ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ, ಲೇಡ್ಡುನಾ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ, ದಣ್ಡೇನ ಪಹಾರಂ ದದೇಯ್ಯ, ಸತ್ಥೇನ ಪಹಾರಂ ¶ ದದೇಯ್ಯ, ತತ್ರಾಪಿ ತ್ವಂ, ಫಗ್ಗುನ, ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ಛನ್ದಾ ಯೇ ಗೇಹಸಿತಾ ವಿತಕ್ಕಾ ತೇ ಪಜಹೇಯ್ಯಾಸಿ. ತತ್ರಾಪಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ‘ನ ಚೇವ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮಿ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ, ನ ದೋಸನ್ತರೋ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಫಗ್ಗುನ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ.
೨೨೫. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆರಾಧಯಿಂಸು ವತ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಚಿತ್ತಂ. ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿಂ – ಅಹಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಾಸನಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಾಮಿ. ಏಕಾಸನಭೋಜನಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭುಞ್ಜಮಾನೋ ಅಪ್ಪಾಬಾಧತಞ್ಚ ಸಞ್ಜಾನಾಮಿ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕತಞ್ಚ ಲಹುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಬಲಞ್ಚ ಫಾಸುವಿಹಾರಞ್ಚ. ಏಥ ತುಮ್ಹೇಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಾಸನಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಥ. ಏಕಾಸನಭೋಜನಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಅಪ್ಪಾಬಾಧತಞ್ಚ ಸಞ್ಜಾನಿಸ್ಸಥ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕತಞ್ಚ ಲಹುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಬಲಞ್ಚ ಫಾಸುವಿಹಾರಞ್ಚಾತಿ. ನ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಅನುಸಾಸನೀ ಕರಣೀಯಾ ಅಹೋಸಿ; ಸತುಪ್ಪಾದಕರಣೀಯಮೇವ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಅಹೋಸಿ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಭೂಮಿಯಂ ಚತುಮಹಾಪಥೇ ಆಜಞ್ಞರಥೋ ಯುತ್ತೋ ಅಸ್ಸ ಠಿತೋ ಓಧಸ್ತಪತೋದೋ. ತಮೇನಂ ದಕ್ಖೋ ಯೋಗ್ಗಾಚರಿಯೋ ಅಸ್ಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ, ವಾಮೇನ ಹತ್ಥೇನ ರಸ್ಮಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ, ದಕ್ಖಿಣೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪತೋದಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಯದಿಚ್ಛಕಂ ¶ ಸಾರೇಯ್ಯಪಿ ಪಚ್ಚಾಸಾರೇಯ್ಯಪಿ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ಮೇ ತೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಅನುಸಾಸನೀ ಕರಣೀಯಾ ಅಹೋಸಿ, ಸತುಪ್ಪಾದಕರಣೀಯಮೇವ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಅಹೋಸಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹಥ, ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆಯೋಗಂ ಕರೋಥ. ಏವಞ್ಹಿ ತುಮ್ಹೇಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಥ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ¶ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಾಮಸ್ಸ ವಾ ನಿಗಮಸ್ಸ ವಾ ಅವಿದೂರೇ ಮಹನ್ತಂ ಸಾಲವನಂ. ತಞ್ಚಸ್ಸ ಏಳಣ್ಡೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನಂ. ತಸ್ಸ ಕೋಚಿದೇವ ಪುರಿಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಅತ್ಥಕಾಮೋ ಹಿತಕಾಮೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮೋ. ಸೋ ಯಾ ತಾ ಸಾಲಲಟ್ಠಿಯೋ ಕುಟಿಲಾ ಓಜಾಪಹರಣಿಯೋ [ಓಜಹರಣಿಯೋ (ಕ.)] ತಾ ಛೇತ್ವಾ [ತಚ್ಛೇತ್ವಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಬಹಿದ್ಧಾ ನೀಹರೇಯ್ಯ, ಅನ್ತೋವನಂ ಸುವಿಸೋಧಿತಂ ವಿಸೋಧೇಯ್ಯ. ಯಾ ಪನ ತಾ ಸಾಲಲಟ್ಠಿಯೋ ಉಜುಕಾ ಸುಜಾತಾ ತಾ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಹರೇಯ್ಯ. ಏವಞ್ಹೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಲವನಂ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹಥ, ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆಯೋಗಂ ಕರೋಥ. ಏವಞ್ಹಿ ¶ ತುಮ್ಹೇಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಥ.
೨೨೬. ‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ನಾಮ ಗಹಪತಾನೀ ಅಹೋಸಿ. ವೇದೇಹಿಕಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಹಪತಾನಿಯಾ ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ‘ಸೋರತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ, ನಿವಾತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ, ಉಪಸನ್ತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ’ತಿ. ವೇದೇಹಿಕಾಯ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಹಪತಾನಿಯಾ ಕಾಳೀ ನಾಮ ದಾಸೀ ಅಹೋಸಿ ದಕ್ಖಾ ಅನಲಸಾ ¶ ಸುಸಂವಿಹಿತಕಮ್ಮನ್ತಾ.
‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳಿಯಾ ದಾಸಿಯಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಮಯ್ಹಂ ಖೋ ಅಯ್ಯಾಯ ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ‘‘ಸೋರತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ, ನಿವಾತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ, ಉಪಸನ್ತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ’’ತಿ. ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮೇ ಅಯ್ಯಾ ಸನ್ತಂಯೇವ ನು ಖೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಂ ನ ಪಾತುಕರೋತಿ ಉದಾಹು ಅಸನ್ತಂ ಉದಾಹು ಮಯ್ಹಮೇವೇತೇ [ಮಯ್ಹೇವೇತೇ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಸುಸಂವಿಹಿತಾ ಯೇನ ಮೇ ಅಯ್ಯಾ ಸನ್ತಂಯೇವ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಂ ನ ಪಾತುಕರೋತಿ, ನೋ ಅಸನ್ತಂ? ಯಂನೂನಾಹಂ ಅಯ್ಯಂ ವೀಮಂಸೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳೀ ದಾಸೀ ದಿವಾ ಉಟ್ಠಾಸಿ. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ ಕಾಳಿಂ ದಾಸಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಹೇ ಜೇ ಕಾಳೀ’ತಿ. ‘ಕಿಂ, ಅಯ್ಯೇ’ತಿ? ‘ಕಿಂ, ಜೇ, ದಿವಾ ಉಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ? ‘ನ ಖ್ವಯ್ಯೇ [ನ ಖೋ ಅಯ್ಯೇ (ಸೀ. ಪೀ.)], ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ. ‘ನೋ ವತ ರೇ ಕಿಞ್ಚಿ, ಪಾಪಿ ದಾಸಿ [ಪಾಪದಾಸಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ದಿವಾ ಉಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಭಾಕುಟಿಂ [ಭೂಕುಟಿಂ (ಸೀ. ಪೀ.), ಭಕುಟೀಂ (ಸ್ಯಾ.)] ಅಕಾಸಿ. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳಿಯಾ ದಾಸಿಯಾ ¶ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಸನ್ತಂಯೇವ ಖೋ ಮೇ ಅಯ್ಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಂ ನ ಪಾತುಕರೋತಿ, ನೋ ಅಸನ್ತಂ; ಮಯ್ಹಮೇವೇತೇ ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಸುಸಂವಿಹಿತಾ, ಯೇನ ಮೇ ಅಯ್ಯಾ ಸನ್ತಂಯೇವ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಂ ನ ಪಾತುಕರೋತಿ, ನೋ ಅಸನ್ತಂ. ಯಂನೂನಾಹಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಅಯ್ಯಂ ವೀಮಂಸೇಯ್ಯ’’’ನ್ತಿ.
‘‘ಅಥ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳೀ ದಾಸೀ ದಿವಾತರಂಯೇವ ಉಟ್ಠಾಸಿ. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ ಕಾಳಿಂ ದಾಸಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಹೇ ಜೇ, ಕಾಳೀ’ತಿ. ‘ಕಿಂ, ಅಯ್ಯೇ’ತಿ? ‘ಕಿಂ, ಜೇ, ದಿವಾತರಂ ಉಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ? ‘ನ ಖ್ವಯ್ಯೇ, ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ. ‘ನೋ ವತ ರೇ ಕಿಞ್ಚಿ, ಪಾಪಿ ದಾಸಿ, ದಿವಾತರಂ ¶ ಉಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸಿ. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳಿಯಾ ದಾಸಿಯಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಸನ್ತಂಯೇವ ಖೋ ಮೇ ಅಯ್ಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಂ ನ ಪಾತುಕರೋತಿ, ನೋ ಅಸನ್ತಂ. ಮಯ್ಹಮೇವೇತೇ ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಸುಸಂವಿಹಿತಾ, ಯೇನ ಮೇ ಅಯ್ಯಾ ಸನ್ತಂಯೇವ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಂ ನ ಪಾತುಕರೋತಿ, ನೋ ಅಸನ್ತಂ. ಯಂನೂನಾಹಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಅಯ್ಯಂ ವೀಮಂಸೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ.
‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳೀ ದಾಸೀ ದಿವಾತರಂಯೇವ ಉಟ್ಠಾಸಿ. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ ಕಾಳಿಂ ದಾಸಿಂ ಏತದವೋಚ ¶ – ‘ಹೇ ಜೇ, ಕಾಳೀ’ತಿ. ‘ಕಿಂ, ಅಯ್ಯೇ’ತಿ? ‘ಕಿಂ, ಜೇ, ದಿವಾ ಉಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ? ‘ನ ಖ್ವಯ್ಯೇ, ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ. ‘ನೋ ವತ ರೇ ಕಿಞ್ಚಿ, ಪಾಪಿ ದಾಸಿ, ದಿವಾ ಉಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಅಗ್ಗಳಸೂಚಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೀಸೇ ಪಹಾರಂ ಅದಾಸಿ, ಸೀಸಂ ವೋಭಿನ್ದಿ [ವಿ + ಅವ + ಭಿನ್ದಿ = ವೋಭಿನ್ದಿ]. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಳೀ ದಾಸೀ ಭಿನ್ನೇನ ಸೀಸೇನ ಲೋಹಿತೇನ ಗಲನ್ತೇನ ಪಟಿವಿಸ್ಸಕಾನಂ ಉಜ್ಝಾಪೇಸಿ – ‘ಪಸ್ಸಥಯ್ಯೇ, ಸೋರತಾಯ ಕಮ್ಮಂ; ಪಸ್ಸಥಯ್ಯೇ, ನಿವಾತಾಯ ಕಮ್ಮಂ, ಪಸ್ಸಥಯ್ಯೇ, ಉಪಸನ್ತಾಯ ಕಮ್ಮಂ! ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಏಕದಾಸಿಕಾಯ ದಿವಾ ಉಟ್ಠಾಸೀತಿ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ತಮನಾ ಅಗ್ಗಳಸೂಚಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೀಸೇ ಪಹಾರಂ ದಸ್ಸತಿ, ಸೀಸಂ ವೋಭಿನ್ದಿಸ್ಸತೀ’ತಿ.
‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದೇಹಿಕಾಯ ಗಹಪತಾನಿಯಾ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಏವಂ ಪಾಪಕೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛಿ – ‘ಚಣ್ಡೀ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ, ಅನಿವಾತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ, ಅನುಪಸನ್ತಾ ವೇದೇಹಿಕಾ ಗಹಪತಾನೀ’ತಿ.
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ತಾವದೇವ ಸೋರತಸೋರತೋ ಹೋತಿ ನಿವಾತನಿವಾತೋ ¶ ಹೋತಿ ಉಪಸನ್ತೂಪಸನ್ತೋ ಹೋತಿ ಯಾವ ನ ಅಮನಾಪಾ ವಚನಪಥಾ ಫುಸನ್ತಿ. ಯತೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುಂ ¶ ಅಮನಾಪಾ ವಚನಪಥಾ ಫುಸನ್ತಿ, ಅಥ ಭಿಕ್ಖು ‘ಸೋರತೋ’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ‘ನಿವಾತೋ’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ‘ಉಪಸನ್ತೋ’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ನಾಹಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುಂ ‘ಸುವಚೋ’ತಿ ವದಾಮಿ ಯೋ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಸುವಚೋ ಹೋತಿ, ಸೋವಚಸ್ಸತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ¶ ಅಲಭಮಾನೋ ನ ಸುವಚೋ ಹೋತಿ, ನ ಸೋವಚಸ್ಸತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ಯೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮಂಯೇವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ, ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ, ಧಮ್ಮಂ ಮಾನೇನ್ತೋ, ಧಮ್ಮಂ ಪೂಜೇನ್ತೋ, ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ [ಧಮ್ಮಂ ಯೇವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಸುವಚೋ ಹೋತಿ, ಸೋವಚಸ್ಸತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಮಹಂ ‘ಸುವಚೋ’ತಿ ವದಾಮಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಧಮ್ಮಂಯೇವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಾ, ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಾ, ಧಮ್ಮಂ ಮಾನೇನ್ತಾ, ಧಮ್ಮಂ ಪೂಜೇನ್ತಾ, ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನಾ ಸುವಚಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಸೋವಚಸ್ಸತಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೨೭. ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಚನಪಥಾ ಯೇಹಿ ವೋ ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ – ಕಾಲೇನ ವಾ ಅಕಾಲೇನ ವಾ; ಭೂತೇನ ವಾ ಅಭೂತೇನ ವಾ; ಸಣ್ಹೇನ ವಾ ಫರುಸೇನ ವಾ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ವಾ ದೋಸನ್ತರಾ ವಾ. ಕಾಲೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅಕಾಲೇನ ವಾ; ಭೂತೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅಭೂತೇನ ವಾ; ಸಣ್ಹೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಫರುಸೇನ ವಾ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ¶ ವಾ ¶ ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ದೋಸನ್ತರಾ ವಾ. ತತ್ರಾಪಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ನ ಚೇವ ನೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ, ನ ದೋಸನ್ತರಾ. ತಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ, ತದಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ [ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝೇನ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.), ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ (ಕ.) ಅಙ್ಗುತ್ತರತಿಕನಿಪಾತಟೀಕಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ] ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೨೮. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುದಾಲಪಿಟಕಂ [ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಆದಾಯ. ಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಹಂ ಇಮಂ ಮಹಾಪಥವಿಂ ಅಪಥವಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ¶ . ಸೋ ತತ್ರ ತತ್ರ ವಿಖಣೇಯ್ಯ [ಖಣೇಯ್ಯ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ತತ್ರ ತತ್ರ ವಿಕಿರೇಯ್ಯ, ತತ್ರ ತತ್ರ ಓಟ್ಠುಭೇಯ್ಯ, ತತ್ರ ತತ್ರ ಓಮುತ್ತೇಯ್ಯ – ‘ಅಪಥವೀ ಭವಸಿ, ಅಪಥವೀ ಭವಸೀ’ತಿ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಇಮಂ ಮಹಾಪಥವಿಂ ಅಪಥವಿಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು’’? ‘‘ಅಯಞ್ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಮಹಾಪಥವೀ ಗಮ್ಭೀರಾ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಾ. ಸಾ ನ ಸುಕರಾ ಅಪಥವೀ ಕಾತುಂ; ಯಾವದೇವ ಚ ಪನ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಕಿಲಮಥಸ್ಸ ವಿಘಾತಸ್ಸ ಭಾಗೀ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಿಮೇ ವಚನಪಥಾ ಯೇಹಿ ವೋ ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ – ಕಾಲೇನ ವಾ ಅಕಾಲೇನ ವಾ; ಭೂತೇನ ವಾ ಅಭೂತೇನ ವಾ; ಸಣ್ಹೇನ ವಾ ಫರುಸೇನ ವಾ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ವಾ ದೋಸನ್ತರಾ ವಾ. ಕಾಲೇನ ವಾ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅಕಾಲೇನ ¶ ವಾ; ಭೂತೇನ ವಾ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅಭೂತೇನ ವಾ; ಸಣ್ಹೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಫರುಸೇನ ವಾ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ದೋಸನ್ತರಾ ವಾ. ತತ್ರಾಪಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ನ ಚೇವ ನೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ನ ದೋಸನ್ತರಾ. ತಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ, ತದಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಪಥವಿಸಮೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೨೯. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಲಾಖಂ ವಾ ಹಲಿದ್ದಿಂ ವಾ ನೀಲಂ ವಾ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಂ ವಾ ಆದಾಯ. ಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಹಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆಕಾಸೇ ರೂಪಂ ಲಿಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ರೂಪಪಾತುಭಾವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆಕಾಸೇ ರೂಪಂ ಲಿಖೇಯ್ಯ, ರೂಪಪಾತುಭಾವಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು’’? ‘‘ಅಯಞ್ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಆಕಾಸೋ ಅರೂಪೀ ಅನಿದಸ್ಸನೋ. ತತ್ಥ ನ ಸುಕರಂ ರೂಪಂ ಲಿಖಿತುಂ, ರೂಪಪಾತುಭಾವಂ ಕಾತುಂ; ಯಾವದೇವ ಚ ಪನ ¶ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಕಿಲಮಥಸ್ಸ ವಿಘಾತಸ್ಸ ಭಾಗೀ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಿಮೇ ವಚನಪಥಾ ಯೇಹಿ ವೋ ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಕಾಲೇನ ವಾ ಅಕಾಲೇನ ವಾ ¶ …ಪೇ… ‘ನ ಚೇವ… ತದಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ¶ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಆಕಾಸಸಮೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೩೦. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಆದಿತ್ತಂ ತಿಣುಕ್ಕಂ ಆದಾಯ. ಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಹಂ ಇಮಾಯ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಗಙ್ಗಂ ನದಿಂ ಸನ್ತಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಸಂಪರಿತಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಗಙ್ಗಂ ನದಿಂ ಸನ್ತಾಪೇಯ್ಯ ಸಂಪರಿತಾಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು’’? ‘‘ಗಙ್ಗಾ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ನದೀ ಗಮ್ಭೀರಾ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಾ. ಸಾ ನ ಸುಕರಾ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಸನ್ತಾಪೇತುಂ ಸಂಪರಿತಾಪೇತುಂ; ಯಾವದೇವ ಚ ಪನ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಕಿಲಮಥಸ್ಸ ವಿಘಾತಸ್ಸ ಭಾಗೀ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಿಮೇ ವಚನಪಥಾ ಯೇಹಿ ವೋ ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಕಾಲೇನ ವಾ ಅಕಾಲೇನ ¶ ವಾ…ಪೇ… ‘ನ ಚೇವ… ತದಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಗಙ್ಗಾಸಮೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೩೧. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಿಳಾರಭಸ್ತಾ ಮದ್ದಿತಾ ಸುಮದ್ದಿತಾ ಸುಪರಿಮದ್ದಿತಾ, ಮುದುಕಾ ತೂಲಿನೀ ಛಿನ್ನಸಸ್ಸರಾ ಛಿನ್ನಭಬ್ಭರಾ. ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕಟ್ಠಂ ವಾ ಕಥಲಂ [ಕಠಲಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ವಾ ಆದಾಯ. ಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಹಂ ಇಮಂ ಬಿಳಾರಭಸ್ತಂ ಮದ್ದಿತಂ ಸುಮದ್ದಿತಂ ಸುಪರಿಮದ್ದಿತಂ, ಮುದುಕಂ ತೂಲಿನಿಂ, ಛಿನ್ನಸಸ್ಸರಂ ಛಿನ್ನಭಬ್ಭರಂ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಥಲೇನ ವಾ ಸರಸರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಭರಭರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ¶ . ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಅಮುಂ ಬಿಳಾರಭಸ್ತಂ ಮದ್ದಿತಂ ಸುಮದ್ದಿತಂ ಸುಪರಿಮದ್ದಿತಂ, ಮುದುಕಂ ತೂಲಿನಿಂ, ಛಿನ್ನಸಸ್ಸರಂ ಛಿನ್ನಭಬ್ಭರಂ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಥಲೇನ ವಾ ಸರಸರಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಭರಭರಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು’’? ‘‘ಅಮು ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಬಿಳಾರಭಸ್ತಾ ಮದ್ದಿತಾ ಸುಮದ್ದಿತಾ ಸುಪರಿಮದ್ದಿತಾ, ಮುದುಕಾ ತೂಲಿನೀ, ಛಿನ್ನಸಸ್ಸರಾ ಛಿನ್ನಭಬ್ಭರಾ. ಸಾ ನ ಸುಕರಾ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಥಲೇನ ವಾ ಸರಸರಂ ಕಾತುಂ ಭರಭರಂ ಕಾತುಂ; ಯಾವದೇವ ಚ ಪನ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಕಿಲಮಥಸ್ಸ ವಿಘಾತಸ್ಸ ಭಾಗೀ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಿಮೇ ವಚನಪಥಾ ಯೇಹಿ ವೋ ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಕಾಲೇನ ವಾ ¶ ಅಕಾಲೇನ ವಾ; ಭೂತೇನ ವಾ ಅಭೂತೇನ ವಾ; ಸಣ್ಹೇನ ¶ ವಾ ಫರುಸೇನ ವಾ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ವಾ ದೋಸನ್ತರಾ ವಾ. ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಿಕ್ಖವೇ ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅಕಾಲೇನ ವಾ; ಭೂತೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅಭೂತೇನ ವಾ; ಸಣ್ಹೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಫರುಸೇನ ವಾ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ವದಮಾನಾ ವದೇಯ್ಯುಂ ದೋಸನ್ತರಾ ವಾ. ತತ್ರಾಪಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ನ ಚೇವ ನೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ನ ದೋಸನ್ತರಾ. ತಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ, ತದಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಬಿಳಾರಭಸ್ತಾಸಮೇನ ಚೇತಸಾ ¶ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೩೨. ‘‘ಉಭತೋದಣ್ಡಕೇನ ಚೇಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಕಚೇನ ಚೋರಾ ಓಚರಕಾ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಓಕನ್ತೇಯ್ಯುಂ, ತತ್ರಾಪಿ ಯೋ ಮನೋ ಪದೂಸೇಯ್ಯ, ನ ಮೇ ಸೋ ತೇನ ಸಾಸನಕರೋ. ತತ್ರಾಪಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ನ ಚೇವ ನೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಪಾಪಿಕಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸ್ಸಾಮ, ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಚ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ನ ದೋಸನ್ತರಾ. ತಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ ತದಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ. ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ.
೨೩೩. ‘‘ಇಮಞ್ಚ [ಇಮಞ್ಚೇ (?)] ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಕಚೂಪಮಂ ಓವಾದಂ ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ಮನಸಿ ಕರೇಯ್ಯಾಥ. ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಂ ವಚನಪಥಂ, ಅಣುಂ ವಾ ಥೂಲಂ ವಾ, ಯಂ ತುಮ್ಹೇ ನಾಧಿವಾಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಂ ಕಕಚೂಪಮಂ ಓವಾದಂ ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ಮನಸಿಕರೋಥ. ತಂ ವೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಕಕಚೂಪಮಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪಠಮಂ.
೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ
೨೩೪. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಸ್ಸ [ಗನ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಸ್ಸ (ಕ.)] ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ – ‘‘ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’ತಿ. ಅಸ್ಸೋಸುಂ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ – ‘‘ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ಕಿರ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ – ‘ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯೇನ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತೇ, ಆವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ – ‘ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’’ತಿ. ‘‘ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ [ಏವಂ ಖೋ (?) ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾಯೇವಸ್ಸ ‘‘ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ’’ತಿ] ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’ತಿ.
ಅಥ ಖೋ ತೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತಸ್ಮಾ ¶ ಪಾಪಕಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾ ವಿವೇಚೇತುಕಾಮಾ ಸಮನುಯುಞ್ಜನ್ತಿ ಸಮನುಗಾಹನ್ತಿ [ಸಮನುಗ್ಗಾಹನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ.)] ಸಮನುಭಾಸನ್ತಿ – ‘‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಆವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಅವಚ, ಮಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖಿ; ನ ಹಿ ಸಾಧು ಭಗವತೋ ಅಬ್ಭಕ್ಖಾನಂ [ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನಂ (ಕ.)], ನ ಹಿ ಭಗವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ. ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನಾವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಅಲಞ್ಚ ಪನ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ಅನ್ತರಾಯಾಯ. ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ,ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ…ಪೇ… ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ತಿಣುಕ್ಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ಅಙ್ಗಾರಕಾಸೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ಸುಪಿನಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ಯಾಚಿತಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ರುಕ್ಖಫಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ… ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ¶ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ¶ ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಮನುಯುಞ್ಜಿಯಮಾನೋ ಸಮನುಗಾಹಿಯಮಾನೋ [ಸಮನುಗ್ಗಾಹಿಯಮಾನೋ (ಸ್ಯಾ. ವಿನಯೇಪಿ)] ಸಮನುಭಾಸಿಯಮಾನೋ ತದೇವ [ತಥೇವ ತಂ (ವಿನಯೇ)] ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಥಾಮಸಾ ಪರಾಮಾಸಾ ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರತಿ – ‘‘ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’ತಿ.
೨೩೫. ಯತೋ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ¶ ¶ ಏತಸ್ಮಾ ಪಾಪಕಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾ ವಿವೇಚೇತುಂ, ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ – ‘ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ. ಅಸ್ಸುಮ್ಹ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ – ‘ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ಕಿರ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ – ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಯೇನ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಮ್ಹ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತದವೋಚುಮ್ಹ – ‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತೇ, ಆವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ – ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ?
‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಅಮ್ಹೇ ಏತದವೋಚ – ‘ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತಸ್ಮಾ ಪಾಪಕಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾ ವಿವೇಚೇತುಕಾಮಾ ಸಮನುಯುಞ್ಜಿಮ್ಹ ಸಮನುಗಾಹಿಮ್ಹ ಸಮನುಭಾಸಿಮ್ಹ ¶ – ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಆವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಅವಚ, ಮಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖಿ; ನ ಹಿ ಸಾಧು ಭಗವತೋ ಅಬ್ಭಕ್ಖಾನಂ ¶ , ನ ಹಿ ಭಗವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ. ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನಾವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಅಲಞ್ಚ ಪನ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ಅನ್ತರಾಯಾಯ. ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ…ಪೇ… ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’ತಿ. ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸಮನುಯುಞ್ಜಿಯಮಾನೋ ಸಮನುಗಾಹಿಯಮಾನೋ ¶ ಸಮನುಭಾಸಿಯಮಾನೋ ತದೇವ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಥಾಮಸಾ ಪರಾಮಾಸಾ ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರತಿ – ‘ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ. ಯತೋ ಖೋ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ನಾಸಕ್ಖಿಮ್ಹ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತಸ್ಮಾ ಪಾಪಕಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾ ವಿವೇಚೇತುಂ, ಅಥ ಮಯಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಮಾ’’ತಿ.
೨೩೬. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏಹಿ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಮಮ ವಚನೇನ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಆಮನ್ತೇಹಿ – ‘ಸತ್ಥಾ ತಂ, ಆವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಆಮನ್ತೇತೀ’’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ ¶ , ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ, ಯೇನ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ¶ ತಂ, ಆವುಸೋ ಅರಿಟ್ಠ, ಆಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತೇ, ಅರಿಟ್ಠ, ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ – ‘ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’’ತಿ?
‘‘ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ – ‘ಯಥಾ ಯೇಮೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’’ತಿ. ‘‘ಕಸ್ಸ ಖೋ ನಾಮ ತ್ವಂ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಮಯಾ ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಸಿ? ನನು ಮಯಾ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ವುತ್ತಾ? ಅಲಞ್ಚ ಪನ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ಅನ್ತರಾಯಾಯ. ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ, ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ¶ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ತಿಣುಕ್ಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಅಙ್ಗಾರಕಾಸೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಸುಪಿನಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಯಾಚಿತಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ರುಕ್ಖಫಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ… ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ, ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಥ ಚ ಪನ ತ್ವಂ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಅತ್ತನಾ ದುಗ್ಗಹಿತೇನ ¶ ಅಮ್ಹೇ ಚೇವ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖಸಿ, ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಖನಸಿ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವಸಿ. ತಞ್ಹಿ ತೇ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯಾ’’ತಿ.
ಅಥ ¶ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನಾಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಉಸ್ಮೀಕತೋಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ’’ತಿ? ‘‘ಕಿಞ್ಹಿ [ಕಿಂತಿ (ಕ.)] ಸಿಯಾ, ಭನ್ತೇ; ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಮಙ್ಕುಭೂತೋ ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಧೋಮುಖೋ ಪಜ್ಝಾಯನ್ತೋ ಅಪ್ಪಟಿಭಾನೋ ನಿಸೀದಿ. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ತುಣ್ಹೀಭೂತಂ ಮಙ್ಕುಭೂತಂ ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧಂ ಅಧೋಮುಖಂ ಪಜ್ಝಾಯನ್ತಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಾನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಅರಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸಸಿ ಖೋ ತ್ವಂ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಏತೇನ ಸಕೇನ ಪಾಪಕೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತೇನ. ಇಧಾಹಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ.
೨೩೭. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತುಮ್ಹೇಪಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಥ ಯಥಾಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಅತ್ತನಾ ದುಗ್ಗಹಿತೇನ ಅಮ್ಹೇ ಚೇವ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖತಿ, ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಖನತಿ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ. ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಹಿ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ; ಅಲಞ್ಚ ಪನ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ಅನ್ತರಾಯಾಯ. ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ…ಪೇ… ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ ¶ , ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ. ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಧು, ಖೋ ಮೇ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಥ. ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ, ಅಲಞ್ಚ ಪನ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ಅನ್ತರಾಯಾಯ. ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ ¶ , ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ…ಪೇ… ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ, ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ. ಅಥ ಚ ಪನಾಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಅತ್ತನಾ ದುಗ್ಗಹಿತೇನ ಅಮ್ಹೇ ಚೇವ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖತಿ, ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಖನತಿ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ. ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಮೋಘಪುರಿಸಸ್ಸ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ. ಸೋ ವತ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕಾಮಸಞ್ಞಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಕಾಮೇ ಪಟಿಸೇವಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ’’.
೨೩೮. ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ – ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಂ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲಂ. ತೇ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ನ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖತಂ ¶ ನ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತಿ. ತೇ ಉಪಾರಮ್ಭಾನಿಸಂಸಾ ಚೇವ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ಇತಿವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ ಚ. ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ¶ ನಾನುಭೋನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ದುಗ್ಗಹಿತಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾನಂ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಅಲಗದ್ದತ್ಥಿಕೋ ಅಲಗದ್ದಗವೇಸೀ ಅಲಗದ್ದಪರಿಯೇಸನಂ ಚರಮಾನೋ. ಸೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಮಹನ್ತಂ ಅಲಗದ್ದಂ. ತಮೇನಂ ಭೋಗೇ ವಾ ನಙ್ಗುಟ್ಠೇ ವಾ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಸೋ ಅಲಗದ್ದೋ ಪಟಿಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ [ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಹತ್ಥೇ ವಾ ಬಾಹಾಯ ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೇ ಡಂಸೇಯ್ಯ [ಡಸೇಯ್ಯ (ಸೀ. ಪೀ.)]. ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ¶ ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಲಗದ್ದಸ್ಸ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ – ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಂ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲಂ. ತೇ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ನ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖತಂ ನ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತಿ. ತೇ ಉಪಾರಮ್ಭಾನಿಸಂಸಾ ಚೇವ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ಇತಿವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ ಚ. ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ನಾನುಭೋನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ದುಗ್ಗಹಿತಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖವೇ ಧಮ್ಮಾನಂ.
೨೩೯. ‘‘ಇಧ ¶ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ – ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಂ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲಂ. ತೇ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತಂ ನಿಜ್ಝಾನಂ ¶ ಖಮನ್ತಿ. ತೇ ನ ಚೇವ ಉಪಾರಮ್ಭಾನಿಸಂಸಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ನ ಇತಿವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ ಚ [ನ ಚ ಇತಿವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ (?)]. ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಅನುಭೋನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖವೇ ಧಮ್ಮಾನಂ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಅಲಗದ್ದತ್ಥಿಕೋ ಅಲಗದ್ದಗವೇಸೀ ಅಲಗದ್ದಪರಿಯೇಸನಂ ಚರಮಾನೋ. ಸೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಮಹನ್ತಂ ಅಲಗದ್ದಂ. ತಮೇನಂ ಅಜಪದೇನ ದಣ್ಡೇನ ಸುನಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ. ಅಜಪದೇನ ದಣ್ಡೇನ ಸುನಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಿಗ್ಗಹಿತ್ವಾ, ಗೀವಾಯ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ. ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಅಲಗದ್ದೋ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಹತ್ಥಂ ವಾ ಬಾಹಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ವಾ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಂ ಭೋಗೇಹಿ ಪಲಿವೇಠೇಯ್ಯ, ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನೇವ ತತೋನಿದಾನಂ ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಲಗದ್ದಸ್ಸ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ – ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಂ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲಂ. ತೇ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತಂ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತಿ. ತೇ ನ ಚೇವ ಉಪಾರಮ್ಭಾನಿಸಂಸಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ನ ಇತಿವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ ಚ. ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಅನುಭೋನ್ತಿ. ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾನಂ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಸ್ಸ ¶ ಮೇ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನೇಯ್ಯಾಥ, ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಥ. ಯಸ್ಸ ಚ ಪನ ಮೇ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ನ ಆಜಾನೇಯ್ಯಾಥ, ಅಹಂ ವೋ ತತ್ಥ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ಯೇ ವಾ ಪನಾಸ್ಸು ವಿಯತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ.
೨೪೦. ‘‘ಕುಲ್ಲೂಪಮಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ, ನೋ ಗಹಣತ್ಥಾಯ. ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ. ಸೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಮಹನ್ತಂ ಉದಕಣ್ಣವಂ, ಓರಿಮಂ ತೀರಂ ಸಾಸಙ್ಕಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ, ಪಾರಿಮಂ ತೀರಂ ಖೇಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಯಂ; ನ ಚಸ್ಸ ನಾವಾ ಸನ್ತಾರಣೀ ಉತ್ತರಸೇತು ವಾ ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯ. ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ ¶ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಮಹಾಉದಕಣ್ಣವೋ, ಓರಿಮಂ ತೀರಂ ಸಾಸಙ್ಕಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ, ಪಾರಿಮಂ ತೀರಂ ಖೇಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಯಂ; ನತ್ಥಿ ಚ ನಾವಾ ಸನ್ತಾರಣೀ ಉತ್ತರಸೇತು ವಾ ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯ. ಯಂನೂನಾಹಂ ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸಂ ಸಂಕಡ್ಢಿತ್ವಾ, ಕುಲ್ಲಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ, ತಂ ಕುಲ್ಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚ ಪಾದೇಹಿ ಚ ವಾಯಮಮಾನೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಪಾರಂ ಉತ್ತರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಅಥ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸಂ ಸಂಕಡ್ಢಿತ್ವಾ, ಕುಲ್ಲಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತಂ ಕುಲ್ಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚ ಪಾದೇಹಿ ಚ ವಾಯಮಮಾನೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಪಾರಂ ಉತ್ತರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉತ್ತಿಣ್ಣಸ್ಸ [ತಿಣ್ಣಸ್ಸ (ಪೀ. ಕ.)] ಪಾರಙ್ಗತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಬಹುಕಾರೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಕುಲ್ಲೋ; ಇಮಾಹಂ ಕುಲ್ಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚ ಪಾದೇಹಿ ಚ ವಾಯಮಮಾನೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಪಾರಂ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋ. ಯಂನೂನಾಹಂ ಇಮಂ ಕುಲ್ಲಂ ಸೀಸೇ ವಾ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಖನ್ಧೇ ¶ ವಾ ಉಚ್ಚಾರೇತ್ವಾ [ಉಚ್ಚೋಪೇತ್ವಾ (ಕ.)] ಯೇನ ಕಾಮಂ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಏವಂಕಾರೀ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲ್ಲೇ ಕಿಚ್ಚಕಾರೀ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ಕಥಂಕಾರೀ ಚ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲ್ಲೇ ಕಿಚ್ಚಕಾರೀ ಅಸ್ಸ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉತ್ತಿಣ್ಣಸ್ಸ ಪಾರಙ್ಗತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಬಹುಕಾರೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಕುಲ್ಲೋ; ಇಮಾಹಂ ಕುಲ್ಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ¶ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚ ಪಾದೇಹಿ ಚ ವಾಯಮಮಾನೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಪಾರಂ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋ. ಯಂನೂನಾಹಂ ಇಮಂ ಕುಲ್ಲಂ ಥಲೇ ವಾ ಉಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ [ಉಸ್ಸಾರೇತ್ವಾ (ಕ.)] ಉದಕೇ ವಾ ಓಪಿಲಾಪೇತ್ವಾ ಯೇನ ಕಾಮಂ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ. ಏವಂಕಾರೀ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲ್ಲೇ ಕಿಚ್ಚಕಾರೀ ಅಸ್ಸ. ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಲ್ಲೂಪಮೋ ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ, ನೋ ಗಹಣತ್ಥಾಯ. ಕುಲ್ಲೂಪಮಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ, ಆಜಾನನ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಾಪಿ ವೋ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ಪಗೇವ ಅಧಮ್ಮಾ.
೨೪೧. ‘‘ಛಯಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾನಿ. ಕತಮಾನಿ ಛ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಅರಿಯಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ, ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ, ರೂಪಂ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ¶ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ವೇದನಂ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಸಞ್ಞಂ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಸಙ್ಖಾರೇ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ¶ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಂ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಿಞ್ಞಾತಂ ಪತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸಿತಂ, ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾ ತಮ್ಪಿ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ – ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾ, ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ ¶ , ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸಾಮೀತಿ – ತಮ್ಪಿ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ. ಸುತವಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅರಿಯಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಸುವಿನೀತೋ, ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಸುವಿನೀತೋ, ರೂಪಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ವೇದನಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಸಞ್ಞಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಸಙ್ಖಾರೇ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಂ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಿಞ್ಞಾತಂ ಪತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸಿತಂ, ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾ, ತಮ್ಪಿ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ; ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ – ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾ, ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ, ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸಾಮೀತಿ – ತಮ್ಪಿ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ. ಸೋ ಏವಂ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅಸತಿ ನ ಪರಿತಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
೨೪೨. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಿಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತಿ ಪರಿತಸ್ಸನಾ’’ತಿ? ‘‘ಸಿಯಾ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ – ಭಗವಾ ¶ ಅವೋಚ. ‘‘ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ¶ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಅಹು ವತ ಮೇ, ತಂ ವತ ಮೇ ನತ್ಥಿ; ಸಿಯಾ ವತ ಮೇ, ತಂ ವತಾಹಂ ನ ಲಭಾಮೀ’ತಿ. ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತಿ ಪರಿತಸ್ಸನಾ ಹೋತೀ’’ತಿ.
‘‘ಸಿಯಾ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತಿ ಅಪರಿತಸ್ಸನಾ’’ತಿ? ‘‘ಸಿಯಾ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ – ಭಗವಾ ಅವೋಚ. ‘‘ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ನ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಅಹು ವತ ಮೇ, ತಂ ವತ ಮೇ ನತ್ಥಿ; ಸಿಯಾ ವತ ಮೇ, ತಂ ವತಾಹಂ ನ ಲಭಾಮೀ’ತಿ. ಸೋ ನ ಸೋಚತಿ ¶ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತಿ ಅಪರಿತಸ್ಸನಾ ಹೋತೀ’’ತಿ.
‘‘ಸಿಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಸತಿ ಪರಿತಸ್ಸನಾ’’ತಿ? ‘‘ಸಿಯಾ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ – ಭಗವಾ ಅವೋಚ. ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖು, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ – ‘ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾ, ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ, ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ಸೋ ಸುಣಾತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಾ ತಥಾಗತಸಾವಕಸ್ಸ ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾನಂ ಸಮುಗ್ಘಾತಾಯ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥಾಯ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ. ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ¶ – ‘ಉಚ್ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸು, ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸು, ನಸ್ಸು ನಾಮ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಸತಿ ಪರಿತಸ್ಸನಾ ಹೋತೀ’’ತಿ.
‘‘ಸಿಯಾ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಸತಿ ಅಪರಿತಸ್ಸನಾ’’ತಿ? ‘‘ಸಿಯಾ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ¶ ಭಗವಾ ಅವೋಚ. ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖು, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ನ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ – ‘ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾ, ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ, ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ಸೋ ಸುಣಾತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಾ ತಥಾಗತಸಾವಕಸ್ಸ ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾನಂ ಸಮುಗ್ಘಾತಾಯ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥಾಯ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ. ತಸ್ಸ ನ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಉಚ್ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸು, ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸು, ನಸ್ಸು ನಾಮ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ. ಸೋ ನ ಸೋಚತಿ ¶ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಸತಿ ಅಪರಿತಸ್ಸನಾ ಹೋತಿ’’.
೨೪೩. ‘‘ತಂ [ತಞ್ಚ (ಕ.)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾಥ, ಯ್ವಾಸ್ಸ [ಯ್ವಾಸ್ಸು (ಕ.)] ಪರಿಗ್ಗಹೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ, ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ. ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಂ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಯ್ವಾಸ್ಸ ಪರಿಗ್ಗಹೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ, ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ಸಾಧು, ಭಿಕ್ಖವೇ. ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಗ್ಗಹಂ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ¶ ಯ್ವಾಸ್ಸ ಪರಿಗ್ಗಹೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ.
‘‘ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯೇಥ, ಯಂಸ [ಯಸ್ಸ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ. ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಂ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ¶ ಯಂಸ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ಸಾಧು, ಭಿಕ್ಖವೇ. ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಂಸ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯತೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ.
‘‘ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಯೇಥ ಯಂಸ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಯತೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ. ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಂ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ಯಂಸ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಯತೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ಸಾಧು, ಭಿಕ್ಖವೇ. ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಂಸ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಯತೋ ¶ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ’’.
೨೪೪. ‘‘ಅತ್ತನಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತಿ ಅತ್ತನಿಯಂ ಮೇ ತಿ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ?
‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ಅತ್ತನಿಯೇ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತಿ ಅತ್ತಾ ಮೇ ತಿ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ಅತ್ತನಿ ¶ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತನಿಯೇ ಚ ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋ ಅನುಪಲಬ್ಭಮಾನೇ, ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ – ‘ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾ, ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ, ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ – ನನಾಯಂ [ನ ಚ ಖೋಯಂ (ಕ.)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೇವಲೋ ಪರಿಪೂರೋ ಬಾಲಧಮ್ಮೋ’’’ತಿ?
‘‘ಕಿಞ್ಹಿ ನೋ ಸಿಯಾ, ಭನ್ತೇ, ಕೇವಲೋ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಪರಿಪೂರೋ [ಕೇವಲೋ ಪರಿಪೂರೋ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಬಾಲಧಮ್ಮೋ’’ತಿ.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ವಾ’’ತಿ?
‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ, ಭನ್ತೇ’’ ¶ .
‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ, ದುಕ್ಖಂ ವಾ ತಂ ಸುಖಂ ವಾ’’ತಿ?
‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ – ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ…ಪೇ… ಸಞ್ಞಾ… ಸಙ್ಖಾರಾ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ವಾ’’ತಿ?
‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ, ದುಕ್ಖಂ ¶ ವಾ ತಂ ಸುಖಂ ವಾ’’ತಿ?
‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ಯಂ ¶ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ – ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ¶ , ಓಳಾರಿಕಂ ವಾ ಸುಖುಮಂ ವಾ, ಹೀನಂ ವಾ ಪಣೀತಂ ವಾ, ಯಂ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ, ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ – ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ. ಯಾ ಕಾಚಿ ವೇದನಾ…ಪೇ… ಯಾ ಕಾಚಿ ಸಞ್ಞಾ… ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ, ಓಳಾರಿಕಂ ವಾ ಸುಖುಮಂ ವಾ, ಹೀನಂ ವಾ ಪಣೀತಂ ವಾ, ಯಂ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ, ಸಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ – ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ’’.
೨೪೫. ‘‘ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ರೂಪಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವೇದನಾಯ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಜ್ಜತಿ [ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ವಿರಾಗಾ ವಿಮುಚ್ಚತಿ ¶ , ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ. ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋ ಇತಿಪಿ, ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖೋ ಇತಿಪಿ, ಅಬ್ಬೂಳ್ಹೇಸಿಕೋ ಇತಿಪಿ, ನಿರಗ್ಗಳೋ ಇತಿಪಿ, ಅರಿಯೋ ಪನ್ನದ್ಧಜೋ ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಇತಿಪಿ.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ಪಹೀನಾ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ, ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕೋ ¶ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ, ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಬ್ಬೂಳ್ಹೇಸಿಕೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ, ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ. ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಬ್ಬೂಳ್ಹೇಸಿಕೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನಿರಗ್ಗಳೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾನಿ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾನಿ ಅನಭಾವಂಕತಾನಿ, ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾನಿ ¶ . ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನಿರಗ್ಗಳೋ ಹೋತಿ.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಿಯೋ ಪನ್ನದ್ಧಜೋ ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ ¶ , ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ ¶ . ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಿಯೋ ಪನ್ನದ್ಧಜೋ ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ.
೨೪೬. ‘‘ಏವಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಇನ್ದಾ ದೇವಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಾ ಸಪಜಾಪತಿಕಾ ಅನ್ವೇಸಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ – ‘ಇದಂ ನಿಸ್ಸಿತಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ. ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದಿಟ್ಠೇವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇ ತಥಾಗತಂ ಅನನುವಿಜ್ಜೋತಿ ವದಾಮಿ. ಏವಂವಾದಿಂ ಖೋ ಮಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮಕ್ಖಾಯಿಂ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಸತಾ ತುಚ್ಛಾ ಮುಸಾ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ವೇನಯಿಕೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ, ಸತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಉಚ್ಛೇದಂ ವಿನಾಸಂ ವಿಭವಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತೀ’ತಿ. ಯಥಾ ಚಾಹಂ ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ [ಭಿಕ್ಖವೇ ನ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಯಥಾ ಚಾಹಂ ನ ವದಾಮಿ, ತಥಾ ಮಂ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಸತಾ ತುಚ್ಛಾ ಮುಸಾ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ವೇನಯಿಕೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ, ಸತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಉಚ್ಛೇದಂ ವಿನಾಸಂ ವಿಭವಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತೀ’ತಿ. ಪುಬ್ಬೇ ಚಾಹಂ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಚ ದುಕ್ಖಞ್ಚೇವ ಪಞ್ಞಾಪೇಮಿ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ನಿರೋಧಂ. ತತ್ರ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ತಥಾಗತಂ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ ರೋಸೇನ್ತಿ ವಿಹೇಸೇನ್ತಿ, ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ ಆಘಾತೋ ನ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಚೇತಸೋ ಅನಭಿರದ್ಧಿ.
‘‘ತತ್ರ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರೇ ತಥಾಗತಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತಿ, ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ ಆನನ್ದೋ ನ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಚೇತಸೋ ಉಪ್ಪಿಲಾವಿತತ್ತಂ. ತತ್ರ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಪರೇ ¶ ವಾ ತಥಾಗತಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತಿ, ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಯಂ ಖೋ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ ತತ್ಥ ಮೇ ಏವರೂಪಾ ಕಾರಾ [ಸಕ್ಕಾರಾ (ಕ.)] ಕರೀಯನ್ತೀ’ತಿ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಚೇಪಿ ಪರೇ ಅಕ್ಕೋಸೇಯ್ಯುಂ ಪರಿಭಾಸೇಯ್ಯುಂ ರೋಸೇಯ್ಯುಂ ವಿಹೇಸೇಯ್ಯುಂ, ತತ್ರ ತುಮ್ಹೇ ಹಿ ನ ಆಘಾತೋ ನ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಚೇತಸೋ ಅನಭಿರದ್ಧಿ ಕರಣೀಯಾ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಚೇಪಿ ಪರೇ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ, ತತ್ರ ತುಮ್ಹೇಹಿ ನ ಆನನ್ದೋ ನ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಚೇತಸೋ ಉಪ್ಪಿಲಾವಿತತ್ತಂ ಕರಣೀಯಂ. ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಚೇಪಿ ಪರೇ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ಗರುಂ ¶ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ, ತತ್ರ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಯಂ ಖೋ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ತತ್ಥ ಮೇ [ತತ್ಥ ನೋ (ಕ.) ತತ್ಥ + ಇಮೇತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ] ಏವರೂಪಾ ಕಾರಾ ಕರೀಯನ್ತೀ’ತಿ.
೨೪೭. ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಂ ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ತಂ ಪಜಹಥ; ತಂ ವೋ ಪಹೀನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ? ರೂಪಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ಪಜಹಥ; ತಂ ವೋ ಪಹೀನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ವೇದನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ¶ ಪಜಹಥ; ಸಾ ವೋ ಪಹೀನಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸಞ್ಞಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ಪಜಹಥ; ಸಾ ವೋ ಪಹೀನಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸಙ್ಖಾರಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತೇ ಪಜಹಥ; ತೇ ವೋ ಪಹೀನಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ. ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ಪಜಹಥ; ತಂ ವೋ ಪಹೀನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಂ ¶ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಜೇತವನೇ ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸಂ, ತಂ ಜನೋ ಹರೇಯ್ಯ ವಾ ದಹೇಯ್ಯ ವಾ ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯ. ಅಪಿ ನು ತುಮ್ಹಾಕಂ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಮ್ಹೇ ಜನೋ ಹರತಿ ವಾ ದಹತಿ ವಾ ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ವಾ ಕರೋತೀ’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’. ‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು’’? ‘‘ನ ಹಿ ನೋ ಏತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ತಾ ವಾ ಅತ್ತನಿಯಂ ವಾ’’ತಿ. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಂ ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ತಂ ಪಜಹಥ; ತಂ ವೋ ಪಹೀನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ? ರೂಪಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ಪಜಹಥ; ತಂ ವೋ ಪಹೀನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ವೇದನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ… ಸಞ್ಞಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ… ಸಙ್ಖಾರಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ಪಜಹಥ; ತಂ ವೋ ಪಹೀನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
೨೪೮. ‘‘ಏವಂ ¶ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಯೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಾ ವುಸಿತವನ್ತೋ ಕತಕರಣೀಯಾ ಓಹಿತಭಾರಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನಾ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತಾ, ವಟ್ಟಂ ತೇಸಂ ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಯೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಞ್ಚೋರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ¶ ಪಹೀನಾನಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಓಪಪಾತಿಕಾ, ತತ್ಥ ¶ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನೋ, ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮಾ ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಯೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ, ರಾಗದೋಸಮೋಹಾ ತನುಭೂತಾ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ, ಸಕಿದೇವ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಯೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸೋತಾಪನ್ನಾ, ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮಾ ¶ , ನಿಯತಾ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನಾ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಯೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರಿನೋ ಸದ್ಧಾನುಸಾರಿನೋ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನಾ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಯೇಸಂ ಮಯಿ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಂ ಪೇಮಮತ್ತಂ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸಗ್ಗಪರಾಯನಾ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ.
ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದುತಿಯಂ.
೩. ವಮ್ಮಿಕಸುತ್ತಂ
೨೪೯. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ಅನ್ಧವನೇ ವಿಹರತಿ. ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರಾ ದೇವತಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾಯ ರತ್ತಿಯಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತವಣ್ಣಾ ಕೇವಲಕಪ್ಪಂ ಅನ್ಧವನಂ ಓಭಾಸೇತ್ವಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತಾ ಖೋ ಸಾ ದೇವತಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಭಿಕ್ಖು ¶ ಭಿಕ್ಖು, ಅಯಂ ವಮ್ಮಿಕೋ [ವಮ್ಮೀಕೋ (ಕತ್ಥಚಿ) ಸಕ್ಕತಾನುರೂಪಂ] ರತ್ತಿಂ ಧೂಮಾಯತಿ, ದಿವಾ ಪಜ್ಜಲತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ಲಙ್ಗಿಂ ‘ಲಙ್ಗೀ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ಲಙ್ಗಿಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ಉದ್ಧುಮಾಯಿಕಂ. ‘ಉದ್ಧುಮಾಯಿಕಾ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ಉದ್ಧುಮಾಯಿಕಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ದ್ವಿಧಾಪಥಂ. ‘ದ್ವಿಧಾಪಥೋ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ದ್ವಿಧಾಪಥಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ಚಙ್ಗವಾರಂ [ಪಙ್ಕವಾರಂ (ಸ್ಯಾ.), ಚಙ್ಕವಾರಂ (ಕ.)]. ‘ಚಙ್ಗವಾರೋ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ¶ ಚಙ್ಗವಾರಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ಕುಮ್ಮಂ. ‘ಕುಮ್ಮೋ ¶ , ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ಕುಮ್ಮಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ಅಸಿಸೂನಂ. ‘ಅಸಿಸೂನಾ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ಅಸಿಸೂನಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ಮಂಸಪೇಸಿಂ. ‘ಮಂಸಪೇಸಿ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಉಕ್ಖಿಪ ಮಂಸಪೇಸಿಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ ಅದ್ದಸ ನಾಗಂ. ‘ನಾಗೋ, ಭದನ್ತೇ’ತಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ತಿಟ್ಠತು ನಾಗೋ, ಮಾ ನಾಗಂ ಘಟ್ಟೇಸಿ; ನಮೋ ಕರೋಹಿ ನಾಗಸ್ಸಾ’’’ತಿ.
‘‘ಇಮೇ ¶ ಖೋ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪಞ್ಹೇ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸಿ, ಯಥಾ ಚ ತೇ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಸಿ. ನಾಹಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ, ಯೋ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ತಥಾಗತೇನ ವಾ, ತಥಾಗತಸಾವಕೇನ ವಾ, ಇತೋ ವಾ ಪನ ಸುತ್ವಾ’’ತಿ – ಇದಮವೋಚ ಸಾ ದೇವತಾ. ಇದಂ ವತ್ವಾ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯಿ.
೨೫೦. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವನ್ತಂ ¶ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಮಂ, ಭನ್ತೇ, ರತ್ತಿಂ ಅಞ್ಞತರಾ ದೇವತಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾಯ ರತ್ತಿಯಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತವಣ್ಣಾ ಕೇವಲಕಪ್ಪಂ ಅನ್ಧವನಂ ಓಭಾಸೇತ್ವಾ ¶ ಯೇನಾಹಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಾ ದೇವತಾ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖು, ಅಯಂ ವಮ್ಮಿಕೋ ರತ್ತಿಂ ಧೂಮಾಯತಿ, ದಿವಾ ಪಜ್ಜಲತಿ’. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾ’ತಿ. ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತೋ ಸುಮೇಧೋ ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯ…ಪೇ… ಇತೋ ವಾ ಪನ ಸುತ್ವಾತಿ. ಇದಮವೋಚ, ಭನ್ತೇ, ಸಾ ದೇವತಾ. ಇದಂ ವತ್ವಾ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯಿ. ‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ವಮ್ಮಿಕೋ, ಕಾ ರತ್ತಿಂ ಧೂಮಾಯನಾ, ಕಾ ದಿವಾ ಪಜ್ಜಲನಾ, ಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಕೋ ಸುಮೇಧೋ, ಕಿಂ ಸತ್ಥಂ, ಕಿಂ ಅಭಿಕ್ಖಣಂ, ಕಾ ಲಙ್ಗೀ, ಕಾ ಉದ್ಧುಮಾಯಿಕಾ, ಕೋ ದ್ವಿಧಾಪಥೋ, ಕಿಂ ಚಙ್ಗವಾರಂ, ಕೋ ಕುಮ್ಮೋ, ಕಾ ಅಸಿಸೂನಾ ¶ , ಕಾ ಮಂಸಪೇಸಿ, ಕೋ ನಾಗೋ’’’ತಿ?
೨೫೧. ‘‘‘ವಮ್ಮಿಕೋ’ತಿ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಇಮಸ್ಸೇತಂ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಸ [ಚಾತುಮ್ಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಸ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಕಾಯಸ್ಸ ಅಧಿವಚನಂ, ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಓದನಕುಮ್ಮಾಸೂಪಚಯಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚುಚ್ಛಾದನ-ಪರಿಮದ್ದನಭೇದನ-ವಿದ್ಧಂಸನ-ಧಮ್ಮಸ್ಸ.
‘‘ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ದಿವಾ ಕಮ್ಮನ್ತೇ [ಕಮ್ಮನ್ತಂ (ಕ.)] ಆರಬ್ಭ ರತ್ತಿಂ ಅನುವಿತಕ್ಕೇತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತಿ – ಅಯಂ ರತ್ತಿಂ ಧೂಮಾಯನಾ. ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ರತ್ತಿಂ ಅನುವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ಅನುವಿಚಾರೇತ್ವಾ ದಿವಾ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇತಿ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ‘ಮನಸಾ’ [( ) ನತ್ಥಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] – ಅಯಂ ದಿವಾ ಪಜ್ಜಲನಾ.
‘‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’ತಿ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ತಥಾಗತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ. ‘ಸುಮೇಧೋ’ತಿ ಖೋ ಭಿಕ್ಖು ಸೇಕ್ಖಸ್ಸೇತಂ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಧಿವಚನಂ.
‘‘‘ಸತ್ಥ’ನ್ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಅರಿಯಾಯೇತಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಅಧಿವಚನಂ. ‘ಅಭಿಕ್ಖಣ’ನ್ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ.
‘‘‘ಲಙ್ಗೀ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಅವಿಜ್ಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಉಕ್ಖಿಪ ಲಙ್ಗಿಂ, ಪಜಹ ಅವಿಜ್ಜಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ಉದ್ಧುಮಾಯಿಕಾ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಕೋಧೂಪಾಯಾಸಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಉಕ್ಖಿಪ ಉದ್ಧುಮಾಯಿಕಂ, ಪಜಹ ಕೋಧೂಪಾಯಾಸಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ದ್ವಿಧಾಪಥೋ’ತಿ ¶ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಉಕ್ಖಿಪ ದ್ವಿಧಾಪಥಂ, ಪಜಹ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ಚಙ್ಗವಾರ’ನ್ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಪಞ್ಚನ್ನೇತಂ ನೀವರಣಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಸ್ಸ, ಬ್ಯಾಪಾದನೀವರಣಸ್ಸ, ಥೀನಮಿದ್ಧನೀವರಣಸ್ಸ, ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನೀವರಣಸ್ಸ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನೀವರಣಸ್ಸ. ಉಕ್ಖಿಪ ಚಙ್ಗವಾರಂ, ಪಜಹ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ¶ ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ಕುಮ್ಮೋ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಪಞ್ಚನ್ನೇತಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರೂಪುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ, ವೇದನುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ, ಸಞ್ಞುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ, ಸಙ್ಖಾರುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ, ವಿಞ್ಞಾಣುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ. ಉಕ್ಖಿಪ ಕುಮ್ಮಂ, ಪಜಹ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ಅಸಿಸೂನಾ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಪಞ್ಚನ್ನೇತಂ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ – ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ರೂಪಾನಂ ಇಟ್ಠಾನಂ ಕನ್ತಾನಂ ಮನಾಪಾನಂ ಪಿಯರೂಪಾನಂ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾನಂ ರಜನೀಯಾನಂ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ಸದ್ದಾನಂ…ಪೇ… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ಧಾನಂ…ಪೇ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ರಸಾನಂ…ಪೇ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ¶ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾನಂ ಇಟ್ಠಾನಂ ಕನ್ತಾನಂ ಮನಾಪಾನಂ ಪಿಯರೂಪಾನಂ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾನಂ ¶ ರಜನೀಯಾನಂ. ಉಕ್ಖಿಪ ಅಸಿಸೂನಂ, ಪಜಹ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ಮಂಸಪೇಸೀ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ನನ್ದೀರಾಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಉಕ್ಖಿಪ ಮಂಸಪೇಸಿಂ, ಪಜಹ ನನ್ದೀರಾಗಂ; ಅಭಿಕ್ಖಣ, ಸುಮೇಧ, ಸತ್ಥಂ ಆದಾಯಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ.
‘‘‘ನಾಗೋ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಖೀಣಾಸವಸ್ಸೇತಂ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಧಿವಚನಂ. ತಿಟ್ಠತು ನಾಗೋ, ಮಾ ನಾಗಂ ಘಟ್ಟೇಸಿ; ನಮೋ ಕರೋಹಿ ನಾಗಸ್ಸಾತಿ ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ. ಅತ್ತಮನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ.
ವಮ್ಮಿಕಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ತತಿಯಂ.
೪. ರಥವಿನೀತಸುತ್ತಂ
೨೫೨. ಏವಂ ¶ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ. ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಜಾತಿಭೂಮಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಜಾತಿಭೂಮಿಯಂ ವಸ್ಸಂವುಟ್ಠಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿಭೂಮಿಯಂ ಜಾತಿಭೂಮಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಏವಂ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ – ‘ಅತ್ತನಾ ಚ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಪವಿವೇಕಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ಅಸಂಸಗ್ಗಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಾಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪದಾಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪದಾಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಓವಾದಕೋ ವಿಞ್ಞಾಪಕೋ ಸನ್ದಸ್ಸಕೋ ಸಮಾದಪಕೋ ಸಮುತ್ತೇಜಕೋ ¶ ಸಮ್ಪಹಂಸಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನ’’’ನ್ತಿ? ‘‘ಪುಣ್ಣೋ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ¶ ಜಾತಿಭೂಮಿಯಂ ಜಾತಿಭೂಮಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಏವಂ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ – ‘ಅತ್ತನಾ ಚ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ…ಪೇ… ಓವಾದಕೋ ವಿಞ್ಞಾಪಕೋ ಸನ್ದಸ್ಸಕೋ ಸಮಾದಪಕೋ ಸಮುತ್ತೇಜಕೋ ಸಮ್ಪಹಂಸಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನ’’’ನ್ತಿ.
೨೫೩. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಲಾಭಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪುಣ್ಣಸ್ಸ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಸ್ಸ, ಸುಲದ್ಧಲಾಭಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪುಣ್ಣಸ್ಸ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಸ್ಸ, ಯಸ್ಸ ವಿಞ್ಞೂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸತ್ಥು ಸಮ್ಮುಖಾ ಅನುಮಸ್ಸ ಅನುಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ಸತ್ಥಾ ಅಬ್ಭನುಮೋದತಿ. ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಮಯಮ್ಪಿ ಕದಾಚಿ ¶ ಕರಹಚಿ ಆಯಸ್ಮತಾ ಪುಣ್ಣೇನ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮ [ಸಮಾಗಮಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ (ಕ.)], ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಸಿಯಾ ಕೋಚಿದೇವ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋ’’ತಿ.
೨೫೪. ಅಥ ¶ ಖೋ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿ ತದವಸರಿ. ತತ್ರ ಸುದಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ¶ ಆರಾಮೇ. ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ – ‘‘ಭಗವಾ ಕಿರ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ; ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ’’ತಿ.
೨೫೫. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ಸೇನಾಸನಂ ಸಂಸಾಮೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿ ಜೇತವನಂ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇಸಿ ಸಮಾದಪೇಸಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇಸಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇಸಿ. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸಿತೋ ಸಮಾದಪಿತೋ ಸಮುತ್ತೇಜಿತೋ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಯೇನ ಅನ್ಧವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯ.
೨೫೬. ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಸ್ಸ ಖೋ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪುಣ್ಣಸ್ಸ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಕಿತ್ತಯಮಾನೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಭಗವತಾ ¶ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸಿತೋ ಸಮಾದಪಿತೋ ಸಮುತ್ತೇಜಿತೋ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಯೇನ ಅನ್ಧವನಂ ತೇನ ಪಕ್ಕನ್ತೋ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ.
ಅಥ ¶ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತರಮಾನರೂಪೋ ನಿಸೀದನಂ ಆದಾಯ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಬನ್ಧಿ ಸೀಸಾನುಲೋಕೀ. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ಅನ್ಧವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿ. ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ¶ ಖೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಅನ್ಧವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿ.
ಅಥ ¶ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಪುಣ್ಣೇನ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ. ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
೨೫೭. ‘‘ಭಗವತಿ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ¶ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ¶ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ…ಪೇ… ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ…ಪೇ… ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ…ಪೇ… ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ…ಪೇ… ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ಕಿಮತ್ಥಂ ಚರಹಾವುಸೋ, ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ¶ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ¶ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ¶ ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ ¶ , ಆವುಸೋ’’.
‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇಮೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’’.
‘‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ…ಪೇ… ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿ… ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ… ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ… ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇಮೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನೋ ಹಿದಂ, ಆವುಸೋ’ತಿ ವದೇಸಿ. ಯಥಾಕಥಂ ಪನಾವುಸೋ, ಇಮಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ?
೨೫೮. ‘‘ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಂ ¶ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ [ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.) ಏವಮಞ್ಞತ್ಥಪಿ]. ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ. ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ. ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ ¶ . ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ. ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ. ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಸಉಪಾದಾನಂಯೇವ ¶ ಸಮಾನಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ. ಅಞ್ಞತ್ರ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಇಮೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಭವಿಸ್ಸ, ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ. ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಹಿ, ಆವುಸೋ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇಮೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ. ತೇನ ಹಾವುಸೋ, ಉಪಮಂ ತೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ; ಉಪಮಾಯಪಿಧೇಕಚ್ಚೇ ವಿಞ್ಞೂ ಪುರಿಸಾ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನನ್ತಿ.
೨೫೯. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸನ್ತಸ್ಸ ¶ ಸಾಕೇತೇ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಅಚ್ಚಾಯಿಕಂ ಕರಣೀಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ. ತಸ್ಸ ಅನ್ತರಾ ಚ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಅನ್ತರಾ ಚ ಸಾಕೇತಂ ಸತ್ತ ರಥವಿನೀತಾನಿ ಉಪಟ್ಠಪೇಯ್ಯುಂ. ಅಥ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರಾ ಪಠಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ, ಪಠಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ದುತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ, ಪಠಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ ದುತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ. ದುತಿಯೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ತತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ, ದುತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ¶ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ. ತತಿಯೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಚತುತ್ಥಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ, ತತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಚತುತ್ಥಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ. ಚತುತ್ಥೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಪಞ್ಚಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ, ಚತುತ್ಥಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಚಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ. ಪಞ್ಚಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಛಟ್ಠಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಚಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಛಟ್ಠಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ. ಛಟ್ಠೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಸತ್ತಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ, ಛಟ್ಠಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಸತ್ತಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹೇಯ್ಯ. ಸತ್ತಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಸಾಕೇತಂ ಅನುಪಾಪುಣೇಯ್ಯ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರಂ. ತಮೇನಂ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರಗತಂ ಸಮಾನಂ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಇಮಿನಾ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ರಥವಿನೀತೇನ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಸಾಕೇತಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರ’ನ್ತಿ ¶ ? ಕಥಂ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?
‘‘ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ – ‘ಇಧ ಮೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸನ್ತಸ್ಸ ಸಾಕೇತೇ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಅಚ್ಚಾಯಿಕಂ ಕರಣೀಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ [ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ (ಕ.)]. ತಸ್ಸ ಮೇ ಅನ್ತರಾ ಚ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಅನ್ತರಾ ಚ ಸಾಕೇತಂ ಸತ್ತ ರಥವಿನೀತಾನಿ ಉಪಟ್ಠಪೇಸುಂ. ಅಥ ಖ್ವಾಹಂ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ¶ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರಾ ಪಠಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ಪಠಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ದುತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ಪಠಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂ ದುತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ದುತಿಯೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ತತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ದುತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂ, ತತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ತತಿಯೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಚತುತ್ಥಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ತತಿಯಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂ, ಚತುತ್ಥಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ಚತುತ್ಥೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಪಞ್ಚಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ಚತುತ್ಥಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂ, ಪಞ್ಚಮಂ ¶ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ಪಞ್ಚಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಛಟ್ಠಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ಪಞ್ಚಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂ, ಛಟ್ಠಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ಛಟ್ಠೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಸತ್ತಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ಛಟ್ಠಂ ರಥವಿನೀತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂ, ಸತ್ತಮಂ ರಥವಿನೀತಂ ಅಭಿರುಹಿಂ. ಸತ್ತಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಸಾಕೇತಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರ’ನ್ತಿ. ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ.
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ, ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ, ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ, ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿ ¶ ಯಾವದೇವ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ, ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ, ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾ. ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
೨೬೦. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕೋನಾಮೋ ಆಯಸ್ಮಾ, ಕಥಞ್ಚ ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಪುಣ್ಣೋತಿ ಖೋ ಮೇ, ಆವುಸೋ, ನಾಮಂ; ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋತಿ ಚ ಪನ ಮಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಆವುಸೋ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಆವುಸೋ! ಯಥಾ ತಂ ಸುತವತಾ ಸಾವಕೇನ ಸಮ್ಮದೇವ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಆಜಾನನ್ತೇನ, ಏವಮೇವ ಆಯಸ್ಮತಾ ¶ ಪುಣ್ಣೇನ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೇನ ಗಮ್ಭೀರಾ ¶ ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಹಾ ಅನುಮಸ್ಸ ಅನುಮಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕತಾ. ಲಾಭಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ, ಸುಲದ್ಧಲಾಭಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ, ಯೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ಲಭನ್ತಿ ದಸ್ಸನಾಯ, ಲಭನ್ತಿ ಪಯಿರೂಪಾಸನಾಯ. ಚೇಲಣ್ಡುಕೇನ [ಚೇಲಣ್ಡಕೇನ (ಕ.), ಚೇಲಣ್ಡುಪೇಕೇನ (?)] ಚೇಪಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ¶ ಮುದ್ಧನಾ ಪರಿಹರನ್ತಾ ಲಭೇಯ್ಯುಂ ದಸ್ಸನಾಯ, ಲಭೇಯ್ಯುಂ ಪಯಿರೂಪಾಸನಾಯ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಲಾಭಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸುಲದ್ಧಂ, ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಲಾಭಾ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಸುಲದ್ಧಂ, ಯೇ ಮಯಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಂ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಂ ಲಭಾಮ ದಸ್ಸನಾಯ, ಲಭಾಮ ಪಯಿರೂಪಾಸನಾಯಾ’’ತಿ.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕೋ ನಾಮೋ ಆಯಸ್ಮಾ, ಕಥಞ್ಚ ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಉಪತಿಸ್ಸೋತಿ ಖೋ ಮೇ, ಆವುಸೋ, ನಾಮಂ; ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿ ಚ ಪನ ಮಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ಸತ್ಥುಕಪ್ಪೇನ ವತ ಕಿರ, ಭೋ [ಖೋ (ಕ.)], ಸಾವಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತಯಮಾನಾ ನ ಜಾನಿಮ್ಹ – ‘ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ’ತಿ. ಸಚೇ ಹಿ ಮಯಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾಮ ‘ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ’ತಿ, ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ನೋ ನಪ್ಪಟಿಭಾಸೇಯ್ಯ [ನಪ್ಪಟಿಭೇಯ್ಯ (?)]. ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಆವುಸೋ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಆವುಸೋ! ಯಥಾ ತಂ ಸುತವತಾ ಸಾವಕೇನ ಸಮ್ಮದೇವ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಆಜಾನನ್ತೇನ, ಏವಮೇವ ಆಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಗಮ್ಭೀರಾ ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಹಾ ಅನುಮಸ್ಸ ಅನುಮಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಿತಾ. ಲಾಭಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಸುಲದ್ಧಲಾಭಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ, ಯೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಲಭನ್ತಿ ದಸ್ಸನಾಯ, ಲಭನ್ತಿ ಪಯಿರೂಪಾಸನಾಯ. ಚೇಲಣ್ಡುಕೇನ ಚೇಪಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಮುದ್ಧನಾ ಪರಿಹರನ್ತಾ ¶ ಲಭೇಯ್ಯುಂ ದಸ್ಸನಾಯ, ಲಭೇಯ್ಯುಂ ಪಯಿರೂಪಾಸನಾಯ, ತೇಸಮ್ಪಿ ¶ ಲಾಭಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸುಲದ್ಧಂ, ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಲಾಭಾ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಸುಲದ್ಧಂ, ಯೇ ಮಯಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಲಭಾಮ ದಸ್ಸನಾಯ, ಲಭಾಮ ಪಯಿರೂಪಾಸನಾಯಾ’’ತಿ.
ಇತಿಹ ತೇ ಉಭೋಪಿ ಮಹಾನಾಗಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಸುಭಾಸಿತಂ ಸಮನುಮೋದಿಂಸೂತಿ.
ರಥವಿನೀತಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಚತುತ್ಥಂ.
೫. ನಿವಾಪಸುತ್ತಂ
೨೬೧. ಏವಂ ¶ ¶ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ. ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ. ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ನ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕೋ ನಿವಾಪಂ ನಿವಪತಿ ಮಿಗಜಾತಾನಂ – ‘ಇಮಂ ಮೇ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಿಗಜಾತಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ದೀಘಾಯುಕಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಯಾಪೇನ್ತೂ’ತಿ. ಏವಞ್ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕೋ ನಿವಾಪಂ ನಿವಪತಿ ಮಿಗಜಾತಾನಂ – ‘ಇಮಂ ಮೇ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಿಗಜಾತಾ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ’ತಿ.
೨೬೨. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು, ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ.
೨೬೩. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ¶ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ¶ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ¶ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರಿಂಸು. ತೇಸಂ ಗಿಮ್ಹಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ, ತಿಣೋದಕಸಙ್ಖಯೇ, ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತೋ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ. ತೇಸಂ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತಕಾಯಾನಂ ಬಲವೀರಿಯಂ ಪರಿಹಾಯಿ. ಬಲವೀರಿಯೇ ಪರಿಹೀನೇ ತಮೇವ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯಾಪಿ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ.
೨೬೪. ‘‘ತತ್ರ ¶ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ದುತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ¶ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರಿಂಸು. ತೇಸಂ ಗಿಮ್ಹಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ ತಿಣೋದಕಸಙ್ಖಯೇ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತೋ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ. ತೇಸಂ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತಕಾಯಾನಂ ಬಲವೀರಿಯಂ ಪರಿಹಾಯಿ. ಬಲವೀರಿಯೇ ಪರಿಹೀನೇ ತಮೇವ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ದುತಿಯಾಪಿ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ¶ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾಮ. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ’ತಿ. ತೇ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪಯಿಂಸು. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ¶ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು, ತೇ ತತ್ಥ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ¶ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ.
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾಯ ಚ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಸಠಾಸ್ಸುನಾಮಿಮೇ ತತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಕೇತಬಿನೋ, ಇದ್ಧಿಮನ್ತಾಸ್ಸುನಾಮಿಮೇ ತತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಪರಜನಾ; ಇಮಞ್ಚ ನಾಮ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ ನೇಸಂ ¶ ಜಾನಾಮ ಆಗತಿಂ ವಾ ಗತಿಂ ವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಇಮಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಹತೀಹಿ ದಣ್ಡವಾಕರಾಹಿ [ದಣ್ಡವಾಗುರಾಹಿ (ಸ್ಯಾ.)] ಸಮನ್ತಾ ಸಪ್ಪದೇಸಂ ಅನುಪರಿವಾರೇಯ್ಯಾಮ – ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ತತಿಯಾನಂ ಮಿಗಜಾತಾನಂ ಆಸಯಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಮ, ಯತ್ಥ ತೇ ಗಾಹಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ತೇ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಹತೀಹಿ ದಣ್ಡವಾಕರಾಹಿ ಸಮನ್ತಾ ಸಪ್ಪದೇಸಂ ಅನುಪರಿವಾರೇಸುಂ. ಅದ್ದಸಂಸು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕೋ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾ ಚ ತತಿಯಾನಂ ಮಿಗಜಾತಾನಂ ಆಸಯಂ, ಯತ್ಥ ತೇ ಗಾಹಂ ಅಗಮಂಸು. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯಾಪಿ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ.
೨೬೫. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ದುತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ¶ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ದುತಿಯಾಪಿ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ತತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ¶ ಮಿಗಜಾತಾ…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ದುತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು…ಪೇ… ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ದುತಿಯಾಪಿ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾಮ, ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮತ್ತಾ ¶ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ¶ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ’ತಿ. ತೇ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪಯಿಂಸು, ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು, ತೇ ತತ್ಥ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ.
‘‘ತತ್ರ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾಯ ಚ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಸಠಾಸ್ಸುನಾಮಿಮೇ ತತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಕೇತಬಿನೋ, ಇದ್ಧಿಮನ್ತಾಸ್ಸುನಾಮಿಮೇ ತತಿಯಾ ¶ ಮಿಗಜಾತಾ ಪರಜನಾ, ಇಮಞ್ಚ ನಾಮ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ. ನ ಚ ನೇಸಂ ಜಾನಾಮ ಆಗತಿಂ ವಾ ಗತಿಂ ವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಇಮಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಹತೀತಿ ¶ ದಣ್ಡವಾಕರಾಹಿ ಸಮನ್ತಾ ಸಪ್ಪದೇಸಂ ಅನುಪರಿವಾರೇಯ್ಯಾಮ, ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ತತಿಯಾನಂ ಮಿಗಜಾತಾನಂ ಆಸಯಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಮ, ಯತ್ಥ ತೇ ಗಾಹಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ತೇ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಹತೀತಿ ದಣ್ಡವಾಕರಾಹಿ ಸಮನ್ತಾ ಸಪ್ಪದೇಸಂ ಅನುಪರಿವಾರೇಸುಂ. ಅದ್ದಸಂಸು ಖೋ ನೇವಾಪಿಕೋ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾ ಚ ತತಿಯಾನಂ ಮಿಗಜಾತಾನಂ ಆಸಯಂ, ಯತ್ಥ ತೇ ಗಾಹಂ ಅಗಮಂಸು. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ತತಿಯಾಪಿ ಮಿಗಜಾತಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಯತ್ಥ ಅಗತಿ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾಯ ಚ ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾಮ, ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ¶ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ’ತಿ. ತೇ ಯತ್ಥ ಅಗತಿ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾಯ ಚ ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪಯಿಂಸು. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು, ತೇ ತತ್ಥ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ.
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾಯ ಚ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಸಠಾಸ್ಸುನಾಮಿಮೇ ಚತುತ್ಥಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಕೇತಬಿನೋ, ಇದ್ಧಿಮನ್ತಾಸ್ಸುನಾಮಿಮೇ ಚತುತ್ಥಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಪರಜನಾ. ಇಮಞ್ಚ ನಾಮ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ ನೇಸಂ ಜಾನಾಮ ಆಗತಿಂ ವಾ ಗತಿಂ ವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಇಮಂ ನಿವಾಪಂ ¶ ನಿವುತ್ತಂ ಮಹತೀಹಿ ದಣ್ಡವಾಕರಾಹಿ ಸಮನ್ತಾ ಸಪ್ಪದೇಸಂ ಅನುಪರಿವಾರೇಯ್ಯಾಮ, ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಚತುತ್ಥಾನಂ ಮಿಗಜಾತಾನಂ ಆಸಯಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಮ ಯತ್ಥ ತೇ ಗಾಹಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ. ತೇ ¶ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಹತೀಹಿ ದಣ್ಡವಾಕರಾಹಿ ಸಮನ್ತಾ ಸಪ್ಪದೇಸಂ ಅನುಪರಿವಾರೇಸುಂ. ನೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದ್ದಸಂಸು ನೇವಾಪಿಕೋ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾ ಚ ಚತುತ್ಥಾನಂ ಮಿಗಜಾತಾನಂ ಆಸಯಂ, ಯತ್ಥ ತೇ ಗಾಹಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ. ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾಯ ಚ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಸಚೇ ಖೋ ಮಯಂ ಚತುತ್ಥೇ ಮಿಗಜಾತೇ ಘಟ್ಟೇಸ್ಸಾಮ, ತೇ ಘಟ್ಟಿತಾ ಅಞ್ಞೇ ಘಟ್ಟಿಸ್ಸನ್ತಿ ತೇ ಘಟ್ಟಿತಾ ಅಞ್ಞೇ ಘಟ್ಟಿಸ್ಸನ್ತಿ. ಏವಂ ಇಮಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಮಿಗಜಾತಾ ಪರಿಮುಞ್ಚಿಸ್ಸನ್ತಿ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಚತುತ್ಥೇ ಮಿಗಜಾತೇ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಿಂಸು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇವಾಪಿಕೋ ಚ ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾ ಚ ಚತುತ್ಥೇ ಮಿಗಜಾತೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥಾ ಮಿಗಜಾತಾ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ನೇವಾಪಿಕಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ.
೨೬೬. ‘‘ಉಪಮಾ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕತಾ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಪನಾಯ. ಅಯಂ ಚೇವೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ನಿವಾಪೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚನ್ನೇತಂ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ. ನೇವಾಪಿಕೋತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾರಸ್ಸೇತಂ ಪಾಪಿಮತೋ ಅಧಿವಚನಂ. ನೇವಾಪಿಕಪರಿಸಾತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾರಪರಿಸಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ಮಿಗಜಾತಾತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ.
೨೬೭. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ¶ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ ¶ . ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಾ ಮಿಗಜಾತಾ ತಥೂಪಮೇ ಅಹಂ ಇಮೇ ಪಠಮೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವದಾಮಿ.
೨೬೮. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ¶ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ¶ ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಸಾಕಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ಸಾಮಾಕಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ನೀವಾರಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ದದ್ದುಲಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ಹಟಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ಕಣಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ಆಚಾಮಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ಪಿಞ್ಞಾಕಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ತಿಣಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ಗೋಮಯಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ, ವನಮೂಲಫಲಾಹಾರಾ ಯಾಪೇಸುಂ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜೀ.
‘‘ತೇಸಂ ಗಿಮ್ಹಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ, ತಿಣೋದಕಸಙ್ಖಯೇ, ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತೋ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ. ತೇಸಂ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ¶ ಪತ್ತಕಾಯಾನಂ ಬಲವೀರಿಯಂ ಪರಿಹಾಯಿ. ಬಲವೀರಿಯೇ ಪರಿಹೀನೇ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ಪರಿಹಾಯಿ. ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹೀನಾಯ ತಮೇವ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಂಸು ತಾನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯಾಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ¶ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ತಥೂಪಮೇ ಅಹಂ ಇಮೇ ದುತಿಯೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವದಾಮಿ.
೨೬೯. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ದುತಿಯಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ¶ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು. ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಸಾಕಭಕ್ಖಾಪಿ ಅಹೇಸುಂ…ಪೇ… ಪವತ್ತಫಲಭೋಜೀ. ತೇಸಂ ಗಿಮ್ಹಾನಂ ¶ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಮಾಸೇ ತಿಣೋದಕಸಙ್ಖಯೇ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ¶ ಪತ್ತೋ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ. ತೇಸಂ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತಕಾಯಾನಂ ಬಲವೀರಿಯಂ ಪರಿಹಾಯಿ, ಬಲವೀರಿಯೇ ಪರಿಹೀನೇ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ಪರಿಹಾಯಿ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹೀನಾಯ ತಮೇವ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಂಸು ತಾನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನುಪಖಜ್ಜ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ದುತಿಯಾಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾಮ, ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ’’ತಿ.
‘‘ತೇ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪಯಿಂಸು. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ ¶ . ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿಕಾ ಅಹೇಸುಂ – ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ ಇತಿಪಿ, ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ ಇತಿಪಿ; ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ ಇತಿಪಿ, ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ ಇತಿಪಿ; ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ ಇತಿಪಿ, ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ ಇತಿಪಿ; ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಪಿ, ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಪಿ, ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಪಿ, ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಪಿ ¶ . ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯಾಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ¶ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯಾ ಮಿಗಜಾತಾ ತಥೂಪಮೇ ಅಹಂ ಇಮೇ ತತಿಯೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವದಾಮಿ.
೨೭೦. ‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ¶ ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ದುತಿಯಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ದುತಿಯಾಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ತತಿಯಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ¶ …ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯೇಪಿ ತೇ ದುತಿಯಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ ಯೇ ಖೋ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಪಠಮಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮೇಯ್ಯಾಮ, ಭಯಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿವಾಪಭೋಜನಾ ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಪಟಿವಿರಮಿಂಸು…ಪೇ…. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ದುತಿಯಾಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾಮ. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇತಿ.
‘‘ತೇ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಸಯಂ ಕಪ್ಪಯಿಂಸು. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಮಾನಾ ನ ಮದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು. ಅಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ¶ ನ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು. ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸಮಾನಾ ನ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಾ ಅಹೇಸುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮುಸ್ಮಿಂ ನಿವಾಪೇ ಅಮುಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕಾಮಿಸೇ. ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿಕಾ ಅಹೇಸುಂ ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ ಇತಿಪಿ…ಪೇ… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಪಿ. ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ತತಿಯಾಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಮಾರಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಾ. ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಯತ್ಥ ಅಗತಿ ಮಾರಸ್ಸ ಚ ಮಾರಪರಿಸಾಯ ಚ ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇಯಾಮ. ತತ್ರಾಸಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅಮುಂ ನಿವಾಪಂ ನಿವುತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಅಮೂನಿ ¶ ಚ ಲೋಕಾಮಿಸಾನಿ ಅನನುಪಖಜ್ಜ ಅಮುಚ್ಛಿತಾ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಅನ