មូល > សុត្តបិដក > ខុទ្ទកនិកាយ

THA Vol 2
MMR Vol 2
VRI Vol 2
PTS Vol 0

Misc. Paragraph

ខុទ្ទកនិកាយេ

ចរិយាបិដកបាឡិ

នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស

‘‘កប្បេ ¶ ¶ ¶ ¶ ច សតសហស្សេ, ចតុរោ ច អសង្ខិយេ;

ឯត្ថន្តរេ យំ ចរិតំ, សព្ពំ តំ ពោធិបាចនំ.

‘‘អតីតកប្បេ ចរិតំ, ឋបយិត្វា ភវាភវេ;

ឥមម្ហិ កប្បេ ចរិតំ, បវក្ខិស្សំ សុណោហិ មេ.

‘‘យទា អហំ ព្រហារញ្ញេ, សុញ្ញេ វិបិនកាននេ;

អជ្ឈោគាហេត្វា [អជ្ឈោគហេត្វា (សី. ស្យា.)] វិហរាមិ, អកិត្តិ នាម តាបសោ.

‘‘តទា ¶ មំ តបតេជេន, សន្តត្តោ តិទិវាភិភូ;

ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, ភិក្ខាយ មំ ឧបាគមិ.

‘‘បវនា អាភតំ បណ្ណំ, អតេលញ្ច អលោណិកំ;

មម ទ្វារេ ឋិតំ ទិស្វា, សកដាហេន អាកិរិំ.

‘‘តស្ស ទត្វានហំ បណ្ណំ, និក្កុជ្ជិត្វាន ភាជនំ;

បុនេសនំ ជហិត្វាន, បាវិសិំ បណ្ណសាលកំ.

‘‘ទុតិយម្បិ ¶ តតិយម្បិ, ឧបគញ្ឆិ មមន្តិកំ;

អកម្បិតោ អនោលគ្គោ, ឯវមេវមទាសហំ.

‘‘ន ¶ មេ តប្បច្ចយា អត្ថិ, សរីរស្មិំ វិវណ្ណិយំ;

បីតិសុខេន រតិយា, វីតិនាមេមិ តំ ទិវំ.

‘‘យទិ មាសម្បិ ទ្វេមាសំ, ទក្ខិណេយ្យំ វរំ លភេ;

អកម្បិតោ អនោលីនោ, ទទេយ្យំ ទានមុត្តមំ.

‘‘ន តស្ស ទានំ ទទមានោ, យសំ លាភញ្ច បត្ថយិំ;

សព្ពញ្ញុតំ បត្ថយានោ, តានិ កម្មានិ អាចរិ’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, ព្រាហ្មណោ សង្ខសវ្ហយោ;

មហាសមុទ្ទំ តរិតុកាមោ, ឧបគច្ឆាមិ បដ្ដនំ.

‘‘តត្ថទ្ទសំ បដិបថេ, សយម្ភុំ អបរាជិតំ;

កន្តារទ្ធានំ បដិបន្នំ [កន្តារទ្ធានបដិបន្នំ (សី. ស្យា.)], តត្តាយ កឋិនភូមិយា.

‘‘តមហំ បដិបថេ ទិស្វា, ឥមមត្ថំ វិចិន្តយិំ;

‘ឥទំ ខេត្តំ អនុប្បត្តំ, បុញ្ញកាមស្ស ជន្តុនោ.

‘‘‘យថា កស្សកោ បុរិសោ, ខេត្តំ ទិស្វា មហាគមំ;

តត្ថ ពីជំ ន រោបេតិ, ន សោ ធញ្ញេន អត្ថិកោ.

‘‘‘ឯវមេវាហំ ¶ ¶ បុញ្ញកាមោ, ទិស្វា ខេត្តវរុត្តមំ;

យទិ តត្ថ ការំ ន ករោមិ, នាហំ បុញ្ញេន អត្ថិកោ.

‘‘‘យថា អមច្ចោ មុទ្ទិកាមោ, រញ្ញោ អន្តេបុរេ ជនេ;

ន ទេតិ តេសំ ធនធញ្ញំ, មុទ្ទិតោ បរិហាយតិ.

‘‘‘ឯវមេវាហំ បុញ្ញកាមោ, វិបុលំ ទិស្វាន ទក្ខិណំ;

យទិ តស្ស ទានំ ន ទទាមិ, បរិហាយិស្សាមិ បុញ្ញតោ’.

‘‘ឯវាហំ ចិន្តយិត្វាន, ឱរោហិត្វា ឧបាហនា;

តស្ស បាទានិ វន្ទិត្វា, អទាសិំ ឆត្តុបាហនំ.

‘‘តេនេវាហំ ¶ សតគុណតោ, សុខុមាលោ សុខេធិតោ;

អបិ ច ទានំ បរិបូរេន្តោ, ឯវំ តស្ស អទាសហ’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, ឥន្ទបត្ថេ [ឥន្ទបត្តេ (សី. ក.)] បុរុត្តមេ;

រាជា ធនញ្ចយោ នាម, កុសលេ ទសហុបាគតោ.

‘‘កលិង្គរដ្ឋវិសយា, ព្រាហ្មណា ឧបគញ្ឆុ មំ;

អាយាចុំ មំ ហត្ថិនាគំ, ធញ្ញំ មង្គលសម្មតំ.

‘‘‘អវុដ្ឋិកោ ជនបទោ, ទុព្ភិក្ខោ ឆាតកោ មហា;

ទទាហិ បវរំ នាគំ, នីលំ អញ្ជនសវ្ហយំ.

‘‘‘ន ¶ ¶ មេ យាចកមនុប្បត្តេ, បដិក្ខេបោ អនុច្ឆវោ;

មា មេ ភិជ្ជិ សមាទានំ, ទស្សាមិ វិបុលំ គជំ’.

‘‘នាគំ គហេត្វា សោណ្ឌាយ, ភិង្គារេ [ភិង្ការេ (សី.)] រតនាមយេ;

ជលំ ហត្ថេ អាកិរិត្វា, ព្រាហ្មណានំ អទំ គជំ.

‘‘តស្ស នាគេ បទិន្នម្ហិ, អមច្ចា ឯតទព្រវុំ;

‘កិំ នុ តុយ្ហំ វរំ នាគំ, យាចកានំ បទស្សសិ.

‘‘‘ធញ្ញំ ¶ មង្គលសម្បន្នំ, សង្គាមវិជយុត្តមំ;

តស្មិំ នាគេ បទិន្នម្ហិ, កិំ តេ រជ្ជំ ករិស្សតិ.

‘‘‘រជ្ជម្បិ មេ ទទេ សព្ពំ, សរីរំ ទជ្ជមត្តនោ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា នាគំ អទាសហ’’’ន្តិ.

‘‘កុសាវតិម្ហិ នគរេ, យទា អាសិំ មហីបតិ;

មហាសុទស្សនោ នាម, ចក្កវត្តី មហព្ពលោ.

‘‘តត្ថាហំ ¶ ទិវសេ តិក្ខត្តុំ, ឃោសាបេមិ តហិំ តហិំ;

‘កោ កិំ ឥច្ឆតិ បត្ថេតិ, កស្ស កិំ ទីយតូ ធនំ.

‘‘‘កោ ឆាតកោ កោ តសិតោ, កោ មាលំ កោ វិលេបនំ;

នានារត្តានិ វត្ថានិ, កោ នគ្គោ បរិទហិស្សតិ.

‘‘‘កោ បថេ ឆត្តមាទេតិ, កោបាហនា មុទូ សុភា’;

ឥតិ ¶ សាយញ្ច បាតោ ច, ឃោសាបេមិ តហិំ តហិំ.

‘‘ន តំ ទសសុ ឋានេសុ, នបិ ឋានសតេសុ វា;

អនេកសតឋានេសុ, បដិយត្តំ យាចកេ ធនំ.

‘‘ទិវា វា យទិ វា រត្តិំ, យទិ ឯតិ វនិព្ពកោ;

លទ្ធា យទិច្ឆកំ ភោគំ, បូរហត្ថោវ គច្ឆតិ.

‘‘ឯវរូបំ មហាទានំ, អទាសិំ យាវជីវិកំ;

នបាហំ ទេស្សំ ធនំ ទម្មិ, នបិ នត្ថិ និចយោ មយិ.

‘‘យថាបិ អាតុរោ នាម, រោគតោ បរិមុត្តិយា;

ធនេន វេជ្ជំ តប្បេត្វា, រោគតោ បរិមុច្ចតិ.

‘‘តថេវាហំ ជានមានោ, បរិបូរេតុមសេសតោ;

ឩនមនំ បូរយិតុំ, ទេមិ ទានំ វនិព្ពកេ;

និរាលយោ អបច្ចាសោ, សម្ពោធិមនុបត្តិយា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ យទា ហោមិ, សត្តរាជបុរោហិតោ;

បូជិតោ នរទេវេហិ, មហាគោវិន្ទព្រាហ្មណោ.

‘‘តទាហំ សត្តរជ្ជេសុ, យំ មេ អាសិ ឧបាយនំ;

តេន ទេមិ មហាទានំ, អក្ខោព្ភំ [អក្ខោភំ (ស្យា. កំ.)] សាគរូបមំ.

‘‘ន ¶ ¶ មេ ទេស្សំ ធនំ ធញ្ញំ, នបិ នត្ថិ និចយោ មយិ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា ទេមិ វរំ ធន’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, មិថិលាយំ បុរុត្តមេ;

និមិ នាម មហារាជា, បណ្ឌិតោ កុសលត្ថិកោ.

‘‘តទាហំ មាបយិត្វាន, ចតុស្សាលំ ចតុម្មុខំ;

តត្ថ ទានំ បវត្តេសិំ, មិគបក្ខិនរាទិនំ.

‘‘អច្ឆាទនញ្ច សយនំ, អន្នំ បានញ្ច ភោជនំ;

អព្ពោច្ឆិន្នំ ករិត្វាន, មហាទានំ បវត្តយិំ.

‘‘យថាបិ សេវកោ សាមិំ, ធនហេតុមុបាគតោ;

កាយេន វាចា មនសា, អារាធនីយមេសតិ.

‘‘តថេវាហំ សព្ពភវេ, បរិយេសិស្សាមិ ពោធិជំ;

ទានេន សត្តេ តប្បេត្វា, ឥច្ឆាមិ ពោធិមុត្តម’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ យទា ហោមិ, ឯករាជស្ស អត្រជោ;

នគរេ បុប្ផវតិយា, កុមារោ ចន្ទសវ្ហយោ.

‘‘តទាហំ ¶ យជនា មុត្តោ, និក្ខន្តោ យញ្ញវាដតោ;

សំវេគំ ជនយិត្វាន, មហាទានំ បវត្តយិំ.

‘‘នាហំ បិវាមិ ខាទាមិ, នបិ ភុញ្ជាមិ ភោជនំ;

ទក្ខិណេយ្យេ អទត្វាន, អបិ ឆប្បញ្ចរត្តិយោ.

‘‘យថាបិ ¶ វាណិជោ នាម, កត្វាន ភណ្ឌសញ្ចយំ;

យត្ថ លាភោ មហា ហោតិ, តត្ថ តំ [តត្ថ នំ (សី.), តត្ថ (ក.)] ហរតិ ភណ្ឌកំ.

‘‘តថេវ សកភុត្តាបិ, បរេ ទិន្នំ មហប្ផលំ;

តស្មា បរស្ស ទាតព្ពំ, សតភាគោ ភវិស្សតិ.

‘‘ឯតមត្ថវសំ ញត្វា, ទេមិ ទានំ ភវាភវេ;

ន បដិក្កមាមិ ទានតោ, សម្ពោធិមនុបត្តិយា’’តិ.

‘‘អរិដ្ឋសវ្ហយេ នគរេ, សិវិនាមាសិ ខត្តិយោ;

និសជ្ជ បាសាទវរេ, ឯវំ ចិន្តេសហំ តទា.

‘‘‘យំ កិញ្ចិ មានុសំ ទានំ, អទិន្នំ មេ ន វិជ្ជតិ;

យោបិ យាចេយ្យ មំ ចក្ខុំ, ទទេយ្យំ អវិកម្បិតោ’.

‘‘មម សង្កប្បមញ្ញាយ, សក្កោ ទេវានមិស្សរោ;

និសិន្នោ ទេវបរិសាយ, ឥទំ វចនមព្រវិ.

‘‘‘និសជ្ជ ¶ បាសាទវរេ, សិវិរាជា មហិទ្ធិកោ;

ចិន្តេន្តោ វិវិធំ ទានំ, អទេយ្យំ សោ ន បស្សតិ.

‘‘‘តថំ ¶ នុ វិតថំ នេតំ, ហន្ទ វីមំសយាមិ តំ;

មុហុត្តំ អាគមេយ្យាថ, យាវ ជានាមិ តំ មនំ’.

‘‘បវេធមានោ បលិតសិរោ, វលិគត្តោ [វលិតគត្តោ (សី.)] ជរាតុរោ;

អន្ធវណ្ណោវ ហុត្វាន, រាជានំ ឧបសង្កមិ.

‘‘សោ ¶ តទា បគ្គហេត្វាន, វាមំ ទក្ខិណពាហុ ច;

សិរស្មិំ អញ្ជលិំ កត្វា, ឥទំ វចនមព្រវិ.

‘‘‘យាចាមិ តំ មហារាជ, ធម្មិក រដ្ឋវឌ្ឍន;

តវ ទានរតា កិត្តិ, ឧគ្គតា ទេវមានុសេ.

‘‘‘ឧភោបិ ¶ នេត្តា នយនា, អន្ធា ឧបហតា មម;

ឯកំ មេ នយនំ ទេហិ, ត្វម្បិ ឯកេន យាបយ’.

‘‘តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, ហដ្ឋោ សំវិគ្គមានសោ;

កតញ្ជលី វេទជាតោ, ឥទំ វចនមព្រវិំ.

‘‘‘ឥទានាហំ ចិន្តយិត្វាន, បាសាទតោ ឥធាគតោ;

ត្វំ មម ចិត្តមញ្ញាយ, នេត្តំ យាចិតុមាគតោ.

‘‘‘អហោ មេ មានសំ សិទ្ធំ, សង្កប្បោ បរិបូរិតោ;

អទិន្នបុព្ពំ ទានវរំ, អជ្ជ ទស្សាមិ យាចកេ.

‘‘‘ឯហិ សិវក ឧដ្ឋេហិ, មា ទន្ធយិ មា បវេធយិ;

ឧភោបិ នយនំ ទេហិ, ឧប្បាដេត្វា វណិព្ពកេ’.

‘‘តតោ ¶ សោ ចោទិតោ មយ្ហំ, សិវកោ វចនំ ករោ;

ឧទ្ធរិត្វាន បាទាសិ, តាលមិញ្ជំវ យាចកេ.

‘‘ទទមានស្ស ទេន្តស្ស, ទិន្នទានស្ស មេ សតោ;

ចិត្តស្ស អញ្ញថា នត្ថិ, ពោធិយាយេវ ការណា.

‘‘ន មេ ទេស្សា ឧភោ ចក្ខូ, អត្តា ន មេ ន ទេស្សិយោ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា ចក្ខុំ អទាសហ’’ន្តិ.

‘‘យា ¶ មេ អហោសិ ជនិកា, ផុស្សតី [ផុសតី (សី.)] នាម ខត្តិយា;

សា អតីតាសុ ជាតីសុ, សក្កស្ស មហេសី បិយា.

‘‘តស្សា អាយុក្ខយំ ញត្វា, ទេវិន្ទោ ឯតទព្រវិ;

‘ទទាមិ តេ ទស វរេ, វរភទ្ទេ យទិច្ឆសិ’.

‘‘ឯវំ វុត្តា ច សា ទេវី, សក្កំ បុនិទមព្រវិ;

‘កិំ នុ មេ អបរាធត្ថិ, កិំ នុ ទេស្សា អហំ តវ;

រម្មា ចាវេសិ មំ ឋានា, វាតោវ ធរណីរុហំ’.

‘‘ឯវំ ¶ វុត្តោ ច សោ សក្កោ, បុន តស្សិទមព្រវិ;

‘ន ចេវ តេ កតំ បាបំ, ន ច មេ ត្វំសិ អប្បិយា.

‘‘‘ឯត្តកំយេវ ¶ តេ អាយុ, ចវនកាលោ ភវិស្សតិ;

បដិគ្គណ្ហ មយា ទិន្នេ, វរេ ទស វរុត្តមេ’.

‘‘សក្កេន ¶ សា ទិន្នវរា, តុដ្ឋហដ្ឋា បមោទិតា;

មមំ អព្ភន្តរំ កត្វា, ផុស្សតី ទស វរេ វរី.

‘‘តតោ ចុតា សា ផុស្សតី, ខត្តិយេ ឧបបជ្ជថ;

ជេតុត្តរម្ហិ នគរេ, សញ្ជយេន សមាគមិ.

‘‘យទាហំ ផុស្សតិយា កុច្ឆិំ, ឱក្កន្តោ បិយមាតុយា;

មម តេជេន មេ មាតា, សទា ទានរតា អហុ.

‘‘អធនេ អាតុរេ ជិណ្ណេ, យាចកេ អទ្ធិកេ [បថិកេ (ក.)] ជនេ;

សមណេ ព្រាហ្មណេ ខីណេ, ទេតិ ទានំ អកិញ្ចនេ.

‘‘ទស មាសេ ធារយិត្វាន, ករោន្តេ បុរំ បទក្ខិណំ;

វេស្សានំ វីថិយា មជ្ឈេ, ជនេសិ ផុស្សតី មមំ.

‘‘ន មយ្ហំ មត្តិកំ នាមំ, នបិ បេត្តិកសម្ភវំ;

ជាតេត្ថ វេស្សវីថិយា, តស្មា វេស្សន្តរោ អហុ.

‘‘យទាហំ ទារកោ ហោមិ, ជាតិយា អដ្ឋវស្សិកោ;

តទា និសជ្ជ បាសាទេ, ទានំ ទាតុំ វិចិន្តយិំ.

‘‘‘ហទយំ ¶ ទទេយ្យំ ចក្ខុំ, មំសម្បិ រុធិរម្បិ ច;

ទទេយ្យំ កាយំ សាវេត្វា, យទិ កោចិ យាចយេ មមំ’.

‘‘សភាវំ ចិន្តយន្តស្ស, អកម្បិតមសណ្ឋិតំ;

អកម្បិ តត្ថ បថវី, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘អន្វទ្ធមាសេ បន្នរសេ, បុណ្ណមាសេ ឧបោសថេ;

បច្ចយំ នាគមារុយ្ហ, ទានំ ទាតុំ ឧបាគមិំ.

‘‘កលិង្គរដ្ឋវិសយា ¶ , ព្រាហ្មណា ឧបគញ្ឆុ មំ;

អយាចុំ មំ ហត្ថិនាគំ, ធញ្ញំ មង្គលសម្មតំ.

‘‘អវុដ្ឋិកោ ¶ ជនបទោ, ទុព្ភិក្ខោ ឆាតកោ មហា;

ទទាហិ បវរំ នាគំ, សព្ពសេតំ គជុត្តមំ.

‘‘ទទាមិ ន វិកម្បាមិ, យំ មំ យាចន្តិ ព្រាហ្មណា;

សន្តំ នប្បតិគូហាមិ [នប្បតិគុយ្ហាមិ (សី. ក.)], ទានេ មេ រមតេ មនោ.

‘‘ន មេ យាចកមនុប្បត្តេ, បដិក្ខេបោ អនុច្ឆវោ;

‘មា មេ ភិជ្ជិ សមាទានំ, ទស្សាមិ វិបុលំ គជំ’.

‘‘នាគំ គហេត្វា សោណ្ឌាយ, ភិង្គារេ រតនាមយេ;

ជលំ ហត្ថេ អាកិរិត្វា, ព្រាហ្មណានំ អទំ គជំ.

‘‘បុនាបរំ ទទន្តស្ស, សព្ពសេតំ គជុត្តមំ;

តទាបិ បថវី កម្បិ, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘តស្ស នាគស្ស ទានេន, សិវយោ កុទ្ធា សមាគតា;

បព្ពាជេសុំ សកា រដ្ឋា, ‘វង្កំ គច្ឆតុ បព្ពតំ’.

‘‘តេសំ និច្ឆុភមានានំ, អកម្បិត្ថមសណ្ឋិតំ;

មហាទានំ បវត្តេតុំ, ឯកំ វរមយាចិសំ.

‘‘យាចិតា ¶ សិវយោ សព្ពេ, ឯកំ វរមទំសុ មេ;

សាវយិត្វា កណ្ណភេរិំ, មហាទានំ ទទាមហំ.

‘‘អថេត្ថ វត្តតី សទ្ទោ, តុមុលោ ភេរវោ មហា;

ទានេនិមំ នីហរន្តិ, បុន ទានំ ទទាតយំ.

‘‘ហត្ថិំ ¶ អស្សេ រថេ ទត្វា, ទាសិំ ទាសំ គវំ ធនំ;

មហាទានំ ទទិត្វាន, នគរា និក្ខមិំ តទា.

‘‘និក្ខមិត្វាន ¶ នគរា, និវត្តិត្វា វិលោកិតេ;

តទាបិ បថវី កម្បិ, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘ចតុវាហិំ រថំ ទត្វា, ឋត្វា ចាតុម្មហាបថេ;

ឯកាកិយោ អទុតិយោ, មទ្ទិទេវិំ ឥទមព្រវិំ.

‘‘‘ត្វំ មទ្ទិ កណ្ហំ គណ្ហាហិ, លហុកា ឯសា កនិដ្ឋិកា;

អហំ ជាលិំ គហេស្សាមិ, គរុកោ ភាតិកោ ហិ សោ’.

‘‘បទុមំ ¶ បុណ្ឌរីកំវ, មទ្ទី កណ្ហាជិនគ្គហី;

អហំ សុវណ្ណពិម្ពំវ, ជាលិំ ខត្តិយមគ្គហិំ.

‘‘អភិជាតា សុខុមាលា, ខត្តិយា ចតុរោ ជនា;

វិសមំ សមំ អក្កមន្តា, វង្កំ គច្ឆាម បព្ពតំ.

‘‘យេ កេចិ មនុជា ឯន្តិ, អនុមគ្គេ បដិប្បថេ;

មគ្គន្តេ បដិបុច្ឆាម, ‘កុហិំ វង្កន្ត [វង្កត (សី.)] បព្ពតោ’.

‘‘តេ តត្ថ អម្ហេ បស្សិត្វា, ករុណំ គិរមុទីរយុំ;

ទុក្ខំ តេ បដិវេទេន្តិ, ទូរេ វង្កន្តបព្ពតោ.

‘‘យទិ បស្សន្តិ បវនេ, ទារកា ផលិនេ ទុមេ;

តេសំ ផលានំ ហេតុម្ហិ, ឧបរោទន្តិ ទារកា.

‘‘រោទន្តេ ទារកេ ទិស្វា, ឧព្ពិទ្ធា [ឧព្ពិគ្គា (ស្យា. កំ.)] វិបុលា ទុមា;

សយមេវោណមិត្វាន, ឧបគច្ឆន្តិ ទារកេ.

‘‘ឥទំ ¶ អច្ឆរិយំ ទិស្វា, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;

សាហុការំ [សាធុការំ (សព្ពត្ថ)] បវត្តេសិ, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា.

‘‘អច្ឆេរំ វត លោកស្មិំ, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;

វេស្សន្តរស្ស តេជេន, សយមេវោណតា ទុមា.

‘‘សង្ខិបិំសុ បថំ យក្ខា, អនុកម្បាយ ទារកេ;

និក្ខន្តទិវសេនេវ [និក្ខន្តទិវសេយេវ (សី.)], ចេតរដ្ឋមុបាគមុំ.

‘‘សដ្ឋិរាជសហស្សានិ, តទា វសន្តិ មាតុលេ;

សព្ពេ បញ្ជលិកា ហុត្វា, រោទមានា ឧបាគមុំ.

‘‘តត្ថ វត្តេត្វា សល្លាបំ, ចេតេហិ ចេតបុត្តេហិ;

តេ តតោ និក្ខមិត្វាន, វង្កំ អគមុ បព្ពតំ.

‘‘អាមន្តយិត្វា ¶ ទេវិន្ទោ, វិស្សកម្មំ [វិសុកម្មំ (ក.)] មហិទ្ធិកំ;

អស្សមំ សុកតំ រម្មំ, បណ្ណសាលំ សុមាបយ.

‘‘សក្កស្ស វចនំ សុត្វា, វិស្សកម្មោ មហិទ្ធិកោ;

អស្សមំ ¶ សុកតំ រម្មំ, បណ្ណសាលំ សុមាបយិ.

‘‘អជ្ឈោគាហេត្វា ¶ បវនំ, អប្បសទ្ទំ និរាកុលំ;

ចតុរោ ជនា មយំ តត្ថ, វសាម បព្ពតន្តរេ.

‘‘អហញ្ច មទ្ទិទេវី ច, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ;

អញ្ញមញ្ញំ សោកនុទា, វសាម អស្សមេ តទា.

‘‘ទារកេ អនុរក្ខន្តោ, អសុញ្ញោ ហោមិ អស្សមេ;

មទ្ទី ផលំ អាហរិត្វា, បោសេតិ សា តយោ ជនេ.

‘‘បវនេ ¶ វសមានស្ស, អទ្ធិកោ មំ ឧបាគមិ;

អាយាចិ បុត្តកេ មយ្ហំ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ.

‘‘យាចកំ ឧបគតំ ទិស្វា, ហាសោ មេ ឧបបជ្ជថ;

ឧភោ បុត្តេ គហេត្វាន, អទាសិំ ព្រាហ្មណេ តទា.

‘‘សកេ បុត្តេ ចជន្តស្ស, ជូជកេ ព្រាហ្មណេ យទា;

តទាបិ បថវី កម្បិ, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘បុនទេវ សក្កោ ឱរុយ្ហ, ហុត្វា ព្រាហ្មណសន្និភោ;

អាយាចិ មំ មទ្ទិទេវិំ, សីលវន្តិំ បតិព្ពតំ.

‘‘មទ្ទិំ ហត្ថេ គហេត្វាន, ឧទកញ្ជលិ បូរិយ;

បសន្នមនសង្កប្បោ, តស្ស មទ្ទិំ អទាសហំ.

‘‘មទ្ទិយា ទីយមានាយ, គគនេ ទេវា បមោទិតា;

តទាបិ បថវី កម្បិ, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ធីតំ, មទ្ទិទេវិំ បតិព្ពតំ;

ចជមានោ ន ចិន្តេសិំ, ពោធិយាយេវ ការណា.

‘‘ន មេ ទេស្សា ឧភោ បុត្តា, មទ្ទិទេវី ន ទេស្សិយា;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា បិយេ អទាសហំ.

‘‘បុនាបរំ ព្រហារញ្ញេ, មាតាបិតុសមាគមេ;

ករុណំ បរិទេវន្តេ, សល្លបន្តេ សុខំ ទុខំ.

‘‘ហិរោត្តប្បេន ¶ គរុនា [គរុនំ (ស្យា. ក.)], ឧភិន្នំ ឧបសង្កមិ;

តទាបិ បថវី កម្បិ, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ ព្រហារញ្ញា, និក្ខមិត្វា សញាតិភិ;

បវិសាមិ បុរំ រម្មំ, ជេតុត្តរំ បុរុត្តមំ.

‘‘រតនានិ សត្ត វស្សិំសុ, មហាមេឃោ បវស្សថ;

តទាបិ បថវី កម្បិ, សិនេរុវនវដំសកា.

‘‘អចេតនាយំ បថវី, អវិញ្ញាយ សុខំ ទុខំ;

សាបិ ទានពលា មយ្ហំ, សត្តក្ខត្តុំ បកម្បថា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, សសកោ បវនចារកោ;

តិណបណ្ណសាកផលភក្ខោ, បរហេឋនវិវជ្ជិតោ.

‘‘មក្កដោ ច សិង្គាលោ ច, សុត្តបោតោ ចហំ តទា;

វសាម ឯកសាមន្តា, សាយំ បាតោ ច ទិស្សរេ [សាយំ បាតោ បទិស្សរេ (ក.)].

‘‘អហំ តេ អនុសាសាមិ, កិរិយេ កល្យាណបាបកេ;

‘បាបានិ បរិវជ្ជេថ, កល្យាណេ អភិនិវិស្សថ’.

‘‘ឧបោសថម្ហិ ទិវសេ, ចន្ទំ ទិស្វាន បូរិតំ;

ឯតេសំ តត្ថ អាចិក្ខិំ, ទិវសោ អជ្ជុបោសថោ.

‘‘ទានានិ បដិយាទេថ, ទក្ខិណេយ្យស្ស ទាតវេ;

ទត្វា ទានំ ទក្ខិណេយ្យេ, ឧបវស្សថុបោសថំ.

‘‘តេ ¶ មេ សាធូតិ វត្វាន, យថាសត្តិ យថាពលំ;

ទានានិ បដិយាទេត្វា, ទក្ខិណេយ្យំ គវេសិសុំ [គវេសយ្យុំ (ក.)].

‘‘អហំ និសជ្ជ ចិន្តេសិំ, ទានំ ទក្ខិណនុច្ឆវំ;

‘យទិហំ លភេ ទក្ខិណេយ្យំ, កិំ មេ ទានំ ភវិស្សតិ.

‘‘‘ន ¶ មេ អត្ថិ តិលា មុគ្គា, មាសា វា តណ្ឌុលា ឃតំ;

អហំ តិណេន យាបេមិ, ន សក្កា តិណ ទាតវេ.

‘‘‘យទិ ¶ កោចិ ឯតិ ទក្ខិណេយ្យោ, ភិក្ខាយ មម សន្តិកេ;

ទជ្ជាហំ សកមត្តានំ, ន សោ តុច្ឆោ គមិស្សតិ’.

‘‘មម សង្កប្បមញ្ញាយ, សក្កោ ព្រាហ្មណវណ្ណិនា;

អាសយំ មេ ឧបាគច្ឆិ, ទានវីមំសនាយ មេ.

‘‘តមហំ ទិស្វាន សន្តុដ្ឋោ, ឥទំ វចនមព្រវិំ;

‘សាធុ ខោសិ អនុប្បត្តោ, ឃាសហេតុ មមន្តិកេ.

‘‘‘អទិន្នបុព្ពំ ទានវរំ, អជ្ជ ទស្សាមិ តេ អហំ;

តុវំ សីលគុណូបេតោ, អយុត្តំ តេ បរហេឋនំ.

‘‘‘ឯហិ អគ្គិំ បទីបេហិ, នានាកដ្ឋេ សមានយ;

អហំ បចិស្សមត្តានំ, បក្កំ ត្វំ ភក្ខយិស្សសិ’.

‘‘‘សាធូ’តិ សោ ហដ្ឋមនោ, នានាកដ្ឋេ សមានយិ;

មហន្តំ អកាសិ ចិតកំ, កត្វា អង្គារគព្ភកំ.

‘‘អគ្គិំ តត្ថ បទីបេសិ, យថា សោ ខិប្បំ មហា ភវេ;

ផោដេត្វា រជគតេ គត្តេ, ឯកមន្តំ ឧបាវិសិំ.

‘‘យទា ¶ មហាកដ្ឋបុញ្ជោ, អាទិត្តោ ធមធមាយតិ [ធុមធុមាយតិ (សី.), ធមមាយតិ (ក.)];

តទុប្បតិត្វា បបតិំ, មជ្ឈេ ជាលសិខន្តរេ.

‘‘យថា ¶ សីតោទកំ នាម, បវិដ្ឋំ យស្ស កស្សចិ;

សមេតិ ទរថបរិឡាហំ, អស្សាទំ ទេតិ បីតិ ច.

‘‘តថេវ ជលិតំ អគ្គិំ, បវិដ្ឋស្ស មមំ តទា;

សព្ពំ សមេតិ ទរថំ, យថា សីតោទកំ វិយ.

‘‘ឆវិំ ចម្មំ មំសំ ន្ហារុំ, អដ្ឋិំ ហទយពន្ធនំ;

កេវលំ សកលំ កាយំ, ព្រាហ្មណស្ស អទាសហ’’ន្តិ.

អកិត្តិព្រាហ្មណោ ¶ សង្ខោ, កុរុរាជា ធនញ្ចយោ;

មហាសុទស្សនោ រាជា, មហាគោវិន្ទព្រាហ្មណោ.

និមិ ចន្ទកុមារោ ច, សិវិ វេស្សន្តរោ សសោ;

អហមេវ តទា អាសិំ, យោ តេ ទានវរេ អទា.

ឯតេ ទានបរិក្ខារា, ឯតេ ទានស្ស បារមី;

ជីវិតំ យាចកេ ទត្វា, ឥមំ បារមិ បូរយិំ.

ភិក្ខាយ ឧបគតំ ទិស្វា, សកត្តានំ បរិច្ចជិំ;

ទានេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ ទានបារមីតិ.

‘‘យទា ¶ ¶ ¶ ¶ អហោសិំ បវនេ, កុញ្ជរោ មាតុបោសកោ;

ន តទា អត្ថិ មហិយា, គុណេន មម សាទិសោ.

‘‘បវនេ ទិស្វា វនចរោ, រញ្ញោ មំ បដិវេទយិ;

‘តវានុច្ឆវោ មហារាជ, គជោ វសតិ កាននេ.

‘‘‘ន តស្ស បរិក្ខាយត្ថោ, នបិ អាឡកកាសុយា;

សហ គហិតេ [សមំ គហិតេ (សី.)] សោណ្ឌាយ, សយមេវ ឥធេហិ’តិ.

‘‘តស្ស តំ វចនំ សុត្វា, រាជាបិ តុដ្ឋមានសោ;

បេសេសិ ហត្ថិទមកំ, ឆេកាចរិយំ សុសិក្ខិតំ.

‘‘គន្ត្វា សោ ហត្ថិទមកោ, អទ្ទស បទុមស្សរេ;

ភិសមុឡាលំ [ភិសមូលំ (ក.)] ឧទ្ធរន្តំ, យាបនត្ថាយ មាតុយា.

‘‘វិញ្ញាយ មេ សីលគុណំ, លក្ខណំ ឧបធារយិ;

‘ឯហិ បុត្តា’តិ បត្វាន, មម សោណ្ឌាយ អគ្គហិ.

‘‘យំ មេ តទា បាកតិកំ, សរីរានុគតំ ពលំ;

អជ្ជ នាគសហស្សានំ, ពលេន សមសាទិសំ.

‘‘យទិហំ តេសំ បកុប្បេយ្យំ, ឧបេតានំ គហណាយ មំ;

បដិពលោ ភវេ តេសំ, យាវ រជ្ជម្បិ មានុសំ.

‘‘អបិ ¶ ចាហំ សីលរក្ខាយ, សីលបារមិបូរិយា;

ន ករោមិ ចិត្តេ អញ្ញថត្តំ, បក្ខិបន្តំ មមាឡកេ.

‘‘យទិ តេ មំ តត្ថ កោដ្ដេយ្យុំ, ផរសូហិ តោមរេហិ ច;

នេវ តេសំ បកុប្បេយ្យំ, សីលខណ្ឌភយា មមា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ ¶ យទា ហោមិ, ភូរិទត្តោ មហិទ្ធិកោ;

វិរូបក្ខេន មហារញ្ញា, ទេវលោកមគញ្ឆហំ.

‘‘តត្ថ បស្សិត្វាហំ ទេវេ, ឯកន្តំ សុខសមប្បិតេ;

តំ សគ្គគមនត្ថាយ, សីលព្ពតំ សមាទិយិំ.

‘‘សរីរកិច្ចំ កត្វាន, ភុត្វា យាបនមត្តកំ;

ចតុរោ អង្គេ អធិដ្ឋាយ, សេមិ វម្មិកមុទ្ធនិ.

‘‘ឆវិយា ចម្មេន មំសេន, នហារុអដ្ឋិកេហិ វា;

យស្ស ឯតេន ករណីយំ, ទិន្នំយេវ ហរាតុ សោ.

‘‘សំសិតោ អកតញ្ញុនា, អាលម្បាយនោ [អាលម្ពណោ (សី.)] មមគ្គហិ;

បេឡាយ បក្ខិបិត្វាន, កីឡេតិ មំ តហិំ តហិំ.

‘‘បេឡាយ បក្ខិបន្តេបិ, សម្មទ្ទន្តេបិ បាណិនា;

អាលម្បាយនេ [អាលម្ពណេ (សី.)] ន កុប្បាមិ, សីលខណ្ឌភយា មម.

‘‘សកជីវិតបរិច្ចាគោ ¶ , តិណតោ លហុកោ មម;

សីលវីតិក្កមោ មយ្ហំ, បថវីឧប្បតនំ វិយ.

‘‘និរន្តរំ ជាតិសតំ, ចជេយ្យំ មម ជីវិតំ;

នេវ សីលំ បភិន្ទេយ្យំ, ចតុទ្ទីបាន ហេតុបិ.

‘‘អបិ ចាហំ សីលរក្ខាយ, សីលបារមិបូរិយា;

ន ករោមិ ចិត្តេ អញ្ញថត្តំ, បក្ខិបន្តម្បិ បេឡកេ’’តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, ចម្បេយ្យកោ មហិទ្ធិកោ;

តទាបិ ធម្មិកោ អាសិំ, សីលព្ពតសមប្បិតោ.

‘‘តទាបិ ¶ មំ ធម្មចារិំ, ឧបវុត្ថំ ឧបោសថំ;

អហិតុណ្ឌិកោ គហេត្វាន, រាជទ្វារម្ហិ កីឡតិ.

‘‘យំ ¶ យំ សោ វណ្ណំ ចិន្តយិ, នីលំវ បីតលោហិតំ;

តស្ស ចិត្តានុវត្តន្តោ, ហោមិ ចិន្តិតសន្និភោ.

‘‘ថលំ ¶ ករេយ្យមុទកំ, ឧទកម្បិ ថលំ ករេ;

យទិហំ តស្ស បកុប្បេយ្យំ, ខណេន ឆារិកំ ករេ.

‘‘យទិ ចិត្តវសី ហេស្សំ, បរិហាយិស្សាមិ សីលតោ;

សីលេន បរិហីនស្ស, ឧត្តមត្ថោ ន សិជ្ឈតិ.

‘‘កាមំ ¶ ភិជ្ជតុយំ កាយោ, ឥធេវ វិកិរីយតុ;

នេវ សីលំ បភិន្ទេយ្យំ, វិកិរន្តេ ភុសំ វិយា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, ចូឡពោធិ សុសីលវា;

ភវំ ទិស្វាន ភយតោ, នេក្ខម្មំ អភិនិក្ខមិំ.

‘‘យា មេ ទុតិយិកា អាសិ, ព្រាហ្មណី កនកសន្និភា;

សាបិ វដ្ដេ អនបេក្ខា, នេក្ខម្មំ អភិនិក្ខមិ.

‘‘និរាលយា ឆិន្នពន្ធូ, អនបេក្ខា កុលេ គណេ;

ចរន្តា គាមនិគមំ, ពារាណសិមុបាគមុំ.

‘‘តត្ថ វសាម និបកា, អសំសដ្ឋា កុលេ គណេ;

និរាកុលេ អប្បសទ្ទេ, រាជុយ្យានេ វសាមុភោ.

‘‘ឧយ្យានទស្សនំ គន្ត្វា, រាជា អទ្ទស ព្រាហ្មណិំ;

ឧបគម្ម មមំ បុច្ឆិ, ‘តុយ្ហេសា កា កស្ស ភរិយា’.

‘‘ឯវំ វុត្តេ អហំ តស្ស, ឥទំ វចនមព្រវិំ;

‘ន មយ្ហំ ភរិយា ឯសា, សហធម្មា ឯកសាសនី’.

‘‘តិស្សា ¶ [តស្សា (សី.)] សារត្តគធិតោ, គាហាបេត្វាន ចេដកេ;

និប្បីឡយន្តោ ពលសា, អន្តេបុរំ បវេសយិ.

‘‘ឱទបត្តកិយា ¶ មយ្ហំ, សហជា ឯកសាសនី;

អាកឌ្ឍិត្វា នយន្តិយា, កោបោ មេ ឧបបជ្ជថ.

‘‘សហ ¶ កោបេ សមុប្បន្នេ, សីលព្ពតមនុស្សរិំ;

តត្ថេវ កោបំ និគ្គណ្ហិំ, នាទាសិំ វឌ្ឍិតូបរិ.

‘‘យទិ នំ ព្រាហ្មណិំ កោចិ, កោដ្ដេយ្យ តិណ្ហសត្តិយា;

នេវ សីលំ បភិន្ទេយ្យំ, ពោធិយាយេវ ការណា.

‘‘ន មេសា ព្រាហ្មណី ទេស្សា, នបិ មេ ពលំ ន វិជ្ជតិ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា សីលានុរក្ខិស’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, មហិំសោ បវនចារកោ;

បវឌ្ឍកាយោ ពលវា, មហន្តោ ភីមទស្សនោ.

‘‘បព្ភារេ គិរិទុគ្គេ [វនទុគ្គេ (សី.)] ច, រុក្ខមូលេ ទកាសយេ;

ហោតេត្ថ ឋានំ មហិំសានំ, កោចិ កោចិ តហិំ តហិំ.

‘‘វិចរន្តោ ព្រហារញ្ញេ, ឋានំ អទ្ទស ភទ្ទកំ;

តំ ឋានំ ឧបគន្ត្វាន, តិដ្ឋាមិ ច សយាមិ ច.

‘‘អថេត្ថ កបិមាគន្ត្វា, បាបោ អនរិយោ លហុ;

ខន្ធេ នលាដេ ភមុកេ, មុត្តេតិ ឱហនេតិតំ.

‘‘សកិម្បិ ទិវសំ ទុតិយំ, តតិយំ ចតុត្ថម្បិ ច;

ទូសេតិ មំ សព្ពកាលំ, តេន ហោមិ ឧបទ្ទុតោ.

‘‘មមំ ¶ ឧបទ្ទុតំ ទិស្វា, យក្ខោ មំ ឥទមព្រវិ;

‘នាសេហេតំ ឆវំ បាបំ, សិង្គេហិ ច ខុរេហិ ច’.

‘‘ឯវំ ¶ វុត្តេ តទា យក្ខេ, អហំ តំ ឥទមព្រវិំ;

‘កិំ ត្វំ មក្ខេសិ កុណបេន, បាបេន អនរិយេន មំ.

‘‘‘យទិហំ ¶ តស្ស បកុប្បេយ្យំ, តតោ ហីនតរោ ភវេ;

សីលញ្ច មេ បភិជ្ជេយ្យ, វិញ្ញូ ច គរហេយ្យុ មំ.

‘‘‘ហីឡិតា ជីវិតា វាបិ, បរិសុទ្ធេន មតំ វរំ;

ក្យាហំ ជីវិតហេតូបិ, កាហាមិំ បរហេឋនំ’.

‘‘មមេវាយំ មញ្ញមានោ, អញ្ញេបេវំ ករិស្សតិ;

តេវ តស្ស វធិស្សន្តិ, សា មេ មុត្តិ ភវិស្សតិ.

‘‘ហីនមជ្ឈិមឧក្កដ្ឋេ, សហន្តោ អវមានិតំ;

ឯវំ លភតិ សប្បញ្ញោ, មនសា យថា បត្ថិត’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, សុតត្តកនកសន្និភោ;

មិគរាជា រុរុនាម, បរមសីលសមាហិតោ.

‘‘រម្មេ បទេសេ រមណីយេ, វិវិត្តេ អមនុស្សកេ;

តត្ថ វាសំ ឧបគញ្ឆិំ, គង្គាកូលេ មនោរមេ.

‘‘អថ ¶ ឧបរិ គង្គាយ, ធនិកេហិ បរិបីឡិតោ;

បុរិសោ គង្គាយ បបតិ, ‘ជីវាមិ វា មរាមិ វា’.

‘‘រត្តិន្ទិវំ ¶ សោ គង្គាយ, វុយ្ហមានោ មហោទកេ;

រវន្តោ ករុណំ រវំ, មជ្ឈេ គង្គាយ គច្ឆតិ.

‘‘តស្សាហំ សទ្ទំ សុត្វាន, ករុណំ បរិទេវតោ;

គង្គាយ តីរេ ឋត្វាន, អបុច្ឆិំ ‘កោសិ ត្វំ នរោ’.

‘‘សោ មេ បុដ្ឋោ ច ព្យាកាសិ, អត្តនោ ករណំ តទា;

‘ធនិកេហិ ភីតោ តសិតោ, បក្ខន្ទោហំ មហានទិំ’.

‘‘តស្ស ¶ កត្វាន ការុញ្ញំ, ចជិត្វា មម ជីវិតំ;

បវិសិត្វា នីហរិំ តស្ស, អន្ធការម្ហិ រត្តិយា.

‘‘អស្សត្ថកាលមញ្ញាយ, តស្សាហំ ឥទមព្រវិំ;

‘ឯកំ តំ វរំ យាចាមិ, មា មំ កស្សចិ បាវទ’.

‘‘នគរំ ¶ គន្ត្វាន អាចិក្ខិ, បុច្ឆិតោ ធនហេតុកោ;

រាជានំ សោ គហេត្វាន, ឧបគញ្ឆិ មមន្តិកំ.

‘‘យាវតា ករណំ សព្ពំ, រញ្ញោ អារោចិតំ មយា;

រាជា សុត្វាន វចនំ, ឧសុំ តស្ស បកប្បយិ;

‘ឥធេវ ឃាតយិស្សាមិ, មិត្តទុព្ភិំ [មិត្តទូភិំ (សី.)] អនារិយំ’.

‘‘តមហំ អនុរក្ខន្តោ, និម្មិនិំ មម អត្តនា;

‘តិដ្ឋតេសោ មហារាជ, កាមការោ ភវាមិ តេ’.

‘‘អនុរក្ខិំ មម សីលំ, នារក្ខិំ មម ជីវិតំ;

សីលវា ហិ តទា អាសិំ, ពោធិយាយេវ ការណា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, ជដិលោ ឧគ្គតាបនោ;

មាតង្គោ នាម នាមេន, សីលវា សុសមាហិតោ.

‘‘អហញ្ច ព្រាហ្មណោ ឯកោ, គង្គាកូលេ វសាមុភោ;

អហំ វសាមិ ឧបរិ, ហេដ្ឋា វសតិ ព្រាហ្មណោ.

‘‘វិចរន្តោ អនុកូលម្ហិ, ឧទ្ធំ មេ អស្សមទ្ទស;

តត្ថ មំ បរិភាសេត្វា, អភិសបិ មុទ្ធផាលនំ.

‘‘យទិហំ តស្ស បកុប្បេយ្យំ, យទិ សីលំ ន គោបយេ;

ឱលោកេត្វានហំ តស្ស, ករេយ្យំ ឆារិកំ វិយ.

‘‘យំ ¶ សោ តទា មំ អភិសបិ, កុបិតោ ទុដ្ឋមានសោ;

តស្សេវ មត្ថកេ និបតិ, យោគេន តំ បមោចយិំ.

‘‘អនុរក្ខិំ ¶ មម សីលំ, នារក្ខិំ មម ជីវិតំ;

សីលវា ហិ តទា អាសិំ, ពោធិយាយេវ ការណា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, មហាបក្ខោ មហិទ្ធិកោ;

ធម្មោ នាម មហាយក្ខោ, សព្ពលោកានុកម្បកោ.

‘‘ទសកុសលកម្មបថេ ¶ , សមាទបេន្តោ មហាជនំ;

ចរាមិ គាមនិគមំ, សមិត្តោ សបរិជ្ជនោ.

‘‘បាបោ កទរិយោ យក្ខោ, ទីបេន្តោ ទស បាបកេ;

សោបេត្ថ មហិយា ចរតិ, សមិត្តោ សបរិជ្ជនោ.

‘‘ធម្មវាទី អធម្មោ ច, ឧភោ បច្ចនិកា មយំ;

ធុរេ ធុរំ ឃដ្ដយន្តា, សមិម្ហា បដិបថេ ឧភោ.

‘‘កលហោ វត្តតី ភេស្មា, កល្យាណបាបកស្ស ច;

មគ្គា ឱក្កមនត្ថាយ, មហាយុទ្ធោ ឧបដ្ឋិតោ.

‘‘យទិហំ តស្ស កុប្បេយ្យំ, យទិ ភិន្ទេ តបោគុណំ;

សហបរិជនំ តស្ស, រជភូតំ ករេយ្យហំ.

‘‘អបិចាហំ សីលរក្ខាយ, និព្ពាបេត្វាន មានសំ;

សហ ជនេនោក្កមិត្វា, បថំ បាបស្ស ទាសហំ.

‘‘សហ បថតោ ឱក្កន្តេ, កត្វា ចិត្តស្ស និព្ពុតិំ;

វិវរំ អទាសិ បថវី, បាបយក្ខស្ស តាវទេ’’តិ.

‘‘បញ្ចាលរដ្ឋេ ¶ ¶ នគរវរេ, កបិលាយំ [កម្បិលាយំ (សី.), កប្បិលាយំ (ស្យា.)] បុរុត្តមេ;

រាជា ជយទ្ទិសោ នាម, សីលគុណមុបាគតោ.

‘‘តស្ស ¶ រញ្ញោ អហំ បុត្តោ, សុតធម្មោ សុសីលវា;

អលីនសត្តោ គុណវា, អនុរក្ខបរិជនោ សទា.

‘‘បិតា មេ មិគវំ គន្ត្វា, បោរិសាទំ ឧបាគមិ;

សោ មេ បិតុមគ្គហេសិ, ‘ភក្ខោសិ មម មា ចលិ’.

‘‘តស្ស ¶ តំ វចនំ សុត្វា, ភីតោ តសិតវេធិតោ;

ឩរុក្ខម្ភោ អហុ តស្ស, ទិស្វាន បោរិសាទកំ.

‘‘មិគវំ គហេត្វា មុញ្ចស្សុ, កត្វា អាគមនំ បុន;

ព្រាហ្មណស្ស ធនំ ទត្វា, បិតា អាមន្តយី មមំ.

‘‘‘រជ្ជំ បុត្ត បដិបជ្ជ, មា បមជ្ជិ បុរំ ឥទំ;

កតំ មេ បោរិសាទេន, មម អាគមនំ បុន’.

‘‘មាតាបិតូ ច វន្ទិត្វា, និម្មិនិត្វាន អត្តនា;

និក្ខិបិត្វា ធនុំ ខគ្គំ, បោរិសាទំ ឧបាគមិំ.

‘‘សសត្ថហត្ថូបគតំ, កទាចិ សោ តសិស្សតិ;

តេន ភិជ្ជិស្សតិ សីលំ, បរិត្តាសំ [បរិតាសំ (សី.)] កតេ មយិ.

‘‘សីលខណ្ឌភយា មយ្ហំ, តស្ស ទេស្សំ ន ព្យាហរិំ;

មេត្តចិត្តោ ហិតវាទី, ឥទំ វចនមព្រវិំ.

‘‘‘ឧជ្ជាលេហិ មហាអគ្គិំ, បបតិស្សាមិ រុក្ខតោ;

ត្វំ បក្កកាលមញ្ញាយ [សុបក្កកាលមញ្ញាយ (បី.)], ភក្ខយ មំ បិតាមហ’.

‘‘ឥតិ សីលវតំ ហេតុ, នារក្ខិំ មម ជីវិតំ;

បព្ពាជេសិំ ចហំ តស្ស, សទា បាណាតិបាតិក’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ ¶ យទា ហោមិ, សង្ខបាលោ មហិទ្ធិកោ;

ទាឋាវុធោ ឃោរវិសោ, ទ្វិជិវ្ហោ ឧរគាធិភូ.

‘‘ចតុប្បថេ មហាមគ្គេ, នានាជនសមាកុលេ;

ចតុរោ អង្គេ អធិដ្ឋាយ, តត្ថ វាសមកប្បយិំ.

‘‘ឆវិយា ចម្មេន មំសេន, នហារុអដ្ឋិកេហិ វា;

យស្ស ឯតេន ករណីយំ, ទិន្នំយេវ ហរាតុ សោ.

‘‘អទ្ទសំសុ ¶ ភោជបុត្តា, ខរា លុទ្ទា អការុណា;

ឧបគញ្ឆុំ មមំ តត្ថ, ទណ្ឌមុគ្គរបាណិនោ.

‘‘នាសាយ វិនិវិជ្ឈិត្វា, នង្គុដ្ឋេ បិដ្ឋិកណ្ដកេ;

កាជេ អារោបយិត្វាន, ភោជបុត្តា ហរិំសុ មំ.

‘‘សសាគរន្តំ បថវិំ, សកាននំ សបព្ពតំ;

ឥច្ឆមានោ ចហំ តត្ថ, នាសាវាតេន ឈាបយេ.

‘‘សូលេហិ វិនិវិជ្ឈន្តេ, កោដ្ដយន្តេបិ សត្តិភិ;

ភោជបុត្តេ ន កុប្បាមិ, ឯសា មេ សីលបារមី’’តិ.

ហត្ថិនាគោ ¶ ភូរិទត្តោ, ចម្បេយ្យោ ពោធិ មហិំសោ;

រុរុ មាតង្គោ ធម្មោ ច, អត្រជោ ច ជយទ្ទិសោ.

ឯតេ នវ សីលពលា, បរិក្ខារា បទេសិកា;

ជីវិតំ បរិរក្ខិត្វា, សីលានិ អនុរក្ខិសំ.

សង្ខបាលស្ស មេ សតោ, សព្ពកាលម្បិ ជីវិតំ;

យស្ស កស្សចិ និយ្យត្តំ, តស្មា សា សីលបារមីតិ.

‘‘យទាហំ ¶ ¶ ¶ អមិតយសោ, រាជបុត្តោ យុធញ្ជយោ;

ឧស្សាវពិន្ទុំ សូរិយាតបេ, បតិតំ ទិស្វាន សំវិជិំ.

‘‘តញ្ញេវាធិបតិំ កត្វា, សំវេគមនុព្រូហយិំ;

មាតាបិតូ ច វន្ទិត្វា, បព្ពជ្ជមនុយាចហំ.

‘‘យាចន្តិ មំ បញ្ជលិកា, សនេគមា សរដ្ឋកា;

‘អជ្ជេវ បុត្ត បដិបជ្ជ, ឥទ្ធំ ផីតំ មហាមហិំ’.

‘‘សរាជកេ សហោរោធេ, សនេគមេ សរដ្ឋកេ;

ករុណំ បរិទេវន្តេ, អនបេក្ខោវ បរិច្ចជិំ.

‘‘កេវលំ បថវិំ រជ្ជំ, ញាតិបរិជនំ យសំ;

ចជមានោ ន ចិន្តេសិំ, ពោធិយាយេវ ការណា.

‘‘មាតាបិតា ន មេ ទេស្សា, នបិ មេ ទេស្សំ មហាយសំ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា រជ្ជំ បរិច្ចជិ’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, ឥន្ទបត្ថេ បុរុត្តមេ;

កាមិតោ ទយិតោ បុត្តោ, សោមនស្សោតិ វិស្សុតោ.

‘‘សីលវា គុណសម្បន្នោ, កល្យាណបដិភានវា;

វុឌ្ឍាបចាយី ហិរីមា, សង្គហេសុ ច កោវិទោ.

‘‘តស្ស ¶ រញ្ញោ បតិករោ, អហោសិ កុហកតាបសោ;

អារាមំ មាលាវច្ឆញ្ច, រោបយិត្វាន ជីវតិ.

‘‘តមហំ ¶ ទិស្វាន កុហកំ, ថុសរាសិំវ អតណ្ឌុលំ;

ទុមំវ អន្តោ សុសិរំ, កទលិំវ អសារកំ.

‘‘នត្ថិមស្ស ¶ សតំ ធម្មោ, សាមញ្ញាបគតោ អយំ;

ហិរីសុក្កធម្មជហិតោ, ជីវិតវុត្តិការណា.

‘‘កុបិតោ អហុ [អហោសិ (សី.), អាសិ (ស្យា.)] បច្ចន្តោ, អដវីហិ បរន្តិហិ;

តំ និសេធេតុំ គច្ឆន្តោ, អនុសាសិ បិតា មមំ.

‘‘‘មា បមជ្ជិ តុវំ តាត, ជដិលំ ឧគ្គតាបនំ;

យទិច្ឆកំ បវត្តេហិ, សព្ពកាមទទោ ហិ សោ’.

‘‘តមហំ គន្ត្វានុបដ្ឋានំ, ឥទំ វចនមព្រវិំ;

‘កច្ចិ តេ គហបតិ កុសលំ, កិំ វា តេ អាហរីយតុ’.

‘‘តេន សោ កុបិតោ អាសិ, កុហកោ មាននិស្សិតោ;

‘ឃាតាបេមិ តុវំ អជ្ជ, រដ្ឋា បព្ពាជយាមិ វា’.

‘‘និសេធយិត្វា ¶ បច្ចន្តំ, រាជា កុហកមព្រវិ;

‘កច្ចិ តេ ភន្តេ ខមនីយំ, សម្មានោ តេ បវត្តិតោ’.

‘‘តស្ស អាចិក្ខតី បាបោ, កុមារោ យថា នាសិយោ;

តស្ស តំ វចនំ សុត្វា, អាណាបេសិ មហីបតិ.

‘‘‘សីសំ តត្ថេវ ឆិន្ទិត្វា, កត្វាន ចតុខណ្ឌិកំ;

រថិយា រថិយំ ទស្សេថ, សា គតិ ជដិលហីឡិតា’.

‘‘តត្ថ ការណិកា គន្ត្វា, ចណ្ឌា លុទ្ទា អការុណា;

មាតុអង្កេ និសិន្នស្ស, អាកឌ្ឍិត្វា នយន្តិ មំ.

‘‘តេសាហំ ឯវមវចំ, ពន្ធតំ គាឡ្ហពន្ធនំ;

‘រញ្ញោ ទស្សេថ មំ ខិប្បំ, រាជកិរិយានិ អត្ថិ មេ’.

‘‘តេ មំ រញ្ញោ ទស្សយិំសុ, បាបស្ស បាបសេវិនោ;

ទិស្វាន តំ សញ្ញាបេសិំ, មមញ្ច វសមានយិំ.

‘‘សោ មំ តត្ថ ខមាបេសិ, មហារជ្ជមទាសិ មេ;

សោហំ តមំ ទាលយិត្វា, បព្ពជិំ អនគារិយំ.

‘‘ន ¶ មេ ទេស្សំ មហារជ្ជំ, កាមភោគោ ន ទេស្សិយោ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា រជ្ជំ បរិច្ចជិ’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ ¶ យទា ហោមិ, កាសិរាជស្ស អត្រជោ;

អយោឃរម្ហិ សំវឌ្ឍោ, នាមេនាសិ អយោឃរោ.

‘‘ទុក្ខេន ជីវិតោ លទ្ធោ, សំបីឡេ បតិបោសិតោ;

អជ្ជេវ បុត្ត បដិបជ្ជ, កេវលំ វសុធំ ឥមំ.

‘‘សរដ្ឋកំ សនិគមំ, សជនំ វន្ទិត្វ ខត្តិយំ;

អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វាន, ឥទំ វចនមព្រវិំ.

‘‘‘យេ កេចិ មហិយា សត្តា, ហីនមុក្កដ្ឋមជ្ឈិមា;

និរារក្ខា សកេ គេហេ, វឌ្ឍន្តិ សកញាតិភិ.

‘‘‘ឥទំ លោកេ ឧត្តរិយំ, សំបីឡេ មម បោសនំ;

អយោឃរម្ហិ សំវឌ្ឍោ, អប្បភេ ចន្ទសូរិយេ.

‘‘‘បូតិកុណបសម្បុណ្ណា, មុច្ចិត្វា មាតុ កុច្ឆិតោ;

តតោ ឃោរតរេ ទុក្ខេ, បុន បក្ខិត្តយោឃរេ.

‘‘‘យទិហំ តាទិសំ បត្វា, ទុក្ខំ បរមទារុណំ;

រជ្ជេសុ យទិ រជ្ជាមិ [រញ្ជាមិ (សី.)], បាបានំ ឧត្តមោ សិយំ.

‘‘‘ឧក្កណ្ឋិតោម្ហិ កាយេន, រជ្ជេនម្ហិ អនត្ថិកោ;

និព្ពុតិំ បរិយេសិស្សំ, យត្ថ មំ មច្ចុ ន មទ្ទិយេ’.

‘‘ឯវាហំ ចិន្តយិត្វាន, វិរវន្តេ មហាជនេ;

នាគោវ ពន្ធនំ ឆេត្វា, បាវិសិំ កាននំ វនំ.

‘‘មាតាបិតា ¶ ¶ ន មេ ទេស្សា, នបិ មេ ទេស្សំ មហាយសំ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា រជ្ជំ បរិច្ចជិ’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, កាសីនំ បុរវរុត្តមេ;

ភគិនី ច ភាតរោ សត្ត, និព្ពត្តា សោត្ថិយេ កុលេ.

‘‘ឯតេសំ ¶ បុព្ពជោ អាសិំ, ហិរីសុក្កមុបាគតោ;

ភវំ ទិស្វាន ភយតោ, នេក្ខម្មាភិរតោ អហំ.

‘‘មាតាបិតូហិ ¶ បហិតា, សហាយា ឯកមានសា;

កាមេហិ មំ និមន្តេន្តិ, ‘កុលវំសំ ធរេហិ’តិ.

‘‘យំ តេសំ វចនំ វុត្តំ, គិហីធម្មេ សុខាវហំ;

តំ មេ អហោសិ កឋិនំ, តត្ត [សន្តត្ត (ក.)] ផាលសមំ វិយ.

‘‘តេ មំ តទា ឧក្ខិបន្តំ, បុច្ឆិំសុ បត្ថិតំ មម;

‘កិំ ត្វំ បត្ថយសេ សម្ម, យទិ កាមេ ន ភុញ្ជសិ’.

‘‘តេសាហំ ឯវមវចំ, អត្ថកាមោ ហិតេសិនំ;

‘នាហំ បត្ថេមិ គិហីភាវំ, នេក្ខម្មាភិរតោ អហំ’.

‘‘តេ មយ្ហំ វចនំ សុត្វា, បិតុមាតុ ច សាវយុំ;

មាតាបិតា ឯវមាហុ, ‘សព្ពេវ បព្ពជាម ភោ’.

‘‘ឧភោ ¶ មាតាបិតា មយ្ហំ, ភគិនី ច សត្ត ភាតរោ;

អមិតធនំ ឆឌ្ឌយិត្វា, បាវិសិម្ហា មហាវន’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, នគរេ ព្រហ្មវឌ្ឍនេ;

តត្ថ កុលវរេ សេដ្ឋេ, មហាសាលេ អជាយហំ.

‘‘តទាបិ លោកំ ទិស្វាន, អន្ធីភូតំ តមោត្ថដំ;

ចិត្តំ ភវតោ បតិកុដតិ, តុត្តវេគហតំ វិយ.

‘‘ទិស្វាន វិវិធំ បាបំ, ឯវំ ចិន្តេសហំ តទា;

‘កទាហំ គេហា និក្ខម្ម, បវិសិស្សាមិ កាននំ’.

‘‘តទាបិ មំ និមន្តេសុំ, កាមភោគេហិ ញាតយោ;

តេសម្បិ ឆន្ទមាចិក្ខិំ, ‘មា និមន្តេថ តេហិ មំ’.

‘‘យោ ¶ មេ កនិដ្ឋកោ ភាតា, នន្ទោ នាមាសិ បណ្ឌិតោ;

សោបិ មំ អនុសិក្ខន្តោ, បព្ពជ្ជំ សមរោចយិ.

‘‘អហំ សោណោ ច នន្ទោ ច, ឧភោ មាតាបិតា មម;

តទាបិ ភោគេ ឆឌ្ឌេត្វា, បាវិសិម្ហា មហាវន’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ យទា ហោមិ, កាសិរាជស្ស អត្រជោ;

មូគបក្ខោតិ នាមេន, តេមិយោតិ វទន្តិ មំ.

‘‘សោឡសិត្ថិសហស្សានំ, ន វិជ្ជតិ បុមោ តទា [សទា (សី.)];

អហោរត្តានំ អច្ចយេន, និព្ពត្តោ អហមេកកោ.

‘‘កិច្ឆា លទ្ធំ បិយំ បុត្តំ, អភិជាតំ ជុតិន្ធរំ;

សេតច្ឆត្តំ ធារយិត្វាន, សយនេ បោសេតិ មំ បិតា.

‘‘និទ្ទាយមានោ សយនវរេ, បពុជ្ឈិត្វានហំ តទា;

អទ្ទសំ បណ្ឌរំ ឆត្តំ, យេនាហំ និរយំ គតោ.

‘‘សហ ¶ ទិដ្ឋស្ស មេ ឆត្តំ, តាសោ ឧប្បជ្ជិ ភេរវោ;

វិនិច្ឆយំ សមាបន្នោ, ‘កថាហំ ឥមំ មុញ្ចិស្សំ’.

‘‘បុព្ពសាលោហិតា មយ្ហំ, ទេវតា អត្ថកាមិនី;

សា មំ ទិស្វាន ទុក្ខិតំ, តីសុ ឋានេសុ យោជយិ.

‘‘‘មា បណ្ឌិច្ចយំ វិភាវយ, ពាលមតោ ភវ សព្ពបាណិនំ;

សព្ពោ តំ ជនោ ឱចិនាយតុ, ឯវំ តវ អត្ថោ ភវិស្សតិ’.

‘‘ឯវំ វុត្តាយហំ តស្សា, ឥទំ វចនមព្រវិំ;

‘ករោមិ តេ តំ វចនំ, យំ ត្វំ ភណសិ ទេវតេ;

អត្ថកាមាសិ មេ អម្ម, ហិតកាមាសិ ទេវតេ’.

‘‘តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, សាគរេវ ថលំ លភិំ;

ហដ្ឋោ ¶ សំវិគ្គមានសោ, តយោ អង្គេ អធិដ្ឋហិំ.

‘‘មូគោ ¶ អហោសិំ ពធិរោ, បក្ខោ គតិវិវជ្ជិតោ;

ឯតេ អង្គេ អធិដ្ឋាយ, វស្សានិ សោឡសំ វសិំ.

‘‘តតោ មេ ហត្ថបាទេ ច, ជិវ្ហំ សោតញ្ច មទ្ទិយ;

អនូនតំ មេ បស្សិត្វា, ‘កាឡកណ្ណី’តិ និន្ទិសុំ.

‘‘តតោ ជានបទា សព្ពេ, សេនាបតិបុរោហិតា;

សព្ពេ ឯកមនា ហុត្វា, ឆឌ្ឌនំ អនុមោទិសុំ.

‘‘សោហំ តេសំ មតិំ សុត្វា, ហដ្ឋោ សំវិគ្គមានសោ;

យស្សត្ថាយ តបោចិណ្ណោ, សោ មេ អត្ថោ សមិជ្ឈថ.

‘‘ន្ហាបេត្វា អនុលិម្បិត្វា, វេឋេត្វា រាជវេឋនំ;

ឆត្តេន អភិសិញ្ចិត្វា, ការេសុំ បុរំ បទក្ខិណំ.

‘‘សត្តាហំ ធារយិត្វាន, ឧគ្គតេ រវិមណ្ឌលេ;

រថេន មំ នីហរិត្វា, សារថី វនមុបាគមិ.

‘‘ឯកោកាសេ ¶ រថំ កត្វា, សជ្ជស្សំ ហត្ថមុច្ចិតោ [ហត្ថមុញ្ចិតោ (សី. ស្យា.)];

សារថី ខណតី កាសុំ, និខាតុំ បថវិយា មមំ.

‘‘អធិដ្ឋិតមធិដ្ឋានំ, តជ្ជេន្តោ វិវិធការណា;

ន ភិន្ទិំ តមធិដ្ឋានំ, ពោធិយាយេវ ការណា.

‘‘មាតាបិតា ន មេ ទេស្សា, អត្តា មេ ន ច ទេស្សិយោ;

សព្ពញ្ញុតំ បិយំ មយ្ហំ, តស្មា វតមធិដ្ឋហិំ.

‘‘ឯតេ ¶ ¶ អង្គេ អធិដ្ឋាយ, វស្សានិ សោឡសំ វសិំ;

អធិដ្ឋានេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ អធិដ្ឋានបារមី’’តិ.

‘‘យទា អហំ កបិ អាសិំ, នទីកូលេ ទរីសយេ;

បីឡិតោ សុសុមារេន, គមនំ ន លភាមហំ.

‘‘យម្ហោកាសេ ¶ អហំ ឋត្វា, ឱរា បារំ បតាមហំ;

តត្ថច្ឆិ សត្តុ វធកោ, កុម្ភីលោ លុទ្ទទស្សនោ.

‘‘សោ មំ អសំសិ ‘ឯហី’តិ, ‘អហំបេមី’តិ តំ វតិំ;

តស្ស មត្ថកមក្កម្ម, បរកូលេ បតិដ្ឋហិំ.

‘‘ន តស្ស អលិកំ ភណិតំ, យថា វាចំ អកាសហំ;

សច្ចេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ សច្ចបារមី’’តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, តាបសោ សច្ចសវ្ហយោ;

សច្ចេន លោកំ បាលេសិំ, សមគ្គំ ជនមកាសហ’’ន្តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ ¶ យទា ហោមិ, មគធេ វដ្ដបោតកោ;

អជាតបក្ខោ តរុណោ, មំសបេសិ កុលាវកេ.

‘‘មុខតុណ្ឌកេនាហរិត្វា [មុខតុណ្ឌេនាហរិត្វា (សី.)], មាតា បោសយតី មមំ;

តស្សា ផស្សេន ជីវាមិ, នត្ថិ មេ កាយិកំ ពលំ.

‘‘សំវច្ឆរេ គិម្ហសមយេ, ទវឌាហោ [វនទាហោ (ក.)] បទិប្បតិ;

ឧបគច្ឆតិ អម្ហាកំ, បាវកោ កណ្ហវត្តនី.

‘‘ធមធមា ឥតិឯវំ, សទ្ទាយន្តោ មហាសិខី;

អនុបុព្ពេន ឈាបេន្តោ, អគ្គិ មមមុបាគមិ.

‘‘អគ្គិវេគភយាតីតា, តសិតា មាតាបិតា មម;

កុលាវកេ មំ ឆឌ្ឌេត្វា, អត្តានំ បរិមោចយុំ.

‘‘បាទេ ¶ បក្ខេ បជហាមិ, នត្ថិ មេ កាយិកំ ពលំ;

សោហំ អគតិកោ តត្ថ, ឯវំ ចិន្តេសហំ តទា.

‘‘‘យេសាហំ ឧបធាវេយ្យំ, ភីតោ តសិតវេធិតោ;

តេ មំ ឱហាយ បក្កន្តា, កថំ មេ អជ្ជ កាតវេ.

‘‘‘អត្ថិ លោកេ សីលគុណោ, សច្ចំ សោចេយ្យនុទ្ទយា;

តេន សច្ចេន កាហាមិ, សច្ចកិរិយមុត្តមំ.

‘‘‘អាវេជ្ជេត្វា ធម្មពលំ, សរិត្វា បុព្ពកេ ជិនេ;

សច្ចពលមវស្សាយ, សច្ចកិរិយមកាសហំ.

‘‘‘សន្តិ ¶ បក្ខា អបតនា, សន្តិ បាទា អវញ្ចនា;

មាតាបិតា ច និក្ខន្តា, ជាតវេទ បដិក្កម’.

‘‘សហសច្ចេ កតេ មយ្ហំ, មហាបជ្ជលិតោ សិខី;

វជ្ជេសិ សោឡសករីសានិ, ឧទកំ បត្វា យថា សិខី;

សច្ចេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ សច្ចបារមី’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ ¶ យទា ហោមិ, មច្ឆរាជា មហាសរេ;

ឧណ្ហេ សូរិយសន្តាបេ, សរេ ឧទក ខីយថ.

‘‘តតោ កាកា ច គិជ្ឈា ច, កង្កា [ពកា (សី.)] កុលលសេនកា;

ភក្ខយន្តិ ទិវារត្តិំ, មច្ឆេ ឧបនិសីទិយ.

‘‘ឯវំ ចិន្តេសហំ តត្ថ, សហ ញាតីហិ បីឡិតោ;

‘កេន នុ ខោ ឧបាយេន, ញាតី ទុក្ខា បមោចយេ’.

‘‘វិចិន្តយិត្វា ធម្មត្ថំ, សច្ចំ អទ្ទស បស្សយំ;

សច្ចេ ឋត្វា បមោចេសិំ, ញាតីនំ តំ អតិក្ខយំ.

‘‘អនុស្សរិត្វា សតំ ធម្មំ, បរមត្ថំ វិចិន្តយំ;

អកាសិ សច្ចកិរិយំ, យំ លោកេ ធុវសស្សតំ.

‘‘‘យតោ ¶ សរាមិ អត្តានំ, យតោ បត្តោស្មិ វិញ្ញុតំ;

នាភិជានាមិ សញ្ចិច្ច, ឯកបាណម្បិ ហិំសិតំ.

‘‘‘ឯតេន ¶ សច្ចវជ្ជេន, បជ្ជុន្នោ អភិវស្សតុ;

អភិត្ថនយ បជ្ជុន្ន, និធិំ កាកស្ស នាសយ;

កាកំ សោកាយ រន្ធេហិ, មច្ឆេ សោកា បមោចយ’.

‘‘សហកតេ សច្ចវរេ, បជ្ជុន្នោ អភិគជ្ជិយ;

ថលំ និន្នញ្ច បូរេន្តោ, ខណេន អភិវស្សថ.

‘‘ឯវរូបំ សច្ចវរំ, កត្វា វីរិយមុត្តមំ;

វស្សាបេសិំ មហាមេឃំ, សច្ចតេជពលស្សិតោ;

សច្ចេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ សច្ចបារមី’’តិ.

‘‘បុនាបរំ ¶ យទា ហោមិ, កណ្ហទីបាយនោ ឥសិ;

បរោបញ្ញាសវស្សានិ, អនភិរតោចរិំ អហំ.

‘‘ន កោចិ ឯតំ ជានាតិ, អនភិរតិមនំ មម;

អហញ្ហិ កស្សចិ នាចិក្ខិំ, អរតិ មេ ចរតិ មានសេ.

‘‘សព្រហ្មចារី ¶ មណ្ឌព្យោ, សហាយោ មេ មហាឥសិ;

បុព្ពកម្មសមាយុត្តោ, សូលមារោបនំ លភិ.

‘‘តមហំ ឧបដ្ឋហិត្វាន, អារោគ្យមនុបាបយិំ;

អាបុច្ឆិត្វាន អាគញ្ឆិំ, យំ មយ្ហំ សកមស្សមំ.

‘‘សហាយោ ¶ ព្រាហ្មណោ មយ្ហំ, ភរិយំ អាទាយ បុត្តកំ;

តយោ ជនា សមាគន្ត្វា, អាគញ្ឆុំ បាហុនាគតំ.

‘‘សម្មោទមានោ តេហិ សហ, និសិន្នោ សកមស្សមេ;

ទារកោ វដ្ដមនុក្ខិបំ, អាសីវិសមកោបយិ.

‘‘តតោ សោ វដ្ដគតំ មគ្គំ, អន្វេសន្តោ កុមារកោ;

អាសីវិសស្ស ហត្ថេន, ឧត្តមង្គំ បរាមសិ.

‘‘តស្ស ¶ អាមសនេ កុទ្ធោ, សប្បោ វិសពលស្សិតោ;

កុបិតោ បរមកោបេន, អឌំសិ ទារកំ ខណេ.

‘‘សហទដ្ឋោ អាសីវិសេន [អតិវិសេន (បី. ក.)], ទារកោ បបតិ [បតតិ (ក.)] ភូមិយំ;

តេនាហំ ទុក្ខិតោ អាសិំ, មម វាហសិ តំ ទុក្ខំ.

‘‘ត្យាហំ អស្សាសយិត្វាន, ទុក្ខិតេ សោកសល្លិតេ;

បឋមំ អកាសិំ កិរិយំ, អគ្គំ សច្ចំ វរុត្តមំ.

‘‘‘សត្តាហមេវាហំ បសន្នចិត្តោ, បុញ្ញត្ថិកោ អចរិំ ព្រហ្មចរិយំ;

អថាបរំ យំ ចរិតំ មមេទំ, វស្សានិ បញ្ញាសសមាធិកានិ.

‘‘‘អកាមកោ វាហិ អហំ ចរាមិ, ឯតេន សច្ចេន សុវត្ថិ ហោតុ;

‘‘សហ ¶ ¶ សច្ចេ កតេ មយ្ហំ, វិសវេគេន វេធិតោ;

អពុជ្ឈិត្វាន វុដ្ឋាសិ, អរោគោ ចាសិ មាណវោ;

សច្ចេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ សច្ចបារមី’’តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, សុតសោមោ មហីបតិ;

គហិតោ បោរិសាទេន, ព្រាហ្មណេ សង្គរំ សរិំ.

‘‘ខត្តិយានំ ឯកសតំ, អាវុណិត្វា ករត្តលេ;

ឯតេសំ បមិលាបេត្វា, យញ្ញត្ថេ ឧបនយី មមំ.

‘‘អបុច្ឆិ ¶ មំ បោរិសាទោ, ‘កិំ ត្វំ ឥច្ឆសិ និស្សជំ;

យថាមតិ តេ កាហាមិ, យទិ មេ ត្វំ បុនេហិសិ’.

‘‘តស្ស ¶ បដិស្សុណិត្វាន, បណ្ហេ អាគមនំ មម;

ឧបគន្ត្វា បុរំ រម្មំ, រជ្ជំ និយ្យាទយិំ តទា.

‘‘អនុស្សរិត្វា សតំ ធម្មំ, បុព្ពកំ ជិនសេវិតំ;

ព្រាហ្មណស្ស ធនំ ទត្វា, បោរិសាទំ ឧបាគមិំ.

‘‘នត្ថិ មេ សំសយោ តត្ថ, ឃាតយិស្សតិ វា ន វា;

សច្ចវាចានុរក្ខន្តោ, ជីវិតំ ចជិតុមុបាគមិំ;

សច្ចេន មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ សច្ចបារមី’’តិ.

‘‘សាមោ ¶ ¶ យទា វនេ អាសិំ, សក្កេន អភិនិម្មិតោ;

បវនេ សីហព្យគ្ឃេ ច, មេត្តាយមុបនាមយិំ.

‘‘សីហព្យគ្ឃេហិ ទីបីហិ, អច្ឆេហិ មហិសេហិ ច;

បសទមិគវរាហេហិ, បរិវារេត្វា វនេ វសិំ.

‘‘ន មំ កោចិ ឧត្តសតិ, នបិ ភាយាមិ កស្សចិ;

មេត្តាពលេនុបត្ថទ្ធោ, រមាមិ បវនេ តទា’’តិ.

‘‘បុនាបរំ យទា ហោមិ, ឯករាជាតិ វិស្សុតោ;

បរមំ សីលំ អធិដ្ឋាយ, បសាសាមិ មហាមហិំ.

‘‘ទស កុសលកម្មបថេ, វត្តាមិ អនវសេសតោ;

ចតូហិ សង្គហវត្ថូហិ, សង្គណ្ហាមិ [សង្គហាមិ (ក.)] មហាជនំ.

‘‘ឯវំ មេ អប្បមត្តស្ស, ឥធ លោកេ បរត្ថ ច;

ទព្ពសេនោ ¶ ឧបគន្ត្វា, អច្ឆិន្ទន្តោ បុរំ មម.

‘‘រាជូបជីវេ ¶ និគមេ, សពលដ្ឋេ សរដ្ឋកេ;

សព្ពំ ហត្ថគតំ កត្វា, កាសុយា និខណី មមំ.

‘‘អមច្ចមណ្ឌលំ រជ្ជំ, ផីតំ អន្តេបុរំ មម;

អច្ឆិន្ទិត្វាន គហិតំ, បិយំ បុត្តំវ បស្សហំ;

មេត្តាយ មេ សមោ នត្ថិ, ឯសា មេ មេត្តាបារមី’’តិ.

‘‘សុសានេ ¶ ¶ សេយ្យំ កប្បេមិ, ឆវដ្ឋិកំ ឧបនិធាយហំ;

គាមណ្ឌលា [គោមណ្ឌលា (សី.), គាមមណ្ឌលា (ស្យា.)] ឧបាគន្ត្វា, រូបំ ទស្សេន្តិនប្បកំ.

‘‘អបរេ គន្ធមាលញ្ច, ភោជនំ វិវិធំ ពហុំ;

ឧបាយនានូបនេន្តិ, ហដ្ឋា សំវិគ្គមានសា.

‘‘យេ មេ ទុក្ខំ ឧបហរន្តិ, យេ ច ទេន្តិ សុខំ មម;

សព្ពេសំ សមកោ ហោមិ, ទយា កោបោ ន វិជ្ជតិ.

‘‘សុខទុក្ខេ តុលាភូតោ, យសេសុ អយសេសុ ច;

សព្ពត្ថ សមកោ ហោមិ, ឯសា មេ ឧបេក្ខាបារមី’’តិ.

យុធញ្ជយោ សោមនស្សោ, អយោឃរភិសេន ច;

សោណនន្ទោ មូគបក្ខោ, កបិរាជា សច្ចសវ្ហយោ.

វដ្ដកោ មច្ឆរាជា ច, កណ្ហទីបាយនោ ឥសិ;

សុតសោមោ បុន អាសិំ [អាសិ (ស្យា.)], សាមោ ច ឯករាជហុ;

ឧបេក្ខាបារមី អាសិ, ឥតិ វុត្ថំ [វុត្តំ (សព្ពត្ថ) អដ្ឋកថា ឱលោកេតព្ពា] មហេសិនា.

ឯវំ ¶ ពហុព្ពិធំ ទុក្ខំ, សម្បត្តី ច ពហុព្ពិធា [សម្បត្តិ ច ពហុវិធា (សី.), សម្បត្តិំ ច ពហុវិធំ (ក.)];

ភវាភវេ អនុភវិត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.

ទត្វា ទាតព្ពកំ ទានំ, សីលំ បូរេត្វា អសេសតោ;

នេក្ខម្មេ បារមិំ គន្ត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.

បណ្ឌិតេ ¶ បរិបុច្ឆិត្វា, វីរិយំ កត្វាន មុត្តមំ;

ខន្តិយា បារមិំ គន្ត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.

កត្វា ទឡ្ហមធិដ្ឋានំ, សច្ចវាចានុរក្ខិយ;

មេត្តាយ ¶ បារមិំ គន្ត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.

លាភាលាភេ ¶ យសាយសេ, សម្មាននាវមាននេ;

សព្ពត្ថ សមកោ ហុត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ.

កោសជ្ជំ ភយតោ ទិស្វា, វីរិយារម្ភញ្ច ខេមតោ;

អារទ្ធវីរិយា ហោថ, ឯសា ពុទ្ធានុសាសនី.

វិវាទំ ភយតោ ទិស្វា, អវិវាទញ្ច ខេមតោ;

សមគ្គា សខិលា ហោថ, ឯសា ពុទ្ធានុសាសនី.

បមាទំ ភយតោ ទិស្វា, អប្បមាទញ្ច ខេមតោ;

ភាវេថដ្ឋង្គិកំ មគ្គំ, ឯសា ពុទ្ធានុសាសនី.

ឥត្ថំ សុទំ ភគវា អត្តនោ បុព្ពចរិយំ សម្ភាវយមានោ ពុទ្ធាបទានិយំ នាម ធម្មបរិយាយំ អភាសិត្ថាតិ.