ಅಟ್ಠಕಥಾ > ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) > ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ)

ಸಾ ¶ ¶ ಪನಾಯಂ ಜಾತಕಸ್ಸ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ ದೂರೇನಿದಾನಂ, ಅವಿದೂರೇನಿದಾನಂ, ಸನ್ತಿಕೇನಿದಾನನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ನಿದಾನಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಣ್ಣಿಯಮಾನಾ ಯೇ ನಂ ಸುಣನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸಮುದಾಗಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಯಸ್ಮಾ ಸುಟ್ಠು ವಿಞ್ಞಾತಾ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ತಾನಿ ನಿದಾನಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ.

ತತ್ಥ ಆದಿತೋ ತಾವ ತೇಸಂ ನಿದಾನಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ದೀಪಙ್ಕರಪಾದಮೂಲಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಸ್ಸ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಯಾವ ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವಾ ಚವಿತ್ವಾ ತುಸಿತಪುರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಾವ ಪವತ್ತೋ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ ದೂರೇನಿದಾನಂ ನಾಮ. ತುಸಿತಭವನತೋ ಪನ ಚವಿತ್ವಾ ಯಾವ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಪ್ಪತ್ತಿ, ತಾವ ಪವತ್ತೋ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ ಅವಿದೂರೇನಿದಾನಂ ನಾಮ. ಸನ್ತಿಕೇನಿದಾನಂ ಪನ ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ವಿಹರತೋ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಲಬ್ಭತೀತಿ.

ತತ್ರಿದಂ ದೂರೇನಿದಾನಂ ನಾಮ – ಇತೋ ಕಿರ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಅಮರವತೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ. ತತ್ಥ ಸುಮೇಧೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಟಿವಸತಿ ಉಭತೋ ಸುಜಾತೋ ಮಾತಿತೋ ¶ ಚ ಪಿತಿತೋ ಚ ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕೋ ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಕುಲಪರಿವಟ್ಟಾ ಅಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನುಪಕುಟ್ಠೋ ಜಾತಿವಾದೇನ ಅಭಿರೂಪೋ ದಸ್ಸನೀಯೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ ಪರಮಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ. ಸೋ ಅಞ್ಞಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಿಪ್ಪಮೇವ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿ. ತಸ್ಸ ದಹರಕಾಲೇಯೇವ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಕಾಲಮಕಂಸು. ಅಥಸ್ಸ ರಾಸಿವಡ್ಢಕೋ ಅಮಚ್ಚೋ ಆಯಪೋತ್ಥಕಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣರಜತಮಣಿಮುತ್ತಾದಿಭರಿತೇ ಗಬ್ಭೇ ವಿವರಿತ್ವಾ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ತೇ, ಕುಮಾರ, ಮಾತು ಸನ್ತಕಂ, ಏತ್ತಕಂ ಪಿತು ಸನ್ತಕಂ, ಏತ್ತಕಂ ಅಯ್ಯಕಪಯ್ಯಕಾನ’’ನ್ತಿ ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಕುಲಪರಿವಟ್ಟಾ ಧನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಏತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮಂ ಧನಂ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಿತುಪಿತಾಮಹಾದಯೋ ಪರಲೋಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಏಕಂ ಕಹಾಪಣಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ನ ಗತಾ, ಮಯಾ ಪನ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮನಕಾರಣಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ಸೋ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಗರೇ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿ. ಇಮಸ್ಸ ಪನತ್ಥಸ್ಸ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸುಮೇಧಕಥಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ ¶ . ಸಾ ಪನೇಸಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಬುದ್ಧವಂಸೇ ನಿರನ್ತರಂ ಆಗತಾಯೇವ, ಗಾಥಾಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಪನ ಆಗತತ್ತಾ ನ ಸುಟ್ಠು ಪಾಕಟಾ. ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಗಾಥಾಯ ಸಮ್ಬನ್ಧದೀಪಕೇಹಿ ವಚನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮ.

ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಞ್ಹಿ ಚತುನ್ನಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ದಸಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಅವಿವಿತ್ತಂ ‘‘ಅಮರವತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಅಮರ’’ನ್ತಿ ಚ ಲದ್ಧನಾಮಂ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ಬುದ್ಧವಂಸೇ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಕಪ್ಪೇ ¶ ಚ ಸತಸಹಸ್ಸೇ, ಚತುರೋ ಚ ಅಸಙ್ಖಿಯೇ;

ಅಮರಂ ನಾಮ ನಗರಂ, ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ ಮನೋರಮಂ;

ದಸಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಅವಿವಿತ್ತಂ, ಅನ್ನಪಾನಸಮಾಯುತ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ದಸಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಅವಿವಿತ್ತನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಸದ್ದೇನ, ಅಸ್ಸಸದ್ದೇನ, ರಥಸದ್ದೇನ, ಭೇರಿಸದ್ದೇನ, ಮುದಿಙ್ಗಸದ್ದೇನ, ವೀಣಾಸದ್ದೇನ, ಸಮ್ಮಸದ್ದೇನ, ತಾಳಸದ್ದೇನ, ಸಙ್ಖಸದ್ದೇನ ‘‘ಅಸ್ನಾಥ, ಪಿವಥ, ಖಾದಥಾ’’ತಿ ದಸಮೇನ ಸದ್ದೇನಾತಿ ಇಮೇಹಿ ದಸಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಅವಿವಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ. ತೇಸಂ ಪನ ಸದ್ದಾನಂ ಏಕದೇಸಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ –

‘‘ಹತ್ಥಿಸದ್ದಂ ¶ ಅಸ್ಸಸದ್ದಂ, ಭೇರಿಸಙ್ಖರಥಾನಿ ಚ;

ಖಾದಥ ಪಿವಥ ಚೇವ, ಅನ್ನಪಾನೇನ ಘೋಸಿತ’’ನ್ತಿ. –

‘‘ನಗರಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸಬ್ಬಕಮ್ಮಮುಪಾಗತಂ;

ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನಂ, ನಾನಾಜನಸಮಾಕುಲಂ;

ಸಮಿದ್ಧಂ ದೇವನಗರಂವ, ಆವಾಸಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಿನಂ.

‘‘ನಗರೇ ಅಮರವತಿಯಾ, ಸುಮೇಧೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ;

ಅನೇಕಕೋಟಿಸನ್ನಿಚಯೋ, ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞವಾ.

‘‘ಅಜ್ಝಾಯಕೋ ¶ ಮನ್ತಧರೋ, ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನ ಪಾರಗೂ;

ಲಕ್ಖಣೇ ಇತಿಹಾಸೇ ಚ, ಸಧಮ್ಮೇ ಪಾರಮಿಂ ಗತೋ’’ತಿ. – ವುತ್ತಂ;

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಸೋ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರತಲೇ ರಹೋಗತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಪುನಬ್ಭವೇ, ಪಣ್ಡಿತ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಂ ನಾಮ ದುಕ್ಖಂ, ತಥಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಸರೀರಭೇದನಂ, ಅಹಞ್ಚ ಜಾತಿಧಮ್ಮೋ ಜರಾಧಮ್ಮೋ ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮೋ ಮರಣಧಮ್ಮೋ, ಏವಂಭೂತೇನ ಮಯಾ ಅಜಾತಿಂ ಅಜರಂ ಅಬ್ಯಾಧಿಂ ಅದುಕ್ಖಂ ಸುಖಂ ಸೀತಲಂ ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಯೇಸಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅವಸ್ಸಂ ಭವತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಾ ಏಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ರಹೋಗತೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಹಂ ತದಾ;

ದುಕ್ಖೋ ಪುನಬ್ಭವೋ ನಾಮ, ಸರೀರಸ್ಸ ಚ ಭೇದನಂ.

‘‘ಜಾತಿಧಮ್ಮೋ ಜರಾಧಮ್ಮೋ, ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮೋ ಸಹಂ ತದಾ;

ಅಜರಂ ಅಮತಂ ಖೇಮಂ, ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮಿ ನಿಬ್ಬುತಿಂ.

‘‘ಯಂನೂನಿಮಂ ಪೂತಿಕಾಯಂ, ನಾನಾಕುಣಪಪೂರಿತಂ;

ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಅನತ್ಥಿಕೋ.

‘‘ಅತ್ಥಿ ¶ ಹೇಹಿತಿ ಸೋ ಮಗ್ಗೋ, ನ ಸೋ ಸಕ್ಕಾ ನ ಹೇತುಯೇ;

ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮಿ ತಂ ಮಗ್ಗಂ, ಭವತೋ ಪರಿಮುತ್ತಿಯಾ’’ತಿ.

ತತೋ ¶ ಉತ್ತರಿಪಿ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ಯಥಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಂ ಸುಖಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಏವಂ ಭವೇ ಸತಿ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ವಿಭವೇನಾಪಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ. ಯಥಾ ಚ ಉಣ್ಹೇ ಸತಿ ತಸ್ಸ ವೂಪಸಮಭೂತಂ ಸೀತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಏವಂ ರಾಗಾದೀನಂ ಅಗ್ಗೀನಂ ವೂಪಸಮೇನ ನಿಬ್ಬಾನೇನಾಪಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ. ಯಥಾ ಚ ಪಾಪಸ್ಸ ಲಾಮಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತೋ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮೋಪಿ ಅತ್ಥಿಯೇವ, ಏವಮೇವ ಪಾಪಿಕಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಸತಿ ಸಬ್ಬಜಾತಿಕ್ಖೇಪನತೋ ಅಜಾತಿಸಙ್ಖಾತೇನ ನಿಬ್ಬಾನೇನಾಪಿ ಭವಿತಬ್ಬಮೇವಾತಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ದುಕ್ಖೇ ವಿಜ್ಜನ್ತೇ, ಸುಖಂ ನಾಮಪಿ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಏವಂ ಭವೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ, ವಿಭವೋಪಿ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಕೋ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಉಣ್ಹೇ ವಿಜ್ಜನ್ತೇ, ಅಪರಂ ವಿಜ್ಜತಿ ಸೀತಲಂ;

ಏವಂ ತಿವಿಧಗ್ಗಿ ವಿಜ್ಜನ್ತೇ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಕಂ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಪಾಪೇ ವಿಜ್ಜನ್ತೇ, ಕಲ್ಯಾಣಮಪಿ ವಿಜ್ಜತಿ;

ಏವಮೇವ ಜಾತಿ ವಿಜ್ಜನ್ತೇ, ಅಜಾತಿಪಿಚ್ಛಿತಬ್ಬಕ’’ನ್ತಿ.

ಅಪರಮ್ಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ಯಥಾ ನಾಮ ಗೂಥರಾಸಿಮ್ಹಿ ನಿಮುಗ್ಗೇನ ಪುರಿಸೇನ ದೂರತೋ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಪದುಮಸಞ್ಛನ್ನಂ ಮಹಾತಳಾಕಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕತರೇನ ನು ಖೋ ಮಗ್ಗೇನ ಏತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ತಂ ತಳಾಕಂ ಗವೇಸಿತುಂ ಯುತ್ತಂ. ಯಂ ತಸ್ಸ ಅಗವೇಸನಂ, ನ ಸೋ ತಳಾಕಸ್ಸ ದೋಸೋ. ಏವಮೇವ ಕಿಲೇಸಮಲಧೋವನೇ ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನತಳಾಕೇ ವಿಜ್ಜನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಅಗವೇಸನಂ ನ ಅಮತನಿಬ್ಬಾನಮಹಾತಳಾಕಸ್ಸ ದೋಸೋ. ಯಥಾ ಚ ಚೋರೇಹಿ ಸಮ್ಪರಿವಾರಿತೋ ಪುರಿಸೋ ಪಲಾಯನಮಗ್ಗೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಪಿ ಸಚೇ ನ ಪಲಾಯತಿ, ನ ಸೋ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ದೋಸೋ, ಪುರಿಸಸ್ಸೇವ ದೋಸೋ. ಏವಮೇವ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಗಹಿತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಯೇವ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿಮ್ಹಿ ಸಿವೇ ಮಗ್ಗೇ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಗವೇಸನಂ ನಾಮ ನ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ದೋಸೋ, ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸೇವ ದೋಸೋ. ಯಥಾ ಚ ಬ್ಯಾಧಿಪೀಳಿತೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಬ್ಯಾಧಿತಿಕಿಚ್ಛಕೇ ವೇಜ್ಜೇ ಸಚೇ ತಂ ವೇಜ್ಜಂ ಗವೇಸಿತ್ವಾ ಬ್ಯಾಧಿಂ ನ ತಿಕಿಚ್ಛಾಪೇತಿ, ನ ಸೋ ವೇಜ್ಜಸ್ಸ ದೋಸೋ, ಪುರಿಸಸ್ಸೇವ ದೋಸೋ. ಏವಮೇವ ಯೋ ಕಿಲೇಸಬ್ಯಾಧಿಪೀಳಿತೋ ಪುರಿಸೋ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮಮಗ್ಗಕೋವಿದಂ ವಿಜ್ಜಮಾನಮೇವ ಆಚರಿಯಂ ನ ಗವೇಸತಿ, ತಸ್ಸೇವ ದೋಸೋ, ನ ಕಿಲೇಸವಿನಾಸಕಸ್ಸ ಆಚರಿಯಸ್ಸಾತಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಯಥಾ ಗೂಥಗತೋ ಪುರಿಸೋ, ತಳಾಕಂ ದಿಸ್ವಾನ ಪೂರಿತಂ;

ನ ಗವೇಸತಿ ತಂ ತಳಾಕಂ, ನ ದೋಸೋ ತಳಾಕಸ್ಸ ಸೋ.

‘‘ಏವಂ ¶ ಕಿಲೇಸಮಲಧೋವೇ, ವಿಜ್ಜನ್ತೇ ಅಮತನ್ತಳೇ;

ನ ಗವೇಸತಿ ತಂ ತಳಾಕಂ, ನ ದೋಸೋ ಅಮತನ್ತಳೇ.

‘‘ಯಥಾ ¶ ಅರೀಹಿ ಪರಿರುದ್ಧೋ, ವಿಜ್ಜನ್ತೇ ಗಮನಮ್ಪಥೇ;

ನ ಪಲಾಯತಿ ಸೋ ಪುರಿಸೋ, ನ ದೋಸೋ ಅಞ್ಜಸಸ್ಸ ಸೋ.

‘‘ಏವಂ ¶ ಕಿಲೇಸಪರಿರುದ್ಧೋ, ವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಸಿವೇ ಪಥೇ;

ನ ಗವೇಸತಿ ತಂ ಮಗ್ಗಂ, ನ ದೋಸೋ ಸಿವಮಞ್ಜಸೇ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಬ್ಯಾಧಿತೋ ಪುರಿಸೋ, ವಿಜ್ಜಮಾನೇ ತಿಕಿಚ್ಛಕೇ;

ನ ತಿಕಿಚ್ಛಾಪೇತಿ ತಂ ಬ್ಯಾಧಿಂ, ನ ದೋಸೋ ಸೋ ತಿಕಿಚ್ಛಕೇ.

‘‘ಏವಂ ಕಿಲೇಸಬ್ಯಾಧೀಹಿ, ದುಕ್ಖಿತೋ ಪರಿಪೀಳಿತೋ;

ನ ಗವೇಸತಿ ತಂ ಆಚರಿಯಂ, ನ ದೋಸೋ ಸೋ ವಿನಾಯಕೇ’’ತಿ.

ಅಪರಮ್ಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ಯಥಾ ಮಣ್ಡನಜಾತಿಕೋ ಪುರಿಸೋ ಕಣ್ಠೇ ಆಸತ್ತಂ ಕುಣಪಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಸುಖೀ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಮಯಾಪಿ ಇಮಂ ಪೂತಿಕಾಯಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖೇನ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಪವಿಸಿತಬ್ಬಂ. ಯಥಾ ಚ ನರನಾರಿಯೋ ಉಕ್ಕಾರಭೂಮಿಯಂ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಂ ಕತ್ವಾ ನ ತಂ ಉಚ್ಛಙ್ಗೇನ ವಾ ಆದಾಯ ದಸನ್ತೇನ ವಾ ವೇಠೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಾ ಪನ ಅನಪೇಕ್ಖಾವ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏವಂ ಮಯಾಪಿ ಇಮಂ ಪೂತಿಕಾಯಂ ಅನಪೇಕ್ಖೇನ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಪವಿಸಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ. ಯಥಾ ಚ ನಾವಿಕಾ ನಾಮ ಜಜ್ಜರಂ ನಾವಂ ಅನಪೇಕ್ಖಾ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏವಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಇಮಂ ನವಹಿ ವಣಮುಖೇಹಿ ಪಗ್ಘರನ್ತಂ ಕಾಯಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ನಿಬ್ಬಾನಪುರಂ ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮಿ. ಯಥಾ ಚ ಪುರಿಸೋ ನಾನಾರತನಾನಿ ಆದಾಯ ಚೋರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ರತನನಾಸಭಯೇನ ತೇ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಖೇಮಂ ಮಗ್ಗಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ಕರಜಕಾಯೋ ರತನವಿಲೋಪಕಚೋರಸದಿಸೋ. ಸಚಾಹಂ ಏತ್ಥ ತಣ್ಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗಕುಸಲಧಮ್ಮರತನಂ ಮೇ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ. ತಸ್ಮಾ ಮಯಾ ಇಮಂ ಚೋರಸದಿಸಂ ಕಾಯಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಪವಿಸಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಯಥಾಪಿ ಕುಣಪಂ ಪುರಿಸೋ, ಕಣ್ಠೇ ಬದ್ಧಂ ಜಿಗುಚ್ಛಿಯ;

ಮೋಚಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಸುಖೀ ಸೇರೀ ಸಯಂವಸೀ.

‘‘ತಥೇವಿಮಂ ¶ ಪೂತಿಕಾಯಂ, ನಾನಾಕುಣಪಸಞ್ಚಯಂ;

ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಅನತ್ಥಿಕೋ.

‘‘ಯಥಾ ಉಚ್ಚಾರಟ್ಠಾನಮ್ಹಿ, ಕರೀಸಂ ನರನಾರಿಯೋ;

ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನಪೇಕ್ಖಾ ಅನತ್ಥಿಕಾ.

‘‘ಏವಮೇವಾಹಂ ¶ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ನಾನಾಕುಣಪಪೂರಿತಂ;

ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಂ, ವಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಯಥಾ ಕುಟಿಂ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಜಜ್ಜರಂ ನಾವಂ, ಪಲುಗ್ಗಂ ಉದಗಾಹಿನಿಂ;

ಸಾಮೀ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನಪೇಕ್ಖಾ ಅನತ್ಥಿಕಾ.

‘‘ಏವಮೇವಾಹಂ ¶ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ನವಚ್ಛಿದ್ದಂ ಧುವಸ್ಸವಂ;

ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಂ, ಜಿಣ್ಣನಾವಂವ ಸಾಮಿಕಾ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಪುರಿಸೋ ಚೋರೇಹಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಭಣ್ಡಮಾದಿಯ;

ಭಣ್ಡಚ್ಛೇದಭಯಂ ದಿಸ್ವಾ, ಛಡ್ಡಯಿತ್ವಾನ ಗಚ್ಛತಿ.

‘‘ಏವಮೇವ ಅಯಂ ಕಾಯೋ, ಮಹಾಚೋರಸಮೋ ವಿಯ;

ಪಹಾಯಿಮಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕುಸಲಚ್ಛೇದನಾಭಯಾ’’ತಿ.

ಏವಂ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ನಾನಾವಿಧಾಹಿ ಉಪಮಾಹಿ ಇಮಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಅತ್ಥಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸಕನಿವೇಸನೇ ಅಪರಿಮಿತಂ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಕಪಣದ್ಧಿಕಾದೀನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಚ ಪಹಾಯ ಅಮರನಗರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಏಕಕೋವ ಹಿಮವನ್ತೇ ಧಮ್ಮಿಕಂ ನಾಮ ಪಬ್ಬತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಸ್ಸಮಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಣ್ಣಸಾಲಞ್ಚ ಚಙ್ಕಮಞ್ಚ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ನೀವರಣದೋಸೇಹಿ ವಿವಜ್ಜಿತಂ ‘‘ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಾರಣಗುಣೇಹಿ ಸಮುಪೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತಂ ಬಲಂ ಆಹರಿತುಂ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಮಪದೇ ನವದೋಸಸಮನ್ನಾಗತಂ ಸಾಟಕಂ ಪಜಹಿತ್ವಾ ದ್ವಾದಸಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಂ ವಾಕಚೀರಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿ. ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅಟ್ಠದೋಸಸಮಾಕಿಣ್ಣಂ ತಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಪಹಾಯ ದಸಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಧಞ್ಞವಿಕತಿಂ ಪಹಾಯ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಚಙ್ಕಮನವಸೇನೇವ ಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಞ್ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಲಾಭೀ ಅಹೋಸಿ. ಏವಂ ತಂ ಯಥಾಪತ್ಥಿತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಂ ಪಾಪುಣಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಏವಾಹಂ ¶ ಚಿನ್ತಯಿತ್ವಾನ, ನೇಕಕೋಟಿಸತಂ ಧನಂ;

ನಾಥಾನಾಥಾನಂ ದತ್ವಾನ, ಹಿಮವನ್ತಮುಪಾಗಮಿಂ.

‘‘ಹಿಮವನ್ತಸ್ಸಾವಿದೂರೇ ¶ , ಧಮ್ಮಿಕೋ ನಾಮ ಪಬ್ಬತೋ;

ಅಸ್ಸಮೋ ಸುಕತೋ ಮಯ್ಹಂ, ಪಣ್ಣಸಾಲಾ ಸುಮಾಪಿತಾ.

‘‘ಚಙ್ಕಮಂ ತತ್ಥ ಮಾಪೇಸಿಂ, ಪಞ್ಚದೋಸವಿವಜ್ಜಿತಂ;

ಅಟ್ಠಗುಣಸಮುಪೇತಂ, ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಮಾಹರಿಂ.

‘‘ಸಾಟಕಂ ಪಜಹಿಂ ತತ್ಥ, ನವದೋಸಮುಪಾಗತಂ;

ವಾಕಚೀರಂ ನಿವಾಸೇಸಿಂ, ದ್ವಾದಸಗುಣಮುಪಾಗತಂ.

‘‘ಅಟ್ಠದೋಸಸಮಾಕಿಣ್ಣಂ, ಪಜಹಿಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಕಂ;

ಉಪಾಗಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ, ಗುಣೇ ದಸಹುಪಾಗತಂ.

‘‘ವಾಪಿತಂ ರೋಪಿತಂ ಧಞ್ಞಂ, ಪಜಹಿಂ ನಿರವಸೇಸತೋ;

ಅನೇಕಗುಣಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಪವತ್ತಫಲಮಾದಿಯಿಂ.

‘‘ತತ್ಥಪ್ಪಧಾನಂ ¶ ಪದಹಿಂ, ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಚಙ್ಕಮೇ;

ಅಬ್ಭನ್ತರಮ್ಹಿ ಸತ್ತಾಹೇ, ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಪಾಪುಣಿ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ‘‘ಅಸ್ಸಮೋ ಸುಕತೋ ಮಯ್ಹಂ, ಪಣ್ಣಸಾಲಾ ಸುಮಾಪಿತಾ’’ತಿ ಇಮಾಯ ಪಾಳಿಯಾ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೇನ ಅಸ್ಸಮಪಣ್ಣಸಾಲಾಚಙ್ಕಮಾ ಸಹತ್ಥಾ ಮಾಪಿತಾ ವಿಯ ವುತ್ತಾ. ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಮಹಾಸತ್ತಂ ‘‘ಹಿಮವನ್ತಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಜ್ಜ ಧಮ್ಮಿಕಂ ಪಬ್ಬತಂ ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತಾತ, ಅಯಂ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಏತಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಮಾಪೇಹೀ’’ತಿ. ಸೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ರಮಣೀಯಂ ಅಸ್ಸಮಂ, ಸುಗುತ್ತಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ, ಮನೋರಮಂ ಚಙ್ಕಮಞ್ಚ ಮಾಪೇಸಿ. ಭಗವಾ ಪನ ತದಾ ಅತ್ತನೋ ಪುಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ನಿಪ್ಫನ್ನಂ ತಂ ಅಸ್ಸಮಪದಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮಿಕಪಬ್ಬತೇ –

‘‘ಅಸ್ಸಮೋ ಸುಕತೋ ಮಯ್ಹಂ, ಪಣ್ಣಸಾಲಾ ಸುಮಾಪಿತಾ;

ಚಙ್ಕಮಂ ತತ್ಥ ಮಾಪೇಸಿಂ, ಪಞ್ಚದೋಸವಿವಜ್ಜಿತ’’ನ್ತಿ. –

ಆಹ ¶ . ತತ್ಥ ಸುಕತೋ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ಸುಕತೋ ಮಯಾ. ಪಣ್ಣಸಾಲಾ ಸುಮಾಪಿತಾತಿ ಪಣ್ಣಚ್ಛದನಸಾಲಾಪಿ ಮೇ ಸುಮಾಪಿತಾ ಅಹೋಸಿ.

ಪಞ್ಚದೋಸವಿವಜ್ಜಿತನ್ತಿ ¶ ಪಞ್ಚಿಮೇ ಚಙ್ಕಮದೋಸಾ ನಾಮ – ಥದ್ಧವಿಸಮತಾ, ಅನ್ತೋರುಕ್ಖತಾ, ಗಹನಚ್ಛನ್ನತಾ, ಅತಿಸಮ್ಬಾಧತಾ, ಅತಿವಿಸಾಲತಾತಿ. ಥದ್ಧವಿಸಮಭೂಮಿಭಾಗಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪಾದಾ ರುಜ್ಜನ್ತಿ, ಫೋಟಾ ಉಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ನ ಲಭತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಜ್ಜತಿ. ಮುದುಸಮತಲೇ ಪನ ಫಾಸುವಿಹಾರಂ ಆಗಮ್ಮ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ. ತಸ್ಮಾ ಥದ್ಧವಿಸಮಭೂಮಿಭಾಗತಾ ಏಕೋ ದೋಸೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ಚಙ್ಕಮಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ವಾ ಮಜ್ಝೇ ವಾ ಕೋಟಿಯಂ ವಾ ರುಕ್ಖೇ ಸತಿ ಪಮಾದಮಾಗಮ್ಮ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ನಲಾಟಂ ವಾ ಸೀಸಂ ವಾ ಪಟಿಹಞ್ಞತೀತಿ ಅನ್ತೋರುಕ್ಖತಾ ದುತಿಯೋ ದೋಸೋ. ತಿಣಲತಾದಿಗಹನಚ್ಛನ್ನೇ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಅನ್ಧಕಾರವೇಲಾಯಂ ಉರಗಾದಿಕೇ ಪಾಣೇ ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವಾ ಮಾರೇತಿ, ತೇಹಿ ವಾ ದಟ್ಠೋ ದುಕ್ಖಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಗಹನಚ್ಛನ್ನತಾ ತತಿಯೋ ದೋಸೋ. ಅತಿಸಮ್ಬಾಧೇ ಚಙ್ಕಮೇ ವಿತ್ಥಾರತೋ ರತನಿಕೇ ವಾ ಅಡ್ಢರತನಿಕೇ ವಾ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಪಕ್ಖಲಿತ್ವಾ ನಖಾಪಿ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋಪಿ ಭಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತಿಸಮ್ಬಾಧತಾ ಚತುತ್ಥೋ ದೋಸೋ. ಅತಿವಿಸಾಲೇ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ವಿಧಾವತಿ, ಏಕಗ್ಗತಂ ನ ಲಭತೀತಿ ಅತಿವಿಸಾಲತಾ ಪಞ್ಚಮೋ ದೋಸೋ. ಪುಥುಲತೋ ಪನ ದಿಯಡ್ಢರತನಂ ದ್ವೀಸು ಪಸ್ಸೇಸು ರತನಮತ್ತಅನುಚಙ್ಕಮಂ ದೀಘತೋ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥಂ ಮುದುತಲಂ ಸಮವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣವಾಲುಕಂ ಚಙ್ಕಮಂ ವಟ್ಟತಿ ಚೇತಿಯಗಿರಿಮ್ಹಿ ದೀಪಪ್ಪಸಾದಕಮಹಿನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಚಙ್ಕಮನಂ ವಿಯ, ತಾದಿಸಂ ತಂ ಅಹೋಸಿ. ತೇನಾಹ ‘‘ಚಙ್ಕಮಂ ತತ್ಥ ಮಾಪೇಸಿಂ, ಪಞ್ಚದೋಸವಿವಜ್ಜಿತ’’ನ್ತಿ.

ಅಟ್ಠಗುಣಸಮುಪೇತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಸಮಣಸುಖೇಹಿ ಉಪೇತಂ. ಅಟ್ಠಿಮಾನಿ ಸಮಣಸುಖಾನಿ ನಾಮ – ಧನಧಞ್ಞಪರಿಗ್ಗಹಾಭಾವೋ, ಅನವಜ್ಜಪಿಣ್ಡಪಾತಪರಿಯೇಸನಭಾವೋ, ನಿಬ್ಬುತಪಿಣ್ಡಪಾತಭುಞ್ಜನಭಾವೋ, ರಟ್ಠಂ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಧನಸಾರಂ ವಾ ಸೀಸಕಹಾಪಣಾದೀನಿ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೇಸು ರಾಜಕುಲೇಸು ರಟ್ಠಪೀಳನಕಿಲೇಸಾಭಾವೋ, ಉಪಕರಣೇಸು ನಿಚ್ಛನ್ದರಾಗಭಾವೋ, ಚೋರವಿಲೋಪೇ ನಿಬ್ಭಯಭಾವೋ, ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ಅಸಂಸಟ್ಠಭಾವೋ, ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು ಅಪ್ಪಟಿಹತಭಾವೋತಿ. ಇದಂ ವುತ್ತಂ ¶ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಮೇ ವಸನ್ತೇನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಅಟ್ಠ ಸಮಣಸುಖಾನಿ ವಿನ್ದಿತುಂ, ಏವಂ ಅಟ್ಠಗುಣಸಮುಪೇತಂ ತಂ ಅಸ್ಸಮಂ ಮಾಪೇಸಿನ್ತಿ.

ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಮಾಹರಿನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಮೇ ವಸನ್ತೋ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತೀನಞ್ಚ ಉಪ್ಪಾದನತ್ಥಾಯ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ಥಾಮಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲಂ ಆಹರಿಂ. ಯಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ವಸನ್ತೋ ತಂ ಬಲಂ ¶ ಆಹರಿತುಂ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಏವಂ ತಂ ಅಸ್ಸಮಂ ತಸ್ಸ ಅಭಿಞ್ಞತ್ಥಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಮಾಪೇಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಸಾಟಕಂ ¶ ಪಜಹಿಂ ತತ್ಥ, ನವದೋಸಮುಪಾಗತನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಯಂ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ತದಾ ಕಿರ ಕುಟಿಲೇಣಚಙ್ಕಮಾದಿಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಪುಪ್ಫೂಪಗಫಲೂಪಗರುಕ್ಖಸಞ್ಛನ್ನಂ ರಮಣೀಯಂ ಮಧುರಸಲಿಲಾಸಯಂ ಅಪಗತವಾಳಮಿಗಭಿಂಸನಕಸಕುಣಂ ಪವಿವೇಕಕ್ಖಮಂ ಅಸ್ಸಮಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಚಙ್ಕಮಸ್ಸ ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ಆಲಮ್ಬನಫಲಕಂ ಸಂವಿಧಾಯ ನಿಸೀದನತ್ಥಾಯ ಚಙ್ಕಮವೇಮಜ್ಝೇ ಸಮತಲಂ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಸಿಲಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಪಣ್ಣಸಾಲಾಯಂ ಜಟಾಮಣ್ಡಲವಾಕಚೀರತಿದಣ್ಡಕುಣ್ಡಿಕಾದಿಕೇ ತಾಪಸಪರಿಕ್ಖಾರೇ, ಮಣ್ಡಪೇ ಪಾನೀಯಘಟಪಾನೀಯಸಙ್ಖಪಾನೀಯಸರಾವಾನಿ, ಅಗ್ಗಿಸಾಲಾಯಂ ಅಙ್ಗಾರಕಪಲ್ಲದಾರುಆದೀನೀತಿ ಏವಂ ಯಂ ಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಉಪಕಾರಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಂ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ಭಿತ್ತಿಯಂ ‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮಾ ಇಮೇ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜನ್ತೂ’’ತಿ ಅಕ್ಖರಾನಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಮೇವ ಗತೇ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮದೇವಪುತ್ತೇ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ಹಿಮವನ್ತಪಬ್ಬತಪಾದೇ ಗಿರಿಕನ್ದರಾನುಸಾರೇನ ಅತ್ತನೋ ನಿವಾಸಾನುರೂಪಂ ಫಾಸುಕಟ್ಠಾನಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನದೀನಿವತ್ತನೇ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮನಿಮ್ಮಿತಂ ಸಕ್ಕದತ್ತಿಯಂ ರಮಣೀಯಂ ಅಸ್ಸಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪದವಲಞ್ಜಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಧುವಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಧುರಗಾಮೇ ಭಿಕ್ಖಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಕಿಲನ್ತರೂಪಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಆಗಮೇತ್ವಾ ‘‘ಅತಿವಿಯ ಚಿರಾಯನ್ತಿ, ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಣ್ಣಾಸಾಲಾಕುಟಿದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಮಹಾಭಿತ್ತಿಯಂ ಅಕ್ಖರಾನಿ ವಾಚೇತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕಪ್ಪಿಯಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಏತೇ, ಇಮೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ನಿವತ್ಥಪಾರುತಂ ಸಾಟಕಯುಗಂ ಪಜಹಿ. ತೇನಾಹ ‘‘ಸಾಟಕಂ ಪಜಹಿಂ ತತ್ಥಾ’’ತಿ. ಏವಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಅಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಸ್ಸಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯಂ ಸಾಟಕಂ ಪಜಹಿಂ.

ನವದೋಸಮುಪಾಗತನ್ತಿ ಸಾಟಕಂ ಪಜಹನ್ತೋ ನವ ದೋಸೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಜಹಿನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ. ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಞ್ಹಿ ಸಾಟಕಸ್ಮಿಂ ನವ ದೋಸಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ. ತೇಸು ತಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘಭಾವೋ ಏಕೋ ದೋಸೋ, ಪರಪಟಿಬದ್ಧತಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಭಾವೋ ಏಕೋ, ಪರಿಭೋಗೇನ ಲಹುಂ ಕಿಲಿಸ್ಸನಭಾವೋ ಏಕೋ. ಕಿಲಿಟ್ಠೋ ಹಿ ಧೋವಿತಬ್ಬೋ ಚ ರಜಿತಬ್ಬೋ ಚ ಹೋತಿ. ಪರಿಭೋಗೇನ ಜೀರಣಭಾವೋ ಏಕೋ. ಜಿಣ್ಣಸ್ಸ ಹಿ ತುನ್ನಂ ವಾ ಅಗ್ಗಳದಾನಂ ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ ¶ . ಪುನ ಪರಿಯೇಸನಾಯ ದುರಭಿಸಮ್ಭವಭಾವೋ ಏಕೋ, ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅಸಾರುಪ್ಪಭಾವೋ ಏಕೋ, ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ಸಾಧಾರಣಭಾವೋ ಏಕೋ. ಯಥಾ ಹಿ ನಂ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ನ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಏವಂ ಗೋಪೇತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ. ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಿಭೂಸನಟ್ಠಾನಭಾವೋ ಏಕೋ, ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ ಖನ್ಧಭಾರಮಹಿಚ್ಛಭಾವೋ ಏಕೋತಿ.

ವಾಕಚೀರಂ ನಿವಾಸೇಸಿನ್ತಿ ತದಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಮೇ ನವ ದೋಸೇ ದಿಸ್ವಾ ಸಾಟಕಂ ಪಹಾಯ ವಾಕಚೀರಂ ನಿವಾಸೇಸಿಂ, ಮುಞ್ಜತಿಣಂ ¶ ಹೀರಂ ಹೀರಂ ಕತ್ವಾ ಗನ್ಥೇತ್ವಾ ಕತವಾಕಚೀರಂ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನತ್ಥಾಯ ಆದಿಯಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ.

ದ್ವಾದಸಗುಣಮುಪಾಗತನ್ತಿ ¶ ದ್ವಾದಸಹಿ ಆನಿಸಂಸೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ. ವಾಕಚೀರಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ದ್ವಾದಸ ಆನಿಸಂಸಾ – ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ ಸುನ್ದರಂ ಕಪ್ಪಿಯನ್ತಿ ಅಯಂ ತಾವ ಏಕೋ ಆನಿಸಂಸೋ, ಸಹತ್ಥಾ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ಅಯಂ ದುತಿಯೋ, ಪರಿಭೋಗೇನ ಸಣಿಕಂ ಕಿಲಿಸ್ಸತಿ, ಧೋವಿಯಮಾನೇಪಿ ಪಪಞ್ಚೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಯಂ ತತಿಯೋ, ಪರಿಭೋಗೇನ ಜಿಣ್ಣೇಪಿ ಸಿಬ್ಬಿತಬ್ಬಾಭಾವೋ ಚತುತ್ಥೋ, ಪುನ ಪರಿಯೇಸನ್ತಸ್ಸ ಸುಖೇನ ಕರಣಭಾವೋ ಪಞ್ಚಮೋ, ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಸಾರುಪ್ಪಭಾವೋ ಛಟ್ಠೋ, ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ನಿರುಪಭೋಗಭಾವೋ ಸತ್ತಮೋ, ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಿಭೂಸನಟ್ಠಾನಾಭಾವೋ ಅಟ್ಠಮೋ, ಧಾರಣೇ ಸಲ್ಲಹುಕಭಾವೋ ನವಮೋ, ಚೀವರಪಚ್ಚಯೇ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಭಾವೋ ದಸಮೋ, ವಾಕುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮಿಕಅನವಜ್ಜಭಾವೋ ಏಕಾದಸಮೋ, ವಾಕಚೀರೇ ನಟ್ಠೇಪಿ ಅನಪೇಕ್ಖಭಾವೋ ದ್ವಾದಸಮೋತಿ.

ಅಟ್ಠದೋಸಸಮಾಕಿಣ್ಣಂ, ಪಜಹಿಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಕನ್ತಿ. ಕಥಂ ಪಜಹಿ? ಸೋ ಕಿರ ವರಸಾಟಕಯುಗಂ ಓಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಚೀವರವಂಸೇ ಲಗ್ಗಿತಂ ಅನೋಜಪುಪ್ಫದಾಮಸದಿಸಂ ರತ್ತಂ ವಾಕಚೀರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ, ತಸ್ಸೂಪರಿ ಅಪರಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ವಾಕಚೀರಂ ಪರಿದಹಿತ್ವಾ, ಪುನ್ನಾಗಪುಪ್ಫಸನ್ಥರಸದಿಸಂ ಸಖುರಂ ಅಜಿನಚಮ್ಮಂ ಏಕಂಸಂ ಕತ್ವಾ ಜಟಾಮಣ್ಡಲಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಚೂಳಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಚ್ಚಲಭಾವಕರಣತ್ಥಂ ಸಾರಸೂಚಿಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಮುತ್ತಜಾಲಸದಿಸಾಯ ಸಿಕ್ಕಾಯ ಪವಾಳವಣ್ಣಂ ಕುಣ್ಡಿಕಂ ಓದಹಿತ್ವಾ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ವಙ್ಕಕಾಜಂ ಆದಾಯ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಕಾಜಕೋಟಿಯಾ ಕುಣ್ಡಿಕಂ, ಏಕಿಸ್ಸಾ ಅಙ್ಕುಸಪಚ್ಛಿತಿದಣ್ಡಕಾದೀನಿ ಓಲಗ್ಗೇತ್ವಾ ಖಾರಿಭಾರಂ ಅಂಸೇ ಕತ್ವಾ, ದಕ್ಖಿಣೇನ ಹತ್ಥೇನ ಕತ್ತರದಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಣ್ಣಸಾಲತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥೇ ಮಹಾಚಙ್ಕಮೇ ಅಪರಾಪರಂ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ವೇಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಮನೋರಥೋ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ, ಸೋಭತಿ ವತ ಮೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಧೀರಪುರಿಸೇಹಿ ವಣ್ಣಿತಾ ಥೋಮಿತಾ ¶ ಅಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ನಾಮ, ಪಹೀನಂ ಮೇ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಂ, ನಿಕ್ಖನ್ತೋಸ್ಮಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ, ಲದ್ಧಾ ಮೇ ಉತ್ತಮಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ, ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ಮಗ್ಗಫಲಸುಖ’’ನ್ತಿ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತೋ ಖಾರಿಕಾಜಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಚಙ್ಕಮವೇಮಜ್ಝೇ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಸಿಲಾಪಟ್ಟೇ ಸುವಣ್ಣಪಟಿಮಾ ವಿಯ ನಿಸಿನ್ನೋ ದಿವಸಭಾಗಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ, ಬಿದಲಮಞ್ಚಕಪಸ್ಸೇ ಕಟ್ಠತ್ಥರಿಕಾಯ ನಿಪನ್ನೋ ಸರೀರಂ ಉತುಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ, ಬಲವಪಚ್ಚೂಸೇ ಪಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಆಗಮನಂ ಆವಜ್ಜೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಘರಾವಾಸೇ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಮಿತಭೋಗಂ ಅನನ್ತಯಸಂ ಪಹಾಯ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಗವೇಸಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಇತೋ ದಾನಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಮಾದಚಾರಂ ಚರಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ.

ಪವಿವೇಕಞ್ಹಿ ಪಹಾಯ ವಿಚರನ್ತಂ ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕಮಕ್ಖಿಕಾ ಖಾದನ್ತಿ, ಇದಾನಿ ಮಯಾ ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ. ಅಹಞ್ಹಿ ಘರಾವಾಸಂ ಪಲಿಬೋಧತೋ ದಿಸ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಅಯಞ್ಚ ಮನಾಪಾ ಪಣ್ಣಸಾಲಾ, ಬೇಲುವಪಕ್ಕವಣ್ಣಪರಿಭಣ್ಡಕತಾ ಭೂಮಿ, ರಜತವಣ್ಣಾ ಸೇತಭಿತ್ತಿಯೋ, ಕಪೋತಪಾದವಣ್ಣಂ ಪಣ್ಣಚ್ಛದನಂ ¶ , ವಿಚಿತ್ತತ್ಥರಣವಣ್ಣೋ ಬಿದಲಮಞ್ಚಕೋ, ನಿವಾಸಫಾಸುಕಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ, ನ ಏತ್ತೋ ಅತಿರೇಕತರಾ ವಿಯ ಮೇ ಗೇಹಸಮ್ಪದಾ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ದೋಸೇ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಅಟ್ಠ ದೋಸೇ ಪಸ್ಸಿ.

ಪಣ್ಣಸಾಲಾಪರಿಭೋಗಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಅಟ್ಠ ಆದೀನವಾ – ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭೇನ ದಬ್ಬಸಮ್ಭಾರೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಕರಣಪರಿಯೇಸನಭಾವೋ ಏಕೋ ಆದೀನವೋ, ತಿಣಪಣ್ಣಮತ್ತಿಕಾಸು ಪತಿತಾಸು ತಾಸಂ ¶ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಠಪೇತಬ್ಬತಾಯ ನಿಬನ್ಧಜಗ್ಗನಭಾವೋ ದುತಿಯೋ, ಸೇನಾಸನಂ ನಾಮ ಮಹಲ್ಲಕಸ್ಸ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಅವೇಲಾಯ ವುಟ್ಠಾಪಿಯಮಾನಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಉಟ್ಠಾಪನಿಯಭಾವೋ ತತಿಯೋ, ಸೀತುಣ್ಹಪಟಿಘಾತೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಸುಖುಮಾಲಕರಣಭಾವೋ ಚತುತ್ಥೋ, ಗೇಹಂ ಪವಿಟ್ಠೇನ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪಾಪಂ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುನ್ತಿ ಗರಹಾಪಟಿಚ್ಛಾದನಭಾವೋ ಪಞ್ಚಮೋ, ‘‘ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಕರಣಭಾವೋ ಛಟ್ಠೋ, ಗೇಹಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಭಾವೋ ನಾಮ ಸದುತಿಯಕವಾಸೋತಿ ಸತ್ತಮೋ, ಊಕಾಮಙ್ಗುಲಘರಗೋಳಿಕಾದೀನಂ ಸಾಧಾರಣತಾಯ ಬಹುಸಾಧಾರಣಭಾವೋ ಅಟ್ಠಮೋ. ಇತಿ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಆದೀನವೇ ದಿಸ್ವಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಪಜತಿ. ತೇನಾಹ ‘‘ಅಟ್ಠದೋಸಸಮಾಕಿಣ್ಣಂ, ಪಜಹಿಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಕ’’ನ್ತಿ.

ಉಪಾಗಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ, ಗುಣೇ ದಸಹುಪಾಗತನ್ತಿ ಛನ್ನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದಸಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಉಪೇತಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಗತೋಸ್ಮೀತಿ ವದತಿ. ತತ್ರಿಮೇ ದಸ ಗುಣಾ – ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತಾ ಏಕೋ ಗುಣೋ, ಉಪಗಮನಮತ್ತಕಮೇವ ಹಿ ತತ್ಥ ಹೋತಿ; ಅಪಟಿಜಗ್ಗನತಾ ¶ ದುತಿಯೋ, ತಞ್ಹಿ ಸಮ್ಮಟ್ಠಮ್ಪಿ ಅಸಮ್ಮಟ್ಠಮ್ಪಿ ಪರಿಭೋಗಫಾಸುಕಂ ಹೋತಿಯೇವ. ಅನುಟ್ಠಾಪರಿಯಭಾವೋ ತತಿಯೋ, ಗರಹಂ ನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ; ತತ್ಥ ಹಿ ಪಾಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ಲಜ್ಜತೀತಿ ಗರಹಾಯ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಭಾವೋ ಚತುತ್ಥೋ; ಅಬ್ಭೋಕಾಸವಾಸೋ ವಿಯ ಕಾಯಂ ನ ಸನ್ಥಮ್ಭೇತೀತಿ ಕಾಯಸ್ಸ ಅಸನ್ಥಮ್ಭನಭಾವೋ ಪಞ್ಚಮೋ; ಪರಿಗ್ಗಹಕರಣಾಭಾವೋ ಛಟ್ಠೋ; ಗೇಹಾಲಯಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಸತ್ತಮೋ; ಬಹುಸಾಧಾರಣಗೇಹೇ ವಿಯ ‘‘ಪಟಿಜಗ್ಗಿಸ್ಸಾಮಿ ನಂ, ನಿಕ್ಖಮಥಾ’’ತಿ ನೀಹರಣಕಾಭಾವೋ ಅಟ್ಠಮೋ; ವಸನ್ತಸ್ಸ ಸಪ್ಪೀತಿಕಭಾವೋ ನವಮೋ; ರುಕ್ಖಮೂಲಸೇನಾಸನಸ್ಸ ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಸುಲಭತಾಯ ಅನಪೇಕ್ಖಭಾವೋ ದಸಮೋತಿ ಇಮೇ ದಸ ಗುಣೇ ದಿಸ್ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಾಗತೋಸ್ಮೀತಿ ವದತಿ.

ಇಮಾನಿ ಏತ್ತಕಾನಿ ಕಾರಣಾನಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಪುನದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಗಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ಸಮ್ಪತ್ತಗಾಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಮಹನ್ತೇನ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಭಿಕ್ಖಂ ಅದಂಸು. ಸೋ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸಮಂ ಆಗಮ್ಮ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ನಾಹಂ ಆಹಾರಂ ನ ಲಭಾಮೀತಿ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸಿನಿದ್ಧಾಹಾರೋ ನಾಮೇಸ ಮಾನಮದಪುರಿಸಮದೇ ವಡ್ಢೇತಿ, ಆಹಾರಮೂಲಕಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ನತ್ಥಿ. ಯಂನೂನಾಹಂ ವಾಪಿತರೋಪಿತಧಞ್ಞನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಆಹಾರಂ ಪಜಹಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ. ಸೋ ತತೋ ¶ ಟ್ಠಾಯ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಞ್ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ವಾಪಿತಂ ರೋಪಿತಂ ಧಞ್ಞಂ, ಪಜಹಿಂ ನಿರವಸೇಸತೋ;

ಅನೇಕಗುಣಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಪವತ್ತಫಲಮಾದಿಯಿಂ.

‘‘ತತ್ಥಪ್ಪಧಾನಂ ಪದಹಿಂ, ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಚಙ್ಕಮೇ;

ಅಬ್ಭನ್ತರಮ್ಹಿ ಸತ್ತಾಹೇ, ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಪಾಪುಣಿ’’ನ್ತಿ.

ಏವಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಂ ಪತ್ವಾ ಸುಮೇಧತಾಪಸೇ ಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೇ ದೀಪಙ್ಕರೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜಾತಿಸಮ್ಬೋಧಿಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇಸು ಸಕಲಾಪಿ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಸಂಕಮ್ಪಿ ¶ ಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪವೇಧಿ, ಮಹಾವಿರವಂ ವಿರವಿ, ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪಾತುರಹೇಸುಂ. ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ನೇವ ತಂ ಸದ್ದಮಸ್ಸೋಸಿ, ನ ತಾನಿ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಅದ್ದಸ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಏವಂ ¶ ಮೇ ಸಿದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ, ವಸೀಭೂತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ;

ದೀಪಙ್ಕರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಲೋಕನಾಯಕೋ.

‘‘ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇ ಚ ಜಾಯನ್ತೇ, ಬುಜ್ಝನ್ತೇ ಧಮ್ಮದೇಸನೇ;

ಚತುರೋ ನಿಮಿತ್ತೇ ನಾದ್ದಸಂ, ಝಾನರತಿಸಮಪ್ಪಿತೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲೋ ಚತೂಹಿ ಖೀಣಾಸವಸತಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ರಮ್ಮಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಪತ್ವಾ ಸುದಸ್ಸನಮಹಾವಿಹಾರೇ ಪಟಿವಸತಿ. ರಮ್ಮನಗರವಾಸಿನೋ ‘‘ದೀಪಙ್ಕರೋ ಕಿರ ಸಮಣಿಸ್ಸರೋ ಪರಮಾತಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ರಮ್ಮನಗರಂ ಪತ್ವಾ ಸುದಸ್ಸನಮಹಾವಿಹಾರೇ ಪಟಿವಸತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿನವನೀತಾದೀನಿ ಚೇವ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ವತ್ಥಚ್ಛಾದನಾನಿ ಚ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಹತ್ಥಾ ಯೇನ ಬುದ್ಧೋ, ಯೇನ ಧಮ್ಮೋ, ಯೇನ ಸಙ್ಘೋ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು.

ತೇ ಪುನದಿವಸೇ ಮಹಾದಾನಂ ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಆಗಮನಮಗ್ಗಂ ಅಲಙ್ಕರೋನ್ತಾ ¶ ಉದಕಭಿನ್ನಟ್ಠಾನೇಸು ಪಂಸುಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಮಂ ಭೂಮಿತಲಂ ಕತ್ವಾ ರಜತಪಟ್ಟವಣ್ಣಂ ವಾಲುಕಂ ಆಕಿರನ್ತಿ, ಲಾಜಾನಿ ಚೇವ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಚ ವಿಕಿರನ್ತಿ, ನಾನಾವಿರಾಗೇಹಿ ವತ್ಥೇಹಿ ಧಜಪಟಾಕೇ ಉಸ್ಸಾಪೇನ್ತಿ, ಕದಲಿಯೋ ಚೇವ ಪುಣ್ಣಘಟಪನ್ತಿಯೋ ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಅತ್ತನೋ ಅಸ್ಸಮಪದಾ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ತೇ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೇ ಮನುಸ್ಸೇ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಆಕಾಸತೋ ಓರುಯ್ಹ ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಮನುಸ್ಸೇ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಅಮ್ಭೋ ಕಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಇಮಂ ಮಗ್ಗಂ ಅಲಙ್ಕರೋಥಾ’’ತಿ? ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಪಚ್ಚನ್ತದೇಸವಿಸಯೇ, ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ತಥಾಗತಂ;

ತಸ್ಸ ಆಗಮನಂ ಮಗ್ಗಂ, ಸೋಧೇನ್ತಿ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ.

‘‘ಅಹಂ ತೇನ ಸಮಯೇನ, ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸಕಸ್ಸಮಾ;

ಧುನನ್ತೋ ವಾಕಚೀರಾನಿ, ಗಚ್ಛಾಮಿ ಅಮ್ಬರೇ ತದಾ.

‘‘ವೇದಜಾತಂ ಜನಂ ದಿಸ್ವಾ, ತುಟ್ಠಹಟ್ಠಂ ಪಮೋದಿತಂ;

ಓರೋಹಿತ್ವಾನ ಗಗನಾ, ಮನುಸ್ಸೇ ಪುಚ್ಛಿ ತಾವದೇ.

‘‘‘ತುಟ್ಠಹಟ್ಠೋ ¶ ¶ ಪಮುದಿತೋ, ವೇದಜಾತೋ ಮಹಾಜನೋ;

ಕಸ್ಸ ಸೋಧೀಯತಿ ಮಗ್ಗೋ, ಅಞ್ಜಸಂ ವಟುಮಾಯನ’’’ನ್ತಿ.

ಮನುಸ್ಸಾ ಆಹಂಸು ‘‘ಭನ್ತೇ ಸುಮೇಧ, ನ ತ್ವಂ ಜಾನಾಸಿ, ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಗರಂ ಪತ್ವಾ ಸುದಸ್ಸನಮಹಾವಿಹಾರೇ ಪಟಿವಸತಿ. ಮಯಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ನಿಮನ್ತಯಿಮ್ಹಾ, ತಸ್ಸೇತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಆಗಮನಮಗ್ಗಂ ಅಲಙ್ಕರೋಮಾ’’ತಿ. ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಬುದ್ಧೋತಿ ಖೋ ಘೋಸಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಲೋಕೇ ದುಲ್ಲಭಂ, ಪಗೇವ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ, ಮಯಾಪಿ ಇಮೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಮಗ್ಗಂ ಅಲಙ್ಕರಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ಸೋ ತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ಆಹ – ‘‘ಸಚೇ ಭೋ ತುಮ್ಹೇ ಏತಂ ಮಗ್ಗಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕರೋಥ, ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಏಕಂ ಓಕಾಸಂ ದೇಥ, ಅಹಮ್ಪಿ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಗ್ಗಂ ಅಲಙ್ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಇದ್ಧಿಮಾ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಾ ಉದಕಭಿನ್ನೋಕಾಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ‘‘ತ್ವಂ ಇಮಂ ಠಾನಂ ಅಲಙ್ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಅದಂಸು. ಸುಮೇಧೋ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಪೀತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಇಮಂ ಓಕಾಸಂ ಇದ್ಧಿಯಾ ಅಲಙ್ಕರಿತುಂ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಏವಂ ಅಲಙ್ಕತೋ ಪನ ಮಮ ಮನಂ ನ ಪರಿತೋಸೇಸ್ಸತಿ, ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ಕಾಯವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಪಂಸುಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಪಕ್ಖಿಪಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಅನಲಙ್ಕತೇಯೇವ ದೀಪಙ್ಕರೋ ದಸಬಲೋ ಮಹಾನುಭಾವಾನಂ ಛಳಭಿಞ್ಞಾನಂ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಚತೂಹಿ ಸತಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ದೇವತಾಸು ದಿಬ್ಬಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜಯನ್ತೀಸು ದಿಬ್ಬಸಙ್ಗೀತೇಸು ಪವತ್ತನ್ತೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಮಾನುಸಕಗನ್ಧೇಹಿ ಚೇವ ಮಾಲಾದೀಹಿ ಚ ಪೂಜಯನ್ತೇಸು ಅನನ್ತಾಯ ಬುದ್ಧಲೀಳಾಯ ಮನೋಸಿಲಾತಲೇ ವಿಜಮ್ಭಮಾನೋ ಸೀಹೋ ವಿಯ ತಂ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ. ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಮಗ್ಗೇನ ಆಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ದಸಬಲಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಅಸೀತಿಯಾ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಅನುರಞ್ಜಿತಂ ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಯ ಸಮ್ಪರಿವಾರಿತಂ ಮಣಿವಣ್ಣಗಗನತಲೇ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ವಿಯ ಆವೇಳಾವೇಳಭೂತಾ ಚೇವ ಯುಗಲಯುಗಲಭೂತಾ ಚ ಛಬ್ಬಣ್ಣಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಂ ರೂಪಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಮಾ ಭಗವಾ ಕಲಲಂ ಅಕ್ಕಮಿ, ಮಣಿಫಲಕಸೇತುಂ ಪನ ಅಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಿಯ ಸದ್ಧಿಂ ಚತೂಹಿ ಖೀಣಾಸವಸತಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಮಮ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಮದ್ದಮಾನೋ ಗಚ್ಛತು, ತಂ ಮೇ ¶ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’’ತಿ ಕೇಸೇ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಅಜಿನಚಮ್ಮಜಟಾಮಣ್ಡಲವಾಕಚೀರಾನಿ ¶ ಕಾಳವಣ್ಣೇ ಕಲಲೇ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಮಣಿಫಲಕಸೇತು ವಿಯ ಕಲಲಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪಜ್ಜಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ತೇ ಮೇ ಪುಟ್ಠಾ ವಿಯಾಕಂಸು, ‘ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ಅನುತ್ತರೋ;

ದೀಪಙ್ಕರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಲೋಕನಾಯಕೋ;

ತಸ್ಸ ಸೋಧೀಯತಿ ಮಗ್ಗೋ, ಅಞ್ಜಸಂ ವಟುಮಾಯನಂ’.

‘‘ಬುದ್ಧೋತಿ ಮಮ ಸುತ್ವಾನ, ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ತಾವದೇ;

ಬುದ್ಧೋ ಬುದ್ಧೋತಿ ಕಥಯನ್ತೋ, ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಪವೇದಯಿಂ.

‘‘ತತ್ಥ ಠತ್ವಾ ವಿಚಿನ್ತೇಸಿಂ, ತುಟ್ಠೋ ಸಂವಿಗ್ಗಮಾನಸೋ;

‘ಇಧ ಬೀಜಾನಿ ರೋಪಿಸ್ಸಂ, ಖಣೋ ಏವ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ’.

‘‘ಯದಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸೋಧೇಥ, ಏಕೋಕಾಸಂ ದದಾಥ ಮೇ;

ಅಹಮ್ಪಿ ಸೋಧಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಞ್ಜಸಂ ವಟುಮಾಯನಂ.

‘‘ಅದಂಸು ತೇ ಮಮೋಕಾಸಂ, ಸೋಧೇತುಂ ಅಞ್ಜಸಂ ತದಾ;

ಬುದ್ಧೋ ಬುದ್ಧೋತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ, ಮಗ್ಗಂ ಸೋಧೇಮಹಂ ತದಾ.

‘‘ಅನಿಟ್ಠಿತೇ ¶ ಮಮೋಕಾಸೇ, ದೀಪಙ್ಕರೋ ಮಹಾಮುನಿ;

ಚತೂಹಿ ಸತಸಹಸ್ಸೇಹಿ, ಛಳಭಿಞ್ಞೇಹಿ ತಾದಿಹಿ;

ಖೀಣಾಸವೇಹಿ ವಿಮಲೇಹಿ, ಪಟಿಪಜ್ಜಿ ಅಞ್ಜಸಂ ಜಿನೋ.

‘‘ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಾ ವತ್ತನ್ತಿ, ವಜ್ಜನ್ತಿ ಭೇರಿಯೋ ಬಹೂ;

ಆಮೋದಿತಾ ನರಮರೂ, ಸಾಧುಕಾರಂ ಪವತ್ತಯುಂ.

‘‘ದೇವಾ ಮನುಸ್ಸೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಚ ದೇವತಾ;

ಉಭೋಪಿ ತೇ ಪಞ್ಜಲಿಕಾ, ಅನುಯನ್ತಿ ತಥಾಗತಂ.

‘‘ದೇವಾ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ತುರಿಯೇಹಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಮಾನುಸೇಹಿ ಚ;

ಉಭೋಪಿ ತೇ ವಜ್ಜಯನ್ತಾ, ಅನುಯನ್ತಿ ತಥಾಗತಂ.

‘‘ದಿಬ್ಬಂ ಮನ್ದಾರವಂ ಪುಪ್ಫಂ, ಪದುಮಂ ಪಾರಿಛತ್ತಕಂ;

ದಿಸೋದಿಸಂ ಓಕಿರನ್ತಿ, ಆಕಾಸನಭಗತಾ ಮರೂ.

‘‘ಚಮ್ಪಕಂ ¶ ಸಲಲಂ ನೀಪಂ, ನಾಗಪುನ್ನಾಗಕೇತಕಂ;

ದಿಸೋದಿಸಂ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಭೂಮಿತಲಗತಾ ನರಾ.

‘‘ಕೇಸೇ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾಹಂ ತತ್ಥ, ವಾಕಚೀರಞ್ಚ ಚಮ್ಮಕಂ;

ಕಲಲೇ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾನ, ಅವಕುಜ್ಜೋ ನಿಪಜ್ಜಹಂ.

‘‘ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾನ ಮಂ ಬುದ್ಧೋ, ಸಹ ಸಿಸ್ಸೇಹಿ ಗಚ್ಛತು;

ಮಾ ನಂ ಕಲಲೇ ಅಕ್ಕಮಿತ್ಥೋ, ಹಿತಾಯ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.

ಸೋ ಕಲಲಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪನ್ನಕೋವ ಪುನ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸಿರಿಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಚಾಹಂ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಝಾಪೇತ್ವಾ ಸಙ್ಘನವಕೋ ಹುತ್ವಾ ರಮ್ಮನಗರಂ ಪವಿಸೇಯ್ಯಂ. ಅಞ್ಞಾತಕವೇಸೇನ ¶ ಪನ ಮೇ ಕಿಲೇಸೇ ಝಾಪೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ. ಯಂನೂನಾಹಂ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲೋ ವಿಯ ಪರಮಾಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಧಮ್ಮನಾವಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ ಸಂಸಾರಸಾಗರಾ ¶ ಉತ್ತಾರೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯಂ, ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ಪತಿರೂಪ’’ನ್ತಿ. ತತೋ ಅಟ್ಠ ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಭಾವಾಯ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಪಥವಿಯಂ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ, ಏವಂ ಮೇ ಆಸಿ ಚೇತಸೋ;

‘ಇಚ್ಛಮಾನೋ ಅಹಂ ಅಜ್ಜ, ಕಿಲೇಸೇ ಝಾಪಯೇ ಮಮ.

‘ಕಿಂ ಮೇ ಅಞ್ಞಾತವೇಸೇನ, ಧಮ್ಮಂ ಸಚ್ಛಿಕತೇನಿಧ;

ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ, ಬುದ್ಧೋ ಹೇಸ್ಸಂ ಸದೇವಕೇ.

‘ಕಿಂ ಮೇ ಏಕೇನ ತಿಣ್ಣೇನ, ಪುರಿಸೇನ ಥಾಮದಸ್ಸಿನಾ;

ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ, ಸನ್ತಾರೇಸ್ಸಂ ಸದೇವಕೇ.

‘ಇಮಿನಾ ಮೇ ಅಧಿಕಾರೇನ, ಕತೇನ ಪುರಿಸುತ್ತಮೇ;

ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ, ತಾರೇಮಿ ಜನತಂ ಬಹುಂ.

‘ಸಂಸಾರಸೋತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ, ವಿದ್ಧಂಸೇತ್ವಾ ತಯೋ ಭವೇ;

ಧಮ್ಮನಾವಂ ಸಮಾರುಯ್ಹ, ಸನ್ತಾರೇಸ್ಸಂ ಸದೇವಕೇ’’’ತಿ. (ಬು. ವಂ. ೨.೫೪-೫೮);

ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ –

‘‘ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಹೇತು ಸತ್ಥಾರದಸ್ಸನಂ;

ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅಧಿಕಾರೋ ಚ ಛನ್ದತಾ;

ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮೋಧಾನಾ, ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಸಮಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ. (ಬು. ವಂ. ೨.೫೯);

ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಮಿಂಯೇವ ¶ ಹಿ ಠತ್ವಾ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ನಾಗಸ್ಸ ವಾ ಸುಪಣ್ಣಸ್ಸ ವಾ ದೇವತಾಯ ವಾ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ. ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇಪಿ ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸೇವ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪಣ್ಡಕನಪುಂಸಕಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾನಂ ವಾ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ. ಪುರಿಸಸ್ಸಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಹೇತುಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸೇವ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನೋ ಇತರಸ್ಸ. ಹೇತುಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ಜೀವಮಾನಕಬುದ್ಧಸ್ಸೇವ ಸನ್ತಿಕೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಬುದ್ಧೇ ಚೇತಿಯಸನ್ತಿಕೇ ವಾ ಬೋಧಿಮೂಲೇ ವಾ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ನ ಸಮಿಜ್ಝತಿ. ಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ¶ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸೇವ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನೋ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸ. ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸಾಪಿ ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಸ್ಸ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭಿನೋಯೇವ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇಮಾಯ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿರಹಿತಸ್ಸ. ಗುಣಸಮ್ಪನ್ನೇನಾಪಿ ಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಕಾರೇನ ಅಧಿಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸೇವ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ. ಅಧಿಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ಯಸ್ಸ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಮಹನ್ತೋ ಛನ್ದೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿ ಚ, ತಸ್ಸೇವ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ.

ತತ್ರಿದಂ ಛನ್ದಮಹನ್ತತಾಯ ಓಪಮ್ಮಂ – ಸಚೇ ಹಿ ಏವಮಸ್ಸ ‘‘ಯೋ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ಏಕೋದಕೀಭೂತಂ ಅತ್ತನೋ ಬಾಹುಬಲೇನ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಪಾರಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ¶ , ಸೋ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೋ ವಾ ಪನ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ವೇಳುಗುಮ್ಬಸಞ್ಛನ್ನಂ ಬ್ಯೂಹಿತ್ವಾ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಪದಸಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಾರಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ, ಸೋ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೋ ವಾ ಪನ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ಸತ್ತಿಯೋ ಆಕೋಟೇತ್ವಾ ನಿರನ್ತರಂ ಸತ್ತಿಫಲಸಮಾಕಿಣ್ಣಂ ಪದಸಾ ಅಕ್ಕಮಮಾನೋ ಪಾರಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ, ಸೋ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ. ಯೋ ವಾ ಪನ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ವೀತಚ್ಚಿತಙ್ಗಾರಭರಿತಂ ಪಾದೇಹಿ ಮದ್ದಮಾನೋ ಪಾರಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ, ಸೋ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ. ಯೋ ಏತೇಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ದುಕ್ಕರಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ‘‘ಅಹಂ ಏತಮ್ಪಿ ತರಿತ್ವಾ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ಪಾರಂ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಮಹನ್ತೇನ ಛನ್ದೇನ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಚ ವಾಯಾಮೇನ ಚ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಯಾ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ. ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಪನ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಭಾವಾಯ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ.

ದೀಪಙ್ಕರೋಪಿ ¶ ಭಗವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸುಮೇಧತಾಪಸಸ್ಸ ಸೀಸಭಾಗೇ ಠತ್ವಾ ಮಣಿಸೀಹಪಞ್ಜರಂ ಉಗ್ಘಾಟೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಪ್ಪಸಾದಸಮ್ಪನ್ನಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಕಲಲಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪನ್ನಂ ಸುಮೇಧತಾಪಸಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ತಾಪಸೋ ಬುದ್ಧತ್ತಾಯ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ, ಇಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ ನು ಖೋ ಇಮಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ, ಉದಾಹು ನೋ’’ತಿ ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಇತೋ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಠಿತಕೋವ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ – ‘‘ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ ಇಮಂ ಉಗ್ಗತಪಂ ತಾಪಸಂ ಕಲಲಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪನ್ನ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ‘‘ಅಯಂ ಬುದ್ಧತ್ತಾಯ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ, ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ, ಇತೋ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಪನಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೇ ಕಪಿಲವತ್ಥು ನಾಮ ನಗರಂ ನಿವಾಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಾಯಾ ನಾಮ ದೇವೀ ಮಾತಾ, ಸುದ್ಧೋದನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಅಗ್ಗಸಾವಕೋ ಉಪತಿಸ್ಸೋ ನಾಮ ಥೇರೋ, ದುತಿಯಸಾವಕೋ ಕೋಲಿತೋ ನಾಮ, ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾಕೋ ಆನನ್ದೋ ನಾಮ, ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ ಖೇಮಾ ನಾಮ ¶ ಥೇರೀ, ದುತಿಯಸಾವಿಕಾ ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ ನಾಮ ಥೇರೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪರಿಪಕ್ಕಞಾಣೋ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹಿತ್ವಾ ನಿಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ಪಾಯಾಸಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಂ ಆರುಯ್ಹ ಅಸ್ಸತ್ಥರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ದೀಪಙ್ಕರೋ ಲೋಕವಿದೂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ;

ಉಸ್ಸೀಸಕೇ ಮಂ ಠತ್ವಾನ, ಇದಂ ವಚನಮಬ್ರವಿ.

‘ಪಸ್ಸಥ ಇಮಂ ತಾಪಸಂ, ಜಟಿಲಂ ಉಗ್ಗತಾಪನಂ;

ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ.

‘ಅಹು ¶ ಕಪಿಲವ್ಹಯಾ ರಮ್ಮಾ, ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತಥಾಗತೋ;

ಪಧಾನಂ ಪದಹಿತ್ವಾನ, ಕತ್ವಾ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಂ.

‘ಅಜಪಾಲರುಕ್ಖಮೂಲೇ, ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ತಥಾಗತೋ;

ತತ್ಥ ಪಾಯಾಸಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ, ನೇರಞ್ಜರಮುಪೇಹಿತಿ.

‘ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರಮ್ಹಿ, ಪಾಯಾಸಂ ಅದ ಸೋ ಜಿನೋ;

ಪಟಿಯತ್ತವರಮಗ್ಗೇನ, ಬೋಧಿಮೂಲಮೂಪೇಹಿತಿ.

‘ತತೋ ¶ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ, ಬೋಧಿಮಣ್ಡಂ ಅನುತ್ತರೋ;

ಅಸ್ಸತ್ಥರುಕ್ಖಮೂಲಮ್ಹಿ, ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ ಮಹಾಯಸೋ.

‘ಇಮಸ್ಸ ಜನಿಕಾ ಮಾತಾ, ಮಾಯಾ ನಾಮ ಭವಿಸ್ಸತಿ;

ಪಿತಾ ಸುದ್ಧೋದನೋ ನಾಮ, ಅಯಂ ಹೇಸ್ಸತಿ ಗೋತಮೋ.

‘ಅನಾಸವಾ ವೀತರಾಗಾ, ಸನ್ತಚಿತ್ತಾ ಸಮಾಹಿತಾ;

ಕೋಲಿತೋ ಉಪತಿಸ್ಸೋ ಚ, ಅಗ್ಗಾ ಹೇಸ್ಸನ್ತಿ ಸಾವಕಾ;

ಆನನ್ದೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಉಪಟ್ಠಿಸ್ಸತಿ ತಂ ಜಿನಂ.

‘ಖೇಮಾ ¶ ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ ಚ, ಅಗ್ಗಾ ಹೇಸ್ಸನ್ತಿ ಸಾವಿಕಾ;

ಅನಾಸವಾ ವೀತರಾಗಾ, ಸನ್ತಚಿತ್ತಾ ಸಮಾಹಿತಾ;

ಬೋಧಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಅಸ್ಸತ್ಥೋತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’’ತಿ.

ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕಿರ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ. ಮಹಾಜನೋ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸುಮೇಧತಾಪಸೋ ಕಿರ ಬುದ್ಧಬೀಜಂ ಬುದ್ಧಙ್ಕುರೋ’’ತಿ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಅಹೋಸಿ. ಏವಞ್ಚಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಯಥಾ ನಾಮ ಪುರಿಸೋ ನದಿಂ ತರನ್ತೋ ಉಜುಕೇನ ತಿತ್ಥೇನ ಉತ್ತರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಹೇಟ್ಠಾತಿತ್ಥೇನ ಉತ್ತರತಿ, ಏವಮೇವ ಮಯಮ್ಪಿ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಮಗ್ಗಫಲಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಅನಾಗತೇ ಯದಾ ತ್ವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ, ತದಾ ತವ ಸಮ್ಮುಖಾ ಮಗ್ಗಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥಾ ಭವೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ ಪತ್ಥನಂ ಠಪಯಿಂಸು. ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲೋಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪಸಂಸಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಹಿ ಪುಪ್ಫಮುಟ್ಠೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ, ತೇಪಿ ಚತುಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾ ಖೀಣಾಸವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಗನ್ಧೇಹಿ ಚ ಮಾಲೇಹಿ ಚ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು. ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಪನ ತಥೇವ ಪೂಜೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕನ್ತಾ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತಕಾಲೇ ಸಯನಾ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಪಾರಮಿಯೋ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪುಪ್ಫರಾಸಿಮತ್ಥಕೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ. ಏವಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಸಾಧುಕಾರಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಅಯ್ಯ ಸುಮೇಧತಾಪಸ, ಪೋರಾಣಕಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ‘ಪಾರಮಿಯೋ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ನಿಸಿನ್ನಕಾಲೇ ಯಾನಿ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ನಾಮ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಅಜ್ಜ ಪಾತುಭೂತಾನಿ, ನಿಸ್ಸಂಸಯೇನ ¶ ತ್ವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ ¶ , ಮಯಮ್ಪೇತಂ ಜಾನಾಮ ‘ಯಸ್ಸೇತಾನಿ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಏಕನ್ತೇನ ಸೋ ಬುದ್ಧೋ ಹೋತಿ’, ತ್ವಂ ಅತ್ತನೋ ವೀರಿಯಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾಹಿ ಥುತೀಹಿ ಅಭಿತ್ಥುನಿಂಸು. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಇದಂ ಸುತ್ವಾನ ವಚನಂ, ಅಸಮಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ;

ಆಮೋದಿತಾ ನರಮರೂ, ಬುದ್ಧಬೀಜಂ ಕಿರ ಅಯಂ.

‘ಉಕ್ಕುಟ್ಠಿಸದ್ದಾ ವತ್ತನ್ತಿ, ಅಪ್ಫೋಟೇನ್ತಿ ಹಸನ್ತಿ ಚ;

ಕತಞ್ಜಲೀ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಸದೇವಕಾ.

‘ಯದಿಮಸ್ಸ ¶ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ, ವಿರಜ್ಝಿಸ್ಸಾಮ ಸಾಸನಂ;

ಅನಾಗತಮ್ಹಿ ಅದ್ಧಾನೇ, ಹೇಸ್ಸಾಮ ಸಮ್ಮುಖಾ ಇಮಂ.

‘ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾ ನದಿಂ ತರನ್ತಾ, ಪಟಿಭಿತ್ಥಂ ವಿರಜ್ಝಿಯ;

ಹೇಟ್ಠಾತಿತ್ಥೇ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಉತ್ತರನ್ತಿ ಮಹಾನದಿಂ.

‘ಏವಮೇವ ಮಯಂ ಸಬ್ಬೇ, ಯದಿ ಮುಞ್ಚಾಮಿಮಂ ಜಿನಂ;

ಅನಾಗತಮ್ಹಿ ಅದ್ಧಾನೇ, ಹೇಸ್ಸಾಮ ಸಮ್ಮುಖಾ ಇಮಂ’.

‘ದೀಪಙ್ಕರೋ ಲೋಕವಿದೂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ;

ಮಮ ಕಮ್ಮಂ ಪಕಿತ್ತೇತ್ವಾ, ದಕ್ಖಿಣಂ ಪಾದಮುದ್ಧರಿ.

‘ಯೇ ತತ್ಥಾಸುಂ ಜಿನಪುತ್ತಾ, ಸಬ್ಬೇ ಪದಕ್ಖಿಣಮಕಂಸು ಮಂ;

ನರಾ ನಾಗಾ ಚ ಗನ್ಧಬ್ಬಾ, ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾನ ಪಕ್ಕಮುಂ.

‘ದಸ್ಸನಂ ಮೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ, ಸಸಙ್ಘೇ ಲೋಕನಾಯಕೇ;

ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಹಿಂ ತದಾ.

‘ಸುಖೇನ ಸುಖಿತೋ ಹೋಮಿ, ಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ಪಮೋದಿತೋ;

ಪೀತಿಯಾ ಚ ಅಭಿಸ್ಸನ್ನೋ, ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿಂ ತದಾ.

‘ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಹಂ ತದಾ;

‘ವಸೀಭೂತೋ ಅಹಂ ಝಾನೇ, ಅಭಿಞ್ಞಾಸು ಪಾರಮಿಂ ಗತೋ.

‘ಸಹಸ್ಸಿಯಮ್ಹಿ ಲೋಕಮ್ಹಿ, ಇಸಯೋ ನತ್ಥಿ ಮೇ ಸಮಾ;

ಅಸಮೋ ಇದ್ಧಿಧಮ್ಮೇಸು, ಅಲಭಿಂ ಈದಿಸಂ ಸುಖಂ’.

‘ಪಲ್ಲಙ್ಕಾಭುಜನೇ ¶ ಮಯ್ಹಂ, ದಸಸಹಸ್ಸಾಧಿವಾಸಿನೋ;

ಮಹಾನಾದಂ ಪವತ್ತೇಸುಂ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಯಾ ¶ ಪುಬ್ಬೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ, ಪಲ್ಲಙ್ಕವರಮಾಭುಜೇ;

ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಾನಿ ಅಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸರೇ.

‘ಸೀತಂ ಬ್ಯಪಗತಂ ಹೋತಿ, ಉಣ್ಹಞ್ಚ ಉಪಸಮ್ಮತಿ;

ತಾನಿ ಅಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತೂ, ನಿಸ್ಸದ್ದಾ ಹೋನ್ತಿ ನಿರಾಕುಲಾ;

ತಾನಿ ಅಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಮಹಾವಾತಾ ¶ ನ ವಾಯನ್ತಿ, ನ ಸನ್ದನ್ತಿ ಸವನ್ತಿಯೋ;

ತಾನಿ ಅಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಥಲಜಾ ದಕಜಾ ಪುಪ್ಫಾ, ಸಬ್ಬೇ ಪುಪ್ಫನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜ ಪುಪ್ಫಿತಾ ಸಬ್ಬೇ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಲತಾ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರುಕ್ಖಾ, ಫಲಭಾರಾ ಹೋನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜ ಫಲಿತಾ ಸಬ್ಬೇ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಆಕಾಸಟ್ಠಾ ಚ ಭೂಮಟ್ಠಾ, ರತನಾ ಜೋತನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜ ರತನಾ ಜೋತನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಮಾನುಸಕಾ ಚ ದಿಬ್ಬಾ ಚ, ತುರಿಯಾ ವಜ್ಜನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜುಭೋ ಅಭಿರವನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ವಿಚಿತ್ತಪುಪ್ಫಾ ಗಗನಾ, ಅಭಿವಸ್ಸನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಿ ಅಜ್ಜ ಪವಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ ಆಭುಜತಿ, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಪಕಮ್ಪತಿ;

ತೇಪಜ್ಜುಭೋ ಅಭಿರವನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ನಿರಯೇಪಿ ¶ ದಸಸಹಸ್ಸೇ, ಅಗ್ಗೀ ನಿಬ್ಬನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜ ನಿಬ್ಬುತಾ ಅಗ್ಗೀ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ವಿಮಲೋ ಹೋತಿ ಸೂರಿಯೋ, ಸಬ್ಬಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಾರಕಾ;

ತೇಪಿ ಅಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಅನೋವಟ್ಠೇನ ¶ ಉದಕಂ, ಮಹಿಯಾ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿ ತಾವದೇ;

ತಮ್ಪಜ್ಜುಬ್ಭಿಜ್ಜತೇ ಮಹಿಯಾ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ತಾರಾಗಣಾ ವಿರೋಚನ್ತಿ, ನಕ್ಖತ್ತಾ ಗಗನಮಣ್ಡಲೇ;

ವಿಸಾಖಾ ಚನ್ದಿಮಾಯುತ್ತಾ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಬಿಲಾಸಯಾ ದರೀಸಯಾ, ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ ಸಕಾಸಯಾ;

ತೇಪಜ್ಜ ಆಸಯಾ ಛುದ್ಧಾ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ನ ಹೋತಿ ಅರತಿ ಸತ್ತಾನಂ, ಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜ ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ರೋಗಾ ತದೂಪಸಮ್ಮನ್ತಿ, ಜಿಘಚ್ಛಾ ಚ ವಿನಸ್ಸತಿ;

ತಾನಿಪಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ರಾಗೋ ತದಾ ತನು ಹೋತಿ, ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ವಿನಸ್ಸತಿ;

ತೇಪಜ್ಜ ವಿಗತಾ ಸಬ್ಬೇ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಭಯಂ ತದಾ ನ ಭವತಿ, ಅಜ್ಜಪೇತಂ ಪದಿಸ್ಸತಿ;

ತೇನ ಲಿಙ್ಗೇನ ಜಾನಾಮ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ರಜೋ ನುದ್ಧಂಸತಿ ಉದ್ಧಂ, ಅಜ್ಜಪೇತಂ ಪದಿಸ್ಸತಿ;

ತೇನ ಲಿಙ್ಗೇನ ಜಾನಾಮ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಅನಿಟ್ಠಗನ್ಧೋ ¶ ಪಕ್ಕಮತಿ, ದಿಟ್ಠಗನ್ಧೋ ಪವಾಯತಿ;

ಸೋಪಜ್ಜ ವಾಯತಿ ಗನ್ಧೋ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಸಬ್ಬೇ ¶ ದೇವಾ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಠಪಯಿತ್ವಾ ಅರೂಪಿನೋ;

ತೇಪಜ್ಜ ಸಬ್ಬೇ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಯಾವತಾ ನಿರಯಾ ನಾಮ, ಸಬ್ಬೇ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಾವದೇ;

ತೇಪಜ್ಜ ಸಬ್ಬೇ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಕುಟ್ಟಾ ಕವಾಟಾ ಸೇಲಾ ಚ, ನ ಹೋನ್ತಾವರಣಾ ತದಾ;

ಆಕಾಸಭೂತಾ ತೇಪಜ್ಜ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ಚುತೀ ಚ ಉಪಪತ್ತಿ ಚ, ಖಣೇ ತಸ್ಮಿಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ತಾನಿಪಜ್ಜ ಪದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘ದಳ್ಹಂ ¶ ಪಗ್ಗಣ್ಹ ವೀರಿಯಂ, ಮಾ ನಿವತ್ತ ಅಭಿಕ್ಕಮ;

ಮಯಮ್ಪೇತಂ ವಿಜಾನಾಮ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’’ತಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲಸ್ಸ ಚ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾನಞ್ಚ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಮತ್ತಾಯ ಸಞ್ಜಾತುಸ್ಸಾಹೋ ಹುತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಅಮೋಘವಚನಾ, ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಕಥಾಯ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ. ಯಥಾ ಹಿ ಆಕಾಸೇ ಖಿತ್ತಲೇಡ್ಡುಸ್ಸ ಪತನಂ ಧುವಂ, ಜಾತಸ್ಸ ಮರಣಂ ಧುವಂ, ಅರುಣೇ ಉಗ್ಗತೇ ಸೂರಿಯಸ್ಸುಟ್ಠಾನಂ, ಆಸಯಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಸೀಹಸ್ಸ ಸೀಹನಾದನದನಂ, ಗರುಗಬ್ಭಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಭಾರಮೋರೋಪನಂ ಅವಸ್ಸಂಭಾವೀ, ಏವಮೇವ ಬುದ್ಧಾನಂ ವಚನಂ ನಾಮ ಧುವಂ ಅಮೋಘಂ, ಅದ್ಧಾ ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ದಸಸಹಸ್ಸೀನ ಚೂಭಯಂ;

ತುಟ್ಠಹಟ್ಠೋ ಪಮೋದಿತೋ, ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಹಂ ತದಾ.

‘‘ಅದ್ವೇಜ್ಝವಚನಾ ಬುದ್ಧಾ, ಅಮೋಘವಚನಾ ಜಿನಾ;

ವಿತಥಂ ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ, ಧುವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಾಮಹಂ.

‘‘ಯಥಾ ¶ ಖಿತ್ತಂ ನಭೇ ಲೇಡ್ಡು, ಧುವಂ ಪತತಿ ಭೂಮಿಯಂ;

ತಥೇವ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಾನಂ, ವಚನಂ ಧುವಸಸ್ಸತಂ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ, ಮರಣಂ ಧುವಸಸ್ಸತಂ;

ತಥೇವ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಾನಂ, ವಚನಂ ಧುವಸಸ್ಸತಂ.

‘‘ಯಥಾ ರತ್ತಿಕ್ಖಯೇ ಪತ್ತೇ, ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ಧುವಂ;

ತಥೇವ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಾನಂ, ವಚನಂ ಧುವಸಸ್ಸತಂ.

‘‘ಯಥಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಸಯನಸ್ಸ, ಸೀಹಸ್ಸ ನದನಂ ಧುವಂ;

ತಥೇವ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಾನಂ, ವಚನಂ ಧುವಸಸ್ಸತಂ.

‘‘ಯಥಾ ಆಪನ್ನಸತ್ತಾನಂ, ಭಾರಮೋರೋಪನಂ ಧುವಂ;

ತಥೇವ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಾನಂ, ವಚನಂ ಧುವಸಸ್ಸತ’’ನ್ತಿ.

ಸೋ ‘‘ಧುವಾಹಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಕತಸನ್ನಿಟ್ಠಾನೋ ಬುದ್ಧಕಾರಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಉಪಧಾರೇತುಂ ‘‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾ, ಕಿಂ ¶ ಉದ್ಧಂ, ಉದಾಹು ಅಧೋ, ದಿಸಾಸು, ವಿದಿಸಾಸೂ’’ತಿ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಕಲಂ ಧಮ್ಮಧಾತುಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಪೋರಾಣಕಬೋಧಿಸತ್ತೇಹಿ ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ಅತ್ತಾನಂ ಓವದಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿಂ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತೋ ಉದಕಕುಮ್ಭೋ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ಉದಕಂ ¶ ವಮತಿಯೇವ, ನ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ, ಏವಮೇವ ಧನಂ ವಾ ಯಸಂ ವಾ ಪುತ್ತಂ ವಾ ದಾರಂ ವಾ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಂ ವಾ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಯಾಚಕಾನಂ ಸಬ್ಬಂ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ದದಮಾನೋ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಹನ್ದ ಬುದ್ಧಕರೇ ಧಮ್ಮೇ, ವಿಚಿನಾಮಿ ಇತೋ ಚಿತೋ;

ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ದಸ ದಿಸಾ, ಯಾವತಾ ಧಮ್ಮಧಾತುಯಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಅನುಚಿಣ್ಣಂ ಮಹಾಪಥಂ.

‘‘ಇಮಂ ¶ ತ್ವಂ ಪಠಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ದಾನಪಾರಮಿತಂ ಗಚ್ಛ, ಯದಿ ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಕುಮ್ಭೋ ಸಮ್ಪುಣ್ಣೋ, ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಧೋಕತೋ;

ವಮತೇವುದಕಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ, ನ ತತ್ಥ ಪರಿರಕ್ಖತಿ.

‘‘ತಥೇವ ಯಾಚಕೇ ದಿಸ್ವಾ, ಹೀನಮುಕ್ಕಟ್ಠಮಜ್ಝಿಮೇ;

ದದಾಹಿ ದಾನಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ, ಕುಮ್ಭೋ ವಿಯ ಅಧೋಕತೋ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ದುತಿಯಂ ಸೀಲಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೀಲಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಚಮರೀಮಿಗೋ ನಾಮ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಾಲಮೇವ ರಕ್ಖತಿ, ಏವಂ ತ್ವಮ್ಪಿ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಸೀಲಮೇವ ರಕ್ಖನ್ತೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ದುತಿಯಂ ಸೀಲಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ದುತಿಯಂ ಸೀಲಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ದುತಿಯಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ಸೀಲಪಾರಮಿತಂ ಗಚ್ಛ, ಯದಿ ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಚಮರೀ ವಾಲಂ, ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಲಗ್ಗಿತಂ;

ಉಪೇತಿ ಮರಣಂ ತತ್ಥ, ನ ವಿಕೋಪೇತಿ ವಾಲಧಿಂ.

‘‘ತಥೇವ ¶ ಚತೂಸು ¶ , ಭೂಮೀಸು, ಸೀಲಾನಿ ಪರಿಪೂರಯ;

ಪರಿರಕ್ಖ ಸಬ್ಬದಾ ಸೀಲಂ, ಚಮರೀ ವಿಯ ವಾಲಧಿ’’ನ್ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ¶ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ತತಿಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಚಿರಂ ಬನ್ಧನಾಗಾರೇ ವಸಮಾನೋ ಪುರಿಸೋ ನ ತತ್ಥ ಸಿನೇಹಂ ಕರೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋಯೇವ ಅವಸಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಭವೇ ಬನ್ಧನಾಗಾರಸದಿಸೇ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಭವೇಹಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿಮುಖೋವ ಹೋಹಿ, ಏವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ತತಿಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ತತಿಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ತತಿಯಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿತಂ ಗಚ್ಛ, ಯದಿ ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ.

‘‘ಯಥಾ ಅನ್ದುಘರೇ ಪುರಿಸೋ, ಚಿರವುತ್ಥೋ ದುಖಟ್ಟಿತೋ;

ನ ತತ್ಥ ರಾಗಂ ಜನೇತಿ, ಮುತ್ತಿಮೇವ ಗವೇಸತಿ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಂ ಸಬ್ಬಭವೇ, ಪಸ್ಸ ಅನ್ದುಘರೇ ವಿಯ;

ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿಮುಖೋ ಹೋಹಿ, ಭವತೋ ಪರಿಮುತ್ತಿಯಾ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಹೀನಮಜ್ಝಿಮುಕ್ಕಟ್ಠೇಸು ಕಞ್ಚಿ ಅವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಣ್ಡಿತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಪಿಣ್ಡಚಾರಿಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಹೀನಾದಿಕೇಸು ಕುಲೇಸು ಕಿಞ್ಚಿ ಅವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಯಾಪನಂ ಲಭತಿ, ಏವಂ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಪಣ್ಡಿತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ¶ ¶ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ಚತುತ್ಥಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿತಂ ಗಚ್ಛ, ಯದಿ ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಹೀನಮುಕ್ಕಟ್ಠಮಜ್ಝಿಮೇ;

ಕುಲಾನಿ ನ ವಿವಜ್ಜೇನ್ತೋ, ಏವಂ ಲಭತಿ ಯಾಪನಂ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ, ಪರಿಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಬುಧಂ ಜನಂ;

ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ಪಞ್ಚಮಂ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ಸಬ್ಬಇರಿಯಾಪಥೇಸು ದಳ್ಹವೀರಿಯೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಭವೇಸು ಸಬ್ಬಇರಿಯಾಪಥೇಸು ದಳ್ಹವೀರಿಯೋ ಅನೋಲೀನವೀರಿಯೋ ಸಮಾನೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಪಞ್ಚಮಂ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಪಞ್ಚಮಂ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ಪಞ್ಚಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ವೀರಿಯಪಾರಮಿತಂ ಗಚ್ಛ, ಯದಿ ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ, ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಚಙ್ಕಮೇ;

ಅಲೀನವೀರಿಯೋ ಹೋತಿ, ಪಗ್ಗಹಿತಮನೋ ಸದಾ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಂ ಸಬ್ಬಭವೇ, ಪಗ್ಗಣ್ಹ ವೀರಿಯಂ ದಳ್ಹಂ;

ವೀರಿಯಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ಛಟ್ಠಂ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ¶ ಪಟ್ಠಾಯ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಸಮ್ಮಾನನೇಪಿ ಅವಮಾನನೇಪಿ ಖಮೋವ ಭವೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಪಥವಿಯಂ ನಾಮ ಸುಚಿಮ್ಪಿ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಅಸುಚಿಮ್ಪಿ, ನ ತೇನ ಪಥವೀ ಸಿನೇಹಂ, ನ ಪಟಿಘಂ ಕರೋತಿ, ಖಮತಿ ಸಹತಿ ಅಧಿವಾಸೇತಿಯೇವ, ಏವಂ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಮ್ಮಾನನಾವಮಾನನಕ್ಖಮೋವ ಸಮಾನೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಛಟ್ಠಂ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಛಟ್ಠಮಂ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ಛಟ್ಠಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ತತ್ಥ ಅದ್ವೇಜ್ಝಮಾನಸೋ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ¶ ಪಥವೀ ನಾಮ, ಸುಚಿಮ್ಪಿ ಅಸುಚಿಮ್ಪಿ ಚ;

ಸಬ್ಬಂ ಸಹತಿ ನಿಕ್ಖೇಪಂ, ನ ಕರೋತಿ ಪಟಿಘಂ ತಯಾ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಸಮ್ಮಾನಾವಮಾನಕ್ಖಮೋ;

ಖನ್ತಿಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ಸತ್ತಮಂ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಅಸನಿಯಾ ¶ ಮತ್ಥಕೇ ಪತಮಾನಾಯಪಿ ಧನಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಛನ್ದಾದಿವಸೇನ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದಂ ನಾಮ ಮಾಕಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಓಸಧಿತಾರಕಾ ನಾಮ ಸಬ್ಬಉತೂಸು ಅತ್ತನೋ ಗಮನವೀಥಿಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಾಯ ವೀಥಿಯಾ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಕವೀಥಿಯಾವ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಚ್ಚಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಂ ನಾಮ ಅಕರೋನ್ತೋಯೇವ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಸತ್ತಮಂ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಸತ್ತಮಂ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ¶ ತ್ವಂ ಸತ್ತಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ತತ್ಥ ಅದ್ವೇಜ್ಝವಚನೋ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಓಸಧೀ ನಾಮ, ತುಲಾಭೂತಾ ಸದೇವಕೇ;

ಸಮಯೇ ಉತುವಸ್ಸೇ ವಾ, ನ ವೋಕ್ಕಮತಿ ವೀಥಿತೋ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಚ್ಚೇಸು, ಮಾ ವೋಕ್ಕಮಸಿ ವೀಥಿತೋ;

ಸಚ್ಚಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ಅಟ್ಠಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇ ನಿಚ್ಚಲೋ ಭವೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಪಬ್ಬತೋ ನಾಮ ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ವಾತೇಹಿ ಪಹಟೋಪಿ ನ ಕಮ್ಪತಿ ನ ಚಲತಿ, ಅತ್ತನೋ ಠಾನೇಯೇವ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇ ನಿಚ್ಚಲೋ ಹೋನ್ತೋವ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಅಟ್ಠಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ¶ ¶ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಅಟ್ಠಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ಅಟ್ಠಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ತತ್ಥ ತ್ವಂ ಅಚಲೋ ಹುತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಪಬ್ಬತೋ ಸೇಲೋ, ಅಚಲೋ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೋ;

ನ ಕಮ್ಪತಿ ಭುಸವಾತೇಹಿ, ಸಕಟ್ಠಾನೇವ ತಿಟ್ಠತಿ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇ, ಸಬ್ಬದಾ ಅಚಲೋ ಭವ;

ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ನವಮಂ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನವಮಂ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಅಹಿತೇಸುಪಿ ಹಿತೇಸುಪಿ ಏಕಚಿತ್ತೋ ಭವೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಉದಕಂ ನಾಮ ಪಾಪಜನಸ್ಸಾಪಿ ಕಲ್ಯಾಣಜನಸ್ಸಾಪಿ ಸೀತಿಭಾವಂ ಏಕಸದಿಸಂ ಕತ್ವಾ ಫರತಿ, ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ¶ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಏಕಚಿತ್ತೋವ ಹೋನ್ತೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ನವಮಂ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ನವಮಂ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ನವಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ಮೇತ್ತಾಯ ಅಸಮೋ ಹೋಹಿ, ಯದಿ ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಉದಕಂ ನಾಮ, ಕಲ್ಯಾಣೇ ಪಾಪಕೇ ಜನೇ;

ಸಮಂ ಫರತಿ ಸೀತೇನ, ಪವಾಹೇತಿ ರಜೋಮಲಂ.

‘‘ತಥೇವ ¶ ತ್ವಮ್ಪಿ ಅಹಿತಹಿತೇ, ಸಮಂ ಮೇತ್ತಾಯ ಭಾವಯ;

ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ಅಥಸ್ಸ ‘‘ನ ಏತ್ತಕೇಹೇವ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಉಪಧಾರಯತೋ ದಸಮಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಮ್ಪಿ ಪೂರೇಯ್ಯಾಸಿ. ಸುಖೇಪಿ ದುಕ್ಖೇಪಿ ಮಜ್ಝತ್ತೋವ ಭವೇಯ್ಯಾಸಿ. ಯಥಾ ಹಿ ಪಥವೀ ನಾಮ ಸುಚಿಮ್ಪಿ ಅಸುಚಿಮ್ಪಿ ಪಕ್ಖಿಪ್ಪಮಾನಾ ಮಜ್ಝತ್ತಾವ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸುಖದುಕ್ಖೇಸು ಮಜ್ಝತ್ತೋವ ಹೋನ್ತೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ದಸಮಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ನ ¶ ಹೇತೇ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಭವಿಸ್ಸರೇ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಚಿನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ.

‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ದಸಮಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಂ;

ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಆಸೇವಿತನಿಸೇವಿತಂ.

‘‘ಇಮಂ ತ್ವಂ ದಸಮಂ ತಾವ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯ;

ತುಲಾಭೂತೋ ದಳ್ಹೋ ಹುತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸಿ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಪಥವೀ ನಾಮ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಅಸುಚಿಂ ಸುಚಿಂ;

ಉಪೇಕ್ಖತಿ ಉಭೋಪೇತೇ, ಕೋಪಾನುನಯವಜ್ಜಿತಾ.

‘‘ತಥೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸುಖದುಕ್ಖೇ, ತುಲಾಭೂತೋ ಸದಾ ಭವ;

ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ.

ತತೋ ¶ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೇಹಿ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ ಬೋಧಿಪರಿಪಾಚನಾ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾ ಏತ್ತಕಾಯೇವ, ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇ ನತ್ಥಿ, ಇಮಾಪಿ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಉದ್ಧಂ ಆಕಾಸೇಪಿ ನತ್ಥಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ಪಥವಿಯಮ್ಪಿ, ಪುರತ್ಥಿಮಾದೀಸು ದಿಸಾಸುಪಿ ನತ್ಥಿ, ಮಯ್ಹಮೇವ ಪನ ಹದಯಮಂಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ. ಏವಂ ತಾಸಂ ಹದಯೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ತಾ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಅನುಲೋಮಪಟಿಲೋಮಂ ಸಮ್ಮಸತಿ, ಪರಿಯನ್ತೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಆದಿಂ ಪಾಪೇತಿ, ಆದಿಮ್ಹಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಯನ್ತೇ ಠಪೇತಿ, ಮಜ್ಝೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಭತೋ ಓಸಾಪೇತಿ, ಉಭತೋ ಕೋಟೀಸು ¶ ಹೇತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಓಸಾಪೇತಿ. ಬಾಹಿರಕಭಣ್ಡಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ದಾನಪಾರಮೀ ನಾಮ, ಅಙ್ಗಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ದಾನಉಪಪಾರಮೀ ನಾಮ, ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ದಾನಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮಾತಿ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ದಸ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ ದಸ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋ ಯನ್ತತೇಲಂ ವಿನಿವಟ್ಟೇನ್ತೋ ವಿಯ ಮಹಾಮೇರುಂ ಮತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ ಚಕ್ಕವಾಳಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಆಲುಳೇನ್ತೋ ವಿಯ ಚ ಸಮ್ಮಸಿ. ತಸ್ಸೇವಂ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಸಮ್ಮಸನ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮತೇಜೇನ ಚತುನಹುತಾಧಿಕದ್ವಿಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸಬಹಲಾ ಅಯಂ ಮಹಾಪಥವೀ ಹತ್ಥಿನಾ ಅಕ್ಕನ್ತನಳಕಲಾಪೋ ವಿಯ, ಪೀಳಿಯಮಾನಂ ಉಚ್ಛುಯನ್ತಂ ವಿಯ ಚ ಮಹಾವಿರವಂ ವಿರವಮಾನಾ ಸಙ್ಕಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪವೇಧಿ, ಕುಲಾಲಚಕ್ಕಂ ವಿಯ ತೇಲಯನ್ತಚಕ್ಕಂ ವಿಯ ಚ ಪರಿಬ್ಭಮಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಏತ್ತಕಾಯೇವ ತೇ ಲೋಕೇ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಾಚನಾ;

ತತುದ್ಧಂ ನತ್ಥಿ ಅಞ್ಞತ್ರ, ದಳ್ಹಂ ತತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಹ.

‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಮಸತೋ, ಸಭಾವಸರಸಲಕ್ಖಣೇ;

ಧಮ್ಮತೇಜೇನ ವಸುಧಾ, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಪಕಮ್ಪಥ.

‘‘ಚಲತೀ ರವತೀ ಪಥವೀ, ಉಚ್ಛುಯನ್ತಂವ ಪೀಳಿತಂ;

ತೇಲಯನ್ತೇ ಯಥಾ ಚಕ್ಕಂ, ಏವಂ ಕಮ್ಪತಿ ಮೇದನೀ’’ತಿ.

ಮಹಾಪಥವಿಯಾ ¶ ಕಮ್ಪಮಾನಾಯ ರಮ್ಮನಗರವಾಸಿನೋ ಸಣ್ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಯುಗನ್ತವಾತಬ್ಭಾಹತಾ ಮಹಾಸಾಲಾ ವಿಯ ಮುಚ್ಛಿತಮುಚ್ಛಿತಾವ ಪಪತಿಂಸು, ಘಟಾದೀನಿ ¶ ಕುಲಾಲಭಾಜನಾನಿ ಪವಟ್ಟನ್ತಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಹರನ್ತಾನಿ ಚುಣ್ಣವಿಚುಣ್ಣಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ಮಹಾಜನೋ ಭೀತತಸಿತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ನಾಗಾವಟ್ಟೋ ಅಯಂ ಭೂತಯಕ್ಖದೇವತಾಸು ಅಞ್ಞತರಾವಟ್ಟೋತಿ ನ ಹಿ ಮಯಂ ಏತಂ ಜಾನಾಮ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಅಯಂ ಮಹಾಜನೋ ಉಪದ್ದುತೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಇಮಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಪಾಪಕಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಉದಾಹು ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಕಥೇಥ ನೋ ಏತಂ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಅಥ ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಮಾ ಭಾಯಥ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥ, ನತ್ಥಿ ವೋ ಇತೋನಿದಾನಂ ಭಯಂ. ಯೋ ಸೋ ಮಯಾ ಅಜ್ಜ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ‘ಅನಾಗತೇ ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಬ್ಯಾಕತೋ, ಸೋ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಸಮ್ಮಸತಿ, ತಸ್ಸ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಸಮ್ಮಸನ್ತಸ್ಸ ವಿಲೋಳೇನ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮತೇಜೇನ ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನ ಕಮ್ಪತಿ, ಚೇವ, ರವತಿ ಚಾ’’ತಿ ಆಹ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಯಾವತಾ ಪರಿಸಾ ಆಸಿ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪರಿವೇಸನೇ;

ಪವೇಧಮಾನಾ ಸಾ ತತ್ಥ, ಮುಚ್ಛಿತಾ ಸೇಸಿ ಭೂಮಿಯಂ.

‘‘ಘಟಾನೇಕಸಹಸ್ಸಾನಿ ¶ , ಕುಮ್ಭೀನಞ್ಚ ಸತಾ ಬಹೂ;

ಸಞ್ಚುಣ್ಣಮಥಿತಾ ತತ್ಥ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಘಟ್ಟಿತಾ.

‘‘ಉಬ್ಬಿಗ್ಗಾ ತಸಿತಾ ಭೀತಾ, ಭನ್ತಾ ಬ್ಯಧಿತಮಾನಸಾ;

ಮಹಾಜನಾ ಸಮಾಗಮ್ಮ, ದೀಪಙ್ಕರಮುಪಾಗಮುಂ.

‘ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಲೋಕಸ್ಸ, ಕಲ್ಯಾಣಮಥ ಪಾಪಕಂ;

ಸಬ್ಬೋ ಉಪದ್ದುತೋ ಲೋಕೋ, ತಂ ವಿನೋದೇಹಿ ಚಕ್ಖುಮ’.

‘‘ತೇಸಂ ತದಾ ಸಞ್ಞಾಪೇಸಿ, ದೀಪಙ್ಕರೋ ಮಹಾಮುನಿ;

ವಿಸ್ಸತ್ಥಾ ಹೋಥ ಮಾ ಭಾಥ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಥವಿಕಮ್ಪನೇ.

‘‘ಯಮಹಂ ಅಜ್ಜ ಬ್ಯಾಕಾಸಿಂ, ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ;

ಏಸೋ ಸಮ್ಮಸತಿ ಧಮ್ಮಂ, ಪುಬ್ಬಕಂ ಜಿನಸೇವಿತಂ.

‘‘ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮಸತೋ ಧಮ್ಮಂ, ಬುದ್ಧಭೂಮಿಂ ಅಸೇಸತೋ;

ತೇನಾಯಂ ಕಮ್ಪಿತಾ ಪಥವೀ, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಸದೇವಕೇ’’ತಿ.

ಮಹಾಜನೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಆದಾಯ ರಮ್ಮನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ¶ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ರಮ್ಮನಗರಮೇವ ಪಾವಿಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ನಿಸಿನ್ನಾಸನಾ ವುಟ್ಠಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಬುದ್ಧಸ್ಸ ¶ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಮನೋ ನಿಬ್ಬಾಯಿ ತಾವದೇ;

ಸಬ್ಬೇ ಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ, ಪುನಾಪಿ ಅಭಿವನ್ದಿಸುಂ.

‘‘ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಗುಣಂ, ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾನ ಮಾನಸಂ;

ದೀಪಙ್ಕರಂ ನಮಸ್ಸಿತ್ವಾ, ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಹಿಂ ತದಾ’’ತಿ.

ಅಥ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಹನ್ತಂ ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಮಾಲಾಗನ್ಧೇಹಿ ¶ ಪೂಜೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯ್ಯ ಸುಮೇಧತಾಪಸ, ತಯಾ ಅಜ್ಜ ದೀಪಙ್ಕರದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ಮಹತೀ ಪತ್ಥನಾ ಪತ್ಥಿತಾ, ಸಾ ತೇ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಸಮಿಜ್ಝತು, ಮಾ ತೇ ಭಯಂ ವಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಅಹೋಸಿ, ಸರೀರೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋಪಿ ರೋಗೋ ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಖಿಪ್ಪಂ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝ. ಯಥಾ ಪುಪ್ಫೂಪಗಫಲೂಪಗಾ ರುಕ್ಖಾ ಸಮಯೇ ಪುಪ್ಫನ್ತಿ ಚೇವ ಫಲನ್ತಿ ಚ, ತಥೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಸಮಯಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಖಿಪ್ಪಂ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಂ ಫುಸಸ್ಸೂ’’ತಿಆದೀನಿ ಥುತಿಮಙ್ಗಲಾನಿ ಪಯಿರುದಾಹಂಸು, ಏವಂ ಪಯಿರುದಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ದೇವಟ್ಠಾನಮೇವ ಅಗಮಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ದೇವತಾಹಿ ಅಭಿತ್ಥುತೋ ‘‘ಅಹಂ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವೀರಿಯಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ನಭಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ತೇನ ವುತ್ತಂ –

‘‘ದಿಬ್ಬಂ ಮಾನುಸಕಂ ಪುಪ್ಫಂ, ದೇವಾ ಮಾನುಸಕಾ ಉಭೋ;

ಸಮೋಕಿರನ್ತಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ, ವುಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಆಸನಾ.

‘‘ವೇದಯನ್ತಿ ಚ ತೇ ಸೋತ್ಥಿಂ, ದೇವಾ ಮಾನುಸಕಾ ಉಭೋ;

ಮಹನ್ತಂ ಪತ್ಥಿತಂ ತುಯ್ಹಂ, ತಂ ಲಭಸ್ಸು ಯಥಿಚ್ಛಿತಂ.

‘‘ಸಬ್ಬೀತಿಯೋ ವಿವಜ್ಜನ್ತು, ಸೋಕೋ ರೋಗೋ ವಿನಸ್ಸತು;

ಮಾ ತೇ ಭವನ್ತ್ವನ್ತರಾಯಾ, ಫುಸ ಖಿಪ್ಪಂ ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಂ.

‘‘ಯಥಾಪಿ ಸಮಯೇ ಪತ್ತೇ, ಪುಪ್ಫನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಿನೋ ದುಮಾ;

ತಥೇವ ತ್ವಂ ಮಹಾವೀರ, ಬುದ್ಧಞಾಣೇನ ಪುಪ್ಫಸ್ಸು.

‘‘ಯಥಾ ¶ ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ಪೂರಯುಂ ದಸ ಪಾರಮೀ;

ತಥೇವ ತ್ವಂ ಮಹಾವೀರ, ಪೂರಯ ದಸ ಪಾರಮೀ.

‘‘ಯಥಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ಬೋಧಿಮಣ್ಡಮ್ಹಿ ಬುಜ್ಝರೇ;

ತಥೇವ ತ್ವಂ ಮಹಾವೀರ, ಬುಜ್ಝಸ್ಸು ಜಿನಬೋಧಿಯಂ.

‘‘ಯಥಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತಯುಂ;

ತಥೇವ ತ್ವಂ ಮಹಾವೀರ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತಯ.

‘‘ಪುಣ್ಣಮಾಯೇ ¶ ಯಥಾ ಚನ್ದೋ, ಪರಿಸುದ್ಧೋ ವಿರೋಚತಿ;

ತಥೇವ ತ್ವಂ ಪುಣ್ಣಮನೋ, ವಿರೋಚ ದಸಸಹಸ್ಸಿಯಂ.

‘‘ರಾಹುಮುತ್ತೋ ¶ ಯಥಾ ಸೂರಿಯೋ, ತಾಪೇನ ಅತಿರೋಚತಿ;

ತಥೇವ ಲೋಕಾ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ, ವಿರೋಚ ಸಿರಿಯಾ ತುವಂ.

‘‘ಯಥಾ ಯಾ ಕಾಚಿ ನದಿಯೋ, ಓಸರನ್ತಿ ಮಹೋದಧಿಂ;

ಏವಂ ಸದೇವಕಾ ಲೋಕಾ, ಓಸರನ್ತು ತವನ್ತಿಕೇ.

‘‘ತೇಹಿ ಥುತಪ್ಪಸತ್ಥೋ ಸೋ, ದಸ ಧಮ್ಮೇ ಸಮಾದಿಯ;

ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಪರಿಪೂರೇನ್ತೋ, ಪವನಂ ಪಾವಿಸೀ ತದಾ’’ತಿ.

ರಮ್ಮನಗರವಾಸಿನೋಪಿ ಖೋ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಂಸು. ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ ಸರಣಾದೀಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ರಮ್ಮನಗರಮ್ಹಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತತೋ ಉದ್ಧಮ್ಪಿ ಯಾವತಾಯುಕಂ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ಸಬ್ಬಂ ಬುದ್ಧಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ. ತತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಬುದ್ಧವಂಸೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ವುತ್ತಞ್ಹಿ ತತ್ಥ –

‘‘ತದಾ ತೇ ಭೋಜಯಿತ್ವಾನ, ಸಸಙ್ಘಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ;

ಉಪಗಚ್ಛುಂ ಸರಣಂ ತಸ್ಸ, ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ.

‘‘ಸರಣಾಗಮನೇ ಕಞ್ಚಿ, ನಿವೇಸೇತಿ ತಥಾಗತೋ;

ಕಞ್ಚಿ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು, ಸೀಲೇ ದಸವಿಧೇ ಪರಂ.

‘‘ಕಸ್ಸಚಿ ¶ ದೇತಿ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ಚತುರೋ ಫಲಮುತ್ತಮೇ;

ಕಸ್ಸಚಿ ಅಸಮೇ ಧಮ್ಮೇ, ದೇತಿ ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ.

‘‘ಕಸ್ಸಚಿ ¶ ವರಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ, ಅಟ್ಠ ದೇತಿ ನರಾಸಭೋ;

ತಿಸ್ಸೋ ಕಸ್ಸಚಿ ವಿಜ್ಜಾಯೋ, ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಪವೇಚ್ಛತಿ.

‘‘ತೇನ ಯೋಗೇನ ಜನಕಾಯಂ, ಓವದತಿ ಮಹಾಮುನಿ;

ತೇನ ವಿತ್ಥಾರಿಕಂ ಆಸಿ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಸಾಸನಂ.

‘‘ಮಹಾಹನುಸಭಕ್ಖನ್ಧೋ, ದೀಪಙ್ಕರಸನಾಮಕೋ;

ಬಹೂ ಜನೇ ತಾರಯತಿ, ಪರಿಮೋಚೇತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ.

‘‘ಬೋಧನೇಯ್ಯಂ ಜನಂ ದಿಸ್ವಾ, ಸತಸಹಸ್ಸೇಪಿ ಯೋಜನೇ;

ಖಣೇನ ಉಪಗನ್ತ್ವಾನ, ಬೋಧೇತಿ ತಂ ಮಹಾಮುನಿ.

‘‘ಪಠಮಾಭಿಸಮಯೇ ಬುದ್ಧೋ, ಕೋಟಿಸತಮಬೋಧಯಿ;

ದುತಿಯಾಭಿಸಮಯೇ ನಾಥೋ, ನವುತಿಕೋಟಿಮಬೋಧಯಿ.

‘‘ಯದಾ ಚ ದೇವಭವನಮ್ಹಿ, ಬುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಮದೇಸಯಿ;

ನವುತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಂ, ತತಿಯಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹು.

‘‘ಸನ್ನಿಪಾತಾ ¶ ತಯೋ ಆಸುಂ, ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ;

ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಾನಂ, ಪಠಮೋ ಆಸಿ ಸಮಾಗಮೋ.

‘‘ಪುನ ನಾರದಕೂಟಮ್ಹಿ, ಪವಿವೇಕಗತೇ ಜಿನೇ;

ಖೀಣಾಸವಾ ವೀತಮಲಾ, ಸಮಿಂಸು ಸತಕೋಟಿಯೋ.

‘‘ಯಮ್ಹಿ ಕಾಲೇ ಮಹಾವೀರೋ, ಸುದಸ್ಸನಸಿಲುಚ್ಚಯೇ;

ನವುತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸೇಹಿ, ಪವಾರೇಸಿ ಮಹಾಮುನಿ.

‘‘ಅಹಂ ತೇನ ಸಮಯೇನ, ಜಟಿಲೋ ಉಗ್ಗತಾಪನೋ;

ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಮ್ಹಿ ಚರಣೋ, ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾಸು ಪಾರಗೂ.

‘‘ದಸವೀಸಸಹಸ್ಸಾನಂ ¶ , ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹು;

ಏಕದ್ವಿನ್ನಂ ಅಭಿಸಮಯಾ, ಗಣನಾತೋ ಅಸಙ್ಖಿಯಾ.

‘‘ವಿತ್ಥಾರಿಕಂ ಬಾಹುಜಞ್ಞಂ, ಇದ್ಧಂ ಫೀತಂ ಅಹು ತದಾ;

ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಸಾಸನಂ ಸುವಿಸೋಧಿತಂ.

‘‘ಚತ್ತಾರಿ ¶ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ;

ದೀಪಙ್ಕರಂ ಲೋಕವಿದುಂ, ಪರಿವಾರೇನ್ತಿ ಸಬ್ಬದಾ.

‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ತೇನ ಸಮಯೇನ, ಜಹನ್ತಿ ಮಾನುಸಂ ಭವಂ;

ಅಪತ್ತಮಾನಸಾ ಸೇಕ್ಖಾ, ಗರಹಿತಾ ಭವನ್ತಿ ತೇ.

‘‘ಸುಪುಪ್ಫಿತಂ ಪಾವಚನಂ, ಅರಹನ್ತೇಹಿ ತಾದಿಹಿ;

ಖೀಣಾಸವೇಹಿ ವಿಮಲೇಹಿ, ಉಪಸೋಭತಿ ಸದೇವಕೇ.

‘‘ನಗರಂ ರಮ್ಮವತೀ ನಾಮ, ಸುದೇವೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ;

ಸುಮೇಧಾ ನಾಮ ಜನಿಕಾ, ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ.

‘‘ಸುಮಙ್ಗಲೋ ಚ ತಿಸ್ಸೋ ಚ, ಅಹೇಸುಂ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ;

ಸಾಗತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ.

‘‘ನನ್ದಾ ಚೇವ ಸುನನ್ದಾ ಚ, ಅಹೇಸುಂ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ;

ಬೋಧಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಪಿಪ್ಫಲೀತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ.

‘‘ಅಸೀತಿಹತ್ಥಮುಬ್ಬೇಧೋ, ದೀಪಙ್ಕರೋ ಮಹಾಮುನಿ;

ಸೋಭತಿ ದೀಪರುಕ್ಖೋವ, ಸಾಲರಾಜಾವ ಫುಲ್ಲಿತೋ.

‘‘ಸತಸಹಸ್ಸವಸ್ಸಾನಿ, ಆಯು ತಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ;

ತಾವತಾ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಸೋ, ತಾರೇಸಿ ಜನತಂ ಬಹುಂ.

‘‘ಜೋತಯಿತ್ವಾನ ¶ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ, ಸನ್ತಾರೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ;

ಜಲಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧೋವ, ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೋ ಸಸಾವಕೋ.

‘‘ಸಾ ಚ ಇದ್ಧಿ ಸೋ ಚ ಯಸೋ, ತಾನಿ ಚ ಪಾದೇಸು ಚಕ್ಕರತನಾನಿ;

ಸಬ್ಬಂ ತಮನ್ತರಹಿತಂ, ನನು ರಿತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ.

ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ¶ ಪನ ಭಗವತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಂ, ದುತಿಯೇ ಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಂ, ತತಿಯೇ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ ನಾಮ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಹುತ್ವಾ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಸ್ಸ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ. ಸೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ರಜ್ಜಂ ನಿಯ್ಯಾದೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸೋ ತೀಣಿ ¶ ಪಿಟಕಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಞ್ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಚ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ. ಕೋಣ್ಡಞ್ಞಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪನ ರಮ್ಮವತೀ ನಾಮ ನಗರಂ, ಸುನನ್ದೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ ಪಿತಾ, ಸುಜಾತಾ ನಾಮ ದೇವೀ ಮಾತಾ, ಭದ್ದೋ ಚ ಸುಭದ್ದೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಅನುರುದ್ಧೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ತಿಸ್ಸಾ ಚ ಉಪತಿಸ್ಸಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಸಾಲಕಲ್ಯಾಣೀ ಬೋಧಿ, ಅಟ್ಠಾಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಸರೀರಂ, ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ ಅಹೋಸಿ.

‘‘ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ಅನನ್ತತೇಜೋ ಅಮಿತಯಸೋ, ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ದುರಾಸದೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಪ್ಪೇ ಚತುರೋ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು ಮಙ್ಗಲೋ, ಸುಮನೋ, ರೇವತೋ, ಸೋಭಿತೋತಿ. ಮಙ್ಗಲಸ್ಸ ಭಗವತೋ ತಯೋ ಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ತೇಸು ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಂ, ತತಿಯೇ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ. ವೇಮಾತಿಕಭಾತಾ ಕಿರಸ್ಸ ಆನನ್ದಕುಮಾರೋ ನಾಮ ನವುತಿಕೋಟಿಸಙ್ಖಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಸೋ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಸಾಯ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ. ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಪುಬ್ಬಚರಿತಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಇದ್ಧಿಮಯಪತ್ತಚೀವರಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ‘‘ಏಥ, ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ ಆಹ. ಸಬ್ಬೇ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಇದ್ಧಿಮಯಪತ್ತಚೀವರಧರಾ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಮಹಾಥೇರಾ ವಿಯ ಆಕಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು. ಅಯಮಸ್ಸ ತತಿಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತೋ ಅಹೋಸಿ.

ಯಥಾ ¶ ಪನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಮನ್ತಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣಾಯೇವ ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ಅಹೋಸಿ, ನ ಏವಂ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ರುಕ್ಖಪಥವಿಪಬ್ಬತಸಮುದ್ದಾದಯೋ ಅನ್ತಮಸೋ ಉಕ್ಖಲಿಕಾದೀನಿ ಉಪಾದಾಯ ಸುವಣ್ಣಪಟ್ಟಪರಿಯೋನದ್ಧಾ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ. ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ ಪನಸ್ಸ ನವುತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೋಸಿ. ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾದಯೋ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ವಿರೋಚಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು, ರತ್ತಿನ್ದಿವಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ. ದಿವಾ ಸೂರಿಯಾಲೋಕೇನ ವಿಯ ಸತ್ತಾ ನಿಚ್ಚಂ ¶ ¶ ಬುದ್ಧಾಲೋಕೇನೇವ ವಿಚರಿಂಸು, ಸಾಯಂ ಪುಪ್ಫಿತಕುಸುಮಾನಂ, ಪಾತೋ ರವನಕಸಕುಣಾದೀನಞ್ಚ ವಸೇನ ಲೋಕೋ ರತ್ತಿನ್ದಿವಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ.

ಕಿಂ ಪನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಯಮಾನುಭಾವೋ ನತ್ಥೀತಿ? ನೋ ನತ್ಥಿ. ತೇಪಿ ಹಿ ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ ದಸಸಹಸ್ಸಿಂ ವಾ ಲೋಕಧಾತುಂ ತತೋ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ ಆಭಾಯ ಫರೇಯ್ಯುಂ. ಮಙ್ಗಲಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಪುಬ್ಬಪತ್ಥನಾವಸೇನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾ ವಿಯ ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ನಿಚ್ಚಕಾಲಮೇವ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಸೋ ಕಿರ ಬೋಧಿಸತ್ತಚರಿಯಕಾಲೇ ವೇಸ್ಸನ್ತರಸದಿಸೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಠಿತೋ ಸಪುತ್ತದಾರೋ ವಙ್ಕಪಬ್ಬತಸದಿಸೇ ಪಬ್ಬತೇ ವಸಿ. ಅಥೇಕೋ ಖರದಾಠಿಕೋ ನಾಮ ಯಕ್ಖೋ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದಾನಜ್ಝಾಸಯತಂ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಣ್ಣೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಹಾಸತ್ತಂ ದ್ವೇ ದಾರಕೇ ಯಾಚಿ. ಮಹಾಸತ್ತೋ ‘‘ದದಾಮಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತಕೇ’’ತಿ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೋ ಉದಕಪರಿಯನ್ತಂ ಪಥವಿಂ ಕಮ್ಪೇನ್ತೋ ದ್ವೇಪಿ ದಾರಕೇ ಅದಾಸಿ. ಯಕ್ಖೋ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಆಲಮ್ಬನಫಲಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಠತ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಮೂಲಕಲಾಪೇ ವಿಯ ದ್ವೇ ದಾರಕೇ ಖಾದಿ. ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಯಕ್ಖಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಮುಖೇ ವಿವಟಮತ್ತೇ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಂ ವಿಯ ಲೋಹಿತಧಾರಂ ಉಗ್ಗಿರಮಾನಂ ತಸ್ಸ ಮುಖಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ. ‘‘ಸುದಿನ್ನಂ ವತ ಮೇ ದಾನ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತಯತೋ ಪನಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಮಹನ್ತಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸ ಉದಪಾದಿ. ಸೋ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಮೇ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಅನಾಗತೇ ಇಮಿನಾವ ನೀಹಾರೇನ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೂ’’ತಿ ಪತ್ಥನಂ ಅಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ಪತ್ಥನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಬುದ್ಧಭೂತಸ್ಸ ಸರೀರತೋ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಏತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ಫರಿಂಸು.

ಅಪರಮ್ಪಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಚರಿತಂ ಅತ್ಥಿ. ಸೋ ಕಿರ ಬೋಧಿಸತ್ತಕಾಲೇ ಏಕಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಚೇತಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮಯಾ ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾವೇಠನನಿಯಾಮೇನ ಸಕಲಸರೀರಂ ವೇಠಾಪೇತ್ವಾ ರತನಮತ್ತಮಕುಳಂ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಸಪ್ಪಿಸ್ಸ ಪೂರಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಹಸ್ಸವಟ್ಟಿಯೋ ಜಾಲಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಸೀಸೇನಾದಾಯ ಸಕಲಸರೀರಂ ಜಾಲಾಪೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸಕಲರತ್ತಿಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ. ಏವಂ ಯಾವ ಅರುಣುಗ್ಗಮನಾ ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿಸ್ಸ ಲೋಮಕೂಪಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉಸುಮಂ ನ ಗಣ್ಹಿ. ಪದುಮಗಬ್ಭಂ ಪವಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ. ಧಮ್ಮೋ ಹಿ ನಾಮೇಸ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖನ್ತಂ ರಕ್ಖತಿ. ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

‘‘ಧಮ್ಮೋ ¶ ¶ ಹವೇ ರಕ್ಖತಿ ಧಮ್ಮಚಾರಿಂ, ಧಮ್ಮೋ ಸುಚಿಣ್ಣೋ ಸುಖಮಾವಹಾತಿ;

ಏಸಾನಿಸಂಸೋ ಧಮ್ಮೇ ಸುಚಿಣ್ಣೇ, ನ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ ಧಮ್ಮಚಾರೀ’’ತಿ. (ಥೇರಗಾ. ೩೦೩; ಜಾ. ೧.೧೦.೧೦೨; ೧.೧೫.೩೮೫);

ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ¶ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸರೀರೋಭಾಸೋ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ.

ತದಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸುರುಚಿ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥಾರಂ ನಿಮನ್ತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಧುರಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸ್ವೇ ಮಯ್ಹಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅತ್ಥೋತಿ? ‘‘ಕಿತ್ತಕಾ ಪನ ವೋ, ಭನ್ತೇ, ಪರಿವಾರಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಆಹ. ತದಾ ಪನ ಸತ್ಥು ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೋಯೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಭನ್ತೇ, ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಗೇಹೇ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಥಾತಿ. ಸತ್ಥಾ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸ್ವಾತನಾಯ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಏತ್ತಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಯಾಗುಭತ್ತವತ್ಥಾದೀನಿ ದಾತುಂ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ನಿಸೀದನಟ್ಠಾನಂ ಪನ ಕಥಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಸಾ ಚಿನ್ತಾ ಚತುರಾಸೀತಿಯೋಜನಸಹಸ್ಸಮತ್ಥಕೇ ಠಿತಸ್ಸ ದೇವರಞ್ಞೋ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಸನಸ್ಸ ಉಣ್ಹಭಾವಂ ಜನೇಸಿ. ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ ಮಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತುಕಾಮೋ’’ತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸುರುಚಿ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ನಿಸೀದನಟ್ಠಾನತ್ಥಾಯ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ಮಯಾಪಿ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಞ್ಞಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವಡ್ಢಕಿವಣ್ಣಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ವಾಸಿಫರಸುಹತ್ಥೋ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ. ಸೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಕಸ್ಸಚಿ ಭತಿಯಾ ಕತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಮಹಾಪುರಿಸೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಮಮ ಅಜಾನನಸಿಪ್ಪಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಗೇಹಂ ವಾ ಮಣ್ಡಪಂ ವಾ ಯೋ ಯಂ ಕಾರೇತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಕಾತುಂ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಸ್ವಾತನಾಯ ಮೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖೂ ನಿಮನ್ತಿತಾ, ತೇಸಂ ನಿಸೀದನಮಣ್ಡಪಂ ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ. ‘‘ಅಹಂ ನಾಮ ಕರೇಯ್ಯಂ, ಸಚೇ ಮಮ ಭತಿಂ ದಾತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ. ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ತಾತಾ’’ತಿ. ‘‘ಸಾಧು ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಂ ಪದೇಸಂ ಓಲೋಕೇಸಿ, ದ್ವಾದಸತೇರಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೋ ಪದೇಸೋ ಕಸಿಣಮಣ್ಡಲಂ ¶ ವಿಯ ಸಮತಲೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ‘‘ಏತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಸತ್ತರತನಮಯೋ ಮಣ್ಡಪೋ ಉಟ್ಠಹತೂ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇಸಿ. ತಾವದೇವ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಣ್ಡಪೋ ಉಟ್ಠಹಿ. ತಸ್ಸ ಸೋವಣ್ಣಮಯೇಸು ಥಮ್ಭೇಸು ರಜತಮಯಾ ಘಟಕಾ ಅಹೇಸುಂ, ರಜತಮಯೇಸು ಸೋವಣ್ಣಮಯಾ, ಮಣಿತ್ಥಮ್ಭೇಸು ಪವಾಳಮಯಾ, ಪವಾಳತ್ಥಮ್ಭೇಸು ಮಣಿಮಯಾ, ಸತ್ತರತನಮಯೇಸು ಸತ್ತರತನಮಯಾವ ಘಟಕಾ ಅಹೇಸುಂ ¶ . ತತೋ ‘‘ಮಣ್ಡಪಸ್ಸ ಅನ್ತರನ್ತರೇನ ಕಿಙ್ಕಿಣಿಕಜಾಲಂ ಓಲಮ್ಬತೂ’’ತಿ ಓಲೋಕೇಸಿ, ಸಹ ಓಲೋಕನೇನೇವ ಕಿಙ್ಕಿಣಿಕಜಾಲಂ ಓಲಮ್ಬಿ, ಯಸ್ಸ ಮನ್ದವಾತೇರಿತಸ್ಸ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಸ್ಸೇವ ತೂರಿಯಸ್ಸ ಮಧುರಸದ್ದೋ ನಿಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ದಿಬ್ಬಸಙ್ಗೀತಿವತ್ತನಕಾಲೋ ವಿಯ ಹೋತಿ. ‘‘ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಗನ್ಧದಾಮಮಾಲಾದಾಮಾನಿ ಓಲಮ್ಬನ್ತೂ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ದಾಮಾನಿ ಓಲಮ್ಬಿಂಸು. ‘‘ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ¶ ಆಸನಾನಿ ಚ ಆಧಾರಕಾನಿ ಚ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಹನ್ತೂ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ತಾವದೇವ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು. ‘‘ಕೋಣೇ ಕೋಣೇ ಏಕೇಕಾ ಉದಕಚಾಟಿಯೋ ಉಟ್ಠಹನ್ತೂ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ಉದಕಚಾಟಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು.

ಏತ್ತಕಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಏಹಿ ಅಯ್ಯ, ತವ ಮಣ್ಡಪಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಭತಿಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಣ್ಡಪಂ ಓಲೋಕೇಸಿ, ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸೇವಸ್ಸ ಸಕಲಸರೀರಂ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಾಯ ಪೀತಿಯಾ ನಿರನ್ತರಂ ಫುಟಂ ಅಹೋಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ಮಣ್ಡಪಂ ಓಲೋಕಯತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ನಾಯಂ ಮಣ್ಡಪೋ ಮನುಸ್ಸಭೂತೇನ ಕತೋ, ಮಯ್ಹಂ ಪನ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಗುಣಂ ಆಗಮ್ಮ ಅದ್ಧಾ ಸಕ್ಕಭವನಂ ಉಣ್ಹಂ ಅಹೋಸಿ, ತತೋ ಸಕ್ಕೇನ ದೇವರಞ್ಞಾ ಅಯಂ ಮಣ್ಡಪೋ ಕಾರಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ‘‘ನ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಯುತ್ತಂ ಏವರೂಪೇ ಮಣ್ಡಪೇ ಏಕದಿವಸಂಯೇವ ದಾನಂ ದಾತುಂ, ಸತ್ತಾಹಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ. ಬಾಹಿರಕದಾನಞ್ಹಿ ಕಿತ್ತಕಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ತುಟ್ಠಿಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಲಙ್ಕತಸೀಸಂ ಪನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜಿತಅಕ್ಖೀನಿ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ಹದಯಮಂಸಂ ವಾ ಉಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಕಾಲೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಚಾಗಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತುಟ್ಠಿ ನಾಮ ಹೋತಿ. ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಿವಿಜಾತಕೇ ದೇವಸಿಕಂ ಪಞ್ಚ ಕಹಾಪಣಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು ನಗರಮಜ್ಝೇ ಚ ದಾನಂ ದೇನ್ತಸ್ಸ ತಂ ದಾನಂ ಚಾಗತುಟ್ಠಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ. ಯದಾ ಪನಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಣ್ಣೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಅಕ್ಖೀನಿ ಯಾಚಿ, ತದಾ ತಾನಿ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ದದಮಾನಸ್ಸೇವ ಹಾಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ನಾಹೋಸಿ. ಏವಂ ದಾನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ತಿತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ತಸ್ಮಾ ಸೋಪಿ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ¶ ‘‘ಸತ್ತಾಹಂ ಮಯಾ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದಾನಂ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಮಣ್ಡಪೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಗವಪಾನಂ ನಾಮ ದಾನಂ ಅದಾಸಿ. ಗವಪಾನನ್ತಿ ಮಹನ್ತೇ ಮಹನ್ತೇ ಕೋಲಮ್ಬೇ ಖೀರಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ ಉದ್ಧನೇಸು ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಘನಪಾಕಪಕ್ಕೇ ಖೀರೇ ಥೋಕೇ ತಣ್ಡುಲೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಧುಸಕ್ಕರಾಚುಣ್ಣಸಪ್ಪೀಹಿ ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಭೋಜನಂ ವುಚ್ಚತಿ. ಮನುಸ್ಸಾಯೇವ ಪನ ಪರಿವಿಸಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು, ದೇವಾಪಿ ಏಕನ್ತರಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ಪರಿವಿಸಿಂಸು. ದ್ವಾದಸತೇರಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ ಠಾನಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನಪ್ಪಹೋಸಿಯೇವ. ತೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಪರಿಯೋಸಾನದಿವಸೇ ಸಬ್ಬಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪತ್ತಾನಿ ಧೋವಾಪೇತ್ವಾ ಭೇಸಜ್ಜತ್ಥಾಯ ಸಪ್ಪಿನವನೀತಮಧುಫಾಣಿತಾದೀನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ತಿಚೀವರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅದಾಸಿ, ಸಙ್ಘನವಕಭಿಕ್ಖುನಾ ಲದ್ಧಚೀವರಸಾಟಕಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಾ ಅಹೇಸುಂ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ ಏವರೂಪಂ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಾಸಿ, ಕೋ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ತ್ವಂ ಏತ್ತಕಂ ¶ ನಾಮ ಕಾಲಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಕಿರ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕೋ ಮೇ ಘರಾವಾಸೇನ ಅತ್ಥೋ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಥಾರೂಪಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಖೇಳಪಿಣ್ಡಂ ವಿಯ ಪಹಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಚ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಆಯುಪರಿಯೋಸಾನೇ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ.

ಮಙ್ಗಲಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ನಗರಂ ಉತ್ತರಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾಪಿ ಉತ್ತರೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ, ಮಾತಾಪಿ ಉತ್ತರಾ ನಾಮ ದೇವೀ, ಸುದೇವೋ ಚ ಧಮ್ಮಸೇನೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಪಾಲಿತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸೀವಲೀ ಚ ಅಸೋಕಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ನಾಗರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಅಟ್ಠಾಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಸರೀರಂ ಅಹೋಸಿ. ನವುತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಠತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಭಗವತಿ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ದಸ ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸಾನಿ ಏಕನ್ಧಕಾರಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ಸಬ್ಬಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಮಹನ್ತಂ ಆರೋದನಪರಿದೇವನಂ ಅಹೋಸಿ.

‘‘ಕೋಣ್ಡಞ್ಞಸ್ಸ ¶ ಅಪರೇನ, ಮಙ್ಗಲೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ತಮಂ ಲೋಕೇ ನಿಹನ್ತ್ವಾನ, ಧಮ್ಮೋಕ್ಕಮಭಿಧಾರಯೀ’’ತಿ.

ಏವಂ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಸುಮನೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಕಞ್ಚನಪಬ್ಬತಮ್ಹಿ ನವುತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ. ತದಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಅತುಲೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ. ಸೋ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಞಾತಿಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ನಾಗಭವನಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖುಪರಿವಾರಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ದಿಬ್ಬತೂರಿಯೇಹಿ ಉಪಹಾರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ದುಸ್ಸಯುಗಾನಿ ದತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ನಗರಂ ಖೇಮಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಸುದತ್ತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಸಿರಿಮಾ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಸರಣೋ ಚ ಭಾವಿತತ್ತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಉದೇನೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸೋಣಾ ಚ ಉಪಸೋಣಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ನಾಗರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ನವುತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಸರೀರಂ, ನವುತಿಯೇವ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ ಅಹೋಸಿ.

‘‘ಮಙ್ಗಲಸ್ಸ ¶ ಅಪರೇನ, ಸುಮನೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಸಮೋ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಮುತ್ತಮೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ಅಪರಭಾಗೇ ರೇವತೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಗಣನಾ ನತ್ಥಿ, ದುತಿಯೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ತಥಾ ತತಿಯೇ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅತಿದೇವೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನೇ ವಣ್ಣಂ ವತ್ವಾ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗೇನ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ನಗರಂ ಧಞ್ಞವತೀ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ವಿಪುಲೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ, ಮಾತಾಪಿ ವಿಪುಲಾ ನಾಮ ದೇವೀ, ವರುಣೋ ಚ ಬ್ರಹ್ಮದೇವೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸಮ್ಭವೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಭದ್ದಾ ಚ ಸುಭದ್ದಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ನಾಗರುಕ್ಖೋವ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಆಯು ಸಟ್ಠಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ.

‘‘ಸುಮನಸ್ಸ ¶ ಅಪರೇನ, ರೇವತೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ಅನೂಪಮೋ ಅಸದಿಸೋ, ಅತುಲೋ ಉತ್ತಮೋ ಜಿನೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಸೋಭಿತೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಜಿತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಸುಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾಪಿ ಸುಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ರಾಜಾ, ಮಾತಾಪಿ ಸುಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ದೇವೀ, ಅಸಮೋ ಚ ಸುನೇತ್ತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಅನೋಮೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ನಕುಲಾ ಚ ಸುಜಾತಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ನಾಗರುಕ್ಖೋವ ಬೋಧಿ, ಅಟ್ಠಪಣ್ಣಾಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಸರೀರಂ ಅಹೋಸಿ, ನವುತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ.

‘‘ರೇವತಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸೋಭಿತೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ಸಮಾಹಿತೋ ಸನ್ತಚಿತ್ತೋ, ಅಸಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಪ್ಪೇ ತಯೋ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಪದುಮೋ ನಾರದೋತಿ. ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಟ್ಠಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಸತ್ತ, ತತಿಯೇ ಛ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಏಕೋ ಯಕ್ಖಸೇನಾಪತಿ ಅಹೋಸಿ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಅನೇಕಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಾನಂ ¶ ಯಕ್ಖಾನಂ ಅಧಿಪತಿ. ಸೋ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಾಸಿ. ಸತ್ಥಾಪಿ ನಂ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಚನ್ದವತೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಯಸವಾ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಯಸೋಧರಾ ನಾಮ ಮಾತಾ, ನಿಸಭೋ ಚ ಅನೋಮೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ವರುಣೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸುನ್ದರೀ ಚ ಸುಮನಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಅಜ್ಜುನರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಅಟ್ಠಪಣ್ಣಾಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಸರೀರಂ ಅಹೋಸಿ, ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಸೋಭಿತಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಅಮಿತಯಸೋ, ತೇಜಸ್ಸೀ ದುರತಿಕ್ಕಮೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ಅಪರಭಾಗೇ ಪದುಮೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಭಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ತೀಣಿ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತತಿಯೇ ಅಗಾಮಕೇ ಅರಞ್ಞೇ ಮಹಾವನಸಣ್ಡವಾಸೀನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದ್ವೇ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ. ತದಾ ತಥಾಗತೇ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ವಸನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸೀಹೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸೀಹನಾದಂ ನದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಪೀತಿಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಪೀತಿಸುಖೇನೇವ ಗೋಚರಾಯ ಅಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕತ್ವಾ ಪಯಿರುಪಾಸಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಸತ್ತಾಹಚ್ಚಯೇನ ನಿರೋಧಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಸೀಹಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ಸಙ್ಘಂ ವನ್ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಆಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಾವದೇವ ಆಗಮಿಂಸು. ಸೀಹೋ ಸಙ್ಘೇ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಮನಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಪದುಮಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಚಮ್ಪಕಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಅಸಮೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಅಸಮಾ ನಾಮ ದೇವೀ ಮಾತಾ, ಸಾಲೋ ಚ ಉಪಸಾಲೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ವರುಣೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ರಾಮಾ ಚ ಸುರಾಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಸೋಣರುಕ್ಖೋ ನಾಮ ಬೋಧಿ, ಅಟ್ಠಪಣ್ಣಾಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಸರೀರಂ ಅಹೋಸಿ, ಆಯು ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸನ್ತಿ.

‘‘ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಪದುಮೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಅಸಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ನಾರದೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ¶ ನವುತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ¶ . ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸು ಅಭಿಞ್ಞಾಸು ಅಟ್ಠಸು ಚ ಸಮಾಪತ್ತೀಸು ಚಿಣ್ಣವಸೀ ಹುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಲೋಹಿತಚನ್ದನೇನ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಧಞ್ಞವತೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಸುದೇವೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ ಪಿತಾ, ಅನೋಮಾ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಸದ್ದಸಾಲೋ ಚ ಜಿತಮಿತ್ತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ವಾಸೇಟ್ಠೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ ¶ , ಉತ್ತರಾ ಚ ಫಗ್ಗುನೀ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಮಹಾಸೋಣರುಕ್ಖೋ ನಾಮ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಟ್ಠಾಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ನವುತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಪದುಮಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ನಾರದೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಅಸಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿ.

ನಾರದಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಇತೋ ಸತಸಹಸ್ಸಕಪ್ಪಮತ್ಥಕೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಏಕೋವ ಪದುಮುತ್ತರಬುದ್ಧೋ ನಾಮ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ವೇಭಾರಪಬ್ಬತೇ ನವುತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಜಟಿಲೋ ನಾಮ ಮಹಾರಟ್ಠಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಚೀವರಂ ದಾನಂ ಅದಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ತಿತ್ಥಿಯಾ ನಾಮ ನಾಹೇಸುಂ. ಸಬ್ಬೇ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಬುದ್ಧಮೇವ ಸರಣಂ ಅಗಮಂಸು. ತಸ್ಸ ನಗರಂ ಹಂಸವತೀ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ಆನನ್ದೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ, ಮಾತಾ ಸುಜಾತಾ ನಾಮ ದೇವೀ, ದೇವಲೋ ಚ ಸುಜಾತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸುಮನೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಅಮಿತಾ ಚ ಅಸಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಸಲಲರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಟ್ಠಪಣ್ಣಾಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ಸಮನ್ತತೋ ದ್ವಾದಸ ಯೋಜನಾನಿ ಗಣ್ಹಿ, ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಆಯೂತಿ.

‘‘ನಾರದಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಅಕ್ಖೋಭೋ ಸಾಗರೂಪಮೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಸತ್ತತಿ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸುಮೇಧೋ ಸುಜಾತೋ ಚಾತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ದ್ವೇ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು. ಸುಮೇಧಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ, ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಸುದಸ್ಸನನಗರೇ ಕೋಟಿಸತಖೀಣಾಸವಾ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಪನ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಉತ್ತರೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಹುತ್ವಾ ನಿದಹಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂಯೇವ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಧನಂ ¶ ¶ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ¶ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಸುಮೇಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸುದಸ್ಸನಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಸುದತ್ತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಮಾತಾಪಿ ಸುದತ್ತಾ ನಾಮ, ಸರಣೋ ಚ ಸಬ್ಬಕಾಮೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸಾಗರೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ರಾಮಾ ಚ ಸುರಾಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಮಹಾನೀಪರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಟ್ಠಾಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಆಯು ನವುತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ.

‘‘ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸುಮೇಧೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ದುರಾಸದೋ ಉಗ್ಗತೇಜೋ, ಸಬ್ಬಲೋಕುತ್ತಮೋ ಮುನೀ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಸುಜಾತೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಸಟ್ಠಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಪಞ್ಞಾಸಂ, ತತಿಯೇ ಚತ್ತಾಲೀಸಂ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತಹಿ ರತನೇಹಿ ಚತುಮಹಾದೀಪರಜ್ಜಂ ದತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸಕಲರಟ್ಠವಾಸಿನೋ ರಟ್ಠುಪ್ಪಾದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆರಾಮಿಕಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಂ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಂಸು. ಸೋಪಿ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ನಗರಂ ಸುಮಙ್ಗಲಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಉಗ್ಗತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಪಭಾವತೀ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಸುದಸ್ಸನೋ ಚ ಸುದೇವೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ನಾರದೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ನಾಗಾ ಚ ನಾಗಸಮಾಲಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಮಹಾವೇಳುರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ. ಸೋ ಕಿರ ಮನ್ದಚ್ಛಿದ್ದೋ ಘನಕ್ಖನ್ಧೋ ಉಪರಿ ನಿಗ್ಗತಾಹಿ ಮಹಾಸಾಖಾಹಿ ಮೋರಪಿಞ್ಛಕಲಾಪೋ ವಿಯ ವಿರೋಚಿತ್ಥ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸರೀರಂ ಪಣ್ಣಾಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಆಯು ನವುತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ.

‘‘ತತ್ಥೇವ ಮಣ್ಡಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಸುಜಾತೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ಸೀಹಹನುಸಭಕ್ಖನ್ಧೋ, ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ದುರಾಸದೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಇತೋ ಅಟ್ಠಾರಸಕಪ್ಪಸತಮತ್ಥಕೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಪಿಯದಸ್ಸೀ, ಅತ್ಥದಸ್ಸೀ, ಧಮ್ಮದಸ್ಸೀತಿ ತಯೋ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು. ಪಿಯದಸ್ಸಿಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಸ್ಸಪೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಂ ಗತೋ ಹುತ್ವಾ ¶ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಧನಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ¶ ಕಾರೇತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಅಥ ನಂ ¶ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸಕಪ್ಪಸತಚ್ಚಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅನೋಮಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ಸುದಿನ್ನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ, ಮಾತಾ ಚನ್ದಾ ನಾಮ ದೇವೀ, ಪಾಲಿತೋ ಚ ಸಬ್ಬದಸ್ಸೀ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸೋಭಿತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸುಜಾತಾ ಚ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಕಕುಧರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ನವುತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಸುಜಾತಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಯಮ್ಭೂ ಲೋಕನಾಯಕೋ;

ದುರಾಸದೋ ಅಸಮಸಮೋ, ಪಿಯದಸ್ಸೀ ಮಹಾಯಸೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಅತ್ಥದಸ್ಸೀ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮೇ ಅಟ್ಠನವುತಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಅಟ್ಠಾಸೀತಿಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತಥಾ ತತಿಯೇ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸುಸೀಮೋ ನಾಮ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ತಾಪಸೋ ಹುತ್ವಾ ದೇವಲೋಕತೋ ಮನ್ದಾರವಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಪೂಜೇಸಿ, ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸೋಭಿತಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಸಾಗರೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಸುದಸ್ಸನಾ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಸನ್ತೋ ಚ ಉಪಸನ್ತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಅಭಯೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಧಮ್ಮಾ ಚ ಸುಧಮ್ಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಚಮ್ಪಕರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ಸಮನ್ತತೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಯೋಜನಮತ್ತಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಆಯು ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸನ್ತಿ.

‘‘ತತ್ಥೇವ ಮಣ್ಡಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಅತ್ಥದಸ್ಸೀ ನರಾಸಭೋ;

ಮಹಾತಮಂ ನಿಹನ್ತ್ವಾನ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮ’’ನ್ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಧಮ್ಮದಸ್ಸೀ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮೇ ಕೋಟಿಸತಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಸತ್ತತಿಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಗನ್ಧಪುಪ್ಫೇಹಿ ಚ ದಿಬ್ಬತೂರಿಯೇಹಿ ಚ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ, ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸರಣಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ಸರಣೋ ನಾಮ ರಾಜಾ, ಮಾತಾ ಸುನನ್ದಾ ನಾಮ, ಪದುಮೋ ಚ ಫುಸ್ಸದೇವೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸುನೇತ್ತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ ¶ , ಖೇಮಾ ಚ ಸಬ್ಬನಾಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ರತ್ತಙ್ಕುರರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ‘‘ಬಿಮ್ಬಿಜಾಲೋ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಸರೀರಂ ಪನಸ್ಸ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಆಯೂತಿ.

‘‘ತತ್ಥೇವ ¶ ಮಣ್ಡಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಧಮ್ಮದಸ್ಸೀ ಮಹಾಯಸೋ;

ತಮನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ, ಅತಿರೋಚತಿ ಸದೇವಕೇ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ಅಪರಭಾಗೇ ಇತೋ ಚತುನವುತಿಕಪ್ಪಮತ್ಥಕೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಏಕೋವ ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಉಗ್ಗತೇಜೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಮಙ್ಗಲೋ ನಾಮ ತಾಪಸೋ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾಜಮ್ಬುಫಲಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅದಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ತಂ ಫಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಚತುನವುತಿಕಪ್ಪಮತ್ಥಕೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ನಗರಂ ವೇಭಾರಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ಜಯಸೇನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ, ಮಾತಾ ಸುಫಸ್ಸಾ ನಾಮ, ಸಮ್ಬಲೋ ಚ ಸುಮಿತ್ತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ರೇವತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸೀವಲೀ ಚ ಸುರಾಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಕಣಿಕಾರರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಧಮ್ಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ನಾಮ ನಾಯಕೋ;

ನಿಹನಿತ್ವಾ ತಮಂ ಸಬ್ಬಂ, ಸೂರಿಯೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ ಯಥಾ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಇತೋ ದ್ವಾನವುತಿಕಪ್ಪಮತ್ಥಕೇ ತಿಸ್ಸೋ ಫುಸ್ಸೋತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ದ್ವೇ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು. ತಿಸ್ಸಸ್ಸ ಭಗವತೋ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕೋಟಿಸತಂ ಅಹೋಸಿ, ದುತಿಯೇ ನವುತಿಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಯೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಹಾಭೋಗೋ ಮಹಾಯಸೋ ಸುಜಾತೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಭಾವಂ ಪತ್ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಮನ್ದಾರವಪದುಮಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಪುಪ್ಫಾನಿ ಆದಾಯ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ತಥಾಗತಂ ಪೂಜೇಸಿ, ಆಕಾಸೇ ಪುಪ್ಫವಿತಾನಂ ಅಕಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಇತೋ ದ್ವಾನವುತಿಕಪ್ಪೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಖೇಮಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ಜನಸನ್ಧೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ, ಮಾತಾ ಪದುಮಾ ನಾಮ ¶ , ಬ್ರಹ್ಮದೇವೋ ಚ ಉದಯೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸಮಙ್ಗೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಫುಸ್ಸಾ ಚ ಸುದತ್ತಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಅಸನರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಅಸಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ;

ಅನನ್ತಸೀಲೋ ಅಮಿತಯಸೋ, ತಿಸ್ಸೋ ಲೋಕಗ್ಗನಾಯಕೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ಅಪರಭಾಗೇ ಫುಸ್ಸೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಸಟ್ಠಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಪಣ್ಣಾಸ, ತತಿಯೇ ದ್ವತ್ತಿಂಸ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ¶ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಸೀಲಪಾರಮಿಞ್ಚ ಪೂರೇಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ತಥೇವ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಸೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಜಯಸೇನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಸಿರಿಮಾ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಸುರಕ್ಖಿತೋ ಚ ಧಮ್ಮಸೇನೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸಭಿಯೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಚಾಲಾ ಚ ಉಪಚಾಲಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಆಮಲಕರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಟ್ಠಪಣ್ಣಾಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ನವುತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ತತ್ಥೇವ ಮಣ್ಡಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಅಹು ಸತ್ಥಾ ಅನುತ್ತರೋ;

ಅನೂಪಮೋ ಅಸಮಸಮೋ, ಫುಸ್ಸೋ ಲೋಕಗ್ಗನಾಯಕೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಇತೋ ಏಕನವುತಿಕಪ್ಪೇ ವಿಪಸ್ಸೀ ನಾಮ ಭಗವಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಂ ಅಹೋಸಿ, ದುತಿಯೇ ಏಕಸತಸಹಸ್ಸಂ, ತತಿಯೇ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಅತುಲೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ತರತನಖಚಿತಂ ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ಮಹಾಪೀಠಂ ಭಗವತೋ ಅದಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಇತೋ ಏಕನವುತಿಕಪ್ಪೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಬನ್ಧುಮತೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಬನ್ಧುಮಾ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಬನ್ಧುಮತೀ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಖಣ್ಡೋ ಚ ತಿಸ್ಸೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಅಸೋಕೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಚನ್ದಾ ಚ ಚನ್ದಮಿತ್ತಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಪಾಟಲಿರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ¶ ಅಹೋಸಿ, ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ಸದಾ ಸತ್ತ ಯೋಜನಾನಿ ಫರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಅಸೀತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಫುಸ್ಸಸ್ಸ ಚ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ವಿಪಸ್ಸೀ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಚಕ್ಖುಮಾ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸಕಪ್ಪೇ ಸಿಖೀ ಚ ವೇಸ್ಸಭೂ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಬುದ್ಧಾ ಅಹೇಸುಂ. ಸಿಖಿಸ್ಸಾಪಿ ಭಗವತೋ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಂ ಅಹೋಸಿ, ದುತಿಯೇ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತತಿಯೇ ಸತ್ತತ್ತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅರಿನ್ದಮೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಚೀವರಂ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಸತ್ತರತನಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಹತ್ಥಿರತನಂ ದತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಪ್ಪಮಾಣಂ ಕತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡಂ ಅದಾಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ‘‘ಇತೋ ¶ ಕತಿಂಸಕಪ್ಪೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರುಣವತೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಅರುಣೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ ಪಿತಾ, ಪಭಾವತೀ ನಾಮ ಮಾತಾ, ಅಭಿಭೂ ಚ ಸಮ್ಭವೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಖೇಮಙ್ಕರೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸಖಿಲಾ ಚ ಪದುಮಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಪುಣ್ಡರೀಕರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ¶ ಸತ್ತತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಸರೀರಪ್ಪಭಾ ಯೋಜನತ್ತಯಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಸತ್ತತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಸಿಖಿವ್ಹಯೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಅಸಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ವೇಸ್ಸಭೂ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಠಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ಅಸೀತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ದುತಿಯೇ ಸತ್ತತಿ, ತತಿಯೇ ಸಟ್ಠಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸುದಸ್ಸನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಚೀವರಂ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಆಚಾರಗುಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಬುದ್ಧರತನೇ ಚಿತ್ತೀಕಾರಪೀತಿಬಹುಲೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ಭಗವಾ ‘‘ಇತೋ ಏಕತಿಂಸಕಪ್ಪೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಅನೋಮಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಸುಪ್ಪತೀತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಪಿತಾ, ಯಸವತೀ ನಾಮ ಮಾತಾ ¶ , ಸೋಣೋ ಚ ಉತ್ತರೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಉಪಸನ್ತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ದಾಮಾ ಚ ಸಮಾಲಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಸಾಲರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಸಟ್ಠಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ತತ್ಥೇವ ಮಣ್ಡಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಅಸಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ;

ವೇಸ್ಸಭೂ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಸೋ ಜಿನೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಚತ್ತಾರೋ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಕಕುಸನ್ಧೋ, ಕೋಣಾಗಮನೋ, ಕಸ್ಸಪೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವಾತಿ. ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಏಕೋವ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತೋ, ತತ್ಥ ಚತ್ತಾಲೀಸ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಖೇಮೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಪತ್ತಚೀವರಂ ಮಹಾದಾನಞ್ಚೇವ ಅಞ್ಜನಾದಿಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಚ ದತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಖೇಮಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಅಗ್ಗಿದತ್ತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಿತಾ, ವಿಸಾಖಾ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಮಾತಾ, ವಿಧುರೋ ಚ ಸಞ್ಜೀವೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಬುದ್ಧಿಜೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸಾಮಾ ಚ ಚಮ್ಪಕಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ ¶ , ಮಹಾಸಿರೀಸರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ಚತ್ತಾಲೀಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಕಕುಸನ್ಧೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ದುರಾಸದೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ಅಪರಭಾಗೇ ಕೋಣಾಗಮನೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ಏಕೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತೋ, ತತ್ಥ ತಿಂಸ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪಬ್ಬತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚಗಣಪರಿವುತೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಪಟ್ಟುಣ್ಣಚೀನಪಟ್ಟಕೋಸೇಯ್ಯಕಮ್ಬಲದುಕೂಲಾನಿ ಚೇವ ಸುವಣ್ಣಪಾದುಕಞ್ಚ ದತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸೋಭವತೀ ನಾಮ ನಗರಂ ಅಹೋಸಿ, ಯಞ್ಞದತ್ತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಿತಾ, ಉತ್ತರಾ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಮಾತಾ, ಭಿಯ್ಯಸೋ ಚ ಉತ್ತರೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸೋತ್ಥಿಜೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸಮುದ್ದಾ ಚ ಉತ್ತರಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಉದುಮ್ಬರರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ತಿಂಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ತಿಂಸ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ¶ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಕೋಣಾಗಮನೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠೋ ನರಾಸಭೋ’’ತಿ.

ತಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಕಸ್ಸಪೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉದಪಾದಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ಏಕೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತೋ, ತತ್ಥ ವೀಸತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಜೋತಿಪಾಲೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ ಭೂಮಿಯಞ್ಚ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ ಚ ಪಾಕಟೋ ಘಟೀಕಾರಸ್ಸ ಕುಮ್ಭಕಾರಸ್ಸ ಮಿತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವತ್ತಾವತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ ಸೋಭೇಸಿ. ಸೋಪಿ ನಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಜಾತನಗರಂ ಬಾರಾಣಸೀ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಿತಾ, ಧನವತೀ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಮಾತಾ, ತಿಸ್ಸೋ ಚ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಸಬ್ಬಮಿತ್ತೋ ನಾಮುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಅನುಳಾ ಚ ಉರುವೇಳಾ ಚ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೋ ಬೋಧಿ, ಸರೀರಂ ವೀಸತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಅಹೋಸಿ, ವೀಸತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯೂತಿ.

‘‘ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ ಅಪರೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ;

ಕಸ್ಸಪೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಪಭಙ್ಕರೋ’’ತಿ.

ಯಸ್ಮಿಂ ¶ ಪನ ಕಪ್ಪೇ ದೀಪಙ್ಕರೋ ದಸಬಲೋ ಉದಪಾದಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಞ್ಞೇಪಿ ತಯೋ ಬುದ್ಧಾ ಅಹೇಸುಂ. ತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ¶ ತೇ ಇಧ ನ ದಸ್ಸಿತಾ. ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ತಮ್ಹಾ ಕಪ್ಪಾ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಬುದ್ಧೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇದಂ ವುತ್ತಂ –

‘‘ತಣ್ಹಙ್ಕರೋ ಮೇಧಙ್ಕರೋ, ಅಥೋಪಿ ಸರಣಙ್ಕರೋ;

ದೀಪಙ್ಕರೋ ಚ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ.

‘‘ಮಙ್ಗಲೋ ಚ ಸುಮನೋ ಚ, ರೇವತೋ ಸೋಭಿತೋ ಮುನಿ;

ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಪದುಮೋ, ನಾರದೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ.

‘‘ಸುಮೇಧೋ ಚ ಸುಜಾತೋ ಚ, ಪಿಯದಸ್ಸೀ ಮಹಾಯಸೋ;

ಅತ್ಥದಸ್ಸೀ ಧಮ್ಮದಸ್ಸೀ, ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ಲೋಕನಾಯಕೋ.

‘‘ತಿಸ್ಸೋ ಫುಸ್ಸೋ ಚ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ವಿಪಸ್ಸೀ ಸಿಖಿ ವೇಸ್ಸಭೂ;

ಕಕುಸನ್ಧೋ ಕೋಣಾಗಮನೋ, ಕಸ್ಸಪೋ ಚಾತಿ ನಾಯಕೋ.

‘‘ಏತೇ ¶ ಅಹೇಸುಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ವೀತರಾಗಾ ಸಮಾಹಿತಾ;

ಸತರಂಸೀವ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ಮಹಾತಮವಿನೋದನಾ;

ಜಲಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧಾವ, ನಿಬ್ಬುತಾ ತೇ ಸಸಾವಕಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದೀಪಙ್ಕರಾದೀನಂ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಧಿಕಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಆಗತೋ. ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಓರಭಾಗೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಅಞ್ಞೋ ಬುದ್ಧೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಇತಿ ದೀಪಙ್ಕರಾದೀನಂ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಲದ್ಧಬ್ಯಾಕರಣೋ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಯೇನೇನ –

‘‘ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಹೇತು ಸತ್ಥಾರದಸ್ಸನಂ;

ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅಧಿಕಾರೋ ಚ ಛನ್ದತಾ;

ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮೋಧಾನಾ, ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಸಮಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ. (ಬು. ವಂ. ೨.೫೯) –

ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಧಮ್ಮೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ದೀಪಙ್ಕರಪಾದಮೂಲೇ ಕತಾಭಿನೀಹಾರೇನ ‘‘ಹನ್ದ ಬುದ್ಧಕರೇ ಧಮ್ಮೇ, ವಿಚಿನಾಮಿ ಇತೋ ¶ ಚಿತೋ’’ತಿ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾದಕ್ಖಿಂ, ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿ’’ನ್ತಿ ದಾನಪಾರಮಿತಾದಯೋ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾ ದಿಟ್ಠಾ, ತೇ ಪೂರೇನ್ತೋಯೇವ ಯಾವ ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವಾ ಆಗಮಿ. ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಚ ಯೇ ತೇ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಾನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಆನಿಸಂಸಾ ಸಂವಣ್ಣಿತಾ –

‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಬೋಧಿಯಾ ನಿಯತಾ ನರಾ;

ಸಂಸರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ, ಕಪ್ಪಕೋಟಿಸತೇಹಿಪಿ.

‘‘ಅವೀಚಿಮ್ಹಿ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಥಾ ಲೋಕನ್ತರೇಸು ಚ;

ನಿಜ್ಝಾಮತಣ್ಹಾ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾ, ನ ಹೋನ್ತಿ ಕಾಲಕಞ್ಜಕಾ.

‘‘ನ ಹೋನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಾ ಪಾಣಾ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಾಪಿ ದುಗ್ಗತಿಂ;

ಜಾಯಮಾನಾ ¶ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಜಚ್ಚನ್ಧಾ ನ ಭವನ್ತಿ ತೇ.

‘‘ಸೋತವೇಕಲ್ಲತಾ ನತ್ಥಿ, ನ ಭವನ್ತಿ ಮೂಗಪಕ್ಖಿಕಾ;

ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಪಣ್ಡಕಾ.

‘‘ನ ಭವನ್ತಿ ಪರಿಯಾಪನ್ನಾ, ಬೋಧಿಯಾ ನಿಯತಾ ನರಾ;

ಮುತ್ತಾ ಆನನ್ತರಿಕೇಹಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸುದ್ಧಗೋಚರಾ.

‘‘ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ¶ ನ ಸೇವನ್ತಿ, ಕಮ್ಮಕಿರಿಯದಸ್ಸನಾ;

ವಸಮಾನಾಪಿ ಸಗ್ಗೇಸು, ಅಸಞ್ಞಂ ನೂಪಪಜ್ಜರೇ.

‘‘ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ದೇವೇಸು, ಹೇತು ನಾಮ ನ ವಿಜ್ಜತಿ;

ನೇಕ್ಖಮ್ಮನಿನ್ನಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ, ವಿಸಂಯುತ್ತಾ ಭವಾಭವೇ;

ಚರನ್ತಿ ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾಯೋ, ಪೂರೇನ್ತಿ ಸಬ್ಬಪಾರಮೀ’’ತಿ.

ತೇ ಆನಿಸಂಸೇ ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾವ ಆಗತೋ. ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ಅಕಿತ್ತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಲೇ ಸಙ್ಖಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಲೇ ಧನಞ್ಚಯರಾಜಕಾಲೇ ಮಹಾಸುದಸ್ಸನಕಾಲೇ ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಕಾಲೇ ನಿಮಿಮಹಾರಾಜಕಾಲೇ ಚನ್ದಕುಮಾರಕಾಲೇ ವಿಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿಕಾಲೇ ಸಿವಿರಾಜಕಾಲೇ ವೇಸ್ಸನ್ತರಕಾಲೇತಿ ದಾನಪಾರಮಿತಾಯ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸಸಪಣ್ಡಿತಜಾತಕೇ –

‘‘ಭಿಕ್ಖಾಯ ¶ ಉಪಗತಂ ದಿಸ್ವಾ, ಸಕತ್ತಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿಂ;

ದಾನೇನ ಮೇ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ದಾನಪಾರಮೀ’’ತಿ. (ಚರಿಯಾ. ೧.ತಸ್ಸುದಾನಂ) –

ಏವಂ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದಾನಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ತಥಾ ಸೀಲವರಾಜಕಾಲೇ ಚಮ್ಪೇಯ್ಯನಾಗರಾಜಕಾಲೇ ಭೂರಿದತ್ತನಾಗರಾಜಕಾಲೇ ಛದ್ದನ್ತನಾಗರಾಜಕಾಲೇ ಜಯದ್ದಿಸರಾಜಪುತ್ತಕಾಲೇ ಅಲೀನಸತ್ತುಕುಮಾರಕಾಲೇತಿ ಸೀಲಪಾರಮಿತಾಯ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸಙ್ಖಪಾಲಜಾತಕೇ –

‘‘ಸೂಲೇಹಿ ವಿಜ್ಝಿಯನ್ತೋಪಿ, ಕೋಟ್ಟಿಯನ್ತೋಪಿ ಸತ್ತಿಹಿ;

ಭೋಜಪುತ್ತೇ ನ ಕುಪ್ಪಾಮಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಸೀಲಪಾರಮೀ’’ತಿ. (ಚರಿಯಾ. ೨.೯೧) –

ಏವಂ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸೀಲಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ತಥಾ ಸೋಮನಸ್ಸಕುಮಾರಕಾಲೇ, ಹತ್ಥಿಪಾಲಕುಮಾರಕಾಲೇ, ಅಯೋಘರಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇತಿ ಮಹಾರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿತಾಯ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಚೂಳಸುತಸೋಮಜಾತಕೇ –

‘‘ಮಹಾರಜ್ಜಂ ¶ ಹತ್ಥಗತಂ, ಖೇಳಪಿಣ್ಡಂವ ಛಡ್ಡಯಿಂ;

ಚಜತೋ ನ ಹೋತಿ ಲಗ್ಗಂ, ಏಸಾ ಮೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ’’ತಿ. –

ಏವಂ ¶ ನಿಸ್ಸಙ್ಗತಾಯ ರಜ್ಜಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ತಥಾ ವಿಧುರಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ, ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ, ಕುದ್ದಾಲಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ, ಅರಕಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ, ಬೋಧಿಪರಿಬ್ಬಾಜಕಕಾಲೇ, ಮಹೋಸಧಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿತಾಯ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸತ್ತುಭಸ್ತಜಾತಕೇ ಸೇನಕಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ –

‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಚಿನನ್ತೋಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಮೋಚಯಿಂ ದುಖಾ;

ಪಞ್ಞಾಯ ಮೇ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮೀ’’ತಿ. –

ಅನ್ತೋಭಸ್ತಗತಂ ಸಪ್ಪಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ತಥಾ ವೀರಿಯಪಾರಮಿತಾದೀನಮ್ಪಿ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಮಹಾಜನಕಜಾತಕೇ –

‘‘ಅತೀರದಸ್ಸೀ ¶ ಜಲಮಜ್ಝೇ, ಹತಾ ಸಬ್ಬೇವ ಮಾನುಸಾ;

ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥಾ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ವೀರಿಯಪಾರಮೀ’’ತಿ. –

ಏವಂ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ತರನ್ತಸ್ಸ ಪವತ್ತಾ ವೀರಿಯಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ಖನ್ತಿವಾದಿಜಾತಕೇ –

‘‘ಅಚೇತನಂವ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತೇ, ತಿಣ್ಹೇನ ಫರಸುನಾ ಮಮಂ;

ಕಾಸಿರಾಜೇ ನ ಕುಪ್ಪಾಮಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಖನ್ತಿಪಾರಮೀ’’ತಿ. –

ಏವಂ ಅಚೇತನಭಾವೇನ ವಿಯ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅಧಿವಾಸೇನ್ತಸ್ಸ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ಮಹಾಸುತಸೋಮಜಾತಕೇ –

‘‘ಸಚ್ಚವಾಚಂ ಅನುರಕ್ಖನ್ತೋ, ಚಜಿತ್ವಾ ಮಮ ಜೀವಿತಂ;

ಮೋಚೇಸಿಂ ಏಕಸತಂ ಖತ್ತಿಯೇ, ಏಸಾ ಮೇ ಸಚ್ಚಪಾರಮೀ’’ತಿ. –

ಏವಂ ಜೀವಿತಂ ಚಜಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಮನುರಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ಮೂಗಪಕ್ಖಜಾತಕೇ –

‘‘ಮಾತಾ ಪಿತಾ ನ ಮೇ ದೇಸ್ಸಾ, ನಪಿ ಮೇ ದೇಸ್ಸಂ ಮಹಾಯಸಂ;

ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಿಯಂ ಮಯ್ಹಂ, ತಸ್ಮಾ ವತಮಧಿಟ್ಠಹಿ’’ನ್ತಿ. (ಚರಿಯಾ. ೩.೬ ಥೋಕಂ ವಿಸದಿಸಂ) –

ಏವಂ ¶ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಚಜಿತ್ವಾ ವತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ಏಕರಾಜಜಾತಕೇ –

‘‘ನ ¶ ಮಂ ಕೋಚಿ ಉತ್ತಸತಿ, ನಪಿಹಂ ಭಾಯಾಮಿ ಕಸ್ಸಚಿ;

ಮೇತ್ತಾಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ, ರಮಾಮಿ ಪವನೇ ತದಾ’’ತಿ. (ಚರಿಯಾ. ೩.೧೧೩) –

ಏವಂ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾಯನ್ತಸ್ಸ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ಲೋಮಹಂಸಜಾತಕೇ –

‘‘ಸುಸಾನೇ ¶ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ, ಛವಟ್ಠಿಕಂ ಉಪಧಾಯಹಂ;

ಗಾಮಣ್ಡಲಾ ಉಪಾಗನ್ತ್ವಾ, ರೂಪಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಿನಪ್ಪಕ’’ನ್ತಿ. (ಚರಿಯಾ. ೩.೧೧೯) –

ಏವಂ ಗಾಮದಾರಕೇಸು ನಿಟ್ಠುಭನಾದೀಹಿ ಚೇವ ಮಾಲಾಗನ್ಧೂಪಹಾರಾದೀಹಿ ಚ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೇಸುಪಿ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಅನತಿವತ್ತನ್ತಸ್ಸ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ. ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನೇಸ ಅತ್ಥೋ ಚರಿಯಾಪಿಟಕತೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ. ಏವಂ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವೇ ಠಿತೋ –

‘‘ಅಚೇತನಾಯಂ ಪಥವೀ, ಅವಿಞ್ಞಾಯ ಸುಖಂ ದುಖಂ;

ಸಾಪಿ ದಾನಬಲಾ ಮಯ್ಹಂ, ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಪಕಮ್ಪಥಾ’’ತಿ. (ಚರಿಯಾ. ೧.೧೨೪) –

ಏವಂ ಮಹಾಪಥವಿಕಮ್ಪನಾದೀನಿ ಮಹಾಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಆಯುಪರಿಯೋಸಾನೇ ತತೋ ಚುತೋ ತುಸಿತಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ. ಇತಿ ದೀಪಙ್ಕರಪಾದಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಯಂ ತುಸಿತಪುರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ದೂರೇನಿದಾನಂ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ತುಸಿತಪುರೇ ವಸನ್ತೇಯೇವ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಬುದ್ಧಕೋಲಾಹಲಂ ನಾಮ ಉದಪಾದಿ. ಲೋಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ತೀಣಿ ಕೋಲಾಹಲಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ – ಕಪ್ಪಕೋಲಾಹಲಂ, ಬುದ್ಧಕೋಲಾಹಲಂ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿಕೋಲಾಹಲನ್ತಿ. ತತ್ಥ ‘‘ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಕಪ್ಪುಟ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಲೋಕಬ್ಯೂಹಾ ನಾಮ ಕಾಮಾವಚರದೇವಾ ಮುತ್ತಸಿರಾ ವಿಕಿಣ್ಣಕೇಸಾ ರುದಮುಖಾ ಅಸ್ಸೂನಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪುಞ್ಛಮಾನಾ ರತ್ತವತ್ಥನಿವತ್ಥಾ ಅತಿವಿಯ ವಿರೂಪವೇಸಧಾರಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಪಥೇ ವಿಚರನ್ತಾ ಏವಂ ಆರೋಚೇನ್ತಿ ‘‘ಮಾರಿಸಾ ¶ ಇತೋ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಕಪ್ಪುಟ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಯಂ ಲೋಕೋ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಮಹಾಸಮುದ್ದೋಪಿ ಸುಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ ¶ , ಅಯಞ್ಚ ಮಹಾಪಥವೀ ಸಿನೇರು ಚ ಪಬ್ಬತರಾಜಾ ಉಡ್ಡಯ್ಹಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಲೋಕವಿನಾಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮೇತ್ತಂ ಮಾರಿಸಾ ಭಾವೇಥ, ಕರುಣಂ, ಮುದಿತಂ, ಉಪೇಕ್ಖಂ ಮಾರಿಸಾ ಭಾವೇಥ, ಮಾತರಂ ಉಪಟ್ಠಹಥ, ಪಿತರಂ ಉಪಟ್ಠಹಥ, ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿನೋ ಹೋಥಾ’’ತಿ. ಇದಂ ಕಪ್ಪಕೋಲಾಹಲಂ ನಾಮ. ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಪನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಲೋಕಪಾಲದೇವತಾ ‘‘ಇತೋ ¶ ಮಾರಿಸಾ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇನ್ತಾ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಿ. ಇದಂ ಬುದ್ಧಕೋಲಾಹಲಂ ನಾಮ. ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಾಜಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ದೇವತಾ ‘‘ಇತೋ ಮಾರಿಸಾ ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಾಜಾ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇನ್ತಿಯೋ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಿ. ಇದಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಕೋಲಾಹಲಂ ನಾಮ. ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಕೋಲಾಹಲಾನಿ ಮಹನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ.

ತೇಸು ಬುದ್ಧಕೋಲಾಹಲಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾ ಏಕತೋ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕೋ ನಾಮ ಸತ್ತೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಾಚನ್ತಿ. ಆಯಾಚಮಾನಾ ಚ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಆಯಾಚನ್ತಿ. ತದಾ ಪನ ಸಬ್ಬಾಪಿ ದೇವತಾ ಏಕೇಕಚಕ್ಕವಾಳೇ ಚತುಮಹಾರಾಜಸಕ್ಕಸುಯಾಮಸನ್ತುಸಿತಸುನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತಿಮಹಾಬ್ರಹ್ಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ತುಸಿತಭವನೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಮಾರಿಸಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತೇಹಿ ನ ಸಕ್ಕಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ನ ಮಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ನ ಬ್ರಹ್ಮಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ನ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪತ್ಥೇನ್ತೇಹಿ ಪೂರಿತಾ, ಲೋಕನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ಪನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ಥೇನ್ತೇಹಿ ಪೂರಿತಾ, ಸೋ ವೋ ಇದಾನಿ ಕಾಲೋ ಮಾರಿಸಾ ಬುದ್ಧತ್ತಾಯ ಸಮಯೋ, ಮಾರಿಸಾ ಬುದ್ಧತ್ತಾಯ ಸಮಯೋ’’ತಿ ಯಾಚಿಂಸು.

ಅಥ ಮಹಾಸತ್ತೋ ದೇವತಾನಂ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅದತ್ವಾವ ಕಾಲದೀಪದೇಸಕುಲಜನೇತ್ತಿಆಯುಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪಞ್ಚಮಹಾವಿಲೋಕನಂ ನಾಮ ವಿಲೋಕೇಸಿ. ತತ್ಥ ‘‘ಕಾಲೋ ನು ಖೋ, ಅಕಾಲೋ ನು ಖೋ’’ತಿ ಪಠಮಂ ಕಾಲಂ ವಿಲೋಕೇಸಿ. ತತ್ಥ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸತೋ ಉದ್ಧಂ ವಡ್ಢಿತಆಯುಕಾಲೋ ಕಾಲೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ. ಕಸ್ಮಾ? ತದಾ ಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಾನಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ. ಬುದ್ಧಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ತಿಲಕ್ಖಣಮುತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ತೇಸಂ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ, ದುಕ್ಖಂ, ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ‘‘ಕಿಂ ನಾಮೇತಂ ಕಥೇನ್ತೀ’’ತಿ ನೇವ ಸೋತಬ್ಬಂ ನ ಸದ್ಧಾತಬ್ಬಂ ¶ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತತೋ ಅಭಿಸಮಯೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಸಾಸನಂ ಹೋತಿ. ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಅಕಾಲೋ. ವಸ್ಸಸತತೋ ಊನಆಯುಕಾಲೋಪಿ ಕಾಲೋ ನ ಹೋತಿ. ಕಸ್ಮಾ? ತದಾ ಸತ್ತಾ ಉಸ್ಸನ್ನಕಿಲೇಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ಉಸ್ಸನ್ನಕಿಲೇಸಾನಞ್ಚ ದಿನ್ನೋ ಓವಾದೋ ಓವಾದಟ್ಠಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಉದಕೇ ದಣ್ಡರಾಜಿ ವಿಯ ಖಿಪ್ಪಂ ವಿಗಚ್ಛತಿ ¶ . ತಸ್ಮಾ ಸೋಪಿ ಅಕಾಲೋ. ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸತೋ ಪನ ಪಟ್ಠಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ, ವಸ್ಸಸತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಉದ್ಧಂ ಆಯುಕಾಲೋ ಕಾಲೋ ನಾಮ. ತದಾ ಚ ವಸ್ಸಸತಕಾಲೋ. ಅಥ ಮಹಾಸತ್ತೋ ‘‘ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಬ್ಬಕಾಲೋ’’ತಿ ಕಾಲಂ ಪಸ್ಸಿ.

ತತೋ ದೀಪಂ ವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ಸಪರಿವಾರೇ ಚತ್ತಾರೋ ದೀಪೇ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ತೀಸು ದೀಪೇಸು ಬುದ್ಧಾ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ ದೀಪಂ ಪಸ್ಸಿ.

ತತೋ ¶ ‘‘ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ನಾಮ ಮಹಾ ದಸಯೋಜನಸಹಸ್ಸಪರಿಮಾಣೋ, ಕತರಸ್ಮಿಂ ನು ಖೋ ಪದೇಸೇ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ ಓಕಾಸಂ ವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸಂ ಪಸ್ಸಿ. ಮಜ್ಝಿಮದೇಸೋ ನಾಮ – ‘‘ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಗಜಙ್ಗಲಂ ನಾಮ ನಿಗಮೋ, ತಸ್ಸ ಅಪರೇನ ಮಹಾಸಾಲೋ, ತತೋ ಪರಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮಾ ಜನಪದಾ, ಓರತೋ ಮಜ್ಝೇ. ಪುಬ್ಬದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಲ್ಲವತೀ ನಾಮ ನದೀ, ತತೋ ಪರಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮಾ ಜನಪದಾ, ಓರತೋ ಮಜ್ಝೇ. ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ ಸೇತಕಣ್ಣಿಕಂ ನಾಮ ನಿಗಮೋ, ತತೋ ಪರಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮಾ ಜನಪದಾ, ಓರತೋ ಮಜ್ಝೇ. ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಥೂಣಂ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋ, ತತೋ ಪರಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮಾ ಜನಪದಾ, ಓರತೋ ಮಜ್ಝೇ. ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ ಉಸೀರದ್ಧಜೋ ನಾಮ ಪಬ್ಬತೋ, ತತೋ ಪರಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮಾ ಜನಪದಾ, ಓರತೋ ಮಜ್ಝೇ’’ತಿ ಏವಂ ವಿನಯೇ (ಮಹಾವ. ೨೫೯) ವುತ್ತೋ ಪದೇಸೋ. ಸೋ ಆಯಾಮತೋ ತೀಣಿ ಯೋಜನಸತಾನಿ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಾನಿ, ಪರಿಕ್ಖೇಪತೋ ನವ ಯೋಜನಸತಾನೀತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಬುದ್ಧಾ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ, ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಅಸೀತಿ ಮಹಾಸಾವಕಾ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾ ಅಞ್ಞೇ ಚ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ ಖತ್ತಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಇದಞ್ಚೇತ್ಥ ಕಪಿಲವತ್ಥು ನಾಮ ನಗರಂ, ತತ್ಥ ಮಯಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಬ್ಬನ್ತಿ ನಿಟ್ಠಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ತತೋ ಕುಲಂ ವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ವೇಸ್ಸಕುಲೇ ವಾ ಸುದ್ದಕುಲೇ ವಾ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಲೋಕಸಮ್ಮತೇ ಪನ ಖತ್ತಿಯಕುಲೇ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇವಾತಿ ದ್ವೀಸುಯೇವ ಕುಲೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ. ಇದಾನಿ ಚ ಖತ್ತಿಯಕುಲಂ ಲೋಕಸಮ್ಮತಂ ¶ , ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ. ಸುದ್ಧೋದನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಮೇ ಪಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಕುಲಂ ಪಸ್ಸಿ.

ತತೋ ಮಾತರಂ ವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಬುದ್ಧಮಾತಾ ನಾಮ ಲೋಲಾ ಸುರಾಧುತ್ತಾ ನ ಹೋತಿ, ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪನ ಪೂರಿತಪಾರಮೀ ಜಾತಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಖಣ್ಡಪಞ್ಚಸೀಲಾಯೇವ ಹೋತಿ. ಅಯಞ್ಚ ಮಹಾಮಾಯಾ ನಾಮ ದೇವೀ ಏದಿಸೀ, ಅಯಂ ಮೇ ಮಾತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಿತ್ತಕಂ ಪನಸ್ಸಾ ಆಯೂತಿ ದಸನ್ನಂ ಮಾಸಾನಂ ಉಪರಿ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನೀ’’ತಿ ಪಸ್ಸಿ.

ಇತಿ ಇಮಂ ಪಞ್ಚಮಹಾವಿಲೋಕನಂ ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಕಾಲೋ ಮೇ ಮಾರಿಸಾ ಬುದ್ಧಭಾವಾಯಾ’’ತಿ ದೇವತಾನಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪಟಿಞ್ಞಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಥ, ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ ತಾ ದೇವತಾ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ತುಸಿತದೇವತಾಹಿ ಪರಿವುತೋ ತುಸಿತಪುರೇ ನನ್ದನವನಂ ಪಾವಿಸಿ. ಸಬ್ಬದೇವಲೋಕೇಸು ಹಿ ನನ್ದನವನಂ ಅತ್ಥಿಯೇವ. ತತ್ಥ ನಂ ದೇವತಾ ‘‘ಇತೋ ಚುತೋ ಸುಗತಿಂ ಗಚ್ಛ, ಇತೋ ಚುತೋ ಸುಗತಿಂ ಗಚ್ಛಾ’’ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕುಸಲಕಮ್ಮೋಕಾಸಂ ಸಾರಯಮಾನಾ ¶ ವಿಚರನ್ತಿ. ಸೋ ಏವಂ ದೇವತಾಹಿ ಕುಸಲಂ ಸಾರಯಮಾನಾಹಿ ಪರಿವುತೋ ತತ್ಥ ವಿಚರನ್ತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಮಹಾಮಾಯಾಯ ದೇವಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ.

ತಸ್ಸ ¶ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಅಯಮನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ತದಾ ಕಿರ ಕಪಿಲವತ್ಥುನಗರೇ ಆಸಾಳ್ಹಿನಕ್ಖತ್ತಂ ಸಙ್ಘುಟ್ಠಂ ಅಹೋಸಿ, ಮಹಾಜನೋ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳತಿ. ಮಹಾಮಾಯಾಪಿ ದೇವೀ ಪುರೇ ಪುಣ್ಣಮಾಯ ಸತ್ತಮದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಗತಸುರಾಪಾನಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಭೂತಿಸಮ್ಪನ್ನಂ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಂ ಅನುಭವಮಾನಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಪಾತೋವ ಉಟ್ಠಾಯ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರವಿಭೂಸಿತಾ ವರಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಉಪೋಸಥಙ್ಗಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಸಿರಿಗಬ್ಭಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಿರಿಸಯನೇ ನಿಪನ್ನಾ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಮಾನಾ ಇಮಂ ಸುಪಿನಂ ಅದ್ದಸ – ‘ಚತ್ತಾರೋ ಕಿರ ನಂ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಸಯನೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತಂ ನೇತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಿಕೇ ಮನೋಸಿಲಾತಲೇ ಸತ್ತಯೋಜನಿಕಸ್ಸ ಮಹಾಸಾಲರುಕ್ಖಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಂಸು. ಅಥ ನೇಸಂ ದೇವಿಯೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದೇವಿಂ ಅನೋತತ್ತದಹಂ ನೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಮಲಹರಣತ್ಥಂ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬವತ್ಥಂ ನಿವಾಸಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧೇಹಿ ವಿಲಿಮ್ಪಾಪೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ತತೋ ಅವಿದೂರೇ ಏಕೋ ರಜತಪಬ್ಬತೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಕನಕವಿಮಾನಂ ಅತ್ಥಿ ¶ , ತತ್ಥ ಪಾಚೀನಸೀಸಕಂ ದಿಬ್ಬಸಯನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇಸುಂ. ಅಥ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸೇತವರವಾರಣೋ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಅವಿದೂರೇ ಏಕೋ ಸುವಣ್ಣಪಬ್ಬತೋ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ವಿಚರಿತ್ವಾ ತತೋ ಓರುಯ್ಹ ರಜತಪಬ್ಬತಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಉತ್ತರದಿಸತೋ ಆಗಮ್ಮ ರಜತದಾಮವಣ್ಣಾಯ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಸೇತಪದುಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕೋಞ್ಚನಾದಂ ನದಿತ್ವಾ ಕನಕವಿಮಾನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಾತುಸಯನಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಪವಿಟ್ಠಸದಿಸೋ ಅಹೋಸೀ’ತಿ. ಏವಂ ಉತ್ತರಾಸಾಳ್ಹನಕ್ಖತ್ತೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ.

ಪುನದಿವಸೇ ಪಬುದ್ಧಾ ದೇವೀ ತಂ ಸುಪಿನಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ. ರಾಜಾ ಚತುಸಟ್ಠಿಮತ್ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಾಮೋಕ್ಖೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಗೋಮಯಹರಿತೂಪಲಿತ್ತಾಯ ಲಾಜಾದೀಹಿ ಕತಮಙ್ಗಲಸಕ್ಕಾರಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಮಹಾರಹಾನಿ ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಸಪ್ಪಿಮಧುಸಕ್ಖರಾಭಿಸಙ್ಖತಸ್ಸ ವರಪಾಯಾಸಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣರಜತಪಾತಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣರಜತಪಾತೀಹಿಯೇವ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ಚ ಅಹತವತ್ಥಕಪಿಲಗಾವಿದಾನಾದೀಹಿ ತೇ ಸನ್ತಪ್ಪೇಸಿ. ಅಥ ನೇಸಂ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಹಿ ಸನ್ತಪ್ಪಿತಾನಂ ಸುಪಿನಂ ಆರೋಚಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಆಹಂಸು ‘‘ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿ, ಮಹಾರಾಜ, ದೇವಿಯಾ ತೇ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಗಬ್ಭೋ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ, ಸೋ ಚ ¶ ಖೋ ಪುರಿಸಗಬ್ಭೋ, ನ ಇತ್ಥಿಗಬ್ಭೋ, ಪುತ್ತೋ ತೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸೋ ಸಚೇ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ರಾಜಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ; ಸಚೇ ಅಗಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸತಿ, ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಲೋಕೇ ವಿವಟ್ಟಚ್ಛದೋ’’ತಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಕ್ಖಣೇ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಸಙ್ಕಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪವೇಧಿ. ಬಾತ್ತಿಂಸಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪಾತುರಹೇಸುಂ – ದಸಸು ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಸು ಅಪ್ಪಮಾಣೋ ಓಭಾಸೋ ಫರಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ಸಿರಿಂ ದಟ್ಠುಕಾಮಾ ವಿಯ ಅನ್ಧಾ ಚಕ್ಖೂನಿ ¶ ಪಟಿಲಭಿಂಸು, ಬಧಿರಾ ಸದ್ದಂ ಸುಣಿಂಸು, ಮೂಗಾ ಸಮಾಲಪಿಂಸು, ಖುಜ್ಜಾ ಉಜುಗತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ, ಪಙ್ಗುಲಾ ಪದಸಾ ಗಮನಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸು, ಬನ್ಧನಗತಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾ ಅನ್ದುಬನ್ಧನಾದೀಹಿ ಮುಚ್ಚಿಂಸು, ಸಬ್ಬನರಕೇಸು ಅಗ್ಗಿ ನಿಬ್ಬಾಯಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೇ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾ ವೂಪಸಮಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಾನಂ ಭಯಂ ನಾಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ರೋಗೋ ವೂಪಸಮಿ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾ ಪಿಯಂವದಾ ಅಹೇಸುಂ, ಮಧುರೇನಾಕಾರೇನ ಅಸ್ಸಾ ಹಸಿಂಸು, ವಾರಣಾ ಗಜ್ಜಿಂಸು, ಸಬ್ಬತೂರಿಯಾನಿ ಸಕಸಕನಿನ್ನಾದಂ ಮುಞ್ಚಿಂಸು, ಅಘಟ್ಟಿತಾನಿಯೇವ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಹತ್ಥೂಪಗಾದೀನಿ ಆಭರಣಾನಿ ವಿರವಿಂಸು, ಸಬ್ಬದಿಸಾ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಅಹೇಸುಂ ¶ , ಸತ್ತಾನಂ ಸುಖಂ ಉಪ್ಪಾದಯಮಾನೋ ಮುದುಸೀತಲವಾತೋ ವಾಯಿ, ಅಕಾಲಮೇಘೋ ವಸ್ಸಿ, ಪಥವಿತೋಪಿ ಉದಕಂ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸನ್ದಿ, ಪಕ್ಖಿನೋ ಆಕಾಸಗಮನಂ ವಿಜಹಿಂಸು, ನದಿಯೋ ಅಸನ್ದಮಾನಾ ಅಟ್ಠಂಸು, ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಮಧುರಂ ಉದಕಂ ಅಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಪಞ್ಚವಣ್ಣೇಹಿ ಪದುಮೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನತಲೋ ಅಹೋಸಿ, ಥಲಜಜಲಜಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಪುಪ್ಫಿಂಸು, ರುಕ್ಖಾನಂ ಖನ್ಧೇಸು ಖನ್ಧಪದುಮಾನಿ, ಸಾಖಾಸು ಸಾಖಾಪದುಮಾನಿ, ಲತಾಸು ಲತಾಪದುಮಾನಿ ಪುಪ್ಫಿಂಸು, ಥಲೇ ಸಿಲಾತಲಾನಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಪರೂಪರಿ ಸತ್ತ ಸತ್ತ ಹುತ್ವಾ ದಣ್ಡಪದುಮಾನಿ ನಾಮ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು, ಆಕಾಸೇ ಓಲಮ್ಬಕಪದುಮಾನಿ ನಾಮ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು, ಸಮನ್ತತೋ ಪುಪ್ಫವಸ್ಸಾ ವಸ್ಸಿಂಸು, ಆಕಾಸೇ ದಿಬ್ಬತೂರಿಯಾನಿ ವಜ್ಜಿಂಸು, ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಮಾಲಾಗುಳೋ ವಿಯ, ಉಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ ಬದ್ಧಮಾಲಾಕಲಾಪೋ ವಿಯ, ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಮಾಲಾಸನಂ ವಿಯ ಚ ಏಕಮಾಲಾಮಾಲಿನೀ ವಿಪ್ಫುರನ್ತವಾಳಬೀಜನೀ ಪುಪ್ಫಧೂಮಗನ್ಧಪರಿವಾಸಿತಾ ಪರಮಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಾ ಅಹೋಸಿ.

ಏವಂ ಗಹಿತಪಟಿಸನ್ಧಿಕಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಚೇವ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತುಯಾ ಚ ಉಪದ್ದವನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಖಗ್ಗಹತ್ಥಾ ಚತ್ತಾರೋ ದೇವಪುತ್ತಾ ಆರಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತು ಪನ ಪುರಿಸೇಸು ರಾಗಚಿತ್ತಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಲಾಭಗ್ಗಯಸಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಾ ಚ ಅಹೋಸಿ ಸುಖಿನೀ ಅಕಿಲನ್ತಕಾಯಾ. ಬೋಧಿಸತ್ತಞ್ಚ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಗತಂ ¶ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇ ಮಣಿರತನೇ ಆವುತಪಣ್ಡುಸುತ್ತಂ ವಿಯ ಪಸ್ಸತಿ. ಯಸ್ಮಾ ಚ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ವಸಿತಕುಚ್ಛಿ ನಾಮ ಚೇತಿಯಗಬ್ಭಸದಿಸಾ ಹೋತಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞೇನ ಸತ್ತೇನ ಆವಸಿತುಂ ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ಸತ್ತಾಹಜಾತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತುಸಿತಪುರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ. ಯಥಾ ಚ ಅಞ್ಞಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ದಸ ಮಾಸೇ ಅಪತ್ವಾಪಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾಪಿ ನಿಸಿನ್ನಾಪಿ ನಿಪನ್ನಾಪಿ ವಿಜಾಯನ್ತಿ, ನ ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ. ಸಾ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ದಸ ಮಾಸೇ ಕುಚ್ಛಿನಾ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಠಿತಾವ ವಿಜಾಯತಿ. ಅಯಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತುಧಮ್ಮತಾ.

ಮಹಾಮಾಯಾಪಿ ದೇವೀ ಪತ್ತೇನ ತೇಲಂ ವಿಯ ದಸ ಮಾಸೇ ಕುಚ್ಛಿನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಗಬ್ಭಾ ಞಾತಿಘರಂ ಗನ್ತುಕಾಮಾ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ – ‘‘ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ದೇವ, ಕುಲಸನ್ತಕಂ ದೇವದಹನಗರಂ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುತೋ ಯಾವ ದೇವದಹನಗರಾ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಕದಲಿಪುಣ್ಣಘಟಧಜಪಟಾಕಾದೀಹಿ ಅಲಙ್ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ದೇವಿ ಸುವಣ್ಣಸಿವಿಕಾಯ ¶ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚಸಹಸ್ಸೇನ ಉಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ¶ ಪರಿವಾರೇನ ಪೇಸೇಸಿ. ದ್ವಿನ್ನಂ ಪನ ನಗರಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಉಭಯನಗರವಾಸೀನಮ್ಪಿ ಲುಮ್ಬಿನೀವನಂ ನಾಮ ಮಙ್ಗಲಸಾಲವನಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಗ್ಗಸಾಖಾ ಸಬ್ಬಂ ಏಕಪಾಲಿಫುಲ್ಲಂ ಅಹೋಸಿ, ಸಾಖನ್ತರೇಹಿ ಚೇವ ಪುಪ್ಫನ್ತರೇಹಿ ಚ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಾ ಭಮರಗಣಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಚ ಸಕುಣಸಙ್ಘಾ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ವಿಕೂಜನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತಿ. ಸಕಲಂ ಲುಮ್ಬಿನೀವನಂ ಚಿತ್ತಲತಾವನಸದಿಸಂ, ಮಹಾನುಭಾವಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ಆಪಾನಮಣ್ಡಲಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ. ದೇವಿಯಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಾಲವನಕೀಳಂ ಕೀಳಿತುಕಾಮತಾಚಿತ್ತಂ ಉದಪಾದಿ. ಅಮಚ್ಚಾ ದೇವಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಾಲವನಂ ಪವಿಸಿಂಸು. ಸಾ ಮಙ್ಗಲಸಾಲಮೂಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಾಲಸಾಖಂ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮಾ ಅಹೋಸಿ, ಸಾಲಸಾಖಾ ಸುಸೇದಿತವೇತ್ತಗ್ಗಂ ವಿಯ ಓನಮಿತ್ವಾ ದೇವಿಯಾ ಹತ್ಥಪಥಂ ಉಪಗಞ್ಛಿ. ಸಾ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಸಾಖಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ. ತಾವದೇವ ಚಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮಜವಾತಾ ಚಲಿಂಸು. ಅಥಸ್ಸಾ ಸಾಣಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮಹಾಜನೋ ಪಟಿಕ್ಕಮಿ. ಸಾಲಸಾಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠಮಾನಾಯ ಏವಸ್ಸಾ ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಂ ಅಹೋಸಿ. ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ಚತ್ತಾರೋ ವಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಸುವಣ್ಣಜಾಲಂ ಆದಾಯ ಸಮ್ಪತ್ತಾ ತೇನ ಸುವಣ್ಣಜಾಲೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಮಾತು ಪುರತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ತಮನಾ, ದೇವಿ, ಹೋಹಿ, ಮಹೇಸಕ್ಖೋ ತೇ ಪುತ್ತೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಆಹಂಸು.

ಯಥಾ ಪನ ಅಞ್ಞೇ ಸತ್ತಾ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಾ ಪಟಿಕೂಲೇನ ಅಸುಚಿನಾ ಮಕ್ಖಿತಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ನ ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ. ಸೋ ಪನ ¶ ಧಮ್ಮಾಸನತೋ ಓತರನ್ತೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ವಿಯ, ನಿಸ್ಸೇಣಿತೋ ಓತರನ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಯ, ಚ ದ್ವೇ ಚ ಹತ್ಥೇ ದ್ವೇ ಚ ಪಾದೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಠಿತಕೋವ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸಮ್ಭವೇನ ಕೇನಚಿ ಅಸುಚಿನಾ ಅಮಕ್ಖಿತೋ ಸುದ್ಧೋ ವಿಸದೋ ಕಾಸಿಕವತ್ಥೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಮಣಿರತನಂ ವಿಯ ಜೋತಯನ್ತೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖಮಿ. ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಚ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತುಯಾ ಚ ಸಕ್ಕಾರತ್ಥಂ ಆಕಾಸತೋ ದ್ವೇ ಉದಕಧಾರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಚ ಮಾತುಯಾ ಚ ಸರೀರೇ ಉತುಂ ಗಾಹಾಪೇಸುಂ.

ಅಥ ನಂ ಸುವಣ್ಣಜಾಲೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಹತ್ಥತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಮಙ್ಗಲಸಮ್ಮತಾಯ ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸಾಯ ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣಿಯಾ ಗಣ್ಹಿಂಸು, ತೇಸಂ ಹತ್ಥತೋ ಮನುಸ್ಸಾ ದುಕೂಲಚುಮ್ಬಟಕೇನ. ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಹತ್ಥತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ಪಥವಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಂ ಓಲೋಕೇಸಿ, ಅನೇಕಾನಿ ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸಾನಿ ಏಕಙ್ಗಣಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ತತ್ಥ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ¶ ಪೂಜಯಮಾನಾ ‘‘ಮಹಾಪುರಿಸ, ಇಧ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದಿಸೋ ಅಞ್ಞೋ ನತ್ಥಿ, ಕುತೇತ್ಥ ಉತ್ತರಿತರೋ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ಏವಂ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ, ಚತಸ್ಸೋ ಅನುದಿಸಾ, ಹೇಟ್ಠಾ, ಉಪರೀತಿ ದಸ ದಿಸಾ ಅನುವಿಲೋಕೇತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಸದಿಸಂ ಕಞ್ಚಿ ಅದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಉತ್ತರಾದಿಸಾ’’ತಿ ಸತ್ತಪದವೀತಿಹಾರೇನ ಅಗಮಾಸಿ, ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಧಾರಿಯಮಾನೋ, ಸುಯಾಮೇನ ವಾಳಬೀಜನಿಂ, ಅಞ್ಞಾಹಿ ಚ ದೇವತಾಹಿ ಸೇಸರಾಜಕಕುಧಭಣ್ಡಹತ್ಥಾಹಿ ¶ ಅನುಗಮ್ಮಮಾನೋ. ತತೋ ಸತ್ತಮಪದೇ ಠಿತೋ ‘‘ಅಗ್ಗೋಹಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಆಸಭಿಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತೋ ಸೀಹನಾದಂ ನದಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಹಿ ತೀಸು ಅತ್ತಭಾವೇಸು ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಮತ್ತೋವ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸಿ ಮಹೋಸಧತ್ತಭಾವೇ, ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇತಿ. ಮಹೋಸಧತ್ತಭಾವೇ ಕಿರಸ್ಸ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಚನ್ದನಸಾರಂ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಗತೋ, ಸೋ ತಂ ಮುಟ್ಠಿಯಂ ಕತ್ವಾವ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ. ಅಥ ನಂ ಮಾತಾ ‘‘ತಾತ, ಕಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗತೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಓಸಧಂ, ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ. ಇತಿ ಓಸಧಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗತತ್ತಾ ‘‘ಓಸಧದಾರಕೋ’’ತ್ವೇವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ತಂ ಓಸಧಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾಟಿಯಂ ಪಕ್ಖಿಪಿಂಸು, ಆಗತಾಗತಾನಂ ಅನ್ಧಬಧಿರಾದೀನಂ ತದೇವ ಸಬ್ಬರೋಗವೂಪಸಮಾಯ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಅಹೋಸಿ. ತತೋ ‘‘ಮಹನ್ತಂ ಇದಂ ಓಸಧಂ, ಮಹನ್ತಂ ಇದಂ ಓಸಧ’’ನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನವಚನಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಮಹೋಸಧೋ’’ತ್ವೇವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಜಾತಂ. ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವೇ ಪನ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ಅಮ್ಮ, ಕಿಞ್ಚಿ ಗೇಹಸ್ಮಿಂ, ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ನಿಕ್ಖಮಿ. ಅಥಸ್ಸ ಮಾತಾ ‘‘ಸಧನೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋಸಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ¶ ಹತ್ಥತಲೇ ಕತ್ವಾ ಸಹಸ್ಸತ್ಥವಿಕಂ ಠಪೇಸಿ. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಅತ್ತಭಾವೇ ಇಮಂ ಸೀಹನಾದಂ ನದೀತಿ ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತೀಸು ಅತ್ತಭಾವೇಸು ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಮತ್ತೋವ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸಿ. ಯಥಾ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಕ್ಖಣೇ, ಜಾತಕ್ಖಣೇಪಿಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪಾತುರಹೇಸುಂ. ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸಮಯೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಲುಮ್ಬಿನೀವನೇ ಜಾತೋ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸಮಯೇ ರಾಹುಲಮಾತಾ ದೇವೀ, ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ, ಛನ್ನೋ ಅಮಚ್ಚೋ, ಕಾಳುದಾಯೀ ಅಮಚ್ಚೋ, ಕಣ್ಡಕೋ ಅಸ್ಸರಾಜಾ, ಮಹಾಬೋಧಿರುಕ್ಖೋ, ಚತಸ್ಸೋ ನಿಧಿಕುಮ್ಭಿಯೋ ¶ ಚ ಜಾತಾ. ತತ್ಥ ಏಕಾ ಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಾ, ಏಕಾ ಅಡ್ಢಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾ, ಏಕಾ ತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಾ, ಏಕಾ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾ ಅಹೋಸೀತಿ. ಇಮೇ ಸತ್ತ ಸಹಜಾತಾ ನಾಮ.

ಉಭಯನಗರವಾಸಿನೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುನಗರಮೇವ ಅಗಮಂಸು. ತಂ ದಿವಸಂಯೇವ ಚ ‘‘ಕಪಿಲವತ್ಥುನಗರೇ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಜಾತೋ, ಅಯಂ ಕುಮಾರೋ ಬೋಧಿತಲೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ದೇವಸಙ್ಘಾ ಚೇಲುಕ್ಖೇಪಾದೀನಿ ಪವತ್ತೇನ್ತಾ ಕೀಳಿಂಸು. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಕುಲೂಪಕೋ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀ ಕಾಳದೇವೀಲೋ ನಾಮ ತಾಪಸೋ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ದಿವಾವಿಹಾರತ್ಥಾಯ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ತಾ ದೇವತಾ ಕೀಳಮಾನಾ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂಕಾರಣಾ ತುಮ್ಹೇ ಏವಂ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ ಕೀಳಥ, ಮಯ್ಹಮ್ಪೇತಂ ಕಾರಣಂ ಕಥೇಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ದೇವತಾ ಆಹಂಸು ‘‘ಮಾರಿಸ, ಸುದ್ಧೋದನರಞ್ಞೋ ಪುತ್ತೋ ಜಾತೋ, ಸೋ ಬೋಧಿತಲೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಅನನ್ತಂ ಬುದ್ಧಲೀಳಂ ದಟ್ಠುಂ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸೋತುಂ ಲಚ್ಛಾಮಾತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ತುಟ್ಠಾಮ್ಹಾ’’ತಿ. ತಾಪಸೋ ತಾಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಖಿಪ್ಪಂ ದೇವಲೋಕತೋ ಓರುಯ್ಹ ರಾಜನಿವೇಸನಂ ¶ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ‘‘ಪುತ್ತೋ ಕಿರ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಾತೋ, ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಿ ನ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಕುಮಾರಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ತಾಪಸಂ ವನ್ದಾಪೇತುಂ ಅಭಿಹರಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಾದಾ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ತಾಪಸಸ್ಸ ಜಟಾಸು ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ತೇನತ್ತಭಾವೇನ ವನ್ದಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕೋ ನಾಮ ಅಞ್ಞೋ ನತ್ಥಿ. ಸಚೇ ಹಿ ಅಜಾನನ್ತಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸೀಸಂ ತಾಪಸಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ಠಪೇಯ್ಯುಂ, ಸತ್ತಧಾ ತಸ್ಸ ಮುದ್ಧಾ ಫಲೇಯ್ಯ. ತಾಪಸೋ ‘‘ನ ಮೇ ಅತ್ತಾನಂ ನಾಸೇತುಂ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಹೇಸಿ. ರಾಜಾ ತಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಂ ವನ್ದಿ.

ತಾಪಸೋ ಅತೀತೇ ಚತ್ತಾಲೀಸ ಕಪ್ಪೇ, ಅನಾಗತೇ ಚತ್ತಾಲೀಸಾತಿ ಅಸೀತಿ ಕಪ್ಪೇ ಅನುಸ್ಸರತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಭವಿಸ್ಸತಿ ನು ಖೋ ಬುದ್ಧೋ, ಉದಾಹು ನೋ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಪುರಿಸೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಸಿತಂ ¶ ಅಕಾಸಿ. ತತೋ ‘‘ಅಹಂ ಇಮಂ ಬುದ್ಧಭೂತಂ ದಟ್ಠುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ, ನೋ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅನ್ತರಾಯೇವ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಬುದ್ಧಸತೇನಪಿ ¶ ಬುದ್ಧಸಹಸ್ಸೇನಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೇ ಅರೂಪಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಅಚ್ಛರಿಯಪುರಿಸಂ ಬುದ್ಧಭೂತಂ ದಟ್ಠುಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಹತೀ ವತ ಮೇ ಜಾನಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪರೋದಿ.

ಮನುಸ್ಸಾ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯೋ ಇದಾನೇವ ಹಸಿತ್ವಾ ಪುನ ಪರೋದಿ. ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಕೋಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ‘‘ನತ್ಥೇತಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯೋ, ನಿಸ್ಸಂಸಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ಅಥ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಪರೋದಿತ್ಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವರೂಪಂ ಪುರಿಸಂ ಬುದ್ಧಭೂತಂ ದಟ್ಠುಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ‘ಮಹತೀ ವತ ಮೇ ಜಾನಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಅನುಸೋಚನ್ತೋ ರೋದಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ. ತತೋ ಸೋ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮೇ ಞಾತಕೇಸು ಕೋಚಿ ಏತಂ ಬುದ್ಧಭೂತಂ ದಟ್ಠುಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ನ ಲಭಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ನಾಳಕದಾರಕಂ ಅದ್ದಸ. ಸೋ ಭಗಿನಿಯಾ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಹಂ ತೇ ಪುತ್ತೋ ನಾಳಕೋ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಿ ಗೇಹೇ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಪಕ್ಕೋಸಾಹಿ ನ’’ನ್ತಿ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಂ ಕುಮಾರಂ ಆಹ – ‘‘ತಾತ, ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಕುಲೇ ಪುತ್ತೋ ಜಾತೋ, ಬುದ್ಧಙ್ಕುರೋ ಏಸ, ಪಞ್ಚತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತ್ವಂ ಏತಂ ದಟ್ಠುಂ ಲಭಿಸ್ಸಸಿ, ಅಜ್ಜೇವ ಪಬ್ಬಜಾಹೀ’’ತಿ. ಸತ್ತಾಸೀತಿಕೋಟಿಧನೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತದಾರಕೋಪಿ ‘‘ನ ಮಂ ಮಾತುಲೋ ಅನತ್ಥೇ ನಿಯೋಜೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಾವದೇವ ಅನ್ತರಾಪಣತೋ ಕಾಸಾಯಾನಿ ಚೇವ ಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತಞ್ಚ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಲೋಕೇ ಉತ್ತಮಪುಗ್ಗಲೋ, ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾಭಿಮುಖಂ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಥವಿಕಾಯ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಂಸಕೂಟೇ ಲಗ್ಗೇತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ¶ ಅಕಾಸಿ. ಸೋ ಪರಮಾಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತಂ ತಥಾಗತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಾಳಕಪಟಿಪದಂ ಕಥಾಪೇತ್ವಾ ಪುನ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸತ್ತೇವ ಮಾಸೇ ಆಯುಂ ಪಾಲೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಬ್ಬತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಠಿತಕೋವ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತಮ್ಪಿ ಖೋ ಪಞ್ಚಮೇ ದಿವಸೇ ಸೀಸಂ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ನಾಮಗ್ಗಹಣಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ರಾಜಭವನಂ ಚತುಜ್ಜಾತಿಕಗನ್ಧೇಹಿ ವಿಲಿಮ್ಪಿತ್ವಾ ಲಾಜಾಪಞ್ಚಮಕಾನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ ವಿಕಿರಿತ್ವಾ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಪಾಯಾಸಂ ಪಚಾಪೇತ್ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಙ್ಗತೇ ಅಟ್ಠಸತಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ರಾಜಭವನೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಸುಭೋಜನಂ ¶ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರಂ ¶ ಕತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಹಾಪೇಸುಂ. ತೇಸು –

‘‘ರಾಮೋ ಧಜೋ ಲಕ್ಖಣೋ ಚಾಪಿ ಮನ್ತೀ, ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ಚ ಭೋಜೋ ಸುಯಾಮೋ ಸುದತ್ತೋ;

ಏತೇ ತದಾ ಅಟ್ಠ ಅಹೇಸುಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಛಳಙ್ಗವಾ ಮನ್ತಂ ವಿಯಾಕರಿಂಸೂ’’ತಿ. –

ಇಮೇ ಅಟ್ಠೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಲಕ್ಖಣಪರಿಗ್ಗಾಹಕಾ ಅಹೇಸುಂ. ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣದಿವಸೇ ಸುಪಿನೋಪಿ ಏತೇಹೇವ ಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ. ತೇಸು ಸತ್ತ ಜನಾ ದ್ವೇ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದ್ವೇಧಾ ಬ್ಯಾಕರಿಂಸು – ‘‘ಇಮೇಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸಮಾನೋ ರಾಜಾ ಹೋತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ, ಪಬ್ಬಜಮಾನೋ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಞ್ಞೋ ಸಿರಿವಿಭವಂ ಆಚಿಕ್ಖಿಂಸು. ತೇಸಂ ಪನ ಸಬ್ಬದಹರೋ ಗೋತ್ತತೋ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವರಲಕ್ಖಣನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ – ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಅಗಾರಮಜ್ಝೇ ಠಾನಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಏಕನ್ತೇನೇಸ ವಿವಟ್ಟಚ್ಛದೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏಕಮೇವ ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಏಕಂಸಬ್ಯಾಕರಣಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಅಯಞ್ಹಿ ಕತಾಧಿಕಾರೋ ಪಚ್ಛಿಮಭವಿಕಸತ್ತೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಇತರೇ ಸತ್ತ ಜನೇ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮೇಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಗಾರಮಜ್ಝೇ ಠಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಸಂಸಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏಕಮೇವ ಗತಿಂ ಅದ್ದಸ, ತಸ್ಮಾ ಏಕಂ ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಕರತ್ತಾ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ’’ತಿ ನಾಮಮಕಂಸು.

ಅಥ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅತ್ತನೋ ಘರಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುತ್ತೇ ಆಮನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ತಾತಾ, ಅಮ್ಹೇ ಮಹಲ್ಲಕಾ, ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಪುತ್ತಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತಂ ಮಯಂ ಸಮ್ಭವೇಯ್ಯಾಮ ವಾ ನೋ ವಾ, ತುಮ್ಹೇ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಮಾರೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೇ ತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ. ತೇ ಸತ್ತಪಿ ಜನಾ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತಾ, ಕೋಣ್ಡಞ್ಞಮಾಣವೋವ ಅರೋಗೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ಮಹಾಸತ್ತೇ ವುಡ್ಢಿಮನ್ವಾಯ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ¶ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಉರುವೇಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ರಮಣೀಯೋ, ವತ ಅಯಂ ಭೂಮಿಭಾಗೋ, ಅಲಂ ವತಿದಂ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ¶ ಪಧಾನತ್ಥಿಕಸ್ಸ ಪಧಾನಾಯಾ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ವಾಸಂ ಉಪಗತೇ ‘‘ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ತೇಸಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಪುತ್ತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ ಕಿರ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸೋ ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸಚೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಿತರೋ ಅರೋಗಾ ಅಸ್ಸು, ಅಜ್ಜ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯುಂ. ಸಚೇ ತುಮ್ಹೇಪಿ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥ, ಏಥ, ಅಹಂ ತಂ ಪುರಿಸಂ ಅನುಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಏಕಚ್ಛನ್ದಾ ಭವಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು ¶ , ತಯೋ ಜನಾ ನ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು. ಕೋಣ್ಡಞ್ಞಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕತ್ವಾ ಇತರೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು. ತೇ ಪಞ್ಚಪಿ ಜನಾ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯತ್ಥೇರಾ ನಾಮ ಜಾತಾ.

ತದಾ ಪನ ರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನೀ’’ತಿ. ‘‘ಕತರಞ್ಚ ಕತರಞ್ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ಜರಾಜಿಣ್ಣಂ, ಬ್ಯಾಧಿತಂ, ಕಾಲಕತಂ, ಪಬ್ಬಜಿತ’’ನ್ತಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏವರೂಪಾನಂ ಮಮ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಮಾ ಅದತ್ಥ, ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಭಾವೇನ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ಅಹಂ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸದೀಪಪರಿವಾರಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾದೀಪಾನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಾಧಿಪಚ್ಚಂ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತಂ ಛತ್ತಿಂಸಯೋಜನಪರಿಮಣ್ಡಲಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತಂ ಗಗನತಲೇ ವಿಚರಮಾನಂ ಪಸ್ಸಿತುಕಾಮೋ’’ತಿ. ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಇಮೇಸಂ ಚತುಪ್ಪಕಾರಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಾನಂ ಕುಮಾರಸ್ಸ ಚಕ್ಖುಪಥೇ ಆಗಮನನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು ಗಾವುತೇ ಗಾವುತೇ ಆರಕ್ಖಂ ಠಪೇಸಿ. ತಂ ದಿವಸಂ ಪನ ಮಙ್ಗಲಟ್ಠಾನೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇಸು ಅಸೀತಿಯಾ ಞಾತಿಕುಲಸಹಸ್ಸೇಸು ಏಕೇಕೋ ಏಕಮೇಕಂ ಪುತ್ತಂ ಪಟಿಜಾನಿ – ‘‘ಅಯಂ ಬುದ್ಧೋ ವಾ ಹೋತು ರಾಜಾ ವಾ, ಮಯಂ ಏಕಮೇಕಂ ಪುತ್ತಂ ದಸ್ಸಾಮ. ಸಚೇಪಿ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಖತ್ತಿಯಸಮಣೇಹೇವ ಪುರಕ್ಖತಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಚರಿಸ್ಸತಿ. ಸಚೇಪಿ ರಾಜಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರೇಹೇವ ಪುರಕ್ಖತಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ರಾಜಾಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಉತ್ತಮರೂಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ವಿಗತಸಬ್ಬದೋಸಾ ಧಾತಿಯೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅನನ್ತೇನ ಪರಿವಾರೇನ ಮಹನ್ತೇನ ಸಿರಿಸೋಭಗ್ಗೇನ ವಡ್ಢತಿ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ರಞ್ಞೋ ವಪ್ಪಮಙ್ಗಲಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ. ತಂ ದಿವಸಂ ಸಕಲನಗರಂ ದೇವವಿಮಾನಂ ವಿಯ ಅಲಙ್ಕರೋನ್ತಿ. ಸಬ್ಬೇ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಾದಯೋ ಅಹತವತ್ಥನಿವತ್ಥಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಪಟಿಮಣ್ಡಿತಾ ರಾಜಕುಲೇ ಸನ್ನಿಪತನ್ತಿ. ರಞ್ಞೋ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ನಙ್ಗಲಸಹಸ್ಸಂ ಯೋಜೀಯತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ದಿವಸೇ ಏಕೇನೂನಅಟ್ಠಸತನಙ್ಗಲಾನಿ ಸದ್ಧಿಂ ಬಲಿಬದ್ದರಸ್ಮಿಯೋತ್ತೇಹಿ ರಜತಪರಿಕ್ಖತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ರಞ್ಞೋ ಆಲಮ್ಬನನಙ್ಗಲಂ ¶ ಪನ ರತ್ತಸುವಣ್ಣಪರಿಕ್ಖತಂ ಹೋತಿ. ಬಲಿಬದ್ದಾನಂ ಸಿಙ್ಗರಸ್ಮಿಪತೋದಾಪಿ ಸುವಣ್ಣಪರಿಕ್ಖತಾವ ಹೋನ್ತಿ. ರಾಜಾ ಮಹತಾ ಪರಿವಾರೇನ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಪುತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ. ಕಮ್ಮನ್ತಟ್ಠಾನೇ ಏಕೋ ಜಮ್ಬುರುಕ್ಖೋ ಬಹಲಪಲಾಸೋ ಸನ್ದಚ್ಛಾಯೋ ಅಹೋಸಿ. ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಕುಮಾರಸ್ಸ ಸಯನಂ ¶ ಪಞ್ಞಪಾಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ಸುವಣ್ಣತಾರಕಖಚಿತಂ ವಿತಾನಂ ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ಸಾಣಿಪಾಕಾರೇನ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಂ ಠಪಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚಗಣಪರಿವುತೋ ನಙ್ಗಲಕರಣಟ್ಠಾನಂ ಅಗಮಾಸಿ. ತತ್ಥ ರಾಜಾ ಸುವಣ್ಣನಙ್ಗಲಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅಮಚ್ಚಾ ಏಕೇನೂನಟ್ಠಸತರಜತನಙ್ಗಲಾನಿ, ಕಸ್ಸಕಾ ಸೇಸನಙ್ಗಲಾನಿ. ತೇ ತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಕಸನ್ತಿ. ರಾಜಾ ಪನ ಓರತೋ ವಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಪಾರತೋ ವಾ ಓರಂ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಏತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿ ¶ ಅಹೋಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಧಾತಿಯೋ ‘‘ರಞ್ಞೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಅನ್ತೋಸಾಣಿತೋ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕಞ್ಚಿ ಅದಿಸ್ವಾ ವೇಗೇನ ಉಟ್ಠಾಯ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಆನಾಪಾನೇ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸಿ. ಧಾತಿಯೋ ಖಜ್ಜಭೋಜ್ಜನ್ತರೇ ವಿಚರಮಾನಾ ಥೋಕಂ ಚಿರಾಯಿಂಸು. ಸೇಸರುಕ್ಖಾನಂ ಛಾಯಾ ನಿವತ್ತಾ, ತಸ್ಸ ಪನ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಮಣ್ಡಲಾ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಧಾತಿಯೋ ‘‘ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಏಕತೋ’’ತಿ ವೇಗೇನ ಸಾಣಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸಮಾನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಸಯನೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನಂ ತಞ್ಚ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ – ‘‘ದೇವ, ಕುಮಾರೋ ಏವಂ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ರುಕ್ಖಾನಂ ಛಾಯಾ ನಿವತ್ತಾ, ಜಮ್ಬುರುಕ್ಖಸ್ಸ ಪನ ಪರಿಮಣ್ಡಲಾ ಠಿತಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ವೇಗೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಇದಂ ತೇ, ತಾತ, ದುತಿಯಂ ವನ್ದನ’’ನ್ತಿ ಪುತ್ತಂ ವನ್ದಿ.

ಅಥ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸೋಳಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋ ಜಾತೋ. ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ತಿಣ್ಣಂ ಉತೂನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕೇ ತಯೋ ಪಾಸಾದೇ ಕಾರೇಸಿ – ಏಕಂ ನವಭೂಮಕಂ, ಏಕಂ ಸತ್ತಭೂಮಕಂ, ಏಕಂ ಪಞ್ಚಭೂಮಕಂ, ಚತ್ತಾಲೀಸಸಹಸ್ಸಾ ಚ ನಾಟಕಿತ್ಥಿಯೋ ಉಪಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದೇವೋ ವಿಯ ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ, ಅಲಙ್ಕತನಾಟಕಪರಿವುತೋ, ನಿಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ತೂರಿಯೇಹಿ ಪರಿಚಾರಿಯಮಾನೋ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ಉತುವಾರೇನ ತೇಸು ಪಾಸಾದೇಸು ವಿಹರತಿ. ರಾಹುಲಮಾತಾ ಪನಸ್ಸ ದೇವೀ ಅಗ್ಗಮಹೇಸೀ ಅಹೋಸಿ.

ತಸ್ಸೇವಂ ¶ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತಸ್ಸ ಏಕದಿವಸಂ ಞಾತಿಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅಯಂ ಕಥಾ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ಕೀಳಾಪಸುತೋವ ವಿಚರತಿ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ನ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಸಙ್ಗಾಮೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೇ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ತಾತ, ತವ ಞಾತಕಾ ‘ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ಅಸಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕೀಳಾಪಸುತೋವ ವಿಚರತೀ’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಏತ್ಥ ಕಿಂ ಪತ್ತಕಾಲೇ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ. ದೇವ, ಮಮ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ನಗರೇ ಮಮ ಸಿಪ್ಪದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇಥ ‘‘ಇತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಞಾತಕಾನಂ ಸಿಪ್ಪಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಕ್ಖಣವೇಧಿವಾಲವೇಧಿಧನುಗ್ಗಹೇ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಧನುಗ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಂ ¶ ಞಾತಕಾನಂ ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ಸಿಪ್ಪಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ತಂ ಸರಭಙ್ಗಜಾತಕೇ ಆಗತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ತದಾಸ್ಸ ಞಾತಿಸಙ್ಘೋ ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋ ಅಹೋಸಿ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಂ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಸಾರಥಿಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ರಥಂ ಯೋಜೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ಮಹಾರಹಂ ಉತ್ತಮರಥಂ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರೇನ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಕುಮುದಪತ್ತವಣ್ಣೇ ಚತ್ತಾರೋ ¶ ಮಙ್ಗಲಸಿನ್ಧವೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿವೇದೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದೇವವಿಮಾನಸದಿಸಂ ರಥಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಾಭಿಮುಖೋ ಅಗಮಾಸಿ. ದೇವತಾ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರಸ್ಸ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝನಕಾಲೋ ಆಸನ್ನೋ, ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಏಕಂ ದೇವಪುತ್ತಂ ಜರಾಜಜ್ಜರಂ ಖಣ್ಡದನ್ತಂ ಪಲಿತಕೇಸಂ ವಙ್ಕಂ ಓಭಗ್ಗಸರೀರಂ ದಣ್ಡಹತ್ಥಂ ಪವೇಧಮಾನಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸುಂ. ತಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚೇವ ಸಾರಥಿ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತಿ. ತತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸಾರಥಿಂ – ‘‘ಸಮ್ಮ, ಕೋ ನಾಮೇಸ ಪುರಿಸೋ, ಕೇಸಾಪಿಸ್ಸ ನ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಸ’’ನ್ತಿ ಮಹಾಪದಾನೇ ಆಗತನಯೇನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಧೀರತ್ಥು ವತ ಭೋ ಜಾತಿ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಜಾತಸ್ಸ ಜರಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೋ ತತೋವ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಮೇವ ಅಭಿರುಹಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಮಮ ಪುತ್ತೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಪಟಿನಿವತ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಜಿಣ್ಣಕಂ ಪುರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ದೇವಾ’’ತಿ. ‘‘ಜಿಣ್ಣಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಆಹಂಸು, ಕಸ್ಮಾ ಮಂ ನಾಸೇಥ, ಸೀಘಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ನಾಟಕಾನಿ ಸಜ್ಜೇಥ, ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಸತಿಂ ನ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ಅಡ್ಢಯೋಜನೇ ಅಡ್ಢಯೋಜನೇ ಠಪೇಸಿ.

ಪುನೇಕದಿವಸಂ ¶ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಥೇವ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ದೇವತಾಹಿ ನಿಮ್ಮಿತಂ ಬ್ಯಾಧಿತಂ ಪುರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೋ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಹಿ. ರಾಜಾಪಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಪುನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಸಮನ್ತಾ ತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣೇ ಪದೇಸೇ ಆರಕ್ಖಂ ಠಪೇಸಿ. ಅಪರಂ ಏಕದಿವಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಥೇವ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ದೇವತಾಹಿ ನಿಮ್ಮಿತಂ ಕಾಲಕತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೋ ಪುನ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಹಿ. ರಾಜಾಪಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಪುನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಪದೇಸೇ ಆರಕ್ಖಂ ಠಪೇಸಿ. ಅಪರಂ ಪನ ಏಕದಿವಸಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ತಥೇವ ದೇವತಾಹಿ ನಿಮ್ಮಿತಂ ಸುನಿವತ್ಥಂ ಸುಪಾರುತಂ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕೋ ನಾಮೇಸೋ ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ ಸಾರಥಿಂ ಪುಚ್ಛಿ. ಸಾರಥಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಗುಣೇ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ಪನ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನಾಮಾಯಂ ದೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಗುಣೇ ವಣ್ಣೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ರುಚಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತಂ ದಿವಸಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಅಗಮಾಸಿ. ದೀಘಭಾಣಕಾ ಪನಾಹು ‘‘ಚತ್ತಾರಿ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಏಕದಿವಸೇನೇವ ದಿಸ್ವಾ ಅಗಮಾಸೀ’’ತಿ.

ಸೋ ¶ ತತ್ಥ ದಿವಸಭಾಗಂ ಕೀಳಿತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತೇ ಸೂರಿಯೇ ಮಙ್ಗಲಸಿಲಾಪಟ್ಟೇ ನಿಸೀದಿ ಅತ್ತಾನಂ ಅಲಙ್ಕಾರಾಪೇತುಕಾಮೋ. ಅಥಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಕಪುರಿಸಾ ನಾನಾವಣ್ಣಾನಿ ದುಸ್ಸಾನಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಆಭರಣವಿಕತಿಯೋ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಾನಿ ಚ ಆದಾಯ ಸಮನ್ತಾ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಂಸು. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನಾಸನಂ ಉಣ್ಹಂ ಅಹೋಸಿ ¶ . ಸೋ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ ಮಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕಾರೇತುಕಾಮತಂ ಞತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಮ್ಮ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮ, ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ ಅಜ್ಜ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮೋ ಅಲಙ್ಕಾರೋ, ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ದಿಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ಅಲಙ್ಕರೋಹೀ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಕಪ್ಪಕಸದಿಸೋ ಹುತ್ವಾ ಕಪ್ಪಕಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ವೇಠನದುಸ್ಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸೀಸಂ ವೇಠೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಹತ್ಥಸಮ್ಫಸ್ಸೇನೇವ ‘‘ನಾಯಂ ಮನುಸ್ಸೋ, ದೇವಪುತ್ತೋ ಏಸೋ’’ತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ. ವೇಠನೇನ ವೇಠಿತಮತ್ತೇ ಸೀಸೇ ಮೋಳಿಯಂ ಮಣಿರತನಾಕಾರೇನ ದುಸ್ಸಸಹಸ್ಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಞ್ಛಿ. ಪುನ ವೇಠೇನ್ತಸ್ಸ ದುಸ್ಸಸಹಸ್ಸನ್ತಿ ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ವೇಠೇನ್ತಸ್ಸ ದಸ ದುಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛಿಂಸು ¶ . ‘‘ಸೀಸಂ ಖುದ್ದಕಂ, ದುಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ, ಕಥಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತಾನೀ’’ತಿ ನ ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬಂ. ತೇಸು ಹಿ ಸಬ್ಬಮಹನ್ತಂ ಆಮಲಕಪುಪ್ಫಪ್ಪಮಾಣಂ, ಅವಸೇಸಾನಿ ಕುಸುಮ್ಬಕಪುಪ್ಫಪ್ಪಮಾಣಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸೀಸಂ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖಗವಚ್ಛಿತಂ ವಿಯ ಕುಯ್ಯಕಪುಪ್ಫಂ ಅಹೋಸಿ.

ಅಥಸ್ಸ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಸಬ್ಬತಾಲಾವಚರೇಸು ಸಕಾನಿ ಸಕಾನಿ ಪಟಿಭಾನಾನಿ ದಸ್ಸಯನ್ತೇಸು, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ‘‘ಜಯನನ್ದಾ’’ತಿಆದಿವಚನೇಹಿ, ಸೂತಮಾಗಧಾದೀಸು ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಮಙ್ಗಲವಚನತ್ಥುತಿಘೋಸೇಹಿ ಸಮ್ಭಾವೇನ್ತೇಸು ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ರಥವರಂ ಅಭಿರುಹಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ‘‘ರಾಹುಲಮಾತಾ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾತಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ ‘‘ಪುತ್ತಸ್ಸ ಮೇ ತುಟ್ಠಿಂ ನಿವೇದೇಥಾ’’ತಿ ಸಾಸನಂ ಪಹಿಣಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ರಾಹು ಜಾತೋ, ಬನ್ಧನಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ ಮೇ ಪುತ್ತೋ ಅವಚಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮೇ ನತ್ತಾ ರಾಹುಲಕುಮಾರೋಯೇವ ನಾಮ ಹೋತೂ’’ತಿ ಆಹ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಖೋ ರಥವರಂ ಆರುಯ್ಹ ಮಹನ್ತೇನ ಯಸೇನ ಅತಿಮನೋರಮೇನ ಸಿರಿಸೋಭಗ್ಗೇನ ನಗರಂ ಪಾವಿಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಕಿಸಾಗೋತಮೀ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯಕಞ್ಞಾ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರತಲಗತಾ ನಗರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕುರುಮಾನಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ರೂಪಸಿರಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಇದಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ –

‘‘ನಿಬ್ಬುತಾ ¶ ನೂನ ಸಾ ಮಾತಾ, ನಿಬ್ಬುತೋ ನೂನ ಸೋ ಪಿತಾ;

ನಿಬ್ಬುತಾ ನೂನ ಸಾ ನಾರೀ, ಯಸ್ಸಾಯಂ ಈದಿಸೋ ಪತೀ’’ತಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ತಂ ಸುತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಏವಮಾಹ ‘ಏವರೂಪಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಿಯಾ ಮಾತು ಹದಯಂ ನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಪಿತು ಹದಯಂ ನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಪಜಾಪತಿಯಾ ಹದಯಂ ನಿಬ್ಬಾಯತೀ’ತಿ! ಕಿಸ್ಮಿಂ ನು ಖೋ ನಿಬ್ಬುತೇ ಹದಯಂ ನಿಬ್ಬುತಂ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಅಥಸ್ಸ ಕಿಲೇಸೇಸು ವಿರತ್ತಮಾನಸಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ರಾಗಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೇ ನಿಬ್ಬುತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ದೋಸಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೇ ನಿಬ್ಬುತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಮೋಹಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೇ ನಿಬ್ಬುತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಮಾನದಿಟ್ಠಿಆದೀಸು ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸದರಥೇಸು ನಿಬ್ಬುತೇಸು ನಿಬ್ಬುತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ. ಅಯಂ ಮೇ ಸುಸ್ಸವನಂ ಸಾವೇಸಿ, ಅಹಞ್ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗವೇಸನ್ತೋ ಚರಾಮಿ, ಅಜ್ಜೇವ ಮಯಾ ಘರಾವಾಸಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ¶ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗವೇಸಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅಯಂ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಆಚರಿಯಭಾಗೋ ಹೋತೂ’’ತಿ ಕಣ್ಠತೋ ಓಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಕಿಸಾಗೋತಮಿಯಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಂ ಮುತ್ತಾಹಾರಂ ಪೇಸೇಸಿ. ಸಾ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ ಮಯಿ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಣ್ಣಾಕಾರಂ ಪೇಸೇಸೀ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಅಹೋಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಮಹನ್ತೇನ ಸಿರಿಸೋಭಗ್ಗೇನ ಅತ್ತನೋ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಸಿರಿಸಯನೇ ನಿಪಜ್ಜಿ. ತಾವದೇವ ಚ ನಂ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತಾ ನಚ್ಚಗೀತಾದೀಸು ಸುಸಿಕ್ಖಿತಾ ದೇವಕಞ್ಞಾ ವಿಯ ರೂಪಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ನಾನಾತೂರಿಯಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪರಿವಾರಯಿತ್ವಾ ಅಭಿರಮಾಪೇನ್ತಿಯೋ ನಚ್ಚಗೀತವಾದಿತಾನಿ ಪಯೋಜಯಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿಲೇಸೇಸು ವಿರತ್ತಚಿತ್ತತಾಯ ನಚ್ಚಾದೀಸು ಅನಭಿರತೋ ಮುಹುತ್ತಂ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿ. ತಾಪಿ ಇತ್ಥಿಯೋ ‘‘ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಮಯಂ ನಚ್ಚಾದೀನಿ ಪಯೋಜೇಮ, ಸೋ ನಿದ್ದಂ ಉಪಗತೋ, ಇದಾನಿ ಕಿಮತ್ಥಂ ಕಿಲಮಾಮಾ’’ತಿ ಗಹಿತಗ್ಗಹಿತಾನಿ ತೂರಿಯಾನಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿಂಸು, ಗನ್ಧತೇಲಪ್ಪದೀಪಾ ಝಾಯನ್ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಸಯನಪಿಟ್ಠೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅದ್ದಸ ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ತೂರಿಯಭಣ್ಡಾನಿ ಅವತ್ಥರಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯನ್ತಿಯೋ – ಏಕಚ್ಚಾ ಪಗ್ಘರಿತಖೇಳಾ, ಲಾಲಾಕಿಲಿನ್ನಗತ್ತಾ, ಏಕಚ್ಚಾ ದನ್ತೇ ಖಾದನ್ತಿಯೋ, ಏಕಚ್ಚಾ ಕಾಕಚ್ಛನ್ತಿಯೋ, ಏಕಚ್ಚಾ ವಿಪ್ಪಲಪನ್ತಿಯೋ, ಏಕಚ್ಚಾ ವಿವಟಮುಖಾ, ಏಕಚ್ಚಾ ಅಪಗತವತ್ಥಾ, ಪಾಕಟಬೀಭಚ್ಛಸಮ್ಬಾಧಟ್ಠಾನಾ. ಸೋ ತಾಸಂ ತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಕಾಮೇಸು ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ. ತಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಸಕ್ಕಭವನಸದಿಸಮ್ಪಿ ತಂ ಮಹಾತಲಂ ಅಪವಿದ್ಧನಾನಾಕುಣಪಭರಿತಂ ಆಮಕಸುಸಾನಂ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ, ತಯೋ ಭವಾ ಆದಿತ್ತಗೇಹಸದಿಸಾ ಖಾಯಿಂಸು – ‘‘ಉಪದ್ದುತಂ ವತ ಭೋ, ಉಪಸ್ಸಟ್ಠಂ ವತ ಭೋ’’ತಿ ಉದಾನಂ ಪವತ್ತೇಸಿ, ಅತಿವಿಯ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ.

ಸೋ ‘‘ಅಜ್ಜೇವ ಮಯಾ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಸಯನಾ ಉಟ್ಠಾಯ ದ್ವಾರಸಮೀಪಂ ¶ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ಉಮ್ಮಾರೇ ¶ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ ಛನ್ನೋ ‘‘ಅಹಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತ ಛನ್ನೋ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಅಹಂ ಅಜ್ಜ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖಮಿತುಕಾಮೋ, ಏಕಂ ಮೇ ಅಸ್ಸಂ ಕಪ್ಪೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ‘‘ಸಾಧು ದೇವಾ’’ತಿ ಅಸ್ಸಭಣ್ಡಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸಸಾಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಗನ್ಧತೇಲಪದೀಪೇಸು ಜಲನ್ತೇಸು ಸುಮನಪಟ್ಟವಿತಾನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ರಮಣೀಯೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಠಿತಂ ಕಣ್ಡಕಂ ಅಸ್ಸರಾಜಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ಇಮಮೇವ ಕಪ್ಪೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಕಣ್ಡಕಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ. ಸೋ ಕಪ್ಪಿಯಮಾನೋವ ಅಞ್ಞಾಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಕಪ್ಪನಾ ಅತಿಗಾಳ್ಹಾ ¶ , ಅಞ್ಞೇಸು ದಿವಸೇಸು ಉಯ್ಯಾನಕೀಳಾದಿಗಮನೇ ಕಪ್ಪನಾ ವಿಯ ನ ಹೋತಿ, ಮಯ್ಹಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಅಜ್ಜ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖಮಿತುಕಾಮೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ತತೋ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ಮಹಾಹಸಿತಂ ಹಸಿ. ಸೋ ಸದ್ದೋ ಸಕಲನಗರಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ದೇವತಾ ಪನ ತಂ ಸದ್ದಂ ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ಸೋತುಂ ಅದಂಸು.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಖೋ ಛನ್ನಂ ಪೇಸೇತ್ವಾವ ‘‘ಪುತ್ತಂ ತಾವ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಪಲ್ಲಙ್ಕತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ರಾಹುಲಮಾತಾಯ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಗಬ್ಭದ್ವಾರಂ ವಿವರಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಅನ್ತೋಗಬ್ಭೇ ಗನ್ಧತೇಲಪದೀಪೋ ಝಾಯತಿ, ರಾಹುಲಮಾತಾ ಸುಮನಮಲ್ಲಿಕಾದೀನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಅಮ್ಬಣಮತ್ತೇನ ಅಭಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಸಯನೇ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಹತ್ಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಉಮ್ಮಾರೇ ಪಾದಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಠಿತಕೋವ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಸಚಾಹಂ ದೇವಿಯಾ ಹತ್ಥಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ದೇವೀ ಪಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಮೇ ಗಮನನ್ತರಾಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುತ್ತಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಾಸಾದತಲತೋ ಓತರಿ. ಯಂ ಪನ ಜಾತಕಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ತದಾ ಸತ್ತಾಹಜಾತೋ ರಾಹುಲಕುಮಾರೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸೇಸಟ್ಠಕಥಾಸು ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಇದಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ.

ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪಾಸಾದತಲಾ ಓತರಿತ್ವಾ ಅಸ್ಸಸಮೀಪಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏವಮಾಹ – ‘‘ತಾತ ಕಣ್ಡಕ, ತ್ವಂ ಅಜ್ಜ ಏಕರತ್ತಿಂ ಮಂ ತಾರಯ, ಅಹಂ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಸದೇವಕಂ ಲೋಕಂ ತಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ತತೋ ಉಲ್ಲಙ್ಘಿತ್ವಾ ಕಣ್ಡಕಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಅಭಿರುಹಿ. ಕಣ್ಡಕೋ ಗೀವತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಆಯಾಮೇನ ಅಟ್ಠಾರಸಹತ್ಥೋ ಹೋತಿ ತದನುಚ್ಛವಿಕೇನ ಉಬ್ಬೇಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಥಾಮಜವಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಬ್ಬಸೇತೋ ಧೋತಸಙ್ಖಸದಿಸೋ. ಸೋ ಸಚೇ ಹಸೇಯ್ಯ ವಾ ಪದಸದ್ದಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯ, ಸದ್ದೋ ಸಕಲನಗರಂ ಅವತ್ಥರೇಯ್ಯ. ತಸ್ಮಾ ದೇವತಾ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ತಸ್ಸ ಯಥಾ ನ ಕೋಚಿ ಸುಣಾತಿ, ಏವಂ ಹಸಿತಸದ್ದಂ ಸನ್ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಅಕ್ಕಮನಅಕ್ಕಮನಪದವಾರೇ ಹತ್ಥತಲಾನಿ ಉಪನಾಮೇಸುಂ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಸ್ಸವರಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿವೇಮಜ್ಝಗತೋ ಛನ್ನಂ ಅಸ್ಸಸ್ಸ ¶ ವಾಲಧಿಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇ ಮಹಾದ್ವಾರಸಮೀಪಂ ಪತ್ತೋ. ತದಾ ಪನ ರಾಜಾ ‘‘ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ವೇಲಾಯ ನಗರದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದ್ವೀಸು ದ್ವಾರಕವಾಟೇಸು ಏಕೇಕಂ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸೇನ ವಿವರಿತಬ್ಬಂ ಕಾರಾಪೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಥಾಮಬಲಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಹತ್ಥಿಗಣನಾಯ ಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಹತ್ಥೀನಂ ಬಲಂ ಧಾರೇತಿ, ಪುರಿಸಗಣನಾಯ ದಸಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಪುರಿಸಾನಂ ¶ ¶ . ಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಚೇ ದ್ವಾರಂ ನ ವಿವರೀಯತಿ, ಅಜ್ಜ ಕಣ್ಡಕಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠೇ ನಿಸಿನ್ನೋವ ವಾಲಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತೇನ ಛನ್ನೇನ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ಕಣ್ಡಕಂ ಊರೂಹಿ ನಿಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಪಾಕಾರಂ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಛನ್ನೋಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಚೇ ದ್ವಾರಂ ನ ವಿವರೀಯತಿ, ಅಹಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತಂ ಖನ್ಧೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಕಣ್ಡಕಂ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಹತ್ಥೇನ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಉಪಕಚ್ಛನ್ತರೇ ಕತ್ವಾ ಪಾಕಾರಂ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಕಣ್ಡಕೋಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಚೇ ದ್ವಾರಂ ನ ವಿವರೀಯತಿ, ಅಹಂ ಅತ್ತನೋ ಸಾಮಿಕಂ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಯಥಾನಿಸಿನ್ನಮೇವ ಛನ್ನೇನ ವಾಲಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತೇನ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಾಕಾರಂ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಸಚೇ ದ್ವಾರಂ ನ ಅವಾಪುರೀಯಿತ್ಥ, ಯಥಾಚಿನ್ತಿತಮೇವ ತೇಸು ತೀಸು ಜನೇಸು ಅಞ್ಞತರೋ ಸಮ್ಪಾದೇಯ್ಯ. ದ್ವಾರೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ ಪನ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿ.

ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಖಣೇ ಮಾರೋ ‘‘ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ನಿವತ್ತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಠಿತೋ ಆಹ – ‘‘ಮಾರಿಸ, ಮಾ ನಿಕ್ಖಮ, ಇತೋ ತೇ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಚಕ್ಕರತನಂ ಪಾತುಭವಿಸ್ಸತಿ, ದ್ವಿಸಹಸ್ಸಪರಿತ್ತದೀಪಪರಿವಾರಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾದೀಪಾನಂ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸ್ಸಸಿ, ನಿವತ್ತ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ. ‘‘ಕೋಸಿ ತ್ವ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅಹಂ ವಸವತ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ಮಾರ, ಜಾನಾಮಹಂ ಮಯ್ಹಂ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವಂ, ಅನತ್ಥಿಕೋಹಂ ರಜ್ಜೇನ, ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಉನ್ನಾದೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ. ಮಾರೋ ‘‘ಇತೋ ದಾನಿ ತೇ ಪಟ್ಠಾಯ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ಚಿನ್ತಿತಕಾಲೇ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಓತಾರಾಪೇಕ್ಖೋ ಛಾಯಾ ವಿಯ ಅನಪಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನುಬನ್ಧಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಹತ್ಥಗತಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಜ್ಜಂ ಖೇಳಪಿಣ್ಡಂ ವಿಯ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಸಕ್ಕಾರೇನ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿ ಆಸಾಳ್ಹಿಪುಣ್ಣಮಾಯ ಉತ್ತರಾಸಾಳ್ಹನಕ್ಖತ್ತೇ ವತ್ತಮಾನೇ. ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಚ ಪುನ ನಗರಂ ಓಲೋಕೇತುಕಾಮೋ ಜಾತೋ. ಏವಞ್ಚ ಪನಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಮತ್ತೇಯೇವ ‘‘ಮಹಾಪುರಿಸ, ನ ತಯಾ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಓಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ವದಮಾನಾ ವಿಯ ಮಹಾಪಥವೀ ಕುಲಾಲಚಕ್ಕಂ ವಿಯ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿವತ್ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ನಗರಾಭಿಮುಖೋ ಠತ್ವಾ ನಗರಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪಥವಿಪ್ಪದೇಸೇ ಕಣ್ಡಕನಿವತ್ತನಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಮಗ್ಗಾಭಿಮುಖಂ ಕಣ್ಡಕಂ ಕತ್ವಾ ¶ ಪಾಯಾಸಿ ಮಹನ್ತೇನ ಸಕ್ಕಾರೇನ ಉಳಾರೇನ ಸಿರಿಸೋಭಗ್ಗೇನ. ತದಾ ಕಿರಸ್ಸ ದೇವತಾ ಪುರತೋ ಸಟ್ಠಿ ಉಕ್ಕಾಸಹಸ್ಸಾನಿ ಧಾರಯಿಂಸು, ಪಚ್ಛತೋ ಸಟ್ಠಿ, ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸತೋ ಸಟ್ಠಿ, ವಾಮಪಸ್ಸತೋ ¶ ಸಟ್ಠಿ, ಅಪರಾ ದೇವತಾ ಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಅಪರಿಮಾಣಾ ಉಕ್ಕಾ ಧಾರಯಿಂಸು, ಅಪರಾ ದೇವತಾ ಚ ನಾಗಸುಪಣ್ಣಾದಯೋ ಚ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಗನ್ಧೇಹಿ ಮಾಲಾಹಿ ಚುಣ್ಣೇಹಿ ಧೂಮೇಹಿ ಪೂಜಯಮಾನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಪುಪ್ಫೇಹಿ ಚೇವ ಮನ್ದಾರವಪುಪ್ಫೇಹಿ ಚ ಘನಮೇಘವುಟ್ಠಿಕಾಲೇ ಧಾರಾಹಿ ವಿಯ ನಭಂ ನಿರನ್ತರಂ ಅಹೋಸಿ, ದಿಬ್ಬಾನಿ ಸಂಗೀತಾನಿ ಪವತ್ತಿಂಸು ¶ , ಸಮನ್ತತೋ ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿ ತೂರಿಯಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪವಜ್ಜಿಂಸು, ಸಮುದ್ದಕುಚ್ಛಿಯಂ ಮೇಘತ್ಥನಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಯುಗನ್ಧರಕುಚ್ಛಿಯಂ ಸಾಗರನಿಗ್ಘೋಸಕಾಲೋ ವಿಯ ವತ್ತತಿ.

ಇಮಿನಾ ಸಿರಿಸೋಭಗ್ಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏಕರತ್ತೇನೇವ ತೀಣಿ ರಜ್ಜಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ತಿಂಸಯೋಜನಮತ್ಥಕೇ ಅನೋಮಾನದೀತೀರಂ ಪಾಪುಣಿ. ‘‘ಕಿಂ ಪನ ಅಸ್ಸೋ ತತೋ ಪರಂ ಗನ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ, ನ ಸಕ್ಕೋ’’ತಿ. ಸೋ ಹಿ ಏಕಂ ಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ನಾಭಿಯಾ ಠಿತಚಕ್ಕಸ್ಸ ನೇಮಿವಟ್ಟಿಂ ಮದ್ದನ್ತೋ ವಿಯ ಅನ್ತನ್ತೇನ ಚರಿತ್ವಾ ಪುರೇಪಾತರಾಸಮೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪಾದಿತಂ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ. ತದಾ ಪನ ದೇವನಾಗಸುಪಣ್ಣಾದೀಹಿ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಓಸ್ಸಟ್ಠೇಹಿ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಯಾವ ಊರುಪ್ಪದೇಸಾ ಸಞ್ಛನ್ನಂ ಸರೀರಂ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾಜಟಂ ಛಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ ಅತಿಪ್ಪಪಞ್ಚೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ತಿಂಸಯೋಜನಮತ್ತಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಅಥ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ನದೀತೀರೇ ಠತ್ವಾ ಛನ್ನಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕಿನ್ನಾಮಾ ಅಯಂ ನದೀ’’ತಿ? ‘‘ಅನೋಮಾ ನಾಮ, ದೇವಾ’’ತಿ. ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಅನೋಮಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪಣ್ಹಿಯಾ ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ ಅಸ್ಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ. ಅಸ್ಸೋ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠೂಸಭವಿತ್ಥಾರಾಯ ನದಿಯಾ ಪಾರಿಮತೀರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿತೋ ಓರುಯ್ಹ ರಜತಪಟ್ಟಸದಿಸೇ ವಾಲುಕಾಪುಲಿನೇ ಠತ್ವಾ ಛನ್ನಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಮ್ಮ, ಛನ್ನ, ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ ಆಭರಣಾನಿ ಚೇವ ಕಣ್ಡಕಞ್ಚ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛ, ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ, ದೇವ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ನ ಲಬ್ಭಾ ತಯಾ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ, ಗಚ್ಛ ತ್ವ’’ನ್ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಆಭರಣಾನಿ ಚೇವ ಕಣ್ಡಕಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಕೇಸಾ ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪಾ ನ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ. ಅಞ್ಞೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಕೇಸೇ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಯುತ್ತರೂಪೋ ನತ್ಥಿ, ತತೋ ‘‘ಸಯಮೇವ ಖಗ್ಗೇನ ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಹತ್ಥೇನ ಅಸಿಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವಾಮಹತ್ಥೇನ ಮೋಳಿಯಾ ¶ ಸದ್ಧಿಂ ಚೂಳಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಛಿನ್ದಿ, ಕೇಸಾ ದ್ವಙ್ಗುಲಮತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣತೋ ಆವತ್ತಮಾನಾ ಸೀಸಂ ಅಲ್ಲೀಯಿಂಸು. ತೇಸಂ ಯಾವಜೀವಂ ತದೇವ ಪಮಾಣಂ ಅಹೋಸಿ, ಮಸ್ಸು ಚ ತದನುರೂಪಂ, ಪುನ ಕೇಸಮಸ್ಸುಓಹಾರಣಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಸಹ ಮೋಳಿಯಾ ಚುಳಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸಚಾಹಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಆಕಾಸೇ ತಿಟ್ಠತು, ನೋ ಚೇ, ಭೂಮಿಯಂ ಪತತೂ’’ತಿ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ ಖಿಪಿ. ತಂ ಚೂಳಾಮಣಿವೇಠನಂ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಯೋಜನಿಯರತನಚಙ್ಕೋಟಕೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಚೂಳಾಮಣಿಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ.

‘‘ಛೇತ್ವಾನ ಮೋಳಿಂ ವರಗನ್ಧವಾಸಿತಂ, ವೇಹಾಯಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ;

ಸಹಸ್ಸನೇತ್ತೋ ಸಿರಸಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿ, ಸುವಣ್ಣಚಙ್ಕೋಟವರೇನ ವಾಸವೋ’’ತಿ.

ಪುನ ¶ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇಮಾನಿ ಕಾಸಿಕವತ್ಥಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ನ ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪಾನೀ’’ತಿ. ಅಥಸ್ಸ ಕಸ್ಸಪಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಪುರಾಣಸಹಾಯಕೋ ಘಟೀಕಾರಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ಜರಂ ಅಪತ್ತೇನ ಮಿತ್ತಭಾವೇನ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಜ್ಜ ಮೇ ಸಹಾಯಕೋ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಸಮಣಪರಿಕ್ಖಾರಮಸ್ಸ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ.

‘‘ತಿಚೀವರಞ್ಚ ಪತ್ತೋ ಚ, ವಾಸೀ ಸೂಚಿ ಚ ಬನ್ಧನಂ;

ಪರಿಸ್ಸಾವನೇನ ಅಟ್ಠೇತೇ, ಯುತ್ತಯೋಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ. –

ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಸಮಣಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅರಹದ್ಧಜಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಉತ್ತಮಪಬ್ಬಜ್ಜಾವೇಸಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ‘‘ಛನ್ನ, ಮಮ ವಚನೇನ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಆರೋಗ್ಯಂ ವದೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ. ಛನ್ನೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಕಣ್ಡಕೋ ಪನ ಛನ್ನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತಯಮಾನಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುಣನ್ತೋ ಠತ್ವಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ಪುನ ಸಾಮಿನೋ ದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ಚಕ್ಖುಪಥಂ ವಿಜಹನ್ತೋ ಸೋಕಂ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಹದಯೇನ ಫಲಿತೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಕಣ್ಡಕೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ. ಛನ್ನಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಏಕೋವ ಸೋಕೋ ¶ ಅಹೋಸಿ, ಕಣ್ಡಕಸ್ಸ ಪನ ಕಾಲಕಿರಿಯಾಯ ದುತಿಯೇನ ಸೋಕೇನ ಪೀಳಿತೋ ರೋದನ್ತೋ ಪರಿದೇವನ್ತೋ ನಗರಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪದೇಸೇ ಅನುಪಿಯಂ ನಾಮ ಅಮ್ಬವನಂ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಸತ್ತಾಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಏಕದಿವಸೇನೇವ ¶ ತಿಂಸಯೋಜನಮಗ್ಗಂ ಪದಸಾ ಗನ್ತ್ವಾ ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ. ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಪದಾನಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿ. ಸಕಲನಗರಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ರೂಪದಸ್ಸನೇನ ಧನಪಾಲಕೇನ ಪವಿಟ್ಠರಾಜಗಹಂ ವಿಯ ಅಸುರಿನ್ದೇನ ಪವಿಟ್ಠದೇವನಗರಂ ವಿಯ ಚ ಸಙ್ಖೋಭಂ ಅಗಮಾಸಿ. ರಾಜಪುರಿಸಾ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ಏವರೂಪೋ ನಾಮ ಸತ್ತೋ ನಗರೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತಿ, ‘ದೇವೋ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋ ವಾ ನಾಗೋ ವಾ ಸುಪಣ್ಣೋ ವಾ ಕೋ ನಾಮೇಸೋ’ತಿ ನ ಜಾನಾಮಾ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸುಂ. ರಾಜಾ ಪಾಸಾದತಲೇ ಠತ್ವಾ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಜಾತೋ ಪುರಿಸೇ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛಥ ಭಣೇ, ವೀಮಂಸಥ, ಸಚೇ ಅಮನುಸ್ಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಧಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಸಚೇ ದೇವತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ಸಚೇ ನಾಗೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಥವಿಯಂ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಸಚೇ ಮನುಸ್ಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಯಥಾಲದ್ಧಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ.

ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ಖೋ ಮಿಸ್ಸಕಭತ್ತಂ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ‘‘ಅಲಂ ಮೇ ಏತ್ತಕಂ ಯಾಪನಾಯಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಪವಿಟ್ಠದ್ವಾರೇನೇವ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಣ್ಡವಪಬ್ಬತಚ್ಛಾಯಾಯ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಆಹಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ¶ ಆರದ್ಧೋ. ಅಥಸ್ಸ ಅನ್ತಾನಿ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಮುಖೇನ ನಿಕ್ಖಮನಾಕಾರಪ್ಪತ್ತಾನಿ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ. ತತೋ ತೇನ ಅತ್ತಭಾವೇನ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಆಹಾರಸ್ಸ ಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಅದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬತಾಯ ತೇನ ಪಟಿಕೂಲಾಹಾರೇನ ಅಟ್ಟಿಯಮಾನೋ ಏವಂ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಓವದಿ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥ, ತ್ವಂ ಸುಲಭನ್ನಪಾನೇ ಕುಲೇ ತಿವಸ್ಸಿಕಗನ್ಧಸಾಲಿಭೋಜನಂ ನಾನಗ್ಗರಸೇಹಿ ಭುಞ್ಜನಟ್ಠಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾಪಿ ಏಕಂ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಕದಾ ನು ಖೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಏವರೂಪೋ ಹುತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭವಿಸ್ಸತಿ ನು ಖೋ ಮೇ ಸೋ ಕಾಲೋ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಇದಾನಿ ಕಿಂ ನಾಮೇತಂ ಕರೋಸೀ’’ತಿ. ಏವಂ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಓವದಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿಕಾರೋ ಹುತ್ವಾ ಆಹಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ.

ರಾಜಪುರಿಸಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ. ರಾಜಾ ದೂತವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ವೇಗೇನ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಇರಿಯಾಪಥಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ನಿಯ್ಯಾದೇಸಿ ¶ . ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ವತ್ಥುಕಾಮೇಹಿ ವಾ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ, ಅಹಂ ಪರಮಾಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ಥಯನ್ತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಯಾಚನ್ತೋಪಿ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ಅದ್ಧಾ ತ್ವಂ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ, ಬುದ್ಧಭೂತೇನ ಪನ ತೇ ಪಠಮಂ ಮಮ ವಿಜಿತಂ ಆಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಗಣ್ಹಿ. ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ‘‘ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಥಾ ಪಬ್ಬಜಿ ಚಕ್ಖುಮಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸುತ್ತಂ (ಸು. ನಿ. ೪೦೭ ಆದಯೋ) ಸದ್ಧಿಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬೋ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ರಞ್ಞೋ ಪಟಿಞ್ಞಂ ದತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಆಳಾರಞ್ಚ ಕಾಲಾಮಂ ಉದಕಞ್ಚ ರಾಮಪುತ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ನಾಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಬೋಧಾಯಾ’’ತಿ ತಮ್ಪಿ ¶ ಸಮಾಪತ್ತಿಭಾವನಂ ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಥಾಮವೀರಿಯಸನ್ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹಿತುಕಾಮೋ ಉರುವೇಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ರಮಣೀಯೋ ವತಾಯಂ ಭೂಮಿಭಾಗೋ’’ತಿ ತತ್ಥೇವ ವಾಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹಿ. ತೇಪಿ ಖೋ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞಪ್ಪಮುಖಾ ಪಞ್ಚ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನೀಸು ಭಿಕ್ಖಾಯ ಚರನ್ತಾ ತತ್ಥ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿಂಸು. ಅಥ ನಂ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತಂ ‘‘ಇದಾನಿ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಇದಾನಿ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪರಿವೇಣಸಮ್ಮಜ್ಜನಾದಿಕಾಯ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಹಮಾನಾ ಸನ್ತಿಕಾವಚರಾವಸ್ಸ ಅಹೇಸುಂ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಖೋ ‘‘ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತಂ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏಕತಿಲತಣ್ಡುಲಾದೀಹಿಪಿ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ, ಸಬ್ಬಸೋಪಿ ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದಂ ಅಕಾಸಿ, ದೇವತಾಪಿ ಲೋಮಕೂಪೇಹಿ ಓಜಂ ಉಪಸಂಹರಮಾನಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ.

ಅಥಸ್ಸ ತಾಯ ನಿರಾಹಾರತಾಯ ಪರಮಕಸಿಮಾನಪ್ಪತ್ತಕಾಯಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಕಾಯೋ ಕಾಳವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ. ಬಾತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ಅಪ್ಪೇಕದಾ ಅಪ್ಪಾಣಕಂ ಝಾನಂ ಝಾಯನ್ತೋ ¶ ಮಹಾವೇದನಾಹಿ ಅಭಿತುನ್ನೋ ವಿಸಞ್ಞೀಭೂತೋ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಪತತಿ. ಅಥ ನಂ ಏಕಚ್ಚಾ ದೇವತಾ ‘‘ಕಾಲಕತೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚಾ ‘‘ವಿಹಾರೋವೇಸೋ ಅರಹತ’’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು. ತತ್ಥ ಯಾಸಂ ‘‘ಕಾಲಕತೋ’’ತಿ ಅಹೋಸಿ, ತಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸುಂ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತೋ ಕಾಲಕತೋ’’ತಿ. ಮಮ ಪುತ್ತೋ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಕಾಲಕತೋ, ಅಹುತ್ವಾತಿ? ಬುದ್ಧೋ ಭವಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಪಧಾನಭೂಮಿಯಂಯೇವ ಪತಿತ್ವಾ ¶ ಕಾಲಕತೋತಿ. ಇದಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ‘‘ನಾಹಂ ಸದ್ದಹಾಮಿ, ಮಮ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಬೋಧಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ. ಕಸ್ಮಾ ಪನ ರಾಜಾ ನ ಸದ್ದಹತೀತಿ? ಕಾಳದೇವೀಲತಾಪಸಸ್ಸ ವನ್ದಾಪನದಿವಸೇ ಜಮ್ಬುರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಚ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಂ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ.

ಪುನ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಸಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಿತೇ ತಾ ದೇವತಾ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಅರೋಗೋ ತೇ ಮಹಾರಾಜ ಪುತ್ತೋ’’ತಿ ಆರೋಚೇನ್ತಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಜಾನಾಮಹಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಅಮರಣಭಾವ’’ನ್ತಿ ವದತಿ. ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಯಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಆಕಾಸೇ ಗಣ್ಠಿಕರಣಕಾಲೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾ ನಾಮ ಬೋಧಾಯ ಮಗ್ಗೋ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಓಳಾರಿಕಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತುಂ ಗಾಮನಿಗಮೇಸು ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಆಹಾರಂ ಆಹರಿ, ಅಥಸ್ಸ ಬಾತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಾಕತಿಕಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ಕಾಯೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ. ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಅಯಂ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಇದಾನಿ ಗಾಮಾದೀಸು ¶ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಓಳಾರಿಕಂ ಆಹಾರಂ ಆಹರಿಯಮಾನೋ ಕಿಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಬಾಹುಲಿಕೋ ಏಸ ಪಧಾನವಿಬ್ಭನ್ತೋ, ಸೀಸಂ ನ್ಹಾಯಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾವಬಿನ್ದುತಕ್ಕನಂ ವಿಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಾ ವಿಸೇಸತಕ್ಕನಂ, ಕಿಂ ನೋ ಇಮಿನಾ’’ತಿ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಪಹಾಯ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸಯೋಜನಮಗ್ಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಇಸಿಪತನಂ ಪವಿಸಿಂಸು.

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಉರುವೇಲಾಯಂ ಸೇನಾನಿಗಮೇ ಸೇನಾನಿಕುಟುಮ್ಬಿಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಸುಜಾತಾ ನಾಮ ದಾರಿಕಾ ವಯಪ್ಪತ್ತಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೇ ಪತ್ಥನಂ ಅಕಾಸಿ ‘‘ಸಚೇ ಸಮಜಾತಿಕಂ ಕುಲಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಠಮಗಬ್ಭೇ ಪುತ್ತಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅನುಸಂವಚ್ಛರಂ ತೇ ಸತಸಹಸ್ಸಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ತಸ್ಸಾ ಸಾ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝಿ. ಸಾ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಛಟ್ಠೇ ವಸ್ಸೇ ಪರಿಪುಣ್ಣೇ ವಿಸಾಖಪುಣ್ಣಮಾಯಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾ ಪುರೇತರಂ ಧೇನುಸಹಸ್ಸಂ ಲಟ್ಠಿಮಧುಕವನೇ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ತಾಸಂ ಖೀರಂ ಪಞ್ಚ ಧೇನುಸತಾನಿ ಪಾಯೇತ್ವಾ ತಾಸಂ ಖೀರಂ ಅಡ್ಢತಿಯಾನೀತಿ ಏವಂ ಯಾವ ಸೋಳಸನ್ನಂ ಧೇನೂನಂ ಖೀರಂ ಅಟ್ಠ ಧೇನುಯೋ ಪಿವನ್ತಿ, ತಾವ ಖೀರಸ್ಸ ಬಹಲತಞ್ಚ ಮಧುರತಞ್ಚ ಓಜವನ್ತತಞ್ಚ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ ಖೀರಪರಿವತ್ತನಂ ನಾಮ ಅಕಾಸಿ. ಸಾ ವಿಸಾಖಪುಣ್ಣಮದಿವಸೇ ‘‘ಪಾತೋವ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ತಾ ಅಟ್ಠ ಧೇನುಯೋ ದುಹಾಪೇಸಿ. ವಚ್ಛಕಾ ¶ ¶ ಧೇನೂನಂ ಥನಮೂಲಂ ನಾಗಮಿಂಸು, ಥನಮೂಲೇ ಪನ ನವಭಾಜನೇ ಉಪನೀತಮತ್ತೇ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಖೀರಧಾರಾ ಪವತ್ತಿಂಸು. ತಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಸುಜಾತಾ ಸಹತ್ಥೇನೇವ ಖೀರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನವಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಹತ್ಥೇನೇವ ಅಗ್ಗಿಂ ಕತ್ವಾ ಪಚಿತುಂ ಆರಭಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಪಾಯಾಸೇ ಪಚ್ಚಮಾನೇ ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾ ಬುಬ್ಬುಳಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಾವತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಸಞ್ಚರನ್ತಿ, ಏಕಫುಸಿತಮ್ಪಿ ಬಹಿ ನ ಪತತಿ, ಉದ್ಧನತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋಪಿ ಧೂಮೋ ನ ಉಟ್ಠಹತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚತ್ತಾರೋ ಲೋಕಪಾಲಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉದ್ಧನೇ ಆರಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಿಂಸು, ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಛತ್ತಂ ಧಾರೇಸಿ, ಸಕ್ಕೋ ಅಲಾತಾನಿ ಸಮಾನೇನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇಸಿ. ದೇವತಾ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸದೀಪಪರಿವಾರೇಸು ಚತೂಸು ಮಹಾದೀಪೇಸು ದೇವಾನಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಉಪಕಪ್ಪನಓಜಂ ಅತ್ತನೋ ದೇವಾನುಭಾವೇನ ದಣ್ಡಕಬದ್ಧಂ ಮಧುಪಟಲಂ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಮಧುಂ ಗಣ್ಹಮಾನಾ ವಿಯ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಿಪಿಂಸು. ಅಞ್ಞೇಸು ಹಿ ಕಾಲೇಸು ದೇವತಾ ಕಬಳೇ ಕಬಳೇ ಓಜಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಸಮ್ಬೋಧಿದಿವಸೇ ಚ ಪನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನದಿವಸೇ ಚ ಉಕ್ಖಲಿಯಂಯೇವ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ. ಸುಜಾತಾ ಏಕದಿವಸೇಯೇವ ¶ ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಪಾಕಟಾನಿ ಅನೇಕಾನಿ ಅಚ್ಛರಿಯಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಪುಣ್ಣಂ ದಾಸಿಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಮ್ಮ ಪುಣ್ಣೇ, ಅಜ್ಜ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೇವತಾ ಅತಿವಿಯ ಪಸನ್ನಾ, ಮಯಾ ಏತ್ತಕೇ ಕಾಲೇ ಏವರೂಪಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ನಾಮ ನ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಂ, ವೇಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ದೇವಟ್ಠಾನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಹೀ’’ತಿ. ಸಾ ‘‘ಸಾಧು, ಅಯ್ಯೇ’’ತಿ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ತುರಿತತುರಿತಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಖೋ ತಸ್ಮಿಂ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ ದಿಸ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯೇನಾಹಂ ಅಜ್ಜ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕತಸನ್ನಿಟ್ಠಾನೋ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಕತಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನೋ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಕಾಲಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ ಪಾತೋವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ಸಕಲರುಕ್ಖಂ ಓಭಾಸಯಮಾನೋ. ಅಥ ಖೋ ಸಾ ಪುಣ್ಣಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅದ್ದಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಪಾಚೀನಲೋಕಧಾತುಂ ಓಲೋಕಯಮಾನಂ ನಿಸಿನ್ನಂ, ಸರೀರತೋ ಚಸ್ಸ ನಿಕ್ಖನ್ತಾಹಿ ಪಭಾಹಿ ಸಕಲರುಕ್ಖಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ. ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಜ್ಜ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೇವತಾ ರುಕ್ಖತೋ ಓರುಯ್ಹ ಸಹತ್ಥೇನೇವ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತುಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಉಬ್ಬೇಗಪ್ಪತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ವೇಗೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಸುಜಾತಾಯ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ.

ಸುಜಾತಾ ¶ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ದಾನಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಮ ಜೇಟ್ಠಧೀತುಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠಾಹೀ’’ತಿ ಧೀತು ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಂ ಅದಾಸಿ. ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಪಾಪುಣನದಿವಸೇ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ‘‘ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಂ ಪಾಯಾಸಂ ಪಕ್ಖಿಪಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ನೀಹರಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಾಯಾಸಂ ¶ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಕಾಮಾ ಪಕ್ಕಭಾಜನಂ ಆವಜ್ಜೇಸಿ. ‘ಸಬ್ಬೋ ಪಾಯಾಸೋ ಪದುಮಪತ್ತಾ ಉದಕಂ ವಿಯ ವಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಾತಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ, ಏಕಪಾತಿಪೂರಮತ್ತೋವ ಅಹೋಸಿ’. ಸಾ ತಂ ಪಾತಿಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಓದಾತವತ್ಥೇನ ವೇಠೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ತಂ ಪಾತಿಂ ಅತ್ತನೋ ಸೀಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಆನುಭಾವೇನ ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಬಲವಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ‘‘ರುಕ್ಖದೇವತಾ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ದಿಟ್ಠಟ್ಠಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಓನತೋನತಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೀಸತೋ ಪಾತಿಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ವಿವರಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಭಿಙ್ಕಾರೇನ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫವಾಸಿತಂ ಉದಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಘಟೀಕಾರಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ದಿನ್ನೋ ಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತೋ ಏತ್ತಕಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ, ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪತ್ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಉದಕಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ. ಸುಜಾತಾ ಸಹೇವ ಪಾತಿಯಾ ಪಾಯಾಸಂ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇಸಿ, ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಸುಜಾತಂ ಓಲೋಕೇಸಿ. ಸಾ ಆಕಾರಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯ್ಯ, ಮಯಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ, ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಯಥಾ ಮಯ್ಹಂ ಮನೋರಥೋ ನಿಪ್ಫನ್ನೋ ¶ , ಏವಂ ತುಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾಯ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಾ ಪುರಾಣಪಣ್ಣೇ ವಿಯ ಅನಪೇಕ್ಖಾ ಹುತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಖೋ ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನಾ ಉಟ್ಠಾಯ ರುಕ್ಖಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಾತಿಂ ಆದಾಯ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅನೇಕೇಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸಹಸ್ಸಾನಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝನದಿವಸೇ ಓತರಿತ್ವಾ ನ್ಹಾನಟ್ಠಾನಂ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತತಿತ್ಥಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ತೀರೇ ಪಾತಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಓತರಿತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ಅನೇಕಬುದ್ಧಸತಸಹಸ್ಸಾನಂ ನಿವಾಸನಂ ಅರಹದ್ಧಜಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಏಕಟ್ಠಿತಾಲಪಕ್ಕಪ್ಪಮಾಣೇ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸ ಪಿಣ್ಡೇ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಪ್ಪೋದಕಂ ಮಧುಪಾಯಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ. ಸೋ ಏವ ಹಿಸ್ಸ ಬುದ್ಧಭೂತಸ್ಸ ಸತ್ತಸತ್ತಾಹಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸ ದಿವಸಾನಿ ಆಹಾರೋ ಅಹೋಸಿ. ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ¶ ನೇವ ಅಞ್ಞೋ ಆಹಾರೋ ಅತ್ಥಿ, ನ ನ್ಹಾನಂ, ನ ಮುಖಧೋವನಂ, ನ ಸರೀರವಳಞ್ಜೋ, ಝಾನಸುಖೇನ ಮಗ್ಗಸುಖೇನ ಫಲಸುಖೇನ ಚ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ. ತಂ ಪನ ಪಾಯಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸಚಾಹಂ, ಅಜ್ಜ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಯಂ ಪಾತಿ ಪಟಿಸೋತಂ ಗಚ್ಛತು, ನೋ ಚೇ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅನುಸೋತಂ ಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನದೀಸೋತೇ ಪಕ್ಖಿಪಿ. ಸಾ ಸೋತಂ ಛಿನ್ದಮಾನಾ ನದೀಮಜ್ಝಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಜ್ಝಮಜ್ಝಟ್ಠಾನೇನೇವ ಜವಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಸ್ಸೋ ವಿಯ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಮತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಪಟಿಸೋತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಆವಟ್ಟೇ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಕಾಳನಾಗರಾಜಭವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪರಿಭೋಗಪಾತಿಯೋ ‘‘ಕಿಲಿ ಕಿಲೀ’’ತಿ ರವಂ ಕಾರಯಮಾನಾ ಪಹರಿತ್ವಾವ ತಾಸಂ ಸಬ್ಬಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಕಾಳೋ ನಾಗರಾಜಾ ತಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಹಿಯ್ಯೋ ಏಕೋ ಬುದ್ಧೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಪುನ ಅಜ್ಜ ಏಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅನೇಕೇಹಿ ಪದಸತೇಹಿ ಥುತಿಯೋ ವದಮಾನೋ ಉಟ್ಠಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಕಿರ ¶ ಮಹಾಪಥವಿಯಾ ಏಕಯೋಜನತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಂ ನಭಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಆರೋಹನಕಾಲೋ ‘‘ಅಜ್ಜ ವಾ ಹಿಯ್ಯೋ ವಾ’’ತಿ ಸದಿಸೋ ಅಹೋಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ನದೀತೀರಮ್ಹಿ ಸುಪುಪ್ಫಿತಸಾಲವನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಪುಪ್ಫಾನಂ ವಣ್ಟತೋ ಮುಚ್ಚನಕಾಲೇ ದೇವತಾಹಿ ಅಲಙ್ಕತೇನ ಅಟ್ಠೂಸಭವಿತ್ಥಾರೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸೀಹೋ ವಿಯ ವಿಜಮ್ಭಮಾನೋ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಾಭಿಮುಖೋ ಪಾಯಾಸಿ. ನಾಗಯಕ್ಖಸುಪಣ್ಣಾದಯೋ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಪೂಜಯಿಂಸು, ದಿಬ್ಬಸಙ್ಗೀತಾದೀನಿ ಪವತ್ತಯಿಂಸು, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಏಕಗನ್ಧಾ ಏಕಮಾಲಾ ಏಕಸಾಧುಕಾರಾ ಅಹೋಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸೋತ್ಥಿಯೋ ನಾಮ ತಿಣಹಾರಕೋ ತಿಣಂ ಆದಾಯ ಪಟಿಪಥೇ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಆಕಾರಂ ಞತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ತಿಣಮುಟ್ಠಿಯೋ ಅದಾಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಿಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಂ ¶ ಆರುಯ್ಹ ದಕ್ಖಿಣದಿಸಾಭಾಗೇ ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ದಕ್ಖಿಣಚಕ್ಕವಾಳಂ ಓಸೀದಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಅವೀಚಿಸಮ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ, ಉತ್ತರಚಕ್ಕವಾಳಂ ಉಲ್ಲಙ್ಘಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಭವಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಇದಂ ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣನಟ್ಠಾನಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪಚ್ಛಿಮದಿಸಾಭಾಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ತತೋ ಪಚ್ಛಿಮಚಕ್ಕವಾಳಂ ಓಸೀದಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಅವೀಚಿಸಮ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ, ಪುರತ್ಥಿಮಚಕ್ಕವಾಳಂ ಉಲ್ಲಙ್ಘಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಭವಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ. ಠಿತಟ್ಠಿತಟ್ಠಾನೇ ಕಿರಸ್ಸ ನೇಮಿವಟ್ಟಿಪರಿಯನ್ತೇ ಅಕ್ಕನ್ತೇ ನಾಭಿಯಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಮಹಾಸಕಟಚಕ್ಕಂ ವಿಯ ¶ ಮಹಾಪಥವೀ ಓನತುನ್ನತಾ ಅಹೋಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಇದಮ್ಪಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣನಟ್ಠಾನಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ಉತ್ತರದಿಸಾಭಾಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಾಭಿಮುಖೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ತತೋ ಉತ್ತರಚಕ್ಕವಾಳಂ ಓಸೀದಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಅವೀಚಿಸಮ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ, ದಕ್ಖಿಣಚಕ್ಕವಾಳಂ ಉಲ್ಲಙ್ಘಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಭವಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಇದಮ್ಪಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣನಟ್ಠಾನಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಾಭಿಮುಖೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗೇ ಪನ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಟ್ಠಾನಂ, ತಂ ನೇವ ಛಮ್ಭತಿ, ನ ಕಮ್ಪತಿ. ಮಹಾಸತ್ತೋ ‘‘ಇದಂ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಅವಿಜಹಿತಂ ಅಚಲಟ್ಠಾನಂ ಕಿಲೇಸಪಞ್ಜರವಿದ್ಧಂಸನಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ತಾನಿ ತಿಣಾನಿ ಅಗ್ಗೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾಲೇಸಿ, ತಾವದೇವ ಚುದ್ದಸಹತ್ಥೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಅಹೋಸಿ. ತಾನಿಪಿ ಖೋ ತಿಣಾನಿ ತಥಾರೂಪೇನ ಸಣ್ಠಾನೇನ ಸಣ್ಠಹಿಂಸು, ಯಥಾರೂಪಂ ಸುಕುಸಲೋಪಿ ಚಿತ್ತಕಾರೋ ವಾ ಪೋತ್ಥಕಾರೋ ವಾ ಆಲಿಖಿತುಮ್ಪಿ ಸಮತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಬೋಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಕತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ದಳ್ಹಮಾನಸೋ ಹುತ್ವಾ –

‘‘ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು ಚ, ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು;

ಉಪಸುಸ್ಸತು ನಿಸ್ಸೇಸಂ, ಸರೀರೇ ಮಂಸಲೋಹಿತಂ’’.

ನ ¶ ತ್ವೇವಾಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಇಮಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಸನಿಸತಸನ್ನಿಪಾತೇನಪಿ ಅಭೇಜ್ಜರೂಪಂ ಅಪರಾಜಿತಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮಾರೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ ಮಯ್ಹಂ ವಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತುಕಾಮೋ, ನ ದಾನಿಸ್ಸ ಅತಿಕ್ಕಮಿತುಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಾರಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಮಾರಘೋಸನಂ ನಾಮ ಘೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಮಾರಬಲಂ ಆದಾಯ ನಿಕ್ಖಮಿ. ಸಾ ಮಾರಸೇನಾ ಮಾರಸ್ಸ ಪುರತೋ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಾ ಹೋತಿ, ದಕ್ಖಿಣತೋ ಚ ವಾಮತೋ ಚ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಾ, ಪಚ್ಛತೋ ಯಾವ ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಠಿತಾ, ಉದ್ಧಂ ನವಯೋಜನುಬ್ಬೇಧಾ, ಯಸ್ಸಾ ಉನ್ನದನ್ತಿಯಾ ಉನ್ನಾದಸದ್ದೋ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸತೋ ¶ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಥವಿಉನ್ದ್ರಿಯನಸದ್ದೋ ವಿಯ ಸುಯ್ಯತಿ. ಅಥ ಮಾರೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಿಕಂ ಗಿರಿಮೇಖಲಂ ನಾಮ ಹತ್ಥಿಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಬಾಹುಸಹಸ್ಸಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ನಾನಾವುಧಾನಿ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ. ಅವಸೇಸಾಯಪಿ ಮಾರಪರಿಸಾಯ ದ್ವೇ ಜನಾ ಏಕಸದಿಸಂ ಆವುಧಂ ನ ಗಣ್ಹಿಂಸು, ನಾನಪ್ಪಕಾರವಣ್ಣಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಮುಖಾ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾಸತ್ತಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಮಾನಾ ಆಗಮಿಂಸು.

ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾ ¶ ಪನ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಥುತಿಯೋ ವದಮಾನಾ ಅಟ್ಠಂಸು. ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ವಿಜಯುತ್ತರಸಙ್ಖಂ ಧಮಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಸೋ ಕಿರ ಸಙ್ಖೋ ವೀಸಹತ್ಥಸತಿಕೋ ಹೋತಿ. ಸಕಿಂ ವಾತಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಧಮನ್ತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಸದ್ದಂ ಕರಿತ್ವಾ ನಿಸ್ಸದ್ದೋ ಹೋತಿ. ಮಹಾಕಾಳನಾಗರಾಜಾ ಅತಿರೇಕಪದಸತೇನ ವಣ್ಣಂ ವದನ್ತೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಧಾರಯಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಮಾರಬಲೇ ಪನ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೇ ತೇಸಂ ಏಕೋಪಿ ಠಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಸಮ್ಮುಖಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇನೇವ ಪಲಾಯಿಂಸು. ಕಾಳೋ ನಾಗರಾಜಾ ಪಥವಿಯಂ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಯೋಜನಸತಿಕಂ ಮಞ್ಜೇರಿಕನಾಗಭವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಮುಖಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ. ಸಕ್ಕೋ ವಿಜಯುತ್ತರಸಙ್ಖಂ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಕತ್ವಾ ಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಚಕ್ಕವಾಳಕೋಟಿಯಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಏಕಾ ದೇವತಾಪಿ ಠಾತುಂ ಸಮತ್ಥಾ ನಾಹೋಸಿ, ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಏಕಕೋವ ನಿಸೀದಿ.

ಮಾರೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸಂ ಆಹ ‘‘ತಾತಾ ಸುದ್ಧೋದನಪುತ್ತೇನ ಸಿದ್ಧತ್ಥೇನ ಸದಿಸೋ ಅಞ್ಞೋ ಪುರಿಸೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಮಯಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಯುದ್ಧಂ ದಾತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮ, ಪಚ್ಛಾಭಾಗೇನ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ತೀಣಿ ಪಸ್ಸಾನಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬದೇವತಾನಂ ಪಲಾತತ್ತಾ ಸುಞ್ಞಾನಿ ಅದ್ದಸ. ಪುನ ಉತ್ತರಪಸ್ಸೇನ ಮಾರಬಲಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಏತ್ತಕೋ ಜನೋ ಮಂ ಏಕಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ಮಹನ್ತಂ ವಾಯಾಮಂ ಪರಕ್ಕಮಂ ಕರೋತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾ ವಾ ಪಿತಾ ವಾ ಭಾತಾ ವಾ ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಕೋಚಿ ಞಾತಕೋ ನತ್ಥಿ, ಇಮಾ ಪನ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋವ ಮಯ್ಹಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಪುಟ್ಠಪರಿಜನಸದಿಸಾ, ತಸ್ಮಾ ಪಾರಮಿಯೋವ ¶ ಫಲಕಂ ಕತ್ವಾ ಪಾರಮಿಸತ್ಥೇನೇವ ಪಹರಿತ್ವಾ ಅಯಂ ಬಲಕಾಯೋ ಮಯಾ ವಿದ್ಧಂಸೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಆವಜ್ಜಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ.

ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ‘‘ಏತೇನೇವ ಸಿದ್ಧತ್ಥಂ ಪಲಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾತಮಣ್ಡಲಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ಪುರತ್ಥಿಮಾದಿಭೇದಾ ವಾತಾ ಸಮುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಡ್ಢಯೋಜನಏಕಯೋಜನದ್ವಿಯೋಜನತಿಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾನಿ ¶ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಿ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ವನಗಚ್ಛರುಕ್ಖಾದೀನಿ ಉಮ್ಮೂಲೇತ್ವಾ ಸಮನ್ತಾ ಗಾಮನಿಗಮೇ ಚುಣ್ಣವಿಚುಣ್ಣಂ ಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥಾಪಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಪುಞ್ಞತೇಜೇನ ವಿಹತಾನುಭಾವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಚೀವರಕಣ್ಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ಚಾಲೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು. ತತೋ ‘‘ಉದಕೇನ ನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಮಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಹಾವಸ್ಸಂ ¶ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ತಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ ಉಪರೂಪರಿ ಸತಪಟಲಸಹಸ್ಸಪಟಲಾದಿಭೇದಾ ವಲಾಹಕಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ವಸ್ಸಿಂಸು. ವುಟ್ಠಿಧಾರಾವೇಗೇನ ಪಥವೀ ಛಿದ್ದಾ ಅಹೋಸಿ. ವನರುಕ್ಖಾದೀನಂ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಮಹಾಮೇಘೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಚೀವರೇ ಉಸ್ಸಾವಬಿನ್ದುಟ್ಠಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ತೇಮೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ. ತತೋ ಪಾಸಾಣವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಮಹನ್ತಾನಿ ಮಹನ್ತಾನಿ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಿ ಧೂಮಾಯನ್ತಾನಿ ಪಜ್ಜಲನ್ತಾನಿ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಮಾಲಾಗುಳಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು. ತತೋ ಪಹರಣವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಏಕತೋಧಾರಾಉಭತೋಧಾರಾಅಸಿಸತ್ತಿಖುರಪ್ಪಾದಯೋ ಧೂಮಾಯನ್ತಾ ಪಜ್ಜಲನ್ತಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ತತೋ ಅಙ್ಗಾರವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಕಿಂಸುಕವಣ್ಣಾ ಅಙ್ಗಾರಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಹುತ್ವಾ ವಿಕಿರಿಂಸು. ತತೋ ಕುಕ್ಕುಳವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಅಚ್ಚುಣ್ಹೋ ಅಗ್ಗಿವಣ್ಣೋ ಕುಕ್ಕುಳೋ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬಚನ್ದನಚುಣ್ಣಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಪತಿ. ತತೋ ವಾಲುಕಾವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಅತಿಸುಖುಮವಾಲುಕಾ ಧೂಮಾಯನ್ತಾ ಪಜ್ಜಲನ್ತಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಹುತ್ವಾ ನಿಪತಿಂಸು. ತತೋ ಕಲಲವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ತಂ ಕಲಲಂ ಧೂಮಾಯನ್ತಂ ಪಜ್ಜಲನ್ತಂ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬವಿಲೇಪನಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಪತಿ. ತತೋ ‘‘ಇಮಿನಾ ಭಿಂಸೇತ್ವಾ ಸಿದ್ಧತ್ಥಂ ಪಲಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ತಂ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ವಿಯ ಮಹಾತಮಂ ಹುತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಸೂರಿಯಪ್ಪಭಾವಿಹತಂ ವಿಯ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಅನ್ತರಧಾಯಿ.

ಏವಂ ಮಾರೋ ಇಮಾಹಿ ನವಹಿ ವಾತವಸ್ಸಪಾಸಾಣಪಹರಣಅಙ್ಗಾರಕುಕ್ಕುಳವಾಲುಕಾಕಲಲಅನ್ಧಕಾರವುಟ್ಠೀಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪಲಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಕಿಂ ಭಣೇ, ತಿಟ್ಠಥ, ಇಮಂ ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರಂ ಗಣ್ಹಥ ಹನಥ ಪಲಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಪರಿಸಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ಗಿರಿಮೇಖಲಸ್ಸ ಹತ್ಥಿನೋ ಖನ್ಧೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಚಕ್ಕಾವುಧಂ ಆದಾಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥ ಉಟ್ಠಾಹಿ ಏತಸ್ಮಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಾ, ನಾಯಂ ತುಯ್ಹಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಮಯ್ಹಂ ಏವ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ಆಹ. ಮಹಾಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಅವೋಚ – ‘‘ಮಾರ, ನೇವ ತಯಾ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರಿತಾ, ನ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ನ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋ, ನಾಪಿ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಪರಿಚ್ಚಾಗಾ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಾ ¶ , ನ ಞಾತತ್ಥಚರಿಯಾ, ನ ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾ, ನ ಬುದ್ಧಿಚರಿಯಾ ಪೂರಿತಾ, ಸಬ್ಬಾ ¶ ತಾ ಮಯಾಯೇವ ಪೂರಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ನಾಯಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ತುಯ್ಹಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ¶ , ಮಯ್ಹೇವೇಸೋ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ.

ಮಾರೋ ಕುದ್ಧೋ ಕೋಧವೇಗಂ ಅಸಹನ್ತೋ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಚಕ್ಕಾವುಧಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ. ತಂ ತಸ್ಸ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗೇ ಮಾಲಾವಿತಾನಂ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ತಂ ಕಿರ ಖುರಧಾರಚಕ್ಕಾವುಧಂ ಅಞ್ಞದಾ ತೇನ ಕುದ್ಧೇನ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಏಕಘನಪಾಸಾಣತ್ಥಮ್ಭೇ ವಂಸಕಳೀರೇ ವಿಯ ಛಿನ್ದನ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಇದಾನಿ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಮಾಲಾವಿತಾನಂ ಹುತ್ವಾ ಠಿತೇ ಅವಸೇಸಾ ಮಾರಪರಿಸಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಪಲಾಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾನಿ ಸೇಲಕೂಟಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸುಂ. ತಾನಿಪಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ ಮಾಲಾಗುಳಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿಂಸು. ದೇವತಾ ಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಠಿತಾ ಗೀವಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ನಟ್ಠೋ ವತ ಸೋ ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರಸ್ಸ ರೂಪಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ಅತ್ತಭಾವೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತಿ.

ತತೋ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ‘‘ಪೂರಿತಪಾರಮೀನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝನದಿವಸೇ ಪತ್ತಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಮಯ್ಹಂವ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಠಿತಂ ಮಾರಂ ಆಹ – ‘‘ಮಾರ ತುಯ್ಹಂ ದಾನಸ್ಸ ದಿನ್ನಭಾವೇ ಕೋ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ. ಮಾರೋ ‘‘ಇಮೇ ಏತ್ತಕಾ ಜನಾ ಸಕ್ಖಿನೋ’’ತಿ ಮಾರಬಲಾಭಿಮುಖಂ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಮಾರಪರಿಸಾಯ ‘‘ಅಹಂ ಸಕ್ಖೀ, ಅಹಂ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಪವತ್ತಸದ್ದೋ ಪಥವಿಉನ್ದ್ರಿಯನಸದ್ದಸದಿಸೋ ಅಹೋಸಿ. ಅಥ ಮಾರೋ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಆಹ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥ, ತುಯ್ಹಂ ದಾನಸ್ಸ ದಿನ್ನಭಾವೇ ಕೋ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ. ಮಹಾಪುರಿಸೋ ‘‘ತುಯ್ಹಂ ತಾವ ದಾನಸ್ಸ ದಿನ್ನಭಾವೇ ಸಚೇತನಾ ಸಕ್ಖಿನೋ, ಮಯ್ಹಂ ಪನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸಚೇತನೋ ಕೋಚಿ ಸಕ್ಖೀ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಿಟ್ಠತು ತಾವ ಮೇ ಅವಸೇಸತ್ತಭಾವೇಸು ದಿನ್ನದಾನಂ, ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವೇ ಪನ ಠತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ತಸತಕಮಹಾದಾನಸ್ಸ ದಿನ್ನಭಾವೇ ಅಯಂ ಅಚೇತನಾಪಿ ಘನಮಹಾಪಥವೀ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಚೀವರಗಬ್ಭನ್ತರತೋ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥಂ ಅಭಿನೀಹರಿತ್ವಾ ‘‘ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ತಸತಕಮಹಾದಾನಸ್ಸ ದಿನ್ನಭಾವೇ ತ್ವಂ ಸಕ್ಖೀ ನ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಮಹಾಪಥವಿಅಭಿಮುಖಂ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇಸಿ. ಮಹಾಪಥವೀ ‘‘ಅಹಂ ತೇ ತದಾ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ವಿರವಸತೇನ ವಿರವಸಹಸ್ಸೇನ ವಿರವಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಮಾರಬಲಂ ಅವತ್ಥರಮಾನಾ ವಿಯ ಉನ್ನದಿ.

ತತೋ ¶ ಮಹಾಪುರಿಸೇ ‘‘ದಿನ್ನಂ ತೇ ಸಿದ್ಧತ್ಥ ಮಹಾದಾನಂ ಉತ್ತಮದಾನ’’ನ್ತಿ ವೇಸ್ಸನ್ತರದಾನಂ ಸಮ್ಮಸನ್ತೇ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಿಕೋ ಗಿರಿಮೇಖಲಹತ್ಥೀ ಜಣ್ಣುಕೇಹಿ ಪಥವಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ, ಮಾರಪರಿಸಾ ದಿಸಾವಿದಿಸಾ ಪಲಾಯಿ, ದ್ವೇ ಏಕಮಗ್ಗೇನ ಗತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಸೀಸಾಭರಣಾನಿ ಚೇವ ನಿವತ್ಥವತ್ಥಾನಿ ಚ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಮುಖಸಮ್ಮುಖದಿಸಾಹಿಯೇವ ಪಲಾಯಿಂಸು. ತತೋ ದೇವಸಙ್ಘಾ ಪಲಾಯಮಾನಂ ಮಾರಬಲಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಾರಸ್ಸ ¶ ಪರಾಜಯೋ ಜಾತೋ, ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರಸ್ಸ ಜಯೋ, ಜಯಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ನಾಗಾ ನಾಗಾನಂ, ಸುಪಣ್ಣಾ ಸುಪಣ್ಣಾನಂ ¶ , ದೇವತಾ ದೇವತಾನಂ, ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ, ಉಗ್ಘೋಸೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಹತ್ಥಾ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಅಗಮಂಸು.

‘‘ಜಯೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ ಅಯಂ, ಮಾರಸ್ಸ ಚ ಪಾಪಿಮತೋ ಪರಾಜಯೋ;

ಉಗ್ಘೋಸಯುಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಪಮೋದಿತಾ, ಜಯಂ ತದಾ ನಾಗಗಣಾ ಮಹೇಸಿನೋ.

‘‘ಜಯೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ ಅಯಂ, ಮಾರಸ್ಸ ಚ ಪಾಪಿಮತೋ ಪರಾಜಯೋ;

ಉಗ್ಘೋಸಯುಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಪಮೋದಿತಾ, ಸುಪಣ್ಣಸಙ್ಘಾಪಿ ಜಯಂ ಮಹೇಸಿನೋ.

‘‘ಜಯೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ ಅಯಂ, ಮಾರಸ್ಸ ಚ ಪಾಪಿಮತೋ ಪರಾಜಯೋ;

ಉಗ್ಘೋಸಯುಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಪಮೋದಿತಾ, ಜಯಂ ತದಾ ದೇವಗಣಾ ಮಹೇಸಿನೋ.

‘‘ಜಯೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ ಅಯಂ, ಮಾರಸ್ಸ ಚ ಪಾಪಿಮತೋ ಪರಾಜಯೋ;

ಉಗ್ಘೋಸಯುಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಪಮೋದಿತಾ, ಜಯಂ ತದಾ ಬ್ರಹ್ಮಗಣಾಪಿ ತಾದಿನೋ’’ತಿ.

ಅವಸೇಸಾ ದಸಸು ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಸು ದೇವತಾ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನೇಹಿ ಚ ಪೂಜಯಮಾನಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಥುತಿಯೋ ಚ ವದಮಾನಾ ಅಟ್ಠಂಸು. ಏವಂ ಅನತ್ಥಙ್ಗತೇಯೇವ ¶ ಸೂರಿಯೇ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಮಾರಬಲಂ ವಿಧಮೇತ್ವಾ ಚೀವರೂಪರಿ ಪತಮಾನೇಹಿ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಙ್ಕುರೇಹಿ ರತ್ತಪವಾಳಪಲ್ಲವೇಹಿ ವಿಯ ಪೂಜಿಯಮಾನೋ ಪಠಮಯಾಮೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ, ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ವಿಸೋಧೇತ್ವಾ, ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೇ ಞಾಣಂ ಓತಾರೇಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ದ್ವಾದಸಪದಿಕಂ ಪಚ್ಚಯಾಕಾರಂ ವಟ್ಟವಿವಟ್ಟವಸೇನ ಅನುಲೋಮಪಟಿಲೋಮತೋ ಸಮ್ಮಸನ್ತಸ್ಸ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಉದಕಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ದ್ವಾದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿ.

ಮಹಾಪುರಿಸೇ ಪನ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಉನ್ನಾದೇತ್ವಾ ಅರುಣುಗ್ಗಮನವೇಲಾಯ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೇ ¶ ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಾ ಅಹೋಸಿ. ಪಾಚೀನಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಉಸ್ಸಾಪಿತಾನಂ ಧಜಾನಂ ಪಟಾಕಾನಂ ರಂಸಿಯೋ ಪಚ್ಛಿಮಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಪಹರನ್ತಿ, ತಥಾ ಪಚ್ಛಿಮಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಉಸ್ಸಾಪಿತಾನಂ ಪಾಚೀನಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ, ದಕ್ಖಿಣಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಉಸ್ಸಾಪಿತಾನಂ ಉತ್ತರಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ, ಉತ್ತರಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಉಸ್ಸಾಪಿತಾನಂ ¶ ದಕ್ಖಿಣಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಪಹರನ್ತಿ, ಪಥವಿತಲೇ ಉಸ್ಸಾಪಿತಾನಂ ಪನ ಧಜಾನಂ ಪಟಾಕಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಆಹಚ್ಚ ಅಟ್ಠಂಸು, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಬದ್ಧಾನಂ ಪಥವಿತಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು, ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಪುಪ್ಫೂಪಗರುಕ್ಖಾ ಪುಪ್ಫಂ ಗಣ್ಹಿಂಸು, ಫಲೂಪಗರುಕ್ಖಾ ಫಲಪಿಣ್ಡೀಭಾರಭರಿತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಖನ್ಧೇಸು ಖನ್ಧಪದುಮಾನಿ ಪುಪ್ಫಿಂಸು, ಸಾಖಾಸು ಸಾಖಾಪದುಮಾನಿ, ಲತಾಸು ಲತಾಪದುಮಾನಿ, ಆಕಾಸೇ ಓಲಮ್ಬಕಪದುಮಾನಿ, ಸಿಲಾತಲಾನಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಪರೂಪರಿ ಸತ್ತ ಸತ್ತ ಹುತ್ವಾ ದಣ್ಡಕಪದುಮಾನಿ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು. ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಮಾಲಾಗುಳಾ ವಿಯ ಸುಸನ್ಥತಪುಪ್ಫಸನ್ಥಾರೋ ವಿಯ ಚ ಅಹೋಸಿ. ಚಕ್ಕವಾಳನ್ತರೇಸು ಅಟ್ಠಯೋಜನಸಹಸ್ಸಲೋಕನ್ತರಿಕಾ ಸತ್ತಸೂರಿಯಪ್ಪಭಾಯಪಿ ಅನೋಭಾಸಿತಪುಬ್ಬಾ ಏಕೋಭಾಸಾ ಅಹೇಸುಂ, ಚತುರಾಸೀತಿಯೋಜನಸಹಸ್ಸಗಮ್ಭೀರೋ ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ ಮಧುರೋದಕೋ ಅಹೋಸಿ, ನದಿಯೋ ನಪ್ಪವತ್ತಿಂಸು, ಜಚ್ಚನ್ಧಾ ರೂಪಾನಿ ಪಸ್ಸಿಂಸು, ಜಾತಿಬಧಿರಾ ಸದ್ದಂ ಸುಣಿಂಸು, ಜಾತಿಪೀಠಸಪ್ಪಿನೋ ಪದಸಾ ಗಚ್ಛಿಂಸು, ಅನ್ದುಬನ್ಧನಾದೀನಿ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತಿಂಸು.

ಏವಂ ಅಪರಿಮಾಣೇನ ಸಿರಿವಿಭವೇನ ಪೂಜಿಯಮಾನೋ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರೇಸು ಅಚ್ಛರಿಯಧಮ್ಮೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಅವಿಜಹಿತಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ –

‘‘ಅನೇಕಜಾತಿಸಂಸಾರಂ ¶ , ಸನ್ಧಾವಿಸ್ಸಂ ಅನಿಬ್ಬಿಸಂ;

ಗಹಕಾರಂ ಗವೇಸನ್ತೋ, ದುಕ್ಖಾ ಜಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ.

‘‘ಗಹಕಾರಕ ದಿಟ್ಠೋಸಿ, ಪುನ ಗೇಹಂ ನ ಕಾಹಸಿ;

ಸಬ್ಬಾ ತೇ ಫಾಸುಕಾ ಭಗ್ಗಾ, ಗಹಕೂಟಂ ವಿಸಙ್ಖತಂ;

ವಿಸಙ್ಖಾರಗತಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಣ್ಹಾನಂ ಖಯಮಜ್ಝಗಾ’’ತಿ. (ಧ. ಪ. ೧೫೩-೧೫೪);

ಇತಿ ¶ ತುಸಿತಪುರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಯಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಪ್ಪತ್ತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ಅವಿದೂರೇನಿದಾನಂ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

‘‘ಸನ್ತಿಕೇನಿದಾನಂ ¶ ಪನ ‘ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ. ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯ’ನ್ತಿ ಏವಂ ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ವಿಹರತೋ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇಯೇವ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ. ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ಪನ ತಮ್ಪಿ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಉದಾನಂ ಉದಾನೇತ್ವಾ ಜಯಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಹಿ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಇಮಸ್ಸ ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ಕಾರಣಾ ಸನ್ಧಾವಿಂ, ಏತ್ತಕಂ ಮೇ ಕಾಲಂ ಇಮಸ್ಸೇವ ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ಕಾರಣಾ ಅಲಙ್ಕತಸೀಸಂ ಗೀವಾಯ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ, ಸುಅಞ್ಜಿತಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಹದಯಮಂಸಞ್ಚ ಉಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ, ಜಾಲೀಕುಮಾರಸದಿಸಾ ಪುತ್ತಾ ಕಣ್ಹಾಜಿನಕುಮಾರಿಸದಿಸಾ ಧೀತರೋ ಮದ್ದೀದೇವಿಸದಿಸಾ ಭರಿಯಾಯೋ ಚ ಪರೇಸಂ ದಾಸತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನಾ, ಅಯಂ ಮೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಜಯಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ವರಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಚ. ಏತ್ಥ ಮೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ, ನ ತಾವ ಇತೋ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನೇಕಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ತತ್ಥೇವ ನಿಸೀದಿ. ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ’’ತಿ (ಉದಾ. ೧; ಮಹಾವ. ೧).

ಅಥ ಏಕಚ್ಚಾನಂ ದೇವತಾನಂ ‘‘ಅಜ್ಜಾಪಿ ನೂನ ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ, ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಆಲಯಂ ನ ವಿಜಹತೀ’’ತಿ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ. ಸತ್ಥಾ ದೇವತಾನಂ ¶ ಪರಿವಿತಕ್ಕಂ ಞತ್ವಾ ತಾಸಂ ವಿತಕ್ಕವೂಪಸಮನತ್ಥಂ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ಮಹಾಬೋಧಿಮಣ್ಡಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕತಪಾಟಿಹಾರಿಯಞ್ಚ, ಞಾತಿಸಮಾಗಮೇ ಕತಪಾಟಿಹಾರಿಯಞ್ಚ, ಪಾಥಿಕಪುತ್ತಸಮಾಗಮೇ ಕತಪಾಟಿಹಾರಿಯಞ್ಚ, ಸಬ್ಬಂ ಕಣ್ಡಮ್ಬರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಸದಿಸಂ ಅಹೋಸಿ.

ಏವಂ ಸತ್ಥಾ ಇಮಿನಾ ಪಾಟಿಹಾರಿಯೇನ ದೇವತಾನಂ ವಿತಕ್ಕಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕತೋ ಈಸಕಂ ಪಾಚೀನನಿಸ್ಸಿತೇ ಉತ್ತರದಿಸಾಭಾಗೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವತ ಮೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ ಪೂರಿತಾನಂ ಪಾರಮೀನಂ ಫಲಾಧಿಗಮಟ್ಠಾನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಞ್ಚ ಅನಿಮಿಸೇಹಿ ಅಕ್ಖೀಹಿ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ, ತಂ ಠಾನಂ ಅನಿಮಿಸಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಜಾತಂ. ಅಥ ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ಚ ಠಿತಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರಾ ಚಙ್ಕಮಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಿಮಪಚ್ಛಿಮತೋ ಆಯತೇ ರತನಚಙ್ಕಮೇ ¶ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ, ತಂ ಠಾನಂ ರತನಚಙ್ಕಮಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಜಾತಂ.

ಚತುತ್ಥೇ ಪನ ಸತ್ತಾಹೇ ಬೋಧಿತೋ ಪಚ್ಛಿಮುತ್ತರದಿಸಾಭಾಗೇ ದೇವತಾ ರತನಘರಂ ಮಾಪಯಿಂಸು, ತತ್ಥ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ¶ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ವಿಸೇಸತೋ ಚೇತ್ಥ ಅನನ್ತನಯಂ ಸಮನ್ತಪಟ್ಠಾನಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ. ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಾ ಪನಾಹು ‘‘ರತನಘರಂ ನಾಮ ನ ಸತ್ತರತನಮಯಂ ಗೇಹಂ, ಸತ್ತನ್ನಂ ಪನ ಪಕರಣಾನಂ ಸಮ್ಮಸಿತಟ್ಠಾನಂ ‘ರತನಘರ’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ. ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಉಭೋಪೇತೇ ಪರಿಯಾಯಾ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಗಹೇತಬ್ಬಮೇವ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ತಂ ಠಾನಂ ರತನಘರಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಜಾತಂ. ಏವಂ ಬೋಧಿಸಮೀಪೇಯೇವ ಚತ್ತಾರಿ ಸತ್ತಾಹಾನಿ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮೇ ಸತ್ತಾಹೇ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲಾ ಯೇನ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಧಮ್ಮಂ ವಿಚಿನನ್ತೋಯೇವ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮಾರೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅನುಬನ್ಧನ್ತೋ ಓತಾರಾಪೇಕ್ಖೋಪಿ ಇಮಸ್ಸ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಖಲಿತಂ ಅದ್ದಸಂ, ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋದಾನಿ ಏಸ ಮಮ ವಸ’’ನ್ತಿ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೋ ಮಹಾಮಗ್ಗೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸೋಳಸ ಕಾರಣಾನಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಭೂಮಿಯಂ ಸೋಳಸ ಲೇಖಾ ಕಡ್ಢಿ – ‘‘ಅಹಂ ಏಸೋ ವಿಯ ದಾನಪಾರಮಿಂ ನ ಪೂರೇಸಿಂ, ತೇನಮ್ಹಿ ಇಮಿನಾ ಸದಿಸೋ ನ ಜಾತೋ’’ತಿ ಏಕಂ ಲೇಖಂ ಕಡ್ಢಿ. ತಥಾ ‘‘ಅಹಂ ಏಸೋ ವಿಯ ಸೀಲಪಾರಮಿಂ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಂ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಂ, ವೀರಿಯಪಾರಮಿಂ, ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಂ, ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಂ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಂ, ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಂ ನ ಪೂರೇಸಿಂ ¶ , ತೇನಮ್ಹಿ ಇಮಿನಾ ಸದಿಸೋ ನ ಜಾತೋ’’ತಿ ದಸಮಂ ಲೇಖಂ ಕಡ್ಢಿ. ತಥಾ ‘‘ಅಹಂ ಏಸೋ ವಿಯ ಅಸಾಧಾರಣಸ್ಸ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿವೇಧಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭೂತಾ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ನ ಪೂರೇಸಿಂ, ತೇನಮ್ಹಿ ಇಮಿನಾ ಸದಿಸೋ ನ ಜಾತೋ’’ತಿ ಏಕಾದಸಮಂ ಲೇಖಂ ಕಡ್ಢಿ. ತಥಾ ‘‘ಅಹಂ ಏಸೋ ವಿಯ ಅಸಾಧಾರಣಸ್ಸ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಸ್ಸ, ಮಹಾಕರುಣಾಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣಸ್ಸ, ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಞಾಣಸ್ಸ, ಅನಾವರಣಞಾಣಸ್ಸ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿವೇಧಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭೂತಾ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ನ ಪೂರೇಸಿಂ, ತೇನಮ್ಹಿ ಇಮಿನಾ ಸದಿಸೋ ನ ಜಾತೋ’’ತಿ ಸೋಳಸಮಂ ಲೇಖಂ ಕಡ್ಢಿ. ಏವಂ ಇಮೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಮಹಾಮಗ್ಗೇ ಸೋಳಸ ಲೇಖಾ ಕಡ್ಢಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತಣ್ಹಾ, ಅರತಿ, ರಗಾತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಮಾರಧೀತರೋ ‘‘ಪಿತಾ ನೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಕಹಂ ನು ಖೋ ಏತರಹೀ’’ತಿ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ತಂ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತಂ ಭೂಮಿಂ ವಿಲೇಖಮಾನಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ತಾತ, ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ಅಮ್ಮಾ, ಅಯಂ ಮಹಾಸಮಣೋ ಮಯ್ಹಂ ವಸಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ, ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಓತಾರಮಸ್ಸ ದಟ್ಠುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂ, ತೇನಾಹಂ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋತಿ. ಯದಿ ¶ ಏವಂ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥ, ಮಯಮೇತಂ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ಕತ್ವಾ ಆದಾಯ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮಾತಿ. ನ ಸಕ್ಕಾ, ಅಮ್ಮಾ, ಏಸೋ ಕೇನಚಿ ವಸೇ ಕಾತುಂ, ಅಚಲಾಯ ಸದ್ಧಾಯ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಏಸೋ ಪುರಿಸೋತಿ. ‘‘ತಾತ ಮಯಂ ಇತ್ಥಿಯೋ ನಾಮ ಇದಾನೇವ ನಂ ರಾಗಪಾಸಾದೀಹಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಆನೇಸ್ಸಾಮ, ತುಮ್ಹೇ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಪಾದೇ ತೇ ಸಮಣ ಪರಿಚಾರೇಮಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ಭಗವಾ ¶ ವ ತಾಸಂ ವಚನಂ ಮನಸಿ ಅಕಾಸಿ, ನ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇಸಿ, ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತಮಾನಸೋ ವಿವೇಕಸುಖಞ್ಞೇವ ಅನುಭವನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ.

ಪುನ ಮಾರಧೀತರೋ ‘‘ಉಚ್ಚಾವಚಾ ಖೋ ಪುರಿಸಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಕುಮಾರಿಕಾಸು ಪೇಮಂ ಹೋತಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಪಠಮವಯೇ ಠಿತಾಸು, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಮಜ್ಝಿಮವಯೇ ಠಿತಾಸು, ಯಂನೂನ ಮಯಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ರೂಪೇಹಿ ಪಲೋಭೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ ಏಕಮೇಕಾ ಕುಮಾರಿವಣ್ಣಾದಿವಸೇನ ಸತಂ ಸತಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಕುಮಾರಿಯೋ, ಅವಿಜಾತಾ, ಸಕಿಂವಿಜಾತಾ, ದುವಿಜಾತಾ, ಮಜ್ಝಿಮಿತ್ಥಿಯೋ, ಮಹಿತ್ಥಿಯೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಛಕ್ಖತ್ತುಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಪಾದೇ ತೇ ಸಮಣ ಪರಿಚಾರೇಮಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ತಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ನ ಮನಸಾಕಾಸಿ, ಯಥಾ ತಂ ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇವ ವಿಮುತ್ತೋ. ಕೇಚಿ ಪನಾಚರಿಯಾ ವದನ್ತಿ ‘‘ತಾ ಮಹಿತ್ಥಿಭಾವೇನ ¶ ಉಪಗತಾ ದಿಸ್ವಾ ಭಗವಾ ‘ಏವಮೇವಂ ಏತಾ ಖಣ್ಡದನ್ತಾ ಪಲಿತಕೇಸಾ ಹೋನ್ತೂ’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ. ನ ಹಿ ಸತ್ಥಾ ಏವರೂಪಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕರೋತಿ. ಭಗವಾ ಪನ ‘‘ಅಪೇಥ ತುಮ್ಹೇ, ಕಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ವಾಯಮಥ, ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಅವೀತರಾಗಾದೀನಂ ಪುರತೋ ಕಾತುಂ ಯುತ್ತಂ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪನ ರಾಗೋ ಪಹೀನೋ, ದೋಸೋ ಪಹೀನೋ, ಮೋಹೋ ಪಹೀನೋ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಆರಬ್ಭ –

‘‘ಯಸ್ಸ ಜಿತಂ ನಾವಜೀಯತಿ, ಜಿತಮಸ್ಸ ನೋಯಾತಿ ಕೋಚಿ ಲೋಕೇ;

ತಂ ಬುದ್ಧಮನನ್ತಗೋಚರಂ, ಅಪದಂ ಕೇನ ಪದೇನ ನೇಸ್ಸಥ.

‘‘ಯಸ್ಸ ಜಾಲಿನೀ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ತಣ್ಹಾ ನತ್ಥಿ ಕುಹಿಞ್ಚಿ ನೇತವೇ;

ತಂ ಬುದ್ಧಮನನ್ತಗೋಚರಂ, ಅಪದಂ ಕೇನ ಪದೇನ ನೇಸ್ಸಥಾ’’ತಿ. (ಧ. ಪ. ೧೭೯-೧೮೦) –

ಇಮಾ ಧಮ್ಮಪದೇ ಬುದ್ಧವಗ್ಗೇ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ವದನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇಸಿ. ತಾ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ನೋ ಪಿತಾ ಅವೋಚ, ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ ನ ರಾಗೇನ ಸುವಾನಯೋ’’ತಿಆದೀನಿ ¶ ವತ್ವಾ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಂಸು.

ಭಗವಾಪಿ ತತ್ಥ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಮುಚಲಿನ್ದಮೂಲಂ ಅಗಮಾಸಿ. ತತ್ಥ ಸತ್ತಾಹವದ್ದಲಿಕಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಸೀತಾದಿಪಟಿಬಾಹನತ್ಥಂ ಮುಚಲಿನ್ದೇನ ನಾಗರಾಜೇನ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಭೋಗೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅಸಮ್ಬಾಧಾಯ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೋ ವಿಯ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯಮಾನೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ರಾಜಾಯತನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ, ತತ್ಥಾಪಿ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯಮಾನೋಯೇವ ನಿಸೀದಿ. ಏತ್ತಾವತಾ ಸತ್ತ ಸತ್ತಾಹಾನಿ ¶ ಪರಿಪುಣ್ಣಾನಿ. ಏತ್ಥನ್ತರೇ ನೇವ ಮುಖಧೋವನಂ, ನ ಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನಂ, ನ ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಅಹೋಸಿ, ಝಾನಸುಖಫಲಸುಖೇನೇವ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ.

ಅಥಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಸತ್ತಾಹಮತ್ಥಕೇ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸತಿಮೇ ದಿವಸೇ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ‘‘ಮುಖಂ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉದಪಾದಿ. ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಅಗದಹರೀಟಕಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ಸತ್ಥಾ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ, ತೇನಸ್ಸ ಸರೀರವಳಞ್ಜಂ ಅಹೋಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ಸಕ್ಕೋಯೇವ ನಾಗಲತಾದನ್ತಕಟ್ಠಞ್ಚೇವ ಮುಖಧೋವನಉದಕಞ್ಚ ¶ ಅದಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ತಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಅನೋತತ್ತದಹೋದಕೇನ ಮುಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ರಾಜಾಯತನಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತಪುಸ್ಸಭಲ್ಲಿಕಾ ನಾಮ ದ್ವೇ ವಾಣಿಜಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ಉಕ್ಕಲಾಜನಪದಾ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾಯ ದೇವತಾಯ ಸಕಟಾನಿ ಸನ್ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಆಹಾರಸಮ್ಪಾದನೇ ಉಸ್ಸಾಹಿತಾ ಮನ್ಥಞ್ಚ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಞ್ಚ ಆದಾಯ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತು ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಇಮಂ ಆಹಾರಂ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಂಸು. ಭಗವಾ ಪಾಯಾಸಪಟಿಗ್ಗಹಣದಿವಸೇಯೇವ ಪತ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತರಹಿತತ್ತಾ ‘‘ನ ಖೋ ತಥಾಗತಾ ಹತ್ಥೇಸು ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿಮಯೇ ಪತ್ತೇ ಉಪನಾಮೇಸುಂ, ಭಗವಾ ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ. ಪುನ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಸೇಲಮಯೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪತ್ತೇ ಉಪನಾಮೇಸುಂ. ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ದೇವಪುತ್ತಾನಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಪತ್ತೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪರೂಪರಿ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏಕೋ ಹೋತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ, ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನಲೇಖಾ ಹುತ್ವಾ ಮಜ್ಝಿಮೇನ ಪಮಾಣೇನ ಏಕತ್ತಂ ಉಪಗಮಿಂಸು. ಭಗವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಗ್ಘೇ ಸೇಲಮಯೇ ಪತ್ತೇ ಆಹಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸಿ. ದ್ವೇ ಭಾತರೋ ವಾಣಿಜಾ ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸರಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ ¶ ದ್ವೇವಾಚಿಕಾ ಉಪಾಸಕಾ ಅಹೇಸುಂ. ಅಥ ನೇಸಂ ‘‘ಏಕಂ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಪರಿಚರಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ವದನ್ತಾನಂ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೇನ ಅತ್ತನೋ ಸೀಸಂ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಕೇಸಧಾತುಯೋ ಅದಾಸಿ. ತೇ ಅತ್ತನೋ ನಗರೇ ತಾ ಧಾತುಯೋ ಸುವಣ್ಣಸಮುಗ್ಗಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಚೇತಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸುಂ.

ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋಪಿ ಖೋ ತತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಪುನ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ. ಅಥಸ್ಸ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಗಮ್ಭೀರತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣೋ ‘‘ಅಧಿಗತೋ ಖೋ ಮ್ಯಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ಅದೇಸೇತುಕಮ್ಯತಾಕಾರಪವತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ. ಅಥ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸಹಮ್ಪತಿ ‘‘ನಸ್ಸತಿ ವತ ಭೋ ಲೋಕೋ, ವಿನಸ್ಸತಿ ವತ ಭೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ದಸಹಿ ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸಕ್ಕಸುಯಾಮಸನ್ತುಸಿತಸುನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತಿಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ¶ ಆದಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ದೇಸೇತು, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಯಾಚಿ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ತಸ್ಸ ಪಟಿಞ್ಞಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಸ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಪಠಮಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ‘‘ಆಳಾರೋ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಸೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಖಿಪ್ಪಂ ಆಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪುನ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಕತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಉದಕಂ ಆವಜ್ಜೇಸಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ಅಭಿದೋಸಕಾಲಕತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಬಹೂಪಕಾರಾ ಖೋ ಮೇ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯೇ ಆರಬ್ಭ ಮನಸಿಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ತೇ ಏತರಹಿ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ‘‘ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕತಿಪಾಹಂ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಸಾಮನ್ತಾಯೇವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತೋ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಆಸಾಳ್ಹಿಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯಂ ‘‘ಬಾರಾಣಸಿಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಾತುದ್ದಸಿಯಂ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ವಿಭಾತಾಯ ರತ್ತಿಯಾ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಅಟ್ಠಾರಸಯೋಜನಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಉಪಕಂ ನಾಮ ಆಜೀವಕಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ತಂ ದಿವಸಂಯೇವ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಇಸಿಪತನಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ ಥೇರಾ ತಥಾಗತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಆವುಸೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಪಚ್ಚಯಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಆವತ್ತಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಕಾಯೋ ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಹುತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಇಮಸ್ಸ ಅಭಿವಾದನಾದೀನಿ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಮಹಾಕುಲಪಸುತೋ ಖೋ ಪನೇಸ ಆಸನಾಭಿಹಾರಂ ಅರಹತಿ, ತೇನಸ್ಸ ಆಸನಮತ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕತಿಕಂ ಅಕಂಸು. ಭಗವಾ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಜಾನನಸಮತ್ಥೇನ ಞಾಣೇನ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಇಮೇ ಚಿನ್ತಯಿಂಸೂ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ. ಅಥ ನೇ ಸಬ್ಬದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಅನೋದಿಸ್ಸಕವಸೇನ ಫರಣಸಮತ್ಥಂ ¶ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಓದಿಸ್ಸಕವಸೇನ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಫರಿ. ತೇ ಭಗವತಾ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಾ ತಥಾಗತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೇ ಸಕಾಯ ಕತಿಕಾಯ ಸಣ್ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಅಭಿವಾದನಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಅಕಂಸು, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಪನಸ್ಸ ಅಜಾನಮಾನಾ ಕೇವಲಂ ನಾಮೇನ ಚ ಆವುಸೋವಾದೇನ ಚ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ.

ಅಥ ನೇ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತಂ ನಾಮೇನ ಚ ಆವುಸೋವಾದೇನ ಚ ಸಮುದಾಚರಥ, ಅರಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಉತ್ತರಾಸಾಳ್ಹನಕ್ಖತ್ತಯೋಗೇ ವತ್ತಮಾನೇ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟೀಹಿ ಪರಿವುತೋ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯೇ ¶ ಥೇರೇ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತನ್ತಂ ದೇಸೇಸಿ. ತೇಸು ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರೋ ದೇಸನಾನುಸಾರೇನ ಞಾಣಂ ಪೇಸೇನ್ತೋ ಸುತ್ತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ತತ್ಥೇವ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ವಪ್ಪತ್ಥೇರಂ ಓವದನ್ತೋ ವಿಹಾರೇಯೇವ ¶ ನಿಸೀದಿ, ಸೇಸಾ ಚತ್ತಾರೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿಂಸು. ವಪ್ಪತ್ಥೇರೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇಯೇವ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪಾಪುಣಿ. ಏತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ ಪುನದಿವಸೇ ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರಂ, ಪುನದಿವಸೇ ಮಹಾನಾಮತ್ಥೇರಂ, ಪುನದಿವಸೇ ಅಸ್ಸಜಿತ್ಥೇರನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮಿಯಂ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಪಞ್ಚಪಿ ಜನೇ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತನ್ತಂ (ಸಂ. ನಿ. ೩.೫೯; ಮಹಾವ. ೨೦ ಆದಯೋ) ದೇಸೇಸಿ. ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಪಞ್ಚಪಿ ಥೇರಾ ಅರಹತ್ತಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು. ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಯಸಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ತಂ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಪಹಾಯ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ‘‘ಏಹಿ ಯಸಾ’’ತಿ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ, ಪುನದಿವಸೇ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ, ಅಪರೇಪಿ ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕೇ ಚತುಪಣ್ಣಾಸ ಜನೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪೇಸಿ.

ಏವಂ ಲೋಕೇ ಏಕಸಟ್ಠಿಯಾ ಅರಹನ್ತೇಸು ಜಾತೇಸು ಸತ್ಥಾ ವುತ್ಥವಸ್ಸೋ ಪವಾರೇತ್ವಾ ‘‘ಚರಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾರಿಕ’’ನ್ತಿ ಸಟ್ಠಿ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸಾಸು ಪೇಸೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಉರುವೇಲಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಕಪ್ಪಾಸಿಕವನಸಣ್ಡೇ ತಿಂಸ ಜನೇ ಭದ್ದವಗ್ಗಿಯಕುಮಾರೇ ವಿನೇಸಿ. ತೇಸು ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಕೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ, ಸಬ್ಬುತ್ತಮೋ ಅನಾಗಾಮೀ ಅಹೋಸಿ. ತೇಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನೇವ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ದಿಸಾಸು ಪೇಸೇತ್ವಾ ಉರುವೇಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಡ್ಢುಡ್ಢಾನಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಸಹಸ್ಸಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪಾದಯೋ ಸಹಸ್ಸಜಟಿಲಪರಿವಾರೇ ತೇಭಾತಿಕಜಟಿಲೇ ವಿನೇತ್ವಾ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನೇವ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಗಯಾಸೀಸೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಆದಿತ್ತಪರಿಯಾಯದೇಸನಾಯ (ಮಹಾವ. ೫೪) ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತೇನ ಅರಹನ್ತಸಹಸ್ಸೇನ ಪರಿವುತೋ ‘‘ಬಿಮ್ಬಿಸಾರರಞ್ಞೋ ದಿನ್ನಂ ಪಟಿಞ್ಞಂ ¶ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಗರೂಪಚಾರೇ ಲಟ್ಠಿವನುಯ್ಯಾನಂ ಅಗಮಾಸಿ. ರಾಜಾ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಾ ‘‘ಸತ್ಥಾ ಆಗತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ದ್ವಾದಸನಹುತೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ¶ ಚಕ್ಕವಿಚಿತ್ತತಲೇಸು ಸುವಣ್ಣಪಟ್ಟವಿತಾನಂ ವಿಯ ಪಭಾಸಮುದಯಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೇಸು ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಸಾಯ.

ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮಹಾಸಮಣೋ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ, ಉದಾಹು ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೋ ಮಹಾಸಮಣೇ’’ತಿ. ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಥೇರಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –

‘‘ಕಿಮೇವ ದಿಸ್ವಾ ಉರುವೇಲವಾಸಿ, ಪಹಾಸಿ ಅಗ್ಗಿಂ ಕಿಸಕೋ ವದಾನೋ;

ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಕಸ್ಸಪ ಏತಮತ್ಥಂ, ಕಥಂ ಪಹೀನಂ ತವ ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತ’’ನ್ತಿ. (ಮಹಾವ. ೫೫);

ಥೇರೋಪಿ ¶ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ –

‘‘ರೂಪೇ ಚ ಸದ್ದೇ ಚ ಅಥೋ ರಸೇ ಚ, ಕಾಮಿತ್ಥಿಯೋ ಚಾಭಿವದನ್ತಿ ಯಞ್ಞಾ;

ಏತಂ ಮಲನ್ತಿ ಉಪಧೀಸು ಞತ್ವಾ, ತಸ್ಮಾ ನ ಯಿಟ್ಠೇ ನ ಹುತೇ ಅರಞ್ಜಿ’’ನ್ತಿ. (ಮಹಾವ. ೫೫) –

ಇಮಂ ಗಾಥಂ ವತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಾವಕಭಾವಪಕಾಸನತ್ಥಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಾದಪಿಟ್ಠೇ ಸೀಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ, ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಏಕತಾಲಂ ದ್ವಿತಾಲಂ ತಿತಾಲನ್ತಿ ಯಾವ ಸತ್ತತಾಲಪ್ಪಮಾಣಂ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಓರುಯ್ಹ ತಥಾಗತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ತಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಹಾಜನೋ ‘‘ಅಹೋ ಮಹಾನುಭಾವಾ ಬುದ್ಧಾ, ಏವಂ ಥಾಮಗತದಿಟ್ಠಿಕೋ ನಾಮ ‘ಅರಹಾ’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪೋಪಿ ದಿಟ್ಠಿಜಾಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಥಾಗತೇನ ದಮಿತೋ’’ತಿ ಸತ್ಥು ಗುಣಕಥಂಯೇವ ಕಥೇಸಿ. ಭಗವಾ ‘‘ನಾಹಂ ಇದಾನಿಯೇವ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪಂ ದಮೇಮಿ, ಅತೀತೇಪಿ ಏಸ ಮಯಾ ದಮಿತೋಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಮಹಾನಾರದಕಸ್ಸಪಜಾತಕಂ (ಜಾ. ೨.೨೨.೫೪೫ ಆದಯೋ) ಕಥೇತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ. ಮಗಧರಾಜಾ ಏಕಾದಸಹಿ ನಹುತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ, ಏಕಂ ನಹುತಂ ಉಪಾಸಕತ್ತಂ ಪಟಿವೇದೇಸಿ. ರಾಜಾ ¶ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋಯೇವ ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾಸಕೇ ಪವೇದೇತ್ವಾ ¶ ಸರಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ.

ಪುನದಿವಸೇ ಯೇಹಿ ಚ ಭಗವಾ ದಿಟ್ಠೋ, ಯೇಹಿ ಚ ಅದಿಟ್ಠೋ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ರಾಜಗಹವಾಸಿನೋ ಅಟ್ಠಾರಸಕೋಟಿಸಙ್ಖಾ ಮನುಸ್ಸಾ ತಥಾಗತಂ ದಟ್ಠುಕಾಮಾ ಪಾತೋವ ರಾಜಗಹತೋ ಲಟ್ಠಿವನುಯ್ಯಾನಂ ಅಗಮಂಸು. ತಿಗಾವುತೋ ಮಗ್ಗೋ ನಪ್ಪಹೋಸಿ, ಸಕಲಲಟ್ಠಿವನುಯ್ಯಾನಂ ನಿರನ್ತರಂ ಫುಟಂ ಅಹೋಸಿ. ಮಹಾಜನೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ರೂಪಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ತಿತ್ತಿಂ ಕಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ. ವಣ್ಣಭೂಮಿ ನಾಮೇಸಾ. ಏವರೂಪೇಸು ಹಿ ಠಾನೇಸು ತಥಾಗತಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಾದಿಪ್ಪಭೇದಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ರೂಪಕಾಯಸಿರೀ ವಣ್ಣೇತಬ್ಬಾ. ಏವಂ ರೂಪಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸರೀರಂ ಪಸ್ಸಮಾನೇನ ಮಹಾಜನೇನ ನಿರನ್ತರಂ ಫುಟೇ ಉಯ್ಯಾನೇ ಚ ಮಗ್ಗೇ ಚ ಏಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಸಪಿ ನಿಕ್ಖಮನೋಕಾಸೋ ನಾಹೋಸಿ. ತಂ ದಿವಸಂ ಕಿರ ಭಗವಾ ಛಿನ್ನಭತ್ತೋ ಭವೇಯ್ಯ, ತಂ ಮಾ ಅಹೋಸೀತಿ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನಾಸನಂ ಉಣ್ಹಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ಸೋ ಆವಜ್ಜಮಾನೋ ತಂ ಕಾರಣಂ ಞತ್ವಾ ಮಾಣವಕವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ಥುತಿಯೋ ವದಮಾನೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪುರತೋ ಓತರಿತ್ವಾ ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ಓಕಾಸಂ ಕತ್ವಾ –

‘‘ದನ್ತೋ ದನ್ತೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ;

ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸವಣ್ಣೋ, ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ.

‘‘ಮುತ್ತೋ ¶ ಮುತ್ತೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ;

ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸವಣ್ಣೋ, ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ.

‘‘ತಿಣ್ಣೋ ತಿಣ್ಣೇಹಿ ಸಹ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೇಹಿ;

ಸಿಙ್ಗೀನಿಕ್ಖಸವಣ್ಣೋ, ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ.

‘‘ದಸವಾಸೋ ¶ ದಸಬಲೋ, ದಸಧಮ್ಮವಿದೂ ದಸಭಿ ಚುಪೇತೋ;

ಸೋ ದಸಸತಪರಿವಾರೋ, ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ ಭಗವಾ’’ತಿ. (ಮಹಾವ. ೫೮) –

ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಸತ್ಥು ವಣ್ಣಂ ವದಮಾನೋ ಪುರತೋ ಪಾಯಾಸಿ. ತದಾ ಮಹಾಜನೋ ಮಾಣವಕಸ್ಸ ರೂಪಸಿರಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅತಿವಿಯ ಅಭಿರೂಪೋ ಅಯಂ ಮಾಣವಕೋ, ನ ಖೋ ಪನ ಅಮ್ಹೇಹಿ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಕುತೋ ಅಯಂ ಮಾಣವಕೋ, ಕಸ್ಸ ವಾಯ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಮಾಣವೋ –

‘‘ಯೋ ಧೀರೋ ಸಬ್ಬಧಿ ದನ್ತೋ, ಸುದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ;

ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ತಸ್ಸಾಹಂ ಪರಿಚಾರಕೋ’’ತಿ. (ಮಹಾವ. ೫೮) – ಗಾಥಮಾಹ;

ಸತ್ಥಾ ಸಕ್ಕೇನ ಕತೋಕಾಸಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಪರಿವುತೋ ¶ ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸಿ. ರಾಜಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತೀಣಿ ರತನಾನಿ ವಿನಾ ವತ್ತಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ವೇಲಾಯ ವಾ ಅವೇಲಾಯ ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಲಟ್ಠಿವನುಯ್ಯಾನಂ ನಾಮ ಅತಿದೂರೇ, ಇದಂ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವೇಳುವನಂ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನಂ ನಾತಿದೂರೇ ನಾಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಗಮನಾಗಮನಸಮ್ಪನ್ನಂ ಬುದ್ಧಾರಹಂ ಸೇನಾಸನಂ. ಇದಂ ಮೇ ಭಗವಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೂ’’ತಿ ಸುವಣ್ಣಭಿಙ್ಕಾರೇನ ಪುಪ್ಫಗನ್ಧವಾಸಿತಂ ಮಣಿವಣ್ಣಂ ಉದಕಂ ಆದಾಯ ವೇಳುವನುಯ್ಯಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಉದಕಂ ಪಾತೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಆರಾಮಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ‘‘ಬುದ್ಧಸಾಸನಸ್ಸ ಮೂಲಾನಿ ಓತಿಣ್ಣಾನೀ’’ತಿ ಮಹಾಪಥವೀ ಕಮ್ಪಿ. ಜಮ್ಬುದೀಪಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಠಪೇತ್ವಾ ವೇಳುವನಂ ಅಞ್ಞಂ ಮಹಾಪಥವಿಂ ಕಮ್ಪೇತ್ವಾ ಗಹಿತಸೇನಾಸನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ತಮ್ಬಪಣ್ಣಿದೀಪೇಪಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಹಾವಿಹಾರಂ ಅಞ್ಞಂ ಪಥವಿಂ ಕಮ್ಪೇತ್ವಾ ಗಹಿತಸೇನಾಸನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಸತ್ಥಾ ವೇಳುವನಾರಾಮಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಅನುಮೋದನಂ ಕತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ವೇಳುವನಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಚ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರನ್ತಿ ಅಮತಂ ಪರಿಯೇಸಮಾನಾ. ತೇಸು ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಅಸ್ಸಜಿತ್ಥೇರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಂ ದಿಸ್ವಾ ¶ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪಯಿರುಪಾಸಿತ್ವಾ ¶ ‘‘ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಹೇತುಪ್ಪಭವಾ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಅತ್ತನೋ ಸಹಾಯಕಸ್ಸ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸಪಿ ತಮೇವ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ. ಸೋಪಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ತೇ ಉಭೋಪಿ ಜನಾ ಸಞ್ಚಯಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು. ತೇಸು ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಸತ್ತಾಹೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಅಡ್ಢಮಾಸೇನ. ಉಭೋಪಿ ಚ ನೇ ಸತ್ಥಾ ಅಗ್ಗಸಾವಕಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ. ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೇನ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತದಿವಸೇಯೇವ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಂ ಅಕಾಸಿ.

ತಥಾಗತೇ ಪನ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ವೇಳುವನುಯ್ಯಾನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ ‘‘ಪುತ್ತೋ ಕಿರ ಮೇ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಂ ಚರಿತ್ವಾ ಪರಮಾಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಅಮಚ್ಚಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಏಹಿ, ಭಣೇ, ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಮ ವಚನೇನ ‘ಪಿತಾ ವೋ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುತ್ತಂ ಮೇ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಏಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ‘‘ಏವಂ, ದೇವಾ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ವಚನಂ ಸಿರಸಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಮಗ್ಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾವೇಲಾಯ ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ. ಸೋ ‘‘ತಿಟ್ಠತು ತಾವ ರಞ್ಞೋ ಪಹಿತಸಾಸನ’’ನ್ತಿ ಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಯಥಾಠಿತೋವ ಸದ್ಧಿಂ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸೇನ ¶ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ. ಭಗವಾ ‘‘ಏಥ ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇಸಿ, ಸಬ್ಬೇ ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ಇದ್ಧಿಮಯಪತ್ತಚೀವರಧರಾ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸತ್ಥೇರಾ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ. ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಅರಿಯಾ ನಾಮ ಮಜ್ಝತ್ತಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಸೋ ರಞ್ಞಾ ಪಹಿತಸಾಸನಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ನ ಕಥೇಸಿ. ರಾಜಾ ‘‘ನೇವ ಗತೋ ಆಗಚ್ಛತಿ, ನ ಸಾಸನಂ ಸುಯ್ಯತೀ’’ತಿ ‘‘ಏಹಿ, ಭಣೇ, ತ್ವಂ ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ತೇನೇವ ನಿಯಾಮೇನ ಅಞ್ಞಂ ಅಮಚ್ಚಂ ಪೇಸೇಸಿ. ಸೋಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಸಾಯ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ. ರಾಜಾ ಏತೇನೇವ ನಿಯಾಮೇನ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೇ ನವ ಅಮಚ್ಚೇ ಪೇಸೇಸಿ, ಸಬ್ಬೇ ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ತತ್ಥೇವ ವಿಹರಿಂಸು.

ರಾಜಾ ¶ ಸಾಸನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ಜನಾ ಮಯಿ ಸಿನೇಹಾಭಾವೇನ ಸಾಸನಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಪಚ್ಚಾಹರಿಂಸು, ಕೋ ನು ಖೋ ಮಮ ವಚನಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಬ್ಬಂ ರಾಜಬಲಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕಾಳುದಾಯಿಂ ಅದ್ದಸ. ಸೋ ಕಿರ ರಞ್ಞೋ ಸಬ್ಬತ್ಥಸಾಧಕೋ ಅಮಚ್ಚೋ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಕೋ ಅತಿವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕದಿವಸೇ ಜಾತೋ ಸಹಪಂಸುಕೀಳಕೋ ಸಹಾಯೋ. ಅಥ ನಂ ರಾಜಾ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ತಾತ, ಕಾಳುದಾಯಿ ಅಹಂ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಪಸ್ಸಿತುಕಾಮೋ ನವ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪೇಸೇಸಿಂ, ಏಕಪುರಿಸೋಪಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಾಸನಮತ್ತಂ ಆರೋಚೇನ್ತೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ದುಜ್ಜಾನೋ ಖೋ ಪನ ಜೀವಿತನ್ತರಾಯೋ, ಅಹಂ ಜೀವಮಾನೋವ ಪುತ್ತಂ ದಟ್ಠುಂ ಇಚ್ಛಾಮಿ, ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ ನು ಖೋ ಮೇ ಪುತ್ತಂ ¶ ದಸ್ಸೇತು’’ನ್ತಿ. ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ದೇವ, ಸಚೇ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ. ತಾತ, ತ್ವಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಾ ಅಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಂ ದಸ್ಸೇಹೀತಿ. ಸೋ ‘‘ಸಾಧು, ದೇವಾ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಸಾಸನಂ ಆದಾಯ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಾವೇಲಾಯ ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸಪರಿವಾರೋ ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಪತ್ವಾ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಂ ಇಸಿಪತನೇ ವಸಿತ್ವಾ ವುತ್ಥವಸ್ಸೋ ಪವಾರೇತ್ವಾ ಉರುವೇಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ತಯೋ ಮಾಸೇ ವಸನ್ತೋ ತೇಭಾತಿಕಜಟಿಲೇ ವಿನೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಫುಸ್ಸಮಾಸಪುಣ್ಣಮಾಯಂ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವೇ ಮಾಸೇ ವಸಿ. ಏತ್ತಾವತಾ ಬಾರಾಣಸಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಮಾಸಾ ಜಾತಾ, ಸಕಲೋ ಹೇಮನ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ. ಕಾಳುದಾಯಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಆಗತದಿವಸತೋ ಸತ್ತಟ್ಠ ದಿವಸಾ ವೀತಿವತ್ತಾ, ಸೋ ಫಗ್ಗುಣೀಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೇಮನ್ತೋ, ವಸನ್ತಸಮಯೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸಸ್ಸಾದೀನಿ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮುಖಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇಹಿ ಮಗ್ಗಾ ದಿನ್ನಾ, ಹರಿತತಿಣಸಞ್ಛನ್ನಾ ಪಥವೀ, ಸುಪುಪ್ಫಿತಾ ವನಸಣ್ಡಾ, ಪಟಿಪಜ್ಜನಕ್ಖಮಾ ಮಗ್ಗಾ, ಕಾಲೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಞಾತಿಸಙ್ಗಹಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ. ಅಥ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ –

‘‘ಅಙ್ಗಾರಿನೋ ¶ ದಾನಿ ದುಮಾ ಭದನ್ತೇ, ಫಲೇಸಿನೋ ಛದನಂ ವಿಪ್ಪಹಾಯ;

ತೇ ಅಚ್ಚಿಮನ್ತೋವ ಪಭಾಸಯನ್ತಿ, ಸಮಯೋ ಮಹಾವೀರ ಅಙ್ಗೀರಸಾನಂ…ಪೇ….

‘‘ನಾತಿಸೀತಂ ¶ ನಾತಿಉಣ್ಹಂ, ನಾತಿದುಬ್ಭಿಕ್ಖಛಾತಕಂ;

ಸದ್ದಲಾ ಹರಿತಾ ಭೂಮಿ, ಏಸ ಕಾಲೋ ಮಹಾಮುನೀ’’ತಿ. –

ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ಕುಲನಗರಂ ಗಮನತ್ಥಾಯ ಗಮನವಣ್ಣಂ ವಣ್ಣೇಸಿ. ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಉದಾಯಿ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ಗಮನವಣ್ಣಂ ವಣ್ಣೇಸೀ’’ತಿ ಆಹ. ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಿತಾ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ ಪಸ್ಸಿತುಕಾಮೋ, ಕರೋಥ ಞಾತಕಾನಂ ಸಙ್ಗಹನ್ತಿ. ಸಾಧು ಉದಾಯಿ, ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಞಾತಕಾನಂ ಸಙ್ಗಹಂ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆರೋಚೇಹಿ, ಗಮಿಕವತ್ತಂ ಪೂರೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ. ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಥೇರೋ ತೇಸಂ ಆರೋಚೇಸಿ.

ಭಗವಾ ಅಙ್ಗಮಗಧವಾಸೀನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ದಸಹಿ ಸಹಸ್ಸೇಹಿ, ಕಪಿಲವತ್ಥುವಾಸೀನಂ ದಸಹಿ ಸಹಸ್ಸೇಹೀತಿ ಸಬ್ಬೇಹೇವ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಖೀಣಾಸವಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪರಿವುತೋ ರಾಜಗಹಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಯೋಜನಂ ಗಚ್ಛತಿ. ‘‘ರಾಜಗಹತೋ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ದ್ವೀಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಥೇರೋಪಿ ‘‘ಭಗವತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಭಾವಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ¶ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ನಿವೇಸನೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ. ರಾಜಾ ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಮಹಾರಹೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಯಾದಿತಸ್ಸ ನಾನಗ್ಗರಸಭೋಜನಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ. ಥೇರೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಗಮನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಥ, ತಾತಾತಿ. ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ. ಕಹಂ ಪನ, ತಾತ, ಸತ್ಥಾತಿ? ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖುಪರಿವಾರೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಚಾರಿಕಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ. ರಾಜಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ಆಹ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಇಮಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಯಾವ ಮಮ ಪುತ್ತೋ ಇಮಂ ನಗರಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಾವಸ್ಸ ಇತೋವ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಹರಥಾ’’ತಿ. ಥೇರೋ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ. ರಾಜಾ ಥೇರಂ ಪರಿವಿಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಗನ್ಧಚುಣ್ಣೇನ ಉಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ಉತ್ತಮಭೋಜನಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ ‘‘ತಥಾಗತಸ್ಸ ದೇಥಾ’’ತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಥೇರೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂಯೇವ ಪತ್ತಂ ಆಕಾಸೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಹತ್ಥೇ ಠಪೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ. ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಥೇರೋ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಆಹರಿ, ಸತ್ಥಾಪಿ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ರಞ್ಞೋಯೇವ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ. ಥೇರೋಪಿ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾವಸಾನೇ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ‘‘ಅಜ್ಜ ಏತ್ತಕಂ ಭಗವಾ ಆಗತೋ, ಅಜ್ಜ ಏತ್ತಕ’’ನ್ತಿ ¶ ಬುದ್ಧಗುಣಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾಯ ಕಥಾಯ ಸಕಲಂ ರಾಜಕುಲಂ ಸತ್ಥು ದಸ್ಸನಂ ವಿನಾಯೇವ ಸತ್ಥರಿ ಸಞ್ಜಾತಪ್ಪಸಾದಂ ಅಕಾಸಿ. ತೇನೇವ ನಂ ಭಗವಾ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ¶ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕುಲಪ್ಪಸಾದಕಾನಂ ಯದಿದಂ ಕಾಳುದಾಯೀ’’ತಿ (ಅ. ನಿ. ೧.೨೧೯, ೨೨೫) ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ.

ಸಾಕಿಯಾಪಿ ಖೋ ‘‘ಅನುಪ್ಪತ್ತೇ ಭಗವತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಿಸೇಟ್ಠಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ವೀಮಂಸಮಾನಾ ‘‘ನಿಗ್ರೋಧಸಕ್ಕಸ್ಸ ಆರಾಮೋ ರಮಣೀಯೋ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಜಗ್ಗನವಿಧಿಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಹತ್ಥಾ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಕರೋನ್ತಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತೇ ದಹರದಹರೇ ನಾಗರದಾರಕೇ ಚ ನಾಗರದಾರಿಕಾಯೋ ಚ ಪಠಮಂ ಪಹಿಣಿಂಸು, ತತೋ ರಾಜಕುಮಾರೇ ಚ ರಾಜಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ಚ, ತೇಸಂ ಅನನ್ತರಂ ಸಾಮಂ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಚುಣ್ಣಾದೀಹಿ ಪೂಜಯಮಾನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮಮೇವ ಅಗಮಂಸು. ತತ್ರ ಭಗವಾ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಖೀಣಾಸವಪರಿವುತೋ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ. ಸಾಕಿಯಾ ನಾಮ ಮಾನಜಾತಿಕಾ ಮಾನತ್ಥದ್ಧಾ, ತೇ ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ ಅಮ್ಹೇಹಿ ದಹರತರೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕನಿಟ್ಠೋ, ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ, ಪುತ್ತೋ, ನತ್ತಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ದಹರದಹರೇ ರಾಜಕುಮಾರೇ ಆಹಂಸು ‘‘ತುಮ್ಹೇ ವನ್ದಥ, ಮಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ನಿಸೀದಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ.

ತೇಸು ಏವಂ ಅವನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇಸು ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ನ ಮಂ ಞಾತಯೋ ವನ್ದನ್ತಿ, ಹನ್ದ ದಾನಿ ನೇ ವನ್ದಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಆಕಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸೀಸೇ ಪಾದಪಂಸುಂ ಓಕಿರಮಾನೋ ವಿಯ ಕಣ್ಡಮ್ಬರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಸದಿಸಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಅಕಾಸಿ. ರಾಜಾ ತಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಭಗವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ¶ ಜಾತದಿವಸೇ ಕಾಳದೇವಲಸ್ಸ ವನ್ದನತ್ಥಂ ಉಪನೀತಾನಂ ಪಾದೇ ವೋ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಅಹಂ ತುಮ್ಹೇ ವನ್ದಿಂ, ಅಯಂ ಮೇ ಪಠಮವನ್ದನಾ. ವಪ್ಪಮಙ್ಗಲದಿವಸೇ ಜಮ್ಬುಚ್ಛಾಯಾಯ ಸಿರಿಸಯನೇ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ವೋ ಜಮ್ಬುಚ್ಛಾಯಾಯ ಅಪರಿವತ್ತನಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಪಾದೇ ವನ್ದಿಂ, ಅಯಂ ಮೇ ದುತಿಯವನ್ದನಾ. ಇದಾನಿ ಇಮಂ ಅದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಾದೇ ವನ್ದಾಮಿ, ಅಯಂ ಮೇ ತತಿಯವನ್ದನಾ’’ತಿ. ರಞ್ಞಾ ಪನ ವನ್ದಿತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಅವನ್ದಿತ್ವಾ ಠಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ಏಕಸಾಕಿಯೋಪಿ ನಾಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬೇ ವನ್ದಿಂಸುಯೇವ.

ಇತಿ ಭಗವಾ ಞಾತಯೋ ವನ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಆಕಾಸತೋ ಓತರಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ. ನಿಸಿನ್ನೇ ಭಗವತಿ ಸಿಖಾಪತ್ತೋ ಞಾತಿಸಮಾಗಮೋ ಅಹೋಸಿ ¶ , ಸಬ್ಬೇ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ತತೋ ಮಹಾಮೇಘೋ ಪೋಕ್ಖರವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸಿ. ತಮ್ಬವಣ್ಣಂ ಉದಕಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವಿರವನ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತೇಮಿತುಕಾಮೋವ ತೇಮೇತಿ, ಅತೇಮಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಏಕಬಿನ್ದುಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಪತತಿ. ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತಾ ‘‘ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಅಹೋ ಅಬ್ಭುತ’’ನ್ತಿ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸುಂ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ ಇದಾನೇವ ¶ ಮಯ್ಹಂ ಞಾತಿಸಮಾಗಮೇ ಪೋಕ್ಖರವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸತಿ, ಅತೀತೇಪಿ ವಸ್ಸೀ’’ತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವೇಸ್ಸನ್ತರಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ. ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಉಟ್ಠಾಯ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು. ಏಕೋಪಿ ರಾಜಾ ವಾ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೋ ವಾ ‘‘ಸ್ವೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಗತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ.

ಸತ್ಥಾ ಪುನದಿವಸೇ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖುಪರಿವುತೋ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ. ತಂ ನ ಕೋಚಿ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಮನ್ತೇಸಿ, ಪತ್ತಂ ವಾ ಅಗ್ಗಹೋಸಿ. ಭಗವಾ ಇನ್ದಖೀಲೇ ಠಿತೋವ ಆವಜ್ಜೇಸಿ ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ಪುಬ್ಬಬುದ್ಧಾ ಕುಲನಗರೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿಂಸು, ಕಿಂ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಇಸ್ಸರಜನಾನಂ ಘರಾನಿ ಅಗಮಂಸು, ಉದಾಹು ಸಪದಾನಚಾರಿಕಂ ಚರಿಂಸೂ’’ತಿ. ತತೋ ಏಕಬುದ್ಧಸ್ಸಪಿ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಗಮನಂ ಅದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಯಾಪಿ ಇದಾನಿ ಅಯಮೇವ ವಂಸೋ, ಅಯಂ ಪವೇಣೀ ಪಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ಆಯತಿಞ್ಚ ಮೇ ಸಾವಕಾಪಿ ಮಮಞ್ಞೇವ ಅನುಸಿಕ್ಖನ್ತಾ ಪಿಣ್ಡಚಾರಿಕವತ್ತಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಕೋಟಿಯಂ ನಿವಿಟ್ಠಗೇಹತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಪದಾನಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿ. ‘‘ಅಯ್ಯೋ ಕಿರ ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತೀ’’ತಿ ದ್ವಿಭೂಮಕತಿಭೂಮಕಾದೀಸು ಪಾಸಾದೇಸು ಸೀಹಪಞ್ಜರೇ ವಿವರಿತ್ವಾ ಮಹಾಜನೋ ದಸ್ಸನಬ್ಯಾವಟೋ ಅಹೋಸಿ.

ರಾಹುಲಮಾತಾಪಿ ದೇವೀ ‘‘ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಕಿರ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ನಗರೇ ಮಹನ್ತೇನ ರಾಜಾನುಭಾವೇನ ಸುವಣ್ಣಸಿವಿಕಾದೀಹಿ ವಿಚರಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯವತ್ಥವಸನೋ ಕಪಾಲಹತ್ಥೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತಿ, ಸೋಭತಿ ನು ಖೋ’’ತಿ ಸೀಹಪಞ್ಜರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ಭಗವನ್ತಂ ನಾನಾವಿರಾಗಸಮುಜ್ಜಲಾಯ ಸರೀರಪ್ಪಭಾಯ ನಗರವೀಥಿಯೋ ಓಭಾಸೇತ್ವಾ ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಪರಿಕ್ಖೇಪಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾಯ ಅಸೀತಿಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಾವಭಾಸಿತಾಯ ¶ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಪಟಿಮಣ್ಡಿತಾಯ ಅನೋಪಮಾಯ ಬುದ್ಧಸಿರಿಯಾ ವಿರೋಚಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಣ್ಹೀಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಪಾದತಲಾ –

‘‘ಸಿನಿದ್ಧನೀಲಮುದುಕುಞ್ಚಿತಕೇಸೋ ¶ , ಸೂರಿಯನಿಮ್ಮಲತಲಾಭಿನಲಾಟೋ;

ಯುತ್ತತುಙ್ಗಮುದುಕಾಯತನಾಸೋ, ರಂಸಿಜಾಲವಿತತೋ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಚಕ್ಕವರಙ್ಕಿತರತ್ತಸುಪಾದೋ, ಲಕ್ಖಣಮಣ್ಡಿತಆಯತಪಣ್ಹಿ;

ಚಾಮರಿಹತ್ಥವಿಭೂಸಿತಪಣ್ಹೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಸಕ್ಯಕುಮಾರೋ ವರದೋ ಸುಖುಮಾಲೋ, ಲಕ್ಖಣವಿಚಿತ್ತಪಸನ್ನಸರೀರೋ;

ಲೋಕಹಿತಾಯ ಆಗತೋ ನರವೀರೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಆಯತಯುತ್ತಸುಸಣ್ಠಿತಸೋತೋ, ಗೋಪಖುಮೋ ಅಭಿನೀಲನೇತ್ತೋ;

ಇನ್ದಧನುಅಭಿನೀಲಭಮುಕೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಪುಣ್ಣಚನ್ದನಿಭೋ ಮುಖವಣ್ಣೋ, ದೇವನರಾನಂ ಪಿಯೋ ನರನಾಗೋ;

ಮತ್ತಗಜಿನ್ದವಿಲಾಸಿತಗಾಮೀ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಸಿನಿದ್ಧಸುಗಮ್ಭೀರಮಞ್ಜುಸಘೋಸೋ, ಹಿಙ್ಗುಲವಣ್ಣರತ್ತಸುಜಿವ್ಹೋ;

ವೀಸತಿವೀಸತಿಸೇತಸುದನ್ತೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಖತ್ತಿಯಸಮ್ಭವಅಗ್ಗಕುಲಿನ್ದೋ, ದೇವಮನುಸ್ಸನಮಸ್ಸಿತಪಾದೋ;

ಸೀಲಸಮಾಧಿಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ವಟ್ಟಸುವಟ್ಟಸುಸಣ್ಠಿತಗೀವೋ ¶ , ಸೀಹಹನುಮಿಗರಾಜಸರೀರೋ;

ಕಞ್ಚನಸುಚ್ಛವಿಉತ್ತಮವಣ್ಣೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಅಞ್ಜನಸಮವಣ್ಣಸುನೀಲಕೇಸೋ, ಕಞ್ಚನಪಟ್ಟವಿಸುದ್ಧನಲಾಟೋ;

ಓಸಧಿಪಣ್ಡರಸುದ್ಧಸುಉಣ್ಣೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ.

‘‘ಗಚ್ಛನ್ತೋನಿಲಪಥೇ ¶ ವಿಯ ಚನ್ದೋ, ತಾರಾಗಣಪರಿವಡ್ಢಿತರೂಪೋ;

ಸಾವಕಮಜ್ಝಗತೋ ಸಮಣಿನ್ದೋ, ಏಸ ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಪಿತಾ ನರಸೀಹೋ’’ತಿ. –

ಏವಮಿಮಾಹಿ ದಸಹಿ ನರಸೀಹಗಾಥಾಹಿ ನಾಮ ಅಭಿತ್ಥವಿತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತೋ ಕಿರ ಇದಾನಿ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತೀ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ. ರಾಜಾ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೋ ಹತ್ಥೇನ ಸಾಟಕಂ ಸಣ್ಠಪೇನ್ತೋ ತುರಿತತುರಿತಂ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವೇಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪುರತೋ ಠತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹೇ ಲಜ್ಜಾಪೇಥ, ಕಿಮತ್ಥಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಥ, ಕಿಂ ‘ಏತ್ತಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಭತ್ತಂ ಲದ್ಧು’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಂ ¶ ಕರಿತ್ಥಾ’’ತಿ. ವಂಸಚಾರಿತ್ತಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ. ನನು, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮಹಾಸಮ್ಮತಖತ್ತಿಯವಂಸೋ ನಾಮ ವಂಸೋ, ತತ್ಥ ಚ ಏಕಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಭಿಕ್ಖಾಚರೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ. ‘‘ಅಯಂ, ಮಹಾರಾಜ, ರಾಜವಂಸೋ ನಾಮ ತವ ವಂಸೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ದೀಪಙ್ಕರೋ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ…ಪೇ… ಕಸ್ಸಪೋತಿ ಅಯಂ ಬುದ್ಧವಂಸೋ ನಾಮ. ಏತೇ ಚ ಅಞ್ಞೇ ಚ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾ ಬುದ್ಧಾ ಭಿಕ್ಖಾಚರಾ, ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇನೇವ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಸು’’ನ್ತಿ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಠಿತೋವ –

‘‘ಉತ್ತಿಟ್ಠೇ ನಪ್ಪಮಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಧಮ್ಮಂ ಸುಚರಿತಂ ಚರೇ;

ಧಮ್ಮಚಾರೀ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಅಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಪರಮ್ಹಿ ಚಾ’’ತಿ. (ಧ. ಪ. ೧೬೮) –

ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ. ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ರಾಜಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ.

‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರೇ ಸುಚರಿತಂ, ನ ನಂ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರೇ;

ಧಮ್ಮಚಾರೀ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಅಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಪರಮ್ಹಿ ಚಾ’’ತಿ. (ಧ. ಪ. ೧೬೯) –

ಇಮಂ ¶ ಪನ ಗಾಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಮಹಾಧಮ್ಮಪಾಲಜಾತಕಂ (ಜಾ. ೧.೧೦.೯೨ ಆದಯೋ) ಸುತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ, ಮರಣಸಮಯೇ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಸಿರಿಸಯನೇ ನಿಪನ್ನೋಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ. ಅರಞ್ಞವಾಸೇನ ಪನ ಪಧಾನಾನುಯೋಗಕಿಚ್ಚಂ ರಞ್ಞೋ ನಾಹೋಸಿ. ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾಯೇವ ಪನ ಭಗವತೋ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಪರಿಸಂ ಭಗವನ್ತಂ ಮಹಾಪಾಸಾದಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಪರಿವಿಸಿ. ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸಬ್ಬಂ ಇತ್ಥಾಗಾರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿ ಠಪೇತ್ವಾ ರಾಹುಲಮಾತರಂ. ಸಾ ಪನ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತಂ ವನ್ದಾಹೀ’’ತಿ ಪರಿಜನೇನ ವುಚ್ಚಮಾನಾಪಿ ‘‘ಸಚೇ ಮಯ್ಹಂ ಗುಣೋ ಅತ್ಥಿ, ಸಯಮೇವ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಆಗತಮೇವ ನಂ ವನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನ ಅಗಮಾಸಿ.

ಭಗವಾ ¶ ರಾಜಾನಂ ಪತ್ತಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ದ್ವೀಹಿ ಅಗ್ಗಸಾವಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರಾಜಧೀತಾಯ ಸಿರಿಗಬ್ಭಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ರಾಜಧೀತಾ ಯಥಾರುಚಿ ವನ್ದಮಾನಾ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ. ಸಾ ವೇಗೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಗೋಪ್ಫಕೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಸೀಸಂ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಯಥಾಅಜ್ಝಾಸಯಂ ವನ್ದಿ. ರಾಜಾ ರಾಜಧೀತಾಯ ಭಗವತಿ ಸಿನೇಹಬಹುಮಾನಾದಿಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಕಥೇಸಿ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಮ ಧೀತಾ ‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ನಿವಾಸಿತಾನೀ’ತಿ ¶ ಸುತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕಾಸಾಯವತ್ಥನಿವತ್ಥಾ ಜಾತಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಭತ್ತಿಕಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ ಏಕಭತ್ತಿಕಾವ ಜಾತಾ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ಮಹಾಸಯನಸ್ಸ ಛಡ್ಡಿತಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟ್ಟಿಕಾಮಞ್ಚಕೇಯೇವ ನಿಪನ್ನಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧಾದೀಹಿ ವಿರತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ವಿರತಮಾಲಾಗನ್ಧಾವ ಜಾತಾ, ಅತ್ತನೋ ಞಾತಕೇಹಿ ‘ಮಯಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಾಸನೇ ಪೇಸಿತೇಪಿ ಏಕಞಾತಕಮ್ಪಿ ನ ಓಲೋಕೇಸಿ, ಏವಂ ಗುಣಸಮ್ಪನ್ನಾ ಮೇ ಧೀತಾ ಭಗವಾ’’ತಿ. ‘‘ಅನಚ್ಛರಿಯಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಯಂ ಇದಾನಿ ತಯಾ ರಕ್ಖಿಯಮಾನಾ ರಾಜಧೀತಾ ಪರಿಪಕ್ಕೇ ಞಾಣೇ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಏಸಾ ಪುಬ್ಬೇ ಅನಾರಕ್ಖಾ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ವಿಚರಮಾನಾ ಅಪರಿಪಕ್ಕೇ ಞಾಣೇ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಚನ್ದಕಿನ್ನರೀಜಾತಕಂ (ಜಾ. ೧.೧೪.೧೮ ಆದಯೋ) ಕಥೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ.

ದುತಿಯದಿವಸೇ ಪನ ನನ್ದಸ್ಸ ರಾಜಕುಮಾರಸ್ಸ ಅಭಿಸೇಕಗೇಹಪ್ಪವೇಸನವಿವಾಹಮಙ್ಗಲೇಸು ವತ್ತಮಾನೇಸು ತಸ್ಸ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕುಮಾರಂ ಪತ್ತಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಕಾಮೋ ಮಙ್ಗಲಂ ವತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣೀ ಕುಮಾರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ತುವಟಂ ಖೋ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ¶ ಗೀವಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇಸಿ. ಸೋಪಿ ಭಗವನ್ತಂ ‘‘ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಅವಿಸಹಮಾನೋ ವಿಹಾರಂಯೇವ ಅಗಮಾಸಿ, ತಂ ಅನಿಚ್ಛಮಾನಂಯೇವ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ. ಇತಿ ಭಗವಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತಿಯದಿವಸೇ ನನ್ದಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ.

ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ರಾಹುಲಮಾತಾ ಕುಮಾರಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಪೇಸೇಸಿ ‘‘ಪಸ್ಸ, ತಾತ, ಏತಂ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಸಮಣಪರಿವುತಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪವಣ್ಣಂ ಸಮಣಂ, ಅಯಂ ತೇ ಪಿತಾ, ಏತಸ್ಸ ಮಹನ್ತಾ ನಿಧಯೋ ಅಹೇಸುಂ, ತ್ಯಾಸ್ಸ ನಿಕ್ಖಮನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ಪಸ್ಸಾಮ, ಗಚ್ಛ, ನಂ ದಾಯಜ್ಜಂ ಯಾಚಾಹಿ – ‘ಅಹಂ ತಾತ ಕುಮಾರೋ ಅಭಿಸೇಕಂ ಪತ್ವಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಧನೇನ ಮೇ ಅತ್ಥೋ, ಧನಂ ಮೇ ದೇಹಿ. ಸಾಮಿಕೋ ಹಿ ಪುತ್ತೋ ಪಿತು ಸನ್ತಕಸ್ಸಾ’ತಿ’’. ಕುಮಾರೋ ಚ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಿತು ಸಿನೇಹಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ‘‘ಸುಖಾ ತೇ, ಸಮಣ, ಛಾಯಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಬಹುಂ ಅತ್ತನೋ ಅನುರೂಪಂ ವದನ್ತೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಭಗವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ಅನುಮೋದನಂ ಕತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಕುಮಾರೋಪಿ ‘‘ದಾಯಜ್ಜಂ ಮೇ, ಸಮಣ, ದೇಹಿ, ದಾಯಜ್ಜಂ ಮೇ, ಸಮಣ, ದೇಹೀ’’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅನುಬನ್ಧಿ. ಭಗವಾ ಕುಮಾರಂ ನ ನಿವತ್ತಾಪೇಸಿ, ಪರಿಜನೋಪಿ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ನಿವತ್ತೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ. ಇತಿ ಸೋ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಆರಾಮಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ.

ತತೋ ¶ ಭಗವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಯಂ ಅಯಂ ಪಿತು ಸನ್ತಕಂ ಧನಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಂ ವಟ್ಟಾನುಗತಂ ಸವಿಘಾತಂ, ಹನ್ದಸ್ಸ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಪಟಿಲದ್ಧಂ ಸತ್ತವಿಧಂ ಅರಿಯಧನಂ ದೇಮಿ, ಲೋಕುತ್ತರದಾಯಜ್ಜಸ್ಸ ನಂ ಸಾಮಿಕಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತ್ವಂ ¶ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ರಾಹುಲಕುಮಾರಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಹೀ’’ತಿ. ಥೇರೋ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ. ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಪನ ಕುಮಾರೇ ರಞ್ಞೋ ಅಧಿಮತ್ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ. ತಂ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಭಗವತೋ ನಿವೇದೇತ್ವಾ ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ, ಅಯ್ಯಾ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ ಪುತ್ತಂ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ವರಂ ಯಾಚಿ. ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ತಂ ವರಂ ದತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ರಾಜನಿವೇಸನೇ ಕತಪಾತರಾಸೋ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೇನ ರಞ್ಞಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಕಾಲೇ ಏಕಾ ದೇವತಾ ಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘ಪುತ್ತೋ ತೇ ಕಾಲಕತೋ’ತಿ ಆಹ, ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಅಸದ್ದಹನ್ತೋ ‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತೋ ಬೋಧಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಕರೋತೀ’ತಿ ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಸದ್ದಹಿಸ್ಸಥ, ಯೇ ತುಮ್ಹೇ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ¶ ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘ಪುತ್ತೋ ತೇ ಮತೋ’ತಿ ವುತ್ತೇ ನ ಸದ್ದಹಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಮಹಾಧಮ್ಮಪಾಲಜಾತಕಂ ಕಥೇಸಿ. ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ರಾಜಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ.

ಇತಿ ಭಗವಾ ಪಿತರಂ ತೀಸು ಫಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಪುನದೇವ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವೇಳುವನೇ ವಿಹಾಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ಭಣ್ಡಂ ಆದಾಯ ರಾಜಗಹೇ ಅತ್ತನೋ ಪಿಯಸಹಾಯಕಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ ಬಲವಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ವಿವಟೇನ ದ್ವಾರೇನ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಆಗಮನತ್ಥಾಯ ಸತ್ಥು ಪಟಿಞ್ಞಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಪಞ್ಚಚತ್ತಾಲೀಸಯೋಜನಟ್ಠಾನೇ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ಯೋಜನಿಕೇ ಯೋಜನಿಕೇ ವಿಹಾರೇ ಕಾರೇತ್ವಾ ಜೇತವನಂ ಕೋಟಿಸನ್ಥಾರೇನ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿರಞ್ಞಕೋಟೀಹಿ ಕಿಣಿತ್ವಾ ನವಕಮ್ಮಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ. ಸೋ ಮಜ್ಝೇ ದಸಬಲಸ್ಸ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಕಾರೇಸಿ, ತಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಅಸೀತಿಮಹಾಥೇರಾನಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಸನ್ನಿವೇಸನೇ ಆವಾಸೇ ಏಕಕೂಟಾಗಾರದ್ವಿಕೂಟಾಗಾರಹಂಸವಟ್ಟಕದೀಘಸಾಲಾಮಣ್ಡಪಾದಿವಸೇನ ಸೇಸಸೇನಾಸನಾನಿ ಪೋಕ್ಖರಣೀಚಙ್ಕಮನರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನಾನಿ ಚಾತಿ ಅಟ್ಠಾರಸಕೋಟಿಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ರಮಣೀಯೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಮನೋರಮಂ ವಿಹಾರಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಆಗಮನತ್ಥಾಯ ದೂತಂ ಪೇಸೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ದೂತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ರಾಜಗಹಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಾವತ್ಥಿನಗರಂ ಪಾಪುಣಿ.

ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿಪಿ ಖೋ ವಿಹಾರಮಹಂ ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಜೇತವನಪ್ಪವಿಸನದಿವಸೇ ಪುತ್ತಂ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಕತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತೇಹೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ಕುಮಾರಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪೇಸೇಸಿ. ಸೋ ಸಪರಿವಾರೋ ಪಞ್ಚವಣ್ಣವತ್ಥಸಮುಜ್ಜಲಾನಿ ಪಞ್ಚ ಧಜಸತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ¶ ಪುರತೋ ಅಹೋಸಿ. ತೇಸಂ ¶ ಪಚ್ಛತೋ ಮಹಾಸುಭದ್ದಾ ಚೂಳಸುಭದ್ದಾತಿ ದ್ವೇ ಸೇಟ್ಠಿಧೀತರೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಕುಮಾರಿಕಾಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಣ್ಣಘಟೇ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು. ತಾಸಂ ಪಚ್ಛತೋ ಸೇಟ್ಠಿಭರಿಯಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಮಾತುಗಾಮಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಣ್ಣಪಾತಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿ. ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಚ್ಛತೋ ಸಯಂ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ಅಹತವತ್ಥನಿವತ್ಥೋ ¶ ಅಹತವತ್ಥನಿವತ್ಥೇಹೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ಸೇಟ್ಠಿಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಞ್ಛಿ. ಭಗವಾ ಇಮಂ ಉಪಾಸಕಪರಿಸಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಪ್ಪಭಾಯ ಸುವಣ್ಣರಸಸೇಕಪಿಞ್ಜರಾನಿ ವಿಯ ವನನ್ತರಾನಿ ಕುರುಮಾನೋ ಅನನ್ತಾಯ ಬುದ್ಧಲೀಳಾಯ ಅಪಟಿಸಮಾಯ ಬುದ್ಧಸಿರಿಯಾ ಜೇತವನವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ.

ಅಥ ನಂ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕಥಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಮೀ’’ತಿ. ತೇನ ಹಿ ಗಹಪತಿ ಇಮಂ ವಿಹಾರಂ ಆಗತಾನಾಗತಸ್ಸ ಚಾತುದ್ದಿಸಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದೇಹೀತಿ. ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಭಿಙ್ಕಾರಂ ಆದಾಯ ದಸಬಲಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಉದಕಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ಜೇತವನವಿಹಾರಂ ಆಗತಾನಾಗತಸ್ಸ ಚಾತುದ್ದಿಸಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ ಅದಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ವಿಹಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋನ್ತೋ –

‘‘ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಪಟಿಹನ್ತಿ, ತತೋ ವಾಳಮಿಗಾನಿ ಚ;

ಸರೀಸಪೇ ಚ ಮಕಸೇ, ಸಿಸಿರೇ ಚಾಪಿ ವುಟ್ಠಿಯೋ.

‘‘ತತೋ ವಾತಾತಪೋ ಘೋರೋ, ಸಞ್ಜಾತೋ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ;

ಲೇಣತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚ, ಝಾಯಿತುಞ್ಚ ವಿಪಸ್ಸಿತುಂ.

‘‘ವಿಹಾರದಾನಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಅಗ್ಗಂ ಬುದ್ಧೇನ ವಣ್ಣಿತಂ;

ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ.

‘‘ವಿಹಾರೇ ಕಾರಯೇ ರಮ್ಮೇ, ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇ;

ತೇಸಂ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ.

‘‘ದದೇಯ್ಯ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ;

ತೇ ¶ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾಪನೂದನಂ;

ಯಂ ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಇಧಞ್ಞಾಯ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ. (ಚೂಳವ. ೨೯೫) –

ವಿಹಾರಾನಿಸಂಸಂ ¶ ಕಥೇಸಿ. ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ದುತಿಯದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಹಾರಮಹಂ ಆರಭಿ. ವಿಸಾಖಾಯ ಪಾಸಾದಮಹೋ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತೋ, ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಪನ ವಿಹಾರಮಹೋ ನವಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಾಸಿ. ವಿಹಾರಮಹೇಪಿ ಅಟ್ಠಾರಸೇವ ಕೋಟಿಯೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಅಗಮಂಸು. ಇತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಹಾರೇ ಚತುಪಣ್ಣಾಸಕೋಟಿಸಙ್ಖ್ಯಂ ಧನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ಪನ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಪುನಬ್ಬಸುಮಿತ್ತೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಿಟ್ಠಕಾಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ಸಿಖಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸಿರಿವಡ್ಢೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಫಾಲಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸೋತ್ಥಿಜೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಹತ್ಥಿಪದಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಅಡ್ಢಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಅಚ್ಚುತೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಿಟ್ಠಕಾಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಉಗ್ಗೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಕಚ್ಛಪಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಅಡ್ಢಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸುಮಙ್ಗಲೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಸುವಣ್ಣಕಟ್ಟಿಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಸೋಳಸಕರೀಸಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಕಹಾಪಣಕೋಟಿಸನ್ಥಾರೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಕರೀಸಪ್ಪಮಾಣಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕಾರೇಸಿ. ಇದಂ ಕಿರ ಠಾನಂ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಅವಿಜಹಿತಟ್ಠಾನಮೇವ.

ಇತಿ ಮಹಾಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಯಾವ ಮಹಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮಞ್ಚಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಭಗವಾ ವಿಹಾಸಿ, ಇದಂ ಸನ್ತಿಕೇನಿದಾನಂ ನಾಮ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಸಬ್ಬಜಾತಕಾನಿ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ.

ಇಮಂ ¶ ¶ ತಾವ ¶ ಅಪಣ್ಣಕಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜೇತವನಮಹಾವಿಹಾರೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಕಥೇಸಿ. ಕಂ ಪನ ಆರಬ್ಭ ಅಯಂ ಕಥಾ ಸಮುಟ್ಠಿತಾತಿ? ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಸಹಾಯಕೇ ಪಞ್ಚಸತೇ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇ. ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ದಿವಸೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಅತ್ತನೋ ಸಹಾಯಕೇ ಪಞ್ಚಸತೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇ ಆದಾಯ ಬಹುಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಞ್ಚೇವ ಸಪ್ಪಿತೇಲಮಧುಫಾಣಿತವತ್ಥಚ್ಛಾದನಾನಿ ಚ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಜೇತವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಚೇವ ವತ್ಥಾನಿ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಛ ನಿಸಜ್ಜಾದೋಸೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ತೇಪಿ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕಾ ತಥಾಗತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಪುಣ್ಣಚನ್ದಸಸ್ಸಿರಿಕಂ ಮುಖಂ, ಲಕ್ಖಣಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಂ, ಆವೇಳಾವೇಳಾ ಯಮಕಯಮಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಚ್ಛರನ್ತಿಯೋ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ಚ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಸಮೀಪೇಯೇವ ನಿಸೀದಿಂಸು.

ಅಥ ನೇಸಂ ಸತ್ಥಾ ಮನೋಸಿಲಾತಲೇ ಸೀಹನಾದಂ ನದನ್ತೋ ತರುಣಸೀಹೋ ವಿಯ ಗಜ್ಜನ್ತೋ ಪಾವುಸ್ಸಕಮೇಘೋ ವಿಯ ಚ ಆಕಾಸಗಙ್ಗಂ ಓತಾರೇನ್ತೋ ¶ ವಿಯ ಚ ರತನದಾಮಂ ಗನ್ಥೇನ್ತೋ ವಿಯ ಚ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೇನ ಸವನೀಯೇನ ಕಮನೀಯೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸರೇನ ನಾನಾನಯವಿಚಿತ್ತಂ ಮಧುರಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇಸಿ. ತೇ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಉಟ್ಠಾಯ ದಸಬಲಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸರಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಅಗಮಂಸು. ತೇ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಹತ್ಥಾ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ, ದಾನಂ ದೇನ್ತಿ, ಸೀಲಂ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ.

ಅಥ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿತೋ ಪುನದೇವ ರಾಜಗಹಂ ಅಗಮಾಸಿ. ತೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಗತಕಾಲೇ ತಂ ಸರಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪುನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸರಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ¶ ಮೂಲಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ. ಭಗವಾಪಿ ಸತ್ತಟ್ಠ ಮಾಸೇ ¶ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಪುನ ಜೇತವನಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಪುನಪಿ ತೇ ಆದಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ತೇಪಿ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಅಥ ನೇಸಂ ತಥಾಗತೇ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕನ್ತೇ ಗಹಿತಸರಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪುನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸರಣಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಮೂಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ.

ಭಗವಾ ಅಪರಿಮಿತಕಪ್ಪಕೋಟಿಯೋ ನಿರನ್ತರಂ ಪವತ್ತಿತವಚೀಸುಚರಿತಾನುಭಾವೇನ ದಿಬ್ಬಗನ್ಧಗನ್ಧಿತಂ ನಾನಾಗನ್ಧಪೂರಿತಂ ರತನಕರಣ್ಡಕಂ ವಿವರನ್ತೋ ವಿಯ ಮುಖಪದುಮಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಮಧುರಸ್ಸರಂ ನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತುಮ್ಹೇ ಉಪಾಸಕಾ ತೀಣಿ ಸರಣಾನಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸರಣಂ ಗತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಅಥ ತೇಹಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇಹಿ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಭಗವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಉಪಾಸಕಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಅವೀಚಿಂ ಉಪರಿ ಭವಗ್ಗಂ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ತಿರಿಯಂ ಅಪರಿಮಾಣಾಸು ಲೋಕಧಾತೂಸು ಸೀಲಾದೀಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಬುದ್ಧೇನ ಸದಿಸೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಅಧಿಕತರೋ’’ತಿ. ‘‘ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಅಪದಾ ವಾ ದ್ವಿಪದಾ ವಾ ಚತುಪ್ಪದಾ ವಾ ಬಹುಪ್ಪದಾ ವಾ, ತಥಾಗತೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ (ಸಂ. ನಿ. ೫.೧೩೯; ಅ. ನಿ. ೪.೩೪), ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿತ್ತಂ ಇಧ ವಾ ಹುರಂ ವಾ…ಪೇ… (ಖು. ಪಾ. ೬.೩; ಸು. ನಿ. ೨೨೬) ಅಗ್ಗತೋ ವೇ ಪಸನ್ನಾನ’’ನ್ತಿಆದೀಹಿ (ಅ. ನಿ. ೪.೩೪; ಇತಿವು. ೯೦) ಸುತ್ತೇಹಿ ಪಕಾಸಿತೇ ರತನತ್ತಯಗುಣೇ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ‘‘ಏವಂ ಉತ್ತಮಗುಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ರತನತ್ತಯಂ ಸರಣಂ ಗತಾ ಉಪಾಸಕಾ ವಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ವಾ ನಿರಯಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಕಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಪಾಯನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ ಪನ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಏವರೂಪಂ ಸರಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇಹಿ ಅಯುತ್ತಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ಆಹ.

ಏತ್ಥ ಚ ತೀಣಿ ರತನಾನಿ ಮೋಕ್ಖವಸೇನ ಉತ್ತಮವಸೇನ ಸರಣಗತಾನಂ ಅಪಾಯೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ ಇಮಾನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾನಿ –

‘‘ಯೇ ¶ ಕೇಚಿ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ, ನ ತೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ;

ಪಹಾಯ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ದೇವಕಾಯಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತಿ. (ದೀ. ನಿ. ೨.೩೩೨; ಸಂ. ನಿ. ೧.೩೭);

‘‘ಯೇ ¶ ಕೇಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ, ನ ತೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ;

ಪಹಾಯ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ದೇವಕಾಯಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತಿ.

‘‘ಯೇ ¶ ಕೇಚಿ ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ, ನ ತೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ;

ಪಹಾಯ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ದೇವಕಾಯಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತಿ.

‘‘ಬಹುಂ ವೇ ಸರಣಂ ಯನ್ತಿ, ಪಬ್ಬತಾನಿ ವನಾನಿ ಚ;

ಆರಾಮರುಕ್ಖಚೇತ್ಯಾನಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಭಯತಜ್ಜಿತಾ.

‘‘ನೇತಂ ಖೋ ಸರಣಂ ಖೇಮಂ, ನೇತಂ ಸರಣಮುತ್ತಮಂ;

ನೇತಂ ಸರಣಮಾಗಮ್ಮ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚತಿ.

‘‘ಯೋ ಚ ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ, ಸಙ್ಘಞ್ಚ ಸರಣಂ ಗತೋ;

ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ.

‘‘ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಂ;

ಅರಿಯಞ್ಚಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ.

‘‘ಏತಂ ಖೋ ಸರಣಂ ಖೇಮಂ, ಏತಂ ಸರಣಮುತ್ತಮಂ;

ಏತಂ ಸರಣಮಾಗಮ್ಮ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ. (ಧ. ಪ. ೧೮೮-೧೯೨);

ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ನೇಸಂ ಸತ್ಥಾ ಏತ್ತಕಂಯೇವ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ, ಅಪಿಚ ಖೋ ‘‘ಉಪಾಸಕಾ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ, ಧಮ್ಮಾನುಸ್ಸತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ, ಸಙ್ಘಾನುಸ್ಸತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ದೇತಿ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ದೇತಿ, ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ದೇತಿ, ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಂ ದೇತಿ, ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ದೇತಿ, ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ದೇತಿ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಂ ದೇತಿ, ಅರಹತ್ತಫಲಂ ದೇತೀ’’ತಿಏವಮಾದೀಹಿಪಿ ನಯೇಹಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ‘‘ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಸರಣಂ ಭಿನ್ದನ್ತೇಹಿ ಅಯುತ್ತಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಕತ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಏತ್ಥ ಚ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾದೀನಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಾದಿಪ್ಪದಾನಂ ‘‘ಏಕಧಮ್ಮೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವಿತೋ ಬಹುಲೀಕತೋ ಏಕನ್ತನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ¶ ಸಂವತ್ತತಿ. ಕತಮೋ ಏಕಧಮ್ಮೋ? ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತೀ’’ತಿಏವಮಾದೀಹಿ (ಅ. ನಿ. ೧.೨೯೬) ಸುತ್ತೇಹಿ ದೀಪೇತಬ್ಬಂ.

ಏವಂ ಭಗವಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಉಪಾಸಕೇ ಓವದಿತ್ವಾ ‘‘ಉಪಾಸಕಾ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಸರಣಂ ‘ಸರಣ’ನ್ತಿ ತಕ್ಕಗ್ಗಾಹೇನ ವಿರದ್ಧಗ್ಗಾಹೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಮನುಸ್ಸಪರಿಗ್ಗಹಿತೇ ಕನ್ತಾರೇ ಯಕ್ಖಭಕ್ಖಾ ಹುತ್ವಾ ¶ ಮಹಾವಿನಾಸಂ ಪತ್ತಾ, ಅಪಣ್ಣಕಗ್ಗಾಹಂ ಪನ ಏಕಂಸಿಕಗ್ಗಾಹಂ ಅವಿರದ್ಧಗ್ಗಾಹಂ ಗಹಿತಮನುಸ್ಸಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕನ್ತಾರೇ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಂ ಪತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ. ಅಥ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಭಿತ್ಥವಿತ್ವಾ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಏವಮಾಹ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಇದಾನಿ ತಾವ ಇಮೇಸಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉತ್ತಮಸರಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಕ್ಕಗ್ಗಹಣಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಾಕಟಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಪನ ಅಮನುಸ್ಸಪರಿಗ್ಗಹಿತೇ ಕನ್ತಾರೇ ತಕ್ಕಿಕಾನಂ ವಿನಾಸೋ, ಅಪಣ್ಣಕಗ್ಗಾಹಂ ಗಹಿತಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಸೋತ್ಥಿಭಾವೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ, ತುಮ್ಹಾಕಮೇವ ¶ ಪಾಕಟೋ, ಸಾಧು ವತ ನೋ ಭಗವಾ ಆಕಾಸೇ ಪುಣ್ಣಚನ್ದಂ ಉಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋ ವಿಯ ಇಮಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಕರೋತೂ’’ತಿ. ಅಥ ಭಗವಾ ‘‘ಮಯಾ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಅಪರಿಮಿತಕಾಲಂ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಲೋಕಸ್ಸ ಕಙ್ಖಚ್ಛೇದನತ್ಥಮೇವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ಸೀಹವಸಾಯ ಸುವಣ್ಣನಾಳಿಂ ಪೂರೇನ್ತೋ ವಿಯ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸೋತಂ ಓದಹಿತ್ವಾ ಸುಣೋಹೀ’’ತಿ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಸತುಪ್ಪಾದಂ ಜನೇತ್ವಾ ಹಿಮಗಬ್ಭಂ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ಪುಣ್ಣಚನ್ದಂ ನೀಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಬಾರಾಣಸಿನಗರೇ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸತ್ಥವಾಹಕುಲೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ವಣಿಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಚರತಿ. ಸೋ ಕದಾಚಿ ಪುಬ್ಬನ್ತತೋ ಅಪರನ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಕದಾಚಿ ಅಪರನ್ತತೋ ಪುಬ್ಬನ್ತಂ. ಬಾರಾಣಸಿಯಂಯೇವ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಅತ್ಥಿ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅನುಪಾಯಕುಸಲೋ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಬಾರಾಣಸಿತೋ ಮಹಗ್ಘಂ ಭಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಸಕಟಸತಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ಗಮನಸಜ್ಜಾನಿ ಕತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ. ಸೋಪಿ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ತಥೇವ ಪಞ್ಚ ಸಕಟಸತಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ಗಮನಸಜ್ಜಾನಿ ಕತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ.

ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಚೇ ಅಯಂ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಸಕಟಸಹಸ್ಸೇ ಏಕತೋ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಮಗ್ಗೋಪಿ ¶ ನಪ್ಪಹೋಸ್ಸತಿ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದಾರುದಕಾದೀನಿಪಿ, ಬಲಿಬದ್ದಾನಂ ತಿಣಾನಿಪಿ ದುಲ್ಲಭಾನಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏತೇನ ವಾ ಮಯಾ ವಾ ಪುರತೋ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ಸೋ ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ದ್ವೀಹಿಪಿ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಏಕತೋ ಗನ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ಪುರತೋ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ, ಉದಾಹು ಪಚ್ಛತೋ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಮಯಿ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಬಹೂ ಆನಿಸಂಸಾ, ಮಗ್ಗೇನ ಅಭಿನ್ನೇನೇವ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಗೋಣಾ ಅನಾಮಟ್ಠತಿಣಂ ಖಾದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅನಾಮಟ್ಠಂ ಸೂಪೇಯ್ಯಪಣ್ಣಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಸನ್ನಂ ಉದಕಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಯಥಾರುಚಿಂ ಅಗ್ಘಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಭಣ್ಡಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಅಹಂ, ಸಮ್ಮ, ಪುರತೋ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ¶ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಪಚ್ಛತೋ ಗಮನೇ ಬಹೂ ಆನಿಸಂಸೇ ಅದ್ದಸ. ಏವಂ ಹಿಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಮಗ್ಗೇ ವಿಸಮಟ್ಠಾನಂ ಸಮಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಹಂ ತೇಹಿ ಗತಮಗ್ಗೇನ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪುರತೋ ಗತೇಹಿ ಬಲಿಬದ್ದೇಹಿ ಪರಿಣತಥದ್ಧತಿಣೇ ¶ ಖಾದಿತೇ ಮಮ ಗೋಣಾ ಪುನ ಉಟ್ಠಿತಾನಿ ಮಧುರತಿಣಾನಿ ಖಾದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಗಹಿತಪಣ್ಣಟ್ಠಾನತೋ ಉಟ್ಠಿತಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸೂಪೇಯ್ಯಪಣ್ಣಂ ಮಧುರಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅನುದಕೇ ಠಾನೇ ಆವಾಟಂ ಖನಿತ್ವಾ ಏತೇ ಉದಕಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಕತೇಸು ಆವಾಟೇಸು ಮಯಂ ಉದಕಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮ, ಅಗ್ಘಟ್ಠಪನಂ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪನಸದಿಸಂ, ಅಹಂ ಪಚ್ಛತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಏತೇಹಿ ಠಪಿತಗ್ಘೇನ ಭಣ್ಡಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಅಥ ಸೋ ಏತ್ತಕೇ ಆನಿಸಂಸೇ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸಮ್ಮ, ತ್ವಂ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಸಾಧು, ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹೋ ಸಕಟಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಮನುಸ್ಸಾವಾಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕನ್ತಾರಮುಖಂ ಪಾಪುಣಿ.

ಕನ್ತಾರಂ ನಾಮ – ಚೋರಕನ್ತಾರಂ, ವಾಳಕನ್ತಾರಂ, ನಿರುದಕಕನ್ತಾರಂ, ಅಮನುಸ್ಸಕನ್ತಾರಂ, ಅಪ್ಪಭಕ್ಖಕನ್ತಾರನ್ತಿ ಪಞ್ಚವಿಧಂ. ತತ್ಥ ಚೋರೇಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತಮಗ್ಗೋ ಚೋರಕನ್ತಾರಂ ನಾಮ. ಸೀಹಾದೀಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತಮಗ್ಗೋ ವಾಳಕನ್ತಾರಂ ನಾಮ. ಯತ್ಥ ನ್ಹಾಯಿತುಂ ವಾ ಪಾತುಂ ವಾ ಉದಕಂ ನತ್ಥಿ, ಇದಂ ನಿರುದಕಕನ್ತಾರಂ ನಾಮ. ಅಮನುಸ್ಸಾಧಿಟ್ಠಿತಂ ಅಮನುಸ್ಸಕನ್ತಾರಂ ನಾಮ. ಮೂಲಖಾದನೀಯಾದಿವಿರಹಿತಂ ಅಪ್ಪಭಕ್ಖಕನ್ತಾರಂ ನಾಮ. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಚವಿಧೇ ಕನ್ತಾರೇ ತಂ ಕನ್ತಾರಂ ನಿರುದಕಕನ್ತಾರಞ್ಚೇವ ಅಮನುಸ್ಸಕನ್ತಾರಞ್ಚ. ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಸಕಟೇಸು ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾ ಚಾಟಿಯೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಉದಕಸ್ಸ ಪೂರಾಪೇತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಿಕಂ ಕನ್ತಾರಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ.

ಅಥಸ್ಸ ಕನ್ತಾರಮಜ್ಝಂ ಗತಕಾಲೇ ಕನ್ತಾರೇ ಅಧಿವತ್ಥಯಕ್ಖೋ ‘‘ಇಮೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಗಹಿತಂ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ದುಬ್ಬಲೇ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇವ ನೇ ಖಾದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ¶ ಸಬ್ಬಸೇತತರುಣಬಲಿಬದ್ದಯುತ್ತಂ ¶ ಮನೋರಮಂ ಯಾನಕಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಧನುಕಲಾಪಫಲಕಾವುಧಹತ್ಥೇಹಿ ದಸಹಿ ದ್ವಾದಸಹಿ ಅಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಉಪ್ಪಲಕುಮುದಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ಅಲ್ಲಕೋಸೋ ಅಲ್ಲವತ್ಥೋ ಇಸ್ಸರಪುರಿಸೋ ವಿಯ ತಸ್ಮಿಂ ಯಾನಕೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕದ್ದಮಮಕ್ಖಿತೇಹಿ ಚಕ್ಕೇಹಿ ಪಟಿಪಥಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಪರಿವಾರಅಮನುಸ್ಸಾಪಿಸ್ಸ ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಅಲ್ಲಕೇಸಾ ಅಲ್ಲವತ್ಥಾ ಉಪ್ಪಲಕುಮುದಮಾಲಾ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ಪದುಮಪುಣ್ಡರೀಕಕಲಾಪೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಿಸಮುಳಾಲಾನಿ ಖಾದನ್ತಾ ಉದಕಬಿನ್ದೂಹಿ ಚೇವ ಕಲಲೇಹಿ ಚ ಪಗ್ಘರನ್ತೇಹಿ ಅಗಮಂಸು. ಸತ್ಥವಾಹಾ ಚ ನಾಮ ಯದಾ ಧುರವಾತೋ ವಾಯತಿ, ತದಾ ಯಾನಕೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಪರಿವುತಾ ರಜಂ ಪರಿಹರನ್ತಾ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ಯದಾ ಪಚ್ಛತೋ ವಾತೋ ವಾಯತಿ, ತದಾ ತೇನೇವ ನಯೇನ ಪಚ್ಛತೋ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತದಾ ಪನ ಧುರವಾತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಪುರತೋ ಅಗಮಾಸಿ.

ಯಕ್ಖೋ ತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಯಾನಕಂ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಕಹಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಅಕಾಸಿ. ಸತ್ಥವಾಹೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಯಾನಕಂ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಟಾನಂ ಗಮನೋಕಾಸಂ ದತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತೇ ಠಿತೋ ತಂ ಯಕ್ಖಂ ಅವೋಚ ‘‘ಭೋ, ಅಮ್ಹೇ ತಾವ ¶ ಬಾರಾಣಸಿತೋ ಆಗಚ್ಛಾಮ. ತುಮ್ಹೇ ಪನ ಉಪ್ಪಲಕುಮುದಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ಪದುಮಪುಣ್ಡರೀಕಹತ್ಥಾ ಭಿಸಮುಳಾಲಾನಿ ಖಾದನ್ತಾ ಕದ್ದಮಮಕ್ಖಿತಾ ಉದಕಬಿನ್ದೂಹಿ ಪಗ್ಘರನ್ತೇಹಿ ಆಗಚ್ಛಥ. ಕಿಂ ನು ಖೋ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಆಗತಮಗ್ಗೇ ದೇವೋ ವಸ್ಸತಿ, ಉಪ್ಪಲಾದಿಸಞ್ಛನ್ನಾನಿ ವಾ ಸರಾನಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಯಕ್ಖೋ ತಸ್ಸ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸಮ್ಮ, ಕಿಂ ನಾಮೇತಂ ಕಥೇಸಿ. ಏಸಾ ನೀಲವನರಾಜಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಕಲಂ ಅರಞ್ಞಂ ಏಕೋದಕಂ, ನಿಬದ್ಧಂ ದೇವೋ ವಸ್ಸತಿ, ಕನ್ದರಾ ಪೂರಾ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪದುಮಾದಿಸಞ್ಛನ್ನಾನಿ ಸರಾನಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ¶ ಸಕಟೇಸು ‘‘ಇಮಾನಿ ಸಕಟಾನಿ ಆದಾಯ ಕಹಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಅಸುಕಜನಪದಂ ನಾಮಾ’’ತಿ. ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚಿಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಕಟೇ ಕಿಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅಸುಕಞ್ಚ ಅಸುಕಞ್ಚಾ’’ತಿ. ‘‘ಪಚ್ಛತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಸಕಟಂ ಅತಿವಿಯ ಗರುಕಂ ಹುತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಏತಸ್ಮಿಂ ಕಿಂ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಉದಕಂ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ. ‘‘ಪರತೋ ತಾವ ಉದಕಂ ಆನೇನ್ತೇಹಿ ವೋ ಮನಾಪಂ ಕತಂ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಉದಕೇನ ಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ಪುರತೋ ಬಹು ಉದಕಂ, ಚಾಟಿಯೋ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಸುಖೇನ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಗಚ್ಛಥ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಪಞ್ಚೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಥೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಯಕ್ಖನಗರಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ.

ಸೋಪಿ ¶ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹೋ ಅತ್ತನೋ ಬಾಲತಾಯ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ವಚನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾಟಿಯೋ ಭಿನ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಪಸತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಪಾಜಾಪೇಸಿ, ಪುರತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ನಾಹೋಸಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಪಾನೀಯಂ ಅಲಭನ್ತಾ ಕಿಲಮಿಂಸು. ತೇ ಯಾವ ಸೂರಿಯತ್ಥಙ್ಗಮನಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಪರಿವಟ್ಟಕೇನ ಠಪೇತ್ವಾ ಗೋಣೇ ಚಕ್ಕೇಸು ಬನ್ಧಿಂಸು. ನೇವ ಗೋಣಾನಂ ಉದಕಂ ಅಹೋಸಿ, ನ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಯಾಗುಭತ್ತಂ ವಾ. ದುಬ್ಬಲಮನುಸ್ಸಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಯಿಂಸು. ರತ್ತಿಭಾಗಸಮನನ್ತರೇ ಯಕ್ಖಾ ಯಕ್ಖನಗರತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಗೋಣೇ ಚ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಮಂಸಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠೀನಿ ಅವಸೇಸೇತ್ವಾ ಅಗಮಂಸು. ಏವಮೇಕಂ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ಹತ್ಥಟ್ಠಿಕಾದೀನಿ ದಿಸಾವಿದಿಸಾಸು ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಾನಿ ಅಹೇಸುಂ. ಪಞ್ಚ ಸಕಟಸತಾನಿ ಯಥಾಪೂರಿತಾನೇವ ಅಟ್ಠಂಸು.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಖೋ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತಸ್ಸ ನಿಕ್ಖನ್ತದಿವಸತೋ ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಕನ್ತಾರಮುಖಂ ಪಾಪುಣಿ. ಸೋ ತತ್ಥ ಉದಕಚಾಟಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಬಹುಂ ಉದಕಂ ಆದಾಯ ಖನ್ಧಾವಾರೇ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸೇ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ¶ ಏವಮಾಹ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಮಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಸತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ಮಾ ವಳಞ್ಜಯಿತ್ಥ, ಕನ್ತಾರೇ ವಿಸರುಕ್ಖಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ಪತ್ತಂ ವಾ ಪುಪ್ಫಂ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಪುರೇ ಅಖಾದಿತಪುಬ್ಬಂ ಮಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಮಾ ಖಾದಿತ್ಥಾ’’ತಿ. ಏವಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಓವಾದಂ ದತ್ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ಕನ್ತಾರಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಕನ್ತಾರಮಜ್ಝಂ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ಸೋ ¶ ಯಕ್ಖೋ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಪಥೇ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾವ ಅಞ್ಞಾಸಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕನ್ತಾರೇ ಉದಕಂ ನತ್ಥಿ, ನಿರುದಕಕನ್ತಾರೋ ನಾಮೇಸ, ಅಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಭಯೋ ರತ್ತನೇತ್ತೋ, ಛಾಯಾಪಿಸ್ಸ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಇಮಿನಾ ಪುರತೋ ಗತೋ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಸಬ್ಬಂ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ಕಿಲಮೇತ್ವಾ ಸಪರಿಸೋ ಖಾದಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಯ್ಹಂ ಪನ ಪಣ್ಡಿತಭಾವಂ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ. ತತೋ ನಂ ಆಹ ‘‘ಗಚ್ಛಥ ತುಮ್ಹೇ, ಮಯಂ ವಾಣಿಜಾ ನಾಮ ಅಞ್ಞಂ ಉದಕಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಗಹಿತಉದಕಂ ನ ಛಡ್ಡೇಮ, ದಿಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಪನ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಸಲ್ಲಹುಕಾನಿ ಕತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಯಕ್ಖೋ ಥೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅದಸ್ಸನಂ ಉಪಗಮ್ಮ ಅತ್ತನೋ ಯಕ್ಖನಗರಮೇವ ಗತೋ.

ಯಕ್ಖೇ ಪನ ಗತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆಹಂಸು ‘‘ಅಯ್ಯ, ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘ಏಸಾ ನೀಲವನರಾಜಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿಬದ್ಧಂ ದೇವೋ ವಸ್ಸತೀ’ತಿ ವತ್ವಾ ¶ ಉಪ್ಪಲಕುಮುದಮಾಲಾಧಾರಿನೋ ಪದುಮಪುಣ್ಡರೀಕಕಲಾಪೇ ಆದಾಯ ಭಿಸಮುಳಾಲಾನಿ ಖಾದನ್ತಾ ಅಲ್ಲವತ್ಥಾ ಅಲ್ಲಕೇಸಾ ಉದಕಬಿನ್ದೂಹಿ ಪಗ್ಘರನ್ತೇಹಿ ಆಗತಾ, ಉದಕಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಸಲ್ಲಹುಕೇಹಿ ಸಕಟೇಹಿ ಖಿಪ್ಪಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತೇಸಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಠಪಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಮನುಸ್ಸೇ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕನ್ತಾರೇ ಸರೋ ವಾ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ವಾ ಅತ್ಥೀ’ತಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಸುತಪುಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ನ, ಅಯ್ಯ, ಸುತಪುಬ್ಬ’’ನ್ತಿ. ನಿರುದಕಕನ್ತಾರೋ ನಾಮ ಏಸೋ, ಇದಾನಿ ಏಕಚ್ಚೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಏತಾಯ ನೀಲವನರಾಜಿಯಾ ಪುರತೋ ದೇವೋ ವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ‘‘ವುಟ್ಠಿವಾತೋ ನಾಮ ಕಿತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ¶ ವಾಯತೀ’’ತಿ? ‘‘ಯೋಜನಮತ್ತಂ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಕಚ್ಚಿ ಪನ ವೋ ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ಸರೀರಂ ವುಟ್ಠಿವಾತೋ ಪಹರತೀ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಮೇಘಸೀಸಂ ನಾಮ ಕಿತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ? ‘‘ತಿಯೋಜನಮತ್ತೇ ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ವೋ ಕೇನಚಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಮೇಘಸೀಸಂ ದಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ವಿಜ್ಜುಲತಾ ನಾಮ ಕಿತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ? ‘‘ಚತುಪ್ಪಞ್ಚಯೋಜನಮತ್ತೇ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ವೋ ಕೇನಚಿ ವಿಜ್ಜುಲತೋಭಾಸೋ ದಿಟ್ಠೋ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಮೇಘಸದ್ದೋ ನಾಮ ಕಿತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಸುಯ್ಯತೀ’’ತಿ? ‘‘ಏಕದ್ವಿಯೋಜನಮತ್ತೇ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ವೋ ಕೇನಚಿ ಮೇಘಸದ್ದೋ ಸುತೋ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ. ‘‘ನ ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ, ಯಕ್ಖಾ ಏತೇ, ಅಮ್ಹೇ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ದುಬ್ಬಲೇ ಕತ್ವಾ ಖಾದಿತುಕಾಮಾ ಆಗತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ. ಪುರತೋ ಗತೋ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ನ ಉಪಾಯಕುಸಲೋ. ಅದ್ಧಾ ಸೋ ಏತೇಹಿ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ಕಿಲಮೇತ್ವಾ ಖಾದಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಞ್ಚ ಸಕಟಸತಾನಿ ಯಥಾಪೂರಿತಾನೇವ ಠಿತಾನಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ. ಅಜ್ಜ ಮಯಂ ತಾನಿ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮ, ಪಸತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ಅಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಸೀಘಸೀಘಂ ಪಾಜೇಥಾ’’ತಿ ಪಾಜಾಪೇಸಿ.

ಸೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಯಥಾಪೂರಿತಾನೇವ ಪಞ್ಚ ಸಕಟಸತಾನಿ ಗೋಣಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಹತ್ಥಟ್ಠಿಕಾದೀನಿ ದಿಸಾವಿದಿಸಾಸು ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಮೋಚಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಟಪರಿವಟ್ಟಕೇನ ಖನ್ಧಾವಾರಂ ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ¶ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಗೋಣೇ ಚ ಸಾಯಮಾಸಭತ್ತಂ ಭೋಜಾಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಗೋಣೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಬಲನಾಯಕೋ ಹುತ್ವಾ ಖಗ್ಗಹತ್ಥೋ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ಆರಕ್ಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಕೋವ ಅರುಣಂ ಉಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಪುನದಿವಸೇ ಪನ ಪಾತೋವ ¶ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಗೋಣೇ ಭೋಜೇತ್ವಾ ದುಬ್ಬಲಸಕಟಾನಿ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ಥಿರಾನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ ಭಣ್ಡಂ ಛಡ್ಡಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಗ್ಘಂ ಭಣ್ಡಂ ಆರೋಪಾಪೇತ್ವಾ ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಂ ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದಿಗುಣತಿಗುಣೇನ ಮೂಲೇನ ಭಣ್ಡಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಸಂ ಆದಾಯ ಪುನ ಅತ್ತನೋ ನಗರಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ ‘‘ಏವಂ, ಗಹಪತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ತಕ್ಕಗ್ಗಾಹಗಾಹಿನೋ ಮಹಾವಿನಾಸಂ ಪತ್ತಾ, ಅಪಣ್ಣಕಗ್ಗಾಹಗಾಹಿನೋ ಪನ ಅಮನುಸ್ಸಾನಂ ಹತ್ಥತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಇಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನ ಸಕಟ್ಠಾನಮೇವ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಂಸೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ದ್ವೇಪಿ ವತ್ಥೂನಿ ಘಟೇತ್ವಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಪಣ್ಣಕಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಅಪಣ್ಣಕಂ ಠಾನಮೇಕೇ, ದುತಿಯಂ ಆಹು ತಕ್ಕಿಕಾ;

ಏತದಞ್ಞಾಯ ಮೇಧಾವೀ, ತಂ ಗಣ್ಹೇ ಯದಪಣ್ಣಕ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಪಣ್ಣಕನ್ತಿ ಏಕಂಸಿಕಂ ಅವಿರದ್ಧಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ. ಠಾನನ್ತಿ ಕಾರಣಂ. ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿತಾಯ ಫಲಂ ತಿಟ್ಠತಿ ನಾಮ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ‘‘ಠಾನಞ್ಚ ಠಾನತೋ ಅಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಅಟ್ಠಾನತೋ’’ತಿಆದೀಸು (ವಿಭ. ೮೦೯) ಚಸ್ಸ ಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ಇತಿ ‘‘ಅಪಣ್ಣಕಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಪದದ್ವಯೇನಾಪಿ ‘‘ಯಂ ಏಕನ್ತಹಿತಸುಖಾವಹತ್ತಾ ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಪಟಿಪನ್ನಂ ಏಕಂಸಿಕಕಾರಣಂ ಅವಿರದ್ಧಕಾರಣಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣಂ, ತಂ ಇದ’’ನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ. ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ಪಭೇದತೋ ಪನ ತೀಣಿ ಸರಣಗಮನಾನಿ, ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ, ದಸ ಸೀಲಾನಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ, ಆಜೀವಪಾರಿಸುದ್ಧಿ, ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಂ, ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ; ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ, ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ, ಝಾನಂ, ವಿಪಸ್ಸನಾ, ಅಭಿಞ್ಞಾ, ಸಮಾಪತ್ತಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ, ಅರಿಯಫಲಂ, ಸಬ್ಬಮ್ಪೇತಂ ಅಪಣ್ಣಕಟ್ಠಾನಂ ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಾ, ನಿಯ್ಯಾನಿಕಪಟಿಪದಾತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಯಸ್ಮಾ ಚ ಪನ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಪಟಿಪದಾಯ ಏತಂ ನಾಮಂ, ತಸ್ಮಾಯೇವ ಭಗವಾ ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಸುತ್ತಮಾಹ –

‘‘ತೀಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಯೋನಿ ಚಸ್ಸ ಆರದ್ಧಾ ಹೋತಿ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾಯ ¶ . ಕತಮೇಹಿ ತೀಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಭಿಕ್ಖು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಹೋತಿ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ ಹೋತಿ, ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ. ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ…ಪೇ… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಹೋತಿ.

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ ನೇವ ದವಾಯ ನ ಮದಾಯ…ಪೇ… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ ಹೋತಿ.

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ. ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ…ಪೇ… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಅ. ನಿ. ೩.೧೬).

ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚಾಪಿ ಸುತ್ತೇ ತಯೋವ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ. ಅಯಂ ಪನ ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಾ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಲಬ್ಭತೇವ ¶ . ತತ್ಥ ಅರಹತ್ತಫಲಮ್ಪಿ, ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಿಹಾರಸ್ಸ ಚೇವ, ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಚ, ಪಟಿಪದಾಯೇವ ನಾಮ ಹೋತಿ.

ಏಕೇತಿ ಏಕಚ್ಚೇ ಪಣ್ಡಿತಮನುಸ್ಸಾ. ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಅಸುಕಾ ನಾಮಾ’’ತಿ ನಿಯಮೋ ನತ್ಥಿ, ಇದಂ ಪನ ಸಪರಿಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಂಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ. ದುತಿಯಂ ಆಹು ತಕ್ಕಿಕಾತಿ ದುತಿಯನ್ತಿ ಪಠಮತೋ ಅಪಣ್ಣಕಟ್ಠಾನತೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣತೋ ದುತಿಯಂ ತಕ್ಕಗ್ಗಾಹಕಾರಣಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣಂ. ಆಹು ತಕ್ಕಿಕಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಪುರಿಮಪದೇನ ಅಯಂ ಯೋಜನಾ – ಅಪಣ್ಣಕಟ್ಠಾನಂ ಏಕಂಸಿಕಕಾರಣಂ ಅವಿರದ್ಧಕಾರಣಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣಂ ಏಕೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಪ್ಪಮುಖಾ ಪಣ್ಡಿತಮನುಸ್ಸಾ ಗಣ್ಹಿಂಸು. ಯೇ ಪನ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತಪ್ಪಮುಖಾ ತಕ್ಕಿಕಾ ಆಹು, ತೇ ದುತಿಯಂ ಸಾಪರಾಧಂ ಅನೇಕಂಸಿಕಟ್ಠಾನಂ ವಿರದ್ಧಕಾರಣಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ. ತೇಸು ಯೇ ಅಪಣ್ಣಕಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ತೇ ಸುಕ್ಕಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ. ಯೇ ದುತಿಯಂ ‘‘ಪುರತೋ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಉದಕೇನಾ’’ತಿ ತಕ್ಕಗ್ಗಾಹಸಙ್ಖಾತಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ. ತೇ ಕಣ್ಹಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ.

ತತ್ಥ ¶ ಸುಕ್ಕಪಟಿಪದಾ ಅಪರಿಹಾನಿಪಟಿಪದಾ, ಕಣ್ಹಪಟಿಪದಾ ಪರಿಹಾನಿಪಟಿಪದಾ. ತಸ್ಮಾ ಯೇ ಸುಕ್ಕಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ, ತೇ ಅಪರಿಹೀನಾ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಂ ಪತ್ತಾ. ಯೇ ಪನ ಕಣ್ಹಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ, ತೇ ¶ ಪರಿಹೀನಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪನ್ನಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿನೋ ವತ್ವಾ ಉತ್ತರಿ ಇದಮಾಹ ‘‘ಏತದಞ್ಞಾಯ ಮೇಧಾವೀ, ತಂ ಗಣ್ಹೇ ಯದಪಣ್ಣಕ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಏತದಞ್ಞಾಯ ಮೇಧಾವೀತಿ ‘‘ಮೇಧಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ವಿಸುದ್ಧಾಯ ಉತ್ತಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಏತಂ ಅಪಣ್ಣಕೇ ಚೇವ ಸಪಣ್ಣಕೇ ಚಾತಿ ದ್ವೀಸು ಅತಕ್ಕಗ್ಗಾಹತಕ್ಕಗ್ಗಾಹಸಙ್ಖಾತೇಸು ಠಾನೇಸು ಗುಣದೋಸಂ ವುದ್ಧಿಹಾನಿಂ ಅತ್ಥಾನತ್ಥಂ ಞತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ತಂ ಗಣ್ಹೇ ಯದಪಣ್ಣಕನ್ತಿ ಯಂ ಅಪಣ್ಣಕಂ ಏಕಂಸಿಕಂ ಸುಕ್ಕಪಟಿಪದಾಅಪರಿಹಾನಿಯಪಟಿಪದಾಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣಂ, ತದೇವ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ. ಕಸ್ಮಾ? ಏಕಂಸಿಕಾದಿಭಾವತೋಯೇವ. ಇತರಂ ಪನ ನ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ. ಕಸ್ಮಾ? ಅನೇಕಂಸಿಕಾದಿಭಾವತೋಯೇವ. ಅಯಞ್ಹಿ ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಾ ನಾಮ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಬುದ್ಧಪುತ್ತಾನಂ ಪಟಿಪದಾ. ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾ ಹಿ ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಾಯಮೇವ ಠತ್ವಾ ದಳ್ಹೇನ ವೀರಿಯೇನ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಮೂಲೇ ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಿ, ಬುದ್ಧಪುತ್ತಾ ಸಾವಕಪಾರಮಿಞಾಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ.

ಇತಿ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ತಿಸ್ಸೋ ಕುಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಚ ಛ ಕಾಮಸಗ್ಗೇ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಚ ದತ್ವಾಪಿ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಫಲದಾಯಿಕಾ ¶ ಅಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಾ ನಾಮ, ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಚ ನೀಚಕುಲೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿದಾಯಿಕಾ ಸಪಣ್ಣಕಪಟಿಪದಾ ನಾಮಾತಿ ಇಮಂ ಅಪಣ್ಣಕಧಮ್ಮದೇಸನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಉತ್ತರಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಸೋಳಸಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಪಕಾಸೇಸಿ. ಚತುಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಉಪಾಸಕಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ – ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಬಾಲಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಸಾ ದೇವದತ್ತಪರಿಸಾವ, ಪಣ್ಡಿತಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತಪರಿಸಾ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ, ಪಣ್ಡಿತಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ.

ಅಕಿಲಾಸುನೋತಿ ¶ ¶ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೋ ಕಥೇಸಿ. ಕಂ ಪನ ಆರಬ್ಭಾತಿ? ಏಕಂ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯಂ ಭಿಕ್ಖುಂ. ತಥಾಗತೇ ಕಿರ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ಏಕೋ ಸಾವತ್ಥಿವಾಸೀ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಜೇತವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಪಞ್ಚವಸ್ಸಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ದ್ವೇ ಮಾತಿಕಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಾರಂ ಸಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತರುಚಿಯಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ತೇಮಾಸಂ ವಾಯಮನ್ತೋಪಿ ಓಭಾಸಮತ್ತಂ ವಾ ನಿಮಿತ್ತಮತ್ತಂ ವಾ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ.

ಅಥಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಸತ್ಥಾರಾ ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಕಥಿತಾ, ತೇಸು ಮಯಾ ಪದಪರಮೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ನತ್ಥಿ ಮಞ್ಞೇ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಗ್ಗೋ ವಾ ಫಲಂ ವಾ, ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಅರಞ್ಞವಾಸೇನ, ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರೂಪಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ಬುದ್ಧಸರೀರಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಮಧುರಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುಣನ್ತೋ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪುನ ಜೇತವನಮೇವ ಪಚ್ಚಾಗಮಾಸಿ. ಅಥ ನಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಸಮ್ಭತ್ತಾ ಆಹಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ, ತ್ವಂ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಗತೋ, ಇದಾನಿ ಪನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಙ್ಗಣಿಕಾಯ ಅಭಿರಮಮಾನೋ ಚರಸಿ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತಕಿಚ್ಚಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತಂ, ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಜಾತೋಸೀ’’ತಿ? ಆವುಸೋ, ಅಹಂ ಮಗ್ಗಂ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ಅಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ಅಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲೇನ ಮಯಾ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಿತ್ವಾ ಆಗತೋಮ್ಹೀತಿ. ‘‘ಅಕಾರಣಂ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಕತಂ ದಳ್ಹವೀರಿಯಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜನ್ತೇನ, ಅಯುತ್ತಂ ತೇ ಕತಂ, ಏಹಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ¶ ದಸ್ಸೇಮಾ’’ತಿ ತಂ ಆದಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಂಸು.

ಸತ್ಥಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಏವಮಾಹ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಏತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅನಿಚ್ಛಮಾನಂ ಆದಾಯ ಆಗತಾ, ಕಿಂ ಕತಂ ಇಮಿನಾ’’ತಿ? ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಏವರೂಪೇ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಿತ್ವಾ ಆಗತೋ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಆಹ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತಯಾ ಭಿಕ್ಖು ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಟ್ಠ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಸಚ್ಚಂ, ಭಗವಾ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಏವರೂಪೇ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ‘ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ’ತಿ ವಾ ‘ಸನ್ತುಟ್ಠೋ’ತಿ ವಾ ‘ಪವಿವಿತ್ತೋ’ತಿ ವಾ ‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ’ತಿ ವಾ ಏವಂ ಅತ್ತಾನಂ ಅಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ‘ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಜಾನಾಪೇಸಿ. ನನು ತ್ವಂ ಪುಬ್ಬೇ ವೀರಿಯವಾ ಅಹೋಸಿ, ತಯಾ ಏಕೇನ ಕತಂ ವೀರಿಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮರುಕನ್ತಾರೇ ಪಞ್ಚಸು ಸಕಟಸತೇಸು ಮನುಸ್ಸಾ ಚ ಗೋಣಾ ¶ ಚ ಪಾನೀಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸುಖಿತಾ ಜಾತಾ ¶ , ಇದಾನಿ ಕಸ್ಮಾ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಸೀ’’ತಿ. ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಏತ್ತಕೇನ ವಚನೇನ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತೋ ಅಹೋಸಿ.

ತಂ ಪನ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಇದಾನಿ ಇಮಿನಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಓಸ್ಸಟ್ಠಭಾವೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಾಕಟೋ, ಪುಬ್ಬೇ ಪನಸ್ಸ ಏಕಸ್ಸ ವೀರಿಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮರುಕನ್ತಾರೇ ಗೋಣಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಾನೀಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸುಖಿತಭಾವೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸೇವ ಪಾಕಟೋ, ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪೇತಂ ಕಾರಣಂ ಕಥೇಥಾ’’ತಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಣಾಥಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸತುಪ್ಪಾದಂ ಜನೇತ್ವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಮಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸತ್ಥವಾಹಕುಲೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ವಣಿಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಚರತಿ. ಸೋ ಏಕದಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಿಕಂ ಮರುಕನ್ತಾರಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಕನ್ತಾರೇ ಸುಖುಮವಾಲುಕಾ ಮುಟ್ಠಿನಾ ಗಹಿತಾ ಹತ್ಥೇ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಙ್ಗಾರರಾಸಿ ವಿಯ ಉಣ್ಹಾ ಹೋತಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಕ್ಕಮಿತುಂ. ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಾ ದಾರುದಕತಿಲತಣ್ಡುಲಾದೀನಿ ಸಕಟೇಹಿ ಆದಾಯ ರತ್ತಿಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಅರುಣುಗ್ಗಮನೇ ಸಕಟಾನಿ ಪರಿವಟ್ಟಂ ಕತ್ವಾ ಮತ್ಥಕೇ ಮಣ್ಡಪಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಛಾಯಾಯ ನಿಸಿನ್ನಾ ದಿವಸಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತೇ ಸೂರಿಯೇ ಸಾಯಮಾಸಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಾ ಸೀತಲಾಯ ಜಾತಾಯ ಸಕಟಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸಮುದ್ದಗಮನಸದಿಸಮೇವ ಗಮನಂ ಹೋತಿ. ಥಲನಿಯಾಮಕೋ ನಾಮ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಸೋ ತಾರಕಸಞ್ಞಾ ¶ ಸತ್ಥಂ ತಾರೇತಿ.

ಸೋಪಿ ಸತ್ಥವಾಹೋ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಇಮಿನಾವ ನಿಯಾಮೇನ ತಂ ಕನ್ತಾರಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಏಕೂನಸಟ್ಠಿ ಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಏಕರತ್ತೇನೇವ ಮರುಕನ್ತಾರಾ ನಿಕ್ಖಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಾಯಮಾಸಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ದಾರುದಕಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪಾಯಾಸಿ. ನಿಯಾಮಕೋ ಪನ ಪುರಿಮಸಕಟೇ ಆಸನಂ ಪತ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ತಾರಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಇತೋ ಪಾಜೇಥ, ಇತೋ ಪಾಜೇಥಾ’’ತಿ ವದಮಾನೋ ನಿಪಜ್ಜಿ. ಸೋ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅನಿದ್ದಾಯನಭಾವೇನ ಕಿಲನ್ತೋ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿ, ಗೋಣೇ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಆಗತಮಗ್ಗಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ನ ¶ ಅಞ್ಞಾಸಿ. ಗೋಣಾ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಅಗಮಂಸು. ನಿಯಾಮಕೋ ಅರುಣುಗ್ಗಮನವೇಲಾಯ ಪಬುದ್ಧೋ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಸಕಟಾನಿ ನಿವತ್ತೇಥ ನಿವತ್ತೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ಸಕಟಾನಿ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಕರೋನ್ತಾನಞ್ಞೇವ ಅರುಣೋ ಉಗ್ಗತೋ. ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಹಿಯ್ಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಿವಿಟ್ಠಖನ್ಧಾವಾರಟ್ಠಾನಮೇವೇತಂ, ದಾರುದಕಮ್ಪಿ ನೋ ಖೀಣಂ, ಇದಾನಿ ನಟ್ಠಮ್ಹಾ’’ತಿ ಸಕಟಾನಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಪರಿವಟ್ಟಕೇನ ಠಪೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕೇ ಮಣ್ಡಪಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಸಕಟಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಅನುಸೋಚನ್ತಾ ನಿಪಜ್ಜಿಂಸು.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ‘‘ಮಯಿ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜನ್ತೇ ಸಬ್ಬೇ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಪಾತೋ ಸೀತಲವೇಲಾಯಮೇವ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತೋ ಏಕಂ ದಬ್ಬತಿಣಗಚ್ಛಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಾನಿ ತಿಣಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕಸಿನೇಹೇನ ಉಟ್ಠಿತಾನಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕುದ್ದಾಲಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಪದೇಸಂ ಖಣಾಪೇಸಿ, ತೇ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಖಣಿಂಸು. ಏತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ಖಣಿತ್ವಾ ಪಹರನ್ತಾನಂ ಕುದ್ದಾಲೋ ಹೇಟ್ಠಾಪಾಸಾಣೇ ಪಟಿಹಞ್ಞಿ, ಪಹಟಮತ್ತೇ ಸಬ್ಬೇ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಪಾಸಾಣಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣೇ ಠಿತೋ ಓಣಮಿತ್ವಾ ಸೋತಂ ಓದಹಿತ್ವಾ ಸದ್ದಂ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕಸ್ಸ ಪವತ್ತನಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಚೂಳುಪಟ್ಠಾಕಂ ಆಹ – ‘‘ತಾತ, ತಯಾ ವೀರಿಯೇ ಓಸ್ಸಟ್ಠೇ ಸಬ್ಬೇ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮ, ತ್ವಂ ವೀರಿಯಂ ಅನೋಸ್ಸಜನ್ತೋ ಇಮಂ ಅಯಕೂಟಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆವಾಟಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಾಸಾಣೇ ಪಹಾರಂ ದೇಹೀ’’ತಿ. ಸೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸು ¶ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಿತ್ವಾ ಠಿತೇಸುಪಿ ವೀರಿಯಂ ಅನೋಸ್ಸಜನ್ತೋ ಓತರಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣೇ ಪಹಾರಂ ಅದಾಸಿ. ಪಾಸಾಣೋ ಮಜ್ಝೇ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಪತಿತ್ವಾ ಸೋತಂ ಸನ್ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ತಾಲಕ್ಖನ್ಧಪ್ಪಮಾಣಾ ಉದಕವಟ್ಟಿ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ. ಸಬ್ಬೇ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ನ್ಹಾಯಿಂಸು, ಅತಿರೇಕಾನಿ ಅಕ್ಖಯುಗಾದೀನಿ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಯಾಗುಭತ್ತಂ ಪಚಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಗೋಣೇ ಚ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಸೂರಿಯೇ ಅತ್ಥಙ್ಗತೇ ಉದಕಾವಾಟಸಮೀಪೇ ಧಜಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಇಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ಅಗಮಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಭಣ್ಡಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ದಿಗುಣಂ ತಿಗುಣಂ ಚತುಗ್ಗುಣಂ ಲಾಭಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಅಗಮಂಸು. ತೇ ತತ್ಥ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತಾ, ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಮೇವ ಗತೋ.

ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋವ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಕಥೇಸಿ –

‘‘ಅಕಿಲಾಸುನೋ ¶ ವಣ್ಣುಪಥೇ ಖಣನ್ತಾ, ಉದಙ್ಗಣೇ ತತ್ಥ ಪಪಂ ಅವಿನ್ದುಂ;

ಏವಂ ಮುನೀ ವೀರಿಯಬಲೂಪಪನ್ನೋ, ಅಕಿಲಾಸು ವಿನ್ದೇ ಹದಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಕಿಲಾಸುನೋತಿ ನಿಕ್ಕೋಸಜ್ಜಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ. ವಣ್ಣುಪಥೇತಿ ವಣ್ಣು ವುಚ್ಚತಿ ವಾಲುಕಾ, ವಾಲುಕಾಮಗ್ಗೇತಿ ಅತ್ಥೋ. ಖಣನ್ತಾತಿ ಭೂಮಿಂ ಖಣಮಾನಾ. ಉದಙ್ಗಣೇತಿ ಏತ್ಥ ಉದಾತಿ ನಿಪಾತೋ, ಅಙ್ಗಣೇತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಞ್ಚರಣಟ್ಠಾನೇ, ಅನಾವಾಟೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇತಿ ಅತ್ಥೋ. ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ವಣ್ಣುಪಥೇ. ಪಪಂ ಅವಿನ್ದುನ್ತಿ ಉದಕಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸು. ಉದಕಞ್ಹಿ ಪಪೀಯನಭಾವೇನ ‘‘ಪಪಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ. ಪವದ್ಧಂ ವಾ ಆಪಂ ಪಪಂ, ಮಹೋದಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಏವನ್ತಿ ಓಪಮ್ಮಪಟಿಪಾದನಂ. ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ, ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಾದೀಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ, ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ‘‘ಮುನೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ. ಸೋ ಪನೇಸ ಅಗಾರಿಯಮುನಿ, ಅನಗಾರಿಯಮುನಿ ¶ , ಸೇಕ್ಖಮುನಿ, ಅಸೇಕ್ಖಮುನಿ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಮುನಿ, ಮುನಿಮುನೀತಿ ಅನೇಕವಿಧೋ. ತತ್ಥ ಅಗಾರಿಯಮುನೀತಿ ಗಿಹೀ ಆಗತಫಲೋ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನೋ. ಅನಗಾರಿಯಮುನೀತಿ ತಥಾರೂಪೋವ ಪಬ್ಬಜಿತೋ. ಸೇಕ್ಖಮುನೀತಿ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ. ಅಸೇಕ್ಖಮುನೀತಿ ಖೀಣಾಸವೋ. ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಮುನೀತಿ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ. ಮುನಿಮುನೀತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನತ್ಥೇ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕವಸೇನ ¶ ಮೋನೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘‘ಮುನೀ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ವೀರಿಯಬಲೂಪಪನ್ನೋತಿ ವೀರಿಯೇನ ಚೇವ ಕಾಯಬಲಞಾಣಬಲೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ. ಅಕಿಲಾಸೂತಿ ನಿಕ್ಕೋಸಜ್ಜೋ –

‘‘ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು ಚ, ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು;

ಉಪಸುಸ್ಸತು ನಿಸ್ಸೇಸಂ, ಸರೀರೇ ಮಂಸಲೋಹಿತ’’ನ್ತಿ. –

ಏವಂ ವುತ್ತೇನ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೇನ ವೀರಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಅನಲಸೋ. ವಿನ್ದೇ ಹದಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿನ್ತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸಪಿ ಹದಯರೂಪಸ್ಸಪಿ ಸೀತಲಭಾವಕರಣೇನ ‘‘ಸನ್ತಿ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ ಝಾನವಿಪಸ್ಸನಾಭಿಞ್ಞಾಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞಾಣಸಙ್ಖಾತಂ ಅರಿಯಧಮ್ಮಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ಭಗವತಾ ಹಿ –

‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಸೀತೋ ವಿಹರತಿ ವೋಕಿಣ್ಣೋ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಮಹನ್ತಞ್ಚ ಸದತ್ಥಂ ಪರಿಹಾಪೇತಿ. ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖಂ ವಿಹರತಿ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ¶ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಮಹನ್ತಞ್ಚ ಸದತ್ಥಂ ಪರಿಪೂರೇತಿ, ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಹೀನೇನ ಅಗ್ಗಸ್ಸ ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಸಂ. ನಿ. ೨.೨೨) –

ಏವಂ ಅನೇಕೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಕುಸೀತಸ್ಸ ದುಕ್ಖವಿಹಾರೋ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯಸ್ಸ ಚ ಸುಖವಿಹಾರೋ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ. ಇಧಾಪಿ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಸ್ಸ ಅಕತಾಭಿನಿವೇಸಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ವೀರಿಯಬಲೇನ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ತಮೇವ ಸುಖವಿಹಾರಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಏವಂ ಮುನೀ ವೀರಿಯಬಲೂಪಪನ್ನೋ, ಅಕಿಲಾಸು ವಿನ್ದೇ ಹದಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ತೇ ವಾಣಿಜಾ ಅಕಿಲಾಸುನೋ ವಣ್ಣುಪಥೇ ಖಣನ್ತಾ ಉದಕಂ ಲಭಿಂಸು, ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸಾಸನೇ ಅಕಿಲಾಸು ಹುತ್ವಾ ವಾಯಮಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಭಿಕ್ಖು ಇಮಂ ಝಾನಾದಿಭೇದಂ ಹದಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಂ ಲಭತಿ. ಸೋ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಉದಕಮತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ವೀರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಏವರೂಪೇ ಮಗ್ಗಫಲದಾಯಕೇ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನೇ ಕಸ್ಮಾ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಸೀತಿ ಏವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಗ್ಗಫಲೇ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ¶ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೀರಿಯಂ ಅನೋಸ್ಸಜಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಉದಕದಾಯಕೋ ಚೂಳುಪಟ್ಠಾಕೋ ಅಯಂ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ಅವಸೇಸಪರಿಸಾ ಇದಾನಿ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ ಜಾತಾ, ಸತ್ಥವಾಹಜೇಟ್ಠಕೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ.

ಇಧ ಚೇ ನಂ ವಿರಾಧೇಸೀತಿ ಇಮಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೋ ಏಕಂ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯಮೇವ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಞ್ಹಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಆನೀತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತ್ಥಾ ಆಹ – ‘‘ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು, ಏವರೂಪೇ ಮಗ್ಗಫಲದಾಯಕೇ ಸಾಸನೇ ¶ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜನ್ತೋ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾಯ ಕಞ್ಚನಪಾತಿಯಾ ಪರಿಹೀನೋ ಸೇರಿವವಾಣಿಜೋ ವಿಯ ಚಿರಂ ಸೋಚಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ¶ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು, ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಮಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಇತೋ ಪಞ್ಚಮೇ ಕಪ್ಪೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸೇರಿವರಟ್ಠೇ ಕಚ್ಛಪುಟವಾಣಿಜೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ಸೇರಿವನಾಮಕೇನ ಏಕೇನ ಲೋಲಕಚ್ಛಪುಟವಾಣಿಜೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವೋಹಾರತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ನೀಲವಾಹಂ ನಾಮ ನದಿಂ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಅರಿಟ್ಠಪುರಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ನಗರವೀಥಿಯೋ ಭಾಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತವೀಥಿಯಾ ಭಣ್ಡಂ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತೋ ವಿಚರಿ. ಇತರೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತವೀಥಿಂ ಗಣ್ಹಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ನಗರೇ ಏಕಂ ಸೇಟ್ಠಿಕುಲಂ ಪರಿಜಿಣ್ಣಂ ಅಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬೇ ಪುತ್ತಭಾತಿಕಾ ಚ ಧನಞ್ಚ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಅಗಮಂಸು, ಏಕಾ ದಾರಿಕಾ ಅಯ್ಯಿಕಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಅವಸೇಸಾ ಅಹೋಸಿ, ತಾ ದ್ವೇಪಿ ಪರೇಸಂ ಭತಿಂ ಕತ್ವಾ ಜೀವನ್ತಿ. ಗೇಹೇ ಪನ ತಾಸಂ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿನಾ ಪರಿಭುತ್ತಪುಬ್ಬಾ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿ ಭಾಜನನ್ತರೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಅವಲಞ್ಜಿಯಮಾನಾ ಮಲಗ್ಗಹಿತಾ ಅಹೋಸಿ, ತಾ ತಸ್ಸಾ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಭಾವಮ್ಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ. ಸೋ ಲೋಲವಾಣಿಜೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ‘‘ಮಣಿಕೇ ಗಣ್ಹಥ, ಮಣಿಕೇ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವಿಚರನ್ತೋ ತಂ ಘರದ್ವಾರಂ ಪಾಪುಣಿ. ಸಾ ಕುಮಾರಿಕಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಯ್ಯಿಕಂ ಆಹ ‘‘ಅಮ್ಮ ಮಯ್ಹಂ ಏಕಂ ಪಿಳನ್ಧನಂ ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ. ಅಮ್ಮ ಮಯಂ ದುಗ್ಗತಾ, ಕಿಂ ದತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾತಿ. ಅಯಂ ನೋ ಪಾತಿ ಅತ್ಥಿ, ನೋ ಚ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಕಾರಾ, ಇಮಂ ದತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ. ಸಾ ವಾಣಿಜಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಪಾತಿಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಅಯ್ಯ, ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತವ ಭಗಿನಿಯಾ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ದೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ವಾಣಿಜೋ ಪಾತಿಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾವ ‘‘ಸುವಣ್ಣಪಾತಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಪಾತಿಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಸೂಚಿಯಾ ಲೇಖಂ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ¶ ‘‘ಇಮಾಸಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅದತ್ವಾವ ಇಮಂ ಪಾತಿಂ ಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ‘‘ಅಯಂ ಕಿಂ ಅಗ್ಘತಿ, ಅಡ್ಢಮಾಸಕೋಪಿಸ್ಸಾ ಮೂಲಂ ನ ¶ ಹೋತೀ’’ತಿ ಭೂಮಿಯಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಏಕೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತವೀಥಿಂ ಇತರೋ ಪವಿಸಿತುಂ ಲಭತೀತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ವೀಥಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಮಣಿಕೇ ಗಣ್ಹಥ, ಮಣಿಕೇ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವಿಚರನ್ತೋ ತಮೇವ ಘರದ್ವಾರಂ ಪಾಪುಣಿ.

ಪುನ ಸಾ ಕುಮಾರಿಕಾ ತಥೇವ ಅಯ್ಯಿಕಂ ಆಹ. ಅಥ ನಂ ಅಯ್ಯಿಕಾ ‘‘ಅಮ್ಮ, ಪಠಮಂ ಆಗತವಾಣಿಜೋ ಪಾತಿಂ ಭೂಮಿಯಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗತೋ, ಇದಾನಿ ಕಿಂ ದತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಹ. ಅಮ್ಮ, ಸೋ ವಾಣಿಜೋ ಫರುಸವಾಚೋ, ಅಯಂ ಪನ ಪಿಯದಸ್ಸನೋ ಮುದುಸಲ್ಲಾಪೋ, ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ನಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ. ಅಮ್ಮ, ತೇನ ಹಿ ಪಕ್ಕೋಸಾಹೀತಿ. ಸಾ ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ಗೇಹಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ¶ ತಂ ಪಾತಿಂ ಅದಂಸು. ಸೋ ತಸ್ಸಾ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಮ, ಅಯಂ ಪಾತಿ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಅಗ್ಘತಿ, ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಭಣ್ಡಂ ಮಯ್ಹಂ ಹತ್ಥೇ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ. ಅಯ್ಯ, ಪಠಮಂ ಆಗತವಾಣಿಜೋ ‘‘ಅಯಂ ಅಡ್ಢಮಾಸಕಮ್ಪಿ ನ ಅಗ್ಘತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗತೋ, ಅಯಂ ಪನ ತವ ಪುಞ್ಞೇನ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿ ಜಾತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಯಂ ಇಮಂ ತುಯ್ಹಂ ದೇಮ, ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ನೋ ದತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಾಹೀತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಹತ್ಥಗತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಕಹಾಪಣಸತಾನಿ ಪಞ್ಚಸತಗ್ಘನಕಞ್ಚ ಭಣ್ಡಂ ಸಬ್ಬಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಇಮಂ ತುಲಞ್ಚ ಪಸಿಬ್ಬಕಞ್ಚ ಅಟ್ಠ ಚ ಕಹಾಪಣೇ ದೇಥಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಾಮಿ. ಸೋ ಸೀಘಮೇವ ನದೀತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಾವಿಕಸ್ಸ ಅಟ್ಠ ಕಹಾಪಣೇ ದತ್ವಾ ನಾವಂ ಅಭಿರುಹಿ.

ತತೋ ಲೋಲವಾಣಿಜೋಪಿ ಪುನ ತಂ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಆಹರಥ ತಂ ಪಾತಿಂ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸಾ ತಂ ಪರಿಭಾಸಿತ್ವಾ ‘‘ತ್ವಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಅಡ್ಢಮಾಸಗ್ಘನಿಕಮ್ಪಿ ನ ಅಕಾಸಿ, ತುಯ್ಹಂ ಪನ ಸಾಮಿಕಸದಿಸೋ ಏಕೋ ಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾಣಿಜೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ತಂ ಆದಾಯ ಗತೋ’’ತಿ ಆಹ. ತಂ ಸುತ್ವಾವ ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾಯ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಾ ಪರಿಹೀನೋಮ್ಹಿ, ಮಹಾಜಾನಿಕರೋ ವತ ಮೇ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತಬಲವಸೋಕೋ ಸತಿಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ¶ ವಿಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಗತೇ ಕಹಾಪಣೇ ಚೇವ ಭಣ್ಡಿಕಞ್ಚ ಘರದ್ವಾರೇಯೇವ ವಿಕಿರಿತ್ವಾ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಂ ಪಹಾಯ ತುಲಾದಣ್ಡಂ ಮುಗ್ಗರಂ ಕತ್ವಾ ಆದಾಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಅನುಪದಂ ಪಕ್ಕನ್ತೋ ನದೀತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಭೋ, ನಾವಿಕ, ನಾವಂ ನಿವತ್ತೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ‘‘ತಾತ, ಮಾ ನಿವತ್ತಯೀ’’ತಿ ಪಟಿಸೇಧೇಸಿ. ಇತರಸ್ಸಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಬಲವಸೋಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಹದಯಂ ಉಣ್ಹಂ ಅಹೋಸಿ, ಮುಖತೋ ಲೋಹಿತಂ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ, ವಾಪಿಕದ್ದಮೋ ವಿಯ ಹದಯಂ ಫಲಿ. ಸೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಆಘಾತಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪುಣಿ ¶ . ಇದಂ ಪಠಮಂ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಆಘಾತಬನ್ಧನಂ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋವ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಕಥೇಸಿ –

‘‘ಇಧ ¶ ಚೇ ನಂ ವಿರಾಧೇಸಿ, ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಯಾಮತಂ;

ಚಿರಂ ತ್ವಂ ಅನುತಪ್ಪೇಸಿ, ಸೇರಿವಾಯಂವ ವಾಣಿಜೋ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಇಧ ಚೇ ನಂ ವಿರಾಧೇಸಿ, ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಯಾಮತನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಏತಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಯಾಮತಾಸಙ್ಖಾತಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ವಿರಾಧೇಸಿ. ಯದಿ ವಿರಾಧೇಸಿ, ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜನ್ತೋ ನಾಧಿಗಚ್ಛಸಿ ನ ಪಟಿಲಭಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ಚಿರಂ ತ್ವಂ ಅನುತಪ್ಪೇಸೀತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತ್ವಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸೋಚನ್ತೋ ಪರಿದೇವನ್ತೋ ಅನುತಪೇಸ್ಸಸಿ, ಅಥ ವಾ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯತಾಯ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿರಾಧಿತತ್ತಾ ದೀಘರತ್ತಂ ನಿರಯಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಿ ದುಕ್ಖಾನಿ ಅನುಭವನ್ತೋ ಅನುತಪ್ಪಿಸ್ಸಸಿ ಕಿಲಮಿಸ್ಸಸೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ. ಕಥಂ? ಸೇರಿವಾಯಂವ ವಾಣಿಜೋತಿ ‘‘ಸೇರಿವಾ’’ತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಅಯಂ ವಾಣಿಜೋ ಯಥಾ. ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ಪುಬ್ಬೇ ಸೇರಿವನಾಮಕೋ ವಾಣಿಜೋ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಗಹಣತ್ಥಾಯ ವೀರಿಯಂ ಅಕತ್ವಾ ತತೋ ಪರಿಹೀನೋ ಅನುತಪ್ಪಿ, ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಪಟಿಯತ್ತಸುವಣ್ಣಪಾತಿಸದಿಸಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯತಾಯ ಅನಧಿಗಚ್ಛನ್ತೋ ತತೋ ಪರಿಹೀನೋ ದೀಘರತ್ತಂ ಅನುತಪ್ಪಿಸ್ಸಸಿ. ಸಚೇ ಪನ ವೀರಿಯಂ ನ ಓಸ್ಸಜಿಸ್ಸಸಿ, ಪಣ್ಡಿತವಾಣಿಜೋ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ವಿಯ ಮಮ ಸಾಸನೇ ನವವಿಧಮ್ಪಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸಸೀತಿ.

ಏವಮಸ್ಸ ¶ ಸತ್ಥಾ ಅರಹತ್ತೇನ ಕೂಟಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಗ್ಗಫಲೇ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಬಾಲವಾಣಿಜೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಪಣ್ಡಿತವಾಣಿಜೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ.

ಅಪ್ಪಕೇನಪಿ ¶ ¶ ಮೇಧಾವೀತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಕಮ್ಬವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ.

ತತ್ಥ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ತಾವ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಕಥೇತಬ್ಬಾ. ರಾಜಗಹೇ ಕಿರ ಧನಸೇಟ್ಠಿಕುಲಸ್ಸ ಧೀತಾ ಅತ್ತನೋ ದಾಸೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞೇಪಿ ಮೇ ಇಮಂ ಕಮ್ಮಂ ಜಾನೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಭೀತಾ ಏವಮಾಹ ‘‘ಅಮ್ಹೇಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಸಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಸಚೇ ಮೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಇಮಂ ದೋಸಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವಿದೇಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಹತ್ಥಸಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ‘‘ಯತ್ಥ ವಾ ತತ್ಥ ವಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಜಾನನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಉಭೋಪಿ ಅಗಮಂಸು.

ತೇಸಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಸನ್ತಾನಂ ಸಂವಾಸಮನ್ವಾಯ ತಸ್ಸಾ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಗಬ್ಭೋ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಸಾ ಗಬ್ಭಪರಿಪಾಕಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಾಮಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಗಬ್ಭೋ ಮೇ ಪರಿಪಾಕಂ ಗತೋ, ಞಾತಿಬನ್ಧುವಿರಹಿತೇ ಠಾನೇ ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದುಕ್ಖಮೇವ, ಕುಲಗೇಹಮೇವ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಸಚಾಹಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಜೀವಿತಂ ಮೇ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಗಚ್ಛಾಮ, ಸ್ವೇ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ದಿವಸೇ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇಸಿ. ಸಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಬಾಲೋ ಅತ್ತನೋ ದೋಸಮಹನ್ತತಾಯ ಗನ್ತುಂ ನ ಉಸ್ಸಹತಿ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ನಾಮ ಏಕನ್ತಹಿತಾ, ಅಯಂ ಗಚ್ಛತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ಮಯಾ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ಸಾ ತಸ್ಮಿಂ ಗೇಹಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಗೇಹಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕುಲಘರಂ ಗತಭಾವಂ ಅನನ್ತರಗೇಹವಾಸೀನಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ.

ಅಥ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಘರಂ ಆಗತೋ ತಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಪಟಿವಿಸ್ಸಕೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಕುಲಘರಂ ಗತಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ವೇಗೇನ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ತತ್ಥೇವ ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಂ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ‘‘ಕಿಂ ಇದಂ ಭದ್ದೇ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಸಾಮಿ, ಏಕೋ ಪುತ್ತೋ ಜಾತೋ’’ತಿ. ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಮಯಂ ಕುಲಘರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮ, ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅನ್ತರಾವ ನಿಪ್ಫನ್ನಂ, ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ನಿವತ್ತಾಮಾ’’ತಿ ದ್ವೇಪಿ ಏಕಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿವತ್ತಿಂಸು. ತಸ್ಸ ಚ ದಾರಕಸ್ಸ ಪನ್ಥೇ ಜಾತತ್ತಾ ‘‘ಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು ¶ . ತಸ್ಸಾ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಅಪರೋಪಿ ಗಬ್ಭೋ ಪತಿಟ್ಠಹಿ. ಸಬ್ಬಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಂ. ತಸ್ಸಾಪಿ ದಾರಕಸ್ಸ ಪನ್ಥೇ ಜಾತತ್ತಾ ಪಠಮಜಾತಸ್ಸ ‘‘ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ¶ ಕತ್ವಾ ಇತರಸ್ಸ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ತೇ ದ್ವೇಪಿ ದಾರಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಆಗತಾ.

ತೇಸಂ ¶ ತತ್ಥ ವಸನ್ತಾನಂ ಅಯಂ ಮಹಾಪನ್ಥಕದಾರಕೋ ಅಞ್ಞೇ ದಾರಕೇ ‘‘ಚೂಳಪಿತಾ ಮಹಾಪಿತಾ’’ತಿ, ‘‘ಅಯ್ಯಕೋ ಅಯ್ಯಿಕಾ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತೇ ಸುತ್ವಾ ಮಾತರಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಅಮ್ಮ, ಅಞ್ಞೇ ದಾರಕಾ ‘ಚೂಳಪಿತಾ ಮಹಾಪಿತಾ’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ, ‘ಅಯ್ಯಕೋ ಅಯ್ಯಿಕಾ’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ. ‘‘ಆಮ, ತಾತ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಏತ್ಥ ಞಾತಕಾ ನತ್ಥಿ, ರಾಜಗಹನಗರೇ ಪನ ವೋ ಧನಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಅಯ್ಯಕೋ, ತತ್ಥ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬಹೂ ಞಾತಕಾ’’ತಿ. ‘‘ಕಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ನ ಗಚ್ಛಥ, ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ? ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಅಗಮನಕಾರಣಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಅಕಥೇತ್ವಾ ಪುತ್ತೇಸು ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಥೇನ್ತೇಸು ಸಾಮಿಕಂ ಆಹ – ‘‘ಇಮೇ ದಾರಕಾ ಮಂ ಅತಿವಿಯ ಕಿಲಮೇನ್ತಿ, ಕಿಂ ನೋ ಮಾತಾಪಿತರೋ ದಿಸ್ವಾ ಮಂಸಂ ಖಾದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏಹಿ ದಾರಕಾನಂ ಅಯ್ಯಕಕುಲಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ‘‘ಅಹಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಭವಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ತಂ ಪನ ತತ್ಥ ನಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಸಾಧು, ಅಯ್ಯ, ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ದಾರಕಾನಂ ಅಯ್ಯಕಕುಲಮೇವ ದಟ್ಠುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ದ್ವೇಪಿ ಜನಾ ದಾರಕೇ ಆದಾಯ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ರಾಜಗಹಂ ಪತ್ವಾ ನಗರದ್ವಾರೇ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಸಾಲಾಯ ನಿವಾಸಂ ಕತ್ವಾ ದಾರಕಮಾತಾ ದ್ವೇ ದಾರಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗತಭಾವಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಆರೋಚಾಪೇಸಿ.

ತೇ ತಂ ಸಾಸನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸಂಸಾರೇ ವಿಚರನ್ತಾನಂ ನ ಪುತ್ತೋ ನ ಧೀತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮಹಾಪರಾಧಿಕಾ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಚಕ್ಖುಪಥೇ ಠಾತುಂ, ಏತ್ತಕಂ ಪನ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದ್ವೇಪಿ ಜನಾ ಫಾಸುಕಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಜೀವನ್ತು, ದಾರಕೇ ಪನ ಇಧ ಪೇಸೇನ್ತೂ’’ತಿ. ಸೇಟ್ಠಿಧೀತಾ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಪೇಸಿತಂ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಾರಕೇ ಆಗತದೂತಾನಂಯೇವ ಹತ್ಥೇ ದತ್ವಾ ಪೇಸೇಸಿ, ದಾರಕಾ ಅಯ್ಯಕಕುಲೇ ವಡ್ಢನ್ತಿ. ತೇಸು ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಅತಿದಹರೋ, ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಪನ ಅಯ್ಯಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸೋತುಂ ಗಚ್ಛತಿ. ತಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಂ ಸತ್ಥು ಸಮ್ಮುಖಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ. ಸೋ ಅಯ್ಯಕಂ ಆಹ ‘‘ಸಚೇ ತುಮ್ಹೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಥ, ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ವದೇಸಿ, ತಾತ, ಮಯ್ಹಂ ಸಕಲಲೋಕಸ್ಸಪಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾತೋ ತವೇವ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಭದ್ದಿಕಾ, ಸಚೇ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ಪಬ್ಬಜ ತಾತಾ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗತೋ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಕಿಂ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ದಾರಕೋ ತೇ ಲದ್ಧೋ’’ತಿ. ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ ಅಯಂ ದಾರಕೋ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ತಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ¶ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಾಮೀತಿ ವದತೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸತ್ಥಾ ಅಞ್ಞತರಂ ¶ ಪಿಣ್ಡಚಾರಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ‘‘ಇಮಂ ದಾರಕಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಹೀ’’ತಿ ಆಣಾಪೇಸಿ. ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ತಚಪಞ್ಚಕಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ. ಸೋ ಬಹುಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣವಸ್ಸೋ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಲಭಿ. ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ.

ಸೋ ಝಾನಸುಖೇನ, ಮಗ್ಗಸುಖೇನ, ಫಲಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ ಇಮಂ ಸುಖಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ದಾತು’’ನ್ತಿ. ತತೋ ಅಯ್ಯಕಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ಸಚೇ ತುಮ್ಹೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಥ, ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ‘‘ಪಬ್ಬಾಜೇಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ಥೇರೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕದಾರಕಂ ¶ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ದಸಸು ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಚೂಳಪನ್ಥಕಸಾಮಣೇರೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾವ ದನ್ಧೋ ಅಹೋಸಿ.

‘‘ಪದುಮಂ ಯಥಾ ಕೋಕನದಂ ಸುಗನ್ಧಂ, ಪಾತೋ ಸಿಯಾ ಫುಲ್ಲಮವೀತಗನ್ಧಂ;

ಅಙ್ಗೀರಸಂ ಪಸ್ಸ ವಿರೋಚಮಾನಂ, ತಪನ್ತಮಾದಿಚ್ಚಮಿವನ್ತಲಿಕ್ಖೇ’’ತಿ. (ಸಂ. ನಿ. ೧.೧೨೩; ಅ. ನಿ. ೫.೧೯೫) –

ಇಮಂ ಏಕಗಾಥಂ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ. ಸೋ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞವಾ ಹುತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ದನ್ಧಭಿಕ್ಖುನೋ ಉದ್ದೇಸಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಪರಿಹಾಸಕೇಳಿಂ ಅಕಾಸಿ. ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತೇನ ಪರಿಹಾಸೇನ ಲಜ್ಜಿತೋ ನೇವ ಉದ್ದೇಸಂ ಗಣ್ಹಿ, ನ ಸಜ್ಝಾಯಮಕಾಸಿ. ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಅಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾವ ದನ್ಧೋ ಜಾತೋ, ಗಹಿತಗಹಿತಂ ಪದಂ ಉಪರೂಪರಿ ಪದಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ನಸ್ಸತಿ. ತಸ್ಸ ಇಮಮೇವ ಗಾಥಂ ಗಹೇತುಂ ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ.

ಅಥ ನಂ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಆಹ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕ, ತ್ವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಅಭಬ್ಬೋ, ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಗಾಥಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಕಿಚ್ಚಂ ಪನ ತ್ವಂ ಕಥಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇಸ್ಸಸಿ, ನಿಕ್ಖಮ ಇತೋ’’ತಿ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿ. ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಸಿನೇಹೇನ ಗಿಹಿಭಾವಂ ನ ಪತ್ಥೇತಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಕಾಲೇ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಭತ್ತುದ್ದೇಸಕೋ ಹೋತಿ. ಜೀವಕೋ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚೋ ಬಹುಂ ಗನ್ಧಮಾಲಂ ಆದಾಯ ಅತ್ತನೋ ಅಮ್ಬವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ದಸಬಲಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಮಹಾಪನ್ಥಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿತ್ತಕಾ ¶ , ಭನ್ತೇ, ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನೀ’’ತಿ. ‘‘ಸ್ವೇ, ಭನ್ತೇ, ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಆದಾಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಿವೇಸನೇ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ. ‘‘ಉಪಾಸಕ, ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖು ದನ್ಧೋ ಅವಿರುಳ್ಹಿಧಮ್ಮೋ, ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಾನಂ ನಿಮನ್ತನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ¶ ಥೇರೋ ಆಹ. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಥೇರೋ ಏತ್ತಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿಮನ್ತನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ಮಂ ಬಾಹಿರಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ, ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಭಾತಿಕಸ್ಸ ಮಯಿ ಚಿತ್ತಂ ಭಿನ್ನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಿಂ ಇದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ ಸಾಸನೇನ, ಗಿಹೀ ಹುತ್ವಾ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಜೀವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ.

ಸೋ ಪುನದಿವಸೇ ಪಾತೋವ ‘‘ಗಿಹೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಾಯಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇಯೇವ ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಕಾರಣಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಠಮತರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಗಮನಮಗ್ಗೇ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಘರಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿ. ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಕಹಂ ಪನ, ತ್ವಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕ, ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ಗಚ್ಛಸೀ’’ತಿ ಆಹ. ಭಾತಾ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕಡ್ಢತಿ ¶ , ತೇನಾಹಂ ವಿಬ್ಭಮಿತುಂ ಗಚ್ಛಾಮೀತಿ. ಚೂಳಪನ್ಥಕ, ತವ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ನಾಮ ಮಮ ಸನ್ತಕಾ, ಭಾತರಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿತೋ ಕಸ್ಮಾ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ನಾಗಞ್ಛಿ? ಏಹಿ ಕಿಂ ತೇ ಗಿಹಿಭಾವೇನ, ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕಂ ಆದಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪ್ಪಮುಖೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕ, ತ್ವಂ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ಹುತ್ವಾ ಇಮಂ ಪಿಲೋತಿಕಂ ‘ರಜೋಹರಣಂ ರಜೋಹರಣ’ನ್ತಿ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತೋ ಇಧೇವ ಹೋಹೀ’’ತಿ ಇದ್ಧಿಯಾ ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಪಿಲೋತಿಕಾಖಣ್ಡಂ ದತ್ವಾ ಕಾಲೇ ಆರೋಚಿತೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಜೀವಕಸ್ಸ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ.

ಚೂಳಪನ್ಥಕೋಪಿ ಸೂರಿಯಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಂ ಪಿಲೋತಿಕಾಖಣ್ಡಂ ‘‘ರಜೋಹರಣಂ ರಜೋಹರಣ’’ನ್ತಿ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಪಿಲೋತಿಕಾಖಣ್ಡಂ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಅಹೋಸಿ. ತತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇದಂ ಪಿಲೋತಿಕಾಖಣ್ಡಂ ಅತಿವಿಯ ಪರಿಸುದ್ಧಂ, ಇಮಂ ಪನ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುರಿಮಪಕತಿಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಏವಂ ಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಜಾತಂ, ಅನಿಚ್ಚಾ ವತ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಖಯವಯಂ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರುಳ್ಹ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕ, ತ್ವಂ ಏತಂ ಪಿಲೋತಿಕಾಖಣ್ಡಮೇವ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ರಜೋರಞ್ಜಿತಂ ಜಾತನ್ತಿ ಮಾ ಸಞ್ಞಂ ಕರಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಪನ ತೇ ರಾಗರಜಾದಯೋ ಅತ್ಥಿ, ತೇ ಹರಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಓಭಾಸಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪುರತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ವಿಯ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನರೂಪೋ ಹುತ್ವಾ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ರಾಗೋ ¶ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ, ರಾಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ರಜೋತಿ;

ಏತಂ ರಜಂ ವಿಪ್ಪಜಹಿತ್ವ ಭಿಕ್ಖವೋ, ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ.

‘‘ದೋಸೋ ¶ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ, ದೋಸಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ರಜೋತಿ;

ಏತಂ ರಜಂ ವಿಪ್ಪಜಹಿತ್ವ ಭಿಕ್ಖವೋ, ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ.

‘‘ಮೋಹೋ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ, ಮೋಹಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ರಜೋತಿ;

ಏತಂ ರಜಂ ವಿಪ್ಪಜಹಿತ್ವ ಭಿಕ್ಖವೋ, ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ’’ತಿ. (ಮಹಾನಿ. ೨೦೯; ಚೂಳನಿ. ಉದಯಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೭೪);

ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ, ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿಯೇವಸ್ಸ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ಆಗಮಂಸು. ಸೋ ಕಿರ ಪುಬ್ಬೇ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ನಗರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಲಾಟತೋ ಸೇದೇ ಮುಚ್ಚನ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಸಾಟಕೇನ ನಲಾಟನ್ತಂ ಪುಞ್ಛಿ, ಸಾಟಕೋ ಕಿಲಿಟ್ಠೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ‘‘ಇಮಂ ಸರೀರಂ ¶ ನಿಸ್ಸಾಯ ಏವರೂಪೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಸಾಟಕೋ ಪಕತಿಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಕಿಲಿಟ್ಠೋ ಜಾತೋ, ಅನಿಚ್ಚಾ ವತ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭಿ. ತೇನ ಕಾರಣೇನಸ್ಸ ರಜೋಹರಣಮೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಜಾತೋ.

ಜೀವಕೋಪಿ ಖೋ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣೋದಕಂ ಉಪನಾಮೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನನು, ಜೀವಕ, ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಹತ್ಥೇನ ಪತ್ತಂ ಪಿದಹಿ. ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ‘‘ಭನ್ತೇ, ವಿಹಾರೇ ನತ್ಥಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಆಹ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಜೀವಕಾ’’ತಿ ಆಹ. ಜೀವಕೋ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಣೇ, ಗಚ್ಛ, ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ವಾ ನತ್ಥಿಭಾವಂ ವಾ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ ಪುರಿಸಂ ಪೇಸೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಭಾತಿಕೋ ‘ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ನತ್ಥೀ’ತಿ ಭಣತಿ, ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಿಭಾವಮಸ್ಸ ಪಕಾಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಕಲಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂಯೇವ ಪೂರೇಸಿ. ಏಕಚ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚೇ ರಜನಕಮ್ಮಂ, ಏಕಚ್ಚೇ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಸದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಂ ಮಾಪೇಸಿ. ಸೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಹಾರೇ ಬಹೂ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯ್ಯ ¶ , ಸಕಲಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ಜೀವಕಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ. ಥೇರೋಪಿ ಖೋ ತತ್ಥೇವ –

‘‘ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಮತ್ತಾನಂ, ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾನ ಪನ್ಥಕೋ;

ನಿಸೀದಮ್ಬವನೇ ರಮ್ಮೇ, ಯಾವ ಕಾಲಪ್ಪವೇದನಾ’’ತಿ. (ಥೇರಗಾ. ೫೬೩);

ಅಥ ಸತ್ಥಾ ತಂ ಪುರಿಸಂ ಆಹ – ‘‘ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘ಸತ್ಥಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕಂ ನಾಮ ಪಕ್ಕೋಸತೀ’ತಿ ವದೇಹೀ’’ತಿ. ತೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ತಥಾವುತ್ತೇ ‘‘ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ, ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ಮುಖಸಹಸ್ಸಂ ಉಟ್ಠಹಿ. ಪುರಿಸೋ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕಿರ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಚೂಳಪನ್ಥಕಾಯೇವ ನಾಮಾ’’ತಿ ಆಹ. ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯೋ ಪಠಮಂ ‘‘ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ವದತಿ, ತಂ ¶ ಹತ್ಥೇ ಗಣ್ಹ, ಅವಸೇಸಾ ಅನ್ತರಧಾಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ. ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ, ತಾವದೇವ ಸಹಸ್ಸಮತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನ್ತರಧಾಯಿಂಸು. ಥೇರೋ ತೇನ ಪುರಿಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಜೀವಕಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಜೀವಕ, ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹ, ಅಯಂ ತೇ ಅನುಮೋದನಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ಜೀವಕೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ. ಥೇರೋ ಸೀಹನಾದಂ ನದನ್ತೋ ತರುಣಸೀಹೋ ವಿಯ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ಸಂಖೋಭೇತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ವತ್ತೇ ದಸ್ಸಿತೇ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪ್ಪಮುಖೇ ಠತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸುಗತೋವಾದಂ ದತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸುರಭಿಗನ್ಧವಾಸಿತಂ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಉಪಗತೋ. ಅಥ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಮೋಸರಿತ್ವಾ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಸಾಣಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತಾ ¶ ವಿಯ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಗುಣಕಥಂ ಆರಭಿಂಸು ‘‘ಆವುಸೋ, ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ‘ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಏಕಗಾಥಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ದನ್ಧೋ ಅಯ’ನ್ತಿ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಅನುತ್ತರಧಮ್ಮರಾಜತಾಯ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವಸ್ಸ ಅನ್ತರಭತ್ತೇ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅದಾಸಿ, ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿಯೇವ ಆಗತಾನಿ, ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಬಲಂ ನಾಮ ಮಹನ್ತ’’ನ್ತಿ.

ಅಥ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಇಮಂ ಕಥಾಪವತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಬುದ್ಧಸೇಯ್ಯಾಯ ಉಟ್ಠಾಯ ಸುರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ವಿಜ್ಜುಲತಂ ವಿಯ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ¶ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಸದಿಸಂ ಸುಗತಮಹಾಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಸುರಭಿಗನ್ಧಕುಟಿತೋ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಮತ್ತವಾರಣೋ ವಿಯ ಸೀಹವಿಕ್ಕನ್ತವಿಲಾಸೇನ ವಿಜಮ್ಭಮಾನೋ ಸೀಹೋ ವಿಯ ಅನನ್ತಾಯ ಬುದ್ಧಲೀಲಾಯ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಮಣ್ಡಪಮಜ್ಝೇ ಸುಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನಂ ಅಭಿರುಯ್ಹ ಛಬ್ಬಣ್ಣಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಅಣ್ಣವಕುಚ್ಛಿಂ ಓಭಾಸಯಮಾನೋ ಯುಗನ್ಧರಮತ್ಥಕೇ ಬಾಲಸೂರಿಯೋ ವಿಯ ಆಸನಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಿ. ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪನ ಆಗತಮತ್ತೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಕಥಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ಮುದುಕೇನ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಸಾ ಅತಿವಿಯ ಸೋಭತಿ, ಏಕಸ್ಸಪಿ ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಾ ಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಾ ಉಕ್ಕಾಸಿತಸದ್ದೋ ವಾ ಖಿಪಿತಸದ್ದೋ ವಾ ನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಬುದ್ಧಗಾರವೇನ ಸಗಾರವಾ ಬುದ್ಧತೇಜೇನ ತಜ್ಜಿತಾ ಮಯಿ ಆಯುಕಪ್ಪಮ್ಪಿ ಅಕಥೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ಪಠಮಂ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ನ ಕಥೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಥಾಸಮುಟ್ಠಾಪನವತ್ತಂ ನಾಮ ಮಯಾವ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ, ಅಹಮೇವ ಪಠಮಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಧುರೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸರೇನ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ, ಕಾ ಚ ಪನ ವೋ ಅನ್ತರಾಕಥಾ ವಿಪ್ಪಕತಾ’’ತಿ ಆಹ. ಭನ್ತೇ, ನ ಮಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಅಞ್ಞಂ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಂ ಕಥೇಮ, ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಪನ ಗುಣೇ ವಣ್ಣಯಮಾನಾ ನಿಸಿನ್ನಾಮ್ಹ ‘‘ಆವುಸೋ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ‘ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಏಕಂ ಗಾಥಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ದನ್ಧೋ ಅಯ’ನ್ತಿ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪನ ಅನುತ್ತರಧಮ್ಮರಾಜತಾಯ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವಸ್ಸ ಅನ್ತರಭತ್ತೇ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅದಾಸಿ, ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಬಲಂ ನಾಮ ಮಹನ್ತ’’ನ್ತಿ. ಸತ್ಥಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇದಾನಿ ತಾವ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಮಹನ್ತತಂ ಪತ್ತೋ, ಪುಬ್ಬೇ ಪನ ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಭೋಗೇಸುಪಿ ಭೋಗಮಹನ್ತತಂ ಪಾಪುಣೀ’’ತಿ ಆಹ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು. ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸೇಟ್ಠಿಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ¶ ಸೇಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ ಸಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಜಾನಾತಿ. ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ರಾಜುಪಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಮತಮೂಸಿಕಂ ದಿಸ್ವಾ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ನಕ್ಖತ್ತಂ ¶ ಸಮಾನೇತ್ವಾ ಇದಮಾಹ ‘‘ಸಕ್ಕಾ ಚಕ್ಖುಮತಾ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ಇಮಂ ಉನ್ದೂರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುತ್ತದಾರಭರಣಞ್ಚ ಕಾತುಂ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಚ ಪಯೋಜೇತು’’ನ್ತಿ? ಅಞ್ಞತರೋ ದುಗ್ಗತಕುಲಪುತ್ತೋ ತಂ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಾಯಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಕಥೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಂ ಮೂಸಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಆಪಣೇ ಬಿಳಾಲಸ್ಸತ್ಥಾಯ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಕಾಕಣಿಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಾಯ ಕಾಕಣಿಕಾಯ ಫಾಣಿತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕೇನ ಘಟೇನ ಪಾನೀಯಂ ಗಣ್ಹಿ. ಸೋ ಅರಞ್ಞತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ ಮಾಲಾಕಾರೇ ದಿಸ್ವಾ ಥೋಕಂ ಥೋಕಂ ಫಾಣಿತಖಣ್ಡಂ ದತ್ವಾ ಉಳುಙ್ಕೇನ ಪಾನೀಯಂ ಅದಾಸಿ, ತೇ ಚಸ್ಸ ಏಕೇಕಂ ಪುಪ್ಫಮುಟ್ಠಿಂ ಅದಂಸು. ಸೋ ತೇನ ಪುಪ್ಫಮೂಲೇನ ಪುನದಿವಸೇಪಿ ಫಾಣಿತಞ್ಚ ಪಾನೀಯಘಟಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಾರಾಮಮೇವ ಗತೋ. ತಸ್ಸ ತಂ ದಿವಸಂ ಮಾಲಾಕಾರಾ ಅಡ್ಢೋಚಿತಕೇ ಪುಪ್ಫಗಚ್ಛೇ ದತ್ವಾ ಅಗಮಂಸು. ಸೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಅಟ್ಠ ಕಹಾಪಣೇ ಲಭಿ.

ಪುನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವಾತವುಟ್ಠಿದಿವಸೇ ರಾಜುಯ್ಯಾನೇ ಬಹೂ ಸುಕ್ಖದಣ್ಡಕಾ ಚ ಸಾಖಾ ಚ ಪಲಾಸಞ್ಚ ವಾತೇನ ಪಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಉಯ್ಯಾನಪಾಲೋ ಛಡ್ಡೇತುಂ ಉಪಾಯಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ ¶ . ಸೋ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಇಮಾನಿ ದಾರುಪಣ್ಣಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ದಸ್ಸಸಿ, ಅಹಂ ತೇ ಇಮಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ನೀಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲಂ ಆಹ, ಸೋ ‘‘ಗಣ್ಹ ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ. ಚೂಳನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ದಾರಕಾನಂ ಕೀಳನಮಣ್ಡಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಫಾಣಿತಂ ದತ್ವಾ ಮುಹುತ್ತೇನ ಸಬ್ಬಾನಿ ದಾರುಪಣ್ಣಾನಿ ನೀಹರಾಪೇತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನದ್ವಾರೇ ರಾಸಿಂ ಕಾರೇಸಿ. ತದಾ ರಾಜಕುಮ್ಭಕಾರೋ ರಾಜಕುಲೇ ಭಾಜನಾನಂ ಪಚನತ್ಥಾಯ ದಾರೂನಿ ಪರಿಯೇಸಮಾನೋ ಉಯ್ಯಾನದ್ವಾರೇ ತಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿ. ತಂ ದಿವಸಂ ಚೂಳನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ದಾರುವಿಕ್ಕಯೇನ ಸೋಳಸ ಕಹಾಪಣೇ ಚಾಟಿಆದೀನಿ ಚ ಪಞ್ಚ ಭಾಜನಾನಿ ಲಭಿ.

ಸೋ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಕಹಾಪಣೇಸು ಜಾತೇಸು ‘‘ಅತ್ಥಿ ಅಯಂ ಉಪಾಯೋ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ನಗರದ್ವಾರತೋ ಅವಿದೂರೇ ಠಾನೇ ಏಕಂ ಪಾನೀಯಚಾಟಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸತೇ ತಿಣಹಾರಕೇ ಪಾನೀಯೇನ ಉಪಟ್ಠಹಿ. ತೇ ಆಹಂಸು ‘‘ಸಮ್ಮ, ತ್ವಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬಹೂಪಕಾರೋ, ಕಿಂ ತೇ ಕರೋಮಾ’’ತಿ? ಸೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕಿಚ್ಚೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಕರಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಚರನ್ತೋ ಥಲಪಥಕಮ್ಮಿಕೇನ ಚ ಜಲಪಥಕಮ್ಮಿಕೇನ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವಂ ಅಕಾಸಿ. ತಸ್ಸ ಥಲಪಥಕಮ್ಮಿಕೋ ‘‘ಸ್ವೇ ಇಮಂ ನಗರಂ ಅಸ್ಸವಾಣಿಜಕೋ ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಸತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ. ಸೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ತಿಣಹಾರಕೇ ಆಹ ‘‘ಅಜ್ಜ ಮಯ್ಹಂ ಏಕೇಕಂ ತಿಣಕಲಾಪಂ ದೇಥ, ಮಯಾ ಚ ತಿಣೇ ಅವಿಕ್ಕಿಣಿತೇ ಅತ್ತನೋ ತಿಣಂ ಮಾ ವಿಕ್ಕಿಣಥಾ’’ತಿ. ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ¶ ಪಞ್ಚ ತಿಣಕಲಾಪಸತಾನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ¶ ಘರೇ ಪಾಪಯಿಂಸು. ಅಸ್ಸವಾಣಿಜೋ ಸಕಲನಗರೇ ಅಸ್ಸಾನಂ ಗೋಚರಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ತಂ ತಿಣಂ ಗಣ್ಹಿ.

ತತೋ ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನಸ್ಸ ಜಲಪಥಕಮ್ಮಿಕೋ ಸಹಾಯಕೋ ಆರೋಚೇಸಿ ‘‘ಪಟ್ಟನಮ್ಹಿ ಮಹಾನಾವಾ ಆಗತಾ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಅಯಂ ಉಪಾಯೋ’’ತಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಹಾಪಣೇಹಿ ಸಬ್ಬಪರಿವಾರಸಮ್ಪನ್ನಂ ತಾವಕಾಲಿಕಂ ರಥಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಯಸೇನ ನಾವಾಪಟ್ಟನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಂ ಅಙ್ಗುಲಿಮುದ್ದಿಕಂ ನಾವಿಕಸ್ಸ ಸಚ್ಚಕಾರಂ ದತ್ವಾ ಅವಿದೂರೇ ಠಾನೇ ಸಾಣಿಯಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪುರಿಸೇ ಆಣಾಪೇಸಿ ‘‘ಬಾಹಿರತೋ ವಾಣಿಜೇಸು ಆಗತೇಸು ತತಿಯೇನ ಪಟಿಹಾರೇನ ಮಂ ಆರೋಚೇಥಾ’’ತಿ ¶ . ‘‘ನಾವಾ ಆಗತಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಬಾರಾಣಸಿತೋ ಸತಮತ್ತಾ ವಾಣಿಜಾ ‘‘ಭಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಾಮಾ’’ತಿ ಆಗಮಿಂಸು. ಭಣ್ಡಂ ತುಮ್ಹೇ ನ ಲಭಿಸ್ಸಥ, ಅಸುಕಟ್ಠಾನೇ ನಾಮ ಮಹಾವಾಣಿಜೇನ ಸಚ್ಚಕಾರೋ ದಿನ್ನೋತಿ. ತೇ ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಾ. ಪಾದಮೂಲಿಕಪುರಿಸಾ ಪುರಿಮಸಞ್ಞಾವಸೇನ ತತಿಯೇನ ಪಟಿಹಾರೇನ ತೇಸಂ ಆಗತಭಾವಂ ಆರೋಚೇಸುಂ. ತೇ ಸತಮತ್ತಾ ವಾಣಿಜಾ ಏಕೇಕಂ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಾವಾಯ ಪತ್ತಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ಪುನ ಏಕೇಕಂ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ಪತ್ತಿಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಭಣ್ಡಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಮಕಂಸು.

ಚೂಳನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ದ್ವೇ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕತಞ್ಞುನಾ ಮೇ ಭವಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಏಕಂ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಸಮೀಪಂ ಗತೋ. ಅಥ ನಂ ಸೇಟ್ಠಿ ‘‘ಕಿಂ ತೇ, ತಾತ, ಕತ್ವಾ ಇದಂ ಧನಂ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಸೋ ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಕಥಿತಉಪಾಯೇ ಠತ್ವಾ ಚತುಮಾಸಮ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಮತಮೂಸಿಕಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ವತ್ಥುಂ ಕಥೇಸಿ. ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಏವರೂಪಂ ದಾರಕಂ ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವಯಪ್ಪತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ಧೀತರಂ ದತ್ವಾ ಸಕಲಕುಟುಮ್ಬಸ್ಸ ಸಾಮಿಕಂ ಅಕಾಸಿ. ಸೋ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಅಚ್ಚಯೇನ ತಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ಸೇಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ ಲಭಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋಪಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋವ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಕಥೇಸಿ –

‘‘ಅಪ್ಪಕೇನಪಿ ಮೇಧಾವೀ, ಪಾಭತೇನ ವಿಚಕ್ಖಣೋ;

ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಅಣುಂ ಅಗ್ಗಿಂವ ಸನ್ಧಮ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಅಪ್ಪಕೇನಪೀತಿ ಥೋಕೇನಪಿ ಪರಿತ್ತಕೇನಪಿ. ಮೇಧಾವೀತಿ ಪಞ್ಞವಾ. ಪಾಭತೇನಾತಿ ಭಣ್ಡಮೂಲೇನ. ವಿಚಕ್ಖಣೋತಿ ವೋಹಾರಕುಸಲೋ. ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ ಧನಞ್ಚ ಯಸಞ್ಚ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅತ್ತಾನಂ ಸಣ್ಠಾಪೇತಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ. ಯಥಾ ಕಿಂ? ಅಣುಂ ಅಗ್ಗಿಂವ ಸನ್ಧಮಂ, ಯಥಾ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸೋ ¶ ಪರಿತ್ತಂ ಅಗ್ಗಿಂ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಗೋಮಯಚುಣ್ಣಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮುಖವಾತೇನ ಧಮನ್ತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ ವಡ್ಢೇತಿ ಮಹನ್ತಂ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಕರೋತಿ, ಏವಮೇವ ಪಣ್ಡಿತೋ ಥೋಕಮ್ಪಿ ಪಾಭತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ನಾನಾಉಪಾಯೇಹಿ ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ಧನಞ್ಚ ಯಸಞ್ಚ ವಡ್ಢೇತಿ ¶ , ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ತತ್ಥ ಅತ್ತಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ತಾಯ ಏವ ವಾ ಪನ ಧನಯಸಮಹನ್ತತಾಯ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ ಪಾಕಟಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಇತಿ ಭಗವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇದಾನಿ ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಮಹನ್ತತಂ ಪತ್ತೋ, ಪುಬ್ಬೇ ಪನ ಭೋಗೇಸುಪಿ ಭೋಗಮಹನ್ತತಂ ಪಾಪುಣೀ’’ತಿ ಏವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ತದಾ ಚೂಳನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಚೂಳಕಸೇಟ್ಠಿ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ.

ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿಜಾತಕವಣ್ಣನಾ ಚತುತ್ಥಾ.

ಕಿಮಗ್ಘತಿ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಲಾಲುದಾಯಿತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಆಯಸ್ಮಾ ದಬ್ಬೋ ಮಲ್ಲಪುತ್ತೋ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಭತ್ತುದ್ದೇಸಕೋ ಹೋತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಪಾತೋವ ಸಲಾಕಭತ್ತಾನಿ ಉದ್ದಿಸಮಾನೇ ಲಾಲುದಾಯಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಕದಾಚಿ ವರಭತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಕದಾಚಿ ಲಾಮಕಭತ್ತಂ. ಸೋ ಲಾಮಕಭತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತದಿವಸೇ ಸಲಾಕಗ್ಗಂ ಆಕುಲಂ ಕರೋತಿ, ‘‘ಕಿಂ ದಬ್ಬೋವ ಸಲಾಕಂ ದಾತುಂ ಜಾನಾತಿ, ಅಮ್ಹೇ ನ ಜಾನಾಮಾ’’ತಿ ವದತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಲಾಕಗ್ಗಂ ಆಕುಲಂ ಕರೋನ್ತೇ ‘‘ಹನ್ದ ದಾನಿ ತ್ವಮೇವ ಸಲಾಕಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ಸಲಾಕಪಚ್ಛಿಂ ಅದಂಸು. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೋ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಲಾಕಂ ಅದಾಸಿ. ದೇನ್ತೋ ಚ ಪನ ‘‘ಇದಂ ವರಭತ್ತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಲಾಮಕಭತ್ತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಅಸುಕವಸ್ಸಗ್ಗೇ ವರಭತ್ತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಅಸುಕವಸ್ಸಗ್ಗೇ ಲಾಮಕಭತ್ತ’’ನ್ತಿ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ಠಿತಿಕಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ‘‘ಅಸುಕವಸ್ಸಗ್ಗೇ ಠಿತಿಕಾ’’ತಿ ನ ¶ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಿ. ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಠಿತವೇಲಾಯ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಯಂ ಠಿತಿಕಾ ಠಿತಾ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಭಿತ್ತಿಯಂ ವಾ ಲೇಖಂ ಕಡ್ಢತಿ. ಪುನದಿವಸೇ ಸಲಾಕಗ್ಗೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಮನ್ದತರಾ ವಾ ಹೋನ್ತಿ ಬಹುತರಾ ವಾ, ತೇಸು ಮನ್ದತರೇಸು ಲೇಖಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಹೋತಿ, ಬಹುತರೇಸು ಉಪರಿ. ಸೋ ಠಿತಿಕಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಲೇಖಾಸಞ್ಞಾಯ ಸಲಾಕಂ ದೇತಿ.

ಅಥ ನಂ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಆವುಸೋ, ಉದಾಯಿ, ಲೇಖಾ ನಾಮ ಹೇಟ್ಠಾ ವಾ ಹೋತಿ ಉಪರಿ ವಾ, ವರಭತ್ತಂ ಪನ ಅಸುಕವಸ್ಸಗ್ಗೇ ಠಿತಂ, ಲಾಮಕಭತ್ತಂ ಅಸುಕವಸ್ಸಗ್ಗೇ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಟಿಪ್ಫರನ್ತೋ ‘‘ಯದಿ ¶ ಏವಂ ಅಯಂ ಲೇಖಾ ಕಸ್ಮಾ ಏವಂ ಠಿತಾ, ಕಿಂ ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸದ್ದಹಾಮಿ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ಲೇಖಾಯ ಸದ್ದಹಾಮೀ’’ತಿ ವದತಿ. ಅಥ ನಂ ದಹರಾ ಚ ಸಾಮಣೇರಾ ಚ ‘‘ಆವುಸೋ ಲಾಲುದಾಯಿ ¶ ತಯಿ ಸಲಾಕಂ ದೇನ್ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಲಾಭೇನ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ನ ತ್ವಂ ದಾತುಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ, ಗಚ್ಛ ಇತೋ’’ತಿ ಸಲಾಕಗ್ಗತೋ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿಂಸು. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸಲಾಕಗ್ಗೇ ಮಹನ್ತಂ ಕೋಲಾಹಲಂ ಅಹೋಸಿ. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸತ್ಥಾ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಆನನ್ದ, ಸಲಾಕಗ್ಗೇ ಮಹನ್ತಂ ಕೋಲಾಹಲಂ, ಕಿಂ ಸದ್ದೋ ನಾಮೇಸೋ’’ತಿ. ಥೇರೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ. ‘‘ಆನನ್ದ, ನ ಇದಾನೇವ ಲಾಲುದಾಯಿ ಅತ್ತನೋ ಬಾಲತಾಯ ಪರೇಸಂ ಲಾಭಹಾನಿಂ ಕರೋತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅಕಾಸಿಯೇವಾ’’ತಿ ಆಹ. ಥೇರೋ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿ. ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ. ತದಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕೋ ಅಹೋಸಿ. ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಿ ಚೇವ ಮಣಿಸುವಣ್ಣಾದೀನಿ ಚ ಅಗ್ಘಾಪೇಸಿ, ಅಗ್ಘಾಪೇತ್ವಾ ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕಾನಂ ಭಣ್ಡಾನುರೂಪಮೇವ ಮೂಲಂ ದಾಪೇಸಿ. ರಾಜಾ ಪನ ಲುದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಲೋಭಪಕತಿತಾಯ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕೋ ಏವಂ ಅಗ್ಘಾಪೇನ್ತೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಮಮ ಗೇಹೇ ಧನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಮೇಸ್ಸತಿ, ಅಞ್ಞಂ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಸೋ ಸೀಹಪಞ್ಜರಂ ಉಗ್ಘಾಟೇತ್ವಾ ರಾಜಙ್ಗಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಏಕಂ ಗಾಮಿಕಮನುಸ್ಸಂ ಲೋಲಬಾಲಂ ರಾಜಙ್ಗಣೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏಸ ಮಯ್ಹಂ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ, ಭಣೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಕಮ್ಮಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ದೇವಾತಿ. ರಾಜಾ ಅತ್ತನೋ ಧನರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ತಂ ಬಾಲಂ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಕಮ್ಮೇ ಠಪೇಸಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೋ ಬಾಲೋ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಿ ಅಗ್ಘಾಪೇನ್ತೋ ಅಗ್ಘಂ ಹಾಪೇತ್ವಾ ¶ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಕಥೇತಿ. ತಸ್ಸ ಠಾನನ್ತರೇ ಠಿತತ್ತಾ ಯಂ ಸೋ ಕಥೇತಿ, ತಮೇವ ಮೂಲಂ ಹೋತಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಉತ್ತರಾಪಥತೋ ಏಕೋ ಅಸ್ಸವಾಣಿಜೋ ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಸತಾನಿ ಆನೇಸಿ. ರಾಜಾ ತಂ ಪುರಿಸಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸೇ ಅಗ್ಘಾಪೇಸಿ. ಸೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಸ್ಸಸತಾನಂ ಏಕಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಂ ಅಗ್ಘಮಕಾಸಿ. ಕತ್ವಾ ಚ ಪನ ‘‘ಅಸ್ಸವಾಣಿಜಸ್ಸ ಏಕಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅಸ್ಸೇ ಅಸ್ಸಸಾಲಾಯಂ ¶ ಸಣ್ಠಾಪೇಸಿ. ಅಸ್ಸವಾಣಿಜೋ ಪೋರಾಣಅಗ್ಘಾಪನಿಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಸೋ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಲಞ್ಜಂ ದತ್ವಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಥ ‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ತಾವ ಅಸ್ಸಾ ಏಕಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಂ ಅಗ್ಘನ್ತೀತಿ ಞಾತಮೇತಂ, ತುಮ್ಹೇ ಪನ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಯಾ ಅಗ್ಘಂ ಜಾನಿತುಕಾಮಮ್ಹಾ, ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಥ ನೋ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಠತ್ವಾ ಸಾ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾ ಇದಂ ನಾಮ ಅಗ್ಘತೀತಿ ವತ್ತು’ನ್ತಿ, ಸಚೇ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ ವದತಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಥ, ಅಹಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ.

ಅಸ್ಸವಾಣಿಜೋ ¶ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಸ್ಸ ಲಞ್ಜಂ ದತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ. ಸೋ ಲಞ್ಜಂ ಲಭಿತ್ವಾವ ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಂ ಅಗ್ಘಾಪೇತು’’ನ್ತಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ ಗಚ್ಛಾಮ ರಾಜಕುಲ’’ನ್ತಿ ತಂ ಆದಾಯ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಬಹೂ ಅಮಚ್ಚಾ ಅಗಮಿಂಸು. ಅಸ್ಸವಾಣಿಜೋ ರಾಜಾನಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ದೇವ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಸ್ಸಸತಾನಂ ಏಕಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಂ ಅಗ್ಘನಕಭಾವಂ ಜಾನಾಮ, ಸಾ ಪನ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿ ಕಿಂ ಅಗ್ಘತೀತಿ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಂ ಪುಚ್ಛಥ ದೇವಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ‘‘ಅಮ್ಭೋ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕ, ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಸತಾನಿ ಕಿಂ ಅಗ್ಘನ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಂ, ದೇವಾತಿ. ‘‘ಹೋತು, ಭಣೇ, ಅಸ್ಸಾ ತಾವ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಂ ಅಗ್ಘನ್ತು. ಸಾ ಪನ ಕಿಂ ಅಗ್ಘತಿ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಸೋ ಬಾಲಪುರಿಸೋ ‘‘ಬಾರಾಣಸಿಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ ಅಗ್ಘತಿ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ಕಿರ ಪುಬ್ಬೇ ರಾಜಾನಂ ಅನುವತ್ತನ್ತೋ ಏಕಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಂ ಅಸ್ಸಾನಂ ಅಗ್ಘಮಕಾಸಿ. ಪುನ ವಾಣಿಜಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಲಞ್ಜಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾಯ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ ಅಗ್ಘಮಕಾಸಿ. ತದಾ ಪನ ಬಾರಾಣಸಿಯಾ ಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖೇಪೋ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಿಕೋ ಹೋತಿ. ಇದಮಸ್ಸ ಅನ್ತರಂ, ಬಾಹಿರಂ ಪನ ತಿಯೋಜನಸತಿಕಂ ರಟ್ಠಂ. ಇತಿ ಸೋ ಬಾಲೋ ¶ ಏವಂ ಮಹನ್ತಂ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾಯ ಅಗ್ಘಮಕಾಸಿ.

ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚಾ ಪಾಣಿಂ ¶ ಪಹರಿತ್ವಾ ಹಸಮಾನಾ ‘‘ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪಥವಿಞ್ಚ ರಜ್ಜಞ್ಚ ಅನಗ್ಘನ್ತಿ ಸಞ್ಞಿನೋ ಅಹುಮ್ಹ, ಏವಂ ಮಹನ್ತಂ ಕಿರ ಸರಾಜಕಂ ಬಾರಾಣಸಿರಜ್ಜಂ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಮತ್ತಂ ಅಗ್ಘತಿ, ಅಹೋ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಸ್ಸ ಞಾಣಸಮ್ಪದಾ. ಕಹಂ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಯಂ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕೋ ವಿಹಾಸಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಞ್ಞೋ ಏವ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ’’ತಿ ಪರಿಹಾಸಂ ಅಕಂಸು –

‘‘ಕಿಮಗ್ಘತಿ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾಯಂ, ಅಸ್ಸಾನ ಮೂಲಾಯ ವದೇಹಿ ರಾಜ;

ಬಾರಾಣಸಿಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ, ಅಯಮಗ್ಘತಿ ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಕಾ’’ತಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ರಾಜಾ ಲಜ್ಜಿತೋ ತಂ ಬಾಲಂ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಅಗ್ಘಾಪನಿಕಟ್ಠಾನಂ ಅದಾಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ತದಾ ಗಾಮಿಕಬಾಲಅಗ್ಘಾಪನಿಕೋ ಲಾಲುದಾಯೀ ಅಹೋಸಿ, ಪಣ್ಡಿತಅಗ್ಘಾಪನಿಕೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ.

ತಣ್ಡುಲನಾಳಿಜಾತಕವಣ್ಣನಾ ಪಞ್ಚಮಾ.

ಹಿರಿಓತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ¶ ಇದಂ ಭಗವಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಬಹುಭಣ್ಡಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸಾವತ್ಥಿವಾಸೀ ಕಿರೇಕೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಭರಿಯಾಯ ಕಾಲಕತಾಯ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸೋ ಪಬ್ಬಜನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವೇಣಞ್ಚ ಅಗ್ಗಿಸಾಲಞ್ಚ ಭಣ್ಡಗಬ್ಭಞ್ಚ ಕಾರೇತ್ವಾ ಭಣ್ಡಗಬ್ಭಂ ಸಪ್ಪಿತಣ್ಡುಲಾದೀಹಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ. ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಚ ಪನ ಅತ್ತನೋ ದಾಸೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿತಂ ಆಹಾರಂ ಪಚಾಪೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತಿ, ಬಹುಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಚ ಅಹೋಸಿ ¶ , ರತ್ತಿಂ ಅಞ್ಞಂ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಂ ಹೋತಿ, ದಿವಾ ಅಞ್ಞಂ. ವಿಹಾರಪಚ್ಚನ್ತೇ ವಸತಿ. ತಸ್ಸೇಕದಿವಸಂ ಚೀವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣಾದೀನಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪರಿವೇಣೇ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸುಕ್ಖಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಜಾನಪದಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸೇನಾಸನಚಾರಿಕಂ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಾ ಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚೀವರಾದೀನಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಸಿಮಾನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ಸೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ, ಆವುಸೋ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಆವುಸೋ, ಇದಮ್ಪಿ ಚೀವರಂ, ಇದಮ್ಪಿ ನಿವಾಸನಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ, ಸಬ್ಬಂ ತುಯ್ಹಮೇವಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ ಮಯ್ಹಮೇವಾ’’ತಿ. ‘‘ಆವುಸೋ ಭಗವತಾ ತೀಣಿ ಚೀವರಾನಿ ಅನುಞ್ಞಾತಾನಿ, ತ್ವಂ ಏವಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಏವಂ ಬಹುಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಜಾತೋ, ಏಹಿ ತಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ನೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಂ ಆದಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಂಸು.

ಸತ್ಥಾ ದಿಸ್ವಾವ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಅನಿಚ್ಛಮಾನಕಂಯೇವ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಆಗತತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಭಣ್ಡೋ ಬಹುಪರಿಕ್ಖಾರೋ’’ತಿ. ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಭಣ್ಡೋ’’ತಿ? ‘‘ಸಚ್ಚಂ, ಭಗವಾ’’ತಿ. ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಭಣ್ಡೋ ಜಾತೋ’’? ‘‘ನನು ಅಹಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾಯ ಪವಿವೇಕಸ್ಸ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ. ಸೋ ಸತ್ಥು ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಕುಪಿತೋ ‘‘ಇಮಿನಾ ದಾನಿ ನೀಹಾರೇನ ಚರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಾರುಪನಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಏಕಚೀವರೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ.

ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಯಮಾನೋ ‘‘ನನು ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಗವೇಸಕೋ ದಕರಕ್ಖಸಕಾಲೇಪಿ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಗವೇಸಮಾನೋ ದ್ವಾದಸ ಸಂವಚ್ಛರಾನಿ ವಿಹಾಸಿ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಏವಂ ಗರುಕೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಪಾರುಪನಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಹಾಯ ಠಿತೋಸೀ’’ತಿ? ಸೋ ಸತ್ಥು ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು, ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಯಾ ¶ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ. ತಸ್ಸ ನಾಮಗ್ಗಹಣದಿವಸೇ ‘‘ಮಹಿಸಾಸಕುಮಾರೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ತಸ್ಸ ಆಧಾವಿತ್ವಾ ಪರಿಧಾವಿತ್ವಾ ವಿಚರಣಕಾಲೇ ರಞ್ಞೋ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಪುತ್ತೋ ಜಾತೋ, ತಸ್ಸ ‘‘ಚನ್ದಕುಮಾರೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ತಸ್ಸ ಪನ ಆಧಾವಿತ್ವಾ ಪರಿಧಾವಿತ್ವಾ ವಿಚರಣಕಾಲೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ, ರಾಜಾ ಅಞ್ಞಂ ¶ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ. ಸಾ ರಞ್ಞೋ ಪಿಯಾ ಅಹೋಸಿ ಮನಾಪಾ, ಸಾಪಿ ಸಂವಾಸಮನ್ವಾಯ ಏಕಂ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ, ‘‘ಸೂರಿಯಕುಮಾರೋ’’ತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ರಾಜಾ ಪುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ‘‘ಭದ್ದೇ, ಪುತ್ತಸ್ಸ ತೇ ವರಂ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ ಆಹ. ದೇವೀ, ವರಂ ಇಚ್ಛಿತಕಾಲೇ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ. ಸಾ ಪುತ್ತೇ ವಯಪ್ಪತ್ತೇ ರಾಜಾನಂ ಆಹ – ‘‘ದೇವೇನ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಜಾತಕಾಲೇ ವರೋ ದಿನ್ನೋ, ಪುತ್ತಸ್ಸ ಮೇ ರಜ್ಜಂ ದೇಹೀ’’ತಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ದ್ವೇ ಪುತ್ತಾ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಾ ವಿಯ ಜಲಮಾನಾ ವಿಚರನ್ತಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತವ ಪುತ್ತಸ್ಸ ರಜ್ಜಂ ದಾತು’’ನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾಪಿ ತಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚಮಾನಮೇವ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ¶ ಪುತ್ತಾನಂ ಪಾಪಕಮ್ಪಿ ಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಪುತ್ತೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ತಾತಾ, ಅಹಂ ಸೂರಿಯಕುಮಾರಸ್ಸ ಜಾತಕಾಲೇ ವರಂ ಅದಾಸಿಂ. ಇದಾನಿಸ್ಸ ಮಾತಾ ರಜ್ಜಂ ಯಾಚತಿ, ಅಹಂ ತಸ್ಸ ನ ದಾತುಕಾಮೋ, ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ ಪಾಪೋ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಾಪಕಮ್ಪಿ ಚಿನ್ತೇಯ್ಯ, ತುಮ್ಹೇ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಮ ಅಚ್ಚಯೇನ ಕುಲಸನ್ತಕೇ ನಗರೇ ರಜ್ಜಂ ಕರೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ರೋದಿತ್ವಾ ಕನ್ದಿತ್ವಾ ಸೀಸೇ ಚುಮ್ಬಿತ್ವಾ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ. ತೇ ಪಿತರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಾ ಓತರನ್ತೇ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಕೀಳಮಾನೋ ಸೂರಿಯಕುಮಾರೋ ದಿಸ್ವಾ ತಂ ಕಾರಣಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಭಾತಿಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ನಿಕ್ಖಮಿ. ತೇ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪವಿಸಿಂಸು.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸೂರಿಯಕುಮಾರಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ತಾತ ಸೂರಿಯಕುಮಾರ, ಏತಂ ಸರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ಚ ಪಿವಿತ್ವಾ ಚ ಪದುಮಿನಿಪಣ್ಣೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಪಾನೀಯಂ ಆನೇಹೀ’’ತಿ. ತಂ ಪನ ಸರಂ ವೇಸ್ಸವಣಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಾ ಏಕೇನ ದಕರಕ್ಖಸೇನ ಲದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ವೇಸ್ಸವಣೋ ಚ ತಂ ಆಹ – ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ದೇವಧಮ್ಮಜಾನನಕೇ ಯೇ ಅಞ್ಞೇ ಇಮಂ ಸರಂ ಓತರನ್ತಿ, ತೇ ಖಾದಿತುಂ ಲಭಸಿ. ಅನೋತಿಣ್ಣೇ ನ ಲಭಸೀ’’ತಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೋ ರಕ್ಖಸೋ ಯೇ ತಂ ಸರಂ ಓತರನ್ತಿ, ತೇ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಯೇ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ಖಾದತಿ. ಅಥ ಖೋ ಸೂರಿಯಕುಮಾರೋ ತಂ ಸರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅವೀಮಂಸಿತ್ವಾವ ಓತರಿ. ಅಥ ನಂ ಸೋ ರಕ್ಖಸೋ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ದೇವಧಮ್ಮೇ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಸೋ ‘‘ದೇವಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ’’ತಿ ಆಹ. ಅಥ ನಂ ‘‘ತ್ವಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ನ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಉದಕಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ತಂ ಅತಿಚಿರಾಯನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಚನ್ದಕುಮಾರಂ ಪೇಸೇಸಿ. ರಕ್ಖಸೋ ತಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ದೇವಧಮ್ಮೇ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಆಮ ಜಾನಾಮಿ, ದೇವಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ’’ತಿ. ರಕ್ಖಸೋ ‘‘ನ ತ್ವಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ತಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಠಪೇಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಚಿರಾಯನ್ತೇ ‘‘ಏಕೇನ ಅನ್ತರಾಯೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಸಯಂ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಓತರಣಪದವಳಞ್ಜಂ ¶ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ರಕ್ಖಸಪರಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಇಮಿನಾ ಸರೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಖಗ್ಗಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ಧನುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ದಕರಕ್ಖಸೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉದಕಂ ಅನೋತರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ವನಕಮ್ಮಿಕಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆಹ – ‘‘ಭೋ, ಪುರಿಸ, ತ್ವಂ ಮಗ್ಗಕಿಲನ್ತೋ ಕಸ್ಮಾ ಇಮಂ ಸರಂ ಓತರಿತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ಪಿವಿತ್ವಾ ಭಿಸಮುಳಾಲಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ಯಥಾಸುಖಂ ನ ಗಚ್ಛಸೀ’’ತಿ? ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏಸೋ ಯಕ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ತಯಾ ಮೇ ಭಾತಿಕಾ ಗಹಿತಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಆಮ, ಗಹಿತಾ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ಕಾರಣಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ ಇಮಂ ಸರಂ ಓತಿಣ್ಣಕೇ ಲಭಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ಪನ ಸಬ್ಬೇವ ಲಭಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಯೇ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸೇ ಲಭಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ತೇ ದೇವಧಮ್ಮೇಹಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಅತ್ಥೀ’’ತಿ. ‘‘ಯದಿ ಏವಂ ಅಹಂ ತೇ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ ಕಥೇಹಿ, ಅಹಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಸುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಅಹಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಕಥೇಯ್ಯಂ, ಕಿಲಿಟ್ಠಗತ್ತೋ ಪನಮ್ಹೀ’’ತಿ. ಯಕ್ಖೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಭೋಜನಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧೇಹಿ ವಿಲಿಮ್ಪಾಪೇತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಮಣ್ಡಪಮಜ್ಝೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಯಕ್ಖಂ ಪಾದಮೂಲೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಓಹಿತಸೋತೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಸುಣಾಹೀ’’ತಿ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಹಿರಿಓತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಸಮಾಹಿತಾ;

ಸನ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಲೋಕೇ, ದೇವಧಮ್ಮಾತಿ ವುಚ್ಚರೇ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಹಿರಿಓತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ಹಿರಿಯಾ ಚ ಓತ್ತಪ್ಪೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಾ. ತೇಸು ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಹಿ ಹಿರಿಯತೀತಿ ಹಿರೀ, ಲಜ್ಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ತೇಹಿಯೇವ ಓತ್ತಪ್ಪತೀತಿ ಓತ್ತಪ್ಪಂ, ಪಾಪತೋ ಉಬ್ಬೇಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ. ತತ್ಥ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಹಿರೀ, ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ. ಅತ್ತಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾ ಹಿರೀ, ಲೋಕಾಧಿಪತೇಯ್ಯಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ. ಲಜ್ಜಾಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಾ ಹಿರೀ, ಭಯಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ. ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಲಕ್ಖಣಾ ಹಿರೀ, ವಜ್ಜಭೀರುಕಭಯದಸ್ಸಾವಿಲಕ್ಖಣಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ.

ತತ್ಥ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಹಿರಿಂ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ – ಜಾತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ವಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ¶ ಸೂರಭಾವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಬಾಹುಸಚ್ಚಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ¶ . ಕಥಂ? ‘‘ಪಾಪಕರಣಂ ನಾಮೇತಂ ನ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ಕಮ್ಮಂ, ಹೀನಜಚ್ಚಾನಂ ಕೇವಟ್ಟಾದೀನಂ ಕಮ್ಮಂ, ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ತಾವ ಜಾತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಾಪಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ¶ ಹಿರಿಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ. ತಥಾ ‘‘ಪಾಪಕರಣಂ ನಾಮೇತಂ ದಹರೇಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಮ್ಮಂ, ಮಾದಿಸಸ್ಸ ವಯೇ ಠಿತಸ್ಸ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ವಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಾಪಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಹಿರಿಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ. ತಥಾ ‘‘ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನಾಮೇತಂ ದುಬ್ಬಲಜಾತಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮಂ, ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಸೂರಭಾವಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಸೂರಭಾವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಾಪಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಹಿರಿಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ. ತಥಾ ‘‘ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನಾಮೇತಂ ಅನ್ಧಬಾಲಾನಂ ಕಮ್ಮಂ, ನ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ, ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಬಾಹುಸಚ್ಚಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಾಪಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಹಿರಿಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ. ಏವಂ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಹಿರಿಂ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ. ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇ ಹಿರಿಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ. ಏವಂ ಹಿರೀ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ನಾಮ ಹೋತಿ.

ಕಥಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ? ‘‘ಸಚೇ ತ್ವಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ, ಚತೂಸು ಪರಿಸಾಸು ಗರಹಪ್ಪತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸಸಿ.

‘‘ಗರಹಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ವಿಞ್ಞೂ, ಅಸುಚಿಂ ನಾಗರಿಕೋ ಯಥಾ;

ವಜ್ಜಿತೋ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ, ಕಥಂ ಭಿಕ್ಖು ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ. (ಧ. ಸ. ಅಟ್ಠ. ೧ ಬಲರಾಸಿವಣ್ಣನಾ) –

ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಹಿ ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಿತೇನ ಓತ್ತಪ್ಪೇನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ. ಏವಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ.

ಕಥಂ ಹಿರೀ ಅತ್ತಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾ ನಾಮ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಅಧಿಪತಿಂ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸ ಧುತಙ್ಗಧರಸ್ಸ ನ ಯುತ್ತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಪಾಪಂ ನ ಕರೋತಿ. ಏವಂ ಹಿರೀ ಅತ್ತಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾ ನಾಮ ಹೋತಿ. ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

‘‘ಸೋ ಅತ್ತಾನಂಯೇವ ಅಧಿಪತಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹತಿ, ಕುಸಲಂ ಭಾವೇತಿ. ಸಾವಜ್ಜಂ ಪಜಹತಿ, ಅನವಜ್ಜಂ ಭಾವೇತಿ. ಸುದ್ಧಮತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತೀ’’ತಿ (ಅ. ನಿ. ೩.೪೦).

ಕಥಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಲೋಕಾಧಿಪತೇಯ್ಯಂ ನಾಮ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಲೋಕಂ ಅಧಿಪತಿಂ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕತ್ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ. ಯಥಾಹ –

‘‘ಮಹಾ ¶ ¶ ಖೋ ಪನಾಯಂ ಲೋಕಸನ್ನಿವಾಸೋ. ಮಹನ್ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಲೋಕಸನ್ನಿವಾಸೇ ಸನ್ತಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾ ಪರಚಿತ್ತವಿದುನೋ, ತೇ ದೂರತೋಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಆಸನ್ನಾಪಿ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಚೇತಸಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಮಂ ಏವಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ‘ಪಸ್ಸಥ ಭೋ, ಇಮಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ, ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ವೋಕಿಣ್ಣೋ ವಿಹರತಿ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹೀ’ತಿ.

‘‘ಸನ್ತಿ ದೇವತಾ ಇದ್ಧಿಮನ್ತಿಯೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾ ಪರಚಿತ್ತವಿದುನಿಯೋ, ತಾ ದೂರತೋಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಆಸನ್ನಾಪಿ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಚೇತಸಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನನ್ತಿ, ತಾಪಿ ಮಂ ಏವಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ‘ಪಸ್ಸಥ ಭೋ, ಇಮಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ, ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ¶ ಸಮಾನೋ ವೋಕಿಣ್ಣೋ ವಿಹರತಿ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹೀ’ತಿ. ಸೋ ಲೋಕಂಯೇವ ಅಧಿಪತಿಂ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹತಿ, ಕುಸಲಂ ಭಾವೇತಿ. ಸಾವಜ್ಜಂ ಪಜಹತಿ, ಅನವಜ್ಜಂ ಭಾವೇತಿ. ಸುದ್ಧಮತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತೀ’’ತಿ (ಅ. ನಿ. ೩.೪೦).

ಏವಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಲೋಕಾಧಿಪತೇಯ್ಯಂ ನಾಮ ಹೋತಿ.

‘‘ಲಜ್ಜಾಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಾ ಹಿರೀ, ಭಯಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಂ ಓತ್ತಪ್ಪ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಲಜ್ಜಾತಿ ಲಜ್ಜನಾಕಾರೋ, ತೇನ ಸಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಿತಾ ಹಿರೀ. ಭಯನ್ತಿ ಅಪಾಯಭಯಂ, ತೇನ ಸಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಿತಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ. ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಪಾಪಪರಿವಜ್ಜನೇ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ. ಏಕಚ್ಚೋ ಹಿ ಯಥಾ ನಾಮೇಕೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಲಜ್ಜಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಏಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಲಜ್ಜನಾಕಾರಪ್ಪತ್ತೋ ಭವೇಯ್ಯ ಹೀಳಿತೋ, ಏವಮೇವಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಲಜ್ಜಿಧಮ್ಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ. ಏಕಚ್ಚೋ ಅಪಾಯಭಯಭೀತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ. ತತ್ರಿದಂ ಓಪಮ್ಮಂ – ಯಥಾ ಹಿ ದ್ವೀಸು ಅಯೋಗುಳೇಸು ಏಕೋ ಸೀತಲೋ ಭವೇಯ್ಯ ಗೂಥಮಕ್ಖಿತೋ, ಏಕೋ ಉಣ್ಹೋ ಆದಿತ್ತೋ. ತತ್ಥ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸೀತಲಂ ಗೂಥಮಕ್ಖಿತತ್ತಾ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಇತರಂ ಡಾಹಭಯೇನ. ತತ್ಥ ಸೀತಲಸ್ಸ ಗೂಥಮಕ್ಖಿತಸ್ಸ ಜಿಗುಚ್ಛಾಯ ಅಗಣ್ಹನಂ ವಿಯ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಲಜ್ಜಿಧಮ್ಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಡಾಹಭಯೇನ ಅಗಣ್ಹನಂ ವಿಯ ಅಪಾಯಭಯೇನ ಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

‘‘ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಲಕ್ಖಣಾ ¶ ಹಿರೀ, ವಜ್ಜಭೀರುಕಭಯದಸ್ಸಾವಿಲಕ್ಖಣಂ ಓತ್ತಪ್ಪ’’ನ್ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ದ್ವಯಂ ಪಾಪಪರಿವಜ್ಜನೇಯೇವ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ. ಏಕಚ್ಚೋ ಹಿ ಜಾತಿಮಹತ್ತಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ, ಸತ್ಥುಮಹತ್ತಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ, ದಾಯಜ್ಜಮಹತ್ತಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಮಹತ್ತಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಲಕ್ಖಣಂ ಹಿರಿಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪಾಪಂ ನ ಕರೋತಿ. ಏಕಚ್ಚೋ ಅತ್ತಾನುವಾದಭಯಂ, ಪರಾನುವಾದಭಯಂ ¶ , ದಣ್ಡಭಯಂ, ದುಗ್ಗತಿಭಯನ್ತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ವಜ್ಜಭೀರುಕಭಯದಸ್ಸಾವಿಲಕ್ಖಣಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪಾಪಂ ನ ಕರೋತಿ. ತತ್ಥ ಜಾತಿಮಹತ್ತಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾದೀನಿ ಚೇವ ಅತ್ತಾನುವಾದಭಯಾದೀನಿ ಚ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾನಿ. ತೇಸಂ ವಿತ್ಥಾರೋ ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತೋ.

ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಸಮಾಹಿತಾತಿ ಇದಮೇವ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಾ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಾ ನಾಮ, ತೇ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕನಯೇನ ಚತುಭೂಮಕಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ. ತೇಹಿ ಸಮಾಹಿತಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ಸನ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಲೋಕೇತಿ ಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀನಂ ಸನ್ತತಾಯ ಸನ್ತೋ, ಕತಞ್ಞುಕತವೇದಿತಾಯ ಸೋಭನಾ ಪುರಿಸಾತಿ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ. ಲೋಕೋ ಪನ ಸಙ್ಖಾರಲೋಕೋ, ಸತ್ತಲೋಕೋ, ಓಕಾಸಲೋಕೋ, ಖನ್ಧಲೋಕೋ, ಆಯತನಲೋಕೋ, ಧಾತುಲೋಕೋತಿ ಅನೇಕವಿಧೋ. ತತ್ಥ ‘‘ಏಕೋ ಲೋಕೋ ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕಾ…ಪೇ… ಅಟ್ಠಾರಸ ಲೋಕಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ಧಾತುಯೋ’’ತಿ (ಪಟಿ. ಮ. ೧.೧೧೨) ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಲೋಕೋ ವುತ್ತೋ. ಖನ್ಧಲೋಕಾದಯೋ ತದನ್ತೋಗಧಾಯೇವ. ‘‘ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಪರಲೋಕೋ, ದೇವಲೋಕೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾನಿ. ೩; ಚೂಳನಿ. ಅಜಿತಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೨) ಪನ ಸತ್ತಲೋಕೋ ವುತ್ತೋ.

‘‘ಯಾವತಾ ¶ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ, ಪರಿಹರನ್ತಿ ದಿಸಾ ಭನ್ತಿ ವಿರೋಚಮಾನಾ;

ತಾವ ಸಹಸ್ಸಧಾ ಲೋಕೋ, ಏತ್ಥ ತೇ ವತ್ತತೇ ವಸೋ’’ತಿ. (ಮ. ನಿ. ೧.೫೦೩) –

ಏತ್ಥ ಓಕಾಸಲೋಕೋ ವುತ್ತೋ. ತೇಸು ಇಧ ಸತ್ತಲೋಕೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ. ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಯೇ ಏವರೂಪಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ, ತೇ ದೇವಧಮ್ಮಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ದೇವಾತಿ ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ, ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ, ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾತಿ ತಿವಿಧಾ. ತೇಸು ಮಹಾಸಮ್ಮತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಲೋಕೇನ ‘‘ದೇವಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮತತ್ತಾ ರಾಜರಾಜಕುಮಾರಾದಯೋ ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ ನಾಮ. ದೇವಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ ನಾಮ. ಖೀಣಾಸವಾ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾ ನಾಮ. ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –

‘‘ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ ನಾಮ ರಾಜಾನೋ ದೇವಿಯೋ ರಾಜಕುಮಾರಾ. ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ ನಾಮ ಭುಮ್ಮದೇವೇ ಉಪಾದಾಯ ತದುತ್ತರಿದೇವಾ. ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾ ನಾಮ ಬುದ್ಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಖೀಣಾಸವಾ’’ತಿ (ಚೂಳನಿ. ಧೋತಕಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೩೨; ಪಾರಾಯನಾನುಗೀತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸ ೧೧೯).

ಇಮೇಸಂ ದೇವಾನಂ ಧಮ್ಮಾತಿ ದೇವಧಮ್ಮಾ. ವುಚ್ಚರೇತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಮೂಲಕಾ ಹಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಕುಲಸಮ್ಪದಾಯ ¶ ಚೇವ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಭಾವಸ್ಸ ಚ ಕಾರಣತ್ತಾ ಕಾರಣಟ್ಠೇನ ತಿವಿಧಾನಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ದೇವಾನಂ ಧಮ್ಮಾತಿ ದೇವಧಮ್ಮಾ, ತೇಹಿ ದೇವಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಪುಗ್ಗಲಾಪಿ ದೇವಧಮ್ಮಾ. ತಸ್ಮಾ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನದೇಸನಾಯ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸನ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಲೋಕೇ, ದೇವಧಮ್ಮಾತಿ ವುಚ್ಚರೇ’’ತಿ ಆಹ.

ಯಕ್ಖೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆಹ – ‘‘ಪಣ್ಡಿತ, ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಸನ್ನೋ, ಏಕಂ ಭಾತರಂ ದೇಮಿ, ಕತರಂ ಆನೇಮೀ’’ತಿ? ‘‘ಕನಿಟ್ಠಂ ಆನೇಹೀ’’ತಿ. ‘‘ಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ಕೇವಲಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಜಾನಾಸಿಯೇವ, ನ ಪನ ತೇಸು ವತ್ತಸೀ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ಕಾರಣಾ’’ತಿ? ‘‘ಯಂಕಾರಣಾ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಕನಿಟ್ಠಂ ಆಣಾಪೇನ್ತೋ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿಕಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋಸೀ’’ತಿ. ದೇವಧಮ್ಮೇ ಚಾಹಂ, ಯಕ್ಖ, ಜಾನಾಮಿ, ತೇಸು ಚ ವತ್ತಾಮಿ. ಮಯಞ್ಹಿ ಇಮಂ ಅರಞ್ಞಂ ಏತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾ. ಏತಸ್ಸ ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಿತರಂ ಏತಸ್ಸ ಮಾತಾ ರಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಪಿತಾ ತಂ ವರಂ ಅದತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅನುರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ಅರಞ್ಞವಾಸಂ ಅನುಜಾನಿ. ಸೋ ಕುಮಾರೋ ಅನುವತ್ತಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗತೋ. ‘‘ತಂ ಅರಞ್ಞೇ ಏಕೋ ಯಕ್ಖೋ ಖಾದೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ನ ಕೋಚಿ ಸದ್ದಹಿಸ್ಸತಿ, ತೇನಾಹಂ ಗರಹಭಯಭೀತೋ ತಮೇವ ಆಣಾಪೇಮೀತಿ. ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು ಪಣ್ಡಿತ, ತ್ವಂ ದೇವಧಮ್ಮೇ ಚ ಜಾನಾಸಿ, ತೇಸು ಚ ವತ್ತಸೀ’’ತಿ ¶ ಪಸನ್ನೋ ಯಕ್ಖೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಾಧುಕಾರಂ ದತ್ವಾ ದ್ವೇಪಿ ಭಾತರೋ ಆನೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ.

ಅಥ ನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಸಮ್ಮ, ತ್ವಂ ಪುಬ್ಬೇ ಅತ್ತನಾ ಕತೇನ ಪಾಪಕಮ್ಮೇನ ಪರೇಸಂ ಮಂಸಲೋಹಿತಖಾದಕೋ ಯಕ್ಖೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಇದಾನಿಪಿ ಪಾಪಮೇವ ಕರೋಸಿ, ಇದಂ ತೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನಿರಯಾದೀಹಿ ಮುಚ್ಚಿತುಂ ಓಕಾಸಂ ನ ದಸ್ಸತಿ ¶ , ತಸ್ಮಾ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಾಪಂ ಪಹಾಯ ಕುಸಲಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ. ಅಸಕ್ಖಿ ಚ ಪನ ತಂ ದಮೇತುಂ. ಸೋ ತಂ ಯಕ್ಖಂ ದಮೇತ್ವಾ ತೇನ ಸಂವಿಹಿತಾರಕ್ಖೋ ತತ್ಥೇವ ವಸನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪಿತು ಕಾಲಕತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಯಕ್ಖಂ ಆದಾಯ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಜ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚನ್ದಕುಮಾರಸ್ಸ ಓಪರಜ್ಜಂ, ಸೂರಿಯಕುಮಾರಸ್ಸ ಸೇನಾಪತಿಟ್ಠಾನಂ, ದತ್ವಾ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ರಮಣೀಯೇ ಠಾನೇ ಆಯತನಂ ಕಾರೇತ್ವಾ, ಯಥಾ ಸೋ ಅಗ್ಗಮಾಲಂ ಅಗ್ಗಪುಪ್ಫಂ ಅಗ್ಗಭತ್ತಞ್ಚ ಲಭತಿ, ತಥಾ ಅಕಾಸಿ. ಸೋ ಧಮ್ಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ. ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋಪಿ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ದಕರಕ್ಖಸೋ ಬಹುಭಣ್ಡಿಕಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ಸೂರಿಯಕುಮಾರೋ ಆನನ್ದೋ, ಚನ್ದಕುಮಾರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ, ಜೇಟ್ಠಕಭಾತಾ ಮಹಿಸಾಸಕುಮಾರೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಪುತ್ತೋ ¶ ತ್ಯಾಹಂ ಮಹಾರಾಜಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ವಾಸಭಖತ್ತಿಯಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ವಾಸಭಖತ್ತಿಯಾಯ ವತ್ಥು ದ್ವಾದಸಕನಿಪಾತೇ ಭದ್ದಸಾಲಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸಾ ಕಿರ ಮಹಾನಾಮಸ್ಸ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಧೀತಾ ನಾಗಮುಣ್ಡಾಯ ನಾಮ ದಾಸಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಜಾತಾ ಕೋಸಲರಾಜಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಹೇಸೀ ಅಹೋಸಿ. ಸಾ ರಞ್ಞೋ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ. ರಾಜಾ ಪನಸ್ಸಾ ಪಚ್ಛಾ ದಾಸಿಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಠಾನಂ ಪರಿಹಾಪೇಸಿ, ಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಟಟೂಭಸ್ಸಾಪಿ ಠಾನಂ ಪರಿಹಾಪೇಸಿಯೇವ. ತೇ ಉಭೋಪಿ ಅನ್ತೋನಿವೇಸನೇಯೇವ ವಸನ್ತಿ. ಸತ್ಥಾ ತಂ ಕಾರಣಂ ಞತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಸತಭಿಕ್ಖುಪರಿವುತೋ ¶ ರಞ್ಞೋ ನಿವೇಸನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಕಹಂ ವಾಸಭಖತ್ತಿಯಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ರಾಜಾ ತಂ ಕಾರಣಂ ಆರೋಚೇಸಿ. ಮಹಾರಾಜ ವಾಸಭಖತ್ತಿಯಾ ಕಸ್ಸ ಧೀತಾ’’ತಿ? ‘‘ಮಹಾನಾಮಸ್ಸ ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ‘‘ಆಗಚ್ಛಮಾನಾ ಕಸ್ಸ ಆಗತಾ’’ತಿ? ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ಮಹಾರಾಜ ಸಾ ರಞ್ಞೋ ಧೀತಾ, ರಞ್ಞೋವ ಆಗತಾ, ರಾಜಾನಂಯೇವ ಪಟಿಚ್ಚ ಪುತ್ತಂ ¶ ಲಭಿ, ಸೋ ಪುತ್ತೋ ಕಿಂಕಾರಣಾ ಪಿತು ಸನ್ತಕಸ್ಸ ರಜ್ಜಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೋ ನ ಹೋತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ರಾಜಾನೋ ಮುಹುತ್ತಿಕಾಯ ಕಟ್ಠಹಾರಿಕಾಯ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪುತ್ತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪುತ್ತಸ್ಸ ರಜ್ಜಂ ಅದಂಸೂತಿ. ರಾಜಾ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸಾವಿಭಾವತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿ, ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ರಾಜಾ ಮಹನ್ತೇನ ಯಸೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪುಪ್ಫಫಲಲೋಭೇನ ವಿಚರನ್ತೋ ಉಯ್ಯಾನವನಸಣ್ಡೇ ಗಾಯಿತ್ವಾ ದಾರೂನಿ ಉದ್ಧರಮಾನಂ ಏಕಂ ಇತ್ಥಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಸಂವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ. ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಸಾ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ, ತಾವದೇವ ತಸ್ಸಾ ವಜಿರಪೂರಿತಾ ವಿಯ ಗರುಕಾ ಕುಚ್ಛಿ ಅಹೋಸಿ. ಸಾ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಗಬ್ಭೋ ಮೇ, ದೇವ, ಪತಿಟ್ಠಿತೋ’’ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ಅಙ್ಗುಲಿಮುದ್ದಿಕಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಧೀತಾ ಹೋತಿ, ಇಮಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪೋಸೇಯ್ಯಾಸಿ, ಸಚೇ ಪುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಅಙ್ಗುಲಿಮುದ್ದಿಕಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಆನೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ.

ಸಾಪಿ ಪರಿಪಕ್ಕಗಬ್ಭಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ. ತಸ್ಸ ಆಧಾವಿತ್ವಾ ಪರಿಧಾವಿತ್ವಾ ವಿಚರಣಕಾಲೇ ಕೀಳಾಮಣ್ಡಲೇ ಕೀಳನ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ವತ್ತಾರೋ ಹೋನ್ತಿ ‘‘ನಿಪ್ಪಿತಿಕೇನಮ್ಹಾ ಪಹಟಾ’’ತಿ. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಮ, ಕೋ ಮಯ್ಹಂ ಪಿತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ತಾತ, ತ್ವಂ ಬಾರಾಣಸಿರಞ್ಞೋ ಪುತ್ತೋ’’ತಿ. ‘‘ಅಮ್ಮ, ಅತ್ಥಿ ಪನ ಕೋಚಿ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ? ತಾತ ರಾಜಾ ಇಮಂ ಮುದ್ದಿಕಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಧೀತಾ ಹೋತಿ, ಇಮಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪೋಸೇಯ್ಯಾಸಿ, ಸಚೇ ಪುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಇಮಾಯ ಅಙ್ಗುಲಿಮುದ್ದಿಕಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಆನೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಗತೋತಿ. ‘‘ಅಮ್ಮ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಸ್ಮಾ ಮಂ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಂ ¶ ನ ನೇಸೀ’’ತಿ ¶ . ಸಾ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಞತ್ವಾ ರಾಜದ್ವಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚಾಪೇಸಿ. ರಞ್ಞಾ ಚ ಪಕ್ಕೋಸಾಪಿತಾ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ತೇ, ದೇವ, ಪುತ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ಜಾನನ್ತೋಪಿ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಲಜ್ಜಾಯ ‘‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಅಯಂ ತೇ, ದೇವ, ಮುದ್ದಿಕಾ, ಇಮಂ ಸಞ್ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ. ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಮಯ್ಹಂ ಮುದ್ದಿಕಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ. ‘‘ದೇವ, ಇದಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಮಮ ಸಕ್ಖಿ ನತ್ಥಿ, ಸಚಾಯಂ ದಾರಕೋ ತುಮ್ಹೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಜಾತೋ, ಆಕಾಸೇ ತಿಟ್ಠತು, ನೋ ಚೇ, ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿತ್ವಾ ಮರತೂ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಖಿಪಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆಕಾಸೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕಮಾಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ಪಿತು ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಪುತ್ತೋ ¶ ತ್ಯಾಹಂ ಮಹಾರಾಜ, ತ್ವಂ ಮಂ ಪೋಸ ಜನಾಧಿಪ;

ಅಞ್ಞೇಪಿ ದೇವೋ ಪೋಸೇತಿ, ಕಿಞ್ಚ ದೇವೋ ಸಕಂ ಪಜ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಪುತ್ತೋ ತ್ಯಾಹನ್ತಿ ಪುತ್ತೋ ತೇ ಅಹಂ. ಪುತ್ತೋ ಚ ನಾಮೇಸ ಅತ್ರಜೋ, ಖೇತ್ತಜೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ, ದಿನ್ನಕೋತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ. ತತ್ಥ ಅತ್ತಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಜಾತೋ ಅತ್ರಜೋ ನಾಮ. ಸಯನಪಿಟ್ಠೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಉರೇತಿಏವಮಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಖೇತ್ತಜೋ ನಾಮ. ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಪ್ಪುಗ್ಗಣ್ಹನಕೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ನಾಮ. ಪೋಸಾವನತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನೋ ದಿನ್ನಕೋ ನಾಮ. ಇಧ ಪನ ಅತ್ರಜಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಪುತ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ. ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಜನಂ ರಞ್ಜೇತೀತಿ ರಾಜಾ, ಮಹನ್ತೋ ರಾಜಾ ಮಹಾರಾಜಾ. ತಮಾಲಪನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ. ತ್ವಂ ಮಂ ಪೋಸ ಜನಾಧಿಪಾತಿ ಜನಾಧಿಪ ಮಹಾಜನಜೇಟ್ಠಕ ತ್ವಂ ಮಂ ಪೋಸ ಭರಸ್ಸು ವಡ್ಢೇಹಿ. ಅಞ್ಞೇಪಿ ದೇವೋ ಪೋಸೇತೀತಿ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಹತ್ಥಿಬನ್ಧಾದಯೋ ಮನುಸ್ಸೇ, ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಯೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೇ ಚ ಬಹುಜನೇ ದೇವೋ ಪೋಸೇತಿ. ಕಿಞ್ಚ ದೇವೋ ಸಕಂ ಪಜನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಕಿಞ್ಚಾತಿ ಗರಹತ್ಥೇ ಚ ಅನುಗ್ಗಹಣತ್ಥೇ ಚ ನಿಪಾತೋ. ‘‘ಸಕಂ ಪಜಂ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಂ ಮಂ ದೇವೋ ನ ಪೋಸೇತೀ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಗರಹತಿ ನಾಮ, ‘‘ಅಞ್ಞೇ ಬಹುಜನೇ ಪೋಸೇತೀ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹತಿ ನಾಮ. ಇತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಗರಹನ್ತೋಪಿ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋಪಿ ‘‘ಕಿಞ್ಚ ದೇವೋ ಸಕಂ ಪಜ’’ನ್ತಿ ಆಹ.

ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಆಕಾಸೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಏಹಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇಸಿ, ‘‘ಅಹಮೇವ ಪೋಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಹಮೇವ ಪೋಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಹತ್ಥಸಹಸ್ಸಂ ಪಸಾರಿಯಿತ್ಥ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಅನೋತರಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋವ ಹತ್ಥೇ ಓತರಿತ್ವಾ ಅಙ್ಕೇ ನಿಸೀದಿ. ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ಓಪರಜ್ಜಂ ದತ್ವಾ ಮಾತರಂ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಂ ಅಕಾಸಿ. ಸೋ ಪಿತು ಅಚ್ಚಯೇನ ಕಟ್ಠವಾಹನರಾಜಾ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ಧಮ್ಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ಕೋಸಲರಞ್ಞೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮಾತಾ ಮಹಾಮಾಯಾ ಅಹೋಸಿ, ಪಿತಾ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ, ಕಟ್ಠವಾಹನರಾಜಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಅಪಿ ¶ ಅತರಮಾನಾನನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಜಾತಕೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನವತ್ಥು ಚ ಅತೀತವತ್ಥು ಚ ಏಕಾದಸಕನಿಪಾತೇ ಸಂವರಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ. ವತ್ಥು ಹಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಏಕಸದಿಸಮೇವ, ಗಾಥಾ ಪನ ನಾನಾ. ಗಾಮಣಿಕುಮಾರೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಭಾತಿಕಸತಸ್ಸ ಕನಿಟ್ಠೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಭಾತಿಕಸತಪರಿವಾರಿತೋ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ವರಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅತ್ತನೋ ಯಸಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಯಸಸಮ್ಪತ್ತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಕಾ’’ತಿ ತುಟ್ಠೋ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ –

‘‘ಅಪಿ ಅತರಮಾನಾನಂ, ಫಲಾಸಾವ ಸಮಿಜ್ಝತಿ;

ವಿಪಕ್ಕಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋಸ್ಮಿ, ಏವಂ ಜಾನಾಹಿ ಗಾಮಣೀ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಪೀತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ. ಅತರಮಾನಾನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಅತರಿತ್ವಾ ಅವೇಗಾಯಿತ್ವಾ ಉಪಾಯೇನ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ. ಫಲಾಸಾವ ಸಮಿಜ್ಝತೀತಿ ಯಥಾಪತ್ಥಿಕೇ ಫಲೇ ಆಸಾ ತಸ್ಸ ಫಲಸ್ಸ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿಯೇವ. ಅಥ ವಾ ಫಲಾಸಾತಿ ಆಸಾಫಲಂ, ಯಥಾಪತ್ಥಿತಂ ಫಲಂ ಸಮಿಜ್ಝತಿಯೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ವಿಪಕ್ಕಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋಸ್ಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂನಿ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯತ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ನಾಮ, ತಞ್ಚ ತಮ್ಮೂಲಿಕಾಯ ಯಸಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಟಿಲದ್ಧತ್ತಾ ವಿಪಕ್ಕಂ ನಾಮ. ಯೋ ವಾಸ್ಸ ಯಸೋ ನಿಪ್ಫನ್ನೋ, ಸೋಪಿ ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ನಾಮ. ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಪಕ್ಕಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋಸ್ಮೀ’’ತಿ. ಏವಂ ಜಾನಾಹಿ ಗಾಮಣೀತಿ ¶ ಕತ್ಥಚಿ ಗಾಮಿಕಪುರಿಸೋಪಿ ಗಾಮಜೇಟ್ಠಕೋಪಿ ಗಾಮಣೀ. ಇಧ ಪನ ಸಬ್ಬಜನಜೇಟ್ಠಕಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ. ಅಮ್ಭೋ ಗಾಮಣಿ, ತ್ವಂ ಏತಂ ಕಾರಣಂ ಏವಂ ಜಾನಾಹಿ, ಆಚರಿಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಭಾತಿಕಸತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಇದಂ ಮಹಾರಜ್ಜಂ ಪತ್ತೋಸ್ಮೀತಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ರಜ್ಜಂ ಪತ್ತೇ ಸತ್ತಟ್ಠದಿವಸಚ್ಚಯೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಭಾತರೋ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗತಾ ¶ . ಗಾಮಣಿರಾಜಾ ಧಮ್ಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ, ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ. ಸತ್ಥಾ ದ್ವೇ ¶ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಗಾಮಣಿಕುಮಾರೋ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ಆಚರಿಯೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಉತ್ತಮಙ್ಗರುಹಾ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ನಿದಾನಕಥಾಯಂ ಕಥಿತಮೇವ. ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಕಾಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದಸಬಲಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ವಣ್ಣಯನ್ತಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ. ‘‘ಭನ್ತೇ, ನ ಅಞ್ಞಾಯ ಕಥಾಯ, ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಪನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ವಣ್ಣಯಮಾನಾ ನಿಸಿನ್ನಾಮ್ಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಏತರಹಿಯೇವ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋಯೇವಾ’’ತಿ ಆಹ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸಾವಿಭಾವತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು, ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ವಿದೇಹರಟ್ಠೇ ಮಿಥಿಲಾಯಂ ಮಘದೇವೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ. ಸೋ ಚತುರಾಸೀತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಕುಮಾರಕೀಳಂ ಕೀಳಿ, ತಥಾ ಓಪರಜ್ಜಂ, ತಥಾ ಮಹಾರಜ್ಜಂ ಕತ್ವಾ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಕಪ್ಪಕಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಯದಾ ಮೇ, ಸಮ್ಮ ಕಪ್ಪಕ, ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಪಲಿತಾನಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಥ ಮೇ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ. ಕಪ್ಪಕೋಪಿ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ¶ ರಞ್ಞೋ ಅಞ್ಜನವಣ್ಣಾನಂ ಕೇಸಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಏಕಮೇವ ಪಲಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ಏಕಂ ತೇ ಪಲಿತಂ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ ಮೇ, ಸಮ್ಮ, ತಂ ಪಲಿತಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಠಪೇಹೀ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ಸುವಣ್ಣಸಣ್ಡಾಸೇನ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ತದಾ ರಞ್ಞೋ ಚತುರಾಸೀತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯು ಅವಸಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ. ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಪಲಿತಂ ದಿಸ್ವಾವ ಮಚ್ಚುರಾಜಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಂ ವಿಯ ಅತ್ತಾನಂ ಆದಿತ್ತಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ವಿಯ ಚ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಸಂವೇಗಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ¶ ‘‘ಬಾಲ ಮಘದೇವ, ಯಾವ ಪಲಿತಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾವ ಇಮೇ ಕಿಲೇಸೇ ಜಹಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ.

ತಸ್ಸೇವಂ ¶ ಪಲಿತಪಾತುಭಾವಂ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋಡಾಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಸರೀರಾ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚಿಂಸು, ಸಾಟಕಾ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಅಪನೇತಬ್ಬಾಕಾರಪ್ಪತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಸೋ ‘‘ಅಜ್ಜೇವ ಮಯಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಕಪ್ಪಕಸ್ಸ ಸತಸಹಸ್ಸುಟ್ಠಾನಕಂ ಗಾಮವರಂ ದತ್ವಾ ಜೇಟ್ಠಪುತ್ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ತಾತ, ಮಮ ಸೀಸೇ ಪಲಿತಂ ಪಾತುಭೂತಂ, ಮಹಲ್ಲಕೋಮ್ಹಿ ಜಾತೋ, ಭುತ್ತಾ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಮಾನುಸಕಾ ಕಾಮಾ, ಇದಾನಿ ದಿಬ್ಬೇ ಕಾಮೇ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮಿ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಕಾಲೋ ಮಯ್ಹಂ, ತ್ವಂ ಇಮಂ ರಜ್ಜಂ ಪಟಿಪಜ್ಜ, ಅಹಂ ಪನ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮಘದೇವಅಮ್ಬವನುಯ್ಯಾನೇ ವಸನ್ತೋ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ. ತಂ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮಂ ಅಮಚ್ಚಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ಕಿಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ರಾಜಾ ಪಲಿತಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚಾನಂ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಉತ್ತಮಙ್ಗರುಹಾ ಮಯ್ಹಂ, ಇಮೇ ಜಾತಾ ವಯೋಹರಾ;

ಪಾತುಭೂತಾ ದೇವದೂತಾ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಮಯೋ ಮಮಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಉತ್ತಮಙ್ಗರುಹಾತಿ ಕೇಸಾ. ಕೇಸಾ ಹಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹತ್ಥಪಾದಾದೀನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಉತ್ತಮೇ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ರುಹತ್ತಾ ‘‘ಉತ್ತಮಙ್ಗರುಹಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಇಮೇ ಜಾತಾ ವಯೋಹರಾತಿ ಪಸ್ಸಥ, ತಾತಾ, ಪಲಿತಪಾತುಭಾವೇನ ತಿಣ್ಣಂ ವಯಾನಂ ಹರಣತೋ ¶ ಇಮೇ ಜಾತಾ ವಯೋಹರಾ. ಪಾತುಭೂತಾತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ. ದೇವದೂತಾತಿ ದೇವೋ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಚು, ತಸ್ಸ ದೂತಾತಿ ದೇವದೂತಾ. ಸಿರಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಪಲಿತೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಠಿತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಲಿತಾನಿ ‘‘ಮಚ್ಚುದೇವಸ್ಸ ದೂತಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ದೇವಾ ವಿಯ ದೂತಾತಿಪಿ ದೇವದೂತಾ. ಯಥಾ ಹಿ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಾಯ ದೇವತಾಯ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕದಿವಸೇ ತ್ವಂ ಮರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ತಂ ತಥೇವ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಪಲಿತೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು ದೇವತಾಯ ಬ್ಯಾಕರಣಸದಿಸಮೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಲಿತಾನಿ ‘‘ದೇವಸದಿಸಾ ದೂತಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾನಂ ದೂತಾತಿಪಿ ದೇವದೂತಾ. ಸಬ್ಬಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಹಿ ಜಿಣ್ಣಬ್ಯಾಧಿಮತಪಬ್ಬಜಿತೇ ದಿಸ್ವಾವ ಸಂವೇಗಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ. ಯಥಾಹ –

‘‘ಜಿಣ್ಣಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ದುಖಿತಞ್ಚ ಬ್ಯಾಧಿತಂ, ಮತಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ಗತಮಾಯುಸಙ್ಖಯಂ;

ಕಾಸಾಯವತ್ಥಂ ಪಬ್ಬಜಿತಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ರಾಜಾ’’ತಿ. (ಥೇರಗಾ. ೭೩ ಥೋಕಂ ವಿಸದಿಸಂ);

ಇಮಿನಾ ¶ ¶ ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಲಿತಾನಿ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾನಂ ದೂತತ್ತಾ ‘‘ದೇವದೂತಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ. ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಮಯೋ ಮಮಾತಿ ಗಿಹಿಭಾವತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಟ್ಠೇನ ‘‘ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಸ್ಸ ಸಮಣಲಿಙ್ಗಗಹಣಸ್ಸ ಕಾಲೋ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ.

ಸೋ ಏವಂ ವತ್ವಾ ತಂ ದಿವಸಮೇವ ರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಮಘದೇವಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಚತುರಾಸೀತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಚತ್ತಾರೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೇ ಠಿತೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪುನ ತತೋ ಚುತೋ ಮಿಥಿಲಾಯಂಯೇವ ನಿಮಿ ನಾಮ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಓಸಕ್ಕಮಾನಂ ಅತ್ತನೋ ವಂಸಂ ಘಟೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಅಮ್ಬವನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಪುನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಗೋವ ಅಹೋಸಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಇದಾನೇವ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಕೇಚಿ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಅಹೇಸುಂ, ಕೇಚಿ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ, ಕೇಚಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋ. ಇತಿ ಭಗವಾ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ತದಾ ಕಪ್ಪಕೋ ಆನನ್ದೋ ಅಹೋಸಿ, ಪುತ್ತೋ ರಾಹುಲೋ, ಮಘದೇವರಾಜಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಯಞ್ಚ ¶ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಅನುಪಿಯನಗರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅನುಪಿಯಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಸುಖವಿಹಾರಿಂ ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸುಖವಿಹಾರೀ ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರೋ ಛಖತ್ತಿಯಸಮಾಗಮೇ ಉಪಾಲಿಸತ್ತಮೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ. ತೇಸು ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರೋ ಚ, ಕಿಮಿಲತ್ಥೇರೋ ಚ, ಭಗುತ್ಥೇರೋ ಚ, ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೋ ಚ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ, ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಜಾತೋ, ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕೋ, ದೇವದತ್ತೋ ಝಾನಲಾಭೀ ಜಾತೋ. ಛನ್ನಂ ಪನ ಖತ್ತಿಯಾನಂ ವತ್ಥು ಯಾವ ಅನುಪಿಯನಗರಾ ಖಣ್ಡಹಾಲಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ. ಆಯಸ್ಮಾ ಪನ ಭದ್ದಿಯೋ ರಾಜಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ರಕ್ಖಸಂವಿಧಾನಞ್ಚೇವ ತಾವ ಬಹೂಹಿ ¶ ರಕ್ಖಾಹಿ ರಕ್ಖಿಯಮಾನಸ್ಸ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರತಲೇ ಮಹಾಸಯನೇ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಮಾನಸ್ಸಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ಭಯುಪ್ಪತ್ತಿಞ್ಚ ಇದಾನಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಾದೀಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ವಿಹರನ್ತೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಗತಭಯತಞ್ಚ ಸಮನುಸ್ಸರನ್ತೋ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಭದ್ದಿಯೋ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋತೀ’’ತಿ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸುಂ. ಭಗವಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ ¶ , ಭದ್ದಿಯೋ ಇದಾನೇವ ಸುಖವಿಹಾರೀ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಸುಖವಿಹಾರೀಯೇವಾ’’ತಿ ಆಹ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸಾವಿಭಾವತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು. ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರಯಮಾನೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಉದಿಚ್ಚಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಹುತ್ವಾ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಚಾನಿಸಂಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸಿ, ಪರಿವಾರೋಪಿಸ್ಸ ಮಹಾ ಅಹೋಸಿ ಪಞ್ಚ ತಾಪಸಸತಾನಿ. ಸೋ ವಸ್ಸಕಾಲೇ ಹಿಮವನ್ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತಾಪಸಗಣಪರಿವುತೋ ಗಾಮನಿಗಮಾದೀಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಪತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ರಾಜುಯ್ಯಾನೇ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ. ತತ್ಥ ವಸ್ಸಿಕೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ವಸಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಆಪುಚ್ಛಿ. ಅಥ ನಂ ರಾಜಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಹಲ್ಲಕಾ, ಕಿಂ ವೋ ಹಿಮವನ್ತೇನ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ¶ ಇಧೇವ ವಸಥಾ’’ತಿ ಯಾಚಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಜೇಟ್ಠನ್ತೇವಾಸಿಕಂ ಪಞ್ಚ ತಾಪಸಸತಾನಿ ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ಇಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಹಿಮವನ್ತೇ ವಸ, ಅಹಂ ಪನ ಇಧೇವ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತೇ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ತತ್ಥೇವ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ.

ಸೋ ಪನಸ್ಸ ಜೇಟ್ಠನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ರಾಜಪಬ್ಬಜಿತೋ ಮಹನ್ತಂ ರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ತಾಪಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಹಿಮವನ್ತೇ ವಸಮಾನೋ ಏಕದಿವಸಂ ಆಚರಿಯಂ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ತೇ ತಾಪಸೇ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಮಾನಾ ಇಧೇವ ವಸಥ, ಅಹಂ ಆಚರಿಯಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಂ ಕಟ್ಠತ್ಥರಿಕಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇಯೇವ ನಿಪಜ್ಜಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಮಯೇ ರಾಜಾ ‘‘ತಾಪಸಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ. ಅನ್ತೇವಾಸಿಕತಾಪಸೋ ರಾಜಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ನೇವ ವುಟ್ಠಾಸಿ, ನಿಪನ್ನೋಯೇವ ಪನ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಅಯಂ ತಾಪಸೋ ಮಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ನ ಉಟ್ಠಿತೋ’’ತಿ ¶ ಅನತ್ತಮನೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆಹ – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಯಂ ತಾಪಸೋ ಯದಿಚ್ಛಕಂ ಭುತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಉದಾನಂ ಉದಾನೇನ್ತೋ ಸುಖಸೇಯ್ಯಮೇವ ಕಪ್ಪೇತೀ’’ತಿ. ಮಹಾರಾಜ, ಅಯಂ ತಾಪಸೋ ಪುಬ್ಬೇ ತುಮ್ಹಾದಿಸೋ ಏಕೋ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ, ಸ್ವಾಯಂ ‘‘ಅಹಂ ಪುಬ್ಬೇ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ರಜ್ಜಸಿರಿಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ಆವುಧಹತ್ಥೇಹಿ ಬಹೂಹಿ ರಕ್ಖಿಯಮಾನೋಪಿ ಏವರೂಪಂ ಸುಖಂ ನಾಮ ನಾಲತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸುಖಂ ಝಾನಸುಖಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇತೀತಿ. ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ರಞ್ಞೋ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತುಂ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಯಞ್ಚ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ಯೋ ಚ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖತಿ;

ಸ ವೇ ರಾಜ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖವಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಯಞ್ಚ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಯಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅಞ್ಞೇ ಬಹೂ ಪುಗ್ಗಲಾ ನ ರಕ್ಖನ್ತಿ. ಯೋ ಚ ಅಞ್ಞೇ ನ ರಕ್ಖತೀತಿ ಯೋ ಚ ‘‘ಏಕಕೋ ಅಹಂ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಮೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞೇ ಬಹೂ ಜನೇ ನ ರಕ್ಖತಿ. ಸ ವೇ ರಾಜ ಸುಖಂ ಸೇತೀತಿ ಮಹಾರಾಜ ಸೋ ¶ ಪುಗ್ಗಲೋ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಸುಖಸಮಙ್ಗೀ ಹುತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ. ಇದಞ್ಚ ದೇಸನಾಸೀಸಮೇವ. ನ ಕೇವಲಂ ಪನ ಸೇತಿಯೇವ, ಏವರೂಪೋ ಪನ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಖಂ ಗಚ್ಛತಿ ತಿಟ್ಠತಿ ನಿಸೀದತಿ ಸಯತೀತಿ ಸಬ್ಬಿರಿಯಾಪಥೇಸು ಸುಖಪ್ಪತ್ತೋವ ಹೋತಿ. ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖವಾತಿ ವತ್ಥು ಕಾಮಕಿಲೇಸಕಾಮೇಸು ಅಪೇಕ್ಖಾರಹಿತೋ ವಿಗತಚ್ಛನ್ದರಾಗೋ ನಿತ್ತಣ್ಹೋ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಬ್ಬಿರಿಯಾಪಥೇಸು ಸುಖಂ ವಿಹರತಿ ಮಹಾರಾಜಾತಿ.

ರಾಜಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ನಿವೇಸನಮೇವ ಗತೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋಪಿ ಆಚರಿಯಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತಮೇವ ಗತೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ತತ್ಥೇವ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರೋ ಅಹೋಸಿ, ಗಣಸತ್ಥಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಅಪಣ್ಣಕಂ ¶ ವಣ್ಣುಪಥಂ, ಸೇರಿವಂ ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿ ಚ;

ತಣ್ಡುಲಂ ದೇವಧಮ್ಮಞ್ಚ, ಕಟ್ಠವಾಹನಗಾಮಣಿ;

ಮಘದೇವಂ ವಿಹಾರೀತಿ, ಪಿಣ್ಡಿತಾ ದಸ ಜಾತಕಾತಿ.

ಹೋತಿ ¶ ಸೀಲವತಂ ಅತ್ಥೋತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದೇವದತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ವತ್ಥು ಯಾವ ಅಭಿಮಾರಪ್ಪಯೋಜನಾ ಖಣ್ಡಹಾಲಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ, ಯಾವ ಧನಪಾಲಕವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾ ಪನ ಚೂಳಹಂಸಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ, ಯಾವ ಪಥವಿಪ್ಪವೇಸನಾ ದ್ವಾದಸನಿಪಾತೇ ಸಮುದ್ದವಾಣಿಜಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ.

ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ದೇವದತ್ತೋ ಪಞ್ಚ ವತ್ಥೂನಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಅಲಭನ್ತೋ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಆದಾಯ ಗಯಾಸೀಸೇ ವಿಹರತಿ. ಅಥ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಞಾಣಂ ಪರಿಪಾಕಂ ಅಗಮಾಸಿ. ತಂ ಞತ್ವಾ ಸತ್ಥಾ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ನಿಸ್ಸಿತಕಾ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲದ್ಧಿಂ ರೋಚೇತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಗತಾ, ಇದಾನಿ ಪನ ತೇಸಂ ಞಾಣಂ ಪರಿಪಾಕಂ ಗತಂ, ತುಮ್ಹೇ ಬಹೂಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಮಗ್ಗಫಲೇಹಿ ಪಬೋಧೇತ್ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ. ತೇ ತಥೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಫಲೇಹಿ ಪಬೋಧೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಅರುಣುಗ್ಗಮನವೇಲಾಯ ¶ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆದಾಯ ವೇಳುವನಮೇವ ಆಗಮಂಸು. ಆಗನ್ತ್ವಾ ಚ ಪನ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಠಿತಕಾಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಥೇರಂ ಪಸಂಸಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಜೇಟ್ಠಭಾತಿಕೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅತಿವಿಯ ಸೋಭತಿ, ದೇವದತ್ತೋ ಪನ ಪರಿಹೀನಪರಿವಾರೋ ಜಾತೋ’’ತಿ. ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಇದಾನೇವ ಞಾತಿಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸೋಭತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಸೋಭಿಯೇವ. ದೇವದತ್ತೋಪಿ ¶ ನ ಇದಾನೇವ ಗಣತೋ ಪರಿಹೀನೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಪರಿಹೀನೋಯೇವಾತಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸಾವಿಭಾವತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು, ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ರಾಜಗಹನಗರೇ ಏಕೋ ಮಗಧರಾಜಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಿಗಯೋನಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವುದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತೋ ಮಿಗಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತಿ. ತಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣೋ ಚ ಕಾಳೋ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಪುತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ. ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಮಹಲ್ಲಕಕಾಲೇ ‘‘ತಾತಾ, ಅಹಂ ಇದಾನಿ ಮಹಲ್ಲಕೋ, ತುಮ್ಹೇ ಇಮಂ ಗಣಂ ಪರಿಹರಥಾ’’ತಿ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ಮಿಗಸತಾನಿ ಏಕೇಕಂ ಪುತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇಸಿ ¶ . ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತೇ ದ್ವೇ ಜನಾ ಮಿಗಗಣಂ ಪರಿಹರನ್ತಿ. ಮಗಧರಟ್ಠಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಸ್ಸಪಾಕಸಮಯೇ ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧೇ ಅರಞ್ಞೇ ಮಿಗಾನಂ ಪರಿಪನ್ಥೋ ಹೋತಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ಸಸ್ಸಖಾದಕಾನಂ ಮಿಗಾನಂ ಮಾರಣತ್ಥಾಯ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಓಪಾತಂ ಖಣನ್ತಿ, ಸೂಲಾನಿ ರೋಪೇನ್ತಿ, ಪಾಸಾಣಯನ್ತಾನಿ ಸಜ್ಜೇನ್ತಿ, ಕೂಟಪಾಸಾದಯೋ ಪಾಸೇ ಓಡ್ಡೇನ್ತಿ, ಬಹೂ ಮಿಗಾ ವಿನಾಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧಸಮಯಂ ಞತ್ವಾ ದ್ವೇ ಪುತ್ತೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ತಾತಾ, ಅಯಂ ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧಸಮಯೋ, ಬಹೂ ಮಿಗಾ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ಮಯಂ ಮಹಲ್ಲಕಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವೀತಿನಾಮೇಸ್ಸಾಮ, ತುಮ್ಹೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಿಗಗಣೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ಪಬ್ಬತಪಾದಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಸ್ಸಾನಂ ಉದ್ಧಟಕಾಲೇ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ. ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಿತು ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಸಪರಿವಾರಾ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು. ತೇಸಂ ಪನ ಗಮನಮಗ್ಗಂ ಮನುಸ್ಸಾ ಜಾನನ್ತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಮಿಗಾ ಪಬ್ಬತಮಾರೋಹನ್ತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಓರೋಹನ್ತೀ’’ತಿ. ತೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನೇ ¶ ನಿಲೀನಾ ಬಹೂ ಮಿಗೇ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಮಾರೇನ್ತಿ.

ಕಾಳಮಿಗೋ ಅತ್ತನೋ ದನ್ಧತಾಯ ‘‘ಇಮಾಯ ನಾಮ ವೇಲಾಯ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ನ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಅಜಾನನ್ತೋ ಮಿಗಗಣಂ ಆದಾಯ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇಪಿ ಸಾಯನ್ಹೇಪಿ ಪದೋಸೇಪಿ ಪಚ್ಚೂಸೇಪಿ ಗಾಮದ್ವಾರೇನ ಗಚ್ಛತಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಕತಿಯಾ ಠಿತಾ ಚ ನಿಲೀನಾ ಚ ಬಹೂ ಮಿಗೇ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪೇನ್ತಿ. ಏವಂ ಸೋ ಅತ್ತನೋ ದನ್ಧತಾಯ ಬಹೂ ಮಿಗೇ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಅಪ್ಪಕೇಹೇವ ಮಿಗೇಹಿ ಅರಞ್ಞಂ ಪಾವಿಸಿ. ಲಕ್ಖಣಮಿಗೋ ಪನ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ ಉಪಾಯಕುಸಲೋ ‘‘ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ನ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾತಿ. ಸೋ ಗಾಮದ್ವಾರೇನಪಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ ¶ , ದಿವಾಪಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಪದೋಸೇಪಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಪಚ್ಚೂಸೇಪಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಮಿಗಗಣಂ ಆದಾಯ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇಯೇವ ಗಚ್ಛತಿ. ತಸ್ಮಾ ಏಕಮ್ಪಿ ಮಿಗಂ ಅವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪಾವಿಸಿ. ತೇ ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ವಸಿತ್ವಾ ಸಸ್ಸೇಸು ಉದ್ಧಟೇಸು ಪಬ್ಬತಾ ಓತರಿಂಸು.

ಕಾಳೋ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಅವಸೇಸಮಿಗೇ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ ಏಕಕೋವ ಆಗಮಿ. ಲಕ್ಖಣೋ ಪನ ಏಕಮಿಗಮ್ಪಿ ಅವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಮಿಗಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಮಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದ್ವೇಪಿ ಪುತ್ತೇ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಮಿಗಗಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ –

‘‘ಹೋತಿ ಸೀಲವತಂ ಅತ್ಥೋ, ಪಟಿಸನ್ಥಾರವುತ್ತಿನಂ;

ಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸ ಆಯನ್ತಂ, ಞಾತಿಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತಂ;

ಅಥ ಪಸ್ಸಸಿಮಂ ಕಾಳಂ, ಸುವಿಹೀನಂವ ಞಾತಿಭೀ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಸೀಲವತನ್ತಿ ಸುಖಸೀಲತಾಯ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ಆಚಾರಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ. ಅತ್ಥೋತಿ ವುಡ್ಢಿ. ಪಟಿಸನ್ಥಾರವುತ್ತಿನನ್ತಿ ಧಮ್ಮಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಚ ಆಮಿಸಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಚ ಏತೇಸಂ ವುತ್ತೀತಿ ಪಟಿಸನ್ಥಾರವುತ್ತಿನೋ, ತೇಸಂ ಪಟಿಸನ್ಥಾರವುತ್ತಿನಂ. ಏತ್ಥ ಚ ಪಾಪನಿವಾರಣಓವಾದಾನುಸಾಸನಿವಸೇನ ಧಮ್ಮಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಚ, ಗೋಚರಲಾಭಾಪನಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾನಧಮ್ಮಿಕರಕ್ಖಾವಸೇನ ಆಮಿಸಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋ. ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಪಟಿಸನ್ಥಾರೇಸು ಠಿತಾನಂ ಆಚಾರಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ವುಡ್ಢಿ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ. ಇದಾನಿ ತಂ ವುಡ್ಢಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪುತ್ತಮಾತರಂ ಆಲಪನ್ತೋ ವಿಯ ‘‘ಲಕ್ಖಣಂ ಪಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ. ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಆಚಾರಪಟಿಸನ್ಥಾರಸಮ್ಪನ್ನಂ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಂ ¶ ಏಕಮಿಗಮ್ಪಿ ಅವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಞಾತಿಸಙ್ಘೇನ ಪುರಕ್ಖತಂ ಪರಿವಾರಿತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಪಸ್ಸ. ತಾಯ ಪನ ಆಚಾರಪಟಿಸನ್ಥಾರಸಮ್ಪದಾಯ ವಿಹೀನಂ ದನ್ಧಪಞ್ಞಂ ಅಥ ಪಸ್ಸಸಿಮಂ ಕಾಳಂ ಏಕಮ್ಪಿ ಞಾತಿಂ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಸುವಿಹೀನಮೇವ ಞಾತೀಹಿ ಏಕಕಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತನ್ತಿ. ಏವಂ ಪುತ್ತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಇದಾನೇವ ಞಾತಿಸಙ್ಘಪರಿವಾರಿತೋ ಸೋಭತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಸೋಭತಿಯೇವ. ನ ಚ ದೇವದತ್ತೋ ಏತರಹಿಯೇವ ಗಣಮ್ಹಾ ಪರಿಹೀನೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಪರಿಹೀನೋಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ¶ ಕಾಳೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಪರಿಸಾಪಿಸ್ಸ ದೇವದತ್ತಪರಿಸಾವ, ಲಕ್ಖಣೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ, ಪರಿಸಾ ಪನಸ್ಸ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ, ಮಾತಾ ರಾಹುಲಮಾತಾ, ಪಿತಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ನಿಗ್ರೋಧಮೇವ ಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸ ಮಾತರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸಾ ಕಿರ ರಾಜಗಹನಗರೇ ಮಹಾವಿಭವಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಧೀತಾ ಅಹೋಸಿ ಉಸ್ಸನ್ನಕುಸಲಮೂಲಾ ಪರಿಮದ್ದಿತಸಙ್ಖಾರಾ ಪಚ್ಛಿಮಭವಿಕಾ, ಅನ್ತೋಘಟೇ ಪದೀಪೋ ವಿಯ ತಸ್ಸಾ ಹದಯೇ ಅರಹತ್ತೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ಜಲತಿ. ಸಾ ಅತ್ತಾನಂ ಜಾನನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗೇಹೇ ಅನಭಿರತಾ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಆಹ – ‘‘ಅಮ್ಮತಾತಾ, ಮಯ್ಹಂ ಘರಾವಾಸೇ ಚಿತ್ತಂ ನಾಭಿರಮತಿ, ಅಹಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮಾ, ಪಬ್ಬಾಜೇಥ ಮ’’ನ್ತಿ. ಅಮ್ಮ, ಕಿಂ ವದೇಸಿ, ಇದಂ ಕುಲಂ ಬಹುವಿಭವಂ, ತ್ವಞ್ಚ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಧೀತಾ, ನ ಲಬ್ಭಾ ತಯಾ ಪಬ್ಬಜಿತುನ್ತಿ. ಸಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚಿತ್ವಾಪಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಹೋತು, ಪತಿಕುಲಂ ಗತಾ ಸಾಮಿಕಂ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ¶ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಸಾ ವಯಪ್ಪತ್ತಾ ಪತಿಕುಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪತಿದೇವತಾ ಹುತ್ವಾ ಸೀಲವತೀ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸಿ.

ಅಥಸ್ಸಾ ಸಂವಾಸಮನ್ವಾಯ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಗಬ್ಭೋ ಪತಿಟ್ಠಹಿ. ಸಾ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ನ ಅಞ್ಞಾಸಿ. ಅಥ ತಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಘೋಸಯಿಂಸು, ಸಕಲನಗರವಾಸಿನೋ ¶ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳಿಂಸು, ನಗರಂ ದೇವನಗರಂ ವಿಯ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ. ಸಾ ಪನ ತಾವ ಉಳಾರಾಯಪಿ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾಯ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಂ ನ ವಿಲಿಮ್ಪತಿ ನಾಲಙ್ಕರೋತಿ, ಪಕತಿವೇಸೇನೇವ ವಿಚರತಿ.

ಅಥ ನಂ ಸಾಮಿಕೋ ಆಹ – ‘‘ಭದ್ದೇ, ಸಕಲನಗರಂ ನಕ್ಖತ್ತನಿಸ್ಸಿತಂ, ತ್ವಂ ಪನ ಸರೀರಂ ನಪ್ಪಟಿಜಗ್ಗಸೀ’’ತಿ. ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಯ ಮೇ ಕುಣಪೇಹಿ ಪೂರಿತಂ ಸರೀರಂ, ಕಿಂ ಇಮಿನಾ ಅಲಙ್ಕತೇನ, ಅಯಞ್ಹಿ ಕಾಯೋ ನೇವ ದೇವನಿಮ್ಮಿತೋ, ನ ಬ್ರಹ್ಮನಿಮ್ಮಿತೋ, ನ ಸುವಣ್ಣಮಯೋ, ನ ಮಣಿಮಯೋ, ನ ಹರಿಚನ್ದನಮಯೋ, ನ ಪುಣ್ಡರೀಕಕುಮುದುಪ್ಪಲಗಬ್ಭಸಮ್ಭೂತೋ ¶ , ನ ಅಮತೋಸಧಪೂರಿತೋ, ಅಥ ಖೋ ಕುಣಪೇ ಜಾತೋ, ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕಸಮ್ಭವೋ, ಅನಿಚ್ಚುಚ್ಛಾದನಪರಿಮದ್ದನಭೇದನವಿದ್ಧಂಸನಧಮ್ಮೋ, ಕಟಸಿವಡ್ಢನೋ, ತಣ್ಹೂಪಾದಿನ್ನೋ, ಸೋಕಾನಂ ನಿದಾನಂ, ಪರಿದೇವಾನಂ ವತ್ಥು, ಸಬ್ಬರೋಗಾನಂ ಆಲಯೋ, ಕಮ್ಮಕರಣಾನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ, ಅನ್ತೋಪೂತಿ, ಬಹಿ ನಿಚ್ಚಪಗ್ಘರಣೋ, ಕಿಮಿಕುಲಾನಂ ಆವಾಸೋ, ಸಿವಥಿಕಪಯಾತೋ, ಮರಣಪರಿಯೋಸಾನೋ, ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ ಚಕ್ಖುಪಥೇ ವತ್ತಮಾನೋಪಿ –

‘‘ಅಟ್ಠಿನಹಾರುಸಂಯುತ್ತೋ, ತಚಮಂಸಾವಲೇಪನೋ;

ಛವಿಯಾ ಕಾಯೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ, ಯಥಾಭೂತಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ.

‘‘ಅನ್ತಪೂರೋ ಉದರಪೂರೋ, ಯಕನಪೇಳಸ್ಸ ವತ್ಥಿನೋ;

ಹದಯಸ್ಸ ಪಪ್ಫಾಸಸ್ಸ, ವಕ್ಕಸ್ಸ ಪಿಹಕಸ್ಸ ಚ.

‘‘ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾಯ ಖೇಳಸ್ಸ, ಸೇದಸ್ಸ ಚ ಮೇದಸ್ಸ ಚ;

ಲೋಹಿತಸ್ಸ ಲಸಿಕಾಯ, ಪಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ವಸಾಯ ಚ.

‘‘ಅಥಸ್ಸ ನವಹಿ ಸೋತೇಹಿ, ಅಸುಚೀ ಸವತಿ ಸಬ್ಬದಾ;

ಅಕ್ಖಿಮ್ಹಾ ಅಕ್ಖಿಗೂಥಕೋ, ಕಣ್ಣಮ್ಹಾ ಕಣ್ಣಗೂಥಕೋ.

‘‘ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾ ¶ ಚ ನಾಸತೋ, ಮುಖೇನ ವಮತೇಕದಾ;

ಪಿತ್ತಂ ಸೇಮ್ಹಞ್ಚ ವಮತಿ, ಕಾಯಮ್ಹಾ ಸೇದಜಲ್ಲಿಕಾ.

‘‘ಅಥಸ್ಸ ಸುಸಿರಂ ಸೀಸಂ, ಮತ್ಥಲುಙ್ಗಸ್ಸ ಪೂರಿತಂ;

ಸುಭತೋ ನಂ ಮಞ್ಞತಿ ಬಾಲೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪುರಕ್ಖತೋ. (ಸು. ನಿ. ೧೯೬-೨೦೧);

‘‘ಅನನ್ತಾದೀನವೋ ಕಾಯೋ, ವಿಸರುಕ್ಖಸಮೂಪಮೋ;

ಆವಾಸೋ ಸಬ್ಬರೋಗಾನಂ, ಪುಞ್ಜೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಕೇವಲೋ. (ಅಪ. ಥೇರ ೨.೫೪.೫೫);

‘‘ಸಚೇ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ, ಅನ್ತೋ ಬಾಹಿರಕೋ ಸಿಯಾ;

ದಣ್ಡಂ ನೂನ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಕಾಕೇ ಸೋಣೇ ಚ ವಾರಯೇ.

‘‘ದುಗ್ಗನ್ಧೋ ಅಸುಚಿ ಕಾಯೋ, ಕುಣಪೋ ಉಕ್ಕರೂಪಮೋ;

ನಿನ್ದಿತೋ ಚಕ್ಖುಭೂತೇಹಿ, ಕಾಯೋ ಬಾಲಾಭಿನನ್ದಿತೋ.

‘‘ಅಲ್ಲಚಮ್ಮಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ, ನವದ್ವಾರೋ ಮಹಾವಣೋ;

ಸಮನ್ತತೋ ಪಗ್ಘರತಿ, ಅಸುಚೀ ಪೂತಿಗನ್ಧಿಯೋ’’ತಿ. (ವಿಸುದ್ಧಿ. ೧.೧೨೨);

ಅಯ್ಯಪುತ್ತ ¶ ¶ , ಇಮಂ ಕಾಯಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ? ನನು ಇಮಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕತಕರಣಂ ಗೂಥಪುಣ್ಣಘಟಸ್ಸ ಬಹಿ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಕರಣಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ? ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೋ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಭದ್ದೇ, ತ್ವಂ ಇಮಸ್ಸ ಸರೀರಸ್ಸ ಇಮೇ ದೋಸೇ ಪಸ್ಸಮಾನಾ ಕಸ್ಮಾ ನ ಪಬ್ಬಜಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಲಭಮಾನಾ ಅಜ್ಜೇವ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ. ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೋ ‘‘ಸಾಧು, ಅಹಂ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಪರಿವಾರೇನ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ನೇತ್ವಾ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತೋ ದೇವದತ್ತಪಕ್ಖಿಯಾನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ. ಸಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಅತ್ತಮನಾ ಅಹೋಸಿ.

ಅಥಸ್ಸಾ ಗಬ್ಭೇ ಪರಿಪಾಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ಹತ್ಥಪಾದಪಿಟ್ಠೀನಂ ಬಹಲತ್ತಂ ಉದರಪಟಲಸ್ಸ ಚ ಮಹನ್ತತಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ಅಯ್ಯೇ, ತ್ವಂ ಗಬ್ಭಿನೀ ವಿಯ ಪಞ್ಞಾಯಸಿ, ಕಿಂ ಏತ’’ನ್ತಿ? ಅಯ್ಯೇ, ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ನ ಜಾನಾಮಿ, ಸೀಲಂ ಪನ ಮೇ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ ¶ . ಅಥ ನಂ ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ನೇತ್ವಾ ದೇವದತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ಅಯ್ಯ, ಅಯಂ ಕುಲಧೀತಾ ಕಿಚ್ಛೇನ ಸಾಮಿಕಂ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಲಭಿ, ಇದಾನಿ ಪನಸ್ಸಾ ಗಬ್ಭೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಮಯಂ ಇಮಸ್ಸ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲೇ ವಾ ಲದ್ಧಭಾವಂ ನ ಜಾನಾಮ, ಕಿಂದಾನಿ ಕರೋಮಾ’’ತಿ? ದೇವದತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಅಬುದ್ಧಭಾವೇನ ಚ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾನುದ್ದಯಾನಞ್ಚ ನತ್ಥಿತಾಯ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ದೇವದತ್ತಪಕ್ಖಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ಕುಚ್ಛಿನಾ ಗಬ್ಭಂ ಪರಿಹರತಿ, ದೇವದತ್ತೋ ಚ ತಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿಯೇವಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಗರಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ಮಯಾ ಇಮಂ ಉಪ್ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ಸೋ ಅವೀಮಂಸಿತ್ವಾವ ಸೇಲಗುಳಂ ಪವಟ್ಟಯಮಾನೋ ವಿಯ ಪಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಥ, ಇಮಂ ಉಪ್ಪಬ್ಬಾಜೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ತಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಉಪಸ್ಸಯಂ ಗತಾ.

ಅಥ ಸಾ ದಹರಾ ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಆಹ – ‘‘ಅಯ್ಯೇ, ನ ದೇವದತ್ತತ್ಥೇರೋ ಬುದ್ಧೋ, ನಾಪಿ ಮಯ್ಹಂ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಲೋಕೇ ಪನ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಸಾ ಚ ಪನ ಮೇ ದುಕ್ಖೇನ ಲದ್ಧಾ, ಮಾ ನಂ ಅನ್ತರಧಾಪೇಥ, ಏಥ ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಜೇತವನಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ. ತಾ ತಂ ಆದಾಯ ರಾಜಗಹಾ ಪಞ್ಚಚತ್ತಾಲೀಸಯೋಜನಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಜೇತವನಂ ಪತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ. ಸತ್ಥಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ಏತಿಸ್ಸಾ ಗಬ್ಭೋ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ದೇವದತ್ತೇನ ¶ ಜಹಿತಂ ಆದಾಯ ಚರತೀ’ತಿ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಓಕಾಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ತಸ್ಮಾ ಇಮಂ ಕಥಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ಸರಾಜಿಕಾಯ ಪರಿಸಾಯ ¶ ಮಜ್ಝೇ ಇಮಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವಿನಿಚ್ಛಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ಪುನದಿವಸೇ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಕೋಸಲಂ ಮಹಾಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಂ ಚೂಳಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಂ ವಿಸಾಖಂ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಂ ಅಞ್ಞಾನಿ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾತಾನಿ ಮಹಾಕುಲಾನಿ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಚತೂಸು ಪರಿಸಾಸು ಸನ್ನಿಪತಿತಾಸು ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಹರಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಕಮ್ಮಂ ಸೋಧೇಹೀ’’ತಿ. ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಥೇರೋ ಪರಿಸಮಜ್ಝಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪುರತೋ ವಿಸಾಖಂ ಉಪಾಸಿಕಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇಸಿ ‘‘ಗಚ್ಛ ವಿಸಾಖೇ, ‘ಅಯಂ ದಹರಾ ಅಸುಕಮಾಸೇ ಅಸುಕದಿವಸೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ’ತಿ ತಥತೋ ಞತ್ವಾ ಇಮಸ್ಸ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ಪುರೇ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಲದ್ಧಭಾವಂ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ. ಉಪಾಸಿಕಾ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಾಣಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಸಾಣಿಯಂ ದಹರಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಹತ್ಥಪಾದನಾಭಿಉದರಪರಿಯೋಸಾನಾದೀನಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಮಾಸದಿವಸೇ ಸಮಾನೇತ್ವಾ ಗಿಹಿಭಾವೇ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ಲದ್ಧಭಾವಂ ತಥತೋ ಞತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ. ಥೇರೋ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ತಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಂ ಸುದ್ಧಂ ಅಕಾಸಿ. ಸಾ ಸುದ್ಧಾ ಹುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ಸತ್ಥಾರಞ್ಚ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಸ್ಸಯಮೇವ ಗತಾ. ಸಾ ಗಬ್ಭಪರಿಪಾಕಮನ್ವಾಯ ಪದುಮುತ್ತರಪಾದಮೂಲೇ ಪತ್ಥಿತಪತ್ಥನಂ ಮಹಾನುಭಾವಂ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ¶ ರಾಜಾ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಸಮೀಪೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ದಾರಕಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚೇ ಪುಚ್ಛಿ. ಅಮಚ್ಚಾ ತಂ ಕಾರಣಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ದಹರಭಿಕ್ಖುನೀ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾತಾ, ತಸ್ಸೇಸೋ ಸದ್ದೋ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ‘‘ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ, ಭಣೇ, ದಾರಕಪಟಿಜಗ್ಗನಂ ನಾಮ ಪಲಿಬೋಧೋ, ಮಯಂ ನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ರಾಜಾ ತಂ ದಾರಕಂ ನಾಟಕಿತ್ಥೀನಂ ದಾಪೇತ್ವಾ ಕುಮಾರಪರಿಹಾರೇನ ವಡ್ಢಾಪೇಸಿ. ನಾಮಗ್ಗಹಣದಿವಸೇ ಚಸ್ಸ ‘‘ಕಸ್ಸಪೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ಅಥ ನಂ ಕುಮಾರಪರಿಹಾರೇನ ವಡ್ಢಿತತ್ತಾ ‘‘ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ’’ತಿ ಸಞ್ಜಾನಿಂಸು. ಸೋ ಸತ್ತವಸ್ಸಿಕಕಾಲೇ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣವಸ್ಸೋ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೇಸು ಚಿತ್ರಕಥೀ ಅಹೋಸಿ. ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚಿತ್ತಕಥಿಕಾನಂ ಯದಿದಂ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ’’ತಿ (ಅ. ನಿ. ೧.೨೦೯, ೨೧೭) ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ. ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ವಮ್ಮಿಕಸುತ್ತೇ (ಮ. ನಿ. ೧.೨೪೯ ಆದಯೋ) ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ. ಮಾತಾಪಿಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೀ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಫಲಂ ಪತ್ತಾ. ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರೋ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಗಗನಮಜ್ಝೇ ¶ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ ಪಾಕಟೋ ಜಾತೋ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ¶ ತಥಾಗತೋ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದಂ ದತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪಾವಿಸಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ಓವಾದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನೇಸು ದಿವಸಭಾಗಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ‘‘ಆವುಸೋ, ದೇವದತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಬುದ್ಧಭಾವೇನ ಚೇವ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾದೀನಞ್ಚ ಅಭಾವೇನ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರೋ ಚ ಥೇರೀ ಚ ಉಭೋ ನಾಸಿತಾ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮರಾಜತಾಯ ಚೇವ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾನುದ್ದಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಬುದ್ಧಗುಣೇ ವಣ್ಣಯಮಾನಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಬುದ್ಧಲೀಲಾಯ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಮೇವ ಗುಣಕಥಾಯಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಆರೋಚಯಿಂಸು. ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಇದಾನೇವ ಇಮೇಸಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ ಪತಿಟ್ಠಾ ಚ ಜಾತೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅಹೋಸಿಯೇವಾತಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸಾವಿಭಾವತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು. ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರಯಮಾನೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಿಗಯೋನಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ. ಸೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಕ್ಖೀನಿ ಪನಸ್ಸ ಮಣಿಗುಳಸದಿಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ, ಸಿಙ್ಗಾನಿ ರಜತವಣ್ಣಾನಿ, ಮುಖಂ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಪುಞ್ಜವಣ್ಣಂ, ಹತ್ಥಪಾದಪರಿಯನ್ತಾ ಲಾಖಾರಸಪರಿಕಮ್ಮಕತಾ ವಿಯ, ವಾಲಧಿ ಚಮರಸ್ಸ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ, ಸರೀರಂ ಪನಸ್ಸ ಮಹನ್ತಂ ಅಸ್ಸಪೋತಕಪ್ಪಮಾಣಂ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ಪಞ್ಚಸತಮಿಗಪರಿವಾರೋ ಅರಞ್ಞೇ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ ನಾಮೇನ ನಿಗ್ರೋಧಮಿಗರಾಜಾ ¶ ನಾಮ. ಅವಿದೂರೇ ಪನಸ್ಸ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಪಞ್ಚಸತಮಿಗಪರಿವಾರೋ ಸಾಖಮಿಗೋ ನಾಮ ವಸತಿ, ಸೋಪಿ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋವ ಅಹೋಸಿ.

ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಮಿಗವಧಪ್ಪಸುತೋ ಹೋತಿ, ವಿನಾ ಮಂಸೇನ ನ ಭುಞ್ಜತಿ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಕಮ್ಮಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ನೇಗಮಜಾನಪದೇ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ದೇವಸಿಕಂ ಮಿಗವಂ ಗಚ್ಛತಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಅಯಂ ರಾಜಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಮ್ಮಚ್ಛೇದಂ ಕರೋತಿ, ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಉಯ್ಯಾನೇ ¶ ಮಿಗಾನಂ ನಿವಾಪಂ ವಪಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಬಹೂ ಮಿಗೇ ಉಯ್ಯಾನಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ನಿಯ್ಯಾದೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಉಯ್ಯಾನೇ ಮಿಗಾನಂ ನಿವಾಪತಿಣಾನಿ ರೋಪೇತ್ವಾ ಉದಕಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವಾಗುರಾನಿ ಆದಾಯ ಮುಗ್ಗರಾದಿನಾನಾವುಧಹತ್ಥಾ ¶ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಿಗೇ ಪರಿಯೇಸಮಾನಾ ‘‘ಮಜ್ಝೇ ಠಿತೇ ಮಿಗೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಯೋಜನಮತ್ತಂ ಠಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಙ್ಖಿಪಮಾನಾ ನಿಗ್ರೋಧಮಿಗಸಾಖಮಿಗಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಕತ್ವಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿಂಸು. ಅಥ ನಂ ಮಿಗಗಣಂ ದಿಸ್ವಾ ರುಕ್ಖಗುಮ್ಬಾದಯೋ ಚ ಭೂಮಿಞ್ಚ ಮುಗ್ಗರೇಹಿ ಪಹರನ್ತಾ ಮಿಗಗಣಂ ಗಹನಟ್ಠಾನತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಅಸಿಸತ್ತಿಧನುಆದೀನಿ ಆವುಧಾನಿ ಉಗ್ಗಿರಿತ್ವಾ ಮಹಾನಾದಂ ನದನ್ತಾ ತಂ ಮಿಗಗಣಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ರಾಜಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ನಿಬದ್ಧಂ ಮಿಗವಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಸೇಥ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅರಞ್ಞತೋ ಮಿಗೇ ಆನೇತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಪೂರಿತಂ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತೇಸಂ ಮಂಸಾನಿ ಖಾದಥಾ’’ತಿ ರಾಜಾನಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು.

ರಾಜಾ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಿಗೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ದ್ವೇ ಸುವಣ್ಣಮಿಗೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಅಭಯಂ ಅದಾಸಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಕದಾಚಿ ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಂ ಮಿಗಂ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಆನೇತಿ, ಕದಾಚಿಸ್ಸ ಭತ್ತಕಾರಕೋ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಆಹರತಿ. ಮಿಗಾ ಧನುಂ ದಿಸ್ವಾವ ಮರಣಭಯೇನ ತಜ್ಜಿತಾ ಪಲಾಯನ್ತಿ, ದ್ವೇ ತಯೋ ಪಹಾರೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಕಿಲಮನ್ತಿಪಿ, ಗಿಲಾನಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಮರಣಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣನ್ತಿ. ಮಿಗಗಣೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ. ಸೋ ಸಾಖಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಸಮ್ಮ, ಬಹೂ ಮಿಗಾ ನಸ್ಸನ್ತಿ, ಏಕಂಸೇನ ಮರಿತಬ್ಬೇ ಸತಿ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಾ ಕಣ್ಡೇನ ಮಿಗೇ ವಿಜ್ಝನ್ತು, ಧಮ್ಮಗಣ್ಡಿಕಟ್ಠಾನೇ ಮಿಗಾನಂ ವಾರೋ ಹೋತು. ಏಕದಿವಸಂ ಮಮ ಪರಿಸಾಯ ವಾರೋ ಪಾಪುಣಾತು, ಏಕದಿವಸಂ ತವ ಪರಿಸಾಯ, ವಾರಪ್ಪತ್ತೋ ಮಿಗೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಗಣ್ಡಿಕಾಯ ಗೀವಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜತು, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಮಿಗಾ ಕಿಲನ್ತಾ ನ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಾರಪ್ಪತ್ತೋವ ಮಿಗೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಗಣ್ಡಿಕಾಯ ¶ ಗೀವಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜತಿ, ಭತ್ತಕಾರಕೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಪನ್ನಕಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ¶ ಸಾಖಮಿಗಸ್ಸ ಪರಿಸಾಯ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಗಬ್ಭಿನಿಮಿಗಿಯಾ ವಾರೋ ಪಾಪುಣಿ. ಸಾ ಸಾಖಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಸಾಮಿ, ಅಹಂ ಗಬ್ಭಿನೀ, ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ಜನಾ ವಾರಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮ, ಮಯ್ಹಂ ವಾರಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ತವ ವಾರಂ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪಾಪೇತುಂ, ತ್ವಮೇವ ತುಯ್ಹಂ ವಾರಂ ಜಾನಿಸ್ಸಸಿ, ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಾ ಅನುಗ್ಗಹಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ. ಸೋ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಹೋತು ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ, ಅಹಂ ತೇ ವಾರಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಯಂ ¶ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಗಣ್ಡಿಕಾಯ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ. ಭತ್ತಕಾರಕೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಲದ್ಧಾಭಯೋ ಮಿಗರಾಜಾ ಧಮ್ಮಗಣ್ಡಿಕಾಯ ನಿಪನ್ನೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ವೇಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ.

ರಾಜಾ ತಾವದೇವ ರಥಂ ಆರುಯ್ಹ ಮಹನ್ತೇನ ಪರಿವಾರೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಸಮ್ಮ ಮಿಗರಾಜ, ನನು ಮಯಾ ತುಯ್ಹಂ ಅಭಯಂ ದಿನ್ನಂ, ಕಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಇಧ ನಿಪನ್ನೋ’’ತಿ. ಮಹಾರಾಜ, ಗಬ್ಭಿನೀ ಮಿಗೀ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಮಮ ವಾರಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪಾಪೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಖೋ ಪನ ಮಯಾ ಏಕಸ್ಸ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಉಪರಿ ನಿಕ್ಖಿಪಿತುಂ, ಸ್ವಾಹಂ ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಂ ತಸ್ಸಾ ದತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಸನ್ತಕಂ ಮರಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಧ ನಿಪನ್ನೋ, ಮಾ ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಆಸಙ್ಕಿತ್ಥ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ. ರಾಜಾ ಆಹ – ‘‘ಸಾಮಿ, ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಮಿಗರಾಜ, ಮಯಾ ನ ತಾದಿಸೋ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾನುದ್ದಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಮನುಸ್ಸೇಸುಪಿ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ, ತೇನ ತೇ ಪಸನ್ನೋಸ್ಮಿ, ಉಟ್ಠೇಹಿ, ತುಯ್ಹಞ್ಚ ತಸ್ಸಾ ಚ ಅಭಯಂ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ. ‘‘ದ್ವೀಹಿ ಅಭಯೇ ಲದ್ಧೇ ಅವಸೇಸಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನರಿನ್ದಾ’’ತಿ? ‘‘ಅವಸೇಸಾನಮ್ಪಿ ಅಭಯಂ ದಮ್ಮಿ, ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮ್ಪಿ ಉಯ್ಯಾನೇಯೇವ ಮಿಗಾ ಅಭಯಂ ಲಭಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸೇಸಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಏತೇಸಮ್ಪಿ ಅಭಯಂ ದಮ್ಮಿ, ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಮಿಗಾ ತಾವ ಅಭಯಂ ಲಭನ್ತು, ಸೇಸಾ ಚತುಪ್ಪದಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ¶ ? ‘‘ಏತೇಸಮ್ಪಿ ಅಭಯಂ ದಮ್ಮಿ, ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಚತುಪ್ಪದಾ ತಾವ ಅಭಯಂ ಲಭನ್ತು, ದಿಜಗಣಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಏತೇಸಮ್ಪಿ ಅಭಯಂ ದಮ್ಮಿ, ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ದಿಜಗಣಾ ತಾವ ಅಭಯಂ ಲಭನ್ತು, ಉದಕೇ ವಸನ್ತಾ ಮಚ್ಛಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಏತೇಸಮ್ಪಿ ಅಭಯಂ ದಮ್ಮಿ, ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಏವಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ರಾಜಾನಂ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ರಾಜಾನಂ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಪುತ್ತಧೀತಾಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ನೇಗಮಜಾನಪದೇಸು ಧಮ್ಮಂ ಚರನ್ತೋ ಸಮಂ ಚರನ್ತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಬುದ್ಧಲೀಲಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಕತಿಪಾಹಂ ಉಯ್ಯಾನೇ ವಸಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಓವಾದಂ ದತ್ವಾ ಮಿಗಗಣಪರಿವುತೋ ಅರಞ್ಞಂ ಪಾವಿಸಿ. ಸಾಪಿ ಖೋ ಮಿಗಧೇನು ಪುಪ್ಫಕಣ್ಣಿಕಸದಿಸಂ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ. ಸೋ ಕೀಳಮಾನೋ ಸಾಖಮಿಗಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛತಿ. ಅಥ ನಂ ಮಾತಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಪುತ್ತ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಾ ಏತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛ, ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಸೇವ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಓವದನ್ತೀ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ನಿಗ್ರೋಧಮೇವ ¶ ¶ ಸೇವೇಯ್ಯ, ನ ಸಾಖಮುಪಸಂವಸೇ;

ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಮಿಂ ಮತಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಞ್ಚೇ ಸಾಖಸ್ಮಿ ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ನಿಗ್ರೋಧಮೇವ ಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ ತಾತ ತ್ವಂ ವಾ ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಹಿತಕಾಮೋ ನಿಗ್ರೋಧಮೇವ ಸೇವೇಯ್ಯ ಭಜೇಯ್ಯ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ನ ಸಾಖಮುಪಸಂವಸೇತಿ ಸಾಖಮಿಗಂ ಪನ ನ ಉಪಸಂವಸೇ ಉಪಗಮ್ಮ ನ ಸಂವಸೇಯ್ಯ, ಏತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಿಕಂ ನ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ. ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಮಿಂ ಮತಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ನಿಗ್ರೋಧರಞ್ಞೋ ಪಾದಮೂಲೇ ಮರಣಮ್ಪಿ ಸೇಯ್ಯೋ ವರಂ ಉತ್ತಮಂ. ಯಞ್ಚೇ ಸಾಖಸ್ಮಿ ಜೀವಿತನ್ತಿ ಯಂ ಪನ ಸಾಖಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಜೀವಿತಂ, ತಂ ನೇವ ಸೇಯ್ಯೋ ನ ವರಂ ನ ಉತ್ತಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ.

ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ಪನ ಅಭಯಲದ್ಧಕಾ ಮಿಗಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಸ್ಸಾನಿ ಖಾದನ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಲದ್ಧಾಭಯಾ ಇಮೇ ಮಿಗಾ’’ತಿ ಮಿಗೇ ಪಹರಿತುಂ ವಾ ಪಲಾಪೇತುಂ ವಾ ನ ವಿಸಹನ್ತಿ, ತೇ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ. ರಾಜಾ ‘‘ಮಯಾ ಪಸನ್ನೇನ ನಿಗ್ರೋಧಮಿಗರಾಜಸ್ಸ ¶ ವರೋ ದಿನ್ನೋ, ಅಹಂ ರಜ್ಜಂ ಜಹೇಯ್ಯಂ, ನ ಚ ತಂ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಭಿನ್ದಾಮಿ, ಗಚ್ಛಥ ನ ಕೋಚಿ ಮಮ ವಿಜಿತೇ ಮಿಗೇ ಪಹರಿತುಂ ಲಭತೀ’’ತಿ ಆಹ. ನಿಗ್ರೋಧಮಿಗೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ಮಿಗಗಣಂ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪರೇಸಂ ಸಸ್ಸಂ ಖಾದಿತುಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ ಮಿಗೇ ಓವದಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆರೋಚಾಪೇಸಿ ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಸ್ಸಕಾರಕಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಸ್ಸರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ವತಿಂ ಮಾ ಕರೋನ್ತು, ಖೇತ್ತಂ ಪನ ಆವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪಣ್ಣಸಞ್ಞಂ ಬನ್ಧನ್ತೂ’’ತಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕಿರ ಖೇತ್ತೇಸು ಪಣ್ಣಬನ್ಧನಸಞ್ಞಾ ಉದಪಾದಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಣ್ಣಸಞ್ಞಂ ಅತಿಕ್ಕಮನಮಿಗೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಅಯಂ ಕಿರ ನೇಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತತೋ ಲದ್ಧಓವಾದೋ. ಏವಂ ಮಿಗಗಣಂ ಓವದಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಮಿಗೇಹಿ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ, ರಾಜಾಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನೇವಾಹಂ ಥೇರಿಯಾ ಚ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಚ ಅವಸ್ಸಯೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅವಸ್ಸಯೋ ಏವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮದೇಸನಂ ವಿನಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ತದಾ ಸಾಖಮಿಗೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಪರಿಸಾಪಿಸ್ಸ ದೇವದತ್ತಪರಿಸಾವ, ಮಿಗಧೇನು ಥೇರೀ ಅಹೋಸಿ, ಪುತ್ತೋ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ, ರಾಜಾ ಆನನ್ದೋ, ನಿಗ್ರೋಧಮಿಗರಾಜಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ನಿಗ್ರೋಧಮಿಗಜಾತಕವಣ್ಣನಾ ದುತಿಯಾ.

ಧಿರತ್ಥು ¶ ¶ ಕಣ್ಡಿನಂ ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಪಲೋಭನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಂ ಅಟ್ಠಕನಿಪಾತೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ. ಭಗವಾ ಪನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಭಿಕ್ಖು, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತ್ವಂ ಏತಂ ಮಾತುಗಾಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪತ್ವಾ ವೀತಚ್ಚಿತೇಸು ಅಙ್ಗಾರೇಸು ಪಕ್ಕೋ’’ತಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸಾವಿಭಾವತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು, ಭಗವಾ ಭವನ್ತರೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಾರಣಂ ಪಾಕಟಂ ಅಕಾಸಿ. ಇತೋ ಪರಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಯಾಚನಂ ¶ ಭವನ್ತರಪಟಿಚ್ಛನ್ನತಞ್ಚ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಅತೀತಂ ಆಹರೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವಕ್ಖಾಮ, ಏತ್ತಕೇ ವುತ್ತೇಪಿ ಯಾಚನಞ್ಚ ವಲಾಹಕಗಬ್ಭತೋ ಚನ್ದನೀಹರಣೂಪಮಾಯ ಭವನ್ತರಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಾರಣಭಾವೋ ಚಾತಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ.

ಅತೀತೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ರಾಜಗಹೇ ಮಗಧರಾಜಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ. ಮಗಧವಾಸಿಕಾನಂ ಸಸ್ಸಸಮಯೇ ಮಿಗಾನಂ ಮಹಾಪರಿಪನ್ಥೋ ಹೋತಿ. ತೇ ಅರಞ್ಞೇ ಪಬ್ಬತಪಾದಂ ಪವಿಸನ್ತಿ. ತತ್ಥ ಏಕೋ ಅರಞ್ಞವಾಸೀ ಪಬ್ಬತೇಯ್ಯಮಿಗೋ ಏಕಾಯ ಗಾಮನ್ತವಾಸಿನಿಯಾ ಮಿಗಪೋತಿಕಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ಕತ್ವಾ ತೇಸಂ ಮಿಗಾನಂ ಪಬ್ಬತಪಾದತೋ ಓರುಯ್ಹ ಪುನ ಗಾಮನ್ತಂ ಓತರಣಕಾಲೇ ಮಿಗಪೋತಿಕಾಯ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತತ್ತಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ಓತರಿ. ಅಥ ನಂ ಸಾ ಆಹ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ಅಯ್ಯ, ಪಬ್ಬತೇಯ್ಯೋ ಬಾಲಮಿಗೋ, ಗಾಮನ್ತೋ ಚ ನಾಮ ಸಾಸಙ್ಕೋ ಸಪ್ಪಟಿಭಯೋ, ಮಾ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಓತರೀ’’ತಿ. ಸೋ ತಸ್ಸಾ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತತ್ತಾ ಅನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಮಗಧವಾಸಿನೋ ‘‘ಇದಾನಿ ಮಿಗಾನಂ ಪಬ್ಬತಪಾದಾ ಓತರಣಕಾಲೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಮಗ್ಗೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕೋಟ್ಠಕೇಸು ತಿಟ್ಠನ್ತಿ. ತೇಸಮ್ಪಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಆಗಮನಮಗ್ಗೇ ಏಕೋ ಲುದ್ದಕೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕೋಟ್ಠಕೇ ಠಿತೋ ಹೋತಿ. ಮಿಗಪೋತಿಕಾ ಮನುಸ್ಸಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ ‘‘ಏಕೋ ಲುದ್ದಕೋ ಠಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಂ ಬಾಲಮಿಗಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಸಯಂ ಪಚ್ಛತೋ ಅಹೋಸಿ. ಲುದ್ದಕೋ ಏಕೇನೇವ ಸರಪ್ಪಹಾರೇನ ಮಿಗಂ ತತ್ಥೇವ ಪಾತೇತಿ. ಮಿಗಪೋತಿಕಾ ತಸ್ಸ ವಿದ್ಧಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ವಾತಗತಿಯಾವ ಪಲಾಯಿ. ಲುದ್ದಕೋ ಕೋಟ್ಠಕತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಮಿಗಂ ಓಕ್ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಕತ್ವಾ ವೀತಚ್ಚಿತೇಸು ಅಙ್ಗಾರೇಸು ಮಧುರಮಂಸಂ ಪಚಿತ್ವಾ ಖಾದಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಲೋಹಿತಬಿನ್ದೂಹಿ ಪಗ್ಘರನ್ತೇಹಿ ಕಾಜೇನಾದಾಯ ದಾರಕೇ ತೋಸೇನ್ತೋ ಘರಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ತದಾ ¶ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ರುಕ್ಖದೇವತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಹೋತಿ. ಸೋ ತಂ ಕಾರಣಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಬಾಲಮಿಗಸ್ಸ ಮರಣಂ ನೇವ ಮಾತರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ, ನ ಪಿತರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ, ಅಥ ಖೋ ಕಾಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ. ಕಾಮನಿಮಿತ್ತಞ್ಹಿ ¶ ಸತ್ತಾ ಸುಗತಿಯಂ ಹತ್ಥಚ್ಛೇದಾದಿಕಂ, ದುಗ್ಗತಿಯಞ್ಚ ಪಞ್ಚವಿಧಬನ್ಧನಾದಿನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ಪರೇಸಂ ಮರಣದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದನಮ್ಪಿ ನಾಮ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ¶ ಗರಹಿತಮೇವ. ಯಂ ಜನಪದಂ ಮಾತುಗಾಮೋ ವಿಚಾರೇತಿ ಅನುಸಾಸತಿ, ಸೋ ಇತ್ಥಿಪರಿಣಾಯಕೋ ಜನಪದೋಪಿ ಗರಹಿತೋಯೇವ. ಯೇ ಸತ್ತಾ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ವಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಗರಹಿತಾಯೇವಾ’’ತಿ ಏಕಾಯ ಗಾಥಾಯ ತೀಣಿ ಗರಹವತ್ಥೂನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವನದೇವತಾಸು ಸಾಧುಕಾರಂ ದತ್ವಾ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಪೂಜಯಮಾನಾಸು ಮಧುರೇನ ಸರೇನ ತಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಉನ್ನಾದೇನ್ತೋ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ –

‘‘ಧಿರತ್ಥು ಕಣ್ಡಿನಂ ಸಲ್ಲಂ, ಪುರಿಸಂ ಗಾಳ್ಹವೇಧಿನಂ;

ಧಿರತ್ಥು ತಂ ಜನಪದಂ, ಯತ್ಥಿತ್ಥೀ ಪರಿಣಾಯಿಕಾ;

ತೇ ಚಾಪಿ ಧಿಕ್ಕಿತಾ ಸತ್ತಾ, ಯೇ ಇತ್ಥೀನಂ ವಸಂ ಗತಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಧಿರತ್ಥೂತಿ ಗರಹಣತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ಸ್ವಾಯಮಿಧ ಉತ್ತಾಸುಬ್ಬೇಗವಸೇನ ಗರಹಣೇ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ. ಉತ್ತಸಿತುಬ್ಬಿಗ್ಗೋ ಹಿ ಹೋನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏವಮಾಹ. ಕಣ್ಡಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಕಣ್ಡೀ, ತಂ ಕಣ್ಡಿನಂ. ತಂ ಪನ ಕಣ್ಡಂ ಅನುಪವಿಸನಟ್ಠೇನ ‘‘ಸಲ್ಲ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಣ್ಡಿನಂ ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಲ್ಲಕಣ್ಡಿನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ. ಸಲ್ಲಂ ವಾ ಅಸ್ಸತ್ಥೀತಿಪಿ ಸಲ್ಲೋ, ತಂ ಸಲ್ಲಂ. ಮಹನ್ತಂ ವಣಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಬಲವಪ್ಪಹಾರಂ ದೇನ್ತೋ ಗಾಳ್ಹಂ ವಿಜ್ಝತೀತಿ ಗಾಳ್ಹವೇಧೀ, ತಂ ಗಾಳ್ಹವೇಧಿನಂ. ನಾನಪ್ಪಕಾರೇನ ಕಣ್ಡೇನ, ಕುಮುದಪತ್ತಸಣ್ಠಾನಥಲೇನ ಉಜುಕಗಮನೇನೇವ ಸಲ್ಲೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಗಾಳ್ಹವೇಧಿನಂ ಪುರಿಸಂ ಧಿರತ್ಥೂತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ. ಪರಿಣಾಯಿಕಾತಿ ಇಸ್ಸರಾ ಸಂವಿಧಾಯಿಕಾ. ಧಿಕ್ಕಿತಾತಿ ಗರಹಿತಾ. ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ. ಇತೋ ಪರಂ ಪನ ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ಅವತ್ವಾ ಯಂ ಯಂ ಅನುತ್ತಾನಂ, ತಂ ತದೇವ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ. ಏವಂ ಏಕಾಯ ಗಾಥಾಯ ತೀಣಿ ಗರಹವತ್ಥೂನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವನಂ ಉನ್ನಾದೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಲೀಲಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಿಕ್ಖು ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ. ಸತ್ಥಾ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ¶ ಕಥೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ. ಇತೋ ಪರಂ ಪನ ‘‘ದ್ವೇ ¶ ವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವಕ್ಖಾಮ, ಅವುತ್ತಮ್ಪಿ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ.

ತದಾ ಪಬ್ಬತೇಯ್ಯಮಿಗೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ಮಿಗಪೋತಿಕಾ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾ, ಕಾಮೇಸು ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸಕದೇವತಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ.

ನ ¶ ಕಿರತ್ಥಿ ರಸೇಹಿ ಪಾಪಿಯೋತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಚೂಳಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸತ್ಥರಿ ಕಿರ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ತಿಸ್ಸಕುಮಾರೋ ನಾಮ ಮಹಾವಿಭವಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿಕುಲಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ವೇಳುವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅನನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ಭತ್ತಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ರಟ್ಠಪಾಲತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿ. ಸತ್ಥಾ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಅಡ್ಢಮಾಸಮತ್ತಂ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಜೇತವನಂ ಅಗಮಾಸಿ. ತತ್ರಾಯಂ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತೇರಸ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಸಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸಪದಾನಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಮಾನೋ ಕಾಲಂ ವೀತಿನಾಮೇತಿ, ‘‘ಚೂಳಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಗಗನತಲೇ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಾಕಟೋ ಪಞ್ಞಾತೋ ಅಹೋಸಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ರಾಜಗಹೇ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾಯ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಥೇರಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಯಂ ತಸ್ಸ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ಅಹೋಸಿ ಆಭರಣಭಣ್ಡಕಂ, ತಂ ರತನಚಙ್ಕೋಟಕೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞಾಸು ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾಸು ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತೋ ಇಮಿನಾ ಅಲಙ್ಕಾರೇನ ಅಲಙ್ಕತೋ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳತಿ, ತಂ ನೋ ಏಕಪುತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸಾವತ್ಥಿನಗರಂ ಗತೋ, ಕಹಂ ನು ಖೋ ಸೋ ಏತರಹಿ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಕಹಂ ಠಿತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ರೋದನ್ತಿ.

ಅಥೇಕಾ ವಣ್ಣದಾಸೀ ತಂ ಕುಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠಿಭರಿಯಂ ರೋದನ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಅಯ್ಯೇ, ರೋದಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ’’. ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಅಯ್ಯೇ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಪಿಯಾಯತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅಸುಕಞ್ಚ ಅಸುಕಞ್ಚಾ’’ತಿ. ‘‘ಸಚೇ ತುಮ್ಹೇ ¶ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಗೇಹೇ ಸಬ್ಬಂ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ಮಯ್ಹಂ ದೇಥ, ಅಹಂ ವೋ ಪುತ್ತಂ ಆನೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಸೇಟ್ಠಿಭರಿಯಾ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಯಂ ದತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಪರಿವಾರೇನ ತಂ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಅತ್ತನೋ ಬಲೇನ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಆನೇಹೀ’’ತಿ. ಸಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಯಾನೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೀಥಿಯಂ ನಿವಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠಿಕುಲಾ ಆಗತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ¶ ಥೇರಸ್ಸ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವಾರೇನೇವ ಪರಿವುತಾ ಥೇರಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಆದಿತೋವ ಉಳುಙ್ಕಯಾಗುಞ್ಚ ರಸಕಭಿಕ್ಖಞ್ಚ ದತ್ವಾ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಗೇಹೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಂ ದದಮಾನಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ವಸಂ ಉಪಗತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಗಿಲಾನಾಲಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗಬ್ಭೇ ನಿಪಜ್ಜಿ. ಥೇರೋಪಿ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಾಯ ಸಪದಾನಂ ಚರನ್ತೋ ಗೇಹದ್ವಾರಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಪರಿಜನೋ ಥೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಥೇರಂ ಘರೇ ನಿಸೀದಾಪೇಸಿ. ಥೇರೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾವ ‘‘ಕಹಂ ಉಪಾಸಿಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಗಿಲಾನಾ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನಂ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ. ಸೋ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬದ್ಧೋ ಅತ್ತನೋ ವತಸಮಾದಾನಂ ¶ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ನಿಪನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಪಾವಿಸಿ. ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಆಗತಕಾರಣಂ ಕಥೇತ್ವಾ ತಂ ಪಲೋಭೇತ್ವಾ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಯಾನೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಪರಿವಾರೇನ ರಾಜಗಹಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಸಾ ಪವತ್ತಿ ಪಾಕಟಾ ಜಾತಾ.

ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ‘‘ಚೂಳಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಂ ಕಿರ ಏಕಾ ವಣ್ಣದಾಸೀ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಆದಾಯ ಗತಾ’’ತಿ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸುಂ. ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಧಮ್ಮಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಆಹ. ತೇ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಕಥಯಿಂಸು. ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನೇವ ಏಸೋ ಭಿಕ್ಖು ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬಜ್ಝಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ವಸಂ ಗತೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತಸ್ಸಾ ವಸಂ ಗತೋಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ರಞ್ಞೋ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಸಞ್ಜಯೋ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲೋ ಅಹೋಸಿ. ಅಥೇಕೋ ವಾತಮಿಗೋ ತಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಞ್ಜಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಲಾಯತಿ, ಸಞ್ಜಯೋಪಿ ನ ತಂ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ನೀಹರತಿ. ಸೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನೇಯೇವ ಚರತಿ. ಉಯ್ಯಾನಪಾಲೋ ಉಯ್ಯಾನೇ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಿ ಪುಪ್ಫಫಲಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ರಞ್ಞೋ ಅಭಿಹರತಿ. ಅಥ ನಂ ಏಕದಿವಸಂ ರಾಜಾ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಸಮ್ಮ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲ, ಉಯ್ಯಾನೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ¶ ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ದೇವ, ಅಞ್ಞಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಏಕೋ ಪನ ವಾತಮಿಗೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನೇ ಚರತಿ, ಏತಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ಪನ ತಂ ಗಹೇತು’’ನ್ತಿ. ‘‘ಥೋಕಂ ಮಧುಂ ಲಭನ್ತೋ ಅನ್ತೋ ರಾಜನಿವೇಸನಮ್ಪಿ ನಂ ಆನೇತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ದೇವಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ಮಧುಂ ದಾಪೇಸಿ. ಸೋ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಾತಮಿಗಸ್ಸ ಚರಣಟ್ಠಾನೇ ತಿಣಾನಿ ಮಧುನಾ ¶ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ನಿಲೀಯಿ. ಮಿಗೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಧುಮಕ್ಖಿತಾನಿ ತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತ್ವಾ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬದ್ಧೋ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಗನ್ತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಮೇವ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಉಯ್ಯಾನಪಾಲೋ ತಸ್ಸ ಮಧುಮಕ್ಖಿತತಿಣೇಸು ಪಲುದ್ಧಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ಸೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಕತಿಪಾಹಂ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಠಿತತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ ಆರಭಿ.

ಸೋ ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಆಪನ್ನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಯಾವ ರಾಜನಿವೇಸನಾ ವೀಥಿಂ ಕಿಲಞ್ಜೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಹಿಂ ತಹಿಂ ಸಾಖಾಭಙ್ಗಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಮಧುಲಾಬುಕಂ ಅಂಸೇ ಲಗ್ಗೇತ್ವಾ ತಿಣಕಲಾಪಂ ಉಪಕಚ್ಛಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಧುಮಕ್ಖಿತಾನಿ ತಿಣಾನಿ ಮಿಗಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ವಿಕಿರನ್ತೋ ಅನ್ತೋರಾಜನಿವೇಸನಂಯೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಮಿಗೇ ಅನ್ತೋ ಪವಿಟ್ಠೇ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿಂಸು. ಮಿಗೋ ಮನುಸ್ಸೇ ದಿಸ್ವಾ ಕಮ್ಪಮಾನೋ ಮರಣಭಯತಜ್ಜಿತೋ ಅನ್ತೋನಿವೇಸನಙ್ಗಣೇ ಆಧಾವತಿ ಪರಿಧಾವತಿ. ರಾಜಾ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ತಂ ಕಮ್ಪಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ವಾತಮಿಗೋ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದಿಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಸತ್ತಾಹಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ತಜ್ಜಿತಟ್ಠಾನಂ ¶ ಯಾವಜೀವಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೋ ಏವರೂಪೋ ಗಹನನಿಸ್ಸಿತೋ ವಾತಮಿಗೋ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬದ್ಧೋ ಇದಾನಿ ಏವರೂಪಂ ಠಾನಂ ಆಗತೋ, ನತ್ಥಿ ವತ ಭೋ ಲೋಕೇ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಪಾಪತರಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ –

‘‘ನ ಕಿರತ್ಥಿ ರಸೇಹಿ ಪಾಪಿಯೋ, ಆವಾಸೇಹಿವ ಸನ್ಥವೇಹಿ ವಾ;

ವಾತಮಿಗಂ ಗಹನನಿಸ್ಸಿತಂ, ವಸಮಾನೇಸಿ ರಸೇಹಿ ಸಞ್ಜಯೋ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಕಿರಾತಿ ಅನುಸ್ಸವನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ. ರಸೇಹೀತಿ ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಹಿ ಮಧುರಮ್ಬಿಲಾದೀಹಿ. ಪಾಪಿಯೋತಿ ಪಾಪತರೋ. ಆವಾಸೇಹಿವ ಸನ್ಥವೇಹಿ ವಾತಿ ನಿಬದ್ಧವಸನಟ್ಠಾನಸಙ್ಖಾತೇಸು ಹಿ ಆವಾಸೇಸುಪಿ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವೇಸುಪಿ ಛನ್ದರಾಗೋ ಪಾಪಕೋವ, ತೇಹಿ ಪನ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗೇಹಿ ಆವಾಸೇಹಿ ವಾ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವೇಹಿ ¶ ವಾ ಸತಗುಣೇನ ಚ ಸಹಸ್ಸಗುಣೇನ ಚ ಸತಸಹಸ್ಸಗುಣೇನ ಚ ಧುವಪಟಿಸೇವನಟ್ಠೇನ ಆಹಾರಂ ವಿನಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಪಾಲನಾಯ ಅಭಾವೇನ ಚ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗರಸಾವ ಪಾಪತರಾತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ಅನುಸ್ಸವಾಗತಂ ¶ ವಿಯ ಇಮಮತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ನ ಕಿರತ್ಥಿ ರಸೇಹಿ ಪಾಪಿಯೋ, ಆವಾಸೇಹಿವ ಸನ್ಥವೇಹಿ ವಾ’’ತಿ ಆಹ. ಇದಾನಿ ತೇಸಂ ಪಾಪಿಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಾತಮಿಗ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ. ತತ್ಥ ಗಹನನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಗಹನಟ್ಠಾನನಿಸ್ಸಿತಂ. ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಪಸ್ಸಥ ರಸಾನಂ ಪಾಪಿಯಭಾವಂ, ಇದಂ ನಾಮ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಗಹನನಿಸ್ಸಿತಂ ವಾತಮಿಗಂ ಸಞ್ಜಯೋ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲೋ ಮಧುರಸೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ವಸಂ ಆನೇಸಿ, ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗೇಹಿ ರಸೇಹಿ ನಾಮ ಅಞ್ಞಂ ಪಾಪತರಂ ಲಾಮಕತರಂ ನತ್ಥೀತಿ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಆದೀನವಂ ಕಥೇಸಿ. ಕಥೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ತಂ ಮಿಗಂ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಪೇಸೇಸಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾ ವಣ್ಣದಾಸೀ ಇದಾನೇವ ಏತಂ ರಸತಣ್ಹಾಯ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ಕರೋತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅಕಾಸಿಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ. ‘‘ತದಾ ಸಞ್ಜಯೋ ಅಯಂ ವಣ್ಣದಾಸೀ ಅಹೋಸಿ, ವಾತಮಿಗೋ ಚೂಳಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ, ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಅಟ್ಠಕ್ಖುರಂ ¶ ಖರಾದಿಯೇತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ದುಬ್ಬಚಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸೋ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖು ದುಬ್ಬಚೋ ಓವಾದಂ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ. ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ದುಬ್ಬಚೋ ಓವಾದಂ ನ ಗಣ್ಹಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಭಗವಾ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತ್ವಂ ದುಬ್ಬಚತಾಯ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಓವಾದಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾಸೇನ ಬದ್ಧೋ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಿಗೋ ಹುತ್ವಾ ಮಿಗಗಣಪರಿವುತೋ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತಿ. ಅಥಸ್ಸ ಭಗಿನಿಮಿಗೀ ಪುತ್ತಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಭಾತಿಕ, ಅಯಂ ತೇ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ, ಏತಂ ಮಿಗಮಾಯಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಹೀ’’ತಿ ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇಸಿ. ಸೋ ತಂ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ‘‘ಅಸುಕವೇಲಾಯ ನಾಮ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ವುತ್ತವೇಲಾಯ ನಾಗಚ್ಛತಿ. ಯಥಾ ¶ ಚ ಏಕದಿವಸಂ, ಏವಂ ಸತ್ತ ದಿವಸೇ ಸತ್ತೋವಾದೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸೋ ಮಿಗಮಾಯಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾವ ವಿಚರನ್ತೋ ಪಾಸೇ ಬಜ್ಝಿ. ಮಾತಾಪಿಸ್ಸ ಭಾತರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ತೇ, ಭಾತಿಕ, ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ಮಿಗಮಾಯಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪಿತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚ ‘‘ತಸ್ಸ ಅನೋವಾದಕಸ್ಸ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿ, ನ ¶ ತೇ ಪುತ್ತೇನ ಮಿಗಮಾಯಾ ಉಗ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿಪಿ ತಂ ಅನೋವದಿತುಕಾಮೋವ ಹುತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಅಟ್ಠಕ್ಖುರಂ ಖರಾದಿಯೇ, ಮಿಗಂ ವಙ್ಕಾತಿವಙ್ಕಿನಂ;

ಸತ್ತಹಿ ಕಾಲಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ, ನ ನಂ ಓವದಿತುಸ್ಸಹೇ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಕ್ಖುರನ್ತಿ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಪಾದೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಸೇನ ಅಟ್ಠಕ್ಖುರಂ. ಖರಾದಿಯೇತಿ ತಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ. ಮಿಗನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕವಚನಂ. ವಙ್ಕಾತಿವಙ್ಕಿನನ್ತಿ ಮೂಲೇ ವಙ್ಕಾನಿ, ಅಗ್ಗೇ ಅತಿವಙ್ಕಾನೀತಿ ವಙ್ಕಾತಿವಙ್ಕಾನಿ, ತಾದಿಸಾನಿ ಸಿಙ್ಗಾನಿ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ವಙ್ಕಾತಿವಙ್ಕೀ, ತಂ ವಙ್ಕಾತಿವಙ್ಕಿನಂ. ಸತ್ತಹಿ ಕಾಲಾತಿಕ್ಕನ್ತನ್ತಿ ಸತ್ತಹಿ ಓವಾದಕಾಲೇಹಿ ಓವಾದಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಂ. ನ ನಂ ಓವದಿತುಸ್ಸಹೇತಿ ಏತಂ ದುಬ್ಬಚಮಿಗಂ ಅಹಂ ಓವದಿತುಂ ನ ಉಸ್ಸಹಾಮಿ, ಏತಸ್ಸ ಮೇ ಓವಾದತ್ಥಾಯ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ. ಅಥ ನಂ ದುಬ್ಬಚಮಿಗಂ ಪಾಸೇ ಬದ್ಧಂ ಲುದ್ದೋ ಮಾರೇತ್ವಾ ಮಂಸಂ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಾಮಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ¶ ‘‘ನ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಇದಾನೇವ ದುಬ್ಬಚೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ದುಬ್ಬಚೋಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ. ‘‘ತದಾ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ಮಿಗೋ ದುಬ್ಬಚಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ಭಗಿನೀ ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ, ಓವಾದಮಿಗೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

[೧೬] ೬. ತಿಪಲ್ಲತ್ಥಮಿಗಜಾತಕವಣ್ಣನಾ

ಮಿಗಂ ¶ ತಿಪಲ್ಲತ್ಥನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಬದರಿಕಾರಾಮೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮಂ ರಾಹುಲತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕಾಲೇ ಸತ್ಥರಿ ಆಳವಿನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅಗ್ಗಾಳವೇ ಚೇತಿಯೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಬಹೂ ಉಪಾಸಕಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಚ ವಿಹಾರಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ದಿವಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಹೋತಿ. ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಪನ ಕಾಲೇ ಉಪಾಸಿಕಾಯೋ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಚ ನ ಗಚ್ಛಿಂಸು, ಭಿಕ್ಖೂ ಚೇವ ಉಪಾಸಕಾ ಚ ಅಹೇಸುಂ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಜಾತಂ. ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಪರಿಯೋಸಾನೇ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಾನಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ದಹರಾ ಸಾಮಣೇರಾ ಚ ಉಪಾಸಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯಂ ಸಯನ್ತಿ. ತೇಸು ನಿದ್ದಂ ಉಪಗತೇಸು ಏಕಚ್ಚೇ ಘುರುಘುರುಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಕಚ್ಛಮಾನಾ ದನ್ತೇ ಖಾದನ್ತಾ ನಿಪಜ್ಜಿಂಸು, ಏಕಚ್ಚೇ ¶ ಮುಹುತ್ತಂ ನಿದ್ದಾಯಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು. ತೇ ತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸುಂ. ಭಗವಾ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಸಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ. ೪೯) ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಕೋಸಮ್ಬಿಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಾಹುಲಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ ರಾಹುಲ, ಭಗವತಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಇದಾನಿ ತ್ವಂ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ. ಪುಬ್ಬೇ ಪನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತಿ ಚ ಗಾರವಂ ತಸ್ಸ ಚಾಯಸ್ಮತೋ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತಂ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಆಗತಂ ಅತಿವಿಯ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಖುದ್ದಕಮಞ್ಚಕಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಉಸ್ಸೀಸಕಕರಣತ್ಥಾಯ ಚೀವರಂ ದೇನ್ತಿ. ತಂ ದಿವಸಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಭಯೇನ ವಸನಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ನ ಅದಂಸು. ರಾಹುಲಭದ್ದೋಪಿ ‘‘ಪಿತಾ ಮೇ’’ತಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ವಾ, ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ’’ತಿ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ವಾ, ‘‘ಆಚರಿಯೋ ಮೇ’’ತಿ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ವಾ, ‘‘ಚೂಳಪಿತಾ ಮೇ’’ತಿ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ವಳಞ್ಜನವಚ್ಚಕುಟಿಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ವಿಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ. ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ವಳಞ್ಜನಕುಟಿಯಂ ದ್ವಾರಂ ಸುಪಿಹಿತಂ ಹೋತಿ, ಗನ್ಧಪರಿಭಣ್ಡಕತಾ ಭೂಮಿ, ಗನ್ಧದಾಮಮಾಲಾದಾಮಾನಿ ಓಸಾರಿತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ದೀಪೋ ಝಾಯತಿ. ರಾಹುಲಭದ್ದೋ ಪನ ನ ತಸ್ಸಾ ಕುಟಿಯಾ ಇಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತತ್ಥ ವಾಸಂ ಉಪಗತೋ, ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪನ ‘‘ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಓವಾದಗಾರವೇನ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮತಾಯ ¶ ತತ್ಥ ವಾಸಂ ಉಪಗತೋ. ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ತಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ವೀಮಂಸನತ್ಥಾಯ ಮುಟ್ಠಿಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಂ ವಾ ಕಚವರಛಡ್ಡನಕಂ ವಾ ಬಹಿ ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಆಗತೇ ¶ ‘‘ಆವುಸೋ, ಇಮಂ ಕೇನ ಛಡ್ಡಿತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ. ತತ್ಥ ಕೇಹಿಚಿ ‘‘ರಾಹುಲೋ ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗೇನ ಗತೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸೋ ಆಯಸ್ಮಾ ‘‘ನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತಂ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಅವತ್ವಾವ ತಂ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ ‘‘ಖಮಥ ಮೇ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖಮಾಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ. ಏವಮೇಸ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋ.

ಸೋ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮತಂಯೇವ ಪಟಿಚ್ಚ ತತ್ಥ ವಾಸಂ ಉಪಗತೋ. ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಪುರೇಅರುಣಂಯೇವ ವಚ್ಚಕುಟಿದ್ವಾರೇ ಠತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಸಿ, ಸೋಪಾಯಸ್ಮಾ ಉಕ್ಕಾಸಿ. ‘‘ಕೋ ಏಸೋ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ ರಾಹುಲೋ’’ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿ. ‘‘ಕಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ರಾಹುಲ ಇಧ ನಿಪನ್ನೋಸೀ’’ತಿ? ‘‘ವಸನಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ’’. ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಮಮ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಇದಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಆಪತ್ತಿಭಯೇನ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ¶ ನ ದೇನ್ತಿ, ಸ್ವಾಹಂ ‘ಇದಂ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಸಙ್ಘಟ್ಟನಟ್ಠಾನ’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಇಧ ನಿಪನ್ನೋಸ್ಮೀತಿ. ಅಥ ಭಗವತೋ ‘‘ರಾಹುಲಂ ತಾವ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವಂ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಕುಲದಾರಕೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗೋ ಉದಪಾದಿ.

ಅಥ ಭಗವಾ ಪಾತೋವ ಭಿಕ್ಖೂ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಜಾನಾಸಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಜ್ಜ ಕತ್ಥಚಿ ರಾಹುಲಸ್ಸ ವುತ್ಥಭಾವ’’ನ್ತಿ? ‘‘ನ ಜಾನಾಮಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಜ್ಜ ರಾಹುಲೋ ವಚ್ಚಕುಟಿಯಂ ವಸಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತುಮ್ಹೇ ರಾಹುಲಂ ಏವಂ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತಾ ಅಞ್ಞೇ ಕುಲದಾರಕೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಥ? ಏವಞ್ಹಿ ಸನ್ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ನ ಪತಿಟ್ಠಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಇತೋ ದಾನಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಏಕಂ ದ್ವೇ ದಿವಸೇ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಾಪೇತ್ವಾ ತತಿಯದಿವಸೇ ತೇಸಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಞತ್ವಾ ಬಹಿ ವಾಸೇಥಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಪುನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖೂ ರಾಹುಲಸ್ಸ ಗುಣಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಿ ‘‘ಪಸ್ಸಥಾವುಸೋ, ಯಾವ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋ ವತಾಯಂ ರಾಹುಲೋ, ‘ತವ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಜಾನಾಹೀ’ತಿ ವುತ್ತೋ ನಾಮ ‘ಅಹಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸೇನಾಸನಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಯೇವ ನಿಕ್ಖಮಥಾ’ತಿ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಪ್ಫರಿತ್ವಾ ವಚ್ಚಕುಟಿಯಂ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸೀ’’ತಿ. ಏವಂ ತೇಸು ಕಥಯಮಾನೇಸು ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಭನ್ತೇ, ರಾಹುಲಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮಕಥಾಯ, ನ ಅಞ್ಞಾಯ ಕಥಾಯಾ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಹುಲೋ ಇದಾನೇವ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋ, ಪುಬ್ಬೇ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ¶ ರಾಜಗಹೇ ಏಕೋ ಮಗಧರಾಜಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಿಗಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಮಿಗಗಣಪರಿವುತೋ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತಿ. ಅಥಸ್ಸ ಭಗಿನೀ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಕಂ ಉಪನೇತ್ವಾ ‘‘ಭಾತಿಕ, ಇಮಂ ತೇ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ಮಿಗಮಾಯಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ, ತಾತ, ಅಸುಕವೇಲಾಯ ನಾಮ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ಮಾತುಲೇನ ವುತ್ತವೇಲಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಿಗಮಾಯಂ ಸಿಕ್ಖಿ. ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ವನೇ ವಿಚರನ್ತೋ ಪಾಸೇನ ಬದ್ಧೋ ಬದ್ಧರವಂ ರವಿ, ಮಿಗಗಣೋ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ‘‘ಪುತ್ತೋ ತೇ ಪಾಸೇನ ಬದ್ಧೋ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಮಾತುಯಾ ಆರೋಚೇಸಿ. ಸಾ ಭಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಭಾತಿಕ, ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ತೇ ಮಿಗಮಾಯಂ ಸಿಕ್ಖಾಪಿತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಮಾ ತ್ವಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ¶ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಾಪಕಂ ಆಸಙ್ಕಿ, ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ತೇನ ಮಿಗಮಾಯಾ, ಇದಾನಿ ತಂ ಹಾಸಯಮಾನೋ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಮಿಗಂ ತಿಪಲ್ಲತ್ಥಮನೇಕಮಾಯಂ, ಅಟ್ಠಕ್ಖುರಂ ಅಡ್ಢರತ್ತಾಪಪಾಯಿಂ;

ಏಕೇನ ಸೋತೇನ ಛಮಾಸ್ಸಸನ್ತೋ, ಛಹಿ ಕಲಾಹಿತಿಭೋತಿ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಮಿಗನ್ತಿ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಮಿಗಂ. ತಿಪಲ್ಲತ್ಥನ್ತಿ ಪಲ್ಲತ್ಥಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸಯನಂ, ಉಭೋಹಿ ಪಸ್ಸೇಹಿ ಉಜುಕಮೇವ ಚ ನಿಪನ್ನಕವಸೇನಾತಿ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಪಲ್ಲತ್ಥಂ ಅಸ್ಸ, ತೀಣಿ ವಾ ಪಲ್ಲತ್ಥಾನಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ತಿಪಲ್ಲತ್ಥೋ, ತಂ ತಿಪಲ್ಲತ್ಥಂ. ಅನೇಕಮಾಯನ್ತಿ ಬಹುಮಾಯಂ ಬಹುವಞ್ಚನಂ. ಅಟ್ಠಕ್ಖುರನ್ತಿ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಪಾದೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಸೇನ ಅಟ್ಠಹಿ ಖುರೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ. ಅಡ್ಢರತ್ತಾಪಪಾಯಿನ್ತಿ ಪುರಿಮಯಾಮಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ಅರಞ್ಞತೋ ಆಗಮ್ಮ ಪಾನೀಯಸ್ಸ ಪಿವನತೋ ಅಡ್ಢರತ್ತೇ ಆಪಂ ಪಿವತೀತಿ ಅಡ್ಢರತ್ತಾಪಪಾಯೀ. ತಂ ಅಡ್ಢರತ್ತೇ ಅಪಾಯಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ. ಮಮ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ಮಿಗಂ ಅಹಂ ಸಾಧುಕಂ ಮಿಗಮಾಯಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿಂ. ಕಥಂ? ಯಥಾ ಏಕೇನ ಸೋತೇನ ಛಮಾಸ್ಸಸನ್ತೋ, ಛಹಿ ಕಲಾಹಿತಿಭೋತಿ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋತಿ. ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಅಹಞ್ಹಿ ತವ ಪುತ್ತಂ ತಥಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿಂ, ಯಥಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಉಪರಿಮನಾಸಿಕಾಸೋತೇ ವಾತಂ ಸನ್ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಪಥವಿಯಾ ಅಲ್ಲೀನೇನ ಏಕೇನ ಹೇಟ್ಠಿಮಸೋತೇನ ತತ್ಥೇವ ಛಮಾಯಂ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ ಛಹಿ ಕಲಾಹಿ ¶ ಲುದ್ದಕಂ ಅತಿಭೋತಿ, ಛಹಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ ವಞ್ಚೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ಕತಮಾಹಿ ಛಹಿ? ಚತ್ತಾರೋ ಪಾದೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇಯ್ಯಾಯ, ಖುರೇಹಿ ತಿಣಪಂಸುಖಣನೇನ, ಜಿವ್ಹಾನಿನ್ನಾಮನೇನ ಉದರಸ್ಸ ಉದ್ಧುಮಾತಭಾವಕರಣೇನ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇನ, ವಾತಸನ್ನಿರುಮ್ಭನೇನಾತಿ.

ಅಪರೋ ¶ ನಯೋ – ಪಾದೇನ ಪಂಸುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಭಿಮುಖಾಕಡ್ಢನೇನ, ಪಟಿಪಣಾಮನೇನ, ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸಞ್ಚರಣೇನ, ಉದರಂ ಉದ್ಧಂ ಪಕ್ಖಿಪನೇನ, ಅಧೋ ಅವಕ್ಖಿಪನೇನಾತಿ ಇಮಾಹಿ ಛಹಿ ಕಲಾಹಿ ಯಥಾ ಅತಿಭೋತಿ, ‘‘ಮತೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಞ್ಚೇತಿ, ಏವಂ ತಂ ಮಿಗಮಾಯಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ.

ಅಪರೋ ನಯೋ – ತಥಾ ನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿಂ, ಯಥಾ ಏಕೇನ ಸೋತೇನ ಛಮಾಸ್ಸಸನ್ತೋ ಛಹಿ ಕಲಾಹಿತಿ ದ್ವೀಸುಪಿ ನಯೇಸು ದಸ್ಸಿತೇಹಿ ಛಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಕಲಾಹಿತಿ ಕಲಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಲುದ್ದಂ ವಞ್ಚೇಸ್ಸತೀತಿ ¶ ಅತ್ಥೋ. ಭೋತೀತಿ ಭಗಿನಿಂ ಆಲಪತಿ. ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋತಿ ಏವಂ ಛಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ವಞ್ಚನಕಂ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ನಿದ್ದಿಸತಿ. ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಸ್ಸ ಮಿಗಮಾಯಾಯ ಸಾಧುಕಂ ಉಗ್ಗಹಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗಿನಿಂ ಸಮಸ್ಸಾಸೇತಿ.

ಸೋಪಿ ಮಿಗಪೋತಕೋ ಪಾಸೇ ಬದ್ಧೋ ಅವಿಪ್ಫನ್ದಿತ್ವಾಯೇವ ಭೂಮಿಯಂ ಮಹಾಫಾಸುಕಪಸ್ಸೇನ ಪಾದೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ ಪಾದಾನಂ ಆಸನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಖುರೇಹೇವ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಂಸುಞ್ಚ ತಿಣಾನಿ ಚ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಜಿವ್ಹಂ ನಿನ್ನಾಮೇತ್ವಾ ಸರೀರಂ ಖೇಳಕಿಲಿನ್ನಂ ಕತ್ವಾ ವಾತಗ್ಗಹಣೇನ ಉದರಂ ಉದ್ಧುಮಾತಕಂ ಕತ್ವಾ ಅಕ್ಖೀನಿ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ನಾಸಿಕಾಸೋತೇನ ವಾತಂ ಸಞ್ಚರಾಪೇನ್ತೋ ಉಪರಿಮನಾಸಿಕಾಸೋತೇನ ವಾತಂ ಸನ್ನಿರುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಸಕಲಸರೀರಂ ಥದ್ಧಭಾವಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಮತಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ. ನೀಲಮಕ್ಖಿಕಾಪಿ ನಂ ಸಮ್ಪರಿವಾರೇಸುಂ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಕಾಕಾ ನಿಲೀಯಿಂಸು. ಲುದ್ದೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉದರಂ ಹತ್ಥೇನ ಪಹರಿತ್ವಾ ‘‘ಅತಿಪಾತೋವ ಬದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪೂತಿಕೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಬನ್ಧನರಜ್ಜುಕಂ ಮೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ಏತ್ಥೇವದಾನಿ ನಂ ಉಕ್ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಮಂಸಂ ಆದಾಯ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿರಾಸಙ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸಾಖಾಪಲಾಸಂ ಗಹೇತುಂ ಆರದ್ಧೋ. ಮಿಗಪೋತಕೋಪಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಠತ್ವಾ ಕಾಯಂ ವಿಧುನಿತ್ವಾ ಗೀವಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಮಹಾವಾತೇನ ಛಿನ್ನವಲಾಹಕೋ ವಿಯ ವೇಗೇನ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ¶ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಹುಲೋ ಇದಾನೇವ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಮಿಗಪೋತಕೋ ರಾಹುಲೋ ಅಹೋಸಿ, ಮಾತಾ ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ, ಮಾತುಲಮಿಗೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ತಿಪಲ್ಲತ್ಥಮಿಗಜಾತಕವಣ್ಣನಾ ಛಟ್ಠಾ.

ಕಾಳೇ ¶ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಜುಣ್ಹೇತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದ್ವೇ ವುಡ್ಢಪಬ್ಬಜಿತೇ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತೇ ಕಿರ ಕೋಸಲಜನಪದೇ ¶ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾವಾಸೇ ವಸನ್ತಿ. ಏಕೋ ಕಾಳತ್ಥೇರೋ ನಾಮ, ಏಕೋ ಜುಣ್ಹತ್ಥೇರೋ ನಾಮ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಜುಣ್ಹೋ ಕಾಳಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಭನ್ತೇ ಕಾಳ, ಸೀತಂ ನಾಮ ಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಹೋತೀ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಕಾಳೇ ಹೋತೀ’’ತಿ ಆಹ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಕಾಳೋ ಜುಣ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಭನ್ತೇ ಜುಣ್ಹ, ಸೀತಂ ನಾಮ ಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಹೋತೀ’’ತಿ. ಸೋ ‘‘ಜುಣ್ಹೇ ಹೋತೀ’’ತಿ ಆಹ. ತೇ ಉಭೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಕಙ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಸೀತಂ ನಾಮ ಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಹೋತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಕಥೇಸಿಂ, ಭವಸಙ್ಖೇಪಗತತ್ತಾ ಪನ ನ ಸಲ್ಲಕ್ಖಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ಸೀಹೋ ಚ ಬ್ಯಗ್ಘೋ ಚ ದ್ವೇ ಸಹಾಯಾ ಏಕಿಸ್ಸಾಯೇವ ಗುಹಾಯ ವಸನ್ತಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ವಸತಿ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ತೇಸಂ ಸಹಾಯಕಾನಂ ಸೀತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿವಾದೋ ಉದಪಾದಿ. ಬ್ಯಗ್ಘೋ ‘‘ಕಾಳೇಯೇವ ಸೀತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೀಹೋ ‘‘ಜುಣ್ಹೇಯೇವ ಸೀತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಆಹ. ತೇ ಉಭೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಕಙ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಕಾಳೇ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಜುಣ್ಹೇ, ಯದಾ ವಾಯತಿ ಮಾಲುತೋ;

ವಾತಜಾನಿ ಹಿ ಸೀತಾನಿ, ಉಭೋತ್ಥಮಪರಾಜಿತಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಕಾಳೇ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಜುಣ್ಹೇತಿ ಕಾಳಪಕ್ಖೇ ವಾ ಜುಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವಾ. ಯದಾ ವಾಯತಿ ಮಾಲುತೋತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾದಿಭೇದೋ ವಾತೋ ವಾಯತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸೀತಂ ಹೋತಿ. ಕಿಂಕಾರಣಾ? ವಾತಜಾನಿ ಹಿ ಸೀತಾನಿ, ಯಸ್ಮಾ ವಾತೇ ವಿಜ್ಜನ್ತೇಯೇವ ಸೀತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಕಾಳಪಕ್ಖೋ ವಾ ಜುಣ್ಹಪಕ್ಖೋ ವಾ ಏತ್ಥ ಅಪಮಾಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ. ಉಭೋತ್ಥಮಪರಾಜಿತಾತಿ ಉಭೋಪಿ ತುಮ್ಹೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಹೇ ಅಪರಾಜಿತಾತಿ. ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತೇ ಸಹಾಯಕೇ ಸಞ್ಞಾಪೇಸಿ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಮಯಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಕಥಿತೋ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ¶ ದ್ವೇಪಿ ಥೇರಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ¶ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ತದಾ ಬ್ಯಗ್ಘೋ ಕಾಳೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೀಹೋ ಜುಣ್ಹೋ, ಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನಕತಾಪಸೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಏವಂ ಚೇ ಸತ್ತಾ ಜಾನೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಮತಕಭತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕಾಲೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಬಹೂ ಅಜೇಳಕಾದಯೋ ಮಾರೇತ್ವಾ ಕಾಲಕತೇ ಞಾತಕೇ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಮತಕಭತ್ತಂ ನಾಮ ದೇನ್ತಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ತಥಾ ಕರೋನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ಏತರಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಮನುಸ್ಸಾ ಬಹೂ ಪಾಣೇ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಮತಕಭತ್ತಂ ನಾಮ ದೇನ್ತಿ. ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತ್ಥ ವುಡ್ಢೀ’’ತಿ? ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಮತಕಭತ್ತಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಕತೇಪಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತೇ ಕಾಚಿ ವುಡ್ಢಿ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಪುಬ್ಬೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ಆಕಾಸೇ ನಿಸಜ್ಜ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಏತ್ಥ ಆದೀನವಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪವಾಸಿಕೇ ಏತಂ ಕಮ್ಮಂ ಜಹಾಪೇಸುಂ. ಇದಾನಿ ಪನ ಭವಸಙ್ಖೇಪಗತತ್ತಾ ಪುನ ಪಾತುಭೂತ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಏಕೋ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ ದಿಸಾಪಾಮೋಕ್ಖೋ ಆಚರಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಮತಕಭತ್ತಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏಕಂ ಏಳಕಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇ ಆಹ – ‘‘ತಾತಾ, ಇಮಂ ಏಳಕಂ ನದಿಂ ¶ ನೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಕಣ್ಠೇ ಮಾಲಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಙ್ಗುಲಿಕಂ ದತ್ವಾ ಮಣ್ಡೇತ್ವಾ ಆನೇಥಾ’’ತಿ. ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ತಂ ಆದಾಯ ನದಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಮಣ್ಡೇತ್ವಾ ನದೀತೀರೇ ಠಪೇಸುಂ. ಸೋ ಏಳಕೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏವರೂಪಾ ನಾಮ ದುಕ್ಖಾ ಅಜ್ಜ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಮತ್ತಿಕಾಘಟಂ ಭಿನ್ದನ್ತೋ ವಿಯ ಮಹಾಹಸಿತಂ ಹಸಿತ್ವಾ ಪುನ ‘‘ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಂ ಘಾತೇತ್ವಾ ಮಯಾ ಲದ್ಧದುಕ್ಖಂ ಲಭಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಸದ್ದೇನ ಪರೋದಿ.

ಅಥ ನಂ ತೇ ಮಾಣವಾ ಪುಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ಸಮ್ಮ ಏಳಕ ¶ , ತ್ವಂ ಮಹಾಸದ್ದೇನ ಹಸಿ ಚೇವ ರೋದಿ ಚ, ಕೇನ ನು ಖೋ ಕಾರಣೇನ ಹಸಿ, ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಪರೋದೀ’’ತಿ? ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಮಂ ಇಮಂ ಕಾರಣಂ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ. ತೇ ತಂ ಆದಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಇದಂ ಕಾರಣಂ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸುಂ. ಆಚರಿಯೋ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಏಳಕಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಏಳಕ, ಹಸಿ, ಕಸ್ಮಾ ರೋದೀ’’ತಿ? ಏಳಕೋ ಅತ್ತನಾ ಕತಕಮ್ಮಂ ಜಾತಿಸ್ಸರಞಾಣೇನ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಕಥೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪುಬ್ಬೇ ತಾದಿಸೋವ ಮನ್ತಜ್ಝಾಯಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹುತ್ವಾ ‘ಮತಕಭತ್ತಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಏಕಂ ಏಳಕಂ ಮಾರೇತ್ವಾ ಮತಕಭತ್ತಂ ಅದಾಸಿಂ, ಸ್ವಾಹಂ ಏಕಸ್ಸ ಏಳಕಸ್ಸ ಘಾತಿತತ್ತಾ ಏಕೇನೂನೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಅತ್ತಭಾವಸತೇಸು ಸೀಸಚ್ಛೇದಂ ಪಾಪುಣಿಂ, ಅಯಂ ಮೇ ¶ ಕೋಟಿಯಂ ಠಿತೋ ಪಞ್ಚಸತಿಮೋ ಅತ್ತಭಾವೋ, ಸ್ವಾಹಂ ‘ಅಜ್ಜ ಏವರೂಪಾ ದುಕ್ಖಾ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಹಸಿಂ. ರೋದನ್ತೋ ಪನ ‘ಅಹಂ ತಾವ ಏಕಂ ಏಳಕಂ ಮಾರೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಜಾತಿಸತಾನಿ ಸೀಸಚ್ಛೇದದುಕ್ಖಂ ಪತ್ವಾ ಅಜ್ಜ ತಮ್ಹಾ ದುಕ್ಖಾ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಯಂ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಂ ಮಾರೇತ್ವಾ ಅಹಂ ವಿಯ ಪಞ್ಚ ಜಾತಿಸತಾನಿ ಸೀಸಚ್ಛೇದದುಕ್ಖಂ ಲಭಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ತಯಿ ಕಾರುಞ್ಞೇನ ರೋದಿ’’ನ್ತಿ. ‘‘ಏಳಕ, ಮಾ ಭಾಯಿ, ನಾಹಂ ತಂ ಮಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಿಂ ವದೇಸಿ, ತಯಿ ಮಾರೇನ್ತೇಪಿ ಅಮಾರೇನ್ತೇಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ಮರಣಾ ಮುಚ್ಚಿತು’’ನ್ತಿ. ‘‘ಏಳಕ, ಮಾ ಭಾಯಿ, ಅಹಂ ತೇ ಆರಕ್ಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ವಿಚರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋ ತವ ಆರಕ್ಖೋ, ಮಯಾ ಕತಪಾಪಂ ಪನ ಮಹನ್ತಂ ಬಲವ’’ನ್ತಿ.

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏಳಕಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ಏಳಕಂ ಕಸ್ಸಚಿಪಿ ಮಾರೇತುಂ ನ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇ ಆದಾಯ ಏಳಕೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಚರಿ. ಏಳಕೋ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಮತ್ತೋವ ಏಕಂ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜಾತಗುಮ್ಬೇ ಗೀವಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಣ್ಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ ಆರದ್ಧೋ. ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠೇ ಅಸನಿ ಪತಿ, ತತೋ ¶ ಏಕಾ ಪಾಸಾಣಸಕಲಿಕಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಏಳಕಸ್ಸ ಪಸಾರಿತಗೀವಾಯ ಪತಿತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದಿ, ಮಹಾಜನೋ ಸನ್ನಿಪತಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ರುಕ್ಖದೇವತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ. ಸೋ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ತಸ್ಸ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ಆಕಾಸೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಏವಂ ಪಾಪಸ್ಸ ಫಲಂ ಜಾನಮಾನಾ ಅಪ್ಪೇವನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ನ ಕರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಏವಂ ಚೇ ಸತ್ತಾ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ, ದುಕ್ಖಾಯಂ ಜಾತಿಸಮ್ಭವೋ;

ನ ಪಾಣೋ ಪಾಣಿನಂ ಹಞ್ಞೇ, ಪಾಣಘಾತೀ ಹಿ ಸೋಚತೀ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಏವಂ ಚೇ ಸತ್ತಾ ಜಾನೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಏವಂ ಚೇ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ. ಕಥಂ? ದುಕ್ಖಾಯಂ ಜಾತಿಸಮ್ಭವೋತಿ ಅಯಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಜಾತಿ ಚ ಜಾತಸ್ಸ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಡ್ಢಿಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮ್ಭವೋ ಚ ಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಅಪ್ಪಿಯಸಮ್ಪಯೋಗಪಿಯವಿಪ್ಪಯೋಗಹತ್ಥಪಾದಚ್ಛೇದಾದೀನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ವತ್ಥುಭೂತತ್ತಾ ‘‘ದುಕ್ಖೋ’’ತಿ ಯದಿ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ. ನ ಪಾಣೋ ಪಾಣಿನಂ ಹಞ್ಞೇತಿ ‘‘ಪರಂ ವಧನ್ತೋ ಜಾತಿಸಮ್ಭವೇ ವಧಂ ಲಭತಿ, ಪೀಳೇನ್ತೋ ಪೀಳಂ ಲಭತೀ’’ತಿ ಜಾತಿಸಮ್ಭವಸ್ಸ ದುಕ್ಖವತ್ಥುತಾಯ ದುಕ್ಖಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೋ ಕೋಚಿ ಪಾಣೋ ಅಞ್ಞಂ ಪಾಣಿನಂ ನ ಹಞ್ಞೇ, ಸತ್ತೋ ಸತ್ತಂ ನ ಹನೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ಕಿಂಕಾರಣಾ? ಪಾಣಘಾತೀ ಹಿ ಸೋಚತೀತಿ, ಯಸ್ಮಾ ಸಾಹತ್ಥಿಕಾದೀಸು ಛಸು ಪಯೋಗೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಯೋಗೇನ ಪರಸ್ಸ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯುಪಚ್ಛೇದನೇನ ಪಾಣಘಾತೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಟ್ಠಸು ಮಹಾನಿರಯೇಸು ಸೋಳಸಸು ಉಸ್ಸದನಿರಯೇಸು ನಾನಪ್ಪಕಾರಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೇ ಅಸುರಕಾಯೇತಿ ಇಮೇಸು ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಮಾನೋ ದೀಘರತ್ತಂ ಅನ್ತೋನಿಜ್ಝಾಯನಲಕ್ಖಣೇನ ಸೋಕೇನ ¶ ಸೋಚತಿ. ಯಥಾ ವಾಯಂ ಏಳಕೋ ಮರಣಭಯೇನ ಸೋಚತಿ, ಏವಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಸೋಚತೀತಿಪಿ ಞತ್ವಾ ನ ಪಾಣೋ ಪಾಣಿನಂ ಹಞ್ಞೇ, ಕೋಚಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ನ ಕರೇಯ್ಯ. ಮೋಹೇನ ಪನ ಮೂಳ್ಹಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅನ್ಧೀಕತಾ ಇಮಂ ಆದೀನವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ.

ಏವಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ನಿರಯಭಯೇನ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ತಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ನಿರಯಭಯಭೀತಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರಮಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ, ಮಹಾಜನೋಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ¶ ದೇವನಗರಂ ಪೂರೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ತೇನ ಸಮಯೇನ ರುಕ್ಖದೇವತಾ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಸಚೇ ¶ ಮುಚ್ಚೇ ಪೇಚ್ಚ ಮುಚ್ಚೇತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದೇವತಾನಂ ಆಯಾಚನಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತದಾ ಕಿರ ಮನುಸ್ಸಾ ವಣಿಜ್ಜಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಪಾಣೇ ವಧಿತ್ವಾ ದೇವತಾನಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಯಾಚಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ. ತತ್ಥಾನನ್ತರಾಯೇನ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಆಗತಾ ‘‘ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ಇದಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಬಹೂ ಪಾಣೇ ವಧಿತ್ವಾ ಆಯಾಚನತೋ ಮುಚ್ಚಿತುಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ಭಗವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಕೇ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಗಾಮದ್ವಾರೇ ಠಿತನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೇ ದೇವತಾಯ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬಹೂ ಪಾಣೇ ವಧಿತ್ವಾ ‘‘ಆಯಾಚನತೋ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಗತೋ. ರುಕ್ಖದೇವತಾ ಖನ್ಧವಿಟಪೇ ಠತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಸಚೇ ಮುಚ್ಚೇ ಪೇಚ್ಚ ಮುಚ್ಚೇ, ಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಹಿ ಬಜ್ಝತಿ;

ನ ಹೇವಂ ಧೀರಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಮುತ್ತಿ ಬಾಲಸ್ಸ ಬನ್ಧನ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಸಚೇ ಮುಚ್ಚೇ ಪೇಚ್ಚ ಮುಚ್ಚೇತಿ ಭೋ ಪುರಿಸ, ತ್ವಂ ಸಚೇ ಮುಚ್ಚೇ ಯದಿ ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮೋಸಿ. ಪೇಚ್ಚ ಮುಚ್ಚೇತಿ ಯಥಾ ಪರಲೋಕೇ ನ ಬಜ್ಝಸಿ, ಏವಂ ಮುಚ್ಚಾಹಿ. ಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಹಿ ಬಜ್ಝತೀತಿ ಯಥಾ ಪನ ತ್ವಂ ¶ ಪಾಣಂ ವಧಿತ್ವಾ ಮುಚ್ಚಿತುಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ಏವಂ ಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಹಿ ಪಾಪಕಮ್ಮೇನ ಬಜ್ಝತಿ. ತಸ್ಮಾ ನ ಹೇವಂ ಧೀರಾ ಮುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಯೇ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ, ತೇ ಏವಂ ಪಟಿಸ್ಸವತೋ ನ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ. ಕಿಂಕಾರಣಾ? ಏವರೂಪಾ ಹಿ ಮುತ್ತಿ ಬಾಲಸ್ಸ ಬನ್ಧನಂ, ಏಸಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಕತ್ವಾ ಮುತ್ತಿ ನಾಮ ಬಾಲಸ್ಸ ಬನ್ಧನಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ. ತತೋ ¶ ಪಟ್ಠಾಯ ಮನುಸ್ಸಾ ಏವರೂಪಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಕಮ್ಮಾ ವಿರತಾ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾ ದೇವನಗರಂ ಪೂರಯಿಂಸು.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ತೇನ ಸಮಯೇನ ರುಕ್ಖದೇವತಾ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ದಿಸ್ವಾ ¶ ಪದಮನುತ್ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಕೋಸಲೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ನಳಕಪಾನಗಾಮಂ ಪತ್ವಾ ನಳಕಪಾನಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ಕೇತಕವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ನಳದಣ್ಡಕೇ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತದಾ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖೂ ನಳಕಪಾನಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ನ್ಹತ್ವಾ ಸೂಚಿಘರತ್ಥಾಯ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ನಳದಣ್ಡಕೇ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ತೇ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಛಿದ್ದೇ ದಿಸ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯಂ ಸೂಚಿಘರತ್ಥಾಯ ನಳದಣ್ಡಕೇ ಗಣ್ಹಾಪೇಮ, ತೇ ಮೂಲತೋ ಯಾವ ಅಗ್ಗಾ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಛಿದ್ದಾ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯ್ಹಂ ಪೋರಾಣಕಅಧಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರ ಸೋ ವನಸಣ್ಡೋ ಅರಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ. ತಸ್ಸಾಪಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ಏಕೋ ದಕರಕ್ಖಸೋ ಓತಿಣ್ಣೋತಿಣ್ಣೇ ಖಾದತಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ರೋಹಿತಮಿಗಪೋತಕಪ್ಪಮಾಣೋ ಕಪಿರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಮತ್ತವಾನರಪರಿವುತೋ ಯೂಥಂ ಪರಿಹರನ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತಿ. ಸೋ ವಾನರಗಣಸ್ಸ ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ ‘‘ತಾತಾ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಸರುಕ್ಖಾಪಿ ಅಮನುಸ್ಸಪರಿಗ್ಗಹಿತಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ತುಮ್ಹೇ ಅಖಾದಿತಪುಬ್ಬಂ ಫಲಾಫಲಂ ಖಾದನ್ತಾ ವಾ ಅಪೀತಪುಬ್ಬಂ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವನ್ತಾ ವಾ ಮಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ. ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಅಗತಪುಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ಗತಾ ತತ್ಥ ಬಹುದೇವ ದಿವಸಂ ಚರಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಗವೇಸಮಾನಾ ಏಕಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಅಪಿವಿತ್ವಾವ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸಾಗಮನಂ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ತಾತಾ, ಪಾನೀಯಂ ನ ಪಿವಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಗಮನಂ ಓಲೋಕೇಮಾ’’ತಿ. ‘‘ಸುಟ್ಠು, ತಾತಾ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಆವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪದಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಓತಿಣ್ಣಮೇವ ¶ ಪಸ್ಸಿ, ನ ಉತ್ತಿಣ್ಣಂ. ಸೋ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಏಸಾ ಅಮನುಸ್ಸಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಸುಟ್ಠು ವೋ ಕತಂ, ತಾತಾ, ಪಾನೀಯಂ ಅಪಿವನ್ತೇಹಿ, ಅಮನುಸ್ಸಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಆಹ.

ದಕರಕ್ಖಸೋಪಿ ¶ ತೇಸಂ ಅನೋತರಣಭಾವಂ ¶ ಞತ್ವಾ ನೀಲೋದರೋ ಪಣ್ಡರಮುಖೋ ಸುರತ್ತಹತ್ಥಪಾದೋ ಬೀಭಚ್ಛದಸ್ಸನೋ ಹುತ್ವಾ ಉದಕಂ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ನಿಸಿನ್ನಾತ್ಥ, ಓತರಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ಅಥ ನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ತ್ವಂ ಇಧ ನಿಬ್ಬತ್ತದಕರಕ್ಖಸೋಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಅಹ’’ನ್ತಿ. ‘‘ತ್ವಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓತಿಣ್ಣಕೇ ಲಭಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಲಭಾಮಿ, ಅಹಂ ಇಧೋತಿಣ್ಣಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಸಕುಣಿಕಂ ಉಪಾದಾಯ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಮುಞ್ಚಾಮಿ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಖಾದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ನ ಮಯಂ ಅತ್ತಾನಂ ತುಯ್ಹಂ ಖಾದಿತುಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ‘‘ಪಾನೀಯಂ ಪನ ಪಿವಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ. ‘‘ಆಮ, ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ತೇ ವಸಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ‘‘ಅಥ ಕಥಂ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ? ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ ಮಞ್ಞಸಿ ‘‘ಓತರಿತ್ವಾ ಪಿವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ಮಯಞ್ಹಿ ಅನೋತರಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿಪಿ ಏಕಮೇಕಂ ನಳದಣ್ಡಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪಲನಾಳೇನ ಉದಕಂ ಪಿವನ್ತಾ ವಿಯ ತವ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮ, ಏವಂ ನೋ ತ್ವಂ ಖಾದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ. ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಗಾಥಾಯ ಪುರಿಮಪದದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ದಿಸ್ವಾ ಪದಮನುತ್ತಿಣ್ಣಂ, ದಿಸ್ವಾನೋತರಿತಂ ಪದ’’ನ್ತಿ.

ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋ ಕಪಿರಾಜಾ ತಸ್ಸಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ಏಕಮ್ಪಿ ಉತ್ತಿಣ್ಣಪದಂ ನಾದ್ದಸ, ಓತರಿತಂ ಪನ ಓತಿಣ್ಣಪದಮೇವ ಅದ್ದಸ. ಏವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪದಂ ಅನುತ್ತಿಣ್ಣಂ ದಿಸ್ವಾನ ಓತರಿತಂ ಪದಂ ‘‘ಅದ್ಧಾಯಂ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಅಮನುಸ್ಸಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪನ್ತೋ ಸಪರಿಸೋ ಆಹ –

ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಮಯಂ ತವ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ನಳೇನ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ. ಪುನ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಆಹ –

ಏವಂ ನಳೇನ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವನ್ತಂ ಸಪರಿಸಮ್ಪಿ ಮಂ ತ್ವಂ ನೇವ ವಧಿಸ್ಸಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏಕಂ ನಳದಣ್ಡಕಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ಮುಖೇನ ಧಮಿ, ನಳೋ ¶ ಅನ್ತೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಣ್ಠಿಂ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಸುಸಿರೋ ಅಹೋಸಿ ¶ . ಇಮಿನಾ ನಿಯಾಮೇನ ಅಪರಮ್ಪಿ ಅಪರಮ್ಪಿ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಮುಖೇನ ಧಮಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ. ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ನಿಟ್ಠಾಪೇತುಂ, ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ‘‘ಇಮಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಜಾತಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ನಳಾ ಏಕಚ್ಛಿದ್ದಾ ಹೋನ್ತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ ¶ . ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಞ್ಹಿ ಹಿತೂಪಚಾರಸ್ಸ ಮಹನ್ತತಾಯ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸಮಿಜ್ಝತಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಿತನಳಾ ಏಕಚ್ಛಿದ್ದಾ ಜಾತಾ. ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕಪ್ಪೇ ಚತ್ತಾರಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿಯಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ನಾಮ. ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಚನ್ದೇ ಸಸಲಕ್ಖಣಂ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಕಪ್ಪಂ ಠಸ್ಸತಿ, ವಟ್ಟಕಜಾತಕೇ ಅಗ್ಗಿನೋ ನಿಬ್ಬುತಟ್ಠಾನಂ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಕಪ್ಪಂ ಅಗ್ಗಿ ನ ಝಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಘಟೀಕಾರನಿವೇಸನಟ್ಠಾನಂ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಕಪ್ಪಂ ಅನೋವಸ್ಸಕಂ ಠಸ್ಸತಿ, ಇಮಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಿತನಳಾ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಕಪ್ಪಂ ಏಕಚ್ಛಿದ್ದಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿಯಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ನಾಮ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಏಕಂ ನಳಂ ಆದಾಯ ನಿಸೀದಿ. ತೇಪಿ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸವಾನರಾ ಏಕೇಕಂ ಆದಾಯ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ತೇಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ನಳೇನ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವನಕಾಲೇ ಸಬ್ಬೇ ತೀರೇ ನಿಸಿನ್ನಾವ ಪಿವಿಂಸು. ಏವಂ ತೇಹಿ ಪಾನೀಯೇ ಪಿವಿತೇ ದಕರಕ್ಖಸೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಅನತ್ತಮನೋ ಸಕನಿವೇಸನಮೇವ ಗತೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಸಪರಿವಾರೋ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಪಾವಿಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ಪನ ‘‘ಇಮೇಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಳಾನಂ ಏಕಚ್ಛಿದ್ದಭಾವೋ ನಾಮ ಮಯ್ಹಮೇವೇತಂ ಪೋರಾಣಕಅಧಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ದಕರಕ್ಖಸೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸವಾನರಾ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ, ಉಪಾಯಕುಸಲೋ ಪನ ಕಪಿರಾಜಾ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ನಿಗ್ರೋಧಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಕಣ್ಡಿ, ವಾತಮಿಗಂ ಖರಾದಿಯಂ;

ತಿಪಲ್ಲತ್ಥಂ ಮಾಲುತಞ್ಚ, ಮತಭತ್ತ ಅಯಾಚಿತಂ;

ಞಾತಮೇತಂ ¶ ¶ ¶ ಕುರುಙ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದೇವದತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಆವುಸೋ ದೇವದತ್ತೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಘಾತನತ್ಥಾಯ ಧನುಗ್ಗಹೇ ಪಯೋಜೇಸಿ, ಸಿಲಂ ಪವಿಜ್ಝಿ, ಧನಪಾಲಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ, ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ವಧಾಯ ಪರಿಸಕ್ಕತೀ’’ತಿ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ಭನ್ತೇ, ದೇವದತ್ತೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಧಾಯ ಪರಿಸಕ್ಕತೀತಿ ತಸ್ಸ ಅಗುಣಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾಮ್ಹಾತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇವದತ್ತೋ ಇದಾನೇವ ಮಮ ವಧಾಯ ಪರಿಸಕ್ಕತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಮಮ ವಧಾಯ ಪರಿಸಕ್ಕಿಯೇವ, ನ ಚ ಪನ ಮಂ ವಧಿತುಂ ಅಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕುರುಙ್ಗಮಿಗೋ ಹುತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಫಲಾನಿ ಖಾದನ್ತೋ ವಸತಿ. ಸೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಫಲಸಮ್ಪನ್ನೇ ಸೇಪಣ್ಣಿರುಕ್ಖೇ ಸೇಪಣ್ಣಿಫಲಾನಿ ಖಾದತಿ. ಅಥೇಕೋ ಗಾಮವಾಸೀ ಅಟ್ಟಕಲುದ್ದಕೋ ಫಲರುಕ್ಖಮೂಲೇಸು ಮಿಗಾನಂ ಪದಾನಿ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ ಉಪರಿರುಕ್ಖೇ ಅಟ್ಟಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಫಲಾನಿ ಖಾದಿತುಂ ಆಗತಾಗತೇ ಮಿಗೇ ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಮಂಸಂ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತೋ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ. ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ತಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪದವಳಞ್ಜಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸೇಪಣ್ಣಿರುಕ್ಖೇ ಅಟ್ಟಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಾತೋವ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸತ್ತಿಂ ಆದಾಯ ವನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಆರುಹಿತ್ವಾ ಅಟ್ಟಕೇ ನಿಸೀದಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಪಾತೋವ ವಸನಟ್ಠಾನಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ‘‘ಸೇಪಣ್ಣಿಫಲಾನಿ ಖಾದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗಮ್ಮ ತಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಸಹಸಾವ ಅಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಕದಾಚಿ ಅಟ್ಟಕಲುದ್ದಕಾ ರುಕ್ಖೇಸು ಅಟ್ಟಕಂ ಬನ್ಧನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಏವರೂಪೋ ಉಪದ್ದವೋ’’ತಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಬಾಹಿರತೋವ ಅಟ್ಠಾಸಿ.

ಲುದ್ದಕೋಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಅನಾಗಮನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಅಟ್ಟಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋವ ¶ ಸೇಪಣ್ಣಿಫಲಾನಿ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪಾತೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಇಮಾನಿ ಫಲಾನಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪುರತೋ ಪತನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಉಪರಿ ಲುದ್ದಕೋ’’ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಲ್ಲೋಕೇನ್ತೋ ಲುದ್ದಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ¶ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಭೋ, ರುಕ್ಖ-ಪುಬ್ಬೇ ತ್ವಂ ಓಲಮ್ಬಕಂ ಚಾರೇನ್ತೋ ¶ ವಿಯ ಉಜುಕಮೇವ ಫಲಾನಿ ಪಾತೇಸಿ, ಅಜ್ಜ ಪನ ತೇ ರುಕ್ಖಧಮ್ಮೋ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೋ, ಏವಂ ತಯಾ ರುಕ್ಖಧಮ್ಮೇ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೇ ಅಹಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಆಹಾರಂ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಞಾತಮೇತಂ ಕುರುಙ್ಗಸ್ಸ, ಯಂ ತ್ವಂ ಸೇಪಣ್ಣಿ ಸೇಯ್ಯಸಿ;

ಅಞ್ಞಂ ಸೇಪಣ್ಣಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ನ ಮೇ ತೇ ರುಚ್ಚತೇ ಫಲ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಞಾತನ್ತಿ ಪಾಕಟಂ ಜಾತಂ. ಏತನ್ತಿ ಇದಂ. ಕುರುಙ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಕುರುಙ್ಗಮಿಗಸ್ಸ. ಯಂ ತ್ವಂ ಸೇಪಣ್ಣಿ ಸೇಯ್ಯಸೀತಿ ಯಂ ತ್ವಂ ಅಮ್ಭೋ ಸೇಪಣ್ಣಿರುಕ್ಖ ಪುರತೋ ಫಲಾನಿ ಪಾತಯಮಾನೋ ಸೇಯ್ಯಸಿ ವಿಸೇಯ್ಯಸಿ ವಿಸಿಣ್ಣಫಲೋ ಹೋಸಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಕುರುಙ್ಗಮಿಗಸ್ಸ ಪಾಕಟಂ ಜಾತಂ. ನ ಮೇ ತೇ ರುಚ್ಚತೇ ಫಲನ್ತಿ ಏವಂ ಫಲಂ ದದಮಾನಾಯ ನ ಮೇ ತವ ಫಲಂ ರುಚ್ಚತಿ, ತಿಟ್ಠ ತ್ವಂ, ಅಹಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಗಮಾಸಿ.

ಅಥಸ್ಸ ಲುದ್ದಕೋ ಅಟ್ಟಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋವ ಸತ್ತಿಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ, ವಿರದ್ಧೋ ದಾನಿಮ್ಹಿ ತ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಆಹ ‘‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಇದಾನೀಸಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಮಂ ವಿರದ್ಧೋ, ಅಟ್ಠ ಪನ ಮಹಾನಿರಯೇ ಸೋಳಸಉಸ್ಸದನಿರಯೇ ಪಞ್ಚವಿಧಬನ್ಧನಾದೀನಿ ಚ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾನಿ ಅವಿರದ್ಧೋಯೇವಾಸೀ’’ತಿ. ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿಂ ಗತೋ, ಲುದ್ದೋಪಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾಪಿ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇವದತ್ತೋ ಇದಾನೇವ ಮಮ ವಧಾಯ ಪರಿಸಕ್ಕತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಪರಿಸಕ್ಕಿಯೇವ, ನ ಚ ಪನ ಮಂ ವಧಿತುಂ ಅಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಅಟ್ಟಕಲುದ್ದಕೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಕುರುಙ್ಗಮಿಗೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಯೇ ¶ ¶ ಕುಕ್ಕುರಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಞಾತತ್ಥಚರಿಯಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸಾ ದ್ವಾದಸಕನಿಪಾತೇ ಭದ್ದಸಾಲಜಾತಕೇ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ. ಇದಂ ಪನ ವತ್ಥುಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಥಾರೂಪಂ ಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕುಕ್ಕುರಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅನೇಕಸತಕುಕ್ಕುರಪರಿವುತೋ ಮಹಾಸುಸಾನೇ ವಸತಿ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ರಾಜಾ ಸೇತಸಿನ್ಧವಯುತ್ತಂ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ರಥಂ ಆರುಯ್ಹ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ದಿವಸಭಾಗಂ ಕೀಳಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತೇ ಸೂರಿಯೇ ನಗರಂ ಪಾವಿಸಿ. ತಸ್ಸ ತಂ ರಥವರತ್ತಂ ಯಥಾನದ್ಧಮೇವ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಠಪಯಿಂಸು, ಸೋ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇ ತಿನ್ತೋ. ಉಪರಿಪಾಸಾದತೋ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಸುನಖಾ ಓತರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಚಮ್ಮಞ್ಚ ನದ್ಧಿಞ್ಚ ಖಾದಿಂಸು. ಪುನದಿವಸೇ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ ‘‘ದೇವ, ನಿದ್ಧಮನಮುಖೇನ ಸುನಖಾ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ರಥಸ್ಸ ಚಮ್ಮಞ್ಚ ನದ್ಧಿಞ್ಚ ಖಾದಿಂಸೂ’’ತಿ. ರಾಜಾ ಸುನಖಾನಂ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ‘‘ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಸುನಖೇ ಘಾತೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸುನಖಾನಂ ಮಹಾಬ್ಯಸನಂ ಉದಪಾದಿ. ತೇ ದಿಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಘಾತಿಯಮಾನಾ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಸುಸಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಂಸು.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘ತುಮ್ಹೇ ಬಹೂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ತೇ ‘‘ಅನ್ತೇಪುರೇ ಕಿರ ರಥಸ್ಸ ಚಮ್ಮಞ್ಚ ನದ್ಧಿ ಚ ಸುನಖೇಹಿ ಖಾದಿತಾ’ತಿ ಕುದ್ಧೋ ರಾಜಾ ಸುನಖವಧಂ ಆಣಾಪೇಸಿ, ಬಹೂ ಸುನಖಾ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಹಾಭಯಂ ಉಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನೇ ಬಹಿ ಸುನಖಾನಂ ಓಕಾಸೋ ನತ್ಥಿ, ಅನ್ತೋರಾಜನಿವೇಸನೇ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಸುನಖಾನಮೇವ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಇದಾನಿ ಪನ ಚೋರಾನಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಯಂ ನತ್ಥಿ, ಅಚೋರಾ ಮರಣಂ ಲಭನ್ತಿ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಚೋರೇ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಞಾತಿಸಙ್ಘಸ್ಸ ಜೀವಿತದಾನಂ ದದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ. ಸೋ ಞಾತಕೇ ಸಮಸ್ಸಾಸೇತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಮಾ ಭಾಯಿತ್ಥ, ಅಹಂ ವೋ ಅಭಯಂ ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾವ ¶ ರಾಜಾನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ತಾವ ಇಧೇವ ಹೋಥಾ’’ತಿ ಪಾರಮಿಯೋ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಉಪರಿ ಲೇಡ್ಡುಂ ವಾ ಮುಗ್ಗರಂ ವಾ ಮಾ ಕೋಚಿ ಖಿಪಿತುಂ ಉಸ್ಸಹೀ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ಏಕಕೋವ ಅನ್ತೋನಗರಂ ಪಾವಿಸಿ. ಅಥ ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಏಕಸತ್ತೋಪಿ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ. ರಾಜಾಪಿ ಸುನಖವಧಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತತ್ಥೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆಸನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾವಿಸಿ. ಅಥ ನಂ ರಾಜಪುರಿಸಾ ನೀಹರಿತುಂ ಆರದ್ಧಾ, ರಾಜಾ ಪನ ವಾರೇಸಿ.

ಸೋ ಥೋಕಂ ವಿಸ್ಸಮಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾಸನಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ತುಮ್ಹೇ ಕುಕ್ಕುರೇ ಮಾರಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಆಮ, ಮಾರಾಪೇಮಹ’’ನ್ತಿ ¶ . ‘‘ಕೋ ನೇಸಂ ಅಪರಾಧೋ ನರಿನ್ದಾ’’ತಿ? ‘‘ರಥಸ್ಸ ಮೇ ¶ ಪರಿವಾರಚಮ್ಮಞ್ಚ ನದ್ಧಿಞ್ಚ ಖಾದಿಂಸೂ’’ತಿ. ‘‘ಯೇ ಖಾದಿಂಸು, ತೇ ಜಾನಾಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನ ಜಾನಾಮಾ’’ತಿ. ‘‘‘ಇಮೇ ನಾಮ ಚಮ್ಮಖಾದಕಚೋರಾ’ತಿ ತಥತೋ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಮಾರಾಪನಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ದೇವಾ’’ತಿ. ‘‘ರಥಚಮ್ಮಸ್ಸ ಕುಕ್ಕುರೇಹಿ ಖಾದಿತತ್ತಾ ‘ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇ ಸಬ್ಬೇವ ಮಾರೇಥಾ’ತಿ ಸುನಖವಧಂ ಆಣಾಪೇಸಿ’’ನ್ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ಪನ ವೋ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬೇವ ಕುಕ್ಕುರೇ ಮಾರೇನ್ತಿ, ಉದಾಹು ಮರಣಂ ಅಲಭನ್ತಾಪಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಘರೇ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಾ ಮರಣಂ ನ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ. ಮಹಾರಾಜ ಇದಾನೇವ ತುಮ್ಹೇ ‘‘ರಥಚಮ್ಮಸ್ಸ ಕುಕ್ಕುರೇಹಿ ಖಾದಿತತ್ತಾ ‘ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇ ಸಬ್ಬೇವ ಮಾರೇಥಾ’ತಿ ಸುನಖವಧಂ ಆಣಾಪೇಸಿ’’ನ್ತಿ ಅವೋಚುತ್ಥ, ಇದಾನಿ ಪನ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಘರೇ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಾ ಮರಣಂ ನ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ ವದೇಥ. ‘‘ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತುಮ್ಹೇ ಛನ್ದಾದಿವಸೇನ ಅಗತಿಗಮನಂ ಗಚ್ಛಥ, ಅಗತಿಗಮನಞ್ಚ ನಾಮ ನ ಯುತ್ತಂ, ನ ಚ ರಾಜಧಮ್ಮೋ, ರಞ್ಞಾ ನಾಮ ಕಾರಣಗವೇಸಕೇನ ತುಲಾಸದಿಸೇನ ಭವಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇದಾನಿ ಚ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಾ ಮರಣಂ ನ ಲಭನ್ತಿ, ದುಬ್ಬಲಸುನಖಾವ ಲಭನ್ತಿ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ನಾಯಂ ಸಬ್ಬಸುನಖಘಚ್ಚಾ, ದುಬ್ಬಲಘಾತಿಕಾ ನಾಮೇಸಾ’’ತಿ. ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಮಧುರಸ್ಸರಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಯಂ ತುಮ್ಹೇ ಕರೋಥ, ನಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಯೇ ¶ ಕುಕ್ಕುರಾ ರಾಜಕುಲಮ್ಹಿ ವದ್ಧಾ, ಕೋಲೇಯ್ಯಕಾ ವಣ್ಣಬಲೂಪಪನ್ನಾ;

ತೇಮೇ ನ ವಜ್ಝಾ ಮಯಮಸ್ಮ ವಜ್ಝಾ, ನಾಯಂ ಸಘಚ್ಚಾ ದುಬ್ಬಲಘಾತಿಕಾಯ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಯೇ ಕುಕ್ಕುರಾತಿ ಯೇ ಸುನಖಾ. ಯಥಾ ಹಿ ಧಾರುಣ್ಹೋಪಿ ಪಸ್ಸಾವೋ ‘‘ಪೂತಿಮುತ್ತ’’ನ್ತಿ, ತದಹುಜಾತೋಪಿ ಸಿಙ್ಗಾಲೋ ‘‘ಜರಸಿಙ್ಗಾಲೋ’’ತಿ, ಕೋಮಲಾಪಿ ಗಲೋಚಿಲತಾ ‘‘ಪೂತಿಲತಾ’’ತಿ, ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋಪಿ ಕಾಯೋ ‘‘ಪೂತಿಕಾಯೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಮೇವಂ ವಸ್ಸಸತಿಕೋಪಿ ಸುನಖೋ ‘‘ಕುಕ್ಕುರೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ. ತಸ್ಮಾ ಮಹಲ್ಲಕಾ ಕಾಯಬಲೂಪಪನ್ನಾಪಿ ತೇ ‘‘ಕುಕ್ಕುರಾ’’ತ್ವೇವ ವುತ್ತಾ. ವದ್ಧಾತಿ ವಡ್ಢಿತಾ. ಕೋಲೇಯ್ಯಕಾತಿ ರಾಜಕುಲೇ ಜಾತಾ ಸಮ್ಭೂತಾ ಸಂವಡ್ಢಾ. ವಣ್ಣಬಲೂಪಪನ್ನಾತಿ ಸರೀರವಣ್ಣೇನ ಚೇವ ಕಾಯಬಲೇನ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನಾ. ತೇಮೇ ನ ವಜ್ಝಾತಿ ತೇ ಇಮೇ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಾ ಸಾರಕ್ಖಾ ನ ವಜ್ಝಾ. ಮಯಮಸ್ಮ ವಜ್ಝಾತಿ ಅಸ್ಸಾಮಿಕಾ ಅನಾರಕ್ಖಾ ಮಯಂ ವಜ್ಝಾ ನಾಮ ಜಾತಾ. ನಾಯಂ ಸಘಚ್ಚಾತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅಯಂ ಅವಿಸೇಸೇನ ಸಘಚ್ಚಾ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ. ದುಬ್ಬಲಘಾತಿಕಾಯನ್ತಿ ¶ ಅಯಂ ಪನ ದುಬ್ಬಲಾನಂಯೇವ ಘಾತನತೋ ದುಬ್ಬಲಘಾತಿಕಾ ನಾಮ ಹೋತಿ. ರಾಜೂಹಿ ನಾಮ ಚೋರಾ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಾ, ನೋ ಅಚೋರಾ. ಇಧ ಪನ ಚೋರಾನಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಯಂ ನತ್ಥಿ, ಅಚೋರಾ ಮರಣಂ ಲಭನ್ತಿ. ಅಹೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಅಯುತ್ತಂ ವತ್ತತಿ, ಅಹೋ ಅಧಮ್ಮೋ ವತ್ತತೀತಿ.

ರಾಜಾ ¶ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಚರಂ ಸುತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಜಾನಾಸಿ ತ್ವಂ, ಪಣ್ಡಿತ, ಅಸುಕೇಹಿ ನಾಮ ರಥಚಮ್ಮಂ ಖಾದಿತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಕೇಹಿ ಖಾದಿತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಗೇಹೇ ವಸನಕೇಹಿ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಸುನಖೇಹೀ’’ತಿ. ‘‘ಕಥಂ ತೇಹಿ ಖಾದಿತಭಾವೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ ತೇಹಿ ಖಾದಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ದಸ್ಸೇಹಿ ಪಣ್ಡಿತಾ’’ತಿ. ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಘರೇ ಕೋಲೇಯ್ಯಕಸುನಖೇ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಥೋಕಂ ತಕ್ಕಞ್ಚ ದಬ್ಬತಿಣಾನಿ ಚ ಆಹರಾಪೇಥಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ. ಅಥ ನಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ‘‘ಇಮಾನಿ ತಿಣಾನಿ ತಕ್ಕೇನ ಮದ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಏತೇ ಸುನಖೇ ಪಾಯೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಪಾಯಾಪೇಸಿ, ಪೀತಾ ಪೀತಾ ಸುನಖಾ ಸದ್ಧಿಂ ಚಮ್ಮೇಹಿ ವಮಿಂಸು. ರಾಜಾ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ವಿಯಾ’’ತಿ ತುಟ್ಠೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸೇತಚ್ಛತ್ತೇನ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಖತ್ತಿಯಾ’’ತಿಆದೀಹಿ (ಜಾ. ೨.೧೭.೩೯) ತೇಸಕುಣಜಾತಕೇ ಆಗತಾಹಿ ದಸಹಿ ಧಮ್ಮಚರಿಯಗಾಥಾಹಿ ರಞ್ಞೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಹೋಹೀ’’ತಿ ರಾಜಾನಂ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ರಞ್ಞೋವ ಪಟಿಅದಾಸಿ.

ರಾಜಾ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಕಥಂ ¶ ಸುತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯಂ ದತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸುನಖಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಭೋಜನಸದಿಸಮೇವ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠಿತೋ ಯಾವತಾಯುಕಂ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ. ಕುಕ್ಕುರೋವಾದೋ ದಸ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪವತ್ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಇದಾನೇವ ಞಾತಕಾನಂ ಅತ್ಥಂ ಚರತಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಚರಿಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ರಾಜಾ ಆನನ್ದೋ ಅಹೋಸಿ, ಅವಸೇಸಾ ಪರಿಸಾ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ, ಕುಕ್ಕುರಪಣ್ಡಿತೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಅಪಿ ¶ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇಮಾನೋತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಏಕಂ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಸತ್ಥಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು, ಪುಬ್ಬೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ಅನಾಯತನೇಪಿ ವೀರಿಯಂ ಅಕಂಸು, ಪಹಾರಂ ಲದ್ಧಾಪಿ ನೇವ ಓಸ್ಸಜಿಂಸೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಬಾರಾಣಸಿರಞ್ಞೋ ಮಙ್ಗಲಸ್ಸೋ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾಯ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಂಯೇವ ನಾನಗ್ಗರಸಸಮ್ಪನ್ನಂ ತಿವಸ್ಸಿಕಗನ್ಧಸಾಲಿಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತಿ, ಚಾತುಜ್ಜಾತಿಕಗನ್ಧೂಪಲಿತ್ತಾಯಮೇವ ಭೂಮಿಯಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಂ ಠಾನಂ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಸಾಣಿಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಉಪರಿ ಸುವಣ್ಣತಾರಕಖಚಿತಚೇಲವಿತಾನಂ ಸಮೋಸರಿತಗನ್ಧದಾಮಮಾಲಾದಾಮಂ ಅವಿಜಹಿತಗನ್ಧತೇಲಪದೀಪಂ ಹೋತಿ. ಬಾರಾಣಸಿರಜ್ಜಂ ಪನ ಅಪತ್ಥೇನ್ತಾ ರಾಜಾನೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಜ್ಜಂ ವಾ ದೇತು, ಯುದ್ಧಂ ವಾ’’ತಿ ಬಾರಾಣಸಿರಞ್ಞೋ ಪಣ್ಣಂ ಪೇಸೇಸುಂ. ರಾಜಾ ಅಮಚ್ಚೇ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕರೋಮ, ತಾತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ದೇವ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ತಾವ ಆದಿತೋವ ಯುದ್ಧಾಯ ನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಅಸುಕಂ ¶ ನಾಮ ಅಸ್ಸಾರೋಹಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಯುದ್ಧಂ ಕಾರೇಥ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇ ಪಚ್ಛಾ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ, ತಾತ, ಸತ್ತಹಿ ರಾಜೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯುದ್ಧಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಆಹ. ‘‘ದೇವ, ಸಚೇ ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವಂ ಲಭಾಮಿ, ತಿಟ್ಠನ್ತು ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ, ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ರಾಜೂಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಜ್ಝಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ತಾತ, ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವೋ ವಾ ಹೋತು ಅಞ್ಞೋ ವಾ, ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯುದ್ಧಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ.

ಸೋ ‘‘ಸಾಧು, ದೇವಾ’’ತಿ ರಾಜಾನಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಸುವಮ್ಮಿತಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನಾಪಿ ಸಬ್ಬಸನ್ನಾಹಸನ್ನದ್ಧೋ ಖಗ್ಗಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸಿನ್ಧವಪಿಟ್ಠಿವರಗತೋ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ವಿಯ ಚರಮಾನೋ ಪಠಮಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಂ ರಾಜಾನಂ ಜೀವಗ್ಗಾಹಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಗರೇ ಬಲಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದೇತ್ವಾ ಪುನ ಗನ್ತ್ವಾ ದುತಿಯಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಥಾ ತತಿಯನ್ತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚ ರಾಜಾನೋ ಜೀವಗ್ಗಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಛಟ್ಠಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ¶ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಛಟ್ಠಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಗಹಿತಕಾಲೇ ಭೋಜಾಜಾನೀಯೋ ಪಹಾರಂ ಲಭತಿ, ಲೋಹಿತಂ ಪಗ್ಘರತಿ, ವೇದನಾ ಬಲವತಿಯೋ ವತ್ತನ್ತಿ. ಅಸ್ಸಾರೋಹೋ ತಸ್ಸ ಪಹಟಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವಂ ರಾಜದ್ವಾರೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಸನ್ನಾಹಂ ಸಿಥಿಲಂ ಕತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಅಸ್ಸಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತುಂ ಆರದ್ಧೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಹಾಫಾಸುಕಪಸ್ಸೇನ ನಿಪನ್ನೋವ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮಿಲೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸಾರೋಹಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಅಸ್ಸಂ ಸನ್ನಯ್ಹತಿ, ಅಯಞ್ಚ ಅಸ್ಸೋ ಸತ್ತಮಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ರಾಜಾನಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಮಯಾ ಕತಕಮ್ಮಞ್ಚ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಸಮೋ ಅಸ್ಸಾರೋಹೋಪಿ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ರಾಜಾಪಿ ಪರಹತ್ಥಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಠಪೇತ್ವಾ ಮಂ ಅಞ್ಞೋ ಅಸ್ಸೋ ಸತ್ತಮಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ರಾಜಾನಂ ಗಹೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ನಿಪನ್ನಕೋವ ಅಸ್ಸಾರೋಹಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸಮ್ಮ ಅಸ್ಸಾರೋಹ, ಸತ್ತಮಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ರಾಜಾನಂ ಗಹೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಂ ಅಞ್ಞೋ ಅಸ್ಸೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ನಾಹಂ ಮಯಾ ಕತಕಮ್ಮಂ ನಾಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಮಮಞ್ಞೇವ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸನ್ನಯ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಅಪಿ ¶ ¶ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇಮಾನೋ, ಸಲ್ಲೇಭಿ ಸಲ್ಲಲೀಕತೋ;

ಸೇಯ್ಯೋವ ವಳವಾ ಭೋಜ್ಝೋ, ಯುಞ್ಜ ಮಞ್ಞೇವ ಸಾರಥೀ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಪಿ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇಮಾನೋತಿ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸಯಮಾನಕೋಪಿ. ಸಲ್ಲೇಭಿ ಸಲ್ಲಲೀಕತೋತಿ ಸಲ್ಲೇಹಿ ವಿದ್ಧೋಪಿ ಸಮಾನೋ. ಸೇಯ್ಯೋವ ವಳವಾ ಭೋಜ್ಝೋತಿ ವಳವಾತಿ ಸಿನ್ಧವಕುಲೇಸು ಅಜಾತೋ ಖಲುಙ್ಕಸ್ಸೋ. ಭೋಜ್ಝೋತಿ ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವೋ. ಇತಿ ಏತಸ್ಮಾ ವಳವಾ ಸಲ್ಲೇಹಿ ವಿದ್ಧೋಪಿ ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವೋವ ಸೇಯ್ಯೋ ವರೋ ಉತ್ತಮೋ. ಯುಞ್ಜ ಮಞ್ಞೇವ ಸಾರಥೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಏವ ಗತೋಪಿ ಅಹಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಮಮಞ್ಞೇವ ಯೋಜೇಹಿ, ಮಂ ವಮ್ಮೇಹೀತಿ ವದತಿ.

ಅಸ್ಸಾರೋಹೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವಣಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸುಸನ್ನದ್ಧಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ರಾಜಾನಂ ಜೀವಗ್ಗಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಾಜಬಲಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದೇಸಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತಮ್ಪಿ ರಾಜದ್ವಾರಂ ಆನಯಿಂಸು. ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ನಿಕ್ಖಮಿ. ಮಹಾಸತ್ತೋ ರಾಜಾನಂ ಆಹ – ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ ಮಾ ಘಾತಯಿತ್ಥ, ಸಪಥಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಥ, ಮಯ್ಹಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾರೋಹಸ್ಸ ಚ ದಾತಬ್ಬಂ ಯಸಂ ಅಸ್ಸಾರೋಹಸ್ಸೇವ ದೇಥ ¶ , ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ ಗಹೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಯೋಧಂ ನಾಮ ನಾಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ. ತುಮ್ಹೇಪಿ ದಾನಂ ದೇಥ, ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಥ, ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಥಾ’’ತಿ. ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ರಞ್ಞೋ ಓವಾದೇ ದಿನ್ನೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ನಾಹಂ ಮೋಚಯಿಂಸು, ಸೋ ಸನ್ನಾಹೇ ಮುತ್ತಮತ್ತೇಯೇವ ನಿರುಜ್ಝಿ. ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸಾರೋಹಸ್ಸ ಮಹನ್ತಂ ಯಸಂ ದತ್ವಾ ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ ಪುನ ಅತ್ತನ್ನೋ ಅದುಬ್ಭಾಯ ಸಪಥಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಸಕಸಕಟ್ಠಾನಾನಿ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಜೀವಿತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ಅನಾಯತನೇಪಿ ವೀರಿಯಂ ಅಕಂಸು, ಏವರೂಪಂ ಪಹಾರಂ ಲದ್ಧಾಪಿ ನ ಓಸ್ಸಜಿಂಸು, ತ್ವಂ ಪನ ಏವರೂಪೇ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ವೀರಿಯಂ ಓಸ್ಸಜಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹತ್ತಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ¶ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ರಾಜಾ ಆನನ್ದೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಸ್ಸಾರೋಹೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ, ಭೋಜಾಜಾನೀಯಸಿನ್ಧವೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಯದಾ ¶ ಯದಾತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಓಸ್ಸಟ್ಠವೀರಿಯಮೇವ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸತ್ಥಾ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ಅನಾಯತನೇಪಿ ಲದ್ಧಪ್ಪಹಾರಾಪಿ ಹುತ್ವಾ ವೀರಿಯಂ ಅಕಂಸೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ ನಗರಂ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು. ಅಥೇಕೋ ರಥಿಕಯೋಧೋ ದ್ವೇ ಭಾತಿಕಸಿನ್ಧವೇ ರಥೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಛ ಬಲಕೋಟ್ಠಕೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಛ ರಾಜಾನೋ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಜೇಟ್ಠಕಅಸ್ಸೋ ಪಹಾರಂ ಲಭಿ. ರಥಿಕೋ ರಥಂ ಪೇಸೇನ್ತೋ ರಾಜದ್ವಾರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಜೇಟ್ಠಭಾತಿಕಂ ರಥಾ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಸನ್ನಾಹಂ ಸಿಥಿಲಂ ಕತ್ವಾ ಏಕೇನೇವ ಪಸ್ಸೇನ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ¶ ಅಞ್ಞಂ ಅಸ್ಸಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತುಂ ಆರದ್ಧೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ರಥಿಕಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ನಿಪನ್ನಕೋವ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಯದಾ ಯದಾ ಯತ್ಥ ಯದಾ, ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಯದಾ ಯದಾ;

ಆಜಞ್ಞೋ ಕುರುತೇ ವೇಗಂ, ಹಾಯನ್ತಿ ತತ್ಥ ವಾಳವಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಯದಾ ಯದಾತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದೀಸು ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ. ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಮಗ್ಗೇ ವಾ ಸಙ್ಗಾಮಸೀಸೇ ವಾ. ಯದಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ. ಯತ್ಥ ಯತ್ಥಾತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಾನಂ ವಸೇನ ಬಹೂಸು ಯುದ್ಧಮಣ್ಡಲೇಸು. ಯದಾ ಯದಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಪಹಾರಂ ಲದ್ಧಕಾಲೇ ವಾ ಅಲದ್ಧಕಾಲೇ ವಾ. ಆಜಞ್ಞೋ ಕುರುತೇ ವೇಗನ್ತಿ ಸಾರಥಿಸ್ಸ ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಕಾರಣಂ ಆಜಾನನಸಭಾವೋ ಆಜಞ್ಞೋ ವರಸಿನ್ಧವೋ ವೇಗಂ ಕರೋತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ. ಹಾಯನ್ತಿ ತತ್ಥ ವಾಳವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ವೇಗೇ ಕರಿಯಮಾನೇ ಇತರೇ ವಳವಸಙ್ಖಾತಾ ಖಳುಙ್ಕಸ್ಸಾ ಹಾಯನ್ತಿ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ರಥೇ ಮಂಯೇವ ಯೋಜೇಹೀತಿ ಆಹ.

ಸಾರಥಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ರಥೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ಬಲಕೋಟ್ಠಕಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮಂ ರಾಜಾನಂ ಆದಾಯ ರಥಂ ಪೇಸೇನ್ತೋ ರಾಜದ್ವಾರಂ ¶ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಿನ್ಧವಂ ಮೋಚೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ನಿಪನ್ನೋ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ರಞ್ಞೋ ಓವಾದಂ ದತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝಿ. ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಸಾರಥಿಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾನಂ ಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ‘‘ತದಾ ರಾಜಾ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಸ್ಸೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ.

ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ¶ ತಿತ್ಥೇಹೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸ್ಸ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಏಕಂ ಸುವಣ್ಣಕಾರಪುಬ್ಬಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂಯೇವ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞೇಸಂ. ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಸ್ಸ ನತ್ಥಿತಾಯ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಆಸಯಾನುಸಯಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಅಸುಭಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮೇವ ಕಥೇಸಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ನ ಸಪ್ಪಾಯಮಹೋಸಿ. ಕಸ್ಮಾ? ಸೋ ಕಿರ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪಞ್ಚ ಜಾತಿಸತಾನಿ ಸುವಣ್ಣಕಾರಗೇಹೇಯೇವ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ, ಅಥಸ್ಸ ದೀಘರತ್ತಂ ಪರಿಸುದ್ಧಸುವಣ್ಣದಸ್ಸನವಸೇನ ಪರಿಚಿತತ್ತಾ ಅಸುಭಂ ನ ಸಪ್ಪಾಯಮಹೋಸಿ. ಸೋ ತತ್ಥ ನಿಮಿತ್ತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಖೇಪೇಸಿ.

ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಅತ್ತನೋ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಂ ದಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಅಯಂ ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ನೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪಾತೋವ ತಂ ಆದಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆದಾಯ ಆಗತೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಸ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅದಾಸಿಂ, ಅಯಂ ಪನ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಮಿತ್ತಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ, ಸ್ವಾಹಂ ‘ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯೋ ಏಸೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಆದಾಯ ಆಗತೋ’’ತಿ. ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕತರಂ ಪನ ತೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅಸುಭಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಭಗವಾ’’ತಿ. ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನತ್ಥಿ ತವ ಸನ್ತಾನೇ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಂ, ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತವ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ. ಏವಂ ಸತ್ಥಾ ಥೇರಂ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಮನಾಪಂ ಚೀವರಞ್ಚ ನಿವಾಸನಞ್ಚ ದಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಆದಾಯ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ದಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ಪುನ ವಿಹಾರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ದಿವಸಭಾಗಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ¶ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಅಮ್ಬವನೇ ಏಕಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಮಹನ್ತಂ ಪದುಮಿನಿಗಚ್ಛಂ, ತತ್ರಾಪಿ ಚ ಮಹನ್ತಂ ಏಕಂ ಪದುಮಪುಪ್ಫಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಇಮಂ ಪುಪ್ಫಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನಿಸೀದಾ’’ತಿ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪಾವಿಸಿ.

ಸೋ ¶ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಪುಪ್ಫಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಓಲೋಕೇತಿ. ಭಗವಾ ತಂ ಪುಪ್ಫಂ ಜರಂ ಪಾಪೇಸಿ, ತಂ ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಜರಂ ಪತ್ವಾ ವಿವಣ್ಣಂ ಅಹೋಸಿ. ಅಥಸ್ಸ ಪರಿಯನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ¶ ಪತ್ತಾನಿ ಪತನ್ತಾನಿ ಮುಹುತ್ತೇನ ಸಬ್ಬಾನಿ ಪತಿಂಸು. ತತೋ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖಂ ಪತಿ, ಕಣ್ಣಿಕಾವ ಅವಸಿಸ್ಸಿ. ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇದಂ ಪದುಮಪುಪ್ಫಂ ಇದಾನೇವ ಅಭಿರೂಪಂ ಅಹೋಸಿ ದಸ್ಸನೀಯಂ, ಅಥಸ್ಸ ವಣ್ಣೋ ಪರಿಣತೋ, ಪತ್ತಾನಿ ಚ ಕಿಞ್ಚಕ್ಖಞ್ಚ ಪತಿತಂ, ಕಣ್ಣಿಕಾಮತ್ತಮೇವ ಅವಸಿಟ್ಠಂ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ನಾಮ ಪದುಮಸ್ಸ ಜರಾ ಪತ್ತಾ, ಮಯ್ಹಂ ಸರೀರಸ್ಸ ಕಿಂ ನ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತಿ, ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರುಳ್ಹ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋವ ಓಭಾಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಉಚ್ಛಿನ್ದ ಸಿನೇಹಮತ್ತನೋ, ಕುಮುದಂ ಸಾರದಿಕಂವ ಪಾಣಿನಾ;

ಸನ್ತಿಮಗ್ಗಮೇವ ಬ್ರೂಹಯ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸುಗತೇನ ದೇಸಿತ’’ನ್ತಿ. (ಧ. ಪ. ೨೮೫);

ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ‘‘ಮುತ್ತೋ ವತಮ್ಹಿ ಸಬ್ಬಭವೇಹೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ –

‘‘ಸೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಾನಸೋ, ಖೀಣಾಸವೋ ಅನ್ತಿಮದೇಹಧಾರೀ;

ವಿಸುದ್ಧಸೀಲೋ ಸುಸಮಾಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಚನ್ದೋ ಯಥಾ ರಾಹುಮುಖಾ ಪಮುತ್ತೋ.

‘‘ಸಮೋತತಂ ಮೋಹಮಹನ್ಧಕಾರಂ, ವಿನೋದಯಿಂ ಸಬ್ಬಮಲಂ ಅಸೇಸಂ;

ಆಲೋಕಪಜ್ಜೋತಕರೋ ಪಭಙ್ಕರೋ, ಸಹಸ್ಸರಂಸೀ ವಿಯ ಭಾಣುಮಾ ನಭೇ’’ತಿ. –

ಆದೀಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ. ಉದಾನೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿ. ಥೇರೋಪಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ. ಅಯಂ ಪವತ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅನ್ತರೇ ಪಾಕಟಾ ಜಾತಾ. ಭಿಕ್ಖೂ ¶ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಗುಣೇ ವಣ್ಣಯಮಾನಾ ನಿಸೀದಿಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಅತ್ತನೋ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಆಸಯಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಸತ್ಥಾ ಪನ ಞತ್ವಾ ಏಕದಿವಸೇನೇವ ತಸ್ಸ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅದಾಸಿ, ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಮಹಾನುಭಾವಾ’’ತಿ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ನ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾಯ ಕಥಾಯ, ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಞೇವ ಪನ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಕಥಾಯಾ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಸ್ವಾಹಂ ¶ ಏತರಹಿ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಆಸಯಂ ಜಾನಾಮಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಾಹಂ ತಸ್ಸ ಆಸಯಂ ಜಾನಾಮಿಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ರಾಜಾನಂ ಅತ್ಥೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಅನುಸಾಸತಿ. ತದಾ ರಞ್ಞೋ ಮಙ್ಗಲಅಸ್ಸನ್ಹಾನತಿತ್ಥೇ ಅಞ್ಞತರಂ ವಳವಂ ಖಳುಙ್ಕಸ್ಸಂ ನ್ಹಾಪೇಸುಂ. ಮಙ್ಗಲಸ್ಸೋ ವಳವೇನ ನ್ಹಾನತಿತ್ಥಂ ಓತಾರಿಯಮಾನೋ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಓತರಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛಿ. ಅಸ್ಸಗೋಪಕೋ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ ‘‘ದೇವ, ಮಙ್ಗಲಸ್ಸೋ ತಿತ್ಥಂ ಓತರಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ. ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪೇಸೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ, ಪಣ್ಡಿತ, ಜಾನಾಹಿ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಅಸ್ಸೋ ತಿತ್ಥಂ ಓತಾರಿಯಮಾನೋ ನ ಓತರತೀ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಸಾಧು, ದೇವಾ’’ತಿ ನದೀತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಸ್ಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ನಿರೋಗಭಾವಮಸ್ಸ ಞತ್ವಾ ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಕಾರಣೇನ ಅಯಂ ಇಮಂ ತಿತ್ಥಂ ನ ಓತರತೀ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಪಠಮತರಂ ಏತ್ಥ ಅಞ್ಞೋ ನ್ಹಾಪಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತೇನೇಸ ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋ ತಿತ್ಥಂ ನ ಓತರತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸಗೋಪಕೇ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಅಮ್ಭೋ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ತಿತ್ಥೇ ಕಂ ಪಠಮಂ ನ್ಹಾಪಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಞ್ಞತರಂ ವಳವಸ್ಸಂ, ಸಾಮೀ’’ತಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಏಸ ಅತ್ತನೋ ಸಿನ್ಧವತಾಯ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ಏತ್ಥ ನ್ಹಾಯಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛತಿ, ಇಮಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥೇ ನ್ಹಾಪೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಆಸಯಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಭೋ ಅಸ್ಸಗೋಪಕ, ಸಪ್ಪಿಮಧುಫಾಣಿತಾದಿಭಿಸಙ್ಖತಪಾಯಾಸಮ್ಪಿ ತಾವ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ತಿತ್ತಿ ಹೋತಿ. ಅಯಂ ಅಸ್ಸೋ ಬಹೂ ವಾರೇ ಇಧ ತಿತ್ಥೇ ನ್ಹಾತೋ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ತಾವ ನಂ ತಿತ್ಥಂ ¶ ಓತಾರೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇಥ ಚ ಪಾಯೇಥ ಚಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ತಿತ್ಥೇಹಿ, ಅಸ್ಸಂ ಪಾಯೇಹಿ ಸಾರಥಿ;

ಅಚ್ಚಾಸನಸ್ಸ ಪುರಿಸೋ, ಪಾಯಾಸಸ್ಸಪಿ ತಪ್ಪತೀ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹೀತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ. ಪಾಯೇಹೀತಿ ದೇಸನಾಸೀಸಮೇತಂ, ನ್ಹಾಪೇಹಿ ಚ ಪಾಯೇಹಿ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ಅಚ್ಚಾಸನಸ್ಸಾತಿ ಕರಣತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ ¶ , ಅತಿಅಸನೇನ ಅತಿಭುತ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ಪಾಯಾಸಸ್ಸಪಿ ತಪ್ಪತೀತಿ ಸಪ್ಪಿಆದೀಹಿ ಅಭಿಸಙ್ಖತೇನ ಮಧುರಪಾಯಾಸೇನ ತಪ್ಪತಿ ತಿತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಧಾತೋ ಸುಹಿತೋ ನ ಪುನ ಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ. ತಸ್ಮಾ ಅಯಮ್ಪಿ ಅಸ್ಸೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ತಿತ್ಥೇ ನಿಬದ್ಧಂ ನ್ಹಾನೇನ ಪರಿಯತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ನಂ ನ್ಹಾಪೇಥಾತಿ.

ತೇ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಅಸ್ಸಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಪಾಯಿಂಸು ಚೇವ ನ್ಹಾಪಯಿಂಸು ಚ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಅಸ್ಸಸ್ಸ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ನ್ಹಾನಕಾಲೇ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ, ತಾತ, ಅಸ್ಸೋ ನ್ಹಾತೋ ಚ ಪೀತೋ ಚಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಆಮ, ದೇವಾ’’ತಿ. ‘‘ಪಠಮಂ ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ನ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ? ‘‘ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಕಾರಣೇನಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ. ರಾಜಾ ‘‘ಏವರೂಪಸ್ಸ ತಿರಚ್ಛಾನಸ್ಸಾಪಿ ನಾಮ ಆಸಯಂ ಜಾನಾತಿ, ಅಹೋ ಪಣ್ಡಿತೋ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಹನ್ತಂ ಯಸಂ ದತ್ವಾ ಜೀವಿತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಯಥಾಕಮ್ಮಮೇವ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಂ ಏತಸ್ಸ ಇದಾನೇವ ಆಸಯಂ ಜಾನಾಮಿ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಜಾನಾಮಿಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮಙ್ಗಲಅಸ್ಸೋ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ರಾಜಾ ಆನನ್ದೋ, ಪಣ್ಡಿತಾಮಚ್ಚೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಪುರಾಣಚೋರಾನ ವಚೋ ನಿಸಮ್ಮಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದೇವದತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ದೇವದತ್ತೋ ಅಜಾತಸತ್ತುಕುಮಾರಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಂ ನಿಪ್ಫಾದೇಸಿ. ಅಜಾತಸತ್ತುಕುಮಾರೋ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಗಯಾಸೀಸೇ ವಿಹಾರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ನಾನಗ್ಗರಸೇಹಿ ತಿವಸ್ಸಿಕಗನ್ಧಸಾಲಿಭೋಜನಸ್ಸ ¶ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಪಞ್ಚ ಥಾಲಿಪಾಕಸತಾನಿ ಅಭಿಹರಿ. ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರೋ ಮಹನ್ತೋ ಜಾತೋ, ದೇವದತ್ತೋ ಪರಿವಾರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರೇಯೇವ ಹೋತಿ. ತೇನ ಸಮಯೇನ ರಾಜಗಹವಾಸಿಕಾ ದ್ವೇ ಸಹಾಯಾ. ತೇಸು ಏಕೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಏಕೋ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ. ತೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿಯೇವ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ¶ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಿತಕೋ ಇತರಂ ಆಹ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ದೇವಸಿಕಂ ಸೇದೇಹಿ ಮುಚ್ಚಮಾನೇಹಿ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಸಿ, ದೇವದತ್ತೋ ಗಯಾಸೀಸವಿಹಾರೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾವ ನಾನಗ್ಗರಸೇಹಿ ಸುಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತಿ, ಏವರೂಪೋ ಉಪಾಯೋ ನತ್ಥಿ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭೋಸಿ, ಕಿಂ ತೇ ಪಾತೋವ ಗಯಾಸೀಸಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಉತ್ತರಿಭಙ್ಗಂ ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸವಿಧಂ ಖಜ್ಜಕಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ನಾನಗ್ಗರಸೇಹಿ ಸುಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ? ಸೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಯಾಸೀಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ವೇಳುವನಂ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ‘‘ಗಯಾಸೀಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಪಟ್ಠಪಿತಂ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಪಾಕಟೋ ಜಾತೋ ¶ . ಅಥ ನಂ ಸಹಾಯಾ ಪುಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ, ತ್ವಂ ಆವುಸೋ, ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಪಟ್ಠಪಿತಂ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಸೀ’’ತಿ. ‘‘ಕೋ ಏವಮಾಹಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಸುಕೋ ಚ ಅಸುಕೋ ಚಾ’’ತಿ. ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಅಹಂ ಆವುಸೋ ಗಯಾಸೀಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಾಮಿ, ನ ಪನ ಮೇ ದೇವದತ್ತೋ ಭತ್ತಂ ದೇತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಮನುಸ್ಸಾ ದೇನ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ಆವುಸೋ, ದೇವದತ್ತೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪಟಿಕಣ್ಟಕೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ಅಧಮ್ಮೇನ ಅತ್ತನೋ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ, ತ್ವಂ ಏವರೂಪೇ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಅಧಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಸಿ, ಏಹಿ ತಂ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ನೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆದಾಯ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಆಗಮಿಂಸು.

ಸತ್ಥಾ ದಿಸ್ವಾವ ‘‘ಕಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅನಿಚ್ಛನ್ತಞ್ಞೇವ ಆದಾಯ ಆಗತತ್ಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ ಭನ್ತೇ, ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಅಧಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ. ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಅಧಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ಭನ್ತೇ, ದೇವದತ್ತೋ ಮಯ್ಹಂ ದೇತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಮನುಸ್ಸಾ ದೇನ್ತಿ, ತಮಹಂ ಭುಞ್ಜಾಮೀ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಮಾ ಭಿಕ್ಖು ಏತ್ಥ ಪರಿಹಾರಂ ಕರಿ, ದೇವದತ್ತೋ ಅನಾಚಾರೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ, ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ತ್ವಂ ಇಧ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮಮ ಸಾಸನಂ ಭಜನ್ತೋಯೇವ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಸಿ, ನಿಚ್ಚಕಾಲಮ್ಪಿ ಭಜನಸೀಲಕೋವ ತ್ವಂ ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇಯೇವ ಭಜಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅಮಚ್ಚೋ ಅಹೋಸಿ. ತದಾ ರಞ್ಞೋ ಮಹಿಳಾಮುಖೋ ನಾಮ ¶ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥೀ ಅಹೋಸಿ ಸೀಲವಾ ಆಚಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ, ನ ಕಞ್ಚಿ ವಿಹೇಠೇತಿ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ತಸ್ಸ ಸಾಲಾಯ ಸಮೀಪೇ ರತ್ತಿಭಾಗಸಮನನ್ತರೇ ಚೋರಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ¶ ನಿಸಿನ್ನಾ ಚೋರಮನ್ತಂ ಮನ್ತಯಿಂಸು ‘‘ಏವಂ ಉಮ್ಮಙ್ಗೋ ಭಿನ್ದಿತಬ್ಬೋ, ಏವಂ ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದಕಮ್ಮಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ಉಮ್ಮಙ್ಗಞ್ಚ ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದಞ್ಚ ಮಗ್ಗಸದಿಸಂ ತಿತ್ಥಸದಿಸಂ ನಿಜ್ಜಟಂ ನಿಗ್ಗುಮ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ಭಣ್ಡಂ ಹರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಹರನ್ತೇನ ಮಾರೇತ್ವಾವ ಹರಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಉಟ್ಠಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಚೋರೇನ ಚ ನಾಮ ಸೀಲಾಚಾರಯುತ್ತೇನ ನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಕಕ್ಖಳೇನ ಫರುಸೇನ ಸಾಹಸಿಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ. ಏವಂ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಅಗಮಂಸು. ಏತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ ಪುನದಿವಸೇಪಿ ಪುನದಿವಸೇಪೀತಿ ಬಹೂ ದಿವಸೇ ತತ್ಥ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮನ್ತಯಿಂಸು. ಸೋ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ತೇ ಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ‘‘ಇದಾನಿ ಮಯಾ ಕಕ್ಖಳೇನ ಫರುಸೇನ ಸಾಹಸಿಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ತಥಾರೂಪೋವ ಅಹೋಸಿ. ಪಾತೋವ ಆಗತಂ ಹತ್ಥಿಗೋಪಕಂ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪೋಥೇತ್ವಾ ಮಾರೇಸಿ. ಅಪರಮ್ಪಿ ತಥಾ ಅಪರಮ್ಪಿ ತಥಾತಿ ಆಗತಾಗತಂ ಮಾರೇತಿಯೇವ.

‘‘ಮಹಿಳಾಮುಖೋ ¶ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಜಾತೋ ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇ ಮಾರೇತೀ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚಯಿಂಸು. ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪಹಿಣಿ ‘‘ಗಚ್ಛ ಪಣ್ಡಿತ, ಜಾನಾಹಿ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಸೋ ದುಟ್ಠೋ ಜಾತೋ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಅರೋಗಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಕಾರಣೇನ ಏಸ ದುಟ್ಠೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಅವಿದೂರೇ ಕೇಸಞ್ಚಿ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘ಮಂ ಏತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತೀ’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ದುಟ್ಠೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಗೋಪಕೇ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಹತ್ಥಿಸಾಲಾಯ ಸಮೀಪೇ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಕೇಹಿಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಥಿತಪುಬ್ಬ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಸಾಮಿ, ಚೋರಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಕಥಯಿಂಸೂ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ ‘‘ದೇವ, ಅಞ್ಞೋ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಸರೀರೇ ವಿಕಾರೋ ನತ್ಥಿ, ಚೋರಾನಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ದುಟ್ಠೋ ಜಾತೋ’’ತಿ. ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸೀಲವನ್ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಹತ್ಥಿಸಾಲಾಯಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಸೀಲಾಚಾರಕಥಂ ಕಥಾಪೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ‘‘ಏವಂ ಕಾರೇಹಿ, ತಾತಾ’’ತಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೀಲವನ್ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಹತ್ಥಿಸಾಲಾಯಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸೀಲಕಥಂ ¶ ಕಥೇಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ. ತೇ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ‘‘ನ ಕೋಚಿ ಪರಾಮಸಿತಬ್ಬೋ ನ ಮಾರೇತಬ್ಬೋ, ಸೀಲಾಚಾರಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾನುದ್ದಯಯುತ್ತೇನ ಭವಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಸೀಲಕಥಂ ಕಥಯಿಂಸು. ಸೋ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಮಂ ಇಮೇ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ, ಇತೋ ದಾನಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೀಲವನ್ತೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಸೀಲವಾ ಅಹೋಸಿ. ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕಿಂ, ತಾತ, ಸೀಲವಾ ಜಾತೋ’’ತಿ ¶ ? ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಆಮ, ದೇವಾ’’ತಿ. ‘‘ಏವರೂಪೋ ದುಟ್ಠಹತ್ಥೀ ಪಣ್ಡಿತೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪೋರಾಣಕಧಮ್ಮೇಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಪುರಾಣಚೋರಾನ ವಚೋ ನಿಸಮ್ಮ, ಮಹಿಳಾಮುಖೋ ಪೋಥಯಮನ್ವಚಾರೀ;

ಸುಸಞ್ಞತಾನಞ್ಹಿ ವಚೋ ನಿಸಮ್ಮ, ಗಜುತ್ತಮೋ ಸಬ್ಬಗುಣೇಸು ಅಟ್ಠಾ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಪುರಾಣಚೋರಾನನ್ತಿ ಪೋರಾಣಚೋರಾನಂ. ನಿಸಮ್ಮಾತಿ ಸುತ್ವಾ, ಪಠಮಂ ಚೋರಾನಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ. ಮಹಿಳಾಮುಖೋತಿ ಹತ್ಥಿನಿಮುಖೇನ ಸದಿಸಮುಖೋ. ಯಥಾ ಮಹಿಳಾ ಪುರತೋ ಓಲೋಕಿಯಮಾನಾ ಸೋಭತಿ, ನ ಪಚ್ಛತೋ, ತಥಾ ಸೋಪಿ ಪುರತೋ ಓಲೋಕಿಯಮಾನೋ ಸೋಭತಿ. ತಸ್ಮಾ ‘‘ಮಹಿಳಾಮುಖೋ’’ತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ಪೋಥಯಮನ್ವಚಾರೀತಿ ಪೋಥಯನ್ತೋ ಮಾರೇನ್ತೋ ಅನುಚಾರೀ. ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ. ಸುಸಞ್ಞತಾನನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಸಞ್ಞತಾನಂ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ. ಗಜುತ್ತಮೋತಿ ಉತ್ತಮಗಜೋ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥೀ. ಸಬ್ಬಗುಣೇಸು ಅಟ್ಠಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಪೋರಾಣಗುಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತೋ. ರಾಜಾ ‘‘ತಿರಚ್ಛಾನಗತಸ್ಸಾಪಿ ಆಸಯಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಹನ್ತಂ ಯಸಂ ಅದಾಸಿ. ಸೋ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ‘‘ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇಯೇವ ಭಜಿ, ಚೋರಾನಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಚೋರೇ ಭಜಿ, ಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಿಕೇ ಭಜೀ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮಹಿಳಾಮುಖೋ ವಿಪಕ್ಖಸೇವಕಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ರಾಜಾ ಆನನ್ದೋ, ಅಮಚ್ಚೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ನಾಲಂ ¶ ಕಬಳಂ ಪದಾತವೇತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಏಕಂ ಉಪಾಸಕಞ್ಚ ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ ¶ . ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕಿರ ದ್ವೇ ಸಹಾಯಕಾ. ತೇಸು ಏಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ದೇವಸಿಕಂ ಇತರಸ್ಸ ಘರಂ ಗಚ್ಛತಿ. ಸೋ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖಂ ದತ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾವ ಸೂರಿಯತ್ಥಙ್ಗಮನಾ ಆಲಾಪಸಲ್ಲಾಪೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ನಗರಂ ಪವಿಸತಿ, ಇತರೋಪಿ ನಂ ಯಾವ ನಗರದ್ವಾರಾ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ನಿವತ್ತತಿ. ಸೋ ತೇಸಂ ವಿಸ್ಸಾಸೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅನ್ತರೇ ಪಾಕಟೋ ಜಾತೋ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇಸಂ ವಿಸ್ಸಾಸಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಾ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ, ತೇ ‘‘ಇಮಾಯ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಕಥಯಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನೇವ ಇಮೇ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಾ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಾಯೇವ ಅಹೇಸು’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅಮಚ್ಚೋ ಅಹೋಸಿ. ತದಾ ಏಕೋ ಕುಕ್ಕುರೋ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥಿಸಾಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಭುಞ್ಜನಟ್ಠಾನೇ ಪತಿತಾನಿ ಭತ್ತಸಿತ್ಥಾನಿ ಖಾದತಿ. ಸೋ ತೇನೇವ ಭೋಜನೇನ ಸಂವದ್ಧಮಾನೋ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥಿಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ಜಾತೋ ಹತ್ಥಿಸ್ಸೇವ ಸನ್ತಿಕೇ ಭುಞ್ಜತಿ, ಉಭೋಪಿ ವಿನಾ ವತ್ತಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ. ಸೋ ಹತ್ಥೀ ನಂ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಕರೋನ್ತೋ ಕೀಳತಿ, ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕುಮ್ಭೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಏಕೋ ಗಾಮಿಕಮನುಸ್ಸೋ ಹತ್ಥಿಗೋಪಕಸ್ಸ ಮೂಲಂ ದತ್ವಾ ತಂ ಕುಕ್ಕುರಂ ಆದಾಯ ಅತ್ತನೋ ಗಾಮಂ ಅಗಮಾಸಿ. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೋ ಹತ್ಥೀ ಕುಕ್ಕುರಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನೇವ ಖಾದತಿ ನ ಪಿವತಿ ನ ನ್ಹಾಯತಿ. ತಮತ್ಥಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ. ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪಹಿಣಿ ‘‘ಗಚ್ಛ ಪಣ್ಡಿತ, ಜಾನಾಹಿ ಕಿಂಕಾರಣಾ ಹತ್ಥೀ ಏವಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಹತ್ಥಿಸಾಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ದುಮ್ಮನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಸರೀರೇ ರೋಗೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಕೇನಚಿ ಪನಸ್ಸ ಸದ್ಧಿಂ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಏಸ ಮಞ್ಞೇ ಸೋಕಾಭಿಭೂತೋ’’ತಿ ಹತ್ಥಿಗೋಪಕೇ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಇಮಸ್ಸ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಾಸೋ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಅತ್ಥಿ ಸಾಮಿ ಏಕೇನ ಸುನಖೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಬಲವಾ ಮೇತ್ತೀ’’ತಿ. ‘‘ಕಹಂ ಸೋ ಏತರಹೀ’’ತಿ? ‘‘ಏಕೇನ ಮನುಸ್ಸೇನ ನೀತೋ’’ತಿ. ‘‘ಜಾನಾಥ ಪನಸ್ಸ ನಿವಾಸನಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ? ‘‘ನ ಜಾನಾಮ, ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ನತ್ಥಿ, ದೇವ, ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಕೋಚಿ ಆಬಾಧೋ ¶ , ಏಕೇನ ಪನಸ್ಸ ಸುನಖೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಬಲವವಿಸ್ಸಾಸೋ ¶ , ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ಭುಞ್ಜತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ನಾಲಂ ಕಬಳಂ ಪದಾತವೇ, ನ ಚ ಪಿಣ್ಡಂ ನ ಕುಸೇ ನ ಘಂಸಿತುಂ;

ಮಞ್ಞಾಮಿ ಅಭಿಣ್ಹದಸ್ಸನಾ, ನಾಗೋ ಸ್ನೇಹಮಕಾಸಿ ಕುಕ್ಕುರೇ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ನಾಲನ್ತಿ ನ ಸಮತ್ಥೋ. ಕಬಳನ್ತಿ ಭೋಜನಕಾಲೇ ಪಠಮಮೇವ ದಿನ್ನಂ ಕಟುಕಕಬಳಂ. ಪದಾತವೇತಿ ಪಆದಾತವೇ, ಸನ್ಧಿವಸೇನ ಆಕಾರಲೋಪೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಗಹೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ. ನ ಚ ಪಿಣ್ಡನ್ತಿ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ದೀಯಮಾನಂ ಭತ್ತಪಿಣ್ಡಮ್ಪಿ ನಾಲಂ ಗಹೇತುಂ. ನ ಕುಸೇತಿ ಖಾದನತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನಾನಿ ತಿಣಾನಿಪಿ ನಾಲಂ ಗಹೇತುಂ. ನ ಘಂಸಿತುನ್ತಿ ನ್ಹಾಪಿಯಮಾನೋ ಸರೀರಮ್ಪಿ ಘಂಸಿತುಂ ನಾಲಂ. ಏವಂ ಯಂ ಯಂ ಸೋ ಹತ್ಥೀ ಕಾತುಂ ನ ಸಮತ್ಥೋ, ತಂ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅಸಮತ್ಥಭಾವೇ ಅತ್ತನಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಕಾರಣಂ ಆರೋಚೇನ್ತೋ ‘‘ಮಞ್ಞಾಮೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ.

ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕಾತಬ್ಬಂ ಪಣ್ಡಿತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿರ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಸಹಾಯಂ ಸುನಖಂ ಏಕೋ ಮನುಸ್ಸೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೋ, ಯಸ್ಸ ಘರೇ ತಂ ಸುನಖಂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಅಯಂ ನಾಮ ದಣ್ಡೋ’ತಿ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇಥ ದೇವಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತಥಾ ಕಾರೇಸಿ. ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಸುನಖಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ, ಸುನಖೋ ವೇಗೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಹತ್ಥೀ ತಂ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಕುಮ್ಭೇ ಠಪೇತ್ವಾ ರೋದಿತ್ವಾ ಪರಿದೇವಿತ್ವಾ ಕುಮ್ಭಾ ಓತಾರೇತ್ವಾ ತೇನ ಭುತ್ತೇ ಪಚ್ಛಾ ಅತ್ತನಾಪಿ ಭುಞ್ಜಿ. ‘‘ತಿರಚ್ಛಾನಗತಸ್ಸ ಆಸಯಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಹನ್ತಂ ಯಸಂ ಅದಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಇದಾನೇವ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಾ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಾಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಚತುಸಚ್ಚಕಥಾಯ ವಿನಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ. ಇದಂ ಚತುಸಚ್ಚಕಥಾಯ ವಿನಿವಟ್ಟನಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬಜಾತಕೇಸುಪಿ ಅತ್ಥಿಯೇವ. ಮಯಂ ಪನ ಯತ್ಥಸ್ಸ ಆನಿಸಂಸೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ¶ , ತತ್ಥೇವ ದಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮ.

ತದಾ ಸುನಖೋ ಉಪಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಹತ್ಥೀ ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರೋ, ರಾಜಾ ಆನನ್ದೋ, ಅಮಚ್ಚಪಣ್ಡಿತೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ.

ಮನುಞ್ಞಮೇವ ¶ ಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓಮಸವಾದಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯಾ ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಾ ಪೇಸಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಖುಂಸೇನ್ತಿ ವಮ್ಭೇನ್ತಿ ಓವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ದಸಹಿ ಅಕ್ಕೋಸವತ್ಥೂಹಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ. ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸುಂ. ಭಗವಾ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ವಿಗರಹಿತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫರುಸವಾಚಾ ನಾಮ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಮ್ಪಿ ಅಮನಾಪಾ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಏಕೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಫರುಸೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಂ ಸಹಸ್ಸಂ ಪರಾಜೇಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಗನ್ಧಾರರಟ್ಠೇ ತಕ್ಕಸಿಲಾಯಂ ಗನ್ಧಾರರಾಜಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಗೋಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ. ಅಥ ನಂ ತರುಣವಚ್ಛಕಕಾಲೇಯೇವ ಏಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಗೋದಕ್ಖಿಣಾದಾಯಕಾನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ನನ್ದಿವಿಸಾಲೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಕತ್ವಾ ಪುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಿಯಾಯಮಾನೋ ಯಾಗುಭತ್ತಾದೀನಿ ದತ್ವಾ ಪೋಸೇಸಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಇಮಿನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಕಿಚ್ಛೇನ ಪಟಿಜಗ್ಗಿತೋ, ಮಯಾ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಞ್ಞೋ ಸಮಧುರೋ ಗೋಣೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಅತ್ತನೋ ಬಲಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪೋಸಾವನಿಯಂ ದದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಆಹ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏಕಂ ಗೋವಿತ್ತಕಸೇಟ್ಠಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘ಮಯ್ಹಂ ಬಲಿಬದ್ದೋ ಅತಿಬದ್ಧಂ ಸಕಟಸತಂ ಪವಟ್ಟೇತೀ’ತಿ ವತ್ವಾ ಸಹಸ್ಸೇನ ಅಬ್ಭುತಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ. ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ಕಸ್ಸ ಗೋಣೋ ಥಾಮಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ. ಅಥ ನಂ ಸೇಟ್ಠಿ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಚ ಅಸುಕಸ್ಸ ಚಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಸಕಲನಗರೇ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗೋಣೇಹಿ ಸದಿಸೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ¶ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಏಕೋ ¶ ಗೋಣೋ ಅತಿಬದ್ಧಂ ಸಕಟಸತಂ ಪವಟ್ಟೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ‘‘ಕುತೋ ಏವರೂಪೋ ಗೋಣೋ’’ತಿ ಆಹ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಗೇಹೇ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ. ‘‘ತೇನ ಹಿ ಅಬ್ಭುತಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ. ‘‘ಸಾಧು ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಸಹಸ್ಸೇನ ಅಬ್ಭುತಂ ¶ ಅಕಾಸಿ.

ಸೋ ಸಕಟಸತಂ ವಾಲುಕಾಸಕ್ಖರಪಾಸಾಣಾನಂಯೇವ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅಕ್ಖಬನ್ಧನಯೋತ್ತೇನ ಏಕತೋ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನನ್ದಿವಿಸಾಲಂ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಪಞ್ಚಙ್ಗುಲಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಕಣ್ಠೇ ಮಾಲಂ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಸಕಟಧುರೇ ಏಕಕಮೇವ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಧುರೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪತೋದಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ ಕೂಟ, ವಹಸ್ಸು ಕೂಟಾ’’ತಿ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಅಯಂ ಮಂ ಅಕೂಟಂ ಕೂಟವಾದೇನ ಸಮುದಾಚರತೀ’’ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪಾದೇ ಥಮ್ಭೇ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲೇ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಸೇಟ್ಠಿ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಸಹಸ್ಸಂ ಆಹರಾಪೇಸಿ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಹಸ್ಸಪರಾಜಿತೋ ಗೋಣಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೋಕಾಭಿಭೂತೋ ನಿಪಜ್ಜಿ. ನನ್ದಿವಿಸಾಲೋ ಚರಿತ್ವಾ ಆಗತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಸೋಕಾಭಿಭೂತಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನಿದ್ದಾಯಸೀ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಕುತೋ ಮೇ, ನಿದ್ದಾ, ಸಹಸ್ಸಪರಾಜಿತಸ್ಸಾತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಮಯಾ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ತವ ಗೇಹೇ ವಸನ್ತೇನ ಅತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಾಜನಂ ವಾ ಭಿನ್ದಿತಪುಬ್ಬಂ, ಕೋಚಿ ವಾ ಮದ್ದಿತಪುಬ್ಬೋ, ಅಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಪನ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವೋ ಕತಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ ತಾತಾ’’ತಿ. ಅಥ ತ್ವಂ ಮಂ ಕಸ್ಮಾ ಕೂಟವಾದೇನ ಸಮುದಾಚರಸಿ, ತವೇವೇಸೋ ದೋಸೋ, ಮಯ್ಹಂ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ, ಗಚ್ಛ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವೀಹಿ ಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಅಬ್ಭುತಂ ಕರೋಹಿ, ಕೇವಲಂ ಮಂ ಅಕೂಟಂ ಕೂಟವಾದೇನ ಮಾ ಸಮುದಾಚರಸೀತಿ.

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವೀಹಿ ಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಅಬ್ಭುತಂ ಕತ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಸಕಟಸತಂ ಅತಿಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನನ್ದಿವಿಸಾಲಂ ಮಣ್ಡೇತ್ವಾ ಪುರಿಮಸಕಟಧುರೇ ಯೋಜೇಸಿ. ಕಥಂ ಯೋಜೇಸೀತಿ? ಯುಗಂ ಧುರೇ ನಿಚ್ಚಲಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಏಕಾಯ ಕೋಟಿಯಾ ನನ್ದಿವಿಸಾಲಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಕೋಟಿಂ ಧುರಯೋತ್ತೇನ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಯುಗಕೋಟಿಞ್ಚ ಅಕ್ಖಪಾದಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮುಣ್ಡರುಕ್ಖದಣ್ಡಕಂ ದತ್ವಾ ತೇನ ಯೋತ್ತೇನ ನಿಚ್ಚಲಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ. ಏವಞ್ಹಿ ಕತೇ ಯುಗಂ ಏತ್ತೋ ವಾ ಇತೋ ವಾ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಏಕೇನೇವ ಗೋಣೇನ ಆಕಡ್ಢಿತುಂ. ಅಥಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಧುರೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ನನ್ದಿವಿಸಾಲಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಪರಿಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ ಭದ್ರ, ವಹಸ್ಸು, ಭನ್ದ್ರಾ’’ತಿ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅತಿಬದ್ಧಂ ಸಕಟಸತಂ ಏಕವೇಗೇನೇವ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಠಿತಂ ಸಕಟಂ ಪುರತೋ ಠಿತಸ್ಸ ಸಕಟಸ್ಸ ¶ ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ ¶ . ಗೋವಿತ್ತಕಸೇಟ್ಠಿ ಪರಾಜಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದ್ವೇ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅದಾಸಿ. ಅಞ್ಞೇಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಬಹುಂ ಧನಂ ಅದಂಸು, ಸಬ್ಬಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸೇವ ಅಹೋಸಿ. ಏವಂ ಸೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಬಹುಂ ಧನಂ ಲಭಿ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫರುಸವಚನಂ ನಾಮ ಕಸ್ಸಚಿ ಮನಾಪ’’ನ್ತಿ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಗರಹಿತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಮನುಞ್ಞಮೇವ ¶ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ನಾಮನುಞ್ಞಂ ಕುದಾಚನಂ;

ಮನುಞ್ಞಂ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ, ಗರುಂ ಭಾರಂ ಉದದ್ಧರಿ;

ಧನಞ್ಚ ನಂ ಅಲಾಭೇಸಿ, ತೇನ ಚತ್ತಮನೋ ಅಹೂ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ಮನುಞ್ಞಮೇವ ಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಪರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭಾಸಮಾನೋ ಚತುದೋಸವಿರಹಿತಂ ಮಧುರಂ ಮನಾಪಂ ಸಣ್ಹಂ ಮುದುಕಂ ಪಿಯವಚನಮೇವ ಭಾಸೇಯ್ಯ. ಗರುಂ ಭಾರಂ ಉದದ್ಧರೀತಿ ನನ್ದಿವಿಸಾಲೋ ಬಲಿಬದ್ದೋ ಅಮನಾಪಂ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ ಭಾರಂ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಮನಾಪಂ ಪಿಯವಚನಂ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಗರುಂ ಭಾರಂ ಉದ್ಧರಿ, ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪವಟ್ಟೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ದ-ಕಾರೋ ಪನೇತ್ಥ ಬ್ಯಞ್ಜನಸನ್ಧಿವಸೇನ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ.

ಇತಿ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಮನುಞ್ಞಮೇವ ಭಾಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಆನನ್ದೋ ಅಹೋಸಿ, ನನ್ದಿವಿಸಾಲೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ನನ್ದಿವಿಸಾಲಜಾತಕವಣ್ಣನಾ ಅಟ್ಠಮಾ.

ಯತೋ ಯತೋ ಗರು ಧುರನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಂ ಸದ್ಧಿಂ ದೇವೋರೋಹಣೇನ ತೇರಸಕನಿಪಾತೇ ಸರಭಮಿಗಜಾತಕೇ (ಜಾ. ೧.೧೩.೧೩೪ ಆದಯೋ) ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪನ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ತೇಮಾಸಂ ವಸಿತ್ವಾ ಮಹಾಪವಾರಣಾಯ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರದ್ವಾರೇ ಓರುಯ್ಹ ಮಹನ್ತೇನ ಪರಿವಾರೇನ ಜೇತವನಂ ಪವಿಟ್ಠೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ‘‘ಆವುಸೋ, ತಥಾಗತೋ ನಾಮ ಅಸಮಧುರೋ, ತಥಾಗತೇನ ವುಳ್ಹಧುರಂ ಅಞ್ಞೋ ವಹಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಛ ಸತ್ಥಾರೋ ‘ಮಯಮೇವ ¶ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಮಯಮೇವ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ವತ್ವಾ ಏಕಮ್ಪಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ನ ಅಕಂಸು, ಅಹೋ ಸತ್ಥಾ ಅಸಮಧುರೋ’’ತಿ ಸತ್ಥು ಗುಣಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ¶ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ನ ಅಞ್ಞಾಯ ಕಥಾಯ, ಏವರೂಪಾಯ ನಾಮ ತುಮ್ಹಾಕಮೇವ ಗುಣಕಥಾಯಾ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನಿ ಮಯಾ ವುಳ್ಹಧುರಂ ಕೋ ವಹಿಸ್ಸತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋಪಿ ಅಹಂ ಅತ್ತನಾ ಸಮಧುರಂ ಕಞ್ಚಿ ನಾಲತ್ಥ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಗೋಯೋನಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ. ಅಥ ನಂ ಸಾಮಿಕಾ ತರುಣವಚ್ಛಕಕಾಲೇಯೇವ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಮಹಲ್ಲಿಕಾಯ ಘರೇ ವಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ನಿವಾಸವೇತನತೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅದಂಸು. ಸಾ ತಂ ಯಾಗುಭತ್ತಾದೀಹಿ ಪಟಿಜಗ್ಗಮಾನಾ ಪುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇಸಿ. ಸೋ ‘‘ಅಯ್ಯಿಕಾಕಾಳಕೋ’’ ತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ. ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಚ ಅಞ್ಜನವಣ್ಣೋ ಹುತ್ವಾ ಗಾಮಗೋಣೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚರತಿ, ಸೀಲಾಚಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಹೋಸಿ. ಗಾಮದಾರಕಾ ಸಿಙ್ಗೇಸುಪಿ ಕಣ್ಣೇಸುಪಿ ಗಲೇಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ, ನಙ್ಗುಟ್ಠೇಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಕೀಳನ್ತಿ, ಪಿಟ್ಠಿಯಮ್ಪಿ ನಿಸೀದನ್ತಿ. ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾ ದುಗ್ಗತಾ, ಮಂ ಪುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ದುಕ್ಖೇನ ಪೋಸೇಸಿ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಭತಿಂ ಕತ್ವಾ ಇಮಂ ದುಗ್ಗತಭಾವತೋ ಮೋಚೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ. ಸೋ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭತಿಂ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ಚರತಿ.

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಏಕೋ ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ವಿಸಮತಿತ್ಥಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಗೋಣಾ ಸಕಟಾನಿ ಉತ್ತಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಸು ಸಕಟಸತೇಸು ಗೋಣಾ ಯುಗಪರಮ್ಪರಾಯ ಯೋಜಿತಾ ಏಕಮ್ಪಿ ಸಕಟಂ ಉತ್ತಾರೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಗಾಮಗೋಣೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತತ್ಥ ಸಮೀಪೇ ಚರತಿ. ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋಪಿ ಗೋಸುತ್ತವಿತ್ತಕೋ, ಸೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಏತೇಸಂ ಗುನ್ನಂ ಅನ್ತರೇ ಇಮಾನಿ ಸಕಟಾನಿ ಉತ್ತಾರೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಉಸಭಾಜಾನೀಯೋ’’ತಿ ಉಪಧಾರಯಮಾನೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಆಜಾನೀಯೋ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ಮಯ್ಹಂ ಸಕಟಾನಿ ಉತ್ತಾರೇತುಂ, ಕೋ ನು ಖೋ ಅಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೋ’’ತಿ ಗೋಪಾಲಕೇ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ ಭೋ ಇಮಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೋ, ಅಹಂ ಇಮಂ ಸಕಟೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಕಟೇಸು ಉತ್ತಾರಿತೇಸು ವೇತನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ. ತೇ ಆಹಂಸು ‘‘ಗಹೇತ್ವಾ ನಂ ಯೋಜೇಥ, ನತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಸ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸಾಮಿಕೋ’’ತಿ. ಸೋ ನಂ ನಾಸಾಯ ರಜ್ಜುಕೇನ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ¶ ಆಕಡ್ಢೇನ್ತೋ ಚಾಲೇತುಮ್ಪಿ ನಾಸಕ್ಖಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿರ ‘‘ಭತಿಯಾ ಕಥಿತಾಯ ¶ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನ ಅಗಮಾಸಿ. ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ತಸ್ಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಸಾಮಿ, ತಯಾ ಪಞ್ಚಸು ಸಕಟಸತೇಸು ಉತ್ತಾರಿತೇಸು ಏಕೇಕಸ್ಸ ಸಕಟಸ್ಸ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಕಹಾಪಣೇ ಭತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಹಸ್ಸಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸಯಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ. ಅಥ ನಂ ಪುರಿಸಾ ಪುರಿಮಸಕಟೇಸು ಯೋಜೇಸುಂ. ಅಥ ನಂ ಏಕವೇಗೇನೇವ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಥಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ. ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬಸಕಟಾನಿ ಉತ್ತಾರೇಸಿ.

ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ಏಕೇಕಸ್ಸ ಸಕಟಸ್ಸ ಏಕೇಕಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸತಾನಿ ಭಣ್ಡಿಕಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಗಲೇ ಬನ್ಧಿ. ಸೋ ‘‘ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಭತಿಂ ನ ದೇತಿ, ನ ದಾನಿಸ್ಸ ಗನ್ತುಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಬ್ಬಪುರಿಮಸಕಟಸ್ಸ ಪುರತೋ ಮಗ್ಗಂ ನಿವಾರೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಅಪನೇತುಂ ವಾಯಮನ್ತಾಪಿ ನಂ ಅಪನೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು. ಸತ್ಥವಾಹಪುತ್ತೋ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಞ್ಞೇ ಏಸ ಅತ್ತನೋ ಭತಿಯಾ ಊನಭಾವ’’ನ್ತಿ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಸಕಟೇ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಕತ್ವಾ ಸಹಸ್ಸಭಣ್ಡಿಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ತೇ ಸಕಟುತ್ತರಣಭತೀ’’ತಿ ಗೀವಾಯಂ ಲಗ್ಗೇಸಿ. ಸೋ ಸಹಸ್ಸಭಣ್ಡಿಕಂ ಆದಾಯ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ. ಗಾಮದಾರಕಾ ‘‘ಕಿಂ ನಾಮೇತಂ ¶ ಅಯ್ಯಿಕಾಕಾಳಕಸ್ಸ ಗಲೇ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ. ಸೋ ತೇ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ದೂರತೋವ ಪಲಾಪೇನ್ತೋ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗತೋ. ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪನ ಸಕಟಸತಾನಂ ಉತ್ತಾರಿತತ್ತಾ ರತ್ತೇಹಿ ಅಕ್ಖೀಹಿ ಕಿಲನ್ತರೂಪೋ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ. ಅಯ್ಯಿಕಾ ತಸ್ಸ ಗೀವಾಯ ಸಹಸ್ಸತ್ಥವಿಕಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ತಾತ, ಅಯಂ ತೇ ಕಹಂ ಲದ್ಧಾ’’ತಿ ಗೋಪಾಲಕದಾರಕೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ತಾತ, ಕಿಂ ಅಹಂ ತಯಾ ಲದ್ಧಭತಿಯಾ ಜೀವಿತುಕಾಮಾ, ಕಿಂಕಾರಣಾ ಏವರೂಪಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭೋಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಲಸರೀರಂ ತೇಲೇನ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಸಪ್ಪಾಯಂ ಭೋಜನಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಜೀವಿತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸದ್ಧಿಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತಾ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಇದಾನೇವ ಅಸಮಧುರೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಅಸಮಧುರೋಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಯತೋ ¶ ಯತೋ ಗರು ಧುರಂ, ಯತೋ ಗಮ್ಭೀರವತ್ತನೀ;

ತದಾಸ್ಸು ಕಣ್ಹಂ ಯುಞ್ಜನ್ತಿ, ಸ್ವಾಸ್ಸು ತಂ ವಹತೇ ಧುರ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಯತೋ ಯತೋ ಗರು ಧುರನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಧುರಂ ಗರು ಭಾರಿಯಂ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಬಲಿಬದ್ದಾ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ. ಯತೋ ಗಮ್ಭೀರವತ್ತನೀತಿ ¶ ವತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ವತ್ತನೀ, ಮಗ್ಗಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ, ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಉದಕಚಿಕ್ಖಲ್ಲಮಹನ್ತತಾಯ ವಾ ವಿಸಮಚ್ಛಿನ್ನತಟಭಾವೇನ ವಾ ಮಗ್ಗೋ ಗಮ್ಭೀರೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ತದಾಸ್ಸು ಕಣ್ಹಂ ಯುಞ್ಜನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಸ್ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ತದಾ ಕಣ್ಹಂ ಯುಞ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ಯದಾ ಧುರಞ್ಚ ಗರು ಹೋತಿ ಮಗ್ಗೋ ಚ ಗಮ್ಭೀರೋ, ತದಾ ಅಞ್ಞೇ ಬಲಿಬದ್ದೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಕಣ್ಹಮೇವ ಯೋಜೇನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ. ಸ್ವಾಸ್ಸು ತಂ ವಹತೇ ಧುರನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಅಸ್ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಮೇವ, ಸೋ ತಂ ಧುರಂ ವಹತೀತಿ ಅತ್ಥೋ.

ಏವಂ ಭಗವಾ ‘‘ತದಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಣ್ಹೋವ ತಂ ಧುರಂ ವಹತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮಹಲ್ಲಿಕಾ ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ ಅಹೋಸಿ, ಅಯ್ಯಿಕಾಕಾಳಕೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಮಾ ¶ ಮುನಿಕಸ್ಸ ಪಿಹಯೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಕಾಪಲೋಭನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತಂ ತೇರಸಕನಿಪಾತೇ ಚೂಳನಾರದಕಸ್ಸಪಜಾತಕೇ (ಜಾ. ೧.೧೩.೪೦ ಆದಯೋ) ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ಸತ್ಥಾ ಪನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಕಾಪಲೋಭನಂ ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಏಸಾ ತವ ಅನತ್ಥಕಾರಿಕಾ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತ್ವಂ ಇಮಿಸ್ಸಾ ವಿವಾಹದಿವಸೇ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗಭಾವಂ ಪತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಕೇ ಏಕಸ್ಸ ಕುಟುಮ್ಬಿಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಗೋಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ‘‘ಮಹಾಲೋಹಿತೋ’’ತಿ ನಾಮೇನ, ಕನಿಟ್ಠಭಾತಾಪಿಸ್ಸ ಚೂಳಲೋಹಿತೋ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ. ತೇಯೇವ ದ್ವೇ ಭಾತಿಕೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಕಮ್ಮಧುರಂ ವತ್ತತಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಕುಲೇ ಏಕಾ ಕುಮಾರಿಕಾ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಏಕೋ ನಗರವಾಸೀ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಸ್ಸ ವಾರೇಸಿ. ತಸ್ಸಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ‘‘ಕುಮಾರಿಕಾಯ ವಿವಾಹಕಾಲೇ ಆಗತಾನಂ ಪಾಹುನಕಾನಂ ¶ ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಯಾಗುಭತ್ತಂ ದತ್ವಾ ಮುನಿಕಂ ನಾಮ ಸೂಕರಂ ಪೋಸೇಸುಂ. ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಚೂಳಲೋಹಿತೋ ¶ ಭಾತರಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಕಮ್ಮಧುರಂ ವತ್ತಮಾನಂ ಅಮ್ಹೇ ದ್ವೇ ಭಾತಿಕೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ವತ್ತತಿ, ಇಮೇ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ತಿಣಪಲಾಲಾದೀನೇವ ದೇನ್ತಿ, ಸೂಕರಂ ಯಾಗುಭತ್ತೇನ ಪೋಸೇನ್ತಿ, ಕೇನ ನು ಖೋ ಕಾರಣೇನ ಏಸ ಏತಂ ಲಭತೀ’’ತಿ. ಅಥಸ್ಸ ಭಾತಾ ‘‘ತಾತ ಚೂಳಲೋಹಿತ, ಮಾ ತ್ವಂ ಏತಸ್ಸ ಭೋಜನಂ ಪಿಹಯಿ, ಅಯಂ ಸೂಕರೋ ಮರಣಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜತಿ. ಏತಿಸ್ಸಾ ಹಿ ಕುಮಾರಿಕಾಯ ವಿವಾಹಕಾಲೇ ಆಗತಾನಂ ಪಾಹುನಕಾನಂ ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಇಮೇ ಏತಂ ಸೂಕರಂ ಪೋಸೇನ್ತಿ, ಇತೋ ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಆಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಥ ನಂ ಸೂಕರಂ ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಕಡ್ಢೇನ್ತಾ ಹೇಟ್ಠಾಮಞ್ಚತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಪಾಹುನಕಾನಂ ಸೂಪಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕರಿಯಮಾನಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಮಾ ಮುನಿಕಸ್ಸ ಪಿಹಯಿ, ಆತುರನ್ನಾನಿ ಭುಞ್ಜತಿ;

ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಭುಸಂ ಖಾದ, ಏತಂ ದೀಘಾಯುಲಕ್ಖಣ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಮಾ ಮುನಿಕಸ್ಸ ಪಿಹಯೀತಿ ಮುನಿಕಸ್ಸ ಭೋಜನೇ ಪಿಹಂ ಮಾ ಉಪ್ಪಾದಯಿ, ‘‘ಏಸ ಮುನಿಕೋ ಸುಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ ಮಾ ಮುನಿಕಸ್ಸ ಪಿಹಯಿ, ‘‘ಕದಾ ನು ಖೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಏವಂ ಸುಖಿತೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಮಾ ಮುನಿಕಭಾವಂ ಪತ್ಥಯಿ. ಅಯಞ್ಹಿ ಆತುರನ್ನಾನಿ ಭುಞ್ಜತಿ. ಆತುರನ್ನಾನೀತಿ ಮರಣಭೋಜನಾನಿ. ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಭುಸಂ ಖಾದಾತಿ ತಸ್ಸ ಭೋಜನೇ ನಿರುಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಲದ್ಧಂ ಭುಸಂ ¶ ಖಾದ. ಏತಂ ದೀಘಾಯುಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಏತಂ ದೀಘಾಯುಭಾವಸ್ಸ ಕಾರಣಂ. ತತೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಆಗಮಿಂಸು, ಮುನಿಕಂ ಘಾತೇತ್ವಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಪಚಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚೂಳಲೋಹಿತಂ ಆಹ ‘‘ದಿಟ್ಠೋ ತೇ, ತಾತ, ಮುನಿಕೋ’’ತಿ. ದಿಟ್ಠಂ ಮೇ, ಭಾತಿಕ, ಮುನಿಕಸ್ಸ ಭೋಜನಫಲಂ, ಏತಸ್ಸ ಭೋಜನತೋ ಸತಗುಣೇನ ಸಹಸ್ಸಗುಣೇನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ತಿಣಪಲಾಲಭುಸಮತ್ತಮೇವ ಉತ್ತಮಞ್ಚ ಅನವಜ್ಜಞ್ಚ ದೀಘಾಯುಲಕ್ಖಣಞ್ಚಾತಿ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ಏವಂ ಖೋ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಇಮಂ ಕುಮಾರಿಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗಭಾವಂ ಗತೋ’’ತಿ ¶ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ಭಿಕ್ಖು ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಸತ್ಥಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ ¶ – ‘‘ತದಾ ಮುನಿಕಸೂಕರೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಿಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ, ಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಕಾ ಏಸಾ ಏವ, ಚೂಳಲೋಹಿತೋ ಆನನ್ದೋ, ಮಹಾಲೋಹಿತೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಕುರುಙ್ಗಂ ಕುಕ್ಕುರಞ್ಚೇವ, ಭೋಜಾಜಾನೀಯಞ್ಚ ಆಜಞ್ಞಂ;

ತಿತ್ಥಂ ಮಹಿಳಾಮುಖಾಭಿಣ್ಹಂ, ನನ್ದಿಕಣ್ಹಞ್ಚ ಮುನಿಕನ್ತಿ.

ಕುಲಾವಕಾತಿ ¶ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪೀತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸಾವತ್ಥಿತೋ ಕಿರ ದ್ವೇ ಸಹಾಯಕಾ ದಹರಭಿಕ್ಖೂ ಜನಪದಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಫಾಸುಕಟ್ಠಾನೇ ಯಥಾಜ್ಝಾಸಯಂ ವಸಿತ್ವಾ ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪುನ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಜೇತವನಾಭಿಮುಖಾ ಪಾಯಿಂಸು. ಏಕಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪರಿಸ್ಸಾವನಂ ಅತ್ಥಿ, ಏಕಸ್ಸ ನತ್ಥಿ. ದ್ವೇಪಿ ಏಕತೋ ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪಿವನ್ತಿ. ತೇ ಏಕದಿವಸಂ ವಿವಾದಂ ಅಕಂಸು. ಪರಿಸ್ಸಾವನಸಾಮಿಕೋ ಇತರಸ್ಸ ಪರಿಸ್ಸಾವನಂ ಅದತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪಿವಿ, ಇತರೋ ಪನ ಪರಿಸ್ಸಾವನಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಪಿಪಾಸಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿ. ತೇ ಉಭೋಪಿ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಜೇತವನಂ ಪತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ ‘‘ಕುತೋ ಆಗತತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯಂ ಕೋಸಲಜನಪದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಕೇ ವಸಿತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಆಗತಾ’’ತಿ. ‘‘ಕಚ್ಚಿ ಪನ ವೋ ಸಮಗ್ಗಾ ಆಗತತ್ಥಾ’’ತಿ? ಅಪರಿಸ್ಸಾವನಕೋ ಆಹ ‘‘ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ವಿವಾದಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಾವನಂ ನಾದಾಸೀ’’ತಿ. ಇತರೋಪಿ ಆಹ ‘‘ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾವ ಜಾನಂ ಸಪಾಣಕಂ ಉದಕಂ ಪಿವೀ’’ತಿ. ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಜಾನಂ ಸಪಾಣಕಂ ಉದಕಂ ಪಿವೀ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಅಪರಿಸ್ಸಾವಿತಂ ಉದಕಂ ಪಿವಿನ್ತಿ ¶ . ಸತ್ಥಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ದೇವನಗರೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತಾ ಯುದ್ಧಪರಾಜಿತಾ ಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇನ ಪಲಾಯನ್ತಾ ‘ಇಸ್ಸರಿಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಾಣವಧಂ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ತಾವ ಮಹನ್ತಂ ಯಸಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಸುಪಣ್ಣಪೋತಕಾನಂ ಜೀವಿತಂ ದತ್ವಾ ರಥಂ ನಿವತ್ತಯಿಂಸೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ರಾಜಗಹೇ ಏಕೋ ಮಾಗಧರಾಜಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ. ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಯಥಾ ಏತರಹಿ ಸಕ್ಕೋ ಪುರಿಮತ್ತಭಾವೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಮಚಲಗಾಮಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಮಚಲಗಾಮಕೇ ಮಹಾಕುಲಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ. ನಾಮಗ್ಗಹಣದಿವಸೇ ಚಸ್ಸ ‘‘ಮಘಕುಮಾರೋ’’ತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ‘‘ಮಘಮಾಣವೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ. ಅಥಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸಮಾನಜಾತಿಕಕುಲತೋ ದಾರಿಕಂ ಆನಯಿಂಸು. ಸೋ ಪುತ್ತಧೀತಾಹಿ ವಡ್ಢಮಾನೋ ದಾನಪತಿ ಅಹೋಸಿ, ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖತಿ. ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಗಾಮೇ ತೇತ್ತಿಂಸೇವ ಕುಲಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಪಿ ತೇತ್ತಿಂಸ ಕುಲಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಏಕದಿವಸಂ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ಠತ್ವಾ ಗಾಮಕಮ್ಮಂ ¶ ಕರೋನ್ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಠಿತಟ್ಠಾನೇ ಪಾದೇಹಿ ಪಂಸುಂ ವಿಯೂಹಿತ್ವಾ ತಂ ಪದೇಸಂ ರಮಣೀಯಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಅಥಞ್ಞೋ ಏಕೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಿತೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಪರಂ ಠಾನಂ ರಮಣೀಯಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಅಞ್ಞೋ ಠಿತೋ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಪರಮ್ಪಿ ಅಪರಮ್ಪೀತಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ರಮಣೀಯಂ ಕತ್ವಾ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಮಣ್ಡಪಂ ಕಾರೇಸಿ, ಮಣ್ಡಪಮ್ಪಿ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಾಲಂ ಕಾರೇಸಿ, ತತ್ಥ ಫಲಕಾಸನಾನಿ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಚಾಟಿಂ ಠಪೇಸಿ.

ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತೇಪಿ ತೇತ್ತಿಂಸಜನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಸಮಾನಚ್ಛನ್ದಾ ಅಹೇಸುಂ. ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಚರತಿ. ತೇಪಿ ತೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತಾ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ವುಟ್ಠಾಯ ವಾಸಿಫರಸುಮುಸಲಹತ್ಥಾ ಚತುಮಹಾಪಥಾದೀಸು ಮುಸಲೇನ ಪಾಸಾಣೇ ಉಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಪವಟ್ಟೇನ್ತಿ, ಯಾನಾನಂ ಅಕ್ಖಪಟಿಘಾತರುಕ್ಖೇ ಹರನ್ತಿ, ವಿಸಮಂ ಸಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೇತುಂ ಅತ್ಥರನ್ತಿ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋ ಖಣನ್ತಿ, ಸಾಲಂ ಕರೋನ್ತಿ, ದಾನಾನಿ ದೇನ್ತಿ, ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖನ್ತಿ. ಏವಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸಕಲಗಾಮವಾಸಿನೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖಿಂಸು.

ಅಥ ¶ ನೇಸಂ ಗಾಮಭೋಜಕೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಪುಬ್ಬೇ ಏತೇಸು ಸುರಂ ಪಿವನ್ತೇಸು ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತೇಸು ಚಾಟಿಕಹಾಪಣಾದಿವಸೇನ ಚೇವ ದಣ್ಡಬಲಿವಸೇನ ಚ ಧನಂ ಲಭಾಮಿ, ಇದಾನಿ ಪನ ಮಘೋ ಮಾಣವೋ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಾಪೇತಿ, ತೇಸಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಕಾತುಂ ¶ ನ ದೇತಿ, ಇದಾನಿ ಪನ ತೇ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ನ ರಕ್ಖಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕುದ್ಧೋ ರಾಜಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ಬಹೂ ಚೋರಾ ಗಾಮಘಾತಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತೀ’’ತಿ ಆಹ. ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ, ತೇ ಆನೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ. ಸೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಆನೇತ್ವಾ ‘‘ಆನೀತಾ, ದೇವ, ಚೋರಾ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ. ರಾಜಾ ತೇಸಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಸೋಧೇತ್ವಾವ ‘‘ಹತ್ಥಿನಾ ನೇ ಮದ್ದಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ತತೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಂ ಆನಯಿಂಸು. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತೇಸಂ ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಸೀಲಾನಿ ಆವಜ್ಜೇಥ, ಪೇಸುಞ್ಞಕಾರಕೇ ಚ ರಞ್ಞೇ ಚ ಹತ್ಥಿಮ್ಹಿ ಚ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರೇ ಚ ಏಕಸದಿಸಮೇವ ಮೇತ್ತಂ ಭಾವೇಥಾ’’ತಿ. ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು. ಅಥ ನೇಸಂ ಮದ್ದನತ್ಥಾಯ ಹತ್ಥಿಂ ಉಪನೇಸುಂ. ಸೋ ಉಪನೀಯಮಾನೋಪಿ ನ ಉಪಗಚ್ಛತಿ, ಮಹಾವಿರವಂ ವಿರವಿತ್ವಾ ಪಲಾಯತಿ. ಅಞ್ಞಂ ಅಞ್ಞಂ ಹತ್ಥಿಂ ಆನಯಿಂಸು, ತೇಪಿ ತಥೇವ ಪಲಾಯಿಂಸು.

ರಾಜಾ ‘‘ಏತೇಸಂ ಹತ್ಥೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಓಸಧಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ವಿಚಿನಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ವಿಚಿನನ್ತಾ ಅದಿಸ್ವಾ ‘‘ನತ್ಥಿ, ದೇವಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ತೇನ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನ್ತಂ ಪರಿವತ್ತೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಪುಚ್ಛಥ ನೇ ‘‘ಅತ್ಥಿ ವೋ ಪರಿವತ್ತನಮನ್ತೋ’’ತಿ? ರಾಜಪುರಿಸಾ ಪುಚ್ಛಿಂಸು, ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ. ರಾಜಪುರಿಸಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಕಿರ, ದೇವಾ’’ತಿ ಆರೋಚಯಿಂಸು, ರಾಜಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ¶ ಜಾನನಮನ್ತಂ ಕಥೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅವೋಚ ‘‘ದೇವ, ಅಞ್ಞೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಮ್ಹೇ ಪನ ತೇತ್ತಿಂಸಮತ್ತಾ ಜನಾ ಪಾಣಂ ನ ಹನಾಮ, ಅದಿನ್ನಂ ನಾದಿಯಾಮ, ಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ ನ ಚರಾಮ, ಮುಸಾವಾದಂ ನ ಭಣಾಮ, ಮಜ್ಜಂ ನ ಪಿವಾಮ, ಮೇತ್ತಂ ಭಾವೇಮ, ದಾನಂ ದೇಮ, ಮಗ್ಗಂ ಸಮಂ ಕರೋಮ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋ ಖಣಾಮ, ಸಾಲಂ ಕರೋಮ, ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮನ್ತೋ ಚ ಪರಿತ್ತಞ್ಚ ವುಡ್ಢಿ ಚಾ’’ತಿ. ರಾಜಾ ತೇಸಂ ಪಸನ್ನೋ ಪೇಸುಞ್ಞಕಾರಕಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಗೇಹವಿಭವಂ ತಞ್ಚ ತೇಸಂಯೇವ ದಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ತಂ ಹತ್ಥಿಞ್ಚ ಗಾಮಞ್ಚ ತೇಸಂಯೇವ ಅದಾಸಿ.

ತೇ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತಾ ‘‘ಚತುಮಹಾಪಥೇ ಮಹನ್ತಂ ಸಾಲಂ ಕಾರೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ವಡ್ಢಕಿಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಸಾಲಂ ¶ ಪಟ್ಠಪೇಸುಂ. ಮಾತುಗಾಮೇಸು ಪನ ವಿಗತಚ್ಛನ್ದತಾಯ ¶ ತಸ್ಸಾ ಸಾಲಾಯ ಮಾತುಗಾಮಾನಂ ಪತ್ತಿಂ ನಾದಂಸು. ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಸುಧಮ್ಮಾ, ಚಿತ್ತಾ, ನನ್ದಾ, ಸುಜಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ. ತಾಸು ಸುಧಮ್ಮಾ ವಡ್ಢಕಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಭಾತಿಕ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ಸಾಲಾಯ ಮಂ ಜೇಟ್ಠಿಕಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಲಞ್ಜಂ ಅದಾಸಿ. ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಠಮಮೇವ ಕಣ್ಣಿಕಾರುಕ್ಖಂ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಕಣ್ಣಿಕಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವತ್ಥೇನ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ. ಅಥ ಸಾಲಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕಣ್ಣಿಕಾರೋಪನಕಾಲೇ ‘‘ಅಹೋ, ಅಯ್ಯಾ, ಏಕಂ ನ ಸರಿಮ್ಹಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಕಿಂ ನಾಮ, ಭೋ’’ತಿ. ‘‘ಕಣ್ಣಿಕಾ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ‘‘ಹೋತು ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಇದಾನಿ ಛಿನ್ನರುಕ್ಖೇನ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಪುಬ್ಬೇಯೇವ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಠಪಿತಕಣ್ಣಿಕಾ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ. ‘‘ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಸಚೇ ಕಸ್ಸಚಿ ಗೇಹೇ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಠಪಿತಾ ವಿಕ್ಕಾಯಿಕಕಣ್ಣಿಕಾ ಅತ್ಥಿ, ಸಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ. ತೇ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಗೇಹೇ ದಿಸ್ವಾ ಮೂಲೇನ ನ ಲಭಿಂಸು. ‘‘ಸಚೇ ಮಂ ಸಾಲಾಯ ಪತ್ತಿಕಂ ಕರೋಥ, ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ನ ಮಯಂ ಮಾತುಗಾಮಾನಂ ಪತ್ತಿಂ ದಮ್ಹಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು.

ಅಥ ನೇ ವಡ್ಢಕೀ ಆಹ ‘‘ಅಯ್ಯಾ, ತುಮ್ಹೇ ಕಿಂ ಕಥೇಥ, ಠಪೇತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಅಞ್ಞಂ ಮಾತುಗಾಮರಹಿತಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಗಣ್ಹಥ ಕಣ್ಣಿಕಂ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಮ್ಮಂ ನಿಟ್ಠಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ. ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಕಣ್ಣಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಾಲಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಆಸನಫಲಕಾನಿ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಚಾಟಿಯೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಯಾಗುಭತ್ತಂ ನಿಬನ್ಧಿಂಸು. ಸಾಲಂ ಪಾಕಾರೇನ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಪಾಕಾರೇ ವಾಲುಕಂ ಆಕಿರಿತ್ವಾ ಬಹಿಪಾಕಾರೇ ತಾಲಪನ್ತಿಯೋ ರೋಪೇಸುಂ. ಚಿತ್ತಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಉಯ್ಯಾನಂ ಕಾರೇಸಿ, ‘‘ಪುಪ್ಫೂಪಗಫಲೂಪಗರುಕ್ಖೋ ಅಸುಕೋ ನಾಮ ತಸ್ಮಿಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ನಾಹೋಸಿ. ನನ್ದಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಕಾರೇಸಿ ಪಞ್ಚವಣ್ಣೇಹಿ ಪದುಮೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನಂ ರಮಣೀಯಂ. ಸುಜಾ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಕಾಸಿ.

ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ¶ ಮಾತು ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಪಿತು ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿಕಕಮ್ಮಂ ಸಚ್ಚವಾಚಂ ಅಫರುಸವಾಚಂ ¶ ಅಪಿಸುಣವಾಚಂ ಮಚ್ಛೇರವಿನಯನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಸತ್ತ ವತಪದಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ –

‘‘ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಭರಂ ಜನ್ತುಂ, ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿನಂ;

ಸಣ್ಹಂ ಸಖಿಲಸಮ್ಭಾಸಂ, ಪೇಸುಣೇಯ್ಯಪ್ಪಹಾಯಿನಂ.

‘‘ಮಚ್ಛೇರವಿನಯೇ ¶ ಯುತ್ತಂ, ಸಚ್ಚಂ ಕೋಧಾಭಿಭುಂ ನರಂ;

ತಂ ವೇ ದೇವಾ ತಾವತಿಂಸಾ, ಆಹು ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಇತೀ’’ತಿ. (ಸಂ. ನಿ. ೧.೨೫೭) –

ಏವಂ ಪಸಂಸಿಯಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಪರಿಯೋಸಾನೇ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತೇಪಿಸ್ಸ ಸಹಾಯಾ ತತ್ಥೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು. ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಅಸುರಾ ಪಟಿವಸನ್ತಿ. ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ ನೋ ಸಾಧಾರಣೇನ ರಜ್ಜೇನಾ’’ತಿ ಅಸುರೇ ದಿಬ್ಬಪಾನಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಮತ್ತೇ ಸಮಾನೇ ಪಾದೇಸು ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಸಿನೇರುಪಬ್ಬತಪಾದೇ ಖಿಪಾಪೇಸಿ. ತೇ ಅಸುರಭವನಮೇವ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿಂಸು.

ಅಸುರಭವನಂ ನಾಮ ಸಿನೇರುಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲೇ ತಾವತಿಂಸದೇವಲೋಕಪ್ಪಮಾಣಮೇವ, ತತ್ಥ ದೇವಾನಂ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ ವಿಯ ಚಿತ್ತಪಾಟಲಿ ನಾಮ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿಯರುಕ್ಖೋ ಹೋತಿ. ತೇ ಚಿತ್ತಪಾಟಲಿಯಾ ಪುಪ್ಫಿತಾಯ ಜಾನನ್ತಿ ‘‘ನಾಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೇವಲೋಕೋ, ದೇವಲೋಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ ಪುಪ್ಫತೀ’’ತಿ. ಅಥ ತೇ ‘‘ಜರಸಕ್ಕೋ ಅಮ್ಹೇ ಮತ್ತೇ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೇವನಗರಂ ಗಣ್ಹಿ, ತೇ ಮಯಂ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೇವನಗರಮೇವ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಾ ವಿಯ ಥಮ್ಭಂ ಸಿನೇರುಂ ಅನುಸಞ್ಚರಮಾನಾ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು. ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಅಸುರಾ ಕಿರ ಉಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇಯೇವ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಯುಜ್ಝಮಾನೋ ತೇಹಿ ಪರಾಜಿತೋ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಿಕೇನ ವೇಜಯನ್ತರಥೇನ ದಕ್ಖಿಣಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇನ ಪಲಾಯಿತುಂ ಆರದ್ಧೋ. ಅಥಸ್ಸ ರಥೋ ಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇನ ವೇಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಿಮ್ಬಲಿವನಂ ಪಕ್ಖನ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಗಮನಮಗ್ಗೇ ಸಿಮ್ಬಲಿವನಂ ನಳವನಂ ವಿಯ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇ ಪತತಿ. ಸುಪಣ್ಣಪೋತಕಾ ಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇ ಪರಿಪತನ್ತಾ ಮಹಾವಿರವಂ ರವಿಂಸು. ಸಕ್ಕೋ ಮಾತಲಿಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಸಮ್ಮ ಮಾತಲಿ, ಕಿಂ ಸದ್ದೋ ನಾಮೇಸ, ಅತಿಕಾರುಞ್ಞರವೋ ¶ ವತ್ತತೀ’’ತಿ? ‘‘ದೇವ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ರಥವೇಗೇನ ವಿಚುಣ್ಣಿತೇ ಸಿಮ್ಬಲಿವನೇ ಪತನ್ತೇ ಸುಪಣ್ಣಪೋತಕಾ ಮರಣಭಯತಜ್ಜಿತಾ ಏಕವಿರವಂ ವಿರವನ್ತೀ’’ತಿ.

ಮಹಾಸತ್ತೋ ¶ ‘‘ಸಮ್ಮ ಮಾತಲಿ, ಮಾ ಅಮ್ಹೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಏತೇ ಕಿಲಮನ್ತು, ನ ಮಯಂ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಾಣವಧಕಮ್ಮಂ ಕರೋಮ, ಏತೇಸಂ ಪನ ಅತ್ಥಾಯ ಮಯಂ ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಅಸುರಾನಂ ದಸ್ಸಾಮ, ನಿವತ್ತಯೇತಂ ರಥ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಕುಲಾವಕಾ ¶ ಮಾತಲಿ ಸಿಮ್ಬಲಿಸ್ಮಿಂ, ಈಸಾಮುಖೇನ ಪರಿವಜ್ಜಯಸ್ಸು;

ಕಾಮಂ ಚಜಾಮ ಅಸುರೇಸು ಪಾಣಂ, ಮಾಮೇ ದಿಜಾ ವಿಕುಲಾವಾ ಅಹೇಸು’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ಕುಲಾವಕಾತಿ ಸುಪಣ್ಣಪೋತಕಾ. ಮಾತಲೀತಿ ಸಾರಥಿಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ. ಸಿಮ್ಬಲಿಸ್ಮಿನ್ತಿ ಪಸ್ಸ ಏತೇ ಸಿಮ್ಬಲಿರುಕ್ಖೇ ಓಲಮ್ಬನ್ತಾ ಠಿತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ. ಈಸಾಮುಖೇನ ಪರಿವಜ್ಜಯಸ್ಸೂತಿ ಏತೇ ಏತಸ್ಸ ರಥಸ್ಸ ಈಸಾಮುಖೇನ ಯಥಾ ನ ಹಞ್ಞನ್ತಿ, ಏವಂ ತೇ ಪರಿವಜ್ಜಯಸ್ಸು. ಕಾಮಂ ಚಜಾಮ ಅಸುರೇಸು ಪಾಣನ್ತಿ ಯದಿ ಅಮ್ಹೇಸು ಅಸುರಾನಂ ಪಾಣಂ ಚಜನ್ತೇಸು ಏತೇಸಂ ಸೋತ್ಥಿ ಹೋತಿ, ಕಾಮಂ ಚಜಾಮ ಏಕಂಸೇನೇವ ಮಯಂ ಅಸುರೇಸು ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಾಣಂ ಚಜಾಮ. ಮಾಮೇ ದಿಜಾ ವಿಕುಲಾವಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಇಮೇ ಪನ ದಿಜಾ ಇಮೇ ಗರುಳಪೋತಕಾ ವಿದ್ಧಸ್ತವಿಚುಣ್ಣಿತಕುಲಾವಕತಾಯ ವಿಕುಲಾವಾ ಮಾ ಅಹೇಸುಂ, ಮಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಏತೇಸಂ ಉಪರಿ ಖಿಪ, ನಿವತ್ತಯ ನಿವತ್ತಯ ರಥನ್ತಿ. ಮಾತಲಿಸಙ್ಗಾಹಕೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ರಥಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ಮಗ್ಗೇನ ದೇವಲೋಕಾಭಿಮುಖಂ ಅಕಾಸಿ. ಅಸುರಾ ಪನ ತಂ ನಿವತ್ತಯಮಾನಮೇವ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಅಞ್ಞೇಹಿಪಿ ಚಕ್ಕವಾಳೇಹಿ ಸಕ್ಕಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಬಲಂ ಲಭಿತ್ವಾ ರಥೋ ನಿವತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮರಣಭಯಭೀತಾ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಅಸುರಭವನಮೇವ ಪವಿಸಿಂಸು.

ಸಕ್ಕೋಪಿ ದೇವನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವಗಣೇನ ಪರಿವುತೋ ನಗರಮಜ್ಝೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸುಬ್ಬೇಧೋ ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದೋ ಉಟ್ಠಹಿ. ವಿಜಯನ್ತೇ ಉಟ್ಠಿತತ್ತಾ ‘‘ವೇಜಯನ್ತೋ’’ ತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು. ಅಥ ಸಕ್ಕೋ ಪುನ ಅಸುರಾನಂ ಅನಾಗಮನತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಆರಕ್ಖಂ ಠಪೇಸಿ. ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ –

‘‘ಅನ್ತರಾ ¶ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಯುಜ್ಝಪುರಾನಂ, ಪಞ್ಚವಿಧಾ ಠಪಿತಾ ಅಭಿರಕ್ಖಾ;

ಉರಗಕರೋಟಿಪಯಸ್ಸ ಚ ಹಾರೀ, ಮದನಯುತಾ ಚತುರೋ ಚ ಮಹನ್ತಾ’’ತಿ. (ಸಂ. ನಿ. ಅಟ್ಠ. ೧.೧.೨೪೭);

ದ್ವೇ ¶ ನಗರಾನಿಪಿ ಯುದ್ಧೇನ ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ಅಯುಜ್ಝಪುರಾನಿ ನಾಮ ಜಾತಾನಿ ದೇವನಗರಞ್ಚ ಅಸುರನಗರಞ್ಚ. ಯದಾ ಹಿ ಅಸುರಾ ಬಲವನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಥ ದೇವೇಹಿ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ದೇವನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರೇ ಪಿಹಿತೇ ಅಸುರಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ¶ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ. ಯದಾ ದೇವಾ ಬಲವನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಥ ಅಸುರೇಹಿ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಅಸುರನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರೇ ಪಿಹಿತೇ ಸಕ್ಕಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ. ಇತಿ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ನಗರಾನಿ ಅಯುಜ್ಝಪುರಾನಿ ನಾಮ. ತೇಸಂ ಅನ್ತರಾ ಏತೇಸು ಉರಗಾದೀಸು ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಸಕ್ಕೇನ ಆರಕ್ಖಾ ಠಪಿತಾ. ತತ್ಥ ಉರಗ-ಸದ್ದೇನ ನಾಗಾ ಗಹಿತಾ. ತೇ ಉದಕೇ ಬಲವನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಿನೇರುಸ್ಸ ಪಠಮಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ. ಕರೋಟಿ-ಸದ್ದೇನ ಸುಪಣ್ಣಾ ಗಹಿತಾ. ತೇಸಂ ಕಿರ ಕರೋಟಿ ನಾಮ ಪಾನಭೋಜನಂ, ತೇನ ತಂ ನಾಮಂ ಲಭಿಂಸು, ದುತಿಯಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ. ಪಯಸ್ಸಹಾರಿ-ಸದ್ದೇನ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ ಗಹಿತಾ. ದಾನವರಕ್ಖಸಾ ಕಿರೇತೇ, ತತಿಯಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ. ಮದನಯುತ-ಸದ್ದೇನ ಯಕ್ಖಾ ಗಹಿತಾ. ವಿಸಮಚಾರಿನೋ ಕಿರ ತೇ ಯುದ್ಧಸೋಣ್ಡಾ, ಚತುತ್ಥಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ. ಚತುರೋ ಚ ಮಹನ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ವುತ್ತಾ, ಪಞ್ಚಮಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ. ತಸ್ಮಾ ಯದಿ ಅಸುರಾ ಕುಪಿತಾ ಆವಿಲಚಿತ್ತಾ ದೇವಪುರಂ ಉಪಯನ್ತಿ, ಪಞ್ಚವಿಧೇಸು ಯಂ ಗಿರಿನೋ ಪಠಮಂ ಪರಿಭಣ್ಡಂ, ತಂ ಉರಗಾ ಪರಿಬಾಹಿಯ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ. ಏವಂ ಸೇಸೇಸು ಸೇಸಾ.

ಇಮೇಸು ಪನ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಆರಕ್ಖಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕೇ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಮಾನೇ ಸುಧಮ್ಮಾ ಚವಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಕಣ್ಣಿಕಾಯ ದಿನ್ನನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಚಸ್ಸಾ ಪಞ್ಚಯೋಜನಸತಿಕಾ ಸುಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ದೇವಸಭಾ ಉದಪಾದಿ, ಯತ್ಥ ದಿಬ್ಬಸೇತಚ್ಛತ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಕಞ್ಚನಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ. ಚಿತ್ತಾಪಿ ಚವಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಉಯ್ಯಾನಸ್ಸ ಕರಣನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಚಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಲತಾವನಂ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನಂ ಉದಪಾದಿ. ನನ್ದಾಪಿ ಚವಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಚಸ್ಸಾ ನನ್ದಾ ನಾಮ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಉದಪಾದಿ.

ಸುಜಾ ಪನ ¶ ಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕತತ್ತಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞೇ ಕನ್ದರಾಯ ಬಕಸಕುಣಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ. ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಸುಜಾ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಕತ್ಥ ನು ಖೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಆದಾಯ ದೇವಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ರಮಣೀಯಂ ದೇವನಗರಂ ಸುಧಮ್ಮಂ ದೇವಸಭಂ ಚಿತ್ತಲತಾವನಂ ನನ್ದಾಪೋಕ್ಖರಣಿಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಏತಾ ಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತ್ವಂ ಪನ ಕುಸಲಂ ಅಕತ್ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ¶ , ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಾಹೀ’’ತಿ ತಂ ಓವದಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ನೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ. ಸಾಪಿ ತತೋ ¶ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖತಿ. ಸಕ್ಕೋ ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನ ‘‘ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಿತು’’ನ್ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಚ್ಛರೂಪೇನ ಉತ್ತಾನೋ ಹುತ್ವಾ ಪುರತೋ ನಿಪಜ್ಜಿ, ಸಾ ‘‘ಮತಮಚ್ಛಕೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಸೀಸೇ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ಮಚ್ಛೋ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಚಾಲೇಸಿ, ಅಥ ನಂ ‘‘ಜೀವತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ. ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಿತು’’ನ್ತಿ ಅಗಮಾಸಿ. ಸಾ ತತೋ ಚುತಾ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಕುಮ್ಭಕಾರಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ.

ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಏಳಾಲುಕಾನಂ ಯಾನಕಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಗಾಮಸ್ಸ ಮಹಲ್ಲಕವೇಸೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಏಳಾಲುಕಾನಿ ಗಣ್ಹಥ, ಏಳಾಲುಕಾನಿ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ದೇಹಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ‘‘ಅಹಂ ಸೀಲರಕ್ಖಕಾನಂ ದಮ್ಮಿ, ತುಮ್ಹೇ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಮಯಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ನ ಜಾನಾಮ, ಮೂಲೇನ ದೇಹೀ’’ತಿ. ‘‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಮೂಲೇನ ಅತ್ಥೋ, ಸೀಲರಕ್ಖಕಾನಞ್ಞೇವಾಹಂ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕೋ ಚಾಯಂ ಏಳಾಲುಕೋ’’ತಿ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು. ಸುಜಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಆನೀತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ‘‘ದೇಹಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹ. ‘‘ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಸಿ, ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ರಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ. ‘‘ಇದಂ ಮಯಾ ತುಯ್ಹಮೇವ ಅತ್ಥಾಯ ಆಭತ’’ನ್ತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯಾನಕೇನ ಗೇಹದ್ವಾರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ.

ಸಾಪಿ ಯಾವಜೀವಂ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತಾ ವೇಪಚಿತ್ತಿಸ್ಸ ಅಸುರಿನ್ದಸ್ಸ ಧೀತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಸೀಲಾನಿಸಂಸೇನ ಅಭಿರೂಪಾ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ತಸ್ಸಾ ವಯಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಧೀತಾ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಸಾಮಿಕಂ ಗಣ್ಹತೂ’’ತಿ ಅಸುರೇ ಸನ್ನಿಪಾತೇಸಿ ¶ . ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ಸಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಸುಜಾ ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಸಾಮಿಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀ ಮಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅಸುರವಣ್ಣಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಗಮಾಸಿ. ಸುಜಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಸನ್ನಿಪಾತಟ್ಠಾನಂ ಆನೇತ್ವಾ ‘‘ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಸಾಮಿಕಂ ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ಸಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಸಕ್ಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಸಿನೇಹವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಪೇಮೇನ ಮಹೋಘೇನ ವಿಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥಟಹದಯಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಸಾಮಿಕೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಪರಿ ಪುಪ್ಫದಾಮಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ. ಅಸುರಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಧೀತು ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಲಭತಿ ¶ , ಅಯಮೇವಸ್ಸಾ ಧೀತು ಪಿತಾಮಹತೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ’’ತಿ ಲಜ್ಜಮಾನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು. ಸೋ ತಂ ದೇವನಗರಂ ಆನೇತ್ವಾ ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಾನಂ ನಾಟಿಕಾಕೋಟೀನಂ ಜೇಟ್ಠಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ‘‘ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ದೇವನಗರೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರಯಮಾನಾ ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತಾಪಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ನ ಕರಿಂಸು, ತ್ವಂ ನಾಮ ಏವರೂಪೇ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೇ ¶ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಪರಿಸ್ಸಾವಿತಂ ಸಪಾಣಕಂ ಉದಕಂ ಪಿವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗರಹಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮಾತಲಿಸಙ್ಗಾಹಕೋ ಆನನ್ದೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಕ್ಕೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ರುದಂ ಮನುಞ್ಞನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಏಕಂ ಬಹುಭಣ್ಡಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ವತ್ಥು ಹೇಟ್ಠಾ ದೇವಧಮ್ಮಜಾತಕೇ (ಜಾ. ೧.೧.೬) ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ. ಸತ್ಥಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಭಣ್ಡೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ. ‘‘ಕಿಂಕಾರಣಾ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಭಣ್ಡೋ ಜಾತೋಸೀ’’ತಿ? ಸೋ ಏತ್ತಕಂ ಸುತ್ವಾವ ಕುದ್ಧೋ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾ ದಾನಿ ನೀಹಾರೇನ ವಿಚರಾಮೀ’’ತಿ ಸತ್ಥು ಪುರತೋ ನಗ್ಗೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಧೀ ಧೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ಸೋ ತತೋ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಹೀನಾಯಾವತ್ತೋ. ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ‘‘ಸತ್ಥು ನಾಮ ಪುರತೋ ಏವರೂಪಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಅಗುಣಕಥಂ ಕಥೇಸುಂ. ಸತ್ಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಚ್ಛಿ. ಭನ್ತೇ, ‘‘ಸೋ ಹಿ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖು ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪುರತೋ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಹಾಯ ಗಾಮದಾರಕೋ ವಿಯ ನಗ್ಗೋ ಠತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಜಿಗುಚ್ಛಿಯಮಾನೋ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತ್ವಾ ಸಾಸನಾ ಪರಿಹೀನೋ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಅಗುಣಕಥಾಯ ನಿಸಿನ್ನಾಮ್ಹಾತಿ. ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನೇವ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾಭಾವೇನ ರತನಸಾಸನಾ ಪರಿಹೀನೋ, ಪುಬ್ಬೇ ಇತ್ಥಿರತನಪಟಿಲಾಭತೋಪಿ ಪರಿಹೀನೋಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ¶ ¶ ಪಠಮಕಪ್ಪೇ ಚತುಪ್ಪದಾ ಸೀಹಂ ರಾಜಾನಂ ಅಕಂಸು, ಮಚ್ಛಾ ಆನನ್ದಮಚ್ಛಂ, ಸಕುಣಾ ಸುವಣ್ಣಹಂಸಂ. ತಸ್ಸ ಪನ ಸುವಣ್ಣಹಂಸರಾಜಸ್ಸ ಧೀತಾ ಹಂಸಪೋತಿಕಾ ಅಭಿರೂಪಾ ಅಹೋಸಿ. ಸೋ ತಸ್ಸಾ ವರಂ ಅದಾಸಿ, ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಸಾಮಿಕಂ ವಾರೇಸಿ. ಹಂಸರಾಜಾ ತಸ್ಸಾ ವರಂ ದತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಸಕುಣೇ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇಸಿ, ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಹಂಸಮೋರಾದಯೋ ಸಕುಣಗಣಾ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಮಹನ್ತೇ ಪಾಸಾಣತಲೇ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು. ಹಂಸರಾಜಾ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಸಾಮಿಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತೂ’’ತಿ ಧೀತರಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇಸಿ. ಸಾ ಸಕುಣಸಙ್ಘಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಮಣಿವಣ್ಣಗೀವಂ ಚಿತ್ರಪೇಖುಣಂ ಮೋರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಸಾಮಿಕೋ ಹೋತೂ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸಿ. ಸಕುಣಸಙ್ಘಾ ಮೋರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಹಂಸು ‘‘ಸಮ್ಮ ಮೋರ, ಅಯಂ ರಾಜಧೀತಾ ಏತ್ತಕಾನಂ ಸಕುಣಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಸಾಮಿಕಂ ರೋಚೇನ್ತೀ ತಯಿ ರುಚಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸೀ’’ತಿ. ಮೋರೋ ‘‘ಅಜ್ಜಾಪಿ ತಾವ ಮೇ ಬಲಂ ನ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅತಿತುಟ್ಠಿಯಾ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ¶ ತಾವ ಮಹತೋ ಸಕುಣಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ಪಕ್ಖೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ನಚ್ಚಿತುಂ ಆರಭಿ, ನಚ್ಚನ್ತೋ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಅಹೋಸಿ.

ಸುವಣ್ಣಹಂಸರಾಜಾ ಲಜ್ಜಿತೋ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ನೇವ ಅಜ್ಝತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಹಿರೀ ಅತ್ಥಿ, ನ ಬಹಿದ್ಧಾಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ, ನಾಸ್ಸ ಭಿನ್ನಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಸ್ಸ ಮಮ ಧೀತರಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಕುಣಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ರುದಂ ಮನುಞ್ಞಂ ರುಚಿರಾ ಚ ಪಿಟ್ಠಿ, ವೇಳುರಿಯವಣ್ಣೂಪನಿಭಾ ಚ ಗೀವಾ;

ಬ್ಯಾಮಮತ್ತಾನಿ ಚ ಪೇಖುಣಾನಿ, ನಚ್ಚೇನ ತೇ ಧೀತರಂ ನೋ ದದಾಮೀ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ರುದಂ ಮನುಞ್ಞನ್ತಿ ತ-ಕಾರಸ್ಸ ದ-ಕಾರೋ ಕತೋ, ರುತಂ ಮನಾಪಂ, ವಸ್ಸಿತಸದ್ದೋ ಮಧುರೋತಿ ಅತ್ಥೋ. ರುಚಿರಾ ಚ ಪಿಟ್ಠೀತಿ ಪಿಟ್ಠಿಪಿ ತೇ ಚಿತ್ರಾ ಚೇವ ಸೋಭನಾ ಚ. ವೇಳುರಿಯವಣ್ಣೂಪನಿಭಾತಿ ವೇಳುರಿಯಮಣಿವಣ್ಣಸದಿಸಾ. ಬ್ಯಾಮಮತ್ತಾನೀತಿ ಏಕಬ್ಯಾಮಪ್ಪಮಾಣಾನಿ. ಪೇಖುಣಾನೀತಿ ಪಿಞ್ಛಾನಿ. ನಚ್ಚೇನ ತೇ ಧೀತರಂ ನೋ ದದಾಮೀತಿ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಚ್ಚಿತಭಾವೇನೇವ ತೇ ಏವರೂಪಸ್ಸ ನಿಲ್ಲಜ್ಜಸ್ಸ ಧೀತರಂ ನೋ ದದಾಮೀತಿ ವತ್ವಾ ಹಂಸರಾಜಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಅತ್ತನೋ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಸ್ಸ ಹಂಸಪೋತಕಸ್ಸ ಧೀತರಂ ಅದಾಸಿ. ಮೋರೋ ಹಂಸಪೋತಿಕಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ¶ ಲಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋವ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಪಲಾಯಿ. ಹಂಸರಾಜಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಗತೋ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನೇವ ಏಸ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ರತನಸಾಸನಾ ಪರಿಹೀನೋ, ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಇತ್ಥಿರತನಪಟಿಲಾಭತೋ ಪರಿಹೀನೋಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮೋರೋ ಬಹುಭಣ್ಡಿಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಹಂಸರಾಜಾ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಸಮ್ಮೋದಮಾನಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಚುಮ್ಬಟಕಕಲಹಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಸೋ ಕುಣಾಲಜಾತಕೇ (ಜಾ. ೨.೨೧.ಕುಣಾಲಜಾತಕ) ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ. ತದಾ ಪನ ಸತ್ಥಾ ಞಾತಕೇ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾರಾಜಾ ಞಾತಕಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಗ್ಗಹೋ ನಾಮ ನ ಯುತ್ತೋ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಪಿ ¶ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಸಮಗ್ಗಕಾಲೇ ಪಚ್ಚಾಮಿತ್ತೇ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಸೋತ್ಥಿಂ ಪತ್ತಾ ಯದಾ ವಿವಾದಮಾಪನ್ನಾ, ತದಾ ಮಹಾವಿನಾಸಂ ಪತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಞಾತಿರಾಜಕುಲೇಹಿ ಆಯಾಚಿತೋ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಟ್ಟಕಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅನೇಕವಟ್ಟಕಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಅರಞ್ಞೇ ಪಟಿವಸತಿ. ತದಾ ಏಕೋ ವಟ್ಟಕಲುದ್ದಕೋ ತೇಸಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಟ್ಟಕವಸ್ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ತೇಸಂ ಉಪರಿ ಜಾಲಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪರಿಯನ್ತೇಸು ಮದ್ದನ್ತೋ ಸಬ್ಬೇ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ತೇನ ಮೂಲೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತೇ ವಟ್ಟಕೇ ಆಹ – ‘‘ಅಯಂ ಸಾಕುಣಿಕೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕೇ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪೇತಿ, ಅಹಂ ಏಕಂ ಉಪಾಯಂ ಜಾನಾಮಿ, ಏನೇಸ ಅಮ್ಹೇ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಇತೋ ದಾನಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಏತೇನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಉಪರಿ ಜಾಲೇ ಖಿತ್ತಮತ್ತೇ ಏಕೇಕೋ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಜಾಲಕ್ಖಿಕೇ ಸೀಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಇಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ಹರಿತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಣ್ಟಕಗುಮ್ಬೇ ಪಕ್ಖಿಪಥ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ತೇನ ತೇನ ಠಾನೇನ ಪಲಾಯಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ತೇ ಸಬ್ಬೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿಂಸು. ದುತಿಯದಿವಸೇ ಉಪರಿ ಜಾಲೇ ಖಿತ್ತೇ ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ¶ ಏಕಸ್ಮಿಂ ¶ ಕಣ್ಟಕಗುಮ್ಬೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಯಂ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇನ ತತೋ ತತೋ ಪಲಾಯಿಂಸು. ಸಾಕುಣಿಕಸ್ಸ ಗುಮ್ಬತೋ ಜಾಲಂ ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸೇವ ವಿಕಾಲೋ ಜಾತೋ, ಸೋ ತುಚ್ಛಹತ್ಥೋವ ಅಗಮಾಸಿ.

ಪುನದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯಪಿ ವಟ್ಟಕಾ ತಥೇವ ಕರೋನ್ತಿ. ಸೋಪಿ ಯಾವ ಸೂರಿಯತ್ಥಙ್ಗಮನಾ ಜಾಲಮೇವ ಮೋಚೇನ್ತೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಲಭಿತ್ವಾ ತುಚ್ಛಹತ್ಥೋವ ಗೇಹಂ ಗಚ್ಛತಿ. ಅಥಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ‘‘ತ್ವಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ತುಚ್ಛಹತ್ಥೋ ಆಗಚ್ಛಸಿ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ತೇ ಬಹಿ ಪೋಸಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ಅತ್ಥಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಆಹ. ಸಾಕುಣಿಕೋ ‘‘ಭದ್ದೇ, ಮಮ ಅಞ್ಞಂ ಪೋಸಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ನತ್ಥಿ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಪನ ತೇ ವಟ್ಟಕಾ ಸಮಗ್ಗಾ ಹುತ್ವಾ ಚರನ್ತಿ, ಮಯಾ ಖಿತ್ತಮತ್ತೇ ಜಾಲಂ ಆದಾಯ ಕಣ್ಟಕಗುಮ್ಬೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಖೋ ಪನೇತೇ ಸಬ್ಬಕಾಲಮೇವ ಸಮ್ಮೋದಮಾನಾ ವಿಹರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತ್ವಂ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿ, ಯದಾ ತೇ ವಿವಾದಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತದಾ ತೇ ಸಬ್ಬೇವ ಆದಾಯ ತವ ಮುಖಂ ಹಾಸಯಮಾನೋ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಭರಿಯಾಯ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಸಮ್ಮೋದಮಾನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಜಾಲಮಾದಾಯ ಪಕ್ಖಿನೋ;

ಯದಾ ತೇ ವಿವದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತದಾ ಏಹಿನ್ತಿ ಮೇ ವಸ’’ನ್ತಿ.

ತತ್ಥ ¶ ಯದಾ ತೇ ವಿವದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ತೇ ವಟ್ಟಕಾ ನಾನಾಲದ್ಧಿಕಾ ನಾನಾಗಾಹಾ ಹುತ್ವಾ ವಿವದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಲಹಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ. ತದಾ ಏಹಿನ್ತಿ ಮೇ ವಸನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಮಮ ವಸಂ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತಿ. ಅಥಾಹಂ ತೇ ಗಹೇತ್ವಾ ತವ ಮುಖಂ ಹಾಸೇನ್ತೋ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಭರಿಯಂ ಸಮಸ್ಸಾಸೇಸಿ.

ಕತಿಪಾಹಸ್ಸೇವ ಪನ ಅಚ್ಚಯೇನ ಏಕೋ ವಟ್ಟಕೋ ಗೋಚರಭೂಮಿಂ ಓತರನ್ತೋ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸೀಸಂ ಅಕ್ಕಮಿ, ಇತರೋ ‘‘ಕೋ ಮಂ ಸೀಸೇ ಅಕ್ಕಮೀ’’ತಿ ಕುಜ್ಝಿಂ. ‘‘ಅಹಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅಕ್ಕಮಿಂ, ಮಾ ಕುಜ್ಝೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಕುಜ್ಝಿಯೇವ. ತೇ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಥೇನ್ತಾ ‘‘ತ್ವಮೇವ ಮಞ್ಞೇ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪಸೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿವಾದಂ ಕರಿಂಸು. ತೇಸು ವಿವದನ್ತೇಸು ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ವಿವಾದಕೇ ಸೋತ್ಥಿಭಾವೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಇದಾನೇವ ತೇ ಜಾಲಂ ನ ಉಕ್ಖಿಪಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತತೋ ಮಹನ್ತಂ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಾಕುಣಿಕೋ ಓಕಾಸಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಮಯಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನ ಸಕ್ಕಾ ವಸಿತು’’ನ್ತಿ. ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸಂ ಆದಾಯ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗತೋ. ಸಾಕುಣಿಕೋಪಿ ಖೋ ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನ ¶ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಟ್ಟಕವಸ್ಸಿತಂ ವಸ್ಸಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ಉಪರಿ ಜಾಲಂ ¶ ಖಿಪಿ. ಅಥೇಕೋ ವಟ್ಟಕೋ ‘‘ತುಯ್ಹಂ ಕಿರ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸೇವ ಮತ್ಥಕೇ ಲೋಮಾನಿ ಪತಿತಾನಿ, ಇದಾನಿ ಉಕ್ಖಿಪಾ’’ತಿ ಆಹ. ಅಪರೋ ‘‘ತುಯ್ಹಂ ಕಿರ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸೇವ ದ್ವೀಸು ಪಕ್ಖೇಸು ಪತ್ತಾನಿ ಪತಿತಾನಿ, ಇದಾನಿ ಉಕ್ಖಿಪಾ’’ತಿ ಆಹ. ಇತಿ ತೇಸಂ ‘‘ತ್ವಂ ಉಕ್ಖಿಪ, ತ್ವಂ ಉಕ್ಖಿಪಾ’’ತಿ ವದನ್ತಾನಞ್ಞೇವ ಸಾಕುಣಿಕೋ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಭರಿಯಂ ಹಾಸಯಮಾನೋ ಗೇಹಂ ಅಗಮಾಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ‘‘ಏವಂ ಮಹಾರಾಜಾ ಞಾತಕಾನಂ ಕಲಹೋ ನಾಮ ನ ಯುತ್ತೋ, ಕಲಹೋ ವಿನಾಸಮೂಲಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಅಪಣ್ಡಿತವಟ್ಟಕೋ ದೇವದತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಪಣ್ಡಿತವಟ್ಟಕೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ನ ಮಂ ಸೀತಂ ನ ಮಂ ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಪಲೋಭನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ತದಾ ಹಿ ಸತ್ಥಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ. ‘‘ಸಚ್ಚಂ, ಭಗವಾ’’ತಿ. ‘‘ಕೇನಾಸಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾಪಿತೋ’’ತಿ? ‘‘ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಮಧುರಹತ್ಥರಸಾ, ತಂ ಜಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀ’’ತಿ. ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಏಸಾ ಇತ್ಥೀ ತವ ಅನತ್ಥಕಾರಿಕಾ ¶ , ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತ್ವಂ ಏತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮರಣಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ಮಂ ಆಗಮ್ಮ ಮರಣಾ ಮುತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಪುರೋಹಿತೋ ಅಹೋಸಿ. ತದಾ ಕೇವಟ್ಟಾ ನದಿಯಂ ಜಾಲಂ ಖಿಪಿಂಸು. ಅಥೇಕೋ ಮಹಾಮಚ್ಛೋ ರತಿವಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಮಚ್ಛಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಕೀಳಮಾನೋ ಆಗಚ್ಛತಿ. ತಸ್ಸ ಸಾ ಮಚ್ಛೀ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛಮಾನಾ ಜಾಲಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ ಜಾಲಂ ಪರಿಹರಮಾನಾ ಗತಾ. ಸೋ ಪನ ಕಾಮಗಿದ್ಧೋ ಲೋಲಮಚ್ಛೋ ಜಾಲಕುಚ್ಛಿಮೇವ ಪವಿಟ್ಠೋ. ಕೇವಟ್ಟಾ ತಸ್ಸ ಜಾಲಂ ಪವಿಟ್ಠಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಜಾಲಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮಚ್ಛಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಮಾರೇತ್ವಾವ ವಾಲಿಕಾಪಿಟ್ಠೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ¶ ‘‘ಇಮಂ ಅಙ್ಗಾರೇಸು ಪಚಿತ್ವಾ ಖಾದಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಅಙ್ಗಾರೇ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೂಲಂ ತಚ್ಛೇನ್ತಿ. ಮಚ್ಛೋ ‘‘ಏತಂ ಅಙ್ಗಾರತಾಪನಂ ವಾ ಸೂಲವಿಜ್ಝನಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಪನ ದುಕ್ಖಂ ನ ಮಂ ಕಿಲಮೇತಿ, ಯಂ ¶ ಪನೇಸಾ ಮಚ್ಛೀ ‘ಅಞ್ಞಂ ಸೋ ನೂನ ರತಿಯಾ ಗತೋ’ತಿ ಮಯಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಮೇವ ಮಂ ಬಾಧತೀ’’ತಿ ಪರಿದೇವಮಾನೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ನ ಮಂ ಸೀತಂ ನ ಮಂ ಉಣ್ಹಂ, ನ ಮಂ ಜಾಲಸ್ಮಿ ಬಾಧನಂ;

ಯಞ್ಚ ಮಂ ಮಞ್ಞತೇ ಮಚ್ಛೀ, ಅಞ್ಞಂ ಸೋ ರತಿಯಾ ಗತೋ’’ತಿ.

ತತ್ಥ ನ ಮಂ ಸೀತಂ ನ ಮಂ ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಮಚ್ಛಾನಂ ಉದಕಾ ನೀಹಟಕಾಲೇ ಸೀತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿಗತೇ ಉಣ್ಹಂ ಹೋತಿ, ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ನ ಮಂ ಸೀತಂ ನ ಮಂ ಉಣ್ಹಂ ಬಾಧತೀ’’ತಿ ಪರಿದೇವತಿ. ಯಮ್ಪಿ ಅಙ್ಗಾರೇಸು ಪಚ್ಚನಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಮ್ಪಿ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ನ ಮಂ ಉಣ್ಹ’’ನ್ತಿ ಪರಿದೇವತೇವ. ನ ಮಂ ಜಾಲಸ್ಮಿ ಬಾಧನನ್ತಿ ಯಮ್ಪಿ ಮೇ ಜಾಲಸ್ಮಿಂ ಬಾಧನಂ ಅಹೋಸಿ, ತಮ್ಪಿ ಮಂ ನ ಬಾಧೇತೀತಿ ಪರಿದೇವತಿ. ‘‘ಯಞ್ಚ ಮ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ಅಯಂ ಪಿಣ್ಡತ್ಥೋ – ಸಾ ಮಚ್ಛೀ ಮಮ ಜಾಲೇ ಪತಿತಸ್ಸ ಇಮೇಹಿ ಕೇವಟ್ಟೇಹಿ ಗಹಿತಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತೀ ಮಂ ಅಪಸ್ಸಮಾನಾ ‘‘ಸೋ ಮಚ್ಛೋ ಇದಾನಿ ಅಞ್ಞಂ ಮಚ್ಛಿಂ ಕಾಮರತಿಯಾ ಗತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತಿ, ತಂ ತಸ್ಸಾ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತಾಯ ಚಿನ್ತನಂ ಮಂ ಬಾಧತೀತಿ ವಾಲಿಕಾಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪನ್ನೋ ಪರಿದೇವತಿ.

ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪುರೋಹಿತೋ ದಾಸಪರಿವುತೋ ನ್ಹಾನತ್ಥಾಯ ನದೀತೀರಂ ಆಗತೋ. ಸೋ ಪನ ಸಬ್ಬರುತಞ್ಞೂ ಹೋತಿ. ತೇನಸ್ಸ ಮಚ್ಛಪರಿದೇವನಂ ಸುತ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಚ್ಛೋ ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಪರಿದೇವತಿ, ಏವಂ ಆತುರಚಿತ್ತೋ ಖೋ ಪನೇಸ ಮೀಯಮಾನೋ ನಿರಯೇಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ, ಅಹಮಸ್ಸ ಅವಸ್ಸಯೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕೇವಟ್ಟಾನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಭೋ ತುಮ್ಹೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಬ್ಯಞ್ಜನತ್ಥಾಯ ಮಚ್ಛಂ ನ ದೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ. ಕೇವಟ್ಟಾ ‘‘ಕಿಂ ವದೇಥ, ಸಾಮಿ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ರುಚ್ಚನಕಮಚ್ಛಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ¶ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು. ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ಇಮಞ್ಞೇವ ದೇಥಾ’’ತಿ. ‘‘ಗಣ್ಹಥ ಸಾಮೀ’’ತಿ. ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಗಹೇತ್ವಾ ನದೀತೀರೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಭೋ ಮಚ್ಛ, ಸಚೇ ತಾಹಂ ಅಜ್ಜ ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ, ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯಾಸಿ, ಇದಾನಿ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಾ ಕಿಲೇಸವಸಿಕೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ಓವದಿತ್ವಾ ಉದಕೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ನಗರಂ ಪಾವಿಸಿ.

ಸತ್ಥಾ ¶ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ, ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಿಕ್ಖು ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ. ಸತ್ಥಾಪಿ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ¶ ಜಾತಕಂ ಸಮೋಧಾನೇಸಿ – ‘‘ತದಾ ಮಚ್ಛೀ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾ ಅಹೋಸಿ, ಮಚ್ಛೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಿಕ್ಖು ಪುರೋಹಿತೋ ಪನ ಅಹಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ.

ಸನ್ತಿ ಪಕ್ಖಾ ಅಪತನಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಮಗಧೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ದಾವಗ್ಗಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ. ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಸತ್ಥಾ ಮಗಧೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಮಗಧಗಾಮಕೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಗಣಪರಿವುತೋ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ. ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮಹಾಡಾಹೋ ಉಟ್ಠಹಿ, ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಬಹೂ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸೋಪಿ ಖೋ ಅಗ್ಗಿ ಏಕಧೂಮೋ ಏಕಜಾಲೋ ಹುತ್ವಾ ಅವತ್ಥರಮಾನೋ ಆಗಚ್ಛತೇವ. ತತ್ಥೇಕೇ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖೂ ಮರಣಭಯಭೀತಾ ‘‘ಪಟಗ್ಗಿಂ ದಸ್ಸಾಮ, ತೇನ ದಡ್ಢಟ್ಠಾನಂ ಇತರೋ ಅಗ್ಗಿ ನ ಓತ್ಥರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅರಣಿಸಹಿತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಕರೋನ್ತಿ. ಅಪರೇ ಆಹಂಸು ‘‘ಆವುಸೋ, ತುಮ್ಹೇ ಕಿಂ ನಾಮ ಕರೋಥ, ಗಗನಮಜ್ಝೇ ಠಿತಂ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ, ಪಾಚೀನಲೋಕಧಾತುತೋ ಉಗ್ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಸಹಸ್ಸರಂಸಿಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಸೂರಿಯಮಣ್ಡಲಂ, ವೇಲಾಯ ತೀರೇ ಠಿತಾ ಸಮುದ್ದಂ, ಸಿನೇರುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಠಿತಾ ಸಿನೇರುಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ ವಿಯ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲಂ ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಮೇವ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ‘ಪಟಗ್ಗಿಂ ದೇಮಾ’ತಿ ವದಥ, ಬುದ್ಧಬಲಂ ನಾಮ ನ ಜಾನಾಥ, ಏಥ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ. ತೇ ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಂಸು. ಸತ್ಥಾ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ. ದಾವಗ್ಗಿ ಅಭಿಭವನ್ತೋ ವಿಯ ವಿರವನ್ತೋ ಆಗಚ್ಛತಿ. ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪದೇಸಸ್ಸ ಸಮನ್ತಾ ಸೋಳಸಕರೀಸಮತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ತೋ ಉದಕೇ ಓಪಿಲಾಪಿತತಿಣುಕ್ಕಾ ವಿಯ ನಿಬ್ಬಾಯಿ, ವಿನಿಬ್ಬೇಧತೋ ದ್ವತ್ತಿಂಸಕರೀಸಮತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಅವತ್ಥರಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ.

ಭಿಕ್ಖೂ ¶ ಸತ್ಥು ಗುಣಕಥಂ ಆರಭಿಂಸು – ‘‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಗುಣಾ ನಾಮ, ಅಯಞ್ಹಿ ನಾಮ ಅಚೇತನೋ ಅಗ್ಗಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ಅವತ್ಥರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಉದಕೇ ¶ ತಿಣುಕ್ಕಾ ವಿಯ ನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ¶ ಆನುಭಾವೋ ನಾಮಾ’’ತಿ. ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತಂ ಏತರಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬಲಂ, ಯಂ ಇಮಂ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸಂ ಪತ್ವಾ ಏಸ ಅಗ್ಗಿ ನಿಬ್ಬಾಯತಿ. ಇದಂ ಪನ ಮಯ್ಹಂ ಪೋರಾಣಕಸಚ್ಚಬಲಂ. ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಪದೇಸೇ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಕಪ್ಪಂ ಅಗ್ಗಿ ನ ಜಲಿಸ್ಸತಿ, ಕಪ್ಪಟ್ಠಿಯಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ನಾಮೇತ’’ನ್ತಿ ಆಹ. ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಸತ್ಥು ನಿಸೀದನತ್ಥಾಯ ಚತುಗ್ಗುಣಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ, ನಿಸೀದಿ ಸತ್ಥಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ. ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋಪಿ ತಥಾಗತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ. ಅಥ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಇದಂ ತಾವ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಾಕಟಂ, ಅತೀತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ, ತಂ ನೋ ಪಾಕಟಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಆಯಾಚಿತೋ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ.

ಅತೀತೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪದೇಸೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಟ್ಟಕಯೋನಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ಜಾತೋ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಕಾಲೇ ಮಹಾಗೇಣ್ಡುಕಪ್ಪಮಾಣೋ ವಟ್ಟಕಪೋತಕೋ ಅಹೋಸಿ. ಅಥ ನಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಕುಲಾವಕೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ಗೋಚರಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪೋಸೇನ್ತಿ. ತಸ್ಸ ಪಕ್ಖೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಗಮನಬಲಂ ವಾ ಪಾದೇ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಥಲೇ ಗಮನ