អញ្ញ > ព្យាករណ គន្ថ-សង្គហោ > ពាលាវតារ គណ្ឋិបទត្ថវិនិច្ឆយសារ

៨. វគ្គានំ ¶ បឋមទុតិយា សោ ចាឃោសោ. ឡន្តាញ្ញេ ឃោសា. ឃោសាឃោសសញ្ញា ច ‘‘បរសមញ្ញា បយោគេ’’តិ សង្គហីតា. ឯវំ លិង្គ, សព្ពនាម, បទ, ឧបសគ្គ, និបាត, តទ្ធិត, អាខ្យាត, កម្មប្បវចនីយាទិសញ្ញា ច.

អំឥតិ ¶ អការតោ បរំ យោ ពិន្ទុ សូយតេ, តំ និគ្គហីតំ នាម.

ពិន្ទុ ¶ ចូឡាមណាការោ, និគ្គហីតន្តិ វុច្ចតេ.

កេវលស្សា ប្បយោគត្តា, អការោ សន្និធីយតេ.

១០. អ, កវគ្គ, ហា កណ្ឌជា, ឥ, ចវគ្គ, យា តាលុជា, ឧ, បវគ្គា ឱដ្ឋជា, ដវគ្គ, រ, ឡា មុទ្ធជា, តវគ្គ, ល, សា ទន្តជា, ឯ កណ្ឋតាលុជោ, ឱ កណ្ឋោដ្ឋជោ, វោ ទន្តោដ្ឋជោ.

១១. លោក ¶ អគ្គោឥត្យស្មិំ – ‘‘បុព្ពមធោឋិត មស្សរំ សរេន វិយោជយេ’’តិ បុព្ពព្យញ្ជនំ សរតោ បុថក្កាតព្ពំ.

អនន្តរេ សរេ បរេ សរា លោបំ បប្បោន្តិ.

‘‘នរេ ¶ បរំ យុត្តេ’’តិ អស្សរោ ព្យញ្ជនោ បរក្ខរំ នេតព្ពោ លោកគ្គោ.

សរេត្យស្មិំ ¶ ឱបសិលេសិកោ កាសសត្តមី, តតោ វណ្ណកាលព្យវធានេ ការិយំ ន ហោតិ. យថា-មំ អហា សីតិ, ‘‘បមាទមនុយុញ្ជន្តី’’ត្យាទិគាថាយំ ‘ជនា អប្បមាទ’ន្តិ ច. ឯវំ សព្ពសន្ធីសុ.

អនន្តរំ បរស្ស សរស្ស លោបំ វក្ខតិ, តស្មានេន បុព្ពស្ស លោបោ ញាយតិ, តេនេវ សត្តមីនិទ្ទិដ្ឋស្ស បរតាបិ គម្យតេ.

១២. សរេត្យធិការោ. ¶ បន ឥមេ បន ឥមេតីហ-សរា លោបំ ឥត្វេវ.

អសមានរូបាសរម្ហា បរោ សរោ វា លុប្យតេ, បនមេ, បនិមេ.

សរេ លុត្តេ បរសរស្ស ក្វចិ អសវណ្ណោ ហោតីតិ ឥ ឧ ឥច្ចេតេសំ ឋានាសន្នា ឯ ឱ. ពន្ធុស្សេវ. នោបេតិ.

១៤. តត្រ ¶ អយំ, យានិ ឥធ, ពហុ ឧបការំ, សទ្ធា ឥធ, តថា ឧបមន្ត្យេតស្មិំ –

សរេ លុត្តេ បរោ សរោ ក្វចិ ឋានាសន្នំ ទីឃំ យាតិ. តត្រាយំ, យានីធ, ពហូបការំ, សទ្ធីធ, តថូបមំ.

សរេ លុត្តេ បុព្ពោ ច ក្វចិ ទីឃំ យាតិ. កិំ សូធ.

សរេ បរេ អន្តស្ស ឯការស្ស ក្វចិ យោ អាទេសោ ហោតិ, ត្យជ្ជ, ‘‘ទីឃ’’ន្តិ ព្យញ្ជនេ បរេ ក្វចិ ទីឃោ, ត្យាហំ.

សរេ បរេ អន្តោ ការុការានំ ក្វចិ វោ អាទេសោ ហោតិ. ស្វស្ស, អន្វេតិ.

ក្វចីតិ កិំ. តយស្សុ, សមេតាយស្មា.

សរេ បរេ ធស្ស ក្វចិ ទោ ហោតិ. ទីឃេ – ឥទាហំ. ក្វចីតិ កិំ. ឥធេវ. ចការេន ព្យញ្ជនេបិ, ឥធ ភិក្ខវេ.

១៩. បតិ អន្តុំ, វុត្តិ អស្សេតីហ –

សរេ បរេ ឥវណ្ណស្ស យោ នវា ហោតិ. កត យការស្ស តិស្ស ‘‘សព្ពោ ចន្តី’’តិ ក្វចិ ចាទេសេ ‘‘បរទ្វេភាវោ ឋានេ’’តិ សរតោ បរព្យញ្ជនស្ស ឋានាសន្នវសា ទ្វិត្តំ. បច្ចន្តំ, វុត្យស្ស.

ឯត្ថ ‘‘ក្វចិ បដិ បតិស្សេ’’តិ បតិស្ស បដិ, វណ្ណគ្គហណំ សព្ពត្ថ រស្សទីឃ សង្គហណត្ថំ.

សរតោ បរស្ស ឯវស្សាទិឯការោ រិត្តំ នវា យាតិ. បុព្ពោ ច ឋានាសន្នំ រស្សំ. យថរិវ. យថេវ.

២១. ន ¶ ឥមស្ស, តិ អង្គិកំ, លហុ ឯស្សតិ, អត្ថ អត្ថំ, ឥតោ អាយតិ, តស្មា ឥហ, សព្ភិ ឯវ, ឆ អភិញ្ញា, បុថ ឯវ, បា ឯវតីហ វា ត្វេវ –

សរេ បរេ យាទយោ អាគមា វា ហោន្តិ, ចការេន គោ ច. នយិមស្ស, តិវង្គិកំ, លហុមេស្សតិ, អត្តទត្ថំ, ឥតោនាយតិ, តស្មាតិហ, សព្ភិរេវ, ឆឡភិញា, បុថគេវ, ‘‘រស្ស’’ន្តិ ព្យញ្ជនេ បរេ ក្វចិ រស្សោ. បគេវ.

វាតិ កិំ. ឆ អភិញ្ញា, បុថ ឯវ, បា ឯវ.

ឯត្ថ ‘‘សរេ ក្វចី’’តិ សរានំ បកតិ ហោតិ, សស្សរូបមេវ, ន វិការោត្យត្ថោ.

‘‘អព្ភោ អភី’’តិ អភិស្ស អព្ភោ. អព្ភុគ្គតោ.

២៣. ព្យញ្ជនេត្យធិការោ. ក្វចីត្វេវ. សោ ភិក្ខុ, កច្ចិ នុ ត្វំ, ជានេម តន្តីហ –

ព្យញ្ជនេ បរេ សរានំ ក្វចិ លោបោហោតិ, តត្រ លុត្តេ ឋានេ អការាគមោ, ចការេន ឱការុការាបិ. សភិក្ខុ កច្ចិនោ ត្វំ, ជានេមុ តំ.

២៤. ឧឃោសោ ¶ , អាខាតន្តីហ – ទ្វេភាវេ ឋានេ ឥត្វេវ.

វគ្គេ ឃោសាឃោសានំ ចតុត្ថទុតិយានំ តព្ពគ្គេ តតិយបឋមា ហោន្តិ យថាសង្ខ្យំ យុត្តេ ឋានេ, ឧគ្ឃោសោ, រស្សេ អក្ខាតំ.

២៥. បរ ¶ សហស្សំ, អតិប្បខោតីហ – ‘‘ក្វចិ ឱ ព្យញ្ជនេ’’តិ ឱការាគមោ. បរោសហស្សំ. គាគមេ ច, អតិប្បគោខោ.

២៦. អវ នទ្ធាត្យត្រ – ‘‘ឱ អវស្សេ’’តិ ក្វចិ អវស្ស ឱ. ឱនទ្ធា.

២៧. និគ្គហីតន្ត្យធិការោ ¶ . កិំ កតោ, សំ ជាតោ, សំ ឋិតោ, តំ ធនំ, តំ មិត្តន្តិហ –

វគ្គព្យញ្ជនេ បរេ ពិន្ទុស្ស តព្ពគ្គន្តោ វា ហោតិ. កិង្កតោ, សញ្ជាតោ, សណ្ឋិតោ, តន្ធនំ, តម្មិត្តំ.

២៨. វាត្យធិការោ ¶ . ឯវំ អស្ស, ឯតំ អវោចេតីហ –

សរេ បរេ ពិន្ទុនោ ម ទា វា ហោន្តិ. ឯវមស្ស, ឯតទវោច.

ឯការេ, ហេ ច បរេ ពិន្ទុនោ ញោ វា ហោតិ. ទ្វិត្តេ – តញ្ញេវ, តមេវ. តញ្ហិ, តំ ហិ.

យការេ បរេ តេន សហ ពិន្ទុនោ ញោ វា ហោតិ. ទ្វិត្តេ – សញ្ញោគោ, សំយោគោ.

៣១. ចក្ខុ អនិច្ចំ, អវ សិរោតីហ - អាគមោ, ក្វចិត្វេវ.

សរេ, ព្យញ្ជនេ វា បរេ ក្វចិ ពិន្ទ្វាគមោ ហោតិ. ចក្ខុំអនិច្ចំ, អវំសិរោ.

៣២. វិទូនំ ¶ អគ្គំ, តាសំ អហំតីហ –

‘‘ក្វចិ លោបំ’’តិ សរេ ពិន្ទុលោបោ, វិទូនគ្គំ. ទីឃេតាសាហំ.

៣៣. ពុទ្ធានំ សាសនំ, សំ រាគោតីហ –

‘‘ព្យញ្ជនេ ចេ’’តិ ពិន្ទុលោបោ, ពុទ្ធានសាសនំ. ទីឃេសារាគោ.

ពិន្ទុតោ បរោ សរោ វា លុប្យតេ, ពីជំវ.

ពិន្ទុតោ បរេ សរេ លុត្តេ សំយោគោ ព្យញ្ជនោ វិនដ្ឋសំយោគោ ហោតីតិ បុព្ពសលោបោ. ឯវំស.

៣៦. អនុបទិដ្ឋានំ វុត្តយោគតោ.

ឥធានិទ្ទិដ្ឋា ¶ សន្ធយោ វុត្តានុសារេន ញេ យ្យា, យថា – យទិ ឯវំ, ពោធិ អង្គាតីហ – យាទេសេ ឥមិនា សុត្តេន ទយការសំយោគស្ស ជោ, ធយការសំយោគស្ស ឈោ, ទ្វិត្តេ – យជ្ជេវំ, ពោជ្ឈង្គា.

បរិ ឯសនាតីហ – យាទេសេ រការស្ស យោ, បយ្យេស នា.

៣៨. វណ្ណានំ ¶ ពហុត្តំ, វិបរីតតា ច.

សរតិ, ឥតិ ឯវ, សា ឥត្ថី, ពុសំ ឯវ, ពហុ អាពាធោ, អធិ អភវិ, សុខំ, ទុក្ខំ, ជីវោតីហ –

មាគមោ សការេ អការស្ស ឧ ច, សុមរតិ.

មាទេសេ ¶ , បុព្ពទីឃេ ច ឯការស្ស ឥ. ពុសាមិវ.

វាទេសេ ហវការវិបរិយយោ. ពហ្វាពាធោ.

អធិស្ស ក្វចិ អទ្ធោ, ទីឃេ-អទ្ធាភវិ.

ពិន្ទុនោ, ឱការស្ស ច ឯ. សុខេ, ទុក្ខេ, ជីវេ.

៣៩. រទានំ ¶ ឡោ, បដិពោធោ, បរិឡាហោ.

៤០. សរេ, ព្យញ្ជនេ វា បរេ ពិន្ទុនោ ក្វចិ មោ. មម អភាសិ, ពុទ្ធម សរណំ, បុព្ពេ មោ បរំ ន នេតព្ពោ អយុត្តត្តា.

៤១. ពិន្ទុតោ បរសរាន មញ្ញស្សរតាបិ.

តំ ឥមិនា, ឯវំ ឥមំ, កិំ អហំ តីហ-ឥស្ស អ. តទមិនា.

ឥស្ស ឧ, អការស្ស ច ឯ, ពិន្ទុលោបាទោ. ឯវុមំ, កេហំ.

៤២. វាក្យសុខុច្ចារណត្ថំ, ឆន្ទហានិត្ថញ្ច វណ្ណលោបោបិ.

បដិសង្ខាយ យោនិសោតីហ – បុព្ពយលោបោ, បដិសង្ខាយោនិសោ.

៤៣. អលាពូនិត្យាទោ ¶ អការលោបោ. លាពូនិ សីទន្តិ, សិលា ប្លវន្តិ.

អករម្ហសេ តេត្យាទោ សការេ គរុនោ ឯការស្ស ឥមិនា លហុអការោ, អករម្ហស តេ កិច្ចំ.

៤៥. អក្ខរនិយមោ ¶ ឆន្ទំ, គរុលហុនិយមោ ភវេ វុត្តិ,

ទីឃោ, សំយោគាទិបុព្ពោ រស្សោ ច គរុ, លហុ តុ រស្សោ. យថា- អា, អស្ស, អំ, អ.

ឯវមញ្ញាបិ ¶ វិញ្ញេយ្យា, សំហិតា តន្តិយា ហិតា;

សំហិតាតិ ច វណ្ណានំ, សន្និធព្យវធានតោ.

៤៧. ‘‘ជិនវចនយុត្តំ ¶ ហី’’តិ សព្ពត្ថាធិការោ.

ធាតុប្បច្ចយវិភត្តិវជ្ជិតមត្ថយុត្តំ សទ្ទរូបំ លិង្គំ នាម, ជិនវចនយោគ្គំ លិង្គំ ឥធ ឋបីយតិ និប្ផាទីយតិ ច.

តស្មា លិង្គា បរា វិភត្តិយោ ហោន្តិ. ចការេន តាសំ ឯកវចនាទិបឋមាទិសញ្ញា ច.

‘‘សិ យោ អំ យោ នា ហិ ស នំ ស្មា ហិ ស នំ ស្មិំ សូ’’ តិ វិភត្តិយោ. សិ យោ ឥតិ បឋមា, អំ យោ ឥតិ ទុតិយា, នា ហិ ឥតិ តតិយា, ស នំ ឥតិ ចតុត្ថី, ស្មា ហិ ឥតិ បញ្ចមី, ស នំ ឥតិ ឆដ្ឋី, ស្មិំ សុ ឥតិ សត្តមី.

យោ ¶ កម្មកត្តាទិវត្តន្តរមប្បត្តោ សស្សរូបដ្ឋោ សុទ្ធោ, សោ លិង្គត្ថោ នាម, តស្សាភិធានមត្តេ បឋមាវិភត្តិ ហោតិ. តស្សាបនិយមេ ឯកម្ហិ វត្តព្ពេ ឯកវចនំ សិ, វុច្ចតេ នេនេតិវចនំ, ឯកស្សត្ថស្ស វចនំ ឯកវចនំ. ឯវំ ពហុវចនំ.

សរលោបោ មាទេសប្បច្ចយាទិម្ហិ សរលោបេ តុ បកតិ.

អំអាទីសុ បរេសុ សរស្ស លោបោ ហោតិ, តស្មិំ កតេ តុ ក្វចាទិនា អសវណ្ណេ បត្តេ បកតិ ហោតិ.

នយេ ¶ បរំ យុត្តេ. ឯវមុបរិ សរលោបាទិ. ពុទ្ធោ.

អការន្តា បរេសំ បឋមទុតិយាយោនីនំ យថាសង្ខ្យំ អាឯ វា ហោន្តិ. ពុទ្ធា.

អភិមុខីករណមាលបនំ, តទធិកេ លិង្គត្ថេ បឋមា ហោតិ.

‘‘អាលបនេ សិ គសញ្ញោ’’តិ សិស្ស គសញ្ញា. គេឥត្វេវ.

គេ បរេ អការោ បិតុសត្ថុអត្តរាជាទីនមន្តោ ច អាត្តំ យាតិ.

‘‘អាការោ វា’’តិ គេ បរេ អាការស្ស រស្សោ វា.

សោ សិំ ស្យា ច សខាតោ គស្សេវាត្យាទិនិទ្ទិដ្ឋេហញ្ញេ អវណ្ណិវណ្ណុវណ្ណោការន្តា សេសា, តេហិ បរេ គសី លុប្យន្តេ. ហេ - ពុទ្ធ, ពុទ្ធា. យោ - ពុទ្ធា.

យំ ¶ ករោតិ, តំ កម្មំ នាម. តត្ថ ទុតិយា ហោតិ. អំពុទ្ធំ. យោស្ស ឯ-ពុទ្ធេ.

យោ ករោតិ, ស កត្តា នាម. តត្ថ តតិយា ហោតិ. នា.

ស្មាហិស្មិន្នំ ម្ហាភិម្ហិ វា.

សព្ពសទ្ទេហិ បរេសំ ស្មាហិស្មិន្នំ យថាសង្ខ្យំ ម្ហាភិម្ហិឥច្ចេតេ វា ហោន្តិ. ពុទ្ធេភិ, ពុទ្ធេហិ.

យេន ¶ វា កយិរតេ, តំ ករណំ នាម. តត្ថ តតិយា ហោតិ. សព្ពំ កត្តុសមំ.

យស្ស ទាតុកាមោ រោចតេ, ធារយតេ វា, តំ សម្បទានំ នាម. តត្ថ ចតុត្ថី ហោតិ. ស.

អការា បរស្ស ចតុត្ថេកវចនស្ស អាយោ វា ហោតិ. ពុទ្ធាយ.

‘‘សាគមោ ¶ សេ’’តិ សេ សការាគមោ. ពុទ្ធស្ស. នំ.

សុនំហិសុ បរេសុ សរាទីនំ ទីឃោ ហោតិ. ចសទ្ទេន ក្វចិ ន. ពុទ្ធានំ.

យស្មាទបេតិ, ភយមាទត្តេ វា, តទបាទានំ នាម, តត្ថ បញ្ចមី ហោតិ. ស្មា.

អការា បរេសំ ស្មាស្មិន្នំ អាឯ វា ហោន្តិ. ពុទ្ធា, ពុទ្ធម្ហា, ពុទ្ធស្មា. ពុទ្ធេភិ, ពុទ្ធេហិ.

យស្ស ¶ វា បរិគ្គហោ, តំ សាមី នាម. តត្ថ ឆដ្ឋី ហោតិ. ពុទ្ធស្ស. ពុទ្ធានំ.

យោធារោ, តមោកាសំ នាម. តត្ថ សត្តមី ហោតិ. ស្មិំ-ពុទ្ធេ, ពុទ្ធម្ហិ, ពុទ្ធស្មិំ. សុ-ពុទ្ធេសុ.

ពុទ្ធោ ពុទ្ធ សុខំ ទទាតិ សរតោ ពុទ្ធំ តតោ ទុក្ករំ,

កិំ ពុទ្ធេន មហិទ្ធយោបិ មុនយោ ពុទ្ធេន ជាតាសុខី;

ពុទ្ធស្សេវ មនំ ទទេ បទមហំ ពុទ្ធា លភេយ្យាច្ចុតំ,

ពុទ្ធស្សិទ្ធិ ន កិំ ករេ ភវភវេ ភត្ត្យត្ថុ ពុទ្ធេ មម.

៥៩. ឥតោ ¶ បរំ តតិយាបញ្ចមីនញ្ច ចតុត្ថីឆដ្ឋីនញ្ច សរូបត្តា បញ្ចមីឆដ្ឋិយោ ភីយោ ឧបេក្ខន្តេ.

ព្រហ្មាទិតោ សិស្ស អា ហោតិ. អត្តា.

‘‘យោនមានោ’’តិ ព្រហ្មាទិតោ យោនំ អានោត្តំ. អត្តានោ.

៦២. ‘‘ព្រហ្មត្តសខរាជាទិតោ ¶ អមាន’’ន្តិ ព្រហ្មាទិតោ អំវចនស្ស អានំ វា ហោតិ. អត្តានំ, អត្តំ. អត្តានោ.

៦៣. អត្តេន, អត្តនា. បក្ខេ-ជិនវចនានុរោធេន ឯនាភាវោ.

‘‘អត្តាន្តោ ¶ ហិស្មិមនត្តំ’’តិ ហិម្ហិ អត្តន្តស្ស អនោ. អត្តនេហិ. ឯវំ ករណេ.

៦៤. ‘‘សស្ស នោ’’តិ នោការោ. អត្តនោ. អត្តានំ.

៦៥. អម្ហតុម្ហន្តុ រាជព្រហ្មត្តសខ សត្ថុបិតាទីហិ ស្មា នាវ.

អម្ហាទិតោ ស្មា នា ឥវ ហោតិ. អត្តនា.

៦៦. ‘‘តតោ ស្មិន្នី’’តិ ស្មិនោ និ. អត្តនិ. ‘‘អនត្ត’’ន្តិ ភាវនិទ្ទេសេន សុម្ហិ ច អនោ. អត្តនេសុ.

នាម្ហិ សវិភត្តិស្ស រាជសទ្ទស្ស រញ្ញា វា ហោតិ. រញ្ញា, រាជេន.

សុនំ ហិសុ បរេសុ រាជស្ស រាជុ ហោតិ, ចការេន ក្វចិ ន.

‘‘សុនំហិសុ ¶ ចេតិ’’ ទីឃេ - រាជូភិ, រាជូហិ, រាជេភិ, រាជេហិ.

‘‘រាជស្ស រញ្ញោ រាជិនោ សេ’’តិ សេ រញ្ញោ រាជិនោ ហោន្តិ. រញ្ញោ, រាជិនោ.

‘‘រញ្ញំ នម្ហិ វា’’តិ នម្ហិ រញ្ញំ វា. រញ្ញំ, រាជូនំ, រាជានំ.

៦៩. ស្មាស្សនាតុល្យត្តា-នាម្ហិ ¶ រញ្ញា វា. រញ្ញា, រាជម្ហា, រាជស្មា.

៧០. ‘‘ស្មិម្ហិ រញ្ញេ រាជិនី’’តិ ស្មិម្ហិ រញ្ញេ រាជិនិ ហោន្តិ. រញ្ញេ, រាជិនិ. រាជូសុ, រាជេសុ.

‘‘អា សិម្ហី’’តិ សិម្ហិ សវិភត្តិស្ស ន្តុស្ស អា. គុណវា.

បឋមេ យោម្ហិ សវិភត្តិស្ស ន្តុស្ស ន្តោការោ ហោតិ. គុណវន្តោ.

សុនំហិសុ, យោសុ, ចការេន អញ្ញេសុបិ បរេសុ ន្តុស្សន្តោ អត្តំ យាតិ. គុណវន្តា.

៧២. សវិភត្តិស្សេត្យធិការោ ¶ . អំឥត្វេវ.

គេ បរេ សវិភត្តិស្ស ន្តុស្ស អំអអា ហោន្តិ. ហេគុណវំ,គុណវ, គុណវា. យោ - គុណវន្តោ, គុណវន្តា.

៧៤. ‘‘តោតិតា ¶ សស្មិំ នាស្វី’’តិ សវិភត្តិស្ស ន្តុស្ស នាម្ហិ តា, សេ តោការោ, ស្មិម្ហិ តិ ច វា. គុណវតា, គុណវន្តេន. គុណវន្តេភិ, គុណវន្តេហិ.

‘‘នម្ហិ តំ វា’’តិ នម្ហិ ន្តុស្ស តំ វា. គុណវតំ, គុណវន្តានំ. ស្មា នាវ.

៧៦. គុណវតិ, គុណវន្តេ, គុណវន្តម្ហិ, គុណវន្តស្មិំ, គុណវន្តេសុ.

‘‘សិម្ហិ គច្ឆន្តាទីនំ ន្តសទ្ទោ អ’’ន្តិ ន្តសទ្ទស្ស អំវា, សិលោបោ. គច្ឆំ, សិស្ស ឱ – គច្ឆន្តោ.

វុត្តំ ហិត្វា សេសេសុ គច្ឆន្តាទីនំ ន្តសទ្ទោ ន្តុ ឥវ ទដ្ឋព្ពោ. គច្ឆន្តោ, គច្ឆន្តាឥច្ចាទិ.

៧៨. គច្ឆន្តាទយោ ¶ នាម អន្តប្បច្ចយន្តា.

‘‘ឥវណ្ណុវណ្ណា ឈលា’’តិ ឥវណ្ណុវណ្ណានំ យថាសង្ខ្យំ ឈលសញ្ញា.

កតោ និការោ លោបោ ច យេសំ តេសុ យោសុ សរានំ ទីឃោ ហោតិ. អគ្គី. បក្ខេ-អត្តន្ត្វេវ.

យោសុ អកតរស្សោ ឈោ អត្តំ យាតិ. អគ្គយោ. តថាលបនេ.

ឈលបតោ អំ មោ ច ពិន្ទុំ យន្តិ. អគ្គិំ. អគ្គី, អគ្គយោ.

៨១. អគ្គិនា. ទីឃេ-អគ្គីភិ, អគ្គីហិ.

៨២. ‘‘ឈលតោ សស្ស នោ វា’’តិ សស្ស នោត្តំ វា. អគ្គិនោ, អគ្គិស្ស. អគ្គីនំ.

៨៣. ‘‘ឈលតោ ចេ’’តិ ស្មាស្ស នា. អគ្គិនា.

៨៤. អគ្គិម្ហិ, អគ្គិស្មិំ. អគ្គីសុ.

៨៥. អាទិ អគ្គីវ. ស្មិំនោ បន ‘‘អាទិតោ ឱ ចេ’’តិ អំ, ឱ ច វា. អាទិ, អាទោ, អាទិម្ហិ, អាទិស្មិំ. អាទីសុ.

‘‘អឃោ រស្ស’’មាទិនា រស្សេ សម្បត្តេ ‘‘ន សិស្មិមនបុំសកានី’’តិ សិម្ហិ អនបុំសកានំ ន រស្សោ. សិលោបោ, ទណ្ឌី, យោលោបេ – ទណ្ឌី. បក្ខេ –

កតស្សា ឈតោ យោនំ នោត្តំ ហោតិ. ទណ្ឌិនោ.

៨៧. ‘‘ឈលបា រស្ស’’ន្តិ គេ បរេ ឈលបានំ រស្សោ. ហេទណ្ឌិ. ទណ្ឌី, ទណ្ឌិនោ.

‘‘នំ ឈតោ កតរស្សា’’តិ អំឥច្ចស្ស នំ វា. ទណ្ឌិនំ, ទណ្ឌិំ. ទណ្ឌី, ទណ្ឌិនោ.

‘‘ស្មិន្នី’’តិ ស្មិនោ និ. ទណ្ឌិនិ. ទណ្ឌីសុ.

‘‘លតោ វោ ការោ ចេ’’តិ លតោ យោនំ វោត្តំ វា.

វេវោសុ អកតរស្សោ លោ អត្តំ យាតិ. ភិក្ខវោ, បក្ខេ – យោលោប ទីឃា. ភិក្ខូ.

‘‘អកតរស្សា លតោ យ្វាលបនស្ស វេវោ’’តិ អាលបនេ យោស្ស វេវោការា, អត្តំ. ភិក្ខវេ, ភិក្ខវោ, ភិក្ខូ.

៩៤. ភិក្ខុំ. ភិក្ខវោ, ភិក្ខូ. សេសំ អគ្គីវ.

‘‘លតោ ¶ វោការោ ចេ’’តីហ ការគ្គហណេន យោនំ នោត្តំ, ចការេន ក្វចិ វោនោនមភាវោវ វិសេសោ. ជន្តុនោ, ជន្តុយោ.

‘‘សត្ថុបិតាទីនមា សិស្មិំ សិលោបោ ចេ’’តិ សត្ថាទ្យន្តស្ស អា, សិលោបោ ច. សត្ថា.

សិតោញ្ញេសុ សត្ថាទ្យន្តស្ស អារោ ហោតិ.

៩៩. ‘‘នា អា’’តិ អារតោ នាស្ស អា. សត្ថារា. សត្ថារេភិ, សត្ថារេហិ.

សេ ¶ សត្ថាទ្យន្តស្ស ឧ ហោតិ សលោបោ ច វា. សត្ថុ, សត្ថុនោ, សត្ថុស្ស.

‘‘វា នម្ហី’’តិ នម្ហិ អារោ វា. សត្ថារានំ.

‘‘សត្ថុនាត្តញ្ចេ’’តិ នម្ហិ សត្ថាទ្យន្តស្ស អត្តំ វា. ទីឃេសត្ថានំ.

១០១. ‘‘តតោ ស្មិមី’’តិ អារតោ ស្មិនោ ឥ. ‘‘អារោ រស្សមីការេ’’តិ ឥម្ហិ អារស្ស រស្សោ. សត្ថរិ. សត្ថារេសុ. ឯវំ នត្តាទិ.

១០២. បិតា ¶ សត្ថេវ. ‘‘បិតាទីនមសិម្ហី’’តិ សិតោញ្ញេសុ អារស្ស រស្សោវ វិសេសោ. បិតរោ.

នម្ហិ – បិតូនន្តិបិ ហោតិ. ឯវំ ភាតុប្បភុតយោ.

១០៣. អភិភូ. រស្សេ-អភិភុវោ. យោលោបេអភិភូ. សេសំ ភិក្ខូវ, រស្សោវ វិសេសោ.

១០៤. ឯវំ ¶ សព្ពញ្ញូ. បុព្ពេវ យោនំ នោការោ ច. សព្ពញ្ញុនោ, សព្ពញ្ញូ.

‘‘យោសុ ចេ’’តិ គោសទ្ទោការស្ស អាវោ, ‘‘តតោ យោនមោ តុ’’តីហ តុសទ្ទេន យោនំ ឱ. គាវោ. តថាលបនេ.

អម្ហិ បរេ គោសទ្ទោការស្ស អាវអវា ហោន្តិ, ចសទ្ទេន ហិនំវជ្ជិតេសុ សេសេសុបិ.

១០៧. ‘‘អាវស្សុ វា’’តិ អម្ហិ អាវន្តស្ស ឧត្តំ វា, គាហ្វំ, គាវំ, គវំ. យោ-គាវោ. គាវេន, គវេន. គោភិ, គោហិ.

១០៨. ‘‘គាវ សេ’’តិ សេ ឱស្ស អាវោ. គាវស្ស, គវស្ស. ‘‘តតោ ន’’មាទោ ចការេន នំឥច្ចស្ស អំ, ឱស្ស អវោ ច. គវំ.

១០៩. ‘‘សុហិនាសុ ¶ ចេ’’តីហ ចការេន គោស្ស គុ ច. ទ្វិត្តេ-គុន្នំ, គោនំ. គាវា, គវា, គាវម្ហា, គវម្ហា, គាវស្មា, គវស្មា. គោភិ, គោហិ.

១១០. គាវេ, គវេ, គាវម្ហិ, គវម្ហិ, គាវស្មិំ, គវស្មិំ. គាវេសុ, គវេសុ, គោសុ.

‘‘អា ឃោ’’តិ ឥត្ថិយំ អាការស្ស ឃសញ្ញា. យោ លោបេ – កញ្ញា. បក្ខេ – កញ្ញាយោ.

១១២. ‘‘ឃតេ ចេ’’តិ គស្ស ឯ. ហេ-កញ្ញេ. កញ្ញា, កញ្ញាយោ.

‘‘ឃតោ នាទីន’’ន្តិ នាទេកវចនានមាយោ. កញ្ញាយ. កញ្ញាភិ, កញ្ញាហិ.

ឃបេហិ ស្មិនោ យំ វា ហោតិ. កញ្ញាយំ, កញ្ញាយ. កញ្ញាសុ.

‘‘តេ ឥត្ថិខ្យា បោ’’តិ ឥត្ថិយមិវណ្ណុវណ្ណានំ បសញ្ញា. យោលោបទីឃា. រត្តី. បក្ខេ – រត្តិយោ. តថាលបនេ.

‘‘បតោ យា’’តិ នាទេកវចនានំ យា. រត្តិយា. រត្តីភិ, រត្តីហិ.

១២២. នទី ¶ . សេសំ រត្តីវ. អឃត្តា រស្សោវ វិសេសោ.

១២៤. មាតុ, ធីតុ, ទុហិត្វាទយោ បិតេវ.

ឥត្ថិយំ វត្តមានា អការន្តតោ អាបច្ចយោ ហោតិ. សរលោបបកល្យាទិ. កញ្ញា.

‘‘ធាតុប្បច្ចយវិភត្តិ វជ្ជិតមត្ថវំ លិង្គ’’ន្តិ វចនតោ បច្ចយន្តស្សាលិង្គត្តា តទ្ធិតាទិសុត្តេ ចការេន នាមមិវ កតេ – ស្យាទិ. ឯវំ ឦឥនីសុ.

ឯវំ អជា, ឯឡកា, កោកិលា, អស្សា, មូសិកា, ពលាកា, មន្ទា, ជរាឥច្ចាទិ.

ឥត្ថិយំ ¶ នទាទិតោ វា អនទាទិតោ វា ឦ ហោតិ. នទី, នគរី, កុមារី, ព្រាហ្មណី, តរុណី, កុក្កុដី, ឥត្ថី ឥច្ចាទិ.

‘‘មាតុលាទីនមានត្តមីការេ’’តិ ¶ ឦម្ហិ មាតុលាទ្យន្តស្ស អានោ. មាតុលានីត្យាទិ.

ឦម្ហិ ភវន្តស្ស ភោតោ ហោតិ. ភោតី.

១២៧. ‘‘ណ ¶ វ ណិកណេយ្យ ណន្តូហី’’តិ ឦ. មានវី, នាវិកី, វេនតេយ្យី, គោតមី.

១២៨. ‘‘ន្តុស្ស តមីការេ’’តិ ន្តុស្ស តោ វា. គុណវតី, គុណវន្តី. ធិតិមតី, ធិតិមន្តី.

ន្តស្ស ន្តុព្យបទេសោ. មហតី, មហន្តី.

១២៩. បតិភិក្ខុរាជីការន្តេហិ ឥនី.

បត្យាទីហិ ¶ ឦការន្តេហិ ច ឥត្ថិយំ ឥនី ហោតិ.

‘‘បតិស្សិនីម្ហី’’តិ បត្យន្តស្ស អត្តេ សរលោបាទោ តុការេន លោបាភាវោ. ‘‘វា បរោ អសរូបា’’តិ ឥលោបោ, ទីឃោ ច. គហបតានី, ភិក្ខុនី, រាជិនី, មេធាវិនី, តបស្សិនី, ធម្មចារិណី, ភយទស្សាវិនី, ភុត្តាវិនីត្យាទិ.

អការន្តេតិ នបុំសកេហិ សិស្ស និចំ អំ ហោតិ. ចិត្តំ.

អការន្តេហិ ន បុំសកេហិ យោនំ និច្ចំ និ ហោតិ, និស្ស អា. ចិត្តា. បក្ខេ – យោស្វាទិនា ទីឃេ – ចិត្តានិ.

១៣១. គលោបេ – ហេ – ចិត្ត. ចិត្តា, ចិត្តានិ.

១៣២. ចិត្តំ ¶ . និស្ស ឯ – ចិត្តេ, ចិត្តានិ. សេសំ ពុទ្ធោវ.

១៣៤. មនោគណាទិតោ ស្មិន្នានមិអា.

មនាទិតោ ស្មិន្នានំ ឥអា វា ហោន្តិ.

វិភត្យាទេសេ សរេ បរេ មនាទិតោ សាគមោ វា ហោតិ. មនសា.

មនាទិតោ សស្ស ឱ ហោតិ, ចសទ្ទេន ស្មាស្ស អា ច. មនសោ, មនសា.

មនំ សិរំ ឧរំ តេជំ, រជំ ឱជំ វយំ បយំ;

យសំ តបំ វចំ ចេតំ, ឯវមាទិ មនោគណោ.

‘‘អំ នបុំសកេ’’តិ សិម្ហិ សវិភត្តិស្ស ន្តុស្ស អំ. គុណវំ. ន្តុស្ស ត្តេ – គុណវន្តានិ.

‘‘យោនន្និ នបុំសកេហី’’តិ យោនំ និ វា. អដ្ដីនិ. ឈត្តា យោលោបេ – អដ្ឋី. តថាលបនេ.

១៤១. អដ្ឋិំ, អដ្ឋីនិ, អដ្ឋី. សេសំ អគ្គីវ.

អឃត្តា រស្សោ, ទណ្ឌិ. យោតោញ្ញំ បុមេវ.

១៤៤. បុមិត្ថិលិង្គា ¶ – ឃដ, កដ, យដ្ឋិ, មុដ្ឋិ, សិន្ធុ, រេណុប្បភុតយោ ទ្វិបទ ចតុប្បទ ជាតិវាចិនោ ច.

យថា – ឃដោ, ឦបច្ចយេ-ឃដី. ឯសោ យដ្ឋិ, ឯសា យដ្ឋិច្ចាទិ.

ទ្វិបទជាតិវាចិនោ យថា – ខត្តិយោ. អាបច្ចយេ- ខត្តិយា, សមណោ, ឦម្ហិ-សមណីឥច្ចាទិ.

ចតុប្បទជាតិវាចិនោ យថា – គជោ, អា-គជា, ព្យគ្ឃោ, ឦម្ហិ - ព្យគ្ឃីឥច្ចាទិ.

១៤៥. បុមនបុំសកលិង្គា ¶ – ធម្ម, កម្ម, ព្រហ្ម, កុសុម សង្គម, បទុម, អស្សម, វិហារ, សរីរ, សុវណ្ណ, វណ្ណ, កហាបណ, ភវន, ភុវន, យោព្ពន, ភុសន, អាសន, សយន, ឱទន, អាកាស, ឧបវាស, មាស, ទិវស, រស, ថល, ផល, រដ្ឋ អម្ពុ, មធ្វាទយោ.

១៤៦. ឥត្ថិនបុំសកលិង្គា – នគរ, អច្ចិប្បមុខា.

១៤៧. សព្ពលិង្គា ¶ – តដ បុដ បត្ត មណ្ឌល កលសា ទយោ, នាមីកតា, សព្ពនាមានិ ច. យថា – តដោ, ឦម្ហិ – តដី, តដមិច្ចាទិ.

នាមីកតា យថា – ទេវទត្តោ, អា – ទេវទត្តា ទេវទត្តមិច្ចាទិ.

១៤៨. សព្ព ¶ , កតរ, កតម, ឧភយ, ឥតរ, អញ្ញ, អញ្ញតរ, អញ្ញតម, បុព្ព, បរ, អបរ, ទក្ខិណ, ឧត្តរ, ឯក, យ, ត, ឯត, ឥម, អមុ, កិំ, តុម្ហ, អម្ហ-ឥតិ សព្ពនាមានិ.

សព្ពាទីនមការតោ ¶ បរោ បឋមោ យោ ឯត្តំ យាតិ សព្ពេ.

‘‘តយោ នេវ ច សព្ពនាមេហី’’តិ និសេធា សស្មាស្មិន្នំ អាយ អា ឯ ន ហោន្តិ. សព្ពស្ស.

សព្ពាទិតោ នំឥច្ចស្ស សំសានំ ហោន្តិ.

នម្ហិ សព្ពាទីនមការស្ស ឯ ហោតិ. សព្ពេសំ, សព្ពេសានំ.

១៤៩. ឥត្ថិយំ ¶ អា, សព្ពា កញ្ញាវ. អយំ វិសេសោ. វាត្វេវ.

ឃបសញ្ញាតោ សព្ពាទិតោ ស្មិំសានំ សំសា វា ហោន្តិ.

‘‘សំសាស្វេកវចនេសុ ចេ’’តិ សាគមោ.

ឯកវចនសំសាសុ ឃោ រស្សំ យាតិ. សព្ពស្សា, សព្ពាយ. សព្ពាសំ, សព្ពាសានំ. សព្ពស្សំ, សព្ពាយំ. សព្ពាសុ.

ឃបញ្ញាហិ សព្ពាទីហិ ស្មិនោ អាយ យា ន ហោន្តិ.

១៥០. នបុំសកេ ¶ – សព្ពំ. សព្ពានិ. ឯវំ ទុតិយា.

សព្ពាទយោ នបុំសកេ តតិយាទីសុ សកសកបុមសមា. ឯវំ យ - សទ្ទន្តា.

១៥១. បុព្ពបរាបរេហិ តុ ស្មិនោ ‘‘យទនុបបន្នា និបាតនា សិជ្ឈន្តី’’តិ អនិត្ថិយំ ឯ វា. បុព្ពេ, បុព្ពស្មិំឥច្ចាទិ.

ឯកសទ្ទោ សង្ខ្យាតុល្យញ្ញាសហាយត្ថោ. យទា សង្ខ្យត្ថោ, តទេកវចនោ, អញ្ញត្ថ សព្ពវចនោ ច.

សិម្ហិ អនបុំសកានំ ឯតតឥច្ចេតេសំ តការស្ស ស ហោតិ. សោ.

តិលិង្គេសុ ¶ សព្ពាទីនំ តការស្ស នោ វា ហោតិ. នេ, តេ. សេសំ សព្ពសមំ, នត្តំវ វិសេសោ.

១៥៣. ឥត្ថិយំ – សា, នា, នាយោ, តា, តាយោឥច្ចាទិ.

តាឯតាឥមាហិ សស្ស ស្សាយោ វា ហោតិ.

ឯកវចនសំសាសុ តាសទ្ទស្ស អា ឥត្តំ វា យាតិ. តិស្សាយ, តិស្សា, តស្សា, តាយ. តាសំ, តាសានំ. តិស្សំ, តស្សំ, តាយំ. តាសុ.

ឯកវចនសំសាសុ ឯតាឥមានមន្តស្ស ឥ ហោតិ. ឯតិស្សាយ, ឯតិសា, ឯតាយ. ឯតាសំ, ឯតាសានំ. ឯតិស្សំ, ឯតស្សំ, ឯតាយំ. ឯតាសុ. សេសំ សព្ពាវ.

‘‘អនបុំសកស្សាយំ សិម្ហី’’តិ ឥមស្ស អយំ. សិលោបោ. អយំ, ឥមេ. ឥមំ, ឥមេ.

‘‘អនិមិ នាម្ហិ ចេ’’តិ ឥមស្ស អនោ, ឥមិ ច. អនេន, ឥមិនា.

‘‘សព្ពស្សិមស្សេ វា’’តិ សុនំហិសុ ឯវា. ឯហិ, ឥមេហិ. វា ស្មាសស្មិំសំសាស្វត្តន្ត្វេវ.

សស្មាស្មិំសំសាសុ ¶ ឥមស្ស អត្តំ វា ហោតិ. អស្ស, ឥមស្ស. ឯសំ, ឯសានំ, ឥមេសំ, ឥមេសានំ. អស្មា, ឥមម្ហា, ឥមស្មា. ឯហិ, ឥមេហិ. អស្មិំ, ឥមម្ហិ, ឥមស្មិំ. ឯសុ, ឥមេសុ.

អត្តបក្ខេ – ‘‘ន តិមេហិ កតាការេហី’’តិ ស្មាស្មិន្នំ ម្ហាម្ហិ ន សិជ្ឈន្តេ.

១៥៩. ឥត្ថិយំ – អយំ. សេសំ ឯតាវ, សំសាស្វត្តំវ វិសេសោ.

១៦០. នបុំសកេ – សវិភត្តិស្ស វាត្វេវ.

‘‘ឥមស្សិទមំសិសុ នបុំសកេ’’តិ ឥមស្ស ឥទំ វា. ឥទំ, ឥមំ ឥមេ, ឥមានិ. ឯវំ ទុតិយា.

‘‘អមុស្ស មោ សំ’’តិ មស្ស សោ វា, សិលោបោ. អសុ.

‘‘សព្ពតោ កោ’’តិ សព្ពនាមតោ កាគមោ. ‘‘សោ’’តិ ឱ, អមុកោ, បក្ខេ – អមុ. អមូ, អមុយោ.

បុព្ពេវ ¶ យោនំ វោការោ ន. អមុំ. អមូ, អមុយោ. សេសំ ភិក្ខូវ សព្ពាទិការិយាញ្ញត្រ.

១៦២. ឥត្ថិយំ – អសុ. សេសំ យាគុសមំ. វិសេសោយំ – អមុស្សា, អមុយា. អមូសំ, អមូសានំ. អមុស្សំ, អមុយំ. អមូសុ.

១៦៣. នបុំសកេ – សវិភត្តិស្ស អំសិសុ នបុំសកេត្វេវ.

‘‘អមុស្សាទុំ’’តិ អទុំ. អទុំ. អមូ, អមូនិ. ឯវំ ទុតិយា.

១៦៤. ‘‘សេសេសុ ចេ’’តិ សព្ពត្ថ កិស្ស កោ. កោ, កា, កំ ឥច្ចាទិ. លិង្គត្តយេ សព្ពសមោ.

សវិភត្តិស្ស តុម្ហម្ហានន្ត្យធិការោ.

សិម្ហិ សវិភត្តីនំ តុម្ហម្ហានំ ត្វំ អហំ ហោន្តិ. ចសទ្ទេន តុម្ហស្ស តុវំ ច. ត្វំ, តុវំ, អហំ. យោ – តុម្ហេ.

‘‘មយំ យោម្ហិ បឋមេ’’តិ អម្ហស្ស មយំ ហោតិ. មយំ.

១៦៦. ‘‘តំមមម្ហី’’តិ អម្ហិ តំ មំ ហោន្តិ.

‘‘តវំ មមញ្ច នវា’’តិ អម្ហិ តវំ មមញ្ច នវា.

‘‘តុម្ហស្ស តុវំ ត្វមម្ហី’’តិ តុម្ហស្ស តុវំ, ត្វញ្ច. តំ, តវំ, តុវំ, ត្វំ, មំ, មមំ.

‘‘វា យោប្បឋមោ’’តិ ទុតិយាយោស្ស អាកំ វា. តុម្ហាកំ, តុម្ហេ. អម្ហាកំ, អម្ហេ.

១៦៧. ‘‘នាម្ហិ តយា មយា’’តិ នាម្ហិ តយា មយា ហោន្តិ. ‘‘តយាតយីនំ តការោ ត្វត្តំវា’’តិ តស្ស ត្វោ វា. ត្វយា, តយា, មយា. តុម្ហេហិ, អម្ហេហិ.

១៦៨. ‘‘តវ ¶ មម សេ’’តិ សេ តវ មម ហោន្តិ.

‘‘តុយ្ហំ មយ្ហំ ចេ’’តិ សេ តុយ្ហំ មយ្ហញ្ច.

‘‘អម្ហស្ស មមំ សវិភត្តិស្ស សេ’’តិ សេ អម្ហស្ស មមំ ច. តវ, តុយ្ហំ, តុម្ហំ, មម, មយ្ហំ, អម្ហំ, មមំ.

‘‘តុម្ហម្ហេហិ នមាកំ’’តិ នំវចនស្ស អាកំ. តុម្ហាកំ, អម្ហាកំ. ស្មានាវ.

១៦៩. ‘‘តុម្ហាម្ហានំ តយិ មយី’’តិ ស្មិម្ហិ តយិ មយិ ហោន្តិ. ត្វេ កតេ - ត្វយិ, តយិ, មយិ, តុម្ហេសុ, អម្ហេសុ. លិង្គត្តយេ សមំ.

បទតោ ទុតិយា ចតុត្ថី ឆដ្ឋីសុ វោនោ.

អត្ថជ្ជោតកា វណ្ណា បទំ, ទុតិយា ចតុត្ថី ឆដ្ឋី ពហុវចនេសុ បរេសុ បទស្មា បរេសំ សវិភត្តីនំ តុម្ហាម្ហានំ វោនោការា នវា ហោន្តិ.

រក្ខតុ ¶ វោ, បស្សតុ នោ, ទទាតិ វោ, ទទាហិ នោ, សទ្ធា វោ, សត្ថា នោ.

‘‘តេមេកវចនេសុ ចេ’’តិ ចតុត្ថីឆដ្ឋេកវចនេសុ តេ មេ ហោន្តិ. ទទាមិ តេ, ទទាហិ មេ, ឥទំ តេ, អយំ មេ.

‘‘នអម្ហី’’តិ ¶ អម្ហិ និសេធោ. បស្សេថ តំ, អជិនិ មំ.

‘‘វា តតិយេ ចេ’’តិ តតិយេកវចនេ តេ មេ វា ហោន្តិ. កតំ តេ តយា វា. កតំ មេ មយា វា.

‘‘ពហុវចនេសុ វោនោ’’តិ តតិយាពហុវចនេសុ វោ នោ ហោន្តិ. ពហុវចនេ បឋមេ យោម្ហិ ច. កតំ វោ, កតំ នោ, គាមំ វោ គច្ឆេយ្យាថ, គាមំ នោ គច្ឆេយ្យាម.

១៧៣. ទ្វាទយោ ¶ អដ្ឋារសន្តា ពហុវចនន្តា.

សវិភត្តិស្ស, ឥត្ថិបុមនបុំសកសង្ខ្យន្តិ ចាធិការោ.

‘‘យោសុ ទ្វិន្នំ ទ្វេ ចេ’’តិ ទ្វិស្ស ទ្វេ ហោតិ. ទ្វេ, ទ្វេ, ទ្វីភិ, ទ្វីហិ.

នម្ហិ ទ្វាទិតោ នការាគមោ ហោតិ. ទ្វិន្នំ, ទ្វីសុ, លិង្គត្តយេ សមំ.

១៧៤. តិចតុន្នំ តិស្សោ ចតស្សោ តយោ ចត្តារោ តីណិ ចត្តារិ.

យោសុ ឥត្ថិបុមនបុំសកេសុ សវិភត្តីនំ តិចតុន្នំ តិស្សោ ចតស្សោ អាទយោ ហោន្តិ. តយោ, តយោ, តីភិ, តីហិ, តិន្នំ.

‘‘ឥណ្ណមិណ្ណន្នំ តីហិ សង្ខ្យាហី’’តិ តិសទ្ទតោ នំឥច្ចស្ស ឥណ្ណំ ឥណ្ណន្នំ ច. តិណ្ណំ, តិណ្ណន្នំ, តីសុ.

១៧៥. ឥត្ថិយំ-តិស្សោ ¶ , តិស្សោ, តីភិ, តីហិ.

‘‘នោ ចា’’ទោ ចការេន នម្ហិ ស្សំអាគមោ, វគ្គន្តេតិស្សនំ, តីសុ.

‘‘ឱសរេ ចេ’’តីហ ចការេន យោសុ ឧស្ស ឧរោ. ‘‘តតោ យោនមោតូ’’តីហ តុការេន យោនំ ឱ. ចតុរោ. ឯវំ ទុតិយា. ចតូហិ, ចតុន្នំ, ចតូសុ.

១៧៨. ឥត្ថិយំ ¶ , ចតស្សោ, ចតស្សោ, ចតូហិ. បុព្ពេវ ស្សំអាគមោ. យទាទិនា ឧស្ស អត្តំ. ចតស្សន្នំ, ចតូសុ.

១៨០. ‘‘បញ្ចាទីន មការោ’’តិ យោសុ សវិភត្តិស្ស បញ្ចាទ្យន្តស្ស អត្តំ. បញ្ច, បញ្ច.

‘‘បញ្ចាទីន មត្តំ’’តិ សុនំហិសុ បញ្ចាទ្យន្តស្ស អត្តំ. ឯទីឃានមបវាទោយំ. បញ្ចហិ, បញ្ចន្នំ, បញ្ចសុ. លិង្គត្តយេ សមំ.

១៨១. ឯវំ ឆ សត្ត អដ្ឋ នវ ទសាទយោ អដ្ឋារសន្តា.

១៨២. វីសត្យាទយោ ¶ អានវុតិយា ឥត្ថិលិង្គា ឯកវចនន្តា, វីសតិ រត្តីវ. ឯវំ តិំសតិ.

ចត្តាលីសំ បញ្ញាសំ សទ្ទេហិ បរាសំ សព្ពាសំ វិភត្តីនំ ‘‘សព្ពាសមា’’ទោតីហ អាទិសទ្ទេន លោបោ, សដ្ឋិ វីសតី វ. ឯវំ សត្តតិ អសីតិ នវុតិ.

សតំ នបុំសកមេកវចនន្តំ. ឯវំ សហស្សាទិ.

១៨៣. រាសិភេទេ ¶ តុ សព្ពត្ថ ពហុវចនម្បិ. យថា-ទ្វេវីសតិយោ ពុទ្ធទន្តា. តិស្សោ វីសតិយោ ទិនឃដិកា. ឯវមញ្ញត្រ.

ឯសេសោ ឯតន្តិប្បសិទ្ធិ, លោកស្ស ហោតិ យត្ថត្ថេសុ.

ថីបុមនបុំសកានិត្យុច្ចន្តេ, តានិមានិ លោកេនាត្ថា.

លិង្គតោ បញ្ចម្យត្ថេ ក្វចិ តោប្បច្ចយោ ហោតិ.

‘‘ត្វាទយោ វិភត្តិសញ្ញាយោ’’តិ តោប្បភុតិទាន្យន្តានំ វិភត្តិសញ្ញា. តស្មា តទន្តានម្បិ វិភត្យន្តត្តា បទត្តំ សិទ្ធន្តិ ន បុន វិភត្តិ. ចោរស្មា ចោរតោ. ឯវំ បិតិតោ, ឯត្ថ ‘‘បិតាទីន មសិម្ហិ’’ ត្យត្រាសិម្ហិគ្គហណេន តោម្ហិ បិតាទីនំ ឧស្ស ឥ.

ថំអាទីសុ បរេសុ ឥមស្ស ឥ ហោតិ. ឥតោ.

‘‘សព្ពស្សេតស្សាការោ វា’’តិ តោថេស្វេតស្ស អត្តំ វា, អតោ, ឯត្តោ. បក្ខេ- ‘‘សរលោបា’’ទិនា អការលោបោ.

‘‘ត្រតោថេសុ ¶ ចេ’’តិ កិស្ស កុ. កុតោ.

‘‘ក្វចិ តោ’’តិ សុត្តទ្វិធាករណេន សត្តម្យត្ថេ ច តោ ហោតិ, អាទិស្មិំ, អាទិតោ.

១៨៥. ‘‘ត្រថ ¶ សត្តមិយា សព្ពនាមេហី’’តិ សត្តម្យត្ថេ ត្រថប្បច្ចយា ហោន្តិ. សព្ពស្មិំ, សព្ពត្រ, សព្ពត្ថ, ទ្វិត្តំ. ឯវំ អត្រ, អត្ថ. ឯត្ថ ‘‘ត្រេ និច្ច’’ន្តិ បុព្ពេ ឯតស្ស អ. កុត្រ, កុត្ថ.

១៨៦. ‘‘កិស្មា វោ ចេ’’តិ វប្បច្ចយោ. ‘‘កិស្ស ក វេចេ’’តិ កោ, កការាការលោបោ. ក្វ.

១៨៧. ‘‘ហិំ ហំ ហិញ្ចន’’ន្តិ កស្មា ហិំ អាទិបច្ចយា. ‘‘កុ ហិំ ហំសុ ចេ’’តិ កិស្ស កុ. ចការេន ហិញ្ចនំ ទាចនំសុ ច. កុហិំ, កុហំ, កុហិញ្ចនំ.

១៨៨. ‘‘តម្ហា ចេ’’តិ ហិំហំ. តហិំ, តហំ.

១៩០. ‘‘ឥមស្មា ¶ ហធា ចេ’’តិ ហធា. ឥហ, ឥធ.

១៩១. ‘‘សព្ពតោ ធី’’តិ ធិ. សព្ពធិ.

‘‘កិំសព្ពញ្ញេកយកុហិ ទាទាចន’’ន្តិ កិំ អាទិតោ ទា, ទាចនំ ច. កស្មិំ កាលេ កទា, កុទាចនំ.

‘‘សព្ពស្ស សោ ទាម្ហិ វា’’តិ សព្ពស្ស សោ វា. សទា, សព្ពទា.

១៩៣. ‘‘តម្ហា ទានិ ចេ’’តិ ទានិ, ទា ច. តទានិ, តទា.

១៩៤. យទាទិនា ឥមសទ្ទា, សមានាបរេហិ ច យថាសង្ខ្យំ ជ្ជ ជ្ជុប្បច្ចយា, ឥម, សមានានំ អ, សា ច. អជ្ជ, សជ្ជុ, អបរជ្ជុ.

១៩៥. ‘‘ឥមស្មា ¶ រហិធុនាទានិ ចេ’’តិ រហ្យាទិប្បច្ចយា. ‘‘ឯត រហិម្ហី’’តិ ឥមស្ស ឯតោ. ឯតរហិ.

‘‘អ ធុនាម្ហិ ចេ’’តិ ឥមស្ស អ. អធុនា, ឥទានិ.

សព្ពាសមាវុសោបសគ្គនិបាតាទីហិ ច.

ឯតេហិ បរា សព្ពា វិភត្តី លុប្យន្តេ. ត្វំ អាវុសោ, តុម្ហេ អាវុសោ.

ប ¶ បរា និ នី ឧ ទុ សំ វិ អវ អនុ បរិ អធិ អភិ បតិ សុ អា អតិ អបិ អប ឧប ឯតេ វីសត្យុបសគ្គា.

ច ន វ វា មា ហិ ធិ ចិ កុ តុ នុ ចេ រេ ហេ ស្វេ វេ វោ ខោ នោ តោ យំ នំ តំ កិំ ហន្ទ កិរ ឯវ កីវ យាវ តាវ វត វថ អថ អង្គ ឥង្ឃ តគ្ឃ អាម នាម នូន បុន បន អាហ សហ សក្កា លព្ភា ហេដ្ឋា អារា ទូរា ទិវា នវា វិនា នានា អទ្ធា មុធា មិច្ឆា បច្ឆា អាវិ សក្ខិ សច្ចិ សច្ឆិ ពហិ យទិ ឥតិ កិន្តិ អត្ថិ សោត្ថិ ខលុ ននុ កិមុ អស្សុ យគ្ឃេ សចេ ហវេ សុវេ អរេ បុរេ នមោ តិរោ អធោ អថោ អហោ រហោ ហីយោ ភីយោ អន្តោ បាតោ សុទំ កល្លំ ឯវំ ធុវំ អលំ ហលំ សយំ សាយំ សមំ សាមំ កាមំ បារំ ឱរំ ចិរំ ហុរំ អហំ សហំ ឧច្ចំ នីចំ សកិំ សទ្ធិំ, អថវា អន្តរា អារកា ពាហិរា ពហិទ្ធា យាវតា តាវតា សមន្តា សាមន្តា អាមន្តា សម្មុខា ចរហិ តរហិ សម្បតិ អាយតិ ឧបរិ យាវទេ តាវទេ តិរិយំ សនិកំ សសក្កំ ឯត្តាវតា បរម្មុខា កិត្តាវតា ឯតរហិ អញ្ញទត្ថុ សេយ្យថិទំ អប្បេវនាម ភីយោសោមត្តាយ ឥច្ចាទយោ និបាតា.

១៩៨. សទិសា ¶ យេ តិលិង្គេសុ, សព្ពាសុ ច វិភត្តីសុ.

វចនេសុ ច សព្ពេសុ, តេ និបាតាតិ កិត្តិតា.

យថា ¶ – ឧច្ចំ រុក្ខោ, លតា, ឃរំ វា, ឧច្ចំ រុក្ខោ. ហេ រុក្ខ, រុក្ខំ, រុក្ខេន, រុក្ខស្ស, រុក្ខស្មា, រុក្ខេ វា ឥច្ចាទិ. ឧច្ចំ រុក្ខោ, រុក្ខា វា ឥច្ចាទិ. ឯវំ លតា, ឃរានិ.

តំ យថា – អធិអន្តោសទ្ទេហិ សត្តមី. សយំសទ្ទា តតិយា, ឆដ្ឋី ច. នមោសទ្ទា បឋមា, ទុតិយា ច. បារំសទ្ទា សត្តមី. ទិវាសទ្ទា បឋមា, ទុតិយា, សត្តមី ច. ហេដ្ឋាសទ្ទា សត្តមី. ឧច្ចំសទ្ទា សព្ពាបិ. បសទ្ទា ច ចសទ្ទា ច បឋមា, ហេសទ្ទា អាលបនេ បឋមា. តថាញ្ញេហិបិ.

២០០. ឧបសគ្គា ¶ សព្ពេបិ សទ្ទន្តរេន សហ បយុជ្ជន្តេ. និបាតា តុ កេចិ វិសុម្បិ. យថា – បហារោ, បហរតិ, សា ច សោ ច ភាសតិ វា ករោតិ វា, សោត្ថិត្យាទិ.

២០១. ឯកេកលិង្គំ ¶ ទ្វិលិង្គំ, តិលិង្គំ ចាប្យលិង្គិកំ.

ចតុធេតិ នាមំ នាមំ, នមត្យត្ថន្តិ កិត្តិតំ.

២០២. នាមានំ ¶ សមាសោ យុត្តត្ថោត្យធិការោ. សមាសោតិ ភិន្នត្ថានំ បទាន មេកត្ថតា. យុត្តត្ថោតិ អញ្ញមញ្ញសម្ពន្ធត្ថោ.

វិភាសាត្យធិកាតព្ពំ ¶ វាក្យត្ថំ.

២០៣. ‘‘មហន្តោ ច សោ វីរោ ចា’’តិ វាក្យេ –

ទ្វិបទេ តុល្យាធិករណេ កម្មធារយោ.

ភិន្នប្បវត្តិនិមិត្តា ¶ សទ្ទា ឯកស្មិំ វត្ថុនិ បវត្តា តុល្យាធិករណា, វិសេសនវិសេសស្សភូតា សមានាធិករណា ទ្វេ បទា យទា សមស្យន្តេ, តទា សោ សមាសោ កម្មធារយោ

នាម ¶ , ឥធ វា សមាសសុត្តានិ សញ្ញាទ្វារេន សមាសវិធាយកានិ.

អគ្គហិតវិសេសនា ¶ ពុទ្ធិ វិសេស្សម្ហិ ន ឧប្បជ្ជតីតិ វិសេសនំ បុព្ពំ ហោតិ, សមាសេនេវ តុល្យាធិករណត្តស្ស វុត្តត្តា តប្បកាសនត្ថំ បយុត្តា សមាសតោ អតិរិត្តា ច សោ ឥច្ចេតេ ‘‘វុត្តដ្ឋានមប្បយោគោ’’តិ ញាយា នប្បយុជ្ជន្តេ. ឯវមញ្ញត្រ.

តេសំ យុត្តត្ថានំ សមាសានំ បុព្ពុត្តរបទានំ វិភត្តី លុប្យន្តេ, ចការេន ក្វចិ ន.

តតោ មហន្ត វីរ ឥតិ ច រូបប្បសង្គេ –

វិភត្តីសុ ¶ លុត្តាសុ សរន្តស្ស បុព្ពភូតស្ស, បរភូតស្ស ច អស្ស សមាសបទស្ស បកតិ ហោតីតីហ លុត្តាការា បុនានីយន្តេ.

‘‘មហតំ ¶ មហា តុល្យាធិករណេ បទេ’’តិ មហន្តស្ស មហា.

តទ្ធិត សមាស កិតកា នាមំវាតវេតុនាទីសុ ច.

តទ្ធិតាទយោ នាមំ ឥវ ទដ្ឋព្ពា តវេប្បភុតិបច្ចយេ វជ្ជេត្វា.

តតោ ¶ វត្តិច្ឆាយ ស្យាទិ. មហាវីរោ, មហាវីរាឥច្ចាទិ.

២០៤. កម្មធារយោ ¶ ទ្វន្ទោ ច, តប្បុរិសោ ច លាភិនោ.

តយោ បរបទេ លិង្គំ, ពហុព្ពីហិ បទន្តរេ.

២០៥. រត្តា ច សា បដី ចាតិ រត្តបដី, មហន្តី ច សា សទ្ធា ចាតិ មហាសទ្ធា. ឯត្ថ ‘‘កម្មធារយសញ្ញេ ចេ’’តិ បុព្ពបទេ បុមេវ កតេ អាឦបច្ចយានំ និវុត្តិ.

២០៦. នីលញ្ច តំ ឧប្បលញ្ចាតិ នីលុប្បលំ, សត្ថីវ សត្ថិ, សត្ថិ ច សា សាមា ចាតិ សត្ថិសាមា. មុខមេវ ចន្ទោ មុខចន្ទោ.

វិសេសនវិសេស្សានំ ¶ យថេច្ឆត្តា ក្វចិ វិសេសនំ បរំ ហោតិ, ខត្តិយភូតោឥច្ចាទិ, ឥច្ឆា ច យថាតន្តិ.

២០៧. នសទ្ទា សិ, តស្ស លោបោ. ន សុរោ អសុរោ.

ឯត្ថ កម្មធារយេ កតេ – ‘‘ឧភេ តប្បុរិសា’’តិ តប្បុរិសសញ្ញា. ‘‘អត្តន្នស្ស តប្បុរិសេ’’តិ នស្ស អ. ន អស្សោ អនស្សោ. ឯត្ថ ‘‘សរេ អន’’តិ នស្ស អន.

២០៨. ‘‘នាមានំ ¶ សមាសោ’’តិ សុត្តេ ទ្វិធាកតេ អយុត្តត្ថានម្បិ ក្វចិ សមាសោ. ន បុន គេយ្យា អបុនគេយ្យា គាថេត្យាទិ. ឯត្ថ គេយ្យេន សម្ពន្ធោ ន-សទ្ទោ អយុត្តត្ថេនាបិ បុនេន យោគវិភាគពលា សមស្យតេ.

ឯត្ថ ‘‘សង្ខ្យាបុព្ពោ ទិគូ’’តិ កម្មធារយស្ស ទិគុសញ្ញា. ‘ទិគុស្សេកត្តំ’’តិ ឯកត្តំ, នបុំសកត្តញ្ច.

ទុតិយន្តាទយោ បរបទេហិ នាមេហិ យទា សមស្យន្តេ, តទា សោ សមាសោ តប្បុរិសោ នាម.

‘‘បស្ស វាសិដ្ឋ គាមំ, គតោ តិស្សោ សាវត្ថិំ’’ត្យ ត្រាយុត្តត្ថតាយ ន សមាសោ. តថា ញ្ញត្រ ញេយ្យំ.

កិច្ចន្តេហិ ភីយោ អធិកត្ថវចនេ.

តព្ព, អនីយ, ណ្យ, តេយ្យ, រិច្ចប្បច្ចយា កិច្ចា. ថុតិនិន្ទត្ថមជ្ឈារោបិតត្ថំ វចនំ អធិកត្ថវចនំ. សោណលេយ្យោ កូបោឥច្ចាទិ. សោណេហិ យថា លិយ្ហតេ, តថា បុណ្ណត្តា ថុតិ. តេហិ ឧច្ឆិដ្ឋត្តា និន្ទា ច.

ទធិនា ឧបសិត្តំ ភោជនំ ទធិភោជនំ, សមាសបទេនេវ ឧបសិត្តក្រិយាយ កថនា នត្ថេត្ថាយុត្តត្ថតា. ឧបសិត្តសទ្ទាប្បយោគោ បុព្ពេវ.

២១២. ករណេ ¶ តុ-អសិនា កលហោ អសិកលហោ.

២១៣. ពុទ្ធស្ស ទេយ្យំ ពុទ្ធទ្ទេយ្យំ, បរស្សបទំ, ឯត្ថ វិភត្យលោបោ. ឯវំ អត្តនោបទមិច្ចាទិ.

២១៤. ចោរស្មា ¶ ភយំ ចោរភយំ. ឯវំ ពទ្ធនមុត្តោច្ចាទិ.

‘‘ព្រាហ្មណស្ស កណ្ហា ទន្តា’’ ឥច្ចត្រ ទន្តាបេក្ខា ឆដ្ឋីតិ កណ្ហេន សម្ពន្ធាភាវា ន សមាសោ. យទា តុ កណ្ហា ច តេ ទន្តា ចេតិ កម្មធារយោ, តទា ឆដ្ឋី កណ្ហទន្តាបេក្ខាតិ ព្រាហ្មណកណ្ហទន្តាតិ សមាសោ ហោតេវ.

២១៦. ‘‘រញ្ញោ ¶ មាគធស្ស ធន’’ ន្ត្យត្រ រញ្ញោតិ ឆដ្ឋី ធន មបេក្ខតេ, ន មាគធំ. រាជា ឯវ មាគធសទ្ទេន វុច្ចតេតិ ភេទាភាវា សម្ពន្ធាភាវោតិ តុល្យាធិករណេន មាគធេន សហ រាជា ន សមស្យតេ. ទ្វិដ្ឋោ ហិ សម្ពន្ធោ.

រញ្ញោ ¶ អស្សោ បុរិសោ ចេ’’ ត្យ ត្រ រញ្ញោ អស្សោ, រញ្ញោ បុរិសោ តិ ច បច្ចេកំ សម្ពន្ធតោ សាបេក្ខតា អត្ថីតិ ន សមាសោ. ‘‘អស្សោ ច បុរិសោ ចា’’តិ ទ្វន្ទេ កតេ តុ រាជស្សបុរិសាតិ ហោតេវ, អញ្ញានបេក្ខត្តា.

‘‘រញ្ញោ គរុបុត្តោ’’ ឥច្ចត្រ រាជាបេក្ខិនោបិ គរុនោ

បុត្តេន ¶ សហ សមាសោ, គមកត្តា. គមកត្តម្បិ សមាសស្ស និពន្ធនំ. តត្ថ គរុនោ បុត្តោតិ វិគ្គហោ, ឯវមញ្ញត្រ.

ក្វចិ និន្ទាយំ - កូបេ មណ្ឌូកោ វិយ កូបមណ្ឌូកោ. ឯវំ នគរកាកោ ឥច្ចាទិ. អត្រោបមាយ និន្ទា គម្យតេ.

អន្តេវាសិកោ ត្យាទោ វិភត្ត្យលោបោ.

២១៨. អញ្ញបទត្ថេសុ ពហុព្ពីហិ.

អប្បឋមន្តាន ¶ មញ្ញេសំ បទានំ អត្ថេសុ ទ្វេ វា ពហូនិ វា នាមានិ យទា សមស្យន្តេ, តទា សោ សមាសោ ពហុព្ពីហិ នាម.

អាគតា សមណា យំ សា អាគតសមណោ, វិហារោ.

២១៩. ជិតានិ ¶ ឥន្ទ្រិយានិ យេន សោ ជិតិន្ទ្រិយោ, ភគវា. អាហិតោ អគ្គិ យេន សោ អាហិតគ្គិ. អគ្យាហិតោ វាត្យាទោ យថេច្ឆំ វិសេសនស្ស បរតា.

២២០. ករណេ តុ-ឆិន្នោ រុក្ខោ យេន សោ ឆិន្នរុក្ខោ, ផរសុ.

២២១. ទិន្នោ សុង្កោ យស្ស សោ ទិន្នសុង្កោ, រាជា.

២២២. និគ្គតា ជនា យស្មា សោ និគ្គតជនោ, គាមោ.

២២៣. ទស ¶ ពលានិ យស្ស សោ ទសពលោ, ភគវា. នត្ថិ សមោ យស្ស សោ អសមោ. ឯត្ថ ‘‘អត្តន្នស្សា’’តិ យោគវិភាគេន នស្ស អ.

បហូតា ជិវ្ហា យស្ស សោ បហូតជិវ្ហោ, មហន្តី បញ្ញា យស្ស សោ មហាបញ្ញោ. ទ្វីសុ ‘‘ឥត្ថិយម្ភាសិតបុមិត្ថីបុមាវ ចេ’’តិ បុម្ភាវាតិទេសា បុព្ពុត្តរបទេសុ អាឦប្បច្ចយានមភាវោ.

២២៤. ‘‘ក្វចិ ¶ សមាសន្តគតានមការន្តោ’’តិ អន្តស្ស អត្តំ. ការគ្គហណេន អា ឥ ច. ឥត្ថិយមិវណ្ណន្តា, ត្វន្តេហិ ច កប្បច្ចយោបិ. យថា - វិសាលំ អក្ខិ យស្ស សោ វិសាលក្ខោ, បច្ចក្ខធម្មា, សិលោបោ. សោភនោ គន្ធោ យស្ស សោ ¶ សុគន្ធិ. ពហុកន្តិកោ, ពហុនទិកោ, សមុទ្ទោ. ឯត្ថ យទាទិនា រស្សោ. ពហុកត្តុកោ. មត្តា ពហវោ មាតង្គា យស្មិំ តំ មត្តពហុមាតង្គំ, វនំ.

២២៥. សុវណ្ណស្ស ¶ វិយ វណ្ណោ យស្ស សោ សុវណ្ណវណ្ណោ. វជិរំ បាណិម្ហិ យស្ស សោ វជិរបាណិ. ឧរសិ លោមានិ យស្ស សោ ឧរសិលោមោ. ឯត្ថ វិភត្យលោបោ.

‘‘អត្ថេសូ’’តិ ពហុត្តគ្គហណេន ក្វចិ បឋមន្តានម្បិ. សហ ហេតុនា យោ វត្តតេ សោ សហេតុកោ, ‘‘យទា’’ ទិនា សហស្ស សោ.

២២៦. សត្ត ¶ វា អដ្ឋ វា សត្តដ្ឋ, មាសា, ឯត្ថញ្ញបទត្ថោ វា សទ្ទស្សត្ថោ. ទក្ខិណស្សា ច បុព្ពស្សា ច ទិសាយ យំ អន្តរាលំ, សា ទក្ខិណបុព្ពា, ទិសា.

អប្បឋមន្តានន្តិ កិំ, ទេសិតោ ពុទ្ធេន យោ ធម្មោ.

២២៧. នាមានំ សមុច្ចយោ ទ្វន្ទោ.

សមុច្ចយោ ¶ , តិ បិណ្ឌីករណំ ឯកវិភត្តិកានំ នាមានំ យោ សមុច្ចយោ, សោ ទ្វន្ទោ នាម, ឥទំ សុត្តំ ពហុវចនវិសយំ.

ចន្ទោ ច សូរិយោ ច ចន្ទសូរិយា. តិដ្ឋន្តិ ត្យាទិ-

ក្រិយាសម្ពន្ធសាមញ្ញតោ ¶ អត្ថេត្ថាបេកត្ថតា, ឯវំ នរនារិយោ, អក្ខរបទានិ.

២២៨. តថា ទ្វន្ទេ បាណិ តុរិយ យោគ្គ សេនង្គ ខុទ្ទជន្តុក វិវិធ វិរុទ្ធ វិសភាគត្ថាទីនញ្ច.

វិវិធេនាការេន វិរុទ្ធា វិវិធវិរុទ្ធា, សភាគា សទិសា, វិវិធា ច តេ សភាគា ចេតិ វិសភាគា. យថា ទិគុសមាសេ, តថា ទ្វន្ទេ បាណ្យង្គត្ថាទីនំ ឯកត្តំ, នបុំសកត្តញ្ច ហោតិ.

ចក្ខុសោតំ, គីតវាទិតំ, យុគនង្គលំ, ហត្ថស្សំ, អសិចម្មំ, ឌំសមកសំ, កោកាលូកំ.

នាមរូបំ ¶ , នាមំ នមនលក្ខណំ, រូបំ រុប្បនលក្ខណំ. ឯវមេតេ ធម្មា លក្ខណតោ វិវិធា, បរមត្ថតោ សភាគា ច.

អាទិសទ្ទេនាញ្ញត្ថាបិ ¶ . យថា - ភិន្នលិង្គានំ - ឥត្ថិបុមំ. យទាទិនា រស្សោ, ទាសិទាសំ, បត្តចីវរំ. គង្គាសោណំ.

សង្ខ្យាបរិមាណានំ - តិកចតុក្កំ.

លុទ្ទកានំ - សាកុន្តិក មាគវិកំ.

ឯកជ្ឈាយនព្រាហ្មណានំ - កឋកាលាបំ ឥច្ចាទិ.

២២៩. វិភាសា រុក្ខ តិណ បសុ ធន ធញ្ញ ជនបទាទីនញ្ច.

ទ្វន្ទេ ¶ រុក្ខាទីនំ ឯកត្តំ នបុំសកត្តញ្ច វា ហោតិ.

ធវខទិរំ, ធវខទិរា, មុញ្ជបព្ពជំ, មុញ្ជបព្ពជា, អជេឡកំ, អជេឡកា, ហិរញ្ញសុវណ្ណំ, ហិរញ្ញសុវណ្ណានិ, សាលិយវំ, សាលិយវា.

អាទិសទ្ទេន អញ្ញេសុបិ វា. យថា – និច្ចវិរោធីនមទ្ទព្ពានំ - កុសលាកុសលំ, កុសលាកុសលានិ.

ទិសានំ - បុព្ពាបរំ, បុព្ពាបរា ឥច្ចាទិ.

២៣០. អធិសទ្ទា ¶ ស្មិំ, តស្ស លោបោ. អធិសទ្ទេន តុល្យាធិករណត្តា ឥត្ថិសទ្ទាបិស្មិំ. និច្ចសមាសត្តា អាធារភូតាយមិត្ថិយន្តិ បទន្តរេន វិគ្គហោ. អធិ ឥត្ថិយន្តិ ឋិតេ –

ឧបសគ្គនិបាតបុព្ពកោ អព្យយីភាវោ.

ឧបសគ្គាទិបុព្ពកោ សទ្ទោ វិភត្យត្ថាទីសុ សមាសោ ហោតិ, អព្យយីភាវសញ្ញោ ច.

‘‘សោ នបុំសកលិង្គោ’’តិ អព្យយីភាវោ នបុំសកលិង្គោ, យទាទិនា ឯកវចនោ ច.

‘‘សរោ ¶ រស្សោ នបុំសកេ’’តិ រស្សោ.

អនការន្តា អព្យយីភាវា បរា សព្ពា វិភត្តី លុជ្ជរេ. អធិត្ថិ, វិភត្តីនមត្ថោ អាធារាទិ.

ឥធាធិសទ្ទោ អាធារេវត្តតេ, អធិត្ថិឥច្ចេតំ បទំ ឥត្ថិយ មិច្ចេតមត្ថំ វទតិ.

សមីបំ ¶ នគរស្ស ឧបនគរំ. ‘‘អំវិភត្តីនមការន្តព្យយីភាវា’’តិ វិភត្តីនំ ក្វចិ អំ.

អភាវោ មក្ខិកានំ និម្មក្ខិកំ រស្សោ. អនុបុព្ពោ ថេរានំ អនុថេរំ, អនតិក្កម្ម សត្តិំ យថាសត្តិ.

យេ ¶ យេ ពុឌ្ឍា យថាពុឌ្ឍំ, វិច្ឆាយំ.

យត្តកោ បរិច្ឆេទោ ជីវស្ស យាវជីវំ, អវធារណេ.

អា បព្ពតា ខេត្តំ អាបព្ពតំ ខេត្តំ, មរិយាទាយំ, វជ្ជមានា សីមា មរិយាទា, បព្ពតំ វិនាត្យត្ថោ.

អា ជលន្តា សីតំ អាជលន្តំ សីតំ, អភិវិធិម្ហិ, គយ្ហមានា សីមា អភិវិធិ, ជលន្តេន សហេត្យត្ថោ.

អាសទ្ទយោគេ ‘‘ធាតុនាមា’’ទិនា អបាទានវិធានេនេវ វាក្យម្បិ សិទ្ធំ. តថាញ្ញត្រ.

២៣១. ‘‘ឧត្តមោ ¶ វីរោ បវីរោ’’ ឥច្ចាទោ បន បុព្ពបទត្ថប្បធានត្តាភាវាព្យយីភាវាភាវោ កម្មធារយោឯវ. ឯវំ វិសិដ្ឋោ ធម្មោ អភិធម្មោ. កុច្ឆិតំ អន្នំ កទន្នំ. ឯត្ត្ថ ¶ ‘‘កទ កុស្សា’’តិ សរេ កុស្ស កទាទេសោ.

អប្បកំ លវណំ កាលវណំ, ឯត្ថ ‘‘កាប្បត្ថេសុ ចា’’តិ កុស្ស កា, ពហុវចនេនាញ្ញត្រាបិ ក្វចិ. កុច្ឆិតោ បុរិសោ កាបុរិសោ, កុបុរិសោ វា, ឯវមសុរាទិ.

បុព្ពបរូភយមញ្ញបទត្ថ - ប្បធានាព្យយីភាវ សមាសោ;

កម្មធារយក តប្បុរិសា ទ្វេ, ទ្វេន្ទោ ច ពហុព្ពីហិ ច ញេយ្យា.

ឆដ្ឋន្តា ¶ សទ្ទា ‘‘តស្សាបច្ច’’មិច្ចស្មិំ អត្ថេ ណោ វា ហោតិ. វាតិ វាក្យត្ថំ. ណេនេវាបច្ចត្ថស្ស វុត្តត្តា អបច្ចសទ្ទាប្បយោគោ.

‘‘តេសំ វិភត្យា’’ ទោ តេសំគហណេន វិភត្តិលោបោ. តថោត្តរត្រ.

‘‘តេសំ ណោ លោបំ’’តិ បច្ចយានំ ណស្ស លោបោ.

‘‘វុទ្ធាទិសរស្ស វា សំយោគន្តស្ស សណេ ចេ’’តិ សណការេ បរេ អសំយោគន្តស្សាទិសរស្ស វុទ្ធិ.

អការិវណ្ណុវណ្ណានំ អាឯឱវុទ្ធិយោ ហោន្តិ, ចសទ្ទេន ក្វចិ ន.

សរលោបាទិ, តទ្ធិតត្តា នាមមិវ កតេ ស្យាទិ.

តទ្ធិតាភិធេយ្យលិង្គ–វិភត្តិវចនា ¶ សិយុំ.

សមូហភាវជា ភីយោ, សកត្ថេ ណ្យោ នបុំសកេ.

តា តុត្ថិយំ និបាតា តេ, ធាមិថំបច្ចយន្តកា.

វសិដ្ឋស្សាបច្ចំ ¶ បោសោ វាសិដ្ឋោ, ឥត្ថី វាសិដ្ឋី, នបុំសកំ វាសិដ្ឋំ. វិកប្បវិធានតោ តទ្ធិតេន សមាសស្សាច្ចន្តំ ពាធាយា ភាវា វសិដ្ឋា បច្ចន្តិបិ ហោតិ.

នបុំសកេន វាបីតិ, សទ្ទសត្ថវិទូ វិទុំ.

វច្ឆាទិតោ គោត្តគណតោ ណាយនោ ណានោ ច វា ហោតិ.

អបច្ចំ បបុត្តប្បភុតិ គោត្តំ. កច្ចស្សាបច្ចំ កច្ចាយនោ, កច្ចានោ វា. សំយោគន្តត្តា ន វុទ្ធិ.

២៣៤. ‘‘ណេយ្យោ ¶ កត្តិកាទីហី’’តិ ណេយ្យោ, វិនតាយ អបច្ចំ វេនតេយ្យោ វិនតេយ្យោ វា. ន បក្ខេ វុទ្ធិ, ណេយ្យោតិ យោគវិភាគេន ‘‘តស្ស ទីយតេ’’ ត្យត្ថេបិ ណេយ្យោ, ទក្ខិណា ទីយតេ យស្ស សោ ទក្ខិណេយ្យោ.

អការន្តតោ ¶ អបច្ចេ ណិ វា ហោតិ, បុន វាសទ្ទេន ណិកោ, អការន្តា អនការន្តា ច ពោបិ.

ទក្ខិ, សក្យបុត្តិកោ, មណ្ឌព្ពោ, ភាតុព្ពោ. ទ្វិត្តំ.

២៣៦. ‘‘ណវោ ¶ បគ្វាទីហី’’ តិ ណវោ. មនុនោ អបច្ចំ មាណវោ.

២៣៧. ‘‘ណេរ ¶ វិធវាទិតោ’’តិ ណេរោ, សាមណេរោ.

២៣៨. ‘‘យេន ¶ វា សំសដ្ឋំ តរតិ ចរតិ វហតិ ណិកោ’’តិ ណិកោ. វាការេន នេកត្ថេនេកបច្ចយា ច. ឃតេន សំសដ្ឋោ ឃាតិកោ, ឱទនោ. ឧឡូបេន តរតីតិ ឱឡូបិកោ, ឧឡូបិកោ វា, ន បក្ខេ វុទ្ធិ.

សកដេន ចរតីតិ សាកដិកោ. សីសេន វហតីតិ សីសិកោ, ន វុទ្ធិ.

ឥត្ថិលិង្គតោ ឯយ្យកោ, ណកោ ច. ចម្បាយំ ជាតោ ចម្បេយ្យកោ. ឯវំ ពារាណសេយ្យកោ. ណកោ – កុសិនារាយំ វសតីតិ កោសិនារកោ. ជនបទតោ ណកោ ច – មគធេសុ វសតិ, តេសំ ឥស្សរោ វា មាគធកោ.

តជ្ជាតិយា ¶ វិសិដ្ឋត្ថេ អាជានីយោ. អស្សជាតិយា វិសិដ្ឋោ អស្សាជានីយោ. ញោ - អគ្គន្តិ ជានិតព្ពំ អគ្គញ្ញំ, ទ្វិត្តំ.

២៣៩. តមធីតេ តេន កតាទិសន្និធាននិយោគសិប្បភណ្ឌ ជីវិកត្ថេសុ ច.

តំ ¶ អធីតេ ឥច្ចាទីស្វត្ថេសុ អាទិសទ្ទេន ហតាទីសុ ច ណិកោ វា ហោតិ. អភិធម្មមធីតេតិ អាភិធម្មិកោ, អភិធម្មិកោ វា, ន បក្ខេ វុទ្ធិ. វចសា កតំ កម្មំ វាចសិកំ. ឯវំ មានសិកំ, ឯត្ថ –

‘‘ស ¶ សរេ វាគមោ’’តីហានុវត្តិតាទិសទ្ទេន សាគមោ.

សរីរេ សន្និធានា វេទនា សារីរិកា. ទ្វារេ និយុត្តោ ទោវារិកោ, ឯត្ថ- ‘‘មាយូនមាគមោ ឋានេ’’តិ វការតោ បុព្ពេ ឱការាគមោ.

សិប្បន្តិ ¶ គីតាទិកលា, វីណា អស្ស សិប្បន្តិ វេណិកោ, អត្រ វីណេតិ វីណាវាទនំ. គន្ធោ អស្ស ភណ្ឌន្តិ គន្ធិកោ, មគេ ហន្ត្វា ជីវតីតិ មាគវិកោ, វការាគមោ. ជាលេន ហតោ ជាលិកោ, សុត្តេន ពទ្ធោ សុត្តិកោ, ចាបោ អស្ស អាយុធន្តិ ចាបិកោ, វាតោ អស្ស អាពាធោ អត្ថីតិ វា វាតិកោ, ពុទ្ធេ បសន្នោ ពុទ្ធិកោ, វត្ថេន កីតំ ភណ្ឌំ វត្ថិកំ.

កុម្ភោ ¶ អស្ស បរិមាណំ, ត មរហតិ, តេសំ រាសិ វា កុម្ភិកោ. អក្ខេន ទិព្ពតីតិ អក្ខិកោ, មគធេសុ វសតិ, ជាតោតិ វា មាគធិកោ ឥច្ចាទិ.

២៤០. ណ រាគា តេន រត្តំ តស្សេទមញ្ញត្ថេសុ ច.

តេន ¶ រត្តំ ត្យាទ្យត្ថេសុ ណោ វា ហោតិ. កសាវេន រត្តំ កាសាវំ.

ឯវំ ¶ នីលំ បីតមិច្ចាទិ. ន វុទ្ធិ, មហិសស្ស ឥទំ មាហិសំ, សិង្គំ.

ឯវំ ¶ រាជបោរិសំ, ឯត្ថ ‘‘អយុវណ្ណានញ្ចា’’ ទោ បុន វុទ្ធិគ្គហណេន ឧត្តរបទស្ស វុទ្ធិ. មគធេហិ អាគតោ, តត្រ ជាតោ, តេសំ ឥស្សរោ, តេ អស្ស និវាសោតិ វា មាគធោ, កត្តិកាទីហិ យុត្តោ កត្តិកោ, មាសោ.

ពុទ្ធោ ¶ អស្ស ទេវតាតិ ពុទ្ធោ. ព្យាករណំ អវេច្ច អធីតេតិ វេយ្យាករណោ. ឯត្ថ ‘‘មាយូនមា’’ទិនា យការតោ បុព្ពេ ឯ អាគមោ, យស្ស ទ្វិត្តំ. សគរេហិ និព្ពត្តោ សាគរោឥច្ចាទិ.

ជាតាទីសុ ¶ ឥមោ ឥយោ ច ហោតិ, ចសទ្ទេន កិយោ ច. បច្ឆា ជាតោ បច្ឆិមោ, មនុស្សជាតិយា ជាតោ មនុស្សជាតិយោ. អន្តេ និយុត្តោ អន្តិមោ, អន្តិយោ.

ឯវំ អន្ធកិយោ. បុត្តោ អស្ស អត្ថីតិ បុត្តិមោ, បុត្តិយោ. ឯវំ កប្បិយោ.

២៤២. ‘‘តទស្សដ្ឋានមីយោ ¶ ចេ’’តិ ឦយោ, ចការេន ហិតាទ្យត្ថេបិ, ពន្ធនស្ស ឋានំ ពន្ធនីយំ, ចង្កមនស្ស ហិតំ ចង្កមនីយំ.

២៤៣. ‘‘អាលុ ¶ តព្ពហុលេ’’តិ អាលុ. អភិជ្ឈាពហុលោ អភិជ្ឈាលុ.

២៤៤. វិសេសេ តរតមិស្សិកិយិដ្ឋា.

អយមេតេសំ ¶ អតិសយេន បាបោតិ បាបតរោ, បាបតមោ, បាបិស្សិកោ, បាបិយោ, បាបិដ្ឋោ វា.

‘‘វុទ្ធស្ស ¶ ជោ ឥយិដ្ឋេសូ’’តិ វុទ្ធស្ស ជាទេសេ – ‘‘សរលោបា’’ទោ បកតិគ្គហណេន បកត្យភាវា ឥស្ស ឯ. ជេយ្យោ, ជេដ្ឋោ.

ឯវំ ‘‘បសត្ថស្ស សោ ចេ’’តិ សាទេសេ សេយ្យោ, សេដ្ឋោ.

២៤៥. ‘‘តទស្សត្ថីតិ ¶ វី ចេ’’តិ វី. មេធា អស្ស អត្ថីតិ មេធាវី.

២៤៦. ឯវំ ¶ ‘‘តបាទិតោ សី’’តិ សី, ទ្វិត្តំ, តបស្សី.

២៤៧. ‘‘ទណ្ឌាទិតោ ¶ ឥក ឦ’’តិ ឥកោ, ឦ ច. ទណ្ឌិកោ, ទណ្ឌី.

២៤៨. ‘‘គុណាទិតោ វន្តូ’’តិ វន្តុ. គុណវា, បញ្ញវា. យទាទិនា រស្សោ.

២៤៩. ‘‘សត្យាទីហិ ¶ មន្តូ’’តិ មន្តុ. សតិមា, ភានុមា.

២៥០. ‘‘អាយុស្សុការាស្មន្តុម្ហី’’តិ ¶ ឧស្ស អស. អាយស្មា.

២៥១. ‘‘សទ្ធាទិតោ ណ’’ ឥតិ ណោ. សទ្ធោ.

២៥២. ‘‘តប្បកតិវចនេ ¶ មយោ’’តិ មយោ. សុវណ្ណេន បកតំ សោវណ្ណមយំ, សុវណ្ណមយំ វា. បក្ខេ - យទាទិនា វុទ្ធិ.

វិភត្តិលោបេ មនាទីនមន្តស្ស ឱ ហោតិ. មនោមយំ.

‘‘ទ្វិតីហិ តិយោ’’តិ តិយោ, ‘‘តិយេ ទុតាបិ ចេ’’តិ ទ្វិតីនំ ទុតា. ទ្វិន្នំ បូរណោ ទុតិយោ, ឯវំ តតិយោ.

២៥៤. ‘‘ចតុច្ឆេហិ ថឋា’’តិ ថឋា. ចតុត្ថោ, ឆដ្ឋោ.

២៥៥. តេសមឌ្ឍូបបទេន អឌ្ឍុឌ្ឍ ទិវឌ្ឍ ទិយឌ្ឍាឌ្ឍតិយា.

ចតុត្ថ ¶ ទុតិយ តតិយានំ អឌ្ឍូបបទេន សហ អឌ្ឍុឌ្ឍ ទិវឌ្ឍ ទិយឌ្ឍាឌ្ឍតិយា ហោន្តិ.

អឌ្ឍេន ចតុត្ថោ អឌ្ឍុឌ្ឍោ, អឌ្ឍេន ទុតិយោ ទិវឌ្ឍោ, ទិយឌ្ឍោ វា, អឌ្ឍេន តតិយោ អឌ្ឍតិយោ.

២៥៦. ‘‘សង្ខ្យាបូរណេ ¶ មោ’’តិ មោ, បញ្ចមោ. ឥត្ថិយំ បញ្ចន្នំ បូរណី បញ្ចមី.

សង្ខ្យានេ ឧត្តរបទេ ទ្វិឯកអដ្ឋឥច្ចេតេស មន្តស្ស អា វា ហោតិ. ឯកាទស បញ្ចីវ. ឯវំ ទ្វាទស.

យទាទិនា តិស្ស តេអាទេសេ ‘‘ឯកាទិតោ ទស្ស រ សង្ខ្យានេ’’តិ ទសសទ្ទេ ទស្ស រោ. តេរស.

២៥៧. ‘‘ចតូបបទស្ស ¶ លោបោ តុត្តរបទាទិចស្ស ចុចោបិ នវា’’តិ ចតុសទ្ទេ តុស្ស លោបោ ចស្ស ចុ ច. ចុទ្ទស.

‘‘ទសេ សោ និច្ចញ្ចេ’’តិ ឆស្ស សោអាទេសេ – ‘‘ឡ ទរានំ’’តិ ទសសទ្ទេ ទស្ស ឡោ. សោឡស, អដ្ឋារស.

២៥៨. ‘‘វីសតិ ¶ ទសេសុ ពា ទ្វិស្ស តូ’’តិ ទ្វិស្ស ពា. ពាវីសតិ, ឯកាទសន្នំ បូរណោ ឯកាទសមោ.

២៥៩. ‘‘ឯកាទិតោ ទសស្សី’’តិ ឥត្ថិយំ ឦ. ឯកាទសី ឥច្ចាទិ.

‘‘ទ្វាទិតោ កោនេកត្ថេ ចេ’’តិ កោ, ទ្វេ បរិមាណានិ អស្សេតិ ទ្វិកំ. ឯវំ តិកាទិ.

២៦០. ‘‘សមូហត្ថេ ¶ កណ្ណា’’តិ កណ ច, ណោ ច. មនុស្សានំ សមូហោ មានុស្សកោ, មានុស្សោ វា.

ណេ កតេ – ‘‘ឈលានមិយុវា សរេ វា’’ តីហ វាការេន ឥស្ស អយាទេសេ – ទ្វយំ, តយំ. ឯវំ ‘‘គាមជនពន្ធុសហាយាទីហិ តា’’តិ តា. គាមតា, នាគរតា.

ភាវត្ថេ ណ្យត្តតា ហោន្តិ. តុសទ្ទេន ត្តនោ ច. សកត្ថាទីសុបិ ណ្យោ, សកត្ថេ តា ច.

២៦៣. យថា ¶ – ចន្ទស្ស ភាវោ ចន្ទត្តំ. ឥហ នាមវសា ចន្ទសទ្ទោ ចន្ទទ្ទព្ពេ វត្តតេ, និមិត្តស្ស រូបានុគតញ្ច ញាណំ. ឯវំ មនុស្សត្តន្តិ មនុស្សជាតិវសា. យទាទិនា ឦស្ស រស្សេ – ទណ្ឌិត្តន្តិ ទណ្ឌទ្ទព្ពសម្ពន្ធា. បាចកត្តន្តិ បចនក្រិយាសម្ពន្ធា. នីលត្តន្តិ នីលគុណវសា.

ឯវំ ណ្យាទីសុបិ យថាយោគំ ញេយ្យំ. ណ្យោ.

យេ ¶ បរេ អវណ្ណោ លុប្យតេ, ចការេន ឥការោបិ.

យវតំ តលណទការានំ ព្យញ្ជនានិ ចលញ ជការត្ត’’ន្តិ យការយុត្តានំ តាទីនំ ចាទយោ, ការគ្គហណេន សកបភមាទិតោ បរយការស្ស បុព្ពេន សហ ក្វចិ បុព្ពរូបញ្ច, ទ្វិត្តំ. បណ្ឌិច្ចំ, កោសល្លំ, សាមញ្ញំ, សោហជ្ជំ, បោរិស្សំ, នេបក្កំ, សារុប្បំ, ឱសព្ភំ, ឱបម្មំ.

ឥឧឥច្ចេតេសំ អា ហោតិ, រិការាគមោ ច ឋានេ.

អារិស្សំ ¶ . ឯវំ មុទុតា, អរហតា, ន្តស្ស យទាទិនា លោបោ.

បុថុជ្ជនត្តនំ, អកិញ្ចនមេវ អាកិញ្ចញ្ញំ, កុណ្ឌនិយា អបច្ចំ កោណ្ឌញ្ញោ, ឯត្ថ វុទ្ធាទោ វាការេន សំយោគន្តស្សាបិ វុទ្ធិ.

បទាយ ¶ ហិតំ បជ្ជំ, ធនាយំ សំវត្តនិកំ ធញ្ញំ, សតិតោ សម្ភូតំ សច្ចំ, ឥលោបោ, តីសុ ន វុទ្ធិ. ទេវោ ឯវ ទេវតា.

២៦៤. ‘‘ណ ¶ វិសមាទីហី’’តិ ភាវេ ណោ. វេសមំ. ឧជុនោ ភាវោ អជ្ជវំ. ឯត្ថ ឧស្ស អាត្តេ បរូការស្ស យទាទិនា អវោ.

២៦៥. ‘‘រមណីយាទិតោ ¶ កណ្តិ កណ. មានញ្ញកំ.

២៦៦. ‘‘វិភាគេ ¶ ធា ចេ’’តិ ធា, ចការេន សោប្បច្ចយោ ច. ឯកេន វិភាគេន ឯកធា, និបាតត្តា សិលោបោ. បទវិភាគេន បទសោ.

២៦៧. ‘‘សព្ពនាមេហិ បការវចនេ តុ ថា’’តិ ថា. តុការេន ថត្តា ច. សព្ពោ បការោ, សព្ពេន បការេន វា សព្ពថា. ឯវំ អញ្ញថត្តា.

២៦៨. ‘‘កិមិមេហិ ¶ ថ’’ន្តិ ថំ, កាទេសេ-កថំ. ឥអាទេសេ-ឥត្ថំ, ថន្តិ យោគវិភាគេន ថំ-ពហុត្ថំ.

២៦៩. អមលិនំ មលិនំ ករោតីត្យាទ្យត្ថេ-អភូតតព្ភាវេ គម្យមានេ ករភូយោគេ សតិ នាមតោ យទាទិនា ឦប្បច្ចយោ, មលិនីករោតិ សេតំ. អភស្មនោ ភស្មនោ ករណន្តិ ភស្មីករណំ កដ្ឋស្ស. អមលិនោ មលិនោ ភវតីតិ មលិនីភវតិ សេតោ. ឦប្បច្ចយន្តោបិ និបាតោ. អភូតតព្ភាវេតិ កិំ, ឃដំ ករោតិ, ឃដោ ភវតិ.

ករភូយោគេតិ ¶ កិំ, អមលិនោ មលិនោ ជាយតេ.

អវត្ថាវតោវត្ថយា, ភូតស្សញ្ញាយ វត្ថុនោ.

តាយាវត្ថាយ ភវនំ, អភូតតព្ភវំ វិទុំ.