📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ທີຆນິກາໂຍ

ສີລກ຺ຂນ຺ຘວຄ຺ຄປາຬິ

໑. ພ຺ຣຫ຺ມຊາລສຸຕ຺ຕໍ

ປຣິພ຺ພາຊກກຖາ

໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອນ຺ຕຣາ ຈ ຣາຊຄຫໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ນາຬນ຺ທໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ສຸປ຺ປິໂຍປິ ໂຂ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອນ຺ຕຣາ ຈ ຣາຊຄຫໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ນາຬນ຺ທໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສທ຺ຘິໍ ອນ຺ເຕວາສິນາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕນ ມາຓເວນ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ສຸປ຺ປິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ສຸປ຺ປິຍສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສີ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອິຕິຫ ເຕ ອຸໂຠ ອາຈຣິຍນ຺ເຕວາສີ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຊຸວິປຈ຺ຈນີກວາທາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ [ອນຸພທ຺ຘາ (ກ. ສີ. ປີ.)] ໂຫນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ.

໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ ຣາຊາຄາຣເກ ເອກຣຕ຺ຕິວາສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ [ອຸປຄຎ຺ຉິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ສຸປ຺ປິໂຍປິ ໂຂ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ ຣາຊາຄາຣເກ ເອກຣຕ຺ຕິວາສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ [ອຸປຄຎ຺ຉິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອນ຺ເຕວາສິນາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕນ ມາຓເວນ. ຕຕ຺ຣປິ ສຸທໍ ສຸປ຺ປິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ສຸປ຺ປິຍສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສີ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອິຕິຫ ເຕ ອຸໂຠ ອາຈຣິຍນ຺ເຕວາສີ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຊຸວິປຈ຺ຈນີກວາທາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

໓. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິຕານໍ ມຓ຺ຑລມາເຬ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍໍ ສງ຺ຂິຍຘມ຺ໂມ ອຸທປາທິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ອາວຸໂສ, ຍາວຎ຺ຈິທໍ ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕາ ສຸປ຺ປຏິວິທິຕາ. ອຍຎ຺ຫິ ສຸປ຺ປິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ສຸປ຺ປິຍສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສີ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອິຕິຫເມ ອຸໂຠ ອາຈຣິຍນ຺ເຕວາສີ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຊຸວິປຈ຺ຈນີກວາທາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈາ’’ຕິ.

໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອິມໍ ສງ຺ຂິຍຘມ຺ມໍ ວິທິຕ຺ວາ ເຍນ ມຓ຺ຑລມາໂຬ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກາຍນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ, ກາ ຈ ປນ ໂວ ອນ຺ຕຣາກຖາ ວິປ຺ປກຕາ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິຕານໍ ມຓ຺ຑລມາເຬ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍໍ ສງ຺ຂິຍຘມ຺ໂມ ອຸທປາທິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ອາວຸໂສ, ຍາວຎ຺ຈິທໍ ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕາ ສຸປ຺ປຏິວິທິຕາ. ອຍຎ຺ຫິ ສຸປ຺ປິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ສຸປ຺ປິຍສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສີ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອິຕິຫເມ ອຸໂຠ ອາຈຣິຍນ຺ເຕວາສີ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຊຸວິປຈ຺ຈນີກວາທາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈາ’ຕິ. ອຍໍ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອນ຺ຕຣາກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ອຖ ຠຄວາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

໕. ‘‘ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫຫິ ນ ອາຆາໂຕ ນ ອປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ນ ເຈຕໂສ ອນຠິຣທ຺ຘິ ກຣຓີຍາ. ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ຕຸມ຺ເຫ ອສ຺ສຖ ກຸປິຕາ ວາ ອນຕ຺ຕມນາ ວາ, ຕຸມ຺ຫໍ ເຍວສ຺ສ ເຕນ ອນ຺ຕຣາໂຍ. ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ຕຸມ຺ເຫ ອສ຺ສຖ ກຸປິຕາ ວາ ອນຕ຺ຕມນາ ວາ, ອປິ ນຸ ຕຸມ຺ເຫ ປເຣສໍ ສຸຠາສິຕໍ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອາຊາເນຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອຠູຕໍ ອຠູຕໂຕ ນິພ຺ເພເຐຕພ຺ພໍ – ‘ອິຕິເປຕໍ ອຠູຕໍ, ອິຕິເປຕໍ ອຕຈ຺ຉໍ, ນຕ຺ຖິ ເຈຕໍ ອມ຺ເຫສຸ, ນ ຈ ປເນຕໍ ອມ຺ເຫສຸ ສໍວິຊ຺ຊຕີ’ຕິ.

໖. ‘‘ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫຫິ ນ ອານນ຺ໂທ ນ ໂສມນສ຺ສໍ ນ ເຈຕໂສ ອຸປ຺ປິລາວິຕຕ຺ຕໍ ກຣຓີຍໍ. ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ຕຸມ຺ເຫ ອສ຺ສຖ ອານນ຺ທິໂນ ສຸມນາ ອຸປ຺ປິລາວິຕາ ຕຸມ຺ຫໍ ເຍວສ຺ສ ເຕນ ອນ຺ຕຣາໂຍ. ມມໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເຣ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຠູຕໍ ຠູຕໂຕ ປຏິຊານິຕພ຺ພໍ – ‘ອິຕິເປຕໍ ຠູຕໍ, ອິຕິເປຕໍ ຕຈ຺ຉໍ, ອຕ຺ຖິ ເຈຕໍ ອມ຺ເຫສຸ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ຈ ປເນຕໍ ອມ຺ເຫສູ’ຕິ.

ຈູຬສີລໍ

໗. ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣມຕ຺ຕກໍ ສີລມຕ຺ຕກໍ, ເຍນ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ກຕມຎ຺ຈ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ໂອຣມຕ຺ຕກໍ ສີລມຕ຺ຕກໍ, ເຍນ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ?

໘. ‘‘‘ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ, ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ, ລຊ຺ຊີ, ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕີ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ທິນ຺ນາທາຍີ ທິນ຺ນປາຏິກງ຺ຂີ, ອເຖເນນ ສຸຈິຠູເຕນ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣຕີ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປຫາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອາຣາຈາຣີ [ອນາຈາຣີ (ກ.)] ວິຣໂຕ [ປຏິວິຣໂຕ (ກຕ຺ຖຈິ)] ເມຖຸນາ ຄາມຘມ຺ມາ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໙. ‘‘‘ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສຈ຺ຈວາທີ ສຈ຺ຈສນ຺ໂຘ ເຖໂຕ [ເຐໂຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປຈ຺ຈຍິໂກ ອວິສໍວາທໂກ ໂລກສ຺ສາ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘‘ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ນ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ນ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ສນ຺ຘາຕາ, ສຫິຕານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ ສມຄ຺ຄາຣາໂມ ສມຄ຺ຄຣໂຕ ສມຄ຺ຄນນ຺ທີ ສມຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘‘ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ຍາ ສາ ວາຈາ ເນລາ ກຓ຺ຓສຸຂາ ເປມນີຍາ ຫທຍງ຺ຄມາ ໂປຣີ ພຫຸຊນກນ຺ຕາ ພຫຸຊນມນາປາ ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ, ນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ກາເລນ ສາປເທສໍ ປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອຕ຺ຖສໍຫິຕ’ນ຺ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໐. ‘ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ [ສມາຣພ຺ຠາ (ສີ. ກ.)] ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘‘ເອກຠຕ຺ຕິໂກ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຣຕ຺ຕູປຣໂຕ ວິຣໂຕ [ປຏິວິຣໂຕ (ກຕ຺ຖຈິ)] ວິກາລໂຠຊນາ….

ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ [ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສຸກທສ຺ສນາ (ກ.)] ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນຘາຣຓມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ອາມກຘຎ຺ຎປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ອາມກມໍສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ທາສິທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ອເຊຬກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ກຸກ຺ກຸຏສູກຣປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສວຬວປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ກຍວິກ຺ກຍາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ຕຸລາກູຏກໍສກູຏມານກູຏາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ອຸກ຺ໂກຏນວຎ຺ຈນນິກຕິສາຈິໂຍຄາ [ສາວິໂຍຄາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ….

ເຉທນວຘພນ຺ຘນວິປຣາໂມສອາໂລປສຫສາກາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

ຈູຬສີລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ມຊ຺ຌິມສີລໍ

໑໑. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ [ເສຍ຺ຍຖີທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] – ມູລພີຊໍ ຂນ຺ຘພີຊໍ ຜຬຸພີຊໍ ອຄ຺ຄພີຊໍ ພີຊພີຊເມວ ປຎ຺ຈມໍ [ປຎ຺ຈມໍ ອິຕິ ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)]; ອິຕິ ເອວຣູປາ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໒. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ສນ຺ນິຘິກາຣປຣິໂຠຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອນ຺ນສນ຺ນິຘິໍ ປານສນ຺ນິຘິໍ ວຕ຺ຖສນ຺ນິຘິໍ ຍານສນ຺ນິຘິໍ ສຍນສນ຺ນິຘິໍ ຄນ຺ຘສນ຺ນິຘິໍ ອາມິສສນ຺ນິຘິໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ສນ຺ນິຘິກາຣປຣິໂຠຄາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໓. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ວິສູກທສ຺ສນໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ນຈ຺ຈໍ ຄີຕໍ ວາທິຕໍ ເປກ຺ຂໍ ອກ຺ຂານໍ ປາຓິສ຺ສຣໍ ເວຕາຬໍ ກຸມ຺ຠຖູຓໍ [ກຸມ຺ຠຖູນໍ (ສ຺ຍາ. ກ.), ກຸມ຺ຠຖູຓໍ (ສີ.)] ໂສຠນກໍ [ໂສຠນຆຣກໍ (ສີ.), ໂສຠນຄຣກໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຈຓ຺ຑາລໍ ວໍສໍ ໂຘວນໍ ຫຕ຺ຖິຍຸທ຺ຘໍ ອສ຺ສຍຸທ຺ຘໍ ມຫິໍສຍຸທ຺ຘໍ [ມຫິສຍຸທ຺ຘໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຸສຠຍຸທ຺ຘໍ ອຊຍຸທ຺ຘໍ ເມຓ຺ຑຍຸທ຺ຘໍ ກຸກ຺ກຸຏຍຸທ຺ຘໍ ວຏ຺ຏກຍຸທ຺ຘໍ ທຓ຺ຑຍຸທ຺ຘໍ ມຸຏ຺ຐິຍຸທ຺ຘໍ ນິພ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ພລຄ຺ຄໍ ເສນາພ຺ຍູຫໍ ອນີກທສ຺ສນໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ວິສູກທສ຺ສນາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໔. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ຊູຕປ຺ປມາທຏ຺ຐານານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐປທໍ ທສປທໍ ອາກາສໍ ປຣິຫາຣປຖໍ ສນ຺ຕິກໍ ຂລິກໍ ຆຏິກໍ ສລາກຫຕ຺ຖໍ ອກ຺ຂໍ ປງ຺ຄຈີຣໍ ວງ຺ກກໍ ໂມກ຺ຂຈິກໍ ຈິງ຺ຄຸລິກໍ [ຈິງ຺ຄຸລກໍ (ກ. ສີ.)] ປຕ຺ຕາຬ຺ຫກໍ ຣຖກໍ ຘນຸກໍ ອກ຺ຂຣິກໍ ມເນສິກໍ ຍຖາວຊ຺ຊໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ຊູຕປ຺ປມາທຏ຺ຐານານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໕. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາສນ຺ທິໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ໂຄນກໍ ຈິຕ຺ຕກໍ ປຏິກໍ ປຏລິກໍ ຕູລິກໍ ວິກຕິກໍ ອຸທ຺ທໂລມິໍ ເອກນ຺ຕໂລມິໍ ກຏ຺ຏິສ຺ສໍ ໂກເສຍ຺ຍໍ ກຸຕ຺ຕກໍ ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣໍ ອສ຺ສຕ຺ຖຣໍ ຣຖຕ຺ຖຣໍ [ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣຓໍ ອສ຺ສຕ຺ຖຣຓໍ ຣຖຕ຺ຖຣຓໍ (ສີ. ກ. ປີ.)] ອຊິນປ຺ປເວຓິໍ ກທລິມິຄປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທໍ ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໖. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຸຈ຺ຉາທນໍ ປຣິມທ຺ທນໍ ນ຺ຫາປນໍ ສມ຺ພາຫນໍ ອາທາສໍ ອຎ຺ຊນໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ [ມາລາວິເລປນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ມຸຂຈຸຓ຺ຓໍ ມຸຂເລປນໍ ຫຕ຺ຖພນ຺ຘໍ ສິຂາພນ຺ຘໍ ທຓ຺ຑໍ ນາຬິກໍ ອສິໍ [ຂຄ຺ຄໍ (ສີ. ປີ.), ອສິໍ ຂຄ຺ຄໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຉຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຣຸປາຫນໍ ອຸຓ຺ຫີສໍ ມຓິໍ ວາລພີຊນິໍ ໂອທາຕານິ ວຕ຺ຖານິ ທີຆທສານິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໗. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ ເສນາກຖໍ ຠຍກຖໍ ຍຸທ຺ຘກຖໍ ອນ຺ນກຖໍ ປານກຖໍ ວຕ຺ຖກຖໍ ສຍນກຖໍ ມາລາກຖໍ ຄນ຺ຘກຖໍ ຎາຕິກຖໍ ຍານກຖໍ ຄາມກຖໍ ນິຄມກຖໍ ນຄຣກຖໍ ຊນປທກຖໍ ອິຕ຺ຖິກຖໍ [ອິຕ຺ຖິກຖໍ ປຸຣິສກຖໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ສູຣກຖໍ ວິສິຂາກຖໍ ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໘. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ວິຄ຺ຄາຫິກກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ນ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາສິ, ອຫໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາມິ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານິສ຺ສສິ, ມິຈ຺ຉາ ປຏິປນ຺ໂນ ຕ຺ວມສິ, ອຫມສ຺ມິ ສມ຺ມາ ປຏິປນ຺ໂນ, ສຫິຕໍ ເມ, ອສຫິຕໍ ເຕ, ປຸເຣວຈນີຍໍ ປຈ຺ຉາ ອວຈ, ປຈ຺ຉາວຈນີຍໍ ປຸເຣ ອວຈ, ອຘິຈິຓ຺ຓໍ ເຕ ວິປຣາວຕ຺ຕໍ, ອາໂຣປິໂຕ ເຕ ວາໂທ, ນິຄ຺ຄຫິໂຕ ຕ຺ວມສິ, ຈຣ ວາທປ຺ປໂມກ຺ຂາຍ, ນິພ຺ເພເຐຫິ ວາ ສເຈ ປໂຫສີຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ວິຄ຺ຄາຫິກກຖາຍ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໑໙. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣຎ຺ຎໍ, ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ, ຂຕ຺ຕິຍານໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ, ຄຫປຕິການໍ, ກຸມາຣານໍ ‘‘ອິຘ ຄຈ຺ຉ, ອມຸຕ຺ຣາຄຈ຺ຉ, ອິທໍ ຫຣ, ອມຸຕ຺ຣ ອິທໍ ອາຫຣາ’’ຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໐. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ກຸຫກາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ, ລປກາ ຈ ເນມິຕ຺ຕິກາ ຈ ນິປ຺ເປສິກາ ຈ, ລາເຠນ ລາຠໍ ນິຊິຄີໍສິຕາໂຣ ຈ [ລາເຠນ ລາຠໍ ນິຊິຄິໍ ຠິຕາໂຣ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ລາເຠນ ຈ ລາຠໍ ນິຊິຄີສິຕາໂຣ (ປີ.)] ອິຕິ [ອິຕິ ວາ, ອິຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ເອວຣູປາ ກຸຫນລປນາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

ມຊ຺ຌິມສີລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ມຫາສີລໍ

໒໑. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອງ຺ຄໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາຕໍ ສຸປິນໍ ລກ຺ຂຓໍ ມູສິກຈ຺ຉິນ຺ນໍ ອຄ຺ຄິໂຫມໍ ທພ຺ພິໂຫມໍ ຖຸສໂຫມໍ ກຓໂຫມໍ ຕຓ຺ຑຸລໂຫມໍ ສປ຺ປິໂຫມໍ ເຕລໂຫມໍ ມຸຂໂຫມໍ ໂລຫິຕໂຫມໍ ອງ຺ຄວິຊ຺ຊາ ວຕ຺ຖຸວິຊ຺ຊາ ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊາ [ເຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊາ (ພຫູສຸ)] ສິວວິຊ຺ຊາ ຠູຕວິຊ຺ຊາ ຠູຣິວິຊ຺ຊາ ອຫິວິຊ຺ຊາ ວິສວິຊ຺ຊາ ວິຈ຺ຉິກວິຊ຺ຊາ ມູສິກວິຊ຺ຊາ ສກຸຓວິຊ຺ຊາ ວາຍສວິຊ຺ຊາ ປກ຺ກຊ຺ຌານໍ ສຣປຣິຕ຺ຕາຓໍ ມິຄຈກ຺ກໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໒. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມຓິລກ຺ຂຓໍ ວຕ຺ຖລກ຺ຂຓໍ ທຓ຺ຑລກ຺ຂຓໍ ສຕ຺ຖລກ຺ຂຓໍ ອສິລກ຺ຂຓໍ ອຸສຸລກ຺ຂຓໍ ຘນຸລກ຺ຂຓໍ ອາວຸຘລກ຺ຂຓໍ ອິຕ຺ຖິລກ຺ຂຓໍ ປຸຣິສລກ຺ຂຓໍ ກຸມາຣລກ຺ຂຓໍ ກຸມາຣິລກ຺ຂຓໍ ທາສລກ຺ຂຓໍ ທາສິລກ຺ຂຓໍ ຫຕ຺ຖິລກ຺ຂຓໍ ອສ຺ສລກ຺ຂຓໍ ມຫິໍສລກ຺ຂຓໍ [ມຫິສລກ຺ຂຓໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຸສຠລກ຺ຂຓໍ ໂຄລກ຺ຂຓໍ ອຊລກ຺ຂຓໍ ເມຓ຺ຑລກ຺ຂຓໍ ກຸກ຺ກຸຏລກ຺ຂຓໍ ວຏ຺ຏກລກ຺ຂຓໍ ໂຄຘາລກ຺ຂຓໍ ກຓ຺ຓິກາລກ຺ຂຓໍ ກຈ຺ຉປລກ຺ຂຓໍ ມິຄລກ຺ຂຓໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໓. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣຎ຺ຎໍ ນິຍ຺ຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຣຎ຺ຎໍ ອນິຍ຺ຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອຸປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອຸປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິຕິ ອິມສ຺ສ ຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິມສ຺ສ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໔. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈນ຺ທຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ສູຣິຍຄ຺ຄາໂຫ [ສຸຣິຍຄ຺ຄາໂຫ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຠວິສ຺ສຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຸກ຺ກາປາໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ທິສາຑາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ຠູມິຈາໂລ ຠວິສ຺ສຕິ, ເທວທຸທ຺ຣຠິ [ເທວທຸນ຺ທຸຠິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຠວິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸຄ຺ຄມນໍ ໂອຄມນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ຈນ຺ທຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ສູຣິຍຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ນກ຺ຂຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ອຸກ຺ກາປາໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ທິສາຑາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ຠູມິຈາໂລ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ເທວທຸທ຺ຣຠິ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸຄ຺ຄມນໍ ໂອຄມນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໕. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສຸວຸຏ຺ຐິກາ ຠວິສ຺ສຕິ, ທຸພ຺ພຸຏ຺ຐິກາ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຸຠິກ຺ຂໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເຂມໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຠຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂຣໂຄ ຠວິສ຺ສຕິ, ອາໂຣຄ຺ຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຸທ຺ທາ, ຄຓນາ, ສງ຺ຂານໍ, ກາເວຍ຺ຍໍ, ໂລກາຍຕໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໖. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາວາຫນໍ ວິວາຫນໍ ສໍວຣຓໍ ວິວຣຓໍ ສໍກິຣຓໍ ວິກິຣຓໍ ສຸຠຄກຣຓໍ ທຸພ຺ຠຄກຣຓໍ ວິຣຸທ຺ຘຄພ຺ຠກຣຓໍ ຊິວ຺ຫານິພນ຺ຘນໍ ຫນຸສໍຫນນໍ ຫຕ຺ຖາຠິຊປ຺ປນໍ ຫນຸຊປ຺ປນໍ ກຓ຺ຓຊປ຺ປນໍ ອາທາສປຎ຺ຫໍ ກຸມາຣິກປຎ຺ຫໍ ເທວປຎ຺ຫໍ ອາທິຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານໍ ມຫຕຸປຏ຺ຐານໍ ອພ຺ຠຸຊ຺ຊລນໍ ສິຣິວ຺ຫາຍນໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

໒໗. ‘‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສນ຺ຕິກມ຺ມໍ ປຓິຘິກມ຺ມໍ ຠູຕກມ຺ມໍ ຠູຣິກມ຺ມໍ ວສ຺ສກມ຺ມໍ ໂວສ຺ສກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸປຣິກມ຺ມໍ ອາຈມນໍ ນ຺ຫາປນໍ ຊຸຫນໍ ວມນໍ ວິເຣຈນໍ ອຸທ຺ຘໍວິເຣຈນໍ ອໂຘວິເຣຈນໍ ສີສວິເຣຈນໍ ກຓ຺ຓເຕລໍ ເນຕ຺ຕຕປ຺ປນໍ ນຕ຺ຖຸກມ຺ມໍ ອຎ຺ຊນໍ ປຈ຺ຈຎ຺ຊນໍ ສາລາກິຍໍ ສລ຺ລກຕ຺ຕິຍໍ ທາຣກຕິກິຈ຺ຉາ ມູລເຠສຊ຺ຊານໍ ອນຸປ຺ປທານໍ ໂອສຘີນໍ ປຏິໂມກ຺ໂຂ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’ຕິ – ອິຕິ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ໂອຣມຕ຺ຕກໍ ສີລມຕ຺ຕກໍ, ເຍນ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ.

ມຫາສີລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ

໒໘. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ. ກຕເມ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ?

໒໙. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ, ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ [ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານິ (ສີ. ປີ.)] ອຠິວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

ສສ຺ສຕວາໂທ

໓໐. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ, ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໓໑. ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ( ) [(ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປຕ຺ຕິເລເສ) (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນການິປິ ຊາຕິສຕານິ ອເນການິປິ ຊາຕິສຫສ຺ສານິ ອເນການິປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສານິ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ; ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສາມິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນການິປິ ຊາຕິສຕານິ ອເນການິປິ ຊາຕິສຫສ຺ສານິ ອເນການິປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສານິ – ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ. ອິມິນາມຫໍ ເອຕໍ ຊານາມິ ‘‘ຍຖາ ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ; ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມ’’ນ຺ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໓໒. ‘‘ທຸຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ທ຺ເວປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຕີຓິປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຈຕ຺ຕາຣິປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ປຎ຺ຈປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ທສປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ; ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສາມິ ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ທ຺ເວປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຕີຓິປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຈຕ຺ຕາຣິປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ປຎ຺ຈປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ທສປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ. ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ. ອິມິນາມຫໍ ເອຕໍ ຊານາມິ ‘‘ຍຖາ ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ, ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມ’’ນ຺ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໓໓. ‘‘ຕຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທສປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ວີສມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຕິໍສມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ; ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສາມິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທສປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ວີສມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຕິໍສມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏານິ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ. ອິມິນາມຫໍ ເອຕໍ ຊານາມິ ‘‘ຍຖາ ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ, ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມ’’ນ຺ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໓໔. ‘‘ຈຕຸຕ຺ເຖ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຕກ຺ກີ ໂຫຕິ ວີມໍສີ, ໂສ ຕກ຺ກປຣິຍາຫຕໍ ວີມໍສານຸຈຣິຕໍ ສຍໍ ປຏິຠານໍ ເອວມາຫ – ‘ສສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ ວຎ຺ໂຌ ກູຏຏ຺ໂຐ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິໂຕ; ເຕ ຈ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຈວນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິຕ຺ເວວ ສສ຺ສຕິສມ’ນ຺ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໓໕. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ; ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ.

໓໖. ‘‘ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ເອວໍຄຫິຕາ ເອວໍປຣາມຏ຺ຐາ ເອວໍຄຕິກາ ຠວນ຺ຕິ ເອວໍອຠິສມ຺ປຣາຍາ’ຕິ, ຕຎ຺ຈ ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ, ຕໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ປຊານາຕິ; ຕຎ຺ຈ ປຊານນໍ [ປຊານໍ (?) ທີ. ນິ. ໓.໓໖ ປາຬິອຏ຺ຐກຖາ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ນ ປຣາມສຕິ, ອປຣາມສໂຕ ຈສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ນິພ຺ພຸຕິ ວິທິຕາ. ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ.

໓໗. ‘‘ອິເມ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ.

ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕວາໂທ

໓໘. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໓໙. ‘‘ໂຫຕິ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມໂຍ, ຍໍ ກທາຈິ ກຣຫຈິ ທີຆສ຺ສ ອທ຺ຘຸໂນ ອຈ຺ຈເຍນ ອຍໍ ໂລໂກ ສໍວຏ຺ຏຕິ. ສໍວຏ຺ຏມາເນ ໂລເກ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ສຕ຺ຕາ ອາຠສ຺ສຣສໍວຕ຺ຕນິກາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ໂຫນ຺ຕິ ມໂນມຍາ ປີຕິຠກ຺ຂາ ສຍໍປຠາ ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈຣາ ສຸຠຏ຺ຐາຍິໂນ, ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ.

໔໐. ‘‘ໂຫຕິ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມໂຍ, ຍໍ ກທາຈິ ກຣຫຈິ ທີຆສ຺ສ ອທ຺ຘຸໂນ ອຈ຺ຈເຍນ ອຍໍ ໂລໂກ ວິວຏ຺ຏຕິ. ວິວຏ຺ຏມາເນ ໂລເກ ສຸຎ຺ຎໍ ພ຺ຣຫ຺ມວິມານໍ ປາຕຸຠວຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຕ ອາຍຸກ຺ຂຍາ ວາ ປຸຎ຺ຎກ຺ຂຍາ ວາ ອາຠສ຺ສຣກາຍາ ຈວິຕ຺ວາ ສຸຎ຺ຎໍ ພ຺ຣຫ຺ມວິມານໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ມໂນມໂຍ ປີຕິຠກ຺ໂຂ ສຍໍປໂຠ ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈໂຣ ສຸຠຏ຺ຐາຍີ, ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ຐຕິ.

໔໑. ‘‘ຕສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ເອກກສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ນິວຸສິຕຕ຺ຕາ ອນຠິຣຕິ ປຣິຕສ຺ສນາ ອຸປປຊ຺ຊຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ອຎ຺ເຎປິ ສຕ຺ຕາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ. ອຖ ອຎ຺ເຎປິ ສຕ຺ຕາ ອາຍຸກ຺ຂຍາ ວາ ປຸຎ຺ຎກ຺ຂຍາ ວາ ອາຠສ຺ສຣກາຍາ ຈວິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມວິມານໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕໍ. ເຕປິ ຕຕ຺ຖ ໂຫນ຺ຕິ ມໂນມຍາ ປີຕິຠກ຺ຂາ ສຍໍປຠາ ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈຣາ ສຸຠຏ຺ຐາຍິໂນ, ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ.

໔໒. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ໂສ ສຕ຺ໂຕ ປຐມໍ ອຸປປນ຺ໂນ ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫມສ຺ມິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ [ສຊ຺ຊິຕາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານໍ. ມຍາ ອິເມ ສຕ຺ຕາ ນິມ຺ມິຕາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ມມຎ຺ຫິ ປຸພ຺ເພ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອໂຫ ວຕ ອຎ຺ເຎປິ ສຕ຺ຕາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ມມ ຈ ມໂນປຓິຘິ, ອິເມ ຈ ສຕ຺ຕາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຕາ’ຕິ.

‘‘ເຍປິ ເຕ ສຕ຺ຕາ ປຈ຺ຉາ ອຸປປນ຺ນາ, ເຕສມ຺ປິ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານໍ. ອິມິນາ ມຍໍ ໂຠຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ນິມ຺ມິຕາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອິມຎ຺ຫິ ມຍໍ ອທ຺ທສາມ ອິຘ ປຐມໍ ອຸປປນ຺ນໍ, ມຍໍ ປນມ຺ຫ ປຈ຺ຉາ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ.

໔໓. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ໂສ ສຕ຺ໂຕ ປຐມໍ ອຸປປນ຺ໂນ, ໂສ ທີຆາຍຸກຕໂຣ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓວນ຺ຕຕໂຣ ຈ ມເຫສກ຺ຂຕໂຣ ຈ. ເຍ ປນ ເຕ ສຕ຺ຕາ ປຈ຺ຉາ ອຸປປນ຺ນາ, ເຕ ອປ຺ປາຍຸກຕຣາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ ທຸພ຺ພຓ຺ຓຕຣາ ຈ ອປ຺ເປສກ຺ຂຕຣາ ຈ.

໔໔. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຕ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວິຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄໂຕ ສມາໂນ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ. ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ນານຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ໂຍ ໂຂ ໂສ ຠວໍ ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານໍ, ເຍນ ມຍໍ ໂຠຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ນິມ຺ມິຕາ, ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ຘຸໂວ ສສ຺ສໂຕ ອວິປຣິຓາມຘມ຺ໂມ ສສ຺ສຕິສມໍ ຕເຖວ ຐສ຺ສຕິ. ເຍ ປນ ມຍໍ ອຫຸມ຺ຫາ ເຕນ ໂຠຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ນິມ຺ມິຕາ, ເຕ ມຍໍ ອນິຈ຺ຈາ ອທ຺ຘຸວາ ອປ຺ປາຍຸກາ ຈວນຘມ຺ມາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຕາ’ຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໔໕. ‘‘ທຸຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂິຑ຺ຑາປໂທສິກາ ນາມ ເທວາ, ເຕ ອຕິເວລໍ ຫສ຺ສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນາ [ຫສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນາ (ກ.)] ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕສໍ ອຕິເວລໍ ຫສ຺ສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ສຕິ ສມ຺ມຸສ຺ສຕິ [ປມຸສ຺ສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ສຕິຍາ ສມ຺ໂມສາ ເຕ ເທວາ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວນ຺ຕິ.

໔໖. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຕ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວິຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄໂຕ ສມາໂນ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ. ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ນານຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ເຍ ໂຂ ເຕ ໂຠນ຺ໂຕ ເທວາ ນ ຂິຑ຺ຑາປໂທສິກາ, ເຕ ນ ອຕິເວລໍ ຫສ຺ສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕສໍ ນ ອຕິເວລໍ ຫສ຺ສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ສຕິ ນ ສມ຺ມຸສ຺ສຕິ. ສຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາ ເຕ ເທວາ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ນ ຈວນ຺ຕິ; ນິຈ຺ຈາ ຘຸວາ ສສ຺ສຕາ ອວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ ສສ຺ສຕິສມໍ ຕເຖວ ຐສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ປນ ມຍໍ ອຫຸມ຺ຫາ ຂິຑ຺ຑາປໂທສິກາ, ເຕ ມຍໍ ອຕິເວລໍ ຫສ຺ສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນາ ວິຫຣິມ຺ຫາ. ເຕສໍ ໂນ ອຕິເວລໍ ຫສ຺ສຂິຑ຺ຑາຣຕິຘມ຺ມສມາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ສຕິ ສມ຺ມຸສ຺ສຕິ. ສຕິຍາ ສມ຺ໂມສາ ເອວໍ ມຍໍ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈຸຕາ ອນິຈ຺ຈາ ອທ຺ຘຸວາ ອປ຺ປາຍຸກາ ຈວນຘມ຺ມາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຕາ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໔໗. ‘‘ຕຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນປໂທສິກາ ນາມ ເທວາ, ເຕ ອຕິເວລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ເຕ ອຕິເວລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍນ຺ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ປທູເສນ຺ຕິ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ກິລນ຺ຕກາຍາ ກິລນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ. ເຕ ເທວາ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວນ຺ຕິ.

໔໘. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຕ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວິຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄໂຕ ສມາໂນ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ. ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ນານຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ເຍ ໂຂ ເຕ ໂຠນ຺ໂຕ ເທວາ ນ ມໂນປໂທສິກາ, ເຕ ນາຕິເວລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ເຕ ນາຕິເວລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍນ຺ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ນປ຺ປທູເສນ຺ຕິ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອປ຺ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ອກິລນ຺ຕກາຍາ ອກິລນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ. ເຕ ເທວາ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ນ ຈວນ຺ຕິ, ນິຈ຺ຈາ ຘຸວາ ສສ຺ສຕາ ອວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ ສສ຺ສຕິສມໍ ຕເຖວ ຐສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ປນ ມຍໍ ອຫຸມ຺ຫາ ມໂນປໂທສິກາ, ເຕ ມຍໍ ອຕິເວລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍິມ຺ຫາ. ເຕ ມຍໍ ອຕິເວລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍນ຺ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ປທູສິມ຺ຫາ, ເຕ ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ກິລນ຺ຕກາຍາ ກິລນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ. ເອວໍ ມຍໍ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈຸຕາ ອນິຈ຺ຈາ ອທ຺ຘຸວາ ອປ຺ປາຍຸກາ ຈວນຘມ຺ມາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຕາ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໔໙. ‘‘ຈຕຸຕ຺ເຖ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຕກ຺ກີ ໂຫຕິ ວີມໍສີ. ໂສ ຕກ຺ກປຣິຍາຫຕໍ ວີມໍສານຸຈຣິຕໍ ສຍໍປຏິຠານໍ ເອວມາຫ – ‘ຍໍ ໂຂ ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈກ຺ຂຸໍ ອິຕິປິ ໂສຕໍ ອິຕິປິ ຆານໍ ອິຕິປິ ຊິວ຺ຫາ ອິຕິປິ ກາໂຍ ອິຕິປິ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ອນິຈ຺ໂຈ ອທ຺ຘຸໂວ ອສສ຺ສໂຕ ວິປຣິຓາມຘມ຺ໂມ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວາ ມໂນຕິ ວາ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວາ ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ນິຈ຺ໂຈ ຘຸໂວ ສສ຺ສໂຕ ອວິປຣິຓາມຘມ຺ໂມ ສສ຺ສຕິສມໍ ຕເຖວ ຐສ຺ສຕີ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໕໐. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ; ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ.

໕໑. ‘‘ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ເອວໍຄຫິຕາ ເອວໍປຣາມຏ຺ຐາ ເອວໍຄຕິກາ ຠວນ຺ຕິ ເອວໍອຠິສມ຺ປຣາຍາ’ຕິ. ຕຎ຺ຈ ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ, ຕໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ປຊານາຕິ, ຕຎ຺ຈ ປຊານນໍ ນ ປຣາມສຕິ, ອປຣາມສໂຕ ຈສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ນິພ຺ພຸຕິ ວິທິຕາ. ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ.

໕໒. ‘‘ອິເມ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ອນ຺ຕານນ຺ຕວາໂທ

໕໓. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໕໔. ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອນ຺ຕສຎ຺ຎີ ໂລກສ຺ມິໍ ວິຫຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ອນ຺ຕວາ ອຍໍ ໂລໂກ ປຣິວຏຸໂມ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສາມິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອນ຺ຕສຎ຺ຎີ ໂລກສ຺ມິໍ ວິຫຣາມິ. ອິມິນາມຫໍ ເອຕໍ ຊານາມິ – ຍຖາ ອນ຺ຕວາ ອຍໍ ໂລໂກ ປຣິວຏຸໂມ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໕໕. ‘‘ທຸຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອນນ຺ຕສຎ຺ຎີ ໂລກສ຺ມິໍ ວິຫຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ອນນ຺ໂຕ ອຍໍ ໂລໂກ ອປຣິຍນ຺ໂຕ. ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອນ຺ຕວາ ອຍໍ ໂລໂກ ປຣິວຏຸໂມ’’ຕິ, ເຕສໍ ມຸສາ. ອນນ຺ໂຕ ອຍໍ ໂລໂກ ອປຣິຍນ຺ໂຕ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສາມິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອນນ຺ຕສຎ຺ຎີ ໂລກສ຺ມິໍ ວິຫຣາມິ. ອິມິນາມຫໍ ເອຕໍ ຊານາມິ – ຍຖາ ອນນ຺ໂຕ ອຍໍ ໂລໂກ ອປຣິຍນ຺ໂຕ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໕໖. ‘‘ຕຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອຸທ຺ຘມໂຘ ອນ຺ຕສຎ຺ຎີ ໂລກສ຺ມິໍ ວິຫຣຕິ, ຕິຣິຍໍ ອນນ຺ຕສຎ຺ຎີ.

‘‘ໂສ ເອວມາຫ – ‘ອນ຺ຕວາ ຈ ອຍໍ ໂລໂກ ອນນ຺ໂຕ ຈ. ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອນ຺ຕວາ ອຍໍ ໂລໂກ ປຣິວຏຸໂມ’’ຕິ, ເຕສໍ ມຸສາ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອນນ຺ໂຕ ອຍໍ ໂລໂກ ອປຣິຍນ຺ໂຕ’’ຕິ, ເຕສມ຺ປິ ມຸສາ. ອນ຺ຕວາ ຈ ອຍໍ ໂລໂກ ອນນ຺ໂຕ ຈ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສາມິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ອຸທ຺ຘມໂຘ ອນ຺ຕສຎ຺ຎີ ໂລກສ຺ມິໍ ວິຫຣາມິ, ຕິຣິຍໍ ອນນ຺ຕສຎ຺ຎີ. ອິມິນາມຫໍ ເອຕໍ ຊານາມິ – ຍຖາ ອນ຺ຕວາ ຈ ອຍໍ ໂລໂກ ອນນ຺ໂຕ ຈາ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໕໗. ‘‘ຈຕຸຕ຺ເຖ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຕກ຺ກີ ໂຫຕິ ວີມໍສີ. ໂສ ຕກ຺ກປຣິຍາຫຕໍ ວີມໍສານຸຈຣິຕໍ ສຍໍປຏິຠານໍ ເອວມາຫ – ‘ເນວາຍໍ ໂລໂກ ອນ຺ຕວາ, ນ ປນານນ຺ໂຕ. ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອນ຺ຕວາ ອຍໍ ໂລໂກ ປຣິວຏຸໂມ’’ຕິ, ເຕສໍ ມຸສາ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອນນ຺ໂຕ ອຍໍ ໂລໂກ ອປຣິຍນ຺ໂຕ’’ຕິ, ເຕສມ຺ປິ ມຸສາ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອນ຺ຕວາ ຈ ອຍໍ ໂລໂກ ອນນ຺ໂຕ ຈາ’’ຕິ, ເຕສມ຺ປິ ມຸສາ. ເນວາຍໍ ໂລໂກ ອນ຺ຕວາ, ນ ປນານນ຺ໂຕ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໕໘. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ; ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ.

໕໙. ‘‘ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ເອວໍຄຫິຕາ ເອວໍປຣາມຏ຺ຐາ ເອວໍຄຕິກາ ຠວນ຺ຕິ ເອວໍອຠິສມ຺ປຣາຍາ’ຕິ. ຕຎ຺ຈ ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ, ຕໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ປຊານາຕິ, ຕຎ຺ຈ ປຊານນໍ ນ ປຣາມສຕິ, ອປຣາມສໂຕ ຈສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ນິພ຺ພຸຕິ ວິທິຕາ. ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ.

໖໐. ‘‘ອິເມ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ອມຣາວິກ຺ເຂປວາໂທ

໖໑. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໖໒. ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ‘ອິທໍ ກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມິ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມິ. ອຫຎ຺ເຈ ໂຂ ປນ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານນ຺ໂຕ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານນ຺ໂຕ, ‘ອິທໍ ກຸສລ’ນ຺ຕິ ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ຕໍ ມມສ຺ສ ມຸສາ. ຍໍ ມມສ຺ສ ມຸສາ, ໂສ ມມສ຺ສ ວິຆາໂຕ. ໂຍ ມມສ຺ສ ວິຆາໂຕ ໂສ ມມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ’ຕິ. ອິຕິ ໂສ ມຸສາວາທຠຍາ ມຸສາວາທປຣິເຊຄຸຈ຺ຉາ ເນວິທໍ ກຸສລນ຺ຕິ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ນ ປນິທໍ ອກຸສລນ຺ຕິ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ – ‘ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ; ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ; ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ; ໂນຕິປິ ເມ ໂນ; ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ.

໖໓. ‘‘ທຸຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ‘ອິທໍ ກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມິ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມິ. ອຫຎ຺ເຈ ໂຂ ປນ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານນ຺ໂຕ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານນ຺ໂຕ, ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ຕຕ຺ຖ ເມ ອສ຺ສ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ໂທໂສ ວາ ປຏິໂຆ ວາ. ຍຕ຺ຖ [ໂຍ (?)] ເມ ອສ຺ສ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ໂທໂສ ວາ ປຏິໂຆ ວາ, ຕໍ ມມສ຺ສ ອຸປາທານໍ. ຍໍ ມມສ຺ສ ອຸປາທານໍ, ໂສ ມມສ຺ສ ວິຆາໂຕ. ໂຍ ມມສ຺ສ ວິຆາໂຕ, ໂສ ມມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ’ຕິ. ອິຕິ ໂສ ອຸປາທານຠຍາ ອຸປາທານປຣິເຊຄຸຈ຺ຉາ ເນວິທໍ ກຸສລນ຺ຕິ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ນ ປນິທໍ ອກຸສລນ຺ຕິ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ – ‘ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ; ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ; ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ; ໂນຕິປິ ເມ ໂນ; ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ.

໖໔. ‘‘ຕຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ‘ອິທໍ ກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມິ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມິ. ອຫຎ຺ເຈ ໂຂ ປນ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານນ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານນ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ‘‘ອິທໍ ອກຸສລ’’ນ຺ຕິ ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ. ສນ຺ຕິ ຫິ ໂຂ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຓ຺ຑິຕາ ນິປຸຓາ ກຕປຣປ຺ປວາທາ ວາລເວຘິຣູປາ, ເຕ ຠິນ຺ທນ຺ຕາ [ໂວຠິນ຺ທນ຺ຕາ (ສີ. ປີ.)] ມຎ຺ເຎ ຈຣນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຄເຕນ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ, ເຕ ມໍ ຕຕ຺ຖ ສມນຸຍຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ສມນຸຄາເຫຍ຺ຍຸໍ ສມນຸຠາເສຍ຺ຍຸໍ. ເຍ ມໍ ຕຕ຺ຖ ສມນຸຍຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ສມນຸຄາເຫຍ຺ຍຸໍ ສມນຸຠາເສຍ຺ຍຸໍ, ເຕສາຫໍ ນ ສມ຺ປາເຍຍ຺ຍໍ. ເຍສາຫໍ ນ ສມ຺ປາເຍຍ຺ຍໍ, ໂສ ມມສ຺ສ ວິຆາໂຕ. ໂຍ ມມສ຺ສ ວິຆາໂຕ, ໂສ ມມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ’ຕິ. ອິຕິ ໂສ ອນຸໂຍຄຠຍາ ອນຸໂຍຄປຣິເຊຄຸຈ຺ຉາ ເນວິທໍ ກຸສລນ຺ຕິ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ນ ປນິທໍ ອກຸສລນ຺ຕິ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ – ‘ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ; ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ; ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ; ໂນຕິປິ ເມ ໂນ; ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ.

໖໕. ‘‘ຈຕຸຕ຺ເຖ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ມນ຺ໂທ ໂຫຕິ ໂມມູໂຫ. ໂສ ມນ຺ທຕ຺ຕາ ໂມມູຫຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ – ‘ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ’ຕິ ອິຕິ ເຈ ມໍ ປຸຈ຺ຉສິ, ‘ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ’ຕິ ອິຕິ ເຈ ເມ ອສ຺ສ, ‘ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ’ຕິ ອິຕິ ເຕ ນໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ‘ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ, ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ’ຕິ. ‘ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖິ ຈ ນຕ຺ຖິ ຈ ປໂຣ ໂລໂກ…ເປ… ‘ເນວຕ຺ຖິ ນ ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ …ເປ… ‘ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖິ ຈ ນຕ຺ຖິ ຈ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ‘ເນວຕ຺ຖິ ນ ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ [ສຸກຏທຸກ຺ກຏານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ‘ນຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖິ ຈ ນຕ຺ຖິ ຈ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ‘ເນວຕ຺ຖິ ນ ນຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ…ເປ… ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ…ເປ… ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ [ນ ໂຫຕິ ຈ (ສີ. ກ.)] ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ…ເປ… ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາຕິ ອິຕິ ເຈ ມໍ ປຸຈ຺ຉສິ, ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ອິຕິ ເຈ ເມ ອສ຺ສ, ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ອິຕິ ເຕ ນໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ‘ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ, ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ.

໖໖. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ, ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນວາໂທ

໖໗. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໖໘. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຎ຺ຎສຕ຺ຕາ ນາມ ເທວາ. ສຎ຺ຎຸປ຺ປາທາ ຈ ປນ ເຕ ເທວາ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວນ຺ຕິ. ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຕ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈວິຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄໂຕ ສມາໂນ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ. ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ອາຕປ຺ປມນ຺ວາຍ ປຘານມນ຺ວາຍ ອນຸໂຍຄມນ຺ວາຍ ອປ຺ປມາທມນ຺ວາຍ ສມ຺ມາມນສິກາຣມນ຺ວາຍ ຕຖາຣູປໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ຜຸສຕິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ສຎ຺ຎຸປ຺ປາທໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ນານຸສ຺ສຣຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຫຎ຺ຫິ ປຸພ຺ເພ ນາໂຫສິໍ, ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ອຫຸຕ຺ວາ ສນ຺ຕຕາຍ ປຣິຓໂຕ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໖໙. ‘‘ທຸຕິເຍ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຕກ຺ກີ ໂຫຕິ ວີມໍສີ. ໂສ ຕກ຺ກປຣິຍາຫຕໍ ວີມໍສານຸຈຣິຕໍ ສຍໍປຏິຠານໍ ເອວມາຫ – ‘ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ ອຕ຺ຕາ ຈ ໂລໂກ ຈາ’ຕິ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິຍໍ ຐານໍ, ຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໗໐. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ, ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

໗໑. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕມາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ, ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ.

໗໒. ‘‘ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ເອວໍຄຫິຕາ ເອວໍປຣາມຏ຺ຐາ ເອວໍຄຕິກາ ຠວນ຺ຕິ ເອວໍອຠິສມ຺ປຣາຍາ’ຕິ. ຕຎ຺ຈ ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ, ຕໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ປຊານາຕິ, ຕຎ຺ຈ ປຊານນໍ ນ ປຣາມສຕິ, ອປຣາມສໂຕ ຈສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ນິພ຺ພຸຕິ ວິທິຕາ. ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ.

໗໓. ‘‘ອິເມ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ.

ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ

໗໔. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ, ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ [ຈຕຸຈຕ຺ຕາລີສາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ?

ສຎ຺ຎີວາໂທ

໗໕. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໗໖. ‘‘‘ຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ‘ອຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ‘ຣູປີ ຈ ອຣູປີ ຈ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ເນວຣູປີ ນາຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນ຺ຕວາ ຈ ອນນ຺ຕວາ ຈ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເນວນ຺ຕວາ ນານນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເອກຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ປຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອປ຺ປມາຓສຎ຺ຎີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ສຸຂທຸກ຺ຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໗໗. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ, ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ອສຎ຺ຎີວາໂທ

໗໘. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໗໙. ‘‘‘ຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ອສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ‘ອຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ອສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ‘ຣູປີ ຈ ອຣູປີ ຈ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ເນວຣູປີ ນາຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນ຺ຕວາ ຈ ອນນ຺ຕວາ ຈ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເນວນ຺ຕວາ ນານນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ອສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໘໐. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ, ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາໂທ

໘໑. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ, ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໘໒. ‘‘‘ຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ‘ອຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ຣູປີ ຈ ອຣູປີ ຈ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເນວຣູປີ ນາຣູປີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ອນ຺ຕວາ ຈ ອນນ຺ຕວາ ຈ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ເນວນ຺ຕວາ ນານນ຺ຕວາ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ’ຕິ ນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໘໓. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ອຸຈ຺ເຉທວາໂທ

໘໔. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໘໕. ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍວາທີ ໂຫຕິ ເອວໍທິຏ຺ຐິ [ເອວໍທິຏ຺ຐີ (ກ. ປີ.)] – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໘໖. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ ທິພ຺ໂພ ຣູປີ ກາມາວຈໂຣ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ໂຂ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ. ຕມຫໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມິ. ໂສ ໂຂ, ໂຠ, ອຕ຺ຕາ ຍໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໘໗. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ ທິພ຺ໂພ ຣູປີ ມໂນມໂຍ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄີ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິໂຍ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ. ຕມຫໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມິ. ໂສ ໂຂ, ໂຠ, ອຕ຺ຕາ ຍໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໘໘. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນູປໂຄ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ. ຕມຫໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມິ. ໂສ ໂຂ, ໂຠ, ອຕ຺ຕາ ຍໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໘໙. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນູປໂຄ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ. ຕມຫໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມິ. ໂສ ໂຂ, ໂຠ, ອຕ຺ຕາ ຍໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໐. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນູປໂຄ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ. ຕມຫໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມິ. ໂສ ໂຂ, ໂຠ, ອຕ຺ຕາ ຍໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໑. ‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘‘ສນ຺ຕເມຕໍ ປຓີຕເມຕ’’ນ຺ຕິ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນູປໂຄ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ. ຕມຫໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມິ. ໂສ ໂຂ, ໂຠ, ອຕ຺ຕາ ຍໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ, ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໒. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາໂທ

໙໓. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຕ ຈ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກິມາຄມ຺ມ ກິມາຣພ຺ຠ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ?

໙໔. ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍວາທີ ໂຫຕິ ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິໂຕ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ປຣິຈາເຣຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໕. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ –‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ກາມາ ຫິ, ໂຠ, ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ເຕສໍ ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖາຠາວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ. ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໖. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ວິຕກ຺ກິຕໍ ວິຈາຣິຕໍ, ເອເຕເນຕໍ ໂອຬາຣິກໍ ອກ຺ຂາຍຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໗. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ປີຕິຄຕໍ ເຈຕໂສ ອຸປ຺ປິລາວິຕຕ຺ຕໍ, ເອເຕເນຕໍ ໂອຬາຣິກໍ ອກ຺ຂາຍຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ, ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ‘‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’’ຕິ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໘. ‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ເອໂສ ອຕ຺ຕາ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວເທສິ, ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ; ໂນ ຈ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ສຸຂມິຕິ ເຈຕໂສ ອາໂຠໂຄ, ເອເຕເນຕໍ ໂອຬາຣິກໍ ອກ຺ຂາຍຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

໙໙. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

໑໐໐. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ…ເປ… ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

໑໐໑. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ.

໑໐໒. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ, ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ; ນຕ຺ຖິ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ.

໑໐໓. ‘‘ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ເອວໍຄຫິຕາ ເອວໍປຣາມຏ຺ຐາ ເອວໍຄຕິກາ ຠວນ຺ຕິ ເອວໍອຠິສມ຺ປຣາຍາ’ຕິ. ຕຎ຺ຈ ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ, ຕໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ປຊານາຕິ, ຕຎ຺ຈ ປຊານນໍ ນ ປຣາມສຕິ, ອປຣາມສໂຕ ຈສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ນິພ຺ພຸຕິ ວິທິຕາ. ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ.

໑໐໔. ‘‘ອິເມ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຄມ຺ຠີຣາ ທຸທ຺ທສາ ທຸຣນຸໂພຘາ ສນ຺ຕາ ປຓີຕາ ອຕກ຺ກາວຈຣາ ນິປຸຓາ ປຓ຺ຑິຕເວທນີຍາ, ເຍ ຕຖາຄໂຕ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ, ເຍຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຍຖາຠຸຈ຺ຈໍ ວຓ຺ຓໍ ສມ຺ມາ ວທມານາ ວເທຍ຺ຍຸໍ.

ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕວາໂຣ

໑໐໕. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໐໖. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໐໗. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໐໘. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໐໙. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໐. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໑. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໒. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໓. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໔. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໕. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໖. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

໑໑໗. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ເຕສໍ ຠວຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຊານຕໍ ອປສ຺ສຕໍ ເວທຍິຕໍ ຕຓ຺ຫາຄຕານໍ ປຣິຕສ຺ສິຕວິປ຺ຜນ຺ທິຕເມວ.

ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາວາໂຣ

໑໑໘. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໑໙. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໐. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໑. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໒. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໓. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໔. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໕. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໖. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໗. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໘. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໒໙. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

໑໓໐. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິວາໂຣ

໑໓໑. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໒. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈ ອສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈໍ ສສ຺ສຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ອສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໓. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ ອນ຺ຕານນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໔. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ຐາ ສມານາ ວາຈາວິກ຺ເຂປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອມຣາວິກ຺ເຂປໍ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໕. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໖. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ປຸພ຺ພນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໗. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ໂສຬສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໘. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ, ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ອສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໙. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນໍ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໔໐. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວິນາສໍ ວິຠວໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໔໑. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ ສໂຕ ສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໔໒. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ອປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ອປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໔໓. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

ທິຏ຺ຐິຄຕິກາຘິຏ຺ຐານວຏ຺ຏກຖາ

໑໔໔. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສສ຺ສຕວາທາ ສສ຺ສຕໍ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ໂລກຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ວຕ຺ຖູຫິ, ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອກຈ຺ຈສສ຺ສຕິກາ ເອກຈ຺ຈອສສ຺ສຕິກາ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອນ຺ຕານນ຺ຕິກາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອມຣາວິກ຺ເຂປິກາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນິກາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ສຎ຺ຎີວາທາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ອສຎ຺ຎີວາທາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸທ຺ຘມາຆາຕນິກາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີວາທາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຈ຺ເຉທວາທາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານວາທາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ຈ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຉຫິ ຜສ຺ສາຍຕເນຫິ ຜຸສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕິ ເຕສໍ ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ, ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ, ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ, ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ.

ວິວຏ຺ຏກຖາທິ

໑໔໕. ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອິເມຫິ ສພ຺ເພເຫວ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ປຊານາຕິ.

໑໔໖. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ ອນ຺ໂຕຊາລີກຕາ, ເອຕ຺ຖ ສິຕາວ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊມານາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ປຣິຍາປນ຺ນາ ອນ຺ໂຕຊາລີກຕາວ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊມານາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທກ຺ໂຂ ເກວຏ຺ໂຏ ວາ ເກວຏ຺ຏນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸຂຸມຈ຺ຉິເກນ ຊາເລນ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸທກທຫໍ [ອຸທກຣຫທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ໂອຕ຺ຖເຣຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ອິມສ຺ມິໍ ອຸທກທເຫ ໂອຬາຣິກາ ປາຓາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອນ຺ໂຕຊາລີກຕາ. ເອຕ຺ຖ ສິຕາວ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊມານາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ; ເອຕ຺ຖ ປຣິຍາປນ຺ນາ ອນ຺ໂຕຊາລີກຕາວ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊມານາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕີ’ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຫິ ເກຈິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ອປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕກປ຺ປິກາ ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິໂນ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອເນກວິຫິຕານິ ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານິ ອຠິວທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມເຫວ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ວຕ຺ຖູຫິ ອນ຺ໂຕຊາລີກຕາ ເອຕ຺ຖ ສິຕາວ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊມານາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ປຣິຍາປນ຺ນາ ອນ຺ໂຕຊາລີກຕາວ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊມານາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ.

໑໔໗. ‘‘ອຸຈ຺ຉິນ຺ນຠວເນຕ຺ຕິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຍາວສ຺ສ ກາໂຍ ຐສ຺ສຕິ, ຕາວ ນໍ ທກ຺ຂນ຺ຕິ ເທວມນຸສ຺ສາ. ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ນ ນໍ ທກ຺ຂນ຺ຕິ ເທວມນຸສ຺ສາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມ຺ພປິຓ຺ຑິຍາ ວຓ຺ຏຈ຺ຉິນ຺ນາຍ ຍານິ ການິຈິ ອມ຺ພານິ ວຓ຺ຏປຏິພນ຺ຘານິ [ວຓ຺ຏູປນິພນ຺ຘນານິ (ສີ. ປີ.), ວຓ຺ຑປຏິພທ຺ຘານິ (ກ.)], ສພ຺ພານິ ຕານິ ຕທນ຺ວຍານິ ຠວນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຉິນ຺ນຠວເນຕ຺ຕິໂກ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຍາວສ຺ສ ກາໂຍ ຐສ຺ສຕິ, ຕາວ ນໍ ທກ຺ຂນ຺ຕິ ເທວມນຸສ຺ສາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ນ ນໍ ທກ຺ຂນ຺ຕິ ເທວມນຸສ຺ສາ’’ຕິ.

໑໔໘. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ໂກ ນາໂມ ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ? ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ອຕ຺ຖຊາລນ຺ຕິປິ ນໍ ຘາເຣຫິ, ຘມ຺ມຊາລນ຺ຕິປິ ນໍ ຘາເຣຫິ, ພ຺ຣຫ຺ມຊາລນ຺ຕິປິ ນໍ ຘາເຣຫິ, ທິຏ຺ຐິຊາລນ຺ຕິປິ ນໍ ຘາເຣຫິ, ອນຸຕ຺ຕໂຣ ສງ຺ຄາມວິຊໂຍຕິປິ ນໍ ຘາເຣຫີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ.

໑໔໙. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ທສສຫສ຺ສີ [ສຫສ຺ສີ (ກຕ຺ຖຈິ)] ໂລກຘາຕຸ ອກມ຺ປິຕ຺ຖາຕິ.

ພ຺ຣຫ຺ມຊາລສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ສາມຎ຺ຎຜລສຸຕ຺ຕໍ

ຣາຊາມຈ຺ຈກຖາ

໑໕໐. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ອມ຺ພວເນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕຬເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕທຫຸໂປສເຖ ປນ຺ນຣເສ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ປຸຓ຺ຓາຍ ປຸຓ຺ຓມາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ຣາຊາມຈ຺ຈປຣິວຸໂຕ ອຸປຣິປາສາທວຣຄໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕທຫຸໂປສເຖ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ຣມຓີຍາ ວຕ ໂຠ ໂທສິນາ ຣຕ຺ຕິ, ອຠິຣູປາ ວຕ ໂຠ ໂທສິນາ ຣຕ຺ຕິ, ທສ຺ສນີຍາ ວຕ ໂຠ ໂທສິນາ ຣຕ຺ຕິ, ປາສາທິກາ ວຕ ໂຠ ໂທສິນາ ຣຕ຺ຕິ, ລກ຺ຂຎ຺ຎາ ວຕ ໂຠ ໂທສິນາ ຣຕ຺ຕິ. ກໍ ນຸ ຂ຺ວຊ຺ຊ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍາມ, ຍໍ ໂນ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ?

໑໕໑. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຣາຊາມຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ປູຣໂຓ ກສ຺ສໂປ ສງ຺ຆີ ເຈວ ຄຓີ ຈ ຄຓາຈຣິໂຍ ຈ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ຕິຕ຺ຖກໂຣ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ເທໂວ ປູຣຓໍ ກສ຺ສປໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ປູຣຓໍ ກສ຺ສປໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

໑໕໒. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ຣາຊາມຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ມກ຺ຂລິ ໂຄສາໂລ ສງ຺ຆີ ເຈວ ຄຓີ ຈ ຄຓາຈຣິໂຍ ຈ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ຕິຕ຺ຖກໂຣ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ເທໂວ ມກ຺ຂລິໍ ໂຄສາລໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ມກ຺ຂລິໍ ໂຄສາລໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

໑໕໓. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ຣາຊາມຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ອຊິໂຕ ເກສກມ຺ພໂລ ສງ຺ຆີ ເຈວ ຄຓີ ຈ ຄຓາຈຣິໂຍ ຈ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ຕິຕ຺ຖກໂຣ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ເທໂວ ອຊິຕໍ ເກສກມ຺ພລໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ອຊິຕໍ ເກສກມ຺ພລໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

໑໕໔. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ຣາຊາມຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ປກຸໂຘ [ປກຸທ຺ໂຘ (ສີ.)] ກຈ຺ຈາຍໂນ ສງ຺ຆີ ເຈວ ຄຓີ ຈ ຄຓາຈຣິໂຍ ຈ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ຕິຕ຺ຖກໂຣ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ເທໂວ ປກຸຘໍ ກຈ຺ຈາຍນໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ປກຸຘໍ ກຈ຺ຈາຍນໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

໑໕໕. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ຣາຊາມຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ສຎ຺ຈໂຍ [ສຎ຺ຊໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ [ເພລ຺ລຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ (ສີ.), ເວລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ສງ຺ຆີ ເຈວ ຄຓີ ຈ ຄຓາຈຣິໂຍ ຈ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ຕິຕ຺ຖກໂຣ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ເທໂວ ສຎ຺ຈຍໍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ສຎ຺ຈຍໍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

໑໕໖. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ຣາຊາມຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ [ນາຖປຸຕ຺ໂຕ (ສີ.), ນາຕປຸຕ຺ໂຕ (ປີ.)] ສງ຺ຆີ ເຈວ ຄຓີ ຈ ຄຓາຈຣິໂຍ ຈ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ຕິຕ຺ຖກໂຣ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ເທໂວ ນິຄຓ຺ຐໍ ນາຏປຸຕ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ນິຄຓ຺ຐໍ ນາຏປຸຕ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

ໂກມາຣຠຈ຺ຈຊີວກກຖາ

໑໕໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕ຺ວໍ ປນ, ສມ຺ມ ຊີວກ, ກິໍ ຕຸຓ຺ຫີ’’ຕິ? ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອມ຺ຫາກໍ ອມ຺ພວເນ ວິຫຣຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕຬເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠຄວນ຺ຕໍ [ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ (ສີ. ກ. ປີ.)] ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຕໍ ເທໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສຕຸ. ອປ຺ເປວ ນາມ ເທວສ຺ສ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີເທຍ຺ຍາ’ຕິ.

໑໕໘. ‘‘ເຕນ ຫິ, ສມ຺ມ ຊີວກ, ຫຕ຺ຖິຍານານິ ກປ຺ປາເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ຫຕ຺ຖິນິກາສຕານິ ກປ຺ປາເປຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຈ ອາໂຣຫຓີຍໍ ນາຄໍ, ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຏິເວເທສິ – ‘‘ກປ຺ປິຕານິ ໂຂ ເຕ, ເທວ, ຫຕ຺ຖິຍານານິ, ຍສ຺ສທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ.

໑໕໙. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຈສຸ ຫຕ຺ຖິນິກາສເຕສຸ ປຈ຺ເຈກາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອາໂຣຫຓີຍໍ ນາຄໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສຸ ຘາຣິຍມານາສຸ ຣາຊຄຫມ຺ຫາ ນິຍ຺ຍາສິ ມຫຈ຺ຈຣາຊານຸຠາເວນ, ເຍນ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ອມ຺ພວນໍ ເຕນ ປາຍາສິ.

ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ອມ຺ພວນສ຺ສ ອຫຸເທວ ຠຍໍ, ອຫຸ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ອຫຸ ໂລມຫໍໂສ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠີໂຕ ສໍວິຄ຺ໂຄ ໂລມຫຏ຺ຐຊາໂຕ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ມໍ, ສມ຺ມ ຊີວກ, ນ ວຎ຺ເຈສິ? ກຈ຺ຈິ ມໍ, ສມ຺ມ ຊີວກ, ນ ປລມ຺ເຠສິ? ກຈ຺ຈິ ມໍ, ສມ຺ມ ຊີວກ, ນ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ເທສິ? ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕາວ ມຫໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອຑ຺ຒເຕຬສານໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ເນວ ຂິປິຕສທ຺ໂທ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ອຸກ຺ກາສິຕສທ຺ໂທ ນ ນິຄ຺ໂຆໂສ’’ຕິ.

‘‘ມາ ຠາຍິ, ມຫາຣາຊ, ມາ ຠາຍິ, ມຫາຣາຊ. ນ ຕໍ ເທວ, ວຎ຺ເຈມິ; ນ ຕໍ, ເທວ, ປລມ຺ຠາມິ; ນ ຕໍ, ເທວ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ເທມິ. ອຠິກ຺ກມ, ມຫາຣາຊ, ອຠິກ຺ກມ, ມຫາຣາຊ, ເອເຕ ມຓ຺ຑລມາເຬ ທີປາ [ປທີປາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຌາຍນ຺ຕີ’’ຕິ.

ສາມຎ຺ຎຜລປຸຈ຺ຉາ

໑໖໐. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຍາວຕິກາ ນາຄສ຺ສ ຠູມິ ນາເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ນາຄາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ, ປຕ຺ຕິໂກວ [ປທິໂກວ (ສ຺ຍາ.)] ເຍນ ມຓ຺ຑລມາຬສ຺ສ ທ຺ວາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ປນ, ສມ຺ມ ຊີວກ, ຠຄວາ’’ຕິ? ‘‘ເອໂສ, ມຫາຣາຊ, ຠຄວາ; ເອໂສ, ມຫາຣາຊ, ຠຄວາ ມຊ຺ຌິມໍ ຖມ຺ຠໍ ນິສ຺ສາຍ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ນິສິນ຺ໂນ ປຸຣກ຺ຂໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສາ’’ຕິ.

໑໖໑. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ຣຫທມິວ ວິປ຺ປສນ຺ນໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອິມິນາ ເມ ອຸປສເມນ ອຸທຍຠທ຺ໂທ [ອຸທາຍິຠທ຺ໂທ (ສີ. ປີ.)] ກຸມາໂຣ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕຸ, ເຍເນຕຣຫິ ອຸປສເມນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສມນ຺ນາຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອຄມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ຍຖາເປມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ປິໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຸທຍຠທ຺ໂທ ກຸມາໂຣ. ອິມິນາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປສເມນ ອຸທຍຠທ຺ໂທ ກຸມາໂຣ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕຸ ເຍເນຕຣຫິ ອຸປສເມນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສມນ຺ນາຄໂຕ’’ຕິ.

໑໖໒. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ກິຎ຺ຈິເທວ ເທສໍ [ກິຎ຺ຈິເທວ ເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)]; ສເຈ ເມ ຠຄວາ ໂອກາສໍ ກໂຣຕິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍາ’’ຕິ. ‘‘ປຸຈ຺ຉ, ມຫາຣາຊ, ຍທາກງ຺ຂສີ’’ຕິ.

໑໖໓. ‘‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ອສ຺ສາໂຣຫາ ຣຖິກາ ຘນຸຄ຺ຄຫາ ເຈລກາ ຈລກາ ປິຓ຺ຑທາຍກາ ອຸຄ຺ຄາ ຣາຊປຸຕ຺ຕາ ປກ຺ຂນ຺ທິໂນ ມຫານາຄາ ສູຣາ ຈມ຺ມໂຍຘິໂນ ທາສິກປຸຕ຺ຕາ ອາຬາຣິກາ ກປ຺ປກາ ນ຺ຫາປກາ [ນຫາປິກາ (ສີ.), ນ຺ຫາປິກາ (ສ຺ຍາ.)] ສູທາ ມາລາກາຣາ ຣຊກາ ເປສກາຣາ ນຬກາຣາ ກຸມ຺ຠກາຣາ ຄຓກາ ມຸທ຺ທິກາ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ເອວໍຄຕານິ ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ, ເຕ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສິປ຺ປຜລໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ; ເຕ ເຕນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ [ປີເນນ຺ຕິ (ກຕ຺ຖຈິ)], ມາຕາປິຕໂຣ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ [ສມເຓສຸ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ (ກ.)] ອຸທ຺ຘຄ຺ຄິກໍ ທກ຺ຂິຓໍ ປຕິຏ຺ຐເປນ຺ຕິ ໂສວຄ຺ຄິກໍ ສຸຂວິປາກໍ ສຄ຺ຄສໍວຕ຺ຕນິກໍ. ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’’ນ຺ຕິ?

໑໖໔. ‘‘ອຠິຊານາສິ ໂນ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ອິມໍ ປຎ຺ຫໍ ອຎ຺ເຎ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປຸຈ຺ຉິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອຠິຊານາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ປຎ຺ຫໍ ອຎ຺ເຎ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປຸຈ຺ຉິຕາ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ພ຺ຍາກຣິໍສຸ, ສເຈ ເຕ ອຄຣຸ ຠາສສ຺ສູ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຄຣຸ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວາ ນິສິນ຺ໂນ, ຠຄວນ຺ຕຣູໂປ ວາ’’ຕິ [ຈາຕິ (ສີ. ກ.)]. ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ຠາສສ຺ສູ’’ຕິ.

ປູຣຓກສ຺ສປວາໂທ

໑໖໕. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ເຍນ ປູຣໂຓ ກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປູຣເຓນ ກສ຺ສເປນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປູຣຓໍ ກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ໂຠ ກສ຺ສປ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ອສ຺ສາໂຣຫາ ຣຖິກາ ຘນຸຄ຺ຄຫາ ເຈລກາ ຈລກາ ປິຓ຺ຑທາຍກາ ອຸຄ຺ຄາ ຣາຊປຸຕ຺ຕາ ປກ຺ຂນ຺ທິໂນ ມຫານາຄາ ສູຣາ ຈມ຺ມໂຍຘິໂນ ທາສິກປຸຕ຺ຕາ ອາຬາຣິກາ ກປ຺ປກາ ນ຺ຫາປກາ ສູທາ ມາລາກາຣາ ຣຊກາ ເປສກາຣາ ນຬກາຣາ ກຸມ຺ຠກາຣາ ຄຓກາ ມຸທ຺ທິກາ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ເອວໍຄຕານິ ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ- ເຕ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສິປ຺ປຜລໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ; ເຕ ເຕນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ມາຕາປິຕໂຣ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຸທ຺ຘຄ຺ຄິກໍ ທກ຺ຂິຓໍ ປຕິຏ຺ຐເປນ຺ຕິ ໂສວຄ຺ຄິກໍ ສຸຂວິປາກໍ ສຄ຺ຄສໍວຕ຺ຕນິກໍ. ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ກສ຺ສປ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໖໖. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ປູຣໂຓ ກສ຺ສໂປ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກໂຣໂຕ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ກາຣຍໂຕ, ຉິນ຺ທໂຕ ເຉທາປຍໂຕ, ປຈໂຕ ປາຈາປຍໂຕ ໂສຈຍໂຕ, ໂສຈາປຍໂຕ, ກິລມໂຕ ກິລມາປຍໂຕ, ຜນ຺ທໂຕ ຜນ຺ທາປຍໂຕ, ປາຓມຕິປາຕາປຍໂຕ, ອທິນ຺ນໍ ອາທິຍໂຕ, ສນ຺ຘິໍ ຉິນ຺ທໂຕ, ນິລ຺ໂລປໍ ຫຣໂຕ, ເອກາຄາຣິກໍ ກໂຣໂຕ, ປຣິປນ຺ເຖ ຕິຏ຺ຐໂຕ, ປຣທາຣໍ ຄຈ຺ຉໂຕ, ມຸສາ ຠຓໂຕ, ກໂຣໂຕ ນ ກຣີຍຕິ ປາປໍ. ຂຸຣປຣິຍນ຺ເຕນ ເຈປິ ຈກ຺ເກນ ໂຍ ອິມິສ຺ສາ ປຖວິຍາ ປາເຓ ເອກໍ ມໍສຂລໍ ເອກໍ ມໍສປຸຎ຺ຊໍ ກເຣຍ຺ຍ, ນຕ຺ຖິ ຕໂຕນິທານໍ ປາປໍ, ນຕ຺ຖິ ປາປສ຺ສ ອາຄໂມ. ທກ຺ຂິຓໍ ເຈປິ ຄງ຺ຄາຍ ຕີຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຫນນ຺ໂຕ ຆາເຕນ຺ໂຕ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ເຉທາເປນ຺ໂຕ ປຈນ຺ໂຕ ປາຈາເປນ຺ໂຕ, ນຕ຺ຖິ ຕໂຕນິທານໍ ປາປໍ, ນຕ຺ຖິ ປາປສ຺ສ ອາຄໂມ. ອຸຕ຺ຕຣຎ຺ເຈປິ ຄງ຺ຄາຍ ຕີຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ທທນ຺ໂຕ ທາເປນ຺ໂຕ ຍຊນ຺ໂຕ ຍຊາເປນ຺ໂຕ, ນຕ຺ຖິ ຕໂຕນິທານໍ ປຸຎ຺ຎໍ, ນຕ຺ຖິ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ອາຄໂມ. ທາເນນ ທເມນ ສໍຍເມນ ສຈ຺ຈວຊ຺ເຊນ ນຕ຺ຖິ ປຸຎ຺ຎໍ, ນຕ຺ຖິ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ອາຄໂມ’ຕິ. ອິຕ຺ຖໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປູຣໂຓ ກສ຺ສໂປ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອກິຣິຍໍ ພ຺ຍາກາສິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ລພຸຊໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ລພຸຊໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ອມ຺ພໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປູຣໂຓ ກສ຺ສໂປ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອກິຣິຍໍ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ວິຊິເຕ ວສນ຺ຕໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປູຣຓສ຺ສ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິໂກສິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ, ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ອນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ, ຕເມວ ວາຈໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ [ອນິກ຺ກຸຊ຺ເຊນ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ [ປກ຺ກາມິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)].

ມກ຺ຂລິໂຄສາລວາໂທ

໑໖໗. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ເຍນ ມກ຺ຂລິ ໂຄສາໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມກ຺ຂລິນາ ໂຄສາເລນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ມກ຺ຂລິໍ ໂຄສາລໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ໂຠ ໂຄສາລ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ…ເປ… ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄສາລ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໖໘. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ມກ຺ຂລິ ໂຄສາໂລ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ນຕ຺ຖິ ມຫາຣາຊ ເຫຕຸ ນຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຕານໍ ສໍກິເລສາຍ, ອເຫຕູ [ອເຫຕຸ (ກຕ຺ຖຈິ)] ອປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຕາ ສໍກິລິສ຺ສນ຺ຕິ. ນຕ຺ຖິ ເຫຕຸ, ນຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ, ອເຫຕູ ອປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຕາ ວິສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ນຕ຺ຖິ ອຕ຺ຕກາເຣ, ນຕ຺ຖິ ປຣກາເຣ, ນຕ຺ຖິ ປຸຣິສກາເຣ, ນຕ຺ຖິ ພລໍ, ນຕ຺ຖິ ວີຣິຍໍ, ນຕ຺ຖິ ປຸຣິສຖາໂມ, ນຕ຺ຖິ ປຸຣິສປຣກ຺ກໂມ. ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສພ຺ເພ ປາຓາ ສພ຺ເພ ຠູຕາ ສພ຺ເພ ຊີວາ ອວສາ ອພລາ ອວີຣິຍາ ນິຍຕິສງ຺ຄຕິຠາວປຣິຓຕາ ຉສ຺ເວວາຠິຊາຕີສຸ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ [ສຸຂຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ.)] ປຏິສໍເວເທນ຺ຕິ. ຈຸທ຺ທສ ໂຂ ປນິມານິ ໂຍນິປມຸຂສຕສຫສ຺ສານິ ສຏ຺ຐິ ຈ ສຕານິ ຉ ຈ ສຕານິ ປຎ຺ຈ ຈ ກມ຺ມຸໂນ ສຕານິ ປຎ຺ຈ ຈ ກມ຺ມານິ ຕີຓິ ຈ ກມ຺ມານິ ກມ຺ເມ ຈ ອຑ຺ຒກມ຺ເມ ຈ ທ຺ວຏ຺ຐິປຏິປທາ ທ຺ວຏ຺ຐນ຺ຕຣກປ຺ປາ ຉຬາຠິຊາຕິໂຍ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສຠູມິໂຍ ເອກູນປຎ຺ຎາສ ອາຊີວກສເຕ ເອກູນປຎ຺ຎາສ ປຣິພ຺ພາຊກສເຕ ເອກູນປຎ຺ຎາສ ນາຄາວາສສເຕ ວີເສ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສເຕ ຕິໍເສ ນິຣຍສເຕ ຉຕ຺ຕິໍສ ຣໂຊຘາຕຸໂຍ ສຕ຺ຕ ສຎ຺ຎີຄພ຺ຠາ ສຕ຺ຕ ອສຎ຺ຎີຄພ຺ຠາ ສຕ຺ຕ ນິຄຓ຺ຐິຄພ຺ຠາ ສຕ຺ຕ ເທວາ ສຕ຺ຕ ມານຸສາ ສຕ຺ຕ ປິສາຈາ ສຕ຺ຕ ສຣາ ສຕ຺ຕ ປວຸຏາ [ສປຸຏາ (ກ.), ປພຸຏາ (ສີ.)] ສຕ຺ຕ ປວຸຏສຕານິ ສຕ຺ຕ ປປາຕາ ສຕ຺ຕ ປປາຕສຕານິ ສຕ຺ຕ ສຸປິນາ ສຕ຺ຕ ສຸປິນສຕານິ ຈຸລ຺ລາສີຕິ ມຫາກປ຺ປິໂນ [ມຫາກປ຺ປຸໂນ (ກ. ສີ. ປີ.)] ສຕສຫສ຺ສານິ, ຍານິ ພາເລ ຈ ປຓ຺ຑິເຕ ຈ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ‘‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ອປຣິປກ຺ກໍ ວາ ກມ຺ມໍ ປຣິປາເຈສ຺ສາມິ, ປຣິປກ຺ກໍ ວາ ກມ຺ມໍ ຜຸສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ ເຫວໍ ນຕ຺ຖິ. ໂທຓມິເຕ ສຸຂທຸກ຺ເຂ ປຣິຍນ຺ຕກເຕ ສໍສາເຣ, ນຕ຺ຖິ ຫາຍນວຑ຺ຒເນ, ນຕ຺ຖິ ອຸກ຺ກໍສາວກໍເສ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸຕ຺ຕຄຸເຬ ຂິຕ຺ເຕ ນິພ຺ເພຐິຍມານເມວ ປເລຕິ, ເອວເມວ ພາເລ ຈ ປຓ຺ຑິເຕ ຈ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ.

໑໖໙. ‘‘ອິຕ຺ຖໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ມກ຺ຂລິ ໂຄສາໂລ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ສໍສາຣສຸທ຺ຘິໍ ພ຺ຍາກາສິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ລພຸຊໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ລພຸຊໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ອມ຺ພໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ມກ຺ຂລິ ໂຄສາໂລ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ສໍສາຣສຸທ຺ຘິໍ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ວິຊິເຕ ວສນ຺ຕໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ມກ຺ຂລິສ຺ສ ໂຄສາລສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ, ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ອນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ, ຕເມວ ວາຈໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ.

ອຊິຕເກສກມ຺ພລວາໂທ

໑໗໐. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ເຍນ ອຊິໂຕ ເກສກມ຺ພໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຊິເຕນ ເກສກມ຺ພເລນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຊິຕໍ ເກສກມ຺ພລໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ໂຠ ອຊິຕ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ…ເປ… ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ອຊິຕ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໗໑. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຊິໂຕ ເກສກມ຺ພໂລ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ນຕ຺ຖິ, ມຫາຣາຊ, ທິນ຺ນໍ, ນຕ຺ຖິ ຍິຏ຺ຐໍ, ນຕ຺ຖິ ຫຸຕໍ, ນຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ, ນຕ຺ຖິ ອຍໍ ໂລໂກ [ປຣໂລໂກ (ສ຺ຍາ.)], ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ, ນຕ຺ຖິ ມາຕາ, ນຕ຺ຖິ ປິຕາ, ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ, ນຕ຺ຖິ ໂລເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສມ຺ມຄ຺ຄຕາ [ສມຄ຺ຄຕາ (ກ.), ສມຄ຺ຄຕາ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນາ, ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕິ. ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ອຍໍ ປຸຣິໂສ, ຍທາ ກາລງ຺ກໂຣຕິ, ປຖວີ ປຖວິກາຍໍ ອນຸເປຕິ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ, ອາໂປ ອາໂປກາຍໍ ອນຸເປຕິ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ, ເຕໂຊ ເຕໂຊກາຍໍ ອນຸເປຕິ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ, ວາໂຍ ວາໂຍກາຍໍ ອນຸເປຕິ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ, ອາກາສໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ສງ຺ກມນ຺ຕິ. ອາສນ຺ທິປຎ຺ຈມາ ປຸຣິສາ ມຕໍ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍາວາຬາຫນາ ປທານິ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ. ກາໂປຕການິ ອຏ຺ຐີນິ ຠວນ຺ຕິ, ຠສ຺ສນ຺ຕາ ອາຫຸຕິໂຍ. ທຕ຺ຕຸປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຍທິທໍ ທານໍ. ເຕສໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ມຸສາ ວິລາໂປ ເຍ ເກຈິ ອຕ຺ຖິກວາທໍ ວທນ຺ຕິ. ພາເລ ຈ ປຓ຺ຑິເຕ ຈ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕິ ວິນສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ໂຫນ຺ຕິ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ.

໑໗໒. ‘‘ອິຕ຺ຖໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຊິໂຕ ເກສກມ຺ພໂລ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອຸຈ຺ເຉທໍ ພ຺ຍາກາສິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ລພຸຊໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ລພຸຊໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ອມ຺ພໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຊິໂຕ ເກສກມ຺ພໂລ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອຸຈ຺ເຉທໍ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ວິຊິເຕ ວສນ຺ຕໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຊິຕສ຺ສ ເກສກມ຺ພລສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ອນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ ຕເມວ ວາຈໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ.

ປກຸຘກຈ຺ຈາຍນວາໂທ

໑໗໓. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ເຍນ ປກຸໂຘ ກຈ຺ຈາຍໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປກຸເຘນ ກຈ຺ຈາຍເນນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປກຸຘໍ ກຈ຺ຈາຍນໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ໂຠ ກຈ຺ຈາຍນ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ…ເປ… ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ກຈ຺ຈາຍນ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໗໔. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ປກຸໂຘ ກຈ຺ຈາຍໂນ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ສຕ຺ຕິເມ, ມຫາຣາຊ, ກາຍາ ອກຏາ ອກຏວິຘາ ອນິມ຺ມິຕາ ອນິມ຺ມາຕາ ວຎ຺ຌາ ກູຏຏ຺ຐາ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິຕາ. ເຕ ນ ອິຎ຺ຊນ຺ຕິ, ນ ວິປຣິຓມນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາພາເຘນ຺ຕິ, ນາລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຂາຍ ວາ ທຸກ຺ຂາຍ ວາ ສຸຂທຸກ຺ຂາຍ ວາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ປຖວິກາໂຍ, ອາໂປກາໂຍ, ເຕໂຊກາໂຍ, ວາໂຍກາໂຍ, ສຸເຂ, ທຸກ຺ເຂ, ຊີເວ ສຕ຺ຕເມ – ອິເມ ສຕ຺ຕ ກາຍາ ອກຏາ ອກຏວິຘາ ອນິມ຺ມິຕາ ອນິມ຺ມາຕາ ວຎ຺ຌາ ກູຏຏ຺ຐາ ເອສິກຏ຺ຐາຍິຏ຺ຐິຕາ. ເຕ ນ ອິຎ຺ຊນ຺ຕິ, ນ ວິປຣິຓມນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາພາເຘນ຺ຕິ, ນາລໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຂາຍ ວາ ທຸກ຺ຂາຍ ວາ ສຸຂທຸກ຺ຂາຍ ວາ. ຕຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ຫນ຺ຕາ ວາ ຆາເຕຕາ ວາ, ໂສຕາ ວາ ສາເວຕາ ວາ, ວິຎ຺ຎາຕາ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕາ ວາ. ໂຍປິ ຕິຓ຺ເຫນ ສຕ຺ເຖນ ສີສໍ ຉິນ຺ທຕິ, ນ ໂກຈິ ກິຎ຺ຈິ [ກຎ຺ຈິ (ກໍ.)] ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕິ; ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຕ຺ເວວ [ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ເຍວ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ກາຍານມນ຺ຕເຣນ ສຕ຺ຖໍ ວິວຣມນຸປຕຕີ’ຕິ.

໑໗໕. ‘‘ອິຕ຺ຖໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປກຸໂຘ ກຈ຺ຈາຍໂນ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອຎ຺ເຎນ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກາສິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ລພຸຊໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ລພຸຊໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ອມ຺ພໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປກຸໂຘ ກຈ຺ຈາຍໂນ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອຎ຺ເຎນ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ວິຊິເຕ ວສນ຺ຕໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປກຸຘສ຺ສ ກຈ຺ຈາຍນສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ, ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ, ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ອນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ ຕເມວ ວາຈໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ.

ນິຄຓ຺ຐນາຏປຸຕ຺ຕວາໂທ

໑໗໖. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ເຍນ ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນິຄຓ຺ເຐນ ນາຏປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ນິຄຓ຺ຐໍ ນາຏປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ໂຠ ອຄ຺ຄິເວສ຺ສນ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ…ເປ… ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ອຄ຺ຄິເວສ຺ສນ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໗໗. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ນິຄຓ຺ໂຐ ຈາຕຸຍາມສໍວຣສໍວຸໂຕ ໂຫຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ມຫາຣາຊ, ນິຄຓ຺ໂຐ ຈາຕຸຍາມສໍວຣສໍວຸໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ນິຄຓ຺ໂຐ ສພ຺ພວາຣິວາຣິໂຕ ຈ ໂຫຕິ, ສພ຺ພວາຣິຍຸຕ຺ໂຕ ຈ, ສພ຺ພວາຣິຘຸໂຕ ຈ, ສພ຺ພວາຣິຜຸໂຏ ຈ. ເອວໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ນິຄຓ຺ໂຐ ຈາຕຸຍາມສໍວຣສໍວຸໂຕ ໂຫຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ນິຄຓ຺ໂຐ ເອວໍ ຈາຕຸຍາມສໍວຣສໍວຸໂຕ ໂຫຕິ; ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫາຣາຊ, ນິຄຓ຺ໂຐ [ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຄຕຕ຺ໂຕ ຈ ຍຕຕ຺ໂຕ ຈ ຐິຕຕ຺ໂຕ ຈາ’ຕິ.

໑໗໘. ‘‘ອິຕ຺ຖໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ຈາຕຸຍາມສໍວຣໍ ພ຺ຍາກາສິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ລພຸຊໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ລພຸຊໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ອມ຺ພໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ຈາຕຸຍາມສໍວຣໍ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ວິຊິເຕ ວສນ຺ຕໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ນິຄຓ຺ຐສ຺ສ ນາຏປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ອນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ ຕເມວ ວາຈໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ.

ສຎ຺ຈຍເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ຕວາໂທ

໑໗໙. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ເຍນ ສຎ຺ຈໂຍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຎ຺ຈເຍນ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຫໍ ຠນ຺ເຕ, ສຎ຺ຈຍໍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ໂຠ ສຎ຺ຈຍ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ…ເປ… ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ສຎ຺ຈຍ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໘໐. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ສຎ຺ຈໂຍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກຕິ ອິຕິ ເຈ ມໍ ປຸຈ຺ຉສິ, ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກຕິ ອິຕິ ເຈ ເມ ອສ຺ສ, ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກຕິ ອິຕິ ເຕ ນໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ. ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ, ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ. ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ຈ ນຕ຺ຖິ ຈ ປໂຣ ໂລໂກ…ເປ… ເນວຕ຺ຖິ ນ ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ຈ ນຕ຺ຖິ ຈ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ເນວຕ຺ຖິ ນ ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ…ອຕ຺ຖິ ຈ ນຕ຺ຖິ ຈ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ເນວຕ຺ຖິ ນ ນຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ…ເປ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ…ເປ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ…ເປ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ…ເປ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາຕິ ອິຕິ ເຈ ມໍ ປຸຈ຺ຉສິ, ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາຕິ ອິຕິ ເຈ ເມ ອສ຺ສ, ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາຕິ ອິຕິ ເຕ ນໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ. ເອວນ຺ຕິປິ ເມ ໂນ, ຕຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ອຎ຺ຎຖາຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນຕິປິ ເມ ໂນ, ໂນ ໂນຕິປິ ເມ ໂນ’ຕິ.

໑໘໑. ‘‘ອິຕ຺ຖໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຎ຺ຈໂຍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວິກ຺ເຂປໍ ພ຺ຍາກາສິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ລພຸຊໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ລພຸຊໍ ວາ ປຸຏ຺ໂຐ ອມ຺ພໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຎ຺ຈໂຍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວິກ຺ເຂປໍ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍຎ຺ຈ ອິເມສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສພ຺ພພາໂລ ສພ຺ພມູຬ຺ໂຫ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ວິກ຺ເຂປໍ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ວິຊິເຕ ວສນ຺ຕໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຎ຺ຈຍສ຺ສ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ອນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ ຕເມວ ວາຈໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ.

ປຐມສນ຺ທິຏ຺ຐິກສາມຎ຺ຎຜລໍ

໑໘໒. ‘‘ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ – ‘ຍຖາ ນຸ ໂຂ ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ອສ຺ສາໂຣຫາ ຣຖິກາ ຘນຸຄ຺ຄຫາ ເຈລກາ ຈລກາ ປິຓ຺ຑທາຍກາ ອຸຄ຺ຄາ ຣາຊປຸຕ຺ຕາ ປກ຺ຂນ຺ທິໂນ ມຫານາຄາ ສູຣາ ຈມ຺ມໂຍຘິໂນ ທາສິກປຸຕ຺ຕາ ອາຬາຣິກາ ກປ຺ປກາ ນ຺ຫາປກາ ສູທາ ມາລາກາຣາ ຣຊກາ ເປສກາຣາ ນຬກາຣາ ກຸມ຺ຠກາຣາ ຄຓກາ ມຸທ຺ທິກາ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ເອວໍຄຕານິ ປຸຖຸສິປ຺ປາຍຕນານິ, ເຕ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສິປ຺ປຜລໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ, ເຕ ເຕນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ມາຕາປິຕໂຣ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈ ສຸເຂນ຺ຕິ ປີເຓນ຺ຕິ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຸທ຺ຘຄ຺ຄິກໍ ທກ຺ຂິຓໍ ປຕິຏ຺ຐເປນ຺ຕິ ໂສວຄ຺ຄິກໍ ສຸຂວິປາກໍ ສຄ຺ຄສໍວຕ຺ຕນິກໍ. ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’ນ຺ຕິ?

໑໘໓. ‘‘ສກ຺ກາ, ມຫາຣາຊ. ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ຕຎ຺ເຎເວຕ຺ຖ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ເຕ ຂເມຍ຺ຍ, ຕຖາ ນໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ມຫາຣາຊ, ອິຘ ເຕ ອສ຺ສ ປຸຣິໂສ ທາໂສ ກມ຺ມກາໂຣ [ກມ຺ມກໂຣ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍີ ປຈ຺ຉານິປາຕີ ກິງ຺ກາຣປຏິສ຺ສາວີ ມນາປຈາຣີ ປິຍວາທີ ມຸຂຸລ຺ໂລກໂກ [ມຸຂຸລ຺ໂລກິໂກ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)]. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ວຕ ໂຠ, ປຸຎ຺ຎານໍ ຄຕິ, ປຸຎ຺ຎານໍ ວິປາໂກ. ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ມນຸສ຺ໂສ; ອຫມ຺ປິ ມນຸສ຺ໂສ. ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິໂຕ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ປຣິຈາເຣຕິ, ເທໂວ ມຎ຺ເຎ. ອຫໍ ປນມ຺ຫິສ຺ສ ທາໂສ ກມ຺ມກາໂຣ ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍີ ປຈ຺ຉານິປາຕີ ກິງ຺ກາຣປຏິສ຺ສາວີ ມນາປຈາຣີ ປິຍວາທີ ມຸຂຸລ຺ໂລກໂກ. ໂສ ວຕສ຺ສາຫໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກເຣຍ຺ຍໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ກາເຍນ ສໍວຸໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ວາຈາຍ ສໍວຸໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ມນສາ ສໍວຸໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ຆາສຈ຺ຉາທນປຣມຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ອຠິຣໂຕ ປວິເວເກ. ຕໍ ເຈ ເຕ ປຸຣິສາ ເອວມາໂຣເຈຍ຺ຍຸໍ – ‘ຍຄ຺ເຆ ເທວ ຊາເນຍ຺ຍາສິ, ໂຍ ເຕ ໂສ ປຸຣິໂສ [ໂຍ ເຕ ປຸຣິໂສ (ສີ. ກ.)] ທາໂສ ກມ຺ມກາໂຣ ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍີ ປຈ຺ຉານິປາຕີ ກິງ຺ກາຣປຏິສ຺ສາວີ ມນາປຈາຣີ ປິຍວາທີ ມຸຂຸລ຺ໂລກໂກ; ໂສ, ເທວ, ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ກາເຍນ ສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ວາຈາຍ ສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ມນສາ ສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ຆາສຈ຺ຉາທນປຣມຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ອຠິຣໂຕ ປວິເວເກ’ຕິ. ອປິ ນຸ ຕ຺ວໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາສິ – ‘ເອຕຸ ເມ, ໂຠ, ໂສ ປຸຣິໂສ, ປຸນເທວ ໂຫຕຸ ທາໂສ ກມ຺ມກາໂຣ ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍີ ປຈ຺ຉານິປາຕີ ກິງ຺ກາຣປຏິສ຺ສາວີ ມນາປຈາຣີ ປິຍວາທີ ມຸຂຸລ຺ໂລກໂກ’ຕິ?

໑໘໔. ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ອຖ ໂຂ ນໍ ມຍເມວ ອຠິວາເທຍ຺ຍາມປິ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐຍ຺ຍາມປິ, ອາສເນນປິ ນິມນ຺ເຕຍ຺ຍາມ, ອຠິນິມນ຺ເຕຍ຺ຍາມປິ ນໍ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣຫິ, ຘມ຺ມິກມ຺ປິສ຺ສ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິໍ ສໍວິທເຫຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

໑໘໕. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ມຫາຣາຊ, ຍທິ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ໂຫຕິ ວາ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ໂນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ໂຫຕິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທໍ ໂຂ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ມຍາ ປຐມໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍສນ຺ທິຏ຺ຐິກສາມຎ຺ຎຜລໍ

໑໘໖. ‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎມ຺ປິ ເອວເມວ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ມຫາຣາຊ. ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ຕຎ຺ເຎເວຕ຺ຖ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ເຕ ຂເມຍ຺ຍ, ຕຖາ ນໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ມຫາຣາຊ, ອິຘ ເຕ ອສ຺ສ ປຸຣິໂສ ກສ຺ສໂກ ຄຫປຕິໂກ ກຣກາຣໂກ ຣາສິວຑ຺ຒໂກ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ, ປຸຎ຺ຎານໍ ຄຕິ, ປຸຎ຺ຎານໍ ວິປາໂກ. ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ມນຸສ຺ໂສ, ອຫມ຺ປິ ມນຸສ຺ໂສ. ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິໂຕ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ປຣິຈາເຣຕິ, ເທໂວ ມຎ຺ເຎ. ອຫໍ ປນມ຺ຫິສ຺ສ ກສ຺ສໂກ ຄຫປຕິໂກ ກຣກາຣໂກ ຣາສິວຑ຺ຒໂກ. ໂສ ວຕສ຺ສາຫໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກເຣຍ຺ຍໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ.

‘‘ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ອປ຺ປໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ, ອປ຺ປໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ກາເຍນ ສໍວຸໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ວາຈາຍ ສໍວຸໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ມນສາ ສໍວຸໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ຆາສຈ຺ຉາທນປຣມຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ອຠິຣໂຕ ປວິເວເກ. ຕໍ ເຈ ເຕ ປຸຣິສາ ເອວມາໂຣເຈຍ຺ຍຸໍ – ‘ຍຄ຺ເຆ, ເທວ ຊາເນຍ຺ຍາສິ, ໂຍ ເຕ ໂສ ປຸຣິໂສ [ໂຍ ເຕ ປຸຣິໂສ (ສີ.)] ກສ຺ສໂກ ຄຫປຕິໂກ ກຣກາຣໂກ ຣາສິວຑ຺ຒໂກ; ໂສ ເທວ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ກາເຍນ ສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ວາຈາຍ ສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ມນສາ ສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ຆາສຈ຺ຉາທນປຣມຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ອຠິຣໂຕ ປວິເວເກ’’ຕິ. ອປິ ນຸ ຕ຺ວໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາສິ – ‘ເອຕຸ ເມ, ໂຠ, ໂສ ປຸຣິໂສ, ປຸນເທວ ໂຫຕຸ ກສ຺ສໂກ ຄຫປຕິໂກ ກຣກາຣໂກ ຣາສິວຑ຺ຒໂກ’ຕິ?

໑໘໗. ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ອຖ ໂຂ ນໍ ມຍເມວ ອຠິວາເທຍ຺ຍາມປິ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐຍ຺ຍາມປິ, ອາສເນນປິ ນິມນ຺ເຕຍ຺ຍາມ, ອຠິນິມນ຺ເຕຍ຺ຍາມປິ ນໍ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣຫິ, ຘມ຺ມິກມ຺ປິສ຺ສ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິໍ ສໍວິທເຫຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

໑໘໘. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ມຫາຣາຊ? ຍທິ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ໂຫຕິ ວາ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ໂນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ໂຫຕິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທໍ ໂຂ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ມຍາ ທຸຕິຍໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ປຓີຕຕຣສາມຎ຺ຎຜລໍ

໑໘໙. ‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎມ຺ປິ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ ອິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈາ’’ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ມຫາຣາຊ. ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ສຸໂຓຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ, ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

໑໙໐. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ.

໑໙໑. ‘‘ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວາ ກຸເລ ປຈ຺ຈາຊາໂຕ. ໂສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠຕິ. ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘາປຏິລາເຠນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣໂຊປໂຖ, ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ.

໑໙໒. ‘‘ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ອປ຺ປໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ອປ຺ປໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ.

໑໙໓. ‘‘ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ, ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ກາຍກມ຺ມວຈີກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກຸສເລນ, ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ [ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ (ກ.)], ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ.

ຈູຬສີລໍ

໑໙໔. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ທິນ຺ນາທາຍີ ທິນ຺ນປາຏິກງ຺ຂີ, ອເຖເນນ ສຸຈິຠູເຕນ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປຫາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ໂຫຕິ ອາຣາຈາຣີ ວິຣໂຕ ເມຖຸນາ ຄາມຘມ຺ມາ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ສຈ຺ຈວາທີ ສຈ຺ຈສນ຺ໂຘ ເຖໂຕ ປຈ຺ຈຍິໂກ ອວິສໍວາທໂກ ໂລກສ຺ສ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ; ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ນ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ; ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ນ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ, ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ສນ຺ຘາຕາ, ສຫິຕານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ, ສມຄ຺ຄາຣາໂມ ສມຄ຺ຄຣໂຕ ສມຄ຺ຄນນ຺ທີ ສມຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ; ຍາ ສາ ວາຈາ ເນລາ ກຓ຺ຓສຸຂາ ເປມນີຍາ ຫທຍງ຺ຄມາ ໂປຣີ ພຫຸຊນກນ຺ຕາ ພຫຸຊນມນາປາ ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ, ນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ກາເລນ ສາປເທສໍ ປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

‘‘ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເອກຠຕ຺ຕິໂກ ໂຫຕິ ຣຕ຺ຕູປຣໂຕ ວິຣໂຕ ວິກາລໂຠຊນາ. ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນຘາຣຓມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອາມກຘຎ຺ຎປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອາມກມໍສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ທາສິທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອເຊຬກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ກຸກ຺ກຸຏສູກຣປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສວຬວປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ກຍວິກ຺ກຍາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຕຸລາກູຏກໍສກູຏມານກູຏາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອຸກ຺ໂກຏນວຎ຺ຈນນິກຕິສາຈິໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ເຉທນວຘພນ຺ຘນວິປຣາໂມສອາໂລປສຫສາກາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

ຈູຬສີລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ມຊ຺ຌິມສີລໍ

໑໙໕. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມູລພີຊໍ ຂນ຺ຘພີຊໍ ຜຬຸພີຊໍ ອຄ຺ຄພີຊໍ ພີຊພີຊເມວ ປຎ຺ຈມໍ, ອິຕິ ເອວຣູປາ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໑໙໖. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ສນ຺ນິຘິກາຣປຣິໂຠຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອນ຺ນສນ຺ນິຘິໍ ປານສນ຺ນິຘິໍ ວຕ຺ຖສນ຺ນິຘິໍ ຍານສນ຺ນິຘິໍ ສຍນສນ຺ນິຘິໍ ຄນ຺ຘສນ຺ນິຘິໍ ອາມິສສນ຺ນິຘິໍ, ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ສນ຺ນິຘິກາຣປຣິໂຠຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໑໙໗. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ວິສູກທສ຺ສນໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ນຈ຺ຈໍ ຄີຕໍ ວາທິຕໍ ເປກ຺ຂໍ ອກ຺ຂານໍ ປາຓິສ຺ສຣໍ ເວຕາຬໍ ກຸມ຺ຠຖູຓໍ ໂສຠນກໍ ຈຓ຺ຑາລໍ ວໍສໍ ໂຘວນໍ ຫຕ຺ຖິຍຸທ຺ຘໍ ອສ຺ສຍຸທ຺ຘໍ ມຫິໍສຍຸທ຺ຘໍ ອຸສຠຍຸທ຺ຘໍ ອຊຍຸທ຺ຘໍ ເມຓ຺ຑຍຸທ຺ຘໍ ກຸກ຺ກຸຏຍຸທ຺ຘໍ ວຏ຺ຏກຍຸທ຺ຘໍ ທຓ຺ຑຍຸທ຺ຘໍ ມຸຏ຺ຐິຍຸທ຺ຘໍ ນິພ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ພລຄ຺ຄໍ ເສນາພ຺ຍູຫໍ ອນີກທສ຺ສນໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ວິສູກທສ຺ສນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໑໙໘. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ຊູຕປ຺ປມາທຏ຺ຐານານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐປທໍ ທສປທໍ ອາກາສໍ ປຣິຫາຣປຖໍ ສນ຺ຕິກໍ ຂລິກໍ ຆຏິກໍ ສລາກຫຕ຺ຖໍ ອກ຺ຂໍ ປງ຺ຄຈີຣໍ ວງ຺ກກໍ ໂມກ຺ຂຈິກໍ ຈິງ຺ຄຸລິກໍ ປຕ຺ຕາຬ຺ຫກໍ ຣຖກໍ ຘນຸກໍ ອກ຺ຂຣິກໍ ມເນສິກໍ ຍຖາວຊ຺ຊໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ຊູຕປ຺ປມາທຏ຺ຐານານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໑໙໙. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາສນ຺ທິໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ໂຄນກໍ ຈິຕ຺ຕກໍ ປຏິກໍ ປຏລິກໍ ຕູລິກໍ ວິກຕິກໍ ອຸທ຺ທໂລມິໍ ເອກນ຺ຕໂລມິໍ ກຏ຺ຏິສ຺ສໍ ໂກເສຍ຺ຍໍ ກຸຕ຺ຕກໍ ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣໍ ອສ຺ສຕ຺ຖຣໍ ຣຖຕ຺ຖຣໍ ອຊິນປ຺ປເວຓິໍ ກທລິມິຄປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທໍ ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໐. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຸຈ຺ຉາທນໍ ປຣິມທ຺ທນໍ ນ຺ຫາປນໍ ສມ຺ພາຫນໍ ອາທາສໍ ອຎ຺ຊນໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ມຸຂຈຸຓ຺ຓໍ ມຸຂເລປນໍ ຫຕ຺ຖພນ຺ຘໍ ສິຂາພນ຺ຘໍ ທຓ຺ຑໍ ນາຬິກໍ ອສິໍ [ຂຄ຺ຄໍ (ສີ. ປີ.), ອສິໍ ຂຄ຺ຄໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ຂຄ຺ຄໍ ອສິໍ (ກ.)] ຉຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຣຸປາຫນໍ ອຸຓ຺ຫີສໍ ມຓິໍ ວາລພີຊນິໍ ໂອທາຕານິ ວຕ຺ຖານິ ທີຆທສານິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໑. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ ເສນາກຖໍ ຠຍກຖໍ ຍຸທ຺ຘກຖໍ ອນ຺ນກຖໍ ປານກຖໍ ວຕ຺ຖກຖໍ ສຍນກຖໍ ມາລາກຖໍ ຄນ຺ຘກຖໍ ຎາຕິກຖໍ ຍານກຖໍ ຄາມກຖໍ ນິຄມກຖໍ ນຄຣກຖໍ ຊນປທກຖໍ ອິຕ຺ຖິກຖໍ [ອິຕ຺ຖິກຖໍ ປຸຣິສກຖໍ ກຸມາຣກຖໍ ກຸມາຣິກຖໍ (ກ.)] ສູຣກຖໍ ວິສິຂາກຖໍ ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໒. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ວິຄ຺ຄາຫິກກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ນ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາສິ, ອຫໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາມິ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານິສ຺ສສິ, ມິຈ຺ຉາ ປຏິປນ຺ໂນ ຕ຺ວມສິ, ອຫມສ຺ມິ ສມ຺ມາ ປຏິປນ຺ໂນ, ສຫິຕໍ ເມ, ອສຫິຕໍ ເຕ, ປຸເຣ ວຈນີຍໍ ປຈ຺ຉາ ອວຈ, ປຈ຺ຉາ ວຈນີຍໍ ປຸເຣ ອວຈ, ອຘິຈິຓ຺ຓໍ ເຕ ວິປຣາວຕ຺ຕໍ, ອາໂຣປິໂຕ ເຕ ວາໂທ, ນິຄ຺ຄຫິໂຕ ຕ຺ວມສິ, ຈຣ ວາທປ຺ປໂມກ຺ຂາຍ, ນິພ຺ເພເຐຫິ ວາ ສເຈ ປໂຫສີຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ວິຄ຺ຄາຫິກກຖາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໓. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປໍ ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣຎ຺ຎໍ, ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ, ຂຕ຺ຕິຍານໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ, ຄຫປຕິການໍ, ກຸມາຣານໍ – ‘ອິຘ ຄຈ຺ຉ, ອມຸຕ຺ຣາຄຈ຺ຉ, ອິທໍ ຫຣ, ອມຸຕ຺ຣ ອິທໍ ອາຫຣາ’ຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາ ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໔. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ກຸຫກາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ ລປກາ ຈ ເນມິຕ຺ຕິກາ ຈ ນິປ຺ເປສິກາ ຈ ລາເຠນ ລາຠໍ ນິຊິຄີໍສິຕາໂຣ ຈ. ອິຕິ ເອວຣູປາ ກຸຫນລປນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ’’.

ມຊ຺ຌິມສີລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ມຫາສີລໍ

໒໐໕. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອງ຺ຄໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາຕໍ ສຸປິນໍ ລກ຺ຂຓໍ ມູສິກຈ຺ຉິນ຺ນໍ ອຄ຺ຄິໂຫມໍ ທພ຺ພິໂຫມໍ ຖຸສໂຫມໍ ກຓໂຫມໍ ຕຓ຺ຑຸລໂຫມໍ ສປ຺ປິໂຫມໍ ເຕລໂຫມໍ ມຸຂໂຫມໍ ໂລຫິຕໂຫມໍ ອງ຺ຄວິຊ຺ຊາ ວຕ຺ຖຸວິຊ຺ຊາ ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊາ ສິວວິຊ຺ຊາ ຠູຕວິຊ຺ຊາ ຠູຣິວິຊ຺ຊາ ອຫິວິຊ຺ຊາ ວິສວິຊ຺ຊາ ວິຈ຺ຉິກວິຊ຺ຊາ ມູສິກວິຊ຺ຊາ ສກຸຓວິຊ຺ຊາ ວາຍສວິຊ຺ຊາ ປກ຺ກຊ຺ຌານໍ ສຣປຣິຕ຺ຕາຓໍ ມິຄຈກ຺ກໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໖. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມຓິລກ຺ຂຓໍ ວຕ຺ຖລກ຺ຂຓໍ ທຓ຺ຑລກ຺ຂຓໍ ສຕ຺ຖລກ຺ຂຓໍ ອສິລກ຺ຂຓໍ ອຸສຸລກ຺ຂຓໍ ຘນຸລກ຺ຂຓໍ ອາວຸຘລກ຺ຂຓໍ ອິຕ຺ຖິລກ຺ຂຓໍ ປຸຣິສລກ຺ຂຓໍ ກຸມາຣລກ຺ຂຓໍ ກຸມາຣິລກ຺ຂຓໍ ທາສລກ຺ຂຓໍ ທາສິລກ຺ຂຓໍ ຫຕ຺ຖິລກ຺ຂຓໍ ອສ຺ສລກ຺ຂຓໍ ມຫິໍສລກ຺ຂຓໍ ອຸສຠລກ຺ຂຓໍ ໂຄລກ຺ຂຓໍ ອຊລກ຺ຂຓໍ ເມຓ຺ຑລກ຺ຂຓໍ ກຸກ຺ກຸຏລກ຺ຂຓໍ ວຏ຺ຏກລກ຺ຂຓໍ ໂຄຘາລກ຺ຂຓໍ ກຓ຺ຓິກລກ຺ຂຓໍ ກຈ຺ຉປລກ຺ຂຓໍ ມິຄລກ຺ຂຓໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໗. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣຎ຺ຎໍ ນິຍ຺ຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຣຎ຺ຎໍ ອນິຍ຺ຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອຸປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອຸປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ອປຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພາຫິຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຎ຺ຎໍ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິຕິ ອິມສ຺ສ ຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິມສ຺ສ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໘. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈນ຺ທຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ສູຣິຍຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຸກ຺ກາປາໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ທິສາຑາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ຠູມິຈາໂລ ຠວິສ຺ສຕິ, ເທວທຸທ຺ຣຠິ ຠວິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸຄ຺ຄມນໍ ໂອຄມນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ຈນ຺ທຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ສູຣິຍຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ນກ຺ຂຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປຖຄມນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ອຸກ຺ກາປາໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ທິສາຑາໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ຠູມິຈາໂລ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາໂກ ເທວທຸທ຺ຣຠິ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍວິປາກໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ອຸຄ຺ຄມນໍ ໂອຄມນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໐໙. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສຸວຸຏ຺ຐິກາ ຠວິສ຺ສຕິ, ທຸພ຺ພຸຏ຺ຐິກາ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຸຠິກ຺ຂໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເຂມໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຠຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂຣໂຄ ຠວິສ຺ສຕິ, ອາໂຣຄ຺ຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຸທ຺ທາ, ຄຓນາ, ສງ຺ຂານໍ, ກາເວຍ຺ຍໍ, ໂລກາຍຕໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໑໐. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາວາຫນໍ ວິວາຫນໍ ສໍວຣຓໍ ວິວຣຓໍ ສງ຺ກິຣຓໍ ວິກິຣຓໍ ສຸຠຄກຣຓໍ ທຸພ຺ຠຄກຣຓໍ ວິຣຸທ຺ຘຄພ຺ຠກຣຓໍ ຊິວ຺ຫານິພນ຺ຘນໍ ຫນຸສໍຫນນໍ ຫຕ຺ຖາຠິຊປ຺ປນໍ ຫນຸຊປ຺ປນໍ ກຓ຺ຓຊປ຺ປນໍ ອາທາສປຎ຺ຫໍ ກຸມາຣິກປຎ຺ຫໍ ເທວປຎ຺ຫໍ ອາທິຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານໍ ມຫຕຸປຏ຺ຐານໍ ອພ຺ຠຸຊ຺ຊລນໍ ສິຣິວ຺ຫາຍນໍ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໑໑. ‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສນ຺ຕິກມ຺ມໍ ປຓິຘິກມ຺ມໍ ຠູຕກມ຺ມໍ ຠູຣິກມ຺ມໍ ວສ຺ສກມ຺ມໍ ໂວສ຺ສກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸປຣິກມ຺ມໍ ອາຈມນໍ ນ຺ຫາປນໍ ຊຸຫນໍ ວມນໍ ວິເຣຈນໍ ອຸທ຺ຘໍວິເຣຈນໍ ອໂຘວິເຣຈນໍ ສີສວິເຣຈນໍ ກຓ຺ຓເຕລໍ ເນຕ຺ຕຕປ຺ປນໍ ນຕ຺ຖຸກມ຺ມໍ ອຎ຺ຊນໍ ປຈ຺ຈຎ຺ຊນໍ ສາລາກິຍໍ ສລ຺ລກຕ຺ຕິຍໍ ທາຣກຕິກິຈ຺ຉາ, ມູລເຠສຊ຺ຊານໍ ອນຸປ຺ປທານໍ, ໂອສຘີນໍ ປຏິໂມກ຺ໂຂ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໒໑໒. ‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ສີລສໍວຣໂຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ – ມຫາຣາຊ, ຣາຊາ ຂຕ຺ຕິໂຍ ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ໂຕ ນິຫຕປຈ຺ຈາມິຕ຺ໂຕ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໂຕ; ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ສີລສໍວຣໂຕ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອນວຊ຺ຊສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ.

ມຫາສີລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ

໒໑໓. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາ ໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ…ເປ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາ ໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອພ຺ຍາເສກສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ.

ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ

໒໑໔. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອາໂລກິເຕ ວິໂລກິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສມິຎ຺ຊິເຕ ປສາຣິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອສິເຕ ປີເຕ ຂາຍິເຕ ສາຍິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ເມ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ຄເຕ ຐິເຕ ນິສິນ຺ເນ ສຸຕ຺ເຕ ຊາຄຣິເຕ ຠາສິເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

ສນ຺ໂຕໂສ

໒໑໕. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ກາຍປຣິຫາຣິເກນ ຈີວເຣນ, ກຸຈ຺ຉິປຣິຫາຣິເກນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ. ໂສ ເຍນ ເຍເນວ ປກ຺ກມຕິ, ສມາທາເຍວ ປກ຺ກມຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ ເຍນ ເຍເນວ ເຑຕິ, ສປຕ຺ຕຠາໂຣວ ເຑຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ກາຍປຣິຫາຣິເກນ ຈີວເຣນ ກຸຈ຺ຉິປຣິຫາຣິເກນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ. ໂສ ເຍນ ເຍເນວ ປກ຺ກມຕິ, ສມາທາເຍວ ປກ຺ກມຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ.

ນີວຣຓປ຺ປຫານໍ

໒໑໖. ‘‘ໂສ ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມາຍ ຈ ອຣິຍາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ວິວິຕ຺ຕໍ ເສນາສນໍ ຠຊຕິ ອຣຎ຺ຎໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ປພ຺ພຕໍ ກນ຺ທຣໍ ຄິຣິຄຸຫໍ ສຸສານໍ ວນປຕ຺ຖໍ ອພ຺ໂຠກາສໍ ປລາລປຸຎ຺ຊໍ. ໂສ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ.

໒໑໗. ‘‘ໂສ ອຠິຊ຺ຌໍ ໂລເກ ປຫາຍ ວິຄຕາຠິຊ຺ເຌນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ, ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ພ຺ຍາປາທປໂທສໍ ປຫາຍ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ, ພ຺ຍາປາທປໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫາຍ ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ວິຫຣຕິ ອາໂລກສຎ຺ຎີ, ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ຖິນມິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫາຍ ອນຸທ຺ຘໂຕ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຍ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຫຣຕິ, ອກຖໍກຖີ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ.

໒໑໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ອິຓໍ ອາທາຍ ກມ຺ມນ຺ເຕ ປໂຍເຊຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເຕ ກມ຺ມນ຺ຕາ ສມິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ. ໂສ ຍານິ ຈ ໂປຣາຓານິ ອິຓມູລານິ, ຕານິ ຈ ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ກເຣຍ຺ຍ [ພ຺ຍນ຺ຕີກເຣຍ຺ຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ສິຍາ ຈສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອວສິຏ຺ຐໍ ທາຣຠຣຓາຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອິຓໍ ອາທາຍ ກມ຺ມນ຺ເຕ ປໂຍເຊສິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ເຕ ກມ຺ມນ຺ຕາ ສມິຊ຺ຌິໍສຸ. ໂສຫໍ ຍານິ ຈ ໂປຣາຓານິ ອິຓມູລານິ, ຕານິ ຈ ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ອກາສິໍ, ອຕ຺ຖິ ຈ ເມ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອວສິຏ຺ຐໍ ທາຣຠຣຓາຍາ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໒໑໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ອາພາຘິໂກ ອສ຺ສ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ; ຠຕ຺ຕຎ຺ຈສ຺ສ ນຈ຺ຉາເທຍ຺ຍ, ນ ຈສ຺ສ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ; ຠຕ຺ຕໍ ຈສ຺ສ ຉາເທຍ຺ຍ, ສິຍາ ຈສ຺ສ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອາພາຘິໂກ ອໂຫສິໍ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ; ຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ເມ ນຈ຺ຉາເທສິ, ນ ຈ ເມ ອາສິ [ນ ຈສ຺ສ ເມ (ກ.)] ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ ມຸຕ຺ໂຕ; ຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ເມ ຉາເທຕິ, ອຕ຺ຖິ ຈ ເມ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໒໒໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ພທ຺ໂຘ ອສ຺ສ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕມ຺ຫາ ພນ຺ຘນາຄາຣາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ໂສຕ຺ຖິນາ ອພ຺ຠເຍນ [ອຸພ຺ພເຍນ (ສີ. ກ.)], ນ ຈສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ໂຠຄານໍ ວໂຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ພທ຺ໂຘ ອໂຫສິໍ, ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕມ຺ຫາ ພນ຺ຘນາຄາຣາ ມຸຕ຺ໂຕ ໂສຕ຺ຖິນາ ອພ຺ຠເຍນ. ນຕ຺ຖິ ຈ ເມ ກິຎ຺ຈິ ໂຠຄານໍ ວໂຍ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໒໒໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ທາໂສ ອສ຺ສ ອນຕ຺ຕາຘີໂນ ປຣາຘີໂນ ນ ເຍນກາມໍຄໂມ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕມ຺ຫາ ທາສພ຺ຍາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ອຕ຺ຕາຘີໂນ ອປຣາຘີໂນ ຠຸຊິສ຺ໂສ ເຍນກາມໍຄໂມ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ທາໂສ ອໂຫສິໍ ອນຕ຺ຕາຘີໂນ ປຣາຘີໂນ ນ ເຍນກາມໍຄໂມ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕມ຺ຫາ ທາສພ຺ຍາ ມຸຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕາຘີໂນ ອປຣາຘີໂນ ຠຸຊິສ຺ໂສ ເຍນກາມໍຄໂມ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໒໒໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ສຘໂນ ສໂຠໂຄ ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ສປ຺ປຏິຠຍໍ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕໍ ກນ຺ຕາຣໍ ນິຕ຺ຖເຣຍ຺ຍ ໂສຕ຺ຖິນາ, ຄາມນ຺ຕໍ ອນຸປາປຸເຓຍ຺ຍ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍໍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ສຘໂນ ສໂຠໂຄ ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິໍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ສປ຺ປຏິຠຍໍ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕໍ ກນ຺ຕາຣໍ ນິຕ຺ຖິຓ຺ໂຓ ໂສຕ຺ຖິນາ, ຄາມນ຺ຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໒໒໓. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ອິຓໍ ຍຖາ ໂຣຄໍ ຍຖາ ພນ຺ຘນາຄາຣໍ ຍຖາ ທາສພ຺ຍໍ ຍຖາ ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ, ເອວໍ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ອປ຺ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ.

໒໒໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ຍຖາ ອາຓຓ຺ຍໍ ຍຖາ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ຍຖາ ພນ຺ຘນາໂມກ຺ຂໍ ຍຖາ ຠຸຊິສ຺ສໍ ຍຖາ ເຂມນ຺ຕຠູມິໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ.

໒໒໕. ‘‘ຕສ຺ສິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ, ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວເທຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ.

ປຐມຊ຺ຌານໍ

໒໒໖. ‘‘ໂສ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ, ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

໒໒໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ທກ຺ໂຂ ນ຺ຫາປໂກ ວາ ນ຺ຫາປກນ຺ເຕວາສີ ວາ ກໍສຖາເລ ນ຺ຫານີຍຈຸຓ຺ຓານິ ອາກິຣິຕ຺ວາ ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສກໍ ປຣິປ຺ໂຜສກໍ ສນ຺ເນຍ຺ຍ, ສາຍໍ ນ຺ຫານີຍປິຓ຺ຑິ ສ຺ເນຫານຸຄຕາ ສ຺ເນຫປເຣຕາ ສນ຺ຕຣພາຫິຣາ ຜຸຏາ ສ຺ເນເຫນ, ນ ຈ ປຄ຺ຆຣຓີ; ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ທຸຕິຍຊ຺ຌານໍ

໒໒໘. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

໒໒໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ອຸທກຣຫໂທ ຄມ຺ຠີໂຣ ອຸພ຺ຠິໂທທໂກ [ອຸພ຺ຠິໂຕທໂກ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ຕສ຺ສ ເນວສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ນ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ນ ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ນ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ເທໂວ ຈ ນ ກາເລນກາລໍ ສມ຺ມາຘາຣໍ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອຖ ໂຂ ຕມ຺ຫາວ ອຸທກຣຫທາ ສີຕາ ວາຣິຘາຣາ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕເມວ ອຸທກຣຫທໍ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອຠິສນ຺ເທຍ຺ຍ ປຣິສນ຺ເທຍ຺ຍ ປຣິປູເຣຍ຺ຍ ປຣິປ຺ຜເຣຍ຺ຍ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ອຸທກຣຫທສ຺ສ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອປ຺ຜຸຏໍ ອສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ຕຕິຍຊ຺ຌານໍ

໒໓໐. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

໒໓໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ອຸປ຺ປລິນິຍໍ ວາ ປທຸມິນິຍໍ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີກິນິຍໍ ວາ ອປ຺ເປກຈ຺ຈານິ ອຸປ຺ປລານິ ວາ ປທຸມານິ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການິ ວາ ອຸທເກ ຊາຕານິ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒານິ ອຸທການຸຄ຺ຄຕານິ ອນ຺ໂຕນິມຸຄ຺ຄໂປສີນິ, ຕານິ ຍາວ ຈຄ຺ຄາ ຍາວ ຈ ມູລາ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອຠິສນ຺ນານິ ປຣິສນ຺ນານິ [ອຠິສນ຺ທານິ ປຣິສນ຺ທານິ (ກ.)] ປຣິປູຣານິ ປຣິປ຺ຜຸຏານິ [ປຣິປ຺ຜຸຏ຺ຐານິ (ປີ.)], ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວຕໍ ອຸປ຺ປລານໍ ວາ ປທຸມານໍ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການໍ ວາ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອປ຺ຜຸຏໍ ອສ຺ສ; ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ

໒໓໒. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ, ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ຜຣິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

໒໓໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ໂອທາເຕນ ວຕ຺ເຖນ ສສີສໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ອສ຺ສ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ໂອທາເຕນ ວຕ຺ເຖນ ອປ຺ຜຸຏໍ ອສ຺ສ; ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ຜຣິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ວິປສ຺ສນາຎາຓໍ

໒໓໔. ‘‘ໂສ [ປຸນ ຈປຣໍ ມຫາຣາຊ ຠິກ຺ຂຸ ໂສ (ກ.)] ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ເມ ກາໂຍ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈໂຍ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນ-ປຣິມທ຺ທນ-ເຠທນ-ວິທ຺ຘໍສນ-ຘມ຺ໂມ; ອິທຎ຺ຈ ປນ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ເອຕ຺ຖ ສິຕໍ ເອຕ຺ຖ ປຏິພທ຺ຘ’ນ຺ຕິ.

໒໓໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ມຓິ ເວຬຸຣິໂຍ ສຸໂຠ ຊາຕິມາ ອຏ຺ຐໍໂສ ສຸປຣິກມ຺ມກໂຕ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ ສພ຺ພາກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕຕ຺ຣາສ຺ສ ສຸຕ຺ຕໍ ອາວຸຕໍ ນີລໍ ວາ ປີຕໍ ວາ ໂລຫິຕໍ ວາ [ປີຕກໍ ວາ ໂລຫິຕກໍ ວາ (ກ.)] ໂອທາຕໍ ວາ ປຓ຺ຑຸສຸຕ຺ຕໍ ວາ. ຕເມນໍ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຫຕ຺ເຖ ກຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈເວກ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ອຍໍ ໂຂ ມຓິ ເວຬຸຣິໂຍ ສຸໂຠ ຊາຕິມາ ອຏ຺ຐໍໂສ ສຸປຣິກມ຺ມກໂຕ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ ສພ຺ພາກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ; ຕຕ຺ຣິທໍ ສຸຕ຺ຕໍ ອາວຸຕໍ ນີລໍ ວາ ປີຕໍ ວາ ໂລຫິຕໍ ວາ ໂອທາຕໍ ວາ ປຓ຺ຑຸສຸຕ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ເມ ກາໂຍ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈໂຍ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ໂມ; ອິທຎ຺ຈ ປນ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ເອຕ຺ຖ ສິຕໍ ເອຕ຺ຖ ປຏິພທ຺ຘ’ນ຺ຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ມໂນມຍິທ຺ຘິຎາຓໍ

໒໓໖. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມານາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອິມມ຺ຫາ ກາຍາ ອຎ຺ຎໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມິນາຕິ ຣູປິໍ ມໂນມຍໍ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄິໍ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

໒໓໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ມຸຎ຺ຊມ຺ຫາ ອີສິກໍ ປວາເຫຍ຺ຍ [ປພ຺ພາເຫຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ມຸຎ຺ໂຊ, ອຍໍ ອີສິກາ, ອຎ຺ໂຎ ມຸຎ຺ໂຊ, ອຎ຺ຎາ ອີສິກາ, ມຸຎ຺ຊມ຺ຫາ ຕ຺ເວວ ອີສິກາ ປວາຬ຺ຫາ’ຕິ [ປພ຺ພາຬ຺ຫາຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ອສິໍ ໂກສິຍາ ປວາເຫຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ອສິ, ອຍໍ ໂກສິ, ອຎ຺ໂຎ ອສິ, ອຎ຺ຎາ ໂກສິ, ໂກສິຍາ ຕ຺ເວວ ອສິ ປວາຬ຺ໂຫ’’ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ອຫິໍ ກຣຓ຺ຑາ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ອຫິ, ອຍໍ ກຣຓ຺ໂຑ. ອຎ຺ໂຎ ອຫິ, ອຎ຺ໂຎ ກຣຓ຺ໂຑ, ກຣຓ຺ຑາ ຕ຺ເວວ ອຫິ ອຸພ຺ຠໂຕ’ຕິ [ອຸທ຺ຘຣິໂຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມານາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອິມມ຺ຫາ ກາຍາ ອຎ຺ຎໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມິນາຕິ ຣູປິໍ ມໂນມຍໍ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄິໍ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ອິທ຺ຘິວິຘຎາຓໍ

໒໓໘. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອິທ຺ຘິວິຘາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ; ອາວິຠາວໍ ຕິໂຣຠາວໍ ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ. ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ. ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉຕິ [ອຠິຊ຺ຊມາໂນ (ສີ. ກ.)] ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍາ. ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ. ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣາມສຕິ ປຣິມຊ຺ຊຕິ. ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

໒໓໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ທກ຺ໂຂ ກຸມ຺ຠກາໂຣ ວາ ກຸມ຺ຠກາຣນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸປຣິກມ຺ມກຕາຍ ມຕ຺ຕິກາຍ ຍໍ ຍເທວ ຠາຊນວິກຕິໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ, ຕໍ ຕເທວ ກເຣຍ຺ຍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມຫາຣາຊ, ທກ຺ໂຂ ທນ຺ຕກາໂຣ ວາ ທນ຺ຕກາຣນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸປຣິກມ຺ມກຕສ຺ມິໍ ທນ຺ຕສ຺ມິໍ ຍໍ ຍເທວ ທນ຺ຕວິກຕິໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ, ຕໍ ຕເທວ ກເຣຍ຺ຍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມຫາຣາຊ, ທກ຺ໂຂ ສຸວຓ຺ຓກາໂຣ ວາ ສຸວຓ຺ຓກາຣນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸປຣິກມ຺ມກຕສ຺ມິໍ ສຸວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ຍໍ ຍເທວ ສຸວຓ຺ຓວິກຕິໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ, ຕໍ ຕເທວ ກເຣຍ຺ຍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອິທ຺ຘິວິຘາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ; ອາວິຠາວໍ ຕິໂຣຠາວໍ ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ. ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ. ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍາ. ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ. ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣາມສຕິ ປຣິມຊ຺ຊຕິ. ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ທິພ຺ພໂສຕຎາຓໍ

໒໔໐. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຕິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ.

໒໔໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ. ໂສ ສຸເຓຍ຺ຍ ເຠຣິສທ຺ທມ຺ປິ ມຸທິງ຺ຄສທ຺ທມ຺ປິ [ມຸຕິງ຺ຄສທ຺ທມ຺ປິ (ສີ. ປີ.)] ສງ຺ຂປຓວທິນ຺ທິມສທ຺ທມ຺ປິ [ສງ຺ຂປຓວເທຓ຺ຑິມສທ຺ທມ຺ປິ (ສີ. ປີ.), ສງ຺ຂສທ຺ທໍປິ ປຓວສທ຺ທໍປິ ເທນ຺ທິມສທ຺ທໍປິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ເຠຣິສທ຺ໂທ’ ອິຕິປິ, ‘ມຸທິງ຺ຄສທ຺ໂທ’ ອິຕິປິ, ‘ສງ຺ຂປຓວທິນ຺ທິມສທ຺ໂທ’ ອິຕິປິ [ສງ຺ຂສທ຺ໂທ ອິຕິປິ ປຓວສທ຺ໂທ ອິຕິປິ ເທນ຺ທິມສທ຺ໂທ ອິຕິປິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຕິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ເຈໂຕປຣິຍຎາຓໍ

໒໔໒. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສງ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສອຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ.

໒໔໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທກປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສກຓິກໍ ວາ ‘ສກຓິກ’ນ຺ຕິ ຊາເນຍ຺ຍ, ອກຓິກໍ ວາ ‘ອກຓິກ’ນ຺ຕິ ຊາເນຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສງ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສອຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓໍ

໒໔໔. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ, ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

໒໔໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິໂສ ສກມ຺ຫາ ຄາມາ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕມ຺ຫາປິ ຄາມາ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ຄາມາ ສກໍເຍວ ຄາມໍ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສກມ຺ຫາ ຄາມາ ອມຸໍ ຄາມໍ ອຄຈ຺ຉິໍ [ອຄຎ຺ຉິໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ຕຕ຺ຣາປິ ເອວໍ ອຏ຺ຐາສິໍ, ເອວໍ ນິສີທິໍ, ເອວໍ ອຠາສິໍ, ເອວໍ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິໍ, ຕມ຺ຫາປິ ຄາມາ ອມຸໍ ຄາມໍ ອຄຈ຺ຉິໍ, ຕຕ຺ຣາປິ ເອວໍ ອຏ຺ຐາສິໍ, ເອວໍ ນິສີທິໍ, ເອວໍ ອຠາສິໍ, ເອວໍ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິໍ, ໂສມ຺ຫິ ຕມ຺ຫາ ຄາມາ ສກໍເຍວ ຄາມໍ ປຈ຺ຈາຄໂຕ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ, ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ, ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓໍ

໒໔໖. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕານໍ ຈຸຕູປປາຕຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ, ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ, ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ.

໒໔໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ມຊ຺ເຌ ສິງ຺ຆາຏເກ ປາສາໂທ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຐິໂຕ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ມນຸສ຺ເສ ເຄຫໍ ປວິສນ຺ເຕປິ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕປິ ຣຖິກາຍປິ ວີຖິໍ ສຎ຺ຈຣນ຺ເຕ [ຣຖິຍາປີ ຣຖິໍ ສຎ຺ຈຣນ຺ເຕ (ສີ.), ຣຖິຍາຍ ວິຖິໍ ສຎ຺ຈຣນ຺ເຕປິ (ສ຺ຍາ.)] ມຊ຺ເຌ ສິງ຺ຆາຏເກ ນິສິນ຺ເນປິ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ເອເຕ ມນຸສ຺ສາ ເຄຫໍ ປວິສນ຺ຕິ, ເອເຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ເອເຕ ຣຖິກາຍ ວີຖິໍ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ, ເອເຕ ມຊ຺ເຌ ສິງ຺ຆາຏເກ ນິສິນ຺ນາ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕານໍ ຈຸຕູປປາຕຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ, ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ; ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ‘ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

ອາສວກ຺ຂຍຎາຓໍ

໒໔໘. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອາສວານໍ ຂຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອິທໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ອິເມ ອາສວາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອາສວສມຸທໂຍຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອາສວນິໂຣໂຘຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອາສວນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ກາມາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ຠວາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອວິຊ຺ຊາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ‘ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິ’ຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ.

໒໔໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ປພ຺ພຕສງ຺ເຂເປ ອຸທກຣຫໂທ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຕີເຣ ຐິໂຕ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ສິປ຺ປິສມ຺ພຸກມ຺ປິ ສກ຺ຂຣກຖລມ຺ປິ ມຈ຺ຉຄຸມ຺ພມ຺ປິ ຈຣນ຺ຕມ຺ປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕມ຺ປິ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອຸທກຣຫໂທ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ. ຕຕ຺ຣິເມ ສິປ຺ປິສມ຺ພຸກາປິ ສກ຺ຂຣກຖລາປິ ມຈ຺ຉຄຸມ຺ພາປິ ຈຣນ຺ຕິປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິປີ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອາສວານໍ ຂຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ‘ໂສ ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ‘ອິເມ ອາສວາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ອາສວສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ອາສວນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ອາສວນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ກາມາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ຠວາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອວິຊ຺ຊາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ‘ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຣິເມຫິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິເກຫິ ສາມຎ຺ຎຜເລຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ອິມສ຺ມາ ຈ ປນ, ມຫາຣາຊ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກາ ສາມຎ຺ຎຜລາ ອຎ຺ຎໍ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ວາ ປຓີຕຕຣໍ ວາ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ.

ອຊາຕສຕ຺ຕຸອຸປາສກຕ຺ຕປຏິເວທນາ

໒໕໐. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ; ເອວເມວໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ອຈ຺ຈໂຍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ໂຍຫໍ ປິຕຣໍ ຘມ຺ມິກໍ ຘມ຺ມຣາຊານໍ ອິສ຺ສຣິຍກາຣຓາ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສິໍ. ຕສ຺ສ ເມ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ.

໒໕໑. ‘‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ປິຕຣໍ ຘມ຺ມິກໍ ຘມ຺ມຣາຊານໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣສິ, ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸທ຺ຘິເຫສາ, ມຫາຣາຊ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ, ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ, ອາຍຕິໍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໒໕໒. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທ ຈ ທານິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄຈ຺ຉາມ ພຫຸກິຈ຺ຈາ ມຍໍ ພຫຸກຣຓີຍາ’’ຕິ. ‘‘ຍສ຺ສທານິ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໒໕໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ເວເທຫິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຂຕາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ. ອຸປຫຕາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ. ສຈາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ປິຕຣໍ ຘມ຺ມິກໍ ຘມ຺ມຣາຊານໍ ຊີວິຕາ ນ ໂວໂຣເປສ຺ສຖ, ອິມສ຺ມິຎ຺ເຎວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ.

ສາມຎ຺ຎຜລສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ອມ຺ພຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໔. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ເຍນ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລໍ ນາມ ໂກສລານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາໂມ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄເລ ວິຫຣຕິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ເຑ.

ໂປກ຺ຂຣສາຕິວຕ຺ຖຸ

໒໕໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ [ໂປກ຺ຂຣສາຕີ (ສີ.), ໂປກ຺ຂຣສາທິ (ປີ.)] ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ ຣຎ຺ຎາ ປເສນທິນາ ໂກສເລນ ທິນ຺ນໍ ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄເລ ວິຫຣຕິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ເຑ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ [ຠຄວາຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອຸປຣິໂສຓທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕາທີສຸປິ ພຸທ຺ຘຄຸຓກຖາຍໍ ເອວເມວ ທິສ຺ສຕິ]. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ, ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອມ຺ພຏ຺ຐມາຓໂວ

໒໕໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ນາມ ມາຓໂວ ອນ຺ເຕວາສີ ໂຫຕິ ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ [ເພທານໍ (ກ.)] ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ ອນຸຎ຺ຎາຕປຏິຎ຺ຎາໂຕ ສເກ ອາຈຣິຍເກ ເຕວິຊ຺ຊເກ ປາວຈເນ – ‘‘ຍມຫໍ ຊານາມິ, ຕໍ ຕ຺ວໍ ຊານາສິ; ຍໍ ຕ຺ວໍ ຊານາສິ ຕມຫໍ ຊານາມີ’’ຕິ.

໒໕໗. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄເລ ວິຫຣຕິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ເຑ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ, ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ, ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີຕິ. ເອຫິ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ເຍນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊານາຫິ, ຍທິ ວາ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ຕຖາສນ຺ຕໍເຍວ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ, ຍທິ ວາ ໂນ ຕຖາ. ຍທິ ວາ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕາທິໂສ, ຍທິ ວາ ນ ຕາທິໂສ, ຕຖາ ມຍໍ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເວທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

໒໕໘. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນາຫໍ, ໂຠ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ຊານິສ຺ສາມິ – ‘ຍທິ ວາ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ຕຖາສນ຺ຕໍເຍວ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ, ຍທິ ວາ ໂນ ຕຖາ. ຍທິ ວາ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕາທິໂສ, ຍທິ ວາ ນ ຕາທິໂສ’’’ຕິ?

‘‘ອາຄຕານິ ໂຂ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອມ຺ຫາກໍ ມນ຺ເຕສຸ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ, ເຍຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ທ຺ເວເຍວ ຄຕິໂຍ ຠວນ຺ຕິ ອນຎ຺ຎາ. ສເຈ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ, ຣາຊາ ໂຫຕິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຘມ຺ມິໂກ ຘມ຺ມຣາຊາ ຈາຕຸຣນ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ ຊນປທຕ຺ຖາວຣິຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕຣຕນສມນ຺ນາຄໂຕ. ຕສ຺ສິມານິ ສຕ຺ຕ ຣຕນານິ ຠວນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈກ຺ກຣຕນໍ, ຫຕ຺ຖິຣຕນໍ, ອສ຺ສຣຕນໍ, ມຓິຣຕນໍ, ອິຕ຺ຖິຣຕນໍ, ຄຫປຕິຣຕນໍ, ປຣິຓາຍກຣຕນເມວ ສຕ຺ຕມໍ. ປໂຣສຫສ຺ສໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ປຸຕ຺ຕາ ຠວນ຺ຕິ ສູຣາ ວີຣງ຺ຄຣູປາ ປຣເສນປ຺ປມທ຺ທນາ. ໂສ ອິມໍ ປຖວິໍ ສາຄຣປຣິຍນ຺ຕໍ ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ ຘມ຺ເມນ ອຠິວິຊິຍ ອຊ຺ຌາວສຕິ. ສເຈ ໂຂ ປນ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ, ອຣຫໍ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ວິວຏ຺ຏຈ຺ຉໂທ. ອຫໍ ໂຂ ປນ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ມນ຺ຕານໍ ທາຕາ; ຕ຺ວໍ ມນ຺ຕານໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕາ’’ຕິ.

໒໕໙. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂປກ຺ຂຣສາຕິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ວຬວາຣຖມາຣຸຍ຺ຫ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ໂຑ ເຕນ ປາຍາສິ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິໂກວ ອາຣາມໍ ປາວິສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ອພ຺ໂຠກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ເອຕຣຫິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ວິຫຣຕິ? ຕຎ຺ຫິ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ.

໒໖໐. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ອຠິຎ຺ຎາຕໂກລຎ຺ໂຎ ເຈວ ອຠິຎ຺ຎາຕສ຺ສ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສີ. ອຄຣຸ ໂຂ ປນ ຠຄວໂຕ ເອວຣູເປຫິ ກຸລປຸຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເຕ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອໂສ ອມ຺ພຏ຺ຐ ວິຫາໂຣ ສໍວຸຕທ຺ວາໂຣ, ເຕນ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕຣມາໂນ ອາຬິນ຺ທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏຫິ, ວິວຣິສ຺ສຕິ ເຕ ຠຄວາ ທ຺ວາຣ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໑. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ເຍນ ໂສ ວິຫາໂຣ ສໍວຸຕທ຺ວາໂຣ, ເຕນ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕຣມາໂນ ອາຬິນ຺ທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏສິ. ວິວຣິ ຠຄວາ ທ຺ວາຣໍ. ປາວິສິ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ. ມາຓວກາປິ ປວິສິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ປນ ມາຓໂວ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕປິ ນິສິນ຺ເນນ ຠຄວຕາ ກຎ຺ຈິ ກຎ຺ຈິ [ກິຎ຺ຈິ ກິຎ຺ຈິ (ກ.)] ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕິ, ຐິໂຕປິ ນິສິນ຺ເນນ ຠຄວຕາ ກິຎ຺ຈິ ກິຎ຺ຈິ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕິ.

໒໖໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອວໍ ນຸ ເຕ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ພ຺ຣາຫ຺ມເຓຫິ ວຸທ຺ເຘຫິ ມຫລ຺ລເກຫິ ອາຈຣິຍປາຈຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ຍຖຍິທໍ ຈຣໍ ຕິຏ຺ຐໍ ນິສິນ຺ເນນ ມຍາ ກິຎ຺ຈິ ກິຎ຺ຈິ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕີ’’ຕິ?

ປຐມອິພ຺ຠວາໂທ

໒໖໓. ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ. ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວາ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຄຈ຺ຉນ຺ເຕນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປິຕຸມຣຫຕິ, ຐິໂຕ ວາ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຐິເຕນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປິຕຸມຣຫຕິ, ນິສິນ຺ໂນ ວາ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິສິນ຺ເນນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປິຕຸມຣຫຕິ, ສຍາໂນ ວາ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍາເນນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປິຕຸມຣຫຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ, ໂຠ ໂຄຕມ, ມຸຓ຺ຑກາ ສມຓກາ ອິພ຺ຠາ ກຓ຺ຫາ [ກິຓ຺ຫາ (ກ. ສີ. ປີ.)] ພນ຺ຘຸປາທາປຈ຺ຈາ, ເຕຫິປິ ເມ ສທ຺ຘິໍ ເອວໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ຍຖຣິວ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນາ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິກວໂຕ ໂຂ ປນ ເຕ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຘາຄມນໍ ອໂຫສິ, ຍາເຍວ ໂຂ ປນຕ຺ຖາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ [ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາໂຖ (ສີ. ປີ.)], ຕເມວ ອຕ຺ຖໍ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍາຖ [ມນສິກເຣຍ຺ຍາໂຖ (ສີ. ປີ.)]. ອວຸສິຕວາເຍວ ໂຂ ປນ ໂຠ ອຍໍ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ວຸສິຕມານີ ກິມຎ຺ຎຕ຺ຣ ອວຸສິຕຕ຺ຕາ’’ຕິ.

໒໖໔. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວຕາ ອວຸສິຕວາເທນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ຂຸໍເສນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ວມ຺ເຠນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປວທມາໂນ – ‘‘ສມໂຓ ຈ ເມ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ປາປິໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຈຓ຺ຑາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສກ຺ຍຊາຕິ; ຜຣຸສາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສກ຺ຍຊາຕິ; ລຫຸສາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສກ຺ຍຊາຕິ; ຠສ຺ສາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສກ຺ຍຊາຕິ; ອິພ຺ຠາ ສນ຺ຕາ ອິພ຺ຠາ ສມານາ ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ [ຄຣຸກໂຣນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)], ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ມາເນນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປູເຊນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອປຈາຍນ຺ຕິ. ຕຍິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ, ຕຍິທໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ, ຍທິເມ ສກ຺ຍາ ອິພ຺ຠາ ສນ຺ຕາ ອິພ຺ຠາ ສມານາ ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ມາເນນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປູເຊນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອປຈາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິຕິຫ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ອິທໍ ປຐມໍ ສກ຺ເຍສຸ ອິພ຺ຠວາທໍ ນິປາເຕສິ.

ທຸຕິຍອິພ຺ຠວາໂທ

໒໖໕. ‘‘ກິໍ ປນ ເຕ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ສກ຺ຍາ ອປຣທ຺ຘຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສມຍໍ ອາຈຣິຍສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ອຄມາສິໍ. ເຍນ ສກ຺ຍານໍ ສນ຺ຘາຄາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ສກ຺ຍາ ເຈວ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ຈ ສນ຺ຘາຄາເຣ [ສນ຺ຖາຄາເຣ (ສີ. ປີ.)] ອຸຈ຺ເຈສຸ ອາສເນສຸ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກຫິ [ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ (ປີ.)] ສຎ຺ຊຄ຺ຆນ຺ຕາ ສໍກີຬນ຺ຕາ, ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ມມຎ຺ເຎວ ມຎ຺ເຎ ອນຸຊຄ຺ຆນ຺ຕາ, ນ ມໍ ໂກຈິ ອາສເນນປິ ນິມນ຺ເຕສິ. ຕຍິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ, ຕຍິທໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ, ຍທິເມ ສກ຺ຍາ ອິພ຺ຠາ ສນ຺ຕາ ອິພ຺ຠາ ສມານາ ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ມາເນນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປູເຊນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອປຈາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິຕິຫ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ສກ຺ເຍສຸ ອິພ຺ຠວາທໍ ນິປາເຕສິ.

ຕຕິຍອິພ຺ຠວາໂທ

໒໖໖. ‘‘ລຏຸກິກາປິ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ສກຸຓິກາ ສເກ ກຸລາວເກ ກາມລາປິນີ ໂຫຕິ. ສກໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ສກ຺ຍານໍ ຍທິທໍ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ, ນາຣຫຕາຍສ຺ມາ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ອິມາຍ ອປ຺ປມຕ຺ຕາຍ ອຠິສຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ໂຠ ໂຄຕມ, ວຓ຺ຓາ – ຂຕ຺ຕິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເວສ຺ສາ ສຸທ຺ທາ. ອິເມສຎ຺ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຈຕຸນ຺ນໍ ວຓ຺ຓານໍ ຕໂຍ ວຓ຺ຓາ – ຂຕ຺ຕິຍາ ຈ ເວສ຺ສາ ຈ ສຸທ຺ທາ ຈ – ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ເສວ ປຣິຈາຣກາ ສມ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕຍິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ, ຕຍິທໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ, ຍທິເມ ສກ຺ຍາ ອິພ຺ຠາ ສນ຺ຕາ ອິພ຺ຠາ ສມານາ ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ມາເນນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປູເຊນ຺ຕິ, ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອປຈາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິຕິຫ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ອິທໍ ຕຕິຍໍ ສກ຺ເຍສຸ ອິພ຺ຠວາທໍ ນິປາເຕສິ.

ທາສິປຸຕ຺ຕວາໂທ

໒໖໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິພາຬ຺ຫໍ ໂຂ ອຍໍ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ສກ຺ເຍສຸ ອິພ຺ຠວາເທນ ນິມ຺ມາເທຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ໂຄຕ຺ຕໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ໂຄຕ຺ໂຕສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐາ’’ຕິ? ‘‘ກຓ຺ຫາຍໂນຫມສ຺ມິ, ໂຠ ໂຄຕມາ’’ຕິ. ໂປຣາຓໍ ໂຂ ປນ ເຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ ມາຕາເປຕ຺ຕິກໍ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ອນຸສ຺ສຣໂຕ ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ ສກ຺ຍາ ຠວນ຺ຕິ; ທາສິປຸຕ຺ໂຕ ຕ຺ວມສິ ສກ຺ຍານໍ. ສກ຺ຍາ ໂຂ ປນ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຣາຊານໍ ໂອກ຺ກາກໍ ປິຕາມຫໍ ທຫນ຺ຕິ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຣາຊາ ໂອກ຺ກາໂກ ຍາ ສາ ມເຫສີ ປິຍາ ມນາປາ, ຕສ຺ສາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ປຣິຓາເມຕຸກາໂມ ເຊຏ຺ຐກຸມາເຣ ຣຏ຺ຐສ຺ມາ ປພ຺ພາເຊສິ – ໂອກ຺ກາມຸຂໍ ກຣກຓ຺ຑໍ [ອຸກ຺ກາມຸຂໍ ກຣກຓ຺ຑຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຫຕ຺ຖິນິກໍ ສິນິສູຣໍ [ສິນິປຸຣໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ເຕ ຣຏ຺ຐສ຺ມາ ປພ຺ພາຊິຕາ ຫິມວນ຺ຕປສ຺ເສ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ມຫາສາກສຓ຺ໂຑ, ຕຕ຺ຖ ວາສໍ ກປ຺ເປສຸໍ. ເຕ ຊາຕິສມ຺ເຠທຠຍາ ສກາຫິ ຠຄິນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປສຸໍ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຣາຊາ ໂອກ຺ກາໂກ ອມຈ຺ເຈ ປາຣິສຊ຺ເຊ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ເອຕຣຫິ ກຸມາຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’ຕິ? ‘ອຕ຺ຖິ, ເທວ, ຫິມວນ຺ຕປສ຺ເສ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ມຫາສາກສຓ຺ໂຑ, ຕຕ຺ເຖຕຣຫິ ກຸມາຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ. ເຕ ຊາຕິສມ຺ເຠທຠຍາ ສກາຫິ ຠຄິນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຣາຊາ ໂອກ຺ກາໂກ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘ສກ຺ຍາ ວຕ, ໂຠ, ກຸມາຣາ, ປຣມສກ຺ຍາ ວຕ, ໂຠ, ກຸມາຣາ’ຕິ. ຕທຄ຺ເຄ ໂຂ ປນ ອມ຺ພຏ຺ຐ ສກ຺ຍາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ; ໂສ ຈ ເນສໍ ປຸພ຺ພປຸຣິໂສ.

‘‘ຣຎ຺ໂຎ ໂຂ ປນ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ໂອກ຺ກາກສ຺ສ ທິສາ ນາມ ທາສີ ອໂຫສິ. ສາ ກຓ຺ຫໍ ນາມ [ສາ ກຓ຺ຫໍ (ປີ.)] ຊເນສິ. ຊາໂຕ ກຓ຺ໂຫ ປພ຺ຍາຫາສິ – ‘ໂຘວຖ ມໍ, ອມ຺ມ, ນຫາເປຖ ມໍ ອມ຺ມ, ອິມສ຺ມາ ມໍ ອສຸຈິສ຺ມາ ປຣິໂມເຈຖ, ອຕ຺ຖາຍ ໂວ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຍຖາ ໂຂ ປນ ອມ຺ພຏ຺ຐ ເອຕຣຫິ ມນຸສ຺ສາ ປິສາເຈ ທິສ຺ວາ ‘ປິສາຈາ’ຕິ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ປິສາເຈ ‘ກຓ຺ຫາ’ຕິ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອຍໍ ຊາໂຕ ປພ຺ຍາຫາສິ, ກຓ຺ໂຫ ຊາໂຕ, ປິສາໂຈ ຊາໂຕ’ຕິ. ຕທຄ຺ເຄ ໂຂ ປນ, ອມ຺ພຏ຺ຐ ກຓ຺ຫາຍນາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ໂສ ຈ ກຓ຺ຫາຍນານໍ ປຸພ຺ພປຸຣິໂສ. ອິຕິ ໂຂ ເຕ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ໂປຣາຓໍ ມາຕາເປຕ຺ຕິກໍ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ອນຸສ຺ສຣໂຕ ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ ສກ຺ຍາ ຠວນ຺ຕິ, ທາສິປຸຕ຺ໂຕ ຕ຺ວມສິ ສກ຺ຍານ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໘. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ມາຓວກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມາ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ອຕິພາຬ຺ຫໍ ທາສິປຸຕ຺ຕວາເທນ ນິມ຺ມາເທສິ. ສຸຊາໂຕ ຈ, ໂຠ ໂຄຕມ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ປໂຫຕິ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ມາຓວເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມາຓວການໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ອກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ອກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ນ ຈ ປໂຫຕິ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕຸ’ນ຺ຕິ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ຕຸມ຺ເຫ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ຕວ຺ໂຫ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ. ສເຈ ປນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມາຓວການໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ສຸຊາໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ປໂຫຕິ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕຸ’ນ຺ຕິ, ຕິຏ຺ຐຖ ຕຸມ຺ເຫ; ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິມນ຺ເຕຕູ’’ຕິ.

‘‘ສຸຊາໂຕ ຈ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ປໂຫຕິ ຈ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕຸໍ, ຕຸຓ຺ຫີ ມຍໍ ຠວິສ຺ສາມ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕູ’’ຕິ.

໒໗໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ປນ ເຕ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ສຫຘມ຺ມິໂກ ປຎ຺ໂຫ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອກາມາ ພ຺ຍາກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ຕ຺ວໍ ນ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສສິ, ອຎ຺ເຎນ ວາ ອຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສສິ, ຕຸຓ຺ຫີ ວາ ຠວິສ຺ສສິ, ປກ຺ກມິສ຺ສສິ ວາ ເອຕ຺ເຖວ ເຕ ສຕ຺ຕຘາ ມຸທ຺ຘາ ຜລິສ຺ສຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ສຸຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວຸທ຺ຘານໍ ມຫລ຺ລການໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິຍານໍ ຠາສມານານໍ ກຸໂຕປຠຸຕິກາ ກຓ຺ຫາຍນາ, ໂກ ຈ ກຓ຺ຫາຍນານໍ ປຸພ຺ພປຸຣິໂສ’’ຕິ?

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ສຸຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວຸທ຺ຘານໍ ມຫລ຺ລການໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິຍານໍ ຠາສມານານໍ ກຸໂຕປຠຸຕິກາ ກຓ຺ຫາຍນາ, ໂກ ຈ ກຓ຺ຫາຍນານໍ ປຸພ຺ພປຸຣິໂສ’’ຕິ? ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ພ຺ຍາກໂຣຫິ ທານິ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ນ ທານິ, ເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາວສ຺ສ ກາໂລ. ໂຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຕຖາຄເຕນ ຍາວຕຕິຍກໍ ສຫຘມ຺ມິກໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ນ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ເອຕ຺ເຖວສ຺ສ ສຕ຺ຕຘາ ມຸທ຺ຘາ ຜລິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

໒໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວຊິຣປາຓີ ຍກ຺ໂຂ ມຫນ຺ຕໍ ອໂຍກູຏໍ ອາທາຍ ອາທິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ [ສຎ຺ໂຊຕິຠູຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ອມ຺ພຏ຺ຐສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ອຸປຣິ ເວຫາສໍ ຐິໂຕ ໂຫຕິ – ‘‘ສຈາຍໍ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວຕາ ຍາວຕຕິຍກໍ ສຫຘມ຺ມິກໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ນ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ, ເອຕ຺ເຖວສ຺ສ ສຕ຺ຕຘາ ມຸທ຺ຘໍ ຜາເລສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໍ ໂຂ ປນ ວຊິຣປາຓິໍ ຍກ຺ຂໍ ຠຄວາ ເຈວ ປສ຺ສຕິ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ຈ ມາຓໂວ.

໒໗໒. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠີໂຕ ສໍວິຄ຺ໂຄ ໂລມຫຏ຺ຐຊາໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ຕາຓໍ ຄເວສີ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ເລຓໍ ຄເວສີ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ສຣຓໍ ຄເວສີ – ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິເມຕໍ [ກິໍ ເມ ຕໍ (ກ.)] ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອາຫ? ປຸນຠວໍ ໂຄຕໂມ ພ຺ຣວິຕູ’’ຕິ [ພ຺ຣູຕຸ (ສ຺ຍາ.)].

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ສຸຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວຸທ຺ຘານໍ ມຫລ຺ລການໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິຍານໍ ຠາສມານານໍ ກຸໂຕປຠຸຕິກາ ກຓ຺ຫາຍນາ, ໂກ ຈ ກຓ຺ຫາຍນານໍ ປຸພ຺ພປຸຣິໂສ’’ຕິ? ‘‘ເອວເມວ ເມ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຸຕໍ ຍເຖວ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອາຫ. ຕໂຕປຠຸຕິກາ ກຓ຺ຫາຍນາ; ໂສ ຈ ກຓ຺ຫາຍນານໍ ປຸພ຺ພປຸຣິໂສ’’ຕິ.

ອມ຺ພຏ຺ຐວໍສກຖາ

໒໗໓. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ມາຓວກາ ອຸນ຺ນາທິໂນ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ອເຫສຸໍ – ‘‘ທຸຊ຺ຊາໂຕ ກິຣ, ໂຠ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ; ອກຸລປຸຕ຺ໂຕ ກິຣ, ໂຠ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ; ທາສິປຸຕ຺ໂຕ ກິຣ, ໂຠ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ສກ຺ຍານໍ. ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ ກິຣ, ໂຠ, ອມ຺ພຏ຺ຐສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ສກ຺ຍາ ຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມວາທິໍເຍວ ກິຣ ມຍໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ອມຎ຺ຎິມ຺ຫາ’’ຕິ.

໒໗໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິພາຬ຺ຫໍ ໂຂ ອິເມ ມາຓວກາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ທາສິປຸຕ຺ຕວາເທນ ນິມ຺ມາເທນ຺ຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ປຣິໂມເຈຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ມາຓວເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ມາຓວກາ, ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ອຕິພາຬ຺ຫໍ ທາສິປຸຕ຺ຕວາເທນ ນິມ຺ມາເທຖ. ອຸຬາໂຣ ໂສ ກຓ຺ໂຫ ອິສິ ອໂຫສິ. ໂສ ທກ຺ຂິຓຊນປທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມມນ຺ເຕ ອຘີຍິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ໂອກ຺ກາກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມທ຺ທຣູປິໍ ຘີຕຣໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ຣາຊາ ໂອກ຺ກາໂກ – ‘ໂກ ເນວໍ ເຣ ອຍໍ ມຍ຺ຫໍ ທາສິປຸຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ມທ຺ທຣູປິໍ ຘີຕຣໍ ຍາຈຕີ’’’ ຕິ, ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຂຸຣປ຺ປໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິ [ສນ຺ນຫິ (ກ.)]. ໂສ ຕໍ ຂຸຣປ຺ປໍ ເນວ ອສກ຺ຂິ ມຸຎ຺ຈິຕຸໍ, ໂນ ປຏິສໍຫຣິຕຸໍ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ມາຓວກາ, ອມຈ຺ຈາ ປາຣິສຊ຺ຊາ ກຓ຺ຫໍ ອິສິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ໂສຕ຺ຖິ, ຠທ຺ທນ຺ເຕ [ຠທນ຺ເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ໂຫຕຸ ຣຎ຺ໂຎ; ໂສຕ຺ຖິ, ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ໂຫຕຸ ຣຎ຺ໂຎ’ຕິ. ‘ໂສຕ຺ຖິ ຠວິສ຺ສຕິ ຣຎ຺ໂຎ, ອປິ ຈ ຣາຊາ ຍທິ ອໂຘ ຂຸຣປ຺ປໍ ມຸຎ຺ຈິສ຺ສຕິ, ຍາວຕາ ຣຎ຺ໂຎ ວິຊິຕໍ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຖວີ ອຸນ຺ທ຺ຣິຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ‘ໂສຕ຺ຖິ, ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ໂຫຕຸ ຣຎ຺ໂຎ, ໂສຕ຺ຖິ ຊນປທສ຺ສາ’ຕິ. ‘ໂສຕ຺ຖິ ຠວິສ຺ສຕິ ຣຎ຺ໂຎ, ໂສຕ຺ຖິ ຊນປທສ຺ສ, ອປິ ຈ ຣາຊາ ຍທິ ອຸທ຺ຘໍ ຂຸຣປ຺ປໍ ມຸຎ຺ຈິສ຺ສຕິ, ຍາວຕາ ຣຎ຺ໂຎ ວິຊິຕໍ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ເທໂວ ນ ວສ຺ສິສ຺ສຕີ’ຕິ. ‘ໂສຕ຺ຖິ, ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ໂຫຕຸ ຣຎ຺ໂຎ ໂສຕ຺ຖິ ຊນປທສ຺ສ ເທໂວ ຈ ວສ຺ສຕູ’ຕິ. ‘ໂສຕ຺ຖິ ຠວິສ຺ສຕິ ຣຎ຺ໂຎ ໂສຕ຺ຖິ ຊນປທສ຺ສ ເທໂວ ຈ ວສ຺ສິສ຺ສຕິ, ອປິ ຈ ຣາຊາ ເຊຏ຺ຐກຸມາເຣ ຂຸຣປ຺ປໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕຸ, ໂສຕ຺ຖິ ກຸມາໂຣ ປລ຺ໂລໂມ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ມາຓວກາ, ອມຈ຺ຈາ ໂອກ຺ກາກສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘ໂອກ຺ກາໂກ ເຊຏ຺ຐກຸມາເຣ ຂຸຣປ຺ປໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕຸ. ໂສຕ຺ຖິ ກຸມາໂຣ ປລ຺ໂລໂມ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ໂອກ຺ກາໂກ ເຊຏ຺ຐກຸມາເຣ ຂຸຣປ຺ປໍ ປຕິຏ຺ຐເປສິ, ໂສຕ຺ຖິ ກຸມາໂຣ ປລ຺ໂລໂມ ສມຠວິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຣາຊາ ໂອກ຺ກາໂກ ຠີໂຕ ສໍວິຄ຺ໂຄ ໂລມຫຏ຺ຐຊາໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ເຑນ ຕຊ຺ຊິໂຕ ມທ຺ທຣູປິໍ ຘີຕຣໍ ອທາສິ. ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ມາຓວກາ, ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ອຕິພາຬ຺ຫໍ ທາສິປຸຕ຺ຕວາເທນ ນິມ຺ມາເທຖ, ອຸຬາໂຣ ໂສ ກຓ຺ໂຫ ອິສິ ອໂຫສີ’’ຕິ.

ຂຕ຺ຕິຍເສຏ຺ຐຠາໂວ

໒໗໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຘ ຂຕ຺ຕິຍກຸມາໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຎ຺ຎາຍ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ເຕສໍ ສໍວາສມນ຺ວາຍ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາເຍຖ. ໂຍ ໂສ ຂຕ຺ຕິຍກຸມາເຣນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຎ຺ຎາຍ ປຸຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ອປິ ນຸ ໂສ ລເຠຖ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອາສນໍ ວາ ອຸທກໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ລເຠຖ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ ສທ຺ເຘ ວາ ຖາລິປາເກ ວາ ຍຎ຺ເຎ ວາ ປາຫຸເນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມນ຺ເຕ ວາເຈຍ຺ຍຸໍ ວາ ໂນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ວາເຈຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸສ຺ສ ອິຕ຺ຖີສຸ ອາວຏໍ ວາ ອສ຺ສ ອນາວຏໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນາວຏໍ ຫິສ຺ສ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ຂຕ຺ຕິຍາ ຂຕ຺ຕິຍາຠິເສເກນ ອຠິສິຎ຺ເຈຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ມາຕິໂຕ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອນຸປປນ຺ໂນ’’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຘ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸມາໂຣ ຂຕ຺ຕິຍກຎ຺ຎາຍ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ເຕສໍ ສໍວາສມນ຺ວາຍ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາເຍຖ. ໂຍ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸມາເຣນ ຂຕ຺ຕິຍກຎ຺ຎາຍ ປຸຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ອປິນຸ ໂສ ລເຠຖ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອາສນໍ ວາ ອຸທກໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ລເຠຖ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ ສທ຺ເຘ ວາ ຖາລິປາເກ ວາ ຍຎ຺ເຎ ວາ ປາຫຸເນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມນ຺ເຕ ວາເຈຍ຺ຍຸໍ ວາ ໂນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ວາເຈຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸສ຺ສ ອິຕ຺ຖີສຸ ອາວຏໍ ວາ ອສ຺ສ ອນາວຏໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນາວຏໍ ຫິສ຺ສ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ຂຕ຺ຕິຍາ ຂຕ຺ຕິຍາຠິເສເກນ ອຠິສິຎ຺ເຈຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ປິຕິໂຕ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອນຸປປນ຺ໂນ’’ຕິ.

໒໗໖. ‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ອິຕ຺ຖິໍ ກຣິຕ຺ວາ ປຸຣິເສນ ວາ ປຸຣິສໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂຕ຺ຕິຍາວ ເສຏ຺ຐາ, ຫີນາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຘ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປກຣເຓ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠສ຺ສປຸເຏນ ວຘິຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐາ ວາ ນຄຣາ ວາ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸໍ. ອປິນຸ ໂສ ລເຠຖ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອາສນໍ ວາ ອຸທກໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ ສທ຺ເຘ ວາ ຖາລິປາເກ ວາ ຍຎ຺ເຎ ວາ ປາຫຸເນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມນ຺ເຕ ວາເຈຍ຺ຍຸໍ ວາ ໂນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸສ຺ສ ອິຕ຺ຖີສຸ ອາວຏໍ ວາ ອສ຺ສ ອນາວຏໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອາວຏໍ ຫິສ຺ສ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຘ ຂຕ຺ຕິຍາ ຂຕ຺ຕິຍໍ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປກຣເຓ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠສ຺ສປຸເຏນ ວຘິຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐາ ວາ ນຄຣາ ວາ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸໍ. ອປິນຸ ໂສ ລເຠຖ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອາສນໍ ວາ ອຸທກໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ລເຠຖ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ ສທ຺ເຘ ວາ ຖາລິປາເກ ວາ ຍຎ຺ເຎ ວາ ປາຫຸເນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸ ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມນ຺ເຕ ວາເຈຍ຺ຍຸໍ ວາ ໂນ ວາ’’ຕິ? ‘‘ວາເຈຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອປິນຸສ຺ສ ອິຕ຺ຖີສຸ ອາວຏໍ ວາ ອສ຺ສ ອນາວຏໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນາວຏໍ ຫິສ຺ສ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໒໗໗. ‘‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຂຕ຺ຕິໂຍ ປຣມນິຫີນຕໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຍເທວ ນໍ ຂຕ຺ຕິຍາ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠສ຺ສປຸເຏນ ວຘິຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐາ ວາ ນຄຣາ ວາ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຍທາ ຂຕ຺ຕິໂຍ ປຣມນິຫີນຕໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕທາປິ ຂຕ຺ຕິຍາວ ເສຏ຺ຐາ, ຫີນາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ. ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ເປສາ, ອມ຺ພຏ຺ຐ [ພ຺ຣຫ຺ມຸນາປິ ອມ຺ພຏ຺ຐ (ກ.), ພ຺ຣຫ຺ມຸນາປິ ເອໂສ ອມ຺ພຏ຺ຐ (ປີ.)], ສນງ຺ກຸມາເຣນ ຄາຖາ ຠາສິຕາ –

‘ຂຕ຺ຕິໂຍ ເສຏ຺ໂຐ ຊເນຕສ຺ມິໍ,

ເຍ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣິໂນ;

ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ,

ໂສ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມານຸເສ’ຕິ.

‘‘ສາ ໂຂ ປເນສາ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ສນງ຺ກຸມາເຣນ ຄາຖາ ສຸຄີຕາ ໂນ ທຸຄ຺ຄີຕາ, ສຸຠາສິຕາ ໂນ ທຸພ຺ຠາສິຕາ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕາ, ອນຸມຕາ ມຍາ. ອຫມ຺ປິ ຫິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ເອວໍ ວທາມິ –

‘ຂຕ຺ຕິໂຍ ເສຏ຺ໂຐ ຊເນຕສ຺ມິໍ,

ເຍ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣິໂນ;

ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ,

ໂສ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມານຸເສ’ຕິ.

ຠາຓວາໂຣ ປຐໂມ.

ວິຊ຺ຊາຈຣຓກຖາ

໒໗໘. ‘‘ກຕມໍ ປນ ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຈຣຓໍ, ກຕມາ ຈ ປນ ສາ ວິຊ຺ຊາ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ຊາຕິວາໂທ ວາ ວຸຈ຺ຈຕິ, ໂຄຕ຺ຕວາໂທ ວາ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມານວາໂທ ວາ ວຸຈ຺ຈຕິ – ‘ອຣຫສິ ວາ ມໍ ຕ຺ວໍ, ນ ວາ ມໍ ຕ຺ວໍ ອຣຫສີ’ຕິ. ຍຕ຺ຖ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອາວາໂຫ ວາ ໂຫຕິ, ວິວາໂຫ ວາ ໂຫຕິ, ອາວາຫວິວາໂຫ ວາ ໂຫຕິ, ເອຕ຺ເຖຕໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊາຕິວາໂທ ວາ ອິຕິປິ ໂຄຕ຺ຕວາໂທ ວາ ອິຕິປິ ມານວາໂທ ວາ ອິຕິປິ – ‘ອຣຫສິ ວາ ມໍ ຕ຺ວໍ, ນ ວາ ມໍ ຕ຺ວໍ ອຣຫສີ’ຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ ອມ຺ພຏ຺ຐ ຊາຕິວາທວິນິພທ຺ຘາ ວາ ໂຄຕ຺ຕວາທວິນິພທ຺ຘາ ວາ ມານວາທວິນິພທ຺ຘາ ວາ ອາວາຫວິວາຫວິນິພທ຺ຘາ ວາ, ອາຣກາ ເຕ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ. ປຫາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຊາຕິວາທວິນິພທ຺ຘຎ຺ຈ ໂຄຕ຺ຕວາທວິນິພທ຺ຘຎ຺ຈ ມານວາທວິນິພທ຺ຘຎ຺ຈ ອາວາຫວິວາຫວິນິພທ຺ຘຎ຺ຈ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໒໗໙. ‘‘ກຕມໍ ປນ ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຈຣຓໍ, ກຕມາ ຈ ສາ ວິຊ຺ຊາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວາ ກຸເລ ປຈ຺ຈາຊາໂຕ. ໂສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠຕິ. ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘາປຏິລາເຠນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໑ ອາທໂຍ ອນຸຈ຺ເຉທາ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).…

‘‘ໂສ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ, ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ຈຣຓສ຺ມິໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ຈຣຓສ຺ມິໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ຈຣຓສ຺ມິໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ, ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ຈຣຓສ຺ມິໍ. ອິທໍ ໂຂ ຕໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຈຣຓໍ.

‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ວິຊ຺ຊາຍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ວິຊ຺ຊາຍ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ວິຊ຺ຊາ.

‘‘ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ວິຊ຺ຊາສມ຺ປນ຺ໂນ’ ອິຕິປິ, ‘ຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ’ ອິຕິປິ, ‘ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ’ ອິຕິປິ. ອິມາຍ ຈ ອມ຺ພຏ຺ຐ ວິຊ຺ຊາສມ຺ປທາຍ ຈຣຓສມ຺ປທາຍ ຈ ອຎ຺ຎາ ວິຊ຺ຊາສມ຺ປທາ ຈ ຈຣຓສມ຺ປທາ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ວາ ປຓີຕຕຣາ ວາ ນຕ຺ຖິ.

ຈຕຸອປາຍມຸຂໍ

໒໘໐. ‘‘ອິມາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ຈຕ຺ຕາຣິ ອປາຍມຸຂານິ ຠວນ຺ຕິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ອິຘ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອິມຎ຺ເຎວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ຂາຣິວິຘມາທາຍ [ຂາຣິວິວິຘມາທາຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ອຣຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫຕິ – ‘ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊໂນ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ. ໂສ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສວ ປຣິຈາຣໂກ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິມາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ອິທໍ ປຐມໍ ອປາຍມຸຂໍ ຠວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອິມຎ຺ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ກຸທາລປິຏກໍ [ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ອາທາຍ ອຣຎ຺ຎວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫຕິ – ‘ກນ຺ທມູລຜລໂຠຊໂນ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ. ໂສ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສວ ປຣິຈາຣໂກ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິມາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ອປາຍມຸຂໍ ຠວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອິມຎ຺ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ກນ຺ທມູລຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ຄາມສາມນ຺ຕໍ ວາ ນິຄມສາມນ຺ຕໍ ວາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣນ຺ໂຕ ອຈ຺ຉຕິ. ໂສ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສວ ປຣິຈາຣໂກ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິມາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ອິທໍ ຕຕິຍໍ ອປາຍມຸຂໍ ຠວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອິມໍ ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ກນ຺ທມູລຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ອຄ຺ຄິປາຣິຈຣິຍຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ຈາຕຸມຫາປເຖ ຈຕຸທ຺ວາຣໍ ອຄາຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຈ຺ຉຕິ – ‘ໂຍ ອິມາຫິ ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ອາຄມິສ຺ສຕິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ, ຕມຫໍ ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ ປຏິປູເຊສ຺ສາມີ’ຕິ. ໂສ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສວ ປຣິຈາຣໂກ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິມາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອປາຍມຸຂໍ ຠວຕິ. ອິມາຍ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອປາຍມຸຂານິ ຠວນ຺ຕິ.

໒໘໑. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອປິນຸ ຕ຺ວໍ ອິມາຍ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ສນ຺ທິສ຺ສສິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘ໂກຈາຫໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສາຈຣິຍໂກ, ກາ ຈ ອນຸຕ຺ຕຣາ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາ? ອາຣກາຫໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອປິນຸ ຕ຺ວໍ ອິມຎ຺ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ຂາຣິວິຘມາທາຍ ອຣຎ຺ຎວນມຊ຺ໂຌຄາຫສິ ສາຈຣິຍໂກ – ‘ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊໂນ ຠວິສ຺ສາມີ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອປິນຸ ຕ຺ວໍ ອິມຎ຺ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ກຸທາລປິຏກໍ ອາທາຍ ອຣຎ຺ຎວນມຊ຺ໂຌຄາຫສິ ສາຈຣິຍໂກ – ‘ກນ຺ທມູລຜລໂຠຊໂນ ຠວິສ຺ສາມີ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອປິນຸ ຕ຺ວໍ ອິມຎ຺ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ກນ຺ທມູລຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ຄາມສາມນ຺ຕໍ ວາ ນິຄມສາມນ຺ຕໍ ວາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣນ຺ໂຕ ອຈ຺ຉສິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອປິນຸ ຕ຺ວໍ ອິມຎ຺ເຈວ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທໍ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ກນ຺ທມູລຜລໂຠຊນຕຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ອຄ຺ຄິປາຣິຈຣິຍຎ຺ຈ ອນຠິສມ຺ຠຸຓມາໂນ ຈາຕຸມຫາປເຖ ຈຕຸທ຺ວາຣໍ ອຄາຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຈ຺ຉສິ ສາຈຣິຍໂກ – ‘ໂຍ ອິມາຫິ ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ອາຄມິສ຺ສຕິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ, ຕໍ ມຍໍ ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ ປຏິປູເຊສ຺ສາມາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໒໘໒. ‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິມາຍ ເຈວ ຕ຺ວໍ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ປຣິຫີໂນ ສາຈຣິຍໂກ. ເຍ ຈິເມ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ຈຕ຺ຕາຣິ ອປາຍມຸຂານິ ຠວນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຈ ຕ຺ວໍ ປຣິຫີໂນ ສາຈຣິຍໂກ. ຠາສິຕາ ໂຂ ປນ ເຕ ເອສາ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອາຈຣິເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ໂປກ຺ຂຣສາຕິນາ ວາຈາ – ‘ເກ ຈ ມຸຓ຺ຑກາ ສມຓກາ ອິພ຺ຠາ ກຓ຺ຫາ ພນ຺ຘຸປາທາປຈ຺ຈາ, ກາ ຈ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສາກຈ຺ຉາ’ຕິ ອຕ຺ຕນາ ອາປາຍິໂກປິ ອປຣິປູຣມາໂນ. ປສ຺ສ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຍາວ ອປຣທ຺ຘຎ຺ຈ ເຕ ອິທໍ ອາຈຣິຍສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ.

ປຸພ຺ພກອິສິຠາວານຸໂຍໂຄ

໒໘໓. ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂຂ ປນ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ທຕ຺ຕິກໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ສມ຺ມຸຂີຠາວມ຺ປິ ນ ທທາຕິ. ຍທາປິ ເຕນ ມນ຺ເຕຕິ, ຕິໂຣທຸສ຺ສນ຺ເຕນ ມນ຺ເຕຕິ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຘມ຺ມິກໍ ປຍາຕໍ ຠິກ຺ຂໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ກຖໍ ຕສ຺ສ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ສມ຺ມຸຂີຠາວມ຺ປິ ນ ທເທຍ຺ຍ. ປສ຺ສ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຍາວ ອປຣທ຺ຘຎ຺ຈ ເຕ ອິທໍ ອາຈຣິຍສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ.

໒໘໔. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອິຘ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຫຕ຺ຖິຄີວາຍ ວາ ນິສິນ຺ໂນ ອສ຺ສປິຏ຺ເຐ ວາ ນິສິນ຺ໂນ ຣຖູປຕ຺ຖເຣ ວາ ຐິໂຕ ອຸຄ຺ເຄຫິ ວາ ຣາຊຎ຺ເຎຫິ ວາ ກິຎ຺ຈິເທວ ມນ຺ຕນໍ ມນ຺ເຕຍ຺ຍ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ປເທສາ ອປກ຺ກມ຺ມ ເອກມນ຺ຕໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ອຖ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສຸທ຺ໂທ ວາ ສຸທ຺ທທາໂສ ວາ, ຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ຐິໂຕ ຕເທວ ມນ຺ຕນໍ ມນ຺ເຕຍ຺ຍ – ‘ເອວມ຺ປິ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອາຫ, ເອວມ຺ປິ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອາຫາ’ຕິ. ອປິນຸ ໂສ ຣາຊຠຓິຕໍ ວາ ຠຓຕິ ຣາຊມນ຺ຕນໍ ວາ ມນ຺ເຕຕິ? ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂສ ອສ຺ສ ຣາຊາ ວາ ຣາຊມຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໒໘໕. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ເຍ ເຕ ອເຫສຸໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ [ຍມທຄ຺ຄິ (ກ.)] ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ – ‘ຕ຺ຍາຫໍ ມນ຺ເຕ ອຘິຍາມິ ສາຈຣິຍໂກ’ຕິ, ຕາວຕາ ຕ຺ວໍ ຠວິສ຺ສສິ ອິສິ ວາ ອິສິຕ຺ຖາຍ ວາ ປຏິປນ຺ໂນຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໒໘໖. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ສຸຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວຸທ຺ຘານໍ ມຫລ຺ລການໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິຍານໍ ຠາສມານານໍ – ເຍ ເຕ ອເຫສຸໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ, ເອວໍ ສຸ ເຕ ສຸນ຺ຫາຕາ ສຸວິລິຕ຺ຕາ ກປ຺ປິຕເກສມສ຺ສູ ອາມຸກ຺ກມຓິກຸຓ຺ຑລາຠຣຓາ [ອາມຸຕ຺ຕມາລາຠຣຓາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ໂອທາຕວຕ຺ຖວສນາ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິຕາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ປຣິຈາເຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘…ເປ… ເອວໍ ສຸ ເຕ ສາລີນໍ ໂອທນໍ ສຸຈິມໍສູປເສຈນໍ ວິຈິຕກາຬກໍ ອເນກສູປໍ ອເນກພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘…ເປ… ເອວໍ ສຸ ເຕ ເວຐກນຕປສ຺ສາຫິ ນາຣີຫິ ປຣິຈາເຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘…ເປ… ເອວໍ ສຸ ເຕ ກຸຕ຺ຕວາເລຫິ ວຬວາຣເຖຫິ ທີຆາຫິ ປໂຕທລຏ຺ຐີຫິ ວາຫເນ ວິຕຸເທນ຺ຕາ ວິປຣິຍາຍນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘…ເປ… ເອວໍ ສຸ ເຕ ອຸກ຺ກິຓ຺ຓປຣິຂາສຸ ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕປລິຆາສຸ ນຄຣູປກາຣິກາສຸ ທີຆາສິວຸເຘຫິ [ທີຆາສິພທ຺ເຘຫິ (ສ຺ຍາ. ປີ.)] ປຸຣິເສຫິ ຣກ຺ຂາເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ ສາຈຣິຍໂກ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ເນວ ຕ຺ວໍ ອິສິ ນ ອິສິຕ຺ຖາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ສາຈຣິຍໂກ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ມຍິ ກງ຺ຂາ ວາ ວິມຕິ ວາ ໂສ ມໍ ປຎ຺ເຫນ, ອຫໍ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ໂສຘິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ທ຺ເວລກ຺ຂຓາທສ຺ສນໍ

໒໘໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ຈງ຺ກມໍ ອພ຺ຠຸຏ຺ຐາສິ. ອມ຺ພຏ຺ໂຐປິ ມາຓໂວ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ຈງ຺ກມໍ ອພ຺ຠຸຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕໍ ອນຸຈງ຺ກມມາໂນ ຠຄວໂຕ ກາເຍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ສມນ຺ເນສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວໂຕ ກາເຍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ. ທ຺ວີສຸ ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ – ໂກໂສຫິເຕ ຈ ວຕ຺ຖຄຸຍ຺ເຫ ປຫູຕຊິວ຺ຫຕາຍ ຈ.

໒໘໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປສ຺ສຕິ ໂຂ ເມ ອຍໍ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ. ທ຺ວີສຸ ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ – ໂກໂສຫິເຕ ຈ ວຕ຺ຖຄຸຍ຺ເຫ ປຫູຕຊິວ຺ຫຕາຍ ຈາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂາສິ ຍຖາ ອທ຺ທສ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວໂຕ ໂກໂສຫິຕໍ ວຕ຺ຖຄຸຍ຺ຫໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊິວ຺ຫໍ ນິນ຺ນາເມຕ຺ວາ ອຸໂຠປິ ກຓ຺ຓໂສຕານິ ອນຸມສິ ປຏິມສິ, ອຸໂຠປິ ນາສິກໂສຕານິ ອນຸມສິ ປຏິມສິ, ເກວລມ຺ປິ ນລາຏມຓ຺ຑລໍ ຊິວ຺ຫາຍ ຉາເທສິ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ຐສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຂ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ປຣິປຸຓ຺ເຓຫິ, ໂນ ອປຣິປຸຓ຺ເຓຫີ’’ຕິ. ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທ ຈ ທານິ ມຍໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຄຈ຺ຉາມ, ພຫຸກິຈ຺ຈາ ມຍໍ ພຫຸກຣຓີຍາ’’ຕິ. ‘‘ຍສ຺ສທານິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ວຬວາຣຖມາຣຸຍ຺ຫ ປກ຺ກາມິ.

໒໘໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ມຫຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄເຓນ ສທ຺ຘິໍ ສເກ ອາຣາເມ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອມ຺ພຏ຺ຐໍເຍວ ມາຓວໍ ປຏິມາເນນ຺ໂຕ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ເຍນ ສໂກ ອາຣາໂມ ເຕນ ປາຍາສິ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ, ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິໂກວ ເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂປກ຺ຂຣສາຕິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

໒໙໐. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອທ຺ທສ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອທ຺ທສາມ ໂຂ ມຍໍ, ໂຠ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ຕຖາ ສນ຺ຕໍເຍວ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ ໂນ ອຎ຺ຎຖາ; ກຈ຺ຈິ ປນ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕາທິໂສ ໂນ ອຎ຺ຎາທິໂສ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ສນ຺ຕໍເຍວ, ໂຠ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ ໂນ ອຎ຺ຎຖາ, ຕາທິໂສວ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂນ ອຎ຺ຎາທິໂສ. ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ປຣິປຸຓ຺ເຓຫິ ໂນ ອປຣິປຸຓ຺ເຓຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫຸ ປນ ເຕ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ? ‘‘ອຫຸ ໂຂ ເມ, ໂຠ, ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ເຕ, ຕາຕ ອມ຺ພຏ຺ຐ, ອຫຸ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຍາວຕໂກ [ຍາວຕິໂກ (ກ. ປີ.)] ອໂຫສິ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ.

໒໙໑. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອໂຫ ວຕ ເຣ ອມ຺ຫາກໍ ປຓ຺ຑິຕກ [ປຓ຺ຑິຕກາ], ອໂຫ ວຕ ເຣ ອມ຺ຫາກໍ ພຫຸສ຺ສຸຕກ [ພຫຸສ຺ສຸຕກາ], ອໂຫ ວຕ ເຣ ອມ຺ຫາກໍ ເຕວິຊ຺ຊກ [ເຕວິຊ຺ຊກາ], ເອວຣູເປນ ກິຣ, ໂຠ, ປຸຣິໂສ ອຕ຺ຖຈຣເກນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຍເທວ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ພຏ຺ຐ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ອາສຊ຺ຊ ອາສຊ຺ຊ ອວຈາສິ, ອຖ ໂຂ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ເຫປິ ເອວໍ ອຸປເນຍ຺ຍ ອຸປເນຍ຺ຍ ອວຈ. ອໂຫ ວຕ ເຣ ອມ຺ຫາກໍ ປຓ຺ຑິຕກ, ອໂຫ ວຕ ເຣ ອມ຺ຫາກໍ ພຫຸສ຺ສຸຕກ, ອໂຫ ວຕ ເຣ ອມ຺ຫາກໍ ເຕວິຊ຺ຊກ, ເອວຣູເປນ ກິຣ, ໂຠ, ປຸຣິໂສ ອຕ຺ຖຈຣເກນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ, ກຸປິໂຕ [ໂສ ກຸປິໂຕ (ປີ.)] ອນຕ຺ຕມໂນ ອມ຺ພຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ປທສາເຍວ ປວຕ຺ເຕສິ. ອິຈ຺ຉຕິ ຈ ຕາວເທວ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

ໂປກ຺ຂຣສາຕິພຸທ຺ຘຸປສງ຺ກມນໍ

໒໙໒. ອຖ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂປກ຺ຂຣສາຕິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຕິວິກາໂລ ໂຂ, ໂຠ, ອຊ຺ຊ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສ຺ເວທານິ [ທານິ ສ຺ເວ (ສີ. ກ.)] ຠວໍ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ສເກ ນິເວສເນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຍາເນ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສຸ ຘາຣິຍມານາສຸ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາຍ ນິຍ຺ຍາສິ, ເຍນ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ໂຑ ເຕນ ປາຍາສິ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິໂກວ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

໒໙໓. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄມາ ນຸ ໂຂ ອິຘ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອມ຺ຫາກໍ ອນ຺ເຕວາສີ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ’’ຕິ? ‘‘ອາຄມາ ໂຂ ເຕ [ເຕຘ (ສ຺ຍາ.), ເຕ ອິຘ (ປີ.)], ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອນ຺ເຕວາສີ ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ’’ຕິ. ‘‘ອຫຸ ປນ ເຕ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອມ຺ພຏ຺ເຐນ ມາຓເວນ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ? ‘‘ອຫຸ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອມ຺ພຏ຺ເຐນ ມາຓເວນ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາກຖໍ ປນ ເຕ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຫຸ ອມ຺ພຏ຺ເຐນ ມາຓເວນ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຍາວຕໂກ ອໂຫສິ ອມ຺ພຏ຺ເຐນ ມາຓເວນ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ພາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ, ຂມຕຸ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ພຏ຺ຐສ຺ສ ມາຓວສ຺ສາ’’ຕິ. ‘‘ສຸຂີ ໂຫຕຸ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອມ຺ພຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ’’ຕິ.

໒໙໔. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວໂຕ ກາເຍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ສມນ຺ເນສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວໂຕ ກາເຍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ. ທ຺ວີສຸ ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ – ໂກໂສຫິເຕ ຈ ວຕ຺ຖຄຸຍ຺ເຫ ປຫູຕຊິວ຺ຫຕາຍ ຈ.

໒໙໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປສ຺ສຕິ ໂຂ ເມ ອຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ. ທ຺ວີສຸ ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ – ໂກໂສຫິເຕ ຈ ວຕ຺ຖຄຸຍ຺ເຫ, ປຫູຕຊິວ຺ຫຕາຍ ຈາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂາສິ ຍຖາ ອທ຺ທສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວໂຕ ໂກໂສຫິຕໍ ວຕ຺ຖຄຸຍ຺ຫໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊິວ຺ຫໍ ນິນ຺ນາເມຕ຺ວາ ອຸໂຠປິ ກຓ຺ຓໂສຕານິ ອນຸມສິ ປຏິມສິ, ອຸໂຠປິ ນາສິກໂສຕານິ ອນຸມສິ ປຏິມສິ, ເກວລມ຺ປິ ນລາຏມຓ຺ຑລໍ ຊິວ຺ຫາຍ ຉາເທສິ.

໒໙໖. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຂ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ປຣິປຸຓ຺ເຓຫິ ໂນ ອປຣິປຸຓ຺ເຓຫີ’’ຕິ. ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອຊ຺ຊຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

໒໙໗. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ, ມາຓວກາປິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນີຈໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

໒໙໘. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ; ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂປກ຺ຂຣສາຕິໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ; ເອວເມວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ຕສ຺ມິຎ຺ເຎວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

ໂປກ຺ຂຣສາຕິອຸປາສກຕ຺ຕປຏິເວທນາ

໒໙໙. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ; ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ຍຖາ ຈ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາຍ ອຎ຺ຎານິ ອຸປາສກກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ເອວເມວ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂປກ຺ຂຣສາຕິກຸລໍ ອຸປສງ຺ກມຕຸ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ເຕ ມາຓວກາ ວາ ມາຓວິກາ ວາ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ອຠິວາເທສ຺ສນ຺ຕິ ວາ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິສ຺ສນ຺ຕິ [ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐສ຺ສນ຺ຕິ (ປີ.)] ວາ ອາສນໍ ວາ ອຸທກໍ ວາ ທສ຺ສນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ວາ ປສາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ‘‘ກລ຺ຍາຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ’’ຕິ.

ອມ຺ພຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ໂສຓທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ

ຈມ຺ເປຍ຺ຍກພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ

໓໐໐. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອງ຺ເຄສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ເຍນ ຈມ຺ປາ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈມ຺ປໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ທິນ຺ນໍ ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ.

໓໐໑. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຈມ຺ເປຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ ໂຠ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ອງ຺ເຄສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ຈມ຺ປໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຈມ຺ເປຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຈມ຺ປາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສງ຺ຆີ [ສງ຺ຆາ ສງ຺ຆີ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຄຓີຠູຕາ ເຍນ ຄຄ຺ຄຣາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ.

໓໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸປຣິປາສາເທ ທິວາເສຍ຺ຍໍ ອຸປຄໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈມ຺ເປຍ຺ຍເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກ ຈມ຺ປາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສງ຺ຆີ [ສງ຺ເຆ ສງ຺ຆີ (ສີ. ປີ.) ສງ຺ຆາ ສງ຺ຆີ (ສ຺ຍາ.)] ຄຓີຠູເຕ ເຍນ ຄຄ຺ຄຣາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມນ຺ເຕ. ທິສ຺ວາ ຂຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ຂຕ຺ເຕ, ຈມ຺ເປຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຈມ຺ປາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສງ຺ຆີ ຄຓີຠູຕາ ເຍນ ຄຄ຺ຄຣາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ອງ຺ເຄສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ຈມ຺ປໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຕເມເຕ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຠ ຂຕ຺ເຕ, ເຍນ ຈມ຺ເປຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈມ຺ເປຍ຺ຍເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກ ເອວໍ ວເທຫິ – ‘ໂສຓທຓ຺ໂຑ, ໂຠ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອວມາຫ – ອາຄເມນ຺ຕຸ ກິຣ ຠວນ຺ໂຕ, ໂສຓທຓ຺ໂຑປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຂຕ຺ຕາ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຈມ຺ເປຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈມ຺ເປຍ຺ຍເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂສຓທຓ຺ໂຑ ໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອວມາຫ – ‘ອາຄເມນ຺ຕຸ ກິຣ ຠວນ຺ໂຕ, ໂສຓທຓ຺ໂຑປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ໂສຓທຓ຺ຑຄຸຓກຖາ

໓໐໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ນານາເວຣຊ຺ຊການໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຕານິ ຈມ຺ປາຍໍ ປຏິວສນ຺ຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ – ‘‘ໂສຓທຓ຺ໂຑ ກິຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍນ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ ໂຂ ເມ, ໂຠ, ໂຫຕິ – ‘ອຫມ຺ປິ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມີ’’’ຕິ.

‘‘ມາ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິ. ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສເຈ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ, ໂຠໂຕ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ຍໂສ ຫາຍິສ຺ສຕິ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິ ໂຠໂຕ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ຍໂສ ຫາຍິສ຺ສຕິ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ; ສມໂຓຕ຺ເວວ ໂຄຕໂມ ອຣຫຕິ ຠວນ຺ຕໍ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ, ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ຍມ຺ປິ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ, ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ; ສມໂຓຕ຺ເວວ ໂຄຕໂມ ອຣຫຕິ ຠວນ຺ຕໍ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ອຊ຺ຌາຍໂກ, ມນ຺ຕຘໂຣ, ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ, ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ [ພ຺ຣຫ຺ມຑ຺ຒີ (ສີ.), ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຈສີ (ປີ.)] ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສີລວາ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ [ອເນຬຄລາຍ (ສີ. ປີ.), ອເນລຄຬາຍ (ກ)] ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພຫູນໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິໂຍ ຕີຓິ ມາຓວກສຕານິ ມນ຺ເຕ ວາເຈຕິ. ພຫູ ໂຂ ປນ ນານາທິສາ ນານາຊນປທາ ມາຓວກາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຠໂຕ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ມນ຺ຕຕ຺ຖິກາ ມນ຺ເຕ ອຘິຍິຕຸກາມາ …ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ຊິຓ຺ໂຓ ວຸທ຺ໂຘ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ; ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຕຣຸໂຓ ເຈວ ຕຣຸຓປພ຺ພຊິໂຕ ຈ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ຈມ຺ປໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ, ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ທິນ຺ນໍ, ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ. ຍມ຺ປິ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ຈມ຺ປໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ, ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ທິນ຺ນໍ, ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ. ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ; ສມໂຓຕ຺ເວວ ໂຄຕໂມ ອຣຫຕິ ຠວນ຺ຕໍ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ພຸທ຺ຘຄຸຓກຖາ

໓໐໔. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຠ, ມມປິ ສຸຓາຖ, ຍຖາ ມຍເມວ ອຣຫາມ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ; ນຕ຺ເວວ ອຣຫຕິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ, ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ, ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ຍມ຺ປິ ໂຠ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ, ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ; ອຖ ໂຂ ມຍເມວ ອຣຫາມ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ມຫນ຺ຕໍ ຎາຕິສງ຺ຆໍ ໂອຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ປຫູຕໍ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓໍ ໂອຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ ຠູມິຄຕຎ຺ຈ ເວຫາສຏ຺ຐໍ ຈ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ທຫໂຣວ ສມາໂນ ຍຸວາ ສຸສຸກາຬເກໂສ ຠທ຺ເຣນ ໂຍພ຺ພເນນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຐເມນ ວຍສາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອກາມການໍ ມາຕາປິຕູນໍ ອສ຺ສຸມຸຂານໍ ຣຸທນ຺ຕານໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ, ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ, ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສີລວາ ອຣິຍສີລີ ກຸສລສີລີ ກຸສລສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ພຫູນໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິໂຍ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຂີຓກາມຣາໂຄ ວິຄຕຈາປລ຺ໂລ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ກມ຺ມວາທີ ກິຣິຍວາທີ ອປາປປຸເຣກ຺ຂາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາຍ ປຊາຍ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຸຈ຺ຈາ ກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ອສມ຺ຠິນ຺ນຂຕ຺ຕິຍກຸລາ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຑ຺ຒາ ກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ມຫທ຺ຘນາ ມຫາໂຠຄາ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ຕິໂຣຣຏ຺ຐາ ຕິໂຣຊນປທາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ອເນການິ ເທວຕາສຫສ຺ສານິ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄຕານິ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ ຕິ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ເອຫິສ຺ວາຄຕວາທີ ສຂິໂລ ສມ຺ໂມທໂກ ອພ຺ຠາກຸຏິໂກ ອຸຕ຺ຕານມຸໂຂ ປຸພ຺ພຠາສີ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຣິສານໍ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມເຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕເມ ພຫູ ເທວາ ຈ ມນຸສ຺ສາ ຈ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຍສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ປຏິວສຕິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ອມນຸສ຺ສາ ມນຸສ຺ເສ ວິເຫເຐນ຺ຕິ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສງ຺ຆີ ຄຓີ ຄຓາຈຣິໂຍ ປຸຖຸຕິຕ຺ຖກຣານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ຍຖາ ໂຂ ປນ, ໂຠ, ເອເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍຖາ ວາ ຕຖາ ວາ ຍໂສ ສມຸທາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ເຫວໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ສມຸທາຄໂຕ. ອຖ ໂຂ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ສມຸທາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຈມ຺ປໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ເຍ ໂຂ ປນ, ໂຠ, ເກຈິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຄາມເຂຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອຕິຖີ ໂນ ເຕ ໂຫນ຺ຕິ. ອຕິຖີ ໂຂ ປນມ຺ເຫຫິ ສກ຺ກາຕພ຺ພາ ຄຣຸກາຕພ຺ພາ ມາເນຕພ຺ພາ ປູເຊຕພ຺ພາ ອປເຈຕພ຺ພາ. ຍມ຺ປິ, ໂຠ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຈມ຺ປໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ, ອຕິຖິມ຺ຫາກໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ; ອຕິຖິ ໂຂ ປນມ຺ເຫຫິ ສກ຺ກາຕພ຺ໂພ ຄຣຸກາຕພ຺ໂພ ມາເນຕພ຺ໂພ ປູເຊຕພ຺ໂພ ອປເຈຕພ຺ໂພ. ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ມຍເມວ ອຣຫາມ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ເອຕ຺ຕເກ ໂຂ ອຫໍ, ໂຠ, ຕສ຺ສ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ວຓ຺ເຓ ປຣິຍາປຸຓາມິ, ໂນ ຈ ໂຂ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ເອຕ຺ຕກວຓ຺ໂຓ. ອປຣິມາຓວຓ຺ໂຓ ຫິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ’’ຕິ.

໓໐໕. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຍຖາ ໂຂ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ວຓ຺ເຓ ຠາສຕິ ອິໂຕ ເຈປິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂຍຊນສເຕ ວິຫຣຕິ, ອລເມວ ສທ຺ເຘນ ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ອປິ ປຸໂຏເສນາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຠ, ສພ຺ເພວ ມຍໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ໂສຓທຓ຺ຑປຣິວິຕກ຺ໂກ

໓໐໖. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມຫຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄເຓນ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ຄຄ຺ຄຣາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຕິໂຣວນສຓ຺ຑຄຕສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ; ຕຕ຺ຣ ເຈ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນ ໂຂ ເອສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ນາເມສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ’ຕິ, ເຕນ ມໍ ອຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ – ‘ພາໂລ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນາສກ຺ຂິ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ໂຍນິໂສ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸ’ນ຺ຕິ. ຍໍ ໂຂ ປນາຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ. ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ. ມມຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ຈາຫໍ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ອາຣາເຘຍ຺ຍໍ; ຕຕ຺ຣ ເຈ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນ ໂຂ ເອສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ເອວໍ ພ຺ຍາກາຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ນາເມສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ພ຺ຍາກາຕພ຺ໂພ’ຕິ, ເຕນ ມໍ ອຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ – ‘ພາໂລ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນາສກ຺ຂິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕຸ’ນ຺ຕິ. ຍໍ ໂຂ ປນາຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ. ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ເອວໍ ສມີປຄໂຕ ສມາໂນ ອທິສ຺ວາວ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ນິວຕ຺ເຕຍ຺ຍໍ, ເຕນ ມໍ ອຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ – ‘ພາໂລ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ມານຖທ຺ໂຘ ຠີໂຕ ຈ, ໂນ ວິສຫຕິ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ, ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເອວໍ ສມີປຄໂຕ ສມາໂນ ອທິສ຺ວາ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍໍ ໂຂ ປນາຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ, ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ’’ຕິ.

໓໐໗. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ຈມ຺ເປຍ຺ຍກາປິ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ; ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ສາເວຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ.

໓໐໘. ຕຕ຺ຣປິ ສຸທໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອຕເທວ ພຫຸລມນຸວິຕກ຺ເກນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ‘‘ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ; ຕຕ຺ຣ ເຈ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນ ໂຂ ເອສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ນາເມສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ’ຕິ, ເຕນ ມໍ ອຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ – ‘ພາໂລ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນາສກ຺ຂິ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ໂຍນິໂສ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸ’ນ຺ຕິ. ຍໍ ໂຂ ປນາຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ. ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ. ມມຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ຈາຫໍ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ອາຣາເຘຍ຺ຍໍ; ຕຕ຺ຣ ເຈ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນ ໂຂ ເອສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ເອວໍ ພ຺ຍາກາຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ນາເມສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ໂຫ ພ຺ຍາກາຕພ຺ໂພ’ຕິ, ເຕນ ມໍ ອຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ – ‘ພາໂລ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນາສກ຺ຂິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕຸ’ນ຺ຕິ. ຍໍ ໂຂ ປນາຍໍ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ. ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ. ອໂຫ ວຕ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສເກ ອາຈຣິຍເກ ເຕວິຊ຺ຊເກ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອທ຺ຘາ ວຕສ຺ສາຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍໍ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນາ’’ຕິ.

ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ

໓໐໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ວິຫຎ຺ຎຕິ ໂຂ ອຍໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສເກນ ຈິຕ຺ເຕນ. ຍໍນູນາຫໍ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ສເກ ອາຈຣິຍເກ ເຕວິຊ຺ຊເກ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິຫິ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ?

໓໑໐. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍ ວຕ ໂນ ອໂຫສິ ອິຈ຺ຉິຕໍ, ຍໍ ອາກງ຺ຂິຕໍ, ຍໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ, ຍໍ ອຠິປຕ຺ຖິຕໍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສເກ ອາຈຣິຍເກ ເຕວິຊ຺ຊເກ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອທ຺ຘາ ວຕສ຺ສາຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍໍ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນາ’ຕິ, ຕຕ຺ຣ ມໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສເກ ອາຈຣິຍເກ ເຕວິຊ຺ຊເກ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອທ຺ຘາ ວຕສ຺ສາຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘສ຺ສາມິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນາ’’ຕິ.

໓໑໑. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອພ຺ຠຸນ຺ນາເມຕ຺ວາ ກາຍໍ ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ປຣິສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ກຕເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ? ອິຘ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ໂຫຕິ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ, ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ; ອຊ຺ຌາຍໂກ ໂຫຕິ ມນ຺ຕຘໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ; ອຠິຣູໂປ ໂຫຕິ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ; ສີລວາ ໂຫຕິ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ໂຫຕິ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຎ຺ຈຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ອິເມສໍ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອງ຺ຄານໍ ສກ຺ກາ ເອກໍ ອງ຺ຄໍ ຐປຍິຕ຺ວາ ຈຕູຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ໂຠ ໂຄຕມ. ອິເມສຎ຺ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອງ຺ຄານໍ ວຓ຺ຓໍ ຐປຍາມ. ກິຎ຺ຫິ ວຓ຺ໂຓ ກຣິສ຺ສຕິ? ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ໂຫຕິ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ; ອຊ຺ຌາຍໂກ ຈ ໂຫຕິ ມນ຺ຕຘໂຣ ຈ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ; ສີລວາ ຈ ໂຫຕິ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ໂຫຕິ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ອິເມຫິ ໂຂ ໂຠ ໂຄຕມ ຈຕູຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໓໑໒. ‘‘ອິເມສໍ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອງ຺ຄານໍ ສກ຺ກາ ເອກໍ ອງ຺ຄໍ ຐປຍິຕ຺ວາ ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ໂຠ ໂຄຕມ. ອິເມສຎ຺ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອງ຺ຄານໍ ມນ຺ເຕ ຐປຍາມ. ກິຎ຺ຫິ ມນ຺ຕາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ? ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ໂຫຕິ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ; ສີລວາ ຈ ໂຫຕິ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ໂຫຕິ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ອິເມສໍ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິຓ຺ຓໍ ອງ຺ຄານໍ ສກ຺ກາ ເອກໍ ອງ຺ຄໍ ຐປຍິຕ຺ວາ ທ຺ວີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ໂຠ ໂຄຕມ. ອິເມສຎ຺ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຕິຓ຺ຓໍ ອງ຺ຄານໍ ຊາຕິໍ ຐປຍາມ. ກິຎ຺ຫິ ຊາຕິ ກຣິສ຺ສຕິ? ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສີລວາ ໂຫຕິ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ໂຫຕິ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ທ຺ວີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໓໑໓. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມາ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ເອວໍ ອວຈ. ອປວທເຕວ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ວຓ຺ຓໍ, ອປວທຕິ ມນ຺ເຕ, ອປວທຕິ ຊາຕິໍ ເອກໍເສນ. ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓສ຺ເສວ ໂຄຕມສ຺ສ ວາທໍ ອນຸປກ຺ຂນ຺ທຕີ’’ຕິ.

໓໑໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕຸມ຺ຫາກໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ອກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ນ ຈ ປໂຫຕິ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕຸ’ນ຺ຕິ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ຕຸມ຺ເຫ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ຕວ຺ໂຫ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ. ສເຈ ປນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ປໂຫຕິ ຈ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ມິໍ ວຈເນ ປຏິມນ຺ເຕຕຸ’ນ຺ຕິ, ຕິຏ຺ຐຖ ຕຸມ຺ເຫ, ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິມນ຺ເຕຕູ’’ຕິ.

໓໑໕. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຠວໍ ໂຄຕໂມ, ຕຸຓ຺ຫີ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂຫຕຸ, ອຫເມວ ເຕສໍ ສຫຘມ຺ເມນ ປຏິວຈນໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ຠວນ຺ໂຕ ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ, ມາ ຠວນ຺ໂຕ ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ – ‘ອປວທເຕວ ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ວຓ຺ຓໍ, ອປວທຕິ ມນ຺ເຕ, ອປວທຕິ ຊາຕິໍ ເອກໍເສນ. ຠວໍ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ສມຓສ຺ເສວ ໂຄຕມສ຺ສ ວາທໍ ອນຸປກ຺ຂນ຺ທຕີ’ຕິ. ນາຫໍ, ໂຠ, ອປວທາມິ ວຓ຺ຓໍ ວາ ມນ຺ເຕ ວາ ຊາຕິໍ ວາ’’ຕິ.

໓໑໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຠາຄິເນຍ຺ໂຍ ອງ຺ຄໂກ ນາມ ມາຓວໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປສ຺ສນ຺ຕິ ໂນ ໂຠນ຺ໂຕ ອິມໍ ອງ຺ຄກໍ ມາຓວກໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠາຄິເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’. ‘‘ອງ຺ຄໂກ ໂຂ, ໂຠ, ມາຓວໂກ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ, ນາສ຺ສ ອິມິສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ສມສໂມ ອຕ຺ຖິ ວຓ຺ເຓນ ຐເປຕ຺ວາ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ. ອງ຺ຄໂກ ໂຂ ມາຓວໂກ ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣ, ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ. ອຫມສ຺ສ ມນ຺ເຕ ວາເຈຕາ. ອງ຺ຄໂກ ໂຂ ມາຓວໂກ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ອຫມສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ຊານາມິ. ອງ຺ຄໂກ ໂຂ ມາຓວໂກ ປາຓມ຺ປິ ຫເນຍ຺ຍ, ອທິນ຺ນມ຺ປິ ອາທິເຍຍ຺ຍ, ປຣທາຣມ຺ປິ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ມຸສາວາທມ຺ປິ ຠເຓຍ຺ຍ, ມຊ຺ຊມ຺ປິ ປິເວຍ຺ຍ, ເອຕ຺ຖ ທານິ, ໂຠ, ກິໍ ວຓ຺ໂຓ ກຣິສ຺ສຕິ, ກິໍ ມນ຺ຕາ, ກິໍ ຊາຕິ? ຍໂຕ ໂຂ, ໂຠ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສີລວາ ຈ ໂຫຕິ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ໂຫຕິ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ໂຠ, ທ຺ວີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ສີລປຎ຺ຎາກຖາ

໓໑໗. ‘‘ອິເມສໍ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ອງ຺ຄານໍ ສກ຺ກາ ເອກໍ ອງ຺ຄໍ ຐປຍິຕ຺ວາ ເອເກນ ອງ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ; ‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສ຺ມີ’ຕິ ຈ ວທມາໂນ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປນ ມຸສາວາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ. ສີລປຣິໂຘຕາ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຎ຺ຎາ; ປຎ຺ຎາປຣິໂຘຕໍ ສີລໍ. ຍຕ຺ຖ ສີລໍ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ, ຍຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ ຕຕ຺ຖ ສີລໍ. ສີລວໂຕ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎວໂຕ ສີລໍ. ສີລປຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ໂລກສ຺ມິໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຫຕ຺ເຖນ ວາ ຫຕ຺ຖໍ ໂຘເວຍ຺ຍ, ປາເທນ ວາ ປາທໍ ໂຘເວຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສີລປຣິໂຘຕາ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎາປຣິໂຘຕໍ ສີລໍ. ຍຕ຺ຖ ສີລໍ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ, ຍຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ ຕຕ຺ຖ ສີລໍ. ສີລວໂຕ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎວໂຕ ສີລໍ. ສີລປຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ໂລກສ຺ມິໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມຕໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວເມຕໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສີລປຣິໂຘຕາ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎາປຣິໂຘຕໍ ສີລໍ. ຍຕ຺ຖ ສີລໍ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ, ຍຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ ຕຕ຺ຖ ສີລໍ. ສີລວໂຕ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎວໂຕ ສີລໍ. ສີລປຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ໂລກສ຺ມິໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຫຕ຺ເຖນ ວາ ຫຕ຺ຖໍ ໂຘເວຍ຺ຍ, ປາເທນ ວາ ປາທໍ ໂຘເວຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສີລປຣິໂຘຕາ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎາປຣິໂຘຕໍ ສີລໍ. ຍຕ຺ຖ ສີລໍ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ, ຍຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາ ຕຕ຺ຖ ສີລໍ. ສີລວໂຕ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎວໂຕ ສີລໍ. ສີລປຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ໂລກສ຺ມິໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ.

໓໑໘. ‘‘ກຕມໍ ປນ ຕໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສີລໍ? ກຕມາ ສາ ປຎ຺ຎາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕ຺ຕກປຣມາວ ມຍໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອຕສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ. ສາຘຸ ວຕ ຠວນ຺ຕໍເຍວ ໂຄຕມໍ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຸໂຓຫິ; ສາຘຸກໍ ມນສິກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອິທໍ ໂຂ ຕໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສີລໍ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ, ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ ອຍໍ ໂຂ ສາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ຎາ’’ຕິ.

ໂສຓທຓ຺ຑອຸປາສກຕ຺ຕປຏິເວທນາ

໓໑໙. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ; ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ອຘິວາເສຕຸ ຈ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

໓໒໐. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ສເກ ນິເວສເນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ເຍນ ໂສຓທຓ຺ຑສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ.

໓໒໑. ອຖ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນີຈໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສຓທຓ຺ໂຑ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣິສຄໂຕ ສມາໂນ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ອຠິວາເທຍ຺ຍໍ, ເຕນ ມໍ ສາ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ. ຍໍ ໂຂ ປນ ສາ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ. ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ. ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣິສຄໂຕ ສມາໂນ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ, ອາສນາ ເມ ຕໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ຘາເຣຕຸ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣິສຄໂຕ ສມາໂນ ເວຐນໍ ໂອມຸຎ຺ເຈຍ຺ຍໍ, ສິຣສາ ເມ ຕໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອຠິວາທນໍ ຘາເຣຕຸ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍານຄໂຕ ສມາໂນ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ອຠິວາເທຍ຺ຍໍ, ເຕນ ມໍ ສາ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ. ຍໍ ໂຂ ປນ ສາ ປຣິສາ ປຣິຠເວຍ຺ຍ, ຍໂສປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຖ, ຍສ຺ສ ໂຂ ປນ ຍໂສ ຫາເຍຖ, ໂຠຄາປິ ຕສ຺ສ ຫາເຍຍ຺ຍຸໍ. ຍໂສລທ຺ຘາ ໂຂ ປນມ຺ຫາກໍ ໂຠຄາ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍານຄໂຕ ສມາໂນ ປໂຕທລຏ຺ຐິໍ ອພ຺ຠຸນ຺ນາເມຍ຺ຍໍ, ຍານາ ເມ ຕໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ປຈ຺ໂຈໂຣຫນໍ ຘາເຣຕຸ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍານຄໂຕ ສມາໂນ ຉຕ຺ຕໍ ອປນາເມຍ຺ຍໍ, ສິຣສາ ເມ ຕໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອຠິວາທນໍ ຘາເຣຕູ’’ຕິ.

໓໒໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂສຓທຓ຺ຑໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມີຕິ.

ໂສຓທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ກູຏທນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

ຂາຓຸມຕກພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ

໓໒໓. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ມຄເຘສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ເຍນ ຂາຓຸມຕໍ ນາມ ມຄຘານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາໂມ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຂາຓຸມເຕ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຂາຓຸມຕໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ທິນ຺ນໍ ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ອຸປກ຺ຂໂຏ ໂຫຕິ. ສຕ຺ຕ ຈ ອຸສຠສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ວຈ຺ຉຕຣສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ວຈ຺ຉຕຣີສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອຊສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອຸຣພ຺ຠສຕານິ ຖູຓູປນີຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ຍຎ຺ຎຕ຺ຖາຍ.

໓໒໔. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຂາຓຸມຕກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ມຄເຘສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ຂາຓຸມຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຂາຓຸມເຕ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໓໒໕. ອຖ ໂຂ ຂາຓຸມຕກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຂາຓຸມຕາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສງ຺ຆີ ຄຓີຠູຕາ ເຍນ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ.

໓໒໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸປຣິປາສາເທ ທິວາເສຍ຺ຍໍ ອຸປຄໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຂາຓຸມຕເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກ ຂາຓຸມຕາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສງ຺ຆີ ຄຓີຠູເຕ ເຍນ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມນ຺ເຕ. ທິສ຺ວາ ຂຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ຂຕ຺ເຕ, ຂາຓຸມຕກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຂາຓຸມຕາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສງ຺ຆີ ຄຓີຠູຕາ ເຍນ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ?

໓໒໗. ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ມຄເຘສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ຂາຓຸມຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຂາຓຸມເຕ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຕເມເຕ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ.

໓໒໘. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸຕໍ ໂຂ ປນ ເມຕໍ – ‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຕິວິຘໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທໍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣໍ ຊານາຕີ’ຕິ. ນ ໂຂ ປນາຫໍ ຊານາມິ ຕິວິຘໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທໍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣໍ. ອິຈ຺ຉາມິ ຈາຫໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕິວິຘໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທໍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໒໙. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຂຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຠ ຂຕ຺ເຕ, ເຍນ ຂາຓຸມຕກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຂາຓຸມຕເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກ ເອວໍ ວເທຫິ – ‘ກູຏທນ຺ໂຕ, ໂຠ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອວມາຫ – ‘‘ອາຄເມນ຺ຕຸ ກິຣ ຠວນ຺ໂຕ, ກູຏທນ຺ໂຕປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຂຕ຺ຕາ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຂາຓຸມຕກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຂາຓຸມຕເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກູຏທນ຺ໂຕ, ໂຠ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອວມາຫ – ‘ອາຄເມນ຺ຕຸ ກິຣ ໂຠນ຺ໂຕ, ກູຏທນ຺ໂຕປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ກູຏທນ຺ຕຄຸຓກຖາ

໓໓໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອເນການິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຕານິ ຂາຓຸມເຕ ປຏິວສນ຺ຕິ – ‘‘ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ອນຸຠວິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ – ‘‘ກູຏທນ຺ໂຕ ກິຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍນ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ.

໓໓໑. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ກູຏທນ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ ໂຂ ເມ, ໂຠ, ໂຫຕິ – ‘ອຫມ຺ປິ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມີ’’’ຕິ.

‘‘ມາ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິ. ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສເຈ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ, ໂຠໂຕ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ຍໂສ ຫາຍິສ຺ສຕິ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິ ໂຠໂຕ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ຍໂສ ຫາຍິສ຺ສຕິ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສມໂຓ ຕ຺ເວວ ໂຄຕໂມ ອຣຫຕິ ຠວນ຺ຕໍ ກູຏທນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ຍມ຺ປິ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສມໂຓ ຕ຺ເວວ ໂຄຕໂມ ອຣຫຕິ ຠວນ຺ຕໍ ກູຏທນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ປຫູຕວິຕ຺ຕູປກຣໂຓ ປຫູຕຊາຕຣູປຣຊໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ສີລວາ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ພຫູນໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິໂຍ ຕີຓິ ມາຓວກສຕານິ ມນ຺ເຕ ວາເຈຕິ, ພຫູ ໂຂ ປນ ນານາທິສາ ນານາຊນປທາ ມາຓວກາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຠໂຕ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ມນ຺ຕຕ຺ຖິກາ ມນ຺ເຕ ອຘິຍິຕຸກາມາ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ຊິຓ຺ໂຓ ວຸທ຺ໂຘ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຕຣຸໂຓ ເຈວ ຕຣຸຓປພ຺ພຊິໂຕ ຈ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ຠວຎ຺ຫິ ກູຏທນ຺ໂຕ ຂາຓຸມຕໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ທິນ຺ນໍ ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ. ຍມ຺ປິ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ຂາຓຸມຕໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ, ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ທິນ຺ນໍ ຣາຊທາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສມໂຓຕ຺ເວວ ໂຄຕໂມ ອຣຫຕິ ຠວນ຺ຕໍ ກູຏທນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ພຸທ຺ຘຄຸຓກຖາ

໓໓໒. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຠ, ມມປິ ສຸຓາຖ, ຍຖາ ມຍເມວ ອຣຫາມ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ, ນ ຕ຺ເວວ ອຣຫຕິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ຍມ຺ປິ, ໂຠ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ, ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນ ອຣຫຕິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ມຍເມວ ອຣຫາມ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ມຫນ຺ຕໍ ຎາຕິສງ຺ຆໍ ໂອຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ປຫູຕໍ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓໍ ໂອຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ ຠູມິຄຕຎ຺ຈ ເວຫາສຏ຺ຐໍ ຈ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ທຫໂຣວ ສມາໂນ ຍຸວາ ສຸສຸກາຬເກໂສ ຠທ຺ເຣນ ໂຍພ຺ພເນນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຐເມນ ວຍສາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອກາມການໍ ມາຕາປິຕູນໍ ອສ຺ສຸມຸຂານໍ ຣຸທນ຺ຕານໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ …ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສີລວາ ອຣິຍສີລີ ກຸສລສີລີ ກຸສລສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ພຫູນໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິໂຍ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຂີຓກາມຣາໂຄ ວິຄຕຈາປລ຺ໂລ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ກມ຺ມວາທີ ກິຣິຍວາທີ ອປາປປຸເຣກ຺ຂາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາຍ ປຊາຍ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຸຈ຺ຈາ ກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ອສມ຺ຠິນ຺ນຂຕ຺ຕິຍກຸລາ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ອຑ຺ຒາ ກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ມຫທ຺ຘນາ ມຫາໂຠຄາ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ຕິໂຣຣຏ຺ຐາ ຕິໂຣຊນປທາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ອເນການິ ເທວຕາສຫສ຺ສານິ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄຕານິ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ ຕິ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ເອຫິສ຺ວາຄຕວາທີ ສຂິໂລ ສມ຺ໂມທໂກ ອພ຺ຠາກຸຏິໂກ ອຸຕ຺ຕານມຸໂຂ ປຸພ຺ພຠາສີ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຣິສານໍ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມເຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕເມ ພຫູ ເທວາ ຈ ມນຸສ຺ສາ ຈ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຍສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ປຏິວສຕິ ນ ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ອມນຸສ຺ສາ ມນຸສ຺ເສ ວິເຫເຐນ຺ຕິ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສງ຺ຆີ ຄຓີ ຄຓາຈຣິໂຍ ປຸຖຸຕິຕ຺ຖກຣານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍຖາ ໂຂ ປນ, ໂຠ, ເອເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍຖາ ວາ ຕຖາ ວາ ຍໂສ ສມຸທາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ເຫວໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ສມຸທາຄໂຕ. ອຖ ໂຂ ອນຸຕ຺ຕຣາຍ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປທາຍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຍໂສ ສມຸທາຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມຓໍ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕມໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ສປຸຕ຺ໂຕ ສຠຣິໂຍ ສປຣິໂສ ສາມຈ຺ໂຈ ປາເຓຫິ ສຣຓໍ ຄໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣສາຕິສ຺ສ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ…ເປ…

‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ຂາຓຸມຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຂາຓຸມເຕ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ. ເຍ ໂຂ ປນ, ໂຠ, ເກຈິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຄາມເຂຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຕິຖີ ໂນ ເຕ ໂຫນ຺ຕິ. ອຕິຖີ ໂຂ ປນມ຺ເຫຫິ ສກ຺ກາຕພ຺ພາ ຄຣຸກາຕພ຺ພາ ມາເນຕພ຺ພາ ປູເຊຕພ຺ພາ ອປເຈຕພ຺ພາ. ຍມ຺ປິ, ໂຠ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຂາຓຸມຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຂາຓຸມເຕ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍໍ, ອຕິຖິມ຺ຫາກໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ. ອຕິຖິ ໂຂ ປນມ຺ເຫຫິ ສກ຺ກາຕພ຺ໂພ ຄຣຸກາຕພ຺ໂພ ມາເນຕພ຺ໂພ ປູເຊຕພ຺ໂພ ອປເຈຕພ຺ໂພ. ອິມິນາປງ຺ເຄນ ນາຣຫຕິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ມຍເມວ ອຣຫາມ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ເອຕ຺ຕເກ ໂຂ ອຫໍ, ໂຠ, ຕສ຺ສ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ວຓ຺ເຓ ປຣິຍາປຸຓາມິ, ໂນ ຈ ໂຂ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ເອຕ຺ຕກວຓ຺ໂຓ. ອປຣິມາຓວຓ຺ໂຓ ຫິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ’’ຕິ.

໓໓໓. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກູຏທນ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຍຖາ ໂຂ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ວຓ຺ເຓ ຠາສຕິ, ອິໂຕ ເຈປິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂຍຊນສເຕ ວິຫຣຕິ, ອລເມວ ສທ຺ເຘນ ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ອປິ ປຸໂຏເສນາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຠ, ສພ຺ເພວ ມຍໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ມຫາວິຊິຕຣາຊຍຎ຺ຎກຖາ

໓໓໔. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມຫຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄເຓນ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ຂາຓຸມຕກາປິ ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ສາເວຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ; ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ.

໓໓໕. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ – ‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຕິວິຘໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທໍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣໍ ຊານາຕີ’ຕິ. ນ ໂຂ ປນາຫໍ ຊານາມິ ຕິວິຘໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທໍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣໍ. ອິຈ຺ຉາມິ ຈາຫໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ. ສາຘຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕິວິຘໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທໍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣໍ ເທເສຕູ’’ຕິ.

໓໓໖. ‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຸຓາຫິ ສາຘຸກໍ ມນສິກໂຣຫິ, ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ນາມ ອໂຫສິ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ປຫູຕຊາຕຣູປຣຊໂຕ ປຫູຕວິຕ຺ຕູປກຣໂຓ ປຫູຕຘນຘຎ຺ໂຎ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ. ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ອຘິຄຕາ ໂຂ ເມ ວິປຸລາ ມານຸສກາ ໂຠຄາ, ມຫນ຺ຕໍ ປຖວິມຓ຺ຑລໍ ອຠິວິຊິຍ ອຊ຺ຌາວສາມິ, ຍໍນູນາຫໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍເຊຍ຺ຍໍ, ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ.

໓໓໗. ‘‘ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ປຸໂຣຫິຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ອຘິຄຕາ ໂຂ ເມ ວິປຸລາ ມານຸສກາ ໂຠຄາ, ມຫນ຺ຕໍ ປຖວິມຓ຺ຑລໍ ອຠິວິຊິຍ ອຊ຺ຌາວສາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍເຊຍ຺ຍໍ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ. ອນຸສາສຕຸ ມໍ ຠວໍ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’’ຕິ.

໓໓໘. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣາຊານໍ ມຫາວິຊິຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ໂຠໂຕ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປໂທ ສກຓ຺ຏໂກ ສອຸປ຺ປີໂຬ, ຄາມຆາຕາປິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ນິຄມຆາຕາປິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ນຄຣຆາຕາປິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ປນ຺ຖທຸຫນາປິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ. ຠວໍ ໂຂ ປນ ຣາຊາ ເອວໍ ສກຓ຺ຏເກ ຊນປເທ ສອຸປ຺ປີເຬ ພລິມຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ອກິຈ຺ຈກາຣີ ອສ຺ສ ເຕນ ຠວໍ ຣາຊາ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ເອວມສ຺ສ – ‘‘ອຫເມຕໍ ທສ຺ສຸຂີລໍ ວເຘນ ວາ ພນ຺ເຘນ ວາ ຊານິຍາ ວາ ຄຣຫາຍ ວາ ປພ຺ພາຊນາຍ ວາ ສມູຫນິສ຺ສາມີ’’ຕິ, ນ ໂຂ ປເນຕສ຺ສ ທສ຺ສຸຂີລສ຺ສ ເອວໍ ສມ຺ມາ ສມຸຄ຺ຆາໂຕ ໂຫຕິ. ເຍ ເຕ ຫຕາວເສສກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ປຈ຺ຉາ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປທໍ ວິເຫເຐສ຺ສນ຺ຕິ. ອປິ ຈ ໂຂ ອິທໍ ສໍວິຘານໍ ອາຄມ຺ມ ເອວເມຕສ຺ສ ທສ຺ສຸຂີລສ຺ສ ສມ຺ມາ ສມຸຄ຺ຆາໂຕ ໂຫຕິ. ເຕນ ຫິ ຠວໍ ຣາຊາ ເຍ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ ກສິໂຄຣກ຺ເຂ, ເຕສໍ ຠວໍ ຣາຊາ ພີຊຠຕ຺ຕໍ ອນຸປ຺ປເທຕຸ. ເຍ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ ວາຓິຊ຺ຊາຍ, ເຕສໍ ຠວໍ ຣາຊາ ປາຠຕໍ ອນຸປ຺ປເທຕຸ. ເຍ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ ຣາຊໂປຣິເສ, ເຕສໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຠຕ຺ຕເວຕນໍ ປກປ຺ເປຕຸ. ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ສກມ຺ມປສຸຕາ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປທໍ ນ ວິເຫເຐສ຺ສນ຺ຕິ; ມຫາ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຣາສິໂກ ຠວິສ຺ສຕິ. ເຂມຏ຺ຐິຕາ ຊນປທາ ອກຓ຺ຏກາ ອນຸປ຺ປີຬາ. ມນຸສ຺ສາ ມຸທາ ໂມທມານາ ອຸເຣ ປຸຕ຺ເຕ ນຈ຺ເຈນ຺ຕາ ອປາຣຸຕຆຣາ ມຎ຺ເຎ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ. ‘ເອວໍ, ໂຠ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອຸສ຺ສຫິໍສຸ ກສິໂຄຣກ຺ເຂ, ເຕສໍ ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ພີຊຠຕ຺ຕໍ ອນຸປ຺ປທາສິ. ເຍ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອຸສ຺ສຫິໍສຸ ວາຓິຊ຺ຊາຍ, ເຕສໍ ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ປາຠຕໍ ອນຸປ຺ປທາສິ. ເຍ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອຸສ຺ສຫິໍສຸ ຣາຊໂປຣິເສ, ເຕສໍ ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ຠຕ຺ຕເວຕນໍ ປກປ຺ເປສິ. ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ສກມ຺ມປສຸຕາ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປທໍ ນ ວິເຫຐິໍສຸ, ມຫາ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຣາສິໂກ ອໂຫສິ. ເຂມຏ຺ຐິຕາ ຊນປທາ ອກຓ຺ຏກາ ອນຸປ຺ປີຬາ ມນຸສ຺ສາ ມຸທາ ໂມທມານາ ອຸເຣ ປຸຕ຺ເຕ ນຈ຺ເຈນ຺ຕາ ອປາຣຸຕຆຣາ ມຎ຺ເຎ ວິຫຣິໍສຸ. ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ປຸໂຣຫິຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ສມູຫໂຕ ໂຂ ເມ ໂຠໂຕ ທສ຺ສຸຂີໂລ, ໂຠໂຕ ສໍວິຘານໍ ອາຄມ຺ມ ມຫາ ຈ ເມ ຣາສິໂກ. ເຂມຏ຺ຐິຕາ ຊນປທາ ອກຓ຺ຏກາ ອນຸປ຺ປີຬາ ມນຸສ຺ສາ ມຸທາ ໂມທມານາ ອຸເຣ ປຸຕ຺ເຕ ນຈ຺ເຈນ຺ຕາ ອປາຣຸຕຆຣາ ມຎ຺ເຎ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ. ອນຸສາສຕຸ ມໍ ຠວໍ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ.

ຈຕຸປຣິກ຺ຂາຣໍ

໓໓໙. ‘‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ຣາຊາ ເຍ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ຂຕ຺ຕິຍາ ອານຸຍນ຺ຕາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ ເຕ ຠວໍ ຣາຊາ ອາມນ຺ຕຍຕໍ – ‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ໂຠ, ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ, ອນຸຊານນ຺ຕຸ ເມ ຠວນ຺ໂຕ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ເຍ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອມຈ຺ຈາ ປາຣິສຊ຺ຊາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ…ເປ… ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ…ເປ… ຄຫປຕິເນຈຍິກາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ເຕ ຠວໍ ຣາຊາ ອາມນ຺ຕຍຕໍ – ‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ໂຠ, ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ, ອນຸຊານນ຺ຕຸ ເມ ຠວນ຺ໂຕ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ‘ເອວໍ, ໂຠ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ຂຕ຺ຕິຍາ ອານຸຍນ຺ຕາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ເຕ ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ໂຠ, ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ, ອນຸຊານນ຺ຕຸ ເມ ຠວນ຺ໂຕ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ‘ຍຊຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຍຎ຺ຎໍ, ຍຎ຺ຎກາໂລ ມຫາຣາຊາ’ຕິ. ເຍ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປເທ ອມຈ຺ຈາ ປາຣິສຊ຺ຊາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ…ເປ… ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ…ເປ… ຄຫປຕິເນຈຍິກາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ເຕ ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ໂຠ, ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕຸໍ. ອນຸຊານນ຺ຕຸ ເມ ຠວນ຺ໂຕ ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ‘ຍຊຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຍຎ຺ຎໍ, ຍຎ຺ຎກາໂລ ມຫາຣາຊາ’ຕິ. ອິຕິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອນຸມຕິປກ຺ຂາ ຕສ຺ເສວ ຍຎ຺ຎສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣາ ຠວນ຺ຕິ.

ອຏ຺ຐ ປຣິກ຺ຂາຣາ

໓໔໐. ‘‘ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ; ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ປຫູຕຊາຕຣູປຣຊໂຕ ປຫູຕວິຕ຺ຕູປກຣໂຓ ປຫູຕຘນຘຎ຺ໂຎ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ; ພລວາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສວາຍ ໂອວາທປຏິກຣາຍ ສຫຕິ [ປຕປຕິ (ສີ. ປີ.), ຕປຕິ (ສ຺ຍາ.)] ມຎ຺ເຎ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກ ຍສສາ; ສທ຺ໂຘ ທາຍໂກ ທານປຕິ ອນາວຏທ຺ວາໂຣ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓກປຓທ຺ຘິກວຓິພ຺ພກຍາຈການໍ ໂອປານຠູໂຕ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ສຸຕຊາຕສ຺ສ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ເສວ ໂຂ ປນ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ ‘ອຍໍ ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ອຍໍ ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ’ຕິ; ປຓ຺ຑິໂຕ, ວິຍຕ຺ໂຕ, ເມຘາວີ, ປຏິພໂລ, ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນ ອຕ຺ເຖ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ. ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອິຕິ ອິມານິປິ ອຏ຺ຐງ຺ຄານິ ຕສ຺ເສວ ຍຎ຺ຎສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣາ ຠວນ຺ຕິ.

ຈຕຸປຣິກ຺ຂາຣໍ

໓໔໑. ‘‘ປຸໂຣຫິໂຕ [ປຸໂຣຫິໂຕປິ (ກ. ສີ. ກ.)] ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈຕຸຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ; ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ; ສີລວາ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິເມຫິ ຈຕູຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອິຕິ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ ຕສ຺ເສວ ຍຎ຺ຎສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣາ ຠວນ຺ຕິ.

ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ

໓໔໒. ‘‘ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພວ ຍຎ຺ຎາ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ເທເສສິ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍິຏ຺ຐຸກາມສ຺ສ [ຍິຏ຺ຐກາມສ຺ສ (ກ.)] ໂກຈິເທວ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ – ‘ມຫາ ວຕ ເມ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ໂຘ ວິຄຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂສ ໂຠຕາ ຣຎ຺ຎາ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ນ ກຣຓີໂຍ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ – ‘ມຫາ ວຕ ເມ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ໂຘ ວິຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ, ໂສ ໂຠຕາ ຣຎ຺ຎາ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ນ ກຣຓີໂຍ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍິຏ຺ຐສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ – ‘ມຫາ ວຕ ເມ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ໂຘ ວິຄໂຕ’ຕິ, ໂສ ໂຠຕາ ຣຎ຺ຎາ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ນ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອິມາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພວ ຍຎ຺ຎາ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ເທເສສິ.

ທສ ອາກາຣາ

໓໔໓. ‘‘ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພວ ຍຎ຺ຎາ ທສຫາກາເຣຫິ ປຏິຄ຺ຄາຫເກສຸ ວິປ຺ປຏິສາຣໍ ປຏິວິເນສິ. ‘ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ ໂຂ ໂຠໂຕ ຍຎ຺ຎໍ ປາຓາຕິປາຕິໂນປິ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາປິ. ເຍ ຕຕ຺ຖ ປາຓາຕິປາຕິໂນ, ເຕສຎ຺ເຎວ ເຕນ. ເຍ ຕຕ຺ຖ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ, ເຕ ອາຣພ຺ຠ ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕຸ. ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ ໂຂ ໂຠໂຕ ຍຎ຺ຎໍ ອທິນ຺ນາທາຍິໂນປິ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາປິ…ເປ… ກາເມສຸ ມິຈ຺ຉາຈາຣິໂນປິ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາປິ… ມຸສາວາທິໂນປິ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາປິ… ປິສຸຓວາຈິໂນປິ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາປິ… ຜຣຸສວາຈິໂນປິ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາປິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປິໂນປິ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣຕາປິ … ອຠິຊ຺ຌາລຸໂນປິ ອນຠິຊ຺ຌາລຸໂນປິ… ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕາປິ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕາປິ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາປິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາປິ…. ເຍ ຕຕ຺ຖ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ, ເຕສຎ຺ເຎວ ເຕນ. ເຍ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ, ເຕ ອາຣພ຺ຠ ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕູ’ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພວ ຍຎ຺ຎາ ທສຫາກາເຣຫິ ປຏິຄ຺ຄາຫເກສຸ ວິປ຺ປຏິສາຣໍ ປຏິວິເນສິ.

ໂສຬສ ອາກາຣາ

໓໔໔. ‘‘ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂສຬສຫາກາເຣຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວຕ຺ຕາ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕສ຺ສ ອາມນ຺ຕິຕາ ຂຕ຺ຕິຍາ ອານຸຍນ຺ຕາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ; ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕີ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຕາ ຘມ຺ມໂຕ ນຕ຺ຖິ. ໂຠຕາ ໂຂ ປນ ຣຎ຺ຎາ ອາມນ຺ຕິຕາ ຂຕ຺ຕິຍາ ອານຸຍນ຺ຕາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ. ອິມິນາເປຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຊານາຕຸ, ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕຸ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວຕ຺ຕາ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕສ຺ສ ອາມນ຺ຕິຕາ ອມຈ຺ຈາ ປາຣິສຊ຺ຊາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ…ເປ… ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ…ເປ… ຄຫປຕິເນຈຍິກາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕີ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຕາ ຘມ຺ມໂຕ ນຕ຺ຖິ. ໂຠຕາ ໂຂ ປນ ຣຎ຺ຎາ ອາມນ຺ຕິຕາ ຄຫປຕິເນຈຍິກາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ. ອິມິນາເປຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຊານາຕຸ, ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕຸ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວຕ຺ຕາ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ, ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕີ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຕາ ຘມ຺ມໂຕ ນຕ຺ຖິ. ຠວໍ ໂຂ ປນ ຣາຊາ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ອິມິນາເປຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຊານາຕຸ, ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕຸ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວຕ຺ຕາ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ ໂນ ຈ ໂຂ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຓ຺ຓີ ພ຺ຣຫ຺ມວຈ຺ຉສີ ອຂຸທ຺ທາວກາໂສ ທສ຺ສນາຍ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ປຫູຕຊາຕຣູປຣຊໂຕ ປຫູຕວິຕ຺ຕູປກຣໂຓ ປຫູຕຘນຘຎ຺ໂຎ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ພລວາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສວາຍ ໂອວາທປຏິກຣາຍ ສຫຕິ ມຎ຺ເຎ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກ ຍສສາ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ສທ຺ໂຘ ທາຍໂກ ທານປຕິ ອນາວຏທ຺ວາໂຣ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓກປຓທ຺ຘິກວຓິພ຺ພກຍາຈການໍ ໂອປານຠູໂຕ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ສຸຕຊາຕສ຺ສ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ຕສ຺ສ ຕສ຺ເສວ ໂຂ ປນ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ ‘‘ອຍໍ ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ, ອຍໍ ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ປຏິພໂລ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນ ອຕ຺ເຖ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ, ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕີ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຕາ ຘມ຺ມໂຕ ນຕ຺ຖິ. ຠວໍ ໂຂ ປນ ຣາຊາ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ປຏິພໂລ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນ ອຕ຺ເຖ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ. ອິມິນາເປຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຊານາຕຸ, ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕຸ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວຕ຺ຕາ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ. ໂນ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ; ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕີ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຕາ ຘມ຺ມໂຕ ນຕ຺ຖິ. ໂຠໂຕ ໂຂ ປນ ຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ. ອິມິນາເປຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຊານາຕຸ, ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕຸ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂກຈິເທວ ວຕ຺ຕາ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ. ໂນ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ…ເປ… ໂນ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສີລວາ ວຸທ຺ຘສີລີ ວຸທ຺ຘສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ…ເປ… ໂນ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ, ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕີ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຠໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຕາ ຘມ຺ມໂຕ ນຕ຺ຖິ. ໂຠໂຕ ໂຂ ປນ ຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ປຐໂມ ວາ ທຸຕິໂຍ ວາ ສຸຊໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ. ອິມິນາເປຕໍ ຠວໍ ຣາຊາ ຊານາຕຸ, ຍຊຕໍ ຠວໍ, ສຊ຺ຊຕໍ ຠວໍ, ໂມທຕໍ ຠວໍ, ຈິຕ຺ຕເມວ ຠວໍ ອນ຺ຕຣໍ ປສາເທຕູຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣຎ຺ໂຎ ມຫາວິຊິຕສ຺ສ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊມານສ຺ສ ໂສຬສຫິ ອາກາເຣຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ.

໓໔໕. ‘‘ຕສ຺ມິໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ເຎ ເນວ ຄາໂວ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ນ ອເຊຬກາ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ນ ກຸກ຺ກຸຏສູກຣາ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ນ ວິວິຘາ ປາຓາ ສໍຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊິໍສຸ, ນ ຣຸກ຺ຂາ ຉິຊ຺ຊິໍສຸ ຍູປຕ຺ຖາຍ, ນ ທພ຺ຠາ ລູຍິໍສຸ ພຣິຫິສຕ຺ຖາຍ [ປຣິຫິໍສຕ຺ຖາຍ (ສ຺ຍາ. ກ. ສີ. ກ.), ປຣຫິໍສຕ຺ຖາຍ (ກ.)]. ເຍປິສ຺ສ ອເຫສຸໍ ທາສາຕິ ວາ ເປສ຺ສາຕິ ວາ ກມ຺ມກຣາຕິ ວາ, ເຕປິ ນ ທຓ຺ຑຕຊ຺ຊິຕາ ນ ຠຍຕຊ຺ຊິຕາ ນ ອສ຺ສຸມຸຂາ ຣຸທມານາ ປຣິກມ຺ມານິ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຍ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ເຕ ອກໍສຸ, ເຍ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ນ ເຕ ອກໍສຸ; ຍໍ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ຕໍ ອກໍສຸ, ຍໍ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ນ ຕໍ ອກໍສຸ. ສປ຺ປິເຕລນວນີຕທຘິມຘຸຜາຓິເຕນ ເຈວ ໂສ ຍຎ຺ໂຎ ນິຏ຺ຐານມຄມາສິ.

໓໔໖. ‘‘ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຂຕ຺ຕິຍາ ອານຸຍນ຺ຕາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ອມຈ຺ຈາ ປາຣິສຊ຺ຊາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ, ຄຫປຕິເນຈຍິກາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ ປຫູຕໍ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ອາທາຍ ຣາຊານໍ ມຫາວິຊິຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອິທໍ, ເທວ, ປຫູຕໍ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ເທວຎ຺ເຎວ ອຸທ຺ທິສ຺ສາຠຕໍ, ຕໍ ເທໂວ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕູ’ຕິ. ‘ອລໍ, ໂຠ, ມມາປິທໍ ປຫູຕໍ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມິເກນ ພລິນາ ອຠິສງ຺ຂຕໍ; ຕຎ຺ຈ ໂວ ໂຫຕຸ, ອິໂຕ ຈ ຠິຍ຺ໂຍ ຫຣຖາ’ຕິ. ເຕ ຣຎ຺ຎາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ອປກ຺ກມ຺ມ ເອວໍ ສມຈິນ຺ເຕສຸໍ – ‘ນ ໂຂ ເອຕໍ ອມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ, ຍໍ ມຍໍ ອິມານິ ສາປເຕຍ຺ຍານິ ປຸນເທວ ສການິ ຆຣານິ ປຏິຫເຣຍ຺ຍາມ. ຣາຊາ ໂຂ ມຫາວິຊິໂຕ ມຫາຍຎ຺ຎໍ ຍຊຕິ, ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອນຸຍາຄິໂນ ໂຫມາ’ຕິ.

໓໔໗. ‘‘ອຖ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸຣຕ຺ຖິເມນ ຍຎ຺ຎວາຏສ຺ສ [ຍຎ຺ຎາວາຏສ຺ສ (ສີ. ປີ. ກ.)] ຂຕ຺ຕິຍາ ອານຸຍນ຺ຕາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ ທານານິ ປຏ຺ຐເປສຸໍ. ທກ຺ຂິເຓນ ຍຎ຺ຎວາຏສ຺ສ ອມຈ຺ຈາ ປາຣິສຊ຺ຊາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ ທານານິ ປຏ຺ຐເປສຸໍ. ປຈ຺ຉິເມນ ຍຎ຺ຎວາຏສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ ທານານິ ປຏ຺ຐເປສຸໍ. ອຸຕ຺ຕເຣນ ຍຎ຺ຎວາຏສ຺ສ ຄຫປຕິເນຈຍິກາ ເນຄມາ ເຈວ ຊານປທາ ຈ ທານານິ ປຏ຺ຐເປສຸໍ.

‘‘ເຕສຸປິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ເຎສຸ ເນວ ຄາໂວ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ນ ອເຊຬກາ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ນ ກຸກ຺ກຸຏສູກຣາ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ນ ວິວິຘາ ປາຓາ ສໍຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊິໍສຸ, ນ ຣຸກ຺ຂາ ຉິຊ຺ຊິໍສຸ ຍູປຕ຺ຖາຍ, ນ ທພ຺ຠາ ລູຍິໍສຸ ພຣິຫິສຕ຺ຖາຍ. ເຍປິ ເນສໍ ອເຫສຸໍ ທາສາຕິ ວາ ເປສ຺ສາຕິ ວາ ກມ຺ມກຣາຕິ ວາ, ເຕປິ ນ ທຓ຺ຑຕຊ຺ຊິຕາ ນ ຠຍຕຊ຺ຊິຕາ ນ ອສ຺ສຸມຸຂາ ຣຸທມານາ ປຣິກມ຺ມານິ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຍ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ເຕ ອກໍສຸ, ເຍ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ນ ເຕ ອກໍສຸ; ຍໍ ອິຈ຺ຉິໍສຸ, ຕໍ ອກໍສຸ, ຍໍ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ ນ ຕໍ ອກໍສຸ. ສປ຺ປິເຕລນວນີຕທຘິມຘຸຜາຓິເຕນ ເຈວ ເຕ ຍຎ຺ຎາ ນິຏ຺ຐານມຄມໍສຸ.

‘‘ອິຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ອນຸມຕິປກ຺ຂາ, ຣາຊາ ມຫາວິຊິໂຕ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈຕູຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ຕິສ຺ໂສ ຈ ວິຘາ ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ຕິວິຘາ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາ’’ຕິ.

໓໔໘. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸນ຺ນາທິໂນ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ອເຫສຸໍ – ‘‘ອໂຫ ຍຎ຺ໂຎ, ອໂຫ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາ’’ຕິ! ກູຏທນ຺ໂຕ ປນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕູຓ຺ຫີຠູໂຕວ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກູຏທນ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກສ຺ມາ ປນ ຠວໍ ກູຏທນ຺ໂຕ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸຠາສິຕໂຕ ນາພ຺ຠນຸໂມທຕີ’’ຕິ? ‘‘ນາຫໍ, ໂຠ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸຠາສິຕໂຕ ນາພ຺ຠນຸໂມທາມິ. ມຸທ຺ຘາປິ ຕສ຺ສ ວິປເຕຍ຺ຍ, ໂຍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸຠາສິຕໂຕ ນາພ຺ຠນຸໂມເທຍ຺ຍ. ອປິ ຈ ເມ, ໂຠ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນ ເອວມາຫ – ‘ເອວໍ ເມ ສຸຕ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ເອວໍ ອຣຫຕິ ຠວິຕຸ’ນ຺ຕິ ວາ; ອປິ ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ – ‘ເອວໍ ຕທາ ອາສິ, ອິຕ຺ຖໍ ຕທາ ອາສິ’ ຕ຺ເວວ ຠາສຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ໂຠ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອທ຺ຘາ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເຕນ ສມເຍນ ຣາຊາ ວາ ອໂຫສິ ມຫາວິຊິໂຕ ຍຎ຺ຎສ຺ສາມິ ປຸໂຣຫິໂຕ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕສ຺ສ ຍຎ຺ຎສ຺ສ ຍາເຊຕາ’ຕິ. ອຠິຊານາຕິ ປນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ເອວຣູປໍ ຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕ຺ວາ ວາ ຍາເຊຕ຺ວາ ວາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊິຕາຕິ’’? ‘‘ອຠິຊານາມຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວຣູປໍ ຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕ຺ວາ ວາ ຍາເຊຕ຺ວາ ວາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊິຕາ, ອຫໍ ເຕນ ສມເຍນ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິໍ ຕສ຺ສ ຍຎ຺ຎສ຺ສ ຍາເຊຕາ’’ຕິ.

ນິຈ຺ຈທານອນຸກຸລຍຎ຺ຎໍ

໓໔໙. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ [ຕິວິຘຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ (ກ.)] ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ [ອປ຺ປຕ຺ຖຕໂຣ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ [ອປ຺ປສມາຣພ຺ຠຕໂຣ (ສີ. ປີ. ກ.)] ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ນິຈ຺ຈທານານິ ອນຸກຸລຍຎ຺ຎານິ ສີລວນ຺ເຕ ປພ຺ພຊິເຕ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ທິຍ຺ຍນ຺ຕິ; ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ຕໍ ນິຈ຺ຈທານໍ ອນຸກຸລຍຎ຺ຎໍ ອິມາຍ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອປ຺ປຏ຺ຐຕຣຎ຺ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕຣຎ຺ຈ ມຫປ຺ຜລຕຣຎ຺ຈ ມຫານິສໍສຕຣຎ຺ຈາ’’ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວຣູປໍ ຍຎ຺ຎໍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຫຕ຺ຖ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທຓ຺ຑປ຺ປຫາຣາປິ ຄລຄ຺ຄຫາປິ, ຕສ຺ມາ ເອວຣູປໍ ຍຎ຺ຎໍ ນ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ. ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ນິຈ຺ຈທານານິ ອນຸກຸລຍຎ຺ຎານິ ສີລວນ຺ເຕ ປພ຺ພຊິເຕ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ທິຍ຺ຍນ຺ຕິ; ເອວຣູປໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ຎໍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນ ເຫຕ຺ຖ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ທຓ຺ຑປ຺ປຫາຣາປິ ຄລຄ຺ຄຫາປິ, ຕສ຺ມາ ເອວຣູປໍ ຍຎ຺ຎໍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ. ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ຕໍ ນິຈ຺ຈທານໍ ອນຸກຸລຍຎ຺ຎໍ ອິມາຍ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອປ຺ປຏ຺ຐຕຣຎ຺ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕຣຎ຺ຈ ມຫປ຺ຜລຕຣຎ຺ຈ ມຫານິສໍສຕຣຎ຺ຈາ’’ຕິ.

໓໕໐. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ໂຍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈາຕຸທ຺ທິສໍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາຣໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

໓໕໑. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ໂຍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

໓໕໒. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ໂຍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມາທິຍຕິ – ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິໍ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິໍ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິໍ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ເວຣມຓິໍ. ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

໓໕໓. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອິເມຫິ ຈ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຎ຺ໂຎ ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອິເມຫິ ຈ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຍຎ຺ໂຎ ອິມາຍ ຈ ຕິວິຘາຍ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ໂສຬສປຣິກ຺ຂາຣາຍ ອິມິນາ ຈ ນິຈ຺ຈທາເນນ ອນຸກຸລຍຎ຺ເຎນ ອິມິນາ ຈ ວິຫາຣທາເນນ ອິເມຫິ ຈ ສຣຓຄມເນຫິ ອິເມຫິ ຈ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ປຸຣິເມຫິ ຍຎ຺ເຎຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ປຸຣິເມຫິ ຍຎ຺ເຎຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈາຕິ. ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ປຸຣິເມຫິ ຍຎ຺ເຎຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ໂຎ ປຸຣິເມຫິ ຍຎ຺ເຎຫິ ອປ຺ປຏ຺ຐຕໂຣ ຈ ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕໂຣ ຈ ມຫປ຺ຜລຕໂຣ ຈ ມຫານິສໍສຕໂຣ ຈ. ອິມາຍ ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາຍ ອຎ຺ຎາ ຍຎ຺ຎສມ຺ປທາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ວາ ປຓີຕຕຣາ ວາ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ.

ກູຏທນ຺ຕອຸປາສກຕ຺ຕປຏິເວທນາ

໓໕໔. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ! ເສຍ຺ຍຖາປິ ໂຠ ໂຄຕມ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ; ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ເອສາຫໍ ໂຠ ໂຄຕມ ສຕ຺ຕ ຈ ອຸສຠສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ວຈ຺ຉຕຣສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ວຈ຺ຉຕຣີສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອຊສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອຸຣພ຺ຠສຕານິ ມຸຎ຺ຈາມິ, ຊີວິຕໍ ເທມິ, ຫຣິຕານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທນ຺ຕຸ, ສີຕານິ ຈ ປານີຍານິ ປິວນ຺ຕຸ, ສີໂຕ ຈ ເນສໍ ວາໂຕ ອຸປວາຍຕູ’’ຕິ.

ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາ

໓໕໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ, ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ; ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກູຏທນ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຕສ຺ມິຎ຺ເຎວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

໓໕໖. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

໓໕໗. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ສເກ ຍຎ຺ຎວາເຏ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ; ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໓໕໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ເຍນ ກູຏທນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຍຎ຺ຎວາໂຏ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ.

ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ. ອຖ ໂຂ ກູຏທນ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນີຈໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ກູຏທນ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມີຕິ.

ກູຏທນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ມຫາລິສຸຕ຺ຕໍ

ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕວຕ຺ຖຸ

໓໕໙. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ເວສາລິຍໍ ປຏິວສນ຺ຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເຕ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໓໖໐. ອຖ ໂຂ ເຕ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ເຍນ ມຫາວນໍ ກູຏາຄາຣສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ນາຄິໂຕ ຠຄວໂຕ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ເຍນາຍສ຺ມາ ນາຄິໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຄິຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ນາຄິຕ, ເອຕຣຫິ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ວິຫຣຕິ? ທສ຺ສນກາມາ ຫິ ມຍໍ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອກາໂລ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ປຏິສລ຺ລີໂນ ຠຄວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ຕຕ຺ເຖວ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ – ‘‘ທິສ຺ວາວ ມຍໍ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ໂອຏ຺ຐທ຺ຘລິຈ຺ຉວີວຕ຺ຖຸ

໓໖໑. ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘປິ ລິຈ຺ຉວີ ມຫຕິຍາ ລິຈ຺ຉວີປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ມຫາວນໍ ກູຏາຄາຣສາລາ ເຍນາຍສ຺ມາ ນາຄິໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຄິຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘປິ ລິຈ຺ຉວີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຄິຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ນາຄິຕ, ເອຕຣຫິ ໂສ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ທສ຺ສນກາມາ ຫິ ມຍໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອກາໂລ ໂຂ, ມຫາລິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ປຏິສລ຺ລີໂນ ຠຄວາ’’ຕິ. ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘປິ ລິຈ຺ຉວີ ຕຕ຺ເຖວ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ – ‘‘ທິສ຺ວາວ ອຫໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄມິສ຺ສາມິ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ.

໓໖໒. ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ເຍນາຍສ຺ມາ ນາຄິໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຄິຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ສີໂຫ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຄິຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອເຕ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ສມ຺ພຫຸລາ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ; ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘປິ ລິຈ຺ຉວີ ມຫຕິຍາ ລິຈ຺ຉວີປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ລຠຕໍ ເອສາ ຊນຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ສີຫ, ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ສີໂຫ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ນາຄິຕສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ສີໂຫ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອເຕ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘປິ ລິຈ຺ຉວີ ມຫຕິຍາ ລິຈ຺ຉວີປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ລຠຕໍ ເອສາ ຊນຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ສີຫ, ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ສີໂຫ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິ.

໓໖໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ໂກສລກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ມາຄຘກາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓທູຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘປິ ລິຈ຺ຉວີ ມຫຕິຍາ ລິຈ຺ຉວີປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

໓໖໔. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘ ລິຈ຺ຉວີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸຣິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ທິວສານິ ປຸຣິມຕຣານິ ສຸນກ຺ຂຕ຺ໂຕ ລິຈ຺ຉວິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ຍທຄ຺ເຄ ອຫໍ, ມຫາລິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣາມິ, ນ ຈິຣໍ ຕີຓິ ວສ຺ສານິ, ທິພ຺ພານິ ຫິ ໂຂ ຣູປານິ ປສ຺ສາມິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ສຸຓາມິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານີ’ຕິ. ສນ຺ຕາເນວ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນກ຺ຂຕ຺ໂຕ ລິຈ຺ຉວິປຸຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ນາສ຺ໂສສິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ອຸທາຫຸ ອສນ຺ຕານີ’’ຕິ?

ເອກໍສຠາວິຕສມາຘິ

໓໖໕. ‘‘ສນ຺ຕາເນວ ໂຂ, ມຫາລິ, ສຸນກ຺ຂຕ຺ໂຕ ລິຈ຺ຉວິປຸຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ນາສ຺ໂສສິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ອສນ຺ຕານີ’’ຕິ. ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ສນ຺ຕາເນວ ສຸນກ຺ຂຕ຺ໂຕ ລິຈ຺ຉວິປຸຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ນາສ຺ໂສສິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ອສນ຺ຕານີ’’ຕິ?

໓໖໖. ‘‘ອິຘ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ເອກໍສຠາວິໂຕ ສມາຘິ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ໂສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ທິພ຺ພານິ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ສຸຓາຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ມຫາລິ, ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ.

໓໖໗. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ…ເປ… ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ … ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ… ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ເອກໍສຠາວິໂຕ ສມາຘິ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ໂສ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ທິພ຺ພານິ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ສຸຓາຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ມຫາລິ, ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ.

໓໖໘. ‘‘ອິຘ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ເອກໍສຠາວິໂຕ ສມາຘິ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ໂສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ສຸຓາຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານິ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ມຫາລິ, ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ.

໓໖໙. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ…ເປ… ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ… ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ເອກໍສຠາວິໂຕ ສມາຘິ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ໂສ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ສຸຓາຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານິ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ມຫາລິ, ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ເອກໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານໍ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ໂນ ຈ ໂຂ ທິພ຺ພານໍ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ.

໓໗໐. ‘‘ອິຘ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອຸຠຍໍສຠາວິໂຕ ສມາຘິ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ໂສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອຸຠຍໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ທິພ຺ພານິ ຈ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ທິພ຺ພານິ ຈ ສທ຺ທານິ ສຸຓາຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ມຫາລິ, ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອຸຠຍໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ.

໓໗໑. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ…ເປ… ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ… ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ອຸຠຍໍສຠາວິໂຕ ສມາຘິ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ໂສ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ອຸຠຍໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ທິພ຺ພານິ ຈ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ທິພ຺ພານິ ຈ ສທ຺ທານິ ສຸຓາຕິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ມຫາລິ, ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ອຸຠຍໍສຠາວິເຕ ສມາຘິມ຺ຫິ ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ຣູປານໍ ທສ຺ສນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ, ທິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທານໍ ສວນາຍ ປິຍຣູປານໍ ກາມູປສໍຫິຕານໍ ຣຊນີຍານໍ. ອຍໍ ໂຂ ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ສນ຺ຕາເນວ ສຸນກ຺ຂຕ຺ໂຕ ລິຈ຺ຉວິປຸຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພານິ ສທ຺ທານິ ນາສ຺ໂສສິ ປິຍຣູປານິ ກາມູປສໍຫິຕານິ ຣຊນີຍານິ, ໂນ ອສນ຺ຕານີ’’ຕິ.

໓໗໒. ‘‘ເອຕາສໍ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ສມາຘິຠາວນານໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ, ມຫາລິ, ເອຕາສໍ ສມາຘິຠາວນານໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ມຫາລິ, ອຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ, ເຍສໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

ຈຕຸອຣິຍຜລໍ

໓໗໓. ‘‘ກຕເມ ປນ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ, ເຍສໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາລິ, ຘມ຺ໂມ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ, ຍສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ສກິເທວ [ສກິໍເທວ (ກ.)] ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາລິ, ຘມ຺ໂມ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ, ຍສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ, ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາລິ, ຘມ຺ໂມ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ, ຍສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມຫາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາລິ, ຘມ຺ໂມ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ, ຍສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ ເຕ, ມຫາລິ, ຘມ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ, ເຍສໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາເຫຕຸ ຠິກ຺ຂູ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອຣິຍອຏ຺ຐງ຺ຄິກມຄ຺ໂຄ

໓໗໔. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ເອເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ມຫາລິ, ມຄ຺ໂຄ ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ເອເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’’ຕິ.

໓໗໕. ‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ກຕມາ ປຏິປທາ ເອເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ສມ຺ມາວາຈາ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ສມ຺ມາສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ໂຂ, ມຫາລິ, ມຄ຺ໂຄ ອຍໍ ປຏິປທາ ເອເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ.

ທ຺ເວປພ຺ພຊິຕວຕ຺ຖຸ

໓໗໖. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ມຫາລິ, ສມຍໍ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣາມິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ – ມຸຓ຺ຑິໂຍ ຈ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຊາລິໂຍ ຈ ທາຣຸປຕ຺ຕິກນ຺ເຕວາສີ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ເຕ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ ມໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ?

໓໗໗. ‘‘‘ເຕນ ຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘ເອວມາວຸໂສ’ຕິ ໂຂ ເຕ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ ມມ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຫໍ ເອຕທໂວຈໍ – ອິຘາວຸໂສ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ? ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ? ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ…ເປ… ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ? ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ [ນ ກລ຺ລໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ? ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ ນ ກລ຺ລໍ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ໂອຏ຺ຐທ຺ໂຘ ລິຈ຺ຉວີ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທີຕິ.

ມຫາລິສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຊາລິຍສຸຕ຺ຕໍ

ທ຺ເວປພ຺ພຊິຕວຕ຺ຖຸ

໓໗໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ – ມຸຓ຺ຑິໂຍ ຈ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຊາລິໂຍ ຈ ທາຣຸປຕ຺ຕິກນ຺ເຕວາສີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ເຕ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’’ນ຺ຕິ?

໓໗໙. ‘‘ເຕນ ຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ? ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ ກລ຺ລໍ, ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ…ເປ… ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ ກລ຺ລໍ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ…ເປ….

໓໘໐. …ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ກລ຺ລໍ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ? ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊານາຕິ ເອວໍ ປສ຺ສຕິ, ນ ກລ຺ລໍ ຕສ຺ເສຕໍ ວຈນາຍ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາຕິ. ອຫໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຊານາມິ ເອວໍ ປສ຺ສາມິ. ອຖ ຈ ປນາຫໍ ນ ວທາມິ – ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ທ຺ເວ ປພ຺ພຊິຕາ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ.

ຊາລິຍສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ມຫາສີຫນາທສຸຕ຺ຕໍ

ອເຈລກສ຺ສປວຕ຺ຖຸ

໓໘໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອຸຣຸຎ຺ຎາຍໍ [ອຸຊຸຎ຺ຎາຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ວິຫຣຕິ ກຓ຺ຓກຕ຺ຖເລ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ – ‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຄຣຫຕິ, ສພ຺ພໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ເອກໍເສນ ອຸປກ຺ໂກສຕິ ອຸປວທຕີ’ຕິ. ເຍ ເຕ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວມາຫໍສຸ – ‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຄຣຫຕິ, ສພ຺ພໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ເອກໍເສນ ອຸປກ຺ໂກສຕິ ອຸປວທຕີ’ຕິ, ກຈ຺ຈິ ເຕ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ, ນ ຈ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕິ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ? ອນພ຺ຠກ຺ຂາຕຸກາມາ ຫິ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມ’’ນ຺ຕິ.

໓໘໒. ‘‘ເຍ ເຕ, ກສ຺ສປ, ເອວມາຫໍສຸ – ‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຄຣຫຕິ, ສພ຺ພໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ເອກໍເສນ ອຸປກ຺ໂກສຕິ ອຸປວທຕີ’ຕິ, ນ ເມ ເຕ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ, ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ຈ ປນ ມໍ ເຕ ອສຕາ ອຠູເຕນ. ອິຘາຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອກຈ຺ຈໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ປສ຺ສາມິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນໍ. ອິຘ ປນາຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອກຈ຺ຈໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ປສ຺ສາມິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນໍ.

໓໘໓. ‘‘ອິຘາຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອກຈ຺ຈໍ ຕປສ຺ສິໍ ອປ຺ປທຸກ຺ຂວິຫາຣິໍ ປສ຺ສາມິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນໍ. ອິຘ ປນາຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອກຈ຺ຈໍ ຕປສ຺ສິໍ ອປ຺ປທຸກ຺ຂວິຫາຣິໍ ປສ຺ສາມິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນໍ. ໂຍຫໍ, ກສ຺ສປ, ອິເມສໍ ຕປສ຺ສີນໍ ເອວໍ ອາຄຕິຎ຺ຈ ຄຕິຎ຺ຈ ຈຸຕິຎ຺ຈ ອຸປປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມິ, ໂສຫໍ ກິໍ ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຄຣຫິສ຺ສາມິ, ສພ຺ພໍ ວາ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ເອກໍເສນ ອຸປກ຺ໂກສິສ຺ສາມິ ອຸປວທິສ຺ສາມິ?

໓໘໔. ‘‘ສນ຺ຕິ, ກສ຺ສປ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຓ຺ຑິຕາ ນິປຸຓາ ກຕປຣປ຺ປວາທາ ວາລເວຘິຣູປາ. ເຕ ຠິນ຺ທນ຺ຕາ ມຎ຺ເຎ ຈຣນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຄເຕນ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ. ເຕຫິປິ ເມ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ເຈສຸ ຐາເນສຸ ສເມຕິ, ເອກຈ຺ເຈສຸ ຐາເນສຸ ນ ສເມຕິ. ຍໍ ເຕ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ສາຘູ’ຕິ, ມຍມ຺ປິ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ສາຘູ’ຕິ. ຍໍ ເຕ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ, ມຍມ຺ປິ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ. ຍໍ ເຕ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ສາຘູ’ຕິ, ມຍໍ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ. ຍໍ ເຕ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ, ມຍໍ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ສາຘູ’ຕິ.

‘‘ຍໍ ມຍໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ສາຘູ’ຕິ, ປເຣປິ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ສາຘູ’ຕິ. ຍໍ ມຍໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ, ປເຣປິ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ. ຍໍ ມຍໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ, ປເຣ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ສາຘູ’ຕິ. ຍໍ ມຍໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວເທມ ‘ສາຘູ’ຕິ, ປເຣ ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ວທນ຺ຕິ ‘ນ ສາຘູ’ຕິ.

ສມນຸຍຸຎ຺ຊາປນກຖາ

໓໘໕. ‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ – ເຍສຸ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຐາເນສຸ ນ ສເມຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ ຕານິ ຐານານິ. ເຍສຸ ຐາເນສຸ ສເມຕິ, ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕໍ ສມນຸຄາຫນ຺ຕໍ ສມນຸຠາສນ຺ຕໍ ສຕ຺ຖາຣາ ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ສງ຺ເຆນ ວາ ສງ຺ຆໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາ ອກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ສາວຊ຺ຊາ ສາວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ອເສວິຕພ຺ພາ ອເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ນ ອລມຣິຍາ ນ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ກຓ຺ຫາ ກຓ຺ຫສງ຺ຂາຕາ. ໂກ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ປຫາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ສມໂຓ ວາ ໂຄຕໂມ, ປເຣ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ຄຓາຈຣິຍາ’ຕິ?

໓໘໖. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາ ອກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ສາວຊ຺ຊາ ສາວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ອເສວິຕພ຺ພາ ອເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ນ ອລມຣິຍາ ນ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ກຓ຺ຫາ ກຓ຺ຫສງ຺ຂາຕາ. ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ປຫາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ປເຣ ຄຓາຈຣິຍາ’ຕິ. ອິຕິຫ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ອມ຺ເຫວ ຕຕ຺ຖ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປສໍເສຍ຺ຍຸໍ.

໓໘໗. ‘‘ອປຣມ຺ປິ ໂນ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕໍ ສມນຸຄາຫນ຺ຕໍ ສມນຸຠາສນ຺ຕໍ ສຕ຺ຖາຣາ ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ສງ຺ເຆນ ວາ ສງ຺ຆໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ອນວຊ຺ຊາ ອນວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ເສວິຕພ຺ພາ ເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ອລມຣິຍາ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ສຸກ຺ກາ ສຸກ຺ກສງ຺ຂາຕາ. ໂກ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ສມໂຓ ວາ ໂຄຕໂມ, ປເຣ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ຄຓາຈຣິຍາ’ ຕິ?

໓໘໘. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ອນວຊ຺ຊາ ອນວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ເສວິຕພ຺ພາ ເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ອລມຣິຍາ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ສຸກ຺ກາ ສຸກ຺ກສງ຺ຂາຕາ. ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ປເຣ ຄຓາຈຣິຍາ’ຕິ. ອິຕິຫ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ອມ຺ເຫວ ຕຕ຺ຖ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປສໍເສຍ຺ຍຸໍ.

໓໘໙. ‘‘ອປຣມ຺ປິ ໂນ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕໍ ສມນຸຄາຫນ຺ຕໍ ສມນຸຠາສນ຺ຕໍ ສຕ຺ຖາຣາ ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ສງ຺ເຆນ ວາ ສງ຺ຆໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາ ອກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ສາວຊ຺ຊາ ສາວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ອເສວິຕພ຺ພາ ອເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ນ ອລມຣິຍາ ນ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ກຓ຺ຫາ ກຓ຺ຫສງ຺ຂາຕາ. ໂກ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ປຫາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ໂຄຕມສາວກສງ຺ໂຆ ວາ, ປເຣ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ຄຓາຈຣິຍສາວກສງ຺ຆາ’ຕິ?

໓໙໐. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາ ອກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ສາວຊ຺ຊາ ສາວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ອເສວິຕພ຺ພາ ອເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ນ ອລມຣິຍາ ນ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ກຓ຺ຫາ ກຓ຺ຫສງ຺ຂາຕາ. ໂຄຕມສາວກສງ຺ໂຆ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ປຫາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ປເຣ ຄຓາຈຣິຍສາວກສງ຺ຆາ’ຕິ. ອິຕິຫ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ອມ຺ເຫວ ຕຕ຺ຖ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປສໍເສຍ຺ຍຸໍ.

໓໙໑. ‘‘ອປຣມ຺ປິ ໂນ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕໍ ສມນຸຄາຫນ຺ຕໍ ສມນຸຠາສນ຺ຕໍ ສຕ຺ຖາຣາ ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ສງ຺ເຆນ ວາ ສງ຺ຆໍ. ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ອນວຊ຺ຊາ ອນວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ເສວິຕພ຺ພາ ເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ອລມຣິຍາ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ສຸກ຺ກາ ສຸກ຺ກສງ຺ຂາຕາ. ໂກ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ໂຄຕມສາວກສງ຺ໂຆ ວາ, ປເຣ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ຄຓາຈຣິຍສາວກສງ຺ຆາ’ຕິ?

໓໙໒. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເຍ ອິເມສໍ ຠວຕໍ ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລສງ຺ຂາຕາ, ອນວຊ຺ຊາ ອນວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ, ເສວິຕພ຺ພາ ເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ, ອລມຣິຍາ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ສຸກ຺ກາ ສຸກ຺ກສງ຺ຂາຕາ. ໂຄຕມສາວກສງ຺ໂຆ ອິເມ ຘມ຺ເມ ອນວເສສໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ປເຣ ຄຓາຈຣິຍສາວກສງ຺ຆາ’ຕິ. ອິຕິຫ, ກສ຺ສປ, ວິຎ຺ຎູ ສມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ສມນຸຄາຫນ຺ຕາ ສມນຸຠາສນ຺ຕາ ອມ຺ເຫວ ຕຕ຺ຖ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປສໍເສຍ຺ຍຸໍ.

ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ

໓໙໓. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ກສ຺ສປ, ມຄ຺ໂຄ ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ, ຍຖາປຏິປນ຺ໂນ ສາມໍເຍວ ຎສ຺ສຕິ ສາມໍ ທກ຺ຂຕິ [ທກ຺ຂິຕິ (ສີ.)] – ‘ສມໂຓວ ໂຄຕໂມ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ’ຕິ. ກຕໂມ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຄ຺ໂຄ, ກຕມາ ຈ ປຏິປທາ, ຍຖາປຏິປນ຺ໂນ ສາມໍເຍວ ຎສ຺ສຕິ ສາມໍ ທກ຺ຂຕິ – ‘ສມໂຓວ ໂຄຕໂມ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ’ຕິ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ສມ຺ມາວາຈາ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ສມ຺ມາສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ມຄ຺ໂຄ, ອຍໍ ປຏິປທາ, ຍຖາປຏິປນ຺ໂນ ສາມໍເຍວ ຎສ຺ສຕິ ສາມໍ ທກ຺ຂຕິ ‘ສມໂຓວ ໂຄຕໂມ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ’’’ຕິ.

ຕໂປປກ຺ກມກຖາ

໓໙໔. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເມປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ຕໂປປກ຺ກມາ ເອເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສາມຎ຺ຎສງ຺ຂາຕາ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎສງ຺ຂາຕາ ຈ. ອເຈລໂກ ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ຕາຈາໂຣ, ຫຕ຺ຖາປເລຂໂນ, ນ ເອຫິຠທ຺ທນ຺ຕິໂກ, ນ ຕິຏ຺ຐຠທ຺ທນ຺ຕິໂກ, ນາຠິຫຏໍ, ນ ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕໍ, ນ ນິມນ຺ຕນໍ ສາທິຍຕິ. ໂສ ນ ກຸມ຺ຠິມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ນ ກໂຬປິມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ນ ເອຬກມນ຺ຕຣໍ, ນ ທຓ຺ຑມນ຺ຕຣໍ, ນ ມຸສລມນ຺ຕຣໍ, ນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ, ນ ຄພ຺ຠິນິຍາ, ນ ປາຍມານາຍ, ນ ປຸຣິສນ຺ຕຣຄຕາຍ, ນ ສງ຺ກິຕ຺ຕີສຸ, ນ ຍຕ຺ຖ ສາ ອຸປຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ນ ຍຕ຺ຖ ມກ຺ຂິກາ ສຓ຺ຑສຓ຺ຑຈາຣິນີ, ນ ມຈ຺ຉໍ, ນ ມໍສໍ, ນ ສຸຣໍ, ນ ເມຣຍໍ, ນ ຖຸໂສທກໍ ປິວຕິ. ໂສ ເອກາຄາຣິໂກ ວາ ໂຫຕິ ເອກາໂລປິໂກ, ທ຺ວາຄາຣິໂກ ວາ ໂຫຕິ ທ຺ວາໂລປິໂກ…ເປ… ສຕ຺ຕາຄາຣິໂກ ວາ ໂຫຕິ ສຕ຺ຕາໂລປິໂກ; ເອກິສ຺ສາປິ ທຕ຺ຕິຍາ ຍາເປຕິ, ທ຺ວີຫິປິ ທຕ຺ຕີຫິ ຍາເປຕິ… ສຕ຺ຕຫິປິ ທຕ຺ຕີຫິ ຍາເປຕິ; ເອກາຫິກມ຺ປິ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ, ທ຺ວີຫິກມ຺ປິ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ… ສຕ຺ຕາຫິກມ຺ປິ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ. ອິຕິ ເອວຣູປໍ ອທ຺ຘມາສິກມ຺ປິ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ.

໓໙໕. ‘‘ອິເມປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ຕໂປປກ຺ກມາ ເອເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສາມຎ຺ຎສງ຺ຂາຕາ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎສງ຺ຂາຕາ ຈ. ສາກຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ສາມາກຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ນີວາຣຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ທທ຺ທຸລຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ຫຏຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ກຓຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ອາຈາມຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ປິຎ຺ຎາກຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ຕິຓຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ໂຄມຍຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ, ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປຕິ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊີ.

໓໙໖. ‘‘ອິເມປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ຕໂປປກ຺ກມາ ເອເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສາມຎ຺ຎສງ຺ຂາຕາ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎສງ຺ຂາຕາ ຈ. ສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ, ມສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ, ຉວທຸສ຺ສານິປິ ຘາເຣຕິ, ປໍສຸກູລານິປິ ຘາເຣຕິ, ຕິຣີຏານິປິ ຘາເຣຕິ, ອຊິນມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ອຊິນກ຺ຂິປມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ກຸສຈີຣມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ວາກຈີຣມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ຜລກຈີຣມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ເກສກມ຺ພລມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ວາຬກມ຺ພລມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ອຸລູກປກ຺ຂິກມ຺ປິ ຘາເຣຕິ, ເກສມສ຺ສຸໂລຈໂກປິ ໂຫຕິ ເກສມສ຺ສຸໂລຈນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ອຸພ຺ຠຏ຺ຐໂກປິ [ອຸພ຺ຠຏ຺ຐິໂກປິ (ກ.)] ໂຫຕິ ອາສນປຏິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ, ອຸກ຺ກຸຏິໂກປິ ໂຫຕິ ອຸກ຺ກຸຏິກປ຺ປຘານມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ກຓ຺ຏກາປສ຺ສຍິໂກປິ ໂຫຕິ ກຓ຺ຏກາປສ຺ສເຍ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ຜລກເສຍ຺ຍມ຺ປິ ກປ຺ເປຕິ, ຖຓ຺ຑິລເສຍ຺ຍມ຺ປິ ກປ຺ເປຕິ, ເອກປສ຺ສຍິໂກປິ ໂຫຕິ ຣໂຊຊລ຺ລຘໂຣ, ອພ຺ໂຠກາສິໂກປິ ໂຫຕິ ຍຖາສນ຺ຖຕິໂກ, ເວກຏິໂກປິ ໂຫຕິ ວິກຏໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ອປານໂກປິ ໂຫຕິ ອປານກຕ຺ຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ສາຍຕຕິຍກມ຺ປິ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

ຕໂປປກ຺ກມນິຣຕ຺ຖກຖາ

໓໙໗. ‘‘ອເຈລໂກ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ຕາຈາໂຣ, ຫຕ຺ຖາປເລຂໂນ…ເປ… ອິຕິ ເອວຣູປໍ ອທ຺ຘມາສິກມ຺ປິ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຈາຍໍ ສີລສມ຺ປທາ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ ອຠາວິຕາ ໂຫຕິ ອສຈ຺ຉິກຕາ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຣກາວ ສາມຎ຺ຎາ ອາຣກາວ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປິ.

‘‘ສາກຠກ຺ໂຂ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ, ສາມາກຠກ຺ໂຂ…ເປ… ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປຕິ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊີ. ຕສ຺ສ ຈາຍໍ ສີລສມ຺ປທາ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ ອຠາວິຕາ ໂຫຕິ ອສຈ຺ຉິກຕາ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຣກາວ ສາມຎ຺ຎາ ອາຣກາວ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປິ.

‘‘ສາຓານິ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ຘາເຣຕິ, ມສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ…ເປ… ສາຍຕຕິຍກມ຺ປິ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຈາຍໍ ສີລສມ຺ປທາ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ ອຠາວິຕາ ໂຫຕິ ອສຈ຺ຉິກຕາ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຣກາວ ສາມຎ຺ຎາ ອາຣກາວ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປີ’’ຕິ.

໓໙໘. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທຸກ຺ກຣໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ປກຕິ ໂຂ ເອສາ, ກສ຺ສປ, ໂລກສ຺ມິໍ ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ. ອເຈລໂກ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ຕາຈາໂຣ, ຫຕ຺ຖາປເລຂໂນ…ເປ… ອິຕິ ເອວຣູປໍ ອທ຺ຘມາສິກມ຺ປິ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຕ຺ຕາຍ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສາມຎ຺ຎໍ ວາ ອຠວິສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ ວາ ທຸກ຺ກຣໍ ສຸທຸກ຺ກຣໍ, ເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ຈ ປເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກາຕຸໍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ – ‘ຫນ຺ທາຫໍ ອເຈລໂກ ໂຫມິ, ມຸຕ຺ຕາຈາໂຣ, ຫຕ຺ຖາປເລຂໂນ…ເປ… ອິຕິ ເອວຣູປໍ ອທ຺ຘມາສິກມ຺ປິ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣາມີ’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອິມາຍ ມຕ຺ຕາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສາມຎ຺ຎໍ ວາ ໂຫຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ ວາ ທຸກ຺ກຣໍ ສຸທຸກ຺ກຣໍ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປິ.

‘‘ສາກຠກ຺ໂຂ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ, ສາມາກຠກ຺ໂຂ…ເປ… ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປຕິ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊີ. ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຕ຺ຕາຍ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສາມຎ຺ຎໍ ວາ ອຠວິສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ ວາ ທຸກ຺ກຣໍ ສຸທຸກ຺ກຣໍ, ເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ຈ ປເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກາຕຸໍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ – ‘ຫນ຺ທາຫໍ ສາກຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫມິ, ສາມາກຠກ຺ໂຂ ວາ…ເປ… ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປມິ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊີ’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອິມາຍ ມຕ຺ຕາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສາມຎ຺ຎໍ ວາ ໂຫຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ ວາ ທຸກ຺ກຣໍ ສຸທຸກ຺ກຣໍ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປິ.

‘‘ສາຓານິ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ຘາເຣຕິ, ມສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ…ເປ… ສາຍຕຕິຍກມ຺ປິ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຕ຺ຕາຍ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສາມຎ຺ຎໍ ວາ ອຠວິສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ ວາ ທຸກ຺ກຣໍ ສຸທຸກ຺ກຣໍ, ເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ຈ ປເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກາຕຸໍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ – ‘ຫນ຺ທາຫໍ ສາຓານິປິ ຘາເຣມິ, ມສາຓານິປິ ຘາເຣມິ…ເປ… ສາຍຕຕິຍກມ຺ປິ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣາມີ’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອິມາຍ ມຕ຺ຕາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສາມຎ຺ຎໍ ວາ ໂຫຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ ວາ ທຸກ຺ກຣໍ ສຸທຸກ຺ກຣໍ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸກ຺ກຣໍ ສາມຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປີ’’ຕິ.

໓໙໙. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທຸຊ຺ຊາໂນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສມໂຓ, ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’’ຕິ. ‘‘ປກຕິ ໂຂ ເອສາ, ກສ຺ສປ, ໂລກສ຺ມິໍ ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ. ອເຈລໂກ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ຕາຈາໂຣ, ຫຕ຺ຖາປເລຂໂນ…ເປ… ອິຕິ ເອວຣູປໍ ອທ຺ຘມາສິກມ຺ປິ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຕ຺ຕາຍ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສມໂຓ ວາ ອຠວິສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ທຸຊ຺ຊາໂນ ສຸທຸຊ຺ຊາໂນ, ເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ຈ ປເນໂສ ອຠວິສ຺ສ ຎາຕຸໍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ – ‘ອຍໍ ອເຈລໂກ ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ຕາຈາໂຣ, ຫຕ຺ຖາປເລຂໂນ…ເປ… ອິຕິ ເອວຣູປໍ ອທ຺ຘມາສິກມ຺ປິ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕໂຠຊນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕີ’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອິມາຍ ມຕ຺ຕາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສມໂຓ ວາ ໂຫຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ທຸຊ຺ຊາໂນ ສຸທຸຊ຺ຊາໂນ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ. ຍໂຕ ໂຂ [ຍໂຕ ຈ ໂຂ (ກ.)], ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປິ.

‘‘ສາກຠກ຺ໂຂ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ ສາມາກຠກ຺ໂຂ…ເປ… ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປຕິ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊີ. ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຕ຺ຕາຍ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສມໂຓ ວາ ອຠວິສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ທຸຊ຺ຊາໂນ ສຸທຸຊ຺ຊາໂນ, ເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ຈ ປເນໂສ ອຠວິສ຺ສ ຎາຕຸໍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ – ‘ອຍໍ ສາກຠກ຺ໂຂ ວາ ໂຫຕິ ສາມາກຠກ຺ໂຂ…ເປ… ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປຕິ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊີ’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອິມາຍ ມຕ຺ຕາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສມໂຓ ວາ ໂຫຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ທຸຊ຺ຊາໂນ ສຸທຸຊ຺ຊາໂນ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປິ.

‘‘ສາຓານິ ເຈປິ, ກສ຺ສປ, ຘາເຣຕິ, ມສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ…ເປ… ສາຍຕຕິຍກມ຺ປິ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ມຕ຺ຕາຍ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສມໂຓ ວາ ອຠວິສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ທຸຊ຺ຊາໂນ ສຸທຸຊ຺ຊາໂນ, ເນຕໍ ອຠວິສ຺ສ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ຈ ປເນໂສ ອຠວິສ຺ສ ຎາຕຸໍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ – ‘ອຍໍ ສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ, ມສາຓານິປິ ຘາເຣຕິ…ເປ… ສາຍຕຕິຍກມ຺ປິ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕີ’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອິມາຍ ມຕ຺ຕາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອິມິນາ ຕໂປປກ຺ກເມນ ສມໂຓ ວາ ໂຫຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ທຸຊ຺ຊາໂນ ສຸທຸຊ຺ຊາໂນ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ທຸຊ຺ຊາໂນ ສມໂຓ ທຸຊ຺ຊາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ອເວຣໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສມໂຓ ອິຕິປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອິຕິປີ’’ຕິ.

ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ

໔໐໐. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ປນ ສາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສີລສມ຺ປທາ, ກຕມາ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາ, ກຕມາ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ກສ຺ສປ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໑໙໓ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ) ຠຍທສ຺ສາວີ ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ກາຍກມ຺ມວຈີກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກຸສເລນ ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ.

໔໐໑. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສມ຺ປທາຍ …ເປ… (ຍຖາ ໑໙໔ ຍາວ ໒໑໐ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ)

‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສນ຺ຕິກມ຺ມໍ ປຓິຘິກມ຺ມໍ…ເປ… (ຍຖາ ໒໑໑ ອນຸຈ຺ເຉເທ) ໂອສຘີນໍ ປຕິໂມກ຺ໂຂ ອິຕິ ວາ ອິຕິ, ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສມ຺ປທາຍ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ [ອຍໍ ໂຂ (ກ.)], ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ສີລສໍວຣໂຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ກສ຺ສປ, ຣາຊາ ຂຕ຺ຕິໂຍ ມຸທ຺ຘາວສິຕ຺ໂຕ ນິຫຕປຈ຺ຈາມິຕ຺ໂຕ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໂຕ. ເອວເມວ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ສີລສໍວຣໂຕ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອນວຊ຺ຊສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສີລສມ຺ປທາ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາຍ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາຍ. ອຍໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາ.

‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາຍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາຍ. ອຍໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ.

‘‘ອິມາຍ ຈ, ກສ຺ສປ, ສີລສມ຺ປທາຍ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາຍ ອຎ຺ຎາ ສີລສມ຺ປທາ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປທາ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ວາ ປຓີຕຕຣາ ວາ ນຕ຺ຖິ.

ສີຫນາທກຖາ

໔໐໒. ‘‘ສນ຺ຕິ, ກສ຺ສປ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສີລວາທາ. ເຕ ອເນກປຣິຍາເຍນ ສີລສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຍາວຕາ, ກສ຺ສປ, ອຣິຍໍ ປຣມໍ ສີລໍ, ນາຫໍ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ສມສມໍ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ກຸໂຕ ຠິຍ຺ໂຍ! ອຖ ໂຂ ອຫເມວ ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ, ຍທິທໍ ອຘິສີລໍ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ກສ຺ສປ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕໂປຊິຄຸຈ຺ຉາວາທາ. ເຕ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຕໂປຊິຄຸຈ຺ຉາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຍາວຕາ, ກສ຺ສປ, ອຣິຍາ ປຣມາ ຕໂປຊິຄຸຈ຺ຉາ, ນາຫໍ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ສມສມໍ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ກຸໂຕ ຠິຍ຺ໂຍ! ອຖ ໂຂ ອຫເມວ ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ, ຍທິທໍ ອຘິເຊຄຸຈ຺ຉໍ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ກສ຺ສປ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຎ຺ຎາວາທາ. ເຕ ອເນກປຣິຍາເຍນ ປຎ຺ຎາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຍາວຕາ, ກສ຺ສປ, ອຣິຍາ ປຣມາ ປຎ຺ຎາ, ນາຫໍ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ສມສມໍ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ກຸໂຕ ຠິຍ຺ໂຍ! ອຖ ໂຂ ອຫເມວ ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ, ຍທິທໍ ອຘິປຎ຺ຎໍ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ກສ຺ສປ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວິມຸຕ຺ຕິວາທາ. ເຕ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຍາວຕາ, ກສ຺ສປ, ອຣິຍາ ປຣມາ ວິມຸຕ຺ຕິ, ນາຫໍ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ສມສມໍ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ກຸໂຕ ຠິຍ຺ໂຍ! ອຖ ໂຂ ອຫເມວ ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ, ຍທິທໍ ອຘິວິມຸຕ຺ຕິ.

໔໐໓. ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ສີຫນາທໍ ໂຂ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນທຕິ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ນທຕິ, ໂນ ປຣິສາສູ’ຕິ. ເຕ – ‘ມາ ເຫວ’ນ຺ຕິສ຺ສຸ ວຈນີຍາ. ‘ສີຫນາທຎ຺ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນທຕິ, ປຣິສາສຸ ຈ ນທຕີ’ຕິ ເອວມສ຺ສຸ, ກສ຺ສປ, ວຈນີຍາ.

‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ສີຫນາທຎ຺ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນທຕິ, ປຣິສາສຸ ຈ ນທຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ວິສາຣໂທ ນທຕີ’ຕິ. ເຕ – ‘ມາ ເຫວ’ນ຺ຕິສ຺ສຸ ວຈນີຍາ. ‘ສີຫນາທຎ຺ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນທຕິ, ປຣິສາສຸ ຈ ນທຕິ, ວິສາຣໂທ ຈ ນທຕີ’’ຕິ ເອວມສ຺ສຸ, ກສ຺ສປ, ວຈນີຍາ.

‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ກສ຺ສປ, ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ສີຫນາທຎ຺ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນທຕິ, ປຣິສາສຸ ຈ ນທຕິ, ວິສາຣໂທ ຈ ນທຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ນໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ…ເປ… ປຎ຺ຫຎ຺ຈ ນໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ເນສໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ພ຺ຍາກໂຣຕິ…ເປ… ປຎ຺ຫຎ຺ຈ ເນສໍ ປຸຏ຺ໂຐ ພ຺ຍາກໂຣຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕິ…ເປ… ປຎ຺ຫສ຺ສ ຈ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ໂສຕພ຺ພຎ຺ຈສ຺ສ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ສຸຕ຺ວາ ປສີທນ຺ຕິ…ເປ… ສຸຕ຺ວາ ຈສ຺ສ ປສີທນ຺ຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ປສນ຺ນາກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ປສນ຺ນາກາຣຎ຺ຈ ກໂຣນ຺ຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ…ເປ… ຕຖຕ຺ຕາຍ ຈ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ໂນ ຈ ໂຂ ປຏິປນ຺ນາ ອາຣາເຘນ຺ຕີ’ຕິ. ເຕ – ‘ມາ ເຫວ’ນ຺ຕິສ຺ສຸ ວຈນີຍາ. ‘ສີຫນາທຎ຺ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນທຕິ, ປຣິສາສຸ ຈ ນທຕິ, ວິສາຣໂທ ຈ ນທຕິ, ປຎ຺ຫຎ຺ຈ ນໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຫຎ຺ຈ ເນສໍ ປຸຏ຺ໂຐ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ປຎ຺ຫສ຺ສ ຈ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂສຕພ຺ພຎ຺ຈສ຺ສ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ສຸຕ຺ວາ ຈສ຺ສ ປສີທນ຺ຕິ, ປສນ຺ນາກາຣຎ຺ຈ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕຖຕ຺ຕາຍ ຈ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ປຏິປນ຺ນາ ຈ ອາຣາເຘນ຺ຕີ’ຕິ ເອວມສ຺ສຸ, ກສ຺ສປ, ວຈນີຍາ.

ຕິຕ຺ຖິຍປຣິວາສກຖາ

໔໐໔. ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ກສ຺ສປ, ສມຍໍ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣາມິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ຕຕ຺ຣ ມໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຕປພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ນິຄ຺ໂຣໂຘ ນາມ ອຘິເຊຄຸຈ຺ເຉ ປຎ຺ຫໍ ອປຸຈ຺ຉິ. ຕສ຺ສາຫໍ ອຘິເຊຄຸຈ຺ເຉ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ພ຺ຍາກາສິໍ. ພ຺ຍາກເຕ ຈ ປນ ເມ ອຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ ປຣໍ ວິຍ ມຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ. ‘‘ໂກ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ນ ອຕ຺ຕມໂນ ອສ຺ສ ປຣໍ ວິຍ ມຕ຺ຕາຍ? ອຫມ຺ປິ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕມໂນ ປຣໍ ວິຍ ມຕ຺ຕາຍ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ; ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ.

໔໐໕. ‘‘ໂຍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອາກງ຺ຂຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ, ໂສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວສຕິ, ຈຕຸນ຺ນໍ ມາສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ອາຣທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ, ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸຠາວາຍ. ອປິ ຈ ເມຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລເວມຕ຺ຕຕາ ວິທິຕາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂນ຺ຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອາກງ຺ຂນ຺ຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວສນ຺ຕິ, ຈຕຸນ຺ນໍ ມາສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ອາຣທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ, ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸຠາວາຍ. ອຫໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ວສ຺ສານິ ປຣິວສິສ຺ສາມິ, ຈຕຸນ຺ນໍ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ອາຣທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕຸ, ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂຸຠາວາຍາ’’ຕິ.

ອລຕ຺ຖ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອລຕ຺ຖ ອຸປສມ຺ປທໍ. ອຈິຣູປສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຂ ປນາຍສ຺ມາ ກສ຺ສໂປ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນ ຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ – ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ໂຂ ປນາຍສ຺ມາ ກສ຺ສໂປ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ.

ມຫາສີຫນາທສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂປຏ຺ຐປາທສຸຕ຺ຕໍ

ໂປຏ຺ຐປາທປຣິພ຺ພາຊກວຕ຺ຖຸ

໔໐໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ສມຍປ຺ປວາທເກ ຕິນ຺ທຸກາຈີເຣ ເອກສາລເກ ມລ຺ລິກາຍ ອາຣາເມ ປຏິວສຕິ ມຫຕິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ຕິໍສມຕ຺ເຕຫິ ປຣິພ຺ພາຊກສເຕຫິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ.

໔໐໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ສມຍປ຺ປວາທໂກ ຕິນ຺ທຸກາຈີໂຣ ເອກສາລໂກ ມລ຺ລິກາຍ ອາຣາໂມ, ເຍນ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ສມຍປ຺ປວາທໂກ ຕິນ຺ທຸກາຈີໂຣ ເອກສາລໂກ ມລ຺ລິກາຍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

໔໐໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ມຫຕິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອຸນ຺ນາທິນິຍາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາຍ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖນ຺ຕິຍາ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ ເສນາກຖໍ ຠຍກຖໍ ຍຸທ຺ຘກຖໍ ອນ຺ນກຖໍ ປານກຖໍ ວຕ຺ຖກຖໍ ສຍນກຖໍ ມາລາກຖໍ ຄນ຺ຘກຖໍ ຎາຕິກຖໍ ຍານກຖໍ ຄາມກຖໍ ນິຄມກຖໍ ນຄຣກຖໍ ຊນປທກຖໍ ອິຕ຺ຖິກຖໍ ສູຣກຖໍ ວິສິຂາກຖໍ ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ.

໔໐໙. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວານ ສກໍ ປຣິສໍ ສຓ຺ຐເປສິ – ‘‘ອປ຺ປສທ຺ທາ ໂຠນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕຸ, ມາ ໂຠນ຺ໂຕ ສທ຺ທມກຕ຺ຖ. ອຍໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອປ຺ປສທ຺ທກາໂມ ໂຂ ໂສ ອາຍສ຺ມາ ອປ຺ປສທ຺ທສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອປ຺ເປວ ນາມ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ປຣິສໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຕຸຓ຺ຫີ ອເຫສຸໍ.

໔໑໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ. ສ຺ວາຄຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ. ຈິຣສ຺ສໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອິມໍ ປຣິຍາຍມກາສິ, ຍທິທໍ ອິຘາຄມນາຍ. ນິສີທຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ອິທໍ ອາສນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ໂປຏ຺ຐປາໂທປິ ໂຂ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນີຈໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ [ກາຍ ໂນຕ຺ຖ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ, ກາ ຈ ປນ ໂວ ອນ຺ຕຣາກຖາ ວິປ຺ປກຕາ’’ຕິ?

ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘກຖາ

໔໑໑. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕິຏ຺ຐເຕສາ, ຠນ຺ເຕ, ກຖາ, ຍາຍ ມຍໍ ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ. ເນສາ, ຠນ຺ເຕ, ກຖາ ຠຄວໂຕ ທຸລ຺ລຠາ ຠວິສ຺ສຕິ ປຈ຺ຉາປິ ສວນາຍ. ປຸຣິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ທິວສານິ ປຸຣິມຕຣານິ, ນານາຕິຕ຺ຖິຍານໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ໂກຕູຫລສາລາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣເຘ ກຖາ ອຸທປາທິ – ‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’ຕິ? ຕຕ຺ເຣກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອເຫຕູ ອປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປຸຣິສສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິປິ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິປິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ອສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ນ ໂຂ ປນ ເມຕໍ [ນ ໂຂ ນາເມຕໍ (ສີ. ປີ.)], ໂຠ, ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ສຎ຺ຎາ ຫິ, ໂຠ, ປຸຣິສສ຺ສ ອຕ຺ຕາ. ສາ ຈ ໂຂ ອຸເປຕິປິ ອເປຕິປິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸເປຕິ, ສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອເປຕິ, ອສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ນ ໂຂ ປນ ເມຕໍ, ໂຠ, ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ສນ຺ຕິ ຫິ, ໂຠ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫານຸຠາວາ. ເຕ ອິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສຎ຺ຎໍ ອຸປກຑ຺ຒນ຺ຕິປິ ອປກຑ຺ຒນ຺ຕິປິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸປກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອປກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ອສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

‘‘ຕມຎ຺ໂຎ ເອວມາຫ – ‘ນ ໂຂ ປນ ເມຕໍ, ໂຠ, ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ສນ຺ຕິ ຫິ, ໂຠ, ເທວຕາ ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫານຸຠາວາ. ຕາ ອິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສຎ຺ຎໍ ອຸປກຑ຺ຒນ຺ຕິປິ ອປກຑ຺ຒນ຺ຕິປິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸປກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອປກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ອສຎ຺ຎີ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຕ຺ເຖເກ ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ ອຸທປາທິ – ‘ອໂຫ ນູນ ຠຄວາ, ອໂຫ ນູນ ສຸຄໂຕ, ໂຍ ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສຸກຸສໂລ’ຕິ. ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ກຸສໂລ, ຠຄວາ ປກຕຎ຺ຎູ ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘສ຺ສ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິສຎ຺ຎານິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ?

ສເຫຕຸກສຎ຺ຎຸປ຺ປາທນິໂຣຘກຖາ

໔໑໒. ‘‘ຕຕ຺ຣ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອເຫຕູ ອປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປຸຣິສສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິປິ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິປີ’ຕິ, ອາທິໂຕວ ເຕສໍ ອປຣທ຺ຘໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສເຫຕູ ຫິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ສປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປຸຣິສສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິປິ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິປິ. ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ’’.

໔໑໓. ‘‘ກາ ຈ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ? ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ຕສ຺ສິເມ ປຎ຺ຈນີວຣເຓ ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ, ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວເທຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ໂສ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ, ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ກາມສຎ຺ຎາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ວິເວກຊປີຕິສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ວິເວກຊປີຕິສຸຂສຸຂຸມ-ສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍໍ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ວິເວກຊປີຕິສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ສມາຘິຊປີຕິສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ສມາຘິຊປີຕິສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’’ຕິ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ສມາຘິຊປີຕິສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຸເປກ຺ຂາສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ຣູປສຎ຺ຎາ [ປຸຣິມສຎ຺ຎາ (ກ.)], ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຍາ ປຸຣິມາ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຸຂຸມສຈ຺ຈສຎ຺ຎີເຍວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂາ ເອກາ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍມ຺ປິ ສິກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ.

໔໑໔. ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ອິຘ ສກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ, ໂສ ຕໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ຕໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອນຸປຸພ຺ເພນ ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ຜຸສຕິ. ຕສ຺ສ ສຎ຺ຎຄ຺ເຄ ຐິຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ເຈຕຍມານສ຺ສ ເມ ປາປິໂຍ, ອເຈຕຍມານສ຺ສ ເມ ເສຍ຺ໂຍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ເຈເຕຍ຺ຍໍ, ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍໍ, ອິມາ ຈ ເມ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ, ອຎ຺ຎາ ຈ ໂອຬາຣິກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ; ຍໍນູນາຫໍ ນ ເຈວ ເຈເຕຍ຺ຍໍ ນ ຈ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ນ ເຈວ ເຈເຕຕິ, ນ ຈ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ. ຕສ຺ສ ອເຈຕຍໂຕ ອນຠິສງ຺ຂໂຣໂຕ ຕາ ເຈວ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈ ໂອຬາຣິກາ ສຎ຺ຎາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂສ ນິໂຣຘໍ ຜຸສຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອນຸປຸພ຺ພາຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘ-ສມ຺ປຊານ-ສມາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອປິ ນຸ ເຕ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ເອວຣູປາ ອນຸປຸພ຺ພາຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘ-ສມ຺ປຊານ-ສມາປຕ຺ຕິ ສຸຕປຸພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເອວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ຠິກ຺ຂຸ ອິຘ ສກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ, ໂສ ຕໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ຕໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອນຸປຸພ຺ເພນ ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ຜຸສຕິ, ຕສ຺ສ ສຎ຺ຎຄ຺ເຄ ຐິຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເຈຕຍມານສ຺ສ ເມ ປາປິໂຍ, ອເຈຕຍມານສ຺ສ ເມ ເສຍ຺ໂຍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ເຈເຕຍ຺ຍໍ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍໍ, ອິມາ ຈ ເມ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ, ອຎ຺ຎາ ຈ ໂອຬາຣິກາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ; ຍໍນູນາຫໍ ນ ເຈວ ເຈເຕຍ຺ຍໍ, ນ ຈ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ນ ເຈວ ເຈເຕຕິ, ນ ຈາຠິສງ຺ຂໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ອເຈຕຍໂຕ ອນຠິສງ຺ຂໂຣໂຕ ຕາ ເຈວ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈ ໂອຬາຣິກາ ສຎ຺ຎາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂສ ນິໂຣຘໍ ຜຸສຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອນຸປຸພ຺ພາຠິສຎ຺ຎານິໂຣຘ-ສມ຺ປຊານ-ສມາປຕ຺ຕິ ໂຫຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂປຏ຺ຐປາທາ’’ຕິ.

໔໑໕. ‘‘ເອກຎ຺ເຎວ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ອຸທາຫຸ ປຸຖູປິ ສຎ຺ຎຄ຺ເຄ ປຎ຺ຎເປຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອກມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎເປມິ, ປຸຖູປິ ສຎ຺ຎຄ຺ເຄ ປຎ຺ຎເປມີ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອກມ຺ປິ ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປຸຖູປິ ສຎ຺ຎຄ຺ເຄ ປຎ຺ຎເປຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍຖາ ຍຖາ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນິໂຣຘໍ ຜຸສຕິ, ຕຖາ ຕຖາຫໍ ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎເປມິ. ເອວໍ ໂຂ ອຫໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອກມ຺ປິ ສຎ຺ຎຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎເປມິ, ປຸຖູປິ ສຎ຺ຎຄ຺ເຄ ປຎ຺ຎເປມີ’’ຕິ.

໔໑໖. ‘‘ສຎ຺ຎາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປຐມໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎາຓໍ, ອຸທາຫຸ ຎາຓໍ ປຐມໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ປຈ຺ຉາ ສຎ຺ຎາ, ອຸທາຫຸ ສຎ຺ຎາ ຈ ຎາຓຎ຺ຈ ອປຸພ຺ພໍ ອຈຣິມໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຎ຺ຎາ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຐມໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎາຓໍ, ສຎ຺ຎຸປ຺ປາທາ ຈ ປນ ຎາຓຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ກິຣ ເມ ຎາຓໍ ອຸທປາທີ’ຕິ. ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ຍຖາ ສຎ຺ຎາ ປຐມໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎາຓໍ, ສຎ຺ຎຸປ຺ປາທາ ຈ ປນ ຎາຓຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ສຎ຺ຎາອຕ຺ຕກຖາ

໔໑໗. ‘‘ສຎ຺ຎາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຣິສສ຺ສ ອຕ຺ຕາ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ຎາ ສຎ຺ຎາ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ກໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕານໍ ປຈ຺ເຈສີ’’ຕິ? ‘‘ໂອຬາຣິກໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕານໍ ປຈ຺ເຈມິ ຣູປິໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກໍ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ [ກພຬີກາຣຠກ຺ຂນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ‘‘ໂອຬາຣິໂກ ຈ ຫິ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ໂຂ. ເອວໍ ສນ຺ຕໍ ໂຂ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ. ຕທມິນາເປຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ. ຕິຏ຺ຐເຕວ ສາຍໍ [ຕິຏ຺ຐເຕວາຍໍ (ສີ. ປີ.)], ໂປຏ຺ຐປາທ, ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕາ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ໂຂ, ອຖ ອິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ຈ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ’’ຕິ.

໔໑໘. ‘‘ມໂນມຍໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕານໍ ປຈ຺ເຈມິ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄິໍ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ມໂນມໂຍ ຈ ຫິ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄີ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິໂຍ, ເອວໍ ສນ຺ຕມ຺ປິ ໂຂ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ. ຕທມິນາເປຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ. ຕິຏ຺ຐເຕວ ສາຍໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕາ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄີ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິໂຍ, ອຖ ອິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ຈ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ’’ຕິ.

໔໑໙. ‘‘ອຣູປິໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕານໍ ປຈ຺ເຈມິ ສຎ຺ຎາມຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຣູປີ ຈ ຫິ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ ສຎ຺ຎາມໂຍ, ເອວໍ ສນ຺ຕມ຺ປິ ໂຂ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ. ຕທມິນາເປຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ. ຕິຏ຺ຐເຕວ ສາຍໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຣູປີ ອຕ຺ຕາ ສຎ຺ຎາມໂຍ, ອຖ ອິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ຈ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ’’ຕິ.

໔໒໐. ‘‘ສກ຺ກາ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ຎາຕຸໍ – ‘ສຎ຺ຎາ ປຸຣິສສ຺ສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາຕິ ວາ’ຕິ? ‘‘ທຸຊ຺ຊານໍ ໂຂ ເອຕໍ [ເອວໍ (ກ.)], ໂປຏ຺ຐປາທ, ຕຍາ ອຎ຺ຎທິຏ຺ຐິເກນ ອຎ຺ຎຂນ຺ຕິເກນ ອຎ຺ຎຣຸຈິເກນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣາໂຍເຄນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣາຈຣິຍເກນ – ‘ສຎ຺ຎາ ປຸຣິສສ຺ສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາຕິ ວາ’’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ທຸຊ຺ຊານໍ ອຎ຺ຎທິຏ຺ຐິເກນ ອຎ຺ຎຂນ຺ຕິເກນ ອຎ຺ຎຣຸຈິເກນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣາໂຍເຄນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣາຈຣິຍເກນ – ‘ສຎ຺ຎາ ປຸຣິສສ຺ສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ອຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ວາ; ‘ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ? ອພ຺ຍາກຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕມ຺ປິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອພ຺ຍາກຕໍ – ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ … ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕມ຺ປິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອພ຺ຍາກຕໍ – ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກສ຺ມາ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ອພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ເຫຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ນ ຘມ຺ມສໍຫິຕໍ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກໍ, ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ມຍາ ອພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ພ຺ຍາກຕໍ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ພ຺ຍາກຕໍ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ພ຺ຍາກຕໍ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກສ຺ມາ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕຎ຺ຫິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ, ເອຕໍ ຘມ຺ມສໍຫິຕໍ, ເອຕໍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກໍ, ເອຕໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ມຍາ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວເມຕໍ, ຠຄວາ, ເອວເມຕໍ, ສຸຄຕ. ຍສ຺ສທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກາລໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

໔໒໑. ອຖ ໂຂ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂປຏ຺ຐປາທໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ສມນ຺ຕໂຕ ວາຈາ [ວາຈາຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ສນ຺ນິໂຕທເກນ ສຎ຺ຌພ຺ຠຣິມກໍສຸ – ‘‘ເອວເມວ ປນາຍໍ ຠວໍ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ຍຎ຺ຎເທວ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຠາສຕິ, ຕໍ ຕເທວສ຺ສ ອພ຺ຠນຸໂມທຕິ – ‘ເອວເມຕໍ ຠຄວາ ເອວເມຕໍ, ສຸຄຕາ’ຕິ. ນ ໂຂ ປນ ມຍໍ ກິຎ຺ຈິ [ກຎ຺ຈິ (ປີ.)] ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ເອກໍສິກໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ໂຠ, ນ ກິຎ຺ຈິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ເອກໍສິກໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ…ເປ… ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ; ອປິ ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຠູຕໍ ຕຈ຺ຉໍ ຕຖໍ ປຏິປທໍ ປຎ຺ຎເປຕິ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕຕໍ ຘມ຺ມນິຍາມຕໍ. ຠູຕໍ ໂຂ ປນ ຕຈ຺ຉໍ ຕຖໍ ປຏິປທໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕຕໍ ຘມ຺ມນິຍາມຕໍ, ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ວິຎ຺ຎູ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸຠາສິຕໂຕ ນາພ຺ຠນຸໂມເທຍ຺ຍາ’’ຕິ?

ຈິຕ຺ຕຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ຕໂປຏ຺ຐປາທວຕ຺ຖຸ

໔໒໒. ອຖ ໂຂ ທ຺ວີຫຕີຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຈິຕ຺ໂຕ ຈ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ຈ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປນ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕທາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສມນ຺ຕໂຕ ວາຈາສນ຺ນິໂຕທເກນ ສຎ຺ຌພ຺ຠຣິມກໍສຸ – ‘ເອວເມວ ປນາຍໍ ຠວໍ ໂປຏ຺ຐປາໂທ ຍຎ຺ຎເທວ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຠາສຕິ, ຕໍ ຕເທວສ຺ສ ອພ຺ຠນຸໂມທຕິ – ‘ເອວເມຕໍ ຠຄວາ ເອວເມຕໍ ສຸຄຕາ’’ຕິ. ນ ໂຂ ປນ ມຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ເອກໍສິກໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ – ‘‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’’ຕິ ວາ, ‘‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’’ຕິ ວາ, ‘‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’’ຕິ ວາ, ‘‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ’’ຕິ ວາ, ‘‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’’ນ຺ຕິ ວາ, ‘‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’’ນ຺ຕິ ວາ, ‘‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ ວາ’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕ ປຣິພ຺ພາຊເກ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ໂຠ, ນ ກິຎ຺ຈິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ເອກໍສິກໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’’ຕິ ວາ, ‘‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’’ຕິ ວາ…ເປ… ‘‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ ວາ; ອປິ ຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຠູຕໍ ຕຈ຺ຉໍ ຕຖໍ ປຏິປທໍ ປຎ຺ຎເປຕິ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕຕໍ ຘມ຺ມນິຍາມຕໍ. ຠູຕໍ ໂຂ ປນ ຕຈ຺ຉໍ ຕຖໍ ປຏິປທໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕຕໍ ຘມ຺ມນິຍາມຕໍ, ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມາທິໂສ ວິຎ຺ຎູ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸຠາສິຕໂຕ ນາພ຺ຠນຸໂມເທຍ຺ຍາ’’ຕິ?

໔໒໓. ‘‘ສພ຺ເພວ ໂຂ ເອເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຣິພ຺ພາຊກາ ອນ຺ຘາ ອຈກ຺ຂຸກາ; ຕ຺ວໍເຍວ ເນສໍ ເອໂກ ຈກ຺ຂຸມາ. ເອກໍສິກາປິ ຫິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ; ອເນກໍສິກາປິ ຫິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ.

‘‘ກຕເມ ຈ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອເນກໍສິກາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ? ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ [ໂລໂກຕິ ວາ (ສີ. ກ.)] ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອເນກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ; ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ [ໂລໂກຕິ ວາ (ສີ. ກ.)] ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອເນກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ; ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ [ໂລໂກຕິ ວາ (ສີ. ກ.)] ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ…ເປ… ‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ [ໂລໂກຕິ ວາ (ສີ. ກ.)] ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ… ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ… ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ… ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ… ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ໂຂ ໂປຏ຺ຐປາທ… ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອເນກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ.

‘‘ກສ຺ມາ ຈ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ອເນກໍສິກາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ? ນ ເຫເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ນ ຘມ຺ມສໍຫິຕາ ນ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕ ມຍາ ອເນກໍສິກາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ’’.

ເອກໍສິກຘມ຺ໂມ

໔໒໔. ‘‘ກຕເມ ຈ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ເອກໍສິກາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ? ອິທໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ເອກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ເອກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ເອກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ເອກໍສິໂກ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ.

‘‘ກສ຺ມາ ຈ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ມຍາ ເອກໍສິກາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ? ເອເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ, ເອເຕ ຘມ຺ມສໍຫິຕາ, ເອເຕ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ເອເຕ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕ ມຍາ ເອກໍສິກາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ.

໔໒໕. ‘‘ສນ຺ຕິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘‘ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ? ເຕ ເຈ ເມ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ‘ອາມາ’ຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ວິຫຣຖາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອກໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ເອກໍ ວາ ທິວສໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ທິວສໍ ເອກນ຺ຕສຸຂິໍ ອຕ຺ຕານໍ ສຎ຺ຊານາຖາ’ຕິ [ສມ຺ປຊານາຖາຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)]? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຊານາຖ – ‘‘ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ອຍໍ ປຏິປທາ ເອກນ຺ຕສຸຂສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຍາ ຕາ ເທວຕາ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ, ຕາສໍ ຠາສມານານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຖ – ‘‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ນາຕ຺ຖ, ມາຣິສາ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ນາຕ຺ຖ, ມາຣິສາ, ເອກນ຺ຕສຸຂສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ; ມຍມ຺ປິ ຫິ, ມາຣິສາ, ເອວໍປຏິປນ຺ນາ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໔໒໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຸຣິໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ຍາ ອິມສ຺ມິໍ ຊນປເທ ຊນປທກລ຺ຍາຓີ, ຕໍ ອິຈ຺ຉາມິ ຕໍ ກາເມມີ’ຕິ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ ອິຈ຺ຉສິ ກາເມສິ, ຊານາສິ ຕໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ ຂຕ຺ຕິຍີ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ວາ ເວສ຺ສີ ວາ ສຸທ຺ທີ ວາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘ໂນ’ຕິ ວເທຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ ອິຈ຺ຉສິ ກາເມສິ, ຊານາສິ ຕໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ ເອວໍນາມາ ເອວໍໂຄຕ຺ຕາຕິ ວາ, ທີຆາ ວາ ຣສ຺ສາ ວາ ມຊ຺ຌິມາ ວາ ກາຬີ ວາ ສາມາ ວາ ມງ຺ຄຸຣຈ຺ຉວີ ວາຕິ, ອມຸກສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ນຄເຣ ວາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘ໂນ’ຕິ ວເທຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ, ຕໍ ຕ຺ວໍ ອິຈ຺ຉສິ ກາເມສີ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘ອາມາ’ຕິ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘‘ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ’’’ຕິ? ເຕ ເຈ ເມ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ‘ອາມາ’ຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ວິຫຣຖາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອກໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ເອກໍ ວາ ທິວສໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ທິວສໍ ເອກນ຺ຕສຸຂິໍ ອຕ຺ຕານໍ ສຎ຺ຊານາຖາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຊານາຖ – ‘‘ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ອຍໍ ປຏິປທາ ເອກນ຺ຕສຸຂສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຍາ ຕາ ເທວຕາ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ, ຕາສໍ ຠາສມານານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຖ – ‘‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ນາຕ຺ຖ, ມາຣິສາ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ນາຕ຺ຖ, ມາຣິສາ, ເອກນ຺ຕສຸຂສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ; ມຍມ຺ປິ ຫິ, ມາຣິສາ, ເອວໍປຏິປນ຺ນາ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໔໒໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຸຣິໂສ ຈາຕຸມຫາປເຖ ນິສ຺ເສຓິໍ ກເຣຍ຺ຍ ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍສ຺ສ ຕ຺ວໍ [ຍໍ ຕ຺ວໍ (ສີ. ກ.)] ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກໂຣສິ, ຊານາສິ ຕໍ ປາສາທໍ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ວາ ທິສາຍ ທກ຺ຂິຓາຍ ວາ ທິສາຍ ປຈ຺ຉິມາຍ ວາ ທິສາຍ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ວາ ທິສາຍ ອຸຈ຺ໂຈ ວາ ນີໂຈ ວາ ມຊ຺ຌິໂມ ວາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘ໂນ’ຕິ ວເທຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ, ຕສ຺ສ ຕ຺ວໍ ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກໂຣສີ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘ອາມາ’ຕິ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘‘ເອກນ຺ຕສຸຂີ ອຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ອໂຣໂຄ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ? ເຕ ເຈ ເມ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ‘ອາມາ’ຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ວິຫຣຖາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອກໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ເອກໍ ວາ ທິວສໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ທິວສໍ ເອກນ຺ຕສຸຂິໍ ອຕ຺ຕານໍ ສຎ຺ຊານາຖາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຊານາຖ ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ອຍໍ ປຏິປທາ ເອກນ຺ຕສຸຂສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘ໂນ’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຍາ ຕາ ເທວຕາ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ ຕາສໍ ເທວຕານໍ ຠາສມານານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຖ- ‘‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ນາຕ຺ຖ, ມາຣິສາ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ນາຕ຺ຖ, ມາຣິສາ, ເອກນ຺ຕສຸຂສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ; ມຍມ຺ປິ ຫິ, ມາຣິສາ, ເອວໍ ປຏິປນ຺ນາ ເອກນ຺ຕສຸຂໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ໂນ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ຕໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາຠາ

໔໒໘. ‘‘ຕໂຍ ໂຂ ເມ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕປຏິລາຠາ – ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ. ກຕໂມ ຈ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ? ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ໂຂ [ກພຬີກາຣຠກ຺ໂຂ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ອຍໍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ. ກຕໂມ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ? ຣູປີ ມໂນມໂຍ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄີ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິໂຍ, ອຍໍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ. ກຕໂມ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ? ອຣູປີ ສຎ຺ຎາມໂຍ, ອຍໍ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ.

໔໒໙. ‘‘ໂອຬາຣິກສ຺ສປິ ໂຂ ອຫໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕປຏິລາຠສ຺ສ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ – ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາຕິ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອວມສ຺ສ – ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ໂຂ ຈ ໂຂ ວິຫາໂຣຕິ, ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສໍກິເລສິກາ ເຈວ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຈ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຕິ, ປາມຸຊ຺ຊໍ ເຈວ ຠວິສ຺ສຕິ ປີຕິ ຈ ປສ຺ສທ຺ຘິ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ.

໔໓໐. ‘‘ມໂນມຍສ຺ສປິ ໂຂ ອຫໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕປຏິລາຠສ຺ສ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາຕິ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອວມສ຺ສ – ‘ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ໂຂ ຈ ໂຂ ວິຫາໂຣ’ຕິ, ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສໍກິເລສິກາ ເຈວ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຈ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຕິ, ປາມຸຊ຺ຊໍ ເຈວ ຠວິສ຺ສຕິ ປີຕິ ຈ ປສ຺ສທ຺ຘິ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ.

໔໓໑. ‘‘ອຣູປສ຺ສປິ ໂຂ ອຫໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອຕ຺ຕປຏິລາຠສ຺ສ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາຕິ. ສິຍາ ໂຂ ປນ ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອວມສ຺ສ – ‘ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ໂຂ ຈ ໂຂ ວິຫາໂຣ’ຕິ, ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສໍກິເລສິກາ ເຈວ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຈ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຕິ, ປາມຸຊ຺ຊໍ ເຈວ ຠວິສ຺ສຕິ ປີຕິ ຈ ປສ຺ສທ຺ຘິ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ.

໔໓໒. ‘‘ປເຣ ເຈ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອມ຺ເຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ອາວຸໂສ, ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ຍສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ, ເຕສໍ ມຍໍ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ – ‘ອຍໍ ວາ ໂສ, ອາວຸໂສ, ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ຍສ຺ສ ມຍໍ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ.

໔໓໓. ‘‘ປເຣ ເຈ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອມ຺ເຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ອາວຸໂສ, ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ຍສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ? ເຕສໍ ມຍໍ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ – ‘ອຍໍ ວາ ໂສ, ອາວຸໂສ, ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຍສ຺ສ ມຍໍ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ.

໔໓໔. ‘‘ປເຣ ເຈ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ອມ຺ເຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ຍສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ, ເຕສໍ ມຍໍ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ – ‘ອຍໍ ວາ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຍສ຺ສ ມຍໍ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ສປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ສປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໔໓໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປຸຣິໂສ ນິສ຺ເສຓິໍ ກເຣຍ຺ຍ ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ ຕສ຺ເສວ ປາສາທສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍສ຺ສ ຕ຺ວໍ ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກໂຣສິ, ຊານາສິ ຕໍ ປາສາທໍ, ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ວາ ທິສາຍ ທກ຺ຂິຓາຍ ວາ ທິສາຍ ປຈ຺ຉິມາຍ ວາ ທິສາຍ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ວາ ທິສາຍ ອຸຈ຺ໂຈ ວາ ນີໂຈ ວາ ມຊ຺ຌິໂມ ວາ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຍໍ ວາ ໂສ, ອາວຸໂສ, ປາສາໂທ, ຍສ຺ສາຫໍ ອາໂຣຫຓາຍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກໂຣມິ, ຕສ຺ເສວ ປາສາທສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໔໓໖. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ປເຣ ເຈ ອມ຺ເຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ອາວຸໂສ, ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ…ເປ… ກຕໂມ ປນ ໂສ, ອາວຸໂສ, ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ…ເປ… ກຕໂມ ປນ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ຍສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ, ເຕສໍ ມຍໍ ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ – ‘ອຍໍ ວາ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ຍສ຺ສ ມຍໍ ປຫານາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ, ຍຖາປຏິປນ຺ນານໍ ໂວ ສໍກິເລສິກາ ຘມ຺ມາ ປຫີຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວທານິຍາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາປາຣິປູຣິໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂປຏ຺ຐປາທ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ສປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ສປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໔໓໗. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ໂມຆສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ໂມໂຆ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ; ໂອຬາຣິໂກ ວາສ຺ສ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຈ຺ໂຈ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ໂມຆສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ໂມໂຆ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ; ມໂນມໂຍ ວາສ຺ສ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຈ຺ໂຈ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມເຍ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ໂມຆສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ໂມໂຆ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ; ອຣູໂປ ວາສ຺ສ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຈ຺ໂຈ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

໔໓໘. ‘‘ສເຈ ຕໍ, ຈິຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ອໂຫສິ ຕ຺ວໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ນ ຕ຺ວໍ ນາໂຫສິ; ຠວິສ຺ສສິ ຕ຺ວໍ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ນ ຕ຺ວໍ ນ ຠວິສ຺ສສິ; ອຕ຺ຖິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ, ນ ຕ຺ວໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ຈິຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ອໂຫສິ ຕ຺ວໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ນ ຕ຺ວໍ ນ ອໂຫສິ; ຠວິສ຺ສສິ ຕ຺ວໍ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ນ ຕ຺ວໍ ນ ຠວິສ຺ສສິ; ອຕ຺ຖິ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ, ນ ຕ຺ວໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ອໂຫສາຫໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ນາຫໍ ນ ອໂຫສິໍ; ຠວິສ຺ສາມຫໍ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ນາຫໍ ນ ຠວິສ຺ສາມິ; ອຕ຺ຖາຫໍ ເອຕຣຫິ, ນາຫໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ຈິຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ໂຍ ເຕ ອໂຫສິ ອຕີໂຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ [ສ຺ເວວ (ສີ. ປີ.), ໂສເຍວ (ສ຺ຍາ.)] ເຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອນາຄໂຕ, ໂມໂຆ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ? ໂຍ [ໂຍ ວາ (ປີ.)] ເຕ ຠວິສ຺ສຕິ ອນາຄໂຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອຕີໂຕ, ໂມໂຆ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ? ໂຍ [ໂຍ ວາ (ປີ.)] ເຕ ເອຕຣຫິ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ [ໂສ ຈ (ກ.)] ເຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອຕີໂຕ, ໂມໂຆ ອນາຄໂຕ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ຈິຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ປນ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ໂຍ ເຕ ອໂຫສິ ອຕີໂຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອນາຄໂຕ, ໂມໂຆ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ໂຍ ເຕ ຠວິສ຺ສຕິ ອນາຄໂຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອຕີໂຕ, ໂມໂຆ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ໂຍ ເຕ ເອຕຣຫິ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອຕີໂຕ, ໂມໂຆ ອນາຄໂຕ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ໂຍ ເມ ອໂຫສິ ອຕີໂຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເມ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຈ຺ໂຈ ອໂຫສິ, ໂມໂຆ ອນາຄໂຕ, ໂມໂຆ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ໂຍ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ ອນາຄໂຕ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເມ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຈ຺ໂຈ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂມໂຆ ອຕີໂຕ, ໂມໂຆ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ໂຍ ເມ ເອຕຣຫິ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ, ໂສວ ເມ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ສຈ຺ໂຈ, ໂມໂຆ ອຕີໂຕ, ໂມໂຆ ອນາຄໂຕ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໓໙. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຈິຕ຺ຕ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ…ເປ… ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

໔໔໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຈິຕ຺ຕ, ຄວາ ຂີຣໍ, ຂີຣມ຺ຫາ ທຘິ, ທຘິມ຺ຫາ ນວນີຕໍ, ນວນີຕມ຺ຫາ ສປ຺ປິ, ສປ຺ປິມ຺ຫາ ສປ຺ປິມຓ຺ໂຑ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຂີຣໍ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ທຘີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ນວນີຕນ຺ຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ສປ຺ປີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ສປ຺ປິມຓ຺ໂຑຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ຂີຣໍ ຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ທຘິ ໂຫຕິ…ເປ… ນວນີຕໍ ໂຫຕິ… ສປ຺ປິ ໂຫຕິ… ສປ຺ປິມຓ຺ໂຑ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຂີຣນ຺ຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ທຘີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ນວນີຕນ຺ຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ສປ຺ປີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ສປ຺ປິມຓ຺ໂຑ ຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຈິຕ຺ຕ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ…ເປ… ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ…ເປ… ຍສ຺ມິໍ, ຈິຕ຺ຕ, ສມເຍ ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂອຬາຣິໂກ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ມໂນມໂຍ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ອຣູໂປ ອຕ຺ຕປຏິລາໂຠ ຕ຺ເວວ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອິມາ ໂຂ ຈິຕ຺ຕ, ໂລກສມຎ຺ຎາ ໂລກນິຣຸຕ຺ຕິໂຍ ໂລກໂວຫາຣາ ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ຍາຫິ ຕຖາຄໂຕ ໂວຫຣຕິ ອປຣາມສ’’ນ຺ຕິ.

໔໔໑. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂປຏ຺ຐປາໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ຈິຕ຺ຕຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ຕອຸປສມ຺ປທາ

໔໔໒. ຈິຕ຺ໂຕ ປນ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ; ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ.

໔໔໓. ອລຕ຺ຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອລຕ຺ຖ ອຸປສມ຺ປທໍ. ອຈິຣູປສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຂ ປນາຍສ຺ມາ ຈິຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນ ຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ – ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ໂຂ ປນາຍສ຺ມາ ຈິຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ.

ໂປຏ຺ຐປາທສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ສຸຠສຸຕ຺ຕໍ

ສຸຠມາຓວວຕ຺ຖຸ

໔໔໔. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ ອຈິຣປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປຏິວສຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ.

໔໔໕. ອຖ ໂຂ ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມາຓວກໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ມາຓວກ, ເຍນ ສມໂຓ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ສມຓໍ ອານນ຺ທໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉ – ‘ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠວນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ສຸຠສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ.

໔໔໖. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ສຸຠສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠວນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ; ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ສຸຠສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ.

໔໔໗. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕໍ ມາຓວກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອກາໂລ ໂຂ, ມາຓວກ. ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຊ ເຠສຊ຺ຊມຕ຺ຕາ ປີຕາ. ອປ຺ເປວນາມ ສ຺ເວປິ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ ກາລຎ຺ຈ ສມຍຎ຺ຈ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຸຠໍ ມາຓວໍ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ, ‘‘ອໂວຈຸມ຺ຫາ ໂຂ ມຍໍ ໂຠໂຕ ວຈເນນ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ – ‘ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠວນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ‘‘ສາຘຸ ກິຣ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ສຸຠສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂຠ, ສມໂຓ ອານນ຺ໂທ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອກາໂລ ໂຂ, ມາຓວກ. ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຊ ເຠສຊ຺ຊມຕ຺ຕາ ປີຕາ. ອປ຺ເປວນາມ ສ຺ເວປິ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ ກາລຎ຺ຈ ສມຍຎ຺ຈ ອຸປາທາຍາ’ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ໂຠ, ກຕເມວ ເອຕໍ, ຍໂຕ ໂຂ ໂສ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ໂອກາສມກາສິ ສ຺ວາຕນາຍປິ ອຸປສງ຺ກມນາຍາ’’ຕິ.

໔໔໘. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຈຕເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເຍນ ສຸຠສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ.

ອຖ ໂຂ ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຸໂຠ ມາຓໂວ ໂຕເທຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠວຎ຺ຫິ ອານນ຺ໂທ ຕສ຺ສ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ສນ຺ຕິກາວຈໂຣ ສມີປຈາຣີ. ຠວເມຕໍ ອານນ຺ໂທ ຊາເນຍ຺ຍ, ເຍສໍ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘມ຺ມານໍ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ກຕເມສານໍ ໂຂ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມານໍ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ; ກຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສີ’’ຕິ?

໔໔໙. ‘‘ຕິຓ຺ຓໍ ໂຂ, ມາຓວ, ຂນ຺ຘານໍ ໂສ ຠຄວາ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ; ເອຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ກຕເມສໍ ຕິຓ຺ຓໍ? ອຣິຍສ຺ສ ສີລກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ, ອຣິຍສ຺ສ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ, ອຣິຍສ຺ສ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ. ອິເມສໍ ໂຂ, ມາຓວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຂນ຺ຘານໍ ໂສ ຠຄວາ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ; ເອຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສີ’’ຕິ.

ສີລກ຺ຂນ຺ໂຘ

໔໕໐. ‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິໂຍ ສີລກ຺ຂນ຺ໂຘ, ຍສ຺ສ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ມາຓວ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວາ ກຸເລ ປຈ຺ຈາຊາໂຕ. ໂສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠຕິ. ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘາປຏິລາເຠນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣໂຊປໂຖ, ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ອປ຺ປໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ອປ຺ປໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ. ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ, ອນຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ກາຍກມ຺ມວຈີກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກຸສເລນ, ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ, ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ, ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ.

໔໕໑. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ; ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ. (ຍຖາ ໑໙໔ ຍາວ ໒໑໐ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

‘‘ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສນ຺ຕິກມ຺ມໍ ປຓິຘິກມ຺ມໍ ຠູຕກມ຺ມໍ ຠູຣິກມ຺ມໍ ວສ຺ສກມ຺ມໍ ໂວສ຺ສກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸປຣິກມ຺ມໍ ອາຈມນໍ ນ຺ຫາປນໍ ຊຸຫນໍ ວມນໍ ວິເຣຈນໍ ອຸທ຺ຘໍວິເຣຈນໍ ອໂຘວິເຣຈນໍ ສີສວິເຣຈນໍ ກຓ຺ຓເຕລໍ ເນຕ຺ຕຕປ຺ປນໍ ນຕ຺ຖຸກມ຺ມໍ ອຎ຺ຊນໍ ປຈ຺ຈຎ຺ຊນໍ ສາລາກິຍໍ ສລ຺ລກຕ຺ຕິຍໍ ທາຣກຕິກິຈ຺ຉາ ມູລເຠສຊ຺ຊານໍ ອນຸປ຺ປທານໍ ໂອສຘີນໍ ປຏິໂມກ຺ໂຂ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ວາ ປເນເກ ໂຠນ຺ໂຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ, ສນ຺ຕິກມ຺ມໍ ປຓິຘິກມ຺ມໍ…ເປ… ໂອສຘີນໍ ປຏິໂມກ຺ໂຂ ອິຕິ ວາ ອິຕິ ເອວຣູປາຍ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສີລສ຺ມິໍ.

໔໕໒. ‘‘ສ ໂຂ ໂສ [ອຍໍ ໂຂ ໂສ (ກ.)], ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ສີລສໍວຣໂຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ຣາຊາ ຂຕ຺ຕິໂຍ ມຸທ຺ຘາວສິຕ຺ໂຕ ນິຫຕປຈ຺ຈາມິຕ຺ໂຕ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໂຕ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ສີລສໍວຣໂຕ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອນວຊ຺ຊສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ.

໔໕໓. ‘‘ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ມາຓວ, ອຣິໂຍ ສີລກ຺ຂນ຺ໂຘ ຍສ຺ສ ໂສ ຠຄວາ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ອຕ຺ຖິ ເຈເວຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ! ໂສ ຈາຍໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິໂຍ ສີລກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ, ໂນ ອປຣິປຸຓ຺ໂຓ. ເອວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ຈາຫໍ, ໂຠ, ອານນ຺ທ, ອຣິຍໍ ສີລກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ເຎສຸ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ນ ສມນຸປສ຺ສາມິ. ເອວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓຎ຺ຈ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິຍໍ ສີລກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ເຎ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍຸໍ, ເຕ ຕາວຕເກເນວ ອຕ຺ຕມນາ ອສ຺ສຸ – ‘ອລເມຕ຺ຕາວຕາ, ກຕເມຕ຺ຕາວຕາ, ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂນ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ, ນຕ຺ຖິ ໂນ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’ນ຺ຕິ. ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ເຈເວຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’’’ນ຺ຕິ [ອິມສ຺ສ ອນນ຺ຕຣໍ ສີ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ‘‘ປຐມຠາຓວາຣໍ’’ຕິ ປາໂຐ ທິສ຺ສຕິ].

ສມາຘິກ຺ຂນ຺ໂຘ

໔໕໔. ‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິໂຍ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ໂຘ, ຍສ຺ສ ໂສ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສີ’’ຕິ?

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ…ເປ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອພ຺ຍາເສກສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ.

໔໕໕. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອາໂລກິເຕ ວິໂລກິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສມິຎ຺ຊິເຕ ປສາຣິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອສິເຕ ປີເຕ ຂາຍິເຕ ສາຍິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ເມ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ຄເຕ ຐິເຕ ນິສິນ຺ເນ ສຸຕ຺ເຕ ຊາຄຣິເຕ ຠາສິເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

໔໕໖. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ? ອິຘ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ກາຍປຣິຫາຣິເກນ ຈີວເຣນ ກຸຈ຺ຉິປຣິຫາຣິເກນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ. ໂສ ເຍນ ເຍເນວ ປກ຺ກມຕິ, ສມາທາເຍວ ປກ຺ກມຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ ເຍນ ເຍເນວ ເຑຕິ, ສປຕ຺ຕຠາໂຣວ ເຑຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ກາຍປຣິຫາຣິເກນ ຈີວເຣນ ກຸຈ຺ຉິປຣິຫາຣິເກນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ. ໂສ ເຍນ ເຍເນວ ປກ຺ກມຕິ, ສມາທາເຍວ ປກ຺ກມຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ.

໔໕໗. ‘‘ໂສ ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມາຍ ຈ ອຣິຍາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິວິຕ຺ຕໍ ເສນາສນໍ ຠຊຕິ ອຣຎ຺ຎໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ປພ຺ພຕໍ ກນ຺ທຣໍ ຄິຣິຄຸຫໍ ສຸສານໍ ວນປຕ຺ຖໍ ອພ຺ໂຠກາສໍ ປລາລປຸຎ຺ຊໍ. ໂສ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ, ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ, ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ.

໔໕໘. ‘‘ໂສ ອຠິຊ຺ຌໍ ໂລເກ ປຫາຍ ວິຄຕາຠິຊ຺ເຌນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ພ຺ຍາປາທປໂທສໍ ປຫາຍ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ພ຺ຍາປາທປໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫາຍ ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ວິຫຣຕິ ອາໂລກສຎ຺ຎີ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ຖິນມິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫາຍ ອນຸທ຺ຘໂຕ ວິຫຣຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຍ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຫຣຕິ ອກຖໍກຖີ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ.

໔໕໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ອິຓໍ ອາທາຍ ກມ຺ມນ຺ເຕ ປໂຍເຊຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເຕ ກມ຺ມນ຺ຕາ ສມິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ. ໂສ ຍານິ ຈ ໂປຣາຓານິ ອິຓມູລານິ ຕານິ ຈ ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ກເຣຍ຺ຍ, ສິຍາ ຈສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອວສິຏ຺ຐໍ ທາຣຠຣຓາຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອິຓໍ ອາທາຍ ກມ຺ມນ຺ເຕ ປໂຍເຊສິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ເຕ ກມ຺ມນ຺ຕາ ສມິຊ຺ຌິໍສຸ. ໂສຫໍ ຍານິ ຈ ໂປຣາຓານິ ອິຓມູລານິ ຕານິ ຈ ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ອກາສິໍ, ອຕ຺ຖິ ຈ ເມ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອວສິຏ຺ຐໍ ທາຣຠຣຓາຍາ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໔໖໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ອາພາຘິໂກ ອສ຺ສ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ; ຠຕ຺ຕຎ຺ຈສ຺ສ ນຈ຺ຉາເທຍ຺ຍ, ນ ຈສ຺ສ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ, ຠຕ຺ຕຎ຺ຈສ຺ສ ຉາເທຍ຺ຍ, ສິຍາ ຈສ຺ສ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອາພາຘິໂກ ອໂຫສິໍ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ, ຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ເມ ນຈ຺ຉາເທສິ, ນ ຈ ເມ ອາສິ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ ມຸຕ຺ໂຕ ຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ເມ ຉາເທຕິ, ອຕ຺ຖິ ຈ ເມ ກາເຍ ພລມຕ຺ຕາ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໔໖໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ພທ຺ໂຘ ອສ຺ສ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕມ຺ຫາ ພນ຺ຘນາຄາຣາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ໂສຕ຺ຖິນາ ອພ຺ຠເຍນ, ນ ຈສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ໂຠຄານໍ ວໂຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ພທ຺ໂຘ ອໂຫສິໍ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕມ຺ຫາ ພນ຺ຘນາຄາຣາ ມຸຕ຺ໂຕ ໂສຕ຺ຖິນາ ອພ຺ຠເຍນ, ນຕ຺ຖິ ຈ ເມ ກິຎ຺ຈິ ໂຠຄານໍ ວໂຍ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໔໖໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ທາໂສ ອສ຺ສ ອນຕ຺ຕາຘີໂນ ປຣາຘີໂນ ນ ເຍນກາມໍຄໂມ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕມ຺ຫາ ທາສພ຺ຍາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ, ອຕ຺ຕາຘີໂນ ອປຣາຘີໂນ ຠຸຊິສ຺ໂສ ເຍນກາມໍຄໂມ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ທາໂສ ອໂຫສິໍ ອນຕ຺ຕາຘີໂນ ປຣາຘີໂນ ນ ເຍນກາມໍຄໂມ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ຕມ຺ຫາ ທາສພ຺ຍາ ມຸຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕາຘີໂນ ອປຣາຘີໂນ ຠຸຊິສ຺ໂສ ເຍນກາມໍຄໂມ’ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໔໖໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ສຘໂນ ສໂຠໂຄ ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ສປ຺ປຏິຠຍໍ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕໍ ກນ຺ຕາຣໍ ນິຕ຺ຖເຣຍ຺ຍ, ໂສຕ຺ຖິນາ ຄາມນ຺ຕໍ ອນຸປາປຸເຓຍ຺ຍ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍໍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ສຘໂນ ສໂຠໂຄ ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິໍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ສປ຺ປຏິຠຍໍ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ກນ຺ຕາຣໍ ນິຕ຺ຖິຓ຺ໂຓ, ໂສຕ຺ຖິນາ ຄາມນ຺ຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ລເຠຖ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ໂສມນສ຺ສໍ.

໔໖໔. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ອິຓໍ ຍຖາ ໂຣຄໍ ຍຖາ ພນ຺ຘນາຄາຣໍ ຍຖາ ທາສພ຺ຍໍ ຍຖາ ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ, ເອວໍ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ອປ຺ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ.

໔໖໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ຍຖາ ອາຓຓ຺ຍໍ ຍຖາ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ຍຖາ ພນ຺ຘນາໂມກ຺ຂໍ ຍຖາ ຠຸຊິສ຺ສໍ ຍຖາ ເຂມນ຺ຕຠູມິໍ. ເອວເມວ ຠິກ຺ຂຸ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ.

໔໖໖. ‘‘ຕສ຺ສິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ, ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວເທຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ.

໔໖໗. ‘‘ໂສ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ທກ຺ໂຂ ນ຺ຫາປໂກ ວາ ນ຺ຫາປກນ຺ເຕວາສີ ວາ ກໍສຖາເລ ນ຺ຫານີຍຈຸຓ຺ຓານິ ອາກິຣິຕ຺ວາ ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສກໍ ປຣິປ຺ໂຜສກໍ ສນ຺ເທຍ຺ຍ. ສາຍໍ ນ຺ຫານີຍປິຓ຺ຑິ ສ຺ເນຫານຸຄຕາ ສ຺ເນຫປເຣຕາ ສນ຺ຕຣພາຫິຣາ ຜຸຏາ ສ຺ເນເຫນ, ນ ຈ ປຄ຺ຆຣຓີ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ວິເວກເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສມາຘິສ຺ມິໍ.

໔໖໘. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ອຸທກຣຫໂທ ຄມ຺ຠີໂຣ ອຸພ຺ຠິໂທທໂກ. ຕສ຺ສ ເນວສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ນ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ນ ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ນ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ ອຸທກສ຺ສ ອາຍມຸຂໍ, ເທໂວ ຈ ນ ກາເລນ ກາລໍ ສມ຺ມາ ຘາຣໍ ອນຸປເວຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອຖ ໂຂ ຕມ຺ຫາວ ອຸທກຣຫທາ ສີຕາ ວາຣິຘາຣາ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕເມວ ອຸທກຣຫທໍ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອຠິສນ຺ເທຍ຺ຍ ປຣິສນ຺ເທຍ຺ຍ ປຣິປູເຣຍ຺ຍ ປຣິປ຺ຜເຣຍ຺ຍ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ອຸທກຣຫທສ຺ສ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອປ຺ຜຸຏໍ ອສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ… ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ສມາຘິເຊນ ປີຕິສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສມາຘິສ຺ມິໍ.

໔໖໙. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’’ຕິ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ອຸປ຺ປລິນິຍໍ ວາ ປທຸມິນິຍໍ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີກິນິຍໍ ວາ ອປ຺ເປກຈ຺ຈານິ ອຸປ຺ປລານິ ວາ ປທຸມານິ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການິ ວາ ອຸທເກ ຊາຕານິ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒານິ ອຸທການຸຄ຺ຄຕານິ ອນ຺ໂຕນິມຸຄ຺ຄໂປສີນິ, ຕານິ ຍາວ ຈຄ຺ຄາ ຍາວ ຈ ມູລາ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອຠິສນ຺ນານິ ປຣິສນ຺ນານິ ປຣິປູຣານິ ປຣິປ຺ຜຸຏານິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວຕໍ ອຸປ຺ປລານໍ ວາ ປທຸມານໍ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການໍ ວາ ສີເຕນ ວາຣິນາ ອປ຺ຜຸຏໍ ອສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອຠິສນ຺ເທຕິ ປຣິສນ຺ເທຕິ ປຣິປູເຣຕິ ປຣິປ຺ຜຣຕິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ນິປ຺ປີຕິເກນ ສຸເຂນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສມາຘິສ຺ມິໍ.

໔໗໐. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ຜຣິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ; ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ໂອທາເຕນ ວຕ຺ເຖນ ສສີສໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ອສ຺ສ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ໂອທາເຕນ ວຕ຺ເຖນ ອປ຺ຜຸຏໍ ອສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິມເມວ ກາຍໍ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ຜຣິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ; ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນ ອປ຺ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ສມາຘິສ຺ມິໍ.

໔໗໑. ‘‘ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ມາຓວ, ອຣິໂຍ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຍສ຺ສ ໂສ ຠຄວາ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ອຕ຺ຖິ ເຈເວຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ! ໂສ ຈາຍໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິໂຍ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ, ໂນ ອປຣິປຸຓ຺ໂຓ. ເອວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ຈາຫໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິຍໍ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ເຎສຸ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ນ ສມນຸປສ຺ສາມິ. ເອວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓຎ຺ຈ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິຍໍ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ເຎ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍຸໍ, ເຕ ຕາວຕເກເນວ ອຕ຺ຕມນາ ອສ຺ສຸ – ‘ອລເມຕ຺ຕາວຕາ, ກຕເມຕ຺ຕາວຕາ, ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂນ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ, ນຕ຺ຖິ ໂນ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’ນ຺ຕິ. ອຖ ຈ ປນ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ເອວມາຫ – ‘ອຕ຺ຖິ ເຈເວຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’’’ນ຺ຕິ.

ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ໂຘ

໔໗໒. ‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິໂຍ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ໂຘ, ຍສ຺ສ ໂຠ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສີ’’ຕິ?

‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ເມ ກາໂຍ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈໂຍ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ໂມ; ອິທຎ຺ຈ ປນ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ເອຕ຺ຖ ສິຕໍ ເອຕ຺ຖ ປຏິພທ຺ຘ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ມຓິ ເວຬຸຣິໂຍ ສຸໂຠ ຊາຕິມາ ອຏ຺ຐໍໂສ ສຸປຣິກມ຺ມກໂຕ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ ສພ຺ພາກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕຕ຺ຣາສ຺ສ ສຸຕ຺ຕໍ ອາວຸຕໍ ນີລໍ ວາ ປີຕໍ ວາ ໂລຫິຕໍ ວາ ໂອທາຕໍ ວາ ປຓ຺ຑຸສຸຕ຺ຕໍ ວາ. ຕເມນໍ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຫຕ຺ເຖ ກຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈເວກ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ອຍໍ ໂຂ ມຓິ ເວຬຸຣິໂຍ ສຸໂຠ ຊາຕິມາ ອຏ຺ຐໍໂສ ສຸປຣິກມ຺ມກໂຕ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ ສພ຺ພາກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕຕ຺ຣິທໍ ສຸຕ຺ຕໍ ອາວຸຕໍ ນີລໍ ວາ ປີຕໍ ວາ ໂລຫິຕໍ ວາ ໂອທາຕໍ ວາ ປຓ຺ຑຸສຸຕ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ເມ ກາໂຍ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈໂຍ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນ-ວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ໂມ. ອິທຎ຺ຈ ປນ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ເອຕ຺ຖ ສິຕໍ ເອຕ຺ຖ ປຏິພທ຺ຘ’ນ຺ຕິ. ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ເອຕ຺ຖ ປຏິພທ຺ຘນ຺ຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໓. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມານາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອິມມ຺ຫາ ກາຍາ ອຎ຺ຎໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມິນາຕິ ຣູປິໍ ມໂນມຍໍ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄິໍ ອຫີນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ມຸຎ຺ຊມ຺ຫາ ອີສິກໍ ປວາເຫຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ມຸຎ຺ໂຊ ອຍໍ ອີສິກາ; ອຎ຺ໂຎ ມຸຎ຺ໂຊ ອຎ຺ຎາ ອີສິກາ; ມຸຎ຺ຊມ຺ຫາ ຕ຺ເວວ ອີສິກາ ປວາຬ຺ຫາ’ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ອສິໍ ໂກສິຍາ ປວາເຫຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ອສິ, ອຍໍ ໂກສິ; ອຎ຺ໂຎ ອສິ, ອຎ຺ຎາ ໂກສິ; ໂກສິຍາ ຕ຺ເວວ ອສິ ປວາຬ຺ໂຫ’ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ອຫິໍ ກຣຓ຺ຑາ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ອຫິ, ອຍໍ ກຣຓ຺ໂຑ; ອຎ຺ໂຎ ອຫິ, ອຎ຺ໂຎ ກຣຓ຺ໂຑ; ກຣຓ຺ຑາ ຕ຺ເວວ ອຫິ ອຸພ຺ຠໂຕ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມານາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ…. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໔. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອິທ຺ຘິວິຘາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ. ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ. ອາວິຠາວໍ ຕິໂຣຠາວໍ ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ. ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ. ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ. ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ. ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍ ມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍ ມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣາມສຕິ ປຣິມຊ຺ຊຕິ. ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ທກ຺ໂຂ ກຸມ຺ຠກາໂຣ ວາ ກຸມ຺ຠກາຣນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸປຣິກມ຺ມກຕາຍ ມຕ຺ຕິກາຍ ຍຎ຺ຎເທວ ຠາຊນວິກຕິໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ, ຕໍ ຕເທວ ກເຣຍ຺ຍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມາຓວ, ທກ຺ໂຂ ທນ຺ຕກາໂຣ ວາ ທນ຺ຕກາຣນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸປຣິກມ຺ມກຕສ຺ມິໍ ທນ຺ຕສ຺ມິໍ ຍຎ຺ຎເທວ ທນ຺ຕວິກຕິໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ, ຕໍ ຕເທວ ກເຣຍ຺ຍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ. ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ, ມາຓວ, ທກ຺ໂຂ ສຸວຓ຺ຓກາໂຣ ວາ ສຸວຓ຺ຓກາຣນ຺ເຕວາສີ ວາ ສຸປຣິກມ຺ມກຕສ຺ມິໍ ສຸວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ຍຎ຺ຎເທວ ສຸວຓ຺ຓວິກຕິໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ, ຕໍ ຕເທວ ກເຣຍ຺ຍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ …ເປ… ຍມ຺ປິ ມາຓວ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອິທ຺ຘິວິຘາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ. ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ …ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໕. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຕິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ. ໂສ ສຸເຓຍ຺ຍ ເຠຣິສທ຺ທມ຺ປິ ມຸທິງ຺ຄສທ຺ທມ຺ປິ ສງ຺ຂປຓວທິນ຺ທິມສທ຺ທມ຺ປິ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ເຠຣິສທ຺ໂທ ອິຕິປິ ມຸທິງ຺ຄສທ຺ໂທ ອິຕິປິ ສງ຺ຂປຓວທິນ຺ທິມສທ຺ໂທ ອິຕິ’ປິ [ອິຕິປີຕິ (ກ.)]. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ…. ຍມ຺ປິ ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຕິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໖. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ, ‘ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ສງ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສງ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສອຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທກປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສກຓິກໍ ວາ ສກຓິກນ຺ຕິ ຊາເນຍ຺ຍ, ອກຓິກໍ ວາ ອກຓິກນ຺ຕິ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຸຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ, ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໗. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ, ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ; ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປຸຣິໂສ ສກມ຺ຫາ ຄາມາ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ; ຕມ຺ຫາປິ ຄາມາ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ; ໂສ ຕມ຺ຫາ ຄາມາ ສກໍເຍວ ຄາມໍ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສກມ຺ຫາ ຄາມາ ອມຸໍ ຄາມໍ ອຄຈ຺ຉິໍ, ຕຕ຺ຣ ເອວໍ ອຏ຺ຐາສິໍ ເອວໍ ນິສີທິໍ ເອວໍ ອຠາສິໍ ເອວໍ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິໍ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ຄາມາ ອມຸໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ຉິໍ, ຕຕ຺ຣາປິ ເອວໍ ອຏ຺ຐາສິໍ ເອວໍ ນິສີທິໍ ເອວໍ ອຠາສິໍ ເອວໍ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິໍ. ໂສມ຺ຫິ ຕມ຺ຫາ ຄາມາ ສກໍເຍວ ຄາມໍ ປຈ຺ຈາຄໂຕ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໘. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕານໍ ຈຸຕູປປາຕຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ, ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ, ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ມຊ຺ເຌສິງ຺ຆາຏເກ ປາສາໂທ, ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຐິໂຕ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ມນຸສ຺ເສ ເຄຫໍ ປວິສນ຺ເຕປິ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕປິ ຣຖິກາຍປິ ວີຖິໍ ສຎ຺ຈຣນ຺ເຕ ມຊ຺ເຌສິງ຺ຆາຏເກ ນິສິນ຺ເນປິ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ເອເຕ ມນຸສ຺ສາ ເຄຫໍ ປວິສນ຺ຕິ, ເອເຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ເອເຕ ຣຖິກາຍ ວີຖິໍ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ, ເອເຕ ມຊ຺ເຌສິງ຺ຆາຏເກ ນິສິນ຺ນາ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕານໍ ຈຸຕູປປາຕຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ, ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໗໙. ‘‘ໂສ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອນງ຺ຄເຓ ວິຄຕູປກ຺ກິເລເສ ມຸທຸຠູເຕ ກມ຺ມນິເຍ ຐິເຕ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອາສວານໍ ຂຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອິທໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ອິເມ ອາສວາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອາສວສມຸທໂຍຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອາສວນິໂຣໂຘຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ອາສວນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ກາມາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ຠວາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອວິຊ຺ຊາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມາຓວ, ປພ຺ພຕສງ຺ເຂເປ ອຸທກຣຫໂທ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຕີເຣ ຐິໂຕ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ສິປ຺ປິກສມ຺ພຸກມ຺ປິ ສກ຺ຂຣກຖລມ຺ປິ ມຈ຺ຉຄຸມ຺ພມ຺ປິ ຈຣນ຺ຕມ຺ປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕມ຺ປິ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອຸທກຣຫໂທ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ. ຕຕ຺ຣິເມ ສິປ຺ປິກສມ຺ພຸກາປິ ສກ຺ຂຣກຖລາປິ ມຈ຺ຉຄຸມ຺ພາປິ ຈຣນ຺ຕິປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິປີ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຍມ຺ປິ, ມາຓວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ເຕ ອາສວານໍ ຂຍຎາຓາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ. ໂສ ອິທໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ອາສວນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ກາມາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ຠວາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອວິຊ຺ຊາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອິທມ຺ປິສ຺ສ ໂຫຕິ ປຎ຺ຎາຍ.

໔໘໐. ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ໂສ ມາຓວ, ອຣິໂຍ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ໂຘ ຍສ຺ສ ໂສ ຠຄວາ ວຓ຺ຓວາທີ ອໂຫສິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ອິມໍ ຊນຕໍ ສມາທເປສິ ນິເວເສສິ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ນຕ຺ຖິ ເຈເວຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ! ໂສ ຈາຍໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິໂຍ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ, ໂນ ອປຣິປຸຓ຺ໂຓ. ເອວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ຈາຫໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຣິຍໍ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ເຎສຸ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ນ ສມນຸປສ຺ສາມິ. ນຕ຺ຖິ ເຈເວຕ຺ຖ [ນ ສມນຸປສ຺ສາມິ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ໂນ ກິຎ຺ຈິ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍໍ [ອຸຕ຺ຕຣິໍ ກຣຓີຍນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍນ຺ຕິ (ກ.)]. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ອານນ຺ເທນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ສຸຠສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

໑໑. ເກວຏ຺ຏສຸຕ຺ຕໍ

ເກວຏ຺ຏຄຫປຕິປຸຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ

໔໘໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ນາຬນ຺ທາຍໍ ວິຫຣຕິ ປາວາຣິກມ຺ພວເນ. ອຖ ໂຂ ເກວຏ຺ໂຏ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ເກວຏ຺ໂຏ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາຬນ຺ທາ ອິທ຺ຘາ ເຈວ ຜີຕາ ຈ ພຫຸຊນາ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສາ ຠຄວຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມາທິສຕຸ, ໂຍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ, ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ; ເອວາຍໍ ນາຬນ຺ທາ ຠິຍ຺ໂຍໂສ ມຕ຺ຕາຍ ຠຄວຕິ ອຠິປ຺ປສີທິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠຄວາ ເກວຏ຺ຏໍ ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ – ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫີນໍ ໂອທາຕວສນານໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ.

໔໘໒. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເກວຏ຺ໂຏ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຘໍເສມິ; ອປິ ຈ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາຬນ຺ທາ ອິທ຺ຘາ ເຈວ ຜີຕາ ຈ ພຫຸຊນາ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສາ ຠຄວຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມາທິສຕຸ, ໂຍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ; ເອວາຍໍ ນາຬນ຺ທາ ຠິຍ຺ໂຍໂສ ມຕ຺ຕາຍ ຠຄວຕິ ອຠິປ຺ປສີທິສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ເກວຏ຺ຏໍ ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ – ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫີນໍ ໂອທາຕວສນານໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກໂຣຖາ’’’ຕິ.

ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເກວຏ຺ໂຏ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຘໍເສມິ; ອປິ ຈ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາຬນ຺ທາ ອິທ຺ຘາ ເຈວ ຜີຕາ ຈ ພຫຸຊນາ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສາ ຠຄວຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມາທິສຕຸ, ໂຍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ເອວາຍໍ ນາຬນ຺ທາ ຠິຍ຺ໂຍໂສ ມຕ຺ຕາຍ ຠຄວຕິ ອຠິປ຺ປສີທິສ຺ສຕີ’ຕິ.

ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ

໔໘໓. ‘‘ຕີຓິ ໂຂ ອິມານິ, ເກວຏ຺ຏ, ປາຏິຫາຣິຍານິ ມຍາ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວທິຕານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ, ອາເທສນາປາຏິຫາຣິຍໍ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ.

໔໘໔. ‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ເກວຏ຺ຏ, ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ? ອິຘ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ. ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ; ອາວິຠາວໍ ຕິໂຣຠາວໍ ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍ ມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍ ມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣາມສຕິ ປຣິມຊ຺ຊຕິ; ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປສ຺ສຕິ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕໍ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫນ຺ຕໍ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫນ຺ຕໍ; ອາວິຠາວໍ ຕິໂຣຠາວໍ; ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣນ຺ຕໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມນ຺ຕໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍ ມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍ ມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣາມສນ຺ຕໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕໍ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕນ຺ຕໍ.

‘‘ຕເມນໍ ໂສ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອສ຺ສທ຺ຘສ຺ສ ອປ຺ປສນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ, ສມຓສ຺ສ ມຫິທ຺ຘິກຕາ ມຫານຸຠາວຕາ. ອມາຫໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອທ຺ທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕໍ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫນ຺ຕໍ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫນ຺ຕໍ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕນ຺ຕ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ໂສ ອສ຺ສທ຺ໂຘ ອປ຺ປສນ຺ໂນ ຕໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ຄນ຺ຘາຣີ ນາມ ວິຊ຺ຊາ. ຕາຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕີ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ເກວຏ຺ຏ, ອປິ ນຸ ໂສ ອສ຺ສທ຺ໂຘ ອປ຺ປສນ຺ໂນ ຕໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ວເທຍ຺ຍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ, ເກວຏ຺ຏ, ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິເຍ ອາທີນວໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິເຍນ ອຏ຺ຏີຍາມິ ຫຣາຍາມິ ຊິຄຸຈ຺ຉາມິ’’.

ອາເທສນາປາຏິຫາຣິຍໍ

໔໘໕. ‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ເກວຏ຺ຏ, ອາເທສນາປາຏິຫາຣິຍໍ? ອິຘ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ອາທິສຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ອາທິສຕິ, ວິຕກ຺ກິຕມ຺ປິ ອາທິສຕິ, ວິຈາຣິຕມ຺ປິ ອາທິສຕິ – ‘ເອວມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕ຺ຖມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕິປິ ເຕ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປສ຺ສຕິ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ, ວິຕກ຺ກິຕມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ, ວິຈາຣິຕມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ – ‘ເອວມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕ຺ຖມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕິປິ ເຕ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ຕເມນໍ ໂສ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອສ຺ສທ຺ຘສ຺ສ ອປ຺ປສນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ, ສມຓສ຺ສ ມຫິທ຺ຘິກຕາ ມຫານຸຠາວຕາ. ອມາຫໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອທ຺ທສໍ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ, ວິຕກ຺ກິຕມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ, ວິຈາຣິຕມ຺ປິ ອາທິສນ຺ຕໍ – ‘‘ເອວມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕ຺ຖມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕິປິ ເຕ ຈິຕ຺ຕ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ໂສ ອສ຺ສທ຺ໂຘ ອປ຺ປສນ຺ໂນ ຕໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂຠ, ມຓິກາ ນາມ ວິຊ຺ຊາ; ຕາຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ອາທິສຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ອາທິສຕິ, ວິຕກ຺ກິຕມ຺ປິ ອາທິສຕິ, ວິຈາຣິຕມ຺ປິ ອາທິສຕິ – ‘ເອວມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕ຺ຖມ຺ປິ ເຕ ມໂນ, ອິຕິປິ ເຕ ຈິຕ຺ຕ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ເກວຏ຺ຏ, ອປິ ນຸ ໂສ ອສ຺ສທ຺ໂຘ ອປ຺ປສນ຺ໂນ ຕໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ວເທຍ຺ຍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ, ເກວຏ຺ຏ, ອາເທສນາປາຏິຫາຣິເຍ ອາທີນວໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອາເທສນາປາຏິຫາຣິເຍນ ອຏ຺ຏີຍາມິ ຫຣາຍາມິ ຊິຄຸຈ຺ຉາມິ’’.

ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ

໔໘໖. ‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ເກວຏ຺ຏ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ? ອິຘ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວມນຸສາສຕິ – ‘ເອວໍ ວິຕກ຺ເກຖ, ມາ ເອວໍ ວິຕກ຺ກຍິຕ຺ຖ, ເອວໍ ມນສິກໂຣຖ, ມາ ເອວໍ ມນສາກຕ຺ຖ, ອິທໍ ປຊຫຖ, ອິທໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຖາ’ຕິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເກວຏ຺ຏ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ເກວຏ຺ຏ, ອິຘ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ …ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເກວຏ຺ຏ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເກວຏ຺ຏ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ…ເປ… ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເກວຏ຺ຏ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ອິທມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເກວຏ຺ຏ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິຍໍ.

‘‘ອິມານິ ໂຂ, ເກວຏ຺ຏ, ຕີຓິ ປາຏິຫາຣິຍານິ ມຍາ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວທິຕານິ’’.

ຠູຕນິໂຣເຘສກຠິກ຺ຂຸວຕ຺ຖຸ

໔໘໗. ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ເກວຏ຺ຏ, ອິມສ຺ມິຎ຺ເຎວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ?

໔໘໘. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຣູປໍ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ເທວຍານິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ ເທວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກ ເທເວ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ?

‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ ເທວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ [ວາໂຍຘາຕຸ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ (ປີ. ເອວມຸປຣິປິ)]. ອຕ຺ຖິ ໂຂ [ວາໂຍຘາຕຸ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ (ປີ. ເອວມຸປຣິປິ)], ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ອມ຺ເຫຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ. ເຕ ໂຂ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ.

໔໘໙. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາເຊ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ, ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕາວຕິໍສາ ນາມ ເທວາ ອມ຺ເຫຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ. ເຕ ໂຂ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ.

໔໙໐. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຕາວຕິໍສາ ເທວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕາວຕິໍເສ ເທເວ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ຕາວຕິໍສາ ເທວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສກ຺ໂກ ນາມ ເທວານມິນ຺ໂທ ອມ຺ເຫຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ໂສ ໂຂ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ.

໔໙໑. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສກ຺ກໍ ເທວານມິນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມິ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍາມາ ນາມ ເທວາ…ເປ… ສຸຍາໂມ ນາມ ເທວປຸຕ຺ໂຕ… ຕຸສິຕາ ນາມ ເທວາ… ສນ຺ຕຸສ຺ສິໂຕ ນາມ ເທວປຸຕ຺ໂຕ… ນິມ຺ມານຣຕີ ນາມ ເທວາ … ສຸນິມ຺ມິໂຕ ນາມ ເທວປຸຕ຺ໂຕ… ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີ ນາມ ເທວາ… ວສວຕ຺ຕີ ນາມ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ອມ຺ເຫຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ໂສ ໂຂ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ.

໔໙໒. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ວສວຕ຺ຕີ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວສວຕ຺ຕິໍ ເທວປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ວສວຕ຺ຕີ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມິ ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ນາມ ເທວາ ອມ຺ເຫຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ. ເຕ ໂຂ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ.

໔໙໓. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຣູປໍ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ຍຖາສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ພ຺ຣຫ຺ມຍານິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ເທວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິເກ ເທເວ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ເທວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານໍ ອມ຺ເຫຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ໂສ ໂຂ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ, ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’’ຕິ.

‘‘‘ກຫໍ ປນາວຸໂສ, ເອຕຣຫິ ໂສ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ’ຕິ? ‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມ, ຍຕ຺ຖ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ ເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຍຫິໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ; ອປິ ຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍຖາ ນິມິຕ຺ຕາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ອາໂລໂກ ສຎ຺ຊາຍຕິ, ໂອຠາໂສ ປາຕຸຠວຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ປາຕຸຠວິສ຺ສຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ເຫຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ ປາຕຸຠາວາຍ, ຍທິທໍ ອາໂລໂກ ສຎ຺ຊາຍຕິ, ໂອຠາໂສ ປາຕຸຠວຕີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ນຈິຣສ຺ເສວ ປາຕຸຣໂຫສິ.

໔໙໔. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ໂສ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເກວຏ຺ຏ, ໂສ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຫມສ຺ມິ, ຠິກ຺ຂຸ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານ’ນ຺ຕິ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ນ ໂຂຫໍ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ປຸຈ຺ຉາມິ – ‘‘ຕ຺ວມສິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານ’’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂຂ ອຫໍ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຸຈ຺ຉາມິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’’’ຕິ?

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຫມສ຺ມິ, ຠິກ຺ຂຸ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານ’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ນ ໂຂຫໍ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ປຸຈ຺ຉາມິ – ‘‘ຕ຺ວມສິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ ອິສ຺ສໂຣ ກຕ຺ຕາ ນິມ຺ມາຕາ ເສຏ຺ໂຐ ສຊິຕາ ວສີ ປິຕາ ຠູຕຠພ຺ຍານ’’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂຂ ອຫໍ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຸຈ຺ຉາມິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’’’ຕິ?

໔໙໕. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພາຫາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອິເມ ໂຂ ມໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ເທວາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ, ‘‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຎ຺ຎາຕໍ, ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອທິຏ຺ຐໍ, ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອວິທິຕໍ, ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາຫໍ ເຕສໍ ສມ຺ມຸຂາ ນ ພ຺ຍາກາສິໍ. ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ຊານາມິ ຍຕ຺ຖິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕຸຍ຺ເຫເວຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຸຍ຺ເຫເວຕໍ ອປຣທ຺ຘໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຕິຘາວິຕ຺ວາ ພຫິທ຺ຘາ ປຣິເຍຏ຺ຐິໍ ອາປຊ຺ຊສິ ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕເມວ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອິມໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉ, ຍຖາ ຈ ເຕ ຠຄວາ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາສີ’ຕິ.

໔໙໖. ‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ ເອວເມວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ມມ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ເກວຏ຺ຏ, ຠິກ຺ຂຸ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ, ເກວຏ຺ຏ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ?

ຕີຣທສ຺ສິສກຸຓຸປມາ

໔໙໗. ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຫໍ, ເກວຏ຺ຏ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສາມຸທ຺ທິກາ ວາຓິຊາ ຕີຣທສ຺ສິໍ ສກຸຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນາວາຍ ສມຸທ຺ທໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫນ຺ຕິ. ເຕ ອຕີຣທກ຺ຂິນິຍາ ນາວາຍ ຕີຣທສ຺ສິໍ ສກຸຓໍ ມຸຎ຺ຈນ຺ຕິ. ໂສ ຄຈ຺ຉເຕວ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ທິສໍ, ຄຈ຺ຉຕິ ທກ຺ຂິຓໍ ທິສໍ, ຄຈ຺ຉຕິ ປຈ຺ຉິມໍ ທິສໍ, ຄຈ຺ຉຕິ ອຸຕ຺ຕຣໍ ທິສໍ, ຄຈ຺ຉຕິ ອຸທ຺ຘໍ ທິສໍ, ຄຈ຺ຉຕິ ອນຸທິສໍ. ສເຈ ໂສ ສມນ຺ຕາ ຕີຣໍ ປສ຺ສຕິ, ຕຖາຄຕໂກວ [ຕຖາປກ຺ກນ຺ໂຕວ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ໂສ ສມນ຺ຕາ ຕີຣໍ ນ ປສ຺ສຕິ, ຕເມວ ນາວໍ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍໂຕ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ປຣິເຍສມາໂນ ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ນາຊ຺ຌຄາ, ອຖ ມມຎ຺ເຎວ ສນ຺ຕິເກ ປຈ຺ຈາຄໂຕ. ນ ໂຂ ເອໂສ, ຠິກ຺ຂຸ, ປຎ຺ໂຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ – ‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຠູຕາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູ’ຕິ?

໔໙໘. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ໂຂ ເອໂສ, ຠິກ຺ຂຸ, ປຎ຺ໂຫ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ –

‘ກຕ຺ຖ ອາໂປ ຈ ປຖວີ, ເຕໂຊ ວາໂຍ ນ ຄາຘຕິ;

ກຕ຺ຖ ທີຆຎ຺ຈ ຣສ຺ສຎ຺ຈ, ອຓຸໍ ຖູລໍ ສຸຠາສຸຠໍ;

ກຕ຺ຖ ນາມຎ຺ຈ ຣູປຎ຺ຈ, ອເສສໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕີ’ຕິ.

໔໙໙. ‘‘ຕຕ຺ຣ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ຠວຕິ –

‘ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິທສ຺ສນໍ, ອນນ຺ຕໍ ສພ຺ພໂຕປຠໍ;

ເອຕ຺ຖ ອາໂປ ຈ ປຖວີ, ເຕໂຊ ວາໂຍ ນ ຄາຘຕິ.

ເອຕ຺ຖ ທີຆຎ຺ຈ ຣສ຺ສຎ຺ຈ, ອຓຸໍ ຖູລໍ ສຸຠາສຸຠໍ;

ເອຕ຺ຖ ນາມຎ຺ຈ ຣູປຎ຺ຈ, ອເສສໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕິ;

ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ນິໂຣເຘນ, ເອຕ຺ເຖຕໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕີ’ຕິ.

໕໐໐. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ເກວຏ຺ໂຏ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທີຕິ.

ເກວຏ຺ຏສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ເອກາທສມໍ.

໑໒. ໂລຫິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

ໂລຫິຈ຺ຈພ຺ຣາຫ຺ມຓວຕ຺ຖຸ

໕໐໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ເຍນ ສາລວຕິກາ ຕທວສຣິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສາລວຕິກໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ສຕ຺ຕຸສ຺ສທໍ ສຕິຓກຏ຺ໂຐທກໍ ສຘຎ຺ຎໍ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໍ ຣຎ຺ຎາ ປເສນທິນາ ໂກສເລນ ທິນ຺ນໍ ຣາຊທາຍໍ, ພ຺ຣຫ຺ມເທຍ຺ຍໍ.

໕໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິຘ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ປຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣາຓໍ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ພນ຺ຘນໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເອວໍສມ຺ປທມິທໍ ປາປກໍ ໂລຠຘມ຺ມໍ ວທາມິ, ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

໕໐໓. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສາລວຕິກໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໕໐໔. ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂຣສິກໍ [ເຠສິກໍ (ສີ. ປີ.)] ນ຺ຫາປິຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ໂຣສິເກ, ເຍນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉ – ໂລຫິຈ຺ໂຈ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ.

໕໐໕. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ [ເອວໍ ຠນ຺ເຕຕິ (ສີ. ປີ.)] ໂຂ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂລຫິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ; ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

໕໐໖. ອຖ ໂຂ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂລຫິຈ຺ຈໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອໂວຈຸມ຺ຫາ ໂຂ ມຍໍ ໂຠໂຕ [ມຍໍ ຠນ຺ເຕ ຕວ (ສີ. ປີ.)] ວຈເນນ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ – ‘ໂລຫິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ; ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’ຕິ. ອຘິວຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ປນ ເຕນ ຠຄວຕາ’’ຕິ.

໕໐໗. ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ສເກ ນິເວສເນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ໂຣສິກໍ ນ຺ຫາປິຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ໂຣສິເກ, ເຍນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ກາລໍ ອາໂຣເຈຫິ – ກາໂລ ໂຠ, ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໕໐໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ເຍນ ສາລວຕິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣສິກາ ນ຺ຫາປິໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ອິຘ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ປຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ – ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣາຓໍ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ພນ຺ຘນໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເອວໍ ສມ຺ປທມິທໍ ປາປກໍ ໂລຠຘມ຺ມໍ ວທາມິ – ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ໂລຫິຈ຺ຈໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕສ຺ມາ ປາປກາ ທິຏ຺ຐິຄຕາ ວິເວເຈຕູ’’ຕິ. ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ສິຍາ ໂຣສິເກ, ອປ຺ເປວ ນາມ ສິຍາ ໂຣສິເກ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ.

ໂລຫິຈ຺ຈພ຺ຣາຫ຺ມຓານຸໂຍໂຄ

໕໐໙. ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນີຈໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ຈໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ອິຘ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ປຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ – ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣາຓໍ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ພນ຺ຘນໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເອວໍ ສມ຺ປທມິທໍ ປາປກໍ ໂລຠຘມ຺ມໍ ວທາມິ, ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’’’ ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ ໂລຫິຈ຺ຈ ນນຸ ຕ຺ວໍ ສາລວຕິກໍ ອຊ຺ຌາວສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສາລວຕິກໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ. ຍາ ສາລວຕິກາຍ ສມຸທຍສຎ຺ຊາຕິ ໂລຫິຈ຺ໂຈວ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອກໂກ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ທເທຍ຺ຍາ’ຕິ. ເອວໍ ວາທີ ໂສ ເຍ ຕໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ໂນ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ສມາໂນ ຫິຕານຸກມ຺ປີ ວາ ເຕສໍ ໂຫຕິ ອຫິຕານຸກມ຺ປີ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອຫິຕານຸກມ຺ປີ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອຫິຕານຸກມ຺ປິສ຺ສ ເມຕ຺ຕໍ ວາ ເຕສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ ສປຕ຺ຕກໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ສປຕ຺ຕກໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສປຕ຺ຕເກ ຈິຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ວາ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ວາ’’ຕິ? ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ’’.

໕໑໐. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ນນຸ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ກາສິໂກສລໍ ອຊ຺ຌາວສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ກາສິໂກສລໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ; ຍາ ກາສິໂກສເລ ສມຸທຍສຎ຺ຊາຕິ, ຣາຊາວ ຕໍ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເອກໂກ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ທເທຍ຺ຍາ’ຕິ. ເອວໍ ວາທີ ໂສ ເຍ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕຸມ຺ເຫ ເຈວ ອຎ຺ເຎ ຈ, ເຕສໍ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ໂນ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ສມາໂນ ຫິຕານຸກມ຺ປີ ວາ ເຕສໍ ໂຫຕິ ອຫິຕານຸກມ຺ປີ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອຫິຕານຸກມ຺ປີ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ອຫິຕານຸກມ຺ປິສ຺ສ ເມຕ຺ຕໍ ວາ ເຕສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ ສປຕ຺ຕກໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ສປຕ຺ຕກໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສປຕ຺ຕເກ ຈິຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ວາ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ວາ’’ຕິ? ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ’’.

໕໑໑. ‘‘ອິຕິ ກິຣ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສາລວຕິກໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ; ຍາ ສາລວຕິກາຍ ສມຸທຍສຎ຺ຊາຕິ, ໂລຫິຈ຺ໂຈວ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອກໂກ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍວາທີ ໂສ ເຍ ຕໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ໂຫຕິ. ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ສມາໂນ ອຫິຕານຸກມ຺ປີ ໂຫຕິ, ອຫິຕານຸກມ຺ປິສ຺ສ ສປຕ຺ຕກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ສປຕ຺ຕເກ ຈິຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ອິຘ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ປຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣາຓໍ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ພນ຺ຘນໍ ກເຣຍ຺ຍ…ເປ… ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອວໍວາທີ ໂສ ເຍ ເຕ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຄມ຺ມ ເອວຣູປໍ ອຸຬາຣໍ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ສກທາຄາມິຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ອນາຄາມິຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ອຣຫຕ຺ຕມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ເຍ ຈິເມ ທິພ຺ພາ ຄພ຺ຠາ ປຣິປາເຈນ຺ຕິ ທິພ຺ພານໍ ຠວານໍ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ, ເຕສໍ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ໂຫຕິ, ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ສມາໂນ ອຫິຕານຸກມ຺ປີ ໂຫຕິ, ອຫິຕານຸກມ຺ປິສ຺ສ ສປຕ຺ຕກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ສປຕ຺ຕເກ ຈິຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ.

໕໑໒. ‘‘ອິຕິ ກິຣ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ກາສິໂກສລໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ; ຍາ ກາສິໂກສເລ ສມຸທຍສຎ຺ຊາຕິ, ຣາຊາວ ຕໍ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເອກໂກ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍວາທີ ໂສ ເຍ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕຸມ຺ເຫ ເຈວ ອຎ຺ເຎ ຈ, ເຕສໍ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ໂຫຕິ. ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ສມາໂນ ອຫິຕານຸກມ຺ປີ ໂຫຕິ, ອຫິຕານຸກມ຺ປິສ຺ສ ສປຕ຺ຕກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ສປຕ຺ຕເກ ຈິຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ອິຘ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ປຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ…ເປ… ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ເອວໍ ວາທີ ໂສ ເຍ ເຕ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຄມ຺ມ ເອວຣູປໍ ອຸຬາຣໍ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ສກທາຄາມິຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ອນາຄາມິຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ, ອຣຫຕ຺ຕມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກໂຣນ຺ຕິ. ເຍ ຈິເມ ທິພ຺ພາ ຄພ຺ຠາ ປຣິປາເຈນ຺ຕິ ທິພ຺ພານໍ ຠວານໍ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ, ເຕສໍ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ໂຫຕິ, ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ສມາໂນ ອຫິຕານຸກມ຺ປີ ໂຫຕິ, ອຫິຕານຸກມ຺ປິສ຺ສ ສປຕ຺ຕກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ສປຕ຺ຕເກ ຈິຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ.

ຕໂຍ ໂຈທນາຣຫາ

໕໑໓. ‘‘ຕໂຍ ໂຂເມ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖາໂຣ, ເຍ ໂລເກ ໂຈທນາຣຫາ; ໂຍ ຈ ປເນວຣູເປ ສຕ຺ຖາໂຣ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ຠູຕາ ຕຈ຺ຉາ ຘມ຺ມິກາ ອນວຊ຺ຊາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອິຘ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ເອກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ, ສ຺ວາສ຺ສ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອນນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຕໍ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນນຸປາປຸຓິຕ຺ວາ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘‘ອິທໍ ໂວ ຫິຕາຍ ອິທໍ ໂວ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ສາວກາ ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ, ນ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມ ຈ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ໂຈເທຕພ຺ໂພ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ເຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອນນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຕໍ ຕ຺ວໍ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນນຸປາປຸຓິຕ຺ວາ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ – ‘ອິທໍ ໂວ ຫິຕາຍ ອິທໍ ໂວ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ເຕ ສາວກາ ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ, ນ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມ ຈ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ໂອສກ຺ກນ຺ຕິຍາ ວາ ອຸສ຺ສກ຺ເກຍ຺ຍ, ປຣມ຺ມຸຂິໍ ວາ ອາລິງ຺ເຄຍ຺ຍ, ເອວໍ ສມ຺ປທມິທໍ ປາປກໍ ໂລຠຘມ຺ມໍ ວທາມິ – ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ປຐໂມ ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ໂຈທນາຣໂຫ; ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ຠູຕາ ຕຈ຺ຉາ ຘມ຺ມິກາ ອນວຊ຺ຊາ.

໕໑໔. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ, ສ຺ວາສ຺ສ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອນນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຕໍ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນນຸປາປຸຓິຕ຺ວາ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘‘ອິທໍ ໂວ ຫິຕາຍ, ອິທໍ ໂວ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ສາວກາ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ນ ຈ ໂວກ຺ກມ຺ມ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ໂຈເທຕພ຺ໂພ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ເຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອນນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນນຸປາປຸຓິຕ຺ວາ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ – ‘ອິທໍ ໂວ ຫິຕາຍ ອິທໍ ໂວ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ເຕ ສາວກາ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ນ ຈ ໂວກ຺ກມ຺ມ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສກໍ ເຂຕ຺ຕໍ ໂອຫາຍ ປຣໍ ເຂຕ຺ຕໍ ນິທ຺ທາຍິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ເອວໍ ສມ຺ປທມິທໍ ປາປກໍ ໂລຠຘມ຺ມໍ ວທາມິ – ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ທຸຕິໂຍ ສຕ຺ຖາ, ໂຍ, ໂລເກ ໂຈທນາຣໂຫ; ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ຠູຕາ ຕຈ຺ຉາ ຘມ຺ມິກາ ອນວຊ຺ຊາ.

໕໑໕. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ, ສ຺ວາສ຺ສ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຕໍ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນຸປາປຸຓິຕ຺ວາ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘‘ອິທໍ ໂວ ຫິຕາຍ ອິທໍ ໂວ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ສາວກາ ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ, ນ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມ ຈ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ໂຈເທຕພ຺ໂພ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ເຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ຕ຺ວໍ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນຸປາປຸຓິຕ຺ວາ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ – ‘ອິທໍ ໂວ ຫິຕາຍ ອິທໍ ໂວ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ເຕ ສາວກາ ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ, ນ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມ ຈ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣາຓໍ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ພນ຺ຘນໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເອວໍ ສມ຺ປທມິທໍ ປາປກໍ ໂລຠຘມ຺ມໍ ວທາມິ, ກິຎ຺ຫິ ປໂຣ ປຣສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ຕຕິໂຍ ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ໂຈທນາຣໂຫ; ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ຠູຕາ ຕຈ຺ຉາ ຘມ຺ມິກາ ອນວຊ຺ຊາ. ອິເມ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ຕໂຍ ສຕ຺ຖາໂຣ, ເຍ ໂລເກ ໂຈທນາຣຫາ, ໂຍ ຈ ປເນວຣູເປ ສຕ຺ຖາໂຣ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ຠູຕາ ຕຈ຺ຉາ ຘມ຺ມິກາ ອນວຊ຺ຊາຕິ.

ນໂຈທນາຣຫສຕ຺ຖຸ

໕໑໖. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂກຈິ ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ’’ຕິ. ‘‘ກຕໂມ ປນ ໂສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ຍສ຺ມິໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖຣິ ສາວໂກ ເອວຣູປໍ ອຸຬາຣໍ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ. ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ອຠູຕາ ອຕຈ຺ຉາ ອຘມ຺ມິກາ ສາວຊ຺ຊາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍສ຺ມິໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖຣິ ສາວໂກ ເອວຣູປໍ ອຸຬາຣໍ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ, ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ອຠູຕາ ອຕຈ຺ຉາ ອຘມ຺ມິກາ ສາວຊ຺ຊາ… ຎາຓທສ຺ສນາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນີຫຣຕິ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ…ເປ… ຍສ຺ມິໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖຣິ ສາວໂກ ເອວຣູປໍ ອຸຬາຣໍ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ, ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ອຠູຕາ ອຕຈ຺ຉາ ອຘມ຺ມິກາ ສາວຊ຺ຊາ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ. ຍສ຺ມິໍ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖຣິ ສາວໂກ ເອວຣູປໍ ອຸຬາຣໍ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ໂລຫິຈ຺ຈ, ສຕ຺ຖາ, ໂຍ ໂລເກ ນໂຈທນາຣໂຫ, ໂຍ ຈ ປເນວຣູປໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ໂຈເທຕິ, ສາ ໂຈທນາ ອຠູຕາ ອຕຈ຺ຉາ ອຘມ຺ມິກາ ສາວຊ຺ຊາ’’ຕິ.

໕໑໗. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຸຣິໂສ ປຸຣິສໍ ນຣກປປາຕໍ ປຕນ຺ຕໍ ເກເສສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຖເລ ປຕິຏ຺ຐເປຍ຺ຍ, ເອວເມວາຫໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ນຣກປປາຕໍ ປປຕນ຺ໂຕ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຖເລ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ໂລຫິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທ຺ວາທສມໍ.

໑໓. ເຕວິຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ເຍນ ມນສາກຏໍ ນາມ ໂກສລານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາໂມ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ມນສາກເຏ ວິຫຣຕິ ອຸຕ຺ຕເຣນ ມນສາກຏສ຺ສ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ຕີເຣ ອມ຺ພວເນ.

໕໑໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ ມນສາກເຏ ປຏິວສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈງ຺ກີ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕາຣຸກ຺ໂຂ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂປກ຺ຂຣສາຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຊາຓຸໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂຕເທຍ຺ໂຍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຎ຺ເຎ ຈ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາ.

໕໒໐. ອຖ ໂຂ ວາເສຏ຺ຐຠາຣທ຺ວາຊານໍ ມາຓວານໍ ຊງ຺ຆວິຫາຣໍ ອນຸຈງ຺ກມນ຺ຕານໍ ອນຸວິຈຣນ຺ຕານໍ ມຄ຺ຄາມຄ຺ເຄ ກຖາ ອຸທປາທິ. ອຖ ໂຂ ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ເອວມາຫ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ, ຍ຺ວາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ໂປກ຺ຂຣສາຕິນາ’’ຕິ. ຠາຣທ຺ວາໂຊປິ ມາຓໂວ ເອວມາຫ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ, ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ, ຍ຺ວາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ຕາຣຸກ຺ເຂນາ’’ຕິ. ເນວ ໂຂ ອສກ຺ຂິ ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠາຣທ຺ວາຊໍ ມາຓວໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ, ນ ປນ ອສກ຺ຂິ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ມາຓໂວປິ ວາເສຏ຺ຐໍ ມາຓວໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ.

໕໒໑. ອຖ ໂຂ ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠາຣທ຺ວາຊໍ ມາຓວໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ມນສາກເຏ ວິຫຣຕິ ອຸຕ຺ຕເຣນ ມນສາກຏສ຺ສ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ຕີເຣ ອມ຺ພວເນ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’’ຕິ. ອາຍາມ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ເຍນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມ. ຍຖາ ໂນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ມາຓໂວ ວາເສຏ຺ຐສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄກຖາ

໕໒໒. ອຖ ໂຂ ວາເສຏ຺ຐຠາຣທ຺ວາຊາ ມາຓວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອມ຺ຫາກໍ ຊງ຺ຆວິຫາຣໍ ອນຸຈງ຺ກມນ຺ຕານໍ ອນຸວິຈຣນ຺ຕານໍ ມຄ຺ຄາມຄ຺ເຄ ກຖາ ອຸທປາທິ. ອຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ, ຍ຺ວາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ໂປກ຺ຂຣສາຕິນາ’ຕິ. ຠາຣທ຺ວາໂຊ ມາຓໂວ ເອວມາຫ – ‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ, ຍ຺ວາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ຕາຣຸກ຺ເຂນາ’ຕິ. ເອຕ຺ຖ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຕ຺ເຖວ ວິຄ຺ຄໂຫ, ອຕ຺ຖິ ວິວາໂທ, ອຕ຺ຖິ ນານາວາໂທ’’ຕິ.

໕໒໓. ‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ຕ຺ວໍ ເອວໍ ວເທສິ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ, ຍ຺ວາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ໂປກ຺ຂຣສາຕິນາ’’ຕິ. ຠາຣທ຺ວາໂຊ ມາຓໂວ ເອວມາຫ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ, ຍ຺ວາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ຕາຣຸກ຺ເຂນາ’’ຕິ. ອຖ ກິສ຺ມິໍ ປນ ໂວ, ວາເສຏ຺ຐ, ວິຄ຺ຄໂຫ, ກິສ຺ມິໍ ວິວາໂທ, ກິສ຺ມິໍ ນານາວາໂທ’’ຕິ?

໕໒໔. ‘‘ມຄ຺ຄາມຄ຺ເຄ, ໂຠ ໂຄຕມ. ກິຎ຺ຈາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນານາມຄ຺ເຄ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ອທ຺ຘຣິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕິຕ຺ຕິຣິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຉນ຺ໂທກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພວ຺ຫາຣິຊ຺ຌາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ອຖ ໂຂ ສພ຺ພານິ ຕານິ ນິຍ຺ຍານິກາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຄາມສ຺ສ ວາ ນິຄມສ຺ສ ວາ ອວິທູເຣ ພຫູນິ ເຈປິ ນານາມຄ຺ຄານິ ຠວນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ສພ຺ພານິ ຕານິ ຄາມສໂມສຣຓານິ ຠວນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກິຎ຺ຈາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນານາມຄ຺ເຄ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ອທ຺ຘຣິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕິຕ຺ຕິຣິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຉນ຺ໂທກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພວ຺ຫາຣິຊ຺ຌາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ອຖ ໂຂ ສພ຺ພານິ ຕານິ ນິຍ຺ຍານິກາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ.

ວາເສຏ຺ຐມາຓວານຸໂຍໂຄ

໕໒໕. ‘‘ນິຍ຺ຍນ຺ຕີຕິ ວາເສຏ຺ຐ ວເທສິ’’? ‘‘ນິຍ຺ຍນ຺ຕີຕິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ວທາມິ’’. ‘‘ນິຍ຺ຍນ຺ຕີຕິ, ວາເສຏ຺ຐ, ວເທສິ’’? ‘‘ນິຍ຺ຍນ຺ຕີຕິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ວທາມິ’’. ‘‘ນິຍ຺ຍນ຺ຕີຕິ, ວາເສຏ຺ຐ, ວເທສິ’’? ‘‘ນິຍ຺ຍນ຺ຕີ’’ຕິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ວທາມິ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອກພ຺ຣາຫ຺ມໂຓປິ, ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອກາຈຣິໂຍປິ, ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອກາຈຣິຍປາຈຣິໂຍປິ, ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ອາຈຣິຍາມຫຍຸຄາ [ສຕ຺ຕມາຈຣິຍມຫຍຸຄາ (ສ຺ຍາ.)] ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໕໒໖. ‘‘ກິໍ ປນ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຍປິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ [ສມີຫິຕໍ (ສ຺ຍາ.)], ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ, ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ, ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ, ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ. ເຕປິ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ມຍເມຕໍ ຊານາມ, ມຍເມຕໍ ປສ຺ສາມ, ຍຕ຺ຖ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ຍຫິໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໕໒໗. ‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອກພ຺ຣາຫ຺ມໂຓປິ, ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອກາຈຣິໂຍປິ, ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເອກາຈຣິຍປາຈຣິໂຍປິ, ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ອາຈຣິຍາມຫຍຸຄາ ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ເຍປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ, ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ, ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ, ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ, ເຕປິ ນ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ມຍເມຕໍ ຊານາມ, ມຍເມຕໍ ປສ຺ສາມ, ຍຕ຺ຖ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ຍຫິໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ’ຕິ. ເຕວ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ຍໍ ນ ຊານາມ, ຍໍ ນ ປສ຺ສາມ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສມ. ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ, ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’’’ຕິ.

໕໒໘. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕ ວຕ [ເຕວ (ກ.)], ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຍໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຍໍ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ. ‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ, ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໕໒໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອນ຺ຘເວຓິ ປຣມ຺ປຣສໍສຕ຺ຕາ ປຸຣິໂມປິ ນ ປສ຺ສຕິ, ມຊ຺ຌິໂມປິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຈ຺ຉິໂມປິ ນ ປສ຺ສຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ອນ຺ຘເວຓູປມໍ ມຎ຺ເຎ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຠາສິຕໍ, ປຸຣິໂມປິ ນ ປສ຺ສຕິ, ມຊ຺ຌິໂມປິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຈ຺ຉິໂມປິ ນ ປສ຺ສຕິ. ເຕສມິທໍ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຠາສິຕໍ ຫສ຺ສກຎ຺ເຎວ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນາມກຎ຺ເຎວ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຣິຕ຺ຕກຎ຺ເຎວ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕຸຈ຺ຉກຎ຺ເຎວ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ.

໕໓໐. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ, ອຎ຺ເຎ ຈາປິ ພຫຸຊນາ, ຍໂຕ ຈ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ໂອຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອາຍາຈນ຺ຕິ ໂຖມຍນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລິກາ ນມສ຺ສມານາ ອນຸປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ, ອຎ຺ເຎ ຈາປິ ພຫຸຊນາ, ຍໂຕ ຈ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ໂອຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອາຍາຈນ຺ຕິ ໂຖມຍນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລິກາ ນມສ຺ສມານາ ອນຸປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ.

໕໓໑. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ຍໍ ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ, ອຎ຺ເຎ ຈາປິ ພຫຸຊນາ, ຍໂຕ ຈ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ໂອຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອາຍາຈນ຺ຕິ ໂຖມຍນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລິກາ ນມສ຺ສມານາ ອນຸປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ປໂຫນ຺ຕິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສຕຸໍ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ, ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ຍໍ ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ, ອຎ຺ເຎ ຈາປິ ພຫຸຊນາ, ຍໂຕ ຈ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈ ໂອຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອາຍາຈນ຺ຕິ ໂຖມຍນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລິກາ ນມສ຺ສມານາ ອນຸປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ເຕສມ຺ປິ ນປ຺ປໂຫນ຺ຕິ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສຕຸໍ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ, ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ.

໕໓໒. ‘‘ອິຕິ ປນ [ກິໍ ປນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ນ ກິຣ ເຕວິຊ຺ເຊຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອາຈຣິເຍຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິເຍຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ [ສຕ຺ຕເມຫິ (?)] ອາຈຣິຍາມຫຍຸເຄຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ເຍປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ, ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ, ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ, ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ, ເຕປິ ນ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມຍເມຕໍ ຊານາມ, ມຍເມຕໍ ປສ຺ສາມ, ຍຕ຺ຖ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ຍຫິໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ’’ຕິ. ເຕວ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຍໍ ນ ຊານາມ, ຍໍ ນ ປສ຺ສາມ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສມ – ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ.

໕໓໓. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຍໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຍໍ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ – ‘‘ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ, ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ, ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

ຊນປທກລ຺ຍາຓີອຸປມາ

໕໓໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຸຣິໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ອຫໍ ຍາ ອິມສ຺ມິໍ ຊນປເທ ຊນປທກລ຺ຍາຓີ, ຕໍ ອິຈ຺ຉາມິ, ຕໍ ກາເມມີ’’ຕິ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ ອິຈ຺ຉສິ ກາເມສິ, ຊານາສິ ຕໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ – ຂຕ຺ຕິຍີ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ວາ ເວສ຺ສີ ວາ ສຸທ຺ທີ ວາ’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ໂນ’’ຕິ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ ອິຈ຺ຉສິ ກາເມສິ, ຊານາສິ ຕໍ ຊນປທກລ຺ຍາຓິໍ – ເອວໍນາມາ ເອວໍໂຄຕ຺ຕາຕິ ວາ, ທີຆາ ວາ ຣສ຺ສາ ວາ ມຊ຺ຌິມາ ວາ ກາຬີ ວາ ສາມາ ວາ ມງ຺ຄຸຣຈ຺ຉວີ ວາຕິ, ອມຸກສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ນຄເຣ ວາ’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘ໂນ’ຕິ ວເທຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ ນ ປສ຺ສສິ, ຕໍ ຕ຺ວໍ ອິຈ຺ຉສິ ກາເມສີ’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ອາມາ’’ຕິ ວເທຍ຺ຍ.

໕໓໕. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໕໓໖. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ນ ກິຣ ເຕວິຊ຺ເຊຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ, ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອາຈຣິເຍຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ, ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິເຍຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ອາຈຣິຍາມຫຍຸເຄຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ເຍປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ, ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ, ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ, ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ, ເຕປິ ນ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມຍເມຕໍ ຊານາມ, ມຍເມຕໍ ປສ຺ສາມ, ຍຕ຺ຖ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ຍຫິໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ’’ຕິ. ເຕວ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຍໍ ນ ຊານາມ, ຍໍ ນ ປສ຺ສາມ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສມ – ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ.

໕໓໗. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຍໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຍໍ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ – ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

ນິສ຺ເສຓີອຸປມາ

໕໓໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຸຣິໂສ ຈາຕຸມຫາປເຖ ນິສ຺ເສຓິໍ ກເຣຍ຺ຍ – ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍສ຺ສ ຕ຺ວໍ [ຍໍ ຕ຺ວໍ (ສ຺ຍາ.)] ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກໂຣສິ, ຊານາສິ ຕໍ ປາສາທໍ – ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ວາ ທິສາຍ ທກ຺ຂິຓາຍ ວາ ທິສາຍ ປຈ຺ຉິມາຍ ວາ ທິສາຍ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ວາ ທິສາຍ ອຸຈ຺ໂຈ ວາ ນີໂຈ ວາ ມຊ຺ຌິໂມ ວາ’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ໂນ’’ຕິ ວເທຍ຺ຍ.

‘‘ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ, ນ ປສ຺ສສິ, ຕສ຺ສ ຕ຺ວໍ ປາສາທສ຺ສ ອາໂຣຫຓາຍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກໂຣສີ’’ຕິ? ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ອາມາ’’ຕິ ວເທຍ຺ຍ.

໕໓໙. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໕໔໐. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ນ ກິຣ ເຕວິຊ຺ເຊຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ, ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອາຈຣິເຍຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ, ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິເຍຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ, ນປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ອາຈຣິຍາມຫຍຸເຄຫິ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສກ຺ຂິທິຏ຺ໂຐ. ເຍປິ ກິຣ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ, ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ, ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ, ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ, ເຕປິ ນ ເອວມາຫໍສຸ – ມຍເມຕໍ ຊານາມ, ມຍເມຕໍ ປສ຺ສາມ, ຍຕ຺ຖ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ຍຫິໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາຕິ. ເຕວ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຍໍ ນ ຊານາມ, ຍໍ ນ ປສ຺ສາມ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສມ, ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສຫພ຺ຍຕາຍາ’’ຕິ.

໕໔໑. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອທ຺ຘາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປ຺ປາຏິຫີຣກຕໍ ຠາສິຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ. ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຍໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຍໍ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ. ອຍເມວ ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ອຍມຎ຺ຊສາຍໂນ ນິຍ຺ຍານິໂກ ນິຍ຺ຍາຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມສພ຺ຍຕາຍາຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

ອຈິຣວຕີນທີອຸປມາ

໕໔໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຍໍ ອຈິຣວຕີ ນທີ ປູຣາ ອຸທກສ຺ສ ສມຕິຕ຺ຕິກາ ກາກເປຍ຺ຍາ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ປາຣຕ຺ຖິໂກ ປາຣຄເວສີ ປາຣຄາມີ ປາຣໍ ຕຣິຕຸກາໂມ. ໂສ ໂອຣິເມ ຕີເຣ ຐິໂຕ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ອວ຺ເຫຍ຺ຍ – ‘‘ເອຫິ ປາຣາປາຣໍ, ເອຫິ ປາຣາປາຣ’’ນ຺ຕິ.

໕໔໓. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອປິ ນຸ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອວ຺ຫາຍນເຫຕຸ ວາ ອາຍາຈນເຫຕຸ ວາ ປຕ຺ຖນເຫຕຸ ວາ ອຠິນນ຺ທນເຫຕຸ ວາ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໕໔໔. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ຘມ຺ມາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ ເຕ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ວຕ຺ຕມານາ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ ເຕ ຘມ຺ເມ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕມານາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິນ຺ທມວ຺ຫຍາມ, ໂສມມວ຺ຫຍາມ, ວຣຸຓມວ຺ຫຍາມ, ອີສານມວ຺ຫຍາມ, ປຊາປຕິມວ຺ຫຍາມ, ພ຺ຣຫ຺ມມວ຺ຫຍາມ, ມຫິທ຺ຘິມວ຺ຫຍາມ, ຍມມວ຺ຫຍາມາ’’ຕິ.

‘‘ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ຘມ຺ມາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ ເຕ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ວຕ຺ຕມານາ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ ເຕ ຘມ຺ເມ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕມານາ ອວ຺ຫາຍນເຫຕຸ ວາ ອາຍາຈນເຫຕຸ ວາ ປຕ຺ຖນເຫຕຸ ວາ ອຠິນນ຺ທນເຫຕຸ ວາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍູປຄາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໕໔໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຍໍ ອຈິຣວຕີ ນທີ ປູຣາ ອຸທກສ຺ສ ສມຕິຕ຺ຕິກາ ກາກເປຍ຺ຍາ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ປາຣຕ຺ຖິໂກ ປາຣຄເວສີ ປາຣຄາມີ ປາຣໍ ຕຣິຕຸກາໂມ. ໂສ ໂອຣິເມ ຕີເຣ ທຬ຺ຫາຍ ອນ຺ທຸຍາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນໍ ພທ຺ໂຘ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ໂອຣິມາ ຕີຣາ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໕໔໖. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຎ຺ຈິເມ ກາມຄຸຓາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ອນ຺ທູຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ພນ຺ຘນນ຺ຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ.

‘‘ອິເມ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ອນ຺ທູຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ພນ຺ຘນນ຺ຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ ວາເສຏ຺ຐ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຄຘິຕາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ອຊ຺ໂຌປນ຺ນາ ອນາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ອນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ຘມ຺ມາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ວຕ຺ຕມານາ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕມານາ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ຄຘິຕາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ອຊ຺ໂຌປນ຺ນາ ອນາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ອນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕາ ກາມນ຺ທຸພນ຺ຘນພທ຺ຘາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍູປຄາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໕໔໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອຍໍ ອຈິຣວຕີ ນທີ ປູຣາ ອຸທກສ຺ສ ສມຕິຕ຺ຕິກາ ກາກເປຍ຺ຍາ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ປາຣຕ຺ຖິໂກ ປາຣຄເວສີ ປາຣຄາມີ ປາຣໍ ຕຣິຕຸກາໂມ. ໂສ ໂອຣິເມ ຕີເຣ ສສີສໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ໂອຣິມາ ຕີຣາ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໕໔໘. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຎ຺ຈິເມ ນີວຣຓາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ອາວຣຓາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ນີວຣຓາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂອນາຫນາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ປຣິໂຍນາຫນາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ, ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ, ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ, ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ. ອິເມ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ອາວຣຓາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ນີວຣຓາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂອນາຫນາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ປຣິໂຍນາຫນາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

໕໔໙. ‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຎ຺ຈຫິ ນີວຣເຓຫິ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອາວຸຏາ ນິວຸຏາ ໂອນທ຺ຘາ [ໂອຜຸຏາ (ສີ. ກ.), ໂອຜຸຕາ (ສ຺ຍາ.)] ປຣິໂຍນທ຺ຘາ. ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ຘມ຺ມາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ ເຕ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ວຕ຺ຕມານາ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ ເຕ ຘມ຺ເມ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕມານາ ປຎ຺ຈຫິ ນີວຣເຓຫິ ອາວຸຏາ ນິວຸຏາ ໂອນທ຺ຘາ ປຣິໂຍນທ຺ຘາ [ປຣິໂຍນທ຺ຘາ, ເຕ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍູປຄາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

ສໍສນ຺ທນກຖາ

໕໕໐. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ສຸຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວຸທ຺ຘານໍ ມຫລ຺ລການໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິຍານໍ ຠາສມານານໍ, ສປຣິຄ຺ຄໂຫ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ ອປຣິຄ຺ຄໂຫ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອປຣິຄ຺ຄໂຫ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສເວຣຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ວສວຕ຺ຕີ ວາ ອວສວຕ຺ຕີ ວາ’’ຕິ? ‘‘ວສວຕ຺ຕີ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ສປຣິຄ຺ຄຫາ ວາ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣິຄ຺ຄຫາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ສປຣິຄ຺ຄຫາ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສເວຣຈິຕ຺ຕາ ວາ ອເວຣຈິຕ຺ຕາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ສເວຣຈິຕ຺ຕາ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ຕາ ວາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ຕາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ສພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ຕາ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ວາ ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ວສວຕ຺ຕີ ວາ ອວສວຕ຺ຕີ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອວສວຕ຺ຕີ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

໕໕໑. ‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ສປຣິຄ຺ຄຫາ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອປຣິຄ຺ຄໂຫ ພ຺ຣຫ຺ມາ. ອປິ ນຸ ໂຂ ສປຣິຄ຺ຄຫານໍ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປຣິຄ຺ຄເຫນ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ສປຣິຄ຺ຄຫາ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປຣິຄ຺ຄຫສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ສຫພ຺ຍູປຄາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ສເວຣຈິຕ຺ຕາ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມາ…ເປ… ສພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ຕາ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມາ… ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມາ… ອວສວຕ຺ຕີ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວສວຕ຺ຕີ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ອປິ ນຸ ໂຂ ອວສວຕ຺ຕີນໍ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວສວຕ຺ຕິນາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ອວສວຕ຺ຕີ ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວສວຕ຺ຕິສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ສຫພ຺ຍູປຄາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໕໕໒. ‘‘ອິຘ ໂຂ ປນ ເຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ເຕວິຊ຺ຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອາສີທິຕ຺ວາ [ອາທິສິຕ຺ວາ (ກ.)] ສໍສີທນ຺ຕິ, ສໍສີທິຕ຺ວາ ວິສາຣໍ [ວິສາທໍ (ສີ. ປີ.), ວິສຕ຺ຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ປາປຸຓນ຺ຕິ, ສຸກ຺ຂຕຣໍ [ສຸກ຺ຂຕຣຓໍ (ກ.)] ມຎ຺ເຎ ຕຣນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ອິທໍ ເຕວິຊ຺ຊານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ເຕວິຊ຺ຊາອິຣິຓນ຺ຕິປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເຕວິຊ຺ຊາວິວນນ຺ຕິປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເຕວິຊ຺ຊາພ຺ຍສນນ຺ຕິປິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

໕໕໓. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ຊານາຕີ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ. ອາສນ຺ເນ ອິໂຕ ມນສາກຏໍ, ນ ອິໂຕ ທູເຣ ມນສາກຏ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອາສນ຺ເນ ອິໂຕ ມນສາກຏໍ, ນ ອິໂຕ ທູເຣ ມນສາກຏ’’ນ຺ຕິ.

໕໕໔. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ອິຘສ຺ສ ປຸຣິໂສ ມນສາກເຏ ຊາຕສໍວທ຺ໂຘ. ຕເມນໍ ມນສາກຏໂຕ ຕາວເທວ ອວສຏໍ ມນສາກຏສ຺ສ ມຄ຺ຄໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ມນສາກເຏ ຊາຕສໍວທ຺ຘສ຺ສ ມນສາກຏສ຺ສ ມຄ຺ຄໍ ປຸຏ຺ຐສ຺ສ ທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕໍ ວາ ວິຕ຺ຖາຍິຕຕ຺ຕໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ອມຸ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຸຣິໂສ ມນສາກເຏ ຊາຕສໍວທ຺ໂຘ, ຕສ຺ສ ສພ຺ພາເນວ ມນສາກຏສ຺ສ ມຄ຺ຄານິ ສຸວິທິຕານີ’’ຕິ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ມນສາກເຏ ຊາຕສໍວທ຺ຘສ຺ສ ມນສາກຏສ຺ສ ມຄ຺ຄໍ ປຸຏ຺ຐສ຺ສ ທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕໍ ວາ ວິຕ຺ຖາຍິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ນ ຕ຺ເວວ ຕຖາຄຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກຄາມິນິຍາ ວາ ປຏິປທາຍ ປຸຏ຺ຐສ຺ສ ທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕໍ ວາ ວິຕ຺ຖາຍິຕຕ຺ຕໍ ວາ. ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ຈາຫໍ, ວາເສຏ຺ຐ, ປຊານາມິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກຄາມິນິຎ຺ຈ ປຏິປທໍ, ຍຖາ ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປປນ຺ໂນ, ຕຎ຺ຈ ປຊານາມີ’’ຕິ.

໕໕໕. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສຕຸ ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ວາເສຏ຺ຐ, ສຸຓາຫິ; ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ວາເສຏ຺ໂຐ ມາຓໂວ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ພ຺ຣຫ຺ມໂລກມຄ຺ຄເທສນາ

໕໕໖. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ວາເສຏ຺ຐ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… (ຍຖາ ໑໙໐-໒໑໒ ອນຸຈ຺ເຉເທສຸ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ເອວໍ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ຕສ຺ສິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫີເນ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ, ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວເທຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ.

‘‘ໂສ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ຕຖາ ທຸຕິຍໍ. ຕຖາ ຕຕິຍໍ. ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ພລວາ ສງ຺ຂຘໂມ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ຈຕຸທ຺ທິສາ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ເມຕ຺ຕາຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ຍໍ ປມາຓກຕໍ ກມ຺ມໍ ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວສິສ຺ສຕິ, ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວຕິຏ຺ຐຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ໂຄ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ວາເສຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ…ເປ… ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ຕຖາ ທຸຕິຍໍ. ຕຖາ ຕຕິຍໍ. ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ພລວາ ສງ຺ຂຘໂມ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ຈຕຸທ຺ທິສາ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ອຸເປກ຺ຂາຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ຍໍ ປມາຓກຕໍ ກມ຺ມໍ ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວສິສ຺ສຕິ, ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວຕິຏ຺ຐຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ວາເສຏ຺ຐ, ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ໂຄ.

໕໕໗. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ວາເສຏ຺ຐ, ເອວໍວິຫາຣີ ຠິກ຺ຂຸ ສປຣິຄ຺ຄໂຫ ວາ ອປຣິຄ຺ຄໂຫ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອປຣິຄ຺ຄໂຫ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສເວຣຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ວສວຕ຺ຕີ ວາ ອວສວຕ຺ຕີ ວາ’’ຕິ? ‘‘ວສວຕ຺ຕີ, ໂຠ ໂຄຕມ’’.

‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ອປຣິຄ຺ຄໂຫ ຠິກ຺ຂຸ, ອປຣິຄ຺ຄໂຫ ພ຺ຣຫ຺ມາ. ອປິ ນຸ ໂຂ ອປຣິຄ຺ຄຫສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປຣິຄ຺ຄເຫນ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ໂສ ວຕ ວາເສຏ຺ຐ ອປຣິຄ຺ຄໂຫ ຠິກ຺ຂຸ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປຣິຄ຺ຄຫສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ສຫພ຺ຍູປໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

໕໕໘. ‘‘ອິຕິ ກິຣ, ວາເສຏ຺ຐ, ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ, ອເວຣຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມາ…ເປ… ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ, ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມາ… ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມາ… ວສວຕ຺ຕີ ຠິກ຺ຂຸ, ວສວຕ຺ຕີ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ອປິ ນຸ ໂຂ ວສວຕ຺ຕິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວສວຕ຺ຕິນາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ’’. ‘‘ສາຘຸ, ວາເສຏ຺ຐ, ໂສ ວຕ, ວາເສຏ຺ຐ, ວສວຕ຺ຕີ ຠິກ຺ຂຸ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວສວຕ຺ຕິສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ສຫພ຺ຍູປໂຄ ຠວິສ຺ສຕີຕິ, ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໕໕໙. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ວາເສຏ຺ຐຠາຣທ຺ວາຊາ ມາຓວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອເຕ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສເກ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປເຕ ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ.

ເຕວິຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ເຕຣສມໍ.

ສີລກ຺ຂນ຺ຘວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພ຺ຣຫ຺ມາສາມຎ຺ຎອມ຺ພຏ຺ຐ,

ໂສຓກູຏມຫາລິຊາລິນີ;

ສີຫໂປຏ຺ຐປາທສຸໂຠ ເກວຏ຺ໂຏ,

ໂລຫິຈ຺ຈເຕວິຊ຺ຊາ ເຕຣສາຕິ.

ສີລກ຺ຂນ຺ຘວຄ຺ຄປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.