📜
ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯೇ
ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ
ನಿದಾನಗಾಥಾ
ಸೀಹಾನಂವ ¶ ¶ ¶ ¶ ನದನ್ತಾನಂ, ದಾಠೀನಂ ಗಿರಿಗಬ್ಭರೇ;
ಸುಣಾಥ ಭಾವಿತತ್ತಾನಂ, ಗಾಥಾ ಅತ್ಥೂಪನಾಯಿಕಾ [ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕಾ (ಸೀ. ಕ.)].
ಯಥಾನಾಮಾ ಯಥಾಗೋತ್ತಾ, ಯಥಾಧಮ್ಮವಿಹಾರಿನೋ;
ಯಥಾಧಿಮುತ್ತಾ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ, ವಿಹರಿಂಸು ಅತನ್ದಿತಾ.
ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸಿತ್ವಾ, ಫುಸಿತ್ವಾ ಅಚ್ಚುತಂ ಪದಂ;
ಕತನ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಾ, ಇಮಮತ್ಥಮಭಾಸಿಸುಂ.
೧. ಏಕಕನಿಪಾತೋ
೧. ಪಠಮವಗ್ಗೋ
೧. ಸುಭೂತಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಛನ್ನಾ ¶ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ, ವಸ್ಸ ದೇವ ಯಥಾಸುಖಂ;
ಚಿತ್ತಂ ಮೇ ಸುಸಮಾಹಿತಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಆತಾಪೀ ವಿಹರಾಮಿ ವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ [ಇತ್ಥಂ ಸುಮಂ (ಕ. ಅಟ್ಠ.)] ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಭೂತಿತ್ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೨. ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಪಸನ್ತೋ ¶ ಉಪರತೋ, ಮನ್ತಭಾಣೀ ಅನುದ್ಧತೋ;
ಧುನಾತಿ ಪಾಪಕೇ ಧಮ್ಮೇ, ದುಮಪತ್ತಂವ ಮಾಲುತೋ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕೋ [ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿತೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೩. ಕಙ್ಖಾರೇವತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಞಂ ¶ ¶ ಇಮಂ ಪಸ್ಸ ತಥಾಗತಾನಂ, ಅಗ್ಗಿ ಯಥಾ ಪಜ್ಜಲಿತೋ ನಿಸೀಥೇ;
ಆಲೋಕದಾ ಚಕ್ಖುದದಾ ಭವನ್ತಿ, ಯೇ ಆಗತಾನಂ ವಿನಯನ್ತಿ ಕಙ್ಖ’’ನ್ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಕಙ್ಖಾರೇವತೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೪. ಪುಣ್ಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಮ್ಭಿರೇವ ಸಮಾಸೇಥ, ಪಣ್ಡಿತೇಹತ್ಥದಸ್ಸಿಭಿ;
ಅತ್ಥಂ ಮಹನ್ತಂ ಗಮ್ಭೀರಂ, ದುದ್ದಸಂ ನಿಪುಣಂ ಅಣುಂ;
ಧೀರಾ ಸಮಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ವಿಚಕ್ಖಣಾ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ [ಮನ್ತಾನಿಪುತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೫. ದಬ್ಬತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ¶ ದುದ್ದಮಿಯೋ ದಮೇನ ದನ್ತೋ, ದಬ್ಬೋ ಸನ್ತುಸಿತೋ ವಿತಿಣ್ಣಕಙ್ಖೋ;
ವಿಜಿತಾವೀ ಅಪೇತಭೇರವೋ ಹಿ, ದಬ್ಬೋ ಸೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಠಿತತ್ತೋ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ದಬ್ಬೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೬. ಸೀತವನಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ¶ ಸೀತವನಂ ಉಪಗಾ ಭಿಕ್ಖು, ಏಕೋ ಸನ್ತುಸಿತೋ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋ;
ವಿಜಿತಾವೀ ಅಪೇತಲೋಮಹಂಸೋ, ರಕ್ಖಂ ಕಾಯಗತಾಸತಿಂ ಧಿತಿಮಾ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಸೀತವನಿಯೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೭. ಭಲ್ಲಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋಪಾನುದೀ ¶ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಸೇನಂ, ನಳಸೇತುಂವ ಸುದುಬ್ಬಲಂ ಮಹೋಘೋ;
ವಿಜಿತಾವೀ ಅಪೇತಭೇರವೋ ಹಿ, ದನ್ತೋ ಸೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಠಿತತ್ತೋ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಭಲ್ಲಿಯೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೮. ವೀರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ದುದ್ದಮಿಯೋ ದಮೇನ ದನ್ತೋ, ವೀರೋ ಸನ್ತುಸಿತೋ ವಿತಿಣ್ಣಕಙ್ಖೋ;
ವಿಜಿತಾವೀ ಅಪೇತಲೋಮಹಂಸೋ, ವೀರೋ ಸೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಠಿತತ್ತೋ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ವೀರೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೯. ಪಿಲಿನ್ದವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ನ ದುರಾಗತಂ [ನಾಪಗತಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)], ನಯಿದಂ ದುಮನ್ತಿತಂ ಮಮ;
ಸಂವಿಭತ್ತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಯಂ ಸೇಟ್ಠಂ ತದುಪಾಗಮಿ’’ನ್ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಪಿಲಿನ್ದವಚ್ಛೋ [ಪಿಲಿನ್ದಿವಚ್ಛೋ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೧೦. ಪುಣ್ಣಮಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಿಹರಿ ¶ ¶ ¶ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಇಧ ವಾ ಹುರಂ ವಾ, ಯೋ ವೇದಗೂ ಸಮಿತೋ ಯತತ್ತೋ;
ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನೂಪಲಿತ್ತೋ, ಲೋಕಸ್ಸ ಜಞ್ಞಾ ಉದಯಬ್ಬಯಞ್ಚಾ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣಮಾಸೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
ವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಸುಭೂತಿ ¶ ಕೋಟ್ಠಿಕೋ ಥೇರೋ, ಕಙ್ಖಾರೇವತಸಮ್ಮತೋ;
ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ ದಬ್ಬೋ ಚ, ಸೀತವನಿಯೋ ಚ ಭಲ್ಲಿಯೋ;
ವೀರೋ ಪಿಲಿನ್ದವಚ್ಛೋ ಚ, ಪುಣ್ಣಮಾಸೋ ತಮೋನುದೋತಿ.
೨. ದುತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋ ಭಿಕ್ಖು, ಧಮ್ಮೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ;
ಅಧಿಗಚ್ಛೇ ಪದಂ ಸನ್ತಂ, ಸಙ್ಖಾರೂಪಸಮಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ.
… ಚೂಳವಚ್ಛೋ [ಚೂಲಗವಚ್ಛೋ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ….
೨. ಮಹಾವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಞಾಬಲೀ ಸೀಲವತೂಪಪನ್ನೋ, ಸಮಾಹಿತೋ ಝಾನರತೋ ಸತೀಮಾ;
ಯದತ್ಥಿಯಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಮಾನೋ, ಕಙ್ಖೇಥ ಕಾಲಂ ಇಧ ವೀತರಾಗೋ’’ತಿ.
… ಮಹಾವಚ್ಛೋ [ಮಹಾಗವಚ್ಛೋ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ….
೩. ವನವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನೀಲಬ್ಭವಣ್ಣಾ ¶ ರುಚಿರಾ, ಸೀತವಾರೀ ಸುಚಿನ್ಧರಾ;
ಇನ್ದಗೋಪಕಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮ’’ನ್ತಿ.
… ವನವಚ್ಛೋ ಥೇರೋ….
೪. ಸಿವಕಸಾಮಣೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ¶ ಮಂ ಅವಚ, ಇತೋ ಗಚ್ಛಾಮ ಸೀವಕ;
ಗಾಮೇ ¶ ಮೇ ವಸತಿ ಕಾಯೋ, ಅರಞ್ಞಂ ಮೇ ಗತೋ ಮನೋ;
ಸೇಮಾನಕೋಪಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಗೋ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ.
… ಸಿವಕೋ ಸಾಮಣೇರೋ….
೫. ಕುಣ್ಡಧಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚ ಛಿನ್ದೇ ಪಞ್ಚ ಜಹೇ, ಪಞ್ಚ ಚುತ್ತರಿ ಭಾವಯೇ;
ಪಞ್ಚಸಙ್ಗಾತಿಗೋ ಭಿಕ್ಖು, ಓಘತಿಣ್ಣೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ.
… ಕುಣ್ಡಧಾನೋ ಥೇರೋ….
೬. ಬೇಲಟ್ಠಸೀಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾಪಿ ಭದ್ದೋ ಆಜಞ್ಞೋ, ನಙ್ಗಲಾವತ್ತನೀ ಸಿಖೀ;
ಗಚ್ಛತಿ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ, ಏವಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ಮಮ;
ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ, ಸುಖೇ ಲದ್ಧೇ ನಿರಾಮಿಸೇ’’ತಿ.
… ಬೇಲಟ್ಠಸೀಸೋ ಥೇರೋ….
೭. ದಾಸಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಮಿದ್ಧೀ ¶ ಯದಾ ಹೋತಿ ಮಹಗ್ಘಸೋ ಚ, ನಿದ್ದಾಯಿತಾ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಸಾಯೀ;
ಮಹಾವರಾಹೋವ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ.
… ದಾಸಕೋ ಥೇರೋ….
೮. ಸಿಙ್ಗಾಲಪಿತುತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಹು ¶ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭೇಸಕಳಾವನೇ;
ಕೇವಲಂ ಅಟ್ಠಿಸಞ್ಞಾಯ, ಅಫರೀ ಪಥವಿಂ [ಪಠವಿಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಇಮಂ;
ಮಞ್ಞೇಹಂ ಕಾಮರಾಗಂ ಸೋ, ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಪಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ [ಪಹೀಯಭಿ (ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪಾಳಿಯಂ)].
… ಸಿಙ್ಗಾಲಪಿತಾ [ಸೀಗಾಲಪಿತಾ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ….
೯. ಕುಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಧ. ಪ. ೮೦, ೧೪೫ ಧಮ್ಮಪದೇಪಿ] ‘‘ಉದಕಂ ¶ ಹಿ ನಯನ್ತಿ ನೇತ್ತಿಕಾ, ಉಸುಕಾರಾ ನಮಯನ್ತಿ [ದಮಯನ್ತಿ (ಕ.)] ತೇಜನಂ;
ದಾರುಂ ¶ ನಮಯನ್ತಿ ತಚ್ಛಕಾ, ಅತ್ತಾನಂ ದಮಯನ್ತಿ ಸುಬ್ಬತಾ’’ತಿ.
… ಕುಲೋ [ಕುಣ್ಡಲೋ (ಸೀ.), ಕುಳೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಥೇರೋ….
೧೦. ಅಜಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಮರಣೇ ಮೇ ಭಯಂ ನತ್ಥಿ, ನಿಕನ್ತಿ ನತ್ಥಿ ಜೀವಿತೇ;
ಸನ್ದೇಹಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ [ಪತಿಸ್ಸತೋತಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)].
… ಅಜಿತೋ ಥೇರೋ ….
ವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಚೂಳವಚ್ಛೋ ಮಹಾವಚ್ಛೋ, ವನವಚ್ಛೋ ಚ ಸೀವಕೋ;
ಕುಣ್ಡಧಾನೋ ಚ ಬೇಲಟ್ಠಿ, ದಾಸಕೋ ಚ ತತೋಪರಿ;
ಸಿಙ್ಗಾಲಪಿತಿಕೋ ಥೇರೋ, ಕುಲೋ ಚ ಅಜಿತೋ ದಸಾತಿ.
೩. ತತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ನಿಗ್ರೋಧತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಾಹಂ ಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಾಮಿ, ಸತ್ಥಾ ನೋ ಅಮತಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ;
ಯತ್ಥ ಭಯಂ ನಾವತಿಟ್ಠತಿ, ತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ವಜನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ.
… ನಿಗ್ರೋಧೋ ಥೇರೋ….
೨. ಚಿತ್ತಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನೀಲಾ ¶ ಸುಗೀವಾ ಸಿಖಿನೋ, ಮೋರಾ ಕಾರಮ್ಭಿಯಂ [ಕಾರಂವಿಯಂ (ಸೀ.), ಕಾರವಿಯಂ (ಸ್ಯಾ.)] ಅಭಿನದನ್ತಿ;
ತೇ ಸೀತವಾತಕೀಳಿತಾ [ಸೀತವಾತಕದ್ದಿತಕಲಿತಾ (ಸೀ.), ಸೀತವಾತಕಲಿತಾ (ಸ್ಯಾ.)], ಸುತ್ತಂ ಝಾಯಂ [ಝಾನಂ (ಸ್ಯಾ.), ಝಾಯಿಂ (?)] ನಿಬೋಧೇನ್ತೀ’’ತಿ.
… ಚಿತ್ತಕೋ ಥೇರೋ….
೩. ಗೋಸಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಹಂ ¶ ¶ ¶ ಖೋ ವೇಳುಗುಮ್ಬಸ್ಮಿಂ, ಭುತ್ವಾನ ಮಧುಪಾಯಸಂ;
ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ, ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ;
ಸಾನುಂ ಪಟಿಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹಯ’’ನ್ತಿ.
… ಗೋಸಾಲೋ ಥೇರೋ….
೪. ಸುಗನ್ಧತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನುವಸ್ಸಿಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಸುಗನ್ಧೋ ಥೇರೋ….
೫. ನನ್ದಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಓಭಾಸಜಾತಂ ಫಲಗಂ, ಚಿತ್ತಂ ಯಸ್ಸ ಅಭಿಣ್ಹಸೋ;
ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಮಾಸಜ್ಜ, ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸೀ’’ತಿ.
… ನನ್ದಿಯೋ ಥೇರೋ….
೬. ಅಭಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುತ್ವಾ ಸುಭಾಸಿತಂ ವಾಚಂ, ಬುದ್ಧಸ್ಸಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೋ;
ಪಚ್ಚಬ್ಯಧಿಂ ಹಿ ನಿಪುಣಂ, ವಾಲಗ್ಗಂ ಉಸುನಾ ಯಥಾ’’ತಿ.
… ಅಭಯೋ ಥೇರೋ….
೭. ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದಬ್ಬಂ ¶ ಕುಸಂ ಪೋಟಕಿಲಂ, ಉಸೀರಂ ಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜಂ;
ಉರಸಾ ಪನುದಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹಯ’’ನ್ತಿ.
… ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯೋ ಥೇರೋ….
೮. ಜಮ್ಬುಗಾಮಿಕಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಚ್ಚಿ ¶ ನೋ ವತ್ಥಪಸುತೋ, ಕಚ್ಚಿ ನೋ ಭೂಸನಾರತೋ;
ಕಚ್ಚಿ ಸೀಲಮಯಂ ಗನ್ಧಂ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ವಾಯಸಿ [ಕಚ್ಚಿ ಸೀಲಮಯಂ ಗನ್ಧಂ, ತ್ವಂ ವಾಸಿ (ಸ್ಯಾ.)] ನೇತರಾ ಪಜಾ’’ತಿ.
… ಜಮ್ಬುಗಾಮಿಕಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೯. ಹಾರಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಮುನ್ನಮಯಮತ್ತಾನಂ, ಉಸುಕಾರೋವ ತೇಜನಂ;
ಚಿತ್ತಂ ¶ ಉಜುಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಭಿನ್ದ ಹಾರಿತಾ’’ತಿ.
… ಹಾರಿತೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಆಬಾಧೇ ಮೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ, ಸತಿ ಮೇ ಉದಪಜ್ಜಥ;
ಆಬಾಧೋ ಮೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೋ, ಕಾಲೋ ಮೇ ನಪ್ಪಮಜ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ.
… ಉತ್ತಿಯೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ತತಿಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ನಿಗ್ರೋಧೋ ಚಿತ್ತಕೋ ಥೇರೋ, ಗೋಸಾಲಥೇರೋ ಸುಗನ್ಧೋ;
ನನ್ದಿಯೋ ಅಭಯೋ ಥೇರೋ, ಥೇರೋ ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯೋ;
ಜಮ್ಬುಗಾಮಿಕಪುತ್ತೋ ಚ, ಹಾರಿತೋ ಉತ್ತಿಯೋ ಇಸೀತಿ.
೪. ಚತುತ್ಥವಗ್ಗೋ
೧. ಗಹ್ವರತೀರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಫುಟ್ಠೋ ¶ ¶ ಡಂಸೇಹಿ ಮಕಸೇಹಿ, ಅರಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹಾವನೇ;
ನಾಗೋ ಸಂಗಾಮಸೀಸೇವ, ಸತೋ ತತ್ರಾಧಿವಾಸಯೇ’’ತಿ.
… ಗಹ್ವರತೀರಿಯೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸುಪ್ಪಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಜರಂ ¶ ಜೀರಮಾನೇನ, ತಪ್ಪಮಾನೇನ ನಿಬ್ಬುತಿಂ;
ನಿಮಿಯಂ [ನಿಮ್ಮಿಸ್ಸಂ (ಸೀ.), ನಿರಾಮಿಸಂ (ಸ್ಯಾ.), ನಿಮಿನೇಯ್ಯಂ (?)] ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುತ್ತರ’’ನ್ತಿ.
… ಸುಪ್ಪಿಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ಸೋಪಾಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ಏಕಪುತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಪಿಯಸ್ಮಿಂ ಕುಸಲೀ ಸಿಯಾ;
ಏವಂ ಸಬ್ಬೇಸು ಪಾಣೇಸು, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಕುಸಲೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ.
… ಸೋಪಾಕೋ ಥೇರೋ….
೪. ಪೋಸಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನಾಸನ್ನವರಾ ಏತಾ, ನಿಚ್ಚಮೇವ ವಿಜಾನತಾ;
ಗಾಮಾ ಅರಞ್ಞಮಾಗಮ್ಮ, ತತೋ ಗೇಹಂ ಉಪಾವಿಸಿ [ಉಪಾವಿಸಿಂ (ಸೀ.)];
ತತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಪಕ್ಕಾಮಿ, ಅನಾಮನ್ತೇತ್ವಾ [ಅನಾಮನ್ತಿಯ (ಸೀ.)] ಪೋಸಿಯೋ’’ತಿ.
… ಪೋಸಿಯೋ ಥೇರೋ….
೫. ಸಾಮಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಖಂ ಸುಖತ್ಥೋ ಲಭತೇ ತದಾಚರಂ, ಕಿತ್ತಿಞ್ಚ ಪಪ್ಪೋತಿ ಯಸಸ್ಸ ವಡ್ಢತಿ;
ಯೋ ಅರಿಯಮಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಞ್ಜಸಂ ಉಜುಂ, ಭಾವೇತಿ ಮಗ್ಗಂ ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ.
… ಸಾಮಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರೋ….
೬. ಕುಮಾಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಾಧು ¶ ಸುತಂ ಸಾಧು ಚರಿತಕಂ, ಸಾಧು ಸದಾ ಅನಿಕೇತವಿಹಾರೋ;
ಅತ್ಥಪುಚ್ಛನಂ ಪದಕ್ಖಿಣಕಮ್ಮಂ, ಏತಂ ಸಾಮಞ್ಞಮಕಿಞ್ಚನಸ್ಸಾ’’ತಿ.
… ಕುಮಾಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೭. ಕುಮಾಪುತ್ತಸಹಾಯಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಾನಾಜನಪದಂ ಯನ್ತಿ, ವಿಚರನ್ತಾ ಅಸಞ್ಞತಾ;
ಸಮಾಧಿಞ್ಚ ವಿರಾಧೇನ್ತಿ, ಕಿಂಸು ರಟ್ಠಚರಿಯಾ ಕರಿಸ್ಸತಿ;
ತಸ್ಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಸಾರಮ್ಭಂ, ಝಾಯೇಯ್ಯ ಅಪುರಕ್ಖತೋ’’ತಿ.
… ಕುಮಾಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಹಾಯಕೋ ಥೇರೋ….
೮. ಗವಮ್ಪತಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ¶ ¶ ಇದ್ಧಿಯಾ ಸರಭುಂ ಅಟ್ಠಪೇಸಿ, ಸೋ ಗವಮ್ಪತಿ ಅಸಿತೋ ಅನೇಜೋ;
ತಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾತಿಗತಂ ಮಹಾಮುನಿಂ, ದೇವಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ ಭವಸ್ಸ ಪಾರಗು’’ನ್ತಿ.
… ಗವಮ್ಪತಿತ್ಥೇರೋ….
೯. ತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧, ೯೭]‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ [ಡಯ್ಹಮಾನೇವ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)] ಮತ್ಥಕೇ;
ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ.
… ತಿಸ್ಸೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ವಡ್ಢಮಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ¶ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ;
ಭವರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ.
… ವಡ್ಢಮಾನೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಗಹ್ವರತೀರಿಯೋ ¶ ಸುಪ್ಪಿಯೋ, ಸೋಪಾಕೋ ಚೇವ ಪೋಸಿಯೋ;
ಸಾಮಞ್ಞಕಾನಿ ಕುಮಾಪುತ್ತೋ, ಕುಮಾಪುತ್ತಸಹಾಯಕೋ;
ಗವಮ್ಪತಿ ತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ, ವಡ್ಢಮಾನೋ ಮಹಾಯಸೋತಿ.
೫. ಪಞ್ಚಮವಗ್ಗೋ
೧. ಸಿರಿವಡ್ಢತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಿವರಮನುಪತನ್ತಿ ¶ ವಿಜ್ಜುತಾ, ವೇಭಾರಸ್ಸ ಚ ಪಣ್ಡವಸ್ಸ ಚ;
ನಗವಿವರಗತೋ ಚ ಝಾಯತಿ, ಪುತ್ತೋ ಅಪ್ಪಟಿಮಸ್ಸ ತಾದಿನೋ’’ತಿ.
… ಸಿರಿವಡ್ಢೋ ಥೇರೋ….
೨. ಖದಿರವನಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಚಾಲೇ ¶ ಉಪಚಾಲೇ ಸೀಸೂಪಚಾಲೇ ( ) [(ಚಾಲಾ ಉಪಚಾಲಾ, ಸೀಸೂಪಚಾಲಾ) (ಕ.)] ಪತಿಸ್ಸತಾ [ಪಟಿಸ್ಸತಿಕಾ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ನು ಖೋ ವಿಹರಥ;
ಆಗತೋ ವೋ ವಾಲಂ ವಿಯ ವೇಧೀ’’ತಿ.
… ಖದಿರವನಿಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ಸುಮಙ್ಗಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಮುತ್ತಿಕೋ ಸುಮುತ್ತಿಕೋ ಸಾಹು, ಸುಮುತ್ತಿಕೋಮ್ಹಿ ತೀಹಿ ಖುಜ್ಜಕೇಹಿ;
ಅಸಿತಾಸು ಮಯಾ ನಙ್ಗಲಾಸು, ಮಯಾ ಖುದ್ದಕುದ್ದಾಲಾಸು ಮಯಾ.
ಯದಿಪಿ ಇಧಮೇವ ಇಧಮೇವ, ಅಥ ವಾಪಿ ಅಲಮೇವ ಅಲಮೇವ;
ಝಾಯ ಸುಮಙ್ಗಲ ಝಾಯ ಸುಮಙ್ಗಲ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರ ಸುಮಙ್ಗಲಾ’’ತಿ.
… ಸುಮಙ್ಗಲೋ ಥೇರೋ….
೪. ಸಾನುತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೩೯] ‘‘ಮತಂ ವಾ ಅಮ್ಮ ರೋದನ್ತಿ, ಯೋ ವಾ ಜೀವಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ;
ಜೀವನ್ತಂ ಮಂ ಅಮ್ಮ ಪಸ್ಸನ್ತೀ, ಕಸ್ಮಾ ಮಂ ಅಮ್ಮ ರೋದಸೀ’’ತಿ.
… ಸಾನುತ್ಥೇರೋ….
೫. ರಮಣೀಯವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ಭದ್ದೋ ಆಜಞ್ಞೋ, ಖಲಿತ್ವಾ ಪತಿತಿಟ್ಠತಿ;
ಏವಂ ¶ ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾವಕ’’ನ್ತಿ.
… ರಮಣೀಯವಿಹಾರಿತ್ಥೇರೋ….
೬. ಸಮಿದ್ಧಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸದ್ಧಾಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸತಿ ಪಞ್ಞಾ ಚ ಮೇ ವುಡ್ಢಾ, ಚಿತ್ತಞ್ಚ ಸುಸಮಾಹಿತಂ;
ಕಾಮಂ ಕರಸ್ಸು ರೂಪಾನಿ, ನೇವ ಮಂ ಬ್ಯಾಧಯಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ [ಬಾಧಯಿಸ್ಸಸೀತಿ (ಸೀ.), ಬ್ಯಾಥಯಿಸ್ಸಸೀತಿ (?)].
… ಸಮಿದ್ಧಿತ್ಥೇರೋ….
೭. ಉಜ್ಜಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಮೋ ¶ ¶ ತೇ ಬುದ್ಧ ವೀರತ್ಥು, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋಸಿ ಸಬ್ಬಧಿ;
ತುಯ್ಹಾಪದಾನೇ ವಿಹರಂ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ಉಜ್ಜಯೋ ಥೇರೋ….
೮. ಸಞ್ಜಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯತೋ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಅನರಿಯಂ ದೋಸಸಂಹಿತ’’ನ್ತಿ.
… ಸಞ್ಜಯೋ ಥೇರೋ….
೯. ರಾಮಣೇಯ್ಯಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಚಿಹಚಿಹಾಭಿನದಿತೇ [ವಿಹವಿಹಾಭಿನದಿತೇ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)], ಸಿಪ್ಪಿಕಾಭಿರುತೇಹಿ ಚ;
ನ ಮೇ ತಂ ಫನ್ದತಿ ಚಿತ್ತಂ, ಏಕತ್ತನಿರತಂ ಹಿ ಮೇ’’ತಿ.
… ರಾಮಣೇಯ್ಯಕೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ವಿಮಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಧರಣೀ ¶ ಚ ಸಿಞ್ಚತಿ ವಾತಿ, ಮಾಲುತೋ ವಿಜ್ಜುತಾ ಚರತಿ ನಭೇ;
ಉಪಸಮನ್ತಿ ವಿತಕ್ಕಾ, ಚಿತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ ಮಮಾ’’ತಿ.
… ವಿಮಲೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಸಿರೀವಡ್ಢೋ ರೇವತೋ ಥೇರೋ, ಸುಮಙ್ಗಲೋ ಸಾನುಸವ್ಹಯೋ ¶ ;
ರಮಣೀಯವಿಹಾರೀ ಚ, ಸಮಿದ್ಧಿಉಜ್ಜಯಸಞ್ಜಯಾ;
ರಾಮಣೇಯ್ಯೋ ಚ ಸೋ ಥೇರೋ, ವಿಮಲೋ ಚ ರಣಞ್ಜಹೋತಿ.
೬. ಛಟ್ಠವಗ್ಗೋ
೧. ಗೋಧಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಸ್ಸತಿ ¶ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ;
ಚಿತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಮಯ್ಹಂ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸಿ ಪವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ.
… ಗೋಧಿಕೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸುಬಾಹುತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ;
ಚಿತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಕಾಯೇ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸಿ ಪವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ.
… ಸುಬಾಹುತ್ಥೇರೋ….
೩. ವಲ್ಲಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ;
ತಸ್ಸಂ ವಿಹರಾಮಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸಿ ಪವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ.
… ವಲ್ಲಿಯೋ ಥೇರೋ….
೪. ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಸ್ಸತಿ ¶ ¶ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ;
ತಸ್ಸಂ ವಿಹರಾಮಿ ಅದುತಿಯೋ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸಿ ಪವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ.
… ಉತ್ತಿಯೋ ಥೇರೋ….
೫. ಅಞ್ಜನವನಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಆಸನ್ದಿಂ ¶ ಕುಟಿಕಂ ಕತ್ವಾ, ಓಗಯ್ಹ ಅಞ್ಜನಂ ವನಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಅಞ್ಜನವನಿಯೋ ಥೇರೋ….
೬. ಕುಟಿವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕೋ ¶ ಕುಟಿಕಾಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಕುಟಿಕಾಯಂ, ವೀತರಾಗೋ ಸುಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತೋ;
ಏವಂ ಜಾನಾಹಿ ಆವುಸೋ, ಅಮೋಘಾ ತೇ ಕುಟಿಕಾ ಕತಾ’’ತಿ.
… ಕುಟಿವಿಹಾರಿತ್ಥೇರೋ….
೭. ದುತಿಯಕುಟಿವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಯಮಾಹು ಪುರಾಣಿಯಾ ಕುಟಿ, ಅಞ್ಞಂ ಪತ್ಥಯಸೇ ನವಂ ಕುಟಿಂ;
ಆಸಂ ಕುಟಿಯಾ ವಿರಾಜಯ, ದುಕ್ಖಾ ಭಿಕ್ಖು ಪುನ ನವಾ ಕುಟೀ’’ತಿ.
… ದುತಿಯಕುಟಿವಿಹಾರಿತ್ಥೇರೋ….
೮. ರಮಣೀಯಕುಟಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ರಮಣೀಯಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ, ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾ ಮನೋರಮಾ;
ನ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಕುಮಾರೀಹಿ, ಯೇಸಂ ಅತ್ಥೋ ತಹಿಂ ಗಚ್ಛಥ ನಾರಿಯೋ’’ತಿ.
… ರಮಣೀಯಕುಟಿಕೋ ಥೇರೋ….
೯. ಕೋಸಲವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸದ್ಧಾಯಾಹಂ ¶ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅರಞ್ಞೇ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಕತಾ;
ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಚ ಆತಾಪೀ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ [ಪಟಿಸ್ಸತೋತಿ (ಕ.)].
… ಕೋಸಲವಿಹಾರಿತ್ಥೇರೋ….
೧೦. ಸೀವಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ತೇ ಮೇ ಇಜ್ಝಿಂಸು ಸಙ್ಕಪ್ಪಾ, ಯದತ್ಥೋ ಪಾವಿಸಿಂ ಕುಟಿಂ;
ವಿಜ್ಜಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚೇಸಂ, ಮಾನಾನುಸಯಮುಜ್ಜಹ’’ನ್ತಿ.
… ಸೀವಲಿತ್ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಛಟ್ಠೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಗೋಧಿಕೋ ¶ ಚ ಸುಬಾಹು ಚ, ವಲ್ಲಿಯೋ ಉತ್ತಿಯೋ ಇಸಿ;
ಅಞ್ಜನವನಿಯೋ ಥೇರೋ, ದುವೇ ಕುಟಿವಿಹಾರಿನೋ;
ರಮಣೀಯಕುಟಿಕೋ ಚ, ಕೋಸಲವ್ಹಯಸೀವಲೀತಿ.
೭. ಸತ್ತಮವಗ್ಗೋ
೧. ವಪ್ಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಸ್ಸತಿ ¶ ಪಸ್ಸೋ ಪಸ್ಸನ್ತಂ, ಅಪಸ್ಸನ್ತಞ್ಚ ಪಸ್ಸತಿ;
ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅಪಸ್ಸನ್ತಂ, ಪಸ್ಸನ್ತಞ್ಚ ನ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ವಪ್ಪೋ ಥೇರೋ….
೨. ವಜ್ಜಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಕಕಾ ¶ ಮಯಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರಾಮ, ಅಪವಿದ್ಧಂವ ವನಸ್ಮಿಂ ದಾರುಕಂ;
ತಸ್ಸ ಮೇ ಬಹುಕಾ ಪಿಹಯನ್ತಿ, ನೇರಯಿಕಾ ವಿಯ ಸಗ್ಗಗಾಮಿನ’’ನ್ತಿ.
… ವಜ್ಜಿಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೩. ಪಕ್ಖತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಚುತಾ ¶ ಪತನ್ತಿ ಪತಿತಾ, ಗಿದ್ಧಾ ಚ ಪುನರಾಗತಾ;
ಕತಂ ಕಿಚ್ಚಂ ರತಂ ರಮ್ಮಂ, ಸುಖೇನನ್ವಾಗತಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ.
… ಪಕ್ಖೋ ಥೇರೋ….
೪. ವಿಮಲಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದುಮವ್ಹಯಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಜಾತೋ ಪಣ್ಡರಕೇತುನಾ;
ಕೇತುಹಾ ¶ ಕೇತುನಾಯೇವ, ಮಹಾಕೇತುಂ ಪಧಂಸಯೀ’’ತಿ.
… ವಿಮಲಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ಥೇರೋ….
೫. ಉಕ್ಖೇಪಕತವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಕ್ಖೇಪಕತವಚ್ಛಸ್ಸ, ಸಙ್ಕಲಿತಂ ಬಹೂಹಿ ವಸ್ಸೇಹಿ;
ತಂ ಭಾಸತಿ ಗಹಟ್ಠಾನಂ, ಸುನಿಸಿನ್ನೋ ಉಳಾರಪಾಮೋಜ್ಜೋ’’ತಿ.
… ಉಕ್ಖೇಪಕತವಚ್ಛೋ ಥೇರೋ….
೬. ಮೇಘಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನುಸಾಸಿ ¶ ಮಹಾವೀರೋ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನ ಪಾರಗೂ;
ತಸ್ಸಾಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾನ, ವಿಹಾಸಿಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಸತೋ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಮೇಘಿಯೋ ಥೇರೋ….
೭. ಏಕಧಮ್ಮಸವನೀಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಸಮೂಹತಾ;
ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಏಕಧಮ್ಮಸವನೀಯೋ ಥೇರೋ….
೮. ಏಕುದಾನಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಉದಾ. ೩೭; ಪಾಚಿ. ೧೫೩] ‘‘ಅಧಿಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಮಜ್ಜತೋ, ಮುನಿನೋ ಮೋನಪಥೇಸು ಸಿಕ್ಖತೋ;
ಸೋಕಾ ನ ಭವನ್ತಿ ತಾದಿನೋ, ಉಪಸನ್ತಸ್ಸ ಸದಾ ಸತೀಮತೋ’’ತಿ.
… ಏಕುದಾನಿಯೋ ಥೇರೋ….
೯. ಛನ್ನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುತ್ವಾನ ¶ ಧಮ್ಮಂ ಮಹತೋ ಮಹಾರಸಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣವರೇನ ದೇಸಿತಂ;
ಮಗ್ಗಂ ಪಪಜ್ಜಿಂ [ಪಪಜ್ಜಂ (ಕ.)] ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ, ಸೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪಥಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ’’ತಿ.
… ಛನ್ನೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಪುಣ್ಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸೀಲಮೇವ ¶ ¶ ಇಧ ಅಗ್ಗಂ, ಪಞ್ಞವಾ ಪನ ಉತ್ತಮೋ;
ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ದೇವೇಸು, ಸೀಲಪಞ್ಞಾಣತೋ ಜಯ’’ನ್ತಿ.
… ಪುಣ್ಣೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಸತ್ತಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ ¶ –
ವಪ್ಪೋ ಚ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತೋ ಚ, ಪಕ್ಖೋ ವಿಮಲಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ;
ಉಕ್ಖೇಪಕತವಚ್ಛೋ ಚ, ಮೇಘಿಯೋ ಏಕಧಮ್ಮಿಕೋ;
ಏಕುದಾನಿಯಛನ್ನಾ ಚ, ಪುಣ್ಣತ್ಥೇರೋ ಮಹಬ್ಬಲೋತಿ.
೮. ಅಟ್ಠಮವಗ್ಗೋ
೧. ವಚ್ಛಪಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಸುಖುಮನಿಪುಣತ್ಥದಸ್ಸಿನಾ, ಮತಿಕುಸಲೇನ ನಿವಾತವುತ್ತಿನಾ;
ಸಂಸೇವಿತವುದ್ಧಸೀಲಿನಾ [ಸಂಸೇವಿತಬುದ್ಧಸೀಲಿನಾ (ಕ.)], ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಹಿ ತೇನ ದುಲ್ಲಭ’’ನ್ತಿ.
… ವಚ್ಛಪಾಲೋ ಥೇರೋ….
೨. ಆತುಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾ ¶ ಕಳೀರೋ ಸುಸು ವಡ್ಢಿತಗ್ಗೋ, ದುನ್ನಿಕ್ಖಮೋ ಹೋತಿ ಪಸಾಖಜಾತೋ;
ಏವಂ ಅಹಂ ಭರಿಯಾಯಾನಿತಾಯ, ಅನುಮಞ್ಞಂ ¶ ಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ದಾನೀ’’ತಿ.
… ಆತುಮೋ ಥೇರೋ….
೩. ಮಾಣವತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಜಿಣ್ಣಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ದುಖಿತಞ್ಚ ಬ್ಯಾಧಿತಂ, ಮತಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ಗತಮಾಯುಸಙ್ಖಯಂ;
ತತೋ ಅಹಂ ನಿಕ್ಖಮಿತೂನ ಪಬ್ಬಜಿಂ, ಪಹಾಯ ಕಾಮಾನಿ ಮನೋರಮಾನೀ’’ತಿ.
… ಮಾಣವೋ ಥೇರೋ….
೪. ಸುಯಾಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಥಿನಮಿದ್ಧಞ್ಚ [ಥೀನಮಿದ್ಧಞ್ಚ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚ, ಸಬ್ಬಸೋವ ನ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ.
… ಸುಯಾಮನೋ ಥೇರೋ….
೫. ಸುಸಾರದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಾಧು ಸುವಿಹಿತಾನ ದಸ್ಸನಂ, ಕಙ್ಖಾ ಛಿಜ್ಜತಿ ಬುದ್ಧಿ ವಡ್ಢತಿ;
ಬಾಲಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ಸಾಧು ಸತಂ ಸಮಾಗಮೋ’’ತಿ.
… ಸುಸಾರದೋ ಥೇರೋ….
೬. ಪಿಯಞ್ಜಹತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಪ್ಪತನ್ತೇಸು ¶ ನಿಪತೇ, ನಿಪತನ್ತೇಸು ಉಪ್ಪತೇ;
ವಸೇ ಅವಸಮಾನೇಸು, ರಮಮಾನೇಸು ನೋ ರಮೇ’’ತಿ.
… ಪಿಯಞ್ಜಹೋ ಥೇರೋ….
೭. ಹತ್ಥಾರೋಹಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಇದಂ ¶ ¶ ಪುರೇ ಚಿತ್ತಮಚಾರಿ ಚಾರಿಕಂ, ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಯತ್ಥಕಾಮಂ ಯಥಾಸುಖಂ;
ತದಜ್ಜಹಂ ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ ಯೋನಿಸೋ, ಹತ್ಥಿಪ್ಪಭಿನ್ನಂ ವಿಯ ಅಙ್ಕುಸಗ್ಗಹೋ’’ತಿ.
… ಹತ್ಥಾರೋಹಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೮. ಮೇಣ್ಡಸಿರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನೇಕಜಾತಿಸಂಸಾರಂ ¶ , ಸನ್ಧಾವಿಸ್ಸಂ ಅನಿಬ್ಬಿಸಂ;
ತಸ್ಸ ಮೇ ದುಕ್ಖಜಾತಸ್ಸ, ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಪರದ್ಧೋ’’ತಿ.
… ಮೇಣ್ಡಸಿರೋ ಥೇರೋ….
೯. ರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಬ್ಬೋ ರಾಗೋ ಪಹೀನೋ ಮೇ, ಸಬ್ಬೋ ದೋಸೋ ಸಮೂಹತೋ;
ಸಬ್ಬೋ ಮೇ ವಿಗತೋ ಮೋಹೋ, ಸೀತಿಭೂತೋಸ್ಮಿ ನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ.
… ರಕ್ಖಿತೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಉಗ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಂ ¶ ಮಯಾ ಪಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಬಹುಂ;
ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಪರಿಕ್ಖೀಣಂ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಉಗ್ಗೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಅಟ್ಠಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ವಚ್ಛಪಾಲೋ ಚ ಯೋ ಥೇರೋ, ಆತುಮೋ ಮಾಣವೋ ಇಸಿ;
ಸುಯಾಮನೋ ಸುಸಾರದೋ, ಥೇರೋ ಯೋ ಚ ಪಿಯಞ್ಜಹೋ;
ಆರೋಹಪುತ್ತೋ ಮೇಣ್ಡಸಿರೋ, ರಕ್ಖಿತೋ ಉಗ್ಗಸವ್ಹಯೋತಿ.
೯. ನವಮವಗ್ಗೋ
೧. ಸಮಿತಿಗುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಂ ¶ ಮಯಾ ಪಕತಂ ಪಾಪಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಅಞ್ಞಾಸು ಜಾತಿಸು;
ಇಧೇವ ತಂ ವೇದನೀಯಂ, ವತ್ಥು ಅಞ್ಞಂ ನ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ.
… ಸಮಿತಿಗುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೨. ಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೇನ ¶ ಯೇನ ಸುಭಿಕ್ಖಾನಿ, ಸಿವಾನಿ ಅಭಯಾನಿ ಚ;
ತೇನ ಪುತ್ತಕ ಗಚ್ಛಸ್ಸು, ಮಾ ಸೋಕಾಪಹತೋ ಭವಾ’’ತಿ.
… ಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ….
೩. ಸೀಹತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸೀಹಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಮತನ್ದಿತೋ;
ಭಾವೇಹಿ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ, ಜಹ ಸೀಘಂ ಸಮುಸ್ಸಯ’’ನ್ತಿ.
… ಸೀಹೋ ಥೇರೋ….
೪. ನೀತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ¶ ಸುಪಿತ್ವಾನ, ದಿವಾ ಸಙ್ಗಣಿಕೇ ರತೋ;
ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ನೀತೋ ಥೇರೋ….
೫. ಸುನಾಗತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಚಿತ್ತನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ, ಪವಿವೇಕರಸಂ ವಿಜಾನಿಯ;
ಝಾಯಂ ನಿಪಕೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸುಖಂ ನಿರಾಮಿಸ’’ನ್ತಿ.
… ಸುನಾಗೋ ಥೇರೋ….
೬. ನಾಗಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಇತೋ ¶ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪುಥು ಅಞ್ಞವಾದಿನಂ, ಮಗ್ಗೋ ನ ನಿಬ್ಬಾನಗಮೋ ಯಥಾ ಅಯಂ;
ಇತಿಸ್ಸು ಸಙ್ಘಂ ಭಗವಾನುಸಾಸತಿ, ಸತ್ಥಾ ಸಯಂ ಪಾಣಿತಲೇವ ದಸ್ಸಯ’’ನ್ತಿ.
… ನಾಗಿತೋ ಥೇರೋ….
೭. ಪವಿಟ್ಠತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಖನ್ಧಾ ¶ ದಿಟ್ಠಾ ಯಥಾಭೂತಂ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಪದಾಲಿತಾ;
ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಪವಿಟ್ಠೋ ಥೇರೋ….
೮. ಅಜ್ಜುನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಸಕ್ಖಿಂ ¶ ವತ ಅತ್ತಾನಂ, ಉದ್ಧಾತುಂ ಉದಕಾ ಥಲಂ;
ವುಯ್ಹಮಾನೋ ಮಹೋಘೇವ, ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಹ’’ನ್ತಿ.
… ಅಜ್ಜುನೋ ಥೇರೋ….
೯. (ಪಠಮ)-ದೇವಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉತ್ತಿಣ್ಣಾ ಪಙ್ಕಪಲಿಪಾ, ಪಾತಾಲಾ ಪರಿವಜ್ಜಿತಾ;
ಮುತ್ತೋ ಓಘಾ ಚ ಗನ್ಥಾ ಚ, ಸಬ್ಬೇ ಮಾನಾ ವಿಸಂಹತಾ’’ತಿ.
… ದೇವಸಭೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಸಾಮಿದತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾ;
ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಸಾಮಿದತ್ತೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ನವಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಥೇರೋ ಸಮಿತಿಗುತ್ತೋ ಚ, ಕಸ್ಸಪೋ ಸೀಹಸವ್ಹಯೋ;
ನೀತೋ ಸುನಾಗೋ ನಾಗಿತೋ, ಪವಿಟ್ಠೋ ಅಜ್ಜುನೋ ಇಸಿ;
ದೇವಸಭೋ ಚ ಯೋ ಥೇರೋ, ಸಾಮಿದತ್ತೋ ಮಹಬ್ಬಲೋತಿ.
೧೦. ದಸಮವಗ್ಗೋ
೧. ಪರಿಪುಣ್ಣಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನ ¶ ತಥಾ ಮತಂ ಸತರಸಂ, ಸುಧನ್ನಂ ಯಂ ಮಯಜ್ಜ ಪರಿಭುತ್ತಂ;
ಅಪರಿಮಿತದಸ್ಸಿನಾ ಗೋತಮೇನ, ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ.
… ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋ ಥೇರೋ….
೨. ವಿಜಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಸ್ಸಾಸವಾ ¶ ¶ ¶ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ, ಆಹಾರೇ ಚ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ;
ಸುಞ್ಞತಾ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಚ, ವಿಮೋಕ್ಖೋ ಯಸ್ಸ ಗೋಚರೋ;
ಆಕಾಸೇವ ಸಕುನ್ತಾನಂ, ಪದಂ ತಸ್ಸ ದುರನ್ನಯ’’ನ್ತಿ.
… ವಿಜಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ಏರಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದುಕ್ಖಾ ಕಾಮಾ ಏರಕ, ನ ಸುಖಾ ಕಾಮಾ ಏರಕ;
ಯೋ ಕಾಮೇ ಕಾಮಯತಿ, ದುಕ್ಖಂ ಸೋ ಕಾಮಯತಿ ಏರಕ;
ಯೋ ಕಾಮೇ ನ ಕಾಮಯತಿ, ದುಕ್ಖಂ ಸೋ ನ ಕಾಮಯತಿ ಏರಕಾ’’ತಿ.
… ಏರಕೋ ಥೇರೋ….
೪. ಮೇತ್ತಜಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಮೋ ಹಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಸಕ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ;
ತೇನಾಯಂ ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೇನ, ಅಗ್ಗಧಮ್ಮೋ [ಅಗ್ಗೋ ಧಮ್ಮೋ (ಸೀ.)] ಸುದೇಸಿತೋ’’ತಿ.
… ಮೇತ್ತಜಿ ಥೇರೋ….
೫. ಚಕ್ಖುಪಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನ್ಧೋಹಂ ಹತನೇತ್ತೋಸ್ಮಿ, ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಪಕ್ಖನ್ದೋ [ಪಕ್ಖನ್ನೋ (ಸೀ.), ಪಕ್ಕನ್ತೋ (ಸ್ಯಾ. ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)];
ಸಯಮಾನೋಪಿ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಂ, ನ ಸಹಾಯೇನ ಪಾಪೇನಾ’’ತಿ.
… ಚಕ್ಖುಪಾಲೋ ಥೇರೋ….
೬. ಖಣ್ಡಸುಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಕಪುಪ್ಫಂ ¶ ಚಜಿತ್ವಾನ, ಅಸೀತಿ [ಅಸೀತಿಂ (ಸೀ.)] ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ;
ಸಗ್ಗೇಸು ಪರಿಚಾರೇತ್ವಾ, ಸೇಸಕೇನಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ.
… ಖಣ್ಡಸುಮನೋ ಥೇರೋ….
೭. ತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಹಿತ್ವಾ ಸತಪಲಂ ಕಂಸಂ, ಸೋವಣ್ಣಂ ಸತರಾಜಿಕಂ;
ಅಗ್ಗಹಿಂ ಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತಂ, ಇದಂ ದುತಿಯಾಭಿಸೇಚನ’’ನ್ತಿ.
… ತಿಸ್ಸೋ ಥೇರೋ….
೮. ಅಭಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ರೂಪಂ ¶ ¶ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ;
ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಆಸವಾ, ಭವಮೂಲೋಪಗಾಮಿನೋ’’ತಿ [ಭವಮೂಲಾ ಭವಗಾಮಿನೋತಿ (ಸೀ. ಕ.)].
… ಅಭಯೋ ಥೇರೋ….
೯. ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ;
ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಆಸವಾ, ಸಂಸಾರಂ ಉಪಗಾಮಿನೋ’’ತಿ.
… ಉತ್ತಿಯೋ ಥೇರೋ….
೧೦. (ದುತಿಯ)-ದೇವಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸತಿಪಟ್ಠಾನಗೋಚರೋ;
ವಿಮುತ್ತಿಕುಸುಮಸಞ್ಛನ್ನೋ, ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತ್ಯನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ದೇವಸಭೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ದಸಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋ ಚ ವಿಜಯೋ, ಏರಕೋ ಮೇತ್ತಜೀ ಮುನಿ;
ಚಕ್ಖುಪಾಲೋ ಖಣ್ಡಸುಮನೋ, ತಿಸ್ಸೋ ಚ ಅಭಯೋ ತಥಾ;
ಉತ್ತಿಯೋ ಚ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಥೇರೋ ದೇವಸಭೋಪಿ ಚಾತಿ.
೧೧. ಏಕಾದಸಮವಗ್ಗೋ
೧. ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಹಿತ್ವಾ ¶ ¶ ಗಿಹಿತ್ತಂ ಅನವೋಸಿತತ್ತೋ, ಮುಖನಙ್ಗಲೀ ಓದರಿಕೋ ಕುಸೀತೋ;
ಮಹಾವರಾಹೋವ ¶ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ.
… ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸೇತುಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಮಾನೇನ ¶ ವಞ್ಚಿತಾಸೇ, ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸಮಾನಾಸೇ;
ಲಾಭಾಲಾಭೇನ ಮಥಿತಾ, ಸಮಾಧಿಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ.
… ಸೇತುಚ್ಛೋ ಥೇರೋ….
೩. ಬನ್ಧುರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಾಹಂ ಏತೇನ ಅತ್ಥಿಕೋ, ಸುಖಿತೋ ಧಮ್ಮರಸೇನ ತಪ್ಪಿತೋ;
ಪಿತ್ವಾ [ಪೀತ್ವಾನ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ರಸಗ್ಗಮುತ್ತಮಂ, ನ ಚ ಕಾಹಾಮಿ ವಿಸೇನ ಸನ್ಥವ’’ನ್ತಿ.
… ಬನ್ಧುರೋ [ಬನ್ಧನೋ (ಕ.)] ಥೇರೋ….
೪. ಖಿತಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಲಹುಕೋ ವತ ಮೇ ಕಾಯೋ, ಫುಟ್ಠೋ ಚ ಪೀತಿಸುಖೇನ ವಿಪುಲೇನ;
ತೂಲಮಿವ ಏರಿತಂ ಮಾಲುತೇನ, ಪಿಲವತೀವ ಮೇ ಕಾಯೋ’’ತಿ.
… ಖಿತಕೋ ಥೇರೋ….
೫. ಮಲಿತವಮ್ಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋಪಿ ನ ವಸೇ, ರಮಮಾನೋಪಿ ಪಕ್ಕಮೇ;
ನ ತ್ವೇವಾನತ್ಥಸಂಹಿತಂ, ವಸೇ ವಾಸಂ ವಿಚಕ್ಖಣೋ’’ತಿ.
… ಮಲಿತವಮ್ಭೋ ಥೇರೋ….
೬. ಸುಹೇಮನ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸತಲಿಙ್ಗಸ್ಸ ¶ ಅತ್ಥಸ್ಸ, ಸತಲಕ್ಖಣಧಾರಿನೋ;
ಏಕಙ್ಗದಸ್ಸೀ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಸತದಸ್ಸೀ ಚ ಪಣ್ಡಿತೋ’’ತಿ.
… ಸುಹೇಮನ್ತೋ ಥೇರೋ….
೭. ಧಮ್ಮಸವತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಬ್ಬಜಿಂ ¶ ತುಲಯಿತ್ವಾನ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ¶ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಧಮ್ಮಸವೋ ಥೇರೋ….
೮. ಧಮ್ಮಸವಪಿತುತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸ ವೀಸವಸ್ಸಸತಿಕೋ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಧಮ್ಮಸವಪಿತು ಥೇರೋ….
೯. ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನ ¶ ನೂನಾಯಂ ಪರಮಹಿತಾನುಕಮ್ಪಿನೋ, ರಹೋಗತೋ ಅನುವಿಗಣೇತಿ ಸಾಸನಂ;
ತಥಾಹಯಂ ವಿಹರತಿ ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಮಿಗೀ ಯಥಾ ತರುಣಜಾತಿಕಾ ವನೇ’’ತಿ.
… ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಉಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಗಾ ನಗಗ್ಗೇಸು ಸುಸಂವಿರೂಳ್ಹಾ, ಉದಗ್ಗಮೇಘೇನ ನವೇನ ಸಿತ್ತಾ;
ವಿವೇಕಕಾಮಸ್ಸ ಅರಞ್ಞಸಞ್ಞಿನೋ, ಜನೇತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಉಸಭಸ್ಸ ಕಲ್ಯತ’’ನ್ತಿ.
… ಉಸಭೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಏಕಾದಸಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕೋ ಸೇತುಚ್ಛೋ, ಬನ್ಧುರೋ ಖಿತಕೋ ಇಸಿ;
ಮಲಿತವಮ್ಭೋ ಸುಹೇಮನ್ತೋ, ಧಮ್ಮಸವೋ ಧಮ್ಮಸವಪಿತಾ;
ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರೋ ¶ ಚ, ಉಸಭೋ ಚ ಮಹಾಮುನೀತಿ.
೧೨. ದ್ವಾದಸಮವಗ್ಗೋ
೧. ಜೇನ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದುಪ್ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ¶ ¶ ವೇ ದುರಧಿವಾಸಾ ಗೇಹಾ, ಧಮ್ಮೋ ಗಮ್ಭೀರೋ ದುರಧಿಗಮಾ ಭೋಗಾ;
ಕಿಚ್ಛಾ ವುತ್ತಿ ನೋ ಇತರೀತರೇನೇವ, ಯುತ್ತಂ ಚಿನ್ತೇತುಂ ಸತತಮನಿಚ್ಚತ’’ನ್ತಿ.
… ಜೇನ್ತೋ ಥೇರೋ….
೨. ವಚ್ಛಗೋತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ತೇವಿಜ್ಜೋಹಂ ಮಹಾಝಾಯೀ, ಚೇತೋಸಮಥಕೋವಿದೋ;
ಸದತ್ಥೋ ಮೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ವಚ್ಛಗೋತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೩. ವನವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಚ್ಛೋದಿಕಾ ಪುಥುಸಿಲಾ,ಗೋನಙ್ಗುಲಮಿಗಾಯುತಾ;
ಅಮ್ಬುಸೇವಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮ’’ನ್ತಿ.
… ವನವಚ್ಛೋ ಥೇರೋ….
೪. ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಾಯದುಟ್ಠುಲ್ಲಗರುನೋ, ಹಿಯ್ಯಮಾನಮ್ಹಿ [ಹೀಯಮಾನಮ್ಹಿ (ಸೀ.)] ಜೀವಿತೇ;
ಸರೀರಸುಖಗಿದ್ಧಸ್ಸ, ಕುತೋ ಸಮಣಸಾಧುತಾ’’ತಿ.
… ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೫. ಮಹಾನಾಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಸಾವಹಿಯ್ಯಸೇ ಪಬ್ಬತೇನ, ಬಹುಕುಟಜಸಲ್ಲಕಿಕೇನ [ಸಲ್ಲಕಿತೇನ (ಸೀ.), ಸಲ್ಲರಿಕೇನ (ಸ್ಯಾ.)];
ನೇಸಾದಕೇನ ¶ ಗಿರಿನಾ, ಯಸಸ್ಸಿನಾ ಪರಿಚ್ಛದೇನಾ’’ತಿ.
… ಮಹಾನಾಮೋ ಥೇರೋ….
೬. ಪಾರಾಪರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಛಫಸ್ಸಾಯತನೇ ¶ ¶ ¶ ಹಿತ್ವಾ, ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಸುಸಂವುತೋ;
ಅಘಮೂಲಂ ವಮಿತ್ವಾನ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಪಾರಾಪರಿಯೋ [ಪಾರಾಸರಿಯೋ (ಸೀ.), ಪಾರಂಪರಿಯೋ (ಕ.)] ಥೇರೋ ….
೭. ಯಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುವಿಲಿತ್ತೋ ಸುವಸನೋ,ಸಬ್ಬಾಭರಣಭೂಸಿತೋ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅಜ್ಝಗಮಿಂ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಯಸೋ ಥೇರೋ….
೮. ಕಿಮಿಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಭಿಸತ್ತೋವ ನಿಪತತಿ, ವಯೋ ರೂಪಂ ಅಞ್ಞಮಿವ ತಥೇವ ಸನ್ತಂ;
ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಅವಿಪ್ಪವಸತೋ, ಅಞ್ಞಸ್ಸೇವ ಸರಾಮಿ ಅತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ.
… ಕಿಮಿಲೋ [ಕಿಮ್ಬಿಲೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಥೇರೋ….
೯. ವಜ್ಜಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಗಹನಂ ಪಸಕ್ಕಿಯ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಹದಯಸ್ಮಿಂ ಓಪಿಯ;
ಝಾಯ ಗೋತಮ ಮಾ ಚ ಪಮಾದೋ, ಕಿಂ ತೇ ಬಿಳಿಬಿಳಿಕಾ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ವಜ್ಜಿಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಇಸಿದತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾ;
ದುಕ್ಖಕ್ಖಯೋ ¶ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ,ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಇಸಿದತ್ತೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ದ್ವಾದಸಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ ¶ –
ಜೇನ್ತೋ ¶ ಚ ವಚ್ಛಗೋತ್ತೋ ಚ, ವಚ್ಛೋ ಚ ವನಸವ್ಹಯೋ;
ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಮಹಾನಾಮೋ, ಪಾರಾಪರಿಯೋ ಯಸೋಪಿ ಚ;
ಕಿಮಿಲೋ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತೋ ಚ, ಇಸಿದತ್ತೋ ಮಹಾಯಸೋತಿ.
ಏಕಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ವೀಸುತ್ತರಸತಂ ಥೇರಾ, ಕತಕಿಚ್ಚಾ ಅನಾಸವಾ;
ಏಕಕೇವ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಸುಸಙ್ಗೀತಾ ಮಹೇಸಿಭೀತಿ.
೨. ದುಕನಿಪಾತೋ
೧. ಪಠಮವಗ್ಗೋ
೧. ಉತ್ತರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನತ್ಥಿ ¶ ¶ ¶ ಕೋಚಿ ಭವೋ ನಿಚ್ಚೋ, ಸಙ್ಖಾರಾ ವಾಪಿ ಸಸ್ಸತಾ;
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇ ಖನ್ಧಾ, ಚವನ್ತಿ ಅಪರಾಪರಂ.
‘‘ಏತಮಾದೀನಂ ಞತ್ವಾ, ಭವೇನಮ್ಹಿ ಅನತ್ಥಿಕೋ;
ನಿಸ್ಸಟೋ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಹಿ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಉತ್ತರೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೨. ಪಿಣ್ಡೋಲಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಯಿದಂ ¶ ಅನಯೇನ ಜೀವಿತಂ, ನಾಹಾರೋ ಹದಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೋ;
ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕೋ ಸಮುಸ್ಸಯೋ, ಇತಿ ದಿಸ್ವಾನ ಚರಾಮಿ ಏಸನಂ.
‘‘ಪಙ್ಕೋತಿ ಹಿ ನಂ ಪವೇದಯುಂ, ಯಾಯಂ ವನ್ದನಪೂಜನಾ ಕುಲೇಸು;
ಸುಖುಮಂ ಸಲ್ಲಂ ದುರುಬ್ಬಹಂ, ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ದುಜ್ಜಹೋ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಪಿಣ್ಡೋಲಭಾರದ್ವಾಜೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
೩. ವಲ್ಲಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಮಕ್ಕಟೋ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಾಯಂ, ಕುಟಿಕಾಯಂ ಪಸಕ್ಕಿಯ;
ದ್ವಾರೇನ ಅನುಪರಿಯೇತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋ ಮುಹುಂ ಮುಹುಂ.
‘‘ತಿಟ್ಠ ಮಕ್ಕಟ ಮಾ ಧಾವಿ, ನ ಹಿ ತೇ ತಂ ಯಥಾ ಪುರೇ;
ನಿಗ್ಗಹೀತೋಸಿ ಪಞ್ಞಾಯ, ನೇವ ದೂರಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ವಲ್ಲಿಯೋ ಥೇರೋ….
೪. ಗಙ್ಗಾತೀರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ತಿಣ್ಣಂ ¶ ¶ ಮೇ ತಾಲಪತ್ತಾನಂ, ಗಙ್ಗಾತೀರೇ ಕುಟೀ ಕತಾ;
ಛವಸಿತ್ತೋವ ಮೇ ಪತ್ತೋ, ಪಂಸುಕೂಲಞ್ಚ ಚೀವರಂ.
‘‘ದ್ವಿನ್ನಂ ಅನ್ತರವಸ್ಸಾನಂ, ಏಕಾ ವಾಚಾ ಮೇ ಭಾಸಿತಾ;
ತತಿಯೇ ಅನ್ತರವಸ್ಸಮ್ಹಿ, ತಮೋಖನ್ಧೋ [ತಮೋಕ್ಖನ್ಧೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಪದಾಲಿತೋ’’ತಿ.
… ಗಙ್ಗಾತೀರಿಯೋ ಥೇರೋ….
೫. ಅಜಿನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ ತೇವಿಜ್ಜೋ, ಮಚ್ಚುಹಾಯೀ ಅನಾಸವೋ;
ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತೋತಿ ನಂ ಬಾಲಾ, ಅವಜಾನನ್ತಿ ಅಜಾನತಾ.
‘‘ಯೋ ¶ ಚ ಖೋ ಅನ್ನಪಾನಸ್ಸ, ಲಾಭೀ ಹೋತೀಧ ಪುಗ್ಗಲೋ;
ಪಾಪಧಮ್ಮೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ಸೋ ನೇಸಂ ಹೋತಿ ಸಕ್ಕತೋ’’ತಿ.
… ಅಜಿನೋ ಥೇರೋ….
೬. ಮೇಳಜಿನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯದಾಹಂ ¶ ಧಮ್ಮಮಸ್ಸೋಸಿಂ, ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ;
ನ ಕಙ್ಖಮಭಿಜಾನಾಮಿ, ಸಬ್ಬಞ್ಞೂಅಪರಾಜಿತೇ.
‘‘ಸತ್ಥವಾಹೇ ಮಹಾವೀರೇ, ಸಾರಥೀನಂ ವರುತ್ತಮೇ;
ಮಗ್ಗೇ ಪಟಿಪದಾಯಂ ವಾ, ಕಙ್ಖಾ ಮಯ್ಹಂ ನ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ.
… ಮೇಳಜಿನೋ ಥೇರೋ….
೭. ರಾಧತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಧ. ಪ. ೧೩ ಧಮ್ಮಪದೇ] ‘‘ಯಥಾ ಅಗಾರಂ ದುಚ್ಛನ್ನಂ, ವುಟ್ಠೀ ಸಮತಿವಿಜ್ಝತಿ;
ಏವಂ ಅಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ರಾಗೋ ಸಮತಿವಿಜ್ಝತಿ.
[ಧ. ಪ. ೧೪ ಧಮ್ಮಪದೇ] ‘‘ಯಥಾ ಅಗಾರಂ ಸುಚ್ಛನ್ನಂ, ವುಡ್ಢೀ ನ ಸಮತಿವಿಜ್ಝತಿ;
ಏವಂ ಸುಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ರಾಗೋ ನ ಸಮತಿವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ.
… ರಾಧೋ ಥೇರೋ….
೮. ಸುರಾಧತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಖೀಣಾ ¶ ¶ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಜಿನಸಾಸನಂ;
ಪಹೀನೋ ಜಾಲಸಙ್ಖಾತೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಸುರಾಧೋ ಥೇರೋ….
೯. ಗೋತಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಖಂ ಸುಪನ್ತಿ ಮುನಯೋ, ಯೇ ಇತ್ಥೀಸು ನ ಬಜ್ಝರೇ;
ಸದಾ ವೇ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಾಸು, ಯಾಸು ಸಚ್ಚಂ ಸುದುಲ್ಲಭಂ.
‘‘ವಧಂ ಚರಿಮ್ಹ ತೇ ಕಾಮ, ಅನಣಾ ದಾನಿ ತೇ ಮಯಂ;
ಗಚ್ಛಾಮ ದಾನಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ನ ಸೋಚತೀ’’ತಿ.
… ಗೋತಮೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ವಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪುಬ್ಬೇ ¶ ಹನತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಪಚ್ಛಾ ಹನತಿ ಸೋ ಪರೇ;
ಸುಹತಂ ಹನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ವೀತಂಸೇನೇವ ಪಕ್ಖಿಮಾ.
‘‘ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬಹಿವಣ್ಣೋ, ಅನ್ತೋ ವಣ್ಣೋ ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ;
ಯಸ್ಮಿಂ ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಸ ವೇ ಕಣ್ಹೋ ಸುಜಮ್ಪತೀ’’ತಿ.
… ವಸಭೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಉತ್ತರೋ ಚೇವ ಪಿಣ್ಡೋಲೋ, ವಲ್ಲಿಯೋ ತೀರಿಯೋ ಇಸಿ;
ಅಜಿನೋ ಚ ಮೇಳಜಿನೋ, ರಾಧೋ ಸುರಾಧೋ ಗೋತಮೋ;
ವಸಭೇನ ಇಮೇ ಹೋನ್ತಿ, ದಸ ಥೇರಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾತಿ.
೨. ದುತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ಮಹಾಚುನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಸ್ಸೂಸಾ ¶ ¶ ¶ ಸುತವದ್ಧನೀ, ಸುತಂ ಪಞ್ಞಾಯ ವದ್ಧನಂ;
ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಜಾನಾತಿ, ಞಾತೋ ಅತ್ಥೋ ಸುಖಾವಹೋ.
‘‘ಸೇವೇಥ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ, ಚರೇಯ್ಯ ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಮೋಕ್ಖಂ;
ಸಚೇ ರತಿಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ತತ್ಥ, ಸಙ್ಘೇ ವಸೇ ರಕ್ಖಿತತ್ತೋ ಸತಿಮಾ’’ತಿ.
… ಮಹಾಚುನ್ದೋ ಥೇರೋ….
೨. ಜೋತಿದಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ವೇಠಮಿಸ್ಸೇನ [ವೇಘಮಿಸ್ಸೇನ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.), ವೇ ಗಮಿಸ್ಸೇನ, ವೇಖಮಿಸ್ಸೇನ (ಕ.)], ನಾನತ್ತೇನ ಚ ಕಮ್ಮುನಾ;
ಮನುಸ್ಸೇ ಉಪರುನ್ಧನ್ತಿ, ಫರುಸೂಪಕ್ಕಮಾ ಜನಾ;
ತೇಪಿ ¶ ತತ್ಥೇವ ಕೀರನ್ತಿ, ನ ಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಪನಸ್ಸತಿ.
‘‘ಯಂ ಕರೋತಿ ನರೋ ಕಮ್ಮಂ, ಕಲ್ಯಾಣಂ ಯದಿ ಪಾಪಕಂ;
ತಸ್ಸ ತಸ್ಸೇವ ದಾಯಾದೋ, ಯಂ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಪಕುಬ್ಬತೀ’’ತಿ.
… ಜೋತಿದಾಸೋ ಥೇರೋ….
೩. ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಹೋರತ್ತಾ, ಜೀವಿತಂ ಉಪರುಜ್ಝತಿ;
ಆಯು ಖೀಯತಿ ಮಚ್ಚಾನಂ, ಕುನ್ನದೀನಂವ ಓದಕಂ.
‘‘ಅಥ ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಕರಂ ಬಾಲೋ ನ ಬುಜ್ಝತಿ;
ಪಚ್ಛಾಸ್ಸ ಕಟುಕಂ ಹೋತಿ, ವಿಪಾಕೋ ಹಿಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ’’ತಿ.
… ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರೋ….
೪. ಸೋಮಮಿತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪರಿತ್ತಂ ದಾರುಮಾರುಯ್ಹ, ಯಥಾ ಸೀದೇ ಮಹಣ್ಣವೇ;
ಏವಂ ಕುಸೀತಮಾಗಮ್ಮ, ಸಾಧುಜೀವೀಪಿ ಸೀದತಿ;
ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಕುಸೀತಂ ಹೀನವೀರಿಯಂ.
‘‘ಪವಿವಿತ್ತೇಹಿ ¶ ¶ ಅರಿಯೇಹಿ, ಪಹಿತತ್ತೇಹಿ ಝಾಯಿಭಿ;
ನಿಚ್ಚಂ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇಹಿ, ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಸಹಾವಸೇ’’ತಿ.
… ಸೋಮಮಿತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೫. ಸಬ್ಬಮಿತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಜನೋ ಜನಮ್ಹಿ ಸಮ್ಬದ್ಧೋ [ಸಮ್ಬದ್ಧೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಜನಮೇವಸ್ಸಿತೋ ಜನೋ;
ಜನೋ ಜನೇನ ಹೇಠೀಯತಿ, ಹೇಠೇತಿ ಚ [ಬೋಧಿಯತಿ, ಬಾಧೇತಿ ಚ (ಕ.)] ಜನೋ ಜನಂ.
‘‘ಕೋ ¶ ಹಿ ತಸ್ಸ ಜನೇನತ್ಥೋ, ಜನೇನ ಜನಿತೇನ ವಾ;
ಜನಂ ಓಹಾಯ ಗಚ್ಛಂ ತಂ, ಹೇಠಯಿತ್ವಾ [ಬಾಧಯಿತ್ವಾ (ಕ.)] ಬಹುಂ ಜನ’’ನ್ತಿ.
… ಸಬ್ಬಮಿತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೬. ಮಹಾಕಾಳತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಾಳೀ ¶ ಇತ್ಥೀ ಬ್ರಹತೀ ಧಙ್ಕರೂಪಾ, ಸತ್ಥಿಞ್ಚ ಭೇತ್ವಾ ಅಪರಞ್ಚ ಸತ್ಥಿಂ;
ಬಾಹಞ್ಚ ಭೇತ್ವಾ ಅಪರಞ್ಚ ಬಾಹಂ, ಸೀಸಞ್ಚ ಭೇತ್ವಾ ದಧಿಥಾಲಕಂವ;
ಏಸಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಅಭಿಸನ್ದಹಿತ್ವಾ.
‘‘ಯೋ ವೇ ಅವಿದ್ವಾ ಉಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ದುಕ್ಖಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ;
ತಸ್ಮಾ ಪಜಾನಂ ಉಪಧಿಂ ನ ಕಯಿರಾ, ಮಾಹಂ ಪುನ ಭಿನ್ನಸಿರೋ ಸಯಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ [ಪಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ (ಕ.)].
… ಮಹಾಕಾಳೋ ಥೇರೋ….
೭. ತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಬಹೂ ಸಪತ್ತೇ ಲಭತಿ, ಮುಣ್ಡೋ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುತೋ;
ಲಾಭೀ ಅನ್ನಸ್ಸ ಪಾನಸ್ಸ, ವತ್ಥಸ್ಸ ಸಯನಸ್ಸ ಚ.
‘‘ಏತಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾ, ಸಕ್ಕಾರೇಸು ಮಹಬ್ಭಯಂ;
ಅಪ್ಪಲಾಭೋ ಅನವಸ್ಸುತೋ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ.
… ತಿಸ್ಸೋ ಥೇರೋ….
೮. ಕಿಮಿಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಾಚೀನವಂಸದಾಯಮ್ಹಿ ¶ , ಸಕ್ಯಪುತ್ತಾ ಸಹಾಯಕಾ;
ಪಹಾಯಾನಪ್ಪಕೇ ಭೋಗೇ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ.
‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ¶ ಪಹಿತತ್ತಾ, ನಿಚ್ಚಂ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮಾ;
ರಮನ್ತಿ ಧಮ್ಮರತಿಯಾ, ಹಿತ್ವಾನ ಲೋಕಿಯಂ ರತಿ’’ನ್ತಿ.
… ಕಿಮಿಲೋ [ಕಿಮ್ಬಿಲೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಥೇರೋ….
೯. ನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಯೋನಿಸೋ ¶ ಮನಸಿಕಾರಾ, ಮಣ್ಡನಂ ಅನುಯುಞ್ಜಿಸಂ;
ಉದ್ಧತೋ ಚಪಲೋ ಚಾಸಿಂ, ಕಾಮರಾಗೇನ ಅಟ್ಟಿತೋ.
‘‘ಉಪಾಯಕುಸಲೇನಾಹಂ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ;
ಯೋನಿಸೋ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ, ಭವೇ ಚಿತ್ತಂ ಉದಬ್ಬಹಿ’’ನ್ತಿ.
… ನನ್ದೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಸಿರಿಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪರೇ ಚ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಅತ್ತಾ ಚೇ ಅಸಮಾಹಿತೋ;
ಮೋಘಂ ಪರೇ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಅತ್ತಾ ಹಿ ಅಸಮಾಹಿತೋ.
‘‘ಪರೇ ಚ ನಂ ಗರಹನ್ತಿ, ಅತ್ತಾ ಚೇ ಸುಸಮಾಹಿತೋ;
ಮೋಘಂ ಪರೇ ಗರಹನ್ತಿ, ಅತ್ತಾ ಹಿ ಸುಸಮಾಹಿತೋ’’ತಿ.
… ಸಿರಿಮಾ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಚುನ್ದೋ ¶ ಚ ಜೋತಿದಾಸೋ ಚ, ಥೇರೋ ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿ ಚ;
ಸೋಮಮಿತ್ತೋ ಸಬ್ಬಮಿತ್ತೋ, ಕಾಲೋ ತಿಸ್ಸೋ ಚ ಕಿಮಿಲೋ [ಕಿಮ್ಬಿಲೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.), ಛನ್ದಲಕ್ಖಣಾನುಲೋಮಂ];
ನನ್ದೋ ಚ ಸಿರಿಮಾ ಚೇವ, ದಸ ಥೇರಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾತಿ.
೩. ತತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ಉತ್ತರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಖನ್ಧಾ ¶ ¶ ಮಯಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ, ತಣ್ಹಾ ಮೇ ಸುಸಮೂಹತಾ;
ಭಾವಿತಾ ಮಮ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ.
‘‘ಸೋಹಂ ¶ ಖನ್ಧೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ಅಬ್ಬಹಿತ್ವಾನ [ಅಬ್ಬುಹಿತ್ವಾನ (ಕ.)] ಜಾಲಿನಿಂ;
ಭಾವಯಿತ್ವಾನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಂ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ಉತ್ತರೋ ಥೇರೋ….
೨. ಭದ್ದಜಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪನಾದೋ ನಾಮ ಸೋ ರಾಜಾ, ಯಸ್ಸ ಯೂಪೋ ಸುವಣ್ಣಯೋ;
ತಿರಿಯಂ ಸೋಳಸುಬ್ಬೇಧೋ [ಸೋಳಸಪಬ್ಬೇಧೋ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.), ಸೋಳಸಬ್ಬಾಣೋ (?)], ಉಬ್ಭಮಾಹು [ಉದ್ಧಮಾಹು (ಸೀ.), ಉಚ್ಚಮಾಹು (ಸ್ಯಾ.)] ಸಹಸ್ಸಧಾ.
‘‘ಸಹಸ್ಸಕಣ್ಡೋ ಸತಗೇಣ್ಡು, ಧಜಾಲು ಹರಿತಾಮಯೋ;
ಅನಚ್ಚುಂ ತತ್ಥ ಗನ್ಧಬ್ಬಾ, ಛಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತ್ತಧಾ’’ತಿ.
… ಭದ್ದಜಿತ್ಥೇರೋ….
೩. ಸೋಭಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸತಿಮಾ ಪಞ್ಞವಾ ಭಿಕ್ಖು, ಆರದ್ಧಬಲವೀರಿಯೋ;
ಪಞ್ಚ ಕಪ್ಪಸತಾನಾಹಂ, ಏಕರತ್ತಿಂ ಅನುಸ್ಸರಿಂ.
‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ, ಸತ್ತ ಅಟ್ಠ ಚ ಭಾವಯಂ;
ಪಞ್ಚ ಕಪ್ಪಸತಾನಾಹಂ, ಏಕರತ್ತಿಂ ಅನುಸ್ಸರಿ’’ನ್ತಿ.
… ಸೋಭಿತೋ ಥೇರೋ….
೪. ವಲ್ಲಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಂ ಕಿಚ್ಚಂ ದಳ್ಹವೀರಿಯೇನ, ಯಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಬೋದ್ಧುಮಿಚ್ಛತಾ;
ಕರಿಸ್ಸಂ ನಾವರಜ್ಝಿಸ್ಸಂ [ನಾವರುಜ್ಝಿಸ್ಸಂ (ಕ. ಸೀ. ಕ.)], ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಂ ಪರಕ್ಕಮ.
‘‘ತ್ವಞ್ಚ ಮೇ ಮಗ್ಗಮಕ್ಖಾಹಿ, ಅಞ್ಜಸಂ ಅಮತೋಗಧಂ;
ಅಹಂ ಮೋನೇನ ಮೋನಿಸ್ಸಂ, ಗಙ್ಗಾಸೋತೋವ ಸಾಗರ’’ನ್ತಿ.
… ವಲ್ಲಿಯೋ ಥೇರೋ….
೫. ವೀತಸೋಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕೇಸೇ ¶ ¶ ಮೇ ಓಲಿಖಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಪ್ಪಕೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ;
ತತೋ ¶ ಆದಾಸಮಾದಾಯ, ಸರೀರಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಸಂ.
‘‘ತುಚ್ಛೋ ¶ ಕಾಯೋ ಅದಿಸ್ಸಿತ್ಥ, ಅನ್ಧಕಾರೋ ತಮೋ ಬ್ಯಗಾ;
ಸಬ್ಬೇ ಚೋಳಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ವೀತಸೋಕೋ ಥೇರೋ….
೬. ಪುಣ್ಣಮಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಹಿತ್ವಾ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ;
ಧಮ್ಮಾದಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಞಾಣದಸ್ಸನಮತ್ತನೋ.
‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಂ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ಸಬ್ಬಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ;
ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ತುಚ್ಛೋ ಕಾಯೋ ಅದಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ.
… ಪುಣ್ಣಮಾಸೋ ಥೇರೋ….
೭. ನನ್ದಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾಪಿ ಭದ್ದೋ ಆಜಞ್ಞೋ, ಖಲಿತ್ವಾ ಪತಿತಿಟ್ಠತಿ;
ಭಿಯ್ಯೋ ಲದ್ದಾನ ಸಂವೇಗಂ, ಅದೀನೋ ವಹತೇ ಧುರಂ.
‘‘ಏವಂ ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾವಕಂ;
ಆಜಾನೀಯಂ ಮಂ ಧಾರೇಥ, ಪುತ್ತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಓರಸ’’ನ್ತಿ.
… ನನ್ದಕೋ ಥೇರೋ….
೮. ಭರತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಹಿ ನನ್ದಕ ಗಚ್ಛಾಮ, ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ;
ಸೀಹನಾದಂ ನದಿಸ್ಸಾಮ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ.
‘‘ಯಾಯ ನೋ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ, ಅಮ್ಹೇ ಪಬ್ಬಾಜಯೀ ಮುನಿ;
ಸೋ ನೋ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಭರತೋ ಥೇರೋ….
೯. ಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನದನ್ತಿ ¶ ¶ ¶ ಏವಂ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ, ಸೀಹಾವ ಗಿರಿಗಬ್ಭರೇ;
ವೀರಾ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮಾ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹನಿಂ [ಸವಾಹನಂ (ಬಹೂಸು)].
‘‘ಸತ್ಥಾ ಚ ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮೇ, ಧಮ್ಮೋ ಸಙ್ಘೋ ಚ ಪೂಜಿತೋ;
ಅಹಞ್ಚ ವಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಪುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅನಾಸವ’’ನ್ತಿ.
… ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಕಣ್ಹದಿನ್ನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಪಾಸಿತಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ, ಸುತಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಣ್ಹಸೋ;
ಸುತ್ವಾನ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸಂ, ಅಞ್ಜಸಂ ಅಮತೋಗಧಂ.
‘‘ಭವರಾಗಹತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ, ಭವರಾಗೋ ಪುನ ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;
ನ ಚಾಹು ನ ಚ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಮೇ ಏತರಹಿ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ.
… ಕಣ್ಹದಿನ್ನೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ತತಿಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಉತ್ತರೋ ಭದ್ದಜಿತ್ಥೇರೋ, ಸೋಭಿತೋ ವಲ್ಲಿಯೋ ಇಸಿ;
ವೀತಸೋಕೋ ಚ ಯೋ ಥೇರೋ, ಪುಣ್ಣಮಾಸೋ ಚ ನನ್ದಕೋ;
ಭರತೋ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಚ, ಕಣ್ಹದಿನ್ನೋ ಮಹಾಮುನೀತಿ.
೪. ಚತುತ್ಥವಗ್ಗೋ
೧. ಮಿಗಸಿರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯತೋ ¶ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;
ವಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಉಗ್ಗಚ್ಛಿಂ, ಕಾಮಧಾತುಂ ಉಪಚ್ಚಗಂ.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ¶ ¶ ಪೇಕ್ಖಮಾನಸ್ಸ, ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ;
ಅಕುಪ್ಪಾ ಮೇ ವಿಮುತ್ತೀತಿ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯಾ’’ತಿ.
… ಮಿಗಸಿರೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸಿವಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನಿಚ್ಚಾನಿ ¶ ಗಹಕಾನಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪುನಪ್ಪುನಂ;
ಗಹಕಾರಂ [ಗಹಕಾರಕಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಗವೇಸನ್ತೋ, ದುಕ್ಖಾ ಜಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ.
‘‘ಗಹಕಾರಕ ದಿಟ್ಠೋಸಿ, ಪುನ ಗೇಹಂ ನ ಕಾಹಸಿ;
ಸಬ್ಬಾ ತೇ ಫಾಸುಕಾ ಭಗ್ಗಾ, ಥೂಣಿಕಾ [ಥೂಣಿರಾ (ಪೀ. ಕ.), ಧುಣಿರಾ (ಸ್ಯಾ.)] ಚ ವಿದಾಲಿತಾ [ಪದಾಲಿತಾ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)];
ವಿಮರಿಯಾದಿಕತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಇಧೇವ ವಿಧಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ಸಿವಕೋ [ಸೀವಕೋ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ….
೩. ಉಪವಾಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ವಾತೇಹಾಬಾಧಿತೋ [… ಬಾಧಿತೋ (ಕ.)] ಮುನಿ;
ಸಚೇ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಅತ್ಥಿ, ಮುನಿನೋ ದೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ.
‘‘ಪೂಜಿತೋ ಪೂಜನೇಯ್ಯಾನಂ [ಪೂಜನೀಯಾನಂ (ಸೀ.)], ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯಾನ ಸಕ್ಕತೋ;
ಅಪಚಿತೋಪಚೇಯ್ಯಾನಂ [ಅಪಚನೀಯಾನಂ (ಸೀ.), ಅಪಚಿನೇಯ್ಯಾನಂ (ಸ್ಯಾ.)], ತಸ್ಸ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಹಾತವೇ’’ತಿ.
… ಉಪವಾಣೋ ಥೇರೋ….
೪. ಇಸಿದಿನ್ನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ಉಪಾಸಕಾ, ಕಾಮಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ಇತಿ ಭಾಸಮಾನಾ;
ಸಾರತ್ತರತ್ತಾ ಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇಸು, ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ತೇ ಅಪೇಕ್ಖಾ.
‘‘ಅದ್ಧಾ ನ ಜಾನನ್ತಿ ಯತೋಧ ಧಮ್ಮಂ, ಕಾಮಾ ¶ ಅನಿಚ್ಚಾ ಇತಿ ಚಾಪಿ ಆಹು;
ರಾಗಞ್ಚ ತೇಸಂ ನ ಬಲತ್ಥಿ ಛೇತ್ತುಂ, ತಸ್ಮಾ ಸಿತಾ ಪುತ್ತದಾರಂ ಧನಞ್ಚಾ’’ತಿ.
… ಇಸಿದಿನ್ನೋ ಥೇರೋ….
೫. ಸಮ್ಬುಲಕಚ್ಚಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದೇವೋ ¶ ಚ ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ ಚ ಗಳಗಳಾಯತಿ,
ಏಕಕೋ ಚಾಹಂ ಭೇರವೇ ಬಿಲೇ ವಿಹರಾಮಿ;
ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಏಕಕಸ್ಸ ಭೇರವೇ ಬಿಲೇ ವಿಹರತೋ,
ನತ್ಥಿ ಭಯಂ ವಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಲೋಮಹಂಸೋ ವಾ.
‘‘ಧಮ್ಮತಾ ¶ ಮಮಸಾ ಯಸ್ಸ ಮೇ, ಏಕಕಸ್ಸ ಭೇರವೇ ಬಿಲೇ;
ವಿಹರತೋ ನತ್ಥಿ ಭಯಂ ವಾ, ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಲೋಮಹಂಸೋ ವಾ’’ತಿ.
… ಸಮ್ಬುಲಕಚ್ಚಾನೋ [ಸಮ್ಬಹುಲಕಚ್ಚಾನೋ (ಕ.)] ಥೇರೋ….
೬. ನಿತಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಉದಾ. ೩೪ ಉದಾನೇಪಿ] ‘‘ಕಸ್ಸ ¶ ಸೇಲೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಠಿತಂ ನಾನುಪಕಮ್ಪತಿ;
ವಿರತ್ತಂ ರಜನೀಯೇಸು, ಕುಪ್ಪನೀಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ;
ಯಸ್ಸೇವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುತೋ ತಂ ದುಕ್ಖಮೇಸ್ಸತಿ.
‘‘ಮಮ ಸೇಲೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಠಿತಂ ನಾನುಪಕಮ್ಪತಿ;
ವಿರತ್ತಂ ರಜನೀಯೇಸು, ಕುಪ್ಪನೀಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ;
ಮಮೇವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುತೋ ಮಂ ದುಕ್ಖಮೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ನಿತಕೋ [ಖಿತಕೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಥೇರೋ….
೭. ಸೋಣಪೋಟಿರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನ ತಾವ ಸುಪಿತುಂ ಹೋತಿ, ರತ್ತಿ ನಕ್ಖತ್ತಮಾಲಿನೀ;
ಪಟಿಜಗ್ಗಿತುಮೇವೇಸಾ, ರತ್ತಿ ಹೋತಿ ವಿಜಾನತಾ.
‘‘ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಾವಪತಿತಂ ¶ , ಕುಞ್ಜರೋ ಚೇ ಅನುಕ್ಕಮೇ;
ಸಙ್ಗಾಮೇ ಮೇ ಮತಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಞ್ಚೇ ಜೀವೇ ಪರಾಜಿತೋ’’ತಿ.
… ಸೋಣೋ ಪೋಟಿರಿಯೋ [ಸೇಲಿಸ್ಸರಿಯೋ (ಸೀ.), ಪೋಟ್ಟಿರಿಯಪುತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಥೇರೋ ….
೮. ನಿಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚ ¶ ಕಾಮಗುಣೇ ಹಿತ್ವಾ, ಪಿಯರೂಪೇ ಮನೋರಮೇ;
ಸದ್ಧಾಯ ಘರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಭವೇ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ.
… ನಿಸಭೋ ಥೇರೋ….
೯. ಉಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಮ್ಬಪಲ್ಲವಸಙ್ಕಾಸಂ, ಅಂಸೇ ಕತ್ವಾನ ಚೀವರಂ;
ನಿಸಿನ್ನೋ ಹತ್ಥಿಗೀವಾಯಂ, ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂ.
‘‘ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧತೋ ¶ ಓರುಯ್ಹ, ಸಂವೇಗಂ ಅಲಭಿಂ ತದಾ;
ಸೋಹಂ ದಿತ್ತೋ ತದಾ ಸನ್ತೋ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಉಸಭೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಕಪ್ಪಟಕುರತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಯಮಿತಿ ಕಪ್ಪಟೋ ಕಪ್ಪಟಕುರೋ, ಅಚ್ಛಾಯ ಅತಿಭರಿತಾಯ [ಅತಿಭರಿಯಾಯ (ಸೀ. ಕ.), ಅಚ್ಚಂ ಭರಾಯ (ಸ್ಯಾ.)];
ಅಮತಘಟಿಕಾಯಂ ಧಮ್ಮಕಟಮತ್ತೋ [ಧಮ್ಮಕಟಪತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ. ಅಟ್ಠ.), ಧಮ್ಮಕಟಮಗ್ಗೋ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)], ಕತಪದಂ ಝಾನಾನಿ ಓಚೇತುಂ.
‘‘ಮಾ ¶ ಖೋ ತ್ವಂ ಕಪ್ಪಟ ಪಚಾಲೇಸಿ, ಮಾ ತ್ವಂ ಉಪಕಣ್ಣಮ್ಹಿ ತಾಳೇಸ್ಸಂ;
ನ ¶ ಹಿ [ನ ವಾ (ಕ.)] ತ್ವಂ ಕಪ್ಪಟ ಮತ್ತಮಞ್ಞಾಸಿ, ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಮ್ಹಿ ಪಚಲಾಯಮಾನೋತಿ.
… ಕಪ್ಪಟಕುರೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಮಿಗಸಿರೋ ¶ ಸಿವಕೋ ಚ, ಉಪವಾನೋ ಚ ಪಣ್ಡಿತೋ;
ಇಸಿದಿನ್ನೋ ಚ ಕಚ್ಚಾನೋ, ನಿತಕೋ ಚ ಮಹಾವಸೀ;
ಪೋಟಿರಿಯಪುತ್ತೋ ನಿಸಭೋ, ಉಸಭೋ ಕಪ್ಪಟಕುರೋತಿ.
೫. ಪಞ್ಚಮವಗ್ಗೋ
೧. ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾ ಅಹೋ ಧಮ್ಮಾ, ಅಹೋ ನೋ ಸತ್ಥು ಸಮ್ಪದಾ;
ಯತ್ಥ ಏತಾದಿಸಂ ಧಮ್ಮಂ, ಸಾವಕೋ ಸಚ್ಛಿಕಾಹಿ’’ತಿ.
‘‘ಅಸಙ್ಖೇಯ್ಯೇಸು ಕಪ್ಪೇಸು, ಸಕ್ಕಾಯಾಧಿಗತಾ ಅಹೂ;
ತೇಸಮಯಂ ಪಚ್ಛಿಮಕೋ, ಚರಿಮೋಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ;
ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ….
೨. ಧಮ್ಮಪಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ¶ ಹವೇ ದಹರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಯುಞ್ಜತಿ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;
ಜಾಗರೋ ಸ ಹಿ ಸುತ್ತೇಸು [ಪತಿಸುತ್ತೇಸು (ಸೀ. ಕ.)], ಅಮೋಘಂ ತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾ ¶ ಸದ್ಧಞ್ಚ ಸೀಲಞ್ಚ, ಪಸಾದಂ ಧಮ್ಮದಸ್ಸನಂ;
ಅನುಯುಞ್ಜೇಥ ಮೇಧಾವೀ, ಸರಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಧಮ್ಮಪಾಲೋ ಥೇರೋ….
೩. ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ, ಅಸ್ಸಾ ಯಥಾ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ;
ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ, ದೇವಾಪಿ ಕಸ್ಸ [ತಸ್ಸ (ಬಹೂಸು)] ಪಿಹಯನ್ತಿ ತಾದಿನೋ’’ತಿ.
[ಧ. ಪ. ೯೪ ಧಮ್ಮಪದೇಪಿ] ‘‘ಮಯ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ¶ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ, ಅಸ್ಸಾ ಯಥಾ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ;
ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ, ದೇವಾಪಿ ಮಯ್ಹಂ ಪಿಹಯನ್ತಿ ತಾದಿನೋ’’ತಿ.
… ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿ ಥೇರೋ….
೪. ಮೋಘರಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಛವಿಪಾಪಕ ¶ ಚಿತ್ತಭದ್ದಕ, ಮೋಘರಾಜ ಸತತಂ ಸಮಾಹಿತೋ;
ಹೇಮನ್ತಿಕಸೀತಕಾಲರತ್ತಿಯೋ [ಹೇಮನ್ತಿಕಕಾಲರತ್ತಿಯೋ (ಕ.)], ಭಿಕ್ಖು ತ್ವಂಸಿ ಕಥಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ’’.
‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸಸ್ಸಾ ಮಗಧಾ, ಕೇವಲಾ ಇತಿ ಮೇ ಸುತಂ;
ಪಲಾಲಚ್ಛನ್ನಕೋ ಸೇಯ್ಯಂ, ಯಥಞ್ಞೇ ಸುಖಜೀವಿನೋ’’ತಿ.
… ಮೋಘರಾಜಾ ಥೇರೋ….
೫. ವಿಸಾಖಪಞ್ಚಾಲಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನ ಉಕ್ಖಿಪೇ ನೋ ಚ ಪರಿಕ್ಖಿಪೇ ಪರೇ, ಓಕ್ಖಿಪೇ ಪಾರಗತಂ ನ ಏರಯೇ;
ನ ¶ ಚತ್ತವಣ್ಣಂ ಪರಿಸಾಸು ಬ್ಯಾಹರೇ, ಅನುದ್ಧತೋ ಸಮ್ಮಿತಭಾಣಿ ಸುಬ್ಬತೋ.
‘‘ಸುಸುಖುಮನಿಪುಣತ್ಥದಸ್ಸಿನಾ, ಮತಿಕುಸಲೇನ ನಿವಾತವುತ್ತಿನಾ;
ಸಂಸೇವಿತವುದ್ಧಸೀಲಿನಾ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಹಿ ತೇನ ದುಲ್ಲಭ’’ನ್ತಿ.
… ವಿಸಾಖೋ ಪಞ್ಚಾಲಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ ….
೬. ಚೂಳಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನದನ್ತಿ ¶ ಮೋರಾ ಸುಸಿಖಾ ಸುಪೇಖುಣಾ, ಸುನೀಲಗೀವಾ ಸುಮುಖಾ ಸುಗಜ್ಜಿನೋ;
ಸುಸದ್ದಲಾ ಚಾಪಿ ಮಹಾಮಹೀ ಅಯಂ, ಸುಬ್ಯಾಪಿತಮ್ಬು ಸುವಲಾಹಕಂ ನಭಂ.
‘‘ಸುಕಲ್ಲರೂಪೋ ¶ ಸುಮನಸ್ಸ ಝಾಯತಂ [ಝಾಯಿತಂ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಸುನಿಕ್ಕಮೋ ಸಾಧು ಸುಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;
ಸುಸುಕ್ಕಸುಕ್ಕಂ ನಿಪುಣಂ ಸುದುದ್ದಸಂ, ಫುಸಾಹಿ ತಂ ಉತ್ತಮಮಚ್ಚುತಂ ಪದ’’ನ್ತಿ.
… ಚೂಳಕೋ [ಚೂಲಕೋ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)] ಥೇರೋ….
೭. ಅನೂಪಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನನ್ದಮಾನಾಗತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಸೂಲಮಾರೋಪಮಾನಕಂ;
ತೇನ ತೇನೇವ ವಜಸಿ, ಯೇನ ಸೂಲಂ ಕಲಿಙ್ಗರಂ.
‘‘ತಾಹಂ ಚಿತ್ತಕಲಿಂ ಬ್ರೂಮಿ, ತಂ ಬ್ರೂಮಿ ಚಿತ್ತದುಬ್ಭಕಂ;
ಸತ್ಥಾ ತೇ ದುಲ್ಲಭೋ ಲದ್ಧೋ, ಮಾನತ್ಥೇ ಮಂ ನಿಯೋಜಯೀ’’ತಿ.
… ಅನೂಪಮೋ ಥೇರೋ….
೮. ವಜ್ಜಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಂಸರಂ ¶ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ, ಗತೀಸು ಪರಿವತ್ತಿಸಂ;
ಅಪಸ್ಸಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಅನ್ಧಭೂತೋ [ಅನ್ಧೀಭೂತೋ (ಕ.)] ಪುಥುಜ್ಜನೋ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಮೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ, ಸಂಸಾರಾ ವಿನಳೀಕತಾ;
ಸಬ್ಬಾ ಗತೀ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ವಜ್ಜಿತೋ ಥೇರೋ….
೯. ಸನ್ಧಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಸ್ಸತ್ಥೇ ಹರಿತೋಭಾಸೇ, ಸಂವಿರೂಳ್ಹಮ್ಹಿ ಪಾದಪೇ;
ಏಕಂ ಬುದ್ಧಗತಂ ಸಞ್ಞಂ, ಅಲಭಿತ್ಥಂ [ಅಲಭಿಂ ಹಂ (ಕ.)] ಪತಿಸ್ಸತೋ.
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಸಞ್ಞಮಲಭಿಂ ತದಾ;
ತಸ್ಸಾ ಸಞ್ಞಾಯ ವಾಹಸಾ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಸನ್ಧಿತೋ ಥೇರೋ….
ವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ ¶ –
ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ¶ ಥೇರೋ, ಧಮ್ಮಪಾಲೋ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿ;
ಮೋಘರಾಜಾ ವಿಸಾಖೋ ಚ, ಚೂಳಕೋ ಚ ಅನೂಪಮೋ;
ವಜ್ಜಿತೋ ಸನ್ಧಿತೋ ಥೇರೋ, ಕಿಲೇಸರಜವಾಹನೋತಿ.
ದುಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಗಾಥಾದುಕನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ನವುತಿ ಚೇವ ಅಟ್ಠ ಚ;
ಥೇರಾ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸಂ, ಭಾಸಿತಾ ನಯಕೋವಿದಾತಿ.
೩. ತಿಕನಿಪಾತೋ
೧. ಅಙ್ಗಣಿಕಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಯೋನಿ ¶ ¶ ¶ ¶ ಸುದ್ಧಿಮನ್ವೇಸಂ, ಅಗ್ಗಿಂ ಪರಿಚರಿಂ ವನೇ;
ಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ ಅಜಾನನ್ತೋ, ಅಕಾಸಿಂ ಅಮರಂ ತಪಂ [ಅಕಾಸಿಂ ಅಪರಂ ತಪಂ (ಸ್ಯಾ.), ಅಕಾಸಿಂ ಅಮತಂ ತಪಂ (ಕ.)].
‘‘ತಂ ಸುಖೇನ ಸುಖಂ ಲದ್ಧಂ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧು ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ಇದಾನಿ ಖೋಮ್ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ;
ತೇವಿಜ್ಜೋ ನ್ಹಾತಕೋ [ನಹಾತಕೋ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)] ಚಮ್ಹಿ, ಸೋತ್ತಿಯೋ ಚಮ್ಹಿ ವೇದಗೂ’’ತಿ.
… ಅಙ್ಗಣಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಥೇರೋ….
೨. ಪಚ್ಚಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚಾಹಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸೇಖೋ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ,
ವಿಹಾರಂ ಮೇ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ, ಚೇತಸೋ ಪಣಿಧೀ ಅಹು.
‘‘ನಾಸಿಸ್ಸಂ ನ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿಹಾರತೋ ನ ನಿಕ್ಖಮೇ;
ನಪಿ ಪಸ್ಸಂ ನಿಪಾತೇಸ್ಸಂ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ.
‘‘ತಸ್ಸ ಮೇವಂ ವಿಹರತೋ, ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಪಚ್ಚಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ಬಾಕುಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕರಣೀಯಾನಿ, ಪಚ್ಛಾ ಸೋ ಕಾತುಮಿಚ್ಛತಿ;
ಸುಖಾ ಸೋ ಧಂಸತೇ ಠಾನಾ, ಪಚ್ಛಾ ಚ ಮನುತಪ್ಪತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿ ಕಯಿರಾ ತಞ್ಹಿ ವದೇ, ಯಂ ನ ಕಯಿರಾ ನ ತಂ ವದೇ;
ಅಕರೋನ್ತಂ ¶ ಭಾಸಮಾನಂ, ಪರಿಜಾನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ.
‘‘ಸುಸುಖಂ ¶ ¶ ವತ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧದೇಸಿತಂ;
ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಖೇಮಂ, ಯತ್ಥ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ.
… ಬಾಕುಲೋ [ಬಾಕ್ಕುಲೋ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ….
೪. ಧನಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಖಂ ಚೇ ಜೀವಿತುಂ ಇಚ್ಛೇ, ಸಾಮಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಅಪೇಕ್ಖವಾ;
ಸಙ್ಘಿಕಂ ನಾತಿಮಞ್ಞೇಯ್ಯ, ಚೀವರಂ ಪಾನಭೋಜನಂ.
‘‘ಸುಖಂ ಚೇ ಜೀವಿತುಂ ಇಚ್ಛೇ, ಸಾಮಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಅಪೇಕ್ಖವಾ;
ಅಹಿ ಮೂಸಿಕಸೋಬ್ಭಂವ, ಸೇವೇಥ ಸಯನಾಸನಂ.
‘‘ಸುಖಂ ಚೇ ¶ ಜೀವಿತುಂ ಇಚ್ಛೇ, ಸಾಮಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಅಪೇಕ್ಖವಾ;
ಇತರೀತರೇನ ತುಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಏಕಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಾವಯೇ’’ತಿ.
… ಧನಿಯೋ ಥೇರೋ….
೫. ಮಾತಙ್ಗಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅತಿಸೀತಂ ಅತಿಉಣ್ಹಂ, ಅತಿಸಾಯಮಿದಂ ಅಹು;
ಇತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಖಣಾ ಅಚ್ಚೇನ್ತಿ ಮಾಣವೇ.
‘‘ಯೋ ಚ ಸೀತಞ್ಚ ಉಣ್ಹಞ್ಚ, ತಿಣಾ ಭಿಯ್ಯೋ ನ ಮಞ್ಞತಿ;
ಕರಂ ಪುರಿಸಕಿಚ್ಚಾನಿ, ಸೋ ಸುಖಾ ನ ವಿಹಾಯತಿ.
‘‘ದಬ್ಬಂ ಕುಸಂ ಪೋಟಕಿಲಂ, ಉಸೀರಂ ಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜಂ;
ಉರಸಾ ಪನುದಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹಯ’’ನ್ತಿ.
… ಮಾತಙ್ಗಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೬. ಖುಜ್ಜಸೋಭಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೇ ಚಿತ್ತಕಥೀ ಬಹುಸ್ಸುತಾ, ಸಮಣಾ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತವಾಸಿನೋ;
ತೇಸಞ್ಞತರೋಯಮಾಯುವಾ, ದ್ವಾರೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಖುಜ್ಜಸೋಭಿತೋ.
‘‘ಯೇ ¶ ¶ ಚಿತ್ತಕಥೀ ಬಹುಸ್ಸುತಾ, ಸಮಣಾ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತವಾಸಿನೋ;
ತೇಸಞ್ಞತರೋಯಮಾಯುವಾ, ದ್ವಾರೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಮಾಲುತೇರಿತೋ.
‘‘ಸುಯುದ್ಧೇನ ಸುಯಿಟ್ಠೇನ, ಸಙ್ಗಾಮವಿಜಯೇನ ಚ;
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಚಿಣ್ಣೇನ, ಏವಾಯಂ ಸುಖಮೇಧತೀ’’ತಿ.
… ಖುಜ್ಜಸೋಭಿತೋ ಥೇರೋ….
೭. ವಾರಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋಧ ¶ ಕೋಚಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಪರಪಾಣಾನಿ ಹಿಂಸತಿ;
ಅಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ ಪರಮ್ಹಾ ಚ, ಉಭಯಾ ಧಂಸತೇ ನರೋ.
‘‘ಯೋ ಚ ಮೇತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ಸಬ್ಬಪಾಣಾನುಕಮ್ಪತಿ;
ಬಹುಞ್ಹಿ ಸೋ ಪಸವತಿ, ಪುಞ್ಞಂ ತಾದಿಸಕೋ ನರೋ.
‘‘ಸುಭಾಸಿತಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖೇಥ, ಸಮಣೂಪಾಸನಸ್ಸ ಚ;
ಏಕಾಸನಸ್ಸ ಚ ರಹೋ, ಚಿತ್ತವೂಪಸಮಸ್ಸ ಚಾ’’ತಿ.
… ವಾರಣೋ ಥೇರೋ….
೮. ವಸ್ಸಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಕೋಪಿ ಸದ್ಧೋ ಮೇಧಾವೀ, ಅಸ್ಸದ್ಧಾನೀಧ ಞಾತಿನಂ;
ಧಮ್ಮಟ್ಠೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಹೋತಿ ಅತ್ಥಾಯ ಬನ್ಧುನಂ.
‘‘ನಿಗ್ಗಯ್ಹ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ, ಚೋದಿತಾ ಞಾತಯೋ ಮಯಾ;
ಞಾತಿಬನ್ಧವಪೇಮೇನ, ಕಾರಂ ಕತ್ವಾನ ಭಿಕ್ಖುಸು.
‘‘ತೇ ಅಬ್ಭತೀತಾ ಕಾಲಙ್ಕತಾ, ಪತ್ತಾ ತೇ ತಿದಿವಂ ಸುಖಂ;
ಭಾತರೋ ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾ ಚ, ಮೋದನ್ತಿ ಕಾಮಕಾಮಿನೋ’’ತಿ.
… ವಸ್ಸಿಕೋ [ಪಸ್ಸಿಕೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಥೇರೋ….
೯. ಯಸೋಜತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಾಲಪಬ್ಬಙ್ಗಸಙ್ಕಾಸೋ, ಕಿಸೋ ಧಮನಿಸನ್ಥತೋ;
ಮತ್ತಞ್ಞೂ ¶ ಅನ್ನಪಾನಮ್ಹಿ, ಅದೀನಮನಸೋ ನರೋ’’.
‘‘ಫುಟ್ಠೋ ¶ ¶ ಡಂಸೇಹಿ ಮಕಸೇಹಿ, ಅರಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹಾವನೇ;
ನಾಗೋ ಸಙ್ಗಾಮಸೀಸೇವ, ಸತೋ ತತ್ರಾಧಿವಾಸಯೇ.
‘‘ಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ತಥಾ ಏಕೋ, ಯಥಾ ದೇವೋ ತಥಾ ದುವೇ;
ಯಥಾ ಗಾಮೋ ತಥಾ ತಯೋ, ಕೋಲಾಹಲಂ ತತುತ್ತರಿ’’ನ್ತಿ.
… ಯಸೋಜೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಸಾಟಿಮತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಹು ¶ ತುಯ್ಹಂ ಪುರೇ ಸದ್ಧಾ, ಸಾ ತೇ ಅಜ್ಜ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;
ಯಂ ತುಯ್ಹಂ ತುಯ್ಹಮೇವೇತಂ, ನತ್ಥಿ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಮ.
‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ ಹಿ ಚಲಾ ಸದ್ದಾ, ಏವಂ ದಿಟ್ಠಾ ಹಿ ಸಾ ಮಯಾ;
ರಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ವಿರಜ್ಜನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಕಿಂ ಜಿಯ್ಯತೇ ಮುನಿ.
‘‘ಪಚ್ಚತಿ ಮುನಿನೋ ಭತ್ತಂ, ಥೋಕಂ ಥೋಕಂ ಕುಲೇ ಕುಲೇ;
ಪಿಣ್ಡಿಕಾಯ ಚರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅತ್ಥಿ ಜಙ್ಘಬಲಂ [ಜಙ್ಘಾಬಲಂ (ಸೀ.)] ಮಮಾ’’ತಿ.
… ಸಾಟಿಮತ್ತಿಯೋ ಥೇರೋ….
೧೧. ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸದ್ಧಾಯ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ನವಪಬ್ಬಜಿತೋ ನವೋ;
ಮಿತ್ತೇ ಭಜೇಯ್ಯ ಕಲ್ಯಾಣೇ, ಸುದ್ಧಾಜೀವೇ ಅತನ್ದಿತೇ.
‘‘ಸದ್ಧಾಯ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ನವಪಬ್ಬಜಿತೋ ನವೋ;
ಸಙ್ಘಸ್ಮಿಂ ವಿಹರಂ ಭಿಕ್ಖು, ಸಿಕ್ಖೇಥ ವಿನಯಂ ಬುಧೋ.
‘‘ಸದ್ಧಾಯ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ನವಪಬ್ಬಜಿತೋ ನವೋ;
ಕಪ್ಪಾಕಪ್ಪೇಸು ಕುಸಲೋ, ಚರೇಯ್ಯ ಅಪುರಕ್ಖತೋ’’ತಿ.
… ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೋ….
೧೨. ಉತ್ತರಪಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಣ್ಡಿತಂ ¶ ವತ ಮಂ ಸನ್ತಂ, ಅಲಮತ್ಥವಿಚಿನ್ತಕಂ;
ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ ಲೋಕೇ, ಸಮ್ಮೋಹಾ ಪಾತಯಿಂಸು ಮಂ.
‘‘ಪಕ್ಖನ್ದೋ ಮಾರವಿಸಯೇ, ದಳ್ಹಸಲ್ಲಸಮಪ್ಪಿತೋ;
ಅಸಕ್ಖಿಂ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ, ಅಹಂ ಪಾಸಾ ಪಮುಚ್ಚಿತುಂ.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ¶ ಕಾಮಾ ಪಹೀನಾ ಮೇ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಪದಾಲಿತಾ [ವಿದಾಲಿತಾ (ಸೀ. ಪೀ. ಅಟ್ಠ.)];
ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಉತ್ತರಪಾಲೋ ಥೇರೋ….
೧೩. ಅಭಿಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುಣಾಥ ಞಾತಯೋ ಸಬ್ಬೇ, ಯಾವನ್ತೇತ್ಥ ಸಮಾಗತಾ;
ಧಮ್ಮಂ ವೋ ದೇಸಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ದುಕ್ಖಾ ಜಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೮೫] ‘‘ಆರಮ್ಭಥ [ಆರಭಥ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.), ಆರಬ್ಭಥ (ಕ.)] ನಿಕ್ಕಮಥ, ಯುಞ್ಜಥ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;
ಧುನಾಥ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋ.
‘‘ಯೋ ¶ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹಸ್ಸತಿ [ವಿಹೇಸ್ಸತಿ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)];
ಪಹಾಯ ಜಾತಿಸಂಸಾರಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ಅಭಿಭೂತೋ ಥೇರೋ….
೧೪. ಗೋತಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಂಸರಂ ¶ ಹಿ ನಿರಯಂ ಅಗಚ್ಛಿಸ್ಸಂ, ಪೇತಲೋಕಮಗಮಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ;
ದುಕ್ಖಮಮ್ಹಿಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಂ, ನೇಕಧಾ ಹಿ ವುಸಿತಂ ಚಿರಂ ಮಯಾ.
‘‘ಮಾನುಸೋಪಿ ಚ ಭವೋಭಿರಾಧಿತೋ, ಸಗ್ಗಕಾಯಮಗಮಂ ಸಕಿಂ ಸಕಿಂ;
ರೂಪಧಾತುಸು ¶ ಅರೂಪಧಾತುಸು, ನೇವಸಞ್ಞಿಸು ಅಸಞ್ಞಿಸುಟ್ಠಿತಂ.
‘‘ಸಮ್ಭವಾ ಸುವಿದಿತಾ ಅಸಾರಕಾ, ಸಙ್ಖತಾ ಪಚಲಿತಾ ಸದೇರಿತಾ;
ತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಹಮತ್ತಸಮ್ಭವಂ, ಸನ್ತಿಮೇವ ಸತಿಮಾ ಸಮಜ್ಝಗ’’ನ್ತಿ.
… ಗೋತಮೋ ಥೇರೋ….
೧೫. ಹಾರಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕರಣೀಯಾನಿ, ಪಚ್ಛಾ ಸೋ ಕಾತುಮಿಚ್ಛತಿ;
ಸುಖಾ ಸೋ ಧಂಸತೇ ಠಾನಾ, ಪಚ್ಛಾ ಚ ಮನುತಪ್ಪತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿ ¶ ಕಯಿರಾ ತಞ್ಹಿ ವದೇ, ಯಂ ನ ಕಯಿರಾ ನ ತಂ ವದೇ;
ಅಕರೋನ್ತಂ ಭಾಸಮಾನಂ, ಪರಿಜಾನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ.
‘‘ಸುಸುಖಂ ವತ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧದೇಸಿತಂ;
ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಖೇಮಂ, ಯತ್ಥ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ.
… ಹಾರಿತೋ ಥೇರೋ….
೧೬. ವಿಮಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಾಪಮಿತ್ತೇ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ, ಭಜೇಯ್ಯುತ್ತಮಪುಗ್ಗಲಂ;
ಓವಾದೇ ಚಸ್ಸ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಪತ್ಥೇನ್ತೋ ಅಚಲಂ ಸುಖಂ.
‘‘ಪರಿತ್ತಂ ದಾರುಮಾರುಯ್ಹ, ಯಥಾ ಸೀದೇ ಮಹಣ್ಣವೇ;
ಏವಂ ಕುಸೀತಮಾಗಮ್ಮ, ಸಾಧುಜೀವೀಪಿ ಸೀದತಿ;
ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಕುಸೀತಂ ಹೀನವೀರಿಯಂ.
‘‘ಪವಿವಿತ್ತೇಹಿ ¶ ಅರಿಯೇಹಿ, ಪಹಿತತ್ತೇಹಿ ಝಾಯಿಭಿ;
ನಿಚ್ಚಂ ¶ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇಹಿ, ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಸಹಾವಸೇ’’ತಿ.
… ವಿಮಲೋ ಥೇರೋ….
ತಿಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಅಙ್ಗಣಿಕೋ ಭಾರದ್ವಾಜೋ, ಪಚ್ಚಯೋ ಬಾಕುಲೋ ಇಸಿ;
ಧನಿಯೋ ಮಾತಙ್ಗಪುತ್ತೋ, ಸೋಭಿತೋ ವಾರಣೋ ಇಸಿ.
ವಸ್ಸಿಕೋ ಚ ಯಸೋಜೋ ಚ, ಸಾಟಿಮತ್ತಿಯುಪಾಲಿ ಚ;
ಉತ್ತರಪಾಲೋ ಅಭಿಭೂತೋ, ಗೋತಮೋ ಹಾರಿತೋಪಿ ಚ.
ಥೇರೋ ತಿಕನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ವಿಮಲೋ ಕತೋ;
ಅಟ್ಠತಾಲೀಸ ಗಾಥಾಯೋ, ಥೇರಾ ಸೋಳಸ ಕಿತ್ತಿತಾತಿ.
೪. ಚತುಕನಿಪಾತೋ
೧. ನಾಗಸಮಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಲಙ್ಕತಾ ¶ ¶ ¶ ಸುವಸನಾ, ಮಾಲಿನೀ ಚನ್ದನುಸ್ಸದಾ;
ಮಜ್ಝೇ ಮಹಾಪಥೇ ನಾರೀ, ತುರಿಯೇ ನಚ್ಚತಿ ನಟ್ಟಕೀ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಿಕಾಯ ಪವಿಟ್ಠೋಹಂ, ಗಚ್ಛನ್ತೋ ನಂ ಉದಿಕ್ಖಿಸಂ;
ಅಲಙ್ಕತಂ ಸುವಸನಂ, ಮಚ್ಚುಪಾಸಂವ ಓಡ್ಡಿತಂ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಮನಸೀಕಾರೋ, ಯೋನಿಸೋ ಉದಪಜ್ಜಥ;
ಆದೀನವೋ ಪಾತುರಹು, ನಿಬ್ಬಿದಾ ಸಮತಿಟ್ಠಥ [ಸಮ್ಪತಿಟ್ಠಥ (ಕ.)].
‘‘ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ¶ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ನಾಗಸಮಾಲೋ ಥೇರೋ….
೨. ಭಗುತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಹಂ ಮಿದ್ಧೇನ ಪಕತೋ, ವಿಹಾರಾ ಉಪನಿಕ್ಖಮಿಂ;
ಚಙ್ಕಮಂ ಅಭಿರುಹನ್ತೋ, ತತ್ಥೇವ ಪಪತಿಂ ಛಮಾ.
‘‘ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಮಜ್ಜಿತ್ವಾ, ಪುನಪಾರುಯ್ಹ ಚಙ್ಕಮಂ;
ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮಿಂ ಸೋಹಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತೋ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಮನಸೀಕಾರೋ, ಯೋನಿಸೋ ಉದಪಜ್ಜಥ;
ಆದೀನವೋ ಪಾತುರಹು, ನಿಬ್ಬಿದಾ ಸಮತಿಟ್ಠಥ.
‘‘ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಭಗುತ್ಥೇರೋ….
೩. ಸಭಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಧ. ಪ. ೬ ಧಮ್ಮಪದೇಪಿ] ‘‘ಪರೇ ಚ ನ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಯಮಾಮಸೇ;
ಯೇ ಚ ತತ್ಥ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ತತೋ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಮೇಧಗಾ.
‘‘ಯದಾ ¶ ಚ ಅವಿಜಾನನ್ತಾ, ಇರಿಯನ್ತ್ಯಮರಾ ವಿಯ;
ವಿಜಾನನ್ತಿ ಚ ಯೇ ಧಮ್ಮಂ, ಆತುರೇಸು ಅನಾತುರಾ.
‘‘ಯಂ ¶ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಥಿಲಂ ಕಮ್ಮಂ, ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಞ್ಚ ಯಂ ವತಂ;
ಸಙ್ಕಸ್ಸರಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ನ ತಂ ಹೋತಿ ಮಹಪ್ಫಲಂ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತಿ;
ಆರಕಾ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ನಭಂ ಪುಥವಿಯಾ ಯಥಾ’’ತಿ.
… ಸಭಿಯೋ ಥೇರೋ….
೪. ನನ್ದಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಧಿರತ್ಥು ¶ ಪೂರೇ ದುಗ್ಗನ್ಧೇ, ಮಾರಪಕ್ಖೇ ಅವಸ್ಸುತೇ;
ನವಸೋತಾನಿ ತೇ ಕಾಯೇ, ಯಾನಿ ಸನ್ದನ್ತಿ ಸಬ್ಬದಾ.
‘‘ಮಾ ¶ ಪುರಾಣಂ ಅಮಞ್ಞಿತ್ಥೋ, ಮಾಸಾದೇಸಿ ತಥಾಗತೇ;
ಸಗ್ಗೇಪಿ ತೇ ನ ರಜ್ಜನ್ತಿ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ [ಕಿಮಙ್ಗ ಪನ (ಸೀ.)] ಮಾನುಸೇ.
‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಬಾಲಾ ದುಮ್ಮೇಧಾ, ದುಮ್ಮನ್ತೀ ಮೋಹಪಾರುತಾ;
ತಾದಿಸಾ ತತ್ಥ ರಜ್ಜನ್ತಿ, ಮಾರಖಿತ್ತಮ್ಹಿ ಬನ್ಧನೇ.
‘‘ಯೇಸಂ ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ, ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿರಾಜಿತಾ;
ತಾದೀ ತತ್ಥ ನ ರಜ್ಜನ್ತಿ, ಛಿನ್ನಸುತ್ತಾ ಅಬನ್ಧನಾ’’ತಿ.
… ನನ್ದಕೋ ಥೇರೋ….
೫. ಜಮ್ಬುಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸವಸ್ಸಾನಿ, ರಜೋಜಲ್ಲಮಧಾರಯಿಂ;
ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಮಾಸಿಕಂ ಭತ್ತಂ, ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಅಲೋಚಯಿಂ.
‘‘ಏಕಪಾದೇನ ಅಟ್ಠಾಸಿಂ, ಆಸನಂ ಪರಿವಜ್ಜಯಿಂ;
ಸುಕ್ಖಗೂಥಾನಿ ಚ ಖಾದಿಂ, ಉದ್ದೇಸಞ್ಚ ನ ಸಾದಿಯಿಂ.
‘‘ಏತಾದಿಸಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಬಹುಂ ದುಗ್ಗತಿಗಾಮಿನಂ;
ವುಯ್ಹಮಾನೋ ಮಹೋಘೇನ, ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಮಾಗಮಂ.
‘‘ಸರಣಗಮನಂ ಪಸ್ಸ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಜಮ್ಬುಕೋ ಥೇರೋ….
೬. ಸೇನಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ¶ ¶ ವತ ಮೇ ಆಸಿ, ಗಯಾಯಂ ಗಯಫಗ್ಗುಯಾ;
ಯಂ ಅದ್ದಸಾಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ದೇಸೇನ್ತಂ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ಮಹಪ್ಪಭಂ ¶ ಗಣಾಚರಿಯಂ, ಅಗ್ಗಪತ್ತಂ ವಿನಾಯಕಂ;
ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಜಿನಂ ಅತುಲದಸ್ಸನಂ.
‘‘ಮಹಾನಾಗಂ ಮಹಾವೀರಂ, ಮಹಾಜುತಿಮನಾಸವಂ;
ಸಬ್ಬಾಸವಪರಿಕ್ಖೀಣಂ, ಸತ್ಥಾರಮಕುತೋಭಯಂ.
‘‘ಚಿರಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ವತ ಮಂ, ದಿಟ್ಠಿಸನ್ದಾನಬನ್ಧಿತಂ [ಸನ್ಧಿತಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.), ಸನ್ದಿತಂ (ಪೀ. ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)];
ವಿಮೋಚಯಿ ಸೋ ಭಗವಾ, ಸಬ್ಬಗನ್ಥೇಹಿ ಸೇನಕ’’ನ್ತಿ.
… ಸೇನಕೋ ಥೇರೋ….
೭. ಸಮ್ಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ದನ್ಧಕಾಲೇ ತರತಿ, ತರಣೀಯೇ ಚ ದನ್ಧಯೇ;
ಅಯೋನಿ [ಅಯೋನಿಸೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಸಂವಿಧಾನೇನ, ಬಾಲೋ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ.
‘‘ತಸ್ಸತ್ಥಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ;
ಆಯಸಕ್ಯಞ್ಚ [ಆಯಸಸ್ಯಞ್ಚ (ಸೀ.)] ಪಪ್ಪೋತಿ, ಮಿತ್ತೇಹಿ ಚ ವಿರುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಯೋ ದನ್ಧಕಾಲೇ ದನ್ಧೇತಿ, ತರಣೀಯೇ ಚ ತಾರಯೇ;
ಯೋನಿಸೋ ಸಂವಿಧಾನೇನ, ಸುಖಂ ಪಪ್ಪೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ.
‘‘ತಸ್ಸತ್ಥಾ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ, ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ;
ಯಸೋ ಕಿತ್ತಿಞ್ಚ ಪಪ್ಪೋತಿ, ಮಿತ್ತೇಹಿ ನ ವಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ.
… ಸಮ್ಭೂತೋ ಥೇರೋ….
೮. ರಾಹುಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಭಯೇನೇವ ¶ ಸಮ್ಪನ್ನೋ, ರಾಹುಲಭದ್ದೋತಿ ಮಂ ವಿದೂ;
ಯಞ್ಚಮ್ಹಿ ಪುತ್ತೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ, ಯಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಮಾ.
‘‘ಯಞ್ಚ ಮೇ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ಯಞ್ಚ ನತ್ಥಿ ಪುನಬ್ಭವೋ;
ಅರಹಾ ¶ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಮ್ಹಿ, ತೇವಿಜ್ಜೋ ಅಮತದ್ದಸೋ.
‘‘ಕಾಮನ್ಧಾ ¶ ಜಾಲಪಚ್ಛನ್ನಾ, ತಣ್ಹಾಛಾದನಛಾದಿತಾ;
ಪಮತ್ತಬನ್ಧುನಾ ಬದ್ಧಾ, ಮಚ್ಛಾವ ಕುಮಿನಾಮುಖೇ.
‘‘ತಂ ¶ ಕಾಮಂ ಅಹಮುಜ್ಝಿತ್ವಾ, ಛೇತ್ವಾ ಮಾರಸ್ಸ ಬನ್ಧನಂ;
ಸಮೂಲಂ ತಣ್ಹಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ಸೀತಿಭೂತೋಸ್ಮಿ ನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ.
… ರಾಹುಲೋ ಥೇರೋ….
೯. ಚನ್ದನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಜಾತರೂಪೇನ ಸಞ್ಛನ್ನಾ [ಪಚ್ಛನ್ನಾ (ಸೀ.)], ದಾಸೀಗಣಪುರಕ್ಖತಾ;
ಅಙ್ಕೇನ ಪುತ್ತಮಾದಾಯ, ಭರಿಯಾ ಮಂ ಉಪಾಗಮಿ.
‘‘ತಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾನ ಆಯನ್ತಿಂ, ಸಕಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತರಂ;
ಅಲಙ್ಕತಂ ಸುವಸನಂ, ಮಚ್ಚುಪಾಸಂವ ಓಡ್ಡಿತಂ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಮನಸೀಕಾರೋ, ಯೋನಿಸೋ ಉದಪಜ್ಜಥ;
ಆದೀನವೋ ಪಾತುರಹು, ನಿಬ್ಬಿದಾ ಸಮತಿಟ್ಠಥ.
‘‘ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಚನ್ದನೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಧಮ್ಮಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಜಾ. ೧.೧೦.೧೦೨ ಜಾತಕೇಪಿ] ‘‘ಧಮ್ಮೋ ಹವೇ ರಕ್ಖತಿ ಧಮ್ಮಚಾರಿಂ, ಧಮ್ಮೋ ಸುಚಿಣ್ಣೋ ಸುಖಮಾವಹತಿ;
ಏಸಾನಿಸಂಸೋ ಧಮ್ಮೇ ಸುಚಿಣ್ಣೇ, ನ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ ಧಮ್ಮಚಾರೀ.
[ಜಾ. ೧.೧೫.೩೮೫] ‘‘ನಹಿ ಧಮ್ಮೋ ಅಧಮ್ಮೋ ಚ, ಉಭೋ ಸಮವಿಪಾಕಿನೋ;
ಅಧಮ್ಮೋ ¶ ನಿರಯಂ ನೇತಿ, ಧಮ್ಮೋ ಪಾಪೇತಿ ಸುಗ್ಗತಿಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಧಮ್ಮೇಸು ಕರೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ, ಇತಿ ಮೋದಮಾನೋ ಸುಗತೇನ ತಾದಿನಾ;
ಧಮ್ಮೇ ಠಿತಾ ಸುಗತವರಸ್ಸ ಸಾವಕಾ, ನೀಯನ್ತಿ ಧೀರಾ ಸರಣವರಗ್ಗಗಾಮಿನೋ.
‘‘ವಿಪ್ಫೋಟಿತೋ ¶ ಗಣ್ಡಮೂಲೋ, ತಣ್ಹಾಜಾಲೋ ಸಮೂಹತೋ;
ಸೋ ಖೀಣಸಂಸಾರೋ ನ ಚತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚನಂ,
ಚನ್ದೋ ಯಥಾ ದೋಸಿನಾ ಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯ’’ನ್ತಿ.
… ಧಮ್ಮಿಕೋ ಥೇರೋ….
೧೧. ಸಪ್ಪಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯದಾ ಬಲಾಕಾ ಸುಚಿಪಣ್ಡರಚ್ಛದಾ, ಕಾಳಸ್ಸ ಮೇಘಸ್ಸ ಭಯೇನ ತಜ್ಜಿತಾ;
ಪಲೇಹಿತಿ ಆಲಯಮಾಲಯೇಸಿನೀ, ತದಾ ನದೀ ಅಜಕರಣೀ ರಮೇತಿ ಮಂ.
‘‘ಯದಾ ¶ ¶ ಬಲಾಕಾ ಸುವಿಸುದ್ಧಪಣ್ಡರಾ, ಕಾಳಸ್ಸ ಮೇಘಸ್ಸ ಭಯೇನ ತಜ್ಜಿತಾ;
ಪರಿಯೇಸತಿ ಲೇಣಮಲೇಣದಸ್ಸಿನೀ, ತದಾ ನದೀ ಅಜಕರಣೀ ರಮೇತಿ ಮಂ.
‘‘ಕಂ ನು ತತ್ಥ ನ ರಮೇನ್ತಿ, ಜಮ್ಬುಯೋ ಉಭತೋ ತಹಿಂ;
ಸೋಭೇನ್ತಿ ಆಪಗಾಕೂಲಂ, ಮಮ ಲೇಣಸ್ಸ [ಮಹಾಲೇಣಸ್ಸ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಪಚ್ಛತೋ.
‘‘ತಾ ಮತಮದಸಙ್ಘಸುಪ್ಪಹೀನಾ,
ಭೇಕಾ ¶ ಮನ್ದವತೀ ಪನಾದಯನ್ತಿ;
‘ನಾಜ್ಜ ಗಿರಿನದೀಹಿ ವಿಪ್ಪವಾಸಸಮಯೋ,
ಖೇಮಾ ಅಜಕರಣೀ ಸಿವಾ ಸುರಮ್ಮಾ’’’ತಿ.
… ಸಪ್ಪಕೋ ಥೇರೋ….
೧೨. ಮುದಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಬ್ಬಜಿಂ ಜೀವಿಕತ್ಥೋಹಂ, ಲದ್ಧಾನ ಉಪಸಮ್ಪದಂ;
ತತೋ ಸದ್ಧಂ ಪಟಿಲಭಿಂ, ದಳ್ಹವೀರಿಯೋ ಪರಕ್ಕಮಿಂ.
‘‘ಕಾಮಂ ಭಿಜ್ಜತುಯಂ ಕಾಯೋ, ಮಂಸಪೇಸೀ ವಿಸೀಯರುಂ [ವಿಸಿಯನ್ತು (ಕ.)];
ಉಭೋ ಜಣ್ಣುಕಸನ್ಧೀಹಿ, ಜಙ್ಘಾಯೋ ಪಪತನ್ತು ಮೇ.
‘‘ನಾಸಿಸ್ಸಂ ¶ ನ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿಹಾರಾ ಚ ನ ನಿಕ್ಖಮೇ;
ನಪಿ ಪಸ್ಸಂ ನಿಪಾತೇಸ್ಸಂ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ.
‘‘ತಸ್ಸ ಮೇವಂ ವಿಹರತೋ, ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಮುದಿತೋ ಥೇರೋ….
ಚತುಕ್ಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ನಾಗಸಮಾಲೋ ಭಗು ಚ, ಸಭಿಯೋ ನನ್ದಕೋಪಿ ಚ;
ಜಮ್ಬುಕೋ ಸೇನಕೋ ಥೇರೋ, ಸಮ್ಭೂತೋ ರಾಹುಲೋಪಿ ಚ.
ಭವತಿ ಚನ್ದನೋ ಥೇರೋ, ದಸೇತೇ [ಇದಾನಿ ನವೇವ ಥೇರಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ] ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ;
ಧಮ್ಮಿಕೋ ಸಪ್ಪಕೋ ಥೇರೋ, ಮುದಿತೋ ಚಾಪಿ ತೇ ತಯೋ;
ಗಾಥಾಯೋ ದ್ವೇ ಚ ಪಞ್ಞಾಸ, ಥೇರಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇರಸಾತಿ [ಇದಾನಿ ದ್ವಾದಸೇವ ಥೇರಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ].
೫. ಪಞ್ಚಕನಿಪಾತೋ
೧. ರಾಜದತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಭಿಕ್ಖು ¶ ¶ ¶ ¶ ಸಿವಥಿಕಂ [ಸೀವಥಿಕಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಗನ್ತ್ವಾ, ಅದ್ದಸ ಇತ್ಥಿಮುಜ್ಝಿತಂ;
ಅಪವಿದ್ಧಂ ಸುಸಾನಸ್ಮಿಂ, ಖಜ್ಜನ್ತಿಂ ಕಿಮಿಹೀ ಫುಟಂ.
‘‘ಯಞ್ಹಿ ಏಕೇ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತಿ, ಮತಂ ದಿಸ್ವಾನ ಪಾಪಕಂ;
ಕಾಮರಾಗೋ ಪಾತುರಹು, ಅನ್ಧೋವ ಸವತೀ [ವಸತೀ (ಸೀ.)] ಅಹುಂ.
‘‘ಓರಂ ಓದನಪಾಕಮ್ಹಾ, ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಅಪಕ್ಕಮಿಂ;
ಸತಿಮಾ ಸಮ್ಪಜಾನೋಹಂ, ಏಕಮನ್ತಂ ಉಪಾವಿಸಿಂ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಮನಸೀಕಾರೋ, ಯೋನಿಸೋ ಉದಪಜ್ಜಥ;
ಆದೀನವೋ ಪಾತುರಹು, ನಿಬ್ಬಿದಾ ಸಮತಿಟ್ಠಥ.
‘‘ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ರಾಜದತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸುಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಯೋಗೇ ಯುಞ್ಜಮತ್ತಾನಂ, ಪುರಿಸೋ ಕಿಚ್ಚಮಿಚ್ಛಕೋ [ಕಿಚ್ಚಮಿಚ್ಛತೋ (ಸೀ.), ಕಿಚ್ಚಮಿಚ್ಛಯಂ (ಕತ್ಥಚಿ)];
ಚರಂ ಚೇ ನಾಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ‘ತಂ ಮೇ ದುಬ್ಭಗಲಕ್ಖಣಂ’.
‘‘ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಂ ಅಘಗತಂ ವಿಜಿತಂ, ಏಕಞ್ಚೇ ಓಸ್ಸಜೇಯ್ಯ ಕಲೀವ ಸಿಯಾ;
ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಚೇ ಓಸ್ಸಜೇಯ್ಯ ಅನ್ಧೋವ ಸಿಯಾ, ಸಮವಿಸಮಸ್ಸ ಅದಸ್ಸನತೋ.
‘‘ಯಞ್ಹಿ ¶ ಕಯಿರಾ ತಞ್ಹಿ ವದೇ, ಯಂ ನ ಕಯಿರಾ ನ ತಂ ವದೇ;
ಅಕರೋನ್ತಂ ಭಾಸಮಾನಂ, ಪರಿಜಾನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ.
[ಧ. ಪ. ೫೧ ಧಮ್ಮಪದೇಪಿ] ‘‘ಯಥಾಪಿ ರುಚಿರಂ ಪುಪ್ಫಂ, ವಣ್ಣವನ್ತಂ ಅಗನ್ಧಕಂ;
ಏವಂ ಸುಭಾಸಿತಾ ವಾಚಾ, ಅಫಲಾ ಹೋತಿ ಅಕುಬ್ಬತೋ.
[ಧ. ಪ. ೫೨] ‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ರುಚಿರಂ ಪುಪ್ಫಂ, ವಣ್ಣವನ್ತಂ ಸುಗನ್ಧಕಂ [ಸಗನ್ಧಕಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)];
ಏವಂ ಸುಭಾಸಿತಾ ವಾಚಾ, ಸಫಲಾ ಹೋತಿ ಕುಬ್ಬತೋ’’ತಿ [ಸಕುಬ್ಬತೋ (ಸೀ. ಪೀ.), ಸುಕುಬ್ಬತೋ (ಸ್ಯಾ.)].
… ಸುಭೂತೋ ಥೇರೋ….
೩. ಗಿರಿಮಾನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಸ್ಸತಿ ¶ ¶ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ;
ತಸ್ಸಂ ವಿಹರಾಮಿ ವೂಪಸನ್ತೋ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸೀ ಪವಸ್ಸ ದೇವ.
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ;
ತಸ್ಸಂ ವಿಹರಾಮಿ ಸನ್ತಚಿತ್ತೋ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸೀ ಪವಸ್ಸ ದೇವ.
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ…ಪೇ… ತಸ್ಸಂ ವಿಹರಾಮಿ ವೀತರಾಗೋ…ಪೇ….
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ…ಪೇ… ತಸ್ಸಂ ವಿಹರಾಮಿ ವೀತದೋಸೋ…ಪೇ….
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ…ಪೇ… ತಸ್ಸಂ ¶ ವಿಹರಾಮಿ ವೀತಮೋಹೋ;
ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸೀ ಪವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ.
… ಗಿರಿಮಾನನ್ದೋ ಥೇರೋ….
೪. ಸುಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಂ ಪತ್ಥಯಾನೋ ಧಮ್ಮೇಸು, ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಅನುಗ್ಗಹಿ;
ಅಮತಂ ಅಭಿಕಙ್ಖನ್ತಂ, ಕತಂ ಕತ್ತಬ್ಬಕಂ ಮಯಾ.
‘‘ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಸಚ್ಛಿಕತೋ, ಸಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಅನೀತಿಹೋ;
ವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣೋ ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋ, ಬ್ಯಾಕರೋಮಿ ತವನ್ತಿಕೇ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಜಾನಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ;
ಸದತ್ಥೋ ಮೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಮೇ ಸಿಕ್ಖಾ, ಸುಸ್ಸುತಾ ತವ ಸಾಸನೇ;
ಸಬ್ಬೇ ಮೇ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ.
‘‘ಅನುಸಾಸಿ ¶ ಮಂ ಅರಿಯವತಾ, ಅನುಕಮ್ಪಿ ಅನುಗ್ಗಹಿ;
ಅಮೋಘೋ ತುಯ್ಹಮೋವಾದೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಮ್ಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತೋ’’ತಿ.
… ಸುಮನೋ ಥೇರೋ….
೫. ವಡ್ಢತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಾಧೂ ಹಿ ಕಿರ ಮೇ ಮಾತಾ, ಪತೋದಂ ಉಪದಂಸಯಿ;
ಯಸ್ಸಾಹಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಅನುಸಿಟ್ಠೋ ಜನೇತ್ತಿಯಾ;
ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ಅರಹಾ ¶ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಮ್ಹಿ, ತೇವಿಜ್ಜೋ ಅಮತದ್ದಸೋ;
ಜೇತ್ವಾ ನಮುಚಿನೋ ಸೇನಂ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ¶ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ಯೇ ಮೇ ವಿಜ್ಜಿಂಸು ಆಸವಾ;
ಸಬ್ಬೇ ಅಸೇಸಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ, ನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜರೇ ಪುನ.
‘‘ವಿಸಾರದಾ ಖೋ ಭಗಿನೀ, ಏತಮತ್ಥಂ ಅಭಾಸಯಿ;
‘ಅಪಿಹಾ ನೂನ ಮಯಿಪಿ, ವನಥೋ ತೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ’.
‘‘ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅನ್ತಿಮೋಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ;
ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ವಡ್ಢೋ ಥೇರೋ….
೬. ನದೀಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅತ್ಥಾಯ ವತ ಮೇ ಬುದ್ಧೋ, ನದಿಂ ನೇರಞ್ಜರಂ ಅಗಾ;
ಯಸ್ಸಾಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾನ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ವಿವಜ್ಜಯಿಂ.
‘‘ಯಜಿಂ ¶ ಉಚ್ಚಾವಚೇ ಯಞ್ಞೇ, ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಂ ಜುಹಿಂ ಅಹಂ;
‘ಏಸಾ ಸುದ್ಧೀ’ತಿ ಮಞ್ಞನ್ತೋ, ಅನ್ಧಭೂತೋ [ಅನ್ಧೀಭೂತೋ (ಕ.)] ಪುಥುಜ್ಜನೋ.
‘‘ದಿಟ್ಠಿಗಹನಪಕ್ಖನ್ದೋ [ಪಕ್ಖನ್ತೋ (ಸೀ.), ಪಕ್ಖನ್ನೋ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ಪರಾಮಾಸೇನ ಮೋಹಿತೋ;
ಅಸುದ್ಧಿಂ ಮಞ್ಞಿಸಂ ಸುದ್ಧಿಂ, ಅನ್ಧಭೂತೋ ಅವಿದ್ದಸು.
‘‘ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಪಹೀನಾ ಮೇ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಪದಾಲಿತಾ [ವಿದಾಲಿತಾ (ಕ.)];
ಜುಹಾಮಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಗ್ಗಿಂ, ನಮಸ್ಸಾಮಿ ತಥಾಗತಂ.
‘‘ಮೋಹಾ ¶ ಸಬ್ಬೇ ಪಹೀನಾ ಮೇ, ಭವತಣ್ಹಾ ಪದಾಲಿತಾ;
ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ನದೀಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ….
೭. ಗಯಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಾತೋ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಂ ಸಾಯಂ, ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ದಿವಸಸ್ಸಹಂ;
ಓತರಿಂ ಉದಕಂ ಸೋಹಂ, ಗಯಾಯ ಗಯಫಗ್ಗುಯಾ.
‘‘‘ಯಂ ¶ ಮಯಾ ಪಕತಂ ಪಾಪಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಅಞ್ಞಾಸು ಜಾತಿಸು;
ತಂ ದಾನೀಧ ಪವಾಹೇಮಿ’, ಏವಂದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹುಂ.
‘‘ಸುತ್ವಾ ¶ ಸುಭಾಸಿತಂ ವಾಚಂ, ಧಮ್ಮತ್ಥಸಹಿತಂ ಪದಂ;
ತಥಂ ಯಾಥಾವಕಂ ಅತ್ಥಂ, ಯೋನಿಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಸಂ;
‘‘ನಿನ್ಹಾತಸಬ್ಬಪಾಪೋಮ್ಹಿ, ನಿಮ್ಮಲೋ ಪಯತೋ ಸುಚಿ;
ಸುದ್ಧೋ ಸುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದೋ, ಪುತ್ತೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಓರಸೋ.
‘‘ಓಗಯ್ಹಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಸೋತಂ, ಸಬ್ಬಪಾಪಂ ಪವಾಹಯಿಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅಜ್ಝಗಮಿಂ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಗಯಾಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ….
೮. ವಕ್ಕಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಾತರೋಗಾಭಿನೀತೋ ತ್ವಂ, ವಿಹರಂ ಕಾನನೇ ವನೇ;
ಪವಿಟ್ಠಗೋಚರೇ ಲೂಖೇ, ಕಥಂ ಭಿಕ್ಖು ಕರಿಸ್ಸಸಿ.
‘‘ಪೀತಿಸುಖೇನ ವಿಪುಲೇನ, ಫರಮಾನೋ ಸಮುಸ್ಸಯಂ;
ಲೂಖಮ್ಪಿ ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನೇ.
‘‘ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಬಲಾನಿ ಚ;
ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಿ ಚ ಭಾವೇನ್ತೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನೇ.
‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇ ಪಹಿತತ್ತೇ, ನಿಚ್ಚಂ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೇ [ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ, ನಿಚ್ಚಂ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ (ಸೀ.)];
ಸಮಗ್ಗೇ ಸಹಿತೇ ದಿಸ್ವಾ, ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನೇ.
‘‘ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಅಗ್ಗಂ ದನ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂ;
ಅತನ್ದಿತೋ ¶ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ, ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನೇ’’ತಿ.
… ವಕ್ಕಲಿತ್ಥೇರೋ….
೯. ವಿಜಿತಸೇನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಓಲಗ್ಗೇಸ್ಸಾಮಿ ¶ ತೇ ಚಿತ್ತ, ಆಣಿದ್ವಾರೇವ ಹತ್ಥಿನಂ;
ನ ತಂ ಪಾಪೇ ನಿಯೋಜೇಸ್ಸಂ, ಕಾಮಜಾಲ [ಕಾಮಜಾಲಂ (ಸ್ಯಾ.)] ಸರೀರಜ [ಸರೀರಜಂ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)].
‘‘ತ್ವಂ ¶ ಓಲಗ್ಗೋ ನ ಗಚ್ಛಸಿ [ನ ಗಞ್ಛಿಸಿ (ಪೀ)], ದ್ವಾರವಿವರಂ ಗಜೋವ ಅಲಭನ್ತೋ;
ನ ಚ ಚಿತ್ತಕಲಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ, ಪಸಕ್ಕ [ಪಸಹಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಪಾಪರತೋ ಚರಿಸ್ಸಸಿ.
‘‘ಯಥಾ ಕುಞ್ಜರಂ ಅದನ್ತಂ, ನವಗ್ಗಹಮಙ್ಕುಸಗ್ಗಹೋ;
ಬಲವಾ ಆವತ್ತೇತಿ ಅಕಾಮಂ, ಏವಂ ಆವತ್ತಯಿಸ್ಸಂ ತಂ.
‘‘ಯಥಾ ವರಹಯದಮಕುಸಲೋ, ಸಾರಥಿ ಪವರೋ ದಮೇತಿ ಆಜಞ್ಞಂ;
ಏವಂ ದಮಯಿಸ್ಸಂ ತಂ, ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಪಞ್ಚಸು ಬಲೇಸು.
‘‘ಸತಿಯಾ ¶ ತಂ ನಿಬನ್ಧಿಸ್ಸಂ, ಪಯುತ್ತೋ ತೇ ದಮೇಸ್ಸಾಮಿ [ಪಯತತ್ತೋ ವೋದಪೇಸ್ಸಾಮಿ (ಸೀ.)];
ವೀರಿಯಧುರನಿಗ್ಗಹಿತೋ, ನ ಯಿತೋ ದೂರಂ ¶ ಗಮಿಸ್ಸಸೇ ಚಿತ್ತಾ’’ತಿ.
… ವಿಜಿತಸೇನೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಯಸದತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಸುಣಾತಿ ಜಿನಸಾಸನಂ;
ಆರಕಾ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ನಭಸೋ ಪಥವೀ ಯಥಾ.
‘‘ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಸುಣಾತಿ ಜಿನಸಾಸನಂ;
ಪರಿಹಾಯತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ.
‘‘ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಸುಣಾತಿ ಜಿನಸಾಸನಂ;
ಪರಿಸುಸ್ಸತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ, ಮಚ್ಛೋ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಯಥಾ.
‘‘ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಸುಣಾತಿ ಜಿನಸಾಸನಂ;
ನ ವಿರೂಹತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ, ಖೇತ್ತೇ ಬೀಜಂವ ಪೂತಿಕಂ.
‘‘ಯೋ ಚ ತುಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ಸುಣಾತಿ ಜಿನಸಾಸನಂ;
ಖೇಪೇತ್ವಾ ಆಸವೇ ಸಬ್ಬೇ, ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಅಕುಪ್ಪತಂ;
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ಯಸದತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೧೧. ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಪಸಮ್ಪದಾ ¶ ಚ ಮೇ ಲದ್ಧಾ, ವಿಮುತ್ತೋ ಚಮ್ಹಿ ಅನಾಸವೋ;
ಸೋ ಚ ಮೇ ಭಗವಾ ದಿಟ್ಠೋ, ವಿಹಾರೇ ಚ ಸಹಾವಸಿಂ.
‘‘ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಭಗವಾ, ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇತಿನಾಮಯಿ;
ವಿಹಾರಕುಸಲೋ ಸತ್ಥಾ, ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸೀ ತದಾ.
‘‘ಸನ್ಥರಿತ್ವಾನ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ, ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ ಗೋತಮೋ;
ಸೀಹೋ ¶ ಸೇಲಗುಹಾಯಂವ, ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ.
‘‘ತತೋ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾವಕೋ;
ಸೋಣೋ ಅಭಾಸಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ.
‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ಭಾವಯಿತ್ವಾನ ಅಞ್ಜಸಂ;
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತ್ಯನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ಸೋಣೋ ಕುಟಿಕಣ್ಣಥೇರೋ….
೧೨. ಕೋಸಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯೋ ¶ ¶ ವೇ ಗರೂನಂ ವಚನಞ್ಞು ಧೀರೋ, ವಸೇ ಚ ತಮ್ಹಿ ಜನಯೇಥ ಪೇಮಂ;
ಸೋ ಭತ್ತಿಮಾ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ.
‘‘ಯಂ ಆಪದಾ ಉಪ್ಪತಿತಾ ಉಳಾರಾ, ನಕ್ಖಮ್ಭಯನ್ತೇ ಪಟಿಸಙ್ಖಯನ್ತಂ;
ಸೋ ಥಾಮವಾ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ.
‘‘ಯೋ ವೇ ಸಮುದ್ದೋವ ಠಿತೋ ಅನೇಜೋ, ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೋ ನಿಪುಣತ್ಥದಸ್ಸೀ;
ಅಸಂಹಾರಿಯೋ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ ಚ ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ¶ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ;
ಸೋ ತಾದಿಸೋ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ.
‘‘ಅತ್ಥಞ್ಚ ¶ ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಭಾಸಿತಸ್ಸ, ಅತ್ಥಞ್ಚ ಞತ್ವಾನ ತಥಾ ಕರೋತಿ;
ಅತ್ಥನ್ತರೋ ನಾಮ ಸ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ.
… ಕೋಸಿಯೋ ಥೇರೋ….
ಪಞ್ಚಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ರಾಜದತ್ತೋ ಸುಭೂತೋ ಚ, ಗಿರಿಮಾನನ್ದಸುಮನಾ;
ವಡ್ಢೋ ಚ ಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ, ಗಯಾಕಸ್ಸಪವಕ್ಕಲೀ.
ವಿಜಿತೋ ಯಸದತ್ತೋ ಚ, ಸೋಣೋ ಕೋಸಿಯಸವ್ಹಯೋ;
ಸಟ್ಠಿ ಚ ಪಞ್ಚ ಗಾಥಾಯೋ, ಥೇರಾ ಚ ಏತ್ಥ ದ್ವಾದಸಾತಿ.
೬. ಛಕ್ಕನಿಪಾತೋ
೧. ಉರುವೇಳಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದಿಸ್ವಾನ ¶ ¶ ¶ ಪಾಟಿಹೀರಾನಿ, ಗೋತಮಸ್ಸ ಯಸಸ್ಸಿನೋ;
ನ ತಾವಾಹಂ ಪಣಿಪತಿಂ, ಇಸ್ಸಾಮಾನೇನ ವಞ್ಚಿತೋ.
‘‘ಮಮ ಸಙ್ಕಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯ, ಚೋದೇಸಿ ನರಸಾರಥಿ;
ತತೋ ¶ ಮೇ ಆಸಿ ಸಂವೇಗೋ, ಅಬ್ಭುತೋ ಲೋಮಹಂಸನೋ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಜಟಿಲಭೂತಸ್ಸ, ಯಾ ಮೇ ಸಿದ್ಧಿ ಪರಿತ್ತಿಕಾ;
ತಾಹಂ ತದಾ ನಿರಾಕತ್ವಾ [ನಿರಂಕತ್ವಾ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಪಬ್ಬಜಿಂ ಜಿನಸಾಸನೇ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಯಞ್ಞೇನ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಕಾಮಧಾತುಪುರಕ್ಖತೋ;
ಪಚ್ಛಾ ರಾಗಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ, ಮೋಹಞ್ಚಾಪಿ ಸಮೂಹನಿಂ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಜಾನಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ;
ಇದ್ಧಿಮಾ ಪರಚಿತ್ತಞ್ಞೂ, ದಿಬ್ಬಸೋತಞ್ಚ ಪಾಪುಣಿಂ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಉರುವೇಳಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ….
೨. ತೇಕಿಚ್ಛಕಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅತಿಹಿತಾ ವೀಹಿ, ಖಲಗತಾ ಸಾಲೀ;
ನ ಚ ಲಭೇ ಪಿಣ್ಡಂ, ಕಥಮಹಂ ಕಸ್ಸಂ.
‘‘ಬುದ್ಧಮಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಅನುಸ್ಸರ ಪಸನ್ನೋ;
ಪೀತಿಯಾ ಫುಟಸರೀರೋ ಹೋಹಿಸಿ ಸತತಮುದಗ್ಗೋ.
‘‘ಧಮ್ಮಮಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಅನುಸ್ಸರ ಪಸನ್ನೋ;
ಪೀತಿಯಾ ಫುಟಸರೀರೋ ಹೋಹಿಸಿ ಸತತಮುದಗ್ಗೋ.
‘‘ಸಙ್ಘಮಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಅನುಸ್ಸರ ಪಸನ್ನೋ;
ಪೀತಿಯಾ ಫುಟಸರೀರೋ ಹೋಹಿಸಿ ಸತತಮುದಗ್ಗೋ.
‘‘ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ¶ ¶ ವಿಹರಸಿ, ಸೀತಾ ಹೇಮನ್ತಿಕಾ ಇಮಾ ರತ್ಯೋ;
ಮಾ ಸೀತೇನ ಪರೇತೋ ವಿಹಞ್ಞಿತ್ಥೋ, ಪವಿಸ ¶ ತ್ವಂ ವಿಹಾರಂ ಫುಸಿತಗ್ಗಳಂ.
‘‘ಫುಸಿಸ್ಸಂ ಚತಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋ, ತಾಹಿ ಚ ಸುಖಿತೋ ವಿಹರಿಸ್ಸಂ;
ನಾಹಂ ಸೀತೇನ ವಿಹಞ್ಞಿಸ್ಸಂ, ಅನಿಞ್ಜಿತೋ ವಿಹರನ್ತೋ’’ತಿ.
… ತೇಕಿಚ್ಛಕಾರೀ [ತೇಕಿಚ್ಛಕಾನಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಥೇರೋ….
೩. ಮಹಾನಾಗತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತಿ;
ಪರಿಹಾಯತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಮಚ್ಛೋ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಯಥಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತಿ;
ನ ವಿರೂಹತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ, ಖೇತ್ತೇ ಬೀಜಂವ ಪೂತಿಕಂ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತಿ;
ಆರಕಾ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಾ [ನಿಬ್ಬಾಣಾ (ಸೀ.)], ಧಮ್ಮರಾಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ಉಪಲಬ್ಭತಿ;
ನ ವಿಹಾಯತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಮಚ್ಛೋ ಬವ್ಹೋದಕೇ [ಬಹ್ವೋದಕೇ (ಸೀ.), ಬಹೋದಕೇ (ಸ್ಯಾ.)] ಯಥಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ಉಪಲಬ್ಭತಿ;
ಸೋ ವಿರೂಹತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ, ಖೇತ್ತೇ ಬೀಜಂವ ಭದ್ದಕಂ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ಉಪಲಬ್ಭತಿ;
ಸನ್ತಿಕೇ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ [ನಿಬ್ಬಾಣಂ (ಸೀ.)], ಧಮ್ಮರಾಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ’’ತಿ.
… ಮಹಾನಾಗೋ ಥೇರೋ….
೪. ಕುಲ್ಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕುಲ್ಲೋ ಸಿವಥಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಅದ್ದಸ ಇತ್ಥಿಮುಜ್ಝಿತಂ;
ಅಪವಿದ್ಧಂ ¶ ಸುಸಾನಸ್ಮಿಂ, ಖಜ್ಜನ್ತಿಂ ಕಿಮಿಹೀ ಫುಟಂ.
‘‘ಆತುರಂ ¶ ಅಸುಚಿಂ ಪೂತಿಂ, ಪಸ್ಸ ಕುಲ್ಲ ಸಮುಸ್ಸಯಂ;
ಉಗ್ಘರನ್ತಂ ಪಗ್ಘರನ್ತಂ, ಬಾಲಾನಂ ಅಭಿನನ್ದಿತಂ.
‘‘ಧಮ್ಮಾದಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಞಾಣದಸ್ಸನಪತ್ತಿಯಾ;
ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಂ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ತುಚ್ಛಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ.
‘‘ಯಥಾ ಇದಂ ತಥಾ ಏತಂ, ಯಥಾ ಏತಂ ತಥಾ ಇದಂ;
ಯಥಾ ಅಧೋ ತಥಾ ಉದ್ಧಂ, ಯಥಾ ಉದ್ಧಂ ತಥಾ ಅಧೋ.
‘‘ಯಥಾ ¶ ದಿವಾ ತಥಾ ರತ್ತಿಂ, ಯಥಾ ರತ್ತಿಂ ತಥಾ ದಿವಾ;
ಯಥಾ ಪುರೇ ತಥಾ ಪಚ್ಛಾ, ಯಥಾ ಪಚ್ಛಾ ತಥಾ ಪುರೇ.
‘‘ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೇನ ತುರಿಯೇನ, ನ ರತೀ ಹೋತಿ ತಾದಿಸೀ;
ಯಥಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಪಸ್ಸತೋ’’ತಿ.
… ಕುಲ್ಲೋ ಥೇರೋ….
೫. ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಮನುಜಸ್ಸ ಪಮತ್ತಚಾರಿನೋ, ತಣ್ಹಾ ವಡ್ಢತಿ ಮಾಲುವಾ ವಿಯ;
ಸೋ ಪ್ಲವತೀ [ಪ್ಲವತಿ (ಸೀ. ಪೀ. ಕ.), ಪರಿಪ್ಲವತಿ (ಸ್ಯಾ.)] ಹುರಾ ಹುರಂ, ಫಲಮಿಚ್ಛಂವ ವನಸ್ಮಿ ವಾನರೋ.
‘‘ಯಂ ಏಸಾ ಸಹತೇ [ಸಹತಿ (ಪೀ. ಕ.)] ಜಮ್ಮೀ, ತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಾ;
ಸೋಕಾ ತಸ್ಸ ಪವಡ್ಢನ್ತಿ, ಅಭಿವಟ್ಠಂವ [ಅಭಿವುಟ್ಠಂವ (ಸ್ಯಾ.), ಅಭಿವಡ್ಢಂವ (ಕ.)] ಬೀರಣಂ.
‘‘ಯೋ ಚೇತಂ ಸಹತೇ [ಸಹತಿ (ಪೀ. ಕ.)] ಜಮ್ಮಿಂ, ತಣ್ಹಂ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯಂ;
ಸೋಕಾ ತಮ್ಹಾ ಪಪತನ್ತಿ, ಉದಬಿನ್ದೂವ ಪೋಕ್ಖರಾ.
‘‘ತಂ ¶ ವೋ ವದಾಮಿ ಭದ್ದಂ ವೋ, ಯಾವನ್ತೇತ್ಥ ಸಮಾಗತಾ;
ತಣ್ಹಾಯ ¶ ಮೂಲಂ ಖಣಥ, ಉಸೀರತ್ಥೋವ ಬೀರಣಂ;
ಮಾ ವೋ ನಳಂವ ಸೋತೋವ, ಮಾರೋ ಭಞ್ಜಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ.
‘‘ಕರೋಥ ಬುದ್ಧವಚನಂ, ಖಣೋ ವೋ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ;
ಖಣಾತೀತಾ ಹಿ ಸೋಚನ್ತಿ, ನಿರಯಮ್ಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ.
‘‘ಪಮಾದೋ ರಜೋ ಪಮಾದೋ [ಸಬ್ಬದಾ (ಸೀ. ಕ.), ಸುತ್ತನಿಪಾತಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಉಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ], ಪಮಾದಾನುಪತಿತೋ ರಜೋ;
ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ವಿಜ್ಜಾಯ, ಅಬ್ಬಹೇ ಸಲ್ಲಮತ್ತನೋ’’ತಿ.
… ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತೋ [ಮಾಲುಙ್ಕ್ಯಪುತ್ತೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಥೇರೋ….
೬. ಸಪ್ಪದಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ ¶ , ಯತೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅಹಂ;
ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಮ್ಪಿ, ಚೇತೋಸನ್ತಿಮನಜ್ಝಗಂ.
‘‘ಅಲದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗಂ, ಕಾಮರಾಗೇನ ಅಟ್ಟಿತೋ [ಅದ್ದಿತೋ (ಸ್ಯಾ. ಸೀ. ಅಟ್ಠ.), ಅಡ್ಡಿತೋ (ಕ.)];
ಬಾಹಾ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಕನ್ದನ್ತೋ, ವಿಹಾರಾ ಉಪನಿಕ್ಖಮಿಂ [ನೂಪನಿಕ್ಖಮಿಂ (ಸಬ್ಬತ್ಥ), ದುಪನಿಕ್ಖಮಿಂ (?)].
‘‘ಸತ್ಥಂ ವಾ ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕೋ ಅತ್ಥೋ ಜೀವಿತೇನ ಮೇ;
ಕಥಂ ಹಿ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ, ಕಾಲಂ ಕುಬ್ಬೇಥ ಮಾದಿಸೋ.
‘‘ತದಾಹಂ ¶ ಖುರಮಾದಾಯ, ಮಞ್ಚಕಮ್ಹಿ ಉಪಾವಿಸಿಂ;
ಪರಿನೀತೋ ಖುರೋ ಆಸಿ, ಧಮನಿಂ ಛೇತ್ತುಮತ್ತನೋ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಮನಸೀಕಾರೋ, ಯೋನಿಸೋ ಉದಪಜ್ಜಥ;
ಆದೀನವೋ ಪಾತುರಹು, ನಿಬ್ಬಿದಾ ಸಮತಿಟ್ಠಥ.
‘‘ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ¶ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಸಪ್ಪದಾಸೋ ಥೇರೋ….
೭.ಕಾತಿಯಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ ನಿಸೀದ ಕಾತಿಯಾನ, ಮಾ ನಿದ್ದಾಬಹುಲೋ ಅಹು ಜಾಗರಸ್ಸು;
ಮಾ ತಂ ಅಲಸಂ ಪಮತ್ತಬನ್ಧು, ಕೂಟೇನೇವ ಜಿನಾತು ಮಚ್ಚುರಾಜಾ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ [ಸಯಥಾಪಿ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಮಹಾಸಮುದ್ದವೇಗೋ, ಏವಂ ಜಾತಿಜರಾತಿವತ್ತತೇ ತಂ;
ಸೋ ಕರೋಹಿ ಸುದೀಪಮತ್ತನೋ ತ್ವಂ, ನ ಹಿ ತಾಣಂ ತವ ವಿಜ್ಜತೇವ ಅಞ್ಞಂ.
‘‘ಸತ್ಥಾ ಹಿ ವಿಜೇಸಿ ಮಗ್ಗಮೇತಂ, ಸಙ್ಗಾ ಜಾತಿಜರಾಭಯಾ ಅತೀತಂ;
ಪುಬ್ಬಾಪರರತ್ತಮಪ್ಪಮತ್ತೋ, ಅನುಯುಞ್ಜಸ್ಸು ದಳ್ಹಂ ಕರೋಹಿ ಯೋಗಂ.
‘‘ಪುರಿಮಾನಿ ¶ ಪಮುಞ್ಚ ಬನ್ಧನಾನಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಖುರಮುಣ್ಡಭಿಕ್ಖಭೋಜೀ;
ಮಾ ಖಿಡ್ಡಾರತಿಞ್ಚ ಮಾ ನಿದ್ದಂ, ಅನುಯುಞ್ಜಿತ್ಥ ಝಾಯ ಕಾತಿಯಾನ.
‘‘ಝಾಯಾಹಿ ¶ ಜಿನಾಹಿ ಕಾತಿಯಾನ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಪಥೇಸು ¶ ಕೋವಿದೋಸಿ;
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಅನುತ್ತರಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾಹಿಸಿ ವಾರಿನಾವ ಜೋತಿ.
‘‘ಪಜ್ಜೋತಕರೋ ಪರಿತ್ತರಂಸೋ, ವಾತೇನ ವಿನಮ್ಯತೇ ಲತಾವ;
ಏವಮ್ಪಿ ತುವಂ ಅನಾದಿಯಾನೋ, ಮಾರಂ ಇನ್ದಸಗೋತ್ತ ನಿದ್ಧುನಾಹಿ;
ಸೋ ವೇದಯಿತಾಸು ವೀತರಾಗೋ, ಕಾಲಂ ಕಙ್ಖ ಇಧೇವ ಸೀತಿಭೂತೋ’’ತಿ.
… ಕಾತಿಯಾನೋ ಥೇರೋ….
೮. ಮಿಗಜಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸುದೇಸಿತೋ ಚಕ್ಖುಮತಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ;
ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಾತೀತೋ, ಸಬ್ಬವಟ್ಟವಿನಾಸನೋ.
‘‘ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ ಉತ್ತರಣೋ, ತಣ್ಹಾಮೂಲವಿಸೋಸನೋ;
ವಿಸಮೂಲಂ ಆಘಾತನಂ, ಛೇತ್ವಾ ಪಾಪೇತಿ ನಿಬ್ಬುತಿಂ.
‘‘ಅಞ್ಞಾಣಮೂಲಭೇದಾಯ ¶ , ಕಮ್ಮಯನ್ತವಿಘಾಟನೋ;
ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇ, ಞಾಣವಜಿರನಿಪಾತನೋ.
‘‘ವೇದನಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಪನೋ, ಉಪಾದಾನಪ್ಪಮೋಚನೋ;
ಭವಂ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂವ, ಞಾಣೇನ ಅನುಪಸ್ಸನೋ [ಅನುಪಸ್ಸಕೋ (ಸೀ. ಪೀ.)].
‘‘ಮಹಾರಸೋ ಸುಗಮ್ಭೀರೋ, ಜರಾಮಚ್ಚುನಿವಾರಣೋ;
ಅರಿಯೋ ¶ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮನೋ ಸಿವೋ.
‘‘ಕಮ್ಮಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಞತ್ವಾನ, ವಿಪಾಕಞ್ಚ ವಿಪಾಕತೋ;
ಪಟಿಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾನಂ, ಯಥಾವಾಲೋಕದಸ್ಸನೋ;
ಮಹಾಖೇಮಙ್ಗಮೋ ಸನ್ತೋ, ಪರಿಯೋಸಾನಭದ್ದಕೋ’’ತಿ.
… ಮಿಗಜಾಲೋ ಥೇರೋ….
೯. ಪುರೋಹಿತಪುತ್ತಜೇನ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಜಾತಿಮದೇನ ¶ ಮತ್ತೋಹಂ, ಭೋಗಇಸ್ಸರಿಯೇನ ಚ;
ಸಣ್ಠಾನವಣ್ಣರೂಪೇನ, ಮದಮತ್ತೋ ಅಚಾರಿಹಂ.
‘‘ನಾತ್ತನೋ ಸಮಕಂ ಕಞ್ಚಿ, ಅತಿರೇಕಂ ಚ ಮಞ್ಞಿಸಂ;
ಅತಿಮಾನಹತೋ ಬಾಲೋ, ಪತ್ಥದ್ಧೋ ಉಸ್ಸಿತದ್ಧಜೋ.
‘‘ಮಾತರಂ ಪಿತರಞ್ಚಾಪಿ, ಅಞ್ಞೇಪಿ ಗರುಸಮ್ಮತೇ;
ನ ಕಞ್ಚಿ ಅಭಿವಾದೇಸಿಂ, ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ ಅನಾದರೋ.
‘‘ದಿಸ್ವಾ ವಿನಾಯಕಂ ಅಗ್ಗಂ, ಸಾರಥೀನಂ ವರುತ್ತಮಂ;
ತಪನ್ತಮಿವ ಆದಿಚ್ಚಂ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತಂ.
‘‘ಮಾನಂ ಮದಞ್ಚ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ;
ಸಿರಸಾ ಅಭಿವಾದೇಸಿಂ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ಅತಿಮಾನೋ ¶ ಚ ಓಮಾನೋ, ಪಹೀನಾ ಸುಸಮೂಹತಾ;
ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ, ಸಬ್ಬೇ ಮಾನವಿಧಾ ಹತಾ’’ತಿ.
… ಜೇನ್ತೋ ಪುರೋಹಿತಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಸುಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯದಾ ¶ ನವೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸಿಕೋ;
ಇದ್ಧಿಯಾ ಅಭಿಭೋತ್ವಾನ, ಪನ್ನಗಿನ್ದಂ ಮಹಿದ್ಧಿಕಂ.
‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ¶ ಉದಕಂ, ಅನೋತತ್ತಾ ಮಹಾಸರಾ;
ಆಹರಾಮಿ ತತೋ ದಿಸ್ವಾ, ಮಂ ಸತ್ಥಾ ಏತದಬ್ರವಿ’’.
‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತ ಇಮಂ ಪಸ್ಸ, ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಕುಮಾರಕಂ;
ಉದಕಕುಮ್ಭಮಾದಾಯ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ.
‘‘ಪಾಸಾದಿಕೇನ ವತ್ತೇನ, ಕಲ್ಯಾಣಇರಿಯಾಪಥೋ;
ಸಾಮಣೇರೋನುರುದ್ಧಸ್ಸ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಚ ವಿಸಾರದೋ.
‘‘ಆಜಾನೀಯೇನ ಆಜಞ್ಞೋ, ಸಾಧುನಾ ಸಾಧುಕಾರಿತೋ;
ವಿನೀತೋ ಅನುರುದ್ಧೇನ, ಕತಕಿಚ್ಚೇನ ಸಿಕ್ಖಿತೋ.
‘‘ಸೋ ಪತ್ವಾ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಅಕುಪ್ಪತಂ;
ಸಾಮಣೇರೋ ಸ ಸುಮನೋ, ಮಾ ಮಂ ಜಞ್ಞಾತಿ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ.
… ಸುಮನೋ ಥೇರೋ….
೧೧. ನ್ಹಾತಕಮುನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಾತರೋಗಾಭಿನೀತೋ ¶ ತ್ವಂ, ವಿಹರಂ ಕಾನನೇ ವನೇ;
ಪವಿದ್ಧಗೋಚರೇ ಲೂಖೇ, ಕಥಂ ಭಿಕ್ಖು ಕರಿಸ್ಸಸಿ’’.
‘‘ಪೀತಿಸುಖೇನ ವಿಪುಲೇನ, ಫರಿತ್ವಾನ ಸಮುಸ್ಸಯಂ;
ಲೂಖಮ್ಪಿ ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನೇ.
‘‘ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಬಲಾನಿ ಚ;
ಝಾನಸೋಖುಮ್ಮಸಮ್ಪನ್ನೋ [ಝಾನಸುಖುಮಸಮ್ಪನ್ನೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ವಿಹರಿಸ್ಸಂ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ¶ ಕಿಲೇಸೇಹಿ, ಸುದ್ಧಚಿತ್ತಂ ಅನಾವಿಲಂ;
ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಂ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ಯೇ ಮೇ ವಿಜ್ಜಿಂಸು ಆಸವಾ;
ಸಬ್ಬೇ ಅಸೇಸಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ, ನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜರೇ ಪುನ.
‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾ;
ದುಕ್ಖಕ್ಖಯೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ನ್ಹಾತಕಮುನಿತ್ಥೇರೋ….
೧೨. ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಕ್ಕೋಧಸ್ಸ ಕುತೋ ಕೋಧೋ, ದನ್ತಸ್ಸ ಸಮಜೀವಿನೋ;
ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತಸ್ಸ, ಉಪಸನ್ತಸ್ಸ ತಾದಿನೋ.
‘‘ತಸ್ಸೇವ ¶ ¶ ತೇನ ಪಾಪಿಯೋ, ಯೋ ಕುದ್ಧಂ ಪಟಿಕುಜ್ಝತಿ;
ಕುದ್ಧಂ ಅಪ್ಪಟಿಕುಜ್ಝನ್ತೋ, ಸಙ್ಗಾಮಂ ಜೇತಿ ದುಜ್ಜಯಂ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೮೮, ೨೫೦] ‘‘ಉಭಿನ್ನಮತ್ಥಂ ಚರತಿ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ;
ಪರಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ, ಯೋ ಸತೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೮೮, ೨೫೦] ‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಂ ತಂ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ;
ಜನಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ ಬಾಲೋತಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದಾ.
‘‘ಉಪ್ಪಜ್ಜೇ ತೇ ಸಚೇ ಕೋಧೋ, ಆವಜ್ಜ ಕಕಚೂಪಮಂ;
ಉಪ್ಪಜ್ಜೇ ಚೇ ರಸೇ ತಣ್ಹಾ, ಪುತ್ತಮಂಸೂಪಮಂ ಸರ.
‘‘ಸಚೇ ಧಾವತಿ ಚಿತ್ತಂ ತೇ, ಕಾಮೇಸು ಚ ಭವೇಸು ಚ;
ಖಿಪ್ಪಂ ¶ ನಿಗ್ಗಣ್ಹ ಸತಿಯಾ, ಕಿಟ್ಠಾದಂ ವಿಯ ದುಪ್ಪಸು’’ನ್ತಿ;
… ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೧೩. ಸಿರಿಮಣ್ಡತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಉದಾ. ೪೫; ಚೂಳವ. ೩೮೫; ಪರಿ. ೩೩೯] ‘‘ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತಿ ¶ , ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತಿ;
ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಥ, ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತಿ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೬೬; ನೇತ್ತಿ. ೧೮] ‘‘ಮಚ್ಚುನಾಬ್ಭಹತೋ ಲೋಕೋ, ಜರಾಯ ಪರಿವಾರಿತೋ;
ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ, ಇಚ್ಛಾಧೂಪಾಯಿತೋ ಸದಾ.
‘‘ಮಚ್ಚುನಾಬ್ಭಹತೋ ಲೋಕೋ, ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಜರಾಯ ಚ;
ಹಞ್ಞತಿ ನಿಚ್ಚಮತ್ತಾಣೋ, ಪತ್ತದಣ್ಡೋವ ತಕ್ಕರೋ.
‘‘ಆಗಚ್ಛನ್ತಗ್ಗಿಖನ್ಧಾವ, ಮಚ್ಚು ಬ್ಯಾಧಿ ಜರಾ ತಯೋ;
ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತುಂ ಬಲಂ ನತ್ಥಿ, ಜವೋ ನತ್ಥಿ ಪಲಾಯಿತುಂ.
‘‘ಅಮೋಘಂ ದಿವಸಂ ಕಯಿರಾ, ಅಪ್ಪೇನ ಬಹುಕೇನ ವಾ;
ಯಂ ಯಂ ವಿಜಹತೇ [ವಿರಹತೇ (ಸೀ. ಪೀ.), ವಿವಹತೇ (ಸ್ಯಾ.)] ರತ್ತಿಂ, ತದೂನಂ ತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ.
‘‘ಚರತೋ ತಿಟ್ಠತೋ ವಾಪಿ, ಆಸೀನಸಯನಸ್ಸ ವಾ;
ಉಪೇತಿ ಚರಿಮಾ ರತ್ತಿ, ನ ತೇ ಕಾಲೋ ಪಮಜ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ.
… ಸಿರಿಮಣ್ಡೋ [ಸಿರಿಮನ್ದೋ (ಸೀ.)] ಥೇರೋ….
೧೪. ಸಬ್ಬಕಾಮಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದ್ವಿಪಾದಕೋಯಂ ಅಸುಚಿ, ದುಗ್ಗನ್ಧೋ ಪರಿಹೀರತಿ [ಪರಿಹರತಿ (ಕ.)];
ನಾನಾಕುಣಪಪರಿಪೂರೋ, ವಿಸ್ಸವನ್ತೋ ತತೋ ತತೋ.
‘‘ಮಿಗಂ ¶ ನಿಲೀನಂ ಕೂಟೇನ, ಬಳಿಸೇನೇವ ಅಮ್ಬುಜಂ;
ವಾನರಂ ವಿಯ ಲೇಪೇನ, ಬಾಧಯನ್ತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಂ.
‘‘ರೂಪಾ ¶ ಸದ್ದಾ ರಸಾ ಗನ್ಧಾ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಚ ಮನೋರಮಾ;
ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ ಏತೇ, ಇತ್ಥಿರೂಪಸ್ಮಿ ದಿಸ್ಸರೇ.
‘‘ಯೇ ¶ ಏತಾ ಉಪಸೇವನ್ತಿ, ರತ್ತಚಿತ್ತಾ ಪುಥುಜ್ಜನಾ;
ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ಕಟಸಿಂ ಘೋರಂ, ಆಚಿನನ್ತಿ ಪುನಬ್ಭವಂ.
‘‘ಯೋ ಚೇತಾ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸಪ್ಪಸ್ಸೇವ ಪದಾ ಸಿರೋ;
ಸೋಮಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಲೋಕೇ, ಸತೋ ಸಮತಿವತ್ತತಿ.
‘‘ಕಾಮೇಸ್ವಾದೀನವಂ ¶ ದಿಸ್ವಾ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ದಟ್ಠು ಖೇಮತೋ;
ನಿಸ್ಸಟೋ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಹಿ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ಸಬ್ಬಕಾಮಿತ್ಥೇರೋ….
ಛಕ್ಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಉರುವೇಳಕಸ್ಸಪೋ ಚ, ಥೇರೋ ತೇಕಿಚ್ಛಕಾರಿ ಚ;
ಮಹಾನಾಗೋ ಚ ಕುಲ್ಲೋ ಚ, ಮಾಲುಕ್ಯೋ [ಮಾಲುತೋ (ಸೀ. ಕ.), ಮಾಲುಙ್ಕ್ಯೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಸಪ್ಪದಾಸಕೋ.
ಕಾತಿಯಾನೋ ಮಿಗಜಾಲೋ, ಜೇನ್ತೋ ಸುಮನಸವ್ಹಯೋ;
ನ್ಹಾತಮುನಿ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ, ಸಿರಿಮಣ್ಡೋ ಸಬ್ಬಕಾಮೀ ಚ;
ಗಾಥಾಯೋ ಚತುರಾಸೀತಿ, ಥೇರಾ ಚೇತ್ಥ ಚತುದ್ದಸಾತಿ.
೭. ಸತ್ತಕನಿಪಾತೋ
೧. ಸುನ್ದರಸಮುದ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಲಙ್ಕತಾ ¶ ¶ ¶ ¶ ಸುವಸನಾ, ಮಾಲಧಾರೀ [ಮಾಲಾಭಾರೀ (ಸೀ.), ಮಾಲಭಾರೀ (ಸ್ಯಾ.)] ವಿಭೂಸಿತಾ;
ಅಲತ್ತಕಕತಾಪಾದಾ, ಪಾದುಕಾರುಯ್ಹ ವೇಸಿಕಾ.
‘‘ಪಾದುಕಾ ಓರುಹಿತ್ವಾನ, ಪುರತೋ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ;
ಸಾ ಮಂ ಸಣ್ಹೇನ ಮುದುನಾ, ಮ್ಹಿತಪುಬ್ಬಂ [ಮಿಹಿತಪುಬ್ಬಂ (ಸೀ.)] ಅಭಾಸಥ’’.
‘‘ಯುವಾಸಿ ತ್ವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ತಿಟ್ಠಾಹಿ ಮಮ ಸಾಸನೇ;
ಭುಞ್ಜ ಮಾನುಸಕೇ ಕಾಮೇ, ಅಹಂ ವಿತ್ತಂ ದದಾಮಿ ತೇ;
ಸಚ್ಚಂ ತೇ ಪಟಿಜಾನಾಮಿ, ಅಗ್ಗಿಂ ವಾ ತೇ ಹರಾಮಹಂ.
‘‘ಯದಾ ಜಿಣ್ಣಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಉಭೋ ದಣ್ಡಪರಾಯನಾ;
ಉಭೋಪಿ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮ, ಉಭಯತ್ಥ ಕಟಗ್ಗಹೋ’’.
‘‘ತಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾನ ಯಾಚನ್ತಿಂ, ವೇಸಿಕಂ ಪಞ್ಜಲೀಕತಂ;
ಅಲಙ್ಕತಂ ಸುವಸನಂ, ಮಚ್ಚುಪಾಸಂವ ಓಡ್ಡಿತಂ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಮನಸೀಕಾರೋ…ಪೇ… ನಿಬ್ಬಿದಾ ಸಮತಿಟ್ಠಥ.
‘‘ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ…ಪೇ… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಸುನ್ದರಸಮುದ್ದೋ ಥೇರೋ….
೨. ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
ಪರೇ ಅಮ್ಬಾಟಕಾರಾಮೇ, ವನಸಣ್ಡಮ್ಹಿ ಭದ್ದಿಯೋ;
ಸಮೂಲಂ ತಣ್ಹಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ತತ್ಥ ಭದ್ದೋವ ಝಾಯತಿ [ಭದ್ದೋ’ಧಿಝಾಯಾಯತಿ (ಸೀ.), ಭದ್ದೋ ಝಿಯಾಯತಿ (ಸ್ಯಾ. ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)].
‘‘ರಮನ್ತೇಕೇ ಮುದಿಙ್ಗೇಹಿ [ಮುತಿಙ್ಗೇಹಿ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)], ವೀಣಾಹಿ ಪಣವೇಹಿ ಚ;
ಅಹಞ್ಚ ¶ ರುಕ್ಖಮೂಲಸ್ಮಿಂ, ರತೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ.
‘‘ಬುದ್ಧೋ ಚೇ [ಬುದ್ಧೋ ಚ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)] ಮೇ ವರಂ ದಜ್ಜಾ, ಸೋ ಚ ಲಬ್ಭೇಥ ಮೇ ವರೋ;
ಗಣ್ಹೇಹಂ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ, ನಿಚ್ಚಂ ಕಾಯಗತಂ ಸತಿಂ.
‘‘ಯೇ ¶ ಮಂ ರೂಪೇನ ಪಾಮಿಂಸು, ಯೇ ಚ ಘೋಸೇನ ಅನ್ವಗೂ;
ಛನ್ದರಾಗವಸೂಪೇತಾ, ನ ಮಂ ಜಾನನ್ತಿ ತೇ ಜನಾ.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ¶ ನ ಜಾನಾತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ನ ಪಸ್ಸತಿ;
ಸಮನ್ತಾವರಣೋ ಬಾಲೋ, ಸ ವೇ ಘೋಸೇನ ವುಯ್ಹತಿ.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ನ ಜಾನಾತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ವಿಪಸ್ಸತಿ;
ಬಹಿದ್ಧಾ ಫಲದಸ್ಸಾವೀ, ಸೋಪಿ ಘೋಸೇನ ವುಯ್ಹತಿ.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ವಿಪಸ್ಸತಿ;
ಅನಾವರಣದಸ್ಸಾವೀ, ನ ಸೋ ಘೋಸೇನ ವುಯ್ಹತೀ’’ತಿ.
… ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ಭದ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಕಪುತ್ತೋ ¶ ಅಹಂ ಆಸಿಂ, ಪಿಯೋ ಮಾತು ಪಿಯೋ ಪಿತು;
ಬಹೂಹಿ ವತಚರಿಯಾಹಿ, ಲದ್ಧೋ ಆಯಾಚನಾಹಿ ಚ.
‘‘ತೇ ಚ ಮಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ, ಅತ್ಥಕಾಮಾ ಹಿತೇಸಿನೋ;
ಉಭೋ ಪಿತಾ ಚ ಮಾತಾ ಚ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪನಾಮಯುಂ’’.
‘‘ಕಿಚ್ಛಾ ಲದ್ಧೋ ಅಯಂ ಪುತ್ತೋ, ಸುಖುಮಾಲೋ ಸುಖೇಧಿತೋ;
ಇಮಂ ದದಾಮ ತೇ ನಾಥ, ಜಿನಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಕಂ’’.
‘‘ಸತ್ಥಾ ಚ ಮಂ ಪಟಿಗ್ಗಯ್ಹ, ಆನನ್ದಂ ಏತದಬ್ರವಿ;
‘ಪಬ್ಬಾಜೇಹಿ ಇಮಂ ಖಿಪ್ಪಂ, ಹೇಸ್ಸತ್ಯಾಜಾನಿಯೋ ಅಯಂ.
‘‘ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾನ ¶ ಮಂ ಸತ್ಥಾ, ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸೀ ಜಿನೋ;
ಅನೋಗ್ಗತಸ್ಮಿಂ ಸೂರಿಯಸ್ಮಿಂ, ತತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇ.
‘‘ತತೋ ಸತ್ಥಾ ನಿರಾಕತ್ವಾ, ಪಟಿಸಲ್ಲಾನವುಟ್ಠಿತೋ;
‘ಏಹಿ ಭದ್ದಾ’ತಿ ಮಂ ಆಹ, ಸಾ ಮೇ ಆಸೂಪಸಮ್ಪದಾ.
‘‘ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸೇನ, ಲದ್ಧಾ ಮೇ ಉಪಸಮ್ಪದಾ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಅಹೋ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಾ’’ತಿ.
… ಭದ್ದೋ ಥೇರೋ….
೪. ಸೋಪಾಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದಿಸ್ವಾ ¶ ಪಾಸಾದಛಾಯಾಯಂ, ಚಙ್ಕಮನ್ತಂ ನರುತ್ತಮಂ;
ತತ್ಥ ನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ, ವನ್ದಿಸ್ಸಂ [ವನ್ದಿಸಂ (ಸೀ. ಪೀ.)] ಪುರಿಸುತ್ತಮಂ.
‘‘ಏಕಂಸಂ ¶ ಚೀವರಂ ಕತ್ವಾ, ಸಂಹರಿತ್ವಾನ ಪಾಣಯೋ;
ಅನುಚಙ್ಕಮಿಸ್ಸಂ ವಿರಜಂ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ತತೋ ಪಞ್ಹೇ ಅಪುಚ್ಛಿ ಮಂ, ಪಞ್ಹಾನಂ ಕೋವಿದೋ ವಿದೂ;
ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಚ ಅಭೀತೋ ಚ, ಬ್ಯಾಕಾಸಿಂ ಸತ್ಥುನೋ ಅಹಂ.
‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು, ಅನುಮೋದಿ ತಥಾಗತೋ;
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ, ಇಮಮತ್ಥಂ ಅಭಾಸಥ’’.
‘‘ಲಾಭಾ ಅಙ್ಗಾನಂ ಮಗಧಾನಂ, ಯೇಸಾಯಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ;
ಚೀವರಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಞ್ಚ, ಪಚ್ಚಯಂ ಸಯನಾಸನಂ;
ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಸಾಮೀಚಿಂ, ತೇಸಂ ಲಾಭಾ’’ತಿ ಚಾಬ್ರವಿ.
‘‘ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಮಂ ಸೋಪಾಕ, ದಸ್ಸನಾಯೋಪಸಙ್ಕಮ;
ಏಸಾ ¶ ಚೇವ ತೇ ಸೋಪಾಕ, ಭವತು ಉಪಸಮ್ಪದಾ’’.
‘‘ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸೋಹಂ, ಲದ್ಧಾನ ಉಪಸಮ್ಪದಂ;
ಧಾರೇಮಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಅಹೋ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಾ’’ತಿ.
… ಸೋಪಾಕೋ ಥೇರೋ….
೫. ಸರಭಙ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸರೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ, ಕತ್ವಾನ ಕುಟಿಮಚ್ಛಿಸಂ;
ತೇನ ಮೇ ಸರಭಙ್ಗೋತಿ, ನಾಮಂ ಸಮ್ಮುತಿಯಾ ಅಹು.
‘‘ನ ¶ ಮಯ್ಹಂ ಕಪ್ಪತೇ ಅಜ್ಜ, ಸರೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭಞ್ಜಿತುಂ;
ಸಿಕ್ಖಾಪದಾ ನೋ ಪಞ್ಞತ್ತಾ, ಗೋತಮೇನ ಯಸಸ್ಸಿನಾ.
‘‘ಸಕಲಂ ಸಮತ್ತಂ ರೋಗಂ, ಸರಭಙ್ಗೋ ನಾದ್ದಸಂ ಪುಬ್ಬೇ;
ಸೋಯಂ ರೋಗೋ ದಿಟ್ಠೋ, ವಚನಕರೇನಾತಿದೇವಸ್ಸ.
‘‘ಯೇನೇವ ಮಗ್ಗೇನ ಗತೋ ವಿಪಸ್ಸೀ, ಯೇನೇವ ಮಗ್ಗೇನ ಸಿಖೀ ಚ ವೇಸ್ಸಭೂ;
ಕಕುಸನ್ಧಕೋಣಾಗಮನೋ ಚ ಕಸ್ಸಪೋ, ತೇನಞ್ಜಸೇನ ಅಗಮಾಸಿ ಗೋತಮೋ.
‘‘ವೀತತಣ್ಹಾ ¶ ಅನಾದಾನಾ, ಸತ್ತ ಬುದ್ಧಾ ಖಯೋಗಧಾ;
ಯೇಹಾಯಂ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಧಮ್ಮಭೂತೇಹಿ ತಾದಿಭಿ.
‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಾಣಿನಂ;
ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದಯೋ ಮಗ್ಗೋ, ನಿರೋಧೋ ದುಕ್ಖಸಙ್ಖಯೋ.
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ¶ ನಿವತ್ತತೇ [ಯಸ್ಮಿಂ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತತೇ (ಕ.)] ದುಕ್ಖಂ, ಸಂಸಾರಸ್ಮಿಂ ಅನನ್ತಕಂ;
ಭೇದಾ ¶ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ, ಜೀವಿತಸ್ಸ ಚ ಸಙ್ಖಯಾ;
ಅಞ್ಞೋ ಪುನಬ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ ಸಬ್ಬಧೀ’’ತಿ.
… ಸರಭಙ್ಗೋ ಥೇರೋ….
ಸತ್ತಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸುನ್ದರಸಮುದ್ದೋ ಥೇರೋ, ಥೇರೋ ಲಕುಣ್ಡಭದ್ದಿಯೋ;
ಭದ್ದೋ ಥೇರೋ ಚ ಸೋಪಾಕೋ, ಸರಭಙ್ಗೋ ಮಹಾಇಸಿ;
ಸತ್ತಕೇ ಪಞ್ಚಕಾ ಥೇರಾ, ಗಾಥಾಯೋ ಪಞ್ಚತಿಂಸತೀತಿ.
೮. ಅಟ್ಠಕನಿಪಾತೋ
೧. ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಮ್ಮಂ ¶ ¶ ¶ ಬಹುಕಂ ನ ಕಾರಯೇ, ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ ಜನಂ ನ ಉಯ್ಯಮೇ;
ಸೋ ಉಸ್ಸುಕ್ಕೋ ರಸಾನುಗಿದ್ಧೋ, ಅತ್ಥಂ ರಿಞ್ಚತಿ ಯೋ ಸುಖಾಧಿವಾಹೋ.
‘‘ಪಙ್ಕೋತಿ ಹಿ ನಂ ಅವೇದಯುಂ, ಯಾಯಂ ವನ್ದನಪೂಜನಾ ಕುಲೇಸು;
ಸುಖುಮಂ ಸಲ್ಲಂ ದುರುಬ್ಬಹಂ, ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ದುಜ್ಜಹೋ.
‘‘ನ ಪರಸ್ಸುಪನಿಧಾಯ, ಕಮ್ಮಂ ಮಚ್ಚಸ್ಸ ಪಾಪಕಂ;
ಅತ್ತನಾ ತಂ ನ ಸೇವೇಯ್ಯ, ಕಮ್ಮಬನ್ಧೂಹಿ ಮಾತಿಯಾ.
‘‘ನ ಪರೇ ವಚನಾ ಚೋರೋ, ನ ಪರೇ ವಚನಾ ಮುನಿ;
ಅತ್ತಾ ಚ ನಂ ಯಥಾವೇದಿ [ಯಥಾ ವೇತ್ತಿ (ಸೀ.)], ದೇವಾಪಿ ನಂ ತಥಾ ವಿದೂ.
‘‘ಪರೇ ಚ ನ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಯಮಾಮಸೇ;
ಯೇ ¶ ಚ ತತ್ಥ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ತತೋ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಮೇಧಗಾ.
‘‘ಜೀವತೇ ವಾಪಿ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ, ಅಪಿ ವಿತ್ತಪರಿಕ್ಖಯೋ;
ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಅಲಾಭೇನ [ಅಭಾವೇನ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)], ವಿತ್ತವಾಪಿ ನ ಜೀವತಿ.
‘‘ಸಬ್ಬಂ ಸುಣಾತಿ ಸೋತೇನ, ಸಬ್ಬಂ ಪಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುನಾ;
ನ ಚ ದಿಟ್ಠಂ ಸುತಂ ಧೀರೋ, ಸಬ್ಬಂ ಉಜ್ಝಿತುಮರಹತಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುಮಾಸ್ಸ ಯಥಾ ಅನ್ಧೋ, ಸೋತವಾ ಬಧಿರೋ ಯಥಾ;
ಪಞ್ಞವಾಸ್ಸ ಯಥಾ ಮೂಗೋ, ಬಲವಾ ದುಬ್ಬಲೋರಿವ;
ಅಥ ಅತ್ಥೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ, ಸಯೇಥ [ಪಸ್ಸೇಥ (ಕ.)] ಮತಸಾಯಿಕ’’ನ್ತಿ.
… ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸಿರಿಮಿತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಕ್ಕೋಧನೋನುಪನಾಹೀ, ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ;
ಸ ವೇ ತಾದಿಸಕೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏವಂ ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಅಕ್ಕೋಧನೋನುಪನಾಹೀ, ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ;
ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಸದಾ ಭಿಕ್ಖು, ಏವಂ ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಅಕ್ಕೋಧನೋನುಪನಾಹೀ ¶ ¶ , ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ;
ಕಲ್ಯಾಣಸೀಲೋ ಸೋ [ಯೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಭಿಕ್ಖು, ಏವಂ ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಅಕ್ಕೋಧನೋನುಪನಾಹೀ, ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ;
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏವಂ ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಅಕ್ಕೋಧನೋನುಪನಾಹೀ ¶ , ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ;
ಕಲ್ಯಾಣಪಞ್ಞೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏವಂ ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ತಥಾಗತೇ, ಅಚಲಾ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಾ;
ಸೀಲಞ್ಚ ¶ ಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಅರಿಯಕನ್ತಂ ಪಸಂಸಿತಂ.
‘‘ಸಙ್ಘೇ ಪಸಾದೋ ಯಸ್ಸತ್ಥಿ, ಉಜುಭೂತಞ್ಚ ದಸ್ಸನಂ;
‘ಅದಲಿದ್ದೋ’ತಿ ತಂ ಆಹು, ಅಮೋಘಂ ತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಸದ್ಧಞ್ಚ ಸೀಲಞ್ಚ, ಪಸಾದಂ ಧಮ್ಮದಸ್ಸನಂ;
ಅನುಯುಞ್ಜೇಥ ಮೇಧಾವೀ, ಸರಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ.
… ಸಿರಿಮಿತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೩. ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯದಾ ಪಠಮಮದ್ದಕ್ಖಿಂ, ಸತ್ಥಾರಮಕುತೋಭಯಂ;
ತತೋ ಮೇ ಅಹು ಸಂವೇಗೋ, ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಪುರಿಸುತ್ತಮಂ.
‘‘ಸಿರಿಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಾದೇಹಿ, ಯೋ ಪಣಾಮೇಯ್ಯ ಆಗತಂ;
ಏತಾದಿಸಂ ಸೋ ಸತ್ಥಾರಂ, ಆರಾಧೇತ್ವಾ ವಿರಾಧಯೇ.
‘‘ತದಾಹಂ ಪುತ್ತದಾರಞ್ಚ, ಧನಧಞ್ಞಞ್ಚ ಛಡ್ಡಯಿಂ;
ಕೇಸಮಸ್ಸೂನಿ ಛೇದೇತ್ವಾ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ.
‘‘ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಸುಸಂವುತೋ;
ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ವಿಹಾಸಿಂ ಅಪರಾಜಿತೋ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಪಣಿಧೀ ಆಸಿ, ಚೇತಸೋ ಅಭಿಪತ್ಥಿತೋ;
ನ ನಿಸೀದೇ ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ.
‘‘ತಸ್ಸ ಮೇವಂ ವಿಹರತೋ, ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ¶ ಜಾನಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ;
ಅರಹಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಮ್ಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ನಿರೂಪಧಿ.
‘‘ತತೋ ¶ ¶ ರತ್ಯಾ ವಿವಸಾನೇ [ವಿವಸನೇ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)], ಸೂರಿಯಸ್ಸುಗ್ಗಮನಂ ಪತಿ;
ಸಬ್ಬಂ ತಣ್ಹಂ ವಿಸೋಸೇತ್ವಾ, ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಉಪಾವಿಸಿ’’ನ್ತಿ.
… ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಥೇರೋ….
ಅಟ್ಠಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ ಥೇರೋ, ಸಿರಿಮಿತ್ತೋ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ;
ಏತೇ ಅಟ್ಠನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾಯೋ ಚತುವೀಸತೀತಿ.
೯. ನವಕನಿಪಾತೋ
೧. ಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯದಾ ¶ ¶ ¶ ದುಕ್ಖಂ ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಅವಿದ್ದಸೂ ಯತ್ಥ ಸಿತಾ ಪುಥುಜ್ಜನಾ;
ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಸತೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾವಹನಿಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ, ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಘಾತದುಖಾಧಿವಾಹಿನಿಂ;
ತಣ್ಹಂ ಪಹನ್ತ್ವಾನ ಸತೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ಸಿವಂ ದ್ವೇಚತುರಙ್ಗಗಾಮಿನಂ, ಮಗ್ಗುತ್ತಮಂ ¶ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಸೋಧನಂ;
ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸಿತ್ವ ಸತೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಅಸಙ್ಖತಂ, ಸನ್ತಂ ಪದಂ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಸೋಧನಂ;
ಭಾವೇತಿ ಸಞ್ಞೋಜನಬನ್ಧನಚ್ಛಿದಂ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ನಭೇ ಗಜ್ಜತಿ ಮೇಘದುನ್ದುಭಿ, ಧಾರಾಕುಲಾ ವಿಹಗಪಥೇ ಸಮನ್ತತೋ;
ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಪಬ್ಭಾರಗತೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ನದೀನಂ ಕುಸುಮಾಕುಲಾನಂ, ವಿಚಿತ್ತ-ವಾನೇಯ್ಯ-ವಟಂಸಕಾನಂ;
ತೀರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸುಮನೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ¶ ನಿಸೀಥೇ ರಹಿತಮ್ಹಿ ಕಾನನೇ, ದೇವೇ ಗಳನ್ತಮ್ಹಿ ನದನ್ತಿ ದಾಠಿನೋ;
ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಪಬ್ಭಾರಗತೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ¶ ವಿತಕ್ಕೇ ಉಪರುನ್ಧಿಯತ್ತನೋ, ನಗನ್ತರೇ ನಗವಿವರಂ ಸಮಸ್ಸಿತೋ;
ವೀತದ್ದರೋ ವೀತಖಿಲೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಯದಾ ¶ ಸುಖೀ ಮಲಖಿಲಸೋಕನಾಸನೋ, ನಿರಗ್ಗಳೋ ನಿಬ್ಬನಥೋ ವಿಸಲ್ಲೋ;
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಬ್ಯನ್ತಿಕತೋವ ಝಾಯತಿ, ತತೋ ರತಿಂ ಪರಮತರಂ ನ ವಿನ್ದತೀ’’ತಿ.
… ಭೂತೋ ಥೇರೋ….
ನವಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಭೂತೋ ತಥದ್ದಸೋ ಥೇರೋ, ಏಕೋ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣವಾ;
ನವಕಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾಯೋಪಿ ಇಮಾ ನವಾತಿ.
೧೦. ದಸಕನಿಪಾತೋ
೧. ಕಾಳುದಾಯಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅಙ್ಗಾರಿನೋ ¶ ¶ ¶ ದಾನಿ ದುಮಾ ಭದನ್ತೇ, ಫಲೇಸಿನೋ ಛದನಂ ವಿಪ್ಪಹಾಯ;
ತೇ ಅಚ್ಚಿಮನ್ತೋವ ಪಭಾಸಯನ್ತಿ, ಸಮಯೋ ಮಹಾವೀರ ಭಾಗೀ ರಸಾನಂ.
‘‘ದುಮಾನಿ ¶ ಫುಲ್ಲಾನಿ ಮನೋರಮಾನಿ, ಸಮನ್ತತೋ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪವನ್ತಿ;
ಪತ್ತಂ ಪಹಾಯ ಫಲಮಾಸಸಾನಾ [ಫಲಮಾಸಮಾನೋ (ಕ.)], ಕಾಲೋ ಇತೋ ಪಕ್ಕಮನಾಯ ವೀರ.
‘‘ನೇವಾತಿಸೀತಂ ನ ಪನಾತಿಉಣ್ಹಂ, ಸುಖಾ ಉತು ಅದ್ಧನಿಯಾ ಭದನ್ತೇ;
ಪಸ್ಸನ್ತು ತಂ ಸಾಕಿಯಾ ಕೋಳಿಯಾ ಚ, ಪಚ್ಛಾಮುಖಂ ರೋಹಿನಿಯಂ ತರನ್ತಂ.
‘‘ಆಸಾಯ ಕಸತೇ ಖೇತ್ತಂ, ಬೀಜಂ ಆಸಾಯ ವಪ್ಪತಿ;
ಆಸಾಯ ವಾಣಿಜಾ ಯನ್ತಿ, ಸಮುದ್ದಂ ಧನಹಾರಕಾ;
ಯಾಯ ಆಸಾಯ ತಿಟ್ಠಾಮಿ, ಸಾ ಮೇ ಆಸಾ ಸಮಿಜ್ಝತು.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೯೮] ‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಚೇವ ವಪನ್ತಿ ಬೀಜಂ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ವಸ್ಸತಿ ದೇವರಾಜಾ;
ಪುನಪ್ಪುನಂ ಖೇತ್ತಂ ಕಸನ್ತಿ ಕಸ್ಸಕಾ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಧಞ್ಞಮುಪೇತಿ ರಟ್ಠಂ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೯೮] ‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚನಕಾ ಚರನ್ತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ದಾನಪತೀ ದದನ್ತಿ;
ಪುನಪ್ಪುನಂ ದಾನಪತೀ ದದಿತ್ವಾ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸಗ್ಗಮುಪೇನ್ತಿ ಠಾನಂ.
‘‘ವೀರೋ ¶ ¶ ಹವೇ ಸತ್ತಯುಗಂ ಪುನೇತಿ, ಯಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಜಾಯತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ;
ಮಞ್ಞಾಮಹಂ ಸಕ್ಕತಿ ದೇವದೇವೋ, ತಯಾ ಹಿ ಜಾತೋ [ತಯಾಭಿಜಾತೋ (ಸೀ.)] ಮುನಿ ಸಚ್ಚನಾಮೋ.
‘‘ಸುದ್ಧೋದನೋ ¶ ನಾಮ ಪಿತಾ ಮಹೇಸಿನೋ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮಾತಾ ಪನ ಮಾಯನಾಮಾ;
ಯಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪರಿಹರಿಯ ಕುಚ್ಛಿನಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ತಿದಿವಮ್ಹಿ ಮೋದತಿ.
‘‘ಸಾ ಗೋತಮೀ ಕಾಲಕತಾ ಇತೋ ಚುತಾ, ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಕಾಮೇಹಿ ಸಮಙ್ಗಿಭೂತಾ;
ಸಾ ಮೋದತಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ, ಪರಿವಾರಿತಾ ದೇವಗಣೇಹಿ ತೇಹಿ.
‘‘ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪುತ್ತೋಮ್ಹಿ ಅಸಯ್ಹಸಾಹಿನೋ, ಅಙ್ಗೀರಸಸ್ಸಪ್ಪಟಿಮಸ್ಸ ತಾದಿನೋ;
ಪಿತುಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ ತುವಂಸಿ ಸಕ್ಕ, ಧಮ್ಮೇನ ಮೇ ಗೋತಮ ಅಯ್ಯಕೋಸೀ’’ತಿ.
… ಕಾಳುದಾಯೀ ಥೇರೋ….
೨. ಏಕವಿಹಾರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪುರತೋ ¶ ಪಚ್ಛತೋ ವಾಪಿ, ಅಪರೋ ಚೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;
ಅತೀವ ಫಾಸು ಭವತಿ, ಏಕಸ್ಸ ವಸತೋ ವನೇ.
‘‘ಹನ್ದ ¶ ಏಕೋ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅರಞ್ಞಂ ಬುದ್ಧವಣ್ಣಿತಂ;
ಫಾಸು [ಫಾಸುಂ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)] ಏಕವಿಹಾರಿಸ್ಸ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ.
‘‘ಯೋಗೀ-ಪೀತಿಕರಂ ರಮ್ಮಂ, ಮತ್ತಕುಞ್ಜರಸೇವಿತಂ;
ಏಕೋ ಅತ್ತವಸೀ ಖಿಪ್ಪಂ, ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನಂ.
‘‘ಸುಪುಪ್ಫಿತೇ ಸೀತವನೇ, ಸೀತಲೇ ಗಿರಿಕನ್ದರೇ;
ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ, ಚಙ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಏಕಕೋ.
‘‘ಏಕಾಕಿಯೋ ಅದುತಿಯೋ, ರಮಣೀಯೇ ಮಹಾವನೇ;
ಕದಾಹಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ಏವಂ ಮೇ ಕತ್ತುಕಾಮಸ್ಸ, ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಸಮಿಜ್ಝತು;
ಸಾಧಿಯಿಸ್ಸಾಮಹಂಯೇವ, ನಾಞ್ಞೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕಾರಕೋ.
‘‘ಏಸ ¶ ಬನ್ಧಾಮಿ ಸನ್ನಾಹಂ, ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನಂ;
ನ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಪ್ಪತ್ತೋ ಆಸವಕ್ಖಯಂ.
‘‘ಮಾಲುತೇ ಉಪವಾಯನ್ತೇ, ಸೀತೇ ಸುರಭಿಗನ್ಧಿಕೇ [ಗನ್ಧಕೇ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ. ಕ.)];
ಅವಿಜ್ಜಂ ದಾಲಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ನಿಸಿನ್ನೋ ನಗಮುದ್ಧನಿ.
‘‘ವನೇ ಕುಸುಮಸಞ್ಛನ್ನೇ, ಪಬ್ಭಾರೇ ನೂನ ಸೀತಲೇ;
ವಿಮುತ್ತಿಸುಖೇನ ಸುಖಿತೋ, ರಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ.
‘‘ಸೋಹಂ ¶ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಚನ್ದೋ ಪನ್ನರಸೋ ಯಥಾ;
ಸಬ್ಬಾಸವಪರಿಕ್ಖೀಣೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಏಕವಿಹಾರಿಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ಮಹಾಕಪ್ಪಿನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಅನಾಗತಂ ¶ ಯೋ ಪಟಿಕಚ್ಚ [ಪಟಿಗಚ್ಚ (ಸೀ.)] ಪಸ್ಸತಿ, ಹಿತಞ್ಚ ಅತ್ಥಂ ಅಹಿತಞ್ಚ ತಂ ದ್ವಯಂ;
ವಿದ್ದೇಸಿನೋ ತಸ್ಸ ಹಿತೇಸಿನೋ ವಾ, ರನ್ಧಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸಮೇಕ್ಖಮಾನಾ.
[ಪಟಿ. ಮ. ೧.೧೬೦ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗೇ] ‘‘ಆನಾಪಾನಸತೀ ಯಸ್ಸ, ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಸುಭಾವಿತಾ;
ಅನುಪುಬ್ಬಂ ಪರಿಚಿತಾ, ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಾ;
ಸೋಮಂ ಲೋಕಂ ಪಭಾಸೇತಿ, ಅಬ್ಭಾ ಮುತ್ತೋವ ಚನ್ದಿಮಾ.
‘‘ಓದಾತಂ ¶ ವತ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ, ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಸುಭಾವಿತಂ;
ನಿಬ್ಬಿದ್ಧಂ ಪಗ್ಗಹೀತಞ್ಚ, ಸಬ್ಬಾ ಓಭಾಸತೇ ದಿಸಾ.
‘‘ಜೀವತೇ ವಾಪಿ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ, ಅಪಿ ವಿತ್ತಪರಿಕ್ಖಯೋ;
ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಅಲಾಭೇನ, ವಿತ್ತವಾಪಿ ನ ಜೀವತಿ.
‘‘ಪಞ್ಞಾ ಸುತವಿನಿಚ್ಛಿನೀ, ಪಞ್ಞಾ ಕಿತ್ತಿಸಿಲೋಕವದ್ಧನೀ;
ಪಞ್ಞಾಸಹಿತೋ ನರೋ ಇಧ, ಅಪಿ ದುಕ್ಖೇಸು ಸುಖಾನಿ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ನಾಯಂ ಅಜ್ಜತನೋ ಧಮ್ಮೋ, ನಚ್ಛೇರೋ ನಪಿ ಅಬ್ಭುತೋ;
ಯತ್ಥ ಜಾಯೇಥ ಮೀಯೇಥ, ತತ್ಥ ಕಿಂ ವಿಯ ಅಬ್ಭುತಂ.
‘‘ಅನನ್ತರಂ ಹಿ ಜಾತಸ್ಸ, ಜೀವಿತಾ ಮರಣಂ ಧುವಂ;
ಜಾತಾ ಜಾತಾ ಮರನ್ತೀಧ, ಏವಂಧಮ್ಮಾ ಹಿ ಪಾಣಿನೋ.
‘‘ನ ¶ ಹೇತದತ್ಥಾಯ ಮತಸ್ಸ ಹೋತಿ, ಯಂ ಜೀವಿತತ್ಥಂ ಪರಪೋರಿಸಾನಂ;
ಮತಮ್ಹಿ ರುಣ್ಣಂ ನ ಯಸೋ ನ ಲೋಕ್ಯಂ, ನ ¶ ವಣ್ಣಿತಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ.
‘‘ಚಕ್ಖುಂ ಸರೀರಂ ಉಪಹನ್ತಿ ತೇನ [ಉಪಹನ್ತಿ ರುಣ್ಣಂ (ಸೀ.), ಉಪಹನ್ತಿ ರೋಣ್ಣಂ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ.)], ನಿಹೀಯತಿ ವಣ್ಣಬಲಂ ಮತೀ ಚ;
ಆನನ್ದಿನೋ ತಸ್ಸ ದಿಸಾ ಭವನ್ತಿ, ಹಿತೇಸಿನೋ ನಾಸ್ಸ ಸುಖೀ ಭವನ್ತಿ.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುಲೇ ವಸನ್ತೇ, ಮೇಧಾವಿನೋ ಚೇವ ಬಹುಸ್ಸುತೇ ಚ;
ಯೇಸಂ ¶ ಹಿ ಪಞ್ಞಾವಿಭವೇನ ಕಿಚ್ಚಂ, ತರನ್ತಿ ನಾವಾಯ ನದಿಂವ ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ.
… ಮಹಾಕಪ್ಪಿನೋ ಥೇರೋ….
೪. ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ದನ್ಧಾ ಮಯ್ಹಂ ಗತೀ ಆಸಿ, ಪರಿಭೂತೋ ಪುರೇ ಅಹಂ;
ಭಾತಾ ಚ ಮಂ ಪಣಾಮೇಸಿ, ‘ಗಚ್ಛ ದಾನಿ ತುವಂ ಘರಂ’.
‘‘ಸೋಹಂ ಪಣಾಮಿತೋ ಸನ್ತೋ [ಭಾತಾ (ಅಟ್ಠ.)], ಸಙ್ಘಾರಾಮಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಕೇ;
ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಾಸಿಂ, ಸಾಸನಸ್ಮಿಂ ಅಪೇಕ್ಖವಾ.
‘‘ಭಗವಾ ತತ್ಥ ಆಗಚ್ಛಿ [ಆಗಞ್ಛಿ (ಸೀ. ಪೀ.)], ಸೀಸಂ ಮಯ್ಹಂ ಪರಾಮಸಿ;
ಬಾಹಾಯ ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಪವೇಸಯಿ.
‘‘ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಮೇ ಸತ್ಥಾ, ಪಾದಾಸಿ ಪಾದಪುಞ್ಛನಿಂ;
‘ಏತಂ ಸುದ್ಧಂ ಅಧಿಟ್ಠೇಹಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ಸ್ವಧಿಟ್ಠಿತಂ’.
‘‘ತಸ್ಸಾಹಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ವಿಹಾಸಿಂ ಸಾಸನೇ ರತೋ;
ಸಮಾಧಿಂ ¶ ಪಟಿಪಾದೇಸಿಂ, ಉತ್ತಮತ್ಥಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ¶ ಜಾನಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಮತ್ತಾನಂ ¶ , ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾನ ಪನ್ಥಕೋ;
ನಿಸೀದಮ್ಬವನೇ ರಮ್ಮೇ, ಯಾವ ಕಾಲಪ್ಪವೇದನಾ.
‘‘ತತೋ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಪಾಹೇಸಿ, ದೂತಂ ಕಾಲಪ್ಪವೇದಕಂ;
ಪವೇದಿತಮ್ಹಿ ಕಾಲಮ್ಹಿ, ವೇಹಾಸಾದುಪಸಙ್ಕಮಿಂ [ವೇಹಾಸಾನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)].
‘‘ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥುನೋ ಪಾದೇ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಹಂ;
ನಿಸಿನ್ನಂ ಮಂ ವಿದಿತ್ವಾನ, ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿ.
‘‘ಆಯಾಗೋ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ;
ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಪಟಿಗಣ್ಹಿತ್ಥ ದಕ್ಖಿಣ’’ನ್ತಿ.
… ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಥೇರೋ….
೫. ಕಪ್ಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಾನಾಕುಲಮಲಸಮ್ಪುಣ್ಣೋ, ಮಹಾಉಕ್ಕಾರಸಮ್ಭವೋ;
ಚನ್ದನಿಕಂವ ಪರಿಪಕ್ಕಂ, ಮಹಾಗಣ್ಡೋ ಮಹಾವಣೋ.
‘‘ಪುಬ್ಬರುಹಿರಸಮ್ಪುಣ್ಣೋ, ಗೂಥಕೂಪೇನ ಗಾಳ್ಹಿತೋ [ಗೂಥಕೂಪೇ ನಿಗಾಳ್ಹಿತೋ (ಸ್ಯಾ. ಪೀ. ಕ.)];
ಆಪೋಪಗ್ಘರಣೋ ಕಾಯೋ, ಸದಾ ಸನ್ದತಿ ಪೂತಿಕಂ.
‘‘ಸಟ್ಠಿಕಣ್ಡರಸಮ್ಬನ್ಧೋ ¶ , ಮಂಸಲೇಪನಲೇಪಿತೋ;
ಚಮ್ಮಕಞ್ಚುಕಸನ್ನದ್ಧೋ, ಪೂತಿಕಾಯೋ ನಿರತ್ಥಕೋ.
‘‘ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತಘಟಿತೋ, ನ್ಹಾರುಸುತ್ತನಿಬನ್ಧನೋ;
ನೇಕೇಸಂ ಸಂಗತೀಭಾವಾ, ಕಪ್ಪೇತಿ ಇರಿಯಾಪಥಂ.
‘‘ಧುವಪ್ಪಯಾತೋ ¶ ಮರಣಾಯ, ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ;
ಇಧೇವ ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ, ಯೇನಕಾಮಙ್ಗಮೋ ನರೋ.
‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನಿವುತೋ ಕಾಯೋ, ಚತುಗನ್ಥೇನ ಗನ್ಥಿತೋ;
ಓಘಸಂಸೀದನೋ ಕಾಯೋ, ಅನುಸಯಜಾಲಮೋತ್ಥತೋ.
‘‘ಪಞ್ಚನೀವರಣೇ ಯುತ್ತೋ, ವಿತಕ್ಕೇನ ಸಮಪ್ಪಿತೋ;
ತಣ್ಹಾಮೂಲೇನಾನುಗತೋ, ಮೋಹಚ್ಛಾದನಛಾದಿತೋ.
‘‘ಏವಾಯಂ ವತ್ತತೇ ಕಾಯೋ, ಕಮ್ಮಯನ್ತೇನ ಯನ್ತಿತೋ;
ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಚ ವಿಪತ್ಯನ್ತಾ, ನಾನಾಭಾವೋ ವಿಪಜ್ಜತಿ.
‘‘ಯೇಮಂ ¶ ¶ ಕಾಯಂ ಮಮಾಯನ್ತಿ, ಅನ್ಧಬಾಲಾ ಪುಥುಜ್ಜನಾ;
ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ಕಟಸಿಂ ಘೋರಂ, ಆದಿಯನ್ತಿ ಪುನಬ್ಭವಂ.
‘‘ಯೇಮಂ ಕಾಯಂ ವಿವಜ್ಜೇನ್ತಿ, ಗೂಥಲಿತ್ತಂವ ಪನ್ನಗಂ;
ಭವಮೂಲಂ ವಮಿತ್ವಾನ, ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸನ್ತಿನಾಸವಾ’’ತಿ [ಪರಿನಿಬ್ಬನ್ತುನಾಸವಾ (ಸೀ.)].
… ಕಪ್ಪೋ ಥೇರೋ….
೬. ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತಉಪಸೇನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಿವಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ, ವಾಳಮಿಗನಿಸೇವಿತಂ;
ಸೇವೇ ಸೇನಾಸನಂ ಭಿಕ್ಖು, ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಕಾರಣಾ.
‘‘ಸಙ್ಕಾರಪುಞ್ಜಾ ಆಹತ್ವಾ [ಆಹಿತ್ವಾ (ಕ.)], ಸುಸಾನಾ ರಥಿಯಾಹಿ ಚ;
ತತೋ ಸಙ್ಘಾಟಿಕಂ ಕತ್ವಾ, ಲೂಖಂ ಧಾರೇಯ್ಯ ಚೀವರಂ.
‘‘ನೀಚಂ ಮನಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಪದಾನಂ ಕುಲಾ ಕುಲಂ;
ಪಿಣ್ಡಿಕಾಯ ಚರೇ ಭಿಕ್ಖು, ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಸುಸಂವುತೋ.
‘‘ಲೂಖೇನಪಿ ವಾ [ಲೂಖೇನಪಿ ಚ (ಬಹೂಸು)] ಸನ್ತುಸ್ಸೇ, ನಾಞ್ಞಂ ಪತ್ಥೇ ರಸಂ ಬಹುಂ;
ರಸೇಸು ¶ ಅನುಗಿದ್ಧಸ್ಸ, ಝಾನೇ ನ ರಮತೀ ಮನೋ.
‘‘ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಚೇವ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಪವಿವಿತ್ತೋ ವಸೇ ಮುನಿ;
ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ, ಅನಾಗಾರೇಹಿ ಚೂಭಯಂ.
‘‘ಯಥಾ ಜಳೋ ವ ಮೂಗೋ ವ, ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸಯೇ ತಥಾ;
ನಾತಿವೇಲಂ ಸಮ್ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಮ್ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ.
‘‘ನ ಸೋ ಉಪವದೇ ಕಞ್ಚಿ, ಉಪಘಾತಂ ವಿವಜ್ಜಯೇ;
ಸಂವುತೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಮಿಂ, ಮತ್ತಞ್ಞೂ ಚಸ್ಸ ಭೋಜನೇ.
‘‘ಸುಗ್ಗಹೀತನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ, ಚಿತ್ತಸ್ಸುಪ್ಪಾದಕೋವಿದೋ;
ಸಮಂ ಅನುಯುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಕಾಲೇನ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಂ.
‘‘ವೀರಿಯಸಾತಚ್ಚಸಮ್ಪನ್ನೋ ¶ , ಯುತ್ತಯೋಗೋ ಸದಾ ಸಿಯಾ;
ನ ಚ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ದುಕ್ಖನ್ತಂ, ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಏಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ.
‘‘ಏವಂ ವಿಹರಮಾನಸ್ಸ, ಸುದ್ಧಿಕಾಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಖೀಯನ್ತಿ ಆಸವಾ ಸಬ್ಬೇ, ನಿಬ್ಬುತಿಞ್ಚಾಧಿಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ.
… ಉಪಸೇನೋ ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೭. (ಅಪರ)-ಗೋತಮತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ವಿಜಾನೇಯ್ಯ ¶ ¶ ಸಕಂ ಅತ್ಥಂ, ಅವಲೋಕೇಯ್ಯಾಥ ಪಾವಚನಂ;
ಯಞ್ಚೇತ್ಥ ಅಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ, ಸಾಮಞ್ಞಂ ಅಜ್ಝುಪಗತಸ್ಸ.
‘‘ಮಿತ್ತಂ ಇಧ ಚ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಸಿಕ್ಖಾ ವಿಪುಲಂ ಸಮಾದಾನಂ;
ಸುಸ್ಸೂಸಾ ಚ ಗರೂನಂ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಬುದ್ಧೇಸು ಸಗಾರವತಾ, ಧಮ್ಮೇ ಅಪಚಿತಿ ಯಥಾಭೂತಂ;
ಸಙ್ಘೇ ¶ ಚ ಚಿತ್ತಿಕಾರೋ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಆಚಾರಗೋಚರೇ ಯುತ್ತೋ, ಆಜೀವೋ ಸೋಧಿತೋ ಅಗಾರಯ್ಹೋ;
ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ಸಣ್ಠಪನಂ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಚಾರಿತ್ತಂ ಅಥ ವಾರಿತ್ತಂ, ಇರಿಯಾಪಥಿಯಂ ಪಸಾದನಿಯಂ;
ಅಧಿಚಿತ್ತೇ ಚ ಆಯೋಗೋ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಆರಞ್ಞಕಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ, ಪನ್ತಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ;
ಭಜಿತಬ್ಬಾನಿ ಮುನಿನಾ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಸೀಲಞ್ಚ ಬಾಹುಸಚ್ಚಞ್ಚ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಪವಿಚಯೋ ಯಥಾಭೂತಂ;
ಸಚ್ಚಾನಂ ಅಭಿಸಮಯೋ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಭಾವೇಯ್ಯ ಚ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ, ಅನತ್ತಸಞ್ಞಂ ಅಸುಭಸಞ್ಞಞ್ಚ;
ಲೋಕಮ್ಹಿ ಚ ಅನಭಿರತಿಂ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ಭಾವೇಯ್ಯ ಚ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಬಲಾನಿ;
ಅಟ್ಠಙ್ಗಮಗ್ಗಮರಿಯಂ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ.
‘‘ತಣ್ಹಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ಮುನಿ, ಸಮೂಲಕೇ ಆಸವೇ ಪದಾಲೇಯ್ಯ;
ವಿಹರೇಯ್ಯ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ, ಏತಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಪತಿರೂಪ’’ನ್ತಿ.
… ಗೋತಮೋ ಥೇರೋ….
ದಸಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಕಾಳುದಾಯೀ ಚ ಸೋ ಥೇರೋ, ಏಕವಿಹಾರೀ ಚ ಕಪ್ಪಿನೋ;
ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಕಪ್ಪೋ ಚ, ಉಪಸೇನೋ ಚ ಗೋತಮೋ;
ಸತ್ತಿಮೇ ದಸಕೇ ಥೇರಾ, ಗಾಥಾಯೋ ಚೇತ್ಥ ಸತ್ತತೀತಿ.
೧೧. ಏಕಾದಸನಿಪಾತೋ
೧. ಸಂಕಿಚ್ಚತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕಿಂ ¶ ¶ ¶ ¶ ತವತ್ಥೋ ವನೇ ತಾತ, ಉಜ್ಜುಹಾನೋವ ಪಾವುಸೇ;
ವೇರಮ್ಭಾ ರಮಣೀಯಾ ತೇ, ಪವಿವೇಕೋ ಹಿ ಝಾಯಿನಂ.
‘‘ಯಥಾ ಅಬ್ಭಾನಿ ವೇರಮ್ಭೋ, ವಾತೋ ನುದತಿ ಪಾವುಸೇ;
ಸಞ್ಞಾ ಮೇ ಅಭಿಕಿರನ್ತಿ, ವಿವೇಕಪಟಿಸಞ್ಞುತಾ.
‘‘ಅಪಣ್ಡರೋ ಅಣ್ಡಸಮ್ಭವೋ, ಸೀವಥಿಕಾಯ ನಿಕೇತಚಾರಿಕೋ;
ಉಪ್ಪಾದಯತೇವ ಮೇ ಸತಿಂ, ಸನ್ದೇಹಸ್ಮಿಂ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಂ.
‘‘ಯಞ್ಚ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ಯೋ ಚ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖತಿ;
ಸ ವೇ ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖವಾ.
‘‘ಅಚ್ಛೋದಿಕಾ ಪುಥುಸಿಲಾ, ಗೋನಙ್ಗುಲಮಿಗಾಯುತಾ;
ಅಮ್ಬುಸೇವಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ವಸಿತಂ ಮೇ ಅರಞ್ಞೇಸು, ಕನ್ದರಾಸು ಗುಹಾಸು ಚ;
ಸೇನಾಸನೇಸು ಪನ್ತೇಸು, ವಾಳಮಿಗನಿಸೇವಿತೇ.
‘‘‘ಇಮೇ ಹಞ್ಞನ್ತು ವಜ್ಝನ್ತು, ದುಕ್ಖಂ ಪಪ್ಪೋನ್ತು ಪಾಣಿನೋ’;
ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಅನರಿಯಂ ದೋಸಸಂಹಿತಂ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ [ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ (ಸೀ.)] ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ¶ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಿಸಂ ಭತಕೋ ಯಥಾ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ¶ ¶ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ.
… ಸಂಕಿಚ್ಚೋ ಥೇರೋ….
ಏಕಾದಸನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸಂಕಿಚ್ಚಥೇರೋ ಏಕೋವ, ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಅನಾಸವೋ;
ಏಕಾದಸನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾ ಏಕಾದಸೇವ ಚಾತಿ.
೧೨. ದ್ವಾದಸಕನಿಪಾತೋ
೧. ಸೀಲವತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸೀಲಮೇವಿಧ ¶ ¶ ¶ ಸಿಕ್ಖೇಥ, ಅಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಸುಸಿಕ್ಖಿತಂ;
ಸೀಲಂ ಹಿ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಉಪನಾಮೇತಿ ಸೇವಿತಂ.
‘‘ಸೀಲಂ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ ಮೇಧಾವೀ, ಪತ್ಥಯಾನೋ ತಯೋ ಸುಖೇ;
ಪಸಂಸಂ ವಿತ್ತಿಲಾಭಞ್ಚ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಪಮೋದನಂ [ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಚ ಮೋದನಂ (ಸೀ. ಪೀ.)].
‘‘ಸೀಲವಾ ಹಿ ಬಹೂ ಮಿತ್ತೇ, ಸಞ್ಞಮೇನಾಧಿಗಚ್ಛತಿ;
ದುಸ್ಸೀಲೋ ಪನ ಮಿತ್ತೇಹಿ, ಧಂಸತೇ ಪಾಪಮಾಚರಂ.
‘‘ಅವಣ್ಣಞ್ಚ ಅಕಿತ್ತಿಞ್ಚ, ದುಸ್ಸೀಲೋ ಲಭತೇ ನರೋ;
ವಣ್ಣಂ ಕಿತ್ತಿಂ ಪಸಂಸಞ್ಚ, ಸದಾ ಲಭತಿ ಸೀಲವಾ.
‘‘ಆದಿ ¶ ಸೀಲಂ ಪತಿಟ್ಠಾ ಚ, ಕಲ್ಯಾಣಾನಞ್ಚ ಮಾತುಕಂ;
ಪಮುಖಂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ಸೀಲಂ ವಿಸೋಧಯೇ.
‘‘ವೇಲಾ ಚ ಸಂವರಂ ಸೀಲಂ [ಸಂವರೋ ಸೀಲಂ (ಸೀ.), ಸಂವರಸೀಲಂ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)], ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಹಾಸನಂ;
ತಿತ್ಥಞ್ಚ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ಸೀಲಂ ವಿಸೋಧಯೇ.
‘‘ಸೀಲಂ ಬಲಂ ಅಪ್ಪಟಿಮಂ, ಸೀಲಂ ಆವುಧಮುತ್ತಮಂ;
ಸೀಲಮಾಭರಣಂ ಸೇಟ್ಠಂ, ಸೀಲಂ ಕವಚಮಬ್ಭುತಂ.
‘‘ಸೀಲಂ ಸೇತು ಮಹೇಸಕ್ಖೋ, ಸೀಲಂ ಗನ್ಧೋ ಅನುತ್ತರೋ;
ಸೀಲಂ ವಿಲೇಪನಂ ಸೇಟ್ಠಂ, ಯೇನ ವಾತಿ ದಿಸೋದಿಸಂ.
‘‘ಸೀಲಂ ಸಮ್ಬಲಮೇವಗ್ಗಂ, ಸೀಲಂ ಪಾಥೇಯ್ಯಮುತ್ತಮಂ;
ಸೀಲಂ ಸೇಟ್ಠೋ ಅತಿವಾಹೋ, ಯೇನ ಯಾತಿ ದಿಸೋದಿಸಂ.
‘‘ಇಧೇವ ನಿನ್ದಂ ಲಭತಿ, ಪೇಚ್ಚಾಪಾಯೇ ಚ ದುಮ್ಮನೋ;
ಸಬ್ಬತ್ಥ ದುಮ್ಮನೋ ಬಾಲೋ, ಸೀಲೇಸು ಅಸಮಾಹಿತೋ.
‘‘ಇಧೇವ ಕಿತ್ತಿಂ ಲಭತಿ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಚ ಸುಮ್ಮನೋ;
ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸುಮನೋ ಧೀರೋ, ಸೀಲೇಸು ಸುಸಮಾಹಿತೋ.
‘‘ಸೀಲಮೇವ ¶ ಇಧ ಅಗ್ಗಂ, ಪಞ್ಞವಾ ಪನ ಉತ್ತಮೋ;
ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ದೇವೇಸು, ಸೀಲಪಞ್ಞಾಣತೋ ಜಯ’’ನ್ತಿ.
… ಸೀಲವೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸುನೀತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನೀಚೇ ¶ ಕುಲಮ್ಹಿ ಜಾತೋಹಂ, ದಲಿದ್ದೋ ಅಪ್ಪಭೋಜನೋ;
ಹೀನಕಮ್ಮಂ [ಹೀನಂ ಕಮ್ಮಂ (ಸ್ಯಾ.)] ಮಮಂ ಆಸಿ, ಅಹೋಸಿಂ ಪುಪ್ಫಛಡ್ಡಕೋ.
‘‘ಜಿಗುಚ್ಛಿತೋ ¶ ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಪರಿಭೂತೋ ಚ ವಮ್ಭಿತೋ;
ನೀಚಂ ಮನಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ವನ್ದಿಸ್ಸಂ ಬಹುಕಂ ಜನಂ.
‘‘ಅಥದ್ದಸಾಸಿಂ ¶ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತಂ;
ಪವಿಸನ್ತಂ ಮಹಾವೀರಂ, ಮಗಧಾನಂ ಪುರುತ್ತಮಂ.
‘‘ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾನ ಬ್ಯಾಭಙ್ಗಿಂ, ವನ್ದಿತುಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂ;
ಮಮೇವ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ, ಅಟ್ಠಾಸಿ ಪುರಿಸುತ್ತಮೋ.
‘‘ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥುನೋ ಪಾದೇ, ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ತದಾ;
ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅಹಮಾಯಾಚಿಂ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ತತೋ ಕಾರುಣಿಕೋ ಸತ್ಥಾ, ಸಬ್ಬಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಕೋ;
‘ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಮಂ ಆಹ, ಸಾ ಮೇ ಆಸೂಪಸಮ್ಪದಾ.
‘‘ಸೋಹಂ ಏಕೋ ಅರಞ್ಞಸ್ಮಿಂ, ವಿಹರನ್ತೋ ಅತನ್ದಿತೋ;
ಅಕಾಸಿಂ ಸತ್ಥುವಚನಂ, ಯಥಾ ಮಂ ಓವದೀ ಜಿನೋ.
‘‘ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮಂ ಯಾಮಂ, ಪುಬ್ಬಜಾತಿಮನುಸ್ಸರಿಂ;
ರತ್ತಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮಂ ಯಾಮಂ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ವಿಸೋಧಯಿಂ [ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ (ಕ.)];
ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಯಾಮೇ, ತಮೋಖನ್ಧಂ ಪದಾಲಯಿಂ.
‘‘ತತೋ ರತ್ಯಾ ವಿವಸಾನೇ, ಸೂರಿಯಸ್ಸುಗ್ಗಮನಂ ಪತಿ;
ಇನ್ದೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ಆಗನ್ತ್ವಾ, ಮಂ ನಮಸ್ಸಿಂಸು ಪಞ್ಜಲೀ.
‘‘‘ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ, ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮ;
ಯಸ್ಸ ತೇ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಸಿ ಮಾರಿಸ’.
‘‘ತತೋ ¶ ದಿಸ್ವಾನ ಮಂ ಸತ್ಥಾ, ದೇವಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತಂ;
ಸಿತಂ ಪಾತುಕರಿತ್ವಾನ, ಇಮಮತ್ಥಂ ಅಭಾಸಥ.
[ಸು. ನಿ. ೬೬೦ ಸುತ್ತನಿಪಾತೇಪಿ] ‘‘‘ತಪೇನ ¶ ¶ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ, ಸಂಯಮೇನ ದಮೇನ ಚ;
ಏತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹೋತಿ, ಏತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮುತ್ತಮ’’’ನ್ತಿ.
… ಸುನೀತೋ ಥೇರೋ….
ದ್ವಾದಸಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸೀಲವಾ ಚ ಸುನೀತೋ ಚ, ಥೇರಾ ದ್ವೇ ತೇ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ;
ದ್ವಾದಸಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾಯೋ ಚತುವೀಸತೀತಿ.
೧೩. ತೇರಸನಿಪಾತೋ
೧. ಸೋಣಕೋಳಿವಿಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಾಹು ¶ ¶ ¶ ರಟ್ಠೇ ಸಮುಕ್ಕಟ್ಠೋ, ರಞ್ಞೋ ಅಙ್ಗಸ್ಸ ಪದ್ಧಗೂ [ಪತ್ಥಗೂ (ಸ್ಯಾ.), ಪಟ್ಠಗೂ (ಕ.)];
ಸ್ವಾಜ್ಜ ಧಮ್ಮೇಸು ಉಕ್ಕಟ್ಠೋ, ಸೋಣೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಾರಗೂ.
‘‘ಪಞ್ಚ ಛಿನ್ದೇ ಪಞ್ಚ ಜಹೇ, ಪಞ್ಚ ಚುತ್ತರಿ ಭಾವಯೇ;
ಪಞ್ಚಸಙ್ಗಾತಿಗೋ ಭಿಕ್ಖು, ಓಘತಿಣ್ಣೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಉನ್ನಳಸ್ಸ ಪಮತ್ತಸ್ಸ, ಬಾಹಿರಾಸಸ್ಸ [ಬಾಹಿರಾಸಯಸ್ಸ (ಕ.)] ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಸೀಲಂ ಸಮಾಧಿ ಪಞ್ಞಾ ಚ, ಪಾರಿಪೂರಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ.
‘‘ಯಞ್ಹಿ ಕಿಚ್ಚಂ ಅಪವಿದ್ಧಂ [ತದಪವಿದ್ಧಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)], ಅಕಿಚ್ಚಂ ಪನ ಕರೀಯತಿ;
ಉನ್ನಳಾನಂ ¶ ಪಮತ್ತಾನಂ, ತೇಸಂ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಆಸವಾ.
‘‘ಯೇಸಞ್ಚ ಸುಸಮಾರದ್ಧಾ, ನಿಚ್ಚಂ ಕಾಯಗತಾ ಸತಿ;
ಅಕಿಚ್ಚಂ ತೇ ನ ಸೇವನ್ತಿ, ಕಿಚ್ಚೇ ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿನೋ;
ಸತಾನಂ ಸಮ್ಪಜಾನಾನಂ, ಅತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಆಸವಾ.
‘‘ಉಜುಮಗ್ಗಮ್ಹಿ ಅಕ್ಖಾತೇ, ಗಚ್ಛಥ ಮಾ ನಿವತ್ತಥ;
ಅತ್ತನಾ ಚೋದಯತ್ತಾನಂ, ನಿಬ್ಬಾನಮಭಿಹಾರಯೇ.
‘‘ಅಚ್ಚಾರದ್ಧಮ್ಹಿ ವೀರಿಯಮ್ಹಿ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಅನುತ್ತರೋ;
ವೀಣೋಪಮಂ ಕರಿತ್ವಾ ಮೇ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ ಚಕ್ಖುಮಾ;
ತಸ್ಸಾಹಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ವಿಹಾಸಿಂ ಸಾಸನೇ ರತೋ.
‘‘ಸಮಥಂ ಪಟಿಪಾದೇಸಿಂ, ಉತ್ತಮತ್ಥಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ [ನಿಕ್ಖಮೇ (ಕ.), ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ (ಮಹಾವ. ೨೪೪; ಅ. ನಿ. ೬.೫೫)] ಅಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ, ಪವಿವೇಕಞ್ಚ ಚೇತಸೋ;
ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ [ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಾಧಿಮ್ಹತ್ತಸ್ಸ (ಕ.)], ಉಪಾದಾನಕ್ಖಯಸ್ಸ ಚ.
‘‘ತಣ್ಹಕ್ಖಯಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ, ಅಸಮ್ಮೋಹಞ್ಚ ಚೇತಸೋ;
ದಿಸ್ವಾ ಆಯತನುಪ್ಪಾದಂ, ಸಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಸಮ್ಮಾ ವಿಮುತ್ತಸ್ಸ, ಸನ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಕತಸ್ಸ ಪಟಿಚಯೋ ನತ್ಥಿ, ಕರಣೀಯಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಸೇಲೋ ¶ ¶ ಯಥಾ ಏಕಘನೋ [ಏಕಘನೋ (ಕ.)], ವಾತೇನ ನ ಸಮೀರತಿ;
ಏವಂ ರೂಪಾ ರಸಾ ಸದ್ದಾ, ಗನ್ಧಾ ಫಸ್ಸಾ ಚ ಕೇವಲಾ.
‘‘ಇಟ್ಠಾ ¶ ಧಮ್ಮಾ ಅನಿಟ್ಠಾ ಚ, ನಪ್ಪವೇಧೇನ್ತಿ ತಾದಿನೋ;
ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತಂ, ವಯಞ್ಚಸ್ಸಾನುಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ.
… ಸೋಣೋ ಕೋಳಿವಿಸೋ ಥೇರೋ….
ತೇರಸನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸೋಣೋ ಕೋಳಿವಿಸೋ ಥೇರೋ, ಏಕೋಯೇವ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ;
ತೇರಸಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾಯೋ ಚೇತ್ಥ ತೇರಸಾತಿ.
೧೪. ಚುದ್ದಸಕನಿಪಾತೋ
೧. ಖದಿರವನಿಯರೇವತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯದಾ ¶ ¶ ¶ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಅನರಿಯಂ ದೋಸಸಂಹಿತಂ.
‘‘‘ಇಮೇ ಹಞ್ಞನ್ತು ವಜ್ಝನ್ತು, ದುಕ್ಖಂ ಪಪ್ಪೋನ್ತು ಪಾಣಿನೋ’;
ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ದೀಘಮನ್ತರೇ.
‘‘ಮೇತ್ತಞ್ಚ ಅಭಿಜಾನಾಮಿ, ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಸುಭಾವಿತಂ;
ಅನುಪುಬ್ಬಂ ಪರಿಚಿತಂ, ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ.
‘‘ಸಬ್ಬಮಿತ್ತೋ ಸಬ್ಬಸಖೋ, ಸಬ್ಬಭೂತಾನುಕಮ್ಪಕೋ;
ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಞ್ಚ [ಮೇತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಭಾವೇಮಿ, ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜರತೋ [ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝರತೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಸದಾ.
‘‘ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ, ಚಿತ್ತಂ ಆಮೋದಯಾಮಹಂ;
ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಂ ಭಾವೇಮಿ, ಅಕಾಪುರಿಸಸೇವಿತಂ.
‘‘ಅವಿತಕ್ಕಂ ¶ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾವಕೋ;
ಅರಿಯೇನ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ, ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ ತಾವದೇ.
‘‘ಯಥಾಪಿ ಪಬ್ಬತೋ ಸೇಲೋ, ಅಚಲೋ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೋ;
ಏವಂ ಮೋಹಕ್ಖಯಾ ಭಿಕ್ಖು, ಪಬ್ಬತೋವ ನ ವೇಧತಿ.
‘‘ಅನಙ್ಗಣಸ್ಸ ಪೋಸಸ್ಸ, ನಿಚ್ಚಂ ಸುಚಿಗವೇಸಿನೋ;
ವಾಲಗ್ಗಮತ್ತಂ ಪಾಪಸ್ಸ, ಅಬ್ಭಮತ್ತಂವ ಖಾಯತಿ.
‘‘ನಗರಂ ಯಥಾ ಪಚ್ಚನ್ತಂ, ಗುತ್ತಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ;
ಏವಂ ಗೋಪೇಥ ಅತ್ತಾನಂ, ಖಣೋ ವೋ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಿಸಂ ಭತಕೋ ಯಥಾ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ…ಪೇ… ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ¶ ಚತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ.
‘‘ಸಮ್ಪಾದೇಥಪ್ಪಮಾದೇನ, ಏಸಾ ಮೇ ಅನುಸಾಸನೀ;
ಹನ್ದಾಹಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸಂ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ ಸಬ್ಬಧೀ’’ತಿ.
… ಖದಿರವನಿಯರೇವತೋ ಥೇರೋ….
೨. ಗೋದತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾಪಿ ಭದ್ದೋ ಆಜಞ್ಞೋ, ಧುರೇ ಯುತ್ತೋ ಧುರಸ್ಸಹೋ [ಧುರಾಸಹೋ (ಅಟ್ಠ.)];
ಮಥಿತೋ ¶ ಅತಿಭಾರೇನ, ಸಂಯುಗಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ.
‘‘ಏವಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಯೇ ತಿತ್ತಾ, ಸಮುದ್ದೋ ವಾರಿನಾ ಯಥಾ;
ನ ಪರೇ ಅತಿಮಞ್ಞನ್ತಿ, ಅರಿಯಧಮ್ಮೋವ ಪಾಣಿನಂ.
‘‘ಕಾಲೇ ¶ ಕಾಲವಸಂ ಪತ್ತಾ, ಭವಾಭವವಸಂ ಗತಾ;
ನರಾ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಧ ಸೋಚನ್ತಿ ಮಾಣವಾ [ಮಾನವಾ (ಸೀ.)].
‘‘ಉನ್ನತಾ ಸುಖಧಮ್ಮೇನ, ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ಚೋನತಾ;
ದ್ವಯೇನ ಬಾಲಾ ಹಞ್ಞನ್ತಿ, ಯಥಾಭೂತಂ ಅದಸ್ಸಿನೋ.
‘‘ಯೇ ಚ ದುಕ್ಖೇ ಸುಖಸ್ಮಿಞ್ಚ, ಮಜ್ಝೇ ಸಿಬ್ಬಿನಿಮಚ್ಚಗೂ;
ಠಿತಾ ತೇ ಇನ್ದಖೀಲೋವ, ನ ತೇ ಉನ್ನತಓನತಾ.
‘‘ನ ಹೇವ ಲಾಭೇ ನಾಲಾಭೇ, ನ ಯಸೇ ನ ಚ ಕಿತ್ತಿಯಾ;
ನ ನಿನ್ದಾಯಂ ಪಸಂಸಾಯ, ನ ತೇ ದುಕ್ಖೇ ಸುಖಮ್ಹಿ.
‘‘ಸಬ್ಬತ್ಥ ತೇ ನ ಲಿಮ್ಪನ್ತಿ, ಉದಬಿನ್ದುವ ಪೋಕ್ಖರೇ;
ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸುಖಿತಾ ಧೀರಾ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಪರಾಜಿತಾ.
‘‘ಧಮ್ಮೇನ ಚ ಅಲಾಭೋ ಯೋ, ಯೋ ಚ ಲಾಭೋ ಅಧಮ್ಮಿಕೋ;
ಅಲಾಭೋ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ಚೇ ಲಾಭೋ ಅಧಮ್ಮಿಕೋ.
‘‘ಯಸೋ ಚ ಅಪ್ಪಬುದ್ಧೀನಂ, ವಿಞ್ಞೂನಂ ಅಯಸೋ ಚ ಯೋ;
ಅಯಸೋವ ಸೇಯ್ಯೋ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ನ ಯಸೋ ಅಪ್ಪಬುದ್ಧಿನಂ.
‘‘ದುಮ್ಮೇಧೇಹಿ ¶ ಪಸಂಸಾ ಚ, ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಗರಹಾ ಚ ಯಾ;
ಗರಹಾವ ಸೇಯ್ಯೋ ವಿಞ್ಞೂಹಿ, ಯಂ ಚೇ ಬಾಲಪ್ಪಸಂಸನಾ.
‘‘ಸುಖಞ್ಚ ¶ ¶ ಕಾಮಮಯಿಕಂ, ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಪವಿವೇಕಿಯಂ;
ಪವಿವೇಕದುಕ್ಖಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ಚೇ ಕಾಮಮಯಂ ಸುಖಂ.
‘‘ಜೀವಿತಞ್ಚ ಅಧಮ್ಮೇನ, ಧಮ್ಮೇನ ಮರಣಞ್ಚ ಯಂ;
ಮರಣಂ ಧಮ್ಮಿಕಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ಚೇ ಜೀವೇ ಅಧಮ್ಮಿಕಂ.
‘‘ಕಾಮಕೋಪಪ್ಪಹೀನಾ ಯೇ, ಸನ್ತಚಿತ್ತಾ ಭವಾಭವೇ;
ಚರನ್ತಿ ಲೋಕೇ ಅಸಿತಾ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ಪಿಯಾಪಿಯಂ.
‘‘ಭಾವಯಿತ್ವಾನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಬಲಾನಿ ಚ;
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬನ್ತಿನಾಸವಾ’’ತಿ.
… ಗೋದತ್ತೋ ಥೇರೋ….
ಚುದ್ದಸಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ರೇವತೋ ಚೇವ ಗೋದತ್ತೋ, ಥೇರಾ ದ್ವೇ ತೇ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ;
ಚುದ್ದಸಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾಯೋ ಅಟ್ಠವೀಸತೀತಿ.
೧೫. ಸೋಳಸಕನಿಪಾತೋ
೧. ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಏಸ ¶ ¶ ¶ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ, ಸುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಮಹಾರಸಂ;
ವಿರಾಗೋ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಅನುಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬಸೋ.
‘‘ಬಹೂನಿ ಲೋಕೇ ಚಿತ್ರಾನಿ, ಅಸ್ಮಿಂ ಪಥವಿಮಣ್ಡಲೇ;
ಮಥೇನ್ತಿ ¶ ಮಞ್ಞೇ ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಸುಭಂ ರಾಗೂಪಸಂಹಿತಂ.
‘‘ರಜಮುಹತಞ್ಚ ವಾತೇನ, ಯಥಾ ಮೇಘೋಪಸಮ್ಮಯೇ;
ಏವಂ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಸಙ್ಕಪ್ಪಾ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ.
[ಧ. ಪ. ೨೭೭ ಧಮ್ಮಪದೇ] ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾತಿ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ;
ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ, ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ.
[ಧ. ಪ. ೨೭೮ ಧಮ್ಮಪದೇ] ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾತಿ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ
ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ, ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ.
[ಧ. ಪ. ೨೭೯ ಧಮ್ಮಪದೇ] ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾತಿ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ;
ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ, ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ.
‘‘ಬುದ್ಧಾನುಬುದ್ಧೋ ಯೋ ಥೇರೋ, ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ತಿಬ್ಬನಿಕ್ಕಮೋ;
ಪಹೀನಜಾತಿಮರಣೋ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಕೇವಲೀ.
‘‘ಓಘಪಾಸೋ ದಳ್ಹಖಿಲೋ [ದಳ್ಹೋ ಖಿಲೋ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಪಬ್ಬತೋ ದುಪ್ಪದಾಲಯೋ;
ಛೇತ್ವಾ ಖಿಲಞ್ಚ ಪಾಸಞ್ಚ, ಸೇಲಂ ಭೇತ್ವಾನ [ಛೇತ್ವಾನ (ಕ.)] ದುಬ್ಭಿದಂ;
ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಝಾಯೀ, ಮುತ್ತೋ ಸೋ ಮಾರಬನ್ಧನಾ.
‘‘ಉದ್ಧತೋ ಚಪಲೋ ಭಿಕ್ಖು, ಮಿತ್ತೇ ಆಗಮ್ಮ ಪಾಪಕೇ;
ಸಂಸೀದತಿ ಮಹೋಘಸ್ಮಿಂ, ಊಮಿಯಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತೋ.
‘‘ಅನುದ್ಧತೋ ಅಚಪಲೋ, ನಿಪಕೋ ಸಂವುತಿನ್ದ್ರಿಯೋ;
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಮೇಧಾವೀ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಸಿಯಾ.
‘‘ಕಾಲಪಬ್ಬಙ್ಗಸಙ್ಕಾಸೋ, ಕಿಸೋ ಧಮನಿಸನ್ಥತೋ;
ಮತ್ತಞ್ಞೂ ¶ ಅನ್ನಪಾನಸ್ಮಿಂ, ಅದೀನಮನಸೋ ನರೋ.
‘‘ಫುಟ್ಠೋ ¶ ಡಂಸೇಹಿ ಮಕಸೇಹಿ, ಅರಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹಾವನೇ;
ನಾಗೋ ಸಙ್ಗಾಮಸೀಸೇವ, ಸತೋ ತತ್ರಾಧಿವಾಸಯೇ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ¶ ಮರಣಂ…ಪೇ… ನಿಬ್ಬಿಸಂ ಭತಕೋ ಯಥಾ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ…ಪೇ… ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ…ಪೇ… ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಕಿಂ ಮೇ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿನಾ’’ತಿ.
… ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ [ಅಞ್ಞಾಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ಥೇರೋ….
೨. ಉದಾಯಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಅ. ನಿ. ೬.೪೩] ‘‘ಮನುಸ್ಸಭೂತಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಅತ್ತದನ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂ;
ಇರಿಯಮಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಪಥೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೂಪಸಮೇ ರತಂ.
‘‘ಯಂ ಮನುಸ್ಸಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನ ಪಾರಗುಂ;
ದೇವಾಪಿ ತಂ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ಇತಿ ಮೇ ಅರಹತೋ ಸುತಂ.
‘‘ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಾತೀತಂ ¶ , ವನಾ ನಿಬ್ಬನಮಾಗತಂ;
ಕಾಮೇಹಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮರತಂ [ನಿಕ್ಖಮ್ಮರತಂ (ಕ.)], ಮುತ್ತಂ ಸೇಲಾವ ಕಞ್ಚನಂ.
‘‘ಸ ವೇ ಅಚ್ಚರುಚಿ ನಾಗೋ, ಹಿಮವಾವಞ್ಞೇ ಸಿಲುಚ್ಚಯೇ;
ಸಬ್ಬೇಸಂ ¶ ನಾಗನಾಮಾನಂ, ಸಚ್ಚನಾಮೋ ಅನುತ್ತರೋ.
‘‘ನಾಗಂ ವೋ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಹಿ ಆಗುಂ ಕರೋತಿ ಸೋ;
ಸೋರಚ್ಚಂ ಅವಿಹಿಂಸಾ ಚ, ಪಾದಾ ನಾಗಸ್ಸ ತೇ ದುವೇ.
‘‘ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ, ಚರಣಾ ನಾಗಸ್ಸ ತೇಪರೇ;
ಸದ್ಧಾಹತ್ಥೋ ಮಹಾನಾಗೋ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸೇತದನ್ತವಾ.
‘‘ಸತಿ ಗೀವಾ ಸಿರೋ ಪಞ್ಞಾ, ವೀಮಂಸಾ ಧಮ್ಮಚಿನ್ತನಾ;
ಧಮ್ಮಕುಚ್ಛಿಸಮಾವಾಸೋ, ವಿವೇಕೋ ತಸ್ಸ ವಾಲಧಿ.
‘‘ಸೋ ಝಾಯೀ ಅಸ್ಸಾಸರತೋ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತೋ;
ಗಚ್ಛಂ ಸಮಾಹಿತೋ ನಾಗೋ, ಠಿತೋ ನಾಗೋ ಸಮಾಹಿತೋ.
‘‘ಸಯಂ ಸಮಾಹಿತೋ ನಾಗೋ, ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ ಸಮಾಹಿತೋ;
ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಂವುತೋ ನಾಗೋ, ಏಸಾ ನಾಗಸ್ಸ ಸಮ್ಪದಾ.
‘‘ಭುಞ್ಜತಿ ¶ ಅನವಜ್ಜಾನಿ, ಸಾವಜ್ಜಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜತಿ;
ಘಾಸಮಚ್ಛಾದನಂ ಲದ್ಧಾ, ಸನ್ನಿಧಿಂ ಪರಿವಜ್ಜಯಂ.
‘‘ಸಂಯೋಜನಂ ¶ ಅಣುಂ ಥೂಲಂ, ಸಬ್ಬಂ ಛೇತ್ವಾನ ಬನ್ಧನಂ;
ಯೇನ ಯೇನೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ಅನಪಕ್ಖೋವ ಗಚ್ಛತಿ.
‘‘ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ ಜಾತಂ, ಪುಣ್ಡರೀಕಂ ಪವಡ್ಢತಿ;
ನೋಪಲಿಪ್ಪತಿ ತೋಯೇನ, ಸುಚಿಗನ್ಧಂ ಮನೋರಮಂ.
‘‘ತಥೇವ ಚ ಲೋಕೇ ಜಾತೋ, ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ವಿಹರತಿ;
ನೋಪಲಿಪ್ಪತಿ ಲೋಕೇನ, ತೋಯೇನ ಪದುಮಂ ಯಥಾ.
‘‘ಮಹಾಗಿನಿ ಪಜ್ಜಲಿತೋ, ಅನಾಹಾರೋಪಸಮ್ಮತಿ;
ಅಙ್ಗಾರೇಸು ¶ ಚ ಸನ್ತೇಸು, ನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಅತ್ಥಸ್ಸಾಯಂ ವಿಞ್ಞಾಪನೀ, ಉಪಮಾ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ದೇಸಿತಾ;
ವಿಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ ಮಹಾನಾಗಾ, ನಾಗಂ ನಾಗೇನ ದೇಸಿತಂ.
‘‘ವೀತರಾಗೋ ವೀತದೋಸೋ, ವೀತಮೋಹೋ ಅನಾಸವೋ;
ಸರೀರಂ ವಿಜಹಂ ನಾಗೋ, ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತ್ಯನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ಉದಾಯೀ ಥೇರೋ….
ಸೋಳಸಕನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ಚ ಉದಾಯೀ ಚ, ಥೇರಾ ದ್ವೇ ತೇ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ;
ಸೋಳಸಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಗಾಥಾಯೋ ದ್ವೇ ಚ ತಿಂಸ ಚಾತಿ.
೧೬. ವೀಸತಿನಿಪಾತೋ
೧. ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಞ್ಞತ್ಥಂ ¶ ¶ ¶ ವಾ ಧನತ್ಥಂ ವಾ, ಯೇ ಹನಾಮ ಮಯಂ ಪುರೇ;
ಅವಸೇಸಂ [ಅವಸೇ ತಂ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ. ಮೂಲಪಾಠೋ), ಅವಸೇಸಾನಂ (ಅಟ್ಠ.?)] ಭಯಂ ಹೋತಿ, ವೇಧನ್ತಿ ವಿಲಪನ್ತಿ ಚ.
‘‘ತಸ್ಸ ತೇ ನತ್ಥಿ ಭೀತತ್ತಂ, ಭಿಯ್ಯೋ ವಣ್ಣೋ ಪಸೀದತಿ;
ಕಸ್ಮಾ ನ ಪರಿದೇವೇಸಿ, ಏವರೂಪೇ ಮಹಬ್ಭಯೇ.
‘‘ನತ್ಥಿ ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಗಾಮಣಿ;
ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಭಯಾ ಸಬ್ಬೇ, ಖೀಣಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ವೇ.
‘‘ಖೀಣಾಯ ಭವನೇತ್ತಿಯಾ, ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಯಥಾತಥೇ;
ನ ¶ ಭಯಂ ಮರಣೇ ಹೋತಿ, ಭಾರನಿಕ್ಖೇಪನೇ ಯಥಾ.
‘‘ಸುಚಿಣ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಮೇ, ಮಗ್ಗೋ ಚಾಪಿ ಸುಭಾವಿತೋ;
ಮರಣೇ ಮೇ ಭಯಂ ನತ್ಥಿ, ರೋಗಾನಮಿವ ಸಙ್ಖಯೇ.
‘‘ಸುಚಿಣ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಮೇ, ಮಗ್ಗೋ ಚಾಪಿ ಸುಭಾವಿತೋ;
ನಿರಸ್ಸಾದಾ ಭವಾ ದಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಂ ಪಿತ್ವಾವ [ಪೀತ್ವಾವ (ಸೀ.)] ಛಡ್ಡಿತಂ.
‘‘ಪಾರಗೂ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಅನಾಸವೋ;
ತುಟ್ಠೋ ಆಯುಕ್ಖಯಾ ಹೋತಿ, ಮುತ್ತೋ ಆಘಾತನಾ ಯಥಾ.
‘‘ಉತ್ತಮಂ ಧಮ್ಮತಂ ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಅನತ್ಥಿಕೋ;
ಆದಿತ್ತಾವ ಘರಾ ಮುತ್ತೋ, ಮರಣಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಯದತ್ಥಿ ಸಙ್ಗತಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ಭವೋ ವಾ ಯತ್ಥ ಲಬ್ಭತಿ;
ಸಬ್ಬಂ ಅನಿಸ್ಸರಂ ಏತಂ, ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ.
‘‘ಯೋ ತಂ ತಥಾ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ;
ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ಭವಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ಸುತತ್ತಂವ ಅಯೋಗುಳಂ.
‘‘ನ ಮೇ ಹೋತಿ ‘ಅಹೋಸಿ’ನ್ತಿ, ‘ಭವಿಸ್ಸ’ನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ ಮೇ;
ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಕಾ ಪರಿದೇವನಾ.
‘‘ಸುದ್ಧಂ ಧಮ್ಮಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಾರಸನ್ತತಿಂ;
ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಂ, ನ ಭಯಂ ಹೋತಿ ಗಾಮಣಿ.
‘‘ತಿಣಕಟ್ಠಸಮಂ ¶ ¶ ಲೋಕಂ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ;
ಮಮತ್ತಂ ಸೋ ಅಸಂವಿನ್ದಂ, ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ.
‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠಾಮಿ ¶ ಸರೀರೇನ, ಭವೇನಮ್ಹಿ ಅನತ್ಥಿಕೋ;
ಸೋಯಂ ¶ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ಕಾಯೋ, ಅಞ್ಞೋ ಚ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಯಂ ವೋ ಕಿಚ್ಚಂ ಸರೀರೇನ, ತಂ ಕರೋಥ ಯದಿಚ್ಛಥ;
ನ ಮೇ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತತ್ಥ, ದೋಸೋ ಪೇಮಞ್ಚ ಹೇಹಿತಿ’’.
ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ;
ಸತ್ಥಾನಿ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾನ, ಮಾಣವಾ ಏತದಬ್ರವುಂ.
‘‘ಕಿಂ ಭದನ್ತೇ ಕರಿತ್ವಾನ, ಕೋ ವಾ ಆಚರಿಯೋ ತವ;
ಕಸ್ಸ ಸಾಸನಮಾಗಮ್ಮ, ಲಬ್ಭತೇ ತಂ ಅಸೋಕತಾ’’.
‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವೀ, ಜಿನೋ ಆಚರಿಯೋ ಮಮ;
ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋ ಸತ್ಥಾ, ಸಬ್ಬಲೋಕತಿಕಿಚ್ಛಕೋ.
‘‘ತೇನಾಯಂ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಖಯಗಾಮೀ ಅನುತ್ತರೋ;
ತಸ್ಸ ಸಾಸನಮಾಗಮ್ಮ, ಲಬ್ಭತೇ ತಂ ಅಸೋಕತಾ’’.
ಸುತ್ವಾನ ಚೋರಾ ಇಸಿನೋ ಸುಭಾಸಿತಂ, ನಿಕ್ಖಿಪ್ಪ ಸತ್ಥಾನಿ ಚ ಆವುಧಾನಿ ಚ;
ತಮ್ಹಾ ಚ ಕಮ್ಮಾ ವಿರಮಿಂಸು ಏಕೇ, ಏಕೇ ಚ ಪಬ್ಬಜ್ಜಮರೋಚಯಿಂಸು.
ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸುಗತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ, ಭಾವೇತ್ವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಬಲಾನಿ ಪಣ್ಡಿತಾ;
ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಸುಮನಾ ಕತಿನ್ದ್ರಿಯಾ, ಫುಸಿಂಸು ನಿಬ್ಬಾನಪದಂ ಅಸಙ್ಖತನ್ತಿ.
…ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೨. ಪಾರಾಪರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಸಮಣಸ್ಸ ¶ ಅಹು ಚಿನ್ತಾ, ಪಾರಾಪರಿಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಏಕಕಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ, ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ಝಾಯಿನೋ.
‘‘ಕಿಮಾನುಪುಬ್ಬಂ ಪುರಿಸೋ, ಕಿಂ ವತಂ ಕಿಂ ಸಮಾಚಾರಂ;
ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚಕಾರೀಸ್ಸ, ನ ಚ ಕಞ್ಚಿ ವಿಹೇಠಯೇ.
‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ¶ ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಹಿತಾಯ ಅಹಿತಾಯ ಚ;
ಅರಕ್ಖಿತಾನಿ ಅಹಿತಾಯ, ರಕ್ಖಿತಾನಿ ಹಿತಾಯ ಚ.
‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯಾನೇವ ಸಾರಕ್ಖಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚ ಗೋಪಯಂ;
ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚಕಾರೀಸ್ಸ, ನ ಚ ಕಞ್ಚಿ ವಿಹೇಠಯೇ.
‘‘ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ¶ ಚೇ ರೂಪೇಸು, ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಅನಿವಾರಯಂ;
ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವೀ, ಸೋ ದುಕ್ಖಾ ನ ಹಿ ಮುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಸೋತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಚೇ ಸದ್ದೇಸು, ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಅನಿವಾರಯಂ;
ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವೀ, ಸೋ ದುಕ್ಖಾ ನ ಹಿ ಮುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಅನಿಸ್ಸರಣದಸ್ಸಾವೀ ¶ , ಗನ್ಧೇ ಚೇ ಪಟಿಸೇವತಿ;
ನ ಸೋ ಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಮ್ಹಾ, ಗನ್ಧೇಸು ಅಧಿಮುಚ್ಛಿತೋ.
‘‘ಅಮ್ಬಿಲಂ ಮಧುರಗ್ಗಞ್ಚ, ತಿತ್ತಕಗ್ಗಮನುಸ್ಸರಂ;
ರಸತಣ್ಹಾಯ ಗಧಿತೋ, ಹದಯಂ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಸುಭಾನ್ಯಪ್ಪಟಿಕೂಲಾನಿ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ ಅನುಸ್ಸರಂ;
ರತ್ತೋ ರಾಗಾಧಿಕರಣಂ, ವಿವಿಧಂ ವಿನ್ದತೇ ದುಖಂ.
‘‘ಮನಂ ಚೇತೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಯೋ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ರಕ್ಖಿತುಂ;
ತತೋ ¶ ನಂ ದುಕ್ಖಮನ್ವೇತಿ, ಸಬ್ಬೇಹೇತೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ.
‘‘ಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಸಮ್ಪುಣ್ಣಂ, ಬಹುಸ್ಸ ಕುಣಪಸ್ಸ ಚ;
ನರವೀರಕತಂ ವಗ್ಗುಂ, ಸಮುಗ್ಗಮಿವ ಚಿತ್ತಿತಂ.
‘‘ಕಟುಕಂ ಮಧುರಸ್ಸಾದಂ, ಪಿಯನಿಬನ್ಧನಂ ದುಖಂ;
ಖುರಂವ ಮಧುನಾ ಲಿತ್ತಂ, ಉಲ್ಲಿಹಂ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ.
‘‘ಇತ್ಥಿರೂಪೇ ಇತ್ಥಿಸರೇ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಪಿ ಚ ಇತ್ಥಿಯಾ;
ಇತ್ಥಿಗನ್ಧೇಸು ಸಾರತ್ತೋ, ವಿವಿಧಂ ವಿನ್ದತೇ ದುಖಂ.
‘‘ಇತ್ಥಿಸೋತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಸನ್ದನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚಸು;
ತೇಸಮಾವರಣಂ ಕಾತುಂ, ಯೋ ಸಕ್ಕೋತಿ ವೀರಿಯವಾ.
‘‘ಸೋ ಅತ್ಥವಾ ಸೋ ಧಮ್ಮಟ್ಠೋ, ಸೋ ದಕ್ಖೋ ಸೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋ;
ಕರೇಯ್ಯ ರಮಮಾನೋಪಿ, ಕಿಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮತ್ಥಸಂಹಿತಂ.
‘‘ಅಥೋ ¶ ಸೀದತಿ ಸಞ್ಞುತ್ತಂ, ವಜ್ಜೇ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿರತ್ಥಕಂ;
‘ನ ತಂ ಕಿಚ್ಚ’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಿತ್ವಾ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋ.
‘‘ಯಞ್ಚ ಅತ್ಥೇನ ಸಞ್ಞುತ್ತಂ, ಯಾ ಚ ಧಮ್ಮಗತಾ ರತಿ;
ತಂ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಥ, ಸಾ ಹಿ ವೇ ಉತ್ತಮಾ ರತಿ.
‘‘ಉಚ್ಚಾವಚೇಹುಪಾಯೇಹಿ, ಪರೇಸಮಭಿಜಿಗೀಸತಿ;
ಹನ್ತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ಅಥ ಸೋಚಯಿತ್ವಾ, ಆಲೋಪತಿ ಸಾಹಸಾ ಯೋ ಪರೇಸಂ.
‘‘ತಚ್ಛನ್ತೋ ಆಣಿಯಾ ಆಣಿಂ, ನಿಹನ್ತಿ ಬಲವಾ ಯಥಾ;
ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿನ್ದ್ರಿಯೇಹೇವ ¶ , ನಿಹನ್ತಿ ಕುಸಲೋ ತಥಾ.
‘‘ಸದ್ಧಂ ¶ ವೀರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಞ್ಚ, ಸತಿಪಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವಯಂ;
ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚಹಿ ಹನ್ತ್ವಾನ, ಅನೀಘೋ ಯಾತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ.
‘‘ಸೋ ಅತ್ಥವಾ ಸೋ ಧಮ್ಮಟ್ಠೋ, ಕತ್ವಾ ವಾಕ್ಯಾನುಸಾಸನಿಂ;
ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ, ಸೋ ನರೋ ಸುಖಮೇಧತೀ’’ತಿ.
…ಪಾರಾಪರಿಯೋ ಥೇರೋ….
೩. ತೇಲಕಾನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಚಿರರತ್ತಂ ವತಾತಾಪೀ, ಧಮ್ಮಂ ಅನುವಿಚಿನ್ತಯಂ;
ಸಮಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ನಾಲತ್ಥಂ, ಪುಚ್ಛಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ.
‘‘‘ಕೋ ¶ ಸೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಲೋಕೇ, ಕೋ ಪತ್ತೋ ಅಮತೋಗಧಂ;
ಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಛಾಮಿ, ಪರಮತ್ಥವಿಜಾನನಂ’.
‘‘ಅನ್ತೋವಙ್ಕಗತೋ ಆಸಿ, ಮಚ್ಛೋವ ಘಸಮಾಮಿಸಂ;
ಬದ್ಧೋ ಮಹಿನ್ದಪಾಸೇನ, ವೇಪಚಿತ್ಯಸುರೋ ಯಥಾ.
‘‘ಅಞ್ಛಾಮಿ ನಂ ನ ಮುಞ್ಚಾಮಿ, ಅಸ್ಮಾ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಾ;
ಕೋ ಮೇ ಬನ್ಧಂ ಮುಞ್ಚಂ ಲೋಕೇ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ವೇದಯಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಸಮಣಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ಕಂ, ಆದಿಸನ್ತಂ ಪಭಙ್ಗುನಂ.
ಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಛಾಮಿ, ಜರಾಮಚ್ಚುಪವಾಹನಂ.
‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಕಙ್ಖಾಗನ್ಥಿತಂ, ಸಾರಮ್ಭಬಲಸಞ್ಞುತಂ;
ಕೋಧಪ್ಪತ್ತಮನತ್ಥದ್ಧಂ, ಅಭಿಜಪ್ಪಪ್ಪದಾರಣಂ.
‘‘ತಣ್ಹಾಧನುಸಮುಟ್ಠಾನಂ ¶ , ದ್ವೇ ಚ ಪನ್ನರಸಾಯುತಂ [ದ್ವೇಧಾಪನ್ನರಸಾಯುತಂ (?)];
ಪಸ್ಸ ¶ ಓರಸಿಕಂ ಬಾಳ್ಹಂ, ಭೇತ್ವಾನ ಯದಿ [ಯದ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.) ಹದಿ (?) ‘‘ಹದಯೇ’’ತಿ ತಂಸಂವಣ್ಣನಾ] ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಅನುದಿಟ್ಠೀನಂ ಅಪ್ಪಹಾನಂ, ಸಙ್ಕಪ್ಪಪರತೇಜಿತಂ;
ತೇನ ವಿದ್ಧೋ ಪವೇಧಾಮಿ, ಪತ್ತಂವ ಮಾಲುತೇರಿತಂ.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಮೇ ಸಮುಟ್ಠಾಯ, ಖಿಪ್ಪಂ ಪಚ್ಚತಿ ಮಾಮಕಂ;
ಛಫಸ್ಸಾಯತನೀ ಕಾಯೋ, ಯತ್ಥ ಸರತಿ ಸಬ್ಬದಾ.
‘‘ತಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತೇಕಿಚ್ಛಂ, ಯೋ ಮೇತಂ ಸಲ್ಲಮುದ್ಧರೇ;
ನಾನಾರಜ್ಜೇನ ಸತ್ಥೇನ [ನಾರಗ್ಗೇನ ನ ಸತ್ಥೇನ (?)], ನಾಞ್ಞೇನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಿತಂ.
‘‘ಕೋ ಮೇ ಅಸತ್ಥೋ ಅವಣೋ, ಸಲ್ಲಮಬ್ಭನ್ತರಪಸ್ಸಯಂ;
ಅಹಿಂಸಂ ಸಬ್ಬಗತ್ತಾನಿ, ಸಲ್ಲಂ ಮೇ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಧಮ್ಮಪ್ಪತಿ ¶ ಹಿ ಸೋ ಸೇಟ್ಠೋ, ವಿಸದೋಸಪ್ಪವಾಹಕೋ;
ಗಮ್ಭೀರೇ ಪತಿತಸ್ಸ ಮೇ, ಥಲಂ ಪಾಣಿಞ್ಚ ದಸ್ಸಯೇ.
‘‘ರಹದೇಹಮಸ್ಮಿ ಓಗಾಳ್ಹೋ, ಅಹಾರಿಯರಜಮತ್ತಿಕೇ;
ಮಾಯಾಉಸೂಯಸಾರಮ್ಭ, ಥಿನಮಿದ್ಧಮಪತ್ಥಟೇ.
‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಮೇಘಥನಿತಂ, ಸಂಯೋಜನವಲಾಹಕಂ;
ವಾಹಾ ವಹನ್ತಿ ಕುದ್ದಿಟ್ಠಿಂ [ದುದ್ದಿಟ್ಠಿಂ (ಸೀ. ಧ. ಪ. ೩೩೯)], ಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ರಾಗನಿಸ್ಸಿತಾ.
‘‘ಸವನ್ತಿ ಸಬ್ಬಧಿ ಸೋತಾ, ಲತಾ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜ ತಿಟ್ಠತಿ;
ತೇ ಸೋತೇ ಕೋ ನಿವಾರೇಯ್ಯ, ತಂ ಲತಂ ಕೋ ಹಿ ಛೇಚ್ಛತಿ.
‘‘ವೇಲಂ ¶ ಕರೋಥ ಭದ್ದನ್ತೇ, ಸೋತಾನಂ ಸನ್ನಿವಾರಣಂ;
ಮಾ ತೇ ಮನೋಮಯೋ ಸೋತೋ, ರುಕ್ಖಂವ ಸಹಸಾ ಲುವೇ.
‘‘ಏವಂ ¶ ಮೇ ಭಯಜಾತಸ್ಸ, ಅಪಾರಾ ಪಾರಮೇಸತೋ;
ತಾಣೋ ಪಞ್ಞಾವುಧೋ ಸತ್ಥಾ, ಇಸಿಸಙ್ಘನಿಸೇವಿತೋ.
‘‘ಸೋಪಾಣಂ ಸುಗತಂ ಸುದ್ಧಂ, ಧಮ್ಮಸಾರಮಯಂ ದಳ್ಹಂ;
ಪಾದಾಸಿ ವುಯ್ಹಮಾನಸ್ಸ, ‘ಮಾ ಭಾಯೀ’ತಿ ಚ ಮಬ್ರವಿ.
‘‘ಸತಿಪಟ್ಠಾನಪಾಸಾದಂ, ಆರುಯ್ಹ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಸಂ;
ಯಂ ತಂ ಪುಬ್ಬೇ ಅಮಞ್ಞಿಸ್ಸಂ, ಸಕ್ಕಾಯಾಭಿರತಂ ಪಜಂ.
‘‘ಯದಾ ¶ ಚ ಮಗ್ಗಮದ್ದಕ್ಖಿಂ, ನಾವಾಯ ಅಭಿರೂಹನಂ;
ಅನಧಿಟ್ಠಾಯ ಅತ್ತಾನಂ, ತಿತ್ಥಮದ್ದಕ್ಖಿಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ಸಲ್ಲಂ ಅತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಭವನೇತ್ತಿಪ್ಪಭಾವಿತಂ;
ಏತೇಸಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಾಯ [ಅಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ (?)], ದೇಸೇಸಿ ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮಂ.
‘‘ದೀಘರತ್ತಾನುಸಯಿತಂ, ಚಿರರತ್ತಮಧಿಟ್ಠಿತಂ;
ಬುದ್ಧೋ ಮೇಪಾನುದೀ ಗನ್ಥಂ, ವಿಸದೋಸಪ್ಪವಾಹನೋ’’ತಿ.
…ತೇಲಕಾನಿ ಥೇರೋ….
೪. ರಟ್ಠಪಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಮ. ನಿ. ೨.೩೦೨] ‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ, ಅರುಕಾಯಂ ಸಮುಸ್ಸಿತಂ;
ಆತುರಂ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತಿ.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ರೂಪಂ, ಮಣಿನಾ ಕುಣ್ಡಲೇನ ಚ;
ಅಟ್ಠಿಂ ತಚೇನ ಓನದ್ಧಂ, ಸಹ ವತ್ಥೇಹಿ ಸೋಭತಿ.
‘‘ಅಲತ್ತಕಕತಾ ¶ ಪಾದಾ, ಮುಖಂ ಚುಣ್ಣಕಮಕ್ಖಿತಂ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಅಟ್ಠಪದಕತಾ ¶ ಕೇಸಾ, ನೇತ್ತಾ ಅಞ್ಜನಮಕ್ಖಿತಾ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಅಞ್ಜನೀವ ನವಾ ಚಿತ್ತಾ, ಪೂತಿಕಾಯೋ ಅಲಙ್ಕತೋ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಓದಹಿ ಮಿಗವೋ ಪಾಸಂ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕನ್ದನ್ತೇ ಮಿಗಬನ್ಧಕೇ.
‘‘ಛಿನ್ನೋ ಪಾಸೋ ಮಿಗವಸ್ಸ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಸೋಚನ್ತೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕೇ.
‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ ಸಧನೇ ಮನುಸ್ಸೇ, ಲದ್ಧಾನ ವಿತ್ತಂ ನ ದದನ್ತಿ ಮೋಹಾ;
ಲುದ್ಧಾ ¶ ಧನಂ ಸನ್ನಿಚಯಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಭಿಯ್ಯೋವ ಕಾಮೇ ಅಭಿಪತ್ಥಯನ್ತಿ.
‘‘ರಾಜಾ ¶ ಪಸಯ್ಹಪ್ಪಥವಿಂ ವಿಜೇತ್ವಾ, ಸಸಾಗರನ್ತಂ ಮಹಿಮಾವಸನ್ತೋ;
ಓರಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಅತಿತ್ತರೂಪೋ, ಪಾರಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸಪಿ ಪತ್ಥಯೇಥ.
‘‘ರಾಜಾ ಚ ಅಞ್ಞೇ ಚ ಬಹೂ ಮನುಸ್ಸಾ, ಅವೀತತಣ್ಹಾ ಮರಣಂ ಉಪೇನ್ತಿ;
ಊನಾವ ಹುತ್ವಾನ ಜಹನ್ತಿ ದೇಹಂ, ಕಾಮೇಹಿ ಲೋಕಮ್ಹಿ ನ ಹತ್ಥಿ ತಿತ್ತಿ.
‘‘ಕನ್ದನ್ತಿ ¶ ನಂ ಞಾತೀ ಪಕಿರಿಯ ಕೇಸೇ, ಅಹೋ ವತಾ ನೋ ಅಮರಾತಿ ಚಾಹು;
ವತ್ಥೇನ ನಂ ಪಾರುತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ, ಚಿತಂ ಸಮೋಧಾಯ ತತೋ ಡಹನ್ತಿ.
‘‘ಸೋ ಡಯ್ಹತಿ ಸೂಲೇಹಿ ತುಜ್ಜಮಾನೋ, ಏಕೇನ ವತ್ಥೇನ [ಏತೇನ ಗತ್ಥೇನ (ಕ.)] ಪಹಾಯ ಭೋಗೇ;
ನ ಮೀಯಮಾನಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ತಾಣಾ, ಞಾತೀ ಚ ಮಿತ್ತಾ ಅಥ ವಾ ಸಹಾಯಾ.
‘‘ದಾಯಾದಕಾ ತಸ್ಸ ಧನಂ ಹರನ್ತಿ, ಸತ್ತೋ ಪನ ಗಚ್ಛತಿ ಯೇನ ಕಮ್ಮಂ;
ನ ಮೀಯಮಾನಂ ಧನಮನ್ವೇತಿ [ಮನ್ವಿತಿ (ಕ.)] ಕಿಞ್ಚಿ, ಪುತ್ತಾ ಚ ದಾರಾ ಚ ಧನಞ್ಚ ರಟ್ಠಂ.
‘‘ನ ದೀಘಮಾಯುಂ ಲಭತೇ ಧನೇನ, ನ ಚಾಪಿ ವಿತ್ತೇನ ಜರಂ ವಿಹನ್ತಿ;
ಅಪ್ಪಪ್ಪಂ ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾ, ಅಸಸ್ಸತಂ ವಿಪ್ಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ.
‘‘ಅಡ್ಢಾ ದಲಿದ್ದಾ ಚ ಫುಸನ್ತಿ ಫಸ್ಸಂ, ಬಾಲೋ ಚ ಧೀರೋ ಚ ತಥೇವ ಫುಟ್ಠೋ;
ಬಾಲೋ ಹಿ ಬಾಲ್ಯಾ ವಧಿತೋವ ಸೇತಿ, ಧೀರೋ ¶ ಚ ನೋ ವೇಧತಿ ಫಸ್ಸಫುಟ್ಠೋ.
‘‘ತಸ್ಮಾ ¶ ಹಿ ಪಞ್ಞಾವ ಧನೇನ ಸೇಯ್ಯಾ, ಯಾಯ ವೋಸಾನಮಿಧಾಧಿಗಚ್ಛತಿ;
ಅಬ್ಯೋಸಿತತ್ತಾ ಹಿ ಭವಾಭವೇಸು, ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋತಿ ಮೋಹಾ.
‘‘ಉಪೇತಿ ¶ ಗಬ್ಭಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ, ಸಂಸಾರಮಾಪಜ್ಜ ಪರಮ್ಪರಾಯ;
ತಸ್ಸಪ್ಪಪಞ್ಞೋ ಅಭಿಸದ್ದಹನ್ತೋ, ಉಪೇತಿ ಗಬ್ಭಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ.
‘‘ಚೋರೋ ¶ ಯಥಾ ಸನ್ಧಿಮುಖೇ ಗಹೀತೋ, ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೋ;
ಏವಂ ಪಜಾ ಪೇಚ್ಚ ಪರಮ್ಹಿ ಲೋಕೇ, ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೋ.
‘‘ಕಾಮಾ ಹಿ ಚಿತ್ರಾ ಮಧುರಾ ಮನೋರಮಾ, ವಿರೂಪರೂಪೇನ ಮಥೇನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ;
ಆದೀನವಂ ಕಾಮಗುಣೇಸು ದಿಸ್ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ರಾಜ.
‘‘ದುಮಪ್ಫಲಾನೀವ ಪತನ್ತಿ ಮಾಣವಾ, ದಹರಾ ಚ ವುಡ್ಢಾ ಚ ಸರೀರಭೇದಾ;
ಏತಮ್ಪಿ ¶ ದಿಸ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ರಾಜ, ಅಪಣ್ಣಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ.
‘‘ಸದ್ಧಾಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಉಪೇತೋ ಜಿನಸಾಸನೇ;
ಅವಜ್ಝಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಅನಣೋ ಭುಞ್ಜಾಮಿ ಭೋಜನಂ.
‘‘ಕಾಮೇ ಆದಿತ್ತತೋ ದಿಸ್ವಾ, ಜಾತರೂಪಾನಿ ಸತ್ಥತೋ;
ಗಬ್ಭವೋಕ್ಕನ್ತಿತೋ ದುಕ್ಖಂ, ನಿರಯೇಸು ಮಹಬ್ಭಯಂ.
‘‘ಏತಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾ, ಸಂವೇಗಂ ಅಲಭಿಂ ತದಾ;
ಸೋಹಂ ವಿದ್ಧೋ ತದಾ ಸನ್ತೋ, ಸಮ್ಪತ್ತೋ ಆಸವಕ್ಖಯಂ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ’’ತಿ.
… ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಥೇರೋ….
೫. ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
[ಸಂ. ನಿ. ೪.೯೫] ‘‘ರೂಪಂ ¶ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ರೂಪಸಮ್ಭವಾ;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ [ನಿಬ್ಬಾನಂ (ಸೀ.)] ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಸದ್ದಸಮ್ಭವಾ;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಗನ್ಧಂ ಘತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಗನ್ಧಸಮ್ಭವಾ;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ರಸಂ ಭೋತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ರಸಸಮ್ಭವಾ;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಫಸ್ಸಂ ¶ ಫುಸ್ಸ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಫಸ್ಸಸಮ್ಭವಾ;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಞತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಧಮ್ಮಸಮ್ಭವಾ;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ರೂಪೇಸು, ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಪಸ್ಸತೋ ರೂಪಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಸದ್ದೇಸು, ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಸುಣತೋ ಸದ್ದಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಗನ್ಧೇಸು, ಗನ್ಧಂ ಘತ್ವಾ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ¶ ಘಾಯತೋ ಗನ್ಧಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ನ ¶ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ರಸೇಸು, ರಸಂ ಭೋತ್ವಾ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಸಾಯರತೋ ರಸಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಫಸ್ಸೇಸು, ಫಸ್ಸಂ ಫುಸ್ಸ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಫುಸತೋ ಫಸ್ಸಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಧಮ್ಮೇಸು, ಧಮ್ಮಂ ಞತ್ವಾ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ¶ ವಿಜಾನತೋ ಧಮ್ಮಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ’’.
… ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೬. ಸೇಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪರಿಪುಣ್ಣಕಾಯೋ ಸುರುಚಿ, ಸುಜಾತೋ ಚಾರುದಸ್ಸನೋ;
ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋಸಿ ಭಗವಾ, ಸುಸುಕ್ಕದಾಠೋಸಿ ವೀರಿಯವಾ [ಸುಸುಕ್ಕದಾಠೋ ವಿರೀಯವಾ (ಸೀ.)].
‘‘ನರಸ್ಸ ಹಿ ಸುಜಾತಸ್ಸ, ಯೇ ಭವನ್ತಿ ವಿಯಞ್ಜನಾ;
ಸಬ್ಬೇ ¶ ತೇ ತವ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ, ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಾ.
‘‘ಪಸನ್ನನೇತ್ತೋ ಸುಮುಖೋ, ಬ್ರಹಾ ಉಜು ಪತಾಪವಾ;
ಮಜ್ಝೇ ಸಮಣಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಆದಿಚ್ಚೋವ ವಿರೋಚಸಿ.
‘‘ಕಲ್ಯಾಣದಸ್ಸನೋ ಭಿಕ್ಖು, ಕಞ್ಚನಸನ್ನಿಭತ್ತಚೋ;
ಕಿಂ ತೇ ಸಮಣಭಾವೇನ, ಏವಂ ಉತ್ತಮವಣ್ಣಿನೋ.
‘‘ರಾಜಾ ¶ ಅರಹಸಿ ಭವಿತುಂ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಥೇಸಭೋ;
ಚಾತುರನ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ, ಜಮ್ಬುಸಣ್ಡಸ್ಸ [ಜಮ್ಬುಮಣ್ಡಸ್ಸ (ಕ.)] ಇಸ್ಸರೋ.
‘‘ಖತ್ತಿಯಾ ಭೋಗೀ ರಾಜಾನೋ [ಭೋಗಾ ರಾಜಾನೋ (ಸೀ. ಕ.), ಭೋಜರಾಜಾನೋ (ಸ್ಯಾ.)], ಅನುಯನ್ತಾ ಭವನ್ತಿ ತೇ;
ರಾಜಾಭಿರಾಜಾ [ರಾಜಾಧಿರಾಜಾ (ಸೀ. ಕ.)] ಮನುಜಿನ್ದೋ, ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಹಿ ಗೋತಮ’’.
‘‘ರಾಜಾಹಮಸ್ಮಿ ¶ ಸೇಲ, (ಸೇಲಾತಿ ಭಗವಾ) ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಅನುತ್ತರೋ;
ಧಮ್ಮೇನ ಚಕ್ಕಂ ವತ್ತೇಮಿ, ಚಕ್ಕಂ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಂ’’.
‘‘ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಟಿಜಾನಾಸಿ, (ಇತಿ ಸೇಲೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ) ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಅನುತ್ತರೋ;
‘ಧಮ್ಮೇನ ಚಕ್ಕಂ ವತ್ತೇಮಿ’, ಇತಿ ಭಾಸಥ ಗೋತಮ.
‘‘ಕೋ ನು ಸೇನಾಪತಿ ಭೋತೋ, ಸಾವಕೋ ಸತ್ಥುರನ್ವಯೋ [ಅನ್ವಯೋ (ಸೀ.)];
ಕೋ ತೇತಮನುವತ್ತೇತಿ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತಿತಂ’’.
‘‘ಮಯಾ ¶ ಪವತ್ತಿತಂ ಚಕ್ಕಂ, (ಸೇಲಾತಿ ಭಗವಾ) ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಅನುತ್ತರಂ;
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಅನುವತ್ತೇತಿ, ಅನುಜಾತೋ ತಥಾಗತಂ.
‘‘ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ, ಭಾವೇತಬ್ಬಞ್ಚ ಭಾವಿತಂ;
ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಹೀನಂ ಮೇ, ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋಸ್ಮಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ.
‘‘ವಿನಯಸ್ಸು ¶ ಮಯಿ ಕಙ್ಖಂ, ಅಧಿಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ;
ದುಲ್ಲಭಂ ದಸ್ಸನಂ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಭಿಣ್ಹಸೋ.
‘‘ಯೇಸಂ ವೇ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕೇ, ಪಾತುಭಾವೋ ಅಭಿಣ್ಹಸೋ;
ಸೋಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬುದ್ಧೋಸ್ಮಿ, ಸಲ್ಲಕತ್ತೋ [ಸಲ್ಲಕನ್ತೋ (ಸೀ.)] ಅನುತ್ತರೋ.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ ಅತಿತುಲೋ, ಮಾರಸೇನಪ್ಪಮದ್ದನೋ;
ಸಬ್ಬಾಮಿತ್ತೇ ವಸೇ [ವಸೀ (ಸ್ಯಾ. ಕ., ಮ. ನಿ. ೨.೩೯೯; ಸು. ನಿ. ೯೬೬)] ಕತ್ವಾ, ಮೋದಾಮಿ ಅಕುತೋಭಯೋ’’.
‘‘ಇದಂ ಭೋನ್ತೋ ನಿಸಾಮೇಥ, ಯಥಾ ಭಾಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ;
ಸಲ್ಲಕತ್ತೋ ಮಹಾವೀರೋ, ಸೀಹೋವ ನದತೀ ವನೇ.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಂ ಅತಿತುಲಂ, ಮಾರಸೇನಪ್ಪಮದ್ದನಂ;
ಕೋ ದಿಸ್ವಾ ನಪ್ಪಸೀದೇಯ್ಯ, ಅಪಿ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ.
‘‘ಯೋ ಮಂ ಇಚ್ಛತಿ ಅನ್ವೇತು, ಯೋ ವಾ ನಿಚ್ಛತಿ ಗಚ್ಛತು;
ಇಧಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ’’.
‘‘ಏತಂ ಚೇ ರುಚ್ಚತಿ ಭೋತೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನಂ;
ಮಯಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮ, ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ.
‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಿಸತಾ ಇಮೇ, ಯಾಚನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ;
‘ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿಸ್ಸಾಮ, ಭಗವಾ ತವ ಸನ್ತಿಕೇ’’’.
‘‘ಸ್ವಾಖಾತಂ ¶ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, (ಸೇಲಾತಿ ಭಗವಾ) ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ;
ಯತ್ಥ ಅಮೋಘಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖತೋ’’.
‘‘ಯಂ ¶ ತಂ ಸರಣಮಾಗಮ್ಹ [ಸರಣಮಾಗಮ್ಮ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)], ಇತೋ ಅಟ್ಠಮೇ [ಅಟ್ಠಮಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಚಕ್ಖುಮ;
ಸತ್ತರತ್ತೇನ ಭಗವಾ, ದನ್ತಾಮ್ಹ ತವ ಸಾಸನೇ.
‘‘ತುವಂ ¶ ¶ ಬುದ್ಧೋ ತುವಂ ಸತ್ಥಾ, ತುವಂ ಮಾರಾಭಿಭೂ ಮುನಿ;
ತುವಂ ಅನುಸಯೇ ಛೇತ್ವಾ, ತಿಣ್ಣೋ ತಾರೇಸಿಮಂ ಪಜಂ.
‘‘ಉಪಧೀ ತೇ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತಾ, ಆಸವಾ ತೇ ಪದಾಲಿತಾ;
ಸೀಹೋವ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ.
‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ ತಿಸತಾ ಇಮೇ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ;
ಪಾದೇ ವೀರ ಪಸಾರೇಹಿ, ನಾಗಾ ವನ್ದನ್ತು ಸತ್ಥುನೋ’’ತಿ.
… ಸೇಲೋ ಥೇರೋ….
೭. ಕಾಳಿಗೋಧಾಪುತ್ತಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಾತಂ ಮೇ ಹತ್ಥಿಗೀವಾಯ, ಸುಖುಮಾ ವತ್ಥಾ ಪಧಾರಿತಾ;
ಸಾಲೀನಂ ಓದನೋ ಭುತ್ತೋ, ಸುಚಿಮಂಸೂಪಸೇಚನೋ.
‘‘ಸೋಜ್ಜ ಭದ್ದೋ ಸಾತತಿಕೋ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತೋ;
ಝಾಯತಿ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಪುತ್ತೋ ಗೋಧಾಯ ಭದ್ದಿಯೋ.
‘‘ಪಂಸುಕೂಲೀ ಸಾತತಿಕೋ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತೋ;
ಝಾಯತಿ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಪುತ್ತೋ ಗೋಧಾಯ ಭದ್ದಿಯೋ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ತೇಚೀವರೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಸಪದಾನಚಾರೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಏಕಾಸನೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಪತ್ತಪಿಣ್ಡೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕೋ ¶ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಅಬ್ಭೋಕಾಸೀ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಸೋಸಾನಿಕೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಪವಿವಿತ್ತೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಸಾತತಿಕೋ…ಪೇ….
‘‘ಹಿತ್ವಾ ಸತಪಲಂ ಕಂಸಂ, ಸೋವಣ್ಣಂ ಸತರಾಜಿಕಂ;
ಅಗ್ಗಹಿಂ ಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತಂ, ಇದಂ ದುತಿಯಾಭಿಸೇಚನಂ.
‘‘ಉಚ್ಚೇ ಮಣ್ಡಲಿಪಾಕಾರೇ, ದಳ್ಹಮಟ್ಟಾಲಕೋಟ್ಠಕೇ;
ರಕ್ಖಿತೋ ಖಗ್ಗಹತ್ಥೇಹಿ, ಉತ್ತಸಂ ವಿಹರಿಂ ಪುರೇ.
‘‘ಸೋಜ್ಜ ಭದ್ದೋ ಅನುತ್ರಾಸೀ, ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ;
ಝಾಯತಿ ವನಮೋಗಯ್ಹ, ಪುತ್ತೋ ಗೋಧಾಯ ಭದ್ದಿಯೋ.
‘‘ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ, ಸತಿಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವಯಂ;
ಪಾಪುಣಿಂ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯ’’ನ್ತಿ.
… ಭದ್ದಿಯೋ ಕಾಳಿಗೋಧಾಯ ಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೮. ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಗಚ್ಛಂ ¶ ವದೇಸಿ ಸಮಣ ‘ಟ್ಠಿತೋಮ್ಹಿ’, ಮಮಞ್ಚ ಬ್ರೂಸಿ ಠಿತಮಟ್ಠಿತೋತಿ;
ಪುಚ್ಛಾಮಿ ¶ ತಂ ಸಮಣ ಏತಮತ್ಥಂ, ‘ಕಥಂ ಠಿತೋ ತ್ವಂ ಅಹಮಟ್ಠಿತೋಮ್ಹಿ’’’.
‘‘ಠಿತೋ ಅಹಂ ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲ ಸಬ್ಬದಾ, ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಧಾಯ ದಣ್ಡಂ;
ತುವಞ್ಚ ಪಾಣೇಸು ಅಸಞ್ಞತೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಠಿತೋಹಂ ತುವಮಟ್ಠಿತೋಸಿ’’.
‘‘ಚಿರಸ್ಸಂ ವತ ಮೇ ಮಹಿತೋ ಮಹೇಸೀ, ಮಹಾವನಂ ಸಮಣೋ ಪಚ್ಚಪಾದಿ [ಪಚ್ಚುಪಾದಿ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)];
ಸೋಹಂ ಚಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಹಸ್ಸಪಾಪಂ, ಸುತ್ವಾನ ಗಾಥಂ ತವ ಧಮ್ಮಯುತ್ತಂ’’.
ಇಚ್ಚೇವ ¶ ಚೋರೋ ಅಸಿಮಾವುಧಞ್ಚ, ಸೋಬ್ಭೇ ಪಪಾತೇ ನರಕೇ ಅನ್ವಕಾಸಿ [ಅಕಿರಿ (ಮ. ನಿ. ೨.೩೪೯)];
ಅವನ್ದಿ ಚೋರೋ ಸುಗತಸ್ಸ ಪಾದೇ, ತತ್ಥೇವ ಪಬ್ಬಜ್ಜಮಯಾಚಿ ಬುದ್ಧಂ.
ಬುದ್ಧೋ ಚ ಖೋ ಕಾರುಣಿಕೋ ಮಹೇಸಿ, ಯೋ ಸತ್ಥಾ ಲೋಕಸ್ಸ ಸದೇವಕಸ್ಸ;
‘ತಮೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ತದಾ ಅವೋಚ, ಏಸೇವ ತಸ್ಸ ಅಹು ಭಿಕ್ಖುಭಾವೋ.
‘‘ಯೋ ¶ ಚ ಪುಬ್ಬೇ ಪಮಜ್ಜಿತ್ವಾ, ಪಚ್ಛಾ ಸೋ ನಪ್ಪಮಜ್ಜತಿ;
ಸೋಮಂ ಲೋಕಂ ಪಭಾಸೇತಿ, ಅಬ್ಭಾ ಮುತ್ತೋವ ಚನ್ದಿಮಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ಪಾಪಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಕುಸಲೇನ ಪಿಧೀಯತಿ [ಪಿಥೀಯತಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)];
ಸೋಮಂ ಲೋಕಂ ಪಭಾಸೇತಿ, ಅಬ್ಭಾ ಮುತ್ತೋವ ಚನ್ದಿಮಾ.
‘‘ಯೋ ಹವೇ ದಹರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಯುಞ್ಜತಿ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;
ಸೋಮಂ ಲೋಕಂ ಪಭಾಸೇತಿ, ಅಬ್ಭಾ ಮುತ್ತೋವ ಚನ್ದಿಮಾ.
[ದಿಸಾ ಹಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ., ಮ. ನಿ. ೨.೩೫೨)] ‘‘ದಿಸಾಪಿ ಮೇ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುಣನ್ತು, ದಿಸಾಪಿ ಮೇ ಯುಞ್ಜನ್ತು ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ;
ದಿಸಾಪಿ ಮೇ ತೇ ಮನುಜೇ ಭಜನ್ತು, ಯೇ ಧಮ್ಮಮೇವಾದಪಯನ್ತಿ ಸನ್ತೋ.
‘‘ದಿಸಾ ಹಿ ಮೇ ಖನ್ತಿವಾದಾನಂ, ಅವಿರೋಧಪ್ಪಸಂಸಿನಂ;
ಸುಣನ್ತು ಧಮ್ಮಂ ಕಾಲೇನ, ತಞ್ಚ ಅನುವಿಧೀಯನ್ತು.
‘‘ನ ಹಿ ಜಾತು ಸೋ ಮಮಂ ಹಿಂಸೇ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಪನ ಕಿಞ್ಚನಂ [ಕಞ್ಚಿನಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.), ಕಞ್ಚನಂ (?)];
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ರಕ್ಖೇಯ್ಯ ತಸಥಾವರೇ.
[ಥೇರಗಾ. ೧೯] ‘‘ಉದಕಞ್ಹಿ ¶ ನಯನ್ತಿ ನೇತ್ತಿಕಾ, ಉಸುಕಾರಾ ನಮಯನ್ತಿ [ದಮಯನ್ತಿ (ಕ.)] ತೇಜನಂ;
ದಾರುಂ ನಮಯನ್ತಿ [ದಮಯನ್ತಿ (ಕ.)] ತಚ್ಛಕಾ, ಅತ್ತಾನಂ ದಮಯನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ.
‘‘ದಣ್ಡೇನೇಕೇ ¶ ದಮಯನ್ತಿ, ಅಙ್ಕುಸೇಭಿ ಕಸಾಹಿ ಚ;
ಅದಣ್ಡೇನ ಅಸತ್ಥೇನ, ಅಹಂ ದನ್ತೋಮ್ಹಿ ತಾದಿನಾ.
‘‘‘ಅಹಿಂಸಕೋ’ತಿ ¶ ಮೇ ನಾಮಂ, ಹಿಂಸಕಸ್ಸ ಪುರೇ ಸತೋ;
ಅಜ್ಜಾಹಂ ಸಚ್ಚನಾಮೋಮ್ಹಿ, ನ ನಂ ಹಿಂಸಾಮಿ ಕಿಞ್ಚನಂ [ಕಞ್ಚಿನಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.), ಕಞ್ಚನಂ (?)].
‘‘ಚೋರೋ ಅಹಂ ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲೋತಿ ವಿಸ್ಸುತೋ;
ವುಯ್ಹಮಾನೋ ಮಹೋಘೇನ, ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಮಾಗಮಂ.
‘‘ಲೋಹಿತಪಾಣಿ ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲೋತಿ ವಿಸ್ಸುತೋ;
ಸರಣಗಮನಂ ಪಸ್ಸ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ತಾದಿಸಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾನ, ಬಹುಂ ದುಗ್ಗತಿಗಾಮಿನಂ;
ಫುಟ್ಠೋ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಅನಣೋ ಭುಞ್ಜಾಮಿ ಭೋಜನಂ.
‘‘ಪಮಾದಮನುಯುಞ್ಜನ್ತಿ, ಬಾಲಾ ದುಮ್ಮೇಧಿನೋ ಜನಾ;
ಅಪ್ಪಮಾದಞ್ಚ ಮೇಧಾವೀ, ಧನಂ ಸೇಟ್ಠಂವ ರಕ್ಖತಿ.
‘‘ಮಾ ಪಮಾದಮನುಯುಞ್ಜೇಥ, ಮಾ ಕಾಮರತಿಸನ್ಥವಂ [ಸನ್ಧವಂ (ಕ.)];
ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಹಿ ಝಾಯನ್ತೋ, ಪಪ್ಪೋತಿ ಪರಮಂ ಸುಖಂ.
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ನಾಪಗತಂ, ನೇತಂ ದುಮ್ಮನ್ತಿತಂ ಮಮ;
ಸವಿಭತ್ತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಯಂ ಸೇಟ್ಠಂ ತದುಪಾಗಮಂ.
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ನಾಪಗತಂ, ನೇತಂ ದುಮ್ಮನ್ತಿತಂ ಮಮ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಅರಞ್ಞೇ ¶ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಾ, ಪಬ್ಬತೇಸು ಗುಹಾಸು ವಾ;
ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಅಟ್ಠಾಸಿಂ, ಉಬ್ಬಿಗ್ಗಮನಸೋ ತದಾ.
‘‘ಸುಖಂ ಸಯಾಮಿ ಠಾಯಾಮಿ, ಸುಖಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ಅಹತ್ಥಪಾಸೋ ಮಾರಸ್ಸ, ಅಹೋ ಸತ್ಥಾನುಕಮ್ಪಿತೋ.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಜಚ್ಚೋ ¶ ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ಉದಿಚ್ಚೋ ಉಭತೋ ಅಹು;
ಸೋಜ್ಜ ಪುತ್ತೋ ಸುಗತಸ್ಸ, ಧಮ್ಮರಾಜಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ.
‘‘ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನಾದಾನೋ, ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಸುಸಂವುತೋ;
ಅಘಮೂಲಂ ವಧಿತ್ವಾನ, ಪತ್ತೋ ಮೇ ಆಸವಕ್ಖಯೋ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ¶ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ’’ತಿ.
… ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲೋ ಥೇರೋ….
೯. ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಹಾಯ ¶ ಮಾತಾಪಿತರೋ, ಭಗಿನೀ ಞಾತಿಭಾತರೋ;
ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಹಿತ್ವಾ, ಅನುರುದ್ಧೋವ ಝಾಯತು.
‘‘ಸಮೇತೋ ನಚ್ಚಗೀತೇಹಿ, ಸಮ್ಮತಾಳಪ್ಪಬೋಧನೋ;
ನ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಮಜ್ಝಗಂ [ಸುದ್ಧಮಜ್ಝಗಾ (ಸೀ. ಕ.), ಸುದ್ಧಿಮಜ್ಝಗಮಾ (ಸ್ಯಾ.)], ಮಾರಸ್ಸ ವಿಸಯೇ ರತೋ.
‘‘ಏತಞ್ಚ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ರತೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ;
ಸಬ್ಬೋಘಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಅನುರುದ್ಧೋವ ಝಾಯತಿ.
‘‘ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ರಸಾ ಗನ್ಧಾ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಚ ಮನೋರಮಾ;
ಏತೇ ಚ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಅನುರುದ್ಧೋವ ಝಾಯತಿ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ, ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಮುನಿ;
ಏಸತಿ ಪಂಸುಕೂಲಾನಿ, ಅನುರುದ್ಧೋ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ವಿಚಿನೀ ಅಗ್ಗಹೀ ಧೋವಿ, ರಜಯೀ ಧಾರಯೀ ಮುನಿ;
ಪಂಸುಕೂಲಾನಿ ಮತಿಮಾ, ಅನುರುದ್ಧೋ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ಮಹಿಚ್ಛೋ ¶ ಚ ಅಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಸಂಸಟ್ಠೋ ಯೋ ಚ ಉದ್ಧತೋ;
ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಇಮೇ ಹೋನ್ತಿ, ಪಾಪಕಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ.
‘‘ಸತೋ ಚ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ, ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಅವಿಘಾತವಾ;
ಪವಿವೇಕರತೋ ವಿತ್ತೋ, ನಿಚ್ಚಮಾರದ್ಧವೀರಿಯೋ.
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ಧಮ್ಮಾ ಇಮೇ ಹೋನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾ;
ಅನಾಸವೋ ಚ ಸೋ ಹೋತಿ, ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ.
‘‘ಮಮ ಸಙ್ಕಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಅನುತ್ತರೋ;
ಮನೋಮಯೇನ ಕಾಯೇನ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ.
‘‘ಯದಾ ಮೇ ಅಹು ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ತತೋ ಉತ್ತರಿ ದೇಸಯಿ;
ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚರತೋ ಬುದ್ಧೋ, ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚಮದೇಸಯಿ.
‘‘ತಸ್ಸಾಹಂ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ, ವಿಹಾಸಿಂ ಸಾಸನೇ ರತೋ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸವಸ್ಸಾನಿ ¶ , ಯತೋ ನೇಸಜ್ಜಿಕೋ ಅಹಂ;
ಪಞ್ಚವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ, ಯತೋ ಮಿದ್ಧಂ ಸಮೂಹತಂ.
[ದೀ. ನಿ. ೨.೨೨೨] ‘‘ನಾಹು ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ, ಠಿತಚಿತ್ತಸ್ಸ ತಾದಿನೋ;
ಅನೇಜೋ ಸನ್ತಿಮಾರಬ್ಭ, ಚಕ್ಖುಮಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ.
[ದೀ. ನಿ. ೨.೨೨೨] ‘‘ಅಸಲ್ಲೀನೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ವೇದನಂ ಅಜ್ಝವಾಸಯಿ;
ಪಜ್ಜೋತಸ್ಸೇವ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ವಿಮೋಕ್ಖೋ ಚೇತಸೋ ಅಹು.
‘‘ಏತೇ ಪಚ್ಛಿಮಕಾ ದಾನಿ, ಮುನಿನೋ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಾ;
ನಾಞ್ಞೇ ¶ ಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ.
‘‘ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಾವಾಸೋ, ದೇವಕಾಯಸ್ಮಿ ಜಾಲಿನಿ;
ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ.
‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ಮುಹುತ್ತೇನ ಸಹಸ್ಸಧಾ, ಲೋಕೋ ಸಂವಿದಿತೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಪ್ಪೋ;
ವಸೀ ಇದ್ಧಿಗುಣೇ ಚುತೂಪಪಾತೇ, ಕಾಲೇ ಪಸ್ಸತಿ ದೇವತಾ ಸ ಭಿಕ್ಖು [ಸಭಿಕ್ಖುನೋ (ಸೀ. ಕ.)].
‘‘ಅನ್ನಭಾರೋ [ಅನ್ನಹಾರೋ (ಸೀ.)] ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ದಲಿದ್ದೋ ಘಾಸಹಾರಕೋ;
ಸಮಣಂ ಪಟಿಪಾದೇಸಿಂ, ಉಪರಿಟ್ಠಂ ಯಸಸ್ಸಿನಂ.
‘‘ಸೋಮ್ಹಿ ಸಕ್ಯಕುಲೇ ಜಾತೋ, ಅನುರುದ್ಧೋತಿ ಮಂ ವಿದೂ;
ಉಪೇತೋ ನಚ್ಚಗೀತೇಹಿ, ಸಮ್ಮತಾಳಪ್ಪಬೋಧನೋ.
‘‘ಅಥದ್ದಸಾಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಸತ್ಥಾರಂ ಅಕುತೋಭಯಂ;
ತಸ್ಮಿಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ.
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಜಾನಾಮಿ, ಯತ್ಥ ಮೇ ವುಸಿತಂ ಪುರೇ;
ತಾವತಿಂಸೇಸು ದೇವೇಸು, ಅಟ್ಠಾಸಿಂ ಸಕ್ಕಜಾತಿಯಾ [ಸತಜಾತಿಯಾ (ಸೀ.)].
‘‘ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ¶ ಮನುಸ್ಸಿನ್ದೋ, ಅಹಂ ರಜ್ಜಮಕಾರಯಿಂ;
ಚಾತುರನ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ, ಜಮ್ಬುಸಣ್ಡಸ್ಸ ಇಸ್ಸರೋ;
ಅದಣ್ಡೇನ ಅಸತ್ಥೇನ, ಧಮ್ಮೇನ ಅನುಸಾಸಯಿಂ.
‘‘ಇತೋ ಸತ್ತ ತತೋ ಸತ್ತ, ಸಂಸಾರಾನಿ ಚತುದ್ದಸ;
ನಿವಾಸಮಭಿಜಾನಿಸ್ಸಂ, ದೇವಲೋಕೇ ಠಿತಾ ತದಾ.
‘‘ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೇ ¶ ¶ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ, ಸನ್ತೇ ಏಕೋದಿಭಾವಿತೇ;
ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಲದ್ಧಮ್ಹಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸುಜ್ಝಿ ಮೇ.
‘‘ಚುತೂಪಪಾತಂ ಜಾನಾಮಿ, ಸತ್ತಾನಂ ಆಗತಿಂ ಗತಿಂ;
ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ, ಝಾನೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೇ ಠಿತೋ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ…ಪೇ… ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ವಜ್ಜೀನಂ ವೇಳುವಗಾಮೇ, ಅಹಂ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಯಾ;
ಹೇಟ್ಠತೋ ವೇಳುಗುಮ್ಬಸ್ಮಿಂ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಂ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ.
… ಅನುರುದ್ಧೋ ಥೇರೋ….
೧೦. ಪಾರಾಪರಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ
ಸಮಣಸ್ಸ ಅಹು ಚಿನ್ತಾ, ಪುಪ್ಫಿತಮ್ಹಿ ಮಹಾವನೇ;
ಏಕಗ್ಗಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ, ಪವಿವಿತ್ತಸ್ಸ ಝಾಯಿನೋ.
‘‘ಅಞ್ಞಥಾ ಲೋಕನಾಥಮ್ಹಿ, ತಿಟ್ಠನ್ತೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮೇ;
ಇರಿಯಂ ಆಸಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಅಞ್ಞಥಾ ದಾನಿ ದಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಸೀತವಾತಪರಿತ್ತಾನಂ, ಹಿರಿಕೋಪೀನಛಾದನಂ;
ಮತ್ತಟ್ಠಿಯಂ ಅಭುಞ್ಜಿಂಸು, ಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಇತರೀತರೇ.
‘‘ಪಣೀತಂ ಯದಿ ವಾ ಲೂಖಂ, ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಬಹುಂ;
ಯಾಪನತ್ಥಂ ಅಭುಞ್ಜಿಂಸು, ಅಗಿದ್ಧಾ ನಾಧಿಮುಚ್ಛಿತಾ.
‘‘ಜೀವಿತಾನಂ ¶ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ, ಭೇಸಜ್ಜೇ ಅಥ ಪಚ್ಚಯೇ;
ನ ಬಾಳ್ಹಂ ಉಸ್ಸುಕಾ ಆಸುಂ, ಯಥಾ ತೇ ಆಸವಕ್ಖಯೇ.
‘‘ಅರಞ್ಞೇ ರುಕ್ಖಮೂಲೇಸು, ಕನ್ದರಾಸು ಗುಹಾಸು ಚ;
ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹನ್ತಾ, ವಿಹಂಸು ತಪ್ಪರಾಯನಾ.
‘‘ನೀಚಾ ¶ ನಿವಿಟ್ಠಾ ಸುಭರಾ, ಮುದೂ ಅತ್ಥದ್ಧಮಾನಸಾ;
ಅಬ್ಯಾಸೇಕಾ ಅಮುಖರಾ, ಅತ್ಥಚಿನ್ತಾ ವಸಾನುಗಾ.
‘‘ತತೋ ¶ ಪಾಸಾದಿಕಂ ಆಸಿ, ಗತಂ ಭುತ್ತಂ ನಿಸೇವಿತಂ;
ಸಿನಿದ್ಧಾ ತೇಲಧಾರಾವ, ಅಹೋಸಿ ಇರಿಯಾಪಥೋ.
‘‘ಸಬ್ಬಾಸವಪರಿಕ್ಖೀಣಾ, ಮಹಾಝಾಯೀ ಮಹಾಹಿತಾ;
ನಿಬ್ಬುತಾ ದಾನಿ ತೇ ಥೇರಾ, ಪರಿತ್ತಾ ದಾನಿ ತಾದಿಸಾ.
‘‘ಕುಸಲಾನಞ್ಚ ¶ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಪರಿಕ್ಖಯಾ;
ಸಬ್ಬಾಕಾರವರೂಪೇತಂ, ಲುಜ್ಜತೇ ಜಿನಸಾಸನಂ.
‘‘ಪಾಪಕಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಕಿಲೇಸಾನಞ್ಚ ಯೋ ಉತು;
ಉಪಟ್ಠಿತಾ ವಿವೇಕಾಯ, ಯೇ ಚ ಸದ್ಧಮ್ಮಸೇಸಕಾ.
‘‘ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪವಡ್ಢನ್ತಾ, ಆವಿಸನ್ತಿ ಬಹುಂ ಜನಂ;
ಕೀಳನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಬಾಲೇಹಿ, ಉಮ್ಮತ್ತೇಹಿವ ರಕ್ಖಸಾ.
‘‘ಕಿಲೇಸೇಹಾಭಿಭೂತಾ ತೇ, ತೇನ ತೇನ ವಿಧಾವಿತಾ;
ನರಾ ಕಿಲೇಸವತ್ಥೂಸು, ಸಸಙ್ಗಾಮೇವ ಘೋಸಿತೇ.
‘‘ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಭಣ್ಡರೇ;
ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಅನ್ವೇನ್ತಾ, ಇದಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಮಞ್ಞರೇ.
‘‘ಧನಞ್ಚ ಪುತ್ತಂ ಭರಿಯಞ್ಚ, ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ನಿಗ್ಗತಾ;
ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಹೇತೂಪಿ, ಅಕಿಚ್ಛಾನಿ ನಿಸೇವರೇ.
‘‘ಉದರಾವದೇಹಕಂ ಭುತ್ವಾ, ಸಯನ್ತುತ್ತಾನಸೇಯ್ಯಕಾ;
ಕಥಂ ವತ್ತೇನ್ತಿ [ಕಥಾ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ (ಸೀ. ಕ.)] ಪಟಿಬುದ್ಧಾ, ಯಾ ಕಥಾ ಸತ್ಥುಗರಹಿತಾ.
‘‘ಸಬ್ಬಕಾರುಕಸಿಪ್ಪಾನಿ ¶ , ಚಿತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾನ [ಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾನ (ಸೀ.), ಚಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾನ (ಸ್ಯಾ.)] ಸಿಕ್ಖರೇ;
ಅವೂಪಸನ್ತಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ, ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋತಿ ಅಚ್ಛತಿ [ತಿರಿಞ್ಚತಿ (?)].
‘‘ಮತ್ತಿಕಂ ತೇಲಚುಣ್ಣಞ್ಚ, ಉದಕಾಸನಭೋಜನಂ;
ಗಿಹೀನಂ ಉಪನಾಮೇನ್ತಿ, ಆಕಙ್ಖನ್ತಾ ಬಹುತ್ತರಂ.
‘‘ದನ್ತಪೋನಂ ಕಪಿತ್ಥಞ್ಚ, ಪುಪ್ಫಂ ಖಾದನಿಯಾನಿ ಚ;
ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನೇ, ಅಮ್ಬೇ ಆಮಲಕಾನಿ ಚ.
‘‘ಭೇಸಜ್ಜೇಸು ಯಥಾ ವೇಜ್ಜಾ, ಕಿಚ್ಚಾಕಿಚ್ಚೇ ಯಥಾ ಗಿಹೀ;
ಗಣಿಕಾವ ವಿಭೂಸಾಯಂ, ಇಸ್ಸರೇ ಖತ್ತಿಯಾ ಯಥಾ.
‘‘ನೇಕತಿಕಾ ¶ ವಞ್ಚನಿಕಾ, ಕೂಟಸಕ್ಖೀ ಅಪಾಟುಕಾ;
ಬಹೂಹಿ ಪರಿಕಪ್ಪೇಹಿ, ಆಮಿಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜರೇ.
‘‘ಲೇಸಕಪ್ಪೇ ಪರಿಯಾಯೇ, ಪರಿಕಪ್ಪೇನುಧಾವಿತಾ;
ಜೀವಿಕತ್ಥಾ ಉಪಾಯೇನ, ಸಙ್ಕಡ್ಢನ್ತಿ ಬಹುಂ ಧನಂ.
‘‘ಉಪಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ¶ ¶ ಪರಿಸಂ, ಕಮ್ಮತೋ ನೋ ಚ ಧಮ್ಮತೋ;
ಧಮ್ಮಂ ಪರೇಸಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಲಾಭತೋ ನೋ ಚ ಅತ್ಥತೋ.
‘‘ಸಙ್ಘಲಾಭಸ್ಸ ಭಣ್ಡನ್ತಿ, ಸಙ್ಘತೋ ಪರಿಬಾಹಿರಾ;
ಪರಲಾಭೋಪಜೀವನ್ತಾ, ಅಹಿರೀಕಾ ನ ಲಜ್ಜರೇ.
‘‘ನಾನುಯುತ್ತಾ ತಥಾ ಏಕೇ, ಮುಣ್ಡಾ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುತಾ;
ಸಮ್ಭಾವನಂಯೇವಿಚ್ಛನ್ತಿ, ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಮುಚ್ಛಿತಾ.
‘‘ಏವಂ ನಾನಪ್ಪಯಾತಮ್ಹಿ, ನ ದಾನಿ ಸುಕರಂ ತಥಾ;
ಅಫುಸಿತಂ ¶ ವಾ ಫುಸಿತುಂ, ಫುಸಿತಂ ವಾನುರಕ್ಖಿತುಂ.
‘‘ಯಥಾ ಕಣ್ಟಕಟ್ಠಾನಮ್ಹಿ, ಚರೇಯ್ಯ ಅನುಪಾಹನೋ;
ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾನ, ಏವಂ ಗಾಮೇ ಮುನೀ ಚರೇ.
‘‘ಸರಿತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಕೇ ಯೋಗೀ, ತೇಸಂ ವತ್ತಮನುಸ್ಸರಂ;
ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಚ್ಛಿಮೋ ಕಾಲೋ, ಫುಸೇಯ್ಯ ಅಮತಂ ಪದಂ.
‘‘ಇದಂ ವತ್ವಾ ಸಾಲವನೇ, ಸಮಣೋ ಭಾವಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ;
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ, ಇಸಿ ಖೀಣಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಪಾರಾಪರಿಯೋ [ಪಾರಾಸರಿಯೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಥೇರೋ….
ವೀಸತಿನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಪಾರಾಪರಿಯೋ, ತೇಲಕಾನಿ ರಟ್ಠಪಾಲೋ;
ಮಾಲುಕ್ಯಸೇಲೋ ಭದ್ದಿಯೋ, ಅಙ್ಗುಲಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕೋ.
ಪಾರಾಪರಿಯೋ ದಸೇತೇ, ವೀಸಮ್ಹಿ ಪರಿಕಿತ್ತಿತಾ;
ಗಾಥಾಯೋ ದ್ವೇ ಸತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಞ್ಚತಾಲೀಸ [೨೪೪ ಗಾಥಾಯೋಯೇವ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ] ಉತ್ತರಿನ್ತಿ.
೧೭. ತಿಂಸನಿಪಾತೋ
೧. ಫುಸ್ಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
ಪಾಸಾದಿಕೇ ¶ ¶ ¶ ಬಹೂ ದಿಸ್ವಾ, ಭಾವಿತತ್ತೇ ಸುಸಂವುತೇ;
ಇಸಿ ಪಣ್ಡರಸಗೋತ್ತೋ [ಪಣ್ಡರಸ್ಸ ಗೋತ್ತೋ (ಸೀ.)], ಅಪುಚ್ಛಿ ಫುಸ್ಸಸವ್ಹಯಂ.
‘‘ಕಿಂಛನ್ದಾ ¶ ಕಿಮಧಿಪ್ಪಾಯಾ, ಕಿಮಾಕಪ್ಪಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;
ಅನಾಗತಮ್ಹಿ ಕಾಲಮ್ಹಿ, ತಂ ಮೇ ಅಕ್ಖಾಹಿ ಪುಚ್ಛಿತೋ’’.
‘‘ಸುಣೋಹಿ ವಚನಂ ಮಯ್ಹಂ, ಇಸಿಪಣ್ಡರಸವ್ಹಯ;
ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಪಧಾರೇಹಿ, ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮ್ಯನಾಗತಂ.
‘‘ಕೋಧನಾ ಉಪನಾಹೀ ಚ, ಮಕ್ಖೀ ಥಮ್ಭೀ ಸಠಾ ಬಹೂ;
ಉಸ್ಸುಕೀ ನಾನಾವಾದಾ ಚ, ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅನಾಗತೇ.
‘‘ಅಞ್ಞಾತಮಾನಿನೋ ಧಮ್ಮೇ, ಗಮ್ಭೀರೇ ತೀರಗೋಚರಾ;
ಲಹುಕಾ ಅಗರು ಧಮ್ಮೇ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮಗಾರವಾ.
‘‘ಬಹೂ ಆದೀನವಾ ಲೋಕೇ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತ್ಯನಾಗತೇ;
ಸುದೇಸಿತಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಂ, ಕಿಲೇಸೇಸ್ಸನ್ತಿ [ಕಿಲೇಸಿಸ್ಸನ್ತಿ (ಸೀ.), ಕಿಲಿಸಿಸ್ಸನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ದುಮ್ಮತೀ.
‘‘ಗುಣಹೀನಾಪಿ ಸಙ್ಘಮ್ಹಿ, ವೋಹರನ್ತಾ ವಿಸಾರದಾ;
ಬಲವನ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮುಖರಾ ಅಸ್ಸುತಾವಿನೋ.
‘‘ಗುಣವನ್ತೋಪಿ ಸಙ್ಘಮ್ಹಿ, ವೋಹರನ್ತಾ ಯಥಾತ್ಥತೋ;
ದುಬ್ಬಲಾ ತೇ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಹಿರೀಮನಾ ಅನತ್ಥಿಕಾ.
‘‘ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಞ್ಚ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಮಜೇಳಕಂ;
ದಾಸಿದಾಸಞ್ಚ ದುಮ್ಮೇಧಾ, ಸಾದಿಯಿಸ್ಸನ್ತ್ಯನಾಗತೇ.
‘‘ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಿನೋ ಬಾಲಾ, ಸೀಲೇಸು ಅಸಮಾಹಿತಾ;
ಉನ್ನಳಾ ವಿಚರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಲಹಾಭಿರತಾ ಮಗಾ.
‘‘ಉದ್ಧತಾ ಚ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನೀಲಚೀವರಪಾರುತಾ;
ಕುಹಾ ¶ ಥದ್ಧಾ ಲಪಾ ಸಿಙ್ಗೀ, ಚರಿಸ್ಸನ್ತ್ಯರಿಯಾ ವಿಯ.
‘‘ತೇಲಸಣ್ಠೇಹಿ ಕೇಸೇಹಿ, ಚಪಲಾ ಅಞ್ಜನಕ್ಖಿಕಾ;
ರಥಿಯಾಯ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ದನ್ತವಣ್ಣಿಕಪಾರುತಾ.
‘‘ಅಜೇಗುಚ್ಛಂ ¶ ¶ ವಿಮುತ್ತೇಹಿ, ಸುರತ್ತಂ ಅರಹದ್ಧಜಂ;
ಜಿಗುಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತಿ ಕಾಸಾವಂ, ಓದಾತೇಸು ಸಮುಚ್ಛಿತಾ [ಓದಾತೇ ಸುಸಮುಚ್ಛಿತಾ (ಸೀ.)].
‘‘ಲಾಭಕಾಮಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕುಸೀತಾ ಹೀನವೀರಿಯಾ;
ಕಿಚ್ಛನ್ತಾ ವನಪತ್ಥಾನಿ, ಗಾಮನ್ತೇಸು ವಸಿಸ್ಸರೇ.
‘‘ಯೇ ¶ ಯೇ ಲಾಭಂ ಲಭಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಿಚ್ಛಾಜೀವರತಾ ಸದಾ;
ತೇ ತೇವ ಅನುಸಿಕ್ಖನ್ತಾ, ಭಜಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಸಂಯತಾ.
‘‘ಯೇ ಯೇ ಅಲಾಭಿನೋ ಲಾಭಂ, ನ ತೇ ಪುಜ್ಜಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;
ಸುಪೇಸಲೇಪಿ ತೇ ಧೀರೇ, ಸೇವಿಸ್ಸನ್ತಿ ನ ತೇ ತದಾ.
‘‘ಮಿಲಕ್ಖುರಜನಂ ರತ್ತಂ [ಪಿಲಕ್ಖರಜನಂ ರತ್ತಂ (?)], ಗರಹನ್ತಾ ಸಕಂ ಧಜಂ;
ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಧಜಂ ಕೇಚಿ, ಧಾರಿಸ್ಸನ್ತ್ಯವದಾತಕಂ.
‘‘ಅಗಾರವೋ ಚ ಕಾಸಾವೇ, ತದಾ ತೇಸಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ;
ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಚ ಕಾಸಾವೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಅಭಿಭೂತಸ್ಸ ದುಕ್ಖೇನ, ಸಲ್ಲವಿದ್ಧಸ್ಸ ರುಪ್ಪತೋ;
ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಮಹಾಘೋರಾ, ನಾಗಸ್ಸಾಸಿ ಅಚಿನ್ತಿಯಾ.
‘‘ಛದ್ದನ್ತೋ ಹಿ ತದಾ ದಿಸ್ವಾ, ಸುರತ್ತಂ ಅರಹದ್ಧಜಂ;
ತಾವದೇವ ಭಣೀ ಗಾಥಾ, ಗಜೋ ಅತ್ಥೋಪಸಂಹಿತಾ’’.
[ಧ. ಪ. ೯; ಜಾ. ೧.೨.೧೪೧; ೧.೧೬.೧೨೨] ‘‘ಅನಿಕ್ಕಸಾವೋ ¶ ಕಾಸಾವಂ, ಯೋ ವತ್ಥಂ ಪರಿಧಸ್ಸತಿ [ಪರಿದಹಿಸ್ಸತಿ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)];
ಅಪೇತೋ ದಮಸಚ್ಚೇನ, ನ ಸೋ ಕಾಸಾವಮರಹತಿ.
‘‘ಯೋ ಚ ವನ್ತಕಾಸಾವಸ್ಸ, ಸೀಲೇಸು ಸುಸಮಾಹಿತೋ;
ಉಪೇತೋ ದಮಸಚ್ಚೇನ, ಸ ವೇ ಕಾಸಾವಮರಹತಿ.
‘‘ವಿಪನ್ನಸೀಲೋ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಪಾಕಟೋ ಕಾಮಕಾರಿಯೋ;
ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತೋ ನಿಸ್ಸುಕ್ಕೋ, ನ ಸೋ ಕಾಸಾವಮರಹತಿ.
‘‘ಯೋ ಚ ಸೀಲೇನ ಸಮ್ಪನ್ನೋ, ವೀತರಾಗೋ ಸಮಾಹಿತೋ;
ಓದಾತಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸ ವೇ ಕಾಸಾವಮರಹತಿ.
‘‘ಉದ್ಧತೋ ಉನ್ನಳೋ ಬಾಲೋ, ಸೀಲಂ ಯಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;
ಓದಾತಕಂ ಅರಹತಿ, ಕಾಸಾವಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ¶ ಚ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಚ, ದುಟ್ಠಚಿತ್ತಾ ಅನಾದರಾ;
ತಾದೀನಂ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾನಂ, ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸನ್ತ್ಯನಾಗತೇ.
‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಾಪಿ ಥೇರೇಹಿ, ಬಾಲಾ ಚೀವರಧಾರಣಂ;
ನ ಸುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ ದುಮ್ಮೇಧಾ, ಪಾಕಟಾ ಕಾಮಕಾರಿಯಾ.
‘‘ತೇ ¶ ತಥಾ ಸಿಕ್ಖಿತಾ ಬಾಲಾ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಗಾರವಾ;
ನಾದಿಯಿಸ್ಸನ್ತುಪಜ್ಝಾಯೇ, ಖಳುಙ್ಕೋ ವಿಯ ಸಾರಥಿಂ.
‘‘ಏವಂ ಅನಾಗತದ್ಧಾನಂ, ಪಟಿಪತ್ತಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ;
ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಞ್ಚ, ಪತ್ತೇ ಕಾಲಮ್ಹಿ ಪಚ್ಛಿಮೇ.
‘‘ಪುರಾ ಆಗಚ್ಛತೇ ಏತಂ, ಅನಾಗತಂ ಮಹಬ್ಭಯಂ;
ಸುಬ್ಬಚಾ ಹೋಥ ಸಖಿಲಾ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಗಾರವಾ.
‘‘ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ¶ ಕಾರುಣಿಕಾ, ಹೋಥ ಸೀಲೇಸು ಸಂವುತಾ;
ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಪಹಿತತ್ತಾ, ನಿಚ್ಚಂ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮಾ.
‘‘ಪಮಾದಂ ¶ ಭಯತೋ ದಿಸ್ವಾ, ಅಪ್ಪಮಾದಞ್ಚ ಖೇಮತೋ;
ಭಾವೇಥಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ಫುಸನ್ತಾ ಅಮತಂ ಪದ’’ನ್ತಿ.
… ಫುಸ್ಸೋ ಥೇರೋ….
೨. ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಯಥಾಚಾರೀ ಯಥಾಸತೋ ಸತೀಮಾ, ಯತಸಙ್ಕಪ್ಪಜ್ಝಾಯಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ;
ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋ, ಏಕೋ ಸನ್ತುಸಿತೋ ತಮಾಹು ಭಿಕ್ಖುಂ.
‘‘ಅಲ್ಲಂ ಸುಕ್ಖಂ ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತೋ, ನ ಬಾಳ್ಹಂ ಸುಹಿತೋ ಸಿಯಾ;
ಊನೂದರೋ ಮಿತಾಹಾರೋ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ.
‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಚ ಆಲೋಪೇ, ಅಭುತ್ವಾ ಉದಕಂ ಪಿವೇ;
ಅಲಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ.
‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ತಂ ಚೇ ಛಾದೇತಿ, ಚೀವರಂ ಇದಮತ್ಥಿಕಂ [ಇದಮತ್ಥಿತಂ (ಸೀ.)];
ಅಲಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ.
‘‘ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ¶ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ, ಜಣ್ಣುಕೇ ನಾಭಿವಸ್ಸತಿ;
ಅಲಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ.
[ಸಂ. ನಿ. ೪.೨೫೩; ಇತಿವು. ೫೩] ‘‘ಯೋ ಸುಖಂ ದುಕ್ಖತೋ ಅದ್ದ, ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖಿ ಸಲ್ಲತೋ;
ಉಭಯನ್ತರೇನ ¶ [ಉಭಯಮನ್ತರೇ (ಸೀ.)] ನಾಹೋಸಿ, ಕೇನ ಲೋಕಸ್ಮಿ ಕಿಂ ಸಿಯಾ.
‘‘ಮಾ ಮೇ ಕದಾಚಿ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ, ಕುಸೀತೋ ಹೀನವೀರಿಯೋ;
ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಅನಾದರೋ, ಕೇನ ಲೋಕಸ್ಮಿ ಕಿಂ ಸಿಯಾ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ¶ ಚ ಮೇಧಾವೀ, ಸೀಲೇಸು ಸುಸಮಾಹಿತೋ;
ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ, ಅಪಿ ಮುದ್ಧನಿ ತಿಟ್ಠತು.
‘‘ಯೋ ಪಪಞ್ಚಮನುಯುತ್ತೋ, ಪಪಞ್ಚಾಭಿರತೋ ಮಗೋ;
ವಿರಾಧಯೀ ಸೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುತ್ತರಂ.
‘‘ಯೋ ಚ ಪಪಞ್ಚಂ ಹಿತ್ವಾನ, ನಿಪ್ಪಪಞ್ಚಪಥೇ ರತೋ;
ಆರಾಧಯೀ ಸೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಅನುತ್ತರಂ.
[ಧ. ಪ. ೯೮] ‘‘ಗಾಮೇ ವಾ ಯದಿ ವಾರಞ್ಞೇ, ನಿನ್ನೇ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಥಲೇ;
ಯತ್ಥ ಅರಹನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತಿ, ತಂ ಭೂಮಿರಾಮಣೇಯ್ಯಕಂ.
‘‘ರಮಣೀಯಾನಿ ಅರಞ್ಞಾನಿ, ಯತ್ಥ ನ ರಮತೀ ಜನೋ;
ವೀತರಾಗಾ ರಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ತೇ ಕಾಮಗವೇಸಿನೋ.
[ಧ. ಪ. ೭೬] ‘‘ನಿಧೀನಂವ ಪವತ್ತಾರಂ, ಯಂ ಪಸ್ಸೇ ವಜ್ಜದಸ್ಸಿನಂ;
ನಿಗ್ಗಯ್ಹವಾದಿಂ ¶ ಮೇಧಾವಿಂ, ತಾದಿಸಂ ಪಣ್ಡಿತಂ ಭಜೇ;
ತಾದಿಸಂ ಭಜಮಾನಸ್ಸ, ಸೇಯ್ಯೋ ಹೋತಿ ನ ಪಾಪಿಯೋ.
[ಧ. ಪ. ೭೭] ‘‘ಓವದೇಯ್ಯಾನುಸಾಸೇಯ್ಯ, ಅಸಬ್ಭಾ ಚ ನಿವಾರಯೇ;
ಸತಞ್ಹಿ ಸೋ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ, ಅಸತಂ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಿಯೋ.
‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧೋ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ ಚಕ್ಖುಮಾ;
ಧಮ್ಮೇ ¶ ದೇಸಿಯಮಾನಮ್ಹಿ, ಸೋತಮೋಧೇಸಿಮತ್ಥಿಕೋ;
ತಂ ಮೇ ಅಮೋಘಂ ಸವನಂ, ವಿಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ನೇವ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾಯ, ನಪಿ ದಿಬ್ಬಸ್ಸ ಚಕ್ಖುನೋ;
ಚೇತೋಪರಿಯಾಯ ಇದ್ಧಿಯಾ, ಚುತಿಯಾ ಉಪಪತ್ತಿಯಾ;
ಸೋತಧಾತುವಿಸುದ್ಧಿಯಾ, ಪಣಿಧೀ ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ [ಕಥಾ. ೩೭೮].
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಂವ ¶ ನಿಸ್ಸಾಯ, ಮುಣ್ಡೋ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುತೋ;
ಪಞ್ಞಾಯ ಉತ್ತಮೋ ಥೇರೋ, ಉಪತಿಸ್ಸೋವ [ಉಪತಿಸ್ಸೋ ಚ (ಸೀ. ಕ.)] ಝಾಯತಿ.
‘‘ಅವಿತಕ್ಕಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾವಕೋ;
ಅರಿಯೇನ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ, ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ ತಾವದೇ.
[ಉದಾ. ೨೪] ‘‘ಯಥಾಪಿ ಪಬ್ಬತೋ ಸೇಲೋ, ಅಚಲೋ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೋ;
ಏವಂ ಮೋಹಕ್ಖಯಾ ಭಿಕ್ಖು, ಪಬ್ಬತೋವ ನ ವೇಧತಿ.
‘‘ಅನಙ್ಗಣಸ್ಸ ಪೋಸಸ್ಸ, ನಿಚ್ಚಂ ಸುಚಿಗವೇಸಿನೋ;
ವಾಲಗ್ಗಮತ್ತಂ ಪಾಪಸ್ಸ, ಅಬ್ಭಮತ್ತಂವ ಖಾಯತಿ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ¶ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ನಿಕ್ಖಿಪಿಸ್ಸಂ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಿಸಂ ಭತಕೋ ಯಥಾ.
‘‘ಉಭಯೇನ ಮಿದಂ ಮರಣಮೇವ, ನಾಮರಣಂ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಪುರೇ ವಾ;
ಪಟಿಪಜ್ಜಥ ಮಾ ವಿನಸ್ಸಥ, ಖಣೋ ವೋ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ.
‘‘ನಗರಂ ಯಥಾ ಪಚ್ಚನ್ತಂ, ಗುತ್ತಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ;
ಏವಂ ಗೋಪೇಥ ಅತ್ತಾನಂ, ಖಣೋ ವೋ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ;
ಖಣಾತೀತಾ ¶ ಹಿ ಸೋಚನ್ತಿ, ನಿರಯಮ್ಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ.
‘‘ಉಪಸನ್ತೋ ಉಪರತೋ, ಮನ್ತಭಾಣೀ [ಮತ್ತಭಾಣೀ (ಸೀ.)] ಅನುದ್ಧತೋ;
ಧುನಾತಿ ಪಾಪಕೇ ಧಮ್ಮೇ, ದುಮಪತ್ತಂವ ಮಾಲುತೋ.
‘‘ಉಪಸನ್ತೋ ಉಪರತೋ, ಮನ್ತಭಾಣೀ ಅನುದ್ಧತೋ;
ಅಪ್ಪಾಸಿ [ಅಬ್ಬಹಿ (ಸ್ಯಾ.), ಅಭಾಸಿ (?)] ಪಾಪಕೇ ಧಮ್ಮೇ, ದುಮಪತ್ತಂವ ಮಾಲುತೋ.
‘‘ಉಪಸನ್ತೋ ¶ ಅನಾಯಾಸೋ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಅನಾವಿಲೋ;
ಕಲ್ಯಾಣಸೀಲೋ ಮೇಧಾವೀ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಸಿಯಾ.
‘‘ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ಏಕತಿಯೇಸು ಏವಂ, ಅಗಾರಿಸು ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಚಾಪಿ;
ಸಾಧೂಪಿ ಹುತ್ವಾ ನ ಅಸಾಧು ಹೋನ್ತಿ, ಅಸಾಧು ಹುತ್ವಾ ಪುನ ಸಾಧು ಹೋನ್ತಿ.
‘‘ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ¶ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಥಿನಮಿದ್ಧಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚ, ಪಞ್ಚೇತೇ ಚಿತ್ತಕೇಲಿಸಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಕ್ಕರಿಯಮಾನಸ್ಸ, ಅಸಕ್ಕಾರೇನ ಚೂಭಯಂ;
ಸಮಾಧಿ ನ ವಿಕಮ್ಪತಿ, ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರಿನೋ.
‘‘ತಂ ಝಾಯಿನಂ ಸಾತತಿಕಂ, ಸುಖುಮದಿಟ್ಠಿವಿಪಸ್ಸಕಂ;
ಉಪಾದಾನಕ್ಖಯಾರಾಮಂ, ಆಹು ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಇತಿ.
‘‘ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ ಪಥವೀ, ಪಬ್ಬತೋ ಅನಿಲೋಪಿ ಚ;
ಉಪಮಾಯ ನ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ, ಸತ್ಥು ವರವಿಮುತ್ತಿಯಾ.
‘‘ಚಕ್ಕಾನುವತ್ತಕೋ ¶ ಥೇರೋ, ಮಹಾಞಾಣೀ ಸಮಾಹಿತೋ;
ಪಥವಾಪಗ್ಗಿಸಮಾನೋ, ನ ರಜ್ಜತಿ ನ ದುಸ್ಸತಿ.
‘‘ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿತಂ ಪತ್ತೋ, ಮಹಾಬುದ್ಧಿ ಮಹಾಮತಿ;
ಅಜಳೋ ಜಳಸಮಾನೋ, ಸದಾ ಚರತಿ ನಿಬ್ಬುತೋ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ…ಪೇ… ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಸಮ್ಪಾದೇಥಪ್ಪಮಾದೇನ ¶ , ಏಸಾ ಮೇ ಅನುಸಾಸನೀ;
ಹನ್ದಾಹಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸಂ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ ಸಬ್ಬಧೀ’’ತಿ.
… ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಥೇರೋ….
೩. ಆನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಪಿಸುಣೇನ ಚ ಕೋಧನೇನ ಚ, ಮಚ್ಛರಿನಾ ಚ ವಿಭೂತನನ್ದಿನಾ;
ಸಖಿತಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಪಾಪೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ಸಙ್ಗಮೋ.
‘‘ಸದ್ಧೇನ ಚ ಪೇಸಲೇನ ಚ, ಪಞ್ಞವತಾ ಬಹುಸ್ಸುತೇನ ಚ;
ಸಖಿತಂ ಕರೇಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಭದ್ದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೇನ ಸಙ್ಗಮೋ.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ…ಪೇ… ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತಿ.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ…ಪೇ… ವತ್ಥೇಹಿ ಸೋಭತಿ.
‘‘ಅಲತ್ತಕಕತಾ ¶ …ಪೇ… ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಅಟ್ಠಪದಕತಾ…ಪೇ… ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಅಞ್ಜನೀವ ನವಾ…ಪೇ… ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಚಿತ್ತಕಥೀ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಕೋ;
ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಗೋತಮೋ.
‘‘ಖೀಣಾಸವೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ಸಙ್ಗಾತೀತೋ ಸುನಿಬ್ಬುತೋ;
ಧಾರೇತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜಾತಿಮರಣಪಾರಗೂ.
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ¶ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಧಮ್ಮಾ, ಬುದ್ಧಸ್ಸಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೋ;
ನಿಬ್ಬಾನಗಮನೇ ಮಗ್ಗೇ, ಸೋಯಂ ತಿಟ್ಠತಿ ಗೋತಮೋ.
‘‘ದ್ವಾಸೀತಿ ¶ ಬುದ್ಧತೋ ಗಣ್ಹಿಂ, ದ್ವೇ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖುತೋ;
ಚತುರಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಯೇ ಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪವತ್ತಿನೋ.
‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಾಯಂ ಪುರಿಸೋ, ಬಲಿಬದ್ದೋವ ಜೀರತಿ;
ಮಂಸಾನಿ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾ ತಸ್ಸ ನ ವಡ್ಢತಿ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಂ, ಯೋ ಸುತೇನಾತಿಮಞ್ಞತಿ;
ಅನ್ಧೋ ಪದೀಪಧಾರೋವ, ತಥೇವ ಪಟಿಭಾತಿ ಮಂ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಉಪಾಸೇಯ್ಯ, ಸುತಞ್ಚ ನ ವಿನಾಸಯೇ;
ತಂ ಮೂಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ, ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಧರೋ ಸಿಯಾ.
‘‘ಪುಬ್ಬಾಪರಞ್ಞೂ ಅತ್ಥಞ್ಞೂ, ನಿರುತ್ತಿಪದಕೋವಿದೋ;
ಸುಗ್ಗಹೀತಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅತ್ಥಞ್ಚೋಪಪರಿಕ್ಖತಿ.
‘‘ಖನ್ತ್ಯಾ ¶ ಛನ್ದಿಕತೋ [ಖನ್ತಿಯಾ ಛನ್ದಿತೋ (?)] ಹೋತಿ, ಉಸ್ಸಹಿತ್ವಾ ತುಲೇತಿ ತಂ;
ಸಮಯೇ ಸೋ ಪದಹತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತೋ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ, ಸಪ್ಪಞ್ಞಂ ಬುದ್ಧಸಾವಕಂ;
ಧಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಮಾಕಙ್ಖಂ, ತಂ ಭಜೇಥ ತಥಾವಿಧಂ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ, ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಮಹೇಸಿನೋ;
ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಪೂಜನೀಯೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ.
‘‘ಧಮ್ಮಾರಾಮೋ ಧಮ್ಮರತೋ, ಧಮ್ಮಂ ಅನುವಿಚಿನ್ತಯಂ;
ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರಂ ಭಿಕ್ಖು, ಸದ್ಧಮ್ಮಾ ನ ಪರಿಹಾಯತಿ.
‘‘ಕಾಯಮಚ್ಛೇರಗರುನೋ ¶ [ಗರುಕೋ (ಸೀ.)], ಹಿಯ್ಯಮಾನೇ [ಹಿಯ್ಯಮಾನೋ (ಸೀ.)] ಅನುಟ್ಠಹೇ;
ಸರೀರಸುಖಗಿದ್ಧಸ್ಸ, ಕುತೋ ಸಮಣಫಾಸುತಾ.
‘‘ನ ¶ ಪಕ್ಖನ್ತಿ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಧಮ್ಮಾ ನ ಪಟಿಭನ್ತಿ ಮಂ;
ಗತೇ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಮ್ಹಿ, ಅನ್ಧಕಾರಂವ ಖಾಯತಿ.
‘‘ಅಬ್ಭತೀತಸಹಾಯಸ್ಸ, ಅತೀತಗತಸತ್ಥುನೋ;
ನತ್ಥಿ ಏತಾದಿಸಂ ಮಿತ್ತಂ, ಯಥಾ ಕಾಯಗತಾ ಸತಿ.
‘‘ಯೇ ಪುರಾಣಾ ಅತೀತಾ ತೇ, ನವೇಹಿ ನ ಸಮೇತಿ ಮೇ;
ಸ್ವಜ್ಜ ಏಕೋವ ಝಾಯಾಮಿ, ವಸ್ಸುಪೇತೋವ ಪಕ್ಖಿಮಾ.
‘‘ದಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ, ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕೇ ಬಹೂ;
ಮಾ ವಾರಯಿತ್ಥ ಸೋತಾರೋ, ಪಸ್ಸನ್ತು ಸಮಯೋ ಮಮಂ.
‘‘ದಸ್ಸನಾಯ ¶ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ, ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕೇ ಪುಥು;
ಕರೋತಿ ಸತ್ಥಾ ಓಕಾಸಂ, ನ ನಿವಾರೇತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ, ಸೇಖಭೂತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ;
ನ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ, ಸೇಖಭೂತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ;
ನ ದೋಸಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ;
ಮೇತ್ತೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ [ಅನುಪಾಯಿನೀ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)].
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ;
ಮೇತ್ತೇನ ವಚೀಕಮ್ಮೇನ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ;
ಮೇತ್ತೇನ ಮನೋಕಮ್ಮೇನ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ.
‘‘ಬುದ್ಧಸ್ಸ ¶ ¶ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ, ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಚಙ್ಕಮಿಂ;
ಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿಯಮಾನಮ್ಹಿ, ಞಾಣಂ ಮೇ ಉದಪಜ್ಜಥ.
‘‘ಅಹಂ ಸಕರಣೀಯೋಮ್ಹಿ, ಸೇಖೋ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ;
ಸತ್ಥು ಚ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯೋ ಅಮ್ಹಂ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ.
‘‘ತದಾಸಿ ¶ ಯಂ ಭಿಂಸನಕಂ, ತದಾಸಿ ಲೋಮಹಂಸನಂ;
ಸಬ್ಬಾಕಾರವರೂಪೇತೇ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ, ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಮಹೇಸಿನೋ;
ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಆನನ್ದೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ, ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಮಹೇಸಿನೋ;
ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ತಮೋನುದೋ.
‘‘ಗತಿಮನ್ತೋ ಸತಿಮನ್ತೋ, ಧಿತಿಮನ್ತೋ ಚ ಯೋ ಇಸಿ;
ಸದ್ಧಮ್ಮಧಾರಕೋ ಥೇರೋ, ಆನನ್ದೋ ರತನಾಕರೋ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ.
… ಆನನ್ದೋ ಥೇರೋ….
ತಿಂಸನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಫುಸ್ಸೋಪತಿಸ್ಸೋ ಆನನ್ದೋ, ತಯೋತಿಮೇ ಪಕಿತ್ತಿತಾ;
ಗಾಥಾಯೋ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾತಾ, ಸತಂ ಪಞ್ಚ ಚ ಉತ್ತರೀತಿ;
೧೮. ಚತ್ತಾಲೀಸನಿಪಾತೋ
೧. ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನ ¶ ¶ ¶ ¶ ಗಣೇನ ಪುರಕ್ಖತೋ ಚರೇ, ವಿಮನೋ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿ ದುಲ್ಲಭೋ;
ನಾನಾಜನಸಙ್ಗಹೋ ದುಖೋ, ಇತಿ ದಿಸ್ವಾನ ಗಣಂ ನ ರೋಚಯೇ.
‘‘ನ ಕುಲಾನಿ ಉಪಬ್ಬಜೇ ಮುನಿ, ವಿಮನೋ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿ ದುಲ್ಲಭೋ;
ಸೋ ಉಸ್ಸುಕ್ಕೋ ರಸಾನುಗಿದ್ಧೋ, ಅತ್ಥಂ ರಿಞ್ಚತಿ ಯೋ ಸುಖಾವಹೋ.
‘‘ಪಙ್ಕೋತಿ ಹಿ ನಂ ಅವೇದಯುಂ, ಯಾಯಂ ವನ್ದನಪೂಜನಾ ಕುಲೇಸು;
ಸುಖುಮಂ ಸಲ್ಲ ದುರುಬ್ಬಹಂ, ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ದುಜ್ಜಹೋ.
‘‘ಸೇನಾಸನಮ್ಹಾ ಓರುಯ್ಹ, ನಗರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂ;
ಭುಞ್ಜನ್ತಂ ಪುರಿಸಂ ಕುಟ್ಠಿಂ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ.
‘‘ಸೋ ಮೇ [ತಂ (ಸೀ. ಕ.)] ಪಕ್ಕೇನ ಹತ್ಥೇನ, ಆಲೋಪಂ ಉಪನಾಮಯಿ;
ಆಲೋಪಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ, ಅಙ್ಗುಲಿ ಚೇತ್ಥ [ಪೇತ್ಥ (ಸೀ. ಕ.)] ಛಿಜ್ಜಥ.
‘‘ಕುಟ್ಟಮೂಲಞ್ಚ [ಕುಡ್ಡಮೂಲಞ್ಚ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.)] ನಿಸ್ಸಾಯ, ಆಲೋಪಂ ತಂ ಅಭುಞ್ಜಿಸಂ;
ಭುಞ್ಜಮಾನೇ ವಾ ಭುತ್ತೇ ವಾ, ಜೇಗುಚ್ಛಂ ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಉತ್ತಿಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ ಆಹಾರೋ, ಪೂತಿಮುತ್ತಞ್ಚ ಓಸಧಂ;
ಸೇನಾಸನಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ, ಪಂಸುಕೂಲಞ್ಚ ಚೀವರಂ;
ಯಸ್ಸೇತೇ ಅಭಿಸಮ್ಭುತ್ವಾ [ಅಭಿಭುಞ್ಜತಿ (?)], ಸ ವೇ ಚಾತುದ್ದಿಸೋ ನರೋ.
‘‘ಯತ್ಥ ಏಕೇ ವಿಹಞ್ಞನ್ತಿ, ಆರುಹನ್ತಾ ಸಿಲುಚ್ಚಯಂ;
ತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದಾಯಾದೋ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ;
ಇದ್ಧಿಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ ¶ , ಕಸ್ಸಪೋ ಅಭಿರೂಹತಿ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ¶ , ಸೇಲಮಾರುಯ್ಹ ಕಸ್ಸಪೋ;
ಝಾಯತಿ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ, ಸೇಲಮಾರುಯ್ಹ ಕಸ್ಸಪೋ;
ಝಾಯತಿ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೇಸು ನಿಬ್ಬುತೋ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ, ಸೇಲಮಾರುಯ್ಹ ಕಸ್ಸಪೋ;
ಝಾಯತಿ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಅನಾಸವೋ.
‘‘ಕರೇರಿಮಾಲಾವಿತತಾ ¶ ¶ , ಭೂಮಿಭಾಗಾ ಮನೋರಮಾ;
ಕುಞ್ಜರಾಭಿರುದಾ ರಮ್ಮಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ನೀಲಬ್ಭವಣ್ಣಾ ರುಚಿರಾ, ವಾರಿಸೀತಾ ಸುಚಿನ್ಧರಾ;
ಇನ್ದಗೋಪಕಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ನೀಲಬ್ಭಕೂಟಸದಿಸಾ, ಕೂಟಾಗಾರವರೂಪಮಾ;
ವಾರಣಾಭಿರುದಾ ರಮ್ಮಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ಅಭಿವುಟ್ಠಾ ರಮ್ಮತಲಾ, ನಗಾ ಇಸಿಭಿ ಸೇವಿತಾ;
ಅಬ್ಭುನ್ನದಿತಾ ಸಿಖೀಹಿ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ಅಲಂ ಝಾಯಿತುಕಾಮಸ್ಸ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ;
ಅಲಂ ಮೇ ಅತ್ಥಕಾಮಸ್ಸ [ಅತ್ತಕಾಮಸ್ಸ (?)], ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ.
‘‘ಅಲಂ ಮೇ ಫಾಸುಕಾಮಸ್ಸ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ;
ಅಲಂ ಮೇ ಯೋಗಕಾಮಸ್ಸ, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ತಾದಿನೋ.
‘‘ಉಮಾಪುಪ್ಫೇನ ಸಮಾನಾ, ಗಗನಾವಬ್ಭಛಾದಿತಾ;
ನಾನಾದಿಜಗಣಾಕಿಣ್ಣಾ ¶ , ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ಅನಾಕಿಣ್ಣಾ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ, ಮಿಗಸಙ್ಘನಿಸೇವಿತಾ;
ನಾನಾದಿಜಗಣಾಕಿಣ್ಣಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ಅಚ್ಛೋದಿಕಾ ಪುಥುಸಿಲಾ, ಗೋನಙ್ಗುಲಮಿಗಾಯುತಾ;
ಅಮ್ಬುಸೇವಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತೇ ಸೇಲಾ ರಮಯನ್ತಿ ಮಂ.
‘‘ನ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೇನ ತುರಿಯೇನ, ರತಿ ಮೇ ಹೋತಿ ತಾದಿಸೀ;
ಯಥಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಪಸ್ಸತೋ.
‘‘ಕಮ್ಮಂ ¶ ಬಹುಕಂ ನ ಕಾರಯೇ, ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ ಜನಂ ನ ಉಯ್ಯಮೇ;
ಉಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಸೋ ರಸಾನುಗಿದ್ಧೋ, ಅತ್ಥಂ ರಿಞ್ಚತಿ ಯೋ ಸುಖಾವಹೋ.
‘‘ಕಮ್ಮಂ ಬಹುಕಂ ನ ಕಾರಯೇ, ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ ಅನತ್ತನೇಯ್ಯಮೇತಂ;
ಕಿಚ್ಛತಿ ಕಾಯೋ ಕಿಲಮತಿ, ದುಕ್ಖಿತೋ ಸೋ ಸಮಥಂ ನ ವಿನ್ದತಿ.
‘‘ಓಟ್ಠಪ್ಪಹತಮತ್ತೇನ, ಅತ್ತಾನಮ್ಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ;
ಪತ್ಥದ್ಧಗೀವೋ ಚರತಿ, ಅಹಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಮಞ್ಞತಿ.
‘‘ಅಸೇಯ್ಯೋ ಸೇಯ್ಯಸಮಾನಂ, ಬಾಲೋ ಮಞ್ಞತಿ ಅತ್ತಾನಂ;
ನ ತಂ ವಿಞ್ಞೂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪತ್ಥದ್ಧಮಾನಸಂ ನರಂ.
‘‘ಯೋ ¶ ಚ ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀತಿ, ನಾಹಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ವಾ ಪನ;
ಹೀನೋ ತಂಸದಿಸೋ [ತೀನೋಹಂ ಸದಿಸೋ (ಸ್ಯಾ.)] ವಾತಿ, ವಿಧಾಸು ನ ವಿಕಮ್ಪತಿ.
‘‘ಪಞ್ಞವನ್ತಂ ¶ ತಥಾ ತಾದಿಂ, ಸೀಲೇಸು ಸುಸಮಾಹಿತಂ;
ಚೇತೋಸಮಥಮನುತ್ತಂ, ತಞ್ಚೇ ವಿಞ್ಞೂ ಪಸಂಸರೇ.
‘‘ಯಸ್ಸ ¶ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತಿ;
ಆರಕಾ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ನಭತೋ ಪುಥವೀ ಯಥಾ.
‘‘ಯೇಸಞ್ಚ ಹಿರಿ ಓತ್ತಪ್ಪಂ, ಸದಾ ಸಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಿತಂ;
ವಿರೂಳ್ಹಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾ ತೇ, ತೇಸಂ ಖೀಣಾ ಪುನಬ್ಭವಾ.
‘‘ಉದ್ಧತೋ ಚಪಲೋ ಭಿಕ್ಖು, ಪಂಸುಕೂಲೇನ ಪಾರುತೋ;
ಕಪೀವ ಸೀಹಚಮ್ಮೇನ, ನ ಸೋ ತೇನುಪಸೋಭತಿ.
‘‘ಅನುದ್ಧತೋ ಅಚಪಲೋ, ನಿಪಕೋ ಸಂವುತಿನ್ದ್ರಿಯೋ;
ಸೋಭತಿ ಪಂಸುಕೂಲೇನ, ಸೀಹೋವ ಗಿರಿಗಬ್ಭರೇ.
‘‘ಏತೇ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ದೇವಾ, ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಯಸಸ್ಸಿನೋ;
ದಸದೇವಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ.
‘‘ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಂ ವೀರಂ, ಮಹಾಝಾಯಿಂ ಸಮಾಹಿತಂ;
ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ನಮಸ್ಸನ್ತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ.
‘‘‘ನಮೋ ¶ ತೇ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ, ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮ;
ಯಸ್ಸ ತೇ ನಾಭಿಜಾನಾಮ, ಯಮ್ಪಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಝಾಯತಿ [ಝಾಯಸಿ (ಕ. ಅಟ್ಠ.)].
‘‘‘ಅಚ್ಛೇರಂ ವತ ಬುದ್ಧಾನಂ, ಗಮ್ಭೀರೋ ಗೋಚರೋ ಸಕೋ;
ಯೇ ಮಯಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮ, ವಾಲವೇಧಿಸಮಾಗತಾ’.
‘‘ತಂ ತಥಾ ದೇವಕಾಯೇಹಿ, ಪೂಜಿತಂ ಪೂಜನಾರಹಂ;
ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ತದಾ ದಿಸ್ವಾ, ಕಪ್ಪಿನಸ್ಸ ಸಿತಂ ಅಹು.
‘‘ಯಾವತಾ ಬುದ್ಧಖೇತ್ತಮ್ಹಿ, ಠಪಯಿತ್ವಾ ಮಹಾಮುನಿಂ;
ಧುತಗುಣೇ ವಿಸಿಟ್ಠೋಹಂ, ಸದಿಸೋ ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ¶ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ.
‘‘ನ ¶ ಚೀವರೇ ನ ಸಯನೇ, ಭೋಜನೇ ನುಪಲಿಮ್ಪತಿ;
ಗೋತಮೋ ಅನಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ, ಮುಳಾಲಪುಪ್ಫಂ ವಿಮಲಂವ;
ಅಮ್ಬುನಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮನಿನ್ನೋ, ತಿಭವಾಭಿನಿಸ್ಸಟೋ.
‘‘ಸತಿಪಟ್ಠಾನಗೀವೋ ಸೋ, ಸದ್ಧಾಹತ್ಥೋ ಮಹಾಮುನಿ;
ಪಞ್ಞಾಸೀಸೋ ಮಹಾಞಾಣೀ, ಸದಾ ಚರತಿ ನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ.
… ಮಹಾಕಸ್ಸಪೋ ಥೇರೋ….
ಚತ್ತಾಲೀಸನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಚತ್ತಾಲೀಸನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸವ್ಹಯೋ;
ಏಕೋವ ಥೇರೋ ಗಾಥಾಯೋ, ಚತ್ತಾಸೀಲ ದುವೇಪಿ ಚಾತಿ.
೧೯. ಪಞ್ಞಾಸನಿಪಾತೋ
೧. ತಾಲಪುಟತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಕದಾ ¶ ¶ ¶ ನುಹಂ ಪಬ್ಬತಕನ್ದರಾಸು, ಏಕಾಕಿಯೋ ಅದ್ದುತಿಯೋ ವಿಹಸ್ಸಂ;
ಅನಿಚ್ಚತೋ ಸಬ್ಬಭವಂ ವಿಪಸ್ಸಂ, ತಂ ಮೇ ಇದಂ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನುಹಂ ಭಿನ್ನಪಟನ್ಧರೋ ಮುನಿ, ಕಾಸಾವವತ್ಥೋ ¶ ಅಮಮೋ ನಿರಾಸೋ;
ರಾಗಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ತಥೇವ ಮೋಹಂ, ಹನ್ತ್ವಾ ಸುಖೀ ಪವನಗತೋ ವಿಹಸ್ಸಂ.
‘‘ಕದಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ವಧರೋಗನೀಳಂ, ಕಾಯಂ ಇಮಂ ಮಚ್ಚುಜರಾಯುಪದ್ದುತಂ;
ವಿಪಸ್ಸಮಾನೋ ವೀತಭಯೋ ವಿಹಸ್ಸಂ, ಏಕೋ ವನೇ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನುಹಂ ಭಯಜನನಿಂ ದುಖಾವಹಂ, ತಣ್ಹಾಲತಂ ಬಹುವಿಧಾನುವತ್ತನಿಂ;
ಪಞ್ಞಾಮಯಂ ತಿಖಿಣಮಸಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ಛೇತ್ವಾ ವಸೇ ತಮ್ಪಿ ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನು ಪಞ್ಞಾಮಯಮುಗ್ಗತೇಜಂ, ಸತ್ಥಂ ಇಸೀನಂ ಸಹಸಾದಿಯಿತ್ವಾ;
ಮಾರಂ ಸಸೇನಂ ಸಹಸಾ ಭಞ್ಜಿಸ್ಸಂ, ಸೀಹಾಸನೇ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನುಹಂ ಸಬ್ಭಿ ಸಮಾಗಮೇಸು, ದಿಟ್ಠೋ ಭವೇ ಧಮ್ಮಗರೂಹಿ ತಾದಿಭಿ;
ಯಾಥಾವದಸ್ಸೀಹಿ ಜಿತಿನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ, ಪಧಾನಿಯೋ ¶ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನು ಮಂ ತನ್ದಿ ಖುದಾ ಪಿಪಾಸಾ, ವಾತಾತಪಾ ಕೀಟಸರೀಸಪಾ ವಾ;
ನ ಬಾಧಯಿಸ್ಸನ್ತಿ ನ ತಂ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ, ಅತ್ಥತ್ಥಿಯಂ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ¶ ¶ ನು ಖೋ ಯಂ ವಿದಿತಂ ಮಹೇಸಿನಾ, ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಸುದುದ್ದಸಾನಿ;
ಸಮಾಹಿತತ್ತೋ ಸತಿಮಾ ಅಗಚ್ಛಂ, ಪಞ್ಞಾಯ ತಂ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನು ರೂಪೇ ಅಮಿತೇ ಚ ಸದ್ದೇ, ಗನ್ಧೇ ರಸೇ ಫುಸಿತಬ್ಬೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ;
ಆದಿತ್ತತೋಹಂ ಸಮಥೇಹಿ ಯುತ್ತೋ, ಪಞ್ಞಾಯ ದಚ್ಛಂ ತದಿದಂ ಕದಾ ಮೇ.
‘‘ಕದಾ ನುಹಂ ದುಬ್ಬಚನೇನ ವುತ್ತೋ, ತತೋನಿಮಿತ್ತಂ ವಿಮನೋ ನ ಹೇಸ್ಸಂ;
ಅಥೋ ಪಸತ್ಥೋಪಿ ತತೋನಿಮಿತ್ತಂ, ತುಟ್ಠೋ ನ ಹೇಸ್ಸಂ ತದಿದಂ ಕದಾ ಮೇ.
‘‘ಕದಾ ನು ಕಟ್ಠೇ ಚ ತಿಣೇ ಲತಾ ಚ, ಖನ್ಧೇ ಇಮೇಹಂ ಅಮಿತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ;
ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನೇವ ಚ ಬಾಹಿರಾನಿ ಚ, ಸಮಂ ¶ ತುಲೇಯ್ಯಂ ತದಿದಂ ಕದಾ ಮೇ.
‘‘ಕದಾ ನು ಮಂ ಪಾವುಸಕಾಲಮೇಘೋ, ನವೇನ ತೋಯೇನ ಸಚೀವರಂ ವನೇ;
ಇಸಿಪ್ಪಯಾತಮ್ಹಿ ಪಥೇ ವಜನ್ತಂ, ಓವಸ್ಸತೇ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ¶ ಮಯೂರಸ್ಸ ಸಿಖಣ್ಡಿನೋ ವನೇ, ದಿಜಸ್ಸ ಸುತ್ವಾ ಗಿರಿಗಬ್ಭರೇ ರುತಂ;
ಪಚ್ಚುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ, ಸಂಚಿನ್ತಯೇ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ನು ಗಙ್ಗಂ ಯಮುನಂ ಸರಸ್ಸತಿಂ, ಪಾತಾಲಖಿತ್ತಂ ವಳವಾಮುಖಞ್ಚ [ಬಲವಾಮುಖಞ್ಚ (ಕ.)];
ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಪತರೇಯ್ಯಮಿದ್ಧಿಯಾ, ವಿಭಿಂಸನಂ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ¶ ನು ನಾಗೋವ ಅಸಙ್ಗಚಾರೀ, ಪದಾಲಯೇ ಕಾಮಗುಣೇಸು ಛನ್ದಂ;
ನಿಬ್ಬಜ್ಜಯಂ ಸಬ್ಬಸುಭಂ ನಿಮಿತ್ತಂ, ಝಾನೇ ಯುತೋ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಕದಾ ¶ ಇಣಟ್ಟೋವ ದಲಿದ್ದಕೋ [ದಳಿದ್ದಕೋ (ಸೀ.)] ನಿಧಿಂ, ಆರಾಧಯಿತ್ವಾ ಧನಿಕೇಹಿ ಪೀಳಿತೋ;
ತುಟ್ಠೋ ಭವಿಸ್ಸಂ ¶ ಅಧಿಗಮ್ಮ ಸಾಸನಂ, ಮಹೇಸಿನೋ ತಂ ನು ಕದಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ.
‘‘ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಯಾಮ್ಹಿ ಯಾಚಿತೋ, ‘ಅಗಾರವಾಸೇನ ಅಲಂ ನು ತೇ ಇದಂ’;
ತಂ ದಾನಿ ಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಸಮಾನಂ, ಕಿಂಕಾರಣಾ ಚಿತ್ತ ತುವಂ ನ ಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘ನನು ಅಹಂ ಚಿತ್ತ ತಯಾಮ್ಹಿ ಯಾಚಿತೋ, ‘ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ ಚಿತ್ರಛದಾ ವಿಹಙ್ಗಮಾ’;
ಮಹಿನ್ದಘೋಸತ್ಥನಿತಾಭಿಗಜ್ಜಿನೋ, ತೇ ತಂ ರಮೇಸ್ಸನ್ತಿ ವನಮ್ಹಿ ಝಾಯಿನಂ.
‘‘ಕುಲಮ್ಹಿ ಮಿತ್ತೇ ಚ ಪಿಯೇ ಚ ಞಾತಕೇ, ಖಿಡ್ಡಾರತಿಂ ಕಾಮಗುಣಞ್ಚ ಲೋಕೇ;
ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಇಮಮಜ್ಝುಪಾಗತೋ, ಅಥೋಪಿ ತ್ವಂ ಚಿತ್ತ ನ ಮಯ್ಹ ತುಸ್ಸಸಿ.
‘‘ಮಮೇವ ಏತಂ ನ ಹಿ ತ್ವಂ ಪರೇಸಂ, ಸನ್ನಾಹಕಾಲೇ ಪರಿದೇವಿತೇನ ಕಿಂ;
ಸಬ್ಬಂ ಇದಂ ಚಲಮಿತಿ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿಂ ಅಮತಪದಂ ಜಿಗೀಸಂ.
‘‘ಸುಯುತ್ತವಾದೀ ದ್ವಿಪದಾನಮುತ್ತಮೋ, ಮಹಾಭಿಸಕ್ಕೋ ನರದಮ್ಮಸಾರಥಿ [ಸಾರಥೀ (ಸೀ.)];
‘ಚಿತ್ತಂ ¶ ಚಲಂ ಮಕ್ಕಟಸನ್ನಿಭಂ ಇತಿ, ಅವೀತರಾಗೇನ ಸುದುನ್ನಿವಾರಯಂ’.
‘‘ಕಾಮಾ ¶ ಹಿ ಚಿತ್ರಾ ಮಧುರಾ ಮನೋರಮಾ, ಅವಿದ್ದಸೂ ಯತ್ಥ ಸಿತಾ ಪುಥುಜ್ಜನಾ;
ತೇ ದುಕ್ಖಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಪುನಬ್ಭವೇಸಿನೋ, ಚಿತ್ತೇನ ನೀತಾ ನಿರಯೇ ನಿರಾಕತಾ.
‘‘‘ಮಯೂರಕೋಞ್ಚಾಭಿರುತಮ್ಹಿ ಕಾನನೇ, ದೀಪೀಹಿ ಬ್ಯಗ್ಘೇಹಿ ಪುರಕ್ಖತೋ ವಸಂ;
ಕಾಯೇ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಜಹ ಮಾ ವಿರಾಧಯ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ಭಾವೇಹಿ ¶ ಝಾನಾನಿ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚ, ಬಲಾನಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸಮಾಧಿಭಾವನಾ;
ತಿಸ್ಸೋ ಚ ವಿಜ್ಜಾ ಫುಸ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ಭಾವೇಹಿ ಮಗ್ಗಂ ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ, ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಸಬ್ಬದುಖಕ್ಖಯೋಗಧಂ;
ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಸೋಧನಂ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಖನ್ಧೇ ಪಟಿಪಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ, ಯತೋ ¶ ಚ ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದೇತಿ ತಂ ಜಹ;
ಇಧೇವ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಕರೋಹಿ ಅನ್ತಂ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ¶ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ, ಸುಞ್ಞಂ ಅನತ್ತಾತಿ ಅಘಂ ವಧನ್ತಿ ಚ;
ಮನೋವಿಚಾರೇ ಉಪರುನ್ಧ ಚೇತಸೋ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ಮುಣ್ಡೋ ವಿರೂಪೋ ಅಭಿಸಾಪಮಾಗತೋ, ಕಪಾಲಹತ್ಥೋವ ಕುಲೇಸು ಭಿಕ್ಖಸು;
ಯುಞ್ಜಸ್ಸು ಸತ್ಥುವಚನೇ ಮಹೇಸಿನೋ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ಸುಸಂವುತತ್ತೋ ¶ ವಿಸಿಖನ್ತರೇ ಚರಂ, ಕುಲೇಸು ಕಾಮೇಸು ಅಸಙ್ಗಮಾನಸೋ;
ಚನ್ದೋ ಯಥಾ ದೋಸಿನಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯಾ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘‘ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಹೋಹಿ ಚ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ, ಸೋಸಾನಿಕೋ ಹೋಹಿ ಚ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ;
ನೇಸಜ್ಜಿಕೋ ಹೋಹಿ ಸದಾ ಧುತೇ ರತೋ’, ಇತಿಸ್ಸು ಮಂ ಚಿತ್ತ ಪುರೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘ರೋಪೇತ್ವ ¶ ರುಕ್ಖಾನಿ ಯಥಾ ಫಲೇಸೀ, ಮೂಲೇ ತರುಂ ಛೇತ್ತು ತಮೇವ ಇಚ್ಛಸಿ;
ತಥೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಮಿದಂ ಕರೋಸಿ, ಯಂ ಮಂ ಅನಿಚ್ಚಮ್ಹಿ ಚಲೇ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ.
‘‘ಅರೂಪ ದೂರಙ್ಗಮ ಏಕಚಾರಿ, ನ ತೇ ಕರಿಸ್ಸಂ ವಚನಂ ಇದಾನಿಹಂ;
ದುಕ್ಖಾ ಹಿ ಕಾಮಾ ಕಟುಕಾ ಮಹಬ್ಭಯಾ, ನಿಬ್ಬಾನಮೇವಾಭಿಮನೋ ಚರಿಸ್ಸಂ.
‘‘ನಾಹಂ ಅಲಕ್ಖ್ಯಾ ಅಹಿರಿಕ್ಕತಾಯ ವಾ, ನ ಚಿತ್ತಹೇತೂ ನ ಚ ದೂರಕನ್ತನಾ;
ಆಜೀವಹೇತೂ ಚ ಅಹಂ ನ ನಿಕ್ಖಮಿಂ, ಕತೋ ಚ ತೇ ಚಿತ್ತ ಪಟಿಸ್ಸವೋ ಮಯಾ.
‘‘‘ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾ ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ವಣ್ಣಿತಾ, ಮಕ್ಖಪ್ಪಹಾನಂ ವೂಪಸಮೋ ದುಖಸ್ಸ’;
ಇತಿಸ್ಸು ¶ ಮಂ ಚಿತ್ತ ತದಾ ನಿಯುಞ್ಜಸಿ, ಇದಾನಿ ತ್ವಂ ಗಚ್ಛಸಿ ಪುಬ್ಬಚಿಣ್ಣಂ.
‘‘ತಣ್ಹಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಪಿಯಾಪಿಯಞ್ಚ, ಸುಭಾನಿ ರೂಪಾನಿ ಸುಖಾ ಚ ವೇದನಾ;
ಮನಾಪಿಯಾ ಕಾಮಗುಣಾ ಚ ವನ್ತಾ, ವನ್ತೇ ಅಹಂ ಆವಮಿತುಂ ನ ಉಸ್ಸಹೇ.
‘‘ಸಬ್ಬತ್ಥ ¶ ¶ ತೇ ಚಿತ್ತ ವಚೋ ಕತಂ ಮಯಾ, ಬಹೂಸು ಜಾತೀಸು ನ ಮೇಸಿ ಕೋಪಿತೋ;
ಅಜ್ಝತ್ತಸಮ್ಭವೋ ಕತಞ್ಞುತಾಯ ತೇ, ದುಕ್ಖೇ ಚಿರಂ ಸಂಸರಿತಂ ತಯಾ ಕತೇ.
‘‘ತ್ವಞ್ಞೇವ ನೋ ಚಿತ್ತ ಕರೋಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ [ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ (ಸೀ.), ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ (?) ಭಾವಲೋಪ-ತಪ್ಪಧಾನತಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾ], ತ್ವಂ ಖತ್ತಿಯೋ ರಾಜದಸೀ [ರಾಜದಿಸೀ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಕರೋಸಿ;
ವೇಸ್ಸಾ ಚ ಸುದ್ದಾ ಚ ಭವಾಮ ಏಕದಾ, ದೇವತ್ತನಂ ವಾಪಿ ತವೇವ ವಾಹಸಾ.
‘‘ತವೇವ ಹೇತೂ ಅಸುರಾ ಭವಾಮಸೇ, ತ್ವಂಮೂಲಕಂ ನೇರಯಿಕಾ ಭವಾಮಸೇ;
ಅಥೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಪಿ ಏಕದಾ, ಪೇತತ್ತನಂ ವಾಪಿ ತವೇವ ವಾಹಸಾ.
‘‘ನನು ದುಬ್ಭಿಸ್ಸಸಿ ಮಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ, ಮುಹುಂ ಮುಹುಂ ಚಾರಣಿಕಂವ ದಸ್ಸಯಂ;
ಉಮ್ಮತ್ತಕೇನೇವ ಮಯಾ ಪಲೋಭಸಿ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಚಿತ್ತ ವಿರಾಧಿತಂ ಮಯಾ.
‘‘ಇದಂ ಪುರೇ ಚಿತ್ತಮಚಾರಿ ಚಾರಿಕಂ, ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಯತ್ಥಕಾಮಂ ಯಥಾಸುಖಂ;
ತದಜ್ಜಹಂ ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ ಯೋನಿಸೋ, ಹತ್ಥಿಪ್ಪಭಿನ್ನಂ ¶ ವಿಯ ಅಙ್ಕುಸಗ್ಗಹೋ.
‘‘ಸತ್ಥಾ ¶ ಚ ಮೇ ಲೋಕಮಿಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿ, ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅದ್ಧುವತೋ ಅಸಾರತೋ;
ಪಕ್ಖನ್ದ ಮಂ ಚಿತ್ತ ಜಿನಸ್ಸ ಸಾಸನೇ, ತಾರೇಹಿ ಓಘಾ ಮಹತಾ ಸುದುತ್ತರಾ.
‘‘ನ ತೇ ಇದಂ ಚಿತ್ತ ಯಥಾ ಪುರಾಣಕಂ, ನಾಹಂ ಅಲಂ ತುಯ್ಹ ವಸೇ ನಿವತ್ತಿತುಂ [ವಸೇನ ವತ್ತಿತುಂ (?)];
ಮಹೇಸಿನೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ಸಾಸನೇ, ನ ಮಾದಿಸಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿನಾಸಧಾರಿನೋ.
‘‘ನಗಾ ¶ ¶ ಸಮುದ್ದಾ ಸರಿತಾ ವಸುನ್ಧರಾ, ದಿಸಾ ಚತಸ್ಸೋ ವಿದಿಸಾ ಅಧೋ ದಿವಾ;
ಸಬ್ಬೇ ಅನಿಚ್ಚಾ ತಿಭವಾ ಉಪದ್ದುತಾ, ಕುಹಿಂ ಗತೋ ಚಿತ್ತ ಸುಖಂ ರಮಿಸ್ಸಸಿ.
‘‘ಧಿತಿಪ್ಪರಂ ಕಿಂ ಮಮ ಚಿತ್ತ ಕಾಹಿಸಿ, ನ ತೇ ಅಲಂ ಚಿತ್ತ ವಸಾನುವತ್ತಕೋ;
ನ ಜಾತು ಭಸ್ತಂ ಉಭತೋಮುಖಂ ಛುಪೇ, ಧಿರತ್ಥು ಪೂರಂ ನವ ಸೋತಸನ್ದನಿಂ.
‘‘ವರಾಹಏಣೇಯ್ಯವಿಗಾಳ್ಹಸೇವಿತೇ, ಪಬ್ಭಾರಕುಟ್ಟೇ ಪಕತೇವ ಸುನ್ದರೇ;
ನವಮ್ಬುನಾ ಪಾವುಸಸಿತ್ಥಕಾನನೇ, ತಹಿಂ ¶ ಗುಹಾಗೇಹಗತೋ ರಮಿಸ್ಸಸಿ.
‘‘ಸುನೀಲಗೀವಾ ಸುಸಿಖಾ ಸುಪೇಖುನಾ, ಸುಚಿತ್ತಪತ್ತಚ್ಛದನಾ ವಿಹಙ್ಗಮಾ;
ಸುಮಞ್ಜುಘೋಸತ್ಥನಿತಾಭಿಗಜ್ಜಿನೋ, ತೇ ತಂ ರಮೇಸ್ಸನ್ತಿ ವನಮ್ಹಿ ಝಾಯಿನಂ.
‘‘ವುಟ್ಠಮ್ಹಿ ದೇವೇ ಚತುರಙ್ಗುಲೇ ತಿಣೇ, ಸಂಪುಪ್ಫಿತೇ ಮೇಘನಿಭಮ್ಹಿ ಕಾನನೇ;
ನಗನ್ತರೇ ವಿಟಪಿಸಮೋ ಸಯಿಸ್ಸಂ, ತಂ ಮೇ ಮುದೂ ಹೇಹಿತಿ ತೂಲಸನ್ನಿಭಂ.
‘‘ತಥಾ ತು ಕಸ್ಸಾಮಿ ಯಥಾಪಿ ಇಸ್ಸರೋ, ಯಂ ಲಬ್ಭತಿ ತೇನಪಿ ಹೋತು ಮೇ ಅಲಂ;
ನ ತಾಹಂ ಕಸ್ಸಾಮಿ ಯಥಾ ಅತನ್ದಿತೋ, ಬಿಳಾರಭಸ್ತಂವ ಯಥಾ ಸುಮದ್ದಿತಂ.
‘‘ತಥಾ ತು ಕಸ್ಸಾಮಿ ಯಥಾಪಿ ಇಸ್ಸರೋ, ಯಂ ಲಬ್ಭತಿ ತೇನಪಿ ಹೋತು ಮೇ ಅಲಂ;
ವೀರಿಯೇನ ತಂ ಮಯ್ಹ ವಸಾನಯಿಸ್ಸಂ, ಗಜಂವ ಮತ್ತಂ ಕುಸಲಙ್ಕುಸಗ್ಗಹೋ.
‘‘ತಯಾ ¶ ಸುದನ್ತೇನ ಅವಟ್ಠಿತೇನ ಹಿ, ಹಯೇನ ¶ ಯೋಗ್ಗಾಚರಿಯೋವ ಉಜ್ಜುನಾ;
ಪಹೋಮಿ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತುಂ ಸಿವಂ, ಚಿತ್ತಾನುರಕ್ಖೀಹಿ ಸದಾ ನಿಸೇವಿತಂ.
‘‘ಆರಮ್ಮಣೇ ¶ ತಂ ಬಲಸಾ ನಿಬನ್ಧಿಸಂ, ನಾಗಂವ ಥಮ್ಭಮ್ಹಿ ದಳ್ಹಾಯ ರಜ್ಜುಯಾ;
ತಂ ಮೇ ಸುಗುತ್ತಂ ಸತಿಯಾ ಸುಭಾವಿತಂ, ಅನಿಸ್ಸಿತಂ ಸಬ್ಬಭವೇಸು ಹೇಹಿಸಿ.
‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ಛೇತ್ವಾ ವಿಪಥಾನುಸಾರಿನಂ, ಯೋಗೇನ ನಿಗ್ಗಯ್ಹ ಪಥೇ ನಿವೇಸಿಯ;
ದಿಸ್ವಾ ಸಮುದಯಂ ವಿಭವಞ್ಚ ಸಮ್ಭವಂ, ದಾಯಾದಕೋ ಹೇಹಿಸಿ ಅಗ್ಗವಾದಿನೋ.
‘‘ಚತುಬ್ಬಿಪಲ್ಲಾಸವಸಂ ಅಧಿಟ್ಠಿತಂ, ಗಾಮಣ್ಡಲಂವ ಪರಿನೇಸಿ ಚಿತ್ತ ಮಂ;
ನನು [ನೂನ (ಸೀ.)] ಸಂಯೋಜನಬನ್ಧನಚ್ಛಿದಂ, ಸಂಸೇವಸೇ ಕಾರುಣಿಕಂ ಮಹಾಮುನಿಂ.
‘‘ಮಿಗೋ ಯಥಾ ಸೇರಿ ಸುಚಿತ್ತಕಾನನೇ, ರಮ್ಮಂ ಗಿರಿಂ ಪಾವುಸಅಬ್ಭಮಾಲಿನಿಂ [ಮಾಲಿಂ (?)];
ಅನಾಕುಲೇ ತತ್ಥ ನಗೇ ರಮಿಸ್ಸಂ [ರಮಿಸ್ಸಸಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)], ಅಸಂಸಯಂ ಚಿತ್ತ ಪರಾ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.
‘‘ಯೇ ¶ ¶ ತುಯ್ಹ ಛನ್ದೇನ ವಸೇನ ವತ್ತಿನೋ, ನರಾ ಚ ನಾರೀ ಚ ಅನುಭೋನ್ತಿ ಯಂ ಸುಖಂ;
ಅವಿದ್ದಸೂ ಮಾರವಸಾನುವತ್ತಿನೋ, ಭವಾಭಿನನ್ದೀ ತವ ಚಿತ್ತ ಸಾವಕಾ’’ತಿ.
… ತಾಲಪುಟೋ ಥೇರೋ….
ಪಞ್ಞಾಸನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಏಕೋ ತಾಲಪುಟೋ ಸುಚಿ;
ಗಾಥಾಯೋ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಸ, ಪುನ ಪಞ್ಚ ಚ ಉತ್ತರೀತಿ.
೨೦. ಸಟ್ಠಿನಿಪಾತೋ
೧. ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ಆರಞ್ಞಿಕಾ ¶ ¶ ¶ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಾ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ;
ದಾಲೇಮು ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಾ.
‘‘ಆರಞ್ಞಿಕಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಾ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ;
ಧುನಾಮ ¶ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋ.
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕಾ ಸಾತತಿಕಾ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ;
ದಾಲೇಮು ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಾ.
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕಾ ಸಾತತಿಕಾ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ;
ಧುನಾಮ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋ.
‘‘ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಕುಟಿಕೇ, ಮಂಸನ್ಹಾರುಪಸಿಬ್ಬಿತೇ;
ಧಿರತ್ಥು ಪುರೇ ದುಗ್ಗನ್ಧೇ, ಪರಗತ್ತೇ ಮಮಾಯಸೇ.
‘‘ಗೂಥಭಸ್ತೇ ತಚೋನದ್ಧೇ, ಉರಗಣ್ಡಿಪಿಸಾಚಿನಿ;
ನವ ಸೋತಾನಿ ತೇ ಕಾಯೇ, ಯಾನಿ ಸನ್ದನ್ತಿ ಸಬ್ಬದಾ.
‘‘ತವ ಸರೀರಂ ನವಸೋತಂ, ದುಗ್ಗನ್ಧಕರಂ ಪರಿಬನ್ಧಂ;
ಭಿಕ್ಖು ಪರಿವಜ್ಜಯತೇ ತಂ, ಮೀಳ್ಹಂ ಚ ಯಥಾ ಸುಚಿಕಾಮೋ.
‘‘ಏವಞ್ಚೇ ತಂ ಜನೋ ಜಞ್ಞಾ, ಯಥಾ ಜಾನಾಮಿ ತಂ ಅಹಂ;
ಆರಕಾ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಗೂಥಟ್ಠಾನಂವ ಪಾವುಸೇ’’.
‘‘ಏವಮೇತಂ ಮಹಾವೀರ, ಯಥಾ ಸಮಣ ಭಾಸಸಿ;
ಏತ್ಥ ಚೇಕೇ ವಿಸೀದನ್ತಿ, ಪಙ್ಕಮ್ಹಿವ ಜರಗ್ಗವೋ.
‘‘ಆಕಾಸಮ್ಹಿ ಹಲಿದ್ದಿಯಾ, ಯೋ ಮಞ್ಞೇಥ ರಜೇತವೇ;
ಅಞ್ಞೇನ ವಾಪಿ ರಙ್ಗೇನ, ವಿಘಾತುದಯಮೇವ ತಂ.
‘‘ತದಾಕಾಸಸಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ;
ಮಾ ಪಾಪಚಿತ್ತೇ ಆಸಾದಿ, ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧಂವ ಪಕ್ಖಿಮಾ.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ, ಅರುಕಾಯಂ ಸಮುಸ್ಸಿತಂ;
ಆತುರಂ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತಿ.
‘‘ಪಸ್ಸ ¶ ಚಿತ್ತಕತಂ ರೂಪಂ, ಮಣಿನಾ ಕುಣ್ಡಲೇನ ಚ;
ಅಟ್ಠಿಂ ತಚೇನ ಓನದ್ಧಂ, ಸಹ ವತ್ಥೇಹಿ ಸೋಭತಿ.
‘‘ಅಲತ್ತಕಕತಾ ¶ ಪಾದಾ, ಮುಖಂ ಚುಣ್ಣಕಮಕ್ಖಿತಂ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಅಟ್ಠಪದಕತಾ ಕೇಸಾ, ನೇತ್ತಾ ಅಞ್ಜನಮಕ್ಖಿತಾ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಅಞ್ಜನೀವ ನವಾ ಚಿತ್ತಾ, ಪೂತಿಕಾಯೋ ಅಲಙ್ಕತೋ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ.
‘‘ಓದಹಿ ಮಿಗವೋ ಪಾಸಂ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕದ್ದನ್ತೇ ಮಿಗಬನ್ಧಕೇ.
‘‘ಛಿನ್ನೋ ಪಾಸೋ ಮಿಗವಸ್ಸ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಸೋಚನ್ತೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕೇ.
‘‘ತದಾಸಿ ಯಂ ಭಿಂಸನಕಂ, ತದಾಸಿ ಲೋಮಹಂಸನಂ;
ಅನೇಕಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೇ.
[ದೀ. ನಿ. ೨.೨೨೧, ೨೭೨; ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೮೬; ೨.೧೪೩; ಅಪ. ಥೇರ ೧.೨.೧೧೫; ಜಾ. ೧.೧.೯೫] ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ ¶ ¶ ವತ ಸಙ್ಖಾರಾ ಉಪ್ಪಾದವಯ ಧಮ್ಮಿನೋ.
ಉಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ, ತೇಸಂ ವೂಪಸಮೋ ಸುಖೋ.
‘‘ಸುಖುಮಂ ತೇ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ವಾಲಗ್ಗಂ ಉಸುನಾ ಯಥಾ;
ಯೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರತೋ ನೋ ಚ ಅತ್ತತೋ.
‘‘ಯೇ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರೇ, ಪರತೋ ನೋ ಚ ಅತ್ತತೋ;
ಪಚ್ಚಬ್ಯಾಧಿಂಸು ನಿಪುಣಂ, ವಾಲಗ್ಗಂ ಉಸುನಾ ಯಥಾ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧, ೯೭] ‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ;
ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ.
[ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧, ೯೭]‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ;
ಭವರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’.
‘‘ಚೋದಿತೋ ಭಾವಿತತ್ತೇನ, ಸರೀರನ್ತಿಮಧಾರಿನಾ;
ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಂ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯಿಂ.
‘‘ನಯಿದಂ ಸಿಥಿಲಮಾರಬ್ಭ, ನಯಿದಂ ಅಪ್ಪೇನ ಥಾಮಸಾ;
ನಿಬ್ಬಾನಮಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಗನ್ಥ-ಪಮೋಚನಂ.
‘‘ಅಯಞ್ಚ ¶ ದಹರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಅಯಮುತ್ತಮಪೋರಿಸೋ;
ಧಾರೇತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹಿನಿಂ [ಸವಾಹನಂ (ಕ.)].
‘‘ವಿವರಮನುಪಭನ್ತಿ ¶ ವಿಜ್ಜುತಾ, ವೇಭಾರಸ್ಸ ಚ ಪಣ್ಡವಸ್ಸ ಚ;
ನಗವಿವರಗತೋ ಝಾಯತಿ, ಪುತ್ತೋ ಅಪ್ಪಟಿಮಸ್ಸ ತಾದಿನೋ.
‘‘ಉಪಸನ್ತೋ ಉಪರತೋ, ಪನ್ತಸೇನಾಸನೋ ಮುನಿ;
ದಾಯಾದೋ ¶ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಅಭಿವನ್ದಿತೋ.
‘‘ಉಪಸನ್ತಂ ಉಪರತಂ, ಪನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಮುನಿಂ;
ದಾಯಾದಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ವನ್ದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕಸ್ಸಪಂ.
‘‘ಯೋ ಚ ಜಾತಿಸತಂ ಗಚ್ಛೇ, ಸಬ್ಬಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಾತಿಯೋ;
ಸೋತ್ತಿಯೋ ವೇದಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪುನಪ್ಪುನಂ.
‘‘ಅಜ್ಝಾಯಕೋಪಿ ಚೇ ಅಸ್ಸ, ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನ ಪಾರಗೂ;
ಏತಸ್ಸ ವನ್ದನಾಯೇತಂ, ಕಲಂ ನಾಗ್ಘತಿ ಸೋಳಸಿಂ.
‘‘ಯೋ ಸೋ ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖಾನಿ, ಪುರೇಭತ್ತಂ ಅಫಸ್ಸಯಿ [ಅಪಸ್ಸಯಿ (ಸೀ. ಕ.), ಅಫುಸ್ಸಯಿ (ಸ್ಯಾ.)];
ಅನುಲೋಮಂ ಪಟಿಲೋಮಂ, ತತೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಗಚ್ಛತಿ.
‘‘ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮಾಸಾದಿ [ಮಾ ಹನಿ (ಸೀ.)], ಮಾತ್ತಾನಂ ಖಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ;
ಅಭಿಪ್ಪಸಾದೇಹಿ ಮನಂ, ಅರಹನ್ತಮ್ಹಿ ತಾದಿನೇ;
ಖಿಪ್ಪಂ ಪಞ್ಜಲಿಕೋ ವನ್ದ, ಮಾ ತೇ ವಿಜಟಿ ಮತ್ಥಕಂ.
‘‘ನೇಸೋ ಪಸ್ಸತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ, ಸಂಸಾರೇನ ಪುರಕ್ಖತೋ;
ಅಧೋಗಮಂ ಜಿಮ್ಹಪಥಂ, ಕುಮ್ಮಗ್ಗಮನುಧಾವತಿ.
‘‘ಕಿಮೀವ ಮೀಳ್ಹಸಲ್ಲಿತ್ತೋ, ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಧಿಮುಚ್ಛಿತೋ;
ಪಗಾಳ್ಹೋ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೇ, ತುಚ್ಛೋ ಗಚ್ಛತಿ ಪೋಟ್ಠಿಲೋ.
‘‘ಇಮಞ್ಚ ಪಸ್ಸ ಆಯನ್ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಸುದಸ್ಸನಂ;
ವಿಮುತ್ತಂ ಉಭತೋಭಾಗೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ.
‘‘ವಿಸಲ್ಲಂ ¶ ಖೀಣಸಂಯೋಗಂ, ತೇವಿಜ್ಜಂ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನಂ;
ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ ¶ ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ.
‘‘ಏತೇ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ದೇವಾ, ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಯಸಸ್ಸಿನೋ;
ದಸ ದೇವಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸಬ್ಬೇ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಾ;
ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಂ ನಮಸ್ಸನ್ತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ.
‘‘‘ನಮೋ ¶ ತೇ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ, ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮ;
ಯಸ್ಸ ತೇ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಸಿ ಮಾರಿಸ’.
‘‘ಪೂಜಿತೋ ¶ ನರದೇವೇನ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಮರಣಾಭಿಭೂ;
ಪುಣ್ಡರೀಕಂವ ತೋಯೇನ, ಸಙ್ಖಾರೇನುಪಲಿಪ್ಪತಿ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಮುಹುತ್ತೇನ ಸಹಸ್ಸಧಾ ಲೋಕೋ, ಸಂವಿದಿತೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಪ್ಪೋ ವಸಿ;
ಇದ್ಧಿಗುಣೇ ಚುತುಪಪಾತೇ ಕಾಲೇ, ಪಸ್ಸತಿ ದೇವತಾ ಸ ಭಿಕ್ಖು.
‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತೋವ ಪಞ್ಞಾಯ, ಸೀಲೇನ ಉಪಸಮೇನ ಚ;
ಯೋಪಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏತಾವಪರಮೋ ಸಿಯಾ.
‘‘ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸ್ಸ, ಅತ್ತಭಾವಂ ಖಣೇನ ನಿಮ್ಮಿನೇ;
ಅಹಂ ವಿಕುಬ್ಬನಾಸು ಕುಸಲೋ, ವಸೀಭೂತೋಮ್ಹಿ ಇದ್ಧಿಯಾ.
‘‘ಸಮಾಧಿವಿಜ್ಜಾವಸಿಪಾರಮೀಗತೋ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಗೋತ್ತೋ ಅಸಿತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ;
ಧೀರೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿ ಸಮಾಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ನಾಗೋ ¶ ಯಥಾ ಪೂತಿಲತಂವ ಬನ್ಧನಂ.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ.
[ಮ. ನಿ. ೧.೫೧೩] ‘‘ಕೀದಿಸೋ ನಿರಯೋ ಆಸಿ, ಯತ್ಥ ದುಸ್ಸೀ ಅಪಚ್ಚಥ;
ವಿಧುರಂ ಸಾವಕಮಾಸಜ್ಜ, ಕಕುಸನ್ಧಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ.
‘‘ಸತಂ ಆಸಿ ಅಯೋಸಙ್ಕೂ, ಸಬ್ಬೇ ಪಚ್ಚತ್ತವೇದನಾ;
ಈದಿಸೋ ನಿರಯೋ ಆಸಿ, ಯತ್ಥ ದುಸ್ಸೀ ಅಪಚ್ಚಥ;
ವಿಧುರಂ ಸಾವಕಮಾಸಜ್ಜ, ಕಕುಸನ್ಧಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ;
ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಮಾಸಜ್ಜ, ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಮಜ್ಝೇಸರಸ್ಮಿಂ ¶ [ಸರಸ್ಸ (ಸೀ.), ಸಾಗರಸ್ಮಿಂ (ಕ.)] ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ವಿಮಾನಾ ಕಪ್ಪಠಾಯಿನೋ;
ವೇಳುರಿಯವಣ್ಣಾ ರುಚಿರಾ, ಅಚ್ಚಿಮನ್ತೋ ಪಭಸ್ಸರಾ;
ಅಚ್ಛರಾ ತತ್ಥ ನಚ್ಚನ್ತಿ, ಪುಥು ನಾನತ್ತವಣ್ಣಿಯೋ.
‘‘ಯೋ ¶ ¶ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಯೋ ವೇ ಬುದ್ಧೇನ ಚೋದಿತೋ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪೇಕ್ಖತೋ;
ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಂ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯಿ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಯೋ ¶ ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದಂ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯಿ;
ಇದ್ಧಿಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ, ಸಂವೇಜೇಸಿ ಚ ದೇವತಾ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಯೋ ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದೇ, ಸಕ್ಕಂ ಸೋ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ;
ಅಪಿ ಆವುಸೋ ಜಾನಾಸಿ, ತಣ್ಹಕ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯೋ;
ತಸ್ಸ ಸಕ್ಕೋ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ, ಸುಧಮ್ಮಾಯಂ ಠಿತೋ [ಸುಧಮ್ಮಾಯಾ’ಭಿತೋ (ಸ್ಯಾ.)] ಸಭಂ;
ಅಜ್ಜಾಪಿ ತ್ಯಾವುಸೋ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ತೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹು;
ಪಸ್ಸಸಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರಂ.
‘‘ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ;
ನ ಮೇ ಮಾರಿಸ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ಮೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹು.
‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರಂ;
ಸೋಹಂ ಅಜ್ಜ ಕಥಂ ವಜ್ಜಂ, ಅಹಂ ನಿಚ್ಚೋಮ್ಹಿ ಸಸ್ಸತೋ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ಯೋ ಮಹಾನೇರುನೋ ಕೂಟಂ, ವಿಮೋಕ್ಖೇನ ಅಫಸ್ಸಯಿ [ಅಪಸ್ಸಯಿ (ಸೀ. ಕ.)];
ವನಂ ಪುಬ್ಬವಿದೇಹಾನಂ, ಯೇ ಚ ಭೂಮಿಸಯಾ ನರಾ.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ;
ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಮಾಸಜ್ಜ, ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ.
‘‘ನ ವೇ ಅಗ್ಗಿ ಚೇತಯತಿ, ಅಹಂ ಬಾಲಂ ಡಹಾಮೀತಿ;
ಬಾಲೋವ ಜಲಿತಂ ಅಗ್ಗಿಂ, ಆಸಜ್ಜ ನಂ ಪಡಯ್ಹತಿ.
‘‘ಏವಮೇವ ತುವಂ ಮಾರ, ಆಸಜ್ಜ ನಂ ತಥಾಗತಂ;
ಸಯಂ ಡಹಿಸ್ಸಸಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಬಾಲೋ ಅಗ್ಗಿಂವ ಸಮ್ಫುಸಂ.
‘‘ಅಪುಞ್ಞಂ ¶ ¶ ಪಸವೀ ಮಾರೋ, ಆಸಜ್ಜ ನಂ ತಥಾಗತಂ;
ಕಿಂ ನು ಮಞ್ಞಸಿ ಪಾಪಿಮ, ನ ಮೇ ಪಾಪಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ.
‘‘ಕರತೋ ತೇ ಚೀಯತೇ [ಮಿಯ್ಯತೇ (ಸಬ್ಬತ್ಥ) ಮ. ನಿ. ೧.೫೧೩ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ] ಪಾಪಂ, ಚಿರರತ್ತಾಯ ಅನ್ತಕ;
ಮಾರ ನಿಬ್ಬಿನ್ದ ಬುದ್ಧಮ್ಹಾ, ಆಸಂ ಮಾಕಾಸಿ ಭಿಕ್ಖುಸು.
‘‘ಇತಿ ¶ ¶ ಮಾರಂ ಅತಜ್ಜೇಸಿ, ಭಿಕ್ಖು ಭೇಸಕಳಾವನೇ;
ತತೋ ಸೋ ದುಮ್ಮನೋ ಯಕ್ಖೋ, ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯಥಾ’’ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ [ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲಾನೋ (ಕ.)] ಥೇರೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
ಸಟ್ಠಿನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸಟ್ಠಿಕಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ;
ಏಕೋವ ಥೇರಗಾಥಾಯೋ, ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿ ಭವನ್ತಿ ತಾತಿ.
೨೧. ಮಹಾನಿಪಾತೋ
೧. ವಙ್ಗೀಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ
‘‘ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ¶ ¶ ¶ ವತ ಮಂ ಸನ್ತಂ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ;
ವಿತಕ್ಕಾ ಉಪಧಾವನ್ತಿ, ಪಗಬ್ಭಾ ಕಣ್ಹತೋ ಇಮೇ.
‘‘ಉಗ್ಗಪುತ್ತಾ ಮಹಿಸ್ಸಾಸಾ, ಸಿಕ್ಖಿತಾ ದಳ್ಹಧಮ್ಮಿನೋ [ದಳ್ಹಧನ್ವಿನೋ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)];
ಸಮನ್ತಾ ಪರಿಕಿರೇಯ್ಯುಂ, ಸಹಸ್ಸಂ ಅಪಲಾಯಿನಂ.
‘‘ಸಚೇಪಿ ಏತ್ತಕಾ [ಏತತೋ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೦೯)] ಭಿಯ್ಯೋ, ಆಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯೋ;
ನೇವ ಮಂ ಬ್ಯಾಧಯಿಸ್ಸನ್ತಿ [ಬ್ಯಾಥಯಿಸ್ಸನ್ತಿ (?)], ಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಹಿ [ಧಮ್ಮೇಸ್ವಮ್ಹಿ (ಸ್ಯಾ. ಕ.)] ಪತಿಟ್ಠಿತೋ.
‘‘ಸಕ್ಖೀ ¶ ಹಿ ಮೇ ಸುತಂ ಏತಂ, ಬುದ್ಧಸ್ಸಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೋ;
ನಿಬ್ಬಾನಗಮನಂ ಮಗ್ಗಂ, ತತ್ಥ ಮೇ ನಿರತೋ ಮನೋ.
‘‘ಏವಂ ಚೇ ಮಂ ವಿಹರನ್ತಂ, ಪಾಪಿಮ ಉಪಗಚ್ಛಸಿ;
ತಥಾ ಮಚ್ಚು ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಮೇ ಮಗ್ಗಮ್ಪಿ ದಕ್ಖಸಿ.
‘‘ಅರತಿಞ್ಚ [ಅರತಿಂ (ಬಹೂಸು)] ರತಿಞ್ಚ ಪಹಾಯ, ಸಬ್ಬಸೋ ಗೇಹಸಿತಞ್ಚ ವಿತಕ್ಕಂ;
ವನಥಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಕುಹಿಞ್ಚಿ, ನಿಬ್ಬನಥೋ ಅವನಥೋ ಸ [ನಿಬ್ಬನಥೋ ಅರತೋ ಸ ಹಿ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೦)] ಭಿಕ್ಖು.
‘‘ಯಮಿಧ ಪಥವಿಞ್ಚ ವೇಹಾಸಂ, ರೂಪಗತಂ ಜಗತೋಗಧಂ ಕಿಞ್ಚಿ;
ಪರಿಜೀಯತಿ ಸಬ್ಬಮನಿಚ್ಚಂ, ಏವಂ ಸಮೇಚ್ಚ ಚರನ್ತಿ ಮುತತ್ತಾ.
‘‘ಉಪಧೀಸು ಜನಾ ಗಧಿತಾಸೇ, ದಿಟ್ಠಸುತೇ [ದಿಟ್ಠೇ ಸುತೇ (ಸೀ.)] ಪಟಿಘೇ ಚ ಮುತೇ ಚ;
ಏತ್ಥ ವಿನೋದಯ ಛನ್ದಮನೇಜೋ, ಯೋ ಹೇತ್ಥ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಮುನಿ ತಮಾಹು [ತಂ ಮುನಿಮಾಹು (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೦)].
‘‘ಅಥ ¶ ಸಟ್ಠಿಸಿತಾ ಸವಿತಕ್ಕಾ, ಪುಥುಜ್ಜನತಾಯ [ಪುಥೂ ಜನತಾಯ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೦)] ಅಧಮ್ಮಾ ನಿವಿಟ್ಠಾ;
ನ ಚ ವಗ್ಗಗತಸ್ಸ ಕುಹಿಞ್ಚಿ, ನೋ ಪನ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಗಾಹೀ [ದುಟ್ಠುಲ್ಲಭಾಣೀ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೦)] ಸ ಭಿಕ್ಖು.
‘‘ದಬ್ಬೋ ¶ ಚಿರರತ್ತಸಮಾಹಿತೋ, ಅಕುಹಕೋ ನಿಪಕೋ ಅಪಿಹಾಲು;
ಸನ್ತಂ ಪದಂ ಅಜ್ಝಗಮಾ ಮುನಿ, ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಕಙ್ಖತಿ ಕಾಲಂ.
‘‘ಮಾನಂ ಪಜಹಸ್ಸು ಗೋತಮ, ಮಾನಪಥಞ್ಚ ಜಹಸ್ಸು ಅಸೇಸಂ;
ಮಾನಪಥಮ್ಹಿ ಸ ಮುಚ್ಛಿತೋ, ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀಹುವಾ ಚಿರರತ್ತಂ.
‘‘ಮಕ್ಖೇನ ಮಕ್ಖಿತಾ ಪಜಾ, ಮಾನಹತಾ ನಿರಯಂ ಪಪತನ್ತಿ;
ಸೋಚನ್ತಿ ಜನಾ ಚಿರರತ್ತಂ, ಮಾನಹತಾ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ.
‘‘ನ ¶ ಹಿ ಸೋಚತಿ ಭಿಕ್ಖು ಕದಾಚಿ, ಮಗ್ಗಜಿನೋ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ;
ಕಿತ್ತಿಞ್ಚ ¶ ಸುಖಞ್ಚಾನುಭೋತಿ, ಧಮ್ಮದಸೋತಿ ತಮಾಹು ತಥತ್ತಂ.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಅಖಿಲೋ ಇಧ [ಅಖಿಲೋ (ಸೀ.), ಅಖಿಲೋಧ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೧)] ಪಧಾನವಾ, ನೀವರಣಾನಿ ಪಹಾಯ ವಿಸುದ್ಧೋ;
ಮಾನಞ್ಚ ಪಹಾಯ ಅಸೇಸಂ, ವಿಜ್ಜಾಯನ್ತಕರೋ ಸಮಿತಾವೀ.
‘‘ಕಾಮರಾಗೇನ ಡಯ್ಹಾಮಿ, ಚಿತ್ತಂ ಮೇ ಪರಿಡಯ್ಹತಿ;
ಸಾಧು ನಿಬ್ಬಾಪನಂ ಬ್ರೂಹಿ, ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಗೋತಮ.
‘‘ಸಞ್ಞಾಯ ¶ ವಿಪರಿಯೇಸಾ, ಚಿತ್ತಂ ತೇ ಪರಿಡಯ್ಹತಿ;
ನಿಮಿತ್ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಹಿ, ಸುಭಂ ರಾಗೂಪಸಂಹಿತಂ ( ) [(ಸಙ್ಖಾರೇ ಪರತೋ ಪಸ್ಸ, ದುಕ್ಖತೋ ಮಾ ಚ ಅತ್ತತೋ; ನಿಬ್ಬಾಪೇಹಿ ಮಹಾರಾಗಂ, ಮಾ ದಯ್ಹಿತ್ಥೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ;) (ಸೀ. ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೨) ಉದ್ದಾನಗಾಥಾಯಂ ಏಕಸತ್ತತೀತಿಸಙ್ಖ್ಯಾ ಚ, ಥೇರಗಾಥಾಟ್ಠಕಥಾ ಚ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾ].
‘‘ಅಸುಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಭಾವೇಹಿ, ಏಕಗ್ಗಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ;
ಸತಿ ಕಾಯಗತಾ ತ್ಯತ್ಥು, ನಿಬ್ಬಿದಾಬಹುಲೋ ಭವ.
‘‘ಅನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ಭಾವೇಹಿ, ಮಾನಾನುಸಯಮುಜ್ಜಹ;
ತತೋ ಮಾನಾಭಿಸಮಯಾ, ಉಪಸನ್ತೋ ಚರಿಸ್ಸಸಿ.
‘‘ತಮೇವ ವಾಚಂ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಯಾಯತ್ತಾನಂ ನ ತಾಪಯೇ;
ಪರೇ ಚ ನ ವಿಹಿಂಸೇಯ್ಯ, ಸಾ ವೇ ವಾಚಾ ಸುಭಾಸಿತಾ.
‘‘ಪಿಯವಾಚಮೇವ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಯಾ ವಾಚಾ ಪಟಿನನ್ದಿತಾ;
ಯಂ ಅನಾದಾಯ ಪಾಪಾನಿ, ಪರೇಸಂ ಭಾಸತೇ ಪಿಯಂ.
‘‘ಸಚ್ಚಂ ವೇ ಅಮತಾ ವಾಚಾ, ಏಸ ಧಮ್ಮೋ ಸನನ್ತನೋ;
ಸಚ್ಚೇ ಅತ್ಥೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ, ಆಹು ಸನ್ತೋ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ.
‘‘ಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಾಸತಿ ವಾಚಂ, ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಪತ್ತಿಯಾ;
ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕಿರಿಯಾಯ, ಸಾ ವೇ ವಾಚಾನಮುತ್ತಮಾ.
‘‘ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೋ ಮೇಧಾವೀ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ;
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ¶ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಭಿಕ್ಖುನಂ.
‘‘ಸಙ್ಖಿತ್ತೇನಪಿ ದೇಸೇತಿ, ವಿತ್ಥಾರೇನಪಿ ಭಾಸತಿ;
ಸಾಲಿಕಾಯಿವ ನಿಗ್ಘೋಸೋ, ಪಟಿಭಾನಂ ಉದಿಯ್ಯತಿ [ಉದೀರಯಿ (ಸೀ.), ಉದೀಯ್ಯತಿ (ಸ್ಯಾ.), ಉದಯ್ಯತಿ (?) ಉಟ್ಠಹತೀತಿ ತಂಸಂವಣ್ಣನಾ].
‘‘ತಸ್ಸ ¶ ತಂ ದೇಸಯನ್ತಸ್ಸ, ಸುಣನ್ತಿ ಮಧುರಂ ಗಿರಂ;
ಸರೇನ ರಜನೀಯೇನ, ಸವನೀಯೇನ ವಗ್ಗುನಾ;
ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಮುದಿತಾ, ಸೋತಂ ಓಧೇನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖವೋ.
‘‘ಅಜ್ಜ ಪನ್ನರಸೇ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪಞ್ಚಸತಾ ಸಮಾಗತಾ;
ಸಂಯೋಜನಬನ್ಧನಚ್ಛಿದಾ, ಅನೀಘಾ ಖೀಣಪುನಬ್ಭವಾ ಇಸೀ.
‘‘ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ¶ ಯಥಾ ರಾಜಾ, ಅಮಚ್ಚಪರಿವಾರಿತೋ;
ಸಮನ್ತಾ ಅನುಪರಿಯೇತಿ, ಸಾಗರನ್ತಂ ಮಹಿಂ ಇಮಂ.
‘‘ಏವಂ ¶ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮಂ, ಸತ್ಥವಾಹಂ ಅನುತ್ತರಂ;
ಸಾವಕಾ ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಿ, ತೇವಿಜ್ಜಾ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನೋ.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಭಗವತೋ ಪುತ್ತಾ, ಪಲಾಪೇತ್ಥ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;
ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲಸ್ಸ ಹನ್ತಾರಂ, ವನ್ದೇ ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಂ.
‘‘ಪರೋಸಹಸ್ಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಸುಗತಂ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ;
ದೇಸೇನ್ತಂ ವಿರಜಂ ಧಮ್ಮಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಕುತೋಭಯಂ.
‘‘ಸುಣನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ ವಿಮಲಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧದೇಸಿತಂ;
ಸೋಭತಿ ವತ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತೋ.
‘‘‘ನಾಗನಾಮೋ’ಸಿ ಭಗವಾ, ಇಸೀನಂ ಇಸಿಸತ್ತಮೋ;
ಮಹಾಮೇಘೋವ ಹುತ್ವಾನ, ಸಾವಕೇ ಅಭಿವಸ್ಸಸಿ.
‘‘ದಿವಾ ¶ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ಸತ್ಥುದಸ್ಸನಕಮ್ಯತಾ;
ಸಾವಕೋ ತೇ ಮಹಾವೀರ, ಪಾದೇ ವನ್ದತಿ ವಙ್ಗಿಸೋ.
‘‘ಉಮ್ಮಗ್ಗಪಥಂ ಮಾರಸ್ಸ, ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಚರತಿ ಪಭಿಜ್ಜ ಖೀಲಾನಿ;
ತಂ ಪಸ್ಸಥ ಬನ್ಧಪಮುಞ್ಚಕರಂ, ಅಸಿತಂವ ಭಾಗಸೋ ಪವಿಭಜ್ಜ.
‘‘ಓಘಸ್ಸ ಹಿ ನಿತರಣತ್ಥಂ, ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಮಗ್ಗಂ ಅಕ್ಖಾಸಿ;
ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಅಮತೇ ಅಕ್ಖಾತೇ, ಧಮ್ಮದಸಾ ಠಿತಾ ಅಸಂಹೀರಾ.
‘‘ಪಜ್ಜೋತಕರೋ ಅತಿವಿಜ್ಝ [ಅತಿವಿಜ್ಝ ಧಮ್ಮಂ (ಸೀ.)], ಸಬ್ಬಠಿತೀನಂ ಅತಿಕ್ಕಮಮದ್ದಸ [ಅತಿಕ್ಕಮಮದ್ದ (ಸೀ. ಕ.)];
ಞತ್ವಾ ಚ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಚ, ಅಗ್ಗಂ ಸೋ ದೇಸಯಿ ದಸದ್ಧಾನಂ.
‘‘ಏವಂ ಸುದೇಸಿತೇ ಧಮ್ಮೇ, ಕೋ ಪಮಾದೋ ವಿಜಾನತಂ ಧಮ್ಮಂ;
ತಸ್ಮಾ ಹಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಸದಾ ನಮಸ್ಸಮನುಸಿಕ್ಖೇ.
‘‘ಬುದ್ಧಾನುಬುದ್ಧೋ ಯೋ ಥೇರೋ, ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ತಿಬ್ಬನಿಕ್ಕಮೋ;
ಲಾಭೀ ಸುಖವಿಹಾರಾನಂ, ವಿವೇಕಾನಂ ಅಭಿಣ್ಹಸೋ.
‘‘ಯಂ ¶ ¶ ಸಾವಕೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಸತ್ಥು ಸಾಸನಕಾರಿನಾ;
ಸಬ್ಬಸ್ಸ ತಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಂ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖತೋ.
‘‘ಮಹಾನುಭಾವೋ ತೇವಿಜ್ಜೋ, ಚೇತೋಪರಿಯಕೋವಿದೋ;
ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ಬುದ್ಧದಾಯಾದೋ, ಪಾದೇ ವನ್ದತಿ ಸತ್ಥುನೋ.
‘‘ನಗಸ್ಸ ¶ ಪಸ್ಸೇ ಆಸೀನಂ, ಮುನಿಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಾರಗುಂ;
ಸಾವಕಾ ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಿ, ತೇವಿಜ್ಜಾ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನೋ.
‘‘ಚೇತಸಾ [ತೇ ಚೇತಸಾ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೮)] ಅನುಪರಿಯೇತಿ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ;
ಚಿತ್ತಂ ¶ ನೇಸಂ ಸಮನ್ವೇಸಂ [ಸಮನ್ನೇಸಂ (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೧೮)], ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ನಿರೂಪಧಿಂ.
‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಮುನಿಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಾರಗುಂ;
ಅನೇಕಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಿ ಗೋತಮಂ.
‘‘ಚನ್ದೋ ಯಥಾ ವಿಗತವಲಾಹಕೇ ನಭೇ, ವಿರೋಚತಿ ವೀತಮಲೋವ ಭಾಣುಮಾ;
ಏವಮ್ಪಿ ಅಙ್ಗೀರಸ ತ್ವಂ ಮಹಾಮುನಿ, ಅತಿರೋಚಸಿ ಯಸಸಾ ಸಬ್ಬಲೋಕಂ.
‘‘ಕಾವೇಯ್ಯಮತ್ತಾ ವಿಚರಿಮ್ಹ ಪುಬ್ಬೇ, ಗಾಮಾ ಗಾಮಂ ಪುರಾ ಪುರಂ;
ಅಥದ್ದಸಾಮ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನ ಪಾರಗುಂ.
‘‘ಸೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಮುನಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಾರಗೂ;
ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಸೀದಿಮ್ಹ, ಸದ್ಧಾ [ಅದ್ಧಾ (ಸೀ. ಅಟ್ಠ.)] ನೋ ಉದಪಜ್ಜಥ.
‘‘ತಸ್ಸಾಹಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಖನ್ಧೇ ಆಯತನಾನಿ ಚ;
ಧಾತುಯೋ ಚ ವಿದಿತ್ವಾನ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ.
‘‘ಬಹೂನಂ ವತ ಅತ್ಥಾಯ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ತಥಾಗತಾ;
ಇತ್ಥೀನಂ ಪುರಿಸಾನಞ್ಚ, ಯೇ ತೇ ಸಾಸನಕಾರಕಾ.
‘‘ತೇಸಂ ಖೋ ವತ ಅತ್ಥಾಯ, ಬೋಧಿಮಜ್ಝಗಮಾ ಮುನಿ;
ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಞ್ಚ, ಯೇ ನಿರಾಮಗತದ್ದಸಾ.
‘‘ಸುದೇಸಿತಾ ಚಕ್ಖುಮತಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ;
ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಾಣಿನಂ.
‘‘ದುಕ್ಖಂ ¶ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಂ;
ಅರಿಯಂ ¶ ಚಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ.
‘‘ಏವಮೇತೇ ತಥಾ ವುತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಾ ಮೇ ತೇ ಯಥಾ ತಥಾ;
ಸದತ್ಥೋ ಮೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ವತ ಮೇ ಆಸಿ, ಮಮ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ;
ಸುವಿಭತ್ತೇಸು [ಸವಿಭತ್ತೇಸು (ಸೀ. ಕ.)] ಧಮ್ಮೇಸು, ಯಂ ಸೇಟ್ಠಂ ತದುಪಾಗಮಿಂ.
‘‘ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತೋ, ಸೋತಧಾತು ವಿಸೋಧಿತಾ;
ತೇವಿಜ್ಜೋ ಇದ್ಧಿಪತ್ತೋಮ್ಹಿ, ಚೇತೋಪರಿಯಕೋವಿದೋ.
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ¶ ಸತ್ಥಾರಮನೋಮಪಞ್ಞಂ, ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಯೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನಂ ಛೇತ್ತಾ;
ಅಗ್ಗಾಳವೇ ಕಾಲಮಕಾಸಿ ಭಿಕ್ಖು, ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ಅಭಿನಿಬ್ಬುತತ್ತೋ.
‘‘ನಿಗ್ರೋಧಕಪ್ಪೋ ¶ ಇತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಯಾ ಕತಂ ಭಗವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ;
ಸೋ ತಂ ನಮಸ್ಸಂ ಅಚರಿ ಮುತ್ಯಪೇಖೋ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ದಳ್ಹಧಮ್ಮದಸ್ಸೀ.
‘‘ತಂ ಸಾವಕಂ ಸಕ್ಕ ಮಯಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬೇ, ಅಞ್ಞಾತುಮಿಚ್ಛಾಮ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು;
ಸಮವಟ್ಠಿತಾ ನೋ ಸವನಾಯ ಸೋತಾ [ಹೇತುಂ (ಸೀ. ಸ್ಯಾ.) ಸುತ್ತನಿಪಾತಟ್ಠಕಥಾ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾ], ತುವಂ ನೋ ಸತ್ಥಾ ತ್ವಮನುತ್ತರೋಸಿ’’.
ಛಿನ್ದ ¶ ನೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬುತಂ ವೇದಯ ಭೂರಿಪಞ್ಞ;
ಮಜ್ಝೇವ ನೋ ಭಾಸ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಸಕ್ಕೋವ ದೇವಾನ ಸಹಸ್ಸನೇತ್ತೋ.
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಗನ್ಥಾ ಇಧ ಮೋಹಮಗ್ಗಾ, ಅಞ್ಞಾಣಪಕ್ಖಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಠಾನಾ;
ತಥಾಗತಂ ಪತ್ವಾ ನ ತೇ ಭವನ್ತಿ, ಚಕ್ಖುಞ್ಹಿ ಏತಂ ಪರಮಂ ನರಾನಂ.
‘‘ನೋ ¶ ಚೇ ಹಿ ಜಾತು ಪುರಿಸೋ ಕಿಲೇಸೇ, ವಾತೋ ಯಥಾ ಅಬ್ಭಘನಂ ವಿಹಾನೇ;
ತಮೋವಸ್ಸ ನಿವುತೋ ಸಬ್ಬಲೋಕೋ, ಜೋತಿಮನ್ತೋಪಿ ನ ಪಭಾಸೇಯ್ಯುಂ [ನ ಜೋತಿಮನ್ತೋಪಿ ನರಾ ತಪೇಯ್ಯುಂ (ಸು. ನಿ. ೩೫೦)].
‘‘ಧೀರಾ ಚ ಪಜ್ಜೋತಕರಾ ಭವನ್ತಿ, ತಂ ತಂ ಅಹಂ ವೀರ ತಥೇವ ಮಞ್ಞೇ;
ವಿಪಸ್ಸಿನಂ ಜಾನಮುಪಾಗಮಿಮ್ಹ, ಪರಿಸಾಸು ನೋ ಆವಿಕರೋಹಿ ಕಪ್ಪಂ.
‘‘ಖಿಪ್ಪಂ ಗಿರಂ ಏರಯ ವಗ್ಗು ವಗ್ಗುಂ, ಹಂಸೋವ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಸಣಿಕಂ ನಿಕೂಜ;
ಬಿನ್ದುಸ್ಸರೇನ ¶ ಸುವಿಕಪ್ಪಿತೇನ, ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಉಜ್ಜುಗತಾ ಸುಣೋಮ.
‘‘ಪಹೀನಜಾತಿಮರಣಂ ¶ ಅಸೇಸಂ, ನಿಗ್ಗಯ್ಹ ಧೋನಂ ವದೇಸ್ಸಾಮಿ [ಪಟಿವೇದಿಯಾಮಿ (ಸೀ. ಕ.)] ಧಮ್ಮಂ;
ನ ಕಾಮಕಾರೋ ಹಿ [ಹೋತಿ (ಸೀ. ಕ.)] ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ, ಸಙ್ಖೇಯ್ಯಕಾರೋ ಚ [ವ (ಬಹೂಸು)] ತಥಾಗತಾನಂ.
‘‘ಸಮ್ಪನ್ನವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ತವೇದಂ, ಸಮುಜ್ಜುಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮುಗ್ಗಹೀತಂ;
ಅಯಮಞ್ಜಲಿ ಪಚ್ಛಿಮೋ ಸುಪ್ಪಣಾಮಿತೋ, ಮಾ ಮೋಹಯೀ ಜಾನಮನೋಮಪಞ್ಞ.
‘‘ಪರೋಪರಂ ಅರಿಯಧಮ್ಮಂ ವಿದಿತ್ವಾ, ಮಾ ಮೋಹಯೀ ಜಾನಮನೋಮವೀರಿಯ;
ವಾರಿಂ ಯಥಾ ಘಮ್ಮನಿ ಘಮ್ಮತತ್ತೋ, ವಾಚಾಭಿಕಙ್ಖಾಮಿ ಸುತಂ ಪವಸ್ಸ.
‘‘ಯದತ್ಥಿಕಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಅಚರೀ, ಕಪ್ಪಾಯನೋ ಕಚ್ಚಿಸ್ಸತಂ ಅಮೋಘಂ;
ನಿಬ್ಬಾಯಿ ಸೋ ಆದು ಸಉಪಾದಿಸೇಸೋ [ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾ (ಸೀ.), ಅನುಪಾದಿಸೇಸೋ (ಕ.)], ಯಥಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಅಹು ತಂ ಸುಣೋಮ.
‘‘‘ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ¶ ತಣ್ಹಂ ಇಧ ನಾಮರೂಪೇ,
(ಇತಿ ಭಗವಾ) ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಸೋತಂ ದೀಘರತ್ತಾನುಸಯಿತಂ;
ಅತಾರಿ ಜಾತಿಂ ಮರಣಂ ಅಸೇಸಂ’, ಇಚ್ಚಬ್ರವಿ ¶ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚಸೇಟ್ಠೋ.
‘‘ಏಸ ಸುತ್ವಾ ಪಸೀದಾಮಿ, ವಚೋ ತೇ ಇಸಿಸತ್ತಮ;
ಅಮೋಘಂ ಕಿರ ಮೇ ಪುಟ್ಠಂ, ನ ಮಂ ವಞ್ಚೇಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ.
‘‘ಯಥಾ ವಾದೀ ತಥಾ ಕಾರೀ, ಅಹು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ;
ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ಮಚ್ಚುನೋ ಜಾಲಂ, ತತಂ ಮಾಯಾವಿನೋ ದಳ್ಹಂ.
‘‘ಅದ್ದಸ ¶ ಭಗವಾ ಆದಿಂ, ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯೋ;
ಅಚ್ಚಗಾ ¶ ವತ ಕಪ್ಪಾನೋ, ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಂ ಸುದುತ್ತರಂ.
‘‘ತಂ ದೇವದೇವಂ ವನ್ದಾಮಿ, ಪುತ್ತಂ ತೇ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮ;
ಅನುಜಾತಂ ಮಹಾವೀರಂ, ನಾಗಂ ನಾಗಸ್ಸ ಓರಸ’’ನ್ತಿ.
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ವಙ್ಗೀಸೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಾಯೋ
ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ.
ಮಹಾನಿಪಾತೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸತ್ತತಿಮ್ಹಿ ನಿಪಾತಮ್ಹಿ, ವಙ್ಗೀಸೋ ಪಟಿಭಾಣವಾ;
ಏಕೋವ ಥೇರೋ ನತ್ಥಞ್ಞೋ, ಗಾಥಾಯೋ ಏಕಸತ್ತತೀತಿ.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಥೇರಗಾಥಾಯೋ.
ತತ್ರುದ್ದಾನಂ –
ಸಹಸ್ಸಂ ಹೋನ್ತಿ ತಾ ಗಾಥಾ, ತೀಣಿ ಸಟ್ಠಿಸತಾನಿ ಚ;
ಥೇರಾ ಚ ದ್ವೇ ಸತಾ ಸಟ್ಠಿ, ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಪಕಾಸಿತಾ.
ಸೀಹನಾದಂ ನದಿತ್ವಾನ, ಬುದ್ಧಪುತ್ತಾ ಅನಾಸವಾ;
ಖೇಮನ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾನ, ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧಾವ ನಿಬ್ಬುತಾತಿ.
ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ ನಿಟ್ಠಿತಾ.