📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣຏີກາ

ຄນ຺ຖາຣມ຺ຠກຖາ

ໂຍ ¶ ປາທນີຣຊວໂຣທຣຣາຘິເຕນ […ຣາທິເກນ (ກ.)],

ໂລກຕ຺ຕເຍນ’ວິກເລນ ນິຣາກຸເລນ;

ວິຎ຺ຎາປຍີ ນິຣຸປເມຍ຺ຍຕມຕ຺ຕໂນ ຕໍ,

ວນ຺ເທ ມຸນິນ຺ທມຠິວນ຺ທິຍ ວນ຺ທນີຍໍ.

ປຕ຺ໂຕ ສປຕ຺ຕວິຊໂຍ ຊຍໂພຘິມູເລ,

ສທ຺ຘມ຺ມຣາຊປທວິໍ ຍທນຸຄ຺ຄເຫນ;

ສຕ຺ຕາປສຕ຺ຕ [ສຕ຺ຕປ຺ປສຕ຺ຖ (ກ.)] ວິປຸລາມລສຄ຺ຄຸຓສ຺ສ,

ສທ຺ຘມ຺ມສາຣຣຕນສ຺ສ ນມຕ຺ຖຸ ຕສ຺ສ.

ໂຍ ຠາຊນຕ຺ຕມຠິສມ຺ຠຸຓິ ສຄ຺ຄຸຓສ຺ສ,

ຕສ຺ສາປິ ຘມ຺ມຣຕນສ຺ສ ມຫາຣຫສ຺ສ;

ສມ຺ຠາວິຕໍ ສສິຣສາຫິຕສນ຺ນເຕຫິ,

ສມ຺ຠາວຍາມິ ສິຣສາ ຄຓມຸຕ຺ຕມໍ ຕໍ.

ເຍ’ນນ຺ຕຕນ຺ຕຣຕນາກຣມນ຺ຖເນນ,

ມນ຺ຖາ’ຈໂລລ຺ລສິຕຎາຓວເຣນ ລທ຺ຘາ;

ສາຣາ ມຕາຕິ ສຸຂິຕາ ສຸຂຍນ຺ຕິ ຈຎ຺ເຎ,

ເຕ ເມ ຊຍນ຺ຕິ ຄຸຣໂວ ຄຸຣໂວ ຄຸເຓຫິ.

໑. ໂທສາວໂພຘ ປຐມປຣິຈ຺ເຉທ

ຣຕນຕ຺ຕຍປ຺ປຓາມວຓ຺ຓນາ

໑.

ມຸນິນ຺ທວທນມ຺ໂຠຊ-ຄພ຺ຠສມ຺ຠວສຸນ຺ທຣີ;

ສຣຓໍ ປາຓິນໍ ວາຓີ, ມຍ຺ຫໍ ປີຓຍຕໍ ມນໍ.

໑. ອຖາຍໍ ¶ ຄນ຺ຖກາໂຣ ຄນ຺ຖາຣມ຺ເຠ ປຸພ຺ພປໂຍຄານຸພນ຺ຘສຠາວສິທ຺ຘິກວິຄຸໂຓເປຕານໍ ຍຕິໂປຕານໍ ຕທຸປາຍນ຺ຕຣວິຣຕາ ກມນ຺ຕຣາເປຕປຣກ຺ກມສມ຺ຠເວນາຘິຄຕພ຺ຍສນສຕມຸປລພ຺ຠ ທຍາສຎ຺ຊາຕຣສຣສຫທຍຕາຍ ຕທຸປາຍຠູຕໍ ພນ຺ຘລກ຺ຂຓໍ ວິຣຈຍິຕຸກາໂມຠິມຕສິທ຺ຘິນິມິຕ຺ຕມຕ຺ຕໂນຘິຄຕສທ຺ຘມ຺ມເທວຕານຸສ຺ສຣຓໍ ຕາວ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ມຸນິນ຺ເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ນນຸ ‘‘ພນ຺ຘລກ຺ຂຓໍ ວິຣຈຍິຕຸກາໂມ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ກິເມຕ຺ຖ ລກ຺ຂຓກຣເຓນ ອທິຏ຺ຐລກ຺ຂຓາປິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ພນ຺ຘນ຺ຕາຕິ? ສຈ຺ຈໍ, ຕຖາປິ ເຕ ຆຸຓກ຺ຂຣປ຺ປກາສາ ຕພ຺ພິທູນໍ ປໂຍຄານຸສາຣິໂນ ວາ ສິຍຸໍ, ປຸພ຺ເພ ກຕສຕ຺ຖປຣິຈຍາ ວາ ສິຍຸນ຺ຕິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ. ວາຓີ ມຍ຺ຫໍ ມນໍ ປີຓຍຕນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວາຓີຕິ ວາ ສຣສ຺ສຕ຺ຍປຣນາມເຘຍ຺ຍາ ກາຈິ ເທວຕາ, ສາ ສພ຺ພາວທາຕາ ຍຖິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖສາຘນປຸຓ຺ຑຣີກຄພ຺ເຠ ນິສີທຕີຕິ ໂລກວາໂທ. ວາຓີຕິ ປນ ປຈ຺ຈຸຫວິຣເຫນາຠິມຕສິທ຺ຘິນິພນ຺ຘເນກຕາໂຓ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘຠາສິໂຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ, ຕໂຕເຍວາຍໍ ເທວຕາ ຣຸປ຺ປເຕ. ຕຕ຺ຖ ສຣສ຺ສຕິຍາ ຍຖາ’ສຕ຺ຕາ ຊາຕາຍ ມໂນສມ຺ປີຓນນ຺ຕິ ໂລໂກ, ສທ຺ຘມ຺ມເທວຕາຍ ຕຸ ມໂນປີຓນໍ, ຕສ຺ສາ ສພ຺ພວຊ຺ຊຣຫິຕາຍຈ຺ຈນ຺ຕນິມ຺ມລາຍ ນິຣນ຺ຕຣຕ຺ຖເນກຕາຓປ຺ປວຕ຺ຕິຍາ ມນໂສ ສມ຺ປີຓນໍ. ເຕນ ຈ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ຕາຍ ປນ ສຸຂໍ, ເຕນາປິ ສມາຘິ, ສມາຘິສມ຺ຠເວນ ຍຖາຠູຕາວໂພຘສມ຺ຠວໂຕ ວິຈິຕ຺ຕາເນກສທ຺ທຕ຺ຖວິເສສາ ປຏິຠນ຺ຕ຺ຍນາຍາເສນ, ຕໂຕ ຈ ຍຖິຈ຺ຉິຕສິທ຺ຘິນິປ຺ຜຕ຺ຕີຕິ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ຕປ຺ປສາທມາສີສຕິ.

ກິໍວິສິຏ຺ໂຐຈ຺ຈາຫ ¶ ‘‘ມຸນິນ຺ເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຸໂຠ ໂລເກ ມຸນາຕິ ຊານາຕີຕິ ມຸນິ, ອິນ຺ທຕິ ປຣມິສ຺ສຣິຍໍ ປວຕ຺ເຕຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖາຕິ ອິນ຺ໂທ, ມຸນິ ຈ ໂສ ອິນ຺ໂທ ຈ, ມຸນີນໍ ອິນ຺ໂທຕິ ວາ ມຸນິນ຺ໂທ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ຕໂຕຍໍ ຕສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕກສຎ຺ຎາ. ວິຊ຺ຊມາເນສຸປິ ປຣິຍາຍສທ຺ເທສ຺ວຎ຺ເຎສຸ ກວິກາມິຕສ຺ສຕ຺ຖສ຺ເສກນ຺ຕວາຈກຕ຺ເຕໂນ’ ຈິຕ຺ຍສມ຺ໂປສໂກຍໍ ມຸນິນ຺ທສທ຺ໂທ, ຕຖາ ຫິ ໂຍ ອຸຠຍໂລກຊານເນນ ມຸນີນໍ ປຣມິສ຺ສຣິຍປຸຄ຺ຄລານມ຺ປິ ປຣມິສ຺ສຣິຍໍ ວຕ຺ເຕຕິ, ໂສ ປຣໍ ປີເຓຕິ ເຫຕຸຠາເວນ’ຕ຺ເຣ’ຕ຺ຍຸ’ຈິຕເມວ, ຕຖາ ປທນ຺ຕຣານມ຺ປິ ໂອຈິຕ຺ຍໍ ໂປເສຕິ. ຕຖາ ຫິ ຕາທິສສ຺ສ ວທນາຣວິນ຺ໂທທເຣ ສມ຺ຠວາ ສຸນ຺ທຣີ, ຕໂຕເຍວ ປຏິສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ຈ ມໂນ ປີເຓຕີຕິ. ຕສ຺ສ ວທນໍ, ຕມິວ ມຸນິນ຺ທວທນໍ, ອມ຺ໂຠຊໍ. ຕເມວ ວາ ລກ຺ຂິສໍໂຍຄິຕາທິສຘມ຺ເມນ’ມ຺ໂຠຊໍ, ປທຸມໍ. ຕສ຺ສ ຄພ຺ໂຠ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ຠເວນ ປວຕ຺ຕິຍາ, ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ວາ ສຸນ຺ທຣີ ນິຣວຊ຺ຊາ ເທວຕາ. ວາຈາ ປນ ໂທສເລເສນາປ’ສມ຺ຜຸຏ຺ຐາວ ນິຣວຊ຺ຊາ, ຕຖາ ຈ ວກ຺ຂຕິ ‘‘ຄຸຓາລງ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕາ’’ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໔ ຄາຖາ] ອິຈ຺ຈາທິ. ຕໂຕວາຍໍ ສຣຓໍ ປາຓິນໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຏິຠານາທິຄຸຓວິເສສາວຫຕ຺ຕມຕ຺ເຕນ ປຏິສຣຓຠູຕາ ເທວຕາ. ວາຈາ ປນ ສພ຺ພຸປທ຺ທວນິວາຣເຓນ ສພ຺ພຫິຕສຸຂສມ຺ປທາສມ຺ປາທເນນຈ຺ຈນ຺ຕປຏິສຣຓຠູຕາ. ສຠາວນປຸໍສກຕ຺ຕາ ເຈຕ຺ຖ ນ ລິງ຺ຄປຣິວຕ຺ຕນໍ. ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ເອກວຈເນນຕ຺ຕໂນ ນິຣຠິມານຕ’ມາເນຕິ ສຊ຺ຊນມາຈາຣໍ. ອຠິນ຺ນປທສິເລໂສ ຈາຍໍ, ສພ຺ພຕ຺ເຖວາວີກຕສທ຺ທປ຺ປໂຍຄໂຕ. ສິເລໂສ ຈາຍໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສິຣິໍ ໂປເສຕິ. ຕຖາ ຈ ວກ຺ຂຕິ ‘‘ວງ຺ກວຸຕ຺ຕີສຸ ໂປເສຕິ, ສິເລໂສ ຕຸ ສິຣິໍ ປຣ’’ນ຺ຕິ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໗໒ ຄາຖາ]. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂເປນ ນເຍນ ອຕ຺ຖວຓ຺ຓນາ. ວິຕ຺ຖາຣນເຍນ ປນ ນານປ຺ປກາເຣນຕ຺ໂຖ ສໍວຓ຺ເຓຕຸໍ ສກ຺ກາ. ຕຖາ ສຕິ ຄນ຺ຖຄາຣໂວປິ ສິຍາຕິ ປກາໂຣຍເມວພ຺ຠຸປຄໂຕ.

໑. ສຸປຣິສຸທ຺ຘພຸທ຺ຘິໂຄຈຣປຣມວິຈິຕ຺ຕຄນ຺ຖກາຣໂກຍມາຈຣິຍ- ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕມຫາສາມິປາໂທ ¶ ສປິຏກຕ຺ຕຍສພ຺ພສຕ຺ຖປາຣາວຕຣເຓນ ສຎ຺ຊາຕານປ຺ປກປີຕິສຸຂມນຸຠວໍ ປຏິປຕ຺ຕິປຏິເວຘສາສນທ຺ວຍສ຺ສ ປຣິຍຕ຺ຕິມູລກຕ຺ຕາ ເຍນ ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ຕສ຺ສາ ປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາວໂພເຘນ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ສາຘຸຊນໍ ປຣິໂຕເສຍ຺ຍ’’ມິຕິ ຕທຘິຄໂມປາຍຠູຕມິທໍ ປກຣຓມາຣຠນ຺ໂຕ ຄນ຺ຖາຣມ຺ເຠ ອິຏ຺ຐເທວຕາຍ ປຓາມກຣຓໍ ສຕາຈາຣານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ [ສທາຈາຣານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ (ກ.)], ວິເສສໂຕ ອຠິມຕຄນ຺ຖສ຺ສານນ຺ຕຣາເຍນ ປຣິສມຕ຺ຕິຍາ ຈ ກາຣຓມິຕິ ອິຏ຺ຐເທວຕານຸສ຺ສຣຓໍ, ຄນ຺ຖນ຺ຕຣາຣມ຺ຠປຏິກ຺ເຂປກຊນປຏິພາຫນປຸພ຺ພການິ ອຠິຘານາຠິເຘຍ຺ຍກຣຓປ຺ປກາຣປໂຍຊນານິ ຈ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ມຸນິນ຺ທວທນມ຺ໂຠຊ…ເປ… ປຣິສ຺ສໂມ’’ຕິ ຄາຖຕ຺ຕຍມາຫ. ເອຕ຺ຖ ປຐມຄາຖາຍ ອິຏ຺ຐເທວຕາສງ຺ຂາຕຣຕນຕ຺ຕຍປ຺ປຓາໂມ ທສ຺ສິໂຕ, ທຸຕິຍຄາຖາຍ ອາຣມ຺ຠປຏິກ຺ເຂປກຊນາ ນິເສຘິຕາ, ຕຕິຍຄາຖາຍ ອຠິຘານາທິກໍ ທສ຺ສິຕໍ. ຕຖາ ຫິ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມນິສ຺ສິຕປຣິຍຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕສພ຺ພຎ຺ຎຸຠາຣຕິຍາ ມໂນສມ຺ປີຓນາສີສນາປເທເສນ ອຕ຺ຕໂນ ນິສ຺ເສສຘມ຺ມຣຕເນ ປສາໂທ ປກາສິໂຕ. ໂສ ປນ ຘມ຺ມປ຺ປສາໂທ ຕທວິນາຠາວໂຕ ພຸທ຺ຘສງ຺ເຆສຸປິ ສິທ຺ໂຘຕິ ຣຕນຕ຺ຕຍວິສຍໍ ປຓາມໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ທສ຺ເສຕິ. ໂສ ຫິ ອຕ຺ຖໂຕ ປຓາມກ຺ຣິຍາຠິນິປ຺ຜາທິກາ ກຸສລເຈຕນາ. ເອຕ຺ຖ ຜລໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ.

ປຸນ ສນ຺ເຕສຸ ຣາມສມ຺ມາທ຺ຍລງ຺ກາເຣສຸ ປິຏ຺ຐປິສນໍ ວິຍ ໂຫຕີທໍ ອລງ຺ກາຣກຣຓນ຺ຕິ ວທນ຺ຕາ ວິຣຸທ຺ຘວາທິໂນ ຣາມສມ຺ມາທີນມຕ຺ຖິຠາວໍ ອຸພ຺ຠາເວຕ຺ວາ [ອຠ຺ຍຸປຄເມຕ຺ວາ (ກ.)] ເຕ ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕີຕິ ອິມິນາ ປຏິສິທ຺ຘາ. ນິຣາກຣຓຜລຎ຺ຫິ ຄນ຺ຖສ຺ສ ນິທ຺ໂທສຠາໂວວ. ອປິຈ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣທີປເກນ ອລງ຺ກາຣສທ຺ເທນ ¶ ຄນ຺ຖສຣີຣສງ຺ຂາຕສຎ຺ຎິໂນ ສຎ຺ຎາສງ຺ຂາຕອຠິຘານຎ຺ຈ ອລງ຺ກາຣສທ຺ທສ຺ສ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາທ຺ຍຠິເຘຍ຺ຍຎ຺ຈ ສຸທ຺ຘມາຄຘິກຕ຺ຕໍ ວຕ຺ວາ ອລງ຺ກາຣສທ຺ທສ຺ສ ວິເສສນຠູຕອນຸຣູປສທ຺ໂທປາທາເນນ ພຸທ຺ຘວຈນສ຺ສ ອຸປໂຍຄຕ຺ຕໍ ມາຄຘິກໂວຫາເຣນ ຠວຕີຕິ ຄມ຺ຍມານຕ຺ຕາ ກຣຓປ຺ປກາຣຎ຺ຈ ອລງ຺ກາຣຄນ຺ຖປ຺ປວຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາທິນິສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ອິມິນາ ອລງ຺ກາຣສທ຺ເທເນວ ອລງ຺ກາຣສງ຺ຂຣຓສງ຺ຂາຕປ຺ປໂຍຊນຎ຺ຈ ທສ຺ເສຕິ.

ສຕ຺ຖປ຺ປໂຍຊນານໍ ສາຘ຺ຍສາຘນລກ຺ຂໂຓ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ປນ ສມ຺ພນ຺ຘສ຺ສ ນິສ຺ສຍຠູຕສຕ຺ຖປ຺ປໂຍຊນານໍ ທສ຺ສເນເນວ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ສຍມ຺ປິ ວຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ວຸຕ຺ຕໍ ຫິ–

‘‘ສຕ຺ຖໍ ປໂຍຊນຎ຺ເຈວ, ອຸໂຠ ສມ຺ພນ຺ຘນິສ຺ສຍາ;

ວຸຕ຺ຕາ ຕໍວຸຕ຺ຕິຍາເຍວ, ວຸຕ຺ໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິໂຕປິ ໂສ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ– ສມ຺ພນ຺ຘນິສ຺ສຍາ ສມ຺ພນ຺ຘສ຺ສ ອາຘາຣຠູຕາ ສຕ຺ຖໍ, ປໂຍຊນຎ຺ຈ ອຸໂຠ ວຸຕ຺ຕາ, ຕໍວຸຕ຺ຕິຍາເຍວ ເຕສໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ກຖເນເນວ ຕນ຺ນິສ຺ສິໂຕ ເຕ ນິສ຺ສາຍ ປວຕ຺ໂຕ ໂສປິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ ຠວຕີຕິ.

ເອຕ຺ຖ ອຠິຘານກຖນໍ ໂວຫາຣສຸຂຕ຺ຖໍ, ອຠິເຘຍ຺ຍາທິກຖນໍ ປນ ເຕຫິ ຍຸຕ຺ຕານໍເຍວ ຄນ຺ຖານໍ ສຸພຸທ຺ຘິປຸພ຺ພກາທີນໍ ອຸປາເທຍ຺ຍຕ຺ຕຎ຺ຈ ຕພ຺ພິປຣີຕານໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກວຈນາທີນມິວອນຸປາເທຍ຺ຍຕ຺ຕຎ຺ຈ ປກາສນຕ຺ຖນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ສມ຺ພນ຺ຘານຸຄຸໂຓປາຍໍ [ສມ຺ພນ຺ຘ຺ຍນຸຄຸໂຓປາຍໍ (ກ.)], ປຸຣິສຕ຺ຖາຠິຘາຍກໍ;

ວີມໍສາຘິຄຕໍ [ວີມໍສາຘິກຕໍ (ສີ.)] ວາກ຺ຍ-ມໂຕນຘິຄຕໍ […ນຘິກຕໍ (ສີ.)] ປຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ– ສມ຺ພນ຺ຘານຸຄຸໂຓປາຍໍ ສາຘິຍສາຘນລກ຺ຂຓສມ຺ພນ຺ຘສ຺ສ ນິສ຺ສຍຠູຕວາຈ຺ຈວາຈການໍ ສມ຺ພນ຺ຘິຠູຕານໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸຣູປຄຸຓປຣິຊານເນ ກາຣຓຠູຕໍ ປຸຣິສຕ຺ຖາຠິຘາຍກໍ ຈຕຸພ຺ພິຘຘມ຺ມອຕ຺ຖກາມໂມກ຺ຂສງ຺ຂາຕານໍ ປຸຣິສຕ຺ຖານໍ ວາຈກຠູຕໍ ¶ ວາກ຺ຍໍ ‘‘ເອກາຂ຺ຍາໂຕ ປທຈ຺ຈໂຍ, ສິຍາ ວາກ຺ຍໍ ສກາຣໂກ’’ຕິ [ອຠິຘານປ຺ປທີປິກາ ໑໐໖ ຄາຖາ] ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓມຊ຺ຌປຕິຕວາກ຺ຍສມຸທາໂຍເປຕໍ ມຫາວາກ຺ຍສຣູປສຕ຺ຖໍ ວີມໍສາຘິຄຕໍ ຎາຓຄຕິລກ຺ຂຓອຸປປຣິກ຺ຂາຍ ອຘິຄຕໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ, ອໂຕ ປຣໍ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສຕ຺ຖໂຕ ອຎ຺ຎໍ ອນຘິຄຕໍ ນາຘິປ຺ເປຕນ຺ຕິ. ອິທໍ ປເນຕ຺ຖ ຄາຖານໍ ນິກ຺ເຂປປ຺ປໂຍຊນໍ.

ໂລເກ ປທຸມຄພ຺ເຠ ວສນ຺ຕິຍາ ສພ຺ພງ຺ຄຘວລາຍ ຍຖິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖສາຘິກາຍ ສຣສ຺ສຕີນາມິກາຍ ເທວຕາຍ ‘‘ວາຓີ’’ຕິ ໂວຫາຣໂຕ ອິມິນາ ອຕ຺ເຖນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ອຠິນ຺ນປທສິເລສາລງ຺ກາຣວເສນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປທຕ຺ໂຖ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ໂພ – ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ໂສຠາສຸຄນ຺ຘາທິຄຸຓໂຍຄໂຕ ມຸຂສທິສສ຺ສ, ໂນ ເຈ ມຸຂສງ຺ຂາຕອມ຺ໂຠຊສ຺ສ ຄພ຺ເຠ ອຸທເຣ ສມ຺ຠເວນ ປວຕ຺ຕິຍາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ວາ ສຸນ຺ທຣີ ນິທ຺ໂທສາ, ໂສຠນາ ວາ ປາຓິນໍ ສຣຓໍ ອໂຕເຍວ ອຫິຕາປນຍນຫິຕາວຫຕ຺ເຖນ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ປຏິສ຺ສຣຓຠູຕາ ວາຓີ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄຸໂຓເປຕາ ສຣສ຺ສຕີເທວຕາ, ໂນ ເຈ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຠາຣຕີຕິ ວຸຕ຺ຕສທ຺ຘມ຺ມຣຕນໍ ມຍ຺ຫໍ ມນໍ ຄນ຺ຖວິຣຈເນ ພ຺ຍາວຏສ຺ສ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປີຓຍຕໍ ອຠິມຕຕ຺ຖສມ຺ປາທເນນ ປີຓຍຕູຕິ.

ອຸຠຍໂລກຊານນໂຕ ມຸນິ ຈ ໂສ ອິນ຺ທຠາວປວຕ຺ຕນໂຕ ອິນ຺ໂທ ເຈຕິ ກມ຺ມຘາຣເຍນ ວາ, ອຄາຣິຍມຸນິອນຄາຣິຍມຸນິເສຂມຸນິອເສຂມຸນີນໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຎ຺ຈໂມ ຫຸຕ຺ວາ ອິນ຺ໂທຕິ ຉຏ຺ຐີຕປ຺ປຸຣິເສນ ວາ ມຸນິນ຺ໂທ. ເທວຕາປກ຺ເຂ ວທນມິວ ວທນນ຺ຕິ ອມ຺ໂຠເຊ, ສທ຺ຘມ຺ມປກ຺ເຂ ອມ຺ໂຠຊມິວ ອມ຺ໂຠຊນ຺ຕິ ວທເນ ຈ ອຸປຈາເຣນ ຄຫິເຕ ກມ຺ມຘາຣໂຍ. ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ວທນມ຺ໂຠຊມິຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ຄພ຺ໂຠຕິ ຈ, ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ຠໂວຕິ ຈ, ເຕນ ສຸນ຺ທຣີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ວາຓິຍາ ວິເສສນຕ຺ເຕປິ ເອກນ຺ຕນປຸໍສກຕ຺ຕາ ສຣຓສທ຺ທສ຺ສ ນ ລິງ຺ຄປຣິວຕ຺ຕນຠາໂວ. ປາຓິນນ຺ຕິ ຣສ຺ສຕ຺ຕໍ, ທີຆສ຺ສ ພ຺ຍຠິຈາຣຕ຺ຕາ. ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ເອກວຈເນນ ອຕ຺ຕໂນ ສາຘຸຄຸໂຓທຍກາຣຓໍ ¶ ນິຣຕິມານຕໍ ທີເປຕິ. ສນ຺ເຕສຸປິ ອຎ຺ເຎສຸ ຊິນປຣິຍາເຍສຸ ມຸນິນ຺ທສທ຺ໂທ ອິຏ຺ຐມໂນສມ຺ປີຓນອມ຺ໂຠຊຕຸລ຺ຍຕາສຸນ຺ທຣິຕ຺ຕສຣຓຕ຺ຕສງ຺ຂາຕານໍ ອຕ຺ຖນ຺ຕຣານໍ ໂອຈິຕ຺ຍໍ ໂປເສຕີຕິ ປຍຸຕ຺ໂຕ. ຕຖາ ຫິ ຕາທິສສ຺ສ ມຸຂໍ ອມ຺ໂຠຊຕຸລ຺ຍໍ, ຕສ຺ມິໍ ມຸໂຂທເຣ ສມ຺ຠວາ ສຸນ຺ທຣີ, ຕໂຕເຍວ ປາຓິນໍ ສຣຓໍ. ຕສ຺ມາເຍວ ມໂນສມ຺ປີຓເນ ປຏຸຕ຺ຕໍ ສຸພ຺ຍຕ຺ຕມິຕິ ໂອຈິຕ຺ຍໍ ໂຫຕິ. ໂລເກ ປຕ຺ຖຏມິທໂມຈິຕ຺ຍມາທຣຓີຍໍ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ອຸຕ຺ຕມກວໂຍເຍວ ອຸປເທສກາຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ໂອຈິຕ຺ຍໍ ນາມ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ, ໂລເກ ວິຂ຺ຍາຕມາທຣາ;

ຕຕ຺ໂຖປເທສປ຺ປຠວາ, ສຸຊນາ ກວິປຸງ຺ຄວາ’’ຕິ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໐໔ ຄາຖາ].

ນິມິຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒.

ຣາມສມ຺ມາທ຺ຍລງ຺ກາຣາ, ສນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ ປຸຣາຕນາ;

ຕຖາປິ ຕຸ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕິ, ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາ ນ ເຕ.

໒. ອເຖວມຠິຄຕາມິຕສິທ຺ຘິສມ຺ປທາປາທເນກຈຕຸຣປຣມິຏ຺ຐເທວຕາ- ຠາວຣູປິຕສທ຺ຘມ຺ມຣຕນສ຺ໂສ’ ປທສ຺ສິຕນິປຈ຺ຈກາເຣນ ອິຏ຺ຐເທວຕາປູຊໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ນນຸ ພນ຺ຘລກ຺ຂຓມຕ຺ຖິເຍວ ປຸພ຺ພກໍ, ຕສ຺ມາ ກິມເນນ ປິຏ຺ຐປິສເນເນ’’ຕິ ລກ຺ຂຓນ຺ຕຣາຣມ຺ຠປຏິກ຺ເຂປກຊນປຏິພາຫນປຸພ຺ພກມຠິເຘຍ຺ຍປ຺ປໂຍຊນ- ສມ຺ພນ຺ເຘ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ຣາມສມ຺ເມ’’ຈ຺ຈາທິ. ຣາມສມ຺ມາທີນໍ ຣາມສມ຺ມປຠຸຕີນໍ ປຸພ຺ພາຈຣິຍານໍ, ຣາມສມ຺ມາທໂຍ ວາ ຕໍສມ຺ພນ຺ຘໂຕ. ຠວຕິ ຫິ ຕໍສມ຺ພນ຺ຘໂຕ ຕພ຺ໂພຫາໂຣ ຍຖາ ກິຎ຺ຈິປິ ເວຊ຺ຊສຕ຺ຖໍ ‘‘ພິມ຺ພິສາໂຣ’’ຕິ. ອລງ຺ກາຣາ ຠູສາວິເສສາ, ພນ຺ຘາລງ຺ກາຣປຏິປາທກຕ຺ເຖນ ອລງ຺ກາຣຂ຺ຍາ ຄນ຺ຖວິເສສາ ວາ. ສນ຺ໂຕ ໂສຠນາ. ທ຺ເວປິ ປຸຣາ ປຸພ຺ພກາເລ ຠວາ ປຸຣາຕນາ, ໂປຣາຓິກາ. ອຸໂຠປິ ສນ຺ຕິ. ຍຊ຺ຊປິ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕຖາປິ ຕູຕິ ນິປາຕສມຸທາໂຍຍໍ ¶ ວິເສສາຠິຘານາຣມ຺ເຠ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາຕິ ມຄເຘສຸ ຠວາ, ຕຕ຺ຖ ວິທິຕາ ວາ ມຄຘາ, ສທ຺ທາ. ເຕ ເອເຕສໍ ສນ຺ຕິ, ເຕສຸ ວາ ນິຍຸຕ຺ຕາຕິ ມາຄຘິກາ. ສຸທ຺ຘາ ຈ ສກ຺ກຏາທິຠາສິຕກາລຸສິຍາຠາເວນ ວິສຸທ຺ຘາ, ອສມ຺ມິສ຺ສາ ວາ ອປຣິຈິຕຕ຺ຕາ ເຕ ມາຄຘິກາ ຈາຕິ ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາ, ຍຕິໂປຕາ. ເຕ ຍຖາວຸຕ຺ເຕ ອລງ຺ກາເຣ ອາຠຣຓວິເສເສ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕິ, ປສາຘນວິເສເສ ນານຸຠວນ຺ຕິ. ຄນ຺ຖວິເສເສ ປນ ອຸຄ຺ຄຫຓຘາຣຓາທິວເສນ ອຕ຺ຕໂນ ສຸທ຺ຘມາຄຘິກຕ຺ຕາ, ຣາມສມ຺ມາທີນຎ຺ຈ ສກ຺ກຏາທິຠາວໂຕຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສທ຺ທຕ຺ໂຖ. ຠາວຕ຺ຖເລໂສເປຕ຺ຖ ປຣິປູຣຕິ, ຕຖາວິຘປຕີຕິໂຍຄໂຕ. ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສຸທ຺ຘຠາເວນ ປຸພ຺ເພ ໂສຠນາປິ ເຕ ອລງ຺ກາຣາ ອິທານິ ມລຄ຺ຄຫິຕຠາວປ຺ປຕ຺ຕາ ‘‘ກິໍ ເຕຫິ ມລຄ຺ຄຫິເຕຫິ ອມ຺ຫາທິສານໍ ສຸທ຺ຘສຕ຺ຕານ’’ນ຺ຕິ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕີຕິ.

‘‘ປຕີຍມານໍ ປນ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸ,

ອຕ຺ເຖວ ວາຓີສຸ ມຫາກວີນໍ;

ຍໍ ຕໍ ປສິທ຺ຘາວຍວາຕິຣິຕ຺ຕ-

ມາຠາຕິ ລາວຓ຺ຍມິວງ຺ຄນາສູ’’ຕິ.

ຫິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໒. ສນ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎູຫິ ປສຕ຺ຖຕ຺ຕາ ໂສຠນາ ປຸຣາຕນາ ປຸພ຺ພກາລສມ຺ຠູຕາ ຣາມສມ຺ມາທ຺ຍລງ຺ກາຣາ ຣາມສມ຺ມາທີຫິ ອາຈຣິເຍຫິ ວິຣຈິຕຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ຕໍສມ຺ພນ຺ຘໂຕ ຕພ຺ໂພຫາຣສທິສນາມຕ຺ຕາ ວາ ຣາມສມ຺ມາທໂຍ ນາມ ອລງ຺ກາຣາ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ເວຊ຺ຊສຕ຺ເຖ ‘‘ພິມ຺ພິສາໂຣ’’ຕິ ໂວຫາໂຣ ວິຍ. ອລງ຺ກາຣາ ຠູສາວິເສສາ, ອລງ຺ກາຣຕ຺ຕປຏິປາທນໂຕ ອລງ຺ກາຣນາມິກາ ຄນ຺ຖວິເສສາ ວາ ສນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈາປິ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕຖາປິ ຕຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາ ສກ຺ກຏປາກຕາທີສຸ ອຎ຺ຎຠາສາສຸ ປຣິຈຍາຠາວໂຕ ເກວລມາຄຘິກາ ເຕ ຣາມສມ຺ມາທິເກ ອລງ຺ກາເຣ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕິ ປສາຘນວເສນ, ອຸຄ຺ຄຫຓຘາຣຓາທິວເສນ ¶ ນ ເສວນ຺ຕິ. ມຄເຘສຸ ຠວາ, ເຕສຸ ວາ ວິທິຕາ ມຄຘາ, ສທ຺ທາ. ເຕ ເອເຕສໍ ອຕ຺ຖິ, ເຕສຸ ນິຍຸຕ຺ຕາຕິ ວາ ມາຄຘິກາ. ສຸທ຺ຘສທ຺ໂທ ມຄຘວິເສສໂນ, ມາຄຘິກວິເສສໂນ ວາ ໂຫຕິ. ສທ຺ທານໍ ຕາທິສປຕີຕິວິເສສໂຍຄໂຕ ຠາວຕ຺ຖເລໂສປິ ອິຘ ທິປ຺ປຕິ. ຕຖາ ຫິ ສຸທ຺ຘມາຄຘິກາ ອຕ຺ຕໂນ ສຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ເຕສໍ ວິນ຺ຍາເສນ ໂສຠນຕ຺ເຕ ສຕິປິ ຠາສາຍ ປຸຣາຕນຕ຺ຕາ ອປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ອວມຎ຺ຎມານາ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕີຕິ. ວຕ຺ຕິຈ຺ຉິຕສ຺ສຕ຺ຖສ຺ສ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠກຠູໂຕ ຠາວຕ຺ຖເລໂສປິ ມຫາກວີນໍ ວຈເນສຸເຍວ ລພ຺ຠຕີຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ວຸຕ຺ຕໍ ຫິ–

‘‘ປຕີຍມານໍ ປນ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸ,

ອຕ຺ເຖວ ວາຓີສຸ ມຫາກວີນໍ;

ຍໍ ຕໍ ປສິທ຺ຘາວຍວາຕິຣິຕ຺ຕ-

ມາຠາຕິ ລາວຓ຺ຍມິວງ຺ຄນາສູ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ມຫາກວີນໍ ປູຊິຕກວີນໍ ວາຓີສຸ ວຈນວິເສເສສຸ ປຕີຍມານໍ ຄມ຺ມມານໍ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸ ໂຍ ໂກຈິ ອຕ຺ຖເລໂສ ອຕ຺ເຖວ ອຕ຺ຖິ ເອວ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອງ຺ຄນາສຸ ວນິຕາສຸ ປສິທ຺ຘາວຍວາຕິຣິຕ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖປາທາທິປາກຏສຣີຣາວຍວໂຕ ອຘິກໍ ລາວຓ຺ຍມິວ ມໂນໂຄຈຣີຠູຕສຸນ຺ທຣຕ຺ຕໍ ວິຍ ປສິທ຺ຘາວຍວາຕິຣິຕ຺ຕໍ ປກາສສທ຺ທາວຍວໂຕ ອຘິກໍ ຫຸຕ຺ວາ ອາຠາຕິ ທິປ຺ປຕີຕິ.

ອຠິຘານາທິວຓ຺ຓນາ

໓.

ເຕນາປິ ນາມ ໂຕເສຍ຺ຍ-ເມເຕ’ລງ຺ກາຣວຊ຺ຊິເຕ;

ອນຸຣູເປນາ’ລງ຺ກາເຣ-ເນ’ສເມໂສ ປຣິສ຺ສໂມ.

໓. ເຕເນຈ຺ຈາທິ. ເຍນ ເຕ ອລງ຺ກາເຣ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕິ, ເຕນ ກາຣເຓນ ອລງ຺ກາຣວຊ຺ຊິເຕ ອາຠຣເຓຫິ, ຄນ຺ຖວິເສເສຫິ ວາ ຣຫິເຕ, ອລງ຺ກາຣາ ວາ ຍຖາວຸຕ຺ຕວຊ຺ຊິຕາ ເຍຫິ ¶ ເຕ, ເອເຕ ຍຕິໂປເຕ ເອສໍ ຍຕິໂປຕານໍ ອນຸຣູເປນ ອິທານິ ວິຣຈິຍມານຕ຺ຕາຠິນວຠາວໂຕ, ທສພລວທນກມລມຊ຺ຌວາສິຕຠາສິຕວິຣຈິຕຠາວໂຕ ຈ ອນຸຈ຺ຉວິເກນ ອລງ຺ກາເຣນ ອາຠຣເຓນ, ອລງ຺ກາຣສຕ຺ເຖນ ວາ ໂຕເສຍ຺ຍໍ ອປິນາມ ຍຖິຈ຺ຉິຕປສາຘນວເສນ, ສວນຘາຣຓາທິວເສນ ວາ ວຬຎ຺ຊເນນ ສນ຺ຕຸຏ຺ເຐ ກເຣຍ຺ຍໍ ອປ຺ເປວ ນາມ ຍນ຺ນູນາຕິ ເອໂສ ປຣິສ຺ສໂມ ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ຕາທິສສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຊນກາລງ຺ກາຣປກຣຓປ຺ປໂຍໂຄ.

ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ ອຕ຺ຕຠາວມເນນາຕິ ອລງ຺ກາໂຣ, ອາຠຣຓໍ ຫາຣເກຍູຣາທິ. ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ ພນ຺ຘສຣີຣມເນນາຕິ ອລງ຺ກາໂຣຕິມິນາ ປນ ອລງ຺ກາຣສທ຺ເທນ ປສາທາທໂຍ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາ, ສຠາວວຸຕ຺ຍາທໂຍ ຈ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ນານປ຺ປກາຣາ ສງ຺ຄຫິຕາ, ເຍຫິ ສທ຺ທຕ຺ຖສງ຺ຂາຕໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ໂສຠເຕ, ຍຖາ ຫິ ປຸຣິສສຣີເຣ ຫາຣເກຍູຣາທ຺ຍລງ຺ກາໂຣ ນ຺ຍສ຺ຍເຕ, ເຍນ ໂສຠເຕ, ຕຖາ ພນ຺ຘສຣີເຣປິ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາ, ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ຈ ນິກ຺ຂິປີຍນ຺ຕິ, ຍໂຕ ໂສຠເຕ. ເຕເນວ ວກ຺ຂຕິ ‘‘ຕໍ ຕຸ ປາເປນ຺ຕຸລງ຺ກາຣາ, ວິນ຺ທນີຍຕຣຕ຺ຕນ’’ນ຺ຕິ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໙ ຄາຖາ] ຈ, ‘‘ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສຫິເຕ’’ຈ຺ຈາທິກຎ຺ຈ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໖໔ ຄາຖາ].

ອລງ຺ກາຣວິຘານຠາເວນ ຕຸ ພນ຺ຘສຣີຣມ຺ປິ ຕທຕ຺ຖິຍາ ອລງ຺ກາໂຣ, ຕຖາ ຕປ຺ປຏິປາທກໍ ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣນາມເຘຍ຺ຍສຕ຺ຖໍ ອລງ຺ກຕປຏິປາທກຕ຺ເຕນ ມງ຺ຄລສຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວິຍ. ວກ຺ຂຕິ ຫິ ‘‘ຄນ຺ໂຖປິ ກວິວາຈານ-ມລງ຺ກາຣປ຺ປກາສໂກ’’ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໒ ຄາຖາ] ຈ຺ຈາທິ. ອຕ຺ຣ ອຸຈ຺ຈເຕ –

‘‘ມຸຂ຺ໂຍລງ຺ກາຣສທ຺ໂທຍໍ, ສທ຺ທຕ຺ຖາລງ຺ກຕິສ຺ສິໂຕ;

ສາມຕ຺ຖິຍາ ຕ຺ວຘິຏ຺ຐາເນ, ຕຖາ ສຕ຺ເຖປິ ຕພ຺ພຕີ’’ຕິ.

ອເນນສ຺ສາຠິເຘຍ຺ຍາທີນິ ¶ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອຠິຘີຍເຕ ອິຕິ ອຠິເຘຍ຺ຍໍ, ສມຸທິເຕນ ສຕ຺ເຖນ ວຈນີຍຕ຺ໂຖ. ໂສ ຈ ສຣີຣາລງ຺ກາຣວິຠາຄກປ຺ປນາຍ ເຕສໍ ປຏິປາທນໍ. ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣນ ຫິ ເຕ ປຏິປາທີຍນ຺ຕິ. ເຍນ ຈ ໂຍ ປຏິປາທີຍຕິ, ຕສ຺ສາຍມຕ຺ໂຖ ຠວຕີຕິ ອຠິເຘຍ຺ຍສຕ຺ໂຖປິ. ທສ຺ສິຕເມວ ຕຸ ສຣີຣາລງ຺ກາຣສງ຺ຂຣຓໍ ປໂຍຊນໍ, ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣປ຺ປວຕ຺ຕິໂຕ. ຍສ຺ສ ຫິ ຍມຸທ຺ທິສ຺ສ ປວຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ຕໍ ຕສ຺ສ ປໂຍຊນໍ, ຕໍ ປນ ກວິຕ຺ຕກິຕ຺ຕິປສິທ຺ຘາທິລກ຺ຂຓໍ, ປຣມ຺ປຣາຍ ຕທຕ຺ຖຕາຍ ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣສງ຺ຂຣຓສ຺ສ. ສຕ຺ຖປໂຍຊນານໍ, ສາຘິຍສາຘນລກ຺ຂໂຓ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ຕຸ ນິສ຺ສຍປທສ຺ສິນາ ທສ຺ສິໂຕເຍວ. ຍຖາຫ –

‘‘ສຕ຺ຖໍ ປໂຍຊນຎ຺ເຈວ, ອຸໂຠ ສມ຺ພນ຺ຘນິສ຺ສຍາ;

ວຸຕ຺ຕາຕໍວຸຕ຺ຕິຍາເຍວ, ວຸຕ຺ໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິໂຕປິ ໂສ’’ຕິ.

ອຠິເຘຍ຺ຍາທິກຖນຎ຺ຈ ຕໍສມງ຺ຄິສ຺ເສວ ຈ ວີມໍສາວິເສສສມງ຺ຄີນມຸປາທີຍມານຕ຺ຕາ, ອຎ຺ຎາທິສສ຺ສ ປນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກວຈນາທິໂນ ວິຍ ເຫຍ຺ຍຕ຺ຕາ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ –

‘‘ສມ຺ພນ຺ຘານຸຄຸໂຓປາຍໍ, ປຸຣິສຕ຺ຖາຠິຘາຍກໍ;

ວີມໍສາຘິຄຕໍ ວາກ຺ຍ-ມໂຕນຘິຄຕໍ ປຣ’’ນ຺ຕິ.

ວາກ຺ຍນ຺ຕິ ເຈຕ຺ຖ ວາກ຺ຍລກ຺ຂໂຓເປຕມນ຺ຕຣວາກ຺ຍສນ຺ນິຈຍໍ ມຫາວາກ຺ຍສຣູປໍ ສຕ຺ຖເມວາຘິປ຺ເປຕໍ.

໓. ເຍນ ເຕ ເຕ ອລງ຺ກາເຣນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕິ, ເຕນ ກາຣເຓນ ອລງ຺ກາຣວຊ຺ຊິເຕ ອາຠຣຓວິເສເສຫິ, ຄນ຺ຖວິເສເສຫິ ວາ ວຊ຺ຊິເຕ, ເຕ ວິຣຫິເຕ ເຍຫິ ເອເຕ ສຸທ຺ຘມາຄຘິເກ ເອສໍ ສຸທ຺ຘມາຄຘິການໍ ອນຸຣູເປນ ອຠິນວຠາວໂຕ ມາຄຘິກສຣູປໍ ອນຸຄຕຣູເປນ, ທສພລຠາສິຕວິຣຈິຕຕ຺ຕາ ວາ ອນຸກູເລນ ອລງ຺ກາເຣນ ອາຠຣຓວິເສເສນ, ຄນ຺ຖວິເສເສນ ວາ ໂຕເສຍ຺ຍໍ ອລງ຺ກາຣວຬຎ຺ຊາປເນນ, ຄນ຺ຖວິເສເສ [ຄນ຺ຖວິສເຍ (ກ.)] ອຸຄ຺ຄຫຓຘາຣຓາທິກາຣາປເນນ ¶ ວາ ສນ຺ຕຸຏ຺ເຐ ກເຣຍ຺ຍໍ ອປິນາມ ຍໍນູນ ສຸນ຺ທຣມິຕິ, ເອໂສ ປຣິສ຺ສໂມ ອຍໍ ມມ ອລງ຺ກາຣປກຣຓປ຺ປໂຍໂຄ. ອປິນາມາຕິ ເອຕ຺ຖ ອິຕິສທ຺ໂທ ຄມ຺ຍມາໂນ.

ອລງ຺ກາເຣຫິ ວຊ຺ຊິຕາ, ອລງ຺ກາຣາ ວຊ຺ຊິຕາ ເຍຫິ ວາຕິ ຈ. ຣູປສ຺ສ ອນຸ ອນຸຣູປໍ, ຣູປໍ ອນຸຄຕໍ ອນຸຣູປໍ ວາ, ເຕນ ອນຸຣູເປນ. ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ ອຕ຺ຕຠາວມເນເນຕິ ອລງ຺ກາໂຣ, ຫາຣເກຍູຣາທິ ອາຠຣຓປກ຺ເຂ, ຄນ຺ຖປກ຺ເຂ ຕຸ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ ພນ຺ຘສຣີຣມເນເນຕິ ອລງ຺ກາໂຣ. ອິມິນາ ມຸຂ຺ຍຠາເວນ ປສາທາທິສທ຺ທາລງ຺ກາຣາ ຈ ສຠາວວຸຕ຺ຍາທິອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ຈ ປວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອມຸຂ຺ຍໂຕ ປນ ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອລງ຺ກາຣານມຘິຏ຺ຐານຠູຕພນ຺ຘສຣີຣມ຺ປິ, ຕຖາ ມງ຺ຄລສຸຕ຺ຕຣຕນສຸຕ຺ຕາທິໂວຫາໂຣ ວິຍ ອລງ຺ກາຣປກາສກໍ ‘‘ສມ຺ມາ ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ອລງ຺ກາຣາ ອເນເນ’’ຕິ ອິມິນາ ອຕ຺ເຖນ ລທ຺ຘສຸໂພຘາລງ຺ກາຣວຣນາມເຘຍ຺ຍສຕ຺ຖມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ວຸຕ຺ຕມິທເມວ –

‘‘ມຸຂ຺ໂຍລງ຺ກາຣສທ຺ໂທຍໍ, ສທ຺ທຕ຺ຖາລງ຺ກຕິສ຺ສິໂຕ;

ສາມຕ຺ຖິຍາ ຕ຺ວຘິຏ຺ຐາເນ, ຕຖາ ສຕ຺ເຖປິ ຕພ຺ພຕີ’’ຕິ.

ເອຕ຺ຖ ສາມຕ຺ຖິຍໍ ນາມ ຕທາຘາຣຕປ຺ປຏິປາທກຕ຺ຕໂວຫາຣໂຕ ຕທາເຘຍ຺ຍຕປ຺ປຏິປາທນີຍໍ ນ ຠວຕິ ເຈ, ອຎ຺ຎໍ ກິໍ ຠວຕີຕິ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິລກ຺ຂຓເມວາຕິ.

໔.

ເຍສໍ ນ ສຎ຺ຈິຕາ ປຎ຺ຎາ-ເນກສຕ຺ຖນ຺ຕໂຣຈິຕາ;

ສມ຺ໂມຫພ຺ຠາຫຕາເວ’ເຕ, ນາວພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈິປິ.

໕.

ກິໍ ເຕຫິ ປາທສຸສ຺ສູສາ, ເຍສໍ ນຕ຺ຖິ ຄຸຣູນີ’ຫ [ຄຣູນິຫ (ກ.)];

ເຍ ຕປ຺ປາທຣໂຊກິຓ຺ຓາ, ເຕ’ວ ສາຘູວິເວກິໂນ.

໔-໕. ເອວໍ ລກ຺ຂຓາຣມ຺ຠປຏິກ຺ເຂປກຊນປຏິພາຫນປຸພ຺ພກມຠິເຘຍ຺ຍາທິກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ສຕ຺ຖໂຕວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຄຸຓໂທສວິເວຈນໍ. ອໂຕເຍວ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ສຕ຺ຖໂຕເຍວ, ຄຸຓໂທສວິເວຈນໍ;

ຍໍ ກໂຣຕິ ວິນາ ສຕ຺ຖໍ, ສາຫສໍ ກິມໂຕຘິກ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ມາ ຄຸຓໂທສວິຠາຄວິຈາຣຓໍ ນາມ ຕພ຺ພິທູນໍເຍວ, ນາສຕ຺ຖຎ຺ຎູນໍ ປຸຣິສປສູນໍ. ຕຖາ ຈາຫ –

‘‘ຄຸຓໂທສມສຕ຺ຖຎ຺ຎູ, ຊໂນ ວິຠຊເຕ ກຖໍ;

ອຘິກາໂຣ ກິມນ຺ຘສ຺ສ, ຣູປເຠໂທປລທ຺ຘິຍ’’ນ຺ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໘].

ເຍເນວໍ, ເຕເນຕ຺ຖ ຄຸຓໂທສທສ຺ສເນ ປສນ຺ນາເນກສຕ຺ຖຈກ຺ຂຸເຍວາຘິຄໂຕ, ນຎ຺ໂຎ ຕພ຺ພິປຣີໂຕຕ຺ຍນ຺ວຍພ຺ຍຕິເຣກວເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ເຍສ’’ນ຺ຕິອາທິຄາຖາທ຺ວຍມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເຍສນ຺ຕິ ອນິຍມຸທ຺ເທໂສ, ເຍຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍຫິ ນ ສຎ຺ຈິຕາ ນ ຣາສິກຕາ, ນານາສນ຺ຕານວຸຕ຺ຕິນີປິ ເອກຕ຺ຕນເຍນ ເອກສ຺ມິໍ ສນ຺ຕາເນ ນ ວາສິຕາ ນປຣິຠາວິຕາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ກາ ສາ? ປຎ຺ຎາ ເຫຍ຺ໂຍປາເທຍ຺ຍວິເວກຣູປາ. ກີທິສີຕິ ອາຫ ‘‘ອເນກສຕ຺ຖນ຺ຕໂຣຈິຕາ’’ຕິ. ອເນກສ຺ມິໍ ຕິປິຏກຕກ຺ກພ຺ຍາກຣຓາລງ຺ກາຣສຕ຺ຖາທິເກ ສຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ອຸຈິຕາ ສວນຘາຣຓາທິວເສນ ປຣິຈິຕາ ສາຍໍ ປຎ຺ຎາ ເຍສໍ ນ ສຎ຺ຈິຕາຕິ ປກຕໍ. ເອເຕຕິ ຍຖາອຸທ຺ທິຏ຺ຐານໍ ນິຍມວຈນໍ. ສມ຺ໂມຫພ຺ຠາຫຕາຕິ ຍຖາວຸຕ຺ຕາຍາຕິສຍວຕິຍາ ປຎ຺ຎາຍາຠາວໂຕ ພລປ຺ປຕ຺ເຕນ ໂມເຫນ ອພ຺ຠາຫຕາ ວິເສເສນ ປຫຕາ, ເອວສທ຺ທິຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຍໂຕ ເອວໍ, ຕສ຺ມາປິ ກິຎ຺ຈິປິ ເຫຍ຺ໂຍປາເທຍ຺ຍຣູປໍ ຍໍ ກິຎ຺ຈິເທວ ອຏ຺ຐານານິໂຍຊກຕາທິສຄຸຣຸປາທສຸສ຺ສູສານິສ຺ສຍປຏິລທ຺ຘວິເວກປຎ຺ຎາຕິ- ສຍາລາເຠນ ນາວພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ນ ຊານນ຺ຕີຕ຺ຍຕ຺ໂຖ. ຍໂຕ ອາລສິຍາທິໂທສເລສປຣິຄ຺ຄໂຫປິ ສຕຕາຈຣິຍເສວນວເສນ ສິໂຣວິກິຓ຺ຓຕາທິສຄຸຣຸປາທປງ຺ກຊມ຺ພຸຊປຣາຍໂນ ຈິເຣນປິ ກາເລນ ນານາວິຘສຕ຺ຖນ຺ຕຣກຕປຣິຈຍພເລນ ປປ຺ໂປຕິ ຕາທິສໍ ປຎ຺ຎາເວຍຕ຺ຕິຍໍ. ເຕເນວາຫ ຠຄວາ –

‘‘ນິຫີຍຕິ ¶ ປຸຣິໂສ ນິຫີນເສວີ,

ນ ຈ ຫາເຍຖ ກທາຈິ ຕຸລ຺ຍເສວີ;

ເສຏ຺ຐມຸປນມໍ ອຸເທຕິ ຂິປ຺ປໍ,

ຕສ຺ມາ’ຕ຺ຕໂນ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ຠເຊຖາ’’ຕິ [ອ. ນິ. ໓.໒໖].

ຕໂຕ ເອຕາທິໂສ ປຎ຺ຎວາເຍເວຕ຺ຖ ຄຸຓໂທສວິຠາຄວິເວຈເນ ອຘິກາຣີ, ນຎ຺ໂຎ ຕພ຺ພິປຣີໂຕ ປຸຣິສປສູຕິ ອຍເມຕ຺ຖາຘິປ຺ປາໂຍ. ຣຸຬ຺ໂຫ ອຕ຺ຖວິເສໂສ. ເຕນາຫ ‘‘ກິໍ ເຕຫິ ປາທສຸສ຺ສູສາ, ເຍສໍ ນຕ຺ຖິ ຄຸຣູນິຫາ’’ຕິ. ອິຫາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ເຍສໍ ຊນານໍ ຄຸຣູນໍ ກາຕພ຺ພາ ປາທສຸສ຺ສູສາ ປາທປຣິຈຣິຍາ ນຕ຺ຖິ, ເຕຫິ ຊເນຫິ ຍຖາວຸຕ຺ຕນເຍນ ປຎ຺ຎາເວຍຕ຺ຕິຍຣສານຠິຎ຺ເຎຫິ ກິໍ ປໂຍຊນໍ, ເລສມຕ຺ຕມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ, ອນຘິຄຕາເຍເວຕ຺ຖ ເອເຕຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອິທານິ ພ຺ຍຕິເຣກມຸເຂນ ອາຫ ‘‘ເຍ’’ຕິອາທິ. ເຍ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎຕາທິສມ຺ປຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນາ ຕປ຺ປາທຣເຊຫິ ເຕສໍ ຄຸຣູນໍ ປາທຘູລີຫິ ໂອກິຓ຺ຓາ ໂອນທ຺ຘາ ຄວຈ຺ຉິຕາ, ເຕວ ສາຘູ ຍຖາວຸຕ຺ຕນເຍນ ປຎ຺ຎາເວຍຕ຺ຕິເຍນ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ສຊ຺ຊນາ ເອວ ວິເວກິໂນ ເຫຍ຺ໂຍປາເທຍ຺ຍຄຸຓໂທສວິຠາຄນິຍມນປຎ຺ຎາສມ຺ປຕ຺ຕິສມງ຺ຄິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕເຍເວຕ຺ຖ ຄຸຓໂທສວິເວຈເນ ອຘິຄຕາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ສາ ຈາຍໍ ຄຸຣຸປາທສຸສ຺ສູສາ ວິສິຏ຺ຐາທເຣນ ກຣຓີຍາຕິ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ຕທຠ຺ຍາເສ ສາຘຸຊເນ ນິໂຍເຊຕິ.

໔-໕. ເຍ ສກລສຕ຺ຖປຣິຈິຕຎ຺ຎາຓປາຏວາ ຍທິ ໂທສມາໂຣປຍນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຕທ຺ໂທສນິຣາກຣຓໍ ວິນາ ປເທສາວໂພຘນມຕ຺ເຕນ ປຓ຺ຑິຕມານີນໍ ວຈນສ຺ສາຄຸຣຸກຣຓໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຈ ຕໍທ຺ວາເຣເນວ ອຕ຺ຕໂນ ອນຎ຺ຎສາຘາຣຓຄຸຣຸຄາຣວຕໍ ສາຘຸຊເນຫິ ປຣມາທເຣນ ສມ຺ປາເທຕພ຺ພມິຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ເຍສໍ…ເປ… ກິໂນ’’ຕິ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ. ອເນກສຕ຺ຖານໍ ¶ ຕິປິຏກຕກ຺ກພ຺ຍາກຣຓາທີນໍ ອເນເກສໍ ຄນ຺ຖານໍ ອນ຺ຕເຣ ຕຕ຺ວຕ຺ຖສງ຺ຂາຕອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຸຈິຕາ ສວນອຸຄ຺ຄຫຓຘາຣຓາທິວເສນ ປຣິຈິຕາ ປຎ຺ຎາ ສຸຕມຍາ ປຎ຺ຎາ ເຍສໍ ເຍຫິ ນ ສຎ຺ຈິຕາ, ທ຺ວິນ຺ນເມກກ຺ຂເຓ ປວຕ຺ຕິຍາຠາເວປິ ອຸປຈິຕສມູຫຠາວໂຕ, ປຸພ຺ພກາລິກປຎ຺ຎາຍ ອປຣກາລິກປຎ຺ຎາຍ ອນນ຺ຕຣອາເສວນາທິປຈ຺ຈຍລາຠໂຕ ອວຕ຺ຖພາຫຸລ຺ລປວຕ຺ຕິໂຕ ວາ ສຎ຺ຈິຕພ຺ພາປິ ນ ຣາສິກຕາ. ເອເຕ ອີທິສປຎ຺ຎາປາຏວຣຫິຕາ ອິເມ ສມ຺ໂມຫພ຺ຠາຫຕາ ປຎ຺ຎາປາຏວາຠາວໂຕ ພລປ຺ປຕ຺ເຕນ ໂມເຫນ ວິເສເສນ ປຫຕາ ເອວ ກິຎ຺ຈິປິ ເຫຍ຺ໂຍປາເທຍ຺ຍໍ ນາວພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ນ ເອເກ ອເນເກຕິ ຈ, ເຕ ຈ ເຕ ສຕ຺ຖາ ເຈຕິ ຈ, ເຕສມນ຺ຕຣມິຕິ ຈ, ຕສ຺ມິໍ ອຸຈິຕາຕິ ຈ ສມ຺ໂມເຫນ ອພ຺ຠາຫຕາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ–

‘‘ຄຸຓໂທສມສຕ຺ຖຎ຺ຎູ, ຊໂນ ວິຠຊເຕ ກຖໍ;

ອຘິກາໂຣ ກິມນ຺ຘສ຺ສ, ຣູປເຠໂທປລທ຺ຘິຍ’’ນ຺ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໘].

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ອສຕ຺ຖຎ຺ຎູ ຊໂນ ຄຸຓໂທສໍ ກຖໍ ວິຠຊເຕ. ຕຖາ ຫິ ຣູປເຠໂທປລທ຺ຘິຍໍ ນີລປີຕາທິຣູປວິເສສາວໂພຘເນ ອນ຺ຘສ຺ສ ອຘິກາໂຣ ອຠິມຸຂກຣຓໍ ກິໍ ໂຫຕິ, ນ ຠວຕ຺ເຍວ, ຕສ຺ມາ ອເນກສຕ຺ຖນ຺ຕຣຄຕສຸປ຺ປສນ຺ນປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸນາ ເອວ ຄຸຓໂທສວິເວຈນໍ ຠວຕິ, ຕທຠາເວ ນ ຠວຕ຺ເຍວ. ອິທເມວ ວຸຈ຺ຈເຕ–

‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ສຕ຺ຖໂຕເຍວ, ຄຸຓໂທສວິເວຈນໍ;

ຍໍ ກໂຣຕິ ວິນາ ສຕ຺ຖໍ, ສາຫສໍ ກິມໂຕຘິກ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສພ຺ພຕ຺ຖ ຄຸຓໂທສວິເວຈນໍ ສຕ຺ຖໂຕເຍວ ໂຫຕິ, ສຕ຺ຖໍ ວິນາ ສຕ຺ໂຖຈິຕຕາທິສປຎ຺ຎໍ ວິນາ ຍໍ ກໂຣຕິ ຄຸຓາຄຸຓວິຠາຄໍ ກໂຣຕິ, ຍໍ ກຣຓໍ ອຕ຺ຖິ, ອໂຕຘິກໍ ສາຫສໍ ກິໍ ອາສຸໍ ກິຣິຍາ ອນຸປປຣິກ຺ຂນກິຣິຍາ ນຕ຺ເຖວ.

ອິຫ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ເຍສໍ ອກຕປຸຎ຺ຎານໍ ຊນານໍ ຄຸຣູນໍ

‘‘ປິໂຍ ຄຣຸ ຠາວນີໂຍ,

ວຕ຺ຕາ ຈ ວຈນກ຺ຂໂມ;

ຄມ຺ຠີຣຎ຺ຈ ກຖໍ ກຕ຺ຕາ,

ໂນ ຈາ’ຏ຺ຐາເນ ນິໂຍຊໂກ’’ຕິ [ອ. ນິ. ໗.໓໗].

ນິທ຺ທິຏ຺ຐຄຸໂຓເປຕານໍ ອາຈຣິຍານໍ ກາຕພ຺ພາ ປາທສຸສ຺ສູສາ ປາທປຣິຈຣິຍາ ນຕ຺ຖິ, ເຕຫິ ກິໍ ປໂຍຊນໍ. ເຍ ກຕປຸຎ຺ຎາ ຊນາ ຕປ຺ປາທຣໂຊກິຓ຺ຓາ ເຕສໍ ຄຸຣູນໍ ປາທຣເຊຫິ ຄວຈ຺ຉິຕາ, ເຕວ ສາຘູ ຊນາ ເອວ ວິເວກິໂນ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຄຸຣຸປາສນາຫິ ອຘິຄຕວິສິຏ຺ຐວິເວກພຸທ຺ຘິໂນ ຠວນ຺ຕິ, ເຕ ເອວ ວິເວກໍ ຊານນ຺ຕີຕິ ຠາໂວ. ໂສຕຸມິຈ຺ຉາ ສຸສ຺ສູສາ, ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ກຕ຺ຕພ຺ພປາທປຣິຈຣິຍາປິ ຕທຕ຺ຖິຍາ ສຸສ຺ສູສາ ນາມ ໂຫຕິ. ປາເທສຸ ສຸສ຺ສູສາຕິ ຈ, ເຕສໍ ປາທາຕິ ຈ, ເຕສຸ ຣຊານີຕິ ຈ, ເຕຫິ ໂອກິຓ຺ຓາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ສິສ຺ສານໍ ສກລາຠິພຸທ຺ຘິຍາ ຄຸຣຸປຏິພທ຺ຘຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຓໂຕ ອຘິກຕຣາເຍວ ເສວິຕພ຺ພາ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ –

‘‘ນິຫີຍຕິ ປຸຣິໂສ ນິຫີນເສວີ,

ນ ຈ ຫາເຍຖ ກທາຈິ ຕຸລ຺ຍເສວີ;

ເສຏ຺ຐມຸປນມໍ ອຸເທຕິ ຂິປ຺ປໍ,

ຕສ຺ມາ’ຕ຺ຕໂນ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ຠເຊຖາ’’ຕິ [ອ. ນິ. ໓.໒໖].

໖.

ກພ຺ພນາຏກນິກ຺ຂິຕ຺ຕ-ເນຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ກວິຊ຺ຊນາ;

ຍໍກິຎ຺ຈິ ຣຈຍນ຺ເຕ’ຕໍ, ນ ວິມ຺ຫຍກຣໍ ປຣໍ.

໗.

ເຕເຍ’ວ ປຏິຠາວນ຺ໂຕ, ໂສ’ວ ພນ຺ໂຘ ສວິມ຺ຫໂຍ;

ເຍນ ໂຕເສນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎູເຍ, ຕຕ຺ຖາປ຺ຍ’ວິຫິຕາທຣາ.

໖-໗. ເອວເມຕ຺ຖານ຺ວຍພ຺ຍຕິເຣກວເສນາຘິຄເຕ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ‘‘ກິໍ ອມ຺ຫາກໍ ກພ຺ພນາຏກປຣິຈຍາຠາເວຣຈນາວິເສສາຠິໂຍໂຄປຊນິຕປຣິສ຺ສເມນາ’’ຕິ ໂອລີນວຸຕ຺ຕິໂນ ໂສຕຸຊເນ ສມຸສ຺ສາເຫຕິ ¶ ‘‘ກພ຺ພນາຏກາ’’ຕິອາທິນາ. ກວິປ຺ປໂຍຄສງ຺ຂາໂຕ ພນ຺ໂຘວ ກວິໂນ ອິທນ຺ຕິ ກພ຺ພໍ. ມຸຕ຺ຕກາທິວາກ຺ຍສ຺ວມຸຕ຺ຕິກາທ຺ຍວຍວສຠາວາ ອນ຺ຕຣວາກ຺ຍສມຸທາຍສມ຺ປນ຺ນໍ ວຸຕ຺ຕຊາຕິເຠທຠິນ຺ນໍ ປຊ຺ຊມຍໍ ຄຊ຺ຊມຍໍ ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊມຍໍ ຈມ຺ປູນາມກຎ຺ຈ, ມຫາວາກ຺ຍຣູປໍ ມຫາກພ຺ພຎ຺ຈ, ຕໍ ປນ ມຫາກພ຺ພໍ ສຄ຺ເຄຫິ ສຄ຺ຄນາມເກຫິ ປຣິຈ຺ເຉທວິເສເສຫິ ພນ຺ຘ຺ຍເຕ ກຣີຍຕີຕິ ສຄ຺ຄພນ຺ໂຘຕິ ປວຸຈ຺ຈຕິ. ຕສ຺ສ ຕຸ ລກ຺ຂຓໍ ‘‘ສຄ຺ຄພນ຺ຘສ຺ສ ມຸຂໍ ອິຏ຺ຐາສີສນໍ ສິຍາ ປຓາໂມ ວາ ພນ຺ຘສມ຺ພນ຺ຘິໂນ ກສ຺ສຈິ ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິທ຺ເທໂສ ວາ’’ຕິອາທິນາ ອເນກຘາ ວຓ຺ເຓນ຺ຕິ. ຕໍ ຍຖາ?

‘‘ສຄ຺ຄພນ຺ໂຘ ມຫາກພ຺ພ-ມຸຈ຺ຈເຕ ຕ຺ວສ຺ສ ລກ຺ຂຓໍ;

ປຓາໂມ ວຕ຺ຖຸນິທ຺ເທໂສ, ອາສີສາປິ ຈ ຕມ຺ມຸຂໍ.

ອິຕິຫາສກຖຸພ຺ຠູຕໍ, ສນ຺ຕສນ຺ນິສ຺ສຍມ຺ປິ ວາ;

ຈຕຸວຄ຺ຄຜລາຍຕ຺ຕໍ, ຈຕຸໂຣທາຕ຺ຕນາຍກໍ.

ປຸຣຓ຺ຓວຸຕຸເສລິນ຺ທຸ-ສວິຕູທຍວຓ຺ຓນໍ;

ອຸຍ຺ຍານສລິລກ຺ກີຬາ, ມຘຸປານຣຕຸສ຺ສວໍ.

ວິປ຺ປລມ຺ຠວິວາເຫຫິ, ກຸມາໂຣທຍວຑ຺ຒິຫິ;

ມນ຺ຕທູຕປ຺ປຍານາຊິ-ນາຍກາຠ຺ຍູທເຍຫິປິ.

ອລງ຺ກຕມສໍຂິຕ຺ຕ-ຣສຠາວນິຣນ຺ຕຣໍ;

ນາຕິວິຕ຺ຖິຓ຺ຓສຄ຺ເຄຫິ, ປິຍວຸຕ຺ຕສຸສນ຺ຘິຠິ.

ສພ຺ພຕ຺ຖ ຠິນ຺ນສຄ຺ຄນ຺ເຕ-ຫຸເປຕໍ ໂລກຣຎ຺ຊກໍ;

ກພ຺ພໍ ກປ຺ປນ຺ຕຣຏ຺ຐາຍິ, ຊາຍເຕ ສາຘ຺ວລງ຺ກຕີ’’ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໑໔ – ໑໙ ຄາຖາ].

ຕຕ຺ຖ ອິຕິຫາສກຖຸພ຺ຠູຕນ຺ຕິ ປຸຣາວຸຕ຺ຕກຖາສນ຺ນິສ຺ສຍໍ. ສນ຺ຕສນ຺ນິສ຺ສຍນ຺ຕິ ອິຕຣໂສຠນາຘິກຣຓຄຸຓຣາຊຈຣິຕາທິນິສ຺ສຍໍ ວາ. ຈຕຸວຄ຺ຄຜລາຍຕ຺ຕນ຺ຕິ ຘມ຺ມາທິຈຕຸວຄ຺ຄຜລາຍຕ຺ຕໍ. ຘມ຺ໂມ ¶ ນາມ ອພ຺ຠູທຍນິພ຺ພານເຫຕຸໂກ. ອຕ຺ໂຖ ນາມ ວິຊ຺ຊາຠຸມ຺ຍາທີນໍ ຍຖາຎ຺ຎາຍມຊ຺ຊນໍ, ອຊ຺ຊິຕານຎ຺ຈ ຣກ຺ຂຓໍ. ກາໂມ ນາມ ນິຣໂຍ ວິສໂຍ ປໂຍໂຄ. ໂມກ຺ໂຂ ນາມ ສພ຺ພສໍສາຣທຸກ຺ຂນິວຕ຺ຕິ. ຈຕຸໂຣທາຕ຺ຕນາຍກນ຺ຕິ ອຸສ຺ສາຫສຕ຺ຕິມນ຺ຕສຕ຺ຕິປຠູສຕ຺ຕິໂຍເຄນ ຈຕຸໂຣ ກຸສໂລ ຈາຄາຕິສຍາທິໂຍເຄນ ອຸທາຕ຺ໂຕ ອຸທາໂຣ ນາຍໂກ ວິປກ຺ໂຂ, ປຏິປກ຺ໂຂ ຈ ຍຕ຺ຖ, ຕໍ. ມຘຸ ນາມ ສຸຣາ. ວິປ຺ປລມ຺ໂຠ ວິຣໂຫ. ມນ຺ໂຕ ນີຕິເວທີຫິ ສຫ ກາຣີຍນິຈ຺ຉໂຍ. ທູໂຕ ສນ຺ຘານປ຺ປວຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ. ປຍານໍ ສງ຺ຄາມາທິນິມິຕ຺ຕຄມນໍ. ອາຊິ ສນ຺ຘ຺ຍາຠາເວ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອສງ຺ຂຕ຺ຕຣສຠາວນິຣນ຺ຕຣນ຺ຕິ ອສໍຂິຕ຺ຕາ ພຫຸຕ຺ຕາ ຣສາ ສິງ຺ຄາຣວີຣາທໂຍ, ຠາວາ ຣຕິອຸສ຺ສາຫາທໂຍ, ເຕຫິ ນິຣນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ຖຏໍ. ປິຍວຸຕ຺ຕສຸສນ຺ຘິຠີຕິ ປິຍານິ ສຸຕິສຸຠຄານິ ວຸຕ຺ຕານິ ອິນ຺ທວຊິຣາທີນິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສມ຺ພນ຺ຘສໍສຄ຺ຄຕາຍ ໂສຠໂນ ສນ຺ຘິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສງ຺ຄຫາ ເຍສໍ ສຄ຺ຄານໍ, ເຕຫີຕິ.

ປຸນປິ ຍຖາວຸຕ຺ເຕສຸ ອງ຺ເຄສຸ ນຄຣວຓ຺ຓນາທີສຸ ກິຎ຺ຈ ຍຖາສມ຺ຠວໍ ມຘຸປານາທິຣຫິຕມ຺ປິ ຕຎ຺ຎູນໍ ມໂນ ຣຎ຺ເຊຕິ ອຸປາທິຍເຕວ ສພ຺ຠີຕິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ–

‘‘ກພ຺ພໍ ນ ທຸສ຺ສຕງ຺ເຄຫິ, ນ຺ຍູນມປ຺ຍຕ຺ຣ ເກຫິຈິ;

ພນ຺ຘງ຺ຄສມ຺ປທາ ຕຎ຺ຎູ, ກາມມາຣາຘຍນ຺ຕິ ເຈ’’ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໒໐].

ປຸນປິ –

‘‘ຄຸຓໂຕ ປຐມໍ ວຕ຺ວາ, ນາຍກໍ ເຕນ ສຕ຺ຕຸໂນ;

ນິຣາກຣຓມິຈ຺ເຈສ, ມຄ຺ໂຄ ປກຕິສຸນ຺ທໂຣ.

ວໍສວີຣສຸຕາທີນິ, ວຓ຺ຓຍິຕ຺ວາ ຣິປຸສ຺ສປິ;

ຕຊ຺ຊຍາ ນາຍກຸກ຺ກໍສ-ກຖນຎ຺ຈ ສຸເຂຕິ ໂນ’’ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໒໑ ໒໒ ຄາຖາ] ອາຫຸ.

ສພ຺ພມ຺ເປຕໍ ¶ ສທ຺ຘມ຺ມາມຕຣສປານສຣສຫທຍານໍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປວິປຸລວິສປ຺ປເວໂສປທ຺ທຸຕກພ຺ພນາຏກປຣມ຺ມຸຂານໍ ສຕຕຈຣິຕສຎ຺ຈຣິຕຣຕນຠາຊນານໍ ສປ຺ປຸຣິສານໍ ກິໍ ຫທຍເຂໂທປຊນິຕປຣິສ຺ສເມເນຕິ ຕທນຸຣູປເມໂວປທສ຺ສິຕນ຺ຕິ.

ນາຏກໍ ນາມ ຠຣຕາທິນາຏ຺ຍສຕ຺ເຖ ນານປ຺ປກາຣນິຣູປິຕຣູປໍ ກປ຺ປໍ, ຕໍລກ຺ຂເຓກເທສຠູຕລກ຺ຂຓານິ ປກຣຓາທີນິ ນວ ຣູປການິ. ນາຏິກາ ຈ ເອຕ຺ເຖວາວຣຸມ຺ຠນ຺ຕິ. ກພ຺ພຎ຺ຈ ນາຏກຎ຺ຈ, ເຕສຸ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຐປິຕໍ ເນຕ຺ຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ເຍຫີຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເກ ເຕ? ກວິໂນ. ຕຕ຺ຖ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕເນຕ຺ຕຈິຕ຺ຕວຈເນນ ສຸຕສ຺ສ ຈິນ຺ຕນຎ຺ຈ ອູຫາໂປຫມຸເຂນ ຍຖຸຄ຺ຄຫິຕນິຍາມໍ, ອວິປຣີຕຕ຺ຖນິຈ຺ຉຍນໍ, ນິຈ຺ຉິຕສ຺ສ ຠາວນາ, ນິຣນ຺ຕຣາຠິໂຍໂຄ ຈ ທສ຺ສິໂຕ. ກພ຺ພນາຏກວຈເນນ ສຸຕໍ, ຈິນ຺ຕິຕໍ, ຠາວິຕຎ຺ຈ ທສ຺ສິຕໍ. ສຸເຕ ທສ຺ສິເຕ ຕນ຺ນິສ຺ສຍໍ ສຸຕມຍຎາຓມ຺ປິ ທສ຺ສິຕເມວ ສິຍາຕິ. ‘‘ກພ຺ພນາຏກນິກ຺ຂິຕ຺ຕເນຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ’’ຕິ ອິມິນາ ສຸຕຈິນ຺ຕາຠາວນານຸກ຺ກເມນ ສມ຺ປາທິຕປຎ຺ຎາປາຏວານໍ ກພ຺ພຣຈນາຍ ສາມຕ຺ຖິຍໍ ທສ຺ເສຕິ. ໂຫຕິ ຫິ ຕາທິສານໍ ຕໍສຸຕາທິ ພນ຺ຘນກາຣຓໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ສາຠາວິກີ ຈ ປຏິຠາ,

ສຸຕຎ຺ຈ ພຫຸ ນິມ຺ມລໍ;

ອມນ຺ໂທ ຈາຠິໂຍໂຄຍໍ,

ເຫຕຸ ໂຫຕິຫ ພນ຺ຘເນ’’ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໑໐໓ ຄາຖາ].

ຍໍກິຎ຺ຈີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕາຣຸຬ຺ຫໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ພນ຺ຘຊາຕໍ. ອິມິນາ ປນ ອນິຍມວຈເນນ ອຕ຺ຕໂນ ຕຕ຺ຖ ອາທຣາຠາວໍ ທີເປຕິ. ຣຈຍນ຺ຕິ ກໂຣນ຺ຕິ. ເອຕໍ ເຕຫິ ຣຈິຕໍ ພນ຺ຘຊາຕໍ ປຣໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕເມວ ວິມ຺ຫຍກຣໍ ນ ໂຫຕິ, ຕາທິໂສປາຍສມ຺ປຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸເປຍ຺ຍສມ຺ປຕ຺ຕິສພ຺ຠາວໂຕ ອນຈ຺ຉຣິຍເມວາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຕຕ຺ຖ ເຕສຸ ກພ຺ພນາຏເກສຸ ຣຈນາວິເສສເອກນ຺ໂຕປາຍຠູເຕສຸ ອວິຫິຕາທຣາອປິ ສຸຕາທິວເສນ ອກຕາທຣາປິ ¶ ເຍ ສປ຺ປຸຣິສາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ເຍນ ພນ຺ຘວິເສເສນ ວິຎ຺ຎູ ຄຸຓໂທສວິທຸໂນ ສຕ຺ຖຎ຺ຎຸໂນ ປຓ຺ຑິຕຊເນ ໂຕເສນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ. ໂຕເສນ຺ຕິເຍວ ຫິ ເຕ ຕາທິເສ ສາຠາວິກິປຏິຠາວິຣເຫປິ ເອຕາທິເສສຸ ອຕ຺ເຖສຸ ສຸຕຈິນ຺ຕາຠາວນາວເສນ ວາຍມນ຺ຕາ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ນ ວິຊ຺ຊຕີ ຍຊ຺ຊປິ ປຸພ຺ພວາສນາ-

ຄຸຓານຸພນ຺ຘິ ປຏິຠານມພ຺ຠຸຕໍ;

ສຸເຕນ ວາຈຸ’ສ຺ສຫເນນຸປາສິຕາ,

ຘຸວໍ ກໂຣຕ຺ເຍວ ກມປ຺ຍນຸຄ຺ຄຫ’’ນ຺ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໑໐໔ ຄາຖາ].

ປຏິຠາວນ຺ໂຕ ເຫຍ຺ໂຍປາເທຍ຺ຍປຣິຈ຺ເຉທລກ຺ຂຓປຎ຺ຎາຍ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ນາມ, ເຕເຍວ ສປ຺ປຸຣິສາ. ສວິມ຺ຫໂຍ ‘‘ກີທິສາຍໍ, ຕາທິໂສປາຍນ຺ຕຣຣຫິຕານມ຺ປິ ເອຕາທິໂສ ພນ຺ໂຘ ສິຍາ’’ຕິ ວິມ຺ຫເຍນ ສຫ ວຕ຺ຕມາໂນປິ. ໂສວ ພນ຺ໂຘ ຕເມວ ພນ຺ຘນໍ ຕາທິໂສປາຍສມ຺ປຕ຺ຕິວິຣເຫໂນເປຍ຺ຍສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ສພ຺ຠາວໂຕ, ນາຎ຺ໂຎຕິ.

໖-໗. ອິທານິ ກພ຺ພນາຏເກສຸ ອປຣິຈິຕານມມ຺ຫາກໍ ຄນ຺ຖຣຈນາສຠາວາວໂພໂຘວ ກຸໂຕຕິ ໂອສກ຺ກນ຺ເຕ ‘‘ກພ຺ພນາຏກາ’’ທິຄາຖາທ຺ວເຍນ ສມຸສ຺ສາເຫຕິ. ກພ຺ພນາຏກນິກ຺ຂິຕ຺ຕເນຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ກພ຺ພນາຏເກສຸ ສຸຕານຸໂລກນຈິນ຺ຕາຠາວນາວເສນ ຐປິຕເນຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ກວິຊ຺ຊນາ ກພ຺ພກາຣກາ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຕໂນ ອຠິມຕໍ ຣຈຍນ຺ຕິ ກໂຣນ຺ຕິ, ເອຕໍ ພນ຺ຘນໍ ປຣໍ ອຕິສເຍນ ນ ວິມ຺ຫຍກຣໍ ອຈ຺ຉຣິຍກຣໍ ນ ໂຫຕິ, ນິຣນ຺ຕຣາຠິໂຍຄໂຕ ສິທ຺ໂຘປາຍມູລປຎ຺ຎາສມ຺ປທາຍ ອຸເປຍ຺ຍຠູຕຄນ຺ຖສງ຺ຂຣຓໍ ຠວຕ຺ເຍວາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ກວິໂນ ອິທໍ ກພ຺ພນ຺ຕິ ຈ, ນຏກສ຺ສ ອິທໍ ນາຏກໍ, ນຈ຺ຈຄີຕາທິ. ອິຘ ປນ ຕປ຺ປຏິປາທກກຖາປກາສກຄນ຺ໂຖ ນາຏກໍ ນາມ. ກພ຺ພຎ຺ຈ ນາຏກຎ຺ຈາຕິ ຈ, ກພ຺ພນາຏເກສຸ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ເນຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ເຍຫີຕິ ຈ ¶ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເຍ ຊນາ ຕຕ຺ຖ ເຕສຸ ກພ຺ພນາຏເກສຸ ອວິຫິຕາທຣາປິ ສວນຘາຣຓາທິວເສນ ອກຕສມ຺ຠມາ ເອວ ວິຎ຺ຎູ ເຍນ ຄນ຺ຖຣຈນາວິເສເສນ ໂຕເສນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ເຕເຍວ ປຏິຠາວນ຺ໂຕ ປຏິຠານສງ຺ຂາຕປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ຠວນ຺ຕິ. ໂສວ ພນ຺ໂຘ ສວິມ຺ຫໂຍ ອຎ຺ເຎສໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານວິມ຺ຫເຍນ ສຫິໂຕ. ປຏິຠາ ເອເຕສໍ ອຕ຺ຖີຕິ ຈ, ສຫ ວິມ຺ຫເຍນ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ອວິຫິໂຕ ອາທໂຣ ເຍຫີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ພາຫິຣສຕ຺ຖາຠິໂຍຄາຠາເວປິ ປຸພ຺ພວາສນາຠາເວປິ ອິຫ ນິຣນ຺ຕຣາຠິໂຍຄໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕາທິສສາມຕ຺ຖິຍໍ ສາເຘຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ນ ວິຊ຺ຊຕີ ຍຊ຺ຊປິ ປຸພ຺ພວາສນາ-

ຄຸຓານຸພນ຺ຘິ ປຏິຠານມພ຺ຠຸຕໍ;

ສຸເຕນ ວາຈຸ’ສ຺ສຫເນນຸປາສິຕາ,

ຘຸວໍ ກໂຣຕ຺ເຍວ ກມປ຺ຍນຸຄ຺ຄຫ’’ນ຺ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໑໐໔ ຄາຖາ].

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຍທິ ປຸພ຺ພວາສນາຄຸຓານຸພນ຺ຘີ ອຕີຕຊາຕິຍາ ປຣິຈຍວາສນາຄຸຓສ຺ສ ອນຸພລປ຺ປທານວເສນ ອນຸພນ຺ໂຘ ຍສ຺ສຕ຺ຖິ, ຕາທິສໍ ອພ຺ຠຸຕໍ ປຏິຠານໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິປິ, ຕຖາປິ ສຸເຕນ ສວເນນ ອຸສ຺ສຫເນນ ປຄຸຓກຣຓາທິວາຈຸສ຺ສຫເນນ ວາ ອຸປາສິຕາ ກຕຄຸຣຸປາສນາ ວາຈາ ກມປິ ອນຸຄ຺ຄຫໍ ກິຎ຺ຈິປິ ປຎ຺ຎາປາຏວໍ ຘຸວໍ ເອກນ຺ເຕນ ກໂຣຕິ ເອວາຕິ.

ເອຕ຺ຖ ກພ຺ພໍ ນາມ ມຸຕ຺ຕກກຸລກາທິວາກ຺ຍວເສນ ຈ ອວຍວສຠາເວຫິ ເຕສໍເຍວ ອນ຺ຕຣວາກ຺ຍາວຍວສມູເຫຫິ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ວຸຕ຺ຕວິເສເສຫິ ປເຠທຄຕໍ ເກວລໍ ປຊ຺ຊມຍໍ ວາ ຄຊ຺ຊມຍໍ ວາ ຈມ຺ປູຕິຂ຺ຍາຕປຊ຺ຊຄຊ຺ຊມຍໍ ວາຕິ ມຫາວາກ຺ຍສຠາເວນ ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ. ນາຏກໍ ນາມ ຠຣຕາທິນຏສຕ຺ຖຄຕນານປ຺ປກາຣທສ຺ສິຕສຠາວໍ. ກພ຺ພຎ຺ຈ ອິເຘວ ທສ຺ສິຕລກ຺ຂຓໂຕ ເອກເທສຍຸຕ຺ຕປ຺ປກຣຓາທິນວຣູປການິ ຈ ນາຏິກາ ຈ ຠວນ຺ຕິ. ກພ຺ພລກ຺ຂຓໍ ປນ ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ–

‘‘ສຄ຺ຄພນ຺ໂຘ ¶ ມຫາກພ຺ພ-ມຸຈ຺ຈເຕ ຕ຺ວສ຺ສ ລກ຺ຂຓໍ;

ປຓາໂມ ວຕ຺ຖຸນິທ຺ເທໂສ, ອາສີສາປິ ຈ ຕມ຺ມຸຂໍ.

ອິຕິຫາສກຖຸພ຺ຠູຕໍ, ສນ຺ຕສນ຺ນິສ຺ສຍມ຺ປິ ວາ;

ຈຕຸວຄ຺ຄຜລາຍຕ຺ຕໍ, ຈຕຸໂຣທາຕ຺ຕນາຍກໍ.

ປຸຣຓ຺ຓວຸຕຸເສລິນ຺ທຸ-ສວິຕູທຍວຓ຺ຓນໍ;

ອຸຍ຺ຍານສລິລກ຺ກີຬາ, ມຘຸປານຣຕຸສ຺ສວໍ.

ວິປ຺ປລມ຺ຠວິວາເຫຫິ, ກຸມາໂຣທຍວຑ຺ຒິຫິ;

ມນ຺ຕທູຕປ຺ປຍານາຊິ-ນາຍກາຠ຺ຍູທເຍຫິປິ.

ອລງ຺ກຕມສໍຂິຕ຺ຕ-ຣສຠາວນິຣນ຺ຕຣໍ;

ນາຕິວິຕ຺ຖິຓ຺ຓສຄ຺ເຄຫິ, ປິຍວຸຕ຺ຕສຸສນ຺ຘິຠິ.

ສພ຺ພຕ຺ຖ ຠິນ຺ນສຄ຺ຄນ຺ເຕ-ຫຸເປຕໍ ໂລກຣຎ຺ຊກໍ;

ກພ຺ພໍ ກປ຺ປນ຺ຕຣຏ຺ຐາຍິ, ຊາຍເຕ ສາຘ຺ວລງ຺ກຕີ’’ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໑໔ – ໑໙ ຄາຖາ].

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສຄ຺ຄພນ຺ໂຘ ສຄ຺ຄສງ຺ຂາເຕຫິ ປຣິຈ຺ເຉທວິເສເສຫິ ພນ຺ໂຘ ‘‘ມຫາກພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຈເຕ. ອສ຺ສ ລກ຺ຂຓໍ ຕຸ ວຸຈ຺ຈເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ກາກກ຺ຂິໂຄຬກນເຍນ ຕມ຺ມຸຂໍ ຕສ຺ສ ກພ຺ພສ຺ສ ອາທິ ປນ ປຓາໂມ ເທວຕານມສ຺ສນໍ ວາ, ວຕ຺ຖຸນິທ຺ເທໂສ –

‘‘ອສ຺ຕ຺ຍຸຕ຺ຕຣສ຺ຍາໍ ທິຄິ ເທວຕາຕ຺ມ,

ຫິມາລໂຍ ນາມ ນຄາຘິຣາຊ?;

ປູວາປເຣງ ວາຣິນິຘີ ວິຄາຫ຺ຍ,

ສ຺ຖິຕ? ປຖິຌາ ອິວ ມານທຓ຺ຑ?’’ [ກຸມາຣສມ຺ຠວ ໑.໑.].

ອິຈ຺ຈາທິພນ຺ຘສມ຺ພນ຺ຘິໂນ ກສ຺ສຈິ ວຕ຺ຖຸໂນ ທສ຺ສນໍ, ອາສີສາປິ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປີຓຍຕໍ ມນ’’ ມິຈ຺ຈາທິອິຏ຺ຐາສີສນໍ ວາ ຠວຕິ.

ອິຕິຫາສກຖຸພ຺ຠູຕໍ ປຸຣາວຸຕ຺ຕກຖາສນ຺ນິສ຺ສຍໍ ວາ ສນ຺ຕສນ຺ນິສ຺ສຍມ຺ປິ ໂສຠນານມ຺ປິ ຣາຊຈຣິຍາທິນິສ຺ສຍໍ ວາ ຈຕຸວຄ຺ຄຜລາຍຕ຺ຕໍ ¶ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣສຸຂກາຣຓໍ ຘມ຺ໂມ, ວິຊ຺ຊາຠູມິອາທີນໍ ສຎ຺ຈໂຍ, ສຎ຺ຈິຕານໍ ຣກ຺ຂາ ຈ ອຕ຺ໂຖ, ອປາຍສໍວຕ຺ຕນິກປຎ຺ຈກາມຄຸຓສງ຺ຂາໂຕ ກາໂມ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂາ ນິວຕ຺ຕິເຫຕຸ ໂມກ຺ໂຂ ຈາຕິ ຈຕຸວຄ຺ຄຜລາຘີນໍ ຈຕຸໂຣທາຕ຺ຕນາຍກໍ ອຸສ຺ສາຫສຕ຺ຕິມນ຺ຕສຕ຺ຕິປຠູສຕ຺ຕິໂຍຄໂຕ ຈຕຸໂຣ ທກ຺ໂຂ ຈາຄາຕິສຍາທິໂຍເຄນ ອຸທາຕ຺ໂຕ ອຸຬາໂຣ ສປກ຺ໂຂ, ວິປກ຺ໂຂ ວາ ນາຍໂກ ຍຕ຺ຖ, ຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ປຸຣຓ຺ຓວຸຕຸເສລິນ຺ທຸ-ສວິຕູທຍວຓ຺ຓນໍ ປຸຣໍ ນຄຣໍ, ອຓ຺ຓວໍ ສາຄຣໍ, ອຸຕຸ ເຫມນ຺ຕວສນ຺ຕາທິອຸຕຸ, ເສລໍ ປພ຺ພໂຕ, ອິນ຺ທຸສວິຕູທໂຍ ຈນ຺ທສູຣິຍານໍ ອຸທໂຍ ຈາຕິ ອິເມສໍ ວຓ຺ຓນໍ ຍຕ຺ຖ, ຕໍ. ສວິຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ຕຸປຈ຺ຈຍນ຺ໂຕ. ອຸຍ຺ຍານສລິລກ຺ກີຬາມຘຸປານຣຕຸສ຺ສວໍ ອຸຍ຺ຍານກີຬາສຸຣາປານຣຕິກີຬາສງ຺ຂາໂຕ ອຸສ຺ສໂວ ຍຕ຺ຖ, ຕໍ ວິປ຺ປລມ຺ຠວິວາເຫຫິ ທາຣາວິໂຍຄທາຣປຣິຄ຺ຄເຫຫິ ຈ ກຸມາໂຣທຍວຑ຺ຒິຫິ ກຸມາຣຸປ຺ປຕ຺ຕິກຸມາຣວຑ຺ຒີຫິ ຈ ມນ຺ຕທູຕປ຺ປຍານາຊິນາຍກາຠ຺ຍູທເຍຫິ ນີຕິຊານນປຎ຺ຎາ ມນ຺ໂຕ, ສນ຺ຘານກາຣໂກ ທູໂຕ, ຍຸທ຺ຘາຠິຄມນໍ ປຍານໍ, ຍຸທ຺ຘສງ຺ຂາໂຕ ອາຊິ, ສປກ຺ຂນາຍກສ຺ສ ອຠິວຑ຺ຒິສງ຺ຂາໂຕ ອຠ຺ຍູທໂຍ ຈາຕິ ອິເມຫິ ອລງ຺ກຕໍ ສຊ຺ຊິຕໍ ອສໍຂິຕ຺ຕ…ເປ… ນ຺ຕຣໍ ອສໍຂິຕ຺ຕາ ວິຕ຺ຖາຣາ ຣສາ ສິງ຺ຄາຣາທໂຍ ອຏ຺ຐ ຠາວາ ຣຕິອຸສ຺ສາຫາທໂຍ ຈາຕິ ອິເມຫິ ນິຣນ຺ຕຣໍ ວິຕ຺ຖິຓ຺ຓໍ ປິຍວຸຕ຺ຕສຸສນ຺ຘິຠິ ສຸຕິສຸຠເຄຫິ ອິນ຺ທວຊິຣາທີຫິ ວຸຕ຺ເຕຫິ ປຸພ຺ພາປຣສມ຺ພນ຺ຘປຣິຈ຺ເຉທຕາຍ ໂສຠນາ ສນ຺ຘິ ເຍສໍ ສຄ຺ຄານໍ, ເຕຫິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສພ຺ພສ຺ມິໍ ປຣິຈ຺ເຉເທ ຠິນ຺ນສຄ຺ຄນ຺ເຕຫິ ຠິນ຺ນສຄ຺ຄາ ປຣິໂຍສານາ ເຍສໍ, ເຕຫິ ນາຕິວິຕ຺ຖິຓ຺ຓສຄ຺ເຄຫິ ນາຕິວິຕ຺ຖາຣສຄ຺ຄສງ຺ຂາເຕຫິ ປຣິຈ຺ເຉເທຫິ ອຸເປຕໍ ຍຸຕ຺ຕໍ ສາຘ຺ວລງ຺ກຕິ ໂສຠນາລງ຺ກາຣວນ຺ຕໍ ກພ຺ພໍ ໂລກຣຎ຺ຊກໍ ຕໍ ສມານໍ ກປ຺ປນ຺ຕຣຏ຺ຐາຍິ ກປ຺ປນິຣນ຺ຕຣຏ຺ຐາຍິ ກປ຺ປນ຺ຕເຣ ຐາຍິ ວາ ຊາຍເຕ. ເອຕ຺ຖ ມຘຸປານາທິຣຫິຕປຸຣວຓ຺ຓນາທໂຍປິ ຕຎ຺ຎູນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕິ ເຈ, ຕໍປ຺ຍທຸຏ຺ຐໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ກພ຺ພໍ ¶ ນ ທຸສ຺ສຕງ຺ເຄຫິ, ນ຺ຍູນມປ຺ຍຕ຺ຣ ເກຫິຈິ;

ພນ຺ຘງ຺ຄສມ຺ປທາ ຕຎ຺ຎູ, ກາມມາຣາຘຍນ຺ຕິ ເຈ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ອຕ຺ຣ ອິເມສຸ ກພ຺ພງ຺ເຄສຸ ມຊ຺ເຌ ເກຫິຈິ ອງ຺ເຄຫິ ເກຫິຈິ ອວຍເວຫິ ນ຺ຍູນມປິ ອູນມປິ, ນິສທ຺ໂທຕ຺ຣຕພ຺ຠາເວ. ກພ຺ພໍ ນ ທຸສ຺ສຕິ, ຕໍ ປນ ອທຸສ຺ສນໍ ພນ຺ຘງ຺ຄສມ຺ປທາ ຣຈິຕປຸຣວຓ຺ຓນາທິອງ຺ຄສມ຺ປທາ ຕຎ຺ຎູ ກພ຺ພຎ຺ຎູ ຊເນ ກາມໍ ອິຈ຺ຉານຸຣູປໍ ເຈ ອາຣາຘຍນ຺ຕິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຠວຕິ. ປຸນປິ ນາຍກວຓ຺ຓນາສຸ ສປກ຺ຂນາຍກໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ເຕນ ນິຣາກຣຓຠາວມ຺ປິ. ໂນ ເຈ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ນາຍເກນ ຕສ຺ສາຠິຠວນມ຺ປິ ວຓ຺ເຓຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ຄຸຓໂຕ ປຐມໍ ວຕ຺ວາ, ນາຍກໍ ເຕນ ສຕ຺ຕຸໂນ;

ນິຣາກຣຓມິຈ຺ເຈສ, ມຄ຺ໂຄ ປກຕິສຸນ຺ທໂຣ.

ວໍສວີຣສຸຕາທີນິ, ວຓ຺ຓຍິຕ຺ວາ ຣິປຸສ຺ສປິ;

ຕຊ຺ຊຍາ ນາຍກຸກ຺ກໍສ-ກຖນຎ຺ຈ ສຸເຂຕິ ໂນ’’ຕິ.

໘.

ພນ຺ໂຘ ຈ ນາມ ສທ຺ທຕ຺ຖາ, ສຫິຕາ ໂທສວຊ຺ຊິຕາ;

ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊວິມິສ຺ສານໍ, ເຠເທນາ’ຍໍ ຕິຘາ ຠເວ.

໘. ເອວເມເຕຫິ ໂສຕຸຊນສມຸສ຺ສາຫນໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ກຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິຕພນ຺ໂຘຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ພນ຺ຘສ຺ສ ລກ຺ຂຓໍ ກຕ຺ຕຸມາຣຠເຕ ‘‘ພນ຺ໂຘ ຈາ’’ຕິອາທິ. ໂທສວຊ຺ຊິຕາ ໂທເສຫິ ສທ຺ທນິສ຺ສິເຕຫິ, ອຕ຺ຖນິສ຺ສິເຕຫິ ຈ ວິໂຣເຘຫິ ວຊ຺ຊິຕາ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາ, ເຕ ວາ ວຊ຺ຊິຕາ ເຍຫິ, ສທ຺ທຕ຺ຖາ ສຫິຕາ ເອກີຠູຕາ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓາ ເຍຫິ ເຕ ປຸພ຺ພາຈຣິເຍຫິ ສຫິຕາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ສຫິຕານໍ ຠາໂວ ສຫທຍຫິລາທກາຣຓໍ ສາຘ຺ຍໍ ສາຫິຈ຺ຈໍ. ອິຕິ ໂທສວຊ຺ຊິເຕ ສຫິເຕ ສທ຺ທຕ຺ເຖ ປສິທ຺ຘຠາເວນ ອນຸວທິຕ຺ວາ ພນ຺ໂຘ ນາມ ສຠາວວຸຕ຺ຕິວງ຺ກວຸຕ຺ຕິອລງ຺ກາຣວຸຕ຺ຕິວເສນ ຕິວິໂຘປີຕິ ອປ຺ປສິທ຺ຘໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ວິຘີຍເຕ ຍຖາ ‘‘ໂຍ ກຸຓ຺ຑລີ, ໂສ ເທວທຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ຈສທ຺ໂທວຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕຣສ຺ສ ສມຸຈ຺ຈໂຍ, ກິຎ຺ຈີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ພລກ຺ຂໂຓ ສທ຺ທານມຕ຺ໂຖ ມຸຂ຺ໂຍ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ ໂຫຕິ. ມຸຂ຺ຍສ຺ສຕ຺ຖສ຺ສ ຈຕຸພ຺ພິຘຕ຺ຕາ ຕິວິເຘສຸ ສທ຺ເທສຸ ຕພ຺ພາຈໂກ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ ໂຫຕິ ຊາຕິສທ຺ໂທ ຄຸຓສທ຺ໂທ ກ຺ຣິຍາສທ຺ໂທ ທພ຺ພສທ຺ໂທຕິ. ຕິວິໂຘ ຫິ ສທ຺ໂທ ວາຈໂກ ລກ຺ຂຓິໂກ ພ຺ຍຎ຺ຊໂກຕິ ພ຺ຍາປາຣເຠເທນ. ພ຺ຍາປາໂຣ ຈ ນາມ ສທ຺ທສ຺ສ’ຕ຺ຖປ຺ປຕີຕິກາຣິຕ຺ຕເມວ. ໂສ ຫິ ຕິວິໂຘ ມຸຂ຺ໂຍ ລກ຺ຂໂຓ ພ຺ຍຎ຺ຊນສຠາໂວ ເຈຕິ. ຕຕ຺ຖ ຊາຕ຺ຍາທິນິຣນ຺ຕຣຕ຺ຖວິສໂຍ ສທ຺ທພ຺ຍາປາໂຣ ມຸຂ຺ໂຍ. ໂສເຍວ ອຠິຘາຕິ ອຸຈ຺ຈເຕ. ຕໍພ຺ຍາປາຣວາ ອພ຺ຍວຫິຕຊາຕ຺ຍາທິສເກຫິ ຕມຕ຺ຖໍ ມຸຂ຺ຍຠາເວນ ໂຍ ວທຕິ ໂຄອາທິໂກ, ໂສ ວາຈໂກ. ສທ຺ທນ຺ຕຣຕ຺ຖວິສຍນິທ຺ທິຏ຺ໂຐ ສທ຺ທພ຺ຍາປາໂຣ ລກ຺ຂໂຓ. ສາ ທຸວິຘາ ສຸທ຺ຘາ, ອຸປຈາຣມິສ຺ສາ ເຈຕິ. ຕຕ຺ຖ ສຸທ຺ຘາ ຍຖາ ‘‘ໂຄ ມຸຈ຺ຈຕຸ, ມຎ຺ຈາ ອຸຄ຺ໂຆເສນ຺ຕິ, ຄງ຺ຄາຍໍ ໂຆໂສ’’ຕິ. ເອຕ຺ຖ ໂຄສທ຺ເທນ ວິເສສນໍ ໂຄຕ຺ຕສາມຎ຺ຎເມໂວຈ຺ຈເຕ, ນ ຕຸ ໂຄພ຺ຍຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ວິເສສ຺ຍໍນາຠິຘາ ຄຈ຺ເຉ, ຂີຓສຕ຺ຕິ ວິເສສເນ’’ຕິ [ກາພ຺ຍປ຺ປກາເສ ທຸຕິຍອຸລ຺ລາເສ ອາຄຕນ຺ຍາໂຍ’ຍໍ].

ສາມຎ຺ຎສ຺ສ ພ຺ຍາປກຕ຺ຕາ, ອສຣີຣຕ຺ຕາ ຈ. ຕຕ຺ຖ ພນ຺ຘນໂມຈນານິ ນ ສມ຺ຠວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ນິສ຺ສຍຠູຕາ ໂຄພ຺ຍຕ຺ຕິ ອາກຑ຺ຒີຍເຕ, ຕຖາ ມຎ຺ຈານມຸຄ຺ໂຆສນໍ ນ ສມ຺ຠວຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຸຄ຺ໂຆສນກ຺ຣິຍາສິທ຺ຘ຺ຍຕ຺ຖໍ ມຎ຺ຈສມງ຺ຄິໂນ ປຸຣິສາ ອາກຑ຺ຒີຍນ຺ຕິ. ຕຖາ ຄງ຺ຄາສທ຺ທວາຈ຺ຈສ຺ສ ຊລປ຺ປວາຫສ຺ສ ໂຆສປ຺ປຕ຺ຍາກຣຕາ ນ ສມ຺ຠວຕີຕິ ຄງ຺ຄາສທ຺ໂທ ອຕ຺ຕໂນຠິເຘຍ຺ຍສ຺ໂສທກປ຺ປວາຫສ຺ສ ນິກຏໍ ຕຏໍ ລກ຺ເຂຕິ. ອຸປຈາຣສ຺ສາເນກປ຺ປກາຣຕ຺ຕາ ອຸປຈາຣມິສ຺ສາ ລກ຺ຂຓາປ຺ຍເນກຘາ ສິຍາ. ຍຖາ ກຕ຺ຖຈິ ກາຣເຓ ກາຣີຍມຸປຈຣິຍເຕ, ຍຖາ ‘‘ອາຍຸ ຆຕ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ກາຣຓກາຣິຍານມເຠໂທ ຍຖາ ‘‘ອາຍຸເຍເວທ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ¶ ອຸປມາເນ ອຸປເມຍ຺ຍມຸປຈຣີຍເຕ, ຍຖາ ‘‘ໂຄ ພາຫິໂກ’’ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ອເຠໂທ ເຕສໍ, ຍຖາ ‘‘ໂຄເຍວາຍ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ຕທາຘາຣຕາຍ [ຕທຕ຺ຖຕາຍ (ກ.)] ຕໍພ຺ຍປເທໂສ, ຍຖາ ‘‘ປທີປຏ຺ຐາ ກປລ຺ລິກາ ປທີໂປ’’ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ຕໍກມ຺ມສມ຺ພນ຺ຘາ ຕໍພ຺ຍປເທໂສ, ຍຖາ ‘‘ອວຑ຺ຒກີປິ ວຑ຺ຒກີ ອຍ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ສໍສາມິສມ຺ພນ຺ຘາ, ຍຖາ ‘‘ຣາຊສມ຺ພນ຺ຘີ ປຸຣິໂສ ຣາຊາຍ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ອວຍເວ ສມຸທາຍພ຺ຍປເທໂສ, ຍຖາ ‘‘ປເຏກເທເສ ປຏສທ຺ໂທ’’ ອິຈ຺ຈາທິ.

ລກ຺ຂຓາຍ ນິສ຺ສໂຍ ສທ຺ໂທ ລກ຺ຂຓິໂກ. ພ຺ຍຎ຺ຊນສຠາໂວ ປນ ປຣປຣິຍາໂຍ ສທ຺ທສ຺ສ ຕຕິໂຍ ພ຺ຍາປາໂຣ. ຕສ຺ສ ນິສ຺ສໂຍ ສທ຺ໂທ ພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ. ອິຈ຺ເຈຕໍ ຕິຓ຺ຓໍ ສທ຺ທານໍ ວເສນ ອຕ຺ໂຖປິ ຕິວິໂຘ ໂຫຕິ ວາຈ຺ໂຈ ລກ຺ຂຓິໂຍ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍຕິ. ຕຕ຺ຖ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍເຍວຕ຺ໂຖ ພນ຺ຘສຕ຺ຖາ ວຸຈ຺ຈເຕ. ເຕເນວ ປຘານພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍ ພນ຺ໂຘ ອຸຕ຺ຕໂມ, ອປຘານພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍ ມຊ຺ຌິໂມ, ອພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍ ອຘໂມ, ພ຺ຍງ຺ຄ຺ເຍນ ວິນາ ພນ຺ໂຘ ນິຊ຺ຊີໂວ ສິຍາຕິ ປຸພ຺ພາຈຣິຍານໍ ປວຕ຺ຕິ, ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ພນ຺ໂຘປິ ຕຸ ນິຊ຺ຊີໂວຕິ ນາສງ຺ກນີໂຍ. ຍສ຺ມາ ກວີນໍ ໂລກໂວຫາຣໂກສລ຺ລໍ ສຠາວວຸຕ຺ຕິເຍວ ຄເມຕິ. ໂຍ ຫິ ສກລໂລກຏ຺ຐິຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ໂສ ກວິເຍວ ນ ໂຫຕີຕິ.

ອເຖຕ຺ຖ ຕິວິຘມ຺ປິ ອຕ຺ຖໍ ຕາທິສຊນາວໂພຘຕ຺ຖໍ ສມຸທາຫຣິສ຺ສາມ ‘‘ມຸນິນ຺ທວທນມ຺ໂຠເຊ’’ຕ຺ຍາທິ. ເອຕ຺ຖ ວາຓີສທ຺ທສ຺ສ ສທ຺ຘມ຺ມສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ໂຖ ວາຈ຺ຈຕ຺ໂຖ. ວາຓີ ນາມ ເຈຕນາ, ຕສ຺ສໍ ຍາວ ເທວຕຕ຺ຖໍ ນາໂຣປ຺ຍເຕ, ຕາວ ຕປ຺ປຕີ ອຕ຺ຕໂນ ມໂນສມ຺ປີຓນອາສີສນາ ນ ສໍຄຈ຺ຉຕີຕິ ວາກ຺ຍສາມຕ຺ຖິຍາເຍວ ວາຓິຍໍ ສາຍໂມຈິຕ຺ຍເຠເທນ ເທວຕາສທ຺ທສ຺ສ ອາໂຣປິໂຕຕ຺ໂຖ ລກ຺ຂຓິໂຍ. ຕຖາ ວທນສທ຺ທສ຺ສາປິ ມຸຂໍ ວາຈ຺ຈຕ຺ໂຖ. ອມ຺ໂຠຊສທ຺ທສ຺ສ ສມາໂຣປິໂຕຕ຺ໂຖ ລກ຺ຂຓິໂຍ. ມໂນສມ຺ປີຓນສ຺ສ ຕຸ ອຎ຺ຎຖາ ອນຸປປຕ຺ຕິຍາ ປສ຺ສທ຺ຘ຺ຍາທິກ຺ກເມນ ຍຖາຠູຕາວໂພຘສມ຺ຠວາ ອນາຍາເສນ ¶ ວິຈິຕ຺ຕາເນກສທ຺ທຕ຺ຖປຏິຠາເນນ ຄນ຺ຖປຣິສມຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕາ ຍຖິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖນິປ຺ຜຕ຺ຕິ ໂຫເຕວ, ອຍໍ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ຍຕ຺ໂຖ. ຕພ຺ພາຈກາ ສທ຺ທາ ວາຈກລກ຺ຂຓິກພ຺ຍຎ຺ຊກາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສທ຺ທຕ຺ຖວິຈາໂຣ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ.

ຕເມວໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕພນ຺ຘສຣີຣໍ ກຕິວິຘມິຈ຺ຈາຫ ‘‘ປຊ຺ເຊ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຍໍ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ພນ຺ໂຘ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ຕິຘາ ຠເວ ຕິປ຺ປກາເຣນ ສິຍາ, ນາຘິກໍ ນາປ຺ຍູນໍ. ກຖໍ? ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊວິມິສ຺ສານໍ ເຠເທນ ປຊ຺ຊສຠາວາທີນໍ ວິເສເສນ ຕິຘາ ຠເວຕິ ປກຕໍ. ຕຕ຺ຖ ປຊ຺ຊໍ ນາມ ອມ຺ເຫຫິເຍວ ວິຣຈິຕວຸຕ຺ໂຕທຍາຂ຺ເຍ ຉນ຺ທສິ ນິຣູປິຕາ ວຸຕ຺ຕຊາຕິປ຺ປເຠທາ ຈຕຸປ຺ປທິກຕ຺ຖາ ນິຣູປິໂຕ ມຸຕ຺ຕກາທິປິ ວຸຕ຺ຕຊາຕິປ຺ປກາໂຣເຍວ. ເຕເນເວຕ຺ຖ ເຕສມທສ຺ສນໍ. ເຕສຸ ເອກຄາຖາ ນິຏ຺ຐິຕຕ຺ຖາ ສປ຺ປຘານາ ຄາຖນ຺ຕຣານິຣເປກ຺ຂາ ມຸຕ຺ຕກໍ, ເອກກ຺ຣິຍາທາເນນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສາເປກ຺ຂາ ນິຏ຺ຐິຕຕ຺ຖາ ປຈ຺ເຈກໍ ອນິຏ຺ຐິຕຕ຺ຖາ ຄາຖາ ກຸລກໍ, ນານາຠິຕ຺ຕິໂຍ ຠິນ຺ນກິຣິໂຍ ສປ຺ປຘານາ ຄາຖາ ໂກໂສ ວິຍ ຐປິຕາ ໂກໂສ, ເອກຠິຕ຺ຕິປໂທສາທິກໍ ວຓ຺ເຓຕຸໍ ສມຸທາເຍນ ປວຕ຺ຕາ ຠິນ຺ນກ຺ຣິຍາ ຄາຖາ ສງ຺ຆາໂຕ, ໂສປິ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ ປຊ຺ຊປ຺ປກາໂຣ ຍຖາວຸຕ຺ຕສຄ຺ຄພນ຺ໂຘວາຕິ ວິຎ຺ຎາຕພ຺ພໍ. ຄຊ຺ຊໍ ນາມ ປາທສນ຺ນິຏ຺ຐານຣຫິໂຕ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕຕ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕປ຺ປພນ຺ໂຘ. ຕສ຺ສ ຕຸ ທ຺ເວ ປກາຣາ ອາຂ຺ຍາຍິກາ, ກຖາຕິ. ວິມິສ຺ສໍ ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊມຍໍ ນາຏກປ຺ປກຣຓາທິ, ຈມ຺ປູ ຊາຕກມາລາທິກາ ຈ.

໘. ອິທານິ ສຎ຺ຊານນາຠິລາສີນໍ ອລງ຺ກາຣນິສ຺ສິຕໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ, ໂສວ ພນ຺ໂຘຕິ ອຘິກຕໍ, ‘‘ໂຍ ກຸຓ຺ຑລີ, ໂສ ເທວທຕ຺ໂຕ’’ຕິ ປສິທ຺ຘກຸຓ຺ຑລິຕ຺ຕານຸວາເທນ ອປ຺ປສິທ຺ຘສ຺ສ ເທວທຕ຺ຕຕ຺ຕວິຘານໍ ວິຍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ພນ຺ໂຘ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພນ຺ໂຘ ນາມ ຈ ພນ຺ຘນໍ ປນ. ໂທສວຊ຺ຊິຕາ ສທ຺ທຕ຺ຖນິສ຺ສິຕໂທເສຫິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາ, ເຕ ວາ ວຊ຺ຊິຕາ ເອເຕຫິ ຕາທິສາ. ສຫິຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸຣູປຕ຺ເຖນ ສຫຠາວໍ ຄຕາ. ສທ຺ທຕ຺ຖາ ສທ຺ໂທ, ¶ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ເອວໍປກາເຣຫິ ຕຸ ອີທິສສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ວິຎ຺ຎູນໍ ຕຸຏ຺ຐິຊນກອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸຣູປຄຸຓສຫິຕານໍ ຠາໂວຕິ ວຈນຕ຺ເຖນ ‘‘ສາຫິຈ຺ຈ’’ມິຕິ ວທນ຺ຕິ. ສທ຺ທຕ຺ຖາຕິ ເອຕ຺ຖ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ກິໍ ນານາກຣຓນ຺ຕິ? ສທ຺ໂທ ປນ ອຕ຺ຖປ຺ປຕີຕິຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ມຸຂ຺ຍພ຺ຍາປາຣໍ ລກ຺ຂຓພ຺ຍາປາຣໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນສຠາວພ຺ຍາປາຣຎ຺ເຈຕິ ຕິວິຘໍ ພ຺ຍາປາຣເຠເທນ. ກມໂຕ ວາຈໂກ ລກ຺ຂຓິໂກ ພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ເຈຕິ ຕິວິໂຘ. ຕຖາ ອຕ຺ໂຖປິ ວາຈ຺ໂຈ ລກ຺ຂຓິໂຍ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍ ເຈຠິ ຕິວິໂຘ. ອຕ຺ຣ ຕຸ ວາຈໂກ ສທ຺ໂທ ອຕ຺ຕນາ ທີເປຕພ຺ພມຸຂ຺ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ພເຠເທນ ຈຕຸພ຺ພິຘຕ຺ຕາ ສຍມ຺ປິ ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ພສທ຺ທວເສນ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ. ວາຈກສທ຺ທສ຺ສ ມຸຂ຺ຍພ຺ຍາປາໂຣ ‘‘ອຠິຘາ’’ຕິ ຈ ໂວຫຣີຍຕິ. ໂສ ມຸຂ຺ຍພ຺ຍາປາໂຣ ຊາຕ຺ຍາທີຫິ ອພ຺ຍວຫິຕຕ຺ເຖວ ວຕ຺ຕເຕ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ໂຄ ນີລໍ ປາຈໂກ ວິສາຓິ’’ຈ຺ຈາໂທ ໂຄອາທິສທ຺ທານໍ ມຸຂ຺ຍພ຺ຍາປາໂຣ ໂຄປິຓ຺ຑນີລປຏປາຈກກຕ຺ຕຸສິງ຺ຄີຕິ ທພ຺ພານໍ ວິເສສນຠູຕຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ເພສ຺ເວວ ປວຕ຺ຕຕິ, ນ ປນ ຊາຕ຺ຍາທີນໍ ນິສ຺ສຍຠູຕໂຄປິຓ຺ຑາທີສູຕິ. ວຸຕ຺ຕໍ ຫິ–

‘‘ວິເສສ຺ຍໍ ນາຠິຘາ ຄຈ຺ເຉ, ຂີຓສຕ຺ຕິ ວິເສສເນ’’ຕິ [ກາພ຺ຍປ຺ປກາເສ ທຸຕິຍອຸລ຺ລາເສ ອາຄຕນ຺ຍາໂຍ’ຍໍ].

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ວິເສສເນ ວິເສສນຠູຕຊາຕ຺ຍາທິມ຺ຫິ ຂີຓສຕ຺ຕິ ຂີຓພ຺ຍາປາຣວຕີ ອຠິຘາ ມຸຂ຺ຍພ຺ຍາປາໂຣວ ວິເສສ຺ຍໍ ທພ຺ພໍ ນ ຄຈ຺ເຉ ນ ປາປຸຓາຕີຕິ.

ຊາຕ຺ຍາທີນໍ ນິສ຺ສຍໂຄປິຓ຺ຑາທິກໍ ອຠິຘາ ນ ວທຕິ ເຈ, ເອວຎ຺ຈ ສຕິ ‘‘ໂຄ ຄຈ຺ຉຕິ, ນີລໍ ນິວາເສຕິ, ປາຈໂກ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ສິງ຺ຄີ ຘາວຕິ’’ຈ຺ຈາທີສຸ ຊາຕ຺ຍາທິວິສິຏ຺ຐໂຄປິຓ຺ຑາທີນໍ ໂຄອາທິສທ຺ທສ຺ສ ກຖໍ ວາຈກຕ຺ຕໍ ຍຸຊ຺ຊຕີຕິ? ທພ຺ພາຘີນຊາຕິຄຸຓາທີສຸ ວຸຕ຺ເຕສຸ ຕພ຺ພິສິຏ຺ຐສ຺ສ ທພ຺ພສ຺ສ ປຣິຍາຍໂຕ ວາຈກຕ຺ຕາ. ນິປ຺ປຣິຍາຍໂຕ ປນ ສຸທ຺ຘລກ຺ຂຓພ຺ຍາປາຣສ຺ເສວ ວິສໂຍ. ລກ຺ຂຓພ຺ຍາປາໂຣປິ ສຸທ຺ໂຘ ອຸປຈາຣມິສ຺ໂສຕິ ທຸວິໂຘ. ¶ ຕຕ຺ຖ ສຸທ຺ໂຘ ລກ຺ຂຓພ຺ຍາປາໂຣ ຊາຕ຺ຍາທິວຊ຺ຊິຕຕ຺ຖວິສໂຍ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ໂຄ ຄຈ຺ຉຕິ, ນີລໍ ນິວາເສຕິ, ປາຈໂກ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ສິງ຺ຄີ ຘາວຕິ, ມຎ຺ຈາ ອຸຄ຺ໂຆເສນ຺ຕິ, ຄງ຺ຄາຍໍ ໂຆໂສ’’ຕ຺ຍາທີສຸ ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາສິງ຺ຄທພ຺ພມຎ຺ຈຄງ຺ຄາທີນໍ ຄມນາທີຫິ ໂຍຄາສມ຺ຠວໂຕ ຊາຕິຄຸຓາທໂຍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຍຖາກ຺ກມໍ ຄມນນິວາສນອາຄມນຘາວນອຸຄ຺ໂຆສນໂຆສາທີນໍ ນິສ຺ສຍຠູຕໂຄປິຓ຺ຑາທໂຍ ປຣາມສຕິ.

ມິສ຺ໂສ ຕຸ ອຸປຈາຣເຠເທນ ພຫຸວິໂຘ. ຕຖາ ຫິ ກຕ຺ຖຈິ ກາຣເຓ ກາຣິຍມຸປຈຣີຍເຕ, ຍຖາ ‘‘ອາຍຸຆຕ’’ນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ອາຍຸວຑ຺ຒນກາຣຓຠູເຕ ຆເຕ ກາຣິຍຠູຕອາຍຸໂນ ໂວຫາໂຣ ອາໂຣປິໂຕ ໂຫຕິ. ອຸປຣິປິ ອຸປຈາໂຣ ຍຖາໂຍຄໍ ໂຍເຊຕພ຺ໂພ. ອຕໍສຠາເວ ຫິ ຕໍສຠາວາໂຣປນໍ ອຸປຈາໂຣ. ກຕ຺ຖຈິ ກາຣຓກາຣິຍານມເຠໂທ, ຍຖາ ‘‘ອາຍຸເຍວ ຆຕ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ອຸປເມຍ຺ຍອຸປມາໂນປຈາໂຣ, ຍຖາ ‘‘ໂຄ ພາຫິໂກ’’ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ອຸປມານອຸປເມຍ຺ຍານມເຠໂທ, ຍຖາ ‘‘ໂຄເຍວາຍໍ ພາຫິໂກ’’ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ຕທາຘາຣຕາຍ ຕທູປຈາໂຣ, ຍຖາ ‘‘ປທີປຏ຺ຐາ ກປລ຺ລິກາ ປທີໂປ’’ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ກ຺ຣິຍາສມ຺ພນ຺ເຘນ ຕໍພ຺ຍປເທໂສ, ຍຖາ ‘‘ອວຑ຺ຒກີປິ ວຑ຺ຒກີ ອຍ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ສໍສາມິສມ຺ພນ຺ເຘນ ຕໍພ຺ຍປເທໂສ, ຍຖາ ‘‘ຣາຊວລ຺ລໂຠປິ ຣາຊາ ອຍ’’ນ຺ຕິ. ກຕ຺ຖຈິ ອວຍເວ ສມຸທາຍພ຺ຍປເທໂສ, ຍຖາ ‘‘ປໂຏ ທຑ຺ໂຒ’’ຕິ. ອິມິນາ ມຸເຂນ ອຸປຈາຣເຠໂທ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ພ຺ຍຎ຺ຊນສຠາວພ຺ຍາປາໂຣ ເອວ ‘‘ຘນ’’ນ຺ຕິ ຈ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສ ຕຕິຍພ຺ຍາປາຣສ຺ສ ວິສໂຍ ຕາທິສວາກ຺ຍເມວ ວາຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ເອຕ຺ຖ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ຍຕ຺ຖໍ ພນ຺ຘສ຺ສ ຊີວິຕມິຕິ ຈ, ພ຺ຍງ຺ຄ຺ຍຕ຺ຖປຘານໍ ພນ຺ຘມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ຈ, ພ຺ຍງ຺ຄ຺ຍຕ຺ຖປຘານຣຫິຕໍ ມຊ຺ຌິມນ຺ຕິ ຈ, ອພ຺ຍງ຺ຄ຺ຍພນ຺ຘໍ ອຘມມິຕິ ຈ ວທນ຺ຕິ. ໂຫນ຺ຕິ ເຈຕ຺ຖ –

ອຕ຺ຖປ຺ປຕີຕິຍໍ ສທ຺ທ-ພ຺ຍາປາໂຣ ຕິວິໂຘ ຠເວ;

ມຸຂ຺ໂຍ ລກ຺ຂຓພ຺ຍຎ຺ຊນ-ສຠາໂວ ຈາຕິ ເອຕ຺ຖ ຕຸ.

ອຠິຘາປຣປຣິຍາໂຍ, ¶ ພ຺ຍາປາໂຣ ປຐໂມ ຠເວ;

ຘນນ຺ຕາປຣປຣິຍາໂຍ, ພ຺ຍາປາໂຣ ຕຕິໂຍ ປຸນ.

ມຸຂ຺ໂຍ ນິຣນ຺ຕຣຕ຺ເຖສຸ, ລກ຺ຂຓາ ຕຸ ຕິໂຣຫິເຕ;

ອຕ຺ເຖ’ຕໂຣ ຕຸ ວາກ຺ຍສ຺ສ, ອຕ຺ເຖເຍວ ປວຕ຺ຕຕິ.

ພ຺ຍາປາຣສ຺ສ ປເຠເທນ, ຕິຘາ ສທ຺ໂທປິ ວາຈໂກ;

ລກ຺ຂຓິໂກ ພ຺ຍຎ຺ຊໂກຕິ, ຕທຕ຺ໂຖປິ ຕິຘາ ມໂຕ.

ວາຈ຺ໂຈ ລກ຺ຂຓິໂຍ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ໂຍ-ຈ຺ເຈວໍ ສທ຺ເທສຸ ວາຈໂກ;

ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ພ-ເຠເທນ ໂສ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ.

ວາຈ຺ຈຕ຺ຖສ຺ສ ຈຕຸທ຺ຘາວ, ຠິນ຺ນຕ຺ຕາ ຊາຕິອາທິໂຕ;

ຊາຕ຺ຍາທີນໍ ປເຠເທນ, ຕຖາ ລກ຺ຂຓິໂກ ມໂຕ.

ອຸປຈາຣພຫຸຕ຺ເຕນ, ເຠເທ ສຕິປິ ຕສ຺ສ ຕຸ;

ພ຺ຍຎ຺ຊໂກ ຕຸ ອນຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ວິສຸໍ ເຕຫິ ນ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ລກ຺ຂຓໂຕ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ‘‘ມຸນິນ຺ທວທນມ຺ໂຠເຊ’’ ຕ຺ຍາທິຄາຖາຍໍ ວທນສທ຺ທສ຺ສ ມຸຂຕ຺ໂຖ ວາຈ຺ຈຕ຺ໂຖ, ອາໂຣປິຕອມ຺ໂຠຊຕ຺ໂຖ ລກ຺ຂຓິຍຕ຺ໂຖ. ອມ຺ໂຠຊສທ຺ທສ຺ສ ປທຸມຕ຺ໂຖ ວາຈ຺ຈຕ຺ໂຖ, ອຸປຈຣິຕມຸຂຕ຺ໂຖ ລກ຺ຂຓິຍຕ຺ໂຖ. ວາຓິສທ຺ທສ຺ສ ສທ຺ຘມ຺ມສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ໂຖ ວາຈ຺ຈຕ຺ໂຖ, ອາໂຣປິຕເທວຕາອຕ຺ໂຖ ລກ຺ຂຓິຍຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ອາສີສນາ ນາມ ຍຖາວຸຕ຺ຕນເຍນ ປຸຎ຺ຎາຕິສຍຕາ, ຕໂຕ ອິຘ ອຠິມຕຕ຺ຖພາຘກາກຸສລນິວາຣຓຎ຺ຈ ກຸສລານມນຸພລປ຺ປທານຎ຺ຈ ຕໂຕ ກາຍຈິຕ຺ຕປີຬາວິຄໂມ ຈ ຕໂຕ ສຸຂປ຺ປຏິລາໂຠ ຈ ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕສມາຘານຎ຺ຈ ຕໂຕເຍວ ອເນກວິຘຕ຺ຖາວໂພໂຘ ຈ ຕໂຕ ອຠິມຕຄນ຺ຖປຣິສມຕ຺ຕິ ຈ ຠວຕີຕ຺ຍຍໍ ວາກ຺ຍສາມຕ຺ຖິຍໂຕ ລທ຺ຘຕ຺ໂຖ ພ຺ຍງ຺ຄ຺ຍຕ຺ໂຕ. ຕໍຕໍອຕ຺ຖປ຺ປກາສກາ ສທ຺ທາ ວາຈກລກ຺ຂຓິກພ຺ຍຎ຺ຊນກາ ນາມ ຠວນ຺ຕິ. ເອວໍ ສທ຺ທສທ຺ທຕ຺ຖວິຈາໂຣ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອິທານິ ¶ ປກາສິຕພນ຺ຘສ຺ສ ເຠທໍ ວທຕິ ‘‘ປຊ຺ຊາ’’ທິນາ. ອຍໍ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓ ພນ຺ໂຘ ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊວິມິສ຺ສານໍ ເຠເທນ ຄາຖາຈຸຓ຺ຓິຍຕທຸຠຍມິສ຺ສານໍ ວເສນ ຕິຘາ ຠເວ. ສທ຺ໂທ ຈ ອຕ຺ໂຖ ເຈຕິ ຈ, ສຫຠາວໍ ອິຕາ ປຕ຺ຕາຕິ ຈ, ໂທເສຫິ ວຊ຺ຊິຕາ, ໂທເສ ວາ ວຊ຺ຊິຕາ ເຍຫີຕິ ຈ, ປຊ຺ຊຎ຺ຈ ຄຊ຺ຊຎ຺ຈ ວິມິສ຺ສຎ຺ເຈຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອິຫ ປຊ຺ຊໍ ນາມ ມຸຕ຺ຕກກຸລກໂກສກສງ຺ຆາຕວເສນ ຈຕຸປ຺ປເຠທໍ ຉນ຺ທສິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐວຸຕ຺ຕວິເສສວິຣຈິຕໍ ຈຕຸປ຺ປທິກຄາຖາພນ຺ຘໍ. ຕຕ຺ຖ ມຸຕ຺ຕກໍ ນາມ ນິຏ຺ຐິຕຕ຺ຖາ ສປ຺ປຘານາ ເອກາ ຄາຖາ, ກຸລກໍ ນາມ ປຈ຺ເຈກມນິຏ຺ຐິຕຕ຺ຖາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສາເປກ຺ຂາ ເອກກ຺ຣິຍາທ຺ວາຣິກາ ນານາຄາຖາ, ໂກສໂກ ນາມ ນານາວິຘວຓ຺ຓນາຠູມິກາ ຠິນ຺ນກ຺ຣິຍາທ຺ວາຣປ຺ປວຕ຺ຕາ ສປ຺ປຘານາ ຄາຖາຣາສິ, ສງ຺ຆາໂຕ ນາມ ສຎ຺ຈ຺ຍາກາລາທິເອກວຓ຺ຓນາຠູມິນິສ຺ສິຕາ ຠິນ຺ນກ຺ຣິຍາສມຸທາເຍນ ປວຕ຺ຕາ ຄາຖາ. ຄຊ຺ຊໍ ນາມ ອນິຍຕປໂທ ອາຂ຺ຍາຍິກາກຖາວເສນ ທ຺ວິປ຺ປເຠໂທ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕຕ຺ຍາທ຺ຍນ຺ໂຕ ວຈນປ຺ປພນ຺ໂຘ. ມິສ຺ໂສ ປນ ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ສໍມິສ຺ໂສ ນາຏກປກຣຓາທິ ຈ ຊາຕກມາລາທິຈມ຺ປູ ຈ.

໙.

ນິພນ຺ໂຘ ຈາ’ນິພນ຺ໂຘ ຈ, ປຸນ ທ຺ວິຘາ ນິຣຸປ຺ປເຕ;

ຕໍ ຕຸ ປາເປນ຺ຕ຺ຍ’ລງ຺ກາຣາ, ວິນ຺ທນີຍຕຣຕ຺ຕນໍ.

໙. ເອວໍ ຕິປ຺ປກາຣໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ວຕ຺ວາ ອິທານິ ອຎ຺ຎຖາປິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ນິພນ຺ໂຘຈາ’ນິພນ຺ໂຘ ຈ, ປຸນ ທ຺ວິຘາ ນິຣຸປ຺ປເຕ’’ ອິຕິ. ປຸນ ຠິຍ຺ໂຍ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ປຊ຺ຊມຍພນ຺ໂຘ ທ຺ວິຘາ ທ຺ວິປ຺ປກາເຣນ ນິຣຸປ຺ປເຕ ນິຈ຺ຉີຍເຕ. ກຖໍ? ນິພນ຺ໂຘ ຈ ຕເທກເທສຠູເຕຫິ ມຸຕ຺ຕກາທີຫິ ຈຕູຫິ ສຄ຺ຄພນ຺ຘາທິວເສນ ພນ຺ໂຘ ຈ ອນິພນ຺ໂຘ ຈ ເກວລໍ ມຸຕ຺ຕກວເສນາຕິ ເອວໍ ທ຺ວິຘາ ນິຣຸປ຺ປເຕ ອິຕິ ປກຕໍ. ນນຸ ຕສ຺ເສຕສ຺ສ ຍຖາວຸຕ຺ຕວາຕິມຍສ຺ສ ສກ຺ກຏໍ ປາກຕໍ ອປພ຺ຠໍໂສ ເປສາຈິກໍ ມິສ຺ສຎ຺ເຈຕິ ປຎ຺ຈວິຘຕ຺ຕໍ ວຕ຺ວາ ‘‘ສກ຺ກຏໍ ນາມ ເທວຕາຠາສາ. ປາກຕໍ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ສກ຺ກເຏຫິ ວຓ຺ຓຎ຺ຎຕ຺ຕມຕ຺ເຕນ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ¶ ມຫິນ຺ທສິນ຺ຘວາທິ ຕພ຺ຠວໍ, ຕສ຺ສມໍ ຫິຣິຫຣກມລາທິ, ມຫາຣຏ຺ຐາທິເທສປສິທ຺ຘໍ ເທສີຍໍ, ຕພ຺ຠວາທີຫິ ສມ຺ມິສ຺ສໍ ມິສ຺ສໍ. ອາຠີຣາທີນໍ ວາຈາ ອປພ຺ຠໍໂສ, ໂສ ຈ ປາກຕໍ ວິຍ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ, ຕິວິໂຘ ຈ ນາຄຣອຸປນາຄຣວຸທ຺ຘເຠເທນ. ປິສາຈານໍ ວຈນໍ ເປສາຈິກໍ. ສພ຺ເພສໍ ວເສນ ມິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ສກ຺ກຏາທີນໍ ລກ຺ຂຓໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຖາ ‘‘ສິງ຺ຄາຣປ຺ປຘານນຈ຺ຈສງ຺ຂາຕລາສ຺ຍາທີນໍ ປຏິປາທກຕ຺ເຖນ ລາສ຺ຍາທິກມຠິນຍປ຺ປຘານຕ຺ຕາ ທສ຺ສນີຍໍ, ອິຕຣໍ ກພ຺ພໍ ສວນີຍ’’ນ຺ຕິ ທຸວິຘໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ປຸພ຺ພາຈຣິເຍຫິ ຠາສາເຠເທນ ວຸຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຈວິຘຕ຺ຕໍ, ວິນິໂຍຄເຠເທນ ວຸຕ຺ຕໍ ທຸວິຘຕ຺ຕຎ຺ຈ ອິຘ ກສ຺ມາ ນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ? ສຈ຺ຈໍ, ຕຖາປິ ຕເທວມິຘານຸປໂຍຄິຕາຍ ນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ເອວມລງ຺ກາຣາຘິຏ຺ຐານຠາເວນ ປຐມໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ຫາຣເກຍູຣາທິນາ ປຸຣິສສຣີຣມິວ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ວິນ຺ທນີຍຕຣໍ ໂຫຕີຕິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ຕໍ ຕຸ’’ ອິຈ຺ຈາທິ. ຕຸສທ຺ໂທ ວິເສສວຈນິຈ຺ຉາຍໍ. ຕໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ຕຸ ອລງ຺ກາຣາ ອລງ຺ກຣິຍຕິ ຕໍ ພນ຺ຘສຣີຣເມເຕຫີຕິ ປສາທາທໂຍ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາ, ສຠາວວຸຕ຺ຍາທໂຍ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ຈ ວິນ຺ທນີຍຕຣຕ຺ຕນໍ ອຕິສເຍນ ວິນ຺ທນີຍຠາວໍ ອສ຺ສາທນີຍຠາວໍ ປາເປນ຺ຕິ ນຍນ຺ຕິ. ສພ຺ພຖາ ນິທ຺ໂທສຠູຕານໍ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸຣູປໂຕ ສຫິຕຠາເວນ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕາທິສປຸຣິສສຣີຣມິວ ວິນ຺ທນີຍມ຺ປິ ສມານໍ ອລງ຺ກາເຣຫິ ປສາຘິເຕ ສຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕເມວ ວິນ຺ທນີຍໍ ສິຍາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໙. ປຸນປິ ຕສ຺ເສວ ພນ຺ຘສ຺ສ ເຠທໍ ກເຖຕຸໍ ‘‘ນິພນ຺ໂຘ ຈາ’’ທິມາຫ. ປຸນ ນິພນ຺ໂຘ ຈ ມຸຕ຺ຕກາທີຫິ ຈຕູຫິ ອວິນາຠາວໂຕ ມຫາກພ຺ພາທິສຠາເວນ ນິຣນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ ພນ຺ໂຘ ຈ ອນິພນ຺ໂຘ ຈ ເກວລໍ ມຫາກພ຺ພາທິສຠາເວນ ມຸຕ຺ຕກຕ຺ຕາ ອນິຣນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ ພນ຺ໂຘ ຈາຕິ ໂສວ ພນ຺ໂຘ ທ຺ວິຘາ ນິຣຸປ຺ປເຕ ນິຈ຺ຉີຍເຕ. ¶ ປຸນປິ ໂສ ພນ຺ໂຘ ສກ຺ກຏປາກຕອປພ຺ຠໍ ສເປສາຈິກມິສ຺ສຠາສາເຠເທນ ປຎ຺ຈວິໂຘ. ສິງ຺ຄາຣປຘານນຈ຺ຈສງ຺ຂາຕລາສ຺ຍາທີນໍ ທສ຺ສນປ຺ປຘານຕ຺ຕາ ຕາທິສໍ ນຈ຺ຈໍທສ຺ສນີຍໍ, ຕທຎ຺ຎໍ ກພ຺ພໍ ສວນີຍມິຕິ ວຬຎ຺ຊນເຠທໂຕ ທຸວິໂຘ ຈ ໂຫຕິ. ໂສ ສພ຺ໂພປິ ປໂຍຊນາຠາວໂຕ ອິຫ ນ ຄຫິໂຕ. ຕຕ຺ຖ ສກ຺ກຏໍ ນາມ ເທວຕາຠາສາ. ຕໂຕ ເກຫິຈິ ອກ຺ຂເຣຫິ ຠິນ຺ນໍ ປາກຕໍ ນາມ. ຕໍ ປນ ຕພ຺ຠວຕສ຺ສມເທສິຍມິສ຺ສວເສນ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ສກ຺ກຏໂຕ ວຓ຺ຓຎ຺ຎຕ຺ຕມຕ຺ເຕນ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ຕພ຺ຠວໍ ນາມ, ຕໍ ມຫິນ຺ທສິນ຺ຘວາທິ. ຕສ຺ສມໍ ຫິຣິຫຣກມລາທິ. ເທເສ ປສິທ຺ຘໍ ເທສິຍໍ. ມິສ຺ສໍ ນາມ ຕພ຺ຠວາທີຫິ ສມ຺ມິສ຺ສໍ. ອປພ຺ຠໍໂສ ນາມ ໂຄປາລກາທີນໍ ວາຈາ, ໂສ ຈ ຕພ຺ຠວາທີຫິ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ, ນາຄຣອຸປນາຄຣວຸທ຺ຘເຠເທນ ຕິວິໂຘ ຈ ໂຫຕິ. ປິສາຈານໍ ວຈນໍ ເປສາຈິກໍ. ເຕຫິ ສກ຺ກຏາທີຫິ ສມ຺ມິສ຺ສໍ ມິສ຺ສໍ ນາມ ໂຫຕິ. ອິທານິ ອີທິສປ຺ປເຠທວນ຺ຕພນ຺ຘສ຺ສ ອລງ຺ກາເຣນ ໂສຠນຕ຺ຕໍ ວຕ຺ຕຸໍ ‘‘ຕໍ ຕຸ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ຕໍ ຕຸ ຕໍ ປນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ພນ຺ຘສຣີຣໍ ອລງ຺ກາຣາ ປສາທາທິສທ຺ທາລງ຺ກາຣາ, ສຠາວວຸຕ຺ຍາທິອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ຈ ວິນ຺ທນີຍຕຣຕ຺ຕນໍ ອຕິສຍປສາທນີຍຕ຺ຕໍ ປາເປນ຺ຕິ. ນິຣນ຺ຕຣໍ ພນ຺ໂຘ ນິພນ຺ໂຘຕິ ຈ, ນ ນິພນ຺ໂຘ ອນິພນ຺ໂຘຕິ ຈ, ອຕິສເຍນ ວິນ຺ທນີໂຍ ວິນ຺ທນີຍຕໂຣ, ຕສ຺ສ ຠາໂວ ວິນ຺ທນີຍຕຣຕ຺ຕນນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໐.

ອນວຊ຺ຊໍ ມຸຂມ຺ໂຠຊ-ມນວຊ຺ຊາ ຈ ຠາຣຕີ;

ອລງ຺ກຕາວ ໂສຠນ຺ເຕ, ກິໍ ນຸ’ເຕ ນິຣລງ຺ກຕາ?

໑໐. ຕເມວ ສມຕ຺ເຖຕິ ‘‘ອນວຊ຺ຊ’’ ມິຈ຺ຈາທິນາ. ອນວຊ຺ຊໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸຣູປາຘິກຕເນຕ຺ຕກຓ຺ຓາທິອວຍເວນ ປິຬກຕິລກກາຬກາທ຺ຍນາຫຕາຍ ຈ ສຸນ຺ທຣຠາວໂຕ ອຄຣຫິຕໍ ມຸຂມ຺ໂຠຊໍ ວທນາຣວິນ຺ທຎ຺ຈ ຕຖາ ອນວຊ຺ຊາ ປທາທິໂທສານຠິຠູຕາຍ ສຸນ຺ທຣຠາເວນ ອຄຣຫິຕາ ຠາຣຕີ ຈ ວາຓີ ອຸປຈາຣໂຕ ຕປ຺ປຏິປາທນີໂຍ ອຕ຺ໂຖ ຈາຕິ ເອເຕ ອລງ຺ກຕາວ ¶ ມຸຂໍ ຕິລກຕາຑງ຺ກາທິນາລງ຺ກາເຣນ, ສທ຺ທຕ຺ຖາ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ປສາຘິຕາ ສຊ຺ຊິຕາ ເອວ, ນິຣລງ຺ກຕາ ຕຖາ ອປສາຘິຕາ ອສຊ຺ຊິຕາ ໂສຠນ຺ເຕ ກິໍ ນຸ, ນ ໂສຠນ຺ເຕວາຕິ ວິຕກ຺ເກມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຸອິຕິ ວິຕກ຺ເກ.

໑໐. ຕເມວ ‘‘ອນວຊ຺ຊ’’ ມິຈ຺ຈາທິນາ ສມຕ຺ເຖຕິ. ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານາທິອວຍວສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຈ ປິຬກຕິລກກາຬກາທິໂທສຣຫິຕຕ຺ຕາ ຈ ອນິນ຺ທິຕໍ ມຸຂມ຺ໂຠຊຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊາ ປທໂທສວາກ຺ຍໂທສອຕ຺ຖໂທເສຫິ ອມິສ຺ສຕ຺ຕາ ອຄຣຫິຕາ ຠາຣຕີ ວາຓີ ຈ ອເຠໂທປຈາເຣນ ຕປ຺ປຏິປາທນີຍຕ຺ໂຖ ຈາຕິ ອິເມ ອລງ຺ກຕາວ ກຸຓ຺ຑລຕິລກາທິອາຠຣເຓຫິ ຈ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ຈ ສຊ຺ຊິຕາ ເອວ, ນິຣລງ຺ກຕາ ເຕຫິ ອວິຠູສິຕາ ໂສຠນ຺ເຕ ກິໍ ນຸ, ນ ໂສຠນ຺ເຕຕິ ມຎ຺ເຎ. ນຕ຺ຖິ ອວຊ຺ຊມສ຺ສາຕິ ຈ, ມຸຂເມວ ອມ຺ໂຠຊມິຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ກິມິຕິ ປຏິເສເຘ, ນຸອິຕິ ວິຕກ຺ເກຕິ.

໑໑.

ວິນາ ຄຸຣູປເທສໍ ຕໍ, ພາໂລ’ລງ຺ກຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉຕິ;

ສມ຺ປາປຸເຓ ນ ວິຎ຺ຎູຫິ, ຫສ຺ສຠາວໍ ກຖໍ ນຸ ໂສ?

໑໑. ອລງ຺ກຣຓຎ຺ຈ ເຕສໍ ວິນາ ຄຸຣູປເທເສນ ກໂຣນ຺ໂຕ ວິນາ ປຫາສໍ ນາປຣໍ ວິເສສມຘິຄຈ຺ຉຕີຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ສິເລສາລງ຺ກາຣມາຫ ‘‘ວິນາ’’ຕິອາທິ. ຄຸຣູນໍ ປສາຘໂນປາໂຍປເທສການໍ, ອລງ຺ກາຣກາຣໂຓປາໂຍປເທສການໍ ວາ ອຸປເທສໍ ‘‘ເອຕ຺ຖ ເອວໍ ກເຕ ໂສເຠຍ຺ຍາ’’ຕິ ອຸປທິສນໍ ວິນາ ປຣິຈ຺ຈຊ຺ຊ ມຸຂສ຺ສ, ພນ຺ຘສ຺ສ ຈ ອລງ຺ກຣຓານຠິຎ຺ຎຕາຍ ພາໂລ ອຎ຺ຎາຓໂກ ໂຍ ໂກຈິ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕໍ ມຸຂໍ, ພນ຺ຘໍ ວາ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ອນຸຣູປວເສນ ສຊ຺ເຊຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕິ ອຘິປ຺ເປຕິ, ໂສ ຕາທິໂສ ອຎ຺ຎາຓປຸຄ຺ຄໂລ ວິຎ຺ຎູຫິ ຕພ຺ພິທູຫິ ປຓ຺ຑິຕຊເນຫິ ຫສ຺ສຠາວໍ ອວຫາສໍ ກຖໍ ເກນ ¶ ປກາເຣນ ນ ສມ຺ປາປຸເຓຍ຺ຍ. ‘‘ກິມິທໍ ອຎ຺ຎາຓປຸຣິເສນ ກຣິຍຕີ’’ຕິ ຫສນ຺ເຕວາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ນຸອິຕິ ວິຕກ຺ເກ.

໑໑. ອິທານິ ປທາທິໂທສຣຫິຕພນ຺ຘສຣີຣສ຺ສ ອລງ຺ກາເຣຫິ ຠູສນມປິ ຄຸຣູປເທສສຫິຕເມວ ເສຏ຺ຐນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ວິນາ ຄຸຣູປເທສ’’ ມິຈ຺ຈາທິສິເລສາລງ຺ກາຣມາຫ. ພາໂລ ມຸຂາທິສຣີຣາລງ຺ກາເຣ, ພນ຺ຘາລງ຺ກາເຣ ວາ ອສມຕ຺ໂຖ ໂຍ ໂກຈິ ຄຸຣູປເທສໍ ວິນາ ສຣີຣາລງ຺ກາຣກຣຓສ຺ສ, ພນ຺ຘາລງ຺ກາຣກຣຓສ຺ສ ວາ ອນຸຣູໂປປເທສມນ຺ຕເຣນ ຕໍ ສຣີຣໍ, ພນ຺ຘໍ ວາ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ຕິລກຕາຑງ຺ກາທີຫິ, ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ວາ ສຊ຺ເຊຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕິ ເຈ, ໂສ ວິຎ຺ຎູຫິ ຕທຸຠຍຎ຺ຎູຫິ ຫສ຺ສຠາວໍ ອວຫສິຕພ຺ພຕໍ ກຖໍ ນ ສມ຺ປາປຸເຓ, ປາປຸຓາຕ຺ເຍວ, ຕສ຺ມາ ຄຸຣູຫິ ສາທຣໂຕ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕິ ຠາໂວ.

໑໒.

ຄນ຺ໂຖປິ ກວິວາຈານ-ມລງ຺ກາຣປ຺ປກາສໂກ;

ຍາຕິ ຕພ຺ພຈນີຍຕ຺ຕໍ, ຕພ຺ໂພຫາຣູປຈາຣໂຕ.

໑໒. ນນຸ ສທ຺ທຄມ຺ມາ, ອຕ຺ຖຄມ຺ມາ ຈ ອລງ຺ກາຣາຕິ ຄນ຺ໂຖ ກຖນ຺ຕິ ອາຫ ‘‘ຄນ຺ໂຖປີ’’ຕິອາທິ. ກວິວາຈານໍ ກວິປ຺ປໂຍຄານໍ ສມຸທາຍຣູປານໍ, ປຏິປາທນີຍຕາຍ ຕພ຺ພຈນີຍານຎ຺ຈ ອຕ຺ຖານໍ ອລງ຺ກາຣປ຺ປກາສໂກ ອລງ຺ກາຣານໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕານໍ ວິຠາວິໂຕ ຄນ຺ໂຖປິ ກິຣິຍາກປ຺ປສງ຺ຂາຕໍ ສຕ຺ຖມ຺ປິ ຕພ຺ພຈນີຍຕ຺ຕໍ ເຕນ ອລງ຺ກາຣສທ຺ເທນ ວາຈ຺ຈຕໍ ຍາຕິ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ. ກິນ຺ຕິ ອາຫ ‘‘ຕພ຺ໂພຫາຣູປຈາຣໂຕ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ກຕໂວຫາຣສ຺ສ ອລງ຺ກາຣສທ຺ທສ຺ສ, ຕສ຺ມິໍ ວາ ມຓ຺ຑນວິເສເສ ປວຕ຺ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາຣໂວຫາຣສ຺ສ ອຸປຈຣຓໍ ໂສຍມິຕ຺ຍເຠເທນ ປຣິກປ຺ປນໍ ອຸປຈາໂຣ. ກສ຺ມາ? ປຏິປາທນີຍປຏິປາທການໍ ອເຠທວເສນ ກາຣເຓ ກາຣີຍສ຺ສ ອຸປຈຣິຍໂຕຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໑໒. ອິທານິ ¶ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣຄນ຺ໂຖ ກຖມລງ຺ກາໂຣຕິ ອາຫ ‘‘ຄນ຺ໂຖ’’ຈ຺ຈາທິ. ກວິວາຈານໍ ກວີຫິ ວຸຕ຺ຕວາກ຺ຍສງ຺ຂາຕານໍ, ອຸປຈາຣໂຕ ຕປ຺ປຏິປາທນີຍອຕ຺ຖສງ຺ຂາຕານຎ຺ຈ ກວິປ຺ປໂຍຄານໍ ອລງ຺ກາຣປ຺ປກາສໂກ ສທ຺ທຕ຺ຖາລງ຺ກາຣປ຺ປກາສໂກ ຄນ຺ໂຖອປິ ກິຣິຍາກປ຺ປສງ຺ຂາຕໍ ສຕ຺ຖມ຺ປິ ຕພ຺ໂພຫາຣູປຈາຣໂຕ ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາໂຣຕິ ກຕໂວຫາຣສ຺ສ ອລງ຺ກາຣສທ຺ທສ຺ສ ກາຣເຓ ກາຣີຍູປຈາເຣນ ຕພ຺ພຈນີຍຕ຺ຕໍ ເຕນ ອລງ຺ກາຣສທ຺ເທນ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ຍາຕິ. ອປິສທ຺ໂທ ອລງ຺ກາຣມເປກ຺ຂຕິ. ອລງ຺ກາເຣ ປກາເສຕິ, ອລງ຺ກາຣານໍ ວາ ປກາສໂກຕິ ຈ, ເຕນ ວຈນີໂຍ, ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ຠາໂວຕິ ວາຈ຺ຈວາຈກສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕສ຺ສ ສທ຺ທາທິອລງ຺ກາຣສ຺ສ ໂວຫາໂຣຕິ ຈ, ຕພ຺ໂພຫາຣສ຺ສ ອລງ຺ກາຣສທ຺ທສ຺ສ ອຸປຈາໂຣຕິ ຈ ວາກ຺ຍນ຺ຕິ.

໑໓.

ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ອລງ຺ກາຣາ, ຕຕ຺ຖ ສທ຺ທຕ຺ຖເຠທໂຕ;

ສທ຺ທຕ຺ຖາ ພນ຺ຘນາມາວ, ຕໍສຊ຺ຊິຕຕທາວລິ.

໑໓. ອິທານິ ຍຖາວຸຕ຺ຕອລງ຺ກາຣານໍ ປເຠທໍ, ຕປ຺ປສງ຺ກຎ຺ຈ ຕໍພນ຺ຘສຣີຣຎ຺ຈ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເອກໂຕ ສມ຺ພນ຺ເຘຕ຺ວາ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ’’ທິ ອາຣທ຺ຘໍ. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ກິຣິຍາກປ຺ປສງ຺ຂາເຕ ຄນ຺ເຖ, ຕສ຺ມິໍ ວາ ພນ຺ຘາລງ຺ກາຣາຘິກາເຣ ອລງ຺ກາຣາ ຍຖາວຸຕ຺ຕາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ກຖໍ? ສທ຺ທເຠທໂຕ, ອຕ຺ຖເຠທໂຕ ຈ, ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາຕິ ອລງ຺ກາຣາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍສໍ ເຠເທນ ເຕ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ, ເຕ ສທ຺ທາ, ອຕ຺ຖາ ຈ. ‘‘ພນ຺ໂຘ’’ ອິຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ນາມໍ ຍສ຺ສາ ອາວລິຍາ ສາ ພນ຺ຘນາມາ ເອວ. ຕໍສຊ຺ຊິຕຕທາວລິ ເຕຫິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ສຊ຺ຊິຕາ ປກາສິຕາ ຕໍສຊ຺ຊິຕາ, ເຕສໍ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ອາວລິ ສມຸທາຍາ, ມຫາວາກ຺ຍໍ, ອນ຺ຕຣວາກ຺ຍໍ ວາ. ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ພນ຺ໂຘ ມຫາວາກ຺ຍໍ, ມຸຕ຺ຕກາທໂຍວຍວາ ອນ຺ຕຣວາກ຺ຍານິ, ຕໍສຊ຺ຊິຕຕທາວລິກໍ ປສິທ຺ຘຠາເວນ ອນຸວທິຕ຺ວາ ອປ຺ປສິທ຺ຘາ ສທ຺ທຕ຺ຖາ ວິຘີຍນ຺ເຕ.

໑໓. ອິທານິ ¶ ຍຖາວຸຕ຺ຕອລງ຺ກາຣານໍ ອວຸຕ຺ຕເຠທຎ຺ຈ ຕທາຘາຣາຘິກຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕພນ຺ຘສຣີຣຎ຺ຈ ເອກໂຕ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ທ຺ວິປ຺ປກາເຣ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ກິຣິຍາກປ຺ປສງ຺ຂາເຕ ອລງ຺ກາຣຄນ຺ເຖ, ໂນ ເຈ, ອລງ຺ກາຣາຘິກາເຣ ວາ ອລງ຺ກາຣາ ວກ຺ຂມານາລງ຺ກາຣາ ສທ຺ທຕ຺ຖເຠທໂຕ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣເຠເທນ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຍສໍ ເຠເທນ ອລງ຺ກາຣາ ຠິນ຺ນາ, ເຕ ສທ຺ທຕ຺ຖາ ພນ຺ຘນາມາວ. ຕໍສຊ຺ຊິຕຕທາວລິ ເຕຫິ ສທ຺ທຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກຕາ, ເຕສໍ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ມຫາກພ຺ພາທິສມຸທາຍຣູປາ ປຏິປາຏິພນ຺ໂຘຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ‘‘ພນ຺ໂຘ’’ ອິຕິ ນາມໍ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ເຕຫິ ສທ຺ທຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ສຊ຺ຊິຕາຕິ ຈ, ເຕສໍ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ອາວລີຕິ ຈ ສມາໂສ.

໑໔.

ຄຸຓາລງ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕາ, ອປິ ໂທສລວງ຺ກິຕາ;

ປສໍສິຍາ ນ ວິຎ຺ຎູຫິ, ສາ ກຎ຺ຎາ ວິຍ ຕາທິສີ.

໑໔. ເອວໍ ຄຸເຓນ ອລງ຺ກາເຣນ ສຊ຺ຊິຕາປິ ສາ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ອປ຺ປເກນປິ ໂທເສນ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສຕີ ອສມ຺ຜຸສິຕພ຺ພາວ ວິຎ຺ຎູຫິ ສິຍາຕິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ຄຸຓ’’ ອິຈ຺ຈາທິ. ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາຂ຺ເຍນ ຄຸເຓນ, ອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣນ ຈ ສໍຍຸຕ຺ຕາປິ ວິເສເສນ ສຊ຺ຊິຕາປິ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ໂທສລເວນ ໂທສເລເສນາປິ ອງ຺ກິຕາ ອຠິລຎ຺ຉິຕາ ສຕີ ວິຎ຺ຎູຫິ ຄຸຓໂທສວິຠາຄວິທູຫິ ປຓ຺ຑິຕປຸຣິເສຫິ ນ ປສໍສິຍາ ເນວ ປສໍສິຕພ຺ພາ. ກາວິຍາຕິ ອາຫ ‘‘ກຎ຺ຎາ ວິຍຕາທິສີ’’ຕິ. ຍຖາ ຫິ ກຎ຺ຎາ ທສວສ຺ສິກາ ສນ຺ນທ຺ຘໂຍພ຺ພນາຠິມຸຂຠາເວນ ຊນນຍນມໂນວິລຸພ຺ຠິນີຄຸເຓນ, ອາຠຣຓວິເສເສນ ຈາລງ຺ກຕາ ເກນຈິ ກຸຏ຺ຐໂທສເລເສນ ອງ຺ກິຕາ ວິຎ຺ຎູນໍ ອສມ຺ຜຸສນີຍາ ສິຍາ, ປເຄວາປຣາ, ເອວເມວ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິປິ ອປ຺ປເກນປິ ສທ຺ທຣູເປນ, ອຕ຺ຖລກ຺ຂເຓນ ຈ ໂທເສນ ກຸຏ຺ຐກປ຺ເປນ ວຊ຺ຊນີຍາ ເອວ ວິຎ຺ຎູນໍ, ປເຄວ ພຫຸນາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໔. ເອວໍ ¶ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ຄຸຓີຠູເຕຫິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ສຊ຺ຊິຕາ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ເກນຈິ ປທາທິໂທເສນ ອຠິລກ຺ຂິຕາ ເຈ, ອປ຺ປສຕ຺ຖາຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ຄຸຓາລງ຺ກາຣິ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ຄຸຓາລງ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕາ ອປິ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາຕຄຸເຓນ, ອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣນ ຈ ວິເສເສນ ຍຸຕ຺ຕາປິ ສາ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ໂທສລວງ຺ກິຕາ ປທໂທສາທິນາ ອຓຸມຕ຺ເຕນປິ ໂທເສນ ອງ຺ກິຕາ ຍຸຕ຺ຕາ ສຫິຕາ ຕາທິສີ ຄຸຓາລງ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕາປິ ໂທສລວງ຺ກິຕາ ກຎ຺ຎາ ວິຍ ທສວສ຺ສິກາ ໂຍພ຺ພນປ຺ປຕ຺ຕາ ວນິຕາວ ວິຎ຺ຎູຫິ ຄຸຓໂທສປຣິກ຺ຂເກຫິ ນ ປສໍສິຍາ ນ ປສໍສິຕພ຺ພາ. ຍຖາ ຫິ ທສວສ຺ສິກາ ອິຕ຺ຖີ ປິຍສຠາວສຓ຺ຐິຕາ ມນຸຎ຺ເຎຫິ ຄຸເຓຫິ, ໂສຠນານຸຣູປຄີເວຍ຺ຍາທິອາຠຣຓວິເສເສຫິ ຍຸຕ຺ຕາປິ ທິສ຺ສມາເນນ ເກນຈິ ເສຕກຸຏ຺ຐລເວນ ຍຸຕ຺ຕາ ສມານາ ຄຸຓໂທສປຣິກ຺ຂເກຫິ ທສ຺ສນີຍາ ນ ໂຫຕິ, ເອວໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາປິ ພນ຺ຘປທ຺ຘຕິ ກຸຏ຺ຐຕຸລ຺ເຍນ ເກນຈິ ປທາທິໂທເສນ ຍຸຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎູຫິ ອສ຺ສາທນີຍາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ໂທສານໍ ລໂວ, ເຕນ ອງ຺ກິຕາຕິ ຈ, ສາ ວິຍ ທິສ຺ສຕີຕິ ຕາທີສີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໕.

ເຕນ ໂທສນິຣາໂສວ, ມຫຸສ຺ສາເຫນ ສາຘິໂຍ;

ນິທ຺ໂທສາ ສພ຺ພຖາ ສາ’ຍໍ, ສຄຸຓາ ນ ຠເວຍ຺ຍ ກິໍ.

໑໕. ຍໂຕ ເອວໍ, ເຕນ ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ ມຫຸສ຺ສາເຫນ ມຫຕາ ວາຍາເມນ ໂທສານໍ ປທໂທສາທີນມນຕ຺ຖນິມິຕ຺ຕານໍ ນິຣາໂສວ ສຕ຺ຖທິຏ຺ຐິຍາ ສຕ຺ຖປ຺ປຠາວໂຕ ປຣິຈ຺ຈາໂຄເຍວ ສາຘິໂຍ ສາເຘຕພ຺ໂພ, ‘‘ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ ເສໂສ. ເອວໍ ໂທສນິຣາເສ ໂກ ຄຸໂຓ ອຸປລພ຺ຠຕີຕິ ເຈ. ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພປ຺ປກາເຣນ ນິທ຺ໂທສາ ໂທເສຫິ ນິຄ຺ຄຕາ ສາຍໍ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ສຄຸຓາ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາເຕຫິ ຄຸເຓຫິ ສຫິຕາ ນ ຠເວຍ຺ຍ ກິໍ, ຠວຕ຺ເຍວ, ຄຸຓຣຫິຕໍ ຕໍອລງ຺ກຕມນຸປາເທຍ຺ຍໍ ສິຍາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໑໕. ເຕນ ¶ ຍໂຕ ໂທສຍຸຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎູຫິ ອນຸປາເທຍ຺ຍາ, ຕສ຺ມາ ມຫຸສ຺ສາເຫນ ອຘິກວາຍາເມນ ໂທສນິຣາໂສວ ປທໂທສາທີນໍ ນິຣາກຣຓເມວ ສາຘິໂຍ ອເນກສຕ຺ຖວິສຍາຍ ປຎ຺ຎາຍ ວິຎ຺ຎູຫິ ສາເຘຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ສຕິ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພາກາເຣນ ນິທ຺ໂທສາ ໂທສຣຫິຕາ ສາ ອຍໍ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ສຄຸຓາ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາເຕຫິ ຄຸເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕາ ນ ຠເວຍ຺ຍ ກິໍ, ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ໂທສານໍ ນິຣາໂສຕິ ຈ, ນຕ຺ຖິ ໂທສາ ເອຕິສ຺ສາ, ນິຄ຺ຄຕາ ໂທເສຫິ ວາຕິ ຈ, ສຫ ຄຸເຓຫິ ວຕ຺ຕມານາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໖.

ສາ’ລງ຺ກາຣວິຍຸຕ຺ຕາປິ, ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ມໂນຫຣາ;

ນິທ຺ໂທສາ ໂທສຣຫິຕາ, ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ວຘູ ວິຍ.

໑໖. ກິໍກາຣຓເມວໍຠູໂຕ ໂທສປຣິຈ຺ຈາເຄນ ຄຸຓາທາເນນ ພນ຺ໂຘຕິ ອາຫ ‘‘ສາ’ລງ຺ກາເຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ສາ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ວິຍຸຕ຺ຕາປິ ສຕີ ນິທ຺ໂທສາ ສພ຺ພປ຺ປກາເຣນ ໂທເສຫິ ນິຄ຺ຄຕາ ຄຸເຓຫິ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາເຕຫິ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ຊນານມານນ຺ທສນ຺ໂທຫາຠິສນ຺ທເນກເຫຕຸຕາຍ ມໂນ ຫຣຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກມາກຑ຺ຒຕີຕິ ມໂນຫຣາ ໂຫຕີຕິ. ຕຕ຺ໂຖທາຫຣຓມາຫ ‘‘ໂທສຣຫິຕາ ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ວຘູ ວິຍາ’’ຕິ. ຍຖາ ເຍນ ເກນຈິປິ ໂທເສນ ວິຣຫິຕາ ວຘູ ມນາປຈາຣິຕາທີຫິ ຄຸຓວິເສເສຫິ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສຕີ ເກນຈິ ອາຠຣເຓນ ອມຓ຺ຑິຕາ ອປສາຘິຕາປິ ກິນ຺ນາມ ມຘຸຣາ ກວີນໍ ປສາຘນໍ ກິນ຺ນາມ ມໂນຫຣາ ໂຫຕິ, ເອວມຍໍ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິປິ ມໂນຫຣາ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໖. ອິທານິ ໂທສປຣິຈ຺ຈາເຄນ ຄຸຓາທາເນ ປໂຍຊນໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ສາ’ລງ຺ກາຣວິຍຸຕ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສາ ສທ຺ທຕ຺ຖາວລິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ວິຍຸຕ຺ຕາ ສຕີປິ ນິທ຺ໂທສາ ສພ຺ພປ຺ປກາເຣນ ໂທສຣຫິຕາ ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ຕໂຕເຍວ ຄຸຓີຠູຕາ ສທ຺ທາລງ຺ກາເຣນ ຍຸຕ຺ຕາ ໂທສຣຫິຕາ ທຸພ຺ພຓ຺ຓທຸສ຺ສຓ຺ຐານາທິໂທເສຫິ ¶ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາ ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ຫທຍງ຺ຄມຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ວຘູ ວິຍ ອງ຺ຄນາ ວິຍ ມໂນຫຣາ ສາຘຸຊເນ ອາຣາເຘຕິ.

໑໗.

ປເທ ວາກ຺ເຍ ຕທຕ຺ເຖ ຈ, ໂທສາ ເຍ ວິວິຘາ ມຕາ;

ໂສທາຫຣຓເມເຕສໍ, ລກ຺ຂຓໍ ກຖຍາມ຺ຍ’ຫໍ.

໑໗. ຍໂຕ ເອວໍ ຄຸຓາລງ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕາຍປິ ໂທສລວງ຺ກິຕາຍ ວິຎ຺ຎູນມນາທຣຓີຍຕາ, ອລງ຺ກາຣວິຍຸຕ຺ຕາປິ ໂທສາຠາເວນ ຄຸຓຍຸຕ຺ຕາຍ ມໂນຫຣຕາ, ເອວມນຕ຺ຖາວຫສ຺ສາປິ ໂທສສ຺ສ ປຣິຫຣິຕພ຺ພຕາ ສຕ຺ຖທິຏ຺ຐິຍາ, ຕສ຺ມາ ເຕ ໂທເສ ທສ຺ເສຕຸໍ ປຏິຊານາຕິ ‘‘ປເທ’’ຕິອາທິນາ. ເຕສໍ ປທານໍ ວາກ຺ຍານໍ ອຕ຺ໂຖ ຕທຕ຺ໂຖ, ຕສ຺ມິໍ. ອຸທາຫຣີຍຕິ ລກ຺ຂ຺ຍຠາເວນາຕິ ອຸທາຫຣຓໍ, ສຫ ອຸທາຫຣເຓຫີຕິ ໂສທາຫຣຓໍ. ລກ຺ຂິຍຕິ ລກ຺ຂິຍມເນນາຕິ ລກ຺ຂຓໍ.

໑໗. ເອວໍ ອລງ຺ກາຣຍຸຕ຺ຕາປິ ອປ຺ປເກນ ໂທເສນ ຍຸຕ຺ຕພນ຺ຘສ຺ສ ອນຸປາເທຍ຺ຍຕ຺ຕາ, ອລງ຺ກາຣອລງ຺ກຣເຓ ອສຕິປິ ໂທສຣຫິເຕ ວິຎ຺ຎູຫິ ອຸປາເທຍ຺ຍຕ຺ຕາ ຈ ມຸຂ຺ຍສ຺ສ ໂທສປຣິຫາຣສ຺ສ ອວສ຺ສໍ ກຕ຺ຕພ຺ພຕ຺ຕາ ອິທານິ ອຘິຄຕໂທເສ ທສ຺ເສຕຸໍ ປຏິຊານາຕິ ‘‘ປເທ ວາກ຺ເຍ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ປເທ ນາມາທິຈຕຸພ຺ພິຘປເທ ຈ, ວາກ຺ເຍ ‘‘ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕຕ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕານໍ ຈໂຍ ວາກ຺ຍໍ ສກາຣກກິຣິຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓ ວາກ຺ເຍ ຈ, ຕທຕ຺ເຖ ຈ ເຕສໍ ປທວາກ຺ຍານໍ ອຕ຺ເຖ ຈ ວິວິຘາ ອເນກປ຺ປກາຣາ ເຍ ໂທສາ ວິຎ຺ຎູຫິ ໂທສຠາເວນ ມຕາ ເຎຍ຺ຍາ, ເອເຕສໍ ປທາທິໂທສານໍ ໂສທາຫຣຓໍ ອຸທາຫຣຓສຫິຕໍ ລກ຺ຂຓໍ ອຫໍ ກຖຍາມິ. ເອຕ຺ຖ ຈ–

‘‘ປທໍ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ນາມາຂ຺ຍາໂຕປສຄ຺ຄິກໍ;

ນິປາຕກຎ຺ຈ ຕຎ຺ຎູຫິ, ອສ຺ໂສ ຂລ຺ວາຠິຘາວຕີ’’ຕິ [ຣູປຠິທ຺ຘິຏີກາຍໍ ນາມກຓ຺ເຑ].

ວຸຕ຺ຕນິຍາເມນ ປທໍ ຕາວ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອຸທາຫຣີຍນ຺ຕິ ລກ຺ຂິຍຠາເວນາຕິ ອຸທາຫຣຓານີຕິ ຈ, ສຫ ອຸທາຫຣເຓນາຕິ ໂສທາຫຣຓນ຺ຕິ ¶ ຈ, ລກ຺ຂີຍຕິ ລກ຺ຂິຍມເນນາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ປທໂທສອຸທ຺ເທສ

໑໘.

ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣາຌຕ຺ຖ-ກິລິຏ຺ຐານິ ວິໂຣຘິ ຈ;

ເນຍ຺ຍໍ ວິເສສນາເປກ຺ຂໍ, ຫີນຕ຺ຖກມນຕ຺ຖກໍ.

ວາກ຺ຍໂທສອຸທ຺ເທສ

໑໙.

ໂທສາ ປທານ, ວາກ຺ຍານ-ເມກຕ຺ຖໍ ຠຄ຺ຄຣີຕິກໍ;

ຕຖາ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓຄາມ຺ມານິ, ຍຕິຫີນໍ ກມຈ຺ຈຸຕໍ;

ອຕິວຸຕ຺ຕມເປຕຕ຺ຖໍ, ສພນ຺ຘຜຣຸສໍ ຕຖາ

ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສອຸທ຺ເທສ

໒໐.

ອປກ຺ກໂມ’ຈິຕ຺ຍຫີນໍ, ຠຄ຺ຄຣີຕິ ສສໍສຍໍ;

ຄາມ຺ມໍ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຕີຕິ, ໂທສາ ວາກ຺ຍຕ຺ຖນິສ຺ສິຕາ.

ປທໂທສາທິອຸທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໑໘-໑໙-໒໐. ອິທານິ ຍຖາປຏິຎ຺ຎາເຕ ໂທເສ ອຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣ’’ ອິຈ຺ຈາທິນາ. ວິຣຸທ຺ຘໍ ອຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ຍສ຺ສ ຕໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ. ກິໍ ຕໍ? ປທໍ. ເອວມຸປຣິປິ ຍຖາໂຍຄໍ. ອຘິໂກ ອຕ຺ໂຖ ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ເຍນ ຕໍ ອຘ຺ຍຕ຺ຖໍ. ນີຍຕິ ອວຸຕ຺ໂຕ ເຫຕຸ ເອຕ຺ຖ ອານີຍຕີຕິ ເນຍ຺ຍໍ. ໂທສາ ປທານນ຺ຕິ ເຍຫິ ໂທເສຫິ ປທານິ ທຸຏ຺ຐານິ, ເຕ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣຕາທໂຍ ປທານໍ ໂທສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວມຸປຣິປິ ຍຖາໂຍຄໍ. ວາກ຺ຍານໍ ໂທສາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຠຄ຺ຄາ ຣີຕິ ກໂມ ຍສ຺ມິໍ ຕໍ ຠຄ຺ຄຣີຕິກໍ, ວາກ຺ຍໍ. ອປກ຺ກມຕາທໂຍ ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສາ, ວາກ຺ຍຕ຺ຖານໍ ໂທສໂຕ. ວາກ຺ຍໍ ທຸຏ຺ຐໍ ສິຍາຕິ ວາກ຺ຍເມວ ວິເສສ຺ຍເຕ. ເຕນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ນປຸໍສກລິງ຺ເຄນ ນິທ຺ເທໂສ.

໑໘-໑໙-໒໐. ອິທານິ ກເຖຕພ຺ພຠາເວນ ປຏິຎ຺ຎາເຕ ໂທເສ ອຸທ຺ທິສນ຺ໂຕ ‘‘ວິຣຸທ຺ຘ…ເປ… ນິສ຺ສິຕາ’’ຕິ ອາຫ. ກວີຫິ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖໂຕ ¶ ວິຣຸທ຺ໂຘ ອຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສ ປທສ຺ສາຕິ ຕໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ນາມ. ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ອຘິກຕ຺ຖຠາວກຣຓໂຕ ອຌຕ຺ຖໍ ນາມ. ກວີຫິ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖສ຺ສາວີກຣເຓ ອວິສທຕ຺ຕາ ກິລິຏ຺ຐໍ ນາມ. ເທສກາລກລາທີນໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ວິໂຣຘິ ນາມ. ອຎ຺ຎມາຫຣິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພໂຕ ເນຍ຺ຍໍ ນາມ. ວິເສສນໍ ປຕ຺ວາວ ສາຕ຺ຖກຠາວປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ວິເສສນາເປກ຺ຂໍ ນາມ. ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ຫີນຕາປາທນໂຕ ຫີນຕ຺ຖກໍ ນາມ. ອຕ຺ຖຣຫິຕຕ຺ຕາ ອນຕ຺ຖກໍ ນາມາຕິ ອິເມ ອຏ຺ຐ ປທນິສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ປທໂທສາ ນາມ.

ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖສ຺ເສວ ປຸນ ວຈນໂຕ ເອກຕ຺ຖໍ ນາມ. ຠິນ຺ນກ຺ກມຕ຺ຕາ ຠຄ຺ຄຣີຕິກໍ ນາມ. ຕຖາ ສມ຺ໂມຫກາຣຓຕ຺ຕາ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໍ ນາມ. ວິສິຏ຺ຐວຈນວິຣຫໂຕ ຄາມ຺ມໍ ນາມ. ຍຕິສມ຺ປຕ຺ຕິວິຣຫໂຕ ຍຕິຫີນໍ ນາມ. ປທຕ຺ຖກ຺ກມໂຕ ຈຸຕຕ຺ຕາ ກມຈ຺ຈຸຕໍ ນາມ. ໂລກິຍໍ ໂວຫາຣມຕິກ຺ກມ຺ມ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຕິວຸຕ຺ຕໍ ນາມ. ສມຸທາຍຕ຺ຖໂຕ ອປຄຕຕ຺ຕາ ອເປຕຕ຺ຖໍ ນາມ. ພນ຺ຘຜຣຸສຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ພນ຺ຘຜຣຸສໍ ນາມ, ເຕນ ສຫິຕໍ ສພນ຺ຘຜຣຸສນ຺ຕິ ອິເມ ນວ ວາກ຺ຍານໍ ຕຖາ ໂທສາ ນາມ. ເອຕ຺ຖ ຕຖາສທ຺ໂທ ‘‘ໂທສາ’’ຕິ ປທໍ ອຸປສໍຫຣຕິ.

ອປຄຕກ຺ກມຕ຺ຕາ ອປກ຺ກມໍ ນາມ. ອຸຈິຕຠາວສ຺ສ ປຣິຫີນຕ຺ຕາ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ ນາມ. ຠິນ຺ນວິຠຕ຺ຕິກ຺ກມຕ຺ຕາ ຠຄ຺ຄຣີຕິ ນາມ. ສໍສຍຊນນໂຕ ສສໍສຍໍ ນາມ. ທຸປ຺ປຕີຕິກຣຕ຺ຕາ ຄາມ຺ມໍ ນາມ. ທູສິຕາລງ຺ກາຣຕ຺ຕາ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຕິ ນາມາຕິເມ ຉ ວາກ຺ຍຕ຺ຖນິສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສາ ນາມ.

ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຖນ຺ຕໂຣ. ວິຣຸທ຺ໂຘ ອຕ຺ຖນ຺ຕໂຣ ຍສ຺ສາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ໂທສປກາສກປທມ຺ປິ ໂທສໂຕ ອພ຺ຍຕິຣິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ໂທໂສ ນາມ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ສມາເສນ ປທສ຺ສ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ນປຸໍສກໍ ໂຫຕິ. ເອເສວນໂຍ ອິໂຕ ປເຣສຸປິ. ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ອຘິໂກ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສ ຕໍ, ກິລິຏ຺ຐໍ ວິຍ ກິລິຏ຺ຐໍ. ຍຖາ ຫິ ມລຄ຺ຄຫິໂຕ ອາທາໂສ ອຕ຺ຕໂນ ກິລິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ¶ ມຸຂາທີນໍ ປກາສເນ ອວິສໂທ ໂຫຕິ, ເອວມຘິປ຺ເປຕຕ຺ຖປ຺ປກາສເນ ອສມຕ຺ຖໍ ປທໍ ກິລິຏ຺ຐໍ ນາມ. ວິໂຣໂຘ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ວິໂຣຘິ. ນີຍຕິ ອວຸຕ຺ໂຕ ເຫຕຸ ເອຕ຺ຖາຕິ ເນຍ຺ຍໍ. ວິເສສເນ ອເປກ຺ຂາ ຍສ຺ສ ຕໍ. ຫີໂນ ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ເຍນ ຕໍ. ນຕ຺ຖິ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສ ຕນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ປທໂທສານໍ ອນຎ຺ຎຕ຺ເຕປິ ວິກປ຺ປນາເຠທໂຕ ‘‘ປທານໍ ໂທສາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຍຖາ ‘‘ສິລາປຸຕ຺ຕກສ຺ສ ສຣີຣ’’ນ຺ຕິ. ວາກ຺ຍານໍ ໂທສາຕິ ເອຕ຺ຖາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອໂກ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສ ຕໍ. ຠຄ຺ຄາຣີຕິ ກໂມ ຍສ຺ສ ຕໍ. ວິສຸໍ ວິສຸໍ ອາກິຓ຺ຓໍ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໍ. ຄາເມ ຠໂວ ຄາມ຺ໂມ, ອພ຺ຍຕ຺ຕານໍ ໂວຫາໂຣ. ຕປ຺ປກາສກປທມ຺ປິ ອຸປຈາຣໂຕ ຄາມ຺ມໍ ນາມ. ຍຕິ ຫີນາ ເອຕ຺ຖາຕິ ຍຕິຫີນໍ. ກມໂຕ ຈຸຕໍ ກມຈ຺ຈຸຕໍ. ອຕິກ຺ກມ຺ມ ວຸຕ຺ຕໍ ອຕິວຸຕ຺ຕໍ. ອຕ຺ຖໂຕ ອເປຕໍ ອເປຕຕ຺ຖໍ. ພນ຺ເຘ ຜຣຸສໍ ຜຣຸສຕາ ຍຕ຺ຖ ຕໍ. ອປຄໂຕ ກໂມ ຍສ຺ມາ ຕໍ. ໂອຈິຕ຺ຍໍ ຫີນໍ ຍຕ຺ຖ ຕໍ. ຠຄ຺ຄາ ຣີຕິ ຍຕ຺ຖ ຕໍ. ສຫ ສໍສເຍນ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຕໍ. ຄາມ຺ມໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ທຸຏ຺ຐາ ທູສິຕາ ອລງ຺ກຕິ ອລງ຺ກາໂຣ ຍຕ຺ຖ ຕໍ. ວາກ຺ຍານໍ ອຕ຺ໂຖ, ຕນ຺ນິສ຺ສິຕາ ວາກ຺ຍຕ຺ຖນິສ຺ສິຕາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ອນຕ຺ຖກາເປຕຕ຺ຖໂທສທ຺ວຍໍ ປທວາກ຺ຍໂຕ ຠິນ຺ນໍ, ອຎ຺ຎໍ ຠຄ຺ຄຣີຕິໂທສທ຺ວຍໍ, ຄາມ຺ມທ຺ວຍໍ, ກມຈ຺ຈຸຕອປກ຺ກມທ຺ວຍຎ຺ຈ ວາກ຺ຍວາກ຺ຍຕ຺ຖໂຕ ຠິນ຺ນໍ.

ປທໂທສນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໒໑.

ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ຕຎ຺ຫິ, ຍສ຺ສ’ຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ;

ອຘິປ຺ເປເຕ ຍຖາ ເມໂຆ, ວິສໂທ ສຸຂເຍ ຊນໍ.

໒໑. ອໂຖທ຺ເທສກ຺ກເມນ ປທາທິໂທເສ ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ວິຣຸທ຺ຘິ’’ ຈ຺ຈາທິນາ. ຫິ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ, ປສິທ຺ຘິຍໍ ວາ ຫິສທ຺ໂທ. ຍສ຺ສ ປທສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ອຘິປ຺ເປຕໂຕ ອປໂຣ ອຕ຺ໂຖ ອຘິປ຺ເປເຕ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິເຕ ອຕ຺ເຖ ວິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ ຕສ຺ມາ ¶ ຕໍ ‘‘ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣ’’ນ຺ຕິ ວິຘີຍເຕ. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ. ຍຖາ ອິທໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ, ຕຖາ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ຕາທິສໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ນ ຕ຺ວິທເມເວຕິ ຍຖາສທ຺ທສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ເມໂຆ ວິສໂທ ສຸຂເຍ ຊນນ຺ຕິ. ວິສໍ ອຸທກໍ, ຕໍ ທທາຕີຕິ ວິສໂທ ເມໂຆ ວາຣິວໂຫ ຊນໍ ໂລກໍ ສຸຂເຍ ສຸຂຍຕີຕິ ກວິຈ຺ຉິຕຕ຺ໂຖ. ວິສສທ຺ໂທ ຄຣຬສ຺ສ ຈ ວາຈໂກ ສິຍາຕິ ຄຣຬໂທ ເມໂຆ ມາຣຍຕິ, ນ ປນ ສຸຂຍຕີຕິ ‘‘ວິສໂທ’’ຕິ ວິເສສນປທສ຺ສ ວິຣຸທ຺ຘຕາ.

໒໑. ອິທານິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸກ຺ກເມນ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣາທີນໍ ສລກ຺ຂຓລກ຺ຂິຍໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ວິຣຸທ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ຍສ຺ສ ປທສ຺ສ ອຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ກວິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖໂຕ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ໂຖ ອຘິປ຺ເປເຕ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ເຖ ຫິ ຍສ຺ມາ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ປທໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ນາມ. ປສິທ຺ຘິຍໍ ວາ ຫິສທ຺ໂທ. ຕຖາ ເຫສ ອປ຺ປສິທ຺ຘໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ‘‘ຍສ຺ສ ອຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອຘິປ຺ເປເຕ ວິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ ປກາເສຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປກາສິຕຕ຺ຖວິສເຍ ວຕ຺ຕຕິ. ‘‘ຕໍ ຫີ’’ຕິ ໂຍຊິຕຕ຺ຕາ ‘‘ຍສ຺ສ ອຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອຘິປ຺ເປເຕ ວິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ ລກ຺ຂຓໍ ປສິທ຺ຘຠາເວນ ອນຸວທິຕ຺ວາ ຕໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣນ຺ຕິ ອນຸວທິຕພ຺ພອປ຺ປສິທ຺ຘວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ວິຘີຍເຕ, ຍຖາ ‘‘ໂຍ ກຸຓ຺ຑລີ, ໂສ ເທວທຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຸປຣິ ປສິທ຺ຘານຸວາເທນ ອປ຺ປສິທ຺ຘວິຘານເມວ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ‘‘ຍຖາ…ເປ… ຊນ’’ນ຺ຕິ ອຸທາຫຣຓໍ ລກ຺ຂິຍໍ ທສ຺ເສຕິ. ຍຖາ ‘‘ເມໂຆ ວິສໂທ’’ຈ຺ຈາທິ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣສ຺ສ ອຸທາຫຣຓໍ, ເອວມີທິສມຎ຺ຎມ຺ປິ ອິມສ຺ສຸທາຫຣຓໍ, ນ ເກວລໍ ‘‘ເມໂຆ’’ຈ຺ຈາທິເມວ ຠວຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຍຖາສທ຺ໂທ ເຈຕ຺ຖ ອິວສທ຺ທປຣິຍາຍຕ຺ເຖປິ ອຸທາຫຣຓຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ອຸປຣິປ຺ເຍວໍ. ເມໂຆ ອມ຺ພຸຘໂຣ ວິສໂທ ວິສສງ຺ຂາຕໍ ຊລໍ ທທນ຺ໂຕ ຊນໍ ສຸຂເຍ ສຸຂຍຕີຕິ ກວີຫິ ອຘິປ຺ເປຕຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ວິສສທ຺ທສ຺ສ ຄຣຬສງ຺ຂາຕສປ຺ປວິສວາຈກຕ຺ຕາ, ‘‘ວິສໍ ທທາຕີຕິ ວິສໂທ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ວິສສ຺ສ ອຸທກວິສານໍ ສາຘາຣຓຕ຺ຕາ ວິສທາຍໂກ ເມໂຆ ນາເສຕິເຍວ, ນ ສຸຂຍຕີຕິ ກວິນາ ¶ ອຘິປ຺ເປຕສ຺ສ ສຸຂກາຣຓສ຺ສ ເມຆວິເສສນວິສສທ຺ທສ຺ສ ວິຣຸທ຺ຘອຎ຺ຎຕ຺ຖຕາຕິ ວິສປທໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໂທເສນ ທຸຏ຺ຐນ຺ຕິ.

໒໒.

ວິເສສ຺ຍມຘິກໍ ເຍນາ’-

ຘ຺ຍຕ຺ຖເມຕໍ ຠເວ ຍຖາ;

ໂອຠາສິຕາເສສທິໂສ,

ຂຊ຺ໂຊໂຕ’ຍໍ ວິຣາຊເຕ.

໒໒. ເຍນ ປເທນ ວິເສສ຺ຍໍ ວິເສສິຕພ຺ພໍ ອປຣໍ ປທໍ ອຕ຺ຖວເສນ ອຘິກໍ ຠວຕີຕ຺ຍນຸວທິຕ຺ວາ ເອຕໍ ອຌຕ຺ຖໍ ຠເວຕິ ວິຘີຍເຕ. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ໂອຠາສິເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອວມຸປຣິປິ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ. ໂອຠາສິຕາ ທີປິຕາ ອເສສາ ນິຂິລາ ທິສາເຍນ ໂສຍໍ ຂຊ຺ໂຊໂຕ ວິຣາຊເຕ ທິປ຺ປຕິ. ເອຕ຺ຖ ຂຊ຺ໂຊຕສ຺ສາຂິລທິສາຠາຄາວຠາສນມຕິວຸຕ຺ຕີຕິ ອຘິກຕ຺ຖໍ.

໒໒. ເຍນ ວິເສສນປເທນ ວິເສສ຺ຍໍ ວິເສສິຕພ຺ພໍ ປທໍ ອຕ຺ຖວເສນ ອຘິກໍ ໂຫຕິ, ເອຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓເປຕໍ ປທໍ ອຌຕ຺ຖໍ ຠເວ ອຌຕ຺ຖໍ ນາມ ປທໂທໂສ ຠເວ. ຍຖາ ຕສ຺ສຸທາຫຣຓເມວໍ. ໂອຠາສິຕາເສສທິໂສ ໂຊຕິຕສພ຺ພທິໂສ ອຍໍ ຂຊ຺ໂຊໂຕ ອຍໍ ໂຊຕິຣິງ຺ຄໂຓ ວິຣາຊເຕ ທິປ຺ປຕິ. ເອຕ຺ຖ ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ຂຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ສກລທິໂສຠາສນສ຺ສ ອຌຕ຺ຖຕ຺ຕາ [ອຕ຺ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ (ກ.)] ‘‘ໂອຠາສິຕາເສສທິໂສ’’ຕິ ວິເສສນປທໍ ອຌຕ຺ຖປທໂທໂສ ນາມ. ໂອຠາສິຕາ ອເສສທິສາ ເຍນາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໒໓.

ຍສ຺ສ’ຕ຺ຖາວຄໂມ ທຸກ຺ໂຂ,

ປກຕ຺ຍາທິວິຠາຄໂຕ;

ກິລິຏ຺ຐໍ ຕໍ ຍຖາ ຕາຍ,

ໂສ’ຍມາລິງ຺ຄ຺ຍເຕ ປິຍາ.

໒໓. ປກຕ຺ຍາທິວິຠາຄໂຕຕິ ¶ ປຈ຺ຈຍາ ປຐມໍ ກຣີຍຕີຕິ ປກຕິ. ອາທິສທ຺ເທນ ປຈ຺ຈຍາທີນໍ ປຣິຄ຺ຄໂຫ. ປກຕ຺ຍາທີນໍວິຠາຄໂຕ ວິຠຊນໂຕ, ‘‘ອຍໍ ປກຕິ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ, ອຍມາເທໂສ’’ຕິອາທິນາ ປກຕິປຈ຺ຈຍວິຠາຄກປ຺ປນໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ປີເຓຕີຕິ ປີ, ຕາຍ ປິຍາ ວລ຺ລຠາຍ ໂສຍໍ ສາມີ ອາລິງ຺ຄ຺ຍເຕ ສິລິສ຺ສເຕ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ປິຍາ’’ຕິ ກິລິຏ຺ຐໍ.

໒໓. ຍສ຺ສ ປທສ຺ສ ອຕ຺ຖາວຄໂມ ອຕ຺ຖາວໂພໂຘ ປກຕ຺ຍາທິວິຠາຄໂຕ ‘‘ອຍໍ ປກຕິ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ, ອຍມາເທໂສ’’ຕິອາທິນາ ປກຕ຺ຍາທີນໍ ວິຠຊນຊານເນນ, ‘‘ປກຕ຺ຍາທິ ນາມ ກິ’’ນ຺ຕິ ຄເວສນໂຕ ວາ ທຸກ຺ໂຂ, ຕໍ ກິລິຏ຺ຐໍ ນາມ. ຍຖາ ຕສ຺ສຸທາຫຣຓເມວໍ. ຕາຍ ປິຍາ ວນິຕາຍ ໂສ ອຍໍ ວລ຺ລໂຠ ອາລິງ຺ຄ຺ຍເຕ ສິລິສ຺ສເຕ. ປຈ຺ຈຍາ ປຐມໍ ກຣີຍຕີຕິ ປກຕິ. ສາ ອາທິ ເຍສໍ ປຈ຺ຈຍານໍ, ເຕສໍ ວິຠາໂຄຕິ ວາກ຺ຍໍ. ປີເຓຕີຕິ ປີ, ນາຣີ. ຕາຍ ປິຍາ ເອຕ຺ຖ ປິຍາສງ຺ຂາຕາຍ ວລ຺ລຠາຍ ກຖເນ ປີສທ຺ທສ຺ສ ອວິສທຕ຺ຕາ ‘‘ປິຍາ’’ຕິ ປທໍ ກິລິຏ຺ຐໍ.

໒໔.

ຍໍ ກິລິຏ຺ຐປທໍ ມນ຺ທາ-ຠິເຘຍ຺ຍໍ ຍມກາທິກໍ;

ກິລິຏ຺ຐປທໂທເສວ, ຕມ຺ປິ ອນ຺ໂຕ ກຣີຍຕິ.

໒໔. ອິທານິ ຍມກາທິກມນຘິປ຺ເປຕມ຺ປິ ກິລິຏ຺ເຐເຍວ ອນ຺ໂຕຄຘໍ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ຍ’’ນ຺ຕິອາທິ. ຕຕ຺ຖ ຍນ຺ຕິ ອນິຍມວຈນໍ, ຕສ຺ສ ນິຍມວຈນໍ ຍມກາທິກນ຺ຕິ. ຍມກມາທິ ຍສ຺ສ ປເຫຬິກາຊາຕສ຺ສ ຕໍ ຍມກາທິກໍ. ກີທິສນ຺ຕິ ອາຫ ‘‘ກິລິຏ຺ຐປທ’’ນ຺ຕິອາທິ. ກິລິຏ຺ຐານິ ອປ຺ປຕີຕໂທສສຠາເວ ຐິຕຕາຍ ມລິຕານ຺ຍວິສທານິ ປທານິ ຍສ຺ສ ຕໍ ກິລິຏ຺ຐປທໍ. ມນ຺ໂທ ອປ຺ປໂກ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສ ຕໍ ມນ຺ທາຠິເຘຍ຺ຍໍ, ຕາທິສໍ ຕມ຺ປິ ຍມກາທິກໍ ກິລິຏ຺ຐປທໂທເສເຍວ ຍຖາວຸຕ຺ເຕ ອນ຺ໂຕ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ກຣີຍຕິ ວິຘີຍຕິ ¶ ຕຕ຺ເຖວ ປກ຺ຂິປີຍຕິ, ກິລິຏ຺ຐປທໂທສໂຕ ນ ພ຺ຍຕິຣິຈ຺ຈຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໒໔. ອິທານິ ອນຘິປ຺ເປຕມປິ ຍມກາທິໍ ກິລິຏ຺ຐໂທເສເຍວ ອນ຺ໂຕກຣຓພ຺ຍາເຊນ ອາວີກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ຍໍ ກິລິຏ຺ເຐ’’ຈ຺ຈາທິ. ກິລິຏ຺ຐປທໍ ອປ຺ປຕີຕໂທເສນ ມິສ຺ສກຕ຺ຕາ ອວິສທປທໍ ມນ຺ທາຠິເຘຍ຺ຍໍ ອປ຺ປກາຠິເຘຍ຺ຍໍ ຍໍ ຍມກາທິກໍ ຍໍ ຍມກປ຺ປເຫຬິກາຊາຕມຕ຺ຖິ, ຕມ຺ປິ ກິລິຏ຺ຐປທໂທເສເຍວ ຍຖາວຸຕ຺ຕກິລິຏ຺ຐປທໂທເສເຍວ ອນ຺ໂຕ ກຣີຍຕິ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ກຣີຍຕິ, ກິລິຏ຺ຐປທໂທສໂຕ ອພ຺ຍຕິຣິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ກິລິຏ຺ຐານິ ປທານິ ຍສ຺ສ, ມນ຺ໂທ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ຍສ຺ສ, ຍມກໍ ອາທິ ຍສ຺ສ ປເຫຬິກາຊາຕສ຺ສ, ກິລິຏ຺ຐປທານໍ ໂທໂສຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໒໕.

ປຕີຕສທ຺ທຣຈິຕໍ, ສິລິຏ຺ຐປທສນ຺ຘິກໍ;

ປສາທຄຸຓສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ຍມກໍ ມຕ’ເມທິສໍ.

໒໕. ໂຫຕຸ ກາມມນຠິມຕເມທິສໍ ຍມກາທິກໍ, ກິຎ຺ຈຣຫິ ອຠິມຕນ຺ຕິ ອາຫ ‘‘ປຕີຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຕ຺ຕໂນ ວຈນີຍຕ຺ຖປ຺ປຕີຕວເສນ ວາຈກາປິ ສທ຺ທາ ປຕີຕາເຍວ ນາມາຕິ ປຕີເຕຫິ ປສິທ຺ເຘຫິ ສທ຺ເທຫິ ປາຏິປທິເກຫິ ຣຈິຕໍ ກຕໍ ປຕີຕສທ຺ທຣຈິຕໍ. ສິລິຏ຺ຐາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎາລິງ຺ຄເນນ ມຏ຺ຐາ ປທານໍ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕາທີນໍ ສນ຺ຘໂຍ ສນ຺ຘນາ ຍສ຺ສ ຕໍ ສິລິຏ຺ຐປທສນ຺ຘິກໍ. ປຕີຕສທ຺ທຣຈິຕຕ຺ຕາເຍວ ປສາທສງ຺ຂາເຕນ ຄຸເຓນ ສທ຺ທາລງ຺ກາເຣນ ສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມ຺ມເທໂວເປຕໍ ເອທິສໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄຸຓາສຍໍ ຣມຓີຍໍ ຍມກໍ ມຕໍ ອຠິມຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໕. ອິທານິ ອຘິຄເຕສຸ ຍມເກສຸ ອີທິສໍ ຍມກມິຏ຺ຐມິຕິ ສິສ຺ສານໍ ອຸປທິສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ປຕີເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ປຕີຕສທ຺ທຣຈິຕໍ ‘‘ອິມສ຺ສຕ຺ຖສ຺ສາຍໍ ວາຈໂກ’’ຕິ ປຕີເຕຫິ ປສິທ຺ເຘຫິ ສທ຺ເທຫິ ຣຈິຕໍ ປາຏິປທິເກຫິ ກຕໍ ສິລິຏ຺ຐປທສນ຺ຘິກໍ ສິລິຏ຺ຐາ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕາທິປທານໍ ສນ຺ຘໂຍ ຍສ຺ສ ຕໍ ¶ ປສາທຄຸຓສໍຍຸຕ຺ຕໍ ປຕີຕສທ຺ທຣຈິຕຕ຺ຕາເຍວ ປສາທສງ຺ຂາເຕນ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣຄຸເຓນ ສໍຍຸຕ຺ຕໍ ອີທິສໍ ເອວໍຠູຕໍ ຄຸຓາຘິກໂຕ ຣມຓີຍໍ ອຸປຣິ ວກ຺ຂມານຍມກສທິສໍ ຍມກໍ ມຕໍ ວິຎ຺ຎູຫິ ອຠິມຕໍ. ປຕີຕາ ຈ ເຕ ສທ຺ທາ ຈ, ເຕຫິ ຣຈິຕໍ, ສິລິຏ຺ຐາ ປທານໍ ສນ຺ຘໂຍ ຍສ຺ສ, ປສາໂທຕິ ຄຸໂຓ ສທ຺ທາລງ຺ກາໂຣ, ເຕນ ສໍຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໒໖.

ອພ຺ຍເປຕໍ ພ຺ຍເປຕ’ຎ຺ຎ-ມາວຸຕ຺ຕາເນກວຓ຺ຓຊໍ;

ຍມກໍ ຕຎ຺ຈ ປາທານ-ມາທິມຊ຺ຌນ຺ຕໂຄຈຣໍ.

໒໖. ອິທານິ ຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕມຠິມຕໍ ທສ຺ເສຕຸມຸປກ຺ກມເຕ ‘‘ອພ຺ຍເປເຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອາວຸຕ຺ຕາ ອຘິວຸຕ຺ຕາ ປຸນປ຺ປຸນຸຈ຺ຈາຣຓຸເປຕາ ອເນເກສໍ ປຕິຣູປຕ຺ຕາ, ພຫຸວຓ຺ຓາ ສຣພ຺ຍຎ຺ຊນຣູປາ, ນ ເອໂກ ວຓ຺ໂຓ ຕສ຺ສານຸປ຺ປາສຕ຺ຕາ, ຕຖາ ຈ ວກ຺ຂຕິ ‘‘ວຓ຺ຓາວຸຕ຺ຕິ ປໂຣ ຍຖາ’’ຕິ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໒໗ ຄາຖາ], ເຕຫິ ຊາຕໍ ຍມກນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຍເຕ. ກຕິວິຘໍ ຕໍ ວິກປ຺ປີຍຕີຕິ ອາຫ ‘‘ອພ຺ຍເປຕໍ ພ຺ຍເປຕຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ວຓ຺ຓນ຺ຕຣາພ຺ຍວຫິຕໍ ວຓ຺ຓສມຸທາເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕທພ຺ຍເປຕໍ ຍມກໍ. ຍໍ ຕຸ ພ຺ຍວຫິຕໍ, ຕໍ ພ຺ຍເປຕໍ. ຍໍ ປນ ອຸຠຍມິສ຺ສໍ, ຕໍ ອຎ຺ຎໍ ອປຣໍ ອພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕນ຺ຕິ ຕິຘາ ຍມກໍ ຕາວ ວິກປ຺ປີຍເຕ. ຕເມຕໍ ຕິວິຘໍ ຍມກໍ ວິສຍວິຠາຄນິຣູປນາຍໍ ອາທິ ຈ ມຊ຺ໂຌ ຈ ອນ຺ໂຕ ຈ ໂຄຈໂຣ ວິສໂຍ ຍສ຺ເສຕິ ອາທິມຊ຺ຌນ຺ຕໂຄຈຣໍ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ. ເກສໍ ປາທານໍ? ປຈ຺ເຈກໍ ຈຕຸນ຺ນໍຄາຖາວຍວານໍ. ສາເປກ຺ຂຕ຺ເຕປິ ສມາໂສ ຄມ຺ມກຕ຺ຕາ.

ຕຕ຺ຖ ປາທຈຕຸກ຺ກສ຺ສ ອາທິມຊ຺ຌນ຺ຕຠາວີນໍ ຍມການໍ ຍາວນ຺ໂຕ ປກາຣາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ເຕ ມູລາ ສຕ຺ຕ. ກຖໍ? ເອກສ຺ມິໍເຍວ ປາເທ ກ຺ວຈິ ອາທິຍມກໍ, ກ຺ວຈິ ມຊ຺ຌຍມກໍ, ກ຺ວຈິ ອນ຺ຕຍມກໍ, ກ຺ວຈິ ມຊ຺ຌນ຺ຕຍມກໍ, ກ຺ວຈິ ມຊ຺ຌາທິຍມກໍ, ກ຺ວຈິ ອາທ຺ຍນ຺ຕຍມກໍ, ກ຺ວຈິ ສພ຺ພຍມກນ຺ຕິ. ເອວໍ ປຈ຺ເຈກໍ ມູລຠູຕາ ສຕ຺ຕາຕິ ¶ ຈຕູສຸ ອຏ຺ຐວີສຕິ ໂຫນ຺ຕິ. ປາທາທິຍມກຎ຺ຈ ປຐມປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ ຕຖາ ທຸຕິຍຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ ປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ ປຐມຕຕິຍປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ ປຐມຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕນ຺ຕິອາທິນາ ອເນກຘາ ປສໍສນ຺ຕິ. ຍທາ ຈ ສພ຺ພໂຕຍມກໍ, ຕທາ ມຫາຍມກາທໂຍ ວິກປ຺ປາ ຊາຍນ຺ຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໒໖. ອິທານິ ອຠິມຕຍມກໍ ທີເປຕິ ‘‘ອພ຺ຍເປເຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອາວຸຕ຺ເຕຫິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ວຸຕ຺ເຕຫິ ອເນກວຓ຺ເຓຫິ ສມຸທາຍຣູປຕ຺ຕາ ອເນເກຫິ ສຣພ຺ຍຎ຺ຊນສຣີເຣຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ຊາຕໍ ຍມກໍ ອຎ຺ເຎຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ອພ຺ຍວຫິຕຕ຺ຕາ ອພ຺ຍເປຕໍ, ວຓ຺ຓນ຺ຕເຣຫິ ພ຺ຍວຫິຕຕ຺ຕາ ພ຺ຍເປຕໍ, ອຸຠຍມິສ຺ສກຕ຺ຕາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎໍ ອພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕຎ຺ຈາຕິ ຕິວິຘໍ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ຍມກໍ ວິສຍວິຠາຄນິຍເມນ ຄາຖາປາທານໍ ອາທິໂຄຈຣໍ ມຊ຺ຌໂຄຈຣໍ ອນ຺ຕໂຄຈຣມິຕິ ຕິວິຘໍ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈສທ຺ໂທ ວຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕເຣ ປວຕ຺ຕຕິ, ວຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕຣໍ ນາມ ຍຖາວຸຕ຺ຕອພ຺ຍເປຕາທິເຠທໂຕ ອຎ຺ຎໍ ວຕ຺ຕພ຺ພຕາຍ ສມຸຂີຠູຕໍ ປາທານໍ ອາທິມຊ຺ຌາວສານນ຺ຕຣໍ, ອຸປນ຺ຍາໂສ ວາກ຺ຍາຣມ຺ໂຠຕິ ຈ ເອຕສ຺ເສວ ນາມໍ. ວິສທິເສນ ວຓ຺ເຓນ ອເປຕໍ ພ຺ຍເປຕໍ. ຕພ຺ພິປຣີຕມພ຺ຍເປຕໍ. ອພ຺ຍເປຕຎ຺ຈ ພ຺ຍເປຕຎ຺ຈ ອຎ຺ຎຎ຺ຈາຕິ ສມາຫາຣທ຺ວນ຺ໂທ. ອເນເກ ຈ ເຕ ວຓ຺ຓາ ຈ, ອາວຸຕ຺ຕາເຍວ ອເນກວຓ຺ຓາ, ເຕຫິ ຊາຕໍ, ອາທິ ຈ ມຊ຺ໂຌ ຈ ອນ຺ໂຕ ຈ, ເຕ ໂຄຈຣາ ຍສ຺ສາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຕຕ຺ຖ ປາທຈຕຸກ຺ກສ຺ສ ອາທິມຊ຺ຌາວສາເນສຸ ລພ຺ຠມານຍມກເຠທາ ເອເກກສ຺ມິໍ ປາເທ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕ ຠວນ຺ຕິ. ກຖໍ? ປາທາທິຍມກໍ ປາທມຊ຺ຌຍມກໍ ປາທນ຺ຕຍມກໍ ມຊ຺ຌນ຺ຕຍມກໍ ມຊ຺ຌາທິຍມກໍ ອາທ຺ຍນ຺ຕຍມກໍ ສພ຺ພໂຕຍມກນ຺ຕິ ເອວໍ ປຈ຺ເຈກໍ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕ ກຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ມູລຠູຕຍມກາ ອຏ຺ຐວີສ ¶ ຠວນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ປາທາທິຍມກາທິກມ຺ປິ ອພ຺ຍເປຕປຐມປາທາທິຍມກໍ ຕຖາ ທຸຕິຍຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກມິຕິ ຈ ອພ຺ຍເປຕປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກໍ ຕຖາ ປຐມຕຕິຍປາທາທິຍມກໍ ປຐມຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກມິຕິ ຈ ອພ຺ຍເປຕທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິຍມກໍ ຕຖາ ທຸຕິຍຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກມິຕິ ຈ ອພ຺ຍເປຕຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກມິຕິ ຈ ເອວມພ຺ຍເປຕປາທາທິຍມກາ ທສ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຖາ ພ຺ຍເປຕາປິ ທສາຕິ ວີສຕິ, ອພ຺ຍເປຕປຐມປາທມຊ຺ຌຍມກໍ ຕຖາ ທຸຕິຍປາທມຊ຺ຌຍມກມິຈ຺ຈາທິນາ ມຊ຺ຌຍມກມ຺ປິ ວີສຕິວິຘໍ ໂຫຕິ. ອພ຺ຍເປຕປຐມປາທນ຺ຕຍມກໍ ຕຖາ ທຸຕິຍປາທນ຺ຕຍມກມິຈ຺ຈາທິນາ ອນ຺ຕຍມກມ຺ປິ ວີສຕິວິຘໍ. ສໍສຄ຺ຄເຠທໂຕ ປນ ອເນກວິຘໍ ໂຫຕິ.

ອພ຺ຍເປຕປຐມປາທາທິຍມກວຓ຺ຓນາ

໒໗.

ສຸຊນາ’ສຸຊນາ ສພ຺ເພ, ຄຸເຓນາປິ ວິເວກິໂນ;

ວິເວກໍ ນ ສມາຍນ຺ຕິ, ອວິເວກິຊນນ຺ຕິເກ.

໒໗. ‘‘ສຸຊນາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສຸຊນາ ສຊ຺ຊນາ, ອສຸຊນາ ອສຊ຺ຊນາຕິ ເອເຕ ສພ຺ເພ ອຸຠຍປກ຺ຂປາຕິໂນ ວິເສສາ ຊນາ ຄຸເຓນ ສີລາທິນາ ກຣຓຠູເຕນ, ເຫຕຸຠູເຕນ ວາ ວິເວກິໂນປິ ສາຘູສຸ ລພ຺ຠມານານມສາຘູສ຺ວນຸປລພ຺ຠນໂຕ ປຸຖຸຠູຕາປິ ອວິເວກີນໍ ຊນານໍ ອນ຺ຕິເກ ສມີເປ ເຕສໍ ສນ຺ນິຘາເນ ວິເວກໍ ວິຠາຄໍ ນ ສມາຍນ຺ຕິ ນປາປຸຓນ຺ຕິ, ວິຠາຄວິຊານນປຎ຺ຎາເວກລ຺ເລນ ຈ ວິເວກິໂນປິ ຊນາ ເຕ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ອິທໍ ປຐມປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ.

໒໗. ອິທານິ ອພ຺ຍເປຕປຐມປາທາທິຍມກສ຺ສ ມຸຂມຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ສຸຊນິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສຸຊນາ ສາຘຸຊນາ, ອສຸຊນາ ອສາຘຸຊນາ ເຈຕິ ສພ຺ເພ ອຸຠຍປກ຺ຂິກາ ສີລາທິນາ, ປາຓາຕິປາຕາທິນາ ຄຸເຓນ ເຫຕຸນາ ວິເວກິໂນ ອປິ ສາຘູສຸ ¶ ປາຓາຕິປາຕາທີນໍ, ອສາຘູສຸ ສີລາທີນໍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິໂຕ ຄຸເຓນ ປຸຖຸຠູຕາປິ ອວິເວກິຊນນ຺ຕິເກ ວິເວກຎາຓຣຫິຕານໍ ຊນານໍ ສນ຺ຕິເກ ວິເວກໍ ວິຠາຄໍ ນ ສມາຍນ຺ຕິ ນ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ວິເວໂກ ວິນາຠວນເມເຕສມຕ຺ຖີຕິ ວິເວກິໂນ. ເອຕ຺ຖ ວິສໂຍປຈາເຣນ ວິເວໂກຕິ ປຎ຺ຎາ, ນ ວິເວກິໂນຕິ ອວິເວກິໂນ, ເຕເຍວ ຊນາ, ເຕສໍ ອນ຺ຕິກມິຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອິທໍ ອພ຺ຍເປຕປຐມປາທາທິຍມກໍ.

ອພ຺ຍເປຕປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກວຓ຺ຓນາ

໒໘.

ກຸສລາ’ກຸສລາ ສພ຺ເພ, ປພລາ’ປພລາ’ຖວາ;

ໂນ ຍາຕາ ຍາວ’ໂຫສິຕ຺ຕໍ, ສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປທາ ສິຍຸໍ.

໒໘. ‘‘ກຸສລາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ປພລາ ອາເສວນປ຺ປຏິລາຠວເສນ ພລວນ຺ໂຕ ຈ. ອຖາຕິ ອນນ຺ຕຣຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອປພລາ ຕທຠາວໂຕ ທຸພ຺ພລາ ຈ ສພ຺ເພ ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຍາວ ຍຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອໂຫສິຕ຺ຕໍ ວິນາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິມຕ຺ຕໍ ຜລທານາສມ຺ຠວໂຕ ເກວລໍ ‘‘ອໂຫສີ’’ຕິ ວຈນີຍຕ຺ຖນິມິຕ຺ຕມຕ຺ຕກມ຺ມຠາເວນ ອໂຫສິກມ຺ມຕ຺ຕໍ ໂນ ຍາຕາ ນ ສມ຺ປຕ຺ຕາ, ຕາວ ຕຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ສຸຂຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ຕໍ ປທນ຺ຕີຕິ ສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປທາ ສິຍຸໍ. ຍາວ ສໍສາຣປວຕ຺ຕິ, ຕາວ ສຸຂທຸກ຺ຂທາຍກາ ໂຫນ຺ຕີຕິ. ອິທໍ ປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ.

໒໘. ປພລາ ອາເສວນາທິປຈ຺ຈຍລາເຠນ ພລວນ຺ໂຕ ວາ ອຖ ອປພລາ ຕທຠາເວນ ທຸພ຺ພລາ ວາ ສພ຺ເພ ກຸສລາກຸສລາ ອໂຫສິຕ຺ຕໍ ຜລທານາຠາວໂຕ ປວຕ຺ຕິມຕ຺ຕຕໍ ຍາວ ຍຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ໂນ ຍາຕາ ອປ຺ປຕ຺ຕາ, ຕາວ ຕຕ຺ຕກໍ ສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປທາ ຍຖາກ຺ກມໍ ສຸຂທຸກ຺ຂປທາຍິໂນ ສິຍຸໍ ຠວນ຺ຕິ. ອິທໍ ອພ຺ຍເປຕປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກໍ. ກຸສລປຏິປກ຺ຂາ ອກຸສລາ. ‘‘ອໂຫສີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພສ຺ສ ຠາໂວ ອໂຫສິຕ຺ຕໍ. ‘‘ເອຫິປສ຺ສິໂກ’’ຕິອາທີສຸ ວິຍ ກ຺ຣິຍາປທໂຕປິ ຓາທິປຈ຺ຈຍາ ໂຫນ຺ຕິ.

ອພ຺ຍເປຕປຐມທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິຍມກວຓ຺ຓນາ

໒໙.

ສາທຣໍ ສາ ທຣໍ ຫນ຺ຕຸ, ວິຫິຕາ ວິຫິຕາ ມຍາ;

ວນ຺ທນາ ວນ຺ທນາມານ-ຠາຊເນ ຣຕນຕ຺ຕເຍ.

໒໙. ‘‘ສາທຣ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ¶ ວນ຺ທນາ ທ຺ວາຣຕ຺ຕໂຍປທສ຺ສິຍມານາ ມາໂນ ຈ ປູຊາ, ເຕສໍ ຠາຊເນ ອາຘາຣຠູເຕ ຣຕິຊນນາທິນາ ອຕ຺ເຖນ ຣຕນສງ຺ຂາຕານໍ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຕເຍ ສມູຫຠູເຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ສາທຣໍ ອາທຣສຫິຕໍ ກຕ຺ວາ ມຍາ ວິຫິຕາ ກຕາ, ວິຫິຕາ ອລໍສໍສາຣທຸກ຺ຂວິສຏນິຣາກຣຓໂຕ ວິເສເສນ ຫິຕາ ປຘ຺ຍາ ສາ ວນ຺ທນາ ໂສ ປຓາໂມ ທຣໍ ທຣຖໍ ກາຍຈິຕ຺ຕປຣິຬາຫໍ ຫນ຺ຕຸ ຫິໍສຕຸ. ມຍາຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເມຕິ ອຕ຺ຖໂຕ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ອິທໍ ປນ ປຐມທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ.

໒໙. ວນ຺ທນາມານຠາຊເນ ທ຺ວາຣຕ຺ຕເຍນ ວິຘິຍມານປຓາມປູຊານໍ ອາຘາຣຠູເຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ຣຕິຊນນາທິອຕ຺ເຖນ ຣຕນສງ຺ຂາຕານໍ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຕເຍ ມຍາ ຍາ ວນ຺ທນາ ສາທຣໍ ອາທຣສຫິຕໍ ວິຫິຕາ ກຕາ, ວິຫິຕາ ໂລກິຍ ໂລກຸຕ຺ຕຣ ສມ຺ປຕ຺ຕິສາຘນໂຕ ວິເສເສນ ຫິຕາ ສາ ວນ຺ທນາ ທຣໍ ມຍ຺ຫໍ ກາຍຈິຕ຺ຕທຣຖໍ ຫນ຺ຕຸ ວິນາເສຕຸ. ອິທໍ ອພ຺ຍເປຕປຐມທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິຍມກໍ. ສຫ ອາທເຣນ ວຕ຺ຕມານໍ ສາທຣໍ, ກ຺ຣິຍາວິເສສນໍ. ເອຕ຺ຖ ກ຺ຣິຍາ ນາມ ວິຫິຕາສທ຺ເທນ ນິທ຺ທິຏ຺ຐກຣຓໍ. ກຣຓຎ຺ຫິ ວິຫິຕາສທ຺ທສ຺ສ ວຸຕ຺ຕກມ຺ມຕ຺ເຕປິ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິລກ຺ຂຓສາມຕ຺ຖິຍໂຕ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິຊ຺ຊມານໍ ‘‘ອກາສິ’’ນ຺ຕິ ກ຺ຣິຍາຍ ສມ຺ພນ຺ຘມຸເປນ຺ຕໍ ກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ຠາເວ ວິຫິຕສ຺ສ ຍຸປຈ຺ຈຍນ຺ຕສ຺ສ ນປຸໍສກຕ຺ຕາ ນປຸໍສກຎ຺ຈ, ສຕ຺ຕາຍ ເອກຕ຺ຕາ ເອກວຈນຎ຺ຈ ຕພ຺ພິເສສນຕ຺ຕາ ສາທຣສທ຺ໂທປິ ນປຸໍສກທຸຕິເຍກວຈໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ວິເສສ຺ເຍ ¶ ທິສ຺ສມານາ ຍາ,

ລິງ຺ຄສງ຺ຂ຺ຍາວິຠຕ຺ຕິໂຍ;

ຕຸລ຺ຍາຘິກຣເຓ ຠິຍ຺ໂຍ,

ກາຕພ຺ພາ ຕາ ວິເສສເນ’’ຕິ [ສມ຺ພນ຺ຘຈິນ຺ໂຕ ໑໕ ຄາຖາ ເຠທຈິນ຺ຕາ ໑໙໔ ຄາຖາ].

ຫິ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອວໍ ກ຺ຣິຍາວິເສສເນ ຄຫິເຕ ສາມຕ຺ຖິຍໂຕ ‘‘ມຍາ’’ຕິ ຕຕິຍນ຺ຕສ຺ສ ປຐມນ຺ຕຕ຺ຕໍ, ‘‘ວນ຺ທນາ’’ຕິ ປຐມນ຺ຕສ຺ສ ຉຏ຺ຐຸນ຺ຕຎ຺ຈ ໂຫຕິ. ວນ຺ທນາ ຈ ມາໂນ ຈ, ເຕສໍ ຠາຊນໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສມູໂຫ ຕຍໍ, ຣຕນານໍ ຕຍນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອພ຺ຍເປຕຈຕຸກ຺ກປາທາທິຍມກວຓ຺ຓນາ

໓໐.

ກມລໍ ກ’ມລໍ ກຕ຺ຕຸໍ-ວນໂທ ວນໂທ’ມ຺ພຣໍ;

ສຸຄໂຕ ສຸຄໂຕ ໂລກໍ, ສຫິຕໍ ສຫິຕໍ ກຣໍ.

໓໐. ‘‘ກມລ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ກມລໍ ອຣວິນ຺ທໍ ກໍ ຊລໍ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ສຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍ ໂຫຕິ, ວິກສິຕາຣວິນ຺ທສນ຺ໂທຫສມ຺ຠາວິໂຕທກສ຺ສ ວາປາທີສຸ ຕາທິສຣມຓີຍຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິສມ຺ຠວໂຕ, ອວນໍ ຣກ຺ຂໍ ທທາຕິ ສສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຍາທິກາຣຓຠາເວນາຕິ ອວນໂທ. ວນໍ ຊລໍ ທທາຕິ ນ ຕຸຈ຺ໂຉຕິ ວນໂທ ເມໂຆ ອມ຺ພຣໍ ອາກາສໍ ຊລຘາຣຠາຣຠຣິຕມ຺ພຣກຸຫຣສ຺ສ ທສ຺ສນີຍຕາຄຸຓໂຍຄໂຕ ອລໍກຕ຺ຕຸນ຺ຕິ ອຘິກຕໍ. ສຫິຕໍ ສມ຺ປຸຓ຺ຓໍ ຫິຕໍ ອຠິວຸທ຺ຘິໍ ກຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ຄທຕີຕິ ສຸຄໂຕ ມຎ຺ຊຸຠາຓີ ປຸພ຺ພພຸທ຺ຘາ ວິຍ ເນກ຺ຂມ຺ມາທິນາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທາທິເກ ປຊຫນ຺ໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ສວາສນສກລກິເລເສ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ໂສຠນໍ ນິພ຺ພານປຸຣໍ ຄໂຕຕິ ວາ ສຸຄໂຕຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມຫາມຸນິ ອຕ຺ຕໂນ ອປຣິມິຕປາຣມິຕາສິມ຺ປກຈຄລິຕຕິລກຠາເວນ ໂລກໍ ໂລກຕ຺ຕຍໍ, ສຫິຕໍ ໂລກນ຺ຕິ ວາ ໂຍຊນີຍໍ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ອລໍກຣຓາຍາຕິ. ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກາທິຍມກມພ຺ຍເປຕໍ.

໓໐. ກມລໍ ¶ ປທຸມໍ ກໍ ຊລໍ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ປຎ຺ຈວິຘປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນສ຺ສ ອຸທກສ຺ສ ຣມຓີຍຕ຺ຕາ ສຊ຺ເຊຕຸໍ ໂຫຕິ. ອວນໂທ ກາເລ ວຸຏ຺ຐິສມ຺ປທາຍ ສສ຺ສສມ຺ປທາທີນໍ ກາຣຓຕ຺ຕາ ອາຣກ຺ຂໍ ເທນ຺ໂຕ ວນໂທ ເມໂຆ ອມ຺ພຣໍ ອາກາສໍ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ຊລຘາຣຠາຣຠຣິຕມ຺ພຣກຸຈ຺ຉິຍາ ທສ຺ສນີຍຕ຺ຕາ ສຊ຺ເຊຕຸໍ ໂຫຕິ, ສຫິຕໍ ສມ຺ປຸຓ຺ຓໍ ຫິຕໍ ອຠິວຸຑ຺ຒິໍ ກຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຸຄໂຕ ຈິຕ຺ຣກຖີ ສຸນ຺ທຣໍ ນິພ຺ພານໍ ຄໂຕ ວາ ໂສ ສຸຄໂຕ ໂສ ຕຖາຄໂຕ ໂລກໍ ໂລກຕ຺ຕຍໍ, ສຫິຕໍ ໂລກໍ ວາ ອລງ຺ກຕ຺ຕຸໍ ຈິຕ຺ຣກຖາທິກາຣເຓຫິ ຕາທິສສ຺ສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ໂລກຣາມເຓຍ຺ຍສ຺ສາຠາວາ ສຊ຺ເຊຕຸໍ ໂຫຕິ. ສພ຺ພປທຕ຺ຖານໍ ສຕ຺ຕາພ຺ຍຠິຈາຣິຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ຄມ຺ມໍ. ຕໂຕເຍວ ສພ຺ເພ ປຐມນ຺ຕຠວນກ຺ຣິຍາຍ ຍຸຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ວທນ຺ຕິ. ອິທໍ ອພ຺ຍເປຕຈຕຸກ຺ກປາທາທິຍມກໍ.

໓໑.

ອພ຺ຍເປຕາທິຍມກ-ສ຺ເສໂສ ເລໂສ ນິທສ຺ສິໂຕ;

ເຎຍ຺ຍານິ’ມາເຍວ ທິສາ-ຍ’ຎ຺ຎານິ ຍມການິປິ.

໓໑. ອິຈ຺ເຈວມຠິມຕຍມເກ ອພ຺ຍເປຕປາທາທິຍມກສ຺ສ ທິສາມຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຸປສໍຫຣຕິ ‘‘ອພ຺ຍເປເຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອພ຺ຍເປຕສ຺ສ ອພ຺ຍວຫິຕສ຺ສ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາທານໍ ອາໂທ, ອາທິຠູຕສ຺ສ ວາ ຍມກສ຺ສ ເອໂສ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ເລໂສ ໂກຈິເທວ ເຠໂທ ນິທສ຺ສິໂຕ ວິກປ຺ປິໂຕ. ອປຣານິປິ ກິໍ ນ ວິກປ຺ປິຍນ຺ຕີຕິເຈຕິ ອາຫ ‘‘ເຎຍ຺ຍານິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອິມາຍ ທິສາຍ ອິມິນາ ອຸປາເຍນ ມຄ຺ເຄເນວ ອຎ຺ຎານິ ວຸຕ຺ຕໂຕ ອປຣານິ ທຸຕິຍປາທາທິຍມກຕຕິຍປາທາທິຍມກຈຕຸຕ຺ຖປາທາທິຍມກາທີນິ ອພ຺ຍເປຕານິປິ ປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກປຐມຕຕິຍປາທາທິຍມການິປິ ພ຺ຍເປຕານິ, ປຐມຈຕຸຕ຺ຖທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິຍມກາທີນິປິ ອພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕານິ, ຕຖາ ມຊ຺ຌນ຺ຕປາທຍມການິ ເຎຍ຺ຍານິ ຊານິຕພ຺ພານິ, ວິຎ຺ຎູນໍ ຕາທິສາຍ ທິສາຍ ທສ຺ສິຕຕ຺ຕາຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈ –

‘‘ຄຸຓາຄຸເຓນ ¶ ສຫ ເຕ, ສາຘໂວ’ສາຘໂວ ຊນາ;

ວິຄາຫນ຺ເຕ ສມໍ ນາຖ, ຈິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕ ກຖໍ ນຸ ເຕ’’.

ອິຈ຺ຈາທິນາ ທຸຕິຍປາທາທິຍມກາທີນິ ອພ຺ຍເປຕານິ,

‘‘ປິເຍນ ວຈສາ ສພ຺ເພ,

ປິເຍນ’ປ຺ປິຍຠາຓິໂນ;

ປາທານເຕ ຊິໂນກາສິ,

ໂສ ຘມ຺ໂມ ຫນ຺ຕຸ ໂວ’ປ຺ປິຍໍ’’.

ອິຈ຺ຈາທິນາ ປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກາທີນິ ອພ຺ຍເປຕານິ,

‘‘ສ’ມລໍ ສມລໍ ກຕ຺ຕຸໍ, ສຸຈິຣໍສຸຈິ ຣໍຊເຍ;

ສຸຈິຣໍ ສຸຈິຣໍຄໍ ຕໍ, ສ’ມລໍ ສມລໍຠິ ໂຍ’’.

ອິຈ຺ຈາທິນາ ປຐມຈຕຸຕ຺ຖທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິຍມກາທີນິ ອພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕານິ,

‘‘ມໂນຫຣ ຫຣ ກ຺ເລສໍ, ຊິນ ເຈໂຕຠວໍ ມມ;

ນນຸ ຕ຺ວໍ ປາຣມີສາຣາ-ມຕຠາວິຕໂມສຘໍ’’.

ອິຈ຺ຈາທິນາ ມຊ຺ຌປາທຍມການິ,

‘‘ສາຘຸນາ ຣໍຊຍ ຊຍ-ທ຺ຘນິນາ’ປູຣຍິ ມຫິໍ;

ໂຍ ຕໍ ຊິນວຣໍ ຘີຣ-ມຕ຺ຖກາໂມສິ ເຈ ຕຸວໍ’’.

ອິຈ຺ຈາທິນາ ອນ຺ຕປາທຍມການິ ຊານິຕພ຺ພານິ.

໓໑. ເອວໍ ອຠິມຕຍມເກນ ອພ຺ຍເປຕຍມການມຸປາຍາທີນິ ນິຄເມນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ອພ຺ຍເປຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອພ຺ຍເປຕາທິຍມກສ຺ສ ວິສທິສວຓ຺ເຓຫິ ອພ຺ຍວຫິຕາທິຍມກສ຺ສ, ອພ຺ຍເປຕປາທາທິຍມກສ຺ສ ວາ ເອໂສ ເລໂສ ‘‘ສຸຊນິ’’ຈ຺ຈາທິໂກ ອປ຺ປໂກທາຫຣຓນໂຍ ນິທສ຺ສິໂຕ ນິທ຺ທິຏ຺ໂຐ. ອຎ຺ຎານິ ຍມການິປິ ອິມາເຍວ ທິສາຍ ອິມິນາ ນເຍເນວ ເຎຍ຺ຍານິ ວິຎ຺ຎູຫິ ຎາຕພ຺ພານິ. ອາໂທ ຍມກໍ, ອາທິຠູຕໍ ວາ ຍມກໍ, ອພ຺ຍເປຕຎ຺ຈ ຕໍ ອາທິຍມກຎ຺ຈາຕິ ວາກ຺ຍໍ. ເອວໍ ທສ຺ສິເຕນ ¶ ອິມິນາ ກເມນ ອພ຺ຍເປຕທຸຕິຍປາທາທິຍມກາທໂຍ ຎາຕພ຺ພາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ຕຕ຺ຖ ອພ຺ຍເປຕທຸຕິຍປາທາທິຍມກເມວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ –

ຄຸຓາຄຸເຓນ ສຫ ເຕ, ສາຘໂວ’ສາຘໂວ ຊນາ;

ວິຄາຫນ຺ເຕ ສມໍ ນາຖ, ຈິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕ ກຖໍ ນຸ ເຕ.

ໂຠ ນາຖ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ເຕ ສາຘໂວ ອສາຘໂວ ເຕ ຊນາ ຄຸຓາຄຸເຓນ ສກສກຄຸເຓນ ອຄຸເຓນ ຈ ສຫ ສມໍ ເອກຊ຺ຌໍ ກຖໍ ນຸ ວິຄາຫນ຺ເຕ, ຈິຕ຺ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ສຸຊນທຸຊ຺ຊເນສຸ ສມເມຕ຺ຕາ ອຈ຺ຉຣິຍາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ອພ຺ຍເປຕປຐມທຸຕິຍປາທາທິຍມກເມວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ –

ປິເຍນ ວຈສາ ສພ຺ເພ, ປິເຍນ’ປ຺ປິຍຠາຓິໂນ;

ປາທານເຕ ຊິໂນກາສິ, ໂສ ຘມ຺ໂມ ຫນ຺ຕຸ ໂວ’ປ຺ປີຍໍ.

ຊິໂນ ອປ຺ປິຍຠາຓິໂນປິ ສພ຺ເພ ຊເນ ປິເຍນ ເຍນ ວຈສາ ປາທານເຕ ອກາສິ, ໂສ ຘມ຺ໂມ ໂວ ອປ຺ປິຍໍ ຫນ຺ຕຸ. ເອຕ຺ຖ ອປິສທ຺ທປຣິຍາຍສ຺ສ ປິສທ຺ທສ຺ສ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ຍຕິຠງ຺ໂຄ ນຕ຺ຖິ.

ປຐມຈຕຸຕ຺ຖທຸຕິຍຕຕິຍປາທາທິອພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕຍມກເມວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ –

ສ’ມລໍ ສມລໍ ກຕ຺ຕຸໍ, ສຸຈິຣໍສຸຈິ ຣໍຊເຍ;

ສຸຈິຣໍ ສຸຈິຣໍຄໍ ຕໍ, ສ’ມລໍ ສມລໍຠິ ໂຍຕິ.

ເອຕ຺ຖ ‘‘ສມລໍ ສມລໍ, ສຸຈິຣໍ ສຸຈິຣ’’ນ຺ຕິ ວິສທິສວຓ຺ເຓຫິ ອພ຺ຍວຫິຕຕ຺ຕາ ອພ຺ຍເປຕໍ, ‘‘ສມລໍ ສມລ’’ນ຺ຕິ ປຸພ຺ພປຣຍຸຄຬໍ [ປຸພ຺ພປຣຍຸຄຬທ຺ວຍໍ (ກ.)] ‘‘ກຕ຺ຕຸ’’ມິຕິ ຠິນ຺ນວຓ຺ເຓຫິ, ‘‘ສຸຈິຣໍ ສຸຈິຣ’’ນ຺ຕິ ປຸພ຺ພປຣຍຸຄຬໍ [ປຸພ຺ພປຣຍຸຄຬທ຺ວຍໍ (ກ.)] ‘‘ຊເຍ’’ຕິ ຠິນ຺ນວຓ຺ເຓຫິ ຈ ພ຺ຍວຫິຕຕ຺ຕາ ພ຺ຍເປຕຎ຺ຈ ໂຫຕິ. ສຸຈິຣໍສຸຈິ ໂສຠນຣໍສິນາ ອຸຈິ ຍຸຕ຺ໂຕ ໂຍ ຊິໂນ ສໍ ¶ ສນ຺ຕິໍ ນິພ຺ພານໍ ສມລໍຠິ ອລຠິ, ອລໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ອຕິສເຍນ ສຸຈິຣໍຄໍ ວິສຸທ຺ຘເທຫໍ ຕໍ ຊິນໍ ສມລໍ ຊລ຺ລິກາສງ຺ຂາເຕນ, ຣາຄາທິກຸຈ຺ຉິຕສງ຺ຂາເຕນ ວາ ມເລນ ສຫິຕໍ ສໍ ອຕ຺ຕານໍ ອລໍກຕ຺ຕຸໍ ນິມ຺ມລໍ ກຕ຺ວາ ສຊ຺ເຊຕຸໍ ສຸຈິຣໍ ສຸຈິຣກາລໍ ຣໍຊເຍ ອຕ຺ຕນິ ອຠິຣມາເປຍ຺ຍ.

ປາທມຊ຺ຌຍມກເມວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ –

ມໂນຫຣ ຫຣ ກ຺ເລສໍ, ຊິນ ເຈໂຕຠວໍ ມມ;

ນນຸ ຕ຺ວໍ ປາຣມີສາຣາ-ມຕຠາວິຕໂມສຘນ຺ຕິ.

ມໂນຫຣ ຊິນ ມມ ເຈໂຕຠວໍ ກ຺ເລສໍ ສນ຺ຕາປໍ ຫຣ ອປນຍ, ຕ຺ວໍ ປາຣມີສາຣາມຕຠາວິຕໍ ໂອສຘໍ ທິພ຺ໂພສຘໍ ນນຸ.

ປາທນ຺ຕຍມກເມວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ –

ສາຘຸນາ ຣໍຊຍ ຊຍ-ທ຺ຘນິນາ’ປູຣຍິ ມຫິໍ;

ໂຍ ຕໍ ຊິນວຣໍ ຘີຣ-ມຕ຺ຖກາໂມສິ ເຈ ຕຸວນ຺ຕິ.

ໂຍ ຊິນວໂຣ ສາຘຸນາ ຊຍທ຺ຘນິນາ ເວເນຍ຺ຍຊຍໂຆເສນ ມຫິໍ ອາປູຣຍິ, ຘີຣໍ ຕໍ ຊິນວຣໍ ຕຸວໍ ສປ຺ປຸຣິສ ເຈ ອຕ຺ຖກາໂມ ອສິ, ຣໍຊຍ ອຠິຣມາເປຫິ. ອິມິນາ ນິທ຺ທິຏ຺ຐຍມເກເຫວ ອວເສສາ ຕຕິຍປາທາທິຍມກາທໂຍ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ.

໓໒.

ອຈ຺ຈນ຺ຕພຫໂວ ເຕສໍ,

ເຠທາ ສມ຺ເຠທໂຍນິໂຍ;

ຕຕ຺ຖາປິ ເກຈິ ສຸກຣາ,

ເກຈິ ອຈ຺ຈນ຺ຕທຸກ຺ກຣາ.

໓໒. ກິໍ ປນ ສາກລ຺ເລນ ນ ວິກປ຺ປິຕານີຕິ ອາຫ ‘‘ອຈ຺ຈນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຕສໍ ວິກປ຺ປານໍ ສມ຺ເຠໂທ ສງ຺ກໂຣ ມິສ຺ສຕ຺ຕມຸຈ຺ຈາຣຓປ຺ປກາໂຣ ໂຍນິ ປຠໂວ ເຍສໍ ເຕ ສມ຺ເຠທໂຍນິໂຍ, ເຠທາ ປກາຣາ ອຈ຺ຈນ຺ຕພຫໂວ ອຕິສເຍນ ພຫຸລາ ຍຖາວຸຕ຺ຕນເຍນ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖາປິ ເຕສຸ ວິກປ຺ເປສຸປິ ເກຈິ ວິກປ຺ປາ ສຸເຂນ ກຣີຍນ຺ຕິ ປຍຸຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ¶ ສຸກຣາ, ຕພ຺ພິປຣີໂຕ ຈ ເກຈິ ວິກປ຺ປາ ອຈ຺ຈນ຺ຕທຸກ຺ກຣາ. ອິຕິ ທ຺ວິຘາ ສງ຺ຄຍ຺ຫນ຺ຕິ, ເຕສຸ ສຸກຣານໍ ເກສຎ຺ຈິ ອຠິມຕຍມການໍ ມຸຂມຕ຺ຕໍ ທສ຺ສິຕໍ. ອິທານິ ທຸກ຺ກຣານໍ ເກສຎ຺ຈິ ມຸຂມຕ຺ຕໍ ນ ສພ຺ພເມວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສມຸນ຺ນເຕນ ເຕ ສຕາ,

ກຖໍ ນ ເຕ ນ ເຕ ສິຍຸໍ;

ຍໂຕ ນເຕນເຕປິ’ໂຕ,

ສິຍຸໍ ນ ເຕ ນເຕ ສຸຠາ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກມຊ຺ຌຍມກມພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕເມກຣູປໍ ທຸກ຺ກຣໍ.

ນ ຠາສຸຣາ ເຕປິ ສຸຣາ ວິຠູສິຕາ,

ຕຖາສຸຣາ ຠູຣິ ສຸຣາປຣາຊິຕາ;

ສຠາສຸ ຣາຊາປິ ຕຖາ ສຸຣາຊິໂຕ,

ຍຖາ ສຸຣາຊນ຺ຕິ ສຸຣາວິນິສ຺ສຏາ.

ອິທໍ ຈຕຸກ຺ກປາທມຊ຺ຌຍມກເມກຣູປພ຺ຍເປຕໍ.

໓໒. ສພ຺ພມິທມນຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ລກ຺ຂຓາຕິເທເສນ ນິຄມນໍ ກິມຕ຺ຖມິຈ຺ຈາສງ຺ກາຍມາຫ ‘‘ອຈ຺ຈນ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຕສໍ ຍມການໍ ສມ຺ເຠທໂຍນິໂຍ ປເຠທຸປ຺ປຕ຺ຕິກາຣຓຠູຕາ ເຠທາ ອຸຈ຺ຈາວຈປກາຣາ ອຈ຺ຈນ຺ຕພຫໂວ, ຕຕ຺ຖາປິ ເຕສຸປິ ເກຈິ ຍມກາ ສຸກຣາ ສຸສາຘິຍາ, ເກຈິ ອຈ຺ຈນ຺ຕທຸກ຺ກຣາ ອຕິສເຍນ ທຸສ຺ສາຘິຍາ. ສມ຺ເຠໂທ ໂຍນິ ເຍສນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອິຫ ສຸກຣສ຺ສ ອຸປທິສິຕຕ຺ຕາ ທຸກ຺ກຣຍມກປເວໂສປາຍມຕ຺ຕມຸປທິສີຍເຕ –

‘‘ມນໍ ມນໍ ສຕ຺ຖຸ ທເທຍ຺ຍ ເຈ ໂຍ,

ມນໍ ມນໍ ປີຓຍຕ’ສ຺ສ ສຕ຺ຖຸ;

ມນໍ ມນໍ ເຕນ ທເທຍ຺ຍ ເຈ ນ,

ມນໍ ມນໍປ’ສ຺ສ ນ ສາຘຸປຸຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກາທິຍມກເມກຣູປໍ ອພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕໍ.

ໂຍ ¶ ປຸຄ຺ຄໂລ ມນໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສຕ຺ຖຸ ຊິນສ຺ສ ມນໍ ຂຓມຕ຺ຕມ຺ປິ ທເທຍ຺ຍ ເຈ, ສຕ຺ຖຸ ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ມນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ມນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປີຓຍຕິ ສມ຺ປີເຓຕິ, ເຕນ ຕສ຺ມາ ມນໍ ມນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ ເຈ ນ ຍທິ ໂນ ທເທຍ຺ຍ, ອສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ມນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ມນໍປິ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ສາຘຸປຸຊ຺ຊໍ ສາຘູຫິ ປູຊິຕພ຺ພໍ ນ ຠວຕິ.

‘‘ສມຸນ຺ນເຕນ ເຕ ສຕາ,

ກຖໍ ນ ເຕ ນ ເຕ ສິຍຸໍ;

ຍໂຕ ນເຕ’ນເຕປິ’ໂຕ,

ສິຍຸໍ ນ ເຕ ນເຕ ສຸຠາ’’ຕິ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກມຊ຺ຌຍມກເມກຣູປມພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕໍ.

ຍໂຕ ເຍນ ກາຣເຓນ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຕາ ໂສຠເນນ ສມຸນ຺ນເຕນ ສມ຺ມາ ອຸນ຺ນເຕນ ເຫຕຸນາ ນເຕປິ ອວນເຕປິ ອນເຕປິ ອນວນເຕປິ ເຕ ເຕ ສຸຠາ ເຕ ເຕ ໂສຠນາ ນ ນ ສິຍຸໍ, ຠວນ຺ເຕວ, ອໂຕ ເຕນ ກາຣເຓນ ເຕ ສຸຠາ ເຕ ໂສຠນາ ນເຕ ອວນເຕ ກຖໍ ນ ສິຍຸໍ, ຠວນ຺ເຕວ.

‘‘ຊິນໍ ປຓາໂມນຕສຊ຺ຊນໍ ຊນໍ,

ຄຸເຓ ນິເວເສນ຺ຕມສຊ຺ຊນໍ’ຊນໍ;

ເວເນຍ຺ຍເນຕ຺ເຕ ຄຸຓຠາຊນໍ ຊນໍ,

ນເມ ມເມນ຺ຕໍ ຂລຸ ສຊ຺ຊນໍຊນ’’ນ຺ຕິ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກນ຺ຕຍມກເມກຣູປມພ຺ຍເປຕພ຺ຍເປຕຍມກໍ ທຸກ຺ກຣໍ.

ປຓາໂມນຕສຊ຺ຊນໍ ປຓາມິຕຸກາໂມນຕສາຘຸຊນວນ຺ຕໍ ຊນໍ ເວເນຍ຺ຍຊນໍ ອສຊ຺ຊ ປມາທມກຕ຺ວາ ຄຸເຓ ສີລາທິຄຸເຓ ນິເວເສນ຺ຕໍ ນິໂຍເຊນ຺ຕໍ ເວເນຍ຺ຍເນຕ຺ເຕ ອຎ຺ຊນໍ ອຎ຺ຊນຠູຕໍ ຄຸຓຠາຊນໍ ຄຸຓານມາຘາຣຠູຕໍ ສຊ຺ຊນໍຊນໍ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ສາຘຸຊນານໍ ອຎ຺ຊນຠູຕໍ ຊນໍ ສາຘຸຊນໍ ຂລຸ ເອກນ຺ເຕນ ມເມນ຺ຕໍ ມມາຍນ຺ຕໍ ນໍ ຊິນໍ ນເມ ນມາມິ.

‘‘ສາຠາສຸ ¶ ສາຠາ ຠຸວເນ ຊິນສ຺ສ,

ສາຠາຍ ສາ ຠາສຕິເຍວ ຊາຕຸ;

ສາຠາຍ ສາ ຠາຕິ ນ ເຈ ກຖໍ ນ,

ສາຠາ ສສາຠານມຕິຈ຺ຈ ຠາຕີ’’ຕິ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກາທິຍມເກກຣູປພ຺ຍເປຕໍ.

ຠຸວເນ ສຕ຺ຕໂລເກ ສາຠາສຸ ວິຊ຺ຊມານາຠາສຸ ຊິນສ຺ສ ສາຠາ ໂສຠນາ ອາຠາ ສາຠາຍ ວິຊ຺ຊມານາຍ, ໂສຠນາຍ ວາ ອາຠາຍ ອາຠາໂຕ ຊາຕຸ ເອກນ຺ເຕນ ຠາສຕິເຍວ ທິປ຺ປເຕວ, ສາ ຊິນາຠາ ສາຠາຍ ວິຊ຺ຊມານາຠາໂຕ ອຘິກາ ຫຸຕ຺ວາ ເຈ ນ ຠາຕິ ຍທິ ນ ຠາສຕິ, ສສາຠານໍ ວິຊ຺ຊມານໂສຠນາຠານໍ ພ຺ຣຫ຺ມາທີນໍ ສາຠາ ໂສຠນາຠາໂຍ ອຕິຈ຺ຈ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ກຖໍ ນ ຠາຕິ, ຠາສຕິເຍວ.

‘‘ນ ຠາສຸຣາ ເຕປິ ສຸຣາ ວິຠູສິຕາ,

ຕຖາສຸຣາ ຠູຣິ ສຸຣາປຣາຊິຕາ;

ສຠາສຸ ຣາຊາປິ ຕຖາ ສຸຣາຊິໂຕ,

ຍຖາ ສຸຣາຊນ຺ຕິ ສຸຣາວິນິສ຺ສຏາ’’ຕິ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກມຊ຺ຌຍມເກກຣູປພ຺ຍເປຕໍ.

ສຸຣາວິນິສ຺ສຏາ ສຸຣາປານໂຕ ອປຄຕາ ຊນາ ຍຖາ ສຸຣາຊນ຺ຕິ, ຕຖາ ວິຠູສິຕາ ວິເສເສນ ອລງ຺ກຕາ ເຕປິ ສຸຣາ ເຕ ເທວາ ອປິ ນ ຠາສຸຣາ ໂສຠມານາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ເອວໍ ສຸຣາປຣາຊິຕາ ສຸຣາປານເຫຕຸ ປຣາຊິຕຠາວໍ ປຕ຺ຕາ ຠູຣິ ອສຸຣາ ພຫໂວ ເວປຈິຕ຺ຕິອາທໂຍ ອສຸຣາປິ ນ ຠາສຸຣາ ນ ໂສຠນ຺ຕິ, ຕຖາ ເອວໍ ສຸຣາຊິໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ອລງ຺ກໂຕ ຣາຊາປິ ສຠາສຸ ນ ຠາສຸໂຣ.

‘‘ຊິນາຓຕ຺ຕິຍໍ ¶ ໂຍ’ຫິຕາສາ ສິຕາສາ,

ອວສ຺ສໍວ ເຕ ໂຫນ຺ຕ຺ຍ’ຕາສາ ຫຕາສາ;

ອໂຕ ສພ຺ພປາເປ ສຕາສາ ວຕາສາ,

ກໂຣນ຺ເຕວ ສນ຺ຕິສ຺ສິຕາ ສາມິຕາສາ’’ຕິ.

ອິທໍ ປາທຈຕຸກ຺ກນ຺ຕຍມກເມກຣູປພ຺ຍເປຕໍ.

ເຍ ສປ຺ປຸຣິສາ ຊິນາຓຕ຺ຕິຍໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວິນຍປຎ຺ຎຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕາຓຕ຺ຕິຍໍ ໂອຫິຕາສາ ອວີຕິກ຺ກມວເສນ ປຕິຏ຺ຐິຕອາສາ ໂຫນ຺ຕິ ສິຕາສາ ປຣິສຸທ຺ຘາສາ, ເຕ ສາຘໂວ ຫຕາສາ ອນຸກ຺ກເມນ ຫຕຕຓ຺ຫາ ອວສ຺ສໍວ ເອກນ຺ເຕເນວ ອຕາສາ ຠຍຣຫິຕາ ຍໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ອໂຕ ຕສ຺ມາ ສພ຺ພປາເປ ສພ຺ພາກຸສເລ ສຕາສາ ຠຍສຫິຕາ ວຕາສາວ ນິຣວຊ຺ຊວຕາຠິລາສວນ຺ໂຕ ສາຘຸຊນາ ສນ຺ຕິສ຺ສິຕາ ສນ຺ຕິນິສ຺ສິຕາໂຍ ສາມິຕາສາ ສາມິຠາວາສາໂຍ ກໂຣນ຺ເຕວ.

໓໓.

ຍມກໍ ຕໍ ປເຫຬີ ຈ, ເນກນ຺ຕມຘຸຣານິ’ຕິ;

ອຸເປກ຺ຂິຍນ຺ຕິ ສພ຺ພານິ, ສິສ຺ສເຂທຠຍາ ມຍາ.

໓໓. ນນຸ ຍມກໍ ນາມ ກວີນໍ ສາມຕ຺ຖິຍວິເສສສູຈກນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕໍ ໂສປໂຍຄໍ, ປເຫຬິກາ ຈ ໂສປໂຍຄາ ກີຬາວິໂນທເນ ສມ຺ພາຘຏ຺ຐານມນ຺ຕເນ ປຣພ຺ຍາໂມຫເນ [ປຣມພ຺ຍາໂມຫເນ (ກ.), ກາພ຺ຍາທາສ ໓.໙໗] ຈ, ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ກຖມຸເປກ຺ຂາ ຠວໂຕຕິ ອາຫ ‘‘ຍມກ’’ນ຺ຕິອາທິ. ຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ຍມກຎ຺ຈ ສຸກຣທຸກ຺ກຣປ຺ປເຠທໍ. ປເຫຬິກາ ປນ ປຸພ຺ພາຈຣິເຍຫິ ໂສຬສ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ ສມາຄຕາວຎ຺ຈິຕາທິກາ. ຕຕ຺ຖິທໍ ລກ຺ຂຓໍ –

ສມາຄຕາ ນາມ ສິຍາ, ຄຸຬ຺ຫຕ຺ຖາ ປທສນ຺ຘິນາ;

ວຎ຺ຈິຕາຎ຺ຎຕ຺ຖ ຣຸຬ຺ເຫນ, ຍຕ຺ຖ ສທ຺ເທນ ວຎ຺ຈນາ.

ອຸກ຺ກນ຺ຕາຕິພ຺ຍວຫິຕ-ປ຺ປໂຍຄາ ¶ ໂມຫກາຣິນີ;

ສິຍາ ປມຸສ຺ສິຕາ ຍສ຺ສາ, ທຸພ຺ໂພຘຕ຺ຖາ ປທາວລິ.

ສມານຣູປາ’ມຸຂ຺ຍຕ຺ຖາ-ໂຣປາຫິຕປທາ ສິຍາ;

ຜຣຸສາ ປຈ຺ຈຍາທີຫິ, ຊາຕສທ຺ທາ ກຖຎ຺ຈິປິ.

ສງ຺ຂ຺ຍາຕາ ນາມ ສງ຺ຂ຺ຍານໍ, ຍຕ຺ຖ ພ຺ຍາໂມຫກາຣຓໍ;

ອຎ຺ຎຖາ’ຠາສເຕ ຍຕ຺ຖ, ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ສາ ປກປ຺ປິຕາ.

ສາ ນາມນ຺ຕຣິກາ ຍສ຺ສາ, ນາເມ ນານຕ຺ຖກປ຺ປນາ;

ນິຠູຕາ’ວຏ຺ຐິຕຎ຺ຎຕ຺ຖາ, ຕຸລ຺ຍຕ຺ຖສຸຕິເຫຕຸໂຕ.

ສມານສທ຺ທາ ສາ ອິຏ຺ຐ-ສທ຺ທປຣິຍາຍສາຘິຕາ;

ສມ຺ມຸຬ຺ຫາ ມູຬ຺ຫຕາເຍວ, ນິທ຺ທິຏ຺ຐຕ຺ຖາປິ ສາຘຸກໍ.

ຍສ຺ສາ ສມ຺ພນ຺ຘພາຫຸລ຺ຍາ, ນາມໍ ສາ ປາຣິຫາຣິກີ;

ເອກຈ຺ຉນ຺ນາ ຠເວ ພ຺ຍຎ຺ຊາ-ເຘຍ຺ຍໍ ນິສ຺ສຍໂຄປນາ.

ສາ ຠເວ ອຸຠຍຈ຺ຉນ຺ນາ, ຍສ຺ສາ ອຸຠຍໂຄປນາ;

ສໍກິຓ຺ຓາ ນາມ ສາ ຍສ຺ສາ, ນານາລກ຺ຂຓສງ຺ກໂຣຕິ.

ໂທສຕ຺ເຕປິ ເຈສໍ ສພ຺ເພສໍ ອຸກ຺ກນ຺ຕາທີສຸ ໂທສຠາເວ ນາໂຣປິຕພ຺ພາ. ເອສາ ຫິ [ມນໂສຕິ (ກ.)] ‘‘ພຫຸຄຸເຓ ປຓມຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໔໔ ຄາຖາ] ວາກ຺ຍສໍກິຓ຺ຓນາເມນ ນ ວຸຕ຺ຕາ, ປກປ຺ປິຕາ ຈ ສໍສຍໂທສປຣິຫາເຣນ ‘‘ຍາເຕ ທຸຕິຍໍ ນິລຍ’’ນ຺ຕິ [ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣ ໑໑໒ ຄາຖາ] ອາທິນາ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ.

‘‘ປຠວາ’ນຕວິຕ຺ຕິຓ຺ຓາ, ຕວາ’ຓາ ມຫຕີ ສຕິ;

ຈິຣາຍ ຊຍຕໍ ນາຖ, ປຫຸຕຜລສາຘນີ’’ຕິ.

ອຍໍ ສມາຄຕາ.

‘‘ຠທ຺ທເມໂວ’ປເສເວຍ຺ຍ, ¶ ວິຘູຕມທກິພ຺ພິສໍ;

ສມ຺ປາປເຍ ປຸຣໍ ເຂມໍ, ສ ທນ຺ໂຕ’ຕ຺ຕນິເສວິນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍໍ ວຎ຺ຈິຕາ.

ປມຸສ຺ສິຕາທໂຍ ຕຸ ລກ຺ຂຓານຸສາເຣນ, ຕຕ຺ໂຖທາຫຣຓານຸສາເຣນ ຈ ເວທິຕພ຺ພາ.

ເອວໍ ປຸພ຺ພາຈຣິເຍຫິ ປຣິກປ຺ປິຕາ ປເຫຬິກາ ເຈຕິ ເອຕານິ ສພ຺ພານິ ເອກນ຺ເຕນ ນິຍເມນ ນ ມຘຸຣານິ ອຕ຺ຖຣສສ຺ສ ວາ ສທ຺ທຣສສ຺ສ ວາ ກສ຺ສຈິ ອຠາເວນ ອສ຺ສາທິຕພ຺ພານິ ນ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ສິສ຺ສານມຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຂໂທເຍວ ຠຍໍ ຕໂຕ ເຕສໍ ເຂທໂຕ ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນຠຍໂຕ ມຍາ ອຸເປກ຺ຂິຍນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ຘນີຍໍ.

໓໓. ເອວໍ ສຸກຣທຸກ຺ກຣວເສນ ທຸວິຘຕ຺ຕໍ ວຕ຺ວາ ກວີນໍ ສາມຕ຺ຖິຍປ຺ປກາສເນ ສປ຺ປໂຍຊນຍມການຎ຺ຈ, ກີຬາວິໂນທເນ ສມ຺ພາຘຏ຺ຐານສມ຺ມນ຺ຕເນ ປຣພ຺ຍາໂມຫເນ ຈາຕິ ອິເມສຸ ສປ຺ປໂຍຊນານຎ຺ຈ ປເຫຬິການມວຈເນ ກາຣຓໍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ຍມກ’’ມິຈ຺ຈາທິນາ. ຕໍ ຍມກໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ສຸກຣທຸກ຺ກຣາທິເຠທໍ ຍມກຊາຕຎ຺ຈ ປເຫຬິ ຈ ປຸພ຺ພາຈຣິເຍຫິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ ສມາຄຠາທິກາ ປເຫຬິກາ ຈ ອິຕິ ອິມານິ ສພ຺ພານິ ເອກນ຺ຕມຘຸຣານິ ນ ອິຕິ ອສ຺ສາເທຕພ຺ພສ຺ສ ອຕ຺ຖຣສສ຺ສ, ສທ຺ທຣສສ຺ສ ວາ ນິຍມໂຕ ອຠາວາ ເອກນ຺ເຕນ ອມຘຸຣານິ, ອິຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ຈ ສິສ຺ສເຂທຠຍາ ສິສ຺ສານໍ ອສຫນສງ຺ຂາຕາຍ ອສຫເນນ ຊາຕາຍ ວາ ຠີຕິຍາ ຈ ມຍາ ອຸເປກ຺ຂີຍນ຺ຕິ. ສິສ຺ສານໍ ເຂໂທເຍວ ຠຍໍ, ສິສ຺ສເຂທໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວາ ຠຍໍ, ຕໂຕຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ເອຕ຺ຖ ປເຫຬິກາ ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພາ –

ສມາຄຕາ ຈ ວຎ຺ຈິຕຸ-ກ຺ກນ຺ຕາ ປມຸສ຺ສິຕາປິ ຈ;

ສມານຣູປາ ຜຣຸສາ, ສງ຺ຂ຺ຍາຕາ ຈ ປກປ຺ປິຕາ.

ອໂຖປິ ¶ ນາມນ຺ຕຣິກາ, ນິຠູຕາ ຈ ປເຫຬິກາ;

ອໂຖ ສມານສທ຺ທາ ຈ, ສມ຺ມຸຬ຺ຫາ ປາຣິຫາຣິກີ;

ເອກຈ຺ຉນ຺ໂນຠຍຈ຺ຉນ຺ນາ, ສໍກິຓ຺ຓາຕິ ຈ ໂສຬສາຕິ.

ຕຕ຺ຣິທໍ ລກ຺ຂຓໍ –

ສມາຄຕາ ນາມ ສິຍາ, ຄຸຬ຺ຫຕ຺ຖາ ປທສນ຺ຘິນາ;

ວຎ຺ຈິຕາຎ຺ຎຕ຺ຖ ຣຸຬ຺ເຫນ, ຍຕ຺ຖ ສທ຺ເທນ ວຎ຺ຈນາ.

ອຸກ຺ກນ຺ຕາຕິພ຺ຍວຫິຕ-ປ຺ປໂຍຄາ ໂມຫກາຣິນີ;

ສິຍາ ປມຸສ຺ສິຕາ ຍສ຺ສາ, ທຸພ຺ໂພຘຕ຺ຖາ ປທາວລິ.

ສມານຣູປາ’ມຸຂ຺ຍຕ຺ຖາ-ໂຣປາຫິຕປທາ ສິຍາ;

ຜຣຸສາ ປຈ຺ຈຍາທີຫິ, ຊາຕສທ຺ທາ ກຖຎ຺ຈິປິ.

ສງ຺ຂ຺ຍາຕາ ນາມ ສງ຺ຂ຺ຍານໍ, ຍຕ຺ຖ ພ຺ຍາໂມຫກາຣຓໍ;

ອຎ຺ຎຖາ’ຠາສເຕ ຍຕ຺ຖ, ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ສາ ປກປ຺ປິຕາ.

ສາ ນາມນ຺ຕຣິກາ ຍສ຺ສາ, ນາເມ ນານຕ຺ຖກປ຺ປນາ;

ນິຠູຕາ’ວຏ຺ຐິຕຎ຺ຎຕ຺ຖາ, ຕຸລ຺ຍຕ຺ຖສຸຕິເຫຕຸໂຕ.

ສມານສທ຺ທາ ສາ ອິຏ຺ຐ-ສທ຺ທປຣິຍາຍສາຘິຕາ;

ສມ຺ມຸຬ຺ຫາ ມູຬ຺ຫຕາເຍວ, ນິທ຺ທິຏ຺ຐຕ຺ຖາປິ ສາຘຸກໍ.

ຍສ຺ສາ ສມ຺ພນ຺ຘພາຫຸລ຺ຍາ, ນາມໍ ສາ ປາຣິຫາຣິກີ;

ເອກຈ຺ຉນ຺ນາ ຠເວ ພ຺ຍຎ຺ຊາ-ເຘຍ຺ຍໍ ນິສ຺ສຍໂຄປນາ.

ສາ ຠເວ ອຸຠຍຈ຺ຉນ຺ນາ, ຍສ຺ສາ ອຸຠຍໂຄປນາ;

ສໍກິຓ຺ຓາ ນາມ ສາ ຍສ຺ສາ, ນານາລກ຺ຂຓສງ຺ກໂຣຕິ.

ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ – ປທສນ຺ຘິນາ ປທານໍ ສນ຺ຘານໂຕ ຄຸຬ຺ຫຕ຺ຖາ ອປາກຏຕ຺ຖາ ສມາຄຕາ ນາມ ສິຍາ. ຄຸຬ຺ຫຕ຺ຖາຕິ ປສິທ຺ຘານຸວາເທນ ອປສິທ຺ຘາ ສມາຄຕາ ວິຘີຍເຕ. ອິໂຕ ປຣມ຺ປິ ອນຸວາທານຸວາທ຺ຍຠາໂວ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຍຕ຺ຖ ປເຫຬິກາຍໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຣຸຬ຺ເຫນ ສທ຺ເທນ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ປສິທ຺ເຘນ ຣຸຬ຺ຫິສທ຺ເທນ ວຎ຺ຈນາ ວຎ຺ຈິຕາ ນາມ ສິຍາ.

ອຕິພ຺ຍວຫິຕປ຺ປໂຍຄາ ¶ ອຕິສເຍນ ອນ຺ຕຣິຕປຍຸຊ຺ຊມານປທຍຸຕ຺ຕາ ຕໂຕເຍວ ໂມຫກາຣິນີ ສມ຺ໂມຫກາຣິກາ ປເຫຬິກາ ອຸກ຺ກນ຺ຕາ ນາມ. ຍສ຺ສາ ປເຫຬິກາຍ ປທາວລິ ປທປນ຺ຕິ ທຸພ຺ໂພຘຕ຺ຖາ ທຸຣນຸໂພຘາຠິເຘຍ຺ຍາ, ສາ ປມຸສ຺ສິຕາ ນາມ.

ອມຸຂ຺ຍຕ຺ຖາໂຣປາຫິຕປທາ ອປ຺ປຘານຕ຺ເຖ ມຸຂ຺ຍຕ຺ຖປກາສກສທ຺ທານໍ ກິຎ຺ຈິ ສຘມ຺ມໍ ນິສ຺ສາຍ ອາໂຣປນໂຕ ອຸປຏ຺ຐິຕປທຍຸຕ຺ຕາ ສມານຣູປາ ນາມ ສິຍາ. ປຈ຺ຈຍາທີຫິ ປຈ຺ຈຍາເທສາທີຫິ ກຖຎ຺ຈິປິ ເຍນ ເກນຈິ ປກາເຣນ ຊາຕສທ຺ທາ ນິປ຺ຜນ຺ນສທ຺ທາ ຜຣຸສາ ນາມ.

ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ສໍ ປເຫຬິກາຍໍ ສງ຺ຂ຺ຍານໍ ຄຓນໍ ວຸຕ຺ຕມປິ ພ຺ຍາໂມຫກາຣຓໍ ໂຫຕິ, ສາ ປເຫຬິກາ ສງ຺ຂ຺ຍາຕາ ນາມ ສິຍາ. ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ສໍ ປເຫຬິກາຍໍ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ສມຸທາຍຕ຺ໂຖ ອຎ຺ຎຖາ ອຎ຺ເຎນ ປກາເຣນ ອາຠາສເຕ ວິຎ຺ຎາຍເຕ, ສາ ປກປ຺ປິຕາ ນາມ.

ຍສ຺ສາ ປເຫຬິກາຍ ນາເມ ປຍຸຕ຺ຕາຠິຘາເນ ນານຕ຺ຖກປ຺ປນາ ວິວິຘາຠິເຘຍ຺ຍກປ຺ປນາ ສມ຺ຠວຕິ, ສາ ປເຫຬິກາ ນາມນ຺ຕຣິກາ ນາມ. ຕຸລ຺ຍຕ຺ຖສຸຕິເຫຕຸໂຕ ສມານຕ຺ຖສທ຺ທານໍ ປໂຍຄເຫຕຸຍາ ອວຏ຺ຐິຕຎ຺ຎຕ຺ຖາ ປຕິຏ຺ຐິຕອຎ຺ຎຕ຺ຖາ ໂຫຕິ, ສາ ນິຠູຕາ ນາມ.

ຍາ ປເຫຬິກາ ອິຏ຺ຐສທ຺ທປຣິຍາຍສາຘິຕາ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖສທ຺ທສ຺ສ ເວວຈເນຫິ ນິປ຺ຜາທິຕາ ໂຫຕິ, ສາ ສມານສທ຺ທາ ນາມ. ສາຘຸກໍ ນິທ຺ທິຏ຺ຐຕ຺ຖາປິ ທສ຺ສິຕອຕ຺ຖຍຸຕ຺ຕາປິຍາ ມູຬ຺ຫຕາເຍວ ສມ຺ໂມຫຠາວຕ຺ຖໍ ເອວ ຠວຕິ, ສາ ສມ຺ມຸຬ຺ຫາ ນາມ.

ຍສ຺ສາ ປເຫຬິກາຍ ວິຣຈເນ ນາມໍ ທສ຺ສິຍມານໍ ນາມໍ ສມ຺ພນ຺ຘພາຫຸລ຺ຍາ ສມ຺ພນ຺ຘສ຺ສ ພຫຸລຠາວໂຕ ຠວຕິ, ສາ ປາຣິຫາຣິກີ ນາມ. ຍສ຺ສາ ອາເຘຍ຺ຍໍ ພ຺ຍຎ຺ຊ ອຠິພ຺ຍຎ຺ຊິຍ ປກາເສຕ຺ວາ ¶ ນິສ຺ສຍໂຄປນາ ອາຘາຣຄຸຕ຺ຕິ ຠວຕິ, ສາ ເອກຈ຺ຉນ຺ນາ ນາມ.

ຍສ຺ສາ ປໂຍເຄ ອຸຠຍໂຄປນາ ອຸຠິນ຺ນມາຘາຣາເຘຍ຺ຍານໍ ໂຄປນາ ຠວຕິ, ສາ ອຸຠຍຈ຺ຉນ຺ນາ ນາມ. ຍສ຺ສາ ນານາລກ຺ຂຓສງ຺ກໂຣ ສມາຄຕາທິນານາວິຘລກ຺ຂຓານໍ ສງ຺ກໂຣ ໂຫຕິ, ສາ ສໍກິຓ຺ຓາ ນາມ ສິຍາ.

ອິທານິ ສມາຄຕາທີນໍ ລກ຺ຂິຍໍ ກເມນ ເອວໍ ຎາຕພ຺ພໍ –

‘‘ປຠວາ’ນຕວິຕ຺ຕິຓ຺ຓາ, ຕວາ’ຓາ ມຫຕີ ສຕີ;

ຈິຣາຍ ຊຍຕໍ ນາຖ, ປຫຸຕຜລສາຘິນີ’’ຕິ.

ອຍໍ ສມາຄຕາ.

ນາຖ ຕວ ປຠວໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນຕວິຕ຺ຕິຓ຺ຓາ ໂອຓຕວເສນ ປຕ຺ຖຏາ, ເອວໍ ສຕິ ນທີ ວິຍ ທິສ຺ສຕິ. ປຠວ ປກຏ຺ຐຕ຺ຕ ໂສຠາວນ຺ຕ. ໂຠ ນາຖ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ມຫຕີ ສຕີ ມຫນ຺ຕີ ສມານາ ອາຓາ ອານຕວິຕ຺ຕິຓ຺ຓາ ອຕ຺ຕນິ ນເຕສຸ ຊເນສຸ ປຕ຺ຖຏາ ປຫຸຕຜລສາຘິນີ ພຫຸລຕ຺ຖນິປ຺ຜາທນີ ຈິຣາຍ ຈິຣກາລໍ ຊຍຕໍ ອຸກ຺ກໍສຠາເວນ ປວຕ຺ຕຕຸ. ເອຕ຺ຖ ປຠວອານຕອິຕິສນ຺ຘິນາ ອຕ຺ໂຖ ຄຸຬ຺ໂຫ.

‘‘ຠທ຺ທເມໂວ’ປເສເວຍ຺ຍ, ວິຘູຕມທກິພ຺ພິສໍ;

ສມ຺ປາປເຍ ປຸຣໍ ເຂມໍ, ສ ທນ຺ໂຕ’ຕ຺ຕນິເສວິຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຍໍ ວຎ຺ຈິຕາ.

ວິຘູຕມທກິພ຺ພິສໍ ວິນາສິຕມທໂທສໍ ຠທ຺ທເມວ ມນ຺ທປິຍ [ປິນ຺ທປິສ຺ສ (ກ.)] – ຠທ຺ທຊາຕິເກສຸ ຫຕ຺ຖີສຸ ຠທ຺ທຊາຕິກຫຕ຺ຖິເມວ ອຸປເສເວຍ຺ຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ທິສ຺ສຕິ. ຠທ຺ທເມວ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິສເມວ ເສເວຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສວນໍ ກິມຕ຺ຖນ຺ຕິ ເຈ? ຫຕ຺ຖິປກ຺ເຂ ທນ຺ໂຕ ສິກ຺ຂິໂຕ ໂສ ຫຕ຺ຖິ ອຕ຺ຕນິເສວິຕໍ ອຕ຺ຕານໍ ຠຊິຕໍ ຊນໍ ເຂມໍ ນິພ຺ຠຍໍ ປຸຣໍ ນຄຣໍ ສມ຺ປາເປຕິ. ປຸຣິສປກ຺ເຂ ປນ ¶ ທນ຺ໂຕ ທມິໂຕ ໂສ ອຣິຍປຸຄ຺ຄໂລ ອຕ຺ຕນິເສວິຕໍ ອຕ຺ຕານມຸປເສວິຕໍ ຊນໍ ເຂມໍ ນິທ຺ທຸກ຺ຂໍ ປຸຣໍ ນິພ຺ພານປຸຣໍ ປາເປຕິ. ເອຕ຺ຖ ກວິຈ຺ຉິຕອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖໂຕ ອຎ຺ເຎນ ຫຕ຺ຖິອຕ຺ເຖ ຣຸຬ຺ເຫນ ສທ຺ເທນ ວຎ຺ຈນາ ນາມ.

‘‘ພຫຸຄຸເຓ ປຓມຕິ, ທຸຊ຺ຊນານໍປ຺ຍຍໍ ຊໂນ;

ຫິຕໍ ປມຸທິໂຕ ນິຈ຺ຈໍ, ສຸຄຕໍ ສມນຸສ຺ສຣ’’ນ຺ຕິ.

ອຍໍ ອຸກ຺ກນ຺ຕາ. ອິມສ຺ສຕ຺ໂຖ ອຸປຣິ ອາຄມິສ຺ສຕິ.

ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທສຕ຺ເຕ ສຕິປິ ປເຫຬິກາຣຸຬ຺ຫຕ຺ຕາ ເອສາ ອິຏ຺ຐາ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ ‘‘ປເຫຬິກາຍມາຣຸຬ຺ຫາ, ນ ຫິ ທຸຏ຺ຐາ ກິລິຏ຺ຐຕາ’’ຕິ. ອິຫ ສມ຺ພນ຺ຘີປທານໍ ອຏ຺ຐານຏ຺ຐາປເນນ ພ຺ຍວຫິຕຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ມຸຂຜຸລ຺ລໍ ຄິງ຺ຄມກໍ, ນິຍຸຣຸຄ຺ຄຕ຺ຖນຸນ຺ນຕໍ;

ປຏຈ຺ຈຣີ ວຣໍ ໂປໂສ, ຠີຣຸຍາ ຘາຣຍນ຺ຕິຍາ’’ຕິ.

ອຍໍ ປມຸສ຺ສິຕາ.

ມຸຂຜຸລ຺ລໍ ຕິລກາທິໍ ຄິງ຺ຄມກໍ ເອວໍນາມກໍ ປສາຘນໍ ນິຍຸຣຸຄ຺ຄຕ຺ຖນຸນ຺ນຕໍ ນິຍຸຣໍ ວລຍໍ, ອຸຄ຺ຄຕ຺ຖນໍ ປໂຍຘຣປຏໍ, ອຸນ຺ນຕໍ ນລາຏປຏາທິກໍ, ມຸຂໂຕ ອຸນ຺ນຕາຠຣຓຎ຺ຈ ຘາຣຍນ຺ຕິຍາ ຠີຣຸຍາ ອິຕ຺ຖິຍາ ປຏຈ຺ຈຣີ ຊິຓ຺ຓວຕ຺ຖນິວາສີ ໂປໂສ ປຸຣິໂສ ວຣໍ ອຸຕ຺ຕໂມ. ເອຕ຺ຖ ພຫຸປໂຍຄຣຫິເຕຫິ ສທ຺ເທຫິ ຣຈິຕຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ທຸຣວໂພຘຕາ.

‘‘ນວ’ຄ຺ຄຣຕນານ’ສ຺ມິໍ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ຣຕນາກເຣ;

ປຸຣິສາເນຕ຺ຖ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ, ອຏ຺ຐາ’ສາຘາຣຓາ’ປຣ’’ນ຺ຕິ.

ອຍໍ ສມານຣູປາ.

ອສ຺ມິໍ ຣຕນາກເຣ ອຄ຺ຄຣຕນານິ ນວ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ອິເມສຸ ຣຕເນສຸ ອຏ຺ຐ ຣຕນານິ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ປຸຣິສານໍ ອສາຘາຣຓານິ, ອປຣໍ ຣຕນໍ ສາຘາຣຓໍ. ອິມານິ ນວ ໂລກຸຕ຺ຕຣານິ ຈິຕ຺ຕີກຕາທິອຕ຺ເຖນ ‘‘ຣຕນານີ’’ຕິ ຈ ຕປ຺ປຠໂວ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ¶ ‘‘ອາກໂຣ’’ຕິ ຈ ກປ຺ປິໂຕຕິ ອມຸຂ຺ຍຕ຺ເຖສຸ ຣຕນາທິສທ຺ທານມາໂຣປນໍ ໂຫຕິ.

‘‘ວິນ຺ທນ຺ຕິ ເທວຄນ຺ຘພ຺ພາ, ຫິມວນ຺ຕມຫາຕເລ;

ຣສວນ຺ເຕ ສເຣ ສຕ຺ຕ, ນ ນາຄາປິ ອຸໂປສຖາ’’ຕິ.

ອຍໍ ຜຣຸສາ.

ຫິມວນ຺ຕມຫາຕເລ ຫິມາລຍສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຣສວນ຺ເຕ ໂສທເກ ສຕ຺ຕ ສເຣ ອໂນຕຕ຺ຕາທິເກ ເທວຄນ຺ຘພ຺ພາ ວິນ຺ທນ຺ຕິ ເສວນ຺ຕິ, ອຸໂປສຖາ ນາຄາປິ ນ ວິນ຺ທນ຺ຕິ. ອຍມປຣຕ຺ໂຖ. ຫິມວນ຺ຕມຫາຕເລ ຈນ຺ທຣໍສິຍຸຕ຺ເຕ ມຫາປາສາທຕເລ ເທວຄນ຺ຘພ຺ພາ ກີຬມານາ ຄນ຺ຘພ຺ພາ ຣສວນ຺ເຕ ມຘຸຣຄຸຓຍຸຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕ ສເຣ ວີຓາຍ ຉຊ຺ຊາທິເກ ສຕ຺ຕ ສເຣ ວິນ຺ທນ຺ຕິ, ນາຄາປິ ອຣິຍາປິ ອຸໂປສຖາປິ ອຸປວຸຕ຺ຖາປິ ນ ວິນ຺ທນ຺ຕິ ນານຸຠວນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ທິພ຺ພນ຺ຕີຕິ ເທວາ. ອຸໂປສໂຖ ເອເຕສມຕ຺ຖີຕິ ອຸໂປສຖາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ລກ຺ຂຓກ຺ກມໂຕ ປສິທ຺ຘປຈຸຣປໂຍຄໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖາ ເຍນ ເກນຈິ ເລເສນ ປຈ຺ຈຍາທີນໍ ຊາຕສທ຺ທສ຺ສ ອຕ຺ຖິຕາ.

‘‘ຄີຕສທ຺ເທ ສຣາ ທ຺ເວ ທ຺ເວ, ທ຺ເວ ຉຊ຺ຊຎ຺ຎຕ຺ຣ ຉສ຺ສຣາ;

ປຎ຺ຈວຓ຺ຓໍ ຍຖາ ຈກ຺ຂຸ, ຉພ຺ພຓ຺ຓາ ນາສິກາ ຕຖາ’’ຕິ.

ອຍໍ ສງ຺ຂ຺ຍາຕາ.

ຄີຕສທ຺ເທ ສຣາ ທ຺ເວ ໂຫນ຺ຕິ, ຉຊ຺ຊ’ຎ຺ຎຕ຺ຣ ຉຊ຺ຊໂຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຉຊ຺ຊໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸສໂຠ ຄນ຺ຘາໂຣ ມຊ຺ຌິໂມ ປຎ຺ຈໂມ ເຘວໂຕ ນິສາໂທຕິ. ເອຕ຺ຖ ຍຸຄຬໂຕ ທ຺ເວ ທ຺ເວ ຉສ຺ສຣາ ຉສຣວນ຺ໂຕ. ຍຖາ ຈກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ, ຕຖາ ເອວໍ ນາສິກາ ຉພ຺ພຓ຺ຓາ ໂຫຕິ, ຄີຕສທ຺ເທ ອີກາຣອກາຣສຣທ຺ວຍສພ຺ຠາວໂຕ ຈ ຉຊ຺ຊໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸສຠາທີສຸ ສຣານໍ ຕິວິຘຕ຺ຕາ ຈ ‘‘ຈກ຺ຂູ’’ຕິ ສຣພ຺ຍຎ຺ຊນວເສນ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓານໍ ສພ຺ຠາວໂຕ ຈ ‘‘ນາສິກາ’’ຕິ ຉນ຺ນໍ ສພ຺ຠາວໂຕ ຈ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕສງ຺ຂ຺ຍາຄີຕາທິສທ຺ທສນ຺ນິຏ຺ຐານໂຕ ສມ຺ໂມຫກາຣິນີ ໂຫຕິ.

‘‘ປາຕຸ ¶ ໂວ ອຸທິໂຕ ຣາຊາ, ສິຣິມາ ຣຕ຺ຕມຓ຺ຑໂລ;

ສກນ຺ຕິຄຫນກ຺ຂຕ຺ຕ-ສງ຺ຆຍຸຕ຺ໂຕ ສຸລກ຺ຂໂຓ’’ຕິ.

ອຍໍ ປກປ຺ປິຕາ.

ສິຣິມາ ສິຣິມນ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕມຓ຺ຑໂລ ອນຸຣຕ຺ຕຊນປທມຓ຺ຑໂລ, ອນຸຣຕ຺ຕອມຈ຺ຈມຓ຺ຑໂລ ວາ ສກນ຺ຕິຄຫນກ຺ຂຕ຺ຕສງ຺ຆຍຸຕ຺ໂຕ ສກສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ອນ຺ເຕ ສມີເປ ຄຫເນຫິ ອວິຣເຬຫິ ຂຕ຺ຕສງ຺ເຆຫິ ຂຕ຺ຕິຍສມູເຫຫິ ຍຸຕ຺ໂຕ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ສຸລກ຺ຂໂຓ ປສຕ຺ຖປຸຣິສລກ຺ຂໂຓ ອຸທິໂຕ ປສິທ຺ໂຘ ຣາຊາ ນຣິນ຺ໂທ ໂວ ຕຸມ຺ເຫ ປາຕຸ ຣກ຺ຂຕູຕິ ອຍໍ ອນຘິປ຺ເປຕຕ຺ໂຖ. ສິຣິມາ ‘‘ລກ຺ຂິຍາ ວາສຏ຺ຐານຕ຺ຕາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສິຣິມນ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕມຓ຺ຑໂລ ອຸຄ຺ຄມເນ ຣຕ຺ຕມຓ຺ຑໂລ ສກນ຺ຕິຄຫນກ຺ຂຕ຺ຕສງ຺ຆຍຸຕ຺ໂຕ ກນ຺ຕິສຫິເຕຫິ ຄຫນກ຺ຂຕ຺ຕຕາຣຄເຓຫິ ຍຸຕ຺ໂຕ ສຸລກ຺ຂໂຓ ສຸຏ຺ຐຸ ສສລກ຺ຂໂຓ ອຸທິໂຕ ອຸຄ຺ຄໂຕ ຣາຊາ ຈນ຺ໂທ ໂວ ຕຸມ຺ເຫ ປາຕູຕິ ອຸຠຍປກ຺ຂສ຺ສ ສາຘາຣຓຄຸຓຄຸຓີປທປຣິຄ຺ຄເຫນ ອິຘ ວາກ຺ຍຕ຺ຖສ຺ສ ອຎ຺ຎຖາ ທິສ຺ສມານຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ວຸຈ຺ຈຕາ’ໂທ ອິສິຕ຺ເຍ’ໂກ, ສຸມຫນ຺ໂຕປກາຣວາ;

ສນາຕໂນ ຈ ນ ອິສິ, ນ ສຂາ ນ ສນາຕໂນ’’ຕິ.

ອຍໍ ນາມນ຺ຕຣິກາ.

ເອໂກ ອາໂທ ປຸພ຺ເພ ‘‘ອິສີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ສຸມຫນ຺ໂຕປກາຣວາ ອຕິມຫນ຺ໂຕປກາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ສນາຕໂນ ຈ ສສ຺ສໂຕ ຈ ໂຫຕິ, ຕຖາປິ ນ ອິສິ ອິສິ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ນ ສຂາ ມິຕ຺ໂຕປິ ນ ໂຫຕິ, ນ ສນາຕໂນ ສສ຺ສໂຕປິ ນ ໂຫຕິ, ອຍໍ ຄມ຺ຍມານຕ຺ໂຖ. ສຸມຫາ ອຕິມຫນ຺ໂຕ ເອໂກ ອາໂທ ນາມາທິມ຺ຫິ ອິສີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອນ຺ໂຕ ມຊ຺ເຌ ປກາຣວາ ປ-ກາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ສນາຕໂນ ຈ ສສ຺ສໂຕ ຈ ໂຫຕິ, ອິສິປິ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ມິຕ຺ໂຕປິ ນ ໂຫຕິ, ໂສ ນາຕໂນ ຕນອິຕິ ອກ຺ຂຣທ຺ວຍຣຫິໂຕ ນ ¶ ໂຫຕິ. ອາທິມຊ຺ຌານໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອນ຺ເຕຕິ ຎາຍຕິ, ‘‘ອິສິປຕນວິຫາໂຣ’’ຕິ ຄເຫຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ອິສິປຕນນາເມນ ອິສິອາທີນໍ ຄມ຺ຍມານຕ຺ຖຕ຺ຕາ ນານຕ຺ຖກປ຺ປນາ ໂຫຕິ.

‘‘ຘາວນ຺ຕໍ ອຸທຍາ ອຕ຺ຖໍ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນ ນິວຕ຺ຕຕິ;

ນ ຈນ຺ທມຓ຺ຑລໍ ເອຕໍ, ນາປິ ອາທິຈ຺ຈມຓ຺ຑລ’’ນ຺ຕິ.

ອຍໍ ນິຠູຕາ.

ອຸທຍາ ອຸທຍໂຕ ປຠຸຕິ ອຕ຺ຖໍ ຍາວ ອຕ຺ຖໍ ຘາວນ຺ຕໍ ຊວນ຺ຕໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ມຸຫຸຕ຺ຕກາລໍ ນ ນິວຕ຺ຕຕິ ນ ປຸນາວຕ຺ຕຕິ. ເອຕໍ ຈນ຺ທມຓ຺ຑລມ຺ປິ ນ ໂຫຕິ, ອາທິຈ຺ຈມຓ຺ຑລມ຺ປິ ນ ໂຫຕິ. ອຸທຍາ ປຏິສນ຺ຘິໂຕ ອຕ຺ຖໍ ຍາວຈຸຕິ. ຘາວນ຺ຕນ຺ຕິ ອາຍຸກິຈ຺ຈໂຕ ອາຍຸຈນ຺ທາທີນມຕ຺ຖານໍ, ຕປ຺ປກາສກສທ຺ທານຎ຺ຈ ຕຸລ຺ຍຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕຈນ຺ທາທິອຕ຺ຖນ຺ຕຣານໍ ສມ຺ຠໂວ.

‘‘ເທວິໍ ກິຕ຺ຕິມຫີນາມໍ, ກຬາຣຕ຺ຖວ຺ຫຍໍ ປຸຣິໍ;

ຫິຕ຺ວາ ນ ສຣິ ໂສ ຘີໂຣ, ກໂຣນ຺ໂຕປ຺ຍຸ’ຍ຺ຍມວ຺ຫຍ’’ນ຺ຕິ [ກໂຣນ຺ໂຕມຸຕ຺ຕມວ຺ຫຍນ຺ຕິ (ກ.)].

ອຍໍ ສມານສທ຺ທາ.

ກິຕ຺ຕິມຫີນາມໍ ກິຕ຺ຕິມຫີນໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ນາເມນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ເທວິໍ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກຬາຣຕ຺ຖວ຺ຫຍໍ ປຸຣິໍ ກຬາຣອຕ຺ຖານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ນາເມນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຸຣິໍ ນຄຣຎ຺ຈ ໂສ ຘີໂຣ ຫິຕ຺ວາ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍມວ຺ຫຍໍ ອຸຍ຺ຍມນາເມນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອປິ ນ ສຣິ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນານຸສຣິ, ຍໂສຘຣາເທວິຎ຺ຈ ກປິລວຕ຺ຖຸປຸຣິຎ຺ຈ ຫິຕ຺ວາ ວີຣິຍສງ຺ຂາຕປຘານໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນ ສຣິ, ເອຕ຺ຖາຠິມຕຍໂສຘຣາທິສທ຺ທານໍ ປຣິຍາເຍຫິ ກິຕ຺ຕິມຫີສທ຺ທາທີຫິ ຣຈິຕຕາ.

‘‘ຈຕຸທ຺ທິສາມຸຂາ ພນ຺ຘາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສິນ຺ຘວາ ສຍໍ;

ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ, ຕິຓໍ ມຊ຺ເຌ ຍຖາສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ອຍໍ ສມ຺ມຸຬ຺ຫາ.

ສິນ຺ຘວາ ¶ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອສ຺ສາ ຈຕຸທ຺ທິສາມຸຂາ ຍຖາ ຈຕຸທ຺ທິສາສມ຺ມຸຂາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ພນ຺ຘາ ມຊ຺ເຌ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຕິຓໍ ສຍໍ ຍຖາສຸຂໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ພນ຺ຘາ ວິຍ ຂາຍຕິ, ເຕ ປນ ສມ຺ມຸຂໍ ກຕ຺ວາ ພນ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ຈຕຸທ຺ທິສາມຸຂາພນ຺ຘາ’’ຕິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ປິຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ພນ຺ຘາຕິ ສມ຺ມຸຬ຺ຫຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຊໂນ ຊີວນຊານນ຺ທ-ກຣພນ຺ຘຸສ຺ສ ຠາສິຕໍ;

ສກ຺ກໂຣນ຺ໂຕວ ປປ຺ໂປຕິ, ປຸຎ຺ຎາຣິກ຺ຂຍໂຄຈເຣ’’ຕິ.

ອຍໍ ປາຣິຫາຣິກີ.

ຊີວນຊານນ຺ທກຣພນ຺ຘຸສ຺ສ ຊີວນໂຕ ອຸທກໂຕ ຊາຕານໍ ປທຸມານໍ ອານນ຺ທກຣສ຺ສ ສູຣິຍສ຺ສ ພນ຺ຘຸສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠາສິຕໍ ວຈນໍ ສກ຺ກໂຣນ຺ໂຕ ປູເຊນ຺ໂຕ ຊໂນ ປຸຎ຺ຎາຣິກ຺ຂຍໂຄຈເຣ ປຸຎ຺ຎານໍ ປຏິປກ຺ຂຕ຺ຕາ ປຸຎ຺ຎາຣິສງ຺ຂາຕານໍ ອກຸສລານໍ ຂຍສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕຠູຕໍ ນິພ຺ພານມາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ມຄ຺ຄຜເລ ປປ຺ໂປຕິ ປາປຸຓາຕິ. ເອຕ຺ຖ ຊີວນຊານໍ ອານນ຺ທກຣສ຺ສ ພນ຺ຘຸສ຺ເສຕິ ຈ, ປຸຎ຺ຎາຣີນໍ ຂຍນິມິຕ຺ຕໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ປວຕ຺ເຕຕິ ຈ ອິມິນາ ພຸທ຺ໂຘ ມຄ຺ຄຜລາ ຈ ປາຣມ຺ປຣິເຍນ ສມ຺ພນ຺ເຘນ ວຸຕ຺ຕາຕິ ສມ຺ພນ຺ຘານໍ ພາຫຸລ຺ລຠາໂວ.

‘‘ນ ຄຓ຺ຫາຕິ ມຫນ຺ຕມ຺ປິ, ສທ຺ທໍ ນ ຈ ວິຠູສນໍ;

ຈຕຸປ຺ປທສ຺ສ ກສ຺ສາປິ, ກຓ຺ໂຓຍໍ ນ ກິລາຜໂລ’’ຕິ.

ອຍໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ນາ.

ກສ຺ສາປິ ຈຕຸປ຺ປທສ຺ສ ກຓ຺ໂຓ ມຫນ຺ຕມ຺ປິ ສທ຺ທໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາຣມ຺ມຓໍ ນ ກໂຣຕິ, ວິຠູສນມ຺ປິ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ຕຖາປິ ອຍໍ ກຓ຺ໂຓ ອຜໂລ ນ ກິລ, ສຜລໂຕ ນິປ຺ຜໂລ ນ ໂຫຕິ ກິຣ. ອສ຺ສກຓ຺ໂຓ ຣຸກ຺ໂຂ. ເອຕ຺ຖ ກຓ຺ໂຓຕິ ອາເຘຍ຺ຍໍ ກຕ຺ວາ ຕທາຘາຣສ຺ສ ອວຈນໂຕ ນິສ຺ສຍຄຸຕ຺ຕິ.

‘‘ອລງ຺ກໂຣນ຺ໂຕ ¶ ຠຸວນໍ, ສສ຺ສິຣິໂກ ສເທວກໍ;

ກສ຺ມິໍ ສຎ຺ຊາຕສໍວທ຺ໂຘ, ໂກ ເກນ ນຸປລິມ຺ປຕີ’’ຕິ.

ອຍໍ ອຸຠຍຈ຺ຉນ຺ນາ.

ສສ຺ສິຣິໂກ ສເທວກໍ ຠຸວນໍ ອລງ຺ກໂຣນ຺ໂຕຕິ ພຸທ຺ໂຘ ວິຍ ຂາຍຕິ. ຠຸວນໍ ຠຸວນສງ຺ຂາຕໍ ກໍ ຊລໍ ສທາ ເອວ ອລງ຺ກໂຣນ຺ໂຕ ສສ຺ສິຣິໂກ ລກ຺ຂິຍສມນ຺ນາຄໂຕ ກສ຺ມິໍ ຊເລ ສຎ຺ຊາຕສໍວທ຺ໂຘ ໂກ ກຕໂຣ ເກນ ຊເລນ ນ ອຸປລິມ຺ປຕິ ນ ລິມ຺ປຕິ. ປທຸໂມຕິ ວິສຊ຺ຊນໍ. ປທຸໂມ ຫິ ປຸໍນປຸໍສກລິງ຺ໂຄ. ອິຫ ຊລປທຸມານໍ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ຉາທິຕຕ຺ຕາ ອຸຠຍຈ຺ຉນ຺ນາ ນາມ.

‘‘ອາໂທ ໂສເຍວ ໂຍ ອນ຺ເຕ, ມຊ຺ຌິມສ຺ສາທິ ມຊ຺ຌິໂມ;

ສິທ຺ຘນ຺ຕາທີສຸ ວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ອສງ຺ຂຕປທໍ ວທາ’’ຕິ.

ອຍໍ ສໍກິຓ຺ຓາ.

ອນ຺ເຕ ອວສາເນ ໂຍ ໂຫຕິ, ອາໂທປິ ໂສເຍວ ໂຫຕິ, ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ອາທິຠູໂຕ ມຊ຺ຌິໂມ ເອວ ໂຫຕິ, ສິທ຺ຘໍ ນິປ຺ຜນ຺ນໍ ຕາທີສຸ ອຣິເຍສຸ ວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ອສງ຺ຂຕປທໍ ວທ ກເຖຫີຕິ ອຍມປຣຕ຺ໂຖ. ອາໂທ ອາທິມ຺ຫິ ໂສເຍວ ສກາໂຣ ເອວ ອນ຺ເຕ ປຣິໂຍສາເນ ໂຍ ຍກາໂຣເຍວ, ມຊ຺ຌິໂມ ມຊ຺ຌິມວຓ຺ໂຓ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ສທ຺ທສ຺ສ ອາທິ ມກາໂຣ, ສິທ຺ຘນ຺ຕາທີສຸ ມຕສມຍກາລາທີສຸ ວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ວາຈກຠາເວນ ປວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ອສງ຺ຂຕປທໍ ສງ຺ຂຕໂຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຕາ ອສງ຺ຂຕຠູຕໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ວທ ກເຖຫີຕິ. ສມຍສທ຺ໂທ ຫິ ນາມປຎ຺ຎຕ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ສິທ຺ຘນ຺ຕສທ຺ເທນ ອາທິສທ຺ທສ຺ສ ສງ຺ຄຫິຕຕ຺ຕາ ຕາທິອຕ຺ໂຖ ລພ຺ຠຕີຕິ ອຕ຺ຖສ຺ສ ຄຸຬ຺ຫຕາຍ ສມາຄຕາລກ຺ຂເຓນ ຈ ‘‘ໂສ’’ຕິ ‘‘ໂຍ’’ຕິ ‘‘ອສງ຺ຂຕປທ’’ນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຖຣຸຬ຺ຫສທ຺ເທນ ວຎ຺ຈິຕຕ຺ຕາ ວຎ຺ຈິຕາລກ຺ຂເຓນ ຈ ສມຍສທ຺ເທ ນານຕ຺ຖກປ຺ປນໂຕ ນາມນ຺ຕຣິກາລກ຺ຂເຓນ ຈາຕິ ຕີຫິປິ ລກ຺ຂເຓຫິ ມິສ຺ສິໂຕຕິ. ເສເສສຸປິ ສໍກິຓ຺ຓຕ຺ຕໍ ເອວເມວ ¶ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓານຸສາເຣເນວ ສມາຄຕາທີນໍ ອນ຺ວຕ຺ຖສຎ຺ຎຕາ ເວທິຕພ຺ພາ.

໓໔.

ເທສກາລກລາໂລກ-ຎາຍາຄມວິໂຣຘິ ຍໍ;

ຕໍ ວິໂຣຘິປທໍ ເຈ’ຕ-ມຸທາຫຣຓໂຕ ຜຸຏໍ.

໓໔. ‘‘ເທສິ’’ຈ຺ຈາທິ. ເທໂສ ຖລຊລເທສາທິ. ກາໂລ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິໂວ. ກລາ ນຈ຺ຈຄີຕາທໂຍ. ໂລໂກ ຈຣາຈຣຠູຕປ຺ປວຕ຺ຕິ. ຎາໂຍ ຍຸຕ຺ຕິ. ອາຄໂມ ອິຘ ພຸທ຺ຘວຈນໍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຕຸ ສຸຕິຘມ຺ມສໍຫິຕາ, ເຕ ຈ. ເຕຫິ ວິໂຣໂຘ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ເທສ…ເປ… ວິໂຣຘິ. ຍນ຺ຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ. ຕໍ ວິໂຣຘິປທນ຺ຕິ ວິຘີຍເຕ. ເອຕຎ຺ຈ ປທໍ ອຸທາຫຣຓໂຕ ລກ຺ຂິຍໂຕ ຜຸຏໍ ປາກຏໍ. ຍໂຕ ຊລຊາທີນໍ ຖລາທີສຸ ປາຕຸຠາວາທິ, ຣຕ຺ຍາທີສຸ ສມ຺ຠວນ຺ຕານໍ ກຸສຸມາທີນໍ ທິວາທີສຸ ສມ຺ຠໂວ ຈ, ‘‘ນຈ຺ຈຄີຕາທິຈຕຸສຏ຺ຐິຍາ ກລາສຸ ຠິນ຺ນຉຊ຺ໂຊ ນາມ ສຕ຺ຕສໂຣ’’ຕິອາທິນາ ກລາສຕ຺ຖາຠິຫິຕລກ຺ຂຓາຕິກ຺ກມວິໂຣໂຘ ຈ, ‘‘ອຄ຺ຄິສີຕໂລ, ນິສ຺ສາໂຣ ຂທິໂຣ’’ຕິອາທິນາ ໂລກສີມາຕິກ຺ກໂມ ຈ, ວຸຕ຺ຕາຍປາ’ນຣຸປ຺ປຕ຺ຕສມຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ມິທ຺ຘສ຺ສ ຣູປຠາວາປາທນາທິຎາຍວິໂຣໂຘ ຈ, ຍຖາສກມາຄເມນ ວິໂຣໂຘ ຈ ສຸເຂນ ຈ ສກ຺ກາ ປາກຏຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎາຕຸໍ, ຕໂຕ ສພ຺ພເມຕໍ ໂນທາຫຏນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໓໔. ເອວໍ ຍມກປເຫຬິການມທສ຺ສເນ ກາຣຓໍ ວຕ຺ວາ ອິທານິ ອຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ສມ຺ປຕ຺ຕວິໂຣຘິໂທສໍ ‘‘ເທສກາລິ’’ຈ຺ຈາທິນາ ວທຕິ. ຍໍ ປທໍ ເທໂສ ຖລຊລປພ຺ພຕາທິ. ກາໂລ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິໂວ ເຫມນ຺ຕາທິວເສນ ຕິວິໂຘ, ວສນ຺ຕາທິວເສນ ຉພ຺ພິໂຘ. ກລາ ນຈ຺ຈຄີຕາທິຈຕຸສຏ຺ຐິ. ໂລໂກ ຖາວຣຊງ຺ຄມຠູຕປວຕ຺ຕິສງ຺ຂາໂຕ. ຎາໂຍ ຍຸຕ຺ຕິ. ອາຄໂມ ອິຫ ພຸທ຺ຘວຈນໍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ປນ ສຸຕິຘມ຺ມສໍຫິໂຕ ຈ. ເຕຫິ ວິໂຣໂຘ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ເທສ…ເປ… ວິໂຣຘິ. ຕໍ ວິໂຣຘິປທໍ ນາມ. ¶ ເອຕໍ ວິໂຣຘິປທໍ ອຸທາຫຣຓໂຕ ລກ຺ຂິຍໂຕ ຜຸຏໍ ປຣິພ຺ຍຕ຺ຕໍ. ວສ຺ສິກຊາຕິສຸມນາທີນໍ ຊລຊາທິຠາໂວ ຈ, ປທຸມກຸມຸທາທີນໍ ຖລຊາທິຠາໂວ ຈ, ຣຕ຺ຕິອາທີສຸ ລພ຺ຠມານານໍ ກຸມຸທາທີນໍ ທິວາທີສຸ ສມ຺ຠໂວ ຈ, ນຈ຺ຈຄີຕາທິຈຕຸສຏ຺ຐິຍາ ກລາສຸ ‘‘ຉຊ຺ໂຊ ອຸສໂຠ ຄນ຺ຘາໂຣ ມຊ຺ຌິໂມ ປຎ຺ຈໂມ ເຘວໂຕ ນິສາໂທ’’ຕິ ທສ຺ສິຕສຕ຺ຕສຣານເມກເທສສ຺ສ ຉຊ຺ຊສ຺ສ ຠິນ຺ນສຕ຺ຕສໂຣ ຉຊ຺ໂຊ ນາມາຕິ ສມຸທາຍວເສນ ໂວຫາຣກຣຓາທີຫິ ສຕ຺ຖາຄຕຕໍ, ລກ຺ຂຓາຕິກ຺ກມຎ຺ຈ, ‘‘ອຄ຺ຄິ ສີຕໂລ, ຈນ຺ທນໍ ອຸຓ຺ຫໍ, ຂທິຣຣຸກ຺ໂຂ ນິສ຺ສາໂຣ, ເອຣຓ຺ໂຑ ສສາໂຣ’’ ອິຈ຺ຈາທິນາ ໂລກມຣິຍາທາຕິກ຺ກໂມ ຈ, ມິທ຺ຘສ຺ສ ອຣູປຠາວຸປປຕ຺ຕິຍາ ວຸຕ຺ຕາຍປິ ຣູປຠາວສາຘນສທິສຍຸຕ຺ຕິວິໂຣຘິກຖນຎ຺ຈ, ຍຖາສກມາຄມມຕິກ຺ກມ຺ມ ກຖນຎ຺ຈາຕິ ສພ຺ເພສໍ ວິຣຸທ຺ຘສຠາວສ຺ສ ປາກຏຕ຺ຕາ ອຸທາຫຣຓໍ ນ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອິເມສເມວ ເທສາທິວິໂຣຘີນມວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ເອຕ຺ເຖວ ວິໂຣຘິປທໂທສປຣິຫາເຣ ‘‘ໂພຘິສຕ຺ຕປ຺ປຠາເວນາ’’ຕິຈ຺ຈາທິນາ ທິສ຺ສຕິ. ເທສ…ເປ… ຄເມຫິ ວິໂຣໂຘ, ໂສ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ເທສ…ເປ… ວິໂຣຘິ. ນິນ຺ທາຍໍ ອຍມສ຺ສຕ຺ຖີຕິ ວິວຈ຺ຉິຕາ.

໓໕.

ຍ’ທປ຺ປຕີຕ’ມານີຍ, ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ເນຍ຺ຍມາຫຸ ຕໍ;

ຍຖາ ສພ຺ພາປິ ຘວລາ, ທິສາ ໂຣຈນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິຍໍ.

໓໕. ‘‘ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ອປ຺ປຕີຕໍ ສທ຺ທໂຕ, ອຕ຺ຖໂຕ ວາ ອນຘິຄຕໍ ນຫ຺ຍຎ຺ຎຖາວຄໂມ ຄນ຺ຖນ຺ຕຣາຠາວໂຕ. ວກ຺ຂຕິ ຫິ ‘‘ທຸລ຺ລຠາວຄຕີ ສທ຺ທ-ສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ’’ຕິ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປທໍ ສມານີຍ ອາເນຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ເນຍ຺ຍມາຫຸ. ຍເຖຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ. ສພ຺ພາປິ ສກລາປິ ທິສາ ປຸພ຺ພທິສາທໂຍ ທສ ທິສາ ຣຕ຺ຕິຍໍ ຣຊນ຺ຍໍ ຘວລາ ອຸຊ຺ຊລາ ໂຣຈນ຺ຕິ ທິປ຺ປນ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຕເກ ນິທ຺ທິຏ຺ເຐ ຈນ຺ທມຣີຈິໂນ ເອຕ຺ຖ ເນຍ຺ຍຕ຺ຕໍ.

໓໕. ອິທານິ ເນຍ຺ຍໂທສມຸທາຫຣຕິ ‘‘ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິນາ. ຍໍ ປທໍ ອປ຺ປຕີຕໍ ປທນ຺ຕເຣນ, ເຕນາຠິຫິຕຕ຺ເຖນ ວາ ‘‘ອິມສ຺ສຕ຺ໂຖຍ’’ມິຕິ ¶ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ອານີຍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໂຕເຍວ ປທນ຺ຕຣມານີຍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ເນຍ຺ຍມາຫຸ ‘‘ເນຍ຺ຍໂທໂສ’’ຕິ ໂປຣາຓາ ອາຫຸ. ຍຖາ ຕຕ຺ໂຖທາຫຣຓມີທິສໍ ‘‘ສພ຺ພາປິ ຘວລາ ທິສາ ໂຣຈນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ. ສພ຺ພາປິ ທິສາ ປຸພ຺ພທກ຺ຂິຓາທໂຍ ທສ ທິສາ ຘວລາ ເສຕາ ຣຕ຺ຕິຍໍ ຣຊນ຺ຍໍ ໂຣຈນ຺ຕິ ທິປ຺ປນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ທິສາຍ ວິເສສນໍ ຘວລຄຸຓໍ ເກລາສກູຏສຸຘາຠິຕ຺ຕິຈນ຺ທຣໍສິອາທີສຸ ກຸໂຕ ສຎ຺ຊາຕມິຕິ ອນິຈ຺ຉິຕຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎນິວຕ຺ຕນຕ຺ຖໍ ຈນ຺ທກິຣຓາທິວາຈກປທໍ ອາເນຕ຺ວາ ຘວລຕາ ອິມິເນຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕ຺ຕາ ຘວລ ປທໍ ເນຍ຺ຍໂທເສນ ທຸຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ. ປຕີຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ, ນ ປຕີຕໍ ອປ຺ປຕີຕໍ. ເອຕ຺ຖ ອກາໂຣ ປສຊ຺ຊປຏິເສເຘ.

໓໖.

ເນທິສໍ ພຫຸ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎຸໂນ;

ທຸລ຺ລຠາ’ວຄຕີ ສທ຺ທ-ສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ.

໓໖. ອປ຺ປຕີຕໍ ນິຈ຺ຉນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎູຕິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ເນ’’ຕິອາທິ. ອີທິສໍ ອນນ຺ຕເຣ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ເນຍ຺ຍໍ ສພ຺ເພປິ ວິຎ຺ຎຸໂນ ເຎຍ຺ຍວິທູ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຄຊ຺ຊາທິເກ ນ ພຫຸ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ນ ສມ຺ຠາເວນ຺ຕິ ນປ຺ປຍຸຊ຺ຊນ຺ຕິ. ກິໍ ນ ພຫຸມຎ຺ຎນ຺ຕີຕິ ເຈ ອາຫ ‘‘ທຸລ຺ລຠາ’’ຕິອາທິ. ຕຖາ ຫິ ອວຄຕີ ອຕ຺ຖາວຄໂມ ສທ຺ທໍ ວາຈກໍ, ສາມຕ຺ຖິຍຎ຺ຈ ຎາຍໍ ວິລງ຺ຆຍຕິ ຈຊຕິ ອນຸປທສ຺ສນໂຕຕິ ສທ຺ທສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ ທຸລ຺ລຠາ ນ ລຠ຺ຍເຕ. ຎາໂຍປຕ຺ໂຖ ວາ ສທ຺ໂທປຕ຺ໂຖ ວາ ໂຍຕ຺ໂຖ ນ ໂຫຕິ. ໂສ ນປ຺ປຕີຍເຕ ຍຖາ ມນສິ ອວຏ຺ຐິຕມຕ຺ເຕນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມາ ສທ຺ທໂຕ, ອຕ຺ຖໂຕ ວາ ປຕີຕພ຺ພມເນຍ຺ຍໍ, ຕພ຺ພິປຣີຕໍ ເນຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ.

໓໖. ອິມໍ ອປ຺ປຕີຕປທໍ ວິຎ຺ຎູຫິ ນາຠິມຕນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ເນທິສ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ອີທິສໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ເນຍ຺ຍໍ ສພ຺ເພ ວິຎ຺ຎຸໂນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຄຊ຺ຊປຊ຺ຊາທິເກ ນ ພຫຸ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ນ ສມ຺ຠາເວນ຺ຕິ ນປ຺ປໂຍເຊນ຺ຕິ. ອວຄຕີ ອຕ຺ຖາວໂພໂຘ ສທ຺ທສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ ¶ ສທ຺ທສງ຺ຂາຕວາຈກຎ຺ຈ ສາມຕ຺ຖິຍສງ຺ຂາຕຎາຍຎ຺ຈ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ປວຕ຺ຕິນີ ທຸລ຺ລຠາ ຕາທິສປໂຍຄາຠາວໂຕ ທຸລ຺ລຠາ ໂຫຕິ. ໂຍ ອຕ຺ໂຖ ສທ຺ທາຄໂຕ, ຎາຍາຄໂຕ ວາ ນ ໂຫຕິ, ໂສ ກຕ຺ຕຸໂນ ມນສິ ປຕິຏ຺ຐິຕມຕ຺ເຕນ ປຕີໂຕ ນ ໂຫຕີຕິ ຕໍ ປທໍ ເນຍ຺ຍໂທສມິຕິ ສພ຺ເພ ກວິໂນ ປຣິຫຣນ຺ຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ພຫຸມານໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ວາກ຺ເຍ ພຫຸມຎ຺ຎນ຺ຕີຕິ ນາມຘາຕຸ. ສທ຺ທສາມຕ຺ຖິຍໍ ວິລງ຺ຆຍຕິ ສີເລນາຕິ ສທ຺ທສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ.

໓໗.

ສິຍາ ວິເສສນາເປກ຺ຂໍ,

ຍໍ ຕໍ ປຕ຺ວາ ວິເສສນໍ;

ສາຕ຺ຖກໍ ຕໍ ຍຖາ ຕໍ ໂສ,

ຠິຍ຺ໂຍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸນາ.

໓໗. ‘‘ສິຍາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ປທໍ ວິເສສນໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ເຖນ ສຫ ວຕ຺ຕຕີຕິ ສາຕ຺ຖກໍ. ນິພ຺ພິເສສນນ຺ຕຸ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ ໂຫຕິ. ຕໍ ວິເສສນາເປກ຺ຂໍ ສິຍາ. ‘‘ຕໍ ຍເຖ’’ຕ຺ຍາທິນາ ອຸທາຫຣຕິ. ‘‘ປສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຈກ຺ຂຸນາ’’ຕິ ລພ຺ຠເຕວ.

໓໗. ‘‘ສິຍາ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ປທໍ ວິເສສນໍ ປຕ຺ວາ ສາຕ຺ຖກໍ ອຕ຺ຖສຫິຕໍ, ຕທຠາເວ ນິຣຕ຺ຖກໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ວິເສສນາເປກ຺ຂໍ ນາມ ສິຍາ. ຕໍ ຍຖາ ຕສ຺ໂສທາຫຣຓເມວໍ ‘‘ຕໍ ໂສ ຠິຍ຺ໂຍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸນາ’’ຕິ. ໂສ ປຸຣິໂສ ຕໍ ປຸຣິສໍ ຠິຍ຺ໂຍ ເຍຠຸຍ຺ຍສາ ຈກ຺ຂຸນາ ປສ຺ສຕິ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ປສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕເຍວ ‘‘ຈກ຺ຂຸນາ’’ຕິ ຎາຍຕິ. ຈກ຺ຂຸນາຕິ ວິເສສ຺ຍປທໍ ວິເສສນໍ ລທ຺ຘາວ ສາຕ຺ຖກໍ ໂຫຕິ. ວິເສສເນ ອເປກ຺ຂາ ອສ຺ສາຕິ ຈ, ສຫ ອຕ຺ເຖນ ວຕ຺ຕມານໍ ສາຕ຺ຖກມິຕິ ຈ ສມາໂສ.

໓໘.

ຫີນໍ ກເຣ ວິເສສ຺ຍໍ ຍໍ, ຕໍ ຫີນຕ຺ຖໍ ຠເວ ຍຖາ;

ນິປ຺ປຠີກຕຂຊ຺ໂຊໂຕ, ສມຸເທຕິ ທິວາກໂຣ.

໓໘. ‘‘ຫີນ’’ມິຈ຺ຈາທິ ¶ . ຍໍ ວິເສສນປທໍ ວິເສສ຺ຍໍ ວິເສສິຕພ຺ພໍ ຫີນໍ ລາມກໍ ກເຣ ກເຣຍ຺ຍ, ຕໍ ວິເສສນປທໍ ຫີນຕ຺ຖໍ ຫີໂນ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສ ຕໍ ຫີນຕ຺ຖໍ ນາມ ຠເວຍ຺ຍ. ‘‘ຍຖາ’’ອິຕ຺ຍາທິນາ ອຸທາຫຣຕິ. ນິປ຺ປຠີກໂຕ ຂຊ຺ໂຊໂຕ ເຍນ ໂສ ທິວາກໂຣ ປຠາກໂຣ ສມຸເທຕິ ອຸປຄຈ຺ຉຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ຂຊ຺ໂຊຕປ຺ປຠາປຫຣເຓ ນ ຖຸຕິ ທິວາກຣສ຺ສາຕິ.

໓໘. ‘‘ຫີນໍ ກເຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ປທໍ ວິເສສ຺ຍໍ ຫີນໍ ກໂຣຕິ, ຕໍ ຫີນຕ຺ຖໍ ຠເວ. ຍຖາ ຕຕ຺ໂຖທາຫຣຓເມວໍ ‘‘ນິປ຺ປຠີກຕຂຊ຺ໂຊໂຕ, ສມຸເທຕິ ທິວາກໂຣ’’ຕິ. ປຠາຣຫິຕກຕາ ຂຊ຺ໂຊຕາ ເຍນ ໂສ ທິວາກໂຣ ສູຣິໂຍ ສມຸເທຕິ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ‘‘ນິປ຺ປຠີກຕຂຊ຺ໂຊໂຕ’’ຕິ ອິມິນາ ວິເສສເນນ ລາມກາໂລກລທ຺ຘຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຂຊ຺ໂຊປນກສ຺ສ ອຠິຠວນປ຺ປກາສນໍ ສຫສ຺ສຣໍສິໂນ ນິນ຺ທາເຍວ, ນ ຖຸຕີຕິ ວິເສສ຺ຍໍ ຫີນຕ຺ຖໍ ໂຫຕິ. ຫີໂນ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ນຕ຺ຖິ ປຠາ ເອເຕສນ຺ຕິ ຈ, ນິປ຺ປຠາ ກຕາຕິ ຈ, ນິປ຺ປຠີກຕາ ຂຊ຺ໂຊຕາ ເຍນາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໓໙.

ປາທປູຣຓມຕ຺ຕໍ ຍໍ, ອນຕ຺ຖມິຕິ ຕໍ ມຕໍ;

ຍຖາ ຫິ ວນ຺ເທ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ປາທປງ຺ເກຣຸຫມ຺ປິຈ.

໓໙. ຫິ ອປິ ຈສທ຺ທານໍ ປາທປູຣຓມຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອນຕ຺ຖກຕ຺ຕໍ. ວິເສສນວິເສສ຺ຍປທໂທໂສ.

໓໙. ‘‘ປາທປູຣຓິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ປທໍ ປາທປູຣຓມຕ຺ຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍສສງ຺ຂາຕສ຺ສ ປາທສ຺ສ ປູຣຓມຕ຺ຕເມວ ໂຫຕິ, ຕໍ ອນຕ຺ຖມິຕິ ມຕໍ ຎາຕໍ. ຍຖາສທ຺ໂທ ວຸຕ຺ຕຕ຺ໂຖ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທປງ຺ເກຣຸຫໍ ປາທມ຺ພຸຊໍ ວນ຺ເທຕິ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ອປິຈາຕິ ອິເມສໍ ສມຕ຺ຕນາທິອຕ຺ເຖສຸ ອປ຺ປວຕ຺ຕິໂຕ ເກວລໍ ປາທປູຣຓມຕ຺ຕໂຕ ອນຕ຺ຖກຕ຺ຕໍ. ມຕ຺ຕສທ຺ໂທ ອວຘາຣເຓ. ວິເສສນວິເສສ຺ຍປທໂທໂສ.

ປທໂທສນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວາກ຺ຍໂທສນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໔໐.

ສທ຺ທໂຕ ອຕ຺ຖໂຕ ວຸຕ຺ຕໍ, ຍຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍປິ ວຸຈ຺ຈຕິ;

ຕເມກຕ຺ຖໍ ຍຖາ’ຠາຕິ, ວາຣິໂທວາຣິໂທ ອຍໍ.

໔໐. ‘‘ສທ຺ທໂຕ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສທ຺ທໂຕ ວາຈເກນ ຕສ຺ມິໍເຍວຕ຺ເຖ ຕສ຺ເສວ ສທ຺ທສ຺ສ ປຸນ ປໂຍຄໂຕ ອຕ຺ຖໂຕ ອຠິເຘຍ຺ເຍນ ປຸພ຺ພປຏິປາທິກສ຺ເສວ ວຕ຺ຖຸສ຺ສາວິເສເສນ ປຸນ ປຏິປາທນໂຕ ວຸຕ຺ຕໍ ປຍຸຕ຺ຕໍ ຍໍ ປທຕ຺ຖຣູປໍ ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ວາກ຺ເຍ ຠິຍ຺ໂຍປິ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸນປິ ປຍຸຊ຺ຊເຕ, ຕເມກຕ຺ຖນ຺ຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ ‘‘ຍເຖ’’ຈ຺ຈາທິນາ ວິຘີຍເຕ. ວາຣິໍ ທທາຕີຕິ ວາຣິໂທ. ອຍໍ ວາຣິໂທ ເມໂຆ ອາຠາຕິ ທິປ຺ປຕີຕິ. ຊລທານມຕ຺ຕາເປກ຺ຂາຍ ອິທໍ ສທ຺ທໂຕ ເອກຕ຺ຖໍ.

໔໐. ອິທານິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐກ຺ກເມນ ວາກ຺ຍໂທສໍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ສທ຺ທໂຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສທ຺ທໂຕ ວາຈເກນ ອຕ຺ຖໂຕ ອຠິເຘຍ຺ເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ ປຍຸຕ຺ຕໍ ຍໍ ປທຕ຺ຖຣູປໍ ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ວາກ຺ເຍ ຠິຍ຺ໂຍປິ ປຸນປິ ວຸຈ຺ຈຕິ ຍຸຊ຺ຊເຕ, ຕໍ ວາກ຺ຍໍ ເອກຕ຺ຖໍ ນາມ ໂທໂສ. ອຸທາຫຣຓໍ ‘‘ຍຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ວາຣິໂທ ຊລທາຍໂກ ອຍໍ ວາຣິໂທ ເມໂຆ ອາຠາຕິ ທິປ຺ປຕິ. ສມ຺ປຕ຺ຕິສາຘກໍ ‘‘ຊລທາຍໂກ’’ຈ຺ຈາທິວິເສສນໍ ວິນາ ຊລທານມຕ຺ຕສ຺ສ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສທ຺ທໂຕ ເອກຕ຺ຖໍ ນາມ ໂຫຕິ.

ຍຖາ ຈ

໔໑.

ຕິຕ຺ຖິຍງ຺ກຸຣພີຊານິ, ຊຫໍ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ’ຫ;

ປສາເທຕິ ປສນ຺ເນ ໂສ, ມຫາມຸນິ ມຫາຊເນ.

໔໑. ຕິຕ຺ຖິຍສງ຺ຂາຕານໍ ອງ຺ກຸຣານໍ ພີຊານິ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິເຫຕຸຠູຕານິ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິໂຍ ຊຫໍ ຊຫນ຺ໂຕ ທູຣີກໂຣນ຺ໂຕ ໂສ ມຫາມຸນິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອິຫ ໂລເກ ອຕ຺ຕນິ ປສນ຺ເນ ປສາທພຫຸເລ ມຫາຊເນ ປສາເທຕີຕິ ອປຣມຸທາຫຣຓໍ. ¶ ປສາທສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ‘‘ປສນ຺ເນ ປສາເທຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອິທມຕ຺ຖໂຕ ເອກຕ຺ຖໍ.

໔໑. ‘‘ຕິຕ຺ຖິຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂສ ມຫາມຸນິ ຕິຕ຺ຖິຍງ຺ກຸຣພີຊານິ ຕິຕ຺ຖິຍສງ຺ຂາຕານໍ ອງ຺ກຸຣານໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິກາຣຓຠູຕານິ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ ສສ຺ສຕາທິເຠທຠິນ຺ນາ ທ຺ວາສຏ຺ຐິທິຏ຺ຐິໂຍ ຊຫໍ ຊຫນ຺ໂຕ ອປເນນ຺ໂຕ ອິຫ ໂລເກ ປສນ຺ເນ ອຕ຺ຕນິ ປສນ຺ເນ ມຫາຊເນ ປສາເທຕິ. ປສນ຺ນສທ຺ເທນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປສາທສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ປສາເທຕີຕິ ກ຺ຣິຍາປເທນປິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສທ຺ເທ ຠິນ຺ເນປິ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກນ຺ຕິ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກຕ຺ຖສ຺ສຸທາຫຣຓໍ. ຕິຕ຺ຖິຍາ ເອວ ອງ຺ກຸຣານິ, ເຕສໍ ພີຊານິ, ທິຏ຺ຐີສຸ ຄຕານິ, ທິຏ຺ຐິໂຍ ເອວ ຄຕານີຕິ ວາ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໔໒.

ອາຣທ຺ຘກ຺ກມວິຈ຺ເຉທາ, ຠຄ຺ຄຣີຕິ ຠເວ ຍຖາ;

ກາປິ ປຎ຺ຎາ, ໂກປິ ຄຸໂຓ, ປກຕີປິ ອໂຫ ຕວ.

໔໒. ອາຣທ຺ໂຘ ວຕ຺ຕຸມຸປກ຺ກມນ຺ໂຕ, ກໂມ ວຈນປຏິປາຏິ. ຕສ຺ສ ວິຈ຺ເຉໂທ ຠງ຺ໂຄ, ຕໂຕ. ‘‘ຍເຖ’’ຕິອາທິນາ ອຸທາຫຣຕິ. ອວຸຕ຺ຕສ຺ສປິ ປສາທວສາ ອຊ຺ຌາຫາໂຣຕິ. ມຫາມຸນິ ຕວ ເຕ ປຎ຺ຎາ ກາປິ ສາຕິສຍຕ຺ຕາ ອນິທ຺ຘາຣິຕໍ ສຠາວວິເສສາ ກາຈິເຍວ, ອໂຫ ປວຕ຺ຕມານາຍປິ ວສຠາວສ຺ສານິທ຺ຘາຣິຕຕ຺ຕາ ອຈ຺ຉຣິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ກາປິ ໂກປີຕິ ສພ຺ພນາມປທກ຺ກມສ຺ສ ປກຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ວິຈ຺ຉິນ຺ນຕ຺ຕາ ຠຄ຺ຄຣີຕິ.

໔໒. ‘‘ອາຣທ຺ຘກ຺ກມິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອາຣທ຺ຘກ຺ກມວິຈ຺ເຉທາ ວຕ຺ຖຸມາຣທ຺ຘປທກ຺ກມສ຺ສ ວິຈ຺ເຉທເຫຕຸ ຠຄ຺ຄຣີຕິ ຠເວ ຠຄ຺ຄຣີຕິວາກ຺ຍໂທໂສ ຠວຕິ. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຍຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຫາມຸນິ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຎ຺ຎາ ສາຕິສຍຠູຕາ ປຎ຺ຎາ ກາປິ ວຈນວິສຍາຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ກາປິເຍວ. ຄຸໂຓ ສີລສມາຘິອາທິອນຎ຺ຎສາຘາຣຓຄຸຓສມູໂຫ ໂກປິ ປມາຓປຣິຄ຺ຄຫສ຺ສ ເກນຈິ ¶ ເລເສນປິ ກຕ຺ຕຸມສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ໂກປິເຍວ. ປກຕີປິ ອຈິນ຺ເຕຍ຺ຍຠູຕາ ປກຕີປິ ເອວເມວ ອໂຫ ວິຊ຺ຊມານານໍເຍວ ປຎ຺ຎາທີນໍ ສຠາວາວໂພຘສ຺ສ ທຸກ຺ກຣຕາ ອຈ຺ຉຣິຍາ. ກາປິ ໂກປີຕິ ປທກ຺ກມສ຺ສ ‘‘ປກຕີ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ສຸຎ຺ຎຕ຺ຕາ ຣີຕິຠງ຺ໂຄ. ອາຣທ຺ໂຘເຍວ ກໂມ, ຕສ຺ສ ວິຈ຺ເຉໂທ, ຠຄ຺ຄາ ຣີຕິ ອສ຺ສ, ເອຕ຺ຖ ວາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໔໓.

ປທານໍ ທຸພ຺ພິນິກ຺ເຂປາ, ພ຺ຍາໂມໂຫ ຍຕ຺ຖ ຊາຍຕິ;

ຕໍ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ, ຕທຸທາຫຣຓໍ ຍຖາ.

໔໓. ‘‘ປທານ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ວາກ຺ເຍ ປທານໍ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕາຂ຺ຍາຕິການໍ ທຸພ຺ພິນິກ຺ເຂປາ ທຸຏ຺ຐປນໂຕ ພ຺ຍາໂມໂຫ ສໍມຸຬ຺ຫຕາ ຊາຍຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ວາກ຺ຍໍ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ຎາຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ສ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓສ຺ສ ອຸທາຫຣຓໍ ລກ຺ຂິຍໍ ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ຍຖາ ອິທໍ, ຕຖາ ອຎ຺ຎມ຺ປີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໓. ‘‘ປທານິ’’ຈ຺ຈາທິ. ປທານໍ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕຕ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕປທານໍ ທຸພ຺ພິນິກ຺ເຂປາ ທຸຏ຺ຐປນໂຕ ຍຕ຺ຖ ວາກ຺ເຍ ພ຺ຍາໂມໂຫ ສໍໂມໂຫ ຊາຍຕິ, ຕໍ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທໂສຕິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ. ຕທຸທາຫຣຓໍ ຕສ຺ສ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທສສ຺ສ ລກ຺ຂິຍໍ ຍຖາ ອິມິນາ ວກ຺ຂມານນເຍນ.

໔໔.

ພຫຸຄຸເຓ ປຓມຕິ, ທຸຊ຺ຊນານໍ ປ຺ຍຍໍ ຊໂນ;

ຫິຕໍ ປມຸທິໂຕ ນິຈ຺ຈໍ, ສຸຄຕໍ ສມນຸສ຺ສຣໍ.

໔໔. ພຫຸອນນ຺ຕຕ຺ຕາ ພຫຸຠູເຕ ຄຸເຓ ສີລາທິເກ ສມນຸສ຺ສຣໍ ສມ຺ມເທວ ອຸຏ຺ຐາຍ ສມຸຏ຺ຐາຍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ຄຸຓວິສຍສຕິໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ເຕເນວ ກາຣເຓນ ປມຸທິໂຕ ຫຏ຺ຐປຫຏ຺ໂຐ ອຍໍ ຊໂນ ສພ຺ໂພປິ ໂລໂກ ທຸຊ຺ຊນານໍ ສຸຊເນຕຣານມ຺ປິ ເທວທຕ຺ຕາທີນໍ ນິຈ຺ຈໍ ກາລໍ ຫິຕໍ ສຸຄຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປຓມຕິ ນມສ຺ສຕີຕິ ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ ກວິວຎ຺ຈິໂຕ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ພຫຸຄຸເຓ ປຓມຕີ’’ຕ຺ຍາທິ ພ຺ຍວຫິຕປທປ຺ປໂຍຄາ ໂມໂຫ ຊາຍຕີຕິ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໍ.

໔໔. ‘‘ພຫຸຄຸເຓ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ພຫຸຄຸເຓ ອນນ຺ຕຕ຺ຕາ ພຫຸຠູເຕ ສີລສມາຘິອາທິຄຸເຓ ສມນຸສ຺ສຣໍ ວິເສສໂຕ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ປມຸທິໂຕ ຕໂຕເຍວ ປຫຏ຺ໂຐ ອຍໍ ຊໂນ ສຕ຺ຕນິກາໂຍ ທຸຊ຺ຊນານມ຺ປິ ອສປ຺ປຸຣິສານມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ສຕຕໍ ຫິຕໍ ມິຕ຺ຕຠູຕໍ ສຸຄຕໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໍ ປຓມຕິ ວນ຺ທຕິ. ເອຕ຺ຖ ປທານໍ ອຏ຺ຐານປໂຍຄໂຕ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓຕ຺ຕໍ ປທຕ຺ຖານຸສາເຣເນວ ຄມ຺ຍເຕ.

໔໕.

ວິສິຏ຺ຐວຈນາ’ເປຕໍ, ຄາມ຺ມໍ’ຕ຺ຍ’ຠິມຕໍ ຍຖາ;

ກຎ຺ເຎ ກາມຍມານໍ ມໍ, ນ ກາມຍສິ ກິໍ ນ຺ວິ’ທໍ.

໔໕. ວິສິຏ຺ຐສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວຈນໂຕ ກຖນໂຕ ອເປຕໍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ. ກຎ຺ເຎອິຕ຺ຍາມນ຺ຕນໍ. ອຫໍ ຕໍ ອິຈ຺ຉາມິ, ຕາທິສໍ ມໍ ຕ຺ວໍ ກສ຺ມາ ນິຈ຺ຉສິ, ອິທໍ ກິໍ ນຸ ອິຕິ ຄາມິກຊນວຈນຕ຺ຕາ ‘‘ກຎ຺ຎິ’’ຈ຺ຈາທິກໍ ຄາມ຺ມໍ.

໔໕. ‘‘ວິສິຏ຺ເຐ’’ຈ຺ຈາທິ. ວິສິຏ຺ຐວຈນາເປຕໍ ປິຍຠູເຕນ ອຸຕ຺ຕິວິເສເສນ ວິເສສິຕພ຺ພສ຺ສ ກຖນໂຕ ປຣິຫີນໍ ວາກ຺ຍໍ ‘‘ຄາມ຺ມໂທສ’’ນ຺ຕິ ກວີຫິ ອຠິມຕໍ. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຍຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ກຎ຺ເຎ ເຫ ກຎ຺ເຎ ກາມຍມານໍ ມໍ ຕຸວໍ ອິຈ຺ຉຍມານໍ ມໍ ນ ກາມຍສິ ຕ຺ວໍ ນ ອິຈ຺ຉສິ, ອິທໍ ກິໍ ນຸ. ອີທິເສ ອິຈ຺ຉາວິຆາເຕ ວຸຈ຺ຈມາເນ ເອວໍ–

‘‘ຍາຈນາ ມທີຍາ ຕວ ກາຣຓາຍໍ,

ທິເນ ທິເນ ນິປ຺ຜລຕໍ ອຸເປຕິ;

ທກ຺ໂຂ ສທາ ມານິນິມານຠງ຺ເຄ,

ສ ມນ຺ມໂຖນ຺ຍຕ຺ຣ ຄໂຕ ມໂຕ ນຸ’’ອິຕິ ວິຍ.

ປິຍຕ຺ຖສ຺ສ ກຖນາຠາວໂຕ ‘‘ກຎ຺ເຎ’’ຕ຺ຍາທິກໍ ວຈນໍ ມິລກ຺ຂຸການໍ ວຈນຕ຺ຕາ ຄາມ຺ມໍ. ເອຕ຺ຖ ກຎ຺ຎາສທ຺ໂທ ທສວສ຺ສິກາຍ ວຕ຺ຕຕີຕິ ນິຍໂມ ນຕ຺ຖິ. ວິສິຏ຺ຐສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວຈນໂຕ ອເປຕນ຺ຕິ ວາກ຺ຍໍ.

໔໖.

ປທສນ຺ຘານໂຕ ກິຎ຺ຈິ, ທຸປ຺ປຕີຕິກຣໍ ຠເວ;

ຕມ຺ປິ ຄາມ຺ມໍຕ຺ຍ’ຠິມຕໍ, ຍຖາ ຍາຠວໂຕ ປິຍາ.

໔໖. ‘‘ປເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ປທສນ຺ຘານໂຕ ປຸພ຺ພາປຣານໍ ປທານໍ ສນ຺ຘິວເສນ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ວາກ຺ຍໍ ທຸຏ຺ຐຸ ອສຸຕິສຸຠຄໍ ປຕີຕິມວໂພຘໍ ກໂຣຕີຕິ ກຣໍ ຠເວ, ຕມ຺ປິ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ຄາມ຺ມນ຺ຕ຺ຍຠິມຕໍ. ຍຖາຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ. ຠວໂຕ ຍາ ກາຈິ ວນິຕາ ປິຍາ ໂຫຕີຕິ ເອໂກຕ຺ໂຖ. ຍຠ ເມຖຸເນ. ຍຠນໍ ຍາໂຠ. ໂສ ວິຊ຺ຊເຕ ຍສ຺ສ ໂສ ຍາຠວາ. ຕສ຺ສ ຍາຠວໂຕ ປິຍາອິຕ຺ຍປິ ຠວຕິ.

໔໖. ‘‘ປທສນ຺ຘານິ’’ຈ຺ຈາທິ. ກິຎ຺ຈິ ວາກ຺ຍໍ ປທສນ຺ຘານໂຕ ປຸພ຺ພາປຣປທານໍ ຆຏນໂຕ ທຸປ຺ປຕີຕິກຣໍ ຠເວ ອສພ຺ຠຠູຕທຸຏ຺ຐຕ຺ຖສ຺ສ ປກາສໂກ ໂຫຕິ, ຕມ຺ປິ ຄາມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄາມ຺ມໂທເສນ ທູສິຕນ຺ຕິ [ທຸປ຺ປສິຕນ຺ຕິ (ກ.)] ສພ຺ເພຫິ ກວີຫິ ອຠິມຕໍ ຎາຕໍ. ຍຖາຕິ ອຸທາຫຣຕິ. ຠວໂຕ ຠວນ຺ຕສ຺ສ ຍາ ກາຈິ ອິຕ຺ຖີ ປິຍາ ຠວຕີຕິ ອຍໍ ກວິນາ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ໂຖ. ຍາຠວໂຕ ເມຖຸນວນ຺ຕສ຺ສ ປິຍາຕິປິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຍຠ ເມຖຸເນ’’ຕິ ຫິ ຘາຕຸ. ຍຠນໍ ຍາໂຠ, ໂສ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຍາຠວາ, ຕສ຺ສ ຍາຠວໂຕຕິ ຄຫິເຕ ອໂສຕພ຺ພຕ຺ຕາ ທຸປ຺ປຕີຕິກຣຕາ. ທຸຏ຺ຐາເຍວ ປຕີຕິ ອວໂພໂຘ, ຕໍ ກໂຣຕີຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໔໗.

ວຸຕ຺ເຕສຸ ສູຈິເຕ ຐາເນ, ປທຈ຺ເຉໂທ ຠເວ ຍຕິ;

ຍໍ ຕາຍ ຫີນໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຍຕິຫີນນ຺ຕິ ສາ ປນ.

໔໗. ‘‘ວຸຕ຺ເຕສ຺ວິ’’ຈ຺ຈາທິ. ວຸຕ຺ເຕສຸ ຉນ຺ໂທສຕ຺ຖປຣິນິທ຺ທິຏ຺ເຐສຸ ອນຸຏ຺ຐຸຠາທີສຸ ສູຈິເຕ ຐາເນ ‘‘ເອຕ຺ຖຍຕີ’’ຕິ ຉນ຺ໂທວິຈິຕິຍາ ປກາສິຕຏ຺ຐາເນ ປທານໍ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕານໍ ເຉໂທ ວິຈ຺ຉິຕິ ວິຠາໂຄ ອນຸວາໂທ ຍໍ ຍຕິ ຠເວຕິ ວິຘີຍຕິ. ຕາຍ ¶ ຍຕິຍາ ຫີນໍ ປຣິຫີນໍ ວິຣຸທ຺ຘໍ ຍໍ ວາກ຺ຍໍ, ຕໍ ຍຕິຫີນນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ‘‘ຍມນໍ ວິຣາໂມ ຍຕິ, ສາ ຫີນາ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ ກຕ຺ວາ. ປນາຕິ ວິເສເສ, ສາ ຍຕິ ປນາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໗. ‘‘ວຸຕ຺ເຕສ຺ວ’’ຈ຺ຈາທິ. ວຸຕ຺ເຕສຸ ຉນ຺ໂທສຕ຺ເຖ ນິທ຺ທິຏ຺ຐອນຸຏ຺ຐຸຠາທີສຸ ສູຈິເຕ ຐາເນ ‘‘ອຍເມຕ຺ຖ ຍຕີ’’ຕິ ປກາສິເຕ ຐາເນ ປທຈ຺ເຉໂທ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕຕ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕາທີນໍ ປທານໍ ວິຈ຺ເຉໂທ ຍຕິ ນາມ ຠເວ, ຕາຍ ຍຕິຍາ ຍໍ ວາກ຺ຍໍ ຫີນໍ ອຠິມຕຏ຺ຐາເນ ວຓ຺ຓວິຈ຺ເຉເທນ ປຣິຫີນໍ, ຕໍ ວາກ຺ຍໍ ຍຕິຫີນນ຺ຕິ ຍຕິຫີນໂທເສນ ທຸຏ຺ຐນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎູຫິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໔໘.

ຍຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາທນ຺ເຕ, ວຸຕ຺ຕຑ຺ເຒ ຈ ວິເສສໂຕ;

ປຸພ຺ພາປຣາເນກວຓ຺ຓ-ປທມຊ຺ເຌປິ ກຕ຺ຖຈິ.

໔໘. ‘‘ຍຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາທນ຺ເຕ ສພ຺ພສ຺ມິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍສສງ຺ຂາຕານໍ ຄາຖາປາທານໍ ອນ຺ເຕ ອວສາເນ ຈ ວິເສສໂຕ ວິເສເສນ ເອກນ຺ເຕນ ວຸຕ຺ຕຑ຺ເຒ ຈ ວຸຕ຺ຕານໍ ປາທທ຺ວຍສງ຺ຂາເຕ ອຑ຺ເຒ ຈ, ຕທວສາເນ ຈາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ‘‘ສິຍາ’’ຕິ ເສໂສ. ນນຸ ‘‘ປທຈ຺ເຉໂທ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປທມຊ຺ເຌ ຍຕິ ນ ໂຫເຕວາຕິ ເຈຕິ ອາຫ ‘‘ປຸພ຺ພ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກຕ຺ຖຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຐາເນ, ນ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ປຸພ຺ພາປຣາເນກວຓ຺ຓປທມຊ຺ເຌປິ ຍຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຸພ຺ເພ ຈ ອປເຣ ຈ ປຸພ຺ພາປເຣ. ອເນເກ ວຓ຺ຓາ ອເນກວຓ຺ຓາ. ປຸພ຺ພາປເຣ ອເນກວຓ຺ຓາ ຍສ຺ສ ຕໍ ຕຖາ. ຕຎ຺ຈ ຕໍ ປທຎ຺ຈ, ຕສ຺ສ ມຊ຺ເຌປິ.

໔໘. ອິທານິ ຍຕິມ຺ຫິ ລພ຺ຠມານໍ ສພ຺ພວິສຍໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ຍຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສາ ປນ ຍຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາທນ຺ເຕ ຈຕຸຕ຺ຖໍສສງ຺ຂາຕຄາຖາປາທານໍ ອນ຺ເຕ ຈ ວິເສສໂຕ ນິຍມໂຕ ວຸຕ຺ຕຑ຺ເຒ ຈ ວຸຕ຺ຕານໍ ປາທທ຺ວຍສງ຺ຂາເຕ ອຑ຺ເຒ ຈ, ຕທວສາເນ ຈາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ກຕ຺ຖຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຐາເນ ປຸພ຺ພາປຣາເນກວຓ຺ຓປທມຊ຺ເຌປິ ປຸພ຺ພາປຣຠູຕອເນກວຓ຺ຓສມນ຺ນາຄຕປທານໍ ມຊ຺ເຌ ¶ ຈ ສິຍາ. ປທຈ຺ເຉທສ຺ສ ‘‘ຍຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປທມຊ຺ເຌ ນ ໂຫຕີຕິ ສງ຺ກາປຣິຫຣຓຕ຺ຖໍ ‘‘ປຸພ຺ພາປຣາເນກວຓ຺ຓປທມຊ຺ເຌ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ປາທນ຺ໂຕ, ວຸຕ຺ຕຑ຺ໂຒ, ປທມຊ຺ຌຎ຺ຈ ຍຕິຏ຺ຐານນ຺ຕິ. ປທມຊ຺ເຌເຍວ ລພ຺ຠມານາ ຍຕິ ກຕ຺ຖຈິ ໂຫຕິ, ທ຺ວກ຺ຂຣຕ຺ຍກ຺ຂຣປທມຊ຺ເຌ ປນ ນ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ໂຖທາຫຣຓປຈ຺ຈຸທາຫຣຓານິ ຍຖາ –

໔໙.

ຕໍ ນເມ ສິຣສາ ຈາມີ-ກຣວຓ຺ຓໍ ຕຖາຄຕໍ;

ສກລາປິ ທິສາ ສິຎ຺ຈ-ຕີວ ໂສຓ຺ຓຣເສຫິໂຍ.

໔໙. ອຸທາຫຣີຍຕີຕິ ອຸທາຫຣຓໍ. ປຏິປກ຺ຂມຸທາຫຣຓໍ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓໍ. ຈາມີກຣສ຺ເສວ ສຸວຓ຺ຓສ຺ສ ວິຍ ວຓ຺ໂຓ ຍສ຺ສ ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ສິຣສາ ນມາມິ. ກີທິສໍ? ໂຍ ຕຖາຄໂຕ ສກລາປິ ທິສາ ສພ຺ພາເຍວ ທສ ທິສາ ໂສຓ຺ຓຣເສຫິ ຈາມີກຣວຓ຺ຓຕ຺ຕາ ຣເສຫິ ສຸວຓ຺ຓຣເສຫິ ສິຎ຺ຈຕີວ ສິຎ຺ຈຕີຕິ ມຎ຺ເຎ, ຕໍ ຕຖາຄຕນ຺ຕິ ອເປກ຺ຂເຕ. ເອຕ຺ຖ ປຸພ຺ພປາທນ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕຑ຺ເຒ ຈ ນິຍຕາ ຍຕິ. ຈາມີກຣສທ຺ໂທ ເຈຕ຺ຖ ຈຕຸຣກ຺ຂໂຣ. ຕຕ຺ຖ ຈາມີອິຕິ ປຸພ຺ພຠາໂຄ, ກຣອິຕິ ປໂຣ. ເອຕ຺ຖ ປຸພ຺ພາປຣາເນກວຓ຺ຓປທມຊ຺ເຌ ຍຕິ. ສິຎ຺ຈຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ປຸພ຺ພາປຣາເນກວຓ຺ຓປທມຊ຺ຌຕ຺ຕາຠາວາ ສິຎ຺ຈອິຕ຺ຍຕ຺ຣ ຍຕິ ທຸຏ຺ຐາຕິ. ອິທໍ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓໍ.

໔໙. ຕຕ຺ຖ ປາທນ຺ຕວຸຕ຺ຕຑ຺ເຒສຸ ຍຕິຍາ ປາກຏຕ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ປທມຊ຺ເຌ ຍຕິຍາ ອຸທາຫຣຓປຈ຺ຈຸທາຫຣຓານິ ອິຏ຺ໂຐທາຫຣຓປຏິປກ຺ໂຂທາຫຣຓານິ ຍຖາ. ‘‘ຕໍ ນເມ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂຍ ຕຖາຄໂຕ ສກລາປິ ທິສາ ໂສຓ຺ຓຣເສຫິ ສຸວຓ຺ຓຣສຘາຣາຫິ ສິຎ຺ຈຕີວ ສິຎ຺ຈຕິ ມຎ຺ເຎ, ອິວສທ຺ໂທ ວິຕກ຺ເກ. ຈາມີກຣວຓ຺ຓໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓສທິສຉວິວຓ຺ຓໍ ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ສິຣສາ ນເມ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ຈາມີກຣວຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ຍຕິຍາ ຈາມີຕິ ອກ຺ຂຣທ຺ວຍມຕິກ຺ກມ຺ມ ຐິຕຕ຺ຕາ ອນ຺ເຕປິ ກຣອິຕິ ອກ຺ຂຣທ຺ວເຍນານູນຕ຺ຕາ ¶ ປທຈ຺ເຉທສ຺ສ ປຸພ຺ພາປຣວຓ຺ຓານມເນກຕ຺ຕມິຕິຏ຺ໂຐທາຫຣຓໍ. ສິຎ຺ຈຕີຕິ ປເທ ສິຎ຺ຈາຕິ ວຓ຺ຓທ຺ວຍມຕິກ຺ກມ຺ມ ຍຕິຍາ ທິສ຺ສມານຕ຺ເຕປິ ຕິອິຕິ ປຣຠາເຄ ເອກວຓ຺ຓຕ຺ຕາ ອເນກວຓ຺ຓາຠາໂວຕິ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓໍ. ເອຕ຺ຖ ອເນກວຓ຺ຓຕ຺ຕໍ ປທວເສເນວ ຎາຕພ຺ພໍ. ຈາມີກຣສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ວິຍ ວຓ຺ໂຓ ຍສ຺ສ ໂສຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໕໐.

ສໂຣ ສນ຺ຘິມ຺ຫິ ປຸພ຺ພນ຺ໂຕ, ວິຍ ໂລເປ ວິຠຕ຺ຕິຍາ;

ອຎ຺ຎຖາ ຕ຺ວ’ຎ຺ຎຖາ ຕຕ຺ຖ, ຍາເທສາທິ ປຣາທິ’ວ.

໕໐. ‘‘ສໂຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ວິຠຕ຺ຕິຍາ ໂລເປ ສຕິ ສນ຺ຘິມ຺ຫິ ສໍຫິຕາຍໍ ກຕາຍໍ ສໂຣ ປຣປທາທິຠູໂຕ ປຸພ຺ພນ຺ໂຕ ວິຍ ປຸພ຺ພປທສ຺ສ ອນ຺ຕຠູໂຕ ໂຍ ສໂຣ, ໂສ ວິຍ ໂຫຕິ, ອເນກວຓ຺ຓຕ຺ຕາຠາເວປິ ຕໂຕ ວິຫິຕຍຕິຍາ ເນວຕ຺ຖິ ຠງ຺ໂຄຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອຎ຺ຎຖາ ຕຸ ວິຠຕ຺ຕິຍາ ອໂລເປ ຕຸ ສຕິ ສໍຫິຕາຍໍ ກຕາຍໍ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕຠູໂຕ ສໂຣ ເຈ, ອຎ຺ຎຖາ ອຎ຺ເຎນ ປກາເຣນ ໂຫຕິ, ປຣປທສ຺ສາທິສໂຣ ວິຍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ວິຠຕ຺ຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຍ ກຕຍຕິຍາ ນຕ຺ຖິ ຠງ຺ໂຄຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ສໍ ຍຕິຍໍ ຍາເທສາທິ ອິວຓ຺ຓາທີນໍ ກາຕພ຺ໂພ ຍກາຣາເທສາທິ ປຣາທິວ ປຣປທສ຺ສ ອາທິສໂຣ ວິຍ ໂຫຕິ. ກຕຍາເທສາທິສຫິຕໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ວິຫາຍ ກຕາຍ ຍຕິຍາ ນຕ຺ຖິ ຠງ຺ໂຄຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໕໐. ອິທານິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕສ຺ສ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ເຕປິ ຍຕິຠງ຺ຄາຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ສໂຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ວິຠຕ຺ຕິຍາ ໂລເປ ສນ຺ຘິມ຺ຫິ ສຕິ ສໂຣ ສນ຺ຘິສໂຣ ປຸພ຺ພນ຺ໂຕ ວິຍ ປຸພ຺ພປທສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວິຍ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎຖາ ຕຸ ວິຠຕ຺ຕິຍາ ອໂລເປ ສໍຫິຕາຍໍ ກຕາຍໍ ອຎ຺ຎຖາ ໂຫຕິ, ປຸພ຺ພປທນ຺ຕຠູໂຕ ສໂຣ ປຣປທສ຺ສ ອາທິສໂຣ ວິຍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍຕິຍໍ ຍາເທສາທິ ¶ ອິວຓ຺ຓາທີນໍ ກຕ຺ຕພ຺ພຍກາຣາເທສາທິ ປຣາທິວ ປຣປທສ຺ສ ອາທິສໂຣ ວິຍ ໂຫຕິ, ປຸພ຺ພນ຺ຕສທິສສຣມຕິກ຺ກມິຕ຺ວາປິ ປຣປທາທິສຣສທິສວຓ຺ຓມາຄມ຺ມ ຕໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາປິ ປຣປທາທິສຣສທິສຍາເທສາທິມຕິກ຺ກມິຕ຺ວາປິ ຍຕິຍາ ປຍຸຕ຺ຕາຍ ສຕິ ອເນກວຓ຺ຓຕ຺ຕາຠາເວປິ ຍຕິຠງ຺ໂຄ ນ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ປຸພ຺ພສ຺ສ ອນ຺ໂຕຕິ ຈ, ໂຍ ຈ ໂສ ອາເທໂສ ຈ, ໂສ ອາທິ ຍສ຺ສ ມກາຣາທິໂນຕິ ຈ, ປຣສ຺ສ ອາທີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໕໑.

ຈາທີ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕາວ, ນິຈ຺ຈໍ ປຸພ຺ພປທສ຺ສິຕາ;

ປາທໂຍ ນິຈ຺ຈສມ຺ພນ຺ຘາ, ປຣາທີວ ປເຣນ ຕຸ.

໕໑. ນິຈ຺ຈໍ ອນວຣຕໍ ປຸພ຺ພປທໍ ສິຕາ ນິສ຺ສິຕາ ຈາທີ ຈກາຣາທໂຍ ນິປາຕາ ປຸພ຺ພສ຺ສ ປທສ຺ສ ອນ຺ຕາ ອວຍວາ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ອນ຺ໂຕ ກຕ຺ວາ ຍຕິ ກາຕພ຺ພາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ປເຣນ ປຣປເທນ ນິຈ຺ຈສມ຺ພນ຺ຘາ ສຕຕໂຍຄິໂນ, ຕຸສທ຺ໂທ ອຏ຺ຐານປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ, ປາທໂຍ ຕຸ ປຣາທີວ ປຣປທສ຺ສ ອາທີ ອວຍວາ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໍ ວິຫາຍ ປຸພ຺ພປທນ຺ເຕ ຍຕິ ກາຕພ຺ພາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໕໑. ‘‘ຈາທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ນິຈ຺ຈໍ ສຕຕໍ ປຸພ຺ພປທສ຺ສິຕາ ປຸພ຺ພປທໍ ນິສ຺ສາຍ ປວຕ຺ຕາ ຈາທີ ຈກາຣາທິນິປາຕາ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕາວ ປຸພ຺ພປທສ຺ສ ອນ຺ຕາ ອວຍວາ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ, ປເຣນ ປຣປເທນ ນິຈ຺ຈສມ຺ພນ຺ຘາ ນິຣນ຺ຕຣໂຍຄິໂນ ປາທໂຍ ຕຸ ປາທິອຸປສຄ຺ຄາ ປນ ປຣາທີວ ປຣປທສ຺ສ ອາທີ ອວຍວາວິຍ ໂຫນ຺ຕິ. ຈາທໂຍ ອາຄມ຺ມ ເຕ ພຫິ ກຕ຺ວາປິ ປາທໂຍ ອາຄມ຺ມ ເຕ ອນ຺ໂຕ ກຕ຺ວາປິ ປວຕ຺ໂຕ ວິຣາໂມ ຍຕິຠງ຺ໂຄຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ໂຈອາທິ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ປຸພ຺ພປທໍ ສິຕາຕິ ຈ, ໂປ ອາທິ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ນິຈ຺ຈໍ ສມ຺ພນ຺ຘາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຕຄ຺ຄຸຓສໍວິຎ຺ຎາຓຕ຺ຕາ ຈກາຣປກາຣາທີນມ຺ປິ ປຣິຄ຺ຄໂຫ.

ສພ຺ພຕ຺ໂຖທາຫຣຓານິ ຍຖາ

໕໒.

ນເມ ຕໍ ສິຣສາ ສພ຺ໂພ-ປມາຕີຕໍ ຕຖາຄຕໍ;

ຍສ຺ສ ໂລກຄ຺ຄຕໍ ປຕ຺ຕ-ສ຺ໂສ’ປມາ ນ ຫິ ຍຸຊ຺ຊຕິ.

໕໓.

ມຸນິນ຺ທໍ ຕໍ ສທາ ວນ຺ທາ-ມ຺ຍ’ນນ຺ຕມຕິ’ມຸຕ຺ຕມໍ;

ຍສ຺ສ ປຎ຺ຎາ ຈ ເມຕ຺ຕາ ຈ, ນິສ຺ສີມາຕິ ວິຊມ຺ຠຕິ.

໕໒-໕໓. ສພ຺ພຕ຺ຖາຕິ ¶ ປຸພ຺ພນ຺ຕສທິສາທີສຸ. ‘‘ນເມຕ’’ນ຺ຕິອາທິຄາຖາທ຺ວເຍ ປທຕ຺ໂຖ ປາກໂຏ, ອຘິປ຺ປາໂຍ ຕຸ ຍໂຕ ໂລກຄ຺ຄຕໍ ປຕ຺ໂຕ, ຕໂຕ ສພ຺ໂພປມາຕີໂຕ, ຍໂຕ ປຎ຺ຎາເມຕ຺ຕາ ໂລເກ ນິຣນ຺ຕຣມິວ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕໂຕ ອນນ຺ຕມຕິ, ອຸຕ຺ຕໂມ ຈາຕິ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ສພ຺ພາ ອຸປມາ’’ຕິ ສມາສໍ ກຕ຺ວາ ວິຠຕ຺ຕິໂລເປ ສໍຫິຕາຍຎ຺ຈ ກຕາຍໍ ປຣປທາທິອຸກາໂຣ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕພ຺ພກາຣຏ຺ຐອກາໂຣ ວິຍ ໂຫຕີຕິ ສພ຺ໂພ ອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ປາທນ຺ຕຍຕິ. ປຕ຺ຕສ຺ໂສປມາ ອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ຍກາຣາເທສສ຺ສ ປຣາທິສທິສຠາໂວ ວິຍ ໂຫຕິ, ວິຠຕ຺ຕິຍາ ອໂລເປ ສໍຫິຕາຍໍ ກຕາຍໍ ສວິຠຕ຺ຕິຍາ ອກາໂຣ ປຣປທາທິ ອຸກາໂຣ ວິຍ ໂຫຕີຕິ ຕໍວິຠຕ຺ຕິຍາ ປສິທ຺ຘໍ ວິຫາຍ ປຕ຺ຕອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ປາທນ຺ຕຍຕິ. ຕຖາ ວນ຺ທາມ຺ຍນນ຺ຕອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ຍກາຣາເທສສ຺ສ ປຣາທິສທິສຠາໂວ ວິຫິໂຕຕິ ມ຺ຍສທ຺ທໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວນ຺ທາອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ປາທນ຺ຕຍຕິ. ປຸພ຺ພປທສ຺ສິຕານໍ ຈາທີນໍ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕສທິສຕາ ວຸຕ຺ຕາຕິ ເມຕ຺ຕາ ຈາຕິ ຈສທ຺ທໂຕ ຍຕິ, ອປຣປທສມ຺ພນ຺ຘາ ປາທໂຍ ປຣປທາທິສທິສາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ນິສ຺ສີມາຕິ ເອຕ຺ຖ ນິສທ຺ທໍ ວິຫາຍ ຕໂຕ ອາທິມ຺ຫິ ຍຕິ.

໕໒-໕໓. ສພ຺ພຕ຺ຖ ຍຖາວຸຕ຺ຕປຸພ຺ພນ຺ຕສທິສສຣາທີສຸ ປຎ຺ຈສຸ ອຸທາຫຣຓານິຍຖາ. ‘‘ນເມ ຕ’’ມິຈ຺ຈາທິ, ໂລກຄ຺ຄຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຍສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປມາ ນ ຫິ ຍຸຊ຺ຊຕິ ສກລປທຕ຺ຖານໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຐິຕຕ຺ຕາ ນ ຫິ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ສພ຺ໂພປມາຕີຕໍ ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ສິຣສາ ນເມ ນມາມິ. ສພ຺ໂພຕິ ເອຕ຺ຖ ໂອກາຣສ຺ສ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕສຣສທິສຕ຺ຕາ ຕໂຕ ປຣາຍ ຍຕິຍາ ຈ ສ຺ໂສປມາຕິ ປຣປທາທິສທິສໍ ¶ ວຓ຺ຓມນຕິກ຺ກມ຺ມ ຐິຕາຍ ຍຕິຍາ ຈ ອຸທາຫຣຓໍ.

‘‘ມຸນິນ຺ເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍສ຺ສ ສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຎ຺ຎາ ຈ ເມຕ຺ຕາ ຈນິສ຺ສີມາ ອນນ຺ຕສຕ຺ຕອນນ຺ຕເຎຍ຺ຍວິສຍກຣຓໂຕ ສີມາຣຫິຕາ ອຕິວິຊມ຺ຠຕິ. ອນນ຺ຕມຕິໍ ອຸທຍພ຺ພຍສມ຺ຠເວປິ ເຎຍ຺ຍສ຺ສານນ຺ຕຕ຺ຕາ ວິສຍິມ຺ຫິ ວິສຍໂວຫາເຣນ ອນນ຺ຕປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຕໂຕ ເອວ ປວຣໍ ຕໍ ມຸນິນ຺ທໍ ສທາ ວນ຺ທາມິ, ຍາເທສສ຺ສ ປຣາທິສທິສຕ຺ຕາ ຕມນາຄມ຺ມ ຍຕິ ຠວຕິ. ເມຕ຺ຕາຈນິສ຺ສີມາຕິ ເອຕ຺ຖ ຈາທີນໍ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕສທິສຕ຺ຕາຈ ປາທີນໍ ປຣປທາທິສທິສຕ຺ຕາ ຈ ‘‘ຈາ’’ຕິ ‘‘ນີ’’ຕິ ອິເມສມ຺ປິ ຍຕິ ຠວຕິ.

ຈາທິປາທີສຸ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓານິ ຍຖາ

໕໔.

ມຫາເມຕ຺ຕາ ມຫາປຎ຺ຎາ, ຈ ຍຕ຺ຖ ປຣໂມທຍາ;

ປຓມາມິ ຊິນໍ ຕໍ ປ-ວຣໍ ວຣຄຸຓາລຍໍ.

໕໔. ‘‘ມຫາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຍຕ຺ຖາຕິ ຍສ຺ມິໍ ຊິເນ. ປຣໂມທຍາຕິ ມຫາເມຕ຺ຕາທໂຍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາຠິວຸຑ຺ຒິໂຍ. ຕໂຕເຍວ ວຣຄຸຓາລຍໍ, ເຕເນວ ປວຣໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຕໍ ຊິນນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເອຕ຺ຖ ປຸພ຺ພປທນິສ຺ສິຕໍ ຈກາຣໍ ປຣປທາທິຠູຕໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຸພ຺ເພ ກຕາ ຍຕິ ຈ, ປຣປທາທິສມ຺ພນ຺ຘປກາຣໍ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕຠູຕໍ ກຕ຺ວາ ປກາຣໂຕ ປຣໍ ກຕາ ຍຕິ ຈ ວິຣຸທ຺ຘາຕິ ອຸຠຍຕ຺ຖ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓໍ.

໕໔. ຈາທິປາທີສຸ ວິສຍຠູເຕສຸ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓໍ ຍຖາ. ‘‘ມຫາເມຕ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ຊິເນ ມຫາເມຕ຺ຕາ ຈ ມຫາປຎ຺ຎາ ຈ ອິມາ ປຣໂມທຍາ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາຠິວຸຑ຺ຒິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ. ວຣຄຸຓາລຍໍ ອຸຕ຺ຕມຄຸຓາກຣໍ ປວຣໍ ຕໂຕເຍວ ອຸຕ຺ຕມໍ ຕໍ ຊິນໍ ປຓມາມິ. ເອຕ຺ຖ ຈກາຣໍ ປຣປທາທິໍ ກຕ຺ວາ ປກາຣໍ ປຸພ຺ພປທນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຍຕິຍາ ປວຕ຺ຕຕ຺ຕາ ‘‘ຈ ຍຕ຺ຖ, ຕໍ ປາ’’ຕິທ຺ວຍມປິ ປຈ຺ຈຸທາຫຣຓໍ.

໕໕.

ປທຕ຺ຖກ຺ກມໂຕ ¶ ມຸຕ຺ຕໍ, ກມຈ຺ຈຸຕມິທໍ ຍຖາ;

ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ເທຫິ ຄາມໍ ວາ, ເທສໍ ວາ ມມ ໂສຠນໍ.

໕໕. ‘‘ປທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ປທານໍ ອຕ຺ຖກ຺ກມໂຕ ມຸຕ຺ຕໍ ຄຬິຕໍ ກມຈ຺ຈຸຕມິທນ຺ຕິ ວິຘີຍເຕ. ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ອິຈ຺ຈາທິນາ ອຣຸຈິໂຕຍໍ ຍາຈນກ຺ກໂມ ວຕ຺ຕຸໂນ ອວິຎ຺ຎຸຕໍ ຄເມຕິ. ໂຍ ຫິ ເຂຕ຺ຕມ຺ປິ ທາຕຸໍ ນິຈ຺ຉຕິ, ກຖໍ ໂສ ຄາມາທິກໍ ທສ຺ສຕີຕິ.

໕໕. ‘‘ປທຕ຺ຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ປທຕ຺ຖກ຺ກມໂຕ ປທານໍ ອຕ຺ຖກ຺ກມໂຕ ມຸຕ຺ຕໍ ຄຬິຕໍ ອິທໍ ວາກ຺ຍໍ ກມຈ຺ຈຸຕໍ ນາມ. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຍຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ມມ ໂສຠນໍ ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ຄາມໍ ວາ ເທສໍ ວາ ຊນປທໍ ວາ ເທຫິ. ເອຕ຺ຖ ເຂຕ຺ຕມິຈ຺ຈາທິ ຍາຈນກ຺ກໂມ ວຕ຺ຕຸໂນ ອວິຎ຺ຎຸຠາວໍ ວິນາ ອຸຈິຕປທຕ຺ຖກ຺ກມໍ ນປ຺ປກາເສຕິ, ຕຖາ ຫິ ເຂຕ຺ຕມປິ ທາຕຸມນິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາມນິຄມຊນປທາທິໍ ກຖໍ ທສ຺ສຕີຕິ ກມຫານິ.

໕໖.

ໂລກິຍຕ຺ຖ’ມຕິກ຺ກນ຺ຕໍ, ອຕິວຸຕ຺ຕໍ ມຕໍ ຍຖາ;

ອຕິສມ຺ພາຘ’ມາກາສ-ເມຕິສ຺ສາ ຖນຊມ຺ຠເນ [ຖນຊຸມ຺ຠເນ (ສີ.)].

໕໖. ‘‘ໂລກິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂລເກ ວິທິໂຕ ໂລກິໂຍ, ຕໍ ໂລກິຍຕ຺ຖມຠິເຘຍ຺ຍໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ອນນຸວຸຕ຺ຕໍ ຍໍ ຕໍ ອຕິວຸຕ຺ຕໍ ມຕນ຺ຕິ ວິຘີຍເຕ. ຍເຖຕ຺ຍາທິນາ ອຸທາຫຣຕິ. ເອຕິສ຺ສາ ວນິຕາຍ ຖນານໍ ປໂຍຘຣານໍ ຊມ຺ຠເນ ພ຺ຍາປເນ ອາກາສໍ ຄຄນໍ ອຕິສມ຺ພາຘໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕປ຺ປກໍ.

໕໖. ‘‘ໂລກິຍຕ຺ຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂລກິຍຕ຺ຖໍ ໂລເກ ປສິທ຺ຘມຠິເຘຍ຺ຍໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ກຖນາກາເຣນ ອຕິກ຺ກມິຕໍ ວາກ຺ຍໍ ອຕິວຸຕ຺ຕມິຕິ ມຕໍ. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຍຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອຕິສ຺ສາ ຖນຊມ຺ຠເນ ຖນານໍ ວິຊມ຺ຠເນ ອາກາສໍ ອຕິສມ຺ພາຘໍ ອໂນກາສໍ. ເອຕ຺ຖ ປໂຍຘຣານໍ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ວທາມາຕິ ໂລເກ ມຫນ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ປສິທ຺ຘໍ ຄຄນມປິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ວາກ຺ຍມຕິວຸຕ຺ຕໂທເສນ ທູສິຕໍ.

໕໗.

ສມຸທາຍຕ຺ຖໂຕ’ເປຕໍ, ຕໍ ອເປຕຕ຺ຖກໍ ຍຖາ;

ຄາວິປຸຕ຺ໂຕ ພລີພທ຺ໂຘ, ຕິຓໍ ຂາທີ ປິວີ ຊລໍ.

໕໗. ‘‘ສມຸທາຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມຸທາຍສ຺ສ ປກຣຓໂຕ ປທສນ຺ຘິໂນ ວາກ຺ຍສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ອຠິເຘຍ຺ຍໍ ອງ຺ຄງ຺ຄິຠູຕໍ ກ຺ຣິຍາກາຣກສມ຺ພນ຺ຘີວິເສສລກ຺ຂຓໍ ສໍໂວຫາຣິກໍ, ຕໂຕ ອເປຕໍ ອປຄຕໍ ສຸຎ຺ຎໍ, ວິນາ [ນ (ກ.)] ປທຕ຺ຖມຕ຺ເຕນ ຕສ຺ສ ກຕ຺ຖຈິ ພ຺ຍຠິຈາຣາຠາວໂຕ ເອຕາທິສໍ ຍໍ ຕມເປຕຕ຺ຖກນ຺ຕິ ວິຘິ. ນ ຫິ ‘‘ຄາວິປຸຕ຺ໂຕ’’ຈ຺ຈາທີສຸ ສມຸທາຍຕ຺ໂຖ ສມ຺ຠວຕິ.

໕໗. ‘‘ສມຸທາຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມຸທາຍຕ຺ຖໂຕ ວິເສສນວິເສສ຺ຍຠູຕກ຺ຣິຍາກາຣກສມ຺ພນ຺ເຘຫິ ຍຸຕ຺ຕວາກ຺ຍສງ຺ຂາຕປທສມຸທາຍສ຺ສ ສມ຺ພນ຺ຘປທຕ຺ຕາ ໂວຫາຣານຸຣູປອຕ຺ຖໂຕ ອເປຕໍ ອປຄຕໍ, ອວຍວຕ຺ຖມຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ລພ຺ຠມານຕ຺ຕາ ສມຸທາຍຕ຺ຖໂຕ ສຸຎ຺ຎໍ, ຕໍ ວາກ຺ຍໍ ອເປຕຕ຺ຖກໍ ນາມ. ຍຖິຈ຺ຈາທິນາ ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຄາວິປຸຕ຺ໂຕ ພລີພທ຺ໂຘ ອຸສໂຠ ຕິຓໍ ຂາທິ, ຊລໍ ປິວີ’’ຕິ. ເອຕ຺ຖ ອວຍວຕ຺ຖມຕ຺ເຕນ ວິນາ ສມຸທາເຍນ ຄມ຺ຍມານສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ວິເສສຕ຺ຖສ຺ສ ອຠາວາ ສມຸທາຍຕ຺ຖໂຕ ອປຄຕໍ ນາມ ໂຫຕິ.

໕໘.

ພນ຺ເຘ ຜຣຸສຕາ ຍຕ຺ຖ, ຕໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໍ ຍຖາ;

ຂຣາ ຂິລາ ປຣິກ຺ຂີຓາ, ເຂຕ຺ເຕ ຂິຕ຺ຕໍ ຜລຕ຺ຍ’ລໍ.

໕໘. ‘‘ພນ຺ເຘ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ຂຣາອິຈ຺ຈາທິກໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໍ ສຸຕິສຸຠຄຕ຺ຕາຠາວໂຕ ຂຣາ ກກ຺ກສາ ຂິລາ ຂາຓຸກາທໂຍ ປຣິກ຺ຂີຓາ ຂຍໍ ປຕ຺ຕາ ຍໂຕ, ຕສ຺ມາ ເຂຕ຺ເຕ ເກທາເຣ ຂິຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອລມຈ຺ຈນ຺ຕໍ ຜລຕິ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕິ. ວາກ຺ຍໂທໂສ.

໕໘. ‘‘ພນ຺ເຘ’’ຈ຺ຈາທິ. ພນ຺ເຘ ພນ຺ຘສຣີເຣ ຜຣຸສຕາ ສຸຕິສຸຂຕາຠາວໂຕ ຜຣຸສຠາໂວ ຍຕ຺ຖ ວາກ຺ເຍ ຠວຕິ, ຕໍ ວາກ຺ຍໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໍ ນາມ ໂຫຕິ. ຍຖາຕິ ອຸທາຫຣຕິ. ຂຣາ ກກ຺ກສາ ຂິລາ ຂາຓຸກາທໂຍ ປຣິກ຺ຂີຓາ ຍສ຺ມາ ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເຂຕ຺ເຕ ຂິຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ພີຊໍ ອລໍ ອຕິສເຍນ ຜລຕິ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕິ.

ວາກ຺ຍໂທສນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໕໙.

ເຎຍ຺ຍໍ ລກ຺ຂຓມນ຺ວຕ຺ຖ-ວເສນາ’ປກ຺ກມາທິນໍ;

ອຸທາຫຣຓເມເຕສໍ, ທານິ ສນ຺ທສ຺ສຍາມ຺ຍ’ຫໍ.

໕໙. ‘‘ເຎຍ຺ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ອປກ຺ກມາທີນໍ ຍຖາອຸທ຺ທິຏ຺ຐານໍ ລກ຺ຂີຍຕິ ອຸທາຫຣຓມເນນາຕິ ອຕ຺ເຖນ ລກ຺ຂຓໍ ອນ຺ວຕ຺ຖວເສນ ອປຄໂຕ ກໂມ ຍຕ຺ຖ ຕໍ ອປກ຺ກມນ຺ຕິອາທິນາ ອຕ຺ຖານຸຄມນວເສນ ເຎຍ຺ຍໍ ວິຎ຺ຎາຕພ຺ພໍ. ອິທານິ ວາກ຺ຍໂທເສ ນິທ຺ທິສິຕ຺ວາ ອວສຣປ຺ປຕ຺ເຕ ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ເອເຕສໍ ອປກ຺ກມາທີນໍ ອຸທາຫຣຓໍ ລກ຺ຂິຍໍ ອຫໍ ສນ຺ທສ຺ສຍາມິ ປກາເສສ຺ສາມິ.

໕໙. ອິທານິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸກ຺ກເມນ ອປກ຺ກມາທິອຕ຺ຖໂທສານິ ວິຠາເວຕິ ‘‘ເຎຍ຺ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິນາ. ອປກ຺ກມາທີນໍ ອປກ຺ກໂມຈິຕ຺ຍຫີນາທີນໍ ລກ຺ຂຓໍ ອປກ຺ກມາທິວິສຍພຸທ຺ຘິຍາ ອວິປຣີຕວຸຕ຺ຕິຍາ ປວຕ຺ຕິກາຣຓໍ ອນ຺ວຕ຺ຖວເສນ ອປຄໂຕ ກໂມ ຍຕ຺ຖິຈ຺ຈາທິວຈນຕ຺ຖານຸຄຕຎາຓວເສນ ເຎຍ຺ຍໍ ຎາຕພ຺ພໍ, ວິສຸໍ ລກ຺ຂຓໍ ນ ວທາມາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິທານິ ອຫໍ ເອເຕສໍ ອປກ຺ກມາທີນໍ ອຸທາຫຣຓໍ ລກ຺ຂິຍໍ ສນ຺ທສ຺ສຍາມິ. ອຕ຺ຖານຸຄຕມນ຺ວຕ຺ຖໍ ອນ຺ວຕ຺ຖສ຺ສ ຎາຓສ຺ສ ວໂສຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຕຕ຺ຖາປກ຺ກມໍ ຍຖາ

໖໐.

ຠາວນາທານສີລານິ, ສມ຺ມາ ສມ຺ປາທິຕານິ’ຫ;

ໂຠຄສຄ຺ຄາທິນິພ຺ພານ-ສາຘນານິ ນ ສໍສໂຍ.

໖໐. ‘‘ຠາວນາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ¶ ສມ຺ມາ ອໂລຠາທິເຫຕຸສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ສມ຺ປາທິຕານິ ນິປ຺ຜາທິຕານິ. ເອຕ຺ຖ ໂຠຄສຄ຺ຄາທິນິພ຺ພານານໍ ເຫຕໂວ ຍຖາກ຺ກມໍ ທານສີລຠາວນາໂຍ, ນ ຕຸ ຠາວນາທານສີລານິ.

໖໐. ຕຕ຺ຖ ເຕສຸ ອປກ຺ກມາທີສຸ ອປກ຺ກມໍ ຍຖາ ອປກ຺ກມສ຺ໂສທາຫຣຓເມວໍ. ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ ຍຖາຕ຺ຍາທີສຸປິ ເອວມຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ‘‘ຠາວນິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອິຫ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ສມ຺ມາ ສມ຺ປາທິຕານິ ອໂລຠາທິເຫຕຸສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ສມ຺ປາທິຕານິ ຣາສິກຕານິ ຠາວນາທານສີລານິ ໂຠຄສຄ຺ຄາທິນິພ຺ພານສາຘນານິ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄານິ, ສຄ຺ຄຸປ຺ປຕ຺ຕິອາຍຸອາໂຣຄ຺ຍາທີນິ, ນິພ຺ພານຎ຺ເຈຕິ ເອເຕສໍ ສາຘການິ. ນ ສໍສໂຍ ສທິສວິສທິສວິປາກທາເນ ສໍສໂຍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອຕ຺ຖ ໂຠຄສຄ຺ຄນິພ຺ພານານໍ ເຫຕຸຠູຕາ ປນ ກມໂຕ ທານສີລຠາວນາໂຍ ຠວນ຺ຕີຕິ ຜລກ຺ກມສ຺ສ ເຫຕຸກ຺ກມໍ ວິຣຸທ຺ຘມິຕິ ກມາເປຕໍ ນາມ ໂຫຕິ.

ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ ຍຖາ

໖໑. ປູຊນີຍຕໂຣ ໂລເກ, ອຫ’ເມໂກ ນິຣນ຺ຕຣໍ.

ມເຍກສ຺ມິໍ ຄຸຓາ ສພ຺ເພ, ຍໂຕ ສມຸທິຕາ ອຫຸໍ.

໖໑. ‘‘ປູຊນີຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ ສພ຺ເພ ຄຸຓາ ສີລາທໂຍ ເອກສ຺ມິໍ ເກວເລ ມຍິ ເອວ ສມຸທິຕາ ຣາສິຠູຕາ ອຫຸໍ ອເຫສຸໍ, ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ ອິມສ຺ມິໍ ສຕ຺ຕໂລເກ ເອໂກ ເກວໂລ ອຫເມວ ນິຣນ຺ຕຣໍ ສຕຕໍ ປູຊນີຍຕໂຣ ອຕິສເຍນ ປຸຊ຺ໂຊຕິ. ເອວມຕ຺ຕປສໍສນມຣຸຈິຕໍ ສປ຺ປຸຣິສສ຺ສ.

໖໑. ‘‘ປູຊນີຍຕເຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ສພ຺ເພ ຄຸຓາ ສີລາທໂຍ ເອກສ຺ມິໍ ມຍິ ອທຸຕິເຍ ມຍິ ເອວ ສມຸທິຕາ ຣາສິຠູຕາ ອຫຸໍ ອເຫສຸໍ, ຕສ຺ມາ ໂລເກ ສຕ຺ຕໂລເກ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ອຫເມວ ນິຣນ຺ຕຣໍ ສຕຕໍ ປູຊນີຍຕໂຣ ອຕິສເຍນ ປູຊນີໂຍ. ເອວໍ ອຕ຺ຕປ຺ປສໍສນໂຕ ອຸຈິຕຕາຍ ປຣິຫານີຕິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ ນາມ.

ຍຖາ ຈ

໖໒.

ຍາຈິໂຕຫໍ ກຖໍ ນາມ, ນ ທຊ຺ຊາມ຺ຍປິ ຊີວິຕໍ;

ຕຖາປິ ປຸຕ຺ຕທາເນນ, ເວຘເຕ ຫທຍໍ ມມ.

໖໒. ‘‘ຍາຈິໂຕ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ຍທິ ຍາຈິໍສຸ, ຊີວິຕມ຺ປິ ຍາຈການໍ ທຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ທສ຺ສິໂຕທາຣຕາຍານຸຈິຕໍ ປຸຕ຺ຕທາເນ ຫທຍປເວຘນກຖນໍ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສ຺ສ ຍຊ຺ເຊວມໂວຈ.

໖໒. ຍຖາ ຈ, ເອວມ຺ປິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນສ຺ສ ອຸທາຫຣຓໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ ‘‘ຍາຈິໂຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍາຈິໂຕ ຍາຈເກຫິ ຍາຈິໂຕ ອຫໍ ຊີວິຕມປິ ກຖໍ ນາມ ນ ທຊ຺ຊາມິ, ຕຖາປິ ເອວໍ ທານຊ຺ຌາສເຍ ສຕິປິ ປຸຕ຺ຕທາເນນ ມມ ຫທຍໍ ເວຘເຕ ກມ຺ປເຕ. ເອຕ຺ຖ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສ຺ສ ‘‘ຍທິ ຍາເຈຍ຺ຍຸໍ, ຊີວິຕມປິ ຍາຈການໍ ທຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ກຕປຏິຎ຺ຎາຍ ປຸຕ຺ຕທາເນນ ຫທຍກມ຺ປນສ຺ສ ກຖນໍ ຈາຄາຕິສຍໂຍຄສງ຺ຂາຕອຸທາຣຄຸຓສ຺ສ ອນນຸຈ຺ຉວິກນ຺ຕິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ.

ຠຄ຺ຄຣີຕິ ຍຖາ

໖໓.

ອິຕ຺ຖີນໍ ທຸຊ຺ຊນານຎ຺ຈ, ວິສ຺ສາໂສ ໂນປປຊ຺ຊເຕ;

ວິເສ ສິງ຺ຄິມ຺ຫິ ນທິຍໍ, ໂຣເຄ ຣາຊກຸລມ຺ຫີ ຈ.

໖໓. ‘‘ອິຕ຺ຖີນ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ໂນປປຊ຺ຊເຕ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ເອຕ຺ຖ ສມ຺ພນ຺ເຘ ຉຏ຺ຐິຍາ ປຣິຈ຺ຈາເຄນ ວິເສອິຈ຺ຈາທິນາ ອາຘາເຣ ສຕ຺ຕມີນິທ຺ເທໂສ ¶ ອຕ຺ຖຣີຕິຍາ ຠງ຺ໂຄ. ອາໂທ ມຊ຺ເຌ ຈ ຈກາຣປຣິຈ຺ຈາຄາ ສທ຺ທຣີຕິຍາ ຠງ຺ໂຄ, ຣີຕີນໍ ອນນ຺ຕຕ຺ຕາ ຠງ຺ຄາປ຺ຍນນ຺ຕາ. ອຸທາຫຣຓໍ ຕຸ ທິສາມຕ຺ຕໍ.

໖໓. ‘‘ອິຕ຺ຖີນ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ອິຕ຺ຖີນຎ຺ຈ ທຸຊ຺ຊນານຎ຺ຈ ວິສ຺ສາໂສ ສຫວາສາທີຫິ ວິສ຺ສາໂສ ໂນປປຊ຺ຊເຕ ອນຕ຺ຖສໍສຍານິວຕ຺ຕິກາຣຓຕ຺ຕາ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ວິເສ ຄຣເຬ ຈ ສິງ຺ຄິມ຺ຫິ ສິງ຺ຄວຕິ ມຫິໍ ສາໂທ ຈ ນທິຍຎ຺ຈ ໂຣເຄ ວຑ຺ຒມານເກ ໂຣເຄ ຈ ຣາຊກຸລມ຺ຫິ ຈ ວຘພນ຺ຘນາທິກາຣເກ ຣາຊກຸເລ ຈ ວິສ຺ສາໂສ ໂນປປຊ຺ຊເຕ. ເອຕ຺ຖ ອາໂທ ສມ຺ພນ຺ເຘ ຉຏ຺ຐິຍາ ອາຣຠິຕ຺ວາ ຕໍ ປຫາຍ ສຕ຺ຕມິຍາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖຣີຕິ ຈ, ອາທິມຊ຺ເຌສຸ ຈສທ຺ທປຣິຈ຺ຈາຄໂຕ ສທ຺ທຣີຕິ ຈ ຠິນ຺ນາ. ຈສທ຺ທໍ ປຍຸຎ຺ຊນ຺ເຕນ ອາໂທ ເອວ ວາ ອນ຺ເຕ ເອວ ວາ ປຈ຺ເຈກໍ ວາ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ. ອີທິໂສ ປໂຍໂຄ ຣີຕິຠງ຺ໂຄ ນາມ ໂຫຕິ. ຣີຕີນໍ ພຫຸຕ຺ຕາ ຣີຕິຠງ຺ຄໂທສາປິ ພຫຸວິຘາ. ອິທໍ ປນ ມຸຂມຕ຺ຕນິທສ຺ສນໍ.

ສສໍສຍໍ ຍຖາ

໖໔.

ມຸນິນ຺ທຈນ຺ທິມາໂລກ-ຣສໂລລວິໂລຈໂນ;

ຊໂນ’ວກ຺ກນ຺ຕປນ຺ໂຖ’ວ, ໂຄປທສ຺ສນປີຓິໂຕ.

໖໔. ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ຈນ຺ທິມາ ວິຍ ຈນ຺ທິມາ, ມຸນິນ຺ໂທເຍວ ຈນ຺ທິມາ, ຕສ຺ສ ອາໂລກນໍ ທສ຺ສນໍ, ອາໂລໂກ ປກາໂສ ວາ, ຕສ຺ມິໍ ຣໂສ ອນຸຣາໂຄ, ເຕນ ໂລລານິ ຈປລານິ ໂລຈນານິ ອກ຺ຂີນິ ຍສ຺ສ ໂສ ຊໂນ ອວກ຺ກນ຺ໂຕ ໂອກ຺ກນ຺ໂຕ ປວິຏ຺ໂຐ ປນ຺ໂຖ ມຄ຺ໂຄ ເຍນ ອວກ຺ກນ຺ຕປນ຺ໂຖ ເອວ ຄຸນ຺ນໍ ຣໍສີນໍ, ອິຏ຺ຐຕ຺ຖນິປ຺ຜຕ຺ຕິສູຈກຠາເວນ ໂຄປທຕ຺ຖສ຺ສ ວາ ປທສ຺ສເນນ ປີຓິໂຕ ມຸທິໂຕຕິ ເອຕ຺ຖ ໂຄຣູປສ຺ສ ປທສ຺ສເນນາຕິປິ ວິຎ຺ຎາຍຕີຕິ ສນ຺ເທໂຫ.

໖໔. ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຸນິນ຺ທຈນ຺ທິມາໂລກຣສໂລລວິໂລຈໂນ ມຸນິນ຺ທສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຈນ຺ທິມສ຺ສ ອາໂລເກ ທສ຺ສເນ ປາຕຸຠາເວ ວາ ຣເສນ ອາລເຍນ ຈຎ຺ຈລເນຕ຺ໂຕ ຊໂນ ອວກ຺ກນ຺ຕປນ຺ໂຖວ ໂອຕິຓ຺ຓມຄ຺ໂຄວ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ມຄ຺ຄໂມຕິຓ຺ໂຓຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ໂຄປທສ຺ສນປີຓິໂຕ ໂຄສງ຺ຂາຕຣໍສິປທສ຺ສເນນ, ອຠິມງ຺ຄລສມ຺ມຕໂຄປທສ຺ສເນນ ວາ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ໂຄປທສ຺ສເນນາຕິ ຈ ອຕ຺ຖສ຺ສ ຄມ຺ຍມານຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎາຕຸໍ ສໍສໂຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ສສໍສຍໍ ນາມ. ອວກ຺ກນ຺ໂຕ ປນ຺ໂຖ ເຍນາຕິ ຈ, ຄຸນ຺ນໍ ຣໍສີນໍ, ຄາວສ຺ສ ວາ ປທສ຺ສນນ຺ຕິ ຈ, ໂຄປທສ຺ສເນນ ປີຓິໂຕຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໖໕.

ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂຕ ທຸປ຺ປຕີຕິ-ກຣໍ ຄາມ຺ມໍ ມຕໍ ຍຖາ;

ໂປໂສ ວີຣິຍວາໂສ’ຍໍ, ປຣໍ ຫນ຺ຕ຺ວານ ວິສ຺ສມິ.

໖໕. ‘‘ວາກ຺ຍ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ປຣໍ ສຕ຺ຕຸໍ ຫນ຺ຕ຺ວານ ປຫຣິຕ຺ວາ ວີຣິຍວາ ສູໂຣ ໂສຍໍ ໂປໂສ ປຸຣິໂສ ວິສ຺ສມິ ວິສ຺ສຕ຺ໂຖ. ອຍມຕ຺ໂຖ ຕາວ ນ ທຸປ຺ປຕີໂຕ. ປຣໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ຫນ຺ຕ຺ວານ ວີຣິຍວາ ອຸຈິຕສມ຺ຠໂວ ໂສຍໍ ໂປໂສ ວິສ຺ສມີຕິ ທຸປ຺ປຕີໂຕຍມຕ຺ໂຖ.

໖໕. ອນ຺ວຕ຺ຖວເສນ ລກ຺ຂຓສ຺ສ ອປາກຏຕ຺ຕາ ສລກ຺ຂຓໍ ລກ຺ຂິຍມຸທາຫຣຕິ ‘‘ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂຕ ທຸປ຺ປຕີຕິກຣໍ ວິຣຸທ຺ຘປ຺ປກາສກໍ ຄາມ຺ມນ຺ຕິ ມຕໍ. ຍຖາຕິ ອຸທາຫຣຕິ. ປຣໍ ສຕ຺ຕຸໍ ຫນ຺ຕ຺ວານ ມາເຣຕ຺ວານ ວີຣິຍວາ ສູໂຣ ໂສ ອຍໍ ໂປໂສ ວິສ຺ສມິ ວິຄຕປຣິສ຺ສໂມ ອໂຫສິ, ອຍມຕ຺ໂຖ ອິຏ຺ໂຐ. ປຣໍ ອຕິສເຍນ ຫນ຺ຕ຺ວານ ວີຕິກ຺ກມໍ ກຕ຺ວາ ວີຣິຍວາ ອຸປຈິຕສມ຺ຠໂວ ອຸປຈິຕສຸກ຺ໂກ ໂສ ອຍໍ ປຸຣິໂສ ວາຍາເມນ ວິສ຺ສມິ ວິຄຕວາຍາໂມ ອໂຫສີຕິ. ອິມສ຺ສຕ຺ຖສ຺ສ ອສພ຺ຠາຣຫຕ຺ຕາ ຄາມ຺ມຕ຺ຕໍ. ວີຣິຍໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ສມ຺ຠໂວ ວາ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໖໖.

ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓໍ ¶ ເຕຕໍ, ຍຕ຺ຖາລງ຺ກາຣທູສນໍ;

ຕສ຺ສາລງ຺ກາຣນິທ຺ເທເສ, ຣູປມາວີຠວິສ຺ສຕິ.

໖໖. ‘‘ທຸຏ຺ຐາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຍຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ວາກ຺ເຍ ອລງ຺ກາຣານໍ ທູສນໍ ວິກຏຕາ, ເອຕນ຺ຕຸ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓໍ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓໍ ນາມ, ຕສ຺ສ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກາຣສ຺ສ ຣູປໍ ສຣູປໍ ອລງ຺ກາຣນິທ຺ເທເສ ຕໍນາມເກ ປຣິຈ຺ເຉເທ ອາວີຠວິສ຺ສຕິ ປກາສິສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ຕໍ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໖໖. ‘‘ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍຕ຺ຖ ວາກ຺ເຍ ອລງ຺ກາຣທູສນໍ ອລງ຺ກາຣານໍ ວິໂຣໂຘ ໂຫຕິ, ເອຕໍ ວາກ຺ຍຕ຺ຖນິສ຺ສິຕໍ ເອຕໍ ວາກ຺ຍໍ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓໍ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກາໂຣ ນາມ, ຕສ຺ສ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓໂທໂສປລກ຺ຂິຕວາກ຺ຍສ຺ສ ຣູປໍ ສຣູປໍ ລກ຺ຂິຍໍ ອລງ຺ກາຣນິທ຺ເທເສ ອລງ຺ກາຣານໍ ນິທສ຺ສນຏ຺ຐານຠູເຕ ປຣິຈ຺ເຉເທ ອາວີຠວິສ຺ສຕິ. ເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ເຕປິ ປຸນ ຕຕ຺ຖາປິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາຕິ ນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອຸທ຺ເທເສ ‘‘ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອິທານິ ‘‘ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຈນໍ ອລງ຺ກຕິ ອລງ຺ກຣຓອລງ຺ກາຣສທ຺ທານໍ ຕຸລ຺ຍຕ຺ຖຕ຺ຕາ ນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ.

໖໗.

ກໂຕ’ຕ຺ຣ ສງ຺ເຂປນຍາ ມຍາ’ຍໍ,

ໂທສານເມສໍ ປວໂຣ ວິຠາໂຄ;

ເອໂສ’ວ’ລໍ ໂພຘຍິຕຸໍ ກວີນໍ,

ຕມຕ຺ຖິ ເຈ ເຂທກຣໍ ປຣມ຺ປິ.

ອິຕິ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕມຫາສາມິປາທວິຣຈິເຕ ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ

ໂທສາວໂພໂຘ ນາມ

ປຐໂມ ປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໖໗. ເອວໍ ‘‘ໂສທາຫຣຓເມເຕສໍ, ລກ຺ຂຓໍ ກຖຍາມ຺ຍຫ’’ນ຺ຕິ ກຕປຏິຎ຺ຎານຸຣູປໍ ປຏິປຊ຺ຊ ທານິ ‘‘ກໂຕຕ຺ຣິ’’ຈ຺ຈາທິນາ ນິກ຺ຂິປນນຍໍ ສງ຺ຂິປຕິ. ອຕ຺ຣ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກາເຣ, ປຣິຈ຺ເຉເທ ¶ ວາ ເອສໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕານໍ ໂທສານໍ ປທໂທສາທີນໍ ປວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມ ວິຠາໂຄ ວິຠຊນໍ ສງ຺ເຂປນຍາ ສງ຺ເຂປກ຺ກເມນ, ນ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ, ຍໂຕ ອປຣິສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານໍ ນຕ຺ຖິ ປຣິຍນ຺ໂຕ ມຍາ ກໂຕ ນິຏ຺ຐາປິໂຕ. ນນຸ ‘‘ສງ຺ເຂປນຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປຸຣາຕເນຫິ [ປຸຣາຕເຣຫິ (ກ.)] ທີປິຕາ ສນ຺ຕິ ພຫູ ໂທສາ, ເຕ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາ ສິຍຸນ຺ຕິ? ເອຕ຺ຖ ວຸຈ຺ຈເຕ, ວິຕ຺ຖາຣກ຺ກມສ຺ສ ອນຘິປ຺ເປຕຕ຺ຕາ ‘‘ສງ຺ເຂປນຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ນ ປນ ສພ຺ພຖາ ປຣິຈ຺ຈາເຄນ. ຕຖາ ຫິ–

‘‘ນິຫນ຺ຕຸ ໂສຍໍ ຊລິຕໍ, ປຕງ຺ໂຄ ອຣິປາວກ’’ນ຺ຕິອາທີນໍ

ອກ຺ຂມຕ຺ຖນ຺ຕຣາທິກໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣານຸຄຕນ຺ຕິ ຈ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ປຕງ຺ຄສທ຺ເທນ ໂຊຕິຣິງ຺ຄຓສງ຺ຂາຕມຕ຺ຖນ຺ຕຣມສມຕ຺ຖມິຈ຺ຉິຕຕ຺ເຖ ‘‘ວຈນ຺ຕິ ຄຓ຺ຑາ’’ຕ຺ເຍວມາທິກໍ ອມງ຺ຄລອປຍຸຕ຺ຕປທາທິກໍ ກິລິຏ຺ເຐ ອນ຺ໂຕຄຘນ຺ຕິ ຈ.

ຄຊເຫສາທິ ສມ຺ພນ຺ຘທູສິຕໍ ໂລກວິໂຣຘິ, ໂສຄຕາຄມາທີສຸ ປສິທ຺ຘໍ ຣູປກ຺ຂນ຺ຘາທິກມຎ຺ຎຕ຺ຣ ວຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຕີຕໍ ນາມ. ອິທໍ ອາຄມວິໂຣຘິອິຕິ, ສມ຺ພນ຺ຘທູສິຕປ຺ປຕີຕາທິກໍ ວິໂຣຘິມ຺ຫິ ປວິຏ຺ຐນ຺ຕິ ຈ, ອາເນຕພ຺ພເຫຕຸຕ຺ຕາ ເຫຕ຺ວເປກ຺ຂໍ ເນຍ຺ຍໂຕ ນ ພ຺ຍຕິຣິຈ຺ຈຕີຕິ ຈ.

‘‘ເທໂວ ໂວຫຣຕຸ ກ຺ເລສໍ, ຣາຫຸຂິນ຺ໂນ ທິວາກໂຣ’’

ອິຈ຺ຈາທິກໍ ອສາມຕ຺ຖ຺ຍາຠິເຘຍ຺ຍາທິກໍ ໂອຈິຕ຺ຍຫີເນ ສງ຺ຄຫິຕນ຺ຕິ ຈ. ຊິຄຸຈ຺ຉອສພ຺ຠສໍສູຈກອຕ຺ຖນ຺ຕຣກຎ຺ຈ ຄາມ຺ມໍ ທຸປ຺ປຕີຕິກເຣ ສງ຺ຄຍ຺ຫຕີຕິ ຈ. ( ) [(ທຸຣຸຈ຺ຈາຣຓໍ)?] ສພນ຺ຘຜຣຸສເມເວຕິ ຈ.

ເອຕ຺ຖ ປນ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນທຸປ຺ປຕີຕິກຣານໍ ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສຕ຺ເຕປິ ຜນ຺ຘຜຣຸສສ຺ສ ຈ ວາກ຺ຍໂທສຕ຺ເຕ ປທປທຕ຺ຖານໍ ໂທສໂຕ ວາກ຺ຍເມວ ທຸຏ຺ຐໍ ສິຍາ, ວາກ຺ຍຎ຺ຈ ປເທຫິ ວິຣິຈ຺ຈເຕ, ປເທ ທຸຏ຺ເຐ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ຈ ທຸຏ຺ໂຐ ສິຍາ. ປທໂທສໂຕ ວາກ຺ຍວາກ຺ຍຕ຺ຖານໍ ນານາຠາວາຠາວຎາປນຕ຺ຖໍ ອສາມຕ຺ຖິຍາຠິເຘຍ຺ຍາທິກໍ ປທໍ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນາທິວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສາທີສຸ ¶ ອນ຺ໂຕ ກຖິຕໍ. ຕຖາ ຫິ ປຸຣາຕເນຫິ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣາທີຫິ ປເທຫິ ວິຣຈິຕໍ ວາກ຺ຍໍ ວິຣຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິນາ ພຫູນິ ທຸຏ຺ຐານິ ວາກ຺ຍານິ ທສ຺ສິຕານິ. ‘‘ຫຣິສມານຍີ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ຫປຸພ຺ພໍ ຣິສ’ມານຍີຕິ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖາ ປຣິ ຠຏ຺ຐໍ ຠຏ຺ຐໍ. ນານຕ຺ຖມປ຺ປສິທ຺ເຘຫິ ຍຸຕ຺ຕໍ ຄຸຬ຺ຫໍ, ຍຖາ ‘‘ສກ຺ໂກ ສຫສ຺ສຄູ’’ຕິ. ອິຕິ ຠຏ຺ຐຄຸຬ຺ຫຕ຺ຖາທໂຍ ປສາທາລງ຺ກາຣວິຣຸທ຺ຘາຕິ ຈ.

ວາກ຺ເຍປິ ວິສນ຺ຘິກມິຫານຸປໂຍຄີຕິ ຈ, ວາກ຺ຍນ຺ຕໂຣປຄຕໍ ວາກ຺ຍໍ ວາກ຺ຍຄພ຺ຠໍ, ວາກ຺ຍນ຺ຕຣປທສມ຺ມິສ຺ສໍ ‘‘ອປາຖ຺ຍເມໂສ ທິສ຺ສຕິ, ເວຊ຺ຊໍ ຂາທຕ຺ຍນາຣຕ’’ມິຈ຺ຈາທິກໍ ວາກ຺ຍສໍກິຓ຺ຓຎ຺ຈ ພ຺ຍາກິຓ຺ເຓ ສໂມຫິຕນ຺ຕິ ຈ.

‘‘ກາຈຸຍ຺ຍາເນ ມຍາ ທິຏ຺ຐາ, ວລ຺ລຣີ ປຎ຺ຈປລ຺ລວາ;

ປລ຺ລເວ ປລ຺ລເວ ມຸຘາ, ຍສ຺ສາ ກຸສຸມມຎ຺ຈຣີ’’ຕິ.

ອິທມວາຈກໍ ປເຫຬິກາຍ ປມຸສ຺ສິຕາສນ຺ນິສ຺ສິຕນ຺ຕິ ຈ, ຕຕ຺ຖ ຈ ກວິນາ ອຸຍ຺ຍານສທ຺ເທນ ເຄຫໍ, ລຕາວາຈິນາ ວລ຺ລຣີສທ຺ເທນ ອງ຺ຄນາ, ປລ຺ລວສທ຺ເທນ ກຣຈຣຓທສນຈ຺ຉທາ, ມຎ຺ຈຣີສທ຺ເທນ ນຂໂສຠາ ທນ຺ຕກນ຺ຕິໂຍ ຈ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິຕາ, ວາກ຺ຍຕ຺ເຖປິ ປທຸມິນີນໍ ຣຕ຺ຕິຍມຸນ຺ນິທ຺ທຕາທິກໍ ວິຣຸທ຺ຘໍ ວິໂຣຘິນິລີນນ຺ຕິ ຈ ນາຕ຺ຍນຸຎ຺ຎາຕາ, ນ ຕຸ ສພ຺ພຖາ ປຣິຈ຺ຈາເຄນ. ເອໂສວ ເອວໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕນເຍນ ນິຏ຺ຐາປິໂຕ ອຍໍ ສງ຺ເຂປນໂຍ ເອວ ກວີນໍ ປຓ຺ຑິຕຊນານໍ ເຂທກຣໍ ‘‘ກຖໍ ນາມ ພນ຺ເຘປີທິສໍ ສຕິ ສນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວມາສຸຫໂນປຊນໍ ປຣໍ ປທໂທເສ ອສາຘຸສນ຺ທິທ຺ຘປຣິຍາຍ ເຎຍ຺ຍອປ຺ປຕີຕຕ຺ຖອປ຺ປໂຍຊກ ທຸພ຺ໂພຘເທສິຍາທິກໍ, ວາກ຺ຍໂທເສ ອຘິກອູນຠຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ທາທິກໍ, ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທເສ ອຸປກ຺ກໂມປສໍຫາຣວິສມຎ຺ເຈຕິ ອິຈ຺ເຈວມາທິກມປຣມ຺ປິ ທູສນໍ ອຕ຺ຖິ ເຈ ຍທິ ຠເວຍ຺ຍ, ຕມ຺ປິ ໂພຘຍິຕຸມວຄເມຕຸໍ ອລໍ ສມຕ຺ຖໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໂທສານຸສາເຣນ ພຸທ຺ຘິມນ຺ເຕຫິ ສກ຺ກາ ອູຫິຕຸນ຺ຕິ.

ເອວໍ ¶ ວທໂຕ ຈ ຄນ຺ຖກາຣສ຺ສາຍມຘິປ຺ປາໂຍ – ເຍ ໂທສາ ວິຠາຄໂສ ນ ວຸຕ຺ຕາ, ເຕ ມຍາ ຄນ຺ຖຄາຣວຠຍາ ສງ຺ເຂປິຕາ, ລກ຺ຂຓໂຕ ຕຸ ສງ຺ຄຫິຕາ. ນ ຫິ ເຕສມນ຺ຕໍ ໂກ ຊຫາເປຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສທ຺ທສຕ຺ຖວິຣຸທ຺ຘມສາຘຸ. ຍໍ ກ຺ຣິຍາທິນິມິຕ຺ຕມຸປາທາຍ ອຕ຺ຖນ຺ຕເຣປິ ວຕ຺ຕເຕ, ຕໍ ສຎ຺ຎາຠາເວເນວ ປຍຸຕ຺ຕໍ ສນ຺ທິທ຺ຘໍ, ຍຖາ ‘‘ຣວິມ຺ຫິຫິມຫາ’’ຕິ, ອິທໍ ປນ ວິເສສນຕ຺ເຖ ສາຘຸ ໂຫຕິ. ປສິທ຺ຘສຎ຺ຎາສທ຺ທສ຺ສ ປຣິຍາຍນ຺ຕເຣນ ປຣິກປ຺ປິຕປທໍ ປຣິຍາຍເຎຍ຺ຍໍ, ຍຖາ ‘‘ວຬວາມຸເຂເນ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ອສ຺ສວນິຕານເນນ’’ ອິຕິ. ຍໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕາພ຺ຍຠິຈາຣີຠາເວນ ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ຄຸຓໍ ວທຕິ, ຕໍ ອປ຺ປຕີຕຕ຺ຖໍ, ຍຖາ ‘‘ກຓ຺ຫມສີ’’ຕິ. ອຘິຄຕຕ຺ຖານຸປໂຍຄໍ ອປ຺ປໂຍຊກໍ, ຍຖາ ‘‘ອຕິເຜນິລໍ ສາຄຣມລງ຺ຆີ’’ຕິ. ‘‘ມນຸຎ຺ຎທ຺ຘນໂຍ ປາເທ, ຂາທໂຍ ກນິ ຠນ຺ຕິ ເຕ’’ ອິຈ຺ຈາທິໂກ ທຸພ຺ໂພໂຘ, ກນິ ກຎ຺ເຎ ຂາທໂຍ ຄຄ຺ຆຣິກາ. ‘‘ອິເມ ລາວຓ຺ຍຕລ຺ລາ ເຕ, ຄລ຺ລາ ໂລລວິໂລຈເນ’’ອິຈ຺ຈາທິໂກ ເທສິໂຍ, ຕລ຺ໂລ ຊລາສຍວິເສໂສ, ຄລ຺ໂລ ກໂປໂລ. ‘‘ສຄ຺ຄເສວີນໍ ຣິປູນມິຕ຺ຖີນມກງ຺ກໂຓ ປາຓິ. ເນຕ຺ຕມນຎ຺ຊນ’’ນ຺ຕິອາທິກໍ ອຘິກໍ. ‘‘ອກງ຺ກໂຓ ປາຓີ’’ຕິອາທິນາ ເວຘພ຺ຍສ຺ສ ຄມ຺ມມານຕ຺ຕາ ‘‘ສຄ຺ຄເສວີນ’’ນ຺ຕິ ອຘິກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພສ຺ສ ອູນຕາ, ຕໍ ອູນໍ, ຍຖາ ‘‘ຕິໂລກຕິລກໍ ມຸນິ’’ນ຺ຕິອາທິ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ວນ຺ທາມີ’’ຕິ ອູນໍ, ຉນ຺ໂທຠງ຺ຄານ຺ວິຕໍ ວໂຈ ຠຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ທໍ ປາກຏໍ. ອາຣມ຺ຠາວສາເນນ ວິສມໍ ອຸປກ຺ກໂມປສໍຫາຣວິສມໍ, ຕໍ ປນ ອາຣທ຺ຘກ຺ກມປຣິຈ຺ຈາເຄນາປເຣນ ນິກ຺ຂິປນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອິຕິ ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ ມຫາສາມິນາມິກາຏີກາຍໍ

ໂທສາວໂພຘປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໖໗. ເອວໍ ‘‘ໂສທາຫຣຓເມເຕສໍ, ລກ຺ຂຓໍ ກຖຍາມ຺ຍຫ’’ນ຺ຕິ ກຕປຏິຎ຺ຎານຸຣູປໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ອິທານິ ‘‘ກໂຕຕ຺ເຣ’’ຈ຺ຈາທິນາ ນິຄເມນ຺ໂຕ ໂທເສ ສງ຺ຂິປຕິ. ອຕ຺ຣ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກາເຣ, ¶ ປຣິຈ຺ເຉເທ ວາ ເອສໍ ໂທສານໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕປທໂທສາທີນໍ ປວໂຣ ລກ຺ຂຓາວິໂຣຘລກ຺ຂິຍໂຕ ອຸຕ຺ຕໂມ ວິຠາໂຄ ອສງ຺ກຣໂຕ ວິຠຊນໍ ສງ຺ເຂປນຍາ ວິຕ຺ຖາຣາປນິຍສງ຺ເຂປກ຺ກເມນ ມຍາ ກໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ເອໂສວ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ເອໂສ ສງ຺ເຂປກ຺ກໂມ ເອວ ກວີນໍ ວິຣຈຍນ຺ຕານໍ ເຂທກຣໍ ພນ຺ຘສຣີເຣ ອີທິສໍ ອີທິສປ຺ປໂຍຄໍ ກຖໍ ນາມ ກໂຣມີຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕເຂທມຸປ຺ປາທຍນ຺ຕໍ ປຣມ຺ປິ ອສາຘຸສນ຺ທິທ຺ຘາທິ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ທູສນມຕ຺ຖິ ເຈ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ໂພຘຍິຕຸໍ ໂພເຘຕຸໍ ອລໍ ສມຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ນິຍຕິ ອວຸຕ຺ໂຕປິ ອຕ຺ໂຖ ເອເຕນາຕິ ຈ, ສງ຺ເຂໂປ ຈ ໂສ ນໂຍ ຈາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອິຫານິທ຺ທິຏ຺ຐໍ

‘‘ນິຫນ຺ຕຸ ໂສຍໍ ຊລິຕໍ, ປຕງ຺ໂຄ ອຣິປາວກ’’ນ຺ຕິອາທິກໍ

ອກ຺ຂມຕ຺ຖນ຺ຕຣາທິກໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ອນຸປຕຕ຺ຕາ ນ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອຕ຺ຖ ສູຣິຍວາຈໂກ ປຕງ຺ຄສທ຺ໂທ ໂຊຕິຣິງ຺ຄຓວາຈໂກປິ ໂຫຕີຕິ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິຕອມິຕ຺ຕຄ຺ຄິວິນາເສ ອສມຕ຺ຖຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ.

‘‘ວຈນ຺ຕິ ຄຓ຺ຑິ’’ຈ຺ຈາທິກໍ ອາຄເມ ອປ຺ປສິທ຺ຘໍ ລກ຺ຂຓມຕ຺ເຕນ ສາຘິຍໍ. ອປ຺ປຍຸຕ຺ຕປທາທິໂທໂສ ກິລິຏ຺ຐປທໂທເສ ອນ຺ໂຕຄໂຘ ໂຫຕີຕິ ນ ວຸຕ຺ໂຕ.

ຄຊເຫສາຕຸຣງ຺ຄໂກຎ຺ຈນາທາທິສມ຺ພນ຺ຘທູສິຕຎ຺ຈ. ຊິນາຄມາທີສຸ ປສິທ຺ຘຣູປກ຺ຂນ຺ຘາທິກມຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຍຸຕ຺ຕມປ຺ປຕີຕນ຺ນາມາຕີທໍ ທ຺ວຍໍ ຍຖາກ຺ກມໍ ໂລກວິໂຣຘມາຄມວິໂຣຘຎ຺ຈ ໂຫຕີຕິ ວິໂຣຘິປເທ ອນ຺ໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ. ເຫຕ຺ວເປກ຺ຂໍ ອາເນຕພ຺ພເຫຕຸຕ຺ຕາ ເນຍ຺ເຍ ອນ຺ໂຕຄຘນ຺ຕິ ນ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ເທໂວ ໂວຫຣຕຸ ກ຺ເລສໍ, ຣາຫຸຂິນ຺ໂນ ທິວາກໂຣ’’

ອິຈ຺ຈາທິກໍ ອສມຕ຺ຖາຠິຘາຍິຈ຺ຈາທິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີເນ ອນ຺ໂຕຄຘນ຺ຕິ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ທິວາກໂຣ ສຍໍ ຣາຫຸຄຫິໂຕ ອຎ຺ເຎສໍ ກິເລສາປນຍເນ ¶ ອສມຕ຺ໂຖຕິ ຕມສາມຕ຺ຖິຍໍ ວິເສສນຠູເຕນ ‘‘ຣາຫຸຂິນ຺ໂນ’’ຕິ ປເທນ ຎາຍຕິ.

ຊິຄຸຈ຺ຉາວມງ຺ຄລອສພ຺ຠານໍ ຕິຓ຺ຓມຎ຺ຎຕ຺ຣສ຺ສ ໂຊຕກໍ ວາຈກໍ ວາ ອຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ວາ ຄາມ຺ມໍ ທຸປ຺ປຕີຕິກຣຕ຺ຕາ ວາກ຺ຍຕ຺ຖຄາມ຺ມໂທເສເຍວ ອນ຺ໂຕຄຘນ຺ຕິ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ທຸຣຸຈ຺ຈາຣຓຠູຕລກ຺ຂຓໍ ກຏ຺ຐໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໂຕ ອພ຺ຍຕິຣິຕ຺ຕນ຺ຕິ ນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ. ‘‘ຫຣິສມານຍີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຫປຸພ຺ພໍ ຣິສ’ມານຍິອິຈ຺ຈາທິກໍ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖໂຕ ປຣິຠຏ຺ຐຕ຺ຕາ ຠຏ຺ຐຎ຺ຈ ‘‘ສກ຺ໂກ ສຫສ຺ສຄູ’’ອິຈ຺ຈາທິກໍ ອປສິທ຺ຘວິສເຍ ປຣິຍຸຕ຺ຕຄຸຬ຺ຫຎ຺ເຈຕິ ອິເມ ອຕ຺ຖຄຸຬ຺ຫາທໂຍ ປສາທາລງ຺ກາຣວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ປສາທຄຸຓາທາເນເນວ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາຕິ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ສຫສ຺ສໍ ຄາໂວ ຈກ຺ຂູນິ ອສ຺ສາຕິ ສຫສ຺ສຄູຕິ ສກ຺ກສ຺ສ ນາມໍ ຄຸຬ຺ຫໍ ນາມ ໂຫຕິ.

ວາກ຺ຍໂທເສປິ ວິສນ຺ຘິວາກ຺ຍໍ ອິຘ ອນຸປໂຍຄິຕ຺ຕາ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ວາກ຺ຍມຊ຺ຌປຕິຕວາກ຺ຍຍຸຕ຺ຕໍ ວາກ຺ຍຄພ຺ຠຎ຺ຈ, ວາກ຺ຍນ຺ຕຣປທສມ຺ມິສ຺ສໍ.

‘‘ອປາຖ຺ຍເມໂສ ທິສ຺ສຕິ, ເວຊ຺ຊໍ ຂາທຕ຺ຍນາຣຕໍ’’

ອິຈ຺ຈາທິກໍ ວາກ຺ຍສໍກິຓ຺ຓຎ຺ຈ ພ຺ຍາກິຓ຺ເຓ ອນ຺ໂຕຄຘນ຺ຕິ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ເອໂສ ຠິສກ຺ໂກ ອນາຣຕໍ ນິຈ຺ຈໍ ອປາຖ຺ຍໍ ໂຣຄສ຺ສ ອຫິຕໍ ທິສ຺ສຕິ ວທຕິ. ເອໂສ ໂຣຄີ ອນາຣຕໍ ສຕຕໍ ອປາຖ຺ຍໍ ອຫິຕໍ ຂາທຕິ. ເວຊ຺ຊໍ ຠິສກ຺ກໍ ທິສ຺ສຕິ ກຸຊ຺ຌຕິ. ເອວໍ ອເນກວາກ຺ເຍຫິປິ ສນ຺ຘິວາກ຺ຍໍ ສໍກິຓ຺ຓໍ ນາມ.

‘‘ກາຈຸຍ຺ຍາເນ ມຍາ ທິຏ຺ຐາ, ວລ຺ລຣີ ປຎ຺ຈປລ຺ລວາ;

ປລ຺ລເວ ປລ຺ລເວ ມຸຘາ, ຍສ຺ສາ ກຸສຸມມຎ຺ຈຣີ’’ຕິ.

ອິທມວາຈກໍ ປເຫຬິກາສຸ ປມຸສ຺ສິຕາສນ຺ນິສ຺ສິຕມິຕິ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ນນຸ ເຈຕ຺ຖ ອຕ຺ຕນາ ປເຫຬິກາຍ ອທສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ອວາຈກສ຺ສ ປມຸສ຺ສິຕາຍ ອນ຺ໂຕຄຘກຣຓໍ ອສິທ຺ເຘນ ອສິທ຺ຘສາຘນນ຺ຕິ? ນຍິທເມວໍ, ‘‘ອຸເປກ຺ຂິຍນ຺ຕິ ສພ຺ພານິ, ສິສ຺ສເຂທຠຍາ ມຍາ’’ຕິ ຈ ອຸປຣິ ກິລິຏ຺ຐປທໂທສປຣິຫາເຣ ‘‘ປເຫຬິກາຍມາຣຸຬ຺ຫາ, ນ ຫິ ທຸຏ຺ຐາ ກິລິຏ຺ຐຕາ’’ຕິ ເຈຕິ ອິມິນາ ¶ ປຸຣາຕເນຫິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐໂສຬສປເຫຬິກາໂຍປິ ທສ຺ສິຕາຕິ ສິທ຺ເຘນ ອສິທ຺ຘສາຘນໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ກວິນາ ອຸຍ຺ຍານສທ຺ເທນ ເຄຫຎ຺ຈ ລຕາປຣິຍາຍວລ຺ລຣີສທ຺ເທນ ອງ຺ຄນາ ຈ ປລ຺ລວສທ຺ເທນ ກຣຈຣຓາຘຣາ ຈ ມຎ຺ຈຣີສທ຺ເທນ ນຂທນ຺ຕກນ຺ຕິໂຍ ຈ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິຕາ.

ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທເສປິ ປທຸມິນີນໍ ຣຕ຺ຕິຍໍ ປພຸຊ຺ຌນາທິກໍ ວິຣຸທ຺ຘໍ ວິໂຣຘິປເທເຍວ ອນ຺ໂຕຄຘຕ຺ຕາ ນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ກໂຕຕ຺ຣ ສງ຺ເຂປນຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ນ ປນ ເຕສໍ ສພ຺ພຖາ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຕ຺ຕາຕິ. ເອຕ຺ຖ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນທຸປ຺ປຕີຕິກຣານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສຕ຺ເຕ ສຕິ ພນ຺ຘຜຣຸສສ຺ສ ວາກ຺ຍໂທສຕ຺ເຕ ສຕິ ວິໂຣຘິໂນ ປທໂທສຕ຺ເຕ ສຕິ ‘‘ອສມຕ຺ຖາຠິຘາຍິ’’ອາທິປທໍ, ‘‘ຊິຄຸຈ຺ຉາທິຕ຺ຕຍປກາສກາ’’ທິປທໍ, ກຏ຺ຐປທໍ, ປທຸມິນີນໍ ຣຕ຺ຕິຍໍ ຜຸລ຺ລຕາທິ [ທຸນ຺ນິທ຺ທຕາທິ (ກ.)] ວາກ຺ຍຕ຺ຖຎ຺ເຈຕິ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂທສາ ຠິນ຺ນຊາຕິເກສຸ ໂອຈິຕ຺ຍາທີສຸ ກຖໍ ສງ຺ຄຫິຕາຕິ? ສຈ຺ຈໍ, ຕຖາປິ ປທານໍ ທຸຏ຺ຐຕ຺ເຕ ສຕິ ວາກ຺ຍວາກ຺ຍຕ຺ຖານມທຸຏ຺ຐຕາ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ປທໂທເສນ ສນ຺ຘິວາກ຺ຍວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສານມນຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສິສ຺ສານໍ ຎາປນຕ຺ຖໍ ປທໂທສາທິກໍ ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສາທີສຸ ສງ຺ຄຫິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອິມິນາເຍວ ປຸຣາຕເນຫິ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣາທິປເທຫິ ວິຈຣິຕໍ ວາກ຺ຍໍ ວິຣຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິນາ ທຸຏ຺ຐານິ ພຫູນິ ວາກ຺ຍານິ ທສ຺ສິຕານີຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

ອິມາເຍວ [ອິມິສ຺ສາເຍວ (ກ.)] ຄາຖາຍ ‘‘ຕມຕ຺ຖິ ເຈ ເຂທກຣໍ ປຣມ຺ປີ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ປຣສທ຺ເທນອສາຘຸສນ຺ທິທ຺ຘປຣິຍາຍເຎຍ຺ຍາປ຺ປຕີຕຕ຺ຖອປ຺ປໂຍຊກ- ທຸພ຺ໂພຘເທສິຍາທິປທໂທເສ ຈ ອຘິກອູນຠຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ທາທິວາກ຺ຍໂທເສ ຈ ອຸປກ຺ກໂມປສໍຫາຣວິສມສງ຺ຂາເຕ ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທເສ ຈ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ເອຕ຺ຖ ສທ຺ທສຕ຺ຖວິຣຸທ຺ຘມສາຘຸ ນາມ. ກ຺ຣິຍານິປ຺ຜຕ຺ຕິກາຣຓມຸປາທາຍ ອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ປວຕ຺ຕນາມໍ ວິເສສນຕ຺ເຖນ ວິນາ ສຎ຺ຎາຠາຊເນ ປຍຸຕ຺ຕໍ ສນ຺ທິທ຺ຘໍ ນາມ, ຍຖາ ‘‘ຣວິມ຺ຫິ ຫິມຫາ’’ຕິ. ເອຕ຺ຖ ຫິມຫາ ຣວີຕິ ວິເສສເນ ກເຕ ໂທໂສ ¶ ນຕ຺ຖິ. ປສິທ຺ຘສຎ຺ຎາສທ຺ທສ຺ສ ປຣິຍາຍນາເມນ ກປ຺ປິຕປທໍ ປຣິຍາຍເຎຍ຺ຍໍ ນາມ, ຍຖາ ‘‘ວຬວາມຸຂສ຺ສ ອສ຺ສວນິຕານນ’’ນ຺ຕິ. ອຕິສຍາ ວິນາ ຠາວິຕຕ຺ເຖນ ວິເສສ຺ຍສ຺ສ ຄຸຓວາຈກໍ ປທໍ ອປ຺ປຕີຕຕ຺ຖໍ ນາມ, ຍຖາ ‘‘ກຓ຺ຫມສີ’’ຕິ. ອຘິຄຕຕ຺ຕານຸປໂຍຄິປທໍ ອປ຺ປໂຍຊກໍ ນາມ, ຍຖາ ‘‘ອຕິເຜນິລໍ ສາຄຣມລງ຺ຆີ’’ຕິ. ອປ຺ປສິທ຺ຘວຈນໍ ທຸພ຺ໂພຘໍ ນາມ, ຍຖາ–

‘‘ມນຸຎ຺ຎທ຺ຘນໂຍ ປາເທ, ຂາທໂຍ ກນິ ຠນ຺ຕິ ເຕ’’ຕິ.

ກນິ ເຫ ກຎ຺ເຎ ເຕ ຕວປາເທ ມນຸຎ຺ຎທ຺ຘນໂຍ ມໂນຫຣສທ຺ທສມນ຺ນາຄຕາ ຂາທໂຍ ຄຄ຺ຆຣິກາ ຠນ຺ຕິ ທິພ຺ພນ຺ຕີຕິ. ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ເທເສເຍວ ສິທ຺ຘນາມໍ ເທສິຍໍ ນາມ. ຍຖາ–

‘‘ອິເມ ລາວຓ຺ຍຕລ຺ລາ ເຕ, ຄລ຺ລາ ໂລລວິໂລຈເນ’’ຕິ.

ເຫ ໂລລວິໂລຈເນ ເຕ ຕວ ອິເມ ຄລ຺ລາ ກໂປລາ ລາວຓ຺ຍຕລ຺ລາ ມນຸຎ຺ຎຕລ຺ລາ ຊລາສຍວິເສສາ ຠວນ຺ຕິ. ເກນຈິ ເລເສນ ປກາສິຕມຕ຺ຖມຸປາທາຍ ປຍຸຕ຺ຕມຘິກໍ ນາມ. ຍຖາ–

‘‘ຕ຺ວຍິ ຣາຊຕິ ຣາຊິນ຺ທ, ຣິປູນໍ ສຄ຺ຄເສວິນໍ;

ຖີນໍ ອກງ຺ກໂຓ ປາຓິ, ສິຍາ ເນຕ຺ຕມນຎ຺ຊນ’’ນ຺ຕິ.

ເອຕ຺ຖ ‘‘ອກງ຺ກໂຓ ປາຓິ, ເນຕ຺ຕມນຎ຺ຊນ’’ນ຺ຕິ ອິມິນາເຍວຖີນໍ ວິຘວຕ຺ຕໍ ຄມ຺ຍມານໍ ໂຫຕີຕິ ຕປ຺ປກາສນຕ຺ຖໍ ປຍຸຕ຺ຕໍ ‘‘ສຄ຺ຄເສວິນ’’ນ຺ຕິ ອິທໍ ອຘິກໍ ນາມ. ວຕ຺ຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕໂຕ ອູນໍ ວາກ຺ຍໍ ອູນໍ ນາມ. ‘‘ຕິໂລກຕິລກໍ ມຸນິ’’ນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ວນ຺ທາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພສ຺ສ ອວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອູນໍ. ຉນ຺ໂທຫານິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຠຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ທໍ ນາມ. ອິທໍ ເຕສໍ ເຕສໍ ຉນ຺ທານໍ ອກ຺ຂຣຄຓນໂຕ ອູນາຘິກວເສນ ປາກຏໍ ໂຫຕິ. ອາທ຺ຍນ຺ຕໂຕ ວິສມໍ ອຸປກ຺ກໂມປສໍຫາຣວິສມໍ ນາມ. ອິທໍ ອາຣທ຺ຘກ຺ກມໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ກມນ຺ຕເຣນ ນິຍມນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອິຕິ ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣນິສ຺ສເຍ

ປຐໂມ ປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໒. ໂທສປຣິຫາຣາວໂພຘປຣິຈ຺ເຉທວຓ຺ຓນາ

໖໘.

ກທາຈິ ກວິໂກສລ຺ລາ, ວິໂຣໂຘ ສກໂລປ຺ຍ’ຍໍ;

ໂທສສງ຺ຂ຺ຍມຕິກ຺ກມ຺ມ, ຄຸຓວີຖິໍ ວິຄາຫເຕ.

໖໙.

ເຕນ ວຸຕ຺ຕວິໂຣຘານ-ມວິໂຣໂຘ ຍຖາ ສິຍາ;

ຕຖາ ໂທສປຣິຫາຣາ-ວໂພໂຘ ທານິ ນີຍເຕ.

໖໘-໖໙. ອິຈ຺ເຈວໍ ¶ ໂທສວິຠາຄໍ ປຣິຈ຺ຉິຊ຺ຊ ອິທານິ ຍຖາວຸຕ຺ຕໂທສປຣິຫາຣກ຺ກມມຸປທິສິຕຸມາຫ ‘‘ກທາຈີ’’ຕ຺ຍາທິ. ສກໂລປິ ອຍໍ ວິໂຣໂຘ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣາທິກໂຕ ນ ໂກຈິ ເອໂກ ເອວ ໂທເສສຸ, ໂທສານໍ ວາ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຓນໍ ໂທສຠາວໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ປຣິຈ຺ຉິຊ຺ຊ ຄຸຓານໍ ວີຖິໍ ປທວິໍ ຄຸຓສຠາວຕໍ ວິຄາຫເຕ ອພ຺ຠຸປຄຈ຺ຉຕິ ກທາຈິ, ນ ສພ຺ພທາ. ກວິໂນ ປຍຸຊ຺ຊກສ຺ສ ໂກສລ຺ລາ ຕາທິສວິສຍປຣິຄ຺ຄຫລກ຺ຂຓເນປຸຎ຺ຎກາຣຓາ, ນ ຕຸ ຍຖາ ຕຖາ ເຈຕິ. ‘‘ເຕເນ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຍເນວໍ, ເຕນ ກາຣເຓນ ວຸຕ຺ຕານໍ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣາທີນໍ ວິໂຣຘານໍ ຍຖາ ເຍນ ປກາເຣນ ອວິໂຣໂຘ ນິທ຺ໂທສຕາ ສິຍາ ຠເວຍ຺ຍ, ຕຖາ ເຕນ ປກາເຣນ ໂທສານໍ ປຣິຫາໂຣ ທູຣີກຣຓໍ ອວພຸຊ຺ຌຕິ ຎາຍຕິ ເອເຕນາຕິ ອວໂພໂຘ, ຕສ຺ສ ອວໂພໂຘ, ຕນ຺ນາມິໂກ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ອິທານິ ນີຍເຕ ອານີຍເຕ ວຸຈ຺ຈເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໘-໖໙. ເອວໍ ໂທສວິຠາຄໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອິທານິ ຍຖາວຸຕ຺ຕໂທສານໍ ປຣິຫາຣຕ຺ຖມາຣຠນ຺ໂຕ ‘‘ກທາຈີ’’ຕ຺ຍາທິມາຫ. ສກໂລປິ ອຍໍ ວິໂຣໂຘ ປທໂທສາທິໂກ ໂທສສງ຺ຂ຺ຍໍ ໂທສານໍ, ໂທເສສຸ ວາ ຄຓນໍ ໂທສຠາວໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ກທາຈິ ກວິໂກສລ຺ລາ ກວິໂນ ພ຺ຍາກຣຓາຠິຘານຉນ຺ໂທອລງ຺ກຕິອາທີສຸ ປຣິຈຍລກ຺ຂເຓນ ປຎ຺ຎາປາຏເວນ ຍໂຕ ຄຸຓວີຖິໍ ຄຸຓປທວິໍ ເກວລໍ ຄຸຓສຠາວໍ ວິຄາຫເຕ ອພ຺ຠຸປຄຈ຺ຉຕິ, ເຕນ ກາຣເຓນ ວຸຕ຺ຕວິໂຣຘານໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕປທໂທສາທິວິໂຣຘານໍ ອວິໂຣໂຘ ອວິຣຸທ຺ຘຕາ ຍຖາ ¶ ສິຍາ ເຍນ ປກາເຣນ ຠເວຍ຺ຍ, ຕຖາ ເຕນ ປກາເຣນ ໂທສປຣິຫາຣາວໂພໂຘ ຍຖາວຸຕ຺ຕປທໂທສາທິສມ຺ພນ຺ຘິໂນ ປຣິຫຣຓກ຺ກມສ຺ສ ອວໂພຘກາຣຓຕ຺ຕາ ຕນ຺ນາມິກປຣິຈ຺ເຉໂທ ອິທານິ ລທ຺ຘາວສເຣ ນີຍເຕ ວຸຈ຺ຈເຕ. ຍຖາວຸຕ຺ຕໂທສາ ກວິສາມຕ຺ຖິເຍນ ນິທ຺ໂທສຕ຺ຕໍ ຠຊນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສາມຕ຺ຖິຍສ຺ສ ອຸປເທສໍ ທສ຺ສາມາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ປທໂທສປຣິຫາຣວຓ຺ຓນາ

ຕຕ຺ຖ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣສ຺ສ ປຣິຫາໂຣ ຍຖາ –

໗໐.

ວິນ຺ທນ຺ຕໍ ປາກສາລີນໍ, ສາລີນໍ ທສ຺ສນາ ສຸຂໍ;

ຕໍ ກຖໍ ນາມ ເມໂຆ’ຍໍ, ວິສໂທ ສຸຂເຍ ຊນໍ.

໗໐. ‘‘ວິນ຺ທນ຺ຕ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ປາເກນ ປຣິຓຕຠາເວນ ສາລີນໍ ຍຸຕ຺ຕານໍ, ມນຸຎ຺ຎານໍ ວາ ສາລີນໍ ຣຕ຺ຕສາລິອາທີນໍ ສາລິຊາຕີນໍ ທສ຺ສນາ ສຸຂໍ ເຈຕສິກໍ ໂສມນສ຺ສໍ ວິນ຺ທນ຺ຕໍ ຕໍ ຊນໍ ວິສໂທ ອຍໍ ເມໂຆ ອມ຺ພຸໂທ ກຖໍ ນາມ ສຸຂເຍຕິ. ເອຕ຺ຖ ຕາທິສສ຺ສ ຊນສ຺ສ ອສຸຂປ຺ປທານໍ ຄຣຬສ຺ສ ເມຆສ຺ສານຸຣູປນ຺ຕິ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣຕາ ປຣິຫຏາ.

໗໐. ຕຕ຺ຖ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣສ຺ສ ປຣິຫາໂຣ ຍຖາ ເອວໍ. ‘‘ວິນ຺ທນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ປາກສາລີນໍ ປຣິຓາເມນ ຍຸຕ຺ຕານໍ, ມນຸຎ຺ຎານໍ ວາ ສາລີນໍ ຣຕ຺ຕສາລິອາທີນໍ ທສ຺ສນາ ທສ຺ສນເຫຕຸ ສຸຂໍ ເຈຕສິກໂສມນສ຺ສໍ ວິນ຺ທນ຺ຕໍ ອນຸໂຠນ຺ຕໍ ຕໍ ຊນໍ ຕໍ ກສ຺ສກຊນໍ ວິສໂທ ຊລທາຍໂກ ອຍໍ ເມໂຆ ກຖໍ ນາມ ສຸຂເຍ, ນ ສຸຂຍເຕວ. ຕາທິສສ຺ສ ຊນສ຺ສ ທຸກ຺ຂທານໍ ຄຣຬທາຍກສ຺ສ ເມຆສ຺ສາປິ ອນຸຣູປມິຕິ ວິຣຸທ຺ຘຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອປນີໂຕ ໂຫຕິ. ປາເກນ ສາລິໂນຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ສຸຂໍ ກໂຣຕີຕິ ສຸຂເຍຕິ ນາມຘາຕຸ.

ຍຖາ ວາ –

໗໑.

ວິນາຍໂກປິ ¶ ນາໂຄສິ,

ໂຄຕໂມປິ ມຫາມຕິ;

ປຓີໂຕປິ ຣສາເປໂຕ,

ຈິຕ຺ຕາ ເມ ສາມິ ເຕ ຄຕິ.

໗໑. ‘‘ວິນາຍໂກປິ’’ຈ຺ຈາທິ. ວີນໍ ປກ຺ຂີນໍ ນາຍໂກ, ຄຣຸໂຬ, ສຕ຺ເຕ ວິເນຕີຕິ ວິນາຍໂກ, ວຸທ຺ໂຘ, ຠຄວາ ຈ. ຕຕ຺ຖ ຍທາ ວິນາຍໂກ ຄຣຸໂຬ, ຕທາ ຕຸ ນາໂຄ ປນ຺ນໂຄສີຕິ ວິຣຸທ຺ຘໍ, ປກ຺ຂນ຺ຕເຣ ຕ຺ວວິຣຸທ຺ຘໍ ຠຄວໂຕ ອາຄຸສ຺ສ ຣາຄາທິໂນ ອຠາວໂຕ. ອິເມສໍ ຄຸນ຺ນໍ ອຕິສເຍນ ໂຄ ໂຄຕໂມ ຫີນປສຸ, ໂຄຕມວໍສາວຕິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ໂຄຕໂມ ຠຄວາ ຈ. ຫີນປສຸ ຈ ຕ຺ວໍ ມຫາມຕິ ອສີຕິ ວິຣຸທ຺ຘໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕຫີນປສຸໂນ ມຫຕິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ອຠາວໂຕ. ປກ຺ຂນ຺ຕເຣ ຕຸ ນ ພ຺ຍາຆາໂຕ. ປຓີໂຕ ມຘຸໂຣ ຣໂສ, ອຸຕ຺ຕໂມ ຈ ສຸຄໂຕ. ຕຕ຺ຖ ມຘຸຣຣສໂຕ ອເປໂຕ ອປຄໂຕສີຕິ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຠຄວໂຕ ຕຸ ຣເສຫິ ສິງ຺ຄາຣາທີຫິ ອເປໂຕຕິ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ເມ ມມ. ສາມີຕິ ອາມນ຺ຕນໍ. ເຕ ຕວ ຄຕິ ປວຕ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕາ ອພ຺ຠຸຕາຕິ. ເອຕ຺ຖ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ວິໂຣຘາລງ຺ກາຣໍ ສິລາຆນີຍນ຺ຕິ ເຕນ ຕໍ ປຣິຫຏໍ.

໗໑. ຍຖາ ວາ ອຸຕ຺ຕໂທສສ຺ສ ປຣິຫາໂຣ ອີທິໂສ ວາ. ‘‘ວິນາຍໂກ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຫ ສາມິ ຕ຺ວໍ ວິນາຍໂກປິ ຄຣຸໂຬປິ ນາໂຄສິ ປນ຺ນໂຄ ອສິ. ໂນ ເຈ, ວິນາຍໂກປິ ສຕ຺ເຕ ວິເນນ຺ໂຕ ເອວ ນາໂຄສິ ນິກ຺ກິເລໂສ ອສິ. ໂຄຕໂມປິ ປສຸຕໂມປິ ມຫາມຕິ ມຫາປຎ຺ຎວາສິ. ໂນ ເຈ, ໂຄຕໂມປິ ໂຄຕ຺ຕໂຕ ໂຄຕໂມເຍວ ມຫາມຕິ ມຫາປຎ຺ຎວາສິ. ປຓີໂຕປິ ມຘຸໂຣປິ ຣສາເປໂຕ ມຘຸຣຣສໂຕ ອປຄໂຕສິ. ໂນ ເຈ, ປຓີໂຕປິ ອຸຕ຺ຕໂມ ເອວ ຣສາເປໂຕ ສິງ຺ຄາຣາທິຣສໂຕ ອປຄໂຕສິ. ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ຄຕິ ປວຕ຺ຕິ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ຕາ ອຈ຺ຉຣິຍາ. ¶ ເອຕ຺ຖ ຄຣຸຬສ຺ສ ນາຄຕ຺ຕຎ຺ຈ ປສຸຕມສ຺ສ ປຎ຺ຎວນ຺ຕຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຓີຕສ຺ສ ນິຣສຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິຣຸທ຺ຘໍ, ຕຖາປິ ອຎ຺ຎປກ຺ຂສ຺ສ ອວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕຣໂທໂສ ປສຕ຺ເຖນ ວິຣຸທ຺ຘາລງ຺ກາເຣນ ນິຣາກໂຕ. ວີນໍ ປກ຺ຂີນໍ ນາຍໂກ, ຄຣຸໂຬ. ສຕ຺ເຕ ວິເນຕີຕິ ວິນາຍໂກ, ພຸທ຺ໂຘ. ນຕ຺ຖິ ອາຄຸ [ອໂຄ (ກ.)] ເອຕສ຺ສາຕິ ນາໂຄ, ພຸທ຺ໂຘ. ຄຸນ຺ນມຕິສເຍນ ໂຄຕໂມ, ປສຸ. ມຫຕີ ມຕິ ອສ຺ສາຕິ ມຫາມຕິ, ພຸທ຺ໂຘ. ປຘານຕ຺ຕໍ ນີໂຕ ປຓີໂຕ, ມຘຸໂຣ ຣໂສ. ຣສໂຕ ອເປໂຕຕິ ຣສາເປໂຕ, ພຸທ຺ໂຘຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອຌຕ຺ຖສ຺ສ ຍຖາ –

໗໒.

ກຖໍ ຕາທິຄຸຓາຠາເວ,

ໂລກໍ ໂຕເສຕິ ທຸຊ຺ຊໂນ;

ໂອຠາສິຕາເສສທິໂສ,

ຂຊ຺ໂຊໂຕ ນາມ ກິໍ ຠເວ.

໗໒. ‘‘ກຖ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ທຸຊ຺ຊໂນ ຕາທິໂນ ຄຸຓາ ໂລກໍ ໂຕເສນ຺ຕິ, ຕາທີນໍ ຄຸຓານໍ ອຕ຺ຕນິ ອຠາເວ ສຕິ ໂລກໍ ສຕ຺ຕໂລກໍ ກຖໍ ໂຕເສຕິ, ນ ໂຕເສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວຸຕ຺ຕເມວຕ຺ຖນ຺ຕເຣນ ສາເຘຕິ ‘‘ຂຊ຺ໂຊໂຕ ນາມ ໂອຠາສິຕາ ທີປິຕາ ອເສສທິສາ ເຍນ ຕຖາວິໂຘ ກິໍ ຠເວ, ນ ຠເວຍ຺ຍ ຕາທິໂນ ຄຸຓສ຺ສ ອຠາວໂຕ’’ຕິ. ເອຕ຺ຖ ຂຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ອຘິກຕ຺ຖຠາເວນ ສິໂຕ ໂອຠາສິຕາເສສທິສຕ຺ຕໂທໂສ ‘‘ກຖໍ ຕາທິຄຸຓາຠາເວ’’ຕິອາທິວໂຈຠງ຺ຄິຍາ ປຣິຫໂຏ.

໗໒. ອຌຕ຺ຖສ຺ສ ຍຖາຕິ ເອຕ຺ຖ ປຣິຫາໂຣ ອຊ຺ຌາຫາໂຣ, ເອວມຸປຣິປິ. ‘‘ກຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ທຸຊ຺ຊໂນ ຄຸຓຫີນຊໂນ ຕາທິຄຸຓາຠາເວ ສນ຺ໂຕສຊນນກາຣຓານໍ ຕາທິສານໍ ສີລາທິຄຸຓານໍ ¶ ອຕ຺ຕນິ ອວິຊ຺ຊມານຕ຺ເຕ ສຕິ ໂລກໍ ສຕ຺ຕໂລກໍ ກຖໍ ໂຕເສຕິ, ນ ໂຕເສຕິເຍວ, ຕຖາ ຫິ ຂຊ຺ໂຊໂຕ ນາມ ໂອຠາສິຕາເສສທິໂສ ກິໍ ຠເວ, ນ ຠວຕ຺ເຍວ. ເອຕ຺ຖ ຂຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ສກລທິໂສຠາສນສງ຺ຂາຕມຘິກຕ຺ຖໂທໂສ ‘‘ກຖໍ ຕາທິຄຸຓາຠາເວ’’ຈ຺ຈາທິວາກ຺ຍລີລາຍ ນິຣາກໂຕ. ຕາທີ ຈ ເຕ ຄຸຓາ ເຈຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໗໓.

ປເຫຬິກາຍມາຣຸຬ຺ຫາ, ນ ຫິ ທຸຏ຺ຐາ ກິລິຏ຺ຐຕາ;

ປິຍາ ສຸຂາ’ລິງ຺ຄິຕໍ ກ-ມາລິງ຺ຄຕິ ນຸ ໂນ ອິຕິ.

໗໓. ‘‘ປເຫຬິກາຍໍ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກິລິຏ຺ຐຕາ ກິລິຏ຺ຐປທໂທໂສ ປເຫຬິກາຍ ວິສເຍ ອາຣຸຬ຺ຫາ ສຫີ ນ ຫິ ໂນ ທຸຏ຺ໂຐ ສິຍາ. ກີທິສີຕິ ອາຫ ‘‘ປິເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ອິຕີຕິ ນິທສ຺ສເນ. ປິຍາ ວລ຺ລຠາຍ ອາລິງ຺ຄິຕໍ ກໍ ຊນໍ ສຸຂໍ ກາຍິກໍ ເຈຕສິກຎ຺ຈ ໂນ ອາລິງ຺ຄຕິ ນ ສໍຍຸຊ຺ຊຕິ ນຸ. ນຸອິຕິ ປຣິວິຕກ຺ເກ ນິປາໂຕ. ເອຕ຺ຖ ປິຍາຕິ ກິລິຏ຺ຐໍ ປເຫຬິກາຍ ສມາໂຣເປນ ປຣິຫຏໍ.

໗໓. ‘‘ປເຫຬິເກ’’ຈ຺ຈາທິ. ກິລິຏ຺ຐຕາ ກິລິຏ຺ຐປທໂທສສງ຺ຂາຕາ ປເຫຬິກາຍໍ ວິສເຍ ອາຣຸຬ຺ຫາ ເຈ, ນ ຫິ ທຸຏ຺ຐາ ທຸຏ຺ຐາ ນ ໂຫຕິ. ກິມຸທາຫຣຓໍ? ປິຍາ ສຸຂາລິງ຺ຄິຕໍ ກມາລິງ຺ຄຕິ ນຸ ໂນ ອິຕິ, ອິຕິສທ຺ທສ຺ສ ນິທສ຺ສນຕ຺ຖຕ຺ຕາ ເສສອຸທາຫຣຓານເມຕມຸປລກ຺ຂຓນ຺ຕິ ຎາຕພ຺ພໍ. ໂນ ເຈ, ເອວໍປກາຣານມຸທາຫຣຓານມປຣິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພຕ຺ຕາ ອິຕິສທ຺ໂທ ປກາຣຕ຺ໂຖຕິ. ປິຍາ ວລ຺ລຠາຍ ອາລິງ຺ຄິຕໍ ອຸປຄຸຫິຕໍ ກໍ ນາມ ຊນໍ ສຸຂໍ ກາຍິກມານສິກໍ ໂນ ອາລິງ຺ຄຕິ ນຸ, ອາລິງ຺ຄເຕວາຕິ. ເອຕ຺ຖ ປິຍາຕິ ກິລິຏ຺ຐປທໍ ປເຫຬິກາຍມາໂຣປເນນ ນິຣາກຕໍ ໂຫຕິ.

໗໔.

ຍມເກ ໂນ ປໂຍເຊຍ຺ຍ, ກິລິຏ຺ຐປທ’ມິຈ຺ຉິເຕ;

ຕໂຕ ຍມກ’ມຎ຺ຎໍ ຕຸ, ສພ຺ພເມຕໍມຍໍ ວິຍ.

໗໔. ‘‘ຍມເກ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ຕໂຕ ອຎ຺ຎນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉິຕຍມກໂຕ ອຎ຺ຎໍ. ຕຸອິຕິ ວິເສສໂຊຕໂກ. ເອຕໍມຍໍ ວິຍາຕິ ເອເຕນ ກິລິຏ຺ຐປເທນ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ວິຍ.

໗໔. ‘‘ຍມເກ’’ຈ຺ຈາທິ. ກິລິຏ຺ຐປທໍ ອິຈ຺ຉິເຕ ຍມເກ ອິຏ຺ຐຍມເກ ໂນ ປໂຍເຊຍ຺ຍ ນປ຺ປຍຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕໂຕ ອິຏ຺ຐຍມກໂຕ ອຎ຺ຎໍ ສພ຺ພໍ ຍມກໍ ປນ ເອຕໍມຍໍ ວິຍ ອິມິນາ ກິລິຏ຺ຐປທໂທເສນ ກຕໍ ວິຍ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ອິຏ຺ຐຍມກໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຎາຕພ຺ພໍ, ເອເຕນ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ເອຕໍມຍນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ເທສວິໂຣຘິໂນ ຍຖາ –

໗໕.

ໂພຘິສຕ຺ຕປ຺ປຠາເວນ, ຖເລປິ ຊລຊານ຺ຍ’ຫຸໍ;

ນຸທນ຺ຕານິ’ວ ສຸຈິຣາ-ວາສກ຺ເລສໍ ຕຫິໍ ຊເລ.

໗໕. ‘‘ໂພຘິສຕ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ມາຍາເທວິຍາ ສຸຕສ຺ສ ວກ຺ຂມານສ຺ສ ວິເສສສ຺ສ ຕທຸປ຺ປນ຺ນທິເນ ສມ຺ຠວາ ປຠາເວນ ປຸຎ຺ຎປ຺ປຠາວໂຕ ຊລຊານິ ອມ຺ພຸຊານິ ຖເລປິ ອຫຸໍ ອເຫສຸໍ ອຈິນ຺ຕນີຍຕ຺ຕາ ປຸຎ຺ຎປ຺ປຠາວສ຺ສ. ກິໍ ປນ ວາປ຺ຍາທີສຸ ກິໍ ກໂຣນ຺ຕາວ ຕຫິໍ ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ຊເລ ສຸຈິຣໍ ສພ຺ພທາວ ອາວສນມາວາໂສ ເຕນ ຊາໂຕ ກ຺ເລໂສ ຕໍ ນຸທນ຺ຕານິວ ທູຣໂຕ ຊຫນ຺ຕານິເວຕິ. ອຈິນ຺ຕນີຍຕ຺ຕາ ປຸຎ຺ຎປ຺ປຠາວສ຺ສ ອີທິສມ຺ປິ ອຈ຺ຉຣິຍມໂຫສີຕິ ນ ເທສວິໂຣໂຘ.

໗໕. ໂພຘິສຕ຺ຕປ຺ປຠາເວນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຈິນ຺ເຕຍ຺ຍານຸຠາເວນ ຊລຊານິ ຊລຊສທິສຕ຺ຕາ ຕນ຺ນາມການິ ປທຸມເກຣວາທີນິ ຕຫິໍ ຊເລ ວິສຍຕ຺ເຕນ ປສິທ຺ເຘ ຕສ຺ມິໍ ອຸທເກ ສຸຈິຣາວາສກ຺ເລສໍ ອຕິຈິຣໍ ນິວາສໂຕ ຊາຕອາຍາສໍ ນຸທນ຺ຕານິ ອິວ ຈຊນ຺ຕານິ ອິວ ຖເລປິ ອຫຸໍ ອເຫສຸໍ, ວາປິອາທີສຸ ກາ ກຖາ. ເອຕ຺ຖ ຊລຊານໍ ຖລຸປ຺ປຕ຺ຕິກຖນສງ຺ຂາຕໍ ເທສວິໂຣຘໍ ອຈິນ຺ເຕຍ຺ຍປຸຎ຺ຎປ຺ປຠາເວນ ອີທິສານໍ ¶ ອຈ຺ຉຣິຍານໍ ປາຕຸຠາວໂຕ ‘‘ໂພຘິສຕ຺ຕປ຺ປຠາເວນາ’’ຕິ ອິມິນາ ນິຣາກໂຣຕິ. ໂພຘິຍໍ ຈຕຸມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍໍ ສຕ຺ໂຕຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ປຠາໂວຕິ ຈ, ສຸຈິຣໍ ອາວາໂສຕິ ຈ, ເຕນ ຠູໂຕ ກ຺ເລໂສຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ກາລວິໂຣຘິໂນ ຍຖາ –

໗໖.

ມຫານຸຠາວປິສຸໂນ, ມຸນິໂນ ມນ຺ທມາຣຸໂຕ;

ສພ຺ໂພຕຸກມຍໍ ວາຍິ, ຘຸນນ຺ໂຕ ກຸສຸມໍ ສມໍ.

໗໖. ‘‘ມຫາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມນ຺ໂທ ມຸທຸຠູໂຕ ມາຣຸໂຕ ອຍໍ ສພ຺ໂພຕຸກໍ ສພ຺ເພສຸ ອຸຕູສຸ ປຸປ຺ຜນກໍ ກຸສຸມໍ ປຸປ຺ຜໍ ສມໍ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ຘຸນນ຺ໂຕ ວິກິຣນ຺ໂຕ ມຸນິໂນ ມຸນິສທິສຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕມຸນິຠາເວນ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ, ມຸນິໂນເຍວ ວາ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິສມຘິຄມສມເຍ ມຫານຸຠາວສ຺ສ ປິສຸໂນ ສູຈໂກ ວາຍິ ປວາຍຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ຍທ຺ຍເປກທາ ສພ຺ໂພຕຸກາສມ຺ຠໂວ ນານາອຸຕູສຸ ນານາກຸສຸມສ຺ສ ສມ຺ຠວາ, ຕຖາປິ ຠຄວໂຕ ມຫານຸຠາວປິສຸນມີທິສເມກປທິກໍ ສມ຺ຠວຕີຕິ ກາລວິໂຣໂຘ ອິມິນາ ປຣິຫໂຏ.

໗໖. ‘‘ມຫານຸຠາເວ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຍໍ ມນ຺ທມາຣຸໂຕ ອຈຓ຺ຑສມີຣໂຓ ສພ຺ໂພຕຸກໍ ວສນ຺ຕາທີສຸ ສພ຺ພອຸຕູສຸ ວິກສນ຺ຕໍ ກຸສຸມໍ ປຸປ຺ຜຊາຕໍ ສມໍ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ຘຸນນ຺ໂຕ ກມ຺ເປນ຺ໂຕ ມຸນິໂນ ເອກນ຺ຕຠາວິຕ຺ຕາ ມຸນິສງ຺ຂາຕສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ, ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິສມຘິຄມສມເຍ ຠູຕຕ຺ຕາ ມຸນິໂນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂນ ວາ ມຫານຸຠາວປິສຸໂນ ມຫນ຺ຕໍ ປຸຎ຺ຎປ຺ປຠາວໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວາຍິ ສມ຺ປວາຍີຕິ. ເອຕ຺ຖ ນານາກາເລ ສມ຺ຠວນ຺ຕານມ຺ປິ ກຸສຸມານໍ ເອກກາເລ ສມ຺ຠວສ຺ສ ກາລວິໂຣຘຕ຺ເຕປິ ຠຄວໂຕ ປຸຎ຺ຎານຸຠາໂວ ຕາທິສມຈ຺ຉຣິຍເມກກ຺ຂເຓ ຊເນຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖຕິ ກາລວິໂຣຘໍ ‘‘ມຫານຸຠາວປິສຸໂນ’’ຕິ ອິມິນາ ນິຣາກໂຣຕິ. ມຫານຸຠາວສ຺ສ, ມຫານຸຠາວໍ ວາ ປິສຸໂນຕິ ວາກ຺ຍໍ.

ກລາວິໂຣຘິໂນ ຍຖາ –

໗໗.

ນິມຸຄ຺ຄມນໂສ ¶ ພຸທ຺ຘ-ຄຸເຓ ປຎ຺ຈສິຂສ຺ສປິ;

ຕນ຺ຕິສ຺ສຣວິໂຣໂຘ ໂສ, ນ ສມ຺ປີເຓຕິ ກໍ ຊນໍ.

໗໗. ‘‘ນິມຸຄ຺ຄິ’’ຈ຺ຈາທິ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຄຸເຓ ສີລາທິເກ ອປຣິມາເຓ ນິມຸຄ຺ຄໍ ໂອຄາຬ຺ຫໍ ມນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສ ຕສ຺ສ ປຎ຺ຈສິຂສ຺ສ ຄນ຺ຘພ຺ພເທວປຸຕ຺ຕສ຺ສປິ ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິຍາ ສໂຣ ກິຣິຍາກາລມານລກ຺ຂຓວິລມ຺ພິຕທຸຕມຊ຺ຌເຠທຠິນ຺ໂນ ຉຊ຺ຊາທິໂກ ຕສ຺ສ ວິໂຣໂຘ ກລາສຕ຺ຖປຣິນິທ຺ທິຏ຺ຐກມເວສມໍ ກໍ ຊນໍ ນ ສມ຺ປີເຓຕິ, ປີເຓຕິເຍວ. ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂລກິຍຄຸຓານຸພນ຺ຘພຸທ຺ຘີນໍ ວິກ຺ເຂປປ຺ປວຕ຺ຕິປິ ຕຖາວິຘໍ ປີເຓຕີຕິ. ‘‘ພຸທ຺ຘຄຸເຓ ນິມຸຄ຺ຄມນໂສ’’ຕິ ອິມິນາ ກລາວິໂຣໂຘ ປຣິຫໂຏ.

໗໗. ‘‘ນິມຸຄ຺ຄິ’’ຈ຺ຈາທິ. ພຸທ຺ຘຄຸເຓ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂນ ວິມ຺ຫຍຊນກສີລາທິຄຸຓສມ຺ຠາເຣ ນິມຸຄ຺ຄມນໂສ ໂອຕິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຈສິຂສ຺ສປິ ຄນ຺ຘພ຺ພເທວປຸຕ຺ຕສ຺ສາປິ ໂສ ຕນ຺ຕິສ຺ສຣວິໂຣໂຘ ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິຍາ ຆຏ຺ຏນກິຣິຍາ, ອທ຺ຘມຕ຺ຕິກາທິກາໂລ, ຫຕ຺ຖາທີນໍ ສນ຺ນິເວສລກ຺ຂໂຓ ມາໂນຕິ ອິເມຫິ ຕີຫິ ລກ຺ຂເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ມນ຺ທສີຆມຊ຺ຌິມປ຺ປມາເຓຫິ ຠິນ຺ນສ຺ສ ຉຊ຺ຊາທິສຕ຺ຕສຣສ຺ສ ກລາສຕ຺ຖາຄຕກ຺ກມສ຺ສ ວິນາສສງ຺ຂາໂຕ ວິໂຣໂຘ ກໍ ຊນໍ ນ ສມ຺ປີເຓຕິ, ສມ຺ປີເຓຕິ ເອວ. ເອຕ຺ຖ ອກນ຺ຕິຍາ ກາຣຓຠູໂຕ ກລາສຕ຺ຖາຄຕກ຺ກມຠງ຺ໂຄ ໂລກຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘຄຸຓານຸຄຕພຸທ຺ຘິຍາ ຊາໂຕຕິ ໂສ ຠງ຺ໂຄ ‘‘ນິມຸຄ຺ຄມນໂສ ພຸທ຺ຘຄຸເຓ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປີຕິຍາ ກາຣຓເມເວຕິ ນ ວິໂຣໂຘ. ນິມຸຄ຺ໂຄ ມໂນ ອສ຺ສາຕິ ຈ, ຕນ຺ຕິຍາ ສໂຣຕິ ຈ, ເຕສໍ ວິໂຣໂຘຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ໂລກວິໂຣຘິໂນ ຍຖາ –

໗໘.

ຄຓເຍ ¶ ຈກ຺ກວາຬໍ ໂສ, ຈນ຺ທນາຍປິ ສີຕລໍ;

ສມ຺ໂພຘິສຕ຺ຕຫທໂຍ, ປທິຕ຺ຕງ຺ຄາຣປູຣິຕໍ.

໗໘. ‘‘ຄຓເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ຈນ຺ທນາຍ ອປິ ສີຕລໍ ຄຓເຍ ຈິນ຺ເຕສິ. ກິນ຺ຕໍ? ປທິຕ຺ຕງ຺ຄາຣປູຣິຕໍ ຈກ຺ກວາຬໍ. ໂກ ໂສ? ສມ຺ໂພຘິຍໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓ ສຕ຺ຕໍ ປຣິພທ຺ຘໍ ຫທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສ ໂສ. ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓານຸພນ຺ຘພຸທ຺ຘິໂນ ຫິ ຕາທິໂສ ມໂນພນ຺ໂຘຕິ ນ ໂລກວິໂຣໂຘ.

໗໘. ‘‘ຄຓເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມ຺ໂພຘິສຕ຺ຕຫທໂຍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓ ອາສຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂສ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປທິຕ຺ຕງ຺ຄາຣປູຣິຕໍ ອາທິຕ຺ຕງ຺ຄາເຣຫິ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ຈກ຺ກວາຬໍ ຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ຈນ຺ທນາຍປິ ຈນ຺ທນໂຕ ອປິ ສີຕລໍ ອຕິສີຕລໍ ກຕ຺ວາ ຄຓເຍ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ. ອິຏ຺ຐຕ຺ຖລຸທ຺ຘສ຺ສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປວຕ຺ຕິຍາ ອີທິສຕ຺ຕາ ອຄ຺ຄິໂນ ຈນ຺ທນໂຕປິ ອຘິກສີຕຕ຺ຕກປ຺ປນາ ‘‘ຈນ຺ທນໍ ສີຕລໍ, ອຄ຺ຄິ ອຸຓ຺ໂຫ’’ຕິ ປວຕ຺ຕໂລກສີມາຍ ວິຣຸທ຺ຘາ ນ ໂຫຕິ. ສມ຺ໂພຘິຍໍ ສຕ຺ຕຫທຍໍ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ປທິຕ຺ຕານິ ອງ຺ຄາຣານີຕິ ຈ, ເຕຫິ ປູຣິຕນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຎາຍວິໂຣຘິໂນ ຍຖາ –

໗໙.

ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຠໂວປິ ຕ຺ວ-ມຸປນີຕຠໂວ ອສິ;

ອຈິນ຺ຕ຺ຍຄຸຓສາຣາຍ, ນໂມ ເຕ ມຸນິປຸງ຺ຄວ.

໗໙. ‘‘ປຣິຈ຺ຈຕ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຸນິປຸງ຺ຄວ ມຸນີນໍ ອຸຕ຺ຕມ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ໂຕ ວິສຏ຺ໂຐ ຠໂວ ສຸຄຕິທຸຄ຺ຄຕິສງ຺ຂາໂຕ ເຍນາຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຠໂວປິ ຕ຺ວໍ ອຸປນີໂຕ ອານີໂຕ ປວຕ຺ຕິໂຕ ຠໂວ ວຸຑ຺ຒິ ເຍນາຕິ ອຸປນີຕຠໂວ ອສິ. ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ ອຈິນ຺ຕ຺ຍຄຸຓສາຣາຍ ເຕ ນໂມ ອຕ຺ຖູຕິ ເສໂສ. ອີທິສໍ ນ ຎາຍວິຣຸທ຺ຘເມວໍວິຘຕ຺ຕາ ມຸນິປຸງ຺ຄວສ຺ສ.

໗໙. ‘‘ປຣິຈ຺ຈຕ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຸນິປຸງ຺ຄວ ມຸນິເສຏ຺ຐ ຕ຺ວໍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຠໂວປິ ອປນີຕສຸຄຕິທຸຄ຺ຄຕິຠໂວປິ ອຸປນີຕຠໂວ ໂລກສ຺ສານີຕອຠິວຸທ຺ຘິໂກ ອສິ ຠວສິ, ອຈິນ຺ຕ຺ຍຄຸຓສາຣາຍ ຕໂຕ ເອວ ຈິນ຺ຕາວິສຍາຕິກ຺ກນ຺ຕສາຣຄຸຓສ຺ສ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ນໂມ ອຕ຺ຖູຕິ ສພ຺ພາກາຣໂຕ ຠວສ຺ສ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕນິ ອວິຊ຺ຊມານໍ ¶ ສຸຄຕິຠວໍ ໂລກສ຺ສ ເທຕີຕິ ເອຕໍ ຎາຍາຄຕໍ ນ ໂຫຕີຕິ ປຏິຠາຕິ, ຕຖາປິ ຈ ສພ຺ພຎ຺ຎູນໍ ປວຕ຺ຕິ ອີທິສາເຍວາຕິ ຎາຍວິໂຣໂຘ ນິຣາກໂຕ. ອຈິນ຺ຕ຺ຍາ ຄຸຓສາຣາ ຍສ຺ມິນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອາຄມວິໂຣຘິໂນ ຍຖາ –

໘໐.

ເນວາລປຕິ ເກນາປິ, ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຕ ຍຕິ;

ສມ຺ປຊານມຸສາວາທາ, ຜຸເສຍ຺ຍາປຕ຺ຕິທຸກ຺ກຏໍ.

໘໐. ‘‘ເນເວ’’ຕິອາທິ. ຍຕີຕິ ຠິກ຺ຂຸ ເກນາປິ ສຫ ເນວາລປຕິ ນ ວທຕ຺ເຍວ, ຕຖາປິ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຕ ໂຈປນວາຈາສງ຺ຂາເຕນ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິເຫຕຸນາ ປວຕ຺ຕິໂຕ ສມ຺ປຊານນ຺ຕສ຺ສ ມຸສາວາທໂຕ ກາຣຓາ ອາປຕ຺ຕິທຸກ຺ກຏໍ ‘‘ສມ຺ປຊານມຸສາວາທສ຺ສ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິ ຜຸເສຍ຺ຍ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ອນາລປໂຕ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ກຖໍ ມຸສາວາໂທຕິ ອຠິຘມ຺ມາປນ຺ນວິໂຣໂຘ ນຕ຺ຖິ, ອປຣວຈນຕ຺ເຖ ຕ຺ວີທິໂສ ວິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ.

໘໐. ‘‘ເນວິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍຕິ ສມໂຓ ເກນາປິ ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ເນວາລປຕິ ໂນ ຠາສຕິ, ຕຖາປິ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຕ ໂຈປນວາຈາສງ຺ຂາຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິກາຣຓາ ປວຕ຺ຕນໂຕ ສມ຺ປຊານມຸສາວາທາ ສມ຺ປຊານນ຺ຕສ຺ສ ມຸສາຠຓນໂຕ ອາປຕ຺ຕິທຸກ຺ກຏໍ ທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິໍ ຜຸເສຍ຺ຍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ. ເອຕ຺ຖ ອນາລປນ຺ຕສ຺ສ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຕ ມຸສາວາໂທ ກຖໍ ສມ຺ຠວຕີຕິ ອຠິຘມ຺ມາປນ຺ນວິໂຣໂຘ, ‘‘ສນ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນາວິກເຣຍ຺ຍ, ສມ຺ປຊານມຸສາວາທ’ສ຺ສ ໂຫຕີ’’ຕິ ນິທານຸທ຺ເທເສ ນິທ຺ທິຏ຺ຐວຈີທ຺ວາເຣ ອກິຣິຍສມຸຏ຺ຐານາ ທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິ ໂຫຕີຕິ ອາຄມວິໂຣໂຘ ນິຣາກໂຕ. ມຸສາຠຓນໍ ວິນາ ອາປຕ຺ຕິ ກຖໍ ຠວຕີຕິ? ຍຖາ ກາເລ ອວສ຺ສມານເມຆໂຕ ສຎ຺ຊາຕທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ‘‘ເມຆກຕໍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ກເຖຕພ຺ພກາເລ ອກຖນໂຕ ສຎ຺ຊາຕາ ວຈີທ຺ວາເຣ ອກິຣິຍສມຸຏ຺ຐານາ ທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິປິ ¶ ຕໂຕ ສຎ຺ຊາຕາຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພາ ໂຫຕິ. ສມ຺ປຊານນ຺ຕສ຺ສ ມຸສາວາໂທຕິ ຈ, ອາປຕ຺ຕິເຍວ ທຸກ຺ກຏນ຺ຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ເນຍ຺ຍສ຺ສ ຍຖາ –

໘໑.

ມຣີຈິຈນ຺ທນາເລປ-ລາຠາ ສີຕມຣີຈິໂນ [ສິຕມຣີຈິໂນ (ສີ.)];

ອິມາ ສພ຺ພາປິ ຘວລາ, ທິສາ ໂຣຈນ຺ຕິ ນິພ຺ຠຣໍ.

໘໑. ‘‘ມຣີຈີ’’ຕ຺ຍາທິ. ສີຕມຣີຈິໂນ ຈນ຺ທສ຺ສ ມຣີຈິໂຍ ທີຘິຕິໂຍ ເອວ ຈນ຺ທນໍ, ຕສ຺ສ ອາເລໂປ ອຸປເທໂຫ, ຕສ຺ສ ລາເຠນ ອິມາ ສພ຺ພາປິ ທິສາ ນິພ຺ຠຣມຕິສຍໍ ຘວລາ ເສຕາ ໂຣຈນ຺ຕີຕິ ນຕ຺ເຖຕ຺ຖ ເນຍ຺ຍຕາ ມຣີຈິຍາ ສທ຺ໂທປາຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ຕຸ.

໘໑. ‘‘ມຣີຈິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສີຕມຣີຈິໂນ ຈນ຺ທສ຺ສ ມຣີຈິຈນ຺ທນາເລປລາຠາ ມຣີຈິສງ຺ຂາຕຈນ຺ທນາເລປສ຺ສ ປຏິລາຠໂຕ ອິມາ ສພ຺ພາປິ ທິສາ ນິພ຺ຠຣມຕິສຍໍ ຘວລາ ເສຕາ ໂຣຈນ຺ຕິ ທິພ຺ພນ຺ຕີຕິ. ທິສານໍ ຘວລກາຣຓສ຺ສ ‘‘ມຣີຈິຈນ຺ທນາເລປລາຠາ ສີຕມຣີຈິໂນ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເນຍ຺ຍໂທໂສ ນ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ຈນ຺ທນມິວ ຈນ຺ທນໍ, ມຣີຈິໂຍເຍວ ຈນ຺ທນມິຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ອາເລໂປຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ລາໂຠຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ ວາ –

໘໑.

ມໂນນຸຣຎ຺ຊໂນ ມາຣ-ງ຺ຄນາສິງ຺ຄາຣວິພ຺ຠໂມ;

ຊິເນນາ’ສມນຸຎ຺ຎາໂຕ, ມາຣສ຺ສ ຫທຍານໂລ.

໘໒. ‘‘ມໂນ’’ຈ຺ຈາທິ. ມນໍ ປສ຺ສນ຺ຕານມນຸສ຺ສຣນ຺ຕານຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ອນຸຣຎ຺ເຊຕີຕິ ມໂນນຸຣຎ຺ຊໂນ, ມາຣງ຺ຄນານໍ ສິງ຺ຄາຣກໂຕ ວິພ຺ຠໂມ ວິລາໂສ ຊິເນນ ອສມນຸຎ຺ຎາໂຕ ອພ຺ຠຸປຄໂຕ ມາຣສ຺ສ ວສວຕ຺ຕິໂນ ຫທຍານໂລ ຫທຍຄ຺ຄິ ຊາໂຕ. ໂສໂກ ເຈຕ຺ຖ ອນລຕ຺ເຖ ນິຣຸປ຺ປິໂຕ ຕສ຺ສ ¶ ຕາທິສຕ຺ຖານຕິວຕ຺ຕນໂຕ, ກາຣຓນ຺ຕຸປຈາເຣນາຕິ. ເອຕ຺ຖ ຍຊ຺ຊປິ ມາຣງ຺ຄນາປຣາຊໂຍ ນ ສທ຺ໂທປາຕ຺ຕຕ຺ໂຖ, ຕຖາປິ ‘‘ສິງ຺ຄາຣວິພ຺ຠໂມ ມາຣສ຺ສ ຫທຍຄ຺ຄີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ສາມຕ຺ຖິຍາ ມາຣງ຺ຄນາປຣາຊໂຍ ຄມ຺ຍເຕ, ຕຖາວິຘສ຺ສ ມາຣໂສກສ຺ສ ມາຣງ຺ຄນາປຣາຊຍາພ຺ຍຠິຈາຣໂຕ. ເນເວທິສສ຺ສ ເນຍ຺ຍຕາ, ວງ຺ກວຸຕ຺ຕີທິສີ ຄຸໂຓເຍວ ພນ຺ຘສ຺ສ.

໘໒. ວຕ຺ຕພ຺ພສ຺ສ ຎາໂຍປາຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເນຍ຺ຍໂທສປຣິຫາຣຕ຺ຖມຸທາຫຣຕິ ‘‘ມໂນ’’ຈ຺ຈາທິ. ມໂນນຸຣຎ຺ຊໂນ ທສ຺ສນສວນານຸສ຺ສຣຓໍ ກໂຣນ຺ຕານໍ ຊນານໍ ຈິຕ຺ຕມຕ຺ຕນິ ອນຸຣຎ຺ຊນ຺ໂຕ ມາຣງ຺ຄນາສິງ຺ຄາຣວິພ຺ຠໂມ ມາຣວຘູນໍ ຣຕິກີຬາເຫຕຸຠູຕກາມປຕ຺ຖນາສງ຺ຂາຕສິງ຺ຄາເຣນ ກຕລີລາ ຊິເນນ ຊິຕປຎ຺ຈມາເຣນ ສຕ຺ຖຸນາ ອສມນຸຎ຺ຎາໂຕ ອນພ຺ຠຸປຄໂຕ ອສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໂຕ ມາຣສ຺ສ ວສວຕ຺ຕິໂນ ຫທຍານໂລ ຫທຍຄ຺ຄິ ອໂຫສີຕິ. ອນລຕ຺ເຕນ ກປ຺ປິຕກາຣິຍຠູໂຕ ໂສໂກ ມາຣງ຺ຄນາສິງ຺ຄາຣວິພ຺ຠມສງ຺ຂາຕກາຣເຓນ ສທ຺ຘິໍ ອເຠທກປ຺ປນາຍ [ອນລຕ຺ຕກປ຺ປນາຍ (ກ.)] ‘‘ຄຸໂຬ ເສມ຺ຫໍ, ຕິປຸສໍ ຊໂຣ’’ຕິອາທີສຸ ວິຍ ຕຸລ຺ຍາຘິກຣຓຠາເວນ ວຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈາປິ ມາຣງ຺ຄນານໍ ປຣາຊຍວາຈໂກ ສທ຺ໂທ ນຕ຺ຖິ, ຕຖາປິ ‘‘ສິງ຺ຄາຣວິພ຺ຠໂມ ມາຣສ຺ສ ຫທຍານໂລ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ມາຣງ຺ຄນາປຣາຊຍໍ ວິນາ ຕາທິສໂສກຸປ຺ປຕ຺ຕິກາຣຓສ຺ສ ອນຘິຄຕຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິລກ຺ຂຓສາມຕ຺ຖິເຍນ ຕາສໍ ປຣາຊໂຍ ປກາສິໂຕ ໂຫຕີຕິ ອີທິສວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ພນ຺ຘຄຸຓຕ຺ຕາ ເນຍ຺ຍໂທໂສ ນິຣາກໂຕ ໂຫຕີຕິ. ມໂນ ອນຸຣຎ຺ເຊຕີຕິ ຈ, ມາຣງ຺ຄນານໍ ສິງ຺ຄາໂຣຕິ ຈ, ເຕນ ກໂຕ ວິພ຺ຠໂມຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ວິເສສນາເປກ຺ຂສ຺ສ ຍຖາ –

໘໓.

ອປຍາຕາປຣາຘມ຺ປິ, ອຍໍ ເວຣີ ຊນໍ ຊໂນ;

ໂກຘປາຏລຠູເຕນ, ຠິຍ຺ໂຍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸນາ.

໘໓. ‘‘ອປຍາເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ອຍໍ ເວຣີ ຊໂນ ອປຍາຕາປຣາຘມ຺ປິ ຊນນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອປຍາໂຕ ອປຄໂຕ ອປຣາໂຘ ຍສ຺ສ ຕໍ, ໂກເຘນ ປາຏລຠູເຕນ ເສຕຣຕ຺ເຕນ. ອິມິນາ ວິເສສນາເປກ຺ຂໂທໂສ ປຣິຫໂຏ.

໘໓. ‘‘ອປຍາຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຍໍ ເວຣີ ຊໂນ ອປຍາຕາປຣາຘມ຺ປິ ອປຄຕາປຣາຘມ຺ປິ ຊນໍ ໂກຘປາຏລຠູເຕນ ໂກເຘນ ຠູຕເສຕໂລຫິຕວຓ຺ຓຍຸຕ຺ເຕນ ຈກ຺ຂຸນາ ຠິຍ຺ໂຍ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປສ຺ສຕີຕິ. ‘‘ປສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຈນສ຺ສ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ເຕປິ ‘‘ຈກ຺ຂຸນາ’’ຕິ ວິເສສ຺ຍວຈນໍ ‘‘ໂກຘປາຏລຠູເຕນາ’’ຕິ ວິເສສນສ຺ສ ລພ຺ຠມານຕ຺ຕາ ສາຕ຺ຖກໍ ໂຫຕີຕິ ວິເສສນາເປກ຺ຂໂທໂສ ນິຣາກໂຕຕິ. ອປຍາໂຕ ອປຄໂຕ ອປຣາໂຘ ອສ຺ມາຕິ ຈ, ໂກເຘນ ປາຏລຠູຕນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຫີນຕ຺ຖສ຺ສ ຍຖາ –

໘໔.

ອປ຺ປການມ຺ປິ ປາປານໍ,

ປຠາວໍ ນາສເຍ ພຸໂຘ;

ອປິ ນິປ຺ປຠຕານີຕ-

ຂຊ຺ໂຊໂຕ ໂຫຕິ ຠາຓຸມາ.

໘໔. ‘‘ອປ຺ປການ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ພຸໂຘ ປຓ຺ຑິຕໂປໂສ ອປ຺ປການໍ ປາປານມ຺ປິ ກິມຸຕມຘິການໍ ປຠາວໍ ອານຸຠາວໍ ນາສເຍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິໍ ປາເປຍ຺ຍ. ຕໍ ອຕ຺ຖນ຺ຕຣນ຺ຍາເສນ ສາເຘຕິ. ຠາຓຸມາ ສູຣິໂຍ ນິປ຺ປຠຕໍ ອານີໂຕ ຂຊ຺ໂຊໂຕ ເຍນ ຕຖາວິໂຘ ອປິ ໂຫຕິ. ‘‘ມນ຺ທປ຺ປໂຠ ອຍ’’ນ຺ຕິ ໂຊຕິຣິງ຺ຄຓມ຺ປິ ໂນເປກ຺ຂຕິ ຈກ຺ກວາຬກຸຫຣານຸຈຣິຕມຫານຸຠາໂວປີຕິ. ເອຕ຺ຖ ອປີຕ຺ຍາທິນາ ວໂຈຠງ຺ຄິຍາ ຫີນຕ຺ຖໂທໂສ ປຣິຫໂຏ.

໘໔. ‘‘ອປ຺ປການິ’’ຈ຺ຈາທິ. ພຸໂຘ ປຎ຺ຎວາ ອປ຺ປການມ຺ປິ ອຕິມນ຺ທານມ຺ປິ ປາປານໍ ອກຸສລານໍ ປຠາວໍ ວິປາກທານສາມຕ຺ຖິຍສງ຺ຂາຕານຸຠາວໍ ນາສເຍ ອໂຫສິກມ຺ມຕາປາທເນນ ນາເສຍ຺ຍ, ¶ ພຫູນໍ ປາປານໍ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ. ຕມຕ຺ຖມຕ຺ຖນ຺ຕຣນ຺ຍາສາລງ຺ກາເຣນ ສມຕ຺ເຖຕິ ອປິຈ຺ຈາທິ. ຠາຓຸມາ ສູຣິໂຍ ນິປ຺ປຠຕານີຕຂຊ຺ໂຊໂຕ ອປິ ນິປ຺ປຠຕມາປາທິຕໂຊຕິຣິງ຺ຄເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕປິ ໂຫຕີຕິ. ຫີນປຠາໂວ ໂຫຕິ ຂຊ຺ໂຊປນເກ ປຫາຍ ອຕ຺ຕໂນ ອາໂລກໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ເອຕ຺ຖ ອປິ ນິປ຺ປຠຕິຈ຺ຈາທິວຈນວິລາສວເສນ ຫີນປກ຺ຂໍ ຄເຫຕ຺ວາປິ ສູຣິຍອຸທາຣຕ຺ຕສ຺ເສວ ໂປສິຕຕ຺ຕາ ‘‘ນິປ຺ປຠຕານີຕຂຊ຺ໂຊໂຕ’’ຕິ ວິເສສນປທໍ ຫີນຕ຺ຖໂທສໍ ນ ນິສ຺ສຍຕິ. ນຕ຺ຖິ ປຠາ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ເຕສໍ ຠາໂວຕິ ຈ, ຕໍ ອານີຕາ ຂຊ຺ໂຊຕາ ເຍເນຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອນຕ຺ຖສ຺ສ ຍຖາ –

໘໕.

ນ ປາທປູຣຓຕ຺ຖາຍ, ປທໍ ໂຍເຊຍ຺ຍ ກຕ຺ຖຈິ;

ຍຖາ ວນ຺ເທ ມຸນິນ຺ທສ຺ສ, ປາທປງ຺ເກຣຸຫໍ ວຣໍ.

໘໕. ‘‘ນ ປາເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອຕ຺ຖ ວນ຺ເທອິຈ຺ຈາໂທ ເຫຏ຺ຐາ ວິຍ ປາທປູຣຓສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ອຠາເວນ ອນຕ຺ຖາຠາໂວ.

໘໕. ‘‘ນ ປາທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ປາທປູຣຓຕ຺ຖາຍ ຄາຖາປາທານໍ ປູຣຓສງ຺ຂາຕປໂຍຊນຕ຺ຖາຍ ປທໍ ນາມາທິກໍ ກຕ຺ຖຈິ ນ ໂຍເຊຍ຺ຍ ວິຎ຺ຎູຕິ, ຍຖາ ນິຣຕ຺ຖກປທາໂຍຊເນ ອຸທາຫຣຓເມວໍ ‘‘ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ວຣໍ ປາທປງ຺ເກຣຸຫໍ ວນ຺ເທ’’ຕິ. ເຫຏ຺ຐາ ທຸຏ຺ໂຐທາຫຣເຓ ວິຍ ປາທປູຣຓຕ຺ຖໍ ກສ຺ສຈິ ປທສ຺ສ ອໂຍຊິຕຕ຺ຕາ ສາຕ຺ຖກປເທຫິ ນິຣຕ຺ຖກໂທໂສ ນິຣາກໂຕຕິ. ມຸທຸນິມ຺ມລໂສຠາທິສາຘາຣຓຄຸຓໂຍຄໂຕ ປງ຺ເກຣຸຫສທິສໍ ອຸປຈາຣໂຕ ປງ຺ເກຣຸຫໍ ນາມ. ປາທເມວ ປງ຺ເກຣຸຫນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ວິເສສນວິເສສ຺ຍປທໂທສປຣິຫາໂຣ.

໘໖.

ຠຍໂກຘປສໍສາທິ-

ວິເສໂສ ຕາທິໂສ ຍທິ;

ວຕ຺ຕຸໍ ກາມີຍເຕ ໂທໂສ,

ນ ຕຕ຺ເຖ’ກຕ຺ຖຕາກໂຕ.

໘໖. ‘‘ຠເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ຠຍຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາໂສ ໂກໂຘ ຈ ໂທໂສ ປສໍສາ ຈ ຖຸຕິ, ຕາ ອາທິ ຍສ຺ສ ຕຸຣິຕາທິໂນ ໂສ ຕາທິໂສ ວິເສໂສ ຍທິ ວຕ຺ຕຸໍ ກາມີຍເຕ ອິຈ຺ຉີຍເຕ, ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ຠຍາທິວິເສເສ ວິສເຍ ເອກຕ຺ຖຕາຍ ເອກຕ຺ຖຠາເວນ ກໂຕ ໂທໂສ ນຕ຺ຖິ.

໘໖. ອິທານິ ວາກ຺ຍໂທສປຣິຫາຣຕ຺ຖມາຣຠຕິ ‘‘ຠຍໂກເຘ’’ຈ຺ຈາທິ. ຠຍໂກຘປສໍສາທິ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາສປຏິຆຖຸຕິອາທີຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຕາທິໂສ ວິເສໂສ ວຕ຺ຕຸໍ ຍທິ ກາມີຍເຕ ເຈ ວິຎ຺ຎູຫິ ອິຈ຺ຉີຍເຕ, ຕຕ຺ຖ ຠຍໂກຘາທິເກ ວິເສເສ ເອກຕ຺ຖຕາກໂຕ ເອກຕ຺ຖຠາເວນ ກໂຕ ໂທໂສ ວາກ຺ຍໂທໂສ ນ ຠວຕິ. ຠຍາທິວິເສເສ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິເຕ ປຸພ຺ພຸຈ຺ຈາຣິຕປທສ຺ສ ປຸນຸຈ຺ຈາຣເຓ ເອກຕ຺ຖໂທໂສ ນ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຠຍຎ຺ຈ ໂກໂຘ ຈ ປສໍສາ ຈາຕິ ຈ, ຕາ ອາທິ ຍສ຺ສ ຕຸຣິຕໂກຕູຫລອຈ຺ຉຣາຫາສໂສກປສາທສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຕ຺ຖວິເສສສ຺ເສຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ຕຄ຺ຄຸຓສໍວິຎ຺ຎາຓອຎ຺ຎປທຕ຺ຖສມາສຕ຺ຕາ ຠຍາທີສຸ ກຖິຕມປິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຖນມວິໂຣຘໍ. ເອໂກ ອຕ຺ໂຖ ເຍສໍ ປທາທີນໍ ເຕ ເອກຕ຺ຖາ, ເຕສໍ ຠາໂວ ເອກຕ຺ຖຕາ, ຕາຍ ກໂຕຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ –

໘໗.

ສປ຺ໂປ ສປ຺ໂປ ອຍໍ ຫນ຺ທ, ນິວຕ຺ຕຕຸ ຠວໍ ຕໂຕ;

ຍທິ ຊີວິຕຸກາໂມ’ສິ, ກຖໍ ຕມຸປສປ຺ປສິ.

໘໗. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ສປ຺ໂປ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ‘‘ອຍໍ ສປ຺ໂປ ສປ຺ໂປ’’ຕິ ຠເຍນາເມຑິຕໍ ຫນ຺ທາຕິ ເຂເທ ຕໂຕ ຕມ຺ຫາ ຐານາ, ສປ຺ປໂຕ ວາ ຠວໍ ຠວນ຺ໂຕ ນິວຕ຺ຕຕຸ ຄຕມຄ຺ຄາຠິມຸໂຂ ອາວຕ຺ຕຕຸ. ຕໍ ຐານໍ, ສປ຺ປໍ ວາ. ນຕ຺ເຖຕ຺ຖ ເອກຕ຺ຖຕາໂທໂສ ຠເຍນາເມຑິຕປ຺ປໂຍຄໂຕ.

໘໗. ‘‘ສປ຺ໂປ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ຫນ຺ທ ນຏ຺ໂຐ ວຕ, ອຍໍ ສປ຺ໂປ ສປ຺ໂປ ຠວໍ ຕໂຕ ຐານໂຕ, ສປ຺ປໂຕ ວາ ນິວຕ຺ຕຕຸ ອາວຕ຺ຕຕຸ ຍທິ ຊີວິຕຸກາໂມ ອສິ, ຕໍ ຐານໍ, ສປ຺ປໍ ວາ ກຖມຸປສປ຺ປສິ ກຖມຸປຄຈ຺ຉສີຕິ. ຠເຍ ອາເມຑິຕວຈນຕ຺ຕາ ເອກຕ຺ຖຕາໂທໂສ ນຕ຺ຖິ, ຊີວິຕຸກາໂມສີຕິ ເອຕ຺ຖ ພິນ຺ທຸໂລໂປ.

ປທໂທສປຣິຫາຣວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວາກ຺ຍໂທສປຣິຫາຣວຓ຺ຓນາ

ຠຄ຺ຄຣີຕິໂນ ຍຖາ –

໘໘.

ໂຍ ໂກຈິ ຣູປາຕິສໂຍ,

ກນ຺ຕິ ກາປິ ມໂນຫຣາ;

ວິລາສາຕິສໂຍ ໂກປິ,

ອໂຫ ພຸທ຺ຘມໂຫທໂຍ.

໘໘. ‘‘ໂຍ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຣູປສ຺ສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊິຕພາຕ຺ຕິໍສວຣປຸຣິສລກ຺ຂໂຓປໂສຠິຕສ຺ສ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາເກຕຸມາລາວິຣາຊິຕສ຺ສ ອຕິສໂຍ ອາຘິກ຺ກໍ ວາຈາໂຄຈຣຠາວາຕິກ຺ກເມນ ອວຈນີຍຕ຺ຕາ ໂຍ ໂກຈິເຍວ. ມໂນ ອເນກໂລກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຫຣຕີຕິ ມໂນຫຣາ ຈິຕ຺ຕມວຫຣນ຺ຕີ ກນ຺ຕິ ໂສຠາ ກາປິ ອວຈນປຖາ ກາປິເຍວ. ວິລາສສ຺ສ ຄຕ຺ຍາທິໂນ ອຕິສໂຍ ວຈນປຖາຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂກປິເຍວ, ຕສ຺ມາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຫນ຺ໂຕ ອຸທໂຍ ອຠິວຸຑ຺ຒິ ອໂຫ ອພ຺ຠຸໂຕຕິ. ເອຕ຺ຖ ກິໍສທ຺ເທນາຣທ຺ຘາ ຣີຕິ ນ ກຕ຺ຖຈິ ຠຄ຺ຄາ.

໘໘. ‘‘ໂຍ ໂກຈິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຣູປາຕິສໂຍ ສຸປ຺ປຫິຏ຺ຐິຕປາທຕາທິທ຺ວຕ຺ຕິໍສປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ໂສຠິຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕງ຺ຄຸລິຕາທິອສີຕິອນຸພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ¶ ອລງ຺ກຕສ຺ສ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາເກຕຸມາລາຫິ ອຸຊ຺ຊລສ຺ສ ຣູປກາຍສ຺ສ ອາຘິກ຺ຍໍ ໂຍ ໂກຈິເຍວ ມໂນໂຄຈຣຠາວໍ ວິນາ ວຈນວິສຍາຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ໂຍ ໂກຈິເຍວ. ມໂນຫຣາ ໂລກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຫຣນ຺ຕີ ກນ຺ຕິ ໂສຠາ ກາປິເຍວ ວຈີວິສຍາຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ກາປິເຍວ. ວິລາສາຕິສໂຍ ວິສຍຠູຕປິຍຠາວສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຄມນາທິວິລາສສ຺ສ ອາຘິກ຺ຍມ຺ປິ ໂກປິເຍວ ວຸຕ຺ຕກາຣເຓເນວໂກປິເຍວ. ຕໂຕ ພຸທ຺ຘມໂຫທໂຍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຫາຠິວຸທ຺ຘິສງ຺ຂາໂຕ ອຸທໂຍ ອໂຫ ອຈ຺ຉຣິໂຍຕິ. ເອຕ຺ຖ ສພ຺ພນາມິເກນ ກິໍ ສທ຺ເທນ ວຕ຺ຕຸມາຣທ຺ຘກ຺ກໂມ ນ ກຕ຺ຖຈິ ຠິນ຺ໂນຕິ ຠຄ຺ຄຣີຕິໂທໂສ ນຕ຺ຖີຕິ.

໘໙.

ອພ຺ຍາໂມຫກຣໍ ພນ຺ຘໍ, ອພ຺ຍາກິຓ຺ຓໍ ມໂນຫຣໍ;

ອທູຣປທວິນ຺ຍາສໍ, ປສໍສນ຺ຕິ ກວິສ຺ສຣາ.

໘໙. ‘‘ອພ຺ຍາໂມຫ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ນຕ຺ຖິ ທູຣເມສນ຺ຕິ ອທູຣານິ, ຕານິເຍວ ປທານິ, ເຕສໍ ວິນ຺ຍາໂສ ຍາຖາວໂຕ ຐປນໍ ຍສ຺ສ ຕໍ. ຕໂຕເຍວ ອພ຺ຍາກິຓ຺ໂຓ ອສມ຺ມິສ຺ໂສ ຈ. ໂສ ອພ຺ຍາກິຓ຺ຓຕາຍ ເອວ ມໂນຫໂຣ ຈາຕິ ອພ຺ຍາກິຓ຺ຓໍ ມໂນຫຣໍ. ເຕເນວ ‘‘ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ອຍໍ ວາ’’ຕິ ເອວໍ ພ຺ຍາໂມຫໍ ນ ກໂຣຕີຕິ ອພ຺ຍາໂມຫກໂຣ, ຕໍ. ປສາທາລງ຺ກາຣາລງ຺ກິຕໍ ພນ຺ຘໍ. ກວີນໍ ອິສ຺ສຣາ ປຘານາ. ເຍ ກນິຏ຺ຐງ຺ຄຸລິຄຓນານິຏ຺ຐາ, ເຕ ປສໍສນ຺ຕິ ຖຸວນ຺ຕິ ຕາທິສພນ຺ຘຄຸຓສ຺ສາຕິສຍປສໍສາຣຫຠາເວນ.

໘໙. ‘‘ອພ຺ຍາໂມເຫ’’ຈ຺ຈາທິ. ອທູຣປທວິນ຺ຍາສໍ ນາມາທິປທານໍ ໂວຫາຣກາເລ ອທູຣສມ຺ພນ຺ໂຘ ຍຖາ ສິຍາ, ຕຖາ ປຏິປາຏິຍາ ປທຏ຺ຐປເນນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອພ຺ຍາກິຓ຺ຓໍ, ຕໂຕເຍວ ອຎ຺ຎສມ຺ພນ຺ຘີປເທຫິ ອສມ຺ມິສ຺ສໍ ມໂນຫຣໍ, ຕໂຕເຍວ ວິຎ຺ຎູນໍ ຈິຕ຺ຕມາຣາເຘນ຺ຕໍ ອພ຺ຍາໂມຫກຣໍ ‘‘ອິມສ຺ສຕ຺ໂຖ ອິມສ຺ສຕ຺ໂຖ ເອໂສ ເອໂສ ວາ’’ຕິ ສໍສຍມນຸປ຺ປາເທນ຺ຕໍ ພນ຺ຘໍ ປສາທາລງ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕໍ ພນ຺ຘນໍ ກວິສ຺ສຣາ ກວີນໍ ¶ ປຘານາ ປຓ຺ຑິຠຊນາ, ກນິຏ຺ຐງ຺ຄຸລິຍາ ຄຓິຕພ຺ພາ ອຄ຺ຄກວິໂນຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ປສໍສນ຺ຕິ ໂຖເມນ຺ຕິ. ພ຺ຍາໂມຫໍ ນ ກໂຣຕີຕິ ອພ຺ຍາໂມຫກໂຣ. ວິ ອາກິຓ຺ໂຓ ພ຺ຍາກິຓ຺ໂຓ, ນ ພ຺ຍາກິຓ຺ໂຓ ອພ຺ຍາກິຓ຺ໂຓ. ນຕ຺ຖິ ທູຣໍ ເຍສໍ, ຕານິເຍວ ປທານິ, ເຕສໍ ວິນ຺ຍາໂສ ຐປນໍ ຍສ຺ສ ພນ຺ຘສ຺ສາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ –

໙໐.

ນີລຸປ຺ປລາຠໍ ນຍນໍ,

ພນ຺ຘຸກຣຸຈິໂຣ’ຘໂຣ;

ນາສາ ເຫມງ຺ກຸໂສ ເຕນ,

ຊິໂນຍໍ ປິຍທສ຺ສໂນ.

໙໐. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ນີລຸປ຺ປລາຠ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ຍສ຺ສ ຊິນສ຺ສ ນຍນໍ ເນຕ຺ຕໍ ນີລຸປ຺ປລາຠໍ ອິນ຺ທີວຣທ຺ວຍນິຠໍ, ອຘໂຣ ອຘໂຣຏ຺ໂຐ ພນ຺ຘຸກມິວ ພນ຺ຘຸກກຸສຸມມິວ ຣຸຈິໂຣ ກນ຺ໂຕ, ນາສາ ນາສິກາ ສຍໍ ເຫມງ຺ກຸໂສ ສຸວຓ຺ຓງ຺ກຸໂສເຍວ, ເຕນ ກາຣເຓນ ອຍໍ ຊິໂນ ປິຍໍ ມຘຸຣໍ ທສ຺ສນມສ຺ສາຕິ ປິຍທສ຺ສໂນ. ອີທິໂສ ນ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທໂສ, ອພ຺ຍາກິຓ຺ໂຓ ປສາໂທເຍວາຕິ.

໙໐. ອິທານິ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທສປຣິຫາຣໍ ປຣິຫຣຕິ ‘‘ນີລຸປ຺ປລິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ນຍນໍ ຍສ຺ສ ເນຕ຺ຕຍຸຄຬໍ ນີລຸປ຺ປລາຠໍ ນີລຸປ຺ປລທລສທິສໍ, ອຘໂຣ ອຘໂຣຏ຺ໂຐ ພນ຺ຘຸກຣຸຈິໂຣ ພນ຺ຘຸກປຸປ຺ຜມິວ ມນຸຎ຺ໂຎ, ນາສາ ນາສິກາ ເຫມງ຺ກຸໂສ ສຸວຓ຺ຓງ຺ກຸໂສເຍວ, ເຕນ ກາຣເຓນ ອຍໍ ຊິໂນ ປິຍທສ຺ສໂນ ມນຸຎ຺ຎທສ຺ສໂນ ໂຫຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ປສາທາລງ຺ກາເຣນ ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ນ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທໂສ. ອາຠາສທ຺ໂທ ນິຠາສທ຺ໂທ ວິຍ ອິວຕ຺ໂຖ. ໂນ ເຈ, ປຠາປຣິຍາໂຍ ວາ ໂຫຕິ. ພນ຺ຘຸກມິວ ຣຸຈິໂຣຕິ ຈ, ປິຍໍ ທສ຺ສນໍ ຍສ຺ເສຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອິຫ ທສ຺ສນສ຺ສ ກຕ຺ຕຸຠູຕສາຘຸຊນສມ຺ພນ຺ຘຕ຺ເຕປິ ວິສຍຕ຺ເຕເນວ ¶ ຊິນສມ຺ພນ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິ ອຎ຺ຎປທຕ຺ເຖນ ຕຖາຄໂຕ ຄຫິໂຕຕິ.

໙໑.

ສມຕິກ຺ກນ຺ຕຄາມ຺ມຕ຺ຕ-ກນ຺ຕວາຈາຠິສງ຺ຂຕໍ;

ພນ຺ຘນໍ ຣສເຫຕຸຕ຺ຕາ, ຄາມ຺ມຕ຺ຕໍ ອຕິວຕ຺ຕຕິ.

໙໑. ‘‘ສມຕິກ຺ກນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມ຺ມາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ນິຄ຺ຄຕໍ. ຄາມ຺ມສ຺ສ ຠາໂວ ຄາມ຺ມຕ຺ຕໍ. ຍາສໍ ກນ຺ຕານໍ ມຘຸຣານໍ ວາຈານໍ ຕາຫິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ຣຈິຕໍ ພນ຺ຘນໍ ຣສສ຺ສ ມາຘຸຣິຍສ຺ສ ເຫຕຸຕ຺ຕາ ກາຣຓຠາເວນ ຄາມ຺ມຕ຺ຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ອຕິວຕ຺ຕຕິ ອຕິກ຺ກມຕິ.

໙໑. ‘‘ສມຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມຕິກ຺ກນ຺ຕຄາມ຺ມຕ຺ຕກນ຺ຕວາຈາຠິສງ຺ຂຕໍ ວິເສສໂຕ ອຕິກ຺ກນ຺ຕຄາມ຺ມຠາວາຫິ ກນ຺ຕວາຈາຫິ ຣຈິຕໍ ພນ຺ຘນໍ ມຸຕ຺ຕກາທິພນ຺ຘນໍ ຣສເຫຕຸຕ຺ຕາ ປຓ຺ຑິຕານໍ ປີຕິຣສສ຺ສ ກາຣຓຕ຺ຕາ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄາມ຺ມໂທສໍ ອຕິວຕ຺ຕຕິ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ປວຕ຺ຕຕີຕິ. ສມ຺ມາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ຄາມ຺ມຕ຺ຕໍ ຍາສໍ, ຕາຫິເຍວ ກນ຺ຕວາຈາຫິ ອຠິສງ຺ຂຕນ຺ຕິ ຈ, ຣສສ຺ສ ເຫຕຸ, ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ –

໙໒.

ທຸໂນຕິ ກາມຈຓ຺ຑາໂລ,

ໂສ ມໍ ສທຍ ນິທ຺ທໂຍ;

ອີທິສໍ ພ຺ຍສນາປນ຺ນໍ,

ສຸຂີປິ ກິມຸເປກ຺ຂເສ.

໙໒. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ. ກາມາຕຸຣາ ກາຈິ ວນິຕາ ອຕ຺ຕໂນ ປິຍໍ ປຕິໍ ວິຣວຕິ ‘‘ທຸໂນຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ທຍາຍ ສຫ ປວຕ຺ຕີຕິ ສທຍອິຕິ ອນຸນຍວເສນ ປິຍສ຺ສ ອາມນ຺ຕນໍ, ສານຸນຍາມນ຺ຕນຎ຺ຫິ ຕໂຕນຸຄ຺ຄຫາຠິກງ຺ຂາຍມຈ຺ຈນ຺ຕມຸຈິຕໍ, ໂສ ກາໂມ ກນ຺ທປ຺ໂປ ເອວ ຈຓ຺ຑາໂລ ອກຓ຺ໂຑ ¶ ວາ ອສຍ຺ໂຫປຕາປາວຫຕ຺ຕາ. ກາເມ ຈຓ຺ຑາລຕ຺ຕາໂຣປນຎ຺ຈ ອຸຈິຕເມວ ຍໂຕເນນ ກຍິຣມານມສຫນມຸປຕາປມສຫມານາ ຕໍ ປຣິຠວນ຺ຕໍ ວິປ຺ປລປຕິ, ນິທ຺ທໂຍ ນິກ຺ກຣຸໂຓ, ອິທມປິ ອຸຈິຕມຸປຕາເປ ນິກ຺ກຣຸຓານໍ ຕາທິສີ ຄຕີຕິ. ມໍ ທຸໂນຕິ ອຘິກມຸປຕາເປຕິ ນິທ຺ທຍຕ຺ຕາ, ນ ຠວນ຺ຕໍ, ເຕເນວ ຠວໍ ສຸຂີ. ອິມິນາ ອຎ຺ຎາສຕ຺ຕຕໍ ຕສ຺ສ ທີເປຕິ. ຍທິ ນາຎ຺ຎາສຕ຺ໂຕສິ, ນາຫເມກາກິນີ ຠວາມິ. ອສຫາຍານຎ຺ຫິ ປຏິສຕ຺ຕໂວ ໂຫນ຺ຕິ. ເອກາກິຕ຺ຕາເຍວາຫມປ຺ປຏິສຣຓຕ຺ຕາເນນ ທຸສາມີຕິ [ທຸຎ຺ຎາມີຕິ (?)] ຕວ ກາມໍ ຕ຺ວໍ ສຸຂີ ໂຫສິ. ສນາຖານໍ ຕາທິສີ ວຸຕ຺ຕີຕິ ເອວໍ ສຸຂີປິ ຕ຺ວໍ ອີທິສໍ ພ຺ຍສນມາປນ຺ນໍ ກິໍ ກສ຺ມາ ອຸເປກ຺ຂເສຕິ. ເອວມຍໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຕໂນ, ຕໍ ວິສຍມນຸຠວນ຺ຕສ຺ສ ຈ ວິມຸຂຕ຺ຕໍ ນິທສ຺ເສຕີຕີທິສໍ ນ ຄາມ຺ມໍ.

໙໒. ຄາມ຺ມໂທສປຣິຫາເຣ ລກ຺ຂິຍໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ທຸໂນຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ກາມຕຓ຺ຫາຠິຠູຕາ ອງ຺ຄນາ ອຕ຺ຕໂນ ວລ຺ລຠໍ ນິສ຺ສາຍ ເອວໍ ວິລປຕິ ‘‘ສທຍ ເຫ ກາຣຸຓິກ ໂສ ກາມຈຓ຺ຑາໂລ ໂສ ອນງ຺ຄນີໂຈ ນິທ຺ທໂຍ ນິກ຺ກາຣຸຓິໂກ ມໍ ທຸໂນຕິ ປີເຬຕິ, ສຸຂີປິ ມມ ວິຍ ອນາຖຠາວາຠາວໂຕ ສຸຂິໂຕປິ ຕ຺ວໍ ອີທິສໍ ພ຺ຍສນາປນ຺ນໍ ເອວໍ ກາມຈຓ຺ຑາເລນ ອກາຣຸເຓນ ກຕອສຍ຺ຫສນ຺ຕາປສງ຺ຂາຕພ຺ຍສນມນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ມໍ ກິມຸເປກ຺ຂເສ ກສ຺ມາ ອຸທາສີໂນສີ’’ຕິ. ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ຂາຕຸຣຕ຺ຕາ ທຸກ຺ຂທູຣີກຣຓໍ ກາຣຸຓິການໍເຍວ ວິສຍນ຺ຕິ ‘‘ສທເຍ’’ຕິ ອນຸນຍວເສນ ອາມນ຺ຕນຸຈິຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ຂາຕຸຣຕໍ ໂປເສຕຸໍ ປີຬາກາຣເກ ກາເມ ຈຓ຺ຑາລຕ຺ຕາໂຣປນຎ຺ຈ ນິທ຺ທຍຕ຺ຕກຖນຎ຺ຈ ອຸຈິຕເມວ ອຕ຺ຕນິ ອຸເປກ຺ຂກຕ຺ຕາ. ສຸຂີປີຕິ ອິມິນາ ຕສ຺ສ ປຣວິສຍາສຕ຺ຕຕາຍ ອຕິຈາຣໍ ອພ຺ຠຸປຄເມຕິ. ເອວໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ວລ຺ລເຠ ສານຸຣາຄຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນິ ຕສ຺ສ ຕທຠາວຕ຺ຕຎ຺ຈ ທສ຺ເສຕີຕິ. ‘‘ກຎ຺ເຎ ກາມຍມານໍ ມໍ, ນ ກາມຍສິ ກິໍນ຺ວິທ’’ນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ວິຍ ອິຫ ຄາມ຺ມໂທໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ¶ ຄາມ຺ມໂທສປຣິຫາຣມິທໍ. ກາໂມເຍວ ຈຓ຺ຑາໂລ ກາມຈຓ຺ຑາໂລ, ສຫ ທຍາຍ ໂຍ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ນຕ຺ຖິ ທຍາ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ສຸຂມສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອປິສທ຺ໂທ ອກ຺ຂເມ.

໙໓.

ຍຕິຫີນປຣິຫາໂຣ, ນ ປຸເນ’ທານິ ນີຍເຕ;

ຍໂຕ ນ ສວນຸພ຺ເພຄໍ, ເຫຏ຺ຐາ ເຍຕໍ ວິຈາຣິຕໍ.

໙໓. ‘‘ຍຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ວິຈາຣິຕນ຺ຕິ ‘‘ຕໍ ນເມ ສິຣສາ ຈາມີ-ກຣວຓ຺ຓໍ ຕຖາຄຕ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ເຫຏ຺ຐາ ປກາສິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙໓. ‘‘ຍຕິຫີນິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ສວນຸພ຺ເພຄໍ ‘‘ໂທສານມຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ໂທສປຣິຫາຣກ຺ກໂມ ນ ວຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ເອວໍ ວິຎ຺ຎູນມຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ ອິມສ຺ສ ຄນ຺ຖສ຺ສ ສວນາສຫນໍ ນຕ຺ຖິ, ຕໂຕ ຍຕິຫີນປຣິຫາໂຣ ຍຕິຫີນໂທສສ຺ສ ປຣິຫຣຓວເສນ ປວຕ຺ຕມຸທາຫຣຓໍ ອິທານິ ປຸນ ນ ນີຍເຕ ນາຫຣີຍເຕຕິ. ອິມິນາຘິຄຕມາໂທ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ ສມຕ຺ເຖຕິ. ເຫຏ຺ຐາ ເຍຕໍ ວິຈາຣິຕນ຺ຕິ ເອວໍ ຍຕິຫີນໂທສປຣິຫຣຓໍ ເຫຏ຺ຐາ ອນນ຺ຕຣປຣິຈ຺ເຉເທ ວິຈາຣິຕໍ ‘‘ຕໍ ນເມ ສິຣສາ ຈາມີ-ກຣວຓ຺ຓໍ ຕຖາຄຕ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ປກາສິຕນ຺ຕິ. ອາໂທ ຍຕິຫີນໂທສປາຕຸຠາເວເຍວ ປຣິຫາຣກ຺ກມສ຺ສາປິ ທສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ອິຫາທສ຺ສເນປິ ຄນ຺ຖສ຺ສ ອູນຕາ ນຕ຺ຖີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຍຕິ ຫີນາ ເອຕ຺ເຖຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ປຣິຫາໂຣຕິ ຈ, ສວເນ ອຸພ຺ເພຄນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ກມຈ຺ຈຸຕສ຺ສ ຍຖາ –

໙໔.

ອຸທາຣຈຣິໂຕ’ສິ ຕ຺ວໍ, ເຕເນວາ’ຣາຘນາ ຕ຺ວຍິ;

ເທສໍ ວາ ເທຫິ ຄາມໍ ວາ, ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ມມ ໂສຠນໍ.

໙໔. ‘‘ອຸທາຣ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອຸທາຣໍ ອຸທາຣຕ຺ຕໍ ຈາຄາຕິສຍສມ຺ພນ຺ຘໂຕ ຈຣິຕໍ ອຕິຄຸຓປວຕ຺ຕິ ຍສ຺ສາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ອຸຈິຕຕ຺ຕາ ¶ ເທສາທີນໍ ຍາຈນກ຺ກມສ຺ສ ກມຈ຺ຈຸຕສ຺ສ ປຣິຫາໂຣຍໍ.

໙໔. ‘‘ອຸທາຣິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຕ຺ວໍ ປຸຎ຺ຎວນ຺ຕ ອຸທາຣຈຣິໂຕສິ ຈາຄາຕິສຍໂຍຄໂຕ ວິສາຣທປວຕ຺ຕິຍຸຕ຺ໂຕສິ, ເຕເນວ ເຕນ ກາຣເຓເນວ ອາຣາຘນາ ມມ ຍາຈນາ ຕ຺ວຍິ ໂຫຕິ. ເທສໍ ວາຊນປທໍ ວາ, ໂນ ເຈ, ຄາມໍ ວາ ສໍວສຖໍ ວາ, ໂນ ເຈ, ໂສຠນໍ ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ເກທາຣໍ ວາ ມມ ເທຫີຕິ ອນຸປຸພ຺ພໍ ຫີນປທຕ຺ຖຍາຈນາ ທາຍກສ຺ສ ທານສ຺ສາປິ ຍາຈກສ຺ສ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖປຏິລາຠສ຺ສາປິ ອນຸຣູປຕ຺ຕາ ກມຈ຺ຈຸຕໂທສມປເນຕິ. ອຸທາຣໍ ຈຣິຕໍ ອສ຺ສາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອຕິວຸຕ຺ຕສ຺ສ ຍຖາ –

໙໕.

ມຸນິນ຺ທຈນ຺ທສມ຺ຠູຕ-

ຍໂສຣາສິມຣີຈິນໍ;

ສກໂລປ຺ຍ’ຍມາກາໂສ,

ນາ’ວກາໂສ ວິຊມ຺ຠເນ.

໙໕. ‘‘ມຸນິນ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມຸນິນ຺ໂທເຍວ ຈນ຺ໂທ, ຕໂຕ ສມ຺ຠູຕາ ປາຕຸຠູຕາ, ຍໂສຣາສີ ເອວ ມຣີຈິໂຍ, ຕາສໍ. ອຍໍ ສກໂລ ອາກາໂສປິ ຄຄນເມວ, ນ ຕສ຺ເສໂກ ປເທໂສ. ວິຊມ຺ຠເນ ພ຺ຍາປເນ ນາວກາໂສ ຕາທິສຕ຺ຕາ ຕາສໍ ມຣີຈິນນ຺ຕິ ນາຕິວຸຕ຺ຕໍ.

໙໕. ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຸນິນ຺ທຈນ຺ທສມ຺ຠູຕຍໂສຣາສິມຣີຈິນໍ ມຸນິນ຺ທສງ຺ຂາຕຈນ຺ທໂຕ ປາຕຸຠູຕານໍ ກິຕ຺ຕິສມູຫສງ຺ຂາຕກິຣຓານໍ ວິຊມ຺ຠເນ ພ຺ຍາປເນ ອຍໍ ສກໂລປິ ອາກາໂສ ນາວກາໂສ ນ ໂອກາໂສ ໂຫຕີຕິ. ເຫຕຸຜລາທິເອເກກກາຣເຓນາປິ ອປ຺ປເມຍ຺ຍານໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຄຸຓານໍ ປວຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປເມຍ຺ຍສາມຎ຺ຎຠູຕາກາສສ຺ສ ນິຣວກາສສ຺ສ ອິວ ກຖນມຸຈິຕນ຺ຕິ ອຕິວຸຕ຺ຕໂທໂສ ອິຫ ນ ຠວຕິ. ຈນ຺ໂທ ອິວ ¶ ຈນ຺ໂທ, ມຸນິນ຺ໂທ ເອວ ຈນ຺ໂທ, ຕໂຕ ສມ຺ຠູຕານໍເຍວ ຍສານໍ ຣາສີ ຈ ຕາ ມຣີຈິໂຍ ຈາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໙໖.

ວາກ຺ຍໍ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕານໍ, ອເປຕຕ຺ຖໍ ອນິນ຺ທິຕໍ;

ເຕນຸ’ມ຺ມຕ຺ຕາທິການໍ ຕໍ, ວຈນາ’ຎ຺ຎຕ຺ຣ ທຸສ຺ສຕິ.

໙໖. ‘‘ວາກ຺ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ພ຺ຍາປນ຺ນໍ ນຏ຺ຐໍ ອຍຖາປວຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເຍສໍ, ເຕສໍ. ວາກ຺ຍໍ ວາກ຺ຍລກ຺ຂໂຓເປຕໍ. ອເປໂຕ ອປຄໂຕ ສຸຎ຺ໂຎ ອຕ຺ໂຖ ອຠິເຘຍ຺ຍໍ ສໍໂວຫາຣິກໍ ຍສ຺ສ, ຕໍ. ອນິນ຺ທິຕໍ ອຫີຬິຕໍ. ເຕນ ຍຖາວຸຕ຺ເຕນ ກາຣເຓນ. ຕໍ ວາກ຺ຍໍ ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ຘາຕຸກ຺ໂຂຠາທິນາ ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ໂສ ອາທິ ເຍສໍ ພາລາທີນໍ ເຕສໍ ວຈນາ ອສງ຺ຄຕາຍ ວາຈາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕວິສເຍ ທຸສ຺ສຕິ ທຸຏ຺ຐໍ ຊາຍເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕາທີນໍເຍວ ຕຖາວິຘາຍ ວາຈາຍ ອຸຈິຕຕ຺ຕາຕິ.

໙໖. ‘‘ວາກ຺ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕານໍ ວິຣຸທ຺ຘຠາວມາປນ຺ນຈິຕ຺ຕານໍ ວາກ຺ຍໍ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕຕ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕປທສມຸທາຍຣູປໍ ວາກ຺ຍໍ ອເປຕຕ຺ຖໍ ອປຄຕສມຸທາຍຕ຺ຖໍ ອນິນ຺ທິຕໍ ວິຎ຺ຎູຫິ ຄຣຫິຕໍ ນ ໂຫຕິ, ເຕນ ກາຣເຓນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕາທິການໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເວທນຏ຺ຏາທີນໍ ວຈນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ວຈນໍ ວິນາ ອນຸມ຺ມຕ຺ຕາທິວຈເນ ຕໍ ສມຸທາຍຕ຺ຖສມ຺ພນ຺ຘຣຫິຕໍ ວຈນໍ ທຸສ຺ສຕິ ໂທສທຸຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ. ພ຺ຍາປນ຺ນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ອເປໂຕ ອຕ຺ໂຖ ອສ຺ສາຕິ ຈ, ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ອາທິ ເຍສນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ –

໙໗.

ສມຸທ຺ໂທ ປີຍເຕ ໂສ’ຍ-ມຫ’ມຊ຺ຊ ຊຣາຕຸໂຣ;

ອິເມ ຄຊ຺ຊນ຺ຕິ ຊີມູຕາ, ສກ຺ກສ຺ເສ’ຣາວໂຓ ປິໂຍ.

໙໗. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ສມຸທ຺ໂທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ນ ເຫຕ຺ຖ ‘‘ສມຸທ຺ໂທ ປີຍເຕ’’ອິຈ຺ຈາທິໂນ ປທສມຸທາຍສ຺ສ ໂກຈິ ເອໂກ ອຕ຺ໂຖ ຄຍ຺ຫຕິ, ໂຍ ໂສ ພນ຺ຘຕ຺ໂຖ ສິຍາ. ອວຍວຕ຺ຖາ ¶ ເອວ ຕຸ ອໂຍສລາກາກປ຺ປາປຏິຠນ຺ຕີຕິ ອີທິສມເປຕຕ຺ຖມນິນ຺ທິຕໍ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕານໍ.

໙໗. ‘‘ສມຸທ຺ໂທ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂສ ອຍໍ ສມຸທ຺ໂທ ປີຍເຕ ເຍນ ເກນຈິ ປີຍເຕ, ອຫໍ ອຊ຺ຊ ຊຣາຕຸໂຣ ຊຣໂຣຄາຠິຠູໂຕ, ອິເມ ຊີມູຕາ ເມຆາ ຄຊ຺ຊນ຺ຕິ ຖນຍນ຺ຕິ. ສກ຺ກສ຺ສ ເອຣາວໂຓ ປິໂຍຕິ. ອິທໍ ນິນ຺ທິຕານິນ຺ທິຕານໍ ທ຺ວິນ຺ນມຸທາຫຣຓໍ. ອິທໍ ວາກ຺ຍໍ ອວຍວຕ຺ຖມນ຺ຕເຣນ ສມຸທາຍໂຕ ຄມ຺ຍມານຕ຺ຖສ຺ສາຠາວາ ອເປຕຕ຺ຖໍ ນາມ ໂຫຕິ. ອີທິສໍ ວາກ຺ຍໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີຫິ ວຸຕ຺ຕມປ຺ປີຕິກຣໍ ນ ໂຫຕິ, ອຎ຺ເຎຫິ ວຸຕ຺ຕໍ ປນ ກຓ຺ເຓ ອໂຍສລາກາ ວິຍ ອປ຺ປີຕິກຣໍ. ຊຣາຍ ອາຕຸໂຣຕິ ວາກ຺ຍໍ.

໙໘.

ສຸຂຸມາລາວິໂຣຘິຕ຺ຕ-ທິຕ຺ຕຠາວປ຺ປຠາວິຕໍ;

ພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘຜຣຸສ-ໂທສໍ ສໍທູສເຍຍ຺ຍ ຕໍ.

໙໘. ‘‘ສຸຂຸມາລິ’’ຈ຺ຈາທິ. ນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ ສີເລນາຕິ ອວິໂຣຘີ, ຕສ຺ສ ຠາໂວ ອວິໂຣຘິຕ຺ຕໍ. ສຸຂຸມາລສ຺ສ ອວິໂຣຘິຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສ ໂສ ທິຕ຺ຕຠາໂວ, ເຕນ ປຠາວິຕໍ ວຑ຺ຒິຕໍ ສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຕໍ ພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໂທສໍ ສໍທູສເຍຍ຺ຍ ນາສເຍຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙໘. ‘‘ສຸຂຸມາລິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສຸຂຸມາລາວິໂຣຘິຕ຺ຕທິຕ຺ຕຠາວປ຺ປຠາວິຕໍ ‘‘ອນິຏ຺ຐຸຣກ຺ຂຣປ຺ປາເຍ’’ຈ຺ຈາທິນາ ວຸຈ຺ຈມານສຸຂຸມາລຄຸຓສ຺ສ ອວິຣຸທ຺ຘຠາວສມນ຺ນາຄເຕນ ວຓ຺ຓານໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສງ຺ຄຠິລກ຺ຂເຓນ ທິຕ຺ຕຠາເວນ ປິຍຠາເວນ ອນຸພ຺ຣູຫິຕໍ ຕໍ ພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໂທສໍ ພນ຺ຘຜຣຸສສງ຺ຂາຕໂທສໍ ສໍທູສເຍຍ຺ຍ ນາເສຍ຺ຍ, ຕໍ ພນ຺ຘຜຣຸສໂທສນ຺ຕິ ວາ ສມ຺ພນ຺ໂຘຕິ. ນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ ສີເລນາຕິ ອວິໂຣຘີ, ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ສຸຂຸມາລສ຺ສ ອວິໂຣຘິຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສາຕິ ຈ, ໂສເຍວ ທິຕ຺ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ເຕນ ປຠາວິຕນ຺ຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ຍຖາ –

໙໙.

ປສ຺ສນ຺ຕາ ¶ ຣູປວິຠວໍ, ສຸຓນ຺ຕາ ມຘຸຣໍ ຄິຣໍ;

ຈຣນ຺ຕິ ສາຘູ ສມ຺ພຸທ຺ຘ-ກາເລ ເກຬິປຣມ຺ມຸຂາ.

໙໙. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ປສ຺ສນ຺ຕາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ເກຬິຍາ ກີຬາຍ ປຣມ຺ມຸຂາ ວິຄຕຈ຺ຉນ຺ທາ ຈຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໙໙. ‘‘ປສ຺ສນ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ສາຘູ ສຊ຺ຊນາ ສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຘຣມານກາເລ ຣູປວິຠວໍ ຕສ຺ສ ຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸໍ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ຕາ ມຘຸຣໍ ຄິຣໍ ຕສ຺ເສວ ຠຄວໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ມຘຸຣວຈນໍ ສຸຓນ຺ຕາ ເກຬິປຣມ຺ມຸຂາ ກີຬາຍ ວິມຸຂາ ກີຬາຠິຣຕິຣຫິຕາ ຈຣນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ. ເກວລໍ ຜຣຸສສິຖິລວຓ຺ເຓຫິ ວິນາ ສຸຂຸຈ຺ຈາຣຓີຍວຓ຺ເຓຫິ ສມ຺ຠູຕສຸຂຸມາລຄຸຓາວິໂຣຘອຎ຺ຎມຎ຺ຎສງ຺ຄຕວຓ຺ຓວິສທປ຺ປວຕ຺ຕຄຸຓຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຖ ພນ຺ຘຜຣຸສໂທໂສ ນຕ຺ຖິ. ເກຬິຍາ ປຣານິ ປຣິວຕ຺ຕິຕານິ ມຸຂານິ ເອເຕສນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ກາໂລຕິ ກິຣິຍາ. ສາ ຈ ອຕ຺ຖໂຕ ຕທາກາຣປ຺ປວຕ຺ຕສມ຺ພນ຺ໂຘເຍວ. ໂລໂກ ປນ ວິສຸໍ ເອໂກ ປທຕ຺ໂຖເຍວາຕິ ໂວຫຣຕິ. ວາກ຺ຍໂທສປຣິຫາໂຣ.

ວາກ຺ຍໂທສປຣິຫາຣວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສປຣິຫາຣວຓ຺ຓນາ

ອປກ຺ກມສ຺ສ ຍຖາ –

໑໐໐.

ຠາວນາທານສີລານິ, ສມ຺ມາ ສມ຺ປາທິຕານິ’ຫ;

ນິພ຺ພານໂຠຄສຄ຺ຄາທິ-ສາຘນານິ ນ ສໍສໂຍ.

໑໐໐. ‘‘ຠາວນາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ເອຕ຺ຖ ຠາວນາທີນິ ນິທ຺ທິສິຕ຺ວາ ຍຖາກ຺ກມໍ ນິພ຺ພານາທີນໍ ນິທ຺ເທເສນ ອປກ຺ກມໂທໂສ ປຣິຫໂຏ.

໑໐໐. ‘‘ຠາວເນ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ອິຫ ມນຸສ຺ສໂລເກ ສມ຺ມາ ສມ຺ປາທິຕານິ ກມ຺ມຜລໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ຍຖາວິຘິ ສມ຺ປາທິຕານິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕາເນ ປວຕ຺ຕາປິຕານິ ຠາວນາທານສີລານິ ນິພ຺ພານໂຠຄສຄ຺ຄາທິສາຘນານິ ຍຖາກ຺ກມໍ ນິພ຺ພານອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄສມ຺ປຕ຺ຕິສຄ຺ຄຸປ຺ປຕ຺ຕິອາທີນໍ ເຫຕຸຠາເວນ ສາຘການິ ໂຫນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ສາຘເນ ນ ສໍສໂຍ ໂຫຕີຕິ. ອິຫ ຠາວນາທໂຍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ອຸທ຺ເທສກ຺ກມໍ ອນຕິກ຺ກມ຺ມ ນິພ຺ພານາທີນມນຸທ຺ເທສສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ອປກ຺ກມວາກ຺ຍຕ຺ຖໂທສສ຺ສ ໂອກາໂສ ນ ໂຫຕິ.

໑໐໑.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐວິສໂຍ ໂກຈິ [ໂກປິ (ກ. ສີ.)], ວິເສໂສ ຕາທິໂສ ຍທິ;

ອນຸທ຺ທິຏ຺ເຐສຸ [ອນຸທິຏ຺ເຐສຸ (?)] ເນວ’ຕ຺ຖິ, ໂທໂສ ກມວິລງ຺ຆເນ.

໑໐໑. ‘‘ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ປຐມໍ ຍຸຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖາ ວິສໂຍ ໂຄຈໂຣ ຍສ຺ສ ອຸທ຺ເທສານຸທ຺ເທສສມ຺ພນ຺ຘວິຊານນລກ຺ຂຓສ຺ສ ວິເສສສ຺ສ ໂສ ຕາທິໂສ ໂກຈິ ວິເສໂສ ອນຸທ຺ທິຏ຺ເຐສຸ ຍຖາກ຺ກມມຸທ຺ເທສກມານມຕິກ຺ກເມນ ປຸນ ອຕ຺ຖນ຺ຕຣນິສ຺ສເຍນ ປຣາມຏ຺ເຐສຸ ຍທິ ຠເວຍ຺ຍ, ກມສ຺ສ ຍໂຖທ຺ທິຏ຺ເຐສຸ ອນຸກ຺ກມສ຺ສ ວິລງ຺ຆເນ ອຕິກ຺ກເມ ໂທໂສ ເນວຕ຺ຖິ.

໑໐໑. ‘‘ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐວິສໂຍ ປຐມໍ ປຍຸຕ຺ຕຕ຺ຖວິສໂຍ ຕາທິໂສ ໂກຈິ ວິເສໂສ ອຸທ຺ເທສານຸທ຺ເທສານໍ ‘‘ອິທມສ຺ສ ປຸພ຺ພກຖນໍ, ອິທມສ຺ສ ປຈ຺ຉາກຖນ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎາເປກ຺ຂລກ຺ຂຓສມ຺ພນ຺ຘປຣິຊານນລກ຺ຂໂຓ ວິເສໂສ ອນຸທ຺ທິຏ຺ເຐສຸ ອຕ຺ຖນ຺ຕຣໍ ນິສ຺ສາຍ ປຸນ ວຸຕ຺ເຕສຸ ຍທິ ‘‘ຠເວຍ຺ຍາ’’ຕິ ເສໂສ. ກມວິລງ຺ຆເນ ອຸທ຺ເທສານຸທ຺ເທສານໍ ກມາຕິກ຺ກເມ ໂທໂສ ສຕ຺ຖຎ຺ຎູນໍ ສຸຕິກາເລ ອສຫນກາຣຓໍ ເນວຕ຺ຖີຕິ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ປຐມຸຈ຺ຈາຣິຕາ ອຕ຺ຖາ ວິສໂຍ ໂຄຈໂຣ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ກມສ຺ສ ວິລງ຺ຆນນ຺ຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ຍຖາ –

໑໐໒.

ກຸສລາກຸສລໍ ¶ ອພ຺ຍາ-ກຕ’ມິຈ຺ເຈສຸ ປຈ຺ຉິມໍ;

ອພ຺ຍາກຕໍ ປາກທໍ ນ, ປາກທໍ ປຐມທ຺ວຍໍ.

໑໐໒. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ກຸສເລ’’ຈ຺ຈາທິ. ກຸສລໍ ກາມາວຈຣາທິກເມກວີສຕິວິຘໍ, ອກຸສລຎ຺ຈ ທ຺ວາທສວິຘໍ, ອພ຺ຍາກຕໍ ວິປາກກ຺ຣິຍາສງ຺ຂາຕມິຕິ ເອເຕສຸ ຕີສຸ ປຈ຺ຉິມໍ ອພ຺ຍາກຕໍ, ປາກໍ ວິປາກໍ ທທາຕີຕິ ປາກທໍ. ເນຕິ ນິປາຕປທໍ. ປຐມທ຺ວຍໍ ກຸສລາກຸສລໍ ປາກໍ ທທາຕີຕິ ປາກທນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ອປາກທຕ຺ຕໍ ອພ຺ຍາກຕສ຺ເສວ, ປາກທຕ຺ຕໍ ເຕສເມວ ທ຺ວິນ຺ນນ຺ຕິ ວິເສໂສ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

໑໐໒. ‘‘ກຸສເລ’’ຈ຺ຈາທິ. ກຸສລໍ ກາມາວຈຣາທິເອກວີສຕິກຸສລຎ຺ຈ ອກຸສລໍ ທ຺ວາທສວິຘໍ ອກຸສລຎ຺ຈ ອພ຺ຍາກຕໍ ວິປາກກ຺ຣິຍາຣູປນິພ຺ພານວເສນ ຈຕຸພ຺ພິຘມພ຺ຍາກຕຎ຺ຈ ອິຈ຺ເຈສຸ ເອວເມເຕສຸ ຕີສຸ ປຈ຺ຉິມໍ ອຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ປຈ຺ຉິມມພ຺ຍາກຕໍ ປາກທໍ ນ ວິປາກທາຍກໍ ນ ໂຫຕິ, ປຐມທ຺ວຍໍ ກຸສລາກຸສລໍ ປາກທໍ ຍຖາສກໍ ວິປາກທາຍກໍ ໂຫຕີຕິ. ‘‘ຍຖາສງ຺ຂ຺ຍມນຸເທໂສ ສມານ’’ນ຺ຕິ [ປາຓິນິ ໑.໓.໑໐ ສຸຕ຺ຕມິທໍ. ອນຸທິສ຺ສເຕ ອິຕິ ອນຸເທໂສ, ປຈ຺ຉາ ອຸຈ຺ຈາຣິໂຕ ອິຈ຺ຈຕ຺ໂຖ ‘‘ສມານໍ’’ອິຕິ ສມ຺ພນ຺ເຘຉຏ຺ຐີ (ກຕ຺ວໂພຘິນີ)] ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐຫິ ສມານມນຸທ຺ທິຏ຺ຐານເມວ ສມສງ຺ຂ຺ຍາຍ ລພ຺ຠມານຕ຺ຕາ ສງ຺ຂ຺ຍາຍານຕິກ຺ກໂມ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ປນ ກຸສລາທິສຠາວໂຕ ຕິວິຘຕ຺ເຕປິ ວິປາກທານາທານວເສນ ທຸວິຘກຸສລາກຸສລາທິວິສຍຠູຕວິເສສສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ ວຕ຺ຕິຈ຺ຉາໂຕ ປຐມໍ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ວິນາ ກເມນ ນິສ຺ສຍນໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ອປກ຺ກມໂທໂສ ນ ໂຫຕີຕິ.

໑໐໓.

ສຄຸຓານາ’ວິກຣເຓ, ກາຣເຓ ສຕິ ຕາທິເສ;

ໂອຈິຕ຺ຍຫີນຕາປຕ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຠູຕຕ຺ຖສໍສິໂນ.

໑໐໓. ‘‘ສຄຸຓານ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ¶ ໂສຕູນໍ ອຕ຺ຕຕ຺ຖນິປ຺ຜາທນາທິເກ ຕາທິເສ ກາຣເຓ ເຫຕຸມ຺ຫິ ສຕິ ຠູຕໍ ຍຖາປວຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈຣິຕລກ຺ຂຓໍ ສໍສິໂນ ວທນ຺ຕສ຺ສ ສສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ, ສານໍ ວາ ຄຸຓານໍ ອາວິກຣເຓ ອຘິກາຣວເສນ ‘‘ປູຊນີຍຕໂຣ ໂລເກ’’ອິຈ຺ຈາທິກຖເນ ໂອຈິກ຺ຍຫີນຕາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາປຸຓນໍ ສມ຺ຠໂວ ນຕ຺ຖິ.

໑໐໓. ‘‘ສຄຸຓິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຕາທິເສ ກາຣເຓ ສຕິ ໂສຕູນໍ ອຕ຺ຕຕ຺ຖນິປ຺ຜາທນາທິເກ ຕາທິເສ ເຫຕຸມ຺ຫິ ວິຊ຺ຊມາເນ ຠູຕຕ຺ຖສໍສິໂນ ອຕ຺ຕນິ ວິຊ຺ຊມານກາຍາທິສໍວຣລກ຺ຂຓຄຸຓສງ຺ຂາຕມຕ຺ຖໍ ‘‘ປູຊນີຍຕໂຣ ໂລເກ ອຫເມໂກ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ ຕາທິສາວສເຣ ວທນ຺ຕສ຺ສ ສຄຸຓານໍ ສສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ, ສານໍ ວາ ສການໍ ຄຸຓານໍ ອາວິກຣເຓ ປາກຏີກຣເຓ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນຕາປຕ຺ຕິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນສງ຺ຂາຕໂທສສ຺ສາປຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖີຕິ. ສສທ຺ທສ຺ສ ອຕ຺ຕອຕ຺ຕນິຍວາຈກຕ຺ຕາ ສສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຓາ ເສ ຈ ເຕ ຄຸຓາ ເຈຕິ ວາ ວິຄ຺ຄໂຫ. ຠູໂຕເຍວ ອຕ຺ໂຖ, ຕໍ ສໍສຕິ ວທຕິ ສີເລນາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໐໔.

ໂອຈິຕ຺ຍໍ ນາມ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ, ໂລເກ ວິຂ຺ຍາຕມາທຣາ;

ຕຕ຺ໂຖ’ປເທສປຠວາ, ສຸຊນາ ກວິປຸງ຺ຄວາ.

໑໐໔. ‘‘ໂອຈິຕ຺ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ໂລເກ ສຕ຺ຕໂລເກ ວິຂ຺ຍາຕໍ ປສິທ຺ຘໍ ອາພາລຊນໍ [ອາພາລຊນານໍ (ກ.)] ຍຖາສກມນຸຣູປໍ ວິຊານນໂຕ ໂອຈິຕ຺ຍໍ ອຸຈິຕຠາໂວ ນາເມຕິ ປສິທ຺ຘິຍໍ ອາທຣາ ອາທເຣນ ອຸສ຺ສາເຫນ ຕໂຕ ປຣມາທຣຓີຍສ຺ສາຠາວໂຕ, ນ ຫິ ອນຸຈິຕໍ ກິຎ຺ຈິ ເກນາປ຺ຍາທຣຓີຍໍ ສພ຺ພຖາ ອນສ຺ສາທນີຍຕ຺ຕາ, ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ‘‘ໂສຕູນ’’ນ຺ຕິ ເສໂສ. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ໂອຈິຕ຺ເຍ ອຸປເທສສ຺ສ ປຐມຸຈ຺ຈາຣຓສ຺ສ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາປນວເສນ ປວຕ຺ຕສ຺ສ ປຠວາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຏ຺ຐານຠູຕາ ສຸຊນາ ສຸຏ຺ຐຸຊນາ ກວິປຸງ຺ຄວາ ອຸຕ຺ຕມາ, [ກວິອຸຕ຺ຕມາ (?)] ກວິເສຏ຺ຐາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໐໔. ‘‘ໂອຈິຕ຺ເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ໂລເກ ສຕ຺ຕໂລເກ ວິຂ຺ຍາຕໍ ອາພາລປສິທ຺ຘໍ ໂອຈິຕ຺ຍໍ ນາມ ອາທຣາ ຄາຣເວນ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ວິຎ຺ຎູຫິ ຎາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ໂອຈິຕ຺ຍວິສເຍ ອຸປເທສປຠວາ ປຐມຸຈ຺ຈາຣຓສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຏ຺ຐານຠູຕາ ສຸຊນາ ສາຘຸຊນຠູຕາ ກວິປຸງ຺ຄວາ ອຸຕ຺ຕມກວໂຍ ຠວນ຺ຕີຕິ, ປສິທ຺ຘໂອຈິຕ຺ຍປເທນ ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຖ ນາມສທ຺ໂທ ປສິທ຺ຘິຍໍ. ອຸປເທສສ຺ສ ປຠວາຕິ ຈ, ປຸມາໂນ ຈ ເຕ ຄາໂວ ເຈຕິ ຈ, ກວີນໍ ປຸງ຺ຄວາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໐໕.

ວິຎ຺ຎາໂຕຈິຕ຺ຍວິຠໂວ-

ຈິຕ຺ຍຫີນໍ ປຣິຫເຣ;

ຕໂຕ’ຈິຕ຺ຍສ຺ສ ສມ຺ໂປເສ,

ຣສໂປໂສ ສິຍາ ກເຕ.

໑໐໕. ‘‘ວິຎ຺ຎາຕ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ວິຎ຺ຎາໂຕ ອວພຸທ຺ໂຘ ຍຖາວຸຕ຺ຕກວິວຣປສາທາ ໂອຈິຕ຺ຍເມວ ວິຠໂວ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ເຍນ ໂສ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ ນາມ ທູສນໍ ປຣິຫເຣ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕໂຕ ຕສ຺ມາ ປຣິຫາຣໂຕ ເຫຕຸໂຕ ໂອຈິຕ຺ຍສ຺ສ ສມ຺ໂປເສ ສຸຏ຺ຐຸ ວຑ຺ຒິຠາເວ ວຑ຺ຒເນ ກເຕ ຣສສ຺ສ ອສ຺ສາທິຕພ຺ພຕາສງ຺ຂາຕສ຺ສ ມາຘຸຣິຍສ຺ສ ສມ຺ໂປໂສ ສິຍາ ຠເວຍ຺ຍ.

໑໐໕. ‘‘ວິຎ຺ຎາເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ວິຎ຺ຎາໂຕຈິຕ຺ຍວິຠໂວ ຕາທິສກວີນມນຸຄ຺ຄເຫນ ວິຎ຺ຎາຕໂອຈິຕ຺ຍສງ຺ຂາຕສມ຺ປຕ຺ຕິສມນ຺ນາຄໂຕ ກວິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໍ ນາມ ທູສນໍ ປຣິຫເຣ ນິຣາກເຣຍ຺ຍ, ຕໂຕ ໂທສປຣິຫາຣໂຕ ໂອຈິຕ຺ຍສ຺ສ ສມ຺ໂປເສ ອຸປພ຺ຣູຫເນ ກເຕ ສຕິ ຣສໂປໂສ ມາຘຸຣິຍສງ຺ຂຕສ຺ສ ອສ຺ສາເທຕພ຺ພສ຺ສ ປູຣຓໍ ສິຍາ ຠເວຍ຺ຍາຕິ. ໂອຈິຕ຺ຍເມວ ວິຠໂວຕິ ຈ, ວິຎ຺ຎາໂຕ ໂອຈິຕ຺ຍວິຠໂວ ເຍເນຕິ ຈ, ຣສສ຺ສ ໂປໂສ ປຸຏ຺ຐຠາໂວ [ວຸທ຺ຘຠາໂວ (ກ.)] ໂປເສຕພ຺ພຠາໂວຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ຍຖາ –

໑໐໖.

ໂຍ ¶ ມາຣເສນມາສນ຺ນ-ມາສນ຺ນວິຊຍຸສ຺ສໂວ;

ຕິຓາຍປິ ນ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ, ໂສ ໂວ ເທຕຸ ຊຍໍ ຊິໂນ.

໑໐໖. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ ‘‘ໂຍ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ວິຊໂຍ ປຣາຠິຠໂວ ອາສນ຺ໂນ ວິຊໂຍ ເອວ ອຸສ຺ສໂວ ອພ຺ຠຸທໂຍ ນິປ຺ປຏິປກ຺ຂາ ປວຕ຺ຕິ ຍສ຺ສ ເອທິໂສ ໂຍ ອາສນ຺ນໍ ອຕ຺ຕໂນ ສມີປມຸປຄຕໍ ມາຣເສນໍ ຕິຓາຍປິ ນ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ ຕິຓມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ, ຕິຓໂຕປິ ຫີນໍ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ, ໂສ ຊິໂນ ມາຣຊິ ໂວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຊຍໍ ເທຕູຕິ ວິທຘາຕຸ. ເອຕ຺ຖ ຊຍາສີສນາ ‘‘ຊິໂນ’’ຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕມຸຈິຕໍ, ໂຍ ອຊິນິ ປຎ຺ຈມາເຣຕິ ຊິໂນ ປຣາຠິຠເວກຣໂສ, ຕສ຺ສ ປເຣສໍ ວິຊຍປ຺ປທາເນ ສາມຕ຺ຖິເຍກໂຍໂຄ ສິຍາຕິ. ‘‘ມາຣເສນມາສນ຺ນໍ ຕິຓາຍປິ ນ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອິທໍ ປເນຕ຺ຖ ອຕິສມຸຈິຕໍ ຍໂຕ ສມີປມຸປຄຕມ຺ປິ ຕາທິສໍ ມາຣເສນໍ ຕິຓໂຕປິ ຫີນໍ ມຎ຺ຎິ, ເຕນສ຺ສ ປເຣສໍ ວິຊຍປ຺ປທາເນກຣສຕາ ວິເສສໂຕ ຍຸຕ຺ຕາຕິ.

໑໐໖. ອິຫ ສຕ຺ເຖ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສງ຺ເຂປກ຺ກມມິຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ອາຈຣິໂຍ ໂອຈິຕ຺ຍໍ ນາມ ອາທເຣນ ສຄ຺ຄຣູຫິ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ປຍຸຊ຺ຊິຕພ຺ພມິຈ຺ເຈວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສິສ຺ເສ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ອິທານິ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນປຣິຫຣຓຕ຺ຖໍ ‘‘ໂຍ ມາຣເສນມາສນ຺ເນ’’ຈ຺ຈາທິນາ ລກ຺ຂິຍມຸທາຫຣຕິ. ອາສນ຺ນວິຊຍຸສ຺ສໂວ ອທູຣສຕ຺ຕຸວິຊຍສງ຺ຂາຕອຸສ຺ສໂວ, ອຖ ວາ ອຈ຺ຈາສນ຺ນປຏິປກ຺ຂວິຣຫປ຺ປວຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕອຠິວຸທ຺ຘິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຍ ຊິໂນ ອາສນ຺ນໍ ອເນກປ຺ປກາຣຠິໍສນກຣູເປນ ອຕ຺ຕໂນ ສມີປມາຄຕໍ ມາຣເສນໍ ມາຣພລໍ ຕິຓາຍປິ ຕິຓລວໍ ກຕ຺ວາປິ ນ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ ສລ຺ລກ຺ຂຓໍ ນາກາສິ, ໂສ ຊິໂນ ໂສ ຊິຕປຎ຺ຈມາໂຣ ໂວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຊຍໍ ເທຕູຕິ. ເອຕ຺ຖ ໂຍ ປຎ຺ຈມາເຣ ຊິຕຕ຺ຕາ ຊິໂນ ນາມ ໂຫຕິ, ໂສ ປຣາຠິຠວເນ ອສຫາຍກິຈ຺ຈຕ຺ຕາ ປເຣສໍ ຊຍທາເນ ສາມຕ຺ຖິຍຍຸຕ຺ໂຕຕິ ‘‘ຊຍໍ ເທຕູ’’ຕິ ກຕໍ ຊຍາສີສນມຕິອຸຈິຕໍ ¶ ໂຫຕິ, ຊຍທາເນ ສາມຕ຺ຖິຍສ຺ເສວ ໂປສກຕ຺ຕາ. ‘‘ມາຣເສນມາສນ຺ນໍ ຕິຓາຍປິ ນ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອິທໍ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖີຕິ. ເອວໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕອຸຈິຕປໂຍເຄນ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນໂທໂສ ນິຣາກໂຕຕິ. ວິຊໂຍ ເອວ ອຸສ຺ສໂວ, ອາສນ຺ໂນ ວິຊຍຸສ຺ສໂວ ຍສ຺ເສຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໐໗.

ອາຣທ຺ຘກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທິ-ກມາຕິກ຺ກມລງ຺ຆເນ;

ຠຄ຺ຄຣີຕິວິໂຣໂຘ’ຍໍ, ຄຕິໍ ນ ກ຺ວາປິ ວິນ຺ທຕິ.

໑໐໗. ‘‘ອາຣທ຺ຘ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກຕ຺ຕາ ຈ ກມ຺ມຎ຺ຈ ຕານິ ອາທີນິ ເຍສໍ ກຣຓາທີນໍ ອາຣທ຺ຘານິ ວຕ຺ຕຸໍ ປຏ຺ຐປິຕານິ ກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທີນິ ເຕສໍ ກໂມ ຕສ຺ສ ອຕິກ຺ກໂມ ປຣິຈ຺ຈາໂຄ ຕສ຺ສ ລງ຺ຆເນ ສຕິ, ວຕ຺ຕຸມາຣທ຺ຘກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທິກມານຕິກ຺ກເມຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ຠຄ຺ຄຣີຕິວິໂຣໂຘ ກ຺ວາປິ ກຕ຺ຖຈິປິ ຐາເນ ຄຕິໍ ນ ວິນ຺ທຕິ ປຕິຏ຺ຐໍ ນ ລຠເຕ.

໑໐໗. ‘‘ອາຣທ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອາຣທ຺ຘກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທິກມາຕິກ຺ກມລງ຺ຆເນ ວຕ຺ຕຸມາຣທ຺ຘກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທີນໍ ກມປຣິຈ຺ຈາຄສ຺ສາຕິກ຺ກເມ ອຍໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕຠຄ຺ຄຣີຕິວິໂຣໂຘ ກ຺ວາປິ ກຕ຺ຖຈິປິ ຐາເນ ຄຕິໍ ປຕິຏ຺ຐໍ ນ ວິນ຺ທຕິ ນ ລຠເຕຕິ. ອາຣທ຺ຘານິ ຈ ຕານິ ກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທີນິ ເຍສໍ ກຣຓາທີນໍ ເຕສໍ ກມສ຺ສ ອຕິກ຺ກໂມ ຕສ຺ສ ລງ຺ຆນນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ –

໑໐໘.

ສຸຊນຎ຺ຎານ’ມິຕ຺ຖີນໍ, ວິສ຺ສາໂສ ໂນ’ປປຊ຺ຊເຕ;

ວິສສ຺ສ ສິງ຺ຄິໂນ ໂຣຄ-ນທີຣາຊກຸລສ຺ສ ຈ.

໑໐໙.

ເຠສຊ຺ເຊ ວິຫິເຕ ສຸທ຺ຘ-ພຸທ຺ຘາທິຣຕນຕ຺ຕເຍ;

ປສາທ’ມາຈເຣ ນິຈ຺ຈໍ, ສຊ຺ຊເນ ສຄຸເຓປິ ຈ.

໑໐໘-໑໐໙. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ສຸຊນ’’ມິຈ຺ຈາທິເກ ‘‘ເຠສຊ຺ເຊ’’ອິຈ຺ຈາທິເກ ຈ ຄາຖາທ຺ວເຍ ຉຏ຺ຐິຍາ, ສຕ຺ຕມິຍາ ຈ ອປຣິຈ຺ຈາເຄນ ນາຕ຺ຖຣີຕິຍາ ຠງ຺ໂຄ, ຈກາຣສ຺ເສກສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ນ ສທ຺ທຣີຕິຍາ ¶ ຠງ຺ໂຄ. ພຫູນມຕ຺ຖານຎ຺ຫິ ສມຸຈ຺ຈຍຕ຺ຖໍ ວາກ຺ເຍ ເອໂກ ວາ ຈກາໂຣ ກາຕພ຺ໂພ ປຏິປທໍ ວາ.

໑໐໘. ‘‘ສຸຊເນ’’ຈ຺ຈາທິ. ສຸຊນຎ຺ຎານໍ ສຊ຺ຊເນຫິ ອຎ຺ເຎສໍ ທຸຊ຺ຊນານຎ຺ຈ ອິຕ຺ຖີນຎ຺ຈ ວິສສ຺ສ ຊີວິຕຫຣຓສມຕ຺ຖສ຺ສ ສິງ຺ຄິໂນ ວິສາຓວໂຕ ຈ ໂຣຄນທີຣາຊກຸລສ຺ສ ຈ ວິສ຺ສາໂສ ສໍສຄ຺ໂຄ ນ ອຸປປຊ຺ຊເຕ ກິຎ຺ຈິກາເລ ວິຣຸຊ຺ຌນໂຕ ນ ຍຸຊ຺ຊເຕຕິ. ເອຕ຺ຖ ອາຣທ຺ຘສ຺ສ ຉຏ຺ຐຸນ຺ຕກ຺ກມສ຺ສ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອປຣິຈ຺ຈາຄໂຕ ອຕ຺ຖຣີຕິຠງ຺ໂຄ ຈ, ຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ເອກສ຺ເສວ ຈກາຣສ຺ສ ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສທ຺ທຣີຕິຠງ຺ໂຄ ຈ ນຕ຺ຖິ. ຈສທ຺ທສ຺ສ ອເນກຕ຺ຖສມຸຈ຺ຈຍຕ຺ຕາ ‘‘ສຸຊນຎ຺ຎານຎ຺ຈາ’’ຕິອາທິມ຺ຫິ ວາ, ອິຫ ວຸຕ຺ຕນິຍາເມນ ອວສາເນ ວາ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ວາ ໂຍຊນມຣຫຕິ.

໑໐໙. ‘‘ເຠສຊ຺ເຊ’’ຈ຺ຈາທິຄາຖາຍມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ ສຕ຺ຕມີມຕ຺ຕເມວ ວິເສໂສ. ວິຫິເຕ ປຖ຺ເຍ ເຠສຊ຺ເຊ ໂອສເຘ ຈ ສຸທ຺ຘພຸທ຺ຘາທິຣຕນຕ຺ຕເຍ ຈ ສຊ຺ຊເນ ສາຘຸຊເນ ຈ ອປິ ປຸນປິ ສຄຸເຓ ວິຊ຺ຊມານຄຸເຓ ຈ ປສາທໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕປສາທໍ ນິຈ຺ຈໍ ສຕຕໍ ອາຈເຣ ສປ຺ປຸຣິໂສ ກເຣຍ຺ຍ ເສເວຍ຺ຍາຕິ.

ສສໍສຍສ຺ສ ຍຖາ –

໑໑໐.

ມຸນິນ຺ທຈນ຺ທິມາໂລກ-

ຣສໂລລວິໂລຈໂນ;

ຊໂນ’ວກ຺ກນ຺ຕປນ຺ໂຖ’ວ,

ຣໍສິທສ຺ສນປີຓິໂຕ.

໑໑໐. ‘‘ມຸນິນ຺ເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອຕ຺ຖ ຣໍສິສທ຺ໂທ ສສໍສຍໍ ປຣິຫຣຕິ.

໑໑໐. ສສໍສຍປຣິຫາຣລກ຺ຂິຍຠູຕາ ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິຄາຖາ ອນນ຺ຕຣປຣິຈ຺ເຉເທ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາວ. ຣໍສິສທ຺ໂທເຍວ ຫິ ວິເສໂສ, ເອຕ຺ຖ ຣໍສິສທ຺ເທນ ສຸຓນ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານສໍສເຍນ ສສໍສຍຠູຕໍ ພນ຺ຘໂທສໂມຫຕີຕິ.

໑໑໑.

ສໍສຍາເຍວ ¶ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ, ຍທິ ກີຬາທິເຫຕຸນາ;

ປຍຸຊ຺ຊເຕ ນ ໂທໂສ’ວ, ສສໍສຍສມປ຺ປິໂຕ.

໑໑໑. ‘‘ສໍສເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ກີຬາທີຕິ ອາທິສທ຺ເທນ ອາກິຓ຺ຓສມ຺ມນ຺ຕນາທິໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ກີຬາທິເຫຕຸນາ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສໍສຍາເຍວ ຍທິ ປຍຸຊ຺ຊເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໑໑. ‘‘ສໍສຍາເຍເວ’’ຈ຺ຈາທິ. ກີຬາທິເຫຕຸນາ ກີຬາສມ຺ພາຘສມ຺ມນ຺ຕນາທິກາຣເຓນ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສໍສຍຸປ຺ປາທນສມຕ຺ຖໍ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປທໍ ສໍສຍາຍ ເອວ ໂສຕູນໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານສໍສຍຕ຺ຖເມວ ຍທິ ປຍຸຊ຺ຊເຕ ຕສ຺ມິໍ ພນ຺ຘເນ ວຕ຺ຕາເຣຫິ ປຍຸຊ຺ຊເຕ ເຈ, ສສໍສຍສມປ຺ປິໂຕ ສສໍສຍໂທສສຫິໂຕ ພນ຺ໂຘ ນ ໂທໂສວ ອທຸຏ຺ໂຐວາຕິ. ສສໍສເຍນ ສມປ຺ປິໂຕຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ຍຖາ –

໑໑໒.

ຍາເຕ ທຸຕິຍໍນິລຍໍ, ຄຸຣຸມ຺ຫິ ສກເຄຫໂຕ;

ປາປຸເຓຍ຺ຍາມ ນິຍຕໍ, ສຸຂ’ມຊ຺ຌຍນາທິນາ.

໑໑໒. ‘‘ຍາເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ຄຸຣຸມ຺ຫິ ອຊ຺ຌາປເກ ສກເຄຫໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ມູລນິລຍໂຕ ທຸຕິຍໍ ນິລຍໍ ທຸຕິຍໍ ຆຣໍ ຍາເຕ ສຕິ ນິຍຕເມກນ຺ຕມຊ຺ຌຍນາທິນາ ສຸຂໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍາມາຕິ ອຍມນິຈ຺ຉິຕຕ຺ໂຖ. ຄຸຣຸມ຺ຫິ ສຸຣາຈຣິເຍ [ສຸຣຈ຺ຈາຈຣິເຍ (ກ.)] ສກເຄຫໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຊາຕຣາສິໂຕ ທຸຕິຍໍ ນິລຍໍ ທຸຕິຍໍ ຣາສິໍ ຍາເຕ ສຕິ ນິຍຕມຊ຺ຌຍນາທິນາ ສຸຂໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍາມາຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ໂຖ.

໑໑໒. ‘‘ຍາເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ຄຸຣຸມ຺ຫິ ອາຈຣິເຍ ສກເຄຫໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ວາສາຄາຣໂຕ ທຸຕິຍໍ ນິລຍໍ ທຸຕິຍໍ ຆຣໍຍາເຕ ສຕິ, ອຍມນິຈ຺ຉິຕຕ຺ໂຖ. ຄຸຣຸມ຺ຫິ ສຸຣາຈຣິເຍ ສກເຄຫໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຊາຕຣາສິໂຕ ທຸຕິຍໍ ນິລຍໍ ທຸຕິຍໍ ¶ ຣາສິໍ ຍາເຕ ຄເຕ ສຕິ ອນຸກູລຕ຺ຕາ ນິຍຕເມກນ຺ເຕນ ອຊ຺ຌຍນາທິນາ ອຸຄ຺ຄຫຓາທິນາ ສຸຂໍ ມານສິກສຸຂໍ, ໂນ ເຈ ສຸຂກາຣຓໍ ຄນ຺ຖປຣິສມຕ຺ຕິໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍາມາຕິ. ອຸຠຍປກ຺ຂສ຺ສາປິ ອປຣຕ຺ເຖ ອຕ຺ໂຖ ສາຘາຣໂຓ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ອຊ຺ຌຍນສທ຺ທສນ຺ນິຘາເນນ ປຍຸຕ຺ຕຄຸຣຸສທ຺ທສ຺ສ ອາຈຣິຍຕ຺ຖວາຈກຕ຺ເຕປິ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖໂຄປນຕ຺ຖໍ ປຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອທຸຏ຺ໂຐຕິ.

໑໑໓.

ສຸຠຄາ ຠຄິນີ ສາ’ຍໍ, ເອຕສ຺ສິ’ຈ຺ເຈວມາທິກໍ;

ນ ‘‘ຄາມ຺ມ’’ມິຕິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ກວີຫິ ສກເລຫິປິ.

໑໑໓. ‘‘ສຸຠຄາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອິຈ຺ເຈວມາທິກໍ ຠຄິນີອິຈ຺ເຈວມາທິກໍ.

໑໑໓. ‘‘ສຸຠເຄ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສາ ອຍໍ ຠຄິນີ ສຸຠຄາ ສຸນ຺ທຣາຕິ ອິຈ຺ເຈວມາທິກໍ ສກເລຫິ ກວີຫິ ອປິ ນ ຄາມ຺ມມິຕິ ຄາມ຺ມໂທເສນ ນ ທຸຏ຺ຐມິຕິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ສຸຠໍ ສຸນ຺ທຣຠາວໍ ຄຕາຕິ ‘‘ສຸຠຄາ’’ຕິ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ພຫຸພ຺ພີຫິສມາເສ ກເຕ ລພ຺ຠມານຕ຺ຖສ຺ສ ອສພ຺ຠຠາເວປິ ກວີນໍ ຈິຕ຺ຕເຂທໍ ນ ຊເນຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອິຕິ ເອວໍ ອຍໍ ປກາໂຣ ອາທິ ອສ຺ສ ອີທິສສ຺ສ ວາກ຺ຍສ຺ສາຕິ ວາກ຺ຍໍ.

໑໑໔.

ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກາຣວິຄເມ, ໂສຠນາລງ຺ກຕິກ຺ກໂມ;

ອລງ຺ກາຣປຣິຈ຺ເຉເທ, ອາວິຠາວໍ ຄມິສ຺ສຕິ.

໑໑໔. ‘‘ທຸຏ຺ຐ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກາຣສ຺ສ ໂທສທູສິຕສ຺ສ ອລງ຺ກາຣສ຺ສ ວິຄເມ ອປຄເມ ສຕິ.

໑໑໔. ‘‘ທຸຏ຺ຐິ’’ຈ຺ຈາທິ. ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກາຣວິຄເມ ໂທສທຸຏ຺ຐສ຺ສ ອລງ຺ກາຣສ຺ສ ອປຄເມ ສຕິ ໂສຠນາລງ຺ກຕິກ຺ກໂມ ປສຕ຺ຖານມລງ຺ກາຣານໍ ປວຕ຺ຕິອາກາໂຣ ອລງ຺ກາຣປຣິຈ຺ເຉເທ ອລງ຺ກາຣປກາສກຕ຺ຕາ ຕນ຺ນາມເກ ປຣິຈ຺ເຉເທ ອາວິຠາວໍ ປກາສຕ຺ຕໍ ຄມິສ຺ສຕິ ປາປຸຓິສ຺ສຕີຕິ. ປຣິຈ຺ຉິຊ຺ຊຕີຕິ ປຣິຈ຺ເຉໂທ. ອລງ຺ກາຣປກາສກຕ຺ຕາ ຕທຕ຺ເຖນ ອລງ຺ກາໂຣ ຈ ໂສ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ເຈຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໑໕.

ໂທເສ ¶ ປຣີຫຣິຕຸເມສ ວໂຣ’ປເທໂສ,

ສຕ຺ຖນ຺ຕຣານຸສຣເຓນ ກໂຕ ມເຍວໍ;

ວິຎ຺ຎາຍິ’ມໍ ຄຸຣຸວຣານ’ຘິກປ຺ປສາທາ,

ໂທເສ ປຣໍ ປຣິຫເຣຍ຺ຍ ຍໂສຠິລາສີ.

ອິຕິ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕມຫາສາມິປາທວິຣຈິເຕ

ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ

ໂທສປຣິຫາຣາວໂພໂຘ ນາມ

ທຸຕິໂຍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໑໑໕. ‘‘ໂທເສ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ໂທເສ ຍຖາວຸຕ຺ເຕ ປທໂທສາທິເກ ປຣິຫຣິຕຸໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕຸໍ ເອໂສ ວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມ ອຸປເທໂສ ສຕ຺ຖນ຺ຕຣານໍ ພຫູນໍ ອນຸສຣເຓນ ອນຸຄເມນ [ອນຸປຄເມນ (ກ.)] ມຍາ ເອວໍ ກໂຕ ນິປ຺ຜາທິໂຕ, ອິມໍ ອຸປເທສໍ ຄຸຣຸວຣານໍ ອຘິກປ຺ປສາທາ ມຫຕາ ປສາເທນ ນ ອປ຺ປເກນ, ຕຖາວິເຘນ ຕາທິສສ຺ສ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖສ຺ສ ອປສິຊ຺ຌນໂຕ, ວິຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ ອາທຣໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ໂທເສ ຍຖາວຸຕ຺ເຕ ໂທເສ ຍໂສ ປຣິສຸທ຺ຘພນ຺ຘນໍ ກ຺ຣິຍາລກ຺ຂຓໂຕ ເອກນ຺ເຕນ ກິຕ຺ຕິເຫຕຸຕ຺ຕາ, ຕໍສພ຺ຠາວາ ກິຕ຺ຕິ ວາ, ຕໍ ອຠິລສຕິ ສີເລເນຕິ ຍໂສຠິລາສີ ປຣໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕເມວ ປຣິຫເຣຍ຺ຍ ທູຣໂຕ ກເຣຍ຺ຍ.

ອິຕິ ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ ມຫາສາມິນາມິກາຍໍ ຏີກາຍໍ

ໂທສປຣິຫາຣາວໂພຘປຣິຈ຺ເຉໂທ ທຸຕິໂຍ.

໑໑໕. ‘‘ໂທເສ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂທເສ ຍຖາວຸຕ຺ຕປທໂທສາທິເກ ປຣິຫຣິຕຸມປເນຕຸໍ ວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມ ເອໂສ ອຸປເທໂສ ສຕ຺ຖນ຺ຕຣານຸສຣເຓນ ພຫູນໍ ພາຫິຣສຕ຺ຖານໍ ອນຸສ຺ສຕິຍາ ມຍາ ເອວໍ ອນນ຺ຕຣຸທ຺ທິຏ຺ຐກ຺ກເມນ ກໂຕ ວິຣຈິໂຕ, ອິມໍ ອຸປເທສໍ ຄຸຣຸວຣານໍ ອຘິກປ຺ປສາທາ ອຘິກປ຺ປສາເທນ ວິຎ຺ຎາຍ ສຠາວໂຕ ຎຕ຺ວາ ຍໂສຠິລາສີ ຍສປຏິລາຠກາຣຓຕ຺ຕາ ¶ ກາຣເຓ ກາຣິໂຍປຈາເຣນ ໂທສາປຄເມນ ປຣິສຸທ຺ຘພນ຺ຘນໍ ວາ ຕາທິສພນ຺ຘນເຫຕຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານກິຕ຺ຕິໍ ວາ ອິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວາ ໂທເສ ຍຖາວຸຕ຺ຕໂທເສ ປຣໍ ອຕິສເຍນ ປຣິຫເຣຍ຺ຍ ທູຣໂຕ ກເຣຍ຺ຍາຕິ. ເອຕ຺ຖ ປຸພ຺ພທ຺ເຘນ ໂທສປຣິຫາຣປຣິຈ຺ເຉທສ຺ສ ປສຕ຺ຖຠາໂວ ທສ຺ສິໂຕ, ອປຣທ຺ເຘນ ສິສ຺ສຊນານຸສາສນໍ ທສ຺ສິຕໍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ປຸພ຺ພທ຺ເຘນ ກຣຸຓາປຸພ຺ພງ຺ຄມປຎ຺ຎາກິຈ຺ຈໍ ທສ຺ສິຕໍ, ອປຣທ຺ເຘນ ປຎ຺ຎາປຸພ຺ພງ຺ຄມກຣຸຓາກິຈ຺ຈໍ ທສ຺ສິຕໍ. ຕຖາ ປຸພ຺ພທ຺ເຘນ ອຕ຺ຕຫິຕສມ຺ປຕ຺ຕິ, ອປຣທ຺ເຘນ ປຣຫິຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ທສ຺ສິຕາຕິ. ເອວມເນກາກາຣທີປິກາຍ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ປຣິຈ຺ເຉທໍ ນິຄເມຕິ. ອຎ຺ເຎ ສຕ຺ຖາ ສຕ຺ຖນ຺ຕຣາ, ອນ຺ຕຣສທ຺ໂທ ຫິ ອຎ຺ຎສທ຺ທປຣິຍາໂຍ. ຍຖາ ‘‘ຄາມນ຺ຕຣໍ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຍສໍ ອຠິລສຕິ ສີເລນາຕິ ວາກ຺ຍໍ.

ອິຕິ ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣນິສ຺ສເຍ

ທຸຕິໂຍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໓. ຄຸຓາວໂພຘປຣິຈ຺ເຉທ

ອນຸສນ຺ຘິວຓ຺ຓນາ

໑໑໖.

ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຄຸຓາ ຍສ຺ມາ,

ໂທສາເນ’ວ’ມຕິກ຺ກເມ;

ທສ຺ເສສ຺ສໍ ເຕ ຕໂຕ ທານິ,

ສທ຺ເທ ສມ຺ຠູສຍນ຺ຕິ ເຍ.

໑໑໖. ເອວໍ ໂທສປຣິຫາໂຣປເທສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ໂທສປຣິຫາຣາ ສມຸປຄຕຄຸຓໍ ອຸປທສ຺ສິຕຸມຘິກາຣໍ ວິຣຈຍນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ສມ຺ຠວນ຺ຕິ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ໂທສານໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕານໍ ປທໂທສາທີນໍ ເອວໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕນເຍນ ອຕິກ຺ກເມ ສຕິ ຄຸຓາ ຘມ຺ມາ ¶ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສຠາວາ ປສາທາທໂຍ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ສິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ຕຎ຺ຈ ‘‘ປສາໂທ ກິລິຏ຺ຐາທີນໍ ວຊ຺ຊນາ ສມ຺ຠວຕີ’’ຕ຺ຍາທິນາ ຍຖາໂຍຄໍ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ, ຕໂຕ ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ ເຍ ຄຸຓາ ສທ຺ເທ ສມ຺ຠູສຍນ຺ຕິ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ເຕ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາເຕ ຄຸເຓ ອິທານິ ທສ຺ເສສ຺ສໍ ອຸປທິສິສ຺ສາມິ.

໑໑໖. ເອວໍ ໂທສປຣິຫາຣປເວໂສປາຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ຍຖາວຸຕ຺ຕໂທສານໍ ປຣິຫາເຣນ ‘‘ພນ຺ຘນິສ຺ສິຕຄຸຓາ ເອເຕ’’ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ປຸພ຺ພາປຣປຣິຈ຺ເຉທານໍ ສມ຺ພນ຺ຘໍ ຆເຏນ຺ໂຕ ‘‘ສມ຺ຠວນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິຄາຖມາຫ. ໂທສານໍ ນິທ຺ທິຏ຺ຐປທໂທສາທີນໍ ເອວໍ ອນນ຺ຕຣປຣິຈ຺ເຉເທ ນິທ຺ທິຏ຺ຐກ຺ກເມນ ອຕິກ຺ກເມ ສຕິ ຄຸຓາ ປສາທາທິສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາຕາ ປສາທາທໂຍ ສທ຺ທຘມ຺ມາ ຍສ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ຕໂຕ ເຍ ສທ຺ທຘມ຺ມາ ສທ຺ເທ ສມ຺ຠູສຍນ຺ຕິ ສຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕ ສທ຺ທຘມ຺ເມ ທສ຺ເສສ຺ສໍ ປກາສິສ຺ສາມີຕິ. ເອຕ຺ຖ ກິລິຏ຺ຐໂທສພ຺ຍາກິຓ຺ຓໂທສປຣິຫາເຣຫິ ປສາທາລງ຺ກາໂຣ ສິຊ຺ຌຕິ, ເສສາປິ ຍຖາລາຠໂຕ ຎາຕພ຺ພາ.

ສທ຺ທາລງ຺ກາຣອຸທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໑໑໗.

ປສາໂທ’ໂຊ ມຘຸຣຕາ,

ສມຕາ ສຸຂຸມາລຕາ;

ສິເລໂສ’ທາຣຕາ ກນ຺ຕິ,

ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິສມາຘໂຍ.

໑໑໗. ອິທານິ ເຕ ວິຠຊຕິ ‘‘ປສາໂທ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ ປສຕ຺ຖິ ປສາໂທ ປກາສຕ຺ຖຕາ, ໂອໂຊ ສມາສວຸຕ຺ຕິພາຫຸລ຺ລໍ ອຕ຺ຖປາຣິຓຕ຺ຍຎ຺ຈ, ມຘຸຣຕາ ສທ຺ທານໍ ຣສວນ຺ຕຕາ, ສມຕາ ປຊ຺ຊາເປກ຺ຂາຍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາທານເມກຊາຕິຍສມ຺ພນ຺ຘຕາ, ຄຊ຺ຊາເປກ຺ຂາຍ ຕຸ ປທານໍ, ສຸຂຸມາລຕາ ອຜຣຸສກ຺ຂຣພາຫຸລ຺ລໍ, ສິເລສນໍ ສິເລໂສ ພນ຺ຘຄາຣວໍ, ອຸທາຣຕາ ອຸກ຺ກໍສຕາ ເກນຈິ ອຕ຺ເຖນ ສນາຖຕາ ວິສິຏ຺ຐວິເສສນຍຸຕ຺ຕຕາ ຈ, ກນ຺ຕິ ສພ຺ພໂລກມໂນຫຣຕາ, ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິ ສິທ຺ເຘນ ¶ ຎາເຍນ ວາ ອຠິເຘຍ຺ຍສ຺ສ ຄຫຓໍ, ສມາຘິ ໂລກປ຺ປຕີຕ຺ຍນຸສາຣິອມຸຂ຺ຍຕ຺ຖຕາ, ເຕສຸ ໂອຊອຸທາຣຕາ ສທ຺ທຕ຺ຖຄຸຓາ, ສມາຘິ ອຕ຺ຖຄຸໂຓ, ອຕ຺ຖານຸຄາມິຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຖ ສທ຺ທານໍ, ອຎ຺ເຎ ຕຸ ສທ຺ທຄຸຓາວ.

໑໑໗. ອິທານິ ‘‘ປສາໂທໂຊ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ ເຕ ສທ຺ທາລງ຺ກາເຣ ກເມນ ວິຠຊິຕຸໍ ອຸທ຺ທິສຕິ. ປສາໂທ ປສນ຺ນຜຬິກາວລິ ອຕ຺ຕນິ ອາວຸນິຕຣຕ຺ຕກມ຺ພລສຸຕ຺ຕມິວ ສທ຺ທານໍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ປສາທນສງ຺ຂາໂຕ ປສາທາລງ຺ກາໂຣ ຈ, ໂອໂຊ ສມາສວຸຕ຺ຕິພາຫຸລ຺ຍອຕ຺ຖປາຣິຓຕ຺ຍສງ຺ຂໂຕ ສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ຄຸໂຓ ຈ, ມຘຸຣຕາ ສທ຺ທານໍ ຣສວນ຺ຕຠາວສງ຺ຂາຕກຓ຺ຓມຘຸຣຕາ ຈ, ສມຕາ ປຊ຺ເຊ ປາທສ຺ສ ສຸຕິໂຕ ສທິສຕາ ຈ, ຄຊ຺ເຊ ປທານໍ ຕເຖວ ສທິສຕາຕິ ເອວໍ ປາທານໍ ປທານຎ຺ຈ ຕຸລ຺ຍຄຸຓຕາ ຈ, ສຸຂຸມາລຕາ ວຓ຺ຓານໍ ອຕິຜຣຸສອຕິສິຖິລຠາວໍ ວິນາ ສມປ຺ປມາຓມຸທຸຄຸໂຓ ຈ, ສິເລໂສ ຐານກຣຓາທິສມ຺ຠູຕສຠາຄວຓ຺ຓສຸຕີຫິ ອຈ຺ຉິທ຺ທຄຸຣຸຄຸໂຓ ຈ, ອຸທາຣຕາ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ເກນຈິ ອຕ຺ເຖນ ພນ຺ຘສ຺ສ ສຊ຺ຊິຕຠາໂວ ຈ, ວິສິຏ຺ຐວິເສສນປເທນ ຍຸຕ຺ຕຕາ ຈ, ກນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ປິຍຄຸຓຕາ ຈ, ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖສ຺ສ ສິທ຺ເຘນ ວາ ນ຺ຍາເຍນ ວາ ສຸປາກຏຠາໂວ ຈ, ສມາຘໂຍ ໂລກປ຺ປຕີຕິອນຕິກ຺ກນ຺ຕອຎ຺ຎຘມ຺ມາໂຣປເນນ ອມຸຂ຺ຍຕ຺ຖຕາ ຈາຕິ ອິເມ ສທ຺ທຕ຺ຖຄຸຓາ ທສ ໂຫນ຺ຕິ. ‘‘ສມາຘໂຍ’’ຕິ ຕສ຺ເສວ ພຫຸຕ຺ຕໍ ທີເປຕິ, ອິເມສຸ ທສສຸ ໂອໂຊທາຣຕາຕິ ທ຺ເວ ສທ຺ທຕ຺ຖຄຸຓາ, ສມາຘິ ອຕ຺ຖຄຸໂຓ ປຣິຍາເຍນ ຕທຕ຺ຖໂຊຕກສທ຺ທຄຸໂຓປິ, ເສສາ ສຕ຺ຕ ສທ຺ທຄຸຓາ ເອວ, ເອເຕ ສພ຺ເພປິ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ ພນ຺ຘມເນນາຕິ ວາກ຺ເຍນ ອລງ຺ກາຣາ ນາມ.

ສທ຺ທາລງ຺ກາຣປໂຍຊນວຓ຺ຓນາ

໑໑໘.

ຄຸເຓເຫ’ເຕຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ, ພນ຺ໂຘ ກວິມໂນຫໂຣ;

ສມ຺ປາທຍຕິ ກຕ຺ຕູນໍ, ກິຕ຺ຕິມຈ຺ຈນ຺ຕນິມ຺ມລໍ.

໑໑໘. ‘‘ຄຸເຓຫິ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ເອເຕຫິເຍວ ວຸຕ຺ເຕຫິ ທສຫິ ຄຸເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສພ຺ຠາເວຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ຍຸຕ຺ໂຕ ສມິທ຺ໂຘ ວາ ກວີນໍ ມໂນ ຫຣຕິ ສວເສ ວຕ຺ເຕຕີຕິ ກວິມໂນຫໂຣ ກວິຫທຍຫິລາທກາຣີ ພນ຺ໂຘ ກຕ຺ຕູນໍ ພນ຺ຘນ຺ຕານໍ ກວີນໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິມ຺ມລໍ ອຕິສຍປຣິສຸທ຺ຘໍ ອຄຸຓເລເສນາປ’ນາລິມ຺ປຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕິໍ ຄຸຓໂຆສໍ ສມ຺ປາທຍຕິ ນິປ຺ຜາເທຕິ.

໑໑໘. ‘‘ຄຸເຓ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອເຕຫິ ຄຸເຓຫິ ອິເມຫິ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣສງ຺ຂາຕທສວິຘສທ຺ທຘມ຺ເມຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສມິທ຺ໂຘ ວາ ພນ຺ໂຘ ປຊ຺ຊາທິພນ຺ໂຘ ກວິມໂນຫໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ນິຣວຊ຺ຊຕ຺ຕາ ກວີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປີເຓນ຺ໂຕ ກຕ຺ຕູນໍ ຣຈຍນ຺ຕານໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິມ຺ມລໍ ອປ຺ປກໂທເສນາປິ ອສມ຺ມິສ຺ສຕ຺ຕາ ອຕິປຣິສຸທ຺ຘໍ ກິຕ຺ຕິໍ ພນ຺ຘນວິສຍຠູຕຍໂສຣາສິໍ ສມ຺ປາທຍຕິ ນິປ຺ຜາເທຕີຕິ. ອິມິນາ ກາຣເຓນ ພນ຺ຘສ຺ສ ຍຖາວຸຕ຺ຕທສວິຘຄຸຓປຣິຄ຺ຄໂຫ ສອຸສ຺ສາຫໍ ກາຕພ຺ໂພຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ມໂນ ຫຣຕີຕິ ມໂນຫໂຣ, ກວີນໍ ມໂນຫໂຣ ກວິມໂນຫໂຣຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ສທ຺ທາລງ຺ກາຣນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໑໑໙.

ອທູຣາຫິຕສມ຺ພນ຺ຘ-ສຸຠຄາ ຍາ ປທາວລິ;

ສຸປສິທ຺ຘາຠິເຘຍ຺ຍາ’ຍໍ, ປສາທໍ ຊນເຍ ຍຖາ.

໑໑໙. ອິທານິ ຍໂຖທ຺ເທສານເມສໍ ນິທ຺ເທສໍ ໂສທາຫຣຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ອທູຣ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອທູເຣ ອາສນ຺ເນ ອທູເຣນ ວາ ອທູຣາຫິຕກ຺ຣິຍາກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທິປທວເສນ ອາຫິໂຕ ຐປິໂຕ ກໂຕ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ອນ຺ວໂຍ, ເຕນ ສຸຠຄາ ມໂນຫຣາ ສຸປສິທ຺ໂຘ ສຸປ຺ປກາໂສ ສຸຄມ຺ໂມ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ອຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສາ ສາຕິ ຕຖາ, ນ ຕຸ ຠາວຕ຺ໂຖ ຕສ຺ສ ສຠາວຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ກວີນ’ຘິປ຺ປາຍ’ມສທ຺ທໂຄຈຣໍ,

¶ ປເທ ຜຸຣນ຺ຕໍ ມຸທຸກມ຺ຫິ ເກວລໍ;

ວິສນ຺ຕິ ຠາວາວຄມາ ກຕສ຺ສມາ,

ປກາສຍນ຺ຕ຺ຍາ’ກຕິໂຍ ຕຸ ຕາທິສາ’’ຕິ.

ຕາທິສາ ຍາ ປທາວລິ ປທປນ຺ຕິ ອຍໍ ປສາທໍ ຕນ຺ນາມກໍ ຄຸຓໍ ຊນເຍ ອຸປ຺ປາທຍຕິ. ຍຖາຕິ ຕມຸທາຫຣຕິ.

໑໑໙. ອິທານິ ອຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ເອເຕສໍ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣາທີນໍ ນິທ຺ເທສໍ ໂສທາຫຣຓໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ອທູຣາຫິເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ອທູເຣ ອາສນ຺ນປເທເສ ຕທຸປຈາເຣນ ອາສນ຺ເນ ວາ ອາຫິໂຕ ກ຺ຣິຍາຍ, ລທ຺ຘກ຺ຣິຍາໂຍຄກຕ຺ຕຸກມ຺ມາທິປທານໍ ວເສນ ຈ ກໂຕ, ໂນ ເຈ ວິນ຺ຍາສວເສນ ຐປິໂຕ ວາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖປຕີຕິກ຺ກເມນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎາເປກ຺ຂລກ຺ຂຓກ຺ຣິຍາກາຣກໂຍໂຄ ເຕນ ສຸຠຄາ ມໂນຫຣາ, ສຸປສິທ຺ໂຘ ປສິທ຺ຘຕ຺ຖວິສເຍ ສທ຺ທປໂຍຄໂຕ ອຕິປາກໂຏ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ສທ຺ທຕ຺ໂຖ ຍສ຺ສາ ສາ ອຍໍ ປທາວລິ ປທປນ຺ຕິ ປສາທໍ ປສາທນາມກໍ ຄຸຓໍ ຊນເຍ ອຸປ຺ປາທຍຕິ. ຍຖາຕິ ລກ຺ຂິຍໍ ທສ຺ເສຕິ. ອທູເຣ ອາຫິໂຕຕິ ວາ, ອຸປຈຣິຕຕ຺ຕາ ອທູໂຣ ຈ ໂສ ອາຫິໂຕ ຈາຕິ ວາ, ໂສ ຈ ໂສ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ເຈຕິ ຈ, ເຕນ ສຸຠຄາຕິ ຈ, ສຸ ອຕິສເຍນ ປສິທ຺ໂຘຕິ ຈ, ໂສ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ອສ຺ເສຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ເອຕ຺ຖ ສຸປສິທ຺ໂຘ ນາມ ສທ຺ທຕ຺ໂຖ, ອຘິປ຺ປາຍຕ຺ໂຖ ປນ ປກຕິຄມ຺ຠີໂຣ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ –

‘‘ກວີນ’ຘິປ຺ປາຍ’ມສທ຺ທໂຄຈຣໍ,

ປເທ ຜຸຣນ຺ຕໍ ມຸທຸກມ຺ຫິ ເກວລໍ;

ວິສນ຺ຕິ ຠາວາວຄມາ ກຕສ຺ສມາ,

ປກາສຍນ຺ຕ຺ຍາ’ກຕິໂຍ ຕຸ ຕາທິສາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ອສທ຺ທໂຄຈຣໍ ສທ຺ທສ຺ສ ອວິສຍໍ ຫຸຕ຺ວາ ມຸທຸກມ຺ຫິ ປເທ ເກວລໍ ວິສຸໍ ຜຸຣນ຺ຕໍ ຈາເປນ຺ຕໍ ກວີນຘິປ຺ປາຍໍ ກວີນມຊ຺ຌາສຍໍ ¶ ກຕສ຺ສມາ ສທ຺ທຕ຺ຖວິສເຍ ກຕປຣິຈຍາ ປຓ຺ຑິຕາ ຠາວາວຄມາ ປທຕ຺ຖາວໂພເຘນ ວິສນ຺ຕິ ປວິສນ຺ຕິ, ຕາທິສາ ອາກຕິໂຍ ຕຸ ສທ຺ທສທ຺ທຕ຺ຖານໍ ອາກາຣາ ປກາສຍນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາຍຕ຺ຖໍ ໂຊເຕນ຺ຕີຕິ.

໑໒໐.

ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕາ ວທນໍ, ມຸນິໂນ’ຘຣຣໍສິໂຍ;

ໂສຠນ຺ເຕ’ຣຸຓຣໍສີ’ວ, ສມ຺ປຕນ຺ຕາ’ມ຺ພຸໂຊທເຣ.

໑໒໐. ‘‘ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມຸນິໂນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວທນໍ ສຠາວມຘຸຣປກຕິມຸຂໍ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕາ ສຊ຺ຊນ຺ຕາ ໂສຠຍມານາ ອຘຣານໍ ຣໍສິໂຍ ສຸປກ຺ກພິມ຺ພຜໂລປມໂອຏ຺ຐຍຸຄຬວິນິສ຺ສຏພຫຸຕຣກນ຺ຕິຈ຺ຉິຕາຠາ ມຸນິໂນຕິ ວິຎ຺ຎາຍຕິ ສຸຕຕ຺ຕາ. ອມ຺ພຸໂຊທເຣ ຕາ ກາໂລປນຕປຸປ຺ຜກາສຣມຓີເຍ ປທຸມພ຺ຠນ຺ຕເຣ ສມ຺ປຕນ຺ຕາ ປວຕ຺ຕມານາ ອຣຸຓຣໍສີວ ພາລສູຣິຍຣໍສິໂຍ ວິຍ ໂສຠນ຺ເຕ ວິຣາຊນ຺ຕິ.

໑໒໐. ‘‘ອລງ຺ກໂຣນ຺ເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຸນິໂນ ວທນໍ ປກຕິສຸນ຺ທຣມຸຂໍ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕາ ສຊ຺ຊນ຺ຕາ ອຘຣຣໍສິໂຍ ຕສ຺ເສວ ມຸນິໂນ ໂອຏ຺ຐທ຺ວຍໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕກນ຺ຕິສມູຫາ ອມ຺ພຸໂຊທເຣ ວິກສນານຸຣູປກາລາຠິມຸເຂ ປທຸມຄພ຺ເຠ ອຸປຑ຺ຒວິກສິເຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສມ຺ປຕນ຺ຕາ ປວຕ຺ຕມານາ ອຣຸຓຣໍສີ ອິວ ພາລສູຣິຍຣໍສີວ ໂສຠນ຺ເຕ ທິພ຺ພນ຺ຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ອທູຣສມ຺ພນ຺ຘໍ ປສິທ຺ຘຕ຺ຖຎ຺ຈ ນິສ຺ສາຍ ປສາທຄຸໂຓ ປາກໂຏ. ອຘຣຣໍສີນໍ ມຸນິສມ຺ພນ຺ໂຘ ສຸຕານຸມິຕສມ຺ພນ຺ເຘສຸ ສຸຕສມ຺ພນ຺ຘສ຺ສ ພລວຕ຺ຕາ [ສຸຕານຸມິເຕສຸ ສຸຕສມ຺ພນ຺ໂຘ ພລວາ (ປຣິຠາເສນ຺ທຸເສເຣ ໑໑໒)], ກາກກ຺ຂິໂຄຬກນເຍນ ວາ ລພ຺ຠຕີຕິ. ອຘເຣ ຣໍສີຕິ ຈ, ອມ຺ພຸຊສ຺ສ ອຸທຣນ຺ຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໒໑.

ໂອໂຊ ສມາສພາຫຸລ຺ຍ-

ເມໂສ ຄຊ຺ຊສ຺ສ ຊີວິຕໍ;

ປຊ຺ເຊປ຺ຍ’ນາກຸໂລ ໂສ’ຍໍ,

ກນ຺ໂຕ ກາມີຍເຕ ຍຖາ.

໑໒໑. ‘‘ໂອໂຊ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ¶ ສມາສສ຺ສ ເອກຕ຺ຖວຸຕ຺ຕິຍາ ພາຫຸລ຺ຍໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາໂວ ອິຕ຺ຍນຸວທິຕ຺ວາ ປຸນ ໂອໂຊ ວິຘີຍເຕ, ເອໂສ ໂອໂຊ ສມາສພາຫຸລ຺ລລກ຺ຂໂຓ ຄຊ຺ຊສ຺ສ ວຸຕ຺ຕິຣູປສ຺ສ ຊີວິຕໍ ຫທຍໍ ສາຣໍ ຕປ຺ປຘານຕ຺ຕາ ຄຊ຺ຊສ຺ສ, ນ ປຊ຺ຊສ຺ສ, ໂສຍໍ ໂອໂຊ ອນາກຸໂລ ອຄຫໂນ ອໂຕເຍວ ກນ຺ໂຕ ຫທຍງ຺ຄໂມ, ປຊ຺ເຊປິ ນ ເກວລໍ ຄຊ຺ເຊ ກາມີຍເຕ ປຍຸຊ຺ຊເຕ. ຍເຖຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ.

໑໒໑. ອິທານິ ໂອຊຄຸຓໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ໂອໂຊ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂອໂຊ ນາມ ສມາສພາຫຸລ຺ຍໍ ຠິນ຺ນຕ຺ເຖສຸ ປວຕ຺ຕສທ຺ທານໍ ເອກຕ຺ຖປວຕ຺ຕິລກ຺ຂຓສ຺ສ ສມາສສ຺ສ ພຫຸລຕາ, ເອໂສ ໂອໂຊ ຄຊ຺ຊສ຺ສ ຄຊ຺ຊພນ຺ຘສ຺ສ ຊີວິຕໍ ຫທຍໍ, ຊີວິຕສີເສນ ຫທຍສງ຺ຂຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ໂສ ອຍໍ ໂອໂຊ ອນາກຸໂລ ນິພ຺ຍາກຸໂລ ກນ຺ໂຕ ຕໂຕເຍວ ວິຎ຺ຎູນໍ ປິຍຠູໂຕ ປຊ຺ເຊປິ ປຊ຺ຊພນ຺ເຘປິ ກາມີຍເຕ ກວີຫິ ປຍຸຊ຺ຊເຕຕິ. ພຫຸລສ຺ສ ຠາໂວ ພາຫຸລ຺ຍໍ, ສມາສສ຺ສ ພາຫຸລ຺ຍນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ຄຊ຺ຊພນ຺ຘາຘິກາຣສ຺ສາຠາວາ ປຊ຺ຊວິສຍສ຺ສ ໂອຊຄຸຓສ຺ສ ລກ຺ຂິຍໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ຍເຖ’’ຈ຺ຈາທິນາ.

໑໒໒.

ມຸນິນ຺ທມນ຺ທສຎ຺ຊາຕ-ຫາສຈນ຺ທນລິມ຺ປິຕາ;

ປລ຺ລວາ ຘວລາ ຕສ຺ເສ-ເວໂກນາ’ຘຣປລ຺ລໂວ.

໑໒໒. ‘‘ມຸນິນ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ມນ຺ທໍ ອີສກໍ ສຎ຺ຊາໂຕ ປວຕ຺ໂຕ ຕໍສຠາວຕ຺ຕາ ຠຄວໂຕ ຫາສສ຺ສ [ຍສສ຺ສ (ກ.)] ຫາໂສ ຫສິຕໍ ໂສວ ຈນ຺ທນມິວ ຈນ຺ທນໍ ຘວລຕ຺ຕຣູປຕ຺ຕາ, ເຕນ ລິມ຺ປິຕາ ອຸປເທຫິຕາ ປລ຺ລວາ ສພ຺ພານິ ກິລສຍານິ ‘‘ອິທເມເວ’’ຕິ ນິຍມາຠາວໂຕ, ຘວລາ ປກຕິວຓ຺ຓປຣິຈ຺ຈາເຄນ ສຸກ຺ກາ ອເຫສຸໍ ຄາຫາປິຕຕ຺ຕາ ສຄຸຓສ຺ສ ຕາທິສວິສິຏ຺ຐສ຺ສ ປຏິລາຠໂຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ຕສ຺ສ ມຸນິນ຺ທສ຺ເສວ ເອໂກ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຕາທິສສ຺ສາຠາວາ ອຘຣປລ຺ລໂວ ນ ຘວໂລ ¶ ຘວໂລ ນາໂຫສິ. ອຈ຺ຈາສນ຺ນເທສິໂຍປິ ພຫຸມນ຺ຕພ຺ໂພ’ຍ’ມສ຺ສານຸຠາໂວຕິ.

‘‘ເປມາວພນ຺ຘຫທເຍ ສທເຍ ຊິນສ຺ມິໍ,

ຕສ຺ມິໍ ນຸ ກິໍ ກຸມຕໂຍ ຠວຖ’ປ຺ປສນ຺ນາ;

ກິໍ ເຕນ ໂວ ນ ວິຫິຕໍ ຫິຕ’ມຸຄ຺ຄທຸຄ຺ຄ-

ສໍສາຣສາຄຣສມຸຕ຺ຕຣຓາວສານໍ’’.

ອິຈ຺ຈປຣມຸທາຫຣຓໍ. ເອວເມຕາທິໂສ ອນາກຸໂລ ກນ຺ໂຕ ໂອໂຊ ຊານິຕພ຺ໂພຕິ. ນນຸ ຈ ຍ-ຕສທ຺ທານໍ ນິຈ຺ໂຈ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ຕສ຺ມາ ກຖໍ ‘‘ຕສ຺ເສເວໂກ ນາຘຣປລ຺ລໂວ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ຍສທ຺ທາຠາໂວຕິ? ສຈ຺ຈໍ, ກິນ຺ຕຸ ປກ຺ກນ຺ຕວິສໂຍ, ຕຖາ ປສິທ຺ຘວິສໂຍ, ອນຸຠູຕວິສໂຍ ຈ ຕສທ຺ໂທ ຍສທ຺ທໍ ນາເປກ຺ຂເຕ. ຍຖາ –

‘‘ສວາສເນ ກິເລເສ ໂສ, ເອໂກ ສພ຺ເພ ນິຆາຕິຍ;

ອຫຸ ສຸສຸທ຺ຘສນ຺ຕາໂນ, ປູຊານຎ຺ຈ ສທາຣໂຫ’’.

ອິຈ຺ຈາທິ. ເອຕ຺ຖ ພຸທ຺ໂຘ ‘‘ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິມາທິໂຕ’’ຕິ ປກ຺ກນ຺ໂຕ.

ປສິທ຺ຘວິສໂຍ ຍຖາ –

‘‘ອຄ຺ຄິໍ ປກ຺ຂນ຺ທ’ ອຖ ວາ, ‘ປພ຺ພຕຄ຺ຄາ ປເຕ’ຕິ ວາ;

ຍທິ ວກ຺ຂຕິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຎາຕກາຣີຫິ ໂສ ຊິໂນ’’.

ອິຈ຺ຈາທິ.

ອນຸຠູຕວິສໂຍ ຍຖາ –

‘‘ອຕີຕໍ ນານຸໂສຈາມິ, ນປ຺ປຊປ຺ປາມ’ນາຄຕໍ;

ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນນ ຍາເປມິ, ເຕນ ວຓ຺ໂຓ ປສີທຕິ’’.

ອິຈ຺ຈາທິ.

ຍສທ຺ໂທ ຕຸຕ຺ຕຣວາກ຺ຍຏ຺ໂຐ ປຸພ຺ພວາກ຺ເຍ ຕສທ຺ທເມວ ຄມຍຕິ. ຍຖາ –

‘‘ໂພຘິໍ ¶ ນມາມິ ນຕິຠາຊນມຈ຺ຈຸຬາຣໍ,

ປຸຎ຺ຎາກຣໍ ຠຸວນມຓ຺ຑລໂສຕ຺ຖິຠູຕໍ;

ໂຍ ຈກ຺ຂຸໂສຕສຕິໂຄຈຣຕໍ ສເມໂຕ,

ໂທສາຣິທປ຺ປມຖເນ’ກຣໂສ ພຸຘານໍ’’.

ອິຈ຺ຈາທິ.

ປຸພ຺ພວາກ຺ໂຍປາຕ຺ໂຕ ຕຸ ຍສທ຺ໂທ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ເຍຕສທ຺ໂທປາທານໍ ວິນາ ສາກງ຺ເຂ ວາກ຺ຍສ຺ສ ອູນຕ຺ຕໍ ຊເນຕິ. ເອຕ຺ຖ ປກ຺ກນ຺ຕວິສໂຍ ຕສທ຺ໂທ.

໑໒໒. ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ມນ຺ທໍ ອີສກໍ ສຎ຺ຊາໂຕ ປວຕ຺ໂຕ ຫາໂສເຍວ ສິຕໍ ຈນ຺ທນຈຸຓ຺ຓມິວ ເຕນ ລິມ຺ປິຕາ ອາເລປິຕາ ປລ຺ລວາ ຣຸກ຺ຂລຕາທີນໍ ປກຕິຣຕ຺ຕານິ ກິສລຍານິ ຘວລາ ສຄຸຓປຣິຈ຺ຈາເຄນ ເສຕາ ອເຫສຸໍ, ຕຖາປິ ຕສ຺ເສວ ຕຖາຄຕສ຺ສ ເອໂກ ອຕຸໂລ ອສຫາໂຍ ວາ ອຘຣປລ຺ລໂວ ທນ຺ຕາວຣຓສງ຺ຂາຕປລ຺ລໂວ ນ ຣໍສິສໍສຏ຺ໂຐປິ ສມີປຏ຺ໂຐປິ ຘວໂລ ເສໂຕ ນາໂຫສິ. ເອວເມຕ຺ຖ ອຄຫນສມາສພາຫຸລ຺ຍໍ ທີປິຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເປມາວພນ຺ຘຫທເຍ ສທເຍ ຊິນສ຺ມິໍ,

ຕສ຺ມິໍ ນຸ ກິໍ ກຸມຕໂຍ ຠວຖ’ປ຺ປສນ຺ນາ;

ກິໍ ເຕນ ໂວ ນ ວິຫິຕໍ ຫິຕ’ມຸຄ຺ຄທຸຄ຺ຄ-

ສໍສາຣສາຄຣສມຸຕ຺ຕຣຓາວສານ’’ນ຺ຕິ.

ອປຣມຸທາຫຣຓໍ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ກຸມຕໂຍ ເຫ ອຎ຺ຎາຓາ! ເປມາວພນ຺ຘຫທເຍ ສພ຺ເພສຸ ຕຸມ຺ເຫສຸ ນິຈ຺ຈໍ ປວຕ຺ຕິຕທຬ຺ຫເປມານຸພນ຺ຘຈິຕ຺ເຕ ສທເຍ ຕໂຕເຍວ ທຍາສຫິເຕ ຕສ຺ມິໍ ຊິນສ຺ມິໍ ວິສຍຠູເຕ ກິໍ ນຸ ກສ຺ມາ ອປ຺ປສນ຺ນາ ຠວຖ, ຕຖາ ຫິ ໂວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເຕນ ຊິເນນ ອຸຄ຺ໂຄ ທາຣຸໂຓ ຈ, ທຸຄ຺ໂຄ ຄນ຺ຕຸມສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍ ຈ, ໂສເຍວ ສໍສາຣສາຄໂຣ ຕສ຺ສ ສມຸຕ຺ຕຣຓໍ ປຣິຍນ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິເຍວ ອວສານໍ ຍສ຺ສ ຕໍ ນ ວິຫິຕໍ ອກຕໍ ຫິຕໍ ວຸທ຺ຘິ ນາມ ກິໍ ໂຫຕິ, ນ ¶ ໂຫເຕວ. ເອຕ຺ຖາປິ ສມາສສ຺ສ ປາກຏຕ຺ຕາ ໂອໂຊ ຄຸໂຓ ກນ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ.

ນນຸ ຍ-ຕສທ຺ທານໍ ນິຈ຺ຈສມ຺ພນ຺ໂຘຕິ ກຖໍ ‘‘ຕສ຺ເສເວໂກ’’ຕິ ຈ ‘‘ຕສ຺ມິໍ ນຸ ກິໍ ກຸມຕໂຍ’’ຕິ ຈ ອິຈ຺ຈາທີສຸ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຍສທ຺ໂທ ນຕ຺ຖີຕິ? ສຈ຺ຈໍ, ຕຖາປິ ປກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຖວິສໂຍ, ປສິທ຺ຘຕ຺ຖວິສໂຍ, ອນຸຠູຕຕ຺ຖວິສໂຍ ວາ ຕສທ຺ໂທ ຍສທ຺ທໍ ນາເປກ຺ຂຕິ. ຕຖາ ຫິ –

‘‘ສວາສເນ ກິເລເສ ໂສ, ເອໂກ ສພ຺ເພ ນິຆາຕິຍ;

ອຫຸ ສຸສຸທ຺ຘສນ຺ຕາໂນ, ປູຊານຎ຺ຈ ສທາຣໂຫ’’ຕິ.

ເອວມາທີສຸ ‘‘ໂສ’’ຕິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐຕສທ຺ໂທ ‘‘ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິມາທິໂຕ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ອຕີເຕນ ພຸທ຺ຘສທ຺ເທນ ວຈນີຍວິສໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ອຄ຺ຄິໍ ປກ຺ຂນ຺ທ’ ອຖວາ, ‘ປພ຺ພຕຄ຺ຄາ ປເຕ’ຕິ ວາ;

ຍທິ ວກ຺ຂຕິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຎາຕກາຣີຫິ ໂສ ຊິໂນ’’ຕິ.

ເອວມາທີສຸ ຕສທ຺ໂທ ຎາຕກາຣີຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພຕ຺ຕາ ປສິທ຺ຘພຸທ຺ຘປທຕ຺ຖວິສໂຍ.

‘‘ອຕີຕໍ ນານຸໂສຈາມິ, ນປ຺ປຊປ຺ປາມ’ນາຄຕໍ;

ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນນ ຍາເປມິ, ເຕນ ວຓ຺ໂຓ ປສີທຕີ’’ຕິ.

ເອວມາທີສຸ ຕສທ຺ໂທ ອນນຸໂສຈນນປ຺ປຊປ຺ປນຍາປນສງ຺ຂາຕວິຊານນວເສນ ອນຸຠູຕຕ຺ຖວິສໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕີສຸປິ ຐາເນສຸ ຕສທ຺ໂທ ຍສທ຺ທໍ ນາເປກ຺ຂເຕ. ເອຕ຺ຖ ປນ ປກ຺ກນ຺ຕວິສໂຍ ຕສທ຺ໂທ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ອປິຈ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ເຍ ຐິໂຕ ຍສທ຺ໂທ ປຸພ຺ພວາກ຺ເຍ ຕສທ຺ເທ ອສຕິປິ ຕເມວ ທີເປຕິ. ຕຖາ ຫິ –

ໂພຘິໍ ນມາມິ ນຕິຠາຊນມຈ຺ຈຸຬາຣໍ,

ປຸຎ຺ຎາກຣໍ ຠຸວນມຓ຺ຑລໂສຕ຺ຖິຠູຕໍ;

ໂຍ ຈກ຺ຂຸໂສຕສຕິໂຄຈຣຕໍ ສເມໂຕ,

ໂທສາຣິທປ຺ປມຖເນ’ກຣໂສ ພຸຘານນ຺ຕິ.

ໂຍ ¶ ພຸຘານໍ ຈກ຺ຂຸໂສຕສຕີນໍ ໂຄຈຣຕໍ ວິສຍຠາວໍ ສເມໂຕ ປຕ຺ໂຕ, ເຕສໍເຍວ ໂທສາຣີນໍ ກິເລສປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ທປ຺ປມຖເນ ທປ຺ປມທ຺ທເນ ເອກຣໂສ ປຘານກິຈ຺ໂຈ ສມິທ຺ຘິວນ຺ໂຕ ວາ ໂຫຕິ, ຕໍ ໂພຘິໍ ນມາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຸພ຺ພວາກ຺ເຍ ປໂຍຊິໂຕ ຍສທ຺ໂທ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ເຍ ຕສທ຺ໂທປາທາເນ ອສຕິ ສໍສຍມຸປ຺ປາທຍມາໂນ ວາກ຺ຍສ຺ສ ອູນຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຸທາຫຣຓໍ ປນ ປາກຏໍ.

໑໒໓.

ປທາຠິເຘຍ຺ຍວິສຍໍ,

ສມາສພ຺ຍາສສມ຺ຠວໍ;

ຍໍ ປາຣິຓຕ຺ຍໍ ໂຫຕິ’ຫ,

ໂສປິ ໂອໂຊວ ຕໍ ຍຖາ.

໑໒໓. ‘‘ປທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ປທສ຺ສ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ອຕ຺ໂຖ ໂສ ວິສໂຍ ຍສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ປຈຸຣສທ຺ທາຠິເຘຍ຺ໂຍ ອຕ຺ໂຖ ສໍຂິຕ຺ຕປເທຫິ ວຸຈ຺ຈເຕ, ໂສ ສມາໂສ. ຍຕ຺ຖປ຺ປເກຫິ ປເທຫິ ອຠິເຘຍ຺ຍຕ຺ໂຖ ປຈຸຣປເທຫິ ວຸຈ຺ຈເຕ, ໂສ ພ຺ຍາໂສ. ຕໂຕ ສມາສພ຺ຍາສໂຕ ສມ຺ຠໂວ ຍສ຺ສ. ຕໍ ຕຖາວິຘໍ ຍໍ ປາຣິຓຕ຺ຍໍ ປຣິຓຕຠາໂວ ໂຫຕີຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ ໂສປິ ອິຫ ສສຕ຺ເຖ ໂອໂຊວາຕິ ວິຘີຍເຕ. ຕໍ ຍເຖຕ຺ຍຸຠຍມ຺ປິ ອຸທາຫຣຕິ.

໑໒໓. ‘‘ປເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ປທານໍ ພຫູນໍ ອປ຺ປການໍ ວາ ປທານໍ ອຠິເຘຍ຺ຍວິສຍໍ ວິຕ຺ຖາຣສໍຂິຕ຺ຕຕ຺ຖວິສຍວນ຺ຕໍ ສມາສພ຺ຍາສສມ຺ຠວໍ ຍຖາກ຺ກມໍ ສງ຺ເຂປວິຕ຺ຖາຣທ຺ວເຍນ ນິປ຺ຜນ຺ນໍ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິວນ຺ຕໍ ວາ ຍໍ ປາຣິຓຕ຺ຍໍ ກຕ຺ຕູນໍ ຄນ຺ຖວິສເຍ ປຣິຓຕິປ຺ປກາສໂກ ໂຍ ສທ຺ທຘມ຺ໂມ ອຕ຺ຖຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ, ສທ຺ທຄຸໂຓ ອຕ຺ຖຄຸໂຓຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂສປິ ອິຫ ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ ໂອໂຊ ນາມ ສທ຺ທຄຸໂຓ ອຕ຺ຖຄຸໂຓ. ຕໍ ຍຖາຕິ ທ຺ວີສຸ ລກ຺ຂິຍໍ ທສ຺ເສຕິ, ປທານໍ ອຠິເຘຍ຺ໂຍ ວິສໂຍ ຍສ຺ສ ປາຣິຓຕ຺ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ສມາໂສ ຈ ພ຺ຍາໂສ ຈາຕິ ຈ, ຕໂຕ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຈ, ຕໂຕ ສມ຺ຠໂວ ອສ຺ສາຕິ ຈ, ປຣິຓຕສ຺ສ ¶ ກຕ຺ຕຸໂນ ຄນ຺ຖສ຺ສ ເອວ ວາ ຠາໂວຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ກຕ຺ຕຸ ປາຣິຓຕ຺ຍປກ຺ເຂ ຕປ຺ປກາສກຄນ຺ຖສ຺ສ ຕທຕ຺ເຖນ ປາຣິຓຕ຺ຍໍ ສິທ຺ຘໍ.

໑໒໔.

ໂຊຕຍິຕ຺ວານ ສທ຺ຘມ຺ມໍ,

ສນ຺ຕາເຣຕ຺ວາ ສເທວເກ;

ຊລິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິຂນ຺ໂຘ’ວ,

ນິພ຺ພຸໂຕ ໂສ ສສາວໂກ.

໑໒໔. ‘‘ໂຊຕຍິຕ຺ວາເນ’’ຈ຺ຈາທິ. ອິມິນາ ເຫຏ຺ຐາ ປຈຸຣປທາຠິຫິໂຕ ພຸທ຺ຘວໍໂສ ສງ຺ເຂປຣູເປນ ວຸຕ຺ໂຕ.

໑໒໔. ‘‘ໂຊຕຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂສ ຕຖາຄໂຕ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ສປຣິຍຕ຺ຕິກໍ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣສທ຺ຘມ຺ມໍ ໂຊຕຍິຕ຺ວານ ຎາຓາໂລເກນ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ສເທວເກ ສຕ຺ເຕ ສນ຺ຕາເຣຕ຺ວາ ສໍສາຣສາຄຣປຣິຍນ຺ຕມຸປເນຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິຂນ຺ໂຘວ ມຫາເຕເຊນ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ວິຍ ຊລິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎສາຘາຣຓຣູປກາຍສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປຊ຺ຊລິຕ຺ວາ ອນ຺ເຕ ສສາວໂກ ສາວເກຫິ ສຫ ນິພ຺ພຸໂຕ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕຕິ. ອິມິນາ ສກລພຸທ຺ຘວໍເສ ພຫູຫິ ປເທຫິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ໂຖ ສງ຺ເຂປກ຺ກເມນ ວຸຕ຺ໂຕ. ສຕໍ ຘມ຺ໂມ, ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມາໂນ ວາ ຘມ຺ໂມຕິ ຈ, ສຫ ເທເວຫິ ວຕ຺ຕມານາຕິ ຈ, ສຫ ສາວເກຫິ ວຕ຺ຕມາໂນຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໒໕.

ມຕ຺ຖກຏ຺ຐີ ມຕສ຺ສາປິ, ຣໂຊຠາວໍ ວຊນ຺ຕຸ ເມ;

ຍໂຕ ປຸຎ຺ເຎນ ເຕ ເສນ຺ຕິ [ເສນ຺ຕຸ (ກ.)], ເຊນປາທມ຺ພຸຊທ຺ວເຍ.

໑໒໕. ‘‘ມຕ຺ຖກຏ຺ຐີ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມຕສ຺ສາປິ ມຣຓມາປນ຺ນສ຺ສາປິ ເມ ມຕ຺ຖເກ ມຸທ຺ຘນິ ອຏ຺ຐີ ຣໂຊຠາວໍ ຘູລິຕ຺ຕໍ ວຊນ຺ຕຸ ປາປຸຓນ຺ຕຸ. ກສ຺ມາຕິ ເຈ? ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ ປຸຎ຺ເຎນ ກຸສເລນ ກມ຺ເມນ ເຫຕຸນາ ເຕ ຣຊາ ຊິນສ຺ສ ອິເມ ເຊນາ, ປາທາ, ເຕເຍວ ອມ຺ພຸຊານິວ ອມ຺ພຸຊານິ, ເຕສໍ ທ຺ວເຍ ¶ ເສນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕຖາ ໂຫຕຸ ວາ ມາ ວາ, ປຓຕິເຄເຘເນວ ວທຕິ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ກຖມຫໍ ຠຄວໂຕ ປາເທ ນິຈ຺ຈໍ ສິຣສາ ປຓມາມີ’’ຕ຺ຍຘິປ຺ປາໂຍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວຸຕ຺ໂຕ.

໑໒໕. ‘‘ມຕ຺ຖກິ’’ຈ຺ຈາທິ, ມຕສ຺ສາປິ ເມ ມຍ຺ຫໍ ມຕ຺ຖກຏ຺ຐີ ມຸທ຺ຘນິ ອຏ຺ຐີນິ ຣໂຊຠາວໍ ອຕິສຸຂຸມຣຊຕ຺ຕໍ ວຊນ຺ຕຸ ປາປຸຓນ຺ຕຸ. ກສ຺ມາ ອາສີສນໍ ກໂຣຕີຕິ ເຈ? ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ ປຸຎ຺ເຎນ ມຍ຺ຫໍ ຕຖາວິເຘນ ກຸສລກມ຺ເມນ ເຫຕຸນາ ເຕ ຣຊາ ເຊນປາທມ຺ພຸຊທ຺ວເຍ ຊິນປຏິພທ຺ຘຈຣຓປທຸມຍຸຄເຬ ເສນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສິຣິປາເທ ກິຎ຺ຈິປິ ຣໂຊຊລ຺ລໍ ນ ອຸປລິມ຺ປເຕວ, ຕຖາປິ ວນ຺ທນາຠິລາເສນ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ກຖມຫໍ ຠຄວໂຕ ສິຣິປາເທ ມຸທ຺ຘນາ ນິຈ຺ຈໍ ປຓມາມີ’’ຕ຺ຍຠິລາໂສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວຸຕ຺ໂຕ. ມຕ຺ຖເກ ອຏ຺ຐີຕິ ຈ, ຣຊໂສ ຠາໂວຕິ ຈ, ຊິນສ຺ສ ອິເມຕິ ຈ, ເຊນາ ຈ ເຕ ປາທາ ເຈຕິ ຈ, ເຕເຍວ ອມ຺ພຸຊານີຕິ ຈ, ເຕສໍ ທ຺ວຍນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໒໖.

ອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ນິຈ຺ຈໍປຓຕິ-ເຄໂຘ ສາຘຸ ປທິສ຺ສຕິ;

ຊາຍເຕ’ຍໍ ຄຸໂຓ ຕິກ຺ຂ-ປຎ຺ຎານ’ມຠິໂຍຄໂຕ.

໑໒໖. ພ຺ຍາສຕ຺ຕເມວສ຺ສ ວິວຣຕິ ‘‘ອິຈ຺ຈຕ຺ຣິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອິຈ຺ເຈວໍ ອຕ຺ຣ ຄາຖາຍໍ ປຓຕິຍໍ ປຓາເມ ເຄໂຘ ອຘິກຈ຺ຉນ຺ໂທ ສາຘຸ ສຸນ຺ທຣໍ ປທິສ຺ສຕິ ວິຎ຺ຎາຍເຕ, ອຍໍ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ໂອໂຊ ຄຸໂຓ ປຣິຓຕຠາວສງ຺ຂາໂຕ ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎານໍ ສາຕິສຍມຕີນໍ ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ອຠິໂຍຄໂຕ ປຸນປ຺ປຸນປ຺ປວຕ຺ຕິຕປຣິຈຍພເລນ ຊາຍເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

໑໒໖. ອິທານິ ສໍຂິຕ຺ຕສ຺ສຕ຺ຖສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປກາສິຕຠາວໍ ‘‘ອິຈ຺ຈຕ຺ຣ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ ນິທ຺ທິສຕິ. ອິຕິ ອິມິນາ ອນນ຺ຕຣຄາຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕກ຺ກເມນ ອຕ຺ຣ ອິມິສ຺ສໍ ຄາຖາຍໍ ນິຈ຺ຈໍປຓຕິເຄໂຘ ນິຣນ຺ຕຣປຓາເມ ອຘິກກຕ຺ຕຸກາມຕາກຸສລຈ຺ຉນ຺ໂທ ສາຘຸ ວິຠູໂຕ ວິຠູຕໍ ວາ ປທິສ຺ສຕິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ອຍໍ ¶ ຄຸໂຓ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ອຍໍ ປຣິຓຕຠາວສງ຺ຂາໂຕ ໂອໂຊ ນາມ ສທ຺ທຕ຺ຖຄຸໂຓ ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎານໍ ສຸຂຸມພຸທ຺ຘິມນ຺ຕານໍ ອຠິໂຍຄໂຕ ຄນ຺ຖວິສຍຠູເຕນ ນິຣນ຺ຕຣາຠ຺ຍາເສເນວ ຊາຍເຕ ສິຊ຺ຌຕິ, ວຕ຺ຕຸ ປາຣິຓຕ຺ເຍເນວ ຠວນໂຕ ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ ເຍນ ເກນຈິ ປກາເຣນ ນ ສິຊ຺ຌຕີຕິ. ນິຈ຺ຈໍ ປວຕ຺ຕາ ປຓຕີຕິ ຈ, ຕສ຺ສໍ ເຄໂຘຕິ ຈ, ຕິກ຺ຂາ ປຎ຺ຎາ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ອຠິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ໂຍໂຄ ຍຸຎ຺ຊນນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໒໗.

ມຘຸຣຕ຺ຕໍ ປທາສຕ຺ຕິ-ຣນຸປ຺ປາສວສາ ທ຺ວິຘາ;

ສິຍາ ສມສຸຕິ ປຸພ຺ພາ, ວຓ຺ຓາວຸຕ຺ຕິ ປໂຣ ຍຖາ.

໑໒໗. ມາຘຸຣິຍມວຘາຣຍມາຫ ‘‘ມຘຸຣຕ຺ຕ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ສວນີຍຕ຺ເຕນ ມໂນຫຣຕ຺ຕໍ ມຘຸຣຕ຺ຕໍ. ຕໍ ປທານິ ວາກ຺ຍາລງ຺ກາຣານິ ສມານານິ ອຸຕ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣຫິ, ເຕສໍ ອາສຕ຺ຕິ ຐານາທິນາຍຖາກຖຎ຺ຈິ ສມສຸຕີນໍ ອາສນ຺ນຕາ ປທາສຕ຺ຕິ, ປຐມປ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສກ຺ຂຣສ຺ສ ປຈ຺ຉາ ປາໂສ ປກ຺ເຂໂປ ອນຸປ຺ປາໂສ, ປທາສຕ຺ຕິ ຈ ອນຸປ຺ປາໂສ ຈ, ເຕສໍ ວເສນ ທ຺ວິຘາ ໂຫຕິ. ‘‘ກີທິສາ ເຕ’’ຕິ ອາຫ ‘‘ສິຍາ’’ຕິອາທິ. ປຸພ຺ພາ ປຐມາຠິຫິຕາ ປທາສຕ຺ຕິ ສມາ ເຍນ ເກນຈິ ຐານມຕ຺ຕາສໍໂຍຄາທິນາ ປທນ຺ຕເຣນ ສຸຕິ ວຓ຺ໂຓ ຍສ຺ສາ ສາ ສິຍາ ຠເວຍ຺ຍ, ປໂຣ ປຈ຺ຉິໂມ ອນຸປ຺ປາໂສ ຕຸ ວຓ຺ຓສ຺ສ ສຣພ຺ຍຎ຺ຊນລກ຺ຂຓສ຺ສ ອາວຸຕ຺ຕິ ປຸນປ຺ປຸນຸຈ຺ຈາຣຓໍ ສິຍາຕິ. ເອວໍ ກຕ຺ຖຈິ ພນ຺ເຘ ສມານປທາສຕ຺ຕິ ກຕ຺ຖຈິ ອນຸປ຺ປາໂສ ກຕ຺ຖຈິ ຕທຸຠຍໍ, ທ຺ວເຍນ ຣຫິໂຕ ວິຣໂສ ພນ຺ໂຘ ນສ຺ສາທີຍເຕ ກວີຫິ, ຕາທິສໍ ມຘຸຣຕ຺ຕໍ ທຸວິຘໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ສິເລສສມຕານ຺ວິຕນ຺ຕຸຈ຺ຈນ຺ຕເມວ ຣມຓີຍໍ ສິຍາຕິ ລກ຺ຂຓໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ລກ຺ຂິຍມຸຠຍຕ຺ໂຖທາຫຣຕິ ‘‘ຍເທ’’ຈ຺ຈາທິນາ, ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິນາ ຈ.

໑໒໗. ອິທານິ ມຘຸຣຄຸຓໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ມຘຸຣິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ມຘຸຣຕ຺ຕໍ ສວນີຍຠາວໂຕ ມໂນຫຣຕ຺ຕໍ ມຘຸຣຄຸຓໍ, ປທານໍ ວາກ຺ຍາວຍວສງ຺ຂາຕານໍ ສ຺ຍາທ຺ຍນ຺ຕາທີນໍ ອຸປຣູປຣິປເທຫິ ສມານານໍ ¶ ອາສຕ຺ຕິ ຐານກຣຓາທິນາ ເຍນ ເກນຈິ ປກາເຣນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອາສນ຺ນຕາ, ອນຸປ຺ປາໂສ ປຸພ຺ພຸຈ຺ຈາຣິຕວຓ຺ຓານໍ ປຸນ ປກ຺ຂິປນຎ຺ຈາຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ວສາ ວິຠາເຄນ ທ຺ວິຘາ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຸພ຺ພາ ປທາສຕ຺ຕິ ສມສຸຕິ ສິຍາ, ປຸພ຺ພາປຣວຓ຺ຓານໍ ຐານມຕ຺ຕາກຣຓາທີຫິ ອາສນ຺ນສຸຕິສງ຺ຂຕວຓ຺ຓວຸຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ປໂຣ ອນຸປ຺ປາໂສ ປນ ວຓ຺ຓາວຸຕ຺ຕິ ສຣພ຺ຍຎ຺ຊນສຠາວານໍ ປຸພ຺ພຸຈ຺ຈາຣິຕວຓ຺ຓານໍ ປຸນປ຺ປຸນຸຈ຺ຈາຣຓໍ ສິຍາຕິ. ຍຖາຕິ ທ຺ວີສຸ ອຸທາຫຣຓມາທິສຕິ. ເອວໍ ກຕ຺ຖຈິ ພນ຺ເຘ ປທາສຕ຺ຕິ ກຕ຺ຖຈິ ອນຸປ຺ປາໂສ ກຕ຺ຖຈິ ຕທຸຠຍໍ, ທ຺ວີຫິ ວິນິມຸຕ຺ໂຕ ປນ ພນ຺ໂຘ ວິຎ຺ຎູຫິ ອສ຺ສາທນີໂຍ ນ ໂຫຕິ. ອຸປຣິ ວກ຺ຂມານາຫິ ສິເລສສມຕາຫິ ຍຸຕ຺ຕໍ ມຘຸຣຕ຺ຕໍ ປນ ວິເສສໂຕ ອສ຺ສາທນີຍໍ ໂຫຕີຕິ. ມຘຸຣສ຺ສ ພນ຺ຘສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ປທານໍ ອາສຕ຺ຕີຕິ ຈ, ອນຸ ປຈ຺ຉາ ປາໂສ ປກ຺ເຂໂປຕິ ຈ, ປທາສຕ຺ຕິ ຈ ອນຸປ຺ປາໂສ ຈາຕິ ຈ, ເຕສໍ ວໂສ ເຠໂທຕິ ຈ, ສມາ ສຸຕິ ວຓ຺ໂຓ ຍສ຺ສາຕິ ຈ, ວຓ຺ຓສ຺ສ ອາວຸຕ຺ຕີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໒໘.

ຍທາ ເອໂສ’ຠິສມ຺ໂພຘິໍ,

ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ມຸນິປຸງ຺ຄໂວ;

ຕທາ ປຠຸຕິ ຘມ຺ມສ຺ສ,

ໂລເກ ຊາໂຕ ມຫຸສ຺ສໂວ.

໑໒໘. ເອໂສ ມຸນິປຸງ຺ຄໂວ ຍທາ ຍໂຕ ປຠຸຕິ ອຠິສມ຺ໂພຘິໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ສມຘິຄໂຕ, ຕທາ ປຠຸຕິ ຕໂຕ ອາຣພ຺ຠ ຘມ຺ມສ຺ສ ຈຕຸສຕິປຏ຺ຐານາທິເຠທສ຺ສ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍສງ຺ຂາຕສ຺ສ ມຫຸສ຺ສໂວ ມຫນ຺ໂຕ ອພ຺ຠຸທໂຍ ນິປ຺ປຏິປກ຺ຂາ ປວຕ຺ຕິ ໂລເກ ຕິວິເຘ ຊາໂຕ ອໂຫສີຕິ. ອິຫ ກ຺ວຈິ ທີຆຕາກຕໍ ສທິສຕ຺ຕໍ, ກ຺ວຈິ ຐານກຕໍ, ກ຺ວຈິ ສໍໂຍຄກຕໍ, ກ຺ວຈິ ອຎ຺ຎຖາ, ເຕນາຫ ‘‘ສິຍາ ສມສຸຕິ ປຸພ຺ພາ’’ຕິ.

໑໒໘. ‘‘ຍທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ເອໂສ ມຸນິປຸງ຺ຄໂວ ຍທາ ອຠິສມ຺ໂພຘິໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ສສນ຺ຕາເນ ອຸປ຺ປາທນວເສນ ສມ຺ປາປຸຓິ, ຕທາ ປຠຸຕິ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຘມ຺ມສ຺ສ ກາຍານຸປສ຺ສນາສຕິປຏ຺ຐານາທິປເຠທສ຺ສ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ມສ຺ສ ມຫຸສ຺ສໂວ ມຫາຠິວຸທ຺ຘິ ໂລເກ ກາມາທິໂລກຕ຺ຕເຍ ຊາໂຕຕິ. ອິຫ ‘‘ຍທາ ເອໂສ’’ຕິ ທີຆກາລວເສນ ອາສນ຺ນຕາ, ‘‘ຍ ເອ’’ຕິ ຐານວເສນ ອາສນ຺ນຕາ, ‘‘ອຠິສມ຺ໂພຘິໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ສໍໂຍຄວເສນ ອາສນ຺ນຕາ, ‘‘ຠິ ຘິ’’ນ຺ຕິ ຘນິຕໂຕ ອາສນ຺ນຕາຕິ ອິຈ຺ຈາທິນາ ປທາສຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌຕິ ເອຕາຍາຕິ ຈ, ປຸມາ ຈ ໂສ ໂຄເຈຕິ ຈ, ມຸນີນໍ ປຸງ຺ຄໂວຕິ ຈ, ມຫນ຺ໂຕ ຈ ໂສ ອຸສ຺ສໂວ ຈາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໒໙.

ມຸນິນ຺ທມນ຺ທຫາສາ ເຕ, ກຸນ຺ທສນ຺ໂທຫວິພ຺ຠມາ;

ທິສນ຺ຕ’ມນຸຘາວນ຺ຕິ, ຫສນ຺ຕາ ຈນ຺ທກນ຺ຕິໂຍ.

໑໒໙. ກຸນ຺ທານໍ ກຸສຸມານໍ ສນ຺ໂທໂຫ ສມູໂຫ, ຕສ຺ສ ວິພ຺ຠໂມ ເຍສໍ ເຕ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ມນ຺ທຫາສາ ມນຸຎ຺ຎາ ຫສິຕານິ ຈນ຺ທສ຺ສ ກນ຺ຕິໂຍ ໂສຠາໂຍ ຫສນ຺ຕາ ວິຑມ຺ພຍນ຺ຕາ ທິສນ຺ຕມນຸຘາວນ຺ຕິ ອນຸວິຈຣນ຺ຕິ. ອິຈ຺ຈຕ຺ຣ ນກາຣສຫິຕສ຺ສ ທກາຣສ຺ສ, ຕກາຣສ຺ສ ຈານຸວຕ຺ຕນໍ.

‘‘ອິນ຺ທນີລທລທ຺ວນ຺ທ-ສຸນ຺ທຣໍ ສິຣິມນ຺ທິຣໍ;

ມຸນິນ຺ທນຍນທ຺ວນ຺ທໍ, ວິນ຺ທຕິ’ນ຺ທີວຣຊ຺ຊຸຕິໍ’’.

ອິຈ຺ຈປຣມຸທາຫຣຓໍ.

໑໒໙. ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ກຸນ຺ທສນ຺ໂທຫວິພ຺ຠມາ ສຸປຸປ຺ຜິຕກຸນ຺ທກຸສຸມຣາສິສທິສລີລາວນ຺ຕາ ເຕ ມຸນິນ຺ທມນ຺ທຫາສາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມນຸຎ຺ຎາ ຫສິຕາ ຈນ຺ທກນ຺ຕິໂຍ ນິມ຺ມລຈນ຺ທກິຣເຓ ຫສນ຺ຕາ ນິນ຺ທນ຺ຕາ ທິສນ຺ຕໍ ຕໍ ຕໍ ທິສໍ, ທິສາປຣິຍນ຺ຕໍ ວາ ອນຸຘາວນ຺ຕິ ວິຘາວນ຺ຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ນກາຣສຫິຕທກາຣສ຺ສ, ນກາຣສຫິຕຕກາຣສ຺ສ ຈ ອາວຸຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ມນ຺ທາ ຈ ເຕ ຫາສາ ເຈຕິ ¶ ຈ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ມນ຺ທຫາສາຕິ ຈ, ກຸນ຺ທານໍ ສນ຺ໂທໂຫຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ວິພ຺ຠໂມ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ທິສາເຍວ ທິສນ຺ຕໍ, ທິສານໍ ວາ ອນ຺ຕນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

‘‘ອິນ຺ທນີລທລທ຺ວນ຺ທ-ສຸນ຺ທຣໍ ສິຣິມນ຺ທິຣໍ;

ມຸນິນ຺ທນຍນທ຺ວນ຺ທໍ, ວິນ຺ທຕິ’ນ຺ທີວຣຊ຺ຊຸຕິ’’ນ຺ຕິ.

ອິທມ຺ປິ ນກາຣສຫິຕທກາຣວຓ຺ຓາວຸຕ຺ຕິຍາ ອປຣມຸທາຫຣຓໍ.

ຕຕ຺ຖ ອິນ຺ທນີລທລທ຺ວນ຺ທສຸນ຺ທຣໍ ອິນ຺ທນີລມຓິສກລິກາຍຸຄຬມິວ ມໂນຫຣໍ ສິຣິມນ຺ທິຣໍ ຕໂຕເຍວ ໂສຠາຍ ນິວາສຏ຺ຐານຠູຕໍ ມຸນິນ຺ທນຍນທ຺ວນ຺ທໍ ອິນ຺ທີວຣຊ຺ຊຸຕິໍ ນີລຸປ຺ປລກນ຺ຕິໍ ວິນ຺ທຕິ ອນຸໂຠຕິ, ອິນ຺ທີວຣຊ຺ຊຸຕິສມານາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໑໓໐.

ສພ຺ພໂກມລວຓ຺ເຓຫິ, ນາ’ນຸປ຺ປາໂສ ປສໍສິໂຍ;

ຍຖາ’ຍໍ ມາລຕີມາລາ, ລິນໂລລາລິມາລິນີ.

໑໓໐. ເຍຫິ ເກຫິຈິ ອາວຸຕ຺ຕິໂຕ ອນຸປ຺ປາໂສຕິ ເຈ? ເນຕ຺ຍາຫ ‘‘ສພ຺ພ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສພ຺ເພຫິ ໂກມເລຫິ ສຸກຸມາເຣຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ອກ຺ຂເຣຫິ ອນຸປ຺ປາໂສ ນ ປສໍສິໂຍ ສິລາຆນີໂຍ ນ ໂຫຕິ ສິເລສວິໂຣຘິຕ຺ຕາ. ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ຕໍ ອຸທາຫຣຕິ. ອຍໍ ມາລຕີມາລາ ຊາຕິກຸສຸມທາມໍ ລິນານໍ ພ຺ຍາຘິຕານໍ ໂລລານໍ ¶ ກຸສຸມຣສາຣພ຺ຠ ໂລລຸປານໍ ອລີນໍ ຠມຣານໍ ມາລາ ປນ຺ຕິ ສາ ອສ຺ສາ ອຕ຺ຖີຕິ ລິນໂລລາລິມາລິນີ.

໑໓໐. ວຸຕ຺ຕານຸປ຺ປາໂສປິ ສພ຺ພໂກມລວຓ຺ເຓຫິ ວິຣຈິໂຕ ນ ປສໍສິໂຍຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ສພ຺ພໂກມລວຓ຺ເຓຫີ’’ຕິອາທິມາຫ. ສພ຺ພໂກມລວຓ຺ເຓຫິ ສພ຺ເພຫິ ສຸກຸມາຣກ຺ຂເຣຫິ ກໂຕ ອນຸປ຺ປາໂສ ວຓ຺ຓາວຸຕ຺ຕິລກ຺ຂໂຓ ນ ປສໍສິໂຍ ສິເລສາລງ຺ກາຣວິຣຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ປສຕ຺ໂຖ ນ ໂຫຕິ. ‘‘ຍຖາ’’ຕິ ຕມຸທາຫຣຕິ. ອຍໍ ມາລຕີມາລາ ເອສາ ຊາຕິສຸມນມາລິກາ ລິນານໍ ພ຺ຍາວຏານໍ ປຕນ຺ຕານໍ ໂລລານໍ ຄນ຺ຘລຸທ຺ຘານໍ ອລີນໍ ຠມຣານໍ ມາລິນີ ປນ຺ຕິຍຸຕ຺ຕາຕິ. ເອຕ຺ຖ ລກາຣສ຺ເສວ ປຸນປ຺ປຸນປ຺ປໂຍເຄນ ໂກມລວຓ຺ຓາວຸຕ຺ຕິ. ມາລຕີນໍ ມາລາຕິ ຈ, ໂລລາ ຈ ເຕ ອລໂຍ ຈາຕິ ຈ, ລິນາ ຈ ເຕ ໂລລາລໂຍ ຈາຕິ ຈ, ເຕສໍ ມາລາຕິ ຈ, ສາ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໓໑.

ມຸທູຫິ ວາ ເກວເລຫິ,

ເກວເລຫິ ຜຸເຏຫິ ວາ;

ມິສ຺ເສຫິ ວາ ຕິຘາ ໂຫຕິ,

ວຓ຺ເຓຫິ ສມຕາ ຍຖາ.

໑໓໑. ສມຕໍ ສມ຺ຠາເວຕິ ‘‘ມຸທູຫິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ເກວເລຫິ ເກວລຜຸຏາທິຠາວາປວຕ຺ເຕຫິ ສກເລຫິ ມຸທູຫິ ຈຕູສຸປິ ປາເທສຸ ສຊາຕິເຍຫິ ອສິຖິລໂກມເລຫິ ວາ ກກາຣາທີຫິ ວາ ສິຖິລໂກມລສ຺ສ ສິເລສປຏິປກ຺ຂຕ຺ຕາ ເກວເລຫິ ຜຸເຏຫິ ວາ ອຘິມຕ຺ຕສຸຕີຫິ ຠກາຣາທີຫິ [ຣາຄາທີຫິ (ກ.)] ວາ ອກິຈ຺ຉວຈນີເຍ ກິຈ຺ຉວຈນີຍສ຺ສ ສຸຂຸມາລວິປຣິຍຍຕ຺ຕາ ມິສ຺ເສຫິ ວາ ມຊ຺ຌິມສຸຕີຫິ ມຸທຸຠູຕສໍສຏ຺ເຐຫິ ວາ ວຓ຺ເຓຫິ ອກ຺ຂເຣຫິ ກຣຓຠູເຕຫິ ສມຕາ ຕິຘາ ໂຫຕິ ຄຊ຺ເຊ ປຊ຺ເຊ ວາ. ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ຕິວິຘມຸທາຫຣຕິ.

໑໓໑. ອິທານິ ສມຕໍ ວິຠາເວຕຸໍ ‘‘ມຸທູຫິ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ເກວເລຫິ ຜຸຏມິສ຺ເສຫິ ອຎ຺ຎຕ຺ຕາ ສກເລຫິ ມຸທູຫິ ສິຖິລໂກມເລຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ກກາຣາທີຫິ ວາ ເກວເລຫິ ຜຸເຏຫິ ເກວລໂກມລວຓ຺ຓຣຫິຕຕ຺ຕາ ສກເລຫິ ອກິຈ຺ຉຸຈ຺ຈາຣຓີເຍຫິ ອຘິມຕ຺ຕສຸຕີຫິ ຠກາຣາທີຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ວາ ມິສ຺ເສຫິ ຍຖາວຸຕ຺ຕມຸທຸຜຸຏສມ຺ມິສ຺ເສຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ວາ ກຣຓຠູເຕຫິ ສມຕາ ຄຊ຺ເຊ ວາ ປຊ຺ເຊ ວາ ຕິຘາ ໂຫຕີຕິ. ຍທິ ສິຖິລໂກມລວຓ຺ເຓຫິ ວິຈຣິຕໍ ສິເລສາລງ຺ກາຣສ຺ສ, ກິຈ຺ຉຸຈ຺ຈາຣຓີເຍຫິ ຜຸຏວຓ຺ເຓຫິ ກຕໍ ສຸຂຸມາລາລງ຺ກາຣສ຺ສ ¶ ຈ ວິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ. ‘‘ຍຖາ’’ຕິ ຕິວິຘມຸທາຫຣຕິ.

ເກວລມຸທຸສມຕາ

໑໓໒.

ໂກກິລາລາປສໍວາທີ,

ມຸນິນ຺ທາລາປວິພ຺ຠໂມ;

ຫທຍງ຺ຄມຕໍ ຍາຕິ,

ສຕໍ ເທຕິ ຈ ນິພ຺ພຸຕິໍ.

໑໓໒. ‘‘ໂກກິເລ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂກກິລານໍ ກຣວີກສກຸຓານໍ ອາລາໂປ ກູຊິຕໍ, ຕໍ ສໍວທຕິ ປກາສຕິ ສີເລນາຕິ ໂກກິລາລາປສໍວາທີ, ຕໍສທິໂສຕິ ອຕ຺ໂຖ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ອາລາໂປ ວິສຏ຺ຐາທິອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ສໂຣ ຕສ຺ສ ວິພ຺ຠໂມ ວິລາໂສ ສຕໍ ສປ຺ປຸຣິສານໍ ຫທຍງ຺ຄມຕໍ ມໂນນຸສາຣິຕໍ ມຘຸຣຠາວໍ ຍາຕິ, ນິພ຺ພຸຕິໍ ນິພ຺ພານຎ຺ຈ ເຕສໍ ເທຕິ.

໑໓໒. ‘‘ໂກກິລິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂກກິລານໍ ກຣວີກສກຸຓານໍ ອາລາປໍ ນາທລີລໍ ສໍວາທີ ປກາສນສີໂລ, ຕໍສທິໂສຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂນ ອາລາປສ຺ສ ວິສຏ຺ຐາທິອຏ຺ຐງ຺ຄິກນາທສ຺ສ ວິພ຺ຠໂມ ວິລາໂສ ສຕໍ ສປ຺ປຸຣິສານໍ ຫທຍງ຺ຄມຕໍ ຈິຕ຺ຕາຣາຘິຕຠາວໍ ຍາຕິ ຈ, ນິພ຺ພຸຕິໍ ສຸຕສມ຺ພນ຺ເຘນ ເຕສໍເຍວ ສາຘູນໍ ນິພ຺ພານໍ ເທຕິ ຈ ເທນ຺ໂຕປິ ໂຫຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ໂກກິລາລາປສທ຺ເທນ ນິສ຺ສິເຕ ນິສ຺ສຍໂວຫາເຣນ ລີລາ ຄຫິຕາ.

ເກວລຜຸຏສມຕາ

໑໓໓.

ສມ຺ຠາວນີຍສມ຺ຠາວໍ,

ຠຄວນ຺ຕໍ ຠວນ຺ຕຄຸໍ;

ຠວນ຺ຕສາຘນາກງ຺ຂີ,

ໂກ ນ ສມ຺ຠາວເຍ ວິຠຸໍ.

໑໓໓. ‘‘ສມ຺ຠາວນີເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ສມ຺ຠາວນີໂຍ ອາທຣຓີໂຍ. ສເທວເກ ໂລເກ ສນ຺ໂຕ ໂສຠໂນ ຠາໂວ ອຘິປ຺ປາໂຍ ຍສ຺ສ ຕໍ. ຠວນ຺ຕໍ ນິພ຺ພານໍ ຄໂຕຕິ ຠວນ຺ຕຄຸ, ຕໍ ວິຠຸໍ. ຠຄວນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ. ຠວສ຺ສ ສໍສາຣສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ອວສານໍ ນິພ຺ພານໍ, ຕສ຺ສ ສາຘນໍ ສມ຺ປາທນມາກງ຺ຂຕິ ສີເລນາຕິ ຠວນ຺ຕສາຘນາກງ຺ຂີ, ໂກ ນາມ ສໍສາຣວຕ຺ຕິຊໂນ. ນ ສມ຺ຠາວເຍ ອາທຣໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ກໂຣຕ຺ເຍວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໓. ‘‘ສມ຺ຠາວນີຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມ຺ຠາວນີຍສມ຺ຠາວໍ ສເທວເກນ ໂລເກນ ອາທຣຓີຍໂສຠນາຘິປ຺ປາຍໍ ຠວນ຺ຕຄຸໍ ຠວສ຺ສ ອນ຺ຕສງ຺ຂາຕໍ ນິພ຺ພານໍ ຄຕໍ ວິຠຸໍ ປຠຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ຠວນ຺ຕສາຘນາກງ຺ຂີ ນິພ຺ພານສາຘນາຠິລາສີ ໂກ ກຕໂມ ສໍສາຣວຕ຺ຕິຊໂນ ນ ສມ຺ຠາວເຍ ອາທຣໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ກໂຣຕ຺ເຍວ. ສນ຺ໂຕ ຈ ໂສ ຠາໂວ ຈາຕິ ຈ, ສມ຺ຠາວນີໂຍ ສມ຺ຠາໂວ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ຠວສ຺ສ ອນ຺ຕນ຺ຕິ ຈ, ຠວນ຺ຕໍ ຄໂຕຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ສາຘນນ຺ຕິ ຈ, ຕໍ ອາກງ຺ຂຕິ ສີເລນາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ມິສ຺ສກສມຕາ

໑໓໔.

ລທ຺ຘຈນ຺ທນສໍສຄ຺ຄ-ສຸຄນ຺ຘິມລຍານິໂລ;

ມນ຺ທ’ມາຍາຕິ ຠີໂຕວ, ມຸນິນ຺ທມຸຂມາຣຸຕາ.

໑໓໔. ‘‘ລທ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິ. ລທ຺ໂຘ ຈນ຺ທນຕຣູນໍ ສໍສຄ຺ໂຄ ປຣິຈໂຍ ເຕນ ໂສຠໂນ ຄນ຺ໂຘ ອສ຺ສາຕິ ສຸຄນ຺ຘີ ສຸຣຠິ ມລຍານິໂລທກ຺ຂິຓປວມາໂນ ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ມຸຂມາຣຸຕາ ຠີໂຕວ ຕາທິສມຸທຸຕ຺ຕສີຕລຕ຺ຕສຸຄນ຺ຘສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ທູຣຕຣຕ຺ຕາ ອາຍາຕິ ອນຸວຕ຺ຕຕິ. ມນ຺ທນ຺ຕິ ອາຄມນກ຺ຣິຍາວິເສສນໍ.

໑໓໔. ‘‘ລທ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິ. ¶ ລທ຺ຘຈນ຺ທນສໍສຄ຺ຄສຸຄນ຺ຘິມລຍານິໂລ ປຏິລທ຺ຘຈນ຺ທນຕຣຸສາຣສມວາເຍນ ໂສຠນຄນ຺ຘສມນ຺ນາຄໂຕ ມລຍເທສໂຕ ອາຄຈ຺ຉມານມາລຸໂຕ ມຸນິນ຺ທມຸຂມາຣຸຕາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຸຂສຸຣຠິວາສິຕປວນໂຕ ຠີໂຕ ອິວ ຕາທິສມຸທຸສຸຣຠິສີຕລຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕນິ ອສມ຺ຠວໂຕ ຠີໂຕວ ມນ຺ທໍ ສຓິກໍ ຍາຕິ ອຠິມຸຂເມຕີຕິ. ຈນ຺ທນານໍ ສໍສຄ຺ໂຄຕິ ຈ, ລທ຺ໂຘ ຈ ໂສ ຈນ຺ທນສໍສຄ຺ໂຄຕິ ຈ, ໂສຠໂນ ຄນ຺ໂຘ ຍສ຺ສາຕິ ຈ, ລທ຺ຘຈນ຺ທນສໍສຄ຺ເຄນ ສຸຄນ຺ຘີຕິ ຈ, ມລຍໂຕ ອາຄໂຕ ອນິໂລຕິ ຈ, ມຸນິນ຺ທມຸຂໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ມາຣຸໂຕຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ມນ຺ທນ຺ຕິ ກ຺ຣິຍາວິເສສນໍ. ເອຕ຺ຖ ຕິວິຘສມຕາຍໍ ‘‘ໂກກິລາລາປສໍວາທິ’’ຈ຺ຈາທິຕິວິຘລກ຺ຂິຍສ຺ສາປິ ‘‘ມຸທູຫິ ວາ ເກວເລຫິ’’ຈ຺ຈາທິນາ ທສ຺ສິຕລກ຺ຂຓຕ຺ຕເຍນ ຕຸລ຺ຍຕາ ສຸປາກຏາວາຕິ.

໑໓໕.

ອນິຏ຺ຐຸຣກ຺ຂຣປ຺ປາຍາ, ສພ຺ພໂກມລນິສ຺ສຏາ;

ກິຈ຺ຉມຸຈ຺ຈາຣຓາເປຕ-ພ຺ຍຎ຺ຊນາ ສຸຂຸມາລຕາ.

໑໓໕. ສຸຂຸມາລຕາ ກຖີຍຕິ ‘‘ອນິຏ຺ຐຸຣກ຺ຂເຣ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອນິຏ຺ຐຸຣານິ ອຜຣຸສານິ ອກ຺ຂຣານິ ວຓ຺ຓານິ ປາຍານິ ພຫູນິ ຍສ຺ສາ ສາ ຕຖາ, ‘‘ນິຏ຺ຐຸຣານິ ອປ຺ປການີ’’ຕິ ປາຍຄ຺ຄຫເຓນ ສູຈິຕໍ, ຕໂຕເຍວ ສພ຺ເພຫິ ເກວເລຫິ ໂກມເລຫິ ສິຖິເລຫິ ລຆູຫິ ອກ຺ຂເຣຫິ ນິສ຺ສຏາ ນິຄ຺ຄຕາ ກິຈ຺ເຉນ ທຸກ຺ເຂນ ອຸຈ຺ຈາຣຓາ ຕໂຕ ອເປຕານິ ອປຄຕານິ ພ຺ຍຎ຺ຊນານິ ຍສ຺ສາ ສາຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ ສຸຂຸມາລຕາ ວິຘີຍເຕ.

໑໓໕. ອິທານິ ສຸຂຸມາລຕໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອນິຏ຺ຐຸເຣ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອນິຏ຺ຐຸຣກ຺ຂຣປ຺ປາຍາ ອກກ຺ກສວຓ຺ຓພຫຸລາ ສພ຺ພໂກມລນິສ຺ສຏາ ອນິຏ຺ຐຸຣກ຺ຂຣານໍ ເຍຠຸຍ຺ຍຄ຺ຄຫຓໂຕເຍວ ສກລສິຖິລວຓ຺ຓວິຣຫິຕາ ກິຈ຺ຉມຸຈ຺ຈາຣຓາເປຕພ຺ຍຎ຺ຊນາ ທຸກ຺ຂຸຈ຺ຈາຣຓີຍວຓ຺ເຓຫິ ວິຄຕອກ຺ຂຣສມນ຺ນາຄຕາ ສຸຂຸມາລຕາ ນາມາຕິ. ອນິຏ຺ຐຸຣານິ ອກ຺ຂຣານິ ປາຍານິ ພຫູນິ ຍສ຺ສນ຺ຕິ ຈ, ສພ຺ເພ ຈ ເຕ ໂກມລາ ເຈຕິ ຈ, ເຕຫິ ນິສ຺ສຏາຕິ ¶ ຈ, ກິຈ຺ເຉນ ອຸຈ຺ຈາຣຓາຕິ ຈ, ເຕຫິ ອເປຕານີຕິ ຈ, ຕານິ ພ຺ຍຎ຺ຊນານິ ຍສ຺ສາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ນິຄ຺ຄຫີຕາຄໂມ.

໑໓໖.

ປສ຺ສນ຺ຕາ ຣູປວິຠວໍ, ສຸຓນ຺ຕາ ມຘຸຣໍ ຄິຣໍ;

ຈຣນ຺ຕິ ສາຘູ ສມ຺ພຸທ຺ຘ-ກາເລ ເກຬິປຣມ຺ມຸຂາ.

໑໓໖. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ປສ຺ສນ຺ຕາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຣູປວິຠວໍ ຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ມຘຸຣໍ ຄິຣໍ ວາຈໍ ສຸຓນ຺ຕາ ສາຘໂວ ເກຬິປຣມ຺ມຸຂາ ກີຬາຍ ນິຈ຺ຉນ຺ຕາ ຈຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ກຕ຺ຖາຕິ ອາຫ ‘‘ສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ’’ຕິ.

໑໓໖. ‘‘ປສ຺ສນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ ລກ຺ຂິຍມຸທາຫຣຕິ, ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

໑໓໗.

ອລງ຺ກາຣວິຫີນາປິ, ສຕໍ ສມ຺ມຸຂເຕ’ທິສີ;

ອາໂຣຫຕິ ວິເສເສນ, ຣມຓີຍາ ຕທຸຊ຺ຊລາ.

໑໓໗. ວິສິຏ຺ຐສ຺ສາຎ຺ຎຘມ຺ມສ຺ສ ອຠາເວປິມິນາໂວປາເທໂຍ ພນ຺ໂຘຕິ ອາຫ ‘‘ອລງ຺ກາເຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ອລງ຺ກາເຣຫິ ວິຫີນາປິ ເອທິສີ ສຸຂຸມາລຕາ ສຕໍ ປຓ຺ຑິຕຊນານໍ ສມ຺ມຸຂຕໍ ອຠິມຸຂຠາວໍ ວາຈາໂຄຈຣຕ຺ຕໍ ອາໂຣຫຕິ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ, ກິມຸຕອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາລງ຺ກິເຕຕ຺ຍປິສທ຺ໂທ. ເຕນ ສຠາວວຸຕ຺ຍາທິນາ ອລງ຺ກາເຣນ ອຸຊ຺ຊລາ ທິຕ຺ຕາ ປນ ວິເສເສນາຕິສເຍນ ຣມຓີຍາ ມນຸຎ຺ຎາຕິ.

໑໓໗. ‘‘ອລງ຺ກາເຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ເອທິສີ ເອວໍວິຘາ ສຸຂຸມາລຕາ ອລງ຺ກາຣວິຫີນາປິ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣວິຣຫິຕາປິ ສຕໍ ປຎ຺ຎວນ຺ຕານໍ ສມ຺ມຸຂຕໍ ອຠິມຸຂຠາວໍ ເຕສໍ ວຈນວິສຍຠາວນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ ອາໂຣຫຕິ ປາປຸຓາຕິ. ຕທຸຊ຺ຊລາ ເຕນ ສຠາວວຸຕ຺ຕິວງ຺ກວຸຕ຺ຕິສມ຺ຠູເຕນ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣນ ໂຊຕມານາ ວິເສເສນ ອຕິສເຍນ ຣມຓີຍາ ມນຸຎ຺ຎາ ໂຫຕິ. ອລງ຺ກາເຣຫິ ວິຫີນາຕິ ຈ, ເຕນ ອຸຊ຺ຊລາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໓໘.

ໂຣມຎ຺ຈປິຎ຺ຉຣຈນາ, ¶ ສາຘຸວາທາຫິຕທ຺ຘນີ;

ລຬນ຺ຕິ’ເມ ມຸນີເມຆຸ-ມ຺ມທາ ສາຘຸ ສິຂາວລາ.

໑໓໘. ຕມຸທາຫຣຕິ ‘‘ໂຣມຎ຺ເຈ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂຣມຎ຺ຈາ ໂລມຫໍສາ ອິວ ໂຣມຎ຺ຈາ ເອວ ວາ, ປິຎ຺ຉານິ ພຣິຫານິ [ປຣິຫາຣານິ (ກ.)] ເຕສໍ ຣຈນາ ຉຕ຺ຕາກາເຣນ ວິຘານໍ ເຍສໍ ເຕ ຕຖາ, ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວາໂທ ວຈນໍ ຕໍສທິໂສເຍວ ວາ, ອາຫິໂຕ ຘນິ ເກກາສງ຺ຂາໂຕ ເຍສໍ ເຕ ຕຖາ, ມຸນິເມເຆນ ມຸນິສທິເສນ ມຸນິສງ຺ຂາເຕນ ວາ ວາຣິເທນ ອຸມ຺ມທາ ມຕ຺ຕາ ສາຘຸສທິສາ ສາຘຸ ເອວ ວາ ສິຂາວລາ ມຍູຣາ ລຬນ຺ຕິ ລີໂລເປຕາ ວິຈຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຣມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໘. ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣຍຸຕ຺ຕສຸຂຸມາລຕມຸທາຫຣຕິ ‘‘ໂຣເມ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂຣມຎ຺ຈປິຎ຺ຉຣຈນາ ໂລມຫໍສສທິສາ ໂຣມາ ເອວ ວາ ປິຎ຺ຉານໍ ພຣິຫານໍ ຣຈນາ ຉຕ຺ຕາກາເຣນ ວິຕ຺ຖາຣວນ຺ຕາ ສາຘຸວາທາຫິຕທ຺ຘນີ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວຈນສທິເສຫິ ສາຘຸວາເທຫິ ວາ ປວຕ຺ຕເກການິນ຺ນາເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ມຸນິເມຆຸມ຺ມທາ ມຸນິສທິເສນ ມຸນິສງ຺ຂາເຕນ ວາ ເມເຆນ ສຎ຺ຊາຕມທາ ອິເມ ສາຘຸສິຂາວລາ ສຊ຺ຊນສທິສາ ສາຘຸໂນ ເອວ ວາ ມຍູຣາ ລຬນ຺ຕິ ລີໂລເປຕາ ຠວນ຺ຕີຕິ. ອິທໍ ອເສສວຕ຺ຖຸວິສຍໍ ສມາສຣູປກໍ ອມຸຂ຺ຍປກ຺ເຂ ‘‘ໂຣມຎ຺ຈາ ວິຍ ສາຘຸວາໂທ ວິຍ ມຸນິ ວິຍ ສາຘໂວ ວິຍາ’’ຕິ ຈ, ມຸຂ຺ຍປກ຺ເຂ ‘‘ປິຎ຺ຉຣຈນາ ວິຍ ອາຫິຕທ຺ຘນີ ວິຍ ເມໂຆ ວິຍ ສິຂາວລາ ວິຍາ’’ຕິ ອຸປຈຣິຕພ຺ພໍ. ໂຣມຎ຺ຈາ ເອວ ປິຎ຺ຉານີຕິ ຈ, ເຕສໍ ຣຈນາ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ‘‘ສາຘຸ’’ອິຕິ ວາໂທຕິ ຈ, ອາຫິໂຕ ຈ ໂສ ຘນິ ເຈຕິ ຈ, ສາຘຸວາໂທ ອາຫິຕທ຺ຘນິ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ມຸນິ ເອວ ເມໂຆຕິ ຈ, ເຕນ ອຸມ຺ມທາຕິ ຈ, ສາຘໂວ ເອວ ສິຂາວລາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ‘‘ມຸນີເມໂຆ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ທີຆຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ.

໑໓໙.

ສຸຂຸມາລຕ຺ຕມຕ຺ເຖວ, ປທຕ຺ຖວິສຍມ຺ປິ ຈ;

ຍຖາ ມຕາທິສທ຺ເທສຸ, ກິຕ຺ຕິເສສາທິກິຕ຺ຕນໍ.

໑໓໙. ນ ¶ ເກວລໍ ສຸຂຸມາລຕາ ສທ຺ເທວ, ອຕ຺ເຖປີຕິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ສຸຂຸມາລຕ຺ຕ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ອຕ຺ເຖວາຕິ ວິຊ຺ຊເຕວ, ຕໍ ຕຸ ອໂນຈິຕ຺ຍຄາມ຺ມາທິວຊ຺ຊນາ ສມ຺ຠວຕິ. ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ຕມຸທາຫຣຕິ. ມຕາທິສທ຺ເທສຸ ວຕ຺ຕພ຺ເພສຸ ກິຕ຺ຕິເສສາທີນໍ ສທ຺ທານໍ ກິຕ຺ຕນໍ ກຖນໍ.

໑໓໙. ອຍໍ ສຸຂຸມາລຕາ ນ ເກວລໍ ສທ຺ເທວ, ອຕ຺ເຖປີຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຫ ‘‘ສຸຂຸມາລຕ຺ຕ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ສຸຂຸມາລຕ຺ຕມຕ຺ເຖວ ປທຕ຺ຖວິສຍມ຺ປິ ຈ ປທາຠິເຘຍ຺ຍໂຄຈຣມ຺ປິ ສຸຂຸມາລຕ຺ຕໍ ອຕ຺ເຖວ, ຕຎ຺ຈ ໂອຈິຕ຺ຍຫີນຄາມ຺ມໂທສປຣິຫາເຣນ ສິຊ຺ຌຕິ. ‘‘ຍຖາ’’ຕິ ຕມຸທາຫຣຕິ. ມຕາທິສທ຺ເທສຸ ວຕ຺ຕພ຺ເພສຸ ກິຕ຺ຕິເສສາທິສທ຺ທານໍ ກິຕ຺ຕນໍ ກຖນນ຺ຕິ. ມໂຕ ອິຕິອາທິ ເຍສໍ ‘‘ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປຕ຺ໂຕ’’ ອິຈ຺ຈາທີນມິຕິ ຈ, ກິຕ຺ຕິເສໂສ ອິຕິອາທິເຍສໍ ‘‘ເທວຕ຺ຕໍ ຄໂຕ, ສຄ຺ຄກາຍມລງ຺ກຣີ’’ຕ຺ຍາທີນມິຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໔໐.

ສິລິຏ຺ຐປທສໍສຄ຺ຄ-

ຣມຓີຍຄຸຓາລໂຍ;

ສພນ຺ຘຄາຣໂວ ໂສ’ຍໍ,

ສິເລໂສ ນາມ ຕໍ ຍຖາ.

໑໔໐. ສິເລສໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ສິລິຏ຺ເຐ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສິລິຏ຺ຐານໍ ພນ຺ຘລາຆວາຠາເວນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສິລິຏ຺ຐານໍ ປທານໍ ສໍສຄ຺ເຄນ ຣມຓີໂຍ ມນຸຎ຺ໂຎ ຄຸໂຓ ຕສ຺ສ ອາລໂຍ ປວຕ຺ຕິຏ຺ຐານໍ. ພນ຺ຘສ຺ສ ຣຈນາຍ ຄາຣໂວ ອສິຖິລຕາ, ສຫ ເຕນ ວຕ຺ຕຕີຕິ ສພນ຺ຘຄາຣໂວຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ ໂສຍໍ ສິເລໂສ ນາມາຕິ ວິຘີຍເຕ. ‘‘ຕໍ ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ. ຍຖາ ອຍໍ ສິເລໂສ, ຕຖາ ອຎ຺ໂຎປິ ຕາທິໂສ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ນ ຕ຺ວຍເມເວຕິ ‘‘ຕໍ ຍຖາ’’ ສທ຺ທສ຺ສຕ຺ໂຖ.

໑໔໐. ອິທານິ ສິເລສໍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ສິລິຏ຺ເຐ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສິລິຏ຺ຐປທສໍສຄ຺ຄຣມຓີຍຄຸຓາລໂຍ ຐານກຣຓາທີຫິ ອາສນ຺ນວຓ຺ຓານໍ ¶ ວິນ຺ຍາສເຫຕຸ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎນິສ຺ສິຕານໍ ປທານໍ ສມວາເຍນ ມນຸຎ຺ຎຄຸຓສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຏ຺ຐານຠູໂຕ ສພນ຺ຘຄາຣໂວ ພນ຺ຘຄາຣວສງ຺ຂາຕຣຈນາຍ ອສິຖິລຠາເວນ ສຫ ປວຕ຺ໂຕ ໂສ ອຍໍ ພນ຺ໂຘ ສິເລໂສ ນາມາຕິ. ສິເລໂສ ນາມ ພນ຺ຘຄາຣໂວ, ຕປ຺ປຏິປາທກພນ຺ໂຘປ຺ເຍຕ຺ຖ ສິເລໂສຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສິລິຏ຺ຐາ ຈ ເຕ ປທາ ເຈຕິ ຈ, ເຕສໍ ສໍສຄ຺ໂຄຕິ ຈ, ເຕນ ຣມຓີໂຍຕິ ຈ, ໂສ ເອວ ຄຸໂຓຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ອາລໂຍຕິ ຈ, ພນ຺ຘສ຺ສ ຄຸຣຸໂນ ຠາໂວຕິ ຈ, ເຕນ ສຫ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ຕໍ ຍຖາ ‘‘ພາລິນ຺ທຸ’’ອິຈ຺ຈາທິ.

໑໔໑.

ພາລິນ຺ທຸວິພ຺ຠມຈ຺ເຉທິ-ນຂຣາວລິກນ຺ຕິຠິ;

ສາ ມຸນິນ຺ທປທມ຺ໂຠຊ-ກນ຺ຕິ ໂວ ວລິຕາ’ວຕໍ.

໑໔໑. ‘‘ພາລິນ຺ທຸ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ພາລິນ຺ທຸໂນ ປຎ຺ຈມີ [ປຎ຺ຈມີຈນ຺ທສ຺ສ (?)] ປຎ຺ຈທສກລສ຺ສ ວິພ຺ຠໂມ ມໂນຫຣຕ຺ຕໍ, ຕໍ ຉິນ຺ທຕິ ສີເລນາຕິ ພາລິນ຺ທຸວິພ຺ຠມຈ຺ເຉທິໂຍ ປຎ຺ຈມີຈນ຺ທສ຺ສ ກລາສນ຺ນິຠານໍ ນຂຣານໍ ນຂານໍ ອາວລິໂຍ ຕາສໍ ກນ຺ຕິຠິ ໂສຠາຫິ ສຫ ວລິຕາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສາ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ປທານິເຍວ ອມ຺ໂຠຊານິ ປທຸມານິ ເຕສໍ ກນ຺ຕິ. ໂວ ຕຸມ຺ເຫ ສາມຎ຺ເຎນ ວທຕິ. ອວຕໍ ປາລຍຕຸ.

໑໔໑. ພາລິນ຺ທຸ…ເປ… ກນ຺ຕິຠິ ຕຣຸຓຈນ຺ທວິລາສວິນາສນສຠາວສມນ຺ນາຄຕນຂປນ຺ຕິໂສຠາຫິ ສຫ ວລິຕາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສາ ມຸນິນ຺ທປທມ຺ໂຠຊກນ຺ຕິ ສາ ສມ຺ພຸທ຺ຘປາທປທຸມໂສຠາ ໂວ ຕຸມ຺ເຫ ອວຕໍ ຣກ຺ຂຕູຕິ. ພາໂລ ຈ ໂສ ອິນ຺ທຸ ຈາຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ວິພ຺ຠໂມຕິ ຈ, ຕໍ ຉິນ຺ທຕິ ສີເລນາຕິ ຈ, ນຂານໍ ອາວລິໂຍຕິ ຈ, ຕາສໍ ກນ຺ຕີຕິ ຈ, ພາລິນ຺ທຸວິພ຺ຠມຈ຺ເຉທິໂຍ ຈ ຕາ ນຂຣາວລິກນ຺ຕິໂຍ ຈາຕິ ຈ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ປທານີຕິ ຈ, ຕານິເຍວ ອມ຺ໂຠຊານີຕິ ຈ, ເຕສໍ ກນ຺ຕີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໔໒.

ອຸກ຺ກໍສວນ຺ໂຕ ¶ ໂຍ ໂກຈິ,

ຄຸໂຓ ຍທິ ປຕີຍເຕ;

ອຸທາໂຣ’ຍໍ ຠເວ ເຕນ,

ສນາຖາ ພນ຺ຘປທ຺ຘຕິ.

໑໔໒. ອຸທາຣຕ຺ຕມວຘາຣຍມາຫ ‘‘ອຸກ຺ກໍສວນ຺ໂຕ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ໂຍ ໂກຈິ ‘‘ອິທເມເວ’’ຕິ ນິຍມາຠາວາ ຄຸໂຓ ຈາຄາຕິສຍາທິໂກ ອຸກ຺ກໍສວນ຺ໂຕ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຍທິ ປຕີຍເຕ ວິຎ຺ຎາຍເຕ ພນ຺ເຘຕິ ວິຎ຺ຎາຍຕິ ‘‘ພນ຺ຘປທ຺ຘຕີ’’ຕິ ວກ຺ຂມານຕ຺ຕາ, ອຍໍ ອຸທາໂຣ ຠເວຕິ ວິຘິ. ອຸທາໂຣຍໍ ໂຫຕຸ, ກິໍ ຕໂຕ ສິຍາຕິ ອາຫ ‘‘ເຕນິ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຕນ ອຸກ຺ກໍສວຕາ ຄຸເຓນ ພນ຺ຘປທ຺ຘຕິ ຣຈນກ຺ກໂມ ນາຖຠູເຕນ ອຸທາຣຄຸເຓນ ສຫ ວຕ຺ຕຕີຕິ ສນາຖາ, ສມ຺ປທາວາຕິ [ສມ຺ປທາວຕີຕິ (?)] ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໔໒. ອິທານິ ອຸທາຣຕ຺ຕມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ອຸກ຺ກໍເສ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຸກ຺ກໍສວນ຺ໂຕ ອຕິສຍວາ ໂຍໂກຈິ ຄຸໂຓ ຈາຄາຕິສຍາທິໂກ ສທ຺ທາວລິຍາ ປຏິປາທນີໂຍ ອານຸຠາໂວ ຍທິ ປຕີຍເຕ ສເຈ ກຕ຺ຖຈິ ພນ຺ເຘ ວິຎ຺ຎາຍເຕ, ອຍໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄຸໂຓ ອຸທາໂຣ ນາມ ຠເວ. ເຕນ ກິໍ ປໂຍຊນນ຺ຕິ ເຈ? ພນ຺ຘພນ຺ຘຕິ ປທາວລິ ເຕນ ອຸກ຺ກໍສວຕາ ຄຸເຓນ ສນາຖາ ສປ຺ປຕິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ. ອຸກ຺ກໍໂສ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຈ, ນາເຖນ ສຫ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ພນ຺ຘສ຺ສ ປທ຺ຘຕີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໔໓.

ປາທມ຺ໂຠຊຣໂຊລິຕ຺ຕ-ຄຕ຺ຕາ ເຍຕວ ໂຄຕມ;

ອໂຫ ເຕ ຊນ຺ຕໂວ ຍນ຺ຕິ, ສພ຺ພຖາ ນິຣຊຕ຺ຕນໍ.

໑໔໓. ຕມຸທາຫຣຕິ ‘‘ປາເທ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂຄຕມາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຄຕ຺ເຕນ ອາລປຕິ. ຕວ ຠຄວໂຕ ປາທມ຺ໂຠຊານໍ ຣຊານິ ເຣຓໂວ, ເຕຫິ ລິຕ຺ຕານິ ອຸປເທຫິຕານິ ຄຕ຺ຕານິ ເຍສນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເຍ ຊນາ ເຕ ຊນ຺ຕໂວ ສພ຺ພປ຺ປກາເຣນ ຣໂຊລເວນາປ຺ຍນຸປລິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຣເຊຫິ ກິເລສສງ຺ຂາເຕຫິ ¶ ນິຄ຺ຄຕາ ນິຣຊາ, ເຕສໍ ຠາໂວ ນິຣຊຕ຺ຕນໍ ນິກ຺ກິເລສຠາວໍ ຍນ຺ຕິ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ອໂຫ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ຍໂຕ ຣຊສາ ລິຕ຺ຕາ ນາມ ສໍກິລິຏ຺ຐາເຍວ ສິຍຸໍ, ຠວໍ ປນ ປາທຣຊສາ ວິເລປເນ ຊເນ ນິຣເຊ ກໂຣຕິ. ອຈ຺ຉຣິຍໍ ຠວໂຕ ອິທນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔໓. ອິທານິ ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ປາທມ຺ໂຠເຊ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂຠ ໂຄຕມ ເຍ ສຕ຺ຕາ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາທມ຺ໂຠຊຣໂຊລິຕ຺ຕຄຕ຺ຕາ ປາທປທຸມເຣຓຸລິຕ຺ຕມຕ຺ຖກນລາຏາທິສຣີຣາວຍວຍຸຕ຺ຕາ ເຕ ຊນ຺ຕໂວ ສຕ຺ຕາ ສພ຺ພຖາ ກິເລສສງ຺ຂາຕຣໂຊຊລ຺ເລຫິ ອນຸປລິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສພ຺ພປ຺ປກາເຣນ ນິຣຊຕ຺ຕນໍ ວິຄຕກິເລສຣໂຊຠາວໍ ຍນ຺ຕິ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ອໂຫ ອຈ຺ຉຣິຍໍ. ຣໂຊລິຕ຺ຕາ ນາມ ສໍກິລິຏ຺ຐາ ສິຍຸໍ, ຕ຺ວໍ ປນ ປາທຣຊສາ ອຸປລິຕ຺ເຕປິ ສຕ຺ເຕ ນິຣເຊ ກໂຣສີຕິ ຠາໂວ. ອິຫ ຠຄວໂຕ ອຸກ຺ກໍສຄຸໂຓ ທີປິໂຕ ໂຫຕິ. ປາທານິເຍວ ອມ຺ໂຠຊານີຕິ ຈ, ເຕສໍ ຣຊານີຕິ ຈ, ເຕຫິ ລິຕ຺ຕານິ ຄຕ຺ຕານິ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ຣເຊຫິ ກິເລເສຫິ ນິຄ຺ຄຕາຕິ ຈ, ເຕສໍ ຠາໂວຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໔໔.

ເອວໍ ຊິນານຸຠາວສ຺ສ, ສມຸກ຺ກໍໂສ’ຕ຺ຣທິສ຺ສຕິ;

ປຎ຺ຎວາ ວິຘິນາ’ເນນ, ຈິນ຺ຕເຍ ປຣມີທິສໍ.

໑໔໔. ໂກ ປເນຕ຺ຖ ອຸກ຺ກໍສວນ຺ໂຕ ຄຸໂຓ ເຍນ ພນ຺ໂຘ ສນາໂຖ ສິຍາຕິ ເຈ? ອາຫ ‘‘ເອວ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ເອວມິຕິ ຊິນານຸຠາວສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘປຠາວສ຺ສ ສມຸກ຺ກໍໂສ ອຕິສໂຍ ທິສ຺ສຕິ ປທິສ຺ສເຕ ອຕ຺ຣ ພນ຺ເຘ, ຕສ຺ມາ ຊິນານຸຠາເວນ ອຸກ຺ກໍສວຕາ ຄຸເຓນ ພນ຺ໂຘ ສນາໂຖ ສິຍາຕິ. ປກາຣມິມມຎ຺ຎຕ຺ຣປິອຕິທິສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ປຎ຺ຎວາ’’ຕິອາທິ. ປຎ຺ຎວາ ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ໂນ ອເນນ ວິຘິນາ ອິມິນາ ປກາເຣນ ເອທິສໍ ເອວຣູປໍ ປຣໍ ອຎ຺ຎໍ ຈິນ຺ຕເຍ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍ.

໑໔໔. ອິທານິ ¶ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄຸຓນິທສ຺ສນຎ຺ຈ ສິສ຺ສານຸສາສນຎ຺ຈ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ເອວ’’ມິຈ຺ຈາທິນາ. ອຕ຺ຣ ອິມິສ຺ສໍ ອນນ຺ຕຣຄາຖາຍໍ ເອວໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕກ຺ກເມນ ຊິນານຸຠາວສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປຠາວສ຺ສ ສມຸກ຺ກໍໂສ ອາຘິກ຺ກໍ ທິສ຺ສຕິ ປທິສ຺ສເຕ, ຕສ຺ມາ ຊິນານຸຠາວສງ຺ຂາເຕນ ອຸກ຺ກໍສວຕາ ຄຸເຓນ ພນ຺ໂຘ ສນາໂຖ ຠເວຍ຺ຍ. ປຎ຺ຎວາ ປສຕ຺ຖຎາຓວນ຺ໂຕ ອເນນ ວິຘິນາ ອິມິນາ ກເມນ ອີທິສໍ ປຣໍ ອຎ຺ຎໍ ຈິນ຺ຕເຍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ.

໑໔໕.

ອຸທາໂຣ ໂສປິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ,

ຍໍ ປສຕ຺ຖວິເສສນໍ;

ຍຖາ ກີຬາສໂຣ ລີລາ-

ຫາສ [ຫາໂສ (ກ.)] ເຫມງ຺ຄທາທໂຍ.

໑໔໕. ອປຣມຸທາຣປ຺ປກາຣໍ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ອຸທາໂຣ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ປສຕ຺ຖໍ ສິລາຆນີຍໍ ວິເສສນໍ ອຸປາທິຍຕິ, ໂສປິ ນ ປນ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕວ ອຸທາໂຣ ວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ. ‘‘ຍເຖ’’ຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ. ກີຬາຍ ກີຬຕ຺ຖໍ ສໂຣ, ລີລາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ ຫາໂສ, ເຫມໍ ເຫມມຍມງ຺ຄທນ຺ຕິ ສມາໂສ, ຕໍ ອາທິ ເຍສນ຺ຕິ ພາຫິຣຕ຺ໂຖ. ອາທິສທ຺ເທນ ກຸສຸມທາມມຓິເມຂລາທີນໍ ສງ຺ຄໂຫ. ອຍໍ ຕຸ ພນ຺ຘຜຣຸສຄາມ຺ມປຣິຈ຺ຈາຄາ ສມ຺ຠວຕິ.

໑໔໕. ອຎ຺ຎມປິ ອຸທາຣໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອຸທາໂຣ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ຍໍ ປສຕ຺ຖວິເສສນໍ ປສໍສນີຍວິເສສນໍ ໂຫຕິ, ໂສປິ ອຸທາໂຣຕິ ວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ. ‘‘ຍຖາ’’ຕິ ຕມຸທາຫຣຕິ. ກີຬາສໂຣ ກີຬາຍ ກໂຕ ສໂຣ. ລີລາຫາໂສ ລີລາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ ຫາໂສ. ເຫມງ຺ຄທາທໂຍ ສຸວຓ຺ຓເກຍູຣາອິຈ຺ຈາທໂຍຕິ. ກີຬຕ຺ຖາຍ ສໂຣຕິ ຈ, ລີລາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ ຫາໂສຕິ ຈ, ເຫມໍ ເຫມມຍໍ ອງ຺ຄທນ຺ຕິ ຈ, ລີລາຫາໂສ ຈ ເຫມງ຺ຄທຎ຺ຈາຕິ ຈ, ຕານິ ອາທີນິ ເຍສໍ ກຸສຸມທາມມຓິເມຂລາທີນນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອຍມຸທາໂຣ ພນ຺ຘຜຣຸສຄາມ຺ມາທິໂທສປຣິຈ຺ຈາເຄນ ສິຊ຺ຌຕິ.

໑໔໖.

ໂລກິຍຕ຺ຖານຕິກ຺ກນ຺ຕາ,

¶ ກນ຺ຕາ ສພ຺ພຊນານປິ;

ກນ຺ຕິ ນາມາ’ຕິວຸຕ຺ຕສ຺ສ,

ວຸຕ຺ຕາ ສາ ປຣິຫາຣໂຕ.

ຍຖາ ‘‘ມຸນິນ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິ.

໑໔໖. ກນ຺ຕິໍ ກຖຍຕິ ‘‘ໂລກິຍິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂລເກ ວິທິໂຕ ໂລກິໂຍ, ຕໍ ໂລກິຍໍ ອຕ຺ຖໍ ອຠິເຘຍ຺ຍໍ ອນຕິກ຺ກນ຺ຕາ ອນຕີຕາ ສພ຺ເພສໍ ກວີນມິຕເຣສໍ ວາ ຊນານໍ ເອວ ກນ຺ຕາ ມໂນຫຣາ ກນ຺ຕິ ນາມາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຍໍ ປນ ສທ຺ທຄຸໂຓ ອຕິວຸຕ຺ຕສ຺ສ ວາກ຺ຍໂທສສ຺ສ ປຣິຈ຺ຈາເຄນ ສມ຺ຠວຕິ. ເຕນາຫ ‘‘ອຕິວຸຕ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິອາທິ. ອຸທາຫຣຓຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ.

໑໔໖. ອິທານິ ກນ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ໂລກິຍິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂລກິຍຕ຺ຖານຕິກ຺ກນ຺ຕາ ໂລເກ ປສິທ຺ຘສທ຺ທຕ຺ຖມນຕິກ຺ກນ຺ຕາ ສພ຺ພຊນານໍ ສກລກວີນໍ ກນ຺ຕາ ມນຸຎ຺ຎາ ກນ຺ຕິ ນາມ ວຸຈ຺ຈເຕ, ສາ ອຕິວຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຕິວຸຕ຺ຕໂທສສ຺ສ ປຣິຫາຣໂຕ ວຸຕ຺ຕາ ໂທສປຣິຫາຣປຣິຈ຺ເຉເທ ກຖິຕາ ໂຫຕິ. ອຕິວຸຕ຺ຕໂທສປຣິຫາຣໂຕ ເອວ ກນ຺ຕິຍາ ສິທ຺ຘຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ລກ຺ຂິໂຍ ເອວ ເອຕິສ຺ສາ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ໂລເກ ວິທິໂຕຕິ ຈ, ໂສ ຈ ໂສ ອຕ຺ໂຖ ເຈຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ‘‘ຍຖາ’’ຕິ ກນ຺ຕິຍາ ອຸທາຫຣຓໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ມຸນິນ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໑໔໗.

ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕາ’ຠິເຘຍ຺ຍສ຺ສາ-

ເນຍ຺ຍຕາ ສທ຺ທໂຕ’ຕ຺ຖໂຕ;

ສາ’ຍໍ ຕທຸຠຍາ ເນຍ຺ຍ-

ປຣິຫາເຣ ປທສ຺ສິຕາ.

ຍຖາ ‘‘ມຣີຈິ’’ຈ຺ຈາທິ ຈ, ‘‘ມໂນນຸຣຎ຺ຊໂນ’’ຈ຺ຈາທິ ຈ.

໑໔໗. ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິໍ ¶ ພ຺ຍຎ຺ຊຍຕິ ‘‘ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕາຠິເຘຍ຺ຍິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຠິເຘຍ຺ຍສ຺ສ ສມ຺ພນ຺ຘອຕ຺ຖສ຺ສ ສທ຺ທໂຕ ອຕ຺ຖໂຕ ວາ ສາມຕ຺ຖິຍໂຕ ວາ ອເນຍ຺ຍຕາ ປຕີຕິ ອຎ຺ຎຖາ ວຄໂມ ຄຕ຺ຍນ຺ຕຣາຠາວາ, ຍໂຕ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ທຸລ຺ລຠາວຄຕີ ສທ຺ທ-ສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ’’ຕິ. ຕມນຸວທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິ ວິຘີຍເຕ. ສາ ປນ ພ຺ຍາກິຓ຺ຓເນຍ຺ຍາທິໂທສວຊ຺ຊນາຍ ຊາຍເຕ. ຕທຸຠຍາ ຊາຕາ ສາຍໍ ອເນຍ຺ຍຕາ ເນຍ຺ຍປຣິຫາເຣ ປທສ຺ສິຕາ ປກາສິຕາ. ປຐມທຸຕິໂຍທາຫຣຓສ຺ສຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ.

໑໔໗. ອິທານິ ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຠິເຘຍ຺ຍສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ສທ຺ທໂຕ ອຕ຺ຖໂຕ ອຕ຺ຖສາມຕ຺ຖິຍໂຕ ຈ ອເນຍ຺ຍຕາ ຕຕ຺ເຖວ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ຕາ ສທ຺ທສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພສ຺ສ ອຠາໂວ ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິ ນາມ, ຕທຸຠຍາ ເຕຫິ ທ຺ວີຫິ ຊາຕາ ສາ ອຍໍ ອເນຍ຺ຍຕາສງ຺ຂຕາ ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິ ເນຍ຺ຍປຣິຫາເຣ ເນຍ຺ຍໂທສປຣິຫາຣປເທເສ ປທສ຺ສິຕາ ປກາສິຕາຕິ. ‘‘ທຸລ຺ລຠາວຄຕີ ສທ຺ທ-ສາມຕ຺ຖິຍວິລງ຺ຆິນີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖປຕີຕິ ປນ ວິນາ ສທ຺ທຎ຺ຈ ສາມຕ຺ຖິຍຎ຺ຈ ອຎ຺ຎຖານຸປລພ຺ຠຕີຕິ ອິຫ ‘‘ສທ຺ທໂຕ ອຕ຺ຖໂຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຕ຺ຖສ຺ສ ພ຺ຍຕ຺ຕິ ປຕີຕີຕິ ຈ, ນຕ຺ຖິ ເນຍ຺ຍໍ ອາຫຣິຕພ຺ພໍ ອສ຺ສ ອຠິເຘຍ຺ຍສ຺ສາຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ເຕ ຈ ເຕ ອຸໂຠ ສທ຺ທຕ຺ຖາ ຈາຕິ ຈ, ເຕ ອວຍວາ ເອຕິສ຺ສາຕິ ຈ, ເນຍ຺ຍສ຺ສ ປຣິຫາໂຣຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ອິທານິ ‘‘ຍເຖ’’ຈ຺ຈາທິນາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາຍ ອຕ຺ຖພ຺ຍຕ຺ຕິຍາ ຍຖາກ຺ກມໍ ອຸທາຫຣຓມນຸສ຺ສາເຣຕິ ‘‘ມຣິ’’ຈ຺ຈາທິຄາຖາທ຺ວເຍນ, ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ.

ປຸນ ອຕ຺ເຖນ ຍຖາ –

໑໔໘.

ສຠາວາມລຕາ ຘີຣ,

ມຸຘາ ປາທນເຂສຸ ເຕ;

ຍໂຕ ເຕ’ວນຕານນ຺ຕ-

ໂມຬິຈ຺ຉາຍາ ຊຫນ຺ຕິ ໂນ.

໑໔໘. ປຸນ ¶ ທຸຕິເຍ ຕຸ ຘີຣາຕິ ອາມນ຺ຕນໍ. ເຕ ຕວ ປາທນເຂສຸ ສຠາວາມລຕາ ປກຕິປຣິສຸທ຺ຘຕາ ມຸຘາ ຕຸຈ຺ຉາ. ກສ຺ມາຕິ ເຈ? ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ ເຕ ປາທນຂາ ອວນຕສ຺ສ ສນ຺ນຕສ຺ສ ອນນ຺ຕສ຺ສ ນາຄຣາຊສ຺ສ ໂມຬິໂນ ກິຣີຏສ຺ສ ອວນຕານໍ ວາ ນຣມຣານໍ ອນນ຺ຕານໍ ໂມຬີນໍ ຉາຍາ ຉວິໂຍ ໂນ ຊຫນ຺ຕິ ນ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕິ, ສຎ຺ຉວິໂຍ ປນ ຊຫນ຺ຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ນເຂສຸ ສຎ຺ຉວິຕ຺ຕາ ປາທນຂສ຺ສ ໂມຬີນໍ ນິຣນ຺ຕຣປ຺ປຓາມາພ຺ຍຠິຈາຣານຣມຣາທີນໍ ຠຄວໂຕ ປາທາຣວິນ຺ທວນ຺ທນໍ ສາມຕ຺ຖິຍາ ຜຸຏໍ ຄມ຺ຍເຕ.

໑໔໘. ‘‘ປຸນ ອຕ຺ເຖນ ຍຖາ ສຠາວິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຘີຣ ເຕ ຕວ ປາທນເຂສຸ ສຠາວາມລຕາ ປກຕິປຣິສຸທ຺ຘຕາ ມຸຘາ ຕຸຈ຺ຉາ. ກສ຺ມາຕິ ເຈ? ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ເຕ ຈຣຓນຂາ ອວນຕານນ຺ຕໂມຬິຈ຺ຉາຍາ ປາທານຕສ຺ສ ອນນ຺ຕນາຄຣາຊສ຺ສ ກິຣີຏສ຺ສ ສມ຺ພນ຺ຘິນີ, ອວນຕານໍ ວາ ອນນ຺ຕານໍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ໂມຬີນໍ ຉາຍາ ກນ຺ຕິໂຍ ໂນ ຊຫນ຺ຕິ ນ ວິຊຫນ຺ຕິ, ປກຕິວຓ຺ຓໍ ປຫາຍ ກິຣີຏກນ຺ຕິສທິສາ ເຕ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເອຕ຺ຖ ຈນ຺ທກິຣຓສນ຺ນິຠານໍ ນຂຣໍສີນໍ ສມີເປ ໂມຬີນໍ ນຂຣໍສີຫິ ອມທ຺ທິຕສກກນ຺ຕິຍຸຕ຺ຕຠາວມາປຊ຺ຊນໍ ຕາທິສານໍ ນິຣນ຺ຕຣປ຺ປຓາມາຠາວາຠາວໂຕ ຂຕ຺ຕິຍາທີນໍ ມຸນິນ຺ທປາທາຣວິນ຺ທທ຺ວນ຺ເທ ນິຣນ຺ຕຣປ຺ປຓາໂມ ສາມຕ຺ຖິຍາ ວິຠູຕໍ ຄມ຺ຍເຕ. ສສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ເຕນ ອມລາຕິ ຈ, ເຕສໍ ຠາໂວຕິ ຈ, ປຐມປກ຺ເຂ ອວນໂຕ ຈ ໂສ ອນນ຺ໂຕ ຈາຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ໂມຬີຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ຉາຍາໂຍຕິ ຈ, ທຸຕິຍປກ຺ເຂ ອນນ຺ຕາ ຈ ເຕ ໂມຬີ ເຈຕິ ຈ, ອວນຕານໍ ອນນ຺ຕໂມຬີຕິ ຈ, ເຕສໍ ຉາຍາໂຍຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໔໙.

‘‘ພນ຺ຘສາໂຣ’’ຕິ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ຍໍ ສມຄ຺ຄາປິ ວິຎ຺ຎຸໂນ;

ທສ຺ສນາວສຣໍ ປຕ຺ໂຕ, ສມາຘິ ນາມ’ຍໍ ຄຸໂຓ.

໑໔໙. ສມາຘິຜລໍ ກິຈ຺ຈາຫ ‘‘ພນ຺ເຘ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍນ຺ຕິ ຍໍ ສມາຘິໍ ພນ຺ຘສ຺ສ ຄຊ຺ຊປຊ຺ຊມິສ຺ສຠາວສ຺ສ ສາໂຣຕິ ສພ຺ພສ຺ສ ຊີວິຕໍ ¶ ຕປ຺ປຣາຍຕ຺ຕາ ພນ຺ຘສ຺ສ ສມຄ຺ຄາປິ ວິຎ຺ຎຸໂນ ສພ຺ເພປິ ກວິໂນ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕິ ຊານນ຺ຕິ, ອຍໍ ສມາຘິ ນາມ ສມາຘິຂ຺ໂຍ ຄຸໂຓ ທສ຺ສເນ ປກາສເນ ອວສຣໍ ໂອກາສໍ ອໂນຕ຺ຕຣຕ຺ຕາ ປຣສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸກ຺ກເມນາຕິ.

໑໔໙. ອິທານິ ສມາຘໂຍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ພນ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສມຄ຺ຄາ ອປິ ວິຎ຺ຎຸໂນ ສພ຺ເພປິ ກວໂຍ ຍໍ ສມາຘິໍ ‘‘ພນ຺ຘສາໂຣ’’ຕິ ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊວິມິສ຺ສສງ຺ຂາຕສ຺ສ ພນ຺ຘສ຺ສ ຊີວິຕມິຕິ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ອຍໍ ສມາຘິ ນາມ ຄຸໂຓ ທສ຺ສນາວສຣໍ ປຕ຺ໂຕ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸກ຺ກເມນ ທສ຺ສໂນກາສໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ພນ຺ຘສ຺ສ ສາໂຣຕິ ຈ, ທສ຺ສເນ ອວສຣນ຺ຕິ ຈ, ຕໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໕໐.

ອຎ຺ຎຘມ຺ໂມ ຕໂຕ’ຎ຺ຎຕ຺ຖ,

ໂລກສີມານຸໂຣຘໂຕ;

ສມ຺ມາ ອາຘີຍເຕ’ຈ຺ເຈ’ໂສ,

ສມາຘີຕິ ນິຣຸຈ຺ຈຕິ.

໑໕໐. ກຖມຍໍ ສທ຺ທໂວຫາໂຣ ພນ຺ເຘ ‘‘ສມາຘີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີຕ຺ຍາຫ ‘‘ອຎ຺ເຎ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຎ຺ຎສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ປກຕາເປກ຺ຂາຍ ຘມ຺ໂມ ຄຸໂຓ ປສິທ຺ໂຘ, ຕໂຕ ຕສ຺ມາ ມຸຂ຺ຍວິສຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ອມຸຂ຺ເຍ ວິສເຍ ໂລກສີມານຸໂຣຘໂຕ ໂລກປ຺ປຕີຕ຺ຍນຸວຕ຺ຕເນນ ສມ຺ມາ ສາຘຸ ໂລກສີມານຸວຕ຺ຕນເມເວຫ ສາຘຸຕ຺ຕໍ ອາຘີຍເຕ ອາໂຣປ຺ຍເຕ, ອິຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ເອໂສ ເອວໍວິໂຘ ຘມ຺ໂມ ‘‘ສມາຘີ’’ຕິ ນິຣຸຈ຺ຈຕີຕິຘ ສມ຺ມາ ອາຘີຍຕີຕິ ເອວໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໕໐. ‘‘ສມາຘີ’’ຕິ ອຍໍ ໂວຫາໂຣ ພນ຺ຘວິສເຍ ກຖໍ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ອາສງ຺ກາຍໍ ປຐມໍ ນິພ຺ພຈນໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຫ ‘‘ອຎ຺ຎິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍສ຺ມາ ອຎ຺ຎຘມ຺ໂມ ສມາຘານສ຺ສ ວິສຍຠູຕອມຸຂ຺ຍໂຕ ອຎ຺ຎສ຺ສ ມຸຂ຺ຍວຕ຺ຖຸໂນ ປສິທ຺ຘຄຸໂຓ, ຕໂຕ ¶ ມຸຂ຺ຍວິສຍໂຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ອມຸຂ຺ຍວິສເຍ ໂລກສີມານຸໂຣຘໂຕ ໂລກໂວຫາຣມຣິຍາທາວິໂຣຘຠາເວນ ໂລກປ຺ປຕີຕ຺ຍນຸວຕ຺ຕເນເນວ ສມ຺ມາ ອາຘີຍຕິ ຐປີຍຕິ, ອິຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ເອໂສ ຍຖາວຸຕ຺ຕຄຸໂຓ ‘‘ສມາຘີ’’ຕິ ນິຣຸຈ຺ຈຕິ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ. ອຎ຺ຎສ຺ສ ຘມ຺ໂມຕິ ຈ, ໂລກສ຺ສ ສີມາຕິ ຈ, ຕສ຺ສາ ອນຸໂຣໂຘຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ສມາຘິອຸທ຺ເທສ

໑໕໑.

ອປາເຓ ປາຓິນໍ ຘມ຺ໂມ, ສມ຺ມາ ອາຘີຍເຕ ກ຺ວຈິ;

ນິຣູເປ ຣູປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ, ນິຣເສ ສຣສສ຺ສ ຈ.

໑໕໒.

ອທ຺ຣເວ ທ຺ຣວຍຸຕ຺ຕສ຺ສ, ອກຕ຺ຕຣິປິ ກຕ຺ຕຸຕາ;

ກຐິນສ຺ສາ’ສຣີເຣປິ, ຣູປໍ ເຕສໍ ກມາ ສິຍາ.

໑໕໑-໑໕໒. ສມາຘານວິສຍມາຫ ‘‘ອປາເຓ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກ຺ວຈິ ຐາເນ ປາຓິນໍ ປາຓວນ຺ຕານໍ ປທຕ຺ຖານໍ ຘມ຺ໂມ ຄຸໂຓ ອປາເຓ ປາຓວິຣຫິເຕ ວຕ຺ຖຸນິ ສມ຺ມາ ໂລກປຕີຕ຺ຍນຸວຕ຺ຕເນນ ອາຘີຍເຕ ອາໂຣປ຺ຍເຕ, ເອວມຸປຣິປິ ຍຖານຸຣູປໍ. ນິຣູເປຕິ ຣູປວິຣຫິເຕ ວຕ຺ຖຸນິ, ກ຺ວຈີຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນຸວຕ຺ຕຕິ. ອສຣີເຣ ອຆເນ ອສໍຫເຕ ວຕ຺ຖຸນິ ກຐິນສ຺ສ ທຬ຺ຫສ຺ສ, ເຕສໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕານໍ ສມາຘີນໍ ຣູປໍ ອຸທາຫຣຓໍ ກມາ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸກ຺ກເມນ.

໑໕໑-໑໕໒. ອຸທ຺ເທເສ ‘‘ສມາຘໂຍ’’ຕິ ພຫຸວຈເນນ ນິທ຺ທິຏ຺ຐານໍ ສມາຘີນໍ ວິສຍມຸປທສ຺ເສຕິ ‘‘ອປາເຓ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ກ຺ວຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຐາເນ ປາຓິນໍ ຘມ຺ໂມ ອິນ຺ທ຺ຣິຍພທ຺ຘານໍ ຄຸໂຓ ອປາເຓ ປາຓຣຫິຕວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ໂລກປຕີຕິອນຸສາເຣນ ອາຘີຍເຕ ອາໂຣປ຺ຍເຕ, ກ຺ວຈິ ຣູປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຣູປວນ຺ຕວຕ຺ຖຸໂນ ຘມ຺ໂມ ນິຣູເປ ຣູປຣຫິຕວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ, ກ຺ວຈິ ສຣສສ຺ສ ຣສວນ຺ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ຘມ຺ໂມ ນິຣເສ ຣສຣຫິເຕ ຈ, ກ຺ວຈິ ທ຺ຣວຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ທ຺ຣວວນ຺ຕວຕ຺ຖຸໂນ ຘມ຺ໂມ ອທ຺ຣເວ ທ຺ຣວຣຫິເຕ ຈ, ¶ ກ຺ວຈິ ກຕ຺ຕຸຕາ ກຕ຺ຕຸຄຸໂຓ ອກຕ຺ຕຣິປິ, ກ຺ວຈິ ກຐິນສ຺ສ ຖທ຺ຘສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ຘມ຺ໂມ ອສຣີເຣປິ ສຣີຣຣຫິເຕປິ ສມ຺ມາ ອາຘີຍເຕ. ເຕສໍ ຉນ຺ນໍ ສມາຘີນໍ ຣູປໍ ອຸທາຫຣຓໍ ກມາ ‘‘ອປາເຓ ປາຓິນ’’ນ຺ຕິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸກ຺ກເມນ ສິຍາ ຠເວຍ຺ຍາຕິ. ນ ສນ຺ຕິ ປາຓາ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ຣູປາ ນິຄ຺ຄໂຕຕິ ຈ, ຣູເປນ ຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຈ, ຣສາ ນິຄ຺ຄໂຕຕິ ຈ, ຣເສນ ສຫ ວຕ຺ຕມາໂນຕິ ຈ, ທ຺ຣວາອຎ຺ໂຎຕິ ຈ, ທ຺ຣເວນ ທ຺ຣວຠາເວນ ຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຈ, ກຕ຺ຕຸໂຕ ອຎ຺ໂຎຕິ ຈ, ກຕ຺ຕຸໂນ ຠາໂວຕິ ຈ, ນຕ຺ຖິ ສຣີຣໍ ອສ຺ສາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ສມາຘິນິທ຺ເທສ

ອປາເຓ ປາຓິນໍ ຘມ຺ໂມ

໑໕໓.

ອຸຓ຺ຓາປຸຓ຺ຓິນ຺ທຸນາ ນາຖ, ທິວາປິ ສຫ ສງ຺ຄມາ;

ວິນິທ຺ທາ ສມ຺ປໂມທນ຺ຕິ, ມຎ຺ເຎ ກຸມຸທິນີ ຕວ.

໑໕໓. ‘‘ອຸຓ຺ຓາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ນາຖາຕິ ໂລກຕ຺ຕເຍກປຏິສຣຓຠູຕຕາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາລປຕິ. ຕວ ອຸຓ຺ຓາໂຣມຘາຕຸສງ຺ຂາເຕນ ປຸຓ຺ຓິນ຺ທຸນາ ສຫ ສງ຺ຄມາ ສໍໂຍເຄນ ກຸມຸທິນີ ກຸມຸທິນິໂຍ ກຸມຸທາກຣາ ທິວາປິ ວິນິທ຺ທາ ວິຄຕໂສປ຺ປາ ສມ຺ປໂມທນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ ສຸຏ຺ຐຸເຍວ ປໂມທນ຺ຕີຕິ ປຣິກປ຺ເປມີຕິ. ເອຕ຺ຖ ປາຓິຘມ຺ມສ຺ສ ສຸຣຕຣູປສ຺ສ ສງ຺ຄມສ຺ສ ວິນິທ຺ທາຍ ສມ຺ປີຓນສ຺ສ ຈ ອປາຓິນິ ອາໂຣປິຕປຸມ຺ຠາເວ ອຸຓ຺ຓາປຸຓ຺ຓິນ຺ທຸມ຺ຫິ, ຕຖາ ອາໂຣປິຕອິຕ຺ຖິຠາວາສຸ ກຸມຸທິນີສຸ ໂລກສີມານຸໂຣເຘນ ສມາຘານໂຕ ໂສຍໍ ປສິທ຺ໂຘ ຘມ຺ໂມ ‘‘ສມາຘີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕທຠິຘາຍີ ສທ຺ໂທ ຈ ອຸປຈາຣໂຕ ອຕ຺ຖານຸຄາມິຕ຺ຕາ ສທ຺ທິກໂວຫາຣໍ ທສ຺ເສຕິ, ເອວມຸປຣິປິ ຍຖາໂຍຄໍ.

໑໕໓. ເຕສຸ ປາຓິຘມ຺ມສມາຘິໂນ ອຸທາຫຣຓມາທິສຕິ ‘‘ອຸຓ຺ຓາ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ. ນາຖ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຸຓ຺ຓາປຸຓ຺ຓິນ຺ທຸນາ ອຸຓ຺ຓາໂຣມມຓ຺ຑລສງ຺ຂາຕປຸຓ຺ຓຈນ຺ເທນ ສຫ ສງ຺ຄມາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສມວາຍເຫຕຸນາ ກຸມຸທິນີ ເກຣວາກຣສງ຺ຂາຕາ ກຸມຸທິນິໂຍ ທິວາປິ ¶ ວິນິທ຺ທາ ວິກສິຕາ ສມ຺ປໂມທນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ ອຕິສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ກປ຺ເປມີຕິ ອິນ຺ທຸສມ຺ປໂມໂທ ສຫສທ຺ເທນ ຎາຍເຕ. ເອຕ຺ຖ ປາຓິຘມ຺ມສງ຺ຂາໂຕ ສຸຣຕສງ຺ຄໂມ ຈ ນິທ຺ທາປຄໂມ ຈ ສມ຺ປໂມທນຎ຺ຈາຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຓ຺ຓາປຸຓ຺ຓິນ຺ທຸກຸມຸທິນີສງ຺ຂາເຕສຸ ອປາເຓສຸ ໂລກໂວຫາຣານຕິກ຺ກມ຺ມ ພຸທ຺ຘິຍາ ອາໂຣປເນນ ປາຓິຘມ຺ມໂຕ ປສິທ຺ຘາ ຕໂຍ ອຕ຺ຖາ ອິຘ ສມາຘໂຍ ນາມ, ຕປ຺ປຏິປາທກຄນ຺ໂຖປິ ອຕ຺ຖານຸຄາມິຕ຺ຕາ ຕທຸປຈາເຣນ ສມາຘີຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ປຸຓ຺ໂຓ ຈ ໂສ ອິນ຺ທຸ ເຈຕິ ຈ, ອຸຓ຺ຓາ ເອວ ປຸຓ຺ຓິນ຺ທຸ ຈາຕິ ຈ, ວິຄຕາ ນິທ຺ທາ ເຍຫີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ນິຣູເປ ຣູປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ

໑໕໔.

ທຍາຣເສສຸ ມຸຊ຺ຊນ຺ຕາ, ຊນາ’ມຕຣເສສ຺ວິ’ວ;

ສຸຂິຕາ ຫຕໂທສາ ເຕ, ນາຖ ປາທມ຺ພຸຊານຕາ.

໑໕໔. ‘‘ທຍາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ນາຖ ເຕ ປາທມ຺ພຸເຊສຸ ອານຕາ ປຓາມວເສນ ຊນາ ຕິໂລກກຸຫຣປວຕ຺ຕິໂນ ສຕ຺ຕາ ອມຕຣເສສ຺ວິວ ປີຍູສຣເສສຸ ວິຍ ທຍາຣເສສຸ ກຣຸຓາຣເສສຸ ຄຸເຓສຸ. ‘‘ສິງ຺ຄາຣາໂທ ວິເສ ວີຣິເຍ, ຄຸເຓ ຣາເຄ ທ຺ຣເວ ຣໂສ’’ຕິ [ອມຣໂກສ ໓.໓.໒໒໖] ຫິ ນິຆຓ຺ຏຸ. ມຸຊ຺ຊນ຺ຕາ ນິມຸຊ຺ຊມານາ ຫຕາ ນຏ຺ຐາ ໂທສາ ວາຕາທໂຍ ອມຕປກ຺ເຂ, ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຕຸ ຫຕາ ນຏ຺ຐາ ໂທສາ ຣາຄາທໂຍ ເຍສນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ, ຕໂຕເຍວ ສຸຂິຕາ ສຸຂໍ ກາຍິກເຈຕສິກສຸຂໍ ອິຕາ ປຕ຺ຕາ ຄຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໕໔. ອິທານິ ຣູປຘມ຺ມສມາຘິໂນ ອຸທາຫຣຓໍ ອຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ທຍາ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ. ນາຖ ເຕ ຕວ ປາທມ຺ພຸຊານຕາ ຈຣຓປທຸເມ ປຓຕາ ຊນາ ເທວມນຸສ຺ສາ ອມຕຣເສສຸ ອິວ ສຸຘາຊເລສຸ ວິຍ ທຍາຣເສສຸ ອນຎ຺ຎສາຘາຣຓກຣຸຓາຄຸເຓສຸ ມຸຊ຺ຊນ຺ຕາ ນິມຸຊ຺ຊມານາ ຫຕໂທສາ ວິນຏ຺ຐວາຕປິຕ຺ຕາທໂຍ ວິນຏ຺ຐຣາຄາທິໂທສາ ວາ ສຸຂິຕາ ຕໂຕເຍວ ອຊຣາມຣສງ຺ຂາຕສຸຂໍ ¶ ອິຕາ ປຕ຺ຕາຕິ. ເອຕ຺ຖ ຣູປຍຸຕ຺ຕຊເລ ລພ຺ຠມານໍ ມຸຊ຺ຊນໍ ນິຣູເປ ທຍາຄຸເຓ ອາໂຣປິຕໍ ໂຫຕິ. ທຍາ ເອວ ຣສາ ຄຸຓາຕິ ຈ, ອມຕາ ເອວ ຣສາຕິ ຈ, ຫຕາ ວາຕາທໂຍ ຣາຄາທໂຍ ວາ ໂທສາ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ປາທານິ ເອວ ອມ຺ພຸຊານີຕິ ຈ, ເຕສຸ ອານຕາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

‘‘ສິງ຺ຄາຣາໂທວິເສ ວີຣິເຍ, ຄຸເຓ ຣາເຄ ທ຺ຣເວຣໂສ’’ຕິ [ອມຣໂກສ ໓.໓.໒໒໖] ເອຕ຺ຖ ຣສສທ຺ໂທ ຄຸຓຊເລສຸ ວຕ຺ຕຕິ.

ນິຣເສ ສຣສສ຺ສ

໑໕໕.

ມຘຸເຣປິ ຄຸເຓ ຘີຣ, ນປ຺ປສີທນ຺ຕິ ເຍ ຕວ;

ກີທິສີມນໂສ ວຸຕ຺ຕິ, ເຕສໍ ຂາຣຄຸຓານໂຠ [ເຫ (ສີ.)].

໑໕໕. ‘‘ມຘຸເຣ’’ຈ຺ຈາທິ. ຘິຍາ ອີຣຕີຕິ ຘີໂຣ, ໂຠ ຘີຣ ຕວ ມຘຸເຣປິ ມໂນຫເຣປິ ຄຸເຓ ກຣຸຓາທິເກ ເຍ ນປ຺ປສີທນ຺ຕິ ປສາທໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ຂາຣຄຸຓານໍ ອມຘຸຣຄຸຓານໍ ເຕສໍ ຊນານໍ ມນໂສ ວຸຕ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕປ຺ປວຕ຺ຕິ ກີທິສີຕິ ກິມິວ ທິສ຺ສຕິ, ນ ວິຎ຺ຎາຍເຕ ‘‘ອີທິສີ’’ຕິ. ຍໂຕ ຕາທິສຄຸຓາວໂພຘປຣມ຺ມຸຂາ ໂມຫນ຺ຘກາຣສມ຺ພນ຺ຘິຕາຕິ.

໑໕໕. ອິທານິ ສຣສຘມ຺ມສມາຘິໂນ ອຸທາຫຣຓມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ມຘຸຣິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂຠ ຘີຣ ຕວ ເຕ ມຘຸເຣ ອປິ ຄຸເຓ ປກຕິສຸນ຺ທເຣ ກຣຸຓາປຎ຺ຎາຄຸເຓປິ ເຍ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຊນາ ນປ຺ປສີທນ຺ຕິ, ຂາຣຄຸຓານໍ ອມຘຸຣຄຸຓານໍ ເຕສໍ ຊນານໍ ມນໂສ ວຸຕ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕປ຺ປວຕ຺ຕິ ກີທິສີ ກຖໍ ຣຸຫຕິ. ຘິຍາ ອີຣຕິ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ກາ ວິຍ ສາ ທິສ຺ສຕີຕິ ຈ, ຂາຣາ ຄຸຓາ ເຍສນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ສມາຘິ ນາມ ຣສຫີເນ ອາໂຣປິຕຣສຍຸຕ຺ຕຘມ຺ມຠູຕໍ ມຘຸຣຂາຣຄຸຓທ຺ວຍໍ.

ອທ຺ຣເວ ທ຺ຣວຍຸຕ຺ຕສ຺ສ

໑໕໖.

ສພ຺ພຕ຺ຖສິທ຺ຘ ¶ ຈູຬກ-ປຸຏເປຍ຺ຍາ ມຫາຄຸຓາ;

ທິສາ ສມນ຺ຕາ ຘາວນ຺ຕິ, ກຸນ຺ທໂສຠາສລກ຺ຂຓາ.

໑໕໖. ‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖສິທ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສພ຺ພຕ຺ຖສິທ຺ຘສ຺ສ ມຫາມຸນິໂນ ຈູຬກປຸເຏນ ເປຍ຺ຍາ ປາຕພ຺ພາ ກຸນ຺ທໂສຠາສລກ຺ຂຓາ ກຸນ຺ທກຸສຸມສ຺ສ ໂສຠາສວນ຺ຕາ ຊຸຕິວິຊມ຺ຠິໂນ ມຫາຄຸຓາ ສມນ຺ຕາ ປຣິໂຕ ທິສາ ທິສນ຺ຕານິ ຘາວນ຺ຕິ.

໑໕໖. ອິທານິ ທ຺ຣວຍຸຕ຺ຕສມາຘິໂນ ອຸທາຫຣຓມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສພ຺ພຕ຺ຖສິທ຺ຘ ສພ຺ພກິຈ຺ເຈ ປຣິນິປ຺ຜນ຺ນ, ນິປ຺ຜນ຺ເນຫິ ສພ຺ພຕ຺ເຖຫິ ວາ ສມນ຺ນາຄຕ ເຫ ຕຖາຄຕ ຕວ ຈູຬກປຸຏເປຍ຺ຍາ ຈູຬກປຸເຏນ ປາຕພ຺ພາ ກຸນ຺ທໂສຠາສລກ຺ຂຓາ ກຸນ຺ທໂສຠາຫິ ສມານລກ຺ຂຓາ ກຸນ຺ທໂສຠາສທິສາ ວາ ມຫາຄຸຓາ ສງ຺ຂ຺ຍາມຫນ຺ຕຕ຺ຕາ ອານຸຠາວມຫນ຺ຕຕ຺ຕາ ວາ ມຫນ຺ຕາ ວາ ອຣຫຕ຺ຕາທໂຍ ຄຸຓາ ສມນ຺ຕາ ສມນ຺ຕໂຕ ທິສາ ທສທິສາສຸ ຘາວນ຺ຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ທ຺ຣວຍຸຕ຺ຕຄຸຓຠູໂຕ ຈູຬກປຸຏເປຍ຺ຍຠາໂວ ທ຺ຣວຣຫິເຕ ຄຸເຓ ອາໂຣປິໂຕ ສມາຘິ ນາມ ໂຫຕິ. ສພ຺ເພ ຈ ເຕ ອຕ຺ຖາ ເຈຕິ ຈ, ເຕ ສິທ຺ຘາ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ຈູຬກເມວ ປຸຏມິຕິ ຈ, ເຕນ ເປຍ຺ຍາຕິ ຈ, ມຫນ຺ຕາ ຈ ເຕ ຄຸຓາ ເຈຕິ ຈ, ກຸນ຺ທານໍ ໂສຠາຕິ ຈ, ຕາຫິ ສມານໍ ລກ຺ຂຓໍ ເຍສນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອກຕ຺ຕຣິ ກຕ຺ຕຸຕາ

໑໕໗.

ມາຣາຣິພລວິສ຺ສຏ຺ຐາ, ກຸຓ຺ຐາ ນານາວິຘາ’ຍຸຘາ;

ລຊ຺ຊມານາ’ຎ຺ຎເວເສນ, ຊິນ ປາທານຕາ ຕວ.

໑໕໗. ‘‘ມາຣາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມາໂຣເຍວ ອຣິ ສຕ຺ຕູຕິ ມາຣາຣີ, ເຕນ, ພເລນ ອຕ຺ຕໂນ ສຕ຺ຕິຍາ, ຕສ຺ສ ວາ ພເລນ ເສນາຍ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ ອຠິມຸຂໍ ຉຑ຺ຑິຕາ ນານາວິຘາ ອເນກປ຺ປກາຣາ ¶ ອາຍຸຘາ ຠິນ຺ທິວາຬາທໂຍ ກຸຓ຺ຐາ [ເຠຓ຺ຑິວາລາທໂຍ (ກ.)] ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຕິຂິຓຠາວາ ຕາເຍວ ກຸຓ຺ຐຠາວປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ລຊ຺ຊມານາ ‘‘ໂລກປ຺ປຕີຕານຸຠາວານມມ຺ຫາກມ຺ປິ ເອວຣູປໍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ລຊ຺ຊນ຺ຕາ ອຎ຺ຎເວເສນ ‘‘ກຖໍ ນາມ ປເຣ ອມ຺ເຫ ນ ຊາເນຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອາວຸຘເວສໍ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກຸສຸມເວເສນ, ຊິນາຕິ ອາມນ຺ຕນໍ, ຕວ ປາທານຕາ ປາເທສຸ ສນ຺ນຕາ.

໑໕໗. ອິທານິ ກຕ຺ຕຸຘມ຺ມສມາຘິໂນ ອຸທາຫຣຓມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ມາຣາຣິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ເຫ ຊິນ ມາຣາຣິພລວິສ຺ສຏ຺ຐາ ມາຣສຕ຺ຕຸນາ ອຕ຺ຕໂນ ສຕ຺ຕິຍາ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ, ມາຣາຣິໂນ ວາ ເສນາຍ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ ອຠິມຸເຂ ປາຕິຕາ ນານາວິຘາຍຸຘາ ອເນກປ຺ປກາຣຠິນ຺ທິວາຬອຸສຸສຕ຺ຕິໂຕມຣາທໂຍ ອາວຸຘາ ກຸຓ຺ຐາ ອຕິຂິຓາ ລຊ຺ຊມານາ ‘‘ກສ຺ມາ ເອວໍ ໂລກປສິທ຺ຘານຸຠາວານມມ຺ຫາກມ຺ປິ ອີທິສໍ ວິປ຺ປກາຣມໂຫສີ’’ຕິ ລຊ຺ຊນ຺ຕາ ອຎ຺ຎເວເສນ ‘‘ກຖມມ຺ເຫ ປເຣ ນ ຊາເນຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ອາວຸຘເວສໍ ຫິຕ຺ວາ ຕທຎ຺ຎຠູເຕນ ປຸປ຺ຜເວເສນ ຕວ ປາທານຕາ ປາທສມີເປ ນຕາ ອເຫສຸນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ກຕ຺ຕຸຘມ຺ມຠູຕໍ ລຊ຺ຊນຎ຺ຈ ອຎ຺ຎເວເສນ ປຣິວຕ຺ຕນຎ຺ຈ ອານຕຎ຺ເຈຕິ ອິເມ ລຊ຺ຊນາທີນໍ ອກຕ຺ຕຸຠູເຕສຸ ວິສເຍສຸ ອາໂຣປິຕາ ສມາຘໂຍ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ມາໂຣ ເອວ ອຣີຕິ ຈ, ພເລນ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຕິ ຈ, ມາຣາຣິນາ ພລວິສ຺ສຏ຺ຐາຕິ ຈ ມາຣາຣິໂນ ພລໍ ເສນາຕິ ຈ, ເຕນ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຕິ ຈ, ນານາ ອເນກວິຘາ ປກາຣາ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ອຎ຺ເຎສໍ ເວໂສຕິ ຈ, ອຎ຺ໂຎ ຈ ໂສ ເວໂສ ຈາຕິ ຈ, ປາເທສຸ ອານຕາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ກຐິນສ຺ສ ອສຣີເຣ

໑໕໘.

ມຸນິນ຺ທຠາຓຸມາ ກາໂລ-

ທິໂຕ ໂພໂຘທຍາຈເລ;

ສທ຺ຘມ຺ມຣໍສິນາ ຠາຕິ,

ອິນ຺ທມນ຺ຘຕມໍ ປຣໍ.

໑໕໘. ‘‘ມຸນິນ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ¶ ໂພໂຘ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສທິໂສ ໂສເຍວ ວາ ອຸທຍາຈໂລ ອຸທຍປພ຺ພໂຕ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ອຠິນິກ຺ຂນ຺ຕສມເຍ ອຸທິໂຕ ປາຕຸຠູໂຕ ມຸນິນ຺ໂທ ມຸນິນ຺ທສທິໂສ ໂສເຍວ ວາ ຠາຓຸມາ ສູຣິໂຍ ອນ຺ຘຕມໍ ອນ຺ຘກາຣໍ ໂມຫໍ ວາ ປຣໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕເມວ ສທ຺ຘມ຺ມຣໍສິນາ ສທ຺ຘມ຺ມສທິເສນ ສທ຺ຘມ຺ມສງ຺ຂເຕນ ວາ ຣໍສິນາ ຠິນ຺ທໍ ປທາເລນ຺ໂຕ ຠາຕິ ໂສຠຕີຕິ.

໑໕໘. ອິທານິ ກຐິນຘມ຺ມສມາຘິໂນ ອຸທາຫຣຓມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ມຸນິນ຺ທິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂພໂຘທຍາຈເລ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສທິເສ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສງ຺ຂາເຕ ວາ ອຸທຍປພ຺ພເຕ ກາໂລທິໂຕ ຣຕ຺ຕິກ຺ຂເຍ ມາຣປຣາຊິຕສມເຍ ວາ ອຸທິໂຕ ປາຕຸຠູໂຕ ມຸນິນ຺ທຠານຸມາ ມຸນິນ຺ທສທິໂສ ມຸນິນ຺ໂທເຍວ ວາ ສູຣິໂຍ ອນ຺ຘຕມໍ ປກຕິຆນນ຺ຘກາຣໍ ພຫລໂມຫນ຺ຘກາຣໍ ສທ຺ຘມ຺ມຣໍສິນາ ສທ຺ຘມ຺ມສທິເສນ ສທ຺ຘມ຺ມຠູເຕນ ວາ ກິຣເຓນ ປຣມຕິສເຍນ ຠິນ຺ທໍ ປທາເລນ຺ໂຕ ຠາຕິ ໂສຠຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ຖທ຺ຘຘມ຺ມຠູຕໍ ເຠທນໍ ອສຣີຣຠູເຕ ອນ຺ຘກາເຣ ພຸທ຺ຘິຍາ ອາໂຣປິຕໍ ສມາຘິ ນາມ ໂຫຕິ. ມຸນີນໍ ອິນ຺ໂທຕິ ຈ, ໂສເຍວ ຠານຸມາຕິ ຈ, ໂພໂຘ ເອວ ອຸທຍາຈໂລຕິ ຈ, ສທ຺ຘມ຺ໂມ ເອວ ຣໍສີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໕໙.

ວມນຸຄ຺ຄິຣນາທ຺ເຍ’ຕໍ, ຄຸຓວຸຕ຺ຍປຣິຈ຺ຈຸຕໍ;

ອຕິສຸນ຺ທຣມຎ຺ຎໍ ຕຸ, ກາມໍ ວິນ຺ທຕິ ຄາມ຺ມຕໍ.

໑໕໙. ໂກຈິ ຘມ຺ໂມ ອມຸຂ຺ຍວິສເຍ ພນ຺ເຘ ໂສຠເຕ, ນ ມຸຂ຺ຍວິສເຍຕິ ທສ຺ສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ວມນໍ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ວມນຎ຺ຈ ອຸຄ຺ຄິຣນຎ຺ຈ, ອາທິສທ຺ເທນ ວິເຣຈນາທິປຣິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ຄຸຓາ ປຘາເນຕຣາ ປສິທ຺ຘວິສຍາ ວິສຍນ຺ຕຣປຣິຄ຺ຄຫລກ຺ຂຓາ ວຸຕ຺ຕິ ປໂຍຄຣູປາ, ຕໂຕ ອປຣິຈ຺ຈຸຕໍ ອປຣິຄຬິຕໍ ສນ຺ຕໍ ອມຸຂ຺ຍຠູຕໍ ອຕິສຸນ຺ທຣໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕມໂນຫຣມລງ຺ກາຣຣູປຕ຺ຕາ, ອຎ຺ຎໍ ຕຸ ອິຕຣໍ ປນ ມຸຂ຺ຍນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ກາມໍ ເອກນ຺ເຕນ ¶ ຄາມ຺ມຕໍ ອສພ຺ຠສຠາວໍ ພນ຺ເຘ ຕສ຺ສານຸຈິຕຠາວໂຕ ວິນ຺ທຕິ ປຏິລຠຕິ ປສວຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໕໙. ອິທານິ ອິເມສຸເຍວ ປາຓິຘມ຺ມາທີສຸ ໂກຈິ ຘມ຺ໂມ ອມຸຂ຺ຍວິສເຍ ປຍຸຕ຺ໂຕ ປສຕ຺ໂຖ, ມຸຂ຺ຍວິສເຍ ປຍຸຕ຺ໂຕ ອປສຕ຺ໂຖຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ວມນຸຄ຺ຄິ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ເອຕໍ ວມນຸຄ຺ຄິຣນາທິ ວມນອຸຄ຺ຄິຣນວິເຣຈນາທິກໍ ຄຸຓວຸຕ຺ຍປຣິຈ຺ຈຸຕໍ ອມຸຂ຺ຍປໂຍຄໂຕ ອຄຬິຕໍ ອມຸຂ຺ຍຠູຕໍ ອຕິສຸນ຺ທຣໍ ສພ຺ເພສໍ ອຕິປິຍໍ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎໍ ຕຸ ອຸຕ຺ຕໂຕ ພ຺ຍຕິເຣກໍ ມຸຂ຺ຍວິສເຍ ປຍຸຕ຺ຕໍ ວມນຸຄ຺ຄິຣນາທິກໍ ປນ ກາມໍ ເອກນ຺ເຕນ ຄາມ຺ມຕໍ ສຠາວອປ຺ປິຍຄາມ຺ມໂທສຕໍ ວິນ຺ທຕິ ເສວຕີຕິ. ວມນຎ຺ຈ ອຸຄ຺ຄິຣນຎ຺ເຈຕິ ຈ, ຕານິ ອາທີນິ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ຄຸຓາ ອປ຺ປຘານາ ວຸຕ຺ຕີຕິ ຈ, ຕໂຕ ອປຣິຈ຺ຈຸຕນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໖໐.

ກນ຺ຕີນໍ ວມນພ຺ຍາຊາ, ມຸນິປາທນຂາວລີ;

ຈນ຺ທກນ຺ຕີ ປິວນ຺ຕີວ, ນິປ຺ປຠໍ ຕໍ ກໂຣນ຺ຕິໂຍ.

໑໖໐. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ກນ຺ຕີນ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ມຸນິໂນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທນຂານໍ ອາວລີ ເສຓິໂຍ ກນ຺ຕີນໍ ອຕ຺ຕໂນ ນິຣນ຺ຕຣໍ ນິສ຺ສຣນ຺ຕີນໍ ໂສຠາວິເສສານໍ ວມນພ຺ຍາຊາ ອຸຄ຺ຄິຣນເລເສນ ຈນ຺ທກນ຺ຕີ ຈນ຺ທຈ຺ຉວິໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປຕ຺ຖຏຕ຺ຕາ ປິວນ຺ຕີວ ປານໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ຕກ຺ເກມິ. ກີທິສີ ວິຍາຕິ ປຣິກປ຺ປນາພີຊມາຫ ‘‘ນິປ຺ປຠ’’ນ຺ຕິອາທິ. ຕໍ ຈນ຺ທໍ ນິປ຺ປຠໍ ປຠາວິຣຫິຕໍ ກໂຣນ຺ຕິໂຍ ວິທຫມານາ. ອິທຎ຺ຫິ ກປ຺ປນາພີຊໍ ຍໂຕ ນຂໂສຠາລິງ຺ຄເນນ ຈນ຺ທສ຺ສ ໂສຠາວໂຕ ນິປ຺ປຠຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ມຫຕ຺ຕຎ຺ຈ ຕສ຺ສາ ນຂາວລິໂຍ ຈນ຺ທກນ຺ຕີ ປິວນ຺ຕີຕິ ປຣິກປ຺ເປຕິ ກນ຺ຕີນຎ຺ຈ ວມນພ຺ຍາຊໍ.

໑໖໐. ອິຏ຺ຐວິສເຍ ປຍຸຕ຺ຕວມນຸຄ຺ຄິຣນາທີນມຸທາຫຣຓມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ກນ຺ຕີນ’’ມິຈ຺ຈາທິນາ. ມຸນິປາທນຂາວລີ ມຸນິປາທນຂເສຓິໂຍ ກນ຺ຕີນໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈນ຺ທມຣີຈິສທິສໂສຠານໍ ວມນພ຺ຍາຊາ ອຸຄ຺ຄິຣນເລເສນ ຕໍ ນິມ຺ມລຈນ຺ທໍ ນິປ຺ປຠໍ ກໂຣນ຺ຕິໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປຕ຺ຖຏຕ຺ຕາ ນິປ຺ປຠໍ ກໂຣນ຺ຕິໂຍ ຈນ຺ທກນ຺ຕີ ຈນ຺ທຣໍສິໂຍ ¶ ປິວນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ. ນຂຣໍສີນໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປຕ຺ຖຏຕ຺ຕາ ສປ຺ປຠສ຺ສາປິ ຈນ຺ທສ຺ສ ນິປ຺ປຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ນຂຣໍສີນໍ ອຘິກຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ຈນ຺ທກນ຺ຕີ ປິວນ຺ຕິ ອິເວຕິ ນຂາວລີນໍ ຈນ຺ທກນ຺ຕິປິວນຎ຺ຈ ສກກນ຺ຕິວມນຎ຺ຈ ປກຕິ ນ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາຊມິຕິ ກວິນາ ປຣິກປ຺ປິຕໍ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຠຕ຺ຕສິຕ຺ຖາທິມຸຂ຺ຍວິສຍໂຕ ອຎ຺ຎກນ຺ຕິສງ຺ຂຕອມຸຂ຺ຍວິສເຍ ປຍຸຕ຺ຕໍ ວມນໍ ຄຸຓວຸຕ຺ຕີຕິ ຎາຕພ຺ພໍ. ວມນເມວ ພ຺ຍາຊມິຕິ ຈ, ມຸນິໂນ ປາທາຕິ ຈ, ເຕສຸ ນຂາຕິ ຈ, ເຕສໍ ອາວລິໂຍຕິ ຈ, ຈນ຺ທສ຺ສ ກນ຺ຕິໂຍຕິ ຈ, ນິຄ຺ຄໂຕ ປຠາຫີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໖໑.

ອຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກໍ ຣຸຌ-ມິຈ຺ເຈວໍ ຄຸຓກມ຺ມ ຕໍ [ຄຸຓກມ຺ມກໍ (ສີ.)];

ສຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກໍ ເປ’ຕໍ, ຄຸຓກມ຺ມໍ ຍທຸ’ຕ຺ຕມໍ.

໑໖໑. ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ນິຄເມຕິ ‘‘ອຈິຕ຺ຕ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ. ອິຈ຺ເຈວໍ ອຈິຕ຺ໂຕ ກຕ຺ຕາ ຍສ຺ສ ຕໍ ອຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກໍ. ຄຸໂຓ ກມ຺ມໍ ຍສ຺ສ ຕໍ ຄຸຓກມ຺ມໍ. ຕຎ຺ຈ ວມນາທິ ຣຸຌມຕິມໂນຫຣໍ ຠວຕິ ພນ຺ໂຘຈິຕຕ຺ຕາ. ນຂາວລິໂຍ ຫິ ອຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕາໂຣ, ກນ຺ຕິໂຍ ຄຸຓກມ຺ມນ຺ຕິ ວມນມຕ຺ຣາຕິສຸນ຺ທຣໍ. ເນທເມວ ຣຸຌນ຺ຕິ ອາຫ ‘‘ສຈິຕ຺ຕ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ເອຕໍ ວມນາທິກໍ ສຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກມ຺ປິຍທິຄຸຓກມ຺ມໍ, ອຸຕ຺ຕມໍ ເສຏ຺ຐໍ ພນ຺ໂຘຈິຕຕ຺ຕາ.

໑໖໑. ອນນ຺ຕໂຣທາຫຣຓສ຺ສ ປສຕ຺ຖຕ຺ຕຎ຺ຈ ກມ຺ມນິ ຄຸເຓ ສຕິ ສຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກວມນາທິກຎ຺ຈ ອິຏ຺ຐມິຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ອຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກ’’ມິຈ຺ຈາທິມາຫ. ອິຈ຺ເຈວໍ ອິມິນາ ປກາເຣນ ອຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກໍ ນຂາວລິສງ຺ຂາຕອວິຎ຺ຎາຓກກຕ຺ຕຸວນ຺ຕໍ ຄຸຓກມ຺ມໍ ນຂກນ຺ຕິສງ຺ຂາຕອປ຺ປຘານກມ຺ມວນ຺ຕໍ ວມນາທິກໍ ຣຸຌໍ ຣຈນາຍ ອຸຈິຕຕ຺ຕາ ຣຸຈິຊນກໍ ໂຫຕິ, ເອຕໍ ວມນາທິກໍ ສຈິຕ຺ຕກຕ຺ຕຸກມ຺ປິ ສວິຎ຺ຎາຓກກຕ຺ຕຸວນ຺ຕມ຺ປິ ຍທິ ຄຸຓກມ຺ມໍ ອມຸຂ຺ຍກມ຺ມໍ ເຈ, ອຸຕ຺ຕມໍ ວິສິຏ຺ຐເມວ, ‘‘ກນ຺ຕີນ’’ນ຺ຕິ ຠາວສມ຺ພນ຺ເຘ ຉຏ຺ຐິຍາ ສຕິປິ ວມນກ຺ຣິຍາຍ ກມ຺ມຕ຺ຕໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ. ນຕ຺ຖິ ຈິຕ຺ຕໍ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ອຈິຕ຺ຕາ ກຕ຺ຕາໂຣ ຍສ຺ສາຕິ ຈ, ຄຸໂຓ ກມ຺ມໍ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ສຫ ¶ ຈິຕ຺ເຕນ ວຕ຺ຕມາໂນຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ອິຕິ ນິທສ຺ສເນ ເອວໍ ປກາເຣ ນິປາໂຕ, ອຖ ວາ ວຈນວຈນີຍານໍ [ວຈນວຈນີຍາທີນໍ (ກ.)] ນິຄມາຣມ຺ເຠ ນິປາຕສມຸທາໂຍ.

໑໖໒.

ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ໂຕວ ສ ສ຺ເນຫ-ຣສໍ ຊິນວໂຣ ຊເນ;

ຠາສນ຺ໂຕ ມຘຸຣໍ ຘມ຺ມໍ, ກໍ ນ ສມ຺ປີຓເຍ ຊນໍ.

໑໖໒. ຕທຸທາຫຣຕິ ‘‘ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ໂຕວາ’’ຕິອາທິນາ. ໂສ ຊິນວໂຣ ຊເນ ສກລສຕ຺ຕນິກາເຍ ສ຺ເນຫຣສໍ ອຕ຺ຕໂນ ເປມສງ຺ຂາຕໍ ອນຸຣາຄໍ ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ໂຕວ ວມນ຺ໂຕ ວິຍ ມຘຸຣໍ ອຕິປຓີຕໍ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ໂຕ ກໍ ຊນໍ ນ ສມ຺ປີຓເຍ, ສພ຺ພເມວ ສມ຺ປີເຓຕິ. ເອຕ຺ຖ ຊິນວໂຣ ກຕ຺ຕາ ສຈິຕ຺ໂຕ, ສ຺ເນຫຣໂສ ຄຸຓກມ຺ມໍ.

໑໖໒. ອິທານິ ສຈິຕ຺ຕກກຕ຺ຕຸປກ຺ເຂ ອຸທາຫຣຓມຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ໂຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂສ ຊິນວໂຣ ຊເນ ສກລສຕ຺ຕນິກາເຍ ສ຺ເນຫຣສໍ ອຕ຺ຕໂນ ເປມສງ຺ຂາຕອນຸຣາຄໍ ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ໂຕ ອິວ ວມນ຺ໂຕ ວິຍ ມຘຸຣໍ ອາທິກລ຺ຍາຓາທິຠາເວນ ປຓີຕໍ ຘມ຺ມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ໂຕ ເທເສນ຺ໂຕ ຍຖາສຍໍ ວທນ຺ໂຕ ກໍ ຊນໍ ກີທິສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ນ ສມ຺ປີຓເຍ, ປີເຓຕິ ເອວາຕິ. ເອຕ຺ຖ ອຸຄ຺ຄິຣນໍ ຊິນວຣສງ຺ຂຕສຈິຕ຺ຕກກຕ຺ຕຸວນ຺ຕມ຺ປິ ສ຺ເນຫຣສສງ຺ຂາຕອມຸຂ຺ຍກມ຺ມຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປສຕ຺ຖໍ ໂຫຕິ. ສ຺ເນໂຫ ເອວ ຣໂສ ອນຸຣາໂຄຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໖໓.

ໂຍ ສທ຺ທສຕ຺ຖກຸສໂລ ກຸສໂລ ນິຆຓ຺ຏຸ-

ຉນ຺ໂທອລງ຺ກຕິສຸ ນິຈ຺ຈກຕາຠິໂຍໂຄ;

ໂສ’ຍໍ ກວິຕ຺ຕວິກໂລປິ ກວີສຸ ສງ຺ຂ຺ຍ-

ໂມຄຍ຺ຫ ວິນ຺ທຕິ ຫິ ກິຕ຺ຕິ’ມມນ຺ທຣູປໍ.

ອິຕິ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕມຫາສາມິປາທວິຣຈິເຕ

ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ

ຄຸຓາວໂພໂຘ ນາມ ຕຕິໂຍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໑໖໓. ຄນ຺ຖນ຺ຕຣາຫິຕວາສນາຍ, ¶ ຕທນຸພນ຺ຘປຏິຠາເນ ຈາວິຊ຺ຊມາເນປິ ສຸເຕນ ອຠິໂຍຄພເລນ ກວິຕາ ກິຕ຺ຕິ ຈ ຕທນຸຄຕາ ສມຸປລພ຺ຠຕີຕິ ສມນຸສາສຕິ ‘‘ໂຍ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ. ສທ຺ທສຕ຺ເຖ ພ຺ຍາກຣເຓ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ‘‘ອິທເມເວ’’ຕິ ນິຍມາຠາວາ ກຸສໂລ ເຉໂກ ນິຆຓ຺ຏຸມ຺ຫິ ອຠິຘານສຕ຺ເຖ ຈ ຉນ຺ທສິ ວຸຕ຺ຕິຊາຕິປ຺ປປຎ຺ຈປກາສກຉນ຺ໂທວິຈິຕິສຕ຺ເຖ ຈ ອລງ຺ກຕິສຸ ອລງ຺ກາຣສຕ຺ເຖ ຈ ກຸສໂລ ນ ເກວລໍ ສທ຺ທສຕ຺ເຖເຍວ, ອຖ ຈ ປນ ນິຈ຺ຈມນວຣຕໍ ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ ກໂຕ ອຠິໂຍໂຄ ວາຍາໂມ ຣຈນາວິສເຍ ຍສ຺ສ ໂສຍໍ ກວິຕ຺ຕວິກໂລປິ ພນ຺ຘກຣຓສງ຺ຂາຕກວິຄຸຓປຣິຫີໂນປິ ກວີສຸ ກວິຄຸໂຓເປເຕສຸ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຓນໍ ໂອຄຍ຺ຫ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ອມນ຺ທຣູປໍ ອຕິພຫຸໍ ກິຕ຺ຕິໍ ປຣິສຸທ຺ຘພນ຺ຘຣຈນາລກ຺ຂຓໍ ຕປ຺ປຠວໍ ຂ຺ຍາຕໍ ວິນ຺ທຕິ ປຏິລຠເຕວາຕິ.

ອິຕິ ສຸໂພຘາລງ຺ກາເຣ ມຫາສາມິນາມິກາຍໍ

ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣຏີກາຍໍ

ຄຸຓາວໂພຘປຣິຈ຺ເຉໂທ ຕຕິໂຍ.

໑໖໓. ອິທານິ ອຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ສທ຺ທາລງ຺ກາເຣ ນິທ຺ທິສິຕ຺ວາ ພ຺ຍາກຣຓນິຆຓ຺ຏຸຉນ຺ໂທປຣິວາຣິເຕ ອິມສ຺ມິໍ ນິຣນ຺ຕຣາຠິໂຍໂຄ ອິຫໂລກິຍາທິມຫນ຺ຕຍສສ຺ສ ກາຣຓມິຕິ ສິສ຺ສານມນຸສາສນ຺ໂຕ ‘‘ໂຍ ສທ຺ທສຕ຺ຖກຸສໂລ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ໂຍ ເຖຣນວມຊ຺ຌິເມສຸ ໂກຈິ ສທ຺ທສຕ຺ຖກຸສໂລ ສທ຺ທານຸສາສນພ຺ຍາກຣຓວິສເຍ ປກຕິປຈ຺ຈຍາທິວິຠາຄກປ຺ປນາຍ ເຉໂກ ນິຆຓ຺ຏຸຉນ຺ໂທອລງ຺ກຕີສຸ ອຠິຘານຉນ຺ໂທອລງ຺ກາຣສຕ຺ເຖສຸປິ ກຸສໂລ ຕໍຕໍວິຠາຄພຸທ຺ຘີນໍ ປຏິປາທເນນ ເຉໂກ ນິຈ຺ຈກຕາຠິໂຍໂຄ ຘາຣຓມນສິກາຣວເສນ ນິຈ຺ຈໍ ກຕຸສ຺ສາໂຫ ໂຫຕິ. ໂສ ອຍໍ ອປ຺ປມາທີ ກວິຕ຺ຕວິກໂລປິ ປກຕິສິທ຺ຘກພ຺ພຣຈນຄຸຓຣຫິໂຕປິ ກວີສຸ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ກພ຺ພກຕ຺ຕູສຸ ຄຓນໍ ໂອຄຍ຺ຫ ກພ຺ພກຣຓຏີກາກຣຓາທິປກາເຣນ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ຕໍ ຄຓນໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ¶ ອມນ຺ທຣູປໍ ອນປ຺ປກສຠາວໍ ອຕິພຫຸໍ ກິຕ຺ຕິໍ ນິທ຺ໂທສໍ ສຕ຺ຖຣຈນລກ຺ຂຓໍ ປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈຍໍ, ຕປ຺ປຠວໍ ປສິທ຺ຘິໍ ວາ ວິນ຺ທຕິ ລຠເຕວາຕິ. ຍຖາວຸຕ຺ຕສຕ຺ເຖສຸ ອຠິໂຍໂຄ ພນ຺ຘສ຺ສ ເອກນ຺ຕກາຣຓເມວ. ວຸຕ຺ຕໍ ຫິ–

‘‘ສາຠາວິກີ ຈ ປຏິຠາ,

ສຸຕຎ຺ຈ ພຫຸນິມ຺ມລໍ;

ອມນ຺ໂທ ຈາຠິໂຍໂຄ’ຍໍ,

ເຫຕຸ ໂຫຕິ’ຫ ພນ຺ຘເນ’’ຕິ [ກາພ຺ຍາທາສ ໑.໑໐໓].

ຕຕ຺ຖ ສາຠາວິກີ ສຠາວສິທ຺ຘາ ປຏິຠາ ຈ ປຎ຺ຎາ ຈ ພຫຸ ນິມ຺ມລໍ ອນປ຺ປກໍ ນິຊ຺ຊຏໍ ສຸຕຎ຺ຈ ອມນ຺ໂທ ອຠິໂຍໂຄ ຈ ອນປ຺ປໂກ ອຠ຺ຍາໂສ ເຈຕິ ອຍເມໂສ ສພ຺ໂພປິ ອິຫ ພນ຺ຘເນ ອິມິສ຺ສໍ ກພ຺ພຣຈນາຍໍ ເຫຕຸ ໂຫຕິ ກາຣຓໍ ຠວຕີຕິ. ສທ຺ເທ ສາສຕິ ເອຕ຺ຖ ເອເຕນາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍຎ຺ຈ ຕສ຺ສ ຖາເທສຎ຺ຈ ກຕ຺ວາ ສທ຺ທສຕ຺ຖນ຺ຕິ ຎາຕພ຺ພໍ, ສທ຺ທສຕ຺ເຖ ກຸສໂລຕິ ຈ, ນິຆຓ຺ຏຸ ຈ ຉນ຺ໂທ ຈ ອລງ຺ກຕິ ອລງ຺ກາຣຎ຺ເຈຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ, ເອຕ຺ຖ ອລງ຺ກຕິສທ຺ໂທ ສຕ຺ຖາເປກ຺ຂາຍ ນປຸໍສໂກ ໂຫຕິ, ນິຈ຺ຈໍ ກໂຕ ອຠິໂຍໂຄ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ກວິໂນ ຠາໂວຕິ ຈ, ເຕນ ວິກໂລຕິ ຈ, ອມນ຺ທໍ ຣູປໍ ສຠາໂວ ຍສ຺ເສຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ອິຕິ ສຸໂພຘາລງ຺ກາຣນິສ຺ສເຍ

ຕຕິໂຍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ.

໔. ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາວໂພຘປຣິຈ຺ເຉທ

໑໖໔.

ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສຫິຕາ, ສຄຸຓາ ພນ຺ຘປທ຺ຘຕິ;

ອຈ຺ຈນ຺ຕກນ຺ຕາ ກນ຺ຕາວ [ຍໂຕອຈ຺ຈນ຺ຕກນ຺ຕາວ (ກ.)], ວຸຈ຺ຈນ຺ເຕເຕ ຕໂຕ’ຘຸນາ.

໑໖໔. ເອວໍ ¶ ສທ຺ທາລງ຺ກາເຣ ປຣິຈ຺ຉິຊ຺ຊ ສມ຺ປຕ຺ຍຕ຺ຖາລງ຺ກາຣໍ ໂພຘຍິຕຸມາຫ ‘‘ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສຄຸຓາ ຍຖາວຸຕ຺ເຕຫິ ປສາທາທີຫິ ສທ຺ທຄຸເຓຫິ ສຫິຕາ ພນ຺ຘປທ຺ຘຕິ ກພ຺ພຣຈນໍ. ອລງ຺ກຣີຍຕິ ກນ຺ຕິໍ ນີຍຕິ ພນ຺ໂຘ ເອເຕຫິ ສຣີຣມິວ ຫາຣາທີຫີຕິ ອລງ຺ກາຣາ, ເຕຫິ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ຊາຕ຺ຍາທິລກ຺ຂເຓຫິ ສຫິຕາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສຕີ ສຄຸຓາ ປຕິພ຺ພຕາທິຄຸໂຓເປຕາ ອຕ຺ເຖນ ຘເນນ ອລງ຺ກາເຣນ ອາຠຣເຓນ ສຫິຕາ ຍຸຕ຺ຕາ ກນ຺ຕາວ ອງ຺ຄນາ ວິຍ. ຍໂຕ ອຈ຺ຈນ຺ຕກນ຺ຕາ ອຕິສຍຣມຓີຍາ ສິຍາ, ຕໂຕ ເຕນ ກາຣເຓນ ເຍ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ອວສຣໍ ປຕ຺ຕາ, ເຕ ອຘຸນາ ອິທານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ເຕ ກຖີຍນ຺ຕິ.

໑໖໔. ເອວໍ ສທ຺ທາລງ຺ກາຣວິຠາຄໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ຕນ຺ນິສ຺ສຍໍເຍວ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣພນ຺ຘມາຣຠນ຺ໂຕ ‘‘ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣິ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ສຄຸຓາ ຍຖາວຸຕ຺ຕປສາທາທິສທ຺ທຄຸຓຍຸຕ຺ຕາ ພນ຺ຘປທ຺ຘຕິ ປຊ຺ຊຄຊ຺ຊາທິປເຠທາ ຣຈນາວລິ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສຫິຕາ ສຠາວວຸຕ຺ຕິວງ຺ກວຸຕ຺ຕິສງ຺ຂາເຕນ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣນ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສຄຸຓາ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສຫິຕາ ກນ຺ຕາ ອິວ ປຕິພ຺ພຕາທີຫິ ຄຸເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕາ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຓິມຸຕ຺ຕາທິຘເນຫິ ຄີເວຍ຺ຍກຏກນູປຸຣາທີຫິ ອາຠຣເຓຫິ ຈ ຍຸຕ຺ຕາ ອງ຺ຄນາວ ອຈ຺ຈນ຺ຕກນ຺ຕາ ຍໂຕ ອຕິສເຍນ ຣມຓີຍາ, ຕໂຕ ຕສ຺ມາ ເຕ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ອຘຸນາ ທານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ເຕ. ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ ພນ຺ຘໍ ສຣີຣໍ ວາ ເອເຕຫີຕິ ຈ, ອຕ຺ຖສ຺ສ ອລງ຺ກາຣາຕິ ຈ, ເຕຫິ ສຫິຕາຕິ ຈ, ຄຸເຓຫິ ສຫ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ພນ຺ຘສ຺ສ ປທ຺ຘຕີຕິ ຈ, ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ອຕິສເຍນ ກນ຺ຕາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໖໕.

ສຠາວວງ຺ກວຸຕ຺ຕີນໍ, ເຠທາ ທ຺ວິຘາ ອລໍກ຺ຣິຍາ;

ປຐມາ ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖູນໍ, ນານາວຕ຺ຖາວິຠາວິນີ.

໑໖໕. ກຕິປ຺ປເຠທາ ເຕ ອິຈ຺ຈາຫ ‘‘ສຠາວ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕີຕິ ອິເມສໍ ເຠທາ ປເຠເທນ ອລໍກ຺ຣິຍາ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາທ຺ວິຘາທ຺ວິປ຺ປກາຣາ. ¶ ເຕສຸ ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ກີທິສີຕິ ອາຫ ‘‘ປຐມາ’’ຕິອາທິ. ຕຕ຺ຖ ຕາສຸ ປຐມາ ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ວຕ຺ຖູນໍ ປທຕ຺ຖານໍ ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ພສຠາວານໍ ນານາ ວິຈິຕ຺ຕາ, ນ ທ຺ເວກາວ ອວຕ຺ຖາ ອວສຣາ ວິຠາວິນີ ປກາສິກາ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ. ຊາຕ຺ຍາທີນໍ ປທຕ຺ຖານໍ ຍຖາສຠາວມເນກປ຺ປກາຣໍ ສມ຺ມເທວ ວິວຣນ຺ຕີ ສຠາວໍ ປທຕ຺ຖານໍ ວິຈິຕ຺ຕໍ ວທຕີຕິ ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ນາມາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ, ສາວ ຊາຕິຍາ ປທຕ຺ຖສຣູປສ຺ສ ຕຖາຕຖາປຏິປາທກຕ຺ເຕນ ວຸຕ຺ຕິຍາ [ທຕ຺ຕິຍາ (ກ.)] ຊາຕິປິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໑໖໕. ປສຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ [ປສຕ຺ຖາທິອລງ຺ກາຣາ (ກ.)] ປເຠທໂຕ ເອຕ຺ຕກາຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ສຠາວິ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ອລໍກ຺ຣິຍາ ອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາ ສຠາວວງ຺ກວຸຕ຺ຕີນໍ ເຠທາ ປເຠທໂຕ ທ຺ວິຘາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຕາສຸທ຺ວີສຸ ປຐມາ ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ວຕ຺ຖູນໍ ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາທພ຺ພລກ຺ຂຓານໍ ປທຕ຺ຖານໍ ນານາວຕ຺ຖາວິຠາວິນີ ອເນກປ຺ປກາຣສ຺ສ ປກາສິນີ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຊາຕ຺ຍາທີນໍ ປທຕ຺ຖານໍ ອເນກປ຺ປກາຣສຠາວປກາສິນີ ສຠາວວຸຕ຺ຕິ ນາມ. ເອສາວ ຊາຕິ ຄຸຓາທິຈຕຸພ຺ພິຘປທຕ຺ຖານໍ ສຣູປສງ຺ຂາຕຊາຕິຍາ ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ປຏິປາທນໂຕ ອຸປຈາຣໂຕ ຊາຕິ ນາມ ໂຫຕິ. ຊາຕ຺ຍາທິປທຕ຺ຖານໍເຍວ ຍຖາສຠາວໍ ຫິຕ຺ວາ ວຕ຺ຖຸປຣິກປ຺ປິຕອຕິສໂຍປມາຣູປກາທິສຣູປສງ຺ຂາຕໍ ວງ຺ກສຠາວໍ ປກາເສນ຺ຕີ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິ ນາມ. ຍຠາໂວ ຈ ວງ຺ໂກ ຈາຕິ ຈ, ເຕສໍ ວຸຕ຺ຕີຕິ ຈ, ອລໍກໂຣນ຺ຕິ ເອຕາຫີຕິ ຈ, ນານາ ອເນກາ ຈ ສາ ອວຕ຺ຖາ ຈາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ຍຖາ –

໑໖໖.

ລີລາວິກນ຺ຕິສຸຠໂຄ,

ທິສາຖິຣວິໂລກໂນ;

ໂພຘິສຕ຺ຕງ຺ກຸໂຣ ຠາສໍ,

ວິໂຣຈິ ວາຈມາສຠິໍ.

໑໖໖. ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ຕໍ ອຸທາຫຣຕິ. ລີລາຍ ວິລາເສນ ວິຫິຕາຍ ວິກນ຺ຕິຍາ ຄມເນນ ສຕ຺ຕປທວີຕິຫາຣສງ຺ຂາເຕນ ສຸຠໂຄ ສຸນ຺ທໂຣ ທິສາສຸ ທສສຸ ຖິຣມຈລໍ ວິໂລກນໍ ຍສ຺ສ ໂສ ໂພຘິສຕ຺ຕງ຺ກຸໂຣ ຕທຫຸຊາໂຕ ມຫາໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາສຠິໍ ວາຈໍ ‘‘ອຄ຺ໂຄຫມສ຺ມີ’’ຕິອາທິກມຸຕ຺ຕມໍ ນິພ຺ຠຍວຈນໍ ຠາສໍ ວທນ຺ໂຕ ວິໂຣຈິ ວິເສເສນ ຣມຓີຍຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອຍໍ ສຠາວວຸຕ຺ຕິ. ເອວໍ ຊາຕິສຠາວວຸຕ຺ຍາທໂຍປິ ປຣິກປ຺ປນີຍາ.

໑໖໖. ອິທານິ ສຠາວວຸຕ຺ຕິຍາ ອຸທາຫຣຓໍ ອາຫ ‘‘ຍຖາ – ລີລາວິກນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ລີລາວິກນ຺ຕິສຸຠໂຄ ວິລາສຄມເນນ ສຕ຺ຕປທວີຕິຫາເຣນ ສຸນ຺ທໂຣ ທິສາຖິຣວິໂລກໂນ ທສທິສາສຸ ອຈລໂອໂລກໂນ ໂພຘິສຕ຺ຕງ຺ກຸໂຣ ມຫາໂພຘິສຕ຺ຕງ຺ກຸໂຣ ອາສຠິໍ ວາຈໍ ‘‘ອຄ຺ໂຄຫມສ຺ມີ’’ຕິອາທິນາ ອຠີຕວຈນໍ ຠາສໍ ວທນ຺ໂຕ ວິໂຣຈິ ອໂສຠີຕິ. ອິຫ ໂພຘິສຕ຺ຕສງ຺ຂາຕສ຺ສ ທພ຺ພສ຺ສ ລີລາວິກນ຺ຕິທິສາຖິຣວິໂລກນວໂຈນິຈ຺ຉາຣຓສງ຺ຂຕານໍ ອວຕ຺ຖານໍ ປກາສິຕຕ຺ຕາ ທພ຺ພສຠາວວຸຕ຺ຕີຕິ ຎາຕພ຺ພາ. ເອສາເຍວ ທພ຺ພຄຕຄຕ຺ຍາທິວິຈິຕ຺ຣສຣູປໍ ອລງ຺ກຣຓໂຕ ອລງ຺ກາໂຣ ນາມ, ທພ຺ພຄຕຄຕ຺ຍາທໂຍ ປນ ອລໍກິຣິຍມານຕ຺ຕາ ອລໍກິຣິຍາ ນາມ. ຊາຕິຄຸຓກ຺ຣິຍາສຠາວວຸຕ຺ຕິໂຍປິ ເອວເມວ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ລີລາຍ ຍຸຕ຺ຕາ ວິກນ຺ຕີຕິ ຈ, ຕາຍ ສຸຠໂຄຕິ ຈ, ທິສາສຸ ຖິຣໍ ວິໂລກນໍ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ໂພຘິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສຕ຺ໂຕຕິ ຈ, ໂສເຍວ ອງ຺ກຸໂຣຕິ ຈ, ອຸສຠສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ອຸສຠສ຺ສ ຠາວສງ຺ຂາຕາ ອກມ຺ປນີຍາ ຐິຕິ ອາສຠໍ ນາມ, ອກມ຺ປຠາວໂຕ ເຕນ ສມາປິ ວາຈາ ອຸປຈາຣໂຕ ອາສຠີ ນາມ ໂຫຕິ.

໑໖໗.

ວຸຕ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸສຠາວສ຺ສ, ຍາ’ຎ຺ຎຖາ ສາ ປຣາຠເວ;

ຕສ຺ສາ’ນນ຺ຕວິກປ຺ປຕ຺ຕາ, ໂຫຕິ ພີໂຊປທສ຺ສນໍ.

໑໖໗. ທຸຕິຍມາຫ ¶ ‘‘ວຸຕ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວຕ຺ຖຸໂນ ຊາຕ຺ຍາທິຣູປສ຺ສ ປທຕ຺ຖສ຺ສ ສຠາໂວ ຍສ຺ສໍ ອວຕ຺ຖາຍໍ ຍາທິສໍ ຣູປໍ ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎຖາຠາເວນ ຕສ຺ສ ຣູປສ຺ສ ຕເຖຕໍ ທພ຺ພາປເນນ ວຸຕ຺ຕິ ວຈນໍ. ປຣາ ຠເວ ອຎ຺ຎາ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິ ນາມ ສິຍາ. ກິໍ ສາ ສາກລ຺ເລນ ວຕ຺ຕຸໍ ສກ຺ກາຕິ ອາຫ ‘‘ຕສ຺ສາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຕສ຺ສາ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ອນນ຺ຕວິກປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣິມິຕເຠທກຕ຺ຕາ ພີຊສ຺ສ ກາຣຓຕ຺ຕາ ສກລພ຺ຍຕ຺ຕິພ຺ຍາປິສາມຎ຺ຎຣູປສ຺ສ ຍໂຕ ປເຣ ວິຈິຕ຺ຕາລງ຺ກາຣາ ປສວນ຺ຕິ, ອຸປທສ຺ສນໍ ກຖນໍ ໂຫຕິ ນິຣວເສສາຠິຘານສ຺ສ ເກນາປ຺ຍສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ.

໑໖໗. ອິທານິ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ວຸຕ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວຕ຺ຖຸສຠາວສ຺ສ ຊາຕ຺ຍາທິປທຕ຺ຖສມ຺ພນ຺ຘິໂນ ຕາສຸ ຕາສຸ ອວຕ຺ຖາສຸ ໂຍ ສຠາໂວ ວິຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ສຠາວສ຺ສ ອຎ຺ຎຖາ ວິຊ຺ຊມານາກາຣໍ ຫິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕຸປຣິກປ຺ປິເຕນ ອຕິສຍອຸປມາຣູປກາທິອຎ຺ຎປກາເຣນ ຍາ ວຸຕ຺ຕິ ຍໍ ກຖນໍ ອຕ຺ຖິ, ສາ ປຣາຠເວ ສຠາວວຸຕ຺ຕິໂຕ ອຎ຺ຎາ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິ ນາມ ສິຍາ. ຕສ຺ສາ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍາ ອນນ຺ຕວິກປ຺ປຕ຺ຕາ ອປ຺ປມາຓປກ຺ຂຕ຺ຕາ ກຖເນນ ປຣິສມາເປຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ນຍໂຕ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕປກ຺ຂສ຺ສ ປຣິຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ພີໂຊປທສ຺ສນໍ ກາຣຓມຕ຺ຕສ຺ສ ນິທສ຺ສນໍ ໂຫຕິ. ວກ຺ຂມານເຠທໂຕ ເອກເມກມ຺ປິ ອຕ຺ຕນາ ສທິສໍ ອນນ຺ຕເຠທປຣິຄ຺ຄຫຊານນຕ຺ຖໍ ປໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ວຕ຺ຖູນໍ ສຠາໂວຕິ ຈ, ອນນ຺ຕາ ວິກປ຺ປາ ຍສ຺ສ ສຠາວສ຺ເສຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ພີຊສ຺ສ ອຸປທສ຺ສນນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິອຕ຺ຖາລງ຺ກາຣອຸທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໑໖໘.

ຕຕ຺ຖາ’ຕິສຍອຸປມາ-

ຣູປກາວຸຕ຺ຕິທີປກໍ;

ອກ຺ເຂໂປ’ຕ຺ຖນ຺ຕຣນ຺ຍາໂສ,

ພ຺ຍຕິເຣໂກ ວິຠາວນາ.

໑໖໙.

ເຫຕຸກ຺ກໂມ ¶ ປິຍຕຣໍ, ສມາສປຣິກປ຺ປນາ;

ສມາຫິຕໍ ປຣິຍາຍ-ວຸຕ຺ຕິພ຺ຍາໂຊປວຓ຺ຓນໍ.

໑໗໐.

ວິເສສ ຣຸຬ຺ຫາຫງ຺ກາຣາ,

ສິເລໂສ ຕຸລ຺ຍໂຍຄິຕາ;

ນິທສ຺ສນໍ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ,

ວຎ຺ຈນາ’ປ຺ປກຕຕ຺ຖຸຕິ.

໑໗໑.

ເອກາວລິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ, ສຫວຸຕ຺ຕິ ວິໂຣຘິຕາ;

ປຣິວຸຕ຺ຕິພ຺ຠໂມຠາໂວ, ມິສ຺ສ’ມາສີ ຣສີ ອິຕິ.

໑໗໒.

ເອເຕ ເຠທາ ສມຸທ຺ທິຏ຺ຐາ, ຠາໂວ ຊີວິຕມຸຈ຺ຈເຕ;

ວງ຺ກວຸຕ຺ຕີສຸ ໂປເສຕິ, ສິເລໂສ ຕຸ ສິຣິໍ ປຣໍ.

໑໖໘-໑໗໒. ຍໂຖທ຺ເທສໍ ນິທ຺ທິສິຕຸກາໂມ ອຸທ຺ທິສຕິ ‘‘ຕຕ຺ເຖ’’ຈ຺ຈາທິ. ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ສໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍໍ ‘‘ເອເຕ ເຠທາ ສມຸທ຺ທິຏ຺ຐາ’’ຕິ ອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສມຸທ຺ທິຏ຺ຐາຕິ ສງ຺ເຂປນເຍນ ວຸຕ຺ຕາ. ອຕິສໂຍ ອຸປມາ ຣູປກໍ ອາວຸຕ຺ຕິ ທີປກຎ຺ຈ, ສມາໂສ ສມາສວຸຕ຺ຕິ ປຣິກປ຺ປນາ ຈ, ວິເສໂສ ຣຸຬ຺ຫາຫງ຺ກາໂຣ ຈ, ຊີວິຕມຸຈ຺ຈເຕຕິ ຕທຠາເວ ພນ຺ຘສ຺ສ ຉວສ຺ເສວ ເຫຍ຺ຍຕ຺ຕາ ວຸຕ຺ຕໍ, ສິເລໂສ ຕຸ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕີສຸ ສຠາວວຸຕ຺ຕິໍ ຫິຕ຺ວາ ວຕ຺ຖຸສຠາວໂຕ ອຎ຺ຎຖາ ຍຖາ ຕຖາ ປຣິກປ຺ປນຣູປາສຸ ອຕິສຍາທີສຸ ວຸຕ຺ຕີສຸ ປຣໍ ສິຣິໍ ກນ຺ຕິໍ ໂປເສຕິ ຕໍ ປູເຣຕິ ອາວຫຕີຕິ.

໑໖໘-໑໗໒. ເຠທວນ຺ຕານໍ ປທຕ຺ຖານໍ ສຠາວກຖນໍ ອຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ປາກຏໍ ໂຫຕີຕິ ວຕ຺ຕມາເນຫິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ອຸທ຺ທິສນ຺ໂຕ ‘‘ຕຕ຺ຖາຕິສຍ…ເປ… ຣສີ’’ຕິ ຄາຖາຈຕຸກ຺ກມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕິສ຺ສໍ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຍໍ ອິຕິ ເອວໍ ເອເຕ ປຎ຺ຈຕິໍສ ເຠທາ ສມຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ສງ຺ເຂເປນ ວຸຕ຺ຕາຕິ. ເອເຕສໍ ປນ ປທານໍ ອຕ຺ໂຖ ນິທ຺ເທເສ ອາວິຠວິສ຺ສຕິ. ອິມິນາ ຠາໂວ ຈ ສິເລໂສ ຈ ອຕິປ຺ປສຕ຺ໂຖຕິ ທີເປຕິ. ຠາໂວ ຠາວາລງ຺ກາໂຣ ຊີວິຕໍ ພນ຺ຘສ຺ສ ປາຓຠູໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈເຕ, ¶ ຠາວຣຫິຕສ຺ສ ພນ຺ຘສ຺ສ ຉວສຣີຣສ຺ສ ວິຍ ອນຸປາເທຍ຺ຍຕ຺ຕາ, ສິເລໂສ ຕຸ ສິເລສາລງ຺ກາໂຣ ປນ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕີສຸ ອຕິສໂຍປມາທິວງ຺ກວຸຕ຺ຕີສຸ ປຣມຸກ຺ກໍສຠູຕໍ ສິຣິໍ ໂສຠໍ ໂປເສຕິ ປູເຣຕິ.

ນິທ຺ເທສວຓ຺ຓນາ

໑໗໓.

ປກາສິກາ ວິເສສສ຺ສ,

ສິຍາ’ຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ຍາ;

ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕວິສຍາ,

ໂລກິຍາຕິ ຈ ສາ ທ຺ວິຘາ.

໑໗໓. ຕຕ຺ຖາຕິສຍວຸຕ຺ຕີນໍ ຕາວ ນິທ຺ທິສນ຺ໂຕ ອາຫ ‘‘ປກາສິກາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ວິເສສສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຄຕສ຺ສາຕິມຕ຺ຕສ຺ສ ປກາສິກາຍາຕິ ອນຸວທິຕ຺ວາ ສາ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ສິຍາຕິ ວິຘີຍເຕ, ອຕິສຍສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ອຸກ຺ກໍສສ຺ສ ປຏິປາທິກາ ວຸຕ຺ຕິ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ. ສາ ຈ ທຸວິຘາຕິ ອາຫ ‘‘ໂລກ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ໂລກໍ ໂລກປ຺ປຕີຕິໍ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ວິສໂຍ ໂຄຈໂຣ ຍສ຺ສາ ສາ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕວິສຍາ ຈ ໂລເກ ຠວາ ໂລກຐິຕິມນຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາຕິ ໂລກິຍາ ຈາຕິ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ທ຺ວິຘາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ຠວຕິ.

໑໗໓. ອິທານິ ອຸທ຺ເທສກ຺ກເມນ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ປກາສິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວິເສສສ຺ສ ຊາຕ຺ຍາທິປທຕ຺ຖຄຕອຘິກວິເສສສ຺ສ ຍາ ວຸຕ຺ຕິ ປກາສິກາ, ສາ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ນາມ ສິຍາ, ສາ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕວິສຍາ ຈ ຊາຕ຺ຍາທິປທຕ຺ຖານໍ ຍຖາສຠາວສງ຺ຂຕໂລກຐິຕ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ຕວິສຍຕ຺ຕາ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕ ວິສຍາຕິ ຈ ໂລກິຍາຕິ ຈ ຍຖາວຸຕ຺ຕໂລກມນຕິກ຺ກມ຺ມ ປວຕ຺ຕນໂຕ ໂລກິຍາຕິ ເຈວໍ ທ຺ວິຘາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ວທຕີຕິ ວຸຕ຺ຕິ, ອຕິສຍສ຺ສ ວຸຕ຺ຕີຕິ ຈ, ໂລກໍ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ວິສໂຍ ເອຕິສ຺ສາຕິ ຈ, ໂລເກ ຠວາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ‘‘ວິເສສສ຺ສ ປກາສິກາ’’ຕິ ປສິທ຺ຘຄຸຓານຸວາເທນ ¶ ສາ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ສິຍາຕິ ອປສິທ຺ຘໍ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິວິຘານໍ ກໂຣຕິ, ຍຖາ ‘‘ໂຍ ກຸຓ຺ຑລີ, ໂສ ເທວທຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອນຸວາທກອນຸວາທນີຍເຠໂທ ອຸປຣິປ຺ເຍວເມວ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

໑໗໔.

ໂລກິຍາຕິສຍສ຺ເສ’ເຕ,

ເຠທາ ເຍ ຊາຕິອາທໂຍ;

ປຏິປາທີຍເຕ ຕ຺ວ’ຊ຺ຊ,

ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕໂຄຈຣາ.

໑໗໔. ອຍໍ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ສຠາວວຸຕ຺ຍາທີຫິ ຠິນ຺ນາຕິ ເຈ? ອາຫ ‘‘ໂລກ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຊາຕິອາທໂຍ ຍໂຕ ປທຕ຺ຖສ຺ສ ວິຈິຕ຺ຕໍ ສຣູປໍ ວທຕີຕິ ວິຈິຕ຺ຕສຣູປປຏິປາທິກາ ສຠາວວຸຕ຺ຕິປິ ອລງ຺ກາໂຣ, ອລງ຺ກາຣິຍໍ ຕຸ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ຕໍ, ຕໂຕ ສຠາວວຸຕ຺ຍາທໂຍ ເຍ ເຠທາ ວິເສສາ, ເອເຕ ໂລກິຍາຕິສຍສ຺ສ ເຠທາ, ຍຖາ ສຣີເຣ ຍໍ ສຫຊໍ ສຸນ຺ທຣຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ສ ໂປສກາປິ ມຸຕ຺ຕາວລິປ຺ປຠຸຕິ ອລງ຺ກາໂຣຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວໍ ພນ຺ເຘປ຺ຍລງ຺ກາຣິຍວຕ຺ຖຸນິມິຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມຕ຺ຕໍ ຍາຍ ອຸກ຺ກໍສີຍຕິ, ສາ ອຸກ຺ກໍໂສຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສາ ຈ ວຸຕ຺ຕິ ອລງ຺ກາຣສທ຺ເທນ ວຸຈ຺ຈເຕ. ສາ ປນ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິເຍວ. ເຕເນວາຫ ‘‘ໂລກິຍາຕິສຍສ຺ເສເຕ, ເຠທາ ເຍ ຊາຕິອາທໂຍ’’ຕິ. ຍໂຕ ເອວໍ, ຕໂຕ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕວິສຍາ ຈ ວິສຸໍ ທສ຺ສນີຍາຕິ ອາຫ ‘‘ປຏີ’’ຕິອາທິ. ຕຸສທ຺ໂທ ເຠເທ. ອຊ຺ຊ ຕຸ ອິທານິ ປນ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕໂຄຈຣາ ປຏິປາທີຍເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໗໔. ອິທານິ ເອສາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາປິ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິສຠາວວຸຕ຺ຍາທີຫິ ອນຎ຺ຎາຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ໂລກິເຍ’’ຈ຺ຈາທິມາຫ. ຊາຕິອາທໂຍ ຊາຕິຄຸຓາທິປທຕ຺ຖຄຕວິຈິຕ຺ຕສຣູປສ຺ສ ປກາສນໂຕ ນິສ຺ສຍໂວຫາເຣນ ‘‘ຊາຕ຺ຍາທໂຍ’’ຕິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ ຊາຕິສຠາວວຸຕ຺ຕິຄຸຓສຠາວວຸຕ຺ຍາທໂຍ ເຍ ເຠທາ ¶ ວິເສສາ, ເອເຕ ໂລກິຍາຕິສຍສ຺ສ ໂລກິຍາຕິສຍວຸຕ຺ຕິຍາເຍວ ເຠທາ ອວຍວາ. ຕຕ຺ຖ ໂລກິຍາຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ນາມ ຊາຕິສຠາວວຸຕ຺ຕິຄຸຓສຠາວວຸຕ຺ຍາທໂຍເຍວາຕິ. ເອສາເຍວ ວິຈິຕ຺ຣຣູປປຏິປາທິກາ ອຸກ຺ກໍສາຕິ ຈ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍ ໂລກິຍາຕິສຍວຸຕ຺ຕິຍາ ‘‘ລີລາວິກນ຺ຕິສຸຠໂຄ’’ຕິ ອຸທາຫຣຓສ຺ສ ຄມ຺ຍມານຕ຺ຕາ ວກ຺ຂມານໍ ປຏິຊານາຕິ ‘‘ປຏິປາທີຍເຕ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຊ຺ຊ ຕຸ ອິທານິ ປນ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕໂຄຈຣາ ອຕິສຍວຸຕ຺ຕິ ປຏິປາທີຍເຕ ອຸທາຫຣຓໂຕ ນິປ຺ຜາທີຍຕິ. ໂລເກ ຠໂວຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ອຕິສໂຍ ອາຘິກ຺ກມິຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໗໕.

ປິວນ຺ຕິ ເທຫກນ຺ຕີ ເຍ,

ເນຕ຺ຕຎ຺ຊລິປຸເຏນ ເຕ;

ນາ’ລໍ ຫນ຺ຕຸໍ ຊິເນ’ສໍ ຕ຺ວໍ,

ຕຓ຺ຫໍ ຕຓ຺ຫາຫໂຣປິ ກິໍ.

໑໗໕. ຕມຸທາຫຣຕິ ‘‘ປິວນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ຊິນ ເຕ ເທຫກນ຺ຕີ ສຣີຣໂສຠາໂຍ ເຍ ຊນາ ເນຕ຺ຕຎ຺ຊລິປຸເຏນ ອຕ຺ຕໂນ ນຍນທ຺ວນ຺ທສງ຺ຂາເຕນ ອຎ຺ຊລິປຸເຏນ ປິວນ຺ຕິ, ເອສໍ ຊນານໍ ຕຓ຺ຫໍ ປິປາສໍ ໂລຠເມວ ວາ ຫຣຕິ ອນຸປຕຕິ [ອປນຍຕິ (?)]. ຕຓ຺ຫາຫໂຣປິ ສມາໂນ ຕ຺ວໍ ຫນ຺ຕຸໍ ນິວຕ຺ຕິຕຸໍ ກິໍ ນາລໍ ກສ຺ມາ ອສມຕ຺ໂຖສິ. ຕຓ຺ຫາຫຣາ ນາມ ຕຓ຺ຫເມວ ນຸທນ຺ຕິ. ອຕ຺ຣ ຫນນ຺ຕາມປິຫ ສມ຺ປນຸທຕິ ໂລກຐິຕິໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ເທຫກນ຺ຕິຍາ ພຫຸຕ຺ຕນຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ.

໑໗໕. ອິທານິ ປຏິຎ຺ຎາຕານຸສາເຣນ ປຏິປາເທຕິ ‘‘ປິວນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ໂຠ ຊິນ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ເທຫກນ຺ຕີ ສຣີຣໂສຠາໂຍ ເຍ ຊນາ ເນຕ຺ຕຎ຺ຊລິປຸເຏນ ເນຕ຺ຕສງ຺ຂາເຕນ ຫຕ຺ຖປຸເຏນ ປິວນ຺ຕິ, ເອສໍ ສາຘຸຊນານໍ ຕຓ຺ຫໍ ປິປາສໍ ໂລຠເມວ ¶ ວາ ຕຓ຺ຫາຫໂຣປິ ຕ຺ວໍ ສພ຺ເພສໍ ຕຓ຺ຫາວິນາສໂກປິ ຫນ຺ຕຸໍ ນິວາເຣຕຸໍ ກິໍ ນາລໍ ກສ຺ມາ ອສມຕ຺ໂຖສີຕິ. ເອຕ຺ຖ ປິວນໍ ນາມ ປິປາສໍ ວິເນຕີຕິ ໂລກສຠາໂວ. ຕຓ຺ຫໍ ຫນ຺ຕຸໍ ນາລມິຕິ ໂລກສຠາວມຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ໂຖ. ກນ຺ຕີນໍ ອຘິກປິຍຕາ ອຕິສຍຘມ຺ໂມ, ຕສ຺ສ ວຸຕ຺ຕິ ປນ ຕຓ຺ຫໍ ຫນ຺ຕຸໍ ນາລມິຕິ ໂລກາຕິກ຺ກນ຺ຕອຕ຺ຖໍ ວິສຍໍ ກຕ຺ວາ ປວຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ສາ ປນ ກເຖຕຸມິຈ຺ຉິຕໍ ກນ຺ຕີນໍ ອຘິກປິຍຕໍ ຕຓ຺ຫາຫນເນ ອສມຕ຺ຖໍ ວຕ຺ວາ ທີເປຕີຕິ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິ ນາມ. ວຸຈ຺ຈມານານໍ ອຸປມາຣູປກາທີນມ຺ປິ ວງ຺ກວຸຕ຺ຕິຕາ ອິຈ຺ຉິຕຕ຺ຖສ຺ສ ປກາຣນ຺ຕເຣນ ປກາສນໂຕເຍວ. ຍຖາ ນາມ ສຣີຣສຫຊໍ ປີນຕ຺ຕາທິສຸນ຺ທຣຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທີປນາກາເຣນ ຐິຕາ ກຏກອຸຓ຺ຫີສຫາຣາທໂຍ ອລງ຺ກາຣາ ນາມ ຠວນ຺ຕິ, ເອວໍ ພນ຺ຘສຣີຣສງ຺ຂາເຕ ອລງ຺ກຣຓີຍວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ວິຊ຺ຊມານອຕິປິຍຕາທິເມວ ອຸທ຺ທີເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຸຣຸມານາ ‘‘ຕຓ຺ຫາຫໂຣສິ ຕ຺ວໍ ເອສໍ ກນ຺ຕີ ປິວນ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫໍ ຫນ຺ຕຸໍ ນາລ’’ມິຕິ ວາຈາຠງ຺ຄີ ອລງ຺ກາໂຣ ນາມ. ອລງ຺ກາຣິຍໍ ນາມ ອລງ຺ກາຕພ຺ພກນ຺ຕິປິຍຕາຍ ພຫຸຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອຸຕ຺ຕຣິປິ ອລງ຺ກາຣອລງ຺ກາຣິຍວິຠາໂຄ ຈ ອນຸຣູປໂຕ ໂຍຊນກ຺ກໂມ ຈ ເອວເມວ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ເທເຫ ກນ຺ຕີຕິ ຈ, ອຎ຺ຊລີເຍວ ປຸໂຏຕິ ຈ, ເນຕ຺ຕານິເຍວ ອຎ຺ຊລິປຸໂຏຕິ ຈ, ຕຓ຺ຫໍ ຫຣຕີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໗໖.

ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ, ສຘມ຺ມຕ຺ຕໍ ສິໂຍ’ປມາ;

ສທ຺ທຕ຺ຖຄມ຺ມາ ວາກ຺ຍຕ຺ຖ-ວິສຍາຕິ ຈ ສາ ຕິຘາ.

໑໗໖. ອຸປມໍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ອຸປມາເນ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຸປມີຍເຕ ອເນນາຕິ ອຸປມານໍ, ປທຸມາທິກວຕ຺ຖຸ. ປທຸມາທິໂກ ຕຸ ສທ຺ໂທ ອຸປມານວາຈໂກ. ອຸປມີຍຕີຕິ ອຸປເມຍ຺ຍໍ, ມຸຂາທິກວຕ຺ຖຸ. ມຸຂາທິໂກ ສທ຺ໂທ ຕຸ ອຸປເມຍ຺ຍວາຈໂກ. ເຕສໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ປທຸມາທິມຸຂາທິວຕ຺ຖູນຎ຺ຈ. ສຘມ຺ມຕ຺ຕນ຺ຕິ ສມາໂນ ຘມ຺ໂມ ກນ຺ຕິມນ຺ຕຕາ ຍສ຺ສ ໂສ ສຘມ຺ໂມ, ຕສ຺ສ ຠາໂວ ສຘມ຺ມສທ຺ທສ຺ສ ປວຕ຺ຕິນິມິຕ຺ຕສມາເນນ ຘມ຺ເມນ ສຫ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ສຘມ຺ມຕ຺ຕໍ ¶ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍປຕິຏ຺ຐິຕໍ ອຸປມາ ສິຍາ, ອຸປມີຍຕິ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ພນ຺ໂຘຕິ ກຕ຺ວາ. ສາ ປນາລງ຺ກາຣິຍສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສາຕິສຍປຏິປາທນປ຺ປກາໂຣ. ກຕິວິຘາ ສາຕິ ອາຫ ‘‘ສທ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສທ຺ໂທ ຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ, ເຕຫິ ຄມ຺ມາ ປຕີຍມານາ ສທ຺ທຕ຺ຖຄມ຺ມາ. ວາກ຺ຍໍ ປທສມຸທາໂຍ. ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິສໂຍ ໂຄຈໂຣ ຍສ຺ສາ ວາກ຺ຍຕ຺ຖວິສຍາຕິ ຈ ສາ ອຸປມາ ຕິວິຘາ ສທ຺ທຄມ຺ມອຕ຺ຖຄມ຺ມວາກ຺ຍຕ຺ຖວິສຍາຕິ ຕິຘາ ໂຫຕິ.

໑໗໖. ອິທານິ ອຸປມາລງ຺ກາຣໍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ອຸປມາໂນ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ຈນ຺ທນີລຸປ຺ປລທລາຠາທີນໍ ອານນນຍນາທີນຎ຺ຈ ປທຕ຺ຖານໍ ສຘມ຺ມຕ຺ຕໍ ກນ຺ຕິມນ຺ຕຕາປີນຕາທິຕຸລ຺ຍຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ໂຘ ອຸປມາ ນາມ ສິຍາ, ສາ ອລງ຺ກຣຓີຍວຕ຺ຖຸໂນ ອາຘິກ຺ກປຏິປາທນປ຺ປກາຣາ ອຸປມາ ສທ຺ທຕ຺ຖຄມ຺ມາ ສທ຺ທຄມ຺ມາ ຈ ອຕ຺ຖຄມ຺ມາ ຈ ວາກ຺ຍຕ຺ຖວິສຍາ ຈ, ອິຕິ ເອວໍ ຕິຘາ ຕິປ຺ປກາຣາ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍຠູຕານໍ ຈນ຺ທານນາທິປທຕ຺ຖານໍ ສຘມ຺ມສງ຺ຂໂຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎຕຸລ຺ຍກນ຺ຕິມນ຺ຕຕາປີນຕາທິຘມ຺ມໂຍໂຄ ປທຕ຺ຖານໍ ອຸປມຕ຺ຖສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິຕຕ຺ຕາ ອຸປຏ຺ຐານຕາຍ ອຸປມາ ນາມ ໂຫຕິ, ຕນ຺ນິສ຺ສຍຈນ຺ທາທໂຍ ປນ ນິສ຺ສິຕໂວຫາເຣນ ອຸປມາ ນາມ ໂຫຕິ, ອຸປມານຠູຕຈນ຺ທາທິອຕ຺ຖປຏິປາທໂກ ຈນ຺ທິມາທິສທ຺ໂທປິ ຕທຕ຺ເຖນ ອຸປມາ ນາມ ໂຫຕິ, ອຸປເມຍ຺ຍຸປເມຍ຺ຍນິສ຺ສຍຕປ຺ປຏິປາທການມ຺ປິ ອຸປເມຍ຺ຍຠາໂວ ເອວເມວ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ອຸປມີຍເຕ ອເນນາຕິ ອຸປມານນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ຈນ຺ທາທິ ອຸປມານໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຸປມີຍຕີຕິ ອຸປເມຍ຺ຍໍ, ອານນາທິ, ອຸປມານຎ຺ຈ ອຸປເມຍ຺ຍຎ຺ຈາຕິ ຈ, ສມາໂນ ຈ ໂສ ຘມ຺ໂມ ເຈຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ຠາໂວຕິ ຈ, ສທ຺ໂທ ຈ ອຕ຺ໂຖ ຈາຕິ ຈ, ເຕຫິ ຄມ຺ມາຕິ ຈ, ວາກ຺ຍສ຺ສ ອຕ຺ໂຖຕິ ຈ, ໂສ ວິສໂຍ ຍສ຺ສາ ອຸປມາຍາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໗໗.

ສມາສປຈ຺ຈເຍວາທີ, ສທ຺ທາ ເຕສໍ ວສາ ຕິຘາ;

ສທ຺ທຄມ຺ມາ ສມາເສນ, ມຸນິນ຺ໂທ ຈນ຺ທິມານໂນ.

໑໗໗. ຕຕ຺ຖ ¶ ສທ຺ທຄມ຺ມາປິ ຕິຘາ ສິຍາຕິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ສມາສ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສມາໂສ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ຈ ອິວາທິ ຈ, ເຕ ສທ຺ທາ ນາມ, ສທ຺ທສທ຺ເທນ ສມາສາທໂຍ ວຕ຺ຕຸມຘິປ຺ເປຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕສໍ ສມາສາທີນໍ ວສາ ສທ຺ທຄມ຺ມາ ຕິຘາ ໂຫຕິ ສມາສສທ຺ທຄມ຺ມາ ປຈ຺ຈຍສທ຺ທຄມ຺ມາ ອິວາທິສທ຺ທຄມ຺ມາຕິ, ສມາເສນ ສມາສສທ຺ເທນ ຄມ຺ມາ ອຸປມາ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ ເສໂສ. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ມຸນິນ຺ໂທ ຈນ຺ທິມານໂນ’’ຕິ, ຈນ຺ທິມາ ວິຍ ຣຸຈິຣມານນໍ ມຸຂໍ ຍສ຺ສ ໂສ ຈນ຺ທິມານໂນ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຈນ຺ທິມໍ ອຸປມານໍ, ອານນໍ ອຸປເມຍ຺ຍໍ, ຣຸຈິຣຕ຺ຕໍ ຘມ຺ໂມ, ຈນ຺ທິມານນານໍ ສມານຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ຘິໂຊຕໂກ ວິຍສທ຺ໂທ, ເຕສຸ ສາຘາຣຓຘມ຺ມວາຈກສ຺ສ ວິຍສທ຺ທສ຺ສ ໂຈປມາໂຊຕກສ຺ສາປ຺ປໂຍໂຄ ສມາເສເນວ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ, ເອຕ຺ຖ ປນ ວິຍສທ຺ໂທ ຈນ຺ທິມາສທ຺ເທນ ອຸປມານວາຈເກນ ສມ຺ພນ຺ຘມຸປຄໂຕ ຈນ຺ທຄຕເມວ ສທິສຕ຺ຕໍ ວທຕິ, ມຸຂຄຕໍ ປນ ສາມຕ຺ຖິຍາ ປທີຍເຕ, ເອວມີທິສໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

໑໗໗. ເຕສຸ ຍຖາວຸຕ຺ເຕສຸ ສທ຺ທຄມ຺ມສ຺ສ ຕິວິຘຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຫ ‘‘ສມາເສ’’ຈ຺ຈາທິ. ສມາສປຈ຺ຈເຍວາທີ ສມາໂສ, ອາຍາທິປຈ຺ຈຍາ, ອິວາທໂຍ ຈ ສທ຺ທາ ນາມ, ເຕສໍ ສມາສາທີນໍ ວສາ ເຠເທນ ສທ຺ທຄມ຺ມາ ຕິຘາ ສມາສສທ຺ທຄມ຺ມາ ປຈ຺ຈຍສທ຺ທຄມ຺ມາ ອິວາທິສທ຺ທຄມ຺ມາຕິ ຕິວິຘາ ໂຫຕິ. ສມາເສນ ສມາສສທ຺ເທນ ຄມ຺ໂມປມາ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ມຸນິນ຺ໂທ ຈນ຺ທິມານໂນ’’ຕິ. ມຸນິນ຺ໂທ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຈນ຺ທິມານໂນ ຈນ຺ທສມານມໂນຫຣມຸຂມຓ຺ຑເລນ ຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມາໂສ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ຈ ອິວອິຕິ ອິທໍ ອາທິ ເຍສໍ ວາທີນນ຺ຕິ ຈ, ສທ຺ເທນ ຄມ຺ມາຕິ ຈ, ມຸນີນໍ ອິນ຺ໂທຕິ ຈ, ຈນ຺ທິມາ ວິຍ ຣຸຈິຣໍ ອານນໍ ມຸຂໍ ຍສ຺ເສຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ຈນ຺ທິມາ’’ຕິ ອຸປມານໍ, ‘‘ອານນ’’ນ຺ຕິ ອຸປເມຍ຺ຍໍ, ຣຸຈິຣຕ຺ຕໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ສາຘາຣຓຘມ຺ໂມ, ‘‘ວິຍາ’’ຕິ ສທ຺ໂທ ຈນ຺ທານນານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອານນຄຕຣຸຈິຣຕ຺ຕໍ ຈນ຺ເທ ຈ, ຈນ຺ທຄຕຣຸຈິຣຕ຺ຕໍ ອານເນ ຈ ອຕ຺ຖີຕິ ສມານຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ຘໍ ¶ ໂຊເຕຕິ, ອິຫ ສາຘາຣຓຘມ຺ມວາຈກສ຺ສ ຣຸຈິຣສທ຺ທສ຺ສ, ຕຸລ຺ຍຘມ຺ມສງ຺ຂາໂຕປມາໂຊຕກສ຺ສ ວິຍສທ຺ທສ຺ສ ຈ ອປ຺ປໂຍໂຄ ເຕສໍ ອຕ຺ຖານໍ ສມາເສນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ. ເອຕ຺ຖ ອຸປມານວາຈເກນ ຈນ຺ທິມາສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ໂຕ ວິຍ ສທ຺ໂທ ຈນ຺ທຄຕສທິສຕ຺ຕໍ ໂຊເຕຕິ, ມຸຂຄຕສທິສຕ຺ຕໍ ປນ ສາມຕ຺ຖິຍາ ປຕີຍເຕ. ຕຖາ ຫິ ມຸຂໍ ຈນ຺ທສມານມາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຈນ຺ທສ຺ສ ມຸຂສທິສຕ຺ຕໍ ວິນາ ນ ຠວຕີຕິ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິ ສາມຕ຺ຖິຍນ຺ຕິ.

໑໗໘.

ອາຍາທີ ປຈ຺ຈຍາ ເຕຫິ, ວທນໍ ປງ຺ກຊາຍເຕ;

ມຸນິນ຺ທນຍນທ຺ວນ຺ທໍ, ນີລຸປ຺ປລທລີຍຕິ.

໑໗໘. ອິທານິ ປຈ຺ຈຍສທ຺ທຄມ຺ມໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອາຍາທິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອາຍາທີຕິ ອາຍອີຍກປຈ຺ຈຍາທໂຍ ປຈ຺ຈຍາ ປຈ຺ຈຍສທ຺ທາ ນາມ, ເຕຫິ ປຈ຺ຈຍສທ຺ເທຫິ ຄມ຺ມາ ອຸປມາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ວທນ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ປງ຺ກຊມິວ ຣຸຈິຣມາຈຣຕິ ປງ຺ກຊາຍເຕ. ເອຕ຺ຖາປິ ປງ຺ກຊມຸປມານໍ, ອາຈຣຓກ຺ຣິຍາຍ ກຕ຺ຕຸຠູຕໍ ອານນມຸປເມຍ຺ຍໍ, ຣຸຈິຣຕ຺ຕໍ ສຘມ຺ໂມ, ປງ຺ກຊານນານໍ ສມານຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ຘໂຊຕໂກ ອິວສທ຺ໂທ. ຕຕ຺ຖ ຣຸຈິຣ ອິວສທ຺ທານໍ ປຸພ຺ເພ ວິຍາປ຺ປໂຍໂຄ ປຈ຺ຈເຍນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ. ເອວມຸປຣິປິ.

໑໗໘. ອິທານິ ປຈ຺ຈຍສທ຺ທຄມ຺ໂມປມໍ ນິທສ຺ເສຕິ ‘‘ອາຍາທິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອາຍາທີ ‘‘ອາຍ ອີຍ ກ’’ອິຕິອາທໂຍ ປຈ຺ຈຍາ ປຈ຺ຈຍສທ຺ທາ ນາມ, ເຕຫິ ປຈ຺ຈຍສທ຺ເທຫິ ຄມ຺ໂມປມາ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ວທນໍ…ເປ… ທລີຍຕີ’’ຕິ. ວທນໍ ມຸຂໍ ປງ຺ກຊາຍເຕ ປທຸມມິວ ຣຸຈິຣໍ ອາຈຣຕິ. ມຸນິນ຺ທນຍນທ຺ວນ຺ທໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂນ ເນຕ຺ຕຍຸຄຬໍ ນີລຸປ຺ປລທລີຍຕິ ນີລຸປ຺ປລປຕ຺ຕມິວ ຣຸຈິຣມາຈຣຕິ. ອາໂຍ ອາທິ ເຍສໍ ອີຍາທີນນ຺ຕິ ຈ, ປງ຺ກຊມິວ ຣຸຈິຣມາຈຣຕິ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ນຍນທ຺ວນ຺ທມິຕິ ຈ, ນີລຸປ຺ປລສ຺ສ ທລມິຕິ ຈ, ຕມິວ ຣຸຈິຣມາຈຣຕີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ປງ຺ກຊ’’ມິຕິ ຈ ‘‘ນີລຸປ຺ປລ’’ມິຕິ ຈ ອຸປມານໍ, ອາຈຣຓກ຺ຣິຍາຍ ກຕ຺ຕຸຠູຕໍ ວທນໍ ¶ ນຍນທ຺ວນ຺ທຎ຺ຈ ອຸປເມຍ຺ຍໍ, ຣຸຈິຣຕ຺ຕໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ສຘມ຺ໂມ, ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ສມານຘມ຺ມໂຊຕໂກ ອິວສທ຺ໂທ, ເຕສໍ ອຕ຺ຖານໍ ປຈ຺ຈເຍນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເຕສມປ຺ປໂຍໂຄ. ເອວຣູເປສຸ ອຎ຺ເຎສຸປິ ເອວເມວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໑໗໙.

ອິວາທີ ອິວ ວາ ຕຸລ຺ຍ-ສມານ ນິຠ ສນ຺ນິຠາ;

ຍຖາສງ຺ກາສ ຕຸລິຕ-ປ຺ປກາສ ປຕິຣູປກາ.

໑໘໐.

ສຣີສຣິກ຺ຂ ສໍວາທີ, ວິໂຣຘີ ສທິສາ ວິຍ;

ປຏິປກ຺ຂປຈ຺ຈນີກ-ສປກ຺ໂຂ’ປມິໂຕ’ປມາ.

໑໘໑.

ປຏິພິມ຺ພ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນ-ສຣູປ ສມ ສມ຺ມິຕາ;

ສວຓ຺ຓາ’ຠາ ປຏິນິຘິ, ສຘມ຺ມາທິ ສລກ຺ຂຓາ.

໑໘໒.

ຊຍຕ຺ຍ’ກ຺ໂກສຕິ ຫສຕິ, ປຕິຄຊ຺ຊຕິ ທູຠຕິ;

ອຸສູຍຕ຺ຍ’ວຊານາຕິ, ນິນ຺ທຕິ’ສ຺ສຕິ ຣຸນ຺ຘຕິ.

໑໘໓.

ຕສ຺ສ ໂຈເຣຕິ ໂສຠຄ຺ຄໍ, ຕສ຺ສ ກນ຺ຕິໍ ວິລຸມ຺ປຕິ;

ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ວິວທຕິ, ຕຸລ຺ຍໍ ເຕນາຘິໂຣຫຕິ.

໑໘໔.

ກຈ຺ຉໍວິຄາຫເຕ ຕສ຺ສ, ຕມນ຺ເວຕ຺ຍ’ນຸພນ຺ຘຕິ;

ຕໍສີລໍ, ຕໍ ນິເສເຘຕິ, ຕສ຺ສ ຈານຸກໂຣຕິ’ເມ.

໑໗໙-໑໘໔. ອິວາທີ ອິວາທໂຍ ນາມ ອິເມຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອິໂວ ຈ ວາ ຈ ຕຸລ຺ໂຍ ຈ ສມາໂນ ຈ ນິໂຠ ຈ ສນ຺ນິໂຠ ຈາຕິ ທ຺ວນ຺ເທ ອິວ…ເປ… ສນ຺ນິຠາ. ສທ຺ທມເປກ຺ຂິຍ ປຸລ຺ລິງ຺ຄຕາ. ເອວມຸປຣິປິ ຍຖາໂຍຄໍ. ‘‘ສຘມ຺ມາທີ’’ຕິ ອາທິສທ຺ເທນ ສາຘາຣຓສຈ຺ຉາຍາທີນໍ ປຣິຄ຺ຄໂຫ. ຊຍຕິຈ຺ຈາທີສຸ ກມ຺ມໍ.

໑໗໙- ໑໘໔. ອິວາທິສທ຺ທຄມ຺ໂມປມາຘິກາເຣ ປຐມໍ ຕາວ ‘‘ອິວາທໂຍ ນາມ ເອເຕ’’ຕິ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອິວາທິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອິວາທີຕິ ປທສ຺ສ ຉຏ຺ຐມຄາຖາຍ ອິເມຕິ ອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ຕສ຺ສ ຈາຕິ ຈສທ຺ທໍ ຍຸຊ຺ຊນຏ຺ຐາເນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ສນ຺ນິຠາ ຈາຕິອາທໂຍ ໂຍເຊຕພ຺ພາ. ‘‘ສຘມ຺ມາທີ’’ຕິອາທິສທ຺ເທນ ສາຘາຣຓສຈ຺ຉາຍາທໂຍ ຄຫິຕາ. ນິນ຺ທຕິ ອິສ຺ສຕີຕິ ປທຈ຺ເຉໂທ, ອິເມ ¶ ທ຺ເວປຎ຺ຎາສ ອິວາທໂຍ ນາມ. ‘‘ຊຍຕິ ອກ຺ໂກສຕິ ຫສຕິ’’ອິຈ຺ຈາທິກໍ ຕໍຕໍກ຺ຣິຍາປທສງ຺ຂຕອນຸກາຣິຍານໍ ອນຸກຣຓນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ທ຺ວນ຺ໂທເຍວ, ‘‘ສນ຺ຘິສມາສາ ອທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ [ສນ຺ຘິສມາໂສ ຕທທ຺ຘສ຺ສາຕິ (ກ.)] ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສນ຺ຘິສມາສານໍ ຄາຖທ຺ຘສ຺ສ ວິນາ ອຸຠຍທ຺ຘມຊ຺ເຌ ອລພ຺ຠນໂຕ ທູຠຕິປທໂຕ ປຸພ຺ເພເຍວ ສມາໂສ ກາຕພ຺ໂພ, ໂນ ເຈ, ອສມາໂສຕິ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ຕສ຺ສ ໂຈເຣຕິ ໂສຠຄ຺ຄມິຈ຺ຈາທິກມ຺ປິ ວາກ຺ຍານຸກຣຓນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສມາໂສ, ວາກ຺ເຍ ເກວລປທານີຕິ ວາ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ອິເມສໍ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອິວ ສທ຺ທປຣິຍາຍຕ຺ຕາ ສທິສຕ຺ຖາຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຠາວຕ຺ໂຖ, ອວຍວຕ຺ໂຖ ປນ ປາກໂຏເຍວ.

໑໘໕.

ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ, ສຘມ຺ມຕ຺ຕໍ ວິຠາວິຫິ;

ອິເມຫິ ອຸປມາເຠທາ, ເກຈິ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ສມ຺ປຕິ.

໑໘໕. ອິວາທີນໍ ວິນິໂຍຄວິສຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຸປມາເຠທໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ປຏິຊານາຕິ ‘‘ອຸປມານ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ເກຈີຕິ ອິມິນາ ອປຣິຍນ຺ຕຕ຺ຕເມສໍ [ອປຣິຍນ຺ຕປເຠທໍ (ກ.)] ທສ຺ເສຕິ. ຕຖາ ຈ ວກ຺ຂຕິ ‘‘ປຣິຍນ຺ໂຕ ວິກປ຺ປານ’’ນ຺ຕິອາທິ. ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຸທາຫຣີຍນ຺ຕິ.

໑໘໕. ອິທານິ ອິວາທິສທ຺ທຄມ຺ໂມປມໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ປຏິຊານາຕິ ‘‘ອຸປມາໂນ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ສຘມ຺ມຕ຺ຕໍ ສມານຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວິຠາວິຫິ ປກາສເກຫິ. ອິເມຫິ ອິວາທີຫິ ສທ຺ເທຫິ ຊານິຕພ຺ພາ ເກຈິ ອຸປມາເຠທາ ອປຣິຍນ຺ຕຕ຺ຕາ ສມ຺ປຕິ ທານິ ລທ຺ຘາວສເຣ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຸທາຫຣຓມຕ຺ເຕນ ປຏິປາທີຍນ຺ຕິ.

໑໘໖.

ວິກາສິປທຸມໍ’ວາ’ຕິ-ສຸນ຺ທຣໍ ສຸຄຕານນໍ;

ອິຕິ ຘມ຺ໂມປມາ ນາມ, ຕຸລ຺ຍຘມ຺ມນິທສ຺ສນາ.

໑໘໖. ‘‘ວິກາສິ’’ຈ຺ຈາທິ. ສຸຄຕານນໍ ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ວທນໍ ອຕິສຸນ຺ທຣໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕຣມຓີຍໍ. ກິມິວ? ວິກາສິປທຸມໍວ ປພຸຊ຺ຌມານປທຸມໍວິຍ. ອິຕິ ອຍເມວໍວິຘາ ຘມ຺ໂມປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ກສ຺ມາ? ¶ ອານນປທຸມານໍ ສມານສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສ ຄຸຓສ຺ສ ສຸນ຺ທຣສ຺ສ ລກ຺ຂຓສ຺ສ ນິທສ຺ສນາ ສຸນ຺ທຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຏິປາທນໂຕ.

໑໘໖. ອຸທາຫຣຓມາຫ ‘‘ວິກາສິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ສຸຄຕານນໍ ຠຄວໂຕ ມຸຂໍ ວິກາສິປທຸມໍວ ພຸຊ຺ຌມານປງ຺ກຊມິວ ອຕິສຸນ຺ທຣໍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອີທິສາ ອຸປມາ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ມນິທສ຺ສນາ ອຕິສຸນ຺ທຣມິຕິ ສມານຄຸຓທສ຺ສເນນ ຘມ຺ໂມປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ປທຸມານນານໍ ສາຘາຣຓຄຸຓສ຺ສ ປກາສນໂຕ ອຕິສຸນ຺ທຣມິຕິ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ໂມ ນາມ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ປທຸມຄຕຕຸລ຺ຍຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ຘສງ຺ຂາຕາຍ ອຸປມາຍ ອິວສທ຺ເທນ ໂຊຕິຍມານຕ຺ເຕປິ ອຕິສຸນ຺ທຣນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຍຖາວຸຕ຺ໂຕປມາຍ ຘມ຺ເມນ ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຘມ຺ໂມປມາ ນາມ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໑໘໗.

ຘມ຺ມຫີນາ ມຸຂ’ມ຺ໂຠຊ-ສທິສໍ ມຸນິໂນ ອິຕິ;

ວິປຣີໂຕປມາ ຕຸລ຺ຍ-ມານເນນ’ມ຺ພຸຊໍ ຕວ.

໑໘໗. ‘‘ຘມ຺ມ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ມຸນິໂນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຸຂໍ ອມ຺ໂຠເຊນ ປທຸເມນ ສທິສໍ ສມານໍ. ອິຕິ ອຍໍ ຘມ຺ມຫີໂນປມາ ນາມ ສຸນ຺ທຣສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຄຸຓສ຺ສ ອນິທ຺ທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ສາ ຕຸ ອຕ຺ຖວສາ ຄມ຺ຍເຕ. ກຖມຎ຺ຎຖາ ຍຸຊ຺ຊຕີຕິ? ເອຕ຺ຖ ປນ ສທິສສທ຺ໂທ ອຸປເມຍ຺ຍສ຺ສ ມຸຂສ຺ສ ວິເສສນນ຺ຕິ ມຸຂຄຕເມວ ສທິສຕ຺ຕໍ ວທຕິ, ອມ຺ໂຠຊຄຕໍ ຕຸ ສາມຕ຺ຖິຍາ ຄມ຺ຍເຕ. ເອວມີທິສໍ ເຎຍ຺ຍໍ. ‘‘ວິປຣີເຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຸນີຕິ ຄມ຺ຍເຕ ສຸຕຕ຺ຕາ, ໂຠ ມຸນິ ຕວ ອານເນນ ມຸເຂນ ອມ຺ພຸຊໍ ຕຸລ຺ຍນ຺ຕິ ອຍໍ ວິປຣີໂຕປມາ. ຘມ຺ມຫີນຕ຺ເຕປິ ປສິທ຺ຘິວິປຣິຍເຍນາຠິຫິຕຕ຺ຕາ ຕນ຺ນາເມເນວ ວຸຕ຺ຕາ. ເອວມຸປຣິປິ.

໑໘໗. ‘‘ຘມ຺ມຫີເນ’’ຈ຺ຈາທິ. ‘‘ມຸຂມ຺ໂຠຊສທິສໍ ມຸນິໂນ’’ຕ຺ຍຍໍ ອຸປມາ. ຘມ຺ມຫີນາ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ມປກາສກສຸນ຺ທຣາທິສທ຺ທຫີນຕ຺ຕາ ຘມ຺ມຫີນາ ນາມ. ວາຈກາຠາເວ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ໂມ ກຖໍ ປຕີຍຕີຕິ ເຈ? ມຸນິໂນ ມຸຂໍ ວທນໍ ອມ຺ໂຠຊສທິສໍ ປທຸມສທິສມິຕິ. ເອຕ຺ຖ ມຸຂສ຺ສ ອມ຺ໂຠຊສມານຕ຺ຕໍ ມຸຂມ຺ໂຠຊານໍ ສາຘາຣຓຘມ຺ເມ ອສຕິ ¶ ກຖໍ ຠວຕີຕິ? ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິລກ຺ຂຓສາມຕ຺ຖິຍາຕິ, ອິວປຣິຍາໂຍ ສທິສສທ຺ໂທ ມຸຂສ຺ສ ວິເສສນໍ ຍສ຺ມາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ມຸຂຄຕສທິສຕ຺ຕໍ ວທຕິ, ອມ຺ໂຠຊຄຕສທິສຕ຺ຕໍ ປນ ສາມຕ຺ຖິຍາ ເອວ ວິຎ຺ຎາຍເຕ. ເຫ ມຸນິ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ອານເນນ ອມ຺ໂຠຊໍ ຕຸລ຺ຍໍ ສມານນ຺ຕິ ອຍໍ ວິປຣີໂຕປມາ. ‘‘ອມ຺ພຸເຊນ ອານນໍ ຕຸລ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ໂລກປ຺ປສິທ຺ຘິຍາ ວິປຣິຍເຍນ ‘‘ອານເນນ ອມ຺ພຸຊໍ ຕຸລ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຘມ຺ມຫີນຕ຺ເຕ ສຕິປິ ວິປຣີໂຕປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ‘‘ສຸຕານຸມິເຕສຸ ສຸຕສມ຺ພນ຺ໂຘ ພລວາ’’ຕິ [ປຣິຠາເສນ຺ທຸເສຂຣ ໑໑໒] ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຖ ‘‘ມຸນີ’’ຕິ ອວິຊ຺ຊມາເນປິ ປຸພ຺ພທ຺ເຘ ‘‘ມຸນິໂນ’’ຕິ ສຸຕຕ຺ຕາ ລພ຺ຠມາໂນ ‘‘ຕວາ’’ຕິ ຕຸມ຺ຫສທ຺ທສນ຺ນິຘາເນນ ອາມນ຺ຕນຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ເອຕ຺ຖ ອິວປຣິຍາໂຍ ຕຸລ຺ຍສທ຺ໂທ ອມ຺ພຸຊວິເສສນຠູໂຕ ອມ຺ພຸຊຄຕສທິສຕ຺ຕໍ ວທຕິ, ອານນຄຕສທິສຕ຺ຕຎ຺ຈ ອມ຺ພຸຊານນານໍ ສາຘາຣຓຘມ຺ໂມ ຈ ສາມຕ຺ຖິຍາ ຎາຍຕິຈ຺ຈາທິກໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຎາຕພ຺ພໍ. ອຸປຣິປິ ປາກຏຏ຺ຐານໍ ຍຖາຣຫໍ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

໑໘໘.

ຕວານນ’ມິວ’ມ຺ໂຠຊໍ, ອມ຺ໂຠຊ’ມິວ ເຕ ມຸຂໍ;

ອຎ຺ຎມຎ຺ໂຎປມາ ສາ’ຍໍ, ອຎ຺ຎມຎ຺ໂຎປມານໂຕ.

໑໘໘. ‘‘ຕວ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອຎ຺ຎມຎ຺ໂຎປມານໂຕຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ມຸຂສ຺ສ ອມ຺ໂຠຊສ຺ສ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎນ ຕໍທ຺ວເຍນ ອຸປມານໂຕ.

໑໘໘. ‘‘ຕວານນິ’’ຈ຺ຈາທິ. ‘‘ອມ຺ໂຠຊໍ ຕວານນມິວ, ເຕ ມຸຂໍ ອມ຺ໂຠຊມິວາ’’ຕິ ອຍມຸປມາ. ອຎ຺ຎມຎ຺ໂຎປມານໂຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸປມານຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ໂຎປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸປມາຕິ ຈ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸປມານນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ວິຄ຺ຄຫທ຺ວເຍປິ ປຸພ຺ພວິຠຕ຺ຕິໂລໂປ. ສພ຺ພາທີນໍ ພ຺ຍຕິຫາຣລກ຺ຂເຓນ ອຸຕ຺ຕຣວິຠຕ຺ຕິໂລໂປ. ສມາສລກ຺ຂເຓນ ອຎ຺ຎຕ຺ຖສ຺ສ ອເປກ຺ຂາສິທ຺ຘຕ຺ຕາ ¶ ມຸຂາເປກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ອມ຺ໂຠຊຎ຺ຈ, ອມ຺ໂຠຊາເປກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ມຸຂຎ຺ຈ ກເມນ ອຸປເມຍ຺ຍາ ນາມ. ອມ຺ໂຠຊາເປກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ມຸຂຎ຺ຈ, ມຸຂາເປກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ອມ຺ໂຠຊຎ຺ຈ ອຸປມານໍ ນາມ.

໑໘໙.

ຍທິ ກິຎ຺ຈິ ຠເວ’ມ຺ໂຠຊໍ,

ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມໍ;

ຘາເຣຕຸໍ ມຸຂໂສຠໍ ຕໍ,

ຕເວ’ຕິ ອພ຺ຠຸໂຕປມາ.

໑໘໙. ‘‘ຍທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂລຈນານິ ຈ ຠມຸໂຍ ຈ, ຕາສໍ ວິພ຺ຠໂມ ຍສ຺ມິໍ, ຕໍ, ຕາທິສມມ຺ໂຠຊໍ ກິຎ຺ຈິ ກິມປິ ຍທິ ຠເວ. ຕມີທິສມມ຺ໂຠຊໍ ຕວ ມຸຂໂສຠໍ ວທນກນ຺ຕິໍ ຘາເຣຕຸໍ ນິສິຊ຺ຌເຕ. ກິໍ ນ຺ວຈ຺ຉຣິຍມີທິສນ຺ຕິ ອພ຺ຠຸຕຕ຺ຖວິຠາວເນນ ວທນມມ຺ພຸເຊໂນປມີຍຕີຕິ ອຍມພ຺ຠຸໂຕປມາ ຎາຕພ຺ພາຕິ.

໑໘໙. ‘‘ຍທິ’’ຈ຺ຈາທິ. ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມໍ ໂລຈນຠມູນໍ ລີລາວນ຺ຕໍ ກິຎ຺ຈິ ອມ຺ໂຠຊໍ ກິຎ຺ຈິ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ປທຸມໍ ຍທິ ຠເວ ເຈ ສິຍາ, ຕມມ຺ໂຠຊໍ ຕວ ມຸຂໂສຠໍ ວທນກນ຺ຕິໍ ຘາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອີທິສີ ອຸປມາ ອພ຺ຠຸໂຕປມາ ອພ຺ຠຸຕຘມ຺ມປກາສກຕ຺ຕາ ອພ຺ຠຸໂຕປມາ ນາມ. ເອຕ຺ຖ ອວິຊ຺ຊມາໂນປິ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ເຕນ ປຣິກປ຺ປິໂຕ ປທຸມຄໂຕ ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມສມ຺ພນ຺ໂຘ ອມ຺ໂຠຊວິເສສເນນ ‘‘ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມ’’ນ຺ຕິ ອິມິນາ ໂຊຕິໂຕ. ຕສ຺ມາ ອມ຺ໂຠຊໍ ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມສມ຺ພນ຺ຘສງ຺ຂຕອຸປມາຍ ໂຊຕກຕ຺ຕາ ນິສ຺ສິຕໂວຫາເຣນ ອຸປມາ, ມຸຂໍ ອຸປເມຍ຺ຍນ຺ຕິ ມຸຂຄໂຕ ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມສມ຺ພນ຺ໂຘ ຍທິ ມຸເຂ ນ ຠເວຍ຺ຍ, ຕາທິສໍ ມຸຂໂສຠໍ ຘາເຣຕຸໍ ກຖໍ ສມຕ຺ໂຖຕິ ສາມຕ຺ຖິຍາ ຎາຍຕິ. ໂລຈນພ຺ຠມຸວິພ຺ຠມສງ຺ຂາຕສາຘາຣຓຘມ຺ໂມ ປນ ‘‘ໂລຈນານິ ຈ ຠມຸໂຍ ເຈຕິ ຈ, ຕາສໍ ວິພ຺ຠໂມ ຍສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ ຈ ວິຄ຺ຄເຫ ນິປ຺ຜນ຺ເນນ ¶ ຠິນ຺ນາຘິກຣຓອຎ຺ຎປທຕ຺ຖສມາເສນ ຄຸຓີຠູຕສ຺ສປິ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎາຍຕິ [ຄຫຓສ຺ສ ວິຎ຺ຎາຍມານຕ຺ຕາ (ກ.)].

໑໙໐.

ສຸຄນ຺ຘິ ໂສຠສມ຺ພນ຺ຘິ, ສິສິຣໍສຸວິໂຣຘິ ຈ;

ມຸຂໍ ຕວ’ມ຺ພຸຊໍເວ’ຕິ, ສາ ສິເລໂສປມາ ມຕາ.

໑໙໐. ‘‘ສຸຄນ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຕວ ມຸຂໍ ອມ຺ໂຠຊມິວ ສິສິຣໍສຸໂນຈນ຺ທສ຺ສ ວິໂຣຘິ ປຈ຺ຈນີກໍ, ມຸຂໍ ຕໍສມານກນ຺ຕິຕ຺ຕາ ອມ຺ພຸຊຎ຺ຈ ຕທຸທເຍ ສງ຺ໂກຈຠຊນໂຕ. ໂສຠສມ຺ພນ຺ຘິ ກນ຺ຕິຍຸຕ຺ຕໍ, ມຸຂມມ຺ພຸຊຎ຺ຈ. ສຸຄນ຺ໂຘ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ສຸຄນ຺ຘິ ຈ ທ຺ວຍມປີຕິ ເອວໍ ສິເລສປຣິຄ຺ຄເຫນ ມຸຂມ຺ພຸຊານໍ ອຸປມາໂຍຄໂຕ ສາ ຍຖາວຸຕ຺ຕາ ສິເລໂສປມາ ມຕາ.

໑໙໐. ‘‘ສຸຄນ຺ຘິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຕວ ມຸຂໍ ອມ຺ໂຠຊມິວ ສິສິຣໍສຸວິໂຣຘິ ຈນ຺ທສ຺ສ ວິຣຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ຕຸລ຺ຍຕ຺ຕາ. ປທຸມໍ ປນ ຈນ຺ໂທທເຍນ ອຕ຺ຕໂນ ສງ຺ໂກຈນຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ວິຣຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ. ໂສຠສມ຺ພນ຺ຘິ ຈ ອນຎ຺ຎສາຘາຣຓມຸຂຄຕກນ຺ຕິສມ຺ພນ຺ຘຍຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂຫຕິ. ປທຸມໍ ປນ ປທຸມຄຕກນ຺ຕິສມ຺ພນ຺ຘິນາ ຍຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສຸຄນ຺ຘິ ຈ ຈຕຸຊ຺ຊາຕິສຸຄນ຺ຘວຫນໂຕ […ວມນໂຕ (ກ.)] ສຸຄນ຺ຘິ ຈ ໂຫຕິ. ອມ຺ພຸຊໍ ປນ ປທຸມສຸຄນ຺ເຘເນວ ຍຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອີທິສີ ອຸປມາ ສິເລໂສປມາ ເອກປທາຕິຫິຕອຸຠຍຕ຺ຖລກ຺ຂເຓນ ສິເລສວເສນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສິເລໂສປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ສິສິຣາ ສີຕລາ ອໍສຸ ກນ຺ຕິ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ ສີເລເນຕິ ຈ, ປຈ຺ຈຍສາມຕ຺ຖິຍວເສນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຕ຺ຖານໍ ລພ຺ຠນໂຕ ສິລິສ຺ສຕິ ອປໂຣປິ ອຕ຺ໂຖ ເອຕ຺ຖ ອລງ຺ກາເຣຕິ ຈ, ສິເລສວເສນ ວຸຕ຺ຕາ ອຸປມາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ສຸຄນ຺ໂຘ ຈ ໂສຕສມ຺ພນ຺ໂຘ ຈ ສິສິຣໍສຸວິໂຣຘິຕ຺ຕຎ຺ເຈຕິ ອິເມ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານມມ຺ພຸຊມຸຂານໍ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ໂມ, ເຕສຸ ອມ຺ພຸຊຄຕຕຸລ຺ຍຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ໂຘ ສຘມ຺ມຕ຺ຕາ ອຸປມາ ນາມ ໂຫຕິ, ສາ ອມ຺ພຸຊສມ຺ພນ຺ຘິນາ ອິວສທ຺ເທນ ໂຊຕິຕາ, ¶ ມຸຂຄຕຕຸລ຺ຍຘມ຺ໂມ ປນ ອສ຺ສຕ຺ຖິຕສ຺ສີລຕ຺ເຖ ກຕປຈ຺ຈເຍ ສຕິປິ ສາມຕ຺ຖິຍາເຍວ ຄມ຺ຍເຕ.

໑໙໑.

ສຣູປສທ຺ທວາຈ຺ຈຕ຺ຕາ, ສາ ສນ຺ຕາໂນປມາ ຍຖາ;

ພາລາ’ວຸ’ຍ຺ຍານມາລາ’ຍໍ, ສາລການນໂສຠິນີ.

໑໙໑. ‘‘ສຣູປ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອຍມຸຍ຺ຍານມາລາ ພາລາວ ອິຕ຺ຖີ ວິຍ. ກຖໍ? ສາລການນໂສຠິນີ ພາລາ ຕາວ ສຫາລເກນ ເກສສນ຺ນິເວສວິເສເສນ ວຕ຺ຕເຕ ສາລກມານນໍ ເຕນ ໂສຠເຕ. ສາລການນໂສຠິນີ ອຸຍ຺ຍານມາລາປິ ສາລານໍ ຣຸກ຺ຂວິເສສານໍ ການເນນ ຄຫເນນ ໂສຠເຕ, ເອວຣູປາ ສາ ຕາທິສີ ສນ຺ຕາໂນປມາ ອາຂ຺ຍາຍເຕ, ກສ຺ມາ? ສິເລໂສປມຕ຺ຕສຠາເວປິ ສຣູເປນ ສທິເສນ ສທ຺ເທນ ‘‘ສາລການນໂສຠິນີ’’ຕ຺ເວວໍວິເຘນ ສທ຺ທສນ຺ຕາເນນ ວິເສສຠູເຕນ ວາຈ຺ຈຕ຺ຕາ ປກາສິຍຕ຺ຕາ ຕສ຺ສາອິຕິ ຄມ຺ຍເຕ. ຍເຖຕິ ນິທສ຺ສເນ.

໑໙໑. ‘‘ສຣູເປ’’ຈ຺ຈາທິ. ສຣູປສທ຺ທວາຈ຺ຈຕ຺ຕາ ຕຸລ຺ຍສຸຕິຍາ ອຈ຺ຉິນ຺ນສມ຺ພນ຺ຘວຈນມາລາຍ ວຸຈ຺ຈມານຕ຺ຕາ ສາ ອຸປມາ ສນ຺ຕາໂນປມາ ນາມ ໂຫຕິ, ສິເລສຕ຺ເຕ ສຕິປິ ກຕສມາເສຫິ ປທສນ຺ຕາເນຫິ ວຸຈ຺ຈມານຕ຺ຕາ ສນ຺ຕາໂນປມາ ນາມ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ‘‘ຍເຖ’’ຕິ ອຸທາຫຣຕິ. ອຍໍ ອຸຍ຺ຍານມາລາ ເອສາ ອຸຍ຺ຍານປນ຺ຕິ ສາລການນໂສຠິນີ ອລກສງ຺ຂາຕເກສສນ຺ນິເວສສຫິເຕນ ມຸເຂນ ໂສຠມານາ ພາລາວ ອງ຺ຄນາ ອິວ ສາລການນໂສຠິນີ ສາລວເນຫິ ໂສຠມານາ ໂຫຕິ. ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ສມານໍ ຣູປໍ ເຍສນ຺ຕິ ຈ, ສຣູປາ ຈ ເຕ ສທ຺ທາ ເຈຕິ ຈ, ເຕຫິ ວາຈ຺ຈາ ອຸປມາຕິ ຈ, ຕສ຺ສາ ຠາໂວຕິ ຈ, ສນ຺ຕາເນນ ຍຸຕ຺ຕາ ອຸປມາຕິ ຈ, ອຸຍ຺ຍານານໍ ມາລາຕິ ຈ, ສຫ ອລເກນ ວຕ຺ຕມານນ຺ຕິ ຈ, ຕຎ຺ຈ ຕໍ ອານນຎ຺ຈາຕິ ຈ, ເຕນ ໂສຠຕິ ສີເລນາຕິ ຈ, ສາລານໍ ການນນ຺ຕິ ຈ, ເຕນ ໂສຠຕິ ສີເລນາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໙໒.

ຂຍີ ¶ ຈນ຺ໂທ ພຫຸຣຊໍ, ປທຸມໍ ເຕຫິ ເຕ ມຸຂໍ;

ສມານມ຺ປິ ສມຸກ຺ກໍສີ-ຕ຺ຍ’ຍໍ ນິນ຺ໂທປມາ ມຕາ.

໑໙໒. ‘‘ຂຍີ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຈນ຺ໂທ ຂຍີ ຂໂຍ ອຈ຺ຈໂຍ ຍສ຺ເສຕິ, ປທຸມໍ ພຫຸຣຊໍ ພຫູນິ ຣຊານິ ປຣາຄາວຍວາ ຍສ຺ມິນ຺ຕິ, ເຕຫິ ເອວໍຠູເຕຫິ ຈນ຺ທປທຸເມຫິ ກນ຺ຕິອາທິນາ ສມານມ຺ປິ ສທິສມ຺ປິ ສນ຺ຕໍ ຕວ ມຸຂໍ ສມຸກ຺ກໍສິ ປຣມຸກ຺ກໍສວນ຺ຕໍ, ຂຍສທ຺ທສ຺ສ ຈ ຣຊສ຺ສ ຈ ໂທເສປິ ວຕ຺ຕນໂຕ, ສທ຺ທຈ຺ຉເລນ ຂຍສ຺ສ ໂທສຣູປສ຺ສ ພຫຸຣຊຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຕຕ຺ຖາຠາວໂຕຕິ. ອິຕິ ເອວຣູປາ ອຍໍ ນິນ຺ໂທປມາ ມຕາ ນິນ຺ທິເຕນ ຈນ຺ທາທິນາ ຂຍສ຺ໂສປມິຕຕ຺ຕາ.

໑໙໒. ‘‘ຂຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຈນ຺ໂທ ຂຍີ ປາຏິປທໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ທິເນ ທິເນ ເອກເມກາຍ ກລາຍ ສູຣິຍສ຺ສ ອາສນ຺ນເຫຕຸ ຂີຍນສຠາວຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປທຸມໍ ພຫຸຣຊໍ ພຫຸເຣຓຸສມນ຺ນາຄຕໍ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ຈນ຺ທປທຸເມຫິ ສມານມ຺ປິ ກນ຺ຕິສຸຄນ຺ຘາທີຫິ ສທິສມ຺ປິ ເຕ ມຸຂໍ ຕວານນໍ ສມຸກ຺ກໍສິ ຂຍຣຊສທ຺ເທຫິ ໂທສສ຺ສາປິ ວາຈ຺ຈຕ຺ຕາ ສທ຺ທຈ຺ຉເລຫິ ຄມ຺ຍມານສ຺ສ ຕາທິສສ຺ສ ໂທສສ຺ສ ມຸເຂ ອວິຊ຺ຊມານຕ຺ຕາ ອຘິກຸກ຺ກໍສຄຸຓວນ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອິຕິ ອີທິສີ ອຍໍ ອຸປມາ ນິນ຺ໂທປມາ ນິນ຺ທິຕານໍ ຈນ຺ທປທຸມານໍ ມຸຂສ຺ສ ອຸປມິຕາຕິ ນິນ຺ໂທປມາ ນາມ ໂຫຕິ, ມຸຂວິເສສເນນ ອິວສທ຺ທປຣິຍາເຍນ ສມານສທ຺ເທນ ມຸຂຄຕສຘມ຺ໂມ ໂຊຕິໂຕ ໂຫຕິ, ອຸປມາສງ຺ຂຕຈນ຺ທປທຸມຄຕສຘມ຺ໂມປິ ທ຺ວີສຸ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ໂມປິ ສາມຕ຺ຖິຍາ ຄມ຺ຍເຕ, ອປິສທ຺ໂທ ເຈຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕຣສມຸຈ຺ຈເຍ, ສມຸກ຺ກໍໂສຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕໂຣ.

໑໙໓.

ອສມຕ຺ໂຖ ມຸເຂນິ’ນ຺ທຸ, ຊິນ ເຕ ປຏິຄຊ຺ຊິຕຸໍ;

ຊໂຬ ກລງ຺ກີ’ຕິ ອຍໍ, ປຏິເສໂຘປມາ ສິຍາ.

໑໙໓. ‘‘ອສມຕ຺ໂຖ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຊິນ ເຕ ມຸເຂນ ຊໂຬ ສີໂຕ ອກຸສໂລ ຈ ກລງ຺ໂກ ມິຄລຎ຺ຉນລກ຺ຂໂຓ ໂທໂສ ¶ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ກລງ຺ກີ. ສທ຺ທຈ຺ຉເລນ ໂທສກຖນໍ. ຕາທິໂສ ອິນ຺ທຸ ຈນ຺ໂທ ປຏິຄຊ຺ຊິຕຸໍ ວິວທິຕຸໍ ອສມຕ຺ໂຖ, ມຸຂນ຺ຕຸ ວິສທໍ ອລງ຺ກຕຎ຺ເຈຕິ ກຖມເນນາຍໍ ສທິໂສຕິ ນິເສຘທ຺ວາເຣນ ສຘມ຺ມຕາວ ຄມ຺ມເຕ, ອຍໍ ປຏິເສໂຘປມາ ສິຍາ.

໑໙໓. ‘‘ອສມຕ຺ໂຖ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຫ ຊິນ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ມຸເຂນ ປຏິຄຊ຺ຊິຕຸໍ ວິວທິຕຸໍ ຊໂຬ ສີຕໂລ ອວິສໂທ ກລງ຺ກີ ສສລກ຺ຂໂຓ ວາ ສໂທໂສ ວາ ອິນ຺ທຸ ຈນ຺ໂທ ອສມຕ຺ໂຖ ໂຫຕີຕິ, ອຍໍ ເອທິສີ ອຸປມາ ປຏິເສໂຘປມາ ນາມ. ກລງ຺ໂກ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ວາກ຺ຍໍ. ເອຕ຺ຖ ວິສເທນ ກລງ຺ກຣຫິເຕນ ມຸເຂນ ສີຕໂລ ອວິສໂທ ສໂທໂສ ຈນ຺ໂທ ສມາໂນ ຠວິຕຸມສມຕ຺ໂຖຕິ ເອວໍ ປຏິເສຘທ຺ວເຍນ ອິນ຺ທມຸຂສງ຺ຂາຕານໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ຘສ຺ສ ປກາສິຕຕ຺ຕາ ສຕິປິ ນິນ຺ໂທປມາຠາເວ ປຏິເສໂຘປມາ ນາມ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ‘‘ປຏິຄຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ ອິທໍ ຈນ຺ທສ຺ສ ວິເສສນຕ຺ຕາ ຈນ຺ທຄຕສຘມ຺ມໍ ໂຊເຕຕິ.

໑໙໔.

ກຈ຺ຉໍ ຈນ຺ທາຣວິນ຺ທານໍ, ອຕິກ຺ກມ຺ມ ມຸຂໍ ຕວ;

ອຕ຺ຕນາວ ສມໍ ຊາຕ-ມິຕ຺ຍ’ສາຘາຣໂຓປມາ.

໑໙໔. ‘‘ກຈ຺ຉ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ຈນ຺ທສ຺ສ ອຣວິນ຺ທສ຺ສ ຈ ກຈ຺ຉໍ ປທວິໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອວຕ຺ຖຣິຍ ເຕສ’ມວກໍສໂຕ [ອວຕ຺ຖຸຍເຕສມຓໍສໂຕ (ກ.)], ຕວ ມຸຂໍ ອຕ຺ຕໂນ ສຣູເປເນວ ສມໍ ຊາຕມິຕິ ເອວຣູປາ ອສາຘາຣຓຕາຠິຘາເນນ ສທິສຕ຺ຕປຕີຕິຍາ ອສາຘາຣໂຓປເມຕິ ນິຄທ຺ຍເຕ.

໑໙໔. ‘‘ກຈ຺ຉ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ເຫ ມຸນິ ຕວ ມຸຂໍ ຈນ຺ທາຣວິນ຺ທານໍ ໂລກປູຊິຕານໍ ສສິອມ຺ພຸຊານໍ ກຈ຺ຉໍ ປທວິໍ ອວຕ຺ຖໍ ວາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອຕ຺ຕໂນ ອຕຸລ຺ຍຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຕນາ ເອວ ສມານຕ຺ຕວຕ຺ຖຸໂນ ອຠາວາ ສມໍ ຊາຕໍ, ອິຕິ ອີທິສາ ອຸປມາ ອສາຘາຣໂຓປມາ ¶ ອຕຸລ຺ຍຘມ຺ມຠາວສ຺ສ ປກາສນໂຕ ອສາຘາຣໂຓປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອິຫ ອຸປມາຠູຕານໍ ຈນ຺ທາຣວິນ຺ທານໍ ມຸຂສ຺ສ ຫີນຠາວປຏິປາທນທ຺ວາເຣນ ຈນ຺ທາຣວິນ຺ເທຫິ ມຸຂໍ ຕຸລ຺ຍນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາປນໂຕ ຈນ຺ທາຣວິນ຺ທາ ອສາຘາຣໂຓປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ສມສທ຺ໂທ ມຸຂຄຕສ຺ສ ສາຘາຣຓຘມ຺ມໍ ໂຊເຕຕິ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ.

໑໙໕.

ສພ຺ພມ຺ໂຠຊປ຺ປຠາສາໂຣ, ຣາສິຠູໂຕວ ກຕ຺ຖຈິ;

ຕວາ’ນນໍ ວິຠາຕີຕິ, ໂຫຕາ’ຠູໂຕປມາ ອຍໍ.

໑໙໕. ‘‘ສພ຺ພ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກຕ຺ຖຈິ ເອກຏ຺ຐາເນ ຣາສິຠູໂຕ ສພ຺ເພສມມ຺ໂຠຊານໍ ປຠາສາໂຣວ ຕວານນໍ ວິຠາຕີຕິ ເອວໍຠູຕາ ອຍໍ ອຠູໂຕປມາ ໂຫຕິ.

໑໙໕. ‘‘ສພ຺ພ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ກຕ຺ຖຈິ ຐາເນ ຣາສິຠູໂຕ ສພ຺ພມ຺ໂຠຊປ຺ປຠາສາໂຣວ ສກລປທຸມານໍ ອຸຕ຺ຕມກນ຺ຕິປຸຎ຺ໂຊ ວິຍ ຕວານນໍ ວິຠາຕິ ວິເສເສນ ປຠາຕິ, ອິຕິ ອີທິສີ ອຸປມາ ອຠູໂຕປມາ ອວິຊ຺ຊມານວຕ຺ຖຸໂນ ອຸປມິຕຕ຺ຕາ ອຠູໂຕປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອຣາສິ ຣາສິຠູໂຕຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ເອຕ຺ຖ ໂຍຊນາວິຠູໂຕ ຕາທິສປຠາສາຣາຠາວໂຕ ອວິຊ຺ຊມານຕ຺ເຖນ ປຣິກປ຺ປິໂຕ.

໑໙໖.

ປຕີຍເຕ’ຕ຺ຖຄມ຺ມາ ຕຸ, ສທ຺ທສາມຕ຺ຖິຍາ ກ຺ວຈິ;

ສມາສປ຺ປຈ຺ຈເຍວາທິ-ສທ຺ທໂຍຄໍ ວິນາ ອປິ.

໑໙໖. ອຕ຺ຖຄມ຺ໂມປມໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ປຕີຍເຕ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອຕ຺ຖຄມ຺ມາ ຕຸ’ປມາ ກ຺ວຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຐາເນ ສມາສາທິສທ຺ທານໍ ໂຍຄໍ ວິນາ ອປິ ສທ຺ທານໍ ປໂຍຄວິເສສາທິຄາຬ຺ເຫນ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິລກ຺ຂເຓນ ສາມຕ຺ຖິເຍນ ປຕີຍເຕ.

໑໙໖. ຕິວິຘໍ ສທ຺ທຄມ຺ໂມປມໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ອຕ຺ຖຄມ຺ໂມປມໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ປຕີຍເຕ’’ຕ຺ຍາທິນາ. ອຕ຺ຖຄມ຺ມາ ຕຸ ອຕ຺ຖຄມ຺ໂມປມາ ¶ ປນ ກ຺ວຈິ ຐາເນ ສມາສປຈ຺ຈເຍວາທິສທ຺ທໂຍຄໍ ວິນາປິ ເຕສໍ ສທ຺ທານໍ ສມ຺ພນ຺ຘໍ ຫິຕ຺ວາປິ ສທ຺ທສາມຕ຺ຖິຍາ ສມ຺ພນ຺ເຘ ປຍຸຕ຺ຕາວເສສສທ຺ທານໍ ອຕ຺ຖສຕ຺ຕິຍາ ປຕີຍເຕ. ສທ຺ທານໍ ສາມຕ຺ຖິຍນ຺ຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໑໙໗.

ຠິງ຺ຄາເນ’ມານິ ຈກ຺ຂູນິ, ນາ’ມ຺ພຸຊໍ ມຸຂ’ເມວິ’ທໍ;

ສຸພ຺ຍຕ຺ຕສທິສຕ຺ເຕນ, ສາ ສຣູໂປປມາ ມຕາ.

໑໙໗. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຠິງ຺ເຄ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ນ ຠິງ຺ຄາ ເອເຕ, ກິຎ຺ຈຣຫິ ຈກ຺ຂູນິມານິ, ນມ຺ພຸຊເມຕໍ, ກິນ຺ຕຸ ມຸຂເມວິທນ຺ຕິ ເອວຣູປາ ສາ ສຣູໂປປມາ ມຕາ ຠິງ຺ຄາທີນມວິປຣີຕສຣູປສ຺ສ ທີປນໂຕ. ເຕນາຫ ‘‘ສຸພ຺ຍຕ຺ເຕ’’ຕ຺ຍາທິ. ສຸພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິງ຺ຄຈກ຺ຂູນໍ ອມ຺ພຸຊມຸຂານຎ຺ຈ ປຣິຜຸເຏນ ສທິສຕ຺ເຕນ ຈຎ຺ຈລຕ຺ຕກນ຺ຕ຺ຍາທິລກ຺ຂເຓນ ເຕເນວາເຠທສງ຺ກາປຸພ຺ພເມວ ວິເວຈິຕໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈກ຺ຂາທີສຸ ຍໍ ຠິງ຺ຄາທິຎ຺ຎາຓມຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໂຕ ອຸປມາໂຊຕການມິວາທີນມຠາເວປິ ຠິງ຺ຄໂລຈນາທີນໍ ສທິສຕ຺ຕໍ ປຕີຍເຕ ສາມຕ຺ຖິຍໂຕ. ເອວມຸປຣິປິ ຍຖາໂຍຄໍ.

໑໙໗. ອິທານິ ອຸທາຫຣຓມາຫຣຕິ ‘‘ຠິງ຺ຄານິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອິມານິ ຠິງ຺ຄານິ ຠມຣາ ນ ຠວນ຺ຕິ, ກິຎ຺ຈຣຫິ ຈກ຺ຂູນິ. ອມ຺ພຸຊໍ ນ ອິທໍ ປທຸມໍ ນ ໂຫຕິ, ກິນ຺ຕຸ ມຸຂເມວາຕິ. ອີທິສີ ສາ ອຸປມາ ສຸພ຺ຍຕ຺ຕສທິສຕ຺ເຕນ ສຸປາກເຏນ ຠິງ຺ຄໂລຈນານໍ ອມ຺ພຸຊມຸຂານຎ຺ຈ ຕຸລ຺ຍຠາເວນ ສຣູໂປປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ສມາສປຈ຺ຈຍອິວາທິສທ຺ທປໂຍຄາຠາເວປິ ‘‘ຠິງ຺ຄາເນມານິ ຈກ຺ຂູນິ’’ຈ຺ຈາທິນາ ຈກ຺ຂຸມຸເຂສຸ ຠິງ຺ຄອມ຺ພຸຊນ຺ຕິ ວິປຣີຕປວຕ຺ຕພຸທ຺ຘິໍ ປຏິເສເຘຕ຺ວາ ຈກ຺ຂຸມຸຂວິຘານໂຕ ຈຎ຺ຈລຕ຺ຕກນ຺ຕິມຕ຺ຕາທີສຸ ສຸພ຺ຍຕ຺ຕໍ ຕຸລ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນາ ຈກ຺ຂຸມຸເຂສຸ ຠິງ຺ຄມ຺ພຸຊພຸທ຺ຘິໍ ກີທິສມຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິລກ຺ຂຓສາມຕ຺ຖິຍາ ອຸປມານຠູຕານໍ ຠິງ຺ຄມ຺ພຸຊານໍ ອຸປເມຍ຺ຍຠູຕານໍ ຈກ຺ຂຸມຸຂານຎ຺ຈ ສທິສຕ຺ຕໍ ຎາຍຕິ. ສຸຏ຺ຐຸ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ປາກຏນ຺ຕິ ຈ, ຕຎ຺ຈ ຕໍ ສທິສຕ຺ຕຎ຺ຈາຕິ ຈ, ສມານໍ ຣູປໍ ສຠາໂວ ຍສ຺ສາ ອຸປມາຍາຕິ ຈ, ສາ ຈ ສາ ອຸປມາ ຈາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໑໙໘.

ມເຍວ ¶ ມຸຂໂສຠາ’ສ຺ເສ-ຕ຺ຍລ’ມິນ຺ທຸ ວິກຕ຺ຖນາ;

ຍໂຕ’ມ຺ພຸເຊປິສາ’ຕ຺ຖີຕິ, ປຣິກປ຺ໂປປມາ ອຍໍ.

໑໙໘. ‘‘ມເຍວິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອິນ຺ທຸ ຈນ຺ທ, ອສ຺ສ ມຸນິໂນ ມຸຂໂສຠາ ວທນຊຸຕິ ມເຍວ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣາຕິ ເອວຣູປາ ວິກຕ຺ຖນາ ອຕ຺ຖປສໍສເນນ ອລມິຕິ ປຏິເສໂຘ. ກິມິຕິ? ຍໂຕ ຍສ຺ມາ ກາຣຓາ ສາ ມຸຂໂສຠາ ອມ຺ພຸເຊປິ ນ ເກວລມິນ຺ທຸມ຺ຫິ ອຕ຺ຖິ, ໂນ ນຕ຺ຖີຕິ ອສໂຕປິ ຕຖາ ວິກຕ຺ຖນສ຺ສ ປຣິກປ຺ປນໂຕ ວທນມິນ຺ທຸໂນປມີຍຕີຕິ ເອວຣູປາ ອຍໍ ປຣິກປ຺ໂປປມາ.

໑໙໘. ‘‘ມເຍ’’ຈ຺ຈາທິ. ເຫ ອິນ຺ທຸ ອສ຺ສ ອິມສ຺ສ ໂລກສາມິໂນ ມຸຂໂສຠາ ວທນກນ຺ຕິ ເອກເກ ມຍິ ເອວ, ອີທິສີ ວິກຕ຺ຖນາ ອຕ຺ຕສິລາເຆນ ອລໍ ນິປ຺ປໂຍຊນໍ. ກສ຺ມາຕິ ເຈ? ຍໂຕ ສາ ມຸຂໂສຠາ ອມ຺ພຸເຊປິ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາຕິ. ອິຕິ ອີທິສາ ອຍໍ ອຸປມາ ປຣິກປ຺ໂປປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ຍໂຕຕິ ອນິຍມນິທ຺ທິຏ຺ຐກາຣຓໍ ປນ ອມ຺ພຸເຊປິ ສາ ອຕ຺ຖີຕິ ທສ຺ສິຍມານໍ ປທຸເມປິ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖິຕ຺ຕເມວ. ປຣິກປ຺ປນາຍ ວຸຕ຺ຕາ ອຸປມາຕິ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອິຘ ຈນ຺ທສ຺ສ ອວິຊ຺ຊມານວິກຕ຺ຖນສ຺ສ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ເຕນ ປຣິກປ຺ປນໂຕ ສຘມ຺ມໂຊຕກສທ຺ທນ຺ຕເຣ ອສຕິປິ ອຸປມານຠູຕອິນ຺ທຸໂນ ຈ ອຸປເມຍ຺ຍຠູຕມຸຂສ຺ສ ຈ ສທິສຕ຺ຕໍ ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສທິສຕ຺ຕໍ ວິນາ ວຕ຺ຕຸໂນ ຕາທິສກປ຺ປນາ ກຖໍ ໂຫຕີຕິ ອິມາຍ ອຕ຺ຖສຕ຺ຕິຍາ ຄມ຺ຍເຕ.

໑໙໙.

ກິໍ ວາ’ມ຺ພຸຊ’ນ຺ໂຕຠນ຺ຕາລິ,

ກິໍ ໂລລນຍນໍ ມຸຂໍ;

ມມ ໂທລາຍເຕ ຈິຕ຺ຕ-

ມິຈ຺ຈ’ຍໍ ສໍສໂຍປມາ.

໑໙໙. ‘‘ກິໍ ວາ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ອນ຺ໂຕ ຠນ຺ຕາ ອລີ ຠມຣາ ຍສ຺ມິໍ, ຕມີທິສມມ຺ພຸຊໍ ກິໍ ວາ. ໂລລານິ ຈປລານິ ນຍນານິ ຍສ຺ມິໍ, ຕາທິສໍ ວາ. ຊິນ ຕເວທໍ ມຸຂໍ ກິນ຺ຕິ ມມ ຈິຕ຺ຕໍ ໂທລາຍເຕ ¶ ໂທເລວາຈຣຕິ. ເອວໍ ປກ຺ຂທ຺ວຍປຣິຄ຺ຄເຫນ ສໍສຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຈ຺ຈຍມີທິສີ ສໍສຍເວເສນ ອມ຺ພຸຊມຸຂານໂມປມາວຄມາ ສໍສໂຍປມາ.

໑໙໙. ‘‘ກິໍ ວາ’ມ຺ພຸເຊ’’ຈ຺ຈາທິ. ອນ຺ໂຕຠນ຺ຕາລິ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ຠມມານຠມຣວນ຺ຕໍ ອມ຺ພຸຊໍ ກິໍ ວາ, ຕຸຍ຺ຫໍ ໂລລນຍນໍ ຈຎ຺ຈລເນຕ຺ຕໍ ມຸຂໍ ກິໍ ວາຕິ ມມ ຈິຕ຺ຕໍ ໂທລາຍເຕ ອຸຠຍສມ຺ຠມຊນນໂຕ ໂທລາ ວິຍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອຍໍ ເອວຣູປາ ອຸປມາ ສໍສໂຍປມາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສທິສຕ຺ຕສ຺ສ ສໍສເຍນ ປກາສິຕຕ຺ຕາ ສໍສໂຍປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອນ຺ໂຕ ຠນ຺ຕາ ອລີ ຍສ຺ມິນ຺ຕິ ຈ, ໂລລານິ ນຍນານິ ຍສ຺ມິນ຺ຕິ ຈ, ໂທລາ ວິຍ ອາຈຣຕີຕິ ຈ, ສໍສເຍນ ວຸຕ຺ຕາ ອຸປມາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອິຫາປິ ສຘມ຺ມປກາສເກ ສທ຺ທນ຺ຕເຣ ອສຕິປິ ຍຖາວຸຕ຺ຕວິເສສນທ຺ວເຍນ ວິສິຏ຺ຐານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອມ຺ພຸຊມຸຂານໍ ສໍສຍນິມິຕ຺ເຕ ຕຸລ຺ຍຕ຺ເຕ ອສຕິ ກຖໍ ສໍສໂຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ອິມິນາ ສາມຕ຺ຖິເຍເນວ ຕຸລ຺ຍຘມ຺ມສມ຺ພນ຺ໂຘ ຄມ຺ຍເຕ.

໒໐໐.

ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸໍ ປທສ຺ເສຕ຺ວາ,

ສຘມ຺ມສ຺ສາ’ຠິຘານໂຕ;

ສາມ຺ຍປ຺ປຕີຕິສພ຺ຠາວາ,

ປຕິວຕ຺ຖູປມາ ຍຖາ.

໒໐໐. ‘‘ກິຎ຺ຈິ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸມິຈ຺ຉິຕໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘາທິກໍ ອຸປທສ຺ເສຕ຺ວາ ສຘມ຺ມສ຺ສ ເຕນ ວຕ຺ຖຸນາ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ສທິສສ຺ສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ອຠິຘານໂຕ ສາມ຺ຍສ຺ສ ເຕສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສທິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຕີຕິຍາ ອວສາຍສ຺ສ ສມ຺ຠາວາ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ເຕນ ປຕິວຕ຺ຖູປມາ ວຸຈ຺ຈເຕ. ປຕິວຕ຺ຖຸນາ ຕຖາວິເຘນາຘິຄຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ຕຸລ຺ຍຕາ ປຏິປາທິຕາ. ຍເຖຕ຺ຍຸທາຫຣຕິ.

໒໐໐. ‘‘ກິຎ຺ຈິ’’ຈ຺ຈາທິ. ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸມິຈ຺ຉິຕໍ ຊິນາທິກິຎ຺ຈິປທຕ຺ຖໍ ອຸປທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຐມໍ ນິທສ຺ເສຕ຺ວາ ສຘມ຺ມສ຺ສ ປຏິປາທນີຍອຕ຺ເຖນ ສຫ ¶ ກິຎ຺ຈິ ອາກາເຣນ ສທິສຠາວສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ວຕ຺ຖຸໂນ ອຠິຘານໂຕ ກຖນໂຕ ສາມ຺ຍປ຺ປຕີຕິສພ຺ຠາວາ ສທິສຕາສມ຺ພນ຺ຘິໂນ ປຣິຊານນສ຺ສ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ຕາ ປຕິວຕ຺ຖູປມາ ວຕ຺ຖຸໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສ ຊິນາທິປທຕ຺ຖສ຺ສ ຕຸລ຺ຍຕ຺ຖປກາສນໂຕ ນາເມນ ປຕິວຕ຺ຖູປມາ ນາມ. ສມາໂນ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ວາ ປາຣິຊາຕາທິໂນ ອິຕິ ຈ, ສມານານໍ ຕຸລ຺ຍານໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ຠາໂວຕິ ຈ, ສາມ຺ຍສ຺ສ ປຕີຕິ ຈ, ສາມ຺ຍປ຺ປຕີຕິຍາ ສພ຺ຠາໂວຕິ ຈ, ປຕິວຕ຺ຖຸນາ ວຸຕ຺ຕາ ອຸປມາຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ. ຍຖາຕິ ອຸທາຫຣຕິ.

໒໐໑.

ຊເນສຸ ຊາຍມາເນສຸ,

ເນ’ໂກປິ ຊິນສາທິໂສ;

ທຸຕິໂຍ ນນຸ ນຕ຺ເຖວ,

ປາຣິຊາຕສ຺ສ ປາທໂປ.

໒໐໑. ‘‘ຊເນສຸ’’ຈ຺ຈາທິ. ຊາຍມາເນສຸ ຊເນສຸ ມຊ຺ເຌ ເອໂກປິ ຊໂນ ຄຸຓວາ ຊິນສາທິໂສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສມາໂນ ນ ວິຊ຺ຊຕີຕ຺ເຍກໍ ຕາວ ວຕ຺ຖຸ ອຸປທສ຺ສິຕໍ, ທຸຕິໂຍ ອິຈ຺ຈາທິ ປຕິວຕ຺ຖູປມທສ຺ສນໍ, ນນູຕ຺ຍນຸມຕິຍໍ, ປາຣິຊາຕສ຺ສ ທິພ຺ພຣຸກ຺ຂວິເສສສ຺ສ ທຸຕິໂຍ ສມາໂນ ປາທໂປ ນຕ຺ເຖວ. ປາຣິຊາໂຕເຍວ ຣຸກ຺ຂຊາຕີສຸ ອຸຕ຺ຕໂມ, ຕຖາ ຊິໂນ ຊເນສູຕິ.

໒໐໑. ‘‘ຊເນສຸ’’ຈ຺ຈາທິ. ຊາຍມາເນສຸ ຊເນສຸ ເອໂກປິ ຊິນສາທິໂສ ສມ຺ພຸທ຺ຘສທິໂສ ນຕ຺ຖິ, ປາຣິຊາຕສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ທຸຕິໂຍ ເຕນ ສໂມ ທຸຕິໂຍ ປາທໂປ ຣຸກ຺ໂຂ ນຕ຺ຖິ ເອວ ນນຸ, ນນູຕິ ອນຸຎ຺ຎາຍໍ. ເຕນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂນ ອຎ຺ເຎນ ອຕຸລ຺ຍຠາວໍ ອນຸຊານາຕິ. ອິຫ ປາຣິຊາຕຣຸກ຺ຂສ຺ສ ອຎ຺ເຎຫິ ຣຸກ຺ເຂຫິ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຕຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຎ຺ເຎສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຕຎ຺ຈາຕິ ອິທໍ ທ຺ວຍໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍຠູຕານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ວຕ຺ຖູນໍ ສາມ຺ຍໍ ນາມ, ເອຕໍ ສາມ຺ຍໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖສ຺ສ ສມຕ຺ຖນວເສນ ປຕິວຕ຺ຖຸຠູຕປາຣິຊາຕສ຺ສ ຣຸກ຺ເຂຫິ ອສມານຕ຺ຕກຖເນເນວ ໂຊຕິຕໍ ໂຫຕິ.

໒໐໒.

ວາກ຺ຍຕ຺ເຖເນວ ¶ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ,

ຍທິ ໂກຈ຺ຍຸ’ປມີຍເຕ;

ອິວຍຸຕ຺ຕວິຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ,

ສາ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖປມາ ທ຺ວິຘາ.

໒໐໒. ວາກ຺ຍຕ຺ຖວິສໂຍປມໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ວາກ຺ຍຕ຺ເຖເນວິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ກ຺ຣິຍາກາຣກສມ຺ພນ຺ຘວິເສໂສ, ເຕເນວ, ນ ປທຕ຺ຖມຕ຺ເຕນ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓ ໂກຈິ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິໂຕ ໂກຈິ ຍທິ ອຸປມີຍເຕ ສທິໂສ ກຖ຺ຍເຕ, ສາ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖປມາ ທ຺ວິຘາ ຠິຊ຺ຊເຕ. ກຖໍ? ຍຸຕ຺ຕາ ຈ ວິຍຸຕ຺ຕາ ຈ ຍຸຕ຺ຕວິຍຸຕ຺ຕາ, ອິເວນ ອຕ຺ຖນິທ຺ເທໂສຍໍ ຍຸຕ຺ຕວິຍຸຕ຺ຕາ ອຸປມາ, ຕສ຺ສາ ຠາວາ ກາຣຓາ ທ຺ວິຘາຕິ ອຘິກຕໍ.

໒໐໒. ອິທານິ ວາກ຺ຍຕ຺ຖວິສໂຍປມໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ວາກ຺ຍຕ຺ເຖ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວາກ຺ຍຕ຺ເຖເນວ ກ຺ຣິຍາກາຣກສມ຺ພນ຺ຘວິເສສສງ຺ຂຕສມຸທາຍຠູເຕນ ວາກ຺ຍຕ຺ເຖນ ໂກຈິ ວຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉິໂຕ ໂຍ ໂກຈິ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓ ຍທິ ອຸປມີຍເຕ ສທິສຠາເວນ ກຖີຍເຕ, ສາ ອຸປມາ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອິວຍຸຕ຺ຕວິຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອິວຍຸຕ຺ຕວິຍຸຕ຺ຕວເສນ ທ຺ວິຘາ ທ຺ວິປ຺ປກາຣາ. ເອຕ຺ຖ ‘‘ອິວາ’’ຕິ ອິວາທີນມຕ຺ຖສ຺ສ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ອິວສທ຺ໂທປິ ຕປ຺ປຣິຍາຍສທ຺ທາປິ ຄຍ຺ຫນ຺ເຕ.

ອິວຍຸຕ຺ຕ

໒໐໓.

ຊິໂນ ສໍກ຺ເລສຕຕ຺ຕານໍ,

ອາວິຠູໂຕ ຊນານ’ຍໍ;

ຆມ຺ມສນ຺ຕາປຕຕ຺ຕານໍ,

ຆມ຺ມກາເລ’ມ຺ພຸໂທ ວິຍ.

໒໐໓. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຊິໂນ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ສໍກ຺ເລເສຫິ ທສວິເຘຫິ ຕຕ຺ຕານໍ ສນ຺ຕາປໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕານໍ ຊນານໍ ອຍໍ ຊິໂນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ¶ ອາວິຠູໂຕ ກຕກິຈ຺ຈຕ຺ຕາ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘາຘິຄເມນ ໂລເກ ປາຕຸຠູໂຕ. ເອກໍ ຕາວ ວາກ຺ຍມຸປເມຍ຺ຍຠູຕໍ. ກິມິເວຕ຺ຍາຫ ‘‘ຆມ຺ເມ’’ຈ຺ຈາທິ. ຆມ຺ມສນ຺ຕາເປນ ຕຕ຺ຕານໍ ຊນານໍ ຆມ຺ມກາເລ ຄິມ຺ຫານສມເຍ ອມ຺ພຸໂທ ເມໂຆ ວິຍາຕິ ທຸຕິຍວາກ຺ຍມຸປມານຠູຕມິຕ຺ຍຍມິວຍຸຕ຺ຕາ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖປມາ. ເອຕ຺ຖ ປຸພ຺ພຸຕ຺ຕຣວາກ຺ຍຕ຺ຖານໍ ວິເສສ຺ຍວິເສສນຠາໂວ ເອກວາກ຺ຍຕ຺ຖຕ຺ຕາວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອວມຸປຣິປິ.

໒໐໓. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ຊິໂນ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຍໍ ຊິໂນ ເອໂສ ຊິຕປຎ຺ຈມາໂຣ ສຕ຺ຖາ ສໍກ຺ເລສຕຕ຺ຕານໍ ອເນກປ຺ປກາຣ ກິເລສສນ຺ຕາປຕຕ຺ຕານໍ ຊນານໍ ອາວິຠູໂຕ ກຕກິຈ຺ໂຈ ຫຸຕ຺ວາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓາຘິຄເມນ ໂລເກ ອຸປຏ຺ຐິໂຕ. ເກນ ສນ຺ຕຕ຺ຕສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ກິມິເວຕິ ເຈ? ຆມ຺ມສນ຺ຕາປຕຕ຺ຕານໍ ຊນານໍ ຆມ຺ມກາເລ ຄິມ຺ຫສມເຍ ອມ຺ພຸໂທວິຍ ເມໂຆ ອິວ. ອິຫ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ເຠທກຕ຺ຕາ ວິເສສນໍ ໂຫຕິ, ປຸພ຺ພວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ປນ ເຠທ຺ຍຕ຺ຕາ ວິເສສ຺ໂຍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ວາກ຺ຍເຠເທ ສຕິປິ ວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ເອໂກເວຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ເອວມຸຕ຺ຕຣຕ຺ຣາປິ. ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ເຍ ອິວສທ຺ໂທ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຄຸຓຄຸຓີປທຕ຺ຖານໍ ສທິສຕ຺ຕໍ ທີເປຕິ, ປຸພ຺ພວາກ຺ເຍ ຄຸຓຄຸຓີນໍ ສທິສຕ຺ຕໍ ປນ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ຍຕ຺ຖສ຺ສ ປຸພ຺ພວາກ຺ເຍນ ສມານຕ຺ຕໍ ວິນາ ອຎ຺ຎຖານຸປປຕ຺ຕິຍາ ຎາຍຕິ. ສໍກ຺ເລເສຫິ ຕຕ຺ຕາຕິ ຈ, ຆມ຺ໂມ ເອວ ສນ຺ຕາໂປຕິ ຈ, ເຕນ ຕຕ຺ຕາຕິ ຈ, ຆມ຺ໂມ ເອວ ກາໂລຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

ອິວວິຍຸຕ຺ຕ

໒໐໔.

ມຸນິນ຺ທານນ’ມາຠາຕິ, ວິລາເສກມໂນຫຣໍ;

ອຸທ຺ຘໍ ສມຸຄ຺ຄຕສ຺ສາປິ, ກິໍ ເຕ ຈນ຺ທ ວິຊມ຺ຠນາ.

໒໐໔. ທຸຕິຍມາຫ ‘‘ມຸນິນ຺ທ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ. ວິລາເສນ ເອກມຕຸລ຺ຍໍ ມໂນຫຣໍ ທຸຕິຍສ຺ສ ຕາທິສສ຺ສາຠາວໂຕ ມຸນິນ຺ທານນໍ ¶ ອາຠາຕິ ອຕິສເຍນ ໂສຠເຕຕິ ເອກໍ ຕາວ ວາກ຺ຍມຸປເມຍ຺ຍຠູຕໍ. ໂຠ ຈນ຺ທ ອຸທ຺ຘໍ ຄຄນຕລໍ ສມຸຄ຺ຄຕສ຺ສາປິ ອພ຺ຠຸຏ຺ຐິຕສ຺ສາປິ ເຕ ຕວ ວິຊມ຺ຠນາ ສາຫໍກາຣປຣິພ຺ຠມເນນ ກິໍ ປໂຍຊນໍ ນ ກິໍປິ, ຕໍສທິສໂສຠາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາຠາວໂຕ. ອສທິສຕ຺ຕໍ ມຸນິນ຺ທານນສ຺ສ ຕສ຺ສ ຕໂຕປິ ອຸທ຺ຘມຸຄ຺ຄຈ຺ຉໂຕ ວິລາສມຕ຺ຕເມວ [ປິຍາສມຕ຺ຕເມວ (ກ.)] ຜລສມ຺ຠວໂຕຕິ ທຸຕິຍວາກ຺ຍມຸປມານຠູຕໍ. ຕຖາ ເຫຕ຺ຖ ສພ຺ພຖາ ສທິສຕາປຕີຕິຍາ ກຣິຍມານານມຸຄ຺ຄມນວິຊມ຺ຠນານໍ ປຏິກ຺ເຂເປນ ກຖຎ຺ຈິປິ ມຸຂຈນ຺ທານໍ ສາຘມ຺ມປຕີຕິ ອຸປມາວຄໂມຕິ ອຍມິວວິຍຸຕ຺ຕວາກ຺ຍຕ຺ໂຖປມາ.

໒໐໔. ອິທານິ ອິວວິຍຸຕ຺ຕວາກ຺ຍຕ຺ໂຖປມໍເຍວ ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ມຸນິນ຺ທານນິ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ວິລາເສກມໂນຫຣໍ ລີລາຍ ອຕຸລ຺ຍໍ ຕໂຕເຍວ ມໂນຫຣໍ ມຸນິນ຺ທານນໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂນ ວທນໍ ອາຠາຕິ ອຕິທິພ຺ພຕິ, ຕສ຺ມາ ເຫ ຈນ຺ທ ອຸທ຺ຘໍ ອຸຈ຺ຈໍ ນຠໍ ສມຸຄ຺ຄຕສ຺ສາປິ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ວິຊມ຺ຠນາ ອຫໍກາເຣນ ປຣິພ຺ຠມເນນ ກິໍ ປໂຍຊນໍ. ອິຫ ປຸພ຺ພວາກ຺ຍຕ຺ຖສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ອິວວິຍຸຕ຺ໂຕປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ສພ຺ພຖາ ມຸເຂນ ສທິໂສ ຠວາມີ’’ຕິ ມານໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈນ຺ທສ຺ສ ຄຄນຕລາໂຣໂຫປິ ວິຊມ຺ຠນຎ຺ເຈຕິ ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ປຏິກ຺ເຂເປນ ມຸຂຈນ຺ທານໍ ວິລາເສກມໂນຫຣຕ຺ຕໍ ກນ຺ຕິມຕ຺ຕສງ຺ຂາຕສທິສຕ຺ຕໍ ອິວາທີນມຠາເວປິ ວິຎ຺ຎາຍຕີຕິ ກຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣວາກ຺ຍຕ຺ໂຖ ປຸພ຺ພວາກ຺ຍຕ຺ຖສ຺ສ ອຸປມາ ຈ ວິເສສນຎ຺ຈ ໂຫຕິ. ວິລາເສນ ເອກມຕຸລ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ຕຎ຺ຈ ຕໍ ມໂນຫຣຎ຺ຈາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ອປິສທ຺ໂທ ສມ຺ຠາວນຕ຺ໂຖ.

໒໐໕.

ສມຸພ຺ເພເຊຕິ ຘີມນ຺ຕໍ, ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິກໍ ຕຸ ຍໍ;

ອຸປມາທູສນາຍາ’ລ-ເມຕໍ ກຕ຺ຖຈິ ຕໍ ຍຖາ.

໒໐໕. ໂທສປຣິຈ຺ເຉເທ ¶ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຕີຕິມຸປມາລງ຺ກາຣທູສນໍ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ສມຸພ຺ເພເຊຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິກໍ ຕຸ, ອາທິສທ຺ເທນ ຠິນ຺ນວຈນຫີນຕາອຘິກຕາທີນໍ ປຣິຄ຺ຄໂຫ. ຕຸສທ຺ໂທ ອຕ຺ຖໂຊຕໂກ, ຕຖາປີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘີມນ຺ຕໍ ເມຘາວິໍ ສມຸພ຺ເພເຊຕິ ນ ປີເຓຕິ, ເອຕໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄທິກໍ ກຕ຺ຖຈິ ນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸປມາທູສນາຍ ວິໂຣຘຕ຺ຖໍ ອລໍ ສມຕ຺ຖໍ. ‘‘ຕໍ ຍເຖ’’ຕິ ອຸທາຫຣຕິ.

໒໐໕. ໂທສປຣິຈ຺ເຉເທ ໂທສານມນຸທ຺ເທສາວສາເນ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາຍ ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຕິຍາ ທສ຺ເສຕພ຺ພອຸທາຫຣເຓ –

‘‘ທຸຏ຺ຐາລງ຺ກຣຓໍ ເຕຕໍ, ຍຕ຺ຖາລງ຺ກາຣທູສນໍ;

ຕສ຺ສາລງ຺ກາຣນິທ຺ເທເສ, ຣູປມາວິຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ກຕປຏິຎ຺ຎານຸສາເຣນ ອິທານິ ທສ຺ເສຕຸມາຫ ‘‘ສມຸພ຺ເພເຊຕິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຍໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິກໍ ຕຸ ວກ຺ຂມານໍ ຍໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄວຈນາທິກໍ ປນ ຘີມນ຺ຕໍ ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ກວິໍ ສມຸພ຺ເພເຊຕິ ‘‘ເອວໍ ນາມ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ’’ຕິ ອຸພ຺ເພຄໍ ຊເນຕິ, ເອຕໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິກໍ ອຸປມາທູສນາຍ ຍຖາວຸຕ຺ຕອຸປມາວິນາສນຕ຺ຖໍ ກຕ຺ຖຈິ ‘‘ອິຕ຺ຖີວາຍໍ ຊໂນ ຍາຕິ’’ອິຈ຺ຈາທິວຕ຺ຕພ຺ພວິສຍໂຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ອລໍ ສມຕ຺ຖໍ. ‘‘ຕໍ ຍຖາ’’ຕິ ອຸທາຫຣຕິ. ຠິນ຺ນໍ ວິສທິສຎ຺ຈ ຕໍ ລິງ຺ຄຎ຺ເຈຕິ ຈ, ຕໍ ອາທິ ຍສ຺ສ ວິສທິສວຈນາທິໂນຕິ ຈ, ອຸປມາຍ ທູສນມິຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໒໐໖.

ຫໍສີວາ’ຍໍ ສສີ ຠິນ຺ນ-

ລິງ຺ຄາ’ກາສໍ ສຣານິວ;

ວິຊາຕິວຈນາ ຫີນາ,

ສາ’ວ ຠຕ຺ໂຕ ຠໂຏ’ຘິເປ.

໒໐໖. ‘‘ຫໍສີວາຍ’’ນ຺ຕິ ອຍໍ ສສີ ຈນ຺ໂທ ຫໍສີວ ຫໍສີສທິໂສ. ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາ ຠິນ຺ນລິງ຺ໂຄປມາ. ‘‘ອາກາສໍ ສຣານິວາ’’ຕິ ວິຊາຕິວຈນາ ວິສທິສວຈໂນປມາ. ‘‘ຠໂຏ ອຘິເປ ສາມິນິ ສາວ ¶ ຠຕ຺ໂຕ’’ຕິ ຫີນາ ຫີໂນປມາ ກຸກ຺ກຸຣສ຺ສ ຫີເນນ ຊາຕ຺ຍາທິນາ ອຘິກສ຺ສ ອຸປມິຕຕ຺ຕາ.

໒໐໖. ‘‘ຫໍສິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຍໍ ສສີ ຈນ຺ໂທ ຫໍສີ ອິວ ຫໍສິເຘນູວ ໂຫຕິ. ອິຈ຺ຈາທິໂກປມາ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາ ອຸປເມຍ຺ຍໂຕ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄຕ຺ຕາ ຠິນ຺ນລິງ຺ໂຄປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອາກາສໍ ນຠໍ ສຣານິວາຕິ ອຍໍ ວິຊາຕິວຈນາ ອຸປເມຍ຺ເຍນ ວິສທິສວຈນຕ຺ຕາ ວິຊາຕິວຈໂນປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອຘິເປ ສາມິນິ ຠໂຏ ເສວໂກ ສາວ ສຸນໂຂ ອິວ ຠຕ຺ໂຕຕິ ອຍໍ ຫີນາ ຊາຕິຫີເນນ ສຸນເຂນ ອຸຕ຺ຕມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອຸປມິຕຕ຺ຕາ ຫີໂນປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ຠິນ຺ນໍ ລິງ຺ຄເມຕິສ຺ສາຕິ ຈ, ວິວິຘາ ຊາຕິ ສຠາໂວ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ວິຊາຕິ ວຈນໍ ອສ຺ສາ ອຸປມາຍາຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

໒໐໗.

ຂຊ຺ໂຊໂຕ ຠານຸມາລີວ,

ວິຠາຕີຕ຺ຍຘິໂກປມາ;

ອຜຸຏ຺ຐຕ຺ຖາ ພລມ຺ໂຠຘິ,

ສາຄໂຣ ວິຍ ສໍຂຸຠິ.

໒໐໗. ‘‘ຂຊ຺ໂຊໂຕ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ຂຊ຺ໂຊໂຕ ຠານຸມາລີວ ສູຣິໂຍ ວິຍ ວິຠາຕີຕ຺ຍຘິໂກປມາ ອຘິເກນ ຫີນສ຺ສ ອຸປມິຕຕ຺ຕາ. ພລມ຺ໂຠຘິ ເສນາສາຄໂຣ ສາຄໂຣ ວິຍ ສໍຂຸຠີຕິ ອຜຸຏ຺ຐຕ຺ໂຖປມາ ‘‘ພລມ຺ໂຠຘີ’’ຕິ ຣູປເກນ ເສນາຍ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕາວຄມໂຕ ປຸນ ‘‘ສາຄໂຣ ວິຍາ’’ຕິ ອຸປມາຍ ກສ຺ສຈິ ວິເສສຕ຺ຖສ຺ສ ອສໍຜຸຏ຺ຐຕ຺ຕາ.

໒໐໗. ‘‘ຂຊ຺ໂຊໂຕ’’ຈ຺ຈາທິ. ‘‘ຂຊ຺ໂຊໂຕ ຠານຸມາລີວ ວິຠາຕີ’’ຕິ ອຍໍ ອຘິໂກປມາ ອຘິກາຍ ອຸປມາຍ ອຸປມິຕຕ຺ຕາ ອຘິໂກປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ‘‘ພລມ຺ໂຠຘິ ເສນາສມຸທ຺ໂທ ສາຄໂຣ ວິຍ ສໍຂຸຠີ’’ຕິ ອຍໍ ອຜຸຏ຺ຐຕ຺ຖາ ເສນາຍ ມຫຕ຺ຕໍ ‘‘ພລມ຺ໂຠຘີ’’ຕິ ຕິໂຣຠູຕອຸປມາເຍວ ອວຄຕໍ, ¶ ຕສ຺ມາ ປຸນ ‘‘ສາຄໂຣ ວິຍາ’’ຕິ ອຸປມາຍ ຜຸສິຕພ຺ພຕ຺ຖສ຺ສາຠາວາ ອຜຸຏ຺ຐຕ຺ໂຖປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອຜຸຏ຺ໂຐ ອຕ຺ໂຖ ເອຕິສ຺ສາຕິ ຈ, ພລໍ ເອວ ອມ຺ໂຠຘີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໒໐໘.

ຈນ຺ເທ ກລງ຺ໂກ ຠິງ຺ໂຄເວ-

ຕ຺ຍຸ’ປມາເປກ຺ຂິນີ ອຍໍ;

ຂຓ຺ຑິຕາ ເກຣວາກາໂຣ,

ສກລງ຺ໂກ ນິສາກໂຣ.

໒໐໘. ‘‘ຈນ຺ເທ’’ອິຈ຺ຈາທິ. ກລງ຺ໂກ ຠິງ຺ໂຄ ວິຍາຕ຺ຍຍມຸປມາ ‘‘ຈນ຺ເທ ກຸສຸມຄຈ຺ຉສທິເສ’’ ອິຕ຺ຍຸປມນ຺ຕຣມເປກ຺ຂເຕຕິ ຍໂຕ ຈນ຺ເທ ຠິງ຺ໂຄ ນ ສມ຺ຠວຕິ, ປຸປ຺ຜຄຈ຺ເຉ ຕຸ ສມ຺ຠວຕີຕິ ອຍມຸປມາ ອຸປມາເປກ຺ຂິນີ. ສກລງ຺ໂກ ສສລກ຺ຂໂຓ ນິສາກໂຣ ຈນ຺ໂທ ເກຣວາກາໂຣ ກຸມຸທສນ຺ນິໂຠຕິ ຂຓ຺ຑິໂຕປມາ ເກຣວສ຺ສ ອນ຺ໂຕກຓ຺ຫຕ຺ຕໍ ປຏິປາເທຕຸໍ ‘‘ສຠິງ຺ຄເກຣວາກາໂຣ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕ຺ຕາ.

໒໐໘. ‘‘ຈນ຺ເທ’’ຈ຺ຈາທິ. ‘‘ຈນ຺ເທ ກລງ຺ໂກ ຠິງ຺ໂຄ ອິວາ’’ຕິ ອຍໍ ອຸປມາເປກ຺ຂິນີ ຈນ຺ທສ຺ສອຸປມາຠູຕປຸປ຺ຜຄຈ຺ຉກາທິອເປກ຺ຂນໂຕ ອຸປມາເປກ຺ຂິນີ ນາມ ໂຫຕິ. ຈນ຺ເທ ຠິງ຺ຄປວຕ຺ຕິຍາ ອຠາວໂຕ ຕສ຺ສ ວິສຍຠູຕປຸປ຺ຜຄຈ຺ຉກາທິ ຈນ຺ທສ຺ສ ອຸປມຕ຺ເຕນ ຄເຫຕ຺ວາ ອວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ທຸຏ຺ຐາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ສກລງ຺ໂກ ກລງ຺ກສຫິໂຕ ນິສາກໂຣ ຈນ຺ໂທ ເກຣວາກາໂຣ ກຸມຸທສທິໂສຕິ ອຍໍ ຂຓ຺ຑິຕາ ຈນ຺ທຄຕໍ ກຓ຺ຫຕ຺ຕໍ ປກາເສຕຸໍ ‘‘ສຠິງ຺ຄເກຣວາກາໂຣ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຠິງ຺ໂຄປມາຠາວສ຺ສ ຂຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ຂຓ຺ຑິໂຕປມາ ນາມ ໂຫຕິ. ອຸປມໍ ອເປກ຺ຂຕີຕິ ຈ, ຂຓ຺ຑໍ ອິຕາ ຄຕາຕິ ຈ, ຂຓ຺ເຑນ ອິຕາ ຍຸຕ຺ຕາ ວາຕິ ຈ, ເກຣວສ຺ສາກາໂຣ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ສຫ ກລງ຺ເກນ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໒໐໙.

ອິຈ຺ເຈວມາທິຣູເປສຸ, ຠວນ຺ຕິ ວິຄຕາທຣາ;

ກໂຣນ຺ຕິ ຈາ’ທຣໍ ຘີຣາ, ປໂຍເຄ ກ຺ວຈິເທວ ຕຸ.

໒໐໙. ວຸຕ຺ຕໍ ¶ ນິຄເມຕິ ‘‘ອິຈ຺ເຈວ’’ມາທິນາ. ຣູເປສຸ ປໂຍເຄສຸ. ວິຄໂຕ ອປຄໂຕ ອາທໂຣ ສມ຺ຠາວນາ ເຍສໍ ຕຖາ ຠວນ຺ຕິ. ກິໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິກໍ ນິຍເມນານາທຣຓີຍເມວ, ອນິຍເມເນຕິ [ນິຍເມເນຕິ (ກ.)] ເຈ ຄຍ຺ຫູປຄມ຺ປິ ອຕ຺ຖີຕິ ອາຫ ‘‘ກໂຣນ຺ຕິ’’ຈ຺ຈາທິໍ. ກ຺ວຈິເທວ ຕຸ ປໂຍເຄ ຘີຣາ ກວໂຍ ອາທຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ ຈາຕິ. ຈສທ຺ໂທ ວຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕຣຕ຺ຖໍ ສມຸຈ຺ຈິໂນຕິ.

໒໐໙. ‘‘ອິຈ຺ເຈ’’ຈ຺ຈາທິ. ອິຕິ ອນນ຺ຕຣໍ ນິທ຺ທິຏ຺ເຐສຸ ເອວມາທິຣູເປສຸ ປໂຍເຄສຸ ຘີຣາ ວິຄຕາທຣາ ຠວນ຺ຕິ. ອິເມເຍວ ຘີຣາ ກ຺ວຈິເທວ ຕຸ ປໂຍເຄ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິເກ ອາທຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ ຈ. ອິຕິ ເອວໍ ອຍໍ ປກາໂຣ ອາທິ ເຍສມິຕິ ຈ, ຕານິ ຈ ຕານິ ຣູປານິ ເຈຕິ ຈ, ວິຄໂຕ ອາທໂຣ ເຍສມິຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ. ຈສທ຺ໂທ ວາກ຺ຍນ຺ຕຣສມຸຈ຺ຈເຍ. ຕສ຺ມາ ວິຄຕາທຣຕ຺ເຖນ ອຎ຺ຎມາທຣກຣຓໍ ວຸຈ຺ຈມານກຖາສນ຺ຕຕິໍ ອາກຑ຺ຒຕິ.

໒໑໐.

ອິຕ຺ຖີວາ’ຍໍ ຊໂນ ຍາຕິ,

ວທຕ຺ເຍສາ ປຸມາ ວິຍ;

ປິໂຍ ປາຓາ ອິວາ’ຍໍ ເມ,

ວິຊ຺ຊາ ຘນມິວ’ຈ຺ຈິຕາ.

໒໑໐. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ອິຕ຺ຖິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອຍໍ ຊໂນ ອິຕ຺ຖີວ ຍາຕິ ກ຺ຣິຍານຸວຕ຺ຕິໂຕ. ເອສາ ອິຕ຺ຖີ ປຸມາວ ປຸຣິໂສ ວິຍ ວທຕິ ຕາທິສສ຺ສ ປາຄພ຺ຠິຍໂຍຄໂຕ. ເອຕ຺ຖ ລິງ຺ຄນານຕ຺ຕມຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ. ອຍມິຈ຺ຉິໂຕ ໂກຈິ ເມ ປາຓາ ອິວ ປິໂຍ ອິຏ຺ໂຐ, ວິຊ຺ຊາ ພ຺ຍາກຣຓາທໂຍ ຘນມິວ ອຈ຺ຈິຕາ ຣາສິກຕາຕິ ວຈນເຠໂທ.

໒໑໐. ອິທານິ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄານໍ ຄເຫຕພ຺ພວິສຍໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອິຕ຺ຖີວາ’ຍ’’ມິຈ຺ຈາທິນາ. ອຍໍ ຊໂນ ອິຕ຺ຖີວ ອວິສທຄມເນນ ມຫິລາ ¶ ວິຍ ຍາຕິ. ເອສາ ອິຕ຺ຖີ ປຸມາ ວິຍ ຕາທິສປາຄພ຺ຠິຍຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປຸຣິໂສ ວິຍ ວທຕີຕິ. ອິຫ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ລິງ຺ຄເຠເທ ສຕິປິ ກວໂຍ ອາທຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຍໍ ປຸຣິໂສ ເມ ມມ ປາຓາ ອິວ [ປາຓາ ອິວ ຊີໂວ ອິວ (ກ.)] ອາຍໂວວ ປິໂຍ. ອຈ຺ຈິຕາ ສຎ຺ຈິຕາ ວິຊ຺ຊາ ພ຺ຍາກຣຓນິຆຓ຺ຏຸອາທໂຍ ຘນມິວ ໂຫນ຺ຕີຕິ. ເອຕ຺ຖ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ວຈນໂຕ ວິເສສຕ຺ເຕ ສຕິປິ ອິຏ຺ຐເມວ.

໒໑໑.

ຠວໍ ວິຍ ມຫີປາລ, ເທວຣາຊາ ວິຣາຊເຕ;

ອລ’ມໍສຸມໂຕ ກຈ຺ຉໍ, ເຕຊສາ ໂຣຫິຕຸໍ ອຍໍ.

໒໑໑. ຫີນາຘິກມຸຕ຺ຕມຸທາຫຣຓມາຫ ‘‘ຠວໍ ວິຍິ’’ຈ຺ຈາທິ. ມຫີປາເລຕ຺ຍາມນ຺ຕນໍ, ເທວຣາຊາ ຠວໍ ວິຍ ວິຣາຊເຕ. ອິຕິ ຫີເນນາປິ ໂຫຕິ. ເອວໍວິເຘ ສມຸຈິເຕ ວິສເຍ ລິງ຺ຄວຈນເຠທາທິກໍ ໂນປມໍ ທູເສຕີຕິ [ທສ຺ເສຕີຕິ (ກ.)].

໒໑໑. ‘‘ຠວ’’ມິຈ຺ຈາທິ. ມຫີປາລ ໂຠ ຣາຊ, ເທວຣາຊາ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ຠວໍ ວິຍ ວິຣາຊເຕຕິ. ເອຕ຺ຖ ສກ຺ກມຸປາທາຍ ‘‘ຠວໍ ວິຍາ’’ຕິ ຫີນຕ຺ເຕປິ ອິຏ຺ຐເມວ. ອຍໍ ຣາຊາ ອໍສຸມໂຕ ສູຣິຍສ຺ສ ກຈ຺ຉໍ ປທວິໍ ເຕຊສາ ອາໂຣຫິຕຸໍ ປຕ຺ຕຸໍ ອລໍ ສມຕ຺ໂຖຕິ. ເອຕ຺ຖ ເຕຊສາ ອຘິໂກປິ ສູຣິໂຍ ອຸປມາຠູໂຕ ອິຏ຺ໂຐວ, ‘‘ກຈ຺ຉໍ ອາໂຣຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ ອິວສທ຺ທປຣິຍາໂຍ. ອີທິສໍ ຠິນ຺ນລິງ຺ຄາທິໂກປມາທິກໍ ອຸປມາທູສນໍ ນ ກໂຣຕິ.

໒໑໒.

ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ, ອເຠທສ຺ສ ນິຣູປນາ;

ອຸປເມວ [ອຸປມາວ (ສີ. ກ.)] ຕິໂຣຠູຕ-ເຠທາ ຣູປກມຸຈ຺ຈເຕ.

໒໑໒. ຣູປກໍ ນິຣູປຍຕິ ‘‘ອຸປມາເນ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕານໍ ອເຠທສ຺ສ ນານຕ຺ຕາຠາວສ຺ສ ນິຣູປນາ ອາໂຣປເນນ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານມເຠທໍ ຣູປຍຕິ ທສ຺ເສຕີຕິ ¶ ຣູປກມຸຈ຺ຈເຕ. ອຸປມານສ຺ສ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານມເຠທາໂຣປເນນ ຕິໂຣຠູໂຕ ອປາກໂຏ ເຠໂທ ນານຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສາຕິ ຕາທິສີ ອຸປເມວ ຍຖາວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓາ ຣູປກມຸຈ຺ຈເຕ ‘‘ຣູປກ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ປທມ຺ພຸຊ’’ນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປທເມວ ອມ຺ພຸຊສທິສຕ຺ຕາ ອມ຺ພຸຊໍ ຣຸປ຺ຍເຕ. ອິຕ຺ຍຸປເມຍ຺ໂຍປມານຠູຕານໍ ປທມ຺ພຸຊານມເຠທາໂຣປເນນ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍຄຕສາຘມ຺ມສງ຺ຂາຕາຍປິ ອຸປມາຍ ເຠໂທ ວິຊ຺ຊມາໂນປິ ຕິໂຣຫິໂຕ. ນ ຕຸ ອາວິຠູໂຕ [ອພ຺ຠຸໂຕ (ກ.)] ‘‘ປທໍ ອມ຺ພຸຊມິເວ’’ຕິ. ສາ ໂຈປມາ ຕຖາວິຘາ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານມເຠທມາຍາຕິ ນາມາຕິ ຣູປກມຸຈ຺ຈເຕຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໒໑໒. ອິທານິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐກ຺ກເມນ ຣູປກາລງ຺ກາຣໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ອຸປມາໂນ’’ຈ຺ຈາທິນາ. ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ອນນ຺ຕຣນິທ຺ທິຏ຺ຐອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ອເຠທສ຺ສ ສຠາວໂຕ ເຠເທ ສຕິປິ ວິຠູຕສທິສຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ‘‘ໂສ ເອໂສ, ເອໂສ ໂສ’’ຕິ ວຕ຺ຕາເຣຫິ ປຣິກປ຺ປິຕສ຺ສ ອເຠທສ຺ສ ນິຣູປນາ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍປທຕ຺ເຖສຸ ພຸທ຺ຘິຍາ ອາໂຣປນໍ ນິສ຺ສາຍ ຕິໂຣຠູຕເຠທາ ‘‘ປທໍ ອມ຺ພຸຊມິວາ’’ຕິ ເອວໍ ປາກຏນານຕ຺ຕໍ ວິນາ ‘‘ປທມ຺ພຸຊ’’ນ຺ຕິ ຕິໂຣຫິຕເຠທາ ອຸປເມວ ປທຕ຺ຖານໍ ສາຘມ຺ມສງ຺ຂາຕາ ອຸປມາ ເອວ ຣູປກໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈເຕ. ວິຠູຕສທິສຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍວຕ຺ຖູນິ ອເຠເທນ ຄຍ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕສມເຠທຄ຺ຄຫເຓເນວ ເຕ ນິສ຺ສາຍ ປວຕ຺ຕມານຠິນ຺ນສາຘມ຺ມສງ຺ຂາຕາຍ ອຸປມາຍປິ ເຠໂທ ຕິໂຣຫິໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ຕິໂຣຠູຕນານຕ຺ຕວນ຺ຕສາຘມ຺ມສງ຺ຂາຕາ ອຸປມາ ເອວ ວຕ຺ຖູນມເຠທໍ ທີເປຕີຕິ ຣູປກໍ ນາມ ໂຫຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຕິໂຣຠູໂຕ ເຠໂທ ຍສ຺ເສຕິ ຈ, ອເຠທໍ ຣູປຍຕິ ປກາເສຕີຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.

໒໑໓.

ອເສສວຕ຺ຖຸວິສຍໍ, ເອກເທສວິວຕ຺ຕິ ຈ;

ຕໍ ທ຺ວິຘາ ປຸນ ປຈ຺ເຈກໍ, ສມາສາທິວສາ ຕິຘາ.

໒໑໓. ຕສ຺ສ ¶ ເຠທໍ ນິທ຺ທິສຕິ ‘‘ອເສສ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ. ອເສສວຕ຺ຖຸ ວິສໂຍ ຍສ຺ສ ຕໍ ຕຖາວິຘຎ຺ຈ, ເອກເທເສ ອວຍເວ ວິວຕ຺ຕຕີຕິ ເອກເທສວິວຕ຺ຕິ ເຈຕິ ຕໍ ຣູປກໍ ທ຺ວິຘາ, ປຸນ ປຈ຺ເຈກໍ ວິສຸໍ ວິສຸໍ ສມາສາທິວສາ ອຸປມາໂນປເມຍ຺ຍານໍ ກຕສມາສຕ຺ຕາ ສມາສຣູປກ ອສມາສຣູປກ ສມາສາສມາສຣູປກວເສນ ຕິຘາ ສິຍາ.

໒໑໓. ‘‘ອເສສິ’’ຈ຺ຈາທິ. ຕໍ ຣູປກໍ ອເສສວຕ຺ຖຸວິສຍໍ ເອກເທສວິວຕ຺ຕິ ຈາຕິ ທ຺ວິຘາ ໂຫຕິ, ປຸນ ປຈ຺ເຈກໍ ຕໍ ທ຺ວຍມ຺ປິ ສມາສາທິວສາ ສມາສຣູປກໍ ອສມາສຣູປກໍ ສມາສາສມາສຣູປກຎ຺ເຈຕິ ອິເມສໍ ເຠເທນ ຕິຘາ ໂຫຕິ. ອເສສໍ ວຕ຺ຖຸ ວິສໂຍ ອສ຺ເສຕິ ຈ, ເອກເທເສ ວິວຕ຺ຕຕີຕິ ຈ, ເອກໍ ເອກໍ ປຕີຕິ ຈ, ສມາໂສ ສມາສຣູປກໍ ອາທິ ເຍສມິຕິ ຈ, ເຕສໍ ວໂສ ເຠໂທຕິ ຈ, ຕີຫິ ປກາເຣຫີຕິ ຈ ວິຄ຺ຄໂຫ.

ອເສສວຕ຺ຖຸວິສຍສມາສ

໒໑໔.

ອງ຺ຄຸລີທລສໍໂສຠິໍ, ນຂທີຘິຕິເກສຣໍ;

ສິຣສາ ນ ປິຬນ຺ຘນ຺ຕິ, ເກ ມຸນິນ຺ທປທມ຺ພຸຊໍ.

໒໑໔. ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ອງ຺ຄຸລິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອງ຺ຄຸລີຫິເຍວ ອຸປມານຄມ຺ມຕ຺ຕາ ສິນິທ຺ຘຕມ຺ພາຫິ ທເລຫິ ປຕ຺ເຕຫິ ສໍໂສຠິໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ວິໂຣຈມານໍ ນຂານໍ ທີຘິຕິໂຍ ກິຣຓາ ເອວ ເກສຣານິ ຍຕ຺ຖ ຕາທິສໍ ມຸນິນ຺ທສ຺ສ ປທເມວ ອມ຺ພຸຊໍ ສິຣສາ ມຸທ຺ຘນາ ເກ ນາມ ຊນາ ນ ປິຬນ຺ຘນ຺ຕິ ປສາຘນວເສນ ນ ຘາເຣນ຺ຕີຕິ. ອິທມເສສວຕ຺ຖຸວິສຍໍ ສມາສຣູປກໍ ອງ຺ຄິໂນ ປທສ຺ສ ອງ຺ຄານມງ຺ຄຸລ຺ຍາທີນມເສສານໍ ຣູປນໂຕ. ເອວມຸປຣິປິ ຍຖາໂຍຄໍ.

໒໑໔. ອິທານິ ອຸທາຫຣຕິ ‘‘ອງ຺ຄຸລິ’’ຈ຺ຈາທິ. ອງ຺ຄຸລີທລສໍໂສຠິໍ ອງ຺ຄຸລິສງ຺ຂເຕຫິ ປຕ຺ເຕຫິ ສໍໂສຠິໍ ນຂທີຘິຕິເກສຣໍ ນຂຣໍສິສງ຺ຂຕເກສຣໍ ມຸນິນ຺ທປທມ຺ພຸຊໍ ສິຣສາ ເກ ¶ ນ ປິຬນ຺ຘນ຺ຕິ. ວິເສສ຺ຍຠູຕໍ ຈຣຓໍ ວິເສສນຠູຕາ ອງ຺ຄຸລີ ນຂທີຘິຕິ ເຈຕິ ອິເມສໍ ອຸປມາຠູເຕຫິ ອມ຺ພຸຊທລເກສເຣຫິ ອເຠທກປ຺ປນາຍ ເອກຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສມາເສເນວ ນິທ຺ທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ອິທໍ ອເສສວຕ຺ຖຸວິສຍສມາສຣູປກໍ ນາມ. ອງ຺ຄຸລິໂຍ ເອວ ທລານີຕິ ຈ, ເຕຫິ ສໍໂສຠີຕິ ຈ, ນເຂສຸ ທີຘິຕິໂຍຕິ ຈ, ຕາ ເອວ ເກສຣານິ ອສ຺ເສຕິ ຈ ວາກ຺ຍໍ.