📜
នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស
អភិធានប្បទីបិកា
ពុទ្ធប្បណាមោ
តថាគតោ ¶ យោ ករុណាករោ ករោ,
បយាត’មោសជ្ជ សុខប្បទំ បទំ;
អកា បរត្ថំ កលិសម្ភវេ ភវេ,
នមាមិ តំ កេវលទុក្ករំ ករំ.
ធម្មប្បណាមោ
អបូជយុំ យំ មុនិកុញ្ជរា ជរា,
រុជាទិមុត្តា យហិមុត្តរេ តរេ;
ឋិតា តិវដ្ដម្ពុនិធិំ នរានរា,
តរិំសុ តំ ធម្មមឃប្បហំ បហំ.
សង្ឃប្បណាមោ
គតំ មុនិន្ទោ’រសសូនុតំ នុតំ,
សុបុញ្ញខេត្តំ ភុវនេ សុតំ សុតំ;
គណម្បិ បាណីកតសំវរំ វរំ,
សទា គុណោឃេន និរន្តរ’ន្តរំ.
បដិញ្ញា
នាមលិង្គេសុ កោសល្ល, មត្ថនិច្ឆយការណំ;
យតោ មហព្ពលំ ពុទ្ធ, វចនេ បាដវត្ថិនំ.
នាមលិង្គាន្យ’តោ ¶ ពុទ្ធ, ភាសិតស្សា’រហាន្យ’ហំ;
ទស្សយន្តោ បកាសេស្ស, មភិធានប្បទីបិកំ.
បរិភាសា
ភិយ្យោ រូបន្តរា សាហ, ចរិយេន ច កត្ថចិ;
ក្វចា’ ហច្ចវិធានេន ញេយ្យំ ថីបុន្នបុំសកំ.
អភិន្នលិង្គានំយេវ, ទ្វន្ទោ ច, លិង្គវាចកា;
គាថាបាទន្តមជ្ឈដ្ឋា, បុព្ពំ យន្ត្យបរេ បរំ.
បុមិត្ថិយំ បទំ ទ្វីសុ, សព្ពលិង្គេ ច តីស្វិតិ;
អភិធានន្តរារម្ភេ, ញេយ្យំ ត្វ’ន្ត មថាទិ ច.
ភិយ្យោ បយោគ មាគម្ម, សោគតេ អាគមេ ក្វចិ;
និឃណ្ឌុ យុត្តិ ញ្ចានីយ, នាមលិង្គំ កថីយតីតិ.
១. សគ្គកណ្ឌ
ពុទ្ធោ ទសពលោ សត្ថា, សព្ពញ្ញូ ទ្វិបទុត្តមោ;
មុនិន្ទោ ភគវា នាថោ, ចក្ខុម’ង្គីរសោ មុនិ.
លោកនាថោ’ នធិវរោ, មហេសិ ច វិនាយកោ;
សមន្តចក្ខុ សុគតោ, ភូរិបញ្ញោ ច មារជិ.
នរសីហោ នរវរោ, ធម្មរាជា មហាមុនិ;
ទេវទេវោ លោកគរុ, ធម្មស្សាមី តថាគតោ.
សយម្ភូ សម្មាសម្ពុទ្ធោ, វរបញ្ញោ ច នាយកោ;
ជិនោ, សក្កោ តុ សិទ្ធត្ថោ, សុទ្ធោទនិ ច គោតមោ.
សក្យសីហោ តថា សក្យ, មុនិ ចាទិច្ចពន្ធុ ច;
មោក្ខោ និរោធោ និព្ពានំ, ទីបោ តណ្ហក្ខយោ បរំ;
តាណំ លេណ មរូបញ្ច, សន្តំ សច្ច មនាលយំ.
អសង្ខតំ សិវ មមតំ សុទុទ្ទសំ,
បរាយណំ សរណ មនីតិកំ តថា;
អនាសវំ ធុវ មនិទស្សនា’ កតា,
បលោកិតំ និបុណ មនន្ត មក្ខរំ.
ទុក្ខក្ខយោ ¶ ព្យាពជ្ឈញ្ច [ព្យាបជ្ជំ (ដីកា)], វិវដ្ដំ ខេម កេវលំ;
អបវគ្គោ វិរាគោ ច, បណីត មច្ចុតំ បទំ.
យោគក្ខេមោ បារ មបិ, មុត្តិ សន្តិ វិសុទ្ធិយោ;
វិមុត្យ’ សង្ខតធាតុ, សុទ្ធិ និព្ពុតិយោ សិយុំ.
ខីណាសវោ ត្វ’សេក្ខោ ច, វីតរាគោ តថា’ រហា;
ទេវលោកោ ទិវោ សគ្គោ [នាកោ (សី.)],
តិទិវោ តិទសាលយោ.
តិទសា ត្វ’មរា ទេវា, វិពុធា ច សុធាសិនោ;
សុរា មរូ ទិវោកា ចា, មតបា សគ្គវាសិនោ.
និជ្ជរា’ និមិសា ទិព្ពា, អបុមេ ទេវតានិ ច [ទេវតា ឯវ ទេវតានិ, សកត្ថេ និបច្ចយោ (ដីកា)];
សិទ្ធោ ភូតោ ច គន្ធព្ពោ, គុយ្ហកោ យក្ខ រក្ខសា;
កុម្ភណ្ឌោ ច បិសាចា’ទី, និទ្ទិដ្ឋា ទេវយោនិយោ.
បុព្ពទេវា សុររិបូ, អសុរា ទានវា បុមេ;
តព្ពិសេសា បហារាទោ, សម្ពរោ ពលិអាទយោ.
បិតាមហោ បិតា ព្រហ្មា, លោកេសោ កមលាសនោ;
តថា ហិរញ្ញគព្ភោ ច, សុរជេដ្ឋោ បជាបតិ.
វាសុទេវោ ហរិ [ហរី (ដីកា)] កណ្ហោ, កេសវោ ចក្កបាណ្យ’ថ;
មហិស្សរោ សិវោ សូលី, ឥស្សរោ បសុបត្យ’បិ.
ហរោ វុត្តោ កុមារោ តុ, ខន្ធោ សត្តិធរោ ភវេ;
សក្កោ បុរិន្ទទោ ទេវ, រាជា វជិរបាណិ ច;
សុជម្បតិ សហស្សក្ខោ, មហិន្ទោ វជិរាវុធោ.
វាសវោ ច ទសសត, នយនោ តិទិវាធិភូ;
សុរនាថោ ច វជិរ, ហត្ថោ ច ភូតបត្យ’បិ.
មឃវា កោសិយោ ឥន្ទោ, វត្រភូ បាកសាសនោ;
វិឌោជោ ថ សុជា តស្ស [សុជាតា’ស្ស (ដីកា)], ភរិយា ថ បុរំ ភវេ.
មសក្កសារា ¶ [មសក្កសារោ (សី.)] វស្សោក, សារា ចេវា’ មរាវតី;
វេជយន្តោ តុ បាសាទោ,
សុធម្មា តុ សភា មតា.
វេជយន្តោ រថោ តស្ស,
វុត្តោ មាតលិ សារថិ;
ឯរាវណោ គជោ បណ្ឌុ, កម្ពលោ តុ សិលាសនំ.
សុវីរោច្ចាទយោ បុត្តា, នន្ទា បោក្ខរណី ភវេ;
នន្ទនំ មិស្សកំ ចិត្ត, លតា ផារុសកំ វនា.
អសនិ ទ្វីសុ កុលិសំ, វជិរំ បុន្នបុំសកេ;
អច្ឆរាយោត្ថិយំ វុត្តា, រម្ភា អលម្ពុសាទយោ;
ទេវិត្ថិយោ ថ គន្ធព្ពា, បញ្ចសិខោតិ អាទយោ.
វិមានោ និត្ថិយំ ព្យម្ហំ, បីយូសំ ត្វមតំ សុធា;
សិនេរុ មេរុ តិទិវា, ធារោ នេរុ សុមេរុ ច.
យុគន្ធរោ ឦសធរោ, ករវីកោ សុទស្សនោ;
នេមិន្ធរោ វិនតកោ, អស្សកណ្ណោ កុលាចលា.
មន្ទាកិនី តថា’កាស, គង្គា សុរនទី ប្យថ;
កោវិឡារោ តថា បារិ, ច្ឆត្តកោ បារិជាតកោ;
កប្បរុក្ខោ តុ សន្តានា, ទយោ ទេវទ្ទុមា សិយុំ.
បាចី បតីឈុ’ ទីចិ’ត្ថី, បុព្ព បច្ឆិម ឧត្តរា;
ទិសាថ ទក្ខិណា’ បាចី, វិទិសា’នុទិសា ភវេ.
ឯរាវតោ [ឯរាវណោ (សី.), អមរកោសេ បន ឯរាវតោ ឯវ អត្ថិ] បុណ្ឌរីកោ, វាមនោ កុមុទោ’ ញ្ជនោ;
បុប្ផទន្តោ សព្ពភុម្មោ, សុប្បតីកោ ទិសាគជា.
ធតរដ្ឋោ ច គន្ធព្ពា, ធិបោ, កុម្ភណ្ឌសាមិ តុ;
វិរុឡ្ហកោ, វិរូបក្ខោ, តុ នាគាធិបតីរិតោ.
យក្ខាធិបោ វេស្សវណោ, កុវេរោ នរវាហនោ;
អឡកា [អលកា (អមរកោស)] ឡកមន្ទាស្ស, បុរី, បហរណំ គទា;
ចតុទ្ទិសាន មធិបា, បុព្ពាទីនំ កមា ឥមេ.
ជាតវេទោ ¶ សិខី ជោតិ, បាវកោ ទហនោ’ នលោ;
ហុតាវហោ’ ច្ចិមា ធូម, កេត្វ’គ្គិ គិនិ ភានុមា.
តេជោ ធូមសិខោ វាយុ, សខោ ច កណ្ហវត្តនី;
វេស្សានរោ ហុតាសោ ថ, សិខាជាល’ច្ចិ ចាបុមេ.
វិប្ផុលិង្គំ ផុលិង្គញ្ច, ភស្មា [‘ភស្មា’ តិបទំ រាជាទិគណេ បរិយាបន្នំ (រូបសិទ្ធិ-ឧណាទិ), ភស្មំ (សី.)] តុ សេដ្ឋិ ឆារិកា;
កុក្កុឡោ តុ’ណ្ហភស្មស្មិ, មង្គារោ’លាត មុម្មុកំ [តិកំ ទិត្តកដ្ឋាទិន្ធនេ (ដីកា)];
សមិធា ឥធុមំ ចេ’ធោ, ឧបាទានំ តថិន្ធនំ.
អថោ’ភាសោ បកាសោ ចា,
'លោកោ’ជ្ជោតា’តបា សមា;
មាលុតោ បវនោ វាយុ, វាតោ’និល សមីរណា;
គន្ធវាហោ តថា វាយោ, សមីរោ ច សទាគតិ.
វាយុភេទា ឥមេ ឆុ’ទ្ធ, ង្គមោ ចាធោគមោ តថា;
កុច្ឆិដ្ឋោ ច កោដ្ឋាសយោ, អស្សាសង្គានុសារិនោ.
អថោ អបានំ បស្សាសោ,
អស្សាសោ អាន មុច្ចតេ.
វេគោ ជវោ រយោ ខិប្បំ, តុ សីឃំ តុរិតំ លហុ;
អាសុ តុណ្ណ មរំ ចាវិ, លម្ពិតំ តុវដំបិ ច.
សតតំ និច្ច មវិរតា, នារត សន្តត មនវរតញ្ច ធុវំ;
ភុស មតិសយោ ច ទឡ្ហំ, តិព្ពេ’កន្តា’តិមត្ត, ពាឡ្ហានិ;
ខិប្បាទី បណ្ឌកេ ទព្ពេ, ទព្ពគា តេសុ យេ តិសុ.
អវិគ្គហោ តុ កាមោ ច, មនោភូ មទនោ ភវេ;
អន្តកោ វសវត្តី ច, បាបិមា ច បជាបតិ.
បមត្តពន្ធុ កណ្ហោ ច, មារោ នមុចិ, តស្ស តុ;
តណ្ហា’រតី រគា ធីតូ, ហត្ថី តុ គិរិមេខលោ.
យមរាជា ច វេសាយី, យមោ’ស្ស នយនាវុធំ;
វេបចិត្តិ បុលោមោ ច, កិម្បុរិសោ តុ កិន្នរោ.
អន្តលិក្ខំ ខ’មាទិច្ច, បថោ’ព្ភំ គគន’ម្ពរំ;
វេហាសោ ចានិលបថោ, អាកាសោ និត្ថិយំ នភំ.
ទេវោ ¶ វេហាយសោ តារា,
បថោ សុរបថោ អឃំ.
មេឃោ វលាហកោ ទេវោ, បជ្ជុន្នោ’ម្ពុធរោ ឃនោ;
ធារាធរោ ច ជីមូតោ, វារិវាហោ តថា’ម្ពុទោ.
អព្ភំ តីស្វថ វស្សញ្ច, វស្សនំ វុដ្ឋិ នារិយំ;
សតេរតា’ក្ខណា វិជ្ជុ, វិជ្ជុតា ចាចិរប្បភា.
មេឃនាទេ តុ ធនិតំ, គជ្ជិតំ រសិតាទិ ច;
ឥន្ទាវុធំ ឥន្ទធនុ, វាតក្ខិត្តម្ពុ សីករោ.
អាសារោ ធារា សម្បាតោ,
ករកា តុ ឃនោបលំ;
ទុទ្ទិនំ មេឃច្ឆន្នាហេ, បិធានំ ត្វបធារណំ.
តិរោធាន’ន្តរធានា, បិធាន ឆាទនានិ ច;
ឥន្ទុ ចន្ទោ ច នក្ខត្ត, រាជា សោមោ និសាករោ.
ឱសធីសោ ហិមរំសិ, សសង្កោ ចន្ទិមា សសី;
សីតរំសិ និសានាថោ, ឧឡុរាជា ច មា បុមេ.
កលា សោឡសមោ ភាគោ, ពិម្ពំ តុ មណ្ឌលំ ភវេ;
អឌ្ឍោ ត្វទ្ធោ ឧបឌ្ឍោ ច, វា ខណ្ឌំ សកលំ បុមេ.
អទ្ធំ វុត្តំ សមេ ភាគេ, បសាទោ តុ បសន្នតា;
កោមុទី ចន្ទិកា ជុណ្ហា, កន្តិ សោភា ជុតិ ច្ឆវិ.
កលង្កោ លញ្ឆនំ លក្ខំ, អង្កោ’ភិញ្ញាណ លក្ខណំ;
ចិហនំ ចាបិ សោភា តុ, បរមា សុសមា ថ ច.
សីតំ គុណេ, គុណិលិង្គា, សីត សិសិរ សីតលា;
ហិមំ តុហិន មុស្សាវោ, នីហារោ មហិកា ប្យថ.
នក្ខត្តំ ជោតិ ភំ តារា, អបុមេ តារកោ’ឡុ ច;
អស្សយុជោ ភរណិត្ថី, សកត្តិកា រោហិណី បិច;
មិគសិរ [មគសិរ (សី.)] មទ្ទា ច បុនព្ពសុ, ផុស្សោ [បុស្សោ (ដី.)] ចាសិលេស’បិ.
មាឃា [មឃ (សី.)] ច ផគ្គុនី ទ្វេ ច, ហត្ថា ចិត្តា ច ស្វាតិបិ;
វិសាខា’ នុរាធា ជេដ្ឋា, មូលា’ សាឡ្ហា ទុវេ តថា.
សវណោ ¶ ច ធនិដ្ឋា ច, សតភិសជោ បុព្ពុ’ត្តរភទ្ទបទា;
រេវត្យបីតិ កមតោ, សត្តាធិកវីសនក្ខត្តា.
សោព្ភានុ កថិតោ រាហុ, សូរាទី តុ នវគ្គហា;
រាសិ មេសាទិកោ ភទ្ទ, បទា បោដ្ឋបទា សមា.
អាទិច្ចោ សូរិយោ សូរោ, សតរំសិ ទិវាករោ;
វេរោចនោ ទិនករោ, ឧណ្ហរំសិ បភង្ករោ.
អំសុមាលី ទិនបតិ, តបនោ រវិ ភានុមា;
រំសិមា ភាករោ ភានុ, អក្កោ សហស្សរំសិ ច.
រំសិ អាភា បភា ទិត្តិ, រុចិ ភា ជុតិ ទីធិតិ;
មរីចិ ទ្វីសុ ភាន្វំ’សុ, មយូខោ កិរណោ ករោ.
បរិធិ បរិវេសោ ថ, មរីចិ មិគតណ្ហិកា;
សូរស្សោទយតោ បុព្ពុ’, ដ្ឋិតរំសិ សិយា’ រុណោ.
កាលោ’ទ្ធា សមយោ វេលា,
តព្ពិសេសា ខណាទយោ;
ខណោ ទសច្ឆរាកាលោ,
ខណា ទស លយោ ភវេ.
លយា ទស ខណលយោ,
មុហុត្តោ តេ សិយា ទស;
ទស ខណមុហុត្តោ តេ, ទិវសោ តុ អហំ ទិនំ.
បភាតញ្ច វិភាតញ្ច, បច្ចូសោ កល្ល មប្យថ;
អភិទោសោ បទោសោ ថ,
សាយោ សញ្ឈា ទិនច្ចយោ.
និសា ច រជនី រត្តិ, តិយាមា សំវរី ភវេ;
ជុណ្ហា តុ ចន្ទិកាយុត្តា, តមុស្សន្នា តិមិសិកា.
និសីថោ មជ្ឈិមា រត្តិ, អឌ្ឍរត្តោ មហានិសា;
អន្ធការោ តមោ និត្ថី, តិមិសំ តិមិរំ មតំ.
ចតុរង្គតមំ ឯវំ, កាឡបក្ខចតុទ្ទសី;
វនសណ្ឌោ ឃនោ មេឃ, បដលំ ចា’ឌ្ឍរត្តិ ច.
អន្ធតមំ ¶ ឃនតមេ, បហារោ យាម, សញ្ញិតោ;
បាដិបទោ តុ ទុតិយា, តតិយាទី តិថី [តិថិ], តាយតិ បាលេតីតិ តិថិ, តា+ឥតិ (ណ្វាទិ) ទ្វិសុ.
បន្នរសី បញ្ចទសី, បុណ្ណមាសី តុ បុណ្ណមា;
អមាវសី ប្យមាវាសី, ថិយំ បន្នរសី’ បរា.
ឃដិកា សដ្ឋ្យ’ ហោរត្តោ, បក្ខោ តេ ទស បញ្ច ច;
តេ តុ បុព្ពាបរា សុក្ក,
កាឡា, មាសោ តុ តេ ទុវេ.
ចិត្តោ វេសាខ, ជេដ្ឋោ ចា, សាឡ្ហោ ទ្វីសុ ច សាវណោ;
បោដ្ឋបាទ’ស្សយុជា ច, មាសា ទ្វាទស កត្តិកោ.
មាគសិរោ តថា ផុស្សោ, កមេន មាឃ ផគ្គុណា;
កត្តិក’ស្សយុជា មាសា, បច្ឆិម បុព្ពកត្តិកា.
សាវណោ និក្ខមនីយោ,
ចិត្តមាសោ តុ រម្មកោ.
ចតុរោ ចតុរោ មាសា, កត្តិកកាឡបក្ខតោ;
កមា ហេមន្ត គិម្ហាន, វស្សានា ឧតុយោ ទ្វិសុ.
ហេមន្តោ សិសិរ មុតូ,
ឆ វា វសន្តោ ច គិម្ហ វស្សានា;
សរទោតិ កមា មាសា, ទ្វេ ទ្វេ វុត្តានុសារេន.
ឧណ្ហោ និទាឃោ គិម្ហោថ,
វស្សោ វស្សាន បាវុសា;
ឧតូហិ តីហិ វស្សានា, ទិកេហិ ទក្ខិណាយនំ.
ឧត្តរាយន មញ្ញេហិ, តីហិ វស្សាយនទ្វយំ;
វស្ស សំវច្ឆរា និត្ថី, សរទោ ហាយនោ សមា.
កប្បក្ខយោ តុ សំវដ្ដោ, យុគន្ត បលយា អបិ;
អលក្ខី កាលកណ្ណិត្ថី, អថ លក្ខី សិរិ’ត្ថិយំ.
ទនុ ទានវមាតា ថ, ទេវមាតា បនា’ទិតិ;
បាបញ្ច កិព្ពិសំ វេរា, ឃំ ទុច្ចរិត ទុក្កដំ;
អបុញ្ញា’កុសលំ កណ្ហំ, កលុសំ ទុរិតា’គុ ច.
កុសលំ ¶ សុកតំ សុក្កំ, បុញ្ញំ ធម្ម មនិត្ថិយំ;
សុចរិត មថោ ទិដ្ឋ, ធម្មិកំ ឥហលោកិកំ.
សន្ទិដ្ឋិក មថោ បារ, លោកិកំ សម្បរាយិកំ;
តក្កាលំ តុ តទាត្វំ ចោ,
ត្តរកាលោ តុ អាយតិ.
ហាសោ’ ត្តមនតា បីតិ, វិត្តិ តុដ្ឋិ ច នារិយំ;
អានន្ទោ បមុទា’មោទោ, សន្តោសោ នន្ទិ សម្មទោ.
បាមោជ្ជញ្ច បមោទោ ថ, សុខំ សាតញ្ច ផាស្វ’ថ;
ភទ្ទំ សេយ្យោ សុភំ ខេមំ, កល្យាណំ មង្គលំ សិវំ.
ទុក្ខញ្ច កសិរំ កិច្ឆំ, នីឃោ ច ព្យសនំ អឃំ;
ទព្ពេ តុ បាបបុញ្ញានិ, តីស្វាកិច្ឆំ សុខាទិ ច.
ភាគ្យំ និយតិ ភាគោ ច, ភាគធេយ្យំ វិធី’រិតោ;
អថោ ឧប្បត្តិ និព្ពត្តិ, ជាតិ ជនន មុព្ភវោ.
និមិត្តំ ការណំ ឋានំ, បទំ ពីជំ និពន្ធនំ;
និទានំ បភវោ ហេតុ, សម្ភវោ សេតុ បច្ចយោ.
ការណំ យំ សមាសន្នំ, បទដ្ឋានន្តិ តំ មតំ;
ជីវោ តុ បុរិសោ’ត្តា ថ, បធានំ បកតិត្ថិយំ.
បាណោ សរីរី ភូតំ វា, សត្តោ ទេហី ច បុគ្គលោ;
ជីវោ បាណី បជា ជន្តុ,
ជនោ លោកោ តថាគតោ.
រូបំ សទ្ទោ គន្ធ រសា, ផស្សោ ធម្មោ ច គោចរា;
អាលម្ពា វិសយា តេ ឆា, រម្មណា លម្ពណានិ ច.
សុក្កោ គោរោ សិតោ’ទាតា,
ធវលោ សេត, បណ្ឌរា;
សោណោ តុ លោហិតោ រត្តោ,
តម្ព មញ្ជិដ្ឋ រោហិតា.
នីលោ កណ្ហា’សិតា កាឡោ,
មេចកោ សាម សាមលា;
សិតបីតេតុ បណ្ឌុ’ត្តោ, ឦសំបណ្ឌុតុ ធូសរោ.
អរុណោ ¶ កិញ្ចិរត្តោ ថ,
បាដលោ សេតលោហិតោ;
អថោ បីតោ ហលិទ្យាភោ,
បលាសោ ហរិតោ ហរិ.
កឡារោ កបិលោ នីល, បីតេ ថ រោចនប្បភេ;
បិង្គោ បិសង្គោ ប្យថវា, កឡារាទី តុ បិង្គលេ.
កម្មាសោ សពលោ ចិត្តោ,
សាវោ តុ កណ្ហបីតកេ;
វាច្ចលិង្គា គុណិន្យេតេ, គុណេ សុក្កាទយោ បុមេ.
នច្ចំ នដ្ដញ្ច នដនំ, នត្តនំ លាសនំ ភវេ;
នច្ចំ តុ វាទិតំ គីត, មិតិ នាដុមិទំ តយំ.
នច្ចដ្ឋានំ សិយា រង្គោ, ភិនយោ សូច្យសូចនំ;
អង្គហារោ’ង្គវិក្ខេបោ, នដ្ដកោ នដកោ នដោ.
សិង្គារោ ករុណោ វីរ, ព្ភុត ហស្ស ភយានកា;
សន្តោ ពីភច្ឆ រុទ្ទានិ, នវ នាដ្យរសា ឥមេ.
បោសស្ស នារិយំ បោសេ, ឥត្ថិយា សង្គមំ បតិ;
យា បិហា ឯស សិង្គារោ, រតិកីឡាទិការណោ.
ឧត្តម ប្បកតិប្បាយោ, ឥត្ថិបុរិសហេតុកោ;
សោ សម្ភោគោ វិយោគោតិ,
សិង្គារោ ទុវិធោ មតោ.
ភាសិតំ ¶ លបិតំ ភាសា, វោហារោ វចនំ វចោ;
ឧត្តិ វាចា គិរា វាណី, ភារតី កថិតា [កថា (កត្ថចិ)] វចី.
ឯកាខ្យាតោ បទចយោ, សិយា វាក្យំសការកោ;
អាមេឌិតន្តិ វិញ្ញេយ្យំ, ទ្វត្តិក្ខត្តុ មុទីរណំ.
ភយេ កោធេ បសំសាយំ, តុរិតេ កោតូហលេ’ច្ឆរេ;
ហាសេ សោកេ បសាទេ ច, ករេ អាមេឌិតំ ពុធោ.
ឥរុ នារី យជុ សាម, មិតិ វេទា តយោ សិយុំ;
ឯតេ ឯវ តយី នារី, វេទោ មន្តោ សុតិត្ថិយំ.
អដ្ឋកោ វាមកោ វាម, ទេវោ ចង្គីរសោ ភគុ;
យមទគ្គិ ច វាសិដ្ឋោ, ភារទ្វាជោ ច កស្សបោ;
វេស្សាមិត្តោតិ មន្តានំ, កត្តារោ ឥសយោ ឥមេ.
កប្បោ ព្យាករណំ ជោតិ, សត្ថំ សិក្ខា និរុត្តិ ច;
ឆន្ទោវិចិតិ ចេតានិ, វេទង្គានិ វទន្តិ ឆ.
ឥតិហាសោ បុរាវុត្ត, ប្បពន្ធោ ភារតាទិកោ;
នាមប្បកាសកំ សត្ថំ, រុក្ខាទីនំ និឃណ្ឌុ សោ.
វិតណ្ឌសត្ថំ វិញ្ញេយ្យំ, យំ តំ លោកាយតំ ឥតិ;
កេដុភំ តុ ក្រិយាកប្ប, វិកប្បោ កវិនំ ហិតោ.
អាខ្យាយិកោបលទ្ធត្ថា, បពន្ធកប្បនា កថា;
ទណ្ឌនីត្យ’ត្ថសត្ថស្មិំ, វុត្តន្តោ តុ បវត្តិ ច.
សញ្ញា, ខ្យា, វ្ហា សមញ្ញា ចា, ភិធានំ នាម មវ្ហយោ;
នាមធេយ្យា’ ធិវចនំ, បដិវាក្យំ តុ ឧត្តរំ.
បញ្ហោ តីស្វ នុយោគោ ច, បុច្ឆា ប្យថ និទស្សនំ;
ឧបោគ្ឃាតោ ច ទិដ្ឋន្តោ, តថោ’ទាហរណំ ភវេ.
សមា សង្ខេប សំហារា, សមាសោ សង្គហោ ប្យថ;
សតំ ធារយសី ត្យាទ្យ, ព្ភក្ខានំ តុច្ឆភាសនំ.
វោហារោ តុ វិវាទោ ថ, សបនំ សបថោបិ ច;
យសោ សិលោកោ កិត្តិត្ថី,
ឃោសនា តុ’ច្ចសទ្ទនំ.
បដិឃោសោ បដិរវោ, ថោ’ បញ្ញាសោ វចីមុខំ;
កត្ថនា ច សិលាឃា ច, វណ្ណនា ច នុតិ ត្ថុតិ.
ថោមនញ្ច [ថោមនំ វា (កត្ថចិ ថោមនំ ថោមនា ទ្វិលិង្គេ)] បសំសាថ, កេកា នាទោ សិខណ្ឌិនំ;
គជានំ កោញ្ចនាទោ ថ,
មតា ហេសា ហយទ្ធនិ.
បរិយាយោ វេវចនំ, សាកច្ឆា តុ ច សំកថា;
ឧបវាទោ ចុ’បក្កោសា, វណ្ណវាទា’នុវាទោ ច;
ជនវាទា’បវាទាបិ, បរិវាទោ ច តុល្យត្ថា.
ខេបោ ¶ និន្ទា តថា កុច្ឆា, ជិគុច្ឆា គរហា ភវេ;
និន្ទាបុព្ពោ ឧបារម្ភោ, បរិភាសន មុច្ចតេ.
អដ្ឋានរិយវោហារ, វសេន យា បវត្តិតា;
អភិវាក្យំ សិយា វាចា, សា វីតិក្កមទីបនី.
មុហុំភាសា នុលាបោថ, បលាបោ នត្ថិកា គិរា;
អាទោភាសន មាលាបោ,
វិលាបោ តុ បរិទ្ទវោ.
វិប្បលាបោ វិរោធោត្តិ, សន្ទេសោត្តិ តុ វាចិកំ;
សម្ភាសនំ តុ សល្លាបោ, វិរោធរហិតំ មិថុ.
ផរុសំ និដ្ឋុរំ វាក្យំ, មនុញ្ញំ ហទយង្គមំ;
សំកុលំ តុ កិលិដ្ឋញ្ច, បុព្ពាបរវិរោធិនី.
សមុទាយត្ថរហិតំ, អពទ្ធមិតិ [អពន្ធ (ក.)] កិត្តិតំ;
វិតថំ តុ មុសា ចាថ [អាហតំ តុ មុសាត្ថកំ (កត្ថចិ, អមរកោសេ)], ផរុសាទី តិលិង្គិកា.
សម្មា ព្យយញ្ចា វិតថំ, សច្ចំ តច្ឆំ យថាតថំ;
តព្ពន្តា តីស្វ លីកំ ត្វ, សច្ចំ មិច្ឆា មុសា ព្យយំ.
រវោ និនាទោ និនទោ ច សទ្ទោ,
និគ្ឃោស នាទ ទ្ធនយោ ច រាវោ;
អារាវ សំរាវ វិរាវ ឃោសា,
រវា សុតិត្ថី សរ និស្សនា ច.
វិស្សដ្ឋ មញ្ជុ វិញ្ញេយ្យា, សវនីយា វិសារិនោ;
ពិន្ទុ គម្ភីរ និន្នាទី, ត្យេវ មដ្ឋង្គិកោ សរោ.
តិរច្ឆានគតានញ្ហិ, រុតំ វស្សិត មុច្ចតេ;
កោលាហលោ កលហលោ,
គីតំ គានញ្ច គីតិកា.
សរា សត្ត តយោ គាមា, ចេកវីសតិ មុច្ឆនា;
តានា [ឋានានិ (ពហូសុ)] ចេកូនបញ្ញាស, ឥច្ចេតំ សរមណ្ឌលំ.
ឧសភោ ធេវតោ ចេវ, ឆជ្ជ គន្ធារ មជ្ឈិមា;
បញ្ចមោ ច និសាទោតិ, សត្តេ’តេ គទិតា សរា.
នទន្តិ ¶ ឧសភំ គាវោ, តុរគា ធេវតំ តថា;
ឆជ្ជំ មយូរា គន្ធារ, មជា កោញ្ចា ច មជ្ឈិមំ.
បញ្ចមំ បរបុដ្ឋាទី, និសាទម្បិ ច វារណា;
ឆជ្ជោ ច មជ្ឈិមោ គាមា,
តយោ សាធារណោតិ ច.
សរេសុ តេសុ បច្ចេកេ, តិស្សោ តិស្សោ ហិ មុច្ឆនា;
សិយុំ តថេវ តានានិ [ឋានានិ (ពហូសុ)], សត្ត សត្តេវ លព្ភរេ.
តិស្សោ ទុវេ ចតស្សោ ច, ចតស្សោ កមតោ សរេ;
តិស្សោ ទុវេ ចតស្សោតិ, ទ្វាវីសតិ សុតី សិយុំ.
ឧច្ចតរេ រវេ តារោ, ថាព្យត្តេ មធុរេ កលោ;
គម្ភីរេ តុ រវេ មន្ទោ, តារាទី តីស្វថោ កលេ;
កាកលី សុខុមេ វុត្តោ,
ក្រិយាទិសមតា លយោ.
វីណា ច វល្លកី សត្ត, តន្តី សា បរិវាទិនី;
បោក្ខរោ ទោណិ វីណាយ,
ឧបវីណោ តុ វេឋកោ.
អាតតញ្ចេវ វិតត, មាតតវិតតំ ឃនំ;
សុសិរំ ចេតិ តូរិយំ, បញ្ចង្គិក មុទីរិតំ.
អាតតំ នាម ចម្មាវ, នទ្ធេសុ ភេរិយាទិសុ;
តលេ’កេកយុតំ កុម្ភ, ថុណ ទទ្ទរិកាទិកំ.
វិតតំ ចោ’ភយតលំ, តូរិយំ មុរជាទិកំ;
អាតតវិតតំ សព្ព, វិនទ្ធំ បណវាទិកំ.
សុសិរំ វំសសង្ខាទិ, សម្មតាលាទិកំ ឃនំ;
អាតោជ្ជំ តុ ច វាទិត្តំ, វាទិតំ វជ្ជ មុច្ចតេ.
ភេរី (ភេរិ) ទុន្ទុភិ វុត្តោ ថ,
មុទិង្គោ មុរជោស្ស តុ;
អាលិង្គ, ង្ក្យោ, ទ្ធកា ភេទា,
តិណវោ តុ ច ឌិណ្ឌិមោ.
អាលម្ពរោ ¶ តុ បណវោ, កោណោ វីណាទិវាទនំ;
ទទ្ទរី បដហោ ភេរិ, ប្បភេទា មទ្ទលាទយោ.
ជនប្បិយេ វិមទ្ទុដ្ឋេ, គន្ធេ បរិមលោ ភវេ;
សោ ត្វា មោទោ ទូរគាមី, វិស្សន្តា តីស្វិតោ បរំ.
ឥដ្ឋគន្ធោ ច សុរភិ, សុគន្ធោ ច សុគន្ធិ ច;
បូតិគន្ធិ តុ ទុគ្គន្ធោ, ថ វិស្សំ អាមគន្ធិ យំ.
កុង្កុមញ្ចេវ យវន, បុប្ផញ្ច តគរំ តថា;
តុរុក្ខោតិ ចតុជ្ជាតិ, គន្ធា ឯតេ បកាសិតា.
កសាវោ និត្ថិយំ តិត្តោ, មធុរោ លវណោ ឥមេ;
អម្ពិលោ កដុកោ ចេតិ, ឆ រសា តព្ពតី តិសុ.
សិយា ផស្សោ ច ផោដ្ឋព្ពោ,
វិសយី ត្វក្ខ មិន្ទ្រិយំ;
នយនំ ត្វក្ខិ នេត្តញ្ច, លោចនំ ច’ច្ឆិ ចក្ខុ ច.
សោតំ សទ្ទគ្គហោ កណ្ណោ, សវនំ សុតិ នត្ថុ តុ;
នាសា ច នាសិកា ឃានំ, ជិវ្ហាតុ រសនា ភវេ.
សរីរំ វបុ គត្តញ្ចា, ត្តភាវោ ពោន្ទិ វិគ្គហោ;
ទេហំ វា បុរិសេ កាយោ, ថិយំ តនុ កឡេវរំ.
ចិត្តំ ចេតោ មនោ និត្ថី, វិញ្ញាណំ ហទយំ តថា;
មានសំ ធី តុ បញ្ញា ច, ពុទ្ធិ មេធា មតិ មុតិ.
ភូរី មន្តា ច បញ្ញាណំ, ញាណំ វិជ្ជា ច យោនិ ច;
បដិភាន មមោហោ ថ, បញ្ញាភេទា វិបស្សនា.
សម្មាទិដ្ឋិ បភុតិកា, វីមំសា តុ វិចារណា;
សម្បជញ្ញំ តុ នេបក្កំ, វេទយិតំ តុ វេទនា.
តក្កោ វិតក្កោ សង្កប្បោ,
ប្បនោ’ ហា’ យុ តុ ជីវិតំ;
ឯកគ្គតា តុ សមថោ, អវិក្ខេបោ សមាធិ ច.
ឧស្សាហា’ តប្ប បគ្គាហា, វាយាមោ ច បរក្កមោ;
បធានំ វីរិយំ ចេហា, ឧយ្យាមោ ច ធិតិ ត្ថិយំ.
ចត្តារិ វីរិយង្គានិ, តចស្ស ច នហារុនោ;
អវសិស្សន មដ្ឋិស្ស, មំសលោហិតសុស្សនំ.
ឧស្សោឡ្ហី ¶ ត្វ ធិមត្តេហា, សតិ ត្វ នុស្សតិ ត្ថិយ;
លជ្ជា ហិរី សមានា ថ, ឱត្តប្បំ បាបភីរុតា.
មជ្ឈត្តតា តុ’បេក្ខា ច, អទុក្ខមសុខា សិយា;
ចិត្តាភោគោ មនក្ការោ,
អធិមោក្ខោ តុ និច្ឆយោ.
ទយា’ នុកម្បា ការុញ្ញំ, ករុណា ច អនុទ្ទយា;
ថិយំ វេរមណី ចេវ, វិរត្យា’ រតិ ចាប្យថ.
តិតិក្ខា ខន្តិ ខមនំ, ខមា មេត្តា តុ មេត្យ’ថ;
ទស្សនំ ទិដ្ឋិ លទ្ធិត្ថី, សិទ្ធន្តោ សមយោ ភវេ.
តណ្ហា ច តសិណា ឯជា, ជាលិនី ច វិសត្តិកា;
ឆន្ទោ ជដា និកន្ត្យា’សា, សិព្ពិនី ភវនេត្តិ ច.
អភិជ្ឈា វនថោ វានំ, លោភោ រាគោ ច អាលយោ;
បិហា មនោរថោ ឥច្ឆា, ភិលាសោ កាម ទោហឡា;
អាកង្ខា រុចិ វុត្តា សា, ត្វធិកា លាលសា ទ្វិសុ.
វេរំ វិរោធោ វិទ្ទេសោ, ទោសោ ច បដិឃញ្ច វា;
កោធា’ ឃាតា កោប រោសា,
ព្យាបាទោ’ នភិរទ្ធិ ច.
ពទ្ធវេរ មុបនាហោ, សិយា សោកោ តុ សោចនំ;
រោទិតំ កន្ទិតំ រុណ្ណំ, បរិទេវោ បរិទ្ទវោ.
ភីតិត្ថិ ភយ មុត្តាសោ, ភេរវំ តុ មហព្ភយំ;
ភេរវំ ភីសនំ ភីមំ, ទារុណញ្ច ភយានកំ;
ឃោរំ បដិភយំ ភេស្មំ, ភយង្ករ មិមេ តីសុ.
ឥស្សា ឧសូយា មច្ឆេរំ, តុ មច្ឆរិយ មច្ឆរំ;
មោហោ’វិជ្ជា តថា’ញាណំ, មានោ វិធា ច ឧន្នតិ.
ឧទ្ធច្ច មុទ្ធដំ ចាថ [ឧទ្ធវំឧទ្ធំ ធាវតិ ចិត្ត មេតេនាតិ ឧទ្ធវំ (ដីកា)], តាបោ កុក្កុច្ចមេវ ច;
បច្ឆាតាបោ នុតាបោ ច, វិប្បដិសារោ បកាសិតោ.
មនោវិលេខ សន្ទេហា, សំសយោ ច កថំកថា;
ទ្វេឡ្ហកំ វិចិកិច្ឆា ច, កង្ខា សង្កា វិមត្យបិ.
គព្ពោ ¶ ភិមានោ’ហំការោ, ចិន្តាតុ ឈាន មុច្ចតេ;
និច្ឆយោ និណ្ណយោ វុត្តោ, បដិញ្ញា តុ បដិស្សវោ.
អវមានំ តិរក្ការោ, បរិភវោ ប្យ’ នាទរោ;
បរាភវោ ប្យ’ វញ្ញា ថ, ឧម្មាទោ ចិត្តវិព្ភមោ.
បេមំ សិនេហោ ស្នេហោ ថ, ចិត្តបីឡា វិសញ្ញិតា;
បមាទោ សតិវោស្សគ្គោ, កោតូហលំ កុតូហលំ.
វិលាសោ លលិតំ លីលា, ហាវោ ហេឡា ច វិព្ភមោ;
ឥច្ចាទិកា សិយុំ នារិ, សិង្គារភាវជា កិរិយា.
ហសនំ ហសិតំ ហាសោ, មន្ទោ សោ មិហិតំ សិតំ;
អដ្ដហាសោ មហាហាសោ,
រោមញ្ចោ លោមហំសនំ.
បរិហាសោ ទវោ ខិឌ្ឌា, កេឡិ កីឡា ច កីឡិតំ;
និទ្ទា តុ សុបិនំ សោប្បំ, មិទ្ធញ្ច បចលាយិកា.
ថិយំ និកតិ កូដញ្ច, ទម្ភោ សាឋ្យញ្ច កេតវំ;
សភាវោ តុ និស្សគ្គោ ច, សរូបំ បកតិត្ថិយំ.
សីលញ្ច លក្ខណំ ភាវោ,
ឧស្សវោ តុ ឆណោ មហោ [មតោ (ដី.)].
ធារេន្តោ ជន្តុ សស្នេហ, មភិធានប្បទីបិកំ;
ខុទ្ទកាទ្យត្ថជាតានិ [ខុទ្ទកាន្យត្ថជាតានិ (ក.)], សម្បស្សតិ យថាសុខំ.
សគ្គកណ្ឌោ និដ្ឋិតោ.
២. ភូកណ្ឌ
១. ភូមិវគ្គ
វគ្គា ភូមិ, បុរី, មច្ច, ចតុព្ពណ្ណ, វនាទិហិ;
បាតាលេន ច វុច្ចន្តេ, សង្គោ’បង្គេហិ’ធ’ក្កមា.
វសុន្ធរា ឆមា ភូមិ, បថវី មេទនី មហី;
ឧព្ពី វសុមតី គោ កុ, វសុធា ធរណី ធរា;
បុថវី ជគតី ភូរី, ភូ ច ភូតធរា’ វនី.
ខារា ¶ តុ មត្តិកា ឩសោ, ឩសវា តូសរោ តិសុ;
ថលំ ថលីត្ថី ភូភាគេ, ថទ្ធលូខម្ហិ ជង្គលោ.
បុព្ពវិទេហោ ចាបរ, គោយានំ ជម្ពុទីបោ ច;
ឧត្តរកុរុ ចេតិ សិយុំ, ចត្តារោមេ មហាទីបា.
បុម្ពហុត្តេ កុរូ សក្កា, កោសលា មគធា សិវី;
កលិង្គា’វន្តិ បញ្ចាលា, វជ្ជី គន្ធារ ចេតយោ.
វង្គា វិទេហា កម្ពោជា, មទ្ទា ភគ្គ’ង្គ សីហឡា;
កស្មីរា កាសិ បណ្ឌវាទី, សិយុំ ជនបទន្តរា.
លោកោ ច ភុវនំ វុត្តំ, ទេសោ តុ វិសយោ ប្យថ;
មិលក្ខទេសោ បច្ចន្តោ, មជ្ឈទេសោ តុ មជ្ឈិមោ.
អនូបោ សលិលប្បាយោ, កច្ឆំ បុម នបុំសកេ;
សទ្ទលោ ហរិតេ ទេសេ, តិណេនា, ភិនវេន ហិ.
នទ្យម្ពុជីវនោ ទេសោ, វុដ្ឋិនិប្បជ្ជសស្សកោ;
យោ នទីមាតិកោ ទេវ,
មាតិកោ ច កមេន សោ.
តីស្វនូបាទ្យថោ ចន្ទ, សូរាទោ សស្សតីរិតោ;
រដ្ឋំ តុ វិជិតញ្ចាថ, បុរិសេ សេតុ អាលិយំ.
ឧបាន្តភូ បរិសរោ, គោដ្ឋំ តុ គោកុលំ វជោ;
មគ្គោ បន្ថោ បថោ អទ្ធា, អញ្ជសំ វដុមំ តថា.
បជ្ជោ [បជ្ជា…. (ក.)], យនញ្ច បទវី, វត្តនី បទ្ធតិត្ថិយំ;
តព្ភេទា ជង្ឃ, សកដ, មគ្គា តេ ច មហទ្ធនិ.
ឯកបទ្យេកបទិកេ, កន្តារោ តុ ច ទុគ្គមេ;
បដិមគ្គោ បដិបថោ, អទ្ធានំ ទីឃ មញ្ជសំ;
សុប្បថោ តុ សុបន្ថោ ច, ឧប្បថំ ត្វបថំ ភវេ.
ឆត្តិំសបរមាណូន, មេកោ ណុ ច ឆត្តិំស តេ;
តជ្ជារី តាបិ ឆត្តិំស, រថរេណុ ឆត្តិំស តេ.
លិក្ខាតា សត្ត ឩកា តា, ធញ្ញមាសោតិ សត្ត តេ;
សត្ត ង្គុល’ មមុ ទ្វិច្ឆ, វិទត្ថិ តា ទុវេ សិយុំ.
រតនំ ¶ តានិ សត្តេវ, យដ្ឋិ តា វីសតូ សភំ;
គាវុត មុសភាសីតិ, យោជនំ ចតុគាវុតំ.
ធនុបញ្ចសតំ កោសោ, ករីសំ ចតុរម្ពណំ;
អព្ភន្តរំ តុ ហត្ថាន, មដ្ឋវីស បមាណតោ.
ភូមិវគ្គោ និដ្ឋិតោ.
២. ភូកណ្ឌ
២. បុរវគ្គ
បុរំ នគរ មិត្ថី វា, ឋានីយំ បុដភេទនំ;
ថិយំ តុ រាជធានី [រាជឋានី (ដី.)] ច, ខន្ធាវារោ ភវេ ថ ច.
សាខានគរ មញ្ញត្រ, យំ តំ មូលបុរា បុរំ;
ពារាណសី ច សាវត្ថិ, វេសាលី មិថិលា, ឡវី.
កោសម្ពុ, ជ្ជេនិយោ តក្ក, សិលា ចម្បា ច សាគលំ;
សុសុមារគិរំ [សំសុមារ (ដីកា)] រាជ, គហំ កបិលវត្ថុ ច.
សាកេត, មិន្ទបត្ថញ្ចោ, ក្កដ្ឋា បាដលិបុត្តកំ;
ជេតុត្តរញ្ច សង្កស្សំ, កុសិនារាទយោ បុរី.
រច្ឆា ច វិសិខា វុត្តា, រថិកា វីថិ ចាប្យថ;
ព្យូហោ រច្ឆា អនិព្ពិទ្ធា, និព្ពិទ្ធា តុ បថទ្ធិ ច.
ចតុក្កំ ចច្ចរេ មគ្គ, សន្ធិ សិង្ឃាដកំ ភវេ;
បាការោ វរណោ ចាថ, ឧទាបោ [ឧទ្ទាប, ឧទ្ទាប] ឧបការិកា.
កុដ្ដំ តុ ភិត្តិ នារី ថ, គោបុរំ ទ្វារកោដ្ឋកោ;
ឯសិកា ឥន្ទខីលោ ច, អដ្ដោ ត្វដ្ដាលកោ ភវេ.
តោរណំ តុ ពហិទ្វារំ, បរិខាតុ ច ទីឃិកា;
មន្ទិរំ សទនា, គារំ, និកាយោ និលយា, លយោ.
អាវាសោ ភវនំ វេស្មំ, និកេតនំ និវេសនំ;
ឃរំ គហញ្ចា, វសថោ, សរណញ្ច បតិស្សយោ.
ឱកំ សាលា ខយោ វាសោ, ថិយំ កុដិ វសត្យ’បិ;
គេហញ្ចា, និត្ថិ សទុមំ, ចេតិយា, យតនានិ តុ.
បាសាទោ ¶ ចេវ យូបោ ថ, មុណ្ឌច្ឆទោ ច ហម្មិយំ;
យូបោតុ គជកុម្ភម្ហិ, ហត្ថិនខោ បតិដ្ឋិតោ.
សុបណ្ណវង្កច្ឆទន, មឌ្ឍយោគោ សិយា ថ ច;
ឯកកូដយុតោ មាឡោ,
បាសាទោ ចតុរស្សកោ.
សភាយញ្ច សភា ចាថ, មណ្ឌបំ វា ជនាលយោ;
អថោ អាសនសាលាយំ, បដិក្កមន មីរិតំ.
ជិនស្ស វាសភវន, មិត្ថី គន្ធកុដិ ប្យថ;
ថិយំ រសវតី បាក, ដ្ឋានញ្ចេវ មហានសំ.
អាវេសនំ សិប្បសាលា, សោណ្ឌា តុ បានមន្ទិរំ;
វច្ចដ្ឋានំ វច្ចកុដិ, មុនីនំ ឋាន មស្សមោ.
បណ្យវិក្កយសាលា កុ, អាបណោ បណ្យវីថិកា;
ឧទោសិតោ ភណ្ឌសាលា, ចង្កមនំ តុ ចង្កមោ.
ជន្តាឃរំ ត្វគ្គិសាលា, បបា បានីយសាលិកា;
គព្ភោ ឱវរកោ វាសា, គារំ តុ សយនិគ្គហំ.
ឥត្ថាគារំ តុ ឱរោធោ, សុទ្ធន្តោ’ ន្តេបុរម្បិ ច;
អសព្ពវិសយដ្ឋានំ, រញ្ញំ កច្ឆន្តរំ មតំ.
សោបានោ វា’រោហណញ្ច,
និស្សេណី សា, ធិរោហិណី;
វាតបានំ គវក្ខោ ច, ជាលញ្ច សីហបញ្ជរំ.
អាលោកសន្ធិ វុត្តោ ថ, លង្គី’ត្ថី បលិឃោ ភវេ;
កបិសីសោ, គ្គលត្ថម្ភោ, និព្ពំ តុ ឆទ្ទកោដិយំ.
ឆទនំ បដលំ ឆទ្ទ, មជិរំ ចច្ចរោ, ង្គណំ;
បឃានោ បឃនា, លិន្ទោ, បមុខំ ទ្វារពន្ធនំ.
បិដ្ឋសង្ឃាដកំ ទ្វារ, ពាហា កូដំ តុ កណ្ណិកា;
ទ្វារញ្ច បដិហារោ ថ, ឧម្មារោ ទេហនី, ត្ថិយំ.
ឯឡកោ ឥន្ទខីលោ ថ, ថម្ភោ ថូណោ បុមិត្ថិយំ;
បាដិកា, ឌ្ឍេន្ទុបាសាណេ, គិញ្ជកា តុ ច ឥដ្ឋកា.
វលភិច្ឆាទិទារុម្ហិ, វង្កេ គោបានសី, ត្ថិយំ;
កបោតបាលិកាយំ តុ, វិដង្កោ និត្ថិយំ ភវេ.
កុញ្ចិកាវិវរំ ¶ តាឡ, ច្ឆិគ្គលោ ប្យថ កុញ្ចិកា;
តាឡោ’វាបុរណំ ចាថ, វេទិកា វេទិ កថ្យតេ.
សង្ឃាតោ បក្ខបាសោ ច, មន្ទិរង្គា តុលា អបិ;
ថិយំ សម្មុជ្ជនី ចេវ, សម្មជ្ជនី ច សោធនី.
សង្កដីរំ តុ សង្ការ, ដ្ឋានំ សង្ការកូដកំ;
អថោ កចវរោ, ក្លាបោ, សង្ការោ ច កសម្ពុបិ.
ឃរាទិភូមិ តំ វត្ថុ, គាមោ សំវសថោ ថ សោ;
បាកដោ និគមោ ភោគ, មច្ចាទិភ្យោ ធិ តូទិតោ [‘អធិភូ’តិ ឦរិតោ កថិតោ (ដី.)].
សីមា ច មរិយាទា ថ,
ឃោសោ គោបាលគាមកោតិ.
បុរវគ្គោ និដ្ឋិតោ.
៣. នរវគ្គ
មនុស្សោ មានុសោ មច្ចោ, មានវោ មនុជោ នរោ;
បោសោ បុមា ច បុរិសោ,
បោរិសោ ប្យថ បណ្ឌិតោ.
ពុធោ វិទ្វា វិភាវី ច, សន្តោ សប្បញ្ញ កោវិទា;
ធីមា សុធី កវិ ព្យត្តោ, វិចក្ខណោ វិសារទោ.
មេធាវី មតិមា បញ្ញោ, វិញ្ញូ ច វិទូរោ វិទូ;
ធីរោ វិបស្សី ទោសញ្ញូ, ពុទ្ធោ ច ទព្ព វិទ្ទសុ.
ឥត្ថី សីមន្តិនី នារី, ថី វធូ វនិតា, ង្គនា;
បមទា សុន្ទរី កន្តា, រមណី ទយិតា, ពលា.
មាតុគាមោ ច មហិលា, លលនា ភីរុ កាមិនី;
កុមារិកា តុ កញ្ញា ថ, យុវតី តរុណី ភវេ.
មហេសី សាភិសេកាញ្ញា,
ភោគិនី រាជនារិយោ;
ធវត្ថិនី តុ សង្កេតំ, យាតិ យា សា, ភិសារិកា.
គណិកា ¶ វេសិយា វណ្ណ, ទាសី នគរសោភិនី;
រូបូបជីវិនី វេសី, កុលដា តុ ច ពន្ធកី.
វរារោហោ, ត្តមា មត្ត, កាសិនី វរវណ្ណិនី;
បតិព្ពតា ត្វបិ សតី, កុលិត្ថី កុលបាលិកា.
វិធវា បតិសុញ្ញា ថ, បតិម្ពរា សយម្ពរា;
វិជាតា តុ បសូតា ច, ជាតាបច្ចា បសូតិកា.
ទូតី សញ្ចារិកា ទាសី, តុ ចេដី កុដធារិកា;
វារុណី, ក្ខណិកា តុល្យា, ខត្តិយានី តុ ខត្តិយា.
ទារោ ជាយា កលត្តញ្ច, ឃរណី ភរិយា បិយា,
បជាបតី ច ទុតិយា, សា បាទបរិចារិកា.
សខី ត្វា’លី វយស្សា ថ, ជារី ចេវា’តិចារិនី;
បុមេ តូ’តុ រជោ បុប្ផំ, ឧតុនី តុ រជស្សលា.
បុប្ផវតី គរុគព្ភា, បន្នសត្តា ច គព្ភិនី;
គព្ភាសយោ ជលាពុបិ, កលលំ បុន្នបុំសកេ.
ធវោតុ សាមិកោ ភត្តា, កន្តោ បតិ វរោ បិយោ;
អថោ បបតិ ជារោ ថា,
បច្ចំ បុត្តោ’ត្រជោ សុតោ.
តនុជោ តនយោ សូនុ, បុត្តាទី ធីតរិ’ត្ថិយំ;
នារិយំ ទុហិតា ធីតា,
សជាតោ ត្វោ’រសោ សុតោ.
ជាយាបតី ជនិបតី, ជយម្បតី តុ ទម្បតី [ទម្បតីតិ បទំ បុល្លិង្គ ពហុវចនន្តំ ឥការន្តំ, តុទម្បតិ (ដី.)];
អថ វស្សវរោ វុត្តោ, បណ្ឌកោ ច នបុំសកំ.
ពន្ធវោ ពន្ធុ សជនោ, សគោត្តោ ញាតិ ញាតកោ;
សាលោហិតោ សបិណ្ឌោ ច,
តាតោ តុ ជនកោ បិតា.
អម្ម, ម្ពា ជននី មាតា, ជនេត្តិ ជនិកា ភវេ;
ឧបមាតា តុ ធាតិ’ត្ថី,
សាលោ ជាយាយ ភាតិកោ.
ននន្ទា ¶ សាមិភគិនី, មាតាមហី តុ អយ្យិកា;
មាតុលោ មាតុភាតា,ស្ស, មាតុលានី បជាបតិ.
ជាយាបតីនំ ជននី, សស្សុ វុត្តាថ តប្បិតា;
សសុរោ ភាគិនេយ្យោតុ, បុត្តោ ភគិនិយា ភវេ.
នត្តា វុត្តោ បបុត្តោ ថ, សាមិភាតា តុ ទេវរោ;
ធីតុបតិ តុ ជាមាតា,
អយ្យកោ តុ បិតាមហោ.
មាតុច្ឆា មាតុភគិនី, បិតុច្ឆា ភគិនី បិតុ;
បបិតាមហោ បយ្យកោ,
សុណ្ហា តុ សុណិសា ហុសា.
សោទរិយោ សគព្ភោ ច, សោទរោ សហជោ ប្យថ;
មាតាបិតូ តេ បិតរោ, បុត្តា តុ បុត្តធីតរោ.
សសុរា សស្សុសសុរា, ភាតុភគិនី ភាតរោ;
ពាលត្តំ ពាលតា ពាល្យំ, យោព្ពញ្ញំតុ ច យោព្ពនំ.
សុក្កា តុ បលិតំ កេសា, ទយោ ថ ជរតា ជរា;
បុថុកោ បិល្លកោ ឆាបោ, កុមារោ ពាល បោតកា.
អថុ’ ត្តានសយុ’ត្តាន, សេយ្យកា ថនបោបិ ច;
តរុណោ ច វយដ្ឋោ ច, ទហរោ ច យុវា សុសុ;
មាណវោទារកោចាថ, សុកុមារោ សុខេធិតោ.
មហល្លកោ ច វុទ្ធោ ច, ថេរោ ជិណ្ណោ ច ជិណ្ណកោ;
អគ្គជោ បុព្ពជោ ជេដ្ឋោ, កនិយោ កនិដ្ឋោ នុជោ.
វលិត្តចោ តុ វលិនោ; តីសុ’ត្តានសយាទយោ;
សីសោ’ត្តមង្គានិ សិរោ, មុទ្ធា ច មត្ថកោ ភវេ;
កេសោ តុ កុន្តលោ វាលោ, ត្តមង្គរុហ មុទ្ធជា.
ធម្មិល្លោ សំយតា កេសា,
កាកបក្ខោ សិខណ្ឌកោ;
បាសោ ហត្ថោ កេសចយេ;
តាបសានំ តហិំ ជដា.
ថិយំ វេណី បវេណី ច;
អថោ ចូឡា សិខា សិយា;
សីមន្តោ តុ មតោ នារិ, កេសមជ្ឈម្ហិ បទ្ធតិ.
លោមំ ¶ តនុរុហំ រោមំ, បម្ហំ បខុម មក្ខិគំ;
មស្សុ វុត្តំ បុមមុខេ, ភូ ត្វិត្ថី ភមុកោ ភមុ.
ពប្បោ [ខប្បោ (ដី.)] នេត្តជល’ស្សូនិ, នេត្តតារា កនីនិកា;
វទនំ តុ មុខំ តុណ្ឌំ, វត្តំ លបន មាននំ.
ទ្វិជោ លបនជោ ទន្តោ, ទសនោ រទនោ រទោ;
ទាឋា តុទន្តភេទស្មិំ, អបាង្គោ ត្វក្ខិកោដិសុ.
ទន្តាវរណ មោដ្ឋោ ចា, ប្យ’ធរោ ទសនច្ឆទោ;
គណ្ឌោ កបោលោ ហន្វិត្ថី [គណ្ឌត្ថី (ដី.) ហន្វត្ថី=ហនុ+ឥត្ថី; ហន+ឧ (ណ្វាទិ)],
ចុពុកំ ត្វ’ ធរា អធោ.
គលោ ច កណ្ឋោ គីវា ច, កន្ធរា ច សិរោធរា;
កម្ពុគីវា តុ យា គីវា, សុវណ្ណាលិង្គសន្និភា;
អង្កិតា តីហិ លេខាហិ, កម្ពុគីវា ថវា មតា.
អំសោ និត្ថី ភុជសិរោ, ខន្ធោ តស្សន្ធិ ជត្តុ តំ;
ពាហុមូលំ តុ កច្ឆោ, ធោ, ត្វ’ស្ស បស្ស មនិត្ថិយំ.
ពាហុ ភុជាទ្វីសុ ពាហា, ហត្ថោ តុ ករ បាណយោ;
មណិពន្ធោ បកោដ្ឋន្តោ, កប្បរោ តុ កបោណ្យ’ថ.
មណិពន្ធ កនិដ្ឋានំ, បាណិស្ស ករភោ,ន្តរំ;
ករសាខា, ង្គុលី តា តុ, បញ្ច, ង្គុដ្ឋោ ច តជ្ជនី;
មជ្ឈិមា នាមិកា ចាបិ, កនិដ្ឋា’តិ កមា សិយុំ.
បទេសោ តាលគោកណ្ណា, វិទត្ថិ,ត្ថី កមា តតេ;
តជ្ជន្យាទិយុតេ’ង្គុដ្ឋេ, បសតោ បាណិ កុញ្ចិតោ.
រតនំ កុក្កុ ហត្ថោ ថ, បុមេ ករបុដោ,ញ្ជលិ;
ករជោ តុ នខោ និត្ថី, ខដកោ មុដ្ឋិ ច ទ្វីសុ.
ព្យាមោ សហករា ពាហុ, ទ្វេ បស្សទ្វយវិត្ថតា;
ឧទ្ធន្តត ភុជបោស, ប្បមាណេ បោរិសំ តិសុ.
ឧរោ ច ហទយំ ចាថ, ថនោ កុច បយោធរា;
ចូចុកំ តុ ថនគ្គស្មិំ, បិដ្ឋំ តុ បិដ្ឋិ នារិយំ.
មជ្ឈោ’និត្ថី ¶ វិលគ្គោ ច, មជ្ឈិមំ កុច្ឆិ [ចតុក្កំ ឧទរេ; ៩៤៤-គាថាបិ បស្សិតព្ពា] តុ ទ្វិសុ;
គហណីត្ថ្យុទរំ គព្ភោ, កោដ្ឋោន្តោ កុច្ឆិសម្ភវេ.
ជឃនំ តុ និតម្ពោ ច, សោណី ច កដិ នារិយំ;
អង្គជាតំ រហស្សង្គំ, វត្ថគុយ្ហញ្ច មេហនំ.
និមិត្តញ្ច វរង្គញ្ច, ពីជញ្ច ផលមេវ ច;
លិង្គំ អណ្ឌំ តុ កោសោ ច,
យោនិ ត្វិត្ថីបុមេភគំ.
អសុចិ សម្ភវោ សុក្កំ, បាយុ តុ បុរិសេ គុទំ;
វា បុមេ គូថ ករីស, វច្ចានិ ច មលំ ឆកំ.
ឧច្ចារោ មីឡ្ហ មុក្ការោ, បស្សាវោ មុត្ត មុច្ចតេ;
បូតិមុត្តញ្ច គោមុត្តេ, ស្សាទីនំ ឆកណំ មលេ.
ទ្វីស្វធោ នាភិយា វត្ថិ, ឧច្ឆង្គ’ង្កា តុ’ភោ បុមេ;
ឩរុ សត្ថិ បុមេ ឩរុ, បព្ពំ តុ ជាណុ ជណ្ណុ ច.
គោប្ផកោ បាទគណ្ឋិបិ, បុមេ តុ បណ្ហិ បាសណិ;
បាទគ្គំ បបទោ បាទោ, តុ បទោ ចរណញ្ច វា.
អង្គំត្វ’វយវោ វុត្តោ, ផាសុលិកា តុ ផាសុកា;
បណ្ឌកេ អដ្ឋិ ធាត្វិត្ថី, គលន្តដ្ឋិ តុ អក្ខកោ.
កប្បរោ តុ កបាលំ វា, កណ្ឌរា តុ មហាសិរា;
បុមេ ន្ហារុ ចិត្ថី សិរា, ធមនី ថ រសគ្គសា.
រសហរណ្យ’ថោ មំស, មាមិសំ បិសិតំ ភវេ;
តិលិង្គិកំ តុ វល្លូរ, មុត្តត្តំ អថ លោហិតំ.
រុធិរំ សោណិតំ រត្តំ, លាលា ខេឡោ ឯលា ភវេ;
បុរិសេ មាយុ បិត្តញ្ច, សេម្ហោ និត្ថី សិលេសុមោ.
វសា វិលីនស្នេហោ ថ, មេទោ ចេវ វបា ភវេ;
អាកប្បោ វេសោ នេបច្ឆំ, មណ្ឌនំ តុ បសាធនំ.
វិភូសនំ ចាភរណំ, អលង្ការោ បិលន្ធនំ;
កិរីដ មកុដា’និត្ថី, ចូឡាមណិ សិរោមណិ.
សិរោវេឋន ¶ មុណ្ហីសំ, កុណ្ឌលំ កណ្ណវេឋនំ;
កណ្ណិកា កណ្ណបូរោ ច, សិយា កណ្ណវិភូសនំ.
កណ្ឋភូសា តុ គីវេយ្យំ, ហារោ មុត្តាវលិ’ត្ថិយំ;
និយុរោ វលយោ និត្ថី, កដកំ បរិហារកំ.
កង្កណំ ករភូសា ថ, កិង្កិណី [កិំកណី កិំ កណិកា (ក.)] ខុទ្ទឃណ្ដិកា;
អង្គុលីយក មង្គុល្យា, ភរណំ, សាក្ខរំ តុ តំ.
មុទ្ទិកា’ង្គុលិមុទ្ទា ថ, រសនា មេខលា ភវេ;
កេយូរ មង្គទញ្ចេវ, ពាហុមូលវិភូសនំ.
បាទង្គទំ តុ មញ្ជីរោ, បាទកដក នូបុរា;
អលង្ការប្បភេទា តុ, មុខផុល្លំ តថោ’ណ្ណតំ;
ឧគ្គត្ថនំ គិង្គមក, មិច្ចេវមាទយោ សិយុំ.
ចេល មច្ឆាទនំ វត្ថំ, វាសោ វសន មំសុកំ;
អម្ពរញ្ច បដោ និត្ថី, ទុស្សំ ចោលោ ច សាដកោ.
ខោមំ ទុកូលំ កោសេយ្យំ, បត្តុណ្ណំ កម្ពលោ ច វា;
សាណំ កោដម្ពុរំ ភង្គ, ន្ត្យាទិ វត្ថន្តរំ មតំ.
និវាសន ន្តរីយាន្យ, ន្តរមន្តរវាសកោ;
បាវារោ តុ’ត្តរាសង្គោ, ឧបសំព្យាន មុត្តរំ.
ឧត្តរីយ មថោ វត្ថ, មហតន្តិ មតំ នវំ;
នន្តកំ កប្បដោ ជិណ្ណ, វសនំ តុ បដច្ចរំ.
កញ្ចុកោ វារវាណំ វា, ថ វត្ថាវយវេ ទសា;
នាលិបដ្ដោតិ កថិតោ, ឧត្តមង្គម្ហិ កញ្ចុកោ.
អាយាមោ ទីឃតា រោហោ,
បរិណាហោ វិសាលតា.
អរហទ្ធជោ ច កាសាយ, កាសាវានិ ច ចីវរំ;
មណ្ឌលំ តុ តទង្គានិ, វិវដ្ដ កុសិអាទយោ.
ផល,ត្តច, កិមិ, រោមា, ន្យេតា វត្ថស្ស យោនិយោ;
ផាលំ កប្បាសិកំ តីសុ, ខោមាទី តុ តចព្ភវា.
កោសេយ្យំ ¶ កិមិជំ, រោម, មយំ តុ កម្ពលំ ភវេ;
សមានត្ថា ជវនិកា, សា តិរោករណី ប្យថ.
បុន្នបុំសក មុល្លោចំ, វិតានំ ទ្វយ មីរិតំ;
នហានញ្ច សិនានេ ថោ, ព្ពដ្ដនុ’ម្មជ្ជនំ សមំ.
វិសេសកោ តុ តិលកោ, ត្យូភោ និត្ថី ច ចិត្តកំ;
ចន្ទនោ និត្ថិយំ គន្ធ, សារោ មលយជោ ប្យថ.
គោសីសំ តេលបណ្ណិកំ, បុមេ វា ហរិចន្ទនំ;
តិលបណ្ណី តុ បត្តង្គ, រញ្ជនំ រត្តចន្ទនំ.
កាឡានុសារី កាឡិយំ, លោហំ ត្វា’គរុ ចា’គឡុ;
កាឡាគរុតុ កាឡេ’ស្មិំ, តុរុក្ខោតុ ច បិណ្ឌកោ.
កត្ថូរិកា មិគមទោ, កុដ្ឋំ តុ អជបាលកំ;
លវង្គំ ទេវកុសុមំ, កស្មីរជំ តុ កុង្កុមំ.
យក្ខធូបោ សជ្ជុលសោ, តក្កោលំ តុ ច កោលកំ;
កោសផល មថោ ជាតិ, កោសំ ជាតិផលំ ភវេ.
ឃនសារោ សិតព្ភោ ច, កប្បូរំ បុន្នបុំសកេ;
អលត្តកោ យាវកោ ច, លាខា ជតុ នបុំសកេ.
សិរិវាសោ តុ សរល, ទ្ទវោ’ ញ្ជនំ តុ កជ្ជលំ;
វាសចុណ្ណំ វាសយោគោ, វណ្ណកំ តុ វិលេបនំ.
គន្ធមាល្យាទិសង្ខារោ, យោ តំ វាសន មុច្ចតេ;
មាលា មាល្យំ បុប្ផទាមេ [បុប្ផំ ទាមំ (ក.)], ភាវិតំ វាសិតំ តិសុ.
ឧត្តំសោ សេខរា’ វេឡា, មុទ្ធមាល្យេ វដំសកោ;
សេយ្យា ច សយនំ សេនំ, បល្លង្កោ តុ ច មញ្ចកោ.
មញ្ចាធារោ បដិបាទោ, មញ្ចង្គេ ត្វដនី ត្ថិយំ,
កុឡីរបាទោ អាហច្ច, បាទោ ចេវ មសារកោ;
ចត្តារោ ពុន្ទិកាពទ្ធោ, តិមេ មញ្ចន្តរា សិយុំ.
ពិព្ពោហនំ ចោ’ បធានំ, បីឋិកា បីឋ មាសនំ;
កោច្ឆំ តុ ភទ្ទបីឋេ ថា, សន្ទី បីឋន្តរេ មតា.
មហន្តោ ¶ កោជវោ ទីឃ,
លោមកោ គោនកោ មតោ;
ឧណ្ណាមយំ ត្វត្ថរណំ, ចិត្តកំ វានចិត្តកំ.
ឃនបុប្ផំ បដលិកា, សេតំ តុ បដិកា ប្យថ;
ទ្វិទសេកទសាន្យុ’ ទ្ទ,លោមិ ឯកន្តលោមិនោ.
តទេវ សោឡសិត្ថីនំ, នច្ចយោគ្គញ្ហិ កុត្តកំ;
សីហព្យគ្ឃាទិរូបេហិ, ចិត្តំ វិកតិកា ភវេ.
កដ្ដិស្សំ កោសេយ្យំ រតន, បរិសិព្ពិត មត្ថរណំ កមា;
កោសិយកដ្ដិស្សមយំ, កោសិយសុត្តេន បកតញ្ច.
ទីបោ បទីបោ បជ្ជោតោ, បុមេ ត្វាទាស ទប្បណា;
គេណ្ឌុកោ កណ្ឌុកោ តាល, វណ្ដំ តុ ពីជនីត្ថិយំ.
ចង្កោដកោ ករណ្ឌោ ច, សមុគ្គោ សម្បុដោ ភវេ;
គាមធម្មោ អសទ្ធម្មោ, ព្យវាយោ មេថុនំ រតិ.
វិវាហោ បយមា បាណិ, គ្គហោ បរិណយោ ប្យថ;
តិវគ្គោ ធម្ម, កាម,ត្ថា, ចតុវគ្គោ សមោក្ខកា.
ខុជ្ជោ ច គណ្ឌុលោ រស្ស, វាមនា តុ លកុណ្ឌកោ;
បង្គុលោ បីឋសប្បី ច, បង្គុ ឆិន្និរិយាបថោ.
បក្ខោ ខញ្ជោ តុ ខោណ្ឌោ ថ,
មូគោ សុញ្ញវចោ ភវេ;
កុណី ហត្ថាទិវង្កោ ច, វលិរោ តុ ច កេករោ.
និក្កេសសីសោ ខល្លាដោ,
មុណ្ឌោ តុ ភណ្ឌុ មុណ្ឌិកោ;
កាណោ អក្ខីន មេកេន,
សុញ្ញោ អន្ធោ ទ្វយេន ថ.
ពធិរោ សុតិហីនោ ថ, គិលានោ ព្យាធិតា’តុរា;
ឧម្មាទវតិ ឧម្មត្តោ, ខុជ្ជាទី វាច្ចលិង្គិកា.
អាតង្កោ អាមយោ ព្យាធិ, គទោ រោគោ រុជាបិ ច;
គេលញ្ញាកល្ល មាពាធោ,
សោសោ តុ ច ខយោ សិយា.
បីនសោ [បីនាសោតិបិ បាឋោ] ¶ នាសិការោគោ,
ឃានេ សិង្ឃានិកា ស្សវោ;
ញេយ្យំ ត្វ’រុ វណោ និត្ថី, ផោដោ តុ បិឡកា ភវេ.
បុព្ពោ បូយោ ថ រត្តាតិ, សារោ បក្ខន្ទិកា ប្យថ;
អបមារោ អបស្មារោ, បាទផោដោ វិបាទិកា.
វុឌ្ឍិរោគោ តុ វាតណ្ឌំ, សីបទំ ភារបាទតា;
កណ្ឌូ កណ្ឌូតិ កណ្ឌូយា, ខជ្ជុ កណ្ឌូវនំ ប្យថ.
បាមំ វិតច្ឆិកា កច្ឆុ, សោថោ តុ សយថូ’ទិតោ;
ទុន្នាមកញ្ច អរិសំ, ឆទ្ទិកា វមថូ’ទិតោ.
ទវថុ បរិតាបោ ថ, តិលកោ តិលកាឡកោ;
វិសូចិកា ឥតិ មហា, វិរេកោ ថ ភគន្ទលោ [ភគន្ទរោ (ក.)].
មេហោ ជរោ កាស សាសា, កុដ្ឋំ សូលាមយន្តរា;
វុត្តោ វេជ្ជោ ភិសក្កោ ច, រោគហារី តិកិច្ឆកោ.
សល្លវេជ្ជោ សល្លកត្តោ, តិកិច្ឆា តុ បតិក្រិយា;
ភេសជ្ជ មគទោ ចេវ, ភេសជំ មោ’សធំ ប្យថ.
កុសលា នាមយា រោគ្យំ,
អថ កល្លោ និរាមយោតិ,
នរវគ្គោ និដ្ឋិតោ.
៤. ចតុព្ពណ្ណវគ្គ
ខត្តិយវគ្គ
កុលំ វំសោ ច សន្តានា, ភិជនា គោត្ត មន្វយោ;
ថិយំ សន្តត្យ ថោ វណ្ណា, ចត្តារោ ខត្តិយាទយោ.
កុលីនោ សជ្ជនោ សាធុ,
សភ្យោ ចាយ្យោ មហាកុលោ;
រាជា ភូបតិ ភូបាលោ, បត្ថិវោ ច នរាធិបោ.
ភូនាថោ ¶ ជគតិបាលោ, ទិសម្បតិ ជនាធិបោ;
រដ្ឋាធិបោ នរទេវោ, ភូមិបោ ភូភុជោ ប្យថ.
រាជញ្ញោ ខត្តិយោ ខត្តំ, មុទ្ធាភិសិត្ត ពាហុជា;
សព្ពភុម្មោ ចក្កវត្តី, ភូបោញ្ញោ មណ្ឌលិស្សរោ.
បុមេ លិច្ឆវិ វជ្ជី ច, សក្យោ តុ សាកិយោ ថ ច;
ភទ្ទកច្ចានា [ភទ្ទា កច្ចានា (ដី.)] រាហុល, មាតា ពិម្ពា យសោធរា.
កោដីនំ ហេដ្ឋិមន្តេន, សតំ យេសំ និធានគំ;
កហាបណានំ ទិវស, វឡញ្ជោ វីសតម្ពណំ.
តេ ខត្តិយមហាសាលា, សីតិ កោដិធនានិ តុ;
និធានគានិ ទិវស, វឡញ្ជោ ច ទសម្ពណំ.
យេសំ ទ្វិជមហាសាលា, តទុបឌ្ឍេ និធានគេ;
វឡញ្ជេ ច គហបតិ, មហាសាលា ធនេ សិយុំ.
មហាមត្តោ បធានញ្ច, មតិសជីវោ មន្តិនី;
សជីវោ សចិវា, មច្ចោ, សេនានី តុ ចមូបតិ.
ន្យាសាទីនំ វិវាទានំ, អក្ខទស្សោ បទដ្ឋរិ;
ទោវារិកោ បតីហារោ, ទ្វារដ្ឋោ ទ្វារបាលកោ.
អនីកដ្ឋោតិ រាជូនំ, អង្គរក្ខគណោ មតោ;
កញ្ចុកី សោវិទល្លោ ច, អនុជីវី តុ សេវកោ.
អជ្ឈក្ខោ ធិកតោ ចេវ,
ហេរញ្ញិកោ តុ និក្ខិកោ;
សទេសានន្តរោ សត្តុ, មិត្តោរាជា តតោ បរំ.
អមិត្តោ រិបុ វេរី ច, សបត្តា រាតិ សត្វ’រិ; (សត្តុ+អរិ)
បច្ចត្ថិកោ បរិបន្ថី, បដិបក្ខា ហិតាបរោ.
បច្ចាមិត្តោ វិបក្ខោ ច, បច្ចនីក វិរោធិនោ;
វិទ្ទេសី ច ទិសោ ទិដ្ឋោ,ថា នុរោធោ នុវត្តនំ.
មិត្តោ និត្ថី វយស្សោ ច, សហាយោ [សុហជ្ជោ (ដី.)] សុហទោ សខា;
សម្ភត្តោ ទឡ្ហមិត្តោ ថ, សន្ទិដ្ឋោ ទិដ្ឋមត្តកោ.
ចរោ ច គុឡ្ហបុរិសោ, បថាវី បថិកោ’ទ្ធគូ;
ទូតោ តុ សន្ទេសហរោ, គណកោ តុ មុហុត្តិកោ.
លេខកោ ¶ លិបិការោ ច, វណ្ណោ តុ អក្ខរោ ប្យថ;
ភេទោ ទណ្ឌោ សាម ទានា, ន្យុបាយា ចតុរោ ឥមេ.
ឧបជាបោតុ ភេទោ ច, ទណ្ឌោ តុ សាហសំ ទមោ;
សាម្យ’ មច្ចោ សខា កោសោ, ទុគ្គញ្ច វិជិតំ ពលំ;
រជ្ជង្គានីតិ សត្តេតេ, សិយុំ បកតិយោ បិច.
បភាវុ’ស្សាហ, មន្តានំ, វសា តិស្សោ ហិ សត្តិយោ;
បភាវោ ទណ្ឌជោ តេជោ,
បតាបោ តុ ច កោសជោ.
មន្តោ ច មន្តនំ សោ តុ, ចតុក្កណ្ណោ ទ្វិគោចរោ;
តិគោចរោ តុ ឆក្កណ្ណោ, រហស្សំ គុយ្ហ មុច្ចតេ.
តីសុ វិវិត្ត វិជន, ឆន្នា, រហោ រហោ ព្យយំ;
វិស្សាសោ តុ ច វិស្សម្ភោ,
យុត្តំ ត្វោ’បាយិកំ តិសុ.
ឱវាទោ ចានុសិដ្ឋិត្ថី, បុមវជ្ជេ នុសាសនំ;
អាណា ច សាសនំ ញេយ្យំ, ឧទ្ទានំ តុ ច ពន្ធនំ.
អាគុ វុត្ត [មន្តុ (ក.)] មបរាធោ, ករោ តុ ពលិ មុច្ចតេ;
បុណ្ណបត្តោ តុដ្ឋិទាយោ, ឧបទា តុ ច បាភតំ.
តថោ’បាយន មុក្កោចោ, បណ្ណាការោ បហេណកំ;
សុង្កំ ត្វនិត្ថី គុម្ពាទិ, ទេយ្យេ ថា’យោ ធនាគមោ.
អាតបត្តំ តថា ឆត្តំ, រញ្ញំ តុ ហេមមាសនំ;
សីហាសនំ អថោ វាឡ, ពីជនីត្ថី ច ចាមរំ.
ខគ្គោ ច ឆត្ត មុណ្ហីសំ, បាទុកា វាលពីជនី;
ឥមេ កកុធភណ្ឌានិ, ភវន្តិ បញ្ច រាជុនំ.
ភទ្ទកុម្ភោ បុណ្ណកុម្ភោ, ភិង្ការោ ជលទាយកោ;
ហត្ថិ,ស្ស,រថ,បត្តី តុ, សេនា ហិ ចតុរង្គិនី.
កុញ្ជរោ វារណោ ហត្ថី, មាតង្គោ ទ្វិរទោ គជោ;
នាគោ ទ្វិបោ ឥភោ ទន្តី,
យូថជេដ្ឋោ តុ យូថបោ.
កាឡាវក ¶ គង្គេយ្យា, បណ្ឌរ តម្ពា ច បិង្គលោ គន្ធោ;
មង្គល ហេមោ’បោសថ,
ឆទ្ទន្តា គជកុលានិ ឯតានិ.
កលភោ ចេវ ភិង្កោថ, បភិន្នោ មត្ត គជ្ជិតា;
ហត្ថិឃដា តុ គជតា, ហត្ថីនី តុ ករេណុកា.
កុម្ភោ ហត្ថិសិរោបិណ្ឌា, កណ្ណមូលំ តុ ចូលិកា;
អាសនំ ខន្ធទេសម្ហិ, បុច្ឆមូលំ តុ មេចកោ.
អាលាន មាឡ្ហកោ ថម្ភោ, និត្ថីតុ និគឡោ’ន្ទុកោ;
សង្ខលំ តីស្វថោ គណ្ឌោ,
កដោ ទានំ តុ សោ មទោ.
សោណ្ឌោ តុ ទ្វីសុ ហត្ថោ ថ,
ករគ្គំ បោក្ខរំ ភវេ;
មជ្ឈម្ហិ ពន្ធនំ កច្ឆា, កប្បនោ តុ កុថាទយោ.
ឱបវយ្ហោ រាជវយ្ហោ, សជ្ជិតោ តុ ច កប្បិតោ;
តោមរោ និត្ថិយំ បាទេ, សិយា វិជ្ឈនកណ្ដកោ.
តុត្តំ តុ កណ្ណមូលម្ហិ, មត្ថកម្ហិ តុ អង្កុសោ;
ហត្ថារោហោ ហត្ថិមេណ្ឌោ,
ហត្ថិបោ ហត្ថិគោបកោ.
គាមណីយោ តុ មាតង្គ, ហយាទ្យាចរិយោ ភវេ;
ហយោ តុរង្គោ តុរគោ,
វាហោ អស្សោ ច សិន្ធវោ.
ភេទោ អស្សតរោ តស្សា,
ជានិយោ តុ កុលីនកោ;
សុខវាហី វិនីតោ ថ,
កិសោរោ ហយបោតកោ.
ឃោដកោ តុ ខឡុង្កោ ថ, ជវនោ ច ជវាធិកោ;
មុខាធានំ ខលីនោ វា, កសា ត្វ ស្សាភិតាឡិនី.
កុសា តុ នាសរជ្ជុម្ហិ, វឡវា’ស្សា ខុរោ សផំ;
បុច្ឆ មនិត្ថី នង្គុដ្ឋំ, វាលហត្ថោ ច វាលធិ.
សន្ទនោ ¶ ច រថោ ផុស្ស, រថោ តុ នរណាយ សោ;
ចម្មាវុតោ ច វេយគ្ឃោ,
ទេប្បោ ព្យគ្ឃស្ស ទីបិនោ.
សិវិកា យាប្យយានញ្ចា, និត្ថី តុ សកដោ ប្យ’នំ [(សកដោ បិ+អនំ)];
ចក្កំ រថង្គ មាខ្យាតំ, តស្សន្តោ នេមិ នារិយំ.
តម្មជ្ឈេ បិណ្ឌិកា នាភិ, កុព្ពរោ តុ យុគន្ធរោ;
អក្ខគ្គកីលេ អាណីត្ថី, វរុថោ រថគុត្យ’ថ.
ធុរោ មុខេ រថស្សង្គា, ត្វ ក្ខោ បក្ខរអាទយោ;
យានញ្ច វាហនំ យោគ្គំ, សព្ពហត្ថ្យាទិវាហនេ.
រថចារី តុ សូតោ ច, បាជិតា ចេវ សារថី;
រថារោហោ ច រថិកោ,
រថី យោធោ តុ យោ ភដោ.
បទាតិ បត្តី តុ បុមេ, បទគោ បទិកោ មតោ;
សន្នាហោ កង្កដោ វម្មំ, កវចោ វា ឧរច្ឆទោ.
ជាលិកា ថ ច សន្នទ្ធោ, សជ្ជោ ច វម្មិកោ ភវេ;
អាមុក្កោ បដិមុក្កោ ថ, បុរេចារី បុរេចរោ.
បុព្ពង្គមោ បុរេគាមី, មន្ទគាមី តុ មន្ថរោ;
ជវនោ តុរិតោ វេគី, ជេតព្ពំ ជេយ្យ មុច្ចតេ.
សូរ វីរា តុ វិក្កន្តោ, សហាយោ នុចរោ សមា;
សន្នទ្ធប្បភុតី តីសុ, បាថេយ្យំ តុ ច សម្ពលំ.
វាហិនី ធជិនី សេនា, ចមូ ចក្កំ ពលំ តថា;
អនីកោ វា ថ វិន្យាសោ,
ព្យូហោ សេនាយ កថ្យតេ.
ហត្ថី ទ្វាទសបោសោ,តិ,
បុរិសោ តុរគោ, រថោ;
ចតុបោសោតិ ឯតេន, លក្ខណេនា ធមន្តតោ.
ហត្ថានីកំ ហយានីកំ, រថានីកំ តយោ តយោ;
គជាទយោ សសត្ថា តុ, បត្តានីកំ ចតុជ្ជនា.
សដ្ឋិវំសកលាបេសុ, ¶ បច្ចេកំ សដ្ឋិទណ្ឌិសុ;
ធូលីកតេសុ សេនាយ, យន្តិយា ក្ខោភនី [អក្ខោភិណី (ក.)] ត្ថិយំ.
សម្បត្តិ សម្បទា លក្ខី, សិរី វិបត្តិ អាបទា;
អថា វុធញ្ច [អាយុធន្តិបិ បាឋោ] ហេតិ’ត្ថី, សត្ថំ បហរណំ ភវេ.
មុត្តាមុត្ត មមុត្តញ្ច, បាណិតោ មុត្តមេវ ច;
យន្តមុត្តន្តិ សកលំ, អាយុធំ តំ ចតុព្ពិធំ.
មុត្តាមុត្តញ្ច យដ្ឋ្យាទិ, អមុត្តំ ឆុរិកាទិកំ;
បាណិមុត្តំ តុ សត្យាទិ, យន្តមុត្តំ សរាទិកំ.
ឥស្សាសោ ធនុ កោទណ្ឌំ, ចាបោ និត្ថី សរាសនំ;
អថោ គុណោ ជិយា ជ្យា ថ,
សរោ បត្តិ ច សាយកោ.
វាណោ កណ្ឌ មុសុ ទ្វីសុ, ខុរប្បោ [ឧរប្បោ (ក.)] តេជនា’សនំ;
តូណីត្ថិយំ កលាបោ ច, តូណោ តូណីរ វាណធិ.
បក្ខោ តុ វាជោ ទិទ្ធោ តុ, វិសប្បិតោ សរោ ភវេ;
លក្ខំ វេជ្ឈំ សរព្យញ្ច, សរាភ្យាសោ តុ’បាសនំ.
មណ្ឌលគ្គោ តុ នេត្តិំសោ, អសិ ខគ្គោ ច សាយកោ;
កោសិត្ថី តព្ពិធានេ ថោ, ថរុ ខគ្គាទិមុដ្ឋិយំ.
ខេដកំ ផលកំ ចម្មំ, ឥល្លី តុ ករបាលិកា;
ឆុរិកា សត្យ’សិបុត្តី, លគុឡោ តុ ច មុគ្គរោ.
សល្លោ និត្ថិ សង្កុ បុមេ, វាសី តុ តច្ឆនីត្ថិយំ;
កុឋារី [កុធារី (ដី.)] ត្ថីផរសុសោ, ដង្កោ បាសាណទារណោ.
កណយោ ភិន្ទិវាឡោ ច, ចក្កំ កុន្តោ គទា តថា;
សត្យា’ទី សត្ថភេទា ថ,
កោណោ’ស្សោ កោដិ នារិយំ.
និយ្យានំ គមនំ យាត្រា, បដ្ឋានញ្ច គមោ គតិ;
ចុណ្ណោ បំសុ រជោ ចេវ, ធូលី’ត្ថី រេណុ ច ទ្វិសុ.
មាគធោ ¶ មធុកោ វុត្តោ, វន្ទី តុ ថុតិបាឋកោ;
វេតាឡិកោ ពោធករោ,
ចក្កិកោ តុ ច ឃណ្ដិកោ.
កេតុ ធជោ បដាកា ច, កទលី កេតនំ ប្យថ;
យោ’ហំការោ’ញ្ញមញ្ញស្ស, សា’ ហមហមិកា ភវេ.
ពលំ ថាមោ សហំ សត្តិ, វិក្កមោ ត្វតិសូរតា;
រណេ ជិតស្ស យំ បានំ, ជយបានន្តិ តំ មតំ.
សង្គាមោ សម្បហារោ ចា, និត្ថិយំ សមរំ រណំ;
អាជិត្ថី អាហវោ យុទ្ធ, មាយោធនញ្ច សំយុគំ.
ភណ្ឌនំ តុ វិវាទោ ច, វិគ្គហោ កលហ មេធគា;
មុច្ឆា មោហោ ថ បសយ្ហោ,
ពលក្ការោ ហឋោ ភវេ.
ឧប្បាទោ [ឧប្បាតោ (ក.)១០២៧-គាថា បស្សិតព្ពា] ភូតវិកតិ, យា សុភាសុភសូចិកា;
ឦតិ ត្វិត្ថី អជញ្ញញ្ច, ឧបសគ្គោ ឧបទ្ទវោ.
និព្ពុទ្ធំ [និយុទ្ធំ (ក.)] មល្លយុទ្ធម្ហិ, ជយោ តុ វិជយោ ភវេ;
បរាជយោ រណេ ភង្គោ, បលាយន មបក្កមោ.
មារណំ ហននំ ឃាតោ, នាសនញ្ច និសូទនំ;
ហិំសនំ សរណំ ហិំសា, វធោ សសន ឃាតនំ.
មរណំ កាលកិរិយា, បលយោ មច្ចុ អច្ចយោ;
និធនោ និត្ថិយំ នាសោ, កាលោ’ន្តោ ចវនំ ភវេ.
តីសុ បេតោ បរេតោ ច,
មតោ ថ ចិតកោ ចិតោ;
អាឡហនំ សុសានញ្ចា, និត្ថិយំ កុណបោ ឆវោ.
កពន្ធោ និត្ថិយំ ទេហោ, សិរោសុញ្ញោ សហក្រិយោ;
អថ សិវថិកា វុត្តា, សុសានស្មិញ្ហិ អាមកេ.
វន្ទីត្ថិយំ ករមរោ, បាណោ ត្វ’សុ បកាសិតោ;
ការា តុ ពន្ធនាគារំ, ការណា តុ ច យាតនា.
ឥតិ ខត្តិយវគ្គោ.
ព្រហ្មពន្ធុ ¶ ទ្វិជោ វិប្បោ, ព្រហ្មា ភោវាទី ព្រាហ្មណោ;
សោត្តិយោ ឆន្ទសោ សោ ថ,
សិស្ស’ ន្តេវាសិនោ បុមេ.
ព្រហ្មចារី គហដ្ឋោ ច, វនប្បត្ថោ ច ភិក្ខុតិ;
ភវន្តិ ចត្តារោ ឯតេ, អស្សមា បុន្នបុំសកេ.
ចរន្តា សហ សីលាទី, សព្រហ្មចារិនោ មិថុ;
ឧបជ្ឈាយោ ឧបជ្ឈា ថា, ចរិយោ និស្សយទាទិកោ [និស្សយទាយកោ (ដី.)].
ឧបនីយា ថវា បុព្ពំ, វេទ មជ្ឈាបយេ ទ្វិជោ;
យោ សង្គំ សរហស្សញ្ចា, ចរិយោ ព្រាហ្មណេសុ សោ.
បារម្បរិយ មេតិហ្យំ, ឧបទេសោ តថេ’តិហា;
យាគោ តុ កតុ យញ្ញោ ថ, វេទីត្ថី ភូ បរិក្ខតា.
អស្សមេធោ ច បុរិស, មេធោ ចេវ និរគ្គឡោ;
សម្មាបាសោ វាជបេយ្យ, មិតិ យាគា មហា ឥមេ.
ឥត្វិជោ [ឥទិត្វិជោ (ដី.)] យាជកោ ចាថ,
សភ្យោ សាមាជិកោ ប្យថ;
បរិសា សភា សមជ្ជា ច, តថា សមិតិ សំសទោ.
ចតស្សោ បរិសា ភិក្ខុ, ភិក្ខុនី ច ឧបាសកា;
ឧបាសិកាយោតិ ឥមា, ថវា ដ្ឋ បរិសា សិយុំ.
តាវតិំស,ទ្វិជ,ក្ខត្ត,មារ,គ្គហបតិស្ស ច;
សមណានំ វសា ចាតុ, មហារាជិក, ព្រហ្មុនំ.
គាយត្តិប្បមុខំ ឆន្ទំ, ចតុវីស’ក្ខរំ តុ យំ;
វេទាន មាទិភូតំ សា, សាវិត្តី តិបទំ សិយា.
ហព្យបាកេ ចរុ មតោ, សុជា តុ ហោមទព្ពិយំ;
បរមន្នំ តុ បាយាសោ, ហព្យំ តុ ហវិ កថ្យតេ.
យូបោ ថូណាយំ និម្មន្ត្យ, ទារុម្ហិ ត្វ’រណី ទ្វិសុ;
គាហប្បច្ចា’ហវនីយោ, ទក្ខិណគ្គិ តយោ’ គ្គយោ.
ចាគោ វិស្សជ្ជនំ ទានំ, វោស្សគ្គោ ចាបទេសនំ;
វិស្សាណនំ វិតរណំ, វិហាយិតា បវជ្ជនំ.
បញ្ច ¶ មហាបរិច្ចាគោ, វុត្តោ សេដ្ឋ, ធនស្ស ច;
វសេន បុត្ត ទារានំ, រជ្ជស្ស’ ង្គាន មេវ ច.
អន្នំ បានំ ឃរំ វត្ថំ, យានំ មាលា វិលេបនំ;
គន្ធោ សេយ្យា បទីបេយ្យំ, ទានវត្ថូ សិយុំ ទស.
មតត្ថំ តទហេ ទានំ, តីស្វេត មុទ្ធទេហិកំ;
បិតុទានំ តុ និវាបោ, សទ្ធំ តុ តំវ សាត្ថតោ.
បុមេ អតិថិ អាគន្តុ, បាហុនា វេសិកា ប្យថ;
អញ្ញត្ថ គន្តុ មិច្ឆន្តោ, គមិកោ ថា គ្ឃ មគ្ឃិយំ.
បជ្ជំ បាទោទកាទោ ថ, សត្តា’គន្ត្វាទយោ តិសុ;
អបចិត្យ’ច្ចនា បូជា, បហារោ ពលិ មាននា.
នមស្សា តុ នមក្ការោ, វន្ទនា ចាភិវាទនំ;
បត្ថនា បណិធានញ្ច, បុរិសេ បណិធីរិតោ.
អជ្ឈេសនា តុ សក្ការ, បុព្ពង្គមនិយោជនំ;
បរិយេសនា ន្វេសនា, បរិយេដ្ឋិ គវេសនា;
ឧបាសនំ តុ សុស្សូសា, សា បារិចរិយា ភវេ.
មោន មភាសនំ តុណ្ហី, ភាវោ ថ បដិបាដិ សា;
អនុក្កមោ បរិយាយោ, អនុបុព្ព្យ’បុមេ កមោ.
តបោ ច សំយមោ សីលំ, និយមោ តុ វតញ្ច វា;
វីតិក្កមោ’ ជ្ឈចារោ ថ, វិវេកោ បុថុគត្តតា.
ខុទ្ទានុខុទ្ទកំ អាភិ, សមាចារិក មុច្ចតេ;
អាទិព្រហ្មចរិយំ តុ, តទញ្ញំ សីល មីរិតំ.
យោ បាបេហិ ឧបាវត្តោ, វាសោ សទ្ធិំ គុណេហិ សោ;
ឧបវាសោតិ វិញ្ញេយ្យោ, សព្ពភោគវិវជ្ជិតោ.
តបស្សី ភិក្ខុ សមណោ, បព្ពជិតោ តបោធនោ;
វាចំយមោ តុ មុនិ ច, តាបសោ តុ ឥសី រិតោ.
យេសំយតិន្ទ្រិយគណា, យតយោ វសិនោ ច តេ;
សារិបុត្តោ’បតិស្សោ តុ, ធម្មសេនាបតី រិតោ.
កោលិតោ មោគ្គល្លានោ ថ,
អរិយោ ធិគតោ សិយា;
សោតាបន្នាទិកា សេខា, នរិយោ តុ បុថុជ្ជនោ.
អញ្ញា ¶ តុ អរហត្តញ្ច, ថូបោ តុ ចេតិយំ ភវេ;
ធម្មភណ្ឌាគារិកោ ច, អានន្ទោ ទ្វេ សមា ថ ច.
វិសាខា មិគារមាតា, សុទត្តោ’ នាថបិណ្ឌិកោ;
ភិក្ខុបិ សាមណេរោ ច, សិក្ខមានា ច ភិក្ខុនី;
សាមណេរីតិ កថិតា, បញ្ចេតេ សហធម្មិកា.
បត្តោ តិចីវរំ កាយ, ពន្ធនំ វាសិ សូចិ ច;
បរិស្សាវន មិច្ចេតេ, បរិក្ខារា’ដ្ឋ ភាសិតា.
សាមណេរោ ច សមណុ, ទ្ទេសោ ចាថ ទិគម្ពរោ;
អចេឡកោ និគណ្ឋោ ច, ជដិលោ តុ ជដាធរោ.
កុដីសកាទិកា ចតុ, ត្តិំស ទ្វាសដ្ឋិ ទិដ្ឋិយោ;
ឥតិ ឆន្នវុតិ ឯតេ, បាសណ្ឌា សម្បកាសិតា.
បវិត្តោ បយតោ បូតោ, ចម្មំ តុ អជិនំ ប្យថ;
ទន្តបោណោ ទន្តកដ្ឋំ, វក្កលោ វា តិរីដកំ.
បត្តោ បាតិត្ថិយំនិត្ថី, កមណ្ឌលុ តុ កុណ្ឌិកា;
អថាលម្ពណទណ្ឌស្មិំ, កត្តរយដ្ឋិ នារិយំ.
យំ ទេហសាធនាបេក្ខំ, និច្ចំ កម្មមយំ យមោ;
អាគន្តុសាធនំ កម្មំ, អនិច្ចំ និយមោ ភវេ.
ឥតិ ព្រាហ្មណវគ្គោ.
វេស្សោ ច វេសិយានោ ថ, ជីវនំ វុត្តិ ជីវិកា;
អាជីវោ វត្តនំ ចាថ, កសិកម្មំ កសិត្ថិយំ.
វាណិជ្ជញ្ច វណិជ្ជា ថ, គោរក្ខា បសុបាលនំ;
វេស្សស្ស វុត្តិយោ តិស្សោ, គហដ្ឋា’គារិកា គិហិ.
ខេត្តាជីវោ កស្សកោ ថ, ខេត្តំ កេទារ មុច្ចតេ;
លេឌ្ឌុ’ត្តោ មត្តិកាខណ្ឌោ, ខណិត្តិ’ត្ថ្យ’វទារណំ.
ទាត្តំ លវិត្ត មសិតំ [‘‘អសិត’’ សទ្ទោ បុំនបុំសកេ-១០០៥-គាថា បស្សិតព្ពា], បតោទោ តុត្ត បាជនំ;
យោត្តំ តុ រជ្ជុ រស្មិត្ថី, ផាលោ តុ កសកោ ភវេ.
នង្គលញ្ច ហលំ សីរោ, ឦសា នង្គលទណ្ឌកោ;
សម្មា តុ យុគកីលស្មិំ, សីតា តុ ហលបទ្ធតិ.
មុគ្គាទិកេ ¶ បរណ្ណញ្ច, បុព្ពណ្ណំ សាលិអាទិកេ;
សាលិ វីហិ ច កុទ្រូសោ, គោធុមោ វរកោ យវោ;
កង្គូតិ សត្ត ធញ្ញានិ, នីវារាទី តុ តព្ភិទា.
ចណកោ ច កឡាយោ ថ,
សិទ្ធត្ថោ សាសបោ ភវេ.
អថ កង្គុ បិយង្គុ’ត្ថី, ឧម្មា តុ អតសី ភវេ;
កិដ្ឋញ្ច សស្សំ ធញ្ញញ្ច [វិញ្ញេយ្យំ (ដី.)], វីហិ ថម្ពករី [ថម្ភករី (ក.)] រិតោ.
កណ្ឌោ តុ នាឡ មថ សោ, បលាលំ និត្ថិ និប្ផលោ;
ភុសំ កលិង្គរោ ចាថ, ថុសោ ធញ្ញត្តចេ ថ ច.
សេតដ្ដិកា សស្សរោគោ,
កណោ តុ កុណ្ឌកោ ភវេ;
ខលោ ច ធញ្ញករណំ, ថម្ពោ [ថម្ភោ (ក.)] គុម្ពោ តិណាទិនំ.
អយោគ្គោ មុសលោ និត្ថី, កុល្លោ សុប្ប មនិត្ថិយំ;
អថោ’ទ្ធនញ្ច ចុល្លិ’ត្ថី, កិលញ្ជោ តុ កដោ ភវេ.
កុម្ភី’ត្ថី បិឋរោ កុណ្ឌំ, ខឡោប្យុ’ក្ខលិ ថាល្យុ’ខា;
កោលម្ពោ ចាថ មណិកំ, ភាណកោ ច អរញ្ជរោ.
ឃដោ ទ្វីសុ កុដោ និត្ថី, កុម្ភោ កលស, វារកា;
កំសោ ភុញ្ជនបត្តោ ថា, មត្តំ បត្តោ ច ភាជនំ.
អណ្ឌុបកំ ចុម្ពដកំ, សរាវោ តុ ច មល្លកោ;
បុមេ កដច្ឆុទព្ពិ’ត្ថី, កុសូលោ កោដ្ឋ មុច្ចតេ.
សាកោ អនិត្ថិយំ ឌាកោ, សិង្គីវេរំតុ អទ្ទកំ;
មហោសធំ តុ តំ សុក្ខំ, មរិចំ តុ ច កោលកំ.
សោវីរំ កញ្ជិយំ វុត្តំ, អារនាឡំ ថុសោទកំ;
ធញ្ញម្ពិលំ ពិឡង្គោ ថ, លវណំ លោណ មុច្ចតេ.
សាមុទ្ទំ សិន្ធវោ និត្ថី, កាឡលោណំ តុ ឧព្ភិទំ;
ពិឡកំ [ពិឡាល (ក.)] ចេតិ បញ្ចេតេ, បភេទា លវណស្ស ហិ.
គុឡោ ច ផាណិតំ ខណ្ឌោ, មច្ឆណ្ឌី សក្ខរា ឥតិ;
ឥមេ ឧច្ឆុវិការា ថ, គុឡស្មិំ វិសកណ្ដកំ.
លាជា ¶ សិយា’ក្ខតំ ចាថ, ធានា ភដ្ឋយវេ ភវេ;
អពទ្ធសត្តុ មន្ថោ ច, បូបា’ បូបា តុ បិដ្ឋកោ.
ភត្តការោ សូបការោ, សូទោ អាឡារិកោ តថា;
ឱទនិកោ ច រសកោ, សូបោ តុ ព្យញ្ជនំ ភវេ.
ឱទនោ វា កុរំ ភត្តំ, ភិក្ខា ចា’ន្ន មថា សនំ;
អាហារោ ភោជនំ ឃាសោ,
តរលំ យាគុ នារិយំ.
ខជ្ជំ តុ ភោជ្ជ លេយ្យានិ, បេយ្យន្តិ ចតុធា’សនំ;
និស្សាវោ ច តថា’ចាមោ,
អាលោបោ កពឡោ ភវេ.
មណ្ឌោ និត្ថីរសគ្គស្មិំ, វិឃាសោ ភុត្តសេសកេ;
វិឃាសាទោ ច ទមកោ, បិបាសា តុ ច តស្សនំ.
ខុទ្ទា ជិឃច្ឆា, មំសស្ស, បដិច្ឆាទនិយំ រសោ;
ឧទ្រេកោ ចេវ ឧគ្គារោ, សោហិច្ចំ តិត្តិ តប្បនំ.
កាមំ ត្វិដ្ឋំ និកាមញ្ច, បរិយត្តំ យថច្ឆិតំ;
កយវិក្កយិកោ សត្ថ,វាហា’ បណិក វាណិជា.
វិក្កយិកោ តុ វិក្កេតា,
កយិកោ តុ ច កាយិកោ;
ឧត្តមណ្ណោ ច ធនិកោ, ធមណ្ណោ តុ ឥណាយិកោ.
ឧទ្ធារោ តុ ឥណំ វុត្តំ, មូលំ តុ បាភតំ ភវេ;
សច្ចាបនំ សច្ចំការោ, វិក្កេយ្យំ បណិយ្យំ តិសុ.
បដិទានំ បរិវត្តោ, ន្យាសោ តូ’បនិធី រិតោ;
អដ្ឋារសន្តា សង្ខ្យេយ្យេ, សង្ខ្យា ឯកាទយោ តិសុ;
សង្ខ្យានេ តុ ច សង្ខ្យេយ្យេ, ឯកត្តេ វីសតាទយោ;
វគ្គភេទេ ពហុត្តេបិ, តា អានវុតិ នារិយំ.
សតំ សហស្សំ និយុតំ [នហុតំ-នយុតំ (កត្ថចិ)], លក្ខំ កោដិ បកោដិយោ;
កោដិបកោដិ នហុតំ, តថា និន្នហុតម្បិ ច.
អក្ខោភនីត្ថិយំ ¶ [អក្ខោភិណី (ក.)] ពិន្ទុ, អព្ពុទញ្ច និរព្ពុទំ;
អហហំ អពពំ ចេវា, ដដំ សោគន្ធិ កុប្បលំ.
កុមុទំ បុណ្ឌរីកញ្ច, បទុមំ កថានម្បិ ច;
មហាកថានា’សង្ខ្យេយ្យា, និ’ច្ចេតាសុ សតាទិ ច.
កោដ្យាទិកំ ទសគុណំ, សតលក្ខគុណំ កមា;
ចតុត្ថោ’ឌ្ឍេន អឌ្ឍុឌ្ឍោ,
តតិយោ ឌ្ឍតិយោ តថា.
អឌ្ឍតេយ្យោ ទិយឌ្ឍោ តុ,
ទិវឌ្ឍោ ទុតិយោ ភវេ;
តុលា, បត្ថ, ង្គុលិ, វសា, តិធា មាន មថោ សិយា.
ចត្តារោ វិហយោ គុញ្ជា,
ទ្វេ គុញ្ជា មាសកោ ភវេ;
ទ្វេ អក្ខា មាសកា បញ្ច, ក្ខានំ ធរណមដ្ឋកំ.
សុវណ្ណោ បញ្ចធរណំ, និក្ខំ ត្វនិត្ថិ បញ្ច តេ;
បាទោ ភាគេ ចតុត្ថេ ថ, ធរណានិ បលំ ទស.
តុលា បលសតំ ចាថ, ភារោ វីសតិ តា តុលា;
អថោ កហាបណោ និត្ថី, កថ្យតេ ករិសាបណោ.
កុឌុវោ បសតោ ឯកោ,
បត្ថោ តេ ចតុរោ សិយុំ;
អាឡ្ហកោ ចតុរោ បត្ថា, ទោណំ វាចតុរា’ឡ្ហកំ.
មានិកា ចតុរោ ទោណា, ខារីត្ថី ចតុមានិកា;
ខារិយោ វីស វាហោ ថ,
សិយា កុម្ភោ ទសម្ពណំ.
អាឡ្ហកោ និត្ថិយំ តុម្ភោ, បត្ថោតុ នាឡិ នារិយំ;
វាហោ តុ សកដោ ចេកា,
ទស ទោណា តុ អម្ពណំ.
បដិវីសោ ច កោដ្ឋាសោ,
អំសោ ភាគោ ធនំ តុ សោ;
ទព្ពំ វិត្តំ សាបតេយ្យំ, វស្វ’ត្ថោ វិភវោ ភវេ.
កោសោ ¶ ហិរញ្ញញ្ច កតា, កតំ កញ្ចន, រូបិយំ;
កុប្បំ តទញ្ញំ តម្ពាទិ, រូបិយំ ទ្វយ មាហតំ.
សុវណ្ណំ កនកំ ជាត, រូបំ សោណ្ណញ្ច កញ្ចនំ;
សត្ថុវណ្ណោ ហរី កម្ពុ, ចារុ ហេមញ្ច ហាដកំ.
តបនិយំ ហិរញ្ញំ ត, ព្ភេទា ចាមីករម្បិ ច;
សាតកុម្ភំ តថា ជម្ពុ, នទំ សិង្គី ច នារិយំ.
រូបិយំ រជតំ សជ្ឈុ, រូបី សជ្ឈំ អថោ វសុ;
រតនញ្ច មណិ ទ្វីសុ, បុប្ផរាគាទី តព្ភិទា.
សុវណ្ណំ រជតំ មុត្តា, មណិ វេឡុរិយានិ ច;
វជិរញ្ច បវាឡន្តិ, សត្តា’ហុ រតនានិ’ មេ.
លោហិតង្កោ ច បទុម, រាគោ រត្តមណិ ប្យថ;
វំសវណ្ណោ វេឡុរិយំ, បវាឡំ វា ច វិទ្ទុមោ.
មសារគល្លំ កពរមណិ, អថ មុត្តា ច មុត្តិកំ;
រីតិ [រីរី (ដី.)] ត្ថី អារកូដោ វា, អមលំ ត្វ’ព្ភកំ ភវេ.
លោហោ និត្ថី អយោ កាឡា,
យសញ្ច បារទោ រសោ;
កាឡតិបុ តុ សីសញ្ច, ហរិតាលំ តុ បីតនំ.
ចិនបិដ្ឋញ្ច សិន្ទូរំ, អថ តូលោ តថា បិចុ;
ខុទ្ទជំ តុ មធុ ខុទ្ទំ, មធុច្ឆិដ្ឋំ តុ សិត្ថកំ.
គោបាលោ គោប គោសង្ខ្យា,
គោមា តុ គោមិកោ ប្យថ;
ឧសភោ ពលីពទ្ធោ [ពលិពទ្ទ (ក.)] ច, គោណោ គោវសភោ វុសោ.
វុទ្ធោ ជរគ្គវោ សោ ថ, ទម្មោ វច្ឆតរោ សមា;
ធុរវាហី តុ ធោរយ្ហោ, គោវិន្ទោ ធិកតោ គវំ.
វហោ ច ខន្ធទេសោ ថ, កកុធោ [កកុទោ (ក.)] កកុ វុច្ចតេ;
អថោ វិសាណំ សិង្គញ្ច, រត្តគាវី តុ រោហិណី.
គាវី ច សិង្គិនី គោ ច, វញ្ឈា តុ កថ្យតេ វសា;
នវប្បសូតិកា ធេនុ, វច្ឆកាមា តុ វច្ឆលា.
គគ្គរី ¶ មន្ថនីត្ថី ទ្វេ, សន្ទានំ ទាមមុច្ចតេ;
គោមិឡ្ហោ គោមយោ និត្ថី, អថោ សប្បិ ឃតំ ភវេ.
នវុទ្ធដំ តុ នោនីតំ, ទមិមណ្ឌំ តុ មត្ថុ ច,
ខីរំ ទុទ្ធំ បយោ ថញ្ញំ, តក្កំ តុ មថិតំ ប្យថ.
ខីរំ ទធិ ឃតំ តក្កំ, នោនីតំ បញ្ច គោរសា;
ឧរព្ភោ មេណ្ឌ មេសា ច, ឧរណោ អវិ ឯឡកោ.
វស្សោ ត្វជោ ឆគលកោ,
ឱដ្ឋោ តុ ករភោ ភវេ;
គទ្រភោ តុ ខរោ វុត្តោ, ឧរណី តុ អជី អជា.
ឥតិ វេស្សវគ្គោ.
សុទ្ទោ’ន្តវណ្ណោ វសលោ, សំកិណ្ណា មាគធាទយោ;
មាគធោ សុទ្ទខត្តាជោ, ឧគ្គោ សុទ្ទាយ ខត្តជោ.
ទ្វិជាខត្តិយជោ សូតោ, ការុតុ សិប្បិកោបុមេ;
សង្ឃាតោតុ សជាតីនំ, តេសំ សេណី ទ្វិសុច្ចតេ.
តច្ឆកោ តន្តវាយោ ច, រជកោ ច នហាបិតោ;
បញ្ចមោ ចម្មការោតិ, ការវោ បញ្ចិមេ សិយុំ.
តច្ឆកោ វឌ្ឍកី មតោ, បលគណ្ឌោ ថបត្យបិ;
រថការោ ថ សុវណ្ណ, ការោ នាឡិន្ធមោ ភវេ.
តន្តវាយោ បេសការោ,
មាលាការោ តុ មាលិកោ;
កុម្ភការោ កុលាលោ ថ,
តុន្នវាយោ ច សូចិកោ.
ចម្មការោ រថការោ, កប្បកោ តុ នហាបិតោ;
រង្គាជីវោ ចិត្តការោ, បុក្កុសោ បុប្ផឆឌ្ឌកោ.
វេនោ វិលីវការោ ច, នឡការោ សមា តយោ;
ចុន្ទការោ ភមការោ,
កម្មារោ លោហការកោ.
និន្នេជកោ ច រជកោ, នេត្តិកោ ឧទហារកោ;
វីណាវាទី វេណិកោ ថ, ឧសុការោ’ សុវឌ្ឍកី.
វេណុធមោ ¶ វេណវិកោ,
បាណិវាទោ តុ បាណិឃោ [បាណិយោ (កត្ថចិ)];
បូបិយោ បូបបណិយោ, សោណ្ឌិកោ មជ្ជវិក្កយី.
មាយា តុ សម្ពរី មាយា, ការោ តុ ឥន្ទជាលិកោ;
ឱរព្ភិកា សូករិកា, មាគវិកា តេ ច សាកុណិកា;
ហន្ត្វា ជីវន្តេ’ឡក, សូករ, មិគ, បក្ខិនោ កមតោ.
វាគុរិកោ ជាលិកោ ថ,
ភារវាហោ តុ ភារិកោ;
វេតនិកោ តុ ភតកោ, កម្មករោ ថ កិំ ករោ;
ទាសោ ច ចេដកោ បេស្សោ, ភច្ចោ ច បរិចារិកោ.
អន្តោជាតោ ធនក្កីតោ, ទាសព្យោ’បគតោ សយំ;
ទាសា ករមរានីតោ, ច្ចេវំ តេ ចតុធា សិយុំ.
អទាសោ តុ ភុជិស្សោ ថ,
នីចោ ជម្មោ និហីនកោ;
និក្កោសជ្ជោ អកិលាសុ,
មន្ទោ តុ អលសោ ប្យថ.
សបាកោ ចេវ ចណ្ឌាលោ, មាតង្គោ សបចោ ភវេ;
តព្ភេទា មិលក្ខជាតី, កិរាត, សវរាទយោ.
នេសាទោ លុទ្ទកោ ព្យាធោ,
មិគវោ តុ មិគព្យធោ;
សារមេយ្យោ ច សុនខោ, សុនោ សោណោ ច កុក្កុរោ.
ស្វានោ សុវានោ សាឡូរោ,
សូនោ សានោ ច សា បុមេ;
ឧម្មត្តាទិត មាបន្នោ, អឡក្កោតិ សុនោ មតោ.
សាពន្ធនំ តុ គទ្ទូលោ, ទីបកោ តុ ច ចេតកោ;
ពន្ធនំ គណ្ឋិ បាសោ ថ, វាគុរា [វាករា (សី. ដី.)] មិគពន្ធនី.
ថិយំ កុវេណី កុមីនំ, អានយោ ជាល មុច្ចតេ;
អាឃាតនំ វធដ្ឋានំ, សូនា តុ អធិកោដ្ដនំ.
តក្ករោ ¶ មោសកោ ចោរោ,
ថេនេ’កាគារិកោ សមា;
ថេយ្យញ្ច ចោរិកា មោសោ,
វេមោ វាយនទណ្ឌកោ.
សុត្តំ តន្តុ បុមេ តន្តំ, បោត្ថំ លេប្យាទិកម្មនិ;
បញ្ចាលិកា បោត្ថលិកា, វត្ថទន្តាទិនិម្មិតា.
ឧគ្ឃាដនំ ឃដីយន្តំ, កូបម្ពុព្ពាហនំ ភវេ;
មញ្ជូសា បេឡា បិដកោ, ត្វិត្ថិយំ បច្ឆិ បេដកោ.
ព្យាភង្គី ត្វិត្ថិយំ កាជោ, សិក្កា ត្វត្រា’វលម្ពនំ;
ឧបាហនោ វា បាទុ’ត្ថី, តព្ភេទា បាទុកា ប្យថ.
វរត្តា វទ្ធិកា នទ្ធិ, ភស្តា ចម្មបសិព្ពកំ;
សោណ្ណាទ្យាវត្តនី មូសា,
ថ កូដំ វា អយោឃនោ.
កម្មារភណ្ឌា សណ្ឌាសោ, មុដ្ឋ្យា’ធិករណីត្ថីយំ;
តព្ភស្តា គគ្គរី នារី, សត្តំ តុ បិប្ផលំ ភវេ.
សាណោ តុ និកសោ វុត្តោ,
អារា តុ សូចិវិជ្ឈនំ;
ខរោ ច កកចោ និត្ថី, សិប្បំ កម្មំ កលាទិកំ.
បដិមា បដិពិម្ពញ្ច, ពិម្ពោ បដិនិធីរិតោ;
តីសុ សមោ បដិភាគោ, សន្និកាសោ សរិក្ខកោ.
សមានោ សទិសោ តុល្យោ,
សង្កាសោ សន្និភោ និភោ;
ឱបម្ម មុបមានំ ចុ, បមា ភតិ តុ នារិយំ.
និព្ពេសោ វេតនំ មូល្យំ, ជូតំ ត្វនិត្ថិ កេតវំ;
ធុត្តោ’ក្ខធុត្តោ កិតវោ, ជូតការ, ក្ខទេវិនោ.
បាដិភោគោតុ បដិភូ, អក្ខោ តុ បាសកោ ភវេ;
បុមេវា’ ដ្ឋបទំ [អដ្ឋាបទំ (ដី. សី.)] សារិ, ផលកេ ថ បណោ, ព្ភុតោ.
កិណ្ណំ ¶ តុ មទិរាពីជេ, មធុ មធ្វាសវេ មតំ;
មទិរា វារុណី មជ្ជំ, សុរា ភវោ តុ មេរយំ.
សរកោ ចសកោ និត្ថី, អាបានំ បានមណ្ឌលំ;
យេ’ត្រ ភូរិប្បយោគត្តា, យោគិកេកស្មិ មីរិតា;
លិង្គន្តរេបិ តេ ញេយ្យា, តទ្ធម្មត្តា’ញ្ញវុត្តិយន្តិ.
ឥតិ សុទ្ទវគ្គោ.
ចតុព្ពណ្ណវគ្គោ និដ្ឋិតោ.
៥. អរញ្ញវគ្គ
អរញ្ញំ កាននំ ទាយោ, គហនំ វិបិនំ វនំ;
អដវី’ត្ថី មហារញ្ញំ, ត្វ, រញ្ញានីត្ថិយំ ភវេ.
នគរា នាតិទូរស្មិំ, សន្តេហិ យោ ភិរោបិតោ;
តរុសណ្ឌោ ស អារាមោ, តថោ បវន មុច្ចតេ.
សព្ពសាធារណា’រញ្ញំ, រញ្ញ មុយ្យាន មុច្ចតេ;
ញេយ្យំ តទេវ បមទ, វន មន្តេបុរោចិតំ.
បន្តិ វីថ្យា’វលិ សេណី, បាឡិ លេខា តុ រាជិ ច;
បាទបោ វិដបី រុក្ខោ, អគោ សាលោ មហីរុហោ.
ទុមោ តរុ កុជោ សាខី, គច្ឆោ តុ ខុទ្ទបាទបោ;
ផលន្តិ យេ វិនា បុប្ផំ, តេ វុច្ចន្តិ វនប្បតី.
ផលបាកាវសានេ យោ,
មរត្យោ សធិ សា ភវេ;
តីសុ វញ្ច្យា’ផលា ចាថ, ផលិនោ ផលវា ផលី.
សម្ផុល្លិតោ តុ វិកចោ, ផុល្លោ វិកសិតោ តិសុ;
សិរោ’គ្គំ សិខរោ និត្ថី, សាខា តុ កថិតា លតា.
ទលំ បលាសំ ឆទនំ, បណ្ណំ បត្តំ ឆទោ ប្យថ;
បល្លវោ វា កិសលយំ, នវុព្ភិន្នេ តុ អង្កុរោ.
មកុលំ វា កុដុមលោ, ខារកោ តុ ច ជាលកំ;
កលិកា កោរកោ និត្ថី, វណ្ដំ បុប្ផាទិពន្ធនំ.
បសវោ ¶ កុសុមំ បុប្ផំ, បរាគោ បុប្ផជោ រជោ;
មករន្ទោ មធុ មតំ, ថវកោ តុ ច គោច្ឆកោ.
ផលេ ត្វា’មេ សលាដុ’ត្តោ,
ផលំ តុ បក្ក មុច្ចតេ;
ចម្បក’ម្ពាទិកុសុម, ផលនាមំ នបុំសកេ.
មល្លិកាទី តុ កុសុមេ, សលិង្គា វីហយោ ផលេ;
ជម្ពូ’ត្ថី ជម្ពវំ ជម្ពូ, វិដបោ វិដភី’ត្ថិយំ.
មូល មារព្ភ សាខន្តោ, ខន្ធោ ភាគោ តរុស្ស ថ;
កោដរោ និត្ថិយំ រុក្ខ, ច្ឆិទ្ទេ កដ្ឋំ តុ ទារុ ច.
ពុន្ទោ មូលញ្ច បាទោ ថ, សង្កុ’ត្តោ ខាណុនិត្ថិយំ;
ករហាដំ តុ កន្ទោ ថ, កឡីរោ មត្ថកោ ភវេ.
វល្លរី មញ្ជរី នារី, វល្លី តុ កថិតា លតា;
ថម្ភោ គុម្ពោ ច អក្ខន្ធេ, លតា វិរូ បតានិនី.
អស្សត្ថោ ពោធិ ច ទ្វីសុ, និគ្រោធោ តុ វដោ ភវេ;
កពិដ្ឋោ ច កបិត្ថោ ច, យញ្ញង្គោ តុ ឧទុម្ពរោ.
កោវិឡារោ យុគបត្តោ, ឧទ្ទាលោ វាតឃាតកោ;
រាជរុក្ខោ កតមាលី, ន្ទីវរោ ព្យាធិឃាតកោ.
ទន្តសឋោ ច ជម្ភីរោ, វរណោ តុ ករេរិ ច;
កិំ សុកោ បាលិភទ្ទោថ, វញ្ជុលោ តុ ច វេតសោ.
អម្ពាដកោបីតនកោ, មធុកោ តុ មធុទ្ទុមោ;
អថោ គុឡផលោ បីលុ, សោភញ្ជនោ ច សិគ្គុ ច.
សត្តបណ្ណិ ឆត្តបណ្ណោ, តិនិសោ ត្វ តិមុត្តកោ;
កិំ សុកោ តុ បលាសោ ថ,
អរិដ្ឋោ ផេនិលោ ភវេ.
មាលូរ ពេលុវាពិល្លោ, បុន្នាគោ តុ ច កេសរោ;
សាលវោ តុ ច លោទ្ទោ ថ, បិយាលោ សន្នកទ្ទុ ច.
លិកោចកោ តថា’ង្កោលោ,
អថ គុគ្គុលុ កោសិកោ;
អម្ពោ ចូតោ សហោ ត្វេសោ,
សហការោ សុគន្ធវា.
បុណ្ឌរីកោ ¶ ច សេតម្ពោ, សេលុ តុ ពហុវារកោ;
សេបណ្ណី កាស្មិរី ចាថ, កោលី ច ពទរីត្ថិយំ.
កោលំ ចានិត្ថី ពទរោ, បិលក្ខោ បិប្បលី’ត្ថិយំ;
បាដលី កណ្ហវន្តា ច, សាទុកណ្ដោ វិកង្កតោ.
តិន្ទុកោ កាឡក្ខន្ធោ ច, តិម្ពរូសក តិម្ពរូ;
ឯរាវតោ តុ នារង្គោ, កុលកោ កាកតិន្ទុកោ.
កទម្ពោ បិយកោ នីបោ, ភល្លី ភល្លាតកោ តិសុ;
ឈាវុកោ បិចុលោ ចាថ, តិលកោ ខុរកោ ភវេ.
ចិញ្ចា ច តិន្តិណី ចាថ, គទ្ទភណ្ឌោ កបីតនោ;
សាលោ’ស្សកណ្ណោ សជ្ជោ ថ,
អជ្ជុនោ កកុធោ ភវេ.
និចុលោ មុចលិន្ទោ ច, នីបោ ថ បិយកោ តថា;
អសនោ បីតសាលោ ថ,
គោលីសោ ឈាដលោ ភវេ.
ខីរិកា រាជាយតនំ, កុម្ភី កុមុទិកា ភវេ;
យូបោ [បូគោ (ក.)] តុ កមុកោ ចាថ, បដ្ដិ លាខាបសាទនោ.
ឥង្គុទី តាបសតរុ, ភុជបត្តោ តុ អាភុជី;
បិច្ឆិលា សិម្ពលី ទ្វីសុ, រោចនោ កោដសិម្ពលី.
បកិរិយោ បូតិកោ ថ, រោហី រោហិតកោ ភវេ;
ឯរណ្ឌោ តុ ច អាមណ្ឌោ, អថ សត្តុផលា សមី.
នត្តមាលោ ករញ្ជោ ថ, ខទិរោ ទន្តធាវនោ;
សោមវក្កោ តុ កទរោ, សល្លោតុ មទនោ ភវេ.
អថាបិ ឥន្ទសាលោ ច, សល្លកី ខារកោ សិយា;
ទេវទារុ ភទ្ទទារុ, ចម្បេយ្យោ តុ ច ចម្បកោ.
បនសោ កណ្ដកិផលោ, អភយា តុ ហរីតកី;
អក្ខោ វិភីតកោ តីសុ, អមតា’មលកី តិសុ.
លពុជោ លិកុចោ ចាថ, កណិការោ ទុមុប្បលោ;
និម្ពោ’រិដ្ឋោ បុចិមន្ទោ, ករកោ តុ ច ទាឡិមោ.
សរលោ ¶ បូតិកដ្ឋញ្ច, កបិលា តុ ច សិំសបា;
សាមា បិយង្គុ កង្គុបិ, សិរីសោ តុ ច ភណ្ឌិលោ.
សោណកោ ទីឃវន្តោ ច,
វកុលោ តុ ច កេសរោ;
កាកោទុម្ពរិកា ផេគ្គុ, នាគោ តុ នាគមាលិកា.
អសោកោ វញ្ជុលោ ចាថ, តក្ការី វេជយន្តិកា;
តាបិញ្ឆោ ច តមាលោ ថ, កុដជោ គិរិមល្លិកា.
ឥន្ទយវោ ផលេ តស្សា, គ្គិមន្ថោ កណិកា ភវេ;
និគុណ្ឋិ’ត្ថី សិន្ទុវារោ, តិណសុញ្ញំ [តិណសូលំ (ដី.)] តុ មល្លិកា.
សេផាលិកា នីលិកា ថ, អប្ផោដា វនមល្លិកា;
ពន្ធុកោ ជយសុមនំ, ភណ្ឌិកោ ពន្ធុជីវកោ.
សុមនា ជាតិសុមនា, មាលតី ជាតិ វស្សិកី;
យូថិកា មាគធី ចាថ, សត្តលា នវមល្លិកា.
វាសន្តី,ត្ថី អតិមុត្តោ, ករវីរោ’ស្សមារកោ;
មាតុលុង្គោ ពីជបូរោ, ឧម្មត្តោ តុ ច មាតុលោ.
ករមន្ទោ សុសេនោ ច, កុន្ទំ តុ មាឃ្យ មុច្ចតេ;
ទេវតាសោ [ទេវតាឌោ (សី. អមរកោស)] តុ ជីមូតោ,
ថា’មិលាតោ មហាសហា.
អថោ សេរេយ្យកោ ទាសី,
កិំ កិរាតោ កុរណ្ដកោ;
អជ្ជុកោ សិតបណ្ណាសោ, សមីរណោ ផណិជ្ជកោ.
ជបា តុ ជយសុមនំ, ករីរោ កកចោ ភវេ;
រុក្ខាទនី ច វន្ទាកា, ចិត្តកោ ត្វ’គ្គិសញ្ញិតោ.
អក្កោ វិកីរណោ តស្មិំ,
ត្វ’ ឡក្កោ សេតបុប្ផកេ;
បូតិលតា គឡោចី ច, មុព្ពា មធុរសា ប្យថ.
កបិកច្ឆុ ទុផស្សោ ថ, មញ្ជិដ្ឋា វិកសា ភវេ;
អម្ពដ្ឋា ច តថា បាឋា, កដុកា កដុរោហិណី.
អបាមគ្គោ ¶ សេខរិកោ, បិប្បលី មាគធី មតា;
គោកណ្ដកោ ច សិង្ឃាដោ, កោលវល្លី’ភបិប្បលី.
គោលោមី តុ វចា ចាថ, គិរិកណ្យ’បរាជិតា;
សីហបុច្ឆី បញ្ហិបណ្ណី, សាលបណ្ណី តុ ច’ត្ថិរា; (ចថិរា).
និទិទ្ធិកា តុ ព្យគ្ឃី ច, អថ នីលី ច នីលិនី;
ជិញ្ជុកោ [ជិញ្ជុកា (ក.)] ចេវ គុញ្ជា ថ, សតមូលី សតាវរី.
មហោសធំ ត្វ’តិវិសា, ពាកុចី សោមវល្លិកា;
ទាព្ពី ទារុហលិទ្ទា ថ, ពិឡង្គំ ចិត្រតណ្ឌុលា.
នុហី ចេវ មហានាមោ, មុទ្ទិកា តុ មធុរសា;
អថាបិ មធុកំ យដ្ឋិ, មធុកាមធុយដ្ឋិកា [មធុលដ្ឋិកា (សី. ដី.)].
វាតិង្គណោ ច ភណ្ឌាកី, វាត្តាកី ព្រហតី ប្យថ;
នាគពលា ចេវ ឈសា, លាង្គលី តុ ច សារទី.
រម្ភា ច កទលី មោចោ, កប្បាសី ពទរា ភវេ;
នាគលតា តុ តម្ពូលី, អគ្គិជាលា តុ ធាតកី.
តិវុតា តិបុដា ចាថ, សាមា កាឡា ច កថ្យតេ;
អថោ សិង្គី ច ឧសភោ, រេណុកា កបិឡា ភវេ.
ហិរិវេរញ្ច វាលញ្ច, រត្តផលា តុ ពិម្ពិកា;
សេលេយ្យ’ មស្មបុប្ផញ្ច, ឯលា តុ ពហុលា ភវេ.
កុដ្ឋញ្ច ព្យាធិ កថិតោ, វានេយ្យំ តុ កុដន្នដំ;
ឱសធិ ជាតិមត្តម្ហិ, ឱសធំ សព្ព’ មជាតិយំ.
មូលំ បត្តំ កឡីរ’គ្គំ, កន្ទំ មិញ្ជា ផលំ តថា;
តចោ បុប្ផញ្ច ឆត្តន្តិ, សាកំ ទសវិធំ មតំ.
បបុន្នាដោ ឯឡគលោ,
តណ្ឌុលេយ្យោ’ប្បមារិសោ;
ជីវន្តិ ជីវនី ចាថ, មធុរកោ ច ជីវកោ.
មហាកន្ទោ ច លសុណំ, បលណ្ឌុ តុ សុកន្ទកោ;
បដោលោ តិត្តកោ ចាថ, ភិង្គរាជោ ច មក្កវោ.
បុនន្នវា ¶ សោថឃាតី, វិតុន្នំ សុនិសណ្ណកំ;
ការវេល្លោ តុ សុសវី, តុម្ព្យា’លាពុ ច លាពុ សា.
ឯឡាលុកញ្ច កក្ការី, កុម្ភណ្ឌោ តុ ច វល្លិភោ;
ឥន្ទវារុណី វិសាលា, វត្ថុកំ វត្ថុលេយ្យកោ.
មូលកោ និត្ថិយំ ចុច្ចុ, តម្ពកោ ច កលម្ពកោ;
សាកភេទា កាសមទ្ទ, ឈជ្ឈរី ផគ្គវា’ទយោ.
សទ្ទលោ ចេវ ទុព្ពា ច, គោលោមី សា សិតា ភវេ;
គុន្ទា ច ភទ្ទមុត្តញ្ច, រសាលោ តុ’ច្ឆុ វេឡុ តុ.
តចសារោ វេណុ វំសោ, បព្ពំ តុ ផលុ គណ្ឋិសោ;
កីចកា តេ សិយុំ វេណូ, យេ នទន្ត្យា’និលទ្ធុតា.
នឡោ ច ធមនោ បោដ, គលោ តុ កាស មិត្ថិ ន;
តេជនោ តុ សរោ, មូលំ, តូ’ សីរំ ពីរណស្ស ហិ.
កុសោ វរហិសំ ទព្ពោ, ភូតិណកំ តុ ភូតិណំ;
ឃាសោ តុ យវសោ ចាថ,
បូគោ តុ កមុកោ ភវេ.
តាលោ វិភេទិកា ចាថ, ខជ្ជុរី សិន្ទិ វុច្ចតិ;
ហិន្តាល, តាល, ខជ្ជូរី, នាលិកេរា តថេវ ច;
តាលី ច កេតកី នារី, បូគោ ច តិណបាទបាតិ.
ឥតិ អរញ្ញវគ្គោ.
៦. អរញ្ញាទិវគ្គ
បព្ពតោ គិរិ សេលោ’ទ្ទិ, នគា’ចល, សិលុច្ចយា;
សិខរី ភូធរោថ ព្ភ, បាសាណា’ស្មោ’បលោ សិលា.
គិជ្ឈកូដោ ច វេភារោ, វេបុល្លោ’សិគិលី នគា;
វិញ្ឈោ បណ្ឌវ វង្កាទី, បុព្ពសេលោ តុ ចោ’ទយោ;
មន្ទរោ បរសេលោ’ត្ថោ, ហិមវា តុ ហិមាចលោ.
គន្ធមាទន កេលាស, ចិត្តកូដ សុទស្សនា;
កាលកូដោ តិកូដា’ស្ស, បត្ថោ តុ សានុ និត្ថិយំ.
កូដោ ¶ វា សិខរំ សិង្គំ, បបាតោ តុ តដោ ភវេ;
និតម្ពោ កដកោ និត្ថី, និជ្ឈរោ បសវោ’ម្ពុនោ.
ទរី’ត្ថី កន្ទរោ ទ្វីសុ, លេណំ តុ គព្ភរំ គុហា;
សិលាបោក្ខរណី សោណ្ឌី, កុញ្ជំ និកុញ្ជ មិត្ថិ ន.
ឧទ្ធ មធិច្ចកា សេល, ស្សាសន្នា ភូម្យុ បច្ចកា;
បាទោ តុ’បន្តសេលោ ថ,
ធាតុ’ត្តោ គេរិកាទិកោ.
ឥតិ សេលវគ្គោ.
មិគិន្ទោ កេសរី សីហោ, តរច្ឆោ តុ មិគាទនោ;
ព្យគ្ឃោ តុ បុណ្ឌរីកោ ថ, សទ្ទូលោ ទីបិនី’រិតោ.
អច្ឆោ ឥក្កោ ច ឥស្សោ តុ,
កាឡសីហោ ឥសោ ប្យថ;
រោហិសោ រោហិតោ ចាថ,
គោកណ្ណោ គណិ កណ្ដកា.
ខគ្គ ខគ្គវិសាណា តុ, បលាសាទោ ច គណ្ឌកោ;
ព្យគ្ឃាទិកេ វាឡមិគោ, សាបទោ ថ ប្លវង្គមោ.
មក្កដោ វានរោ សាខា, មិគោ កបិ វលីមុខោ;
បលវង្គោ, កណ្ហតុណ្ឌោ,
គោនង្គុលោ [គោនង្គលោ (ដី.)] តិ សោ មតោ.
សិង្គាលោ [សិគាលោ (សី.)] ជម្ពុកោ កោត្ថុ, ភេរវោ ច សិវា ប្យថ;
ពិឡារោ ពព្ពុ មញ្ជារោ, កោកោ តុ ច វកោ ភវេ.
មហិំសោ [មហិសោ (សី.)] ច លុលាយោ ថ,
គវជោ គវយោ សមា;
សល្លោ តុ សល្លកោ ថា’ស្ស,
លោមម្ហិ សលលំ សលំ.
ហរិណោ មិគ សារង្គា, មគោ អជិនយោនិ ច;
សូករោ តុ វរោហោ ថ,
បេលកោ ច សសោ ភវេ.
ឯណេយ្យោ ¶ ឯណីមិគោ ច, បម្បដកោ តុ បម្បកោ;
វាតមិគោ តុ ចលនី, មូសិកោ ត្វា’ខុ ឧន្ទុរោ.
ចមរោ បសទោ ចេវ, កុរុង្គោ មិគមាតុកា;
រុរុ រង្កុ ច នីកោ ច, សរភាទី មិគន្តរា.
បិយកោ ចមូរុ កទលី, មិគាទី ចម្មយោនយោ;
មិគា តុ បសវោ សីហា, ទយោ សព្ពចតុប្បទា.
លូតា តុ លូតិកា ឧណ្ណ, នាភិ មក្កដកោ សិយា;
វិច្ឆិកោ ត្វា’ឡិ កថិតោ, សរពូ ឃរគោឡិកា.
គោធា កុណ្ឌោ ប្យថោ កណ្ណ, ជលូកា សតបទ្យថ;
កលន្ទកោ កាឡកា ថ, នកុលោ មង្គុសោ ភវេ.
កកណ្ដកោ ច សរដោ, កីដោ តុ បុឡវោ កិមិ;
បាណកោ ចាប្យថោ ឧច្ចា,
លិង្គោ លោមសបាណកោ.
វិហង្គោ វិហគោ បក្ខី, វិហង្គម ខគ’ណ្ឌជា;
សកុណោ ច សកុន្តោ វិ, បតង្គោ សកុណី ទ្វិជោ.
វក្កង្គោ បត្តយានោ ច, បតន្តោ នីឡជោ ភវេ;
តព្ភេទា វដ្ដកា ជីវ, ញ្ជីវោ ចកោរ តិត្តិរា.
សាឡិកា ករវីកោ ច, រវិហំសោ កុកុត្ថកោ;
ការណ្ឌវោ ច បិលវោ [ពិលវោ (ដី.)], បោក្ខរសាតកា’ទយោ.
បតត្តំ បេខុណំ បត្តំ, បក្ខោ បិញ្ឆំ ឆទោ គរុ;
អណ្ឌំ តុ បក្ខិពីជេ ថ, នីឡោ និត្ថី កុលាវកំ.
សុបណ្ណមាតា វិនតា, មិថុនំ ថីបុមទ្វយំ;
យុគំ តុ យុគលំ ទ្វន្ទំ, យមកំ យមលំ យមំ.
សមូហោ គណ សង្ឃាតា, សមុទាយោ ច សញ្ចយោ;
សន្ទោហោ និវហោ ឱឃោ, វិសរោ និករោ ចយោ.
កាយោ ខន្ធោ សមុទយោ, ឃដា សមិតិ សំហតិ;
រាសិ បុញ្ជោ សមវាយោ, បូគោ ជាតំ កទម្ពកំ.
ព្យូហោ ¶ វិតាន គុម្ពា ច, កលាបោ ជាល មណ្ឌលំ;
សមានានំ គណោ វគ្គោ,
សង្ឃោ សត្ថោ តុ ជន្តុនំ.
សជាតិកានំ តុ កុលំ, និកាយោ តុ សធម្មិនំ;
យូថោ និត្ថី សជាតិយ, តិរច្ឆានានមុច្ចតេ.
សុបណ្ណោ វេនតេយ្យោ ច, គរុឡោ វិហគាធិបោ;
បរបុដ្ឋោ បរភតោ, កុណាលោ កោកិលោ បិកោ.
មោរោ មយូរោ វរហី, នីលគីវ សិខណ្ឌិនោ;
កលាបី ច សិខី កេកី, ចូឡា តុ ច សិខា ភវេ.
សិខណ្ឌោ វរហញ្ចេវ, កលាបោ បិញ្ឆ មប្យថ;
ចន្ទកោ មេចកោ ចាថ, ឆប្បទោ ច មធុព្ពតោ.
មធុលីហោ មធុករោ, មធុបោ ភមរោ អលិ;
បារាវតោ កបោតោ ច, កកុដោ ច បារេវតោ.
គិជ្ឈោ គទ្ធោថ កុលលោ, សេនោ ព្យគ្ឃីនសោ ប្យថ;
តព្ភេទា សកុណគ្ឃិ’ត្ថី, អាដោ ទព្ពិមុខទ្វិជោ.
ឧហុង្ការោ ឧលូកោ ច, កោសិយោ វាយសារិ ច;
កាកោ ត្វ’រិដ្ឋោ ធង្កោ ច, ពលិបុដ្ឋោ ច វាយសោ.
កាកោលោ វនកាកោ ថ,
លាបោ លដុកិកា ប្យថ;
វារណោ ហត្ថិលិង្គោ ច, ហត្ថិសោណ្ឌវិហង្គមោ.
ឧក្កុសោ កុររោ កោល,ដ្ឋិបក្ខិម្ហិ ច កុក្កុហោ;
សុវោ តុ កីរោ ច សុកោ, តម្ពចូឡោ តុ កុក្កុដោ.
វនកុក្កុដោ ច និជ្ជិវ្ហោ, អថ កោញ្ចា ច កុន្តនី;
ចក្កវាកោ តុ ចក្កវ្ហោ, សារង្គោតុ ច ចាតកោ.
តុលិយោ បក្ខិពិឡាលោ,
សតបត្តោ តុ សារសោ;
ពកោ តុ សុក្កកាកោថ,
ពលាកា វិសកណ្ឋិកា.
លោហបិដ្ឋោ តថា កង្កោ, ខញ្ជរីដោ តុ ខញ្ជនោ;
កលវិង្កោ តុ ចាដកោ, ទិន្ទិភោ តុ កិកី ភវេ.
កាទម្ពោ ¶ កាឡហំសោថ, សកុន្តោ ភាសបក្ខិនិ;
ធូម្យាដោ តុ កលិង្គោថ,
ទាត្យូហោ កាឡកណ្ឋកោ.
ខុទ្ទាទី មក្ខិកាភេទា, ឌំសោ បិង្គលមក្ខិកា;
អាសាដិកា មក្ខិកាណ្ឌំ, បតង្គោ សលភោ ភវេ.
សូចិមុខោ ច មកសោ, ចីរី តុ ឈល្លិកា [ឈិល្លិកា (ក.)] ថ ច;
ជតុកា ជិនបត្តា ថ, ហំសោ សេតច្ឆទោ ភវេ.
តេ រាជហំសា រត្តេហិ, បាទតុណ្ឌេហិ ភាសិតា;
មល្លិកា’ខ្យា ធតរដ្ឋា, មលីនេហ្យ’សិតេហិ ច.
៦៤៨. តិរច្ឆោ តុ តិរច្ឆានោ, តិរច្ឆានគតោ សិយាតិ.
ឥតិ អរញ្ញាទិវគ្គោ.
៧. បាតាលវគ្គ
អធោភុវនំ បាតាលំ, នាគលោកោ រសាតលំ;
រន្ធំ តុ វិវរំ ឆិទ្ទំ, កុហរំ សុសិរំ ពិលំ.
សុសិ’ត្ថី ឆិគ្គលំ សោព្ភំ, សច្ឆិទ្ទេ សុសិរំ តិសុ;
ថិយំ តុ កាសុ អាវាដោ, សប្បរាជា តុ វាសុកី.
អនន្តោ នាគរាជា ថ, វាហសោ’ជគរោ ភវេ;
គោនសោ តុ តិលិច្ឆោ ថ,
ទេឌ្ឌុភោ រាជុលោ ភវេ.
កម្ពលោ’ស្សតរោ មេរុ, បាទេ នាគាថ ធម្មនី;
សិលុត្តោ ឃរសប្បោ ថ, នីលសប្បោ សិលាភុ ច.
អាសិវិសោ ភុជង្គោ’ហិ, ភុជគោ ច ភុជង្គមោ;
សរីសបោ ផណី សប្បា, លគទ្ទា ភោគិ បន្នគា.
ទ្វិជិវ្ហោ ឧរគោ វាឡោ, ទីឃោ ច ទីឃបិដ្ឋិកោ;
បាទូទរោ វិសធរោ, ភោគោ តុ ផណិនោ តនុ.
អាសី’ត្ថី ¶ សប្បទាឋា ថ, និម្មោកោ កញ្ចុកោ សមា;
វិសំ ត្វ’និត្ថី គរឡំ, តព្ភេទា វា ហលាហលោ.
កាឡកូដាទយោ ចាថ, វាឡគ្គាត្យ’ហិតុណ្ឌិកោ;
និរយោ ទុគ្គតិ’ត្ថី ច, នរកោ, សោ មហា’ដ្ឋធា;
សញ្ជីវោ កាឡសុត្តោ ច, មហារោរុវ រោរុវា;
បតាបនោ អវីចិ’ត្ថី, សង្ឃាតោ តាបនោ ឥតិ.
ថិយំ វេតរណី លោហ, កុម្ភី តត្ថ ជលាសយា;
ការណិកោ និរយបោ,
នេរយិកោ តុ នារកោ.
អណ្ណវោ សាគរោ សិន្ធុ, សមុទ្ទោ រតនាករោ;
ជលនិឈុ’ ទធិ, តស្ស, ភេទា ខីរណ្ណវាទយោ.
វេលា’ស្ស កូលទេសោ ថ,
អាវដ្ដោ សលិលព្ភមោ;
ថេវោ តុ ពិន្ទុ ផុសិតំ, ភមោ តុ ជលនិគ្គមោ.
អាបោ បយោ ជលំ វារិ, បានីយំ សលិលំ ទកំ;
អណ្ណោ នីរំ វនំ វាលំ, តោយំ អម្ពុ’ទកញ្ច កំ.
តរង្គោ ច តថា ភង្គោ, ឩមិ វីចិ បុមិត្ថិយំ;
ឧល្លោលោ តុ ច កល្លោលោ, មហាវីចីសុ កថ្យតេ.
ជម្ពាលោ កលលំ បង្កោ, ចិក្ខល្លំ កទ្ទមោ ប្យថ;
បុលិនំ វាលុកា វណ្ណុ, មរូ’រុ សិកតា ភវេ.
អន្តរីបញ្ច ទីបោ វា, ជលមជ្ឈគតំ ថលំ;
តីរំ តុ កូលំ រោធញ្ច, បតីរញ្ច តដំ តិសុ.
បារំ បរម្ហិ តីរម្ហិ, ឱរំ ត្វ’បារ មុច្ចតេ;
ឧឡុម្បោ [ឧឡុបោ (ក.)] តុ ប្លវោ កុល្លោ, តរោ ច បច្ចរី’ត្ថិយំ.
តរណី តរិ នាវា ច, កូបកោ តុ ច កុម្ភកំ;
បច្ឆាពន្ធោ គោដវិសោ, កណ្ណធារោ តុ នាវិកោ.
អរិត្តំ កេនិបាតោ ថ,
បោតវាហោ និយាមកោ;
សំយត្តិកា តុ នាវាយ, វាណិជ្ជមាចរន្តិ យេ.
នាវាយ’ង្គា’ ¶ លង្ការោ ច, វដាការោ ផិយាទយោ;
បោតោ បវហនំ វុត្តំ, ទោណិ ត្វិ’ត្ថី តថា’ម្ពណំ [អម្មណំ (សី.)].
គភីរ និន្ន គម្ភីរា, ថោ ត្តានំ តព្ពិបក្ខកេ;
អគាធំ ត្វ’តលម្ផស្សំ, អនច្ឆោ កលុសា’វិលា.
អច្ឆោ បសន្នោ វិមលោ, គភីរប្បភុតី តិសុ;
ធីវរោ មច្ឆិកោ មច្ឆ, ពន្ធ កេវដ្ដ ជាលិកា.
មច្ឆោ មីនោ ជលចរោ, បុថុលោមោ’ម្ពុជោ ឈសោ;
រោហិតោ មគ្គុរោ សិង្គី, ពលជោ មុញ្ជ បាវុសា.
សត្តវង្កោ សវង្កោ ច, នឡមីនោ ច គណ្ឌកោ;
សុសុកា សផរី មច្ឆ, ប្បភេទា មករាទយោ.
មហាមច្ឆា តិមិ តិមិ, ង្គលោ តិមិរបិង្គលោ;
អានន្ទោ តិមិនន្ទោ ច, អជ្ឈារោហោ មហាតិមិ.
បាសាណមច្ឆោ បាឋីនោ, វង្កោ តុ ពឡិសោ ភវេ;
សុសុមារោ [សំសុមារោ (ដី.), សុំសុមារោ (សី.)] តុ កុម្ភីលោ,
នក្កោ កុម្មោ តុ កច្ឆបោ.
កក្កដកោ កុឡីរោ ច, ជលូកា តុ ច រត្តបា;
មណ្ឌូកោ ទទ្ទុរោ ភេកោ;
គណ្ឌុប្បាទោ មហីលតា.
អថ សិប្បី ច សុត្តិ’ត្ថី, សង្ខេ តុ កម្ពុ’និត្ថិយំ;
ខុទ្ទសង្ខ្យេ សង្ខនខោ, ជលសុត្តិ ច សម្ពុកោ.
ជលាសយោ ជលាធារោ, គម្ភីរោ រហទោ ថ ច;
ឧទបានោ បានកូបោ, ខាតំ បោក្ខរណី’ត្ថិយំ.
តឡាកោ ច សរោ’និត្ថី, វាបី ច សរសី’ត្ថិយំ;
ទហោ’ម្ពុជាករោ ចាថ, បល្លលំ ខុទ្ទកោ សរោ.
អនោតត្តោ តថា កណ្ណ, មុណ្ឌោ ច រថការកោ;
ឆទ្ទន្តោ ច កុណាលោ ច, វុត្តា មន្ទាកិនី’ត្ថិយំ.
តថា សីហប្បបាតោតិ, ឯតេ សត្ត មហាសរា;
អាហាវោ តុ និបានញ្ចា, ខាតំ តុ ទេវខាតកំ.
សវន្តី ¶ និន្នគា សិន្ធុ, សរិតា អាបគា នទី;
ភាគីរថី តុ គង្គា ថ, សម្ភេទោ សិន្ធុសង្គមោ.
គង្គា’ចិរវតី ចេវ, យមុនា សរភូ (សរពូ [សរយូ (ក.)] ) មហី;
ឥមា មហានទី បញ្ច, ចន្ទភាគា សរស្សតី [សរស្វតី (សី. ដី.)].
នេរញ្ជរា ច កាវេរី, នម្មទាទី ច និន្នគា;
វារិមគ្គោ បណាលី’ត្ថី [បនាឡី (ដី.)], បុមេ ចន្ទនិកា តុ ច.
ជម្ពាលី ឱលិគល្លោ ច, គាមទ្វារម្ហិ កាសុយំ;
សរោរុហំ សតបត្តំ, អរវិន្ទញ្ច វារិជំ.
អនិត្ថី បទុមំ បង្កេ, រុហំ នលិន បោក្ខរំ;
មុឡាលបុប្ផំ កមលំ, ភិសបុប្ផំ កុសេសយំ.
បុណ្ឌរីកំ សិតំ, រត្តំ, កោកនទំ កោកាសកោ;
កិញ្ជក្ខោ កេសរោ និត្ថី, ទណ្ឌោ តុ នាល មុច្ចតេ.
ភិសំ មុឡាលោ និត្ថី ច, ពីជកោសោ តុ កណ្ណិកា;
បទុមាទិសមូហេ តុ, ភវេ សណ្ឌមនិត្ថិយំ.
ឧប្បលំ កុវលយញ្ច, នីលំ ត្វិ’ន្ទីវរំ សិយា;
សេតេតុ កុមុទញ្ចស្ស, កន្ទោ សាលូក មុច្ចតេ.
សោគន្ធិកំ កល្លហារំ, ទកសីតលិកំ ប្យថ;
សេវាលោ នីលិកា ចាថ, ភិសិន្យ’ម្ពុជិនី ភវេ.
៦៩០. សេវាលា តិលពីជញ្ច, សង្ខេ ច បណកាទយោតិ.
ឥតិ បាតាលវគ្គោ.
ភូកណ្ឌោ ទុតិយោ.
៣. សាមញ្ញកណ្ឌ
១. វិសេស្យាធីនវគ្គ
វិសេស្យាធីន សំកិណ្ណា, នេកត្ថេហ្យ’ព្យយេហិ ច;
សា’ង្គោ’បាង្គេហិ កថ្យន្តេ, កណ្ឌេ វគ្គា ឥហ ក្កមា.
គុណទព្ពក្រិយាសទ្ទា, ¶ សិយុំ សព្ពេ វិសេសនា;
វិសេស្យាធីនភាវេន, វិសេស្យសមលិង្គិនោ.
សោភនំ រុចិរំ សាធុ, មនុញ្ញំ ចារុ សុន្ទរំ;
វគ្គុ មនោរមំ កន្តំ, ហារី មញ្ជុ ច បេសលំ.
ភទ្ទំ វាមញ្ច កល្យាណំ, មនាបំ លទ្ធកំ សុភំ;
ឧត្តមោ បវរោ ជេដ្ឋោ, បមុខា’នុត្តរោ វរោ.
មុខ្យោ បធានំ បាមោក្ខោ, បរ មគ្គញ្ញ មុត្តរំ;
បណីតំ បរមំ សេយ្យោ, គាមណី សេដ្ឋ សត្តមា.
វិសិដ្ឋា’រិយ នាគេ’កោ, សភគ្គា មោក្ខ បុង្គវា;
សីហ កុញ្ជរ សទ្ទូលា, ទី តុ សមាសគា បុមេ.
ចិត្ត’ក្ខិ បីតិជនន, មព្យាសេក មសេចនំ;
ឥដ្ឋំ តុ សុភគំ ហជ្ជំ, ទយិតំ វល្លភំ បិយំ.
តុច្ឆញ្ច រិត្តកំ សុញ្ញំ, អថា’សារញ្ច ផេគ្គុ ច;
មេជ្ឈំ បូតំ បវិត្តោ ថ, អវិរទ្ធោ អបណ្ណកោ.
ឧក្កដ្ឋោ ច បកដ្ឋោ ថ, និហីនោ ហីន លាមកា;
បតិកិដ្ឋំ និកិដ្ឋញ្ច, ឥត្តរា’វជ្ជ កុច្ឆិតា.
អធមោ’មក គារយ្ហា,
មលីនោ តុ មលីមសោ;
ព្រហា មហន្តំ វិបុលំ, វិសាលំ បុថុលំ បុថុ.
គរុ’រុ វិត្ថិណ្ណ មថោ, បីនំ ថូលញ្ច បីវរំ;
ថុល្លញ្ច វឋរញ្ចា ថ, អាចិតំ និចិតំ ភវេ.
សព្ពំ សមត្ត មខិលំ, និខិលំ សកលំ តថា;
និស្សេសំ កសិណា’សេសំ, សមគ្គញ្ច អនូនកំ,
ភូរិ បហុតំ បចុរំ, ភិយ្យោ សម្ពហុលំ ពហុ;
យេភុយ្យំ ពហុលំ ចាថ, ពាហិរំ បរិពាហិរំ.
បរោសតាទី តេ, យេសំ, បរំ មត្តំ សតាទិតោ;
បរិត្តំ សុខុមំ ខុទ្ទំ, ថោក មប្បំ កិសំ តនុ.
ចុល្លំ មត្តេ’ត្ថិយំ លេស,
លវា’ណុហិ កណោ បុមេ;
សមីបំ និកដា’សន្នោ, បកដ្ឋា’ភ្យាស សន្តិកំ.
អវិទូរញ្ច ¶ សាមន្តំ, សន្និកដ្ឋ មុបន្តិកំ;
សកាសំ អន្តិកំ ញត្តំ, ទូរំ តុ វិប្បកដ្ឋកំ.
និរន្តរំ ឃនំ សន្ទំ, វិរឡំ បេលវំ តនុ;
អថា យតំ ទីឃ មថោ, និត្តលំ វដ្ដ វដ្ដុលំ.
ឧច្ចោ តុ ឧន្នតោ តុង្គោ, ឧទគ្គោ ចេវ ឧច្ឆិតោ;
នីចោ រស្សោ វាមនោ ថ, អជិម្ហោ បគុណោ ឧជុ.
អឡារំ វេល្លិតំ វង្កំ, កុដិលំ ជិម្ហ កុញ្ចិតំ;
ធុវោ ច សស្សតោ និច្ចោ, សទាតន សនន្តនា.
កូដដ្ឋោ ត្វេ’ករូបេន, កាលព្យាបី បកាសិតោ;
លហុ សល្លហុកំ ចាថ, សង្ខ្យាតំ គណិតំ មិតំ.
តិណ្ហំ តុ តិខិណំ តិព្ពំ, ចណ្ឌំ ឧគ្គំ ខរំ ភវេ;
ជង្គមញ្ច ចរញ្ចេវ, តសំ ញេយ្យំ ចរាចរំ.
កម្បនំ ចលនំ ចាថ, អតិរិត្តោ តថា’ធិកោ;
ថាវរោ ជង្គមា អញ្ញោ, លោលំ តុ ចញ្ចលំ ចលំ.
តរលញ្ច បុរាណោ តុ, បុរាតន សនន្តនា;
ចិរន្តនោ ថ បច្ចគ្ឃោ, នូតនោ’ភិនវោ នវោ.
កុរូរំ កឋិនំ ទឡ្ហំ, និដ្ឋុរំ កក្ខឡំ ភវេ;
អនិត្ថ្យ’ន្តោ បរិយន្តោ, បន្តោ ច បច្ឆិម’ន្តិមា.
ជិឃញ្ញំ ចរិមំ បុព្ពំ, ត្វ’គ្គំ បឋម មាទិ សោ;
បតិរូបោ នុច្ឆវិកំ, អថ មោឃំ និរត្ថកំ.
ព្យត្តំ បុដ [ផុដំ (សី.)] ញ្ច មុទុ តុ, សុកុមារញ្ច កោមលំ;
បច្ចក្ខំ ឥន្ទ្រិយគ្គយ្ហំ, អបច្ចក្ខំ អតិន្ទ្រិយំ.
ឥតរា’ញ្ញតរោ ឯកោ, អញ្ញោ ពហុវិធោ តុ ច;
នានារូបោ ច វិវិធោ, អពាធំ តុ និរគ្គលំ.
អថេ’កាកី ច ឯកច្ចោ, ឯកោ ច ឯកកោ សមា;
សាធារណញ្ច សាមញ្ញំ, សម្ពាធោ តុ ច សំកដំ.
វាមំ កឡេវរំ សព្យំ; អបសព្យំ តុ ទក្ខិណំ;
បដិកូលំ ត្វ’បសព្យំ, គហនំ កលិលំ សមា.
ឧច្ចាវចំ ¶ ពហុភេទំ, សំកិណ្ណា’ កិណ្ណ សំកុលា;
កតហត្ថោ ច កុសលោ, បវីណា’ភិញ្ញ សិក្ខិតា.
និបុណោ ច បដុ ឆេកោ, ចាតុរោ ទក្ខ បេសលា;
ពាលោ ទត្តុ ជលោ មូឡ្ហោ, មន្ទោ វិញ្ញូ ច ពាលិសោ.
បុញ្ញវា សុកតី ធញ្ញោ, មហុស្សាហោ មហាធិតិ;
មហាតណ្ហោ មហិច្ឆោ ថ, ហទយី ហទយាលុ ច.
សុមនោ ហដ្ឋចិត្តោ ថ, ទុម្មនោ វិមនោ ប្យថ;
វទានិយោ វទញ្ញូ ច, ទានសោណ្ឌោ ពហុប្បទោ.
ខ្យាតោ បតីតោ បញ្ញាតោ,
ភិញ្ញាតោ បថិតោ សុតោ,
វិស្សុតោ វិទិតោ ចេវ, បសិទ្ធោ បាកដោ ភវេ.
ឥស្សរោ នាយកោ សាមី, បតី’សា’ធិបតី បភូ;
អយ្យា’ធិបា’ធិភូ នេតា,
ឥព្ភោ ត្វ’ឌ្ឍោ តថា ធនី.
ទានារហោ ទក្ខិណេយ្យោ, សិនិទ្ធោ តុ ច វច្ឆលោ;
បរិក្ខកោ ការណិកោ,
អាសត្តោ តុ ច តប្បរោ.
ការុណិកោ ទយាលុបិ, សូរតោ ឧស្សុកោ តុ ច;
ឥដ្ឋត្ថេ ឧយ្យុតោ ចាថ, ទីឃសុត្តោ ចិរក្រិយោ.
បរាធីនោ បរាយត្តោ, អាយត្តោ តុ ច សន្តកោ;
បរិគ្គហោ អធីនោ ច, សច្ឆន្ទោ តុ ច សេរិនិ.
អនិសម្មការី ជម្មោ, អតិតណ្ហោ តុ លោលុបោ;
គិទ្ធោ តុ លុទ្ធោ លោលោ ថ,
កុណ្ឋោ មន្ទោ ក្រិយាសុ ហិ.
កាមយិតា តុ កមិតា, កាមនោ កាមិ កាមុកោ;
សោណ្ឌោ មត្តោ វិធេយ្យោ តុ,
អស្សវោ សុព្ពចោ សមា.
បគព្ភោ ¶ បដិភាយុត្តោ, ភីសីលោ ភីរុ ភីរុកោ;
អធីរោ [អវីរោ (ដី.)] កាតរោ ចាថ,
ហិំសាសីលោ ច ឃាតុកោ.
កោធនោ រោសនោ [ទោសនោ (សី.)] កោបី,
ចណ្ឌោ ត្វច្ចន្តកោធនោ;
សហនោ ខមនោ ខន្តា, តិតិក្ខវា ច ខន្តិមា.
សទ្ធាយុត្តោ តុ សទ្ធាលុ, ធជវា តុ ធជាលុ ច [លជ្ជាលុតុ ច លជ្ជវា (ក.)];
និទ្ទាលុ និទ្ទាសីលោ ថ, ភស្សរោ ភាសុរោ ភវេ.
នគ្គោ ទិគម្ពរោ’វត្ថោ, ឃស្មរោ តុ ច ភក្ខកោ;
ឯឡមូគោ តុ វត្តុញ្ច, សោតុំ ចា’កុសលោ ភវេ.
មុខរោ ទុម្មុខា’ពទ្ធ, មុខា ចាប្បិយវាទិនិ;
វាចាលោ ពហុគារយ្ហ, វចេ វត្តា តុ សោ វទោ.
និជោ សកោ អត្តនិយោ,
វិម្ហយោ’ច្ឆរិយ’ព្ភុតោ;
វិហត្ថោ ព្យាកុលោ ចាថ,
អាតតាយី វធុទ្យតោ.
សីសច្ឆេជ្ជម្ហិ វជ្ឈោ ថ, និកតោ ច សឋោ’នុជុ;
សូចកោ បិសុណោ កណ្ណេ,
ជបោ ធុត្តោ តុ វញ្ចកោ.
អនិសម្ម ហិ យោ កិច្ចំ, បុរិសោ វធពន្ធនាទិ មាចរតិ;
អវិនិច្ឆិតការិត្តា, សោខលុ ចបលោតិ វិញ្ញេយ្យោ.
ខុទ្ទោ កទរិយោ ថទ្ធ, មច្ឆរី កបណោ ប្យថ;
អកិញ្ចនោ ទលិទ្ទោ ច, ទីនោ និទ្ធន ទុគ្គតា.
អសម្ភាវិតសម្បត្តំ, កាកតាលិយ មុច្ចតេ;
អថ យាចនកោ អត្ថី, យាចកោ ច វនិព្ពកោ.
អណ្ឌជា បក្ខិសប្បាទី, នរាទី តុ ជលាពុជា;
សេទជា កិមិឌំសាទី, ទេវាទី ត្វោ’ បបាតិកា.
ជណ្ណុតគ្ឃោ ¶ ជណ្ណុមត្តោ, កប្បោ តុ កិញ្ចិទូនកេ;
អន្តគ្គតំ ភុ បរិយា, បន្ន មន្តោគធោ’គធា.
រាធិតោ សាធិតោ ចាថ, និប្បក្កំ កុថិតំ ភវេ;
អាបន្នោ ត្វា’បទប្បត្តោ, វិវសោ ត្វវសោ ភវេ.
នុណ្ណោ នុត្តា’ត្ត, ខិត្តា ចេ’, រិតា វិទ្ធា ថ កម្បិតោ;
ធូតោ អាធូត ចលិតា, និសិតំ តុ ច តេជិតំ.
បត្តព្ពំ គម្ម មាបជ្ជំ [អាសជ្ជំ (ក.)], បក្កំ បរិណតំ សមា;
វេឋិតំ តុ វលយិតំ, រុទ្ធំ សំវុត មាវុតំ.
បរិក្ខិត្តញ្ច និវុតំ, វិសដំ វិត្ថតំ តតំ;
លិត្តោ តុ ទិទ្ធោ គូឡ្ហោ តុ,
គុត្តោ បុដ្ឋោ តុ បោសិតោ.
លជ្ជិតោ ហីឡិតោ ចាថ, សនិតំ ធនិតំ ប្យថ;
សន្ទានិតោ សិតោ ពទ្ធោ,
កីលិតោ សំយតោ ភវេ.
សិទ្ធេ និប្ផន្ន និព្ពត្តា, ទារិតេ ភិន្ន ភេទិតា;
ឆន្នោ តុ ឆាទិតេ ចាថ, វិទ្ធេ ឆិទ្ទិត វេធិតា.
អាហដោ អាភតា’នីតា,
ទន្តោ តុ ទមិតោ សិយា;
សន្តោ តុ សមិតោ ចេវ,
បុណ្ណោ តុ បូរិតោ ភវេ.
អបចាយិតោ មហិតោ, បូជិតា’រហិតោ’ច្ចិតោ;
មានិតោ ចា’បចិតោ ច, តច្ឆិតំ តុតនូកតេ.
សន្តត្តោ ធូបិតោ ចោប,
ចរិតោ តុ ឧបាសិតោ;
ភដ្ឋំ តុ គលិតំ បន្នំ, ចុតញ្ច ធំសិតំ ភវេ.
បីតោ បមុទិតោ ហដ្ឋោ,
មត្តោ តុដ្ឋោ ថ កន្តិតោ;
សញ្ឆិន្នោ លូន ទាតា ថ,
បសត្ថោ វណ្ណិតោ ថុតោ.
តិន្តោ’ល្ល’ទ្ទ ¶ កិលិន្នោ’ន្នា, មគ្គិតំ បរិយេសិតំ;
អន្វេសិតំ គវេសិតំ, លទ្ធំ តុ បត្ត មុច្ចតេ.
រក្ខិតំ គោបិតំ គុត្តំ, តាតំ គោបាយិតា’វិតា;
បាលិតំ អថ ឱស្សដ្ឋំ, ចត្តំ ហីនំ សមុជ្ឈិតំ.
ភាសិតំ លបិតំ វុត្តា, ភិហិតា’ខ្យាត ជប្បិតា;
ឧទីរិតញ្ច កថិតំ, គទិតំ ភណិតោ’ទិតា.
អវញ្ញាតា’វគណិតា, បរិភូតា’វមានិតា;
ជិឃច្ឆិតោ តុ ខុទិតោ,
ឆាតោ ចេវ ពុភុក្ខិតោ.
ពុទ្ធំ ញាតំ បដិបន្នំ, វិទិតា’វគតំ មតំ;
គិលិតោ ខាទិតោ ភុត្តោ,
ភក្ខិតោ’ជ្ឈោហដា’សិតា.
ឥតិ វិសេស្យាធីនវគ្គោ.
២. សំកិណ្ណវគ្គ
ញេយ្យំ លិង្គ មិហ ក្វាបិ, បច្ចយត្ថវសេន ច;
ក្រិយា តុ កិរិយំ កម្មំ,
សន្តិ តុ សមថោ សមោ;
ទមោ ច ទមថោ ទន្តិ, វត្តំ តុ សុទ្ធកម្មនិ;
អថោ អាសង្គវចនំ, តីសុ វុត្តំ បរាយណំ.
ភេទោ វិទារោ ផុដនំ, តប្បនំ តុ ច បីណនំ;
អក្កោសន មភិសង្គោ,
ភិក្ខា តុ យាចនា’ត្ថនា.
និន្និមិត្តំ យទិច្ឆា ថា’, បុច្ឆនា នន្ទនានិ ច;
សភាជន មថោ ញាយោ,
នយោ ផាតិ តុ វុទ្ធិយំ.
កិលមថោ កិលមនំ, បសវោ តុ បសូតិយំ;
ឧក្កំសោ ត្វតិសយោ ថ,
ជយោ ច ជយនំ ជិតិ.
វសោ ¶ កន្តិ, ព្យធោ វេធោ,
គហោ គាហោ វរោ វុតិ;
បចា បាកោ ហវោ ហុតិ [ហូភិ (សី. អមរកោស)],
វេទោ វេទន មិត្ថិ វា.
ជីរណំ ជានិ តាណំ តុ, រក្ខណំ បមិតិប្បមា;
សិលេសោ សន្ធិ ច ខយោ,
ត្វបចយោ រវោ រណោ.
និគាទោ និគទោ មាទោ, មទោ បសិតិ ពន្ធនំ;
អាករោ ត្វិង្គិតំ ឥង្គោ,
អថ’ត្ថាបគមោ ព្យយោ.
អន្តរាយោ ច បច្ចូហោ,
វិការោ តុ វិកត្យ’បិ;
បវិសិលេសោ វិធុរំ, ឧបវេសនមាសនំ.
អជ្ឈាសយោ អធិប្បាយោ, អាសយោ ចាភិសន្ធិ ច;
ភាវោ ធិមុត្តិ ឆន្ទោ ថ,
ទោសោ អាទីនវោ ភវេ.
អានិសំសោ គុណោ ចាថ,
មជ្ឈំ វេមជ្ឈ មុច្ចតេ;
មជ្ឈន្ហិកោ [មជ្ឈន្តិកោ (ដី. សី. បី.)] តុ មជ្ឈន្ហោ, វេមត្តំ តុ ច នានតា.
វា ជាគរោ ជាគរិយំ [ជាគរិយោ (ដី.)], បវាហោ តុ បវត្តិ ច;
ព្យាសោ បបញ្ចោ វិត្ថារោ,
យាមោ តុ សំយមោ យមោ.
សម្ពាហនំ មទ្ទនញ្ច, បសរោ តុ វិសប្បនំ;
សន្ថវោ តុ បរិចយោ,
មេលកោ សង្គ សង្គមា.
សន្និធិ សន្និកដ្ឋម្ហិ, វិនាសោ តុ អទស្សនំ;
លវោ ភិលាវោ លវនំ,
បត្ថាវោ’វសរោ សមា.
ឱសានំ ¶ បរិយោសានំ, ឧក្កំសោ’តិសយោ ភវេ [អវសានំ សមាបនំ (?)];
សន្និវេសោ ច សណ្ឋានំ, អថា’ព្ភន្តរ មន្តរំ.
បាដិហីរំ បាដិហេរំ, បាដិហារិយ មុច្ចតេ;
កិច្ចំ តុ ករណីយញ្ច, សង្ខារោ វាសនា ភវេ.
បវនំ បវ និប្បាវា, តសរោ សុត្តវេឋនំ;
សង្កមោ ទុគ្គសញ្ចារោ, បក្កមោ តុ ឧបក្កមោ.
បាឋោ និបាឋោ និបឋោ, វិចយោ មគ្គនា បុមេ;
អាលិង្គនំ បរិស្សង្គោ, សិលេសោ ឧបគូហនំ.
អាលោកនញ្ច និជ្ឈានំ, ឥក្ខណំ ទស្សនំ ប្យថ;
បច្ចាទេសោ និរសនំ, បច្ចក្ខានំ និរាកតិ.
វិបល្លាសោ’ញ្ញថាភាវោ, ព្យត្តយោ វិបរីយយោ;
វិបរិយាសោ’តិក្កមោ, ត្វ’តិបាតោ ឧបច្ចយោ.
ឥតិ សំកិណ្ណវគ្គោ.
៣. អនេកត្ថវគ្គ
អនេកត្ថេ បវក្ខាមិ, គាថា’ទ្ធបាទតោ កមា;
ឯត្ថ លិង្គវិសេសត្ថ, មេកស្ស បុនរុត្តតា.
សមយោ សមវាយេ ច, សមូហេ ការណេ ខណេ;
បដិវេធេ សិយា កាលេ, បហានេ លាភ ទិដ្ឋិសុ.
វណ្ណោ សណ្ឋាន រូបេសុ, ជាតិ,ច្ឆវីសុ ការណេ;
បមាណេ ច បសំសាយំ, អក្ខរេ ច យសេ គុណេ.
ឧទ្ទេសេ បាតិមោក្ខស្ស, បណ្ណត្តិយ មុបោសថោ;
ឧបវាសេ ច អដ្ឋង្គេ, ឧបោសថទិនេ សិយា.
រថង្គេ លក្ខណេ ធម្មោ, រចក្កេ’ស្វីរិយាបថេ;
ចក្កំ សម្បត្តិយំ ចក្ក, រតនេ មណ្ឌលេ ពលេ.
កុលាលភណ្ឌេ អាណាយ, មាយុធេ ទាន រាសិសុ;
ទានស្មិំ ¶ ព្រហ្មចរិយ, មប្បមញ្ញាសុ សាសនេ;
មេថុនារតិយំ វេយ្យា, វច្ចេ សទារតុដ្ឋិយំ;
បញ្ចសីលា’រិយមគ្គោ, បោសថង្គ ធិតីសុ [ឋិតីសុ (ក.)] ច.
ធម្មោ សភាវេ បរិយត្តិបញ្ញា,
ញាយេសុ សច្ចប្បកតីសុ បុញ្ញេ;
ញេយ្យេ គុណា’ចារ សមាធិសូបិ,
និស្សត្តតា’បត្តិសុ ការណាទោ.
អត្ថោ បយោជនេ សទ្ទា, ភិធេយ្យេ វុទ្ធិយំ ធនេ;
វត្ថុម្ហិ ការណេ នាសេ, ហិតេ បច្ឆិមបព្ពតេ.
យេភុយ្យតា’ព្យាមិស្សេសុ, វិសំយោគេ ច កេវលំ;
ទឡ្ហត្ថេ’នតិរេកេ ចា, នវសេសម្ហិ តំ តិសុ.
គុណោ បដល រាសីសុ, អានិសំសេ ច ពន្ធនេ;
អប្បធានេ ច សីលាទោ, សុក្កាទិម្ហិ ជិយាយ ច.
រុក្ខាទោ វិជ្ជមានេ ចា, រហន្តេ ខន្ធបញ្ចកេ;
ភូតោ សត្ត មហាភូតា, មនុស្សេសុ ន នារិយំ.
វាច្ចលិង្គោ អតីតស្មិំ, ជាតេ បត្តេ សមេ មតោ;
សុន្ទរេ ទឡ្ហិកម្មេ ចា, យាចនេ សម្បដិច្ឆនេ;
សជ្ជនេ សម្បហំសាយំ, សាធ្វា’ភិធេយ្យលិង្គិកំ.
អន្តោ និត្ថី សមីបេ ចា, វសានេ បទបូរណេ;
ទេហាវយវេ កោដ្ឋាសេ, នាស សីមាសុ លាមកេ.
និកាយេ សន្ធិ សាមញ្ញ, ប្បសូតីសុ កុលេ ភវេ;
វិសេសេ សុមនាយញ្ច, ជាតិ សង្ខតលក្ខណេ.
ភវភេទេ បតិដ្ឋាយំ, និដ្ឋា’ជ្ឈាសយពុទ្ធិសុ;
វាសដ្ឋានេ ច គមនេ, វិសដត្តេ [វិសរត្ត វិសទត្តេ] គតីរិតា.
ផលេ វិបស្សនា ទិព្ព, ចក្ខុ សព្ពញ្ញុតាសុ ច;
បច្ចវេក្ខណញាណម្ហិ, មគ្គេ ច ញាណទស្សនំ.
កម្មារុទ្ធន អង្គារ, កបល្ល ទីបិកាសុ ច;
សុវណ្ណការមូសាយំ, ឧក្កា វេគេ ច វាយុនោ.
កេសោហារណ, ¶ ជីវិត, វុត្តិសុ វបនេ ច វាបសមករណេ;
កថនេ បមុត្តភាវ, ជ្ឈេនាទោ [ជ្ឈេសនាទោ (សី.)] វុត្ត មបិ តីសុ.
គមនេ វិស្សុតេ ចា’វ, ធារិតោ’បចិតេសុ ច;
អនុយោគេ កិលិន្នេ ច, សុតោ’ ភិធេយ្យលិង្គិកោ.
សោតវិញ្ញេយ្យ សត្ថេសុ, សុតំ បុត្តេ សុតោ សិយា;
កប្បោ កាលេ យុគេ លេសេ, បញ្ញត្តិ បរមាយុសុ;
សទិសេ តីសុ សមណ, វោហារ កប្បពិន្ទុសុ;
សមន្តត្ថេ’ន្តរកប្បា, ទិកេ តក្កេ វិធិម្ហិ ច.
និព្ពាន មគ្គ វិរតិ, សបថេ សច្ចភាសិតេ;
តច្ឆេ ចា’រិយសច្ចម្ហិ, ទិដ្ឋិយំ សច្ច មីរិតំ.
សញ្ជាតិទេសេ ហេតុម្ហិ, វាសដ្ឋានា’ករេសុ ច;
សមោសរណដ្ឋានេ ចា, យតនំ បទបូរណេ.
អន្តរំ មជ្ឈ វត្ថ’ញ្ញ, ខណោ’កាសោ’ធិ ហេតុសុ;
ព្យវធានេ វិនដ្ឋេ ច, ភេទេ ឆិទ្ទេ មនស្យ’បិ.
អារោគ្យេ កុសលំ ឥដ្ឋ, វិបាកេ កុសលោ តថា;
អនវជ្ជម្ហិ ឆេកេ ច, កថិតោ វាច្ចលិង្គិកោ.
ទ្រវា’ចារេសុ វីរិយេ, មធុរាទីសុ បារទេ;
សិង្គារាទោ ធាតុភេទេ, កិច្ចេ សម្បត្តិយំ រសោ.
ពោធិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណេ, រិយមគ្គេ ច នារិយំ;
បញ្ញត្តិយំ បុមេ’ ស្សត្ថ, រុក្ខម្ហិ បុរិសិត្ថិយំ.
សេវិតោ យេន យោ និច្ចំ, តត្ថាបិ វិសយោ សិយា;
រូបាទិកេ ជនបទេ, តថា ទេសេ ច គោចរេ.
ភាវោ បទត្ថេ សត្តាយ, មធិប្បាយ ក្រិយាសុ ច;
សភាវស្មិញ្ច លីលាយំ, បុរិសិ’ត្ថិន្ទ្រិយេសុ ច.
សោ ពន្ធវេ’ត្តនិ ច សំ, សោ ធនស្មិ មនិត្ថិយំ;
សា បុមេ សុនខេ វុត្តោ, ត្តនិយេ សោ តិលិង្គិកោ.
សុវណ្ណំ កនកេ វុត្តំ, សុវណ្ណោ គរុឡេ តថា;
បញ្ចធរណមត្តេ ច, ឆវិ សម្បត្តិយម្បិ ច.
វរោ ¶ ទេវាទិកា [ទេវាទិតោ (សី.)] ឥដ្ឋេ, ជាមាតរិ បតិម្ហិ ច,
ឧត្តមេ វាច្ចលិង្គោ សោ, វរំ មន្ទប្បិយេ ព្យយំ.
មកុលេ ធនរាសិម្ហិ, សិយា កោស មនិត្ថិយំ;
នេត្តិំសាទិ បិធានេ ច, ធនុបញ្ចសតេបិ ច.
បិតាមហេ ជិនេ សេដ្ឋេ, ព្រាហ្មណេ ច បិតូស្វបិ;
ព្រហ្មា វុត្តោ តថា ព្រហ្មំ, វេទេ តបសិ វុច្ចតេ.
ហត្ថីនំ មជ្ឈពន្ធេ ច, បកោដ្ឋេ កច្ឆពន្ធនេ;
មេខលាយំ មតា កច្ឆា, កច្ឆោ វុត្តោ លតាយ ច.
តថេវ ពាហុមូលម្ហិ, អនូបម្ហិ តិណេបិ ច;
បមាណំ ហេតុ សត្ថេសុ, មានេ ច សច្ចវាទិនិ;
បមាតរិ ច និច្ចម្ហិ, មរិយាទាយ មុច្ចតេ.
សត្តំ ទព្ព’ត្តភាវេសុ, បាណេសុ ច ពលេ, សិយា [ពលេ សក្កា (ដី.)];
សត្តាយញ្ច, ជនេសត្តោ, អាសត្តេ សោ តិលិង្គិកោ.
សេម្ហាទោ រសរត្តាទោ, មហាភូតេ បភាទិកេ;
ធាតុ ទ្វីស្វ’ដ្ឋិចក្ខា’ទិ, ភ្វា’ទីសុ គេរិកាទិសុ.
អមច្ចាទោ សភាវេ ច, យោនិយំ បកតី’រិតា;
សត្វាទិសាម្យា’វត្ថាយំ, បច្ចយា បឋមេបិ ច.
បទំ ឋានេ បរិត្តាណេ, និព្ពានម្ហិ ច ការណេ;
សទ្ទេ វត្ថុម្ហិ កោដ្ឋាសេ, បាទេ តល្លញ្ឆនេ មតំ.
លោហមុគ្គរ មេឃេសុ, ឃនោ, តាលាទិកេ ឃនំ,;
និរន្តរេ ច កឋិនេ, វាច្ចលិង្គិក មុច្ចតេ.
ខុទ្ទា ច មក្ខិកាភេទេ, មធុម្ហិ ខុទ្ទ, មប្បកេ;
អធមេ កបណេ ចាបិ, ពហុម្ហិ ចតូសុ ត្តិសុ.
តក្កេ មរណលិង្គេ ច, អរិដ្ឋំ អសុភេ សុភេ,;
អរិដ្ឋោ អាសវេ កាកេ, និម្ពេ ច ផេនិលទ្ទុមេ.
មានភណ្ឌេ បលសតេ, សទិសត្តេ តុលា តថា;
គេហានំ ទារុពន្ធត្ថ, បីឋិកាយញ្ច ទិស្សតិ.
មិត្តការេ ¶ លញ្ជទានេ, ពលេ រាសិ វិបត្តិសុ [ពលរាសិ វិបត្តិសុ (ក.)];
យុទ្ធេ ចេវ បដិញ្ញាយំ, សង្គរោ សម្បកាសិតោ.
ខន្ធេ ភវេ និមិត្តម្ហិ, រូបំ វណ្ណេ ច បច្ចយេ;
សភាវ សទ្ទ សណ្ឋាន, រូបជ្ឈាន វបូសុ ច.
វត្ថុ កិលេស កាមេសុ, ឥច្ឆាយំ មទនេ រតេ;
កាមោ, កាមំ និកាមេ, ចា, នុញ្ញាយំ កាម មព្យយំ.
បោក្ខរំ បទុមេ ទេហេ, វជ្ជភណ្ឌមុខេបិ ច;
សុន្ទរត្តេ ច សលិលេ, មាតង្គករកោដិយំ.
រាសិនិច្ចល មាយាសុ, ទម្ភា’សច្ចេស្វ’យោឃនេ;
គិរិសិង្គម្ហិ សីរង្គេ, យន្តេ កូដ មនិត្ថិយំ.
វុទ្ធិយំ ជននេ កាម, ធាត្វាទីម្ហិ ច បត្តិយំ;
សត្តាយញ្ចេវ សំសារេ, ភវោ សស្សតទិដ្ឋិយំ.
បដិវាក្យោ’ត្តរាសង្គេ, សុ’ត្តរំ ឧត្តរោ តិសុ;
សេដ្ឋេ ទិសាទិភេទេ ច, បរស្មិ មុបរី’រិតោ.
នេក្ខម្មំ បឋមជ្ឈានេ, បព្ពជ្ជាយំ វិមុត្តិយំ;
វិបស្សនាយ និស្សេស, កុសលម្ហិ ច ទិស្សតិ.
សង្ខារោ សង្ខតេ បុញ្ញា, ភិសង្ខារាទិកេបិ ច;
បយោគេ កាយសង្ខារា, ទ្យ’ភិសង្ខរណេសុ ច.
អារម្មណេ ច សំសដ្ឋេ, វោកិណ្ណេ និស្សយេ តថា;
តព្ភាវេ ចាប្យភិធេយ្យ, លិង្គោ សហគតោ ភវេ.
តីសុ ឆន្នំ បតិរូបេ, ឆាទិតេ ច និគូហិតេ;
និវាសន បារុបនេ, រហោ បញ្ញត្តិយំ បុមេ.
ពុទ្ធសមន្តចក្ខូសុ, ចក្ខុ បញ្ញាយ មីរិតំ;
ធម្មចក្ខុម្ហិ ច មំស, ទិព្ពចក្ខុទ្វយេសុ ច.
វាច្ចលិង្គោ អភិក្កន្តោ, សុន្ទរម្ហិ អភិក្កមេ;
អភិរូបេ ខយេ វុត្តោ, តថេវ’ព្ភនុមោទនេ.
ការណេ ទេសនាយញ្ច, វារេ វេវចនេបិ ច;
បាការស្មិំ [បការស្មិំ (ក.)] អវសរេ, បរិយាយោ កថីយតិ.
វិញ្ញាណេ ¶ ចិត្តកម្មេ ច, វិចិត្តេ ចិត្ត មុច្ចតេ;
បញ្ញត្តិ ចិត្តមាសេសុ, ចិត្តោ, តារន្តរេ ថិយំ.
សាមំ វេទន្តរេ សាន្ត្វេ, តំ បីតេ សាមលេ តិសុ;
សយមត្ថេ ព្យយំ សាមំ, សាមា ច សារិវាយបិ.
បុមេ អាចរិយាទិម្ហិ, គរុ [គុរុ (ក. ដី.)] មាតាបិតូស្វបិ;
គរុ តីសុ មហន្តេ ច, ទុជ្ជរា’លហុកេសុ ច.
អច្ចិតេ វិជ្ជមានេ ច, បសត្ថេ សច្ច សាធុសុ;
ខិន្នេ ច សមិតេ ចេវ, សន្តោភិធេយ្យលិង្គិកោតិ.
ឥតិ គាថាអនេកត្ថវគ្គោ.
ទេវោ វិសុទ្ធិទេវា’ទោ, មេឃ មច្ចុ នភេសុ ច;
អថោបិ តរុណេ សត្តេ, ចោរេបិ មាណវោ ភវេ.
អាទិ កោដ្ឋាស កោដីសុ, បុរតោ’គ្គំវរេ តីសុ;
បច្ចនីកោ’ត្តមេស្វ’ញ្ញេ, បច្ឆាភាគេ បរោ តិសុ.
យោនិ កាម សិរិ’ស្សរេ, ធម្មុ’យ្យាម យសេ ភគំ;
ឧឡារោ តីសុ វិបុលេ, សេដ្ឋេ ច មធុរេ សិយា.
សម្បន្នោ តីសុ សម្បុណ្ណេ, មធុរេ ច សមង្គិនិ;
សង្ខា តុ ញាណេ កោដ្ឋាស, បញ្ញត្តិ គណនេសុ ច.
ឋានំ ឥស្សរិយោ’កាស, ហេតូសុ ឋិតិយម្បិ ច;
អថោ មានេ បការេច, កោដ្ឋាសេច វិធោ ទ្វិសុ.
បញ្ញោ’បវាស ខន្តីសុ, ទមោ ឥន្ទ្រិយសំវរេ;
ញាណេ ច សោមនស្សេច, វេទោ ឆន្ទសិ ចោ’ច្ចតេ.
ខន្ធកោដ្ឋាស, បស្សាវ, មគ្គ, ហេតូសុ យោនិ សា [យោនិ សោ (ដី.)];
កាលេ តុ កូលេ សីមាយំ, វេលា រាសិម្ហិ ភាសិតា.
វោហារោ សទ្ទ បណ្ណត្តិ, វណិជ្ជា ចេតនាសុ ច;
នាគោ តុ’រគ ហត្ថីសុ, នាគរុក្ខេ តថុ’ត្តមេ.
សេដ្ឋា’សហាយ សង្ខ្យា’ញ្ញ,
តុល្យេស្វេ’កោតិលិង្គិកោ;
រាគេ តុ មានសោ ចិត្តា, រហត្តេសុ ច មានសំ.
មូលំ ¶ ភេ សន្តិកេ មូល, មូលេ ហេតុម្ហិ បាភតេ;
រូបាទ្យំ’ស បកណ្ឌេសុ, ខន្ធោ រាសិ គុណេសុ ច.
អារម្ភោ វីរិយេ កម្មេ, អាទិកម្មេ វិកោបនេ;
អថោ ហទយវត្ថុម្ហិ, ចិត្តេ ច ហទយំ ឧរេ.
បច្ឆាតាបា’នុពន្ធេសុ, រាគាទោ’នុសយោ ភវេ;
មាតង្គមុទ្ធបិណ្ឌេ តុ, ឃដេ កុម្ភោ ទសម្ពណេ.
បរិវារោ បរិជនេ, ខគ្គកោសេ បរិច្ឆទេ;
អាលម្ពរោ តុ សារម្ភេ, ភេរិភេទេ ច ទិស្សតិ.
ខណោ កាលវិសេសេ ច, និព្យាបារដ្ឋិតិម្ហិ ច;
កុលេ ត្វ’ភិជនោ វុត្តោ, ឧប្បត្តិភូមិយម្បិ ច.
អាហារោ កពឡីការា, ហារាទីសុ ច ការណេ;
វិស្សាសេ យាចនាយញ្ច, បេមេ ច បណយោ មតោ.
ណាទោ សទ្ធា, ចីវរាទិ, ហេត្វា’ធារេសុ បច្ចយោ;
កីឡា ទិព្ពវិហារាទោ, វិហារោ សុគតាលយេ.
សមត្ថនេ មតោ ចិត្តេ, កគ្គតាយំ សមាធិ ច;
យោគោ សង្គតិ [សង្គេ ច (ដី.)] កាមាទោ,
ឈានោ’បាយេសុ យុត្តិយំ.
ភោគោ សប្បផណ’ង្គេសុ, កោដិល្លេ ភុញ្ជនេ ធនេ;
ភូមិភាគេ កិលេសេ ច, មលេ ចា’ង្គណ មុច្ចតេ.
ធនាទិទប្បេ បញ្ញាយ, អភិមានោ មតោ ថ ច;
អបទេសោ និមិត្តេ ច, ឆលេ ច កថនេ មតោ.
ចិត្តេ កាយេ សភាវេ ច, សោ អត្តា បរម’ត្តនិ;
អថ គុម្ពោ ច ថម្ពស្មិំ [ថម្ភស្មិំ (ដី.)], សមូហេ ពលសជ្ជនេ.
អន្តោឃរេ កុសូលេ ច, កោដ្ឋោ ន្តោកុច្ឆិយំ ប្យថ;
សោបានង្គម្ហិ ឧណ្ហីសោ, មកុដេ សីសវេឋនេ.
និយ្យាសេ សេខរេ ទ្វារេ, និយ្យូហោ នាគទន្តកេ;
អថោ សិខណ្ឌេ តូណីរេ, កលាបោ និករេ មតោ.
ចូឡា សំយតកេសេសុ, មកុដេ មោឡិ ច ទ្វិសុ;
សង្ខោ ត្វ’និត្ថិយំ កម្ពុ, នលាដ’ដ្ឋីសុ [លលាដដ្ឋីសុ (សី.)] គោប្ផកេ.
បក្ខោ ¶ កាលេ ពលេ សាធ្យេ, សខី វាជេសុ បង្គុលេ;
ទេសេ’ណ្ណវេ បុមេ សិន្ធុ, សរិតាយំ ស នារិយំ.
គជេ ករេណុ បុរិសេ, សោ ហត្ថិនិយ មិត្ថិយំ;
រតនេ វជិរោ និត្ថី, មណិវេធិ’ន្ទហេតិសុ.
វិសាណំ តីសុ មាតង្គ, ទន្តេ ច បសុសិង្គកេ;
កោដិយំ តុ មតោ កោណោ, តថា វាទិត្តវាទនេ.
វណិប្បថេ ច នគរេ, វេទេ ច និគមោ ថ ច;
វិវាទាទោ’ ធិករណំ, សិយា’ធារេ ច ការណេ.
បសុម្ហិ វសុធាយញ្ច, វាចាទោ គោ បុមិត្ថិយំ;
ហរិតេ តុ សុវណ្ណេ ច, វាសុទេវេ ហរី’រិតោ.
អាយត្តេ បរិវារេ ច, ភរិយាយំ បរិគ្គហោ;
ឧត្តំសោ ត្វ’ វតំសោ ច, កណ្ណបូរេ ច សេខរេ.
វិជ្ជុយំ វជិរេ ចេវា, សនិ’ត្ថិបុរិសេ ប្យថ;
កោណេ សង្ខ្យាវិសេសស្មិំ, ឧក្កំសេ កោដិ នារិយំ.
ចូឡា ជាលា បធាន’គ្គ, មោរចូឡាសុ សា សិខា;
សប្បទាឋាយ មាសី’ត្ថី, ឥដ្ឋស្សា’សីសនាយបិ.
វសា វិលីន តេលស្មិំ, វសគា វញ្ឈគាវិសុ;
អភិលាសេ តុ កិរណេ, អភិសង្គេ រុចិ’ត្ថិយំ.
សញ្ញា សញ្ជាននេ នាមេ, ចេតនាយញ្ច ទិស្សតិ;
អំសេ សិប្បេ កលា កាលេ, ភាគេ ចន្ទស្ស សោឡសេ.
ពីជកោសេ ឃរកូដេ, កណ្ណភូសាយ កណ្ណិកា;
អាគាមិកាលេ ទីឃត្តេ, បភាវេ ច មតា’យតិ.
ឧណ្ណា មេសាទិលោមេ, ច, ភូមជ្ឈេ រោមធាតុយំ;
វារុណី ត្វិត្ថិយំ វុត្តា, នដ្ដកី មទិរាទិសុ.
ក្រិយចិត្តេ ច ករណេ, កិរិយំ កម្មនិ ក្រិយា;
សុនិសាយំ តុ កញ្ញាយ, ជាយាយ ច វធូ មតា.
បមាណិ’ស្សរិយេ មត្តា, អក្ខរាវយវេ’ប្បកេ;
សុត្តំ បាវចនេ រិដ្ឋេ [សិទ្ធេ (ដី.)], តន្តេ តំ សុបិតេ តិសុ.
រាជលិង្គោ’សភង្គេសុ, ¶ រុក្ខេ ច កកុទោ [កកុធោ (ដី. សី.)] ប្យថ;
និមិត្ត’ក្ខរ សូបេសុ, ព្យញ្ជនំ ចិហនេ បទេ.
វោហារេ ជេតុ មិច្ឆាយំ, កីឡាទោ ចាបិ ទេវនំ;
ភរិយាយំ តុ កេទារេ, សរីរេ ខេត្ត មីរិតំ.
សុស្សូសាយញ្ច វិញ្ញេយ្យំ, ឥស្សាភ្យាសេ ប្យុ’បាសនំ;
សូលំ តុ និត្ថិយំ ហេតិ, ភេទេ សំកុ រុជាសុ ច.
តន្តិ វីណាគុណេ, តន្តំ, មុខ្យសិទ្ធន្ត តន្តុសុ;
រថាទ្យង្គេ តុ ច យុគោ, កប្បម្ហិ យុគលេ យុគំ.
ឥត្ថិបុប្ផេ ច រេណុម្ហិ, រជោ បកតិជេ គុណេ;
ន្យាសប្បណេ តុ ទានម្ហិ, និយ្យាតន មុទីរិតំ.
គរុ’បាយា’វតារេសុ, តិត្ថំ បូតម្ពុ ទិដ្ឋិសុ;
បណ្ឌកេ ជោតិ នក្ខត្ត, រំសីស្វ’គ្គិម្ហិ ជោតិ សោ.
កណ្ឌោ និត្ថី សរេ ទណ្ឌេ, វគ្គេ ចាវសរេ ប្យថ;
ឧទ្ធំពាហុទ្វយមានេ [ពាហុទ្វយុម្មានេ (សី. ក.)], សូរត្តេបិ ច បោរិសំ.
ឧដ្ឋានំ បោរិសេ’ហាសុ, និសិន្នាទ្យុ’គ្គមេ ប្យថ;
អនិស្សយមហីភាគេ, ត្វិ’រីណំ ឩសរេ សិយា.
អារាធនំ សាធនេ ច, បត្តិយំ បរិតោសនេ;
បធានេ តុ ច សានុម្ហិ, វិសាណេ សិង្គ មុច្ចតេ.
ទិដ្ឋា’ទិមគ្គេ ញាណ’ក្ខិ, ក្ខណ លទ្ធីសុ ទស្សនំ;
ហេមេ បញ្ចសុវណ្ណេ ច, និក្ខោ និត្ថី បសាធនេ.
តិថិភេទេ ច សាខាទិ, ផឡុម្ហិ បព្ព មុច្ចតេ;
នាគលោកេ តុ បាតាលំ, ភាសិតំ ពលវាមុខេ.
កាមជេ កោបជេ ទោសេ, ព្យសនញ្ច វិបត្តិយំ;
អថោ’បករណេ សិទ្ធិ, ការកេសុ ច សាធនំ.
តីស្វីរិតោ [តីស្វិតោ (ដី.)] ទានសីលេ, វទញ្ញូ វគ្គុវាទិនិ;
បុរក្ខតោ ភិសិត្តេ ច, បូជិតេ បុរតោកតេ.
មន្ទោ ភាគ្យវិហីនេ ចា, ប្បកេ មូឡ្ហា’បដូស្វបិ;
វុទ្ធិយុត្តេ សមុន្នទ្ធេ, ឧប្បន្នេ ឧស្សិតំ ភវេ.
រថង្គេ’ក្ខោ ¶ សុវណ្ណស្មិំ, បាសកេ, អក្ខ មិន្ទ្រិយេ;
សស្សតេ ច ធុវោ តីសុ, ធុវំ តក្កេ ច និច្ឆិតេ.
ហរេ សិវោ, សិវំ ភទ្ទ, មោក្ខេសុ, ជម្ពុកេ សិវា;
សេនាយំ សត្តិយញ្ចេវ, ថូលត្តេ ច ពលំ ភវេ.
សង្ខ្យា នរកភេទេសុ, បទុមំ វារិជេ ប្យថ;
ទេវភេទេ វសុ បុមេ, បណ្ឌកំ រតនេ ធនេ.
និព្ពានំ អត្ថគមនេ, អបវគ្គេ សិយា ថ ច;
សេតម្ពុជេ បុណ្ឌរីកំ, ព្យគ្ឃេ រុក្ខន្តរេ បុមេ.
ឧបហារេ ពលិ បុមេ, ករស្មិំចា’សុរន្តរេ;
សុក្កំ តុ សម្ភវេ, សុក្កោ, ធវលេ, កុសលេ តិសុ.
ទាយោ ទានេ វិភត្តព្ព, ធនេ ច បិតុនំ វនេ [ធនេ (ដី.)];
បភុត្តា’យត្តតា’យត្តា’, ភិលាសេសុ វសោ ភវេ.
បរិភាសន មក្កោសេ, និយមេ ភាសនេ ថ ច,
ធនម្ហិ សេឡនំ យោធ, សីហនាទម្ហិ ទិស្សតិ.
បភវោ ជាតិហេតុម្ហិ, ឋានេ ចាទ្យុបលទ្ធិយំ;
អថោ’តុ នារិបុប្ផស្មិំ, ហេមន្តាទិម្ហិ ច ទ្វិសុ.
ករណំ សាធកតមេ, ក្រិយា គត្តេសុ ឥន្ទ្រិយេ;
តាតោ [តាឡោ (សី.)] តុ កុញ្ចិកាយញ្ច, តូរិយង្គេ ទុមន្តរេ.
បុប្ផេ ផលេ ច បសវោ, ឧប្បាទេ គព្ភមោចនេ;
គាយនេ គាយកេ អស្សេ, គន្ធព្ពោ ទេវតាន្តរេ.
វិនា បុប្ផំ ផលគ្គាហិ, រុក្ខេ វនប្បតិ;
អាហតេ ហេមរជតេ, រូបិយំ រជតេបិ ច.
ខគាទិពន្ធនេ បាសោ, កេសបុព្ពោ ចយេ ប្យថ;
តារា’ក្ខិមជ្ឈេ នក្ខត្តេ, តារោ ឧច្ចតរស្សរេ.
បត្តេ ច លោហភេទស្មិំ, កំសោ ចតុកហាបណេ;
មជ្ឈិមោ ទេហមជ្ឈស្មិំ, មជ្ឈភវេ ច សោ តិសុ.
អាវេសនំភូតាវេសេ, សិប្បសាលា ឃរេសុ ច;
សោភា សម្បត្តីសុ សិរី, លក្ខីត្ថី ទេវតាយ ច.
កុមារោ ¶ យុវរាជេ ច, ខន្ទេ វុត្តោ សុសុម្ហិ ច;
អថា’និត្ថី បវាឡោ ច, មណិភេទេ តថា’ង្កុរេ.
បណោ វេតន មូលេសុ, វោហារេ ច ធនេ មតោ;
បដិគ្គហោ តុ គហណេ, កថិតោ ភាជនន្តរេ.
អសុភេ ច សុភេ កម្មេ, ភាគ្យំ វុត្តំ ទ្វយេ ប្យថ;
បិប្ផលំ តរុភេទេ ច, វត្ថច្ឆេទនសត្ថកេ.
អបវគ្គោ បរិច្ចាគា’, វសានេសុ វិមុត្តិយំ;
លិង្គំ តុ អង្គជាតស្មិំ, បុមត្តាទិម្ហិ លក្ខណេ.
ចាគេ សភាវេ និម្មានេ, សគ្គោ ជ្ឈាយេ ទិវេប្យថ;
រោហិតោ លោហិតេ មច្ឆ, ភេទេ ចេវ មិគន្តរេ.
និដ្ឋា និប្ផត្តិយំ ចេវា, វសានម្ហិ អទស្សនេ;
កណ្ដកោ តុ សបត្តស្មិំ, រុក្ខង្គេ លោមហំសនេ.
មុខ្យោ’បាយេសុ វទនេ, អាទិស្មិំ មុខ មីរិតំ;
ទព្ពំ ភព្ពេ គុណាធារេ, វិត្តេ ច ពុធ ទារុសុ.
មានំ បមាណេ បត្ថាទោ, មានោ វុត្តោ វិធាយ ច;
អថោ បរិស្សមេ វុត្តោ, វាយាមោ វីរិយេបិ ច.
សរោរុហេ សតបត្តំ, សតបត្តោ ខគន្តរេ;
ឆិទ្ទេ តុ ឆិទ្ទវន្តេ ច, សុសិរំ តូរិយន្តរេ.
ឯកស្មិំ សទិសេ សន្តេ, សមានំ វាច្ចលិង្គិកំ;
អថោ គារវ ភីតីសុ, សំវេគេ សម្ភមោ មតោ.
ជុណ្ហា ចន្ទប្បភាយញ្ច, តទុបេតនិសាយ ច;
វិមានំ ទេវតាវាសេ, សត្តភូមិឃរម្ហិ ច.
មាសេ ជេដ្ឋោ, តិវុទ្ធា’តិ, ប្បសត្ថេសុ ច តីសុ សោ;
ធម្មេ ច មង្គលេ សេយ្យោ, សោ បសត្ថតរេ តិសុ.
អាទិច្ចាទិម្ហិ គហណេ, និពន្ធេ ច ឃរេ គហោ;
កាចោ តុ មត្តិកាភេទេ, សិក្កាយំ នយនាមយេ.
តីសុ គាមណិ សេដ្ឋស្មិំ, អធិបេ គាមជេដ្ឋកេ;
ពិម្ពំ តុ បដិពិម្ពេ ច, មណ្ឌលេ ពិម្ពិកាផលេ.
ភាជនាទិ បរិក្ខារេ, ភណ្ឌំ មូលធនេបិ ច;
មគ្គោ ត្វរិយមគ្គេ ច, សម្មាទិដ្ឋាទិកេ, បថេ.
សមា ¶ វស្សេ, សមោ ខេទ, សន្តីសុ, សោ និភេ តិសុ;
ចាបេត្វិស្សាស, មុសុនោ, ឥស្សាសោ ខេបកម្ហិ ច.
ពាលោ តីស្វា’ទិវយសា, សមង្គិនិ អបណ្ឌិតេ;
រត្តំ តុ សោណិតេ, តម្ពា, នុរត្ត, រញ្ជិតេ តិសុ.
តចេ កាយេ ច តន្វិត្ថី, តីស្វ’ប្បេ វិរឡេ កិសេ;
ឧតុភេទេ តុ សិសិរោ, ហិមេ សោ សីតលេ តិសុ.
សក្ខរា គុឡភេទេ ច, កថលេបិ ច ទិស្សតិ;
អនុគ្គហេ តុ សង្ខេបេ, គហណេ សង្គហោ មតោ.
ទក្ខេ ច តិខិណេ ព្យត្តេ, រោគមុត្តេ បដុត្តិសុ;
រាជា តុ ខត្តិយេ វុត្តោ, នរនាថេ បភុម្ហិ ច.
ខលញ្ច ធញ្ញករណេ, កក្កេ នីចេ ខលោ ភវេ;
អថុ’ប្បាទេ សមុទយោ, សមូហេ បច្ចយេបិ ច.
ព្រហ្មចារី គហដ្ឋាទោ, អស្សមោ ច តបោវនេ;
ភយង្ករេ តុ កឋិនេ, កុរូរោ តីសុ និទ្ទយេ.
កនិដ្ឋោ កនិយោ តីសុ, អត្យប្បេ’តិយុវេ ប្យថ;
សីឃម្ហិ លហុ តំ, ឥដ្ឋ, និស្សារា’គរុសុត្តិសុ.
អធរោ តីស្វធោ ហីនេ, បុមេ ទន្តច្ឆទេ ប្យថ;
សុស្សុសា សោតុ មិច្ឆាយ, សា បារិចរិយាយ ច.
ហត្ថោ បាណិម្ហិ រតនេ, គណេ សោណ្ឌាយ ភន្តរេ;
អាវាដេ ឧទបានេ ច, កូបោ កុម្ភេ ច ទិស្សតិ.
អាទោ បធានេ បឋមំ, បមុខញ្ច តិលិង្គិកំ;
វជ្ជភេទេ ច វិត តំ, តំ វិត្ថារេ តិលិង្គិកំ.
សារោ ពលេ ថិរំសេ ច, ឧត្តមេ សោ តិលិង្គិកោ;
ភារោ តុ ខន្ធភារាទោ, ទ្វិសហស្សបលេបិ ច.
មន្ទិរេ រោគភេទេ ច, ខយោ អបចយម្ហិ ច;
វាឡោ តុ សាបទេ សប្បេ, កុរូរេ សោ តិលិង្គិកោ.
សាលោ សជ្ជទ្ទុមេ រុក្ខេ, សាលាគេហេ ច ទិស្សតិ;
សោតេ តុ សវនំ វុត្តំ, យជនេ សុតិយម្បិ ច.
តីសុ បតោ បរេតោ ច, មតេ ច បេតយោនិជេ;
ខ្យាតេ តុ ហដ្ឋេ វិញ្ញាតេ, បតីតំ វាច្ចលិង្គិកំ.
អធិប្បាយេ ¶ ច អាធារេ, អាសយោ កថិតោ ថ ច;
បត្តំ បក្ខេ ទលេ, បត្តោ, ភាជនេ សោ គតេ តិសុ.
កុសលេ សុកតំ, សុដ្ឋុ, កតេ ច សុកតោ តិសុ;
តបស្សី ត្វ’នុកម្បាយា, រហេ វុត្តោ តបោធនេ.
តីសុ សុរាទិលោលស្មិំ, សោណ្ឌោ ហត្ថិករេ ទ្វិសុ;
អស្សាទនេ តុ រសនំ, ជិវ្ហាយញ្ច ធនិម្ហិ ច.
បណីតោ តីសុ មធុរេ, ឧត្តមេ វិហិតេ ប្យថ;
អញ្ជសេ វិសិខាយញ្ច, បន្តិយំ វីថិ នារិយំ.
បាបស្មិំ គគនេ ទុក្ខេ, ព្យសនេ ចា’ឃ មុច្ចតេ;
សមូហេ បដលំ នេត្ត, រោគេ វុត្តំ ឆទិម្ហិ ច.
សន្ធិ សង្ឃដ្ដនេ វុត្តោ, សន្ធិ’ត្ថិ បដិសន្ធិយំ;
សត្តន្នំ បូរណេ សេដ្ឋេ, តិសន្តេ សត្តមោ តិសុ.
ឱជា តុ យាបនាយញ្ច, ឱជោ ទិត្តិ ពលេសុ ច;
អថោ និសាមនំ វុត្តំ, ទស្សនេ សវនេបិ ច.
គព្ភោ កុច្ឆិដ្ឋសត្តេ ច, កុច្ឆិ ឱវរកេសុ ច;
ខណ្ឌនេ ត្វ’បទានញ្ច, ឥតិវុត្តេ ច កម្មនិ.
ចិត្តកេ រុក្ខភេទេ ច, តិលកោ តិលកាឡកេ;
សីលាទោ បដិបត្តិ’ត្ថី, ពោធេ បត្តិ បវត្តិសុ.
អសុម្ហិ [អាយុម្ហិ (ដី.), ៤០៧-គាថា បស្សិតព្ពា] ច ពលេ បាណោ, សត្តេ ហទយគា’និលេ;
ឆន្ទោ វសេ អធិប្បាយេ, វេទេ’ច្ឆា’នុដ្ឋុភាទិសុ.
កាមោឃាទោ, សមូហស្មិំ, ឱឃោវេគេ ជលស្ស ច;
កបាលំ សិរសដ្ឋិម្ហិ, ឃដាទិ សកលេបិ ច.
វេណ្វាទិសាខាជាលស្មិំ, លគ្គកេសេ ជដា’លយេ;
សរណំ តុ វធេ គេហេ, រក្ខិតស្មិញ្ច រក្ខណេ.
ថិយំ កន្តា បិយេ, កន្តោ, មនុញ្ញេ, សោ តិលិង្គិកោ;
គវក្ខេ តុ សមូហេ ច, ជាលំ មច្ឆាទិពន្ធនេ.
បុច្ឆាយំ គរហាយញ្ចា, និយមេ កិំ តិលិង្គិកំ;
សសទ្ធេ តីសុ និវាបេ, សទ្ធំ, សទ្ធា ច បច្ចយេ.
ពីជំ ¶ ហេតុម្ហិ អដ្ឋិស្មិំ, អង្គជាតេ ច ទិស្សតិ;
បុព្ពោ បូយេ’គ្គតោ [អគ្គតេ (ដី.)] អាទោ,
សោ ទិសាទោ តិលិង្គិកោ.
ផលចិត្តេ ហេតុកតេ, លាភេ ធញ្ញាទិកេ ផលំ;
អាគមនេ តុ ទីឃាទិ, និកាយេសុ ច អាគមោ.
សន្តានោ ទេវរុក្ខេ ច, វុត្តោ សន្តតិយំ ប្យថ;
ឧត្តរវិបរីតេ ច, សេដ្ឋេ ចា’នុត្តរំ តិសុ.
សត្តិសម្បត្តិយំ វុត្តោ, កន្តិមត្តេ ច វិក្កមោ;
ឆាយា តុ អាតបាភាវេ, បដិពិម្ពេ បភាយ ច.
គិម្ហេ ឃម្មោ និទាឃោ ច, ឧណ្ហេ សេទជលេ ប្យថ;
កប្បនំ កន្តនេ វុត្តំ, វិកប្បេ សជ្ជនេ’ត្ថិយំ.
អង្គា ទេសេ ពហុម្ហ’ង្គំ, អង្គោ ទេសេ វបុម្ហ’[ង្គ (ដី.)] តថា’វយវហេតុសុ;
ទេវាលយេ ច ថូបស្មិំ, ចេតិយំ ចេតិយ’ទ្ទុមេ.
សជ្ជនោ សាធុបុរិសេ, សជ្ជនំ កប្បនេ ប្យថ;
សុបិនំ សុបិនេ សុត្ត, វិញ្ញាណេ ត មនិត្ថិយំ.
បច្ចក្ខេ សន្និធានេ ច, សន្និធិ បរិកិត្តិតោ;
ភិយ្យោ ពហុតរត្ថេ សោ, បុនរត្ថេ’ព្យយំ ភវេ.
វិសលិត្តសរេ ទិទ្ធោ, ទិទ្ធោ លិត្តេ តិលិង្គិកោ;
វាសេ ធូមាទិសង្ខារេ, ធិវាសោ សម្បដិច្ឆនេ.
វុត្តោ វិសារទោ តីសុ, សុប្បគព្ភេ ច បណ្ឌិតេ;
អថ សិត្ថំ មធុច្ឆិដ្ឋេ, វុត្តំ ឱទនសម្ភវេ.
ទ្រវេ វណ្ណេ រសភេទេ, កសាយោ សុរភិម្ហិ ច;
អថោ ឧគ្គមនំ វុត្តំ, ឧប្បត្តុ’ទ្ធគតីសុ ច.
លូខេ និដ្ឋុរវាចាយំ, ផរុសំ វាច្ចលិង្គិកំ;
បវាហោ ត្វ’ម្ពុវេគេ ច, សន្ទិស្សតិ បវត្តិយំ.
និស្សយេ តប្បរេ ឥដ្ឋេ, បរាយណបទំ តិសុ;
កវចេ វារវាណេ ច, និម្មោកេបិ ច កញ្ចុកោ.
លោហភេទេ ¶ មតំ តម្ពំ, តម្ពោ រត្តេ តិលិង្គិកោ;
តីសុ ត្វ’វសិតំ ញាតេ, អវសានគតេ មតំ.
ពោធនេ ច បទានេ ច, វិញ្ញេយ្យំ បដិបាទនំ;
សេលេ និជ្ជលទេសេ ច, ទេវតាសុ មរូ’រិតោ.
សត្ថំ អាយុធ គន្ថេសុ, លោហេ, សត្ថោ ច សញ្ចយេ;
ជីវិកាយំ វិវរណេ, វត្តនេ វុត្តិ នារិយំ.
វីរិយេ សូរភាវេ ច, កថីយតិ បរក្កមោ;
អថ កម្ពុ មតោ សង្ខេ, សុវណ្ណេ វលយេបិ ច.
សរោ កណ្ឌេ អការាទោ, សទ្ទេ វាបិម្ហិ’និត្ថិយំ;
ទុប្ផស្សេ តិខិណេ តីសុ, គទ្រភេ កកចេ ខរោ.
សុរាយុ’បទ្ទវេ កាមា, សវាទិម្ហិ ច អាសវោ;
ទេហេ វុត្តោ រថង្គេ ច, ចតុរោ’បធិសូ’បធិ.
វត្ថុ’ត្តំ ការណេ ទព្ពេ, ភូភេទេ រតនត្តយេ;
យក្ខោ ទេវេ មហារាជេ, កុវេរា’នុចរេ នរេ.
ទារុក្ខន្ធេ បីឋិកាយំ, អាបណេ បីឋ មាសនេ;
បរិវារេ បរិក្ខារោ, សម្ភារេ ច វិភូសនេ.
វោហារស្មិញ្ច ឋបនេ, បញ្ញត្តិ’ត្ថី បកាសនេ;
បដិភានំ តុ បញ្ញាយំ, ឧបដ្ឋិត គិរាយ ច.
វចនាវយវេ មូលេ, កថិតោ ហេតុ ការណេ;
ឧទរេ តុ តថា បាចា, នលស្មិំ គហណី’ត្ថិយំ.
បិយោ ភត្តរិ, ជាយាយំ, បិយា, ឥដ្ឋេ បិយោ តិសុ;
យមរាជេ តុ យុគឡេ, សំយមេ ច យមោ ភវេ.
មុទ្ទិកស្ស ច បុប្ផស្ស, រសេ ខុទ្ទេ មធូ’រិតំ;
ឧល្លោចេ តុ ច វិត្ថារេ, វិតានំ បុន្នបុំសកេ.
អបវគ្គេ ច សលិលេ, សុធាយំ អមតំ មតំ;
មោហេ តុ តិមិរេ សង្ខ្យា, គុណេ តម មនិត្ថិយំ.
ខរេ ចា’ការិយេ តីសុ, រសម្ហិ បុរិសេ កដុ;
បណ្ឌកេ សុកតេ, បុញ្ញំ, មនុញ្ញេ បវនេ តិសុ.
រុក្ខោ ទុមម្ហិ, ផរុសា, សិនិទ្ធេសុ ច សោ តិសុ;
ឧប្បត្តិយំ តុ ហេតុម្ហិ, សង្គេ សុក្កេ ច សម្ភវោ.
និមិត្តំ ¶ ការណេ វុត្តំ, អង្គជាតេ ច លញ្ឆនេ;
អាទិ សីមាបការេសុ, សមីបេ’វយវេ មតោ.
វេទេ ច មន្តនេ មន្តោ, មន្តា បញ្ញាយ មុច្ចតេ;
អនយោ ព្យសនេ ចេវ, សន្ទិស្សតិ វិបត្តិយំ.
អរុណោ រំសិភេទេ ចា, ព្យត្តរាគេ ច លោហិតេ;
អនុពន្ធោ តុ បកតា, និវត្តេ នស្សនក្ខរេ.
អវតារោ’វតរណេ, តិត្ថម្ហិ វិវរេ ប្យថ;
អាការោ ការណេ វុត្តោ, សណ្ឋានេ ឥង្គិតេបិ ច.
សុទ្ទិត្ថិ តនយេ ខត្តា, ឧគ្គោ, តិព្ពម្ហិ សោ តិសុ;
បធានំ តុ មហាមត្តេ, បកត្យ’គ្គ’ធិតីសុ ច.
កល្លំ បភាតេ, និរោគ, សជ្ជទក្ខេសុ [យុត្តទក្ខេសុ (ក.)] តីសុ តំ;
កុហនា កូដចរិយាយំ, កុហនោ កុហកេ តិសុ.
កបោតោ បក្ខិភេទេ ច, ទិដ្ឋោ បារាវតេ ថ ច;
សារទោ សារទព្ភូតេ, អបគព្ភេ មតោ តិសុ.
តីសុ ខរេ ច កឋិនេ, កក្កសោ សាហសប្បិយេ [សាហសប្បិយេ=សាហស+អប្បិយេ (ដី.)];
អការិយេ តុ គុយ្ហង្គេ, ចីរេ កោបីន មុច្ចតេ.
មិគភេទេ បដាកាយំ, មោចេ ច កទលី’ត្ថិយំ;
ទក្ខិណា ទានភេទស្មិំ, វាមតោ’ញ្ញម្ហិ ទក្ខិណោ.
ទុតិយា ភរិយាយញ្ច, ទ្វិន្នំ បូរណិយំ មតា;
អថុប្បាទេ សិយា ធូម, កេតុ វេស្សានរេបិ ច.
ភវនិគ្គមនេ យានេ, ទ្វារេ និស្សរណំ សិយា;
និយាមកោ បោតវាហេ, តិលិង្គោ សោ និយន្តរិ.
អបវគ្គេ វិនាសេ ច, និរោធោ រោធនេ ប្យថ;
ភយេ បដិភយំ វុត្តំ, តិលិង្គំ តំ ភយំករេ.
បិដកំ ភាជនេ វុត្តំ, តថេវ បរិយត្តិយំ;
ជរាសិថិលចម្មស្មិំ, ឧទរង្គេ មតា វលិ.
ភិន្នំ វិទារិតេ’ញ្ញស្មិំ, និស្សិតេ វាច្ចលិង្គិកំ;
ឧបជាបេ មតោ ភេទោ, វិសេសេ ច វិទារណេ.
មណ្ឌលំ ¶ គាមសន្ទោហេ, ពិម្ពេ បរិធិរាសិសុ;
អាណាយ មាគមេ លេខេ; សាសនំ អនុសាសនេ.
អគ្គេ តុ សិខរំ ចា’យោ, មយវិជ្ឈនកណ្ដកេ;
គុណុក្កំសេ ច វិភវេ, សម្បត្តិ ចេវ សម្បទា.
ភូខន្តីសុ ខមា, យោគ្យេ, ហិតេ សក្កេ [យុត្តេ (ដី.) ១០០១-គាថា បស្សិតព្ពា] ខមោ តិសុ;
អទ្ធោ ភាគេ បថេ កាលេ, ឯកំសេ’ទ្ធោ’ព្យយំ ភវេ;
អថោ ករីសំ វច្ចស្មិំ, វុច្ចតេ ចតុរម្ពណេ.
ឧសភោ’សធ គោ [ឧសភោ ឧសភេ (ដី.)] សេដ្ឋេ, សូ’សភំ វីសយដ្ឋិយំ;
សេតុស្មិំ តន្តិ បន្តីសុ, នារិយំ បាឡិ កថ្យតេ.
កដោ ជយេ’ត្ថិនិមិត្តេ, កិលញ្ជេ សោ កតេ តិសុ;
មហិយំ ជគតី វុត្តា, មន្ទិរាលិន្ទវត្ថុម្ហិ.
វិតក្កេ មថិតេ តក្កោ, តថា សូចិផលេ មតោ;
សុទស្សនំ សក្កបុរេ, តីសុ តំ ទុទ្ទសេ’តរេ.
ទីបោ’ន្តរីប បជ្ជោត, បតិដ្ឋា និព្ពុតីសុ ច;
ពទ្ធនិស្សិត សេតេសុ, តីសុ តំ មិហិតេ សិតំ.
ថិយំ បជាបតិ ទារេ, ព្រហ្មេ មារេ សុរេ បុមេ;
វាសុទេវេ’ន្តកេ កណ្ហោ, សោ បាបេ អសិតេ តិសុ.
ឧបចារោ ឧបដ្ឋានេ, អាសន្នេ អញ្ញរោបនេ;
សក្កោ ឥន្ទេ ជនបទេ, សាកិយេ, សោ ខមេ តិសុ.
វជ្ជនេ បរិហារោ ច, សក្ការេ ចេវ រក្ខណេ;
សោតាបន្នាទិកេ អគ្គេ, អរិយោ តីសុ, ទ្វិជេ បុមេ.
សុសុកោ សុសុមារេ ច, ពាលកេ ច ឧលូបិនិ;
ឥន្ទីវរំ មតំ នីលុ, ប្បលេ ឧទ្ទាលបាទបេ.
អសនោ បិយកេ កណ្ឌេ, ភក្ខណេ ខិបនេ’ សនំ;
យុគេ’ធិការេ [វិការេ (ដី.)] វីរិយេ, បធានេ ចា’ន្តិកេ ធុរោ.
កាឡេ ច ភក្ខិតេ តីសុ, លវិត្តេ អសិតោ បុមេ;
បវារណា បដិក្ខេបេ, កថិតា’ជ្ឈេសនាយ ច.
ឧម្មារេ ¶ ឯសិកត្ថម្ភេ, ឥន្ទខីលោ មតោ ថ ច;
បោត្ថកំ មកចិវត្ថេ, គន្ថេ លេប្យាទិ កម្មនិ.
ធញ្ញំ សាល្យាទិកេ វុត្តំ, ធញ្ញោ បុញ្ញវតិ ត្តិសុ;
បាណិ ហត្ថេ ច សត្តេ ភូ, សណ្ហករណិយំ មតោ.
តីសុ បីតំ ហលិទ្យាភេ, ហដ្ឋេ ច បាយិតេ សិយា;
ព្យូហោ និព្ពិទ្ធរច្ឆាយំ, ពលន្យាសេ គណេ មតោ.
លោហិតាទិម្ហិ លោភេ ច, រាគោ ច រញ្ជនេ មតោ;
បទរោ ផលកេ ភង្គេ, បវុទ្ធ ទរិយំ បិច.
សិង្ឃាដកំ កសេរុស្ស, ផលេ, មគ្គសមាគមេ;
ពហុលាយញ្ច ខេឡម្ហិ, ឯឡា, ទោសេ’ឡ មីរិតំ.
អាធារោ ចា’ធិករណេ, បត្តាធារេ’ លវាលកេ;
ការោ’ គភេទេ សក្ការេ, ការា តុ ពន្ធនាលយេ.
ករកា មេឃបាសាណេ, ករកោ កុណ្ឌិកាយ ច;
បាបនេ ច បទាតិស្មិំ, គមនេ បត្តិ នារិយំ.
ឆិទ្ទំ រន្ធញ្ច វិវរំ, សុសិរេ ទូសនេបិ ច;
មុត្តា តុ មុត្តិកេ, មុត្តំ, បស្សាវេ, មុច្ចិតេ តិសុ.
និសេធេ វារណំ, ហត្ថិ, លិង្គ ហត្ថីសុ វារណោ;
ទានំ ចាគេ មទេ សុទ្ធេ, ខណ្ឌនេ លវនេ ខយេ.
មនោតោសេ ច និព្ពានេ, ត្ថង្គមេ និព្ពុតិ’ត្ថិយំ;
នេគមោ និគមុព្ភូតេ, តថា’បណោបជីវិនិ.
ហរិតស្មិញ្ច បណ្ណេ ច, បលាសោ កិំ សុកទ្ទុមេ;
បកាសោ បាកដេតីសុ, អាលោកស្មិំ បុមេ មតោ.
បក្កំ ផលម្ហិ, តំ នាសុ, ម្មុខេ [នាសមុខេ (ក.)] បរិណតេ តិសុ;
បិណ្ឌោ អាជីវនេ ទេហេ, បិណ្ឌនេ គោឡកេ មតោ.
វដ្ដោ បរិព្ពយេ កម្មា, ទិកេ, សោ វដ្ដុលេ តិសុ;
បច្ចាហារេ បដិហារោ, ទ្វារេ ច ទ្វារបាលកេ.
នារិយំ ភីរុ កថិតា, ភីរុកេ សោ តិលិង្គិកោ;
វិកដំ គូថមុត្តាទោ, វិកដោ វិកតេ តិសុ.
វាមំ ¶ សព្យម្ហិ, តំ ចារុ, វិបរីតេសុ តីស្វ’ថ;
សង្ខ្យាភេទេ សរព្យេ ច, ចិហណេ លក្ខ មុច្ចតេ.
សេណី’ត្ថី សមសិប្បីនំ, គណេ ចា’វលិយំ បិច;
សុធាយំ ធូលិយំ ចុណ្ណោ, ចុណ្ណញ្ច វាសចុណ្ណកេ.
ជេតព្ពេ’តិប្បសត្ថេ’តិ, វុទ្ធេ ជេយ្យំ តិសូ’រិតំ;
តក្កេ តុ មថិតំ ហោត្យា,
លោលិតេ មថិតោ តិសុ.
អព្ភុតោ’ច្ឆរិយេ តីសុ, បណេ ចេវា’ព្ភុតោ បុមេ;
មេចកោ បុច្ឆមូលម្ហិ, កណ្ហេបិ មេចកោ តិសុ.
វសវត្តី បុមេ មារេ, វសវត្តាបកេ តិសុ;
សម្ភវេ ចា’សុចិ បុមេ, អមេជ្ឈេ តីសុ ទិស្សតិ.
អច្ឆោ ឥក្កេ បុមេ វុត្តោ, បសន្នម្ហិ តិលិង្គិកោ;
ពឡិសេ សេលភេទេ ច, វង្កោ, សោ កុដិលេ តិសុ.
កុណបម្ហិ ឆវោ ញេយ្យោ,
លាមកេ សោ តិលិង្គិកោ;
សព្ពស្មិំ សកលោ តីសុ, អទ្ធម្ហិ បុរិសេ សិយា.
ចន្ទគ្គាហាទិកេ ចេវុ, ប្បាទោ ឧប្បត្តិយំ បិច;
បទុស្សនេ បទោសោ ច, កថិតោ សំវរីមុខេ.
រុធិរេ លោហិតំ វុត្តំ, រត្តម្ហិ លោហិតោ តិសុ;
ឧត្តមង្គេ បុមេ មុទ្ធា, មុទ្ធោ មូឡ្ហេ តិលិង្គិកោ.
រដ្ឋម្ហិ វិជិតំ វុត្តំ, ជិតេ ច វិជិតោ តិសុ;
បរិត្តំ តុ បរិត្តាណេ, បរិត្តោ តីសុ អប្បកេ.
កុម្ភណ្ឌោ ទេវភេទេ ច, ទិស្សតិ វល្លិជាតិយំ;
ចតុត្ថំសេ បទេ បាទោ, បច្ចន្តសេលរំសិសុ.
វង្គោ លោហន្តរេ វង្គា, ទេសេ បុមេ ពហុម្ហិ ច;
កម្មារភណ្ឌភេទេ ច, ខដកេ មុដ្ឋិ ច ទ្វិសុ.
អម្ពណំ ទោណិយំ ចេ’កា, ទសទោណប្បមាណកេ;
អធិដ្ឋិតិយ មាធារេ, ឋានេ’ធិដ្ឋាន មុច្ចតេ.
បុមេ មហេសី សុគតេ, ទេវិយំ នារិយំ មតា;
ឧបទ្ទវេ ឧបសគ្គោ, ទិស្សតិ បាទិកេបិ ច.
វក្កំ ¶ កោដ្ឋាសភេទស្មិំ, វក្កោ វង្កេ តិសុ’ច្ចតេ;
វិជ្ជា វេទេ ច សិប្បេ ច, តិវិជ្ជាទោ ច ពុទ្ធិយំ.
សមាធិម្ហិ បុមេ’កគ្គោ, នាកុលេ វាច្ចលិង្គិកោ;
បជ្ជំ សិលោកេ, បជ្ជោ’ទ្ធេ, បជ្ជោ បាទហិតេ តិសុ.
កតកោ រុក្ខភេទស្មិំ, កតកោ កិត្តិមេ តិសុ;
វិធេយ្យេ អស្សវោ តីសុ, បុព្ពម្ហី បុរិសេ សិយា.
កល្យាណេ កថិតំ ខេមំ, តីសុ លទ្ធត្ថរក្ខណេ;
អថោ និយោជនេ វុត្តំ, ការិយេបិ បយោជនំ.
អស្សត្ថោ តីសុ អស្សាស, ប្បត្តេ, ពោធិទ្ទុមេ បុមេ;
តីសុ លុទ្ទោ កុរូរេ ច, នេសាទម្ហិ បុមេ សិយា.
វិលគ្គោ តីសុ លគ្គស្មិំ, បុមេ មជ្ឈម្ហិ ទិស្សតិ;
អឌ្ឍោ ត្វនិត្ថិយំ ភាគេ, ធនិម្ហិ វាច្ចលិង្គិកោ.
កដ្ឋំ ទារុម្ហិ, តំ កិច្ឆេ, គហនេ កសិតេ តិសុ;
សសន្តានេ ច វិសយេ, គោចរេ’ ជ្ឈត្ត មុច្ចតេតិ.
ឥតិ អទ្ធានេកត្ថវគ្គោ.
ភុវនេ ច ជនេ លោកោ, មោរេត្វគ្គិម្ហិ សោ សិខី;
សិលោកោ តុ យសេ បជ្ជេ,
រុក្ខេ តុ សាមិកេ ធវោ.
វដព្យាមេសុ និគ្រោធោ, ធង្កោ តុ វាយសេ ពកេ;
វារោ ត្វ’វសរា’ហេសុ, កុចេត្វព្ភេ បយោធរោ.
ឧច្ឆង្គេ លក្ខណេ ចា’ង្កោ, រស្មិ’ត្ថី ជុតិ រជ្ជុសុ;
ទិដ្ឋោ’ភាសេសុ អាលោកោ,
ពុទ្ធោ តុ បណ្ឌិតេ ជិនេ.
សូរំ’សូសុ បុមេ ភានូ, ទណ្ឌោ តុ មុគ្គរេ ទមេ;
ទេវមច្ឆេស្វ’និមិសោ, បត្ថោ តុ មានសានុសុ.
អាតង្កោ រោគ តាបេសុ,
មាតង្គោ សបចេ គជេ;
មិគោ បសុ កុរុង្គេសុ, ឧលូកិ’ន្ទេសុ កោសិយោ.
វិគ្គហោ ¶ កលហេ កាយេ, បុរិសោ មាណវ’ត្តសុ;
ទាយាទោ ពន្ធវេ បុត្តេ, សិរេ សីសំ តិបុម្ហិ ច.
ពលិហត្ថំ’សូសុ ករោ, ទន្តេ វិប្បេ’ណ្ឌជេ ទ្វិជោ;
វត្តំ បជ្ជា’ននា’ចារេ, ធញ្ញង្គេ សុខុមេ កណោ.
ថម្ភោ ថូណ ជឡត្តេសុ, សូបោ កុម្មាស ព្យញ្ជនេ;
គណ្ឌោ ផោដេ កបោលម្ហិ, អគ្ឃោ មូល្យេ ច បូជនេ.
បការោ តុល្យ ភេទេសុ, សកុន្តោ ភាសបក្ខិសុ;
ភាគ្យេ វិធិ វិធានេ ច, សរេ ខគ្គេ ច សាយកោ.
សារង្គោ ចាតកេ ឯណេ, បត្តី តុ សរបក្ខិសុ;
សេទេ បាកោ វិបាកេ ថ,
ភិក្ខុភេទេ ចយេ គណោ.
រាសិ បុញ្ជេ ច មេសា’ទោ,
អស្សេ លោណេ ច សិន្ធវោ;
សំវដ្ដេ បលយោ នាសេ, បូគោ កមុករាសិសុ.
អមតេ តុ សុធា លេបេ, អភិខ្យា នាម រំសិសុ;
សត្តិ សាមត្ថិយេ សត្ថេ, មហី នជ្ជន្តរេ ភុវិ;
លីលា ក្រិយា វិលាសេសុ,
សត្តេ តុ អត្រជេ បជា.
ញាណេ លាភេ ឧបលទ្ធិ, បវេណី កុថវេណិសុ;
បវត្តិ វុត្តិ វត្តាសុ, វេតនេ ភរណេ ភតិ.
អាចារេបិ មរិយាទា, ភូតិ សត្តា សមិទ្ធិសុ;
សោប្បេ បមាទេ តន្ទី ច, យាត្រា គមន វុត្តិសុ.
និន្ទា កុច្ឆា’បវាទេសុ, កង្គុ ធញ្ញ បិយង្គុសុ;
មោក្ខេសិវេ សមេសន្តិ, វិភាគេ ភត្តិ សេវនេ.
ឥច្ឆាយំ ជុតិយំ កន្តិ, រញ្ជនេ សូរតេ រតិ;
គេហេ វសតិ វាសេ ថ, នទី សេនាសុ វាហិនី.
បត្ថេ នាឡេ ច នាឡិ’ត្ថី, គណេ សមិតិ សង្គមេ;
តណ្ហា លោភេ បិបាសាយំ, មគ្គ វុត្តីសុ វត្តនី.
បាណ្យង្គេ នាភិ ចក្កន្តេ, យាចេ វិញ្ញត្តិ ញាបនេ;
វិត្តិ តោសេ វេទនាយំ, ឋានេ តុ ជីវិតេ ឋិតិ.
តរង្គេ ¶ ចា’ន្តរេ វីចិ, ធីរត្តេ ធារណេ ធិតិ;
ភូ ភូមិយញ្ច ភមុកេ, សទ្ទេ វេទេ សវេ សុតិ.
គោត្តំ នាមេ ច វំសេ ថ, នគរេ ច ឃរេ បុរំ;
ឱកំ តុ និស្សយេ គេហេ, កុលំ តុ គោត្តរាសិសុ.
ហេមេ វិត្តេ ហិរញ្ញញ្ច, បញ្ញាណំ ត្វ’ង្ក វុទ្ធិសុ;
អថា’ម្ពរញ្ច ខេ វត្ថេ, គុយ្ហំ លិង្គេ រហស្យ’បិ.
តបោ ធម្មេ វតេ ចេវ, បាបេ ត្វា’គុម្ហិ កិព្ពិសំ;
រតនំ មណិ សេដ្ឋេសុ, វស្សំ ហាយន វុដ្ឋិសុ.
វនំ អរញ្ញ វារីសុ, ខីរម្ហិ តុ ជលេ បយោ;
អក្ខរំ លិបិ មោក្ខេសុ, មេថូនំ សង្គមេ រតេ.
សោតំ កណ្ណេ បយោវេគេ, រិដ្ឋំ បាបា’សុភេសុ ច;
អាគុ បាបា’បរាធេសុ, កេតុម្ហិ ចិហនេ ធជោ.
គោបុរំ ទ្វារមត្តេបិ, មន្ទិរំ នគរេ ឃរេ;
វាច្ចលិង្គា បរមិតោ, ព្យត្តោ តុ បណ្ឌិតេ ផុដេ.
វល្លភោ ទយិតេ’ជ្ឈក្ខេ, ជលេ ថូលោ មហត្យបិ;
កុរូរេ ភេរវេ ភីមោ,
លោលោ តុ លោលុបេ ចលេ.
ពីភច្ឆោ វិកតេ ភីមេ, កោមលេ តិខិណេ មុទុ;
ឥដ្ឋេ ច មធុរេ សាទុ, សាទុម្ហិ មធុរោ បិយេ.
សិតេ តុ សុទ្ធេ ឱទាតោ, ទ្វិជិវ្ហោ សូចកា’ហិសុ;
សក្កេ សមត្ថោ សម្ពន្ធេ, សមត្តំ និដ្ឋិតា’ខិលេ.
សុទ្ធោ កេវល បូតេសុ, ជិឃញ្ញោ’ន្តា’ធមេសុ ច;
បោណោ’បនត និន្នេសុ, អញ្ញ នីចេសុ ចេ’តរោ.
សុចិ សុទ្ធេ សិតេ បូតេ, បេសលោ ទក្ខចារុសុ;
អធមោ កុច្ឆិតេ ឩនេ, អប្បិយេ ប្យ’លិកោ ភវេ.
ព្យាបេ អសុទ្ធេ សំកិណ្ណោ, ភព្ពំ យោគ្យេ ច ភាវិនិ;
សុខុមោ អប្បកា’ណូសុ, វុទ្ធោ ថេរេ ច បណ្ឌិតេ.
សុភេ សាធុម្ហិ ភទ្ទោ ថ, ត្យា’ទោ ច វិបុលេ ពហុ;
ធីរោ ពុធេ ធិតិមន្តេ, វេល្លិតំ កុដិលេ ធុតេ.
វិសទោ ¶ ព្យត្ត សេតេសុ, តរុណោ តុ យុវេ នវេ;
យោគ្គំ យានេ, ខមេ យោគ្គោ,
បិណ្ឌិតំ គណិតេ ឃនេ.
ពុធេ’ភិជាតោ កុលជេ, វុទ្ធោ’រូសុ មហល្លកោ;
កល្យាណំ សុន្ទរេ ចាបិ, ហិមោ តុ សីតលេបិ ច.
លោលេ តុ សីឃេ ចបលោ, វុត្តេ ឧទិត មុគ្គតេ;
អាទិត្តេ គព្ពិតេ ទិត្តោ, បិដ្ឋំ តុ ចុណ្ណិតេបិ ច.
វិគតេ វាយិតេ [វាយនេ (ក.)] វីតំ, ភាវិតំ វឌ្ឍិតេបិ ច;
ភជ្ជិតេ បតិតេ ភដ្ឋោ, បុដ្ឋោ បុច្ឆិត បោសិតេ.
ជាតោ ភូតេ ចយេ ជាតំ,
បដិភាគោ សមា’រិសុ;
សូរោ វីរេ រវិសូរេ, ទុដ្ឋោ កុទ្ធេ ច ទូសិតេ.
ទិដ្ឋោ’រិម្ហិ’ក្ខិតេ ទិដ្ឋោ [ទិដ្ឋំ (ក.)],
មូឡ្ហេ បោតេ ច ពាលិសោ;
និន្ទាយំ ខេបនេ ខេបោ, និយមោ និច្ឆយេ វតេ.
សលាកាយំ កុសោ ទព្ភេ,
ពាល្យាទោ តុ ខយេ វយោ;
លេប គព្ពេស្វ’វលេបោ, អណ្ឌជោ មីនបក្ខិសុ.
ពិលាលេ នកុលេ ពព្ពុ, មន្ថោ មន្ថនសត្តុសុ;
វាលោ កេសេ’ស្សាទិលោមេ,
សង្ឃាតោ ឃាតរាសិសុ.
គោបគាមេ រវេ ឃោសោ, សូតោ សារថិវន្ទិសុ;
មាល្យំ តុ បុប្ផេ តទ្ទាមេ, វាហោ តុ សកដេ ហយេ.
ខយេ’ច្ចនេ ចា’បចយោ, កាលោ សមយ មច្ចុសុ;
ភេ តារកា នេត្តមជ្ឈេ, សីមា’ វធិ, ដ្ឋិតីសុ ច.
អាភោគោ បុណ្ណតា’វជ្ជេ-
ស្វា’ឡិ’ត្ថី សខិ សេតុសុ;
សត្តេ ថូលេ តីសុ ទឡ្ហោ, លតា សាខាយ វល្លិយំ.
មុត្តិ’ត្ថី ¶ មោចនេ មោក្ខេ,
កាយោ តុ ទេហ រាសិសុ;
នីចេ បុថុជ្ជនោ មូឡ្ហេ, ភត្តា សាមិនិ ធារកេ.
សិខា, បិញ្ឆេសុ សិខណ្ឌោ, សត្តេ ត្វ’ត្តនិ បុគ្គលោ;
សម្ពាធោ សំកដេ គុយ្ហេ,
នាសេ ខេបេ បរាភវោ.
វច្ចោ រូបេ ករីសេ ថ, ជុតិ’ត្ថី កន្តិរំសិសុ;
លព្ភំ យុត្តេ ច លទ្ធព្ពេ, ខណ្ឌេ បណ្ណេ ទលំ មតំ;
សល្លំ កណ្ឌេ សលាកាយំ, សុចិត្តេ ធាវនំ គតេ;
ភន្តត្ថេ វិព្ភមោ ហាវេ, មោហោ’វិជ្ជាយ មុច្ឆនេ.
សេទោ ឃម្មជលេ បាកេ,
គោឡេ ឧច្ឆុមយេ គុឡោ;
មិត្តេ សហាយេ ច សខា, វិភូ និច្ចប្បភូសុ សោ.
ខគ្គេ កុរូរេ នេត្តិំសោ, បរស្មិំ អត្រ តីស្វ’មុ;
កលង្កោ’ង្កា’បវាទេសុ,
ទេសេ ជនបទោ ជនេ.
បជ្ជេ គាថា វចីភេទេ, វំសោ ត្វ’ន្វយវេណុសុ;
យានំ រថាទោ គមនេ, សរូបស្មិំ អធោ តលំ.
មជ្ឈោ វិលគ្គេ វេមជ្ឈេ, បុប្ផំ តុ កុសុមោ’តុសុ;
សីលំ សភាវេ សុព្ពតេ, បុង្គវោ ឧសភេ វរេ.
កោសេ ខគាទិពីជេ’ណ្ឌំ, កុហរំ គព្ភរេ ពិលេ;
នេត្តិំសេ គណ្ឌកេ ខគ្គោ, កទម្ពោ តុ ទុមេ ចយេ.
ភេ’ធេនុយំ រោហិណី’ត្ថី, វរង្គំ យោនិយំ សិរេ;
អក្កោសេ សបថេ សាបោ, បង្កំ បាបេ ច កទ្ទមេ.
ភោគវត្យុ’រគេ ភោគី, ស្សរោ តុ សិវសាមិសុ;
ពលេ បភាវេ វីរិយំ, តេជោ តេសុ ច ទិត្តិយំ.
ធារា សន្តតិ ខគ្គង្គេ, វានំ តណ្ហាយ សិព្ពនេ;
ខត្តា សូតេ បដិហារេ, វិត្តិ បីឡាសុ វេទនា.
ថិយំ ¶ មតិ’ច្ឆាបញ្ញាសុ, បាបេ យុទ្ធេ រវេ រណោ;
លវោតុ ពិន្ទុ’ច្ឆេទេសុ, បលាលេ’ [បលាសេ (ដី.), បលាបេ-ដី (៤៥៣-១១២៤) គាថា បស្សិតព្ពា] តិសយេ ភុសំ.
ពាធា ទុក្ខេ និសេធេ ច, មូលបទេបិ មាតិកា;
ស្នេហោ តេលេ’ធិកប្បេមេ,
ឃរា’បេក្ខាសុ អាលយោ.
កេតុស្មិំ កេតនំ គេហេ, ឋានេ ភូមិ’ត្ថិយំ ភុវិ;
លេខ្យេ លេខោ រាជិ លេខា, បូជិតេ ភគវា ជិនេ.
គទា សត្ថេ គទោ រោគេ, និសជ្ជា បីឋេស្វា’សនំ;
តថាគតោ ជិនេ សត្តេ,
ចយេ ទេហេ សមុស្សយោ.
ពិលំ កោដ្ឋាស ឆិទ្ទេសុ, វជ្ជំ ទោសេ ច ភេរិយំ;
កាលេ ទីឃញ្ជសេ’ទ្ធានំ, អាលិយំ សេតុ ការណេ.
ឱកាសោ ការណេ ទេសេ,
សភា គេហេ ច សំសទេ;
យូបោ ថម្ភេ ច បាសាទេ, អយនំ គមនេ បថេ.
អក្កោ រុក្ខន្តរេ សូរេ,
អស្សោ កោណេ ហយេបិ ច;
អំសោ ខន្ធេ ច កោដ្ឋាសេ,
ជាលំ សូស្វ’ច្ចិ នោ បុមេ.
នាសា’សត្តេស្វ’ ភាវោ ថ,
អន្ន មោទន ភុត្តិសុ;
ជីវំ បានេ ជនេ ជីវោ,
ឃាសោ ត្វ’ន្នេ ច ភក្ខណេ.
ឆទនេ’ច្ឆាទនំ វត្ថេ, និកាយោ គេហរាសិសុ;
អន្នាទោ អាមិសំ មំសេ; ទិក្ខា តុ យជនេ’ច្ចនេ.
ក្រិយាយំ ការិកា បជ្ជេ,
កេតុ តុ ចិហនេ ធជេ;
កុសុមំ ថីរជេ បុប្ផេ, វានរេ តុ ពុធេ កវិ.
អធរេ ¶ ខរភេ ឱដ្ឋោ, លុទ្ទោ តុ លុទ្ទកេបិ ច;
កលុសំ ត្វា’វិលេ បាបេ, បាបេ កលិ បរាជយេ.
កន្តារោ វន, ទុគ្គេសុ, ចរោ ចារម្ហិ ចញ្ចលេ;
ជនាវាសេ គណេ គាមោ, ចម្មំ តុ ផលកេ តចេ.
អាមោទោ ហាស គន្ធេសុ,
ចារុ តុ កនកេបិ ច;
សត្តាយំ ភវនំ គេហេ, លេសេ តុ ខលិតេ ឆលំ.
វេរំ បាបេ ច បដិឃេ, តចោ ចម្មនិ វក្កលេ;
ឧច្ចេ’ធិរោហេ អារោហោ, នេត្តំ វត្ថន្តរ’ក្ខិសុ.
បដិហារេ មុខេ ទ្វារំ, បេតេ ញាតេ មតោ តិសុ;
មាសោ បរណ្ណ កាលេសុ, នគ្គោ ត្វ’ចេលកេបិ ច.
ទោសេ ឃាតេ ច បដិឃោ, មិគាទោ ឆគលេ បសុ;
អរូបេ ចា’វ្ហយេ នាមំ, ទរោ ទរថ ភីតិសុ.
យាចនេ ភោជនេ ភិក្ខា,
ភារេ ត្វ’តិសយេ ភរោ;
ទព្ពិ’ន្ទជាយាសុ សុជា, មេឃេ ត្វ’ព្ភំ វិហាយសេ.
មោទកោ ខជ្ជភេទេបិ, មណិកេ រតនេ មណិ;
សេលា’រាមេសុ មលយោ,
សភាវ’ង្កេសុ លក្ខណំ.
ហវិ សប្បិម្ហិ ហោតព្ពេ, សិរោ សេដ្ឋេ ច មុទ្ធនិ;
វិចារេបិ វិវេកោ ថ, សិខរី បព្ពតេ ទុមេ.
វេគោ ជវេ បវាហេ ច, សង្កុ តុ ខិលហេតិសុ;
និគ្គហីតេ កណេ ពិន្ទុ, វរាហោ សូករេ គជេ.
នេត្តន្តេ ចិត្តកេ’បាង្គំ, សិទ្ធត្ថោ សាសបេ ជិនេ;
ហារោ មុត្តាគុណេ គាហេ,
ខារកោ មកុឡេ រសេ.
អច្ចយោ’ តិក្កមេ ទោសេ,
សេលរុក្ខេស្វ’គោ នគោ;
ស្វប្បេ’វធារណេ មត្តំ, អបចិត្យ’ច្ចនេ ខយេ.
ឆិទ្ទោ’តរណេស្វោ’តារោ,
ព្រហ្មេ ¶ ច ជនកេ បិតា;
បិតាមហោ’យ្យកេ ព្រហ្មេ,
បោតោ នាវាយ ពាលកេ.
រុក្ខេ វណ្ណេ សុនេ សោណោ,
សគ្គេ តុ គគនេ ទិវោ;
វត្ថេ គន្ធេ ឃរេ វាសោ, ចុល្លោ ខុទ្ទេ ច ឧទ្ធនេ.
កណ្ណោ កោណេ ច សវណេ,
មាលា បុប្ផេ ច បន្តិយំ;
ភាគោ ភាគ្យេ’កទេសេសុ,
កុដ្ឋំ រោគេ’ ជបាលកេ.
សេយ្យា សេនាសនេ សេនេ, ចុន្ទភណ្ឌម្ហិ ច’ព្ភមោ;
វត្ថាទិលោមំ’សុ ករេ, និបាតោ បតនេ’ព្យយេ.
សាខាយំ វិដបោ ថម្ភេ, សត្តុ ខជ្ជន្តរេ ទិសេ;
សាមិកោ បតិ’យិរេសុ, បដ្ឋានំ គតិ ហេតុសុ.
រាគេ រង្គោ នច្ចដ្ឋានេ, បានំ បេយ្យេ ច បីតិយំ;
ឥណុ’ក្ខេបេសុ ឧទ្ធារោ, ឧម្មារេ ឯឡកោ អជេ.
បហារោ បោថនេ យាមេ,
សរទោ ហាយនោ’តុសុ;
កុណ្ឌិកាយា’ឡ្ហកេ តុម្ពោ,
បលាលោ [បលាបោ (ក.) ៤៥៣-គាថា បស្សិតព្ពា] តុ ភុសម្ហិ ច.
មតា’វាដេ ចយេ កាសុ, បនិសា ការណេ រហោ;
កាសោ បោដគលេ រោគេ,
ទោសោ កោធេ គុណេ’តរេ.
យុត្យ’ដ្ដាល’ដ្ដិតេស្វ’ដ្ដោ, កីឡាយំ កាននេ ទវោ;
ឧប្បត្តិយំ ចោ’ប្បតនំ, ឧយ្យានំ គមនេ វនេ.
វោការោ លាមកេ ខន្ធេ, មូលោ’បទាសុ បាភតំ;
ទសា’ វត្ថា បដន្តេសុ, ការណំ ឃាត, ហេតុសុ.
ហត្ថិទានេ ¶ មទោ គព្ពេ, ឃដា ឃដន រាសិសុ;
ឧបហារោ’ភិហារេបិ, ចយោ ពន្ធន រាសិសុ.
គន្ធោ ថោកេ ឃាយនីយេ,
ចាគោ តុ ទានហានិសុ;
បានេ បមោទេ បីតិ’ត្ថី, ឥណេ គិវា គលេបិ ច.
បតិដ្ឋា និស្សយេ ឋានេ, ពលក្ការេបិ សាហសំ;
ភង្គោ ភេទេ បដេ ភង្គំ, ឆត្តំ តុ ឆវកេបិ ច.
ញាណេ ភុវិ ច ភូរិ’ត្តី, អនង្គេ មទនោ ទុមេ;
បមាតរិបិ មាតា ថ, វេឋុ’ណីសេសុ វេឋនំ.
មារិសោ តណ្ឌុលេយ្យេ’យ្យេ,
មោក្ខោ និព្ពាន មុត្តិសុ;
ឥន្ទោ’ធិបតិ សក្កេស្វា, រម្មណំ ហេតុ គោចរេ.
អង្កេ សណ្ឋាន មាការេ,
ខេត្តេ [វប្បេ (បាការមូលេ នេត្តជលេ ឧសុមេ ច វប្បោ-ដី)] វប្បោ តដេបិ ច;
សម្មុត្យ’នុញ្ញា វោហារេ, ស្វ’ថ លាជាសុ ចា’ក្ខតំ.
សត្រំ យាគេ សទាទានេ,
សោមោ តុ ឱសធិ’ន្ទុសុ;
សង្ឃាតោ យុគគេហង្គេ, ខារោ ឩសេ ច ភស្មនិ.
អាតាបោ វីរិយេ តាបេ,
ភាគេ សីមាយ ឱធិ ចាតិ.
ឥតិ បាទានេកត្ថវគ្គោ.
អនេកត្ថវគ្គោ និដ្ឋិតោ.
៣. សាមញ្ញកណ្ឌ
៤. អព្យយវគ្គ
អព្យយំ វុច្ចតេ ទានិ, ចិរស្សំ តុ ចិរំ តថា;
ចិរេន ចិររត្តាយ, សហ សទ្ធិំ សមំ អមា.
បុនប្បុនំ ¶ អភិណ្ហញ្ចា, សកិំ ចា’ភិក្ខណំ មុហុំ;
វជ្ជនេ តុ វិនា នានា, អន្តរេន រិតេ បុថុ.
ពលវំ សុដ្ឋុ ចា’តីវា, តិសយេ កិមុត ស្វ’តិ;
អហោ តុ កិំ កិមូ’ ទាហុ, វិកប្បេ កិមុតោ’ទ ច.
អវ្ហានេ ភោ អរេ អម្ភោ,
ហម្ភោ រេ ជេ’ង្គ អាវុសោ;
ហេ ហរេ ថ កថំ កិំសុ, ននុ កច្ចិ នុ កិំ សមា.
អធុនេ’តរហី’ទានិ, សម្បតិ អញ្ញទត្ថុ តុ;
តគ្ឃេ’ កំសេ សសក្កញ្ចា, ទ្ធា កាមំ ជាតុ វេ ហវេ.
យាវតា តាវតា យាវ, តាវ កិត្តាវតា តថា;
ឯត្តាវតា ច កីវេ’តិ, បរិច្ឆេទត្ថវាចកា.
យថា តថា យថេវេ’វំ, យថានាម យថាហិ ច;
សេយ្យថាប្យេ’វមេវំ, វា, តថេវ ច យថាបិ ច.
ឯវម្បិ ច សេយ្យថាបិ, នាម យថរិវា’បិ ច;
បដិភាគត្ថេ យថាច, វិយ តថរិវា’បិ ច.
សំ សាមញ្ច សយំ ចាថ, អាម សាហុ លហូ’បិ ច;
ឱបាយិកំ បតិរូបំ, សាធ្វេ’វំ សម្បដិច្ឆនេ.
យំ តំ យតោ តតោ យេន,
តេនេ’តិ ការណេ សិយុំ;
អសាកល្យេ តុ ចន ចិ, និប្ផលេ តុ មុធា ភវេ.
កទាចិ ជាតុ តុល្យា’ថ, សព្ពតោ ច សមន្តតោ;
បរិតោ ច សមន្តាបិ, អថ មិច្ឆា មុសា ភវេ.
និសេធេ ន អនោមា’លំ, នហិ ចេតុ សចេ យទិ;
អនុកុល្យេ តុ សទ្ធញ្ច,
នត្តំ [រត្តំ (ដី.)] ទោសោ ទិវា ត្វ’ហេ.
ឦសំ កិញ្ចិ មនំ អប្បេ, សហសា តុ អតក្កិតេ;
បុរេ គ្គតោ តុ បុរតោ, បេច្ចា’មុត្រភវន្តរេ.
អហោ ¶ ហី វិម្ហយេ តុណ្ហី,
តុ មោនេ ថា’វិ បាតុ ច;
តង្ខណេ សជ្ជុ សបទិ, ពលក្ការេ បសយ្ហ ច.
សុទំ ខោ [វោ (ក.)] អស្សុ យគ្ឃេ វេ,ហា’ទយោ បទបូរណេ;
អន្តរេន’ន្តរា អន្តោ, វស្សំ នូន ច និច្ឆយេ.
អានន្ទេ សញ្ច ទិដ្ឋា ថ, វិរោធកថនេ ននុ;
កាមប្បវេទនេ កច្ចិ, ឧសូយោបគមេ’ត្ថុ ច.
ឯវា’វធារណេ ញេយ្យំ, យថាត្តំ តុ យថាតថំ;
នីចំ អប្បេ, មហត្យុ’ច្ចំ, អថ បាតោ បគេ សមា.
និច្ចេ សទា សនំ [សនា (ក.)] បាយោ,
ពាហុល្យេ ពាហិរំ ពហិ;
ពហិទ្ធា ពាហិរា ពាហ្យេ, សីឃេតុ សណិកំ ភវេ.
អត្ថំ អទស្សនេ ទុដ្ឋុ, និន្ទាយំ, វន្ទនេ នមោ;
សម្មា សុដ្ឋុ បសំសាយំ, អថោ សត្តាយ មត្ថិ ច.
សាយំ សាយេ’ជ្ជ អត្រា’ហេ,
សុវេ តុ ស្វេ អនាគតេ;
តតោ បរេ បរសុវេ, ហិយ្យោតុ ទិវសេ គតេ.
យត្ថ យត្រ យហិំចាថ, តត្ថ តត្រ តហិំតហំ;
អថោ ឧទ្ធញ្ច ឧបរិ, ហេដ្ឋា តុ ច អធោ សមា.
ចោទនេ ឥង្ឃ ហន្ទា’ថ, អារាទូរា ច អារកា;
បរម្មុខា តុ ច រហោ, សម្មុខា ត្វា’វិ បាតុ ច.
សំសយត្ថម្ហិ អប្បេវ, អប្បេវនាម នូ’តិ ច;
និទស្សនេ ឥតិ’ត្ថញ្ច, ឯវំ, កិច្ឆេ កថញ្ចិ ច.
ហា ខេទេ សច្ឆិ បច្ចក្ខេ,
ធុវំ ថិរេ’វធារណេ;
តិរោ តុ តិរិយំ ចាថ, កុច្ឆាយំ ទុដ្ឋុ កុ’ច្ចតេ.
សុវត្ថិ អាសិដ្ឋត្ថម្ហិ, និន្ទាយំ តុ ធី [ធិ (ក.)] កថ្យតេ;
កុហិញ្ចនំ កុហិំ កុត្រ, កុត្ថ កត្ថ កហំ ក្វ ថ.
ឥហេ’ធា’ត្រ ¶ តុ ឯត្ថា’ត្ថ,
អថ សព្ពត្រ សព្ពធិ;
កទា កុទាចនំ ចាថ, តទានិ ច តទា សមា.
អាទិកម្មេ ភុសត្ថេ ច, សម្ភវោ’តិណ្ណ តិត្តិសុ;
និយោគិ’ស្សរិយ’ប្បីតិ, ទាន បូជា’គ្គ, សន្តិសុ.
ទស្សនេ តប្បរេ សង្គេ, បសំសា, គតិ, សុទ្ធិសុ;
ហិំសា, បការន្តោ’ភាវ, វិយោគា’វយវេសុ ច;
បោ’បសគ្គោ ទិសាយោគេ, បត្ថនា, ធិតិអាទិសុ.
បរាសទ្ទោ បរិហានិ, បរាជយ គតីសុ ច;
ភុសត្ថេ បដិលោមត្ថេ, វិក្កមា’មសនាទិសុ.
និស្សេសា’ភាវ សន្យាស, ភុសត្ថ មោក្ខ រាសិសុ;
គេហា’ទេសោ’បមាហីន, បសាទនិគ្គតា’ច្ចយេ.
ទស្សនោ’សាននិក្ខន្តា, ធោភាគេស្វ’វធារណេ;
សាមីប្យេ ពន្ធនេ ឆេក, ន្តោភាគោ’បរតីសុ ច.
បាតុភាវេ វិយោគេ ច, និសេធាទោ និ ទិស្សតិ;
អថោ នីហរណេ ចេវា, វរណាទោ ច នី សិយា.
ឧទ្ធកម្ម វិយោគ ត្ត, លាភ តិត្តិ សមិទ្ធិសុ;
បាតុភាវ’ច្ចយាភាវ, បពលត្តេ បកាសនេ;
ទក្ខ’គ្គតាសុ កថនេ, សត្តិមោក្ខាទិកេ ឧ ច.
ទុ កុច្ឆិតេ’សទត្ថេសុ, វិរូបត្តេ ប្យ’សោភនេ;
សិយា’ភាវា’សមិទ្ធីសុ, កិច្ឆេ ចា’នន្ទនាទិកេ.
សំ សមោធាន សង្ខេប, សមន្តត្ត សមិទ្ធិសុ;
សម្មា ភុស សហ ប្បត្ថា, ភិមុខត្ថេសុ សង្គតេ;
វិធានេ បភវេ បូជា, បុនប្បុនក្រិយាទិសុ.
វិវិធា’តិសយា’ភាវ, ភុសត្តិ’ស្សរិយា’ច្ចយេ;
វិយោគេ កលហេ បាតុ, ភាវេ ភាសេ ច កុច្ឆនេ.
ទូរា’នភិមុខត្តេសុ, មោហា’នវដ្ឋិតីសុ ច;
បធាន ទក្ខតា ខេទ, សហត្ថាទោ វិ ទិស្សតិ.
វិយោគេ ¶ ជាននេ ចា’ធោ,ភាគ និច្ឆយ [ភាគ’និច្ឆយ (ភាគ+អនិច្ឆយ-ដី)] សុទ្ធិសុ;
ឦសទត្ថេ បរិភវេ, ទេស ព្យាបន ហានិសុ;
វចោក្រិយាយ ថេយ្យេ ច, ញាណប្បត្តាទិកេ អវ.
បច្ឆា ភុសត្ត សាទិស្យា, នុបច្ឆិន្នា’នុវត្តិសុ;
ហីនេ ច តតិយត្ថា’ធោ, ភាគេស្វ’នុគតេ ហិតេ;
ទេសេ លក្ខណ វិច្ឆេ’ត្ថ, ម្ភូត ភាគាទិកេ អនុ.
សមន្តត្ថេ បរិច្ឆេទេ, បូជា’លិង្គន វជ្ជនេ;
ទោសក្ខានេ និវាសនា, វញ្ញា’ធារេសុ ភោជនេ;
សោក ព្យាបន តត្វេសុ, លក្ខណាទោ សិយា បរិ.
អាភិមុខ្យ វិសិដ្ឋុ’ទ្ធ, កម្មសារុប្បវុទ្ធិសុ;
បូជា’ធិក កុលា’សច្ច, លក្ខណាទិម្ហិ ចាប្យ’ភិ.
អធិកិ’ស្សរ, បាឋា’ធិ, ដ្ឋាន, បាបុណនេស្វ’ធិ;
និច្ឆយេ ចោបរិត្តា’ធិ, ភវនេ ច វិសេសនេ.
បដិទាននិសេធេសុ, វាមា’ទាននិវត្តិសុ;
សាទិសេ បដិនិធិម្ហិ, អាភិមុខ្យគតីសុ ច.
បតិពោធេ បតិគតេ, តថា បុនក្រិយាយ ច;
សម្ភាវនេ បដិច្ចត្ថេ, បតីតិ លក្ខណាទិកេ;
សុ សោភនេ សុខេ សម្មា, ភុស សុដ្ឋុ សមិទ្ធិសុ.
អាភិមុខ្យ, សមីបា’ទិ, កម្មា’លិង្គន បត្តិសុ;
មរិយាទុ’ទ្ធកម្មិ’ច្ឆា, ពន្ធនា’ភិវិធីសុ អា.
និវាសា’វ្ហាន គហណ, កិច្ឆេ’សត្ថ និវត្តិសុ;
អប្បសាទា’សិ សរណ, បតិដ្ឋា’វិម្ហយាទិសុ.
អន្តោភាវ ភុសត្តា’តិ, សយ បូជាស្វ’តិក្កមេ;
ភូតភាវេ បសំសាយំ, ទឡ្ហត្ថាទោ សិយា អតិ.
សម្ភាវនេ ច គរហា, បេក្ខាសុ ច សមុច្ចយេ;
បញ្ហេ សំវរណេ ចេវ, អាសីសត្ថេ អបី’រិតំ.
និទ្ទេសេ វជ្ជនេ បូជា, បគតេ វារណេបិ ច;
បទុស្សនេ ច គរហា, ចោរិកា’ទោ សិយា អប.
សមីបបូជា ¶ សាទិស្ស, ទោសក្ខានោ’បបត្តិសុ;
ភុសត្តោ’បគមា’ធិក្យ, បុព្ពកម្មនិវត្តិសុ;
គយ្ហាការោ’បរិត្តេសុ, ឧបេ’ត្យ [ឧបេត្យ=ឧប+ឥតិ]’នសនា’ទិកេ.
ឯវំ និទស្សនា’ការោ, បមាសុ សម្បហំសនេ;
ឧបទេសេ ច វចន, បដិគ្គាហេ’វធារណេ;
គរហាយេ’ទមត្ថេ ច, បរិមានេ ច បុច្ឆនេ.
សមុច្ចយេ សមាហារេ, ន្វាចយេ ចេ’តរីតរេ;
បទបូរណមត្តេ ច, ចសទ្ទោ អវធារណេ.
ឥតិ ហេតុបការេសុ, អាទិម្ហិ ចា’វធារណេ;
និទស្សនេ បទត្ថស្ស, វិបល្លាសេ សមាបនេ.
សមុច្ចយេ ចោ’បមាយំ, សំសយេ បទបូរណេ;
វវត្ថិតវិភាសាយំ, វា’វស្សគ្គេ វិកប្បនេ.
ភូសនេ វារណេ ចា’លំ, វុច្ចតេ បរិយត្តិយំ;
អថោ’ថា’នន្តរា’រម្ភ, បញ្ហេសុ បទបូរណេ.
បសំសាគរហាសញ្ញា, សីការាទោ [ស្វីការ (ដី.)] បិ នាម ថ;
និច្ឆយេ ចា’នុមានស្មិំ, សិយា នូន វិតក្កនេ.
បុច្ឆា’វធារណា’នុញ្ញា, សាន្ត្វនា’លបនេ [សន្តនាលបនេ (ក.)] ននុ;
វតេ’កំស, ទយា, ហាស, ខេទា’លបន, វិម្ហយេ.
វាក្យារម្ភ, វិសាទេសុ, ហន្ទ ហាសេ’នុកម្បនេ;
យាវ តុ តាវ សាកល្យ, មានា’វធ្យ’វធារណេ.
បាចី, បុរ, ង្គតោត្ថេសុ, បុរត្ថា បឋមេ ប្យថ;
បពន្ធេ ច ចិរាតីតេ, និកដាគាមិកេ បុរា.
និសេធវាក្យាលង្ការា, វធារណបសិទ្ធិសុ;
ខល្វា’សន្នេ តុ អភិតោ-
ភិមុខោ’ភយតោទិកេ.
កាមំ យទ្យបិសទ្ទត្ថេ, ឯកំសត្ថេ ច ទិស្សតិ;
អថោ បន វិសេសស្មិំ, តថេវ បទបូរណេ.
ហិ ¶ ការណេ វិសេសា’វ, ធារណេ បទបូរណេ;
តុ ហេតុវជ្ជេ តត្ថា’ថ, កុ បាបេ’សត្ថ’កុច្ឆនេ.
នុ សំសយេ ច បញ្ហេ ថ, នានា’ នេកត្ថ វជ្ជនេ;
កិំ តុ បុច្ឆាជិគុច្ឆាសុ, កំ តុ វារិម្ហិ មុទ្ធនិ.
អមា សហសមីបេ ថ, ភេទេ អប្បឋមេ បុន;
កិរា’នុស្សវា’រុចិសុ, ឧទា’ប្យត្ថេ វិកប្បនេ.
បតីចី ចរិមេ បច្ឆា, សាមិ ត្វទ្ធេ ជិគុច្ឆនេ;
បកាសេ សម្ភវេ បាតុ,
អញ្ញោញ្ញេ តុ រហោ មិថោ.
ហា ខេទសោកទុក្ខេសុ, ខេទេ ត្វ’ហហ វិម្ហយេ;
ភិំសាបនេ [ហិំសាបនេ (ដី.)] ធី [ធិ (ក.)] និន្ទាយំ, បិធានេ តិរិយំ តិរោ.
តុន ត្វាន តវេ ត្វា តុំ, ធា សោ ថា ក្ខត្តុ, មេវ ច;
តោ ថ ត្រ ហិញ្ចនំ ហិំហំ, ធិ ហ ហិ ធ ធុនា រហិ.
ទានិ វោទាចនំ ទាជ្ជ, ថំ តត្តំ ជ្ឈ ជ្ជុ អាទយោ;
សមាសោ ចា’ព្យយីភាវោ,
យាទេសោ ចា’ព្យយំ ភវេតិ.
ឥតិ អព្យយវគ្គោ.
សាមញ្ញកណ្ឌោ តតិយោ.
អភិធានប្បទីបិកា សមត្តា.
និគមន
សគ្គកណ្ឌោ ¶ ច ភូកណ្ឌោ, តថា សាមញ្ញកណ្ឌិតិ;
កណ្ឌត្តយាន្វិតា ឯសា, អភិធានប្បទីបិកា.
តិទិវេ មហិយំ ភុជគាវសថេ,
សកលត្ថសមវ្ហយទីបនិ’យំ;
ឥហ យោ កុសលោ មតិមា ស នរោ,
បដុ ហោតិ មហាមុនិនោ វចនេ.
បរក្កមភុជោ នាម, ភូបាលោ គុណភូសនោ;
លង្កាយ មាសិ តេជស្សី, ជយី កេសរិវិក្កមោ.
វិភិន្នំ ចិរំ ភិក្ខុសង្ឃំ និកាយ-
ត្តយស្មិញ្ច ការេសិ សម្មា សមគ្គេ;
សទេហំ’វ និច្ចាទរោ ទីឃកាលំ,
មហគ្ឃេហិ រក្ខេសិ យោ បច្ចយេហិ.
យេន លង្កា វិហារេហិ, គាមា’រាមបុរីហិ ច;
កិត្តិយា វិយ សម្ពាធី, កតា ខេត្តេហិ វាបិហិ.
យស្សា’សាធារណំ បត្វា, នុគ្គហំ សព្ពកាមទំ;
អហម្បិ គន្ថការត្តំ, បត្តោ វិពុធគោចរំ.
ការិតេ តេន បាសាទ, គោបុរាទិវិភូសិតេ;
សគ្គខណ្ឌេ’វ តត្តោយា, សយស្មិំ បតិពិម្ពិតេ.
មហាជេតវនា’ខ្យម្ហិ, វិហារេ សាធុសម្មតេ;
សរោគាមសមូហម្ហិ, វសតា សន្តវុត្តិនា.
សទ្ធម្មដ្ឋិតិកាមេន, មោគ្គល្លានេន ធីមតា;
ថេរេន រចិតា ឯសា, អភិធានប្បទីបិកាតិ.