📜
នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស
អដ្ឋកថា
សំគាយនស្ស បុច្ឆា-វិស្សជ្ជនា
សទេវកោបិ ¶ ចេ លោកោ, អាគន្ត្វា តាសយេយ្យ មំ;
ន មេ បដិពលោ អស្ស, ជនេតុំ ភយភេរវំ.
សចេបិ ត្វំ មហិំ សព្ពំ, សសមុទ្ទំ សបព្ពតំ;
ឧក្ខិបិត្វា មហានាគ, ខិបេយ្យាសិ មមូបរិ;
នេវ មេ សក្កុណេយ្យាសិ, ជនេតុំ ភយភេរវំ;
អញ្ញទត្ថុ តវេវស្ស, វិឃាតោ ឧរគាធិប.
មា ¶ ទានិ កោធំ ជនយិត្ថ, ឥតោ ឧទ្ធំ យថា បុរេ;
សស្សឃាតញ្ច មាកត្ថ, សុខកាមា ហិ បាណិនោ;
ករោថ មេត្តំ សត្តេសុ, វសន្តុ មនុជា សុខំ.
ចត្តារោ ¶ អាសីវិសា ឧគ្គតេជា ឃោរវិសាតិ ខោ ភិក្ខវេ ចតុន្នេតំ មហាភូតានំ អធិវចនំ.
បញ្ច ¶ វធកា បច្ចត្ថិកាតិ ខោ ភិក្ខវេ បញ្ចន្នេតំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ អធិវចនំ.
ឆដ្ឋោ ¶ អន្តរចរោ វធកោ ឧក្ខិត្តាសិកោតិ ខោ ភិក្ខវេ នន្ទីរាគស្សេតំ អធិវចនំ.
សុញ្ញោ ¶ គាមោតិ ខោ ភិក្ខវេ ឆន្នេតំ អជ្ឈត្តិកានំ អាយតនានំ អធិវចនំ.
ចោរា ¶ គាមឃាតកាតិ ខោ ភិក្ខវេ ឆន្នេតំ ពាហិរានំ អាយតនានំ អធិវចនំ.
មហាឧទកណ្ណវោ ¶ ខោ ភិក្ខវេ ចតុន្នេតំ ឱឃានំ អធិវចនំ.
ឱរិមំ ¶ តីរំ សាសង្កំ សប្បដិភយន្តិ ខោ ភិក្ខវេ សក្កាយស្សេតំ អធិវចនំ.
បារិមំ ¶ តីរំ ខេមំ អប្បដិភយន្តិ ខោ ភិក្ខវេ និព្ពានស្សេតំ អធិវចនំ.
វីរិយារម្ភស្សេតំ ¶ អធិវចនំ.
គន្ត្វា ¶ កស្មីរគន្ធារំ, ឥសិ មជ្ឈន្តិកា តទា;
ទុដ្ឋំ នាគំ បសាទេត្វា, មោចេសិ ពន្ធនា ពហូ.
បុនបិ ¶ ភន្តេ ទក្ខេមុ សង្គតិ ចេ ភវិស្សតិ.
អជ្ជាបិ ¶ សន្តានមយំ, មាលំ គន្ថេន្តិ នន្ទនេ;
ទេវបុត្តោ ជវោ នាម, យោ មេ មាលំ បដិច្ឆតិ.
មុហុត្តោវិយ ¶ សោ ទិព្ពោ, ឥធ វស្សានិ សោឡស;
រត្តិន្ទិវោ ច សោ ទិព្ពោ, មានុសិំ សរទោ សតំ.
ឥតិ កម្មានិ អន្វេន្តិ, អសង្ខេយ្យាបិ ជាតិយោ;
កល្យាណំ យទិ វា បាបំ, ន ហិ កម្មំ វិនស្សតិ.
យោ ¶ ឥច្ឆេ បុរិសោ ហោតុំ, ជាតិ ជាតិ បុនប្បុនំ;
បរទារំ វិវជ្ជេយ្យ, ធោតបាទោវ កទ្ទមំ.
យា ¶ ឥច្ឆេ បុរិសោ ហោតុំ, ជាតិ ជាតិ បុនប្បុនំ;
សាមិកំ អបចាយេយ្យ, ឥន្ទំវ បរិចារិកា.
យោ ¶ ឥច្ឆេ ទិព្ពភោគញ្ច, ទិព្ពមាយុំ យសំ សុខំ;
បាបានិ បរិវជ្ជេត្វា, តិវិធំ ធម្មមាចរេ.
យំ ¶ ភិក្ខវេ សទេវកស្ស លោកស្ស សមារកស្ស សព្រហ្មកស្ស សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ ទិដ្ឋំ សុតំ មុតំ វិញ្ញាតំ បត្តំ បរិយេសិតំ អនុវិចរិតំ មនសា, តមហំ ជានាមិ តមហំ អភិញ្ញាសិំ, តំ តថាគតស្ស វិទិតំ, តំ តថាគតោ ន ឧបដ្ឋាតិ.
ឥតិ ¶ ខោ ភិក្ខវេ តថាគតោ ទិដ្ឋសុតមុតវិញ្ញាតព្ពេសុ ធម្មេសុ តាទីយេវ តាទី, តុម្ហា ច បន តាទិម្ហា អញ្ញោ តាទី ឧត្តរិតរោ វា បណីតតរោ វា នត្ថីតិ វទាមិ.
សុវណ្ណភូមិំ ¶ គន្ត្វាន, សោណុត្តរា មហិទ្ធិកា;
បិសាចេ និទ្ធមេត្វាន, ព្រហ្មជាលមទេសិសុំ.
សមណា ¶ មយំ មហារាជ, ធម្មរាជស្ស សាវកា;
តវេវ អនុកម្បាយ, ជម្ពុទីបា ឥធាគតា.
អហំ ពុទ្ធញ្ច ធម្មញ្ច, សង្ឃញ្ច សរណំ គតោ,
ឧបាសកត្តំ ទេសេសិំ, សក្យបុត្តស្ស សាសនេ.
តេន ¶ សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា វេរញ្ជាយំ វិហរតិ នឡេរុបុចិ មន្ទមូលេ.
សគ្គារោហណសោបាណំ ¶ , អញ្ញំ សីលសមំ កុតោ;
ទ្វារំ វា បន និព្ពាន, នគរស្ស បវេសនេ.
អលមេវ ¶ កាតុំ កល្យាណំ, ទានំ ទាតុំ យថារហំ;
បាណិំ កាមទទំ ទិស្វា, កោ បុញ្ញំ នករិស្សតិ.
ទស្សាមន្នញ្ច ¶ បានញ្ច, វត្ថសេនាសនានិ ច;
បបញ្ច ឧទបានញ្ច, ទុគ្គេ សង្កមនានិ ច.
មហាអដ្ឋកថញ្ចេវ ¶ , មហាបច្ចរិមេវច;
កុរុន្ទិញ្ចាតិ តិស្សោបិ, សីហឡដ្ឋកថា ឥមា;
ពុទ្ធមិត្តោតិ នាមេន, វិសុតស្ស យសស្សិនោ;
វិនយញ្ញុស្ស ធីរស្ស, សុត្វា ថេរស្ស សន្តិកេ.
ឧបទ្ទវាកុលេ ¶ លោកេ, និរុបទ្ទវតោ អយំ;
ឯកសំវច្ឆរេនេវ, យថា និដ្ឋំ ឧបាគតា;
ឯវំ សព្ពស្ស លោកស្ស, និដ្ឋំ ធម្មូបសំហិតា;
សីឃំ គច្ឆន្តុ អារម្ភា, សព្ពេបិ និរុបទ្ទវា.
ចិរដ្ឋិតត្ថំ ¶ ធម្មស្ស, ករោន្តេន មយា ឥមំ;
សទ្ធម្មពហុមានេន, យញ្ច បុញ្ញំ សមាចិតំ;
សព្ពស្ស អានុភាវេន, តស្ស សព្ពេបិ បាណិនោ;
ភវន្តុ ធម្មរាជស្ស, សទ្ធម្មរសសេវិនោ.
ចិរំ ¶ តិដ្ឋតុ សទ្ធម្មោ, កាលេ វស្សំ ចិរំ បជំ;
តប្បេតុ ទេវោ ធម្មេន, រាជា រក្ខតុ មេទិនិំ.
តាវ តិដ្ឋតុ លោកស្មិំ, លោកនិត្ថរណេសិនំ;
ទស្សេន្តី កុលបុត្តានំ, នយំ សីលវិសុទ្ធិយា;
យាវ ពុទ្ធោតិ នាមម្បិ, សុទ្ធចិត្តស្ស តាទិនោ;
លោកម្ហិ លោកជេដ្ឋស្ស, បវត្តតិ មហេសិនោ.
ករុណាសីតលហទយំ ¶ , បញ្ញាបជ្ជោតវិហតមោហតមំ;
សនរាមរលោកគរុំ, វន្ទេ សុគតំ គតិវិមុត្តំ.
ពុទ្ធោបិ ¶ ពុទ្ធភាវំ, ភាវេត្វា ចេវ សច្ឆិកត្វាច;
យំ ឧបគតោ គតមលំ, វន្ទេ តមនុត្តរំ ធម្មំ.
សុគតស្ស ឱរសានំ, បុត្តានំ មារសេនមថនានំ;
អដ្ឋន្នម្បិ សមូហំ, សិរសា វន្ទេ អរិយសង្ឃំ.
ទីឃស្ស ¶ ទីឃសុត្តង្កិតស្ស, និបុណស្ស អាគមវរស្ស;
ពុទ្ធានុពុទ្ធសំវណ្ណិតស្ស, សទ្ធាវហគុណស្ស.
សម្មាសម្ពុទ្ធេនេវ ¶ ហិ តិណ្ណម្បិ បិដកានំ អត្ថវណ្ណនាក្កមោ ភាសិតោ, យាបកិណ្ណកទេសនាតិ វុច្ចតិ, តតោ សំគាយនាទិវសេន សាវកេហីតិ អាចរិយា វទន្តិ.
អត្ថប្បកាសនត្ថំ, អដ្ឋកថា អាទិតោ វសិសតេហិ;
បញ្ចហិ យាសង្គីតា, អនុសង្គីតា ច បច្ឆាបិ.
មជ្ឈេ ¶ វិសុទ្ធិមគ្គា, ឯស ចតុន្នម្បិ អាគមានញ្ហិ;
ឋត្វា បកាសយិស្សតិ, តត្ថ យថា ភាសិតមត្ថំ;
ឥច្ចេវ កតោ តស្មា, តម្បិ គហេត្វាន សទ្ធិមេតាយ;
អដ្ឋកថាយ វិជានាថ, ទីឃាគមនិស្សិតំ អត្ថំ.
អត្ថានំ ¶ សូចនតោ, សុវុត្តតោ សវនតោថសូទនតោ,
សុត្តាណា សុត្តសភាគតោច, សុត្តន្តិ អក្ខាតំ.
សុទុទ្ទសំ ¶ សុនិបុណំ, យត្ថកាមនិបាតិនំ;
ចិត្តំ រក្ខេថ មេធាវី, ចិត្តំ គុត្តំ សុខាវហំ.
សោ ¶ ឯវំ សមាហិតេ ចិត្តេ បរិសុទ្ធេ បរិយោទាតេ អនង្គណេ វិគតូបក្កិលេសេ មុទុភូតេ កម្មនិយេ ឋិតេ អានញ្ជប្បត្តេ ញាណទស្សនាយ ចិត្តំ អភិនីហរតិ អភិនិន្នាមេតិ –
យំហិតំ ¶ ភិក្ខវេ សម្មាវទមានេ វទេយ្យ សមន្តបាសោ មារស្សាតិ, មាតុគាមំយេវ សម្មា វទមានោ វទេយ្យ សមន្តបាសោ មារស្សាតិ.
យោ ¶ ភិក្ខុ ទិវសំ ចង្កមេន និសជ្ជាយ ច អាវរណីយេហិ ធម្មេហិ ចិត្តំ បរិសោធេត្វា.
ឥតិ ¶ ចិត្តកិរិយវាយោធាតុវិប្ផារវសេន អយំ កាយសម្មតោ អដ្ឋិសង្ឃាតោ អភិក្កមតិ.
ករុណា ¶ វិយ សត្តេសុ, បញ្ញា យស្ស មហេសិនោ;
ញេយ្យធម្មេសុ សព្ពេសុ, បវត្តិត្ថ យថារុចិ.
ទសាយ ¶ តាយ សត្តេសុ, សមុស្សាហិតមានសោ;
បាដិហីរាវសានម្ហិ, វសន្តោ តិទសាលយេ;
បារិច្ឆត្តកមូលម្ហិ, បណ្ឌុកម្ពលនាមកេ;
សិលាសនេ សន្និសិន្នោ, អាទិច្ចោវ យុគន្ធរេ.
ចក្កវាឡសហស្សេហិ, ទសាហាគម្ម សព្ពសោ;
សន្និសិន្នេន ទេវានំ, គណេន បរិវារិតោ;
មាតរំ បមុខំ កត្វា, តស្សា បញ្ញាយ តេជសា;
អភិធម្មកថាមគ្គំ, ទេវានំ សម្បវត្តយិ.
តស្ស ¶ បាទេ នមស្សិត្វា, សម្ពុទ្ធស្ស សិរីមតោ;
សទ្ធម្មញ្ចស្ស បូជេត្វា, កត្វា សង្ឃស្ស ចញ្ជលិំ.
យំ ¶ ទេវទេវោ ទេវានំ, ទេសេត្វា នយតោ បុន;
ថេរស្ស សារិបុត្តស្ស, សមាចិក្ខិ វិនាយកោ.
អនោតត្តទហេ កត្វា, ឧបដ្ឋានំ មហេសិនោ;
យញ្ច សុត្វាន សោ ថេរោ, អាហរិត្វា មហីតលំ.
ភិក្ខូនំ បរិរុទាហាសិ, ឥតិ ភិក្ខូហិ ធារិតោ;
សង្គីតិកាលេ សំង្គីតោ, វេទេហមុនិនា បុន.
យំ ¶ ករោមសិ ព្រហ្មុនោ, សមំ ទេវេហិ មារិស;
តទជ្ជ តុយ្ហំ កស្សាម, ហន្ទ សាមំ ករោម តេ.
អត្ថំ ¶ បកាសយិស្សាមិ, អាគមដ្ឋកថាសុបិ;
គហេតព្ពំ គហេត្វាន, តោសយន្តោ វិចក្ខណេ.
ឥតិមេ ¶ ភាសមានស្ស, អភិធម្មកថំ ឥមំ;
អវិក្ខិត្តា និសាមេថ, ទុល្លភាហិអយំកថា.
ឯត្ថេតេ ¶ បាបកា អកុសលា ធម្មា អបរិសេសា និរុជ្ឈន្តិ.
ចក្ខុំ ¶ ចាវុសោ បដិច្ច រូបេច ឧប្បជ្ជតិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ, តិណ្ណំ សង្គតិ ផស្សោ, ផស្សបច្ចយា វេទនា, យំ វេទេតិ, តំ សញ្ជានាតិ. យំ សញ្ជានាតិ, តំ វិតក្កេតិ, យំ វិតក្កេតិ, តំ បបញ្ចេតិ, យំ បបញ្ចេតិ, តតោ និទានំ បុរិសំ បបញ្ចសញ្ញាសង្ខា សមុទាចរន្តិ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នេសុ ចក្ខុវិញ្ញេយ្យសុ រូបេសុ –
បុរិមា ¶ ភិក្ខវេ កោដិ ន បញ្ញាយតិ អវិជ្ជាយ.
អត្ថេវ ¶ គម្ភីរគតំ សុទុព្ពុធំ,
សយំ អភិញ្ញាយ សហេតុសម្ភវំ;
យថានុបុព្ពំ និខិលេន ទេសិតំ,
មហេសិនា រូបគតំវ បស្សតិ.
អភិក្កមិស្សាមិ ¶ បដិក្កមិស្សាមីតិ ហិ ចិត្តំ ឧប្បជ្ជមានំ រូបំ សមុដ្ឋាបេតិ.
ន ¶ អន្តលិក្ខេន ន សមុទ្ទមជ្ឈេ,
ន បព្ពតានំ វិវរំ បវិស្ស;
ន វិជ្ជតេ សោ ជគតិប្បទេសោ,
យត្ថដ្ឋិតោ មុច្ចេយ្យ បាបកម្មា.
យំ ¶ បត្តំ កុសលំ តស្ស, អានុភាវេន បាណិនោ;
សព្ពេ សទ្ធម្មរាជស្ស, ញត្វា ធម្មំ សុខាវហំ;
បាបុណន្តុ វិសុទ្ធាយ, សុខាយ បដិបត្តិយា;
អសោកមនុបាយាសំ, និព្ពានសុខមុត្តមំ.
ចិរំ តិដ្ឋតុ សទ្ធម្មោ, ធម្មេ ហោន្តុ សគារវា;
សព្ពេបិ សត្តា កាលេន, សម្មា ទេវោ បវស្សតុ;
យថា រក្ខិំសុ បោរាណា, សុរាជានោ តថេវិមំ;
រាជា រក្ខតុ ធម្មេន, អត្តនោវ បជំបជំ.
តាវ ¶ តិដ្ឋតុ លោកស្មិំ, លោកនិត្ថរណេសិនំ;
ទស្សេន្តី កុលបុត្តានំ, នយំ បញ្ញាវិសុទ្ធិយា;
យាវ ពុទ្ធោតិ នាមម្បិ, សុទ្ធចិត្តស្ស តាទិនោ;
លោកម្ហិ លោកជេដ្ឋស្ស, បវត្តតិ មហេសិនោ.
ទុតិយសន្និបាត
មហាបទានសុត្ត អដ្ឋកថា
បុច្ឆា – អដ្ឋកថា ¶ សំគីតិយា អាវុសោ បឋមេ សន្និបាតេ សកលា ច វិនយសំវណ្ណនា ទីឃនិកាយេ ច សីលក្ខន្ធវគ្គវណ្ណនា អភិធម្មេ ច ធម្មសង្គហសំវណ្ណនា សំគីតា ថេរេហិ ឆដ្ឋសំគីតិការេហិ. ឥទានិ បន ទុតិយេ សន្និបាតេ ទីឃនិកាយេ មហាវគ្គវណ្ណនាតោ បដ្ឋាយ តទវសេសានំ យថាវវត្ថិតសំវណ្ណនានំ សំគាយនោកាសោ អនុប្បត្តោ. តស្មា ឥមិស្សា ទុតិយសន្និបាតសំគីតិយា បុព្ពកិច្ចវសេន យថានុប្បត្តាយ មហាវគ្គេ មហាបទានសុត្តសំវណ្ណនាយ បុច្ឆាវិស្សជ្ជនំ កាតុំ សមារភាម. មហាបទានសុត្តស្ស អាវុសោ និទានេ បរិយាបន្នស្ស ‘‘ករេរិកុដិកាយ’’ន្តិបទស្ស អត្ថោ កថំ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
វិស្សជ្ជនា – មហាបទានសុត្តស្ស ភន្តេ និទានេ បរិយាបន្នស្ស ករេរិកុដិកាយន្តិបទស្ស អត្ថោ ‘‘ករេរិកុដិកាយ’’ន្តិ ករេរីតិ វរុណរុក្ខស្ស នាមំ. ករេរិមណ្ឌបោ តស្សា កុដិកាយ ¶ ទ្វារេ ឋិតោ, តស្មា ករេរិកុដិកាតិ វុច្ចតិ. យថា កោសម្ពរុក្ខស្ស ទ្វារេឋិតត្តា កោសម្ពកុដិកាតិ ឯវមាទិនា ភន្តេ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
ករេរិកុដិកាយន្តិ ¶ ករេរីតិ វរុណរុក្ខស្ស នាមំ.
ករេរិមណ្ឌបោ ¶ តស្សា កុដិកាយ ទ្វារេ ឋិតោ, តស្មា ករេរិកុដិកាតិ វុច្ចតិ. យថា កោសម្ពរុក្ខស្ស ទ្វារេ ឋិតត្តា ឯកាសម្ពកុដិកាតិ.
អន្តោជេតវនេ កិរ ករេរិកុដិ កោសម្ពកុដិ គន្ធកុដិ សលឡាគារន្តិ ចត្តារិ មហាគេហានិ –
ឯកេកំ សតសហស្សបរិច្ចាគេន និប្ផន្នំ.
តេសុ សលឡាគារំ រញ្ញា បសេនទិនា ការិតំ.
បុព្ពេនិវាស
បុច្ឆា – តត្ថេវ ¶ អាវុសោ និទានេ បុព្ពេនិវាសបដិសំយុត្តា ធម្មីកថា ឧទបាទីតិវចនស្ស អត្ថោ កថំ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
វិស្សជ្ជនា – តត្ថេវ ភន្តេ និទានេ បុព្ពេនិវាសបដិសំយុត្តា ធម្មីកថា ឧទបាទីតិ វចនស្ស អត្ថោ បុព្ពេនិវាសបដិសំយុត្តាតិ ឯកម្បិជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោតិ ឯវំ និពទ្ធេន បុព្ពេនិវុដ្ឋខន្ធសន្តានសង្ខាតេន បុព្ពេនិវាសេន សទ្ធិំ យោជេត្វា បវត្តិតា. ធម្មីតិ ធម្មសំយុត្តា. ឧទបាទីតិ អហោ អច្ឆរិយំ ទសពលស្ស បុព្ពេនិវាសញាណំ. បុព្ពេនិវាសំ នាម កេ អនុស្សរន្តិ កេ នានុស្សរន្តីតិ ទិដ្ឋិយា អនុស្សរន្តិ, សាវកា ស បច្ចេកពុទ្ធា ច ពុទ្ធា ច អនុស្សរន្តិ. កតរទិដ្ឋិយោ អនុស្សរន្តិ. យេ អគ្គបត្តា កម្មវាទិនោ តេបិ ចត្តាលីសំយេវ កប្បេ អនុស្សរន្តិ, ន តតោ បរន្តិ ឯវមាទិនា ភន្តេ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
បុព្ពេនិវាសបដិសំយុត្តាតិ ¶ ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោតិ ឯវំ និពទ្ធេន បុព្ពេនិវុដ្ឋខន្ធសន្តានសង្ខាតេន បុព្ពេនិវាសេន សទ្ធិំ យោជេត្វា បវត្តិតា.
កប្បបរិច្ឆេទវារ
បុច្ឆា – តស្មិំ ¶ អាវុសោ មហាបទានសុត្តេ ឧទ្ទេសវារេ នវសុ បរិច្ឆេទវារេសុ បឋមេ កប្បបរិច្ឆេទវារេ ភទ្ទកប្បេតិ បទស្ស អត្ថោ អដ្ឋកថាចរិយេន កថំ កថិតោ.
វិស្សជ្ជនា – តស្មិំ ¶ ភន្តេ មហាបទានសុត្តេ ឧទ្ទេសវារេ នវសុ បរិច្ឆេទវារេសុ បឋមេ កប្បបរិច្ឆេទវារេ ភទ្ទកប្បេតិ បទស្ស អត្ថោ ភទ្ទកប្បេតិ បញ្ចពុទ្ធុប្បាទបដិមណ្ឌិតត្តា សុន្ទរកប្បេ សារកប្បេតិ ភគវា ឥមំ កប្បំ ថោមេន្តោ ឯវមាហ. យតោ បដ្ឋាយ កិរ អម្ហាកំ ភគវា អភិនីហារោ កតោ, ឯកស្មិំ អន្តរេ ឯកស្មិម្បិ កប្បេ បញ្ចពុទ្ធា និព្ពត្តា នាម នត្ថីតិ ឯវមាទិនា ភន្តេ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
វិបស្សិស្ស ¶ ភិក្ខវេ ភគវតោ ឥតោ សោ ភិក្ខវេ ឆនវុតិកប្បេ យំ វិបស្សី ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ លោកេ ឧទបាទិ –
សទ្ទកប្បេតិ បញ្ចពុទ្ធុប្បាទបដិមណ្ឌិតត្តា សុន្ទរកប្បេ សារកប្បេតិ ភគវា ឥមំ កប្បំ ថោមេន្តោ ឯវមាហ –
‘‘យតោ បដ្ឋាយ កិរ អម្ហាកំ ភគវតាភិនីហារោ កតោ, ឯតស្មិំ អន្តរេ ឯកស្មិម្បិ កប្បេ បញ្ចពុទ្ធា និព្ពត្តា នាម នត្ថិ’’ –
អាយុបរិច្ឆេទវារ
បុច្ឆា – ចតុត្ថេ ¶ បនាវុសោ អាយុបរិច្ឆេទវារេ អប្បំ វា ភិយ្យោតិ ឯតេសំ បទានំ អត្ថោ កថំ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
វិស្សជ្ជនា – ចតុត្ថេ បន ភន្តេ អាយុបរិច្ឆេទវារេ អប្បំ វា ភិយ្យោតិ ឯតេសំ បទានំ អត្ថោ ‘‘អប្បំ វា ភិយ្យោតិ វស្សសតតោ វា ឧបរិ អប្បំ, អញ្ញំ វស្សសតំ អបត្វា វីសំ វា តិំសំ វា ចត្តាលីសំ វា បណ្ណាសំ វា សដ្ឋិ វា វស្សានិ ជីវតិ. ឯវំ ទីឃាយុកោ បន អតិទុល្លភោ, អសុកោ កិរ ឯវំ ចិរំ ជីវតីតិ តត្ថ តត្ថ គន្ត្វា ទដ្ឋព្ពោ ហោតី’’តិ ឯវមាទិនា ភន្តេ តត្ថ អដ្ឋកថាចរិយេន កថិតោ.
មយ្ហំ ¶ ភិក្ខវេ ឯតរហិ អប្បកំ អាយុប្បមាណំ បរិត្តំ លហុកំ យោ ចិរំ ជីវតិ សោ វស្សសតំ អប្បំ វា ភិយ្យោ.
អប្បំ វា ភិយ្យោតិ វស្សសតតោ វា ឧបរិ អប្បំ, អយ្យំ វស្សសតំ អបត្វា វីសំ វា តិំសំ វា ចត្តាលីសំវា វា បណ្ណាសំ វា សដ្ឋិ វា វស្សានិ ជីវតិ–
ឧបដ្ឋាកបរិច្ឆេទវារ
បុច្ឆា – អដ្ឋមេ ¶ បនាវុសោ ឧបដ្ឋាកបរិច្ឆេទវារេ អានន្ទោតិបទេ កថំ អដ្ឋកថាចរិយេន វណ្ណិតោ.
វិស្សជ្ជនា – អដ្ឋមេ បន ភន្តេ ឧបដ្ឋាកបរិច្ឆេទេ បន អានន្ទោតិ និពទ្ធុបដ្ឋាកភាវំ សន្ធាយ វុត្តន្តិ ឯវមាទិនា ភន្តេ អដ្ឋកថាចរិយេន វណ្ណិតោ.
មយ្ហំ ¶ ភិក្ខវេ ឯតរហិ អានន្ទោ នាម ភិក្ខុ ឧបដ្ឋាកោ អហោសិ អគ្គុបដ្ឋាកោ–
ភគវតោហិ ¶ បឋមពោធិយំ អនិពទ្ធា ឧបដ្ឋាកា អហេសុំ.
ឯកទា នាគសមាលោ បត្តចីវរំ គហេត្វា វិចរិ.
ឥទមេវ ¶ តេ ការណំ សល្លក្ខេត្វា និវារយិម្ហ.
ឯកច្ចេ ¶ ភិក្ខូ ឥមិនា មគ្គេន គច្ឆាមាតិ វុត្តេ អញ្ញេន គច្ឆន្តិ.
ឧដ្ឋេហិ ¶ អាវុសោ អានន្ទ, ឧដ្ឋេហិ អាវុសោ អានន្ទ.
កំ បនេត្ថ អានន្ទ អាទីនវំ បស្សសិ.
កំ ¶ បនេត្ថ អានន្ទ អានិសំសំ បស្សសិ.
សមវត្តក្ខន្ធោ ¶ អតុលោ, សុប្បពុទ្ធោ ច ឧត្តរោ;
សត្តវាហោ វិជិតសេនោ, រាហុលោ ភវតិ សត្តមោ –
សុតនា ¶ សព្ពកាមាច, សុចិត្តា អថ រោចិនី;
រុចគ្គតី សុនន្ទាច, ពិម្ពា ភវតិ សត្តមា.
អនេកជាតិសំសារំ ¶ , សន្ធាវិស្សំ អនិព្ពិសំ;
គហការំ គវេសន្តោ, ទុក្ខា ជាតិ បុនប្បុនំ;
គហការក ទិដ្ឋោសិ, បុន គេហំ ន កាហសិ.
សព្ពា តេ ផាសុកា ភគ្គា, គហកូដំ វិសង្ខតំ;
វិសង្ខារគតំ ចិត្តំ, តណ្ហានំ ខយមជ្ឈគា.
អយោឃនហតស្សេវ ¶ , ជលតោ ជាតវេទសោ;
អនុបុព្ពូបសន្តស្ស, យថា ន ញាញតេ គតិ;
ឯវំ សម្មាវិមុត្តានំ, កាមពន្ធោឃតារិនំ;
បញ្ញាបេតុំ គតិ នត្ថិ, បត្តានំ អចលំ សុខំ.
ន ¶ បន ភគវា មិលក្ខុសទិសោ ហោតិ នាបិ អាមុត្តមណិកុណ្ឌលោ.
តេ បន អត្តនោ សមានសណ្ឋានមេវ បស្សន្តិ.
ន ¶ ខោ អានន្ទ ឯត្តាវតា តថាគតោ សក្កតោ វា ហោតិ គរុកតោ វា មានិតោ វា បូជិតោ វា អបចិតោ វា.
កស្មា ¶ បន ភគវា អញ្ញត្ថ ឯកំ ឧមាបុប្ផមត្តម្បិ គហេត្វា ពុទ្ធ គុណេ អាវជ្ជេត្វា កតាយ បូជាយ ពុទ្ធញាណេនាបិ អបរិច្ឆិន្នំ វិបាកំ វណ្ណេត្វា–
យោ ¶ ខោ អានន្ទ ភិក្ខុ វា ភិក្ខុនី វា ឧបាសកោ វា ឧបាសិកា វា ធម្មានុធម្មប្បដិបន្នោ វិហរតិ សាមីចិប្បដិបន្នោ អនុធម្មចារី សោ តថា គតំ សក្ករោតិ គរុករោតិ មានេតិ បូជេតិ អបចិយតិ បរមាយ –
សិយា ¶ ខោ បនានន្ទ តុម្ហាកំ ឯវមស្ស ‘អតីតសត្ថុកំ បាវចនំ, នត្ថិ នោ សត្ថា’តិ.
ន ¶ ខោ បនេតំ អានន្ទ ឯវំ ទដ្ឋព្ពំ.
ធម្មោបិ ទេសិតោ ចេវ បញ្ញត្តោច, វិនយោបិ ទេសិតោ ចេវ បញ្ញត្តោ ច–
អស្សោសិ ¶ ខោ រាជា មាគធោ អជាតសត្តុ វេទេហិបុត្តោ ភគវា កិរ កុសិនារាយំ បរិនិព្ពុតោតិ.
សត្ថា នាម បរិនិព្ពុតោ, ន សោ សក្កា បុន អាហរិតុំ, បោថុជ្ជនិកសទ្ធាយ បន អម្ហាកំ រញ្ញា សទិសោ នត្ថិ, សចេ ឯស ឥមិនាវ និយាមេន សុណិស្សតិ, ហទយមស្ស ផលិស្សតិ. រាជា ខោ បន អម្ហេហិ អនុរក្ខិតព្ពោតិ.
ទេវ ¶ អម្ហេហិ សុបិនកោ ទិដ្ឋោ, តស្ស បដិឃាតត្ថំ តុម្ហេហិ ទុកូលទុបដ្ដំ និវាសេត្វា យថា នាសាបុដមត្តំ បញ្ញាយតិ, ឯវំ ចតុមធុរទោណិយា និបជ្ជិតុំ វដ្ដតីតិ.
ទេវ ¶ មរណតោ មុច្ចនកសត្តោ នាម នត្ថិ, អម្ហាកំ អាយុវឌ្ឍនោ ចេតិយដ្ឋានំ បុញ្ញក្ខេត្តំ អភិសេកសិញ្ចកោ សោ ភគវា សត្ថា កុសិនារាយ បរិនិព្ពុតោតិ.
ភគវា ¶ សព្ពញ្ញុ ននុ ឥមស្មិំ ឋានេ និសីទិត្វា ធម្មំ ទេសយិត្ថ, សោកសល្លំ មេ វិនោទយិត្ថ, តុម្ហេ មយ្ហំ សោកសល្លំ នីហរិត្ថ, អហំ តុម្ហាកំ សរណំ គតោ, ឥទានិ បន មេ បដិវចនម្បិ ន ទេថ ភគវាតិ.
ននុ ¶ ភគវា អហំ អញ្ញទា ឯវរូបេ កាលេ តុម្ហេ មហាភិក្ខុ សង្ឃបរិវារា ជម្ពុទីបតលេ ចារិកំ ចរថាតិ សុណោមិ.
មម បរិទេវិតេនេវ ន សិជ្ឈតិ, ទសពលស្ស ធាតុយោ អាហរាបេស្សាមីតិ ឯវំ អស្សោសិ.
សចេ ¶ ទស្សន្តិ, សុន្ទរំ. នោ ចេ ទស្សន្តិ, អាហរណុបាយេន អាហរិស្សាមីតិ ចតុរង្គិនិំ សេនំ សន្នយ្ហិត្វា សយម្បិ និក្ខន្តោយេវ.
យថា ច អជាតសត្តុ, ឯវំ លិច្ឆវី អាទយោបិ.
អម្ហាកំ ¶ ធាតុយោ វា ទេន្តុ, យុទ្ធំ វាតិ កុសិនារានគរំ បរិវារេត្វា ឋិតេ ឯតំ ភគវា អម្ហាកំ គាមក្ខេត្តេហិ បដិវចនំ អវោចុំ.
ន មយំ សត្ថុ សាសនំ បហិណិម្ហ, នាបិ គន្ត្វា អានយិម្ហ. សត្ថា បន សយមេវ អាគន្ត្វា សាសនំ បេសេត្វា អម្ហេ បក្កោសាបេសិ. តុម្ហេបិ ខោ បន យំ តុម្ហាកំ គាមក្ខេត្តេ រតនំ ឧប្បជ្ជតិ. ន តំ អម្ហាកំ ទេថ. សទេវកេ ច លោកេ ពុទ្ធរតនសមំ រតនំ នាម នត្ថិ ¶ , ឯវរូបំ ឧត្តមរតនំ លភិត្វា មយំ នទស្សាម, ន ខោ បន តុម្ហេហិយេវ មាតុថនតោ ខីរំ បីតំ. អម្ហេហិបិ មាតុថនតោ ខីរំ បីតំ, ន តុម្ហេយេវ បុរិសា, អម្ហេបិ បុរិសា. ហោតូតិ អញ្ញមញ្ញំ អហំការំ កត្វា សាសនបដិសាសនំ បេសេន្តិ. អញ្ញមញ្ញំ មានគជ្ជិតំ គជ្ជន្តិ.
ឯតេ ¶ រាជានោ ភគវតោ បរិនិព្ពុតដ្ឋានេ វិវាទំ ករោន្តិ, ន ខោ បនេតំ បតិរូបំ, អលំ ឥមិនា កលហេន, វូបសមេស្សាមិ នន្តិ.
អាចរិយស្ស ¶ វិយ ភោ សទ្ទោ, អាចរិយស្ស វិយ ភោ សទ្ទោតិ សព្ពេ និរវា អហេសុំ.
(១)
សុណន្តុ ភោន្តោ មម ឯកវាចំ,
អម្ហាក ពុទ្ធោ អហុ ខន្តិវាទោ;
នហិ ¶ សាធុយំ ឧត្តមបុគ្គលស្ស,
សរីរភាគេ សិយា សម្បហារោ.
(២)
សព្ពេវ ភោន្តោ សហិតា សមគ្គា,
សម្មោទមានា ករោមដ្ឋភាគេ;
វិត្ថារិកា ហោន្តុ, ទិសាសុ ថូបា;
ពហូ ជនា ចក្ខុមតោ បសន្នា.
ន ¶ ហិ សាធុកំ ឧត្តមបុគ្គលស្ស, សរីរភាគេ សិយា សម្បហារោតិ ន ហិ សាធុយន្តិ ន ហិ សាធុ អយំ –
ភគវា ¶ សព្ពសុ បុព្ពេ មយំ តុម្ហាកំ ទ្វត្តិំសមហាបុរិសលក្ខណបដិមណ្ឌិតំ ឆព្ពណ្ណពុទ្ធរស្មិខចិតំ អសីតិអនុព្យញ្ជនសមុជ្ជលិតសោភំ សុវណ្ណវណ្ណំ សរីរំ អទ្ទសាម, ឥទានិ បន សុវណ្ណវណ្ណាវ ធាតុយោ អវសិដ្ឋា ជាតា, នយុត្តមិទំ ភគវា តុម្ហាកន្តិ បរិទេវិំសុ.
កេន ¶ នុ ខោ សទេវកស្ស លោកស្ស កង្ខច្ឆេទនត្ថាយ ចតុសច្ចកថាយ បច្ចយភូតា ភគវតោ ទក្ខិណទាឋា គហិតាតិ ឱលោកេន្តោ ព្រាហ្មណេន គហិតាតិ ទិស្វា ព្រាហ្មណោបិ ទឋាយ អនុច្ឆវិកំ សក្ការំ នសក្ខិស្សតិ គណ្ហាមិ នត្ថិ វេដ្ឋន្តរតោ គហេត្វា សុវណ្ណចង្កោដកេ ឋបេត្វា ទេវលោកំ នេត្វា ចូឡាមណិចេតិយេ បតិដ្ឋបេសិ –
រាជគហេ ¶ ភគវតោ សរីរានំ ថូបញ្ច មហញ្ច អកាសិ.
សមណស្ស ¶ គោតមស្ស បរិនិព្ពុតកាលតោ បដ្ឋាយ ពលក្ការេន សាធុកីឡិតាយ ឧបទ្ទុតុម្ហ, សព្ពេ នោ កម្មន្តា នដ្ឋាតិ.
មហាជនោ មនំ បទោសេត្វា អបាយេ និព្ពត្តីតិ ទិស្វា សក្កំ ទេវរាជានំ ធាតុអាហរណូបាយំ ការេស្សាមាតិ តស្ស សន្តិកំ ¶ គន្ត្វា តមត្ថំ អារោចេត្វា ធាតុអាហរណូបាយំ ករោមិ មហារាជាតិ អាហំសុ.
ភន្តេ បុថុជ្ជនោ នាម អជាតសត្តុនា សមោ សទ្ធោ នាម នត្ថិ, ន សោ មម វចនំ ករិស្សតិ, អបិច ខោ មារវិភិំ សកសទិសំ វិភិំសកំ ទស្សេស្សាមិ មហាសទ្ទំ សាវេស្សាមិ យក្ខគាហកខិបិតកអរោចកេ ករិស្សាមិ, តុម្ហេ អមនុស្សា មហារាជ កុបិតា ធាតុយោ អាហរាបេថាតិ វទេយ្យាថ, ឯវំ សោ អាហរាបេស្សតីតិ–
មហារាជ ¶ អមនុស្សា កុបិតា, ធាតុយោ អាហរាបេហីតិ ភណិំសុ.
ន តាវ ភន្តេ មយ្ហំ ចិត្តំ តុស្សតិ, ឯវំ សន្តេបិ អាហរន្តូតិ អាហ.
មហារាជ ¶ ឯកំ ធាតុនិធានំ កាតុំ វដ្ដតីតិ អាហ.
អនាគតេ ¶ លង្កាទីបេ មហាវិហារេ មហាចេតិយម្ហិ និទហិស្សន្តិ.
មហាសាវក ចេតី
ឥមស្មិំ ¶ ឋានេ យោ បាសាណោ អត្ថិ, សោ អន្តរធាយតុ, បំសុ សុវិសុទ្ធា ហោតុ, ឧទកំ មា ឧដ្ឋហតូតិ អធិដ្ឋាសិ.
ឥធ រាជា កិំ ការេតីតិ បុច្ឆន្តានម្បិ មហាសាវកានំ ចេតិយានីតិ វទន្តិ.
មាលា ¶ មា មិលាយន្តុ, គន្ធា មា វិនស្សន្តុ, ទីបា មា វិជ្ឈាយន្តូតិ អធិដ្ឋហិត្វា សុវណ្ណបដ្ដេ អក្ខរានិ ឆិន្ទាបេសិ –
អនាគតេ បិយទោសោ នាម កុមារោ ឆត្តំ ឧស្សាបេត្វា អសោកោ ធម្មរាជា ភវិស្សតិ, សោ ឥមា ធាតុយោ វិត្ថារិកា ករិស្សតីតិ.
អនាគតេ ¶ ទលិទ្ទរាជា ឥមំ មណិំ គហេត្វា ធាតូនំ សក្ការំ ករោតូតិ អក្ខរំ ឆិន្ទាបេសិ.
តាត អជាតសត្តុនា ធាតុនិធានំ កតំ, ឯត្ថ អារក្ខំ បដ្ឋបេហីតិ បហិណិ.
បរិក្ខីណោទានិ ¶ មេ អាយូតិ អញ្ញាសិ.
យេសញ្ច ទេវបុត្តានំ មរណនិមិត្តានិ អាវិ ភវន្តិ.
នស្សតិ ¶ វត ភោ មេ អយំ សម្បត្តីតិ ភយាភិភូតោ អហោសិ.
អត្ថិ នុ ខោ កោចិ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា លោកបិតា មហោ មហាព្រហ្មាវា, យោ មេ ហទយនិស្សិតំ សោកសល្លំ សមុទ្ធរិត្វា ឥមំ សម្បត្តិំ ថាវរំ ករេយ្យាតិ ឱលោកេន្តោ កញ្ចិ អទិស្វា បុន អទ្ទស មាទិសានំ សតសហស្សានម្បិ ឧប្បន្នំ សោកសល្លំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ឧទ្ធរិតុំ បដិពលោតិ.
អបរិបក្កំ ¶ តាវស្ស ញាណំ, កតិបាហំ បន អតិក្កមិត្វា មយិ ឥន្ទសាលគុហាយំ វិហរន្តេ បញ្ច បុព្ពនិមិត្តានិ ទិស្វា មរណភយភីតោ ទ្វីសុ ទេវលោកេសុ ទេវតាហិ សទ្ធិំ ឧបសង្កមិត្វា ចុទ្ទស បញ្ហេ បុច្ឆិត្វា ឧបេក្ខាបញ្ហវិស្សជ្ជនាវសានេ អសីតិយា ទេវតាសហស្សេហិ សទ្ធិំ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិស្សតីតិ ចិន្តេត្វា ឱកាសំ នាកាសិ.
មម ¶ បុព្ពេបិ ឯកកស្ស គតត្តា សត្ថារា ឱកាសោ នកតោ, អទ្ធា មេ នត្ថិ មគ្គផលស្ស ឧបនិស្សយោ, ឯកស្ស បន ឧបនិស្សយេ សតិ ចក្កវាឡបរិយន្តាយបិ បរិសាយ ភគវា ធម្មំ ទេសេតិយេវ. អវស្សំ ខោ បន ទ្វីសុ ទេវលោកេសុ កស្សចិ ទេវស្ស ឧបនិស្សយោ ភវិស្សតិ, តំ សន្ធាយ សត្ថា ទម្មំ ទេសេស្សតិ. តំ សុត្វា អហម្បិ អត្តនោ ទោមនស្សំ វូបសមេស្សាមីតិ.
ទ្វីសុ ¶ ទេវលោកេសុ ទេវតា គហេត្វា ធុរេន បហរន្តស្ស វិយ សត្ថារំ ឧបសង្កមិតុំ នយុត្តំ, អយំបន បញ្ចសិខោ ទសពលស្ស ឧបដ្ឋាកោ ¶ វល្លភោ ឥច្ឆិតិច្ឆិតក្ខណេ គន្ត្វា បញ្ហំ បុច្ឆិត្វា ធម្មំ សុណាតិ, ឥមំ បុរតោ បេសេត្វា ឱកាសំ ការេត្វា ឥមិនា កតោកាសេ ឧបសង្កមិត្វា បញ្ហំ បុច្ឆិស្សាមីតិ ឱកាសករណត្ថំ អាមន្តេសិ.
ឯវំ មហារាជ ហោតុ, ភទ្ទំ តវ យោ ត្វំ មំ ឯហិ មារិស ឧយ្យាន កីឡាទីនិ វា នដសមជ្ជាទីនិ វា ទស្សនាយ គច្ឆាមាតិ អវត្វា ពុទ្ធំ បស្សិស្សាម ធម្មំ សោស្សាមាតិ វទសីតិ ទឡ្ហតរំ ឧបត្ថម្ភេន្តោ ទេវានមិន្ទស្ស វចនំ បដិស្សុត្វា អនុចរិយំ សហចរណំ ឯកតោ គមនំ ឧបាគមិ.
វន្ទេ ¶ តេ បិតរំ ភទ្ទេ, តិម្ពរុំ សូរិយវច្ឆសេ;
យេន ជាតាសិ កល្យាណី, អានន្ទជននី មម.
ឯវំ វុត្តេ ភគវា បញ្ចសិខំ គន្ធព្ពទេវបុត្តំ ឯតទវោច. សំសន្ទតិ ខោ តេ បញ្ចសិខ តន្តិស្សរោ គីតស្សរេន គីតស្សរោ ច តន្តិស្សរេន, នច បន តេ បញ្ចសិខ តន្តិស្សរោ គីតស្សរំ អតិវត្តតិ គីតស្សរោ ច តន្តិស្សរំ. កទា សំយូឡ្ហា បន តេ បញ្ចសិខ វ្មិ គាថា ពុទ្ធូបសញ្ហិតា ធម្មូបសញ្ហិតា សំយូបសញ្ហិតា អរហន្តូបសញ្ហិតា កាមូបសញ្ហិតាតិ –
ភគវតា ¶ បញ្ចសិខស្ស ឱកាសោ នកតោតិ ទេវតា គហេត្វា តតោវ បដិនិវត្តេយ្យ. តតោ មហាជានិយោ ភវេយ្យ, វណ្ណេ បន កថិតេ កតោ ភគវតា បញ្ចសិខស្ស ឱកាសោតិ ទេវតាហិ សទ្ធិំ ឧបសង្កមិត្វា បញ្ហំ បុច្ឆិត្វា វិស្សជ្ជនាវសានេ អសីតិយា ទេវតាសហស្សេហិ សទ្ធិំ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិស្សតីតិ ញត្វា វណ្ណំ កថេសិ.
អថ ¶ ខោ ភគវា សក្កំ ទេវានមិន្ទំ ឯតទវោច ‘‘អច្ឆរិយមិទំ អាយស្មតោ កោសិយស្ស, អព្ភុតមិទំ អាយស្មតោ កោសិយស្ស តាវ ពហុកិច្ចស្ស ពហុករណីយស្ស យទិទំ ឥធាគមន’’ន្តិ.
ចិរបដិកាហំ ភន្តេ ភគវន្តំ ទស្សនាយ ឧបសង្កមិតុកាមោ, អបិ ច ទេវានំ តាវតិំសានំ កេហិចិ កេហិចិ កិច្ចករណីយេហិ ព្យាវដោ, ឯវាហំ នាសក្ខិំ ភគវន្តំ ទស្សនាយ ឧបសង្កមិតុំ.
តេ ¶ ‘‘តវ សន្តកា, មម សន្តកា’’តិ និច្ឆេតុំ អសក្កោន្តា អឌ្ឌំ ករោន្តិ, សក្កំ ទេវរាជានំ បុច្ឆន្តិ, សោ ‘‘យស្ស វិមានំ អាសន្នតរំ, តស្ស សន្តកា’’តិ វទតិ.
យស្ស ¶ វិមានំ ឱលោកេន្តី ឋិតា, តស្ស សន្តកាតិ វទតិ.
ឥធេវ ¶ ភន្តេ កបិលវត្ថុស្មិំ គោបិកា នាម សក្យធីតា អហោសិ ពុទ្ធេ បសន្នា ធម្មេ បសន្នា សង្ឃេ បសន្នា សីលេសុ បរិបូរការិនី, សា ឥត្ថិត្តំ វិរាជេត្វា បុរិសត្តំ ភាវេត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបន្នា.
តស្ស ¶ ធម្មស្ស បត្តិយា, អាគតម្ហាសិ មារិស;
កតាវកាសា ភគវតា, បញ្ហំ បុច្ឆេមុ មារិស.
បុច្ឆ វាសវ មំ បញ្ហំ, យំ កិញ្ចិ មនសិច្ឆសិ;
តស្ស តស្សេវ បញ្ហស្ស, អហំ អន្តំ ករោមិ តេ.
កិំ ¶ សំយោជនា នុ ខោ មារិស ទេវា មនុស្សា អសុរា នាគា គន្ធព្ពា យេ ចញ្ញេ សន្តិ បុថុកាយា, តេ អវេរា អទណ្ឌា អសបត្តា អព្យាបជ្ជា វិហរេមុ អវេរិនោតិ ឥតិ ច នេសំ ហោតិ. អថ ច បន សវេរា សទណ្ឌា សសបត្តា សព្យាបជ្ជា វិហរន្តិ សវេរិនោតិ.
ឥស្សាមច្ឆរិយសំយោជនា ¶ ខោ ទេវានមិន្ទ ទេវា មនុស្សា អសុរា នាគា គន្ធព្ពា យេចញ្ញេ សន្តិ បុថុកាយា, តេ អវេរា អទណ្ឌា អសបត្តា អព្យាបជ្ជា វិហរេមុ អវេរិនោតិ ឥតិ ច នេសំហោតិ, អថ ច បន សវេរា សទណ្ឌា សសបត្តា សព្យាបជ្ជា វិហរន្តិ សវេរិនោតិ.
ឥស្សតីតិ ¶ ឥស្សា, សា បរសម្បត្តីនំ ឧសូយនលក្ខណា, តត្ថេវ អនភិរតិរសា, តតោ វិមុខភាវបច្ចុបដ្ឋានា, បរសម្បត្តិ បទដ្ឋានា, សំយោជនន្តិ ទដ្ឋព្ពា.
មច្ឆេរភាវោ ¶ មច្ឆរិយំ, តំលទ្ធានំ វា លភិតព្ពានំ វា អត្តនោ សម្បត្តីនំ និគូហនលក្ខណំ, តាសំយេវ បរេហិ សាធារណភាវ អក្ខមនរសំ, សង្កោចនបច្ចុបដ្ឋានំ, កដុកញ្ចុកតា បច្ចុបដ្ឋានំ វា, អត្តសម្បត្តិបទដ្ឋានំ, ចេតសោ វិរូបភាវោតិ ទដ្ឋព្ពំ.
កិំ ¶ វណ្ណោ ឯសោតិ តំ តំ ទោសំ វទន្តោ បរិយត្តិញ្ច កស្សចិ កិញ្ចិ អទេន្តោ ទុព្ពណ្ណោ ចេវ ឯឡមូគោច ហោតិ.
យាវ ¶ តំ នប្បហីយតិ, តាវ ទេវមនុស្សា អវេរតាទីនិ បត្ថយន្តាបិ វេរាទីនិ នបរិមុច្ចន្តិយេវ.
អថ ¶ ខោ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ភគវន្តំ ឧត្តរិ បញ្ហំ អបុច្ឆិ–
ឥស្សាមច្ឆរិយំ បន មារិស កិំ និទានំ កិំ សមុទយំ កិំ ជាតិកំ កិំ បភវំ, កិស្មិំ សតិ ឥស្សាមច្ឆរិយំ ហោតិ, កិស្មិំ អសតិ ឥស្សាមច្ឆរិយំ ន ហោតីតិ.
ឥស្សាមច្ឆរិយំ ¶ ខោ ទេវានមិន្ទ បិយាប្បិយនិទានំ បិយាប្បិយសមុទយំ បិយាប្បិយជាតិកំ បិយាប្បិយបភវំ, បិយាប្បិយេ សតិ ឥស្សាមច្ឆរិយំ ហោតិ, បិយាប្បិយេ អសតិ ឥស្សាមច្ឆរិយំ នហោតីតិ.
ន ¶ សក្កា ទាតុំ, កិលមិស្សតិ វា ឧក្កណ្ឋិស្សតិ វាតិអាទីនិ វត្វា មច្ឆរិយំ ករោតិ.
អហោ ¶ វតស្ស ឯវរូបំ ន ភវេយ្យាតិ ឥស្សំ ករោតិ.
មយម្បេតំ មមាយន្តា ន បរិភុញ្ជាម, ន សក្កា ទាតុន្តិ មច្ឆរិយ ករោតិ.
ឋបេត្វា ¶ មំ កោ អញ្ញោ ឯវរូបស្ស លាភីតិ ឥស្សំ វា ករោតិ, យាចិតោ តាវកាលិកម្បិ អទទមានោ មច្ឆរិយំ វា ករោតិ.
បិយាប្បិយំ ខោ បន មារិស កិំនិទានំ កិំសមុទយំ កិំជាតិកំ កិំបភវំ, កិស្មិំ សតិ បិយាប្បិយំ ហោតិ, កិស្មិំ អសតិ បិយាប្បិយំ ន ហោតីតិ.
បិយាប្បិយំ ¶ ខោ ទេវានមិន្ទ ឆន្ទនិទានំ ឆន្ទសមុទយំ ឆន្ទជាតិកំ ឆន្ទបភវំ, ឆន្ទេ សតិ បិយាប្បិយំ ហោតិ, ឆន្ទេ អសតិ បិយាប្បិយំ ន ហោតីតិ.
ឆន្ទនិទានន្តិឯត្ថ ¶ បរិយេសនឆន្ទោ, បដិលាភឆន្ទោ, បរិភោគ ឆន្ទោ, សន្និធិឆន្ទោ, វិស្សជ្ជនឆន្ទោតិ បញ្ចវិធោ ឆន្ទោ.
ឥមេ ¶ មំ រក្ខិស្សន្តិ គោបិស្សន្តិ មមាយិស្សន្តិ សម្បរិវារយិស្សន្តីតិ.
ឆន្ទោ ខោ បន មារិស កិំនិទានោ កិំសមុទយោ កិំជាតិកោ កិំបភវោ, កិស្មិំ សតិ ឆន្ទោ ហោតិ, កិស្មិំ អសតិ ឆន្ទោ នហោតីតិ. ឆន្ទោ ខោ ទេវានមិន្ទ វិតក្កនិទានោ វិតក្កសមុទយោ វិតក្កជាតិកោ វិតក្កបភវោ, វិតក្កេ សតិ ឆន្ទោ ហោតិ, វិតក្កេ អសតិ ឆន្ទោ ន ហោតីតិ.
ឯត្តកំ ¶ រូបស្ស ភវិស្សតិ, ឯត្តកំ សទ្ទស្ស, ឯត្តកំ គន្ធស្ស, ឯត្តកំ រសស្ស, ឯត្តកំ ផោដ្ឋព្ពស្ស ភវិស្សតិ, ឯត្តកំ មយ្ហំ ភវិស្សតិ, ឯត្តកំ បរស្ស ភវិស្សតិ, ឯត្តកំ និទហិស្សាមិ, ឯត្តកំ បរស្ស ទស្សាមីតិ វវត្ថានំ វិតក្កវិនិច្ឆយេន ហោតិ. តេនាហ ឆន្ទោ ខោ ទេវានមិន្ទ វិតក្កនិទានោតិ.
កថំ ¶ បដិបន្នោ បន មារិស ភិក្ខុ បបញ្ចសញ្ញាសង្ខានិរោធសារុប្បគាមិនិំ បដិបទំ បដិបន្នោ ហោតីតិ.
សោមនស្សំបាហំ ¶ ទេវានមិន្ទ ទុវិធេន វទាមិ សេវិតព្ពំបិ អសេវិតព្ពំបិ. ទោមនស្សំបាហំ ទេវានមិន្ទ ទុវិធេន វទាមិ សេវិតព្ពំបិ អសេវិតព្ពំបិ. ឧបេក្ខំបាហំ ទេវានមិន្ទ ទុវិធេន វទាមិ សេវិតព្ពំបិ អសេវិតព្ពំបិ.
កិំ ¶ បន ភគវតា បុច្ឆិតំ កថិតំ អបុច្ឆិតំ, សានុសន្ធិកំ អននុសន្ធិកន្តិ.
បុច្ឆិតមេវ កថិតំ នោ អបុច្ឆិតំ. សានុសន្ធិកមេវ នោ អននុសន្ធិកំ.
ឥមេ ¶ បញ្ចក្ខន្ធា កិំ ហេតុកាតិ ឧបបរិក្ខន្ធោ អវិជ្ជាទិហេតុកាតិ បស្សតិ.
អហោសុខំ ¶ អហោសុខន្តិ វាចំ និច្ឆារយមានវសេន ឧប្បជ្ជតិ.
អហោទុក្ខំ ¶ អហោទុក្ខន្តិ វិប្បលាបយមានមេវ ឧប្បជ្ជតិ.
‘‘សោមនស្សំបាហំ ¶ ទេវានមិន្ទ ទុវិធេន វទាមិ សេវិតព្ពំបិ អសេវិតព្ពំបី’’តិ ឥតិខោ បនេតំ វុត្តំ, កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ. តត្ថ យំ ជញ្ញា សោមនស្សំ ‘‘ឥមំ ខោ មេ សោមនស្សំ សេវតោ អកុសលា ធម្មា អភិវឌ្ឍន្តិ, កុសលា ធម្មា បរិហាយន្តី’’តិ, ឯវរូបំ សោមនស្សំ ន ¶ សេវិតព្ពំ. តត្ថ យំ ជញ្ញា សោមនស្សំ ‘‘ឥមំ ខោ មេ សោមនស្សំ សេវតោ អកុសលា ធម្មា បរិហាយន្តិ, កុសលា ធម្មា អភិវឌ្ឍន្តី’’តិ, ឯវរូបំ សោមនស្សំ សេវិតព្ពំ. តត្ថ យំ ចេ សវិតក្កំ សវិចារំ, យំចេ អវិតក្កំ អវិចារំ, យេ អវិតក្កេ អវិចារេ, តេ បណីតតរេ. ‘‘សោមនស្សំបាហំ ទេវានមិន្ទ ទុវិធេន វទាមិ សេវិតព្ពំបិ អសេវិតព្ពំបី’’តិ ឥតិ យំ តំ វុត្តំ, ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ.
ន ¶ លទ្ធំ វត មេ សព្រហ្មចារីហិ សទ្ធិំ វិសុទ្ធិបវារណំ បវារេតុន្តិ អាវជ្ជតោ ទោមនស្សំ ឧប្បជ្ជតិ, អស្សុធារា បវត្តន្តិ គាមន្ត បព្ភារវាសី មហាសីវត្ថេរស្ស វិយ.
អម្ហាកំ ¶ អាចរិយោ អញ្ញេសំ អវស្សយោ ហោតិ, អត្តនោ ភវិតុំ ន សក្កោតិ, ឱវាទមស្ស ទស្សាមីតិ អាកាសេន គន្ត្វា វិហារសមីបេ ឱតរិត្វា ទិវាដ្ឋានេ និសិន្នំ អាចរិយំ ឧបសង្កមិត្វា វត្តំ ទស្សេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ.
កិំ ការណា អាគតោសិ បិណ្ឌបាតិកាតិ អាហ.
ន ¶ តេ តុម្ហាកំ អនុមោទនាយ អត្ថោតិ អាកាសេ ឧប្បតិត្វា អគមាសិ.
ឥមស្ស ¶ ភិក្ខុនោ បរិយត្តិយា កម្មំ នត្ថិ, មយ្ហំ បន អង្កុសកោ ភវិស្សាមីតិ អាគតោតិ ញត្វា ឥទានិ ឱកាសោ ន ភវិស្សតិ, បច្ចូសកាលេ គមិស្សាមីតិ បត្តចីវរំ សមីបេ កត្វា សព្ពំ ទិវសភាគំ បឋមយាម មជ្ឈិមយាមញ្ច ធម្មំ វាចេត្វា បច្ឆិមយាមេ ឯកស្មិំ ថេរេ ឧទ្ទេសំ គហេត្វា និក្ខន្តេ បត្តចីវរំ គហេត្វា តេនេវ សទ្ធិំ និក្ខន្តោ.
តតោ ¶ ‘‘ន មញ្ចេ មយ្ហំ ចតូហិ ឥរិយាបថេហិ មគ្គផលំ ឧប្បជ្ជិស្សតិ អរហត្តំ អបត្វា នេវ មញ្ចេ បិដ្ឋិំ បសារេស្សាមិ, ន បាទេ ធោវិស្សាមីតិ មញ្ចំ ឧស្សាបេត្វា ឋបេសិ.
ឥទានិ ¶ មេ តិំសវស្សានិ សមណធម្មំ ករោន្តស្ស, នាសក្ខិំ អរហត្តំ បាបុណិតុំ, អទ្ធា មេ ឥមស្មិំ អត្តភាវេ មគ្គោវា ផលំវា នត្ថិ, ន មេ លទ្ធំ សព្រហ្មចារីហិ សទ្ធិំ វិសុទ្ធិបវារណំ បវារេតុន្តិ ចិន្តេសិ.
ភោ ¶ មហាសីវត្ថេរ ទេវតាបិ តយា សទ្ធិំ កេឡិំ ករោន្តិ, អនុច្ឆវិកំ នុ ខោ តេ ឯតន្តិ វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា សហ បដិសម្ភិទាហិ អរហត្តំ អគ្គហេសិ. សោ ឥទានិ និបជ្ជិស្សាមីតិ សេនាសនំ បដិជគ្គិត្វា មញ្ចកំ បញ្ញបេត្វា ឧទកដ្ឋានេ ឧទកំ បច្ចុបដ្ឋបេត្វា បាទេ ធោវិស្សាមីតិ សោបានផលកេ និសីទិ.
អបេថ ¶ ភន្តេ មាតុគាមោតិ ឱកាសំ ការេត្វា ថេរំ ឧបសង្កមិត្វា វន្ទិត្វា បុរតោ ឧក្កុដិកោ និសីទិត្វា បាទេ ធោវិស្សាមីតិ អាហ.
តេ ¶ បណីតតរា ទេវា,
អកនិដ្ឋា យសស្សិនោ;
អន្តិមេ វត្តមានម្ហិ,
សោ និវាសោ ភវិស្សតិ;
ធម្មទាយាទា ¶ មេ ភិក្ខវេ ភវថ, មា អាមិសទាយាទា, អត្ថិ មេ តុម្ហេសុ អនុកម្បា, កិន្តិ មេ សាវកា ធម្មទាយាទា ភវេយ្យុំ, នោ អាមិសទាយាទាតិ. តុម្ហេ ច ភិក្ខវេ អាមិសទាយាទា ភវេយ្យាថ, នោ ធម្មទាយាទា. តុម្ហេបិ តេន អាទិយា ភវេយ្យាថ, អាមិស ទាយាទា សត្ថុសាវកា វិហរន្តិ, នោ ធម្មទាយាទាតិ. អហម្បិតេន អាទិយោ ភវេយ្យំ អាមិសទាយាទា សត្ថុ សាវកា វិហរន្តិ, នោ ធម្មទាយាទាតិ. តុម្ហេ ច មេ ភិក្ខវេ ធម្មទាយាទា ភវេយ្យាថ នោ អាមិសទាយាទា. តុម្ហេបិ តេន អាទិយា ភវេយ្យាថ ធម្មទាយាទា សត្ថុ សាវកា វិហរន្តិ, នោ អាមិសទាយាទាតិ. អហម្បិ តេន ន អាទិយោ ភវេយ្យំ. ធម្មទាយាទា សត្ថុ សាវកា វិហរន្តិ, នោ អាមិសទាយាទាតិ. តស្មាតិហ មេ ភិក្ខវេ ធម្មទាយាទា ភវថ, មា អាមិសទាយាទា, អត្ថិមេ តុម្ហេសុ អនុកម្បា, កិន្តិ មេ សាវកា ធម្មទាយាទា ភវេយ្យុំ, នោ អាមិសទាយាទាតិ.
កហំ ¶ ពុទ្ធោ កហំ ភគវា កហំ ទេវទេវោ នរាសភោ បុរិសសីហោតិ ភគវន្តំ បរិយេសន្តិ.
វុត្តម្បិចេតំ ¶ ‘‘តេន ខោ បន សមយេន ភគវា សក្កតោ ហោតិ គរុកតោ មានិតោ បូជិតោ អបចិតោ លាភី ចីវរ បិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានបច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារានំ, ភិក្ខុសង្ឃោបិ ខោ សក្កតោ ហោតិ…បេ… បរិក្ខារាន’’ន្តិ.
យាវតា ខោ ចុន្ទ ឯតរហិ សង្ឃោ វា គណោ វា លោកេ ឧប្បន្នោ, នាហំ ចុន្ទ អញ្ញំ ឯកសង្ឃម្បិ សមនុបស្សាមិ, ឯវំ លាភគ្គ យសគ្គបត្តំ, យថរិវ ចុន្ទ ភិក្ខុសង្ឃោតិ.
អម្ហាកំ ¶ អាចរិយស្ស ទេថ, ឧបជ្ឈាយស្ស ទេថាតិ ឧច្ចាសទ្ទ មហាសទ្ទំ ករោន្តិ. សា ច នេសំ បវត្តិ ភគវតោបិ បាកដា អហោសិ. តតោ ភគវា អននុច្ឆវិកន្តិ ធម្មសំវេគំ ឧប្បាទេត្វា ចិន្តេសិ.
បច្ចយា អកប្បិយាតិ ន សក្កា សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតុំ. បច្ចយបដិពទ្ធា ហិ កុលបុត្តានំ សមណធម្មវុត្តិ. ហន្ទាហំ ធម្មទាយាទបដិបទំ ទេសេមិ.
សា ¶ សិក្ខាកាមានំ កុលបុត្តានំ សិក្ខាបទបញ្ញត្តិ វិយ ភវិស្សតិ នគរទ្វារេ ឋបិតសព្ពកាយិកអាទាសោ វិយ ច, យថា ហិ នគរ ទ្វារេ ឋបិតេ សព្ពកាយិកេ អាទាសេ ចត្តារោ វណ្ណា អត្តនោ ឆាយំ ទិស្វា វជ្ជំ បហាយ និទ្ទោសា ហោន្តិ.
សោ ¶ ហិ ព្រាហ្មណ ភគវា អនុប្បន្នស្ស មគ្គស្ស ឧប្បាទេតា, អសញ្ជាតស្ស មគ្គស្ស សញ្ជនេតា, អនក្ខាតស្ស មគ្គស្ស អក្ខាតា, មគ្គញ្ញូ មគ្គវិទូ មគ្គកោវិទោតិច. សោ ហាវុសោ ភគវា ជានំ ជានាតិ, បស្សំ បស្សតិ ចក្ខុភូតោ ញាណភូតោ ធម្មភូតោ ព្រហ្មភូតោ វត្តា បវត្តា អត្ថស្ស និន្នេតា អមតស្ស ទាតា ធម្មស្សាមី តថាគតោតិច, ….
បណីតេន ¶ ខាទនីយេន ភោជនីយេន សហត្ថា សន្តប្បេសិ សម្បវារេសិ.
អរេ ¶ ត្វំ សុគតាតិរិត្តម្បិ បិណ្ឌបាតំ បដិក្ខិបិត្វា ឦទិសំ ឥច្ឆំ ឧប្បាទេសិ.
ទុព្ភរោ ¶ ភិក្ខុ ន សក្កា បោសិតុំ.
អម្ហាកំ ¶ ភទន្តោ សុភរោ ថោកេនបិ តុស្សតិ, មយមេវ នំ បោសិស្សាមាតិ បដិញ្ញំ កត្វា បោសេន្តិ.
‘‘អរេ ¶ ត្វំ នាម តទា សុគតាតិរិត្តម្បិ បិណ្ឌបាតំ បដិក្ខិបិត្វា តថា ជិឃច្ឆាទុព្ពល្យបរេតោបិ សមណធម្មំ កត្វា អជ្ជ កោសជ្ជមនុយុញ្ជសិ’’ –
យា ¶ ច ខោ អានន្ទកថា អភិសល្លេខិតា ចេតោវិនីវរណសប្បាយា ឯកន្តនិព្ពិទាយ វិរាគាយ និរោធាយ ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ. សេយ្យថិទំ អប្បិច្ឆកថាតិ …,.
ឥទមវោច ¶ ភគវា, ឥទំ វត្វាន សុគតោ ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសិ.
ឥមំ ¶ មយា សំខិត្តេន ឧទ្ទេសំ ឧទ្ទិដ្ឋំ វិត្ថារេន អវិភត្តំ, ធម្មបដិគ្គាហកា ភិក្ខូ ឧគ្គហេត្វា អានន្ទំ វា កច្ចានំ វា ឧបសង្កមិត្វា បុច្ឆិស្សន្តិ, តេ មយ្ហំ ញាណេន សំសន្ទេត្វា កថេស្សន្តិ, តតោ ធម្មបដិគ្គាហកា បុន មំ បុច្ឆិស្សន្តិ, តេសំ អហំ សុកថិតំ ភិក្ខវេ អានន្ទេន, សុកថិតំ កច្ចានេន, មំ ចេបិ តុម្ហេ ឯកមត្ថំ បុច្ឆេយ្យាថ, អហម្បិ នំ ឯវមេវ ព្យាករេយ្យន្តិ.
ចូឡគោសិង្គសុត្ត
ឯវំ ¶ មេ សុតំ ឯកំ សមយំ ភគវា នាតិកេ វិហរតិ គិញ្ជកាវសថេ, តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ច អនុរុទ្ធោ អាយស្មា ច នន្ទិយោ អាយស្មា ច កិមិលោ គោសិង្គសាលវនទាយេ វិហរន្តិ. អថខោ ភគវា សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ យេន គោសិង្គសាលវនទាយោ, តេនុបសង្កមិ. អទ្ទសា ខោ ទាយបាលោ ភគវន្តំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ. ទិស្វាន ភគវន្តំ ឯតទវោច ‘‘មា មហាសមណ ឯតំ ទាយំ បាវិសិ, សន្តេត្ថ តយោ កុលបុត្តា អត្តកាមរូបា វិហរន្តិ, មា តេសំ អផាសុកមកាសី’’តិ.
អហំ ¶ ឥមេ កុលបុត្តេ បគ្គណ្ហិត្វា ឧក្កំសិត្វា បដិសន្ថារំ កត្វា ធម្មំ នេសំ ទេសេស្សាមីតិ.
អស្សោសិ ¶ ខោ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ ទាយបាលស្ស ភគវតា សទ្ធិំ មន្តយមានស្ស. សុត្វាន ទាយបាលំ ឯតទវោច, មា អាវុសោ ទាយបាល ភគវន្តំ វារេសិ, សត្ថា នោ ភគវា អនុប្បត្តោតិ.
មយំ ¶ តយោ ជនា ឥធ វិហរាម, អញ្ញេ បព្ពជិតា នាម នត្ថិ, អយញ្ច ទាយបាលោ បព្ពជិតេន វិយ សទ្ធិំ កថេតិ, កោ នុ ខោ ភវិស្សតីតិ.
អយំ ¶ ទាយបាលោ ផណកតំ អាសិវិសំ គីវាយ គហេតុំ ហត្ថំ បសារេន្តោវិយ លោកេ អគ្គបុគ្គលេន សទ្ធិំ កថេន្តោវ ន ជានាតិ, អញ្ញតរភិក្ខុនា វិយ សទ្ធិំ កថេតីតិ.
មយំ ¶ តយោ ជនា សមគ្គវាយំ វសាម. សចាហំ ឯកកោវ បច្ចុគ្គមនំ ករិស្សាមិ. សមគ្គវាសោ នាម ន ភវិស្សតីតិ បិយមិត្តេ គហេត្វាវ បច្ចុគ្គមនំ ករិស្សាមិ. យថា ច ភគវា មយ្ហំ បិយោ, ឯវំ សហាយានម្បិ មេ បិយោតិ, តេហិ សទ្ធិំ បច្ចុគ្គមនំ កាតុកាមោ សយំ អកត្វាវ ឧបសង្កមិ.
តស្ស ¶ មយ្ហំ ភន្តេ ឯវំ ហោតិ, យំ នូនាហំ សកំ ចិត្តំ និក្ខិបិត្វា ឥមេសំយេវ អាយស្មន្តានំ ចិត្តស្ស វសេន វត្តេយ្យន្តិ. សោ ខោ អហំ ភន្តេ សកំ ចិត្តំ និក្ខិបិត្វា ឥមេសំយេវ អាយស្មន្តានំ ចិត្តស្ស វសេន វត្តាមិ, នានាហិ ខោ នោ ភន្តេ កាយា ឯកញ្ច បន មញ្ញេ ចិត្តន្តិ.
សាធុ ¶ សាធុ អនុរុទ្ធា, កច្ចិ បន វោ អនុរុទ្ធា អប្បមត្តា អាតាបិនោ បហិតត្តា វិហរថាតិ.
តគ្ឃ មយំ ភន្តេ អប្បមត្តា អាតាបិនោ បហិតត្តា វិហរាមាតិ.
យថា ¶ កថំ បន តុម្ហេ អនុរុទ្ធា អប្បមត្តា អាតាបិនោ បហិតត្តា វិហរថាតិ.
អត្ថិ ¶ បន វោ អនុរុទ្ធា ឯវំ អប្បមត្តានំ អាតាបីនំ បហិតត្តានំ វិហរន្តានំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មា អលមរិយញាណទស្សនវិសេសោ អធិគតោ ផាសុវិហារោតិ.
កិំ ¶ ហិ នោ សិយា ភន្តេ. ឥធ មយំ ភន្តេ យាវទេវ អាកង្ខាម, វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរាម, អយំ ខោ នោ ភន្តេ អម្ហាកំ អប្បមត្តានំ អាតាបីនំ បហិតត្តានំ វិហរន្តានំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មា អលមរិយញាណទស្សនវិសេសោ អធិគតោ ផាសុវិហារោតិ.
សគាថាវគ្គសំយុត្ត អដ្ឋកថា
យក្ខសំយុត្ត
អាឡវកសុត្ត
ឯវំ ¶ មេ សុតំ ឯកំ សមយំ ភគវា អាឡវិយំ វិហរតិ អាឡវកស្ស យក្ខស្ស ភវនេ.
នាសក្ខិ ¶ មិគំ គហេតុន្តិ អបវាទមោចនត្ថំ កាជេនាទាយ អាគច្ឆន្តោ នគរស្សាវិទូរេ ពហលបត្តបលាសំ មហានិគ្រោធំ ទិស្វា បរិស្សមវិនោទនត្ថំ តស្ស មូលមុបគតោ.
យេ ¶ យេ វជ្ជា ហោន្តិ, តេ តេ សន្ធាយ ‘‘យោ ជីវិតត្ថិកោ, សោ និក្ខមតូ’’តិ ភណតិ.
រាជា ¶ ចោរេ គហេត្វា យក្ខស្ស ទេតីតិ មនុស្សា ចោរកម្ម តោ បដិវិរតា. តតោ អបរេន សមយេន នវចោរានំ អភាវេន បុរាណចោរានញ្ច បរិក្ខយេន ពន្ធនាគារានិ សុញ្ញានិ អហេសុំ.
រាជា ¶ អម្ហាកំ បិតរំ អម្ហាកំ បិតាមហំ បេសេតីតិ មនុស្សា ខោភំ ករិស្សន្តិ, មា វោ ឯតំ រុច្ចីតិ វារេសិ.
នត្ថិ ¶ ទេវ នគរេ ទារកោ ឋបេត្វា អន្តេបុរេ តវ បុត្តំ អាឡវកកុមារន្តិ.
អថ ¶ ខោ អាឡវកោ យក្ខោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច និក្ខម សមណាតិ. សាធាវុសោតិ ភគវា និក្ខមិ. បវិស សមណាតិ. សាធាវុសោតិ ភគវា បាវិសិ. ទុតិយម្បិ ខោ ឱឡវកោ យក្ខោ ភគវន្តំ ឯតទវោច និក្ខម សមណាតិ. សាធាវុសោតិ ភគវា និក្ខមិ. បវិស សមណាតិ. សាធាវុសោតិ ភគវា បាវិសិ. តតិយម្បិ ខោ អាឡវកោ យក្ខោ ភគវន្តំ ឯតទវោច និក្ខម សមណាតិ. សាធាវុសោតិ ភគវា និក្ខមិ. បវិស សមណាតិ. សាធាវុសោតិ ភគវា បាវិសិ. ចតុត្ថម្បិ ខោ អាឡវកោ យក្ខោ ភគវន្តំ ឯតទវោច និក្ខម សមណាតិ. ន ខ្វាហំ តំ អាវុសោ និក្ខមិស្សាមិ. យំ តេ ករណីយំ, តំ ករោហីតិ. បញ្ហំ តំ សមណ បុច្ឆិស្សាមិ, សចេ មេ ន ព្យាករិស្សសិ, ចិត្តំ វា តេ ខិបិស្សាមិ, ហទយំ វា តេ ផាលេស្សាមិ, បាទេសុ វា គហេត្វា បារគង្គាយ ខិបិស្សាមីតិ. ន ខ្វាហំ តំ អាវុសោ បស្សាមិ សទេវកេ លោកេ សមារកេ សព្រហ្មកេ សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ, យោ មេ ចិត្តំ វា ខិបេយ្យ ហទយំ វា ផាលេយ្យ បាទេសុ វា គហេត្វា បារគង្គាយ ខិបេយ្យ. អបិច ត្វំ អាវុសោ បុច្ឆ យទា កង្ខសីតិ.
កោ ¶ សោ ភគវានាម, យោ មម ភវនំ បវិដ្ឋោតិ អាហ.
ន ត្វំ អាវុសោ ជានាសិ ភគវន្តំ អម្ហាកំ សត្ថារំ, យោ តុសិតភវនេ ឋិតោ បញ្ចមហាវិលោកិតំ វិលោកេត្វាតិអាទិនា នយេន យាវ ទម្មចក្កបវត្តនា កថេន្តា បដិសន្ធិអាទីសុ ទ្វត្តិំសបុព្ពនិមិត្តានិ វត្វា ឥមានិបិ ត្វំ អាវុសោ អច្ឆរិយានិ នាទ្ទសាតិ ចោទេសុំ.
បស្សថ ¶ ទានិ តុម្ហាកំ វា សត្ថា មហានុភាវោ, អហំ វាតិ ទក្ខិណបាទេន សដ្ឋិយោជនមត្តំ កេលាសបព្ពតកូដំ អក្កមិ.
យំ ¶ នូនាហំ កេនចិ អជេយ្យំ ទុស្សាវុធំ មុញ្ចេយ្យន្តិ.
ឥទំ ¶ ការណំ មេត្តាវិហារយុត្តោ សមណោ, ហន្ទ នំ រោសេត្វា មេត្តាយ វិយោជេមីតិ ឥមិនា សម្ពន្ធេនេតំ វុត្តំ, អថ ខោ អាឡវកោ យក្ខោ យេន ភគវា…បេ… និក្ខម សមណាតិ.
‘‘សុព្ពចោ ¶ វតាយំ សមណោ ឯកវចនេនេវ និក្ខន្តោ, ឯវំ នាម និក្ខមេតុំ សុខំ សមណំ អការណេនេវាហំ សកលរត្តិំ យុទ្ធេន អព្ភុយ្យាសិន្តិ មុទុចិត្តោ ហុត្វា បុន ចិន្តេសិ –
សុព្ពចោ ¶ អយំ សមណោ និក្ខមាតិ វុត្តោ និក្ខមតិ. បវិសាតិ វុត្តោ បវិសតិ. យំនូនាហំ ឥមំ សមណំ ឯវមេវ សកលរត្តិំ កិលមេត្វា បាទេ គហេត្វា បារគង្គាយ ខិបេយ្យន្តិ បាបកំ ចិត្តំ ឧប្បាទេត្វា ចតុត្ថវារំ អាហ និក្ខម សមណាតិ.
កិំ ¶ សូធ វិត្តំ បុរិសស្ស សេដ្ឋំ,
កិំសុ សុចិណ្ណំ សុខមាវហាតិ;
កិំសុ ហវេ សាទុតរំ រសានំ,
កថំ ជីវិំ ជីវិតមាហុ សេដ្ឋន្តិ;
សទ្ធីធ ¶ វិត្តំ បុរិសស្ស សេដ្ឋំ,
ធម្មោ សុចិណ្ណោ សុខមាវហាតិ;
សច្ចំ ហវេ សាទុតរំ រសានំ,
បញ្ញាជីវិំ ជីវិតមាហុ សេដ្ឋន្តិ.
សទ្ធោ ¶ សីលេន សម្បន្នោ,
យសោ ភោគសមប្បិតោ;
យំ យំ បទេសំ ភជតិ,
តត្ថ តត្ថេវ បូជិតោតិ វចនតោ –
សច្ចេន ¶ វាចេនុទកម្បិ ធាវតិ,
វិសម្បិ សច្ចេន ហនន្តិ បណ្ឌិតា;
សច្ចេន ទេវោ ថនយំ បវស្សតិ,
សច្ចេ ឋិតា និព្ពុតិំ បត្ថយន្តិ.
យេកេចិមេ អត្ថិ រសា បថព្យា,
សច្ចំ តេសំ សាទុតរំ រសានំ;
សច្ចេ ឋិតា សមណព្រាហ្មណា ច,
តរន្តិ ជាតិមរណស្ស បារន្តិ.
កថំសុ ¶ តរតិ ឱឃំ, កថំសុ តរតិ អណ្ណវំ;
កថំសុ ទុក្ខមច្ចេតិ, កថំសុ បរិសុជ្ឈតិ.
សទ្ធាយ ¶ តរតិ ឱឃំ, អប្បមាទេន អណ្ណវំ;
វីរិយេន ទុក្ខមច្ចេតិ, បញ្ញាយ បរិសុជ្ឈតិ.
កថំសុ ¶ លភតេ បញ្ញំ, កថំសុ វិន្ទតេ ធនំ;
កថំសុ កិត្តិំ បប្បោតិ, កថំ មិត្តានិ គន្ថតិ;
អស្មា លោកា បរំ លោកំ, កថំ បេច្ច ន សោចតីតិ–
សទ្ទហានោ ¶ អរហតំ, ធម្មំ និព្ពានបត្តិយា;
សុស្សូសំ លភតេ បញ្ញំ, អប្បមត្តោ វិចក្ខណោ.
បតិរូបការី ¶ ធុរវា, ឧដ្ឋាតា វិន្ទតេ ធនំ;
សច្ចេន កិត្តិំ បប្បោតិ, ទទំ មិត្តានិ គន្ថតិ.
អស្មា លោកោ បរំ លោកំ, ឯវំ បេច្ច ន សោចតិ.
យស្សេតេ ¶ ចតុរោ ធម្មា,
សទ្ធស្ស ឃរមេសិនោ;
សច្ចំ ទម្មោ ធិតិ ចាគោ,
ស វេ បេច្ច ន សោចតិ;
ឥង្ឃ ¶ អញ្ញេបិ បុច្ឆស្សុ,
បុថូ សមណព្រាហ្មណេ;
យទិ សច្ចា ធម្មា ចាគា,
ខន្ត្យា ភិយ្យោធ វិជ្ឈតិ.
កថំ ¶ នុ ទានិ បុច្ឆេយ្យំ, បុថូ សមណព្រាហ្មណេ;
យោហំ អជ្ជ បជានាមិ, យោ អត្ថោ សម្បរាយិកោ.
អត្ថាយ ¶ វត មេ ពុទ្ធោ, វាសាយាឡវិមាគមា;
យោហំ អជ្ជ បជានាមិ, យត្ថ ទិន្នំ មហប្ផលំ.
សោ ¶ អហំ វិចរិស្សាមិ, គាមា គាមំ បុរា បុរំ;
នមស្សមានោ សម្ពុទ្ធំ, ធម្មស្ស ច សុធម្មតំ.
ឥមំ ¶ កុមារំ សតបុញ្ញលក្ខណំ,
សព្ពង្គុបេតំ បរិបុណ្ណព្យញ្ជនំ;
ឧទគ្គចិត្តោ សុមនោ ទទាមិ តេ,
បដិគ្គហ លោកហិតាយ ចក្ខុមាតិ.
ទីឃាយុកោ ¶ ហោតុ អយំ កុមារោ,
តុវញ្ច យក្ខ សុខិតោ ភវាហិ;
អព្យាធិតា លោកហិតាយ តិដ្ឋថ;
អយំ កុមារោ សរណមុបេតិ ពុទ្ធំ…បេ… ធម្មំ…បេ… សង្ឃំ.
មហាវគ្គសំយុត្ត អដ្ឋកថា
ឯកំ ¶ សមយំ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា សារិបុត្តោ មគធេសុ វិហរតិ នាលកគាមកេ អាពាធិកោ ទុក្ខិតោ ពាឡ្ហគិលានោ. ចុន្ទោ ច សមណុទ្ទេសោ អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស ឧបដ្ឋាកោ ហោតិ.
អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ តេនេវ អាពាធេន បរិនិព្ពាយិ. អថ ខោ ចុន្ទោ សមណុទ្ទេសោ អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស បត្តចីវរមាទាយ យេន សាវត្ថិ ជេតវនំ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមោ, យេនា យស្មា អានន្ទោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ, ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ ចុន្ទោ សមណុទ្ទេសោ អាយស្មន្តំ អានន្ទំ ឯតទវោច ‘‘អាយស្មា ភន្តេ សារិបុត្តោ បរិនិព្ពុតោ, ឥទមស្ស បត្តចីវរ’’ន្តិ. អត្ថិ ខោ ឥទំ អាវុសោ ចុន្ទ កថា បាភតំ ភគវន្តំ ទស្សនាយ, អាយាមាវុសោ ចុន្ទ, យេន ភគវា តេនុបសង្កមិស្សាម, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេស្សាមាតិ. ‘‘ឯវំ ភន្តេ’’តិ ខោ ចុន្ទោ សមណុទ្ទេសោ អាយស្មតោ អានន្ទស្ស បច្ចស្សោសិ.
ពុទ្ធា ¶ នុ ខោ បឋមំ បរិនិព្ពាយន្តិ, ឧទាហុ អគ្គសាវកាតិ.
អនុជានាតុ ¶ មេ ភន្តេ ភគវា, អនុជានាតុ សុគតោ. បរិនិព្ពាន កាលោ មេ, ឱស្សដ្ឋោ មេ អាយុសង្ខារោតិ.
កត្ថ ¶ បរិនិព្ពាយិស្សសិ សារិបុត្តាតិ.
អត្ថិ ភន្តេ មគធេសុ នាលកគាមេ ជាតោវរកោ, តត្ថាហំ បរិនិព្ពាយិស្សាមីតិ.
យស្ស ទានិ ត្វំ សារិបុត្ត កាលំ មញ្ញសិ, ឥទានិ បន តេ ជេដ្ឋកនិដ្ឋ ភាតិកានំ តាទិសស្ស ភិក្ខុនោ ទស្សនំ ទុល្លភំ ភវិស្សតិ, ទេសេហិ នេសំ ធម្មន្តិ អាហ.
អថខោ ¶ អាយស្មា ច អានន្ទោ ចុន្ទោ ច សមណុទ្ទេសោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ, ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវន្តំ ឯតទវោច ‘‘អយំ ភន្តេ ចុន្ទោ សមណុទ្ទេសោ ‘ឯវមាហ អាយស្មា ភន្តេ សារិបុត្តោ ¶ បរិនិព្ពុតោ, ឥទមស្ស បត្តចីវរ’ន្តិ. អបិច មេ ភន្តេ ‘មធុរក ជាតោ វិយ កាយោ, ទិសាបិ មេ ន បក្ខាយន្តិ, ធម្មាបិ មំ នប្បដិភន្តិ អាយស្មា សារិបុត្តោ បរិនិព្ពុតោ’តិ’’ សុត្វា–
អប្បកេនបិ ¶ មេធាវី, បាភតេន វិចក្ខណោ;
សមុដ្ឋាបេតិ អត្តានំ, អណុំ អគ្គិំវ សន្ធមន្តិ.
យោ ¶ បព្ពជី ជាតិសតានិ បញ្ច,
បហាយ កាមានិ មនោរមានិ;
តំវីតរាគំ សុសមាហិតិន្ទ្រិយំ;
បរិនិព្ពុតំ វន្ទថ សារិបុត្តំ.
ខន្តិពលោ បថវិសមោ ន កុប្បតិ,
នចាបិ ចិត្តស្ស វសេន វត្តតិ;
អនុកម្បកោ ការុណិកោ ច និព្ពុតោ,
បរិនិព្ពុតំ វន្ទថ សារិបុត្តំ.
ចណ្ឌាលបុត្តោ ¶ យថា នគរំ បវិដ្ឋោ,
នីចមនោ ចរតិ កឡោបិហត្ថោ;
តថា អយំ វិហរតិ សារិបុត្តោ,
បរិនិព្ពុតំ វន្ទថ សារិបុត្តំ.
ឧសភោ យថា ឆិន្នវិសាណកោ,
អហេដ្ឋយន្តោ ចរតិ បុរន្តរេ វនេ;
តថា អយំ វិហរតិ សារិបុត្តោ;
បរិនិព្ពុតំ វន្ទថ សារិបុត្តន្តិ.
អបិច ¶ មេ ភន្តេ មធុរកជាតោ វិយ កាយោ.
កិំ ¶ នុខោ តេ អានន្ទ សារិបុត្តោ សីលក្ខន្ធំ វា អាទាយ បរិនិព្ពុតោ, សមាធិក្ខន្ធំ វា អាទាយ បរិនិព្ពុតោ, បញ្ញាក្ខន្ធំ វា អាទាយ បរិនិព្ពុតោ, វិមុត្តិក្ខន្ធំ វា អាទាយ បរិនិព្ពុតោ, វិមុត្តិ ញាណទស្សនក្ខន្ធំ វា អាទាយ បរិនិព្ពុតោតិ.
ននុ ¶ តំ អានន្ទ មយា បដិកច្ចេវ អក្ខាតំ សព្ពេហិ បិយេហិ មនា បេហិ នានាភាវោ វិនាភាវោ អញ្ញថាភាវោ, តំ កុតេត្ថ អានន្ទ លព្ភា ‘‘យំ តំ ជាតំ ភូតំ សង្ខតំ បលោកធម្មំ, តំ វត មាបលុជ្ជី’’តិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ.
ទសកនិទ្ទេស
តត្ថ ¶ កតមំ តថាគតស្ស ឋានញ្ច ឋានតោ អដ្ឋានញ្ច អដ្ឋានតោ យថាភូតំ ញាណំ. ឥធ តថាគតោ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ទិដ្ឋិសម្បន្នោ បុគ្គលោ កញ្ចិ សង្ខារំ និច្ចតោ ឧបគច្ឆេយ្យ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ, ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុថុជ្ជនោ កញ្ចិ សង្ខារំ និច្ចតោ ឧបគច្ឆេយ្យ ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ –
កម្មតោ ¶ ទ្វារតោ ចេវ;
កប្បដ្ឋិតិយតោ តថា;
បាកសាធារណាទីហិ;
វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោ.
មយា ¶ ភន្តេ ឧប្បន្នោ ចោរោ ន សក្កា បដិពាហិតុំ, សង្ឃោ បរសមុទ្ទំ គច្ឆតុ, អហំ សមុទ្ទារក្ខំ ករិស្សាមីតិ.
អាវុសោ មហាសោណ អភិរុហ មហាឧលុម្បន្តិ.
នាហំ ¶ ភន្តេ តុម្ហេសុ អគច្ឆន្តេសុ គមិស្សាមីតិ យាវតតិយំ កថេត្វាបិ ថេរំ អារោបេតុំ អសក្កោន្តា និវត្តិំសុ.
ឯវរូបស្ស ¶ នាម លាភគ្គយសគ្គប្បត្តស្ស សរីរធាតុនិចយដ្ឋានំ អនាថំ ជាតន្តិ ចិន្តយមានោ និសីទិ.
ភន្តេ ¶ ឯតំ បណ្ណខាទកមនុស្សានំ វសនដ្ឋានំ, ធូមោ បញ្ញាយតិ, អហំ បុរតោ គមិស្សាមីតិ ថេរំ វន្ទិត្វា អត្តនោ ភវនំ អគមាសិ. ថេរោ សព្ពម្បិ ភយកាលំ បណ្ណខាទកមនុស្សេ និស្សាយ វសិ.
អាវុសោ មហាសោណ ភិក្ខាហារោ បញ្ញាយតីតិ វត្វា បត្តចីវរំ អារោបេត្វា ចីវរំ បារុបិត្វា បត្តំ នីហរិត្វា អដ្ឋាសិ.
មហាសោណត្ថេរោ ¶ បញ្ចភិក្ខុសតបរិវារោ មណ្ឌលារាមវិហារំ បត្តោ, ឯកេកោ នវហត្ថសាដកេន សទ្ធិំ ឯកេកកហាបណគ្ឃនកំ បិណ្ឌបាតំ ទេតូតិ មនុស្សេ អវោចុំ.
អនាយតនេ ¶ នដ្ឋានំ អត្តភាវានំ បមាណំ នត្ថិ, ពុទ្ធានំ ឧបដ្ឋានំ ករិស្សាមីតិ ចេតិយង្គណំ គន្ត្វា អប្បហរិតំ ករោតិ.
មយំ ¶ តាវ មហល្លកា, ឥទំ នាម ភវិស្សតីតិ ន សក្កា ជានិតុំ, តុវំ អត្តានំ រក្ខេយ្យាសីតិ.
កហំ ¶ វត្តព្ពកនិគ្រោធត្ថេរោ, កហំ វត្តព្ពកនិគ្រោធត្ថេរោតិ បុច្ឆិត្វា តស្ស សន្តិកំ អគមំសុ.
កិំ ¶ ថេរោ បិយាយតីតិ.
កីទិសោ ថេរោតិ.
ធម្មសកដស្ស ¶ អក្ខោ ភិជ្ជតិ អក្ខោ ភិជ្ជតីតិ បរិទេវមានោ វិចរិ.
៨. សម្មប្បធានវិភង្គ
១. សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា
ចត្តារោមេ ¶ អាវុសោ សម្មប្បធានា. កតមេ ចត្តារោ. ឥធាវុសោ ភិក្ខុ អនុប្បន្នា មេ បាបកា អកុសលា ធម្មា ឧប្បជ្ជមានា អនត្ថាយ សំវត្តេយ្យុន្តិ អាតប្បំ ករោតិ, ឧប្បន្នា មេ បាបកា អកុសលា ធម្មា អប្បហីយមានា អនត្ថាយ សំវត្តេយ្យុន្តិ អាតប្បំ ករោតិ, អនុប្បន្នា មេ កុសលា ធម្មា អនុប្បជ្ជមានា អនត្ថាយ សំវត្តេយ្យុន្តិ អាតប្បំ ករោតិ, អនុប្បន្នា មេ កុសលា ធម្មា អនុប្បជ្ជមានា អនត្ថាយ សំវត្តេយ្យុន្តិ អាតប្បំ ករោតិ, ឧប្បន្នា មេ កុសលា ធម្មា និរុជ្ឈមានា អនត្ថាយ សំវត្តេយ្យុន្តិ អាតប្បំ ករោតីតិ.
ឧបជ្ឈាយោ ¶ មេ អតិវិយ បសន្នចិត្តោ វន្ទតិ, កិំ នុ ខោ បុប្ផានិ លភិត្វា បូជំ ករេយ្យាសីតិ ចិន្តេសិ.
‘‘កទា ¶ អាគតោសីតិ បុច្ឆិ’’
ត្វំ ¶ អម្ហេ ឧច្ចាកុលាតិ សល្លក្ខេសិ.
១៦. ញាណវិភង្គ
១០. ទសកនិទ្ទេសវណ្ណនា
ឯកិស្សា លោកធាតុយា
អដ្ឋានមេតំ ¶ អនវកាសោ យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ទ្វេ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតីតិ បជានាតិ.
អជ្ជ ¶ សត្ថា បរិនិព្ពាយតិ, អជ្ជ សាសនំ ឱសក្កតិ, បច្ឆិមទស្សនំ ទានិ ឥទំ អម្ហាកន្តិ ទសពលស្ស បរិនិព្ពុតទិវសតោ មហន្តតរំ ការុញ្ញំ ករិស្សន្តិ.
ឯកបុគ្គលោ ¶ ភិក្ខវេ លោកេ ឧប្បជ្ជមានោ ឧប្បជ្ជតិ អច្ឆរិយមនុស្សោ, កតមោ ឯកបុគ្គលោ តថាគតោ ភិក្ខវេ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោតិ.
ឈានវិភង្គ
សុត្តន្តភាជនីយ
អភិក្កន្តេ ¶ បដិក្កន្តេ សម្បជានការី ហោតិ.
សតោ ¶ សម្បជានោ អភិក្កមតិ,
សតោ សម្បជានោ បដិក្កមតីតិ វុត្តំ.
កិន្នូ មេ ឯត្ថ គតេន អត្ថោ អត្ថិ នត្ថីតិ អត្ថានត្ថំ បរិគ្គហេត្វា អត្ថបរិគ្គណ្ហនំ សាត្ថកសម្បជញ្ញំ.
អាមិសតោបិ ¶ វឌ្ឍិ អត្ថោយេវ, តំ និស្សាយ ព្រហ្មចរិយា នុគ្គហាយ បដិបន្នត្តាតិ វទន្តិ.
មយា ¶ បព្ពជិតទិវសតោ បដ្ឋាយ ភិក្ខុនា សទ្ធិំ ទ្វេកថា នាម នកថិតបុព្ពា, អញ្ញស្មិំ ទិវសេ ឧបរិវិសេសំ និព្ពត្តេស្សាមីតិ ចិន្តេត្វា ‘‘កិំ ភន្តេ’’តិ បដិវចនំ អទាសិ.
ភន្តេ ¶ ឯតេ មនុស្សា តុម្ហាកំ កិំហោន្តិ, មាតិបក្ខតោ សម្ពន្ធា បិតិបក្ខតោតិ.
អាវុសោយំ ¶ មាតាបិតូហិបិ ទុក្ករំ, តំ ឯតេ មនុស្សា អម្ហាកំ ករោន្តិ, បត្តចីវរម្បិ នោ ឯតេសំ សន្តកមេវ, ឯតេសំ អានុភាវេន នេវ ភយេ ភយំ ន ឆាតកេ ឆាតកំ ជានាម, ឯទិសានាម អម្ហាកំ ឧបការិនោ នត្ថីតិ តេសំ គុណេ កថេន្តោ គច្ឆតិ.
កម្មដ្ឋានំ ¶ នាម អត្ថីតិបិ សញ្ញំ អកត្វា គាមំ បិណ្ឌាយ បវិសិត្វា អននុលោមិកេន គិហិសំសគ្គេន សំសដ្ឋោ ចរិត្វា ច ភុញ្ជិត្វា ច តុច្ឆោ និក្ខមតិ.
អាវុសោ ¶ តុម្ហេ ន ឥណដ្ដា ន ភយដ្ដា ន អាជីវិកា បកតា បព្ពជិតា, ទុក្ខា មុច្ចិតុកាមា បនេត្ថ បព្ពជិតា. តស្មា គមនេ ឧប្បន្នកិលេសំ គមនេយេវ និគណ្ហថ. ឋានេ, និសជ្ជាយ, សយនេ ឧប្បន្នកិលេសំ សយនេយេវ និគ្គណ្ហថាតិ.
អយំ ¶ ភិក្ខុ តុយ្ហំ ឧប្បន្នំ វិតក្កំ ជានាតិ, អននុច្ឆវិកំ តេ ឯតន្តិ អត្តានំ បដិចោទេត្វា វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា អរិយភូមិំ ឱក្កមតិ.
អយំ ¶ ថេរោ បុនប្បុនំ និវត្តិត្វា គច្ឆតិ, កិំ នុខោ មគ្គមូឡ្ហោ ឧទាហុ កិញ្ចិ បមុដ្ឋោតិ សមុល្លបន្តិ.
កិន្នូ ¶ ខោ ឯតេ អម្ហេហេវ សទ្ធិំ ន សល្លបន្តិ ឧទាហុ អញ្ញ មញ្ញម្បិ, យទិ អញ្ញមញ្ញម្បិ ន សល្លបន្តិ, អទ្ធា វិវាទជាតា ភវិស្សន្តិ.
អញ្ញំ ¶ ឧប្បជ្ជតេ ចិត្តំ, អញ្ញំ ចិត្តំ និរុជ្ឈតិ;
អវីចិ មនុសម្ពន្ធោ, នទី សោតោវ វត្តតិ.
អាលោកិតេ វិលោកិតេ សម្បជានការី ហោតិ.
សចេ ¶ ភិក្ខវេ នន្ទស្ស បុរត្ថិមា ទិសា អាលោកេតព្ពា ហោតិ, សព្ពំ ចេតសា សមន្នាហរិត្វា នន្ទោ បុរត្ថិមំ ទិសំ អាលោកេតិ ‘ឯវំ មេ បុរត្ថិមំ ទិសំ អាលោកយតោ នាភិជ្ឈា ទោមនស្សា បាបកា អកុសលា ធម្មា អន្វាស្សវិស្សន្តី’តិ. ឥតិហ សាត្ថក សម្បជានោ ហោតិ. សចេ ភិក្ខវេ នន្ទស្ស បច្ឆិមា ទិសា, ឧត្តរា ទិសា, ទក្ខិណា ទិសា, ឧទ្ធំ, អធោ, អនុទិសា អនុវិលោកេតព្ពា ហោតិ, សព្ពំ ចេតសា សមន្នាហរិត្វា នន្ទោ អនុទិសំ អនុវិលោកេតិ ‘ឯវំ មេ អនុទិសំ អនុវិលោកយតោ…បេ… សម្បជានោ ហោតីតិ….
ភវង្គា ¶ វជ្ជនញ្ចេវ, ទស្សនំ សម្បដិច្ឆនំ;
សន្តីរណំ វោដ្ឋព្ពនំ, ជវនំ ភវតិ សត្តមំ.
សមិញ្ជិតេ ¶ បសារិតេ សម្បជានការី ហោតិ.
សមិញ្ជិតេ បហារិតេតិ បព្ពានំ សមិញ្ជន បសារណេ.
កស្មា ¶ ភន្តេ សហសា ហត្ថំ សមិញ្ជិត្វា បុន យថាឋានេ ឋបេត្វា សណិកំ សមិញ្ជិត្ថាតិ.
យតោ បដ្ឋាយ មយា អាវុសោ កម្មដ្ឋានំ មនសិកាតុំ អារទ្ធោ, ន មេ កម្មដ្ឋានំ មុញ្ជិត្វា ហត្ថោ សមិញ្ជិតបុព្ពោ, ឥទានិ បន មេ តុម្ហេហិ សទ្ធិំ កថយមានេន កម្មដ្ឋានំ មុញ្ចិត្វា សមិញ្ជិតោ, តស្មា បុន យថា ឋានេ ឋបេត្វា សមិញ្ជេសិន្តិ.
សាធុ ¶ ភន្តេ ភិក្ខុនា នាម ឯវរូបេន ភវិតព្ពន្តិ.
សង្ឃាដិបត្តចីវរធារណេ សម្បជានការី ហោតិ.
បុគ្គលបញ្ញត្តិអដ្ឋកថា
ឯកកនិទ្ទេស
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ សមយវិមុត្តោ, ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ កាលេន កាលំ សមយេន សមយំ អដ្ឋ វិមោក្ខេ កាយេន ផុសិត្វា វិហរតិ, បញ្ញាយ ចស្ស ទិស្វា ឯកច្ចេ អាសវា បរិក្ខីណា ហោន្តិ. អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ សមយវិមុត្តោ.
អសមយវិមុត្ត
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ អសមយវិមុត្តោ, ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ នហេវ ខោ កាលេន កាលំ សមយេន សមយំ អដ្ឋវិមោក្ខេ កាយេន ផុសិត្វា វិហរតិ, បញ្ញាយ ចស្ស ទិស្វា អាសវា បរិក្ខីណា ហោន្តិ. អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ អសមយវិមុត្តោ. សព្ពេបិ អរិយ បុគ្គលា អរិយេ វិមោក្ខេ អសមយវិមុត្តា.
កុប្បាកុប្បនិទ្ទេស
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ កុប្បធម្មោ, ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ លាភី ហោតិ រូបសហគតានំ វា អរូបសហគតានំ វា សមាបត្តីនំ, សោ ច ខោ ន និកាមលាភី ហោតិ ន អកិច្ឆលាភី ន អកសិរ លាភី, ន យត្ថិច្ឆកំ យទិច្ឆកំ យាវតិច្ឆកំ សមាបជ្ជតិបិ វុដ្ឋាតិបិ, ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ឈតិ, យំ តស្ស បុគ្គលស្ស បមាទមាគម្ម តា សមាបត្តិយោ កុប្បេយ្យុំ. អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ កុប្បធម្មោ.
សត្តក្ខត្តុបរម សោតាបន្ន
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ សត្តក្ខត្តុបរមោ, ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នោ ហោតិ អវិនិបាត ធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោ, សោ សត្តក្ខត្តុំ ទេវេ ច មានុសេ ច សន្ធាវិត្វា សំសរិត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករោតិ, អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ សត្តក្ខត្តុបរមោ.
សោតាបន្ន អធិប្បាយ្យ
សោតោ ¶ សោតោតិ ហិទំ សារិបុត្ត វុច្ចតិ, កតមោ នុខោ សារិបុត្ត សោតោតិ. អយមេវ ហិ ភន្តេ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ សោតោ. សេយ្យថិទំ, សម្មាទិដ្ឋិ…បេ… សម្មាសមាធីតិ. សោតាបន្នោ សោតាបន្នោតិ ហិទំ សារិបុត្ត វុច្ចតិ, កតមោ នុខោ សារិបុត្ត សោតាបន្នោតិ. យោ ហិ ភន្តេ ឥមិនា អរិយេន អដ្ឋង្គិកេន មគ្គេន សមន្នាគតោ, អយំ វុច្ចតិ សោតាបន្នោ, ស្វាយំ អាយស្មា ឯវំនាមោ ឯវំគោត្តោ ឥតិ វាតិ, ឥតិវា….
កោលំ កោល សោតាបន្ន
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ កោលំ កោលោ. ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នោ ហោតិ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោ, សោ ទ្វេ វា តីណិ វា កុលានិ សន្ធាវិត្វា សំសរិត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករោតិ, អយំ វុច្ចតិ កោលំ កោលោ.
ឯកពីជី សោតាបន្ន
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ ឯកពីជី, ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នោ ហោតិ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោ, សោ ឯកំយេវ មានុសកំ ភវំ និព្ពត្តេត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករោតិ, អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ ឯកពីជី.
សកទាគាមិនិទ្ទេស
កតមោ ¶ ច បុគ្គលោ សកទាគាមី, ឥធេ កច្ចោ បុគ្គលោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា រាគទោសមោហានំ តនុត្តា សកទាគាមី ហោតិ សកិទេវ ឥមំ លោកំ អាគន្ត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករោតិ. អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ សកទាគាមី.