📜

នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស

វិនយបិដកេ

មហាវគ្គបាឡិ

១. មហាខន្ធកោ

១. ពោធិកថា

១. [ឧទា. ១ អាទយោ] តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា ឧរុវេលាយំ វិហរតិ នជ្ជា នេរញ្ជរាយ តីរេ ពោធិរុក្ខមូលេ បឋមាភិសម្ពុទ្ធោ. អថ ខោ ភគវា ពោធិរុក្ខមូលេ សត្តាហំ ឯកបល្លង្កេន និសីទិ វិមុត្តិសុខបដិសំវេទី [វិមុត្តិសុខំ បដិសំវេទី (ក.)]. អថ ខោ ភគវា រត្តិយា បឋមំ យាមំ បដិច្ចសមុប្បាទំ អនុលោមបដិលោមំ មនសាកាសិ – ‘‘អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារា, សង្ខារបច្ចយា វិញ្ញាណំ, វិញ្ញាណបច្ចយា នាមរូបំ, នាមរូបបច្ចយា សឡាយតនំ, សឡាយតនបច្ចយា ផស្សោ, ផស្សបច្ចយា វេទនា, វេទនាបច្ចយា តណ្ហា, តណ្ហាបច្ចយា ឧបាទានំ, ឧបាទានបច្ចយា ភវោ, ភវបច្ចយា ជាតិ, ជាតិបច្ចយា ជរាមរណំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា សម្ភវន្តិ – ឯវមេតស្ស កេវលស្ស ទុក្ខក្ខន្ធស្ស សមុទយោ ហោតិ. ‘‘អវិជ្ជាយត្វេវ អសេសវិរាគនិរោធា សង្ខារនិរោធោ, សង្ខារនិរោធា វិញ្ញាណនិរោធោ, វិញ្ញាណនិរោធា នាមរូបនិរោធោ, នាមរូបនិរោធា សឡាយតននិរោធោ, សឡាយតននិរោធា ផស្សនិរោធោ, ផស្សនិរោធា វេទនានិរោធោ, វេទនានិរោធា តណ្ហានិរោធោ, តណ្ហានិរោធា ឧបាទាននិរោធោ, ឧបាទាននិរោធា ភវនិរោធោ, ភវនិរោធា ជាតិនិរោធោ, ជាតិនិរោធា ជរាមរណំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា និរុជ្ឈន្តិ – ឯវមេតស្ស កេវលស្ស ទុក្ខក្ខន្ធស្ស និរោធោ ហោតី’’តិ.

អថ ខោ ភគវា ឯតមត្ថំ វិទិត្វា តាយំ វេលាយំ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ –

‘‘យទា ហវេ បាតុភវន្តិ ធម្មា;

អាតាបិនោ ឈាយតោ ព្រាហ្មណស្ស;

អថស្ស កង្ខា វបយន្តិ សព្ពា;

យតោ បជានាតិ សហេតុធម្ម’’ន្តិ.

២. [ឧទា. ២] អថ ខោ ភគវា រត្តិយា មជ្ឈិមំ យាមំ បដិច្ចសមុប្បាទំ អនុលោមបដិលោមំ មនសាកាសិ – ‘‘អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារា, សង្ខារបច្ចយា វិញ្ញាណំ, វិញ្ញាណបច្ចយា នាមរូបំ…បេ… ឯវមេតស្ស កេវលស្ស ទុក្ខក្ខន្ធស្ស សមុទយោ ហោតី…បេ… និរោធោ ហោតី’’តិ.

អថ ខោ ភគវា ឯតមត្ថំ វិទិត្វា តាយំ វេលាយំ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ –

‘‘យទា ហវេ បាតុភវន្តិ ធម្មា;

អាតាបិនោ ឈាយតោ ព្រាហ្មណស្ស;

អថស្ស កង្ខា វបយន្តិ សព្ពា;

យតោ ខយំ បច្ចយានំ អវេទី’’តិ.

៣. [ឧទា. ៣] អថ ខោ ភគវា រត្តិយា បច្ឆិមំ យាមំ បដិច្ចសមុប្បាទំ អនុលោមបដិលោមំ មនសាកាសិ – ‘‘អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារា, សង្ខារបច្ចយា វិញ្ញាណំ, វិញ្ញាណបច្ចយា នាមរូបំ…បេ… ឯវមេតស្ស កេវលស្ស ទុក្ខក្ខន្ធស្ស សមុទយោ ហោតិ…បេ… និរោធោ ហោតី’’តិ.

អថ ខោ ភគវា ឯតមត្ថំ វិទិត្វា តាយំ វេលាយំ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ –

‘‘យទា ហវេ បាតុភវន្តិ ធម្មា;

អាតាបិនោ ឈាយតោ ព្រាហ្មណស្ស;

វិធូបយំ តិដ្ឋតិ មារសេនំ;

សូរិយោវ [សុរិយោវ (សី. ស្យា. កំ.)] ឱភាសយមន្តលិក្ខ’’ន្តិ.

ពោធិកថា និដ្ឋិតា.

២. អជបាលកថា

៤. [ឧទា. ៤] អថ ខោ ភគវា សត្តាហស្ស អច្ចយេន តម្ហា សមាធិម្ហា វុដ្ឋហិត្វា ពោធិរុក្ខមូលា យេន អជបាលនិគ្រោធោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អជបាលនិគ្រោធមូលេ សត្តាហំ ឯកបល្លង្កេន និសីទិ វិមុត្តិសុខបដិសំវេទី. អថ ខោ អញ្ញតរោ ហុំហុង្កជាតិកោ ព្រាហ្មណោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ. ឧបសង្កមិត្វា ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិ. សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ. ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ សោ ព្រាហ្មណោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កិត្តាវតា នុ ខោ, ភោ គោតម, ព្រាហ្មណោ ហោតិ, កតមេ ច បន ព្រាហ្មណករណា [ព្រាហ្មណការកា (ក.) ព្រាហ្មណករាណា (?)] ធម្មា’’តិ? អថ ខោ ភគវា ឯតមត្ថំ វិទិត្វា តាយំ វេលាយំ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ –

[នេត្តិ. ១០៣] យោ ព្រាហ្មណោ ពាហិតបាបធម្មោ;

និហុំហុង្កោ និក្កសាវោ យតត្តោ;

វេទន្តគូ វុសិតព្រហ្មចរិយោ;

ធម្មេន សោ ព្រហ្មវាទំ វទេយ្យ;

យស្សុស្សទា នត្ថិ កុហិញ្ចិ លោកេ’’តិ.

អជបាលកថា និដ្ឋិតា.

៣. មុចលិន្ទកថា

៥. [ឧទា. ១១] អថ ខោ ភគវា សត្តាហស្ស អច្ចយេន តម្ហា សមាធិម្ហា វុដ្ឋហិត្វា អជបាលនិគ្រោធមូលា យេន មុចលិន្ទោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា មុចលិន្ទមូលេ សត្តាហំ ឯកបល្លង្កេន និសីទិ វិមុត្តិសុខបដិសំវេទី. តេន ខោ បន សមយេន មហា អកាលមេឃោ ឧទបាទិ, សត្តាហវទ្ទលិកា សីតវាតទុទ្ទិនី. អថ ខោ មុចលិន្ទោ នាគរាជា សកភវនា និក្ខមិត្វា ភគវតោ កាយំ សត្តក្ខត្តុំ ភោគេហិ បរិក្ខិបិត្វា ឧបរិមុទ្ធនិ មហន្តំ ផណំ ករិត្វា អដ្ឋាសិ – ‘‘មា ភគវន្តំ សីតំ, មា ភគវន្តំ ឧណ្ហំ, មា ភគវន្តំ ឌំសមកសវាតាតបសរីសបសម្ផស្សោ’’តិ […សិរិំ សប… (សី. ស្យា. កំ.)]. អថ ខោ មុចលិន្ទោ នាគរាជា សត្តាហស្ស អច្ចយេន វិទ្ធំ វិគតវលាហកំ ទេវំ វិទិត្វា ភគវតោ កាយា ភោគេ វិនិវេឋេត្វា សកវណ្ណំ បដិសំហរិត្វា មាណវកវណ្ណំ អភិនិម្មិនិត្វា ភគវតោ បុរតោ អដ្ឋាសិ បញ្ជលិកោ ភគវន្តំ នមស្សមានោ. អថ ខោ ភគវា ឯតមត្ថំ វិទិត្វា តាយំ វេលាយំ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ –

[កថា. ៣៣៨ កថាវត្ថុបាឡិយម្បិ]‘‘សុខោ វិវេកោ តុដ្ឋស្ស, សុតធម្មស្ស បស្សតោ;

អព្យាបជ្ជំ សុខំ លោកេ, បាណភូតេសុ សំយមោ.

[កថា. ៣៣៨ កថាវត្ថុបាឡិយម្បិ]‘‘សុខា វិរាគតា លោកេ, កាមានំ សមតិក្កមោ;

អស្មិមានស្ស យោ វិនយោ, ឯតំ វេ បរមំ សុខ’’ន្តិ.

មុចលិន្ទកថា និដ្ឋិតា.

៤. រាជាយតនកថា

៦. អថ ខោ ភគវា សត្តាហស្ស អច្ចយេន តម្ហា សមាធិម្ហា វុដ្ឋហិត្វា មុចលិន្ទមូលា យេន រាជាយតនំ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា រាជាយតនមូលេ សត្តាហំ ឯកបល្លង្កេន និសីទិ វិមុត្តិសុខបដិសំវេទី. តេន ខោ បន សមយេន តបុស្ស [តបស្សុ (សី.)] ភល្លិកា វាណិជា ឧក្កលា តំ ទេសំ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នា ហោន្តិ. អថ ខោ តបុស្សភល្លិកានំ វាណិជានំ ញាតិសាលោហិតា ទេវតា តបុស្សភល្លិកេ វាណិជេ ឯតទវោច – ‘‘អយំ, មារិសា, ភគវា រាជាយតនមូលេ វិហរតិ បឋមាភិសម្ពុទ្ធោ; គច្ឆថ តំ ភគវន្តំ មន្ថេន ច មធុបិណ្ឌិកាយ ច បតិមានេថ; តំ វោ ភវិស្សតិ ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយា’’តិ. អថ ខោ តបុស្សភល្លិកា វាណិជា មន្ថញ្ច មធុបិណ្ឌិកញ្ច អាទាយ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋំសុ. ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ តបុស្សភល្លិកា វាណិជា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បដិគ្គណ្ហាតុ នោ, ភន្តេ, ភគវា មន្ថញ្ច មធុបិណ្ឌិកញ្ច, យំ អម្ហាកំ អស្ស ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយា’’តិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘ន ខោ តថាគតា ហត្ថេសុ បដិគ្គណ្ហន្តិ. កិម្ហិ នុ ខោ អហំ បដិគ្គណ្ហេយ្យំ មន្ថញ្ច មធុបិណ្ឌិកញ្ចា’’តិ? អថ ខោ ចត្តារោ មហារាជានោ ភគវតោ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ ចតុទ្ទិសា ចត្តារោ សេលមយេ បត្តេ ភគវតោ ឧបនាមេសុំ – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បដិគ្គណ្ហាតុ មន្ថញ្ច មធុបិណ្ឌិកញ្ចា’’តិ. បដិគ្គហេសិ ភគវា បច្ចគ្ឃេ សេលមយេ បត្តេ មន្ថញ្ច មធុបិណ្ឌិកញ្ច, បដិគ្គហេត្វា បរិភុញ្ជិ. អថ ខោ តបុស្សភល្លិកា វាណិជា ភគវន្តំ ឱនីតបត្តបាណិំ វិទិត្វា ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ (ឱនីតបត្តបាណិំ វិទិត្វា ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ) [( ) សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ] ឯតទវោចុំ – ‘‘ឯតេ មយំ, ភន្តេ, ភគវន្តំ សរណំ គច្ឆាម ធម្មញ្ច, ឧបាសកេ នោ ភគវា ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតេ សរណំ គតេ’’តិ. តេ ច លោកេ បឋមំ ឧបាសកា អហេសុំ ទ្វេវាចិកា.

រាជាយតនកថា និដ្ឋិតា.

៥. ព្រហ្មយាចនកថា

៧. [អយំ ព្រហ្មយាចនកថា ទី. និ. ២.៦៤ អាទយោ; ម. និ. ១.២៨១ អាទយោ; ម. និ. ២.៣៣៦ អាទយោ; សំ. និ. ១.១៧២ អាទយោ] អថ ខោ ភគវា សត្តាហស្ស អច្ចយេន តម្ហា សមាធិម្ហា វុដ្ឋហិត្វា រាជាយតនមូលា យេន អជបាលនិគ្រោធោ តេនុបសង្កមិ. តត្រ សុទំ ភគវា អជបាលនិគ្រោធមូលេ វិហរតិ. អថ ខោ ភគវតោ រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘អធិគតោ ខោ ម្យាយំ ធម្មោ គម្ភីរោ ទុទ្ទសោ ទុរនុពោធោ សន្តោ បណីតោ អតក្កាវចរោ និបុណោ បណ្ឌិតវេទនីយោ. អាលយរាមា ខោ បនាយំ បជា អាលយរតា អាលយសម្មុទិតា. អាលយរាមាយ ខោ បន បជាយ អាលយរតាយ អាលយសម្មុទិតាយ ទុទ្ទសំ ឥទំ ឋានំ យទិទំ ឥទប្បច្ចយតាបអច្ចសមុប្បាទោ; ឥទម្បិ ខោ ឋានំ សុទុទ្ទសំ យទិទំ សព្ពសង្ខារសមថោ សព្ពូបធិបដិនិស្សគ្គោ តណ្ហាក្ខយោ វិរាគោ និរោធោ និព្ពានំ. អហញ្ចេវ ខោ បន ធម្មំ ទេសេយ្យំ, បរេ ច មេ ន អាជានេយ្យុំ, សោ មមស្ស កិលមថោ, សា មមស្ស វិហេសា’’តិ. អបិស្សុ ភគវន្តំ ឥមា អនច្ឆរិយា គាថាយោ បដិភំសុ បុព្ពេ អស្សុតបុព្ពា –

‘‘កិច្ឆេន មេ អធិគតំ, ហលំ ទានិ បកាសិតុំ;

រាគទោសបរេតេហិ, នាយំ ធម្មោ សុសម្ពុធោ.

‘‘បដិសោតគាមិំ និបុណំ, គម្ភីរំ ទុទ្ទសំ អណុំ;

រាគរត្តា ន ទក្ខន្តិ, តមោខន្ធេន អាវុដា [អាវដា (សី.)]’’តិ.

ឥតិហ ភគវតោ បដិសញ្ចិក្ខតោ អប្បោស្សុក្កតាយ ចិត្តំ នមតិ, នោ ធម្មទេសនាយ.

៨. អថ ខោ ព្រហ្មុនោ សហម្បតិស្ស ភគវតោ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ ឯតទហោសិ – ‘‘នស្សតិ វត ភោ លោកោ, វិនស្សតិ វត ភោ លោកោ, យត្រ ហិ នាម តថាគតស្ស អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស អប្បោស្សុក្កតាយ ចិត្តំ នមតិ [នមិស្សតិ (?)], នោ ធម្មទេសនាយា’’តិ. អថ ខោ ព្រហ្មា សហម្បតិ – សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ ឯវមេវ – ព្រហ្មលោកេ អន្តរហិតោ ភគវតោ បុរតោ បាតុរហោសិ. អថ ខោ ព្រហ្មា សហម្បតិ ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ទក្ខិណជាណុមណ្ឌលំ បថវិយំ និហន្ត្វា យេន ភគវា តេនញ្ជលិំ បណាមេត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ទេសេតុ, ភន្តេ, ភគវា ធម្មំ, ទេសេតុ សុគតោ ធម្មំ. សន្តិ សត្តា អប្បរជក្ខជាតិកា, អស្សវនតា ធម្មស្ស បរិហាយន្តិ, ភវិស្សន្តិ ធម្មស្ស អញ្ញាតារោ’’តិ. ឥទមវោច ព្រហ្មា សហម្បតិ, ឥទំ វត្វាន អថាបរំ ឯតទវោច –

‘‘បាតុរហោសិ មគធេសុ បុព្ពេ;

ធម្មោ អសុទ្ធោ សមលេហិ ចិន្តិតោ;

អបាបុរេតំ [អវាបុរេតំ (សី.)] អមតស្ស ទ្វារំ;

សុណន្តុ ធម្មំ វិមលេនានុពុទ្ធំ.

‘‘សេលេ យថា បព្ពតមុទ្ធនិដ្ឋិតោ;

យថាបិ បស្សេ ជនតំ សមន្តតោ;

តថូបមំ ធម្មមយំ សុមេធ;

បាសាទមារុយ្ហ សមន្តចក្ខុ;

សោកាវតិណ្ណំ ជនតមបេតសោកោ;

អវេក្ខស្សុ ជាតិជរាភិភូតំ.

‘‘ឧដ្ឋេហិ វីរ វិជិតសង្គាម;

សត្ថវាហ អណណ [អនណ (ក.)] វិចរ លោកេ;

ទេសស្សុ [ទេសេតុ (ក.)] ភគវា ធម្មំ;

អញ្ញាតារោ ភវិស្សន្តី’’តិ.

[[ ] សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ, មូលបណ្ណាសកេសុ បាសរាសិសុត្ថេ ព្រហ្មយាចនា សកិំ យេវ អាគតា] [ ឯវំ វុត្តេ ភគវា ព្រហ្មានំ សហម្បតិំ ឯតទវោច – ‘‘មយ្ហម្បិ ខោ, ព្រហ្មេ, ឯតទហោសិ – ‘អធិគតោ ខោ ម្យាយំ ធម្មោ គម្ភីរោ ទុទ្ទសោ ទុរនុពោធោ សន្តោ បណីតោ អតក្កាវចរោ និបុណោ បណ្ឌិតវេទនីយោ. អាលយរាមា ខោ បនាយំ បជា អាលយរតា អាលយសម្មុទិតា. អាលយរាមាយ ខោ បន បជាយ អាលយរតាយ អាលយសម្មុទិតាយ ទុទ្ទសំ ឥទំ ឋានំ យទិទំ ឥទប្បច្ចយតាបដិច្ចសមុប្បាទោ; ឥទម្បិ ខោ ឋានំ សុទុទ្ទសំ យទិទំ សព្ពសង្ខារសមថោ សព្ពូបធិបដិនិស្សគ្គោ តណ្ហាក្ខយោ វិរាគោ និរោធោ និព្ពានំ. អហញ្ចេវ ខោ បន ធម្មំ ទេសេយ្យំ, បរេ ច មេ ន អាជានេយ្យុំ, សោ មមស្ស កិលមថោ, សា មមស្ស វិហេសា’តិ. អបិស្សុ មំ, ព្រហ្មេ, ឥមា អនច្ឆរិយា គាថាយោ បដិភំសុ បុព្ពេ អស្សុតបុព្ពា –

‘កិច្ឆេន មេ អធិគតំ, ហលំ ទានិ បកាសិតុំ;

រាគទោសបរេតេហិ, នាយំ ធម្មោ សុសម្ពុធោ.

‘បដិសោតគាមិំ និបុណំ, គម្ភីរំ ទុទ្ទសំ អណុំ;

រាគរត្តា ន ទក្ខន្តិ, តមោខន្ធេន អាវុដា’តិ.

ឥតិហ មេ, ព្រហ្មេ, បដិសញ្ចិក្ខតោ អប្បោស្សុក្កតាយ ចិត្តំ នមតិ នោ ធម្មទេសនាយា’’តិ.

ទុតិយម្បិ ខោ ព្រហ្មា សហម្បតិ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ទេសេតុ, ភន្តេ, ភគវា ធម្មំ, ទេសេតុ សុគតោ ធម្មំ; សន្តិ សត្តា អប្បរជក្ខជាតិកា, អស្សវនតា ធម្មស្ស បរិហាយន្តិ, ភវិស្សន្តិ ធម្មស្ស អញ្ញាតារោ’’តិ. ឥទមវោច ព្រហ្មា សហម្បតិ, ឥទំ វត្វាន អថាបរំ ឯតទវោច –

‘‘បាតុរហោសិ មគធេសុ បុព្ពេ;

ធម្មោ អសុទ្ធោ សមលេហិ ចិន្តិតោ;

អបាបុរេតំ អមតស្ស ទ្វារំ;

សុណន្តុ ធម្មំ វិមលេនានុពុទ្ធំ.

‘‘សេលេ យថា បព្ពតមុទ្ធនិដ្ឋិតោ;

យថាបិ បស្សេ ជនតំ សមន្តតោ;

តថូបមំ ធម្មមយំ សុមេធ;

បាសាទមារុយ្ហ សមន្តចក្ខុ;

សោកាវតិណ្ណំ ជនតមបេតសោកោ;

អវេក្ខស្សុ ជាតិជរាភិភូតំ.

‘‘ឧដ្ឋេហិ វីរ វិជិតសង្គាម;

សត្ថវាហ អណណ វិចរ លោកេ;

ទេសស្សុ ភគវា ធម្មំ;

អញ្ញាតារោ ភវិស្សន្តី’’តិ.

ទុតិយម្បិ ខោ ភគវា ព្រហ្មានំ សហម្បតិំ ឯតទវោច – ‘‘មយ្ហម្បិ ខោ, ព្រហ្មេ, ឯតទហោសិ – ‘អធិគតោ ខោ ម្យាយំ ធម្មោ គម្ភីរោ ទុទ្ទសោ ទុរនុពោធោ សន្តោ បណីតោ អតក្កាវចរោ និបុណោ បណ្ឌិតវេទនីយោ. អាលយរាមា ខោ បនាយំ បជា អាលយរតា អាលយសម្មុទិតា. អាលយរាមាយ ខោ បន បជាយ អាលយរតាយ អាលយសម្មុទិតាយ ទុទ្ទសំ ឥទំ ឋានំ យទិទំ ឥទប្បច្ចយតាបដិច្ចសមុប្បាទោ; ឥទម្បិ ខោ ឋានំ សុទុទ្ទសំ យទិទំ សព្ពសង្ខារសមថោ សព្ពូបធិបដិនិស្សគ្គោ តណ្ហាក្ខយោ វិរាគោ និរោធោ និព្ពានំ. អហញ្ចេវ ខោ បន ធម្មំ ទេសេយ្យំ, បរេ ច មេ ន អាជានេយ្យុំ, សោ មមស្ស កិលមថោ, សា មមស្ស វិហេសា’តិ. អបិស្សុ មំ, ព្រហ្មេ, ឥមា អនច្ឆរិយា គាថាយោ បដិភំសុ បុព្ពេ អស្សុតបុព្ពា –

‘កិច្ឆេន មេ អធិគតំ, ហលំ ទានិ បកាសិតុំ;

រាគទោសបរេតេហិ, នាយំ ធម្មោ សុសម្ពុធោ.

‘បដិសោតគាមិំ និបុណំ, គម្ភីរំ ទុទ្ទសំ អណុំ;

រាគរត្តា ន ទក្ខន្តិ, តមោខន្ធេន អាវុដា’តិ.

ឥតិហ មេ, ព្រហ្មេ, បដិសញ្ចិក្ខតោ អប្បោស្សុក្កតាយ ចិត្តំ នមតិ, នោ ធម្មទេសនាយា’’តិ.

តតិយម្បិ ខោ ព្រហ្មា សហម្បតិ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ទេសេតុ, ភន្តេ, ភគវា ធម្មំ, ទេសេតុ សុគតោ ធម្មំ. សន្តិ សត្តា អប្បរជក្ខជាតិកា, អស្សវនតា ធម្មស្ស បរិហាយន្តិ, ភវិស្សន្តិ ធម្មស្ស អញ្ញាតារោ’’តិ. ឥទមវោច ព្រហ្មា សហម្បតិ, ឥទំ វត្វាន អថាបរំ ឯតទវោច –

‘‘បាតុរហោសិ មគធេសុ បុព្ពេ;

ធម្មោ អសុទ្ធោ សមលេហិ ចិន្តិតោ;

អបាបុរេតំ អមតស្ស ទ្វារំ;

សុណន្តុ ធម្មំ វិមលេនានុពុទ្ធំ.

‘‘សេលេ យថា បព្ពតមុទ្ធនិដ្ឋិតោ;

យថាបិ បស្សេ ជនតំ សមន្តតោ;

តថូបមំ ធម្មមយំ សុមេធ;

បាសាទមារុយ្ហ សមន្តចក្ខុ;

សោកាវតិណ្ណំ ជនតមបេតសោកោ;

អវេក្ខស្សុ ជាតិជរាភិភូតំ.

‘‘ឧដ្ឋេហិ វីរ វិជិតសង្គាម;

សត្ថវាហ អណណ វិចរ លោកេ;

ទេសស្សុ ភគវា ធម្មំ;

អញ្ញាតារោ ភវិស្សន្តី’’តិ.

៩. អថ ខោ ភគវា ព្រហ្មុនោ ច អជ្ឈេសនំ វិទិត្វា សត្តេសុ ច ការុញ្ញតំ បដិច្ច ពុទ្ធចក្ខុនា លោកំ វោលោកេសិ. អទ្ទសា ខោ ភគវា ពុទ្ធចក្ខុនា លោកំ វោលោកេន្តោ សត្តេ អប្បរជក្ខេ មហារជក្ខេ តិក្ខិន្ទ្រិយេ មុទិន្ទ្រិយេ ស្វាការេ ទ្វាការេ សុវិញ្ញាបយេ ទុវិញ្ញាបយេ, អប្បេកច្ចេ បរលោកវជ្ជភយទស្សាវិនេ [ទស្សាវិនោ (សី. ស្យា. កំ.)] វិហរន្តេ, អប្បេកច្ចេ ន បរលោកវជ្ជភយទស្សាវិនេ វិហរន្តេ. សេយ្យថាបិ នាម ឧប្បលិនិយំ វា បទុមិនិយំ វា បុណ្ឌរីកិនិយំ វា អប្បេកច្ចានិ ឧប្បលានិ វា បទុមានិ វា បុណ្ឌរីកានិ វា ឧទកេ ជាតានិ ឧទកេ សំវឌ្ឍានិ ឧទកានុគ្គតានិ អន្តោ និមុគ្គបោសីនិ, អប្បេកច្ចានិ ឧប្បលានិ វា បទុមានិ វា បុណ្ឌរីកានិ វា ឧទកេ ជាតានិ ឧទកេ សំវឌ្ឍានិ សមោទកំ ឋិតានិ, អប្បេកច្ចានិ ឧប្បលានិ វា បទុមានិ វា បុណ្ឌរីកានិ វា ឧទកេ ជាតានិ ឧទកេ សំវឌ្ឍានិ ឧទកំ អច្ចុគ្គម្ម ឋិតានិ [តិដ្ឋន្តិ (សី. ស្យា.)] អនុបលិត្តានិ ឧទកេន, ឯវមេវំ ភគវា ពុទ្ធចក្ខុនា លោកំ វោលោកេន្តោ អទ្ទស សត្តេ អប្បរជក្ខេ មហារជក្ខេ តិក្ខិន្ទ្រិយេ មុទិន្ទ្រិយេ ស្វាការេ ទ្វាការេ សុវិញ្ញាបយេ ទុវិញ្ញាបយេ, អប្បេកច្ចេ បរលោកវជ្ជភយទស្សាវិនេ វិហរន្តេ, អប្បេកច្ចេ ន បរលោកវជ្ជភយទស្សាវិនេ វិហរន្តេ; ទិស្វាន ព្រហ្មានំ សហម្បតិំ គាថាយ បច្ចភាសិ –

‘‘អបារុតា តេសំ អមតស្ស ទ្វារា;

យេ សោតវន្តោ បមុញ្ចន្តុ សទ្ធំ;

វិហិំសសញ្ញី បគុណំ ន ភាសិំ;

ធម្មំ បណីតំ មនុជេសុ ព្រហ្មេ’’តិ.

អថ ខោ ព្រហ្មា សហម្បតិ ‘‘កតាវកាសោ ខោម្ហិ ភគវតា ធម្មទេសនាយា’’តិ ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយិ.

ព្រហ្មយាចនកថា និដ្ឋិតា.

៦. បញ្ចវគ្គិយកថា

១០. [ម. និ. ១.២៨៤ អាទយោ; ម. និ. ២.៣៣៩ អាទយោ] អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កស្ស នុ ខោ អហំ បឋមំ ធម្មំ ទេសេយ្យំ? កោ ឥមំ ធម្មំ ខិប្បមេវ អាជានិស្សតី’’តិ? អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘អយំ ខោ អាឡារោ កាលាមោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី ទីឃរត្តំ អប្បរជក្ខជាតិកោ; យំនូនាហំ អាឡារស្ស កាលាមស្ស បឋមំ ធម្មំ ទេសេយ្យំ, សោ ឥមំ ធម្មំ ខិប្បមេវ អាជានិស្សតី’’តិ. អថ ខោ អន្តរហិតា ទេវតា ភគវតោ អារោចេសិ – ‘‘សត្តាហកាលង្កតោ, ភន្តេ, អាឡារោ កាលាមោ’’តិ. ភគវតោបិ ខោ ញាណំ ឧទបាទិ – ‘‘សត្តាហកាលង្កតោ អាឡារោ កាលាមោ’’តិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘មហាជានិយោ ខោ អាឡារោ កាលាមោ; សចេ ហិ សោ ឥមំ ធម្មំ សុណេយ្យ, ខិប្បមេវ អាជានេយ្យា’’តិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កស្ស នុ ខោ អហំ បឋមំ ធម្មំ ទេសេយ្យំ? កោ ឥមំ ធម្មំ ខិប្បមេវ អាជានិស្សតី’’តិ? អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘អយំ ខោ ឧទកោ [ឧទ្ទកោ (សី. ស្យា.)] រាមបុត្តោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី ទីឃរត្តំ អប្បរជក្ខជាតិកោ; យំនូនាហំ ឧទកស្ស រាមបុត្តស្ស បឋមំ ធម្មំ ទេសេយ្យំ, សោ ឥមំ ធម្មំ ខិប្បមេវ អាជានិស្សតី’’តិ. អថ ខោ អន្តរហិតា ទេវតា ភគវតោ អារោចេសិ – ‘‘អភិទោសកាលង្កតោ, ភន្តេ, ឧទកោ រាមបុត្តោ’’តិ. ភគវតោបិ ខោ ញាណំ ឧទបាទិ – ‘‘អភិទោសកាលង្កតោ ឧទកោ រាមបុត្តោ’’តិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘មហាជានិយោ ខោ ឧទកោ រាមបុត្តោ; សចេ ហិ សោ ឥមំ ធម្មំ សុណេយ្យ, ខិប្បមេវ អាជានេយ្យា’’តិ

អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កស្ស នុ ខោ អហំ បឋមំ ធម្មំ ទេសេយ្យំ? កោ ឥមំ ធម្មំ ខិប្បមេវ អាជានិស្សតី’’តិ? អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘ពហុការា ខោ មេ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ, យេ មំ បធានបហិតត្តំ ឧបដ្ឋហិំសុ; យំនូនាហំ បញ្ចវគ្គិយានំ ភិក្ខូនំ បឋមំ ធម្មំ ទេសេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កហំ នុ ខោ ឯតរហិ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ វិហរន្តី’’តិ? អទ្ទសា ខោ ភគវា ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ ពារាណសិយំ វិហរន្តេ ឥសិបតនេ មិគទាយេ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលាយំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន ពារាណសី តេន ចារិកំ បក្កាមិ.

១១. អទ្ទសា ខោ ឧបកោ អាជីវកោ ភគវន្តំ អន្តរា ច គយំ អន្តរា ច ពោធិំ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នំ, ទិស្វាន ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘វិប្បសន្នានិ ខោ តេ, អាវុសោ, ឥន្ទ្រិយានិ, បរិសុទ្ធោ ឆវិវណ្ណោ បរិយោទាតោ. កំសិ ត្វំ, អាវុសោ, ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ? កោ វា តេ សត្ថា? កស្ស វា ត្វំ ធម្មំ រោចេសី’’តិ? ឯវំ វុត្តេ ភគវា ឧបកំ អាជីវកំ គាថាហិ អជ្ឈភាសិ –

[ធ. ប. ៣៥៣; កថា. ៤០៥] ‘‘សព្ពាភិភូ សព្ពវិទូហមស្មិ,

សព្ពេសុ ធម្មេសុ អនូបលិត្តោ;

សព្ពញ្ជហោ តណ្ហាក្ខយេ វិមុត្តោ,

សយំ អភិញ្ញាយ កមុទ្ទិសេយ្យំ.

[មិ. ប. ៤.៥.១១ មិលិន្ទបញ្ហេបិ; កថា. ៤០៥] ‘‘ន មេ អាចរិយោ អត្ថិ, សទិសោ មេ ន វិជ្ជតិ;

សទេវកស្មិំ លោកស្មិំ, នត្ថិ មេ បដិបុគ្គលោ.

[កថា. ៤០៥ កថាវត្ថុបាឡិយម្បិ] ‘‘អហញ្ហិ អរហា លោកេ, អហំ សត្ថា អនុត្តរោ;

ឯកោម្ហិ សម្មាសម្ពុទ្ធោ, សីតិភូតោស្មិ និព្ពុតោ.

[កថា. ៤០៥ កថាវត្ថុបាឡិយម្បិ]‘‘ធម្មចក្កំ បវត្តេតុំ, គច្ឆាមិ កាសិនំ បុរំ;

អន្ធីភូតស្មិំ លោកស្មិំ, អាហញ្ឆំ [អាហញ្ញិំ (ក.)] អមតទុន្ទុភិ’’ន្តិ.

យថា ខោ ត្វំ, អាវុសោ, បដិជានាសិ, អរហសិ អនន្តជិនោតិ.

[កថា. ៤០៥ កថាវត្ថុបាឡិយម្បិ] ‘‘មាទិសា វេ ជិនា ហោន្តិ, យេ បត្តា អាសវក្ខយំ;

ជិតា មេ បាបកា ធម្មា, តស្មាហមុបក [តស្មាហមុបកា (សី.)] ជិនោ’’តិ.

ឯវំ វុត្តេ ឧបកោ អាជីវកោ ហុបេយ្យបាវុសោតិ [ហុវេយ្យបាវុសោ (សី.) ហុវេយ្យាវុសោ (ស្យា.)] វត្វា សីសំ ឱកម្បេត្វា ឧម្មគ្គំ គហេត្វា បក្កាមិ.

១២. អថ ខោ ភគវា អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន ពារាណសី ឥសិបតនំ មិគទាយោ, យេន បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ. អទ្ទសំសុ ខោ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវន្តំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ; ទិស្វាន អញ្ញមញ្ញំ កតិកំ [ឥទំ បទំ កេសុចិ នត្ថិ] សណ្ឋបេសុំ – ‘‘អយំ, អាវុសោ, សមណោ គោតមោ អាគច្ឆតិ, ពាហុល្លិកោ បធានវិព្ភន្តោ អាវត្តោ ពាហុល្លាយ. សោ នេវ អភិវាទេតព្ពោ, ន បច្ចុដ្ឋាតព្ពោ, នាស្ស បត្តចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ; អបិ ច ខោ អាសនំ ឋបេតព្ពំ, សចេ សោ អាកង្ខិស្សតិ និសីទិស្សតី’’តិ. យថា យថា ខោ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ ឧបសង្កមតិ, តថា តថា [តថា តថា តេ (សី. ស្យា.)] បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ នាសក្ខិំសុ សកាយ កតិកាយ សណ្ឋាតុំ. អសណ្ឋហន្តា ភគវន្តំ បច្ចុគ្គន្ត្វា ឯកោ ភគវតោ បត្តចីវរំ បដិគ្គហេសិ, ឯកោ អាសនំ បញ្ញបេសិ, ឯកោ បាទោទកំ, ឯកោ បាទបីឋំ, ឯកោ បាទកឋលិកំ ឧបនិក្ខិបិ. និសីទិ ភគវា បញ្ញត្តេ អាសនេ; និសជ្ជ ខោ ភគវា បាទេ បក្ខាលេសិ. អបិស្សុ [អបិ ច ខោ (បាសរាសិសុត្ថ)] ភគវន្តំ នាមេន ច អាវុសោវាទេន ច សមុទាចរន្តិ. ឯវំ វុត្តេ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘មា, ភិក្ខវេ, តថាគតំ នាមេន ច អាវុសោវាទេន ច សមុទាចរថ [សមុទាចរិត្ថ (សី. ស្យា.)]. អរហំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ សម្មាសម្ពុទ្ធោ, ឱទហថ, ភិក្ខវេ, សោតំ, អមតមធិគតំ, អហមនុសាសាមិ, អហំ ធម្មំ ទេសេមិ. យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានា [យថានុសិដ្ឋំ បដិបជ្ជមានា (ស្យា.)] នចិរស្សេវ – យស្សត្ថាយ កុលបុត្តា សម្មទេវ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជន្តិ តទនុត្តរំ – ព្រហ្មចរិយបរិយោសានំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សថា’’តិ. ឯវំ វុត្តេ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘តាយបិ ខោ ត្វំ, អាវុសោ គោតម, ឥរិយាយ [ចរិយាយ (ស្យា.)], តាយ បដិបទាយ, តាយ ទុក្ករការិកាយ នេវជ្ឈគា ឧត្តរិ មនុស្សធម្មា [ឧត្តរិមនុស្សធម្មំ (ស្យា. ក.)] អលមរិយញាណទស្សនវិសេសំ, កិំ បន ត្វំ ឯតរហិ, ពាហុល្លិកោ បធានវិព្ភន្តោ អាវត្តោ ពាហុល្លាយ, អធិគមិស្សសិ ឧត្តរិ មនុស្សធម្មា អលមរិយញាណទស្សនវិសេស’’ន្តិ? ឯវំ វុត្តេ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, តថាគតោ ពាហុល្លិកោ, ន បធានវិព្ភន្តោ, ន អាវត្តោ ពាហុល្លាយ; អរហំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ សម្មាសម្ពុទ្ធោ. ឱទហថ, ភិក្ខវេ, សោតំ, អមតមធិគតំ, អហមនុសាសាមិ, អហំ ធម្មំ ទេសេមិ. យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានា នចិរស្សេវ – យស្សត្ថាយ កុលបុត្តា សម្មទេវ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជន្តិ តទនុត្តរំ – ព្រហ្មចរិយបរិយោសានំ ទិដ្ឋេវធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សថា’’តិ. ទុតិយម្បិ ខោ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ…បេ…. ទុតិយម្បិ ខោ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ ឯតទវោច…បេ…. តតិយម្បិ ខោ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘តាយបិ ខោ ត្វំ, អាវុសោ គោតម, ឥរិយាយ, តាយ បដិបទាយ, តាយ ទុក្ករការិកាយ នេវជ្ឈគា ឧត្តរិ មនុស្សធម្មា អលមរិយញាណទស្សនវិសេសំ, កិំ បន ត្វំ ឯតរហិ, ពាហុល្លិកោ បធានវិព្ភន្តោ អាវត្តោ ពាហុល្លាយ, អធិគមិស្សសិ ឧត្តរិ មនុស្សធម្មា អលមរិយញាណទស្សនវិសេស’’ន្តិ? ឯវំ វុត្តេ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘អភិជានាថ មេ នោ តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, ឥតោ បុព្ពេ ឯវរូបំ បភាវិតមេត’’ន្តិ [ភាសិតមេតន្តិ (សី. ស្យា. ក.) ដីកាយោ ឱលោកេតព្ពា]? ‘‘នោហេតំ, ភន្តេ’’. អរហំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ សម្មាសម្ពុទ្ធោ, ឱទហថ, ភិក្ខវេ, សោតំ, អមតមធិគតំ, អហមនុសាសាមិ, អហំ ធម្មំ ទេសេមិ. យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានា នចិរស្សេវ – យស្សត្ថាយ កុលបុត្តា សម្មទេវ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជន្តិ តទនុត្តរំព្រហ្មចរិយបរិយោសានំ ទិដ្ឋេវធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សថាតិ. អសក្ខិ ខោ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ សញ្ញាបេតុំ. អថ ខោ បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវន្តំ សុស្សូសិំសុ, សោតំ ឱទហិំសុ, អញ្ញា ចិត្តំ ឧបដ្ឋាបេសុំ.

១៣. អថ ខោ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –

‘‘[សំ. និ. ៥.១០៨១ អាទយោ] ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, អន្តា បព្ពជិតេន ន សេវិតព្ពា. កតមេ ទ្វេ [ឥទំ បទទ្វយំ សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ]? យោ ចាយំ កាមេសុ កាមសុខល្លិកានុយោគោ ហីនោ គម្មោ បោថុជ្ជនិកោ អនរិយោ អនត្ថសំហិតោ, យោ ចាយំ អត្តកិលមថានុយោគោ ទុក្ខោ អនរិយោ អនត្ថសំហិតោ. ឯតេ ខោ, ភិក្ខវេ, ឧភោ អន្តេ អនុបគម្ម, មជ្ឈិមា បដិបទា តថាគតេន អភិសម្ពុទ្ធា, ចក្ខុករណី ញាណករណី ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ. កតមា ច សា, ភិក្ខវេ, មជ្ឈិមា បដិបទា តថាគតេន អភិសម្ពុទ្ធា, ចក្ខុករណី ញាណករណី ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ? អយមេវ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ, សេយ្យថិទំ – សម្មាទិដ្ឋិ, សម្មាសង្កប្បោ, សម្មាវាចា, សម្មាកម្មន្តោ, សម្មាអាជីវោ, សម្មាវាយាមោ, សម្មាសតិ, សម្មាសមាធិ. អយំ ខោ សា, ភិក្ខវេ, មជ្ឈិមា បដិបទា តថាគតេន អភិសម្ពុទ្ធា, ចក្ខុករណី ញាណករណី ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ.

១៤. ‘‘ឥទំ ខោ បន, ភិក្ខវេ, ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ. ជាតិបិ ទុក្ខា, ជរាបិ ទុក្ខា, ព្យាធិបិ ទុក្ខោ, មរណម្បិ ទុក្ខំ, អប្បិយេហិ សម្បយោគោ ទុក្ខោ, បិយេហិ វិប្បយោគោ ទុក្ខោ, យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ. សំខិត្តេន, បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា [បញ្ចុបាទានខន្ធាបិ (ក)] ទុក្ខា. ‘‘ឥទំ ខោ បន, ភិក្ខវេ, ទុក្ខសមុទយំ [ឯត្ថ ‘‘ឥទំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចន្តិ អាទីសុ ទុក្ខសមុទយោ ទុក្ខនិរោធោតិ វត្តព្ពេ ទុក្ខសមុទយំ ទុក្ខនិរោធន្តិ លិង្គវិបល្លាសោ តតោ’’តិ បដិសម្ភិទាមគ្គដ្ឋកថាយំ វុត្តំ. វិសុទ្ធិមគ្គដីកាយំ បន ឧប្បាទោ ភយន្តិបាឋវណ្ណនាយំ ‘‘សតិបិ ទ្វិន្នំ បទានំ សមានាធិករណភាវេ លិង្គភេទោ គហិតោ, យថា ទុក្ខសមុទយោ អរិយសច្ច’’ន្តិ វុត្តំ. តេសុ ទុក្ខសមុទយោ អរិយសច្ច’’ន្តិ សកលិង្គិកបាឋោ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ច’’ន្តិ បាឡិយា សមេតិ.] អរិយសច្ចំ – យាយំ តណ្ហា បោនោព្ភវិកា [បោនោភវិកា (ក.)] នន្ទីរាគសហគតា [នន្ទិរាគសហគតា (សី. ស្យា.)] តត្រតត្រាភិនន្ទិនី, សេយ្យថិទំ – កាមតណ្ហា, ភវតណ្ហា, វិភវតណ្ហា.

‘‘ឥទំ ខោ បន, ភិក្ខវេ, ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ – យោ តស្សា យេវ តណ្ហាយ អសេសវិរាគនិរោធោ, ចាគោ, បដិនិស្សគ្គោ, មុត្តិ, អនាលយោ. ‘‘ឥទំ ខោ បន, ភិក្ខវេ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ – អយមេវ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ, សេយ្យថិទំ – សម្មាទិដ្ឋិ, សម្មាសង្កប្បោ, សម្មាវាចា, សម្មាកម្មន្តោ, សម្មាអាជីវោ, សម្មាវាយាមោ, សម្មាសតិ, សម្មាសមាធិ.

១៥. ‘‘ឥទំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ បរិញ្ញេយ្យន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ បរិញ្ញាតន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ.

‘‘ឥទំ ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ បហាតព្ពន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ បហីនន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ.

‘‘ឥទំ ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ សច្ឆិកាតព្ពន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ សច្ឆិកតន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ.

‘‘ឥទំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ ភាវេតព្ពន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ. តំ ខោ បនិទំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ ភាវិតន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទិ, ញាណំ ឧទបាទិ, បញ្ញា ឧទបាទិ, វិជ្ជា ឧទបាទិ, អាលោកោ ឧទបាទិ.

១៦. ‘‘យាវកីវញ្ច មេ, ភិក្ខវេ, ឥមេសុ ចតូសុ អរិយសច្ចេសុ ឯវំ តិបរិវដ្ដំ ទ្វាទសាការំ យថាភូតំ ញាណទស្សនំ ន សុវិសុទ្ធំ អហោសិ, នេវ តាវាហំ, ភិក្ខវេ, សទេវកេ លោកេ សមារកេ សព្រហ្មកេ សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុទ្ធោតិ បច្ចញ្ញាសិំ. យតោ ច ខោ មេ, ភិក្ខវេ, ឥមេសុ ចតូសុ អរិយសច្ចេសុ ឯវំ តិបរិវដ្ដំ ទ្វាទសាការំ យថាភូតំ ញាណទស្សនំ សុវិសុទ្ធំ អហោសិ, អថាហំ, ភិក្ខវេ, សទេវកេ លោកេ សមារកេ សព្រហ្មកេ សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុទ្ធោតិ [អភិសម្ពុទ្ធោ (សី. ស្យា.)] បច្ចញ្ញាសិំ. ញាណញ្ច បន មេ ទស្សនំ ឧទបាទិ – អកុប្បា មេ វិមុត្តិ, អយមន្តិមា ជាតិ, នត្ថិ ទានិ បុនព្ភវោ’’តិ. ឥទមវោច ភគវា អត្តមនា បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទុន្តិ [ឥទមវោច…បេ… អភិនន្ទុន្តិវាក្យំ សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ].

ឥមស្មិញ្ច បន វេយ្យាករណស្មិំ ភញ្ញមានេ អាយស្មតោ កោណ្ឌញ្ញស្ស វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – ‘‘យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ សព្ពំ តំ និរោធធម្ម’’ន្តិ.

១៧. បវត្តិតេ ច បន ភគវតា ធម្មចក្កេ, ភុម្មា ទេវា សទ្ទមនុស្សាវេសុំ – ‘‘ឯតំ ភគវតា ពារាណសិយំ ឥសិបតនេ មិគទាយេ អនុត្តរំ ធម្មចក្កំ បវត្តិតំ, អប្បដិវត្តិយំ សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិ’’ន្តិ. ភុម្មានំ ទេវានំ សទ្ទំ សុត្វា ចាតុមហារាជិកា ទេវា សទ្ទមនុស្សាវេសុំ…បេ… ចាតុមហារាជិកានំ ទេវានំ សទ្ទំ សុត្វា តាវតិំសា ទេវា…បេ… យាមា ទេវា…បេ… តុសិតា ទេវា…បេ… និម្មានរតី ទេវា…បេ… បរនិម្មិតវសវត្តី ទេវា…បេ… ព្រហ្មកាយិកា ទេវា សទ្ទមនុស្សាវេសុំ – ‘‘ឯតំ ភគវតា ពារាណសិយំ ឥសិបតនេ មិគទាយេ អនុត្តរំ ធម្មចក្កំ បវត្តិតំ អប្បដិវត្តិយំ សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិ’’ន្តិ. ឥតិហ, តេន ខណេន, តេន លយេន [តេន លយេនាតិ បទទ្វយំ សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ] តេន មុហុត្តេន យាវ ព្រហ្មលោកា សទ្ទោ អព្ភុគ្គច្ឆិ. អយញ្ច ទសសហស្សិលោកធាតុ សំកម្បិ សម្បកម្បិ សម្បវេធិ; អប្បមាណោ ច ឧឡារោ ឱភាសោ លោកេ បាតុរហោសិ, អតិក្កម្ម ទេវានំ ទេវានុភាវំ. អថ ខោ ភគវា ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘‘អញ្ញាសិ វត, ភោ កោណ្ឌញ្ញោ, អញ្ញាសិ វត ភោ កោណ្ឌញ្ញោ’’តិ. ឥតិ ហិទំ អាយស្មតោ កោណ្ឌញ្ញស្ស ‘អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញោ’ ត្វេវ នាមំ អហោសិ.

១៨. អថ ខោ អាយស្មា អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញោ ទិដ្ឋធម្មោ បត្តធម្មោ វិទិតធម្មោ បរិយោគាឡ្ហធម្មោ តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ វិគតកថំកថោ វេសារជ្ជប្បត្តោ អបរប្បច្ចយោ សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘លភេយ្យាហំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯហិ ភិក្ខូ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទា អហោសិ.

១៩. អថ ខោ ភគវា តទវសេសេ ភិក្ខូ ធម្មិយា កថាយ ឱវទិ អនុសាសិ. អថ ខោ អាយស្មតោ ច វប្បស្ស អាយស្មតោ ច ភទ្ទិយស្ស ភគវតា ធម្មិយា កថាយ ឱវទិយមានានំ អនុសាសិយមានានំ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ.

តេ ទិដ្ឋធម្មា បត្តធម្មា វិទិតធម្មា បរិយោគាឡ្ហធម្មា តិណ្ណវិចិកិច្ឆា វិគតកថំកថា វេសារជ្ជប្បត្តា អបរប្បច្ចយា សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

អថ ខោ ភគវា តទវសេសេ ភិក្ខូ នីហារភត្តោ ធម្មិយា កថាយ ឱវទិ អនុសាសិ. យំ តយោ ភិក្ខូ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា អាហរន្តិ, តេន ឆព្ពគ្គោ យាបេតិ. អថ ខោ អាយស្មតោ ច មហានាមស្ស អាយស្មតោ ច អស្សជិស្ស ភគវតា ធម្មិយា កថាយ ឱវទិយមានានំ អនុសាសិយមានានំ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ. តេ ទិដ្ឋធម្មា បត្តធម្មា វិទិតធម្មា បរិយោគាឡ្ហធម្មា តិណ្ណវិចិកិច្ឆា វិគតកថំកថា វេសារជ្ជប្បត្តា អបរប្បច្ចយា សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

២០. អថ ខោ ភគវា បញ្ចវគ្គិយេ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –

[សំ. និ. ៣.៥៩ អាទយោ] ‘‘រូបំ, ភិក្ខវេ, អនត្តា. រូបញ្ច ហិទំ, ភិក្ខវេ, អត្តា អភវិស្ស, នយិទំ រូបំ អាពាធាយ សំវត្តេយ្យ, លព្ភេថ ច រូបេ – ‘ឯវំ មេ រូបំ ហោតុ, ឯវំ មេ រូបំ មា អហោសី’តិ. យស្មា ច ខោ, ភិក្ខវេ, រូបំ អនត្តា, តស្មា រូបំ អាពាធាយ សំវត្តតិ, ន ច លព្ភតិ រូបេ – ‘ឯវំ មេ រូបំ ហោតុ, ឯវំ មេ រូបំ មា អហោសី’តិ. វេទនា, អនត្តា. វេទនា ច ហិទំ, ភិក្ខវេ, អត្តា អភវិស្ស, នយិទំ វេទនា អាពាធាយ សំវត្តេយ្យ, លព្ភេថ ច វេទនាយ – ‘ឯវំ មេ វេទនា ហោតុ, ឯវំ មេ វេទនា មា អហោសី’តិ. យស្មា ច ខោ, ភិក្ខវេ, វេទនា អនត្តា, តស្មា វេទនា អាពាធាយ សំវត្តតិ, ន ច លព្ភតិ វេទនាយ – ‘ឯវំ មេ វេទនា ហោតុ, ឯវំ មេ វេទនា មា អហោសី’តិ. សញ្ញា, អនត្តា. សញ្ញា ច ហិទំ, ភិក្ខវេ, អត្តា អភវិស្ស, នយិទំ សញ្ញា អាពាធាយ សំវត្តេយ្យ, លព្ភេថ ច សញ្ញាយ – ‘ឯវំ មេ សញ្ញា ហោតុ, ឯវំ មេ សញ្ញា មា អហោសី’តិ. យស្មា ច ខោ, ភិក្ខវេ, សញ្ញា អនត្តា, តស្មា សញ្ញា អាពាធាយ សំវត្តតិ, ន ច លព្ភតិ សញ្ញាយ – ‘ឯវំ មេ សញ្ញា ហោតុ, ឯវំ មេ សញ្ញា មា អហោសី’តិ. សង្ខារា, អនត្តា. សង្ខារា ច ហិទំ, ភិក្ខវេ, អត្តា អភវិស្សំសុ, នយិទំ [នយិមេ (ក.)] សង្ខារា អាពាធាយ សំវត្តេយ្យុំ, លព្ភេថ ច សង្ខារេសុ – ‘ឯវំ មេ សង្ខារា ហោន្តុ, ឯវំ មេ សង្ខារា មា អហេសុ’ន្តិ. យស្មា ច ខោ, ភិក្ខវេ, សង្ខារា អនត្តា, តស្មា សង្ខារា អាពាធាយ សំវត្តន្តិ, ន ច លព្ភតិ សង្ខារេសុ – ‘ឯវំ មេ សង្ខារា ហោន្តុ, ឯវំ មេ សង្ខារា មា អហេសុ’ន្តិ. វិញ្ញាណំ, អនត្តា. វិញ្ញាណញ្ច ហិទំ, ភិក្ខវេ, អត្តា អភវិស្ស, នយិទំ វិញ្ញាណំ អាពាធាយ សំវត្តេយ្យ, លព្ភេថ ច វិញ្ញាណេ – ‘ឯវំ មេ វិញ្ញាណំ ហោតុ, ឯវំ មេ វិញ្ញាណំ មា អហោសី’តិ. យស្មា ច ខោ, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណំ អនត្តា, តស្មា វិញ្ញាណំ អាពាធាយ សំវត្តតិ, ន ច លព្ភតិ វិញ្ញាណេ – ‘ឯវំ មេ វិញ្ញាណំ ហោតុ, ឯវំ មេ វិញ្ញាណំ មា អហោសី’តិ.

២១. ‘‘តំ កិំ មញ្ញថ, ភិក្ខវេ, រូបំ និច្ចំ វា អនិច្ចំ វាតិ? អនិច្ចំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វា តំ សុខំ វាតិ? ទុក្ខំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្មំ, កល្លំ នុ តំ សមនុបស្សិតុំ – ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តាតិ? នោ ហេតំ, ភន្តេ. វេទនា និច្ចា វា អនិច្ចា វាតិ? អនិច្ចា, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វា តំ សុខំ វាតិ? ទុក្ខំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្មំ, កល្លំ នុ តំ សមនុបស្សិតុំ – ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តាតិ? នោ ហេតំ, ភន្តេ. សញ្ញា និច្ចា វា អនិច្ចា វាតិ? អនិច្ចា, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វា តំ សុខំ វាតិ? ទុក្ខំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្មំ, កល្លំ នុ តំ សមនុបស្សិតុំ – ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តាតិ? នោ ហេតំ, ភន្តេ. សង្ខារា និច្ចា វា អនិច្ចា វាតិ? អនិច្ចា, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ, ទុក្ខំ វា តំ សុខំ វាតិ? ទុក្ខំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្មំ, កល្លំ នុ តំ សមនុបស្សិតុំ – ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តាតិ? នោ ហេតំ, ភន្តេ. វិញ្ញាណំ និច្ចំ វា អនិច្ចំ វាតិ? អនិច្ចំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ, ទុក្ខំ វា តំ សុខំ វាតិ? ទុក្ខំ, ភន្តេ. យំ បនានិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្មំ, កល្លំ នុ តំ សមនុបស្សិតុំ – ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តាតិ? នោ ហេតំ, ភន្តេ.

២២. ‘‘តស្មាតិហ, ភិក្ខវេ, យំ កិញ្ចិ រូបំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ អជ្ឈត្តំ វា ពហិទ្ធា វា ឱឡារិកំ វា សុខុមំ វា ហីនំ វា បណីតំ វា យំ ទូរេ [យំ ទូរេ វា (ស្យា.)] សន្តិកេ វា, សព្ពំ រូបំ – នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តាតិ – ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ ទដ្ឋព្ពំ. យា កាចិ វេទនា អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នា អជ្ឈត្តំ វា ពហិទ្ធា វា ឱឡារិកា វា សុខុមា វា ហីនា វា បណីតា វា យា ទូរេ សន្តិកេ វា, សព្ពា វេទនា – នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តាតិ – ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ ទដ្ឋព្ពំ. យា កាចិ សញ្ញា អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នា អជ្ឈត្តំ វា ពហិទ្ធា វា ឱឡារិកា វា សុខុមា វា ហីនា វា បណីតា វា យា ទូរេ សន្តិកេ វា, សព្ពា សញ្ញា – នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តាតិ – ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ ទដ្ឋព្ពំ. យេ កេចិ សង្ខារា អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នា អជ្ឈត្តំ វា ពហិទ្ធា វា ឱឡារិកា វា សុខុមា វា ហីនា វា បណីតា វា យេ ទូរេ សន្តិកេ វា, សព្ពេ សង្ខារា – នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តាតិ – ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ ទដ្ឋព្ពំ. យំ កិញ្ចិ វិញ្ញាណំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ អជ្ឈត្តំ វា ពហិទ្ធា វា ឱឡារិកំ វា សុខុមំ វា ហីនំ វា បណីតំ វា យំ ទូរេ សន្តិកេ វា, សព្ពំ វិញ្ញាណំ – នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តាតិ – ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ ទដ្ឋព្ពំ.

២៣. ‘‘ឯវំ បស្សំ, ភិក្ខវេ, សុតវា អរិយសាវកោ រូបស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, វេទនាយបិ និព្ពិន្ទតិ, សញ្ញាយបិ និព្ពិន្ទតិ, សង្ខារេសុបិ និព្ពិន្ទតិ, វិញ្ញាណស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ; និព្ពិន្ទំ វិរជ្ជតិ; វិរាគា វិមុច្ចតិ; វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណំ ហោតិ, ‘ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយា’តិ បជានាតី’’តិ.

២៤. ឥទមវោច ភគវា. អត្តមនា បញ្ចវគ្គិយា ភិក្ខូ ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទុន្តិ [អភិនន្ទុំ (ស្យា.)]. ឥមស្មិញ្ច បន វេយ្យាករណស្មិំ ភញ្ញមានេ បញ្ចវគ្គិយានំ ភិក្ខូនំ អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តានិ វិមុច្ចិំសុ. តេន ខោ បន សមយេន ឆ លោកេ អរហន្តោ ហោន្តិ.

បញ្ចវគ្គិយកថា និដ្ឋិតា.

បឋមភាណវារោ.

៧. បព្ពជ្ជាកថា

២៥. តេន ខោ បន សមយេន ពារាណសិយំ យសោ នាម កុលបុត្តោ សេដ្ឋិបុត្តោ សុខុមាលោ ហោតិ. តស្ស តយោ បាសាទា ហោន្តិ – ឯកោ ហេមន្តិកោ, ឯកោ គិម្ហិកោ, ឯកោ វស្សិកោ. សោ វស្សិកេ បាសាទេ ចត្តារោ មាសេ [វស្សិកេ បាសាទេ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ (សី.)] និប្បុរិសេហិ តូរិយេហិ បរិចារយមានោ ន ហេដ្ឋាបាសាទំ ឱរោហតិ. អថ ខោ យសស្ស កុលបុត្តស្ស បញ្ចហិ កាមគុណេហិ សមប្បិតស្ស សមង្គីភូតស្ស បរិចារយមានស្ស បដិកច្ចេវ [បដិគច្ចេវ (សី.)] និទ្ទា ឱក្កមិ, បរិជនស្សបិ និទ្ទា ឱក្កមិ, សព្ពរត្តិយោ ច តេលបទីបោ ឈាយតិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ បដិកច្ចេវ បពុជ្ឈិត្វា អទ្ទស សកំ បរិជនំ សុបន្តំ – អញ្ញិស្សា កច្ឆេ វីណំ, អញ្ញិស្សា កណ្ឋេ មុទិង្គំ, អញ្ញិស្សា កច្ឆេ អាឡម្ពរំ, អញ្ញំ វិកេសិកំ, អញ្ញំ វិក្ខេឡិកំ, អញ្ញា វិប្បលបន្តិយោ, ហត្ថប្បត្តំ សុសានំ មញ្ញេ. ទិស្វានស្ស អាទីនវោ បាតុរហោសិ, និព្ពិទាយ ចិត្តំ សណ្ឋាសិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘‘ឧបទ្ទុតំ វត ភោ, ឧបស្សដ្ឋំ វត ភោ’’តិ.

អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ សុវណ្ណបាទុកាយោ អារោហិត្វា យេន និវេសនទ្វារំ តេនុបសង្កមិ. អមនុស្សា ទ្វារំ វិវរិំសុ – មា យសស្ស កុលបុត្តស្ស កោចិ អន្តរាយមកាសិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជ្ជាយាតិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ យេន នគរទ្វារំ តេនុបសង្កមិ. អមនុស្សា ទ្វារំ វិវរិំសុ – មា យសស្ស កុលបុត្តស្ស កោចិ អន្តរាយមកាសិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជ្ជាយាតិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ យេន ឥសិបតនំ មិគទាយោ តេនុបសង្កមិ.

២៦. តេន ខោ បន សមយេន ភគវា រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋាយ អជ្ឈោកាសេ ចង្កមតិ. អទ្ទសា ខោ ភគវា យសំ កុលបុត្តំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ, ទិស្វាន ចង្កមា ឱរោហិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ ភគវតោ អវិទូរេ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘‘ឧបទ្ទុតំ វត ភោ, ឧបស្សដ្ឋំ វត ភោ’’តិ. អថ ខោ ភគវា យសំ កុលបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥទំ ខោ, យស, អនុបទ្ទុតំ, ឥទំ អនុបស្សដ្ឋំ. ឯហិ យស, និសីទ, ធម្មំ តេ ទេសេស្សាមី’’តិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ – ឥទំ កិរ អនុបទ្ទុតំ, ឥទំ អនុបស្សដ្ឋន្តិ ហដ្ឋោ ឧទគ្គោ សុវណ្ណបាទុកាហិ ឱរោហិត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នស្ស ខោ យសស្ស កុលបុត្តស្ស ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ, កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ, នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ. យទា ភគវា អញ្ញាសិ យសំ កុលបុត្តំ កល្លចិត្តំ, មុទុចិត្តំ, វិនីវរណចិត្តំ, ឧទគ្គចិត្តំ, បសន្នចិត្តំ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា តំ បកាសេសិ – ទុក្ខំ, សមុទយំ, និរោធំ, មគ្គំ. សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, ឯវមេវ យសស្ស កុលបុត្តស្ស តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ.

២៧. អថ ខោ យសស្ស កុលបុត្តស្ស មាតា បាសាទំ អភិរុហិត្វា យសំ កុលបុត្តំ អបស្សន្តី យេន សេដ្ឋិ គហបតិ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា សេដ្ឋិំ គហបតិំ ឯតទវោច – ‘‘បុត្តោ តេ, គហបតិ, យសោ ន ទិស្សតី’’តិ. អថ ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ ចតុទ្ទិសា អស្សទូតេ ឧយ្យោជេត្វា សាមំយេវ យេន ឥសិបតនំ មិគទាយោ តេនុបសង្កមិ. អទ្ទសា ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ សុវណ្ណបាទុកានំ និក្ខេបំ, ទិស្វាន តំយេវ អនុគមាសិ [អនុគមា (សី. ស្យា.)]. អទ្ទសា ខោ ភគវា សេដ្ឋិំ គហបតិំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ, ទិស្វាន ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘យំនូនាហំ តថារូបំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ អភិសង្ខរេយ្យំ យថា សេដ្ឋិ គហបតិ ឥធ និសិន្នោ ឥធ និសិន្នំ យសំ កុលបុត្តំ ន បស្សេយ្យា’’តិ. អថ ខោ ភគវា តថារូបំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ អភិសង្ខរេសិ. អថ ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អបិ, ភន្តេ, ភគវា យសំ កុលបុត្តំ បស្សេយ្យា’’តិ? តេន ហិ, គហបតិ, និសីទ, អប្បេវ នាម ឥធ និសិន្នោ ឥធ និសិន្នំ យសំ កុលបុត្តំ បស្សេយ្យាសីតិ. អថ ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ – ឥធេវ កិរាហំ និសិន្នោ ឥធ និសិន្នំ យសំ កុលបុត្តំ បស្សិស្សាមីតិ ហដ្ឋោ ឧទគ្គោ ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នស្ស ខោ សេដ្ឋិស្ស គហបតិស្ស ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ, កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ, នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ. យទា ភគវា អញ្ញាសិ សេដ្ឋិំ គហបតិំ កល្លចិត្តំ, មុទុចិត្តំ, វិនីវរណចិត្តំ, ឧទគ្គចិត្តំ, បសន្នចិត្តំ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា, តំ បកាសេសិ – ទុក្ខំ, សមុទយំ, និរោធំ, មគ្គំ. សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ ឯវមេវ សេដ្ឋិស្ស គហបតិស្ស តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ. អថ ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ ទិដ្ឋធម្មោ បត្តធម្មោ វិទិតធម្មោ បរិយោគាឡ្ហធម្មោ តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ វិគតកថំកថោ វេសារជ្ជប្បត្តោ អបរប្បច្ចយោ សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អភិក្កន្តំ, ភន្តេ, អភិក្កន្តំ, ភន្តេ, សេយ្យថាបិ, ភន្តេ, និក្កុជ្ជិតំ [និកុជ្ជិតំ (ក.)] វា ឧក្កុជ្ជេយ្យ, បដិច្ឆន្នំ វា វិវរេយ្យ, មូឡ្ហស្ស វា មគ្គំ អាចិក្ខេយ្យ, អន្ធការេ វា តេលបជ្ជោតំ ធារេយ្យ – ចក្ខុមន្តោ រូបានិ ទក្ខន្តីតិ – ឯវមេវំ ភគវតា អនេកបរិយាយេន ធម្មោ បកាសិតោ. ឯសាហំ, ភន្តេ, ភគវន្តំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មញ្ច, ភិក្ខុសង្ឃញ្ច. ឧបាសកំ មំ ភគវា ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតំ សរណំ គត’’ន្តិ. សោវ លោកេ បឋមំ ឧបាសកោ អហោសិ តេវាចិកោ.

២៨. អថ ខោ យសស្ស កុលបុត្តស្ស បិតុនោ ធម្មេ ទេសិយមានេ យថាទិដ្ឋំ យថាវិទិតំ ភូមិំ បច្ចវេក្ខន្តស្ស អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តំ វិមុច្ចិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘យសស្ស ខោ កុលបុត្តស្ស បិតុនោ ធម្មេ ទេសិយមានេ យថាទិដ្ឋំ យថាវិទិតំ ភូមិំ បច្ចវេក្ខន្តស្ស អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តំ វិមុត្តំ. អភព្ពោ ខោ យសោ កុលបុត្តោ ហីនាយាវត្តិត្វា កាមេ បរិភុញ្ជិតុំ, សេយ្យថាបិ បុព្ពេ អគារិកភូតោ; យំនូនាហំ តំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា តំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ បដិប្បស្សម្ភេសិ. អទ្ទសា ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ យសំ កុលបុត្តំ និសិន្នំ, ទិស្វាន យសំ កុលបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘មាតា តេ តាត, យស, បរិទេវ [បរិទេវី (ក.)] សោកសមាបន្នា, ទេហិ មាតុយា ជីវិត’’ន្តិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ ភគវន្តំ ឧល្លោកេសិ. អថ ខោ ភគវា សេដ្ឋិំ គហបតិំ ឯតទវោច – ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, គហបតិ, យស្ស សេក្ខេន ញាណេន សេក្ខេន ទស្សនេន ធម្មោ ទិដ្ឋោ វិទិតោ សេយ្យថាបិ តយា? តស្ស យថាទិដ្ឋំ យថាវិទិតំ ភូមិំ បច្ចវេក្ខន្តស្ស អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តំ វិមុត្តំ. ភព្ពោ នុ ខោ សោ, គហបតិ, ហីនាយាវត្តិត្វា កាមេ បរិភុញ្ជិតុំ សេយ្យថាបិ បុព្ពេ អគារិកភូតោ’’តិ? ‘‘នោ ហេតំ, ភន្តេ’’. ‘‘យសស្ស ខោ, គហបតិ, កុលបុត្តស្ស សេក្ខេន ញាណេន សេក្ខេន ទស្សនេន ធម្មោ ទិដ្ឋោ វិទិតោ សេយ្យថាបិ តយា. តស្ស យថាទិដ្ឋំ យថាវិទិតំ ភូមិំ បច្ចវេក្ខន្តស្ស អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តំ វិមុត្តំ. អភព្ពោ ខោ, គហបតិ, យសោ កុលបុត្តោ ហីនាយាវត្តិត្វា កាមេ បរិភុញ្ជិតុំ សេយ្យថាបិ បុព្ពេ អគារិកភូតោ’’តិ. ‘‘លាភា, ភន្តេ, យសស្ស កុលបុត្តស្ស, សុលទ្ធំ, ភន្តេ, យសស្ស កុលបុត្តស្ស, យថា យសស្ស កុលបុត្តស្ស អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តំ វិមុត្តំ. អធិវាសេតុ មេ, ភន្តេ, ភគវា អជ្ជតនាយ ភត្តំ យសេន កុលបុត្តេន បច្ឆាសមណេនា’’តិ. អធិវាសេសិ ភគវា តុណ្ហីភាវេន. អថ ខោ សេដ្ឋិ គហបតិ ភគវតោ អធិវាសនំ វិទិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ យសោ កុលបុត្តោ អចិរបក្កន្តេ សេដ្ឋិម្ហិ គហបតិម្ហិ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘លភេយ្យាហំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯហិ ភិក្ខូ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទា អហោសិ. តេន ខោ បន សមយេន សត្ត លោកេ អរហន្តោ ហោន្តិ.

យសស្ស បព្ពជ្ជា និដ្ឋិតា.

២៩. អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ អាយស្មតា យសេន បច្ឆាសមណេន យេន សេដ្ឋិស្ស គហបតិស្ស និវេសនំ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ. អថ ខោ អាយស្មតោ យសស្ស មាតា ច បុរាណទុតិយិកា ច យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ. តាសំ ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ, កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ, នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ. យទា តា ភគវា អញ្ញាសិ កល្លចិត្តា, មុទុចិត្តា, វិនីវរណចិត្តា, ឧទគ្គចិត្តា, បសន្នចិត្តា, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា តំ បកាសេសិ – ទុក្ខំ, សមុទយំ, និរោធំ, មគ្គំ. សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, ឯវមេវ តាសំ តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ. តា ទិដ្ឋធម្មា បត្តធម្មា វិទិតធម្មា បរិយោគាឡ្ហធម្មា តិណ្ណវិចិកិច្ឆា វិគតកថំកថា វេសារជ្ជប្បត្តា អបរប្បច្ចយា សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘អភិក្កន្តំ, ភន្តេ, អភិក្កន្តំ, ភន្តេ…បេ… ឯតា មយំ, ភន្តេ, ភគវន្តំ សរណំ គច្ឆាម, ធម្មញ្ច, ភិក្ខុសង្ឃញ្ច. ឧបាសិកាយោ នោ ភគវា ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតា សរណំ គតា’’តិ. តា ច លោកេ បឋមំ ឧបាសិកា អហេសុំ តេវាចិកា.

អថ ខោ អាយស្មតោ យសស្ស មាតា ច បិតា ច បុរាណទុតិយិកា ច ភគវន្តញ្ច អាយស្មន្តញ្ច យសំ បណីតេន ខាទនីយេន ភោជនីយេន សហត្ថា សន្តប្បេត្វា សម្បវារេត្វា, ភគវន្តំ ភុត្តាវិំ ឱនីតបត្តបាណិំ, ឯកមន្តំ និសីទិំសុ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មតោ យសស្ស មាតរញ្ច បិតរញ្ច បុរាណទុតិយិកញ្ច ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ.

៣០. អស្សោសុំ ខោ អាយស្មតោ យសស្ស ចត្តារោ គិហិសហាយកា ពារាណសិយំ សេដ្ឋានុសេដ្ឋីនំ កុលានំ បុត្តា – វិមលោ, សុពាហុ, បុណ្ណជិ, គវម្បតិ – យសោ កិរ កុលបុត្តោ កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោតិ. សុត្វាន នេសំ ឯតទហោសិ – ‘‘ន ហិ នូន សោ ឱរកោ ធម្មវិនយោ, ន សា ឱរកា បព្ពជ្ជា, យត្ថ យសោ កុលបុត្តោ កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ’’តិ. តេ [តេ ចត្តារោ ជនា (ក.)] យេនាយស្មា យសោ តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ យសំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋំសុ. អថ ខោ អាយស្មា យសោ តេ ចត្តារោ គិហិសហាយកេ អាទាយ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា យសោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥមេ មេ, ភន្តេ, ចត្តារោ គិហិសហាយកា ពារាណសិយំ សេដ្ឋានុសេដ្ឋីនំ កុលានំ បុត្តា – វិមលោ, សុពាហុ, បុណ្ណជិ, គវម្បតិ. ឥមេ [ឥមេ ចត្តារោ (ក.)] ភគវា ឱវទតុ អនុសាសតូ’’តិ. តេសំ ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ, យទា តេ ភគវា អញ្ញាសិ កល្លចិត្តេ មុទុចិត្តេ វិនីវរណចិត្តេ ឧទគ្គចិត្តេ បសន្នចិត្តេ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា, តំ បកាសេសិ ទុក្ខំ សមុទយំ និរោធំ មគ្គំ, សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, ឯវមេវ តេសំ តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ ‘‘យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្ម’’ន្តិ. តេ ទិដ្ឋធម្មា បត្តធម្មា វិទិតធម្មា បរិយោគាឡ្ហធម្មា តិណ្ណវិចិកិច្ឆា វិគតកថំកថា វេសារជ្ជប្បត្តា អបរប្បច្ចយា សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ. អថ ខោ ភគវា តេ ភិក្ខូ ធម្មិយា កថាយ ឱវទិ អនុសាសិ. តេសំ ភគវតា ធម្មិយា កថាយ ឱវទិយមានានំ អនុសាសិយមានានំ អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តានិ វិមុច្ចិំសុ. តេន ខោ បន សមយេន ឯកាទស លោកេ អរហន្តោ ហោន្តិ.

ចតុគិហិសហាយកបព្ពជ្ជា និដ្ឋិតា.

៣១. អស្សោសុំ ខោ អាយស្មតោ យសស្ស បញ្ញាសមត្តា គិហិសហាយកា ជានបទា បុព្ពានុបុព្ពកានំ កុលានំ បុត្តា – យសោ កិរ កុលបុត្តោ កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោតិ. សុត្វាន នេសំ ឯតទហោសិ – ‘‘ន ហិ នូន សោ ឱរកោ ធម្មវិនយោ, ន សា ឱរកា បព្ពជ្ជា, យត្ថ យសោ កុលបុត្តោ កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ’’តិ. តេ យេនាយស្មា យសោ តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ យសំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋំសុ. អថ ខោ អាយស្មា យសោ តេ បញ្ញាសមត្តេ គិហិសហាយកេ អាទាយ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា យសោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥមេ មេ, ភន្តេ, បញ្ញាសមត្តា គិហិសហាយកា ជានបទា បុព្ពានុបុព្ពកានំ កុលានំ បុត្តា. ឥមេ ភគវា ឱវទតុ អនុសាសតូ’’តិ. តេសំ ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ. យទា តេ ភគវា អញ្ញាសិ កល្លចិត្តេ មុទុចិត្តេ វិនីវរណចិត្តេ ឧទគ្គចិត្តេ បសន្នចិត្តេ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា, តំ បកាសេសិ ទុក្ខំ សមុទយំ និរោធំ មគ្គំ, សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, ឯវមេវ តេសំ តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ. តេ ទិដ្ឋធម្មា បត្តធម្មា វិទិតធម្មា បរិយោគាឡ្ហធម្មា តិណ្ណវិចិកិច្ឆា វិគតកថំកថា វេសារជ្ជប្បត្តា អបរប្បច្ចយា សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ. អថ ខោ ភគវា តេ ភិក្ខូ ធម្មិយា កថាយ ឱវទិ អនុសាសិ. តេសំ ភគវតា ធម្មិយា កថាយ ឱវទិយមានានំ អនុសាសិយមានានំ អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តានិ វិមុច្ចិំសុ. តេន ខោ បន សមយេន ឯកសដ្ឋិ លោកេ អរហន្តោ ហោន្តិ.

បញ្ញាសគិហិសហាយកបព្ពជ្ជា និដ្ឋិតា.

និដ្ឋិតា ច បព្ពជ្ជាកថា.

៨. មារកថា

៣២. អថ ខោ ភគវា តេ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ [សំ. និ. ១.១៤១ មារសំយុត្តេបិ] – ‘‘មុត្តាហំ, ភិក្ខវេ, សព្ពបាសេហិ, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា. តុម្ហេបិ, ភិក្ខវេ, មុត្តា សព្ពបាសេហិ, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា. ចរថ, ភិក្ខវេ, ចារិកំ ពហុជនហិតាយ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានំ. មា ឯកេន ទ្វេ អគមិត្ថ. ទេសេថ, ភិក្ខវេ, ធម្មំ អាទិកល្យាណំ មជ្ឈេកល្យាណំ បរិយោសានកល្យាណំ សាត្ថំ សព្យញ្ជនំ កេវលបរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ បកាសេថ. សន្តិ សត្តា អប្បរជក្ខជាតិកា, អស្សវនតា ធម្មស្ស បរិហាយន្តិ, ភវិស្សន្តិ ធម្មស្ស អញ្ញាតារោ. អហម្បិ, ភិក្ខវេ, យេន ឧរុវេលា សេនានិគមោ តេនុបសង្កមិស្សាមិ ធម្មទេសនាយា’’តិ.

៣៣. អថ ខោ មារោ បាបិមា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –

‘‘ពទ្ធោសិ សព្ពបាសេហិ, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា;

មហាពន្ធនពទ្ធោសិ, ន មេ សមណ មោក្ខសី’’តិ.

‘‘មុត្តាហំ [មុត្តោហំ (សី. ស្យា.)] សព្ពបាសេហិ, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា;

មហាពន្ធនមុត្តោម្ហិ, និហតោ ត្វមសិ អន្តកាតិ.

[សំ. និ. ១.១៥១ មារសំយុត្តេបិ] ‘‘អន្តលិក្ខចរោ បាសោ, យ្វាយំ ចរតិ មានសោ;

តេន តំ ពាធយិស្សាមិ, ន មេ សមណ មោក្ខសីតិ.

[សំ. និ. ១.១១៥១ មារសំយុត្តេបិ] ‘‘រូបា សទ្ទា រសា គន្ធា, ផោដ្ឋព្ពា ច មនោរមា;

ឯត្ថ មេ វិគតោ ឆន្ទោ, និហតោ ត្វមសិ អន្តកា’’តិ.

អថ ខោ មារោ បាបិមា – ជានាតិ មំ ភគវា, ជានាតិ មំ សុគតោតិ ទុក្ខី ទុម្មនោ

តត្ថេវន្តរធាយីតិ.

មារកថា និដ្ឋិតា.

៩. បព្ពជ្ជូបសម្បទាកថា

៣៤. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ នានាទិសា នានាជនបទា បព្ពជ្ជាបេក្ខេ ច ឧបសម្បទាបេក្ខេ ច អានេន្តិ – ភគវា នេ បព្ពាជេស្សតិ ឧបសម្បាទេស្សតីតិ. តត្ថ ភិក្ខូ ចេវ កិលមន្តិ បព្ពជ្ជាបេក្ខា ច ឧបសម្បទាបេក្ខា ច. អថ ខោ ភគវតោ រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘ឯតរហិ ខោ ភិក្ខូ នានាទិសា នានាជនបទា បព្ពជ្ជាបេក្ខេ ច ឧបសម្បទាបេក្ខេ ច អានេន្តិ – ភគវា នេ បព្ពាជេស្សតិ ឧបសម្បាទេស្សតីតិ. តត្ថ ភិក្ខូ ចេវ កិលមន្តិ បព្ពជ្ជាបេក្ខា ច ឧបសម្បទាបេក្ខា ច. យំនូនាហំ ភិក្ខូនំ អនុជានេយ្យំ – តុម្ហេវ ទានិ, ភិក្ខវេ, តាសុ តាសុ ទិសាសុ តេសុ តេសុ ជនបទេសុ បព្ពាជេថ ឧបសម្បាទេថា’’តិ. អថ ខោ ភគវា សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ឥធ មយ្ហំ, ភិក្ខវេ, រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘ឯតរហិ ខោ ភិក្ខូ នានាទិសា នានាជនបទា បព្ពជ្ជាបេក្ខេ ច ឧបសម្បទាបេក្ខេ ច អានេន្តិ ភគវា នេ បព្ពាជេស្សតិ ឧបសម្បាទេស្សតីតិ, តត្ថ ភិក្ខូ ចេវ កិលមន្តិ បព្ពជ្ជាបេក្ខា ច ឧបសម្បទាបេក្ខា ច, យំនូនាហំ ភិក្ខូនំ អនុជានេយ្យំ តុម្ហេវ ទានិ, ភិក្ខវេ, តាសុ តាសុ ទិសាសុ តេសុ តេសុ ជនបទេសុ បព្ពាជេថ ឧបសម្បាទេថា’’’តិ, អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តុម្ហេវ ទានិ តាសុ តាសុ ទិសាសុ តេសុ តេសុ ជនបទេសុ បព្ពាជេថ ឧបសម្បាទេថ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, បព្ពាជេតព្ពោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ –

បឋមំ កេសមស្សុំ ឱហារាបេត្វា [ឱហារេត្វា (ក.)], កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទាបេត្វា, ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ការាបេត្វា, ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទាបេត្វា, ឧក្កុដិកំ និសីទាបេត្វា, អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាបេត្វា, ឯវំ វទេហីតិ វត្តព្ពោ – ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមិ; ទុតិយម្បិ ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ទុតិយម្បិ ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, ទុតិយម្បិ សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមិ; តតិយម្បិ ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, តតិយម្បិ ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, តតិយម្បិ សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមី’’តិ. ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេហិ តីហិ សរណគមនេហិ បព្ពជ្ជំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ.

តីហិ សរណគមនេហិ ឧបសម្បទាកថា និដ្ឋិតា.

១០. ទុតិយមារកថា

៣៥. អថ ខោ ភគវា វស្សំវុដ្ឋោ [វស្សំវុត្ថោ (សី.)] ភិក្ខូ អាមន្តេសិ [សំ. និ. ១.១៥៥] – ‘‘មយ្ហំ ខោ, ភិក្ខវេ, យោនិសោ មនសិការា យោនិសោ សម្មប្បធានា អនុត្តរា វិមុត្តិ អនុប្បត្តា, អនុត្តរា វិមុត្តិ សច្ឆិកតា. តុម្ហេបិ, ភិក្ខវេ, យោនិសោ មនសិការា យោនិសោ សម្មប្បធានា អនុត្តរំ វិមុត្តិំ អនុបាបុណាថ, អនុត្តរំ វិមុត្តិំ សច្ឆិករោថា’’តិ. អថ ខោ មារោ បាបិមា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –

‘‘ពទ្ធោសិ មារបាសេហិ, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា;

មហាពន្ធនពទ្ធោសិ [មារពន្ធនពទ្ធោសិ (សី. ស្យា.)], ន មេ សមណ មោក្ខសី’’តិ.

‘‘មុត្តាហំ មារបាសេហិ, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា;

មហាពន្ធនមុត្តោម្ហិ [មារពន្ធនមុត្តោម្ហិ (សី. ស្យា.)], និហតោ ត្វមសិ អន្តកា’’តិ.

អថ ខោ មារោ បាបិមា – ជានាតិ មំ ភគវា, ជានាតិ មំ សុគតោតិ ទុក្ខី ទុម្មនោ

តត្ថេវន្តរធាយិ.

ទុតិយមារកថា និដ្ឋិតា.

១១. ភទ្ទវគ្គិយវត្ថុ

៣៦. អថ ខោ ភគវា ពារាណសិយំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន ឧរុវេលា តេន ចារិកំ បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា មគ្គា ឱក្កម្ម យេន អញ្ញតរោ វនសណ្ឌោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តំ វនសណ្ឌំ អជ្ឈោគាហេត្វា អញ្ញតរស្មិំ រុក្ខមូលេ និសីទិ. តេន ខោ បន សមយេន តិំសមត្តា ភទ្ទវគ្គិយា សហាយកា សបជាបតិកា តស្មិំ វនសណ្ឌេ បរិចារេន្តិ. ឯកស្ស បជាបតិ នាហោសិ; តស្ស អត្ថាយ វេសី អានីតា អហោសិ. អថ ខោ សា វេសី តេសុ បមត្តេសុ បរិចារេន្តេសុ ភណ្ឌំ អាទាយ បលាយិត្ថ. អថ ខោ តេ សហាយកា សហាយកស្ស វេយ្យាវច្ចំ ករោន្តា, តំ ឥត្ថិំ គវេសន្តា, តំ វនសណ្ឌំ អាហិណ្ឌន្តា អទ្ទសំសុ ភគវន្តំ អញ្ញតរស្មិំ រុក្ខមូលេ និសិន្នំ. ទិស្វាន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘អបិ, ភន្តេ, ភគវា ឯកំ ឥត្ថិំ បស្សេយ្យា’’តិ? ‘‘កិំ បន វោ, កុមារា, ឥត្ថិយា’’តិ? ‘‘ឥធ មយំ, ភន្តេ, តិំសមត្តា ភទ្ទវគ្គិយា សហាយកា សបជាបតិកា ឥមស្មិំ វនសណ្ឌេ បរិចារិម្ហា. ឯកស្ស បជាបតិ នាហោសិ; តស្ស អត្ថាយ វេសី អានីតា អហោសិ. អថ ខោ សា, ភន្តេ, វេសី អម្ហេសុ បមត្តេសុ បរិចារេន្តេសុ ភណ្ឌំ អាទាយ បលាយិត្ថ. តេ មយំ, ភន្តេ, សហាយកា សហាយកស្ស វេយ្យាវច្ចំ ករោន្តា, តំ ឥត្ថិំ គវេសន្តា, ឥមំ វនសណ្ឌំ អាហិណ្ឌាមា’’តិ. ‘‘តំ កិំ មញ្ញថ វោ, កុមារា, កតមំ នុ ខោ តុម្ហាកំ វរំ – យំ វា តុម្ហេ ឥត្ថិំ គវេសេយ្យាថ, យំ វា អត្តានំ គវេសេយ្យាថា’’តិ? ‘‘ឯតទេវ, ភន្តេ, អម្ហាកំ វរំ យំ មយំ អត្តានំ គវេសេយ្យាមា’’តិ. ‘‘តេន ហិ វោ, កុមារា, និសីទថ, ធម្មំ វោ ទេសេស្សាមី’’តិ. ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ តេ ភទ្ទវគ្គិយា សហាយកា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ. តេសំ ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ, យទា តេ ភគវា អញ្ញាសិ កល្លចិត្តេ មុទុចិត្តេ វិនីវរណចិត្តេ ឧទគ្គចិត្តេ បសន្នចិត្តេ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា, តំ បកាសេសិ ទុក្ខំ សមុទយំ និរោធំ មគ្គំ, សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, ឯវមេវ តេសំ តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ ‘‘យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្ម’’ន្តិ. តេ ទិដ្ឋធម្មា បត្តធម្មា វិទិតធម្មា បរិយោគាឡ្ហធម្មា តិណ្ណវិចិកិច្ឆា វិគតកថំកថា វេសារជ្ជប្បត្តា អបរប្បច្ចយា សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

ភទ្ទវគ្គិយសហាយកានំ វត្ថុ និដ្ឋិតំ.

ទុតិយភាណវារោ.

១២. ឧរុវេលបាដិហារិយកថា

៣៧. អថ ខោ ភគវា អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន ឧរុវេលា តទវសរិ. តេន ខោ បន សមយេន ឧរុវេលាយំ តយោ ជដិលា បដិវសន្តិ – ឧរុវេលកស្សបោ, នទីកស្សបោ, គយាកស្សបោតិ. តេសុ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ បញ្ចន្នំ ជដិលសតានំ នាយកោ ហោតិ, វិនាយកោ អគ្គោ បមុខោ បាមោក្ខោ. នទីកស្សបោ ជដិលោ តិណ្ណំ ជដិលសតានំ នាយកោ ហោតិ, វិនាយកោ អគ្គោ បមុខោ បាមោក្ខោ. គយាកស្សបោ ជដិលោ ទ្វិន្នំ ជដិលសតានំ នាយកោ ហោតិ, វិនាយកោ អគ្គោ បមុខោ បាមោក្ខោ. អថ ខោ ភគវា យេន ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស អស្សមោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘សចេ តេ, កស្សប, អគរុ, វសេយ្យាម ឯករត្តំ អគ្យាគារេ’’តិ? ‘‘ន ខោ មេ, មហាសមណ, គរុ, ចណ្ឌេត្ថ នាគរាជា ឥទ្ធិមា អាសិវិសោ ឃោរវិសោ, សោ តំ មា វិហេឋេសី’’តិ. ទុតិយម្បិ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘សចេ តេ, កស្សប, អគរុ, វសេយ្យាម ឯករត្តំ អគ្យាគារេ’’តិ? ‘‘ន ខោ មេ, មហាសមណ, គរុ, ចណ្ឌេត្ថ នាគរាជា ឥទ្ធិមា អាសិវិសោ ឃោរវិសោ, សោ តំ មា វិហេឋេសី’’តិ. តតិយម្បិ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘សចេ តេ, កស្សប, អគរុ, វសេយ្យាម ឯករត្តំ អគ្យាគារេ’’តិ? ‘‘ន ខោ មេ, មហាសមណ, គរុ, ចណ្ឌេត្ថ នាគរាជា ឥទ្ធិមា អាសិវិសោ ឃោរវិសោ, សោ តំ មា វិហេឋេសី’’តិ. ‘‘អប្បេវ មំ ន វិហេឋេយ្យ, ឥង្ឃ ត្វំ, កស្សប, អនុជានាហិ អគ្យាគារ’’ន្តិ. ‘‘វិហរ, មហាសមណ, យថាសុខ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា អគ្យាគារំ បវិសិត្វា តិណសន្ថារកំ បញ្ញបេត្វា និសីទិ បល្លង្កំ អាភុជិត្វា ឧជុំ កាយំ បណិធាយ បរិមុខំ សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា.

៣៨. អទ្ទសា ខោ សោ នាគោ ភគវន្តំ បវិដ្ឋំ, ទិស្វាន ទុម្មនោ [ទុក្ខី ទុម្មនោ (សី. ស្យា.)] បធូបាយិ [បខូបាសិ (ក.)]. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘យំនូនាហំ ឥមស្ស នាគស្ស អនុបហច្ច ឆវិញ្ច ចម្មញ្ច មំសញ្ច ន្ហារុញ្ច អដ្ឋិញ្ច អដ្ឋិមិញ្ជញ្ច តេជសា តេជំ បរិយាទិយេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា តថារូបំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ អភិសង្ខរិត្វា បធូបាយិ. អថ ខោ សោ នាគោ មក្ខំ អសហមានោ បជ្ជលិ. ភគវាបិ តេជោធាតុំ សមាបជ្ជិត្វា បជ្ជលិ. ឧភិន្នំ សជោតិភូតានំ អគ្យាគារំ អាទិត្តំ វិយ ហោតិ សម្បជ្ជលិតំ សជោតិភូតំ. អថ ខោ តេ ជដិលា អគ្យាគារំ បរិវារេត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘អភិរូបោ វត ភោ មហាសមណោ នាគេន វិហេឋិយតី’’តិ. អថ ខោ ភគវា តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន តស្ស នាគស្ស អនុបហច្ច ឆវិញ្ច ចម្មញ្ច មំសញ្ច ន្ហារុញ្ច អដ្ឋិញ្ច អដ្ឋិមិញ្ជញ្ច តេជសា តេជំ បរិយាទិយិត្វា បត្តេ បក្ខិបិត្វា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ទស្សេសិ – ‘‘អយំ តេ, កស្សប, នាគោ បរិយាទិន្នោ [បរិយាទិណ្ណោ (ក.)] អស្ស តេជសា តេជោ’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម ចណ្ឌស្ស នាគរាជស្ស ឥទ្ធិមតោ អាសិវិសស្ស ឃោរវិសស្ស តេជសា តេជំ បរិយាទិយិស្សតិ, នត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៣៩.

នេរញ្ជរាយំ ភគវា, ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ អវោច;

‘‘សចេ តេ កស្សប អគរុ, វិហរេមុ អជ្ជណ្ហោ អគ្គិសាលម្ហី’’តិ [អគ្គិសរណម្ហីតិ (សី. ស្យា.)].

‘‘ន ខោ មេ មហាសមណ គរុ;

ផាសុកាមោវ តំ និវារេមិ;

ចណ្ឌេត្ថ នាគរាជា;

ឥទ្ធិមា អាសិវិសោ ឃោរវិសោ;

សោ តំ មា វិហេឋេសី’’តិ.

‘‘អប្បេវ មំ ន វិហេឋេយ្យ;

ឥង្ឃ ត្វំ កស្សប អនុជានាហិ អគ្យាគារ’’ន្តិ;

ទិន្នន្តិ នំ វិទិត្វា;

អភីតោ [អសម្ភីតោ (សី.)] បាវិសិ ភយមតីតោ.

ទិស្វា ឥសិំ បវិដ្ឋំ, អហិនាគោ ទុម្មនោ បធូបាយិ;

សុមនមនសោ អធិមនោ [អវិមនោ (កត្ថចិ), នវិមនោ (ស្យា.)], មនុស្សនាគោបិ តត្ថ បធូបាយិ.

មក្ខញ្ច អសហមានោ, អហិនាគោ បាវកោវ បជ្ជលិ;

តេជោធាតុសុ កុសលោ, មនុស្សនាគោបិ តត្ថ បជ្ជលិ.

ឧភិន្នំ សជោតិភូតានំ;

អគ្យាគារំ អាទិត្តំ ហោតិ សម្បជ្ជលិតំ សជោតិភូតំ;

ឧទិច្ឆរេ ជដិលា;

‘‘អភិរូបោ វត ភោ មហាសមណោ;

នាគេន វិហេឋិយតី’’តិ ភណន្តិ.

អថ តស្សា រត្តិយា [អថ រត្តិយា (សី. ស្យា.)] អច្ចយេន;

ហតា នាគស្ស អច្ចិយោ ហោន្តិ [អហិនាគស្ស អច្ចិយោ ន ហោន្តិ (សី. ស្យា.)];

ឥទ្ធិមតោ បន ឋិតា [ឥទ្ធិមតោ បនុដ្ឋិតា (សី.)];

អនេកវណ្ណា អច្ចិយោ ហោន្តិ.

នីលា អថ លោហិតិកា;

មញ្ជិដ្ឋា បីតកា ផលិកវណ្ណាយោ;

អង្គីរសស្ស កាយេ;

អនេកវណ្ណា អច្ចិយោ ហោន្តិ.

បត្តម្ហិ ឱទហិត្វា;

អហិនាគំ ព្រាហ្មណស្ស ទស្សេសិ;

‘‘អយំ តេ កស្សប នាគោ;

បរិយាទិន្នោ អស្ស តេជសា តេជោ’’តិ.

អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ ភគវតោ ឥមិនា ឥទ្ធិបាដិហារិយេន អភិប្បសន្នោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធេវ, មហាសមណ, វិហរ, អហំ តេ [តេ ឧបដ្ឋាមិ (ឥតិបិ)] ធុវភត្តេនា’’តិ.

បឋមំ បាដិហារិយំ.

៤០. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស អស្សមស្ស អវិទូរេ អញ្ញតរស្មិំ វនសណ្ឌេ វិហាសិ. អថ ខោ ចត្តារោ មហារាជានោ អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណា កេវលកប្បំ វនសណ្ឌំ ឱភាសេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ចតុទ្ទិសា អដ្ឋំសុ សេយ្យថាបិ មហន្តា អគ្គិក្ខន្ធា. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្តំ. កេ នុ ខោ តេ, មហាសមណ, អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណា កេវលកប្បំ វនសណ្ឌំ ឱភាសេត្វា យេន ត្វំ តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា តំ អភិវាទេត្វា ចតុទ្ទិសា អដ្ឋំសុ ‘‘សេយ្យថាបិ មហន្តា អគ្គិក្ខន្ធា’’តិ. ‘‘ឯតេ ខោ, កស្សប, ចត្តារោ មហារាជានោ យេនាហំ តេនុបសង្កមិំសុ ធម្មស្សវនាយា’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម ចត្តារោបិ មហារាជានោ ឧបសង្កមិស្សន្តិ ធម្មស្សវនាយ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ភត្តំ ភុញ្ជិត្វា តស្មិំយេវ វនសណ្ឌេ វិហាសិ.

ទុតិយំ បាដិហារិយំ.

៤១. អថ ខោ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណោ កេវលកប្បំ វនសណ្ឌំ ឱភាសេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ សេយ្យថាបិ មហាអគ្គិក្ខន្ធោ, បុរិមាហិ វណ្ណនិភាហិ អភិក្កន្តតរោ ច បណីតតរោ ច. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្តំ. កោ នុ ខោ សោ, មហាសមណ, អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណោ កេវលកប្បំ វនសណ្ឌំ ឱភាសេត្វា យេន ត្វំ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ សេយ្យថាបិ មហាអគ្គិក្ខន្ធោ, បុរិមាហិ វណ្ណនិភាហិ អភិក្កន្តតរោ ច បណីតតរោ ចា’’តិ? ‘‘ឯសោ ខោ, កស្សប, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ យេនាហំ តេនុបសង្កមិ ធម្មស្សវនាយា’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម សក្កោបិ ទេវានមិន្ទោ ឧបសង្កមិស្សតិ ធម្មស្សវនាយ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ភត្តំ ភុញ្ជិត្វា តស្មិំយេវ វនសណ្ឌេ វិហាសិ.

តតិយំ បាដិហារិយំ.

៤២. អថ ខោ ព្រហ្មា សហម្បតិ អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណោ កេវលកប្បំ វនសណ្ឌំ ឱភាសេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ សេយ្យថាបិ មហាអគ្គិក្ខន្ធោ, បុរិមាហិ វណ្ណនិភាហិ អភិក្កន្តតរោ ច បណីតតរោ ច. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្តំ. កោ នុ ខោ សោ, មហាសមណ, អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណោ កេវលកប្បំ វនសណ្ឌំ ឱភាសេត្វា យេន ត្វំ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ សេយ្យថាបិ មហាអគ្គិក្ខន្ធោ, បុរិមាហិ វណ្ណនិភាហិ អភិក្កន្តតរោ ច បណីតតរោ ចា’’តិ? ‘‘ឯសោ ខោ, កស្សប, ព្រហ្មា សហម្បតិ យេនាហំ តេនុបសង្កមិ ធម្មស្សវនាយា’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម ព្រហ្មាបិ សហម្បតិ ឧបសង្កមិស្សតិ ធម្មស្សវនាយ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ភត្តំ ភុញ្ជិត្វា តស្មិំយេវ វនសណ្ឌេ វិហាសិ.

ចតុត្ថំ បាដិហារិយំ.

៤៣. តេន ខោ បន សមយេន ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស មហាយញ្ញោ បច្ចុបដ្ឋិតោ ហោតិ, កេវលកប្បា ច អង្គមគធា បហូតំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ អាទាយ អភិក្កមិតុកាមា ហោន្តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឯតរហិ ខោ មេ មហាយញ្ញោ បច្ចុបដ្ឋិតោ, កេវលកប្បា ច អង្គមគធា បហូតំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ អាទាយ អភិក្កមិស្សន្តិ. សចេ មហាសមណោ មហាជនកាយេ ឥទ្ធិបាដិហារិយំ ករិស្សតិ, មហាសមណស្ស លាភសក្ការោ អភិវឌ្ឍិស្សតិ, មម លាភសក្ការោ បរិហាយិស្សតិ. អហោ នូន មហាសមណោ ស្វាតនាយ នាគច្ឆេយ្យា’’តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ ឧត្តរកុរុំ គន្ត្វា តតោ បិណ្ឌបាតំ អាហរិត្វា អនោតត្តទហេ បរិភុញ្ជិត្វា តត្ថេវ ទិវាវិហារំ អកាសិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្តំ. កិំ នុ ខោ, មហាសមណ, ហិយ្យោ នាគមាសិ? អបិ ច មយំ តំ សរាម – កិំ នុ ខោ មហាសមណោ នាគច្ឆតីតិ? ខាទនីយស្ស ច ភោជនីយស្ស ច តេ បដិវីសោ [បដិវិំសោ (សី.), បដិវិសោ (ស្យា.)] ឋបិតោ’’តិ. ននុ តេ, កស្សប, ឯតទហោសិ – ‘‘‘ឯតរហិ ខោ មេ មហាយញ្ញោ បច្ចុបដ្ឋិតោ, កេវលកប្បា ច អង្គមគធា បហូតំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ អាទាយ អភិក្កមិស្សន្តិ, សចេ មហាសមណោ មហាជនកាយេ ឥទ្ធិបាដិហារិយំ ករិស្សតិ, មហាសមណស្ស លាភសក្ការោ អភិវឌ្ឍិស្សតិ, មម លាភសក្ការោ បរិហាយិស្សតិ, អហោ នូន មហាសមណោ ស្វាតនាយ នាគច្ឆេយ្យា’តិ. សោ ខោ អហំ, កស្សប, តវ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កំ អញ្ញាយ ឧត្តរកុរុំ គន្ត្វា តតោ បិណ្ឌបាតំ អាហរិត្វា អនោតត្តទហេ បរិភុញ្ជិត្វា តត្ថេវ ទិវាវិហារំ អកាសិ’’ន្តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម ចេតសាបិ ចិត្តំ បជានិស្សតិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ភត្តំ ភុញ្ជិត្វា តស្មិំយេវ វនសណ្ឌេ វិហាសិ.

បញ្ចមំ បាដិហារិយំ.

៤៤. តេន ខោ បន សមយេន ភគវតោ បំសុកូលំ ឧប្បន្នំ ហោតិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កត្ថ នុ ខោ អហំ បំសុកូលំ ធោវេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ភគវតោ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ បាណិនា បោក្ខរណិំ ខណិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បំសុកូលំ ធោវតូ’’តិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កិម្ហិ នុ ខោ អហំ បំសុកូលំ បរិមទ្ទេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ភគវតោ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ មហតិំ សិលំ ឧបនិក្ខិបិ – ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បំសុកូលំ បរិមទ្ទតូតិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កិម្ហិ នុ ខោ អហំ [អហំ បំសុកូលំ (ក.)] អាលម្ពិត្វា ឧត្តរេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ កកុធេ អធិវត្ថា ទេវតា ភគវតោ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ សាខំ ឱនាមេសិ – ឥធ, ភន្តេ, ភគវា អាលម្ពិត្វា ឧត្តរតូតិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘កិម្ហិ នុ ខោ អហំ បំសុកូលំ វិស្សជ្ជេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ភគវតោ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ មហតិំ សិលំ ឧបនិក្ខិបិ – ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បំសុកូលំ វិស្សជ្ជេតូតិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្តំ. កិំ នុ ខោ, មហាសមណ, នាយំ បុព្ពេ ឥធ បោក្ខរណី, សាយំ ឥធ បោក្ខរណី. នយិមា សិលា បុព្ពេ ឧបនិក្ខិត្តា. កេនិមា សិលា ឧបនិក្ខិត្តា? នយិមស្ស កកុធស្ស បុព្ពេ សាខា ឱនតា, សាយំ សាខា ឱនតា’’តិ. ឥធ មេ, កស្សប, បំសុកូលំ ឧប្បន្នំ អហោសិ. តស្ស មយ្ហំ, កស្សប, ឯតទហោសិ – ‘‘កត្ថ នុ ខោ អហំ បំសុកូលំ ធោវេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ, កស្សប, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ មម ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ បាណិនា បោក្ខរណិំ ខណិត្វា មំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បំសុកូលំ ធោវតូ’’តិ. សាយំ កស្សប អមនុស្សេន បាណិនា ខណិតា បោក្ខរណី. តស្ស មយ្ហំ, កស្សប, ឯតទហោសិ – ‘‘កិម្ហិ នុ ខោ អហំ បំសុកូលំ បរិមទ្ទេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ, កស្សប, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ មម ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ មហតិំ សិលំ ឧបនិក្ខិបិ – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បំសុកូលំ បរិមទ្ទតូ’’តិ. សាយំ កស្សប អមនុស្សេន ឧបនិក្ខិត្តា សិលា. តស្ស មយ្ហំ, កស្សប, ឯតទហោសិ – ‘‘កិម្ហិ នុ ខោ អហំ អាលម្ពិត្វា ឧត្តរេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ, កស្សប, កកុធេ អធិវត្ថា ទេវតា ជ មម ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ សាខំ ឱនាមេសិ – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភគវា អាលម្ពិត្វា ឧត្តរតូ’’តិ. ស្វាយំ អាហរហត្ថោ កកុធោ. តស្ស មយ្ហំ, កស្សប, ឯតទហោសិ – ‘‘កិម្ហិ នុ ខោ អហំ បំសុកូលំ វិស្សជ្ជេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ, កស្សប, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ មម ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ មហតិំ សិលំ ឧបនិក្ខិបិ – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភគវា បំសុកូលំ វិស្សជ្ជេតូ’’តិ. សាយំ កស្សប អមនុស្សេន ឧបនិក្ខិត្តា សិលាតិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម សក្កោបិ ទេវានមិន្ទោ វេយ្យាវច្ចំ ករិស្សតិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ភត្តំ ភុញ្ជិត្វា តស្មិំយេវ វនសណ្ឌេ វិហាសិ.

អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ កាលំ អារោចេសិ – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្ត’’ន្តិ. ‘‘គច្ឆ ត្វំ, កស្សប, អាយាមហ’’ន្តិ ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឧយ្យោជេត្វា យាយ ជម្ពុយា ‘ជម្ពុទីបោ’ បញ្ញាយតិ, តតោ ផលំ គហេត្វា បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសីទិ. អទ្ទសា ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ ភគវន្តំ អគ្យាគារេ និសិន្នំ, ទិស្វាន ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កតមេន ត្វំ, មហាសមណ, មគ្គេន អាគតោ? អហំ តយា បឋមតរំ បក្កន្តោ, សោ ត្វំ បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសិន្នោ’’តិ. ‘‘ឥធាហំ, កស្សប, តំ ឧយ្យោជេត្វា យាយ ជម្ពុយា ‘ជម្ពុទីបោ’ បញ្ញាយតិ, តតោ ផលំ គហេត្វា បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសិន្នោ. ឥទំ ខោ, កស្សប, ជម្ពុផលំ វណ្ណសម្បន្នំ គន្ធសម្បន្នំ រសសម្បន្នំ. សចេ អាកង្ខសិ បរិភុញ្ជា’’តិ. ‘‘អលំ, មហាសមណ, ត្វំយេវ តំ អរហសិ, ត្វំយេវ តំ [ត្វំយេវេតំ អាហរសិ, ត្វំយេវេតំ (សី. ស្យា.)] បរិភុញ្ជាហី’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម មំ បឋមតរំ ឧយ្យោជេត្វា យាយ ជម្ពុយា ‘ជម្ពុទីបោ’ បញ្ញាយតិ, តតោ ផលំ គហេត្វា បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសីទិស្សតិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ភត្តំ ភុញ្ជិត្វា តស្មិំយេវ វនសណ្ឌេ វិហាសិ.

៤៥. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ កាលំ អារោចេសិ – ‘‘កាលោ, មហាសមណ, និដ្ឋិតំ ភត្ត’’ន្តិ. គច្ឆ ត្វំ, កស្សប, អាយាមហន្តិ ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឧយ្យោជេត្វា យាយ ជម្ពុយា ‘ជម្ពុទីបោ’ បញ្ញាយតិ, តស្សា អវិទូរេ អម្ពោ…បេ… តស្សា អវិទូរេ អាមលកី…បេ… តស្សា អវិទូរេ ហរីតកី…បេ… តាវតិំសំ គន្ត្វា បារិច្ឆត្តកបុប្ផំ គហេត្វា បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសីទិ. អទ្ទសា ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ ភគវន្តំ អគ្យាគារេ និសិន្នំ, ទិស្វាន ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កតមេន ត្វំ, មហាសមណ, មគ្គេន អាគតោ? អហំ តយា បឋមតរំ បក្កន្តោ, សោ ត្វំ បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសិន្នោ’’តិ. ‘‘ឥធាហំ, កស្សប, តំ ឧយ្យោជេត្វា តាវតិំសំ គន្ត្វា បារិច្ឆត្តកបុប្ផំ គហេត្វា បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសិន្នោ. ឥទំ ខោ, កស្សប, បារិច្ឆត្តកបុប្ផំ វណ្ណសម្បន្នំ គន្ធសម្បន្នំ [សុគន្ធិកំ (ក.)]. (សចេ អាកង្ខសិ គណ្ហា’’តិ. ‘‘អលំ, មហាសមណ, ត្វំយេវ តំ អរហសិ, ត្វំយេវ តំ គណ្ហា’’តិ) [( ) សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ]. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម មំ បឋមតរំ ឧយ្យោជេត្វា តាវតិំសំ គន្ត្វា បារិច្ឆត្តកបុប្ផំ គហេត្វា បឋមតរំ អាគន្ត្វា អគ្យាគារេ និសីទិស្សតិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៤៦. តេន ខោ បន សមយេន តេ ជដិលា អគ្គិំ បរិចរិតុកាមា ន សក្កោន្តិ កដ្ឋានិ ផាលេតុំ. អថ ខោ តេសំ ជដិលានំ ឯតទហោសិ – ‘‘និស្សំសយំ ខោ មហាសមណស្ស ឥទ្ធានុភាវោ, យថា មយំ ន សក្កោម កដ្ឋានិ ផាលេតុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘ផាលិយន្តុ, កស្សប, កដ្ឋានី’’តិ. ‘‘ផាលិយន្តុ, មហាសមណា’’តិ. សកិទេវ បញ្ច កដ្ឋសតានិ ផាលិយិំសុ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម កដ្ឋានិបិ ផាលិយិស្សន្តិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៤៧. តេន ខោ បន សមយេន តេ ជដិលា អគ្គិំ បរិចរិតុកាមា ន សក្កោន្តិ អគ្គិំ ឧជ្ជលេតុំ [ជាលេតុំ (សី.), ឧជ្ជលិតុំ (ក.)]. អថ ខោ តេសំ ជដិលានំ ឯតទហោសិ – ‘‘និស្សំសយំ ខោ មហាសមណស្ស ឥទ្ធានុភាវោ, យថា មយំ ន សក្កោម អគ្គិំ ឧជ្ជលេតុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘ឧជ្ជលិយន្តុ, កស្សប, អគ្គី’’តិ. ‘‘ឧជ្ជលិយន្តុ, មហាសមណា’’តិ. សកិទេវ បញ្ច អគ្គិសតានិ ឧជ្ជលិយិំសុ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម អគ្គីបិ ឧជ្ជលិយិស្សន្តិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៤៨. តេន ខោ បន សមយេន តេ ជដិលា អគ្គិំ បរិចរិត្វា ន សក្កោន្តិ អគ្គិំ វិជ្ឈាបេតុំ. អថ ខោ តេសំ ជដិលានំ ឯតទហោសិ – ‘‘និស្សំសយំ ខោ មហាសមណស្ស ឥទ្ធានុភាវោ, យថា មយំ ន សក្កោម អគ្គិំ វិជ្ឈាបេតុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘វិជ្ឈាយន្តុ, កស្សប, អគ្គី’’តិ. ‘‘វិជ្ឈាយន្តុ, មហាសមណា’’តិ. សកិទេវ បញ្ច អគ្គិសតានិ វិជ្ឈាយិំសុ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម អគ្គីបិ វិជ្ឈាយិស្សន្តិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៤៩. តេន ខោ បន សមយេន តេ ជដិលា សីតាសុ ហេមន្តិកាសុ រត្តីសុ អន្តរដ្ឋកាសុ ហិមបាតសមយេ នជ្ជា នេរញ្ជរាយ ឧម្មុជ្ជន្តិបិ, និមុជ្ជន្តិបិ, ឧម្មុជ្ជននិមុជ្ជនម្បិ ករោន្តិ. អថ ខោ ភគវា បញ្ចមត្តានិ មន្ទាមុខិសតានិ អភិនិម្មិនិ, យត្ថ តេ ជដិលា ឧត្តរិត្វា វិសិព្ពេសុំ. អថ ខោ តេសំ ជដិលានំ ឯតទហោសិ – ‘‘និស្សំសយំ ខោ មហាសមណស្ស ឥទ្ធានុភាវោ, យថយិមា មន្ទាមុខិយោ និម្មិតា’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម តាវ ពហូ មន្ទាមុខិយោបិ អភិនិម្មិនិស្សតិ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៥០. តេន ខោ បន សមយេន មហា អកាលមេឃោ បាវស្សិ, មហា ឧទកវាហកោ សញ្ជាយិ. យស្មិំ បទេសេ ភគវា វិហរតិ, សោ បទេសោ ឧទកេន ន ឱត្ថដោ [ឧទកេន ឱត្ថដោ (សី. ស្យា.)] ហោតិ. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘យំនូនាហំ សមន្តា ឧទកំ ឧស្សារេត្វា មជ្ឈេ រេណុហតាយ ភូមិយា ចង្កមេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា សមន្តា ឧទកំ ឧស្សារេត្វា មជ្ឈេ រេណុហតាយ ភូមិយា ចង្កមិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ – មាហេវ ខោ មហាសមណោ ឧទកេន វូឡ្ហោ អហោសីតិ នាវាយ សម្ពហុលេហិ ជដិលេហិ សទ្ធិំ យស្មិំ បទេសេ ភគវា វិហរតិ តំ បទេសំ អគមាសិ. អទ្ទសា ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ ភគវន្តំ សមន្តា ឧទកំ ឧស្សារេត្វា មជ្ឈេ រេណុហតាយ ភូមិយា ចង្កមន្តំ, ទិស្វាន ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥទំ នុ ត្វំ, មហាសមណា’’តិ? ‘‘អយមហមស្មិ [អាម អហមស្មិ (ស្យា.)], កស្សបា’’តិ ភគវា វេហាសំ អព្ភុគ្គន្ត្វា នាវាយ បច្ចុដ្ឋាសិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបស្ស ជដិលស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, យត្រ ហិ នាម ឧទកម្បិ ន បវាហិស្សតិ [នប្បសហិស្សតិ (សី.)], ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’’ន្តិ.

៥១. អថ ខោ ភគវតោ ឯតទហោសិ – ‘‘ចិរម្បិ ខោ ឥមស្ស មោឃបុរិសស្ស ឯវំ ភវិស្សតិ – ‘មហិទ្ធិកោ ខោ មហាសមណោ មហានុភាវោ, ន ត្វេវ ច ខោ អរហា យថា អហ’ន្តិ; យំនូនាហំ ឥមំ ជដិលំ សំវេជេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលកស្សបំ ជដិលំ ឯតទវោច – ‘‘នេវ ច ខោ ត្វំ, កស្សប, អរហា, នាបិ អរហត្តមគ្គសមាបន្នោ. សាបិ តេ បដិបទា នត្ថិ, យាយ ត្វំ អរហា វា អស្សសិ, អរហត្តមគ្គំ វា សមាបន្នោ’’តិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘លភេយ្យាហំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ត្វំ ខោសិ, កស្សប, បញ្ចន្នំ ជដិលសតានំ នាយកោ វិនាយកោ អគ្គោ បមុខោ បាមោក្ខោ. តេបិ តាវ អបលោកេហិ, យថា តេ មញ្ញិស្សន្តិ តថា តេ ករិស្សន្តីតិ. អថ ខោ ឧរុវេលកស្សបោ ជដិលោ យេន តេ ជដិលា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តេ ជដិលេ ឯតទវោច – ‘‘ឥច្ឆាមហំ, ភោ, មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរិតុំ, យថា ភវន្តោ មញ្ញន្តិ តថា ករោន្តូ’’តិ. ‘‘ចិរបដិកា មយំ, ភោ, មហាសមណេ អភិប្បសន្នា, សចេ ភវំ, មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរិស្សតិ, សព្ពេវ មយំ មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរិស្សាមា’’តិ. អថ ខោ តេ ជដិលា កេសមិស្សំ ជដាមិស្សំ ខារិកាជមិស្សំ អគ្គិហុតមិស្សំ ឧទកេ បវាហេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

៥២. អទ្ទសា ខោ នទីកស្សបោ ជដិលោ កេសមិស្សំ ជដាមិស្សំ ខារិកាជមិស្សំ អគ្គិហុតមិស្សំ ឧទកេ វុយ្ហមានេ, ទិស្វានស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មាហេវ មេ ភាតុនោ ឧបសគ្គោ អហោសី’’តិ. ជដិលេ បាហេសិ – គច្ឆថ មេ ភាតរំ ជានាថាតិ. សាមញ្ច តីហិ ជដិលសតេហិ សទ្ធិំ យេនាយស្មា ឧរុវេលកស្សបោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧរុវេលកស្សបំ ឯតទវោច – ‘‘ឥទំ នុ ខោ, កស្សប, សេយ្យោ’’តិ? ‘‘អាមាវុសោ, ឥទំ សេយ្យោ’’តិ. អថ ខោ តេ ជដិលា កេសមិស្សំ ជដាមិស្សំ ខារិកាជមិស្សំ អគ្គិហុតមិស្សំ ឧទកេ បវាហេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

៥៣. អទ្ទសា ខោ គយាកស្សបោ ជដិលោ កេសមិស្សំ ជដាមិស្សំ ខារិកាជមិស្សំ អគ្គិហុតមិស្សំ ឧទកេ វុយ្ហមានេ, ទិស្វានស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មាហេវ មេ ភាតូនំ ឧបសគ្គោ អហោសី’’តិ. ជដិលេ បាហេសិ – គច្ឆថ មេ ភាតរោ ជានាថាតិ. សាមញ្ច ទ្វីហិ ជដិលសតេហិ សទ្ធិំ យេនាយស្មា ឧរុវេលកស្សបោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧរុវេលកស្សបំ ឯតទវោច – ‘‘ឥទំ នុ ខោ, កស្សប, សេយ្យោ’’តិ? ‘‘អាមាវុសោ, ឥទំ សេយ្យោ’’តិ. អថ ខោ តេ ជដិលា កេសមិស្សំ ជដាមិស្សំ ខារិកាជមិស្សំ អគ្គិហុតមិស្សំ ឧទកេ បវាហេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

ភគវតោ អធិដ្ឋានេន បញ្ច កដ្ឋសតានិ ន ផាលិយិំសុ, ផាលិយិំសុ; អគ្គី ន ឧជ្ជលិយិំសុ, ឧជ្ជលិយិំសុ; ន វិជ្ឈាយិំសុ, វិជ្ឈាយិំសុ; បញ្ចមន្ទាមុខិសតានិ អភិនិម្មិនិ. ឯតេន នយេន អឌ្ឍុឌ្ឍបាដិហារិយសហស្សានិ ហោន្តិ.

៥៤. អថ ខោ ភគវា ឧរុវេលាយំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន គយាសីសំ តេន បក្កាមិ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ ភិក្ខុសហស្សេន សព្ពេហេវ បុរាណជដិលេហិ. តត្រ សុទំ ភគវា គយាយំ វិហរតិ គយាសីសេ សទ្ធិំ ភិក្ខុសហស្សេន. តត្រ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –

[សំ. និ. ៤.២៩] ‘‘សព្ពំ, ភិក្ខវេ, អាទិត្តំ. កិញ្ច, ភិក្ខវេ, សព្ពំ អាទិត្តំ? ចក្ខុ អាទិត្តំ, រូបា អាទិត្តា, ចក្ខុវិញ្ញាណំ អាទិត្តំ, ចក្ខុសម្ផស្សោ អាទិត្តោ, យមិទំ ចក្ខុសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តម្បិ អាទិត្តំ. កេន អាទិត្តំ? រាគគ្គិនា ទោសគ្គិនា មោហគ្គិនា អាទិត្តំ, ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ អាទិត្តន្តិ វទាមិ. សោតំ អាទិត្តំ, សទ្ទា អាទិត្តា, សោតវិញ្ញាណំ អាទិត្តំ, សោតសម្ផស្សោ អាទិត្តោ, យមិទំ សោតសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តម្បិ អាទិត្តំ. កេន អាទិត្តំ? រាគគ្គិនា ទោសគ្គិនា មោហគ្គិនា អាទិត្តំ, ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ អាទិត្តន្តិ វទាមិ. ឃានំ អាទិត្តំ, គន្ធា អាទិត្តា, ឃានវិញ្ញាណំ អាទិត្តំ, ឃានសម្ផស្សោ អាទិត្តោ, យមិទំ ឃានសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តម្បិ អាទិត្តំ. កេន អាទិត្តំ? រាគគ្គិនា ទោសគ្គិនា មោហគ្គិនា អាទិត្តំ, ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ អាទិត្តន្តិ វទាមិ. ជិវ្ហា អាទិត្តា, រសា អាទិត្តា, ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ អាទិត្តំ ជិវ្ហាសម្ផស្សោ អាទិត្តោ, យមិទំ ជិវ្ហាសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តម្បិ អាទិត្តំ. កេន អាទិត្តំ? រាគគ្គិនា ទោសគ្គិនា មោហគ្គិនា អាទិត្តំ, ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ អាទិត្តន្តិ វទាមិ. កាយោ អាទិត្តោ, ផោដ្ឋព្ពា អាទិត្តា, កាយវិញ្ញាណំ អាទិត្តំ កាយសម្ផស្សោ អាទិត្តោ, យមិទំ កាយសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តម្បិ អាទិត្តំ. កេន អាទិត្តំ? រាគគ្គិនា ទោសគ្គិនា មោហគ្គិនា អាទិត្តំ, ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ អាទិត្តន្តិ វទាមិ. មនោ អាទិត្តោ, ធម្មា អាទិត្តា, មនោវិញ្ញាណំ អាទិត្តំ មនោសម្ផស្សោ អាទិត្តោ, យមិទំ មនោសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តម្បិ អាទិត្តំ. កេន អាទិត្តំ? រាគគ្គិនា ទោសគ្គិនា មោហគ្គិនា អាទិត្តំ, ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ អាទិត្តន្តិ វទាមិ.

‘‘ឯវំ បស្សំ, ភិក្ខវេ, សុតវា អរិយសាវកោ ចក្ខុស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, រូបេសុបិ និព្ពិន្ទតិ, ចក្ខុវិញ្ញាណេបិ និព្ពិន្ទតិ, ចក្ខុសម្ផស្សេបិ និព្ពិន្ទតិ, យមិទំ ចក្ខុសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា, តស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ. សោតស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, សទ្ទេសុបិ និព្ពិន្ទតិ…បេ… ឃានស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, គន្ធេសុបិ និព្ពិន្ទតិ…បេ… ជិវ្ហាយបិ និព្ពិន្ទតិ, រសេសុបិ និព្ពិន្ទតិ…បេ… កាយស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, ផោដ្ឋព្ពេសុបិ និព្ពិន្ទតិ…បេ… មនស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, ធម្មេសុបិ និព្ពិន្ទតិ, មនោវិញ្ញាណេបិ និព្ពិន្ទតិ, មនោសម្ផស្សេបិ និព្ពិន្ទតិ, យមិទំ មនោសម្ផស្សបច្ចយា ឧប្បជ្ជតិ វេទយិតំ សុខំ វា ទុក្ខំ វា អទុក្ខមសុខំ វា តស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, និព្ពិន្ទំ វិរជ្ជតិ, វិរាគា វិមុច្ចតិ, វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណំ ហោតិ. ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ.

ឥមស្មិញ្ច បន វេយ្យាករណស្មិំ ភញ្ញមានេ តស្ស ភិក្ខុសហស្សស្ស អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តានិ វិមុច្ចិំសុ.

អាទិត្តបរិយាយសុត្តំ និដ្ឋិតំ.

ឧរុវេលបាដិហារិយំ តតិយភាណវារោ និដ្ឋិតោ.

១៣. ពិម្ពិសារសមាគមកថា

៥៥. អថ ខោ ភគវា គយាសីសេ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន រាជគហំ តេន ចារិកំ បក្កាមិ, មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ ភិក្ខុសហស្សេន សព្ពេហេវ បុរាណជដិលេហិ. អថ ខោ ភគវា អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន រាជគហំ តទវសរិ. តត្រ សុទំ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ លដ្ឋិវនេ [លដ្ឋិវនុយ្យានេ (ស្យា.)] សុប្បតិដ្ឋេ ចេតិយេ. អស្សោសិ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ – សមណោ ខលុ ភោ គោតមោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ រាជគហំ អនុប្បត្តោ រាជគហេ វិហរតិ លដ្ឋិវនេ សុប្បតិដ្ឋេ ចេតិយេ. តំ ខោ បន ភគវន្តំ [ភវន្តំ (ក.)] គោតមំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ – ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវា [ភគវាតិ (ក.)]. សោ ឥមំ លោកំ សទេវកំ សមារកំ សព្រហ្មកំ សស្សមណព្រាហ្មណិំ បជំ សទេវមនុស្សំ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ. សោ ធម្មំ ទេសេតិ អាទិកល្យាណំ មជ្ឈេកល្យាណំ បរិយោសានកល្យាណំ សាត្ថំ សព្យញ្ជនំ កេវលបរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ បកាសេតិ. សាធុ ខោ បន តថារូបានំ អរហតំ ទស្សនំ ហោតីតិ.

អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ទ្វាទសនហុតេហិ [ទ្វាទសនិយុតេហិ (យោជនា)] មាគធិកេហិ ព្រាហ្មណគហបតិកេហិ បរិវុតោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. តេបិ ខោ ទ្វាទសនហុតា មាគធិកា ព្រាហ្មណគហបតិកា អប្បេកច្ចេ ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ, អប្បេកច្ចេ ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិំសុ, សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ, អប្បេកច្ចេ យេន ភគវា តេនញ្ជលិំ បណាមេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ, អប្បេកច្ចេ ភគវតោ សន្តិកេ នាមគោត្តំ សាវេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ, អប្បេកច្ចេ តុណ្ហីភូតា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ. អថ ខោ តេសំ ទ្វាទសនហុតានំ [ទ្វាទសនិយុតានំ (យោជនា)] មាគធិកានំ ព្រាហ្មណគហបតិកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘កិំ នុ ខោ មហាសមណោ ឧរុវេលកស្សបេ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ឧទាហុ ឧរុវេលកស្សបោ មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរតី’’តិ? អថ ខោ ភគវា តេសំ ទ្វាទសនហុតានំ មាគធិកានំ ព្រាហ្មណគហបតិកានំ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ អាយស្មន្តំ ឧរុវេលកស្សបំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –

‘‘កិមេវ ទិស្វា ឧរុវេលវាសិ, បហាសិ អគ្គិំ កិសកោវទានោ;

បុច្ឆាមិ តំ កស្សប, ឯតមត្ថំ កថំ បហីនំ តវ អគ្គិហុត្តន្តិ.

‘‘រូបេ ច សទ្ទេ ច អថោ រសេ ច;

កាមិត្ថិយោ ចាភិវទន្តិ យញ្ញា;

ឯតំ មលន្តិ ឧបធីសុ ញត្វា;

តស្មា ន យិដ្ឋេ ន ហុតេ អរញ្ជិន្តិ.

‘‘ឯត្ថេវ តេ មនោ ន រមិត្ថ (កស្សបាតិ ភគវា);

រូបេសុ សទ្ទេសុ អថោ រសេសុ;

អថ កោ ចរហិ ទេវមនុស្សលោកេ;

រតោ មនោ កស្សប, ព្រូហិ មេតន្តិ.

‘‘ទិស្វា បទំ សន្តមនូបធីកំ;

អកិញ្ចនំ កាមភវេ អសត្តំ;

អនញ្ញថាភាវិមនញ្ញនេយ្យំ;

តស្មា ន យិដ្ឋេ ន ហុតេ អរញ្ជិ’’ន្តិ.

៥៦. អថ ខោ អាយស្មា ឧរុវេលកស្សបោ ឧដ្ឋាយាសនា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សត្ថា មេ, ភន្តេ, ភគវា, សាវកោហមស្មិ; សត្ថា មេ, ភន្តេ, ភគវា, សាវកោហមស្មី’’តិ. អថ ខោ តេសំ ទ្វាទសនហុតានំ មាគធិកានំ ព្រាហ្មណគហបតិកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘ឧរុវេលកស្សបោ មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរតី’’តិ. អថ ខោ ភគវា តេសំ ទ្វាទសនហុតានំ មាគធិកានំ ព្រាហ្មណគហបតិកានំ ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ, សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ. យទា តេ ភគវា អញ្ញាសិ កល្លចិត្តេ មុទុចិត្តេ វិនីវរណចិត្តេ ឧទគ្គចិត្តេ បសន្នចិត្តេ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា, តំ បកាសេសិ – ទុក្ខំ, សមុទយំ, និរោធំ, មគ្គំ. សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, ឯវមេវ ឯកាទសនហុតានំ មាគធិកានំ ព្រាហ្មណគហបតិកានំ ពិម្ពិសារប្បមុខានំ តស្មិំ យេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ. ឯកនហុតំ ឧបាសកត្តំ បដិវេទេសិ.

៥៧. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ទិដ្ឋធម្មោ បត្តធម្មោ វិទិតធម្មោ បរិយោគាឡ្ហធម្មោ តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ វិគតកថំកថោ វេសារជ្ជប្បត្តោ អបរប្បច្ចយោ សត្ថុសាសនេ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘បុព្ពេ មេ, ភន្តេ, កុមារស្ស សតោ បញ្ច អស្សាសកា អហេសុំ, តេ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធា. បុព្ពេ មេ, ភន្តេ, កុមារស្ស សតោ ឯតទហោសិ – ‘អហោ វត មំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចេយ្យុ’ន្តិ, អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, បឋមោ អស្សាសកោ អហោសិ, សោ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធោ. ‘តស្ស ច មេ វិជិតំ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ឱក្កមេយ្យា’តិ, អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, ទុតិយោ អស្សាសកោ អហោសិ, សោ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធោ. ‘តញ្ចាហំ ភគវន្តំ បយិរុបាសេយ្យ’ន្តិ, អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, តតិយោ អស្សាសកោ អហោសិ, សោ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធោ. ‘សោ ច មេ ភគវា ធម្មំ ទេសេយ្យា’តិ, អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, ចតុត្ថោ អស្សាសកោ អហោសិ, សោ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធោ. ‘តស្ស ចាហំ ភគវតោ ធម្មំ អាជានេយ្យ’ន្តិ, អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, បញ្ចមោ អស្សាសកោ អហោសិ, សោ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធោ. បុព្ពេ មេ, ភន្តេ, កុមារស្ស សតោ ឥមេ បញ្ច អស្សាសកា អហេសុំ, តេ មេ ឯតរហិ សមិទ្ធា. អភិក្កន្តំ, ភន្តេ, អភិក្កន្តំ, ភន្តេ, សេយ្យថាបិ, ភន្តេ, និក្កុជ្ជិតំ វា ឧក្កុជ្ជេយ្យ, បដិច្ឆន្នំ វា វិវរេយ្យ, មូឡ្ហស្ស វា មគ្គំ អាចិក្ខេយ្យ, អន្ធការេ វា តេលបជ្ជោតំ ធារេយ្យ ចក្ខុមន្តោ រូបានិ ទក្ខន្តីតិ – ឯវមេវំ ភគវតា អនេកបរិយាយេន ធម្មោ បកាសិតោ. ឯសាហំ, ភន្តេ, ភគវន្តំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មញ្ច, ភិក្ខុសង្ឃញ្ច. ឧបាសកំ មំ [មំ ភន្តេ (ក.)], ភគវា ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតំ សរណំ គតំ, អធិវាសេតុ ច មេ, ភន្តេ, ភគវា, ស្វាតនាយ ភត្តំ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេនា’’តិ. អធិវាសេសិ ភគវា តុណ្ហីភាវេន. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ភគវតោ អធិវាសនំ វិទិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន បណីតំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ បដិយាទាបេត្វា ភគវតោ កាលំ អារោចាបេសិ – ‘‘កាលោ, ភន្តេ, និដ្ឋិតំ ភត្ត’’ន្តិ.

៥៨. អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ រាជគហំ បាវិសិ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ ភិក្ខុសហស្សេន សព្ពេហេវ បុរាណជដិលេហិ. តេន ខោ បន សមយេន សក្កោ ទេវានមិន្ទោ មាណវកវណ្ណំ អភិនិម្មិនិត្វា ពុទ្ធប្បមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស បុរតោ បុរតោ គច្ឆតិ ឥមា គាថាយោ គាយមានោ –

‘‘ទន្តោ ទន្តេហិ សហ បុរាណជដិលេហិ, វិប្បមុត្តោ វិប្បមុត្តេហិ;

សិង្គីនិក្ខសវណ្ណោ, រាជគហំ បាវិសិ ភគវា.

‘‘មុត្តោ មុត្តេហិ សហ បុរាណជដិលេហិ, វិប្បមុត្តោ វិប្បមុត្តេហិ;

សិង្គីនិក្ខសវណ្ណោ, រាជគហំ បាវិសិ ភគវា.

‘‘តិណ្ណោ តិណ្ណេហិ សហ បុរាណជដិលេហិ;

វិប្បមុត្តោ វិប្បមុត្តេហិ;

សិង្គីនិក្ខសុវណ្ណោ;

រាជគហំ បាវិសិ ភគវា.

‘‘សន្តោ សន្តេហិ សហ បុរាណជដិលេហិ;

វិប្បមុត្តោ វិប្បមុត្តេហិ;

សិង្គីនិក្ខសវណ្ណោ;

រាជគហំ បាវិសិ ភគវា.

‘‘ទសវាសោ ទសពលោ, ទសធម្មវិទូ ទសភិ ចុបេតោ;

សោ ទសសតបរិវារោ [បរិវារកោ (ក.)] រាជគហំ, បាវិសិ ភគវា’’តិ.

មនុស្សា សក្កំ ទេវានមិន្ទំ បស្សិត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘អភិរូបោ វតាយំ មាណវកោ, ទស្សនីយោ វតាយំ មាណវកោ, បាសាទិកោ វតាយំ មាណវកោ. កស្ស នុ ខោ អយំ មាណវកោ’’តិ? ឯវំ វុត្តេ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ តេ មនុស្សេ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –

‘‘យោ ធីរោ សព្ពធិ ទន្តោ, សុទ្ធោ អប្បដិបុគ្គលោ;

អរហំ សុគតោ លោកេ, តស្សាហំ បរិចារកោ’’តិ.

៥៩. អថ ខោ ភគវា យេន រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស និវេសនំ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេន. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ពុទ្ធប្បមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ បណីតេន ខាទនីយេន ភោជនីយេន សហត្ថា សន្តប្បេត្វា សម្បវារេត្វា ភគវន្តំ ភុត្តាវិំ ឱនីតបត្តបាណិំ ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នស្ស ខោ រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស ឯតទហោសិ [ចូឡវ. ៣០៧] – ‘‘កត្ថ នុ ខោ ភគវា វិហរេយ្យ? យំ អស្ស គាមតោ នេវ អវិទូរេ ន អច្ចាសន្នេ, គមនាគមនសម្បន្នំ, អត្ថិកានំ អត្ថិកានំ មនុស្សានំ អភិក្កមនីយំ, ទិវា អប្បាកិណ្ណំ [អប្បកិណ្ណំ (សី. ស្យា.), អព្ភោកិណ្ណំ (ក.)], រត្តិំ អប្បសទ្ទំ អប្បនិគ្ឃោសំ វិជនវាតំ, មនុស្សរាហស្សេយ្យកំ, បដិសល្លានសារុប្ប’’ន្តិ. អថ ខោ រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥទំ ខោ អម្ហាកំ វេឡុវនំ ឧយ្យានំ គាមតោ នេវ អវិទូរេ ន អច្ចាសន្នេ គមនាគមនសម្បន្នំ អត្ថិកានំ អត្ថិកានំ មនុស្សានំ អភិក្កមនីយំ ទិវា អប្បាកិណ្ណំ រត្តិំ អប្បសទ្ទំ អប្បនិគ្ឃោសំ វិជនវាតំ មនុស្សរាហស្សេយ្យកំ បដិសល្លានសារុប្បំ. យំនូនាហំ វេឡុវនំ ឧយ្យានំ ពុទ្ធប្បមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស ទទេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ សោវណ្ណមយំ ភិង្ការំ គហេត្វា ភគវតោ ឱណោជេសិ – ‘‘ឯតាហំ, ភន្តេ, វេឡុវនំ ឧយ្យានំ ពុទ្ធប្បមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ. បដិគ្គហេសិ ភគវា អារាមំ. អថ ខោ ភគវា រាជានំ មាគធំ សេនិយំ ពិម្ពិសារំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អារាម’’ន្តិ.

ពិម្ពិសារសមាគមកថា និដ្ឋិតា.

១៤. សារិបុត្តមោគ្គល្លានបព្ពជ្ជាកថា

៦០. តេន ខោ បន សមយេន សញ្ចយោ [សញ្ជយោ (សី. ស្យា.)] បរិព្ពាជកោ រាជគហេ បដិវសតិ មហតិយា បរិព្ពាជកបរិសាយ សទ្ធិំ អឌ្ឍតេយ្យេហិ បរិព្ពាជកសតេហិ. តេន ខោ បន សមយេន សារិបុត្តមោគ្គល្លានា សញ្ចយេ បរិព្ពាជកេ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ. តេហិ កតិកា កតា ហោតិ – យោ បឋមំ អមតំ អធិគច្ឆតិ, សោ ឥតរស្ស អារោចេតូតិ. អថ ខោ អាយស្មា អស្សជិ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ រាជគហំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ បាសាទិកេន អភិក្កន្តេន បដិក្កន្តេន អាលោកិតេន វិលោកិតេន សមិញ្ជិតេន បសារិតេន, ឱក្ខិត្តចក្ខុ ឥរិយាបថសម្បន្នោ. អទ្ទសា ខោ សារិបុត្តោ បរិព្ពាជកោ អាយស្មន្តំ អស្សជិំ រាជគហេ បិណ្ឌាយ ចរន្តំ បាសាទិកេន អភិក្កន្តេន បដិក្កន្តេន អាលោកិតេន វិលោកិតេន សមិញ្ជិតេន បសារិតេន ឱក្ខិត្តចក្ខុំ ឥរិយាបថសម្បន្នំ. ទិស្វានស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘យេ វត លោកេ អរហន្តោ វា អរហត្តមគ្គំ វា សមាបន្នា, អយំ តេសំ ភិក្ខុ អញ្ញតរោ. យំនូនាហំ ឥមំ ភិក្ខុំ ឧបសង្កមិត្វា បុច្ឆេយ្យំ – ‘កំសិ ត្វំ, អាវុសោ, ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ, កោ វា តេ សត្ថា, កស្ស វា ត្វំ ធម្មំ រោចេសី’’’តិ? អថ ខោ សារិបុត្តស្ស បរិព្ពាជកស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘អកាលោ ខោ ឥមំ ភិក្ខុំ បុច្ឆិតុំ, អន្តរឃរំ បវិដ្ឋោ បិណ្ឌាយ ចរតិ. យំនូនាហំ ឥមំ ភិក្ខុំ បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ អនុពន្ធេយ្យំ, អត្ថិកេហិ ឧបញ្ញាតំ មគ្គ’’ន្តិ. អថ ខោ អាយស្មា អស្សជិ រាជគហេ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បិណ្ឌបាតំ អាទាយ បដិក្កមិ. អថ ខោ សារិបុត្តោបិ បរិព្ពាជកោ យេនាយស្មា អស្សជិ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មតា អស្សជិនា សទ្ធិំ សម្មោទិ, សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ. ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ សារិបុត្តោ បរិព្ពាជកោ អាយស្មន្តំ អស្សជិំ ឯតទវោច – ‘‘វិប្បសន្នានិ ខោ តេ, អាវុសោ, ឥន្ទ្រិយានិ, បរិសុទ្ធោ ឆវិវណ្ណោ បរិយោទាតោ. កំសិ ត្វំ, អាវុសោ, ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ, កោ វា តេ សត្ថា, កស្ស វា ត្វំ ធម្មំ រោចេសី’’តិ? ‘‘អត្ថាវុសោ, មហាសមណោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ, តាហំ ភគវន្តំ ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ, សោ ច មេ ភគវា សត្ថា, តស្ស ចាហំ ភគវតោ ធម្មំ រោចេមី’’តិ. ‘‘កិំវាទី បនាយស្មតោ សត្ថា, កិមក្ខាយី’’តិ? ‘‘អហំ ខោ, អាវុសោ, នវោ អចិរបព្ពជិតោ, អធុនាគតោ ឥមំ ធម្មវិនយំ, ន តាហំ សក្កោមិ វិត្ថារេន ធម្មំ ទេសេតុំ, អបិ ច តេ សំខិត្តេន អត្ថំ វក្ខាមី’’តិ. អថ ខោ សារិបុត្តោ បរិព្ពាជកោ អាយស្មន្តំ អស្សជិំ ឯតទវោច – ‘‘ហោតុ, អាវុសោ –

‘‘អប្បំ វា ពហុំ វា ភាសស្សុ, អត្ថំយេវ មេ ព្រូហិ;

អត្ថេនេវ មេ អត្ថោ, កិំ កាហសិ ព្យញ្ជនំ ពហុ’’ន្តិ.

អថ ខោ អាយស្មា អស្សជិ សារិបុត្តស្ស បរិព្ពាជកស្ស ឥមំ ធម្មបរិយាយំ អភាសិ –

[អប. ១.១.២៨៦ ថេរាបទានេបិ] ‘‘យេ ធម្មា ហេតុប្បភវា, តេសំ ហេតុំ តថាគតោ អាហ;

តេសញ្ច យោ និរោធោ, ឯវំវាទី មហាសមណោ’’តិ.

អថ ខោ សារិបុត្តស្ស បរិព្ពាជកស្ស ឥមំ ធម្មបរិយាយំ សុត្វា វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – ‘‘យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្ម’’ន្តិ.

[អប. ១.១.២៨៩ ថេរាបទានេបិ] ឯសេវ ធម្មោ យទិ តាវទេវ, បច្ចព្យត្ថ បទមសោកំ;

អទិដ្ឋំ អព្ភតីតំ, ពហុកេហិ កប្បនហុតេហីតិ.

៦១. អថ ខោ សារិបុត្តោ បរិព្ពាជកោ យេន មោគ្គល្លានោ បរិព្ពាជកោ តេនុបសង្កមិ. អទ្ទសា ខោ មោគ្គល្លានោ បរិព្ពាជកោ សារិបុត្តំ បរិព្ពាជកំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ, ទិស្វាន សារិបុត្តំ បរិព្ពាជកំ ឯតទវោច – ‘‘វិប្បសន្នានិ ខោ តេ, អាវុសោ, ឥន្ទ្រិយានិ, បរិសុទ្ធោ ឆវិវណ្ណោ បរិយោទាតោ. កច្ចិ នុ ត្វំ, អាវុសោ, អមតំ អធិគតោ’’តិ? ‘‘អាមាវុសោ, អមតំ អធិគតោ’’តិ. ‘‘យថាកថំ បន ត្វំ, អាវុសោ, អមតំ អធិគតោ’’តិ? ‘‘ឥធាហំ, អាវុសោ, អទ្ទសំ អស្សជិំ ភិក្ខុំ រាជគហេ បិណ្ឌាយ ចរន្តំ បាសាទិកេន អភិក្កន្តេន បដិក្កន្តេន អាលោកិតេន វិលោកិតេន សមិញ្ជិតេន បសារិតេន ឱក្ខិត្តចក្ខុំ ឥរិយាបថសម្បន្នំ. ទិស្វាន មេ ឯតទហោសិ – ‘យេ វត លោកេ អរហន្តោ វា អរហត្តមគ្គំ វា សមាបន្នា, អយំ តេសំ ភិក្ខុ អញ្ញតរោ. យំនូនាហំ ឥមំ ភិក្ខុំ ឧបសង្កមិត្វា បុច្ឆេយ្យំ – កំសិ ត្វំ, អាវុសោ ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ, កោ វា តេ សត្ថា, កស្ស វា ត្វំ ធម្មំ រោចេសី’’’តិ. តស្ស មយ្ហំ, អាវុសោ, ឯតទហោសិ – ‘‘អកាលោ ខោ ឥមំ ភិក្ខុំ បុច្ឆិតុំ អន្តរឃរំ បវិដ្ឋោ បិណ្ឌាយ ចរតិ, យំនូនាហំ ឥមំ ភិក្ខុំ បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ អនុពន្ធេយ្យំ អត្ថិកេហិ ឧបញ្ញាតំ មគ្គ’’ន្តិ. អថ ខោ, អាវុសោ, អស្សជិ ភិក្ខុ រាជគហេ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បិណ្ឌបាតំ អាទាយ បដិក្កមិ. អថ ខ្វាហំ, អាវុសោ, យេន អស្សជិ ភិក្ខុ តេនុបសង្កមិំ, ឧបសង្កមិត្វា អស្សជិនា ភិក្ខុនា សទ្ធិំ សម្មោទិំ, សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិំ. ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ អហំ, អាវុសោ, អស្សជិំ ភិក្ខុំ ឯតទវោចំ – ‘‘វិប្បសន្នានិ ខោ តេ, អាវុសោ, ឥន្ទ្រិយានិ, បរិសុទ្ធោ ឆវិវណ្ណោ បរិយោទាតោ. ‘កំសិ ត្វំ, អាវុសោ, ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ, កោ វា តេ សត្ថា, កស្ស វា ត្វំ ធម្មំ រោចេសី’’’តិ? ‘អត្ថាវុសោ, មហាសមណោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ, តាហំ ភគវន្តំ ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតោ, សោ ច មេ ភគវា សត្ថា, តស្ស ចាហំ ភគវតោ ធម្មំ រោចេមី’តិ. ‘កិំវាទី បនាយស្មតោ សត្ថា កិមក្ខាយី’តិ. ‘អហំ ខោ, អាវុសោ, នវោ អចិរបព្ពជិតោ អធុនាគតោ ឥមំ ធម្មវិនយំ, ន តាហំ សក្កោមិ វិត្ថារេន ធម្មំ ទេសេតុំ, អបិ ច តេ សំខិត្តេន អត្ថំ វក្ខាមី’’’តិ. អថ ខ្វាហំ, អាវុសោ, អស្សជិំ ភិក្ខុំ ឯតទវោចំ – ‘‘ហោតុ, អាវុសោ,

អប្បំ វា ពហុំ វា ភាសស្សុ, អត្ថំយេវ មេ ព្រូហិ;

អត្ថេនេវ មេ អត្ថោ, កិំ កាហសិ ព្យញ្ជនំ ពហុ’’ន្តិ.

អថ ខោ, អាវុសោ, អស្សជិ ភិក្ខុ ឥមំ ធម្មបរិយាយំ អភាសិ –

‘‘យេ ធម្មា ហេតុប្បភវា, តេសំ ហេតុំ តថាគតោ អាហ;

តេសញ្ច យោ និរោធោ, ឯវំវាទី មហាសមណោ’’តិ.

អថ ខោ មោគ្គល្លានស្ស បរិព្ពាជកស្ស ឥមំ ធម្មបរិយាយំ សុត្វា វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្មន្តិ.

ឯសេវ ធម្មោ យទិ តាវទេវ, បច្ចព្យត្ថ បទមសោកំ;

អទិដ្ឋំ អព្ភតីតំ, ពហុកេហិ កប្បនហុតេហីតិ.

៦២. អថ ខោ មោគ្គល្លានោ បរិព្ពាជកោ សារិបុត្តំ បរិព្ពាជកំ ឯតទវោច ‘‘គច្ឆាម មយំ, អាវុសោ, ភគវតោ សន្តិកេ, សោ នោ ភគវា សត្ថា’’តិ. ‘‘ឥមានិ ខោ, អាវុសោ, អឌ្ឍតេយ្យានិ បរិព្ពាជកសតានិ អម្ហេ និស្សាយ អម្ហេ សម្បស្សន្តា ឥធ វិហរន្តិ, តេបិ តាវ អបលោកេម [អបលោកាម (ក)]. យថា តេ មញ្ញិស្សន្តិ, តថា តេ ករិស្សន្តី’’តិ. អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា យេន តេ បរិព្ពាជកា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា តេ បរិព្ពាជកេ ឯតទវោចុំ – ‘‘គច្ឆាម មយំ, អាវុសោ, ភគវតោ សន្តិកេ, សោ នោ ភគវា សត្ថា’’តិ. ‘‘មយំ អាយស្មន្តេ និស្សាយ អាយស្មន្តេ សម្បស្សន្តា ឥធ វិហរាម, សចេ អាយស្មន្តា មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរិស្សន្តិ, សព្ពេវ មយំ មហាសមណេ ព្រហ្មចរិយំ ចរិស្សាមា’’តិ. អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា យេន សញ្ចយោ បរិព្ពាជកោ តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា សញ្ចយំ បរិព្ពាជកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘គច្ឆាម មយំ, អាវុសោ, ភគវតោ សន្តិកេ, សោ នោ ភគវា សត្ថា’’តិ. ‘‘អលំ, អាវុសោ, មា អគមិត្ថ, សព្ពេវ តយោ ឥមំ គណំ បរិហរិស្សាមា’’តិ. ទុតិយម្បិ ខោ…បេ… តតិយម្បិ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា សញ្ចយំ បរិព្ពាជកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘គច្ឆាម មយំ, អាវុសោ, ភគវតោ សន្តិកេ, សោ នោ ភគវា សត្ថា’’តិ. ‘‘អលំ, អាវុសោ, មា អគមិត្ថ, សព្ពេវ តយោ ឥមំ គណំ បរិហរិស្សាមា’’តិ. អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា តានិ អឌ្ឍតេយ្យានិ បរិព្ពាជកសតានិ អាទាយ យេន វេឡុវនំ តេនុបសង្កមិំសុ. សញ្ចយស្ស បន បរិព្ពាជកស្ស តត្ថេវ ឧណ្ហំ លោហិតំ មុខតោ ឧគ្គញ្ឆិ.

អទ្ទសា ខោ ភគវា [ភគវាតេ (ក)] សារិបុត្តមោគ្គល្លានេ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តេ, ទិស្វាន ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ឯតេ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ សហាយកា អាគច្ឆន្តិ, កោលិតោ ឧបតិស្សោ ច. ឯតំ មេ សាវកយុគំ ភវិស្សតិ អគ្គំ ភទ្ទយុគ’’ន្តិ.

គម្ភីរេ ញាណវិសយេ, អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ;

វិមុត្តេ អប្បត្តេ វេឡុវនំ, អថ នេ សត្ថា ព្យាកាសិ.

ឯតេ ទ្វេ សហាយកា, អាគច្ឆន្តិ កោលិតោ ឧបតិស្សោ ច;

ឯតំ មេ សាវកយុគំ, ភវិស្សតិ អគ្គំ ភទ្ទយុគន្តិ.

អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា

ភគវតោ បាទេសុ សិរសា និបតិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘លភេយ្យាម មយំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យាម ឧបសម្បទ’’ន្តិ. ‘‘ឯថ ភិក្ខវោ’’តិ ភគវា អវោច – ‘‘ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរថ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. សាវ តេសំ អាយស្មន្តានំ ឧបសម្បទា អហោសិ.

អភិញ្ញាតានំ បព្ពជ្ជា

៦៣. តេន ខោ បន សមយេន អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា មាគធិកា កុលបុត្តា ភគវតិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – អបុត្តកតាយ បដិបន្នោ សមណោ គោតមោ, វេធព្យាយ បដិបន្នោ សមណោ គោតមោ, កុលុបច្ឆេទាយ បដិបន្នោ សមណោ គោតមោ, ឥទានិ អនេន ជដិលសហស្សំ បព្ពាជិតំ, ឥមានិ ច អឌ្ឍតេយ្យានិ បរិព្ពាជកសតានិ សញ្ចយានិ [សញ្ជេយ្យានិ (សី.), សញ្ជយានិ (ស្យា.)] បព្ពាជិតានិ. ឥមេ ច អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា មាគធិកា កុលបុត្តា សមណេ គោតមេ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តីតិ. អបិស្សុ ភិក្ខូ ទិស្វា ឥមាយ គាថាយ ចោទេន្តិ –

‘‘អាគតោ ខោ មហាសមណោ, មាគធានំ គិរិព្ពជំ;

សព្ពេ សញ្ចយេ នេត្វាន [សញ្ជេយ្យកេ នេត្វា (សី.)], កំសុ ទានិ នយិស្សតី’’តិ.

អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, សោ សទ្ទោ ចិរំ ភវិស្សតិ, សត្តាហមេវ ភវិស្សតិ, សត្តាហស្ស អច្ចយេន អន្តរធាយិស្សតិ. តេន ហិ, ភិក្ខវេ, យេ តុម្ហេ ឥមាយ គាថាយ ចោទេន្តិ –

‘‘អាគតោ ខោ មហាសមណោ, មាគធានំ គិរិព្ពជំ;

សព្ពេ សញ្ចយេ នេត្វាន, កំសុ ទានិ នយិស្សតី’’តិ.

តេ តុម្ហេ ឥមាយ គាថាយ បដិចោទេថ –

‘‘នយន្តិ វេ មហាវីរា, សទ្ធម្មេន តថាគតា;

ធម្មេន នយមានានំ [នីយមានានំ (ក.)], កា ឧសូយា [ឧស្សុយា (ក.)] វិជានត’’ន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន មនុស្សា ភិក្ខូ ទិស្វា ឥមាយ គាថាយ ចោទេន្តិ –

‘‘អាគតោ ខោ មហាសមណោ, មាគធានំ គិរិព្ពជំ;

សព្ពេ សញ្ចយេ នេត្វាន, កំសុ ទានិ នយិស្សតី’’តិ.

ភិក្ខូ តេ មនុស្សេ ឥមាយ គាថាយ បដិចោទេន្តិ –

‘‘នយន្តិ វេ មហាវីរា, សទ្ធម្មេន តថាគតា;

ធម្មេន នយមានានំ, កា ឧសូយា វិជានត’’ន្តិ.

មនុស្សា ធម្មេន កិរ សមណា សក្យបុត្តិយា នេន្តិ នោ អធម្មេនាតិ សត្តាហមេវ សោ សទ្ទោ អហោសិ, សត្តាហស្ស អច្ចយេន អន្តរធាយិ.

សារិបុត្តមោគ្គល្លានបព្ពជ្ជាកថា និដ្ឋិតា.

ចតុត្ថភាណវារោ និដ្ឋិតោ.

១៥. ឧបជ្ឈាយវត្តកថា

៦៤. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អនុបជ្ឈាយកា អនាចរិយកា [ឥទំ បទំ សី. ស្យា. បោត្ថកេសុ នត្ថិ] អនោវទិយមានា អននុសាសិយមានា ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរន្តិ; មនុស្សានំ [តេ មនុស្សានំ (ក.)] ភុញ្ជមានានំ ឧបរិភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិសាយនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ; សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជន្តិ; ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរិស្សន្តិ; មនុស្សានំ ភុញ្ជមានានំ, ឧបរិភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិសាយនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ; សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជិស្សន្តិ; ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរិស្សន្តិ សេយ្យថាបិ ព្រាហ្មណា ព្រាហ្មណភោជនេ’’តិ.

អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា សន្តុដ្ឋា លជ្ជិនោ កុក្កុច្ចកា សិក្ខាកាមា, តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ភិក្ខូ ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរិស្សន្តិ; មនុស្សានំ ភុញ្ជមានានំ, ឧបរិភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិសាយនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ; សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជិស្សន្តិ; ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរិស្សន្តី’’តិ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ…បេ… ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា ភិក្ខូ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរន្តិ, មនុស្សានំ ភុញ្ជមានានំ ឧបរិ ភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិសាយនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជន្តិ, ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរន្តី’’តិ? ‘‘សច្ចំ ភគវា’’តិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា – ‘‘អននុច្ឆវិកំ, ភិក្ខវេ, តេសំ មោឃបុរិសានំ អននុលោមិកំ អប្បតិរូបំ អស្សាមណកំ អកប្បិយំ អករណីយំ. កថញ្ហិ នាម តេ, ភិក្ខវេ, មោឃបុរិសា ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរិស្សន្តិ, មនុស្សានំ ភុញ្ជមានានំ ឧបរិភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិសាយនីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជិស្សន្តិ, ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរិស្សន្តិ. នេតំ, ភិក្ខវេ, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ, បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ. អថ ខ្វេតំ, ភិក្ខវេ, អប្បសន្នានញ្ចេវ អប្បសាទាយ, បសន្នានញ្ច ឯកច្ចានំ អញ្ញថត្តាយា’’តិ. អថ ខោ ភគវា តេ ភិក្ខូ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ទុព្ភរតាយ ទុប្បោសតាយ មហិច្ឆតាយ អសន្តុដ្ឋិតាយ [អសន្តុដ្ឋិយា (សី.), អសន្តុដ្ឋតាយ (ស្យា)] សង្គណិកាយ កោសជ្ជស្ស អវណ្ណំ ភាសិត្វា អនេកបរិយាយេន សុភរតាយ សុបោសតាយ អប្បិច្ឆស្ស សន្តុដ្ឋស្ស សល្លេខស្ស ធុតស្ស បាសាទិកស្ស អបចយស្ស វីរិយារម្ភស្ស [វិរិយារម្ភស្ស (សី. ស្យា.)] វណ្ណំ ភាសិត្វា ភិក្ខូនំ តទនុច្ឆវិកំ តទនុលោមិកំ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –

៦៥. ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបជ្ឈាយំ. ឧបជ្ឈាយោ, ភិក្ខវេ, សទ្ធិវិហារិកម្ហិ បុត្តចិត្តំ ឧបដ្ឋបេស្សតិ, សទ្ធិវិហារិកោ ឧបជ្ឈាយម្ហិ បិតុចិត្តំ ឧបដ្ឋបេស្សតិ. ឯវំ តេ អញ្ញមញ្ញំ សគារវា សប្បតិស្សា សភាគវុត្តិនោ វិហរន្តា ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ វុឌ្ឍិំ វិរុឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជិស្សន្តិ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឧបជ្ឈាយោ គហេតព្ពោ – ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘ឧបជ្ឈាយោ មេ, ភន្តេ, ហោហិ; ឧបជ្ឈាយោ មេ, ភន្តេ, ហោហិ; ឧបជ្ឈាយោ មេ, ភន្តេ, ហោហី’តិ. សាហូតិ វា លហូតិ វា ឱបាយិកន្តិ វា បតិរូបន្តិ វា បាសាទិកេន សម្បាទេហីតិ វា កាយេន វិញ្ញាបេតិ, វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, កាយេន វាចាយ [ន វាចាយ (ក.)] វិញ្ញាបេតិ, គហិតោ ហោតិ ឧបជ្ឈាយោ; ន កាយេន វិញ្ញាបេតិ, ន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន គហិតោ ហោតិ ឧបជ្ឈាយោ.

៦៦. [ចូឡវ. ៣៧៦ អាទយោ]‘‘សទ្ធិវិហារិកេន, ភិក្ខវេ, ឧបជ្ឈាយម្ហិ សម្មា វត្តិតព្ពំ. តត្រាយំ សម្មាវត្តនា –

‘‘កាលស្សេវ វុដ្ឋាយ ឧបាហនា ឱមុញ្ចិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ទន្តកដ្ឋំ ទាតព្ពំ, មុខោទកំ ទាតព្ពំ, អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ. សចេ យាគុ ហោតិ, ភាជនំ ធោវិត្វា យាគុ ឧបនាមេតព្ពា. យាគុំ បីតស្ស ឧទកំ ទត្វា ភាជនំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា បដិសាមេតព្ពំ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ ឧបជ្ឈាយោ គាមំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, បដិនិវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ, កាយពន្ធនំ ទាតព្ពំ, សគុណំ កត្វា សង្ឃាដិយោ ទាតព្ពា, ធោវិត្វា បត្តោ សោទកោ [សឧទកោ (ក.)] ទាតព្ពោ. សចេ ឧបជ្ឈាយោ បច្ឆាសមណំ អាកង្ខតិ, តិមណ្ឌលំ បដិច្ឆាទេន្តេន បរិមណ្ឌលំ និវាសេត្វា កាយពន្ធនំ ពន្ធិត្វា សគុណំ កត្វា សង្ឃាដិយោ បារុបិត្វា គណ្ឋិកំ បដិមុញ្ចិត្វា ធោវិត្វា បត្តំ គហេត្វា ឧបជ្ឈាយស្ស បច្ឆាសមណេន ហោតព្ពំ. នាតិទូរេ គន្តព្ពំ, នាច្ចាសន្នេ គន្តព្ពំ, បត្តបរិយាបន្នំ បដិគ្គហេតព្ពំ. ន ឧបជ្ឈាយស្ស ភណមានស្ស អន្តរន្តរា កថា ឱបាតេតព្ពា. ឧបជ្ឈាយោ អាបត្តិសាមន្តា ភណមានោ និវារេតព្ពោ.

‘‘និវត្តន្តេន បឋមតរំ អាគន្ត្វា អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ, បច្ចុគ្គន្ត្វា បត្តចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ, បដិនិវាសនំ ទាតព្ពំ, និវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ. សចេ ចីវរំ សិន្នំ ហោតិ, មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពំ, ន ច ឧណ្ហេ ចីវរំ និទហិតព្ពំ; ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ, ចីវរំ សង្ឃរន្តេន ចតុរង្គុលំ កណ្ណំ ឧស្សារេត្វា ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ – មា មជ្ឈេ ភង្គោ អហោសីតិ. ឱភោគេ កាយពន្ធនំ កាតព្ពំ.

‘‘សចេ បិណ្ឌបាតោ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយោ ច ភុញ្ជិតុកាមោ ហោតិ, ឧទកំ ទត្វា បិណ្ឌបាតោ ឧបនាមេតព្ពោ. ឧបជ្ឈាយោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ. ភុត្តាវិស្ស ឧទកំ ទត្វា បត្តំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា វោទកំ កត្វា មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពោ, ន ច ឧណ្ហេ បត្តោ និទហិតព្ពោ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ បដិសាមេតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ ឧបជ្ឈាយោ នហាយិតុកាមោ ហោតិ, នហានំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ សីតេន អត្ថោ ហោតិ, សីតំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ ឧណ្ហេន អត្ថោ ហោតិ, ឧណ្ហំ បដិយាទេតព្ពំ.

‘‘សចេ ឧបជ្ឈាយោ ជន្តាឃរំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, ចុណ្ណំ សន្នេតព្ពំ, មត្តិកា តេមេតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ ឧបជ្ឈាយស្ស បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ គន្ត្វា ជន្តាឃរបីឋំ ទត្វា ចីវរំ បដិគ្គហេត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ, ចុណ្ណំ ទាតព្ពំ, មត្តិកា ទាតព្ពា. សចេ ឧស្សហតិ, ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ជន្តាឃរំ បវិសន្តេន មត្តិកាយ មុខំ មក្ខេត្វា បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ន ថេរេ ភិក្ខូ អនុបខជ្ជ និសីទិតព្ពំ. ន នវា ភិក្ខូ អាសនេន បដិពាហិតព្ពា. ជន្តាឃរេ ឧបជ្ឈាយស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. ជន្តាឃរា និក្ខមន្តេន ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរា និក្ខមិតព្ពំ.

‘‘ឧទកេបិ ឧបជ្ឈាយស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. នហាតេន បឋមតរំ ឧត្តរិត្វា អត្តនោ គត្តំ វោទកំ កត្វា និវាសេត្វា ឧបជ្ឈាយស្ស គត្តតោ ឧទកំ បមជ្ជិតព្ពំ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, សង្ឃាដិ ទាតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បឋមតរំ អាគន្ត្វា អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ, ឧបជ្ឈាយោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ. សចេ ឧទ្ទិសាបេតុកាមោ ហោតិ, ឧទ្ទិសិតព្ពោ. សចេ បរិបុច្ឆិតុកាមោ ហោតិ, បរិបុច្ឆិតព្ពោ.

‘‘យស្មិំ វិហារេ ឧបជ្ឈាយោ វិហរតិ, សចេ សោ វិហារោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សចេ ឧស្សហតិ, សោធេតព្ពោ. វិហារំ សោធេន្តេន បឋមំ បត្តចីវរំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. និសីទនបច្ចត្ថរណំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. ភិសិពិព្ពោហនំ [ភិសិពិម្ពោហនំ (សី. ស្យា.)] នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. មញ្ចោ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ. បីឋំ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. មញ្ចបដិបាទកា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពា. ខេឡមល្លកោ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ. អបស្សេនផលកំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. ភូមត្ថរណំ យថាបញ្ញត្តំ សល្លក្ខេត្វា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. សចេ វិហារេ សន្តានកំ ហោតិ, ឧល្លោកា បឋមំ ឱហារេតព្ពំ, អាលោកសន្ធិកណ្ណភាគា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ គេរុកបរិកម្មកតា ភិត្តិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ កាឡវណ្ណកតា ភូមិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ អកតា ហោតិ ភូមិ, ឧទកេន បរិប្ផោសិត្វា សម្មជ្ជិតព្ពា – មា វិហារោ រជេន ឧហញ្ញីតិ. សង្ការំ វិចិនិត្វា ឯកមន្តំ ឆឌ្ឌេតព្ពំ.

‘‘ភូមត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. មញ្ចបដិបាទកា ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពា. មញ្ចោ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពោ. បីឋំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ភិសិពិព្ពោហនំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. និសីទនបច្ចត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ខេឡមល្លកោ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពោ. អបស្សេនផលកំ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពំ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ.

‘‘សចេ បុរត្ថិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បុរត្ថិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ បច្ឆិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បច្ឆិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ឧត្តរា សរជា វាតា វាយន្តិ, ឧត្តរា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ទក្ខិណា សរជា វាតា វាយន្តិ, ទក្ខិណា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ សីតកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា វិវរិតព្ពា, រត្តិំ ថកេតព្ពា. សចេ ឧណ្ហកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា ថកេតព្ពា, រត្តិំ វិវរិតព្ពា.

‘‘សចេ បរិវេណំ ឧក្លាបំ ហោតិ, បរិវេណំ សម្មជ្ជិតព្ពំ. សចេ កោដ្ឋកោ ឧក្លាបោ ហោតិ, កោដ្ឋកោ សម្មជ្ជិតព្ពោ. សចេ ឧបដ្ឋានសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, ឧបដ្ឋានសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ អគ្គិសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, អគ្គិសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ វច្ចកុដិ ឧក្លាបា ហោតិ, វច្ចកុដិ សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ បានីយំ ន ហោតិ, បានីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ បរិភោជនីយំ ន ហោតិ, បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ ន ហោតិ, អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ អាសិញ្ចិតព្ពំ.

‘‘សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន វូបកាសេតព្ពោ, វូបកាសាបេតព្ពោ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន វិនោទេតព្ពំ, វិនោទាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន វិវេចេតព្ពំ, វិវេចាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ ឧបជ្ឈាយោ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ ហោតិ បរិវាសារហោ, សទ្ធិវិហារិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ ឧបជ្ឈាយស្ស បរិវាសំ ទទេយ្យាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយោ មូលាយ បដិកស្សនារហោ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ ឧបជ្ឈាយំ មូលាយ បដិកស្សេយ្យាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយោ មានត្តារហោ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ ឧបជ្ឈាយស្ស មានត្តំ ទទេយ្យាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយោ អព្ភានារហោ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ ឧបជ្ឈាយំ អព្ភេយ្យាតិ. សចេ សង្ឃោ ឧបជ្ឈាយស្ស កម្មំ កត្តុកាមោ ហោតិ តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ [និយសំ (ក.)] វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, សទ្ធិវិហារិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ ឧបជ្ឈាយស្ស កម្មំ ន ករេយ្យ លហុកាយ វា បរិណាមេយ្យាតិ. កតំ វា បនស្ស ហោតិ សង្ឃេន កម្មំ តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, សទ្ធិវិហារិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ ឧបជ្ឈាយោ សម្មា វត្តេយ្យ, លោមំ បាតេយ្យ, នេត្ថារំ វត្តេយ្យ, សង្ឃោ តំ កម្មំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យាតិ.

‘‘សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ ធោវិតព្ពំ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន ធោវិតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ ធោវិយេថាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ កាតព្ពំ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន កាតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ ករិយេថាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស រជនំ បចិតព្ពំ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន បចិតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ ឧបជ្ឈាយស្ស រជនំ បចិយេថាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ រជិតព្ពំ [រជេតព្ពំ (សី. ស្យា.)] ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកេន រជិតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ រជិយេថាតិ. ចីវរំ រជន្តេន [រជេន្តេន (សី. ស្យា.)] សាធុកំ សម្បរិវត្តកំ សម្បរិវត្តកំ រជិតព្ពំ, ន ច អច្ឆិន្នេ ថេវេ បក្កមិតព្ពំ.

‘‘ន ឧបជ្ឈាយំ អនាបុច្ឆា ឯកច្ចស្ស បត្តោ ទាតព្ពោ, ន ឯកច្ចស្ស បត្តោ បដិគ្គហេតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស ចីវរំ ទាតព្ពំ, ន ឯកច្ចស្ស ចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ; ន ឯកច្ចស្ស បរិក្ខារោ ទាតព្ពោ, ន ឯកច្ចស្ស បរិក្ខារោ បដិគ្គហេតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស កេសា ឆេទេតព្ពា [ឆេត្តព្ពា (សី.), ឆេទិតព្ពា (ក.)], ន ឯកច្ចេន កេសា ឆេទាបេតព្ពា; ន ឯកច្ចស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ, ន ឯកច្ចេន បរិកម្មំ ការាបេតព្ពំ; ន ឯកច្ចស្ស វេយ្យាវច្ចោ [វេយ្យាវច្ចំ (កត្ថចិ)] កាតព្ពោ, ន ឯកច្ចេន វេយ្យាវច្ចោ ការាបេតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស បច្ឆាសមណេន ហោតព្ពំ, ន ឯកច្ចោ បច្ឆាសមណោ អាទាតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស បិណ្ឌបាតោ នីហរិតព្ពោ, ន ឯកច្ចេន បិណ្ឌបាតោ នីហរាបេតព្ពោ; ន ឧបជ្ឈាយំ អនាបុច្ឆា គាមោ បវិសិតព្ពោ; ន សុសានំ គន្តព្ពំ; ន ទិសា បក្កមិតព្ពា. សចេ ឧបជ្ឈាយោ គិលានោ ហោតិ, យាវជីវំ ឧបដ្ឋាតព្ពោ; វុដ្ឋានមស្ស អាគមេតព្ព’’ន្តិ.

ឧបជ្ឈាយវត្តំ និដ្ឋិតំ.

១៦. សទ្ធិវិហារិកវត្តកថា

៦៧. [ចូឡវ. ៣៧៨ អាទយោ] ‘‘ឧបជ្ឈាយេន, ភិក្ខវេ, សទ្ធិវិហារិកម្ហិ សម្មា វត្តិតព្ពំ. តត្រាយំ សម្មាវត្តនា –

‘‘ឧបជ្ឈាយេន, ភិក្ខវេ, សទ្ធិវិហារិកោ សង្គហេតព្ពោ អនុគ្គហេតព្ពោ ឧទ្ទេសេន បរិបុច្ឆាយ ឱវាទេន អនុសាសនិយា. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស បត្តោ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកស្ស បត្តោ ន ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន សទ្ធិវិហារិកស្ស បត្តោ ទាតព្ពោ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស បត្តោ ឧប្បជ្ជិយេថាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស ចីវរំ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ ន ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ ទាតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ ឧប្បជ្ជិយេថាតិ. សចេ ឧបជ្ឈាយស្ស បរិក្ខារោ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកស្ស បរិក្ខារោ ន ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន សទ្ធិវិហារិកស្ស បរិក្ខារោ ទាតព្ពោ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស បរិក្ខារោ ឧប្បជ្ជិយេថាតិ.

‘‘សចេ សទ្ធិវិហារិកោ គិលានោ ហោតិ, កាលស្សេវ ឧដ្ឋាយ ទន្តកដ្ឋំ ទាតព្ពំ, មុខោទកំ ទាតព្ពំ, អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ. សចេ យាគុ ហោតិ, ភាជនំ ធោវិត្វា យាគុ ឧបនាមេតព្ពា. យាគុំ បីតស្ស ឧទកំ ទត្វា ភាជនំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា បដិសាមេតព្ពំ. សទ្ធិវិហារិកម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ សទ្ធិវិហារិកោ គាមំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, បដិនិវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ, កាយពន្ធនំ ទាតព្ពំ, សគុណំ កត្វា សង្ឃាដិយោ ទាតព្ពា, ធោវិត្វា បត្តោ សោទកោ ទាតព្ពោ. ឯត្តាវតា និវត្តិស្សតីតិ អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ, បច្ចុគ្គន្ត្វា បត្តចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ, បដិនិវាសនំ ទាតព្ពំ, និវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ. សចេ ចីវរំ សិន្នំ ហោតិ, មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពំ, ន ច ឧណ្ហេ ចីវរំ និទហិតព្ពំ; ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ, ចីវរំ សង្ឃរន្តេន ចតុរង្គុលំ កណ្ណំ ឧស្សារេត្វា ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ – មា មជ្ឈេ ភង្គោ អហោសីតិ. ឱភោគេ កាយពន្ធនំ កាតព្ពំ.

‘‘សចេ បិណ្ឌបាតោ ហោតិ, សទ្ធិវិហារិកោ ច ភុញ្ជិតុកាមោ ហោតិ, ឧទកំ ទត្វា បិណ្ឌបាតោ ឧបនាមេតព្ពោ. សទ្ធិវិហារិកោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ. ភុត្តាវិស្ស ឧទកំ ទត្វា បត្តំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា វោទកំ កត្វា មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពោ, ន ច ឧណ្ហេ បត្តោ និទហិតព្ពោ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. សទ្ធិវិហារិកម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ បដិសាមេតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ សទ្ធិវិហារិកោ នហាយិតុកាមោ ហោតិ, នហានំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ សីតេន អត្ថោ ហោតិ, សីតំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ ឧណ្ហេន អត្ថោ ហោតិ, ឧណ្ហំ បដិយាទេតព្ពំ.

‘‘សចេ សទ្ធិវិហារិកោ ជន្តាឃរំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, ចុណ្ណំ សន្នេតព្ពំ, មត្តិកា តេមេតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ គន្ត្វា ជន្តាឃរបីឋំ ទត្វា ចីវរំ បដិគ្គហេត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ, ចុណ្ណំ ទាតព្ពំ, មត្តិកា ទាតព្ពា. សចេ ឧស្សហតិ, ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ជន្តាឃរំ បវិសន្តេន មត្តិកាយ មុខំ មក្ខេត្វា បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ន ថេរេ ភិក្ខូ អនុបខជ្ជ និសីទិតព្ពំ. ន នវា ភិក្ខូ អាសនេន បដិពាហិតព្ពា. ជន្តាឃរេ សទ្ធិវិហារិកស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. ជន្តាឃរា និក្ខមន្តេន ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរា និក្ខមិតព្ពំ.

‘‘ឧទកេបិ សទ្ធិវិហារិកស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. នហាតេន បឋមតរំ ឧត្តរិត្វា អត្តនោ គត្តំ វោទកំ កត្វា និវាសេត្វា សទ្ធិវិហារិកស្ស គត្តតោ ឧទកំ បមជ្ជិតព្ពំ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, សង្ឃាដិ ទាតព្ពា. ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បឋមតរំ អាគន្ត្វា អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ. សទ្ធិវិហារិកោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ.

‘‘យស្មិំ វិហារេ សទ្ធិវិហារិកោ វិហរតិ, សចេ សោ វិហារោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សចេ ឧស្សហតិ, សោធេតព្ពោ. វិហារំ សោធេន្តេន បឋមំ បត្តចីវរំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; និសីទនបច្ចត្ថរណំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; ភិសិពិព្ពោហនំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; មញ្ចោ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ; បីឋំ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; មញ្ចបដិបាទកា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពា; ខេឡមល្លកោ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ; អបស្សេនផលកំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; ភូមត្ថរណំ យថាបញ្ញត្តំ សល្លក្ខេត្វា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. សចេ វិហារេ សន្តានកំ ហោតិ, ឧល្លោកា បឋមំ ឱហារេតព្ពំ, អាលោកសន្ធិកណ្ណភាគា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ គេរុកបរិកម្មកតា ភិត្តិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ កាឡវណ្ណកតា ភូមិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ អកតា ហោតិ ភូមិ, ឧទកេន បរិប្ផោសិត្វា សម្មជ្ជិតព្ពា – មា វិហារោ រជេន ឧហញ្ញីតិ. សង្ការំ វិចិនិត្វា ឯកមន្តំ ឆឌ្ឌេតព្ពំ.

‘‘ភូមត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. មញ្ចបដិបាទកា ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពា. មញ្ចោ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពោ. បីឋំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ភិសិពិព្ពោហនំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. និសីទនបច្ចត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ខេឡមល្លកោ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពោ. អបស្សេនផលកំ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពំ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ.

‘‘សចេ បុរត្ថិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បុរត្ថិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ បច្ឆិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បច្ឆិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ឧត្តរា សរជា វាតា វាយន្តិ, ឧត្តរា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ទក្ខិណា សរជា វាតា វាយន្តិ, ទក្ខិណា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ សីតកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា វិវរិតព្ពា, រត្តិំ ថកេតព្ពា. សចេ ឧណ្ហកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា ថកេតព្ពា, រត្តិំ វិវរិតព្ពា.

‘‘សចេ បរិវេណំ ឧក្លាបំ ហោតិ, បរិវេណំ សម្មជ្ជិតព្ពំ. សចេ កោដ្ឋកោ ឧក្លាបោ ហោតិ, កោដ្ឋកោ សម្មជ្ជិតព្ពោ. សចេ ឧបដ្ឋានសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, ឧបដ្ឋានសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ អគ្គិសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, អគ្គិសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ វច្ចកុដិ ឧក្លាបា ហោតិ, វច្ចកុដិ សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ បានីយំ ន ហោតិ, បានីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ បរិភោជនីយំ ន ហោតិ, បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ ន ហោតិ, អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ អាសិញ្ចិតព្ពំ.

‘‘សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន វូបកាសេតព្ពោ, វូបកាសាបេតព្ពោ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន វិនោទេតព្ពំ, វិនោទាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន វិវេចេតព្ពំ, វិវេចាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ សទ្ធិវិហារិកោ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ ហោតិ បរិវាសារហោ, ឧបជ្ឈាយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ សទ្ធិវិហារិកស្ស បរិវាសំ ទទេយ្យាតិ. សចេ សទ្ធិវិហារិកោ មូលាយ បដិកស្សនារហោ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ សទ្ធិវិហារិកំ មូលាយ បដិកស្សេយ្យាតិ. សចេ សទ្ធិវិហារិកោ មានត្តារហោ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ សទ្ធិវិហារិកស្ស មានត្តំ ទទេយ្យាតិ. សចេ សទ្ធិវិហារិកោ អព្ភានារហោ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ សទ្ធិវិហារិកំ អព្ភេយ្យាតិ. សចេ សង្ឃោ សទ្ធិវិហារិកស្ស កម្មំ កត្តុកាមោ ហោតិ, តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, ឧបជ្ឈាយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ សទ្ធិវិហារិកស្ស កម្មំ ន ករេយ្យ, លហុកាយ វា បរិណាមេយ្យាតិ. កតំ វា បនស្ស ហោតិ សង្ឃេន កម្មំ, តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, ឧបជ្ឈាយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកោ សម្មា វត្តេយ្យ, លោមំ បាតេយ្យ, នេត្ថារំ វត្តេយ្យ, សង្ឃោ តំ កម្មំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យាតិ.

‘‘សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ ធោវិតព្ពំ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន អាចិក្ខិតព្ពំ ឯវំ ធោវេយ្យាសីតិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ ធោវិយេថាតិ. សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ កាតព្ពំ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន អាចិក្ខិតព្ពំ ឯវំ ករេយ្យាសីតិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ ករិយេថាតិ. សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស រជនំ បចិតព្ពំ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន អាចិក្ខិតព្ពំ ឯវំ បចេយ្យាសីតិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស រជនំ បចិយេថាតិ. សចេ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ រជិតព្ពំ ហោតិ, ឧបជ្ឈាយេន អាចិក្ខិតព្ពំ, ឯវំ រជេយ្យាសីតិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សទ្ធិវិហារិកស្ស ចីវរំ រជិយេថាតិ. ចីវរំ រជន្តេន សាធុកំ សម្បរិវត្តកំ សម្បរិវត្តកំ រជិតព្ពំ. ន ច អច្ឆិន្នេ ថេវេ បក្កមិតព្ពំ. សចេ សទ្ធិវិហារិកោ គិលានោ ហោតិ, យាវជីវំ ឧបដ្ឋាតព្ពោ, វុដ្ឋានមស្ស អាគមេតព្ព’’ន្តិ.

សទ្ធិវិហារិកវត្តំ និដ្ឋិតំ.

១៧. បណាមិតកថា

៦៨. តេន ខោ បន សមយេន សទ្ធិវិហារិកា ឧបជ្ឈាយេសុ ន សម្មា វត្តន្តិ. យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សទ្ធិវិហារិកា ឧបជ្ឈាយេសុ ន សម្មា វត្តិស្សន្តី’’តិ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, សទ្ធិវិហារិកា ឧបជ្ឈាយេសុ ន សម្មា វត្តន្តីតិ? សច្ចំ ភគវាតិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ… កថញ្ហិ នាម, ភិក្ខវេ, សទ្ធិវិហារិកា ឧបជ្ឈាយេសុ ន សម្មា វត្តិស្សន្តីតិ…បេ… វិគរហិត្វា…បេ… ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, សទ្ធិវិហារិកេន ឧបជ្ឈាយម្ហិ ន សម្មា វត្តិតព្ពំ. យោ ន សម្មា វត្តេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ. នេវ សម្មា វត្តន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អសម្មាវត្តន្តំ បណាមេតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, បណាមេតព្ពោ – ‘‘បណាមេមិ ត’’ន្តិ វា, ‘‘មាយិធ បដិក្កមី’’តិ វា, ‘‘នីហរ តេ បត្តចីវរ’’ន្តិ វា, ‘‘នាហំ តយា ឧបដ្ឋាតព្ពោ’’តិ វា, កាយេន វិញ្ញាបេតិ, វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, បណាមិតោ ហោតិ សទ្ធិវិហារិកោ; ន កាយេន វិញ្ញាបេតិ, ន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន បណាមិតោ ហោតិ សទ្ធិវិហារិកោតិ.

តេន ខោ បន សមយេន សទ្ធិវិហារិកា បណាមិតា ន ខមាបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ខមាបេតុន្តិ. នេវ ខមាបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, បណាមិតេន ន ខមាបេតព្ពោ. យោ ន ខមាបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឧបជ្ឈាយា ខមាបិយមានា ន ខមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ខមិតុន្តិ. នេវ ខមន្តិ. សទ្ធិវិហារិកា បក្កមន្តិបិ វិព្ភមន្តិបិ តិត្ថិយេសុបិ សង្កមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ខមាបិយមានេន ន ខមិតព្ពំ. យោ ន ខមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឧបជ្ឈាយា សម្មាវត្តន្តំ បណាមេន្តិ, អសម្មាវត្តន្តំ ន បណាមេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សម្មាវត្តន្តោ បណាមេតព្ពោ. យោ បណាមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. ន ច, ភិក្ខវេ, អសម្មាវត្តន្តោ ន បណាមេតព្ពោ. យោ ន បណាមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ បណាមេតព្ពោ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ នាធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, នាធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, នាធិមត្តា ហិរី ហោតិ, នាធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, នាធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ បណាមេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ ន បណាមេតព្ពោ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ អធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, អធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, អធិមត្តា ហិរី ហោតិ, អធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, អធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ ន បណាមេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ អលំ បណាមេតុំ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ នាធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, នាធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, នាធិមត្តា ហិរី ហោតិ, នាធិមត្តា គារវោ ហោតិ, នាធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ អលំ បណាមេតុំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ នាលំ បណាមេតុំ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ អធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, អធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, អធិមត្តា ហិរី ហោតិ, អធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, អធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ សទ្ធិវិហារិកោ នាលំ បណាមេតុំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតំ សទ្ធិវិហារិកំ អប្បណាមេន្តោ ឧបជ្ឈាយោ សាតិសារោ ហោតិ, បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតិ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ នាធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, នាធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, នាធិមត្តា ហិរី ហោតិ, នាធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, នាធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតំ សទ្ធិវិហារិកំ អប្បណាមេន្តោ ឧបជ្ឈាយោ សាតិសារោ ហោតិ, បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតិ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតំ សទ្ធិវិហារិកំ បណាមេន្តោ ឧបជ្ឈាយោ សាតិសារោ ហោតិ, អប្បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតិ. ឧបជ្ឈាយម្ហិ អធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, អធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, អធិមត្តា ហិរី ហោតិ, អធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, អធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតំ សទ្ធិវិហារិកំ បណាមេន្តោ ឧបជ្ឈាយោ សាតិសារោ ហោតិ, អប្បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតី’’តិ.

៦៩. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ព្រាហ្មណោ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. តំ ភិក្ខូ ន ឥច្ឆិំសុ បព្ពាជេតុំ. សោ ភិក្ខូសុ បព្ពជ្ជំ អលភមានោ កិសោ អហោសិ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ. អទ្ទសា ខោ ភគវា តំ ព្រាហ្មណំ កិសំ លូខំ ទុព្ពណ្ណំ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតំ ធមនិសន្ថតគត្តំ, ទិស្វាន ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘កិំ នុ ខោ សោ, ភិក្ខវេ, ព្រាហ្មណោ កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ’’តិ? ឯសោ, ភន្តេ, ព្រាហ្មណោ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. តំ ភិក្ខូ ន ឥច្ឆិំសុ បព្ពាជេតុំ. សោ ភិក្ខូសុ បព្ពជ្ជំ អលភមានោ កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោតិ. អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘កោ នុ ខោ, ភិក្ខវេ, តស្ស ព្រាហ្មណស្ស អធិការំ សរសី’’តិ? ឯវំ វុត្តេ អាយស្មា សារិបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អហំ ខោ, ភន្តេ, តស្ស ព្រាហ្មណស្ស អធិការំ សរាមី’’តិ. ‘‘កិំ បន ត្វំ, សារិបុត្ត, តស្ស ព្រាហ្មណស្ស អធិការំ សរសី’’តិ? ‘‘ឥធ មេ, ភន្តេ, សោ ព្រាហ្មណោ រាជគហេ បិណ្ឌាយ ចរន្តស្ស កដច្ឆុភិក្ខំ ទាបេសិ. ឥមំ ខោ អហំ, ភន្តេ, តស្ស ព្រាហ្មណស្ស អធិការំ សរាមី’’តិ. ‘‘សាធុ សាធុ, សារិបុត្ត, កតញ្ញុនោ ហិ, សារិបុត្ត, សប្បុរិសា កតវេទិនោ. តេន ហិ ត្វំ, សារិបុត្ត, តំ ព្រាហ្មណំ បព្ពាជេហិ ឧបសម្បាទេហី’’តិ. ‘‘កថាហំ, ភន្តេ, តំ ព្រាហ្មណំ បព្ពាជេមិ ឧបសម្បាទេមី’’តិ? អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – យា សា, ភិក្ខវេ, មយា តីហិ សរណគមនេហិ ឧបសម្បទា អនុញ្ញាតា, តំ អជ្ជតគ្គេ បដិក្ខិបាមិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ញត្តិចតុត្ថេន កម្មេន ឧបសម្បាទេតុំ [ឧបសម្បទំ (សី. ស្យា.)]. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឧបសម្បាទេតព្ពោ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

៧០. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេយ្យ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ឧបសម្បន្នោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៧១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឧបសម្បន្នសមនន្តរា អនាចារំ អាចរតិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាវុសោ, ឯវរូបំ អកាសិ, នេតំ កប្បតី’’តិ. សោ ឯវមាហ – ‘‘នេវាហំ អាយស្មន្តេ យាចិំ ឧបសម្បាទេថ មន្តិ. កិស្ស មំ តុម្ហេ អយាចិតា ឧបសម្បាទិត្ថា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អយាចិតេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យាចិតេន ឧបសម្បាទេតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, យាចិតព្ពោ. តេន ឧបសម្បទាបេក្ខេន សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘សង្ឃំ, ភន្តេ, ឧបសម្បទំ យាចាមិ, ឧល្លុម្បតុ មំ, ភន្តេ, សង្ឃោ អនុកម្បំ ឧបាទាយា’’តិ. ទុតិយម្បិ យាចិតព្ពោ. តតិយម្បិ យាចិតព្ពោ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

៧២. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. ឥត្ថន្នាមោ សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេយ្យ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. ឥត្ថន្នាមោ សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ… តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ….

‘‘ឧបសម្បន្នោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៧៣. តេន ខោ បន សមយេន រាជគហេ បណីតានំ ភត្តានំ ភត្តបដិបាដិ អដ្ឋិតា [អធិដ្ឋិតា (ក.)] ហោតិ. អថ ខោ អញ្ញតរស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា សុខសីលា សុខសមាចារា, សុភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា និវាតេសុ សយនេសុ សយន្តិ. យំនូនាហំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ សោ ព្រាហ្មណោ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. តំ ភិក្ខូ បព្ពាជេសុំ ឧបសម្បាទេសុំ. តស្មិំ បព្ពជិតេ ភត្តបដិបាដិ ខីយិត្ថ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘ឯហិ ទានិ, អាវុសោ, បិណ្ឌាយ ចរិស្សាមា’’តិ. សោ ឯវមាហ – ‘‘នាហំ, អាវុសោ, ឯតំការណា បព្ពជិតោ បិណ្ឌាយ ចរិស្សាមីតិ. សចេ មេ ទស្សថ ភុញ្ជិស្សាមិ, នោ ចេ មេ ទស្សថ វិព្ភមិស្សាមី’’តិ. ‘‘កិំ បន ត្វំ, អាវុសោ, ឧទរស្ស ការណា បព្ពជិតោ’’តិ? ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ. យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – កថញ្ហិ នាម ភិក្ខុ ឯវំ ស្វាក្ខាតេ ធម្មវិនយេ ឧទរស្ស ការណា បព្ពជិស្សតីតិ. តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… សច្ចំ កិរ ត្វំ, ភិក្ខុ, ឧទរស្ស ការណា បព្ពជិតោតិ? សច្ចំ ភគវាតិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ… ‘‘កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, ឯវំ ស្វាក្ខាតេ ធម្មវិនយេ ឧទរស្ស ការណា បព្ពជិស្សសិ. នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ’’…បេ… វិគរហិត្វា…បេ… ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបសម្បាទេន្តេន ចត្តារោ និស្សយេ អាចិក្ខិតុំ – បិណ្ឌិយាលោបភោជនំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា, តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ; អតិរេកលាភោ – សង្ឃភត្តំ, ឧទ្ទេសភត្តំ, និមន្តនំ, សលាកភត្តំ, បក្ខិកំ, ឧបោសថិកំ, បាដិបទិកំ. បំសុកូលចីវរំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា, តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ; អតិរេកលាភោ – ខោមំ, កប្បាសិកំ, កោសេយ្យំ, កម្ពលំ, សាណំ, ភង្គំ. រុក្ខមូលសេនាសនំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា, តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ; អតិរេកលាភោ – វិហារោ, អឌ្ឍយោគោ, បាសាទោ, ហម្មិយំ, គុហា. បូតិមុត្តភេសជ្ជំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា, តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ; អតិរេកលាភោ – សប្បិ, នវនីតំ, តេលំ, មធុ, ផាណិត’’ន្តិ.

បណាមិតកថា និដ្ឋិតា.

ឧបជ្ឈាយវត្តភាណវារោ និដ្ឋិតោ បញ្ចមោ.

បញ្ចមភាណវារោ

១៨. អាចរិយវត្តកថា

៧៤. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ មាណវកោ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. តស្ស ភិក្ខូ បដិកច្ចេវ និស្សយេ អាចិក្ខិំសុ. សោ ឯវមាហ – ‘‘សចេ មេ, ភន្តេ, បព្ពជិតេ និស្សយេ អាចិក្ខេយ្យាថ, អភិរមេយ្យាមហំ [អភិរមេយ្យញ្ចាហំ (សី.), អភិរមេយ្យំ ស្វាហំ (ក.)]. ន ទានាហំ, ភន្តេ, បព្ពជិស្សាមិ; ជេគុច្ឆា មេ និស្សយា បដិកូលា’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, បដិកច្ចេវ និស្សយា អាចិក្ខិតព្ពា. យោ អាចិក្ខេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបសម្បន្នសមនន្តរា និស្សយេ អាចិក្ខិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ទុវគ្គេនបិ តិវគ្គេនបិ គណេន ឧបសម្បាទេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឩនទសវគ្គេន គណេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទសវគ្គេន វា អតិរេកទសវគ្គេន វា គណេន ឧបសម្បាទេតុន្តិ.

៧៥. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ឯកវស្សាបិ ទុវស្សាបិ សទ្ធិវិហារិកំ ឧបសម្បាទេន្តិ. អាយស្មាបិ ឧបសេនោ វង្គន្តបុត្តោ ឯកវស្សោ សទ្ធិវិហារិកំ ឧបសម្បាទេសិ. សោ វស្សំវុដ្ឋោ ទុវស្សោ ឯកវស្សំ សទ្ធិវិហារិកំ អាទាយ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. អាចិណ្ណំ ខោ បនេតំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ អាគន្តុកេហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ បដិសម្មោទិតុំ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ ឧបសេនំ វង្គន្តបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘កច្ចិ, ភិក្ខុ, ខមនីយំ, កច្ចិ យាបនីយំ, កច្ចិ ត្វំ អប្បកិលមថេន អទ្ធានំ អាគតោ’’តិ? ‘‘ខមនីយំ, ភគវា, យាបនីយំ, ភគវា. អប្បកិលមថេន មយំ, ភន្តេ, អទ្ធានំ អាគតា’’តិ. ជានន្តាបិ តថាគតា បុច្ឆន្តិ, ជានន្តាបិ ន បុច្ឆន្តិ, កាលំ វិទិត្វា បុច្ឆន្តិ, កាលំ វិទិត្វា ន បុច្ឆន្តិ; អត្ថសំហិតំ តថាគតា បុច្ឆន្តិ; នោ អនត្ថសំហិតំ. អនត្ថសំហិតេ សេតុឃាតោ តថាគតានំ. ទ្វីហិ អាការេហិ ពុទ្ធា ភគវន្តោ ភិក្ខូ បដិបុច្ឆន្តិ – ធម្មំ វា ទេសេស្សាម, សាវកានំ វា សិក្ខាបទំ បញ្ញបេស្សាមាតិ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ ឧបសេនំ វង្គន្តបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘កតិវស្សោសិ ត្វំ, ភិក្ខូ’’តិ? ‘‘ទុវស្សោហំ, ភគវា’’តិ. ‘‘អយំ បន ភិក្ខុ កតិវស្សោ’’តិ? ‘‘ឯកវស្សោ, ភគវា’’តិ. ‘‘កិំ តាយំ ភិក្ខុ ហោតី’’តិ? ‘‘សទ្ធិវិហារិកោ មេ, ភគវា’’តិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា – ‘‘អននុច្ឆវិកំ, មោឃបុរិស, អននុលោមិកំ អប្បតិរូបំ អស្សាមណកំ អកប្បិយំ អករណីយំ. កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, អញ្ញេហិ ឱវទិយោ អនុសាសិយោ អញ្ញំ ឱវទិតុំ អនុសាសិតុំ មញ្ញិស្សសិ. អតិលហុំ ខោ ត្វំ, មោឃបុរិស, ពាហុល្លាយ អាវត្តោ, យទិទំ គណពន្ធិកំ. នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ’’…បេ… វិគរហិត្វា…បេ… ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឩនទសវស្សេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទសវស្សេន វា អតិរេកទសវស្សេន វា ឧបសម្បាទេតុ’’ន្តិ.

៧៦. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ – ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ – ពាលា អព្យត្តា ឧបសម្បាទេន្តិ. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ពាលា, សទ្ធិវិហារិកា បណ្ឌិតា. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អព្យត្តា, សទ្ធិវិហារិកា ព្យត្តា. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អប្បស្សុតា, សទ្ធិវិហារិកា ពហុស្សុតា. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ទុប្បញ្ញា, សទ្ធិវិហារិកា បញ្ញវន្តោ. អញ្ញតរោបិ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឧបជ្ឈាយេន សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ ឧបជ្ឈាយស្ស វាទំ អារោបេត្វា តំយេវ តិត្ថាយតនំ សង្កមិ. យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – កថញ្ហិ នាម ភិក្ខូ – ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ – ពាលា អព្យត្តា ឧបសម្បាទេស្សន្តិ. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ពាលា សទ្ធិវិហារិកា បណ្ឌិតា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អព្យត្តា សទ្ធិវិហារិកា ព្យត្តា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អប្បស្សុតា សទ្ធិវិហារិកា ពហុស្សុតា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ទុប្បញ្ញា, សទ្ធិវិហារិកា បញ្ញវន្តោតិ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ‘‘សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ – ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ – ពាលា អព្យត្តា ឧបសម្បាទេន្តិ. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ពាលា, សទ្ធិវិហារិកា បណ្ឌិតា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អព្យត្តា សទ្ធិវិហារិកា ព្យត្តា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អប្បស្សុតា, សទ្ធិវិហារិកា ពហុស្សុតា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ទុប្បញ្ញា, សទ្ធិវិហារិកា បញ្ញវន្តោ’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ… កថញ្ហិ នាម តេ, ភិក្ខវេ, មោឃបុរិសា – ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ – ពាលា អព្យត្តា ឧបសម្បាទេស្សន្តិ. ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ពាលា, សទ្ធិវិហារិកា បណ្ឌិតា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អព្យត្តា សទ្ធិវិហារិកា ព្យត្តា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា អប្បស្សុតា, សទ្ធិវិហារិកា ពហុស្សុតា, ទិស្សន្តិ ឧបជ្ឈាយា ទុប្បញ្ញា, សទ្ធិវិហារិកា បញ្ញវន្តោ. នេតំ, ភិក្ខវេ, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ… វិគរហិត្វា…បេ… ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ពាលេន អព្យត្តេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន ទសវស្សេន វា អតិរេកទសវស្សេន វា ឧបសម្បាទេតុ’’ន្តិ.

៧៧. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ឧបជ្ឈាយេសុ បក្កន្តេសុបិ វិព្ភន្តេសុបិ កាលង្កតេសុបិ បក្ខសង្កន្តេសុបិ អនាចរិយកា អនោវទិយមានា អននុសាសិយមានា ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរន្តិ, មនុស្សានំ ភុញ្ជមានានំ ឧបរិភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ – ឧបរិសាយនីយេបិ – ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេន្តិ; សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជន្តិ; ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ទុន្និវត្ថា ទុប្បារុតា អនាកប្បសម្បន្នា បិណ្ឌាយ ចរិស្សន្តិ; មនុស្សានំ ភុញ្ជមានានំ ឧបរិភោជនេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ, ឧបរិខាទនីយេបិ – ឧបរិសាយនីយេបិ – ឧបរិបានីយេបិ ឧត្តិដ្ឋបត្តំ ឧបនាមេស្សន្តិ; សាមំ សូបម្បិ ឱទនម្បិ វិញ្ញាបេត្វា ភុញ្ជិស្សន្តិ; ភត្តគ្គេបិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា វិហរិស្សន្តិ, សេយ្យថាបិ ព្រាហ្មណា ព្រាហ្មណភោជនេ’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ …បេ… អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ…បេ… សច្ចំ, ភគវាតិ…បេ… វិគរហិត្វា ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –

‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អាចរិយំ. អាចរិយោ, ភិក្ខវេ, អន្តេវាសិកម្ហិ បុត្តចិត្តំ ឧបដ្ឋាបេស្សតិ, អន្តេវាសិកោ អាចរិយម្ហិ បិតុចិត្តំ ឧបដ្ឋាបេស្សតិ. ឯវំ តេ អញ្ញមញ្ញំ សគារវា សប្បតិស្សា សភាគវុត្តិនោ វិហរន្តា ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ វុទ្ធិំ វិរុឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជិស្សន្តិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទសវស្សំ និស្សាយ វត្ថុំ, ទសវស្សេន និស្សយំ ទាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, អាចរិយោ គហេតព្ពោ. ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘អាចរិយោ មេ, ភន្តេ, ហោហិ, អាយស្មតោ និស្សាយ វច្ឆាមិ; អាចរិយោ មេ, ភន្តេ, ហោហិ, អាយស្មតោ និស្សាយ វច្ឆាមិ; អាចរិយោ មេ, ភន្តេ, ហោហិ, អាយស្មតោ និស្សាយ វច្ឆាមី’តិ. ‘សាហូតិ’ វា ‘លហូតិ’ វា ‘ឱបាយិក’ន្តិ វា ‘បតិរូប’ន្តិ វា ‘បាសាទិកេន សម្បាទេហី’តិ វា កាយេន វិញ្ញាបេតិ, វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, គហិតោ ហោតិ អាចរិយោ; ន កាយេន វិញ្ញាបេតិ, ន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន គហិតោ ហោតិ អាចរិយោ.

៧៨. [ចូឡវ. ៣៨០ អាទយោ] ‘‘អន្តេវាសិកេន, ភិក្ខវេ, អាចរិយម្ហិ សម្មា វត្តិតព្ពំ. តត្រាយំ សម្មាវត្តនា –

‘‘កាលស្សេវ ឧដ្ឋាយ ឧបាហនំ ឱមុញ្ចិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ទន្តកដ្ឋំ ទាតព្ពំ, មុខោទកំ ទាតព្ពំ, អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ. សចេ យាគុ ហោតិ, ភាជនំ ធោវិត្វា យាគុ ឧបនាមេតព្ពា. យាគុំ បីតស្ស ឧទកំ ទត្វា ភាជនំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា បដិសាមេតព្ពំ. អាចរិយម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ អាចរិយោ គាមំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, បដិនិវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ, កាយពន្ធនំ ទាតព្ពំ, សគុណំ កត្វា សង្ឃាដិយោ ទាតព្ពា, ធោវិត្វា បត្តោ សោទកោ ទាតព្ពោ. សចេ អាចរិយោ បច្ឆាសមណំ អាកង្ខតិ, តិមណ្ឌលំ បដិច្ឆាទេន្តេន បរិមណ្ឌលំ និវាសេត្វា កាយពន្ធនំ ពន្ធិត្វា សគុណំ កត្វា សង្ឃាដិយោ បារុបិត្វា គណ្ឋិកំ បដិមុញ្ចិត្វា ធោវិត្វា បត្តំ គហេត្វា អាចរិយស្ស បច្ឆាសមណេន ហោតព្ពំ. នាតិទូរេ គន្តព្ពំ, នាច្ចាសន្នេ គន្តព្ពំ, បត្តបរិយាបន្នំ បដិគ្គហេតព្ពំ. ន អាចរិយស្ស ភណមានស្ស អន្តរន្តរា កថា ឱបាតេតព្ពា. អាចរិយោ អាបត្តិសាមន្តា ភណមានោ និវារេតព្ពោ.

‘‘និវត្តន្តេន បឋមតរំ អាគន្ត្វា អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ, បច្ចុគ្គន្ត្វា បត្តចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ, បដិនិវាសនំ ទាតព្ពំ, និវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ. សចេ ចីវរំ សិន្នំ ហោតិ, មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពំ, ន ច ឧណ្ហេ ចីវរំ និទហិតព្ពំ. ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ. ចីវរំ សង្ឃរន្តេន ចតុរង្គុលំ កណ្ណំ ឧស្សារេត្វា ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ – មា មជ្ឈេ ភង្គោ អហោសីតិ. ឱភោគេ កាយពន្ធនំ កាតព្ពំ.

‘‘សចេ បិណ្ឌបាតោ ហោតិ, អាចរិយោ ច ភុញ្ជិតុកាមោ ហោតិ, ឧទកំ ទត្វា បិណ្ឌបាតោ ឧបនាមេតព្ពោ. អាចរិយោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ. ភុត្តាវិស្ស ឧទកំ ទត្វា បត្តំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា វោទកំ កត្វា មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពោ, ន ច ឧណ្ហេ បត្តោ និទហិតព្ពោ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. អាចរិយម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ បដិសាមេតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ អាចរិយោ នហាយិតុកាមោ ហោតិ, នហានំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ សីតេន អត្ថោ ហោតិ, សីតំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ ឧណ្ហេន អត្ថោ ហោតិ, ឧណ្ហំ បដិយាទេតព្ពំ.

‘‘សចេ អាចរិយោ ជន្តាឃរំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, ចុណ្ណំ សន្នេតព្ពំ, មត្តិកា តេមេតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ អាចរិយស្ស បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ គន្ត្វា ជន្តាឃរបីឋំ ទត្វា ចីវរំ បដិគ្គហេត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ, ចុណ្ណំ ទាតព្ពំ, មត្តិកា ទាតព្ពា. សចេ ឧស្សហតិ, ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ជន្តាឃរំ បវិសន្តេន មត្តិកាយ មុខំ មក្ខេត្វា បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ន ថេរេ ភិក្ខូ អនុបខជ្ជ និសីទិតព្ពំ. ន នវា ភិក្ខូ អាសនេន បដិពាហិតព្ពា. ជន្តាឃរេ អាចរិយស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. ជន្តាឃរា និក្ខមន្តេន ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរា និក្ខមិតព្ពំ.

‘‘ឧទកេបិ អាចរិយស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. នហាតេន បឋមតរំ ឧត្តរិត្វា អត្តនោ គត្តំ វោទកំ កត្វា និវាសេត្វា អាចរិយស្ស គត្តតោ ឧទកំ បមជ្ជិតព្ពំ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, សង្ឃាដិ ទាតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បឋមតរំ អាគន្ត្វា អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ. អាចរិយោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ. សចេ ឧទ្ទិសាបេតុកាមោ ហោតិ, ឧទ្ទិសាបេតព្ពោ. សចេ បរិបុច្ឆិតុកាមោ ហោតិ, បរិបុច្ឆិតព្ពោ.

‘‘យស្មិំ វិហារេ អាចរិយោ វិហរតិ, សចេ សោ វិហារោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សចេ ឧស្សហតិ, សោធេតព្ពោ. វិហារំ សោធេន្តេន បឋមំ បត្តចីវរំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; និសីទនបច្ចត្ថរណំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; ភិសិពិព្ពោហនំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; មញ្ចោ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ; បីឋំ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; មញ្ចបដិបាទកា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពា; ខេឡមល្លកោ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ; អបស្សេនផលកំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; ភូមត្ថរណំ យថាបញ្ញត្តំ សល្លក្ខេត្វា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. សចេ វិហារេ សន្តានកំ ហោតិ, ឧល្លោកា បឋមំ ឱហារេតព្ពំ, អាលោកសន្ធិកណ្ណភាគា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ គេរុកបរិកម្មកតា ភិត្តិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ កាឡវណ្ណកតា ភូមិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ អកតា ហោតិ ភូមិ, ឧទកេន បរិប្ផោសិត្វា សម្មជ្ជិតព្ពា – មា វិហារោ រជេន ឧហញ្ញីតិ. សង្ការំ វិចិនិត្វា ឯកមន្តំ ឆឌ្ឌេតព្ពំ.

‘‘ភូមត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. មញ្ចបដិបាទកា ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពា. មញ្ចោ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពោ. បីឋំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ភិសិពិព្ពោហនំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. និសីទនបច្ចត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ខេឡមល្លកោ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពោ. អបស្សេនផលកំ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពំ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ.

‘‘សចេ បុរត្ថិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បុរត្ថិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ បច្ឆិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បច្ឆិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ឧត្តរា សរជា វាតា វាយន្តិ, ឧត្តរា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ទក្ខិណា សរជា វាតា វាយន្តិ, ទក្ខិណា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ សីតកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា វិវរិតព្ពា, រត្តិំ ថកេតព្ពា. សចេ ឧណ្ហកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា ថកេតព្ពា, រត្តិំ វិវរិតព្ពា.

‘‘សចេ បរិវេណំ ឧក្លាបំ ហោតិ, បរិវេណំ សម្មជ្ជិតព្ពំ. សចេ កោដ្ឋកោ ឧក្លាបោ ហោតិ, កោដ្ឋកោ សម្មជ្ជិតព្ពោ. សចេ ឧបដ្ឋានសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, ឧបដ្ឋានសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ អគ្គិសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, អគ្គិសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ វច្ចកុដិ ឧក្លាបា ហោតិ, វច្ចកុដិ សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ បានីយំ ន ហោតិ, បានីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ បរិភោជនីយំ ន ហោតិ, បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ អាចមនកុម្ភិយំ ឧទកំ ន ហោតិ, អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ អាសិញ្ចិតព្ពំ.

‘‘សចេ អាចរិយស្ស អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ, អន្តេវាសិកេន វូបកាសេតព្ពោ, វូបកាសាបេតព្ពោ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ អាចរិយស្ស កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន វិនោទេតព្ពំ, វិនោទាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ អាចរិយស្ស ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន វិវេចេតព្ពំ, វិវេចាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ អាចរិយោ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ ហោតិ បរិវាសារហោ, អន្តេវាសិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អាចរិយស្ស បរិវាសំ ទទេយ្យាតិ. សចេ អាចរិយោ មូលាយ បដិកស្សនារហោ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អាចរិយំ មូលាយ បដិកស្សេយ្យាតិ. សចេ អាចរិយោ មានត្តារហោ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អាចរិយស្ស មានត្តំ ទទេយ្យាតិ. សចេ អាចរិយោ អព្ភានារហោ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អាចរិយំ អព្ភេយ្យាតិ. សចេ សង្ឃោ អាចរិយស្ស កម្មំ កត្តុកាមោ ហោតិ, តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, អន្តេវាសិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អាចរិយស្ស កម្មំ ន ករេយ្យ, លហុកាយ វា បរិណាមេយ្យាតិ. កតំ វា បនស្ស ហោតិ សង្ឃេន កម្មំ, តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, អន្តេវាសិកេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អាចរិយោ សម្មា វត្តេយ្យ, លោមំ បាតេយ្យ, នេត្ថារំ វត្តេយ្យ, សង្ឃោ តំ កម្មំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យាតិ.

‘‘សចេ អាចរិយស្ស ចីវរំ ធោវិតព្ពំ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន ធោវិតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អាចរិយស្ស ចីវរំ ធោវិយេថាតិ. សចេ អាចរិយស្ស ចីវរំ កាតព្ពំ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន កាតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អាចរិយស្ស ចីវរំ ករិយេថាតិ. សចេ អាចរិយស្ស រជនំ បចិតព្ពំ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន បចិតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អាចរិយស្ស រជនំ បចិយេថាតិ. សចេ អាចរិយស្ស ចីវរំ រជិតព្ពំ ហោតិ, អន្តេវាសិកេន រជិតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អាចរិយស្ស ចីវរំ រជិយេថាតិ. ចីវរំ រជន្តេន សាធុកំ សម្បរិវត្តកំ សម្បរិវត្តកំ រជិតព្ពំ, ន ច អច្ឆិន្នេ ថេវេ បក្កមិតព្ពំ.

‘‘ន អាចរិយំ អនាបុច្ឆា ឯកច្ចស្ស បត្តោ ទាតព្ពោ, ន ឯកច្ចស្ស បត្តោ បដិគ្គហេតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស ចីវរំ ទាតព្ពំ; ន ឯកច្ចស្ស ចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ; ន ឯកច្ចស្ស បរិក្ខារោ ទាតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស បរិក្ខារោ បដិគ្គហេតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស កេសា ឆេទេតព្ពា; ន ឯកច្ចេន កេសា ឆេទាបេតព្ពា; ន ឯកច្ចស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ; ន ឯកច្ចេន បរិកម្មំ ការាបេតព្ពំ; ន ឯកច្ចស្ស វេយ្យាវច្ចោ កាតព្ពោ; ន ឯកច្ចេន វេយ្យាវច្ចោ ការាបេតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស បច្ឆាសមណេន ហោតព្ពំ; ន ឯកច្ចោ បច្ឆាសមណោ អាទាតព្ពោ; ន ឯកច្ចស្ស បិណ្ឌបាតោ នីហរិតព្ពោ; ន ឯកច្ចេន បិណ្ឌបាតោ នីហរាបេតព្ពោ. ន អាចរិយំ អនាបុច្ឆា គាមោ បវិសិតព្ពោ, ន សុសានំ គន្តព្ពំ, ន ទិសា បក្កមិតព្ពា. សចេ អាចរិយោ គិលានោ ហោតិ, យាវជីវំ ឧបដ្ឋាតព្ពោ, វុដ្ឋានមស្ស អាគមេតព្ព’’ន្តិ.

អាចរិយវត្តំ និដ្ឋិតំ.

១៩. អន្តេវាសិកវត្តកថា

៧៩. [ចូឡវ. ៣៨១-៣៨២] ‘‘អាចរិយេន, ភិក្ខវេ, អន្តេវាសិកម្ហិ សម្មា វត្តិតព្ពំ. តត្រាយំ សម្មាវត្តនា –

‘‘អាចរិយេន, ភិក្ខវេ, អន្តេវាសិកោ សង្គហេតព្ពោ អនុគ្គហេតព្ពោ ឧទ្ទេសេន បរិបុច្ឆាយ ឱវាទេន អនុសាសនិយា. សចេ អាចរិយស្ស បត្តោ ហោតិ, អន្តេវាសិកស្ស បត្តោ ន ហោតិ, អាចរិយេន អន្តេវាសិកស្ស បត្តោ ទាតព្ពោ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស បត្តោ ឧប្បជ្ជិយេថាតិ. សចេ អាចរិយស្ស ចីវរំ ហោតិ, អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ ន ហោតិ, អាចរិយេន អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ ទាតព្ពំ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ ឧប្បជ្ជិយេថាតិ. សចេ អាចរិយស្ស បរិក្ខារោ ហោតិ, អន្តេវាសិកស្ស បរិក្ខារោ ន ហោតិ, អាចរិយេន អន្តេវាសិកស្ស បរិក្ខារោ ទាតព្ពោ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស បរិក្ខារោ ឧប្បជ្ជិយេថាតិ.

‘‘សចេ អន្តេវាសិកោ គិលានោ ហោតិ, កាលស្សេវ ឧដ្ឋាយ ទន្តកដ្ឋំ ទាតព្ពំ, មុខោទកំ ទាតព្ពំ, អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ. សចេ យាគុ ហោតិ, ភាជនំ ធោវិត្វា យាគុ ឧបនាមេតព្ពា. យាគុំ បីតស្ស ឧទកំ ទត្វា ភាជនំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា បដិសាមេតព្ពំ. អន្តេវាសិកម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ អន្តេវាសិកោ គាមំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, បដិនិវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ, កាយពន្ធនំ ទាតព្ពំ, សគុណំ កត្វា សង្ឃាដិយោ ទាតព្ពា, ធោវិត្វា បត្តោ សោទកោ ទាតព្ពោ.

‘‘ឯត្តាវតា និវត្តិស្សតីតិ អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ, បច្ចុគ្គន្ត្វា បត្តចីវរំ បដិគ្គហេតព្ពំ, បដិនិវាសនំ ទាតព្ពំ, និវាសនំ បដិគ្គហេតព្ពំ. សចេ ចីវរំ សិន្នំ ហោតិ, មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពំ, ន ច ឧណ្ហេ ចីវរំ និទហិតព្ពំ. ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ. ចីវរំ សង្ឃរន្តេន ចតុរង្គុលំ កណ្ណំ ឧស្សារេត្វា ចីវរំ សង្ឃរិតព្ពំ – មា មជ្ឈេ ភង្គោ អហោសីតិ. ឱភោគេ កាយពន្ធនំ កាតព្ពំ.

‘‘សចេ បិណ្ឌបាតោ ហោតិ, អន្តេវាសិកោ ច ភុញ្ជិតុកាមោ ហោតិ, ឧទកំ ទត្វា បិណ្ឌបាតោ ឧបនាមេតព្ពោ. អន្តេវាសិកោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ. ភុត្តាវិស្ស ឧទកំ ទត្វា បត្តំ បដិគ្គហេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន ធោវិត្វា វោទកំ កត្វា មុហុត្តំ ឧណ្ហេ ឱតាបេតព្ពោ, ន ច ឧណ្ហេ បត្តោ និទហិតព្ពោ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. អន្តេវាសិកម្ហិ វុដ្ឋិតេ អាសនំ ឧទ្ធរិតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ បដិសាមេតព្ពំ. សចេ សោ ទេសោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិតព្ពោ.

‘‘សចេ អន្តេវាសិកោ នហាយិតុកាមោ ហោតិ, នហានំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ សីតេន អត្ថោ ហោតិ, សីតំ បដិយាទេតព្ពំ. សចេ ឧណ្ហេន អត្ថោ ហោតិ, ឧណ្ហំ បដិយាទេតព្ពំ.

‘‘សចេ អន្តេវាសិកោ ជន្តាឃរំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ, ចុណ្ណំ សន្នេតព្ពំ, មត្តិកា តេមេតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ គន្ត្វា ជន្តាឃរបីឋំ ទត្វា ចីវរំ បដិគ្គហេត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ, ចុណ្ណំ ទាតព្ពំ, មត្តិកា ទាតព្ពា. សចេ ឧស្សហតិ, ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ជន្តាឃរំ បវិសន្តេន មត្តិកាយ មុខំ មក្ខេត្វា បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរំ បវិសិតព្ពំ. ន ច ថេរេ ភិក្ខូ អនុបខជ្ជ និសីទិតព្ពំ, ន នវា ភិក្ខូ អាសនេន បដិពាហិតព្ពា. ជន្តាឃរេ អន្តេវាសិកស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. ជន្តាឃរា និក្ខមន្តេន ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បុរតោ ច បច្ឆតោ ច បដិច្ឆាទេត្វា ជន្តាឃរា និក្ខមិតព្ពំ.

‘‘ឧទកេបិ អន្តេវាសិកស្ស បរិកម្មំ កាតព្ពំ. នហាតេន បឋមតរំ ឧត្តរិត្វា អត្តនោ គត្តំ វោទកំ កត្វា និវាសេត្វា អន្តេវាសិកស្ស គត្តតោ ឧទកំ បមជ្ជិតព្ពំ, និវាសនំ ទាតព្ពំ, សង្ឃាដិ ទាតព្ពា, ជន្តាឃរបីឋំ អាទាយ បឋមតរំ អាគន្ត្វា អាសនំ បញ្ញបេតព្ពំ, បាទោទកំ បាទបីឋំ បាទកថលិកំ ឧបនិក្ខិបិតព្ពំ. អន្តេវាសិកោ បានីយេន បុច្ឆិតព្ពោ.

‘‘យស្មិំ វិហារេ អន្តេវាសិកោ វិហរតិ, សចេ សោ វិហារោ ឧក្លាបោ ហោតិ, សចេ ឧស្សហតិ, សោធេតព្ពោ. វិហារំ សោធេន្តេន បឋមំ បត្តចីវរំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; និសីទនបច្ចត្ថរណំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; ភិសិពិព្ពោហនំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; មញ្ចោ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ; បីឋំ នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; មញ្ចបដិបាទកា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពា; ខេឡមល្លកោ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពោ; អបស្សេនផលកំ នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ; ភូមត្ថរណំ យថាបញ្ញត្តំ សល្លក្ខេត្វា នីហរិត្វា ឯកមន្តំ និក្ខិបិតព្ពំ. សចេ វិហារេ សន្តានកំ ហោតិ, ឧល្លោកា បឋមំ ឱតារេតព្ពំ, អាលោកសន្ធិកណ្ណភាគា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ គេរុកបរិកម្មកតា ភិត្តិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ កាឡវណ្ណកតា ភូមិ កណ្ណកិតា ហោតិ, ចោឡកំ តេមេត្វា បីឡេត្វា បមជ្ជិតព្ពា. សចេ អកតា ហោតិ ភូមិ, ឧទកេន បរិប្ផោសិត្វា សម្មជ្ជិតព្ពា – មា វិហារោ រជេន ឧហញ្ញីតិ. សង្ការំ វិចិនិត្វា ឯកមន្តំ ឆឌ្ឌេតព្ពំ.

‘‘ភូមត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. មញ្ចបដិបាទកា ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពា. មញ្ចោ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពោ. បីឋំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា នីចំ កត្វា សាធុកំ អប្បដិឃំសន្តេន, អសង្ឃដ្ដេន្តេន កវាដបិដ្ឋំ, អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ភិសិពិព្ពោហនំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. និសីទនបច្ចត្ថរណំ ឱតាបេត្វា សោធេត្វា បប្ផោដេត្វា អតិហរិត្វា យថាបញ្ញត្តំ បញ្ញបេតព្ពំ. ខេឡមល្លកោ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពោ. អបស្សេនផលកំ ឱតាបេត្វា បមជ្ជិត្វា អតិហរិត្វា យថាឋានេ ឋបេតព្ពំ. បត្តចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ. បត្តំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន បត្តំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ហេដ្ឋាមញ្ចំ វា ហេដ្ឋាបីឋំ វា បរាមសិត្វា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ន ច អនន្តរហិតាយ ភូមិយា បត្តោ និក្ខិបិតព្ពោ. ចីវរំ និក្ខិបន្តេន ឯកេន ហត្ថេន ចីវរំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន ចីវរវំសំ វា ចីវររជ្ជុំ វា បមជ្ជិត្វា បារតោ អន្តំ ឱរតោ ភោគំ កត្វា ចីវរំ និក្ខិបិតព្ពំ.

‘‘សចេ បុរត្ថិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បុរត្ថិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ បច្ឆិមា សរជា វាតា វាយន្តិ, បច្ឆិមា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ឧត្តរា សរជា វាតា វាយន្តិ, ឧត្តរា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ ទក្ខិណា សរជា វាតា វាយន្តិ, ទក្ខិណា វាតបានា ថកេតព្ពា. សចេ សីតកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា វិវរិតព្ពា, រត្តិំ ថកេតព្ពា. សចេ ឧណ្ហកាលោ ហោតិ, ទិវា វាតបានា ថកេតព្ពា, រត្តិំ វិវរិតព្ពា.

‘‘សចេ បរិវេណំ ឧក្លាបំ ហោតិ, បរិវេណំ សម្មជ្ជិតព្ពំ. សចេ កោដ្ឋកោ ឧក្លាបោ ហោតិ, កោដ្ឋកោ សម្មជ្ជិតព្ពោ. សចេ ឧបដ្ឋានសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, ឧបដ្ឋានសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ អគ្គិសាលា ឧក្លាបា ហោតិ, អគ្គិសាលា សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ វច្ចកុដិ ឧក្លាបា ហោតិ, វច្ចកុដិ សម្មជ្ជិតព្ពា. សចេ បានីយំ ន ហោតិ, បានីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ បរិភោជនីយំ ន ហោតិ, បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. សចេ អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ ន ហោតិ, អាចមនកុម្ភិយា ឧទកំ អាសិញ្ចិតព្ពំ.

‘‘សចេ អន្តេវាសិកស្ស អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ, អាចរិយេន វូបកាសេតព្ពោ, វូបកាសាបេតព្ពោ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ អន្តេវាសិកស្ស កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, អាចរិយេន វិនោទេតព្ពំ, វិនោទាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ អន្តេវាសិកស្ស ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ, អាចរិយេន វិវេចេតព្ពំ, វិវេចាបេតព្ពំ, ធម្មកថា វាស្ស កាតព្ពា. សចេ អន្តេវាសិកោ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ ហោតិ បរិវាសារហោ, អាចរិយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ, អន្តេវាសិកស្ស បរិវាសំ ទទេយ្យាតិ. សចេ អន្តេវាសិកោ មូលាយ បដិកស្សនារហោ ហោតិ, អាចរិយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អន្តេវាសិកំ មូលាយ បដិកស្សេយ្យាតិ. សចេ អន្តេវាសិកោ មានត្តារហោ ហោតិ, អាចរិយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អន្តេវាសិកស្ស មានត្តំ ទទេយ្យាតិ. សចេ អន្តេវាសិកោ អព្ភានារហោ ហោតិ, អាចរិយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អន្តេវាសិកំ អព្ភេយ្យាតិ. សចេ សង្ឃោ អន្តេវាសិកស្ស កម្មំ កត្តុកាមោ ហោតិ, តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, អាចរិយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ អន្តេវាសិកស្ស កម្មំ ន ករេយ្យ, លហុកាយ វា បរិណាមេយ្យាតិ. កតំ វា បនស្ស ហោតិ សង្ឃេន កម្មំ, តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា, អាចរិយេន ឧស្សុក្កំ កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកោ សម្មា វត្តេយ្យ, លោមំ បាតេយ្យ, នេត្ថារំ វត្តេយ្យ, សង្ឃោ តំ កម្មំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យាតិ.

‘‘សចេ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ ធោវិតព្ពំ ហោតិ, អាចរិយេន អាចិក្ខិតព្ពំ – ‘ឯវំ ធោវេយ្យាសី’តិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ ធោវិយេថាតិ. សចេ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ កាតព្ពំ ហោតិ, អាចរិយេន អាចិក្ខិតព្ពំ – ‘ឯវំ ករេយ្យាសី’តិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ ករិយេថាតិ. សចេ អន្តេវាសិកស្ស រជនំ បចិតព្ពំ ហោតិ, អាចរិយេន អាចិក្ខិតព្ពំ – ‘ឯវំ បចេយ្យាសី’តិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស រជនំ បចិយេថាតិ. សចេ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ រជិតព្ពំ ហោតិ, អាចរិយេន អាចិក្ខិតព្ពំ – ‘ឯវំ រជេយ្យាសី’តិ, ឧស្សុក្កំ វា កាតព្ពំ – កិន្តិ នុ ខោ អន្តេវាសិកស្ស ចីវរំ រជិយេថាតិ. ចីវរំ រជន្តេន សាធុកំ សម្បរិវត្តកំ សម្បរិវត្តកំ រជិតព្ពំ, ន ច អច្ឆិន្នេ ថេវេ បក្កមិតព្ពំ. សចេ អន្តេវាសិកោ គិលានោ ហោតិ, យាវជីវំ ឧបដ្ឋាតព្ពោ, វុដ្ឋានមស្ស អាគមេតព្ព’’ន្តិ.

អន្តេវាសិកវត្តំ និដ្ឋិតំ.

ឆដ្ឋភាណវារោ.

២០. បណាមនា ខមាបនា

៨០. តេន ខោ បន សមយេន អន្តេវាសិកា អាចរិយេសុ ន សម្មា វត្តន្តិ…បេ… ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អន្តេវាសិកេន អាចរិយម្ហិ ន សម្មា វត្តិតព្ពំ. យោ ន សម្មា វត្តេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ. នេវ សម្មា វត្តន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អសម្មាវត្តន្តំ បណាមេតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, បណាមេតព្ពោ – បណាមេមិ តន្តិ វា, មាយិធ បដិក្កមីតិ វា, នីហរ តេ បត្តចីវរន្តិ វា, នាហំ តយា ឧបដ្ឋាតព្ពោតិ វា. កាយេន វិញ្ញាបេតិ, វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, បណាមិតោ ហោតិ អន្តេវាសិកោ; ន កាយេន វិញ្ញាបេតិ, ន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន បណាមិតោ ហោតិ អន្តេវាសិកោតិ.

តេន ខោ បន សមយេន អន្តេវាសិកា បណាមិតា ន ខមាបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ខមាបេតុន្តិ. នេវ ខមាបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, បណាមិតេន ន ខមាបេតព្ពោ. យោ ន ខមាបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន អាចរិយា ខមាបិយមានា ន ខមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ខមិតុន្តិ. នេវ ខមន្តិ. អន្តេវាសិកា បក្កមន្តិបិ វិព្ភមន្តិបិ តិត្ថិយេសុបិ សង្កមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ខមាបិយមានេន ន ខមិតព្ពំ. យោ ន ខមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន អាចរិយា សម្មាវត្តន្តំ បណាមេន្តិ, អសម្មាវត្តន្តំ ន បណាមេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សម្មាវត្តន្តោ បណាមេតព្ពោ. យោ បណាមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. ន ច, ភិក្ខវេ, អសម្មាវត្តន្តោ ន បណាមេតព្ពោ. យោ ន បណាមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

៨១. ‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ បណាមេតព្ពោ. អាចរិយម្ហិ នាធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, នាធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, នាធិមត្តា ហិរី ហោតិ, នាធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, នាធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ បណាមេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ ន បណាមេតព្ពោ. អាចរិយម្ហិ អធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, អធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, អធិមត្តា ហិរី ហោតិ, អធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, អធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ ន បណាមេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ អលំ បណាមេតុំ. អាចរិយម្ហិ នាធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, នាធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, នាធិមត្តា ហិរី ហោតិ, នាធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, នាធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ អលំ បណាមេតុំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ នាលំ បណាមេតុំ. អាចរិយម្ហិ អធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, អធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, អធិមត្តា ហិរី ហោតិ, អធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, អធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតោ អន្តេវាសិកោ នាលំ បណាមេតុំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតំ អន្តេវាសិកំ អប្បណាមេន្តោ អាចរិយោ សាតិសារោ ហោតិ, បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតិ. អាចរិយម្ហិ នាធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, នាធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, នាធិមត្តា ហិរី ហោតិ, នាធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, នាធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតំ អន្តេវាសិកំ អប្បណាមេន្តោ អាចរិយោ សាតិសារោ ហោតិ, បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតិ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតំ អន្តេវាសិកំ បណាមេន្តោ អាចរិយោ សាតិសារោ ហោតិ, អប្បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតិ. អាចរិយម្ហិ អធិមត្តំ បេមំ ហោតិ, អធិមត្តោ បសាទោ ហោតិ, អធិមត្តា ហិរី ហោតិ, អធិមត្តោ គារវោ ហោតិ, អធិមត្តា ភាវនា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតំ អន្តេវាសិកំ បណាមេន្តោ អាចរិយោ សាតិសារោ ហោតិ, អប្បណាមេន្តោ អនតិសារោ ហោតី’’តិ.

បណាមនា ខមាបនា និដ្ឋិតា.

២១. ពាលអព្យត្តវត្ថុ

៨២. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ, ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ, ពាលា អព្យត្តា និស្សយំ ទេន្តិ. ទិស្សន្តិ អាចរិយា ពាលា, អន្តេវាសិកា បណ្ឌិតា. ទិស្សន្តិ អាចរិយា អព្យត្តា, អន្តេវាសិកា ព្យត្តា. ទិស្សន្តិ អាចរិយា អប្បស្សុតា, អន្តេវាសិកា ពហុស្សុតា. ទិស្សន្តិ អាចរិយា ទុប្បញ្ញា, អន្តេវាសិកា បញ្ញវន្តោ. យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ភិក្ខូ, ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ, ពាលា អព្យត្តា និស្សយំ ទស្សន្តិ. ទិស្សន្តិ អាចរិយា ពាលា អន្តេវាសិកា បណ្ឌិតា, ទិស្សន្តិ អាចរិយា អព្យត្តា អន្តេវាសិកា ព្យត្តា, ទិស្សន្តិ អាចរិយា អប្បស្សុតា អន្តេវាសិកា ពហុស្សុតា, ទិស្សន្តិ អាចរិយា ទុប្បញ្ញា អន្តេវាសិកា បញ្ញវន្តោ’’តិ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ, ទសវស្សម្ហា ទសវស្សម្ហាតិ, ពាលា អព្យត្តា និស្សយំ ទេន្តិ…បេ… សច្ចំ, ភគវាតិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ… វិគរហិត្វា…បេ… ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ពាលេន អព្យត្តេន និស្សយោ ទាតព្ពោ. យោ ទទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន ទសវស្សេន វា អតិរេកទសវស្សេន វា និស្សយំ ទាតុ’’ន្តិ.

ពាលអព្យត្តវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

២២. និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិកថា

៨៣. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អាចរិយុបជ្ឈាយេសុ បក្កន្តេសុបិ វិព្ភន្តេសុបិ កាលង្កតេសុបិ បក្ខសង្កន្តេសុបិ និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិយោ ន ជានន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

‘‘បញ្ចិមា, ភិក្ខវេ, និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិយោ ឧបជ្ឈាយម្ហា – ឧបជ្ឈាយោ បក្កន្តោ វា ហោតិ, វិព្ភន្តោ វា, កាលង្កតោ វា, បក្ខសង្កន្តោ វា, អាណត្តិយេវ បញ្ចមី. ឥមា ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ច និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិយោ ឧបជ្ឈាយម្ហា.

‘‘ឆយិមា, ភិក្ខវេ, និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិយោ អាចរិយម្ហា – អាចរិយោ បក្កន្តោ វា ហោតិ, វិព្ភន្តោ វា, កាលង្កតោ វា, បក្ខសង្កន្តោ វា, អាណត្តិយេវ បញ្ចមី, ឧបជ្ឈាយេន វា សមោធានគតោ ហោតិ. ឥមា ខោ, ភិក្ខវេ, ឆ និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិយោ អាចរិយម្ហា’’.

និស្សបដិប្បស្សទ្ធិកថា និដ្ឋិតា.

២៣. ឧបសម្បាទេតព្ពបញ្ចកំ

៨៤. ‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន អសេក្ខេន [ន អសេខេន (ក.)] សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អត្តនា ន អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ សីលក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ សមាធិក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ បញ្ញាក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេ សមាទបេតា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អត្តនា អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ សីលក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ សមាធិក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ បញ្ញាក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេ សមាទបេតា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អស្សទ្ធោ ហោតិ, អហិរិកោ ហោតិ, អនោត្តប្បី ហោតិ, កុសីតោ ហោតិ, មុដ្ឋស្សតិ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. សទ្ធោ ហោតិ, ហិរិមា ហោតិ, ឱត្តប្បី ហោតិ, អារទ្ធវីរិយោ ហោតិ, ឧបដ្ឋិតស្សតិ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, អប្បស្សុតោ ហោតិ, ទុប្បញ្ញោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, ន អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, ន អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, ពហុស្សុតោ ហោតិ, បញ្ញវា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា គិលានំ ឧបដ្ឋាតុំ វា ឧបដ្ឋាបេតុំ វា, អនភិរតំ [អនភិរតិំ (ស្យា.), ឧប្បន្នំ អនភិរតិំ (ក.)] វូបកាសេតុំ វា វូបកាសាបេតុំ វា, ឧប្បន្នំ កុក្កុច្ចំ ធម្មតោ វិនោទេតុំ [វិនោទេតុំ វា វិនោទាបេតុំ វា (សព្ពត្ថ, វិមតិវិនោទនី ដីកា ឱលោកេតព្ពា)] អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អាបត្តិយា វុដ្ឋានំ ន ជានាតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា គិលានំ ឧបដ្ឋាតុំ វា ឧបដ្ឋាបេតុំ វា, អនភិរតំ វូបកាសេតុំ វា វូបកាសាបេតុំ វា, ឧប្បន្នំ កុក្កុច្ចំ ធម្មតោ វិនោទេតុំ អាបត្តិំ ជានាតិ, អាបត្តិយា វុដ្ឋានំ ជានាតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា អភិសមាចារិកាយ សិក្ខាយ សិក្ខាបេតុំ, អាទិព្រហ្មចរិយកាយ សិក្ខាយ វិនេតុំ, អភិធម្មេ វិនេតុំ, អភិវិនយេ វិនេតុំ, ឧប្បន្នំ ទិដ្ឋិគតំ ធម្មតោ វិវេចេតុំ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា អភិសមាចារិកាយ សិក្ខាយ សិក្ខាបេតុំ, អាទិព្រហ្មចរិយកាយ សិក្ខាយ វិនេតុំ, អភិធម្មេ វិនេតុំ, អភិវិនយេ វិនេតុំ, ឧប្បន្នំ ទិដ្ឋិគតំ ធម្មតោ វិវេចេតុំ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អនាបត្តិំ ន ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ន ស្វាគតានិ ហោន្តិ ន សុវិភត្តានិ ន សុប្បវត្តីនិ ន សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អាបត្តិំ ជានាតិ, អនាបត្តិំ ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ស្វាគតានិ ហោន្តិ សុវិភត្តានិ សុប្បវត្តីនិ សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អនាបត្តិំ ន ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អាបត្តិំ ជានាតិ, អនាបត្តិំ ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ’’តិ.

ឧបសម្បាទេតព្ពបញ្ចកំ និដ្ឋិតំ.

២៤. ឧបសម្បាទេតព្ពឆក្កំ

៨៥. ‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អត្តនា ន អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ សីលក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ សមាធិក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ បញ្ញាក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិក្ខន្ធេ សមាទបេតា; អត្តនា ន អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេ សមាទបេតា; ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អត្តនា អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ សីលក្ខន្ធេ សមាទបេតា អត្តនា អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ សមាធិក្ខន្ធេ សមាទបេតា. អត្តនា អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ បញ្ញាក្ខន្ធេ សមាទបេតា. អត្តនា អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិក្ខន្ធេ សមាទបេតា. អត្តនា អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បរំ អសេក្ខេ វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេ សមាទបេតា; ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អស្សទ្ធោ ហោតិ, អហិរិកោ ហោតិ, អនោត្តប្បី ហោតិ, កុសីតោ ហោតិ, មុដ្ឋស្សតិ ហោតិ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. សទ្ធោ ហោតិ, ហិរិមា ហោតិ, ឱត្តប្បី ហោតិ, អារទ្ធវីរិយោ ហោតិ, ឧបដ្ឋិតស្សតិ ហោតិ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, អប្បស្សុតោ ហោតិ, ទុប្បញ្ញោ ហោតិ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, ន អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, ន អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, ពហុស្សុតោ ហោតិ, បញ្ញវា ហោតិ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា គិលានំ ឧបដ្ឋាតុំ វា ឧបដ្ឋាបេតុំ វា, អនភិរតំ វូបកាសេតុំ វា វូបកាសាបេតុំ វា, ឧប្បន្នំ កុក្កុច្ចំ ធម្មតោ វិនោទេតុំ, អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អាបត្តិយា វុដ្ឋានំ ន ជានាតិ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា គិលានំ ឧបដ្ឋាតុំ វា ឧបដ្ឋាបេតុំ វា, អនភិរតំ វូបកាសេតុំ វា វូបកាសាបេតុំ វា, ឧប្បន្នំ កុក្កុច្ចំ ធម្មតោ វិនោទេតុំ, អាបត្តិំ ជានាតិ, អាបត្តិយា វុដ្ឋានំ ជានាតិ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. ន បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា អភិសមាចារិកាយ សិក្ខាយ សិក្ខាបេតុំ, អាទិព្រហ្មចរិយកាយ សិក្ខាយ វិនេតុំ, អភិធម្មេ វិនេតុំ, អភិវិនយេ វិនេតុំ, ឧប្បន្នំ ទិដ្ឋិគតំ ធម្មតោ វិវេចេតុំ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. បដិពលោ ហោតិ អន្តេវាសិំ វា សទ្ធិវិហារិំ វា អភិសមាចារិកាយ សិក្ខាយ សិក្ខាបេតុំ អាទិព្រហ្មចរិយកាយ សិក្ខាយ វិនេតុំ, អភិធម្មេ វិនេតុំ, អភិវិនយេ វិនេតុំ, ឧប្បន្នំ ទិដ្ឋិគតំ ធម្មតោ វិវេចេតុំ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អនាបត្តិំ ន ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ន ស្វាគតានិ ហោន្តិ ន សុវិភត្តានិ ន សុប្បវត្តីនិ ន សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ, ឩនទសវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន ឧបសម្បាទេតព្ពំ, ន និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ. អាបត្តិំ ជានាតិ, អនាបត្តិំ ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ស្វាគតានិ ហោន្តិ សុវិភត្តានិ សុប្បវត្តីនិ សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ, ទសវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកទសវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បាទេតព្ពំ, និស្សយោ ទាតព្ពោ, សាមណេរោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ’’តិ.

ឧបសម្បាទេតព្ពឆក្កំ និដ្ឋិតំ.

២៥. អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពកថា

៨៦. តេន ខោ បន សមយេន យោ សោ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ [យោ សោ បសុរបរិព្ពាជកោ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ (ក.)] បជ្ឈាយេន សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ ឧបជ្ឈាយស្ស វាទំ អារោបេត្វា តំយេវ តិត្ថាយតនំ សង្កមិ. សោ បុន បច្ចាគន្ត្វា ភិក្ខូ ឧបសម្បទំ យាចិ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. យោ សោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឧបជ្ឈាយេន សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ ឧបជ្ឈាយស្ស វាទំ អារោបេត្វា តំយេវ តិត្ថាយតនំ សង្កន្តោ, សោ អាគតោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ សោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញោបិ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ អាកង្ខតិ បព្ពជ្ជំ, អាកង្ខតិ ឧបសម្បទំ, តស្ស ចត្តារោ មាសេ បរិវាសោ ទាតព្ពោ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ទាតព្ពោ – បឋមំ កេសមស្សុំ ឱហារាបេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទាបេត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ការាបេត្វា ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទាបេត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទាបេត្វា អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាបេត្វា ឯវំ វទេហីតិ វត្តព្ពោ – ‘‘ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមិ; ទុតិយម្បិ ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ទុតិយម្បិ ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, ទុតិយម្បិ សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមិ; តតិយម្បិ ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, តតិយម្បិ ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, តតិយម្បិ សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមី’’តិ.

តេន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពេន សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, ភន្តេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ អាកង្ខាមិ ឧបសម្បទំ. សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ ចត្តារោ មាសេ បរិវាសំ យាចាមី’’តិ. ទុតិយម្បិ យាចិតព្ពោ. តតិយម្បិ យាចិតព្ពោ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ អាកង្ខតិ ឧបសម្បទំ. សោ សង្ឃំ ចត្តារោ មាសេ បរិវាសំ យាចតិ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពស្ស ចត្តារោ មាសេ បរិវាសំ ទទេយ្យ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ អាកង្ខតិ ឧបសម្បទំ. សោ សង្ឃំ ចត្តារោ មាសេ បរិវាសំ យាចតិ. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពស្ស ចត្តារោ មាសេ បរិវាសំ ទេតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពស្ស ចត្តារោ មាសេ បរិវាសស្ស ទានំ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ទិន្នោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមស្ស អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពស្ស ចត្តារោ មាសេ បរិវាសោ. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៨៧. ‘‘ឯវំ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ, ឯវំ អនារាធកោ. កថញ្ច, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អនារាធកោ ហោតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អតិកាលេន គាមំ បវិសតិ, អតិទិវា បដិក្កមតិ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អនារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ វេសិយាគោចរោ វា ហោតិ, វិធវាគោចរោ វា ហោតិ, ថុល្លកុមារិកាគោចរោ វា ហោតិ, បណ្ឌកគោចរោ វា ហោតិ, ភិក្ខុនិគោចរោ វា ហោតិ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អនារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ យានិ តានិ សព្រហ្មចារីនំ ឧច្ចាវចានិ ករណីយានិ, តត្ថ ន ទក្ខោ ហោតិ, ន អនលសោ, ន តត្រុបាយាយ វីមំសាយ សមន្នាគតោ, ន អលំ កាតុំ, ន អលំ សំវិធាតុំ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អនារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ន តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ ឧទ្ទេសេ, បរិបុច្ឆាយ, អធិសីលេ, អធិចិត្តេ, អធិបញ្ញាយ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អនារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ យស្ស តិត្ថាយតនា សង្កន្តោ ហោតិ, តស្ស សត្ថុនោ តស្ស ទិដ្ឋិយា តស្ស ខន្តិយា តស្ស រុចិយា តស្ស អាទាយស្ស អវណ្ណេ ភញ្ញមានេ កុបិតោ ហោតិ អនត្តមនោ អនភិរទ្ធោ, ពុទ្ធស្ស វា ធម្មស្ស វា សង្ឃស្ស វា អវណ្ណេ ភញ្ញមានេ អត្តមនោ ហោតិ ឧទគ្គោ អភិរទ្ធោ. យស្ស វា បន តិត្ថាយតនា សង្កន្តោ ហោតិ, តស្ស សត្ថុនោ តស្ស ទិដ្ឋិយា តស្ស ខន្តិយា តស្ស រុចិយា តស្ស អាទាយស្ស វណ្ណេ ភញ្ញមានេ អត្តមនោ ហោតិ ឧទគ្គោ អភិរទ្ធោ, ពុទ្ធស្ស វា ធម្មស្ស វា សង្ឃស្ស វា វណ្ណេ ភញ្ញមានេ កុបិតោ ហោតិ អនត្តមនោ អនភិរទ្ធោ. ឥទំ, ភិក្ខវេ, សង្ឃាតនិកំ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពស្ស អនារាធនីយស្មិំ. ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អនារាធកោ ហោតិ. ឯវំ អនារាធកោ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អាគតោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ.

‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ នាតិកាលេន គាមំ បវិសតិ នាតិទិវា បដិក្កមតិ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ន វេសិយាគោចរោ ហោតិ, ន វិធវាគោចរោ ហោតិ, ន ថុល្លកុមារិកាគោចរោ ហោតិ, ន បណ្ឌកគោចរោ ហោតិ, ន ភិក្ខុនិគោចរោ ហោតិ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ យានិ តានិ សព្រហ្មចារីនំ ឧច្ចាវចានិ ករណីយានិ, តត្ថ ទក្ខោ ហោតិ, អនលសោ, តត្រុបាយាយ វីមំសាយ សមន្នាគតោ, អលំ កាតុំ, អលំ សំវិធាតុំ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ ឧទ្ទេសេ, បរិបុច្ឆាយ, អធិសីលេ, អធិចិត្តេ, អធិបញ្ញាយ. ឯវម្បិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ.

‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ យស្ស តិត្ថាយតនា សង្កន្តោ ហោតិ, តស្ស សត្ថុនោ តស្ស ទិដ្ឋិយា តស្ស ខន្តិយា តស្ស រុចិយា តស្ស អាទាយស្ស អវណ្ណេ ភញ្ញមានេ អត្តមនោ ហោតិ ឧទគ្គោ អភិរទ្ធោ, ពុទ្ធស្ស វា ធម្មស្ស វា សង្ឃស្ស វា អវណ្ណេ ភញ្ញមានេ កុបិតោ ហោតិ អនត្តមនោ អនភិរទ្ធោ. យស្ស វា បន តិត្ថាយតនា សង្កន្តោ ហោតិ, តស្ស សត្ថុនោ តស្ស ទិដ្ឋិយា តស្ស ខន្តិយា តស្ស រុចិយា តស្ស អាទាយស្ស វណ្ណេ ភញ្ញមានេ កុបិតោ ហោតិ អនត្តមនោ អនភិរទ្ធោ, ពុទ្ធស្ស វា ធម្មស្ស វា សង្ឃស្ស វា វណ្ណេ ភញ្ញមានេ អត្តមនោ ហោតិ ឧទគ្គោ អភិរទ្ធោ. ឥទំ, ភិក្ខវេ, សង្ឃាតនិកំ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពស្ស អារាធនីយស្មិំ. ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អារាធកោ ហោតិ. ឯវំ អារាធកោ ខោ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អាគតោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ.

‘‘សចេ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ នគ្គោ អាគច្ឆតិ, ឧបជ្ឈាយមូលកំ ចីវរំ បរិយេសិតព្ពំ. សចេ អច្ឆិន្នកេសោ អាគច្ឆតិ, សង្ឃោ អបលោកេតព្ពោ ភណ្ឌុកម្មាយ. យេ តេ, ភិក្ខវេ, អគ្គិកា ជដិលកា, តេ អាគតា ឧបសម្បាទេតព្ពា, ន តេសំ បរិវាសោ ទាតព្ពោ. តំ កិស្ស ហេតុ? កម្មវាទិនោ ឯតេ, ភិក្ខវេ, កិរិយវាទិនោ. សចេ, ភិក្ខវេ, ជាតិយា សាកិយោ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ អាគច្ឆតិ, សោ អាគតោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ន តស្ស បរិវាសោ ទាតព្ពោ. ឥមាហំ, ភិក្ខវេ, ញាតីនំ អាវេណិកំ បរិហារំ ទម្មី’’តិ.

អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពកថា និដ្ឋិតា.

សត្តមភាណវារោ.

២៦. បញ្ចាពាធវត្ថុ

៨៨. តេន ខោ បន សមយេន មគធេសុ បញ្ច អាពាធា ឧស្សន្នា ហោន្តិ – កុដ្ឋំ, គណ្ឌោ, កិលាសោ, សោសោ, អបមារោ. មនុស្សា បញ្ចហិ អាពាធេហិ ផុដ្ឋា ជីវកំ កោមារភច្ចំ ឧបសង្កមិត្វា ឯវំ វទន្តិ – ‘‘សាធុ នោ, អាចរិយ, តិកិច្ឆាហី’’តិ. ‘‘អហំ ខ្វយ្យោ, ពហុកិច្ចោ ពហុករណីយោ; រាជា ច មេ មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ឧបដ្ឋាតព្ពោ ឥត្ថាគារញ្ច ពុទ្ធប្បមុខោ ច ភិក្ខុសង្ឃោ; នាហំ សក្កោមិ តិកិច្ឆិតុ’’ន្តិ. ‘‘សព្ពំ សាបតេយ្យញ្ច តេ, អាចរិយ, ហោតុ; មយញ្ច តេ ទាសា; សាធុ, នោ, អាចរិយ, តិកិច្ឆាហី’’តិ. ‘‘អហំ ខ្វយ្យោ, ពហុកិច្ចោ ពហុករណីយោ រាជា ច មេ មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ឧបដ្ឋាតព្ពោ ឥត្ថាគារញ្ច ពុទ្ធប្បមុខោ ច ភិក្ខុសង្ឃោ; នាហំ សក្កោមិ តិកិច្ឆិតុ’’ន្តិ. អថ ខោ តេសំ មនុស្សានំ ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា សុខសីលា សុខសមាចារា, សុភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា និវាតេសុ សយនេសុ សយន្តិ. យំនូន មយំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យាម. តត្ថ ភិក្ខូ ចេវ ឧបដ្ឋហិស្សន្តិ, ជីវកោ ច កោមារភច្ចោ តិកិច្ឆិស្សតី’’តិ. អថ ខោ តេ មនុស្សា ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិំសុ. តេ ភិក្ខូ បព្ពាជេសុំ, ឧបសម្បាទេសុំ. តេ ភិក្ខូ ចេវ ឧបដ្ឋហិំសុ ជីវកោ ច កោមារភច្ចោ តិកិច្ឆិ. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ពហូ គិលានេ ភិក្ខូ ឧបដ្ឋហន្តា យាចនពហុលា វិញ្ញត្តិពហុលា វិហរន្តិ – គិលានភត្តំ ទេថ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ ទេថ, គិលានភេសជ្ជំ ទេថាតិ. ជីវកោបិ កោមារភច្ចោ ពហូ គិលានេ ភិក្ខូ តិកិច្ឆន្តោ អញ្ញតរំ រាជកិច្ចំ បរិហាបេសិ.

៨៩. អញ្ញតរោបិ បុរិសោ បញ្ចហិ អាពាធេហិ ផុដ្ឋោ ជីវកំ កោមារភច្ចំ ឧបសង្កមិត្វា ឯតទវោច – ‘‘សាធុ មំ, អាចរិយ, តិកិច្ឆាហី’’តិ. ‘‘អហំ ខ្វយ្យោ, ពហុកិច្ចោ, ពហុករណីយោ, រាជា ច មេ មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ឧបដ្ឋាតព្ពោ ឥត្ថាគារញ្ច ពុទ្ធប្បមុខោ ច ភិក្ខុសង្ឃោ; នាហំ សក្កោមិ តិកិច្ឆិតុ’’ន្តិ. ‘‘សព្ពំ សាបតេយ្យញ្ច តេ, អាចរិយ, ហោតុ, អហញ្ច តេ ទាសោ; សាធុ មំ, អាចរិយ, តិកិច្ឆាហី’’តិ. ‘‘អហំ ខ្វយ្យោ, ពហុកិច្ចោ ពហុករណីយោ, រាជា ច មេ មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ឧបដ្ឋាតព្ពោ ឥត្ថាគារញ្ច ពុទ្ធប្បមុខោ ច ភិក្ខុសង្ឃោ, នាហំ សក្កោមិ តិកិច្ឆិតុ’’ន្តិ. អថ ខោ តស្ស បុរិសស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា សុខសីលា សុខសមាចារា, សុភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា និវាតេសុ សយនេសុ សយន្តិ. យំនូនាហំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យំ. តត្ថ ភិក្ខូ ចេវ ឧបដ្ឋហិស្សន្តិ, ជីវកោ ច កោមារភច្ចោ តិកិច្ឆិស្សតិ. សោម្ហិ [សោហំ (ពហូសុ, វិមតិវិនោទនីដីកា ឱលោកេតព្ពា)] អរោគោ វិព្ភមិស្សាមី’’តិ. អថ ខោ សោ បុរិសោ ភិក្ខុ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. តំ ភិក្ខូ បព្ពាជេសុំ, ឧបសម្បាទេសុំ. តំ ភិក្ខូ ចេវ ឧបដ្ឋហិំសុ, ជីវកោ ច កោមារភច្ចោ តិកិច្ឆិ. សោ អរោគោ វិព្ភមិ. អទ្ទសា ខោ ជីវកោ កោមារភច្ចោ តំ បុរិសំ វិព្ភន្តំ, ទិស្វាន តំ បុរិសំ ឯតទវោច – ‘‘ននុ ត្វំ, អយ្យោ, ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ អហោសី’’តិ? ‘‘ឯវំ, អាចរិយា’’តិ. ‘‘កិស្ស បន ត្វំ, អយ្យោ, ឯវរូបមកាសី’’តិ? អថ ខោ សោ បុរិសោ ជីវកស្ស កោមារភច្ចស្ស ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ជីវកោ កោមារភច្ចោ ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ភទន្តា [ភទ្ទន្តា (ក.)] បញ្ចហិ អាពាធេហិ ផុដ្ឋំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. អថ ខោ ជីវកោ កោមារភច្ចោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ ជីវកោ កោមារភច្ចោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សាធុ, ភន្តេ, អយ្យា បញ្ចហិ អាពាធេហិ ផុដ្ឋំ ន បព្ពាជេយ្យុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា ជីវកំ កោមារភច្ចំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសិ សមាទបេសិ សមុត្តេជេសិ សម្បហំសេសិ. អថ ខោ ជីវកោ កោមារភច្ចោ ភគវតា ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សិតោ សមាទបិតោ សមុត្តេជិតោ សម្បហំសិតោ ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, បញ្ចហិ អាពាធេហិ ផុដ្ឋោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ.

បញ្ចាពាធវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

២៧. រាជភដវត្ថុ

៩០. តេន ខោ បន សមយេន រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស បច្ចន្តោ កុបិតោ ហោតិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ សេនានាយកេ មហាមត្តេ អាណាបេសិ – ‘‘គច្ឆថ, ភណេ, បច្ចន្តំ ឧច្ចិនថា’’តិ. ‘‘ឯវំ, ទេវា’’តិ ខោ សេនានាយកា មហាមត្តា រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស បច្ចស្សោសុំ. អថ ខោ អភិញ្ញាតានំ អភិញ្ញាតានំ យោធានំ ឯតទហោសិ – ‘‘មយំ ខោ យុទ្ធាភិនន្ទិនោ គច្ឆន្តា បាបញ្ច ករោម, ពហុញ្ច អបុញ្ញំ បសវាម. កេន នុ ខោ មយំ ឧបាយេន បាបា ច វិរមេយ្យាម កល្យាណញ្ច ករេយ្យាមា’’តិ? អថ ខោ តេសំ យោធានំ ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា ធម្មចារិនោ សមចារិនោ ព្រហ្មចារិនោ សច្ចវាទិនោ សីលវន្តោ កល្យាណធម្មា. សចេ ខោ មយំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យាម, ឯវំ មយំ បាបា ច វិរមេយ្យាម កល្យាណញ្ច ករេយ្យាមា’’តិ. អថ ខោ តេ យោធា ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិំសុ. តេ ភិក្ខូ បព្ពាជេសុំ, ឧបសម្បាទេសុំ. សេនានាយកា មហាមត្តា រាជភដេ បុច្ឆិំសុ – ‘‘កិំ នុ ខោ, ភណេ, ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច យោធា ន ទិស្សន្តី’’តិ? ‘‘ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច, សាមិ, យោធា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតា’’តិ. សេនានាយកា មហាមត្តា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា រាជភដំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. សេនានាយកា មហាមត្តា រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ វោហារិកេ មហាមត្តេ បុច្ឆិ – ‘‘យោ, ភណេ, រាជភដំ បព្ពាជេតិ, កិំ សោ បសវតី’’តិ? ‘‘ឧបជ្ឈាយស្ស, ទេវ, សីសំ ឆេតព្ពំ, អនុស្សាវកស្ស [អនុសាវកស្ស (ក.)] ជិវ្ហា ឧទ្ធរិតព្ពា, គណស្ស ឧបឌ្ឍផាសុកា ភញ្ជិតព្ពា’’តិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សន្តិ, ភន្តេ, រាជានោ អស្សទ្ធា អប្បសន្នា. តេ អប្បមត្តកេនបិ ភិក្ខូ វិហេឋេយ្យុំ. សាធុ, ភន្តេ, អយ្យា រាជភដំ ន បព្ពាជេយ្យុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា រាជានំ មាគធំ សេនិយំ ពិម្ពិសារំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសិ សមាទបេសិ សមុត្តេជេសិ សម្បហំសេសិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ភគវតា ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សិតោ សមាទបិតោ សមុត្តេជិតោ សម្បហំសិតោ ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, រាជភដោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ.

រាជភដវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

២៨. អង្គុលិមាលចោរវត្ថុ

៩១. តេន ខោ បន សមយេន ចោរោ អង្គុលិមាលោ ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. មនុស្សា បស្សិត្វា ឧព្ពិជ្ជន្តិបិ, ឧត្តសន្តិបិ, បលាយន្តិបិ, អញ្ញេនបិ គច្ឆន្តិ, អញ្ញេនបិ មុខំ ករោន្តិ, ទ្វារម្បិ ថកេន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ធជពន្ធំ ចោរំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ធជពន្ធោ ចោរោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

អង្គុលិមាលចោរវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

២៩. ការភេទកចោរវត្ថុ

៩២. តេន ខោ បន សមយេន រញ្ញា មាគធេន សេនិយេន ពិម្ពិសារេន អនុញ្ញាតំ ហោតិ – ‘‘យេ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជន្តិ, ន តេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ; ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរន្តុ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ ចោរិកំ កត្វា ការាយ ពទ្ធោ ហោតិ. សោ ការំ ភិន្ទិត្វា បលាយិត្វា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. មនុស្សា បស្សិត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘អយំ សោ ការភេទកោ ចោរោ. ហន្ទ, នំ នេមា’’តិ. ឯកច្ចេ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាយ្យោ, ឯវំ អវចុត្ថ. អនុញ្ញាតំ រញ្ញា មាគធេន សេនិយេន ពិម្ពិសារេន – ‘‘យេ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជន្តិ, ន តេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ; ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរន្តុ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អភយូវរា ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា, នយិមេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ. កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ការភេទកំ ចោរំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ការភេទកោ ចោរោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

ការភេទកចោរវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣០. លិខិតកចោរវត្ថុ

៩៣. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ ចោរិកំ កត្វា បលាយិត្វា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. សោ ច រញ្ញោ អន្តេបុរេ លិខិតោ ហោតិ – យត្ថ បស្សតិ, តត្ថ ហន្តព្ពោតិ. មនុស្សា បស្សិត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘អយំ សោ លិខិតកោ ចោរោ. ហន្ទ, នំ ហនាមា’’តិ. ឯកច្ចេ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាយ្យោ, ឯវំ អវចុត្ថ. អនុញ្ញាតំ រញ្ញា មាគធេន សេនិយេន ពិម្ពិសារេន ‘‘យេ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជន្តិ, ន តេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ, ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរន្តុ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អភយូវរា ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា, នយិមេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ. កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា លិខិតកំ ចោរំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, លិខិតកោ ចោរោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

លិខិតកចោរវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣១. កសាហតវត្ថុ

៩៤. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ កសាហតោ កតទណ្ឌកម្មោ ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា កសាហតំ កតទណ្ឌកម្មំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, កសាហតោ កតទណ្ឌកម្មោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

កសាហតវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣២. លក្ខណាហតវត្ថុ

៩៥. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ លក្ខណាហតោ កតទណ្ឌកម្មោ ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា លក្ខណាហតំ កតទណ្ឌកម្មំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, លក្ខណាហតោ កតទណ្ឌកម្មោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

លក្ខណាហតវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៣. ឥណាយិកវត្ថុ

៩៦. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ ឥណាយិកោ បលាយិត្វា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. ធនិយា បស្សិត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘អយំ សោ អម្ហាកំ ឥណាយិកោ. ហន្ទ, នំ នេមា’’តិ. ឯកច្ចេ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាយ្យោ, ឯវំ អវចុត្ថ. អនុញ្ញាតំ រញ្ញា មាគធេន សេនិយេន ពិម្ពិសារេន – ‘‘យេ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជន្តិ, ន តេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ; ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរន្តុ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អភយូវរា ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា. នយិមេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ. កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ឥណាយិកំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឥណាយិកោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

ឥណាយិកវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៤. ទាសវត្ថុ

៩៧. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ទាសោ បលាយិត្វា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. អយ្យកា [អយ្យិកា (ក.), អយិរកា (សី.)] បស្សិត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘អយំ សោ អម្ហាកំ ទាសោ. ហន្ទ, នំ នេមា’’តិ. ឯកច្ចេ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាយ្យោ, ឯវំ អវចុត្ថ, អនុញ្ញាតំ រញ្ញា មាគធេន សេនិយេន ពិម្ពិសារេន ‘‘យេ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជន្តិ, ន តេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ, ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, ចរន្តុ ព្រហ្មចរិយំ សម្មា ទុក្ខស្ស អន្តកិរិយាយា’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អភយូវរា ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា, នយិមេ លព្ភា កិញ្ចិ កាតុំ. កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ទាសំ បព្ពាជេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ទាសោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

ទាសវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៥. កម្មារភណ្ឌុវត្ថុ

៩៨. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ កម្មារភណ្ឌុ មាតាបិតូហិ សទ្ធិំ ភណ្ឌិត្វា អារាមំ គន្ត្វា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. អថ ខោ តស្ស កម្មារភណ្ឌុស្ស មាតាបិតរោ តំ កម្មារភណ្ឌុំ វិចិនន្តា អារាមំ គន្ត្វា ភិក្ខូ បុច្ឆិំសុ – ‘‘អបិ, ភន្តេ, ឯវរូបំ ទារកំ បស្សេយ្យាថា’’តិ? ភិក្ខូ អជានំយេវ អាហំសុ – ‘‘ន ជានាមា’’តិ, អបស្សំយេវ អាហំសុ – ‘‘ន បស្សាមា’’តិ. អថ ខោ តស្ស កម្មារភណ្ឌុស្ស មាតាបិតរោ តំ កម្មារភណ្ឌុំ វិចិនន្តា ភិក្ខូសុ បព្ពជិតំ ទិស្វា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អលជ្ជិនោ ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា, ទុស្សីលា មុសាវាទិនោ. ជានំយេវ អាហំសុ – ‘ន ជានាមា’តិ, បស្សំយេវ អាហំសុ – ‘ន បស្សាមា’តិ. អយំ ទារកោ ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តស្ស កម្មារភណ្ឌុស្ស មាតាបិតូនំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃំ អបលោកេតុំ ភណ្ឌុកម្មាយាតិ.

កម្មារភណ្ឌុវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៦. ឧបាលិទារកវត្ថុ

៩៩. [ឥទំ វត្ថុ បាចិ. ៤០២ អាទយោ] តេន ខោ បន សមយេន រាជគហេ សត្តរសវគ្គិយា ទារកា សហាយកា ហោន្តិ. ឧបាលិទារកោ តេសំ បាមោក្ខោ ហោតិ. អថ ខោ ឧបាលិស្ស មាតាបិតូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ ឧបាយេន ឧបាលិ អម្ហាកំ អច្ចយេន សុខញ្ច ជីវេយ្យ, ន ច កិលមេយ្យា’’តិ? អថ ខោ ឧបាលិស្ស មាតាបិតូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘សចេ ខោ ឧបាលិ លេខំ សិក្ខេយ្យ, ឯវំ ខោ ឧបាលិ អម្ហាកំ អច្ចយេន សុខញ្ច ជីវេយ្យ, ន ច កិលមេយ្យា’’តិ. អថ ខោ ឧបាលិស្ស មាតាបិតូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘សចេ ខោ ឧបាលិ លេខំ សិក្ខិស្សតិ, អង្គុលិយោ ទុក្ខា ភវិស្សន្តិ. សចេ ខោ ឧបាលិ គណនំ សិក្ខេយ្យ, ឯវំ ខោ ឧបាលិ អម្ហាកំ អច្ចយេន សុខញ្ច ជីវេយ្យ, ន ច កិលមេយ្យា’’តិ. អថ ខោ ឧបាលិស្ស មាតាបិតូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘សចេ ខោ ឧបាលិ គណនំ សិក្ខិស្សតិ, ឧរស្ស ទុក្ខោ ភវិស្សតិ. សចេ ខោ ឧបាលិ រូបំ សិក្ខេយ្យ, ឯវំ ខោ ឧបាលិ អម្ហាកំ អច្ចយេន សុខញ្ច ជីវេយ្យ, ន ច កិលមេយ្យា’’តិ. អថ ខោ ឧបាលិស្ស មាតាបិតូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘សចេ ខោ ឧបាលិ រូបំ សិក្ខិស្សតិ, អក្ខីនិ ទុក្ខា ភវិស្សន្តិ. ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា សុខសីលា សុខសមាចារា, សុភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា និវាតេសុ សយនេសុ សយន្តិ. សចេ ខោ ឧបាលិ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យ, ឯវំ ខោ ឧបាលិ អម្ហាកំ អច្ចយេន សុខញ្ច ជីវេយ្យ, ន ច កិលមេយ្យា’’តិ.

អស្សោសិ ខោ ឧបាលិទារកោ មាតាបិតូនំ ឥមំ កថាសល្លាបំ. អថ ខោ ឧបាលិទារកោ យេន តេ ទារកា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តេ ទារកេ ឯតទវោច – ‘‘ឯថ មយំ, អយ្យា, សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជិស្សាមា’’តិ. ‘‘សចេ ខោ ត្វំ, អយ្យ, បព្ពជិស្សសិ, ឯវំ មយម្បិ បព្ពជិស្សាមា’’តិ. អថ ខោ តេ ទារកា ឯកមេកស្ស មាតាបិតរោ ឧបសង្កមិត្វា ឯតទវោចុំ – ‘‘អនុជានាថ មំ អគារស្មា អនាគារិយំ បព្ពជ្ជាយា’’តិ. អថ ខោ តេសំ ទារកានំ មាតាបិតរោ – ‘‘សព្ពេបិមេ ទារកា សមានច្ឆន្ទា កល្យាណាធិប្បាយា’’តិ – អនុជានិំសុ. តេ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិំសុ. តេ ភិក្ខូ បព្ពាជេសុំ ឧបសម្បាទេសុំ. តេ រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋាយ រោទន្តិ – ‘‘យាគុំ ទេថ, ភត្តំ ទេថ, ខាទនីយំ ទេថា’’តិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘អាគមេថ, អាវុសោ, យាវ រត្តិ វិភាយតិ. សចេ យាគុ ភវិស្សតិ បិវិស្សថ, សចេ ភត្តំ ភវិស្សតិ ភុញ្ជិស្សថ, សចេ ខាទនីយំ ភវិស្សតិ ខាទិស្សថ; នោ ចេ ភវិស្សតិ យាគុ វា ភត្តំ វា ខាទនីយំ វា, បិណ្ឌាយ ចរិត្វា ភុញ្ជិស្សថា’’តិ. ឯវម្បិ ខោ តេ ភិក្ខូ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានា រោទន្តិយេវ ‘‘យាគុំ ទេថ, ភត្តំ ទេថ, ខាទនីយំ ទេថា’’តិ; សេនាសនំ ឧហទន្តិបិ ឧម្មិហន្តិបិ.

អស្សោសិ ខោ ភគវា រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋាយ ទារកសទ្ទំ. សុត្វាន អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘កិំ នុ ខោ សោ, អានន្ទ, ទារកសទ្ទោ’’តិ? អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ…បេ… ‘‘សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ ជានំ ឩនវីសតិវស្សំ បុគ្គលំ ឧបសម្បាទេន្តី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ. វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ… ‘‘កថញ្ហិ នាម តេ, ភិក្ខវេ, មោឃបុរិសា ជានំ ឩនវីសតិវស្សំ បុគ្គលំ ឧបសម្បាទេស្សន្តិ. ឩនវីសតិវស្សោ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ អក្ខមោ ហោតិ សីតស្ស ឧណ្ហស្ស ជិឃច្ឆាយ បិបាសាយ ឌំសមកសវាតាតបសរីសបសម្ផស្សានំ ទុរុត្តានំ ទុរាគតានំ វចនបថានំ ឧប្បន្នានំ សារីរិកានំ វេទនានំ ទុក្ខានំ តិព្ពានំ ខរានំ កដុកានំ អសាតានំ អមនាបានំ បាណហរានំ អនធិវាសកជាតិកោ ហោតិ. វីសតិវស្សោវ ខោ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ ខមោ ហោតិ សីតស្ស ឧណ្ហស្ស ជិឃច្ឆាយ បិបាសាយ ឌំសមកសវាតាតបសរីសបសម្ផស្សានំ ទុរុត្តានំ ទុរាគតានំ វចនបថានំ, ឧប្បន្នានំ សារីរិកានំ វេទនានំ ទុក្ខានំ តិព្ពានំ ខរានំ កដុកានំ អសាតានំ អមនាបានំ បាណហរានំ អធិវាសកជាតិកោ ហោតិ. នេតំ, ភិក្ខវេ, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ, បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ…បេ… វិគរហិត្វា…បេ… ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ជានំ ឩនវីសតិវស្សោ បុគ្គលោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, យថាធម្មោ ការេតព្ពោ’’តិ.

ឧបាលិទារកវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៧. អហិវាតករោគវត្ថុ

១០០. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរំ កុលំ អហិវាតករោគេន កាលង្កតំ ហោតិ. តស្ស បិតាបុត្តកា សេសា ហោន្តិ. តេ ភិក្ខូសុ បព្ពជិត្វា ឯកតោវ បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. អថ ខោ សោ ទារកោ បិតុនោ ភិក្ខាយ ទិន្នាយ ឧបធាវិត្វា ឯតទវោច – ‘‘មយ្ហម្បិ, តាត, ទេហិ; មយ្ហម្បិ, តាត, ទេហី’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អព្រហ្មចារិនោ ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា. អយម្បិ ទារកោ ភិក្ខុនិយា ជាតោ’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឩនបន្នរសវស្សោ ទារកោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ អានន្ទស្ស ឧបដ្ឋាកកុលំ សទ្ធំ បសន្នំ អហិវាតករោគេន កាលង្កតំ ហោតិ, ទ្វេ ច ទារកា សេសា ហោន្តិ. តេ បោរាណកេន អាចិណ្ណកប្បេន ភិក្ខូ បស្សិត្វា ឧបធាវន្តិ. ភិក្ខូ អបសាទេន្តិ. តេ ភិក្ខូហិ អបសាទិយមានា រោទន្តិ. អថ ខោ អាយស្មតោ អានន្ទស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន ឩនបន្នរសវស្សោ ទារកោ បព្ពាជេតព្ពោ’តិ. ឥមេ ច ទារកា ឩនបន្នរសវស្សា. កេន នុ ខោ ឧបាយេន ឥមេ ទារកា ន វិនស្សេយ្យុ’’ន្តិ? អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ឧស្សហន្តិ បន តេ, អានន្ទ, ទារកា កាកេ ឧឌ្ឌាបេតុន្តិ? ឧស្សហន្តិ, ភគវាតិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឩនបន្នរសវស្សំ ទារកំ កាកុឌ្ឌេបកំ បព្ពាជេតុ’’ន្តិ.

អហិវាតករោគវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៨. កណ្ដកវត្ថុ

១០១. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ ឧបនន្ទស្ស សក្យបុត្តស្ស ទ្វេ សាមណេរា ហោន្តិ – កណ្ដកោ ច មហកោ ច. តេ អញ្ញមញ្ញំ ទូសេសុំ. ភិក្ខូ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សាមណេរា ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរិស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឯកេន ទ្វេ សាមណេរា ឧបដ្ឋាបេតព្ពា. យោ ឧបដ្ឋាបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

កណ្ដកវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៣៩. អាហុន្ទរិកវត្ថុ

១០២. តេន ខោ បន សមយេន ភគវា តត្ថេវ រាជគហេ វស្សំ វសិ, តត្ថ ហេមន្តំ, តត្ថ គិម្ហំ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អាហុន្ទរិកា សមណានំ សក្យបុត្តិយានំ ទិសា អន្ធការា, ន ឥមេសំ ទិសា បក្ខាយន្តី’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘គច្ឆានន្ទ, អវាបុរណំ [អបាបុរណំ (ក.)] អាទាយ អនុបរិវេណិយំ ភិក្ខូនំ អារោចេហិ – ‘‘ឥច្ឆតាវុសោ ភគវា ទក្ខិណាគិរិំ ចារិកំ បក្កមិតុំ. យស្សាយស្មតោ អត្ថោ, សោ អាគច្ឆតូ’’តិ. ឯវំ, ភន្តេ, តិ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ បដិស្សុណិត្វា អវាបុរណំ អាទាយ អនុបរិវេណិយំ ភិក្ខូនំ អារោចេសិ – ‘ឥច្ឆតាវុសោ ភគវា ទក្ខិណាគិរិំ ចារិកំ បក្កមិតុំ. យស្សាយស្មតោ អត្ថោ, សោ អាគច្ឆតូ’’’តិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘ភគវតា, អាវុសោ អានន្ទ, បញ្ញត្តំ ទសវស្សានិ និស្សាយ វត្ថុំ, ទសវស្សេន និស្សយំ ទាតុំ. តត្ថ ច នោ គន្តព្ពំ ភវិស្សតិ, និស្សយោ ច គហេតព្ពោ ភវិស្សតិ, ឥត្តរោ ច វាសោ ភវិស្សតិ, បុន ច បច្ចាគន្តព្ពំ ភវិស្សតិ, បុន ច និស្សយោ គហេតព្ពោ ភវិស្សតិ. សចេ អម្ហាកំ អាចរិយុបជ្ឈាយា គមិស្សន្តិ, មយម្បិ គមិស្សាម; នោ ចេ អម្ហាកំ អាចរិយុបជ្ឈាយា គមិស្សន្តិ, មយម្បិ ន គមិស្សាម. លហុចិត្តកតា នោ, អាវុសោ អានន្ទ, បញ្ញាយិស្សតី’’តិ. អថ ខោ ភគវា ឱគណេន ភិក្ខុសង្ឃេន ទក្ខិណាគិរិំ ចារិកំ បក្កាមិ.

អាហុន្ទរិកវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៤០. និស្សយមុច្ចនកកថា

១០៣. អថ ខោ ភគវា ទក្ខិណាគិរិស្មិំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា បុនទេវ រាជគហំ បច្ចាគច្ឆិ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘កិំ នុ ខោ, អានន្ទ, តថាគតោ ឱគណេន ភិក្ខុសង្ឃេន ទក្ខិណាគិរិំ ចារិកំ បក្កន្តោ’’តិ? អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន បញ្ចវស្សានិ និស្សាយ វត្ថុំ, អព្យត្តេន យាវជីវំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. ន អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ ន អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន, ន អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន ន អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន ន អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន. អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន… អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន… អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អស្សទ្ធោ ហោតិ, អហិរិកោ ហោតិ, អនោត្តប្បី ហោតិ, កុសីតោ ហោតិ, មុដ្ឋស្សតិ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. សទ្ធោ ហោតិ, ហិរិមា ហោតិ, ឱត្តប្បី ហោតិ, អារទ្ធវីរិយោ ហោតិ, ឧបដ្ឋិតស្សតិ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, អប្បស្សុតោ ហោតិ, ទុប្បញ្ញោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. ន អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, ន អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, ន អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, ពហុស្សុតោ ហោតិ, បញ្ញវា ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អនាបត្តិំ ន ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ន ស្វាគតានិ ហោន្តិ ន សុវិភត្តានិ ន សុប្បវត្តីនិ ន សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អាបត្តិំ ជានាតិ, អនាបត្តិំ ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ស្វាគតានិ ហោន្តិ សុវិភត្តានិ សុប្បវត្តីនិ សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អនាបត្តិំ ន ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ឩនបញ្ចវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘បញ្ចហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អាបត្តិំ ជានាតិ, អនាបត្តិំ ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, បញ្ចវស្សោ វា ហោតិ អតិរេក បញ្ចវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

និស្សយមុច្ចនកកថា និដ្ឋិតា.

បញ្ចកទសវារោ និដ្ឋិតោ.

១០៤. ‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. ន អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ន អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន, ន អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន, ន អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន, ន អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, ឩនបញ្ចវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, អសេក្ខេន សមាធិក្ខន្ធេន, អសេក្ខេន បញ្ញាក្ខន្ធេន, អសេក្ខេន វិមុត្តិក្ខន្ធេន, អសេក្ខេន វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេន សមន្នាគតោ ហោតិ, បញ្ចវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកបញ្ចវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អស្សទ្ធោ ហោតិ, អហិរិកោ ហោតិ, អនោត្តប្បី ហោតិ, កុសីតោ ហោតិ, មុដ្ឋស្សតិ ហោតិ, ឩនបញ្ចវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. សទ្ធោ ហោតិ, ហិរិមា ហោតិ, ឱត្តប្បី ហោតិ, អារទ្ធវីរិយោ ហោតិ, ឧបដ្ឋិតស្សតិ ហោតិ, បញ្ចវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកបញ្ចវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, អប្បស្សុតោ ហោតិ, ទុប្បញ្ញោ ហោតិ, ឩនបញ្ចវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. ន អធិសីលេ សីលវិបន្នោ ហោតិ, ន អជ្ឈាចារេ អាចារវិបន្នោ ហោតិ, ន អតិទិដ្ឋិយា ទិដ្ឋិវិបន្នោ ហោតិ, ពហុស្សុតោ ហោតិ, បញ្ញវា ហោតិ, បញ្ចវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកបញ្ចវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘អបរេហិបិ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អាបត្តិំ ន ជានាតិ, អនាបត្តិំ ន ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ន ស្វាគតានិ ហោន្តិ ន សុវិភត្តានិ ន សុប្បវត្តីនិ ន សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ, ឩនបញ្ចវស្សោ ហោតិ – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ.

‘‘ឆហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ពំ. អាបត្តិំ ជានាតិ, អនាបត្តិំ ជានាតិ, លហុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, គរុកំ អាបត្តិំ ជានាតិ, ឧភយានិ ខោ បនស្ស បាតិមោក្ខានិ វិត្ថារេន ស្វាគតានិ ហោន្តិ សុវិភត្តានិ សុប្បវត្តីនិ សុវិនិច្ឆិតានិ សុត្តសោ អនុព្យញ្ជនសោ, បញ្ចវស្សោ វា ហោតិ អតិរេកបញ្ចវស្សោ វា – ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, ឆហង្គេហិ សមន្នាគតេន ភិក្ខុនា អនិស្សិតេន វត្ថព្ព’’ន្តិ.

អភយូវរភាណវារោ និដ្ឋិតោ អដ្ឋមោ.

អដ្ឋមភាណវារោ.

៤១. រាហុលវត្ថុ

១០៥. អថ ខោ ភគវា រាជគហេ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន កបិលវត្ថុ តេន ចារិកំ បក្កាមិ. អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន កបិលវត្ថុ តទវសរិ. តត្រ សុទំ ភគវា សក្កេសុ វិហរតិ កបិលវត្ថុស្មិំ និគ្រោធារាមេ. អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន សុទ្ធោទនស្ស សក្កស្ស និវេសនំ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ. អថ ខោ រាហុលមាតា ទេវី រាហុលំ កុមារំ ឯតទវោច – ‘‘ឯសោ តេ, រាហុល, បិតា. គច្ឆស្សុ [គច្ឆស្ស (ស្យា.)], ទាយជ្ជំ យាចាហី’’តិ. អថ ខោ រាហុលោ កុមារោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវតោ បុរតោ, អដ្ឋាសិ – ‘‘សុខា តេ, សមណ, ឆាយា’’តិ. អថ ខោ ភគវា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ. អថ ខោ រាហុលោ កុមារោ ភគវន្តំ បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ អនុពន្ធិ – ‘‘ទាយជ្ជំ មេ, សមណ, ទេហិ; ទាយជ្ជំ មេ, សមណ, ទេហី’’តិ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ សារិបុត្តំ អាមន្តេសិ – ‘‘តេន ហិ ត្វំ, សារិបុត្ត, រាហុលំ កុមារំ បព្ពាជេហី’’តិ. ‘‘កថាហំ, ភន្តេ, រាហុលំ កុមារំ បព្ពាជេមី’’តិ? អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តីហិ សរណគមនេហិ សាមណេរបព្ពជ្ជំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, បព្ពាជេតព្ពោ – បឋមំ កេសមស្សុំ ឱហារាបេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទាបេត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ការាបេត្វា ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទាបេត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទាបេត្វា អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាបេត្វា ឯវំ វទេហីតិ វត្តព្ពោ – ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមិ; ទុតិយម្បិ ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ទុតិយម្បិ ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, ទុតិយម្បិ សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមិ; តតិយម្បិ ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, តតិយម្បិ ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, តតិយម្បិ សង្ឃំ សរណំ គច្ឆាមីតិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេហិ តីហិ សរណគមនេហិ សាមណេរបព្ពជ្ជ’’ន្តិ. អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ រាហុលំ កុមារំ បព្ពាជេសិ.

អថ ខោ សុទ្ធោទនោ សក្កោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ សុទ្ធោទនោ សក្កោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឯកាហំ, ភន្តេ, ភគវន្តំ វរំ យាចាមី’’តិ. ‘‘អតិក្កន្តវរា ខោ, គោតម, តថាគតា’’តិ. ‘‘យញ្ច, ភន្តេ, កប្បតិ, យញ្ច អនវជ្ជ’’ន្តិ. ‘‘វទេហិ, គោតមា’’តិ. ‘‘ភគវតិ មេ, ភន្តេ, បព្ពជិតេ អនប្បកំ ទុក្ខំ អហោសិ, តថា នន្ទេ, អធិមត្តំ រាហុលេ. បុត្តបេមំ, ភន្តេ, ឆវិំ ឆិន្ទតិ, ឆវិំ ឆេត្វា ចម្មំ ឆិន្ទតិ, ចម្មំ ឆេត្វា មំសំ ឆិន្ទតិ, មំសំ ឆេត្វា ន្ហារុំ ឆិន្ទតិ, ន្ហារុំ ឆេត្វា អដ្ឋិំ ឆិន្ទតិ, អដ្ឋិំ ឆេត្វា អដ្ឋិមិញ្ជំ អាហច្ច តិដ្ឋតិ. សាធុ, ភន្តេ, អយ្យា អននុញ្ញាតំ មាតាបិតូហិ បុត្តំ ន បព្ពាជេយ្យុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា សុទ្ធោទនំ សក្កំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសិ សមាទបេសិ សមុត្តេជេសិ សម្បហំសេសិ. អថ ខោ សុទ្ធោទនោ សក្កោ ភគវតា ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សិតោ សមាទបិតោ សមុត្តេជិតោ សម្បហំសិតោ ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, អននុញ្ញាតោ មាតាបិតូហិ បុត្តោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ.

អថ ខោ ភគវា កបិលវត្ថុស្មិំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន សាវត្ថិ តេន ចារិកំ បក្កាមិ. អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន សាវត្ថិ តទវសរិ. តត្រ សុទំ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស ឧបដ្ឋាកកុលំ អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស សន្តិកេ ទារកំ បាហេសិ – ‘‘ឥមំ ទារកំ ថេរោ បព្ពាជេតូ’’តិ. អថ ខោ អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន ឯកេន ទ្វេ សាមណេរា ឧបដ្ឋាបេតព្ពា’តិ. អយញ្ច មេ រាហុលោ សាមណេរោ. កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន ឯកេន ទ្វេ សាមណេរេ ឧបដ្ឋាបេតុំ, យាវតកេ វា បន ឧស្សហតិ ឱវទិតុំ អនុសាសិតុំ តាវតកេ ឧបដ្ឋាបេតុន្តិ.

រាហុលវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៤២. សិក្ខាបទកថា

១០៦. អថ ខោ សាមណេរានំ ឯតទហោសិ – ‘‘កតិ នុ ខោ អម្ហាកំ សិក្ខាបទានិ, កត្ថ ច អម្ហេហិ សិក្ខិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សាមណេរានំ ទស សិក្ខាបទានិ, តេសុ ច សាមណេរេហិ សិក្ខិតុំ – បាណាតិបាតា វេរមណី [វេរមណិ, វេរមណិំ (ក.)], អទិន្នាទានា វេរមណី, អព្រហ្មចរិយា វេរមណី, មុសាវាទា វេរមណី, សុរាមេរយមជ្ជបមាទដ្ឋានា វេរមណី, វិកាលភោជនា វេរមណី, នច្ចគីតវាទិតវិសូកទស្សនា វេរមណី, មាលាគន្ធវិលេបនធារណមណ្ឌនវិភូសនដ្ឋានា វេរមណី, ឧច្ចាសយនមហាសយនា វេរមណី, ជាតរូបរជតបដិគ្គហណា វេរមណី. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សាមណេរានំ ឥមានិ ទស សិក្ខាបទានិ, ឥមេសុ ច សាមណេរេហិ សិក្ខិតុន្តិ.

សិក្ខាបទកថា និដ្ឋិតា.

៤៣. ទណ្ឌកម្មវត្ថុ

១០៧. តេន ខោ បន សមយេន សាមណេរា ភិក្ខូសុ អគារវា អប្បតិស្សា អសភាគវុត្តិកា វិហរន្តិ. ភិក្ខូ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សាមណេរា ភិក្ខូសុ អគារវា អប្បតិស្សា អសភាគវុត្តិកា វិហរិស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតស្ស សាមណេរស្ស ទណ្ឌកម្មំ កាតុំ. ភិក្ខូនំ អលាភាយ បរិសក្កតិ, ភិក្ខូនំ អនត្ថាយ បរិសក្កតិ, ភិក្ខូនំ អវាសាយ បរិសក្កតិ, ភិក្ខូ អក្កោសតិ បរិភាសតិ, ភិក្ខូ ភិក្ខូហិ ភេទេតិ – អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេហិ បញ្ចហង្គេហិ សមន្នាគតស្ស សាមណេរស្ស ទណ្ឌកម្មំ កាតុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កិំ នុ ខោ ទណ្ឌកម្មំ កាតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អាវរណំ កាតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ សាមណេរានំ សព្ពំ សង្ឃារាមំ អាវរណំ ករោន្តិ. សាមណេរា អារាមំ បវិសិតុំ អលភមានា បក្កមន្តិបិ, វិព្ភមន្តិបិ, តិត្ថិយេសុបិ សង្កមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សព្ពោ សង្ឃារាមោ អាវរណំ កាតព្ពោ. យោ ករេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យត្ថ វា វសតិ, យត្ថ វា បដិក្កមតិ, តត្ថ អាវរណំ កាតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ សាមណេរានំ មុខទ្វារិកំ អាហារំ អាវរណំ ករោន្តិ. មនុស្សា យាគុបានម្បិ សង្ឃភត្តម្បិ ករោន្តា សាមណេរេ ឯវំ វទេន្តិ – ‘‘ឯថ, ភន្តេ, យាគុំ បិវថ; ឯថ, ភន្តេ, ភត្តំ ភុញ្ជថា’’តិ. សាមណេរា ឯវំ វទេន្តិ – ‘‘នាវុសោ, លព្ភា. ភិក្ខូហិ អាវរណំ កត’’ន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ភទន្តា សាមណេរានំ មុខទ្វារិកំ អាហារំ អាវរណំ ករិស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, មុខទ្វារិកោ អាហារោ អាវរណំ កាតព្ពោ. យោ ករេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

ទណ្ឌកម្មវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៤៤. អនាបុច្ឆាវរណវត្ថុ

១០៨. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ ឧបជ្ឈាយេ អនាបុច្ឆា សាមណេរានំ អាវរណំ ករោន្តិ. ឧបជ្ឈាយា គវេសន្តិ – កថំ [កហំ (ក.)] នុ ខោ អម្ហាកំ សាមណេរា ន ទិស្សន្តីតិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘ឆព្ពគ្គិយេហិ, អាវុសោ, ភិក្ខូហិ អាវរណំ កត’’ន្តិ. ឧបជ្ឈាយា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ អម្ហេ អនាបុច្ឆា អម្ហាកំ សាមណេរានំ អាវរណំ ករិស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឧបជ្ឈាយេ អនាបុច្ឆា អាវរណំ កាតព្ពំ. យោ ករេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

អនាបុច្ឆាវរណវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៤៥. អបលាឡនវត្ថុ

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ ថេរានំ ភិក្ខូនំ សាមណេរេ អបលាឡេន្តិ. ថេរា សាមំ ទន្តកដ្ឋម្បិ មុខោទកម្បិ គណ្ហន្តា កិលមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អញ្ញស្ស បរិសា អបលាឡេតព្ពា. យោ អបលាឡេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា តិ.

អបលាឡនវត្ថុ និដ្ឋិតំ.

៤៦. កណ្ដកសាមណេរវត្ថុ

តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ ឧបនន្ទស្ស សក្យបុត្តស្ស កណ្ដកោ នាម សាមណេរោ កណ្ដកិំ នាម ភិក្ខុនិំ ទូសេសិ. ភិក្ខូ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សាមណេរោ ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរិស្សតី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទសហង្គេហិ សមន្នាគតំ សាមណេរំ នាសេតុំ. បាណាតិបាតី ហោតិ, អទិន្នាទាយី ហោតិ, អព្រហ្មចារី ហោតិ, មុសាវាទី ហោតិ, មជ្ជបាយី ហោតិ, ពុទ្ធស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, មិច្ឆាទិដ្ឋិកោ ហោតិ, ភិក្ខុនិទូសកោ ហោតិ – អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេហិ ទសហង្គេហិ សមន្នាគតំ សាមណេរំ នាសេតុន្តិ.

៤៧. បណ្ឌកវត្ថុ

១០៩. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បណ្ឌកោ ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. សោ ទហរេ ទហរេ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា ឯវំ វទេតិ – ‘‘ឯថ, មំ អាយស្មន្តោ ទូសេថា’’តិ. ភិក្ខូ អបសាទេន្តិ – ‘‘នស្ស, បណ្ឌក, វិនស្ស, បណ្ឌក, កោ តយា អត្ថោ’’តិ. សោ ភិក្ខូហិ អបសាទិតោ មហន្តេ មហន្តេ មោឡិគល្លេ សាមណេរេ ឧបសង្កមិត្វា ឯវំ វទេតិ – ‘‘ឯថ, មំ អាវុសោ ទូសេថា’’តិ. សាមណេរា អបសាទេន្តិ – ‘‘នស្ស, បណ្ឌក, វិនស្ស, បណ្ឌក, កោ តយា អត្ថោ’’តិ. សោ សាមណេរេហិ អបសាទិតោ ហត្ថិភណ្ឌេ អស្សភណ្ឌេ ឧបសង្កមិត្វា ឯវំ វទេតិ – ‘‘ឯថ, មំ, អាវុសោ, ទូសេថា’’តិ. ហត្ថិភណ្ឌា អស្សភណ្ឌា ទូសេសុំ. តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘បណ្ឌកា ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា. យេបិ ឥមេសំ ន បណ្ឌកា, តេបិ ឥមេ បណ្ឌកេ ទូសេន្តិ. ឯវំ ឥមេ សព្ពេវ អព្រហ្មចារិនោ’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ ហត្ថិភណ្ឌានំ អស្សភណ្ឌានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. បណ្ឌកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៤៨. ថេយ្យសំវាសកវត្ថុ

១១០. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរាណកុលបុត្តោ ខីណកោលញ្ញោ សុខុមាលោ ហោតិ. អថ ខោ តស្ស បុរាណកុលបុត្តស្ស ខីណកោលញ្ញស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘អហំ ខោ សុខុមាលោ, ន បដិពលោ អនធិគតំ វា ភោគំ អធិគន្តុំ, អធិគតំ វា ភោគំ ផាតិំ កាតុំ. កេន នុ ខោ អហំ ឧបាយេន សុខញ្ច ជីវេយ្យំ, ន ច កិលមេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ តស្ស បុរាណកុលបុត្តស្ស ខីណកោលញ្ញស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា សុខសីលា សុខសមាចារា, សុភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា និវាតេសុ សយនេសុ សយន្តិ. យំនូនាហំ សាមំ បត្តចីវរំ បដិយាទេត្វា កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អារាមំ គន្ត្វា ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ សំវសេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ សោ បុរាណកុលបុត្តោ ខីណកោលញ្ញោ សាមំ បត្តចីវរំ បដិយាទេត្វា កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អារាមំ គន្ត្វា ភិក្ខូ អភិវាទេតិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘កតិវស្សោសិ ត្វំ, អាវុសោ’’តិ? កិំ ឯតំ, អាវុសោ, កតិវស្សោ នាមាតិ? កោ បន តេ, អាវុសោ, ឧបជ្ឈាយោតិ? កិំ ឯតំ, អាវុសោ, ឧបជ្ឈាយោ នាមាតិ? ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧបាលិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ឥង្ឃាវុសោ ឧបាលិ, ឥមំ បព្ពជិតំ អនុយុញ្ជាហី’’តិ. អថ ខោ សោ បុរាណកុលបុត្តោ ខីណកោលញ្ញោ អាយស្មតា ឧបាលិនា អនុយុញ្ជិយមានោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. អាយស្មា ឧបាលិ ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ថេយ្យសំវាសកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ. តិត្ថិយបក្កន្តកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៤៩. តិរច្ឆានគតវត្ថុ

១១១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ នាគោ នាគយោនិយា អដ្ដីយតិ ហរាយតិ ជិគុច្ឆតិ. អថ ខោ តស្ស នាគស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ អហំ ឧបាយេន នាគយោនិយា ច បរិមុច្ចេយ្យំ ខិប្បញ្ច មនុស្សត្តំ បដិលភេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ តស្ស នាគស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា ធម្មចារិនោ សមចារិនោ ព្រហ្មចារិនោ សច្ចវាទិនោ សីលវន្តោ កល្យាណធម្មា. សចេ ខោ អហំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យំ, ឯវាហំ នាគយោនិយា ច បរិមុច្ចេយ្យំ, ខិប្បញ្ច មនុស្សត្តំ បដិលភេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ សោ នាគោ មាណវកវណ្ណេន ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. តំ ភិក្ខូ បព្ពាជេសុំ, ឧបសម្បាទេសុំ. តេន ខោ បន សមយេន សោ នាគោ អញ្ញតរេន ភិក្ខុនា សទ្ធិំ បច្ចន្តិមេ វិហារេ បដិវសតិ. អថ ខោ សោ ភិក្ខុ រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋាយ អជ្ឈោកាសេ ចង្កមតិ. អថ ខោ សោ នាគោ តស្ស ភិក្ខុនោ និក្ខន្តេ វិស្សដ្ឋោ និទ្ទំ ឱក្កមិ. សព្ពោ វិហារោ អហិនា បុណ្ណោ, វាតបានេហិ ភោគា និក្ខន្តា ហោន្តិ. អថ ខោ សោ ភិក្ខុ វិហារំ បវិសិស្សាមីតិ កវាដំ បណាមេន្តោ អទ្ទស សព្ពំ វិហារំ អហិនា បុណ្ណំ, វាតបានេហិ ភោគេ និក្ខន្តេ, ទិស្វាន ភីតោ វិស្សរមកាសិ. ភិក្ខូ ឧបធាវិត្វា តំ ភិក្ខុំ ឯតទវោចុំ – ‘‘កិស្ស ត្វំ, អាវុសោ, វិស្សរមកាសី’’តិ? ‘‘អយំ, អាវុសោ, សព្ពោ វិហារោ អហិនា បុណ្ណោ, វាតបានេហិ ភោគា និក្ខន្តា’’តិ. អថ ខោ សោ នាគោ តេន សទ្ទេន បដិពុជ្ឈិត្វា សកេ អាសនេ និសីទិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘កោសិ ត្វំ, អាវុសោ’’តិ? ‘‘អហំ, ភន្តេ, នាគោ’’តិ. ‘‘កិស្ស បន ត្វំ, អាវុសោ, ឯវរូបំ អកាសី’’តិ? អថ ខោ សោ នាគោ ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា តំ នាគំ ឯតទវោច – ‘‘តុម្ហេ ខោត្ថ នាគា អវិរុឡ្ហិធម្មា ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ. គច្ឆ ត្វំ, នាគ, តត្ថេវ ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស ឧបោសថំ ឧបវស, ឯវំ ត្វំ នាគយោនិយា ច បរិមុច្ចិស្សសិ, ខិប្បញ្ច មនុស្សត្តំ បដិលភិស្សសី’’តិ. អថ ខោ សោ នាគោ អវិរុឡ្ហិធម្មោ កិរាហំ ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេតិ ទុក្ខី ទុម្មនោ អស្សូនិ បវត្តយមានោ វិស្សរំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, បច្ចយា នាគស្ស សភាវបាតុកម្មាយ. យទា ច សជាតិយា មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវតិ, យទា ច វិស្សដ្ឋោ និទ្ទំ ឱក្កមតិ – ឥមេ ខោ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ បច្ចយា នាគស្ស សភាវបាតុកម្មាយ. តិរច្ឆានគតោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោ’’តិ.

៥០. មាតុឃាតកវត្ថុ

១១២. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ មាណវកោ មាតរំ ជីវិតា វោរោបេសិ. សោ តេន បាបកេន កម្មេន អដ្ដីយតិ ហរាយតិ ជិគុច្ឆតិ. អថ ខោ តស្ស មាណវកស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ អហំ ឧបាយេន ឥមស្ស បាបកស្ស កម្មស្ស និក្ខន្តិំ ករេយ្យ’’ន្តិ? អថ ខោ តស្ស មាណវកស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា ធម្មចារិនោ សមចារិនោ ព្រហ្មចារិនោ សច្ចវាទិនោ សីលវន្តោ កល្យាណធម្មា. សចេ ខោ អហំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យំ, ឯវាហំ ឥមស្ស បាបកស្ស កម្មស្ស និក្ខន្តិំ ករេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ សោ មាណវកោ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧបាលិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បុព្ពេបិ ខោ, អាវុសោ ឧបាលិ, នាគោ មាណវកវណ្ណេន ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ. ឥង្ឃាវុសោ ឧបាលិ, ឥមំ មាណវកំ អនុយុញ្ជាហី’’តិ. អថ ខោ សោ មាណវកោ អាយស្មតា ឧបាលិនា អនុយុញ្ជីយមានោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. អាយស្មា ឧបាលិ ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… មាតុឃាតកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៥១. បិតុឃាតកវត្ថុ

១១៣. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ មាណវកោ បិតរំ ជីវិតា វោរោបេសិ. សោ តេន បាបកេន កម្មេន អដ្ដីយតិ ហរាយតិ ជិគុច្ឆតិ. អថ ខោ តស្ស មាណវកស្ស ឯតទហោសិ ‘‘កេន នុ ខោ អហំ ឧបាយេន ឥមស្ស បាបកស្ស កម្មស្ស និក្ខន្តិំ ករេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ តស្ស មាណវកស្ស ឯតទហោសិ ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា ធម្មចារិនោ សមចារិនោ ព្រហ្មចារិនោ សច្ចវាទិនោ សីលវន្តោ កល្យាណធម្មា, សចេ ខោ អហំ សមណេសុ សក្យបុត្តិយេសុ បព្ពជេយ្យំ, ឯវាហំ ឥមស្ស បាបកស្ស កម្មស្ស និក្ខន្តិំ ករេយ្យ’’ន្តិ. អថ ខោ សោ មាណវកោ ភិក្ខូ ឧបសង្កមិត្វា បព្ពជ្ជំ យាចិ. ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧបាលិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បុព្ពេបិ ខោ, អាវុសោ ឧបាលិ, នាគោ មាណវកវណ្ណេន ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ, ឥង្ឃាវុសោ, ឧបាលិ, ឥមំ មាណវកំ អនុយុញ្ជាហី’’តិ. អថ ខោ សោ មាណវកោ អាយស្មតា ឧបាលិនា អនុយុញ្ជីយមានោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. អាយស្មា ឧបាលិ ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. បិតុឃាតកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៥២. អរហន្តឃាតកវត្ថុ

១១៤. តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ភិក្ខូ សាកេតា សាវត្ថិំ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នា ហោន្តិ. អន្តរាមគ្គេ ចោរា និក្ខមិត្វា ឯកច្ចេ ភិក្ខូ អច្ឆិន្ទិំសុ, ឯកច្ចេ ភិក្ខូ ហនិំសុ. សាវត្ថិយា រាជភដា និក្ខមិត្វា ឯកច្ចេ ចោរេ អគ្គហេសុំ, ឯកច្ចេ ចោរា បលាយិំសុ. យេ តេ បលាយិំសុ តេ ភិក្ខូសុ បព្ពជិំសុ, យេ តេ គហិតា តេ វធាយ ឱនិយ្យន្តិ. អទ្ទសំសុ ខោ តេ បលាយិត្វា បព្ពជិតា តេ ចោរេ វធាយ ឱនិយ្យមានេ, ទិស្វាន ឯវមាហំសុ – ‘‘សាធុ ខោ មយំ បលាយិម្ហា, សចា ច [សចេ ច, សចជ្ជ (អដ្ឋកថាយំ បាឋន្តរា)] មយំ គយ្ហេយ្យាម [គណ្ហេយ្យាម (ក.)], មយម្បិ ឯវមេវ ហញ្ញេយ្យាមា’’តិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘កិំ បន តុម្ហេ, អាវុសោ, អកត្ថា’’តិ? អថ ខោ តេ បព្ពជិតា ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អរហន្តោ ឯតេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ. អរហន្តឃាតកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៥៣. ភិក្ខុនីទូសកវត្ថុ

១១៥. តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ សាកេតា សាវត្ថិំ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នា ហោន្តិ. អន្តរាមគ្គេ ចោរា និក្ខមិត្វា ឯកច្ចា ភិក្ខុនិយោ អច្ឆិន្ទិំសុ, ឯកច្ចា ភិក្ខុនិយោ ទូសេសុំ. សាវត្ថិយា រាជភដា និក្ខមិត្វា ឯកច្ចេ ចោរេ អគ្គហេសុំ, ឯកច្ចេ ចោរា បលាយិំសុ. យេ តេ បលាយិំសុ, តេ ភិក្ខូសុ បព្ពជិំសុ. យេ តេ គហិតា, តេ វធាយ ឱនិយ្យន្តិ. អទ្ទសំសុ ខោ តេ បលាយិត្វា បព្ពជិតា តេ ចោរេ វធាយ ឱនិយ្យមានេ, ទិស្វាន ឯវមាហំសុ ‘‘សាធុ ខោ មយំ បលាយិម្ហា, សចា ច មយំ គយ្ហេយ្យាម, មយម្បិ ឯវមេវ ហញ្ញេយ្យាមា’’តិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ ‘‘កិំ បន តុម្ហេ, អាវុសោ, អកត្ថា’’តិ. អថ ខោ តេ បព្ពជិតា ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ភិក្ខុនិទូសកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ. សង្ឃភេទកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ. លោហិតុប្បាទកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៥៤. ឧភតោព្យញ្ជនកវត្ថុ

១១៦. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ឧភតោព្យញ្ជនកោ ភិក្ខូសុ បព្ពជិតោ ហោតិ. សោ ករោតិបិ ការាបេតិបិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ឧភតោព្យញ្ជនកោ, ភិក្ខវេ, អនុបសម្បន្នោ ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ, ឧបសម្បន្នោ នាសេតព្ពោតិ.

៥៥. អនុបជ្ឈាយកាទិវត្ថូនិ

១១៧. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អនុបជ្ឈាយកំ ឧបសម្បាទេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អនុបជ្ឈាយកោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ សង្ឃេន ឧបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សង្ឃេន ឧបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ គណេន ឧបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, គណេន ឧបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ បណ្ឌកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… ថេយ្យសំវាសកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… តិត្ថិយបក្កន្តកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ …បេ… តិរច្ឆានគតុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… មាតុឃាតកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… បិតុឃាតកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… អរហន្តឃាតកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… ភិក្ខុនិទូសកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… សង្ឃភេទកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… លោហិតុប្បាទកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ…បេ… ឧភតោព្យញ្ជនកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេន្តិ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, បណ្ឌកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ថេយ្យសំវាសកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, តិត្ថិយបក្កន្តកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, តិរច្ឆានគតុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, មាតុឃាតកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ …បេ… ន, ភិក្ខវេ, បិតុឃាតកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អរហន្តឃាតកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនិទូសកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ …បេ… ន, ភិក្ខវេ, សង្ឃភេទកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, លោហិតុប្បាទកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ឧភតោព្យញ្ជនកុបជ្ឈាយេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៥៦. អបត្តកាទិវត្ថុ

១១៨. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អបត្តកំ ឧបសម្បាទេន្តិ. ហត្ថេសុ បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – សេយ្យថាបិ តិត្ថិយាតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អបត្តកោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អចីវរកំ ឧបសម្បាទេន្តិ. នគ្គា បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – សេយ្យថាបិ តិត្ថិយាតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អចីវរកោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អបត្តចីវរកំ ឧបសម្បាទេន្តិ. នគ្គា ហត្ថេសុ បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – សេយ្យថាបិ តិត្ថិយាតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អបត្តចីវរកោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ យាចិតកេន បត្តេន ឧបសម្បាទេន្តិ. ឧបសម្បន្នេ បត្តំ បដិហរន្តិ. ហត្ថេសុ បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – សេយ្យថាបិ តិត្ថិយាតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, យាចិតកេន បត្តេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ យាចិតកេន ចីវរេន ឧបសម្បាទេន្តិ. ឧបសម្បន្នេ ចីវរំ បដិហរន្តិ. នគ្គា បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – សេយ្យថាបិ តិត្ថិយាតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, យាចិតកេន ចីវរេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ យាចិតកេន បត្តចីវរេន ឧបសម្បាទេន្តិ. ឧបសម្បន្នេ បត្តចីវរំ បដិហរន្តិ. នគ្គា ហត្ថេសុ បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – សេយ្យថាបិ តិត្ថិយាតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, យាចិតកេន បត្តចីវរេន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. យោ ឧបសម្បាទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

នឧបសម្បាទេតព្ពេកវីសតិវារោ និដ្ឋិតោ.

៥៧. នបព្ពាជេតព្ពទ្វត្តិំសវារោ

១១៩. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ហត្ថច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… បាទច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ហត្ថបាទច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… កណ្ណច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… នាសច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… កណ្ណនាសច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… អង្គុលិច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… អឡច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… កណ្ឌរច្ឆិន្នំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ផណហត្ថកំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ខុជ្ជំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… វាមនំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… គលគណ្ឌិំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… លក្ខណាហតំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… កសាហតំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… លិខិតកំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… សីបទិំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… បាបរោគិំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… បរិសទូសកំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… កាណំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… កុណិំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ខញ្ជំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… បក្ខហតំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ឆិន្និរិយាបថំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ជរាទុព្ពលំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… អន្ធំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… មូគំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… ពធិរំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… អន្ធមូគំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… អន្ធពធិរំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… មូគពធិរំ បព្ពាជេន្តិ…បេ… អន្ធមូគពធិរំ បព្ពាជេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ហត្ថច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, បាទច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ហត្ថបាទច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, កណ្ណច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, នាសច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, កណ្ណនាសច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អង្គុលិច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អឡច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, កណ្ឌរច្ឆិន្នោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ផណហត្ថកោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ខុជ្ជោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, វាមនោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, គលគណ្ឌី បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, លក្ខណាហតោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, កសាហតោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, លិខិតកោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, សីបទី បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, បាបរោគី បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, បរិសទូសកោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, កាណោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, កុណី បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ខញ្ជោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, បក្ខហតោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ឆិន្និរិយាបថោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ជរាទុព្ពលោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អន្ធោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, មូគោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, ពធិរោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អន្ធមូគោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អន្ធពធិរោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, មូគពធិរោ បព្ពាជេតព្ពោ…បេ… ន, ភិក្ខវេ, អន្ធមូគពធិរោ បព្ពាជេតព្ពោ. យោ បព្ពាជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

នបព្ពាជេតព្ពទ្វត្តិំសវារោ និដ្ឋិតោ.

ទាយជ្ជភាណវារោ និដ្ឋិតោ នវមោ.

៥៨. អលជ្ជីនិស្សយវត្ថូនិ

១២០. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ អលជ្ជីនំ និស្សយំ ទេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អលជ្ជីនំ និស្សយោ ទាតព្ពោ. យោ ទទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អលជ្ជីនំ និស្សាយ វសន្តិ. តេបិ នចិរស្សេវ អលជ្ជិនោ ហោន្តិ បាបកាភិក្ខូ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អលជ្ជីនំ និស្សាយ វត្ថព្ពំ. យោ វសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន អលជ្ជីនំ និស្សយោ ទាតព្ពោ, ន អលជ្ជីនំ និស្សាយ វត្ថព្ព’ន្តិ. កថំ នុ ខោ មយំ ជានេយ្យាម លជ្ជិំ វា អលជ្ជិំ វា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ចតូហបញ្ចាហំ អាគមេតុំ យាវ ភិក្ខុសភាគតំ ជានាមីតិ.

៥៩. គមិកាទិនិស្សយវត្ថូនិ

១២១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ កោសលេសុ ជនបទេ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ ហោតិ. អថ ខោ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ព’ន្តិ. អហញ្ចម្ហិ និស្សយករណីយោ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ, កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នេន ភិក្ខុនា និស្សយំ អលភមានេន អនិស្សិតេន វត្ថុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ទ្វេ ភិក្ខូ កោសលេសុ ជនបទេ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នា ហោន្តិ. តេ អញ្ញតរំ អាវាសំ ឧបគច្ឆិំសុ. តត្ថ ឯកោ ភិក្ខុ គិលានោ ហោតិ. អថ ខោ តស្ស គិលានស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ព’ន្តិ. អហញ្ចម្ហិ និស្សយករណីយោ គិលានោ, កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គិលានេន ភិក្ខុនា និស្សយំ អលភមានេន អនិស្សិតេន វត្ថុន្តិ.

អថ ខោ តស្ស គិលានុបដ្ឋាកស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ព’ន្តិ. អហញ្ចម្ហិ និស្សយករណីយោ, អយញ្ច ភិក្ខុ គិលានោ, កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គិលានុបដ្ឋាកេន ភិក្ខុនា និស្សយំ អលភមានេន យាចិយមានេន អនិស្សិតេន វត្ថុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ អរញ្ញេ វិហរតិ. តស្ស ច តស្មិំ សេនាសនេ ផាសុ ហោតិ. អថ ខោ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន អនិស្សិតេន វត្ថព្ព’ន្តិ. អហញ្ចម្ហិ និស្សយករណីយោ អរញ្ញេ វិហរាមិ, មយ្ហញ្ច ឥមស្មិំ សេនាសនេ ផាសុ ហោតិ, កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អារញ្ញិកេន ភិក្ខុនា ផាសុវិហារំ សល្លក្ខេន្តេន និស្សយំ អលភមានេន អនិស្សិតេន វត្ថុំ – យទា បតិរូបោ និស្សយទាយកោ អាគច្ឆិស្សតិ, តទា តស្ស និស្សាយ វសិស្សាមីតិ.

៦០. គោត្តេន អនុស្សាវនានុជាននា

១២២. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ មហាកស្សបស្ស ឧបសម្បទាបេក្ខោ ហោតិ. អថ ខោ អាយស្មា មហាកស្សបោ អាយស្មតោ អានន្ទស្ស សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – អាគច្ឆតុ អានន្ទោ ឥមំ អនុស្សាវេស្សតូតិ [អនុស្សាវេស្សតីតិ (ស្យា.)]. អាយស្មា អានន្ទោ ឯវមាហ – ‘‘នាហំ ឧស្សហាមិ ថេរស្ស នាមំ គហេតុំ, គរុ មេ ថេរោ’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គោត្តេនបិ អនុស្សាវេតុន្តិ.

៦១. ទ្វេឧបសម្បទាបេក្ខាទិវត្ថុ

១២៣. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ មហាកស្សបស្ស ទ្វេ ឧបសម្បទាបេក្ខា ហោន្តិ. តេ វិវទន្តិ – អហំ បឋមំ ឧបសម្បជ្ជិស្សាមិ, អហំ បឋមំ ឧបសម្បជ្ជិស្សាមីតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ ឯកានុស្សាវនេ កាតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលានំ ថេរានំ ឧបសម្បទាបេក្ខា ហោន្តិ. តេ វិវទន្តិ – អហំ បឋមំ ឧបសម្បជ្ជិស្សាមិ, អហំ បឋមំ ឧបសម្បជ្ជិស្សាមីតិ. ថេរា ឯវមាហំសុ – ‘‘ហន្ទ, មយំ, អាវុសោ, សព្ពេវ ឯកានុស្សាវនេ ករោមា’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ តយោ ឯកានុស្សាវនេ កាតុំ, តញ្ច ខោ ឯកេន ឧបជ្ឈាយេន, ន ត្វេវ នានុបជ្ឈាយេនាតិ.

៦២. គព្ភវីសូបសម្បទានុជាននា

១២៤. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា កុមារកស្សបោ គព្ភវីសោ ឧបសម្បន្នោ អហោសិ. អថ ខោ អាយស្មតោ កុមារកស្សបស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន ឩនវីសតិវស្សោ បុគ្គលោ ឧបសម្បាទេតព្ពោ’តិ. អហញ្ចម្ហិ គព្ភវីសោ ឧបសម្បន្នោ. ឧបសម្បន្នោ នុ ខោម្ហិ, ននុ ខោ ឧបសម្បន្នោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. យំ, ភិក្ខវេ, មាតុកុច្ឆិស្មិំ បឋមំ ចិត្តំ ឧប្បន្នំ, បឋមំ វិញ្ញាណំ បាតុភូតំ, តទុបាទាយ សាវស្ស ជាតិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គព្ភវីសំ ឧបសម្បាទេតុន្តិ.

៦៣. ឧបសម្បទាវិធិ

១២៥. តេន ខោ បន សមយេន ឧបសម្បន្នា ទិស្សន្តិ កុដ្ឋិកាបិ គណ្ឌិកាបិ កិលាសិកាបិ សោសិកាបិ អបមារិកាបិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបសម្បាទេន្តេន តេរស [តស្ស (ក.)] អន្តរាយិកេ ធម្មេ បុច្ឆិតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, បុច្ឆិតព្ពោ – ‘‘សន្តិ តេ ឯវរូបា អាពាធា – កុដ្ឋំ, គណ្ឌោ, កិលាសោ, សោសោ, អបមារោ? មនុស្សោសិ? បុរិសោសិ? ភុជិស្សោសិ? អណណោសិ? នសិ រាជភដោ? អនុញ្ញាតោសិ មាតាបិតូហិ? បរិបុណ្ណវីសតិវស្សោសិ? បរិបុណ្ណំ តេ បត្តចីវរំ? កិំនាមោសិ? កោនាមោ តេ ឧបជ្ឈាយោ’’តិ?

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អននុសិដ្ឋេ ឧបសម្បទាបេក្ខេ អន្តរាយិកេ ធម្មេ បុច្ឆន្តិ. ឧបសម្បទាបេក្ខា វិត្ថាយន្តិ, មង្កូ ហោន្តិ, ន សក្កោន្តិ វិស្សជ្ជេតុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បឋមំ អនុសាសិត្វា បច្ឆា អន្តរាយិកេ ធម្មេ បុច្ឆិតុន្តិ.

តត្ថេវ សង្ឃមជ្ឈេ អនុសាសន្តិ. ឧបសម្បទាបេក្ខា តថេវ វិត្ថាយន្តិ, មង្កូ ហោន្តិ, ន សក្កោន្តិ វិស្សជ្ជេតុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឯកមន្តំ អនុសាសិត្វា សង្ឃមជ្ឈេ អន្តរាយិកេ ធម្មេ បុច្ឆិតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, អនុសាសិតព្ពោ –

១២៦. បឋមំ ឧបជ្ឈំ គាហាបេតព្ពោ. ឧបជ្ឈំ គាហាបេត្វា បត្តចីវរំ អាចិក្ខិតព្ពំ – អយំ តេ បត្តោ, អយំ សង្ឃាដិ, អយំ ឧត្តរាសង្គោ, អយំ អន្តរវាសកោ. គច្ឆ, អមុម្ហិ ឱកាសេ តិដ្ឋាហីតិ.

ពាលា អព្យត្តា អនុសាសន្តិ. ទុរនុសិដ្ឋា ឧបសម្បទាបេក្ខា វិត្ថាយន្តិ, មង្កូ ហោន្តិ, ន សក្កោន្តិ វិស្សជ្ជេតុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ពាលេន អព្យត្តេន អនុសាសិតព្ពោ. យោ អនុសាសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន អនុសាសិតុន្តិ.

អសម្មតា អនុសាសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អសម្មតេន អនុសាសិតព្ពោ. យោ អនុសាសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សម្មតេន អនុសាសិតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពោ [សម្មនិតព្ពោ (ក.)] – អត្តនា វា [អត្តនាវ (ស្យា.)] អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ, បរេន វា បរោ សម្មន្និតព្ពោ.

កថញ្ច អត្តនាវ អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ – ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, អហំ ឥត្ថន្នាមំ អនុសាសេយ្យ’’ន្តិ. ឯវំ អត្តនាវ អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ.

កថញ្ច បន បរេន បរោ សម្មន្និតព្ពោ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ – ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមំ អនុសាសេយ្យា’’តិ. ឯវំ បរេន បរោ សម្មន្និតព្ពោ.

តេន សម្មតេន ភិក្ខុនា ឧបសម្បទាបេក្ខោ ឧបសង្កមិត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘សុណសិ, ឥត្ថន្នាម, អយំ តេ សច្ចកាលោ ភូតកាលោ. យំ ជាតំ តំ សង្ឃមជ្ឈេ បុច្ឆន្តេ សន្តំ អត្ថីតិ វត្តព្ពំ, អសន្តំ នត្ថី’’តិ វត្តព្ពំ. មា ខោ វិត្ថាយិ, មា ខោ មង្កុ អហោសិ. ឯវំ តំ បុច្ឆិស្សន្តិ – ‘‘សន្តិ តេ ឯវរូបា អាពាធា – កុដ្ឋំ, គណ្ឌោ, កិលាសោ, សោសោ, អបមារោ? មនុស្សោសិ? បុរិសោសិ? ភុជិស្សោសិ? អណណោសិ? នសិ រាជភដោ? អនុញ្ញាតោសិ មាតាបិតូហិ? បរិបុណ្ណវីសតិវស្សោសិ? បរិបុណ្ណំ តេ បត្តចីវរំ? កិំនាមោសិ? កោនាមោ តេ ឧបជ្ឈាយោ’’តិ?

ឯកតោ អាគច្ឆន្តិ. ន, ភិក្ខវេ, ឯកតោ អាគន្តព្ពំ. អនុសាសកេន បឋមតរំ អាគន្ត្វា សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ – ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. អនុសិដ្ឋោ សោ មយា. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, ឥត្ថន្នាមោ អាគច្ឆេយ្យា’’តិ. អាគច្ឆាហីតិ វត្តព្ពោ.

ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ការាបេត្វា ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទាបេត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទាបេត្វា អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាបេត្វា ឧបសម្បទំ យាចាបេតព្ពោ – ‘‘សង្ឃំ, ភន្តេ, ឧបសម្បទំ យាចាមិ. ឧល្លុម្បតុ មំ, ភន្តេ, សង្ឃោ អនុកម្បំ ឧបាទាយ. ទុតិយម្បិ, ភន្តេ, សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចាមិ. ឧល្លុម្បតុ មំ, ភន្តេ, សង្ឃោ អនុកម្បំ ឧបាទាយ. តតិយម្បិ, ភន្តេ, សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចាមិ. ឧល្លុម្បតុ មំ, ភន្តេ, សង្ឃោ អនុកម្បំ ឧបាទាយា’’តិ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, អហំ ឥត្ថន្នាមំ អន្តរាយិកេ ធម្មេ បុច្ឆេយ្យ’’ន្តិ? សុណសិ, ឥត្ថន្នាម, អយំ តេ សច្ចកាលោ ភូតកាលោ. យំ ជាតំ តំ បុច្ឆាមិ. សន្តំ អត្ថីតិ វត្តព្ពំ, អសន្តំ នត្ថីតិ វត្តព្ពំ. សន្តិ តេ ឯវរូបា អាពាធា – កុដ្ឋំ គណ្ឌោ កិលេសោ សោសោ អបមារោ, មនុស្សោសិ, បុរិសោសិ, ភុជិស្សោសិ, អណណោសិ, នសិ រាជភដោ, អនុញ្ញាតោសិ មាតាបិតូហិ, បរិបុណ្ណវីសតិវស្សោសិ, បរិបុណ្ណំ តេ បត្តចីវរំ, កិំនាមោសិ, កោនាមោ តេ ឧបជ្ឈាយោតិ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

១២៧. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ, បរិសុទ្ធោ អន្តរាយិកេហិ ធម្មេហិ, បរិបុណ្ណស្ស បត្តចីវរំ. ឥត្ថន្នាមោ សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេយ្យ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ, បរិសុទ្ធោ អន្តរាយិកេហិ ធម្មេហិ, បរិបុណ្ណស្ស បត្តចីវរំ. ឥត្ថន្នាមោ សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ, បរិសុទ្ធោ អន្តរាយិកេហិ ធម្មេហិ, បរិបុណ្ណស្ស បត្តចីវរំ. ឥត្ថន្នាមោ សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមស្ស អាយស្មតោ ឧបសម្បទាបេក្ខោ, បរិសុទ្ធោ អន្តរាយិកេហិ ធម្មេហិ, បរិបុណ្ណស្ស បត្តចីវរំ. ឥត្ថន្នាមោ សង្ឃំ ឧបសម្បទំ យាចតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបសម្បាទេតិ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបសម្បទា ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ឧបសម្បន្នោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមេន ឧបជ្ឈាយេន. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

ឧបសម្បទាកម្មំ និដ្ឋិតំ.

៦៤. ចត្តារោ និស្សយា

១២៨. តាវទេវ ឆាយា មេតព្ពា, ឧតុប្បមាណំ អាចិក្ខិតព្ពំ, ទិវសភាគោ អាចិក្ខិតព្ពោ, សង្គីតិ អាចិក្ខិតព្ពា, ចត្តារោ និស្សយា អាចិក្ខិតព្ពា [អាចិក្ខិតព្ពា, ចត្តារិ អករណីយានិ អាចិក្ខិតព្ពានិ. (ក.)] –

‘‘បិណ្ឌិយាលោបភោជនំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា. តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ. អតិរេកលាភោ – សង្ឃភត្តំ, ឧទ្ទេសភត្តំ, និមន្តនំ, សលាកភត្តំ, បក្ខិកំ, ឧបោសថិកំ, បាដិបទិកំ.

‘‘បំសុកូលចីវរំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា. តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ. អតិរេកលាភោ – ខោមំ, កប្បាសិកំ, កោសេយ្យំ, កម្ពលំ, សាណំ, ភង្គំ.

‘‘រុក្ខមូលសេនាសនំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា. តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ. អតិរេកលាភោ – វិហារោ, អឌ្ឍយោគោ, បាសាទោ, ហម្មិយំ, គុហា.

‘‘បូតិមុត្តភេសជ្ជំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា. តត្ថ តេ យាវជីវំ ឧស្សាហោ ករណីយោ. អតិរេកលាភោ – សប្បិ, នវនីតំ, តេលំ, មធុ, ផាណិត’’ន្តិ.

ចត្តារោ និស្សយា និដ្ឋិតា.

៦៥. ចត្តារិ អករណីយានិ

១២៩. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ ឧបសម្បាទេត្វា ឯកកំ ឱហាយ បក្កមិំសុ. សោ បច្ឆា ឯកកោវ អាគច្ឆន្តោ អន្តរាមគ្គេ បុរាណទុតិយិកាយ សមាគញ្ឆិ. សា ឯវមាហ – ‘‘កិំទានិ បព្ពជិតោសី’’តិ? ‘‘អាម, បព្ពជិតោម្ហី’’តិ. ‘‘ទុល្លភោ ខោ បព្ពជិតានំ មេថុនោ ធម្មោ; ឯហិ, មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវា’’តិ. សោ តស្សា មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវិត្វា ចិរេន អគមាសិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘កិស្ស ត្វំ, អាវុសោ, ឯវំ ចិរំ អកាសី’’តិ? អថ ខោ សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ. ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបសម្បាទេត្វា ទុតិយំ ទាតុំ, ចត្តារិ ច អករណីយានិ អាចិក្ខិតុំ –

‘‘ឧបសម្បន្នេន ភិក្ខុនា មេថុនោ ធម្មោ ន បដិសេវិតព្ពោ, អន្តមសោ តិរច្ឆានគតាយបិ. យោ ភិក្ខុ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវតិ, អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. សេយ្យថាបិ នាម បុរិសោ សីសច្ឆិន្នោ អភព្ពោ តេន សរីរពន្ធនេន ជីវិតុំ, ឯវមេវ ភិក្ខុ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវិត្វា អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. តំ តេ យាវជីវំ អករណីយំ.

‘‘ឧបសម្បន្នេន ភិក្ខុនា អទិន្នំ ថេយ្យសង្ខាតំ ន អាទាតព្ពំ, អន្តមសោ តិណសលាកំ ឧបាទាយ. យោ ភិក្ខុ បាទំ វា បាទារហំ វា អតិរេកបាទំ វា អទិន្នំ ថេយ្យសង្ខាតំ អាទិយតិ, អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. សេយ្យថាបិ នាម បណ្ឌុបលាសោ ពន្ធនា បមុត្តោ អភព្ពោ ហរិតត្ថាយ, ឯវមេវ ភិក្ខុ បាទំ វា បាទារហំ វា អតិរេកបាទំ វា អទិន្នំ ថេយ្យសង្ខាតំ អាទិយិត្វា អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. តំ តេ យាវជីវំ អករណីយំ.

‘‘ឧបសម្បន្នេន ភិក្ខុនា សញ្ចិច្ច បាណោ ជីវិតា ន វោរោបេតព្ពោ, អន្តមសោ កុន្ថកិបិល្លិកំ ឧបាទាយ. យោ ភិក្ខុ សញ្ចិច្ច មនុស្សវិគ្គហំ ជីវិតា វោរោបេតិ, អន្តមសោ គព្ភបាតនំ ឧបាទាយ, អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. សេយ្យថាបិ នាម បុថុសិលា ទ្វេធា ភិន្នា អប្បដិសន្ធិកា ហោតិ, ឯវមេវ ភិក្ខុ សញ្ចិច្ច មនុស្សវិគ្គហំ ជីវិតា វោរោបេត្វា អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. តំ តេ យាវជីវំ អករណីយំ.

‘‘ឧបសម្បន្នេន ភិក្ខុនា ឧត្តរិមនុស្សធម្មោ ន ឧល្លបិតព្ពោ, អន្តមសោ ‘សុញ្ញាគារេ អភិរមាមី’តិ. យោ ភិក្ខុ បាបិច្ឆោ ឥច្ឆាបកតោ អសន្តំ អភូតំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មំ ឧល្លបតិ ឈានំ វា វិមោក្ខំ វា សមាធិំ វា សមាបត្តិំ វា មគ្គំ វា ផលំ វា, អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. សេយ្យថាបិ នាម តាលោ មត្ថកច្ឆិន្នោ អភព្ពោ បុន វិរុឡ្ហិយា, ឯវមេវ ភិក្ខុ បាបិច្ឆោ ឥច្ឆាបកតោ អសន្តំ អភូតំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មំ ឧល្លបិត្វា អស្សមណោ ហោតិ អសក្យបុត្តិយោ. តំ តេ យាវជីវំ អករណីយ’’ន្តិ.

ចត្តារិ អករណីយានិ និដ្ឋិតានិ.

៦៦. អាបត្តិយា អទស្សនេ ឧក្ខិត្តកវត្ថូនិ

១៣០. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ អាបត្តិយា អទស្សនេ ឧក្ខិត្តកោ វិព្ភមិ. សោ បុន បច្ចាគន្ត្វា ភិក្ខូ ឧបសម្បទំ យាចិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អាបត្តិយា អទស្សនេ ឧក្ខិត្តកោ វិព្ភមតិ. សោ បុន បច្ចាគន្ត្វា ភិក្ខូ ឧបសម្បទំ យាចតិ. សោ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘បស្សិស្សសិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចាហំ បស្សិស្សាមីតិ, បព្ពាជេតព្ពោ. សចាហំ ន បស្សិស្សាមីតិ, ន បព្ពាជេតព្ពោ. បព្ពាជេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បស្សិស្សសិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចាហំ បស្សិស្សាមីតិ, ឧបសម្បាទេតព្ពោ. សចាហំ ន បស្សិស្សាមីតិ, ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. ឧបសម្បាទេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បស្សិស្សសិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចាហំ បស្សិស្សាមីតិ, ឱសារេតព្ពោ. សចាហំ ន បស្សិស្សាមីតិ, ន ឱសារេតព្ពោ. ឱសារេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បស្សសិ [បស្សាហិ (សី.)] តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចេ បស្សតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ បស្សតិ, លព្ភមានាយ សាមគ្គិយា បុន ឧក្ខិបិតព្ពោ. អលព្ភមានាយ សាមគ្គិយា អនាបត្តិ សម្ភោគេ សំវាសេ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អាបត្តិយា អប្បដិកម្មេ ឧក្ខិត្តកោ វិព្ភមតិ. សោ បុន បច្ចាគន្ត្វា ភិក្ខូ ឧបសម្បទំ យាចតិ. សោ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘បដិករិស្សសិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចាហំ បដិករិស្សាមីតិ, បព្ពាជេតព្ពោ. សចាហំ ន បដិករិស្សាមីតិ, ន បព្ពាជេតព្ពោ. បព្ពាជេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បដិករិស្សសិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចាហំ បដិករិស្សាមីតិ, ឧបសម្បាទេតព្ពោ. សចាហំ ន បដិករិស្សាមីតិ, ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. ឧបសម្បាទេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បដិករិស្សសិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ? សចាហំ បដិករិស្សាមីតិ, ឱសារេតព្ពោ. សចាហំ ន បដិករិស្សាមីតិ, ន ឱសារេតព្ពោ. ឱសារេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បដិករោហិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ. សចេ បដិករោតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ បដិករោតិ លព្ភមានាយ សាមគ្គិយា បុន ឧក្ខិបិតព្ពោ. អលព្ភមានាយ សាមគ្គិយា អនាបត្តិ សម្ភោគេ សំវាសេ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ បាបិកាយ ទិដ្ឋិយា អប្បដិនិស្សគ្គេ ឧក្ខិត្តកោ វិព្ភមតិ. សោ បុន បច្ចាគន្ត្វា ភិក្ខូ ឧបសម្បទំ យាចតិ. សោ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘បដិនិស្សជ្ជិស្សសិ តំ បាបិកំ ទិដ្ឋិ’’ន្តិ? សចាហំ បដិនិស្សជ្ជិស្សាមីតិ, បព្ពាជេតព្ពោ. សចាហំ ន បដិនិស្សជ្ជិស្សាមីតិ, ន បព្ពាជេតព្ពោ. បព្ពាជេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បដិនិស្សជ្ជិស្សសិ តំ បាបិកំ ទិដ្ឋិ’’ន្តិ? សចាហំ បដិនិស្សជ្ជិស្សាមីតិ, ឧបសម្បាទេតព្ពោ. សចាហំ ន បដិនិស្សជ្ជិស្សាមីតិ, ន ឧបសម្បាទេតព្ពោ. ឧបសម្បាទេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បដិនិស្សជ្ជិស្សសិ តំ បាបិកំ ទិដ្ឋិ’’ន្តិ? សចាហំ បដិនិស្សជ្ជិស្សាមីតិ, ឱសារេតព្ពោ. សចាហំ ន បដិនិស្សជ្ជិស្សាមីតិ, ន ឱសារេតព្ពោ. ឱសារេត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘បដិនិស្សជ្ជេហិ តំ បាបិកំ ទិដ្ឋិ’’ន្តិ. សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, លព្ភមានាយ សាមគ្គិយា បុន ឧក្ខិបិតព្ពោ. អលព្ភមានាយ សាមគ្គិយា អនាបត្តិ សម្ភោគេ សំវាសេតិ.

មហាខន្ធកោ បឋមោ.

៦៧. តស្សុទ្ទានំ

១៣១.

វិនយម្ហិ មហត្ថេសុ, បេសលានំ សុខាវហេ;

និគ្គហានញ្ច បាបិច្ឆេ, លជ្ជីនំ បគ្គហេសុ ច.

សាសនាធារណេ ចេវ, សព្ពញ្ញុជិនគោចរេ;

អនញ្ញវិសយេ ខេមេ, សុបញ្ញត្តេ អសំសយេ.

ខន្ធកេ វិនយេ ចេវ, បរិវារេ ច មាតិកេ;

យថាត្ថការី កុសលោ, បដិបជ្ជតិ យោនិសោ.

យោ គវំ ន វិជានាតិ, ន សោ រក្ខតិ គោគណំ;

ឯវំ សីលំ អជានន្តោ, កិំ សោ រក្ខេយ្យ សំវរំ.

បមុដ្ឋម្ហិ ច សុត្តន្តេ, អភិធម្មេ ច តាវទេ;

វិនយេ អវិនដ្ឋម្ហិ, បុន តិដ្ឋតិ សាសនំ.

តស្មា សង្គាហណាហេតុំ [សង្គាហនាហេតុំ (ក.)], ឧទ្ទានំ អនុបុព្ពសោ;

បវក្ខាមិ យថាញាយំ, សុណាថ មម ភាសតោ.

វត្ថុ និទានំ អាបត្តិ, នយា បេយ្យាលមេវ ច;

ទុក្ករំ តំ អសេសេតុំ, នយតោ តំ វិជានថាតិ.

ពោធិ រាជាយតនញ្ច, អជបាលោ សហម្បតិ;

ព្រហ្មា អាឡារោ ឧទកោ, ភិក្ខុ ច ឧបកោ ឥសិ.

កោណ្ឌញ្ញោ វប្បោ ភទ្ទិយោ, មហានាមោ ច អស្សជិ;

យសោ ចត្តារោ បញ្ញាស, សព្ពេ បេសេសិ សោ ទិសា.

វត្ថុ មារេហិ តិំសា ច, ឧរុវេលំ តយោ ជដី;

អគ្យាគារំ មហារាជា, សក្កោ ព្រហ្មា ច កេវលា.

បំសុកូលំ បោក្ខរណី, សិលា ច កកុធោ សិលា;

ជម្ពុ អម្ពោ ច អាមលោ, បារិបុប្ផញ្ច អាហរិ.

ផាលិយន្តុ ឧជ្ជលន្តុ, វិជ្ឈាយន្តុ ច កស្សប;

និមុជ្ជន្តិ មុខី មេឃោ, គយា លដ្ឋិ ច មាគធោ.

ឧបតិស្សោ កោលិតោ ច, អភិញ្ញាតា ច បព្ពជុំ;

ទុន្និវត្ថា បណាមនា, កិសោ លូខោ ច ព្រាហ្មណោ.

អនាចារំ អាចរតិ, ឧទរំ មាណវោ គណោ;

វស្សំ ពាលេហិ បក្កន្តោ, ទស វស្សានិ និស្សយោ.

ន វត្តន្តិ បណាមេតុំ, ពាលា បស្សទ្ធិ បញ្ច ឆ;

យោ សោ អញ្ញោ ច នគ្គោ ច, អច្ឆិន្នជដិលសាកិយោ.

មគធេសុ បញ្ចាពាធា, ឯកោ រាជា [ភដោ ចោរោ (ស្យា.)] ច អង្គុលិ;

មាគធោ ច អនុញ្ញាសិ, ការា លិខិ កសាហតោ.

លក្ខណា ឥណា ទាសោ ច, ភណ្ឌុកោ ឧបាលិ អហិ;

សទ្ធំ កុលំ កណ្ដកោ ច, អាហុន្ទរិកមេវ ច.

វត្ថុម្ហិ ទារកោ សិក្ខា, វិហរន្តិ ច កិំ នុ ខោ;

សព្ពំ មុខំ ឧបជ្ឈាយេ, អបលាឡន កណ្ដកោ.

បណ្ឌកោ ថេយ្យបក្កន្តោ, អហិ ច មាតរី បិតា;

អរហន្តភិក្ខុនីភេទា, រុហិរេន ច ព្យញ្ជនំ.

អនុបជ្ឈាយសង្ឃេន, គណបណ្ឌកបត្តកោ;

អចីវរំ តទុភយំ, យាចិតេនបិ យេ តយោ.

ហត្ថា បាទា ហត្ថបាទា, កណ្ណា នាសា តទូភយំ;

អង្គុលិអឡកណ្ឌរំ, ផណំ ខុជ្ជញ្ច វាមនំ.

គលគណ្ឌី លក្ខណា ចេវ, កសា លិខិតសីបទី;

បាបបរិសទូសី ច, កាណំ កុណិ តថេវ ច.

ខញ្ជំ បក្ខហតញ្ចេវ, សច្ឆិន្នឥរិយាបថំ;

ជរាន្ធមូគពធិរំ, អន្ធមូគញ្ច យំ តហិំ.

អន្ធពធិរំ យំ វុត្តំ, មូគពធិរមេវ ច;

អន្ធមូគពធិរញ្ច, អលជ្ជីនញ្ច និស្សយំ.

វត្ថព្ពញ្ច តថាទ្ធានំ, យាចមានេន លក្ខណា [បេក្ខនា (សព្ពត្ថ)];

អាគច្ឆតុ វិវទន្តិ, ឯកុបជ្ឈាយេន កស្សបោ.

ទិស្សន្តិ ឧបសម្បន្នា, អាពាធេហិ ច បីឡិតា;

អននុសិដ្ឋា វិត្ថេន្តិ, តត្ថេវ អនុសាសនា.

សង្ឃេបិ ច អថោ ពាលា, អសម្មតា ច ឯកតោ;

ឧល្លុម្បតុបសម្បទា, និស្សយោ ឯកកោ តយោតិ.

ឥមម្ហិ ខន្ធកេ វត្ថូនិ ឯកសតញ្ច ទ្វាសត្តតិ.

មហាខន្ធកោ និដ្ឋិតោ.

២. ឧបោសថក្ខន្ធកោ

៦៨. សន្និបាតានុជាននា

១៣២. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ គិជ្ឈកូដេ បព្ពតេ. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិត្វា ធម្មំ ភាសន្តិ. តេ មនុស្សា ឧបសង្កមន្តិ ធម្មស្សវនាយ. តេ លភន្តិ អញ្ញតិត្ថិយេសុ បរិព្ពាជកេសុ បេមំ, លភន្តិ បសាទំ, លភន្តិ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា បក្ខំ. អថ ខោ រញ្ញោ មាគធស្ស សេនិយស្ស ពិម្ពិសារស្ស រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘ឯតរហិ ខោ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិត្វា ធម្មំ ភាសន្តិ. តេ មនុស្សា ឧបសង្កមន្តិ ធម្មស្សវនាយ. តេ លភន្តិ អញ្ញតិត្ថិយេសុ បរិព្ពាជកេសុ បេមំ, លភន្តិ បសាទំ, លភន្តិ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា បក្ខំ. យំនូន អយ្យាបិ ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតេយ្យុ’’ន្តិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធ មយ្ហំ, ភន្តេ, រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ ‘ឯតរហិ ខោ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិត្វា ធម្មំ ភាសន្តិ. តេ មនុស្សា ឧបសង្កមន្តិ ធម្មស្សវនាយ. តេ លភន្តិ អញ្ញតិត្ថិយេសុ បរិព្ពាជកេសុ បេមំ, លភន្តិ បសាទំ, លភន្តិ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា បក្ខំ. យំនូន អយ្យាបិ ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតេយ្យុ’ន្តិ. សាធុ, ភន្តេ, អយ្យាបិ ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតេយ្យុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា រាជានំ មាគធំ សេនិយំ ពិម្ពិសារំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសិ សមាទបេសិ សមុត្តេជេសិ សម្បហំសេសិ. អថ ខោ រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ ភគវតា ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សិតោ សមាទបិតោ សមុត្តេជិតោ សម្បហំសិតោ ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិតុ’’ន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ – ភគវតា អនុញ្ញាតា ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិតុន្តិ – ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិត្វា តុណ្ហី និសីទន្តិ. តេ មនុស្សា ឧបសង្កមន្តិ ធម្មស្សវនាយ. តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិត្វា តុណ្ហី និសីទិស្សន្តិ, សេយ្យថាបិ មូគសូករា. ននុ នាម សន្និបតិតេហិ ធម្មោ ភាសិតព្ពោ’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ… អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស សន្និបតិត្វា ធម្មំ ភាសិតុ’’ន្តិ.

៦៩. បាតិមោក្ខុទ្ទេសានុជាននា

១៣៣. អថ ខោ ភគវតោ រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘យំនូនាហំ យានិ មយា ភិក្ខូនំ បញ្ញត្តានិ សិក្ខាបទានិ, តានិ នេសំ បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ អនុជានេយ្យំ. សោ នេសំ ភវិស្សតិ ឧបោសថកម្ម’’ន្តិ. អថ ខោ ភគវា សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ឥធ មយ្ហំ, ភិក្ខវេ, រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ ‘យំនូនាហំ យានិ មយា ភិក្ខូនំ បញ្ញត្តានិ សិក្ខាបទានិ, តានិ នេសំ បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ អនុជានេយ្យំ. សោ នេសំ ភវិស្សតិ ឧបោសថកម្ម’ន្តិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

១៣៤. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឧបោសថំ ករេយ្យ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសេយ្យ. កិំ សង្ឃស្ស បុព្ពកិច្ចំ? បារិសុទ្ធិំ អាយស្មន្តោ អារោចេថ. បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិស្សាមិ. តំ សព្ពេវ សន្តា សាធុកំ សុណោម មនសិ ករោម. យស្ស សិយា អាបត្តិ, សោ អាវិករេយ្យ. អសន្តិយា អាបត្តិយា តុណ្ហី ភវិតព្ពំ. តុណ្ហីភាវេន ខោ បនាយស្មន្តេ បរិសុទ្ធាតិ វេទិស្សាមិ. យថា ខោ បន បច្ចេកបុដ្ឋស្ស វេយ្យាករណំ ហោតិ, ឯវមេវំ [ឯវមេវ (ក)] ឯវរូបាយ បរិសាយ យាវតតិយំ អនុស្សាវិតំ ហោតិ. យោ បន ភិក្ខុ យាវតតិយំ អនុស្សាវិយមានេ សរមានោ សន្តិំ អាបត្តិំ នាវិករេយ្យ, សម្បជានមុសាវាទស្ស ហោតិ. សម្បជានមុសាវាទោ ខោ បនាយស្មន្តោ អន្តរាយិកោ ធម្មោ វុត្តោ ភគវតា. តស្មា, សរមានេន ភិក្ខុនា អាបន្នេន វិសុទ្ធាបេក្ខេន សន្តី អាបត្តិ អាវិកាតព្ពា; អាវិកតា ហិស្ស ផាសុ ហោតី’’តិ.

១៣៥. បាតិមោក្ខន្តិ អាទិមេតំ មុខមេតំ បមុខមេតំ កុសលានំ ធម្មានំ. តេន វុច្ចតិ បាតិមោក្ខន្តិ. អាយស្មន្តោតិ បិយវចនមេតំ គរុវចនមេតំ សគារវសប្បតិស្សាធិវចនមេតំ អាយស្មន្តោតិ. ឧទ្ទិសិស្សាមីតិ អាចិក្ខិស្សាមិ ទេសេស្សាមិ បញ្ញបេស្សាមិ បដ្ឋបេស្សាមិ វិវរិស្សាមិ វិភជិស្សាមិ ឧត្តានិំ ករិស្សាមិ [ឧត្តានី ករិស្សាមិ (សី. ស្យា.)] បកាសេស្សាមិ. តន្តិ បាតិមោក្ខំ វុច្ចតិ. សព្ពេវ សន្តាតិ យាវតិកា តស្សា បរិសាយ ថេរា ច នវា ច មជ្ឈិមា ច, ឯតេ វុច្ចន្តិ សព្ពេវ សន្តាតិ. សាធុកំ សុណោមាតិ អដ្ឋិំ កត្វា មនសិ កត្វា សព្ពចេតសា [សព្ពំ ចេតសា (ស្យា. ក.)] សមន្នាហរាម. មនសិ ករោមាតិ ឯកគ្គចិត្តា អវិក្ខិត្តចិត្តា អវិសាហដចិត្តា និសាមេម. យស្ស សិយា អាបត្តីតិ ថេរស្ស វា នវស្ស វា មជ្ឈិមស្ស វា, បញ្ចន្នំ វា អាបត្តិក្ខន្ធានំ អញ្ញតរា អាបត្តិ, សត្តន្នំ វា អាបត្តិក្ខន្ធានំ អញ្ញតរា អាបត្តិ. សោ អាវិករេយ្យាតិ សោ ទេសេយ្យ, សោ វិវរេយ្យ, សោ ឧត្តានិំ ករេយ្យ, សោ បកាសេយ្យ សង្ឃមជ្ឈេ វា គណមជ្ឈេ វា ឯកបុគ្គលេ វា. អសន្តី នាម អាបត្តិ អនជ្ឈាបន្នា វា ហោតិ, អាបជ្ជិត្វា វា វុដ្ឋិតា. តុណ្ហី ភវិតព្ពន្តិ អធិវាសេតព្ពំ ន ព្យាហរិតព្ពំ. បរិសុទ្ធាតិ វេទិស្សាមីតិ ជានិស្សាមិ ធារេស្សាមិ. យថា ខោ បន បច្ចេកបុដ្ឋស្ស វេយ្យាករណំ ហោតីតិ យថា ឯកេន ឯកោ បុដ្ឋោ ព្យាករេយ្យ, ឯវមេវ តស្សា បរិសាយ ជានិតព្ពំ មំ បុច្ឆតីតិ. ឯវរូបា នាម បរិសា ភិក្ខុបរិសា វុច្ចតិ. យាវតតិយំ អនុស្សាវិតំ ហោតីតិ សកិម្បិ អនុស្សាវិតំ ហោតិ, ទុតិយម្បិ អនុស្សាវិតំ ហោតិ, តតិយម្បិ អនុស្សាវិតំ ហោតិ. សរមានោតិ ជានមានោ សញ្ជានមានោ. សន្តី នាម អាបត្តិ អជ្ឈាបន្នា វា ហោតិ, អាបជ្ជិត្វា វា អវុដ្ឋិតា. នាវិករេយ្យាតិ ន ទេសេយ្យ, ន វិវរេយ្យ, ន ឧត្តានិំ ករេយ្យ, ន បកាសេយ្យ សង្ឃមជ្ឈេ វា គណមជ្ឈេ វា ឯកបុគ្គលេ វា. សម្បជានមុសាវាទស្ស ហោតីតិ. សម្បជានមុសាវាទេ កិំ ហោតិ? ទុក្កដំ ហោតិ. អន្តរាយិកោ ធម្មោ វុត្តោ ភគវតាតិ. កិស្ស អន្តរាយិកោ? បឋមស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ អន្តរាយិកោ, ទុតិយស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ អន្តរាយិកោ, តតិយស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ អន្តរាយិកោ, ចតុត្ថស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ អន្តរាយិកោ, ឈានានំ វិមោក្ខានំ សមាធីនំ សមាបត្តីនំ នេក្ខម្មានំ និស្សរណានំ បវិវេកានំ កុសលានំ ធម្មានំ អធិគមាយ អន្តរាយិកោ. តស្មាតិ តង្ការណា. សរមានេនាតិ ជានមានេន សញ្ជានមានេន. វិសុទ្ធាបេក្ខេនាតិ វុដ្ឋាតុកាមេន វិសុជ្ឈិតុកាមេន. សន្តី នាម អាបត្តិ អជ្ឈាបន្នា វា ហោតិ, អាបជ្ជិត្វា វា អវុដ្ឋិតា. អាវិកាតព្ពាតិ អាវិកាតព្ពា សង្ឃមជ្ឈេ វា គណមជ្ឈេ វា ឯកបុគ្គលេ វា. អាវិកតា ហិស្ស ផាសុ ហោតីតិ. កិស្ស ផាសុ ហោតិ? បឋមស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ ផាសុ ហោតិ, ទុតិយស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ ផាសុ ហោតិ, តតិយស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ ផាសុ ហោតិ, ចតុត្ថស្ស ឈានស្ស អធិគមាយ ផាសុ ហោតិ, ឈានានំ វិមោក្ខានំ សមាធីនំ សមាបត្តីនំ នេក្ខម្មានំ និស្សរណានំ បវិវេកានំ កុសលានំ ធម្មានំ អធិគមាយ ផាសុ ហោតីតិ.

១៣៦. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ – ភគវតា បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ អនុញ្ញាតោតិ – ទេវសិកំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ទេវសិកំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថេ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ – ភគវតា ឧបោសថេ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ អនុញ្ញាតោតិ – បក្ខស្ស តិក្ខត្តុំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ, ចាតុទ្ទសេ បន្នរសេ អដ្ឋមិយា ច បក្ខស្ស. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, បក្ខស្ស តិក្ខត្តុំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សកិំ បក្ខស្ស ចាតុទ្ទសេ វា បន្នរសេ វា បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ យថាបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ សកាយ សកាយ បរិសាយ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, យថាបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ សកាយ សកាយ បរិសាយ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សមគ្គានំ ឧបោសថកម្មន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘សមគ្គានំ ឧបោសថកម្ម’ន្តិ. កិត្តាវតា នុ ខោ សាមគ្គី ហោតិ, យាវតា ឯកាវាសោ, ឧទាហុ សព្ពា បថវី’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឯត្តាវតា សាមគ្គី យាវតា ឯកាវាសោតិ.

៧០. មហាកប្បិនវត្ថុ

១៣៧. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា មហាកប្បិនោ រាជគហេ វិហរតិ មទ្ទកុច្ឆិម្ហិ មិគទាយេ. អថ ខោ អាយស្មតោ មហាកប្បិនស្ស រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘គច្ឆេយ្យំ វាហំ ឧបោសថំ ន វា គច្ឆេយ្យំ, គច្ឆេយ្យំ វាហំ សង្ឃកម្មំ ន វា គច្ឆេយ្យំ, អថ ខ្វាហំ វិសុទ្ធោ បរមាយ វិសុទ្ធិយា’’តិ? អថ ខោ ភគវា អាយស្មតោ មហាកប្បិនស្ស ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ – សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ, ឯវមេវ – គិជ្ឈកូដេ បព្ពតេ អន្តរហិតោ មទ្ទកុច្ឆិម្ហិ មិគទាយេ អាយស្មតោ មហាកប្បិនស្ស សម្មុខេ បាតុរហោសិ. និសីទិ ភគវា បញ្ញត្តេ អាសនេ. អាយស្មាបិ ខោ មហាកប្បិនោ ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ. ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ មហាកប្បិនំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘ននុ តេ, កប្បិន, រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – គច្ឆេយ្យំ វាហំ ឧបោសថំ ន វា គច្ឆេយ្យំ, គច្ឆេយ្យំ វាហំ សង្ឃកម្មំ ន វា គច្ឆេយ្យំ, អថ ខ្វាហំ វិសុទ្ធោ បរមាយ វិសុទ្ធិយា’’តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’. ‘‘តុម្ហេ ចេ ព្រាហ្មណា ឧបោសថំ ន សក្ករិស្សថ ន គរុករិស្សថ [ន គរុំ ករិស្សថ (ក.)] ន មានេស្សថ ន បូជេស្សថ, អថ កោ ចរហិ ឧបោសថំ សក្ករិស្សតិ គរុករិស្សតិ មានេស្សតិ បូជេស្សតិ? គច្ឆ ត្វំ, ព្រាហ្មណ, ឧបោសថំ, មា នោ អគមាសិ. គច្ឆ ត្វំ សង្ឃកម្មំ, មា នោ អគមាសី’’តិ. ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ អាយស្មា មហាកប្បិនោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ មហាកប្បិនំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា – សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ, ឯវមេវ – មទ្ទកុច្ឆិម្ហិ មិគទាយេ អាយស្មតោ មហាកប្បិនស្ស សម្មុខេ អន្តរហិតោ គិជ្ឈកូដេ បព្ពតេ បាតុរហោសិ.

៧១. សីមានុជាននា

១៣៨. អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ឯត្តាវតា សាមគ្គី យាវតា ឯកាវាសោ’តិ, កិត្តាវតា នុ ខោ ឯកាវាសោ ហោតី’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សីមំ សម្មន្និតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពា – បឋមំ និមិត្តា កិត្តេតព្ពា – បព្ពតនិមិត្តំ, បាសាណនិមិត្តំ, វននិមិត្តំ, រុក្ខនិមិត្តំ, មគ្គនិមិត្តំ, វម្មិកនិមិត្តំ, នទីនិមិត្តំ, ឧទកនិមិត្តំ. និមិត្តេ កិត្តេត្វា ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

១៣៩. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យាវតា សមន្តា និមិត្តា កិត្តិតា. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឯតេហិ និមិត្តេហិ សីមំ សម្មន្នេយ្យ សមានសំវាសំ ឯកុបោសថំ [ឯកូបោសថំ (ក.)]. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យាវតា សមន្តា និមិត្តា កិត្តិតា. សង្ឃោ ឯតេហិ និមិត្តេហិ សីមំ សម្មន្នតិ សមានសំវាសំ ឯកុបោសថំ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឯតេហិ និមិត្តេហិ សីមាយ សម្មុតិ [សម្មតិ (ស្យា.)] សមានសំវាសាយ ឯកុបោសថាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សម្មតា សីមា សង្ឃេន ឯតេហិ និមិត្តេហិ សមានសំវាសា ឯកុបោសថា. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

១៤០. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ – ភគវតា សីមាសម្មុតិ អនុញ្ញាតាតិ – អតិមហតិយោ សីមាយោ សម្មន្នន្តិ, ចតុយោជនិកាបិ បញ្ចយោជនិកាបិ ឆយោជនិកាបិ. ភិក្ខូ ឧបោសថំ អាគច្ឆន្តា ឧទ្ទិស្សមានេបិ បាតិមោក្ខេ អាគច្ឆន្តិ, ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេបិ អាគច្ឆន្តិ, អន្តរាបិ បរិវសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អតិមហតី សីមា សម្មន្និតព្ពា, ចតុយោជនិកា វា បញ្ចយោជនិកា វា ឆយោជនិកា វា. យោ សម្មន្នេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តិយោជនបរមំ សីមំ សម្មន្និតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ នទីបារសីមំ [នទីបារំ សីមំ (សី. ស្យា.)] សម្មន្នន្តិ. ឧបោសថំ អាគច្ឆន្តា ភិក្ខូបិ វុយ្ហន្តិ, បត្តាបិ វុយ្ហន្តិ, ចីវរានិបិ វុយ្ហន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, នទីបារសីមា សម្មន្និតព្ពា. យោ សម្មន្នេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យត្ថស្ស ធុវនាវា វា ធុវសេតុ វា, ឯវរូបំ នទីបារសីមំ សម្មន្និតុន្តិ.

៧២. ឧបោសថាគារកថា

១៤១. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អនុបរិវេណិយំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ អសង្កេតេន. អាគន្តុកា ភិក្ខូ ន ជានន្តិ – ‘‘កត្ថ វា អជ្ជុបោសថោ ករីយិស្សតី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អនុបរិវេណិយំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ អសង្កេតេន. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថាគារំ សម្មន្និត្វា ឧបោសថំ កាតុំ, យំ សង្ឃោ អាកង្ខតិ វិហារំ វា អឌ្ឍយោគំ វា បាសាទំ វា ហម្មិយំ វា គុហំ វា. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពំ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ វិហារំ ឧបោសថាគារំ សម្មន្នេយ្យ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ វិហារំ ឧបោសថាគារំ សម្មន្នតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស វិហារស្ស ឧបោសថាគារស្ស សម្មុតិ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សម្មតោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ វិហារោ ឧបោសថាគារំ. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ ទ្វេ ឧបោសថាគារានិ សម្មតានិ ហោន្តិ. ភិក្ខូ ឧភយត្ថ សន្និបតន្តិ – ‘‘ឥធ ឧបោសថោ ករីយិស្សតិ, ឥធ ឧបោសថោ ករីយិស្សតី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឯកស្មិំ អាវាសេ ទ្វេ ឧបោសថាគារានិ សម្មន្និតព្ពានិ. យោ សម្មន្នេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឯកំ សមូហនិត្វា [សមុហនិត្វា (ក.)] ឯកត្ថ ឧបោសថំ កាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សមូហន្តព្ពំ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបោសថាគារំ សមូហនេយ្យ [សមុហនេយ្យ (ក.)]. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ឧបោសថាគារំ សមូហនតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ឧបោសថាគារស្ស សមុគ្ឃាតោ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សមូហតំ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមំ ឧបោសថាគារំ. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៧៣. ឧបោសថប្បមុខានុជាននា

១៤២. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ អតិខុទ្ទកំ ឧបោសថាគារំ សម្មតំ ហោតិ, តទហុបោសថេ មហាភិក្ខុសង្ឃោ សន្និបតិតោ ហោតិ. ភិក្ខូ អសម្មតាយ ភូមិយា និសិន្នា បាតិមោក្ខំ អស្សោសុំ. អថ ខោ តេសំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ឧបោសថាគារំ សម្មន្និត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ’តិ, មយញ្ចម្ហា អសម្មតាយ ភូមិយា និសិន្នោ បាតិមោក្ខំ អស្សុម្ហា, កតោ នុ ខោ អម្ហាកំ ឧបោសថោ, អកតោ នុ ខោ’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. សម្មតាយ វា, ភិក្ខវេ, ភូមិយា និសិន្នា អសម្មតាយ វា យតោ បាតិមោក្ខំ សុណាតិ, កតោវស្ស ឧបោសថោ. តេន ហិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃោ យាវ មហន្តំ ឧបោសថប្បមុខំ [ឧបោសថមុខំ (ស្យា.)] អាកង្ខតិ, តាវ មហន្តំ ឧបោសថប្បមុខំ សម្មន្នតុ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពំ. បឋមំ និមិត្តា កិត្តេតព្ពា. និមិត្តេ កិត្តេត្វា ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យាវតា សមន្តា និមិត្តា កិត្តិតា. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឯតេហិ និមិត្តេហិ ឧបោសថប្បមុខំ សម្មន្នេយ្យ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យាវតា សមន្តា និមិត្តា កិត្តិតា. សង្ឃោ ឯតេហិ និមិត្តេហិ ឧបោសថប្បមុខំ សម្មន្នតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឯតេហិ និមិត្តេហិ ឧបោសថប្បមុខស្ស សម្មុតិ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សម្មតំ សង្ឃេន ឯតេហិ និមិត្តេហិ ឧបោសថប្បមុខំ. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ នវកា ភិក្ខូ បឋមតរំ សន្និបតិត្វា – ‘‘ន តាវ ថេរា អាគច្ឆន្តី’’តិ – បក្កមិំសុ. ឧបោសថោ វិកាលេ អហោសិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ ថេរេហិ ភិក្ខូហិ បឋមតរំ សន្និបតិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន រាជគហេ សម្ពហុលា អាវាសា សមានសីមា ហោន្តិ. តត្ថ ភិក្ខូ វិវទន្តិ – ‘‘អម្ហាកំ អាវាសេ ឧបោសថោ ករីយតុ, អម្ហាកំ អាវាសេ ឧបោសថោ ករីយតូ’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សម្ពហុលា អាវាសា សមានសីមា ហោន្តិ. តត្ថ ភិក្ខូ វិវទន្តិ – ‘‘អម្ហាកំ អាវាសេ ឧបោសថោ ករីយតុ, អម្ហាកំ អាវាសេ ឧបោសថោ ករីយតូ’’តិ. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ សព្ពេហេវ ឯកជ្ឈំ សន្និបតិត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ. យត្ថ វា បន ថេរោ ភិក្ខុ វិហរតិ, តត្ថ សន្និបតិត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ, ន ត្វេវ វគ្គេន សង្ឃេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ. យោ ករេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៧៤. អវិប្បវាសសីមានុជាននា

១៤៣. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា មហាកស្សបោ អន្ធកវិន្ទា រាជគហំ ឧបោសថំ អាគច្ឆន្តោ អន្តរាមគ្គេ នទិំ តរន្តោ មនំ វូឡ្ហោ អហោសិ, ចីវរានិស្ស [តេន ចីវរានិស្ស (ក.)] អល្លានិ. ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ មហាកស្សបំ ឯតទវោចុំ – ‘‘កិស្ស តេ, អាវុសោ, ចីវរានិ អល្លានី’’តិ? ‘‘ឥធាហំ, អាវុសោ, អន្ធកវិន្ទា រាជគហំ ឧបោសថំ អាគច្ឆន្តោ អន្តរាមគ្គេ នទិំ តរន្តោ មនម្ហិ វូឡ្ហោ. តេន មេ ចីវរានិ អល្លានី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. យា សា, ភិក្ខវេ, សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, សង្ឃោ តំ សីមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សម្មន្នតុ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពា. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យា សា សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ សង្ឃោ តំ សីមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សម្មន្នេយ្យ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យា សា សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, សង្ឃោ តំ សីមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សម្មន្នតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឯតិស្សា សីមាយ តិចីវរេន អវិប្បវាសាយ [អវិប្បវាសស្ស (ស្យា.)] សម្មុតិ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សម្មតា សា សីមា សង្ឃេន តិចីវរេន អវិប្បវាសា [អវិប្បវាសោ (ស្យា.)]. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ភគវតា តិចីវរេន អវិប្បវាសសម្មុតិ អនុញ្ញាតាតិ អន្តរឃរេ ចីវរានិ និក្ខិបន្តិ. តានិ ចីវរានិ នស្សន្តិបិ ឌយ្ហន្តិបិ ឧន្ទូរេហិបិ ខជ្ជន្តិ. ភិក្ខូ ទុច្ចោឡា ហោន្តិ លូខចីវរា. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘កិស្ស តុម្ហេ, អាវុសោ, ទុច្ចោឡា លូខចីវរា’’តិ? ‘‘ឥធ មយំ, អាវុសោ, ភគវតា តិចីវរេន អវិប្បវាសសម្មុតិ អនុញ្ញាតាតិ អន្តរឃរេ ចីវរានិ និក្ខិបិម្ហា. តានិ ចីវរានិ នដ្ឋានិបិ ទឌ្ឍានិបិ, ឧន្ទូរេហិបិ ខាយិតានិ, តេន មយំ ទុច្ចោឡា លូខចីវរា’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. យា សា, ភិក្ខវេ, សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, សង្ឃោ តំ សីមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សម្មន្នតុ, ឋបេត្វា គាមញ្ច គាមូបចារញ្ច. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពា. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

១៤៤. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យា សា សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ តំ សីមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សម្មន្នេយ្យ, ឋបេត្វា គាមញ្ច គាមូបចារញ្ច. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យា សា សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, សង្ឃោ តំ សីមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សម្មន្នតិ, ឋបេត្វា គាមញ្ច គាមូបចារញ្ច. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឯតិស្សា សីមាយ តិចីវរេន អវិប្បវាសាយ [អវិប្បវាសស្ស (ស្យា.)] សម្មុតិ, ឋបេត្វា គាមញ្ច គាមូបចារញ្ច, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សម្មតា សា សីមា សង្ឃេន តិចីវរេន អវិប្បវាសា [អវិប្បវាសោ (ស្យា.)], ឋបេត្វា គាមញ្ច គាមូបចារញ្ច. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៧៥. សីមាសមូហនន

‘‘សីមំ, ភិក្ខវេ, សម្មន្នន្តេន បឋមំ សមានសំវាសសីមា [សមានសំវាសា សីមា (ស្យា.)] សម្មន្និតព្ពា, បច្ឆា តិចីវរេន អវិប្បវាសោ សម្មន្និតព្ពោ. សីមំ, ភិក្ខវេ, សមូហនន្តេន បឋមំ តិចីវរេន អវិប្បវាសោ សមូហន្តព្ពោ, បច្ឆា សមានសំវាសសីមា សមូហន្តព្ពា. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, តិចីវរេន អវិប្បវាសោ សមូហន្តព្ពោ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

១៤៥. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យោ សោ សង្ឃេន តិចីវរេន អវិប្បវាសោ សម្មតោ, យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ តំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សមូហនេយ្យ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យោ សោ សង្ឃេន តិចីវរេន អវិប្បវាសោ សម្មតោ, សង្ឃោ តំ តិចីវរេន អវិប្បវាសំ សមូហនតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឯតស្ស តិចីវរេន អវិប្បវាសស្ស សមុគ្ឃាតោ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សមូហតោ សោ សង្ឃេន តិចីវរេន អវិប្បវាសោ. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សីមា [សមានសំវាសា សីមា (ស្យា.)]. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

១៤៦. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យា សា សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ តំ សីមំ សមូហនេយ្យ សមានសំវាសំ ឯកុបោសថំ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យា សា សង្ឃេន សីមា សម្មតា សមានសំវាសា ឯកុបោសថា, សង្ឃោ តំ សីមំ សមូហនតិ សមានសំវាសំ ឯកុបោសថំ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឯតិស្សា សីមាយ សមានសំវាសាយ ឯកុបោសថាយ សមុគ្ឃាតោ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ. សមូហតា សា សីមា សង្ឃេន សមានសំវាសា ឯកុបោសថា. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៧៦. គាមសីមាទិ

១៤៧. អសម្មតាយ, ភិក្ខវេ, សីមាយ អដ្ឋបិតាយ, យំ គាមំ វា និគមំ វា ឧបនិស្សាយ វិហរតិ, យា តស្ស វា គាមស្ស គាមសីមា, និគមស្ស វា និគមសីមា, អយំ តត្ថ សមានសំវាសា ឯកុបោសថា. អគាមកេ ចេ, ភិក្ខវេ, អរញ្ញេ សមន្តា សត្តព្ភន្តរា, អយំ តត្ថ សមានសំវាសា ឯកុបោសថា. សព្ពា, ភិក្ខវេ, នទី អសីមា; សព្ពោ សមុទ្ទោ អសីមោ; សព្ពោ ជាតស្សរោ អសីមោ. នទិយា វា, ភិក្ខវេ, សមុទ្ទេ វា ជាតស្សរេ វា យំ មជ្ឈិមស្ស បុរិសស្ស សមន្តា ឧទកុក្ខេបា, អយំ តត្ថ សមានសំវាសា ឯកុបោសថាតិ.

១៤៨. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សីមាយ សីមំ សម្ភិន្ទន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. យេសំ, ភិក្ខវេ, សីមា បឋមំ សម្មតា តេសំ តំ កម្មំ ធម្មិកំ អកុប្បំ ឋានារហំ. យេសំ, ភិក្ខវេ, សីមា បច្ឆា សម្មតា តេសំ តំ កម្មំ អធម្មិកំ កុប្បំ អដ្ឋានារហំ. ន, ភិក្ខវេ, សីមាយ សីមា សម្ភិន្ទិតព្ពា. យោ សម្ភិន្ទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សីមាយ សីមំ អជ្ឈោត្ថរន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. យេសំ, ភិក្ខវេ, សីមា បឋមំ សម្មតា តេសំ តំ កម្មំ ធម្មិកំ អកុប្បំ ឋានារហំ. យេសំ, ភិក្ខវេ, សីមា បច្ឆា សម្មតា តេសំ តំ កម្មំ អធម្មិកំ កុប្បំ អដ្ឋានារហំ. ន, ភិក្ខវេ, សីមាយ សីមា អជ្ឈោត្ថរិតព្ពា. យោ អជ្ឈោត្ថរេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សីមំ សម្មន្នន្តេន សីមន្តរិកំ ឋបេត្វា សីមំ សម្មន្និតុន្តិ.

៧៧. ឧបោសថភេទាទិ

១៤៩. អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កតិ នុ ខោ ឧបោសថា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថា – ចាតុទ្ទសិកោ ច បន្នរសិកោ ច. ឥមេ ខោ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ ឧបោសថាតិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កតិ នុ ខោ ឧបោសថកម្មានី’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ចត្តារិមានិ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថកម្មានិ – អធម្មេន វគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, អធម្មេន សមគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, ធម្មេន វគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, ធម្មេន សមគ្គំ ឧបោសថកម្មន្តិ. តត្រ, ភិក្ខវេ, យទិទំ អធម្មេន វគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, ន, ភិក្ខវេ, ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ, កាតព្ពំ. ន ច មយា ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ អនុញ្ញាតំ. តត្រ, ភិក្ខវេ, យទិទំ អធម្មេន សមគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, ន, ភិក្ខវេ, ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ កាតព្ពំ. ន ច មយា ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ អនុញ្ញាតំ. តត្រ, ភិក្ខវេ, យទិទំ ធម្មេន វគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, ន, ភិក្ខវេ, ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ កាតព្ពំ. ន ច មយា ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ អនុញ្ញាតំ. តត្រ, ភិក្ខវេ, យទិទំ ធម្មេន សមគ្គំ ឧបោសថកម្មំ, ឯវរូបំ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថកម្មំ កាតព្ពំ, ឯវរូបញ្ច មយា ឧបោសថកម្មំ អនុញ្ញាតំ. តស្មាតិហ, ភិក្ខវេ, ឯវរូបំ ឧបោសថកម្មំ ករិស្សាម យទិទំ ធម្មេន សមគ្គន្តិ – ឯវញ្ហិ វោ, ភិក្ខវេ, សិក្ខិតព្ពន្តិ.

៧៨. សំខិត្តេន បាតិមោក្ខុទ្ទេសាទិ

១៥០. អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កតិ នុ ខោ បាតិមោក្ខុទ្ទេសា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. បញ្ចិមេ, ភិក្ខវេ, បាតិមោក្ខុទ្ទេសា – និទានំ ឧទ្ទិសិត្វា អវសេសំ សុតេន សាវេតព្ពំ. អយំ បឋមោ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ. និទានំ ឧទ្ទិសិត្វា ចត្តារិ បារាជិកានិ ឧទ្ទិសិត្វា អវសេសំ សុតេន សាវេតព្ពំ. អយំ ទុតិយោ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ. និទានំ ឧទ្ទិសិត្វា ចត្តារិ បារាជិកានិ ឧទ្ទិសិត្វា តេរស សង្ឃាទិសេសេ ឧទ្ទិសិត្វា អវសេសំ សុតេន សាវេតព្ពំ. អយំ តតិយោ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ. និទានំ ឧទ្ទិសិត្វា ចត្តារិ បារាជិកានិ ឧទ្ទិសិត្វា តេរស សង្ឃាទិសេសេ ឧទ្ទិសិត្វា ទ្វេ អនិយតេ ឧទ្ទិសិត្វា អវសេសំ សុតេន សាវេតព្ពំ. អយំ ចតុត្ថោ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ. វិត្ថារេនេវ បញ្ចមោ. ឥមេ ខោ, ភិក្ខវេ, បញ្ច បាតិមោក្ខុទ្ទេសាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ – ភគវតា សំខិត្តេន បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ អនុញ្ញាតោតិ – សព្ពកាលំ សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន កោសលេសុ ជនបទេ អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សវរភយំ [សំចរភយំ (ស្យា.)] អហោសិ. ភិក្ខូ នាសក្ខិំសុ វិត្ថារេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សតិ អន្តរាយេ សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ អសតិបិ អន្តរាយេ សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អសតិ អន្តរាយេ សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សតិ អន្តរាយេ សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ. តត្រិមេ អន្តរាយា – រាជន្តរាយោ, ចោរន្តរាយោ, អគ្យន្តរាយោ, ឧទកន្តរាយោ, មនុស្សន្តរាយោ, អមនុស្សន្តរាយោ, វាឡន្តរាយោ, សរីសបន្តរាយោ, ជីវិតន្តរាយោ, ព្រហ្មចរិយន្តរាយោតិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឯវរូបេសុ អន្តរាយេសុ សំខិត្តេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ, អសតិ អន្តរាយេ វិត្ថារេនាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ អនជ្ឈិដ្ឋា ធម្មំ ភាសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ អនជ្ឈិដ្ឋេន ធម្មោ ភាសិតព្ពោ. យោ ភាសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា សាមំ វា ធម្មំ ភាសិតុំ បរំ វា អជ្ឈេសិតុន្តិ.

៧៩. វិនយបុច្ឆនកថា

១៥១. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ អសម្មតា វិនយំ បុច្ឆន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ អសម្មតេន វិនយោ បុច្ឆិតព្ពោ. យោ បុច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ សម្មតេន វិនយំ បុច្ឆិតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពោ – អត្តនា វា [អត្តនាវ (ស្យា.)] អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ, បរេន វា បរោ សម្មន្និតព្ពោ. កថញ្ច អត្តនាវ អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, អហំ ឥត្ថន្នាមំ វិនយំ បុច្ឆេយ្យ’’ន្តិ. ឯវំ អត្តនាវ អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ.

កថញ្ច បរេន បរោ សម្មន្និតព្ពោ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមំ វិនយំ បុច្ឆេយ្យា’’តិ. ឯវំ បរេន បរោ សម្មន្និតព្ពោតិ.

តេន ខោ បន សមយេន បេសលា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ សម្មតា វិនយំ បុច្ឆន្តិ. ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ លភន្តិ អាឃាតំ, លភន្តិ អប្បច្ចយំ, វធេន តជ្ជេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ សម្មតេនបិ បរិសំ ឱលោកេត្វា បុគ្គលំ តុលយិត្វា វិនយំ បុច្ឆិតុន្តិ.

៨០. វិនយវិស្សជ្ជនកថា

១៥២. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ អសម្មតា វិនយំ វិស្សជ្ជេន្តិ [វិស្សជ្ជន្តិ (ក.)]. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ អសម្មតេន វិនយោ វិស្សជ្ជេតព្ពោ. យោ វិស្សជ្ជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ សម្មតេន វិនយំ វិស្សជ្ជេតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពំ. អត្តនា វា [អត្តនាវ (ស្យា.)] អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ, បរេន វា បរោ សម្មន្និតព្ពោ. កថញ្ច អត្តនាវ អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, អហំ ឥត្ថន្នាមេន វិនយំ បុដ្ឋោ វិស្សជ្ជេយ្យ’’ន្តិ. ឯវំ អត្តនាវ អត្តានំ សម្មន្និតព្ពំ.

កថញ្ច បរេន បរោ សម្មន្និតព្ពោ? ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, ឥត្ថន្នាមោ ឥត្ថន្នាមេន វិនយំ បុដ្ឋោ វិស្សជ្ជេយ្យា’’តិ. ឯវំ បរេន បរោ សម្មន្និតព្ពោតិ.

តេន ខោ បន សមយេន បេសលា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ សម្មតា វិនយំ វិស្សជ្ជេន្តិ. ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ លភន្តិ អាឃាតំ, លភន្តិ អប្បច្ចយំ, វធេន តជ្ជេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ សម្មតេនបិ បរិសំ ឱលោកេត្វា បុគ្គលំ តុលយិត្វា វិនយំ វិស្សជ្ជេតុន្តិ.

៨១. ចោទនាកថា

១៥៣. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ អនោកាសកតំ ភិក្ខុំ អាបត្តិយា ចោទេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អនោកាសកតោ ភិក្ខុ អាបត្តិយា ចោទេតព្ពោ. យោ ចោទេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឱកាសំ ការាបេត្វា អាបត្តិយា ចោទេតុំ – ករោតុ អាយស្មា ឱកាសំ, អហំ តំ វត្តុកាមោតិ.

តេន ខោ បន សមយេន បេសលា ភិក្ខូ ឆព្ពគ្គិយេ ភិក្ខូ ឱកាសំ ការាបេត្វា អាបត្តិយា ចោទេន្តិ. ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ លភន្តិ អាឃាតំ, លភន្តិ អប្បច្ចយំ, វធេន តជ្ជេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, កតេបិ ឱកាសេ បុគ្គលំ តុលយិត្វា អាបត្តិយា ចោទេតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ – បុរម្ហាកំ បេសលា ភិក្ខូ ឱកាសំ ការាបេន្តីតិ – បដិកច្ចេវ សុទ្ធានំ ភិក្ខូនំ អនាបត្តិកានំ អវត្ថុស្មិំ អការណេ ឱកាសំ ការាបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សុទ្ធានំ ភិក្ខូនំ អនាបត្តិកានំ អវត្ថុស្មិំ អការណេ ឱកាសោ ការាបេតព្ពោ. យោ ការាបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលំ តុលយិត្វា ឱកាសំ កាតុ [ការាបេតុំ (ស្យា.)] ន្តិ.

៨២. អធម្មកម្មបដិក្កោសនាទិ

១៥៤. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ អធម្មកម្មំ ករោន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អធម្មកម្មំ កាតព្ពំ. យោ ករេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ. ករោន្តិយេវ អធម្មកម្មំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អធម្មកម្មេ កយិរមានេ បដិក្កោសិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន បេសលា ភិក្ខូ ឆព្ពគ្គិយេហិ ភិក្ខូហិ អធម្មកម្មេ កយិរមានេ បដិក្កោសន្តិ. ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ លភន្តិ អាឃាតំ, លភន្តិ អប្បច្ចយំ, វធេន តជ្ជេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទិដ្ឋិម្បិ អាវិកាតុន្តិ. តេសំយេវ សន្តិកេ ទិដ្ឋិំ អាវិករោន្តិ. ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ លភន្តិ អាឃាតំ, លភន្តិ អប្បច្ចយំ, វធេន តជ្ជេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ចតូហិ បញ្ចហិ បដិក្កោសិតុំ, ទ្វីហិ តីហិ ទិដ្ឋិំ អាវិកាតុំ, ឯកេន អធិដ្ឋាតុំ – ‘ន មេតំ ខមតី’តិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសមានា សញ្ចិច្ច ន សាវេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, បាតិមោក្ខុទ្ទេសកេន សញ្ចិច្ច ន សាវេតព្ពំ. យោ ន សាវេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ឧទាយី សង្ឃស្ស បាតិមោក្ខុទ្ទេសកោ ហោតិ កាកស្សរកោ. អថ ខោ អាយស្មតោ ឧទាយិស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘បាតិមោក្ខុទ្ទេសកេន សាវេតព្ព’ន្តិ, អហញ្ចម្ហិ កាកស្សរកោ, កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បាតិមោក្ខុទ្ទេសកេន វាយមិតុំ – ‘កថំ សាវេយ្យ’ន្តិ. វាយមន្តស្ស អនាបត្តីតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ទេវទត្តោ សគហដ្ឋាយ បរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សគហដ្ឋាយ បរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈេ អនជ្ឈិដ្ឋា បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សង្ឃមជ្ឈេ អនជ្ឈិដ្ឋេន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរាធិកំ [ថេរាធេយ្យំ (អដ្ឋកថាយំ បាឋន្តរំ)] បាតិមោក្ខន្តិ.

អញ្ញតិត្ថិយភាណវារោ និដ្ឋិតោ បឋមោ [ឯកាទសមោ (ក.)].

៨៣. បាតិមោក្ខុទ្ទេសកអជ្ឈេសនាទិ

១៥៥. អថ ខោ ភគវា រាជគហេ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន ចោទនាវត្ថុ តេន ចារិកំ បក្កាមិ. អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន ចោទនាវត្ថុ តទវសរិ. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ វិហរន្តិ. តត្ថ ថេរោ ភិក្ខុ ពាលោ ហោតិ អព្យត្តោ. សោ ន ជានាតិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា, បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. អថ ខោ តេសំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ថេរាធិកំ បាតិមោក្ខ’ន្តិ, អយញ្ច អម្ហាកំ ថេរោ ពាលោ អព្យត្តោ, ន ជានាតិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា, បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. កថំ នុ ខោ អម្ហេហិ បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យោ តត្ថ ភិក្ខុ ព្យត្តោ បដិពលោ តស្សាធេយ្យំ បាតិមោក្ខន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ វិហរន្តិ ពាលា អព្យត្តា. តេ ន ជានន្តិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា, បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. តេ ថេរំ អជ្ឈេសិំសុ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ, ភន្តេ, ថេរោ បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោ ឯវមាហ – ‘‘ន មេ, អាវុសោ, វត្តតី’’តិ. ទុតិយំ ថេរំ អជ្ឈេសិំសុ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ, ភន្តេ, ថេរោ បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោបិ ឯវមាហ – ‘‘ន មេ, អាវុសោ, វត្តតី’’តិ. តតិយំ ថេរំ អជ្ឈេសិំសុ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ, ភន្តេ, ថេរោ បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោបិ ឯវមាហ – ‘‘ន មេ, អាវុសោ, វត្តតី’’តិ. ឯតេនេវ ឧបាយេន យាវ សង្ឃនវកំ អជ្ឈេសិំសុ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ អាយស្មា បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោបិ ឯវមាហ – ‘‘ន មេ, ភន្តេ, វត្តតី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ វិហរន្តិ ពាលា អព្យត្តា. តេ ន ជានន្តិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា, បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. តេ ថេរំ អជ្ឈេសន្តិ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ, ភន្តេ, ថេរោ បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោ ឯវំ វទេតិ – ‘‘ន មេ, អាវុសោ, វត្តតី’’តិ. ទុតិយំ ថេរំ អជ្ឈេសន្តិ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ, ភន្តេ, ថេរោ បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោបិ ឯវំ វទេតិ – ‘‘ន មេ, អាវុសោ, វត្តតី’’តិ. តតិយំ ថេរំ អជ្ឈេសន្តិ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ, ភន្តេ, ថេរោ បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោបិ ឯវំ វទេតិ – ‘‘ន មេ, អាវុសោ, វត្តតី’’តិ. ឯតេនេវ ឧបាយេន យាវ សង្ឃនវកំ អជ្ឈេសន្តិ – ‘‘ឧទ្ទិសតុ អាយស្មា បាតិមោក្ខ’’ន្តិ. សោបិ ឯវំ វទេតិ – ‘‘ន មេ, ភន្តេ, វត្តតី’’តិ. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ ឯកោ ភិក្ខុ សាមន្តា អាវាសា សជ្ជុកំ បាហេតព្ពោ – គច្ឆាវុសោ, សំខិត្តេន វា វិត្ថារេន វា បាតិមោក្ខំ បរិយាបុណិត្វាន អាគច្ឆាហីតិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ បាហេតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា នវំ ភិក្ខុំ អាណាបេតុន្តិ. ថេរេន អាណត្តា នវា ភិក្ខូ ន គច្ឆន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ថេរេន អាណត្តេន អគិលានេន ន គន្តព្ពំ. យោ ន គច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៨៤. បក្ខគណនាទិឧគ្គហណានុជាននា

១៥៦. អថ ខោ ភគវា ចោទនាវត្ថុស្មិំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា បុនទេវ រាជគហំ បច្ចាគញ្ឆិ.

តេន ខោ បន សមយេន មនុស្សា ភិក្ខូ បិណ្ឌាយ ចរន្តេ បុច្ឆន្តិ – ‘‘កតិមី, ភន្តេ, បក្ខស្សា’’តិ? ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘ន ខោ មយំ, អាវុសោ, ជានាមា’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘បក្ខគណនមត្តមម្បិមេ សមណា សក្យបុត្តិយា ន ជានន្តិ, កិំ បនិមេ អញ្ញំ កិញ្ចិ កល្យាណំ ជានិស្សន្តី’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បក្ខគណនំ ឧគ្គហេតុន្តិ. អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ បក្ខគណនា ឧគ្គហេតព្ពា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សព្ពេហេវ បក្ខគណនំ ឧគ្គហេតុន្តិ.

១៥៧. តេន ខោ បន សមយេន មនុស្សា ភិក្ខូ បិណ្ឌាយ ចរន្តេ បុច្ឆន្តិ – ‘‘កីវតិកា, ភន្តេ, ភិក្ខូ’’តិ? ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘ន ខោ មយំ, អាវុសោ, ជានាមា’’តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អញ្ញមញ្ញម្បិមេ សមណា សក្យបុត្តិយា ន ជានន្តិ, កិំ បនិមេ អញ្ញំ កិញ្ចិ កល្យាណំ ជានិស្សន្តី’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ គណេតុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កទា នុ ខោ ភិក្ខូ គណេតព្ពា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ នាមគ្គេន [នាមមត្តេន (ស្យា.), គណមគ្គេន (ក.)] គណេតុំ, សលាកំ វា គាហេតុន្តិ.

១៥៨. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អជានន្តា អជ្ជុបោសថោតិ ទូរំ គាមំ បិណ្ឌាយ ចរន្តិ. តេ ឧទ្ទិស្សមានេបិ បាតិមោក្ខេ អាគច្ឆន្តិ, ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេបិ អាគច្ឆន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អារោចេតុំ ‘អជ្ជុបោសថោ’តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ អារោចេតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា កាលវតោ អារោចេតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ថេរោ កាលវតោ នស្សរតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ភត្តកាលេបិ អារោចេតុន្តិ.

ភត្តកាលេបិ នស្សរតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យំ កាលំ សរតិ, តំ កាលំ អារោចេតុន្តិ.

៨៥. បុព្ពករណានុជាននា

១៥៩. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ ឧបោសថាគារំ ឧក្លាបំ ហោតិ. អាគន្តុកា ភិក្ខូ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាវាសិកា ភិក្ខូ ឧបោសថាគារំ ន សម្មជ្ជិស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថាគារំ សម្មជ្ជិតុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ ឧបោសថាគារំ សម្មជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា នវំ ភិក្ខុំ អាណាបេតុន្តិ.

ថេរេន អាណត្តា នវា ភិក្ខូ ន សម្មជ្ជន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ថេរេន អាណត្តេន អគិលានេន ន សម្មជ្ជិតព្ពំ. យោ ន សម្មជ្ជេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

១៦០. តេន ខោ បន សមយេន ឧបោសថាគារេ អាសនំ អបញ្ញត្តំ ហោតិ. ភិក្ខូ ឆមាយំ និសីទន្តិ, គត្តានិបិ ចីវរានិបិ បំសុកិតានិ ហោន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថាគារេ អាសនំ បញ្ញបេតុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ ឧបោសថាគារេ អាសនំ បញ្ញបេតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា នវំ ភិក្ខុំ អាណាបេតុន្តិ.

ថេរេន អាណត្តា នវា ភិក្ខូ ន បញ្ញបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ថេរេន អាណត្តេន អគិលានេន ន បញ្ញបេតព្ពំ. យោ ន បញ្ញបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

១៦១. តេន ខោ បន សមយេន ឧបោសថាគារេ បទីបោ ន ហោតិ. ភិក្ខូ អន្ធការេ កាយម្បិ ចីវរម្បិ អក្កមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឧបោសថាគារេ បទីបំ កាតុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ ឧបោសថាគារេ បទីបោ កាតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា នវំ ភិក្ខុំ អាណាបេតុន្តិ.

ថេរេន អាណត្តា នវា ភិក្ខូ ន បទីបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ថេរេន អាណត្តេន អគិលានេន ន បទីបេតព្ពោ. យោ ន បទីបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

១៦២. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ អាវាសិកា ភិក្ខូ នេវ បានីយំ ឧបដ្ឋាបេន្តិ, ន បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេន្តិ. អាគន្តុកា ភិក្ខូ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាវាសិកា ភិក្ខូ នេវ បានីយំ ឧបដ្ឋាបេស្សន្តិ, ន បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេស្សន្តី’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បានីយំ បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេតុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កេន នុ ខោ បានីយំ បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ថេរេន ភិក្ខុនា នវំ ភិក្ខុំ អាណាបេតុន្តិ.

ថេរេន អាណត្តា នវា ភិក្ខូ ន ឧបដ្ឋាបេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ថេរេន អាណត្តេន អគិលានេន ន ឧបដ្ឋាបេតព្ពំ. យោ ន ឧបដ្ឋាបេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៨៦. ទិសំគមិកាទិវត្ថុ

១៦៣. តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ភិក្ខូ ពាលា អព្យត្តា ទិសំគមិកា អាចរិយុបជ្ឈាយេ ន អាបុច្ឆិំសុ [ន អាបុច្ឆិំសុ (ក.)]. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សម្ពហុលា ភិក្ខូ ពាលា អព្យត្តា ទិសំគមិកា អាចរិយុបជ្ឈាយេ ន អាបុច្ឆន្តិ [ន អាបុច្ឆន្តិ (ក.)]. តេ [តេហិ (ក.)], ភិក្ខវេ, អាចរិយុបជ្ឈាយេហិ បុច្ឆិតព្ពា – ‘‘កហំ គមិស្សថ, កេន សទ្ធិំ គមិស្សថា’’តិ? តេ ចេ, ភិក្ខវេ, ពាលា អព្យត្តា អញ្ញេ ពាលេ អព្យត្តេ អបទិសេយ្យុំ, ន, ភិក្ខវេ, អាចរិយុបជ្ឈាយេហិ អនុជានិតព្ពា. អនុជានេយ្យុំ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ ច, ភិក្ខវេ, ពាលា អព្យត្តា អននុញ្ញាតា អាចរិយុបជ្ឈាយេហិ គច្ឆេយ្យុំ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ វិហរន្តិ ពាលា អព្យត្តា. តេ ន ជានន្តិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា, បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. តត្ថ អញ្ញោ ភិក្ខុ អាគច្ឆតិ ពហុស្សុតោ អាគតាគមោ ធម្មធរោ វិនយធរោ មាតិកាធរោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី លជ្ជី កុក្កុច្ចកោ សិក្ខាកាមោ. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ សោ ភិក្ខុ សង្គហេតព្ពោ អនុគ្គហេតព្ពោ ឧបលាបេតព្ពោ ឧបដ្ឋាបេតព្ពោ ចុណ្ណេន មត្តិកាយ ទន្តកដ្ឋេន មុខោទកេន. នោ ចេ សង្គណ្ហេយ្យុំ អនុគ្គណ្ហេយ្យុំ ឧបលាបេយ្យុំ ឧបដ្ឋាបេយ្យុំ ចុណ្ណេន មត្តិកាយ ទន្តកដ្ឋេន មុខោទកេន, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ វិហរន្តិ ពាលា អព្យត្តា. តេ ន ជានន្តិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា, បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ ឯកោ ភិក្ខុ សាមន្តា អាវាសា សជ្ជុកំ បាហេតព្ពោ – ‘‘គច្ឆាវុសោ, សំខិត្តេន វា វិត្ថារេន វា បាតិមោក្ខំ បរិយាបុណិត្វា អាគច្ឆា’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ សព្ពេហេវ យត្ថ ជានន្តិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា, សោ អាវាសោ គន្តព្ពោ. នោ ចេ គច្ឆេយ្យុំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ វស្សំ វសន្តិ ពាលា អព្យត្តា. តេ ន ជានន្តិ ឧបោសថំ វា ឧបោសថកម្មំ វា បាតិមោក្ខំ វា បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ វា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ ឯកោ ភិក្ខុ សាមន្តា អាវាសា សជ្ជុកំ បាហេតព្ពោ – ‘‘គច្ឆាវុសោ, សំខិត្តេន វា វិត្ថារេន វា បាតិមោក្ខំ បរិយាបុណិត្វា អាគច្ឆា’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, ឯកោ ភិក្ខុ សត្តាហកាលិកំ បាហេតព្ពោ – ‘‘គច្ឆាវុសោ, សំខិត្តេន វា វិត្ថារេន វា បាតិមោក្ខំ បរិយាបុណិត្វា អាគច្ឆា’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, ន, ភិក្ខវេ, តេហិ ភិក្ខូហិ តស្មិំ អាវាសេ វស្សំ វសិតព្ពំ. វសេយ្យុំ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៨៧. បារិសុទ្ធិទានកថា

១៦៤. អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘សន្និបតថ, ភិក្ខវេ, សង្ឃោ ឧបោសថំ ករិស្សតី’’តិ. ឯវំ វុត្តេ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អត្ថិ, ភន្តេ, ភិក្ខុ គិលានោ, សោ អនាគតោ’’តិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គិលានេន ភិក្ខុនា បារិសុទ្ធិំ ទាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ទាតព្ពា – តេន គិលានេន ភិក្ខុនា ឯកំ ភិក្ខុំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘បារិសុទ្ធិំ ទម្មិ, បារិសុទ្ធិំ មេ ហរ, បារិសុទ្ធិំ មេ អារោចេហី’’តិ. កាយេន វិញ្ញាបេតិ, វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ទិន្នា ហោតិ បារិសុទ្ធិ. ន កាយេន វិញ្ញាបេតិ, ន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន ទិន្នា ហោតិ បារិសុទ្ធិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, សោ, ភិក្ខវេ, គិលានោ ភិក្ខុ មញ្ចេន វា បីឋេន វា សង្ឃមជ្ឈេ អានេត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ. សចេ, ភិក្ខវេ, គិលានុបដ្ឋាកានំ ភិក្ខូនំ ឯវំ ហោតិ – ‘‘សចេ ខោ មយំ គិលានំ ឋានា ចាវេស្សាម, អាពាធោ វា អភិវឌ្ឍិស្សតិ កាលំកិរិយា វា ភវិស្សតី’’តិ, ន, ភិក្ខវេ, គិលានោ ភិក្ខុ ឋានា ចាវេតព្ពោ. សង្ឃេន តត្ថ គន្ត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ. ន ត្វេវ វគ្គេន សង្ឃេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ. ករេយ្យ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា តត្ថេវ បក្កមតិ, អញ្ញស្ស ទាតព្ពា បារិសុទ្ធិ. បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា តត្ថេវ វិព្ភមតិ,…បេ… កាលំ ករោតិ – សាមណេរោ បដិជានាតិ – សិក្ខំ បច្ចក្ខាតកោ បដិជានាតិ – អន្តិមវត្ថុំ អជ្ឈាបន្នកោ បដិជានាតិ – ឧម្មត្តកោ បដិជានាតិ – ខិត្តចិត្តោ បដិជានាតិ – វេទនាដ្ដោ បដិជានាតិ – អាបត្តិយា អទស្សនេ ឧក្ខិត្តកោ បដិជានាតិ – អាបត្តិយា អប្បដិកម្មេ ឧក្ខិត្តកោ បដិជានាតិ – បាបិកាយ ទិដ្ឋិយា អប្បដិនិស្សគ្គេ ឧក្ខិត្តកោ បដិជានាតិ – បណ្ឌកោ បដិជានាតិ – ថេយ្យសំវាសកោ បដិជានាតិ – តិត្ថិយបក្កន្តកោ បដិជានាតិ – តិរច្ឆានគតោ បដិជានាតិ – មាតុឃាតកោ បដិជានាតិ – បិតុឃាតកោ បដិជានាតិ – អរហន្តឃាតកោ បដិជានាតិ – ភិក្ខុនិទូសកោ បដិជានាតិ – សង្ឃភេទកោ បដិជានាតិ – លោហិតុប្បាទកោ បដិជានាតិ – ឧភតោព្យញ្ជនកោ បដិជានាតិ, អញ្ញស្ស ទាតព្ពា បារិសុទ្ធិ.

បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា អន្តរាមគ្គេ បក្កមតិ, អនាហដា ហោតិ បារិសុទ្ធិ. បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា អន្តរាមគ្គេ វិព្ភមតិ,…បេ… ឧភតោព្យញ្ជនកោ បដិជានាតិ, អនាហដា ហោតិ បារិសុទ្ធិ.

បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា សង្ឃប្បត្តោ បក្កមតិ, អាហដា ហោតិ បារិសុទ្ធិ. បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា សង្ឃប្បត្តោ វិព្ភមតិ,…បេ… ឧភតោព្យញ្ជនកោ បដិជានាតិ, អាហដា ហោតិ បារិសុទ្ធិ.

បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា សង្ឃប្បត្តោ សុត្តោ ន អារោចេតិ, បមត្តោ ន អារោចេតិ, សមាបន្នោ ន អារោចេតិ, អាហដា ហោតិ បារិសុទ្ធិ. បារិសុទ្ធិហារកស្ស អនាបត្តិ.

បារិសុទ្ធិហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នាយ បារិសុទ្ធិយា សង្ឃប្បត្តោ សញ្ចិច្ច ន អារោចេតិ, អាហដា ហោតិ បារិសុទ្ធិ. បារិសុទ្ធិហារកស្ស អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៨៨. ឆន្ទទានកថា

១៦៥. អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘សន្និបតថ, ភិក្ខវេ, សង្ឃោ កម្មំ ករិស្សតី’’តិ. ឯវំ វុត្តេ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អត្ថិ, ភន្តេ, ភិក្ខុ គិលានោ, សោ អនាគតោ’’តិ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គិលានេន ភិក្ខុនា ឆន្ទំ ទាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ទាតព្ពោ. តេន គិលានេន ភិក្ខុនា ឯកំ ភិក្ខុំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘ឆន្ទំ ទម្មិ, ឆន្ទំ មេ ហរ, ឆន្ទំ មេ អារោចេហី’’តិ. កាយេន វិញ្ញាបេតិ, វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ទិន្នោ ហោតិ ឆន្ទោ. ន កាយេន វិញ្ញាបេតិ, ន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន កាយេន វាចាយ វិញ្ញាបេតិ, ន ទិន្នោ ហោតិ ឆន្ទោ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, សោ, ភិក្ខវេ, គិលានោ ភិក្ខុ មញ្ចេន វា បីឋេន វា សង្ឃមជ្ឈេ អានេត្វា កម្មំ កាតព្ពំ. សចេ, ភិក្ខវេ, គិលានុបដ្ឋាកានំ ភិក្ខូនំ ឯវំ ហោតិ – ‘‘សចេ ខោ មយំ គិលានំ ឋានា ចាវេស្សាម, អាពាធោ វា អភិវឌ្ឍិស្សតិ កាលំកិរិយា វា ភវិស្សតី’’តិ, ន, ភិក្ខវេ, គិលានោ ភិក្ខុ ឋានា ចាវេតព្ពោ. សង្ឃេន តត្ថ គន្ត្វា កម្មំ កាតព្ពំ. ន ត្វេវ វគ្គេន សង្ឃេន កម្មំ កាតព្ពំ. ករេយ្យ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ តត្ថេវ បក្កមតិ, អញ្ញស្ស ទាតព្ពោ ឆន្ទោ. ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ តត្ថេវ វិព្ភមតិ…បេ… កាលំករោតិ – សាមណេរោ បដិជានាតិ – សិក្ខំ បច្ចក្ខាតកោ បដិជានាតិ – អន្តិមវត្ថុំ អជ្ឈាបន្នកោ បដិជានាតិ – ឧម្មត្តកោ បដិជានាតិ – ខិត្តចិត្តោ បដិជានាតិ – វេទនាដ្ដោ បដិជានាតិ – អាបត្តិយា អទស្សនេ ឧក្ខិត្តកោ បដិជានាតិ – អាបត្តិយា អប្បដិកម្មេ ឧក្ខិត្តកោ បដិជានាតិ – បាបិកាយ ទិដ្ឋិយា អប្បដិនិស្សគ្គេ ឧក្ខិត្តកោ បដិជានាតិ – បណ្ឌកោ បដិជានាតិ – ថេយ្យសំវាសកោ បដិជានាតិ – តិត្ថិយបក្កន្តកោ បដិជានាតិ – តិរច្ឆានគតោ បដិជានាតិ – មាតុឃាតកោ បដិជានាតិ – បិតុឃាតកោ បដិជានាតិ – អរហន្តឃាតកោ បដិជានាតិ – ភិក្ខុនិទូសកោ បដិជានាតិ – សង្ឃភេទកោ បដិជានាតិ – លោហិតុប្បាទកោ បដិជានាតិ – ឧភតោព្យញ្ជនកោ បដិជានាតិ, អញ្ញស្ស ទាតព្ពោ ឆន្ទោ.

ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ អន្តរាមគ្គេ បក្កមតិ, អនាហដោ ហោតិ ឆន្ទោ. ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ អន្តរាមគ្គេ វិព្ភមតិ…បេ… ឧភតោព្យញ្ជនកោ បដិជានាតិ, អនាហដោ ហោតិ ឆន្ទោ.

ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ សង្ឃប្បត្តោ បក្កមតិ, អាហដោ ហោតិ ឆន្ទោ. ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ សង្ឃប្បត្តោ វិព្ភមតិ…បេ… ឧភតោព្យញ្ជនកោ បដិជានាតិ, អាហដោ ហោតិ ឆន្ទោ.

ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ សង្ឃប្បត្តោ សុត្តោ ន អារោចេតិ, បមត្តោ ន អារោចេតិ, សមាបន្នោ ន អារោចេតិ, អាហដោ ហោតិ ឆន្ទោ. ឆន្ទហារកស្ស អនាបត្តិ.

ឆន្ទហារកោ ចេ, ភិក្ខវេ, ទិន្នេ ឆន្ទេ សង្ឃប្បត្តោ សញ្ចិច្ច ន អារោចេតិ, អាហដោ ហោតិ ឆន្ទោ. ឆន្ទហារកស្ស អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ បារិសុទ្ធិំ ទេន្តេន ឆន្ទម្បិ ទាតុំ, សន្តិ សង្ឃស្ស ករណីយន្តិ.

៨៩. ញាតកាទិគ្គហណកថា

១៦៦. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ តទហុបោសថេ ញាតកា គណ្ហិំសុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុំ តទហុបោសថេ ញាតកា គណ្ហន្តិ. តេ ញាតកា ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘ឥង្ឃ, តុម្ហេ អាយស្មន្តោ ឥមំ ភិក្ខុំ មុហុត្តំ មុញ្ចថ, យាវាយំ ភិក្ខុ ឧបោសថំ ករោតី’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, តេ ញាតកា ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘ឥង្ឃ, តុម្ហេ អាយស្មន្តោ មុហុត្តំ ឯកមន្តំ ហោថ, យាវាយំ ភិក្ខុ បារិសុទ្ធិំ ទេតី’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, តេ ញាតកា ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘ឥង្ឃ, តុម្ហេ អាយស្មន្តោ ឥមំ ភិក្ខុំ មុហុត្តំ និស្សីមំ នេថ, យាវ សង្ឃោ ឧបោសថំ ករោតី’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, ន ត្វេវ វគ្គេន សង្ឃេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ. ករេយ្យ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុំ តទហុបោសថេ រាជានោ គណ្ហន្តិ,…បេ… ចោរា គណ្ហន្តិ – ធុត្តា គណ្ហន្តិ – ភិក្ខុបច្ចត្ថិកា គណ្ហន្តិ, តេ ភិក្ខុបច្ចត្ថិកា ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘ឥង្ឃ, តុម្ហេ អាយស្មន្តោ ឥមំ ភិក្ខុំ មុហុត្តំ មុញ្ចថ, យាវាយំ ភិក្ខុ ឧបោសថំ ករោតី’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, តេ ភិក្ខុបច្ចត្ថិកា ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘ឥង្ឃ, តុម្ហេ អាយស្មន្តោ មុហុត្តំ ឯកមន្តំ ហោថ, យាវាយំ ភិក្ខុ បារិសុទ្ធិំ ទេតី’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, តេ ភិក្ខុបច្ចត្ថិកា ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘ឥង្ឃ, តុម្ហេ អាយស្មន្តោ ឥមំ ភិក្ខុំ មុហុត្តំ និស្សីមំ នេថ, យាវ សង្ឃោ ឧបោសថំ ករោតី’’តិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, ន ត្វេវ វគ្គេន សង្ឃេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ. ករេយ្យ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៩០. ឧម្មត្តកសម្មុតិ

១៦៧. អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘សន្និបតថ, ភិក្ខវេ, អត្ថិ សង្ឃស្ស ករណីយ’’ន្តិ. ឯវំ វុត្តេ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អត្ថិ, ភន្តេ, គគ្គោ នាម ភិក្ខុ ឧម្មត្តកោ, សោ អនាគតោ’’តិ.

‘‘ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, ឧម្មត្តកា – អត្ថិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឧម្មត្តកោ សរតិបិ ឧបោសថំ នបិ សរតិ, សរតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ សរតិ, អត្ថិ នេវ សរតិ; អាគច្ឆតិបិ ឧបោសថំ នបិ អាគច្ឆតិ, អាគច្ឆតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ អាគច្ឆតិ, អត្ថិ នេវ អាគច្ឆតិ. តត្រ, ភិក្ខវេ, យ្វាយំ ឧម្មត្តកោ សរតិបិ ឧបោសថំ នបិ សរតិ, សរតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ សរតិ, អាគច្ឆតិបិ ឧបោសថំ នបិ អាគច្ឆតិ, អាគច្ឆតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ អាគច្ឆតិ, អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឯវរូបស្ស ឧម្មត្តកស្ស ឧម្មត្តកសម្មុត្តិំ ទាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ទាតព្ពា. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. គគ្គោ ភិក្ខុ ឧម្មត្តកោ – សរតិបិ ឧបោសថំ នបិ សរតិ, សរតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ សរតិ, អាគច្ឆតិបិ ឧបោសថំ នបិ អាគច្ឆតិ, អាគច្ឆតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ អាគច្ឆតិ. យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ គគ្គស្ស ភិក្ខុនោ ឧម្មត្តកស្ស ឧម្មត្តកសម្មុតិំ ទទេយ្យ. សរេយ្យ វា គគ្គោ ភិក្ខុ ឧបោសថំ ន វា សរេយ្យ, សរេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា សរេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា ឧបោសថំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, សង្ឃោ សហ វា គគ្គេន វិនា វា គគ្គេន ឧបោសថំ ករេយ្យ, សង្ឃកម្មំ ករេយ្យ. ឯសា ញត្តិ.

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. គគ្គោ ភិក្ខុ ឧម្មត្តកោ – សរតិបិ ឧបោសថំ នបិ សរតិ, សរតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ សរតិ, អាគច្ឆតិបិ ឧបោសថំ នបិ អាគច្ឆតិ, អាគច្ឆតិបិ សង្ឃកម្មំ នបិ អាគច្ឆតិ. សង្ឃោ គគ្គស្ស ភិក្ខុនោ ឧម្មត្តកស្ស ឧម្មត្តកសម្មុតិំ ទេតិ. សរេយ្យ វា គគ្គោ ភិក្ខុ ឧបោសថំ ន វា សរេយ្យ, សរេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា សរេយ្យំ, អាគច្ឆេយ្យ វា ឧបោសថំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, សង្ឃោ សហ វា គគ្គេន, វិនា វា គគ្គេន ឧបោសថំ ករិស្សតិ, សង្ឃកម្មំ ករិស្សតិ. យស្សាយស្មតោ ខមតិ គគ្គស្ស ភិក្ខុនោ ឧម្មត្តកស្ស ឧម្មត្តកសម្មុតិយា ទានំ – សរេយ្យ វា គគ្គោ ភិក្ខុ ឧបោសថំ ន វា សរេយ្យ, សរេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា សរេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា ឧបោសថំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, សង្ឃោ សហ វា គគ្គេន, វិនា វា គគ្គេន ឧបោសថំ ករិស្សតិ, សង្ឃកម្មំ ករិស្សតិ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ.

‘‘ទិន្នា សង្ឃេន គគ្គស្ស ភិក្ខុនោ ឧម្មត្តកស្ស ឧម្មត្តកសម្មុតិ. សរេយ្យ វា គគ្គោ ភិក្ខុ ឧបោសថំ ន វា សរេយ្យ, សរេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា សរេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា ឧបោសថំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, អាគច្ឆេយ្យ វា សង្ឃកម្មំ ន វា អាគច្ឆេយ្យ, សង្ឃោ សហ វា គគ្គេន វិនា វា គគ្គេន ឧបោសថំ ករិស្សតិ, សង្ឃកម្មំ ករិស្សតិ. ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ.

៩១. សង្ឃុបោសថាទិប្បភេទំ

១៦៨. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ ចត្តារោ ភិក្ខូ វិហរន្តិ. អថ ខោ តេសំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ឧបោសថោ កាតព្ពោ’តិ, មយញ្ចម្ហា ចត្តារោ ជនា, កថំ នុ ខោ អម្ហេហិ ឧបោសថោ កាតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ចតុន្នំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ តយោ ភិក្ខូ វិហរន្តិ. អថ ខោ តេសំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា អនុញ្ញាតំ ចតុន្នំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ, មយញ្ចម្ហា តយោ ជនា, កថំ នុ ខោ អម្ហេហិ ឧបោសថោ កាតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, តិណ្ណំ បារិសុទ្ធិឧបោសថំ កាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, កាតព្ពោ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន តេ ភិក្ខូ ញាបេតព្ពា –

‘‘សុណន្តុ មេ អាយស្មន្តា. អជ្ជុបោសថោ បន្នរសោ. យទាយស្មន្តានំ បត្តកល្លំ, មយំ អញ្ញមញ្ញំ បារិសុទ្ធិឧបោសថំ ករេយ្យាមា’’តិ.

ថេរេន ភិក្ខុនា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា តេ ភិក្ខូ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘បរិសុទ្ធោ អហំ, អាវុសោ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថ. បរិសុទ្ធោ អហំ, អាវុសោ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថ. បរិសុទ្ធោ អហំ, អាវុសោ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថា’’តិ.

នវកេន ភិក្ខុនា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា តេ ភិក្ខូ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘‘បរិសុទ្ធោ អហំ, ភន្តេ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថ. បរិសុទ្ធោ អហំ, ភន្តេ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថ. បរិសុទ្ធោ អហំ, ភន្តេ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថា’’តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ ទ្វេ ភិក្ខូ វិហរន្តិ. អថ ខោ តេសំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា អនុញ្ញាតំ ចតុន្នំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ, តិណ្ណន្នំ បារិសុទ្ធិឧបោសថំ កាតុំ. មយញ្ចម្ហា ទ្វេ ជនា. កថំ នុ ខោ អម្ហេហិ ឧបោសថោ កាតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ទ្វិន្នំ បារិសុទ្ធិឧបោសថំ កាតុំ. ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, កាតព្ពោ. ថេរេន ភិក្ខុនា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា នវោ ភិក្ខុ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘បរិសុទ្ធោ អហំ, អាវុសោ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេហិ. បរិសុទ្ធោ អហំ, អាវុសោ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេហិ. បរិសុទ្ធោ អហំ, អាវុសោ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេហី’’តិ.

នវកេន ភិក្ខុនា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ថេរោ ភិក្ខុ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘បរិសុទ្ធោ អហំ, ភន្តេ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថ. បរិសុទ្ធោ អហំ, ភន្តេ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថ. បរិសុទ្ធោ អហំ, ភន្តេ; បរិសុទ្ធោតិ មំ ធារេថា’’តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ ឯកោ ភិក្ខុ វិហរតិ. អថ ខោ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា អនុញ្ញាតំ ចតុន្នំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតុំ, តិណ្ណន្នំ បារិសុទ្ធិឧបោសថំ កាតុំ, ទ្វិន្នំ បារិសុទ្ធិឧបោសថំ កាតុំ. អហញ្ចម្ហិ ឯកកោ. កថំ នុ ខោ មយា ឧបោសថោ កាតព្ពោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ ឯកោ ភិក្ខុ វិហរតិ. តេន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា យត្ថ ភិក្ខូ បដិក្កមន្តិ ឧបដ្ឋានសាលាយ វា, មណ្ឌបេ វា, រុក្ខមូលេ វា, សោ ទេសោ សម្មជ្ជិត្វា បានីយំ បរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋាបេត្វា អាសនំ បញ្ញបេត្វា បទីបំ កត្វា និសីទិតព្ពំ. សចេ អញ្ញេ ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ, តេហិ សទ្ធិំ ឧបោសថោ កាតព្ពោ. នោ ចេ អាគច្ឆន្តិ, អជ្ជ មេ ឧបោសថោតិ អធិដ្ឋាតព្ពោ. នោ ចេ អធិដ្ឋហេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

តត្រ, ភិក្ខវេ, យត្ថ ចត្តារោ ភិក្ខូ វិហរន្តិ, ន ឯកស្ស បារិសុទ្ធិំ អាហរិត្វា តីហិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទិសេយ្យុំ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តត្រ, ភិក្ខវេ, យត្ថ តយោ ភិក្ខូ វិហរន្តិ, ន ឯកស្ស បារិសុទ្ធិំ អាហរិត្វា ទ្វីហិ បារិសុទ្ធិឧបោសថោ កាតព្ពោ. ករេយ្យុំ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តត្រ, ភិក្ខវេ, យត្ថ ទ្វេ ភិក្ខូ វិហរន្តិ, ន ឯកស្ស បារិសុទ្ធិំ អាហរិត្វា ឯកេន អធិដ្ឋាតព្ពោ. អធិដ្ឋហេយ្យ ចេ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៩២. អាបត្តិបដិកម្មវិធិ

១៦៩. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ តទហុបោសថេ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. អថ ខោ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន សាបត្តិកេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ’តិ. អហញ្ចម្ហិ អាបត្តិំ អាបន្នោ. កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ តទហុបោសថេ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. តេន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា ឯកំ ភិក្ខុំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, អាវុសោ, ឥត្ថន្នាមំ អាបត្តិំ អាបន្នោ, តំ បដិទេសេមី’’តិ. តេន វត្តព្ពោ – ‘‘បស្សសី’’តិ. ‘‘អាម បស្សាមី’’តិ. ‘‘អាយតិំ សំវរេយ្យាសី’’តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ តទហុបោសថេ អាបត្តិយា វេមតិកោ ហោតិ. តេន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា ឯកំ ភិក្ខុំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, អាវុសោ, ឥត្ថន្នាមាយ អាបត្តិយា វេមតិកោ; យទា និព្ពេមតិកោ ភវិស្សាមិ, តទា តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សាមី’’តិ វត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ, បាតិមោក្ខំ សោតព្ពំ, ន ត្វេវ តប្បច្ចយា ឧបោសថស្ស អន្តរាយោ កាតព្ពោតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សភាគំ អាបត្តិំ ទេសេន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សភាគា អាបត្តិ ទេសេតព្ពា. យោ ទេសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ សភាគំ អាបត្តិំ បដិគ្គណ្ហន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, សភាគា អាបត្តិ បដិគ្គហេតព្ពា. យោ បដិគ្គណ្ហេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

៩៣. អាបត្តិអាវិករណវិធិ

១៧០. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ បាតិមោក្ខេ ឧទ្ទិស្សមានេ អាបត្តិំ សរតិ. អថ ខោ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន សាបត្តិកេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ’តិ. អហញ្ចម្ហិ អាបត្តិំ អាបន្នោ. កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ បាតិមោក្ខេ ឧទ្ទិស្សមានេ អាបត្តិំ សរតិ. តេន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា សាមន្តោ ភិក្ខុ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, អាវុសោ, ឥត្ថន្នាមំ អាបត្តិំ អាបន្នោ. ឥតោ វុដ្ឋហិត្វា តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សាមី’’តិ វត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ, បាតិមោក្ខំ សោតព្ពំ, ន ត្វេវ តប្បច្ចយា ឧបោសថស្ស អន្តរាយោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ បាតិមោក្ខេ ឧទ្ទិស្សមានេ អាបត្តិយា វេមតិកោ ហោតិ. តេន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា សាមន្តោ ភិក្ខុ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, អាវុសោ, ឥត្ថន្នាមាយ អាបត្តិយា វេមតិកោ. យទា និព្ពេមតិកោ ភវិស្សាមិ, តទា តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សាមី’’តិ វត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ, បាតិមោក្ខំ សោតព្ពំ; ន ត្វេវ តប្បច្ចយា ឧបោសថស្ស អន្តរាយោ កាតព្ពោតិ.

៩៤. សភាគាបត្តិបដិកម្មវិធិ

១៧១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. អថ ខោ តេសំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ ‘ន សភាគា អាបត្តិ ទេសេតព្ពា, ន សភាគា អាបត្តិ បដិគ្គហេតព្ពា’តិ. អយញ្ច សព្ពោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ. កថំ នុ ខោ អម្ហេហិ បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ ឯកោ ភិក្ខុ សាមន្តា អាវាសា សជ្ជុកំ បាហេតព្ពោ – គច្ឆាវុសោ, តំ អាបត្តិំ បដិករិត្វា អាគច្ឆ; មយំ តេ សន្តិកេ អាបត្តិំ បដិករិស្សាមាតិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ. យទា អញ្ញំ ភិក្ខុំ សុទ្ធំ អនាបត្តិកំ បស្សិស្សតិ, តទា តស្ស សន្តិកេ តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សតី’’តិ វត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ, ន ត្វេវ តប្បច្ចយា ឧបោសថស្ស អន្តរាយោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគាយ អាបត្តិយា វេមតិកោ ហោតិ. ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –

‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ. អយំ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគាយ អាបត្តិយា វេមតិកោ. យទា និព្ពេមតិកោ ភវិស្សតិ, តទា តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សតី’’តិ វត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ; ន ត្វេវ តប្បច្ចយា ឧបោសថស្ស អន្តរាយោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ វស្សូបគតោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ ឯកោ ភិក្ខុ សាមន្តា អាវាសា សជ្ជុកំ បាហេតព្ពោ – គច្ឆាវុសោ, តំ អាបត្តិំ បដិករិត្វា អាគច្ឆ; មយំ តេ សន្តិកេ តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សាមាតិ. ឯវញ្ចេតំ លភេថ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ លភេថ, ឯកោ ភិក្ខុ សត្តាហកាលិកំ បាហេតព្ពោ – គច្ឆាវុសោ, តំ អាបត្តិំ បដិករិត្វា អាគច្ឆ; មយំ តេ សន្តិកេ តំ អាបត្តិំ បដិករិស្សាមាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. សោ ន ជានាតិ តស្សា អាបត្តិយា នាមគោត្តំ. តត្ថ អញ្ញោ ភិក្ខុ អាគច្ឆតិ ពហុស្សុតោ អាគតាគមោ ធម្មធរោ វិនយធរោ មាតិកាធរោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី លជ្ជី កុក្កុច្ចកោ សិក្ខាកាមោ. តមេនំ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ យេន សោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘យោ នុ ខោ, អាវុសោ, ឯវញ្ចេវញ្ច ករោតិ, កិំ នាម សោ អាបត្តិំ អាបជ្ជតី’’តិ? សោ ឯវមាហ – ‘‘យោ ខោ, អាវុសោ, ឯវញ្ចេវញ្ច ករោតិ, ឥមំ នាម សោ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ. ឥមំ នាម ត្វំ, អាវុសោ, អាបត្តិំ អាបន្នោ; បដិករោហិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ. សោ ឯវមាហ – ‘‘ន ខោ អហំ, អាវុសោ, ឯកោវ ឥមំ អាបត្តិំ អាបន្នោ; អយំ សព្ពោ សង្ឃោ ឥមំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ. សោ ឯវមាហ – ‘‘កិំ តេ, អាវុសោ, ករិស្សតិ បរោ អាបន្នោ វា អនាបន្នោ វា. ឥង្ឃ, ត្វំ, អាវុសោ, សកាយ អាបត្តិយា វុដ្ឋាហី’’តិ. អថ ខោ សោ ភិក្ខុ តស្ស ភិក្ខុនោ វចនេន តំ អាបត្តិំ បដិករិត្វា យេន តេ ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘យោ កិរ, អាវុសោ, ឯវញ្ចេវញ្ច ករោតិ, ឥមំ នាម សោ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ. ឥមំ នាម តុម្ហេ, អាវុសោ, អាបត្តិំ អាបន្នា; បដិករោថ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ន ឥច្ឆិំសុ តស្ស ភិក្ខុនោ វចនេន តំ អាបត្តិំ បដិកាតុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ សព្ពោ សង្ឃោ សភាគំ អាបត្តិំ អាបន្នោ ហោតិ. សោ ន ជានាតិ តស្សា អាបត្តិយា នាមគោត្តំ. តត្ថ អញ្ញោ ភិក្ខុ អាគច្ឆតិ ពហុស្សុតោ អាគតាគមោ ធម្មធរោ វិនយធរោ មាតិកាធរោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី លជ្ជី កុក្កុច្ចកោ សិក្ខាកាមោ. តមេនំ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ យេន សោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តំ ភិក្ខុំ ឯវំ វទេតិ – ‘‘យោ នុ ខោ, អាវុសោ, ឯវញ្ចេវញ្ច ករោតិ, កិំ នាម សោ អាបត្តិំ អាបជ្ជតី’’តិ? សោ ឯវំ វទេតិ – ‘‘យោ ខោ, អាវុសោ, ឯវញ្ចេវញ្ច ករោតិ, ឥមំ នាម សោ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ. ឥមំ នាម ត្វំ, អាវុសោ, អាបត្តិំ អាបន្នោ; បដិករោហិ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ. សោ ឯវំ វទេតិ – ‘‘ន ខោ អហំ, អាវុសោ, ឯកោវ ឥមំ អាបត្តិំ អាបន្នោ. អយំ សព្ពោ សង្ឃោ ឥមំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ. សោ ឯវំ វទេតិ – ‘‘កិំ តេ, អាវុសោ, ករិស្សតិ បរោ អាបន្នោ វា អនាបន្នោ វា. ឥង្ឃ, ត្វំ, អាវុសោ, សកាយ អាបត្តិយា វុដ្ឋាហី’’តិ. សោ ចេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ តស្ស ភិក្ខុនោ វចនេន តំ អាបត្តិំ បដិករិត្វា យេន តេ ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា តេ ភិក្ខូ ឯវំ វទេតិ – ‘‘យោ កិរ, អាវុសោ, ឯវញ្ចេវញ្ច ករោតិ ឥមំ នាម សោ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ, ឥមំ នាម តុម្ហេ អាវុសោ អាបត្តិំ អាបន្នា, បដិករោថ តំ អាបត្តិ’’ន្តិ. តេ ចេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ តស្ស ភិក្ខុនោ វចនេន តំ អាបត្តិំ បដិករេយ្យុំ, ឥច្ចេតំ កុសលំ. នោ ចេ បដិករេយ្យុំ, ន តេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ តេន ភិក្ខុនា អកាមា វចនីយាតិ.

ចោទនាវត្ថុភាណវារោ និដ្ឋិតោ ទុតិយោ.

៩៥. អនាបត្តិបន្នរសកំ

១៧២. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតិំសុ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានិំសុ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ អកំសុ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិំសុ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆិំសុ ពហុតរា. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គាសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អនាបត្តិ.

អនាបត្តិបន្នរសកំ និដ្ឋិតំ.

៩៦. វគ្គាវគ្គសញ្ញីបន្នរសកំ

១៧៣. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា វគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា សមគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា វគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ធម្មសញ្ញិនោ វិនយសញ្ញិនោ វគ្គា វគ្គសញ្ញិនោ ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ…បេ… អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ…បេ… ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ…បេ… សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា…បេ… សមសមា…បេ… ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

វគ្គាវគ្គសញ្ញិបន្នរសកំ និដ្ឋិតំ.

៩៧. វេមតិកបន្នរសកំ

១៧៤. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ, កប្បតិ នុ ខោ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ ន នុ ខោ កប្បតីតិ, វេមតិកា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ, តេ ‘‘កប្បតិ នុ ខោ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ, ន នុ ខោ កប្បតី’’តិ, វេមតិកា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតាតិ, តេ កប្បតិ នុ ខោ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ, ន នុ ខោ កប្បតីតិ, វេមតិកា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ, ‘‘កប្បតិ នុ ខោ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ ន នុ ខោ កប្បតី’’តិ, វេមតិកា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ,…បេ… អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ…បេ… ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ…បេ… សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា…បេ… សមសមា…បេ… ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

វេមតិកបន្នរសកំ និដ្ឋិតំ.

៩៨. កុក្កុច្ចបកតបន្នរសកំ

១៧៥. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘កប្បតេវ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ នាម្ហាកំ ន កប្បតី’’តិ, កុក្កុច្ចបកតា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘កប្បតេវ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ នាម្ហាកំ ន កប្បតី’’តិ, កុក្កុច្ចបកតា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘កប្បតេវ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ, នាម្ហាកំ ន កប្បតី’’តិ, កុក្កុច្ចបកតា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘កប្បតេវ អម្ហាកំ ឧបោសថោ កាតុំ នាម្ហាកំ ន កប្បតី’’តិ, កុក្កុច្ចបកតា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ,…បេ… អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ…បេ… ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ…បេ… សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា…បេ… សមសមា …បេ… ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

កុក្កុច្ចបកតបន្នរសកំ និដ្ឋិតំ.

៩៩. ភេទបុរេក្ខារបន្នរសកំ

១៧៦. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិស្សមានេ បាតិមោក្ខេ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, អវសេសំ សោតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, ឯកច្ចាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ពហុតរា. តេហិ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូហិ បុន បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ សមសមា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ជានន្តិ ‘‘អត្ថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អនាគតា’’តិ. តេ ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ, បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសន្តិ. តេហិ ឧទ្ទិដ្ឋមត្តេ បាតិមោក្ខេ, សព្ពាយ វុដ្ឋិតាយ បរិសាយ, អថញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ ថោកតរា. ឧទ្ទិដ្ឋំ សុឧទ្ទិដ្ឋំ, តេសំ សន្តិកេ បារិសុទ្ធិ អារោចេតព្ពា. ឧទ្ទេសកានំ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ភេទបុរេក្ខារបន្នរសកំ និដ្ឋិតំ.

បញ្ចវីសតិកា និដ្ឋិតា.

១០០. សីមោក្កន្តិកបេយ្យាលំ

១៧៧. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ តទហុបោសថេ សម្ពហុលា អាវាសិកា ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ ចត្តារោ វា អតិរេកា វា. តេ ន ជានន្តិ ‘‘អញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អន្តោសីមំ ឱក្កមន្តី’’តិ …បេ… តេ ន ជានន្តិ ‘‘អញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អន្តោសីមំ ឱក្កន្តា’’តិ…បេ… តេ ន បស្សន្តិ អញ្ញេ អាវាសិកេ ភិក្ខូ អន្តោសីមំ ឱក្កមន្តេ …បេ… តេ ន បស្សន្តិ អញ្ញេ អាវាសិកេ ភិក្ខូ អន្តោសីមំ ឱក្កន្តេ…បេ… តេ ន សុណន្តិ ‘‘អញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អន្តោសីមំ ឱក្កមន្តី’’តិ…បេ… តេ ន សុណន្តិ ‘‘អញ្ញេ អាវាសិកា ភិក្ខូ អន្តោសីមំ ឱក្កន្តា’’តិ…បេ….

អាវាសិកេន អាវាសិកា ឯកសតបញ្ចសត្តតិ តិកនយតោ, អាវាសិកេន អាគន្តុកា, អាគន្តុកេន អាវាសិកា, អាគន្តុកេន អាគន្តុកា បេយ្យាលមុខេន សត្ត តិកសតានិ ហោន្តិ.

១៧៨. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ ចាតុទ្ទសោ ហោតិ, អាគន្តុកានំ បន្នរសោ. សចេ អាវាសិកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ អនុវត្តិតព្ពំ. សចេ សមសមា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ អនុវត្តិតព្ពំ. សចេ អាគន្តុកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាវាសិកេហិ អាគន្តុកានំ អនុវត្តិតព្ពំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ បន្នរសោ ហោតិ, អាគន្តុកានំ ចាតុទ្ទសោ. សចេ អាវាសិកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ អនុវត្តិតព្ពំ. សចេ សមសមា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ អនុវត្តិតព្ពំ. សចេ អាគន្តុកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាវាសិកេហិ អាគន្តុកានំ អនុវត្តិតព្ពំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ បាដិបទោ ហោតិ, អាគន្តុកានំ បន្នរសោ. សចេ អាវាសិកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាវាសិកេហិ អាគន្តុកានំ នាកាមា ទាតព្ពា សាមគ្គី. អាគន្តុកេហិ និស្សីមំ គន្ត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ. សចេ សមសមា ហោន្តិ, អាវាសិកេហិ អាគន្តុកានំ នាកាមា ទាតព្ពា សាមគ្គី. អាគន្តុកេហិ និស្សីមំ គន្ត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ. សចេ អាគន្តុកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាវាសិកេហិ អាគន្តុកានំ សាមគ្គី វា ទាតព្ពា និស្សីមំ វា គន្តព្ពំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ បន្នរសោ ហោតិ, អាគន្តុកានំ

បាដិបទោ. សចេ អាវាសិកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ សាមគ្គី វា ទាតព្ពា និស្សីមំ វា គន្តព្ពំ. សចេ សមសមា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ សាមគ្គី វា ទាតព្ពា និស្សីមំ វា គន្តព្ពំ. សចេ អាគន្តុកា ពហុតរា ហោន្តិ, អាគន្តុកេហិ អាវាសិកានំ នាកាមា ទាតព្ពា សាមគ្គី. អាវាសិកេហិ និស្សីមំ គន្ត្វា ឧបោសថោ កាតព្ពោ.

សីមោក្កន្តិកបេយ្យាលំ និដ្ឋិតំ.

១០១. លិង្គាទិទស្សនំ

១៧៩. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាគន្តុកា ភិក្ខូ បស្សន្តិ អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ អាវាសិកាការំ, អាវាសិកលិង្គំ, អាវាសិកនិមិត្តំ, អាវាសិកុទ្ទេសំ, សុបញ្ញត្តំ មញ្ចបីឋំ, ភិសិពិព្ពោហនំ, បានីយំ បរិភោជនីយំ សូបដ្ឋិតំ, បរិវេណំ សុសម្មដ្ឋំ; បស្សិត្វា វេមតិកា ហោន្តិ – ‘‘អត្ថិ នុ ខោ អាវាសិកា ភិក្ខូ នត្ថិ នុ ខោ’’តិ. តេ វេមតិកា ន វិចិនន្តិ; អវិចិនិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា ន បស្សន្តិ; អបស្សិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា – ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាគន្តុកា ភិក្ខូ សុណន្តិ អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ អាវាសិកាការំ, អាវាសិកលិង្គំ, អាវាសិកនិមិត្តំ, អាវាសិកុទ្ទេសំ, ចង្កមន្តានំ បទសទ្ទំ, សជ្ឈាយសទ្ទំ, ឧក្កាសិតសទ្ទំ, ខិបិតសទ្ទំ; សុត្វា វេមតិកា ហោន្តិ – ‘‘អត្ថិ នុ ខោ អាវាសិកា ភិក្ខូ នត្ថិ នុ ខោ’’តិ. តេ វេមតិកា ន វិចិនន្តិ; អវិចិនិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា ន បស្សន្តិ; អបស្សិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា – ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកា ភិក្ខូ បស្សន្តិ អាគន្តុកានំ ភិក្ខូនំ អាគន្តុកាការំ, អាគន្តុកលិង្គំ, អាគន្តុកនិមិត្តំ, អាគន្តុកុទ្ទេសំ, អញ្ញាតកំ បត្តំ, អញ្ញាតកំ ចីវរំ, អញ្ញាតកំ និសីទនំ, បាទានំ ធោតំ, ឧទកនិស្សេកំ; បស្សិត្វា វេមតិកា ហោន្តិ – ‘‘អត្ថិ នុ ខោ អាគន្តុកា ភិក្ខូ នត្ថិ នុ ខោ’’តិ. តេ វេមតិកា ន វិចិនន្តិ; អវិចិនិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា ន បស្សន្តិ; អបស្សិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា – ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកា ភិក្ខូ សុណន្តិ អាគន្តុកានំ ភិក្ខូនំ អាគន្តុកាការំ, អាគន្តុកលិង្គំ, អាគន្តុកនិមិត្តំ, អាគន្តុកុទ្ទេសំ, អាគច្ឆន្តានំ បទសទ្ទំ, ឧបាហនបប្ផោដនសទ្ទំ, ឧក្កាសិតសទ្ទំ, ខិបិតសទ្ទំ; សុត្វា វេមតិកា ហោន្តិ – ‘‘អត្ថិ នុ ខោ អាគន្តុកា ភិក្ខូ នត្ថិ នុ ខោ’’តិ. តេ វេមតិកា ន វិចិនន្តិ; អវិចិនិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា ន បស្សន្តិ; អបស្សិត្វា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ វេមតិកា វិចិនន្តិ; វិចិនិត្វា បស្សន្តិ; បស្សិត្វា – ‘‘នស្សន្តេតេ, វិនស្សន្តេតេ, កោ តេហិ អត្ថោ’’តិ – ភេទបុរេក្ខារា ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស.

លិង្គាទិទស្សនំ និដ្ឋិតំ.

១០២. នានាសំវាសកាទីហិ ឧបោសថករណំ

១៨០. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាគន្តុកា ភិក្ខូ បស្សន្តិ អាវាសិកេ ភិក្ខូ នានាសំវាសកេ. តេ សមានសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភន្តិ; សមានសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភិត្វា ន បុច្ឆន្តិ; អបុច្ឆិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា នាភិវិតរន្តិ; អនភិវិតរិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា នាភិវិតរន្តិ; អនភិវិតរិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាគន្តុកា ភិក្ខូ បស្សន្តិ អាវាសិកេ ភិក្ខូ សមានសំវាសកេ. តេ នានាសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភន្តិ; នានាសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភិត្វា ន បុច្ឆន្តិ; អបុច្ឆិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា អភិវិតរន្តិ; អភិវិតរិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា អភិវិតរន្តិ; អភិវិតរិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកា ភិក្ខូ បស្សន្តិ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ នានាសំវាសកេ. តេ សមានសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភន្តិ; សមានសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភិត្វា ន បុច្ឆន្តិ; អបុច្ឆិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា នាភិវិតរន្តិ; អនភិវិតរិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា នាភិវិតរន្តិ; អនភិវិតរិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, អាវាសិកា ភិក្ខូ បស្សន្តិ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ សមានសំវាសកេ. តេ នានាសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភន្តិ; នានាសំវាសកទិដ្ឋិំ បដិលភិត្វា ន បុច្ឆន្តិ; អបុច្ឆិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា អភិវិតរន្តិ; អភិវិតរិត្វា បាដេក្កំ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. តេ បុច្ឆន្តិ; បុច្ឆិត្វា អភិវិតរន្តិ; អភិវិតរិត្វា ឯកតោ ឧបោសថំ ករោន្តិ. អនាបត្តិ.

នានាសំវាសកាទីហិ ឧបោសថករណំ និដ្ឋិតំ.

១០៣. នគន្តព្ពវារោ

១៨១. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា អភិក្ខុកោ អាវាសោ គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា អភិក្ខុកោ អនាវាសោ គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា អភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា.

ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា អភិក្ខុកោ អាវាសោ គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា អភិក្ខុកោ អនាវាសោ គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា អភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា.

ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា អភិក្ខុកោ អាវាសោ គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា អភិក្ខុកោ អនាវាសោ គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា អភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា គន្តព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា.

ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា សភិក្ខុកោ អាវាសោ គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា សភិក្ខុកោ អនាវាសោ គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា សភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា.

ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា សភិក្ខុកោ អាវាសោ គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា សភិក្ខុកោ អនាវាសោ គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា សភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា.

ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា សភិក្ខុកោ អាវាសោ គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា សភិក្ខុកោ អនាវាសោ គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា. ន, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា សភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា គន្តព្ពោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ នានាសំវាសកា, អញ្ញត្រ សង្ឃេន អញ្ញត្រ អន្តរាយា.

នគន្តព្ពវារោ និដ្ឋិតោ.

១០៤. គន្តព្ពវារោ

១៨២. គន្តព្ពោ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា សភិក្ខុកោ អាវាសោ, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ សមានសំវាសកា, យំ ជញ្ញា – ‘‘សក្កោមិ អជ្ជេវ គន្តុ’’ន្តិ. គន្តព្ពោ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា សភិក្ខុកោ អនាវាសោ…បេ… សភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ សមានសំវាសកា, យំ ជញ្ញា – ‘‘សក្កោមិ អជ្ជេវ គន្តុ’’ន្តិ.

គន្តព្ពោ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អនាវាសា សភិក្ខុកោ អាវាសោ…បេ… សភិក្ខុកោ អនាវាសោ…បេ… សភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ សមានសំវាសកា, យំ ជញ្ញា – ‘‘សក្កោមិ អជ្ជេវ គន្តុ’’ន្តិ.

គន្តព្ពោ, ភិក្ខវេ, តទហុបោសថេ សភិក្ខុកា អាវាសា វា អនាវាសា វា សភិក្ខុកោ អាវាសោ…បេ… សភិក្ខុកោ អនាវាសោ…បេ… សភិក្ខុកោ អាវាសោ វា អនាវាសោ វា, យត្ថស្សុ ភិក្ខូ សមានសំវាសកា, យំ ជញ្ញា – ‘‘សក្កោមិ អជ្ជេវ គន្តុ’’ន្តិ.

គន្តព្ពវារោ និដ្ឋិតោ.

១០៥. វជ្ជនីយបុគ្គលសន្ទស្សនា

១៨៣. ន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនិយា និសិន្នបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. ន សិក្ខមានាយ…បេ… ន សាមណេរស្ស …បេ… ន សាមណេរិយា…បេ… ន សិក្ខាបច្ចក្ខាតកស្ស…បេ… ន អន្តិមវត្ថុំ អជ្ឈាបន្នកស្ស និសិន្នបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ន អាបត្តិយា អទស្សនេ ឧក្ខិត្តកស្ស និសិន្នបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, យថាធម្មោ ការេតព្ពោ. ន អាបត្តិយា អប្បដិកម្មេ ឧក្ខិត្តកស្ស និសិន្នបរិសាយ…បេ… ន បាបិកាយ ទិដ្ឋិយា អប្បដិនិស្សគ្គេ ឧក្ខិត្តកស្ស និសិន្នបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, យថាធម្មោ ការេតព្ពោ.

ន បណ្ឌកស្ស និសិន្នបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស. ន ថេយ្យសំវាសកស្ស…បេ… ន តិត្ថិយបក្កន្តកស្ស…បេ… ន តិរច្ឆានគតស្ស…បេ… ន មាតុឃាតកស្ស…បេ… ន បិតុឃាតកស្ស…បេ… ន អរហន្តឃាតកស្ស…បេ… ន ភិក្ខុនិទូសកស្ស…បេ… ន សង្ឃភេទកស្ស…បេ… ន លោហិតុប្បាទកស្ស…បេ… ន ឧភតោព្យញ្ជនកស្ស និសិន្នបរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិតព្ពំ. យោ ឧទ្ទិសេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស.

ន, ភិក្ខវេ, បារិវាសិកបារិសុទ្ធិទានេន ឧបោសថោ កាតព្ពោ, អញ្ញត្រ អវុដ្ឋិតាយ បរិសាយ. ន ច, ភិក្ខវេ, អនុបោសថេ ឧបោសថោ កាតព្ពោ, អញ្ញត្រ សង្ឃសាមគ្គិយាតិ.

វជ្ជនីយបុគ្គលសន្ទស្សនា និដ្ឋិតា.

តតិយភាណវារោ និដ្ឋិតោ.

ឧបោសថក្ខន្ធកោ ទុតិយោ.

១០៦. តស្សុទ្ទានំ

តិត្ថិយា ពិម្ពិសារោ ច, សន្និបតិតុំ តុណ្ហិកា;

ធម្មំ រហោ បាតិមោក្ខំ, ទេវសិកំ តទា សកិំ.

យថាបរិសា សមគ្គំ, សាមគ្គី មទ្ទកុច្ឆិ ច;

សីមា មហតី នទិយា, អនុ ទ្វេ ខុទ្ទកានិ ច.

នវា រាជគហេ ចេវ, សីមា អវិប្បវាសនា;

សម្មន្នេ [សម្មនេ (ក.)] បឋមំ សីមំ, បច្ឆា សីមំ សមូហនេ.

អសម្មតា គាមសីមា, នទិយា សមុទ្ទេ សរេ;

ឧទកុក្ខេបោ ភិន្ទន្តិ, តថេវជ្ឈោត្ថរន្តិ ច.

កតិ កម្មានិ ឧទ្ទេសោ, សវរា អសតីបិ ច;

ធម្មំ វិនយំ តជ្ជេន្តិ, បុន វិនយតជ្ជនា.

ចោទនា កតេ ឱកាសេ, អធម្មប្បដិក្កោសនា;

ចតុបញ្ចបរា អាវិ, សញ្ចិច្ច ចេបិ វាយមេ.

សគហដ្ឋា អនជ្ឈិដ្ឋា, ចោទនម្ហិ ន ជានតិ;

សម្ពហុលា ន ជានន្តិ, សជ្ជុកំ ន ច គច្ឆរេ.

កតិមី កីវតិកា ទូរេ, អារោចេតុញ្ច នស្សរិ;

ឧក្លាបំ អាសនំ ទីបោ, ទិសា អញ្ញោ ពហុស្សុតោ.

សជ្ជុកំ [សជ្ជុវស្សរុបោសថោ (ក.)] វស្សុបោសថោ, សុទ្ធិកម្មញ្ច ញាតកា;

គគ្គោ ចតុតយោ ទ្វេកោ, អាបត្តិសភាគា សរិ.

សព្ពោ សង្ឃោ វេមតិកោ, ន ជានន្តិ ពហុស្សុតោ;

ពហូ សមសមា ថោកា, បរិសា អវុដ្ឋិតាយ ច.

ឯកច្ចា វុដ្ឋិតា សព្ពា, ជានន្តិ ច វេមតិកា;

កប្បតេវាតិ កុក្កុច្ចា, ជានំ បស្សំ សុណន្តិ ច.

អាវាសិកេន អាគន្តុ, ចាតុបន្នរសោ បុន;

បាដិបទោ បន្នរសោ, លិង្គសំវាសកា ឧភោ.

បារិវាសានុបោសថោ, អញ្ញត្រ សង្ឃសាមគ្គិយា;

ឯតេ វិភត្តា ឧទ្ទានា, វត្ថុវិភូតការណាតិ.

ឥមស្មិំ ខន្ធកេ វត្ថូនិ ឆអសីតិ.

ឧបោសថក្ខន្ធកោ និដ្ឋិតោ.

៣. វស្សូបនាយិកក្ខន្ធកោ

១០៧. វស្សូបនាយិកានុជាននា

១៨៤. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ វេឡុវនេ កលន្ទកនិវាបេ. តេន ខោ បន សមយេន ភគវតា ភិក្ខូនំ វស្សាវាសោ អបញ្ញត្តោ ហោតិ. តេឥធ ភិក្ខូ ហេមន្តម្បិ គិម្ហម្បិ វស្សម្បិ ចារិកំ ចរន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ហេមន្តម្បិ គិម្ហម្បិ វស្សម្បិ ចារិកំ ចរិស្សន្តិ, ហរិតានិ តិណានិ សម្មទ្ទន្តា, ឯកិន្ទ្រិយំ ជីវំ វិហេឋេន្តា, ពហូ ខុទ្ទកេ បាណេ សង្ឃាតំ អាបាទេន្តា. ឥមេ ហិ នាម អញ្ញតិត្ថិយា ទុរក្ខាតធម្មា វស្សាវាសំ អល្លីយិស្សន្តិ សង្កសាយិស្សន្តិ. ឥមេ ហិ នាម សកុន្តកា រុក្ខគ្គេសុ កុលាវកានិ ករិត្វា វស្សាវាសំ អល្លីយិស្សន្តិ សង្កសាយិស្សន្តិ [សង្កាសយិស្សន្តិ (សី. ស្យា.)]. ឥមេ បន សមណា សក្យបុត្តិយា ហេមន្តម្បិ គិម្ហម្បិ វស្សម្បិ ចារិកំ ចរន្តិ, ហរិតានិ តិណានិ សម្មទ្ទន្តា, ឯកិន្ទ្រិយំ ជីវំ វិហេឋេន្តា, ពហូ ខុទ្ទកេ បាណេ សង្ឃាតំ អាបាទេន្តា’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, វស្សំ ឧបគន្តុ’’ន្តិ. អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កទា នុ ខោ វស្សំ ឧបគន្តព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, វស្សានេ វស្សំ ឧបគន្តុន្តិ.

អថ ខោ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘កតិ នុ ខោ វស្សូបនាយិកា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ

អារោចេសុំ. ទ្វេមា, ភិក្ខវេ, វស្សូបនាយិកា – បុរិមិកា, បច្ឆិមិកា. អបរជ្ជុគតាយ អាសាឡ្ហិយា បុរិមិកា ឧបគន្តព្ពា, មាសគតាយ អាសាឡ្ហិយា បច្ឆិមិកា ឧបគន្តព្ពា – ឥមា ខោ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ វស្សូបនាយិកាតិ.

វស្សូបនាយិកានុជាននា និដ្ឋិតា.

១០៨. វស្សានេ ចារិកាបដិក្ខេបាទិ

១៨៥. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ វស្សំ ឧបគន្ត្វា អន្តរាវស្សំ ចារិកំ ចរន្តិ. មនុស្សា តថេវ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ហេមន្តម្បិ គិម្ហម្បិ វស្សម្បិ ចារិកំ ចរិស្សន្តិ, ហរិតានិ តិណានិ សម្មទ្ទន្តា, ឯកិន្ទ្រិយំ ជីវំ វិហេឋេន្តា, ពហូ ខុទ្ទកេ បាណេ សង្ឃាតំ អាបាទេន្តា. ឥមេ ហិ នាម អញ្ញតិត្ថិយា ទុរក្ខាតធម្មា វស្សាវាសំ អល្លីយិស្សន្តិ សង្កសាយិស្សន្តិ. ឥមេ ហិ នាម សកុន្តកា រុក្ខគ្គេសុ កុលាវកានិ ករិត្វា វស្សាវាសំ អល្លីយិស្សន្តិ សង្កសាយិស្សន្តិ. ឥមេ បន សមណា សក្យបុត្តិយា ហេមន្តម្បិ គិម្ហម្បិ វស្សម្បិ ចារិកំ ចរន្តិ, ហរិតានិ តិណានិ សម្មទ្ទន្តា, ឯកិន្ទ្រិយំ ជីវំ វិហេឋេន្តា, ពហូ ខុទ្ទកេ បាណេ សង្ឃាតំ អាបាទេន្តា’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ. យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ វស្សំ ឧបគន្ត្វា អន្តរាវស្សំ ចារិកំ ចរិស្សន្តី’’តិ? អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ន, ភិក្ខវេ, វស្សំ ឧបគន្ត្វា បុរិមំ វា តេមាសំ បច្ឆិមំ វា តេមាសំ អវសិត្វា ចារិកា បក្កមិតព្ពា. យោ បក្កមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ.

១៨៦. តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ ន ឥច្ឆន្តិ វស្សំ ឧបគន្តុំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, វស្សំ ន ឧបគន្តព្ពំ. យោ ន ឧបគច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ តទហុ វស្សូបនាយិកាយ វស្សំ អនុបគន្តុកាមា សញ្ចិច្ច អាវាសំ អតិក្កមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, តទហុ វស្សូបនាយិកាយ វស្សំ អនុបគន្តុកាមេន សញ្ចិច្ច អាវាសោ អតិក្កមិតព្ពោ. យោ អតិក្កមេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន រាជា មាគធោ សេនិយោ ពិម្ពិសារោ វស្សំ ឧក្កឌ្ឍិតុកាមោ

ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – យទិ បនាយ្យា អាគមេ ជុណ្ហេ វស្សំ ឧបគច្ឆេយ្យុន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, រាជូនំ អនុវត្តិតុន្តិ.

វស្សានេ ចារិកាបដិក្ខេបាទិ និដ្ឋិតា.

១០៩. សត្តាហករណីយានុជាននា

១៨៧. អថ ខោ ភគវា រាជគហេ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន សាវត្ថិ តេន ចារិកំ បក្កាមិ. អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន សាវត្ថិ តទវសរិ. តត្រ សុទំ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ. តេន ខោ បន សមយេន កោសលេសុ ជនបទេ ឧទេនេន ឧបាសកេន សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស វិហារោ ការាបិតោ ហោតិ. សោ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ. ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘ភគវតា, អាវុសោ, បញ្ញត្តំ ‘ន វស្សំ ឧបគន្ត្វា បុរិមំ វា តេមាសំ បច្ឆិមំ វា តេមាសំ អវសិត្វា ចារិកា បក្កមិតព្ពា’តិ. អាគមេតុ ឧទេនោ ឧបាសកោ, យាវ ភិក្ខូ វស្សំ វសន្តិ. វស្សំវុដ្ឋា អាគមិស្សន្តិ. សចេ បនស្ស អច្ចាយិកំ ករណីយំ, តត្ថេវ អាវាសិកានំ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ វិហារំ បតិដ្ឋាបេតូ’’តិ. ឧទេនោ ឧបាសកោ ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ភទន្តា មយា បហិតេ ន អាគច្ឆិស្សន្តិ. អហញ្ហិ ទាយកោ ការកោ សង្ឃុបដ្ឋាកោ’’តិ. អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ ឧទេនស្ស ឧបាសកស្ស ឧជ្ឈាយន្តស្ស ខិយ្យន្តស្ស វិបាចេន្តស្ស. អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សត្តន្នំ សត្តាហករណីយេន បហិតេ គន្តុំ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. ភិក្ខុស្ស, ភិក្ខុនិយា, សិក្ខមានាយ, សាមណេរស្ស, សាមណេរិយា, ឧបាសកស្ស, ឧបាសិកាយ – អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេសំ សត្តន្នំ សត្តាហករណីយេន បហិតេ គន្តុំ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ’’.

១៨៨. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសកេន សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស វិហារោ ការាបិតោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសកេន សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស អឌ្ឍយោគោ ការាបិតោ ហោតិ…បេ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ… ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ… កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ… កប្បិយកុដិ ការាបិតា ហោតិ… វច្ចកុដិ ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ … ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ … ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… ជន្តាឃរំ ការាបិតំ ហោតិ… ជន្តាឃរសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសកេន សម្ពហុលេ ភិក្ខូ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ ភិក្ខុំ ឧទ្ទិស្ស វិហារោ ការាបិតោ ហោតិ… អឌ្ឍយោគោ ការាបិតោ ហោតិ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ … ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ… កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ… កប្បិយកុដិ ការាបិតា ហោតិ… វច្ចកុដិ ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ… ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… ជន្តាឃរំ ការាបិតំ ហោតិ… ជន្តាឃរសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសកេន ភិក្ខុនិសង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ ភិក្ខុនិំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលា សិក្ខមានាយោ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ សិក្ខមានំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលេ សាមណេរេ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ សាមណេរំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលា សាមណេរិយោ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ សាមណេរិំ ឧទ្ទិស្ស វិហារោ ការាបិតោ ហោតិ…បេ… អឌ្ឍយោគោ ការាបិតោ ហោតិ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ… ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ… កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ … កប្បិយកុដិ ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ… ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៨៩. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសកេន អត្តនោ អត្ថាយ និវេសនំ ការាបិតំ ហោតិ…បេ… សយនិឃរំ ការាបិតំ ហោតិ… ឧទោសិតោ ការាបិតោ ហោតិ… អដ្ដោ ការាបិតោ ហោតិ… មាឡោ ការាបិតោ ហោតិ… អាបណោ ការាបិតោ ហោតិ… អាបណសាលា ការាបិតា ហោតិ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ… ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ… កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ… រសវតី ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ… ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ … អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ… បុត្តស្ស វា វារេយ្យំ ហោតិ… ធីតុយា វា វារេយ្យំ ហោតិ… គិលានោ វា ហោតិ… អភិញ្ញាតំ វា សុត្តន្តំ ភណតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥមំ សុត្តន្តំ បរិយាបុណិស្សន្តិ, បុរាយំ សុត្តន្តោ ន បលុជ្ជតី’តិ. អញ្ញតរំ វា បនស្ស កិច្ចំ ហោតិ – ករណីយំ វា, សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៩០. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសិកាយ សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស វិហារោ ការាបិតោ ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសិកាយ សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស អឌ្ឍយោគោ ការាបិតោ ហោតិ…បេ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ… ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ… កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ… កប្បិយកុដិ ការាបិតា ហោតិ… វច្ចកុដិ ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ… ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… ជន្តាឃរំ ការាបិតំ ហោតិ… ជន្តាឃរសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសិកាយ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ ភិក្ខុំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ភិក្ខុនិសង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ ភិក្ខុនិំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលា សិក្ខមានាយោ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ សិក្ខមានំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលេ សាមណេរេ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ សាមណេរំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… សម្ពហុលា សាមណេរិយោ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ឯកំ សាមណេរិំ ឧទ្ទិស្ស…បេ….

១៩១. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឧបាសិកាយ អត្តនោ អត្ថាយ និវេសនំ ការាបិតំ ហោតិ…បេ… សយនិឃរំ ការាបិតំ ហោតិ… ឧទោសិតោ ការាបិតោ ហោតិ… អដ្ដោ ការាបិតោ ហោតិ… មាឡោ ការាបិតោ ហោតិ… អាបណោ ការាបិតោ ហោតិ… អាបណសាលា ការាបិតា ហោតិ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ… ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ… កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ… រសវតី ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ… ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ … ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ… បុត្តស្ស វា វារេយ្យំ ហោតិ… ធីតុយា វា វារេយ្យំ ហោតិ… គិលានា វា ហោតិ… អភិញ្ញាតំ វា សុត្តន្តំ ភណតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥមំ សុត្តន្តំ បរិយាបុណិស្សន្តិ, បុរាយំ សុត្តន្តោ បលុជ្ជតី’’តិ. អញ្ញតរំ វា បនស្សា កិច្ចំ ហោតិ ករណីយំ វា, សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៩២. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស…បេ… ភិក្ខុនិយា សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស… សិក្ខមានាយ សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស… សាមណេរេន សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស… សាមណេរិយា សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស … សម្ពហុលេ ភិក្ខូ ឧទ្ទិស្ស… ឯកំ ភិក្ខុំ ឧទ្ទិស្ស… ភិក្ខុនិសង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស… សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ ឧទ្ទិស្ស… ឯកំ ភិក្ខុនិំ ឧទ្ទិស្ស… សម្ពហុលា សិក្ខមានាយោ ឧទ្ទិស្ស… ឯកំ សិក្ខមានំ ឧទ្ទិស្ស… សម្ពហុលេ សាមណេរេ ឧទ្ទិស្ស… ឯកំ សាមណេរំ ឧទ្ទិស្ស… សម្ពហុលា សាមណេរិយោ ឧទ្ទិស្ស… ឯកំ សាមណេរិំ ឧទ្ទិស្ស… អត្តនោ អត្ថាយ វិហារោ ការាបិតោ ហោតិ…បេ… អឌ្ឍយោគោ ការាបិតោ ហោតិ… បាសាទោ ការាបិតោ ហោតិ… ហម្មិយំ ការាបិតំ ហោតិ… គុហា ការាបិតា ហោតិ… បរិវេណំ ការាបិតំ ហោតិ … កោដ្ឋកោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧបដ្ឋានសាលា ការាបិតា ហោតិ… អគ្គិសាលា ការាបិតា ហោតិ… កប្បិយកុដិ ការាបិតា ហោតិ… ចង្កមោ ការាបិតោ ហោតិ… ចង្កមនសាលា ការាបិតា ហោតិ… ឧទបានោ ការាបិតោ ហោតិ… ឧទបានសាលា ការាបិតា ហោតិ… បោក្ខរណី ការាបិតា ហោតិ… មណ្ឌបោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមោ ការាបិតោ ហោតិ… អារាមវត្ថុ ការាបិតំ ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ… ‘‘អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ ទានញ្ច ទាតុំ, ធម្មញ្ច សោតុំ, ភិក្ខូ ច បស្សិតុ’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោតិ.

សត្តាហករណីយានុជានតា និដ្ឋិតា.

១១០. បញ្ចន្នំ អប្បហិតេបិ អនុជាននា

១៩៣. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ គិលានោ ហោតិ. សោ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, បញ្ចន្នំ សត្តាហករណីយេន អប្បហិតេបិ គន្តុំ, បគេវ បហិតេ. ភិក្ខុស្ស, ភិក្ខុនិយា, សិក្ខមានាយ, សាមណេរស្ស, សាមណេរិយា – អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេសំ បញ្ចន្នំ សត្តាហករណីយេន អប្បហិតេបិ គន្តុំ, បគេវ បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ គិលានោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អនភិរតិ មេ ឧប្បន្នា, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘អនភិរតំ វូបកាសេស្សាមិ វា, វូបកាសាបេស្សាមិ វា, ធម្មកថំ វាស្ស ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘កុក្កុច្ចំ មេ ឧប្បន្នំ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘កុក្កុច្ចំ វិនោទេស្សាមិ វា, វិនោទាបេស្សាមិ វា, ធម្មកថំ វាស្ស ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘ទិដ្ឋិគតំ មេ ឧប្បន្នំ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘ទិដ្ឋិគតំ វិវេចេស្សាមិ វា, វិវេចាបេស្សាមិ វា, ធម្មកថំ វាស្ស ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ ហោតិ បរិវាសារហោ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ បរិវាសារហោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘បរិវាសទានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមិ វា, អនុស្សាវេស្សាមិ វា, គណបូរកោ វា ភវិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ មូលាយ បដិកស្សនារហោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ មូលាយ បដិកស្សនារហោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘មូលាយ បដិកស្សនំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមិ វា, អនុស្សាវេស្សាមិ វា, គណបូរកោ វា ភវិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ មានត្តារហោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ មានត្តារហោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘មានត្តទានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមិ វា, អនុស្សាវេស្សាមិ វា, គណបូរកោ វា ភវិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អព្ភានារហោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ អព្ភានារហោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘អព្ភានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមិ វា, អនុស្សាវេស្សាមិ វា, គណបូរកោ វា ភវិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស សង្ឃោ កម្មំ កត្តុកាមោ ហោតិ តជ្ជនីយំ វា, និយស្សំ វា, បព្ពាជនីយំ វា, បដិសារណីយំ វា, ឧក្ខេបនីយំ វា. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘សង្ឃោ មេ កម្មំ កត្តុកាមោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ កម្មំ ន ករេយ្យ, លហុកាយ វា បរិណាមេយ្យា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

កតំ វា បនស្ស ហោតិ សង្ឃេន កម្មំ តជ្ជនីយំ វា និយស្សំ វា បព្ពាជនីយំ វា បដិសារណីយំ វា ឧក្ខេបនីយំ វា. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ ‘‘សង្ឃោ មេ កម្មំ អកាសិ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘កិន្តិ នុ ខោ សម្មា វត្តេយ្យ, លោមំ បាតេយ្យ, នេត្ថារំ វត្តេយ្យ, សង្ឃោ តំ កម្មំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៩៤. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនី គិលានា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនិយា អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អនភិរតិ មេ ឧប្បន្នា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘អនភិរតំ វូបកាសេស្សាមិ វា, វូបកាសាបេស្សាមិ វា, ធម្មកថំ វាស្សា ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនិយា កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘កុក្កុច្ចំ មេ ឧប្បន្នំ, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘កុក្កុច្ចំ វិនោទេស្សាមិ វា, វិនោទាបេស្សាមិ វា, ធម្មកថំ វាស្សា ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនិយា ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘ទិដ្ឋិគតំ មេ ឧប្បន្នំ, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘ទិដ្ឋិគតំ វិវេចេស្សាមិ វា, វិវេចាបេស្សាមិ វា, ធម្មកថំ វាស្សា ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនី គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នា ហោតិ មានត្តារហា. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គរុធម្មំ អជ្ឈាបន្នា មានត្តារហា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘មានត្តទានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនី មូលាយ បដិកស្សនារហា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ មូលាយ បដិកស្សនារហា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘មូលាយ បដិកស្សនំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនី អព្ភានារហា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ អព្ភានារហា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘អព្ភានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនិយា សង្ឃោ កម្មំ កត្តុកាមោ ហោតិ – តជ្ជនីយំ វា, និយស្សំ វា, បព្ពាជនីយំ វា, បដិសារណីយំ វា, ឧក្ខេបនីយំ វា. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘សង្ឃោ មេ កម្មំ កត្តុកាមោ, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘កិន្តិ នុ ខោ សង្ឃោ កម្មំ ន ករេយ្យ, លហុកាយ វា បរិណាមេយ្យា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

កតំ វា បនស្សា ហោតិ សង្ឃេន កម្មំ – តជ្ជនីយំ វា, និយស្សំ វា, បព្ពាជនីយំ វា, បដិសារណីយំ វា, ឧក្ខេបនីយំ វា. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘សង្ឃោ មេ កម្មំ អកាសិ, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘កិន្តិ នុ ខោ សម្មា វត្តេយ្យ, លោមំ បាតេយ្យ, នេត្ថារំ វត្តេយ្យ, សង្ឃោ តំ កម្មំ បដិប្បស្សម្ភេយ្យា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៩៥. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សិក្ខមានា គិលានា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ – គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សិក្ខមានាយ អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ…បេ… សិក្ខមានាយ កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ… សិក្ខមានាយ ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ… សិក្ខមានាយ សិក្ខា កុបិតា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘សិក្ខា មេ កុបិតា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘សិក្ខាសមាទានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សិក្ខមានា ឧបសម្បជ្ជិតុកាមា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ ឧបសម្បជ្ជិតុកាមា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ឧបសម្បទំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមិ វា, អនុស្សាវេស្សាមិ វា, គណបូរកោ វា ភវិស្សាមីតិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៩៦. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សាមណេរោ គិលានោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សាមណេរស្ស អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ…បេ… សាមណេរស្ស កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ… សាមណេរស្ស ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ… សាមណេរោ វស្សំ បុច្ឆិតុកាមោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ វស្សំ បុច្ឆិតុកាមោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘បុច្ឆិស្សាមិ វា, អាចិក្ខិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សាមណេរោ ឧបសម្បជ្ជិតុកាមោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ ឧបសម្បជ្ជិតុកាមោ, អាគច្ឆន្តុ ភិក្ខូ, ឥច្ឆាមិ ភិក្ខូនំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘ឧបសម្បទំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមិ វា, អនុស្សាវេស្សាមិ វា, គណបូរកោ វា ភវិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

១៩៧. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សាមណេរី គិលានា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សាមណេរិយា អនភិរតិ ឧប្បន្នា ហោតិ…បេ… សាមណេរិយា កុក្កុច្ចំ ឧប្បន្នំ ហោតិ… សាមណេរិយា ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បន្នំ ហោតិ… សាមណេរី វស្សំ បុច្ឆិតុកាមា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ វស្សំ បុច្ឆិតុកាមា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘បុច្ឆិស្សាមិ វា, អាចិក្ខិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, សាមណេរី សិក្ខំ សមាទិយិតុកាមា ហោតិ. សា ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ សិក្ខំ សមាទិយិតុកាមា, អាគច្ឆន្តុ អយ្យា, ឥច្ឆាមិ អយ្យានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘សិក្ខាសមាទានំ ឧស្សុក្កំ ករិស្សាមី’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោតិ.

បញ្ចន្នំ អប្បហិតេបិ អនុជាននា និដ្ឋិតា.

១១១. សត្តន្នំ អប្បហិតេបិ អនុជាននា

១៩៨. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មាតា គិលានា ហោតិ. សា បុត្តស្ស សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានា, អាគច្ឆតុ មេ បុត្តោ, ឥច្ឆាមិ បុត្តស្ស អាគត’’ន្តិ. អថ ខោ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯតទហោសិ – ‘‘ភគវតា បញ្ញត្តំ សត្តន្នំ សត្តាហករណីយេន បហិតេ គន្តុំ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ; បញ្ចន្នំ សត្តាហករណីយេន អប្បហិតេបិ គន្តុំ, បគេវ បហិតេតិ. អយញ្ច មេ មាតា គិលានា, សា ច អនុបាសិកា, កថំ នុ ខោ មយា បដិបជ្ជិតព្ព’’ន្តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សត្តន្នំ សត្តាហករណីយេន អប្បហិតេបិ គន្តុំ, បគេវ បហិតេ. ភិក្ខុស្ស, ភិក្ខុនិយា, សិក្ខមានាយ, សាមណេរស្ស, សាមណេរិយា, មាតុយា ច បិតុស្ស ច – អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, ឥមេសំ សត្តន្នំ សត្តាហករណីយេន អប្បហិតេបិ គន្តុំ, បគេវ បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស មាតា គិលានា ហោតិ. សា ចេ បុត្តស្ស សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានា, អាគច្ឆតុ មេ បុត្តោ, ឥច្ឆាមិ បុត្តស្ស អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស បិតា គិលានោ ហោតិ. សោ ចេ បុត្តស្ស សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆតុ មេ បុត្តោ, ឥច្ឆាមិ បុត្តស្ស អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, អប្បហិតេបិ, បគេវ បហិតេ – ‘‘គិលានភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ វា បរិយេសិស្សាមិ, គិលានភេសជ្ជំ វា បរិយេសិស្សាមិ, បុច្ឆិស្សាមិ វា, ឧបដ្ឋហិស្សាមិ វា’’តិ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

សត្តន្នំ អប្បហិតេបិ អនុជាននា និដ្ឋិតា.

១១២. បហិតេយេវ អនុជាននា

១៩៩. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស ភាតា គិលានោ ហោតិ. សោ ចេ ភាតុនោ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆតុ មេ ភាតា, ឥច្ឆាមិ ភាតុនោ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស ភគិនី គិលានា ហោតិ. សា ចេ ភាតុនោ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានា, អាគច្ឆតុ មេ ភាតា, ឥច្ឆាមិ ភាតុនោ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុស្ស ញាតកោ គិលានោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខុស្ស សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆតុ ភទន្តោ, ឥច្ឆាមិ ភទន្តស្ស អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុគតិកោ គិលានោ ហោតិ. សោ ចេ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បហិណេយ្យ – ‘‘អហញ្ហិ គិលានោ, អាគច្ឆន្តុ ភទន្តា, ឥច្ឆាមិ ភទន្តានំ អាគត’’ន្តិ, គន្តព្ពំ, ភិក្ខវេ, សត្តាហករណីយេន, បហិតេ, ន ត្វេវ អប្បហិតេ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោ.

តេន ខោ បន សមយេន សង្ឃស្ស វិហារោ ឧន្ទ្រិយតិ. អញ្ញតរេន ឧបាសកេន អរញ្ញេ ភណ្ឌំ ឆេទាបិតំ ហោតិ. សោ ភិក្ខូនំ សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘សចេ ភទន្តា តំ ភណ្ឌំ អាវហាបេយ្យុំ, ទជ្ជាហំ តំ ភណ្ឌ’’ន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃករណីយេន គន្តុំ. សត្តាហំ សន្និវត្តោ កាតព្ពោតិ.

បហិតេយេវ អនុជាននា និដ្ឋិតា.

វស្សាវាសភាណវារោ និដ្ឋិតោ.

១១៣. អន្តរាយេ អនាបត្តិវស្សច្ឆេទវារោ

២០០. តេន ខោ បន សមយេន កោសលេសុ ជនបទេ អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ វស្សូបគតា ភិក្ខូ វាឡេហិ ឧព្ពាឡ្ហា ហោន្តិ. គណ្ហិំសុបិ បរិបាតិំសុបិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ វាឡេហិ ឧព្ពាឡ្ហា ហោន្តិ. គណ្ហន្តិបិ បរិបាតេន្តិបិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ សរីសបេហិ ឧព្ពាឡ្ហា ហោន្តិ. ឌំសន្តិបិ បរិបាតេន្តិបិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ ចោរេហិ ឧព្ពាឡ្ហា ហោន្តិ. វិលុម្បន្តិបិ អាកោដេន្តិបិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ បិសាចេហិ ឧព្ពាឡ្ហា ហោន្តិ. អាវិសន្តិបិ ហនន្តិបិ [ឱជម្បិ ហរន្តិ (សី.), ហរន្តិបិ (ស្យា.)]. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតានំ ភិក្ខូនំ គាមោ អគ្គិនា ទឌ្ឍោ ហោតិ. ភិក្ខូ បិណ្ឌកេន កិលមន្តិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតានំ ភិក្ខូនំ សេនាសនំ អគ្គិនា ទឌ្ឍំ ហោតិ. ភិក្ខូ សេនាសនេន កិលមន្តិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតានំ ភិក្ខូនំ គាមោ ឧទកេន វូឡ្ហោ ហោតិ. ភិក្ខូ បិណ្ឌកេន កិលមន្តិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតានំ ភិក្ខូនំ សេនាសនំ ឧទកេន វូឡ្ហំ ហោតិ. ភិក្ខូ សេនាសនេន កិលមន្តិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្សាតិ.

២០១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ វស្សូបគតានំ ភិក្ខូនំ គាមោ ចោរេហិ វុដ្ឋាសិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យេន គាមោ តេន គន្តុន្តិ.

គាមោ ទ្វេធា ភិជ្ជិត្ថ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យេន ពហុតរា តេន គន្តុន្តិ.

ពហុតរា អស្សទ្ធា ហោន្តិ អប្បសន្នា. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យេន សទ្ធា បសន្នា តេន គន្តុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន កោសលេសុ ជនបទេ អញ្ញតរស្មិំ អាវាសេ វស្សូបគតា ភិក្ខូ ន លភិំសុ លូខស្ស វា បណីតស្ស វា ភោជនស្ស យាវទត្ថំ បារិបូរិំ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ ន លភន្តិ លូខស្ស វា បណីតស្ស វា ភោជនស្ស យាវទត្ថំ បារិបូរិំ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ លភន្តិ លូខស្ស វា បណីតស្ស វា ភោជនស្ស យាវទត្ថំ បារិបូរិំ, ន លភន្តិ សប្បាយានិ ភោជនានិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ លភន្តិ លូខស្ស វា បណីតស្ស វា ភោជនស្ស យាវទត្ថំ បារិបូរិំ, លភន្តិ សប្បាយានិ ភោជនានិ, ន លភន្តិ សប្បាយានិ ភេសជ្ជានិ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតា ភិក្ខូ លភន្តិ លូខស្ស វា បណីតស្ស វា ភោជនស្ស យាវទត្ថំ បារិបូរិំ, លភន្តិ សប្បាយានិ ភោជនានិ, លភន្តិ សប្បាយានិ ភេសជ្ជានិ, ន លភន្តិ បតិរូបំ ឧបដ្ឋាកំ. ឯសេវ អន្តរាយោតិ បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតំ ភិក្ខុំ ឥត្ថី និមន្តេតិ – ‘‘ឯហិ, ភន្តេ, ហិរញ្ញំ វា តេ ទេមិ, សុវណ្ណំ វា តេ ទេមិ, ខេត្តំ វា តេ ទេមិ, វត្ថុំ វា តេ ទេមិ, គាវុំ វា តេ ទេមិ, គាវិំ វា តេ ទេមិ, ទាសំ វា តេ ទេមិ, ទាសិំ វា តេ ទេមិ, ធីតរំ វា តេ ទេមិ ភរិយត្ថាយ, អហំ វា តេ ភរិយា ហោមិ, អញ្ញំ វា តេ ភរិយំ អានេមី’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ, ‘លហុបរិវត្តំ ខោ ចិត្តំ វុត្តំ ភគវតា, សិយាបិ មេ ព្រហ្មចរិយស្ស អន្តរាយោ’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតំ ភិក្ខុំ វេសី និមន្តេតិ…បេ… ថុល្លកុមារី និមន្តេតិ… បណ្ឌកោ និមន្តេតិ… ញាតកា និមន្តេន្តិ… រាជានោ និមន្តេន្តិ… ចោរា និមន្តេន្តិ… ធុត្តា និមន្តេន្តិ – ‘‘ឯហិ, ភន្តេ, ហិរញ្ញំ វា តេ ទេម, សុវណ្ណំ វា តេ ទេម, ខេត្តំ វា តេ ទេម, វត្ថុំ វា តេ ទេម, គាវុំ វា តេ ទេម, គាវិំ វា តេ ទេម, ទាសំ វា តេ ទេម, ទាសិំ វា តេ ទេម, ធីតរំ វា តេ ទេម ភរិយត្ថាយ, អញ្ញំ វា តេ ភរិយំ អានេមា’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ, ‘លហុបរិវត្តំ ខោ ចិត្តំ វុត្តំ ភគវតា, សិយាបិ មេ ព្រហ្មចរិយស្ស អន្តរាយោ’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ អស្សាមិកំ និធិំ បស្សតិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ, ‘លហុបរិវត្តំ ខោ ចិត្តំ វុត្តំ ភគវតា, សិយាបិ មេ ព្រហ្មចរិយស្ស អន្តរាយោ’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

អន្តរាយេ អនាបត្តិវស្សច្ឆេទវារោ និដ្ឋិតោ.

១១៤. សង្ឃភេទេ អនាបត្តិវស្សច្ឆេទវារោ

២០២. ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ បស្សតិ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តេ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ, ‘គរុកោ ខោ សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មា មយិ សម្មុខីភូតេ សង្ឃោ ភិជ្ជី’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អសុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តី’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ, ‘គរុកោ ខោ សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មា មយិ សម្មុខីភូតេ សង្ឃោ ភិជ្ជី’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អសុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តី’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តេ ខោ មេ ភិក្ខូ មិត្តា. ត្យាហំ វក្ខាមិ ‘គរុកោ ខោ, អាវុសោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មាយស្មន្តានំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ មេ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អសុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខូ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តី’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តេ ខោ មេ ភិក្ខូ ន មិត្តា; អបិ ច យេ តេសំ មិត្តា, តេ មេ មិត្តា. ត្យាហំ វក្ខាមិ. តេ វុត្តា តេ វក្ខន្តិ ‘គរុកោ ខោ, អាវុសោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មាយស្មន្តានំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ តេសំ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អសុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលេហិ ភិក្ខូហិ សង្ឃោ ភិន្នោ’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តេ ខោ មេ ភិក្ខូ មិត្តា. ត្យាហំ វក្ខាមិ ‘គរុកោ ខោ, អាវុសោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មាយស្មន្តានំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ មេ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អសុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលេហិ ភិក្ខូហិ សង្ឃោ ភិន្នោ’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តេ ខោ មេ ភិក្ខូ ន មិត្តា; អបិ ច, យេ តេសំ មិត្តា តេ មេ មិត្តា. ត្យាហំ វក្ខាមិ. តេ វុត្តា តេ វក្ខន្តិ ‘គរុកោ ខោ, អាវុសោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មាយស្មន្តានំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ តេសំ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អមុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តី’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តា ខោ មេ ភិក្ខុនិយោ មិត្តា. តាហំ វក្ខាមិ ‘គរុកោ ខោ, ភគិនិយោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មា ភគិនីនំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ មេ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្ស.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អមុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលា ភិក្ខុនិយោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តី’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តា ខោ មេ ភិក្ខុនិយោ ន មិត្តា. អបិ ច, យា តាសំ មិត្តា, តា មេ មិត្តា. តាហំ វក្ខាមិ. តា វុត្តា តា វក្ខន្តិ ‘គរុកោ ខោ, ភគិនិយោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា. មា ភគិនីនំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ តាសំ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្សតិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អមុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលាហិ ភិក្ខុនីហិ សង្ឃោ ភិន្នោ’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តា ខោ មេ ភិក្ខុនិយោ មិត្តា. តាហំ វក្ខាមិ ‘គរុកោ ខោ, ភគិនិយោ, សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា. មា ភគិនីនំ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ មេ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្សតិ.

ឥធ បន, ភិក្ខវេ, វស្សូបគតោ ភិក្ខុ សុណាតិ – ‘‘អមុកស្មិំ កិរ អាវាសេ សម្ពហុលាហិ ភិក្ខុនីហិ សង្ឃោ ភិន្នោ’’តិ. តត្រ ចេ ភិក្ខុនោ ឯវំ ហោតិ – ‘‘តា ខោ មេ ភិក្ខុនិយោ ន មិត្តា. អបិ ច, យា តាសំ មិត្តា តា មេ មិត្តា. តាហំ វក្ខាមិ. តា វុត្តា តា វក្ខន្តិ ‘គរុកោ ខោ, ភគិនិយោ [អយ្យាយោ (សី.)], សង្ឃភេទោ វុត្តោ ភគវតា; មា ភគិនីនំ [អយ្យានំ (សី.)] សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថា’តិ. ករិស្សន្តិ តាសំ វចនំ, សុស្សូសិស្សន្តិ, សោតំ ឱទហិស្សន្តី’’តិ, បក្កមិតព្ពំ. អនាបត្តិ វស្សច្ឆេទស្សាតិ.

សង្ឃភេទេ អនាបត្តិវស្សច្ឆេទវារោ និដ្ឋិតោ.

១១៥. វជាទីសុ វស្សូបគមនំ

២០៣. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ វជេ វស្សំ ឧបគន្តុកាមោ ហោតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, វជេ វស្សំ ឧបគន្តុន្តិ. វជោ វុដ្ឋាសិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, យេន វជោ តេន គន្តុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឧបកដ្ឋាយ វស្សូបនាយិកាយ សត្ថេន គន្តុកាមោ ហោតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, សត្ថេ វស្សំ ឧបគន្តុន្តិ.

តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឧបកដ្ឋាយ វស្សូបនាយិកាយ នាវាយ គន្តុកាមោ ហោតិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, នាវាយ វស្សំ ឧបគន្តុន្តិ.

វជាទីសុ វស្សូបគមនំ និដ្ឋិតំ.

១១៦. វស្សំ អនុបគន្តព្ពដ្ឋានានិ

២០៤. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ រុក្ខសុសិរេ វស្សំ ឧបគច្ឆន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘សេយ្យថាបិ បិសាចិល្លិកា’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, រុក្ខសុសិរេ វស្សំ ឧបគន្តព្ពំ. យោ ឧបគច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ រុក្ខវិដភិយា វស្សំ ឧបគច្ឆន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘សេយ្យថាបិ មិគលុទ្ទកា’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, រុក្ខវិដភិយា វស្សំ ឧបគន្តព្ពំ. យោ ឧបគច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អជ្ឈោកាសេ វស្សំ ឧបគច្ឆន្តិ. ទេវេ វស្សន្តេ រុក្ខមូលម្បិ និព្ពកោសម្បិ ឧបធាវន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អជ្ឈោកាសេ វស្សំ ឧបគន្តព្ពំ. យោ ឧបគច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ អសេនាសនិកា វស្សំ ឧបគច្ឆន្តិ. សីតេនបិ កិលមន្តិ, ឧណ្ហេនបិ កិលមន្តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, អសេនាសនិកេន វស្សំ ឧបគន្តព្ពំ. យោ ឧបគច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ឆវកុដិកាយ វស្សំ ឧបគច្ឆន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘សេយ្យថាបិ ឆវឌាហកា’’តិ. ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ. ន, ភិក្ខវេ, ឆវកុដិកាយ វស្សំ ឧបគន្តព្ពំ. យោ ឧបគច្ឆេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សាតិ.

តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ ឆត្តេ វស្សំ ឧបគច្ឆន្តិ. មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘សេយ្យថាបិ គោបាលកា’’