📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາໂຍ

ນິທານວຄ຺ໂຄ

໑. ນິທານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ພຸທ຺ຘວຄ຺ໂຄ

໑. ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ; ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ? ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ; ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ; ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ; ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ; ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ; ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ; ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ; ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ; ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ; ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ; ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ວິຠຊິສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ? ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ; ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ; ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ; ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ; ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ? ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫິ ຕມ຺ຫິ ສຕ຺ຕນິກາເຍ ຊຣາ ຊີຣຓຕາ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈໍ ປາລິຈ຺ຈໍ ວລິຕ຺ຕຈຕາ ອາຍຸໂນ ສໍຫານິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣິປາໂກ; ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊຣາ. ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສຕ຺ຕນິກາຍາ ຈຸຕິ ຈວນຕາ ເຠໂທ ອນ຺ຕຣຘານໍ ມຈ຺ຈຸ ມຣຓໍ ກາລກິຣິຍາ ຂນ຺ຘານໍ ເຠໂທ ກເຬວຣສ຺ສ ນິກ຺ເຂໂປ ( ) [(ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ອຸປຈ຺ເຉໂທ) (ສ຺ຍາ. ກໍ.) ເອວມຸປຣິປິ, ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ນ ທິສ຺ສຕິ], ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມຣຓໍ. ອິຕິ ອຍຎ຺ຈ ຊຣາ, ອິທຎ຺ຈ ມຣຓໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິ? ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫິ ຕມ຺ຫິ ສຕ຺ຕນິກາເຍ ຊາຕິ ສຎ຺ຊາຕິ ໂອກ຺ກນ຺ຕິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ຂນ຺ຘານໍ ປາຕຸຠາໂວ ອາຍຕນານໍ ປຏິລາໂຠ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠໂວ? ຕໂຍ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວາ – ກາມຠໂວ, ຣູປຠໂວ, ອຣູປຠໂວ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠໂວ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານໍ? ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານານິ – ກາມຸປາທານໍ, ທິຏ຺ຐຸປາທານໍ, ສີລພ຺ພຕຸປາທານໍ, ອຕ຺ຕວາທຸປາທານໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານໍ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາ? ຉຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາກາຍາ – ຣູປຕຓ຺ຫາ, ສທ຺ທຕຓ຺ຫາ, ຄນ຺ຘຕຓ຺ຫາ, ຣສຕຓ຺ຫາ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຕຓ຺ຫາ, ຘມ຺ມຕຓ຺ຫາ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ? ຉຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາກາຍາ – ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ຆານສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ໂສ? ຉຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສກາຍາ – ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ, ໂສຕສມ຺ຜສ຺ໂສ, ຆານສມ຺ຜສ຺ໂສ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ໂສ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ໂສ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຬາຍຕນໍ? ຈກ຺ຂາຍຕນໍ, ໂສຕາຍຕນໍ, ຆານາຍຕນໍ, ຊິວ຺ຫາຍຕນໍ, ກາຍາຍຕນໍ, ມນາຍຕນໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຬາຍຕນໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາມຣູປໍ? ເວທນາ, ສຎ຺ຎາ, ເຈຕນາ, ຜສ຺ໂສ, ມນສິກາໂຣ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ນາມໍ. ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ມຫາຠູຕາ, ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ມຫາຠູຕານໍ ອຸປາທາຍຣູປໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຣູປໍ. ອິຕິ ອິທຎ຺ຈ ນາມໍ, ອິທຎ຺ຈ ຣູປໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາມຣູປໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ? ຉຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓກາຍາ – ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ, ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ, ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ? ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ – ກາຍສງ຺ຂາໂຣ, ວຈີສງ຺ຂາໂຣ, ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຣ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ເຂ ອຎ຺ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທເຍ ອຎ຺ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣເຘ ອຎ຺ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຎ຺ຎາຓໍ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຏິປທາສຸຕ຺ຕໍ

໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ມິຈ຺ຉາປຏິປທຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ສມ຺ມາປຏິປທຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປທາ? ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປທາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປທາ? ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປທາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ວິປສ຺ສີສຸຕ຺ຕໍ

໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ວິປສ຺ສິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸພ຺ເພວ ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິຈ຺ຉໍ ວຕາຍໍ ໂລໂກ ອາປນ຺ໂນ ຊາຍຕິ ຈ ຊີຍຕິ ຈ ມີຍຕິ ຈ ຈວຕິ ຈ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຈ. ອຖ ຈ ປນິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສ. ກຸທາສ຺ສຸ ນາມ ອິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສາ’’’ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຊາຕິຍາ ໂຂ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຠເວ ໂຂ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ, ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຠໂວ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ອຸປາທາເນ ໂຂ ສຕິ ຠໂວ ໂຫຕິ, ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຕຓ຺ຫາຍ ໂຂ ສຕິ ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ, ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ເວທນາຍ ໂຂ ສຕິ ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ, ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ເວທນາ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຜສ຺ເສ ໂຂ ສຕິ ເວທນາ ໂຫຕິ, ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ສຬາຍຕເນ ໂຂ ສຕິ ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ, ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນ’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ນາມຣູເປ ໂຂ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ວິຎ຺ຎາເຓ ໂຂ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ສງ຺ຂາເຣສຸ ໂຂ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ອວິຊ຺ຊາຍ ໂຂ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ.

‘‘ອິຕິ ຫິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ‘ສມຸທໂຍ, ສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຊາຕິຍາ ໂຂ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕິ, ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຠເວ ໂຂ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕິ, ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຠໂວ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ອຸປາທາເນ ໂຂ ອສຕິ ຠໂວ ນ ໂຫຕິ, ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ອຸປາທານໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຕຓ຺ຫາຍ ໂຂ ອສຕິ ອຸປາທານໍ ນ ໂຫຕິ, ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຕຓ຺ຫາ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ເວທນາຍ ໂຂ ອສຕິ ຕຓ຺ຫາ ນ ໂຫຕິ, ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ເວທນາ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຜສ຺ເສ ໂຂ ອສຕິ ເວທນາ ນ ໂຫຕິ, ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຜສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ສຬາຍຕເນ ໂຂ ອສຕິ ຜສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ, ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ນາມຣູເປ ໂຂ ອສຕິ ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ, ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ວິຎ຺ຎາເຓ ໂຂ ອສຕິ ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ, ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ສງ຺ຂາເຣສຸ ໂຂ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’ຕິ? ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ອວິຊ຺ຊາຍ ໂຂ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອິຕິ ຫິທໍ ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີຕິ. ‘ນິໂຣໂຘ, ນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ’’. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

(ສຕ຺ຕນ຺ນມ຺ປິ ພຸທ຺ຘານໍ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ).

໕. ສິຂີສຸຕ຺ຕໍ

໕. ສິຂິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ…ເປ….

໖. ເວສ຺ສຠູສຸຕ຺ຕໍ

໖. ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ…ເປ….

໗. ກກຸສນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໗. ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ…ເປ….

໘. ໂກຓາຄມນສຸຕ຺ຕໍ

໘. ໂກຓາຄມນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ…ເປ….

໙. ກສ຺ສປສຸຕ຺ຕໍ

໙. ກສ຺ສປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ…ເປ….

໑໐. ໂຄຕມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິຈ຺ຉໍ ວຕາຍໍ ໂລໂກ ອາປນ຺ໂນ ຊາຍຕິ ຈ ຊີຍຕິ ຈ ມີຍຕິ ຈ ຈວຕິ ຈ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຈ. ອຖ ຈ ປນິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສ. ກຸທາສ຺ສຸ ນາມ ອິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສາ’’’ຕິ?

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຊາຕິຍາ ໂຂ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ…ເປ… ຠໂວ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫາ… ເວທນາ… ຜສ຺ໂສ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ອວິຊ຺ຊາຍ ໂຂ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ.

‘‘ອິຕິ ຫິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ‘ສມຸທໂຍ, ສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຊາຕິຍາ ໂຂ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕິ, ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຠໂວ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫາ… ເວທນາ… ຜສ຺ໂສ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ອວິຊ຺ຊາຍ ໂຂ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອິຕິ ຫິທໍ ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ‘ນິໂຣໂຘ, ນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທີ’’ຕິ. ທສໂມ.

ພຸທ຺ຘວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເທສນາ ວິຠງ຺ຄປຏິປທາ ຈ,

ວິປສ຺ສີ ສິຂີ ຈ ເວສ຺ສຠູ;

ກກຸສນ຺ໂຘ ໂກຓາຄມໂນ ກສ຺ສໂປ,

ມຫາສກ຺ຍມຸນິ ຈ ໂຄຕໂມຕິ.

໒. ອາຫາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ອາຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກພຬີກາໂຣ [ກພຬິໍກາໂຣ (ສີ. ປີ.), ກວຬີກາໂຣ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອາຫາໂຣ – ໂອຬາຣິໂກ ວາ ສຸຂຸໂມ ວາ, ຜສ຺ໂສ ທຸຕິໂຍ, ມໂນສຎ຺ເຈຕນາ ຕຕິຍາ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ’’.

‘‘ອິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ? ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ຕຓ຺ຫານິທານາ ຕຓ຺ຫາສມຸທຍາ ຕຓ຺ຫາຊາຕິກາ ຕຓ຺ຫາປຠວາ. ຕຓ຺ຫາ ຈາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ? ຕຓ຺ຫາ ເວທນານິທານາ ເວທນາສມຸທຍາ ເວທນາຊາຕິກາ ເວທນາປຠວາ. ເວທນາ ຈາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ? ເວທນາ ຜສ຺ສນິທານາ ຜສ຺ສສມຸທຍາ ຜສ຺ສຊາຕິກາ ຜສ຺ສປຠວາ. ຜສ຺ໂສ ຈາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທາໂນ ກິໍສມຸທໂຍ ກິໍຊາຕິໂກ ກິໍປຠໂວ? ຜສ຺ໂສ ສຬາຍຕນນິທາໂນ ສຬາຍຕນສມຸທໂຍ ສຬາຍຕນຊາຕິໂກ ສຬາຍຕນປຠໂວ. ສຬາຍຕນຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທານໍ ກິໍສມຸທຍໍ ກິໍຊາຕິກໍ ກິໍປຠວໍ? ສຬາຍຕນໍ ນາມຣູປນິທານໍ ນາມຣູປສມຸທຍໍ ນາມຣູປຊາຕິກໍ ນາມຣູປປຠວໍ. ນາມຣູປຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທານໍ ກິໍສມຸທຍໍ ກິໍຊາຕິກໍ ກິໍປຠວໍ? ນາມຣູປໍ ວິຎ຺ຎາຓນິທານໍ ວິຎ຺ຎາຓສມຸທຍໍ ວິຎ຺ຎາຓຊາຕິກໍ ວິຎ຺ຎາຓປຠວໍ. ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທານໍ ກິໍສມຸທຍໍ ກິໍຊາຕິກໍ ກິໍປຠວໍ? ວິຎ຺ຎາຓໍ ສງ຺ຂາຣນິທານໍ ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ສງ຺ຂາຣຊາຕິກໍ ສງ຺ຂາຣປຠວໍ. ສງ຺ຂາຣາ ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ? ສງ຺ຂາຣາ ອວິຊ຺ຊານິທານາ ອວິຊ຺ຊາສມຸທຍາ ອວິຊ຺ຊາຊາຕິກາ ອວິຊ຺ຊາປຠວາ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ …ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂມຬິຍຜຄ຺ຄຸນສຸຕ຺ຕໍ

໑໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣ – ໂອຬາຣິໂກ ວາ ສຸຂຸໂມ ວາ, ຜສ຺ໂສ ທຸຕິໂຍ, ມໂນສຎ຺ເຈຕນາ ຕຕິຍາ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ໂມຬິຍຜຄ຺ຄຸໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວິຎ຺ຎາຓາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘‘ອາຫາເຣຕີ’ຕິ ອຫໍ ນ ວທາມິ. ‘ອາຫາເຣຕີ’ຕິ ຈາຫໍ ວເທຍ຺ຍໍ, ຕຕ຺ຣສ຺ສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອາຫາເຣຕີ’ຕິ? ເອວໍ ຈາຫໍ ນ ວທາມິ. ເອວໍ ມໍ ອວທນ຺ຕໍ ໂຍ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ກິສ຺ສ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວິຎ຺ຎາຓາຫາໂຣ’ຕິ, ເອສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ. ຕຕ຺ຣ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ – ‘ວິຎ຺ຎາຓາຫາໂຣ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈໂຍ, ຕສ຺ມິໍ ຠູເຕ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ, ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ’’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຜຸສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘‘ຜຸສຕີ’ຕິ ອຫໍ ນ ວທາມິ. ‘ຜຸສຕີ’ຕິ ຈາຫໍ ວເທຍ຺ຍໍ, ຕຕ຺ຣສ຺ສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຜຸສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ຈາຫໍ ນ ວທາມິ. ເອວໍ ມໍ ອວທນ຺ຕໍ ໂຍ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ກິໍປຈ຺ຈຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຜສ຺ໂສ’ຕິ, ເອສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ. ຕຕ຺ຣ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ – ‘ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ, ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ’’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທຍຕີ’’ຕິ [ເວທິຍຕີຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)]? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘‘ເວທຍຕີ’ຕິ ອຫໍ ນ ວທາມິ. ‘ເວທຍຕີ’ຕິ ຈາຫໍ ວເທຍ຺ຍໍ, ຕຕ຺ຣສ຺ສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທຍຕີ’ຕິ? ເອວໍ ຈາຫໍ ນ ວທາມິ. ເອວໍ ມໍ ອວທນ຺ຕໍ ໂຍ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ກິໍປຈ຺ຈຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທນາ’ຕິ, ເອສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ. ຕຕ຺ຣ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ – ‘ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ, ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ’’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຕສຕີ’’ຕິ [ຕຓ຺ຫີຍຕີຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘‘ຕສຕີ’ຕິ ອຫໍ ນ ວທາມິ. ‘ຕສຕີ’ຕິ ຈາຫໍ ວເທຍ຺ຍໍ, ຕຕ຺ຣສ຺ສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຕສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ຈາຫໍ ນ ວທາມິ. ເອວໍ ມໍ ອວທນ຺ຕໍ ໂຍ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ກິໍປຈ຺ຈຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຕຓ຺ຫາ’ຕິ, ເອສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ. ຕຕ຺ຣ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ – ‘ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ, ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາທິຍຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘‘ອຸປາທິຍຕີ’ຕິ ອຫໍ ນ ວທາມິ. ‘ອຸປາທິຍຕີ’ຕິ ຈາຫໍ ວເທຍ຺ຍໍ, ຕຕ຺ຣສ຺ສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາທິຍຕີ’ຕິ? ເອວໍ ຈາຫໍ ນ ວທາມິ. ເອວໍ ມໍ ອວທນ຺ຕໍ ໂຍ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ກິໍປຈ຺ຈຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ, ເອສ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ. ຕຕ຺ຣ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ – ‘ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ’ຕິ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ຉນ຺ນໍ ຕ຺ເວວ, ຜຄ຺ຄຸນ, ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ; ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ; ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ; ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ຊາຕິໍ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ [ພ຺ຣາຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.) ໂມຄ຺ຄລ຺ລານພ຺ຍາກຣຓໍ ໂອໂລເກຕພ຺ພໍ] ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ; ຊາຕິໍ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມ ຘມ຺ເມ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມ ຘມ຺ເມ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ’’?

‘‘ຊຣາມຣຓໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ຊາຕິໍ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ. ອິເມ ຘມ຺ເມ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ. ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມ ຘມ຺ເມ ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມ ຘມ຺ເມ ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ?

‘‘ຊຣາມຣຓໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ; ຊາຕິໍ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ. ອິເມ ຘມ຺ເມ ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ. ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ, ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ. ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ກຈ຺ຈານໂຄຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກຈ຺ຈານໂຄຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກຈ຺ຈານໂຄຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐີ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ທ຺ວຍນິສ຺ສິໂຕ ຂ຺ວາຍໍ, ກຈ຺ຈານ, ໂລໂກ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ – ອຕ຺ຖິຕຎ຺ເຈວ ນຕ຺ຖິຕຎ຺ຈ. ໂລກສມຸທຍໍ ໂຂ, ກຈ຺ຈານ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສໂຕ ຍາ ໂລເກ ນຕ຺ຖິຕາ ສາ ນ ໂຫຕິ. ໂລກນິໂຣຘໍ ໂຂ, ກຈ຺ຈານ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສໂຕ ຍາ ໂລເກ ອຕ຺ຖິຕາ ສາ ນ ໂຫຕິ. ອຸປຍຸປາທານາຠິນິເວສວິນິພນ຺ໂຘ [ອຸປາຍຸປາທານາຠິນິເວສວິນິພນ຺ໂຘ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຂ຺ວາຍໍ, ກຈ຺ຈານ, ໂລໂກ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ. ຕຎ຺ຈາຍໍ ອຸປຍຸປາທານໍ ເຈຕໂສ ອຘິຏ຺ຐານໍ ອຠິນິເວສານຸສຍໍ ນ ອຸເປຕິ ນ ອຸປາທິຍຕິ ນາຘິຏ຺ຐາຕິ – ‘ອຕ຺ຕາ ເມ’ຕິ. ‘ທຸກ຺ຂເມວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌມານໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’ຕິ ນ ກງ຺ຂຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ອປຣປຈ຺ຈຍາ ຎາຓເມວສ຺ສ ເອຕ຺ຖ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ກຈ຺ຈານ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ.

‘‘‘ສພ຺ພໍ ອຕ຺ຖີ’ຕິ ໂຂ, ກຈ຺ຈານ, ອຍເມໂກ ອນ຺ໂຕ. ‘ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ອນ຺ໂຕ. ເອເຕ ເຕ, ກຈ຺ຈານ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຘມ຺ມກຖິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ …ເປ… ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ຘມ຺ມກຖິໂກ ຘມ຺ມກຖິໂກ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ຊຣາມຣຓສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ‘ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ຊຣາມຣຓສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ‘ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ຊຣາມຣຓສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ‘ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍ.

‘‘ຊາຕິຍາ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຠວສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ອຸປາທານສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ຕຓ຺ຫາຍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ເວທນາຍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ຜສ຺ສສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ສຬາຍຕນສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ນາມຣູປສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ສງ຺ຂາຣານໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ… ອວິຊ຺ຊາຍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ‘ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ‘ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ‘ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍາ’’ຕິ.

໗. ອເຈລກສ຺ສປສຸຕ຺ຕໍ

໑໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ກຎ຺ຈິເທວ [ກິຎ຺ຈິເທວ (ກ.)] ເທສໍ, ສເຈ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂອກາສໍ ກໂຣຕິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍາ’’ຕິ.

‘‘ອກາໂລ ໂຂ ຕາວ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຫສ຺ສ; ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐມ຺ຫາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ ‘‘ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ກຎ຺ຈິເທວ ເທສໍ, ສເຈ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂອກາສໍ ກໂຣຕິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍາ’’ຕິ. ‘‘ອກາໂລ ໂຂ ຕາວ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຫສ຺ສ; ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐມ຺ຫາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ…ເປ… ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐມ຺ຫາຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ ປນ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ພຫຸເທວ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາມາ’’ຕິ. ‘‘ປຸຈ຺ຉ, ກສ຺ສປ, ຍທາກງ຺ຂສີ’’ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ‘ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ປນ ໂຠ ໂຄຕມ, ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຕ຺ຖິ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ນ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ນຕ຺ຖິ ທຸກ຺ຂໍ. ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ. ‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາຕິ, ນ ປສ຺ສຕີ’ຕິ. ‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາມິ, ນ ປສ຺ສາມິ. ຊານາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂໍ; ປສ຺ສາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ‘ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ກສ຺ສປາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຕ຺ຖິ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ນ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ນຕ຺ຖິ ທຸກ຺ຂໍ, ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕີ’ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາມິ ນ ປສ຺ສາມິ. ຊານາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂໍ; ປສ຺ສາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ກສ຺ສປ, ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ວເທສິ. ອາຈິກ຺ຂຕຸ ຈ [ອຍໍ ຈກາໂຣ ສີ. ໂປຕ຺ຖເກ ນຕ຺ຖິ] ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເທເສຕຸ ຈ [ອຍໍ ຈກາໂຣ ສີ. ໂປຕ຺ຖເກ ນຕ຺ຖິ] ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.

‘‘‘ໂສ ກໂຣຕິ ໂສ ປຏິສໍເວທຍຕີ’ຕິ [ປຏິສໍເວທິຍຕີຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)] ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອາທິໂຕ ສໂຕ ‘ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ວທໍ ສສ຺ສຕໍ ເອຕໍ ປເຣຕິ. ‘ອຎ຺ໂຎ ກໂຣຕິ ອຎ຺ໂຎ ປຏິສໍເວທຍຕີ’ຕິ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເວທນາຠິຕຸນ຺ນສ຺ສ ສໂຕ ‘ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ວທໍ ອຸຈ຺ເຉທໍ ເອຕໍ ປເຣຕິ. ເອເຕ ເຕ, ກສ຺ສປ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ; ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ໂຍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອາກງ຺ຂຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ, ໂສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວສຕິ. ຈຕຸນ຺ນໍ ມາສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ [ອຈ຺ຈເຍນ ປຣິວຸຏ຺ຐປຣິວາສໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] (ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາສໍ) ອາຣທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ [ຠິກ຺ຂູ ອາກງ຺ຂມານາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸຠາວາຍ. ອປິ ຈ ມຍາ ປຸຄ຺ຄລເວມຕ຺ຕຕາ ວິທິຕາ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອາກງ຺ຂຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວສຕິ. ຈຕຸນ຺ນໍ ມາສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ [ອຈ຺ຈເຍນ ປຣິວຸຏ຺ຐປຣິວາສໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] (ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາສໍ) ອາຣທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ [ຠິກ຺ຂູ ອາກງ຺ຂມານາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸຠາວາຍ. ອຫໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ວສ຺ສານິ ປຣິວສິສ຺ສາມິ, ຈຕຸນ຺ນໍ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ [ອຈ຺ຈເຍນ ປຣິວຸຏ຺ຐປຣິວາສໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] (ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາສໍ) ອາຣທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕຸ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂຸຠາວາຍາ’’ຕິ.

ອລຕ຺ຖ ໂຂ ອເຈໂລ ກສ຺ສໂປ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອລຕ຺ຖ ອຸປສມ຺ປທໍ. ອຈິຣູປສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ກສ຺ສໂປ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ກສ຺ສໂປ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕິມ຺ພຣຸກສຸຕ຺ຕໍ

໑໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຕິມ຺ພຣຸໂກ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຕິມ຺ພຣຸໂກ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຕ຺ຖິ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ? ‘ນ ໂຂ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ນຕ຺ຖິ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ; ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ. ‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາຕິ, ນ ປສ຺ສຕີ’ຕິ? ‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາມິ, ນ ປສ຺ສາມິ. ຊານາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ; ປສ຺ສາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຣໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ມາ ເຫວໍ, ຕິມ຺ພຣຸກາ’ຕິ ວເທສິ. ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນຕ຺ຖິ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ນ ໂຂ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ນຕ຺ຖິ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ; ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາຕິ, ນ ປສ຺ສຕີ’ຕິ ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ຊານາມິ, ນ ປສ຺ສາມິ. ຊານາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ; ປສ຺ສາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ວເທສິ. ອາຈິກ຺ຂຕຸ ຈ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ເທເສຕຸ ຈ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສຸຂທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.

‘‘‘ສາ ເວທນາ, ໂສ ເວທຍຕີ’ຕິ ໂຂ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ອາທິໂຕ ສໂຕ ‘ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ເອວມ຺ປາຫໍ ນ ວທາມິ. ‘ອຎ຺ຎາ ເວທນາ, ອຎ຺ໂຎ ເວທຍຕີ’ຕິ ໂຂ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ເວທນາຠິຕຸນ຺ນສ຺ສ ສໂຕ ‘ປຣໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ເອວມ຺ປາຫໍ ນ ວທາມິ. ເອເຕ ເຕ, ຕິມ຺ພຣຸກ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຕິມ຺ພຣຸໂກ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ເອສາຫໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ພາລປຓ຺ຑິຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອວິຊ຺ຊານີວຣຓສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາລສ຺ສ ຕຓ຺ຫາຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອວມຍໍ ກາໂຍ ສມຸທາຄໂຕ. ອິຕິ ອຍຎ຺ເຈວ ກາໂຍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ນາມຣູປໍ, ອິຕ຺ເຖຕໍ ທ຺ວຍໍ, ທ຺ວຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ຜສ຺ໂສ ສເຬວາຍຕນານິ [ສຬາຍຕນານິ (ກ.)], ເຍຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ພາໂລ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ’’.

‘‘ອວິຊ຺ຊານີວຣຓສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ຕຓ຺ຫາຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອວມຍໍ ກາໂຍ ສມຸທາຄໂຕ. ອິຕິ ອຍຎ຺ເຈວ ກາໂຍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ນາມຣູປໍ, ອິຕ຺ເຖຕໍ ທ຺ວຍໍ, ທ຺ວຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ຜສ຺ໂສ ສເຬວາຍຕນານິ, ເຍຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ປຓ຺ຑິໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ ເອເຕສໍ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ’’.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກ ວິເສໂສ ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ [ອຘິປ຺ປາໂຍ (ສີ. ປີ. ກ.), ອຘິປ຺ປາຍໂສ (ສ຺ຍາ. ກໍ.) ອຘິ + ປ + ຍສຸ + ຓ + ສີ = ອຘິປ຺ປຍາໂສ] ກິໍ ນານາກຣຓໍ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ພາເລນາ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ, ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ, ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ, ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍາຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາຍ ນິວຸຕສ຺ສ ພາລສ຺ສ ຍາຍ ຈ ຕຓ຺ຫາຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຍໍ ກາໂຍ ສມຸທາຄໂຕ, ສາ ເຈວ ອວິຊ຺ຊາ ພາລສ຺ສ ອປ຺ປຫີນາ ສາ ຈ ຕຓ຺ຫາ ອປຣິກ຺ຂີຓາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອຈຣິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຕສ຺ມາ ພາໂລ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ກາຍູປໂຄ ໂຫຕິ, ໂສ ກາຍູປໂຄ ສມາໂນ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ນ ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ຍາຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາຍ ນິວຸຕສ຺ສ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ຍາຍ ຈ ຕຓ຺ຫາຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຍໍ ກາໂຍ ສມຸທາຄໂຕ, ສາ ເຈວ ອວິຊ຺ຊາ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ປຫີນາ, ສາ ຈ ຕຓ຺ຫາ ປຣິກ຺ຂີຓາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຈຣິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຕສ຺ມາ ປຓ຺ຑິໂຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ນ ກາຍູປໂຄ ໂຫຕິ. ໂສ ອກາຍູປໂຄ ສມາໂນ ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິເສໂສ, ອຍໍ ອຘິປ຺ປຍາໂສ, ອິທໍ ນານາກຣຓໍ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ພາເລນ ຍທິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ປຈ຺ຈຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ເນ ຈ ຘມ຺ເມ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ, ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ? ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ. ອຸປ຺ປາທາ ວາ ຕຖາຄຕານໍ ອນຸປ຺ປາທາ ວາ ຕຖາຄຕານໍ, ຐິຕາວ ສາ ຘາຕຸ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕຕາ ຘມ຺ມນິຍາມຕາ ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍຕາ. ຕໍ ຕຖາຄໂຕ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌຕິ ອຠິສເມຕິ. ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຠິສເມຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂຕິ ເທເສຕິ ປຎ຺ຎາເປຕິ ປຏ຺ຐເປຕິ ວິວຣຕິ ວິຠຊຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣຕິ. ‘ປສ຺ສຖາ’ຕິ ຈາຫ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ’’’.

‘‘ຠວປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິ…ເປ… ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠໂວ… ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານໍ… ເວທນາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາ… ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ… ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ໂສ… ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຬາຍຕນໍ… ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາມຣູປໍ… ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ… ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ ອຸປ຺ປາທາ ວາ ຕຖາຄຕານໍ ອນຸປ຺ປາທາ ວາ ຕຖາຄຕານໍ, ຐິຕາວ ສາ ຘາຕຸ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕຕາ ຘມ຺ມນິຍາມຕາ ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍຕາ. ຕໍ ຕຖາຄໂຕ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌຕິ ອຠິສເມຕິ. ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຠິສເມຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂຕິ ເທເສຕິ ປຎ຺ຎາເປຕິ ປຏ຺ຐເປຕິ ວິວຣຕິ ວິຠຊຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣຕິ. ‘ປສ຺ສຖາ’ຕິ ຈາຫ ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ’. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ຕຕ຺ຣ ຕຖຕາ ອວິຕຖຕາ ອນຎ຺ຎຖຕາ ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍຕາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຘມ຺ມາ? ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ສງ຺ຂຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຂຍຘມ຺ມໍ ວຍຘມ຺ມໍ ວິຣາຄຘມ຺ມໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມໍ. ຊາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ ສງ຺ຂຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຂຍຘມ຺ມາ ວຍຘມ຺ມາ ວິຣາຄຘມ຺ມາ ນິໂຣຘຘມ຺ມາ. ຠໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ໂຈ ສງ຺ຂໂຕ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ ຂຍຘມ຺ໂມ ວຍຘມ຺ໂມ ວິຣາຄຘມ຺ໂມ ນິໂຣຘຘມ຺ໂມ. ອຸປາທານໍ ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕຓ຺ຫາ, ຠິກ຺ຂເວ… ເວທນາ, ຠິກ຺ຂເວ… ຜສ຺ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ… ສຬາຍຕນໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ນາມຣູປໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ວິຎ຺ຎາຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ສງ຺ຂາຣາ, ຠິກ຺ຂເວ… ອວິຊ຺ຊາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ ສງ຺ຂຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຂຍຘມ຺ມາ ວຍຘມ຺ມາ ວິຣາຄຘມ຺ມາ ນິໂຣຘຘມ຺ມາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຘມ຺ມາ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ‘ອຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ, ອິເມ ຈ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຘມ຺ມາ’ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ, ໂສ ວຕ ປຸພ຺ພນ຺ຕໍ ວາ ປຏິຘາວິສ຺ສຕິ – ‘ອໂຫສິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ [ນຸ ຂ຺ວາຫໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ນນຸ ໂຂ ອໂຫສິໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ອໂຫສິໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອໂຫສິໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ, ກິໍ ຫຸຕ຺ວາ ກິໍ ອໂຫສິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຕີຕມທ຺ຘານ’ນ຺ຕິ; ອປຣນ຺ຕໍ ວາ ອຸປຘາວິສ຺ສຕິ [ອປຘາວິສ຺ສຕິ (ກ.)] – ‘ຠວິສ຺ສາມິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ນນຸ ໂຂ ຠວິສ຺ສາມິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠວິສ຺ສາມິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ຠວິສ຺ສາມິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ກິໍ ຫຸຕ຺ວາ ກິໍ ຠວິສ຺ສາມິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອນາຄຕມທ຺ຘານ’ນ຺ຕິ; ເອຕຣຫິ ວາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກຖໍກຖີ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ອຫໍ ນຸ ໂຂສ຺ມິ, ໂນ ນຸ ໂຂສ຺ມິ, ກິໍ ນຸ ໂຂສ຺ມິ, ກຖໍ ນຸ ໂຂສ຺ມິ, ອຍໍ ນຸ ໂຂ ສຕ຺ໂຕ ກຸໂຕ ອາຄໂຕ, ໂສ ກຸຫິໍ ຄມິສ຺ສຕີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ ອິເມ ຈ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຘມ຺ມາ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອາຫາຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອາຫາຣໍ ຜຄ຺ຄຸໂນ ເຈວ, ທ຺ເວ ຈ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ກຈ຺ຈານໂຄຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມກຖິກໍ, ອເຈລໍ ຕິມ຺ພຣຸເກນ ຈ;

ພາລປຓ຺ຑິຕໂຕ ເຈວ, ທສໂມ ປຈ຺ຈເຍນ ຈາຕິ.

໓. ທສພລວຄ຺ໂຄ

໑. ທສພລສຸຕ຺ຕໍ

໒໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທສພລສມນ຺ນາຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຈຕູຫິ ຈ ເວສາຣຊ຺ເຊຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ – ອິຕິ ຣູປໍ ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ເວທນາ ອິຕິ ເວທນາຍ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ເວທນາຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ສຎ຺ຎາ ອິຕິ ສຎ຺ຎາຍ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ສຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ສງ຺ຂາຣາ ອິຕິ ສງ຺ຂາຣານໍ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ສງ຺ຂາຣານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຍທິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍທສພລສຸຕ຺ຕໍ

໒໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທສພລສມນ຺ນາຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຈຕູຫິ ຈ ເວສາຣຊ຺ເຊຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ຕິ – ‘ອິຕິ ຣູປໍ ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ເວທນາ ອິຕິ ເວທນາຍ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ເວທນາຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ສຎ຺ຎາ ອິຕິ ສຎ຺ຎາຍ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ສຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ສງ຺ຂາຣາ ອິຕິ ສງ຺ຂາຣານໍ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ສງ຺ຂາຣານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຍທິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ’’’.

‘‘ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ ອຸຕ຺ຕາໂນ ວິວໂຏ ປກາສິໂຕ ຉິນ຺ນປິໂລຕິໂກ. ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຘມ຺ເມ ອຸຕ຺ຕາເນ ວິວເຏ ປກາສິເຕ ຉິນ຺ນປິໂລຕິເກ ອລເມວ ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິເຕນ ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ວີຣິຍໍ ອາຣຠິຕຸໍ – ‘ກາມໍ ຕໂຈ ຈ ນ຺ຫາຣຸ [ນຫາຣຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຈ ອຏ຺ຐິ ຈ ອວສິສ຺ສຕຸ, ສຣີເຣ ອຸປສຸສ຺ສຕຸ [ອວສຸສ຺ສຕຸ ມ. ນິ. ໒.໑໘໔] ມໍສໂລຫິຕໍ. ຍໍ ຕໍ ປຸຣິສຖາເມນ ປຸຣິສວີຣິເຍນ ປຸຣິສປຣກ຺ກເມນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ຕໍ ອປາປຸຓິຕ຺ວາ ວີຣິຍສ຺ສ ສຓ຺ຐານໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສີໂຕ ວິຫຣຕິ ໂວກິຓ຺ໂຓ ປາປເກຫິ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ມຫນ຺ຕຎ຺ຈ ສທຕ຺ຖໍ ປຣິຫາເປຕິ. ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ ປວິວິຕ຺ໂຕ ປາປເກຫິ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ມຫນ຺ຕຎ຺ຈ ສທຕ຺ຖໍ ປຣິປູເຣຕິ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫີເນນ ອຄ຺ຄສ຺ສ ປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ອຄ຺ເຄນ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄ຺ຄສ຺ສ ປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ມຓ຺ຑເປຍ຺ຍມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ສຕ຺ຖາ ສມ຺ມຸຂີຠູໂຕ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍໍ ອາຣຠຖ ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ, ອນຘິຄຕສ຺ສ ອຘິຄມາຍ, ອສຈ຺ຉິກຕສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ. ‘ເອວໍ ໂນ ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອວຎ຺ຌາ ຠວິສ຺ສຕິ ສຜລາ ສອຸທ຺ຣຍາ. ເຍສຎ຺ຈ [ເຍສໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ເຍສໍ ຫິ (ປີ. ກ.)] ມຍໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາມ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນ-ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ເຕສໍ ເຕ ກາຣາ ອມ຺ເຫສຸ ມຫປ຺ຜລາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕຕ຺ຖໍ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ປສ຺ສມາເນນ ອລເມວ ອປ຺ປມາເທນ ສມ຺ປາເທຕຸໍ; ປຣຕ຺ຖໍ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ປສ຺ສມາເນນ ອລເມວ ອປ຺ປມາເທນ ສມ຺ປາເທຕຸໍ; ອຸຠຍຕ຺ຖໍ ວາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ປສ຺ສມາເນນ ອລເມວ ອປ຺ປມາເທນ ສມ຺ປາເທຕຸ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸປນິສສຸຕ຺ຕໍ

໒໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຊານໂຕ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ, ໂນ ອຊານໂຕ ໂນ ອປສ຺ສໂຕ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ກິໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ? ອິຕິ ຣູປໍ ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ອິຕິ ເວທນາ…ເປ… ອິຕິ ສຎ຺ຎາ… ອິຕິ ສງ຺ຂາຣາ… ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ສມຸທໂຍ ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ຍມ຺ປິສ຺ສ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຍສ຺ມິໍ ຂເຍຎ຺ຎາຓໍ, ຕມ຺ປິ ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂເຍຎາຓສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ວິມຸຕ຺ຕີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ວິມຸຕ຺ຕິມ຺ປາຫໍ [ວິມຸຕ຺ຕິມ຺ປຫໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຸປນິສາ? ‘ວິຣາໂຄ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ວິຣາຄມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຣາຄສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ນິພ຺ພິທາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ນິພ຺ພິທມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພິທາຍ ອຸປນິສາ? ‘ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ສມາຘີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສມາຘິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ.

‘‘ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ສຸຂ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສຸຂມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ປສ຺ສທ຺ຘີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ປສ຺ສທ຺ຘິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອຸປນິສາ? ‘ປີຕີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ປີຕິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປີຕິຍາ ອຸປນິສາ? ‘ປາໂມຊ຺ຊ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ປາໂມຊ຺ຊມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາໂມຊ຺ຊສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ສທ຺ຘາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສທ຺ຘມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ.

‘‘ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘາຍ ອຸປນິສາ? ‘ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ທຸກ຺ຂມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ຊາຕີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຊາຕິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິຍາ ອຸປນິສາ? ‘ຠໂວ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຠວມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ອຸປາທານ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອຸປາທານມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານສ຺ສ ອຸປນິສາ? ‘ຕຓ຺ຫາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຕຓ຺ຫມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິສໍ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິສໍ.

‘‘ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາຍ ອຸປນິສາ? ‘ເວທນາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ…ເປ… ‘ຜສ຺ໂສ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ… ‘ສຬາຍຕນ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ… ‘ນາມຣູປ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ… ‘ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ… ‘ສງ຺ຂາຣາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສງ຺ຂາເຣປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປນິເສ ວທາມິ, ໂນ ອນຸປນິເສ. ກາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣານໍ ອຸປນິສາ? ‘ອວິຊ຺ຊາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊູປນິສາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣູປນິສໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ວິຎ຺ຎາຓູປນິສໍ ນາມຣູປໍ, ນາມຣູປູປນິສໍ ສຬາຍຕນໍ, ສຬາຍຕນູປນິໂສ ຜສ຺ໂສ, ຜສ຺ສູປນິສາ ເວທນາ, ເວທນູປນິສາ ຕຓ຺ຫາ, ຕຓ຺ຫູປນິສໍ ອຸປາທານໍ, ອຸປາທານູປນິໂສ ຠໂວ, ຠວູປນິສາ ຊາຕິ, ຊາຕູປນິສໍ ທຸກ຺ຂໍ, ທຸກ຺ຂູປນິສາ ສທ຺ຘາ, ສທ຺ຘູປນິສໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ຊູປນິສາ ປີຕິ, ປີຕູປນິສາ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘູປນິສໍ ສຸຂໍ, ສຸຂູປນິໂສ ສມາຘິ, ສມາຘູປນິສໍ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນູປນິສາ ນິພ຺ພິທາ, ນິພ຺ພິທູປນິໂສ ວິຣາໂຄ, ວິຣາຄູປນິສາ ວິມຸຕ຺ຕິ, ວິມຸຕ຺ຕູປນິສໍ ຂເຍຎາຓໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຣິປພ຺ພເຕ ຖຸລ຺ລຜຸສິຕເກ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຕໍ ອຸທກໍ ຍຖານິນ຺ນໍ ປວຕ຺ຕມານໍ ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູເຣຕິ. ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາປຣິປູຣາ ກຸໂສພ຺ເຠ [ກຸສ຺ສຸພ຺ເຠ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ກຸສຸພ຺ເຠ (ປີ.) ຓ຺ວາທິ ໑໒໙ ສຸຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກຕພ຺ພໍ] ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຸໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ມຫາໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ມຫາໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫານທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ມຫານທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊູປນິສາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣູປນິສໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ວິຎ຺ຎາຓູປນິສໍ ນາມຣູປໍ, ນາມຣູປູປນິສໍ ສຬາຍຕນໍ, ສຬາຍຕນູປນິໂສ ຜສ຺ໂສ, ຜສ຺ສູປນິສາ ເວທນາ, ເວທນູປນິສາ ຕຓ຺ຫາ, ຕຓ຺ຫູປນິສໍ ອຸປາທານໍ, ອຸປາທານູປນິໂສ ຠໂວ, ຠວູປນິສາ ຊາຕິ, ຊາຕູປນິສໍ ທຸກ຺ຂໍ, ທຸກ຺ຂູປນິສາ ສທ຺ຘາ, ສທ຺ຘູປນິສໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ຊູປນິສາ ປີຕິ, ປີຕູປນິສາ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘູປນິສໍ ສຸຂໍ, ສຸຂູປນິໂສ ສມາຘິ, ສມາຘູປນິສໍ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນູປນິສາ ນິພ຺ພິທາ, ນິພ຺ພິທູປນິໂສ ວິຣາໂຄ, ວິຣາຄູປນິສາ ວິມຸຕ຺ຕິ, ວິມຸຕ຺ຕູປນິສໍ ຂເຍຎາຓ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໔. ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສນ຺ຕາວຸໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ອິຘ, ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ກິໍວາທີ ກິມກ຺ຂາຍີ? ກຖໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ຈ ມຍໍ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອສ຺ສາມ, ນ ຈ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາມ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ [ວາທານຸວາໂທ (ກ.) ທີ. ນິ. ໑.໓໘໑] ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ?

‘‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອິຕິ ວທໍ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ຠຄວໂຕ ອສ຺ສ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

‘‘ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຍາວຕໂກ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອານນ຺ທ, ຍຖາ ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ພ຺ຍາກຣມາໂນ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ. ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ ມຍາ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອິຕິ ວທໍ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ເມ ອສ຺ສ, ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເອກມິທາຫໍ, ອານນ຺ທ, ສມຍໍ ອິເຘວ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣາມິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອານນ຺ທ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອານນ຺ທ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ມໍ, ອານນ຺ທ, ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘ສນ຺ຕາວຸໂສ ໂຄຕມ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນາວຸໂສ ໂຄຕມ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕາວຸໂສ ໂຄຕມ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນາວຸໂສ ໂຄຕມ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ອິຘ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ໂຄຕໂມ ກິໍວາທີ ກິມກ຺ຂາຍີ? ກຖໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ຈ ມຍໍ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ອສ຺ສາມ, ນ ຈ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາມ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’’ຕິ?

‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາຫໍ, ອານນ຺ທ, ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍ ປຣິພ຺ພາຊເກ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ ມຍາ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອິຕິ ວທໍ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ເມ ອສ຺ສ, ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’’ຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

‘‘ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ຠນ຺ເຕ, ອພ຺ຠຸຕໍ ຠນ຺ເຕ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ເອເກນ ປເທນ ສພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອເສວຕ຺ໂຖ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຄມ຺ຠີໂຣ ເຈວ ອສ຺ສ ຄມ຺ຠີຣາວຠາໂສ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ເຕນ ຫານນ຺ທ, ຕຎ຺ເຎເວຕ຺ຖ ປຏິຠາຕູ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຊຣາມຣຓໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກິໍນິທານໍ ກິໍສມຸທຍໍ ກິໍຊາຕິກໍ ກິໍປຠວ’ນ຺ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຊຣາມຣຓໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຊາຕິນິທານໍ ຊາຕິສມຸທຍໍ ຊາຕິຊາຕິກໍ ຊາຕິປຠວ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ.

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຊາຕິ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຊາຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠວນິທານາ ຠວສມຸທຍາ ຠວຊາຕິກາ ຠວປ຺ປຠວາ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ.

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຠໂວ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກິໍນິທາໂນ ກິໍສມຸທໂຍ ກິໍຊາຕິໂກ ກິໍປຠໂວ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຠໂວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸປາທານນິທາໂນ ອຸປາທານສມຸທໂຍ ອຸປາທານຊາຕິໂກ ອຸປາທານປ຺ປຠໂວ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ.

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ອຸປາທານໍ ປນາວຸໂສ…ເປ… ຕຓ຺ຫາ ປນາວຸໂສ…ເປ… ເວທນາ ປນາວຸໂສ…ເປ… ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຜສ຺ໂສ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກິໍນິທາໂນ ກິໍສມຸທໂຍ ກິໍຊາຕິໂກ ກິໍປຠໂວ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຜສ຺ໂສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຬາຍຕນນິທາໂນ ສຬາຍຕນສມຸທໂຍ ສຬາຍຕນຊາຕິໂກ ສຬາຍຕນປ຺ປຠໂວ’ຕິ. ‘ຉນ຺ນໍຕ຺ເວວ, ອາວຸໂສ, ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ; ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ; ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ; ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຠູມິຊສຸຕ຺ຕໍ

໒໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠູມິໂຊ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠູມິໂຊ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສນ຺ຕາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ປຣໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠຄວາ ກິໍວາທີ ກິມກ຺ຂາຍີ, ກຖໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ຈ ມຍໍ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ຠຄວໂຕ ອສ຺ສາມ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາມ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ?

‘‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອິຕິ ວທໍ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ຠຄວໂຕ ອສ຺ສ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

‘‘ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ…ເປ. … ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມຕາ ຠູມິເຊນ ສທ຺ຘິໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຍາວຕໂກ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມຕາ ຠູມິເຊນ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອານນ຺ທ, ຍຖາ ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ພ຺ຍາກຣມາໂນ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ. ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ ມຍາ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອິຕິ ວທໍ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ເມ ອສ຺ສ, ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກມ຺ມວາທາ ສຍໍກຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາກມ຺ມວາທາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ກາເຍ ວາ ຫານນ຺ທ, ສຕິ ກາຍສຎ຺ເຈຕນາເຫຕຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ວາຈາຍ ວາ ຫານນ຺ທ, ສຕິ ວຈີສຎ຺ເຈຕນາເຫຕຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ມເນ ວາ ຫານນ຺ທ, ສຕິ ມໂນສຎ຺ເຈຕນາເຫຕຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ຈ.

‘‘ສາມໍ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ, ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ [ຍໍປຈ຺ຈຍາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ຍໍປຈ຺ຈຍາ ຍໍ (ກ.)] ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ປເຣ ວາ ຕໍ [ປເຣ ວາສ຺ສ ຕໍ (ສີ. ປີ.), ປເຣ ວາຍຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ອານນ຺ທ, ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ສມ຺ປຊາໂນ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ອສມ຺ປຊາໂນ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ.

‘‘ສາມໍ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ວຈີສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ປເຣ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ວຈີສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ສມ຺ປຊາໂນ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ…ເປ… ອສມ຺ປຊາໂນ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ວຈີສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ.

‘‘ສາມໍ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ມໂນສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ປເຣ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ມໂນສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ສມ຺ປຊາໂນ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ…ເປ… ອສມ຺ປຊາໂນ ວາ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ມໂນສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ.

‘‘ອິເມສຸ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ເມສຸ ອວິຊ຺ຊາ ອນຸປຕິຕາ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ອານນ຺ທ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ໂສ ກາໂຍ ນ ໂຫຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ສາ ວາຈາ ນ ໂຫຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ໂສ ມໂນ ນ ໂຫຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ. ເຂຕ຺ຕໍ ຕໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ວຕ຺ຖຸ ຕໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ອາຍຕນໍ ຕໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ອຘິກຣຓໍ ຕໍ ນ ໂຫຕິ ຍໍປຈ຺ຈຍາສ຺ສ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຸປວາຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຣໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ສນ຺ຕິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ອິຘ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກິໍວາທີ ກິມກ຺ຂາຍີ ກຖໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ຈ ມຍໍ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ຠຄວໂຕ ອສ຺ສາມ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາມ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ?

‘‘ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ, ອຸປວາຓ, ທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ ມຍາ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອິຕິ ວທໍ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ເມ ອສ຺ສ, ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸປາໂຕ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ອຸປວາຓ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ຕທປິ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ອຸປວາຓ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສຍໍກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ…ເປ… ເຍປິ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເຕ ວຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຜສ຺ສາ ປຏິສໍເວທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຈ຺ຈຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ? ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫິ ຕມ຺ຫິ ສຕ຺ຕນິກາເຍ ຊຣາ ຊີຣຓຕາ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈໍ ປາລິຈ຺ຈໍ ວລິຕ຺ຕຈຕາ ອາຍຸໂນ ສໍຫານິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣິປາໂກ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊຣາ. ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສຕ຺ຕນິກາຍາ ຈຸຕິ ຈວນຕາ ເຠໂທ ອນ຺ຕຣຘານໍ ມຈ຺ຈຸ ມຣຓໍ ກາລກິຣິຍາ ຂນ຺ຘານໍ ເຠໂທ ກເຬວຣສ຺ສ ນິກ຺ເຂໂປ; ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມຣຓໍ. ອິຕິ ອຍຎ຺ຈ ຊຣາ ອິທຎ຺ຈ ມຣຓໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ. ຊາຕິສມຸທຍາ ຊຣາມຣຓສມຸທໂຍ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠໂວ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານໍ… ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາ… ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ໂສ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຬາຍຕນໍ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາມຣູປໍ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ…?

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ? ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ – ກາຍສງ຺ຂາໂຣ, ວຈີສງ຺ຂາໂຣ, ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຣ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ. ອວິຊ຺ຊາສມຸທຍາ ສງ຺ຂາຣສມຸທໂຍ; ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ປຈ຺ຈຍໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ປຈ຺ຈຍສມຸທຍໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ປຈ຺ຈຍນິໂຣຘໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ປຈ຺ຈຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອາຄໂຕ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ປສ຺ສຕິ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ເສກ຺ຂາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ຘມ຺ມໂສຕໍ ສມາປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອຣິໂຍ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ໂຎ ອິຕິປິ, ອມຕທ຺ວາຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ອິຕິປີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໒໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊຣາມຣຓໍ ປຊານາຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຊານາຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຊານາຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ, ຊາຕິໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ຠວໍ ປຊານາຕິ… ອຸປາທານໍ ປຊານາຕິ… ຕຓ຺ຫໍ ປຊານາຕິ… ເວທນໍ ປຊານາຕິ… ຜສ຺ສໍ ປຊານາຕິ… ສຬາຍຕນໍ ປຊານາຕິ… ນາມຣູປໍ ປຊານາຕິ… ວິຎ຺ຎາຓໍ ປຊານາຕິ… ສງ຺ຂາເຣ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ? ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫິ ຕມ຺ຫິ ສຕ຺ຕນິກາເຍ ຊຣາ ຊີຣຓຕາ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈໍ ປາລິຈ຺ຈໍ ວລິຕ຺ຕຈຕາ ອາຍຸໂນ ສໍຫານິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣິປາໂກ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊຣາ. ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສຕ຺ຕນິກາຍາ ຈຸຕິ ຈວນຕາ ເຠໂທ ອນ຺ຕຣຘານໍ ມຈ຺ຈຸ ມຣຓໍ ກາລກິຣິຍາ ຂນ຺ຘານໍ ເຠໂທ ກເຬວຣສ຺ສ ນິກ຺ເຂໂປ; ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມຣຓໍ. ອິຕິ ອຍໍ ຈ ຊຣາ ອິທຎ຺ຈ ມຣຓໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ. ຊາຕິສມຸທຍາ ຊຣາມຣຓສມຸທໂຍ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠໂວ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານໍ… ເວທນາ… ຜສ຺ໂສ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ….

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ? ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ – ກາຍສງ຺ຂາໂຣ, ວຈີສງ຺ຂາໂຣ, ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຣ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ. ອວິຊ຺ຊາສມຸທຍາ ສງ຺ຂາຣສມຸທໂຍ; ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຊຣາມຣຓໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊາຕິໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ … ສງ຺ຂາເຣ… ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ… ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ… ເອວໍ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອາຄໂຕ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ປສ຺ສຕິ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ເສກ຺ຂາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ຘມ຺ມໂສຕໍ ສມາປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອຣິໂຍ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ໂຎ ອິຕິປິ, ອມຕທ຺ວາຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ອິຕິປີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ນ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ນ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ນ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊາຕິໍ ນ ປຣິຊານນ຺ຕິ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ… ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ… ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ… ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນ ປຣິຊານນ຺ຕິ. ນ ເມເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ. ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ຊາຕິໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຣິຊານນ຺ຕິ. ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ. ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໓໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ ເຕ ວຕ ຊຣາມຣຓໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ຐສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຊາຕິໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ ເຕ ວຕ ສງ຺ຂາເຣ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ຐສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ ເຕ ວຕ ຊຣາມຣຓໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ຐສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຊາຕິໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ຠວໍ… ອຸປາທານໍ… ຕຓ຺ຫໍ… ເວທນໍ… ຜສ຺ສໍ… ສຬາຍຕນໍ… ນາມຣູປໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ. ເຕ ວຕ ສງ຺ຂາເຣ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ຐສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ທສພລວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ທສພລາ ອຸປນິສາ ຈ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍຠູມິໂຊ;

ອຸປວາໂຓ ປຈ຺ຈໂຍ ຠິກ຺ຂຸ, ທ຺ເວ ຈ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ.

໔. ກຬາຣຂຕ຺ຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ຠູຕສຸຕ຺ຕໍ

໓໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ວຸຕ຺ຕມິທໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປາຣາຍເນ [ປາຣາຍເຓ (ສີ.)] ອຊິຕປຎ຺ເຫ –

‘‘ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຕຘມ຺ມາເສ, ເຍ ຈ ເສກ຺ຂາ ປຸຖູ ອິຘ;

ເຕສໍ ເມ ນິປໂກ ອິຣິຍໍ, ປຸຏ຺ໂຐ ປພ຺ຣູຫິ ມາຣິສາ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ນຸ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ກຖໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ… ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ວຸຕ຺ຕມິທໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປາຣາຍເນ ອຊິຕປຎ຺ເຫ –

‘‘ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຕຘມ຺ມາເສ, ເຍ ຈ ເສກ຺ຂາ ປຸຖູ ອິຘ;

ເຕສໍ ເມ ນິປໂກ ອິຣິຍໍ, ປຸຏ຺ໂຐ ປພ຺ຣູຫິ ມາຣິສາ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ນຸ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ກຖໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ? ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

‘‘ຠູຕມິທນ຺ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ຠູຕມິທນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຠູຕມິທນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ຠູຕສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອາຫາຣສມ຺ຠວສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘຘມ຺ມສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເສກ຺ໂຂ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ? ຠູຕມິທນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຠູຕມິທນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ຠູຕສ຺ສ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອາຫາຣສມ຺ຠວສ຺ສ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘຘມ຺ມສ຺ສ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ປາຣາຍເນ ອຊິຕປຎ຺ເຫ –

‘‘ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຕຘມ຺ມາເສ, ເຍ ຈ ເສກ຺ຂາ ປຸຖູ ອິຘ;

ເຕສໍ ເມ ນິປໂກ ອິຣິຍໍ, ປຸຏ຺ໂຐ ປພ຺ຣູຫິ ມາຣິສາ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠູຕມິທນ຺ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຠູຕມິທນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ຠູຕສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອາຫາຣສມ຺ຠວສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘຘມ຺ມສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເສກ຺ໂຂ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ? ຠູຕມິທນ຺ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຠູຕມິທນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ຠູຕສ຺ສ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣສມ຺ຠວນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອາຫາຣສມ຺ຠວສ຺ສ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຕທາຫາຣນິໂຣຘາ ຍໍ ຠູຕໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘຘມ຺ມສ຺ສ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ປາຣາຍເນ ອຊິຕປຎ຺ເຫ –

‘‘ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຕຘມ຺ມາເສ, ເຍ ຈ ເສກ຺ຂາ ປຸຖູ ອິຘ;

ເຕສໍ ເມ ນິປໂກ ອິຣິຍໍ, ປຸຏ຺ໂຐ ປພ຺ຣູຫິ ມາຣິສາ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກຬາຣສຸຕ຺ຕໍ

໓໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ກຬາຣຂຕ຺ຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ກຬາຣຂຕ຺ຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂມຬິຍຜຄ຺ຄຸໂນ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ໂຕຕິ. ນ ຫິ ນູນ ໂສ ອາຍສ຺ມາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອສ຺ສາສມລຕ຺ຖາຕິ. ເຕນ ຫາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອສ຺ສາສໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ?

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກງ຺ຂາມີ’’ຕິ. ‘‘ອາຍຕິໍ, ປນາວຸໂສ’’ຕິ?

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ວິຈິກິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ກຬາຣຂຕ຺ຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ກຬາຣຂຕ຺ຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍສ຺ມຕາ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ວຈເນນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕຫິ – ‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຍາ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອເຕຫິ ປເທຫິ ເອເຕຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອຕ຺ໂຖ [ອຕ຺ໂຖ ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ວຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເຍນ ເກນຈິປິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຍາເຍນ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ອຖ ໂຂ ພ຺ຍາກຕໍ ພ຺ຍາກຕໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນນຸ ອຫມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອເຕຫິ ປເທຫິ ເອເຕຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ’’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຖໍ ຊານຕາ ປນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກຖໍ ປສ຺ສຕາ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ຂີຓາ ຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຖໍ ຊານຕາ ປນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກຖໍ ປສ຺ສຕາ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ຂີຓາ ຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ; ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ [ປຸຏ຺ໂຐ ອຫໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ປຸຏ຺ຐາຫໍ (ປີ. ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຍໍນິທານາ, ອາວຸໂສ, ຊາຕິ, ຕສ຺ສ ນິທານສ຺ສ ຂຍາ ຂີຓສ຺ມິໍ ຂີຓາມ຺ຫີຕິ ວິທິຕໍ. ຂີຓາມ຺ຫີຕິ ວິທິຕ຺ວາ – ຂີຓາຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຊາຕິ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຊາຕິ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຊາຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠວນິທານາ ຠວສມຸທຍາ ຠວຊາຕິກາ ຠວປ຺ປຠວາ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຠໂວ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍນິທາໂນ ກິໍສມຸທໂຍ ກິໍຊາຕິໂກ ກິໍປຠໂວ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ຠໂວ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍນິທາໂນ ກິໍສມຸທໂຍ ກິໍຊາຕິໂກ ກິໍປຠໂວ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຠໂວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸປາທານນິທາໂນ ອຸປາທານສມຸທໂຍ ອຸປາທານຊາຕິໂກ ອຸປາທານປ຺ປຠໂວ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຸປາທານໍ ປນາວຸໂສ…ເປ… ສເຈ ປນ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ຕຓ຺ຫາ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ຕຓ຺ຫາ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຕຓ຺ຫາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເວທນານິທານາ ເວທນາສມຸທຍາ ເວທນາຊາຕິກາ ເວທນາປຠວາ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຖໍ ຊານໂຕ ປນ ເຕ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ຍາ ເວທນາສຸ ນນ຺ທີ ສາ ນ ອຸປຏ຺ຐາສີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຖໍ ຊານໂຕ ປນ ເຕ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ຍາ ເວທນາສຸ ນນ຺ທີ ສາ ນ ອຸປຏ຺ຐາສີ’ຕິ ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ຕິສ຺ໂສ ໂຂ ອິມາ, ອາວຸໂສ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ອິມາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ວິທິຕໍ [ວິທິຕາ (ຏີກາ)], ຍາ ເວທນາສຸ ນນ຺ທີ ສາ ນ ອຸປຏ຺ຐາສີ’ຕິ. ເອວໍ, ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຍາໂຍ, ເອຕສ຺ເສວ ອຕ຺ຖສ຺ສ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຖໍ ວິໂມກ຺ຂາ ປນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ຂີຓາ ຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຖໍ ວິໂມກ຺ຂາ ປນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ຂີຓາ ຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວິໂມກ຺ຂາ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ພຸປາທານກ຺ຂຍາ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣາມິ ຍຖາ ສຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອາສວາ ນານຸສ຺ສວນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ນາວຊານາມີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ໂຐຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຍາໂຍ ເອຕສ຺ເສວ ອຕ຺ຖສ຺ສ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ເຍ ອາສວາ ສມເຓນ ວຸຕ຺ຕາ ເຕສ຺ວາຫໍ ນ ກງ຺ຂາມິ, ເຕ ເມ ປຫີນາຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ສຸຄໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕໍ ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ປຐມໍ ປຎ຺ຫໍ ອປຸຈ຺ຉິ, ຕສ຺ສ ເມ ອໂຫສິ ທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕໍ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ປຐມໍ ປຎ຺ຫໍ ອນຸໂມທິ, ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ທິວສໍ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ທິວສມ຺ປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ. ຣຕ຺ຕິໍ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ຣຕ຺ຕິມ຺ປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ. ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ [ຣຕ຺ຕິທິວໍ (ກ.)] ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມ຺ປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ. ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ…ເປ… ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ…ເປ… ຕີຓິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ…ເປ… ຕີຓິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ…ເປ… ຈຕ຺ຕາຣິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ…ເປ… ຈຕ຺ຕາຣິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ…ເປ… ປຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ…ເປ… ຉ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ…ເປ… ຉ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ…ເປ… ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ກຬາຣຂຕ຺ຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ກຬາຣຂຕ຺ຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍສ຺ມຕາ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສີຫນາໂທ ນທິໂຕ – ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕໍ ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ປຐມໍ ປຎ຺ຫໍ ອປຸຈ຺ຉິ, ຕສ຺ສ ເມ ອໂຫສິ ທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕໍ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ປຐມໍ ປຎ຺ຫໍ ອນຸໂມທິ, ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ທິວສໍ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ທິວສມ຺ປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ; ຣຕ຺ຕິໍ ເຈປິ…ເປ… ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ…ເປ… ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ…ເປ… ຕີຓິ… ຈຕ຺ຕາຣິ… ປຎ຺ຈ… ຉ… ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປິ ມໍ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫີ’’ຕິ.

‘‘ສາ ຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມຘາຕຸ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ, ຍສ຺ສາ ຘມ຺ມຘາຕຸຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘຕ຺ຕາ ທິວສໍ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ທິວສມ຺ປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ. ຣຕ຺ຕິໍ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ຣຕ຺ຕິມ຺ປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ…ເປ… ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມ຺ປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ… ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ… ຕີຓິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຕີຓິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ… ຈຕ຺ຕາຣິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຈຕ຺ຕາຣິ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ… ປຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ປຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ… ຉ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຉ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ… ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິ ເຈປາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫິ, ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວານິປິ ເມ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປເທຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ປຣິຍາເຍຫີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຎາຓວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໓໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ…ເປ… ‘‘ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຎາຓວຕ຺ຖູນິ ເທເສສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມານິ [ກຕມານິ ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສໍ ຎາຓວຕ຺ຖູນິ? ຊຣາມຣເຓ ຎາຓໍ, ຊຣາມຣຓສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ຊຣາມຣຓນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ; ຊາຕິຍາ ຎາຓໍ, ຊາຕິສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ຊາຕິນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ຊາຕິນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ; ຠເວ ຎາຓໍ, ຠວສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ຠວນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ຠວນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ; ອຸປາທາເນ ຎາຓໍ, ອຸປາທານສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ອຸປາທານນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ອຸປາທານນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ; ຕຓ຺ຫາຍ ຎາຓໍ, ຕຓ຺ຫາສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ຕຓ຺ຫານິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ຕຓ຺ຫານິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ; ເວທນາຍ ຎາຓໍ, ເວທນາສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ເວທນານິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ເວທນານິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ; ຜສ຺ເສ ຎາຓໍ…ເປ… ສຬາຍຕເນ ຎາຓໍ… ນາມຣູເປ ຎາຓໍ… ວິຎ຺ຎາເຓ ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາເຣສຸ ຎາຓໍ, ສງ຺ຂາຣສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ. ອິມານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຈຕ຺ຕາຣີສໍ ຎາຓວຕ຺ຖູນິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ? ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫິ ຕມ຺ຫິ ສຕ຺ຕນິກາເຍ ຊຣາ ຊີຣຓຕາ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈໍ ປາລິຈ຺ຈໍ ວລິຕ຺ຕຈຕາ ອາຍຸໂນ ສໍຫານິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣິປາໂກ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊຣາ. ຍາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສຕ຺ຕນິກາຍາ ຈຸຕິ ຈວນຕາ ເຠໂທ ອນ຺ຕຣຘານໍ ມຈ຺ຈຸ ມຣຓໍ ກາລກິຣິຍາ ຂນ຺ຘານໍ ເຠໂທ ກເຬວຣສ຺ສ ນິກ຺ເຂໂປ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມຣຓໍ. ອິຕິ ອຍຎ຺ຈ ຊຣາ, ອິທຎ຺ຈ ມຣຓໍ; ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາມຣຓໍ.

‘‘ຊາຕິສມຸທຍາ ຊຣາມຣຓສມຸທໂຍ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ; ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ຊຣາມຣຓໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ, ອິທມສ຺ສ ຘມ຺ເມ ຎາຓໍ. ໂສ ອິມິນາ ຘມ຺ເມນ ທິຏ຺ເຐນ ວິທິເຕນ ອກາລິເກນ ປຕ຺ເຕນ ປຣິໂຍຄາຬ຺ເຫນ ອຕີຕານາຄເຕນ ຍໍ ເນຕິ.

‘‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ເອວເມວ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປາຫໍ ເອຕຣຫິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ເອວເມວ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປາຫໍ ເອຕຣຫີຕິ. ອິທມສ຺ສ ອນ຺ວເຍ ຎາຓໍ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ທ຺ເວ ຎາຓານິ ປຣິສຸທ຺ຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ປຣິໂຍທາຕານິ – ຘມ຺ເມ ຎາຓຎ຺ຈ ອນ຺ວເຍ ຎາຓຎ຺ຈ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອາຄໂຕ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ປສ຺ສຕິ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ເສກ຺ຂາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ຘມ຺ມໂສຕໍ ສມາປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອຣິໂຍ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ໂຎ ອິຕິປິ, ອມຕທ຺ວາຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ອິຕິປີຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠໂວ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານໍ… ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ ຕຓ຺ຫາ… ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ໂສ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຬາຍຕນໍ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາມຣູປໍ … ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ… ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ? ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ – ກາຍສງ຺ຂາໂຣ, ວຈີສງ຺ຂາໂຣ, ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຣຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາສມຸທຍາ ສງ຺ຂາຣສມຸທໂຍ; ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ສງ຺ຂາເຣ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ປຊານາຕິ, ເອວໍ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານາຕິ, ອິທມສ຺ສ ຘມ຺ເມ ຎາຓໍ. ໂສ ອິມິນາ ຘມ຺ເມນ ທິຏ຺ເຐນ ວິທິເຕນ ອກາລິເກນ ປຕ຺ເຕນ ປຣິໂຍຄາຬ຺ເຫນ ອຕີຕານາຄເຕນ ຍໍ ເນຕິ.

‘‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສງ຺ຂາເຣ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ເອວເມວ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປາຫໍ ເອຕຣຫິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ເອວເມວ ອຠິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປາຫໍ ເອຕຣຫິ. ອິທມສ຺ສ ອນ຺ວເຍ ຎາຓໍ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ທ຺ເວ ຎາຓານິ ປຣິສຸທ຺ຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ປຣິໂຍທາຕານິ – ຘມ຺ເມ ຎາຓຎ຺ຈ ອນ຺ວເຍ ຎາຓຎ຺ຈ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອາຄໂຕ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ປສ຺ສຕິ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ເສກ຺ຂາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ຘມ຺ມໂສຕໍ ສມາປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອຣິໂຍ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ໂຎ ອິຕິປິ, ອມຕທ຺ວາຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ອິຕິປີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍຎາຓວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໓໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສຕ຺ຕສຕ຺ຕຣິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຎາຓວຕ຺ຖູນິ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕສຕ຺ຕຣິ ຎາຓວຕ຺ຖູນິ? ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ; ອສຕິ ຊາຕິຍາ ນຕ຺ຖິ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ; ອຕີຕມ຺ປິ ອທ຺ຘານໍ ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ, ອສຕິ ຊາຕິຍາ ນຕ຺ຖິ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ; ອນາຄຕມ຺ປິ ອທ຺ຘານໍ ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ, ອສຕິ ຊາຕິຍາ ນຕ຺ຖິ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ; ຍມ຺ປິສ຺ສ ຕໍ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຎາຓໍ ຕມ຺ປິ ຂຍຘມ຺ມໍ ວຍຘມ຺ມໍ ວິຣາຄຘມ຺ມໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຎາຓໍ.

‘‘ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີຕິ ຎາຓໍ…ເປ… ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວຕິ ຎາຓໍ… ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານນ຺ຕິ ຎາຓໍ… ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາຕິ ຎາຓໍ… ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາຕິ ຎາຓໍ… ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສຕິ ຎາຓໍ… ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນນ຺ຕິ ຎາຓໍ… ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປນ຺ຕິ ຎາຓໍ… ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ຎາຓໍ; ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາຕິ ຎາຓໍ, ອສຕິ ອວິຊ຺ຊາຍ ນຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣາຕິ ຎາຓໍ; ອຕີຕມ຺ປິ ອທ຺ຘານໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາຕິ ຎາຓໍ, ອສຕິ ອວິຊ຺ຊາຍ ນຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣາຕິ ຎາຓໍ; ອນາຄຕມ຺ປິ ອທ຺ຘານໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາຕິ ຎາຓໍ, ອສຕິ ອວິຊ຺ຊາຍ ນຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣາຕິ ຎາຓໍ; ຍມ຺ປິສ຺ສ ຕໍ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຎາຓໍ ຕມ຺ປິ ຂຍຘມ຺ມໍ ວຍຘມ຺ມໍ ວິຣາຄຘມ຺ມໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຎາຓໍ. ອິມານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕສຕ຺ຕຣິ ຎາຓວຕ຺ຖູນີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊຣາມຣຓໍ, ກສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ? ‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ, ‘ກຕມໍ ຊຣາມຣຓໍ, ກສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊຣາມຣຓໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອຸຠຍເມຕໍ ເອກຕ຺ຖໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມວ ນານໍ. ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊາຕິ, ກສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຊາຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ, ‘‘‘ກຕມາ ຊາຕິ, ກສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຊາຕີ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ‘ອຎ຺ຎາ ຊາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຊາຕີ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອຸຠຍເມຕໍ ເອກຕ຺ຖໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມວ ນານໍ. ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີ’’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠໂວ, ກສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຠໂວ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ, ‘‘‘ກຕໂມ ຠໂວ, ກສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຠໂວ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ‘ອຎ຺ໂຎ ຠໂວ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຠໂວ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອຸຠຍເມຕໍ ເອກຕ຺ຖໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມວ ນານໍ. ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ; ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ’ຕິ…ເປ… ‘ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານນ຺ຕິ… ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາຕິ… ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາຕິ… ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສຕິ… ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນນ຺ຕິ… ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປນ຺ຕິ… ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຂາຣາ, ກສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ກລ຺ໂລ ປຎ຺ໂຫ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ, ‘‘‘ກຕເມ ສງ຺ຂາຣາ ກສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ‘ອຎ຺ເຎ ສງ຺ຂາຣາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອຸຠຍເມຕໍ ເອກຕ຺ຖໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມວ ນານໍ. ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ; ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣນ຺ຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂຸ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ຠິກ຺ຂຸ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຍານິສ຺ສ ຕານິ ວິສູກາຍິການິ ວິເສວິຕານິ ວິປ຺ຜນ຺ທິຕານິ ການິຈິ ການິຈິ. ‘ກຕມໍ ຊຣາມຣຓໍ, ກສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊຣາມຣຓໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ. ສພ຺ພານິສ຺ສ ຕານິ ປຫີນານິ ຠວນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລານິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕານິ ອນຠາວງ຺ກຕານິ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມານິ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ຠິກ຺ຂຸ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຍານິສ຺ສ ຕານິ ວິສູກາຍິການິ ວິເສວິຕານິ ວິປ຺ຜນ຺ທິຕານິ ການິຈິ ການິຈິ. ‘ກຕມາ ຊາຕິ, ກສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຊາຕິ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎາ ຊາຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນາຍໍ ຊາຕິ’ ອິຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ. ສພ຺ພານິສ຺ສ ຕານິ ປຫີນານິ ຠວນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລານິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕານິ ອນຠາວງ຺ກຕານິ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມານິ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ຠິກ຺ຂຸ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຍານິສ຺ສ ຕານິ ວິສູກາຍິການິ ວິເສວິຕານິ ວິປ຺ຜນ຺ທິຕານິ ການິຈິ ການິຈິ. ກຕໂມ ຠໂວ…ເປ… ກຕມໍ ອຸປາທານໍ… ກຕມາ ຕຓ຺ຫາ… ກຕມາ ເວທນາ… ກຕໂມ ຜສ຺ໂສ… ກຕມໍ ສຬາຍຕນໍ… ກຕມໍ ນາມຣູປໍ… ກຕມໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ….

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ຠິກ຺ຂຸ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຍານິສ຺ສ ຕານິ ວິສູກາຍິການິ ວິເສວິຕານິ ວິປ຺ຜນ຺ທິຕານິ ການິຈິ ການິຈິ. ‘ກຕເມ ສງ຺ຂາຣາ, ກສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ເຎ ສງ຺ຂາຣາ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ, ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ. ສພ຺ພານິສ຺ສ ຕານິ ປຫີນານິ ຠວນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລານິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕານິ ອນຠາວງ຺ກຕານິ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມານີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘‘ກຕມໍ ຊຣາມຣຓໍ, ກສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊຣາມຣຓໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອຸຠຍເມຕໍ ເອກຕ຺ຖໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມວ ນານໍ. ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມາ ຊາຕິ…ເປ… ກຕໂມ ຠໂວ… ກຕມໍ ອຸປາທານໍ… ກຕມາ ຕຓ຺ຫາ… ກຕມາ ເວທນາ… ກຕໂມ ຜສ຺ໂສ… ກຕມໍ ສຬາຍຕນໍ… ກຕມໍ ນາມຣູປໍ… ກຕມໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ… ກຕເມ ສງ຺ຂາຣາ, ກສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ‘ອຎ຺ເຎ ສງ຺ຂາຣາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ຕິ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອຸຠຍເມຕໍ ເອກຕ຺ຖໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມວ ນານໍ. ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຍານິສ຺ສ ຕານິ ວິສູກາຍິການິ ວິເສວິຕານິ ວິປ຺ຜນ຺ທິຕານິ ການິຈິ ການິຈິ. ‘ກຕມໍ ຊຣາມຣຓໍ, ກສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊຣາມຣຓໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິທໍ ຊຣາມຣຓໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ, ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ. ສພ຺ພານິສ຺ສ ຕານິ ປຫີນານິ ຠວນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລານິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕານິ ອນຠາວງ຺ກຕານິ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມານິ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ຍານິສ຺ສ ຕານິ ວິສູກາຍິການິ ວິເສວິຕານິ ວິປ຺ຜນ຺ທິຕານິ ການິຈິ ການິຈິ. ກຕມາ ຊາຕິ…ເປ… ກຕໂມ ຠໂວ… ກຕມໍ ອຸປາທານໍ… ກຕມາ ຕຓ຺ຫາ… ກຕມາ ເວທນາ… ກຕໂມ ຜສ຺ໂສ… ກຕມໍ ສຬາຍຕນໍ… ກຕມໍ ນາມຣູປໍ… ກຕມໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ… ‘ກຕເມ ສງ຺ຂາຣາ, ກສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ເຎ ສງ຺ຂາຣາ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ປນິເມ ສງ຺ຂາຣາ’ ອິຕິ ວາ; ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ’ ອິຕິ ວາ. ສພ຺ພານິສ຺ສ ຕານິ ປຫີນານິ ຠວນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລານິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕານິ ອນຠາວງ຺ກຕານິ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມານີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນຕຸມ຺ຫສຸຕ຺ຕໍ

໓໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ນາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາໂຍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ນປິ ອຎ຺ເຎສໍ. ປຸຣາຓມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ເວທນິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ’’.

‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທຎ຺ເຎວ ສາຘຸກໍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຍທິທໍ – ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ເຈຕນາສຸຕ຺ຕໍ

໓໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເຕຕິ ຍຎ຺ຈ ປກປ຺ເປຕິ ຍຎ຺ຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ [ອາຣມຓເມຕໍ (?)] ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ວິຣູຬ຺ເຫ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເຕຕິ ໂນ ເຈ ປກປ຺ເປຕິ, ອຖ ເຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ວິຣູຬ຺ເຫ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂນ ເຈວ ເຈເຕຕິ ໂນ ຈ ປກປ຺ເປຕິ ໂນ ຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ນ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ອສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ນ ໂຫຕິ. ຕທປ຺ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ອວິຣູຬ຺ເຫ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ. ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ ອສຕິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍເຈຕນາສຸຕ຺ຕໍ

໓໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເຕຕິ ຍຎ຺ຈ ປກປ຺ເປຕິ ຍຎ຺ຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ວິຣູຬ຺ເຫ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ. ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ; ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ; ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ…ເປ… ຕຓ຺ຫາ… ອຸປາທານໍ… ຠໂວ… ຊາຕິ… ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເຕຕິ ໂນ ເຈ ປກປ຺ເປຕິ, ອຖ ເຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ວິຣູຬ຺ເຫ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ. ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂນ ເຈວ ເຈເຕຕິ ໂນ ຈ ປກປ຺ເປຕິ ໂນ ຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ນ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ອສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ນ ໂຫຕິ. ຕທປ຺ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ອວິຣູຬ຺ເຫ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ. ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຕິຍເຈຕນາສຸຕ຺ຕໍ

໔໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເຕຕິ ຍຎ຺ຈ ປກປ຺ເປຕິ ຍຎ຺ຈ ອນຸເສຕິ ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ວິຣູຬ຺ເຫ ນຕິ ໂຫຕິ. ນຕິຍາ ສຕິ ອາຄຕິຄຕິ ໂຫຕິ. ອາຄຕິຄຕິຍາ ສຕິ ຈຸຕູປປາໂຕ ໂຫຕິ. ຈຸຕູປປາເຕ ສຕິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເຕຕິ ໂນ ເຈ ປກປ຺ເປຕິ ອຖ ເຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ວິຣູຬ຺ເຫ ນຕິ ໂຫຕິ. ນຕິຍາ ສຕິ ອາຄຕິຄຕິ ໂຫຕິ. ອາຄຕິຄຕິຍາ ສຕິ ຈຸຕູປປາໂຕ ໂຫຕິ. ຈຸຕູປປາເຕ ສຕິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂນ ເຈວ ເຈເຕຕິ ໂນ ຈ ປກປ຺ເປຕິ ໂນ ຈ ອນຸເສຕິ, ອາຣມ຺ມຓເມຕໍ ນ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐິຕິຍາ. ອາຣມ຺ມເຓ ອສຕິ ປຕິຏ຺ຐາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ນ ໂຫຕິ. ຕທປ຺ປຕິຏ຺ຐິເຕ ວິຎ຺ຎາເຓ ອວິຣູຬ຺ເຫ ນຕິ ນ ໂຫຕິ. ນຕິຍາ ອສຕິ ອາຄຕິຄຕິ ນ ໂຫຕິ. ອາຄຕິຄຕິຍາ ອສຕິ ຈຸຕູປປາໂຕ ນ ໂຫຕິ. ຈຸຕູປປາເຕ ອສຕິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ກຬາຣຂຕ຺ຕິຍວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຠູຕມິທໍ ກຬາຣຎ຺ຈ, ທຸເວ ຈ ຎາຓວຕ຺ຖູນິ;

ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ຈ ທ຺ເວ, ນຕຸມ຺ຫາ ເຈຕນາ ຕໂຍຕິ.

໕. ຄຫປຕິວຄ຺ໂຄ

໑. ປຎ຺ຈເວຣຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕູຫິ ຈ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຣິໂຍ ຈສ຺ສ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂນ’’’ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຄຫປຕິ, ປາຓາຕິປາຕີ ປາຓາຕິປາຕປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ ອທິນ຺ນາທານປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ມຸສາວາທີ ມຸສາວາທປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐາຍີ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’’ຕິ.

‘‘ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຎາຍປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຍທິທໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸຣິສຍຸຄານິ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລາ, ເອສ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’’’ຕິ.

‘‘ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ ອຈ຺ຉິທ຺ເທຫິ ອສພເລຫິ ອກມ຺ມາເສຫິ ຠຸຊິສ຺ເສຫິ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ເຖຫິ ອປຣາມຏ຺ເຐຫິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທຎ຺ເຎວ ສາຘຸກໍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ; ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຍທິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ. ອຍມສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຍຎ຺ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂນ’’’ຕິ.

໒. ທຸຕິຍປຎ຺ຈເວຣຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕູຫິ ຈ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຣິໂຍ ຈສ຺ສ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂນ’’’ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຓາຕິປາຕີ …ເປ… ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທິນ຺ນາທາຍີ…ເປ… ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ… ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸສາວາທີ… ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐາຍີ…ເປ… ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ…ເປ… ຘມ຺ເມ… ສງ຺ເຆ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທຎ຺ເຎວ ສາຘຸກໍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຕິ…ເປ… ອຍມສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຍຎ຺ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂນ’’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໔໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ.

‘‘ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຆານຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຄນ຺ເຘ ຈ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ…ເປ… ກາຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຈ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ.

‘‘ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຆານຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຄນ຺ເຘ ຈ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ…ເປ… ກາຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຈ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ໂລກສຸຕ຺ຕໍ

໔໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ໂລກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທໂຍ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທໂຍ.

‘‘ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ…ເປ… ຆານຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຄນ຺ເຘ ຈ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ… ກາຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຈ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ…ເປ… ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທໂຍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ.

‘‘ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ…ເປ… ຆານຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຄນ຺ເຘ ຈ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ… ກາຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຈ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຎາຕິກສຸຕ຺ຕໍ

໔໕. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຎາຕິເກ ວິຫຣຕິ ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣໂຫຄໂຕ ປຏິສລ຺ລາໂນ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ອຠາສິ –

‘‘ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ, ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ…ເປ… ຆານຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຄນ຺ເຘ ຈ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ… ກາຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຈ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ອຸປສ຺ສຸຕິ [ອຸປສ຺ສຸຕິໍ (ສີ. ປີ.)] ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສ຺ສຸຕິ ຐິຕໍ. ທິສ຺ວານ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອສ຺ໂສສິ ໂນ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ; ປຣິຍາປຸຓາຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ; ຘາເຣຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ. ອຕ຺ຖສໍຫິໂຕ ອຍໍ [ອຕ຺ຖສໍຫິໂຕຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອຕ຺ຖສໍຫິຕາຍໍ (ປີ. ກ.)], ຠິກ຺ຂຸ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໂກ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຎ຺ຎຕຣພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໔໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂສ ກໂຣຕິ ໂສ ປຏິສໍເວທຍຕີ’’ຕິ? ‘‘‘ໂສ ກໂຣຕິ ໂສ ປຏິສໍເວທຍຕີ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຍເມໂກ ອນ຺ໂຕ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຎ຺ໂຎ ກໂຣຕິ, ອຎ຺ໂຎ ປຏິສໍເວທຍຕີ’’ຕິ? ‘‘‘ອຎ຺ໂຎ ກໂຣຕິ, ອຎ຺ໂຎ ປຏິສໍເວທຍຕີ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ອນ຺ໂຕ. ເອເຕ ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ …ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ,…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຊາຓຸສ຺ໂສຓິສຸຕ຺ຕໍ

໔໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ໂຄຕມ, ສພ຺ພມຕ຺ຖີ’’ຕິ? ‘‘‘ສພ຺ພມຕ຺ຖີ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຍເມໂກ ອນ຺ໂຕ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ? ‘‘‘ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ອນ຺ໂຕ. ເອເຕ ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂລກາຍຕິກສຸຕ຺ຕໍ

໔໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ໂລກາຍຕິໂກ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂລກາຍຕິໂກ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສພ຺ພມຕ຺ຖີ’’ຕິ? ‘‘‘ສພ຺ພມຕ຺ຖີ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຊຏ຺ຐເມຕໍ ໂລກາຍຕໍ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ? ‘‘‘ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທຸຕິຍເມຕໍ ໂລກາຍຕໍ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສພ຺ພເມກຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘‘ສພ຺ພເມກຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຕິຍເມຕໍ ໂລກາຍຕໍ’’.

‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສພ຺ພໍ ປຸຖຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘‘ສພ຺ພໍ ປຸຖຸຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸຕ຺ຖເມຕໍ ໂລກາຍຕໍ’’.

‘‘ເອເຕ ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ເຌນ ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂລກາຍຕິໂກ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຣິຍສາວກສຸຕ຺ຕໍ

໔໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ກິໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສຸປ຺ປາທາ ກິໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ? (ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ,) [( ) ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ປາຐາ ເກສຸຈິ ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສີ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ທສ຺ສິຕາ. ຕຖາ ສຕິ ອນນ຺ຕຣສຸຕ຺ຕຏີກາຍ ສເມຕິ] ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ເວທນາ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຠໂວ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕີ’’’ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຎາຓເມເວຕ຺ຖ ໂຫຕິ – ‘ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. (ອວິຊ຺ຊາຍ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ; ສງ຺ຂາເຣສຸ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ;) [( ) ເອຕ຺ຖເກສຸ ປາຐາ ເກສຸຈິ ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສີ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ທສ຺ສິຕາ. ຕຖາ ສຕິ ອນນ຺ຕຣສຸຕ຺ຕຏີກາຍ ສເມຕິ] ວິຎ຺ຎາເຓ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ; ນາມຣູເປ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ; ສຬາຍຕເນ ສຕິ ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ; ຜສ຺ເສ ສຕິ ເວທນາ ໂຫຕິ; ເວທນາຍ ສຕິ ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ; ຕຓ຺ຫາຍ ສຕິ ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ; ອຸປາທາເນ ສຕິ ຠໂວ ໂຫຕິ; ຠເວ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ; ຊາຕິຍາ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ເອວມຍໍ ໂລໂກ ສມຸທຍຕີ’’’ຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ກິໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ກິໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? (ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ,) [( ) ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ປາຐາປິ ຕຕ຺ຖ ຕເຖວ ທສ຺ສິຕາ] ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຜສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ເວທນາ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຕຓ຺ຫາ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ອຸປາທານໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຠໂວ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’’’ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຎາຓເມເວຕ຺ຖ ໂຫຕິ – ‘ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. (ອວິຊ຺ຊາຍ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ; ສງ຺ຂາເຣສຸ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ;) [( ) ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ປາຐາປິ ຕຕ຺ຖ ຕເຖວ ທສ຺ສິຕາ] ວິຎ຺ຎາເຓ ອສຕິ ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ; ນາມຣູເປ ອສຕິ ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຠໂວ ນ ໂຫຕິ… ຊາຕິ ນ ໂຫຕິ… ຊາຕິຍາ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ເອວມຍໍ ໂລໂກ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’’ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ໂລກສ຺ສ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ…ເປ… ອມຕທ຺ວາຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ອິຕິປີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍອຣິຍສາວກສຸຕ຺ຕໍ

໕໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ກິໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສຸປ຺ປາທາ ກິໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ? ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ເວທນາ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຠໂວ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕີ’’’ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຎາຓເມເວຕ຺ຖ ໂຫຕິ – ‘ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ; ສງ຺ຂາເຣສຸ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາເຓ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ; ນາມຣູເປ ສຕິ ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ; ສຬາຍຕເນ ສຕິ ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ; ຜສ຺ເສ ສຕິ ເວທນາ ໂຫຕິ; ເວທນາຍ ສຕິ ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ; ຕຓ຺ຫາຍ ສຕິ ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ; ອຸປາທາເນ ສຕິ ຠໂວ ໂຫຕິ; ຠເວ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ; ຊາຕິຍາ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ເອວມຍໍ ໂລໂກ ສມຸທຍຕີ’’’ຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ກິໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ກິໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຜສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ເວທນາ ນ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຕຓ຺ຫາ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸປາທານໍ… ຠໂວ… ຊາຕິ… ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’’’ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຎາຓເມເວຕ຺ຖ ໂຫຕິ – ‘ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕິ; ສງ຺ຂາເຣສຸ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາເຓ ອສຕິ ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ; ນາມຣູເປ ອສຕິ ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຊາຕິຍາ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ເອວມຍໍ ໂລໂກ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’’ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ໂລກສ຺ສ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອາຄໂຕ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ປສ຺ສຕິ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອິຕິປິ, ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ເສກ຺ຂາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິປິ, ຘມ຺ມໂສຕໍ ສມາປນ຺ໂນ ອິຕິປິ, ອຣິໂຍ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ໂຎ ອິຕິປິ, ອມຕທ຺ວາຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ອິຕິປີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຄຫປຕິວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ປຎ຺ຈເວຣຠຍາ ວຸຕ຺ຕາ, ທຸກ຺ຂໍ ໂລໂກ ຈ ຎາຕິກໍ;

ອຎ຺ຎຕຣໍ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ຈ, ໂລກາຍຕິເກນ ອຏ຺ຐມໍ;

ທ຺ເວ ອຣິຍສາວກາ ວຸຕ຺ຕາ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໖. ທຸກ຺ຂວຄ຺ໂຄ

໑. ປຣິວີມໍສນສຸຕ຺ຕໍ

໕໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ປຣິວີມໍສມາໂນ ປຣິວີມໍເສຍ຺ຍ ສພ຺ພໂສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ, ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວີມໍສມາໂນ ປຣິວີມໍສຕິ – ‘ຍໍ ໂຂ ອິທໍ ອເນກວິຘໍ ນານປ຺ປກາຣກໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊຣາມຣຓໍ; ອິທໍ ນຸ ໂຂ ທຸກ຺ຂໍ ກິໍນິທານໍ ກິໍສມຸທຍໍ ກິໍຊາຕິກໍ ກິໍປຠວໍ? ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’ຕິ? ໂສ ປຣິວີມໍສມາໂນ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ຍໍ ໂຂ ອິທໍ ອເນກວິຘໍ ນານປ຺ປກາຣກໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊຣາມຣຓໍ, ອິທໍ ໂຂ ທຸກ຺ຂໍ ຊາຕິນິທານໍ ຊາຕິສມຸທຍໍ ຊາຕິຊາຕິກໍ ຊາຕິປ຺ປຠວໍ. ຊາຕິຍາ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ຊາຕິຍາ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ຊຣາມຣຓຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍາ ຈ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘສາຣຸປ຺ປຄາມິນີ ປຏິປທາ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຕຖາ ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ; ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘາຍ.

‘‘ອຖາປຣໍ ປຣິວີມໍສມາໂນ ປຣິວີມໍສຕິ – ‘ຊາຕິ ປນາຍໍ ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕີ’ຕິ? ໂສ ປຣິວີມໍສມາໂນ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ຊາຕິ ຠວນິທານາ ຠວສມຸທຍາ ຠວຊາຕິກາ ຠວປ຺ປຠວາ; ຠເວ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ, ຠເວ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ຊາຕິຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຊາຕິສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຊາຕິນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍາ ຈ ຊາຕິນິໂຣຘສາຣຸປ຺ປຄາມິນີ ປຏິປທາ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຕຖາ ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ; ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ຊາຕິນິໂຣຘາຍ.

‘‘ອຖາປຣໍ ປຣິວີມໍສມາໂນ ປຣິວີມໍສຕິ – ‘ຠໂວ ປນາຍໍ ກິໍນິທາໂນ…ເປ… ອຸປາທານໍ ປນິທໍ ກິໍນິທານໍ… ຕຓ຺ຫາ ປນາຍໍ ກິໍນິທານາ… ເວທນາ… ຜສ຺ໂສ… ສຬາຍຕນໍ ປນິທໍ ກິໍນິທານໍ… ນາມຣູປໍ ປນິທໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ ປນິທໍ… ສງ຺ຂາຣາ ປນິເມ ກິໍນິທານາ ກິໍສມຸທຍາ ກິໍຊາຕິກາ ກິໍປຠວາ; ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕີ’ຕິ? ໂສ ປຣິວີມໍສມາໂນ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ສງ຺ຂາຣາ ອວິຊ຺ຊານິທານາ ອວິຊ຺ຊາສມຸທຍາ ອວິຊ຺ຊາຊາຕິກາ ອວິຊ຺ຊາປຠວາ; ອວິຊ຺ຊາຍ ສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊາຍ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາ ນ ໂຫນ຺ຕີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ສງ຺ຂາເຣ ຈ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍາ ຈ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘສາຣຸປ຺ປຄາມິນີ ປຏິປທາ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຕຖາ ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ; ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາຍ.

‘‘ອວິຊ຺ຊາຄໂຕ ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ ປຸຎ຺ຎໍ ເຈ ສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ, ປຸຎ຺ຎູປຄໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ. ອປຸຎ຺ຎໍ ເຈ ສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ, ອປຸຎ຺ຎູປຄໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ. ອາເນຎ຺ຊໍ ເຈ ສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ອາເນຎ຺ຊູປຄໍ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີນາ ໂຫຕິ ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ໂສ ອວິຊ຺ຊາວິຣາຄາ ວິຊ຺ຊຸປ຺ປາທາ ເນວ ປຸຎ຺ຎາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ນ ອປຸຎ຺ຎາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ ນ ອາເນຎ຺ຊາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ. ອນຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ໂຕ ອນຠິສຎ຺ເຈຕຍນ຺ໂຕ ນ ກິຎ຺ຈິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕິ; ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ, ອປຣິຕສ຺ສໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ໂສ ສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຊ຺ໂຌສິຕາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຠິນນ຺ທິຕາຕິ ປຊານາຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຊ຺ໂຌສິຕາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຠິນນ຺ທິຕາຕິ ປຊານາຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຊ຺ໂຌສິຕາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຠິນນ຺ທິຕາຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ນໍ [ຕໍ ເວທນໍ (ສີ. ປີ.), ເວທນໍ (ກ.)] ເວທຍຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ.

‘‘ໂສ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີຕິ ປຊານາຕິ, ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີຕິ ປຊານາຕິ. ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຣີຣານິ ອວສິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ກຸມ຺ຠກາຣປາກາ ອຸຓ຺ຫໍ ກຸມ຺ຠໍ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ສເມ ຠູມິຠາເຄ ປຏິສິສ຺ເສຍ຺ຍ [ປຏິວິເສຍ຺ຍ (ສີ.), ປຕິຏ຺ຐເປຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ປຏິເສເວຍ຺ຍ (ຏີກາ)]. ຕຕ຺ຣ ຍາຍໍ ອຸສ຺ມາ ສາ ຕຕ຺ເຖວ ວູປສເມຍ຺ຍ, ກປລ຺ລານິ ອວສິສ຺ເສຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີຕິ ປຊານາຕິ, ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີຕິ ປຊານາຕິ. ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຣີຣານິ ອວສິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂຂ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ປຸຎ຺ຎາຠິສງ຺ຂາຣໍ ວາ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍ ອປຸຎ຺ຎາຠິສງ຺ຂາຣໍ ວາ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍ ອາເນຎ຺ຊາຠິສງ຺ຂາຣໍ ວາ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອສຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ວິຎ຺ຎາຓໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ວິຎ຺ຎາເຓ ອສຕິ, ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ນາມຣູປໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ນາມຣູເປ ອສຕິ, ນາມຣູປນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ສຬາຍຕນໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ສຬາຍຕເນ ອສຕິ, ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ຜສ຺ໂສ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ຜສ຺ເສ ອສຕິ, ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ເວທນາ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ເວທນາຍ ອສຕິ, ເວທນານິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ຕຓ຺ຫາ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ຕຓ຺ຫາຍ ອສຕິ, ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ອຸປາທານໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ອຸປາທາເນ ອສຕິ, ອຸປາທານນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ຠໂວ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ. ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ຠເວ ອສຕິ, ຠວນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ຊາຕິ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ຊາຕິຍາ ອສຕິ, ຊາຕິນິໂຣຘາ ອປິ ນຸ ໂຂ ຊຣາມຣຓໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນຕໍ ອຎ຺ຎຖາ. ສທ຺ທຫຖ ເມ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິມຸຈ຺ຈຖ, ນິກ຺ກງ຺ຂາ ເອຕ຺ຖ ໂຫຖ ນິພ຺ພິຈິກິຈ຺ຉາ. ເອເສວນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຸປາທານສຸຕ຺ຕໍ

໕໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອຸປາທານິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ວາ ກຏ຺ຐວາຫານໍ ວີສາຍ ວາ ກຏ຺ຐວາຫານໍ ຕິໍສາຍ ວາ ກຏ຺ຐວາຫານໍ ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວາ ກຏ຺ຐວາຫານໍ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຊເລຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ກາເລນ ກາລໍ ສຸກ຺ຂານິ ເຈວ ຕິຓານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສຸກ຺ຂານິ ຈ ໂຄມຍານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສຸກ຺ຂານິ ຈ ກຏ຺ຐານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຊເລຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ອຸປາທານິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ວາ ກຏ຺ຐວາຫານໍ ວີສາຍ ວາ ຕິໍສາຍ ວາ ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ວາ ກຏ຺ຐວາຫານໍ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຊເລຍ຺ຍ; ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ນ ກາເລນ ກາລໍ ສຸກ຺ຂານິ ເຈວ ຕິຓານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ນ ສຸກ຺ຂານິ ຈ ໂຄມຍານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ນ ສຸກ຺ຂານິ ຈ ກຏ຺ຐານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຸຣິມສ຺ສ ຈ ອຸປາທານສ຺ສ ປຣິຍາທານາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ອນຸປຫາຣາ [ອນຸປາຫາຣາ (ປີ.)] ອນາຫາໂຣ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສໍໂຍຊນສຸຕ຺ຕໍ

໕໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ …ເປ… ‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ກາເລນ ກາລໍ ເຕລໍ ອາສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ວຏ຺ຏິໍ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລປ຺ປທີໂປ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຊເລຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ນ ກາເລນ ກາລໍ ເຕລໍ ອາສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ນ ວຏ຺ຏິໍ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລປ຺ປທີໂປ ປຸຣິມສ຺ສ ຈ ອຸປາທານສ຺ສ ປຣິຍາທານາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ອນຸປຫາຣາ ອນາຫາໂຣ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍສໍໂຍຊນສຸຕ຺ຕໍ

໕໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ …ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ກາເລນ ກາລໍ ເຕລໍ ອາສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ວຏ຺ຏິໍ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລປ຺ປທີໂປ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຊເລຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ນ ກາເລນ ກາລໍ ເຕລໍ ອາສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ນ ວຏ຺ຏິໍ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລປ຺ປທີໂປ ປຸຣິມສ຺ສ ຈ ອຸປາທານສ຺ສ ປຣິຍາທານາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ອນຸປຫາຣາ ອນາຫາໂຣ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ມຫາຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອຸປາທານິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ຕສ຺ສ ຍານິ ເຈວ ມູລານິ ອໂຘຄມານິ, ຍານິ ຈ ຕິຣິຍງ຺ຄມານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ອຸທ຺ຘໍ ໂອຊໍ ອຠິຫຣນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ອຸປາທານິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ [ກຸທາລປິຏກໍ (ອຎ຺ຎຕ຺ຖ)] ອາທາຍ. ໂສ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ມູເລ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ມູລໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປລິຂເຓຍ຺ຍ [ປລິໍຂເຓຍ຺ຍ (ປີ. ກ.)], ປລິຂຓິຕ຺ວາ ມູລານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ອຸສີຣນາຬິມຕ຺ຕານິປິ. ໂສ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຜາເລຍ຺ຍ, ຜາເລຕ຺ວາ ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກເຣຍ຺ຍ, ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກຣິຕ຺ວາ ວາຕາຕເປ ວິໂສເສຍ຺ຍ; ວາຕາຕເປ ວິໂສເສຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິນາ ຑເຫຍ຺ຍ, ອຄ຺ຄິນາ ຑເຫຕ຺ວາ ມສິໍ ກເຣຍ຺ຍ, ມສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ມຫາວາເຕ ວາ ໂອຜຸເຓຍ຺ຍ [ໂອປຸເນຍ຺ຍ (ສີ. ປີ.), ໂອຜຸເນຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ນທິຍາ ວາ ສີຆໂສຕາຍ ປວາເຫຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ອສ຺ສ ຕາລາວຕ຺ຖຸກໂຕ ອນຠາວໍກໂຕ [ອນຠາວກໂຕ (ສີ.), ອນຠາວງ຺ຄໂຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍມຫາຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ຕສ຺ສ ຍານິ ເຈວ ມູລານິ ອໂຘຄມານິ, ຍານິ ຈ ຕິຣິຍງ຺ຄມານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ອຸທ຺ຘໍ ໂອຊໍ ອຠິຫຣນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ …ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ ອາທາຍ. ໂສ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ມູເລ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ມູເລ ເຉຕ຺ວາ ປລິຂເຓຍ຺ຍ, ປລິຂຓິຕ຺ວາ ມູລານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ…ເປ… ນທິຍາ ວາ ສີຆໂສຕາຍ ປວາເຫຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ອສ຺ສ ຕາລາວຕ຺ຖຸກໂຕ ອນຠາວງ຺ກໂຕ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຣຸຓຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຣຸໂຓ ຣຸກ຺ໂຂ. ຕສ຺ສ ປຸຣິໂສ ກາເລນ ກາລໍ ມູລານິ ປລິມຊ຺ເຊຍ຺ຍ [ປລິສນ຺ເນຍ຺ຍ (ສີ.), ປລິສຊ຺ເຊຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ປລິປຏ຺ເຐຍ຺ຍ (ກ.), ປລິສນ຺ເທຍ຺ຍ, ປລິພນ຺ເຘຍ຺ຍ (ຏີການຸຣູປໍ)] ກາເລນ ກາລໍ ປໍສຸໍ ທເທຍ຺ຍ, ກາເລນ ກາລໍ ອຸທກໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຣຸໂຓ ຣຸກ຺ໂຂ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຣຸໂຓ ຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ ອາທາຍ…ເປ… ນທິຍາ ວາ ສີຆໂສຕາຍ ປວາເຫຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຣຸໂຓ ຣຸກ຺ໂຂ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ອສ຺ສ ຕາລາວຕ຺ຖຸກໂຕ ອນຠາວງ຺ກໂຕ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນາມຣູປສຸຕ຺ຕໍ

໕໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ. ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ຕສ຺ສ ຍານິ ເຈວ ມູລານິ ອໂຘຄມານິ, ຍານິ ຈ ຕິຣິຍງ຺ຄມານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ອຸທ຺ຘໍ ໂອຊໍ ອຠິຫຣນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ…ເປ….

‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ. ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ ອາທາຍ…ເປ… ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ. ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວິຎ຺ຎາຓສຸຕ຺ຕໍ

໕໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ. ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ຕສ຺ສ ຍານິ ເຈວ ມູລານິ …ເປ… ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ…ເປ….

‘‘ສໍໂຍຊນິເຍສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ. ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ ອາທາຍ…ເປ… ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ. ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນິທານສຸຕ຺ຕໍ

໖໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກຸຣູສຸ ວິຫຣຕິ ກມ຺ມາສຘມ຺ມໍ ນາມ ກຸຣູນໍ ນິຄໂມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ຍາວ ຄມ຺ຠີໂຣ ຈາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ ຄມ຺ຠີຣາວຠາໂສ ຈ, ອຖ ຈ ປນ ເມ ອຸຕ຺ຕານກຸຕ຺ຕານໂກ ວິຍ ຂາຍຕີ’’ຕິ.

‘‘ມາ ເຫວໍ, ອານນ຺ທ, ມາ ເຫວໍ, ອານນ຺ທ [ມາ ເຫວໍ ອານນ຺ທ ອວຈ ມາ ເຫວໍ ອານນ຺ທ ອວຈ (ທີ. ນິ. ໒ ມຫານິທານສຸຕ຺ເຕ)]! ຄມ຺ຠີໂຣ ຈາຍໍ, ອານນ຺ທ, ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ ຄມ຺ຠີຣາວຠາໂສ ຈ. ເອຕສ຺ສ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມຍໍ ປຊາ ຕນ຺ຕາກຸລກຊາຕາ ກຸລຄຓ຺ຐິກຊາຕາ [ຄຸຬາຄຸຓ຺ຐິກຊາຕາ (ສີ.), ຄຸຬີຄຸຓ຺ຐິກຊາຕາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊຠູຕາ [ມຸຎ຺ຊພພ຺ພຊຠູຕາ (ສີ.)] ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ອຸປາທານິເຍສຸ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ຕສ຺ສ ຍານິ ເຈວ ມູລານິ ອໂຘຄມານິ, ຍານິ ຈ ຕິຣິຍງ຺ຄມານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ອຸທ຺ຘໍ ໂອຊໍ ອຠິຫຣນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ອານນ຺ທ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ຕທາຫາໂຣ ຕທຸປາທາໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສ຺ສາທານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ປວຑ຺ຒຕິ. ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ອຸປາທານິເຍສຸ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ ອາທາຍ. ໂສ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ມູເລ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ມູເລ ເຉຕ຺ວາ ປລິຂເຓຍ຺ຍ, ປລິຂຓິຕ຺ວາ ມູລານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ອຸສີຣນາຬິມຕ຺ຕານິປິ. ໂສ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ. ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຜາເລຍ຺ຍ; ຜາເລຕ຺ວາ ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກເຣຍ຺ຍ, ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກຣິຕ຺ວາ ວາຕາຕເປ ວິໂສເສຍ຺ຍ, ວາຕາຕເປ ວິໂສເສຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິນາ ຑເຫຍ຺ຍ, ອຄ຺ຄິນາ ຑເຫຕ຺ວາ ມສິໍ ກເຣຍ຺ຍ, ມສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ມຫາວາເຕ ວາ ໂອຜຸເຓຍ຺ຍ, ນທິຍາ ວາ ສີຆໂສຕາຍ ປວາເຫຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ອານນ຺ທ, ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ອສ຺ສ ຕາລາວຕ຺ຖຸກໂຕ ອນຠາວງ຺ກໂຕ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ. ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອຸປາທານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອາທີນວານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຕຓ຺ຫາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ທຸກ຺ຂວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຣິວີມໍສນຸປາທານໍ, ທ຺ເວ ຈ ສໍໂຍຊນານິ ຈ;

ມຫາຣຸກ຺ເຂນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ຕຣຸເຓນ ຈ ສຕ຺ຕມໍ;

ນາມຣູປຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ນິທາເນນ ຈ ເຕ ທສາຕິ.

໗. ມຫາວຄ຺ໂຄ

໑. ອສ຺ສຸຕວາສຸຕ຺ຕໍ

໖໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ…ເປ… ‘‘ອສ຺ສຸຕວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ມິໍ ກາຍສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍປິ ວິຣຊ຺ເຊຍ຺ຍປິ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍປິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? [ຈາຕຸມ຺ມຫາຠູຕິກສ຺ມິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ທິສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ [ທິສ຺ສຕິ ຫິ ຠິກ຺ຂເວ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ອິມສ຺ສ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ອາຈໂຍປິ ອປຈໂຍປິ ອາທານມ຺ປິ ນິກ຺ເຂປນມ຺ປິ. ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຣາສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍປິ ວິຣຊ຺ເຊຍ຺ຍປິ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍປິ’’.

‘‘ຍຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຈ຺ຈຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອິຕິປິ, ມໂນ ອິຕິປິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິປິ, ຕຕ຺ຣາສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ນາລໍ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ ນາລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ ນາລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທີຆຣຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວໂຕ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ອຊ຺ໂຌສິຕໍ ມມາຍິຕໍ ປຣາມຏ຺ຐໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ. ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຣາສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ນາລໍ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ ນາລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ ນາລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອິມໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກໍ ກາຍໍ ອຕ຺ຕໂຕ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈິຕ຺ຕໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິສ຺ສຕາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ກາໂຍ ເອກມ຺ປິ ວສ຺ສໍ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ທ຺ເວປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຕີຓິປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຈຕ຺ຕາຣິປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ປຎ຺ຈປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ທສປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ວີສຕິປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຕິໍສມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຈຕ຺ຕາຣີສມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ວສ຺ສສຕມ຺ປິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ, ຠິຍ຺ໂຍປິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ.

‘‘ຍຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຈ຺ຈຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອິຕິປິ, ມໂນ ອິຕິປິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິປິ, ຕໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ຈ ທິວສສ຺ສ ຈ ອຎ຺ຎເທວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ຎໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກ຺ກໂຏ ອຣຎ຺ເຎ ປວເນ ຈຣມາໂນ ສາຂໍ ຄຓ຺ຫຕິ, ຕໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫຕິ, ຕໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອິຕິປິ, ມໂນ ອິຕິປິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິປິ, ຕໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ຈ ທິວສສ຺ສ ຈ ອຎ຺ຎເທວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ຎໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍເຍວ ສາຘຸກໍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ – ຍທິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ; ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສງ຺ຂາເຣສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍອສ຺ສຸຕວາສຸຕ຺ຕໍ

໖໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອສ຺ສຸຕວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ມິໍ ກາຍສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍປິ ວິຣຊ຺ເຊຍ຺ຍປິ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍປິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ສ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ອາຈໂຍປິ ອປຈໂຍປິ ອາທານມ຺ປິ ນິກ຺ເຂປນມ຺ປິ. ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຣາສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍປິ ວິຣຊ຺ເຊຍ຺ຍປິ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍປິ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຈ຺ຈຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອິຕິປິ, ມໂນ ອິຕິປິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິປິ, ຕຕ຺ຣາສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ນາລໍ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ ນາລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ ນາລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທີຆຣຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວໂຕ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ອຊ຺ໂຌສິຕໍ ມມາຍິຕໍ ປຣາມຏ຺ຐໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ. ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຣາສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ນາລໍ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ ນາລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ ນາລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ’’.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອິມໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກໍ ກາຍໍ ອຕ຺ຕໂຕ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈິຕ຺ຕໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິສ຺ສຕາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ກາໂຍ ເອກມ຺ປິ ວສ຺ສໍ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ທ຺ເວປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຕີຓິປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຈຕ຺ຕາຣິປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ປຎ຺ຈປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ທສປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ວີສຕິປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຕິໍສມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຈຕ຺ຕາຣີສມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ວສ຺ສສຕມ຺ປິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ, ຠິຍ຺ໂຍປິ ຕິຏ຺ຐມາໂນ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຈ຺ຈຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອິຕິປິ, ມໂນ ອິຕິປິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອິຕິປິ, ຕໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ຈ ທິວສສ຺ສ ຈ ອຎ຺ຎເທວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ຎໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍເຍວ ສາຘຸກໍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’ຕິ. ສຸຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຸຂເວທນາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ. ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ທຸກ຺ຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ທຸກ຺ຂເວທນາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຏ຺ຐານໍ ສງ຺ຆຏ຺ຏນສໂມຘານາ ອຸສ຺ມາ ຊາຍຕິ ເຕໂຊ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ເຕສໍເຍວ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຏ຺ຐານໍ ນານາກຕວິນິພ຺ໂຠຄາ [ນານາຠາວາວິນິກ຺ເຂປາ (ສີ. ປີ.) ມ. ນິ. ໓.໓໕໗] ຍາ ຕຊ຺ຊາ ອຸສ຺ມາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຸຂເວທນາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ…ເປ… ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສງ຺ຂາເຣສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຸຕ຺ຕມໍສູປມສຸຕ຺ຕໍ

໖໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ …ເປ… ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣ ໂອຬາຣິໂກ ວາ ສຸຂຸໂມ ວາ, ຜສ຺ໂສ ທຸຕິໂຍ, ມໂນສຎ຺ເຈຕນາ ຕຕິຍາ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ຊາຍມ຺ປຕິກາ [ຊຍມ຺ປຕິກາ (ສີ. ປີ.) ຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ປຣິຕ຺ຕໍ ສມ຺ພລໍ ອາທາຍ ກນ຺ຕາຣມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ເຕສມສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ຕໂກ ປິໂຍ ມນາໂປ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊາຍມ຺ປຕິການໍ ກນ຺ຕາຣຄຕານໍ ຍາ ປຣິຕ຺ຕາ ສມ຺ພລມຕ຺ຕາ, ສາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ສິຍາ ຈ ເນສໍ ກນ຺ຕາຣາວເສໂສ ອນຕິຓ຺ໂຓ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊາຍມ຺ປຕິການໍ ເອວມສ຺ສ – ‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຂ ຍາ ປຣິຕ຺ຕາ ສມ຺ພລມຕ຺ຕາ ສາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ປຣິຍາທິຓ຺ຓາ [ປຣິຍາທິນ຺ນາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ອຕ຺ຖິ ຈາຍໍ ກນ຺ຕາຣາວເສໂສ ອນິຕ຺ຕິຓ຺ໂຓ [ອນິຕ຺ຖິຓ຺ໂຓ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອນຕິຓ຺ໂຓ (ກ.)]. ຍໍນູນ ມຍໍ ອິມໍ ເອກປຸຕ຺ຕກໍ ປິຍໍ ມນາປໍ ວຘິຕ຺ວາ ວລ຺ລູຣຎ຺ຈ ໂສຓ຺ຑິກຎ຺ຈ ກຣິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕມໍສານິ ຂາທນ຺ຕາ ເອວໍ ຕໍ ກນ຺ຕາຣາວເສສໍ ນິຕ຺ຖເຣຍ຺ຍາມ, ມາ ສພ຺ເພວ ຕໂຍ ວິນສ຺ສິມ຺ຫາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ຊາຍມ຺ປຕິກາ ຕໍ ເອກປຸຕ຺ຕກໍ ປິຍໍ ມນາປໍ ວຘິຕ຺ວາ ວລ຺ລູຣຎ຺ຈ ໂສຓ຺ຑິກຎ຺ຈ ກຣິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕມໍສານິ ຂາທນ຺ຕາ ເອວໍ ຕໍ ກນ຺ຕາຣາວເສສໍ ນິຕ຺ຖເຣຍ຺ຍຸໍ. ເຕ ປຸຕ຺ຕມໍສານິ ເຈວ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ, ອຸເຣ ຈ ປຏິປິເສຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຫໍ, ເອກປຸຕ຺ຕກ, ກຫໍ, ເອກປຸຕ຺ຕກາ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ເຕ ທວາຍ ວາ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຍ຺ຍຸໍ, ມທາຍ ວາ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຍ຺ຍຸໍ, ມຓ຺ຑນາຍ ວາ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຍ຺ຍຸໍ, ວິຠູສນາຍ ວາ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນນຸ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ກນ຺ຕາຣສ຺ສ ນິຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖາຍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອວເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ ວທາມິ. ກພຬີກາເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ປຣິຎ຺ຎາເຕ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິໂກ ຣາໂຄ ປຣິຎ຺ຎາໂຕ ໂຫຕິ. ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິເກ ຣາເຄ ປຣິຎ຺ຎາເຕ ນຕ຺ຖິ ຕໍ ສໍໂຍຊນໍ ເຍນ ສໍໂຍຊເນນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ປຸນ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີ ນິຈ຺ຈມ຺ມາ ກຸຏ຺ຏໍ ເຈ [ກຸຑ຺ຑຎ຺ເຈ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ນິສ຺ສາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ເຍ ກຸຏ຺ຏນິສ຺ສິຕາ ປາຓາ ເຕ ນໍ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ. ຣຸກ຺ຂໍ ເຈ ນິສ຺ສາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ເຍ ຣຸກ຺ຂນິສ຺ສິຕາ ປາຓາ ເຕ ນໍ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ. ອຸທກໍ ເຈ ນິສ຺ສາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ເຍ ອຸທກນິສ຺ສິຕາ ປາຓາ ເຕ ນໍ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ. ອາກາສໍ ເຈ ນິສ຺ສາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ເຍ ອາກາສນິສ຺ສິຕາ ປາຓາ ເຕ ນໍ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ. ຍໍ ຍເທວ ຫິ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີ ນິຈ຺ຈມ຺ມາ ນິສ຺ສາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ເຍ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕາ [ເຍ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕາ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປາຓາ ເຕ ນໍ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘‘ຜສ຺ສາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ ວທາມິ. ຜສ຺ເສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ປຣິຎ຺ຎາເຕ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕີສຸ ເວທນາສຸ ປຣິຎ຺ຎາຕາສຸ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍນ຺ຕິ [ອຸຕ຺ຕຣິໍກຣຓີຍນ຺ຕິ (ສີ. ປີ.)] ວທາມິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ຄາຣກາສຸ ສາຘິກໂປຣິສາ ປຸຓ຺ຓາ ອງ຺ຄາຣານໍ ວີຕຈ຺ຈິການໍ ວີຕຘູມານໍ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຊີວິຕຸກາໂມ ອມຣິຕຸກາໂມ ສຸຂກາໂມ ທຸກ຺ຂປ຺ປຏິກູໂລ. ຕເມນໍ ທ຺ເວ ພລວນ຺ໂຕ ປຸຣິສາ ນານາພາຫາສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ຕໍ ອງ຺ຄາຣກາສຸໍ ອຸປກຑ຺ເຒຍ຺ຍຸໍ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອາຣກາວສ຺ສ ເຈຕນາ ອາຣກາ ປຕ຺ຖນາ ອາຣກາ ປຓິຘິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘ອິມໍ ຈາຫໍ ອງ຺ຄາຣກາສຸໍ ປປຕິສ຺ສາມິ, ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉາມິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ. ເອວເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ ວທາມິ. ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ປຣິຎ຺ຎາເຕ ຕິສ຺ໂສ ຕຓ຺ຫາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕີສຸ ຕຓ຺ຫາສຸ ປຣິຎ຺ຎາຕາສຸ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຣໍ ອາຄຸຈາຣິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ເຕ, ເທວ, ໂຈໂຣ ອາຄຸຈາຣີ, ອິມສ຺ສ ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ ຕໍ ທຓ຺ຑໍ ປເຓຫີ’ຕິ. ຕເມນໍ ຣາຊາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຄຈ຺ຉຖ, ໂຠ, ອິມໍ ປຸຣິສໍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫນຖາ’ຕິ. ຕເມນໍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫເນຍ຺ຍຸໍ. ອຖ ຣາຊາ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອມ຺ໂຠ, ກຖໍ ໂສ ປຸຣິໂສ’ຕິ? ‘ຕເຖວ, ເທວ, ຊີວຕີ’ຕິ. ຕເມນໍ ຣາຊາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຄຈ຺ຉຖ, ໂຠ, ຕໍ ປຸຣິສໍ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫນຖາ’ຕິ. ຕເມນໍ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫເນຍ຺ຍຸໍ. ອຖ ຣາຊາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອມ຺ໂຠ, ກຖໍ ໂສ ປຸຣິໂສ’ຕິ? ‘ຕເຖວ, ເທວ, ຊີວຕີ’ຕິ. ຕເມນໍ ຣາຊາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຄຈ຺ຉຖ, ໂຠ, ຕໍ ປຸຣິສໍ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫນຖາ’ຕິ. ຕເມນໍ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫເນຍ຺ຍຸໍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ທິວສໍ ຕີຫິ ສຕ຺ຕິສເຕຫິ ຫຎ຺ຎມາໂນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອກິສ຺ສາປິ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຕິຍາ ຫຎ຺ຎມາໂນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິເຍຖ; ໂກ ປນ ວາໂທ ຕີຫິ ສຕ຺ຕິສເຕຫິ ຫຎ຺ຎມາໂນ’’ຕິ! ‘‘ເອວເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓາຫາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພຕິ ວທາມິ. ວິຎ຺ຎາເຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ປຣິຎ຺ຎາເຕ ນາມຣູປໍ ປຣິຎ຺ຎາຕໍ ໂຫຕິ, ນາມຣູເປ ປຣິຎ຺ຎາເຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຕ຺ຖິຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໖໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣ ໂອຬາຣິໂກ ວາ ສຸຂຸໂມ ວາ, ຜສ຺ໂສ ທຸຕິໂຍ, ມໂນສຎ຺ເຈຕນາ ຕຕິຍາ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ຠູຕານໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ຐິຕິຍາ ສມ຺ຠເວສີນໍ ວາ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ’’.

‘‘ກພຬີກາເຣ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ອຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ອຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ອຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ, ສໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທຣໍ ສອຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ຜສ຺ເສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ…ເປ… ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ… ວິຎ຺ຎາເຓ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ອຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ອຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ອຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ, ສໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທຣໍ ສອຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຊໂກ ວາ ຈິຕ຺ຕກາຣໂກ ວາ ສຕິ ຣຊນາຍ ວາ ລາຂາຍ ວາ ຫລິທ຺ທິຍາ ວາ ນີລິຍາ ວາ ມຎ຺ຊິຏ຺ຐາຍ ວາ ສຸປຣິມຏ຺ເຐ ວາ ຜລເກ ຠິຕ຺ຕິຍາ ວາ ທຸສ຺ສປຏ຺ເຏ ວາ ອິຕ຺ຖິຣູປໍ ວາ ປຸຣິສຣູປໍ ວາ ອຠິນິມ຺ມິເນຍ຺ຍ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກພຬີກາເຣ ເຈ ອາຫາເຣ ອຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ອຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ອຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ, ສໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທຣໍ ສອຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ຜສ຺ເສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ…ເປ… ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ… ວິຎ຺ຎາເຓ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ອຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ອຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ອຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣູຬ຺ຫໍ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ, ສໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທຣໍ ສອຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ກພຬີກາເຣ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ນຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ນຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ນຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິຣູຬ຺ຫໍ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ, ອໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທຣໍ ອນຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ຜສ຺ເສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ…ເປ… ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ… ວິຎ຺ຎາເຓ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ນຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ນຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ນຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິຣູຬ຺ຫໍ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ, ອໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທຣໍ ອນຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາຣໍ ວາ ກູຏາຄາຣສາລໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ວາ ທກ຺ຂິຓາຍ ວາ ປາຈີນາຍ ວາ ວາຕປານາ ສູຣິເຍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ວາຕປາເນນ ຣສ຺ມິ ປວິສິຕ຺ວາ ກ຺ວາສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ [ກຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕາ (ກ.)] ຕິ? ‘‘ປຈ຺ຉິມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ປຈ຺ຉິມາ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິຕ຺ຕິ ນາສ຺ສ ກ຺ວາສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ? ‘‘ປຖວິຍໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ປຖວີ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາສ຺ສ ກ຺ວາສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອາປສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອາໂປ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາສ຺ສ ກ຺ວາສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກພຬີກາເຣ ເຈ ອາຫາເຣ ນຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ນຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ນຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ…ເປ….

‘‘ຜສ຺ເສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ… ມໂນສຎ຺ເຈຕນາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ… ວິຎ຺ຎາເຓ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາເຣ ນຕ຺ຖິ ຣາໂຄ ນຕ຺ຖິ ນນ຺ທີ ນຕ຺ຖິ ຕຓ຺ຫາ, ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິຣູຬ຺ຫໍ. ຍຕ຺ຖ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິຣູຬ຺ຫໍ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ນາມຣູປສ຺ສ ອວກ຺ກນ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ສງ຺ຂາຣານໍ ວຸທ຺ຘິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ. ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ ອໂສກໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທຣໍ ອນຸປາຍາສນ຺ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ນຄຣສຸຕ຺ຕໍ

໖໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ປຸພ຺ເພ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິຈ຺ຉາ ວຕາຍໍ ໂລໂກ ອາປນ຺ໂນ ຊາຍຕິ ຈ ຊີຍຕິ ຈ ມີຍຕິ ຈ ຈວຕິ ຈ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຈ. ອຖ ຈ ປນິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສ. ກຸທາສ຺ສຸ ນາມ ອິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສາ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຊາຕິຍາ ໂຂ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ຊາຕິ ໂຫຕິ…ເປ… ຠໂວ ໂຫຕິ… ອຸປາທານໍ ໂຫຕິ… ຕຓ຺ຫາ ໂຫຕິ… ເວທນາ ໂຫຕິ… ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ… ສຬາຍຕນໍ ໂຫຕິ… ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ… ກິໍປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ວິຎ຺ຎາເຓ ໂຂ ສຕິ ນາມຣູປໍ ໂຫຕິ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ກິໍປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ນາມຣູເປ ໂຂ ສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ປຈ຺ຈຸທາວຕ຺ຕຕິ ໂຂ ອິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນາມຣູປມ຺ຫາ ນ ປຣໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ຊາເຍຖ ວາ ຊີເຍຖ ວາ ມີເຍຖ ວາ ຈເວຖ ວາ ອຸປປຊ຺ເຊຖ ວາ, ຍທິທໍ ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ; ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ; ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ; ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ‘ສມຸທໂຍ, ສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ ຎາຓໍ ອຸທປາທິ ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ, ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕິ; ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ຊາຕິຍາ ໂຂ ອສຕິ, ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕິ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ຊາຕິ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຠໂວ ນ ໂຫຕິ… ອຸປາທານໍ ນ ໂຫຕິ… ຕຓ຺ຫາ ນ ໂຫຕິ… ເວທນາ ນ ໂຫຕິ… ຜສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ… ສຬາຍຕນໍ ນ ໂຫຕິ… ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ. ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ວິຎ຺ຎາເຓ ໂຂ ອສຕິ, ນາມຣູປໍ ນ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອສຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ; ກິສ຺ສ ນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ອຫຸ ປຎ຺ຎາຍ ອຠິສມໂຍ – ‘ນາມຣູເປ ໂຂ ອສຕິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ໂຫຕິ; ນາມຣູປນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ອຘິຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ມຄ຺ໂຄ ໂພຘາຍ ຍທິທໍ – ນາມຣູປນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ; ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ; ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ; ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ‘ນິໂຣໂຘ, ນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ ຎາຓໍ ອຸທປາທິ ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ອຣຎ຺ເຎ ປວເນ ຈຣມາໂນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ປຸຣາຓໍ ມຄ຺ຄໍ ປຸຣາຓຎ຺ຊສໍ ປຸພ຺ພເກຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອນຸຍາຕໍ. ໂສ ຕມນຸຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕມນຸຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ປຸຣາຓໍ ນຄຣໍ ປຸຣາຓໍ ຣາຊຘານິໍ ປຸພ຺ພເກຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ [ອຊ຺ຌາວຸຕ຺ຖໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອາຣາມສມ຺ປນ຺ນໍ ວນສມ຺ປນ຺ນໍ ໂປກ຺ຂຣຓີສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘາປວນ຺ຕໍ [ອຸທ຺ທາປວນ຺ຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຣມຓີຍໍ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຣຎ຺ໂຎ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ – ‘ຍຄ຺ເຆ, ຠນ຺ເຕ, ຊາເນຍ຺ຍາສິ – ອຫໍ ອທ຺ທສໍ ອຣຎ຺ເຎ ປວເນ ຈຣມາໂນ ປຸຣາຓໍ ມຄ຺ຄໍ ປຸຣາຓຎ຺ຊສໍ ປຸພ຺ພເກຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອນຸຍາຕໍ ຕມນຸຄຈ຺ຉິໍ. ຕມນຸຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ປຸຣາຓໍ ນຄຣໍ ປຸຣາຓໍ ຣາຊຘານິໍ ປຸພ຺ພເກຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ອາຣາມສມ຺ປນ຺ນໍ ວນສມ຺ປນ຺ນໍ ໂປກ຺ຂຣຓີສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘາປວນ຺ຕໍ ຣມຓີຍໍ. ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ນຄຣໍ ມາເປຫີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ໂຕ ວາ ຕໍ ນຄຣໍ ມາເປຍ຺ຍ. ຕທສ຺ສ ນຄຣໍ ອປເຣນ ສມເຍນ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຜີຕຎ຺ຈ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສໍ ວຸທ຺ຘິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕໍ. ເອວເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ທສໍ ປຸຣາຓໍ ມຄ຺ຄໍ ປຸຣາຓຎ຺ຊສໍ ປຸພ຺ພເກຫິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘຫິ ອນຸຍາຕໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣາຓມຄ຺ໂຄ ປຸຣາຓຎ຺ຊໂສ ປຸພ຺ພເກຫິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘຫິ ອນຸຍາໂຕ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣາຓມຄ຺ໂຄ ປຸຣາຓຎ຺ຊໂສ ປຸພ຺ພເກຫິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘຫິ ອນຸຍາໂຕ, ຕມນຸຄຈ຺ຉິໍ; ຕມນຸຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຊຣາມຣຓໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ; ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ; ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ; ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ. ຕມນຸຄຈ຺ຉິໍ; ຕມນຸຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຊາຕິໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ…ເປ… ຠວໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ອຸປາທານໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ຕຓ຺ຫໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ເວທນໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ຜສ຺ສໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ສຬາຍຕນໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ນາມຣູປໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ… ວິຎ຺ຎາຓໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ. ຕມນຸຄຈ຺ຉິໍ; ຕມນຸຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສງ຺ຂາເຣ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ; ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ. ຕທຠິຎ຺ຎາ ອາຈິກ຺ຂິໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຸປາສການໍ ອຸປາສິການໍ. ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຜີຕຎ຺ຈ ວິຕ຺ຖາຣິກໍ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ ປຸຖຸຠູຕໍ ຍາວ ເທວມນຸສ຺ເສຫິ ສຸປ຺ປກາສິຕ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສມ຺ມສສຸຕ຺ຕໍ

໖໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກຸຣູສຸ ວິຫຣຕິ ກມ຺ມາສຘມ຺ມໍ ນາມ ກຸຣູນໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສມ຺ມສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສ’’ນ຺ຕິ [ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ມສນນ຺ຕິ (ສີ.)]. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ມສາມິ ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມ຺ມສສິ ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ພ຺ຍາກາສິ. ຍຖາ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ພ຺ຍາກາສິ ນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘສິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕສ຺ສ, ຠຄວາ, ກາໂລ; ເອຕສ຺ສ, ສຸຄຕ, ກາໂລ; ຍໍ ຠຄວາ ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສໍ ຠາເສຍ຺ຍ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມສມາໂນ ສມ຺ມສຕິ ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສໍ [ສມ຺ມສນໍ (ສີ.)] – ‘ຍໍ ໂຂ ອິທໍ ອເນກວິຘໍ ນານປ຺ປກາຣກໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊຣາມຣຓໍ. ອິທໍ ໂຂ ທຸກ຺ຂໍ ກິໍນິທານໍ ກິໍສມຸທຍໍ ກິໍຊາຕິກໍ ກິໍປຠວໍ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’ຕິ? ໂສ ສມ຺ມສມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ຍໍ ໂຂ ອິທໍ ອເນກວິຘໍ ນານປ຺ປກາຣກໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊຣາມຣຓໍ. ອິທໍ ໂຂ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປຘິນິທານໍ ອຸປຘິສມຸທຍໍ ອຸປຘິຊາຕິກໍ ອຸປຘິປຠວໍ, ອຸປຘິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ໂຫຕິ, ອຸປຘິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊຣາມຣຓໍ ນ ໂຫຕີ’ຕິ. ໂສ ຊຣາມຣຓຎ຺ຈ ປຊານາຕິ ຊຣາມຣຓສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ ຍາ ຈ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘສາຣຸປ຺ປຄາມິນີ ປຏິປທາ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ຕຖາປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘາຍ.

‘‘ອຖາປຣໍ ສມ຺ມສມາໂນ ສມ຺ມສຕິ ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສໍ – ‘ອຸປຘິ ປນາຍໍ ກິໍນິທາໂນ ກິໍສມຸທໂຍ ກິໍຊາຕິໂກ ກິໍປຠໂວ, ກິສ຺ມິໍ ສຕິ ອຸປຘິ ໂຫຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ອຸປຘິ ນ ໂຫຕີ’ຕິ? ໂສ ສມ຺ມສມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອຸປຘິ ຕຓ຺ຫານິທາໂນ ຕຓ຺ຫາສມຸທໂຍ ຕຓ຺ຫາຊາຕິໂກ ຕຓ຺ຫາປຠໂວ, ຕຓ຺ຫາຍ ສຕິ ອຸປຘິ ໂຫຕິ, ຕຓ຺ຫາຍ ອສຕິ ອຸປຘິ ນ ໂຫຕີ’ຕິ. ໂສ ອຸປຘິຎ຺ຈ ປຊານາຕິ ອຸປຘິສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ ອຸປຘິນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ ຍາ ຈ ອຸປຘິນິໂຣຘສາຣຸປ຺ປຄາມິນີ ປຏິປທາ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ຕຖາ ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ອຸປຘິນິໂຣຘາຍ.

‘‘ອຖາປຣໍ ສມ຺ມສມາໂນ ສມ຺ມສຕິ ອນ຺ຕຣໍ ສມ຺ມສໍ – ‘ຕຓ຺ຫາ ປນາຍໍ ກຕ຺ຖ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ກຕ຺ຖ ນິວິສມານາ ນິວິສຕີ’ຕິ? ໂສ ສມ຺ມສມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ຍໍ ໂຂ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ເອຕ຺ເຖສາ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເອຕ຺ຖ ນິວິສມານາ ນິວິສຕິ. ກິຎ຺ຈ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ? ຈກ຺ຂຸໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ, ສາຕຣູປໍ. ເອຕ຺ເຖສາ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເອຕ຺ຖ ນິວິສມານາ ນິວິສຕິ. ໂສຕໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ…ເປ… ຆານໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ… ຊິວ຺ຫາ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ… ກາໂຍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ… ມໂນ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ເອຕ຺ເຖສາ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເອຕ຺ຖ ນິວິສມານາ ນິວິສຕິ.

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ນິຈ຺ຈໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ສຸຂໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ອຕ຺ຕໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ອາໂຣຄ຺ຍໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ເຂມໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ. ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒສຸໍ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒສຸໍ ເຕ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ເຒສຸໍ. ເຍ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ເຒສຸໍ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒສຸໍ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒສຸໍ ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈິໍສຸ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ນ ປຣິມຸຈ຺ຈິໍສຸ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ນິຈ຺ຈໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ [ທກ຺ຂິນ຺ຕິ (ສີ.)] ສຸຂໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ອາໂຣຄ຺ຍໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ເຂມໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ ເຕ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ນ ປຣິມຸຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ນິຈ຺ຈໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ສຸຂໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາໂຣຄ຺ຍໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຂມໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ. ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ເຕ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເຍ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາປານີຍກໍໂສ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ໂນ ຣສສມ຺ປນ຺ໂນ. ໂສ ຈ ໂຂ ວິເສນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຆມ຺ມາຠິຕຕ຺ໂຕ ຆມ຺ມປເຣໂຕ ກິລນ຺ໂຕ ຕສິໂຕ ປິປາສິໂຕ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ອາປານີຍກໍໂສ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ໂນ ຣສສມ຺ປນ຺ໂນ; ໂສ ຈ ໂຂ ວິເສນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສເຈ ອາກງ຺ຂສິ ປິວ. ປິວໂຕ ຫິ ໂຂ ຕໍ ຉາເທສ຺ສຕິ ວຓ຺ເຓນປິ ຄນ຺ເຘນປິ ຣເສນປິ, ປິວິຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉສິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ອາປານີຍກໍສໍ ສຫສາ ອປ຺ປຏິສງ຺ຂາ ປິເວຍ຺ຍ, ນປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຫິ ເກຈິ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ…ເປ… ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ…ເປ… ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ນິຈ຺ຈໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ສຸຂໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາໂຣຄ຺ຍໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຂມໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ເຕ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເຍ ອຸປຘິໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ອນຕ຺ຕໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ໂຣຄໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ຠຍໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ, ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫິໍສຸ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫິໍສຸ ເຕ ອຸປຘິໍ ປຊຫິໍສຸ. ເຍ ອຸປຘິໍ ປຊຫິໍສຸ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫິໍສຸ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫິໍສຸ ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈິໍສຸ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ປຣິມຸຈ຺ຈິໍສຸ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ອນຕ຺ຕໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ໂຣຄໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ຠຍໂຕ ທກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ປຣິມຸຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອນຕ຺ຕໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ໂຣຄໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ຠຍໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫນ຺ຕິ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫນ຺ຕິ ເຕ ອຸປຘິໍ ປຊຫນ຺ຕິ. ເຍ ອຸປຘິໍ ປຊຫນ຺ຕິ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫນ຺ຕິ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫນ຺ຕິ ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາປານີຍກໍໂສ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ໂນ ຣສສມ຺ປນ຺ໂນ. ໂສ ຈ ໂຂ ວິເສນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຆມ຺ມາຠິຕຕ຺ໂຕ ຆມ຺ມປເຣໂຕ ກິລນ຺ໂຕ ຕສິໂຕ ປິປາສິໂຕ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ອາປານີຍກໍໂສ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ໂນ ຣສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂສ ຈ ໂຂ ວິເສນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສເຈ ອາກງ຺ຂສິ ປິວ. ປິວໂຕ ຫິ ໂຂ ຕໍ ຉາເທສ຺ສຕິ ວຓ຺ເຓນປິ ຄນ຺ເຘນປິ ຣເສນປິ; ປິວິຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉສິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ສກ຺ກາ ໂຂ ເມ ອຍໍ ສຸຣາປິປາສິຕາ [ສຸຣາປິປາສາ (?)] ປານີເຍນ ວາ ວິເນຕຸໍ ທຘິມຓ຺ຑເກນ ວາ ວິເນຕຸໍ ຠຏ຺ຐໂລຓິກາຍ [ມຏ຺ຐໂລຓິກາຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ວາ ວິເນຕຸໍ ໂລຓໂສວີຣເກນ ວາ ວິເນຕຸໍ, ນ ຕ຺ເວວາຫໍ ຕໍ ປິເວຍ຺ຍໍ, ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ໂສ ຕໍ ອາປານີຍກໍສໍ ປຏິສງ຺ຂາ ນ ປິເວຍ຺ຍ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ນ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຫິ ເກຈິ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ອນຕ຺ຕໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ໂຣຄໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ ຠຍໂຕ ອທ຺ທກ຺ຂຸໍ, ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫິໍສຸ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫິໍສຸ ເຕ ອຸປຘິໍ ປຊຫິໍສຸ. ເຍ ອຸປຘິໍ ປຊຫິໍສຸ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫິໍສຸ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫິໍສຸ ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈິໍສຸ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ປຣິມຸຈ຺ຈິໍສຸ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເຍປິ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ…ເປ… ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ ຕໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອນຕ຺ຕໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ໂຣຄໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ ຠຍໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫນ຺ຕິ. ເຍ ຕຓ຺ຫໍ ປຊຫນ຺ຕິ ເຕ ອຸປຘິໍ ປຊຫນ຺ຕິ. ເຍ ອຸປຘິໍ ປຊຫນ຺ຕິ ເຕ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫນ຺ຕິ. ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ປຊຫນ຺ຕິ ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນຬກລາປີສຸຕ຺ຕໍ

໖໗. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ [ມຫາໂກຏ຺ຐິໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຍໍກຕໍ ຊຣາມຣຓໍ, ປຣໍກຕໍ ຊຣາມຣຓໍ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ຊຣາມຣຓໍ, ອຸທາຫຸ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຊຣາມຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ສຍໍກຕໍ ຊຣາມຣຓໍ, ນ ປຣໍກຕໍ ຊຣາມຣຓໍ, ນ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ຊຣາມຣຓໍ, ນາປິ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຊຣາມຣຓໍ. ອປິ ຈ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຍໍກຕາ ຊາຕິ, ປຣໍກຕາ ຊາຕິ, ສຍໍກຕາ ຈ ປຣໍກຕາ ຈ ຊາຕິ, ອຸທາຫຸ ອສຍໍກາຣາ ອປຣໍກາຣາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຊາຕີ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ສຍໍກຕາ ຊາຕິ, ນ ປຣໍກຕາ ຊາຕິ, ນ ສຍໍກຕາ ຈ ປຣໍກຕາ ຈ ຊາຕິ, ນາປິ ອສຍໍກາຣາ ອປຣໍກາຣາ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຊາຕິ. ອປິ ຈ, ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີ’’ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຍໍກໂຕ ຠໂວ…ເປ… ສຍໍກຕໍ ອຸປາທານໍ… ສຍໍກຕາ ຕຓ຺ຫາ… ສຍໍກຕາ ເວທນາ… ສຍໍກໂຕ ຜສ຺ໂສ… ສຍໍກຕໍ ສຬາຍຕນໍ… ສຍໍກຕໍ ນາມຣູປໍ, ປຣໍກຕໍ ນາມຣູປໍ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ນາມຣູປໍ, ອຸທາຫຸ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ນາມຣູປ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ສຍໍກຕໍ ນາມຣູປໍ, ນ ປຣໍກຕໍ ນາມຣູປໍ, ນ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ນາມຣູປໍ, ນາປິ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ, ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ນາມຣູປໍ. ອປິ ຈ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຍງ຺ກຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ປຣງ຺ກຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຸທາຫຸ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ສຍໍກຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ນ ປຣໍກຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ນາປິ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ. ອປິ ຈ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເອວໍ ອາຊານາມ – ‘ນ ຂ຺ວາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ສຍໍກຕໍ ນາມຣູປໍ, ນ ປຣໍກຕໍ ນາມຣູປໍ, ນ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ນາມຣູປໍ, ນາປິ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ນາມຣູປໍ. ອປິ ຈ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອິທາເນວ ຈ ປນ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາສິຕໍ ເອວໍ ອາຊານາມ – ‘ນ ຂ຺ວາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ສຍໍກຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ນ ປຣໍກຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ນ ສຍໍກຕຎ຺ຈ ປຣໍກຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ນາປິ ອສຍໍກາຣໍ ອປຣໍກາຣໍ ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ. ອປິ ຈ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ເຕນຫາວຸໂສ, ອຸປມໍ ເຕ ກຣິສ຺ສາມິ. ອຸປມາຍປິເຘກຈ຺ເຈ ວິຎ຺ຎູ ປຸຣິສາ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ຊານນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ທ຺ເວ ນຬກລາປິໂຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນິສ຺ສາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ; ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ; ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ; ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ຕາສໍ ເຈ, ອາວຸໂສ, ນຬກລາປີນໍ ເອກໍ ອາກຑ຺ເຒຍ຺ຍ, ເອກາ ປປເຕຍ຺ຍ; ອປຣໍ ເຈ ອາກຑ຺ເຒຍ຺ຍ, ອປຣາ ປປເຕຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນາມຣູປນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ; ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ; ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ; ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ; ອພ຺ຠຸຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ຍາວສຸຠາສິຕໍ ຈິທໍ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ. ອິທຎ຺ຈ ປນ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອິເມຫິ ຉຕ຺ຕິໍສາຍ ວຕ຺ຖູຫິ ອນຸໂມທາມ – ‘ຊຣາມຣຓສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ຊຣາມຣຓສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ຊຣາມຣຓສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ຊາຕິຍາ ເຈ… ຠວສ຺ສ ເຈ… ອຸປາທານສ຺ສ ເຈ… ຕຓ຺ຫາຍ ເຈ… ເວທນາຍ ເຈ… ຜສ຺ສສ຺ສ ເຈ… ສຬາຍຕນສ຺ສ ເຈ… ນາມຣູປສ຺ສ ເຈ… ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ເຈ… ສງ຺ຂາຣານໍ ເຈ… ອວິຊ຺ຊາຍ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍາ’’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂກສມ຺ພິສຸຕ຺ຕໍ

໖໘. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຸສິໂລ [ມູສິໂລ (ສີ.), ມຸສີໂລ (ປີ.)] ອາຍສ຺ມາ ຈ ປວິຏ຺ໂຐ [ສວິຏ຺ໂຐ (ສີ. ປີ.)] ອາຍສ຺ມາ ຈ ນາຣໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປວິຏ຺ໂຐ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຸສິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ມຸສິລ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ມຸສິລສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ມຸສິລ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ມຸສິລສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີຕິ…ເປ… ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວຕິ… ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານນ຺ຕິ… ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາຕິ… ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາຕິ… ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສຕິ… ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນນ຺ຕິ… ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປນ຺ຕິ… ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ… ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ມຸສິລ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ມຸສິລສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ມຸສິລ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ມຸສິລສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘຕິ…ເປ… ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘຕິ… ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘຕິ… ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘຕິ… ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘຕິ… ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘຕິ… ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘຕິ… ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘຕິ … ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘຕິ… ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ມຸສິລ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ມຸສິລສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕນຫາຍສ຺ມາ ມຸສິໂລ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ມຸສິໂລ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ນາຣໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປວິຏ຺ຐໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ອຫໍ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ ລເຠຍ຺ຍໍ. ມໍ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉ. ອຫໍ ເຕ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ລຠຕາຍສ຺ມາ ນາຣໂທ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ. ປຸຈ຺ຉາມຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຣທໍ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ. ພ຺ຍາກໂຣຕຸ ຈ ເມ ອາຍສ຺ມາ ນາຣໂທ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ’’.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ນາຣທ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ນາຣທສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ນາຣທ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ນາຣທສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ…ເປ… ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ນາຣທ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ນາຣທສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ນາຣທ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ນາຣທສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘຕິ…ເປ… ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ນາຣທ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ນາຣທສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຎາຓໍ – ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ສທ຺ຘາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຫເມຕໍ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ – ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕນຫາຍສ຺ມາ ນາຣໂທ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ’’ຕິ? ‘‘‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ, ນ ຈມ຺ຫິ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ກນ຺ຕາຣມຄ຺ເຄ ອຸທປາໂນ. ຕຕ຺ຣ ເນວສ຺ສ ຣຊ຺ຊຸ ນ ອຸທກວາຣໂກ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຆມ຺ມາຠິຕຕ຺ໂຕ ຆມ຺ມປເຣໂຕ ກິລນ຺ໂຕ ຕສິໂຕ ປິປາສິໂຕ, ໂສ ຕໍ ອຸທປານໍ ໂອໂລເກຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ‘ອຸທກ’ນ຺ຕິ ຫິ ໂຂ ຎາຓໍ ອສ຺ສ, ນ ຈ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ, ນ ຈມ຺ຫິ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປວິຏ຺ຐໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອວໍວາທີ [ເອວໍວາທິໍ (?)] ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ປວິຏ຺ຐ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຣທໍ ກິໍ ວເທສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍວາທາຫໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນາຣທໍ ນ ກິຎ຺ຈິ ວທາມິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກລ຺ຍາຓາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກຸສລາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຸປຍນ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໖໙. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ‘‘ມຫາສມຸທ຺ໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຍນ຺ໂຕ ມຫານທິໂຍ ອຸປຍາເປຕິ, ມຫານທິໂຍ ອຸປຍນ຺ຕິໂຍ ກຸນ຺ນທິໂຍ ອຸປຍາເປນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ອຸປຍນ຺ຕິໂຍ ມຫາໂສພ຺ເຠ ອຸປຍາເປນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ຠາ ອຸປຍນ຺ຕາ ກຸໂສພ຺ເຠ ອຸປຍາເປນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາ ອຸປຍນ຺ຕີ ສງ຺ຂາເຣ ອຸປຍາເປຕິ, ສງ຺ຂາຣາ ອຸປຍນ຺ຕາ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອຸປຍາເປນ຺ຕິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອຸປຍນ຺ຕໍ ນາມຣູປໍ ອຸປຍາເປຕິ, ນາມຣູປໍ ອຸປຍນ຺ຕໍ ສຬາຍຕນໍ ອຸປຍາເປຕິ, ສຬາຍຕນໍ ອຸປຍນ຺ຕໍ ຜສ຺ສໍ ອຸປຍາເປຕິ, ຜສ຺ໂສ ອຸປຍນ຺ໂຕ ເວທນໍ ອຸປຍາເປຕິ, ເວທນາ ອຸປຍນ຺ຕີ ຕຓ຺ຫໍ ອຸປຍາເປຕິ, ຕຓ຺ຫາ ອຸປຍນ຺ຕີ ອຸປາທານໍ ອຸປຍາເປຕິ, ອຸປາທານໍ ອຸປຍນ຺ຕໍ ຠວໍ ອຸປຍາເປຕິ, ຠໂວ ອຸປຍນ຺ໂຕ ຊາຕິໍ ອຸປຍາເປຕິ, ຊາຕິ ອຸປຍນ຺ຕີ ຊຣາມຣຓໍ ອຸປຍາເປຕິ.

‘‘ມຫາສມຸທ຺ໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຍນ຺ໂຕ ມຫານທິໂຍ ອປຍາເປຕິ, ມຫານທິໂຍ ອປຍນ຺ຕິໂຍ ກຸນ຺ນທິໂຍ ອປຍາເປນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ອປຍນ຺ຕິໂຍ ມຫາໂສພ຺ເຠ ອປຍາເປນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ຠາ ອປຍນ຺ຕາ ກຸໂສພ຺ເຠ ອປຍາເປນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາ ອປຍນ຺ຕີ ສງ຺ຂາເຣ ອປຍາເປຕິ, ສງ຺ຂາຣາ ອປຍນ຺ຕາ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອປຍາເປນ຺ຕິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອປຍນ຺ຕໍ ນາມຣູປໍ ອປຍາເປຕິ, ນາມຣູປໍ ອປຍນ຺ຕໍ ສຬາຍຕນໍ ອປຍາເປຕິ, ສຬາຍຕນໍ ອປຍນ຺ຕໍ ຜສ຺ສໍ ອປຍາເປຕິ, ຜສ຺ໂສ ອປຍນ຺ໂຕ ເວທນໍ ອປຍາເປຕິ, ເວທນາ ອປຍນ຺ຕີ ຕຓ຺ຫໍ ອປຍາເປຕິ, ຕຓ຺ຫາ ອປຍນ຺ຕີ ອຸປາທານໍ ອປຍາເປຕິ, ອຸປາທານໍ ອປຍນ຺ຕໍ ຠວໍ ອປຍາເປຕິ, ຠໂວ ອປຍນ຺ໂຕ ຊາຕິໍ ອປຍາເປຕິ, ຊາຕິ ອປຍນ຺ຕີ ຊຣາມຣຓໍ ອປຍາເປຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ສຸສິມສຸຕ຺ຕໍ

໗໐. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ສກ຺ກໂຕ ໂຫຕິ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ ລາຠີ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕ-ເສນາສນ-ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍ-ເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ສກ຺ກໂຕ ໂຫຕິ ຄຣຸກໂຕ ມານິໂຕ ປູຊິໂຕ ອປຈິໂຕ ລາຠີ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕ-ເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍ-ເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປນ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອສກ຺ກຕາ ໂຫນ຺ຕິ ອຄຣຸກຕາ ອມານິຕາ ອປູຊິຕາ ອນປຈິຕາ, ນ ລາຠິໂນ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕ-ເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍ-ເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຸສິໂມ [ສຸສີໂມ (ສີ. ກ.)] ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຣາຊຄເຫ ປຏິວສຕິ ມຫຕິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ. ອຖ ໂຂ ສຸສິມສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ປຣິສາ ສຸສິມໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ສຸສິມ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣ. ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ປຣິຍາປຸຓິຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ວາເຈຍ຺ຍາສິ [ວາເຈສ຺ສສິ (ປີ. ກ.)]. ຕໍ ມຍໍ ຘມ຺ມໍ ປຣິຍາປຸຓິຕ຺ວາ ຄິຫີນໍ ຠາສິສ຺ສາມ. ເອວໍ ມຍມ຺ປິ ສກ຺ກຕາ ຠວິສ຺ສາມ ຄຣຸກຕາ ມານິຕາ ປູຊິຕາ ອປຈິຕາ ລາຠິໂນ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນ-ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍ-ເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ສຸສິໂມ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ສກາຍ ປຣິສາຍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຸສິໂມ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຸສິມໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຸສິໂມ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເອວມາຫ – ‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ສຸສິມໍ ປພ຺ພາເຊຖາ’’ຕິ. ອລຕ຺ຖ ໂຂ ສຸສິໂມ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອລຕ຺ຖ ອຸປສມ຺ປທໍ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ ໂຫຕິ – ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸສິໂມ – ‘‘ສມ຺ພຫຸເລຫິ ກິຣ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸສິໂມ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸສິໂມ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣາຍສ຺ມນ຺ເຕຫິ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ.

‘‘ອປິ ປນ [ອປິ ນຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.) ເອວມຸປຣິປິ] ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ຊານນ຺ຕາ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຖ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຖ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຖ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ, ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມານາ ຄຈ຺ຉຖ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຖ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉຖ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຖ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສຖ ປຣິມຊ຺ຊຖ, ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ຊານນ຺ຕາ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຖ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ຊານນ຺ຕາ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຖ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໂທສໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕໂທສໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສອຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖ; ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ຊານນ຺ຕາ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຖ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາຣີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ, ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ຊານນ຺ຕາ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຖ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຖ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ, ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ; ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ, ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ, ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຖ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ຊານນ຺ຕາ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ເຍ ເຕ ສນ຺ຕາ ວິໂມກ຺ຂາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປ ອາຣຸປ຺ປາ, ເຕ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ເອຕ຺ຖ ທານິ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິທຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ອິເມສຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ອສມາປຕ຺ຕິ; ອິທໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ກຖ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕາ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ ສຸສິມາ’’ຕິ.

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ ອິມສ຺ສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ສາຘຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຕຖາ ຠາສນ຺ຕຸ ຍຖາຫໍ ອິມສ຺ສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊາເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຊາເນຍ຺ຍາສິ ວາ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ສຸສິມ, ນ ວາ ຕ຺ວໍ ອາຊາເນຍ຺ຍາສິ ອຖ ໂຂ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕາ ມຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸສິໂມ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸສິໂມ ຍາວຕໂກ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ, ສຸສິມ, ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຎາຓໍ, ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ພາເນ ຎາຓ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ [ຠຄວໂຕ (ປີ.)] ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຕຖາ ຠາສຕຸ ຍຖາຫໍ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊາເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຊາເນຍ຺ຍາສິ ວາ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ນ ວາ ຕ຺ວໍ ອາຊາເນຍ຺ຍາສິ, ອຖ ໂຂ ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຎາຓໍ ປຸພ຺ເພ, ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ພາເນ ຎາຓໍ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ສຸສິມ, ຣູປໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເວທນາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສຎ຺ຎາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ສງ຺ຂາຣາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ສຸສິມ, ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຣູປໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ຣູປໍ ເນຕໍ ມມ ເນໂສຫມສ຺ມິ ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ; ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍາ ກາຈິ ເວທນາ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກາ ວາ ສຸຂຸມາ ວາ ຫີນາ ວາ ປຓີຕາ ວາ ຍາ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພາ ເວທນາ ເນຕໍ ມມ ເນໂສຫມສ຺ມິ ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ; ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍາ ກາຈິ ສຎ຺ຎາ…ເປ… ເຍ ເກຈິ ສງ຺ຂາຣາ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກາ ວາ ສຸຂຸມາ ວາ ຫີນາ ວາ ປຓີຕາ ວາ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ເນຕໍ ມມ ເນໂສຫມສ຺ມິ ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ; ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ເນຕໍ ມມ ເນໂສຫມສ຺ມິ ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ; ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ສຸສິມ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສງ຺ຂາເຣສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’ນ຺ຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘‘ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີ’ຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘‘ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ’ຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘‘ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາຕິ… ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາຕິ… ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສຕິ… ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນນ຺ຕິ… ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປນ຺ຕິ… ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ… ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘‘ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’ຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘‘ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ’ຕິ ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘຕິ… ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘຕິ… ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘຕິ… ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘຕິ… ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘຕິ… ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘຕິ… ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘຕິ… ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘຕິ… ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘຕິ, ສຸສິມ, ປສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ເອວໍ ຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠສິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫສິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫສິ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ, ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉສິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣສິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉສິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມສິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສສິ ປຣິມຊ຺ຊສິ, ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕສີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ເອວໍ ຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓສິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ເອວໍ ຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາສິ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາສິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາສີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ເອວໍ ຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣສີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ເອວໍ ຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສສິ ຈວມາເນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາສີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອປິ ປນ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ເອວໍ ຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ເຍ ເຕ ສນ຺ຕາ ວິໂມກ຺ຂາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປ, ອາຣຸປ຺ປາ ເຕ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣສີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອຕ຺ຖ ທານິ, ສຸສິມ, ອິທຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ອິເມສຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ອສມາປຕ຺ຕິ, ອິທໍ ໂນ, ສຸສິມ, ກຖ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸສິໂມ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ຍ຺ວາຫໍ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ຘມ຺ມຕ຺ເຖນໂກ ປພ຺ພຊິໂຕ. ຕສ຺ສ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ.

‘‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ໂຍ ຕ຺ວໍ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ຘມ຺ມຕ຺ເຖນໂກ ປພ຺ພຊິໂຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ສຸສິມ, ໂຈຣໍ ອາຄຸຈາຣິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ເຕ, ເທວ, ໂຈໂຣ ອາຄຸຈາຣີ, ອິມສ຺ສ ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ ຕໍ ທຓ຺ຑໍ ປເຓຫີ’ຕິ. ຕເມນໍ ຣາຊາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຄຈ຺ຉຖ, ໂຠ, ອິມໍ ປຸຣິສໍ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂຣສ຺ສເຣນ ປຓເວນ ຣຖິຍາຍ ຣຖິຍໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ປຣິເນຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂາເມຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓໂຕ ນຄຣສ຺ສ ສີສໍ ຉິນ຺ທຖາ’ຕິ. ຕເມນໍ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣິສາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂຣສ຺ສເຣນ ປຓເວນ ຣຖິຍາຍ ຣຖິຍໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ປຣິເນຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂາເມຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓໂຕ ນຄຣສ຺ສ ສີສໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ສຸສິມ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂສ, ສຸສິມ, ປຸຣິໂສ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິເຍຖ [ປຏິສໍເວທິເຍຖ ວາ, ນ ວາ ປຏິສໍເວທິເຍຖ (ກ.)]. ຍາ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ຘມ຺ມຕ຺ເຖນກສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ອຍໍ ຕໂຕ ທຸກ຺ຂວິປາກຕຣາ ຈ ກຏຸກວິປາກຕຣາ ຈ, ອປິ ຈ ວິນິປາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ສຸສິມ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣສິ ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸທ຺ຘິ ເຫສາ, ສຸສິມ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ, ອາຍຕິຎ຺ຈ [ອາຍຕິໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ມຫາວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ອສ຺ສຸຕວຕາ ວຸຕ຺ຕາ, ປຸຕ຺ຕມໍເສນ ຈາປຣໍ;

ອຕ຺ຖິຣາໂຄ ຈ ນຄຣໍ, ສມ຺ມສໍ ນຬກລາປິຍໍ;

ໂກສມ຺ພີ ອຸປຍນ຺ຕິ ຈ, ທສໂມ ສຸສິເມນ ຈາຕິ [ທສໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ສຸສີເມນາຕິ (ສີ.)].

໘. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓວຄ຺ໂຄ

໑. ຊຣາມຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໗໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຊຣາມຣຓໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. (ສຸຕ຺ຕນ຺ໂຕ ເອໂກ). ປຐມໍ.

໒-໑໑. ຊາຕິສຸຕ຺ຕາທິທສກໍ

໗໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຊາຕິໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໓) ຠວໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໔) ອຸປາທານໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໕) ຕຓ຺ຫໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໖) ເວທນໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໗) ຜສ຺ສໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໘) ສຬາຍຕນໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໙) ນາມຣູປໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໑໐) ວິຎ຺ຎາຓໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ….

(໑໑) ‘‘ສງ຺ຂາເຣ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສງ຺ຂາເຣ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຈ຺ຈເຍກາທສ ວຸຕ຺ຕາ, ຈຕຸສຈ຺ຈວິຠຊ຺ຊນາ;

ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓວຄ຺ໂຄ, ນິທາເນ ຠວຕິ ອຏ຺ຐໂມ.

ວຄ຺ຄຸທ຺ທານໍ –

ພຸທ຺ໂຘ ອາຫາໂຣ ທສພໂລ, ກຬາໂຣ ຄຫປຕິປຎ຺ຈໂມ;

ທຸກ຺ຂວຄ຺ໂຄ ມຫາວຄ຺ໂຄ, ອຏ຺ຐໂມ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມໂຓຕິ.

໙. ອນ຺ຕຣເປຍ຺ຍາລໍ

໑. ສຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໗໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ຊຣາມຣເຓ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ; ຊຣາມຣຓສມຸທຍໍ ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ຊຣາມຣຓສມຸທເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ; ຊຣາມຣຓນິໂຣຘໍ ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ຊຣາມຣຓນິໂຣເຘ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ; ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ຊຣາມຣຓນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. (ສຸຕ຺ຕນ຺ໂຕ ເອໂກ). ປຐມໍ.

(ສພ຺ເພສໍ ເປຍ຺ຍາໂລ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ)

໒-໑໑. ທຸຕິຍສຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕາທິທສກໍ

(໒) ຊາຕິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໓) ຠວໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໔) ອຸປາທານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໕) ຕຓ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໖) ເວທນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໗) ຜສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໘) ສຬາຍຕນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໙) ນາມຣູປໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໑໐) ວິຎ຺ຎາຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ…ເປ….

(໑໑) ‘‘ສງ຺ຂາເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ສງ຺ຂາເຣສຸ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ; ສງ຺ຂາຣສມຸທຍໍ ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ສງ຺ຂາຣສມຸທເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘໍ ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ສງ຺ຂາຣນິໂຣເຘ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ; ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

(ສພ຺ເພສໍ ຈຕຸສຈ຺ຈິກໍ ກາຕພ຺ພໍ).

໒-໑໒. ສິກ຺ຂາສຸຕ຺ຕາທິເປຍ຺ຍາລເອກາທສກໍ

(໒) ‘‘ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ ອປສ຺ສຕາ ຍຖາຠູຕໍ ຊຣາມຣເຓ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

(ເປຍ຺ຍາໂລ. ຈຕຸສຈ຺ຈິກໍ ກາຕພ຺ພໍ).

(໓) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ….

(໔) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ຉນ຺ໂທ ກຣຓີໂຍ…ເປ….

(໕) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ກຣຓີຍາ…ເປ….

(໖) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ອປ຺ປຏິວານີ ກຣຓີຍາ…ເປ….

(໗) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ອາຕປ຺ປໍ ກຣຓີຍໍ…ເປ….

(໘) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ວີຣິຍໍ ກຣຓີຍໍ…ເປ….

(໙) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ສາຕຈ຺ຈໍ ກຣຓີຍໍ…ເປ….

(໑໐) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ສຕິ ກຣຓີຍາ…ເປ….

(໑໑) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ກຣຓີຍໍ…ເປ….

(໑໒) ຊຣາມຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊານຕາ…ເປ… ອປ຺ປມາໂທ ກຣຓີໂຍ…ເປ….

ອນ຺ຕຣເປຍ຺ຍາໂລ ນວໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຕ຺ຖາ ສິກ຺ຂາ ຈ ໂຍໂຄ ຈ, ຉນ຺ໂທ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິປຎ຺ຈມີ;

ອປ຺ປຏິວານິ ອາຕປ຺ປໍ, ວີຣິຍໍ ສາຕຈ຺ຈມຸຈ຺ຈຕິ;

ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ, ອປ຺ປມາເທນ ທ຺ວາທສາຕິ.

ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ອນ຺ຕຣເປຍ຺ຍາລາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປເຣ ເຕ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ສຸຕ຺ຕາ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ສຕານິ;

ຈຕຸສຈ຺ເຈນ ເຕ ວຸຕ຺ຕາ, ເປຍ຺ຍາລອນ຺ຕຣມ຺ຫິ ເຍຕິ [ເປຍ຺ຍາລາ ອນ຺ຕຣມ຺ຫິ ເຍຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)].

ອນ຺ຕຣເປຍ຺ຍາເລສຸ ອຸທ຺ທານໍ ສມຕ຺ຕໍ.

ນິທານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໒. ອຠິສມຍສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ນຂສິຂາສຸຕ຺ຕໍ

໗໔. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕໍ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ໂຍ ວາຍໍ [ໂຍ ຈາຍໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ທຸຕິຍສຸຕ຺ຕາທີສຸ ປນ ວາສທ຺ໂທເຍວ ທິສ຺ສຕິ] ມຍາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ, ອຍໍ ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ ມຫາປຖວີ. ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍປຣມຕາ. ເອວໍ ມຫຕ຺ຖິໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ; ເອວໍ ມຫຕ຺ຖິໂຍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂປກ຺ຂຣຓີສຸຕ຺ຕໍ

໗໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂປກ຺ຂຣຓີ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ອາຍາເມນ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ອຸພ຺ເພເຘນ, ປຸຓ຺ຓາ ອຸທກສ຺ສ ສມຕິຕ຺ຕິກາ ກາກເປຍ຺ຍາ. ຕໂຕ ປຸຣິໂສ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸພ຺ຠຕໍ ຍໍ ວາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກໍ. ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸພ຺ຠຕໍ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກໍ ອຸປນິຘາຍ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸພ຺ຠຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ, ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍປຣມຕາ. ເອວໍ ມຫຕ຺ຖິໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ; ເອວໍ ມຫຕ຺ຖິໂຍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກສຸຕ຺ຕໍ

໗໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖິມາ ມຫານທິໂຍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ ຍມຸນາ ອຈິຣວຕີ ສຣຠູ ມຫີ, ຕໂຕ ປຸຣິໂສ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍານິ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ ຍໍ ວາ ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍທິທໍ ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກສຸຕ຺ຕໍ

໗໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖິມາ ມຫານທິໂຍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ ຍມຸນາ ອຈິຣວຕີ ສຣຠູ ມຫີ, ຕໍ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ຍານິ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານິ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຖວີສຸຕ຺ຕໍ

໗໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫາປຖວິຍາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ອຍໍ [ຍາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ ມຫາປຖວີ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍປຖວີສຸຕ຺ຕໍ

໗໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາປຖວີ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ມຫາປຖວິຍາ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ມຫາປຖວິຍາ, ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອວສິຏ຺ຐາ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາປຖວິຍາ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສມຸທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໘໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫາສມຸທ຺ທໂຕ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍານິ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ ຍໍ ວາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍສມຸທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໘໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ຍານິ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ, ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານິ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປພ຺ພຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຍ ວາ ຫິມວາ [ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ຫິມວາ ວາ (ສີ.)] ປພ຺ພຕຣາຊາ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍທິທໍ ຫິມວາ ປພ຺ພຕຣາຊາ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ຫິມວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຕຣາຊານໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ…ເປ… ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍປພ຺ພຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວາ ປພ຺ພຕຣາຊາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓໍ ອຸປນິຘາຍ ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍປຣມຕາ. ເອວໍ ມຫຕ຺ຖິໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ, ເອວໍ ມຫຕ຺ຖິໂຍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸປຏິລາໂຠ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຕຕິຍປພ຺ພຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ສິເນຣຸສ຺ສ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຍ ວາ ສິເນຣຸ [ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ສິເນຣຸ ວາ (ສີ.)] ປພ຺ພຕຣາຊາ’’ຕິ?

‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍທິທໍ ສິເນຣຸ ປພ຺ພຕຣາຊາ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປນ຺ຕິ ສິເນຣຸໍ ປພ຺ພຕຣາຊານໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຘິຄມໍ ອຸປນິຘາຍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓປຣິພ຺ພາຊການໍ ອຘິຄໂມ ເນວ ສຕິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ ນ ສຕສຫສ຺ສິມໍ ກລໍ ອຸເປຕິ. ເອວໍ ມຫາຘິຄໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ປຸຄ຺ຄໂລ, ເອວໍ ມຫາຠິຎ຺ໂຎ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ອຠິສມຍສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ນຂສິຂາ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ສມ຺ເຠຊ຺ຊອຸທເກ ຈ ທ຺ເວ;

ທ຺ເວ ປຖວີ ທ຺ເວ ສມຸທ຺ທາ, ຕໂຍ ຈ ປພ຺ພຕູປມາຕິ.

໓. ຘາຕຸສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ນານຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ

໑. ຘາຕຸນານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ ຣູປຘາຕຸ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ, ໂສຕຘາຕຸ ສທ຺ທຘາຕຸ ໂສຕວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ, ຆານຘາຕຸ ຄນ຺ຘຘາຕຸ ຆານວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ, ຊິວ຺ຫາຘາຕຸ ຣສຘາຕຸ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ, ກາຍຘາຕຸ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຘາຕຸ ກາຍວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ, ມໂນຘາຕຸ ຘມ຺ມຘາຕຸ ມໂນວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຜສ຺ສນານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ ໂສຕຘາຕຸ ຆານຘາຕຸ ຊິວ຺ຫາຘາຕຸ ກາຍຘາຕຸ ມໂນຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ. ໂສຕຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ… ຆານຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ … ຊິວ຺ຫາຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ… ກາຍຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ… ມໂນຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ໂນຜສ຺ສນານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ…ເປ… ມໂນຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ, ໂນ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ…ເປ… ມໂນຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ, ໂນ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນຘາຕຸ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເວທນານານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ …ເປ… ມໂນຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ…ເປ… ມໂນຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍເວທນານານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ເວທນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ…ເປ… ມໂນຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ເວທນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ໂນ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ, ໂນ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ…ເປ… ມໂນຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ໂນ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ, ໂນ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນຘາຕຸ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ເວທນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ພາຫິຣຘາຕຸນານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຣູປຘາຕຸ ສທ຺ທຘາຕຸ ຄນ຺ຘຘາຕຸ ຣສຘາຕຸ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຘາຕຸ ຘມ຺ມຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຣູປຘາຕຸ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ?

‘‘ຣູປຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສຎ຺ຎາ, ຣູປສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສງ຺ກປ຺ໂປ, ຣູປສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຣູປຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປປຣິຬາໂຫ, ຣູປປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປປຣິເຍສນາ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ, ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິຬາໂຫ, ຘມ຺ມປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິເຍສນາ.

‘‘ເອວໍ, ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂນປຣິເຍສນານານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ; ໂນ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຣູປຘາຕຸ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ; ໂນ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ?

‘‘ຣູປຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສຎ຺ຎາ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ຘມ຺ມປຣິເຍສນາ; ໂນ ຘມ຺ມປຣິເຍສນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິຬາໂຫ, ໂນ ຘມ຺ມປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ໂນ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ, ໂນ ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ, ໂນ ຘມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມຘາຕຸ.

‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ; ໂນ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ພາຫິຣຜສ຺ສນານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ, ເວທນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ, ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ລາຠນານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຣູປຘາຕຸ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ລາຠນານຕ຺ຕໍ?

‘‘ຣູປຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສຎ຺ຎາ, ຣູປສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສງ຺ກປ຺ໂປ, ຣູປສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສມ຺ຜສ຺ໂສ, ຣູປສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ຣູປສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຣູປຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປປຣິຬາໂຫ, ຣູປປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປປຣິເຍສນາ, ຣູປປຣິເຍສນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປລາໂຠ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ, ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ໂສ, ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິຬາໂຫ, ຘມ຺ມປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິເຍສນາ, ຘມ຺ມປຣິເຍສນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມລາໂຠ.

‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ, ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ລາຠນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍພາຫິຣຜສ຺ສນານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ຜສ຺ສ… ເວທນາ… ຉນ຺ທ… ປຣິຬາຫ… ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ລາຠນານຕ຺ຕໍ; ໂນ ລາຠນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ຉນ຺ທ… ເວທນາ… ຜສ຺ສ… ສງ຺ກປ຺ປ… ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ? ຣູປຘາຕຸ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ? ຜສ຺ສ… ເວທນາ… ຉນ຺ທ… ປຣິຬາຫ… ປຣິເຍສນາ… ລາຠ… ໂນ ລາຠນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫ… ຉນ຺ທ… ເວທນາ… ຜສ຺ສ… ໂນ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ?

‘‘ຣູປຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຣູປສຎ຺ຎາ…ເປ… ຘມ຺ມຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ຘມ຺ມປຣິເຍສນາ, ຘມ຺ມປຣິເຍສນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມລາໂຠ; ໂນ ຘມ຺ມລາຠໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິເຍສນາ, ໂນ ຘມ຺ມປຣິເຍສນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມປຣິຬາໂຫ, ໂນ ຘມ຺ມປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ໂນ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ, ໂນ ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ໂສ, ໂນ ຘມ຺ມສມ຺ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ, ໂນ ຘມ຺ມສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ, ໂນ ຘມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ມຘາຕຸ.

‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ສງ຺ກປ຺ປ… ຜສ຺ສ… ເວທນາ… ຉນ຺ທ… ປຣິຬາຫ… ປຣິເຍສນາ… ລາຠ… ໂນ ລາຠນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິເຍສນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ປຣິຬາຫນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຉນ຺ທນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ເວທນານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສງ຺ກປ຺ປນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ, ໂນ ສຎ຺ຎານານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ນານຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຘາຕຸຜສ຺ສຎ຺ຈ ໂນ ເຈຕໍ, ເວທນາ ອປເຣ ທຸເວ;

ເອຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ, ຘາຕຸສຎ຺ຎຎ຺ຈ ໂນ ເຈຕໍ;

ຜສ຺ສສ຺ສ ອປເຣ ທຸເວ, ເອຕໍ ພາຫິຣປຎ຺ຈກນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ສຕ຺ຕຘາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໙໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສຕ຺ຕິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂຍ. ກຕມາ ສຕ຺ຕ? ອາຠາຘາຕຸ, ສຸຠຘາຕຸ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘຘາຕຸ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ຘາຕຸໂຍ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍາ ຈາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຠາຘາຕຸ ຍາ ຈ ສຸຠຘາຕຸ ຍາ ຈ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘຘາຕຸ – ອິມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘາຕຸໂຍ ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາຠາຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ອນ຺ຘກາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຸຠຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ອສຸຠໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ຣູປໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ນິໂຣຘໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍາ ຈາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຠາຘາຕຸ ຍາ ຈ ສຸຠຘາຕຸ ຍາ ຈ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘຘາຕຸ – ອິມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘາຕຸໂຍ ກຖໍ ສມາປຕ຺ຕິ ປຕ຺ຕພ຺ພາ’’ຕິ?

‘‘ຍາ ຈາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາຠາຘາຕຸ ຍາ ຈ ສຸຠຘາຕຸ ຍາ ຈ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນຘາຕຸ ຍາ ຈ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ – ອິມາ ຘາຕຸໂຍ ສຎ຺ຎາສມາປຕ຺ຕິ ປຕ຺ຕພ຺ພາ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ສງ຺ຂາຣາວເສສສມາປຕ຺ຕິ ປຕ຺ຕພ຺ພາ. ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘຘາຕຸ – ອຍໍ ຘາຕຸ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິ ປຕ຺ຕພ຺ພາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສນິທານສຸຕ຺ຕໍ

໙໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສນິທານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ? ກາມຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມສຎ຺ຎາ, ກາມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມສງ຺ກປ຺ໂປ, ກາມສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ກາມຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມປຣິຬາໂຫ, ກາມປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມປຣິເຍສນາ. ກາມປຣິເຍສນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເຍສມາໂນ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ມິຈ຺ຉາ ປຏິປຊ຺ຊຕິ – ກາເຍນ, ວາຈາຍ, ມນສາ.

‘‘ພ຺ຍາປາທຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍາປາທສຎ຺ຎາ, ພ຺ຍາປາທສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍາປາທສງ຺ກປ຺ໂປ…ເປ… ພ຺ຍາປາທຈ຺ຉນ຺ໂທ… ພ຺ຍາປາທປຣິຬາໂຫ… ພ຺ຍາປາທປຣິເຍສນາ… ພ຺ຍາປາທປຣິເຍສນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເຍສມາໂນ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ມິຈ຺ຉາ ປຏິປຊ຺ຊຕິ – ກາເຍນ, ວາຈາຍ, ມນສາ.

‘‘ວິຫິໍສາຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ວິຫິໍສາສຎ຺ຎາ; ວິຫິໍສາສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ວິຫິໍສາສງ຺ກປ຺ໂປ…ເປ… ວິຫິໍສາຉນ຺ໂທ… ວິຫິໍສາປຣິຬາໂຫ… ວິຫິໍສາປຣິເຍສນາ… ວິຫິໍສາປຣິເຍສນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເຍສມາໂນ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ມິຈ຺ຉາ ປຏິປຊ຺ຊຕິ – ກາເຍນ, ວາຈາຍ, ມນສາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕໍ ຕິຓຸກ຺ກໍ ສຸກ຺ເຂ ຕິຓທາເຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ; ໂນ ເຈ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ຂິປ຺ປເມວ ນິພ຺ພາເປຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຕິຓກຏ຺ຐນິສ຺ສິຕາ ປາຓາ ເຕ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ຫິ ໂກຈິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິສມຄຕໍ ສຎ຺ຎໍ ນ ຂິປ຺ປເມວ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ໂສ ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣຕິ ສວິຆາຕໍ ສອຸປາຍາສໍ ສປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ຈ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ທຸຄ຺ຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ.

‘‘ສນິທານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ; ສນິທານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ, ໂນ ອນິທານໍ? ເນກ຺ຂມ຺ມຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມສຎ຺ຎາ, ເນກ຺ຂມ຺ມສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ, ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ເນກ຺ຂມ຺ມຈ຺ຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມປຣິຬາໂຫ, ເນກ຺ຂມ຺ມປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມປຣິເຍສນາ; ເນກ຺ຂມ຺ມປຣິເຍສນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເຍສມາໂນ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ສມ຺ມາ ປຏິປຊ຺ຊຕິ – ກາເຍນ, ວາຈາຍ, ມນສາ.

‘‘ອພ຺ຍາປາທຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອພ຺ຍາປາທສຎ຺ຎາ, ອພ຺ຍາປາທສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອພ຺ຍາປາທສງ຺ກປ຺ໂປ…ເປ… ອພ຺ຍາປາທຈ຺ຉນ຺ໂທ… ອພ຺ຍາປາທປຣິຬາໂຫ… ອພ຺ຍາປາທປຣິເຍສນາ, ອພ຺ຍາປາທປຣິເຍສນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເຍສມາໂນ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ສມ຺ມາ ປຏິປຊ຺ຊຕິ – ກາເຍນ, ວາຈາຍ, ມນສາ.

‘‘ອວິຫິໍສາຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາສຎ຺ຎາ, ອວິຫິໍສາສຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາສງ຺ກປ຺ໂປ, ອວິຫິໍສາສງ຺ກປ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາຉນ຺ໂທ, ອວິຫິໍສາຉນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາປຣິຬາໂຫ, ອວິຫິໍສາປຣິຬາຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອວິຫິໍສາປຣິເຍສນາ; ອວິຫິໍສາປຣິເຍສນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເຍສມາໂນ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ສມ຺ມາ ປຏິປຊ຺ຊຕິ – ກາເຍນ, ວາຈາຍ, ມນສາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕໍ ຕິຓຸກ຺ກໍ ສຸກ຺ເຂ ຕິຓທາເຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ; ຕເມນໍ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ຂິປ຺ປເມວ ນິພ຺ພາເປຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຕິຓກຏ຺ຐນິສ຺ສິຕາ ປາຓາ ເຕ ນ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ຫິ ໂກຈິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິສມຄຕໍ ສຎ຺ຎໍ ຂິປ຺ປເມວ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ໂສ ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ ອວິຆາຕໍ ອນຸປາຍາສໍ ອປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ຈ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຄິຎ຺ຊກາວສຖສຸຕ຺ຕໍ

໙໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຎາຕິເກ ວິຫຣຕິ ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຘາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຎ຺ຎາ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທິຏ຺ຐິ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ວິຕກ຺ໂກ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ກຈ຺ຈາໂນ [ສທ຺ໂຘ ກຈ຺ຈາໂນ (ກ.)] ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທິຏ຺ຐິ – ‘ອສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘສຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ’ຕິ, ອຍໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ທິຏ຺ຐິ ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ?

‘‘ມຫຕິ ໂຂ ເອສາ, ກຈ຺ຈານ, ຘາຕຸ ຍທິທໍ ອວິຊ຺ຊາຘາຕຸ. ຫີນໍ, ກຈ຺ຈານ, ຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຫີນາ ສຎ຺ຎາ, ຫີນາ ທິຏ຺ຐິ, ຫີໂນ ວິຕກ຺ໂກ, ຫີນາ ເຈຕນາ, ຫີນາ ປຕ຺ຖນາ, ຫີໂນ ປຓິຘິ, ຫີໂນ ປຸຄ຺ຄໂລ, ຫີນາ ວາຈາ; ຫີນໍ ອາຈິກ຺ຂຕິ ເທເສຕິ ປຎ຺ຎເປຕິ ປຏ຺ຐເປຕິ ວິວຣຕິ ວິຠຊຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣຕິ; ຫີນາ ຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕີຕິ ວທາມິ.

‘‘ມຊ຺ຌິມໍ, ກຈ຺ຈານ, ຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມຊ຺ຌິມາ ສຎ຺ຎາ, ມຊ຺ຌິມາ ທິຏ຺ຐິ, ມຊ຺ຌິໂມ ວິຕກ຺ໂກ, ມຊ຺ຌິມາ ເຈຕນາ, ມຊ຺ຌິມາ ປຕ຺ຖນາ, ມຊ຺ຌິໂມ ປຓິຘິ, ມຊ຺ຌິໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ, ມຊ຺ຌິມາ ວາຈາ; ມຊ຺ຌິມໍ ອາຈິກ຺ຂຕິ ເທເສຕິ ປຎ຺ຎເປຕິ ປຏ຺ຐເປຕິ ວິວຣຕິ ວິຠຊຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣຕິ; ມຊ຺ຌິມາ ຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕີຕິ ວທາມິ.

‘‘ປຓີຕໍ, ກຈ຺ຈານ, ຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປຓີຕາ ສຎ຺ຎາ, ປຓີຕາ ທິຏ຺ຐິ, ປຓີໂຕ ວິຕກ຺ໂກ, ປຓີຕາ ເຈຕນາ, ປຓີຕາ ປຕ຺ຖນາ, ປຓີໂຕ ປຓິຘິ, ປຓີໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ, ປຓີຕາ ວາຈາ; ປຓີຕໍ ອາຈິກ຺ຂຕິ ເທເສຕິ ປຎ຺ຎເປຕິ ປຏ຺ຐເປຕິ ວິວຣຕິ ວິຠຊຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣຕິ; ປຓີຕາ ຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕີຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກສຸຕ຺ຕໍ

໙໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ [ຘາຕຸໂສ (ສີ. ປີ.) ອຍຎ຺ຈ ປຐມາຣມ຺ຠວາກ຺ເຍເຍວ, ນ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ຕີສຸ ປນ ອທ຺ຘາສຸ ຈ ອຸປມາສໍສນ຺ທນນິຄມນຏ຺ຐາເນ ຈ ອິທໍ ປາຐນານຕ຺ຕໍ ນຕ຺ຖິ], ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ [ໂຂສທ຺ໂທ ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ], ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ [ອີທິເສສຸ ຐາເນສຸ ປາຐນານຕ຺ຕໍ ນຕ຺ຖິ] ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ.

‘‘ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ [ໂຂສທ຺ໂທ ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ], ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ [ອີທິເສສຸ ຐາເນສຸ ປາຐນານຕ຺ຕໍ ນຕ຺ຖິ] ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕຣຫິປິ ໂຂ [ໂຂສທ຺ໂທ ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ], ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ [ອີທິເສສຸ ຐາເນສຸ ປາຐນານຕ຺ຕໍ ນຕ຺ຖິ] ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຈງ຺ກມສຸຕ຺ຕໍ

໙໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ມຫາກສ຺ສໂປ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ປຸຓ຺ໂຓ ມນ຺ຕານິປຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ອຸປາລິ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ອານນ຺ໂທ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ; ເທວທຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຈງ຺ກມຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ມຫາປຎ຺ຎາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ມຫິທ຺ຘິກາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສ຺ສປໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຘຸຕວາທາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸກາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຓ຺ຓໍ ມນ຺ຕານິປຸຕ຺ຕໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມກຖິກາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາລິໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ວິນຍຘຣາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ທໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ພຫຸສ຺ສຸຕາ. ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈງ຺ກມນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສພ຺ເພ ໂຂ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ປາປິຈ຺ຉາ’’.

‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ.

‘‘ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕຣຫິປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສຄາຖາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ’’.

‘‘ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕຣຫິປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄູໂຖ ຄູເຖນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ມຸຕ຺ຕໍ ມຸຕ຺ເຕນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ເຂໂຬ ເຂເຬນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ປຸພ຺ໂພ ປຸພ຺ເພນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ໂລຫິຕໍ ໂລຫິເຕນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂສວ [ສພ຺ພຕ຺ຖປິ ເອວເມວ ທິສ຺ສຕິ] ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ ອທ຺ຘານໍ…ເປ… ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ ອທ຺ຘານໍ…ເປ… ເອຕຣຫິປິ ໂຂ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ.

‘‘ຘາຕຸໂສວ ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ. ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ.

‘‘ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ…ເປ… ເອຕຣຫິປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂີຣໍ ຂີເຣນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ເຕລໍ ເຕເລນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ສປ຺ປິ ສປ຺ປິນາ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ມຘຸ ມຘຸນາ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ຜາຓິຕໍ ຜາຓິເຕນ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ ອທ຺ຘານໍ… ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ ອທ຺ຘານໍ… ເອຕຣຫິປິ ໂຂ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ສໍສຄ຺ຄາ ວນໂຖ ຊາໂຕ, ອສໍສຄ຺ເຄນ ຉິຊ຺ຊຕິ;

ປຣິຕ຺ຕໍ ທາຣຸມາຣຸຍ຺ຫ, ຍຖາ ສີເທ ມຫຓ຺ຓເວ.

‘‘ເອວໍ ກຸສີຕມາຄມ຺ມ, ສາຘຸຊີວິປິ ສີທຕິ;

ຕສ຺ມາ ຕໍ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ກຸສີຕໍ ຫີນວີຣິຍໍ.

‘‘ປວິວິຕ຺ເຕຫິ ອຣິເຍຫິ, ປຫິຕຕ຺ເຕຫິ ຌາຍີຫິ [ຌາຍິຫິ (ສີ.), ຌາຍິຠິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)];

ນິຈ຺ຈໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ, ປຓ຺ຑິເຕຫິ ສຫາວເສ’’ຕິ.

໗. ອສ຺ສທ຺ຘສໍສນ຺ທນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ.

‘‘ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕຣຫິປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ.

‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ…ເປ… ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເອຕຣຫິປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອສ຺ສທ຺ຘມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອຕີຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ…ເປ… ອນາຄຕມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ….

‘‘ເອຕຣຫິປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ. (໑)

‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ… ປຐມວາໂຣ ວິຍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ. (໒)

‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໓)

‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໔)

‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ. (໕)

໙. ອຫິຣິກມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ…ເປ… ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໑)

‘‘ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໒)

‘‘ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໓)

‘‘ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ…ເປ…. ນວມໍ. (໔)

໑໐. ອໂນຕ຺ຕປ຺ປມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໑)

‘‘ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໒)

‘‘ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ…ເປ…. ທສມໍ. (໓)

໑໑. ອປ຺ປສ຺ສຸຕມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ…ເປ…. (໑)

‘‘ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ…ເປ…. ເອກາທສມໍ. (໒)

໑໒. ກຸສີຕມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ກຸສີຕາ ກຸສີເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ…ເປ…. ທ຺ວາທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຕ຺ຕິມາ ສນິທານຎ຺ຈ, ຄິຎ຺ຊກາວສເຖນ ຈ;

ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິ ຈງ຺ກມໍ, ສຄາຖາ ອສ຺ສທ຺ຘສຕ຺ຕມໍ.

ອສ຺ສທ຺ຘມູລກາ ປຎ຺ຈ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຫິຣິກມູລກາ;

ອໂນຕ຺ຕປ຺ປມູລກາ ຕີຓິ, ທຸເວ ອປ຺ປສ຺ສຸເຕນ ຈ.

ກຸສີຕໍ ເອກກໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ຕີຓິ ປຎ຺ຈກາ;

ພາວີສຕິ ວຸຕ຺ຕາ ສຸຕ຺ຕາ, ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໓. ກມ຺ມປຖວຄ຺ໂຄ

໑. ອສມາຫິຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອສມາຫິຕາ ອສມາຫິເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມາຫິຕາ ສມາຫິເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸສ຺ສີລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ອສ຺ສທ຺ຘາ ອສ຺ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຫິຣິກາ ອຫິຣິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸສ຺ສີລາ ທຸສ຺ສີເລຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ທຸປ຺ປຎ຺ເຎຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ສທ຺ຘາ ສທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຫິຣິມນາ ຫິຣິມເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ໂອຕ຺ຕປ຺ປິໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສີລວນ຺ໂຕ ສີລວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຎ຺ຈສິກ຺ຂາປທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ປາຓາຕິປາຕິໂນ ປາຓາຕິປາຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອທິນ຺ນາທາຍິໂນ ອທິນ຺ນາທາຍີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣິໂນ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸສາວາທິໂນ ມຸສາວາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐາຍິໂນ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐາຍີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕາ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສຕ຺ຕກມ຺ມປຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ປາຓາຕິປາຕິໂນ ປາຓາຕິປາຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອທິນ຺ນາທາຍິໂນ ອທິນ຺ນາທາຍີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣິໂນ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມຸສາວາທິໂນ ມຸສາວາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ປິສຸຓວາຈາ ປິສຸຓວາເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຜຣຸສວາຈາ ຜຣຸສວາເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມ຺ຜປ຺ປລາປິໂນ ສມ຺ຜປ຺ປລາປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ…ເປ… ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ… ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ… ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣຕາ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທສກມ຺ມປຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ປາຓາຕິປາຕິໂນ ປາຓາຕິປາຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອທິນ຺ນາທາຍິໂນ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣິໂນ… ມຸສາວາທິໂນ… ປິສຸຓວາຈາ… ຜຣຸສວາຈາ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປິໂນ ສມ຺ຜປ຺ປລາປີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອຠິຊ຺ຌາລຸໂນ ອຠິຊ຺ຌາລູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ… ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ… ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ… ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣຕາ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອນຠິຊ຺ຌາລຸໂນ ອນຠິຊ຺ຌາລູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປາ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວາຈາ… ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕາ… ມິຈ຺ຉາອາຊີວາ… ມິຈ຺ຉາວາຍາມາ… ມິຈ຺ຉາສຕິໂນ … ມິຈ຺ຉາສມາຘິໂນ ມິຈ຺ຉາສມາຘີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປາ…ເປ… ສມ຺ມາວາຈາ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕາ… ສມ຺ມາອາຊີວາ… ສມ຺ມາວາຍາມາ… ສມ຺ມາສຕິໂນ… ສມ຺ມາສມາຘິໂນ ສມ຺ມາສມາຘີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທສງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຘາຕຸໂສວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປາ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວາຈາ… ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕາ… ມິຈ຺ຉາອາຊີວາ… ມິຈ຺ຉາວາຍາມາ… ມິຈ຺ຉາສຕິໂນ … ມິຈ຺ຉາສມາຘິໂນ ມິຈ຺ຉາສມາຘີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາຎາຓິໂນ ມິຈ຺ຉາຎາຓີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິໂນ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ’’.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປາ…ເປ… ສມ຺ມາວາຈາ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕາ… ສມ຺ມາອາຊີວາ… ສມ຺ມາວາຍາມາ… ສມ຺ມາສຕິໂນ… ສມ຺ມາສມາຘິໂນ… ສມ຺ມາຎາຓິໂນ ສມ຺ມາຎາຓີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິໂນ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານໍ ອຸທ຺ທານໍ –

ອສມາຫິຕໍ ທຸສ຺ສີລໍ, ປຎ຺ຈ ສິກ຺ຂາປທານິ ຈ;

ສຕ຺ຕ ກມ຺ມປຖາ ວຸຕ຺ຕາ, ທສກມ຺ມປເຖນ ຈ;

ຉຏ຺ຐໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ວຸຕ຺ໂຕ, ທສງ຺ເຄນ ຈ ສຕ຺ຕມໍ.

ກມ຺ມປຖວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ໂຄ

໑. ຈຕຸຘາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ…ເປ… ‘‘ຈຕສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂຍ. ກຕມາ ຈຕສ຺ໂສ? ປຖວີຘາຕຸ, ອາໂປຘາຕຸ, ເຕໂຊຘາຕຸ, ວາໂຍຘາຕຸ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕສ຺ໂສ ຘາຕຸໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຸພ຺ເພສມ຺ໂພຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓໍ; ໂກ ອາໂປຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓໍ; ໂກ ເຕໂຊຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓໍ; ໂກ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍ ໂຂ ປຖວີຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ; ຍໍ [ຍາ (ສີ.)] ປຖວີຘາຕຸ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ; ໂຍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ. ຍໍ ອາໂປຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ…ເປ… ຍໍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ…ເປ… ຍໍ ວາໂຍຘາຕຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ; ຍໍ ວາໂຍຘາຕຸ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ; ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ’’’.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ເອວໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ [ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ເອວໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ [ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)], ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຈຣິໍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ປຖວີຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ, ໂຍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ, ຍາວຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ປຖວີຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ, ໂຍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ, ຍາວຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ປຖວີຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ, ຍໍ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ, ຍາວຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ’’.

‘‘ອາໂປຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເຕໂຊຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ວາໂຍຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ, ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ, ຍາວຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ວາໂຍຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ, ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ, ຍາວຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ວາໂຍຘາຕຸຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ, ຍໍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ, ຍາວຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ໂນເຈທໍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ປຖວີຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາໂປຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ…ເປ… ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕໂຊຘາຕຸຍາ…ເປ… ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອສ຺ສາໂທ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອາທີນໂວ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ເນວ ຕາວິເມ ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສເທວກາ ໂລກາ ສມາຣກາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ນິສ຺ສຏາ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາ ວິມຣິຍາທິກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣິໍສຸ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ອຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສເທວກາ ໂລກາ ສມາຣກາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ນິສ຺ສຏາ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາ ວິມຣິຍາທິກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ປຖວີຘາຕຸ ເຈ [ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂາ ອຠວິສ຺ສ ທຸກ຺ຂານຸປຕິຕາ ທຸກ຺ຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ສຸເຂນ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸ ສຸຂາ ສຸຂານຸປຕິຕາ ສຸຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ທຸກ຺ເຂນ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ’’.

‘‘ອາໂປຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເຕໂຊຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ວາໂຍຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂາ ອຠວິສ຺ສ ທຸກ຺ຂານຸປຕິຕາ ທຸກ຺ຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ສຸເຂນ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາໂຍຘາຕຸ ສຸຂາ ສຸຂານຸປຕິຕາ ສຸຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ທຸກ຺ເຂນ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ.

‘‘ປຖວີຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກນ຺ຕສຸຂາ ອຠວິສ຺ສ ສຸຂານຸປຕິຕາ ສຸຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ທຸກ຺ເຂນ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸ ທຸກ຺ຂາ ທຸກ຺ຂານຸປຕິຕາ ທຸກ຺ຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ສຸເຂນ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ.

‘‘ອາໂປຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເຕໂຊຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ວາໂຍຘາຕຸ ເຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກນ຺ຕສຸຂາ ອຠວິສ຺ສ ສຸຂານຸປຕິຕາ ສຸຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ທຸກ຺ເຂນ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາໂຍຘາຕຸ ທຸກ຺ຂາ ທຸກ຺ຂານຸປຕິຕາ ທຸກ຺ຂາວກ຺ກນ຺ຕາ ອນວກ຺ກນ຺ຕາ ສຸເຂນ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຠິນນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ອາໂປຘາຕຸໍ ອຠິນນ຺ທຕິ…ເປ… ໂຍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ… ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ອາໂປຘາຕຸໍ…ເປ… ໂຍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ… ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸຍາ ອຸປ຺ປາໂທ ຐິຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປາຕຸຠາໂວ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ອຸປ຺ປາໂທ ໂຣຄານໍ ຐິຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ. ໂຍ ອາໂປຘາຕຸຍາ…ເປ… ໂຍ ເຕໂຊຘາຕຸຍາ… ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ອຸປ຺ປາໂທ ຐິຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປາຕຸຠາໂວ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ອຸປ຺ປາໂທ ໂຣຄານໍ ຐິຕິ ຊຣາມຣຓສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ’’.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວີຘາຕຸຍາ ນິໂຣໂຘ ວູປສໂມ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ນິໂຣໂຘ ໂຣຄານໍ ວູປສໂມ ຊຣາມຣຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ໂຍ ອາໂປຘາຕຸຍາ…ເປ… ໂຍ ເຕໂຊຘາຕຸຍາ… ໂຍ ວາໂຍຘາຕຸຍາ ນິໂຣໂຘ ວູປສໂມ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ນິໂຣໂຘ ໂຣຄານໍ ວູປສໂມ ຊຣາມຣຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຈຕສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂຍ. ກຕມາ ຈຕສ຺ໂສ? ປຖວີຘາຕຸ, ອາໂປຘາຕຸ, ເຕໂຊຘາຕຸ, ວາໂຍຘາຕຸ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຈຕສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂຍ. ກຕມາ ຈຕສ຺ໂສ? ປຖວີຘາຕຸ, ອາໂປຘາຕຸ, ເຕໂຊຘາຕຸ, ວາໂຍຘາຕຸ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ປຖວີຘາຕຸໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ປຖວີຘາຕຸສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ປຖວີຘາຕຸນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ປຖວີຘາຕຸນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ອາໂປຘາຕຸໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ… ເຕໂຊຘາຕຸໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ… ວາໂຍຘາຕຸໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ວາໂຍຘາຕຸສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ວາໂຍຘາຕຸນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ວາໂຍຘາຕຸນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ປຖວີຘາຕຸໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປຖວີຘາຕຸສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປຖວີຘາຕຸນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປຖວີຘາຕຸນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ… ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ…ເປ… ອາໂປຘາຕຸໍ ປຊານນ຺ຕິ… ເຕໂຊຘາຕຸໍ ປຊານນ຺ຕິ… ວາໂຍຘາຕຸໍ ປຊານນ຺ຕິ, ວາໂຍຘາຕຸສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ວາໂຍຘາຕຸນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ວາໂຍຘາຕຸນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຈຕຸຕ຺ໂຖ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຈຕສ຺ໂສ ປຸພ຺ເພ ອຈຣິໍ, ໂນເຈທຎ຺ຈ ທຸກ຺ເຂນ ຈ;

ອຠິນນ຺ທຎ຺ຈ ອຸປ຺ປາໂທ, ຕໂຍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ.

ຘາຕຸສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໔. ອນມຕຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ຕິຓກຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໔. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ [ອນມຕຄ຺ຄາຍໍ (ປີ. ກ.)] ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ຊມ຺ພຸທີເປ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ຕໍ ເຉຕ຺ວາ [ຕຈ຺ເຉຕ຺ວາ (ພຫູສຸ)] ເອກຊ຺ຌໍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ຆຏິກໍ ກຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ – ‘ອຍໍ ເມ ມາຕາ, ຕສ຺ສາ ເມ ມາຕຸ ອຍໍ ມາຕາ’ຕິ, ອປຣິຍາທິນ຺ນາວ [ອປຣິຍາທິຓ຺ຓາວ (ສີ.)] ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ມາຕຸມາຕໂຣ ອສ຺ສຸ, ອຖ ອິມສ຺ມິໍ ຊມ຺ພຸທີເປ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເອວໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ຕິພ຺ພໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ, ກຏສີ [ກຏສິ (ສີ. ປີ. ກ.) ກຏາ ຉວາ ສຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ກຏສີ] ວຑ຺ຒິຕາ. ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຖວີສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ອິມໍ ມຫາປຖວິໍ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕໍ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕໍ ມຕ຺ຕິກາຄຸຬິກໍ ກຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ – ‘ອຍໍ ເມ ປິຕາ, ຕສ຺ສ ເມ ປິຕຸ ອຍໍ ປິຕາ’ຕິ, ອປຣິຍາທິນ຺ນາວ ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ປິຕຸປິຕໂຣ ອສ຺ສຸ, ອຖາຍໍ ມຫາປຖວີ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເອວໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ຕິພ຺ພໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ, ກຏສີ ວຑ຺ຒິຕາ. ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອສ຺ສຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ໂວ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ອມນາປສມ຺ປໂຍຄາ ມນາປວິປ຺ປໂຍຄາ ກນ຺ທນ຺ຕານໍ ໂຣທນ຺ຕານໍ [ຣຸທນ຺ຕານໍ (ສີ.)] ອສ຺ສຸ ປສ຺ສນ຺ນໍ [ປສ຺ສນ຺ທໍ (ກ. ສີ.), ປສນ຺ທໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ປສນ຺ນໍ (ປີ. ກ.)] ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ຍໍ ວາ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຍຖາ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ, ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍໍ ໂນ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ອມນາປສມ຺ປໂຍຄາ ມນາປວິປ຺ປໂຍຄາ ກນ຺ທນ຺ຕານໍ ໂຣທນ຺ຕານໍ ອສ຺ສຸ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘຸ ໂຂ ເມ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາຖ. ເອຕເທວ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸຕຣໍ ຍໍ ໂວ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ອມນາປສມ຺ປໂຍຄາ ມນາປວິປ຺ປໂຍຄາ ກນ຺ທນ຺ຕານໍ ໂຣທນ຺ຕານໍ ອສ຺ສຸ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ; ເຕສໍ ວາ ມາຕຸມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕານໍ ອມນາປສມ຺ປໂຍຄາ ມນາປວິປ຺ປໂຍຄາ ກນ຺ທນ຺ຕານໍ ໂຣທນ຺ຕານໍ ອສ຺ສຸ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິຕຸມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ …ເປ… ຠາຕຸມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ… ຠຄິນິມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ… ປຸຕ຺ຕມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ… ຘີຕຸມຣຓໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ… ຎາຕິພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ… ໂຠຄພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣຄພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ, ເຕສໍ ໂວ ໂຣຄພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕານໍ ອມນາປສມ຺ປໂຍຄາ ມນາປວິປ຺ປໂຍຄາ ກນ຺ທນ຺ຕານໍ ໂຣທນ຺ຕານໍ ອສ຺ສຸ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ …ເປ… ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຂີຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ໂວ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ມາຕຸຖຎ຺ຎໍ ປີຕໍ, ຍໍ ວາ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຍຖາ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ, ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍໍ ໂນ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ມາຕຸຖຎ຺ຎໍ ປີຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘຸ ໂຂ ເມ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາຖ. ເອຕເທວ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸຕຣໍ ຍໍ ໂວ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ມາຕຸຖຎ຺ຎໍ ປີຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປພ຺ພຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກີວທີໂຆ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ທີໂຆ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ກປ຺ໂປ. ໂສ ນ ສຸກໂຣ ສງ຺ຂາຕຸໍ ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຕານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຫາເສໂລ ປພ຺ພໂຕ ໂຍຊນໍ ອາຍາເມນ ໂຍຊນໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ໂຍຊນໍ ອຸພ຺ເພເຘນ ອຈ຺ຉິນ຺ໂນ ອສຸສິໂຣ ເອກຄ຺ຆໂນ. ຕເມນໍ ປຸຣິໂສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ກາສິເກນ ວຕ຺ເຖນ ສກິໍ ສກິໍ ປຣິມຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຂິປ຺ປຕຣໍ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຫາເສໂລ ປພ຺ພໂຕ ອິມິນາ ອຸປກ຺ກເມນ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຕ຺ເວວ ກປ຺ໂປ. ເອວໍ ທີໂຆ, ຠິກ຺ຂຸ, ກປ຺ໂປ. ເອວໍ ທີຆານໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ກປ຺ປານໍ ເນໂກ ກປ຺ໂປ ສໍສິໂຕ, ເນກໍ ກປ຺ປສຕໍ ສໍສິຕໍ, ເນກໍ ກປ຺ປສຫສ຺ສໍ ສໍສິຕໍ, ເນກໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ສໍສິຕໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ…ເປ… ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສາສປສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກີວທີໂຆ, ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ທີໂຆ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ກປ຺ໂປ. ໂສ ນ ສຸກໂຣ ສງ຺ຂາຕຸໍ ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ…ເປ… ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາຍສໍ ນຄຣໍ ໂຍຊນໍ ອາຍາເມນ ໂຍຊນໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ໂຍຊນໍ ອຸພ຺ເພເຘນ, ປຸຓ຺ຓໍ ສາສປານໍ ຄຸຬິກາພທ຺ຘໍ [ຈູຬິກາພທ຺ຘໍ (ສີ. ປີ.)]. ຕໂຕ ປຸຣິໂສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ເອກເມກໍ ສາສປໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຂິປ຺ປຕຣໍ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ມຫາສາສປຣາສິ ອິມິນາ ອຸປກ຺ກເມນ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຕ຺ເວວ ກປ຺ໂປ. ເອວໍ ທີໂຆ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ກປ຺ໂປ. ເອວໍ ທີຆານໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ກປ຺ປານໍ ເນໂກ ກປ຺ໂປ ສໍສິໂຕ, ເນກໍ ກປ຺ປສຕໍ ສໍສິຕໍ, ເນກໍ ກປ຺ປສຫສ຺ສໍ ສໍສິຕໍ, ເນກໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ສໍສິຕໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສໍສາໂຣ …ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສາວກສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກີວພຫຸກາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ປາ ອພ຺ຠຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ພຫຸກາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ປາ ອພ຺ຠຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ເຕ ນ ສຸກຣາ ສງ຺ຂາຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕກາ ກປ຺ປາ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’’’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘‘ອິຘສ຺ສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສາວກາ ວສ຺ສສຕາຍຸກາ ວສ຺ສສຕຊີວິໂນ. ເຕ ທິວເສ ທິວເສ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ອນນຸສ຺ສຣິຕາວ ຠິກ຺ຂເວ, ເຕຫິ ກປ຺ປາ ອສ຺ສຸ, ອຖ ໂຂ ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສາວກາ ວສ຺ສສຕາຍຸກາ ວສ຺ສສຕຊີວິໂນ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ. ເອວໍ ພຫຸກາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ປາ ອພ຺ຠຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ເຕ ນ ສຸກຣາ ສງ຺ຂາຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕກາ ກປ຺ປາ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຄງ຺ຄາສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໑. ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກີວພຫຸກາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກປ຺ປາ ອພ຺ຠຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ພຫຸກາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກປ຺ປາ ອພ຺ຠຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ເຕ ນ ສຸກຣາ ສງ຺ຂາຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕກາ ກປ຺ປາ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’’’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຸປມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍໂຕ ຈາຍໍ ຄງ຺ຄາ ນທີ ປຠວຕິ ຍຕ຺ຖ ຈ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອປ຺ເປຕິ, ຍາ ເອຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ວາລິກາ ສາ ນ ສຸກຣາ ສງ຺ຂາຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕກາ ວາລິກາ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ວາລິກສຕານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ວາລິກສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ວາລິກສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’ຕິ. ຕໂຕ ພຫຸຕຣາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກປ຺ປາ ອພ຺ຠຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ເຕ ນ ສຸກຣາ ສງ຺ຂາຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕກາ ກປ຺ປາ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ, ເອຕ຺ຕການິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສານິ ອິຕິ ວາ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເອວໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທຸກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ຕິພ຺ພໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ, ກຏສີ ວຑ຺ຒິຕາ. ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຓ຺ໂຑ ອຸປຣິເວຫາສໍ ຂິຕ຺ໂຕ ສກິມ຺ປິ ມູເລນ ນິປຕຕິ, ສກິມ຺ປິ ມຊ຺ເຌນ ນິປຕຕິ, ສກິມ຺ປິ ອນ຺ເຕນ ນິປຕຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊານີວຣຓາ ສຕ຺ຕາ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕາ ສໍສຣນ຺ຕາ ສກິມ຺ປິ ອສ຺ມາ ໂລກາ ປຣໍ ໂລກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສກິມ຺ປິ ປຣສ຺ມາ ໂລກາ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ປຸຄ຺ຄລສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ເອກປຸຄ຺ຄລສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ປໍ ສນ຺ຘາວໂຕ ສໍສຣໂຕ ສິຍາ ເອວໍ ມຫາ ອຏ຺ຐິກງ຺ກໂລ ອຏ຺ຐິປຸຎ຺ໂຊ ອຏ຺ຐິຣາສິ ຍຖາຍໍ ເວປຸລ຺ໂລ ປພ຺ພໂຕ, ສເຈ ສໍຫາຣໂກ ອສ຺ສ, ສມ຺ຠຕຎ຺ຈ ນ ວິນສ຺ເສຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ເອກສ຺ເສເກນ ກປ຺ເປນ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສຏ຺ຐິສຎ຺ຈໂຍ;

ສິຍາ ປພ຺ພຕສໂມ ຣາສິ, ອິຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ມເຫສິນາ.

‘‘ໂສ ໂຂ ປນາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ, ເວປຸລ຺ໂລ ປພ຺ພໂຕ ມຫາ;

ອຸຕ຺ຕໂຣ ຄິຊ຺ຌກູຏສ຺ສ, ມຄຘານໍ ຄິຣິພ຺ພເຊ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ, ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ;

ທຸກ຺ຂໍ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;

ອຣິຍໍ ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.

‘‘ສ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍປຣມໍ, ສນ຺ຘາວິຕ຺ວານ ປຸຄ຺ຄໂລ;

ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍາ’’ຕິ. ທສມໍ;

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕິຓກຏ຺ຐຎ຺ຈ ປຖວີ, ອສ຺ສຸ ຂີຣຎ຺ຈ ປພ຺ພຕໍ;

ສາສປາ ສາວກາ ຄງ຺ຄາ, ທຓ຺ໂຑ ຈ ປຸຄ຺ຄເລນ ຈາຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ທຸຄ຺ຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ ທຸຄ຺ຄຕໍ ທຸຣູເປຕໍ ນິຏ຺ຐເມຕ຺ຖ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ – ‘ອມ຺ເຫຫິປິ ເອວຣູປໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ…ເປ… ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສຸຂິຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ ສຸຂິຕໍ ສຸສຊ຺ຊິຕໍ, ນິຏ຺ຐເມຕ຺ຖ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ – ‘ອມ຺ເຫຫິປິ ເອວຣູປໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຕິໍສມຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໖. ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ. ອຖ ໂຂ ຕິໍສມຕ຺ຕາ ປາເວຍ຺ຍກາ [ປາເຐຍ຺ຍກາ (ກຕ຺ຖຈິ) ວິນຍປິຏເກ ມຫາວຄ຺ເຄ ກຖິນກ຺ຂນ຺ຘເກປິ] ຠິກ຺ຂູ ສພ຺ເພ ອາຣຎ຺ຎິກາ ສພ຺ເພ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ສພ຺ເພ ປໍສຸກູລິກາ ສພ຺ເພ ເຕຈີວຣິກາ ສພ຺ເພ ສສໍໂຍຊນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ຕິໍສມຕ຺ຕາ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ ສພ຺ເພ ອາຣຎ຺ຎິກາ ສພ຺ເພ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ສພ຺ເພ ປໍສຸກູລິກາ ສພ຺ເພ ເຕຈີວຣິກາ ສພ຺ເພ ສສໍໂຍຊນາ. ຍໍນູນາຫໍ ອິເມສໍ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ ຍຖາ ເນສໍ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ວາ ໂວ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ຍໍ ວາ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຍຖາ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ, ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ໂນ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘຸ ໂຂ ເມ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາຖ. ເອຕເທວ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸຕຣໍ, ຍໍ ໂວ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຸນ຺ນໍ ສຕໍ ໂຄຠູຕານໍ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫິໍສານໍ [ມຫິສານໍ (ສີ. ປີ.)] ສຕໍ ມຫິໍສຠູຕານໍ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ …ເປ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຣພ຺ຠານໍ ສຕໍ ອຸຣພ຺ຠຠູຕານໍ…ເປ… ອຊານໍ ສຕໍ ອຊຠູຕານໍ… ມິຄານໍ ສຕໍ ມິຄຠູຕານໍ… ກຸກ຺ກຸຏານໍ ສຕໍ ກຸກ຺ກຸຏຠູຕານໍ… ສູກຣານໍ ສຕໍ ສູກຣຠູຕານໍ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຣາ ຄາມຆາຕາຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຣາ ປາຣິປນ຺ຖິກາຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຣາ ປາຣທາຣິກາຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ສີສຈ຺ຉິນ຺ນານໍ ໂລຫິຕໍ ປສ຺ສນ຺ນໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕູສຸ ມຫາສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ຕິໍສມຕ຺ຕານໍ ປາເວຍ຺ຍການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສູ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ມາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ສຸລຠຣູໂປ ໂຍ ນມາຕາຠູຕປຸພ຺ໂພ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປິຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ…ເປ… ນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ສຸລຠຣູໂປ ໂຍ ນປິຕາຠູຕປຸພ຺ໂພ …ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຠາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ສຸລຠຣູໂປ ໂຍ ນຠາຕາຠູຕປຸພ຺ໂພ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຠຄິນິສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ສຸລຠຣູໂປ ໂຍ ນຠຄິນິຠູຕປຸພ຺ໂພ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ສຸລຠຣູໂປ ໂຍ ນປຸຕ຺ຕຠູຕປຸພ຺ໂພ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຘີຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ສຸລຠຣູໂປ ໂຍ ນ ຘີຕາຠູຕປຸພ຺ໂພ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ເອວໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ຕິພ຺ພໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ ພ຺ຍສນໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ, ກຏສີ ວຑ຺ຒິຕາ. ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເວປຸລ຺ລປພ຺ພຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ສ ເວປຸລ຺ລສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ‘ປາຈີນວໍໂສ’ຕ຺ເວວ ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍນ ມນຸສ຺ສານໍ ‘ຕິວຣາ’ຕ຺ເວວ ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ຕິວຣານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສານໍ ຈຕ຺ຕາຣີສ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ອໂຫສິ. ຕິວຣາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ປາຈີນວໍສໍ ປພ຺ພຕໍ ຈຕູເຫນ ອາໂຣຫນ຺ຕິ, ຈຕູເຫນ ໂອໂຣຫນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍນ ກກຸສນ຺ໂຘ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວິຘຸຣສຎ຺ຊີວໍ ນາມ ສາວກຍຸຄໍ ອໂຫສິ ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄໍ. ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາ ເຈວິມສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ສມຎ຺ຎາ ອນ຺ຕຣຫິຕາ, ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ກາລງ຺ກຕາ, ໂສ ຈ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ເອວໍ ອນິຈ຺ຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ເອວໍ ອທ຺ຘຸວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ເອວໍ ອນສ຺ສາສິກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ. ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ສ ເວປຸລ຺ລສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ‘ວງ຺ກໂກ’ຕ຺ເວວ ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍນ ມນຸສ຺ສານໍ ‘ໂຣຫິຕສ຺ສາ’ຕ຺ເວວ ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ໂຣຫິຕສ຺ສານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສານໍ ຕິໍສວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ອໂຫສິ. ໂຣຫິຕສ຺ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ວງ຺ກກໍ ປພ຺ພຕໍ ຕີເຫນ ອາໂຣຫນ຺ຕິ, ຕີເຫນ ໂອໂຣຫນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍນ ໂກຓາຄມໂນ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂກຓາຄມນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍສຸຕ຺ຕຣໍ ນາມ ສາວກຍຸຄໍ ອໂຫສິ ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄໍ. ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາ ເຈວິມສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ສມຎ຺ຎາ ອນ຺ຕຣຫິຕາ, ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ກາລງ຺ກຕາ, ໂສ ຈ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ເອວໍ ອນິຈ຺ຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ສ ເວປຸລ຺ລສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ‘ສຸປສ຺ໂສ’ຕ຺ເວວ [ສຸຜສ຺ໂສຕ຺ເວວ (ສີ.)] ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍນ ມນຸສ຺ສານໍ ‘ສຸປ຺ປິຍາ’ຕ຺ເວວ [ອປ຺ປິຍາຕ຺ເວວ (ສີ.)] ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ສຸປ຺ປິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສານໍ ວີສຕິວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ອໂຫສິ. ສຸປ຺ປິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ສຸປສ຺ສໍ ປພ຺ພຕໍ ທ຺ວີເຫນ ອາໂຣຫນ຺ຕິ, ທ຺ວີເຫນ ໂອໂຣຫນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍນ ກສ຺ສໂປ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ກສ຺ສປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຕິສ຺ສຠາຣທ຺ວາຊໍ ນາມ ສາວກຍຸຄໍ ອໂຫສິ ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄໍ. ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາ ເຈວິມສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ສມຎ຺ຎາ ອນ຺ຕຣຫິຕາ, ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ກາລງ຺ກຕາ, ໂສ ຈ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ເອວໍ ອນິຈ຺ຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ເອວໍ ອທ຺ຘຸວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ…ເປ… ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸໍ.

‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ສ ເວປຸລ຺ລສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ‘ເວປຸລ຺ໂລ’ຕ຺ເວວ ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ເອຕຣຫິ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ‘ມາຄຘກາ’ຕ຺ເວວ ສມຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ. ມາຄຘການໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສານໍ ອປ຺ປກໍ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ລຫຸກໍ [ລຫຸສໍ (ສີ.)]; ໂຍ ຈິຣໍ ຊີວຕິ ໂສ ວສ຺ສສຕໍ ອປ຺ປໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍ. ມາຄຘກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ເວປຸລ຺ລໍ ປພ຺ພຕໍ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ອາໂຣຫນ຺ຕິ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ໂອໂຣຫນ຺ຕິ. ເອຕຣຫິ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ. ມຍ຺ຫໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ນາມ ສາວກຍຸຄໍ ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄໍ. ຠວິສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ສມໂຍ ຍາ ອຍຎ຺ເຈວິມສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ສມຎ຺ຎາ ອນ຺ຕຣຘາຍິສ຺ສຕິ, ອິເມ ຈ ມນຸສ຺ສາ ກາລໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຫຎ຺ຈ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມິ. ເອວໍ ອນິຈ຺ຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ເອວໍ ອທ຺ຘຸວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ; ເອວໍ ອນສ຺ສາສິກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ. ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລເມວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕຸໍ, ອລໍ ວິຣຊ຺ຊິຕຸໍ, ອລໍ ວິມຸຈ຺ຈິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ປາຈີນວໍໂສ ຕິວຣານໍ, ໂຣຫິຕສ຺ສານ ວງ຺ກໂກ;

ສຸປ຺ປິຍານໍ ສຸປສ຺ໂສຕິ, ມາຄຘານຎ຺ຈ ເວປຸລ຺ໂລ.

‘‘ອນິຈ຺ຈາ ວຕ ສງ຺ຂາຣາ, ອຸປ຺ປາທວຍຘມ຺ມິໂນ;

ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຕສໍ ວູປສໂມ ສຸໂຂ’’ຕິ. ທສມໍ;

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທຸຄ຺ຄຕໍ ສຸຂິຕຎ຺ເຈວ, ຕິໍສ ມາຕາປິເຕນ ຈ;

ຠາຕາ ຠຄິນີ ປຸຕ຺ໂຕ ຈ, ຘີຕາ ເວປຸລ຺ລປພ຺ພຕໍ.

ອນມຕຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໕. ກສ຺ສປສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາຍໍ [ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐຍໍ (ສີ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ກສ຺ສໂປ ອິຕຣີຕເຣນ ຈີວເຣນ, ອິຕຣີຕຣຈີວຣສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ; ນ ຈ ຈີວຣເຫຕຸ ອເນສນໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ; ອລທ຺ຘາ ຈ ຈີວຣໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ; ລທ຺ຘາ ຈ ຈີວຣໍ ອຄຘິໂຕ [ອຄຖິໂຕ (ສີ.)] ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ’’.

‘‘ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສ຺ສໂປ ອິຕຣີຕເຣນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ, ອິຕຣີຕຣປິຓ຺ຑປາຕສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ; ນ ຈ ປິຓ຺ຑປາຕເຫຕຸ ອເນສນໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ; ອລທ຺ຘາ ຈ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ; ລທ຺ຘາ ຈ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອຄຘິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ.

‘‘ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສ຺ສໂປ ອິຕຣີຕເຣນ ເສນາສເນນ, ອິຕຣີຕຣເສນາສນສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ; ນ ຈ ເສນາສນເຫຕຸ ອເນສນໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ; ອລທ຺ຘາ ຈ ເສນາສນໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ; ລທ຺ຘາ ຈ ເສນາສນໍ ອຄຘິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ.

‘‘ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສ຺ສໂປ ອິຕຣີຕເຣນ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ, ອິຕຣີຕຣຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ; ນ ຈ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣເຫຕຸ ອເນສນໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອາປຊ຺ຊຕິ; ອລທ຺ຘາ ຈ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ; ລທ຺ຘາ ຈ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ອຄຘິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ຠວິສ຺ສາມ ອິຕຣີຕເຣນ ຈີວເຣນ, ອິຕຣີຕຣຈີວຣສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ; ນ ຈ ຈີວຣເຫຕຸ ອເນສນໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສາມ; ອລທ຺ຘາ ຈ ຈີວຣໍ ນ ຈ ປຣິຕສ຺ສິສ຺ສາມ; ລທ຺ຘາ ຈ ຈີວຣໍ ອຄຘິຕາ ອມຸຈ຺ຉິຕາ ອນຊ຺ຌາປນ຺ນາ ອາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມ’’’. (ເອວໍ ສພ຺ພໍ ກາຕພ຺ພໍ).

‘‘‘ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ຠວິສ຺ສາມ ອິຕຣີຕເຣນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ…ເປ… ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ຠວິສ຺ສາມ ອິຕຣີຕເຣນ ເສນາສເນນ…ເປ… ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ຠວິສ຺ສາມ ອິຕຣີຕເຣນ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ, ອິຕຣີຕຣຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ; ນ ຈ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣເຫຕຸ ອເນສນໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສາມ ອລທ຺ຘາ ຈ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ນ ປຣິຕສ຺ສິສ຺ສາມ; ລທ຺ຘາ ຈ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ອຄຘິຕາ ອມຸຈ຺ຉິຕາ ອນຊ຺ຌາປນ຺ນາ ອາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ກສ຺ສເປນ ວາ ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວທິສ຺ສາມິ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ [ໂຍ ວາ ປນ (ສີ.), ໂຍ ວາ (ປີ.)] ກສ຺ສປສທິໂສ, ໂອວທິເຕຫິ ຈ ປນ ໂວ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໕. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກສ຺ສເປນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວຸຈ຺ຈຕິ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ ກສ຺ສປ, ອນາຕາປີ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ອຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ ອຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ ອຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ; ອາຕາປີ ຈ ໂຂ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ ຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ ຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍາ’’ຕິ.

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນາຕາປີ ໂຫຕິ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ອຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ ອຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ ອຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ; ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ປນາວຸໂສ, ອາຕາປີ ໂຫຕິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ ຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ ຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປ຺ປຫີຍມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ, ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມານຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ນິຣຸຊ຺ຌມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນາຕາປີ ໂຫຕິ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປ຺ປຫີຍມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມານຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ນິຣຸຊ຺ຌມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນາຕາປີ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ອຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ ອຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ ອຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ອາຕາປີ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປ຺ປຫີຍມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ, ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ…ເປ… ອາຕປ຺ປໍ ກໂຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອາຕາປີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປ຺ປຫີຍມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ‘ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເມ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ນິຣຸຊ຺ຌມານາ ອນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ ຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ ຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຈນ຺ທູປມສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຈນ຺ທູປມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຖ – ອປກສ຺ເສວ ກາຍໍ, ອປກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ, ນິຈ຺ຈນວກາ ກຸເລສຸ ອປ຺ປຄພ຺ຠາ [ອປ຺ປຄພ຺ພາ (ກ.)]. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຊຣຸທປານໍ ວາ ໂອໂລເກຍ຺ຍ ປພ຺ພຕວິສມໍ ວາ ນທີວິທຸຄ຺ຄໍ ວາ – ອປກສ຺ເສວ ກາຍໍ, ອປກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທູປມາ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຖ – ອປກສ຺ເສວ ກາຍໍ, ອປກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ, ນິຈ຺ຈນວກາ ກຸເລສຸ ອປ຺ປຄພ຺ຠາ’’.

‘‘ກສ຺ສໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທູປໂມ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ – ອປກສ຺ເສວ ກາຍໍ, ອປກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ, ນິຈ຺ຈນວໂກ ກຸເລສຸ ອປ຺ປຄພ຺ໂຠ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖໍຣູໂປ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕິ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາກາເສ ປາຓິໍ ຈາເລສິ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ອາກາເສ ປາຓິ ນ ສຊ຺ຊຕິ ນ ຄຍ຺ຫຕິ ນ ພຊ຺ຌຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມໂຕ ກຸເລສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສຊ຺ຊຕິ ນ ຄຍ຺ຫຕິ ນ ພຊ຺ຌຕິ – ‘ລຠນ຺ຕຸ ລາຠກາມາ, ປຸຎ຺ຎກາມາ ກໂຣນ຺ຕຸ ປຸຎ຺ຎານີ’ຕິ; ຍຖາສເກນ ລາເຠນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ສຸມໂນ, ເອວໍ ປເຣສໍ ລາເຠນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ສຸມໂນ; ເອວຣູໂປ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕິ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ.

‘‘ກສ຺ສປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມໂຕ ກຸເລສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສຊ຺ຊຕິ ນ ຄຍ຺ຫຕິ ນ ພຊ຺ຌຕິ – ‘ລຠນ຺ຕຸ ລາຠກາມາ, ປຸຎ຺ຎກາມາ ກໂຣນ຺ຕຸ ປຸຎ຺ຎານີ’ຕິ; ຍຖາສເກນ ລາເຠນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ສຸມໂນ; ເອວໍ ປເຣສໍ ລາເຠນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ສຸມໂນ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖໍຣູປສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປຣິສຸທ຺ຘາ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕິ, ກຖໍຣູປສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຣິສຸທ຺ຘາ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຈິຕ຺ໂຕ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ເມ ຘມ຺ມໍ ສຸເຓຍ຺ຍຸໍ, ສຸຕ຺ວາ ຈ ປນ ຘມ຺ມໍ ປສີເທຍ຺ຍຸໍ, ປສນ຺ນາ ຈ ເມ ປສນ຺ນາກາຣໍ ກເຣຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ; ເອວຣູປສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປຣິສຸທ຺ຘາ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕິ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຈິຕ຺ໂຕ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີຕິ [ວິຎ຺ຎູຫິ (?)]. ອໂຫ, ວຕ ເມ ຘມ຺ມໍ ສຸເຓຍ຺ຍຸໍ, ສຸຕ຺ວາ ຈ ປນ ຘມ຺ມໍ ອາຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ອາຊານິຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ກາຣຸຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອນຸທ຺ທຍໍ [ອນຸທຍໍ (ພຫູສຸ) ທ຺ວິຕ຺ຕກາຣຓໍ ປນ ຄເວສິຕພ຺ພໍ] ປຏິຈ຺ຈ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ. ເອວຣູປສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຣິສຸທ຺ຘາ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕິ.

‘‘ກສ຺ສໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍຈິຕ຺ໂຕ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີຕິ. ອໂຫ, ວຕ ເມ ຘມ຺ມໍ ສຸເຓຍ຺ຍຸໍ, ສຸຕ຺ວາ ຈ ປນ ຘມ຺ມໍ ອາຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ອາຊານິຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ກາຣຸຎ຺ຎໍ ປຏິຈ຺ຈ ອນຸທ຺ທຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ. ກສ຺ສເປນ ວາ ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວທິສ຺ສາມິ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ກສ຺ສປສທິໂສ, ໂອວທິເຕຫິ ຈ ປນ ໂວ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ກຸລູປກສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖໍຣູໂປ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕິ ກຸລູປໂກ ໂຫຕຸໍ, ກຖໍຣູໂປ ຠິກ຺ຂຸ ນ ອຣຫຕິ ກຸລູປໂກ ໂຫຕຸ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຈິຕ຺ໂຕ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ – ‘ເທນ຺ຕຸເຍວ ເມ, ມາ ນາທໍສຸ; ພຫຸກຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ໂຖກໍ; ປຓີຕຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ລູຂໍ; ສີຆຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ທນ຺ຘໍ; ສກ຺ກຈ຺ຈຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ອສກ຺ກຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍຈິຕ຺ຕສ຺ສ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມໂຕ ນ ເທນ຺ຕິ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ໂຖກໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ພຫຸກໍ…ເປ… ລູຂໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ປຓີຕໍ… ທນ຺ຘໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ສີຆໍ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ເອວຣູໂປ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອຣຫຕິ ກູລູປໂກ ໂຫຕຸໍ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຈິຕ຺ໂຕ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ – ‘ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ ປຣກຸເລສຸ – ເທນ຺ຕຸເຍວ ເມ, ມາ ນາທໍສຸ; ພຫຸກຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ໂຖກໍ; ປຓີຕຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ລູຂໍ; ທີຆຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ທນ຺ຘໍ; ສກ຺ກຈ຺ຈຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ອສກ຺ກຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍຈິຕ຺ຕສ຺ສ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມໂຕ ນ ເທນ຺ຕິ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ໂຖກໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ພຫຸກໍ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ລູຂໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ປຓີຕໍ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ທນ຺ຘໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ສີຆໍ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ເອວຣູໂປ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕິ ກຸລູປໂກ ໂຫຕຸໍ.

‘‘ກສ຺ສໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍຈິຕ຺ໂຕ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ – ‘ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ ປຣກຸເລສຸ – ເທນ຺ຕຸເຍວ ເມ, ມາ ນາທໍສຸ; ພຫຸກຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ໂຖກໍ; ປຓີຕຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ລູຂໍ; ສີຆຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ທນ຺ຘໍ; ສກ຺ກຈ຺ຈຎ຺ເຎວ ເມ ເທນ຺ຕຸ, ມາ ອສກ຺ກຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສ຺ສປສ຺ສ ເອວໍຈິຕ຺ຕສ຺ສ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມໂຕ ນ ເທນ຺ຕິ; ເຕນ ກສ຺ສໂປ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ໂຖກໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ພຫຸກໍ; ເຕນ ກສ຺ສໂປ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ລູຂໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ປຓີຕໍ; ເຕນ ກສ຺ສໂປ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ທນ຺ຘໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ສີຆໍ; ເຕນ ກສ຺ສໂປ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ; ເຕນ ກສ຺ສໂປ ນ ສນ຺ທີຍຕິ; ໂສ ນ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທຍຕິ. ກສ຺ສເປນ ວາ ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວທິສ຺ສາມິ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ກສ຺ສປສທິໂສ. ໂອວທິເຕຫິ ຈ ປນ ໂວ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຊິຓ຺ຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ…ເປ… ຣາຊຄເຫ ເວຬຸວເນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຊິຓ຺ໂຓສິ ທານິ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ຄຣຸການິ ຈ ເຕ ອິມານິ ສາຓານິ ປໍສຸກູລານິ ນິພ຺ພສນານິ. ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ຄຫປຕານິ [ຄຫປຕິການິ (ສີ.)] ເຈວ ຈີວຣານິ ຘາເຣຫິ, ນິມນ຺ຕນານິ ຈ ຠຸຎ຺ຊາຫິ, ມມ ຈ ສນ຺ຕິເກ ວິຫຣາຫີ’’ຕິ.

‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ເຈວ ປິຓ຺ຑປາຕິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປໍສຸກູລິໂກ ເຈວ ປໍສຸກູລິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ເຕຈີວຣິໂກ ເຈວ ເຕຈີວຣິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ເຈວ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປວິວິຕ຺ໂຕ ເຈວ ປວິເວກສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ອສໍສຏ຺ໂຐ ເຈວ ອສໍສຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ເຈວ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ [ວີຣິຍາຣພ຺ຠສ຺ສ (ກ.)] ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ.

‘‘ກິໍ [ກໍ (ກ.)] ປນ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ເຈວ…ເປ… ປໍສຸກູລິໂກ ເຈວ… ເຕຈີວຣິໂກ ເຈວ… ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ… ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ເຈວ… ປວິວິຕ຺ໂຕ ເຈວ… ອສໍສຏ຺ໂຐ ເຈວ… ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ເຈວ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ?

‘‘ທ຺ເວ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວເສ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ເຈວ…ເປ… ປໍສຸກູລິໂກ ເຈວ… ເຕຈີວຣິໂກ ເຈວ… ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ… ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ເຈວ… ປວິວິຕ຺ໂຕ ເຈວ… ອສໍສຏ຺ໂຐ ເຈວ… ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ເຈວ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ. ອຕ຺ຕໂນ ຈ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ, ປຈ຺ຉິມຎ຺ຈ ຊນຕໍ ອນຸກມ຺ປມາໂນ – ‘ອປ຺ເປວ ນາມ ປຈ຺ຉິມາ ຊນຕາ ທິຏ຺ຐານຸຄຕິໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ’ [ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ‘ເຍ ກິຣ ເຕ ອເຫສຸໍ ພຸທ຺ຘານຸພຸທ຺ຘສາວກາ ເຕ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ…ເປ… ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ …ເປ… ປໍສຸກູລິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ… ເຕຈີວຣິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ… ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ເຈວ ອເຫສຸໍ… ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ເຈວ ອເຫສຸໍ… ປວິວິຕ຺ຕາ ເຈວ ອເຫສຸໍ… ອສໍສຏ຺ຐາ ເຈວ ອເຫສຸໍ… ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ’ຕິ. ເຕ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ.

‘‘ອິເມ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ເວ ອຕ຺ຖວເສ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ເຈວ…ເປ… ປໍສຸກູລິໂກ ເຈວ… ເຕຈີວຣິໂກ ເຈວ… ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ… ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ເຈວ… ປວິວິຕ຺ໂຕ ເຈວ… ອສໍສຏ຺ໂຐ ເຈວ… ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ເຈວ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ກສ຺ສປ. ພຫຸຊນຫິຕາຍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ປຏິປນ຺ໂນ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ສາຓານິ ເຈວ ປໍສຸກູລານິ ຘາເຣຫິ ນິພ຺ພສນານິ, ປິຓ຺ຑາຍ ຈ ຈຣາຫິ, ອຣຎ຺ເຎ ຈ ວິຫຣາຫີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ໂອວາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໙. ຣາຊຄເຫ ເວຬຸວເນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂອວທ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ; ກໂຣຫິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ. ອຫໍ ວາ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ ໂອວເທຍ຺ຍໍ ຕ຺ວໍ ວາ; ອຫໍ ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກເຣຍ຺ຍໍ ຕ຺ວໍ ວາ’’ຕິ.

‘‘ທຸພ຺ພຈາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ, ໂທວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ, ອກ຺ຂມາ, ອປ຺ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫິໂນ ອນຸສາສນິໍ. ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທ຺ທສໍ ຠຓ຺ຑຎ຺ຈ [ຠຓ຺ຑຸຎ຺ຈ (ສີ.)] ນາມ ຠິກ຺ຂຸໍ ອານນ຺ທສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ອຠິຊິກຎ຺ຈ [ອາຠິຎ຺ຊິກຎ຺ຈ (ສີ. ກ.), ອາຠິຊ຺ຊິກຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ນາມ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸເຕນ ອຈ຺ຈາວທນ຺ເຕ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ພຫຸຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຈິຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ວຈເນນ ຠຓ຺ຑຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອານນ຺ທສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ອຠິຊິກຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ອາມນ຺ເຕຫິ – ‘ສຕ຺ຖາ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອາມນ຺ເຕຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ.

‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸເຕນ ອຈ຺ຈາວທຖ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ພຫຸຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຈິຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕີ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາຖ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸເຕນ ອຈ຺ຈາວທຖ – ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ພຫຸຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຈິຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕີ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ໂນ ເຈ ກິຣ ເມ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາຖ, ອຖ ກິໍ ຈຣຫິ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ກິໍ ຊານນ຺ຕາ ກິໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊິຕາ ສມານາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸເຕນ ອຈ຺ຈາວທຖ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ພຫຸຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຈິຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ, ຍຖາພາເລ ຍຖາມູຬ຺ເຫ ຍຖາອກຸສເລ [ຍຖາ ພາເລ ຍຖາ ມູຬ຺ເຫ ຍຖາ ອກຸສເລ (ປີ.), ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ (?)], ເຍ ມຍໍ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊິຕາ ສມານາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸເຕນ ອຈ຺ຈາວທິມ຺ຫ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ພຫຸຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຈິຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ.

‘‘ຕຄ຺ຆ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາເລ ຍຖາມູຬ຺ເຫ ຍຖາອກຸສເລ, ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊິຕາ ສມານາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸເຕນ ອຈ຺ຈາວທິຕ຺ຖ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ພຫຸຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຈິຣຕຣໍ ຠາສິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຖ, ຕໍ ໂວ ມຍໍ [ມຍໍ ອຈ຺ຈຍໍ (ສີ.)] ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸທ຺ຘິ ເຫສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ ອາຍຕິຎ຺ຈ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍໂອວາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໐. ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ [ສາວຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຣ-ເອຕທໂວຈ (ສີ.)]. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂອວທ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ; ກໂຣຫິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ. ອຫໍ ວາ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ ໂອວເທຍ຺ຍໍ ຕ຺ວໍ ວາ; ອຫໍ ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກເຣຍ຺ຍໍ ຕ຺ວໍ ວາ’’ຕິ.

‘‘ທຸພ຺ພຈາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ, ໂທວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອກ຺ຂມາ ອປ຺ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫິໂນ ອນຸສາສນິໍ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠນ຺ເຕ, ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ [ຫິຣິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ [ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ (ສີ.)], ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ, ຫາຍຕິ ມຓ຺ຑເລນ, ຫາຍຕິ ອາຠາຍ, ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ … ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ… ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອຫິຣິໂກ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ກຸສີໂຕ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ໂກຘໂນ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອຸປນາຫີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ນ ສນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທກາ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຫານເມຕໍ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠນ຺ເຕ, ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ, ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ, ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ, ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ… ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ…ເປ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘‘ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ຫິຣິມາ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ປຎ຺ຎວາ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອກ຺ໂກຘໂນ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອນຸປນາຫີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ສນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທກາ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິຫານເມຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ກສ຺ສປ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ກສ຺ສປ, ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ກສ຺ສປ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ…ເປ… ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ. ເອວເມວ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸທ຺ຘິ. ‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ກສ຺ສປ, ປຣິຫານເມຕໍ; ອຫິຣິໂກ…ເປ… ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ… ກຸສີໂຕ… ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ… ໂກຘໂນ… ‘ອຸປນາຫີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ກສ຺ສປ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ນ ສນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທກາ’ຕິ, ກສ຺ສປ, ປຣິຫານເມຕໍ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ກສ຺ສປ, ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ກສ຺ສປ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ, ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ, ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ, ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ. ເອວເມວ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘‘ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ກສ຺ສປ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ຫິຣິມາ…ເປ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ… ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ… ປຎ຺ຎວາ… ອກ຺ໂກຘໂນ… ‘ອນຸປນາຫີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ກສ຺ສປ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ສນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທກາ’ຕິ, ກສ຺ສປ, ອປຣິຫານເມຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕຕິຍໂອວາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໑. ຣາຊຄເຫ ກລນ຺ທກນິວາເປ [ສາວຕ຺ຖິ, ອາຣາເມ (ສີ.)]. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂອວທ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ; ກໂຣຫິ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ. ອຫໍ ວາ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູນໍ ໂອວເທຍ຺ຍໍ ຕ຺ວໍ ວາ; ອຫໍ ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກເຣຍ຺ຍໍ ຕ຺ວໍ ວາ’’ຕິ.

‘‘ທຸພ຺ພຈາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ, ໂທວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ, ອກ຺ຂມາ, ອປ຺ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫິໂນ ອນຸສາສນີ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ, ກສ຺ສປ, ປຸພ຺ເພ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາຣຎ຺ຎິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ປິຓ຺ຑປາຕິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ປໍສຸກູລິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ປໍສຸກູລິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ເຕຈີວຣິກາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ເຕຈີວຣິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ປວິວິຕ຺ຕາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ປວິເວກສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ອສໍສຏ຺ຐາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ອສໍສຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ເຈວ ອເຫສຸໍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທິໂນ.

‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຍ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ເຈວ ປິຓ຺ຑປາຕິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປໍສຸກູລິໂກ ເຈວ ປໍສຸກູລິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ເຕຈີວຣິໂກ ເຈວ ເຕຈີວຣິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ເຈວ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປວິວິຕ຺ໂຕ ເຈວ ປວິເວກສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ອສໍສຏ຺ໂຐ ເຈວ ອສໍສຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ເຈວ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ຕໍ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ນາມາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ຠທ຺ທໂກ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສິກ຺ຂາກາໂມ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ; ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິທໍ ອາສນໍ ນິສີທາຫີ’’’ຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ກສ຺ສປ, ນວານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ໂຍ ກິຣ ໂສ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ເຈວ…ເປ… ປໍສຸກູລິໂກ ເຈວ… ເຕຈີວຣິໂກ ເຈວ… ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ… ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ເຈວ… ປວິວິຕ຺ໂຕ ເຈວ… ອສໍສຏ຺ໂຐ ເຈວ… ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ເຈວ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ, ຕໍ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ນາມາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ຠທ຺ທໂກ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສິກ຺ຂາກາໂມ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ; ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິທໍ ອາສນໍ ນິສີທາຫີ’ຕິ. ເຕ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ເຕສໍ ຕໍ ໂຫຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ.

‘‘ເອຕຣຫິ ປນ, ກສ຺ສປ, ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ນ ເຈວ ອາຣຎ຺ຎິກາ ນ ຈ ອາຣຎ຺ຎິກຕ຺ຕສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ນ ຈ ປິຓ຺ຑປາຕິກຕ຺ຕສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ປໍສຸກູລິກາ ນ ຈ ປໍສຸກູລິກຕ຺ຕສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ເຕຈີວຣິກາ ນ ຈ ເຕຈີວຣິກຕ຺ຕສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ນ ຈ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ນ ຈ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ປວິວິຕ຺ຕາ ນ ຈ ປວິເວກສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ອສໍສຏ຺ຐາ ນ ຈ ອສໍສຄ຺ຄສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ, ນ ເຈວ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ນ ຈ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ.

‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຍ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ລາຠີ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕ-ເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ ຕໍ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ‘ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ນາມາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ຠທ຺ທໂກ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິກາໂມ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ; ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິທໍ ອາສນໍ ນິສີທາຫີ’’’ຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ກສ຺ສປ, ນວານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ໂຍ ກິຣ ໂສ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ລາຠີ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕ-ເສນາສນ-ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ ຕໍ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂກ ນາມາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ຠທ຺ທໂກ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິກາໂມ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ; ເອຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິທໍ ອາສນໍ ນິສີທາຫີ’ຕິ. ເຕ ຕຖຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ໂຫຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ກສ຺ສປ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຸປທ຺ທຸຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣູປທ຺ທເວນ ອຠິປຕ຺ຖນາ [ອຠິຠວນາ (ສີ.)] ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິອຠິປຕ຺ຖເນນາ’ຕິ [ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິອຠິຠວເນນາຕິ (ສີ.)], ເອຕຣຫິ ຕໍ, ກສ຺ສປ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຸປທ຺ທຸຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣູປທ຺ທເວນ ອຠິປຕ຺ຖນາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິອຠິປຕ຺ຖເນນາ’’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຌານາຠິຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ’’.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣາມິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທມິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ …ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ…ເປ… ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ…ເປ… ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ…ເປ… ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠມິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫມິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫມິ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ, ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ, ຕິໂຣປາກາຣໍ, ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ, ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉາມິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣມິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉາມິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມາມິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສາມິ ປຣິມຊ຺ຊາມິ; ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາມິ, ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ, ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ…ເປ… ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາມິ, ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາມິ, ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ, ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສາມິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາມິ – ‘ອິເມ ວຕ, ໂຠນ຺ໂຕ, ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ; ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ, ອິເມ ວາ ປນ, ໂຠນ຺ໂຕ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ; ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສາມິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ.

‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸປສ຺ສຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໓. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍາມ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ຕ຺ວໍ ພຫຸກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍາມ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ຕ຺ວໍ ພຫຸກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍາມ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຖຸລ຺ລຕິສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຕ຺ຕມນາ ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິ – ‘‘ກິໍ ປນ ອຍ຺ໂຍ ມຫາກສ຺ສໂປ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອານນ຺ທສ຺ສ ເວເທຫມຸນິໂນ ສມ຺ມຸຂາ ຘມ຺ມໍ ຠາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎຕິ? ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສູຈິວາຓິຊໂກ ສູຈິກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສູຈິໍ ວິກ຺ເກຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ເອວເມວ ອຍ຺ໂຍ ມຫາກສ຺ສໂປ ອຍ຺ຍສ຺ສ ອານນ຺ທສ຺ສ ເວເທຫມຸນິໂນ ສມ຺ມຸຂາ ຘມ຺ມໍ ຠາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຖຸລ຺ລຕິສ຺ສາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອິມໍ ວາຈໍ ຠາສມານາຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອຫໍ ສູຈິວາຓິຊໂກ, ຕ຺ວໍ ສູຈິກາໂຣ; ອຸທາຫຸ ອຫໍ ສູຈິກາໂຣ, ຕ຺ວໍ ສູຈິວາຓິຊໂກ’’ຕິ? ‘‘ຂມ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ພາໂລ ມາຕຸຄາໂມ’’ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ມາ ເຕ ສງ຺ໂຆ ອຸຕ຺ຕຣິ ອຸປປຣິກ຺ຂິ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອປິ ນຸ ຕ຺ວໍ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຸປນີໂຕ – ‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ອານນ຺ໂທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຸປນີໂຕ – ‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂຕິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’ຕິ…ເປ…. (ນວນ຺ນໍ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕີນໍ ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎານໍ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາໂຣ ເວທິຕພ຺ໂພ.)

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອປິ ນຸ ຕ຺ວໍ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຸປນີໂຕ – ‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ອານນ຺ໂທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຸປນີໂຕ – ‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ກສ຺ສໂປປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’’ຕິ.

‘‘ສຕ຺ຕຣຕນໍ ວາ, ອາວຸໂສ, ນາຄໍ ອຑ຺ຒຏ຺ຐມຣຕນໍ ວາ ຕາລປຕ຺ຕິກາຍ ຉາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ໂຍ ເມ ຉ ອຠິຎ຺ຎາ ຉາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ຈວິຕ຺ຖ ຈ ປນ ຖຸລ຺ລຕິສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍມ຺ຫາຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຈີວຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໔. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ທກ຺ຂິຓຄິຣິສ຺ມິໍ ຈາຣິກໍ ຈຣຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ຕິໍສມຕ຺ຕາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂນ ຠິກ຺ຂູ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕາ ຠວນ຺ຕິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ກຸມາຣຠູຕາ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ທກ຺ຂິຓຄິຣິສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ຈາຣິກໍ ຈຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເວຬຸວນໍ ກລນ຺ທກນິວາໂປ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ ຠຄວຕາ ກຸເລສຸ ຕິກໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຕໂຍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ ຠຄວຕາ ກຸເລສຸ ຕິກໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ທຸມ຺ມງ຺ກູນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ນິຄ຺ຄຫາຍ ເປສລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ມາ ປາປິຈ຺ຉາ ປກ຺ຂໍ ນິສ຺ສາຍ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ [ວິນຍປິຏເກ ຈູຬວຄ຺ເຄ ສໍຆເຠທກກ຺ຂນ຺ຘເກ ວຊິຣພຸທ຺ຘິຍໍ ອຎ຺ຎຖາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ທສ຺ສິໂຕ], ກຸລານຸທ຺ທຍຕາຍ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ຕໂຍ ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ ຠຄວຕາ ກຸເລສຸ ຕິກໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ກິຎ຺ຈຣຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອິເມຫິ ນເວຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາເຣຫິ ໂຠຊເນ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎູຫິ ຊາຄຣິຍໍ ອນນຸຍຸຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈາຣິກໍ ຈຣສິ? ສສ຺ສຆາຕໍ ມຎ຺ເຎ ຈຣສິ, ກຸລູປຆາຕໍ ມຎ຺ເຎ ຈຣສິ. ໂອລຸຊ຺ຊຕິ [ອຸລ຺ລຸຊ຺ຊຕິ (ສີ. ອຏ຺ຐກຖາສຸ ຈ)] ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ປຣິສາ; ປລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ, ນວປ຺ປາຍາ. ນ ວາຍໍ ກຸມາຣໂກ ມຕ຺ຕມຎ຺ຎາສີ’’ຕິ.

‘‘ອປິ ເມ, ຠນ຺ເຕ ກສ຺ສປ, ສິຣສ຺ມິໍ ປລິຕານິ ຊາຕານິ. ອຖ ຈ ປນ ມຍໍ ອຊ຺ຊາປິ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ກຸມາຣກວາທາ ນ ມຸຈ຺ຈາມາ’’ຕິ. ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອິເມຫິ ນເວຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາເຣຫິ ໂຠຊເນ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎູຫິ ຊາຄຣິຍໍ ອນນຸຍຸຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈາຣິກໍ ຈຣສິ, ສສ຺ສຆາຕໍ ມຎ຺ເຎ ຈຣສິ, ກຸລູປຆາຕໍ ມຎ຺ເຎ ຈຣສິ. ໂອລຸຊ຺ຊຕິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ປຣິສາ; ປລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ, ນວປ຺ປາຍາ. [ປລຸຊ຺ຊຕິ ໂຂ ເຕ ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ ປຣິສາ (ກ. ສີ.)] ນ ວາຍໍ ກຸມາຣໂກ ມຕ຺ຕມຎ຺ຎາສີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸນີ – ‘‘ອຍ຺ເຍນ ກິຣ ມຫາກສ຺ສເປນ ອຍ຺ໂຍ ອານນ຺ໂທ ເວເທຫມຸນິ ກຸມາຣກວາເທນ ອປສາທິໂຕ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຕ຺ຕມນາ ອນຕ຺ຕມນວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິ – ‘‘ກິໍ ປນ ອຍ຺ໂຍ ມຫາກສ຺ສໂປ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ສມາໂນ ອຍ຺ຍໍ ອານນ຺ທໍ ເວເທຫມຸນິໍ ກຸມາຣກວາເທນ ອປສາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອິມໍ ວາຈໍ ຠາສມານາຍ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຄ຺ຆາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຖຸລ຺ລນນ຺ທາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສຫສາ ອປ຺ປຏິສງ຺ຂາ ວາຈາ ຠາສິຕາ. ຍຕ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ນາຠິຊານາມິ ອຎ຺ຎໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸທ຺ທິສິຕາ [ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ (ສີ. ປີ. ກ.)], ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເຕນ ຠຄວຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ. ປຸພ຺ເພ ເມ, ອາວຸໂສ, ອຄາຣິກຠູຕສ຺ສ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣຊາປໂຖ [ຣໂຊປໂຖ (ສີ.)], ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອປເຣນ ສມເຍນ ປຏປິໂລຕິການໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ກາເຣຕ຺ວາ [ກຣິຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ເຍ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ເຕ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໍ.

ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ອທ຺ທສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ຣາຊຄຫໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ນາຬນ຺ທໍ ພຫຸປຸຕ຺ເຕ ເຈຕິເຍ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ສຕ຺ຖາຣຎ຺ຈ ວຕາຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ, ຠຄວນ຺ຕເມວ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ; ສຸຄຕຎ຺ຈ ວຕາຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ, ຠຄວນ຺ຕເມວ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ; ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘຎ຺ຈ ວຕາຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ; ຠຄວນ຺ຕເມວ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຕຕ຺ເຖວ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມິ; ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມີ’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ໂຍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເອວໍ ສພ຺ພເຈຕສາ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສາວກໍ ອຊານຎ຺ເຎວ ວເທຍ຺ຍ ຊານາມີຕິ, ອປສ຺ສຎ຺ເຎວ ວເທຍ຺ຍ ປສ຺ສາມີຕິ, ມຸທ຺ຘາປິ ຕສ຺ສ ວິປເຕຍ຺ຍ. ອຫໍ ໂຂ ປນ, ກສ຺ສປ, ຊານຎ຺ເຎວ ວທາມິ ຊານາມີຕິ, ປສ຺ສຎ຺ເຎວ ວທາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ.

ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ, ກສ຺ສປ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຕິພ຺ພໍ ເມ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ເຖເຣສຸ ນເວສຸ ມຊ຺ຌິເມສູ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ເຕ, ກສ຺ສປ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ, ກສ຺ສປ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມິ ກຸສລູປສໍຫິຕໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ສພ຺ພເຈຕສາ ສມນ຺ນາຫຣິຕ຺ວາ ໂອຫິຕໂສໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ເຕ, ກສ຺ສປ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ, ກສ຺ສປ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ສາຕສຫຄຕາ ຈ ເມ ກາຍຄຕາສຕິ ນ ວິຊຫິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ເຕ, ກສ຺ສປ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ອິມິນາ ໂອວາເທນ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ສຕ຺ຕາຫເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຣໂຓ [ສາໂຓ (ສີ.)] ຣຏ຺ຐປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊິໍ’’. ອຏ຺ຐມິຍາ ອຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ປຏປິໂລຕິການໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ນິສີທຕຸ, ຍໍ ມມສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’ຕິ. ນິສີທິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ມຸທຸກາ ໂຂ ຕ຺ຍາຍໍ, ກສ຺ສປ, ປຏປິໂລຕິການໍ ສງ຺ຆາຏີ’ຕິ. ‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປຏປິໂລຕິການໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’ຕິ. ‘ຘາເຣສ຺ສສິ ປນ ເມ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ສາຓານິ ປໍສຸກູລານິ ນິພ຺ພສນານີ’ຕິ. ‘ຘາເຣສ຺ສາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສາຓານິ ປໍສຸກູລານິ ນິພ຺ພສນານີ’ຕິ. ‘‘ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ປຏປິໂລຕິການໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ຠຄວໂຕ ປາທາສິໍ. ອຫໍ ປນ ຠຄວໂຕ ສາຓານິ ປໍສຸກູລານິ ນິພ຺ພສນານິ ປຏິປຊ຺ຊິໍ’’.

‘‘ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຠຄວໂຕ ປຸຕ຺ໂຕ ໂອຣໂສ ມຸຂໂຕ ຊາໂຕ ຘມ຺ມໂຊ ຘມ຺ມນິມ຺ມິໂຕ ຘມ຺ມທາຍາໂທ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕານິ [ປຏິຄ຺ຄເຫຕາ (ສີ.)] ສາຓານິ ປໍສຸກູລານິ ນິພ຺ພສນານີ’ຕິ, ມມໍ ຕໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຠຄວໂຕ ປຸຕ຺ໂຕ ໂອຣໂສ ມຸຂໂຕ ຊາໂຕ ຘມ຺ມໂຊ ຘມ຺ມນິມ຺ມິໂຕ ຘມ຺ມທາຍາໂທ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕານິ ສາຓານິ ປໍສຸກູລານິ ນິພ຺ພສນານີ’’’ຕິ.

‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍາວເທວ ອາກງ຺ຂາມິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍາວເທ ອາກງ຺ຂາມິ…ເປ… (ນວນ຺ນໍ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິນໍ ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎານໍ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາໂຣ ເວທິຕພ຺ໂພ).

‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ; ສຕ຺ຕຣຕນໍ ວາ, ອາວຸໂສ, ນາຄໍ ອຑ຺ຒຏ຺ຐມຣຕນໍ ວາ ຕາລປຕ຺ຕິກາຍ ຉາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ໂຍ ເມ ຉ ອຠິຎ຺ຎາ ຉາເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ຈວິຕ຺ຖ ຈ ປນ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸນີ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍມ຺ຫາຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ປຣໍມຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໕. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກສ຺ສເປນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ? ‘‘ອພ຺ຍາກຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ – ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ, ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ – ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ? ‘‘ອພ຺ຍາກຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ – ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ, ເນວ ໂຫຕິ, ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ – ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’’’ຕິ. ‘‘ກສ຺ມາ ເຈຕໍ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກໍ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ອພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ.

‘‘ອຖ ກິຎ຺ຈຣຫາວຸໂສ, ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ອິທໍ ‘ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ; ອຍໍ ‘ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ; ອຍໍ ‘ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ; ອຍໍ ‘ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ‘‘ກສ຺ມາ ເຈຕໍ, ອາວຸໂສ, ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕຎ຺ຫິ, ອາວຸໂສ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ເອຕໍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກໍ ເອຕໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ພ຺ຍາກຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

໑໓. ສທ຺ຘມ຺ມປ຺ປຕິຣູປກສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຕຣານິ ເຈວ ສິກ຺ຂາປທານິ ອເຫສຸໍ ພຫຸຕຣາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎາຍ ສຓ຺ຐຫິໍສຸ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍເນຕຣຫິ ພຫຸຕຣານິ ເຈວ ສິກ຺ຂາປທານິ ອປ຺ປຕຣາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎາຍ ສຓ຺ຐຫນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວຎ຺ເຈຕໍ, ກສ຺ສປ, ໂຫຕິ ສຕ຺ເຕສຸ ຫາຍມາເນສຸ ສທ຺ຘມ຺ເມ ອນ຺ຕຣຘາຍມາເນ, ພຫຸຕຣານິ ເຈວ ສິກ຺ຂາປທານິ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປຕຣາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎາຍ ສຓ຺ຐຫນ຺ຕິ. ນ ຕາວ, ກສ຺ສປ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ ຍາວ ນ ສທ຺ຘມ຺ມປ຺ປຕິຣູປກໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສທ຺ຘມ຺ມປ຺ປຕິຣູປກໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຖ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ກສ຺ສປ, ນ ຕາວ ຊາຕຣູປສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ ຍາວ ນ ຊາຕຣູປປ຺ປຕິຣູປກໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຊາຕຣູປປ຺ປຕິຣູປກໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຖ ຊາຕຣູປສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ນ ຕາວ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ ຍາວ ນ ສທ຺ຘມ຺ມປ຺ປຕິຣູປກໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສທ຺ຘມ຺ມປ຺ປຕິຣູປກໍ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຖ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ນ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ປຖວີຘາຕຸ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ, ນ ອາໂປຘາຕຸ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ, ນ ເຕໂຊຘາຕຸ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ, ນ ວາໂຍຘາຕຸ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ; ອຖ ໂຂ ອິເຘວ ເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂມຆປຸຣິສາ ເຍ ອິມໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອນ຺ຕຣຘາເປນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ກສ຺ສປ, ນາວາ ອາທິເກເນວ ໂອປິລວຕິ; ນ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເອວໍ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈ ໂຂເມ, ກສ຺ສປ, ໂອກ຺ກມນິຍາ ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ສມ຺ໂມສາຍ ອນ຺ຕຣຘານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປາສກາ ອຸປາສິກາໂຍ ສຕ຺ຖຣິ ອຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ, ຘມ຺ເມ ອຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ, ສງ຺ເຆ ອຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ, ສິກ຺ຂາຍ ອຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ອຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ – ອິເມ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຈ ໂອກ຺ກມນິຍາ ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ສມ຺ໂມສາຍ ອນ຺ຕຣຘານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈ ໂຂເມ, ກສ຺ສປ, ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ອນນ຺ຕຣຘານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ກສ຺ສປ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປາສກາ ອຸປາສິກາໂຍ ສຕ຺ຖຣິ ສຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ, ຘມ຺ເມ ສຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ, ສງ຺ເຆ ສຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ, ສິກ຺ຂາຍ ສຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ສຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ – ອິເມ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ອນນ຺ຕຣຘານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຕຣສມໍ.

ກສ຺ສປສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສນ຺ຕຸຏ຺ຐຎ຺ຈ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ, ຈນ຺ທູປມໍ ກຸລູປກໍ;

ຊິຓ຺ຓໍ ຕໂຍ ຈ ໂອວາທາ, ຌານາຠິຎ຺ຎາ ອຸປສ຺ສຍໍ;

ຈີວຣໍ ປຣໍມຣຓໍ, ສທ຺ຘມ຺ມປ຺ປຕິຣູປກນ຺ຕິ.

໖. ລາຠສກ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ທາຣຸຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປຊຫິສ຺ສາມ, ນ ຈ ໂນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ພຬິສສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຬິສິໂກ ອາມິສຄຕໍ ພຬິສໍ ຄມ຺ຠີເຣ ອຸທກຣຫເທ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອາມິສຈກ຺ຂຸ ມຈ຺ໂຉ ຄິເລຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຈ຺ໂຉ ຄິລພຬິໂສ ພາຬິສິກສ຺ສ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ພາຬິສິກສ຺ສ’’.

‘‘ພາຬິສິໂກຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຣສ຺ເສຕໍ ປາປິມໂຕ ອຘິວຈນໍ. ພຬິສນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ອສ຺ສາເທຕິ ນິກາເມຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລພຬິໂສ ມາຣສ຺ສ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປຊຫິສ຺ສາມ, ນ ຈ ໂນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກຸມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອຸທກຣຫເທ ມຫາກຸມ຺ມກຸລໍ ຈິຣນິວາສິ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ກຸມ຺ໂມ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຸມ຺ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ເອຕໍ ປເທສໍ ອຄມາສີ’ຕິ. ອຄມາສິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ກຸມ຺ໂມ ຕໍ ປເທສໍ. ຕເມນໍ ລຸທ຺ໂທ ປປຕາຍ ວິຊ຺ຌິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ກຸມ຺ໂມ ເຍນ ໂສ ກຸມ຺ໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ກຸມ຺ໂມ ຕໍ ກຸມ຺ມໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຕໍ ກຸມ຺ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຈ຺ຈິ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ນ ຕໍ ປເທສໍ ອຄມາສີ’ຕິ? ‘ອຄມາສິໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ຕໍ ປເທສ’ນ຺ຕິ. ‘ກຈ຺ຈິ ປນາສິ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ອກ຺ຂໂຕ ອນຸປຫໂຕ’ຕິ? ‘ອກ຺ຂໂຕ ໂຂມ຺ຫິ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ອນຸປຫໂຕ, ອຕ຺ຖິ ຈ ເມ ອິທໍ ສຸຕ຺ຕກໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘ’ນ຺ຕິ. ‘ຕຄ຺ຆສິ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ຂໂຕ, ຕຄ຺ຆ ອຸປຫໂຕ. ເອເຕນ ຫິ ເຕ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ສຸຕ຺ຕເກນ ປິຕໂຣ ຈ ປິຕາມຫາ ຈ ອນຍໍ ອາປນ຺ນາ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ນາ. ຄຈ຺ຉ ທານິ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ກຸມ຺ມ, ນ ທານິ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ລຸທ຺ໂທຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຣສ຺ເສຕໍ ປາປິມໂຕ ອຘິວຈນໍ. ປປຕາຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ສຸຕ຺ຕກນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທິຣາຄສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ອສ຺ສາເທຕິ ນິກາເມຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິທ຺ໂຘ ປປຕາຍ [ຠິກ຺ຂຸ ປປຕາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ຠິກ຺ຂຸ ວິທ຺ໂຘ ປປຕາຍ (?)] ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທີຆໂລມິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆໂລມິກາ ເອຬກາ ກຓ຺ຏກຄຫນໍ ປວິເສຍ຺ຍ. ສາ ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ຄຍ຺ເຫຍ຺ຍ [ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ (ສີ.), ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)], ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ພຊ຺ເຌຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ສຊ຺ຊຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ຄຍ຺ຫຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ພຊ຺ຌຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ມີຬ຺ຫກສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມີຬ຺ຫກາ ຄູຖາທີ ຄູຖປູຣາ ປຸຓ຺ຓາ ຄູຖສ຺ສ. ປຸຣໂຕ ຈສ຺ສ ມຫາຄູຖປຸຎ຺ໂຊ. ສາ ເຕນ ອຎ຺ຎາ ມີຬ຺ຫກາ ອຕິມຎ຺ເຎຍ຺ຍ – ‘ອຫມ຺ຫິ ຄູຖາທີ ຄູຖປູຣາ ປຸຓ຺ຓາ ຄູຖສ຺ສ, ປຸຣໂຕ ຈ ມ຺ຍາຍໍ ມຫາຄູຖປຸຎ຺ໂຊ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຠຸຕ຺ຕາວີ ຈ ໂຫຕິ ຍາວທຕ຺ໂຖ, ນິມນ຺ຕິໂຕ ຈ ສ຺ວາຕນາຍ, ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຈສ຺ສ ປູໂຣ. ໂສ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸຄຓສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ວິກຕ຺ຖຕິ – ‘ຠຸຕ຺ຕາວີ ຈມ຺ຫິ ຍາວທຕ຺ໂຖ, ນິມນ຺ຕິໂຕ ຈມ຺ຫິ ສ຺ວາຕນາຍ, ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຈ ມ຺ຍາຍໍ ປູໂຣ, ລາຠີ ຈມ຺ຫິ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕ-ເສນາສນ-ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍ-ເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ, ອິເມ ປນຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປປຸຎ຺ຎາ ອປ຺ເປສກ຺ຂາ ນ ລາຠິໂນ ຈີວຣ-ປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນ-ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍ-ເຠສຊ຺ຊ-ປຣິກ຺ຂາຣານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ເຕນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ ອຎ຺ເຎ ເປສເລ ຠິກ຺ຂູ ອຕິມຎ຺ຎຕິ. ຕຎ຺ຫິ ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ ໂຫຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອສນິສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. [ອຸປຣິ ຕຕິຍວຄ຺ເຄ ຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖສຸຕ຺ເຕສຸ ‘‘ມາ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ເສຂໍ… ອນຸປາປຸຓາຕູ’’ຕິ ອາຄຕໍ. ເຕນ ນເຍນ ອິຘາປິ ອຕ຺ໂຖ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ກິໍ ສທ຺ເທນ ປຏິກ຺ເຂປຕ຺ໂຖປິ ສກ຺ກາ ຎາຕຸໍ, ຍຖາ ‘‘ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ກມຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ກໍ… ອາຄຈ຺ຉຕູຕິ ເອຕ຺ຖ ກມປິ… ມາ ອາຄຈ຺ຉຕູຕິ ຈ, ກໍ ເສຂໍ… ອນຸປາປຸຓາຕູຕິ ເອຕ຺ຖ ກມປິ ເສຂໍ… ມາ ປາປຸຓາຕູຕິ ຈ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຏ຺ຐກຖາຏີກາສຸ ຈ ອຍເມວຕ຺ໂຖ ຎາປິໂຕ] ກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສນິວິຈກ຺ກໍ ອາຄຈ຺ຉຕຸ [ອຸປຣິ ຕຕິຍວຄ຺ເຄ ຕຣິຍຈຕຸຕ຺ຖສຸຕ຺ເຕສຸ ‘‘ມາ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ເສຂໍ… ອນຸປາປຸຓາຕູ’’ຕິ ອາຄຕໍ. ເຕນ ນເຍນ ອິຘາປິ ອຕ຺ໂຖ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ກິໍ ສທ຺ເທນ ປຏິກ຺ເຂປຕ຺ໂຖປິ ສກ຺ກາ ຎາຕຸໍ, ຍຖາ ‘‘ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ກມຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ກໍ… ອາຄຈ຺ຉຕູຕິ ເອຕ຺ຖ ກມປິ… ມາ ອາຄຈ຺ຉຕູຕິຈ, ຕໍ ເສຂໍ… ອນຸປາປຸຓາຕູຕິ ເອຕ຺ຖ ກມປິ ເສຂໍ… ມາ ປາປຸຓາຕູຕິ ຈ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຏ຺ຐກຖາຏີກາສຸ ຈ ອຍເມວຕ຺ໂຖ ຎາປິໂຕ], ເສຂໍ [ອສນິວິຈກ຺ກໍ, ຕໍ ເສຂໍ (ປີ. ກ.), ອສນິວິຈກ຺ກໍ, ເສຂໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອສນິວິຈກ຺ກໍ ອາຄຈ຺ຉຕຸ, ກໍ ເສຂໍ (?)] ອປ຺ປຕ຺ຕມານສໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນຸປາປຸຓາຕຸ’’ [ອນຸປາປຸຓາຕິ (ປີ. ກ.)].

‘‘ອສນິວິຈກ຺ກນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທິທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິທ຺ຘຄເຕນ ວິສລ຺ເລນ ສລ຺ເລນ [ທິຏ຺ຐິຄເຕນ ວິສລ຺ເລນ (ກ. ສີ.), ທິຏ຺ຐິຄເຕນ ສລ຺ເລນ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ທິຏ຺ຐິຄເຕນ ວິສລ຺ເລນ ສລ຺ເລນ (ກ.), ທິຏ຺ຐຄເຕນ ວິສລ຺ເລນ ສລ຺ເລນ (ປີ.)] ວິຊ຺ຌຕຸ, ເສຂໍ [ວິຊ຺ຌຕຸ, ຕໍ ເສຂໍ (ສີ.), ວິຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ເສຂໍ (ປີ. ກ.)] ອປ຺ປຕ຺ຕມານສໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນຸປາປຸຓາຕຸ’’ [ອນຸປາປຸຓາຕິ (ປີ. ກ.)].

‘‘ສລ຺ລນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສິງ຺ຄາລສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ອສ຺ສຸຕ຺ຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ຊຣສິງ຺ຄາລສ຺ສ [ສິງ຺ຄາລສ຺ສ (ກ.), ຊຣສິຄາລສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວສ຺ສມານສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣສິງ຺ຄາໂລ ອຸກ຺ກຓ຺ຑເກນ [ອຸກ຺ກຓ຺ຑເກນ (ສີ.), ອຸກ຺ກຓ຺ຓເກນ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ນາມ ໂຣຄຊາເຕນ ຜຸຏ຺ໂຐ ເນວ ພິລຄໂຕ ຣມຕິ, ນ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ຣມຕິ, ນ ອຊ຺ໂຌກາສຄໂຕ ຣມຕິ; ເຍນ ເຍນ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ນິສີທຕິ, ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ນິປຊ຺ຊຕິ; ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ ເນວ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ຣມຕິ, ນ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ຣມຕິ, ນ ອຊ຺ໂຌກາສຄໂຕ ຣມຕິ; ເຍນ ເຍນ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ນິສີທຕິ, ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ນິປຊ຺ຊຕິ; ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເວຣມ຺ຠສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ອຸປຣິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາກາເສ ເວຣມ຺ຠາ [ເວຣມ຺ພາ (ສີ. ປີ.)] ນາມ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ປກ຺ຂີ ຄຈ຺ຉຕິ ຕເມນໍ ເວຣມ຺ຠາ ວາຕາ ຂິປນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເວຣມ຺ຠວາຕກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎເນວ ປາທາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎນ ປກ຺ຂາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎນ ສີສໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ເຎນ ກາໂຍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ ອຣກ຺ຂິເຕເນວ ກາເຍນ ອຣກ຺ຂິຕາຍ ວາຈາຍ ອຣກ຺ຂິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອນຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາ, ອສໍວຸເຕຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ມາຕຸຄາມໍ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖໍ ວາ ທຸປ຺ປາຣຸຕໍ ວາ. ຕສ຺ສ ມາຕຸຄາມໍ ທິສ຺ວາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖໍ ວາ ທຸປ຺ປາຣຸຕໍ ວາ ຣາໂຄ ຈິຕ຺ຕໍ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ. ໂສ ຣາຄານຸທ຺ຘໍສິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎ ຈີວຣໍ ຫຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ປຕ຺ຕໍ ຫຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ນິສີທນໍ ຫຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ສູຈິຆຣໍ ຫຣນ຺ຕິ, ເວຣມ຺ຠວາຕກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ເສວ ສກຸຓສ຺ສ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ສຄາຖກສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປສ຺ສາມິ ສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນໍ. ອິຘ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປສ຺ສາມິ ອສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນໍ. ອິຘ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປສ຺ສາມິ ສກ຺ກາເຣນ ຈ ອສກ຺ກາເຣນ ຈ ຕທຸຠເຍນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຍສ຺ສ ສກ຺ກຣິຍມານສ຺ສ, ອສກ຺ກາເຣນ ຈູຠຍໍ;

ສມາຘິ ນ ວິກມ຺ປຕິ, ອປ຺ປມາຓວິຫາຣິໂນ [ອປ຺ປມາທວິຫາຣິໂນ (ປີ. ກ.) ອປ຺ປມາໂຓຕິ ເຫຕ຺ຖ ຜລສມາຘິ, ນ ສຕິ].

‘‘ຕໍ ຌາຍິນໍ ສາຕຕິກໍ, ສຸຂຸມໍ ທິຏ຺ຐິວິປສ຺ສກໍ;

ອຸປາທານກ຺ຂຍາຣາມໍ, ອາຫຸ ສປ຺ປຸຣິໂສ ອິຕີ’’ຕິ. ທສມໍ;

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທາຣຸໂຓ ພຬິສໍ ກຸມ຺ມໍ, ທີຆໂລມິ ຈ ມີຬ຺ຫກໍ;

ອສນິ ທິທ຺ຘໍ ສິງ຺ຄາລໍ, ເວຣມ຺ເຠນ ສຄາຖກນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ສຸວຓ຺ຓປາຕິສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອຘິຄມາຍ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ‘ນ ຈາຍມາຍສ຺ມາ ສຸວຓ຺ຓປາຕິຍາປິ ຣູປິຍຈຸຓ຺ຓປຣິປູຣາຍ ເຫຕຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕເມນໍ ປສ຺ສາມິ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສນ຺ຕໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຣູປິຍປາຕິສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ‘ນ ຈາຍມາຍສ຺ມາ ຣູປິຍປາຕິຍາປິ ສຸວຓ຺ຓຈຸຓ຺ຓປຣິປູຣາຍ ເຫຕຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕເມນໍ ປສ຺ສາມິ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສນ຺ຕໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓-໑໐. ສຸວຓ຺ຓນິກ຺ຂສຸຕ຺ຕາທິອຏ຺ຐກໍ

໑໖໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ‘ນ ຈາຍມາຍສ຺ມາ ສຸວຓ຺ຓນິກ຺ຂສ຺ສາປິ ເຫຕຸ…ເປ… ສຸວຓ຺ຓນິກ຺ຂສຕສ຺ສາປິ ເຫຕຸ… ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສ຺ສາປິ ເຫຕຸ… ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສຕສ຺ສາປິ ເຫຕຸ… ປຖວິຍາປິ ຊາຕຣູປປຣິປູຣາຍ ເຫຕຸ… ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸປິ… ຊີວິຕເຫຕຸປິ… ຊນປທກລ຺ຍາຓິຍາປິ ເຫຕຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕເມນໍ ປສ຺ສາມິ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສນ຺ຕໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ປາຕິ ທ຺ເວ ສຸວຓ຺ຓາ ຈ, ສິງ຺ຄີຫິ ອປເຣ ທຸເວ;

ປຖວີ ກິຎ຺ຈິກ຺ຂຊີວິຕໍ, ຊນປທກລ຺ຍາຓິຍາ ທສາຕິ.

໓. ຕຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ມາຕຸຄາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ນ ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸຄາໂມ ເອໂກ ເອກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ ຍສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ …ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກລ຺ຍາຓີສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ນ ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊນປທກລ຺ຍາຓີ ເອກາ ເອກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ ຍສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ເອກປຸຕ຺ຕກສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ສທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສິກາ ເອກປຸຕ຺ຕກໍ ປິຍໍ ມນາປໍ ເອວໍ ສມ຺ມາ ອາຍາຈມານາ ອາຍາເຈຍ຺ຍ – ‘ຕາທິໂສ, ຕາຕ, ຠວາຫິ ຍາທິໂສ ຈິຕ຺ໂຕ ຈ ຄຫປຕິ ຫຕ຺ຖໂກ ຈ ອາຬວໂກ’ຕິ. ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸລາ ເອຕໍ ປມາຓໍ ມມ ສາວການໍ ອຸປາສການໍ, ຍທິທໍ ຈິຕ຺ໂຕ ຈ ຄຫປຕິ ຫຕ຺ຖໂກ ຈ ອາຬວໂກ. ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ, ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊສິ; ຕາທິໂສ, ຕາຕ, ຠວາຫິ ຍາທິສາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາຕິ. ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸລາ ເອຕໍ ປມາຓໍ ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ຍທິທໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລານາ. ມາ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ, ເສຂໍ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນຸປາປຸຓາຕູຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ເສຂໍ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນຸປາປຸຓາຕິ, ໂສ ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເອກຘີຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ສທ຺ຘາ ຠິກ຺ຂເວ ອຸປາສິກາ ເອກໍ ຘີຕຣໍ ປິຍໍ ມນາປໍ ເອວໍ ສມ຺ມາ ອາຍາຈມານາ ອາຍາເຈຍ຺ຍ – ‘ຕາທິສາ, ອຍ຺ເຍ, ຠວາຫິ ຍາທິສາ ຂຸຊ຺ຊຸຕ຺ຕຣາ ຈ ອຸປາສິກາ ເວຬຸກຓ຺ຑກິຍາ [ເວຬຸກຓ຺ຑກີ (ສີ. ຉກ຺ກງ຺ຄຸຕ຺ຕເຣປິ)] ຈ ນນ຺ທມາຕາ’ຕິ. ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸລາ ເອຕໍ ປມາຓໍ ມມ ສາວິການໍ ອຸປາສິການໍ, ຍທິທໍ ຂຸຊ຺ຊຸຕ຺ຕຣາ ຈ ອຸປາສິກາ ເວຬຸກຓ຺ຑກິຍາ ຈ ນນ຺ທມາຕາ. ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ເຍ, ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊສິ; ຕາທິສາ, ອຍ຺ເຍ, ຠວາຫິ ຍາທິສາ ເຂມາ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ ຈາຕິ. ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸລາ ເອຕໍ ປມາຓໍ ມມ ສາວິການໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ, ຍທິທໍ ເຂມາ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ ຈ. ມາ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ເຍ, ເສຂໍ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນຸປາປຸຓາຕູຕິ. ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເສຂໍ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນຸປາປຸຓາຕິ, ໂສ ຕສ຺ສາ ໂຫຕິ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ສ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ສ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສ຺ສ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ …ເປ… ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຉວິສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉວິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຉວິໍ ເຉຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຈມ຺ມໍ ເຉຕ຺ວາ ມໍສໍ ຉິນ຺ທຕິ, ມໍສໍ ເຉຕ຺ວາ ນ຺ຫາຣຸໍ ຉິນ຺ທຕິ, ນ຺ຫາຣຸໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ອຏ຺ຐິໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຣຊ຺ຊຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉວິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຉວິໍ ເຉຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຈມ຺ມໍ ເຉຕ຺ວາ ມໍສໍ ຉິນ຺ທຕິ, ມໍສໍ ເຉຕ຺ວາ ນ຺ຫາຣຸໍ ຉິນ຺ທຕິ, ນ຺ຫາຣຸໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ອຏ຺ຐິໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພລວາ ປຸຣິໂສ ທຬ຺ຫາຍ ວາຬຣຊ຺ຊຸຍາ ຊງ຺ຆໍ ເວເຐຕ຺ວາ ຆໍເສຍ຺ຍ. ສາ ຉວິໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ຉວິໍ ເຉຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ຈມ຺ມໍ ເຉຕ຺ວາ ມໍສໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ມໍສໍ ເຉຕ຺ວາ ນ຺ຫາຣຸໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ນ຺ຫາຣຸໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ອຏ຺ຐິໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຉວິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຉວິໍ ເຉຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຈມ຺ມໍ ເຉຕ຺ວາ ມໍສໍ ຉິນ຺ທຕິ, ມໍສໍ ເຉຕ຺ວາ ນ຺ຫາຣຸໍ ຉິນ຺ທຕິ, ນ຺ຫາຣຸໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ອຏ຺ຐິໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິໍມິຎ຺ຊໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ໂຍປິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ຕສ຺ສປາຫໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນ຺ຕຣາຍາຍ ວທາມີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ຍາ ຫິສ຺ສ ສາ, ອານນ຺ທ, ອກຸປ຺ປາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ນາຫໍ ຕສ຺ສາ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍ ວທາມິ. ເຍ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ, ອານນ຺ທ, ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣາ ອຘິຄຕາ ເຕສາຫມສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍ ວທາມິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປຊຫິສ຺ສາມ, ນ ຈ ໂນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ອານນ຺ທ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ຕຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມາຕຸຄາໂມ ຈ ກລ຺ຍາຓີ, ປຸຕ຺ໂຕ ຈ ເອກຘີຕຸ ຈ;

ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕີຓິ, ຉວິ ຣຊ຺ຊຸ ຈ ຠິກ຺ຂຸນາຕິ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ໂຄ

໑. ຠິນ຺ທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກຸສລມູລສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕສ຺ສ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ກຸສລມູລໍ ສມຸຈ຺ເຉທມຄມາ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກຸສລຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕສ຺ສ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ກຸສໂລ ຘມ຺ໂມ ສມຸຈ຺ເຉທມຄມາ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສຸກ຺ກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕສ຺ສ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ສຸກ຺ໂກ ຘມ຺ໂມ ສມຸຈ຺ເຉທມຄມາ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ເທວທຕ຺ເຕ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ເທວທຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຕ຺ຕວຘາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກທລີ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ປຣາຠວາຍ ຜລໍ ເທຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວຬຸ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ປຣາຠວາຍ ຜລໍ ເທຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນໂຬ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ປຣາຠວາຍ ຜລໍ ເທຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຕຣີ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຣາຠວາຍ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຜລໍ ເວ ກທລິໍ ຫນ຺ຕິ, ຜລໍ ເວຬຸໍ ຜລໍ ນຬໍ;

ສກ຺ກາໂຣ ກາປຸຣິສໍ ຫນ຺ຕິ, ຄພ຺ໂຠ ອສ຺ສຕຣິໍ ຍຖາຕິ’’. ປຎ຺ຈມໍ;

໖. ປຎ຺ຈຣຖສຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໕. ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອຠິຫຣີຍຕິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອຊາຕສຕ຺ຕຸກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອຠິຫຣີຍຕີ’’ຕິ. ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປິຫຍິຕ຺ຖ. ຍາວກີວຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອາຫຣີຍິສ຺ສຕິ, ຫານິເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸທ຺ຘິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຓ຺ຑສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຣສ຺ສ ນາສາຍ ປິຕ຺ຕໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ, ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸກ຺ກຸໂຣ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ຈຓ຺ຑຕໂຣ ອສ຺ສ; ເອວເມວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວກີວຎ຺ຈ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອາຫຣີຍິສ຺ສຕິ, ຫານິເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸທ຺ຘິ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ…ເປ… ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ‘ນ ຈາຍມາຍສ຺ມາ ມາຕຸປິ ເຫຕຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕເມນໍ ປສ຺ສາມິ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສນ຺ຕໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປຊຫິສ຺ສາມ. ນ ຈ ໂນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘-໑໓. ປິຕຸສຸຕ຺ຕາທິຉກ຺ກໍ

໑໘໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ທາຣຸໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ‘ນ ຈາຍມາຍສ຺ມາ ປິຕຸປິ ເຫຕຸ…ເປ… ຠາຕຸປິ ເຫຕຸ… ຠຄິນິຍາປິ ເຫຕຸ… ປຸຕ຺ຕສ຺ສປິ ເຫຕຸ… ຘີຕຸຍາປິ ເຫຕຸ… ປຊາປຕິຍາປິ ເຫຕຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕເມນໍ ປສ຺ສາມິ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕໍ ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສນ຺ຕໍ. ເອວໍ ທາຣຸໂຓ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ກຏຸໂກ ຜຣຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປຊຫິສ຺ສາມ, ນ ຈ ໂນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເຕຣສມໍ.

ຈຕຸຕ຺ໂຖ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຠິນ຺ທິ ມູລໍ ທຸເວ ຘມ຺ມາ, ປກ຺ກນ຺ຕໍ ຣຖ ມາຕຣິ;

ປິຕາ ຠາຕາ ຈ ຠຄິນີ, ປຸຕ຺ໂຕ ຘີຕາ ປຊາປຕີຕິ.

ລາຠສກ຺ກາຣສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໗. ຣາຫຸລສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ຈກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຈກ຺ຂຸໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ໂສຕໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ…. ‘‘ຆານໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ຊິວ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ກາໂຍ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’ …ເປ… ‘‘ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ …ເປ… ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຆານສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ກາຍສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຣູປສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຣູປາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ສທ຺ເທສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຄນ຺ເຘສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຣເສສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ວິຎ຺ຎາຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ… ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’ …ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ໂສຕວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຆານວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ກາຍວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສມ຺ຜສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໑. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ໂສຕສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ຆານສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ… ກາຍສມ຺ຜສ຺ໂສ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຆານສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ກາຍສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ເວທນາສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ…ເປ… ຆານສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ໂສຕ… ຆານ… ຊິວ຺ຫາ… ກາຍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ສທ຺ທສຎ຺ຎາ…ເປ… ຄນ຺ຘສຎ຺ຎາ… ຣສສຎ຺ຎາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ຎາ… ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ສທ຺ທສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຄນ຺ຘສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຣສສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຘມ຺ມສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຎ຺ເຈຕນາສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຣູປສຎ຺ເຈຕນາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ສທ຺ທສຎ຺ເຈຕນາ…ເປ… ຄນ຺ຘສຎ຺ເຈຕນາ… ຣສສຎ຺ເຈຕນາ … ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ເຈຕນາ… ຘມ຺ມສຎ຺ເຈຕນາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປສຎ຺ເຈຕນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ສທ຺ທສຎ຺ເຈຕນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຄນ຺ຘສຎ຺ເຈຕນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຣສສຎ຺ເຈຕນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ເຈຕນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຘມ຺ມສຎ຺ເຈຕນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕຓ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຣູປຕຓ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ສທ຺ທຕຓ຺ຫາ…ເປ… ຄນ຺ຘຕຓ຺ຫາ… ຣສຕຓ຺ຫາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຕຓ຺ຫາ… ຘມ຺ມຕຓ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປຕຓ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ສທ຺ທຕຓ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຄນ຺ຘຕຓ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຣສຕຓ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຕຓ຺ຫາຍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຘມ຺ມຕຓ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ …ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຘາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ປຖວີຘາຕຸ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ອາໂປຘາຕຸ…ເປ… ເຕໂຊຘາຕຸ… ວາໂຍຘາຕຸ… ອາກາສຘາຕຸ… ວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ປຖວີຘາຕຸຍາປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ອາໂປຘາຕຸຍາປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ເຕໂຊຘາຕຸຍາປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ວາໂຍຘາຕຸຍາປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ອາກາສຘາຕຸຍາປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸຍາປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ປຊານາຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຂນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຣູປໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເວທນາ…ເປ… ສຎ຺ຎາ… ສງ຺ຂາຣາ… ວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ສງ຺ຂາເຣສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຈກ຺ຂຸ ຣູປຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ສມ຺ຜສ຺ໂສ ເວທນາຍ ຈ;

ສຎ຺ຎາ ສຎ຺ເຈຕນາ ຕຓ຺ຫາ, ຘາຕຸ ຂນ຺ເຘນ ເຕ ທສາຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ຈກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຣາຫຸລໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຈກ຺ຂຸໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ໂສຕໍ…ເປ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ… ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ຆານສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ … ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ກາຍສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ເອເຕນ ເປຍ຺ຍາເລນ ທສ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ກາຕພ຺ພາ. ປຐມໍ.

໒-໑໐. ຣູປາທິສຸຕ຺ຕນວກໍ

໑໙໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຣູປາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ….

‘‘ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ… ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ… ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ….

‘‘ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ໂສຕສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຆານສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ… ກາຍສມ຺ຜສ຺ໂສ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ….

‘‘ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ…ເປ… ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ຆານສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ….

‘‘ຣູປສຎ຺ຎາ…ເປ… ສທ຺ທສຎ຺ຎາ… ຄນ຺ຘສຎ຺ຎາ… ຣສສຎ຺ຎາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ຎາ… ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ….

‘‘ຣູປສຎ຺ເຈຕນາ…ເປ… ສທ຺ທສຎ຺ເຈຕນາ… ຄນ຺ຘສຎ຺ເຈຕນາ… ຣສສຎ຺ເຈຕນາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ເຈຕນາ… ຘມ຺ມສຎ຺ເຈຕນາ….

‘‘ຣູປຕຓ຺ຫາ …ເປ… ສທ຺ທຕຓ຺ຫາ… ຄນ຺ຘຕຓ຺ຫາ… ຣສຕຓ຺ຫາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຕຓ຺ຫາ… ຘມ຺ມຕຓ຺ຫາ….

‘‘ປຖວີຘາຕຸ…ເປ… ອາໂປຘາຕຸ… ເຕໂຊຘາຕຸ… ວາໂຍຘາຕຸ… ອາກາສຘາຕຸ … ວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ….

‘‘ຣູປໍ …ເປ… ເວທນາ… ສຎ຺ຎາ… ສງ຺ຂາຣາ… ວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ? ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ເອວໍ ປສ຺ສໍ ຣາຫຸລ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ອນຸສຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ສວິຎ຺ຎາຓເກ ກາເຍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ສພ຺ພນິມິຕ຺ເຕສຸ ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານານຸສຍາ ນ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ, ຣາຫຸລ, ຣູປໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ຣູປໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ຍາ ກາຈິ ເວທນາ…ເປ… ຍາ ກາຈິ ສຎ຺ຎາ… ເຍ ເກຈິ ສງ຺ຂາຣາ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຣາຫຸລ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ສວິຎ຺ຎາຓເກ ກາເຍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ສພ຺ພນິມິຕ຺ເຕສຸ ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານານຸສຍາ ນ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ອປຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ຈ ສວິຎ຺ຎາຓເກ ກາເຍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ສພ຺ພນິມິຕ຺ເຕສຸ ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານາປຄຕໍ ມານສໍ ໂຫຕິ ວິຘາ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ສນ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ, ຣາຫຸລ, ຣູປໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ ສພ຺ພໍ ຣູປໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ’’.

‘‘ຍາ ກາຈິ ເວທນາ…ເປ… ຍາ ກາຈິ ສຎ຺ຎາ… ເຍ ເກຈິ ສງ຺ຂາຣາ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອນຸປາທາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຣາຫຸລ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ສວິຎ຺ຎາຓເກ ກາເຍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ສພ຺ພນິມິຕ຺ເຕສຸ ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານາປຄຕໍ ມານສໍ ໂຫຕິ ວິຘາ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ສນ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຈກ຺ຂຸ ຣູປຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ສມ຺ຜສ຺ໂສ ເວທນາຍ ຈ;

ສຎ຺ຎາ ສຎ຺ເຈຕນາ ຕຓ຺ຫາ, ຘາຕຸ ຂນ຺ເຘນ ເຕ ທສ;

ອນຸສຍໍ ອປຄຕຎ຺ເຈວ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ຣາຫຸລສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໘. ລກ຺ຂຓສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ອຏ຺ຐິສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໒. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ລກ຺ຂໂຓ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ [ມຫາໂມຄ຺ຄລາໂນ (ກ.)] ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ລກ຺ຂໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ລກ຺ຂຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍາມາວຸໂສ [ເອຫິ ອາວຸໂສ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ລກ຺ຂຓ, ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ລກ຺ຂໂຓ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປເທເສ ສິຕໍ ປາຕ຺ວາກາສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ລກ຺ຂໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ສິຕສ຺ສ ປາຕຸກມ຺ມາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອກາໂລ ໂຂ, ອາວຸໂສ ລກ຺ຂຓ, ເອຕສ຺ສ ປຎ຺ຫສ຺ສ. ຠຄວໂຕ ມໍ ສນ຺ຕິເກ ເອຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ລກ຺ຂໂຓ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ລກ຺ຂໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປເທເສ ສິຕໍ ປາຕ຺ວາກາສິ. ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ສິຕສ຺ສ ປາຕຸກມ຺ມາຍາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ອຏ຺ຐິກສງ຺ຂລິກໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ຜາສຸຬນ຺ຕຣິກາຫິ ວິຕຸເທນ຺ຕິ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ [ວິຕຸເທນ຺ຕິ (ສີ.), ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຠເຊນ຺ຕິ (ປີ. ກ.)]. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ! ເອວຣູໂປປິ ນາມ ສຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວຣູໂປປິ ນາມ ຍກ຺ໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວຣູໂປປິ ນາມ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາໂຠ ຠວິສ຺ສຕີ’’’ຕິ!!

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຈກ຺ຂຸຠູຕາ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວກາ ວິຫຣນ຺ຕິ; ຎາຓຠູຕາ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວກາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສາວໂກ ເອວຣູປໍ ຎສ຺ສຕິ ວາ ທກ຺ຂຕິ ວາ ສກ຺ຂິໍ ວາ ກຣິສ຺ສຕິ. ປຸພ຺ເພວ ເມ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ທິຏ຺ໂຐ ອໂຫສິ, ອປິ ຈາຫໍ ນ ພ຺ຍາກາສິໍ. ອຫຎ຺ເຈຕໍ [ອຫເມເວຕໍ (ສີ.)] ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ປເຣ ຈ ເມ [ປເຣ ເມ (ສີ.)] ນ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍຸໍ. ເຍ ເມ ນ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍຸໍ, ເຕສໍ ຕໍ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ໂຄຆາຕໂກ ອໂຫສິ. ໂສ ຕສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ວິປາເກນ ພຫູນິ ວສ຺ສານິ ພຫູນິ ວສ຺ສສຕານິ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ພຫູນິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກມ຺ມສ຺ສ ວິປາກາວເສເສນ ເອວຣູປໍ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາຠໍ ປຏິສໍເວທຍຕີ’’ຕິ. (ສພ຺ເພສໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານໍ ເອເສວ ເປຍ຺ຍາໂລ). ປຐມໍ.

໒. ເປສິສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໓. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ມໍສເປສິໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ [ວິຣາເຊນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ວິຠເຊນ຺ຕິ (ປີ. ກ.)]. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ໂຄຆາຕໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປິຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໔. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ມໍສປິຓ຺ຑໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ສາກຸຓິໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ນິຈ຺ຉວິສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໕. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ນິຈ຺ຉວິໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ໂອຣພ຺ຠິໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອສິໂລມສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໖. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ອສິໂລມໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ເຕ ອສີ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກາເຍ ນິປຕນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ສູກຣິໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໗. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ສຕ຺ຕິໂລມໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ຕາ ສຕ຺ຕິໂຍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກາເຍ ນິປຕນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ມາຄວິໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຸສຸໂລມສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໘. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ອຸສຸໂລມໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ເຕ ອຸສູ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກາເຍ ນິປຕນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ກາຣຓິໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສູຈິໂລມສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໙. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ສູຈິໂລມໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ຕາ ສູຈິໂຍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກາເຍ ນິປຕນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ສູໂຕ [ສາຣຖິໂກ (ກ. ວິນເຍປິ)] ອໂຫສິ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍສູຈິໂລມສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໐. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ສູຈິໂລມໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ຕາ ສູຈິໂຍ ສີເສ ປວິສິຕ຺ວາ ມຸຂໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ; ມຸເຂ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸຣໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ; ອຸເຣ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸທຣໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ; ອຸທເຣ ປວິສິຕ຺ວາ ອູຣູຫິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ; ອູຣູສຸ ປວິສິຕ຺ວາ ຊງ຺ຆາຫິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ; ຊງ຺ຆາສຸ ປວິສິຕ຺ວາ ປາເທຫິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ; ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ສູຈໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ກຸມ຺ຠຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໑. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ກຸມ຺ຠຓ຺ຑໍ ປຸຣິສໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ໂສ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ເຕວ ອຓ຺ເຑ ຂນ຺ເຘ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ນິສີທນ຺ໂຕປິ ເຕສ຺ເວວ ອຓ຺ເຑສຸ ນິສີທຕິ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ຄາມກູຏໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ທສມໍ.

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຏ຺ຐິ ເປສິ ອຸໂຠ ຄາວຆາຕກາ,

ປິຓ຺ໂຑ ສາກຸຓິໂຍ ນິຈ຺ຉໂວຣພ຺ຠິ;

ອສິ ສູກຣິໂກ ສຕ຺ຕິມາຄວິ,

ອຸສຸ ກາຣຓິໂກ ສູຈິ ສາຣຖິ;

ໂຍ ຈ ສິພ຺ພິຍຕິ ສູຈໂກ ຫິ ໂສ,

ອຓ຺ຑຠາຣິ ອຫຸ ຄາມກູຏໂກຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ສສີສກສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໒. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຣາຊຄເຫ ເວຬຸວເນ. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ປຸຣິສໍ ຄູຖກູເປ ສສີສກໍ ນິມຸຄ຺ຄໍ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ປາຣທາຣິໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ປຐມໍ.

໒. ຄູຖຂາທສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໓. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ປຸຣິສໍ ຄູຖກູເປ ນິມຸຄ຺ຄໍ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຄູຖໍ ຂາທນ຺ຕໍ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ທຸຏ຺ຐພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິ. ໂສ ກສ຺ສປສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາວຈເນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂທຓິໂຍ [ໂທຓິຍາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຄູຖສ຺ສ ປູຣາເປຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ອໂຫ ໂຠນ຺ໂຕ, ຍາວທຕ຺ຖໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕຸ ເຈວ ຫຣນ຺ຕຸ ຈາຕິ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ນິຈ຺ຉວິຕ຺ຖິສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໔. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ນິຈ຺ຉວິໍ ອິຕ຺ຖິໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖີ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ອຕິຈາຣິນີ ອໂຫສິ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ມງ຺ຄຸລິຕ຺ຖິສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໕. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ອິຕ຺ຖິໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ມງ຺ຄຸລິໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖີ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ອິກ຺ຂຓິກາ ອໂຫສິ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ໂອກິລິນີສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໖. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ອິຕ຺ຖິໍ ອຸປ຺ປກ຺ກໍ ໂອກິລິນິໍ ໂອກິຣິນິໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖີ ກລິງ຺ຄສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສີ ອໂຫສິ. ສາ ອິສ຺ສາປກຕາ ສປຕ຺ຕິໍ ອງ຺ຄາຣກຏາເຫນ ໂອກິຣິ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອສີສກສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໗. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ອສີສກໍ ກພນ຺ຘໍ [ກວນ຺ຘໍ (ສີ. ປີ.)] ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ອຸເຣ ອກ຺ຂີນິ ເຈວ ໂຫນ຺ຕິ ມຸຂຎ຺ຈ. ຕເມນໍ ຄິຊ຺ຌາປິ ກາກາປິ ກຸລລາປິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ວິຕຈ຺ເຉນ຺ຕິ ວິຣາເຊນ຺ຕິ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຣາຊຄເຫ ຫາຣິໂກ ນາມ ໂຈຣຆາຕໂກ ອໂຫສິ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປາປຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໘. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາຏິປິ ອາທິຕ຺ຕາ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາ ສໂຊຕິຠູຕາ [ສຎ຺ໂຊຕິຠູຕາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ປຕ຺ໂຕປິ ອາທິຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຊ຺ຊລິໂຕ ສໂຊຕິຠູໂຕ, ກາຍພນ຺ຘນມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ, ກາໂຍປິ ອາທິຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຊ຺ຊລິໂຕ ສໂຊຕິຠູໂຕ. ໂສ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກສ຺ສປສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາວຈເນ ປາປຠິກ຺ຂຸ ອໂຫສິ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປາປຠິກ຺ຂຸນີສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໙. ‘‘ອທ຺ທສໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕສ຺ສາ ສງ຺ຆາຏິປິ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ປາປຠິກ຺ຂຸນີ ອໂຫສິ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປາປສິກ຺ຂມານສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໐. ‘‘ອທ຺ທສໍ ສິກ຺ຂມານໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕສ຺ສາ ສງ຺ຆາຏິປິ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ປາປສິກ຺ຂມານາ ອໂຫສິ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ປາປສາມເຓຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໑. ‘‘ອທ຺ທສໍ ສາມເຓຣໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາຏິປິ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ປາປສາມເຓໂຣ ອໂຫສິ…ເປ…. ທສມໍ.

໑໑. ປາປສາມເຓຣີສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໒. ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຊ຺ຌກູຏາ ປພ຺ພຕາ ໂອໂຣຫນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ສາມເຓຣິໍ ເວຫາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຕສ຺ສາ ສງ຺ຆາຏິປິ ອາທິຕ຺ຕາ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາ ສໂຊຕິຠູຕາ, ປຕ຺ໂຕປິ ອາທິຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຊ຺ຊລິໂຕ ສໂຊຕິຠູໂຕ, ກາຍພນ຺ຘນມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ, ກາໂຍປິ ອາທິຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຊ຺ຊລິໂຕ ສໂຊຕິຠູໂຕ. ສາ ສຸທໍ ອຏ຺ຏສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ! ເອວຣູໂປປິ ນາມ ສຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວຣູໂປປິ ນາມ ຍກ຺ໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວຣູໂປປິ ນາມ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາໂຠ ຠວິສ຺ສຕີ’’’ຕິ!!

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຈກ຺ຂຸຠູຕາ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວກາ ວິຫຣນ຺ຕິ; ຎາຓຠູຕາ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວກາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສາວໂກ ເອວຣູປໍ ຎສ຺ສຕິ ວາ ທກ຺ຂຕິ ວາ ສກ຺ຂິໍ ວາ ກຣິສ຺ສຕິ. ປຸພ຺ເພວ ເມ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣີ ທິຏ຺ຐາ ອໂຫສິ. ອປິ ຈາຫໍ ນ ພ຺ຍາກາສິໍ. ອຫຎ຺ເຈຕໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ, ປເຣ ຈ ເມ ນ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍຸໍ. ເຍ ເມ ນ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍຸໍ, ເຕສໍ ຕໍ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣີ ກສ຺ສປສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາວຈເນ ປາປສາມເຓຣີ ອໂຫສິ. ສາ ຕສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ວິປາເກນ ພຫູນິ ວສ຺ສານິ ພຫູນິ ວສ຺ສສຕານິ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ພຫູນິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກມ຺ມສ຺ສ ວິປາກາວເສເສນ ເອວຣູປໍ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາຠໍ ປຏິສໍເວທຍຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກູເປ ນິມຸຄ຺ໂຄ ຫິ ໂສ ປາຣທາຣິໂກ;

ຄູຖຂາທິ ອຫຸ ທຸຏ຺ຐພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.

ນິຈ຺ຉວິຕ຺ຖິ ອຕິຈາຣິນີ ອຫຸ;

ມງ຺ຄຸລິຕ຺ຖິ ອຫຸ ອິກ຺ຂຓິຕ຺ຖິກາ.

ໂອກິລິນິ ສປຕ຺ຕງ຺ຄາໂຣກິຣິ;

ສີສຈ຺ຉິນ຺ໂນ ອຫຸ ໂຈຣຆາຕໂກ.

ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານາ;

ສາມເຓໂຣ ອຖ ສາມເຓຣິກາ.

ກສ຺ສປສ຺ສ ວິນຍສ຺ມິໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ;

ປາປກມ຺ມໍ ກຣິໍສຸ ຕາວເທຕິ.

ລກ຺ຂຓສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໙. ໂອປມ຺ມສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ກູຏສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໓. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາຣສ຺ສ ຍາ ກາຈິ ໂຄປານສິໂຍ ສພ຺ພາ ຕາ ກູຏງ຺ຄມາ ກູຏສໂມສຣຓາ ກູຏສມຸຄ຺ຆາຕາ ສພ຺ພາ ຕາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສພ຺ເພ ເຕ ອວິຊ຺ຊາມູລກາ ອວິຊ຺ຊາສໂມສຣຓາ ອວິຊ຺ຊາສມຸຄ຺ຆາຕາ, ສພ຺ເພ ເຕ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ນຂສິຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕໍ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ, ໂຍ ວາຍໍ [ໂຍ ຈາຍໍ (ພຫູສຸ)] ມຍາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ ອຍໍ ວາ [ຍາ ຈາຍໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ມຫາປຖວີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍທິທໍ ມຫາປຖວີ. ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກຍໍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ອຸປນິຘິມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕເຍວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມນຸສ຺ເສຫິ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກຸລສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ກຸລານິ ພຫຸຕ຺ຖິການິ ອປ຺ປປຸຣິສານິ ຕານິ ສຸປ຺ປຘໍສິຍານິ ໂຫນ຺ຕິ ໂຈເຣຫິ ກຸມ຺ຠຕ຺ເຖນເກຫິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອຠາວິຕາ ອພຫຸລີກຕາ ໂສ ສຸປ຺ປຘໍສິໂຍ ໂຫຕິ ອມນຸສ຺ເສຫິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ກຸລານິ ອປ຺ປິຕ຺ຖິການິ ພຫຸປຸຣິສານິ ຕານິ ທຸປ຺ປຘໍສິຍານິ ໂຫນ຺ຕິ ໂຈເຣຫິ ກຸມ຺ຠຕ຺ເຖນເກຫິ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ໂສ ທຸປ຺ປຘໍສິໂຍ ໂຫຕິ ອມນຸສ຺ເສຫິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເມຕ຺ຕາ ໂນ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ຠາວິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ໂອກ຺ຂາສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ໂອກ຺ຂາສຕໍ ທານໍ ທເທຍ຺ຍ, ໂຍ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍໍ ໂອກ຺ຂາສຕໍ ທານໍ ທເທຍ຺ຍ, ໂຍ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ໂອກ຺ຂາສຕໍ ທານໍ ທເທຍ຺ຍ, ໂຍ ວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ອນ຺ຕມໂສ ຄທ຺ທຸຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ໂຍ ວາ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍໍ ອນ຺ຕມໂສ ຄທ຺ທຸຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ໂຍ ວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ອນ຺ຕມໂສ ຄທ຺ທຸຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ອິທໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເມຕ຺ຕາ ໂນ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ຠາວິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໗. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕິ ຕິຓ຺ຫຜລາ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ອິມໍ ສຕ຺ຕິໍ ຕິຓ຺ຫຜລໍ ປາຓິນາ ວາ ມຸຏ຺ຐິນາ ວາ ປຏິເລຓິສ຺ສາມິ ປຏິໂກຏ຺ຏິສ຺ສາມິ ປຏິວຏ຺ເຏສ຺ສາມີ’ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອມຸໍ ສຕ຺ຕິໍ ຕິຓ຺ຫຜລໍ ປາຓິນາ ວາ ມຸຏ຺ຐິນາ ວາ ປຏິເລເຓຕຸໍ ປຏິໂກຏ຺ເຏຕຸໍ ປຏິວຏ຺ເຏຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ອສຸ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຕິ ຕິຓ຺ຫຜລາ ນ ສຸກຣາ ປາຓິນາ ວາ ມຸຏ຺ຐິນາ ວາ ປຏິເລເຓຕຸໍ ປຏິໂກຏ຺ເຏຕຸໍ ປຏິວຏ຺ເຏຕຸໍ. ຍາວເທວ ຈ ປນ ໂສ ປຸຣິໂສ ກິລມຖສ຺ສ ວິຆາຕສ຺ສ ຠາຄີ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ, ຕສ຺ສ ເຈ ອມນຸສ຺ໂສ ຈິຕ຺ຕໍ ຂິປິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ອຖ ໂຂ ສ຺ເວວ ອມນຸສ຺ໂສ ກິລມຖສ຺ສ ວິຆາຕສ຺ສ ຠາຄີ ອສ຺ສ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເມຕ຺ຕາ ໂນ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ຠາວິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຘນຸຄ຺ຄຫສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ທຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຘນຸຄ຺ຄຫາ ສຸສິກ຺ຂິຕາ ກຕຫຕ຺ຖາ ກຕູປາສນາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ຐິຕາ ອສ຺ສຸ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ທຬ຺ຫຘມ຺ມານໍ ຘນຸຄ຺ຄຫານໍ ສຸສິກ຺ຂິຕານໍ ກຕຫຕ຺ຖານໍ ກຕູປາສນານໍ ຈຕຸທ຺ທິສາ ກຓ຺ເຑ ຂິຕ຺ເຕ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິເຕ ປຖວິຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຊວໂນ ປຸຣິໂສ ປຣເມນ ຊເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍາ’’ຕິ?

‘‘ເອກສ຺ສ ເຈປິ, ຠນ຺ເຕ, ທຬ຺ຫຘມ຺ມສ຺ສ ຘນຸຄ຺ຄຫສ຺ສ ສຸສິກ຺ຂິຕສ຺ສ ກຕຫຕ຺ຖສ຺ສ ກຕູປາສນສ຺ສ ກຓ຺ຑໍ ຂິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປຖວິຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຫເຣຍ຺ຍ – ‘ຊວໂນ ປຸຣິໂສ ປຣເມນ ຊເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ’ຕິ ອລໍ ວຈນາຍ, ໂກ ປນ ວາໂທ ຈຕຸນ຺ນໍ ທຬ຺ຫຘມ຺ມານໍ ຘນຸຄ຺ຄຫານໍ ສຸສິກ຺ຂິຕານໍ ກຕຫຕ຺ຖານໍ ກຕູປາສນານ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຍຖາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຊໂວ, ຍຖາ ຈ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ຊໂວ, ຕໂຕ ສີຆຕໂຣ. ຍຖາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຊໂວ ຍຖາ ຈ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ຊໂວ ຍຖາ ຈ ຍາ ເທວຕາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ ຕາສໍ ເທວຕານໍ ຊໂວ, ( ) [(ຕໂຕ ສີຆຕໂຣ. ຍຖາ ຈ ຠິກ຺ຂເວ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຊໂວ, ຍຖາ ຈ ຈນ຺ທິມສຸຣິຍານໍ ຊໂວ, ຍຖາ ຈ ຍາ ເທວຕາ ຈນ຺ທິມສຸຣິຍານໍ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ຕາສໍ ເທວຕານໍ ຊໂວ,) (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຕໂຕ ສີຆຕຣໍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣາ ຂິຍນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອາຓິສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສາຣຫານໍ ອານໂກ [ອາຓໂກ (ສີ.)] ນາມ ມຸທິງ຺ໂຄ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ທສາຣຫາ ອານເກ ຆຏິເຕ ອຎ຺ຎໍ ອາຓິໍ ໂອທຫິໍສຸ. ອຫຸ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມໂຍ ຍໍ ອານກສ຺ສ ມຸທິງ຺ຄສ຺ສ ໂປຣາຓໍ ໂປກ຺ຂຣຜລກໍ ອນ຺ຕຣຘາຍິ. ອາຓິສງ຺ຆາໂຏວ ອວສິສ຺ສິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ, ເຍ ເຕ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ຕຖາຄຕຠາສິຕາ ຄມ຺ຠີຣາ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາ ໂລກຸຕ຺ຕຣາ ສຸຎ຺ຎຕປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ເຕສຸ ຠຎ຺ຎມາເນສຸ ນ ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕິ ນ ຈ ເຕ ຘມ຺ເມ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ’’.

‘‘ເຍ ປນ ເຕ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ກວິກຕາ ກາເວຍ຺ຍາ ຈິຕ຺ຕກ຺ຂຣາ ຈິຕ຺ຕພ຺ຍຎ຺ຊນາ ພາຫິຣກາ ສາວກຠາສິຕາ, ເຕສຸ ຠຎ຺ຎມາເນສຸ ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ຘມ຺ເມ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວເມເຕສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານໍ ຕຖາຄຕຠາສິຕານໍ ຄມ຺ຠີຣານໍ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖານໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣານໍ ສຸຎ຺ຎຕປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕານໍ ອນ຺ຕຣຘານໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເຍ ເຕ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ຕຖາຄຕຠາສິຕາ ຄມ຺ຠີຣາ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາ ໂລກຸຕ຺ຕຣາ ສຸຎ຺ຎຕປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ເຕສຸ ຠຎ຺ຎມາເນສຸ ສຸສ຺ສູສິສ຺ສາມ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສາມ, ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສາມ, ເຕ ຈ ຘມ຺ເມ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ກລິງ຺ຄຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໐. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກລິງ຺ຄຣູປຘານາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ລິຈ຺ຉວີ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ອຸປາສນສ຺ມິໍ. ເຕສໍ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ນ ລຠຕິ ໂອຕາຣໍ ນ ລຠຕິ ອາຣມ຺ມຓໍ. ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ລິຈ຺ຉວີ ສຸຂຸມາລາ [ສຸກຸມາລາ (ສີ.), ສຸຂຸມາ (ກ.)] ມຸທຸຕລຸນຫຕ຺ຖປາທາ [ມຸທຸຕລາຫຕ຺ຖປາທາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເຕ ມຸທຸກາສຸ ເສຍ຺ຍາສຸ ຕູລພິມ຺ໂພຫນາສຸ [ຕູລພິມ຺ໂພຫນາສຸ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ຕູລພິມ຺ໂພຫນາທີສຸ (ສີ.), ຕູລພິພ຺ໂພຫນາທີສຸ (ກ.)] ຍາວສູຣິຍຸຄ຺ຄມນາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ປິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ລຈ຺ຉຕິ ໂອຕາຣໍ ລຈ຺ຉຕິ ອາຣມ຺ມຓໍ.

‘‘ກລິງ຺ຄຣູປຘານາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ປຘານສ຺ມິໍ. ເຕສໍ ມາໂຣ ປາປິມາ ນ ລຠຕິ ໂອຕາຣໍ ນ ລຠຕິ ອາຣມ຺ມຓໍ. ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູ ສຸຂຸມາ ມຸທຸຕລຸນຫຕ຺ຖປາທາ. ເຕ ມຸທຸກາສຸ ເສຍ຺ຍາສຸ ຕູລພິມ຺ໂພຫນາສຸ ຍາວສູຣິຍຸຄ຺ຄມນາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ປິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຕສໍ ມາໂຣ ປາປິມາ ລຈ຺ຉຕິ ໂອຕາຣໍ ລຈ຺ຉຕິ ອາຣມ຺ມຓໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ກລິງ຺ຄຣູປຘານາ ວິຫຣິສ຺ສາມ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ປຘານສ຺ມິ’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ນາຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ນໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຕິເວລໍ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ. ຕເມນໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາຍສ຺ມາ ອຕິເວລໍ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມີ’’ຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວມາຫ – ‘‘ອິເມ ຫິ ນາມ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ, ກິມງ຺ຄໍ [ກິມງ຺ຄ (ສີ.)] ປນາຫ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ນໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຕິເວລໍ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ. ຕເມນໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ມາຍສ຺ມາ ອຕິເວລໍ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມີ’ຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວມາຫ – ‘ອິເມ ຫິ ນາມ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ, ກິມງ຺ຄໍ ປນາຫ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຎ຺ຎາຍຕເນ ມຫາສຣສີ. ຕໍ ນາຄາ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕ ຕໍ ສຣສິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ໂສຓ຺ຑາຍ ຠິສມຸຬາລໍ ອພ຺ພຸເຫຕ຺ວາ [ອພ຺ຠູເຫຕ຺ວາ (ກ.), ອພ຺ພາຫິຕ຺ວາ (ມຫາວ. ໒໗໘)] ສຸວິກ຺ຂາລິຕໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ອກທ຺ທມໍ ສງ຺ຂາທິຕ຺ວາ [ສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ (ປີ. ກ.)] ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ວຓ຺ຓາຍ ເຈວ ໂຫຕິ ພລາຍ ຈ, ນ ຈ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເຕສໍເຍວ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫານາຄານໍ ອນຸສິກ຺ຂມານາ ຕຣຸຓາ ຠິງ຺ກຈ຺ຉາປາ ຕໍ ສຣສິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ໂສຓ຺ຑາຍ ຠິສມຸຬາລໍ ອພ຺ພຸເຫຕ຺ວາ ນ ສຸວິກ຺ຂາລິຕໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ສກທ຺ທມໍ ອສງ຺ຂາທິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ເນວ ວຓ຺ຓາຍ ໂຫຕິ ນ ພລາຍ. ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຘ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສນ຺ຕິ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຄິຫີ ປສນ຺ນາກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຕ ຕໍ ລາຠໍ ອຄຘິຕາ ອມຸຈ຺ຉິຕາ ອນຊ຺ໂຌປນ຺ນາ [ອນຊ຺ຌາປນ຺ນາ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ມ. ນິ. ໑ ປາສຣາສິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ອາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ວຓ຺ຓາຍ ເຈວ ໂຫຕິ ພລາຍ ຈ, ນ ຈ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເຕສໍເຍວ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸສິກ຺ຂມານາ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສນ຺ຕິ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຄິຫີ ປສນ຺ນາກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຕ ຕໍ ລາຠໍ ຄຘິຕາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ອຊ຺ໂຌປນ຺ນາ ອນາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ອນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ເນວ ວຓ຺ຓາຍ ໂຫຕິ ນ ພລາຍ, ເຕ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຄຘິຕາ ອມຸຈ຺ຉິຕາ ອນຊ຺ໂຌປນ຺ນາ ອາທີນວທສ຺ສາວິໂນ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ຎາ ຕໍ ລາຠໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ພິຬາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຕິເວລໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕເມນໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາຍສ຺ມາ ອຕິເວລໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊີ’’ຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ນ ວິຣມຕິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຕິເວລໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕເມນໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ມາຍສ຺ມາ ອຕິເວລໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊີ’ຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ນ ວິຣມຕີ’’ຕິ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພິຬາໂຣ ສນ຺ຘິສມລສງ຺ກຏີເຣ ຐິໂຕ ອໂຫສິ ມຸທຸມູສິໍ ມຄ຺ຄຍມາໂນ – ‘ຍທາຍໍ ມຸທຸມູສິ ໂຄຈຣາຍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຂາທິສ຺ສາມີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸທຸມູສິ ໂຄຈຣາຍ ປກ຺ກາມິ. ຕເມນໍ ພິຬາໂຣ ຄເຫຕ຺ວາ ສຫສາ ສງ຺ຂາທິຕ຺ວາ [ສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ (ປີ. ກ.), ມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອສໍຂາທິຕ຺ວາ (ກຕ຺ຖຈິ)] ອຊ຺ໂຌຫຣິ. ຕສ຺ສ ໂສ ມຸທຸມູສິ ອນ຺ຕມ຺ປິ ຂາທິ, ອນ຺ຕຄຸຓມ຺ປິ ຂາທິ. ໂສ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓມ຺ປິ ນິຄຈ຺ຉິ ມຣຓມຕ຺ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ ອຣກ຺ຂິເຕເນວ ກາເຍນ ອຣກ຺ຂິຕາຍ ວາຈາຍ ອຣກ຺ຂິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອນຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາ, ອສໍວຸເຕຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ມາຕຸຄາມໍ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖໍ ວາ ທຸປ຺ປາຣຸຕໍ ວາ. ຕສ຺ສ ມາຕຸຄາມໍ ທິສ຺ວາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖໍ ວາ ທຸປ຺ປາຣຸຕໍ ວາ ຣາໂຄ ຈິຕ຺ຕໍ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ. ໂສ ຣາຄານຸທ຺ຘໍເສນ ຈິຕ຺ເຕນ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉຕິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ມຣຓຎ຺ເຫຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕຕິ. ມຣຓມຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສໍກິລິຏ຺ຐໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຍຖາຣູປາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຣກ຺ຂິເຕເນວ ກາເຍນ ຣກ຺ຂິຕາຍ ວາຈາຍ ຣກ຺ຂິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາ, ສໍວຸເຕຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ສິງ຺ຄາລສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອສ຺ສຸຕ຺ຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ຊຣສິງ຺ຄາລສ຺ສ ວສ຺ສມານສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣສິງ຺ຄາໂລ ອຸກ຺ກຓ຺ຑເກນ ນາມ ໂຣຄຊາເຕນ ຜຸຏ຺ໂຐ. ໂສ ເຍນ ເຍນ ອິຈ຺ຉຕິ ເຕນ ເຕນ ຄຈ຺ຉຕິ; ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ; ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ນິສີທຕິ; ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ນິປຊ຺ຊຕິ; ສີຕໂກປິ ນໍ ວາໂຕ ອຸປວາຍຕິ. ສາຘຸ ຂ຺ວສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍປຏິຎ຺ໂຎ ເອວຣູປມ຺ປິ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາຠໍ ປຏິສໍເວທິເຍຖ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ທຸຕິຍສິງ຺ຄາລສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໔. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ‘‘ອສ຺ສຸຕ຺ຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ຊຣສິງ຺ຄາລສ຺ສ ວສ຺ສມານສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສິຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ມິໍ ຊຣສິງ຺ຄາເລ ຍາ ກາຈິ ກຕຎ຺ຎຸຕາ ກຕເວທິຕາ, ນ ຕ຺ເວວ ອິເຘກຈ຺ເຈ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍປຏິຎ຺ເຎ ສິຍາ ຍາ ກາຈິ ກຕຎ຺ຎຸຕາ ກຕເວທິຕາ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ກຕຎ຺ຎຸໂນ ຠວິສ຺ສາມ ກຕເວທິໂນ; ນ ຈ ໂນ [ນ ຈ ໂນຕິ ອິທໍ ສີ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ] ອມ຺ເຫສຸ ອປ຺ປກມ຺ປິ ກຕໍ ນສ຺ສິສ຺ສຕີ’ຕິ [ມາ ນສ຺ສິສ຺ສຕີຕິ (ສີ. ປີ.), ວິນສ຺ສິສ຺ສຕີຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ໂອປມ຺ມສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກູຏໍ ນຂສິຂໍ ກຸລໍ, ໂອກ຺ຂາ ສຕ຺ຕິ ຘນຸຄ຺ຄໂຫ;

ອາຓິ ກລິງ຺ຄໂຣ ນາໂຄ, ພິຬາໂຣ ທ຺ເວ ສິງ຺ຄາລກາຕິ.

໑໐. ຠິກ຺ຂຸສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ໂກລິຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໕. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ.

ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ອຣິໂຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ, ອຣິໂຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕໂມ ນຸ ໂຂ ອຣິໂຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິໂຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ’ຕິ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ວິຕກ຺ກສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາ ມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ອຖ ໂຂ ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ມາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຣິຍໍ ຕຸຓ຺ຫີຠາວໍ ປມາໂທ, ອຣິເຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ຈິຕ຺ຕໍ ສຓ຺ຐເປຫິ, ອຣິເຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ຈິຕ຺ຕໍ ເອໂກທິຠາວໍ ກໂຣຫິ, ອຣິເຍ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາທຫາ’ຕິ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອປເຣນ ສມເຍນ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ສຕ຺ຖາຣາ ອນຸຄ຺ຄຫິໂຕ ສາວໂກ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ’ຕິ, ມມໍ ຕໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ສຕ຺ຖາຣາ ອນຸຄ຺ຄຫິໂຕ ສາວໂກ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ’’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຸປຕິສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ຕໍ ກິຎ຺ຈິ ໂລກສ຺ມິໍ ຍສ຺ສ ເມ ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖາຠາວາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ນຕ຺ຖິ ໂຂ ຕໍ ກິຎ຺ຈິ ໂລກສ຺ມິໍ ຍສ຺ສ ເມ ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖາຠາວາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖຸປິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖາຠາວາ ນຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຖຸປິ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖາຠາວາ ນຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ, ອປິ ຈ ເມ ເອວມສ຺ສ – ‘ມເຫສກ຺ໂຂ ວຕ, ໂຠ, ສຕ຺ຖາ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ. ສເຈ ຫິ ຠຄວາ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ຕທສ຺ສ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານ’ນ຺ຕິ. ຕຖາ ຫິ ປນາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານານຸສຍາ ສຸສມູຫຕາ. ຕສ຺ມາ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸປິ ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖາຠາວາ ນຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຆຏສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣນ຺ຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ ເອກວິຫາເຣ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ; ປຣິສຸທ຺ໂຘ ມຸຂວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ ສນ຺ເຕນ ນູນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອຊ຺ຊ ວິຫາເຣນ ວິຫາສີ’’ຕິ. ‘‘ໂອຬາຣິເກນ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອຊ຺ຊ ວິຫາເຣນ ວິຫາສິໍ. ອປິ ຈ, ເມ ອໂຫສິ ຘມ຺ມີ ກຖາ’’ຕິ. ‘‘ເກນ ສທ຺ຘິໍ ປນາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ອໂຫສິ ຘມ຺ມີ ກຖາ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວຕາ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ຘມ຺ມີ ກຖາ’’ຕິ. ‘‘ທູເຣ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາຍສ຺ມາ, ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມິ; ອຸທາຫຸ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມີ’’ຕິ? ‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມິໍ; ນປິ ມໍ ຠຄວາ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມິ. ອປິ ຈ, ເມ ຍາວຕາ ຠຄວາ ເອຕ຺ຕາວຕາ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິສຸຊ຺ຌິ ທິພ຺ພາ ຈ ໂສຕຘາຕຸ. ຠຄວໂຕປິ ຍາວຕາຫໍ ເອຕ຺ຕາວຕາ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິສຸຊ຺ຌິ ທິພ຺ພາ ຈ ໂສຕຘາຕູ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາກຖໍ ປນາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ຘມ຺ມີ ກຖາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕີ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ມໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ອິຘ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ – ກາມໍ ຕໂຈ ຈ ນ຺ຫາຣຸ ຈ ອຏ຺ຐີ ຈ ອວສິສ຺ສຕຸ, ສຣີເຣ ອຸປສຸສ຺ສຕຸ ມໍສໂລຫິຕໍ, ຍໍ ຕໍ ປຸຣິສຖາເມນ ປຸຣິສວີຣິເຍນ ປຸຣິສປຣກ຺ກເມນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ ນ ຕໍ ອປາປຸຓິຕ຺ວາ ວີຣິຍສ຺ສ ສຓ຺ຐານໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕີ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ຘມ຺ມີ ກຖາ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິຕ຺ຕາ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ຍາວເທວ ອຸປນິກ຺ເຂປນມຕ຺ຕາຍ; ເອວເມວ ໂຂ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຍາວເທວ ອຸປນິກ຺ເຂປນມຕ຺ຕາຍ. ອາຍສ຺ມາ ຫິ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ ອາກງ຺ຂມາໂນ ກປ຺ປໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ມຫຕິຍາ ໂລຓຆຏາຍ ປຣິຕ຺ຕາ ໂລຓສກ຺ຂຣາຍ ຍາວເທວ ອຸປນິກ຺ເຂປນມຕ຺ຕາຍ; ເອວເມວ ໂຂ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຍາວເທວ ອຸປນິກ຺ເຂປນມຕ຺ຕາຍ. ອາຍສ຺ມາ ຫິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ໂຖມິໂຕ ວຓ຺ຓິໂຕ ປສຕ຺ໂຖ –

‘‘ສາຣິປຸຕ຺ໂຕວ ປຎ຺ຎາຍ, ສີເລນ ອຸປສເມນ ຈ;

ໂຍປິ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕາວປຣໂມ ສິຍາ’’ຕິ.

ອິຕິຫ ເຕ ອຸໂຠ ມຫານາຄາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸລປິຕໍ ສມນຸໂມທິໍສູຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ນວສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໘. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ນໂວ ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ກສາຍຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ ຈີວຣກາຣສມເຍ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ນໂວ ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ກສາຍຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ ຈີວຣກາຣສມເຍ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ວຈເນນ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕຫິ ‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ກສາຍສິ, ນ ຠິກ຺ຂູນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກໂຣສິ ຈີວຣກາຣສມເຍ’’ຕິ? ‘‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສກໍ ກິຈ຺ຈໍ ກໂຣມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຊ຺ຌາຍິຕ຺ຖ. ເອໂສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ນຍິທໍ ສິຖິລມາຣພ຺ຠ, ນຍິທໍ ອປ຺ເປນ ຖາມສາ;

ນິພ຺ພານໍ ອຘິຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂປ຺ປໂມຈນໍ.

‘‘ອຍຎ຺ຈ ທຫໂຣ ຠິກ຺ຂຸ, ອຍມຸຕ຺ຕມປຸຣິໂສ;

ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ;

໕. ສຸຊາຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໙. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຊາໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຊາຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຸຠເຍເນວາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ໂສຠຕິ – ຍຎ຺ຈ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ –

‘‘ໂສຠຕິ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ອຸຊຸຠູເຕນ ເຈຕສາ;

ວິປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ, ອນຸປາທາຍ ນິພ຺ພຸໂຕ;

ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ;

໖. ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໐. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິຍໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ທຸທ຺ທສິກໍ ໂອໂກຏິມກໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຣິຠູຕຣູປ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ, ນ ຈ ສາ ສມາປຕ຺ຕິ ສຸລຠຣູປາ ຍາ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອສມາປນ຺ນປຸພ຺ພາ. ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຫໍສາ ໂກຎ຺ຈາ ມຍູຣາ ຈ, ຫຕ຺ຖໂຍ ປສທາ ມິຄາ;

ສພ຺ເພ ສີຫສ຺ສ ຠາຍນ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ກາຍສ຺ມິໍ ຕຸລ຺ຍຕາ.

‘‘ເອວເມວ ມນຸສ຺ເສສຸ, ທຫໂຣ ເຈປິ ປຎ຺ຎວາ;

ໂສ ຫິ ຕຕ຺ຖ ມຫາ ໂຫຕິ, ເນວ ພາໂລ ສຣີຣວາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ;

໗. ວິສາຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ວິສາໂຂ ປຎ຺ຈາລປຸຕ຺ໂຕ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕິ ສມາທເປຕິ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕິ ສມ຺ປຫໍເສຕິ, ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ ປຣິຍາປນ຺ນາຍ ອນິສ຺ສິຕາຍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕິ ສມາທເປຕິ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕິ ສມ຺ປຫໍເສຕິ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ ປຣິຍາປນ຺ນາຍ ອນິສ຺ສິຕາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອາຍສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ວິສາໂຂ ປຎ຺ຈາລປຸຕ຺ໂຕ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕິ ສມາທເປຕິ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕິ ສມ຺ປຫໍເສຕິ, ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄລາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ ປຣິຍາປນ຺ນາຍ ອນິສ຺ສິຕາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ວິສາຂໍ ປຎ຺ຈາລປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ວິສາຂ, ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ວິສາຂ, ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ…ເປ… ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ ປຣິຍາປນ຺ນາຍ ອນິສ຺ສິຕາຍາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ນາຠາສມານໍ ຊານນ຺ຕິ, ມິສ຺ສໍ ພາເລຫິ ປຓ຺ຑິຕໍ;

ຠາສມານຎ຺ຈ ຊານນ຺ຕິ, ເທເສນ຺ຕໍ ອມຕໍ ປທໍ.

‘‘ຠາສເຍ ໂຊຕເຍ ຘມ຺ມໍ, ປຄ຺ຄຓ຺ເຫ ອິສິນໍ ຘຊໍ;

ສຸຠາສິຕຘຊາ ອິສໂຍ, ຘມ຺ໂມ ຫິ ອິສິນໍ ຘໂຊ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ;

໘. ນນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໒. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ນນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ມາຕຸຈ຺ຉາປຸຕ຺ໂຕ ອາໂກຏິຕປຈ຺ຈາໂກຏິຕານິ ຈີວຣານິ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ອກ຺ຂີນິ ອຎ຺ເຊຕ຺ວາ ອຈ຺ຉໍ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ ເຕ ຕໍ, ນນ຺ທ, ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ອາໂກຏິຕປຈ຺ຈາໂກຏິຕານິ ຈີວຣານິ ປາຣຸເປຍ຺ຍາສິ, ອກ຺ຂີນິ ຈ ອຎ຺ເຊຍ຺ຍາສິ, ອຈ຺ຉຎ຺ຈ ປຕ຺ຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍາສິ. ເອຕໍ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທ, ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ອສ຺ສສິ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ຈ ປໍສຸກຸລິໂກ ຈ ກາເມສຸ ຈ ອນເປກ຺ໂຂ ວິຫເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ –

‘‘ກທາຫໍ ນນ຺ທໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ, ອາຣຎ຺ຎໍ ປໍສຸກູລິກໍ;

ອຎ຺ຎາຕຸຎ຺ເຉນ ຍາເປນ຺ຕໍ, ກາເມສຸ ອນເປກ຺ຂິນ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ນນ຺ໂທ ອປເຣນ ສມເຍນ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ຈ ປໍສຸກູລິໂກ ຈ ກາເມສຸ ຈ ອນເປກ຺ໂຂ ວິຫາສີຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຕິສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໓. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຕິສ຺ໂສ ຠຄວໂຕ ປິຕຸຈ຺ຉາປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ ອສ຺ສູນິ ປວຕ຺ຕຍມາໂນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຕິສ຺ສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕິສ຺ສ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ ອສ຺ສູນິ ປວຕ຺ຕຍມາໂນ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ສມນ຺ຕາ ວາຈາສນ຺ນິໂຕທເກນ [ວາຈາຍ ສນ຺ນິໂຕທເກນ (ກ.)] ສຎ຺ຊມ຺ຠຣິມກໍສູ’’ຕິ [ສຎ຺ຊພ຺ຠຣິມກໍສູຕິ (?)]. ‘‘ຕຖາຫິ ປນ ຕ຺ວໍ, ຕິສ຺ສ, ວຕ຺ຕາ ໂນ ຈ ວຈນກ຺ຂໂມ; ນ ໂຂ ເຕ ຕໍ, ຕິສ຺ສ, ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ວຕ຺ຕາ ໂນ ຈ ວຈນກ຺ຂໂມ. ເອຕໍ ໂຂ ເຕ, ຕິສ຺ສ, ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ – ‘ຍໍ ຕ຺ວໍ ວຕ຺ຕາ ຈ ອສ຺ສ ວຈນກ຺ຂໂມ ຈາ’’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ກິໍ ນຸ ກຸຊ຺ຌສິ ມາ ກຸຊ຺ຌິ, ອກ຺ໂກໂຘ ຕິສ຺ສ ເຕ ວຣໍ;

ໂກຘມານມກ຺ຂວິນຍຕ຺ຖຎ຺ຫິ, ຕິສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ. ນວມໍ;

໑໐. ເຖຣນາມກສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຖຣນາມໂກ ເອກວິຫາຣີ ເຈວ ໂຫຕິ ເອກວິຫາຣສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ. ໂສ ເອໂກ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ ເອໂກ ປຏິກ຺ກມຕິ ເອໂກ ຣໂຫ ນິສີທຕິ ເອໂກ ຈງ຺ກມໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຖຣນາມໂກ ເອກວິຫາຣີ ເອກວິຫາຣສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ວຈເນນ ເຖຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕຫິ – ‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ເຖຣ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ເຖໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຖຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ເຖຣ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຖຣໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ເຖຣ, ເອກວິຫາຣີ ເອກວິຫາຣສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ເຖຣ, ເອກວິຫາຣີ ເອກວິຫາຣສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອໂກ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສາມິ ເອໂກ ປຏິກ຺ກມາມິ ເອໂກ ຣໂຫ ນິສີທາມິ ເອໂກ ຈງ຺ກມໍ ອຘິຏ຺ຐາມິ. ເອວໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກວິຫາຣີ ເອກວິຫາຣສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓວາທີ’’ຕິ.

‘‘ອຕ຺ເຖໂສ, ເຖຣ, ເອກວິຫາໂຣ ເນໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ. ອປິ ຈ, ເຖຣ, ຍຖາ ເອກວິຫາໂຣ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ ຕໍ ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ…ເປ…. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ເຖຣ, ເອກວິຫາໂຣ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ. ອິຘ, ເຖຣ, ຍໍ ອຕີຕໍ ຕໍ ປຫີນໍ, ຍໍ ອນາຄຕໍ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຏ຺ຐໍ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ຈ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາເຠສຸ ຉນ຺ທຣາໂຄ ສຸປ຺ປຏິວິນີໂຕ. ເອວໍ ໂຂ, ເຖຣ, ເອກວິຫາໂຣ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ສພ຺ພາຠິຠຸໍ ສພ຺ພວິທຸໍ ສຸເມຘໍ,

ສພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອນູປລິຕ຺ຕໍ;

ສພ຺ພຎ຺ຊຫໍ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂເຍ ວິມຸຕ຺ຕໍ,

ຕມຫໍ ນຣໍ ເອກວິຫາຣີຕິ ພ຺ຣູມີ’’ຕິ. ທສມໍ;

໑໑. ມຫາກປ຺ປິນສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໕. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກປ຺ປິນໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ໂອທາຕກໍ ຕນຸກໍ ຕຸງ຺ຄນາສິກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ. ນ ຈ ສາ ສມາປຕ຺ຕິ ສຸລຠຣູປາ ຍາ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອສມາປນ຺ນປຸພ຺ພາ. ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍ ເສຏ຺ໂຐ ຊເນຕສ຺ມິໍ, ເຍ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣິໂນ;

ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ, ໂສ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມານຸເສ.

‘‘ທິວາ ຕປຕິ ອາທິຈ຺ໂຈ, ຣຕ຺ຕິມາຠາຕິ ຈນ຺ທິມາ;

ສນ຺ນທ຺ໂຘ ຂຕ຺ຕິໂຍ ຕປຕິ, ຌາຍີ ຕປຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;

ອຖ ສພ຺ພມໂຫຣຕ຺ຕິໍ [ອຖ ສພ຺ພມໂຫຣຕ຺ຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ພຸທ຺ໂຘ ຕປຕິ ເຕຊສາ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ;

໑໒. ສຫາຍກສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໖. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສຫາຍກາ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກປ຺ປິນສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເຕ ຠິກ຺ຂູ ສຫາຍເກ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ກປ຺ປິນສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂນ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອເຕ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫານຸຠາວາ. ນ ຈ ສາ ສມາປຕ຺ຕິ ສຸລຠຣູປາ, ຍາ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສມາປນ຺ນປຸພ຺ພາ. ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ສຫາຍາ ວຕິເມ ຠິກ຺ຂູ, ຈິຣຣຕ຺ຕໍ ສເມຕິກາ;

ສເມຕິ ເນສໍ ສທ຺ຘມ຺ໂມ, ຘມ຺ເມ ພຸທ຺ຘປ຺ປເວທິເຕ.

‘‘ສຸວິນີຕາ ກປ຺ປິເນນ, ຘມ຺ເມ ອຣິຍປ຺ປເວທິເຕ;

ຘາເຣນ຺ຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິ’’ນ຺ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ;

ຠິກ຺ຂຸສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂກລິໂຕ ອຸປຕິສ຺ໂສ ຈ, ຆໂຏ ຈາປິ ປວຸຈ຺ຈຕິ;

ນໂວ ສຸຊາໂຕ ຠທ຺ທິ ຈ, ວິສາໂຂ ນນ຺ໂທ ຕິສ຺ໂສ ຈ;

ເຖຣນາໂມ ຈ ກປ຺ປິໂນ, ສຫາເຍນ ຈ ທ຺ວາທສາຕິ.

ນິທານວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ນິທານາຠິສມຍຘາຕຸ, ອນມຕຄ຺ເຄນ ກສ຺ສປໍ;

ສກ຺ກາຣຣາຫຸລລກ຺ຂໂຓ, ໂອປມ຺ມ-ຠິກ຺ຂຸນາ ວຄ຺ໂຄ.

ທຸຕິໂຍ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ນິທານວຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.