📜
ទាឋាវំសោ ¶
នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស
វិសារទំ វាទបថាតិ វត្តិនំ,
តិលោកបជ្ជោតមសយ្ហសាហិនំ;
អសេស ញេយ្យាវរណប្បហាយិនំ,
នមាមិ សត្ថារមនន្តគោចរំ.
២. ¶
តិលោក នាថប្បភវំ ភយាបហំ,
វិសុទ្ធវិជ្ជាចរណេហិ សេវិតំ;
បបញ្ច សំយោជនពន្ធនច្ឆិទំ,
នមាមិ ធម្មំ និបុណំ សុទុទ្ទសំ.
បសាទមត្តេន’បិ យត្ថ បាណិនោ,
ផូសន្តិ ទុក្ខក្ខយមច្ចុតំ បទំ;
តមាហុណេយ្យំ សុសមាហិតិន្ទ្រិយំ,
នមាមិ សង្ឃំ មុនិរាជសាវកំ.
វិភុសយំ កាឡកនាគរន្វ យំ,
បរក្កមោ ការុណិកោ ចមូបតិ;
គវេសមានោ ជិនសាសនស្ស យោ,
វិរូឡ្ហិមត្ថញ្ច ជនស្ស បត្ថយំ.
៥. ¶
សុធាមយូខាមល បណ្ឌុវំសជំ,
វិរូឡ្ហសទ្ធំ មុនិរាជសាសនេ;
បិយំ វទំ នីតិបថានុវត្តិនិំ,
សទា បជានំ ជនិកំ’វ មាតរំ.
បិយំ បរក្កន្តិភុជស្ស រាជិនោ,
មហេសិ មច្ចុន្នតខុទ្ធិសម្បទំ;
វិធាយ លីលាវតិមិច្ឆិតត្ថទំ,
អសេស លង្កាតលរជ្ជលក្ខិយំ.
កុមារមារាធិតសាធុមន្តិនំ,
មហាទយំ បណ្ឌុនរិន្ទ វំសជំ;
វិធាយ សទ្ធំ មធុរិន្ទនាមកំ,
សុសិក្ខីតំ បាវចនេ កលាសុ ច.
៨. ¶
នរិន្ទសុញ្ញំ សុចិរំ តិសីហឡំ,
ឥតិប្បតីតំ អយសំ អបានុទិ;
ចិរំ បណីតេន ច ចិវរាទិនា,
សុសញ្ញតេ សំយមិនោ អតប្បយិ.
ចិរដ្ឋិតិំ បាវចនស្ស ឥច្ឆតា,
កតញ្ញុនា វិក្កម ពុទ្ទិសាលិនា;
សតីមតា ចន្ទិម ពន្ធុកិត្តិនា,
សគារវំ តេន’ភីយាចិតោ អហំ.
សទេស ភាសាយ កវីហិ សីហឡេ,
កតម្បិ វំសំ ជិនទន្តធាតុយា;
និរុត្តិយា មាគធិកាយ វុទ្ធិយា,
ករោមិ ទីបន្តរវាសិនំ អបិ.
១១. ¶
ជីនោ’យមិទ្ធេ អមរវ្ហយេ បុរេ,
កទាចិ ហុត្វាន សុមេធនាមកោ;
សវេទវេទង្គវិភាគកោវិទោ,
មហទ្ធនេ វិប្បកុលម្ហិ មាណវោ.
អហញ្ហិ ជាតិព្យសនេន បីឡិតោ,
ជរាភិភុតោ មរណេន ឱត្ថដោ;
សិវំ បទំ ជាតិជរាទិនិស្សដំ,
គវេសយិស្សំ’តិ រហោ វិចិន្តិយ.
អនេកសង្ខំ ធនធញ្ញសម្បទំ,
បតិដ្ឋបេត្វា កបណេសិ ទុច្ចជំ;
អនប្បកេ បេមភរានុពន្ធិនោ,
វិហាយ មិត្តេ ច សុតេច ពន្ធវេ.
១៤. ¶
បហាយ កាមេ និខិលេ មនោរមេ,
ឃរាភិនិក្ខម្ម ហិមាចលន្តិកេ;
មហីធរំ ធម្មិកនាម វិស្សុតំ,
ឧបេច្ច នានាតរុរាជិភុសិតំ.
មនោនុកូលេ សុររាជនិម្មីតេ,
អសម្មិគានំ អគតិម្ហិ អស្សមេ;
និវត្តចីរោ អជិនក្ខិបំ វហំ,
ជដាធរោ តាបស វេសមគ្គហី.
សុសញ្ញតត្តោបរិវារិ តិន្ទ្រិយោ,
ផលាផលាទីហិ បវត្តយំ តនុំ;
គតោ អភិញ្គ្ញាសុ ច បារមិំ វសី,
តហិំ សមាបត្តិ សុខំ អវិន្ទិ សោ.
១៧. ¶
សុសជ្ជិតេ រម្មបុរាធិវាសិនា,
មហាជនេន’ត្តមនេន អញ្ជសេ;
បថប្បទេសេ អភិយន្តមត្តនោ,
អនិដ្ឋិតេយេវ សុមេធ តាបសោ.
អគាធញេយ្យោទធីបារទស្សិនំ,
ភវន្តគុំ និព្ពនថំ វិនាយកំ;
អនេកខីណាសវលក្ខសេវិតំ,
កទា ចិ ទីបង្ករពុទ្ធមទ្ទស.
តតោ សសង្ឃស្ស តិលោកភត្តុនោ,
បរិច្ចជិត្វាន តនុម្បិ ជីវិតំ;
បសារយិត្វាន ជដាជិនាទិកំ,
វិធាយ សេតុំ តនុមេវ បល្លលេ.
២០. ¶
អនក្កមិត្វា កលលំ មហាទយេ,
សភិក្ខុកោ គច្ចតុ បិដ្ឋិយា ឥតិ;
អធិដ្ឋហិត្វាន និបន្នកោ តហិំ,
អនាថ មេតំ តិភវំ សមេក្ខិយ.
ទយាយ សញ្ចោទិតមានសោ ជនេ,
ភវណ្ណវា ឧទ្ធរិតុំ ទុខទ្ទិតេ;
អកាសិ សម្ពោធិបទស្ស បត្តិយា,
មហាភិនីហារមុទគ្គវិក្កមោ.
២២. ¶
អថោ វិទិត្វា វសិនោ តមាសយំ,
អទាសិ សោ វ្យាករណំ មហាមុនិ;
តតោ បុរំ តម្ហិ តថាគតេ គតេ,
សយំវសី សម្មសិ បារមិគុណេ.
តតោ ច កប្បានមលីនវិក្កមោ,
អសំខិយេ សោ ចតុរោ សលក្ខកេ;
តហិំ តហិំ ជាតិសុ ពោធិបាចនេ,
វិសុទ្ធសម្ភារគុណេ អបូរយិ;
អថាភិជាតោ តុសិតេ មហាយសោ,
វិសុទ្ធសម្ពោធិបទោបលទ្ធិយា;
ឧទិក្ខមានោ សមយំ ទយាធនោ,
ចិរំ វិភុតិំ អនុភោសិ សព្ពសោ.
២៥. ¶
សហស្សសង្ខា ទសចក្កវាលតោ,
សមាគតានេកសុរាធិបាទិហិ;
ឧទគ្គុទគ្គេហិ ជិនត្តបត្តិយា,
សគារវំ សោ អភិគម្ម យាចិតោ.
តតោ ចវិត្វា កបិឡវ្ហយេ បុរេ,
សទា សតោ សក្យកុលេកកេតុនោ;
អហោសិ សុទ្ធោទនភុមិភត្តុនោ,
មហាទិមាយាយ មហេសិយា សុតោ.
២៧. ¶
វិជាតមត្តោ’វ វសុន្ធរាយ សោ,
បតិដ្ឋហិត្វាន ទិសា វិលោកយី;
តទា អហេសុំ វិវដង្គនា ទិសា,
អបូជយុំ តត្ថ ច ទេវមានុសា.
អាធារយុំ អាតបវារណាទិកំ,
អទិស្សមានាវ នភម្ភិ ទេវតា;
បទានិ សោ សត្ត ច ឧត្តរាមុខោ,
ឧបេច្ច និច្ឆារយិ វាចមាសភិំ.
យថត្ថសិទ្ធត្តកុមារនាមកោ,
មហព្ពលោ យោព្ពនហារិវិគ្គហោ;
ឧតុត្តយានុច្ឆវិកេសុ តីសុ សោ,
នុភោសិ បាសាទវរេសុ សម្បទំ.
៣០. ¶
កទាចិ ឧយ្យានបថេ ជរាហតំ,
តថាតុរំ កាលកតញ្ច សំយមិំ;
កមេន ទិស្វាន វិរត្តមានសោ,
ភវេសុ សោ បព្ពជិតុំ អកាមយិ.
សបុប្ផទីបាទីករេហិ រត្តិយំ,
បុរក្ខតោ សោ តិទិវាធិវាសិហិ;
សឆន្នកោ កន្តកវាជិយានតោ,
តតោ មហាការុណិកោ’ភិនិក្ខមិ.
កមេន បត្វាន អនោមមាបគំ,
សុធោតមុត្តាផលហារិសេកតេ;
បតិដ្ឋហិត្វា វរមោឡិពន្ធនំ,
សិតាសិលូនំ គគនេ សមុក្ខិបី.
៣៣. ¶
បដិគ្គហេត្វា តិទសានមិស្សរោ,
សុវណ្នចង្គោដវរេន តំ តទា;
តិយោជនំ នីលមណីហិ ចេតិយំ,
អកាសិ ចូឡាមណិមត្តនោ បុរេ.
តតោ ឃដីការសរោជយោនិនា,
សមាហដំ ធារយី ចីវរាទិកំ;
អថោ សកំ វត្ថយុគំ នភត្ថលេ,
បសត្ថវេសគ្គហណោ សមុក្ខិបី.
បដិគ្គហេត្វាន តមម្ពុជាសនោ,
មហិទ្ធិកោ ភត្តិភរេន ចោទិតោ;
សកេ ភវេ ទ្វាទសយោជនំ អកា,
មណីហិ នីលាទិហិ ទុស្សចេតិយំ.
៣៦. ¶
សុសញ្ញតត្តោ សតិមា ជិតិន្ទ្រិយោ,
វិនីតវេសោ រសគេធវជ្ជិតោ;
ឆហាយនានេវ អនោមវិក្កមោ,
មហាបធានំ បទហិត្ថ ទុក្ករំ.
វិសាខមាសស្សថ បុណ្ណមាសិយំ,
ឧបេច្ច មូលំ សហជាយ ពោធិយា;
តិណាសនេ ចុទ្ទសហត្ថសម្មិតេ,
អធិដ្ឋហិត្វា វីរិយំ និសជ្ជិ សោ.
អវត្ថរន្តិំ វសុធំច អម្ពរំ,
វិរូបវេសគ្គហណេន ភិំសនំ;
បកម្បយន្តោ សធរាធរំ មហិំ,
ជិនោ បទោសេ’ជិនិ មារវាហិណិំ.
៣៩. ¶
សុរាសុរព្រហ្មគណេហិ សជ្ជិតេ,
ជគត្តយេ បុប្ផមយគឃិកាទិនា;
បវត្តមានេ សុរទុន្ទុភិស្សរេ,
អពុជ្ឈិពោធិំ រជនីបរិក្ខយេ.
តទា បកម្បិំសុ សសេលកាននា,
សហស្សសំខា ទសលោកធាតុយោ;
អគញ្ជិ សោ លោណបយោធិ សាធុតំ,
មហាវភាសោ ភុវនេសុ បត្ថរី.
លភិំសុ អន្ធា វិមលេ វិលោចនេ,
សុណិំសុ សទ្ទេ ពធិរាបិ ជាតិយា;
លបិំសុ មូគា វចនេន វគ្គុនា,
ចរិំសុ ខេលំ បទសា’វ បង្គុលា.
ភវិំសុ ខុជ្ជា ឧជុសោម្មវិគ្គហា,
សិខី’បិ និព្ពាយិ អវីចិអាទិសុ;
អបាគមុំ ពន្ធនតោ’បិ ជន្តវោ,
ខុទាទិកំ បេតភវា អបក្កមី.
៤៣. ¶
សមិំសុ រោគវ្យសនានិ បាណិនំ,
ភយំ តិរច្ចានគតេ ន បីឡយី;
ជនា អហេសុំ សខិលា បិយំវទា,
បវត្តយុំ កោញ្ចនទំ មតង្គជា.
ហយា ច ហេសិំសុ បហដ្ឋមានសា,
នទិំសុ សព្ពា សយមេវ ទុន្ទុភី;
រវិំសុ ទេហាភរណានិ បាណិនំ,
ទិសា បសីទិំសុ សមា សមន្តតោ.
បវាយិ មន្ទោ សុខសីតមារុតោ,
បវស្សិ មេឃោ’បិ អកាលសម្ពវោ;
ជហិំសុ អាកាសគតិំ វិហង្គមា,
មហិំ សមុភិជ្ជជលំ សមុដ្ឋហី.
អសន្ទមានា’វ ឋិតា សវន្តិយោ,
នភេ វិរោចិំសុ អសេសជោតិយោ;
ភវា អហេសុំ វិវដា សមន្តតោ,
ជនស្ស នាសុំ វចនូបបត្តិយោ.
៤៧. ¶
សមេក្ខតំ នាវរណា នគាទយោ,
បវាយិ គន្ធោ អបិ ទិព្ពសម្មតោ;
ទុមា អហេសុំ ផលបុប្ផ ធារិនោ,
អហោសិ ឆន្នោ កមលេហិ អណ្ណវោ.
ថលេសុ តោយេសុ ច បុប្ផមានកា,
វិចិត្តបុប្ផា វិកសិំសុ សព្ពថា;
និរន្តរំ បុប្ផសុគន្ធវុដ្ឋិយា,
អហោសិ សព្ពំ វសុធម្ពរន្នរំ.
និសជ្ជ បល្លង្កវរេ តហិំ ជិនោ,
សុខំ សមាបត្តិវិហារសម្ភវំ;
តតោ’នុភោន្តោ សុចិរាភិបត្ថិតំ,
ទិនានិ សត្តេវ អតិក្កមាបយី.
៥០. ¶
សមុប្បតិត្វា គគណង្គនំ តតោ,
បទស្សយិត្វា យមកំ មហាមុនិ;
សបាដិហីរំ តិទិវាធិវាសិនំ,
ជិនត្តនេ សំសយិតំ និរាករិ.
អថោតរិត្វាន ជយាសនស្ស សោ,
ឋិតោ’វ បុព្ពុត្តរកណ្ណនិស្សិតោ;
ទិនានិ សត្តានិមិសេន ចក្ខុនា,
តមាសនំ ពោធិតរុំច’បូជយិ.
អថ’ន្តរាឡេ មណិចង្កមេ ជិនោ,
ឋិតប្បទេសស្ស ច អាសនស្ស ច;
មហារហេ ទេវវរាភិនិម្មិតេ,
ទិនានិ សត្តេវ អកាសិ វង្កមំ.
៥៣. ¶
តតោ ទិសាយំ អបរាយ ពោធិយា,
ឧបាវិសិត្វា រតនាលយេ ជិនោ;
សមន្តបដ្ឋាននយំ វិចិន្តយំ,
ទិនានិ សត្តេវ សវីតិនាមយិ.
វិនិគ្គតោ សត្ថុសរីរតោ តទា,
ជុតិប្បពន្ធោ បដិពន្ធវជ្ជិតោ;
បមាណសុញ្ញាសុ ច លោកធាតុសុ,
សមន្តតោ ឧទ្ធមធោ ច បត្ថរី.
វដស្ស មូលេ អជបាលសញ្ញិនោ,
សុខំ ផុសន្តោ បវិវេកសម្ភវំ;
វិនាយកោ សត្ត វិហាសិ វាសរេ,
អនន្តទស្សី សុររាជបូជិតោ.
៥៦. ¶
វិហាសិ មូលេ មុចលិន្ទសាខិនោ,
និសជ្ជ ភោគាវលិមន្ទិរោទរេ;
វិកិណ្ណបុប្ផេ មុចលិន្ទភោគិនោ,
សមាធិនា វាសរសត្តកំ ជិនោ.
ទុមេ’បិ រាជាយតនេ សមាធិនា,
វិហាសិ រត្តិន្ទិវ សត្តកំ មុនិ;
សហស្សនេត្តោ អថ ទន្តបោណកំ,
មុខោទកញ្ចាបិ អទាសិ សត្ថុនោ.
តតោ មហារាជវរេហិ អាភតំ,
សិលាមយំ បត្ត ចតុក្កមេកកំ;
វិធាយ មត្ថំ មធុបិណ្ឌិកំ តហិំ,
បដិគ្គហេត្វាន សវាណិជាហដា.
៥៩. ¶
កតន្នកិច្ចោ សរណេសុ តេ ឧភោ,
បតិដ្ឋបេត្វាន តបស្សុភល្លិកេ;
អទាសិ តេសំ អភិបូជិតុំ សកំ,
បរាមសិត្វាន សិរំ សិរោរុហេ.
វដស្សមុលេ អជបាលសញ្ញិនោ,
សហម្បតីព្រហ្មវរេន យាចិតោ;
ជនស្ស កាតុំ វរធម្មសង្គហំ,
អគញ្ឆិ ពារាណសិមេកកោ មុនិ.
៦១. ¶
គន្ត្វា សោ ធម្មរាជា វនមិសិបតនំ សញ្ញតានំ និកេតំ,
បល្លង្កស្មិំ និសិន្នោ តហិមវិចលិតដ្ឋានសម្បាទិតម្ហិ;
អាសាឡ្ហេ បុណ្ណមាយំ សិតរុចិរុចិយា ជោតិតេ ចក្កវាឡេ,
ទេវព្រហ្មាទិកានំ ទុរិតមលហរំ វត្តយិ ធម្មចក្កំ.
សុត្វា សទ្ធម្មមគ្គំ តិភូវនកុហរាភោគវិត្ថារិកំ តំ,
អញ្ញាកោណ្ឌញ្ញនាមទ្វិជមុនិបមុខាដ្ឋារសព្រហ្មកោដី;
អញ្ញាសុំ មគ្គធម្មំ បរិមិតរហិតេ ចក្កវាឡេ ឧឡារោ,
ឱភាសោ បាតុភុតោ សបទិ ពហុវិធំ អាសិ អច្ឆេរកញ្ច.
បឋមោ បរិច្ឆេទោ.
៦៣. ¶
តតោ បដ្ឋាយ សោ សត្ថា វិនេន្តោ ទេវមានុសេ,
ពោធិតោ ផុស្សមាសម្ហិ នវមេ បុណ្ណមាសិយំ.
លង្កមាគម្ម គង្គាយ តីរេ យោជនវិត្ថតេ,
មហានាគវនុយ្យានេ អាយាមេន តិយោជនេ.
យក្ខានំ សមិតិំ គន្ត្វា ឋត្វាន គគនេ តហិំ;
វាតន្ធការវុដ្ឋិហិ កត្វា យក្ខេ ភយទ្ទិតេ.
លទ្ធាភយេហិ យក្ខេហិ តេហិ ទិន្នាយ ភុមិយា;
ចម្មខណ្ឌំ បសារេត្វា និសីទិត្វាន តង្ខណេ.
ចម្មខណ្ឌំ បទិត្តគ្គិ ជាលាមាលាសមាកុលំ;
ឥទ្ធិយា វឌ្ឍយិត្វាន យាវ សិន្ធុំ សមន្តតោ.
៦៨. ¶
ជវេន សិន្ធុវេលាយ រាសិភុតេ និសាចរេ;
គិរិទីបមិធានេត្វា បតិដ្ឋាបេសិ តេ តហិំ.
ទេសយិត្វា ជិនោ ធម្មំ តទា ទេវសមាគមេ;
ពហុន្នំ បាណកោដីនំ ធម្មាភិសមយំ អកា.
មហាសុមនទេវស្ស សេលេ សុមនកូដកេ;
ទត្វា នមស្សិតុំ កេសេ អគា ជេតវនំ ជិនោ.
បតិដ្ឋបេត្វា តេ សត្ថុ និសិន្នាសនភុមិយំ;
ឥន្ទនីលមយំ ថូបំ ករិត្វា សោ អបូជយិ.
និស្សាយ មណិបល្លង្កំ បព្ពតណ្ណវវាសិនោ;
ទិស្វា យុទ្ធត្ថិកេ នាគេ ចូឡោទរ មហោទរេ.
ពោធិតោ បញ្ចមេ វស្សេ ចិត្តមាសេ មហាមុនិ;
ឧបោសថេ កាលបក្ខេ នាគទីបមុបាគមី.
៧៤. ¶
តទា សមិទ្ធិសុមនោ ទេវោ ជេតវនេ ឋិតំ;
អត្តនោ ភវនំយេវ រាជាយតនបាទបំ.
ឥន្ទនីលទ្ទិកូដំ’វ គហេត្វាតុដ្ឋមានសោ;
ធារយិត្វា សហាគញ្ឆិ ឆត្តំ កត្វាន សត្ថុនោ.
ឧភិន្នំ នាគរាជូនំ វត្តមានេ មហាហវេ;
និសិន្នោ គគនេ នាថោ មាបយិត្ថ មហាតមំ.
អាលោកំ ទស្សយិត្វាថ អស្សាសេត្វាន ភោគិនោ;
សាមគ្គិករណំ ធម្មំ អភាសិ បុរិសាសភោ.
អសីតិកោដិយោ នាគា អចលម្ពុធិវាសិនោ;
បតិដ្ឋហិំសុ មុទិតា សីលេសុ សរណេសុ ច.
៧៩. ¶
ទត្វាន មណិបល្លង្កំ សត្ថុនោ ភុជគាធិបា;
តត្ថាសីនំ មហាវីរំ អន្នបានេហិ តប្បយុំ.
បតិដ្ឋបេត្វា សោ តត្ថ រាជាយតនបាទបំ;
បល្លង្កំ តញ្ច នាគានំ អទាសិ អភិបូជិតុំ.
ពោធិតោ អដ្ឋមេ វស្សេ វេសាខេ បុណ្ណមាសិយំ;
មណិអក្ខិកនាមេន នាគិន្ទេន និមន្តិតោ.
នាគរាជស្ស តស្សេវ ភវនំ សាធុ សជ្ជីតំ;
កល្យាណិយំ បញ្ចភិក្ខូ សតេហិ សហ អាគមិ.
កល្យាណិចេតិយដ្ឋានេ កតេ រតន មណ្ឌបេ;
មហារហម្ហិ បល្លង្កេ ឧបាវិសិ នរាសភោ.
ទិព្ពេហិ ខជ្ជភោជ្ជេហិ សសង្ឃំ លោកនាយកំ;
សន្តប្បេសិ ផណិន្ទោ សោ ភុជង្គេហិ បុរក្ខតោ.
៨៥. ¶
ទេសយិត្វាន សទ្ធម្មំ សគ្គមោក្ខសុខាវហំ;
សោ សត្ថា សុមនេ កូដេ ទស្សេសិ បទលញ្ឆនំ.
តតោ បព្ពតបាទម្ហិ សសង្ឃោ សោ វិនាយកោ;
ទិវាវិហារំ កត្វាន ទីឃវាបិំ ឧបាគមិ.
ថូបដ្ឋានេ តហិំ ពុទ្ធោ សសង្ឃោ’ភិនិសីទិយ;
សមាបត្តិ សមុពភុតំ អវិន្ទិ អសមំ សុខំ.
មហាពោធិតរុដ្ឋានេ សមាធិំ អប្បយិ ជិនោ;
មហាថូបប្បទេសេ ច វិហរិត្ថ សមាធិនា.
ថូបារាមម្ហិ ថូបស្ស ឋានេ ឈានសុខេន សោ;
សភិក្ខុសង្ឃោ សម្ពុទ្ធោ មុហុត្តំ វីតិនាមយី.
៩០. ¶
សិលាថុបប្បទេសម្ហិ ឋត្វាកាលាវិទូ មុនិ;
ទេវេ សមនុសាសិត្វា តតោ ជេតវនំ អគា.
អគិទ្ធោ លាភសក្ការេ អសយ្ហមវមាននំ;
សហន្តោ កេវលំ សព្ព លោកនិត្ថរណត្ថិកោ.
សំវច្ឆរានិ ឋត្វាន ចត្តាឡីសញ្ច បញ្ច ច;
ទេសយិត្វាន សុត្តាទិ នវង្គំ សត្ថុសាសនំ.
តារេត្វា ភវកន្តារា ជនេ សង្ខ្យាតិវត្តិនោ;
ពុទ្ធកិច្ចានិ សព្ពានិ និដ្ឋាបេត្វាន ចក្ខុមា.
៩៤. ¶
កុសិនារាបុរេ រញ្ញំ មល្លានមុបវត្តនេ;
សាលវនម្ហិ យមកសាលរុក្ខានមន្តរេ.
មហារហេ សុបញ្ញត្តេ មញ្ចេ ឧត្តរសីសកំ;
និបន្នោ សីហសេយ្យាយ វេសាខេ បុណ្ណមាសិយំ.
ទេសេត្វា បឋមេ យាមេ មល្លានំ ធម្មមុត្តមំ;
សុភទ្ទំ មជ្ឈិមេ យាមេ បាបេត្វា អមតំ បទំ.
ភិក្ខុ បច្ឆិមយាមម្ហិ ធម្មក្ខន្ធេ អសេសកេ;
សង្គយ្ហ ឱវទិត្វាន អប្បមាទ បទេន ច.
បច្ចុសសមយេ ឈានសមាបត្តិវិហារតោ;
ឧដ្ឋាយ បរិនិព្ពាយិ សេសោបាទិវិវជ្ជិតោ.
៩៩. ¶
មហីកម្បាទយោ អាសុំ តទា អច្ឆរិយាវហា;
បូជាវិសេសា វត្តិំសុ ទេវមានុសកា ពហូ.
បរិនិព្ពាណសុត្តន្តេ វុត្តានុក្កមតោ បន;
បូជាវិសេសោ វិញ្ញេយ្យោ ឥច្ឆន្តេហិ អសេសតោ.
អហតេហិ ច វត្ថេហិ វេឋេត្វា បឋមំ ជិនំ;
វេឋយិត្វាន កប្បាសបិចុនា វិហតេន ច.
ឯវំ បញ្ចសតក្ខត្តុំ វេឋយិត្វាន សាធុកំ;
បក្ខិបិត្វា សុវណ្ណាយ តេលបុណ្ណាយ ទោណិយា.
វីសំហត្ថសតុព្ពេធំ គន្ធទារូហិ សង្ខតំ;
អារោបយិំសុ ចិតកំ មល្លានំ បមុខា តទា.
មហាកស្សបថេរេន ធម្មរាជេ អវន្ទិតេ;
ចិតកំ មា ជលិត្ថាតិ ទេវធិដ្ឋានតោ បន.
១០៥. ¶
បាមោក្ខា មល្លរាជូនំ វាយមន្តោប’នេកធា;
ចិតកំ តំ ន សក្ខិំសុ គាហាបេតុំ ហុតាសនំ.
មហាកស្សបថេរេន អធិដ្ឋានេន អត្តនោ;
វត្ថាទីនិ មហាទោណិំ ចិតកញ្ច មហារហំ.
ទ្វិធា កត្វាន និក្ខម្ម សកសីសេ បតិដ្ឋិតា;
វន្ទិតា សត្ថុនោ បាទា យថាដ្ឋានេ បតិដ្ឋិតា.
តតោ ទេវានុភាវេន បជ្ជលិត្ថ ចិតានលោ;
ន មសិ សត្ថុទេហស្ស ទឌ្ឍស្សាសិ ន ឆារិកា.
ធាតុយោ អវសិស្សិំសុ មុត្តាភា កញ្ចនប្បភា;
អទិដ្ឋានេន ពុទ្ធស្ស វិប្បកិណ្ណា អនេកធា.
១១០. ¶
ឧណ្ហីសំ អក្ខកា ទ្វេ ច ចតស្សោ ទន្តធាតុយោ;
ឥច្ចេតា ធាតុយោ សត្ត វិប្បកិណ្ណា ន សត្ថុនោ.
អាកាសតោ បតិត្វាបិ ឧគ្គន្ត្វាបិ មហីតលា;
សមន្តា ជលធារាយោ និព្ពាបេសុំ ចិតានលំ.
ថេរស្ស សារិបុត្តស្ស អន្តេវាសិ មហិទ្ធិកោ;
សរភុនាមកោ ថេរោ បភិន្ន បដិសម្ភិទោ.
គីវាធាតុំ គហេត្វាន ចិតតោ មហិយង្គណេ;
បតិដ្ឋបេត្វា ថូបម្ហិ អកា កញ្ចុកចេតិយំ.
ខេមវ្ហយោ ការុណិកោ ខីណសំយោជនោ មុនិ;
ចិតកា តោ តតោ វាមទាឋាធាតុំ សមគ្គហិ.
អដ្ឋន្នមថ រាជុនំ ធាតុអត្ថាយ សត្ថុនោ;
ឧប្បន្នំ វិគ្គហំ ទោណោ សមេត្វាន ទ្វិជុត្តមោ.
១១៦. ¶
កត្វាន អដ្ឋ កោដ្ឋាសេ ភាជេត្វា សេសធាតុយោ;
អទាសិ អដ្ឋរាជូនំ តំ តំ នគរវាសិនំ.
ហដ្ឋតុដ្ឋា គហេត្វាន ធាតុយោ តា នរាធិបា;
គន្ត្វា សកេ សកេ រដ្ឋេ ចេតិយានិ អការយុំ.
ឯកា ទាឋា សុរិន្ទេន ឯកា គន្ធារវាសិហិ;
ឯកា ភុជង្គរាជូហិ អាសិ សក្កតបូជិតា.
ទន្តធាតុំ តតោ ខេមោ អត្តនា គហិតំ អទា;
ទន្តបុរេ កលិង្គស្ស ព្រហ្មទត្តស្ស រាជិនោ.
ទេសយិត្វាន សោ ធម្មំ ភេត្វា សព្ពា កុទិដ្ឋិយោ;
រាជានំ តំ បសាទេសិ អគ្គម្ភី រតនត្តយេ.
១២១. ¶
អជ្ឈោគាឡ្ហោ មុនិន្ទស្ស ធម្មាមតមហណ្ណវំ;
សោ នរិន្ទោបវាហេសិ មលំ មច្ឆរិយាទិកំ.
បាវុស្សកោ យថា មេឃោ នានា រតនវស្សតោ;
ទាឡិទ្ទិយនិទាឃំ សោ និព្ពាបេសិ នរុត្តមោ.
សុវណ្ណខចិតាលម្ព មុត្តាជាលេហិ សោភិតំ;
កូដាគារសតាកីណ្ណំ តរុណាទិច្ចសន្និភំ.
នានារតនសោភាយ ទុទិក្ខំ ចក្ខុមូសនំ;
យានំ សគ្គាបវគ្គស្ស បសាទាតិសយាវហំ.
ការយិត្វាន សោ រាជា ទាឋាធាតុនិវេសនំ;
ធាតុបីឋញ្ច តត្ថេវ ការេត្វា រតនុជ្ជលំ.
តហិំ សមប្បយិត្វាន ទាឋាធាតុំ មហេសិនោ;
បូជាវត្ថូហិ បូជេសិ រត្តិន្ទិវមតន្ទិតោ.
១២៧. ¶
ឥតិ សោ សញ្ចិនិត្វាន បុញ្ញសម្ភារ សម្បទំ;
ជហិត្វា មានុសំ ទេហំ សគ្គកាយមលង្ករិ.
អនុជាតោ តតោ តស្ស កាសិរាជវ្ហយោ សុតោ;
រជ្ជំ លទ្ធា អមច្ចានំ សោកសល្លមបានុទី.
បុប្ផគន្ធាទិនា ទន្តធាតុំ តមភិបូជិយ;
និច្ចំ មណិប្បទីបេហិ ជោតយិ ធាតុមន្ទិរំ.
ឥច្ចេវមាទិំ សោ រាជា កត្វា កុសលសញ្ចយំ;
ជហិត្វាន និជំ ទេហំ ទេវិន្ទបុរមជ្ឈគា.
សុនន្ទោ នាម រាជិន្ទោ អានន្ទជននោ សតំ;
តស្ស’ត្រជោ តតោ អាសិ ពុទ្ធសាសនមាមកោ.
សម្មានេត្វាន សោ ទន្តធាតុំ ញេយ្យន្តទស្សិនោ;
មហតា ភត្តិយោគេន អគា ទេវសហវ្យតំ.
១៣៣. ¶
តតោ បរញ្ច អញ្ញេ’បិ ពហវោ វសុធាធិបា;
ទន្តធាតុំ មុនិន្ទស្ស កមេន អភិបូជយុំ.
គុហសីវវ្ហយោ រាជា ទុរតិក្កម សាសនោ;
តតោ រជ្ជសិរិំ បត្វា អនុគណ្ហិ មហាជនំ.
សបរត្ថានភិញ្ញេ សោ លាភសក្ការលោលុបេ;
មាយាវិនោ អវិជ្ជន្ធេ និគន្ឋេ សមុបដ្ឋហិ.
វស្សារត្តេ យថា ចន្ទោ មោហក្ខន្ធេន អាវដោ;
នាសក្ខី គុណរំសីហិ ជលិតុំ សោ នរាសភោ.
ធម្មមគ្គា អបេតេ’បិ បវិដ្ឋេ ទិដ្ឋិកាននំ;
តស្មិំ សាធុបថំ អញ្ញេ នាតិវត្តិំសុ បាណិនោ
១៣៨. ¶
ហេមតោរណមាលាហិ ធជេហិ កទលិហិ ច;
បុប្ផគឃិយេហិ’នេកេហិ សជ្ជេត្វា នាគរា បុរំ
មង្គលត្ថុតិ ឃោសេហិ នច្ចគីតាទិកេហិ ច;
ហេមរូបិយបុប្ផេហិ គន្ធចុណ្ណាទិកេហិ ច.
បូជេន្តា មុនិរាជស្ស ទាឋាធាតុំ កុទាចនំ;
អកំសុ ឯកនិគ្ឃោសំ សំវដ្ដម្ពុធិសន្និភំ.
ឧគ្ឃាដេត្វា នរិន្ទោ សោ បាសាទេ សិហបញ្ជរំ;
បស្សន្តោ ជនមទ្ទក្ខី បូជាវិធិបរាយណំ.
អថាមច្ចសភាមជេត្ធ រាជា វិម្ភីត មានសោ;
កោតុហលាកុលោ ហុត្វា ឥទំ វចនមព្រវី.
អច្ឆេរកំ កិមេតន្នុ កីទិសំ បាដិហារិយំ;
មមេតំ នគរំ កស្មា ឆណនិស្សិតកំ ឥតិ.
១៤៤. ¶
តតោ អមច្ចោ អាចិក្ខិ មេធាវី ពុទ្ធមាមកោ;
រាជិនោ តស្ស សម្ពុទ្ធានុភាវមវិជានតោ.
សព្ពាភិភុស្សពុទ្ទស្ស តន្ហាសង្កយទស្សិនោ;
ឯសា ធាតុ មហារាជ ខេមត្ថេរេន អាហដា.
តំ ធាតុំ បូជយិត្វាន រាជានោ បុព្ពកា ឥធ;
កល្យាណមិត្តេ និស្សាយ ទេវកាយមុបាគមុំ.
នាគរាបិ ឥមេ សព្ពេ សម្បរាយ សុកត្ថិកា;
បូជយន្តិ សមាគម្ម ធាតុំ តំ សត្ថុនោ ឥតិ.
តស្សាមច្ចស្ស សោ រាជា សុត្វា ធម្មំ សុភាសិតំ;
ទុល្លទ្ធីមលមុជ្ឈិត្វា បសីទិ រតនត្តយេ.
១៤៩. ¶
ធាតុបូជំ ករោន្តោ សោ រាជា អច្ឆរិយា វហំ;
តិត្ថិយេ ទុម្មនេ’កាសិ សុមនេ ចេតរេ ជនេ.
ឥមេ អហិរិកា សព្ពេ សទ្ធាទិគុណវជ្ជិតា;
ថទ្ធា សឋា ច ទុប្បញ្ញា សគ្គមោក្ខវិពន្ធកា.
ឥតិ សោ ចិន្តយិត្វាន គុហសីវោ នរាធិបោ;
បព្ពាជេសិ សកា រដ្ឋា និគណ្ឋេ តេ អសេសកេ.
តតោ និគ្ណ្ឋា សព្ពេ’បិ ឃតសិត្តានលា យថា;
កោធគ្គិជលិតា’គញ្ឆុំ បុរំ បាដលិបុត្តកំ.
តត្ថ រាជា មហាតេជោ ជម្ពុទីបស្ស ឥស្សរោ;
បណ្ឌុនាមោ តទា អាសិ អនន្តពលវាហណោ.
១៥៤. ¶
កោធន្ធាថ និគណ្ឋា តេ សព្ពេ បេសុញ្ញការកា;
ឧបសង្កម្ម រាជានំ ឥទំ វចនមព្រវូំ.
សព្ពទេវមនុស្សេហិ វន្ទនីយេ មហិទ្ធិកេ;
សិវព្រហ្មាទយោ ទេវេ និច្ចំ តុម្ហេ នមស្សថ.
តុយ្ហំ សាមន្តភុបាលោ គុហសីវោ បនាធុនា;
និន្ទន្នោ តាទិសេ ទេវេ ឆវដ្ឋិំ វន្ទតេ ឥតិ.
សុត្វាន វចនំ តេសំ រាជា កោធវសានុគោ;
សូរំ សាមន្តភូបាលំ ចិត្តយានមថ’ព្រវី.
កលិង្គរដ្ឋំ គន្ត្វាន គុហសីវមិធានយ;
បូជិតំ តំ ឆវដ្ឋិញ្ច តេន រត្តិន្ទិវំ ឥតិ.
ចិត្តយានោ តតោ រាជា មហតិំ ចតុរង្គិនិំ;
សន្នយហិត្វា សកំ សេនំ បុរា តម្ហាភិនិក្ខមិ.
១៦០. ¶
គន្ត្វាន សោ មហីបាលោ សេនង្គេហិ បុរក្ខតោ;
ទន្តបុរស្សាវិទូរេ ខន្ធាវារំ និវេសយិ.
សុត្វា អាគមនំ តស្ស កលិង្គោ សោ មហិបតិ;
គជិន្ទបាភតាទិហិ តំ តោសេសិ នរាធិបំ.
ហិតជ្ឈាសយតំ ញត្វា គុហសីវស្ស រាជិនោ;
ទន្តបុរំ ចិត្តយានោ សទ្ធិំ សេនាយ បាវិសិ.
បាការគោបុរដ្ដាលបាសាទគឃិកចិត្តិតំ;
ទានសាលាហិ សោ រាជា សមិទ្ធំ បុរមទ្ទស.
តតោ សោ សុមនោ គន្ត្វា បវិដ្ឋោ រាជមន្ទិរំ;
គុហសីវស្ស អាចិក្ខិ បណ្ឌុរាជស្ស សាសនំ.
១៦៥. ¶
សុត្វាន សាសនំ តស្ស ទារុណំ ទុរតិក្កមំ;
បសន្នមុខវណ្ណោ’វ ចិត្តយានំ សមព្រវី.
សព្ពលោកហិតត្ថាយ មំសនេត្តាទិទានតោ;
អនប្បកប្បេ សម្ភារេ សម្ភរិត្វា អតន្ទិតោ.
ជេត្វា នមុចិនោ សេនំ បត្វា សព្ពាសវក្ខយំ;
អនាវរណញាណេន សព្ពធម្មេសុ បារគុ.
ទិដ្ឋធម្មសុកស្សាទំ អគណេត្វាន អត្តនោ;
ធម្មនាវាយ តារេសិ ជនតំ យោ ភវណ្ណវា.
ទេវាតិទេវំ តំ ពុទ្ធំ សរណំ សព្ពបាណិនំ;
ជនោ ហិ អវជានន្តោ អទ្ធា សោ វញ្ចិតោ ឥតិ.
១៧០. ¶
ឥច្ចេវមាទិំ សុត្វាន សោ រាជា សត្ថុវណ្ណនំ;
អានន្ទស្សុប្បពន្ធេហិ បវេទេសិ បសន្នតំ.
គុហសីវោ បសន្នំ តំ ចិត្តយានំ ឧទិក្ខិយ;
តេន សទ្ធិំ មហគ្ឃំ តំ អគមា ធាតុមន្ទិរំ.
ហរិចន្ទនសម្ភុតំ ទ្វារពាហាទិកេហិ ច;
បវាឡវាឡមាលាហិ លម្ពមុត្តាលតាហិ ច.
ឥន្ទនីលកវាដេហិ មណិកិង្កិណិកាហិ ច;
សោវណ្ណកណ្ណមាលាហិ សោភិតំ មណិថូបិកំ.
ឧច្ចំ វេលុរិយុព្ភាសិ ឆទនំ មករាកុលំ;
ធាតុមន្ទិរមទ្ទក្ខិ រតនុជ្ជល បីឋកំ.
តតោ សេតាតបត្តស្ស ហេដ្ឋា រតនចិត្តិតំ;
ទិស្វា ធាតុករន្ឌញ្ច តុដ្ឋោ វិម្ភយមជ្ឈគា.
១៧៦. ¶
តតោ កលិង្គនាថោ សោ វិវរិត្វា ករណ្ឌកំ;
មហីតលេ និហន្ត្វាន ទក្ខិណំ ជានុមណ្ឌលំ.
អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វាន គុណេ ទសពលាទិកេ;
សរិត្វា ពុទ្ធសេដ្ឋស្ស អកាសិ អភិយាចនំ.
គណ្ឌម្ពរុក្ខមូលម្ហិ តយា តិត្ថីយមទ្ទនេ;
យមកំ ទស្សយន្តេន បាដិហារិយមព្ភុតំ.
បុព្ពកាយាទិនិក្ខន្តជលានលសមាកុលំ;
ចក្កវាឡង្គណំ កត្វា ជនា សព្ពេ បសាទិតា.
ទេសេត្វាន តយោ មាសេ អភិធម្មំ សុធាសិនំ;
នគរំ ឱតរន្តេន សង្កស្សំ តាវតិំសតោ.
១៨១. ¶
ឆត្តវាមរសង្ខាទិគាហកេហិ អនេកធា;
ព្រហ្មទេវាសុរាទីហិ បូជិតេន តយា បន.
ឋត្វាន មណិសោបាណេ វិស្សកម្មាភិនិម្មិតេ;
លោកវិវរណំ នាម ទស្សិតំ បាដិហារិយំ.
តថានេកេសុ ឋានេសុ មុនិរាជ តយាបុន;
ពហូនិ បាដិហិរានិ ទស្សិតានិ សយម្ភុនា.
បាដិហារិយមជ្ជាបិ សគ្គមោក្ខសុខាវហំ;
បស្សន្តានំ មនុស្សានំ ទស្សនីយំ តយា ឥតិ.
១៨៥. ¶
អព្ភុគ្គន្ត្វា គគណ កុហរំ ចន្ទលេខាភិរាមា,
វិស្សជ្ជេន្តិ រជត ធវលា រំសិយោ ទន្តធាតុ;
ធូបាយន្តិ សបទិ ពហុធា បជ្ជលន្តី មុហុត្តំ,
និព្ពាយន្តី នយនសុភគំ បាដិហីរំ អកាសិ.
អច្ឆេរំ តំ បរម រុចិរំ ចិត្តយានោ នរិន្ទោ,
ទិស្វា ហដ្ឋោ ចិរបរិចិតំ ទិដ្ឋិជាលំ ជហិត្វា;
គន្ត្វា ពុទ្ធំ សរណមសមំ សព្ពសេណីហិ សទ្ធិំ,
អគ្គំ បុញ្ញំ បសវិ ពហុធា ធាតុសម្មាននាយ.
ទុតិយោ បរិច្ឆេទោ
១៨៧. ¶
តតោ កលិង្គាធិបតិស្ស តស្សសោចិត្តយានោបរមប្បតីតោ;
តំ សាសនំ បណ្ឌុនរាធិបស្ស ញាបេសិ ធីរោ ទុរតិក្កមំ’តិ.
រាជាតតោ ទន្តបុរំ ធជេហិ បុប្ផេហិ ធូបេហិ ច តោរណេហិ;
អលង្ករិត្វាន មហាវិតាន និវារិតាទិច្ចមរីចិជាលំ.
អស្សុប្បពន្ធាវុតលោចនេហិ បុរក្ខតោ នេគម នាគរេហិ;
សមុព្ពហន្តោ សិរសា និជេន មហារហំ ធាតុករណ្ឌកំ តំ.
សមុស្សិតោទារ សិតាតបត្តំ សង្ខោទរោទាត តុរង្គយុត្តំ;
រថំ នវាទិច្ចសមានវណ្ណ មារុយ្ហ ចិត្តត្ថរណាភិរាមំ.
អនេកសង្ខេហិ ពលេហិ សទ្ធិំ វេលាតិវត្តម្ពុធិសន្និភេហី;
និវត្តមានស្ស ពហុជ្ជនស្ស វិនាបិ ទេហំ មនសានុយាតោ
១៩២. ¶
សុសន្ថតំ សព្ពធិវាលុកាហិ សុសជ្ជិតំ បុណ្ណ ឃដាទិកេហិ;
បុប្ផាភិកិណ្ណំ បដិបជ្ជិ ទីឃំ សុវិត្ថតំ បាដលិបុត្តមគ្គំ.
កលិង្ឃនាថោ កុសុមាទិកេហិ នច្ចេហិ គីតេហិ ច វាទិតេហិ;
ទិនេ ទិនេ អទ្ធនិ ទន្តធាតុំ បូជេសិ សទ្ធិំ វនទេវតាហិ.
សុទុគ្គមំ សិន្ធុមហីធរេហិ កមេន មទ្ធានមតិក្កមិត្វា;
អាទាយ ធាតុំ មនុជាធិនាថោ អគា បុរំ បាដលិ បុត្តនាមំ.
រាជាធិរាជោ’ថ សភាយ មជ្ឈេ ទិស្វាន តំ វីតភយំ វិសង្កំ;
កលិង្គរាជំ បដិឃាភិភុតោ អភាសិ បេសុញ្ញករេ និគណ្ឋេ
ទេវេ ជហិត្វាន នមស្សនីយេ ឆវដ្ឋិមេតេន នមស្សិតំ’តំ;
អង្គាររាសិម្ហិ សជោតិភូតេ និក្ខិប្ប ខិប្បំ ទហថាធុនេតិ.
១៩៧. ¶
បហដ្ឋចិត្តា’វតតោ និគណ្ឋារាជង្គណេ តេ មហតិំ គភីរំ;
វីតច្ចិកង្គារក រាសិ បុណ្ណំ អង្គារកាសុំ អភិសង្ខរិំសុ.
សមន្តតោ បជ្ជលិតាយ តាយ សជោតិយា រោរុវភេរវាយ;
មោហន្ធភុតា អថ តិត្ថិយា តេ តំ ទន្តធាតុំ អភិនិក្ខិបិំសុ.
តស្សានុភាវេន តមគ្គីរាសិំ ហេត្វា សរោជំ រថចក្កមត្តំ;
សមន្តតោ ឧគ្គតរេណុជាល មុដ្ឋាសិ កិញ្ជក្ខ ភរាភិរាមំ.
តស្មិំ ខណេ បង្កជ កណ្ណិកាយ បតិដ្ឋហិត្វា ជិនទន្តធាតុ;
កុន្ទាវទាតាហិ បភាហិ សព្ពា ទិសា បភាសេសិ បភស្សរាហិ.
២០១. ¶
ទិស្វាន តំ អច្ឆរិយំ មនុស្សា បសន្នចិត្តា រតនាទិកេហិ;
សម្បូជយិត្វា ជិនទន្តធាតុំ សកំ សកំ ទិដ្ឋិមវោស្សជិំសុ.
សោ បណ្ឌុរាជា បន ទិដ្ឋិជាលំ ចិរានុពទ្ធំ អបរិច្ចជន្តោ;
បតិដ្ឋបេត្វា’ធិករញ្ញមេតំ កុដេន ឃាតាបយិ ទន្តធាតុំ.
តស្សំ និមុគ្គា’ធិករញ្ញមេសា ឧបឌ្ឍភាគេ នច ទិស្សមានា;
បុព្ពាចលដ្ឋោ’វ សុធាមរីចិ ជោតេសិ រំសីហិ ទិសា សមន្តា.
ទិស្វានុភាវំ ជិនទន្តធាតុ យាបជ្ជិ សោ វិម្ភយ មគ្គរាជា;
ឯកោ’ថ ឥស្សាបសុតោ និគណ្ឋោ តំ រាជរាជានមិទំ អវោច.
រាមាទយោ ទេវ ជនទ្ទនស្ស នានាវតារា ភុវនេ អហេសុំ;
តស្សេកទេសោ’ច ឥទំ ឆវដ្ឋិនោចេ’នុភាវោកថមីទិសោតិ.
២០៦. ¶
អទ្ធា មនុស្សត្តមុបាគតស្ស ទេវស្ស បច្ឆា តិទិវំ គតស្ស;
ទេហេកទេសោ ឋបិតោ ហិតត្ថមេតន្តិ សច្ចំវចនំភវេយ្យ.
សំវណ្ណយិត្វាន គុណេ បហូតេ នារាយណស្ស’ស្សមហិទ្ធិកស្ស;
និមុគ្គមេត្តា’ធិករញ្ញមេតំសម្បស្សតោ មេពហិនីហរិត្វា.
សម្បាទយិត្វាន មហាជនានំ មុខានិ បង្កេរុហសុន្ទរានិ;
យដិច្ឆិតំ គណ្ហថ វត្ថុជាតំ ឥច្ចាហ រាជា មុខរេ និគណ្ឋេ.
តេ តិត្ថិយា វិណហុសុរំ គុណេហិ វិចិត្ត រូបេហិ អភិត្ថវិត្វា;
តោយេន សិញ្ចិំសុ សឋា តថាបិ ឋិតប្បទេសា ន ចលិត្ថ ធាតុ.
ជិគុច្ឆមានោ អថ តេ និគណ្ឋេ សោ ធាតុយានីហរណេ ឧបាយំ;
អន្វេសមានោ វសុធាធិនាថោ ភេរិំ ចរាបេសិ សកេ បុរម្ហិ.
២១១. ¶
និមុគ្គមេត្ថា’ធិករញ្ញមជ្ជិ យោ ធាតុមេតំ ពហិ នីហរេយ្យ;
លទ្ធាន សោ ឥស្សរិយំ មហន្តំ រញ្ញោសកាសាសុខមេស្សតីតិ
សុត្វា ន តំ ភេរិរវំឧឡារំបុញញ្ញត្ថិកោពុទ្ធពលេបសន្នោ;
តស្មិំ បុរេ សេដ្ឋិសុតោ សុភទ្ទោ បាវេក្ខិរញ្ញោ សមិតិំ បគព្ភោ.
តមគ្គរាជំ អថ សោ នមិត្វា សាមាជិកានំ ហទយង្គមាយ;
ភាសាយ សព្ពញ្ញុគុណប្បភាវំ វណ្ណេសិ សារជ្ជវិមុត្ត ចិត្តោ.
ភុមិំ កិណិត្វា មហតា ធនេន មនោរមំ ជេតវនំ វិហារំ;
យោ ការយិត្វាន ជិនស្ស ទត្វា ឧបដ្ឋហិ តំ ចតុបច្ចយេហិ.
២១៥. ¶
អនាថបិណ្ឌិប្បទសេដ្ឋិសេដ្ឋោសោទិដ្ឋធម្មោបបិតាមហោមេ;
តិលោកនាថេ មម ធម្មរាជេ តុម្ហេ’ធុនាបស្សថភត្តិភារំ.
ឥត្ថំ នទិត្វាន បហូតបញេញ្ញា កត្វាន ឯកំសមថុត្តរីយំ;
មហីតលំ ទក្ខិណជានុកេន អាហច្ច ពទ្ធញ្ជលិកោ អវោច.
ឆទ្ទន្តនាគោ សវិសេន វិទ្ធោ សល្លេន យោ លោហិតមក្ខិ តង្គោ;
ឆព្ពណ្ណរំសីហិ សមុជ្ជលន្តេ ឆេត្វាន លុទ្ទាយ អទាសិ ទន្តេ.
សសោ’បិ ហុត្វាន វិសុទ្ធសីលោ អជ្ឈត្តទានាភិរតោ ទ្វិជាយ;
យោ’ទជ្ជិទេហម្បិ សកំ និបច្ច អង្គាររាសិម្ហិ ពុភុក្ខិតាយ.
២១៩. ¶
យោ ពោធិយា ពាហិរវត្ថុទានា អតិត្តរូបោ សិវិរាជ សេដ្ឋោ;
អទាសិ ចក្ខូនិ បភស្សរានិ ទ្វិជាយ ជិណ្ណាយ អចក្ខុកាយ.
យោខន្តិវាទី’បិ កលាពុរាជេ ឆេទាបយន្តេ’បិ សហត្ថបាទំ;
បរិប្លុតង្គោរុធិរេ តិតិក្ខិមេត្តាយមានោ យសទាយកេ’វ.
យោ ធម្មបាលោ អបិ សត្តមាស ជាតោបទុដ្ឋេ ជនកេសកម្ហិ;
ការាបយន្តេ អសិមាលកម្មំ ចិត្តំ ន ទូសេសិ បតាបរាជេ.
សាខាមិគោ យោ អសតា បុមេន វនេ បបាតា សយមុទ្ធដេន;
សិលាយ ភិន្នេ’បិ សកេ លលាដេ តំ ខេមភុមិំ អនយិត្ថមូឡ្ហំ.
រុដ្ឋេន មារេន’ភិនិម្មិតម្បិ អង្គារកាសុំ ជលិតំ វិហិជ្ជ;
សមុដ្ឋិតេ សជ្ជុមហារវិន្ទេ ឋត្វាន យោ សេដ្ឋិ អទាសិ ទានំ.
២២៤. ¶
មិគេន យេនាបេវិជញ្ញមេកំ ភីតំវធាមោចយិតុំកុរង្គិំ;
អាឃាតនេ អត្តសិរំឋបេត្វាបមោចិតា’ញ្ញ្ញបិបាណិសង្ឃា.
យោ សត្តវស្សោ វិសិខាយ បំសុ កីឡាបរោ សម្ភវនាមកោ’បិ;
សព្ពញ្ញុលីឡ្ហាយ និគុឡ្ហបញ្ហំ បុដ្ឋោ វិយាកាសិ សុចីរតេន.
ហិត្វា និកន្តិំ សកជីវិតេ’បិ ពទ្ធាសកុច្ឆិម្ហិ ច វេត្តវល្លិំ;
សាខាមិគេ នេកសហស្សសង្ខេ វធាបមោចេសិ កបិស្សរោយោ.
សន្តប្បយំ ធម្មសុធារសេន យោ មានុសេ តុណ្ឌិលសូករោ’បិ;
ឥសី’វ កត្វា អថ ញាយគន្ថំ និជំ បវត្តេសិ ចិរាយ ធម្មំ.
២២៨. ¶
បច្ចត្ថិកំ បុណ្ណកយក្ខមុគ្គំ មហិទ្ធិកំ កាមគុណេសុ គិទ្ធំ;
យោ តិក្ខបញ្ញោវិធុរាភិធានោទមេសិ កាឡាគិរិមត្តកម្ហិ.
កុលាវសាយិ អវិរូឡ្ហបក្ខោ យោ ពុទ្ធិមា វដ្ដកបោតកោ’បិ;
សច្ចេន ទាវគ្គិមភិជ្ជលន្តំ វស្សេន និព្ពាបយិ វារិទោ’វ.
យោ មច្ឆរាជាបិ អវុដ្ឋិកាលេទិស្វានមច្ឆេ តសិតេកិលន្តេ;
សច្ចេនវាក្យេនមហោឃបុណ្ណំមុហុត្តមត្តេនអកាសិរដ្ឋំ.
វិចិត្តហត្ថស្ស រថាទិកានិ វសុន្ធរា កម្បន ការណានិ;
បុត្តេ’នុជាតេ សទិសេចទារេយោ’ទជ្ជិវេស្សន្តរជាតិយម្បិ.
២៣២. ¶
ពុទ្ធោ ភវិត្វា អបិ ទិដ្ឋធម្ម សុខានបេក្ខោ ករុណានុវត្តី;
សព្ពំ សហន្តោ អវមាននាទិំ យោទុក្ករំ លោកហិតំអកាសិ.
ពលេន សទ្ធិំ ចតុរង្គិកេន អភិទ្ទវន្តំ អតិភិំសនេន;
អជេយ្យសត្ថំ បរមិទ្ធិបត្តំ ទមេសិ យោ អាលវកម្បី យក្ខំ.
ទេហាភិនិក្ខន្ត ហុតាសនច្ចិ មាលាកុលំ ព្រហ្មភវំ ករិត្វា;
ភេត្វាន ទិដ្ឋិំ សុចិរានុពទ្ធំ ទមេសិ យោ ព្រហ្មវរំ មុនិន្ទោ.
អច្ចង្កុសំ ទានសុធោត គណ្ឌំ និបាតិតដ្ឋាលក គោបុរាទិំ;
ធាវន្តមគ្គេ ធនបាលហត្ថិំ ទមេសិ យោ ទារុណមន្តកំ’វ.
២៣៦. ¶
មនុស្សរត្តារុណបាណិបាទមុក្ខិប្ប ខគ្គំ អនុពន្ធមានំ;
មហាទយោ ទុប្បសហំ បរេហិ ទមេសិ យោ អង្គុលិមាលចោរំ.
យោ ធម្មរាជា វិជិតារិសង្ឃោ បវត្តយន្តោ វរធម្មចក្កំ;
សទ្ធម្ម សញ្ញំ រតនាករញ្ច ឱគាហយី សំ បរិសំ សមគ្គំ.
តស្សេវ សទ្ធម្ម វរាធិបស្សតថាគតស្ស’ប្បដិបុគ្គលស្ស;
អនន្តញាណស្ស វិសារទស្ស ឯសា មហាការុណិកស្ស ធាតុ.
អនេន សច្ចេន ជិនស្ស ធាតុ ខិប្បំ សមារុយ្ហ នភន្តរាឡំ;
សុធំសុលេខេវ សមុជ្ជលន្តិ កង្ខំ វិនោទេតុ មហាជនស្ស.
២៤០. ¶
តស្មិំ ខណេ សា ជិនទន្តធាតុ នភំ សមុគ្គម្ម បភាសយន្តី;
សព្ពា ទិសា ឱសធិតារកា’វ ជនំ បសាទេសិ វ្តិណ្ណកង្ខំ.
អថោតរិត្វា គគនង្គណម្ហា សា មត្ថកេ សេដ្ឋិសុតស្ស តស្ស;
បតិដ្ឋហិត្វាន សុធាភិសិត្តគត្តំ’វ តំ បីណយិ ភត្តិតិន្នំ.
ទស្វាន តំ អច្ឆរិយំ និគណ្ឋា ឥច្ចព្រវុំ បណ្ឌុនរាធិបំ តំ;
វិជ្ជាពលំ សេដ្ឋិសុតស្ស ឯតំ ន ធាតុយា ទេវ អយម្បភាវោ.
និសម្ម តេសំ វចនំ នរិន្ទោ ឥច្ចព្រវី សេដ្ឋិសុតំ សុភទ្ទំ;
យថា ច ឯតេ អភិសទ្ទហេយ្យុំ តថាវិធំ ទស្សយ ឥទ្ធិមញ្ញំ.
តតោ សុភទ្ទោ តបនីយបត្តេ សុគន្ធិសីតោទកបូរិតម្ហិ;
វឌ្ឍេសិ ធាតុំ មុនិបុង្គវស្ស អនុស្សរន្តោ ចរិតព្ភុតានិ.
២៤៥. ¶
សា រាជហំ សី’វ វិធាវមានា សុគន្ធិតោយម្ហិ បទក្ខិណេន;
ឧម្មុជ្ជមានា ច និមុជ្ជមានា ជនេ បមោទស្សុធរេ អកាសិ.
តតោ ច កាសុំ វិសិខាយមជ្ឈេ កត្វា តហិំ ធាតុមភិក្ខិបិត្វា;
បំសូហិ សម្មា អភិបូរយិត្វា ពហូហិ មទ្ទាបយិ កុញ្ជរេហិ.
ភេត្វា មហិំឧដ្ឋហិ ចក្កមត្តំ វិរាជមានំ មណិកណ្ណិកាយ;
បភស្សរំ រូបិយកេសរេហិ សរោរុហំ កញ្ចនបត្តបាឡិំ.
បតិដ្ឋភិត្វាន តហិំ សរោជេ មន្ទានិលាវត្តិតរេណុ ជាលេ;
ឱភាសយន្តិ’វ ទិសា បភាហិ ទិដ្ឋា មុហុត្តេន ជិនស្សធាតុ.
ខិបិំសុ វត្ថាភរណានិ មច្ចា បវស្សយុំ បុប្ផមយញ្ច វស្សំ;
ឧក្កុដ្ឋិសទ្ទេហិ ច សធុការនាទេហិ បុណ្ណំ នគរំ អកំសុ.
២៥០. ¶
តេ តិត្ថិយា តំ អភិវញ្ចនំ’តិ រាជាធិរាជំ អថ សញ្ញបេត្វា;
ជិគុច្ឆនីយេ កុណបាទិកេហិ ខិបិំសុ ធាតុំ បរិខាយ បិដ្ឋេ.
តស្មិំ ខណេ បញ្ចវិធម្ពុជេហិសញ្ឆាទិតាហំសគណោបភុត្តា;
មធុព្ពតាលី វិរុតាភិរាមា អហោសិ សា បោក្ខរណី’វ នន្ទា.
គជាធិបា កោញ្ញ្ចរវំ រវិំសុ ករិំសុ ហេសានិនទំ តុរង្គា;
ឧក្កុដ្ឋិនាទំ អករិំសុ មច្ចា សុវាទិតា ទុន្ទុភិអាទយោ’បិ.
ថោមិំសុ មច្ចា ថុតិគីតកេហិ នច្ចិំសុ ឱត្តប្បវិភុសនា’បិ;
វត្ថានិ សីសេ ភមយិំសុ មត្តា ភុជានិ បោឋេសុមុទគ្គចិត្តា.
២៥៤. ¶
ធូបេហិ កាលាគរុសម្ភវេហិ ឃនាវនទ្ធំ’វ នភំ អហោសិ;
សមុស្សិតានេកធជាវលីហិ បុរំ តទា វត្ថមយំ’វ អាសិ.
ទិស្វា តមច្ឆេរមចិន្តនីយំ អាមោទិតាមច្ចគណា សមគ្គា;
អត្ថេ និយោជេតុ មុបេច្ច តស្ស វទិំសុ បណ្ឌុស្ស នរាធិបស្ស.
ទិស្វាន យោ ឦទិសកម្បិ រាជ ឥទ្ធានុភាវំ មុនិបុង្គវស្ស;
បសាទមត្តម្បិ ករេយ្យ នោចេ កិមត្ថិយា តស្ស ភវេយ្យ បញ្ញា.
បសាទនីយេសុ គុណេសុ រាជ បសាទនំ សាធុជនស្ស ធម្មោ;
បុប្ផន្តិ សព្ពេ សយមេវ វន្ទេ សមុគ្គតេ កោមុទកាននានិ.
២៥៨. ¶
វាចាយ តេសំ បន ទុម្មតីនំ មា សគ្គមគ្គំ បជហិត្ថ រាជ;
អន្ធេ គហេត្វា វិចរេយ្យ កោ ហិ អន្វេសមានោ សុបថំ អមូឡ្ហោ.
នរាធិបា កប្បិណ ពិម្ពិសារ សុទ្ធោទនាទិ អបិ តេជវន្តា;
តំ ធម្មរាជំ សរណំ ឧបេច្ច បិវិំសុ ធម្មាមតមាទរេន.
សហស្សនេត្តោ តិទសាធិបោ’បិ ខីណាយុកោ ខិណភវំ មុនិន្ទំ;
ឧបេច្ច ធម្មំ វិមលំ និសម្ម អលត្ថ អាយុំ អបិ ទិដ្ឋធម្មោ.
តុវម្បិ តស្មិំ ជិតបញ្ចមារេ ទេវាតិទេវេ វរធម្មរាជេ;
សគ្គាបវគ្គាធិគមាយ ខិប្បំ ចិត្តំ បសាទេហិ នរាធិរាជ.
២៦២. ¶
សុត្វានតេសំ វចនំ នរិន្ទោ វិកិណ្ណកង្ខោ រតនត្តយម្ហិ;
សេនាបតិំ អត្ថវរំ អវោច បហដ្ឋភាវោ បរិសាយ មជ្ឈេ.
អសទ្ទហានោ រតនត្តយស្ស គុណេ ភវច្ឆេទនការណស្ស;
ចិរាយ ទុល្លទ្ធិបថេ ចរន្តោ ឋិតោ សរជ្ជេ អបិ វញ្ចិតោហំ.
មោហេន ខជ្ជោបនកំ ធមេសិំ សីតទ្ទិតោ ធុមសិខេ ជលន្តេ;
បិបាសិតោ សិន្ធុជលំ បហាយ បិវិំ បមាទេន មរីចិតោយំ.
បរិច្ចជិត្វា អមតំ ចិរាយ ជិវត្ថិកោ តិក្ខវិសំ អខាទិំ;
វិហាយ’ហំ ចម្បកបុប្ផទាមំ អធារយិំ ជត្តុសុ នាគភារំ.
២៦៦. ¶
គន្ត្វាន ខិប្បំ បរិខា សមីបំ អារាធយិត្វា ជិនទន្តធាតុំ;
អានេហិ បូជាវិធិនា ករិស្សំ បុញ្ញានិ សព្ពត្ថ សុខាវហានិ.
គន្ត្វាតតេសោបរិខាសមីបំ សេនាធិនាថោ បរមប្បតីតោ;
ធាតុំ មុនិន្ទស្ស នមស្សមានោ អជ្ឈេសិ រញ្ញោ ហិតមា ចរន្តោ
ចិរាគតំ ទិដ្ឋិមលំ បហាយ អលត្ថ សទ្ធំ សុគតេ នរិន្ទោ;
បាសាទមាគម្ម បសាទមស្ស វឌ្ឍេហិ រញ្ញោ រតនត្តយម្ហិ.
តស្មិំ ខណេ បោក្ខរណី វិចិត្តា ផុល្លេហិ សោវណ្ណសរោរុហេហិ;
អលង្ករោន្តី គគនំ អហោសិ មន្ទាកិនីវាភិនវាវតារា.
ហំសង្គណេវាថ មុនិន្ទធាតុ សា បង្កជា បង្កជមោក្កមន្តិ;
កុន្ទាវទាតាហិ បភាហិ សព្ពំ ខិរោទកុច្ឆិំ’វ បុរំ អកាសិ.
២៧១. ¶
តតោ សុរត្តញ្ជលិបង្កជម្ហិ បតិដ្ឋហិត្វាន ចមុបតិស្ស;
សន្ទិស្សមានា មហតា ជនេន មហប្ផលំ មានុសកំ អកត្ថ.
សុត្វាន វុត្តន្តមិមំ នរិន្ទោ បហដ្ឋភាវោបទសា’វ គន្ត្វា;
សំសូចយន្តោ ទិគុណំ បសាទំ សុវិម្ហិតោបញ្ជលិកោអវោច.
វោហារទក្ខា មនុជា មុនិន្ទ សង្ឃដ្ដយិត្វា និកសោបលម្ហិ;
ករោន្តិអគ្ឃំ វរកញ្ចនស្ស ឯសោហិ ធម្មោ ចរិតោបុរាណោ.
មណិំ បសត្ថាករសម្ភវម្បិ ហុតាសកម្មេហភីសង្ខរិត្វា;
បាបេន្តិរាជញ្ញកិរីដកោដិំ វិភុសនត្តំ វិទុនោមនុស្សា.
២៧៥. ¶
វីមំសនត្ថាយ តវាធុនាបិ មយា កតំ សព្ពមិទំ មុនិន្ទ;
អាគុំ មហន្តំ ខម ភុរិបញ្ញ ខិប្បំ មមាលង្កុរុ ឧត្តមង្គំ.
បតិដ្ឋិតា តស្ស តតោ កិរីដេ មណិប្បភា ភាសិនិ ទន្តធាតុ;
អមុញ្ចិ រំសី ធវលា បជាសុ សិនេហជាតា ឥវ ខីរធារា.
សោ ទន្តធាតុំ សិរសាវហន្តោ បទក្ខិណំតំនគរំ ករិត្វា;
សម្បូជយន្តោ កុសុមាទិកេហិ សុសជ្ជិតន្តេ បុរមាហរិត្ថ.
សមុស្សិតោទារសិតាតបត្តេ បល្លង្កសេដ្ឋេ រតនុជ្ជលម្ហិ;
បតិដ្ឋបេត្វាន ជិនស្ស ធាតុំ បូជេសិ រាជា រតនាទិកេហិ.
ពុទ្ធាទិវត្ថុត្តយមេវ រាជា អាបាណកោដិំ សរណំ ឧបេច្ច;
ហិត្វា វិហិំសំ ករុណាធិវាសោ អារាធយី សព្ពជនំ គុណេហិ.
២៨០. ¶
ការេសិ នានារតនប្បភាហិ សហស្សរំសីំ’វ វិរោចមានំ;
នរាធិបោ ភត្តិភរានុរូបំ សុចិត្តិតំ ធាតុនិវេសនម្បិ.
វឌ្ឍេសិ សោ ធាតុឃរម្ហិ ធាតុំ អលង្ករិត្វា សកលំ បុរម្បិ;
សេសេន បូជាវិធិនា អតិត្តោ បូជេសិ រដ្ឋំ សធនំ សភោគ្គំ.
អាមន្តយិត្វា គុហសីវរាជំ សម្មានិតំ អត្តសមំ ករិត្វា;
ទានាទិកំ បុញ្ញមនេករូបំ សទ្ធាធនោ សញ្ចិណិរាជសេដ្ឋោ.
តតោ សោ ភុបាលោ កុមតិជនសំសគ្គមនយំ,
និរាកត្វា មគ្គេ សុគតវចនុជ្ជោតសុគមេ;
បធាវន្តោ សម្មា សបរហិតសម្បត្តិចតុរោ,
បសត្ថំ លោកត្ថំ អចរិ ចរិតាវជ្ជិតជនោ.
តតិយោ បរិច្ឆេទោ.
២៨៤. ¶
ចរតិ ធរណិ បាលេ រាជធម្មេសុ តស្មិំ,
សមរចតុរសេនោ ខីរធារោ នរិន្ទោ;
និជភុជពលលីលា’រាតិទប្បប្បមាថី,
វិភវជនិតមានោ យុទ្ធសជ្ជោ’ភិគញ្ឆិ.
ករិវរមថ ទិស្វា សោ គុហាទ្វារយាតំ,
បដិភយរហិតត្តោ សីហរាជា’វ រាជា;
និជនគរសមីបាយាតមេតំ នរិន្ទំ,
អមិតពលមមហោឃេនោត្ថរន្តា’ភិយាយិ.
ឧទិតពហឡធូលីបាឡិរុទ្ធន្តឡិក្ខោ,
សមទវិវិធយោធារាវសំរម្ភភីមេ;
និសិតសរសតាលីវស្សធារាករាឡេ,
អជិនិ មហតិ យុទ្ធេ បណ្ឌុកោ ខីរធារំ.
២៨៧. ¶
អថ នរបតិសេដ្ឋោ សង្គហេត្វាន រដ្ឋំ,
និជ តនុជ វរស្មិំ រជ្ជភារំ និធាយ;
សុគត ទសន ធាតុំ សម្បដិច្ឆាបយិត្វា,
បហិណិ ច គុហសីវំ សក្ករិត្វា សរដ្ឋំ.
សុវិរមវនីបាលោ សញ្ញមំ អជ្ឈុបេតោ,
វិវិធ វិភវ ទានាយាចកេ តប្បយិត្វា;
តិទសបុរ សមាជំ ទេហភេទា បយាតោ,
កុសល ផលមនប្បំ បត្ថិតំ បច្ចលត្ថ.
នរបតិ គុហសីវោ តំ មុនិន្ទស្ស ធាតុំ,
សកបុរមុបនេត្វា សាធុ សម្មានយន្តោ;
សុគតិ គមន មគ្គេ បាណិនោ យោជយន្តោ,
សុចរិត មភិរូបំ សញ្ចិណន្តោ វិហាសិ.
២៩០. ¶
អគណិតមហិមស្សុជ្ជេ និរញ្ញោ តនូជោ,
បុរិម វយសិ យេវារទ្ធសទ្ធាភិយោគោ;
ទសពល តនុធាតុំ បូជិតុំ តស្ស រញ្ញោ,
បុរវរ មុបាយាតោ ទន្តនាមោ កុមារោ.
គុណជនិត បសាទំ តំ កលិង្គាធិនាថំ,
និខិល គុណ និវាសោ សោ កុមារោ ករិត្វា;
វិវិធ មហវិធានំ សាធុសម្បាទយន្តោ,
អវសិ សុគតធាតុំ អន្វហំ វន្ទមានោ.
អភវិ ច គុហសីវស្សាវនីសស្ស ធិតា,
វិកច កុវលយក្ខី ហំសកន្តាភិយាតា;
វទន ជិត សរោជា ហារិធម្មិល្លភារា,
កុចភរនមិតង្គិ ហេម មាលាភិធានា.
២៩៣. ¶
អខិលគុណនិធានំ ពន្ធុភាវានុរូបំ,
សុវិមលកុលជាតំ តំ កុមារំ វិទិត្វា;
នរបតិ គុហសីវោ អត្តនោ ធីតរំ តំ,
អទទិ សពហុមានំ រាជបុត្តស្ស តស្ស.
មនុជបតិ កុមារំ ធាតុរក្ខាធិការេ,
បចុរបរិជនំ តំ សព្ពថា យោជយិត្វា;
គវ មហិស សហស្សាទីហិ សម្បីណយិត្វា,
សក វិភវ សរិក្ខេ ឥស្សរត្តេ ឋបេសិ.
សមរភុវិ វិនដ្ឋេ ខីរធារេ នរិន្ទេ,
មលយវនមុបេតា ភាគិនេយ្យា កុមារា;
បពល មតិ មហន្តំ សំហរិត្វា ពលគ្គំ,
ឧបបុរមុបគញ្ឆុំ ធាតុយា គណ្ហនត្ថំ.
អថ នគរសមីបេ តេ និវេសំ ករិត្វា,
សវណកដុកមេតំ សាសនំ បេសយិំសុ;
សុគតទសនធាតុំ ទេហិ វា ខិប្បមម្ហំ,
យសសិរិជននិំ វា កីឡ សង្គាមកេឡិំ.
២៩៧. ¶
សបទិ ធរណិបាលោ សាសនំ តំ សុណិត្វា,
អវទិ រហសិ វាចំ រាជបុត្តស្ស តស្ស;
នហិ សតិ មម ទេហេ ធាតុមញ្ញស្ស ទស្សំ,
អហមបិ យទិ ជេតុំ នេវ តេ សក្កុណេយ្យំ.
សុរនរ នមិតំ តំ ទន្តធាតុំ គហេត្វា,
គហិត ទិជវិលាសោ សីហឡំ យាហិ ទីបំ;
ឥតិ វចនមុទារំ មាតុលស្សាថ សុត្វា,
តមវច គុហសីវំ ទន្តនាមោ កុមារោ.
តវច មមច កោ វា សីហឡេ ពន្ធុភូតោ,
ជិនវរណសរោជេ ភត្តិយុត្តោ ច កោវា;
ជលនីធិបរតីរេ សីហឡំ ខុទ្ទទេសំ,
កថមហមតិនេស្សំ ទន្តធាតុំ ជិនស្ស.
៣០០. ¶
តមវទិ គុហសីវោ ភាគិនេយ្យំ កុមារំ,
ទសពលតនុធាតុ សណ្ឋិតា សីហឡស្មិំ;
ភវភយហតិទក្ខោ វត្តតេ សត្ថុធម្មោ,
គណនបថមតីតា ភិក្ខវោ ចាវសិំសុ.
មម ច បិយសហាយោ សោ មហាសេន រាជា,
ជិនចរណសរោជទ្វន្ទសេវាភិយុត្តោ;
សលិលមបិ ច ផុដ្ឋំ ធាតុយា បត្ថយន្តោ,
វិវិធរតនជាតំ បាភតំ បេសយិត្ថ.
បភវតិ មនុជិន្ទោ សព្ពទា ពុទ្ធិមា សោ,
សុគតទសនធាតុំ បូជិតុំ បូជនេយ្យំ;
បរិចិតវិសយម្ហា វិប្បវុត្ថំ ភវន្តំ,
វិវិធវិភវទានា សាធុ សង្គណ្ហិតុញ្ច.
៣០៣. ¶
និជ ទុហិតុបតិំ តំ ឥត្ថមារាធយិត្វា,
នរបតិ គុហសីវោ សង្គហេត្វាន សេនំ;
រណធរណិមុបេតោ សោ កុមារេហិ សទ្ធិំ,
មរណបរវសត្តំ អជ្ឈគា យុជ្ឈមានោ.
អថ នរបតិ បុត្តោ ទន្តនាមោ សុណិត្វា,
សវណ កដុកមេតំ មាតុលស្សប្បវត្តិំ;
គហិត ទិជវិលាសោ ទន្តធាតុំ គហេត្វា,
តុរិត តុរិត ភូតោ សោ បុរម្ហា បឡាយិ.
សរភស មុបគន្ត្វា ទក្ខិណំ ចាថ ទេសំ,
អវិចលិតសភាវោ ឥទ្ធិយា ទេវតានំ;
នទិមតិមហតិំ សោ ឧត្តរិត្វាន បុណ្ណំ,
និទហិ ទសនធាតុំ វាលុការាសិមជ្ឈេ.
បុន បុរមុបគន្ត្វា តំ គហីតញ្ញវេសំ,
ភរិយមបិ គហេត្វា អាគតោ តត្ថ ខិប្បំ;
សុគតទសនធាតុំ វាលុកាថុបកុច្ឆិំ,
ឋបិតមុបចរន្តោ អច្ឆិ គុម្ពន្តរស្មិំ.
៣០៧. ¶
សបទិ នភសិ ថេរោ គច្ឆមានោ បនេកោ,
វិវិធកិរណជាលំ វាលុការាសិថូបា;
អវិរឡិតមុទេន្តំ ធាតុយា តាយ ទិស្វា,
បណមិ សុគតធាតុំ ឱតរិត្វាន តត្ថ.
មុនិសុតមថ ទិស្វា ជម្បតី តេ បតីតា,
និជគមនវិធានំ សព្ពមារោចយិំសុ;
ទសពលតនុជោ សោ ធាតុរក្ខា និយុត្តោ,
បរហិតនិរតត្តោ តេ ឧភោ អជ្ឈភាសិ.
ទសពលតនុធាតុំ សីហឡំ នេថ តុម្ហេ,
អគណិត តនុខេទា វីតសារជ្ជមេតំ;
អបិ ច គមនមគ្គេ ជាតមត្តេ វិឃាតេ,
សរថ មមមនេកោបទ្ទវច្ឆេទទក្ខំ.
៣១០. ¶
ឥតិ សុគតននូជោ ជម្បតីនំ កថេត្វា,
បុន’បិ តទនុរូបំ ទេសយិត្វាន ធម្មំ;
បុថុតរមបនេត្វា សោកសល្លញ្ច គាឡ្ហំ,
សកវសតិមុបេតោ អន្តលិក្ខេន ធីរោ.
ភុជគភវនវាសី និន្នគាយាថ តស្សា,
ភុជគបតិ មហិទ្ធិ បណ្ឌុហារាភិធានោ;
សកបុរបវរម្ហា និក្ខមិត្វា ចរន្តោ,
សមុបគមិ តទា តំ ឋានមិច្ឆាវសេន.
វិមលបុលិនថូបា សោ សមុគ្គច្ឆមានំ,
សសិរុចិរមរីចិជ្ជាលមាលោកយិត្វា;
ឋិតមថ មុនិធាតុំ វាលុការសិគព្ភេ,
កិមិទមិតិ សកង្ខំ បេក្ខមានោ អវេទិ.
៣១៣. ¶
សបទិ សពហុមានោ សោ អសន្ទិស្សមានោ,
រតនមយករណ្ឌំ ធាតុយុត្តំ គិលិត្វា;
វិតតបុថុលទេហោ ភោគមាលាហិ តុង្គំ,
កណកសិខរិរាជំ វេឋយិត្វា សយិត្ថ.
សលិលនិធិសមីបំ ជម្បតី គន្តុកាមា,
បុលិនតលគតំ តំ ទន្តធាតុំ អទិស្វា;
នយនសលិលធារំ សោកជាតំ កិរន្តា,
សុគតសុតវរំ តំ តង្ខណេ’នុស្សរិំសុ.
អថ សុគតសុតោ សោ ចិន្តិតំ សំវិទិត្វា,
អគមិ សវិធមេសំ សោកទិនាននានំ;
អសុណិ ច ជិនធាតុំ វាលុការាសិមជ្ឈេ,
នីហិតមបិ អទិដ្ឋំ បូជិតំ ជម្បតីហិ.
សយិតមថ យតីសោ ទិព្ពចក្ខុប្បភាវា,
រតនគិរិនិកុញ្ជេ នាគរាជំ អបស្សិ;
វិហគបតិសរីរំ មាបយិ តម្មុហុត្តេ,
វិតតបុថុលបក្ខេន’ន្តឡិក្ខំ ថកេន្តំ.
៣១៧. ¶
ជលធិមតិគភីរំ តំ ទ្វិធា សោ ករិត្វា,
បពលបវនវេគេន’ត្តនោ បក្ខជេន;
សរភស មហិធាវំ ភីមសំរម្ភយោគា,
អភិគមិ ភុជគិន្ទំ មេរុបាទេ និបន្នំ.
ជហិតភុជគវេសោ តង្ខណេ សោ ផណិន្ទោ,
បដិភយចកិតត្តោ សំខិបិត្វាន ភោគេ;
សរភស មុបគន្ត្វា តស្ស បាទេ នមិត្វា,
វិនយមធុរមិត្ថំ តំ មុនីសំ អវោច.
សកលជនហិតត្ថំ ឯវ ជាយន្តិ ពុទ្ធា,
ភវតិ ជនហិតត្ថំ ធាតុមត្តស្ស បូជា;
អហមបិ ជិនធាតុំ បូជយិត្វា មហគ្ឃំ,
កុសលផលមនប្បំ សញ្ចិណិស្សំ’តិ គណ្ហិំ.
៣២០. ¶
អថ មនុជគណានំ សច្ចពោធារហានំ,
វសតិភវនមេសា នីយ្យតេ សីហឡំ តំ;
មុនិវរតនុធាតុំ តេន ទេហីតិ វុត្តោ,
ភុជគបតិ ករណ្ឌំ ធាតុគព្ភំ អទជ្ជិ.
វិហគបតិតនុំ តំ សំហរិត្វាន ថេរោ,
ជលចរសតភីមា អណ្ណវា ឧប្បតិត្វា;
សកលបថវិចក្កេ រជ្ជលក្ខិំ’វ ធាតុំ,
នរបតិតនុជានំ ជម្បតីនំ អទាសិ.
ឥតិ កតពហុការេ សំយមិន្ទេ បយាតេ,
សុគតទសនធាតុំ មុទ្ធនា ឧព្ពហន្តា;
មហតិ វិបិនទេវាទីហិ មគ្គេ បយុត្តេ,
វិវិធមហវិធានេ តេ តតោ និក្ខមិំសុ.
៣២៣. ¶
មុទុសុរភីសមីរោ កណ្ដកាទិវ្យបេតោ,
វិមលបុលិនហារី អាសី សព្ពត្ថ មគ្គោ;
អយនមុបគតេ តេ ទន្តធាតុប្បភាវា,
និគមនគរវាសី សាធុ សម្មានយិំសុ.
កុសុមសុរភិចុណ្ណាកិណ្ណហត្ថាហិ និច្ចា,
សកុតុកមនុយាតា កាននេ ទេវតាហី;
អចលគហណទុគ្គំ ខេបយិត្វាន មគ្គំ,
អគមុមតុរិតា តេ បដ្ដនំ តាមលិត្តិំ.
អចលបទរពទ្ធំ សុដ្ឋិតោទារកូបំ,
ឧទិតបុថុលការំ ទក្ខនីយាមកញ្ច;
សយមភិមតលង្កាគាមិនិំ នាវមេតេ,
សបទិ សមុបរូឡ្ហំ អទ្ទសុំ វាណិជេហិ.
៣២៦. ¶
អថ ទិជបវរា តេ សីហឡំ គន្តុមិច្ឆំ,
សរភស មុបគន្ត្វា នាវិកស្សាវទិំសុ;
សុតិសុខវចសា សោ សាធុវុត្តេន ចេសំ,
បមុទិតហទយោ តេ នាវមារោបយិត្ថ.
ជលនិធិមភិរូឡ្ហេស្វេសុ អាទាយ ធាតុំ,
សមភវុមុបសន្នា លោលកល្លោលមាលា;
សមសុរភិមនុញ្ញោ ឧត្តរោ វាយិ វាតោ,
វិមលរុចិរសោភា សព្ពថា’សុំ ទិសា’បិ.
នភសិ អសិតសោភេ វេនតេយ្យោ’វ នាវា,
បពលបវនវេគា សត្តតំ ធាវមានា;
នយនវិសយភាវាតីតតីរាចលាទិំ,
បវិសិ ជលធិមជ្ឈំ ផេណបុប្ផាភិកិណ្ណំ.
៣២៩. ¶
អថ អភវិ សមុទ្ទោ ភីមសំវដ្ដវាតា,
ភីហតសិខរិកូដាការវីចិប្បពន្ធោ;
សវនភិទុរឃោរារាវរុន្ធន្តលិក្ខោ,
ភយចកិតមនុស្សក្កន្ទិតោ សព្ពរត្តិំ.
ឧទយសិខរិសីសំ នូតនាទិច្ចពិម្ពេ,
ឧបគតវតិ តស្សា រត្តិយា អច្ចយម្ហិ;
សលិលនិធិជលំ តំ សន្តកល្លោលមាលំ,
អសិតមណិវិចិត្តំ កោដ្ដិមំ’វាវភាសិ.
អថ វិតតផណាលី ភិំសនា កេចិ នាគា,
សុរភិកុសុមហត្ថា កេចិ ទិព្ពត្តភាវា;
រុចិរមណិបទីបេ កេចិ សន្ធារយន្តា,
និជសិរសិ ករោន្តា កេចិ កណ្ឌុប្បលានី.
៣៣២. ¶
ផុដកុមុទកលាបេ ជត្តុនេកេ វហន្តា,
កណកកលសមាលា ឧក្ខិបត្តា ច កេចិ;
បវនចលិតកេតុគ្គាហកា កេចិ ឯកេ,
រុចិរ កណក ចុណ្ណាបុណ្ណចង្គោដហត្ថា.
សលឡិតរមណិយំ កេចិ នច្ចំ ករោន្តា,
សលយមធុរគីតំ គាយមានា’វ កេចិ;
បចុរតុរិយភណ្ឌេ អាហនន្តា’វ ឯកេ,
មុនិវរតនុធាតុំ បូជិតុំ ឧដ្ឋហិំសុ.
រុចិរកចកលាបា រាជកញ្ញាយ តស្សា,
មុនិវរទសនំ តំ និគ្គតេវិន្ទុលេខា;
ឧជុរជតសលាកា សន្និភេ មុញ្ចិ រំសី.
៣៣៥. ¶
អតុលិតមនុភាវំ ធាតុយា បេក្ខតំ តំ,
បមុទិតហទយានំ តង្ខណេ បន្នគានំ;
បដិរវហរិតានំ សាធុវាទាទិកានំ,
គគនមបរិយន្តំ’វាសិ វិត្ថារិតានំ.
បវិសិ សុគត ទាឋាធាតុ សា មោឡិគព្ភំ,
បុន គគនតលម្ហា ឱតរិត្វាន តស្សា;
ផណធរនិវហា តេ តំ តរិំ វារយិត្វា,
មហមករុមុទារំ សត្តរត្តិន្ទិវំហិ.
អចលមិវ វិមានំ អន្តលិក្ខម្ហិ នាវំ,
គតិវិរហិតមម្ហោរាសិមជ្ឈម្ហិ ទិស្វា;
ភយវិលុលិតចិត្តា ជម្បតី តេ សមគ្គា,
ទសពលតនុជំ តំ ឥទ្ធិមន្តំ សរិំសុ.
សបទិ មុនិសុតោ សោ ចិត្តមេសំ វិទិត្វា,
នភសិ ជលធរាលី មទ្ទមានោ’ភិគន្ត្វា;
វិហគបតិសរីរំ មាបយិត្វា មហន្តំ,
ភយចកិតភុជង្គេ តេ បឡាបេសិ ខិប្បំ.
៣៣៩. ¶
ឥត្ថំ ពុទ្ធិសុតេ ភុជង្គជនិតំ ភីតិំ សមេត្វា គតេ,
សា នាវា បវនា បកម្បិតធជា តុង្គំ តរង្គាវលិំ;
ភីន្ទន្តី គតិវេគសា បុថុតរំ មេឃាវលីសន្និភំ,
លង្កាបដ្ដនមោតរិត្ថ សហសា ថេរស្ស តស្សិទ្ធិយា.
ចតុត្ថោ បរិច្ឆេទោ.
សំវច្ឆរម្ហិ នវមម្ហិ មហាទិសេន,
បុត្តស្ស កិត្តិសិរិមេឃនរាធិបស្ស;
តេ ជម្បតី តមថ បដ្ដនមោតរិត្វា,
ទេវាលយេ បដិវសិំសុ មនោភិរាមេ.
៣៤១. ¶
ទិស្វាន តេ ទ្វិជវរោ បថិកេ និសាយំ,
សន្តប្បយិត្ថ មធុរាសនបានកេហិ;
រត្តិក្ខយេ ច អនុរាធបុរស្ស មគ្គំ,
ឆាយាបតីនមថ សោ អភិវេទយិត្ថ.
អាទាយ តេ ទសនធាតុវរំ ជិនស្ស,
សម្មានិតា ទ្វិជវរេន’ថ បដ្ដនម្ហា;
និក្ខម្ម ទូរតរមគ្គមតិក្កមិត្វា,
បទ្វារគាមមនុរាធបុរស្ស’គញ្ឆុំ.
យំ ធម្មិកំ នរវរំ អភិតក្កយិត្វា,
ជាយាបតី វិសយមេតមុបាគមិំសុ;
តំ វ្យាធិនា សមុទិតេន មហាទិសេន,
លង្កិស្សរំសុចិរកាលកតំ សុណិំសុ.
សោកេន តេ សិខរិនេវ សមុគ្គតេន,
អជ្ឈោត្ថដា ពហុតរំ វិលបីំសុ មុឡ្ហា;
កាយិំសុ តេសមថ មុច្ឆិតមានសានំ,
សព្ពា ទិសា ច វិទិសា ច ឃនន្ធការា
៣៤៥. ¶
សុត្វាន កិត្តិសិរិមេឃនរាធិបស្ស,
រជ្ជេឋិតស្ស រតនត្តយមាមកត្តំ;
វស្សេន និព្ពុតមហាទហនា’វ កច្ឆា,
តេ ជម្បតី សមភវុំ ហតសោកតាបា.
សុត្វាន មេឃគិរិនាមមហាវិហារេ,
ភិក្ខុស្ស កស្សចិ នរាធិបវល្លភត្តំ;
តស្ស’ន្តិកំ សមុបគម្ម កតាតិថេយ្យា,
ធាតុប្បវត្តិមវទិំសុ ឧភោ សមេច្ច.
សុត្វាន សោ មុនិវរោ ទសនប្បវត្តិំ,
ហដ្ឋោ យថាមតរសេន’ហិសិត្តគត្តោ;
គេហេ សកេ សបទិ បដ្ដវិតានកេហិ,
វឌ្ឍេសិ ធាតុមមលំ សមលង្កតម្ហិ.
៣៤៨. ¶
តេសញ្ច ជានិបតិកានមុភិន្នមេសោ,
កត្វាន សង្គហមុឡារតរំ យថិច្ឆំ;
វុត្តន្តមេតមភិវេទយិតុំ បសត្ថំ,
លង្កាធិបស្ស សវិធំ បហិណិត្ថ ភិក្ខុំ.
រាជា វសន្តសមយេ សហ កាមិនីហិ,
ឧយ្យានកេឡិសុខ មេកទិនេ’នុភោន្តោ;
អាគច្ឆមានមថ តត្ថ សុទុរតោ’ច,
តំ វិប្បសន្នមុខវណ្ណមបស្សិ ភិក្ខុំ.
សោ សំយមិ សមុបគម្ម នរាធិបំ តំ,
វុត្តន្តមេតមភិវេទយិ តុដ្ឋចិត្តោ;
សុត្វាន តំ បរមបីតិភរំ វហន្តោ,
សម្បត្តចក្ករតនោ’វ អហោសិ រាជា.
៣៥១. ¶
លង្កិស្សរោ ទ្វិជវរា ជិនទន្តធាតុ,
មាទាយ ជានិបតយោ ឧភយេ សមេច្ច;
ឯស្សន្តិ លង្កមចិរេន ឥតីរិតំ តំ,
នេមិត្តិកស្ស វចនញ្ច តថំ អមញ្ញិ.
រាជា តតោ មហតិយា បរិសាយ សទ្ធិំ,
តស្សានុរាធនគរស្ស បុរុត្តរាយ;
អាសាយ តំ សបទិ មេឃគិរិំ វិហារំ,
សទ្ធោ អគញ្ឆិ បទសា’វ បសន្នចិត្តោ.
ទិស្វា តតោ សុគតធាតុមលព្ភនេយ្យំ,
អានន្ទជស្សុនិវហេហិ ច តារហារំ;
សិញ្ចំ វិធាយ បណិធិំ ពហុមានបុព្ពំ,
រោមញ្ចកញ្ចុកធរោ ឥតិ ចិន្តយិត្ថ.
៣៥៤. ¶
សោ’ហំ អនេករតនុជ្ជលមោឡិធារិំ,
បូជេយ្យមជ្ជ យទិ ទុច្ចជមុត្តមង្គំ;
លោកត្តយេកសរណស្ស តថាគតស្ស,
នោ ធាតុយា មហមនុច្ឆវិកំ ករេយ្យំ.
ឯតំ បហូតរតនំ សធនំ សភោគ្គំ,
សម្បូជយំ អបិ ធរាវលយំ អសេសំ;
បូជំ ករោមិ តទនុច្ឆវិកំ អហំ’តិ,
ចិន្តេយ្យ កោហិ ភុវនេសុ អមូឡ្ហតិត្តោ.
លង្កាធិបច្ចមិទមប្បតរំ មមាសិ,
ពុទ្ធោ គុណេហិ វិវិធេហិ បមាណ សុញ្ញោ;
សោ’ហំ បរិត្តវិភវោ តិភវេកនាថំ,
តំ តាទិសំ ទសពលំ កថមច្ចយិស្សំ.
៣៥៧. ¶
ឥត្ថំ បុនប្បុន តទេវ វិចិន្តយន្តោ,
អាបជ្ជិ សោ ធិតិយុតោ’បិ វិសញ្ញិភាវំ;
សំវីជិតោ សបទិ ចាមរមារុតេន,
ខិន្នេន សេវកជនេន អលត្ថ សញ្ញំ.
ថោកម្បិ ពីជមថ វា អភិរោបយន្តា,
មេធាវិនោ មហតិយា’បិ មសុន្ធរាយ;
កាលេន បត្ត តវ បុប្ផផលទិកានិ,
វិន្ទន្តិ បត្ថិតផលានិ អនប្បកានិ.
ឯវំ គុណេហិ វិវិធេហិ’បិ អប្បមេយ្យ,
ធម្មិស្សរម្ហិ មហមប្បតរម្បិ កត្វា;
កាលច្ចយេន បរិណាម វិសេសរម្មំ,
សគ្គាបវគ្គសុខមប្បដិមំ លភិស្សំ.
៣៦០. ¶
ឥត្ថំ វិចិន្តិយ បមោទភរាតិរេក,
សម្បុណ្ណចន្ទិមសរិក្ខមុខោ នរិន្ទោ;
សព្ពញ្ញុនោ ទសនធាតុវរស្ស តស្ស,
បូជេសិ សព្ពមបិ សីហឡទីបមេតំ.
ភិក្ខូ’បិ តេបិដក ជាតកភាណកាទិ,
តក្កគមាទិ កុសលា អបិ ពុទ្ធិមន្តោ;
វត្ថុត្តយេកសរណា អបិ បោរវគ្គា,
កោតុហលា សបទិ សន្និបតិំសុ តត្ថ.
រាជា តតោ មហតិយ បរិសាយ មជ្ឈេ,
ឥច្ចព្រុវី មុនិវរោ ហិ សុសុក្កទាឋោ;
ទាឋា ជិនស្ស យទិ ឱសធិតារកា’វ,
សេតា ភវេយ្យ កិមយំ មលិនាវភាសា.
៣៦៣. ¶
តស្មិំ ខណេ ទសនធាតុ មុនិស្សរស្ស,
បក្ខេ បសារិយ ទុវេ វិយ រាជហំសី;
វិត្ថារិតំ’សុនិ វហា គគនង្គនម្ហិ,
អាវដ្ដតោ ឆវិ ជវេន មុហុត្តមត្តំ.
បច្ចគ្ឃមត្ថរណកំ សិតមត្ថរិត្វា,
ភទ្ទាសនម្ហិ វិនិធាយ មុនិន្ទធាតុំ;
តំ ជាតិបុប្ផនិករេន ថកេសិ រាជា,
វស្សច្ចយម្ពុធរកូដសមប្បភេន.
ឧគ្គម្ម ខិប្បមថ ធាតុ មុនិស្សរស្ស,
សា បុប្ផរាសិសិខរម្ហិ បតិដ្ឋហិត្វា;
រំសីហិ ទុទ្ធធវលេហិ វិរោចមានា,
សម្បស្សតំ អនិមិសេ នយនេ អកាសិ.
៣៦៦. ¶
តំ ធាតុមាសនគតម្ហិ បតិដ្ឋបេត្វា,
ខីរោទឯណេបដលប្បដិមេ ទុកុឡេ;
ឆាទេសិ សាដកសតេហិ មហារហេហិ,
ភិយ្យោ’បិ សោ ឧបបរិក្ខិតុកាមតាយ.
អព្ភុគ្គតា សបទិ វត្ថសតានិ ភេត្វា,
សេតម្ពុទោទរវិនិគ្គតចន្ទិមា’វ;
ឋត្វាន សា ឧបរិ តេសមភាសយិត្ថ,
រំសីហិ កុន្ទវិសទេហិ ទិសា សមន្តា
តស្មិំ ខណេ វសុមតី សហ ភូធរេហិ,
គជ្ជិត្ថ សាធុវចនំ’វ សមុគ្គិរន្តី;
តំ អព្ភូតំ វិយ សមេក្ខិតុមម្ពុរាសិ,
សោ និច្ចលោ អភវិ សន្តតរង្គពាហុ.
៣៦៩. ¶
មត្តេភកម្បិតសុបុបផិតសាលតោ’វ,
ភស្សិំសុ ទិព្ពកុសុមានិ’បិ អន្តឡិក្ខា;
នច្ចេសុ ចាតុរិយយមច្ឆរិយំ ជនស្ស,
សន្ទស្សយិំសុ គគនេ សុរសុន្ទរី’បិ.
អានន្ទសញ្ជនិតតាររវាភិរាមំ,
គាយិំសុ គីតមមតាសនគាយកា’បិ;
មុញ្ចិំសុ ទិព្ពតុរិយានិ’បិ វាទិតានិ,
គម្ភីរមុច្ចមធុរំ ទ្វិគុណំ និនាទំ.
សំសិព្ពិតំ រជតរជ្ជុសតានុការី,
ធារាសតេហិ វសុធម្ពរមម្ពុទេន;
សព្ពា ទិសា ជលទកុដមហគឃិយេសុ,
ទិត្តាចិរជ្ជុតិបទីបសតាវភាសា.
៣៧២. ¶
អាធុយមាន មលយាវល កាននន្តោ,
សមថុល្ល បុប្ផជ បរាគហរាភិហារិ;
សេទោទ ពិន្ទុគណ សំហរណប្បវីណោ,
មន្ទំ អវាសិ សិសិរោ អបិ គន្ធវាហោ.
រាជា តមព្ភុតមវេក្ខិយ បាដិហីរំ,
លោកុស្សវំ ពហុតរញ្ច អទិដ្ឋបុព្ពំ;
ចិប្ផារិតក្ខិយុគលោ បរមប្បមោទា,
បូជំ ករិត្ថ មហតិំ រតនាទិកេហិ.
សោ ធាតុមត្តសិរសា’ថ សមុព្ពហន្តោ,
ឋត្វា សមុស្សិត សិតាតបវារណម្ហិ;
ចិត្តត្ថរេ រថវរេ សិតវាជិយុត្តេ,
លក្ខិនិធាននុរាធបុរំ បវេក្ខិ.
៣៧៥. ¶
ទេវិន្ទ មន្ទិរ សមេ សមលង្កតម្ហិ,
រាជា សកម្ហិ ភវនេ អតុលានុភាវោ;
សីហាសនេ បដិក កោជវ សន្ថតម្ហិ,
ធាតុំ ឋបេសិ មុនិនោ សសិតាតបត្តេ.
អន្តោ’វ ភុមិបតិ ធាតុឃរំ មហគ្ឃំ,
កត្វាន តត្ថ វិនិធាយ មុនិន្ទធាតុំ;
សម្បូជយិត្ថ វិវិធេហិ ឧបាយនេហិ,
រត្តីន្ទិវំ តិទិវមោក្ខ សុខាភិកង្ខី.
តេសញ្ច ជានិបតិកានមុភិន្នមេវ,
តុដ្ឋោ ពហូនិ រតនាភរណាទិកានិ;
គាមេច ឥស្សរកុលេក នីវាសភុតេ,
ទត្វាន សង្គហមកាសិ តិសីហឡិន្ទោ.
៣៧៨. ¶
សង្គម្ម ជានបទ នេគម នាគរាទី,
ឧក្កណ្ឋិតា សុគតធាតុមបស្សមានា;
លោកុត្តមស្ស ចរិតានិ អភិត្ថវន្តា,
ឧគ្ឃោសយិំសុ ធរណីបតិសន្និធានិ;
ធម្មិស្សរោ សកលលោកហិតាយ លោកេ,
ជាយិត្ថ សព្ពជនតាហិតមាចរិត្ថ;
វិត្ថារិតា ពហុជនស្ស ហិតាយ ធាតុ,
ឥច្ឆាម ធាតុមភិបូជយិតុំ មយម្បិ.
សោ សន្និបាតិយ មហីបតិ ភិក្ខុសង្ឃ,
មារាមវាសិមនុរាធបុរោបកណ្ឋេ;
អជ្ឈាសយំ តមភិវេទយិ សត្ថុធាតុ,
បូជាយ សន្និបតិតស្ស មហាជនស្ស.
៣៨១. ¶
ថេរោ តហិំ មហតិ ភិក្ខុគណេ បនេកោ,
មេធាពលេន អសមោ ករុណាធិវាសោ;
ឯវំ តិសីហឡបតិស្ស មហាមតិស្ស,
លោកត្ថចារចតុរស្ស និវេទយិត្ថ.
យោ អាចរេយ្យ អនុជីវិជនស្ស អត្ថំ,
ឯសោ ភវេ’នុចរិតោ មហតំ សភាវោ;
ធាតុំ វសន្តសមយេ ពហិ នីហរិត្វា,
ទស្សេហិ បុញ្ញមភិបត្ថយតំ ជនានំ.
សុត្វាន សំយមិវរស្ស សុភាសិតានិ,
បុច្ឆិត្ថ សោ នរវរោ បុន ភិក្ខុសង្ឃំ;
ធាតុំ នមស្សិតុមនេន មហាជនេន,
ឋានំ កិមេត្ថ រមណីយតរំ សិយា’តិ.
៣៨៤. ¶
សព្ពេ’បិ តេ អថ និកាយ និវាសិ ភិក្ខូ,
ឋានំ សកំ សកម វណ្ណយុមាទរេន;
អញ្ញោញ្ញភិន្នវចនេសុ ច តេសុ រាជា,
នេវាភិនន្ទិ ន បដិក្ខិបិ កិញ្ចិវាក្យំ.
មជ្ឈត្តតានុគតមានសតាយ កិន្តុ,
រាជា អវោ ច បុន ភិក្ខុគណស្ស មជ្ឈេ;
អត្តានុរូបមយមេវ មុនិន្ទធាតុ,
ឋានំ ខណេន សយមេវ គមិស្សតីតិ.
រាជា តតោ ភវនមេវ សកំ ឧបេច្ច,
ធាតុប្បណាមមភិបត្ថយតំ ជនានំ;
ខិប្បំមុខម្ពុជវនានី វិកាសយន្តោ,
សជ្ជេតុមាហ នគរញ្ច វិហារមគ្គំ.
សម្មជ្ជិតា សលិល សេវន សន្តធូលី,
រច្ឆា តទា’សិ បុលិនត្ថរណាភិរាមា;
ឧស្សាបិតានិ កណកាទិវិចិត្តិតានិ,
វ្យគ្ឃាទិ រូបខចិតានិ ច តោរណានិ.
៣៨៨. ¶
ឆាយា និវារិត វិរោចន រំសិតាបា,
នច្ចំ’វ ទស្សយតិ វាតធូតា ធជាលិ;
វីថិ វសន្តវនរាជិ សមានវណ្ណា,
ជាតា សុជាតកទលីតរុមាលិកាហិ.
សំសូចយន្តិ ច សតំ នវបុណ្ណកុម្ភា,
សគ្គាបវគ្គសុខមិច្ឆិតមិជ្ឈតីតិ;
កប្បុរសារតគរាគរុសម្ភវេហិ,
ធូបេហិ ទុទ្ទិនមថោ សុទិនំ អហោសិ.
ឱលម្ពមានសិតមុត្តកជាលកានិ,
សជ្ជាបិតានិ វិវិធានិ ច មណ្ឌបានិ;
សម្បាទិតានិ ច តហិំ កុសុមគឃិកានិ,
អាមោទ លុទ្ធ មធុបាវលិ កុជិតានិ.
៣៩១. ¶
គច្ឆិំសុ កេចិ គហិតុស្សវ វេសសោភា,
ឯកេ សមុគ្គបរិបុរិតបុប្ផហត្ថា;
អញ្ញេ ជនា សុរភិចុណ្ណភរំ វហន្តា,
តត្ថេតរេ ធតវិចិត្តមហាតបត្តា.
លង្កិស្សរោ’ថ សសិបណ្ឌរវាជិយុត្តេ,
ឧជ្ជោតិតេ រថវរេ រតនប្បភាហិ;
ធាតុំ តិលោកតិលកស្ស បតិដ្ឋបេត្វា,
ឯតំ អវោច វចនំ បណិបាតបុព្ពំ.
សម្ពោធិយា ឥវ មុនិស្សរ ពោធិមណ្ឌំ,
គណ្ឌម្ពរុក្ខមិវ តិត្ថិយមទ្ទនាយ;
ធម្មញ្ច សំវិភជិតុំ មិគទាយមជ្ជ,
បូជានុរូបមុបគច្ឆ សយំ បទេសំ.
៣៩៤. ¶
រាជា តតោ សមុចិតាចរណេសុ ទក្ខោ,
វិស្សជ្ជិ ផុស្សរថមដ្ឋិតសារថិំ តំ;
បច្ឆា សយំ មហតិយា បរិសាយ សទ្ធិំ,
បូជាវិសេសមសមំ អគមា ករោន្តោ.
ឧក្កុដ្ឋិនាទវិសរេន មហាជនស្ស,
ហេសារវេន វិសដេន តុរង្គមានំ;
ភេរីរវេន មហតា ករិ គជ្ជិតេន,
ឧទ្ទាមសាគរ សមំ នគរំ អហោសិ.
អាមោទិតា ឧភយវីថិគតា កុលិត្ថិ,
វាតាយនេហិ កនកាភរណេ ខិបិំសុ;
សព្ពត្ថកំ កុសុមវស្សមវស្សយិំសុ,
ចេលានិចេវ ភមយិំសុនិជុត្តមង្គេ.
៣៩៧. ¶
បាចីនគោបុរសមីបមុបាគតម្ហិ,
តស្មិំ រថេ ជលធិបិដ្ឋិគតេ’វ បោតេ;
តុដ្ឋា តហិំ យតិគណា មនុជា ច សព្ពេ,
សម្បុជយិំសុ វិវិធេហិ ឧបាយនេហិ.
កត្វា បទក្ខិណមថោ បុរមុត្តរេន,
ទ្វារេន សោ រថវរោ ពហិ និក្ខមិត្វា;
ឋានេ មហិន្ទមិនុធម្មកថាបវិត្តេ,
អដ្ឋាសិ តិត្ថគមិតា ឥវ ភណ្ឌនាវា.
ឋានេ តហិំ ទសនធាតុវរំ ជិនស្ស,
លង្កិស្សរោ រតនវិត្តករណ្ឌគព្ភា;
សញ្ឈាឃនា ឥវ វិធុំ ពហិនីហរិត្វា,
ទស្សេសិ ជានបទ នេគម នាគរានំ.
៤០០. ¶
តស្មិំ ជនេ សបទិ អាភរណាទិវស្ស,
មច្ចន្តបីតិភរិតេ អភិវស្សយន្តេ;
សានន្ទិវន្ទិជនមង្គលគីតកេហិ,
សម្បាទិតេសុ មុខរេសុ ទិសាមុខេសុ.
ហត្ថារវិន្ទនិវហេសុ មហាជនស្ស,
ចន្ទោទយេ’ច មុកុលត្តនមាគតេសុ;
ព្រហ្មាមរាទិជនិតាមិត សាធុវាទេ,
តារាបថម្ហិ ភុវនោទរ មោត្ថរន្តេ.
សាទន្តធាតុ សសិខណ្ឌ សមានវណ្ណា,
រំសីហិ កុន្ទ នវចន្ទន បណ្ឌរេហិ;
បាសាទ គោបុរ សិលុច្ចយ បាទបាទិំ,
និទ្ធោត រូបិយមយំ’វ អកា ខណេន.
តំ បាដិហារិយ មចិន្តិយ មច្ចុឡារំ,
ទិស្វាន កេ តហីមហេសុ មហដ្ឋលោមា;
កេវា’នយុំ សកសកាភរណានិ គេហំ,
កេវា ន អត្តបដិលាភមវណ្ណយិំសុ.
៤០៤. ¶
កេ នោជហិំសុ សកទិដ្ឋិមលានុពទ្ធំ,
កេ វា ន ពុទ្ធមហិមំ អភិបត្ថយិំសុ;
កេ នាម មច្ឆរិយបាសវសា អហេសុំ,
វត្ថុត្តយញ្ច សរណំ នគមិំសុ កេវា.
លង្កិស្សរោ’បិ នវលក្ខ បរិព្ពយេន,
សព្ពញ្ញុធាតុមតុលំ អភិបូជយិត្វា;
តំ ទន្តធាតុភវនំ បុន វឌ្ឍយិត្វា,
អន្តេបុរម្ហិ បដិវាសរមច្ចយិត្ថ.
ធាតុំ វិហារមហយុត្តរមេវ នេត្វា,
បូជំ វិធាតុមនុវច្ឆរមេវរូបំ;
រាជា’ថ កិត្តិសិរិមេឃសមវ្ហយោ សោ,
វារិត្តលេខ មភិលេខយិ សច្ចសន្ធោ.
៤០៧. ¶
វារិត្តមេតមិតរេ’បិ បវត្តយន្តា,
តេ ពុទ្ធទាសបមុខា វសុធាធិនាថា;
សទ្ធាទយាធិកគុណាភរណាភិរាមា,
តំ សក្ករិំសុ ពហុធា ជិនទន្តធាតុំ.
សត្ថារា សម្ភតត្ថំ បុរិមតរភវេ សម្បជានំ បជានំ,
សម្ពោធិំ តស្ស សព្ពាសវវិគមករិំ សទ្ទហន្តោ’ទហន្តោ;
សោតំ តស្ស’គ្គធម្មេ និបុណមតិ សតំ សង្គមេសង្គមេសំ,
និព្ពាណំ សន្តមិច្ឆេ តិភវភយបរិច្ចាគហេតុំ គហេតុំ.
បញ្ចមោ បរិច្ឆេទោ.
៤០៩. ¶
យោ ចន្ទគោមិ រចិតេវរសទ្ទសត្ថេ,
ដីកំ បសត្ថមករិត្ថ ច បញ្ចិកាយ;
ពុទ្ធប្បភាវជន និំច អកា សមន្ត,
បាសាទិកាយ វិនយដ្ឋកថាយ ដីកំ.
អង្គុត្តរាគមវរដ្ឋកថាយ ដីកំ,
សម្មោភវិព្ភម វិឃាតករិំ អកាសិ;
អត្ថាយ សំយមិគណស្ស បធានិកស្ស,
គន្ថំ អកា វិនយសង្គហនាមធេយ្យំ.
សន្តិន្ទ្រិយស្សបដិបត្តិ បរាយណស្ស,
សល្លេខ វុត្តិ និរតស្ស សមាហិតស្ស;
អប្បិច្ឆតាទិ គុណយោគ វិភុសនស្ស,
សម្ពុទ្ធសាសនមហោទយការណស្ស.
៤១២. ¶
សព្ពេសុអាចរិយតំ បរមំ គតស្ស,
សត្ថេសុ សព្ពសមយន្តរ កោវិទស្ស;
សិស្សេនសារិតនុជស្ស មហាទិសាមិ.
សុទ្ធន្វយេន ករុណាទិគុណោទយេន,
តក្កាគមាទិ កុសលេន វិសារទេន;
សព្ពត្ថ បត្ថដ សុធាកររំសិជាល,
សង្កាសកិត្តិវិសរេន បរិក្ខកេន.
៤១៤. ¶
សទ្ធាធនេន សខិលេន ច ធម្មកិត្តិ,
នាមេន រាជគរុនា ចរិយេន ឯសោ;
សោតុប្បសាទជននោ ជិនទន្តធាតុ,
វំសោ កតោ និខិលទស្សិបភាវទីបោ.
ធម្មោ បវត្តតុ ចិរាយ មុនិស្សរស្ស,
ធម្មេ ឋិតា វសុមតីបតយោ ភវន្តុ;
កាលេ បវស្សតុ ឃនោ និខិលា បជា’បិ,
អញ្ញោញ្ញមេត្តិបដិលាភសុខំ លភន្តុ.