អញ្ញ > ព្យាករណ គន្ថ-សង្គហោ > សុពោធាលង្ការបាឋ

MMR Vol 0

Misc. Paragraph

សុពោធាលង្ការោ

១. ទោសាវពោធ-បឋមបរិច្ឆេទ

២. ទោសបរិហារាវពោធ-ទុតិយបរិច្ឆេទ

៣. គុណាវពោធ-តតិយបរិច្ឆេទ

៤. អត្ថាលង្ការាវពោធ-ចតុត្ថបរិច្ឆេទ

វង្កវុត្តិ អត្ថាលង្ការ

៥. ភាវាវពោធ-បញ្ចមបរិច្ឆេទ

ឋាយីភាវ និទ្ទេស រតិដ្ឋាយីភាវ

នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស

មុនិន្ទវទនម្ភោជ, គព្ភសម្ភវសុន្ទរី;

សរណំ បាណិនំ វាណី, មយ្ហំ បីណយតំ មនំ.

រាម, សម្មា’ទ្យ’លង្ការា, សន្តិ សន្តោ បុរាតនា;

តថាបិ តុ វឡញ្ជេន្តិ, សុទ្ធមាគធិកា ន តេ.

តេនា’បិ នាម តោសេយ្យ, មេតេ លង្ការវជ្ជិតេ;

អនុរូបេនា’លង្ការេ, នេ’ស មេសោ បរិស្សមោ.

យេសំ ន សញ្ចិតា បញ្ញា, នេកសត្ថន្តរោ’ចិតា;

សម្មោហ’ព្ភាហតា វេ’តេ, នាវពុជ្ឈន្តិ កិញ្ចិបិ.

កិំ តេហិ បាទសុស្សូសា, យេសំ នត្ថិ គរូនិ’ហ;

យេ តប្បាទរជោកិណ្ណា, តេ’វ សាធូ វិវេកិនោ.

កព្ព, នាដកនិក្ខិត្ត, នេត្តចិត្តា កវិជ្ជនា;

យំកិញ្ចិ រចយន្តេ’តំ, ន វិម្ហយករំ បរំ.

តេយេ’វ បដិភាវេន្តោ, សោ’វ ពន្ធោ សវិម្ហយោ;

យេន តោសេន្តិ វិញ្ញូ យេ, តត្ថ ប្យ’វិហិតា’ទរា.

ពន្ធោ ¶ ច នាម សទ្ទ,ត្ថា, សហិតា ទោសវជ្ជិតា;

បជ្ជ គជ្ជ វិមិស្សានំ, ភេទេនា’យំ តិធា ភវេ.

និពន្ធោ ចា’និពន្ធោ ច, បុន ទ្វិធា និរុប្បតេ;

តំ តុ បាបេន្ត្យ’លង្ការា, វិន្ទនីយតរត្តនំ.

អនវជ្ជំ មុខម្ភោជ [‘‘អម្ភោជ’’ន្តិ បទំ បាឡិយំ នត្ថិ, វារិជវាចកំ, សក្កដគន្ថតោ អនីតំ], មនវជ្ជា ច ភារតី;

អលង្កតា’វ សោភន្តេ, កិំ នុ តេ និរ’លង្កតា?

វិនា គរូបទេសំ តំ, ពាលោ’លង្កត្តុ មិច្ឆតិ;

សម្បាបុណេ ន វិញ្ញូហិ, ហស្សភាវំ កថំ នុ សោ?

គន្ថោបិ កវិវាចាន, មលង្ការ’ប្បកាសកោ;

យាតិ តព្ពចនីយត្តំ, ត’ព្ពោហារូ’បចារតោ.

ទ្វិប្បការា អលង្ការា, តត្ថ សទ្ទ, ត្ថភេទតោ;

សទ្ទត្ថា ពន្ធនាមា’វ, តំសជ្ជិត តទាវលិ.

គុណាលង្ការសំយុត្តា, អបិ ទោសលវ’ង្កិតា;

បសំសិយា ន វិញ្ញូហិ, សា កញ្ញា វិយ តាទិសី.

តេន ទោសនិរាសោ’វ, មហុស្សាហេន សាធិយោ;

និទ្ទោសា សព្ពថា សា’យំ, សគុណា ន ភវេយ្យ កិំ?

សា’លង្ការវិយុត្តា’បិ, គុណយុត្តា មនោហរា;

និទ្ទោសា ទោសរហិតា, គុណយុត្តា វធូ វិយ.

បទេ វាក្យេ តទត្ថេ ច, ទោសា យេ វិវិធា មតា;

សោ’ទាហរណ មេតេសំ, លក្ខណំ កថយាម្យ’ហំ.

វិរុទ្ធត្ថន្តរា, ឈត្ថ, កិលិដ្ឋានិ, វិរោធិ ច;

នេយ្យំ, វិសេសនាបេក្ខំ, ហីនត្ថក មនត្ថកំ.

ទោសា បទាន វាក្យាន, មេកត្ថំ ភគ្គរីតិកំ;

តថា ព្យាកិណ្ណ គាម្មានិ, យតិហីនំ កមច្ចុតំ;

អតិវុត្ត មបេតត្ថំ, សពន្ធផរុសំ តថា.

អបក្កមោ’ ¶ , ចិត្យហីនំ, ភគ្គរីតិ, សសំសយំ;

គាម្មំ ទុដ្ឋាលង្កតីតិ, ទោសា វាក្យត្ថនិស្សិតា.

វិរុទ្ធត្ថន្តរំ តញ្ហិ, យស្ស’ញ្ញត្ថោ វិរុជ្ឈតិ;

អធិប្បេតេ យថា មេឃោ, វិសទោ សុខយេ ជនំ.

វិសេស្យ មធិកំ យេនា, ឈត្ថ មេតំ ភវេ យថា;

ឱភាសិតា’សេសទិសោ, ខជ្ជោតោ’យំ វិរាជតេ.

យស្ស’ត្ថា’វគមោ ទុក្ខោ, បកត្យា’ទិវិភាគតោ;

កិលិដ្ឋំ តំ យថា តាយ, សោ’យ មាលិង្គ្យតេ បិយា.

យំ កិលិដ្ឋបទំ មន្ទា, ភិធេយ្យំ យមកាទិកំ;

កិលិដ្ឋបទទោសេ’វ, តម្បិ អន្តោ ករីយតិ.

បតីតសទ្ទរចិតំ, សិលិដ្ឋបទសន្ធិកំ;

បសាទគុណសំយុត្តំ, យមកំ មត មេទិសំ.

អព្យបេតំ ព្យបេត’ញ្ញ, មាវុត្តា’នេកវណ្ណជំ;

យមកំ តញ្ច បាទាន, មាទិ, មជ្ឈ, ន្ត, គោចរំ.

សុជនា’សុជនា សព្ពេ, គុណេនាបិ វិវេកិនោ;

វិវេកំ ន សមាយន្តិ, អវិវេកិជនន្តិកេ.

កុសលា’កុសលា សព្ពេ, បពលា’បពលា ថវា;

នោ យាតា យាវ’ហោសិត្តំ, សុខទុក្ខប្បទា សិយុំ;

អព្យបេត បឋម ទុតិយ តតិយបាទាទិ យមកំ.

សាទរំ សា ទរំ ហន្តុ, វិហិតា វិហិតា មយា;

វន្ទនា វន្ទនាមាន, ភាជនេ រតនត្តយេ.

កមលំ ក’មលំ កត្តុំ, វនទោ វនទោ’ម្ពរំ;

សុគតោ សុគតោ លោកំ, សហិតំ ស ហិតំ ករំ.

អព្យបេតាទិយមក ¶ , ស្សេសោ លេសោ និទស្សិតោ;

ញេយ្យានិ’មាយេវ ទិសា, យ’ញ្ញានិ យមកានិបិ.

អច្ចន្តពហវោ តេសំ, ភេទា សម្ភេទយោនិយោ;

តថាបិ កេចិ សុករា, កេចិ អច្ចន្តទុក្ករា.

យមកំ តំ បហេលី [បហេឡិ (ក.)] ច, នេកន្តមធុរានិ’តិ;

ឧបេក្ខិយន្តិ សព្ពានិ, សិស្សខេទភយា មយា.

ទេសកាលកលាលោក, ញាយាគមវិរោធិ យំ;

តំ វិរោធិបទំ ចេ’ត, មុទាហរណតោ ផុដំ.

យ ទប្បតីត មានីយ, វត្តព្ពំ នេយ្យ មាហុ តំ;

យថា សព្ពាបិ ធវលា, ទិសា រោចន្តិ រត្តិយំ.

នេទិសំ ពហុ មញ្ញន្តិ, សព្ពេ សព្ពត្ថ វិញ្ញុនោ;

ទុល្លភា’វគតី សទ្ទ, សាមត្ថិយវិលង្ឃិនី.

សិយា វិសេសនាបេក្ខំ, យំ តំ បត្វា វិសេសនំ;

សាត្ថកំ តំ យថា តំ សោ, ភិយ្យោ បស្សតិ ចក្ខុនា.

ហីនំ ករេ វិសេស្យំ យំ, តំ ហីនត្ថំ ភវេ យថា;

និប្បភី កត ខជ្ជោតោ, សមុទេតិ ទិវាករោ.

បាទបូរណមត្តំ យំ, អនត្ថមិតិ តំ មតំ;

យថា ហិ វន្ទេ ពុទ្ធស្ស, បាទបង្កេរុហំ បិ ច.

សទ្ទតោ អត្ថតោ វុត្តំ, យត្ថ ភិយ្យោបិ វុច្ចតិ;

ត មេកត្ថំ យថា’ភាតិ, វារិទោ វារិទោ អយំ.

តិត្ថិយង្កុរពីជានិ, ជហំ ទិដ្ឋិគតានិ’ហ;

បសាទេតិ បសន្នេ’សោ, មហាមុនិ មហាជនេ.

អារទ្ធក្កមវិច្ឆេទា, ភគ្គរីតិ ភវេ យថា;

កាបិ បញ្ញា, កោបិ បគុណោ, បកតីបិ អហោ តវ.

បទានំ ¶ ទុព្ពិនិក្ខេបា, ព្យាមោហោ យត្ថ ជាយតិ;

តំ ព្យាកិណ្ណន្តិ វិញ្ញេយ្យំ, តទុទាហរណំ យថា.

ពហុគុណេ បណមតិ, ទុជ្ជនានំ ប្យយំ ជនោ;

ហិតំ បមុទិតោ និច្ចំ, សុគតំ សមនុស្សរំ.

វិសិដ្ឋវចនា’បេតំ, គាម្មំ’ត្យ’ភិមតំ យថា;

កញ្ញេ កាមយមានំ មំ, ន កាមយសិ កិំន្វិ’ទំ?

បទសន្ធានតោ កិញ្ចិ, ទុប្បតីតិករំ ភវេ;

តម្បិ គាម្មំ ត្យ’ភិមតំ, យថា យាភវតោ បិយា.

វុត្តេសុ សូចិតេ ដ្ឋានេ, បទច្ឆេទោ ភវេ យតិ;

យំ តាយ ហីនំ តំ វុត្តំ, យតិហីនន្តិ សា បន.

យតិ សព្ពត្ថបាទន្តេ, វុត្តឌ្ឍេ ច វិសេសតោ;

បុព្ពាបរានេកវណ្ណ, បទមជ្ឈេបិ កត្ថចិ.

តំ នមេ សិរសា ចាមិ, ករវណ្ណំ តថាគតំ;

សកលាបិ ទិសា សិញ្ច, តិវ សោណ្ណរសេហិ យោ.

សរោ សន្ធិម្ហិ បុព្ពន្តោ, វិយ លោបេ វិភត្តិយា;

អញ្ញថា ត្វ’ញ្ញថា តត្ថ, យា’ទេសាទិ បរា’ទិ’វ.

ចាទី បុព្ពបទន្តា’វ, និច្ចំ បុព្ពបទស្សិតា;

បាទយោ និច្ចសម្ពន្ធា, បរាទីវ បរេន តុ.

នមេ តំ សិរសា សព្ពោ, បមា’តីតំ តថាគតំ;

យស្ស លោកគ្គតំ បត្ត, ស្សោ’បមា ន ហិ យុជ្ជតិ.

មុនិន្ទំ តំ សទា វន្ទា, ម្យ’នន្តមតិ មុត្តមំ;

យស្ស បញ្ញា ច មេត្តា ច, និស្សីមាតិ វិជម្ភតិ.

ចាទិបាទីសុ បច្ចុទាហរណានិ យថា

មហាមេត្តា មហាបញ្ញា, ច យត្ថ បរមោទយា;

បណមាមិ ជិនំ តំ ប, វរំ វរគុណា’លយំ.

បទត្ថក្កមតោ មុត្តំ, កមច្ចុត មិទំ យថា;

ខេត្តំ វា ទេហិ គាមំ វា, ទេសំ វា មម សោភនំ.

លោកិយត្ថ ¶ មតិក្កន្តំ, អតិវុត្តំ មតំ យថា;

អតិសម្ពាធ មាកាស, មេតិស្សា ថនជម្ភនេ.

សមុទាយត្ថតោ’បេតំ, តំ អបេតត្ថកំ យថា;

គាវិបុត្តោ ពលិពទ្ធោ, តិណំ ខាទី បិវី ជលំ.

ពន្ធេ ផរុសតា យត្ថ, តំ ពន្ធផរុសំ យថា;

ខរា ខិលា បរិក្ខីណា, ខេត្តេ ខិត្តំ ផលត្យ’លំ.

ញេយ្យំ លក្ខណ មន្វត្ថ, វសេនា’បក្កមាទិនំ;

ឧទាហរណ មេតេសំ, ទានិ សន្ទស្សយាម្យ’ហំ.

ភាវនា, ទាន, សីលានិ, សម្មា សម្បាទិតានិ’ហ;

ភោគ, សគ្គាទិ, និព្ពាន, សាធនានិ ន សំសយោ.

បូជនីយតរោ លោកេ, អហ មេកោ និរន្តរំ;

មយេកស្មិំ គុណា សព្ពេ, យតោ សមុទិតា អហុំ.

យាចិតោ’ហំ កថំ នាម, ន ទជ្ជាម្យ’បិ ជីវិតំ;

តថាបិ បុត្តទានេន, វេធតេ ហទយំ មម.

ឥត្ថីនំ ទុជ្ជនានញ្ច, វិស្សាសោ នោបបជ្ជតេ;

វិសេ សិង្គិម្ហិ នទិយំ, រោគេ រាជកុលម្ហិ ច.

មុនិន្ទចន្ទិមា លោក, សរលោលវិលោចនោ;

ជនោ’ វក្កន្តបន្ថោ’វ, គោបទស្សនបីណិតោ.

វាក្យត្ថតោ ទុប្បតីតិ, ករំ គាម្មំ មតំ យថា;

បោសោ វីរិយវា សោ’យំ, បរំ ហន្ត្វា ន វិស្សមី.

ទុដ្ឋាលង្ករណំ តេតំ [ត្វេថំ (?)], យត្ថា’លង្ការទូសនំ;

តស្សា’លង្ការនិទ្ទេសេ, រូប មាវិ ភវិស្សតិ.

ឥតិ សង្ឃរក្ខិតមហាសាមិវិរចិតេ សុពោធាលង្ការេ

២. ទោសបរិហារាវពោធ-ទុតិយបរិច្ឆេទ

កទាចិ កវិកោសល្លា, វិរោធោ សកលោ ប្យ’យំ;

ទោសសង្ខ្យ មតិក្កម្ម, គុណវីថិំ វិគាហតេ.

តេន វុត្តវិរោធាន, មវិរោធោ យថា សិយា;

តថា ទោសបរិហារា, វពោធោ ទានិ នីយតេ.

តត្ថ វិរុទ្ធត្ថន្តរស្ស បរិហារោ យថា

វិន្ទន្តំ បាកសាលីនំ, សាលីនំ ទស្សនា សុខំ;

តំ កថំ នាម មេឃោ’យំ, វិសទោ សុខយេ ជនំ?

វិនាយកោបិ នាគោ សិ, គោតមោបិ មហាមតិ;

បណីតោបិ រសា’បេតោ, ចិត្តា មេ សាមិ តេ គតិ.

កថំ តាទិគុណាភាវេ, លោកំ តោសេតិ ទុជ្ជនោ?

ឱភាសិតាសេសទិសោ, ខជ្ជោតោ នាម កិំ ភវេ?

បហេលិកាយ [បហេឡិកាយ (ក.)] មារុឡ្ហា, ន ហិ ទុដ្ឋា កិលិដ្ឋតា;

បិយា សុខា’លិង្គិតំ ក, មាលិង្គតិ នុ នោ ឥតិ.

យមកេ នោ បយោជេយ្យ, កិលិដ្ឋបទ មិច្ឆិតេ;

តតោ យមក មញ្ញំ តុ, សព្ព មេតំមយំ វិយ.

ពោធិសត្តប្បភាវេន ¶ , ថលេបិ ជលជាន្យ’ហុំ;

នុទន្តានិ’វ សុចិរា, វាសក្លេសំ តហិំ ជលេ.

មហានុភាវ បិសុនោ, មុនិនោ មន្ទ មារុតោ;

សព្ពោតុកមយំ វាយិ, ធុនន្តោ កុសុមំ សមំ.

និមុគ្គមានសោ ពុទ្ធ, គុណេ បញ្ចសិខស្សបិ;

តន្តិស្សរ វិរោធោ សោ, ន សម្បីណេតិ កំ ជនំ?

គណយេ ចក្កវាឡំ សោ, ចន្ទនាយបិ សីតលំ;

សម្ពោធិ សត្ត ហទយោ, បទិត្ត’ង្គារបូរិតំ.

បរិច្ចត្តភវោបិ ត្វ, មុបនីតភវោ អសិ;

អចិន្ត្យគុណសារាយ, នមោ តេ មុនិបុង្គវ.

នេវា’លបតិ កេនា’បិ, វចីវិញ្ញត្តិតោ យតិ;

សម្បជានមុសាវាទា, ផុសេយ្យា’បត្តិទុក្កដំ.

មរីចិចន្ទនា’លេប, លាភា សីតមរីចិនោ;

ឥមា សព្ពាបិ ធវលា, ទិសា រោចន្តិ និព្ភរំ.

មនោនុរញ្ជនោ មារ, ង្គនាសិង្គារវិព្ភមោ;

ជិនេនា’សមនុញ្ញាតោ, មារស្ស ហទយា’នលោ.

អបយាតា’បរាធម្បិ, អយំ វេរី ជនំ ជនោ;

កោធបាដលភូតេន, ភិយ្យោ បស្សតិ ចក្ខុនា.

អប្បកានម្បិ បាបានំ, បភាវំ នាសយេ ពុធោ;

អបិ និប្បភាតា’នីត, ខជ្ជោតោ ហោតិ ភាណុមា.

ន ¶ បាទបូរណត្ថាយ, បទំ យោជេយ្យ កត្ថចិ,

យថា វន្ទេ មុនិន្ទស្ស, បាទបង្កេរុហំ វរំ.

ភយកោធបសំសាទិ, វិសេសោ តាទិសោ យទិ;

វត្តុំ កាមីយតេ ទោសោ, ន តត្ថេ’កត្ថតាកតោ.

សប្បោ សប្បោ! អយំ ហន្ទ, និវត្តតុ ភវំ តតោ,

យទិ ជីវិតុកាមោ’សិ, កថំ ត មុបសប្បសិ?

យោកោចិ រូបា’តិសយោ, កន្តិ កាបិ មនោហរា;

អព្យាមោហករំ ពន្ធំ, អព្យាកិណ្ណំ មនោហរំ;

អទូរបទ វិន្យាសំ, បសំសន្តិ កវិស្សរា.

នីលុប្បលា’ភំ នយនំ, ពន្ធុករុចិរោ’ធរោ;

នាសា ហេម’ង្កុសោ តេន, ជិនោ’យំ បិយទស្សនោ.

សមតិក្កន្ត គាម្មត្តំ, កន្ត វាចា’ភិសង្ខតំ;

ពន្ធនំ រសហេតុត្តា, គាម្មត្តំ អតិវត្តតិ.

ទុនោតិ កាមចណ្ឌាលោ, សោ មំ សទយ និទ្ទយោ;

ឦទិសំ ព្យសនា’បន្នំ, សុខីបិ កិ មុបេក្ខសេ?

យតិហីនបរិហារោ, ន បុនេ’ទានិ នីយតេ;

យតោ ន សវនុ’ព្ពេគំ, ហេដ្ឋា យេសំ វិចារិតំ.

ឧទារចរិតោ’សិ ត្វំ, តេនេ’វា’រាធនា ត្វយិ;

ទេសំ វា ទេហិ គាមំ វា, ខេត្តំ វា មម សោភនំ.

មុនិន្ទចន្ទសម្ភូត, យសោរាសិមរីចិនំ;

សកលោប្យ’យ មាកាសោ, នា’វកាសោ វិជម្ភនេ.

វាក្យំ ¶ ព្យាបន្នចិត្តានំ, អបេតត្ថំ អនិន្ទិតំ;

តេនុ’ម្មត្តាទិកានំ តំ, វចនា’ញ្ញត្រ ទុស្សតិ.

សមុទ្ទោ បីយតេ សោ’យ, មហ’មជ្ជ ជរាតុរោ;

ឥមេ គជ្ជន្តិ ជីមូតា, សក្កស្សេ’រាវណោ បិយោ.

សុខុមាលា’វិរោធិត្ត, ទិត្តភាវប្បភាវិតំ;

ពន្ធនំ ពន្ធផរុស, ទោសំ សំទូសយេយ្យ តំ.

បស្សន្តា រូបវិភវំ, សុណន្តា មធុរំ គិរំ;

ចរន្តិ សាធូ សម្ពុទ្ធ, កាលេ កេឡិបរម្មុខា.

ភាវនា, ទាន, សីលានិ, សម្មា សម្បាទិតានិ’ហ;

និព្ពាន, ភោគ, សគ្គាទិ, សាធនានិ ន សំសយោ.

ឧទ្ទិដ្ឋវិសយោ កោចិ, វិសេសោ តាទិសោ យទិ;

អនុ’ទ្ទិដ្ឋេសុ នេវ’ត្ថិ, ទោសោ កមវិលង្ឃនេ.

កុសលា’កុសលំ អព្យា, កត’មិច្ចេសុ បច្ឆិមំ;

អព្យាកតំ បាកទំ ន, បាកទំ បឋមទ្វយំ.

សគុណានា’វិករណេ, ការណេ សតិ តាទិសេ;

ឱចិត្យហីនតា’បត្តិ, នត្ថិ ភូតត្ថសំសិនោ.

ឱចិត្យំ នាម វិញ្ញេយ្យំ, លោកេ វិខ្យាត មាទរា;

តត្ថោ’បទេសបភវា, សុជនា កវិបុង្គវា.

វិញ្ញាតោចិត្យវិភវោ, ចិត្យហីនំ បរិហរេ;

យោ មារសេន មាសន្ន, មាសន្នវិជយុ’ស្សវោ;

តិណាយបិ ន មញ្ញិត្ថ, សោ វោ ទេតុ ជយំ ជិនោ.

អារទ្ធកត្តុកម្មាទិ, កមា’តិក្កមលង្ឃនេ;

ភគ្គរីតិវិរោធោ’យំ, គតិំ ន ក្វា’បិ វិន្ទតិ.

សុជន’ញ្ញាន មិត្ថីនំ, ¶ វិស្សាសោ នោ’បបជ្ជតេ;

វិសស្ស សិង្គិនោ រោគ, នទីរាជកុលស្ស ច.

ភេសជ្ជេ វិហិតេ សុទ្ធ, ពុទ្ធាទិរតនត្តយេ;

បសាទ មាចរេ និច្ចំ, សជ្ជនេ សគុណេបិ ច.

មុនិន្ទចន្ទិមា’លោក, រស លោល វិលោចនោ;

ជនោ’វក្កន្តបន្ថោ’វ, រំសិទស្សនបីណិតោ.

សំសយាយេ’វ យំកិញ្ចិ, យទិ កីឡាទិហេតុនា;

បយុជ្ជតេ ន ទោសោ’វ, សសំសយសមប្បិតោ.

យាតេ ទុតិយំ និលយំ, គរុម្ហិ សកគេហតោ;

បាបុណេយ្យាម និយតំ, សុខ’មជ្ឈយនា’ទិនា.

សុភគា ភគិនី សា’យំ, ឯតស្សិ’ច្ចេវមាទិកំ;

ន ‘គាម្ម’មិតិ និទ្ទិដ្ឋំ, កវីហិ សកលេហិបិ.

ទុដ្ឋា’លង្ការវិគមេ, សោភនា’លង្កតិក្កមោ;

អលង្ការបរិច្ឆេទេ, អាវិភាវំ គមិស្សតិ.

វិញ្ញាយិ’មំ គរុវរាន’ធិក’ប្បសាទា,

ឥតិ សង្ឃរក្ខិតមហាសាមិវិរចិតេ សុពោធាលង្ការេ

សម្ភវន្តិ ¶ គុណា យស្មា, ទោសានេ’វ’មតិក្កមេ;

ទស្សេស្សំ តេ តតោ ទានិ, សទ្ទេ សម្ភូសយន្តិ យេ.

បសាទោ’ជោ, មធុរតា, សមតា, សុខុមាលតា;

សិលេសោ’ទរតា, កន្តិ, អត្ថព្យត្តិ, សមាធយោ.

គុណេហេ’តេហិ សម្បន្នោ, ពន្ធោ កវិមនោហរោ;

សម្បាទិយតិ កត្តូនំ, កិត្តិ មច្ចន្តនិម្មលំ.

អទូរាហិតសម្ពន្ធ, សុភគា យា បទា’វលិ;

សុបសិទ្ធា’ភិធេយ្យា’យំ, បសាទំ ជនយេ យថា.

អលង្ករោន្តា វទនំ, មុនិនោ’ធររំសិយោ;

សោភន្តេ’រុណរំសី’វ, សម្បតន្តា’ម្ពុជោ’ទរេ.

ឱជោ សមាសពាហុល្យ, មេសោ គជ្ជស្ស ជីវិតំ;

មុនិន្ទ មន្ទ សញ្ជាត, ហាស ចន្ទន លិម្បិតា;

បល្លវា ធវលា តស្សេ, វេកោ នា’ធរបល្លវោ.

បទា’ភិធេយ្យវិសយំ, សមាស ព្យាស សម្ភវំ;

យំ បារិណត្យំ ហោតី’ហ, សោបិ ឱជោ’វ តំ យថា.

ជោតយិត្វាន សទ្ធម្មំ, សន្តារេត្វា សទេវកេ;

ជលិត្វា អគ្គិខន្ធោ’វ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.

មត្ថកដ្ឋី មតស្សា’បិ, រជោភាវំ វជន្តុ មេ;

យតោ បុញ្ញេន តេ សេន្តុ, ជិន បាទ’ម្ពុជទ្វយេ.

ឥច្ចត្រ ¶ និច្ចប្បណតិ, គេធោ សាធុ បទិស្សតិ;

ជាយតេ’យំ គុណោ តិក្ខ, បញ្ញានមភិយោគតោ.

មធុរត្តំ បទាសត្តិ, រ’នុប្បាសវសា ទ្វិធា;

សិយា សមសុតិ បុព្ពា, វណ្ណា’វុត្តិ បរោ យថា.

យទា ឯសោ’ភិសម្ពោធិំ, សម្បត្តោ មុនិបុង្គវោ;

តទា បភុតិ ធម្មស្ស, លោកេ ជាតោ មហុ’ស្សវោ.

មុនិន្ទមន្ទហាសា តេ, កុន្ទ សន្ទោហវិព្ភមា;

ទិសន្ត មនុធាវន្តិ, ហសន្តា ចន្ទកន្តិយោ.

សព្ពកោមលវណ្ណេហិ, នា’នុប្បាសោ បសំសិយោ;

យថា’យំ មាលតីមាលា, លិន លោលា’លិមាលិនី.

មុទូហិ វា កេវលេហិ, កេវលេហិ ផុដេហិ វា,

មិស្សេហិ វា តិធា ហោតិ, វណ្ណេហិ សមតា យថា.

កោកិលា’លាបសំវាទី, មុនិន្ទា’លាបវិព្ភមោ;

ហទយង្គមតំ យាតិ, សតំ ទេតិ ច និព្ពុតិំ.

សម្ភាវនីយសម្ភាវំ, ភគវន្តំ ភវន្តគុំ;

ភវន្តសាធនា’កង្ខី, កោ ន សម្ភាវយេ វិភុំ.

លទ្ធចន្ទនសំសគ្គ, សុគន្ធិ មលយា’និលោ;

មន្ទ មាយាតិ ភីតោ’វ, មុនិន្ទមុខមារុតា.

អនិដ្ឋុរ’ក្ខរ’ប្បាយា, សព្ពកោមល និស្សដា;

កិច្ឆមុច្ចារណា’បេត, ព្យញ្ជនា សុខុមាលតា.

បស្សន្តា រូបវិភវំ, សុណន្តា មធុរំ គិរំ;

ចរន្តិ សាធូ [សាធុ (សី-ឆន្ធានុរក្ខណត្ថំ)] សម្ពុទ្ធ, កាលេ កេឡិបរម្មុខា.

អលង្ការវិហីនា’បិ, សតំ សម្មុខតេ’ទិសី;

អារោហតិ វិសេសេន, រមណីយា ត’ទុជ្ជលា.

រោមញ្ច ¶ បិញ្ឆ រចនា, សាធុ វាទាហិតទ្ធនី;

លឡន្តិ’មេ មុនិមេឃុ, ម្មទា សាធុ សិខាវលា.

សុខុមាលត្ត មត្ថេ’វ, បទត្ថវិសយម្បិ ច;

យថា មតាទិសទ្ទេសុ, កិត្តិសេសាទិកិត្តនំ.

សិលិដ្ឋ បទ សំសគ្គ, រមណីយ គុណា’លយោ;

សពន្ធគារវោ សោ’យំ, សិលេសោ នាម តំ យថា.

ពាលិ’ន្ទុវិព្ភម’ច្ឆេទិ, នខរា’វលិ កន្តិភិ;

សា មុនិន្ទបទ’ម្ភោជ, កន្តិ វោ វលិតា’វតំ.

ឧក្កំសវន្តោ យោកោចិ, គុណោ យទិ បតីយតេ;

ឧទារោ’យំ ភវេ តេន, សនាថា ពន្ធបទ្ធតិ.

បាទម្ភោជ រជោ លិត្ត, គត្តា យេ តវ គោតម;

អហោ! តេ ជន្តវោ យន្តិ, សព្ពថា និរជត្តនំ.

ឯវំ ជិនា’នុភាវស្ស, សមុក្កំសោ’ត្រ ទិស្សតិ;

បញ្ញវា វិធិនា’នេន, ចិន្តយេ បរ មីទិសំ.

ឧទារោ សោបិ វិញ្ញេយ្យោ, យំ បសត្ថ វិសេសនំ;

យថា កីឡាសរោ លីលា, ហាសោ ហេមង្គទា’ទយោ.

លោកិយ’ត្ថា’ន’តិក្កន្តា, កន្តា សព្ពជនានបិ;

កន្តិ នាមា’តិវុត្តស្ស, វុត្តា សា បរិហារតោ.

សា’យំ តទុភយា នេយ្យ, បរិហារេ បទស្សិតា;

យថា មរីចិច្ចាទិ ច, មនោនុរញ្ជនោច្ចាទិ.

សភាវា’មលតា ធីរ, មុធា បាទនខេសុ តេ;

យតោ តេ’វនតា’នន្ត, មោឡិច្ឆាយា ជហន្តិ នោ.

‘ពន្ធសារោ’តិ មញ្ញន្តិ, យំ សមគ្គាបិ វិញ្ញុនោ;

ទស្សនា’វសរំ បត្តោ, សមាធិ នាម’យំ គុណោ.

អញ្ញធម្មោ តតោ’ញ្ញត្ថ, លោកសីមា’នុរោធតោ;

សម្មា អាធីយតេ’ច្ចេ’សោ, ‘សមាធី’តិ និរុច្ចតិ.

អបាណេ ¶ បាណីនំ ធម្មោ, សម្មា អាធីយតេ ក្វចិ,;

និរូបេ រូបយុត្តស្ស, និរសេ សរសស្ស, ច.

អទ្រវេ ទ្រវយុត្តស្ស, អកត្តរិបិ កត្តុតា,;

កឋិនស្សា’សរីរេ,បិ, រូបំ តេសំ កមា សិយា.

ឧណ្ណា បុណ្ណិ’ន្ទុនា នាថ! ទិវាបិ សហ សង្គមា;

វិនិទ្ទា សម្បមោទន្តិ, មញ្ញេ កុមុទិនី តវ.

ទយារសេសុ មុជ្ជន្តា, ជនា’មតរសេស្វិ’វ;

សុខិតា ហតទោសា តេ, នាថ! បាទ’ម្ពុជា’នតា.

មធុរេបិ គុណេ ធីរ, ន’ប្បសីទន្តិ យេ តវ;

កីទិសី មនសោវុត្តិ, តេសំ ខារគុណាន ភោ’.

សព្ពត្ថសិទ្ធ! ចូឡក, បុដបេយ្យា មហាគុណា;

ទិសា សមន្តា ធាវន្តិ, កុន្ទសោភា ស លក្ខណា.

មារា’រិពលវិស្សដ្ឋា, កុណ្ឋា នានាវិធា’យុធា;

លជ្ជមានា’ញ្ញវេសេន, ជិន! បាទា’នតា តវ.

សទ្ធម្មរំសិនា ភាតិ, ភិន្ទ មន្ទតមំ បរំ.

វមនុ’គ្គិរនាទ្យេ’តំ, គុណវុត្យ’បរិច្ចុតំ;

អតិសុន្ទរ មញ្ញំ តុ, កាមំ វិន្ទតិ គាម្មតំ.

កន្តីនំ វមនព្យាជា, មុនិបាទនខា’វលី;

ចន្ទកន្តី បិវន្តី’វ, និប្បភំ តំ ករោន្តិយោ.

អចិត្តកត្តុកំ ¶ រុច្យ [រុច្ច (សី.)], មិច្ចេវំ គុណកម្មតំ;

សចិត្តកត្តុកំ បេ’តំ, គុណកម្មំ យទុ’ត្តមំ.

ឧគ្គិរន្តោ’វ សស្នេហ, រសំ ជិនវរោ ជនេ;

ភាសន្តោ មធុរំ ធម្មំ, កំ ន សប្បីណយេ ជនំ.

យោ សទ្ទសត្ថកុសលោ កុសលោ និឃណ្ឌុ,

ឆន្ទោអលង្កតិសុ និច្ចកតា’ភិយោគោ;

សោ’យំ កវិត្តវិកលោបិ កវីសុ សង្ខ្យ,

មោគ្គយ្ហ វិន្ទតិ ហិ កិត្តិ’ មមន្ទរូបំ.

ឥតិ សង្ឃរក្ខិតមហាសាមិវិរចិតេ សុពោធាលង្ការេ

៤. អត្ថាលង្ការាវពោធ-ចតុត្ថបរិច្ឆេទ

អត្ថាលង្ការសហិតា, សគុណា ពន្ធបទ្ធតិ;

អច្ចន្តកន្តា កន្តា [យតោ អច្ចន្តកន្តា (ក.)] វ វុច្ចន្តេ តេ តតោ’ធុនា.

សភាវ, វង្កវុត្តីនំ, ភេទា ទ្វិធា អលំក្រិយា;

បឋមា តត្ថ វត្ថូនំ, នានាវត្ថា’វិភាវិនី.

លីលា វិកន្តិ សុភគោ, ទិសា ថិរ វិលោកនោ;

ពោធិសត្តង្កុរោ ភាសំ, វិរោចិ វាច មាសភិំ.

វុត្តិ វត្ថុសភាវស្ស, យា’ញ្ញថា សា’បរា ភវេ;

តស្សា’នន្តវិកប្បត្តា, ហោតិ ពីជោ’បទស្សនំ.

តត្ថា’តិសយ, ឧបមា, រូបកា, វុត្តិ, ទីបកំ,;

អក្ខេបោ, ត្ថន្តរន្យាសោ, ព្យតិរេកោ, វិភាវនា.

ហេតុ ¶ , ក្កមោ, បិយតរំ, សមាស, បរិកប្បនា;

សមាហិតំ, បរិយាយ, វុត្តិ, ព្យាជោបវណ្ណនំ.

វិសេស, រុឡ្ហាហង្ការា, សិលេសោ, តុល្យយោគិតា;

និទស្សនំ, មហន្តត្តំ, វញ្ចនា, ប្បកតត្ថុតិ,.

ឯកាវលិ, អញ្ញមញ្ញំ, សហវុត្តិ, វិរោធិតា;

បរិវុត្តិ, ព្ភមោ, ភាវោ, មិស្ស, មាសី, រសី, ឥតិ.

ឯតេ ភេទា សមុទ្ទិដ្ឋា, ភាវោ ជីវិត មុច្ចតេ;

វង្កវុត្តីសុ បោសេសិ, សិលេសោ តុ សិរិំ បរំ.

បកាសកា វិសេសស្ស, សិយា’តិសយវុត្តិ យា;

លោកា’តិក្កន្តវិសយា, លោកិយា,តិ ច សា ទ្វិធា.

បដិបាទីយតេ ត្វ’ជ្ជ, លោកាតិក្កន្តគោចរា.

បិវន្តិ ទេហកន្តី យេ, នេត្តញ្ជលិបុដេន តេ;

នា’លំ ហន្តុំ ជិនេ’សំ ត្វំ, តណ្ហំ តណ្ហាហរោបិ កិំ?

ឧបមានោ’បមេយ្យានំ, សធម្មត្តំ សិយោ’បមា;

សទ្ទ, ត្ថគម្មា, វាក្យត្ថ, វិសយា,តិ ច សា ភិធា.

សមាស, បច្ចយេ, វា’ទី, សទ្ទា តេសំ វសា តិធា;

សទ្ទគម្មា សមាសេន, មុនិន្ទោ ចន្ទិមា’ននោ.

អាយាទី បច្ចយា តេហិ, វទនំ បង្កជាយតេ;

មុនិន្ទនយន ទ្វន្ទំ, នីលុប្បលទលីយតិ.

ឥវាទី ឥវ, វា, តុល្យ, សមាន, និភ, សន្និភា;

យថា, សង្កាស, តុលិត, ប្បកាស, បតិរូបកា.

សរី, សរិក្ខ, សំវាទី, វិរោធិ, សទិសា, វិយ;

បដិបក្ខ, បច្ចនីកា, សបក្ខោ, បមិតោ, បមា.

បដិពិម្ព, បដិច្ឆន្ន, សរូប, សម, សមិតា;

សវណ្ណា, ភា, បដិនិធិ, សធម្មា, ទិ សលក្ខណា.

ជយត្យ ¶ , ក្កោសតិ, ហសតិ, បតិគជ្ជតិ, ទូភតិ;

ឧសូយត្យ, វជានាតិ, និន្ទតិ, ស្សតិ, រុន្ធតិ.

តស្ស ចោរេតិ សោភគ្គំ, តស្ស កន្តិំ វិលុម្បតិ;

តេន សទ្ធិំ វិវទតិ, តុល្យំ តេនា’ធិរោហតិ.

កច្ឆំ វិគាហតេ, តស្ស, ត មន្វេត្យ, នុពន្ធតិ;

តំសីលំ, តំនិសេធេតិ, តស្ស ចា’នុករោតិ, មេ.

ឧបមានោ’បមេយ្យានំ, សធម្មត្តំ វិភាវិភិ;

ឥមេហិ ឧបមាភេទា, កេចិ និយ្យន្តិ សម្បតិ.

វិកាសិបទុមំ’វា’តិ, សុន្ទរំ សុគតា’ននំ;

ឥតិ ធម្មោបមា នាម, តុល្យធម្មនិទស្សនា.

ធម្មហីនា ‘‘មុខ’ម្ភោជ, សទិសំ មុនិនោ’’ឥតិ;

វិបរីតោ’បមា ‘‘តុល្យ, មាននេន’ម្ពុជំ តវ’’.

តវា’នន’មិវ’ម្ភោជំ, អម្ភោជ’មិវ តេ មុខំ;

អញ្ញមញ្ញោបមា សា’យំ, អញ្ញមញ្ញោបមានតោ.

‘‘យទិ កិញ្ចិ ភវេ’ម្ភោជំ, លោចន’ព្ភមុវិព្ភមំ;

ធារេតុំ មុខសោភំ តំ, តវេ’’តិ អព្ភុតោបមា.

‘‘សុគន្ធិ សោភា សម្ពន្ធី, សិសិរំ’សុ វិរោធិ ច;

មុខំ តវ’ម្ពុជំវេ’តិ’’, សា សិលេសោបមា មតា.

សរូបសទ្ទវាច្ចត្តា, សា សន្តានោបមា យថា;

ពាលា’វុ’យ្យានមាលា’យំ, សា’លកា’ននសោភិនី.

ខយី ចន្ទោ, ពហុរជំ, បទុមំ, តេហិ តេ មុខំ;

សមានម្បិ សមុក្កំសិ, ត្យ’យំ និន្ទោបមា មតា.

អសមត្ថោ មុខេនិ’ន្ទុ, ជិន! តេ បដិគជ្ជិតុំ;

ជឡោ កលង្កី’តិ អយំ, បដិសេធោបមា សិយា.

‘‘កច្ឆំ ចន្ទារវិន្ទានំ, អតិក្កម្ម មុខំ តវ;

អត្តនា’វ សមំ ជាត’’, មិត្យ’សាធារណោបមា.

‘‘សព្ព’ម្ភោជ’ប្បភាសារោ, រាសិភូតោ’វ កត្ថចិ;

តវា’ននំ វិភាតី’’តិ, ហោតា’ភូតោបមា អយំ.

បតីយតេ’ត្ថគម្មា តុ, សទ្ទសាមត្ថិយា ក្វចិ;

សមាស, ប្បច្ចយេ, វាទិ, សទ្ទយោគំ វិនា អបិ.

ភិង្គានេ’មានិ ¶ ចក្ខូនិ, នា’ម្ពុជំ មុខ’មេវិ’ទំ;

សុព្យត្តសទិសត្តេន, សា សរូបោបមា មតា.

‘‘មយេ’វ មុខសោភា’ស្សេ, ត្យល’មិន្ទុ! វិកត្ថនា;

យតោ’ម្ពុជេបិ សា’ត្ថីតិ’’, បរិកប្បោបមា អយំ.

‘‘កិំ វា’ម្ពុជ’ន្តោភន្តាលិ, កិំ លោលនយនំ មុខំ;

មម ទោលាយតេ ចិត្ត’’, មិច្ច’យំ សំសយោបមា.

កិញ្ចិ វត្ថុំ បទស្សេត្វា, សធម្មស្សា’ភិធានតោ;

សាម្យប្បតីតិសព្ភាវា, បតិវត្ថុបមា យថា.

ជនេសុ ជាយមានេសុ, នេ’កោបិ ជិនសាទិសោ;

ទុតិយោ ននុ នត្ថេ’វ, បារិជាតស្ស បាទបោ.

វាក្យត្ថេនេ’វ វាក្យត្ថោ, យទិ កោចូ’បមីយតេ;

ឥវយុត្តា, វិយុត្តត្តា, សា វាក្យត្ថោបមា ទ្វិធា.

ជិនោ សំក្លេសតត្តានំ, អាវិភូតោ ជនាន’យំ;

ឃម្មសន្តាបតត្តានំ, ឃម្មកាលេ’ម្ពុទោ វិយ.

មុនិន្ទានន មាភាតិ, វិលាសេកមនោហរំ;

ឧទ្ធំ សមុគ្គតស្សា’បិ, កិំ តេ ចន្ទ វិជម្ភនា.

សមុព្ពេជេតិ ធីមន្តំ, ភិន្នលិង្គាទិកំ តុ យំ;

ឧបមាទូសនាយា’ល, មេតំ កត្ថចិ តំ យថា.

ហំសី’វា’យំ សសី ភិន្ន, លិង្គា, កាសំ សរានិ’វ;

វិជាតិ វចនា, ហីនា, សា’វ ភត្តោ ភដោ’ធិបេ.

‘‘ខជ្ជោតោ ភាណុមាលី’វ, វិភាតិ’’ត្យធិកោបមា;

អផុដ្ឋត្ថា ‘‘ពលម្ពោធិ, សាគរោ វិយ សំខុភិ.’’

‘‘ចន្ទេ កលង្កោ ភិង្គោ’វេ’, ត្យុ’បមាបេក្ខិនី អយំ;

ខណ្ឌិតា កេរវា’ការោ, សកលង្កោ និសាករោ.

ឥច្ចេវមាទិរូបេសុ, ភវន្តិ វិគតា’ទរា;

ករោន្តិ ចា’ទរំ ធីរា, បយោគេ ក្វចិ ទេ’វ តុ.

ឥត្ថីយំ’វា’ជនោ យាតិ, វទត្យេ’សា បុមា វិយ;

បិយោ បាណា ឥវា’យំ មេ, វិជ្ជា ធន’មិវ’ច្ចិតា.

ភវំ ¶ វិយ មហីបាល, ទេវរាជា វិរោចតេ;

អល’មំសុមតោ កច្ឆំ, តេជសា រោហិតុំ អយំ.

ឧបមានោ’បមេយ្យានំ, អភេទស្ស និរូបនា;

ឧបមា’វ តិរោភូត, ភេទា រូបក មុច្ចតេ.

អសេស វត្ថុ វិសយំ, ឯកទេស វិវុត្តិ [វិវត្តិ (ដីកា)], ច;

តំ ទ្វិធា បុន បច្ចេកំ, សមាសាទិវសា តិធា.

អង្គុលិទល សំសោភិំ, នខទីធិតិ កេសរំ;

សិរសា ន បិលន្ធន្តិ, កេ មុនិន្ទ បទ’ម្ពុជំ.

រតនានិ គុណា ភូរី, ករុណា សីតលំ ជលំ;

គម្ភីរត្ត មគាធត្តំ, បច្ចក្ខោ’យំ ជិនោ’ម្ពុធិ.

ចន្ទិកា មន្ទហាសា តេ, មុនិន្ទ! វទនិ’ន្ទុនោ;

បពោធយត្យ’យំ សាធុ, មនោ កុមុទ កាននំ.

អសេសវត្ថុវិសយេ, បភេទោ រូបកេ អយំ;

ឯកទេសវិវុត្តិម្ហិ, ភេទោ ទានិ បវុច្ចតិ.

វិលាស ហាស កុសុមំ, រុចិរា’ធរ បល្លវំ;

សុខំ កេ វា ន វិន្ទន្តិ, បស្សន្តា មុនិនោ មុខំ.

បាទទ្វន្ទំ មុនិន្ទស្ស, ទទាតុ វិជយំ តវ;

នខរំសី បរំ កន្តា, យស្ស បាបជយទ្ធជា.

សុនិម្មលកបោលស្ស, មុនិន្ទ វទនិ’ន្ទុនោ;

សាធុ’ប្បពុទ្ធ ហទយំ, ជាតំ កេរវ កាននំ.

រូបកានិ ¶ ពហូន្យេ’វ [ដីកាយំ ឧទ្ធដំ យុត្តរូបកំ សិតបុប្ផុជលំ លោល, នេត្តភិង្គ តវា’ននំ; កស្ស នាម មនោ ធីរ, នាកឌ្ឍតិ មនោហរំ;], យុត្តា, យុត្តាទិភេទតោ;

វិសុំ ន តានិ វុត្តានិ, ឯត្ថេ’វ’ន្តោគធានិ’តិ.

‘‘ចន្ទិមា’កាសបទុម’’, មិច្ចេតំ ខណ្ឌរូបកំ;

ទុដ្ឋ, ‘‘មម្ពោរុហវនំ, នេត្តានិ’ច្ចា’’ទិ សុន្ទរំ.

បរិយន្តោ វិកប្បានំ, រូបកស្សោ’បមាយ ច;

នត្ថិ យំ តេន វិញ្ញេយ្យំ, អវុត្ត មនុមានតោ.

បុនប្បុន មុច្ចារណំ [បុនប្បុនុច្ចារណំ យំ (សី. ក.)], យមត្ថស្ស, បទស្ស ច;

ឧភយេសញ្ច វិញ្ញេយ្យា, សា’យ’មាវុត្តិ នាមតោ.

មនោ ហរតិ សព្ពេសំ, អាទទាតិ ទិសា ទស;

គណ្ហាតិ និម្មលត្តញ្ច, យសោរាសិ ជិនស្ស’យំ.

វិភាសេន្តិ ទិសា សព្ពា, មុនិនោ ទេហកន្តិយោ;

វិភា សេន្តិ ច សព្ពាបិ, ចន្ទាទីនំ ហតា វិយ.

ជិត្វា វិហរតិ ក្លេស, រិបុំ លោកេ ជិនោ អយំ;

វិហរត្យ’រិវគ្គោ’យំ, រាសិភូតោ’វ ទុជ្ជនេ.

ឯកត្ថ វត្តមានម្បិ, សព្ពវាក្យោ’បការកំ;

ទីបកំ នាម តំ ចាទិ, មជ្ឈ, ន្តវិសយំ តិធា.

អកាសិ ពុទ្ធោ វេនេយ្យ, ពន្ធូន មមិតោ’ទយំ;

សព្ពបាបេហិ ច សមំ, នេកតិត្ថិយមទ្ទនំ.

ទស្សនំ មុនិនោ សាធុ, ជនានំ ជាយតេ’មតំ;

តទ’ញ្ញេសំ តុ ជន្តូនំ, វិសំ និច្ចោ’បតាបនំ.

អច្ចន្ត ¶ កន្ត លាវណ្យ, ចន្ទា’តប មនោហរោ;

ជិនា’ននិ’ន្ទុ ឥន្ទុ ច, កស្ស នា’នន្ទកោ ភវេ.

ហោតា’វិប្បដិសារាយ, សីលំ, បាមោជ្ជហេតុ សោ;

តំ បីតិហេតុ, សា ចា’យំ, បស្សទ្ធ្យា’ទិ បសិទ្ធិយា.

ឥច្ចា’ទិទីបកត្តេបិ, បុព្ពំ បុព្ព មបេក្ខិនី;

វាក្យមាលា បវត្តាតិ, តំ មាលាទីបកំ មតំ.

អនេនេ’វ’ប្បការេន, សេសាន មបិ ទីបកេ;

វិកប្បានំ វិធាតព្ពា, នុគតិ សុទ្ធពុទ្ធិភិ.

វិសេស វចនិ’ច្ឆាយំ, និសេធវចនំ តុ យំ;

អក្ខេបោ នាម សោយញ្ច, តិធា កាលប្បភេទតោ.

ឯកាកី’ នេកសេនំ តំ, មារំ ស វិជយី ជិនោ;

កថំ ត មថវា តស្ស, បារមីពល មីទិសំ.

កិំ ចិត្តេ’ជាសមុគ្ឃាតំ, អបត្តោ’ស្មីតិ ខិជ្ជសេ;

បណាមោ ននុ សោ យេ’វ, សកិម្បិ សុគតេ គតោ.

សច្ចំ ន តេ គមិស្សន្តិ, សិវំ សុជនគោចរំ;

មិច្ឆាទិដ្ឋិ បរិក្កន្ត [បរិកន្ត (ក.)], មានសា យេ សុទុជ្ជនា.

ញេយ្យោ អត្ថន្តរន្យាសោ, យោ, ញ្ញវាក្យត្ថសាធនោ;

សព្ពព្យាបី វិសេសដ្ឋោ, ហិវិសិដ្ឋ’ស្ស ភេទតោ.

តេបិ លោកហិតា សត្តា, សូរិយោ ចន្ទិមា អបិ;

អត្ថំ បស្ស គមិស្សន្តិ, និយមោ កេន លង្ឃ្យតេ.

សត្ថា ទេវមនុស្សានំ, វសី សោបិ មុនិស្សរោ;

គតោ’វ និព្ពុតិំ សព្ពេ, សង្ខារា ន ហិ សស្សតា.

ជិនោ ¶ សំសារកន្តារា, ជនំ បាបេតិ [បាបេសិ (ក.)] និព្ពុតិំ;

ននុ យុត្តា គតិ សា’យំ, វេសារជ្ជ សមង្គិនំ.

សុរត្តំ តេ’ធរផុដំ, ជិន! រញ្ជេតិ មានសំ;

សយំ រាគបរីតា ហិ, បរេ រញ្ជេន្តិ សង្គតេ.

វាច្ចេ គម្មេ ថ វត្ថូនំ, សទិសត្តេ បភេទនំ;

ព្យតិរេកោ’យ’មប្យេ’កោ, ភយភេទា ចតុព្ពិធោ.

គម្ភីរត្ត មហត្តាទិ, គុណា ជលធិនា ជិន!;

តុល្យោ ត្វ មសិ ភេទោ តុ, សរីរេនេ’ទិសេន តេ.

មហាសត្តា’តិគម្ភីរា, សាគរោ សុគតោបិ ច;

សាគរោ’ញ្ជនសង្កាសោ, ជិនោ ចាមីករជ្ជុតិ.

ន សន្តាបាបហំ នេវិ, ច្ឆិតទំ មិគលោចនំ;

មុនិន្ទ! នយនទ្វន្ទំ, តវ តគ្គុណ ភូសិតំ.

មុនិន្ទានន មម្ភោជ, មេសំ នានត្ត មីទិសំ;

សុវុត្តា’មតសន្ទាយី, វទនំ នេ’ទិស’ម្ពុជំ.

បសិទ្ធំ ការណំ យត្ថ, និវត្តេត្វា’ ញាការណំ;

សាភាវិកត្ត មថវា, វិភាព្យំ សា វិភាវនា.

អនញ្ជិតា’សិតំ នេត្តំ, អធរោ រញ្ជិតា’រុណោ;

សមានតា ភមុ ចា’យំ, ជិនា’នាវញ្ចិតា តវ.

ន ហោតិ ខលុ ទុជ្ជន្យ, មបិ ទុជ្ជនសង្គមេ;

សភាវនិម្មលតរេ, សាធុជន្តូន ចេតសិ.

ជនកោ ¶ , ញាបកោ ចេតិ, ទុវិធា ហេតវោ សិយុំ;

បដិសង្ខរណំ តេសំ, អលង្ការតាយោ’ទិតំ.

ភាវា’ភាវ កិច្ចវសា, ចិត្តហេតុវសាបិ ច;

ភេទា’នន្តា ឥទំ តេសំ, មុខមត្ត និទស្សនំ.

បរមត្ថបកាសេ’ក, រសា សព្ពមនោហរា;

មុនិនោ ទេសនា’យំ មេ, កាមំ តោសេតិ មានសំ.

ធីរេហិ សហ សំវាសា, សទ្ធម្មស្សា’ភិយោគតោ;

និគ្គហេនិ’ន្ទ្រិយានញ្ច, ទុក្ខស្សុ’បសមោ សិយា.

មុនិន្ទ’ចន្ទ សំវាទិ, កន្តភាវោ’បសោភិនា;

មុខេនេ’វ សុពោធំ តេ, មនំ បាបា’ភិនិស្សដំ.

សាធុហត្ថា’រវិន្ទានិ, សង្កោចយតិ តេ កថំ;

មុនិន្ទ! ចរណទ្វន្ទ, រាគពាលា’តបោ ផុសំ?

សង្កោចយន្តិ ជន្តូនំ, បាណិបង្កេរុហានិ’ហ;

មុនិន្ទ! ចរណទ្វន្ទ, នខ ចន្ទាន’ មំសវោ.

ឧទ្ទិដ្ឋានំ បទត្ថានំ, អនុទ្ទេសោ យថាក្កមំ;

‘សង្ខ្យាន’មិតិ និទ្ទិដ្ឋំ, យថាសង្ខ្យំ កមោបិ ច.

អាលាប ហាស លីឡាហិ, មុនិន្ទ! វិជយា តវ;

កោកិលា កុមុទានិ ចោ, បសេវន្តេ វនំ ជលំ.

សិយា បិយតរំ នាម, អត្ថរូបស្ស កស្សចិ;

បិយស្សា’តិសយេនេ’តំ, យំ ហោតិ បដិបាទនំ.

បីតិយា មេ សមុប្បន្នា, សន្ត! សន្ទស្សនា តវ;

កាលេនា’យំ ភវេ បីតិ, តវេ’វ បុន ទស្សនា.

វណ្ណិតេនោ’បមានេន, វុត្យា’ធិប្បេត វត្ថុនោ;

សមាសវុត្តិ នាមា’យំ, អត្ថ សង្ខេប រូបតោ.

សា’យំ ¶ វិសេស្យមត្តេន, ភិន្នា’ភិន្នវិសេសនា;

អត្ថេ’វ អបរា ប្យ’ត្ថិ, ភិន្នា’ភិន្នវិសេសនា.

វិសុទ្ធា’មតសន្ទាយី, បសត្ថរតនា’លយោ;

គម្ភីរោ ចា’យ’ មម្ពោធិ, បុញ្ញេនា’បាទិតោ មយា.

ឥច្ឆិត’ត្ថបទោ សារោ, ផលបុប្ផោ’បសោភិតោ;

សច្ឆាយោ’យ’មបុព្ពោវ កប្បរុក្ខោ សមុដ្ឋិតោ.

សាគរត្តេន សទ្ធម្មោ, រុក្ខត្តេនោ’ទិតោ ជិនោ;

សព្ពេ សាធារណា ធម្មា, បុព្ពត្រា’ញ្ញត្រ តុ’ត្តយំ.

វត្ថុនោ’ញ្ញប្បការេន, ឋិតា វុត្តិ តទ’ញ្ញថា;

បរិកប្បីយតេ យត្ថ, សា ហោតិ បរិកប្បនា.

ឧបមា’ព្ភន្តរត្តេន, កិរិយាទិវសេន ច;

កមេនោ’ទាហរិស្សាមិ, វិវិធា បរិកប្បនា.

ឥច្ឆាភង្គា’តុរា’សីនា, តា’តិនិច្ចល មច្ឆរា;

វសំ នេន្តិ’វ ធីរំ តំ, តទា យោគា’ភិយោគតោ.

គជំ មារោ សមារុឡ្ហោ, យុទ្ធាយ’ច្ចន្ត’មុន្នតំ;

មគ្គ មន្វេសតី នូន, ជិនភីតោ បលាយិតុំ.

មុនិន្ទ! បាទទ្វន្ទេ តេ, ចារុ រាជិវ សុន្ទរេ;

មញ្ញេ បាបា’ភិ’សម្មទ្ទ, ជាតសោណេន សោណិមា.

មញ្ញេ, សង្កេ, ធុវំ, នូន, មិវ, មិច្ចេវ មាទិហិ;

សា’យំ ព្យញ្ជីយតេ ក្វា’បិ, ក្វា’បិ វាក្យេន គម្យតេ.

ទយា សញ្ជាត សរសា, ទេហា និក្ខន្តកន្តិយោ;

បីណេន្តា ជិន! តេ សាធុ, ជនំ សរសតំ នយុំ.

អារព្ភន្តស្ស ¶ យំកិញ្ចិ, កត្តុំ បុញ្ញវសា បុន;

សាធន’ន្តរលាភោ យោ, តំ វទន្តិ សមាហិតំ.

មារា’រិភង្គា’ភិមុខ, មានសោ តស្ស សត្ថុនោ;

មហាមហី មហារវំ, រវី’យ’មុបការិកា.

អវត្វា’ភិមតំ តស្ស, សិទ្ធិយា ទស្សន’ញ្ញថា;

វទន្តិ តំ ‘បរិយាយ, វុត្តី’តិ សុចិពុទ្ធយោ.

វិវដ’ង្គណនិក្ខិត្តំ, ធន’មារក្ខ វជ្ជិតំ;

ធនកាម! យថាកាមំ, តុវំ គច្ឆ យទិច្ឆសិ.

ថុតិំ ករោតិ និន្ទន្តោ, វិយ តំ ព្យាជវណ្ណនំ;

ទោសា’ភាសា គុណា ឯវ, យន្តិ សន្និធិ មត្រ ហិ.

សញ្ចាលេតុ មលំ ត្វំ’សិ, ភុសំ កុវលយា’ខិលំ;

វិសេសំ តាវតា នាថ!, គុណានំ តេ វទាម កិំ?

វិសេសិ’ច្ឆាយំ ទព្ពស្ស, ក្រិយា, ជាតិ, គុណស្ស ច;

វេកល្លទស្សនំ យត្រ, វិសេសោ នាម យំ ភវេ.

ន រថា, ន ច មាតង្គា, ន ហយា, ន បទាតយោ;

ជិតោ មារារិ មុនិនា, សម្ភារាវជ្ជនេន ហិ.

ន ពទ្ធា ភូកុដិ, នេវ, ផុរិតោ ទសនច្ឆទោ;

មារារិភង្គំ ចា’កាសិ, មុនិ វីរោ វរោ សយំ.

ន ទិសាសុ ព្យាត្តា [តតា (ក.)] រំសិ,

តថាប្យ’ន្ធតមហរំ, បរំ សាធុសុភាសិតំ.

ន ខរំ, ន ហិ វា ថទ្ធំ, មុនិន្ទ! វចនំ តវ;

តថាបិ គាឡ្ហំ ខណតិ, និម្មូលំ ជនតាមទំ.

ទស្សីយតេ’តិរិត្តំ ¶ តុ, សូរវីរត្តនំ យហិំ;

វទន្តិ វិញ្ញូវចនំ, រុឡ្ហាហង្ការ មីទិសំ.

ទមេ នន្ទោបនន្ទស្ស, កិំ មេ ព្យាបារទស្សនា?

បុត្តា មេ បាទសម្ភត្តា, សជ្ជា សន្តេ’វ តាទិសេ.

សិលេសោ វចនា’នេកា, ភិធេយ្យេ’កបទាយុតំ;

អភិន្នបទវាក្យាទិ, វសា តេធា’យ មីរិតោ.

អន្ធតមហរោ ហារី, សមារុឡ្ហោ មហោទយំ;

រាជតេ រំសិមាលី’យំ, ភគវា ពោធយំ ជនេ.

សារទា’មលកា’ភាសោ, សមានីត បរិក្ខយោ;

កុមុទា’ករសម្ពោធោ, បីណេតិ ជនតំ សុធី.

សមាហិត’ត្តវិនយោ, អហីន មទ មទ្ទនោ;

សុគតោ វិសទំ បាតុ, បាណិនំ សោ វិនាយកោ.

វិរុទ្ធា, វិរុទ្ធា, ភិន្ន, កម្មា, និយមវា, បរោ;

និយម’ក្ខេបវចនោ, អវិរោធិ, វិរោធ្យ’បិ.

ឱចិត្យ សម្បោសកាទិ, សិលេសោ, បទជា’ទិ [បទជាតិ (ក.)] បិ;

ឯសំ និទស្សនេស្វេ’វ, រូប មាវិ ភវិស្សតិ.

សវសេ វត្តយំ លោកំ, អខិលំ កល្លវិគ្គហោ;

បរាភវតិ មារារិ, ធម្មរាជា វិជម្ភតេ.

សភាវមធុរំ បុញ្ញ វិសេសោ’ទយ សម្ភវំ;

សុណន្តិ វាចំ មុនិនោ, ជនា បស្សន្តិ ចា’មតំ.

អន្ធការា’បហារាយ ¶ , សភាវ មធុរាយ ច;

មនោ បីណេតិ ជន្តូនំ, ជិនោ វាចាយ ភាយ ច.

កេស’ក្ខីនំ’វ កណ្ហត្តំ, ភមូនំយេវ វង្កតា;

បាណិបាទា’ធរានំ’វ, មុនិន្ទស្សា’ភិរត្តតា.

បាណិបាទា’ធរេស្វេ’វ, សារាគោ តវ ទិស្សតិ;

ទិស្សតេ សោ’យ មថវា, នាថ! សាធុគុណេស្វ’បិ.

សលក្ខណោ’តិសុភគោ, តេជស្សី និយតោ’ទយោ;

សទយោ ប្យ’ទយោ បាបេ, ចិត្តា’យំ មុនិនោ គតិ.

សំសារទុក្ខោ’បហតា, វនតា ជនតា ត្វយិ;

សុខ មិច្ឆិត មច្ចន្តំ, អមតន្ទទ! វិន្ទតិ.

គុណយុត្តេហិ វត្ថូហិ, សមំ កត្វាន កស្សចិ;

សំកិត្តនំ ភវតិ យំ, សា មតា តុល្យយោគិតា.

សម្បត្តសម្មទោ លោកោ, សម្បត្តា’លោកសម្បទោ;

ឧភោហិ រំសិមាលី ច, ភគវា ច តមោនុទោ.

អត្ថន្តរំ សាធយតា, កិញ្ចិ តំ សទិសំ ផលំ;

ទស្សីយតេ អសន្តំ វា, សន្តំ វា តំ និទស្សនំ.

ឧទយា ¶ សមណិន្ទស្ស, យន្តិ បាបា បរាភវំ;

ធម្មរាជវិរុទ្ធានំ, សូចយន្តា ទុរ’ន្តតំ.

សិរោ និក្ខិត្ត ចរណោ, ច្ឆរិយាន’ម្ពុជាន’យំ;

បរម’ព្ភុតតំ លោកេ, វិញ្ញាបេត’ត្តនោ ជិនោ.

វិភូតិយា មហន្តត្តំ, អធិប្បាយស្ស វា សិយា;

បរមុក្កំសតំ យាតំ, តំ មហន្តត្ត មីរិតំ.

កិរីដ រតន’ច្ឆាយា, នុវិទ្ធា’តប វារណោ;

បុរា បរំ សិរិំ វិន្ទិ, ពោធិសត្តោ’ ភិនិក្ខមា.

សត្តោ សម្ពោធិយំ ពោធិ, សត្តោ សត្តហិតាយ សោ;

ហិត្វា ស្នេហរសាពន្ធ, មបិ រាហុលមាតរំ.

គោបេត្វា វណ្ណនីយំ យំ, កិញ្ចិ ទស្សីយតេ បរំ;

អសមំ វា សមំ តស្ស, យទិ សា វញ្ចនា មតា.

បុរតោ ន សហស្សេសុ, ន បញ្ចេសុ ច តាទិនោ;

មារោ បរេសុ តស្សេ’សំ, សហស្សំ ទសវឌ្ឍិតំ.

វិវាទ មនុយុញ្ជន្តោ, មុនិន្ទវទនិ’ន្ទុនា;

សម្បុណ្ណោ ចន្ទិមា នា’យំ, ឆត្ត មេតំ មនោភុនោ.

បរានុវត្តនាទីហិ, និព្ពិន្ទេនិ’ហ យា កតា;

ថុតិ រ’ប្បកតេ សា’យំ, សិយា អប្បកតត្ថុតិ.

សុខំ ជីវន្តិ ហរិណា, វនេស្វ’បរសេវិនោ;

អនាយាសោ បលាភេហិ, ជលទព្ភង្កុរាទិភិ.

ឧត្តរំ ឧត្តរំ យត្ថ, បុព្ពបុព្ពវិសេសនំ;

សិយា ឯកាវលិ សា’យំ, ទ្វិធា វិធិ, និសេធតោ.

បាទា ¶ នខាលិ រុចិរា, នខាលិ រំសិ ភាសុរា;

រំសីតមោបហានេ’ក, រសា សោភន្តិ សត្ថុនោ.

នា’លយោ យោ ស ជន្តូនំ, នា’នន្ត ព្យសនា វហោ.

យហិំ ភូសិយ ភូសត្តំ, អញ្ញមញ្ញំ តុ វត្ថុនំ;

វិនា’វ សទិសត្តំ តំ, អញ្ញមញ្ញវិភូសនំ.

ព្យាមំ’សុ មណ្ឌលំ តេន, មុនិនា លោកពន្ធុនា;

មហន្តិំ វិន្ទតី កន្តិំ, សោបិ តេនេវ តាទិសិំ.

កថនំ សហភាវស្ស, ក្រិយាយ ច, គុណស្ស ច;

‘សហវុត្តី’តិ វិញ្ញេយ្យំ, ត’ទុទាហរណំ យថា.

ជលន្តិ ចន្ទរំសីហិ, សមំ សត្ថុ នខំ សវោ;

វិជម្ភតិ ច ចន្ទេន, សមំ តម្មុខចន្ទិមា.

ជិនោ’ទយេន មលីនំ, សហ ទុជ្ជន ចេតសា;

បាបំ ទិសា សុវិមលា, សហ សជ្ជន ចេតសា.

វិរោធីនំ បទ’ត្ថានំ, យត្ថ សំសគ្គទស្សនំ;

សមុក្កំសា’ភិធានត្ថំ, មតា សា’យំ វិរោធិតា.

គុណា សភាវ មធុរា, អបិ លោកេ’ក ពន្ធុនោ;

សេវិតា បាប សេវីនំ, សម្បទូសេន្តិ មានសំ.

យស្ស កស្ស ចិ ទានេន, យស្ស កស្ស ចិ វត្ថុនោ;

វិសិដ្ឋស្ស យ មាទានំ, ‘បរិវុត្តី’តិ សា មតា.

បុរា បរេសំ ទត្វាន, មនុញ្ញំ នយនាទិកំ;

មុនិនា សមនុប្បត្តា, ទានិ សព្ពញ្ញុតាសិរី [មុនិន្ទ! សមនុប្បត្តោ, ទានិ សព្ពញ្ញុតាសិរិំ (ក.)].

កិញ្ចិ ¶ ទិស្វាន វិញ្ញាតា, បដិបជ្ជតិ តំសមំ;

សំសយា’បគតំ វត្ថុំ, យត្ថ សោ’យំ ភមោ មតោ.

សមំ ទិសាសុ’ជ្ជលាសុ, ជិន បាទ នខំ’សុនា;

បស្សន្តា អភិនន្ទន្តិ, ចន្ទា’តប មនា ជនា.

បវុច្ចតេ យំ នាមាទិ, កវីនំ ភាវពោធនំ;

យេន កេនចិ វណ្ណេន, ភាវោ នាមា’យ មីរិតោ.

ននុ តេយេ’វ សន្តានោ, សាគរា ន កុលាចលា;

មនម្បិ មរិយាទំ យេ, សំវដ្ដេបិ ជហន្តិ នោ.

អង្គង្គិ ភាវា សទិស, ពលភាវា ច ពន្ធនេ;

សំសគ្គោ’លង្កតីនំ យោ, តំ ‘មិស្ស’ន្តិ បវុច្ចតិ.

បសត្ថា មុនិនោ បាទ, នខ រំសិ មហានទី;

អហោ! គាឡ្ហំ និមុគ្គេបិ, សុខយត្យេ’វ តេ ជនេ.

វេសោ សភាវ មធុរោ, រូបំ នេត្ត រសាយនំ;

មធូ’វ មុនិនោ វាចា, ន សម្បីណេតិ កំ ជនំ.

អាសី នាម សិយា’ត្ថស្ស, ឥដ្ឋស្សា’សីសនំ យថា;

រស’ប្បតីតិ ជនកំ, ជាយតេ យំ វិភូសនំ;

‘រសវន្ត’ន្តិ តំ ញេយ្យំ, រសវន្ត វិធានតោ.

រាគា’នត’ព្ភុត សរោជ មុខំ ធរាយ,

បាទា តិលោកគរុនោ’ធិក ពន្ធរាគា;

អាទាយ និច្ចសរសេន ករេន គាឡ្ហំ,

សញ្ចុម្ពយន្តិ សតតា’ហិត សម្ភមេន.

ឥច្ចា’នុគម្ម ¶ បុរិមាចរិយា’នុភាវំ,

សង្ខេបតោ និគទិតោ’យ មលង្កតីនំ;

ភេទោ’បរូបរិ កវីហិ វិកប្បិយានំ,

កោ នាម បស្សិតុ មលំ ខលុ តាស មន្តំ.

ឥតិ សង្ឃរក្ខិតមហាសាមិ វិរចិតេ សុពោធាលង្ការេ

បដិភានវតា លោក, វោហារ’មនុសារិនា;

តតោ’ចិត្យ សមុល្លាស, វេទិនា កវិនា បរំ.

ឋាយិសម្ពន្ធិនោ ភាវ, វិភាវា សា’នុភាវកា;

សម្ពជ្ឈន្តិ និពន្ធា តេ, រស’ស្សាទាយ សាធុនំ.

ចិត្ត វុត្តិ វិសេសា តុ, ភាវយន្តិ រសេ យតោ;

រត្យាទយោ តតោ ភាវ, សទ្ទេន បរិកិត្តិតា.

វិរោធិនា’ញ្ញភាវេន, យោ ភាវោ ន តិរោហិតោ;

សីលេន តិដ្ឋតិ’ច្ចេសោ, ‘ឋាយីភាវោ’តិ សទ្ទិតោ.

ជិគុច្ឆា, វិម្ហយោ, ចេវ, សមោ ច នវ ឋាយិនោ.

តិរោភាវា, វិភាវា’ទិ, វិសេសនា’ភិមុខ្យតោ;

យេ តេ ចរន្តិ សីលេន, តេ ហោន្តិ ព្យភិចារិនោ.

សុត្តំ, តាសោ, គិលានុ, ស្សុក, ហរិស,

សតិ, ស្សា, វិសាទា, ពហិត្ថា [ពហិទ្ធា (ក.)];

ចបលតា [សចបលា (ក.)], ព្យាធិ, តេត្តិំស មេតេ.

សមាហិត’ត្ត’ប្បភវំ, សត្តំ [សត្វំ (ក.)] តេនោ’បបាទិតា;

សត្តិកា [សាត្វិកា (ក.)] ប្យ’នុភាវត្តេ, វិសុំ ភាវា ភវន្តិ តេ.

ថម្ភោ, បឡយ, រោមញ្ចា, តថា សេទ, ស្សុ, វេបថុ;

វេវណ្ណិយំ, វិសរតា, ភាវា’ដ្ឋេ’តេ តុ សត្តិកា.

យទា រត្យាទយោ ភាវា, ឋិតិសីលា ន ហោន្តិ ចេ;

តទា សព្ពេបិ តេ ភាវា, ភវន្តិ ព្យភិចារិនោ.

វិភាវោ ការណំ តេសុ, ប្បត្តិយុ’ទ្ទីបនេ តថា;

នេកហេតុំ មនោវុត្តិ, វិសេសញ្ច វិភាវិតុំ;

ភាវំ វិភាវា’នុភាវា, វណ្ណិយា ពន្ធនេ ផុដំ.

សវិភាវា’នុភាវេហិ, ភាវា តេ តេ យថារហំ;

វណ្ណនីយា យថោ’ចិត្យំ, លោករូបា’នុគាមិនា.

ចិត្ត ¶ វុត្តិ វិសេសត្តា, មានសា សត្តិកា’ង្គតោ;

ពហិ និស្សដ សេទាទិ, អនុភាវេហិ វណ្ណិយា.

សាមាជិកាន មានន្ទោ, យោ ពន្ធត្ថា’នុសារិនំ;

រសីយតីតិ តញ្ញូហិ, រសោ នាមា’យ’មីរិតោ.

សវិភាវា, នុភាវេហិ, សត្តិក,ព្យភិចារិភិ;

អស្សាទិយត្ត មានីយ, មានោ ឋាយេ’វ សោ រសោ.

សិង្គារ,ហស្ស,ករុណា, រុទ្ទ,វីរ,ភយានកា;

ពីភច្ឆ,ព្ភុត,សន្តា, ច, រសា ឋាយីន នុក្កមា.

ទុក្ខរូបេ’យ’ មានន្ទោ, កថំ នុ ករុណាទិកេ?

ឋាយីភាវ និទ្ទេស រតិដ្ឋាយីភាវ

រម្ម,ទេស, កលា, កាល, វេសាទិ, បដិសេវនា;

យុវាន’ញ្ញោញ្ញរត្តានំ, បមោទោ រតិ រុច្ចតេ.

យុត្យា ភាវានុភាវា តេ, និពន្ធា បោសយន្តិ នំ;

សោប្យ’យោគ, វិប្បយោគ, សម្ភោគានំ វសា តិធា.

វិការា’កតិអាទីហិ, អត្តនោ ថ បរស្ស វា;

ហស្សោ និទ្ទា, សមា’លស្យ, មុច្ឆាទិ,ព្យភិចារិភិ;

បរិបោសេ សិយា ហស្សោ, ភិយ្យោ’ត្ថិបភុតីនំ សោ.

កិញ្ចា’លក្ខិយ ទិជំ តុ តំ ហសិតំ;

មធុរស្សរំ វិហសិតំ, អំសសិរោកម្បមុបហសិតំ.

អបហសិតំ ¶ សជល’ក្ខិ, វិក្ខិត្តង្គំ ភវត្យ’តិហសិតំ;

ជេដ្ឋេ [មជ្ឈេ’ធមេតិ ឯត្ថ មជ្ឈេ អធមេតិ បទច្ឆេទោ] មជ្ឈេ’ធមេ ច កមសោ.

សោករូបោ តុ ករុណោ, និដ្ឋប្បត្តិ’ដ្ឋ នាសតោ;

តត្ថា’នុភាវា រុទិត, បឡយ,ត្ថម្ភកាទយោ;

វិសាទា,លស្យ,មរណ, ចិន្តា’ទី ព្យភិចារិនោ.

កោធោ មច្ឆរិយា’ទីហិ, បោសេ តាស, មទាទិភិ;

នយនា’រុណតាទីហិ, រុទ្ទោ នាម រសោ ភវេ.

បតាប, វិក្កមា’ទីហុ, ស្សាហោ ‘វីរោ’តិ សញ្ញិតោ;

រណ,ទាន,ទយាយោគា, វីរោ’យំ តិវិធោ ភវេ;

តេវា’នុភាវា ធិតិ,ម, ត្យា’ទយោ ព្យភិចារិនោ.

វិការា,សនិ,សត្តា’ទិ, ភយុ’ក្កំសោ ភយានកោ;

សេទា’ទយោ នុភាវេ’ត្ថ, តាសា’ទី ព្យភិចារិនោ.

ជិគុច្ឆា រុធិរា’ទីហិ, បូត្យា’ទីហិ វិរាគតោ;

ពីភច្ឆោ ខោភនុ’ព្ពេគី, កមេន ករុណាយុតោ;

នាសា វិកូណនាទីហិ, សង្កាទីហិ’ស្ស បោសនំ.

អតិ លោក បទត្ថេហិ, វិម្ហយោ’យំ រសោ’ព្ភុតោ;

តស្សា’នុភាវា សេទ,ស្សុ, សាធុវាទា’ទយោ សិយុំ;

តាសា,វេគ,ធិតិ,ប្បញ្ញា, ហោន្តេ’ត្ថ ព្យភិចារិនោ.

ឋាយីភាវោ សមោ មេត្តា, ទយា,មោទា’ទិ សម្ភវោ;

ភាវាទីហិ ត’ទុក្កំសោ, សន្តោ សន្ត និសេវិតោ.

ឥតិ សង្ឃរក្ខិត មហាសាមិវិរចិតេ សុពោធាលង្ការេ