📜
នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស
ខុទ្ទកនិកាយេ
ពុទ្ធវំសបាឡិ
១. រតនចង្កមនកណ្ឌំ
ព្រហ្មា ¶ ¶ ¶ ¶ ច លោកាធិបតី សហម្បតី [សហម្បតិ (ស្យា. កំ.)], កតញ្ជលី អនធិវរំ អយាចថ;
‘‘សន្តីធ សត្តាប្បរជក្ខជាតិកា, ទេសេហិ ធម្មំ អនុកម្បិមំ បជំ’’.
សម្បន្នវិជ្ជាចរណស្ស តាទិនោ, ជុតិន្ធរស្សន្តិមទេហធារិនោ;
តថាគតស្សប្បដិបុគ្គលស្ស, ឧប្បជ្ជិ ការុញ្ញតា សព្ពសត្តេ.
‘‘ន ហេតេ ជានន្តិ សទេវមានុសា, ពុទ្ធោ អយំ កីទិសកោ នរុត្តមោ;
ឥទ្ធិពលំ បញ្ញាពលញ្ច កីទិសំ, ពុទ្ធពលំ លោកហិតស្ស កីទិសំ.
‘‘ន ¶ ហេតេ ជានន្តិ សទេវមានុសា, ពុទ្ធោ អយំ ឯទិសកោ នរុត្តមោ;
ឥទ្ធិពលំ បញ្ញាពលញ្ច ឯទិសំ, ពុទ្ធពលំ លោកហិតស្ស ឯទិសំ.
‘‘ហន្ទាហំ ¶ ¶ ទស្សយិស្សាមិ, ពុទ្ធពលមនុត្តរំ;
ចង្កមំ មាបយិស្សាមិ, នភេ រតនមណ្ឌិតំ’’.
ភុម្មា មហារាជិកា តាវតិំសា, យាមា ច ទេវា តុសិតា ច និម្មិតា;
បរនិម្មិតា យេបិ ច ព្រហ្មកាយិកា, អានន្ទិតា វិបុលមកំសុ ឃោសំ.
ឱភាសិតា ¶ ច បថវី សទេវកា, បុថូ ច លោកន្តរិកា អសំវុតា;
តមោ ច តិព្ពោ វិហតោ តទា អហុ, ទិស្វាន អច្ឆេរកំ បាដិហីរំ.
សទេវគន្ធព្ពមនុស្សរក្ខសេ, អាភា ឧឡារា វិបុលា អជាយថ;
ឥមស្មិំ ¶ លោកេ បរស្មិញ្ចោភយស្មិំ [បរស្មិំ ចូភយេ (ស្យា. កំ.)], អធោ ច ឧទ្ធំ តិរិយញ្ច វិត្ថតំ.
សត្តុត្តមោ អនធិវរោ វិនាយកោ, សត្ថា អហូ ទេវមនុស្សបូជិតោ;
មហានុភាវោ សតបុញ្ញលក្ខណោ, ទស្សេសិ អច្ឆេរកំ បាដិហីរំ.
សោ យាចិតោ ទេវវរេន ចក្ខុមា, អត្ថំ សមេក្ខិត្វា តទា នរុត្តមោ;
ចង្កមំ [ចង្កមំ តត្ថ (សី.)] មាបយិ លោកនាយកោ, សុនិដ្ឋិតំ សព្ពរតននិម្មិតំ.
ឥទ្ធី ច អាទេសនានុសាសនី, តិបាដិហីរេ ភគវា វសី អហុ;
ចង្កមំ មាបយិ លោកនាយកោ, សុនិដ្ឋិតំ សព្ពរតននិម្មិតំ.
ទសសហស្សីលោកធាតុយា, សិនេរុបព្ពតុត្តមេ;
ថម្ភេវ ទស្សេសិ បដិបាដិយា, ចង្កមេ រតនាមយេ.
ទសសហស្សី ¶ អតិក្កម្ម, ចង្កមំ មាបយី ជិនោ;
សព្ពសោណ្ណមយា បស្សេ, ចង្កមេ រតនាមយេ.
តុលាសង្ឃាដានុវគ្គា ¶ , សោវណ្ណផលកត្ថតា;
វេទិកា សព្ពសោវណ្ណា, ទុភតោ បស្សេសុ និម្មិតា.
មណិមុត្តាវាលុកាកិណ្ណា, និម្មិតោ រតនាមយោ;
ឱភាសេតិ ទិសា សព្ពា, សតរំសីវ ឧគ្គតោ.
តស្មិំ ចង្កមនេ ធីរោ, ទ្វត្តិំសវរលក្ខណោ;
វិរោចមានោ សម្ពុទ្ធោ, ចង្កមេ ចង្កមី ជិនោ.
ទិព្ពំ មន្ទារវំ បុប្ផំ, បទុមំ បារិឆត្តកំ;
ចង្កមនេ ឱកិរន្តិ, សព្ពេ ទេវា សមាគតា.
បស្សន្តិ តំ ទេវសង្ឃា, ទសសហស្សី បមោទិតា;
នមស្សមានា និបតន្តិ, តុដ្ឋហដ្ឋា បមោទិតា.
តាវតិំសា ¶ ច យាមា ច, តុសិតា ចាបិ ទេវតា;
និម្មានរតិនោ ទេវា, យេ ទេវា វសវត្តិនោ;
ឧទគ្គចិត្តា សុមនា, បស្សន្តិ លោកនាយកំ.
សទេវគន្ធព្ពមនុស្សរក្ខសា, នាគា សុបណ្ណា អថ វាបិ កិន្នរា;
បស្សន្តិ ¶ តំ លោកហិតានុកម្បកំ, នភេវ អច្ចុគ្គតចន្ទមណ្ឌលំ.
អាភស្សរា ¶ សុភកិណ្ហា, វេហប្ផលា អកនិដ្ឋា ច ទេវតា;
សុសុទ្ធសុក្កវត្ថវសនា, តិដ្ឋន្តិ បញ្ជលីកតា.
មុញ្ចន្តិ បុប្ផំ បន បញ្ចវណ្ណិកំ, មន្ទារវំ ចន្ទនចុណ្ណមិស្សិតំ;
ភមេន្តិ ចេលានិ ច អម្ពរេ តទា, ‘‘អហោ ជិនោ លោកហិតានុកម្បកោ.
‘‘តុវំ សត្ថា ច កេតូ ច, ធជោ យូបោ ច បាណិនំ;
បរាយនោ បតិដ្ឋា ច, ទីបោ ច ទ្វិបទុត្តមោ [ទិបទុត្តមោ (សី. ស្យា.)].
‘‘ទសសហស្សីលោកធាតុយា, ទេវតាយោ មហិទ្ធិកា;
បរិវារេត្វា នមស្សន្តិ, តុដ្ឋហដ្ឋា បមោទិតា.
‘‘ទេវតា ទេវកញ្ញា ច, បសន្នា តុដ្ឋមានសា;
បញ្ចវណ្ណិកបុប្ផេហិ, បូជយន្តិ នរាសភំ.
‘‘បស្សន្តិ ¶ តំ ទេវសង្ឃា, បសន្នា តុដ្ឋមានសា;
បញ្ចវណ្ណិកបុប្ផេហិ, បូជយន្តិ នរាសភំ.
‘‘អហោ អច្ឆរិយំ លោកេ, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;
ន មេទិសំ ភូតបុព្ពំ, អច្ឆេរំ លោមហំសនំ’’.
សកសកម្ហិ ភវនេ, និសីទិត្វាន ទេវតា;
ហសន្តិ តា មហាហសិតំ, ទិស្វានច្ឆេរកំ នភេ.
អាកាសដ្ឋា ច ភូមដ្ឋា, តិណបន្ថនិវាសិនោ;
កតញ្ជលី នមស្សន្តិ, តុដ្ឋហដ្ឋា បមោទិតា.
យេបិ ¶ ទីឃាយុកា នាគា, បុញ្ញវន្តោ មហិទ្ធិកា;
បមោទិតា នមស្សន្តិ, បូជយន្តិ នរុត្តមំ.
សង្គីតិយោ បវត្តេន្តិ, អម្ពរេ អនិលញ្ជសេ;
ចម្មនទ្ធានិ វាទេន្តិ, ទិស្វានច្ឆេរកំ នភេ.
សង្ខា ច បណវា ចេវ, អថោបិ ឌិណ្ឌិមា [ឌេណ្ឌិមា (សី.)] ពហូ;
អន្តលិក្ខស្មិំ វជ្ជន្តិ, ទិស្វានច្ឆេរកំ នភេ.
អព្ភុតោ ¶ វត នោ អជ្ជ, ឧប្បជ្ជិ លោមហំសនោ;
ធុវមត្ថសិទ្ធិំ លភាម, ខណោ នោ បដិបាទិតោ.
ពុទ្ធោតិ តេសំ សុត្វាន, បីតិ ឧប្បជ្ជិ តាវទេ;
ពុទ្ធោ ពុទ្ធោតិ កថយន្តា, តិដ្ឋន្តិ បញ្ជលីកតា.
ហិង្ការា សាធុការា ច [ហិង្ការំ សាធុការញ្ច (សី. ស្យា.)], ឧក្កុដ្ឋិ សម្បហំសនំ [សម្បសាទនំ (សី.), សម្បនាទនំ (ស្យា.)];
បជា ច វិវិធា គគនេ, វត្តេន្តិ បញ្ជលីកតា.
គាយន្តិ សេឡេន្តិ ច វាទយន្តិ ច, ភុជានិ បោថេន្តិ ច នច្ចយន្តិ ច;
មុញ្ចន្តិ បុប្ផំ បន បញ្ចវណ្ណិកំ, មន្ទារវំ ចន្ទនចុណ្ណមិស្សិតំ.
‘‘យថា ¶ តុយ្ហំ មហាវីរ, បាទេសុ ចក្កលក្ខណំ;
ធជវជិរបដាកា, វឌ្ឍមានង្កុសាចិតំ.
‘‘រូបេ ¶ សីលេ សមាធិម្ហិ, បញ្ញាយ ច អសាទិសោ;
វិមុត្តិយា អសមសមោ, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ.
‘‘ទសនាគពលំ ¶ កាយេ, តុយ្ហំ បាកតិកំ ពលំ;
ឥទ្ធិពលេន អសមោ, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ.
‘‘ឯវំ សព្ពគុណូបេតំ, សព្ពង្គសមុបាគតំ;
មហាមុនិំ ការុណិកំ, លោកនាថំ នមស្សថ.
‘‘អភិវាទនំ ថោមនញ្ច, វន្ទនញ្ច បសំសនំ;
នមស្សនញ្ច បូជញ្ច, សព្ពំ អរហសី តុវំ.
‘‘យេ កេចិ លោកេ វន្ទនេយ្យា, វន្ទនំ អរហន្តិ យេ;
សព្ពសេដ្ឋោ មហាវីរ, សទិសោ តេ ន វិជ្ជតិ.
‘‘សារិបុត្តោ មហាបញ្ញោ, សមាធិជ្ឈានកោវិទោ;
គិជ្ឈកូដេ ឋិតោយេវ, បស្សតិ លោកនាយកំ.
‘‘សុផុល្លំ សាលរាជំវ, ចន្ទំវ គគនេ យថា;
មជ្ឈន្ហិកេវ [មជ្ឈន្តិកេវ (សព្ពត្ថ)] សូរិយំ, ឱលោកេសិ នរាសភំ.
‘‘ជលន្តំ ទីបរុក្ខំវ, តរុណសូរិយំវ ឧគ្គតំ;
ព្យាមប្បភានុរញ្ជិតំ, ធីរំ បស្សតិ លោកនាយកំ.
‘‘បញ្ចន្នំ ភិក្ខុសតានំ, កតកិច្ចាន តាទិនំ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, ខណេន សន្និបាតយិ.
‘‘លោកប្បសាទនំ ¶ នាម, បាដិហីរំ និទស្សយិ;
អម្ហេបិ តត្ថ គន្ត្វាន, វន្ទិស្សាម មយំ ជិនំ.
‘‘ឯថ សព្ពេ គមិស្សាម, បុច្ឆិស្សាម មយំ ជិនំ;
កង្ខំ វិនោទយិស្សាម, បស្សិត្វា លោកនាយកំ’’.
សាធូតិ ¶ តេ បដិស្សុត្វា, និបកា សំវុតិន្ទ្រិយា;
បត្តចីវរមាទាយ, តរមានា ឧបាគមុំ.
ខីណាសវេហិ វិមលេហិ, ទន្តេហិ ឧត្តមេ ទមេ;
សារិបុត្តោ មហាបញ្ញោ, ឥទ្ធិយា ឧបសង្កមិ.
តេហិ ¶ ភិក្ខូហិ បរិវុតោ, សារិបុត្តោ មហាគណី;
លឡន្តោ ទេវោវ គគនេ, ឥទ្ធិយា ឧបសង្កមិ.
ឧក្កាសិតញ្ច ខិបិតំ [ឧក្កាសិតញ្ច ខិបិតញ្ច (ស្យា. អដ្ឋ.)], អជ្ឈុបេក្ខិយ សុព្ពតា;
សគារវា សប្បតិស្សា, សម្ពុទ្ធំ ឧបសង្កមុំ.
ឧបសង្កមិត្វា បស្សន្តិ, សយម្ភុំ លោកនាយកំ;
នភេ អច្ចុគ្គតំ ធីរំ, ចន្ទំវ គគនេ យថា.
ជលន្តំ ទីបរុក្ខំវ, វិជ្ជុំវ គគនេ យថា;
មជ្ឈន្ហិកេវ សូរិយំ, បស្សន្តិ លោកនាយកំ.
បញ្ចភិក្ខុសតា សព្ពេ, បស្សន្តិ លោកនាយកំ;
រហទមិវ វិប្បសន្នំ, សុផុល្លំ បទុមំ យថា.
អញ្ជលិំ ¶ បគ្គហេត្វាន, តុដ្ឋហដ្ឋា បមោទិតា;
នមស្សមានា និបតន្តិ, សត្ថុនោ ចក្កលក្ខណេ.
សារិបុត្តោ មហាបញ្ញោ, កោរណ្ឌសមសាទិសោ;
សមាធិជ្ឈានកុសលោ, វន្ទតេ លោកនាយកំ.
គជ្ជិតា កាលមេឃោវ, នីលុប្បលសមសាទិសោ;
ឥទ្ធិពលេន អសមោ, មោគ្គល្លានោ មហិទ្ធិកោ.
មហាកស្សបោបិ ¶ ច ថេរោ, ឧត្តត្តកនកសន្និភោ;
ធុតគុណេ អគ្គនិក្ខិត្តោ, ថោមិតោ សត្ថុវណ្ណិតោ.
ទិព្ពចក្ខូនំ យោ អគ្គោ, អនុរុទ្ធោ មហាគណី;
ញាតិសេដ្ឋោ ភគវតោ, អវិទូរេវ តិដ្ឋតិ.
អាបត្តិអនាបត្តិយា ¶ , សតេកិច្ឆាយ កោវិទោ;
វិនយេ អគ្គនិក្ខិត្តោ, ឧបាលិ សត្ថុវណ្ណិតោ.
សុខុមនិបុណត្ថបដិវិទ្ធោ, កថិកានំ បវរោ គណី;
ឥសិ មន្តានិយា បុត្តោ, បុណ្ណោ នាមាតិ វិស្សុតោ.
ឯតេសំ ចិត្តមញ្ញាយ, ឱបម្មកុសលោ មុនិ;
កង្ខច្ឆេទោ មហាវីរោ, កថេសិ អត្តនោ គុណំ.
‘‘ចត្តារោ ¶ តេ អសង្ខេយ្យា, កោដិ យេសំ ន នាយតិ;
សត្តកាយោ ច អាកាសោ, ចក្កវាឡា ចនន្តកា;
ពុទ្ធញាណំ អប្បមេយ្យំ, ន សក្កា ឯតេ វិជានិតុំ.
‘‘កិមេតំ អច្ឆរិយំ លោកេ, យំ មេ ឥទ្ធិវិកុព្ពនំ;
អញ្ញេ ពហូ អច្ឆរិយា, អព្ភុតា លោមហំសនា.
‘‘យទាហំ តុសិតេ កាយេ, សន្តុសិតោ នាមហំ តទា;
ទសសហស្សី សមាគម្ម, យាចន្តិ បញ្ជលី មមំ.
‘‘‘កាលោ ខោ តេ [កាលោ ទេវ (សី.), កាលោយំ តេ (ស្យា. ក.)] មហាវីរ, ឧប្បជ្ជ មាតុកុច្ឆិយំ;
សទេវកំ តារយន្តោ, ពុជ្ឈស្សុ អមតំ បទំ’.
‘‘តុសិតា ¶ កាយា ចវិត្វាន, យទា ឱក្កមិ កុច្ឆិយំ;
ទសសហស្សីលោកធាតុ, កម្បិត្ថ ធរណី តទា.
‘‘យទាហំ មាតុកុច្ឆិតោ, សម្បជានោវ និក្ខមិំ;
សាធុការំ បវត្តេន្តិ, ទសសហស្សី បកម្បថ.
‘‘ឱក្កន្តិំ មេ សមោ នត្ថិ, ជាតិតោ អភិនិក្ខមេ;
សម្ពោធិយំ អហំ សេដ្ឋោ, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ.
‘‘អហោ អច្ឆរិយំ លោកេ, ពុទ្ធានំ គុណមហន្តតា;
ទសសហស្សីលោកធាតុ, ឆប្បការំ បកម្បថ;
ឱភាសោ ច មហា អាសិ, អច្ឆេរំ លោមហំសនំ’’.
ភគវា តម្ហិ [ភគវា ច តម្ហិ (សី. ស្យា. ក.)] សមយេ, លោកជេដ្ឋោ នរាសភោ;
សទេវកំ ទស្សយន្តោ, ឥទ្ធិយា ចង្កមី ជិនោ.
ចង្កមេ ចង្កមន្តោវ, កថេសិ លោកនាយកោ;
អន្តរា ន និវត្តេតិ, ចតុហត្ថេ ចង្កមេ យថា.
សារិបុត្តោ ¶ ¶ មហាបញ្ញោ, សមាធិជ្ឈានកោវិទោ;
បញ្ញាយ បារមិប្បត្តោ, បុច្ឆតិ លោកនាយកំ.
‘‘កីទិសោ តេ មហាវីរ, អភិនីហារោ នរុត្តម;
កម្ហិ កាលេ តយា ធីរ, បត្ថិតា ពោធិមុត្តមា.
‘‘ទានំ ¶ សីលញ្ច នេក្ខម្មំ, បញ្ញាវីរិយញ្ច កីទិសំ;
ខន្តិសច្ចមធិដ្ឋានំ, មេត្តុបេក្ខា ច កីទិសា.
‘‘ទស ¶ បារមី តយា ធីរ, កីទិសី លោកនាយក;
កថំ ឧបបារមី បុណ្ណា, បរមត្ថបារមី កថំ’’.
តស្ស បុដ្ឋោ វិយាកាសិ, ករវីកមធុរគិរោ;
និព្ពាបយន្តោ ហទយំ, ហាសយន្តោ សទេវកំ.
អតីតពុទ្ធានំ ជិនានំ ទេសិតំ, និកីលិតំ [និកីឡិតំ (ក.)] ពុទ្ធបរម្បរាគតំ;
បុព្ពេនិវាសានុគតាយ ពុទ្ធិយា, បកាសយី លោកហិតំ សទេវកេ.
‘‘បីតិបាមោជ្ជជននំ, សោកសល្លវិនោទនំ;
សព្ពសម្បត្តិបដិលាភំ, ចិត្តីកត្វា សុណាថ មេ.
‘‘មទនិម្មទនំ សោកនុទំ, សំសារបរិមោចនំ;
សព្ពទុក្ខក្ខយំ មគ្គំ, សក្កច្ចំ បដិបជ្ជថា’’តិ.
រតនចង្កមនកណ្ឌោ និដ្ឋិតោ.
២. សុមេធបត្ថនាកថា
កប្បេ ¶ ច សតសហស្សេ, ចតុរោ ច អសង្ខិយេ;
អមរំ នាម នគរំ, ទស្សនេយ្យំ មនោរមំ.
ទសហិ សទ្ទេហិ អវិវិត្តំ, អន្នបានសមាយុតំ;
ហត្ថិសទ្ទំ អស្សសទ្ទំ, ភេរិសង្ខរថានិ ច;
ខាទថ បិវថ ចេវ, អន្នបានេន ឃោសិតំ.
នគរំ ¶ សព្ពង្គសម្បន្នំ, សព្ពកម្មមុបាគតំ;
សត្តរតនសម្បន្នំ, នានាជនសមាកុលំ;
សមិទ្ធំ ទេវនគរំវ, អាវាសំ បុញ្ញកម្មិនំ.
នគរេ អមរវតិយា, សុមេធោ នាម ព្រាហ្មណោ;
អនេកកោដិសន្និចយោ, បហូតធនធញ្ញវា.
អជ្ឈាយកោ ¶ ¶ មន្តធរោ, តិណ្ណំ វេទាន បារគូ;
លក្ខណេ ឥតិហាសេ ច, សធម្មេ បារមិំ គតោ.
រហោគតោ និសីទិត្វា, ឯវំ ចិន្តេសហំ តទា;
‘‘ទុក្ខោ បុនព្ភវោ នាម, សរីរស្ស ច ភេទនំ.
‘‘ជាតិធម្មោ ជរាធម្មោ, ព្យាធិធម្មោ សហំ [ចហំ (សី. ស្យា.)] តទា;
អជរំ អមតំ ខេមំ, បរិយេសិស្សាមិ និព្ពុតិំ.
‘‘យំនូនិមំ បូតិកាយំ, នានាកុណបបូរិតំ;
ឆឌ្ឌយិត្វាន គច្ឆេយ្យំ, អនបេក្ខោ អនត្ថិកោ.
‘‘អត្ថិ ហេហិតិ សោ មគ្គោ, ន សោ សក្កា ន ហេតុយេ;
បរិយេសិស្សាមិ តំ មគ្គំ, ភវតោ បរិមុត្តិយា.
‘‘យថាបិ ទុក្ខេ វិជ្ជន្តេ, សុខំ នាមបិ វិជ្ជតិ;
ឯវំ ភវេ វិជ្ជមានេ, វិភវោបិ ឥច្ឆិតព្ពកោ.
‘‘យថាបិ ឧណ្ហេ វិជ្ជន្តេ, អបរំ វិជ្ជតិ សីតលំ;
ឯវំ តិវិធគ្គិ វិជ្ជន្តេ, និព្ពានំ ឥច្ឆិតព្ពកំ.
‘‘យថាបិ បាបេ វិជ្ជន្តេ, កល្យាណមបិ វិជ្ជតិ;
ឯវមេវ ជាតិ វិជ្ជន្តេ, អជាតិបិច្ឆិតព្ពកំ.
‘‘យថា គូថគតោ បុរិសោ, តឡាកំ ទិស្វាន បូរិតំ;
ន គវេសតិ តំ តឡាកំ, ន ទោសោ តឡាកស្ស សោ.
‘‘ឯវំ កិលេសមលធោវ, វិជ្ជន្តេ អមតន្តឡេ;
ន គវេសតិ តំ តឡាកំ, ន ទោសោ អមតន្តឡេ.
‘‘យថា អរីហិ បរិរុទ្ធោ, វិជ្ជន្តេ គមនម្បថេ;
ន បលាយតិ សោ បុរិសោ, ន ទោសោ អញ្ជសស្ស សោ.
‘‘ឯវំ ¶ កិលេសបរិរុទ្ធោ, វិជ្ជមានេ សិវេ បថេ;
ន គវេសតិ តំ មគ្គំ, ន ទោសោ សិវមញ្ជសេ.
‘‘យថាបិ ¶ ព្យាធិតោ បុរិសោ, វិជ្ជមានេ តិកិច្ឆកេ;
ន តិកិច្ឆាបេតិ តំ ព្យាធិំ, ន ទោសោ សោ តិកិច្ឆកេ.
‘‘ឯវំ ¶ កិលេសព្យាធីហិ, ទុក្ខិតោ បរិបីឡិតោ;
ន គវេសតិ តំ អាចរិយំ, ន ទោសោ សោ វិនាយកេ.
‘‘យថាបិ កុណបំ បុរិសោ, កណ្ឋេ ពន្ធំ ជិគុច្ឆិយ;
មោចយិត្វាន គច្ឆេយ្យ, សុខី សេរី សយំវសី.
‘‘តថេវិមំ បូតិកាយំ, នានាកុណបសញ្ចយំ;
ឆឌ្ឌយិត្វាន គច្ឆេយ្យំ, អនបេក្ខោ អនត្ថិកោ.
‘‘យថា ឧច្ចារដ្ឋានម្ហិ, ករីសំ នរនារិយោ;
ឆឌ្ឌយិត្វាន គច្ឆន្តិ, អនបេក្ខា អនត្ថិកា.
‘‘ឯវមេវាហំ ឥមំ កាយំ, នានាកុណបបូរិតំ;
ឆឌ្ឌយិត្វាន គច្ឆិស្សំ, វច្ចំ កត្វា យថា កុដិំ.
‘‘យថាបិ ជជ្ជរំ នាវំ, បលុគ្គំ ឧទគាហិនិំ [ឧទកគាហិណិំ (សី.), ឧទកគាហិនិំ (ស្យា.)];
សាមី ឆឌ្ឌេត្វា គច្ឆន្តិ, អនបេក្ខា អនត្ថិកា.
‘‘ឯវមេវាហំ ¶ ឥមំ កាយំ, នវច្ឆិទ្ទំ ធុវស្សវំ;
ឆឌ្ឌយិត្វាន គច្ឆិស្សំ, ជិណ្ណនាវំវ សាមិកា.
‘‘យថាបិ បុរិសោ ចោរេហិ, គច្ឆន្តោ ភណ្ឌមាទិយ;
ភណ្ឌច្ឆេទភយំ ទិស្វា, ឆឌ្ឌយិត្វាន គច្ឆតិ.
‘‘ឯវមេវ អយំ កាយោ, មហាចោរសមោ វិយ;
បហាយិមំ គមិស្សាមិ, កុសលច្ឆេទនា ភយា’’.
ឯវាហំ ¶ ចិន្តយិត្វាន, នេកកោដិសតំ ធនំ;
នាថានាថានំ ទត្វាន, ហិមវន្តមុបាគមិំ.
ហិមវន្តស្សាវិទូរេ, ធម្មិកោ នាម បព្ពតោ;
អស្សមោ សុកតោ មយ្ហំ, បណ្ណសាលា សុមាបិតា.
ចង្កមំ តត្ថ មាបេសិំ, បញ្ចទោសវិវជ្ជិតំ;
អដ្ឋគុណសមូបេតំ, អភិញ្ញាពលមាហរិំ.
សាដកំ បជហិំ តត្ថ, នវទោសមុបាគតំ;
វាកចីរំ និវាសេសិំ, ទ្វាទសគុណមុបាគតំ.
អដ្ឋទោសសមាកិណ្ណំ ¶ ¶ , បជហិំ បណ្ណសាលកំ;
ឧបាគមិំ រុក្ខមូលំ, គុណេ ទសហុបាគតំ.
វាបិតំ រោបិតំ ធញ្ញំ, បជហិំ និរវសេសតោ;
អនេកគុណសម្បន្នំ, បវត្តផលមាទិយិំ.
តត្ថប្បធានំ បទហិំ, និសជ្ជដ្ឋានចង្កមេ;
អព្ភន្តរម្ហិ សត្តាហេ, អភិញ្ញាពលបាបុណិំ.
ឯវំ មេ សិទ្ធិប្បត្តស្ស, វសីភូតស្ស សាសនេ;
ទីបង្ករោ នាម ជិនោ, ឧប្បជ្ជិ លោកនាយកោ.
ឧប្បជ្ជន្តេ ច ជាយន្តេ, ពុជ្ឈន្តេ ធម្មទេសនេ;
ចតុរោ និមិត្តេ នាទ្ទសំ, ឈានរតិសមប្បិតោ.
បច្ចន្តទេសវិសយេ, និមន្តេត្វា តថាគតំ;
តស្ស អាគមនំ មគ្គំ, សោធេន្តិ តុដ្ឋមានសា.
អហំ ¶ តេន សមយេន, និក្ខមិត្វា សកស្សមា;
ធុនន្តោ វាកចីរានិ, គច្ឆាមិ អម្ពរេ តទា.
វេទជាតំ ជនំ ទិស្វា, តុដ្ឋហដ្ឋំ បមោទិតំ;
ឱរោហិត្វាន គគនា, មនុស្សេ បុច្ឆិ តាវទេ.
‘‘តុដ្ឋហដ្ឋោ បមុទិតោ, វេទជាតោ មហាជនោ;
កស្ស សោធីយតិ មគ្គោ, អញ្ជសំ វដុមាយនំ’’.
តេ មេ បុដ្ឋា វិយាកំសុ, ‘‘ពុទ្ធោ លោកេ អនុត្តរោ;
ទីបង្ករោ នាម ជិនោ, ឧប្បជ្ជិ លោកនាយកោ;
តស្ស សោធីយតិ មគ្គោ, អញ្ជសំ វដុមាយនំ’’.
ពុទ្ធោតិវចនំ [ពុទ្ធោតិ មម (សី. ស្យា. ក.)] សុត្វាន, បីតិ ឧប្បជ្ជិ តាវទេ;
ពុទ្ធោ ពុទ្ធោតិ កថយន្តោ, សោមនស្សំ បវេទយិំ.
តត្ថ ឋត្វា វិចិន្តេសិំ, តុដ្ឋោ សំវិគ្គមានសោ;
‘‘ឥធ ¶ ពីជានិ រោបិស្សំ, ខណោ វេ មា ឧបច្ចគា.
‘‘យទិ ពុទ្ធស្ស សោធេថ, ឯកោកាសំ ទទាថ មេ;
អហម្បិ សោធយិស្សាមិ, អញ្ជសំ វដុមាយនំ’’.
អទំសុ ¶ តេ មមោកាសំ, សោធេតុំ អញ្ជសំ តទា;
ពុទ្ធោ ពុទ្ធោតិ ចិន្តេន្តោ, មគ្គំ សោធេមហំ តទា.
អនិដ្ឋិតេ ¶ មមោកាសេ, ទីបង្ករោ មហាមុនិ;
ចតូហិ សតសហស្សេហិ, ឆឡភិញ្ញេហិ តាទិហិ;
ខីណាសវេហិ វិមលេហិ, បដិបជ្ជិ អញ្ជសំ ជិនោ.
បច្ចុគ្គមនា ¶ វត្តន្តិ, វជ្ជន្តិ ភេរិយោ ពហូ;
អាមោទិតា នរមរូ, សាធុការំ បវត្តយុំ.
ទេវា មនុស្សេ បស្សន្តិ, មនុស្សាបិ ច ទេវតា;
ឧភោបិ តេ បញ្ជលិកា, អនុយន្តិ តថាគតំ.
ទេវា ទិព្ពេហិ តុរិយេហិ, មនុស្សា មានុសេហិ ច [មានុស្សកេហិ ច មានុសកេហិ ច (ស្យា. ក.)];
ឧភោបិ តេ វជ្ជយន្តា, អនុយន្តិ តថាគតំ.
ទិព្ពំ មន្ទារវំ បុប្ផំ, បទុមំ បារិឆត្តកំ;
ទិសោទិសំ ឱកិរន្តិ, អាកាសនភគតា មរូ.
ទិព្ពំ ចន្ទនចុណ្ណញ្ច, វរគន្ធញ្ច កេវលំ;
ទិសោទិសំ ឱកិរន្តិ, អាកាសនភគតា [អាកាសេ នភគា (ស្យា.)] មរូ.
ចម្បកំ សរលំ នីបំ, នាគបុន្នាគកេតកំ;
ទិសោទិសំ ឧក្ខិបន្តិ, ភូមិតលគតា នរា.
កេសេ មុញ្ចិត្វាហំ តត្ថ, វាកចីរញ្ច ចម្មកំ;
កលលេ បត្ថរិត្វាន, អវកុជ្ជោ និបជ្ជហំ.
‘‘អក្កមិត្វាន មំ ពុទ្ធោ, សហ សិស្សេហិ គច្ឆតុ;
មា នំ កលលេ អក្កមិត្ថ, ហិតាយ មេ ភវិស្សតិ’’.
បថវិយំ និបន្នស្ស, ឯវំ មេ អាសិ ចេតសោ;
‘‘ឥច្ឆមានោ អហំ អជ្ជ, កិលេសេ ឈាបយេ មម.
‘‘កិំ មេ អញ្ញាតវេសេន, ធម្មំ សច្ឆិកតេនិធ;
សព្ពញ្ញុតំ បាបុណិត្វា, ពុទ្ធោ ហេស្សំ សទេវកេ.
‘‘កិំ ¶ មេ ឯកេន តិណ្ណេន, បុរិសេន ថាមទស្សិនា;
សព្ពញ្ញុតំ បាបុណិត្វា, សន្តារេស្សំ សទេវកំ.
‘‘ឥមិនា ¶ មេ អធិការេន, កតេន បុរិសុត្តមេ;
សព្ពញ្ញុតំ បាបុណិត្វា, តារេមិ ជនតំ ពហុំ.
‘‘សំសារសោតំ ឆិន្ទិត្វា, វិទ្ធំសេត្វា តយោ ភវេ;
ធម្មនាវំ សមារុយ្ហ, សន្តារេស្សំ សទេវកំ’’.
មនុស្សត្តំ ¶ លិង្គសម្បត្តិ, ហេតុ សត្ថារទស្សនំ;
បព្ពជ្ជា គុណសម្បត្តិ, អធិការោ ច ឆន្ទតា;
អដ្ឋធម្មសមោធានា, អភិនីហារោ សមិជ្ឈតិ.
ទីបង្ករោ លោកវិទូ, អាហុតីនំ បដិគ្គហោ;
ឧស្សីសកេ មំ ឋត្វាន, ឥទំ វចនមព្រវិ.
‘‘បស្សថ ឥមំ តាបសំ, ជដិលំ ឧគ្គតាបនំ;
អបរិមេយ្យិតោ ¶ កប្បេ, ពុទ្ធោ លោកេ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ កបិលវ្ហយា រម្មា, និក្ខមិត្វា តថាគតោ;
បធានំ បទហិត្វាន, កត្វា ទុក្ករការិកំ.
‘‘អជបាលរុក្ខមូលស្មិំ, និសីទិត្វា តថាគតោ;
តត្ថ បាយាសំ បគ្គយ្ហ, នេរញ្ជរមុបេហិតិ.
‘‘នេរញ្ជរាយ តីរម្ហិ, បាយាសំ អទ សោ ជិនោ;
បដិយត្តវរមគ្គេន, ពោធិមូលមុបេហិតិ.
‘‘តតោ បទក្ខិណំ កត្វា, ពោធិមណ្ឌំ អនុត្តរោ [អនុត្តរំ (ស្យា. កំ.)];
អស្សត្ថរុក្ខមូលម្ហិ, ពុជ្ឈិស្សតិ មហាយសោ.
‘‘ឥមស្ស ជនិកា មាតា, មាយា នាម ភវិស្សតិ;
បិតា សុទ្ធោទនោ នាម, អយំ ហេស្សតិ គោតមោ.
‘‘អនាសវា វីតរាគា, សន្តចិត្តា សមាហិតា;
កោលិតោ ¶ ឧបតិស្សោ ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវកា;
អានន្ទោ នាមុបដ្ឋាកោ, ឧបដ្ឋិស្សតិមំ [ឧបដ្ឋិស្សតិ តំ (សី.)] ជិនំ.
‘‘ខេមា ឧប្បលវណ្ណា ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវិកា;
អនាសវា វីតរាគា, សន្តចិត្តា សមាហិតា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, អស្សត្ថោតិ បវុច្ចតិ.
‘‘ចិត្តោ ¶ ច ហត្ថាឡវកោ [ហត្ថាលវកោ (សី.)], អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋកា;
ឧត្តរា នន្ទមាតា ច, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋិកា’’.
ឥទំ សុត្វាន វចនំ, អសមស្ស មហេសិនោ;
អាមោទិតា នរមរូ, ពុទ្ធពីជំ កិរ [ពុទ្ធពីជង្កុរោ (សី. ស្យា.)] អយំ.
ឧក្កុដ្ឋិសទ្ទា វត្តន្តិ, អប្ផោដេន្តិ [អប្ផោឋេន្តិ (សី.)] ហសន្តិ ច;
កតញ្ជលី នមស្សន្តិ, ទសសហស្សី សទេវកា.
‘‘យទិមស្ស ¶ លោកនាថស្ស, វិរជ្ឈិស្សាម សាសនំ;
អនាគតម្ហិ អទ្ធានេ, ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ.
‘‘យថា មនុស្សា នទិំ តរន្តា, បដិតិត្ថំ វិរជ្ឈិយ;
ហេដ្ឋាតិត្ថេ គហេត្វាន, ឧត្តរន្តិ មហានទិំ.
‘‘ឯវមេវ មយំ សព្ពេ, យទិ មុញ្ចាមិមំ ជិនំ;
អនាគតម្ហិ អទ្ធានេ, ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
ទីបង្ករោ ¶ លោកវិទូ, អាហុតីនំ បដិគ្គហោ;
មម កម្មំ បកិត្តេត្វា, ទក្ខិណំ បាទមុទ្ធរិ.
យេ តត្ថាសុំ ជិនបុត្តា, បទក្ខិណមកំសុ [សព្ពេ បទក្ខិណមកំសុ (ស្យា. ក.)] មំ;
ទេវា មនុស្សា អសុរា ច, អភិវាទេត្វាន បក្កមុំ.
ទស្សនំ មេ អតិក្កន្តេ, សសង្ឃេ លោកនាយកេ;
សយនា វុដ្ឋហិត្វាន, បល្លង្កំ អាភុជិំ តទា.
សុខេន សុខិតោ ហោមិ, បាមោជ្ជេន បមោទិតោ;
បីតិយា ច អភិស្សន្នោ, បល្លង្កំ អាភុជិំ តទា.
បល្លង្កេន និសីទិត្វា, ឯវំ ចិន្តេសហំ តទា;
‘‘វសីភូតោ ¶ អហំ ឈានេ, អភិញ្ញាសុ បារមិំគតោ [អភិញ្ញាបារមិំ គតោ (សី.)].
‘‘សហស្សិយម្ហិ លោកម្ហិ, ឥសយោ នត្ថិ មេ សមា;
អសមោ ឥទ្ធិធម្មេសុ, អលភិំ ឦទិសំ សុខំ.
‘‘បល្លង្កាភុជនេ មយ្ហំ, ទសសហស្សាធិវាសិនោ;
មហានាទំ បវត្តេសុំ, ‘ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘យា ¶ បុព្ពេ ពោធិសត្តានំ, បល្លង្កវរមាភុជេ;
និមិត្តានិ បទិស្សន្តិ, តានិ អជ្ជ បទិស្សរេ.
‘‘‘សីតំ ព្យបគតំ ហោតិ, ឧណ្ហញ្ច ឧបសម្មតិ;
តានិ អជ្ជ បទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ទសសហស្សី លោកធាតូ, និស្សទ្ទា ហោន្តិ និរាកុលា;
តានិ អជ្ជ បទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘មហាវាតា ¶ ន វាយន្តិ, ន សន្ទន្តិ សវន្តិយោ;
តានិ អជ្ជ បទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ថលជា ¶ ទកជា បុប្ផា, សព្ពេ បុប្ផន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជ បុប្ផិតា [បុប្ផិតានិ (អដ្ឋ.)] សព្ពេ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘លតា វា យទិ វា រុក្ខា, ផលភារា ហោន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជ ផលិតា សព្ពេ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘អាកាសដ្ឋា ច ភូមដ្ឋា, រតនា ជោតន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជ រតនា ជោតន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘មានុស្សកា ច ទិព្ពា ច, តុរិយា វជ្ជន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជុភោ អភិរវន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘វិចិត្របុប្ផា គគនា, អភិវស្សន្តិ តាវទេ;
តេបិ អជ្ជ បវស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘មហាសមុទ្ទោ អាភុជតិ, ទសសហស្សី បកម្បតិ;
តេបជ្ជុភោ អភិរវន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘និរយេបិ ទសសហស្សេ, អគ្គី និព្ពន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជ និព្ពុតា អគ្គី, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘វិមលោ ហោតិ សូរិយោ, សព្ពា ទិស្សន្តិ តារកា;
តេបិ អជ្ជ បទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘អនោវដ្ឋេន [អនោវុដ្ឋេន (ស្យា. ក.)] ឧទកំ, មហិយា ឧព្ភិជ្ជិ តាវទេ;
តម្បជ្ជុព្ភិជ្ជតេ មហិយា, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘តារាគណា ¶ ¶ វិរោចន្តិ, នក្ខត្តា គគនមណ្ឌលេ;
វិសាខា ចន្ទិមា យុត្តា, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ពិលាសយា ទរីសយា, និក្ខមន្តិ សកាសយា;
តេបជ្ជ អាសយា ឆុទ្ធា, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ន ហោន្តិ អរតី សត្តានំ, សន្តុដ្ឋា ហោន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជ សព្ពេ សន្តុដ្ឋា, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘រោគា តទុបសម្មន្តិ, ជិឃច្ឆា ច វិនស្សតិ;
តានិ ¶ អជ្ជ បទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘រាគោ តទា តនុ ហោតិ, ទោសោ មោហោ វិនស្សតិ;
តេបជ្ជ វិគតា សព្ពេ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ភយំ ¶ តទា ន ភវតិ, អជ្ជបេតំ បទិស្សតិ;
តេន លិង្គេន ជានាម, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘រជោនុទ្ធំសតិ ឧទ្ធំ, អជ្ជបេតំ បទិស្សតិ;
តេន លិង្គេន ជានាម, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘អនិដ្ឋគន្ធោ បក្កមតិ, ទិព្ពគន្ធោ បវាយតិ;
សោបជ្ជ វាយតិ គន្ធោ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘សព្ពេ ទេវា បទិស្សន្តិ, ឋបយិត្វា អរូបិនោ;
តេបជ្ជ សព្ពេ ទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘យាវតា និរយា នាម, សព្ពេ ទិស្សន្តិ តាវទេ;
តេបជ្ជ សព្ពេ ទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘កុដ្ដា ¶ [កុឌ្ឌា (សី.)] កវាដា សេលា ច, ន ហោន្តាវរណា តទា;
អាកាសភូតា តេបជ្ជ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ចុតី ច ឧបបត្តិ ច, ខណេ តស្មិំ ន វិជ្ជតិ;
តានិបជ្ជ បទិស្សន្តិ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ.
‘‘‘ទឡ្ហំ បគ្គណ្ហ វីរិយំ, មា និវត្ត អភិក្កម;
មយម្បេតំ វិជានាម, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវិស្សសិ’’’.
ពុទ្ធស្ស ¶ វចនំ សុត្វា, ទសសហស្សីនចូភយំ;
តុដ្ឋហដ្ឋោ បមោទិតោ, ឯវំ ចិន្តេសហំ តទា.
‘‘អទ្វេជ្ឈវចនា ពុទ្ធា, អមោឃវចនា ជិនា;
វិតថំ នត្ថិ ពុទ្ធានំ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវាមហំ.
‘‘យថា ខិត្តំ នភេ លេឌ្ឌុ, ធុវំ បតតិ ភូមិយំ;
តថេវ ពុទ្ធសេដ្ឋានំ, វចនំ ធុវសស្សតំ;
វិតថំ នត្ថិ ពុទ្ធានំ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវាមហំ.
‘‘យថាបិ សព្ពសត្តានំ, មរណំ ធុវសស្សតំ;
តថេវ ពុទ្ធសេដ្ឋានំ, វចនំ ធុវសស្សតំ;
វិតថំ នត្ថិ ពុទ្ធានំ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវាមហំ.
‘‘យថា រត្តិក្ខយេ បត្តេ, សូរិយុគ្គមនំ ធុវំ;
តថេវ ពុទ្ធសេដ្ឋានំ, វចនំ ធុវសស្សតំ;
វិតថំ នត្ថិ ពុទ្ធានំ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវាមហំ.
‘‘យថា ¶ និក្ខន្តសយនស្ស, សីហស្ស នទនំ ធុវំ;
តថេវ ពុទ្ធសេដ្ឋានំ, វចនំ ធុវសស្សតំ;
វិតថំ នត្ថិ ពុទ្ធានំ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវាមហំ.
‘‘យថា ¶ អាបន្នសត្តានំ, ភារមោរោបនំ ធុវំ;
តថេវ ¶ ពុទ្ធសេដ្ឋានំ, វចនំ ធុវសស្សតំ;
វិតថំ នត្ថិ ពុទ្ធានំ, ធុវំ ពុទ្ធោ ភវាមហំ.
‘‘ហន្ទ ពុទ្ធករេ ធម្មេ, វិចិនាមិ ឥតោ ចិតោ;
ឧទ្ធំ អធោ ទស ទិសា, យាវតា ធម្មធាតុយា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, បឋមំ ទានបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អនុចិណ្ណំ មហាបថំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ បឋមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
ទានបារមិតំ គច្ឆ, យទិ ពោធិំ បត្តុមិច្ឆសិ.
‘‘យថាបិ កុម្ភោ សម្បុណ្ណោ, យស្ស កស្សចិ អធោ កតោ;
វមតេ វុទកំ និស្សេសំ, ន តត្ថ បរិរក្ខតិ.
‘‘តថេវ ¶ យាចកេ ទិស្វា, ហីនមុក្កដ្ឋមជ្ឈិមេ;
ទទាហិ ទានំ និស្សេសំ, កុម្ភោ វិយ អធោ កតោ.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, ទុតិយំ សីលបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ ទុតិយំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
សីលបារមិតំ គច្ឆ, យទិ ពោធិំ បត្តុមិច្ឆសិ.
‘‘យថាបិ ចមរី វាលំ, កិស្មិញ្ចិ បដិលគ្គិតំ;
ឧបេតិ មរណំ តត្ថ, ន វិកោបេតិ វាលធិំ.
‘‘តថេវ ¶ ត្វំ ចតូសុ ភូមីសុ, សីលានិ បរិបូរយ;
បរិរក្ខ សព្ពទា សីលំ, ចមរី វិយ វាលធិំ.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ ¶ តទា ទក្ខិំ, តតិយំ នេក្ខម្មបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ តតិយំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
នេក្ខម្មបារមិតំ គច្ឆ, យទិ ពោធិំ បត្តុមិច្ឆសិ.
‘‘យថា អន្ទុឃរេ បុរិសោ, ចិរវុត្ថោ ទុខដ្ដិតោ;
ន តត្ថ រាគំ ជនេសិ, មុត្តិំយេវ គវេសតិ.
‘‘តថេវ ត្វំ សព្ពភវេ, បស្ស អន្ទុឃរេ វិយ;
នេក្ខម្មាភិមុខោ ហោហិ, ភវតោ បរិមុត្តិយា.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, ចតុត្ថំ បញ្ញាបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ ចតុត្ថំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
បញ្ញាបារមិតំ ¶ គច្ឆ, យទិ ពោធិំ បត្តុមិច្ឆសិ.
‘‘យថាបិ ¶ ភិក្ខុ ភិក្ខន្តោ, ហីនមុក្កដ្ឋមជ្ឈិមេ;
កុលានិ ន វិវជ្ជេន្តោ, ឯវំ លភតិ យាបនំ.
‘‘តថេវ ¶ ត្វំ សព្ពកាលំ, បរិបុច្ឆំ ពុធំ ជនំ;
បញ្ញាបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, បញ្ចមំ វីរិយបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ បញ្ចមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
វីរិយបារមិតំ គច្ឆ, យទិ ពោធិំ បត្តុមិច្ឆសិ.
‘‘យថាបិ សីហោ មិគរាជា, និសជ្ជដ្ឋានចង្កមេ;
អលីនវីរិយោ ហោតិ, បគ្គហិតមនោ សទា.
‘‘តថេវ ត្វំ [ត្វំបិ (សី.)] សព្ពភវេ, បគ្គណ្ហ វីរិយំ ទឡ្ហំ;
វីរិយបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘នហេតេ ¶ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, ឆដ្ឋមំ ខន្តិបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ ឆដ្ឋមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
តត្ថ អទ្វេជ្ឈមានសោ, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘យថាបិ បថវី នាម, សុចិម្បិ អសុចិម្បិ ច;
សព្ពំ សហតិ និក្ខេបំ, ន ករោតិ បដិឃំ តយា.
‘‘តថេវ ¶ ត្វម្បិ សព្ពេសំ, សម្មានាវមានក្ខមោ;
ខន្តិបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ ¶ តទា ទក្ខិំ, សត្តមំ សច្ចបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ សត្តមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
តត្ថ អទ្វេជ្ឈវចនោ, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘យថាបិ ឱសធី នាម, តុលាភូតា សទេវកេ;
សមយេ ឧតុវស្សេ វា, ន វោក្កមតិ វីថិតោ.
‘‘តថេវ ត្វម្បិ សច្ចេសុ, មា វោក្កម ហិ វីថិតោ;
សច្ចបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, អដ្ឋមំ អធិដ្ឋានបារមិំ;
បុព្ពកេហិ ¶ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ អដ្ឋមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
តត្ថ ត្វំ អចលោ ហុត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘យថាបិ បព្ពតោ សេលោ, អចលោ សុប្បតិដ្ឋិតោ;
ន កម្បតិ ភុសវាតេហិ, សកដ្ឋានេវ តិដ្ឋតិ.
‘‘តថេវ ¶ ¶ ត្វម្បិ អធិដ្ឋានេ, សព្ពទា អចលោ ភវ;
អធិដ្ឋានបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘នហេតេ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, នវមំ មេត្តាបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ នវមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
មេត្តាយ អសមោ ហោហិ, យទិ ពោធិំ បត្តុមិច្ឆសិ.
‘‘យថាបិ ឧទកំ នាម, កល្យាណេ បាបកេ ជនេ;
សមំ ផរតិ សីតេន, បវាហេតិ រជោមលំ.
‘‘តថេវ ត្វំ ហិតាហិតេ, សមំ មេត្តាយ ភាវយ;
មេត្តាបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘នហេតេ ¶ ឯត្តកាយេវ, ពុទ្ធធម្មា ភវិស្សរេ;
អញ្ញេបិ វិចិនិស្សាមិ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា’’.
វិចិនន្តោ តទា ទក្ខិំ, ទសមំ ឧបេក្ខាបារមិំ;
បុព្ពកេហិ មហេសីហិ, អាសេវិតនិសេវិតំ.
‘‘ឥមំ ត្វំ ទសមំ តាវ, ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយ;
តុលាភូតោ ទឡ្ហោ ហុត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘យថាបិ បថវី នាម, និក្ខិត្តំ អសុចិំ សុចិំ;
ឧបេក្ខតិ ឧភោបេតេ, កោបានុនយវជ្ជិតា.
‘‘តថេវ ¶ ត្វំ សុខទុក្ខេ, តុលាភូតោ សទា ភវ;
ឧបេក្ខាបារមិតំ គន្ត្វា, សម្ពោធិំ បាបុណិស្សសិ.
‘‘ឯត្តកាយេវ តេ លោកេ, យេ ធម្មា ពោធិបាចនា;
តតុទ្ធំ នត្ថិ អញ្ញត្រ, ទឡ្ហំ តត្ថ បតិដ្ឋហ’’.
ឥមេ ធម្មេ សម្មសតោ, សភាវសរសលក្ខណេ;
ធម្មតេជេន វសុធា, ទសសហស្សី បកម្បថ.
ចលតី រវតី បថវី, ឧច្ឆុយន្តំវ បីឡិតំ;
តេលយន្តេ យថា ចក្កំ, ឯវំ កម្បតិ មេទនី.
យាវតា បរិសា អាសិ, ពុទ្ធស្ស បរិវេសនេ;
បវេធមានា សា តត្ថ, មុច្ឆិតា សេតិ ភូមិយំ.
ឃដានេកសហស្សានិ, កុម្ភីនញ្ច សតា ពហូ;
សញ្ចុណ្ណមថិតា តត្ថ, អញ្ញមញ្ញំ បឃដ្ដិតា.
ឧព្ពិគ្គា ¶ តសិតា ភីតា, ភន្តា ព្យាថិតមានសា;
មហាជនា ¶ សមាគម្ម, ទីបង្ករមុបាគមុំ.
‘‘កិំ ភវិស្សតិ លោកស្ស, កល្យាណមថ បាបកំ;
សព្ពោ ឧបទ្ទុតោ លោកោ, តំ វិនោទេហិ ចក្ខុម’’.
តេសំ តទា សញ្ញបេសិ, ទីបង្ករោ មហាមុនិ;
‘‘វិសដ្ឋា ហោថ មា ភេថ [ភាថ (សព្ពត្ថ)], ឥមស្មិំ បថវិកម្បនេ.
‘‘យមហំ ¶ អជ្ជ ព្យាកាសិំ, ពុទ្ធោ លោកេ ភវិស្សតិ;
ឯសោ សម្មសតិ ធម្មំ, បុព្ពកំ ជិនសេវិតំ.
‘‘តស្ស ¶ សម្មសតោ ធម្មំ, ពុទ្ធភូមិំ អសេសតោ;
តេនាយំ កម្បិតា បថវី, ទសសហស្សី សទេវកេ’’.
ពុទ្ធស្ស វចនំ សុត្វា, មនោ និព្ពាយិ តាវទេ;
សព្ពេ មំ ឧបសង្កម្ម, បុនាបិ អភិវន្ទិសុំ.
សមាទិយិត្វា ពុទ្ធគុណំ, ទឡ្ហំ កត្វាន មានសំ;
ទីបង្ករំ នមស្សិត្វា, អាសនា វុដ្ឋហិំ តទា.
ទិព្ពំ មានុសកំ បុប្ផំ, ទេវា មានុសកា ឧភោ;
សមោកិរន្តិ បុប្ផេហិ, វុដ្ឋហន្តស្ស អាសនា.
វេទយន្តិ ច តេ សោត្ថិំ, ទេវា មានុសកា ឧភោ;
‘‘មហន្តំ បត្ថិតំ តុយ្ហំ, តំ លភស្សុ យថិច្ឆិតំ.
‘‘សព្ពីតិយោ វិវជ្ជន្តុ, សោកោ រោគោ វិនស្សតុ;
មា តេ ភវន្ត្វន្តរាយា [ភវត្វន្តរាយោ (សី. ស្យា.)], ផុស ខិប្បំ ពោធិមុត្តមំ.
‘‘យថាបិ សមយេ បត្តេ, បុប្ផន្តិ បុប្ផិនោ ទុមា;
តថេវ ត្វំ មហាវីរ, ពុទ្ធញាណេន បុប្ផសិ.
‘‘យថា យេ កេចិ សម្ពុទ្ធា, បូរយុំ ទស បារមី;
តថេវ ត្វំ មហាវីរ, បូរយ ទស បារមី.
‘‘យថា យេ កេចិ សម្ពុទ្ធា, ពោធិមណ្ឌម្ហិ ពុជ្ឈរេ;
តថេវ ត្វំ មហាវីរ, ពុជ្ឈស្សុ ជិនពោធិយំ.
‘‘យថា យេ កេចិ សម្ពុទ្ធា, ធម្មចក្កំ បវត្តយុំ;
តថេវ ត្វំ មហាវីរ, ធម្មចក្កំ បវត្តយ.
‘‘បុណ្ណមាយេ ¶ ¶ យថា ចន្ទោ, បរិសុទ្ធោ វិរោចតិ;
តថេវ ត្វំ បុណ្ណមនោ, វិរោច ទសសហស្សិយំ.
‘‘រាហុមុត្តោ យថា សូរិយោ, តាបេន អតិរោចតិ;
តថេវ លោកា មុញ្ចិត្វា, វិរោច សិរិយា តុវំ.
‘‘យថា ¶ យា កាចិ នទិយោ, ឱសរន្តិ មហោទធិំ;
ឯវំ សទេវកា លោកា, ឱសរន្តុ តវន្តិកេ’’.
តេហិ ថុតប្បសត្ថោ សោ, ទស ធម្មេ សមាទិយ;
តេ ធម្មេ បរិបូរេន្តោ, បវនំ បាវិសី តទាតិ.
សុមេធបត្ថនាកថា និដ្ឋិតា.
៣. ទីបង្ករពុទ្ធវំសោ
តទា ¶ តេ ភោជយិត្វាន, សសង្ឃំ លោកនាយកំ;
ឧបគច្ឆុំ សរណំ តស្ស, ទីបង្ករស្ស សត្ថុនោ.
សរណាគមនេ កញ្ចិ, និវេសេសិ តថាគតោ;
កញ្ចិ បញ្ចសុ សីលេសុ, សីលេ ទសវិធេ បរំ.
កស្សចិ ទេតិ សាមញ្ញំ, ចតុរោ ផលមុត្តមេ;
កស្សចិ អសមេ ធម្មេ, ទេតិ សោ បដិសម្ភិទា.
កស្សចិ វរសមាបត្តិយោ, អដ្ឋ ទេតិ នរាសភោ;
តិស្សោ កស្សចិ វិជ្ជាយោ, ឆឡភិញ្ញា បវេច្ឆតិ.
តេន យោគេន ជនកាយំ, ឱវទតិ មហាមុនិ;
តេន វិត្ថារិកំ អាសិ, លោកនាថស្ស សាសនំ.
មហាហនុសភក្ខន្ធោ ¶ , ទីបង្ករស្ស នាមកោ;
ពហូ ជនេ តារយតិ, បរិមោចេតិ ទុគ្គតិំ.
ពោធនេយ្យំ ជនំ ទិស្វា, សតសហស្សេបិ យោជនេ;
ខណេន ឧបគន្ត្វាន, ពោធេតិ តំ មហាមុនិ.
បឋមាភិសមយេ ¶ ពុទ្ធោ, កោដិសតមពោធយិ;
ទុតិយាភិសមយេ នាថោ, នវុតិកោដិមពោធយិ.
យទា ច ទេវភវនម្ហិ, ពុទ្ធោ ធម្មមទេសយិ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, ទីបង្ករស្ស សត្ថុនោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
បុន ¶ នារទកូដម្ហិ, បវិវេកគតេ ជិនេ;
ខីណាសវា វីតមលា, សមិំសុ សតកោដិយោ.
យម្ហិ កាលេ មហាវីរោ, សុទស្សនសិលុច្ចយេ;
នវកោដិសហស្សេហិ, បវារេសិ មហាមុនិ.
ទសវីសសហស្សានំ, ធម្មាភិសមយោ អហុ;
ឯកទ្វិន្នំ អភិសមយា, គណនាតោ អសង្ខិយា.
វិត្ថារិកំ ពាហុជញ្ញំ, ឥទ្ធំ ផីតំ អហូ តទា;
ទីបង្ករស្ស ភគវតោ, សាសនំ សុវិសោធិតំ.
ចត្តារិ ¶ សតសហស្សានិ, ឆឡភិញ្ញា មហិទ្ធិកា;
ទីបង្ករំ លោកវិទុំ, បរិវារេន្តិ សព្ពទា.
យេ កេចិ តេន សមយេន, ជហន្តិ មានុសំ ភវំ;
អបត្តមានសា សេខា, គរហិតា ភវន្តិ តេ.
សុបុប្ផិតំ បាវចនំ, អរហន្តេហិ តាទិហិ;
ខីណាសវេហិ វិមលេហិ, ឧបសោភតិ សព្ពទា.
នគរំ រម្មវតី នាម, សុទេវោ នាម ខត្តិយោ;
សុមេធា នាម ជនិកា, ទីបង្ករស្ស សត្ថុនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ [អជ្ឈាវសី ជិនោ (ស្យា. ក.)];
ហំសា កោញ្ចា មយូរា ច, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តីណិសតសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
បទុមា នាម សា នារី, ឧសភក្ខន្ធោ អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ;
អនូនទសមាសានិ, បធានេ បទហី ជិនោ.
បធានចារំ ¶ ចរិត្វាន, អពុជ្ឈិ មានសំ មុនិ;
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, ទីបង្ករោ មហាមុនិ.
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, នន្ទារាមេ សិរីឃរេ [សិរីធរេ (សី.)];
និសិន្នោ សិរីសមូលម្ហិ, អកា តិត្ថិយមទ្ទនំ.
សុមង្គលោ ¶ ច តិស្សោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សាគតោ [សោភិតោ (ក.)] នាមុបដ្ឋាកោ, ទីបង្ករស្ស សត្ថុនោ.
នន្ទា ¶ ចេវ សុនន្ទា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, បិប្ផលីតិ បវុច្ចតិ.
តបុស្សភល្លិកា [តបស្សុភល្លិកា (សី.)] នាម, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
សិរិមា កោណា ឧបដ្ឋិកា, ទីបង្ករស្ស សត្ថុនោ.
អសីតិហត្ថមុព្ពេធោ, ទីបង្ករោ មហាមុនិ;
សោភតិ ទីបរុក្ខោវ, សាលរាជាវ ផុល្លិតោ.
សតសហស្សវស្សានិ, អាយុ តស្ស មហេសិនោ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ជោតយិត្វាន សទ្ធម្មំ, សន្តារេត្វា មហាជនំ;
ជលិត្វា អគ្គិក្ខន្ធោវ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
សា ច ឥទ្ធិ សោ ច យសោ, តានិ ច បាទេសុ ចក្ករតនានិ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ [សមន្តរហិតំ (សី. ស្យា. ក.)], ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា [សព្ពសង្ខារាតិ (សព្ពត្ថ)].
ទីបង្ករោ ជិនោ សត្ថា, នន្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ជិនថូបោ, ឆត្តិំសុព្ពេធយោជនោតិ.
ទីបង្ករស្ស ភគវតោ វំសោ បឋមោ.
៤. កោណ្ឌញ្ញពុទ្ធវំសោ
ទីបង្ករស្ស ¶ ¶ អបរេន, កោណ្ឌញ្ញោ នាម នាយកោ;
អនន្តតេជោ អមិតយសោ, អប្បមេយ្យោ ទុរាសទោ.
ធរណូបមោ ¶ ខមនេន, សីលេន សាគរូបមោ;
សមាធិនា មេរូបមោ, ញាណេន គគនូបមោ.
ឥន្ទ្រិយពលពោជ្ឈង្គ-មគ្គសច្ចប្បកាសនំ;
បកាសេសិ សទា ពុទ្ធោ, ហិតាយ សព្ពបាណិនំ.
ធម្មចក្កំ ¶ បវត្តេន្តេ, កោណ្ឌញ្ញេ លោកនាយកេ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
តតោ បរម្បិ ទេសេន្តេ, នរមរូនំ សមាគមេ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
តិត្ថិយេ អភិមទ្ទន្តោ, យទា ធម្មមទេសយិ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, កោណ្ឌញ្ញស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
ទុតិយោ កោដិសហស្សានំ, តតិយោ នវុតិកោដិនំ.
អហំ តេន សមយេន, វិជិតាវី នាម ខត្តិយោ;
សមុទ្ទំ អន្តមន្តេន, ឥស្សរិយំ វត្តយាមហំ.
កោដិសតសហស្សានំ ¶ , វិមលានំ មហេសិនំ;
សហ លោកគ្គនាថេន, បរមន្នេន តប្បយិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, កោណ្ឌញ្ញោ លោកនាយកោ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, ពុទ្ធោ លោកេ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន, កត្វា ទុក្ករការិកំ;
អស្សត្ថមូលេ សម្ពុទ្ធោ, ពុជ្ឈិស្សតិ មហាយសោ.
‘‘ឥមស្ស ជនិកា មាតា, មាយា នាម ភវិស្សតិ;
បិតា សុទ្ធោទនោ នាម, អយំ ហេស្សតិ គោតមោ.
‘‘កោលិតោ ឧបតិស្សោ ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវកា;
អានន្ទោ នាមុបដ្ឋាកោ, ឧបដ្ឋិស្សតិមំ ជិនំ.
‘‘ខេមា ឧប្បលវណ្ណា ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវិកា;
ពោធិ ¶ តស្ស ភគវតោ, អស្សត្ថោតិ បវុច្ចតិ.
‘‘ចិត្តោ ¶ ច ហត្ថាឡវកោ, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋកា;
នន្ទមាតា ច ឧត្តរា, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋិកា;
អាយុ ¶ វស្សសតំ តស្ស, គោតមស្ស យសស្សិនោ’’.
ឥទំ សុត្វាន វចនំ, អសមស្ស មហេសិនោ;
អាមោទិតា នរមរូ, ពុទ្ធពីជំ កិរ អយំ.
ឧក្កុដ្ឋិសទ្ទា ¶ វត្តន្តិ, អប្ផោដេន្តិ ហសន្តិ ច;
កតញ្ជលី នមស្សន្តិ, ទសសហស្សិទេវតា.
‘‘យទិមស្ស លោកនាថស្ស, វិរជ្ឈិស្សាម សាសនំ;
អនាគតម្ហិ អទ្ធានេ, ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ.
‘‘យថា មនុស្សា នទិំ តរន្តា, បដិតិត្ថំ វិរជ្ឈិយ;
ហេដ្ឋាតិត្ថេ គហេត្វាន, ឧត្តរន្តិ មហានទិំ.
‘‘ឯវមេវ មយំ សព្ពេ, យទិ មុញ្ចាមិមំ ជិនំ;
អនាគតម្ហិ អទ្ធានេ, ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
តមេវ អត្ថំ សាធេន្តោ, មហារជ្ជំ ជិនេ អទំ;
មហារជ្ជំ ទទិត្វាន [ចជិត្វា (សី.)], បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ.
សុត្តន្តំ វិនយញ្ចាបិ, នវង្គំ សត្ថុសាសនំ;
សព្ពំ បរិយាបុណិត្វាន, សោភយិំ ជិនសាសនំ.
តត្ថប្បមត្តោ ¶ វិហរន្តោ, និសជ្ជដ្ឋានចង្កមេ;
អភិញ្ញាបារមិំ គន្ត្វា, ព្រហ្មលោកមគញ្ឆហំ.
នគរំ រម្មវតី នាម, សុនន្ទោ នាម ខត្តិយោ;
សុជាតា នាម ជនិកា, កោណ្ឌញ្ញស្ស មហេសិនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ [អគារមជ្ឈេ ច សោ វសិ (ស្យា.)];
សុចិ សុរុចិ សុភោ ច, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តីណិសតសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
រុចិទេវី នាម នារី, វិជិតសេនោ អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, រថយានេន និក្ខមិ;
អនូនទសមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, កោណ្ឌញ្ញោ ទ្វិបទុត្តមោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, ទេវានំ នគរុត្តមេ.
ភទ្ទោ ចេវ សុភទ្ទោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
អនុរុទ្ធោ នាមុបដ្ឋាកោ, កោណ្ឌញ្ញស្ស មហេសិនោ.
តិស្សា ¶ ច ឧបតិស្សា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
សាលកល្យាណិកោ ពោធិ, កោណ្ឌញ្ញស្ស មហេសិនោ.
សោណោ ច ឧបសោណោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
នន្ទា ចេវ សិរីមា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សោ អដ្ឋាសីតិ ហត្ថានិ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
សោភតេ ឧឡុរាជាវ សូរិយោ មជ្ឈន្ហិកេ យថា.
វស្សសតសហស្សានិ ¶ , អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ខីណាសវេហិ ¶ វិមលេហិ, វិចិត្តា អាសិ មេទនី;
យថា គគនមុឡូហិ, ឯវំ សោ ឧបសោភថ.
តេបិ នាគា អប្បមេយ្យា, អសង្ខោភា ទុរាសទា;
វិជ្ជុបាតំវ ទស្សេត្វា, និព្ពុតា តេ មហាយសា.
សា ច អតុលិយា ជិនស្ស ឥទ្ធិ, ញាណបរិភាវិតោ ច សមាធិ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
កោណ្ឌញ្ញោ បវរោ ពុទ្ធោ, ចន្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវ ចេតិយោ ចិត្តោ, សត្ត យោជនមុស្សិតោតិ.
កោណ្ឌញ្ញស្ស ភគវតោ វំសោ ទុតិយោ.
៥. មង្គលពុទ្ធវំសោ
កោណ្ឌញ្ញស្ស អបរេន, មង្គលោ នាម នាយកោ;
តមំ លោកេ និហន្ត្វាន, ធម្មោក្កមភិធារយិ.
អតុលាសិ ¶ បភា តស្ស, ជិនេហញ្ញេហិ ឧត្តរិំ;
ចន្ទសូរិយបភំ ហន្ត្វា, ទសសហស្សី វិរោចតិ.
សោបិ ពុទ្ធោ បកាសេសិ, ចតុរោ សច្ចវរុត្តមេ;
តេ តេ សច្ចរសំ បីត្វា, វិនោទេន្តិ មហាតមំ.
បត្វាន ¶ ពោធិមតុលំ, បឋមេ ធម្មទេសនេ;
កោដិសតសហស្សានំ, ធម្មាភិសមយោ អហុ.
សុរិន្ទទេវភវនេ ¶ , ពុទ្ធោ ធម្មមទេសយិ;
តទា កោដិសហស្សានំ [នវកោដិសហស្សានំ (សី.)], ទុតិយោ សមយោ អហុ.
យទា សុនន្ទោ ចក្កវត្តី, សម្ពុទ្ធំ ឧបសង្កមិ;
តទា អាហនិ សម្ពុទ្ធោ, ធម្មភេរិំ វរុត្តមំ.
សុនន្ទស្សានុចរា ជនតា, តទាសុំ នវុតិកោដិយោ;
សព្ពេបិ តេ និរវសេសា, អហេសុំ ឯហិ ភិក្ខុកា.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, មង្គលស្ស មហេសិនោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
ទុតិយោ កោដិសតសហស្សានំ, តតិយោ នវុតិកោដិនំ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, តទា អាសិ សមាគមោ.
អហំ តេន សមយេន, សុរុចី នាម ព្រាហ្មណោ;
អជ្ឈាយកោ មន្តធរោ, តិណ្ណំ វេទាន បារគូ.
តមហំ ¶ ឧបសង្កម្ម, សរណំ គន្ត្វាន សត្ថុនោ;
សម្ពុទ្ធប្បមុខំ សង្ឃំ, គន្ធមាលេន បូជយិំ;
បូជេត្វា គន្ធមាលេន, គវបានេន តប្បយិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, មង្គលោ ទ្វិបទុត្តមោ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទស បារមិបូរិយា.
តទា បីតិមនុព្រូហន្តោ, សម្ពោធិវរបត្តិយា;
ពុទ្ធេ ទត្វាន មំ គេហំ, បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ.
សុត្តន្តំ ¶ វិនយញ្ចាបិ, នវង្គំ សត្ថុសាសនំ;
សព្ពំ បរិយាបុណិត្វា, សោភយិំ ជិនសាសនំ.
តត្ថប្បមត្តោ វិហរន្តោ, ព្រហ្មំ ភាវេត្វ ភាវនំ;
អភិញ្ញាបារមិំ គន្ត្វា, ព្រហ្មលោកមគច្ឆហំ.
ឧត្តរំ ¶ នាម នគរំ, ឧត្តរោ នាម ខត្តិយោ;
ឧត្តរា នាម ជនិកា, មង្គលស្ស មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
យសវា សុចិមា សិរីមា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
សមតិំសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
យសវតី នាម នារី, សីវលោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, អស្សយានេន និក្ខមិ;
អនូនអដ្ឋមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, មង្គលោ នាម នាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, វនេ សិរីវរុត្តមេ.
សុទេវោ ធម្មសេនោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
បាលិតោ នាមុបដ្ឋាកោ, មង្គលស្ស មហេសិនោ.
សីវលា ច អសោកា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, នាគរុក្ខោតិ វុច្ចតិ.
នន្ទោ ចេវ វិសាខោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
អនុលា ចេវ សុតនា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋាសីតិ រតនានិ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
តតោ និទ្ធាវតី រំសី, អនេកសតសហស្សិយោ.
នវុតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
យថាបិ សាគរេ ឩមី, ន សក្កា តា គណេតុយេ;
តថេវ សាវកា តស្ស, ន សក្កា តេ គណេតុយេ.
យាវ ¶ អដ្ឋាសិ សម្ពុទ្ធោ, មង្គលោ លោកនាយកោ;
ន ¶ តស្ស សាសនេ អត្ថិ, សកិលេសមរណំ [សំកិលេសមរណំ (សី.)] តទា.
ធម្មោក្កំ ¶ ធារយិត្វាន, សន្តារេត្វា មហាជនំ;
ជលិត្វា ធូមកេតូវ, និព្ពុតោ សោ មហាយសោ.
សង្ខារានំ ¶ សភាវត្ថំ, ទស្សយិត្វា សទេវកេ;
ជលិត្វា អគ្គិក្ខន្ធោវ, សូរិយោ អត្ថង្គតោ យថា.
ឧយ្យានេ វស្សរេ នាម, ពុទ្ធោ និព្ពាយិ មង្គលោ;
តត្ថេវស្ស ជិនថូបោ, តិំសយោជនមុគ្គតោតិ.
មង្គលស្ស ភគវតោ វំសោ តតិយោ.
៦. សុមនពុទ្ធវំសោ
មង្គលស្ស អបរេន, សុមនោ នាម នាយកោ;
សព្ពធម្មេហិ អសមោ, សព្ពសត្តានមុត្តមោ.
តទា អមតភេរិំ សោ, អាហនី មេខលេ បុរេ;
ធម្មសង្ខសមាយុត្តំ, នវង្គំ ជិនសាសនំ.
និជ្ជិនិត្វា កិលេសេ សោ, បត្វា សម្ពោធិមុត្តមំ;
មាបេសិ នគរំ សត្ថា, សទ្ធម្មបុរវរុត្តមំ.
និរន្តរំ អកុដិលំ, ឧជុំ វិបុលវិត្ថតំ;
មាបេសិ សោ មហាវីថិំ, សតិបដ្ឋានវរុត្តមំ.
ផលេ ¶ ចត្តារិ សាមញ្ញេ, ចតស្សោ បដិសម្ភិទា;
ឆឡភិញ្ញាដ្ឋសមាបត្តី, បសារេសិ តត្ថ វីថិយំ.
យេ អប្បមត្តា អខិលា, ហិរិវីរិយេហុបាគតា;
តេ តេ ឥមេ គុណវរេ, អាទិយន្តិ យថា សុខំ.
ឯវមេតេន យោគេន, ឧទ្ធរន្តោ មហាជនំ;
ពោធេសិ បឋមំ សត្ថា, កោដិសតសហស្សិយោ.
យម្ហិ កាលេ មហាវីរោ, ឱវទី តិត្ថិយេ គណេ;
កោដិសហស្សាភិសមិំសុ [កោដិសតសហស្សានិ (ស្យា. កំ.), កោដិសតសហស្សានំ (ក.)], ទុតិយេ ធម្មទេសនេ.
យទា ទេវា មនុស្សា ច, សមគ្គា ឯកមានសា;
និរោធបញ្ហំ បុច្ឆិំសុ, សំសយញ្ចាបិ មានសំ.
តទាបិ ¶ ¶ ធម្មទេសនេ, និរោធបរិទីបនេ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, សុមនស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
វស្សំវុត្ថស្ស ¶ ភគវតោ, អភិឃុដ្ឋេ បវារណេ;
កោដិសតសហស្សេហិ, បវារេសិ តថាគតោ.
តតោបរំ សន្និបាតេ, វិមលេ កញ្ចនបព្ពតេ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
យទា សក្កោ ទេវរាជា, ពុទ្ធទស្សនុបាគមិ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អហំ ¶ តេន សមយេន, នាគរាជា មហិទ្ធិកោ;
អតុលោ នាម នាមេន, ឧស្សន្នកុសលសញ្ចយោ.
តទាហំ នាគភាវនា, និក្ខមិត្វា សញាតិភិ;
នាគានំ ទិព្ពតុរិយេហិ, សសង្ឃំ ជិនមុបដ្ឋហិំ.
កោដិសតសហស្សានំ, អន្នបានេន តប្បយិំ;
បច្ចេកទុស្សយុគំ ទត្វា, សរណំ តមុបាគមិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សុមនោ លោកនាយកោ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
នគរំ មេខលំ នាម [មេខលំ នាម នគរំ (សី. ស្យា.)], សុទត្តោ នាម ខត្តិយោ;
សិរិមា នាម ជនិកា, សុមនស្ស មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
ចន្ទោ សុចន្ទោ វដំសោ ច, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេសដ្ឋិសតសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
វដំសិកា នាម នារី, អនូបមោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ¶ ចតុរោ ទិស្វា, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ;
អនូនទសមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, សុមនោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មេខលេ បុរមុត្តមេ.
សរណោ ភាវិតត្តោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
ឧទេនោ នាមុបដ្ឋាកោ, សុមនស្ស មហេសិនោ.
សោណា ច ឧបសោណា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
សោបិ ពុទ្ធោ អមិតយសោ, នាគមូលេ អពុជ្ឈថ.
វរុណោ ចេវ សរណោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
ចាលា ច ឧបចាលា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
ឧច្ចត្តនេន [ឧច្ចតរេន (ក.)] សោ ពុទ្ធោ, នវុតិហត្ថមុគ្គតោ;
កញ្ចនគ្ឃិយសង្កាសោ, ទសសហស្សី វិរោចតិ.
នវុតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
តារណីយេ ¶ តារយិត្វា, ពោធនីយេ ច ពោធយិ;
បរិនិព្ពាយិ សម្ពុទ្ធោ, ឧឡុរាជាវ អត្ថមិ.
តេ ¶ ច ខីណាសវា ភិក្ខូ, សោ ច ពុទ្ធោ អសាទិសោ;
អតុលប្បភំ ទស្សយិត្វា, និព្ពុតា យេ មហាយសា.
តញ្ច ញាណំ អតុលិយំ, តានិ ច អតុលានិ រតនានិ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
សុមនោ យសធរោ ពុទ្ធោ, អង្គារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវ តស្ស ជិនថូបោ, ចតុយោជនមុគ្គតោតិ.
សុមនស្ស ភគវតោ វំសោ ចតុត្ថោ.
៧. រេវតពុទ្ធវំសោ
សុមនស្ស អបរេន, រេវតោ នាម នាយកោ;
អនូបមោ អសទិសោ, អតុលោ ឧត្តមោ ជិនោ.
សោបិ ធម្មំ ¶ ¶ បកាសេសិ, ព្រហ្មុនា អភិយាចិតោ;
ខន្ធធាតុវវត្ថានំ, អប្បវត្តំ ភវាភវេ.
តស្សាភិសមយា តីណិ, អហេសុំ ធម្មទេសនេ;
គណនាយ ន វត្តព្ពោ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
យទា អរិន្ទមំ រាជំ [រាជានំ (ក.)], វិនេសិ រេវតោ មុនិ;
តទា កោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
សត្តាហំ បដិសល្លានា, វុដ្ឋហិត្វា នរាសភោ;
កោដិសតំ នរមរូនំ, វិនេសិ ឧត្តមេ ផលេ.
សន្និបាតា ¶ តយោ អាសុំ, រេវតស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សុវិមុត្តាន តាទិនំ.
អតិក្កន្តា គណនបថំ, បឋមំ យេ សមាគតា;
កោដិសតសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
យោបិ [យោ សោ (ស្យា. កំ. ក.)] បញ្ញាយ អសមោ, តស្ស ចក្កានុវត្តកោ;
សោ តទា ព្យាធិតោ អាសិ, បត្តោ ជីវិតសំសយំ.
តស្ស គិលានបុច្ឆាយ, យេ តទា ឧបគតា មុនី;
កោដិសហស្សា អរហន្តោ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អហំ តេន សមយេន, អតិទេវោ នាម ព្រាហ្មណោ;
ឧបគន្ត្វា រេវតំ ពុទ្ធំ, សរណំ តស្ស គញ្ឆហំ.
តស្ស សីលំ សមាធិញ្ច, បញ្ញាគុណមនុត្តមំ;
ថោមយិត្វា យថាថាមំ, ឧត្តរីយមទាសហំ.
សោបិ ¶ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, រេវតោ លោកនាយកោ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
តទាបិ តំ ពុទ្ធធម្មំ, សរិត្វា អនុព្រូហយិំ;
អាហរិស្សាមិ តំ ធម្មំ, យំ មយ្ហំ អភិបត្ថិតំ.
នគរំ ¶ សុធញ្ញវតី នាម [សុធម្មកំ នាម (សី.), សុធញ្ញកំ នាម (ស្យា.)], វិបុលោ នាម ខត្តិយោ;
វិបុលា នាម ជនិកា, រេវតស្ស មហេសិនោ.
ឆ ¶ ច វស្សសហស្សានិ [ឆព្ពស្សសហស្សានិ (សី. ស្យា.)], អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
សុទស្សនោ រតនគ្ឃិ, អាវេឡោ ច វិភូសិតោ;
បុញ្ញកម្មាភិនិព្ពត្តា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេត្តិំស ច សហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សុទស្សនា នាម នារី, វរុណោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, រថយានេន និក្ខមិ;
អនូនសត្តមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, រេវតោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, វរុណារាមេ សិរីឃរេ.
វរុណោ ¶ ព្រហ្មទេវោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សម្ភវោ នាមុបដ្ឋាកោ, រេវតស្ស មហេសិនោ.
ភទ្ទា ចេវ សុភទ្ទា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
សោបិ ពុទ្ធោ អសមសមោ, នាគមូលេ អពុជ្ឈថ.
បទុមោ កុញ្ជរោ ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា;
សិរីមា ចេវ យសវតី, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
ឧច្ចត្តនេន សោ ពុទ្ធោ, អសីតិហត្ថមុគ្គតោ;
ឱភាសេតិ ទិសា សព្ពា, ឥន្ទកេតុវ ឧគ្គតោ.
តស្ស សរីរេ និព្ពត្តា, បភាមាលា អនុត្តរា;
ទិវា វា យទិ វា រត្តិំ, សមន្តា ផរតិ យោជនំ.
សដ្ឋិវស្សសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ទស្សយិត្វា ពុទ្ធពលំ, អមតំ លោកេ បកាសយំ;
និព្ពាយិ អនុបាទានោ, យថគ្គុបាទានសង្ខយា.
សោ ច កាយោ រតននិភោ, សោ ច ធម្មោ អសាទិសោ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
រេវតោ ¶ យសធរោ ពុទ្ធោ, និព្ពុតោ សោ មហាបុរេ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
រេវតស្ស ភគវតោ វំសោ បញ្ចមោ.
៨. សោភិតពុទ្ធវំសោ
រេវតស្ស ¶ ¶ ¶ អបរេន, សោភិតោ នាម នាយកោ;
សមាហិតោ សន្តចិត្តោ, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ.
សោ ជិនោ សកគេហម្ហិ, មានសំ វិនិវត្តយិ;
បត្វាន កេវលំ ពោធិំ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ.
យាវ ហេដ្ឋា អវីចិតោ, ភវគ្គា ចាបិ ឧទ្ធតោ;
ឯត្ថន្តរេ ឯកបរិសា, អហោសិ ធម្មទេសនេ.
តាយ បរិសាយ សម្ពុទ្ធោ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ;
គណនាយ ន វត្តព្ពោ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
តតោ បរម្បិ ទេសេន្តេ, មរូនញ្ច សមាគមេ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
បុនាបរំ រាជបុត្តោ, ជយសេនោ នាម ខត្តិយោ;
អារាមំ រោបយិត្វាន, ពុទ្ធេ និយ្យាទយី តទា.
តស្ស យាគំ បកិត្តេន្តោ, ធម្មំ ទេសេសិ ចក្ខុមា;
តទា កោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, សោភិតស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
ឧគ្គតោ នាម សោ រាជា, ទានំ ទេតិ នរុត្តមេ;
តម្ហិ ទានេ សមាគញ្ឆុំ, អរហន្តា [អរហតំ (ក.)] សតកោដិយោ.
បុនាបរំ ¶ បុរគណោ [បុគគណោ (ក.)], ទេតិ ទានំ នរុត្តមេ;
តទា នវុតិកោដីនំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
ទេវលោកេ ¶ វសិត្វាន, យទា ឱរោហតី ជិនោ;
តទា អសីតិកោដីនំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អហំ តេន សមយេន, សុជាតោ នាម ព្រាហ្មណោ;
តទា សសាវកំ ពុទ្ធំ, អន្នបានេន តប្បយិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សោភិតោ លោកនាយកោ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ហដ្ឋោ សំវិគ្គមានសោ;
តមេវត្ថមនុប្បត្តិយា, ឧគ្គំ ធិតិមកាសហំ.
សុធម្មំ នាម នគរំ, សុធម្មោ នាម ខត្តិយោ;
សុធម្មា នាម ជនិកា, សោភិតស្ស មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ ¶ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
កុមុទោ នាឡិនោ បទុមោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
សត្តតិំសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
មណិលា [មខិលា (អដ្ឋ.), សមង្គី (សី.), មកិលា (ស្យា. កំ.)] នាម សា នារី, សីហោ នាមាសិ អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, បាសាទេនាភិនិក្ខមិ;
សត្តាហំ បធានចារំ, ចរិត្វា បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, សោភិតោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, សុធម្មុយ្យានមុត្តមេ.
អសមោ ច សុនេត្តោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
អនោមោ នាមុបដ្ឋាកោ, សោភិតស្ស មហេសិនោ.
នកុលា ច សុជាតា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពុជ្ឈមានោ ច សោ ពុទ្ធោ, នាគមូលេ អពុជ្ឈថ.
រម្មោ ចេវ សុទត្តោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
នកុលា ចេវ ចិត្តា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋបណ្ណាសរតនំ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
ឱភាសេតិ ទិសា សព្ពា, សតរំសីវ ឧគ្គតោ.
យថា ¶ សុផុល្លំ បវនំ, នានាគន្ធេហិ ធូបិតំ;
តថេវ តស្ស បាវចនំ, សីលគន្ធេហិ ធូបិតំ.
យថាបិ សាគរោ នាម, ទស្សនេន អតប្បិយោ;
តថេវ តស្ស បាវចនំ, សវណេន អតប្បិយំ.
នវុតិវស្សសហស្សានិ ¶ , អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ឱវាទំ អនុសិដ្ឋិញ្ច, ទត្វាន សេសកេ ជនេ;
ហុតាសនោវ តាបេត្វា, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
សោ ¶ ច ពុទ្ធោ អសមសមោ, តេបិ សាវកា ពលប្បត្តា;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
សោភិតោ វរសម្ពុទ្ធោ, សីហារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
សោភិតស្ស ភគវតោ វំសោ ឆដ្ឋោ.
៩. អនោមទស្សីពុទ្ធវំសោ
សោភិតស្ស ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
អនោមទស្សី អមិតយសោ, តេជស្សី ទុរតិក្កមោ.
សោ ឆេត្វា ពន្ធនំ សព្ពំ, វិទ្ធំសេត្វា តយោ ភវេ;
អនិវត្តិគមនំ មគ្គំ, ទេសេសិ ទេវមានុសេ.
សាគរោវ អសង្ខោភោ, បព្ពតោវ ទុរាសទោ;
អាកាសោវ អនន្តោ សោ, សាលរាជាវ ផុល្លិតោ.
ទស្សនេនបិ តំ ពុទ្ធំ, តោសិតា ហោន្តិ បាណិនោ;
ព្យាហរន្តំ គិរំ សុត្វា, អមតំ បាបុណន្តិ តេ.
ធម្មាភិសមយោ ¶ តស្ស, ឥទ្ធោ ផីតោ តទា អហុ;
កោដិសតានិ អភិសមិំសុ, បឋមេ ធម្មទេសនេ.
តតោ បរំ អភិសមយេ, វស្សន្តេ ធម្មវុដ្ឋិយោ;
អសីតិកោដិយោភិសមិំសុ, ទុតិយេ ធម្មទេសនេ.
តតោបរញ្ហិ ¶ វស្សន្តេ, តប្បយន្តេ ច បាណិនំ;
អដ្ឋសត្តតិកោដីនំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, តស្សាបិ ច មហេសិនោ;
អភិញ្ញាពលប្បត្តានំ, បុប្ផិតានំ វិមុត្តិយា.
អដ្ឋសតសហស្សានំ, សន្និបាតោ តទា អហុ;
បហីនមទមោហានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
សត្តសតសហស្សានំ ¶ , ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ;
អនង្គណានំ វិរជានំ, ឧបសន្តាន តាទិនំ.
ឆន្នំ សតសហស្សានំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
អភិញ្ញាពលប្បត្តានំ, និព្ពុតានំ តបស្សិនំ.
អហំ តេន សមយេន, យក្ខោ អាសិំ មហិទ្ធិកោ;
នេកានំ យក្ខកោដីនំ, វសវត្តិម្ហិ ឥស្សរោ.
តទាបិ តំ ពុទ្ធវរំ, ឧបគន្ត្វា មហេសិនំ;
អន្នបានេន តប្បេសិំ, សសង្ឃំ លោកនាយកំ.
សោបិ មំ តទា ព្យាកាសិ, វិសុទ្ធនយនោ មុនិ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ហដ្ឋោ សំវិគ្គមានសោ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
នគរំ ¶ ចន្ទវតី នាម, យសវា នាម ខត្តិយោ;
មាតា យសោធរា នាម, អនោមទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
សិរី ឧបសិរី វឌ្ឍោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេវីសតិសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សិរិមា នាម សា នារី, ឧបវាណោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, សិវិកាយាភិនិក្ខមិ;
អនូនទសមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា ¶ ¶ យាចិតោ សន្តោ, អនោមទស្សី មហាមុនិ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, ឧយ្យានេ សោ សុទស្សនេ [សុទស្សនុយ្យានមុត្តមេ (ស្យា. កំ.)].
និសភោ ច អនោមោ ច [អសោកោ ច (សី.)], អហេសុំ អគ្គសាវកា;
វរុណោ នាមុបដ្ឋាកោ, អនោមទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
សុន្ទរី ច សុមនា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, អជ្ជុនោតិ បវុច្ចតិ.
នន្ទិវឌ្ឍោ សិរិវឌ្ឍោ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
ឧប្បលា ចេវ បទុមា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋបណ្ណាសរតនំ ¶ , អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
បភា និទ្ធាវតី តស្ស, សតរំសីវ ឧគ្គតោ.
វស្សសតសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
សុបុប្ផិតំ បាវចនំ, អរហន្តេហិ តាទិហិ;
វីតរាគេហិ វិមលេហិ, សោភិត្ថ ជិនសាសនំ.
សោ ច សត្ថា អមិតយសោ, យុគានិ តានិ អតុលិយានិ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
អនោមទស្សី ជិនោ សត្ថា, ធម្មារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ជិនថូបោ, ឧព្ពេធោ បញ្ចវីសតីតិ.
អនោមទស្សិស្ស ភគវតោ វំសោ សត្តមោ.
១០. បទុមពុទ្ធវំសោ
អនោមទស្សិស្ស ¶ ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
បទុមោ នាម នាមេន, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ.
តស្សាបិ អសមំ សីលំ, សមាធិបិ អនន្តកោ;
អសង្ខេយ្យំ ញាណវរំ, វិមុត្តិបិ អនូបមា.
តស្សាបិ ¶ អតុលតេជស្ស, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ;
អភិសមយា តយោ អាសុំ, មហាតមបវាហនា.
បឋមាភិសមយេ ពុទ្ធោ, កោដិសតមពោធយិ;
ទុតិយាភិសមយេ ធីរោ, នវុតិកោដិមពោធយិ.
យទា ច បទុមោ ពុទ្ធោ, ឱវទី សកមត្រជំ;
តទា អសីតិកោដីនំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, បទុមស្ស មហេសិនោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
កថិនត្ថារសមយេ ¶ , ឧប្បន្នេ កថិនចីវរេ;
ធម្មសេនាបតិត្ថាយ, ភិក្ខូ សិព្ពិំសុ [យាចិំសុ (ក.)] ចីវរំ.
តទា តេ វិមលា ភិក្ខូ, ឆឡភិញ្ញា មហិទ្ធិកា;
តីណិ សតសហស្សានិ, សមិំសុ អបរាជិតា.
បុនាបរំ សោ នរាសភោ [នរវុសភោ (ស្យា. កំ.)], បវនេ វាសំ ឧបាគមិ;
តទា សមាគមោ អាសិ, ទ្វិន្នំ សតសហស្សិនំ.
អហំ តេន សមយេន, សីហោ អាសិំ មិគាធិភូ;
វិវេកមនុព្រូហន្តំ ¶ , បវនេ អទ្ទសំ ជិនំ.
វន្ទិត្វា សិរសា បាទេ, កត្វាន តំ បទក្ខិណំ;
តិក្ខត្តុំ អភិនាទិត្វា, សត្តាហំ ជិនមុបដ្ឋហំ.
សត្តាហំ វរសមាបត្តិយា, វុដ្ឋហិត្វា តថាគតោ;
មនសា ចិន្តយិត្វាន, កោដិភិក្ខូ សមានយិ.
តទាបិ សោ មហាវីរោ, តេសំ មជ្ឈេ វិយាករិ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
ចម្បកំ នាម នគរំ, អសមោ នាម ខត្តិយោ;
អសមា នាម ជនិកា, បទុមស្ស មហេសិនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ ¶ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
នន្ទាវសុយសុត្តរា ¶ , តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេត្តិំស ច សហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
ឧត្តរា នាម សា នារី, រម្មោ នាមាសិ អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, រថយានេន និក្ខមិ;
អនូនអដ្ឋមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, បទុមោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, ធនញ្ចុយ្យានមុត្តមេ.
សាលោ ច ឧបសាលោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
វរុណោ នាមុបដ្ឋាកោ, បទុមស្ស មហេសិនោ.
រាធា ¶ ចេវ សុរាធា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាសោណោតិ វុច្ចតិ.
ភិយ្យោ ចេវ អសមោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
រុចី ច នន្ទរាមា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋបណ្ណាសរតនំ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
បភា និទ្ធាវតី តស្ស, អសមា សព្ពសោ ទិសា.
ចន្ទប្បភា សូរិយប្បភា, រតនគ្គិមណិប្បភា;
សព្ពាបិ តា ហតា ហោន្តិ, បត្វា ជិនបភុត្តមំ.
វស្សសតសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
បរិបក្កមានសេ ¶ សត្តេ, ពោធយិត្វា អសេសតោ;
សេសកេ អនុសាសិត្វា, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
ឧរគោវ តចំ ជិណ្ណំ, វទ្ធបត្តំវ បាទបោ;
ជហិត្វា សព្ពសង្ខារេ, និព្ពុតោ សោ យថា សិខី.
បទុមោ ជិនវរោ សត្ថា, ធម្មារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
បទុមស្ស ភគវតោ វំសោ អដ្ឋមោ.
១១. នារទពុទ្ធវំសោ
បទុមស្ស ¶ ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
នារទោ នាម នាមេន, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ.
សោ ពុទ្ធោ ចក្កវត្តិស្ស, ជេដ្ឋោ ទយិតឱរសោ;
អាមុក្កមាលាភរណោ, ឧយ្យានំ ឧបសង្កមិ.
តត្ថាសិ រុក្ខោ យសវិបុលោ, អភិរូបោ ព្រហា សុចិ;
តមជ្ឈបត្វា ឧបនិសីទិ, មហាសោណស្ស ហេដ្ឋតោ.
តត្ថ ¶ ញាណវរុប្បជ្ជិ, អនន្តំ វជិរូបមំ;
តេន វិចិនិ សង្ខារេ, ឧក្កុជ្ជមវកុជ្ជកំ [កុជ្ជតំ (ស្យា. កំ.)].
តត្ថ សព្ពកិលេសានិ, អសេសមភិវាហយិ;
បាបុណី កេវលំ ពោធិំ, ពុទ្ធញាណេ ច ចុទ្ទស.
បាបុណិត្វាន ¶ សម្ពោធិំ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
មហាទោណំ នាគរាជំ, វិនយន្តោ មហាមុនិ;
បាដិហេរំ តទាកាសិ, ទស្សយន្តោ សទេវកេ.
តទា ទេវមនុស្សានំ, តម្ហិ ធម្មប្បកាសនេ;
នវុតិកោដិសហស្សានិ, តរិំសុ សព្ពសំសយំ.
យម្ហិ កាលេ មហាវីរោ, ឱវទី សកមត្រជំ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, នារទស្ស មហេសិនោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
យទា ពុទ្ធោ ពុទ្ធគុណំ, សនិទានំ បកាសយិ;
នវុតិកោដិសហស្សានិ, សមិំសុ វិមលា តទា.
យទា វេរោចនោ នាគោ, ទានំ ទទាតិ សត្ថុនោ;
តទា សមិំសុ ជិនបុត្តា, អសីតិសតសហស្សិយោ.
អហំ ¶ តេន សមយេន, ជដិលោ ឧគ្គតាបនោ;
អន្តលិក្ខចរោ អាសិំ, បញ្ចាភិញ្ញាសុ បារគូ.
តទាបាហំ អសមសមំ, សសង្ឃំ សបរិជ្ជនំ;
អន្នបានេន តប្បេត្វា, ចន្ទនេនាភិបូជយិំ.
សោបិ មំ តទា ព្យាកាសិ, នារទោ លោកនាយកោ;
‘‘អបរិមេយ្យិតោ ¶ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ ¶ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ហាសេត្វ មានសំ;
អធិដ្ឋហិំ វតំ ឧគ្គំ, ទសបារមិបូរិយា.
នគរំ ធញ្ញវតី នាម, សុទេវោ នាម ខត្តិយោ;
អនោមា នាម ជនិកា, នារទស្ស មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
ជិតោ វិជិតាភិរាមោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិចត្តារីសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
វិជិតសេនា នាម នារី, នន្ទុត្តរោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, បទសា គមនេន និក្ខមិ;
សត្តាហំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ [លោកនាយកោ (សី. ក.)].
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, នារទោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, ធនញ្ចុយ្យានមុត្តមេ.
ភទ្ទសាលោ ជិតមិត្តោ, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
វាសេដ្ឋោ នាមុបដ្ឋាកោ, នារទស្ស មហេសិនោ.
ឧត្តរា ផគ្គុនី ចេវ, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាសោណោតិ វុច្ចតិ.
ឧគ្គរិន្ទោ វសភោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
ឥន្ទាវរី ច វណ្ឌី [ឧន្ទី (សី.), គណ្ឌី (ស្យា. កំ.)] ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋាសីតិរតនានិ ¶ , អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
កញ្ចនគ្ឃិយសង្កាសោ, ទសសហស្សី វិរោចតិ.
តស្ស ព្យាមប្បភា កាយា, និទ្ធាវតិ ទិសោទិសំ;
និរន្តរំ ទិវារត្តិំ, យោជនំ ផរតេ សទា.
ន កេចិ តេន សមយេន, សមន្តា យោជនេ ជនា;
ឧក្កាបទីបេ ឧជ្ជាលេន្តិ, ពុទ្ធរំសីហិ ឱត្ថដា.
នវុតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
យថា ឧឡូហិ គគនំ, វិចិត្តំ ឧបសោភតិ;
តថេវ សាសនំ តស្ស, អរហន្តេហិ សោភតិ.
សំសារសោតំ តរណាយ, សេសកេ បដិបន្នកេ;
ធម្មសេតុំ ¶ ទឡ្ហំ កត្វា, និព្ពុតោ សោ នរាសភោ.
សោបិ ពុទ្ធោ អសមសមោ, តេបិ ខីណាសវា អតុលតេជា;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
នារទោ ជិនវសភោ, និព្ពុតោ សុទស្សនេ បុរេ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, ចតុយោជនមុគ្គតោតិ.
នារទស្ស ភគវតោ វំសោ នវមោ.
១២. បទុមុត្តរពុទ្ធវំសោ
នារទស្ស ¶ ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
បទុមុត្តរោ នាម ជិនោ, អក្ខោភោ សាគរូបមោ.
មណ្ឌកប្បោវ សោ អាសិ, យម្ហិ ពុទ្ធោ អជាយថ;
ឧស្សន្នកុសលា ជនតា, តម្ហិ កប្បេ អជាយថ.
បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ, បឋមេ ធម្មទេសនេ;
កោដិសតសហស្សានំ, ធម្មាភិសមយោ អហុ.
តតោ បរម្បិ វស្សន្តេ, តប្បយន្តេ ច បាណិនេ;
សត្តតិំសសតសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យម្ហិ ¶ កាលេ មហាវីរោ, អានន្ទំ ឧបសង្កមិ;
បិតុសន្តិកំ ឧបគន្ត្វា, អាហនី អមតទុន្ទុភិំ.
អាហតេ អមតភេរិម្ហិ, វស្សន្តេ ធម្មវុដ្ឋិយា;
បញ្ញាសសតសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
ឱវាទកោ ¶ វិញ្ញាបកោ, តារកោ សព្ពបាណិនំ;
ទេសនាកុសលោ ពុទ្ធោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, បទុមុត្តរស្ស សត្ថុនោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
យទា ពុទ្ធោ អសមសមោ, វសិ វេភារបព្ពតេ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
បុន ចារិកំ បក្កន្តេ, គាមនិគមរដ្ឋតោ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អហំ តេន សមយេន, ជដិលោ នាម រដ្ឋិកោ;
សម្ពុទ្ធប្បមុខំ សង្ឃំ, សភត្តំ ទុស្សមទាសហំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សង្ឃមជ្ឈេ និសីទិយ;
‘‘សតសហស្សិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋហិំ;
អកាសិំ ឧគ្គទឡ្ហំ ធិតិំ, ទសបារមិបូរិយា.
ព្យាហតា តិត្ថិយា សព្ពេ, វិមនា ទុម្មនា តទា;
ន តេសំ កេចិ បរិចរន្តិ, រដ្ឋតោ និច្ឆុភន្តិ តេ.
សព្ពេ ¶ តត្ថ សមាគន្ត្វា, ឧបគច្ឆុំ ពុទ្ធសន្តិកេ;
តុវំ នាថោ មហាវីរ, សរណំ ហោហិ ចក្ខុម.
អនុកម្បកោ ការុណិកោ, ហិតេសី សព្ពបាណិនំ;
សម្បត្តេ តិត្ថិយេ សព្ពេ, បញ្ចសីលេ បតិដ្ឋបិ.
ឯវំ និរាកុលំ អាសិ, សុញ្ញតំ តិត្ថិយេហិ តំ;
វិចិត្តំ អរហន្តេហិ, វសីភូតេហិ តាទិហិ.
នគរំ ¶ ហំសវតី នាម, អានន្ទោ នាម ខត្តិយោ;
សុជាតា នាម ជនិកា, បទុមុត្តរស្ស សត្ថុនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
នរវាហនោ យសោ វសវត្តី [នារិវាហនោ យសវតី (ស្យា. កំ.)], តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិចត្តារីសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
វសុទត្តា នាម នារី, ឧត្តមោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, បាសាទេនាភិនិក្ខមិ;
សត្តាហំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, បទុមុត្តរោ វិនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិថិលុយ្យានមុត្តមេ.
ទេវលោ ច សុជាតោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សុមនោ នាមុបដ្ឋាកោ, បទុមុត្តរស្ស មហេសិនោ.
អមិតា ច អសមា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, សលលោតិ បវុច្ចតិ.
វិតិណ្ណោ ចេវ [អមិតោ ចេវ (ស្យា.)] តិស្សោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
ហដ្ឋា ចេវ វិចិត្តា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋបណ្ណាសរតនំ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
កញ្ចនគ្ឃិយសង្កាសោ, ទ្វត្តិំសវរលក្ខណោ.
កុដ្ដា ¶ កវាដា ភិត្តី ច, រុក្ខា នគសិលុច្ចយា;
ន តស្សាវរណំ អត្ថិ, សមន្តា ទ្វាទសយោជនេ.
វស្សសតសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
សន្តារេត្វា ពហុជនំ, ឆិន្ទិត្វា សព្ពសំសយំ;
ជលិត្វា អគ្គិក្ខន្ធោវ និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
បទុមុត្តរោ ជិនោ ពុទ្ធោ, នន្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, ទ្វាទសុព្ពេធយោជនោតិ.
បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ វំសោ ទសមោ.
១៣. សុមេធពុទ្ធវំសោ
បទុមុត្តរស្ស ¶ ¶ ¶ អបរេន, សុមេធោ នាម នាយកោ;
ទុរាសទោ ឧគ្គតេជោ, សព្ពលោកុត្តមោ មុនិ.
បសន្ននេត្តោ សុមុខោ, ព្រហា ឧជុ បតាបវា;
ហិតេសី សព្ពសត្តានំ, ពហូ មោចេសិ ពន្ធនា.
យទា ពុទ្ធោ បាបុណិត្វា, កេវលំ ពោធិមុត្តមំ;
សុទស្សនម្ហិ នគរេ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ.
តស្សាបិ អភិសមយា តីណិ, អហេសុំ ធម្មទេសនេ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
បុនាបរំ កុម្ភកណ្ណំ, យក្ខំ សោ ទមយី ជិនោ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
បុនាបរំ អមិតយសោ, ចតុសច្ចំ បកាសយិ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, សុមេធស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
សុទស្សនំ ¶ នាម នគរំ, ឧបគញ្ឆិ ជិនោ យទា;
តទា ខីណាសវា ភិក្ខូ, សមិំសុ សតកោដិយោ.
បុនាបរំ ទេវកូដេ, ភិក្ខូនំ កថិនត្ថតេ;
តទា នវុតិកោដីនំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
បុនាបរំ ¶ ទសពលោ, យទា ចរតិ ចារិកំ;
តទា អសីតិកោដីនំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អហំ តេន សមយេន, ឧត្តរោ នាម មាណវោ;
អសីតិកោដិយោ មយ្ហំ, ឃរេ សន្និចិតំ ធនំ.
កេវលំ សព្ពំ ទត្វាន, សសង្ឃេ លោកនាយកេ;
សរណំ តស្សុបគញ្ឆិំ, បព្ពជ្ជញ្ចាភិរោចយិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, ករោន្តោ អនុមោទនំ;
‘‘តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
សុត្តន្តំ វិនយញ្ចាបិ, នវង្គំ សត្ថុសាសនំ;
សព្ពំ បរិយាបុណិត្វាន, សោភយិំ ជិនសាសនំ.
តត្ថប្បមត្តោ ¶ ¶ វិហរន្តោ, និសជ្ជដ្ឋានចង្កមេ;
អភិញ្ញាសុ បារមិំ គន្ត្វា, ព្រហ្មលោកមគញ្ឆហំ.
សុទស្សនំ នាម នគរំ, សុទត្តោ នាម ខត្តិយោ;
សុទត្តា នាម ជនិកា, សុមេធស្ស មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
សុចន្ទកញ្ចនសិរិវឌ្ឍា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិសោឡសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សុមនា នាម សា នារី, បុនព្ពសុ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ;
អនូនកំ អឌ្ឍមាសំ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, សុមេធោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, សុទស្សនុយ្យានមុត្តមេ.
សរណោ ¶ សព្ពកាមោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សាគរោ នាមុបដ្ឋាកោ, សុមេធស្ស មហេសិនោ.
រាមា ចេវ សុរាមា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហានីបោតិ វុច្ចតិ.
ឧរុវេលា យសវា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
យសោធរា សិរិមា ច [យសា នាម សិរិមា ច (ស្យា. កំ.)], អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋាសីតិរតនានិ, អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
ឱភាសេតិ ទិសា សព្ពា, ចន្ទោ តារគណេ យថា.
ចក្កវត្តិមណី ¶ នាម, យថា តបតិ យោជនំ;
តថេវ តស្ស រតនំ, សមន្តា ផរតិ យោជនំ.
នវុតិវស្សសហស្សានិ ¶ , អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
តេវិជ្ជឆឡភិញ្ញេហិ, ពលប្បត្តេហិ តាទិហិ;
សមាកុលមិទំ អាសិ, អរហន្តេហិ សាធុហិ.
តេបិ សព្ពេ អមិតយសា, វិប្បមុត្តា និរូបធី;
ញាណាលោកំ ទស្សយិត្វា, និព្ពុតា តេ មហាយសា.
សុមេធោ ជិនវរោ ពុទ្ធោ, មេធារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
សុមេធស្ស ភគវតោ វំសោ ឯកាទសមោ.
១៤. សុជាតពុទ្ធវំសោ
តត្ថេវ ¶ មណ្ឌកប្បម្ហិ, សុជាតោ នាម នាយកោ;
សីហហនុសភក្ខន្ធោ, អប្បមេយ្យោ ទុរាសទោ.
ចន្ទោវ វិមលោ សុទ្ធោ, សតរំសីវ បតាបវា;
ឯវំ សោភតិ សម្ពុទ្ធោ, ជលន្តោ សិរិយា សទា.
បាបុណិត្វាន ¶ សម្ពុទ្ធោ, កេវលំ ពោធិមុត្តមំ;
សុមង្គលម្ហិ នគរេ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ.
ទេសេន្តេ ¶ [ទេសេន្តោ (ស្យា. កំ.)] បវរំ ធម្មំ, សុជាតេ លោកនាយកេ [សុជាតោ លោកនាយកោ (ស្យា. កំ.)];
អសីតិកោដី អភិសមិំសុ, បឋមេ ធម្មទេសនេ.
យទា សុជាតោ អមិតយសោ, ទេវេ វស្សំ ឧបាគមិ;
សត្តតិំសសតសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យទា សុជាតោ អសមសមោ, ឧបគច្ឆិ បិតុសន្តិកំ;
សដ្ឋិសតសហស្សានំ [សត្តតិំសសហស្សានំ (សី.)], តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, សុជាតស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
អភិញ្ញាពលប្បត្តានំ ¶ , អប្បត្តានំ ភវាភវេ;
សដ្ឋិសតសហស្សានិ, បឋមំ សន្និបតិំសុ តេ.
បុនាបរំ សន្និបាតេ, តិទិវោរោហណេ ជិនេ;
បញ្ញាសសតសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
ឧបសង្កមន្តោ នរាសភំ, តស្ស យោ អគ្គសាវកោ;
ចតូហិ សតសហស្សេហិ, សម្ពុទ្ធំ ឧបសង្កមិ.
អហំ តេន សមយេន, ចតុទីបម្ហិ ឥស្សរោ;
អន្តលិក្ខចរោ អាសិំ, ចក្កវត្តី មហព្ពលោ.
លោកេ អច្ឆរិយំ ទិស្វា, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;
ឧបគន្ត្វាន វន្ទិំ សោ, សុជាតំ លោកនាយកំ.
ចតុទីបេ មហារជ្ជំ, រតនេ សត្ត ឧត្តមេ;
ពុទ្ធេ និយ្យាទយិត្វាន, បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ.
អារាមិកា ជនបទេ, ឧដ្ឋានំ បដិបិណ្ឌិយ;
ឧបនេន្តិ ¶ ភិក្ខុសង្ឃស្ស, បច្ចយំ សយនាសនំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ [តទា (ស្យា. កំ.)] ព្យាកាសិ, ទសសហស្សិម្ហិ ឥស្សរោ;
‘‘តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ហាសំ ជនេសហំ;
អធិដ្ឋហិំ វតំ ឧគ្គំ, ទសបារមិបូរិយា.
សុត្តន្តំ ¶ វិនយញ្ចាបិ, នវង្គំ សត្ថុសាសនំ;
សព្ពំ បរិយាបុណិត្វាន, សោភយិំ ជិនសាសនំ.
តត្ថប្បមត្តោ វិហរន្តោ, ព្រហ្មំ ភាវេត្វ ភាវនំ;
អភិញ្ញាបារមិំ គន្ត្វា, ព្រហ្មលោកមគញ្ឆហំ.
សុមង្គលំ នាម នគរំ, ឧគ្គតោ នាម ខត្តិយោ;
មាតា បភាវតី នាម, សុជាតស្ស មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
សិរី ឧបសិរី នន្ទោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេវីសតិសហស្សានិ ¶ , នារិយោ សមលង្កតា;
សិរិនន្ទា នាម នារី, ឧបសេនោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, អស្សយានេន និក្ខមិ;
អនូននវមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, សុជាតោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, សុមង្គលុយ្យានមុត្តមេ.
សុទស្សនោ សុទេវោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
នារទោ នាមុបដ្ឋាកោ, សុជាតស្ស មហេសិនោ.
នាគា ច នាគសមាលា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាវេឡូតិ វុច្ចតិ.
សោ ច រុក្ខោ ឃនក្ខន្ធោ [ឃនរុចិរោ (សី. ក.)], អច្ឆិទ្ទោ ហោតិ បត្តិកោ;
ឧជុ វំសោ ព្រហា ហោតិ, ទស្សនីយោ មនោរមោ.
ឯកក្ខន្ធោ បវឌ្ឍិត្វា, តតោ សាខា បភិជ្ជតិ;
យថា សុពទ្ធោ មោរហត្ថោ, ឯវំ សោភតិ សោ ទុមោ.
ន តស្ស កណ្ដកា ហោន្តិ, នាបិ ឆិទ្ទំ មហា អហុ;
វិត្ថិណ្ណសាខោ អវិរលោ, សន្ទច្ឆាយោ មនោរមោ.
សុទត្តោ ចេវ ចិត្តោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
សុភទ្ទា ច បទុមា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
បញ្ញាសរតនោ ¶ អាសិ, ឧច្ចត្តនេន សោ ជិនោ;
សព្ពាការវរូបេតោ, សព្ពគុណមុបាគតោ.
តស្ស បភា អសមសមា, និទ្ធាវតិ សមន្តតោ;
អប្បមាណោ អតុលិយោ, ឱបម្មេហិ អនូបមោ.
នវុតិវស្សសហស្សានិ ¶ , អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
យថាបិ សាគរេ ឩមី, គគនេ តារកា យថា;
ឯវំ តទា បាវចនំ, អរហន្តេហិ ចិត្តិតំ [ចិត្តកំ (ស្យា. កំ.)].
សោ ¶ ¶ ច ពុទ្ធោ អសមសមោ, គុណានិ ច តានិ អតុលិយានិ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
សុជាតោ ជិនវរោ ពុទ្ធោ, សិលារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវ តស្ស ចេតិយោ [តត្ថេវ ចេតិយោ សត្ថុ (ស្យា. កំ.)], តីណិគាវុតមុគ្គតោតិ.
សុជាតស្ស ភគវតោ វំសោ ទ្វាទសមោ.
១៥. បិយទស្សីពុទ្ធវំសោ
សុជាតស្ស អបរេន, សយម្ភូ លោកនាយកោ;
ទុរាសទោ អសមសមោ, បិយទស្សី មហាយសោ.
សោបិ ¶ ពុទ្ធោ អមិតយសោ, អាទិច្ចោវ វិរោចតិ;
សព្ពំ តមំ និហន្ត្វាន, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ.
តស្សាបិ អតុលតេជស្ស, អហេសុំ អភិសមយា តយោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
សុទស្សនោ ទេវរាជា, មិច្ឆាទិដ្ឋិមរោចយិ;
តស្ស ទិដ្ឋិំ វិនោទេន្តោ, សត្ថា ធម្មមទេសយិ.
ជនសន្និបាតោ អតុលោ, មហាសន្និបតី តទា;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យទា ទោណមុខំ ហត្ថិំ, វិនេសិ នរសារថិ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, តស្សាបិ បិយទស្សិនោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
តតោ ¶ បរំ នវុតិកោដី, សមិំសុ ឯកតោ មុនី;
តតិយេ សន្និបាតម្ហិ, អសីតិកោដិយោ អហូ.
អហំ តេន សមយេន, កស្សបោ នាម ព្រាហ្មណោ [មានវោ (ស្យា. កំ.)];
អជ្ឈាយកោ មន្តធរោ, តិណ្ណំ វេទាន បារគូ.
តស្ស ¶ ធម្មំ សុណិត្វាន, បសាទំ ជនយិំ អហំ;
កោដិសតសហស្សេហិ, សង្ឃារាមំ អមាបយិំ.
តស្ស ទត្វាន អារាមំ, ហដ្ឋោ សំវិគ្គមានសោ;
សរណេ បញ្ច សីលេ ច [សរណំ បញ្ចសីលញ្ច (សី.)], ទឡ្ហំ កត្វា សមាទិយិំ.
សោបិ ¶ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សង្ឃមជ្ឈេ និសីទិយ;
‘‘អដ្ឋារសេ កប្បសតេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
សុធញ្ញំ នាម នគរំ, សុទត្តោ នាម ខត្តិយោ;
ចន្ទា នាមាសិ ជនិកា, បិយទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
នវវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
សុនិម្មលវិមលគិរិគុហា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេត្តិំសសហស្សានិ ច, នារិយោ សមលង្កតា;
វិមលា នាម នារី ច, កញ្ចនាវេឡោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ¶ ចតុរោ ទិស្វា, រថយានេន និក្ខមិ;
ឆមាសំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, បិយទស្សី មហាមុនិ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, ឧសភុយ្យានេ មនោរមេ.
បាលិតោ សព្ពទស្សី ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សោភិតោ នាមុបដ្ឋាកោ, បិយទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
សុជាតា ធម្មទិន្នា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, កកុធោតិ បវុច្ចតិ.
សន្ធកោ ធម្មកោ ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
វិសាខា ធម្មទិន្នា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សោបិ ¶ ¶ ពុទ្ធោ អមិតយសោ, ទ្វត្តិំសវរលក្ខណោ;
អសីតិហត្ថមុព្ពេធោ, សាលរាជាវ ទិស្សតិ.
អគ្គិចន្ទសូរិយានំ, នត្ថិ តាទិសិកា បភា;
យថា អហុ បភា តស្ស, អសមស្ស មហេសិនោ.
តស្សាបិ ទេវទេវស្ស, អាយុ តាវតកំ អហុ;
នវុតិវស្សសហស្សានិ, លោកេ អដ្ឋាសិ ចក្ខុមា.
សោបិ ពុទ្ធោ អសមសមោ, យុគានិបិ តានិ អតុលិយានិ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
បិយទស្សី មុនិវរោ, អស្សត្ថារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ជិនថូបោ, តីណិយោជនមុគ្គតោតិ.
បិយទស្សិស្ស ភគវតោ វំសោ តេរសមោ.
១៦. អត្ថទស្សីពុទ្ធវំសោ
តត្ថេវ ¶ ¶ មណ្ឌកប្បម្ហិ, អត្ថទស្សី មហាយសោ;
មហាតមំ និហន្ត្វាន, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ;
អមតេន តប្បយី លោកំ, ទសសហស្សិសទេវកំ.
តស្សាបិ លោកនាថស្ស, អហេសុំ អភិសមយា តយោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
យទា ពុទ្ធោ អត្ថទស្សី, ចរតេ ទេវចារិកំ;
កោដិសតសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
បុនាបរំ យទា ពុទ្ធោ, ទេសេសិ បិតុសន្តិកេ;
កោដិសតសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, តស្សាបិ ច មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
អដ្ឋនវុតិសហស្សានំ ¶ , បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
អដ្ឋាសីតិសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អដ្ឋសត្តតិសតសហស្សានំ ¶ , តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
អនុបាទា វិមុត្តានំ, វិមលានំ មហេសិនំ.
អហំ តេន សមយេន, ជដិលោ ឧគ្គតាបនោ;
សុសីមោ នាម នាមេន, មហិយា សេដ្ឋសម្មតោ.
ទិព្ពំ ¶ មន្ទារវំ បុប្ផំ, បទុមំ បារិឆត្តកំ;
ទេវលោកាហរិត្វាន, សម្ពុទ្ធមភិបូជយិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, អត្ថទស្សី មហាមុនិ;
‘‘អដ្ឋារសេ កប្បសតេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ហដ្ឋោ [តុដ្ឋោ (ស្យា. កំ.)] សំវិគ្គមានសោ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
សោភណំ នាម នគរំ, សាគរោ នាម ខត្តិយោ;
សុទស្សនា នាម ជនិកា, អត្ថទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
អមរគិរិ សុគិរិ វាហនា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តេត្តិំសញ្ច ¶ សហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
វិសាខា នាម នារី ច, សេលោ នាមាសិ អត្រជោ.
និមិត្តេ ¶ ចតុរោ ទិស្វា, អស្សយានេន និក្ខមិ;
អនូនអដ្ឋមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, អត្ថទស្សី មហាយសោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, អនោមុយ្យានេ នរាសភោ.
សន្តោ ច ឧបសន្តោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
អភយោ នាមុបដ្ឋាកោ, អត្ថទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
ធម្មា ចេវ សុធម្មា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, ចម្បកោតិ បវុច្ចតិ.
នកុលោ ច និសភោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
មកិលា ច សុនន្ទា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សោបិ ¶ ¶ ពុទ្ធោ អសមសមោ, អសីតិហត្ថមុគ្គតោ;
សោភតេ សាលរាជាវ, ឧឡុរាជាវ បូរិតោ.
តស្ស បាកតិកា រំសី, អនេកសតកោដិយោ;
ឧទ្ធំ អធោ ទស ទិសា, ផរន្តិ យោជនំ សទា.
សោបិ ពុទ្ធោ នរាសភោ, សព្ពសត្តុត្តមោ មុនិ;
វស្សសតសហស្សានិ, លោកេ អដ្ឋាសិ ចក្ខុមា.
អតុលំ ទស្សេត្វា ឱភាសំ, វិរោចេត្វា សទេវកេ [អតុលំ ទស្សយិត្វាន, ឱភាសេត្វា សទេវកេ (សី. ក.)];
សោបិ អនិច្ចតំ បត្តោ, យថគ្គុបាទានសង្ខយា.
អត្ថទស្សី ¶ ជិនវរោ, អនោមារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
អត្ថទស្សិស្ស ភគវតោ វំសោ ចុទ្ទសមោ.
១៧. ធម្មទស្សីពុទ្ធវំសោ
តត្ថេវ ¶ មណ្ឌកប្បម្ហិ, ធម្មទស្សី មហាយសោ;
តមន្ធការំ វិធមិត្វា, អតិរោចតិ សទេវកេ.
តស្សាបិ អតុលតេជស្ស, ធម្មចក្កប្បវត្តនេ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
យទា ពុទ្ធោ ធម្មទស្សី, វិនេសិ សញ្ជយំ ឥសិំ;
តទា នវុតិកោដីនំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យទា សក្កោ ឧបាគញ្ឆិ, សបរិសោ វិនាយកំ;
តទា អសីតិកោដីនំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
តស្សាបិ ទេវទេវស្ស, សន្និបាតា តយោ អហុំ [អាសុំ (សី. ស្យា.)];
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
យទា ពុទ្ធោ ធម្មទស្សី, សរណេ វស្សំ ឧបាគមិ;
តទា កោដិសតសហស្សានំ [កោដិសហស្សានំ (សី. ស្យា. កំ.)], បឋមោ អាសិ សមាគមោ.
បុនាបរំ ¶ យទា ពុទ្ធោ, ទេវតោ ឯតិ មានុសំ;
តទាបិ សតកោដីនំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
បុនាបរំ ¶ ¶ យទា ពុទ្ធោ, បកាសេសិ ធុតេ គុណេ;
តទា អសីតិកោដីនំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អហំ តេន សមយេន, សក្កោ អាសិំ បុរិន្ទទោ;
ទិព្ពេន គន្ធមាលេន, តុរិយេនាភិបូជយិំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, ទេវមជ្ឈេ និសីទិយ;
‘‘អដ្ឋារសេ កប្បសតេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
សរណំ នាម នគរំ, សរណោ នាម ខត្តិយោ;
សុនន្ទា នាម ជនិកា, ធម្មទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
អដ្ឋវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
អរជោ វិរជោ សុទស្សនោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិចត្តារីសសហស្សានិ [ចត្តាលីសសហស្សានិ (ស្យា. កំ.)], នារិយោ សមលង្កតា;
វិចិកោឡិ នាម នារី, អត្រជោ បុញ្ញវឌ្ឍនោ.
និមិត្តេ ¶ ចតុរោ ទិស្វា, បាសាទេនាភិនិក្ខមិ;
សត្តាហំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, ធម្មទស្សី នរាសភោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
បទុមោ ផុស្សទេវោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សុនេត្តោ [សុទត្តោ (ស្យា. កំ.)] នាមុបដ្ឋាកោ, ធម្មទស្សិស្ស សត្ថុនោ.
ខេមា ច សច្ចនាមា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, ពិម្ពិជាលោតិ វុច្ចតិ.
សុភទ្ទោ កដិស្សហោ ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
សាឡិយា [សាលិសា (ស្យា. កំ.)] ច កឡិយា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សោបិ ¶ ពុទ្ធោ អសមសមោ, អសីតិហត្ថមុគ្គតោ;
អតិរោចតិ តេជេន, ទសសហស្សិម្ហិ ធាតុយា.
សុផុល្លោ ¶ សាលរាជាវ, វិជ្ជូវ គគនេ យថា;
មជ្ឈន្ហិកេវ សូរិយោ, ឯវំ សោ ឧបសោភថ.
តស្សាបិ អតុលតេជស្ស, សមកំ អាសិ ជីវិតំ;
វស្សសតសហស្សានិ, លោកេ អដ្ឋាសិ ចក្ខុមា.
ឱភាសំ ¶ ទស្សយិត្វាន, វិមលំ កត្វាន សាសនំ;
ចវិ ចន្ទោវ គគនេ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
ធម្មទស្សី មហាវីរោ, សាលារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, តីណិយោជនមុគ្គតោតិ.
ធម្មទស្សិស្ស ភគវតោ វំសោ បន្នរសមោ.
១៨. សិទ្ធត្ថពុទ្ធវំសោ
ធម្មទស្សិស្ស ¶ អបរេន, សិទ្ធត្ថោ នាម នាយកោ;
និហនិត្វា តមំ សព្ពំ, សូរិយោ អព្ភុគ្គតោ យថា.
សោបិ បត្វាន សម្ពោធិំ, សន្តារេន្តោ សទេវកំ;
អភិវស្សិ ធម្មមេឃេន, និព្ពាបេន្តោ សទេវកំ.
តស្សាបិ អតុលតេជស្ស, អហេសុំ អភិសមយា តយោ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
បុនាបរំ ភីមរថេ [ហិមរដ្ឋេ (ក.)], យទា អាហនិ ទុន្ទុភិំ;
តទា នវុតិកោដីនំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យទា ពុទ្ធោ ធម្មំ ទេសេសិ, វេភារេ សោ បុរុត្តមេ;
តទា នវុតិកោដីនំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, តស្មិម្បិ ទ្វិបទុត្តមេ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
កោដិសតានំ ¶ ¶ នវុតីនំ [នវុតិយា (ស្យា. កំ.)], អសីតិយាបិ ច កោដិនំ;
ឯតេ អាសុំ តយោ ឋានា, វិមលានំ សមាគមេ.
អហំ ¶ តេន សមយេន, មង្គលោ នាម តាបសោ;
ឧគ្គតេជោ ទុប្បសហោ, អភិញ្ញាពលសមាហិតោ.
ជម្ពុតោ ផលមានេត្វា [ផលមាហត្វា (សី. ស្យា.)] សិទ្ធត្ថស្ស អទាសហំ;
បដិគ្គហេត្វា សម្ពុទ្ធោ, ឥទំ វចនមព្រវិ.
‘‘បស្សថ ឥមំ តាបសំ, ជដិលំ ឧគ្គតាបនំ;
ចតុន្នវុតិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
វេភារំ នាម នគរំ, ឧទេនោ នាម ខត្តិយោ;
សុផស្សា នាម ជនិកា, សិទ្ធត្ថស្ស មហេសិនោ.
ទសវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
កោកាសុប្បលកោកនទា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិសោឡសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សោមនស្សា នាម សា នារី, អនុបមោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, សិវិកាយាភិនិក្ខមិ;
អនូនទសមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, សិទ្ធត្ថោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ¶ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
សម្ពលោ ច សុមិត្តោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
រេវតោ នាមុបដ្ឋាកោ, សិទ្ធត្ថស្ស មហេសិនោ.
សីវលា ច សុរាមា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, កណិការោតិ វុច្ចតិ.
សុប្បិយោ ច សមុទ្ទោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
រម្មា ចេវ សុរម្មា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សោ ¶ ពុទ្ធោ សដ្ឋិរតនំ, អហោសិ នភមុគ្គតោ;
កញ្ចនគ្ឃិយសង្កាសោ, ទសសហស្សី វិរោចតិ.
សោបិ ពុទ្ធោ អសមសមោ, អតុលោ អប្បដិបុគ្គលោ;
វស្សសតសហស្សានិ, លោកេ អដ្ឋាសិ ចក្ខុមា.
វិបុលំ ¶ បភំ ទស្សយិត្វា, បុប្ផាបេត្វាន សាវកេ;
វិលាសេត្វា សមាបត្យា, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
សិទ្ធត្ថោ ¶ មុនិវរោ ពុទ្ធោ, អនោមារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, ចតុយោជនមុគ្គតោតិ.
សិទ្ធត្ថស្ស ភគវតោ វំសោ សោឡសមោ.
១៩. តិស្សពុទ្ធវំសោ
សិទ្ធត្ថស្ស អបរេន, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ;
អនន្តតេជោ អមិតយសោ, តិស្សោ លោកគ្គនាយកោ.
តមន្ធការំ វិធមិត្វា, ឱភាសេត្វា សទេវកំ;
អនុកម្បកោ មហាវីរោ, លោកេ ឧប្បជ្ជិ ចក្ខុមា.
តស្សាបិ អតុលា ឥទ្ធិ, អតុលំ សីលំ សមាធិ ច;
សព្ពត្ថ បារមិំ គន្ត្វា, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ.
សោ ពុទ្ធោ ទសសហស្សិម្ហិ, វិញ្ញាបេសិ គិរំ សុចិំ;
កោដិសតានិ អភិសមិំសុ, បឋមេ ធម្មទេសនេ.
ទុតិយោ នវុតិកោដីនំ, តតិយោ សដ្ឋិកោដិយោ;
ពន្ធនាតោ បមោចេសិ, សត្តេ [សម្បត្តេ (ក.)] នរមរូ តទា.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, តិស្សេ លោកគ្គនាយកេ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
ខីណាសវសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
នវុតិសតសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អសីតិសតសហស្សានំ ¶ ¶ ¶ , តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, បុប្ផិតានំ វិមុត្តិយា.
អហំ តេន សមយេន, សុជាតោ នាម ខត្តិយោ;
មហាភោគំ ឆឌ្ឌយិត្វា, បព្ពជិំ ឥសិបព្ពជំ.
មយិ ¶ បព្ពជិតេ សន្តេ, ឧប្បជ្ជិ លោកនាយកោ;
ពុទ្ធោតិ សទ្ទំ សុត្វាន, បីតិ មេ ឧបបជ្ជថ.
ទិព្ពំ មន្ទារវំ បុប្ផំ, បទុមំ បារិឆត្តកំ;
ឧភោ ហត្ថេហិ បគ្គយ្ហ, ធុនមានោ ឧបាគមិំ.
ចតុវណ្ណបរិវុតំ, តិស្សំ លោកគ្គនាយកំ;
តមហំ បុប្ផំ គហេត្វា, មត្ថកេ ធារយិំ ជិនំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, ជនមជ្ឈេ និសីទិយ;
‘‘ទ្វេនវុតេ ឥតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ ¶ បទហិត្វាន…បេ… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
ខេមកំ នាម នគរំ, ជនសន្ធោ នាម ខត្តិយោ;
បទុមា នាម ជនិកា, តិស្សស្ស ច មហេសិនោ.
សត្តវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
គុហាសេល នារិសយ និសភា [កុមុទោ នាឡិយោ បទុមោ (ក.)], តយោ បាសាទមុត្តមា.
សមតិំសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សុភទ្ទានាមិកា នារី, អានន្ទោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, អស្សយានេន និក្ខមិ;
អនូនអដ្ឋមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, តិស្សោ លោកគ្គនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, យសវតិយមុត្តមេ.
ព្រហ្មទេវោ ឧទយោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សមង្គោ នាមុបដ្ឋាកោ, តិស្សស្ស ច មហេសិនោ.
ផុស្សា ¶ ចេវ សុទត្តា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, អសនោតិ បវុច្ចតិ.
សម្ពលោ ច សិរិមា ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
កិសាគោតមី ឧបសេនា, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សោ ¶ ពុទ្ធោ សដ្ឋិរតនោ, អហុ ឧច្ចត្តនេ ជិនោ;
អនូបមោ អសទិសោ, ហិមវា វិយ ទិស្សតិ.
តស្សាបិ អតុលតេជស្ស, អាយុ អាសិ អនុត្តរោ;
វស្សសតសហស្សានិ, លោកេ អដ្ឋាសិ ចក្ខុមា.
ឧត្តមំ ¶ បវរំ សេដ្ឋំ, អនុភោត្វា មហាយសំ;
ជលិត្វា អគ្គិក្ខន្ធោវ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
វលាហកោវ ¶ អនិលេន, សូរិយេន វិយ ឧស្សវោ;
អន្ធការោវ បទីបេន, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
តិស្សោ ជិនវរោ ពុទ្ធោ, នន្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ជិនថូបោ, តីណិយោជនមុគ្គតោតិ.
តិស្សស្ស ភគវតោ វំសោ សត្តរសមោ.
២០. ផុស្សពុទ្ធវំសោ
តត្ថេវ មណ្ឌកប្បម្ហិ, អហុ សត្ថា អនុត្តរោ;
អនុបមោ អសមសមោ, ផុស្សោ លោកគ្គនាយកោ.
សោបិ សព្ពំ តមំ ហន្ត្វា, វិជដេត្វា មហាជដំ;
សទេវកំ តប្បយន្តោ, អភិវស្សិ អមតម្ពុនា.
ធម្មចក្កំ បវត្តេន្តេ, ផុស្សេ នក្ខត្តមង្គលេ;
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
នវុតិសតសហស្សានំ ¶ , ទុតិយាភិសមយោ អហុ;
អសីតិសតសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, ផុស្សស្សាបិ មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
សដ្ឋិសតសហស្សានំ ¶ , បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
បញ្ញាសសតសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
ចត្តារីសសតសហស្សានំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
អនុបាទា វិមុត្តានំ, វោច្ឆិន្នបដិសន្ធិនំ.
អហំ តេន សមយេន, វិជិតាវី នាម ខត្តិយោ;
ឆឌ្ឌយិត្វា មហារជ្ជំ, បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ.
សោបិ ¶ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, ផុស្សោ លោកគ្គនាយកោ;
‘‘ទ្វេនវុតេ ឥតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
សុត្តន្តំ ¶ វិនយញ្ចាបិ, នវង្គំ សត្ថុសាសនំ;
សព្ពំ បរិយាបុណិត្វា, សោភយិំ ជិនសាសនំ.
តត្ថប្បមត្តោ ¶ វិហរន្តោ, ព្រហ្មំ ភាវេត្វ ភាវនំ;
អភិញ្ញាសុ បារមិំ គន្ត្វា, ព្រហ្មលោកមគញ្ឆហំ.
កាសិកំ នាម នគរំ, ជយសេនោ នាម ខត្តិយោ;
សិរិមា នាម ជនិកា, ផុស្សស្សាបិ មហេសិនោ.
នវវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
គរុឡបក្ខ ហំស សុវណ្ណភារា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិំសឥត្ថិសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
កិសាគោតមី នាម នារី, អនូបមោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ;
ឆមាសំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, ផុស្សោ លោកគ្គនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
សុរក្ខិតោ ធម្មសេនោ, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សភិយោ នាមុបដ្ឋាកោ, ផុស្សស្សាបិ មហេសិនោ.
ចាលា ¶ ច ឧបចាលា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, អាមណ្ឌោតិ បវុច្ចតិ.
ធនញ្ចយោ វិសាខោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
បទុមា ចេវ នាគា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អដ្ឋបណ្ណាសរតនំ ¶ , សោបិ អច្ចុគ្គតោ មុនិ;
សោភតេ សតរំសីវ, ឧឡុរាជាវ បូរិតោ.
នវុតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ឱវទិត្វា ¶ ពហូ សត្តេ, សន្តារេត្វា ពហូ ជនេ;
សោបិ សត្ថា អតុលយសោ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
ផុស្សោ ជិនវរោ សត្ថា, សេនារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
ផុស្សស្ស ភគវតោ វំសោ អដ្ឋារសមោ.
២១. វិបស្សីពុទ្ធវំសោ
ផុស្សស្ស ¶ ច អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
វិបស្សី នាម នាមេន, លោកេ ឧប្បជ្ជិ ចក្ខុមា.
អវិជ្ជំ សព្ពំ បទាលេត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ;
ធម្មចក្កំ បវត្តេតុំ, បក្កាមិ ពន្ធុមតីបុរំ.
ធម្មចក្កំ បវត្តេត្វា, ឧភោ ពោធេសិ នាយកោ;
គណនាយ ន វត្តព្ពោ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
បុនាបរំ អមិតយសោ, តត្ថ សច្ចំ បកាសយិ;
ចតុរាសីតិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
ចតុរាសីតិសហស្សានិ ¶ , សម្ពុទ្ធំ អនុបព្ពជុំ;
តេសមារាមបត្តានំ, ធម្មំ ទេសេសិ ចក្ខុមា.
សព្ពាការេន ¶ ភាសតោ, សុត្វា ឧបនិសាទិនោ [ឧបនិស្សា ជិនោ (ស្យា. កំ.)];
តេបិ ធម្មវរំ គន្ត្វា, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, វិបស្សិស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
អដ្ឋសដ្ឋិសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
ភិក្ខុសតសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
អសីតិភិក្ខុសហស្សានំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
តត្ថ ភិក្ខុគណមជ្ឈេ, សម្ពុទ្ធោ អតិរោចតិ.
អហំ ¶ តេន សមយេន, នាគរាជា មហិទ្ធិកោ;
អតុលោ នាម នាមេន, បុញ្ញវន្តោ ជុតិន្ធរោ.
នេកានំ នាគកោដីនំ, បរិវារេត្វានហំ តទា;
វជ្ជន្តោ ទិព្ពតុរិយេហិ, លោកជេដ្ឋំ ឧបាគមិំ.
ឧបសង្កមិត្វា សម្ពុទ្ធំ, វិបស្សិំ លោកនាយកំ;
មណិមុត្តរតនខចិតំ, សព្ពាភរណវិភូសិតំ;
និមន្តេត្វា ធម្មរាជស្ស, សុវណ្ណបីឋមទាសហំ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សង្ឃមជ្ឈេ និសីទិយ;
‘‘ឯកនវុតិតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ ¶ កបិលវ្ហយា រម្មា, និក្ខមិត្វា តថាគតោ;
បធានំ បទហិត្វាន, កត្វា ទុក្ករការិកំ.
‘‘អជបាលរុក្ខមូលស្មិំ ¶ , និសីទិត្វា តថាគតោ;
តត្ថ បាយាសំ បគ្គយ្ហ, នេរញ្ជរមុបេហិតិ.
‘‘នេរញ្ជរាយ តីរម្ហិ, បាយាសំ អទ សោ ជិនោ;
បដិយត្តវរមគ្គេន, ពោធិមូលមុបេហិតិ.
‘‘តតោ បទក្ខិណំ កត្វា, ពោធិមណ្ឌំ អនុត្តរោ;
អស្សត្ថមូលេ សម្ពោធិំ, ពុជ្ឈិស្សតិ មហាយសោ.
‘‘ឥមស្ស ជនិកា មាតា, មាយា នាម ភវិស្សតិ;
បិតា សុទ្ធោទនោ នាម, អយំ ហេស្សតិ គោតមោ.
‘‘អនាសវា ¶ វីតរាគា, សន្តចិត្តា សមាហិតា;
កោលិតោ ឧបតិស្សោ ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវកា;
អានន្ទោ នាមុបដ្ឋាកោ, ឧបដ្ឋិស្សតិមំ ជិនំ.
‘‘ខេមា ឧប្បលវណ្ណា ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវិកា;
អនាសវា វីតរាគា, សន្តចិត្តា សមាហិតា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, អស្សត្ថោតិ បវុច្ចតិ.
‘‘ចិត្តោ ច ហត្ថាឡវកោ, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋកា;
នន្ទមាតា ច ឧត្តរា, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋិកា;
អាយុ វស្សសតំ តស្ស, គោតមស្ស យសស្សិនោ.
‘‘ឥទំ ¶ ¶ សុត្វាន វចនំ…បេ… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
នគរំ ពន្ធុមតី នាម, ពន្ធុមា នាម ខត្តិយោ;
មាតា ពន្ធុមតី នាម, វិបស្សិស្ស មហេសិនោ.
អដ្ឋវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
នន្ទោ សុនន្ទោ សិរិមា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិចត្តារីសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សុទស្សនា នាម សា នារី, សមវត្តក្ខន្ធោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, រថយានេន និក្ខមិ;
អនូនអដ្ឋមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, វិបស្សី លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
ខណ្ឌោ ច តិស្សនាមោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
អសោកោ នាមុបដ្ឋាកោ, វិបស្សិស្ស មហេសិនោ.
ចន្ទា ច ចន្ទមិត្តា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, បាដលីតិ បវុច្ចតិ.
បុនព្ពសុមិត្តោ នាគោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
សិរិមា ឧត្តរា ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
អសីតិហត្ថមុព្ពេធោ ¶ , វិបស្សី លោកនាយកោ;
បភា និទ្ធាវតិ តស្ស, សមន្តា សត្តយោជនេ.
អសីតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ ពុទ្ធស្ស តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ពហុទេវមនុស្សានំ, ពន្ធនា បរិមោចយិ;
មគ្គាមគ្គញ្ច អាចិក្ខិ, អវសេសបុថុជ្ជនេ.
អាលោកំ ¶ ទស្សយិត្វាន, ទេសេត្វា អមតំ បទំ;
ជលិត្វា អគ្គិក្ខន្ធោវ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
ឥទ្ធិវរំ បុញ្ញវរំ, លក្ខណញ្ច កុសុមិតំ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
វិបស្សី ¶ ជិនវរោ ពុទ្ធោ, សុមិត្តារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, សត្តយោជនមុស្សិតោតិ.
វិបស្សិស្ស ភគវតោ វំសោ ឯកូនវីសតិមោ.
២២. សិខីពុទ្ធវំសោ
វិបស្សិស្ស ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
សិខិវ្ហយោ អាសិ ជិនោ, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ.
មារសេនំ បមទ្ទិត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ;
ធម្មចក្កំ បវត្តេសិ, អនុកម្បាយ បាណិនំ.
ធម្មចក្កំ បវត្តេន្តេ, សិខិម្ហិ ជិនបុង្គវេ [មុនិបុង្គវេ (សី.)];
កោដិសតសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
អបរម្បិ ធម្មំ ទេសេន្តេ, គណសេដ្ឋេ នរុត្តមេ;
នវុតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យមកបាដិហារិយញ្ច [យមកំ បាដិហីរញ្ច (សី.)], ទស្សយន្តេ សទេវកេ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សន្និបាតា ¶ តយោ អាសុំ, សិខិស្សាបិ មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
ភិក្ខុសតសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
អសីតិភិក្ខុសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
សត្តតិភិក្ខុសហស្សានំ, តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
អនុបលិត្តោ បទុមំវ, តោយម្ហិ សម្បវឌ្ឍិតំ.
អហំ តេន សមយេន, អរិន្ទមោ នាម ខត្តិយោ;
សម្ពុទ្ធប្បមុខំ សង្ឃំ, អន្នបានេន តប្បយិំ.
ពហុំ ¶ ទុស្សវរំ ទត្វា, ទុស្សកោដិំ អនប្បកំ;
អលង្កតំ ហត្ថិយានំ, សម្ពុទ្ធស្ស អទាសហំ.
ហត្ថិយានំ ¶ និម្មិនិត្វា, កប្បិយំ ឧបនាមយិំ;
បូរយិំ មានសំ មយ្ហំ, និច្ចំ ទឡ្ហមុបដ្ឋិតំ.
សោបិ ¶ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សិខី លោកគ្គនាយកោ;
‘‘ឯកតិំសេ ឥតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ កបិលវ្ហយា រម្មា…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
នគរំ អរុណវតី នាម, អរុណោ នាម ខត្តិយោ;
បភាវតី នាម ជនិកា, សិខិស្សាបិ មហេសិនោ.
សត្តវស្សសហស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
សុចន្ទកោ គិរិ វសភោ [សុចន្ទោ គិរិវហនោ (សី.)], តយោ បាសាទមុត្តមា.
ចតុវីសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សព្ពកាមា នាម នារី, អតុលោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ;
អដ្ឋមាសំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, សិខី លោកគ្គនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
អភិភូ សម្ភវោ ចេវ, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
ខេមង្ករោ នាមុបដ្ឋាកោ, សិខិស្សាបិ មហេសិនោ.
សខិលា ច បទុមា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, បុណ្ឌរីកោតិ វុច្ចតិ.
សិរិវឌ្ឍោ ច នន្ទោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
ចិត្តា ចេវ សុគុត្តា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
ឧច្ចត្តនេន សោ ពុទ្ធោ, សត្តតិហត្ថមុគ្គតោ;
កញ្ចនគ្ឃិយសង្កាសោ, ទ្វត្តិំសវរលក្ខណោ.
តស្សាបិ ព្យាមប្បភា កាយា, ទិវារត្តិំ និរន្តរំ;
ទិសោទិសំ និច្ឆរន្តិ, តីណិយោជនសោ បភា.
សត្តតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ តស្ស មហេសិនោ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ធម្មមេឃំ ¶ ¶ បវស្សេត្វា, តេមយិត្វា សទេវកេ;
ខេមន្តំ បាបយិត្វាន, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
អនុព្យញ្ជនសម្បន្នំ, ទ្វត្តិំសវរលក្ខណំ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
សិខី មុនិវរោ ពុទ្ធោ, អស្សារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, តីណិយោជនមុគ្គតោតិ.
សិខិស្ស ភគវតោ វំសោ វីសតិមោ.
២៣. វេស្សភូពុទ្ធវំសោ
តត្ថេវ ¶ មណ្ឌកប្បម្ហិ, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ;
វេស្សភូ នាម នាមេន, លោកេ ឧប្បជ្ជិ នាយកោ [សោ ជិនោ (ស្យា. កំ. ក.)].
អាទិត្តំ ¶ វត រាគគ្គិ, តណ្ហានំ វិជិតំ តទា;
នាគោវ ពន្ធនំ ឆេត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.
ធម្មចក្កំ បវត្តេន្តេ, វេស្សភូលោកនាយកេ;
អសីតិកោដិសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
បក្កន្តេ ចារិកំ រដ្ឋេ, លោកជេដ្ឋេ នរាសភេ;
សត្តតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
មហាទិដ្ឋិំ វិនោទេន្តោ, បាដិហេរំ ករោតិ សោ;
សមាគតា នរមរូ, ទសសហស្សី សទេវកេ.
មហាអច្ឆរិយំ ¶ ទិស្វា, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;
ទេវា ចេវ មនុស្សា ច, ពុជ្ឈរេ សដ្ឋិកោដិយោ.
សន្និបាតា តយោ អាសុំ, វេស្សភុស្ស មហេសិនោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
អសីតិភិក្ខុសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ;
សត្តតិភិក្ខុសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ.
សដ្ឋិភិក្ខុសហស្សានំ ¶ , តតិយោ អាសិ សមាគមោ;
ជរាទិភយភីតានំ, ឱរសានំ មហេសិនោ.
អហំ តេន សមយេន, សុទស្សនោ នាម ខត្តិយោ;
និមន្តេត្វា មហាវីរំ, ទានំ ទត្វា មហារហំ;
អន្នបានេន វត្ថេន, សសង្ឃំ ជិន បូជយិំ.
តស្ស ពុទ្ធស្ស អសមស្ស, ចក្កំ វត្តិតមុត្តមំ;
សុត្វាន បណិតំ ធម្មំ, បព្ពជ្ជមភិរោចយិំ.
មហាទានំ បវត្តេត្វា, រត្តិន្ទិវមតន្ទិតោ;
បព្ពជ្ជំ គុណសម្បន្នំ, បព្ពជិំ ជិនសន្តិកេ.
អាចារគុណសម្បន្នោ, វត្តសីលសមាហិតោ;
សព្ពញ្ញុតំ គវេសន្តោ, រមាមិ ជិនសាសនេ.
សទ្ធាបីតិំ ឧបគន្ត្វា, ពុទ្ធំ វន្ទាមិ សត្ថរំ;
បីតិ ឧប្បជ្ជតិ មយ្ហំ, ពោធិយាយេវ ការណា.
អនិវត្តមានសំ ¶ ញត្វា, សម្ពុទ្ធោ ឯតទព្រវិ;
‘‘ឯកតិំសេ ឥតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ ¶ កបិលវ្ហយា រម្មា…បេ… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាហំ ¶ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
អនោមំ នាម នគរំ, សុប្បតីតោ នាម ខត្តិយោ;
មាតា យសវតី នាម, វេស្សភុស្ស មហេសិនោ.
ឆ ច វស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
រុចិ សុរុចិ រតិវឌ្ឍនោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
អនូនតិំសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សុចិត្តា នាម សា នារី, សុប្បពុទ្ធោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, សិវិកាយាភិនិក្ខមិ;
ឆមាសំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, វេស្សភូលោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, អរុណារាមេ នរុត្តមោ.
សោណោ ¶ ច ឧត្តរោ ចេវ, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
ឧបសន្តោ នាមុបដ្ឋាកោ, វេស្សភុស្ស មហេសិនោ.
រាមា [ទាមា (សី.)] ចេវ សមាលា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាសាលោតិ វុច្ចតិ.
សោត្ថិកោ ចេវ រម្ភោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
គោតមី សិរិមា ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
សដ្ឋិរតនមុព្ពេធោ, ហេមយូបសមូបមោ;
កាយា និច្ឆរតិ រស្មិ, រត្តិំវ បព្ពតេ សិខី.
សដ្ឋិវស្សសហស្សានិ, អាយុ តស្ស មហេសិនោ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ធម្មំ ¶ វិត្ថារិកំ កត្វា, វិភជិត្វា មហាជនំ;
ធម្មនាវំ ឋបេត្វាន, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
ទស្សនេយ្យំ សព្ពជនំ, វិហារំ ឥរិយាបថំ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
វេស្សភូ ជិនវរោ សត្ថា, ខេមារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
វេស្សភុស្ស ភគវតោ វំសោ ឯកវីសតិមោ.
២៤. កកុសន្ធពុទ្ធវំសោ
វេស្សភុស្ស ¶ ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
កកុសន្ធោ នាម នាមេន, អប្បមេយ្យោ ទុរាសទោ.
ឧគ្ឃាដេត្វា សព្ពភវំ, ចរិយាយ បារមិំ គតោ;
សីហោវ បញ្ជរំ ភេត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.
ធម្មចក្កំ បវត្តេន្តេ, កកុសន្ធេ លោកនាយកេ;
ចត្តារីសកោដិសហស្សានំ, ធម្មាភិសមយោ អហុ.
អន្តលិក្ខម្ហិ ¶ អាកាសេ, យមកំ កត្វា វិកុព្ពនំ;
តិំសកោដិសហស្សានំ, ពោធេសិ ទេវមានុសេ.
នរទេវស្ស យក្ខស្ស, ចតុសច្ចប្បកាសនេ;
ធម្មាភិសមយោ តស្ស, គណនាតោ អសង្ខិយោ.
កកុសន្ធស្ស ភគវតោ, ឯកោ អាសិ សមាគមោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
ចត្តាលីសសហស្សានំ, តទា អាសិ សមាគមោ;
ទន្តភូមិមនុប្បត្តានំ, អាសវារិគណក្ខយា.
អហំ តេន សមយេន, ខេមោ នាមាសិ ខត្តិយោ;
តថាគតេ ជិនបុត្តេ, ទានំ ទត្វា អនប្បកំ.
បត្តញ្ច ចីវរំ ទត្វា, អញ្ជនំ មធុលដ្ឋិកំ;
ឥមេតំ បត្ថិតំ សព្ពំ, បដិយាទេមិ វរំ វរំ.
សោបិ ¶ ¶ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, កកុសន្ធោ វិនាយកោ;
‘‘ឥមម្ហិ ភទ្ទកេ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ កបិលវ្ហយា រម្មា…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
នគរំ ខេមាវតី នាម, ខេមោ នាមាសហំ តទា;
សព្ពញ្ញុតំ គវេសន្តោ, បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ.
ព្រាហ្មណោ អគ្គិទត្តោ ច, អាសិ ពុទ្ធស្ស សោ បិតា;
វិសាខា នាម ជនិកា, កកុសន្ធស្ស សត្ថុនោ.
វសតេ តត្ថ ខេមេ បុរេ, សម្ពុទ្ធស្ស មហាកុលំ;
នរានំ បវរំ សេដ្ឋំ, ជាតិមន្តំ មហាយសំ.
ចតុវស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
កាម ¶ -កាមវណ្ណ-កាមសុទ្ធិនាមា [សុចិ សុរុចិ រតិវទ្ធននាមកា (សី.)], តយោ បាសាទមុត្តមា.
សមតិំសសហស្សានិ ¶ , នារិយោ សមលង្កតា;
រោចិនី នាម សា នារី, ឧត្តរោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, រថយានេន និក្ខមិ;
អនូនអដ្ឋមាសានិ, បធានំ បទហី ជិនោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, កកុសន្ធោ វិនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
វិធុរោ ច សញ្ជីវោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
ពុទ្ធិជោ នាមុបដ្ឋាកោ, កកុសន្ធស្ស សត្ថុនោ.
សាមា ច ចម្បានាមា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, សិរីសោតិ បវុច្ចតិ.
អច្ចុតោ ច សុមនោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
នន្ទា ចេវ សុនន្ទា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
ចត្តាលីសរតនានិ ¶ , អច្ចុគ្គតោ មហាមុនិ;
កនកប្បភា និច្ឆរតិ, សមន្តា ទសយោជនំ.
ចត្តាលីសវស្សសហស្សានិ, អាយុ តស្ស មហេសិនោ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ធម្មាបណំ បសារេត្វា, នរនារីនំ សទេវកេ;
នទិត្វា ¶ សីហនាទំវ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
អដ្ឋង្គវចនសម្បន្នោ, អច្ឆិទ្ទានិ និរន្តរំ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
កកុសន្ធោ ជិនវរោ, ខេមារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ថូបវរោ, គាវុតំ នភមុគ្គតោតិ.
កកុសន្ធស្ស ភគវតោ វំសោ ទ្វាវីសតិមោ.
២៥. កោណាគមនពុទ្ធវំសោ
កកុសន្ធស្ស ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
កោណាគមនោ នាម ជិនោ, លោកជេដ្ឋោ នរាសភោ.
ទសធម្មេ បូរយិត្វាន, កន្តារំ សមតិក្កមិ;
បវាហិយ មលំ សព្ពំ, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.
ធម្មចក្កំ ¶ បវត្តេន្តេ, កោណាគមននាយកេ;
តិំសកោដិសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
បាដិហីរំ ករោន្តេ ច, បរវាទប្បមទ្ទនេ;
វីសតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
តតោ វិកុព្ពនំ កត្វា, ជិនោ ទេវបុរំ គតោ;
វសតេ តត្ថ សម្ពុទ្ធោ, សិលាយ បណ្ឌុកម្ពលេ.
បករណេ សត្ត ទេសេន្តោ, វស្សំ វសតិ សោ មុនិ;
ទសកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
តស្សាបិ ¶ ទេវទេវស្ស, ឯកោ អាសិ សមាគមោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
តិំសភិក្ខុសហស្សានំ ¶ , តទា អាសិ សមាគមោ;
ឱឃានមតិក្កន្តានំ, ភិជ្ជិតានញ្ច មច្ចុយា.
អហំ តេន សមយេន, បព្ពតោ នាម ខត្តិយោ;
មិត្តាមច្ចេហិ សម្បន្នោ, អនន្តពលវាហនោ.
សម្ពុទ្ធទស្សនំ គន្ត្វា, សុត្វា ធម្មមនុត្តរំ;
និមន្តេត្វា សជិនសង្ឃំ, ទានំ ទត្វា យទិច្ឆកំ.
បដ្ដុណ្ណំ ចីនបដ្ដញ្ច, កោសេយ្យំ កម្ពលម្បិ ច;
សោវណ្ណបាទុកញ្ចេវ, អទាសិំ សត្ថុសាវកេ.
សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, សង្ឃមជ្ឈេ និសីទិយ;
‘‘ឥមម្ហិ ភទ្ទកេ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ កបិលវ្ហយា រម្មា…បេ… ¶ ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
សព្ពញ្ញុតំ គវេសន្តោ, ទានំ ទត្វា នរុត្តមេ;
ឱហាយាហំ មហារជ្ជំ, បព្ពជិំ ជិនសន្តិកេ [តស្ស សន្តិកេ (សី.)].
នគរំ សោភវតី នាម, សោភោ នាមាសិ ខត្តិយោ;
វសតេ តត្ថ នគរេ, សម្ពុទ្ធស្ស មហាកុលំ.
ព្រាហ្មណោ ¶ យញ្ញទត្តោ ច, អាសិ ពុទ្ធស្ស សោ បិតា;
ឧត្តរា នាម ជនិកា, កោណាគមនស្ស សត្ថុនោ.
តីណិ ¶ វស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
តុសិតសន្តុសិតសន្តុដ្ឋា, តយោ បាសាទមុត្តមា.
អនូនសោឡសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
រុចិគត្តា នាម នារី, សត្ថវាហោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, ហត្ថិយានេន និក្ខមិ;
ឆមាសំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, កោណាគមននាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
ភិយ្យសោ ឧត្តរោ នាម, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សោត្ថិជោ នាមុបដ្ឋាកោ, កោណាគមនស្ស សត្ថុនោ.
សមុទ្ទា ¶ ឧត្តរា ចេវ, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, ឧទុម្ពរោតិ បវុច្ចតិ.
ឧគ្គោ ច សោមទេវោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
សីវលា ចេវ សាមា ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
ឧច្ចត្តនេន សោ ពុទ្ធោ, តិំសហត្ថសមុគ្គតោ;
ឧក្កាមុខេ យថា កម្ពុ, ឯវំ រំសីហិ មណ្ឌិតោ.
តិំសវស្សសហស្សានិ, អាយុ ពុទ្ធស្ស តាវទេ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ធម្មចេតិំ សមុស្សេត្វា, ធម្មទុស្សវិភូសិតំ;
ធម្មបុប្ផគុឡំ កត្វា, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
មហាវិលាសោ តស្ស ជនោ, សិរិធម្មប្បកាសនោ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
កោណាគមនោ សម្ពុទ្ធោ, បព្ពតារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោតិ.
កោណាគមនស្ស ភគវតោ វំសោ តេវីសតិមោ.
២៦. កស្សបពុទ្ធវំសោ
កោណាគមនស្ស ¶ ¶ អបរេន, សម្ពុទ្ធោ ទ្វិបទុត្តមោ;
កស្សបោ នាម គោត្តេន, ធម្មរាជា បភង្ករោ.
សញ្ឆឌ្ឌិតំ ¶ កុលមូលំ, ពហ្វន្នបានភោជនំ;
ទត្វាន យាចកេ ទានំ, បូរយិត្វាន មានសំ;
ឧសភោវ អាឡកំ ភេត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.
ធម្មចក្កំ ¶ បវត្តេន្តេ, កស្សបេ លោកនាយកេ;
វីសកោដិសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
ចតុមាសំ យទា ពុទ្ធោ, លោកេ ចរតិ ចារិកំ;
ទសកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
យមកំ វិកុព្ពនំ កត្វា, ញាណធាតុំ បកិត្តយិ;
បញ្ចកោដិសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
សុធម្មា ទេវបុរេ រម្មេ, តត្ថ ធម្មំ បកិត្តយិ;
តីណិកោដិសហស្សានំ, ទេវានំ ពោធយី ជិនោ.
នរទេវស្ស យក្ខស្ស, អបរេ ធម្មទេសនេ;
ឯតេសានំ អភិសមយា, គណនាតោ អសង្ខិយា.
តស្សាបិ ទេវទេវស្ស, ឯកោ អាសិ សមាគមោ;
ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ.
វីសភិក្ខុសហស្សានំ, តទា អាសិ សមាគមោ;
អតិក្កន្តភវន្តានំ, ហិរិសីលេន តាទិនំ.
អហំ តទា មាណវកោ, ជោតិបាលោតិ វិស្សុតោ;
អជ្ឈាយកោ មន្តធរោ, តិណ្ណំ វេទាន បារគូ.
លក្ខណេ ¶ ឥតិហាសេ ច, សធម្មេ បារមិំ គតោ;
ភូមន្តលិក្ខកុសលោ, កតវិជ្ជោ អនាវយោ.
កស្សបស្ស ភគវតោ, ឃដិការោ នាមុបដ្ឋាកោ;
សគារវោ សប្បតិស្សោ, និព្ពុតោ តតិយេ ផលេ.
អាទាយ ¶ មំ ឃដីការោ, ឧបគញ្ឆិ កស្សបំ ជិនំ;
តស្ស ធម្មំ សុណិត្វាន, បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ.
អារទ្ធវីរិយោ ហុត្វា, វត្តាវត្តេសុ កោវិទោ;
ន ក្វចិ បរិហាយាមិ, បូរេសិំ ជិនសាសនំ.
យាវតា ពុទ្ធភណិតំ, នវង្គំ ជិនសាសនំ;
សព្ពំ បរិយាបុណិត្វាន, សោភយិំ ជិនសាសនំ.
មម អច្ឆរិយំ ទិស្វា, សោបិ ពុទ្ធោ វិយាករិ;
‘‘ឥមម្ហិ ភទ្ទកេ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ.
‘‘អហុ ¶ ¶ កបិលវ្ហយា រម្មា, និក្ខមិត្វា តថាគតោ;
បធានំ បទហិត្វាន, កត្វា ទុក្ករការិកំ.
‘‘អជបាលរុក្ខមូលេ, និសីទិត្វា តថាគតោ;
តត្ថ បាយាសំ បគ្គយ្ហ, នេរញ្ជរមុបេហិតិ.
‘‘នេរញ្ជរាយ តីរម្ហិ, បាយាសំ បរិភុញ្ជិយ;
បដិយត្តវរមគ្គេន, ពោធិមូលមុបេហិតិ.
‘‘តតោ បទក្ខិណំ កត្វា, ពោធិមណ្ឌំ អនុត្តរោ;
អបរាជិតដ្ឋានម្ហិ [អបរាជិតនិសភដ្ឋានេ (ក.)], ពោធិបល្លង្កមុត្តមេ;
បល្លង្កេន និសីទិត្វា, ពុជ្ឈិស្សតិ មហាយសោ.
‘‘ឥមស្ស ¶ ជនិកា មាតា, មាយា នាម ភវិស្សតិ;
បិតា សុទ្ធោទនោ នាម, អយំ ហេស្សតិ គោតមោ.
‘‘អនាសវា វីតរាគា, សន្តចិត្តា សមាហិតា;
កោលិតោ ឧបតិស្សោ ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវកា;
អានន្ទោ នាមុបដ្ឋាកោ, ឧបដ្ឋិស្សតិមំ ជិនំ.
‘‘ខេមា ឧប្បលវណ្ណា ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវិកា;
អនាសវា សន្តចិត្តា, វីតរាគា សមាហិតា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, អស្សត្ថោតិ បវុច្ចតិ.
‘‘ចិត្តោ ហត្ថាឡវកោ ច, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋកា;
នន្ទមាតា ច ឧត្តរា, អគ្គា ហេស្សន្តុបដ្ឋិកា’’.
ឥទំ សុត្វាន វចនំ, អស្សមស្ស មហេសិនោ;
អាមោទិតា នរមរូ, ពុទ្ធពីជំ កិរ អយំ.
ឧក្កុដ្ឋិសទ្ទា ¶ បវត្តន្តិ, អប្ផោដេន្តិ ហសន្តិ ច;
កតញ្ជលី នមស្សន្តិ, ទសសហស្សី សទេវកា.
‘‘យទិមស្ស លោកនាថស្ស, វិរជ្ឈិស្សាម សាសនំ;
អនាគតម្ហិ អទ្ធានេ, ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ.
‘‘យថា មនុស្សា នទិំ តរន្តា, បដិតិត្ថំ វិរជ្ឈិយ;
ហេដ្ឋា តិត្ថេ គហេត្វាន, ឧត្តរន្តិ មហានទិំ.
‘‘ឯវមេវ ¶ ¶ មយំ សព្ពេ, យទិ មុញ្ចាមិមំ ជិនំ;
អនាគតម្ហិ អទ្ធានេ, ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ’’.
តស្សាបិ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;
ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា.
ឯវមហំ សំសរិត្វា, បរិវជ្ជេន្តោ អនាចរំ;
ទុក្ករញ្ច កតំ មយ្ហំ, ពោធិយាយេវ ការណា.
នគរំ ពារាណសី នាម, កិកី នាមាសិ ខត្តិយោ;
វសតេ តត្ថ នគរេ, សម្ពុទ្ធស្ស មហាកុលំ.
ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មទត្តោវ, អាសិ ពុទ្ធស្ស សោ បិតា;
ធនវតី នាម ជនិកា, កស្សបស្ស មហេសិនោ.
ទុវេ ¶ វស្សសហស្សានិ, អគារំ អជ្ឈ សោ វសិ;
ហំសោ យសោ សិរិនន្ទោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
តិសោឡសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សុនន្ទា នាម សា នារី, វិជិតសេនោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ចតុរោ ទិស្វា, បាសាទេនាភិនិក្ខមិ;
សត្តាហំ បធានចារំ, អចរី បុរិសុត្តមោ.
ព្រហ្មុនា យាចិតោ សន្តោ, កស្សបោ លោកនាយកោ;
វត្តិ ចក្កំ មហាវីរោ, មិគទាយេ នរុត្តមោ.
តិស្សោ ច ភារទ្វាជោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;
សព្ពមិត្តោ នាមុបដ្ឋាកោ, កស្សបស្ស មហេសិនោ.
អនុឡា ¶ ឧរុវេឡា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;
ពោធិ តស្ស ភគវតោ, និគ្រោធោតិ បវុច្ចតិ.
សុមង្គលោ ¶ ឃដិការោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;
វិចិតសេនា ភទ្ទា [ភទ្រា (ក.)] ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា.
ឧច្ចត្តនេន សោ ពុទ្ធោ, វីសតិរតនុគ្គតោ;
វិជ្ជុលដ្ឋីវ អាកាសេ, ចន្ទោវ គហបូរិតោ.
វីសតិវស្សសហស្សានិ ¶ , អាយុ តស្ស មហេសិនោ;
តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ធម្មតឡាកំ មាបយិត្វា, សីលំ ទត្វា វិលេបនំ;
ធម្មទុស្សំ និវាសេត្វា, ធម្មមាលំ វិភជ្ជិយ.
ធម្មវិមលមាទាសំ, ឋបយិត្វា មហាជនេ;
កេចិ និព្ពានំ បត្ថេន្តា, បស្សន្តុ មេ អលង្ករំ.
សីលកញ្ចុកំ ទត្វាន, ឈានកវចវម្មិតំ;
ធម្មចម្មំ បារុបិត្វា, ទត្វា សន្នាហមុត្តមំ.
សតិផលកំ ទត្វាន, តិខិណញាណកុន្តិមំ;
ធម្មខគ្គវរំ ទត្វា, សីលសំសគ្គមទ្ទនំ.
តេវិជ្ជាភូសនំ ទត្វាន, អាវេឡំ ចតុរោ ផលេ;
ឆឡភិញ្ញាភរណំ ទត្វា, ធម្មបុប្ផបិឡន្ធនំ.
សទ្ធម្មបណ្ឌរច្ឆត្តំ, ទត្វា បាបនិវារណំ;
មាបយិត្វាភយំ បុប្ផំ, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ.
ឯសោ ¶ ហិ សម្មាសម្ពុទ្ធោ, អប្បមេយ្យោ ទុរាសទោ;
ឯសោ ហិ ធម្មរតនោ, ស្វាក្ខាតោ ឯហិបស្សិកោ.
ឯសោ ហិ សង្ឃរតនោ, សុប្បដិបន្នោ អនុត្តរោ;
សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា.
មហាកស្សបោ ជិនោ សត្ថា, សេតព្យារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
តត្ថេវស្ស ជិនថូបោ, យោជនុព្ពេធមុគ្គតោតិ.
កស្សបស្ស ភគវតោ វំសោ ចតុវីសតិមោ.
២៧. គោតមពុទ្ធវំសោ
អហមេតរហិ ¶ ¶ សម្ពុទ្ធោ [ពុទ្ធោ (សី.)], គោតមោ សក្យវឌ្ឍនោ;
បធានំ បទហិត្វាន, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.
ព្រហ្មុនា ¶ យាចិតោ សន្តោ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិំ;
អដ្ឋារសន្នំ កោដីនំ, បឋមាភិសមយោ អហុ.
តតោ បរញ្ច ទេសេន្តេ, នរទេវសមាគមេ;
គណនាយ ន វត្តព្ពោ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ.
ឥធេវាហំ ឯតរហិ, ឱវទិំ មម អត្រជំ;
គណនាយ ន វត្តព្ពោ, តតិយាភិសមយោ អហុ.
ឯកោសិ សន្និបាតោ មេ, សាវកានំ មហេសិនំ;
អឌ្ឍតេឡសសតានំ, ភិក្ខូនាសិ សមាគមោ.
វិរោចមានោ វិមលោ, ភិក្ខុសង្ឃស្ស មជ្ឈគោ;
ទទាមិ បត្ថិតំ សព្ពំ, មណីវ សព្ពកាមទោ.
ផលមាកង្ខមានានំ ¶ , ភវច្ឆន្ទជហេសិនំ;
ចតុសច្ចំ បកាសេមិ, អនុកម្បាយ បាណិនំ.
ទសវីសសហស្សានំ, ធម្មាភិសមយោ អហុ;
ឯកទ្វិន្នំ អភិសមយោ, គណនាតោ អសង្ខិយោ.
វិត្ថារិកំ ពាហុជញ្ញំ, ឥទ្ធំ ផីតំ សុផុល្លិតំ;
ឥធ មយ្ហំ សក្យមុនិនោ, សាសនំ សុវិសោធិតំ.
អនាសវា វីតរាគា, សន្តចិត្តា សមាហិតា;
ភិក្ខូនេកសតា សព្ពេ, បរិវារេន្តិ មំ សទា.
ឥទានិ យេ ឯតរហិ, ជហន្តិ មានុសំ ភវំ;
អប្បត្តមានសា សេខា, តេ ភិក្ខូ វិញ្ញុគរហិតា.
អរិយញ្ច សំថោមយន្តា, សទា ធម្មរតា ជនា;
ពុជ្ឈិស្សន្តិ សតិមន្តោ, សំសារសរិតំ គតា.
នគរំ កបិលវត្ថុ មេ, រាជា សុទ្ធោទនោ បិតា;
មយ្ហំ ជនេត្តិកា មាតា, មាយាទេវីតិ វុច្ចតិ.
ឯកូនតិំសវស្សានិ ¶ , អគារំ អជ្ឈហំ វសិំ;
រម្មោ សុរម្មោ សុភកោ, តយោ បាសាទមុត្តមា.
ចត្តារីសសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
ភទ្ទកញ្ចនា នាម នារី, រាហុលោ នាម អត្រជោ.
និមិត្តេ ¶ ចតុរោ ទិស្វា, អស្សយានេន និក្ខមិំ;
ឆព្ពស្សំ ¶ បធានចារំ, អចរិំ ទុក្ករំ អហំ.
ពារាណសិយំ ¶ ឥសិបតនេ, ចក្កំ បវត្តិតំ មយា;
អហំ គោតមសម្ពុទ្ធោ, សរណំ សព្ពបាណិនំ.
កោលិតោ ឧបតិស្សោ ច, ទ្វេ ភិក្ខូ អគ្គសាវកា;
អានន្ទោ នាមុបដ្ឋាកោ, សន្តិកាវចរោ មម;
ខេមា ឧប្បលវណ្ណា ច, ភិក្ខុនី អគ្គសាវិកា.
ចិត្តោ ហត្ថាឡវកោ ច, អគ្គុបដ្ឋាកុបាសកា;
នន្ទមាតា ច ឧត្តរា, អគ្គុបដ្ឋិកុបាសិកា.
អហំ អស្សត្ថមូលម្ហិ, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ;
ព្យាមប្បភា សទា មយ្ហំ, សោឡសហត្ថមុគ្គតា.
អប្បំ វស្សសតំ អាយុ, ឥទានេតរហិ វិជ្ជតិ;
តាវតា តិដ្ឋមានោហំ, តារេមិ ជនតំ ពហុំ.
ឋបយិត្វាន ធម្មុក្កំ, បច្ឆិមំ ជនពោធនំ;
អហម្បិ នចិរស្សេវ, សទ្ធិំ សាវកសង្ឃតោ;
ឥធេវ បរិនិព្ពិស្សំ, អគ្គី វាហារសង្ខយា.
តានិ ច អតុលតេជានិ, ឥមានិ ច ទសពលានិ [យសពលានិ (អដ្ឋ.)];
អយញ្ច គុណធារណោ ទេហោ, ទ្វត្តិំសវរលក្ខណវិចិត្តោ.
ទស ទិសា បភាសេត្វា, សតរំសីវ ឆប្បភា;
សព្ពំ តមន្តរហិស្សន្តិ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារាតិ.
គោតមស្ស ភគវតោ វំសោ បញ្ចវីសតិមោ.
២៨. ពុទ្ធបកិណ្ណកកណ្ឌំ
អបរិមេយ្យិតោ ¶ ¶ កប្បេ, ចតុរោ អាសុំ វិនាយកា;
តណ្ហង្ករោ មេធង្ករោ, អថោបិ សរណង្ករោ;
ទីបង្ករោ ច សម្ពុទ្ធោ, ឯកកប្បម្ហិ តេ ជិនា.
ទីបង្ករស្ស ¶ អបរេន, កោណ្ឌញ្ញោ នាម នាយកោ;
ឯកោវ ឯកកប្បម្ហិ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
ទីបង្ករស្ស ភគវតោ, កោណ្ឌញ្ញស្ស ច សត្ថុនោ;
ឯតេសំ អន្តរា កប្បា, គណនាតោ អសង្ខិយា.
កោណ្ឌញ្ញស្ស អបរេន, មង្គលោ នាម នាយកោ;
តេសម្បិ អន្តរា កប្បា, គណនាតោ អសង្ខិយា.
មង្គលោ ច សុមនោ ច, រេវតោ សោភិតោ មុនិ;
តេបិ ពុទ្ធា ឯកកប្បេ, ចក្ខុមន្តោ បភង្ករា.
សោភិតស្ស ¶ អបរេន, អនោមទស្សី មហាយសោ;
តេសម្បិ អន្តរា កប្បា, គណនាតោ អសង្ខិយា.
អនោមទស្សី បទុមោ, នារទោ ចាបិ នាយកោ;
តេបិ ពុទ្ធា ឯកកប្បេ, តមន្តការកា មុនី.
នារទស្ស អបរេន, បទុមុត្តរោ នាម នាយកោ;
ឯកកប្បម្ហិ ឧប្បន្នោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ.
នារទស្ស ភគវតោ, បទុមុត្តរស្ស សត្ថុនោ;
តេសម្បិ អន្តរា កប្បា, គណនាតោ អសង្ខិយា.
កប្បសតសហស្សម្ហិ ¶ , ឯកោ អាសិ មហាមុនិ;
បទុមុត្តរោ លោកវិទូ, អាហុតីនំ បដិគ្គហោ.
តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, ទុវេ អាសុំ វិនាយកា [អាសិំសុ នាយកា (ស្យា. ក.)];
សុមេធោ ច សុជាតោ ច, ឱរតោ បទុមុត្តរា.
អដ្ឋារសេ កប្បសតេ, តយោ អាសុំ វិនាយកា [អាសិំសុ នាយកា (ស្យា. ក.)];
បិយទស្សី អត្ថទស្សី, ធម្មទស្សី ច នាយកា.
ឱរតោ ¶ ច សុជាតស្ស, សម្ពុទ្ធា ទ្វិបទុត្តមា;
ឯកកប្បម្ហិ តេ ពុទ្ធា, លោកេ អប្បដិបុគ្គលា.
ចតុន្នវុតិតោ កប្បេ, ឯកោ អាសិ មហាមុនិ;
សិទ្ធត្ថោ សោ លោកវិទូ, សល្លកត្តោ អនុត្តរោ.
ទ្វេនវុតេ ¶ ឥតោ កប្បេ, ទុវេ អាសុំ វិនាយកា;
តិស្សោ ផុស្សោ ច សម្ពុទ្ធា, អសមា អប្បដិបុគ្គលា.
ឯកនវុតិតោ កប្បេ, វិបស្សី នាម នាយកោ;
សោបិ ពុទ្ធោ ការុណិកោ, សត្តេ មោចេសិ ពន្ធនា.
ឯកតិំសេ ឥតោ កប្បេ, ទុវេ អាសុំ វិនាយកា;
សិខី ច វេស្សភូ ចេវ, អសមា អប្បដិបុគ្គលា.
ឥមម្ហិ ភទ្ទកេ កប្បេ, តយោ អាសុំ វិនាយកា;
កកុសន្ធោ កោណាគមនោ, កស្សបោ ចាបិ នាយកោ.
អហមេតរហិ សម្ពុទ្ធោ, មេត្តេយ្យោ ចាបិ ហេស្សតិ;
ឯតេបិមេ ¶ បញ្ច ពុទ្ធា, ធីរា លោកានុកម្បកា.
ឯតេសំ ធម្មរាជូនំ, អញ្ញេសំនេកកោដិនំ;
អាចិក្ខិត្វាន តំ មគ្គំ, និព្ពុតា តេ សសាវកាតិ.
ពុទ្ធបកិណ្ណកកណ្ឌំ និដ្ឋិតំ.
២៩. ធាតុភាជនីយកថា
មហាគោតមោ ¶ ជិនវរោ, កុសិនារម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ, តេសុ តេសុ បទេសតោ.
ឯកោ អជាតសត្តុស្ស, ឯកោ វេសាលិយា បុរេ;
ឯកោ កបិលវត្ថុស្មិំ, ឯកោ ច អល្លកប្បកេ.
ឯកោ ច រាមគាមម្ហិ, ឯកោ ច វេឋទីបកេ;
ឯកោ បាវេយ្យកេ មល្លេ, ឯកោ ច កោសិនារកេ.
កុម្ភស្ស ¶ ថូបំ ការេសិ, ព្រាហ្មណោ ទោណសវ្ហយោ;
អង្គារថូបំ ការេសុំ, មោរិយា តុដ្ឋមានសា.
អដ្ឋ សារីរិកា ថូបា, នវមោ កុម្ភចេតិយោ;
អង្គារថូបោ ទសមោ, តទាយេវ បតិដ្ឋិតោ.
ឧណ្ហីសំ ចតស្សោ ទាឋា, អក្ខកា ទ្វេ ច ធាតុយោ;
អសម្ភិន្នា ឥមា សត្ត, សេសា ភិន្នាវ ធាតុយោ.
មហន្តា ¶ មុគ្គមត្តា ច [មុគ្គមាសាវ (ក.)], មជ្ឈិមា ភិន្នតណ្ឌុលា;
ខុទ្ទកា សាសបមត្តា ច, នានាវណ្ណា ច ធាតុយោ.
មហន្តា សុវណ្ណវណ្ណា ច, មុត្តវណ្ណា ច មជ្ឈិមា;
ខុទ្ទកា មកុលវណ្ណា ច, សោឡសទោណមត្តិកា.
មហន្តា បញ្ច នាឡិយោ, នាឡិយោ បញ្ច មជ្ឈិមា;
ខុទ្ទកា ឆ នាឡី ចេវ, ឯតា សព្ពាបិ ធាតុយោ.
ឧណ្ហីសំ សីហឡេ ទីបេ, ព្រហ្មលោកេ ច វាមកំ;
សីហឡេ ទក្ខិណក្ខញ្ច, សព្ពាបេតា បតិដ្ឋិតា.
ឯកា ទាឋា តិទសបុរេ, ឯកា នាគបុរេ អហុ;
ឯកា គន្ធារវិសយេ, ឯកា កលិង្គរាជិនោ.
ចត្តាលីសសមា ¶ ទន្តា, កេសា លោមា ច សព្ពសោ;
ទេវា ហរិំសុ ឯកេកំ, ចក្កវាឡបរម្បរា.
វជិរាយំ ភគវតោ, បត្តោ ទណ្ឌញ្ច ចីវរំ;
និវាសនំ កុលឃរេ, បច្ចត្ថរណំ កបិលវ្ហយេ [សិលវ្ហយេ (ស្យា.)].
បាដលិបុត្តបុរម្ហិ, ករណំ កាយពន្ធនំ;
ចម្បាយុទកសាដិយំ, ឧណ្ណលោមញ្ច កោសលេ.
កាសាវំ ព្រហ្មលោកេ ច, វេឋនំ តិទសេ បុរេ;
និសីទនំ អវន្តីសុ, រដ្ឋេ [ទេវរដ្ឋេ (ស្យា.)] អត្ថរណំ តទា.
អរណី ច មិថិលាយំ, វិទេហេ បរិសាវនំ;
វាសិ ¶ សូចិឃរញ្ចាបិ, ឥន្ទបត្ថបុរេ តទា.
បរិក្ខារា អវសេសា, ជនបទេ អបរន្តកេ;
បរិភុត្តានិ មុនិនា, អកំសុ មនុជា តទា.
ធាតុវិត្ថារិកំ ¶ អាសិ, គោតមស្ស មហេសិនោ;
បាណីនំ អនុកម្បាយ, អហុ បោរាណិកំ តទាតិ.
ធាតុភាជនីយកថា និដ្ឋិតា.
ពុទ្ធវំសោនិដ្ឋិតោ.