📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາໂຍ

ສຬາຍຕນວຄ຺ໂຄ

໑. ສຬາຍຕນສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ອນິຈ຺ຈວຄ຺ໂຄ

໑. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ໂສຕໍ ອນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ…ເປ… ຆານໍ ອນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ. ຍທນິຈ຺ຈໍ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຆານສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ກາຍສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຊ຺ຌຕ຺ຕທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ; ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ໂສຕໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຆານໍ ທຸກ຺ຂໍ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ… ກາໂຍ ທຸກ຺ໂຂ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ; ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ໂສຕໍ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ຆານໍ ອນຕ຺ຕາ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ… ກາໂຍ ອນຕ຺ຕາ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ພາຫິຣານິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສທ຺ເທສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຄນ຺ເຘສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣເສສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ພາຫິຣທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ; ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ພາຫິຣານຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານິຈ຺ຈາຕີຕານາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ອຕີຕານາຄຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕສ຺ມິໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ຈກ຺ຂຸໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສຕໍ ອນິຈ຺ຈໍ… ຆານໍ ອນິຈ຺ຈໍ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາຍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ຊິວ຺ຫໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ອຕີຕານາຄໂຕ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕສ຺ມິໍ ມນສ຺ມິໍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ມນໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ມນສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຊ຺ຌຕ຺ຕທຸກ຺ຂາຕີຕານາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຕີຕານາຄຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕສ຺ມິໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ຈກ຺ຂຸໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສຕໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຆານໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາຍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ຊິວ຺ຫໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ກາໂຍ ທຸກ຺ໂຂ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ ອຕີຕານາຄໂຕ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕສ຺ມິໍ ມນສ຺ມິໍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ມນໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ມນສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານຕ຺ຕາຕີຕານາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕານາຄຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕສ຺ມິໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ຈກ຺ຂຸໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສຕໍ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ຆານໍ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາຍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ຊິວ຺ຫໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ກາໂຍ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕານາຄໂຕ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີຕສ຺ມິໍ ມນສ຺ມິໍ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄຕໍ ມນໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ມນສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ພາຫິຣານິຈ຺ຈາຕີຕານາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີເຕສຸ ຣູເປສຸ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄເຕ ຣູເປ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ຣູປານໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄເຕ ຘມ຺ເມ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ຘມ຺ມານໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ພາຫິຣທຸກ຺ຂາຕີຕານາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີເຕສຸ ຣູເປສຸ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄເຕ ຣູເປ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ຣູປານໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ…ເປ. …. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ພາຫິຣານຕ຺ຕາຕີຕານາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໒. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີເຕສຸ ຣູເປສຸ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄເຕ ຣູເປ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ຣູປານໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕານາຄຕາ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຕີເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ; ອນາຄເຕ ຘມ຺ເມ ນາຠິນນ຺ທຕິ; ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ຘມ຺ມານໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ອນິຈ຺ຈວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອນິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຕ຺ຕາ ຈ, ຕໂຍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕພາຫິຣາ;

ຍທນິຈ຺ເຈນ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ເຕ ເຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕພາຫິຣາຕິ.

໒. ຍມກວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມປຸພ຺ເພສມ຺ໂພຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓໍ? ໂກ ໂສຕສ຺ສ…ເປ… ໂກ ຆານສ຺ສ… ໂກ ຊິວ຺ຫາຍ… ໂກ ກາຍສ຺ສ… ໂກ ມນສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍ ໂຂ ຈກ຺ຂຸໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ. ຍໍ ຈກ຺ຂຸໍ ອນິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ອຍໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາທີນໂວ. ໂຍ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ. ຍໍ ໂສຕໍ…ເປ… ຍໍ ຆານໍ…ເປ… ຍໍ ຊິວ຺ຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ຊິວ຺ຫາຍ ອສ຺ສາໂທ. ຍໍ [ຍາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ຊິວ຺ຫາຍ ອາທີນໂວ. ໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ. ຍໍ ກາຍໍ…ເປ… ຍໍ ມນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ມນສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ. ຍໍ [ໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ທຸກ຺ໂຂ ວິປຣິຓາມຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ມນສ຺ສ ອາທີນໂວ. ໂຍ ມນສ຺ມິໍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ມນສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ເອວໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ [ສພ຺ພຕ຺ຖາປິ ເອວເມວ ອິຕິສທ຺ເທນ ສຫ ທິສ຺ສຕິ] ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຍໂຕ ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ເອວໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ [ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ (ສີ. ປີ. ກ.) ເອວມຸປຣິປິ], ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍປຸພ຺ເພສມ຺ໂພຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໔. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ຣູປານໍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓໍ? ໂກ ສທ຺ທານໍ…ເປ… ໂກ ຄນ຺ຘານໍ… ໂກ ຣສານໍ… ໂກ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານໍ… ໂກ ຘມ຺ມານໍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍ ໂຂ ຣູເປ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ຣູປານໍ ອສ຺ສາໂທ. ຍໍ ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ຣູປານໍ ອາທີນໂວ. ໂຍ ຣູເປສຸ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ຣູປານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ. ຍໍ ສທ຺ເທ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຍໍ ຘມ຺ເມ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ຘມ຺ມານໍ ອສ຺ສາໂທ. ຍໍ ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ຘມ຺ມານໍ ອາທີນໂວ. ໂຍ ຘມ຺ເມສຸ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ຘມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ເອວໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຍໂຕ ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ເອວໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມອສ຺ສາທປຣິເຍສນສຸຕ຺ຕໍ

໑໕. ‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ຍໍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ, ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ. ໂສຕສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ຆານສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ຊິວ຺ຫາຍາຫໍ ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຊິວ຺ຫາຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຊິວ຺ຫາຍາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ຍໍ ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ. ມນສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ມນສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ມນສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ມນສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ມນສ຺ສ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ມນສ຺ສ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ມນສ຺ສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ຍໍ ມນສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ມນສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ, ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ…ເປ… ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍອສ຺ສາທປຣິເຍສນສຸຕ຺ຕໍ

໑໖. ‘‘ຣູປານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຣູປານໍ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຣູປານໍ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຣູປານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຣູປານໍ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຣູປານໍ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຣູປານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ຍໍ ຣູປານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຣູປານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ. ສທ຺ທານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ຄນ຺ຘານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ຣສານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ຘມ຺ມານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາທປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຘມ຺ມານໍ ອສ຺ສາໂທ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຘມ຺ມານໍ ອສ຺ສາໂທ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຘມ຺ມານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ໂຍ ຘມ຺ມານໍ ອາທີນໂວ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຘມ຺ມານໍ ອາທີນໂວ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ໂສ ສຸທິຏ຺ໂຐ. ຘມ຺ມານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓປຣິເຍສນໍ ອຈຣິໍ. ຍໍ ຘມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕທຊ຺ຌຄມໍ. ຍາວຕາ ຘມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ປຎ຺ຎາຍ ເມ ຕໍ ສຸທິຏ຺ຐໍ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ…ເປ… ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມໂນເຈອສ຺ສາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໗. ‘‘ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາທີນໂວ ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ມາ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຈກ຺ຂຸສ຺ມາ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຕສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ… ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຆານສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ… ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາຍ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາຍ ອສ຺ສາໂທ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາຍ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາຍ ອາທີນໂວ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊິວ຺ຫາຍ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ… ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ມນສ຺ມິໍ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ມນສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມນສ຺ມິໍ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສ຺ສ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ມນສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ມນສ຺ສ ອາທີນໂວ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມນສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ມນສ຺ມາ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ມນສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມນສ຺ມາ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ເນວ ຕາວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສເທວກາ ໂລກາ ສມາຣກາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ນິສ຺ສຏາ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ຕາ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາ ວິມຣິຍາທີກເຕນ [ວິປຣິຍາທິກເຕນ (ສີ. ປີ.), ວິປຣິຍາທິກເຕນ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ເຈຕສາ ວິຫຣິໍສຸ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ອຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສເທວກາ ໂລກາ ສມາຣກາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ນິສ຺ສຏາ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ຕາ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍໂນເຈອສ຺ສາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໘. ‘‘ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປານໍ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຣູເປສຸ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຣູປານໍ ອສ຺ສາໂທ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຣູເປສຸ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປານໍ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຣູເປສຸ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຣູປານໍ ອາທີນໂວ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຣູເປສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຣູເປຫິ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຣູປານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຣູເປຫິ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ທານໍ… ຄນ຺ຘານໍ… ຣສານໍ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານໍ… ຘມ຺ມານໍ ອສ຺ສາໂທ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຘມ຺ເມສຸ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຘມ຺ມານໍ ອສ຺ສາໂທ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຘມ຺ເມສຸ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ອາທີນໂວ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຘມ຺ເມສຸ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຘມ຺ມານໍ ອາທີນໂວ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຘມ຺ເມສຸ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ. ໂນ ເຈທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຕ຺ຕາ ຘມ຺ເມຫິ ນິສ຺ສເຣຍ຺ຍຸໍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຘມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຘມ຺ເມຫິ ນິສ຺ສຣນ຺ຕິ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ເນວ ຕາວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສເທວກາ ໂລກາ ສມາຣກາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ນິສ຺ສຏາ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ຕາ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣິໍສຸ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອສ຺ສາທໂຕ, ອາທີນວຎ຺ຈ ອາທີນວໂຕ, ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎໍສຸ, ອຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສເທວກາ ໂລກາ ສມາຣກາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ນິສ຺ສຏາ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ຕາ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມາຠິນນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໙. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ໂສຕໍ…ເປ… ໂຍ ຆານໍ…ເປ… ໂຍ ຊິວ຺ຫໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ກາຍໍ…ເປ… ໂຍ ມນໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ໂສຕໍ…ເປ… ໂຍ ຆານໍ…ເປ… ໂຍ ຊິວ຺ຫໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ກາຍໍ…ເປ… ໂຍ ມນໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’’ຕິ ວທາມິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍາຠິນນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໐. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູເປ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ສທ຺ເທ…ເປ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຘມ຺ເມ ອຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ, ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູເປ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ວທາມິ. ໂຍ ສທ຺ເທ…ເປ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຘມ຺ເມ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’’ຕິ ວທາມິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມທຸກ຺ຂຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໒໑. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປ຺ປາໂທ ຐິຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປາຕຸຠາໂວ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ອຸປ຺ປາໂທ, ໂຣຄານໍ ຐິຕິ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ. ໂຍ ໂສຕສ຺ສ…ເປ… ໂຍ ຆານສ຺ສ… ໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ… ໂຍ ກາຍສ຺ສ… ໂຍ ມນສ຺ສ ອຸປ຺ປາໂທ ຐິຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປາຕຸຠາໂວ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ອຸປ຺ປາໂທ, ໂຣຄານໍ ຐິຕິ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ວູປສໂມ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ນິໂຣໂຘ, ໂຣຄານໍ ວູປສໂມ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ໂຍ ໂສຕສ຺ສ… ໂຍ ຆານສ຺ສ… ໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ… ໂຍ ກາຍສ຺ສ… ໂຍ ມນສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ວູປສໂມ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ນິໂຣໂຘ, ໂຣຄານໍ ວູປສໂມ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍທຸກ຺ຂຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໒໒. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປານໍ ອຸປ຺ປາໂທ ຐິຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປາຕຸຠາໂວ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ອຸປ຺ປາໂທ, ໂຣຄານໍ ຐິຕິ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ. ໂຍ ສທ຺ທານໍ…ເປ… ໂຍ ຄນ຺ຘານໍ… ໂຍ ຣສານໍ… ໂຍ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານໍ… ໂຍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາໂທ ຐິຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປາຕຸຠາໂວ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ອຸປ຺ປາໂທ, ໂຣຄານໍ ຐິຕິ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປານໍ ນິໂຣໂຘ ວູປສໂມ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ນິໂຣໂຘ, ໂຣຄານໍ ວູປສໂມ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ໂຍ ສທ຺ທານໍ…ເປ… ໂຍ ຄນ຺ຘານໍ… ໂຍ ຣສານໍ… ໂຍ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານໍ… ໂຍ ຘມ຺ມານໍ ນິໂຣໂຘ ວູປສໂມ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ທຸກ຺ຂສ຺ເສໂສ ນິໂຣໂຘ, ໂຣຄານໍ ວູປສໂມ, ຊຣາມຣຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຍມກວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສມ຺ໂພເຘນ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ອສ຺ສາເທນ ອປເຣ ທຸເວ;

ໂນ ເຈເຕນ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ອຠິນນ຺ເທນ ອປເຣ ທຸເວ;

ອຸປ຺ປາເທນ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໓. ສພ຺ພວຄ຺ໂຄ

໑. ສພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໒໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສພ຺ພໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ເຈວ ຣູປາ ຈ, ໂສຕຎ຺ຈ [ໂສຕຎ຺ເຈວ (?) ເອວມິຕຣຍຸຄເລສຸປິ] ສທ຺ທາ ຈ, ຆານຎ຺ຈ ຄນ຺ຘາ ຈ, ຊິວ຺ຫາ ຈ ຣສາ ຈ, ກາໂຍ ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຈ, ມໂນ ຈ ຘມ຺ມາ ຈ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ. ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫເມຕໍ ສພ຺ພໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ສພ຺ພໍ ປຎ຺ຎາເປສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕສ຺ສ ວາຈາວຕ຺ຖຸກເມວສ຺ສ [ວາຈາວຕ຺ຖຸເຣວສ຺ສ (ສີ. ປີ.), ວາຈາວຕ຺ຖຸເທວສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]; ປຸຏ຺ໂຐ ຈ ນ ສມ຺ປາເຍຍ຺ຍ, ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໒໔. ‘‘ສພ຺ພປ຺ປຫານາຍ [ສພ຺ພໍ ປຫານາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປ຺ປຫານາຍ ຘມ຺ໂມ? ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຫາຕພ຺ພໍ, ຣູປາ ປຫາຕພ຺ພາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ປຫາຕພ຺ພໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ປຫາຕພ຺ພໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ປຫາຕພ຺ພໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຆານສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ປຫາຕພ຺ພໍ. ຊິວ຺ຫາ ປຫາຕພ຺ພາ, ຣສາ ປຫາຕພ຺ພາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ປຫາຕພ຺ພໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ປຫາຕພ຺ພໍ. ກາໂຍ ປຫາຕພ຺ໂພ… ມໂນ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມາ ປຫາຕພ຺ພາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ປຫາຕພ຺ພໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ປຫາຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປ຺ປຫານາຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຠິຎ຺ຎາປຣິຎ຺ຎາປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໒໕. ‘‘ສພ຺ພໍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫານາຍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫານາຍ ຘມ຺ໂມ? ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ, ຣູປາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ, ຣສາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ. ກາໂຍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ໂພ… ມໂນ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ຎາ ປຫານາຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມອປຣິຊານນສຸຕ຺ຕໍ

໒໖. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ? ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຣູເປ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຣເສ…ເປ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກາຍໍ…ເປ… ມນໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ.

‘‘ສພ຺ພຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ? ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຣູເປ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຣເສ…ເປ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກາຍໍ…ເປ… ມນໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍອປຣິຊານນສຸຕ຺ຕໍ

໒໗. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ? ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ, ເຍ ຈ ຣູປາ, ຍຎ຺ຈ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ…ເປ… ຍາ ຈ ຊິວ຺ຫາ, ເຍ ຈ ຣສາ, ຍຎ຺ຈ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ; ໂຍ ຈ ກາໂຍ, ເຍ ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ, ຍຎ຺ຈ ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ກາຍວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ; ໂຍ ຈ ມໂນ, ເຍ ຈ ຘມ຺ມາ, ຍຎ຺ຈ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ – ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ.

‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ? ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ, ເຍ ຈ ຣູປາ, ຍຎ຺ຈ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ…ເປ… ຍາ ຈ ຊິວ຺ຫາ, ເຍ ຈ ຣສາ, ຍຎ຺ຈ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ; ໂຍ ຈ ກາໂຍ, ເຍ ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ, ຍຎ຺ຈ ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ກາຍວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ; ໂຍ ຈ ມໂນ, ເຍ ຈ ຘມ຺ມາ, ຍຎ຺ຈ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ເຍ ຈ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ – ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອາທິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຄຍາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຍາສີເສ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ເສນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸ [ຈກ຺ຂຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕໍ, ຣູປາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ‘ຣາຄຄ຺ຄິນາ, ໂທສຄ຺ຄິນາ, ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ວທາມິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຣສາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ‘ຣາຄຄ຺ຄິນາ, ໂທສຄ຺ຄິນາ, ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ວທາມິ…ເປ… ມໂນ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຘມ຺ມາ ອາທິຕ຺ຕາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ‘ຣາຄຄ຺ຄິນາ, ໂທສຄ຺ຄິນາ, ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ວທາມິ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ …ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸໍ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສູຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອທ຺ຘຠູຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໙. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘຠູຕໍ [ອນ຺ຘຠູຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອທ຺ຘຠູຕໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘຠູຕໍ, ຣູປາ ອທ຺ຘຠູຕາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອທ຺ຘຠູຕໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອທ຺ຘຠູໂຕ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອທ຺ຘຠູຕໍ. ເກນ ອທ຺ຘຠູຕໍ? ‘ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອທ຺ຘຠູຕ’ນ຺ຕິ ວທາມິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອທ຺ຘຠູຕາ, ຣສາ ອທ຺ຘຠູຕາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອທ຺ຘຠູຕໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອທ຺ຘຠູໂຕ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອທ຺ຘຠູຕໍ. ເກນ ອທ຺ຘຠູຕໍ? ‘ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອທ຺ຘຠູຕ’ນ຺ຕິ ວທາມິ. ກາໂຍ ອທ຺ຘຠູໂຕ…ເປ… ມໂນ ອທ຺ຘຠູໂຕ, ຘມ຺ມາ ອທ຺ຘຠູຕາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອທ຺ຘຠູຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອທ຺ຘຠູໂຕ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອທ຺ຘຠູຕໍ. ເກນ ອທ຺ຘຠູຕໍ? ‘ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອທ຺ຘຠູຕ’ນ຺ຕິ ວທາມິ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ‘ວິມຸຕ຺ຕ’ມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ‘ຂີຓາ ຊາຕິ ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສມຸຄ຺ຆາຕສາຣຸປ຺ປສຸຕ຺ຕໍ

໓໐. ‘‘ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສາຣຸປ຺ປໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີຕິ. ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສາຣຸປ຺ປາ ປຏິປທາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຣູເປ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຣູເປສຸ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຣູປໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຣູປາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາຍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຣເສ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຣເສສຸ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຣສໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຣສາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ…ເປ… ມນໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມນສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມນໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຘມ຺ເມ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຘມ຺ເມສຸ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຘມ຺ມໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຘມ຺ມາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ສພ຺ພໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ສພ຺ພສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ສພ຺ພໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ສພ຺ພໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ໂສ ເອວໍ ອມຎ຺ຎມາໂນ ນ ຈ ກິຎ຺ຈິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕິ. ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອປຣິຕສ຺ສໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສາຣຸປ຺ປາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໑. ‘‘ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຣູເປ ນ ມຎ຺ຎຕິ…ເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎຕິ, ຍສ຺ມິໍ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໂຕ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໍ ເມຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎຖາ. ອຎ຺ຎຖາຠາວີ ຠວສຕ຺ໂຕ ໂລໂກ ຠວເມວາຠິນນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາຍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຣເສ ນ ມຎ຺ຎຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎຕິ, ຍສ຺ມິໍ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໂຕ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໍ ເມຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎຖາ. ອຎ຺ຎຖາຠາວີ ຠວສຕ຺ໂຕ ໂລໂກ ຠວເມວາຠິນນ຺ທຕິ…ເປ… ມນໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມນສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມນໂຕ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຘມ຺ເມ ນ ມຎ຺ຎຕິ…ເປ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ຍຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎຕິ, ຍສ຺ມິໍ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໂຕ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໍ ເມຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎຖາ. ອຎ຺ຎຖາຠາວີ ຠວສຕ຺ໂຕ ໂລໂກ ຠວເມວາຠິນນ຺ທຕິ. ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນໍ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ຎຕິ. ໂສ ເອວໍ ອມຎ຺ຎມາໂນ ນ ຈ ກິຎ຺ຈິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕິ. ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອປຣິຕສ຺ສໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໒. ‘‘ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ?

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຣູປາ…ເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຣສາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣເສສຸປິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພມຎ຺ຎິຕສມຸຄ຺ຆາຕສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສພ຺ພວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສພ຺ພຎ຺ຈ ທ຺ເວປິ ປຫານາ, ປຣິຊານາປເຣ ທຸເວ;

ອາທິຕ຺ຕໍ ອທ຺ຘຠູຕຎ຺ຈ, ສາຣຸປ຺ປາ ທ຺ເວ ຈ ສປ຺ປາຍາ;

ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໔. ຊາຕິຘມ຺ມວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ຊາຕິຘມ຺ມາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໓໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິຘມ຺ມໍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ຊາຕິຘມ຺ມໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິຘມ຺ມໍ. ຣູປາ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ຊາຕິຘມ຺ໂມ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ຊາຕິຘມ຺ມໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ… ຣສາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ຊາຕິຘມ຺ມໍ. ກາໂຍ…ເປ... ມໂນ ຊາຕິຘມ຺ໂມ, ຘມ຺ມາ ຊາຕິຘມ຺ມາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ຊາຕິຘມ຺ມໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ຊາຕິຘມ຺ໂມ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ຊາຕິຘມ຺ມໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໓໔. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາຘມ຺ມໍ…ເປ… ສໍຂິຕ຺ຕໍ. ທຸຕິຍໍ.

໓໕. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍາຘິຘມ຺ມໍ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໓໖. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຣຓຘມ຺ມໍ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໓໗. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສກຘມ຺ມໍ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໓໘. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍກິເລສິກຘມ຺ມໍ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໓໙. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຍຘມ຺ມໍ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໔໐. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຍຘມ຺ມໍ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໔໑. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທຍຘມ຺ມໍ…ເປ…. ນວມໍ.

໔໒. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘຘມ຺ມໍ…ເປ…. ທສມໍ.

ຊາຕິຘມ຺ມວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຊາຕິຊຣາພ຺ຍາຘິມຣຓໍ, ໂສໂກ ຈ ສໍກິເລສິກໍ;

ຂຍວຍສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘຘມ຺ເມນ ເຕ ທສາຕິ.

໕. ສພ຺ພອນິຈ຺ຈວຄ຺ໂຄ

໑-໙. ອນິຈ຺ຈາທິສຸຕ຺ຕນວກໍ

໔໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອນິຈ຺ຈໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ, ຣສາ ອນິຈ຺ຈາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ. ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ, ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໔໔. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໔໕. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔໖. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໔໗. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໔໘. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຫາຕພ຺ພໍ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໔໙. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໕໐. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໕໑. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປທ຺ທຸຕໍ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ອຸປສ຺ສຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໕໒. ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ [ອຸປສຏ຺ຐໍ (ກ.)]. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຣູປາ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອຸປສ຺ສຏ຺ໂຐ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐາ, ຣສາ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອຸປສ຺ສຏ຺ໂຐ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ. ກາໂຍ ອຸປສ຺ສຏ຺ໂຐ… ມໂນ ອຸປສ຺ສຏ຺ໂຐ, ຘມ຺ມາ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອຸປສ຺ສຏ຺ໂຐ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສພ຺ພອນິຈ຺ຈວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອນິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຕ຺ຕາ, ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ;

ປຫາຕພ຺ພໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ, ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ [ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອຠິຎ຺ຎາຕໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ (ປີ. ກ.)];

ອຸປທ຺ທຸຕໍ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ສຬາຍຕນວຄ຺ເຄ ປຐມປຓ຺ຓາສໂກ ສມຕ຺ໂຕ.

ຕສ຺ສ ວຄ຺ຄຸທ຺ທານໍ –

ອນິຈ຺ຈວຄ຺ຄໍ ຍມກໍ, ສພ຺ພໍ ວຄ຺ຄໍ ຊາຕິຘມ຺ມໍ;

ອນິຈ຺ຈວຄ຺ເຄນ ປຎ຺ຎາສໍ, ປຎ຺ຈໂມ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໖. ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ

໑. ອວິຊ຺ຊາປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໕໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຣູເປ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫໍ… ກາຍໍ… ມນໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຘມ຺ເມ … ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສໍໂຍຊນປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໕໔. ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ, ສໍໂຍຊນາ ປຫີຍນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ປຫີຍນ຺ຕິ. ຣູເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ປຫີຍນ຺ຕິ. ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫໍ… ກາຍໍ… ມນໍ… ຘມ຺ເມ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ປຫີຍນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ປຫີຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສໍໂຍຊນສມຸຄ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໕. ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຣູເປ ອນຕ຺ຕໂຕ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫໍ… ກາຍໍ… ມນໍ… ຘມ຺ເມ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ສໍໂຍຊນາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອາສວປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໕໖. ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວາ ປຫີຍນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອາສວສມຸຄ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໗. ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອນຸສຍປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໕໘. ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ…ເປ… ອນຸສຍາ ປຫີຍນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໙. ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ…ເປ… ອນຸສຍາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອນຸສຍາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ…ເປ… ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫໍ… ກາຍໍ… ມນໍ… ຘມ຺ເມ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອນຸສຍາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອນຸສຍາ ສມຸຄ຺ຆາຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສພ຺ພຸປາທານປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໖໐. ‘‘ສພ຺ພຸປາທານປຣິຎ຺ຎາຍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຸປາທານປຣິຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ໂມ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິໂມກ຺ຂາ [ວິໂມກ຺ຂໍ (ກ.), ວິໂມກ຺ຂ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ‘ປຣິຎ຺ຎາຕໍ ເມ ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ໂສຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ສທ຺ເທ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ… ຆານຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຄນ຺ເຘ ຈ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ… ກາຍຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຈ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິໂມກ຺ຂາ ‘ປຣິຎ຺ຎາຕໍ ເມ ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຸປາທານປຣິຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານສຸຕ຺ຕໍ

໖໑. ‘‘ສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານາຍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານາຍ ຘມ຺ໂມ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິໂມກ຺ຂາ ‘ປຣິຍາທິນ຺ນໍ [ສພ຺ພຕ຺ຖປິ ເອວເມວ ທິສ຺ສຕິ ທນ຺ຕຊ-ນກາເຣເນວ] ເມ ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິໂມກ຺ຂາ ‘ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ເມ ອຸປາທານ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານາຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານສຸຕ຺ຕໍ

໖໒. ‘‘ສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານາຍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານາຍ ຘມ຺ໂມ’’?

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຣູປາ…ເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ… ມໂນ… ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ, ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣເສສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຸປາທານປຣິຍາທານາຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອວິຊ຺ຊາ ສໍໂຍຊນາ ທ຺ເວ, ອາສເວນ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ;

ອນຸສຍາ ອປເຣ ທ຺ເວ, ປຣິຎ຺ຎາ ທ຺ເວ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ;

ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໗. ມິຄຊາລວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມມິຄຊາລສຸຕ຺ຕໍ

໖໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ເຍນ ຠຄວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ເອກວິຫາຣີ, ເອກວິຫາຣີ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອກວິຫາຣີ ໂຫຕິ, ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ປນ ສທຸຕິຍວິຫາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນນ຺ທີ [ນນ຺ທິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ນນ຺ທິຍາ ສຕິ ສາຣາໂຄ ໂຫຕິ; ສາຣາເຄ ສຕິ ສໍໂຍໂຄ ໂຫຕິ. ນນ຺ທິສໍໂຍຊນສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຠິກ຺ຂຸ ສທຸຕິຍວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສນ຺ຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນນ຺ທີ. ນນ຺ທິຍາ ສຕິ ສາຣາໂຄ ໂຫຕິ; ສາຣາເຄ ສຕິ ສໍໂຍໂຄ ໂຫຕິ. ນນ຺ທິສໍໂຍຊນສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຠິກ຺ຂຸ ສທຸຕິຍວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍວິຫາຣີ ຈ, ມິຄຊາລ, ຠິກ຺ຂຸ ກິຎ຺ຈາປິ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວຕິ ອປ຺ປສທ຺ທານິ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສານິ ວິຊນວາຕານິ ມນຸສ຺ສຣາຫສ຺ເສຍ຺ຍການິ [ມນຸສ຺ສຣາຫເສຍ຺ຍການິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປຏິສລ຺ລານສາຣຸປ຺ປານິ; ອຖ ໂຂ ສທຸຕິຍວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຓ຺ຫາ ຫິສ຺ສ ທຸຕິຍາ, ສາສ຺ສ ອປ຺ປຫີນາ. ຕສ຺ມາ ສທຸຕິຍວິຫາຣີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນນ຺ທີ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ນນ຺ທິຍາ ອສຕິ ສາຣາໂຄ ນ ໂຫຕິ; ສາຣາເຄ ອສຕິ ສໍໂຍໂຄ ນ ໂຫຕິ. ນນ຺ທິສໍໂຍຊນວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນນ຺ທີ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ນນ຺ທິຍາ ອສຕິ ສາຣາໂຄ ນ ໂຫຕິ; ສາຣາເຄ ອສຕິ ສໍໂຍໂຄ ນ ໂຫຕິ. ນນ຺ທິສໍໂຍຊນວິປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍວິຫາຣີ ຈ, ມິຄຊາລ, ຠິກ຺ຂຸ ກິຎ຺ຈາປິ ຄາມນ຺ເຕ ວິຫຣຕິ ອາກິຓ຺ໂຓ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ອຸປາສເກຫິ ອຸປາສິກາຫິ ຣາຊູຫິ ຣາຊມຫາມຕ຺ເຕຫິ ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ຕິຕ຺ຖິຍສາວເກຫິ. ອຖ ໂຂ ເອກວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຓ຺ຫາ ຫິສ຺ສ ທຸຕິຍາ, ສາສ຺ສ ປຫີນາ. ຕສ຺ມາ ເອກວິຫາຣີຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍມິຄຊາລສຸຕ຺ຕໍ

໖໔. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນນ຺ທີ. ນນ຺ທິສມຸທຍາ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ, ມິຄຊາລາຕິ ວທາມິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນນ຺ທີ. ນນ຺ທິສມຸທຍາ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ, ມິຄຊາລາຕິ ວທາມິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນນ຺ທີ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ນນ຺ທິນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ, ມິຄຊາລາຕິ ວທາມິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ມິຄຊາລ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນນ຺ທີ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ນນ຺ທິນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ, ມິຄຊາລາຕິ ວທາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ມິຄຊາໂລ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມສມິທ຺ຘິມາຣປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໖໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມິທ຺ຘິ ເຍນ ຠຄວາ…ເປ… ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ມາໂຣ, ມາໂຣ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມາໂຣ ວາ ອສ຺ສ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ’’ຕິ?

‘‘ຍຕ຺ຖ ໂຂ, ສມິທ຺ຘິ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸ, ອຕ຺ຖິ ຣູປາ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ອຕ຺ຖິ ໂສຕໍ, ອຕ຺ຖິ ສທ຺ທາ, ອຕ຺ຖິ ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ໂສຕວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ອຕ຺ຖິ ຆານໍ, ອຕ຺ຖິ ຄນ຺ຘາ, ອຕ຺ຖິ ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ຆານວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາ, ອຕ຺ຖິ ຣສາ, ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ອຕ຺ຖິ ກາໂຍ, ອຕ຺ຖິ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ, ອຕ຺ຖິ ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ກາຍວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ອຕ຺ຖິ ມໂນ, ອຕ຺ຖິ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ຈ ໂຂ, ສມິທ຺ຘິ, ນຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸ, ນຕ຺ຖິ ຣູປາ, ນຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ນຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ນຕ຺ຖິ ໂສຕໍ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ຆານໍ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາ, ນຕ຺ຖິ ຣສາ, ນຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ, ນຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ. ນຕ຺ຖິ ກາໂຍ…ເປ…. ນຕ຺ຖິ ມໂນ, ນຕ຺ຖິ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ນຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ມາໂຣ ວາ ມາຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສມິທ຺ຘິສຕ຺ຕປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໖໖. ‘‘‘ສຕ຺ໂຕ, ສຕ຺ໂຕ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ໂຕ ວາ ອສ຺ສ ສຕ຺ຕປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ’’ຕິ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສມິທ຺ຘິທຸກ຺ຂປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໖໗. ‘‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອສ຺ສ ທຸກ຺ຂປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ’’ຕິ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສມິທ຺ຘິໂລກປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໖໘. ‘‘‘ໂລໂກ, ໂລໂກ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂລໂກ ວາ ອສ຺ສ ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ’’ຕິ? ຍຕ຺ຖ ໂຂ, ສມິທ຺ຘິ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸ, ອຕ຺ຖິ ຣູປາ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ໂລໂກ ວາ ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາຕິ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ມໂນ, ອຕ຺ຖິ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ອຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ໂລໂກ ວາ ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ຈ ໂຂ, ສມິທ຺ຘິ, ນຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸ, ນຕ຺ຖິ ຣູປາ, ນຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ, ນຕ຺ຖິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ໂລໂກ ວາ ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ຊິວ຺ຫາ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ມໂນ, ນຕ຺ຖິ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ນຕ຺ຖິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ພາ ຘມ຺ມາ, ນຕ຺ຖິ ຕຕ຺ຖ ໂລໂກ ວາ ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຸປເສນອາສີວິສສຸຕ຺ຕໍ

໖໙. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອຸປເສໂນ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣນ຺ຕິ ສີຕວເນ ສປ຺ປໂສຓ຺ຑິກປພ຺ຠາເຣ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນສ຺ສ ກາເຍ ອາສີວິໂສ ປຕິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປເສໂນ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ອິມໍ ກາຍໍ ມຎ຺ຈກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ຘາ ນີຫຣຖ. ປຸຣາຍໍ ກາໂຍ ອິເຘວ ວິກິຣຕິ; ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠຸສມຸຏ຺ຐີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປເສນໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ ປນ ມຍໍ ປສ຺ສາມ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ວາ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ວາ ວິປຣິຓາມໍ. ອຖ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ອຸປເສໂນ ເອວມາຫ – ‘ເອຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ອິມໍ ກາຍໍ ມຎ຺ຈກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ຘາ ນີຫຣຖ. ປຸຣາຍໍ ກາໂຍ ອິເຘວ ວິກິຣຕິ; ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠຸສມຸຏ຺ຐີ’’’ຕິ. ‘‘ຍສ຺ສ ນູນ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ຈກ຺ຂູຕິ ວາ ມມ ຈກ຺ຂູຕິ ວາ…ເປ… ອຫໍ ຊິວ຺ຫາຕິ ວາ ມມ ຊິວ຺ຫາຕິ ວາ… ອຫໍ ມໂນຕິ ວາ ມມ ມໂນຕິ ວາ’. ຕສ຺ສ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສິຍາ ກາຍສ຺ສ ວາ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ວາ ວິປຣິຓາໂມ. ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ຈກ຺ຂູຕິ ວາ ມມ ຈກ຺ຂູຕິ ວາ…ເປ… ອຫໍ ຊິວ຺ຫາຕິ ວາ ມມ ຊິວ຺ຫາຕິ ວາ…ເປ… ອຫໍ ມໂນຕິ ວາ ມມ ມໂນຕິ ວາ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກິໍ ກາຍສ຺ສ ວາ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ວາ ວິປຣິຓາໂມ’’ຕິ!

‘‘ຕຖາ ຫິ ປນາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານານຸສໂຍ ສຸສມູຫໂຕ. ຕສ຺ມາ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນສ຺ສ ນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ຈກ຺ຂູຕິ ວາ ມມ ຈກ຺ຂູຕິ ວາ…ເປ… ອຫໍ ຊິວ຺ຫາຕິ ວາ ມມ ຊິວ຺ຫາຕິ ວາ…ເປ… ອຫໍ ມໂນຕິ ວາ ມມ ມໂນຕິ ວາ’’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນສ຺ສ ກາຍໍ ມຎ຺ຈກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ຘາ ນີຫຣິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນສ຺ສ ກາໂຍ ຕຕ຺ເຖວ ວິກິຣິ; ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠຸສມຸຏ຺ຐີຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຸປວາຓສນ຺ທິຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໗໐. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ, ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ ປນ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ຣູປປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຣູປຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາຄໍ ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ຣູປປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຣູປຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາຄໍ ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປວາຓ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ຣສປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຣສຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣເສສຸ ຣາຄໍ ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣເສສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ຣສປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຣສຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣເສສຸ ຣາຄໍ ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣເສສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປວາຓ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຘມ຺ມຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາຄໍ ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຘມ຺ມຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາຄໍ ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປວາຓ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ…ເປ… ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ…ເປ….

‘‘ອິຘ ປນ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ຣູປປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ຣູປຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ. ອສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາຄໍ ‘ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ຣູປປ຺ປຏິສໍເວທີຫິ ໂຂ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ຣູປຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ. ອສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາຄໍ ‘ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູເປສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປວາຓ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ, ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ຣສປ຺ປຏິສໍເວທີຫິ ໂຂ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ຣສຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ. ອສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣເສສຸ ຣາຄໍ ‘ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣເສສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍເວທີຫິ ໂຂ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ຘມ຺ມຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ. ອສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາຄໍ ‘ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ອຸປວາຓ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍເວທີຫິ ໂຂ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ຘມ຺ມຣາຄປ຺ປຏິສໍເວທີ. ອສນ຺ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາຄໍ ‘ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ຣາໂຄ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປວາຓ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ, ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມຉຜສ຺ສາຍຕນສຸຕ຺ຕໍ

໗໑. ‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ອວຸສິຕໍ ເຕນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ອາຣກາ ໂສ ອິມສ຺ມາ ຘມ຺ມວິນຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕ຺ຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອນສ຺ສສໍ [ອນສ຺ສສິໍ (ສີ.), ອນສ຺ສາສໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອນສ຺ສາສິໍ (ປີ.)]. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸໍ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອເສວນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ສ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊິວ຺ຫາ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອເສວນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ສ…ເປ… ມນໍ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ມໂນ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອເສວນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍຉຜສ຺ສາຍຕນສຸຕ຺ຕໍ

໗໒. ‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ອວຸສິຕໍ ເຕນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ອາຣກາ ໂສ ອິມສ຺ມາ ຘມ຺ມວິນຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕ຺ຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອນສ຺ສສໍ ປນສ຺ສສໍ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ເຕ ເອຕໍ ປຐມໍ ຜສ຺ສາຍຕນໍ ປຫີນໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອາຍຕິໍ ອປຸນພ຺ຠວາຍ…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊິວ຺ຫາ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ເຕ ເອຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຜສ຺ສາຍຕນໍ ປຫີນໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອາຍຕິໍ ອປຸນພ຺ຠວາຍ…ເປ….

‘‘ມນໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ມໂນ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ເຕ ເອຕໍ ຉຏ຺ຐໍ ຜສ຺ສາຍຕນໍ ປຫີນໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອາຍຕິໍ ອປຸນພ຺ຠວາຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຕຕິຍຉຜສ຺ສາຍຕນສຸຕ຺ຕໍ

໗໓. ‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ອວຸສິຕໍ ເຕນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ອາຣກາ ໂສ ອິມສ຺ມາ ຘມ຺ມວິນຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕ຺ຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອນສ຺ສສໍ ປນສ຺ສສໍ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ… ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຆານສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ກາຍສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ມິຄຊາລວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມິຄຊາເລນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ສມິທ຺ຘິນາ;

ອຸປເສໂນ ອຸປວາໂຓ, ຉຜສ຺ສາຍຕນິກາ ຕໂຍຕິ.

໘. ຄິລານວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໗໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິຫາເຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ນໂວ ອປ຺ປຎ຺ຎາໂຕ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ນວວາທຎ຺ຈ ສຸຕ຺ວາ ຄິລານວາທຎ຺ຈ, ‘‘ອປ຺ປຎ຺ຎາໂຕ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ອິຕິ ວິທິຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ມຎ຺ຈເກ ສມໂຘສິ [ສມຎ຺ໂຈສິ (ສີ.), ສມເຕສິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ສມຎ຺ໂຈປິ (ປີ.)]. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາ ຕ຺ວໍ ມຎ຺ຈເກ ສມໂຘສິ. ສນ຺ຕິມານິ ອາສນານິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ, ຕຕ຺ຖາຫໍ ນິສີທິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ?

‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ, ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ.

‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ນ ກິຎ຺ຈິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ນ ໂກຈິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ’’ຕິ?

‘‘ຕຄ຺ຆ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອນປ຺ປກໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ອນປ຺ປໂກ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ’’ຕິ.

‘‘ກຈ຺ຈິ ປນ ຕໍ [ຕ຺ວໍ (ສີ.), ເຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)], ຠິກ຺ຂຸ, ອຕ຺ຕາ ສີລໂຕ ອຸປວທຕີ’’ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕາ ສີລໂຕ ອຸປວທຕີ’’ຕິ [ໂນ ເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ (ປີ. ກ.)].

‘‘ໂນ ເຈ ກິຣ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຕ຺ຕາ ສີລໂຕ ອຸປວທຕິ, ອຖ ກິຎ຺ຈ [ອຖ ກິສ຺ມິຎ຺ຈ (ສີ.), ອຖ ຠິກ຺ຂຸ ກິສ຺ມິຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ເຕ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ໂກ ຈ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ’’ຕິ?

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສີລວິສຸທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ໂນ ເຈ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລວິສຸທ຺ຘຕ຺ຖໍ ມຍາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ, ອຖ ກິມຕ຺ຖໍ ຈຣຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສີ’’ຕິ?

‘‘ຣາຄວິຣາຄຕ຺ຖໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຣາຄວິຣາຄຕ຺ຖໍ ມຍາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ. ຣາຄວິຣາຄຕ຺ໂຖ ຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ…ເປ… ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ… ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໗໕. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິຫາເຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ນໂວ ອປ຺ປຎ຺ຎາໂຕ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ນວວາທຎ຺ຈ ສຸຕ຺ວາ ຄິລານວາທຎ຺ຈ, ‘‘ອປ຺ປຎ຺ຎາໂຕ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ອິຕິ ວິທິຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ມຎ຺ຈເກ ສມໂຘສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາ ຕ຺ວໍ ມຎ຺ຈເກ ສມໂຘສິ. ສນ຺ຕິມານິ ອາສນານິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ, ຕຕ຺ຖາຫໍ ນິສີທິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ?

‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ…ເປ… ນ ໂຂ ມໍ [ເມ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)], ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕາ ສີລໂຕ ອຸປວທຕີ’’ຕິ.

‘‘ໂນ ເຈ ກິຣ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຕ຺ຕາ ສີລໂຕ ອຸປວທຕິ, ອຖ ກິຎ຺ຈ ເຕ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ໂກ ຈ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ’’ຕິ?

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສີລວິສຸທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ໂນ ເຈ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລວິສຸທ຺ຘຕ຺ຖໍ ມຍາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ, ອຖ ກິມຕ຺ຖໍ ຈຣຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສີ’’ຕິ?

‘‘ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖໍ ມຍາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ. ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານຕ຺ໂຖ ຫິ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ…ເປ… ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ… ມໂນ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ… ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈີຕິ [ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)]. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຣາຘອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໗໖. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາໂຘ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາໂຘ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຣາຘ, ອນິຈ຺ຈໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຣາຘ, ອນິຈ຺ຈໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ? ຈກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈໍ, ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ ໂຂ, ຣາຘ, ອນິຈ຺ຈໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຣາຘທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໗໗. ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຣາຘ, ທຸກ຺ຂໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຣາຘ, ທຸກ຺ຂໍ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ຣາຘ, ທຸກ຺ຂໍ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣູປາ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສ…ເປ… ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ… ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ ໂຂ, ຣາຘ, ທຸກ຺ຂໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຣາຘອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໗໘. ‘‘ໂຍ ໂຂ, ຣາຘ, ອນຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂກ ຈ, ຣາຘ, ອນຕ຺ຕາ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ຣາຘ, ອນຕ຺ຕາ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣູປາ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ… ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕາ. ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ໂຂ, ຣາຘ, ອນຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມອວິຊ຺ຊາປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໗໙. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ອວິຊ຺ຊາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຣູເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຘມ຺ເມ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍອວິຊ຺ຊາປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໘໐. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ອວິຊ຺ຊາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ປຫານາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ, ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຕໍ ໂຫຕິ – ‘ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ນາລໍ ອຠິນິເວສາຍາ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຕໍ ໂຫຕິ – ‘ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ນາລໍ ອຠິນິເວສາຍາ’ຕິ. ໂສ ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຊານາຕິ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ປຣິຊານາຕິ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ສພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ອຎ຺ຎໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ຎໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຣູເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຎ຺ຎໂຕ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ມນໍ ອຎ຺ຎໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຘມ຺ເມ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອຎ຺ຎໂຕ ປສ຺ສຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊາ ປຫີຍຕິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສມ຺ພຫຸລຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໘໑. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອມ຺ເຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກໂຣມ – ‘ທຸກ຺ຂສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ກຈ຺ຈິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ຠຄວໂຕ ໂຫມ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂາມ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣມ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ?

‘‘ຕຄ຺ຆ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ເມ ໂຫຖ, ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂຖ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣຖ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ສເຈ ປນ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕມໍ ປນ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ, ຍສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ, ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ຣູປາ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ. ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ. ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ອິທໍ ໂຂ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ, ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂລກປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໘໒. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ໂລໂກ, ໂລໂກ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘‘ລຸຊ຺ຊຕີ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ມາ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຎ຺ຈ ລຸຊ຺ຊຕິ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ລຸຊ຺ຊຕິ. ຣູປາ ລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ລຸຊ຺ຊຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ລຸຊ຺ຊຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ລຸຊ຺ຊຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ລຸຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມໂນ ລຸຊ຺ຊຕິ, ຘມ຺ມາ ລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ລຸຊ຺ຊຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ລຸຊ຺ຊຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ລຸຊ຺ຊຕິ. ລຸຊ຺ຊຕີຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ມາ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຜຄ຺ຄຸນປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໘໓. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຜຄ຺ຄຸໂນ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຜຄ຺ຄຸໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ຈກ຺ຂຸ, ເຍນ ຈກ຺ຂຸນາ ອຕີເຕ ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຉິນ຺ນປປຎ຺ເຈ ຉິນ຺ນວຏຸເມ ປຣິຍາທິນ຺ນວຏ຺ເຏ ສພ຺ພທຸກ຺ຂວີຕິວຏ຺ເຏ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ປຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສາ ຊິວ຺ຫາ, ຍາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອຕີເຕ ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຉິນ຺ນປປຎ຺ເຈ ຉິນ຺ນວຏຸເມ ປຣິຍາທິນ຺ນວຏ຺ເຏ ສພ຺ພທຸກ຺ຂວີຕິວຏ຺ເຏ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ປຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ…ເປ… ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ມໂນ, ເຍນ ມເນນ ອຕີເຕ ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຉິນ຺ນປປຎ຺ເຈ ຉິນ຺ນວຏຸເມ ປຣິຍາທິນ຺ນວຏ຺ເຏ ສພ຺ພທຸກ຺ຂວີຕິວຏ຺ເຏ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ປຎ຺ຎາເປຍ຺ຍາ’’ຕິ?

‘‘ນຕ຺ຖິ ໂຂ ຕໍ, ຜຄ຺ຄຸນ, ຈກ຺ຂຸ, ເຍນ ຈກ຺ຂຸນາ ອຕີເຕ ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຉິນ຺ນປປຎ຺ເຈ ຉິນ຺ນວຏຸເມ ປຣິຍາທິນ຺ນວຏ຺ເຏ ສພ຺ພທຸກ຺ຂວີຕິວຏ຺ເຏ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ປຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ …ເປ… ນຕ຺ຖິ ໂຂ ສາ, ຜຄ຺ຄຸນ, ຊິວ຺ຫາ, ຍາຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອຕີເຕ ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຉິນ຺ນປປຎ຺ເຈ ຉິນ຺ນວຏຸເມ ປຣິຍາທິນ຺ນວຏ຺ເຏ ສພ຺ພທຸກ຺ຂວີຕິວຏ຺ເຏ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ປຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ…ເປ… ນຕ຺ຖິ ໂຂ ໂສ, ຜຄ຺ຄຸນ, ມໂນ, ເຍນ ມເນນ ອຕີເຕ ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຉິນ຺ນປປຎ຺ເຈ ຉິນ຺ນວຏຸເມ ປຣິຍາທິນ຺ນວຏ຺ເຏ ສພ຺ພທຸກ຺ຂວີຕິວຏ຺ເຏ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ປຎ຺ຎາເປຍ຺ຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຄິລານວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຄິລາເນນ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ຣາເຘນ ອປເຣ ຕໂຍ;

ອວິຊ຺ຊາຍ ຈ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂຸ ໂລໂກ ຈ ຜຄ຺ຄຸໂນຕິ.

໙. ຉນ຺ນວຄ຺ໂຄ

໑. ປໂລກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໘໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ໂລໂກ, ໂລໂກ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປໂລກຘມ຺ມໍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂລໂກ. ກິຎ຺ຈ, ອານນ຺ທ, ປໂລກຘມ຺ມໍ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຣູປາ ປໂລກຘມ຺ມາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ປໂລກຘມ຺ໂມ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ…ເປ… ຕມ຺ປິ ປໂລກຘມ຺ມໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ປໂລກຘມ຺ມາ, ຣສາ ປໂລກຘມ຺ມາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ປໂລກຘມ຺ໂມ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ…ເປ… ຕມ຺ປິ ປໂລກຘມ຺ມໍ…ເປ… ມໂນ ປໂລກຘມ຺ໂມ, ຘມ຺ມາ ປໂລກຘມ຺ມາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ປໂລກຘມ຺ໂມ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ປໂລກຘມ຺ມໍ. ຍໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປໂລກຘມ຺ມໍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂລໂກ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສຸຎ຺ຎຕໂລກສຸຕ຺ຕໍ

໘໕. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ…ເປ… ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ສຸຎ຺ໂຎ ໂລໂກ, ສຸຎ຺ໂຎ ໂລໂກ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຸຎ຺ໂຎ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸຎ຺ຎໍ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ ຕສ຺ມາ ສຸຎ຺ໂຎ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຎ຺ຈ, ອານນ຺ທ, ສຸຎ຺ຎໍ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸຎ຺ຎໍ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ. ຣູປາ ສຸຎ຺ຎາ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ສຸຎ຺ຎໍ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ສຸຎ຺ໂຎ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ສຸຎ຺ຎໍ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸຎ຺ຎໍ ອຕ຺ເຕນ ວາ ອຕ຺ຕນິເຍນ ວາ, ຕສ຺ມາ ສຸຎ຺ໂຎ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສໍຂິຕ຺ຕຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໘໖. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອານນ຺ທ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຣູປາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ອານນ຺ທ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຉນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໘໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຉນ຺ໂນ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາຈຸນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍາມາວຸໂສ ຈຸນ຺ທ, ເຍນາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ ຄິລານປຸຈ຺ຉກາ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເຍນາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິໍສຸ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ?

‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຂມນີຍໍ ນ ຍາປນີຍໍ, ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ພລວາ ປຸຣິໂສ ຕິຓ຺ເຫນ ສິຂເຣນ [ຂຄ຺ເຄນ (ກ.)] ມຸທ຺ຘນິ [ມຸທ຺ຘານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຠິມຕ຺ເຖຍ຺ຍ [ອຠິມນ຺ເຖຍ຺ຍ (ສີ.)]; ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຘິມຕ຺ຕາ ວາຕາ ມຸທ຺ຘນິ [ມຸທ຺ຘານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອູຫນນ຺ຕິ [ອຸປຫນນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.), ອຸຫນນ຺ຕິ (ກ.)]. ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ…ເປ… ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ພລວາ ປຸຣິໂສ ທຬ຺ເຫນ ວຣຕ຺ຕກ຺ຂຓ຺ເຑນ ສີເສ ສີສເວຐໍ ທເທຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຘິມຕ຺ຕາ ສີເສ ສີສເວທນາ. ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ…ເປ… ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ທກ຺ໂຂ ໂຄຆາຕໂກ ວາ ໂຄຆາຕກນ຺ເຕວາສີ ວາ ຕິຓ຺ເຫນ ໂຄວິກນ຺ຕເນນ ກຸຈ຺ຉິໍ ປຣິກນ຺ເຕຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ອຘິມຕ຺ຕາ ວາຕາ ກຸຈ຺ຉິໍ ປຣິກນ຺ຕນ຺ຕິ. ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ…ເປ… ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ທ຺ເວ ພລວນ຺ໂຕ ປຸຣິສາ ທຸພ຺ພລຕຣໍ ປຸຣິສໍ ນານາພາຫາສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ອງ຺ຄາຣກາສຸຍາ ສນ຺ຕາເປຍ຺ຍຸໍ ສມ຺ປຣິຕາເປຍ຺ຍຸໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ກາຍສ຺ມິໍ ຑາໂຫ. ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ, ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ. ສຕ຺ຖໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາຫຣິສ຺ສາມິ, ນາວກງ຺ຂາມິ [ນາປິ ກງ຺ຂາມິ (ກ.)] ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ມາ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫເຣສິ. ຍາເປຕາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ, ຍາເປນ຺ຕໍ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອິຈ຺ຉາມ. ສເຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ. ສເຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ. ສເຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ປຕິຣູປາ ອຸປຏ຺ຐາກາ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ. ມາ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫເຣສິ. ຍາເປຕາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ, ຍາເປນ຺ຕໍ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອິຈ຺ຉາມາ’’ຕິ.

‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ນຕ຺ຖິ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ; ອຕ຺ຖິ ເມ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ. ນປິ ເມ ນຕ຺ຖິ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ; ອຕ຺ຖິ ເມ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ. ນປິ ເມ ນຕ຺ຖິ ປຕິຣູປາ ອຸປຏ຺ຐາກາ; ອຕ຺ຖິ ເມ ປຕິຣູປາ ອຸປຏ຺ຐາກາ. ອປິ ຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຖາ ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ມນາເປເນວ, ໂນ ອມນາເປນ. ເອຕຎ຺ຫິ, ອາວຸໂສ, ສາວກສ຺ສ ປຕິຣູປໍ ຍໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຣິຈເຣຍ຺ຍ ມນາເປເນວ, ໂນ ອມນາເປນ. ‘ອນຸປວຊ຺ຊໍ [ຕໍ ອນຸປວຊ຺ຊໍ (ພຫູສຸ)] ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣິສ຺ສຕີ’ຕິ – ເອວເມຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຘາເຣຫີ’’ຕິ.

‘‘ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ກຎ຺ຈິເທວ [ກິຎ຺ຈິເທວ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ເທສໍ, ສເຈ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ໂອກາສໍ ກໂຣຕິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍາ’’ຕິ. ‘‘ປຸຈ຺ຉາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຸຕ຺ວາ ເວທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສິ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສິ…ເປ… ມນໍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສາມິ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສາມິ…ເປ… ມນໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສາມີ’’ຕິ.

‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກິໍ ທິສ຺ວາ ກິໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ຈກ຺ຂຸໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສິ… ຊິວ຺ຫາຍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາເຓ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກິໍ ທິສ຺ວາ ກິໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ຊິວ຺ຫໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສິ… ມນສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກິໍ ທິສ຺ວາ ກິໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ມນໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສສີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ນິໂຣຘໍ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ຈກ຺ຂຸໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສາມິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາເຓ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ນິໂຣຘໍ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ຊິວ຺ຫໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສາມິ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ນິໂຣຘໍ ທິສ຺ວາ ນິໂຣຘໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ມນໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພ ຘມ຺ເມ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ສມນຸປສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ອິທມ຺ປິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສນໍ ນິຈ຺ຈກປ຺ປໍ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ພໍ – ‘ນິສ຺ສິຕສ຺ສ ຈລິຕໍ, ອນິສ຺ສິຕສ຺ສ ຈລິຕໍ ນຕ຺ຖິ. ຈລິເຕ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ ໂຫຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ສຕິ ນຕິ ນ ໂຫຕິ. ນຕິຍາ ອສຕິ ອາຄຕິຄຕິ ນ ໂຫຕິ. ອາຄຕິຄຕິຍາ ອສຕິ ຈຸຕູປປາໂຕ ນ ໂຫຕິ. ຈຸຕູປປາເຕ ອສຕິ ເນວິຘ ນ ຫຸຣໍ ນ ອຸຠຍມນ຺ຕເຣນ. ເອເສວນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອິມິນາ ໂອວາເທນ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕສຸ ເຕສຸ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕສຸ ສຕ຺ຖໍ ອາຫເຣສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍສ຺ມຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຉນ຺ເນນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣິຕໍ. ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’ຕິ? ‘‘ນນຸ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຉນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມຸຂາເຍວ ອນຸປວຊ຺ຊຕາ ພ຺ຍາກຕາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພວິຊ຺ຊນໍ [ປຸພ຺ພວິຈິຣໍ (ສີ.), ປຸພ຺ພວິຊ຺ຌນໍ (ປີ.), ປຸພ຺ພຊິຣໍ (ມ. ນິ. ໓.໓໙໔] ນາມ ວຊ຺ຊິຄາໂມ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ມິຕ຺ຕກຸລານິ ສຸຫຊ຺ຊກຸລານິ ອຸປວຊ຺ຊກຸລານີ’’ຕິ. ‘‘ໂຫນ຺ຕິ ເຫເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມິຕ຺ຕກຸລານິ ສຸຫຊ຺ຊກຸລານິ ອຸປວຊ຺ຊກຸລານິ. ນ ໂຂ ປນາຫໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ສອຸປວຊ຺ໂຊຕິ ວທາມິ. ໂຍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຕຎ຺ຈ ກາຍໍ ນິກ຺ຂິປຕິ, ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ກາຍໍ ອຸປາທິຍຕິ, ຕມຫໍ ສອຸປວຊ຺ໂຊຕິ ວທາມິ. ຕໍ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນຕ຺ຖິ. ‘ອນຸປວຊ຺ຊໍ ຉນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣິຕ’ນ຺ຕິ – ເອວເມຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຘາເຣຫີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຸຓ຺ຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໘. ອຖ [ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ (?) ມ. ນິ. ໓.໓໙໕ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນນ຺ທີ. ‘ນນ຺ທິສມຸທຍາ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ, ປຸຓ຺ຓາ’ຕິ ວທາມິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນນ຺ທີ. ‘ນນ຺ທິສມຸທຍາ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ, ປຸຓ຺ຓາ’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ນນ຺ທີ. ‘ນນ຺ທິນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ, ປຸຓ຺ຓາ’ຕິ ວທາມິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ນນ຺ທີ. ‘ນນ຺ທິນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ, ປຸຓ຺ຓາ’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ອິມິນາ ຕ຺ວໍ [ອິມິນາ ຈ ຕ຺ວໍ], ປຸຓ຺ຓ, ມຍາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ໂອວາເທນ ໂອວທິໂຕ ກຕມສ຺ມິໍ [ກຕຣສ຺ມິໍ (ມ. ນິ. ໓.໓໙໕)] ຊນປເທ ວິຫຣິສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ໂຕ ນາມ ຊນປໂທ, ຕຕ຺ຖາຫໍ ວິຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

‘‘ຈຓ຺ຑາ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ; ຜຣຸສາ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ. ສເຈ ຕໍ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ອກ຺ໂກສິສ຺ສນ຺ຕິ ປຣິຠາສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ກິນ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ອກ຺ໂກສິສ຺ສນ຺ຕິ ປຣິຠາສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເມ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ສຸຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ຍໍ ເມ [ມໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ນຍິເມ ປາຓິນາ ປຫາຣໍ ເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ [ເອວມ຺ເມຕ຺ຖ (?)], ຠຄວາ, ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວເມຕ຺ຖ, ສຸຄຕ, ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ປາຓິນາ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ກິນ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ປາຓິນາ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເມ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ສຸຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ຍໍ ເມ [ເອວມ຺ເມຕ຺ຖ (?)] ນຍິເມ ເລຑ຺ຑຸນາ ປຫາຣໍ ເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ, ຠຄວາ, ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວເມຕ຺ຖ, ສຸຄຕ, ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ເລຑ຺ຑຸນາ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ກິນ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ເລຑ຺ຑຸນາ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເມ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ສຸຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ຍໍ ເມ ນຍິເມ ທຓ຺ເຑນ ປຫາຣໍ ເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ, ຠຄວາ, ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວເມຕ຺ຖ, ສຸຄຕ, ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ທຓ຺ເຑນ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ກິນ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ທຓ຺ເຑນ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເມ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ສຸຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ຍໍ ເມ ນຍິເມ ສຕ຺ເຖນ ປຫາຣໍ ເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ, ຠຄວາ, ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວເມຕ຺ຖ, ສຸຄຕ, ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ສຕ຺ເຖນ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ກິນ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ສຕ຺ເຖນ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເມ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ສຸຠທ຺ທກາ ວຕິເມ ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ, ຍໍ ມໍ ນຍິເມ ຕິຓ຺ເຫນ ສຕ຺ເຖນ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ, ຠຄວາ, ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວເມຕ຺ຖ, ສຸຄຕ, ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ ຕໍ, ປຸຓ຺ຓ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ຕິຓ຺ເຫນ ສຕ຺ເຖນ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ປນ ເຕ, ປຸຓ຺ຓ, ກິນ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ສເຈ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຸນາປຣນ຺ຕກາ ມນຸສ຺ສາ ຕິຓ຺ເຫນ ສຕ຺ເຖນ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເມ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ສນ຺ຕິ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາວກາ ກາເຍນ ຈ ຊີວິເຕນ ຈ ອຏ຺ຏີຍມານາ ຫຣາຍມານາ ຊິຄຸຈ຺ຉມານາ ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ, ຕໍ ເມ ອິທໍ ອປຣິຍິຏ຺ຐຎ຺ເຎວ ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ລທ຺ຘ’ນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ, ຠຄວາ, ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວເມຕ຺ຖ, ສຸຄຕ, ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ປຸຓ຺ຓ! ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ປຸຓ຺ຓ, ອິມິນາ ທມູປສເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຸນາປຣນ຺ຕສ຺ມິໍ ຊນປເທ ວຕ຺ຖຸໍ. ຍສ຺ສ ທານິ ຕ຺ວໍ, ປຸຓ຺ຓ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ໂຓ ຠຄວໂຕ ວຈນໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສຸນາປຣນ຺ໂຕ ຊນປໂທ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສຸນາປຣນ຺ໂຕ ຊນປໂທ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ໂຓ ສຸນາປຣນ຺ຕສ຺ມິໍ ຊນປເທ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ໂຓ ເຕເນວນ຺ຕຣວສ຺ເສນ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ອຸປາສກສຕານິ ປຏິເວເທສິ [ປຏິປາເທສິ (ສີ. ປີ.), ປຏິເທເສສິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເຕເນວນ຺ຕຣວສ຺ເສນ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ອຸປາສິກາສຕານິ ປຏິເວເທສິ. ເຕເນວນ຺ຕຣວສ຺ເສນ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ສຈ຺ຉາກາສິ. ເຕເນວນ຺ຕຣວສ຺ເສນ ປຣິນິພ຺ພາຍິ.

ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂຍ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຓ຺ໂຓ ນາມ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ໂອວາເທນ ໂອວທິໂຕ, ໂສ ກາລງ຺ກໂຕ. ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’ຕິ?

‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຓ຺ໂຓ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ [ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)], ປຈ຺ຈປາທິ [ສຈ຺ຈວາທີ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ຘມ຺ມສ຺ສານຸຘມ຺ມໍ, ນ ຈ ມໍ ຘມ຺ມາຘິກຣຓໍ ວິເຫເສສິ [ວິເຫເຐສິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຓ຺ໂຓ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ພາຫິຍສຸຕ຺ຕໍ

໘໙. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ພາຫິຍ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຣູປາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ພາຫິຍ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມເອຊາສຸຕ຺ຕໍ

໙໐. ‘‘ເອຊາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ເອຊາ ຄຓ຺ໂຑ, ເອຊາ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອເນໂຊ ວິຫຣຕິ ວີຕສລ຺ໂລ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ‘ອເນໂຊ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ [ວິຫເຣຍ຺ຍ (ສີ. ປີ. ກ.)] ວີຕສລ຺ໂລ’ຕິ, ຈກ຺ຂຸໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຣູເປ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຣູເປສຸ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຣູປໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຣູປາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ.

‘‘ໂສຕໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ຆານໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຊິວ຺ຫາຍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຊິວ຺ຫາໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຊິວ຺ຫາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຣເສ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ.

‘‘ກາຍໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ມນໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ມນສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ມນໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ມໂນ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຘມ຺ເມ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ…ເປ… ມໂນ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ສພ຺ພໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ສພ຺ພສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ສພ຺ພໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ສພ຺ພໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ.

‘‘ໂສ ເອວໍ ອມຎ຺ຎມາໂນ ນ ກິຎ຺ຈິປິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕິ. ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອປຣິຕສ຺ສໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍເອຊາສຸຕ຺ຕໍ

໙໑. ‘‘ເອຊາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ເອຊາ ຄຓ຺ໂຑ, ເອຊາ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອເນໂຊ ວິຫຣຕິ ວີຕສລ຺ໂລ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ‘ອເນໂຊ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ວີຕສລ຺ໂລ’ຕິ, ຈກ຺ຂຸໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຣູເປ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ. ຍຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎຕິ, ຍສ຺ມິໍ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໂຕ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໍ ເມຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎຖາ. ອຎ຺ຎຖາຠາວີ ຠວສຕ຺ໂຕ ໂລໂກ ຠວເມວ ອຠິນນ຺ທຕິ…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຊິວ຺ຫາຍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຊິວ຺ຫາໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຊິວ຺ຫາ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ຣເສ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ. ຍຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎຕິ, ຍສ຺ມິໍ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໂຕ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໍ ເມຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎຖາ. ອຎ຺ຎຖາຠາວີ ຠວສຕ຺ໂຕ ໂລໂກ ຠວເມວ ອຠິນນ຺ທຕິ…ເປ….

‘‘ມນໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ມນສ຺ມິໍ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ມນໂຕ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ມໂນ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ. ຍຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎຕິ, ຍສ຺ມິໍ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໂຕ ມຎ຺ຎຕິ, ຍໍ ເມຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎຖາ. ອຎ຺ຎຖາຠາວີ ຠວສຕ຺ໂຕ ໂລໂກ ຠວເມວ ອຠິນນ຺ທຕິ.

‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນາ ຕມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໂຕປິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຕໍ ເມຕິ ນ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ອມຎ຺ຎມາໂນ ນ ກິຎ຺ຈິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕິ. ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອປຣິຕສ຺ສໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມທ຺ວຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໒. ‘‘ທ຺ວຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວຍໍ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ເຈວ ຣູປາ ຈ, ໂສຕຎ຺ເຈວ ສທ຺ທາ ຈ, ຆານຎ຺ເຈວ ຄນ຺ຘາ ຈ, ຊິວ຺ຫາ ເຈວ ຣສາ ຈ, ກາໂຍ ເຈວ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຈ, ມໂນ ເຈວ ຘມ຺ມາ ຈ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວຍໍ.

‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫເມຕໍ ທ຺ວຍໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ທ຺ວຍໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕສ຺ສ ວາຈາວຕ຺ຖຸກເມວສ຺ສ. ປຸຏ຺ໂຐ ຈ ນ ສມ຺ປາເຍຍ຺ຍ. ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍທ຺ວຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໓. ‘‘ທ຺ວຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ ສມ຺ໂຠຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ ສມ຺ໂຠຕິ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຈກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມິໂນ ອຎ຺ຎຖາຠາວິໂນ. ອິຕ຺ເຖຕໍ ທ຺ວຍໍ ຈລຎ຺ເຈວ ພ຺ຍຖຎ຺ຈ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ເຫຕຸ ໂສປິ ປຈ຺ຈໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈໍ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ສງ຺ຄຕິ ສນ຺ນິປາໂຕ ສມວາໂຍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ເຫຕຸ ໂສປິ ປຈ຺ຈໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ກຸໂຕ ນິຈ຺ໂຈ ຠວິສ຺ສຕິ! ຜຸຏ຺ໂຐ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວເທຕິ, ຜຸຏ຺ໂຐ ເຈເຕຕິ, ຜຸຏ຺ໂຐ ສຎ຺ຊານາຕິ. ອິຕ຺ເຖເຕປິ ຘມ຺ມາ ຈລາ ເຈວ ພ຺ຍຖາ ຈ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມິໂນ ອຎ຺ຎຖາຠາວິໂນ. ໂສຕໍ…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ. ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ [ວິປຣິຓາມິນີ ອຎ຺ຎຖາຠາວິນີ (?)]. ຣສາ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມິໂນ ອຎ຺ຎຖາຠາວິໂນ. ອິຕ຺ເຖຕໍ ທ຺ວຍໍ ຈລຎ຺ເຈວ ພ຺ຍຖຎ຺ຈ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ເຫຕຸ ໂສປິ ປຈ຺ຈໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ, ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈໍ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ສງ຺ຄຕິ ສນ຺ນິປາໂຕ ສມວາໂຍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ. ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ເຫຕຸ ໂສປິ ປຈ຺ຈໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ, ກຸໂຕ ນິຈ຺ໂຈ ຠວິສ຺ສຕິ! ຜຸຏ຺ໂຐ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວເທຕິ, ຜຸຏ຺ໂຐ ເຈເຕຕິ, ຜຸຏ຺ໂຐ ສຎ຺ຊານາຕິ. ອິຕ຺ເຖເຕປິ ຘມ຺ມາ ຈລາ ເຈວ ພ຺ຍຖາ ຈ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມິໂນ ອຎ຺ຎຖາຠາວິໂນ. ກາຍໍ…ເປ….

‘‘ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມິໂນ ອຎ຺ຎຖາຠາວິໂນ. ອິຕ຺ເຖຕໍ ທ຺ວຍໍ ຈລຎ຺ເຈວ ພ຺ຍຖຎ຺ຈ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ ວິປຣິຓາມິ ອຎ຺ຎຖາຠາວິ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ເຫຕຸ ໂສປິ ປຈ຺ຈໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ, ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈໍ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ສງ຺ຄຕິ ສນ຺ນິປາໂຕ ສມວາໂຍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ. ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ເຫຕຸ ໂສປິ ປຈ຺ຈໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ວິປຣິຓາມີ ອຎ຺ຎຖາຠາວີ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ, ກຸໂຕ ນິຈ຺ໂຈ ຠວິສ຺ສຕິ! ຜຸຏ຺ໂຐ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວເທຕິ, ຜຸຏ຺ໂຐ ເຈເຕຕິ, ຜຸຏ຺ໂຐ ສຎ຺ຊານາຕິ. ອິຕ຺ເຖເຕປິ ຘມ຺ມາ ຈລາ ເຈວ ພ຺ຍຖາ ຈ ອນິຈ຺ຈາ ວິປຣິຓາມິໂນ ອຎ຺ຎຖາຠາວິໂນ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຓໍ ສມ຺ໂຠຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຉນ຺ນວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປໂລກສຸຎ຺ຎາ ສໍຂິຕ຺ຕໍ, ຉນ຺ໂນ ປຸຓ຺ໂຓ ຈ ພາຫິໂຍ;

ເອເຊນ ຈ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ທ຺ວເຍຫິ ອປເຣ ທຸເວຕິ.

໑໐. ສຬວຄ຺ໂຄ

໑. ອທນ຺ຕອຄຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຉຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນາ ອທນ຺ຕາ ອຄຸຕ຺ຕາ ອຣກ຺ຂິຕາ ອສໍວຸຕາ ທຸກ຺ຂາຘິວາຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ກຕເມ ຉ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນໍ ອທນ຺ຕໍ ອຄຸຕ຺ຕໍ ອຣກ຺ຂິຕໍ ອສໍວຸຕໍ ທຸກ຺ຂາຘິວາຫໍ ໂຫຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນໍ ອທນ຺ຕໍ ອຄຸຕ຺ຕໍ ອຣກ຺ຂິຕໍ ອສໍວຸຕໍ ທຸກ຺ຂາຘິວາຫໍ ໂຫຕິ…ເປ… ມໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນໍ ອທນ຺ຕໍ ອຄຸຕ຺ຕໍ ອຣກ຺ຂິຕໍ ອສໍວຸຕໍ ທຸກ຺ຂາຘິວາຫໍ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ຜສ຺ສາຍຕນາ ອທນ຺ຕາ ອຄຸຕ຺ຕາ ອຣກ຺ຂິຕາ ອສໍວຸຕາ ທຸກ຺ຂາຘິວາຫາ ໂຫນ຺ຕິ’’.

‘‘ຉຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນາ ສຸທນ຺ຕາ ສຸຄຸຕ຺ຕາ ສຸຣກ຺ຂິຕາ ສຸສໍວຸຕາ ສຸຂາຘິວາຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ກຕເມ ຉ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນໍ ສຸທນ຺ຕໍ ສຸຄຸຕ຺ຕໍ ສຸຣກ຺ຂິຕໍ ສຸສໍວຸຕໍ ສຸຂາຘິວາຫໍ ໂຫຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນໍ ສຸທນ຺ຕໍ ສຸຄຸຕ຺ຕໍ ສຸຣກ຺ຂິຕໍ ສຸສໍວຸຕໍ ສຸຂາຘິວາຫໍ ໂຫຕິ…ເປ… ມໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສາຍຕນໍ ສຸທນ຺ຕໍ ສຸຄຸຕ຺ຕໍ ສຸຣກ຺ຂິຕໍ ສຸສໍວຸຕໍ ສຸຂາຘິວາຫໍ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ຜສ຺ສາຍຕນາ ສຸທນ຺ຕາ ສຸຄຸຕ຺ຕາ ສຸຣກ຺ຂິຕາ ສຸສໍວຸຕາ ສຸຂາຘິວາຫາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ…ເປ… ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ສເຬວ [ຉເຬວ (ກ.)] ຜສ຺ສາຍຕນານິ ຠິກ຺ຂໂວ,

ອສໍວຸໂຕ ຍຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ;

ເຕສຎ຺ຈ ເຍ ສໍວຣຓໍ ອເວທິສຸໍ,

ສທ຺ຘາທຸຕິຍາ ວິຫຣນ຺ຕານວສ຺ສຸຕາ.

‘‘ທິສ຺ວານ ຣູປານິ ມໂນຣມານິ,

ອໂຖປິ ທິສ຺ວານ ອມໂນຣມານິ;

ມໂນຣເມ ຣາຄປຖໍ ວິໂນທເຍ,

ນ ຈາປ຺ປິຍໍ ເມຕິ ມນໍ ປໂທສເຍ.

‘‘ສທ຺ທຎ຺ຈ ສຸຕ຺ວາ ທຸຠຍໍ ປິຍາປ຺ປິຍໍ,

ປິຍມ຺ຫິ ສທ຺ເທ ນ ສມຸຈ຺ຉິໂຕ ສິຍາ;

ອໂຖປ຺ປິເຍ ໂທສຄຕໍ ວິໂນທເຍ,

ນ ຈາປ຺ປິຍໍ ເມຕິ ມນໍ ປໂທສເຍ.

‘‘ຄນ຺ຘຎ຺ຈ ຆຕ຺ວາ ສຸຣຠິໍ ມໂນຣມໍ,

ອໂຖປິ ຆຕ຺ວາ ອສຸຈິໍ ອກນ຺ຕິຍໍ;

ອກນ຺ຕິຍສ຺ມິໍ ປຏິຆໍ ວິໂນທເຍ,

ຉນ຺ທານຸນີໂຕ ນ ຈ ກນ຺ຕິເຍ ສິຍາ.

‘‘ຣສຎ຺ຈ ໂຠຕ຺ວານ ອສາທິຕຎ຺ຈ ສາທຸໍ,

ອໂຖປິ ໂຠຕ຺ວານ ອສາທຸເມກທາ;

ສາທຸໍ ຣສໍ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຠຸຎ຺ເຊ,

ວິໂຣຘມາສາທຸສຸ ໂນປທໍສເຍ.

‘‘ຜສ຺ເສນ ຜຸຏ຺ໂຐ ນ ສຸເຂນ ມຊ຺ເຊ [ມຊ຺ເຌ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)],

ທຸກ຺ເຂນ ຜຸຏ຺ໂຐປິ ນ ສມ຺ປເວເຘ;

ຜສ຺ສທ຺ວຍໍ ສຸຂທຸກ຺ເຂ ອຸເປກ຺ເຂ,

ອນານຸຣຸທ຺ໂຘ ອວິຣຸທ຺ຘ ເກນຈິ.

‘‘ປປຎ຺ຈສຎ຺ຎາ ອິຕຣີຕຣາ ນຣາ,

ປປຎ຺ຈຍນ຺ຕາ ອຸປຍນ຺ຕິ ສຎ຺ຎິໂນ;

ມໂນມຍໍ ເຄຫສິຕຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ,

ປນຸຊ຺ຊ ເນກ຺ຂມ຺ມສິຕໍ ອິຣີຍຕິ.

‘‘ເອວໍ ມໂນ ຉສ຺ສຸ ຍທາ ສຸຠາວິໂຕ,

ຜຸຏ຺ຐສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ວິກມ຺ປເຕ ກ຺ວຈິ;

ເຕ ຣາຄໂທເສ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂໂວ,

ຠວຕ຺ຖ [ຠວຖ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຊາຕິມຣຓສ຺ສ ປາຣຄາ’’ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໕. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ [ມາລຸງ຺ກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ (ສີ.)] ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕ຺ຖ ທານິ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ກິໍ ທຫເຣ ຠິກ຺ຂູ ວກ຺ຂາມ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊິຓ຺ໂຓ ວຸທ຺ໂຘ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ໂອວາທໍ ຍາຈສີ’’ຕິ.

‘‘ກິຎ຺ຈາປາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊິຓ຺ໂຓ ວຸທ຺ໂຘ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ເທເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ສຸຄໂຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ, ອປ຺ເປວ ນາມາຫໍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊາເນຍ຺ຍໍ. ອປ຺ເປວ ນາມາຫໍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕສ຺ສ ທາຍາໂທ ອສ຺ສ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ເຍ ເຕ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອທິຏ຺ຐາ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພາ, ນ ຈ ປສ຺ສສິ, ນ ຈ ເຕ ໂຫຕິ ປສ຺ເສຍ຺ຍນ຺ຕິ? ອຕ຺ຖິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ເປມໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເຍ ເຕ ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ ອສ຺ສຸຕາ ອສ຺ສຸຕປຸພ຺ພາ, ນ ຈ ສຸຓາສິ, ນ ຈ ເຕ ໂຫຕິ ສຸເຓຍ຺ຍນ຺ຕິ? ອຕ຺ຖິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ເປມໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເຍ ເຕ ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ ອຆາຍິຕາ ອຆາຍິຕປຸພ຺ພາ, ນ ຈ ຆາຍສິ, ນ ຈ ເຕ ໂຫຕິ ຆາເຍຍ຺ຍນ຺ຕິ? ອຕ຺ຖິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ເປມໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເຍ ເຕ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ ອສາຍິຕາ ອສາຍິຕປຸພ຺ພາ, ນ ຈ ສາຍສິ, ນ ຈ ເຕ ໂຫຕິ ສາເຍຍ຺ຍນ຺ຕິ? ອຕ຺ຖິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ເປມໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເຍ ເຕ ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອສມ຺ຜຸຏ຺ຐາ ອສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ, ນ ຈ ຜຸສສິ, ນ ຈ ເຕ ໂຫຕິ ຜຸເສຍ຺ຍນ຺ຕິ? ອຕ຺ຖິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ເປມໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເຍ ເຕ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອວິຎ຺ຎາຕາ ອວິຎ຺ຎາຕປຸພ຺ພາ, ນ ຈ ວິຊານາສິ, ນ ຈ ເຕ ໂຫຕິ ວິຊາເນຍ຺ຍນ຺ຕິ? ອຕ຺ຖິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ເປມໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ທິຏ຺ຐສຸຕມຸຕວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ທິຏ຺ເຐ ທິຏ຺ຐມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຸເຕ ສຸຕມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຸເຕ ມຸຕມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ວິຎ຺ຎາເຕ ວິຎ຺ຎາຕມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍໂຕ ໂຂ ເຕ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ທິຏ຺ຐສຸຕມຸຕວິຎ຺ຎາຕພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ທິຏ຺ເຐ ທິຏ຺ຐມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຸເຕ ສຸຕມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຸເຕ ມຸຕມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ວິຎ຺ຎາເຕ ວິຎ຺ຎາຕມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ; ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ນ ເຕນ. ຍໂຕ ຕ຺ວໍ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ນ ເຕນ; ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ນ ຕຕ຺ຖ. ຍໂຕ ຕ຺ວໍ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ນ ຕຕ຺ຖ; ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ເນວິຘ, ນ ຫຸຣໍ, ນ ອຸຠຍມນ຺ຕເຣນ. ເອເສວນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ –

‘‘ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ [ອຊ຺ໂຌສາຍ (ສີ.)] ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຣູປສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ສທ຺ທສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຄນ຺ຘໍ ຆຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຄນ຺ຘສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຣສໍ ໂຠຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຣສສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຜສ຺ສໍ ຜຸສ຺ສ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຜສ຺ສສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຎຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຘມ຺ມສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຣູເປສຸ, ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ປສ຺ສໂຕ ຣູປໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ສທ຺ເທສຸ, ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ສຸຓໂຕ ສທ຺ທໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຄນ຺ເຘສຸ, ຄນ຺ຘໍ ຆຕ຺ວາ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ຆາຍໂຕ ຄນ຺ຘໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຣເສສຸ, ຣສໍ ໂຠຕ຺ວາ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ສາຍໂຕ ຣສໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ເສສຸ, ຜສ຺ສໍ ຜຸສ຺ສ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ຜຸສໂຕ ຜສ຺ສໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ເມສຸ, ຘມ຺ມໍ ຎຕ຺ວາ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ຊານໂຕ ຘມ຺ມໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ມຍາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາສິ –

‘‘ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;

ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຣູປສມ຺ຠວາ;

ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;

ເອວໍ ອາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕິ.…ເປ….

‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ເມສຸ, ຘມ຺ມໍ ຎຕ຺ວາ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຍຖາສ຺ສ ວິຊານໂຕ ຘມ຺ມໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;

ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;

ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານມຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ມຍາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຣິຫານຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໙໖. ‘‘ປຣິຫານຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອປຣິຫານຘມ຺ມຎ຺ຈ ຉ ຈ ອຠິຠາຍຕນານິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ [ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.) ອຸປຣິ ອາສີວິສວຄ຺ເຄ ສຕ຺ຕມສຸຕ຺ເຕ ປນ ‘‘ອາກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ’’ ຕ຺ເວວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທິສ຺ສຕິ] ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ [ພ຺ຍນ຺ຕິກໂຣຕິ (ປີ.) ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ກໂຣຕິ (ກ.)] ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ…ເປ… ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ນ ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ອປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ…ເປ… ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ນ ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ອປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕມານິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ອຠິຠາຍຕນານິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ອຠິຠູຕເມຕໍ ອາຍຕນໍ’. ອຠິຠາຍຕນຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ…ເປ… ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ອຠິຠູຕເມຕໍ ອາຍຕນໍ’. ອຠິຠາຍຕນຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ. ອິມານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ອຠິຠາຍຕນານີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປມາທວິຫາຣີສຸຕ຺ຕໍ

໙໗. ‘‘ປມາທວິຫາຣິຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອປ຺ປມາທວິຫາຣິຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາສິຎ຺ຈຕິ [ພ຺ຍາສິຈ຺ຈຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ຕສ຺ສ ພ຺ຍາສິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ໂຫຕິ. ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປີຕິ ນ ໂຫຕິ. ປີຕິຍາ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ ນ ໂຫຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ທຸກ຺ຂໍ ໂຫຕິ. ທຸກ຺ຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສມາຘິຍຕິ. ອສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ນ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ອປາຕຸຠາວາ ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາສິຎ຺ຈຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ, ຕສ຺ສ ພ຺ຍາສິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ…ເປ… ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາສິຎ຺ຈຕິ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ພ຺ຍາສິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ໂຫຕິ. ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປີຕິ ນ ໂຫຕິ. ປີຕິຍາ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ ນ ໂຫຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ທຸກ຺ຂໍ ໂຫຕິ. ທຸກ຺ຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສມາຘິຍຕິ. ອສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ນ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ອປາຕຸຠາວາ ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສໍວຸຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ພ຺ຍາສິຎ຺ຈຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ, ຕສ຺ສ ອພ຺ຍາສິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ. ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ປາຕຸຠາວາ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສໍວຸຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ພ຺ຍາສິຎ຺ຈຕິ…ເປ… ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສໍວຸຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ພ຺ຍາສິຎ຺ຈຕິ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ອພ຺ຍາສິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ. ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ປາຕຸຠາວາ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສໍວຣສຸຕ຺ຕໍ

໙໘. ‘‘ສໍວຣຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ອສໍວຣຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໍວໂຣ ໂຫຕິ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໍວໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວໂຣ ໂຫຕິ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ນ ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ອປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ …ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ນ ປຣິຫາຍາມິ ກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ’. ອປຣິຫານຎ຺ເຫຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໙໙. ‘‘ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຖ. ສມາຫິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ກິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ? ‘ຈກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ‘ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ‘ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ‘ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ‘ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ມໂນ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ‘ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຖ. ສມາຫິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຏິສລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐. ‘‘ປຏິສລ຺ລາເນ [ປຏິສລ຺ລານໍ (ສີ. ປີ. ກ.), ປຏິສລ຺ລີນາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄມາປຊ຺ຊຖ. ປຏິສລ຺ລີໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ກິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ? ‘ຈກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ‘ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ‘ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ‘ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ‘ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ປຏິສລ຺ລາເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄມາປຊ຺ຊຖ. ປຏິສລ຺ລີໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມນຕຸມ຺ຫາກໍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑. ‘‘ຍໍ [ຍມ຺ປິ (ປີ. ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຣູປາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີໂນ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ໂສຕໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ສທ຺ທາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ໂສຕສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຆານໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຄນ຺ຘາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຆານສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຆານສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ.

ຊິວ຺ຫາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ສາ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຣສາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ …ເປ….

ມໂນ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີໂນ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຘມ຺ມາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີໂນ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ເຊຕວເນ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ຕໍ ຊໂນ ຫເຣຍ຺ຍ ວາ ຑເຫຍ຺ຍ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ວາ ກເຣຍ຺ຍ, ອປິ ນຸ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອວມສ຺ສ – ‘ອມ຺ເຫ ຊໂນ ຫຣຕິ ວາ ຑຫຕິ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ວາ ກໂຣຕີ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’?

‘‘ນ ຫິ ໂນ ເອຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕາ ວາ ອຕ຺ຕນິຍໍ ວາ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຣູປາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ… ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍນຕຸມ຺ຫາກໍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຣູປາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີໂນ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸທກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓. ‘‘ອຸທໂກ [ອຸທ຺ທໂກ (ສີ. ປີ.)] ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາມປຸຕ຺ໂຕ ເອວໍ ວາຈໍ ຠາສຕິ – ‘ອິທໍ ຊາຕຸ ເວທຄູ, ອິທໍ ຊາຕຸ ສພ຺ພຊີ [ສພ຺ພຊິ (ປີ.)], ອິທໍ ຊາຕຸ ອປລິຂຕໍ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຓິ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທໂກ ຣາມປຸຕ຺ໂຕ ອເວທຄູເຍວ ສມາໂນ ‘ເວທຄູສ຺ມີ’ຕິ ຠາສຕິ, ອສພ຺ພຊີເຍວ ສມາໂນ ‘ສພ຺ພຊີສ຺ມີ’ຕິ ຠາສຕິ, ອປລິຂຕໍເຍວ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຕໍ ເມ ‘ຄຓ຺ຑມູລ’ນ຺ຕິ ຠາສຕິ. ອິຘ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອິທໍ ຊາຕຸ ເວທຄູ, ອິທໍ ຊາຕຸ ສພ຺ພຊີ, ອິທໍ ຊາຕຸ ອປລິຂຕໍ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຓິ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທຄູ ໂຫຕິ? ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເວທຄູ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພຊີ ໂຫຕິ? ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ; ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພຊີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປລິຂຕໍ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຕໍ ໂຫຕິ? ຄຓ຺ໂຑຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ເສຕໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ອຘິວຈນໍ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠວສ຺ສ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈຍສ຺ສ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ມສ຺ສ. ຄຓ຺ຑມູລນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາເຍຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ປຫີນາ ໂຫຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວງ຺ກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ; ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປລິຂຕໍ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ອຸທໂກ ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາມປຸຕ຺ໂຕ ເອວໍ ວາຈໍ ຠາສຕິ – ‘ອິທໍ ຊາຕຸ ເວທຄູ, ອິທໍ ຊາຕຸ ສພ຺ພຊີ, ອິທໍ ຊາຕຸ ອປລິຂຕໍ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຓິ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທໂກ ຣາມປຸຕ຺ໂຕ ອເວທຄູເຍວ ສມາໂນ ‘ເວທຄູສ຺ມີ’ຕິ ຠາສຕິ, ອສພ຺ພຊີເຍວ ສມາໂນ ‘ສພ຺ພຊີສ຺ມີ’ຕິ ຠາສຕິ; ອປລິຂຕໍເຍວ ຄຓ຺ຑມູລໍ ‘ປລິຂຕໍ ເມ ຄຓ຺ຑມູລ’ນ຺ຕິ ຠາສຕິ. ອິຘ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອິທໍ ຊາຕຸ ເວທຄູ, ອິທໍ ຊາຕຸ ສພ຺ພຊີ, ອິທໍ ຊາຕຸ ອປລິຂຕໍ ຄຓ຺ຑມູລໍ ປລິຂຓິ’’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ສຬວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ສໍຄຍ຺ຫາ ປຣິຫານໍ, ປມາທວິຫາຣີ ຈ ສໍວໂຣ;

ສມາຘິ ປຏິສລ຺ລານໍ, ທ຺ເວ ນຕຸມ຺ຫາເກນ ອຸທ຺ທໂກຕິ.

ສຬາຍຕນວຄ຺ເຄ ທຸຕິຍປຓ຺ຓາສໂກ ສມຕ຺ໂຕ.

ຕສ຺ສ ວຄ຺ຄຸທ຺ທານໍ –

ອວິຊ຺ຊາ ມິຄຊາລຎ຺ຈ, ຄິລານໍ ຉນ຺ນໍ ຈຕຸຕ຺ຖກໍ;

ສຬວຄ຺ເຄນ ປຎ຺ຎາສໍ, ທຸຕິໂຍ ປຓ຺ຓາສໂກ ອຍນ຺ຕິ.

ປຐມສຕກໍ.

໑໑. ໂຍຄກ຺ເຂມິວຄ຺ໂຄ

໑. ໂຍຄກ຺ເຂມິສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ໂຍຄກ຺ເຂມິປຣິຍາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄກ຺ເຂມິປຣິຍາໂຍ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ເຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວງ຺ກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ. ເຕສຎ຺ຈ ປຫານາຍ ອກ຺ຂາສິ ໂຍຄໍ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕ ‘ໂຍຄກ຺ເຂມີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ເຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວງ຺ກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ. ເຕສຎ຺ຈ ປຫານາຍ ອກ຺ຂາສິ ໂຍຄໍ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕ ‘ໂຍຄກ຺ເຂມີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄກ຺ເຂມິປຣິຍາໂຍ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຸປາທາຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕. ‘‘ກິສ຺ມິໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ກິໍ ອຸປາທາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ….

‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸປາທາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ສຕິ ມນໍ ອຸປາທາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ອປິ ນຸ ຕໍ ອນຸປາທາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ອປິ ນຸ ຕໍ ອນຸປາທາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ອປິ ນຸ ຕໍ ອນຸປາທາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸກ຺ຂສມຸທຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖. ‘‘ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມຸທໂຍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ໂລກສມຸທຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗. ‘‘ໂລກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທໂຍ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທໂຍ …ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທໂຍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ? ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມິສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘. ‘‘ກິສ຺ມິໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ກິໍ ອຸປາທາຍ ກິໍ ອຠິນິວິສ຺ສ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ, ສທິໂສຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ, ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ.

‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸປາທາຍ ຈກ຺ຂຸໍ ອຠິນິວິສ຺ສ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ, ສທິໂສຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ, ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ສຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ສຕິ ມນໍ ອຸປາທາຍ ມນໍ ອຠິນິວິສ຺ສ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ, ສທິໂສຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ, ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ວາ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ອປິ ນຸ ຕໍ ອນຸປາທາຍ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ວາ ອສ຺ສ, ສທິໂສຫມສ຺ມີຕິ ວາ ອສ຺ສ, ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ວາ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ຊິວ຺ຫາ… ກາໂຍ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ອປິ ນຸ ຕໍ ອນຸປາທາຍ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ວາ ອສ຺ສ, ສທິໂສຫມສ຺ມີຕິ ວາ ອສ຺ສ, ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ວາ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສໍໂຍຊນິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙. ‘‘ສໍໂຍຊນິເຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ ສໍໂຍຊນຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິຍາ ຘມ຺ມາ, ກຕມຎ຺ຈ ສໍໂຍຊນໍ? ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິໂຍ ຘມ຺ໂມ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ສໍໂຍຊນິໂຍ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ມໂນ ສໍໂຍຊນິໂຍ ຘມ຺ໂມ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິຍາ ຘມ຺ມາ, ອິທໍ ສໍໂຍຊນ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຸປາທານິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐. ‘‘ອຸປາທານິເຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ ອຸປາທານຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິຍາ ຘມ຺ມາ, ກຕມຎ຺ຈ ອຸປາທານໍ? ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິໂຍ ຘມ຺ໂມ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອຸປາທານໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອຸປາທານິໂຍ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ມໂນ ອຸປາທານິໂຍ ຘມ຺ໂມ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອຸປາທານໍ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິຍາ ຘມ຺ມາ, ອິທໍ ອຸປາທານ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກາຍຕນປຣິຊານນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ໂສຕໍ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫໍ… ກາຍໍ… ມນໍ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ… ກາຍໍ… ມນໍ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ພາຫິຣາຍຕນປຣິຊານນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒. ‘‘ຣູເປ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ສທ຺ເທ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຘມ຺ເມ ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຣູເປ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ສທ຺ເທ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຘມ຺ເມ ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸປສ຺ສຸຕິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ນາຕິເກ [ຎາຕິເກ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວິຫຣຕິ ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣໂຫຄໂຕ ປຏິສລ຺ລີໂນ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ອຠາສິ – ‘‘ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ; ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ; ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ; ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ; ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ; ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ; ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ສງ຺ຄຕິ ຜສ຺ໂສ. ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ; ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ. ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ; ອຸປາທານນິໂຣຘາ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ອຸປສ຺ສຸຕິ [ອຸປສ຺ສຸຕິໍ (ສີ. ກ.)] ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສ຺ສຸຕິ ຐິຕໍ. ທິສ຺ວານ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອສ຺ໂສສິ ໂນ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ. ປຣິຍາປຸຓາຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ. ຘາເຣຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ. ອຕ຺ຖສໍຫິໂຕຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໂກ’’ຕິ. ທສມໍ.

ໂຍຄກ຺ເຂມິວຄ຺ໂຄ ເອກາທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂຍຄກ຺ເຂມິ ອຸປາທາຍ, ທຸກ຺ຂໍ ໂລໂກ ຈ ເສຍ຺ໂຍ ຈ;

ສໍໂຍຊນໍ ອຸປາທານໍ, ທ຺ເວ ປຣິຊານໍ ອຸປສ຺ສຸຕີຕິ.

໑໒. ໂລກກາມຄຸຓວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມມາຣປາສສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ [ວສຄໂຕ (ສີ. ອຏ຺ຐ. ສ຺ຍາ. ອຏ຺ຐ.)], ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ພທ຺ໂຘ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ພທ຺ໂຘ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ພທ຺ໂຘ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ນ ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ອຸມ຺ມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ນ ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ອຸມ຺ມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ນ ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ອຸມ຺ມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍມາຣປາສສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພທ຺ໂຘ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ, ອາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ພທ຺ໂຘ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພທ຺ໂຘ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ອາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ພທ຺ໂຘ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມຸຕ຺ໂຕ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຣູເປຫິ, ນາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ນ ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ອຸມ຺ມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມຸຕ຺ໂຕ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ນາວາສຄໂຕ ມາຣສ຺ສ, ນ ມາຣສ຺ສ ວສໍ ຄໂຕ, ອຸມ຺ມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ. ມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມາຣພນ຺ຘເນນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ໂລກນ຺ຕຄມນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ [ທິຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)], ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’’ຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ຠຄວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’ຕິ? ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ວິຠຊຕາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ສາຣຕ຺ຖິໂກ ສາຣຄເວສີ ສາຣປຣິເຍສນໍ ຈຣມາໂນ ມຫໂຕ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ອຕິກ຺ກມ຺ເມວ, ມູລໍ ອຕິກ຺ກມ຺ເມວ, ຂນ຺ຘໍ ສາຂາປລາເສ ສາຣໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ເອວໍ ສມ຺ປທມິທໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສຕ຺ຖຣິ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຕິສິຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎຖ [ມຎ຺ເຎຖ (ປີ. ກ.)]. ໂສ ຫາວຸໂສ, ຠຄວາ ຊານໍ ຊານາຕິ, ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕິ – ຈກ຺ຂຸຠູໂຕ, ຎາຓຠູໂຕ, ຘມ຺ມຠູໂຕ, ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ, ວຕ຺ຕາ, ປວຕ຺ຕາ, ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາ, ອມຕສ຺ສ ທາຕາ, ຘມ຺ມສ຺ສາມີ, ຕຖາຄໂຕ. ໂສ ເຈວ ປເນຕສ຺ສ ກາໂລ ອໂຫສິ ຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ຕຖາ ໂວ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ອທ຺ຘາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວາ ຊານໍ ຊານາຕິ, ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕິ – ຈກ຺ຂຸຠູໂຕ, ຎາຓຠູໂຕ, ຘມ຺ມຠູໂຕ, ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ, ວຕ຺ຕາ, ປວຕ຺ຕາ, ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາ, ອມຕສ຺ສ ທາຕາ, ຘມ຺ມສ຺ສາມີ, ຕຖາຄໂຕ. ໂສ ເຈວ ປເນຕສ຺ສ ກາໂລ ອໂຫສິ ຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາມ. ອປິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ວິຠຊຕາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຄຣຸໍ ກຣິຕ຺ວາ’’ຕິ.

‘‘ເຕນຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂວ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ເຍນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂລກສ຺ມິໍ ໂລກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ ໂລກມານີ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂລໂກ. ເກນ ຈາວຸໂສ, ໂລກສ຺ມິໍ ໂລກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ ໂລກມານີ? ຈກ຺ຂຸນາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂລກສ຺ມິໍ ໂລກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ ໂລກມານີ. ໂສເຕນ ໂຂ, ອາວຸໂສ… ຆາເນນ ໂຂ, ອາວຸໂສ… ຊິວ຺ຫາຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂລກສ຺ມິໍ ໂລກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ ໂລກມານີ. ກາເຍນ ໂຂ, ອາວຸໂສ… ມເນນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂລກສ຺ມິໍ ໂລກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ ໂລກມານີ. ເຍນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂລກສ຺ມິໍ ໂລກສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ ໂລກມານີ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂລໂກ. ຍໍ ໂຂ ໂວ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ອາກງ຺ຂມານາ ຈ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ ຠຄວາ ພ຺ຍາກໂຣຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ, ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ, ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ວາ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາຕິ? ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິມ຺ຫ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ອິເມຫິ ອາກາເຣຫິ ອິເມຫິ ປເທຫິ ອິເມຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ວິຠຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ; ມຫາປຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ! ມໍ ເຈປິ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ, ອຫມ຺ປິ ຕໍ ເອວເມວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ຍຖາ ຕໍ ອານນ຺ເທນ ພ຺ຍາກຕໍ. ເອໂສ ເຈເວຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ, ເອວຎ຺ຈ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ກາມຄຸຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ເຍເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ເຈຕໂສ ສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ອຕີຕາ ນິຣຸທ຺ຘາ ວິປຣິຓຕາ, ຕຕ຺ຣ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ພຫຸລໍ ຄຈ຺ຉມານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ວາ ອປ຺ປໍ ວາ ອນາຄເຕສຸ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ເຍເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ເຈຕໂສ ສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ອຕີຕາ ນິຣຸທ຺ຘາ ວິປຣິຓຕາ, ຕຕ຺ຣ ເມ ອຕ຺ຕຣູເປນ ອປ຺ປມາໂທ ສຕິ ເຈຕໂສ ອາຣກ຺ໂຂ ກຣຓີໂຍ’. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ເຍ ເຕ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ເຈຕໂສ ສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ອຕີຕາ ນິຣຸທ຺ຘາ ວິປຣິຓຕາ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຈິຕ຺ຕໍ ພຫຸລໍ ຄຈ຺ຉມານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ວາ ອປ຺ປໍ ວາ ອນາຄເຕສຸ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ເຍ ເຕ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ເຈຕໂສ ສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ອຕີຕາ ນິຣຸທ຺ຘາ ວິປຣິຓຕາ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ອຕ຺ຕຣູເປຫິ ອປ຺ປມາໂທ ສຕິ ເຈຕໂສ ອາຣກ຺ໂຂ ກຣຓີໂຍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ຊິວ຺ຫາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣສສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’’ຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ຠຄວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ຊິວ຺ຫາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣສສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ຊິວ຺ຫາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣສສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ຊິວ຺ຫາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣສສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາຕິ? ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ວິຠຊຕາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ສາຣຕ຺ຖິໂກ ສາຣຄເວສີ ສາຣປຣິເຍສນໍ ຈຣມາໂນ ມຫໂຕ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ…ເປ… ວິຠຊຕາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຄຣຸໍ ກຣິຕ຺ວາຕິ.

‘‘ເຕນຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂວ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ສຬາຍຕນນິໂຣຘໍ ໂນ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສນ຺ຘາຍ ຠາສິຕໍ – ‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ, ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ອິມສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ອາກງ຺ຂມານາ ຈ ປນ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມຖ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ ຠຄວາ ພ຺ຍາກໂຣຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ຊິວ຺ຫາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣສສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ, ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ ຍຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຣູປສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ…ເປ… ຍຕ຺ຖ ມໂນ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຘມ຺ມສຎ຺ຎາ ຈ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເສ ອາຍຕເນ ເວທິຕພ຺ເພ’ຕິ. ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’ຕິ? ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິມ຺ຫ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ອິເມຫິ ອາກາເຣຫິ, ອິເມຫິ ປເທຫິ, ອິເມຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ວິຠຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ; ມຫາປຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ! ມໍ ເຈປິ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ, ອຫມ຺ປິ ຕໍ ເອວເມວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ຍຖາ ຕໍ ອານນ຺ເທນ ພ຺ຍາກຕໍ. ເອໂສ ເຈເວຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ເອວຎ຺ຈ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສກ຺ກປຎ຺ຫສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ເທວານມິນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ເທວານມິນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ເທວານມິນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ເທວານມິນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຎ຺ຈສິຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ປຎ຺ຈສິໂຂ ຄນ຺ຘພ຺ພເທວປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ປຎ຺ຈສິໂຂ ຄນ຺ຘພ຺ພເທວປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຎ຺ຈສິຂ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຎ຺ຈສິຂ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ປຎ຺ຈສິຂ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ປຎ຺ຈສິຂ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ’’.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ປຎ຺ຈສິຂ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ປຎ຺ຈສິຂ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ປຎ຺ຈສິຂ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ປຎ຺ຈສິຂ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສາຣິປຸຕ຺ຕສທ຺ຘິວິຫາຣິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໐. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມຕໍ, ອາວຸໂສ, ໂຫຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣສ຺ສ, ໂຠຊເນ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎຸໂນ, ຊາຄຣິຍໍ ອນນຸຍຸຕ຺ຕສ຺ສ. ‘ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຠຊເນ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຊາຄຣິຍໍ ອນນຸຍຸຕ຺ໂຕ ຍາວຊີວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສນ຺ຕາເນສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ‘ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ, ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ຍາວຊີວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສນ຺ຕາເນສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ – ‘ເນວ ທວາຍ, ນ ມທາຍ, ນ ມຓ຺ຑນາຍ, ນ ວິຠູສນາຍ, ຍາວເທວ ອິມສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ຐິຕິຍາ ຍາປນາຍ, ວິຫິໍສູປຣຕິຍາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍານຸຄ຺ຄຫາຍ. ອິຕິ ປຸຣາຓຎ຺ຈ ເວທນໍ ປຏິຫງ຺ຂາມິ, ນວຎ຺ຈ ເວທນໍ ນ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສາມິ, ຍາຕ຺ຣາ ຈ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນວຊ຺ຊຕາ ຈ ຜາສຸວິຫາໂຣ ຈາ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທິວສໍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຣຕ຺ຕິຍາ ປຐມໍ ຍາມໍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິມໍ ຍາມໍ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ ປາເທ ປາທໍ ອຈ຺ຈາຘາຍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ອຸຏ຺ຐານສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ. ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິມໍ ຍາມໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫາວຸໂສ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣາ ຠວິສ຺ສາມ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎຸໂນ, ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ອາວຸໂສ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຣາຫຸໂລວາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ປຣິປກ຺ກາ ໂຂ ຣາຫຸລສ຺ສ ວິມຸຕ຺ຕິປຣິປາຈນິຍາ ຘມ຺ມາ; ຍໍນູນາຫໍ ຣາຫຸລໍ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອາສວານໍ ຂເຍ ວິເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຣາຫຸລໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຓ຺ຫາຫິ, ຣາຫຸລ, ນິສີທນໍ. ເຍນ ອນ຺ຘວນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ ທິວາວິຫາຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນິສີທນໍ ອາທາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອເນການິ ເທວຕາສຫສ຺ສານິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນຸພນ຺ຘານິ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຣາຫຸລໍ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອາສວານໍ ຂເຍ ວິເນສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນ຺ຘວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ຣາຫຸໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຣາຫຸລໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຣາຫຸລ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ( ) [(ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ) ເອວມິຕເຣສຸປິ (ມ. ນິ. ໓.໔໑໖-໔໑໗)]

‘‘ຣູປາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນາຄຕໍ, ສຎ຺ຎາຄຕໍ, ສງ຺ຂາຣຄຕໍ, ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນາຄຕໍ, ສຎ຺ຎາຄຕໍ, ສງ຺ຂາຣຄຕໍ, ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ມໂນ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຘມ຺ມາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ນິຈ຺ໂຈ ວາ ອນິຈ຺ໂຈ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ໂຈ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນາຄຕໍ, ສຎ຺ຎາຄຕໍ, ສງ຺ຂາຣຄຕໍ, ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຣາຫຸລ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣເສສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ….

‘‘ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣາຫຸລສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ. ອເນການຎ຺ຈ ເທວຕາສຫສ຺ສານໍ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສໍໂຍຊນິຍຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໒. ‘‘ສໍໂຍຊນິເຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ ສໍໂຍຊນຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິຍາ ຘມ຺ມາ, ກຕມຎ຺ຈ ສໍໂຍຊນໍ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິຍາ ຘມ຺ມາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນິຍາ ຘມ຺ມາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸປາທານິຍຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໓. ‘‘ອຸປາທານິເຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ ອຸປາທານຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິຍາ ຘມ຺ມາ, ກຕມຎ຺ຈ ອຸປາທານໍ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິຍາ ຘມ຺ມາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອຸປາທານໍ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານິຍາ ຘມ຺ມາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອຸປາທານ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ໂລກກາມຄຸຓວຄ຺ໂຄ ທ຺ວາທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ມາຣປາເສນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ໂລກກາມຄຸເຓນ ຈ;

ສກ຺ໂກ ປຎ຺ຈສິໂຂ ເຈວ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຈ ຣາຫຸໂລ;

ສໍໂຍຊນໍ ອຸປາທານໍ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໑໓. ຄຫປຕິວຄ຺ໂຄ

໑. ເວສາລີສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ອຸຄ຺ໂຄ ຄຫປຕິ ເວສາລິໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຸຄ຺ໂຄ ຄຫປຕິ ເວສາລິໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ, ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ. ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ວຊ຺ຊີສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ວຊ຺ຊີສຸ ວິຫຣຕິ ຫຕ຺ຖິຄາເມ. ອຖ ໂຂ ອຸຄ຺ໂຄ ຄຫປຕິ ຫຕ຺ຖິຄາມໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຸຄ຺ໂຄ ຄຫປຕິ ຫຕ຺ຖິຄາມໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? (ຍຖາ ປຸຣິມສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ນາຬນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໖. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ນາຬນ຺ທາຍໍ ວິຫຣຕິ ປາວາຣິກມ຺ພວເນ. ອຖ ໂຂ, ອຸປາລິ ຄຫປຕິ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ, ອຸປາລິ ຄຫປຕິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? (ຍຖາ ປຸຣິມສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຠາຣທ຺ວາຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໗. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ເຍນາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ [ສຸສຸ (ສີ. ກ.)] ກາຬເກສາ ຠທ຺ເຣນ ໂຍພ຺ພເນນ ສມນ຺ນາຄຕາ ປຐເມນ ວຍສາ ອນິກີຬິຕາວິໂນ ກາເມສຸ ຍາວຊີວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ, ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ວຸຕ຺ຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ມຫາຣາຊ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸມຕ຺ຕີສຸ ມາຕຸຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປຖ, ຠຄິນິມຕ຺ຕີສຸ ຠຄິນິຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປຖ, ຘີຕຸມຕ຺ຕີສຸ ຘີຕຸຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປຖາ’ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ ກາຬເກສາ ຠທ຺ເຣນ ໂຍພ຺ພເນນ ສມນ຺ນາຄຕາ ປຐເມນ ວຍສາ ອນິກີຬິຕາວິໂນ ກາເມສຸ ຍາວຊີວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ, ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ໂລລໍ [ໂລຬໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ໂຂ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ຈິຕ຺ຕໍ. ອປ຺ເປກທາ ມາຕຸມຕ຺ຕີສຸປິ ໂລຠຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຠຄິນິມຕ຺ຕີສຸປິ ໂລຠຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຘີຕຸມຕ຺ຕີສຸປິ ໂລຠຘມ຺ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ອຎ຺ໂຎ ຈ ເຫຕຸ, ອຎ຺ໂຎ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ ກາຬເກສາ…ເປ… ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ວຸຕ຺ຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ມຫາຣາຊ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມເມວ ກາຍໍ ອຸທ຺ຘໍ ປາທຕລາ ອໂຘ ເກສມຕ຺ຖກາ ຕຈປຣິຍນ຺ຕໍ ປູຣໍ ນານປ຺ປກາຣສ຺ສ ອສຸຈິໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຖ – ອຕ຺ຖິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ເກສາ ໂລມາ ນຂາ ທນ຺ຕາ ຕໂຈ ມໍສໍ ນ຺ຫາຣຸ [ນຫາຣຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຏ຺ຐິ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ [ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊາ (ສີ.)] ວກ຺ກໍ ຫທຍໍ ຍກນໍ ກິໂລມກໍ ປິຫກໍ ປປ຺ຜາສໍ ອນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຄຸຓໍ ອຸທຣິຍໍ ກຣີສໍ ປິຕ຺ຕໍ ເສມ຺ຫໍ ປຸພ຺ໂພ ໂລຫິຕໍ ເສໂທ ເມໂທ ອສ຺ສຸ ວສາ ເຂໂຬ ສິງ຺ຆາຓິກາ ລສິກາ ມຸຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ ກາຬເກສາ…ເປ… ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຍ ເຕ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ຠິກ຺ຂູ ຠາວິຕກາຍາ ຠາວິຕສີລາ ຠາວິຕຈິຕ຺ຕາ ຠາວິຕປຎ຺ຎາ, ເຕສໍ ຕໍ ສຸກຣໍ ໂຫຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ຠິກ຺ຂູ ອຠາວິຕກາຍາ ອຠາວິຕສີລາ ອຠາວິຕຈິຕ຺ຕາ ອຠາວິຕປຎ຺ຎາ, ເຕສໍ ຕໍ ທຸກ຺ກຣໍ ໂຫຕິ. ອປ຺ເປກທາ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ອສຸຠໂຕ ມນສິ ກຣິສ຺ສາມີຕິ [ມນສິ ກຣິສ຺ສາມາຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ສຸຠໂຕວ [ສຸຠໂຕ ວາ (ສີ.), ສຸຠໂຕ ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ອຎ຺ໂຎ ຈ ໂຂ ເຫຕຸ ອຎ຺ໂຎ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ ກາຬເກສາ…ເປ… ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ວຸຕ຺ຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ມຫາຣາຊ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣາ ວິຫຣຖ. ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ມາ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ, ມານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫິໂນ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຖ. ຣກ຺ຂຖ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຖ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ…ເປ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ມາ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ, ມານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫິໂນ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຖ. ຣກ຺ຂຖ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ ກາຬເກສາ ຠທ຺ເຣນ ໂຍພ຺ພເນນ ສມນ຺ນາຄຕາ ປຐເມນ ວຍສາ ອນິກີຬິຕາວິໂນ ກາເມສຸ ຍາວຊີວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ, ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ; ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ! ຍາວ ສຸຠາສິຕໍ ຈິທໍ [ຍາວ ສຸຠາສິຕມິທໍ (ສີ.)], ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ. ເອໂສວ ໂຂ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ເຫຕຸ, ເອສ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນິເມ ທຫຣາ ຠິກ຺ຂູ ສຸສູ ກາຬເກສາ ຠທ຺ເຣນ ໂຍພ຺ພເນນ ສມນ຺ນາຄຕາ ປຐເມນ ວຍສາ ອນິກີຬິຕາວິໂນ ກາເມສຸ ຍາວຊີວໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ, ອທ຺ຘານຎ຺ຈ ອາປາເທນ຺ຕີຕິ. ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ໂຠ [ອຫມ຺ປິ ໂຠ (ສີ. ປີ.)] ຠາຣທ຺ວາຊ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຣກ຺ຂິເຕເນວ ກາເຍນ, ອຣກ຺ຂິຕາຍ ວາຈາຍ, ອຣກ຺ຂິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອນຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາ, ອສໍວຸເຕຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປວິສາມິ, ອຕິວິຍ ມໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂລຠຘມ຺ມາ ປຣິສຫນ຺ຕິ. ຍສ຺ມິຎ຺ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ສມເຍ ຣກ຺ຂິເຕເນວ ກາເຍນ, ຣກ຺ຂິຕາຍ ວາຈາຍ, ຣກ຺ຂິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາ, ສໍວຸເຕຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປວິສາມິ, ນ ມໍ ຕຖາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂລຠຘມ຺ມາ ປຣິສຫນ຺ຕິ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ; ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ [ນິກຸຊ຺ຊິຕໍ (ປີ.)] ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ; ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ຠາຣທ຺ວາເຊນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ໂຠ ຠາຣທ຺ວາຊ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ໂສຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ອຖ ໂຂ ໂສໂຓ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສໂຓ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? (ຍຖາ ປຸຣິມສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ອຍໍ ໂຂ, ໂສຓ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ໂຆສິຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໙. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ໂຆສິໂຕ ຄຫປຕິ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂຆສິໂຕ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ, ຣູປາ ຈ ມນາປາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ສຸຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ, ຣູປາ ຈ ອມນາປາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ, ຣູປາ ຈ ມນາປາ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ…ເປ… ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາຘາຕຸ, ຣສາ ຈ ມນາປາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ສຸຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາຘາຕຸ, ຣສາ ຈ ອມນາປາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາຘາຕຸ, ຣສາ ຈ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ…ເປ… ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນຘາຕຸ, ຘມ຺ມາ ຈ ມນາປາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ສຸຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນຘາຕຸ, ຘມ຺ມາ ຈ ອມນາປາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນຘາຕຸ, ຘມ຺ມາ ຈ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຫາລິທ຺ທິການິສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໐. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອວນ຺ຕີສຸ ວິຫຣຕິ ກຸຣຣຆເຣ [ກຸລຆເຣ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປປາເຕ [ປວຕ຺ເຕ (ສີ. ປີ.), ສມ຺ປວຕ຺ເຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.) ເອຕ຺ເຖວ ອຏ຺ຐມປິຏ຺ເຐປິ] ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ຫາລິທ຺ທິການິ [ຫາລິທ຺ທການິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຄຫປຕິ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຫາລິທ຺ທິການິ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວຸຕ຺ຕມິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ – ‘ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ; ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ; ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ‘ມນາປໍ ອິຕ຺ເຖຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ສຸຂເວທນິຍຎ຺ຈ [ສຸຂເວທນິຍໍ, ສຸຂເວທນິຍໍ (ສີ. ປີ.), ສຸຂເວທນິຍຎ຺ຈ, ສຸຂເວທນິຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.) ເອວໍ ‘‘ທຸກ຺ຂເວທນິຍຎ຺ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍຎ຺ຈາ’’ຕິ ປເທສຸປິ. ອຏ຺ຐກຖາຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ]. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ຈກ຺ຂຸນາ ໂຂ ປເນວ [ປເນວໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ‘ອມນາປໍ ອິຕ຺ເຖຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂເວທນິຍຎ຺ຈ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ຈກ຺ຂຸນາ ໂຂ ປເນວ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ‘ອຸເປກ຺ຂາຏ຺ຐານິຍໍ [ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍໍ (ກ.)] ອິຕ຺ເຖຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍຎ຺ຈ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ…ເປ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ‘ມນາປໍ ອິຕ຺ເຖຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ສຸຂເວທນິຍຎ຺ຈ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ມນສາ ໂຂ ປເນວ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ‘ອມນາປໍ ອິຕ຺ເຖຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂເວທນິຍຎ຺ຈ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ມນສາ ໂຂ ປເນວ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ‘ອຸເປກ຺ຂາຏ຺ຐານິຍໍ ອິຕ຺ເຖຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍຎ຺ຈ. ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ເອວໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຘາຕຸນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ; ຜສ຺ສນານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທນານານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນກຸລປິຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຠຄ຺ເຄສຸ ວິຫຣຕິ ສຸສຸມາຣຄິເຣ ເຠສກຬາວເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ນກຸລປິຕາ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ນກຸລປິຕາ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ? ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຠິນນ຺ທໂຕ ອຠິວທໂຕ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ຕທຸປາທານໍ. ສອຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂນ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ’’.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິນນ຺ທໂຕ ອນຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ນາຠິນນ຺ທໂຕ ນາຠິວທໂຕ ອນຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐໂຕ ນ ຕນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕິ ນ ຕທຸປາທານໍ. ອນຸປາທາໂນ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂລຫິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໒. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອວນ຺ຕີສຸ ວິຫຣຕິ ມກ຺ກຣກເຕ [ມກ຺ກຣກເຏ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຣຎ຺ຎກຸຏິກາຍໍ. ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສມ຺ພຫຸລາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ກຏ຺ຐຫາຣກາ ມາຓວກາ ເຍນາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ອຣຎ຺ຎກຸຏິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຣິໂຕ ປຣິໂຕ ກຸຏິກາຍ ອນຸຈງ຺ກມນ຺ຕິ ອນຸວິຈຣນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ການິຈິ ການິຈິ ເສເລຍ຺ຍການິ ກໂຣນ຺ຕິ [ເສລິສ຺ສການິ ກໂຣນ຺ຕາ (ສີ.)] – ‘‘ອິເມ ປນ ມຸຓ຺ຑກາ ສມຓກາ ອິພ຺ຠາ ກຓ຺ຫາ [ກິຓ຺ຫາ (ສີ. ປີ.)] ພນ຺ຘຸປາທາປຈ຺ຈາ, ອິເມສໍ ຠຣຕການໍ ສກ຺ກຕາ ຄຣຸກຕາ ມານິຕາ ປູຊິຕາ ອປຈິຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເຕ ມາຓວເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ມາຓວກາ ສທ຺ທມກຕ຺ຖ; ຘມ຺ມໍ ໂວ ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເຕ ມາຓວກາ ຕຸຓ຺ຫີ ອເຫສຸໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕ ມາຓວເກ ຄາຖາຫິ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ສີລຸຕ຺ຕມາ ປຸພ຺ພຕຣາ ອເຫສຸໍ,

ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ປຸຣາຓໍ ສຣນ຺ຕິ;

ຄຸຕ຺ຕານິ ທ຺ວາຣານິ ສຸຣກ຺ຂິຕານິ,

ອເຫສຸໍ ເຕສໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ໂກຘໍ.

‘‘ຘມ຺ເມ ຈ ຌາເນ ຈ ຣຕາ ອເຫສຸໍ,

ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ປຸຣາຓໍ ສຣນ຺ຕິ;

ອິເມ ຈ ໂວກ຺ກມ຺ມ ຊປາມເສຕິ,

ໂຄຕ຺ເຕນ ມຕ຺ຕາ ວິສມໍ ຈຣນ຺ຕິ.

‘‘ໂກຘາຠິຠູຕາ ປຸຖຸອຕ຺ຕທຓ຺ຑາ [ໂກຘາຠິຠູຕາສຸປຸຖຸຕ຺ຕທຓ຺ຑາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)],

ວິຣຊ຺ຊມານາ ສຕຓ຺ຫາຕຓ຺ເຫສຸ;

ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ໂມຆາ,

ສຸປິເນວ ລທ຺ຘໍ ປຸຣິສສ຺ສ ວິຕ຺ຕໍ.

‘‘ອນາສກາ ຖຓ຺ຑິລສາຍິກາ ຈ;

ປາໂຕ ສິນານຎ຺ຈ ຕໂຍ ຈ ເວທາ.

‘‘ຂຣາຊິນໍ ຊຏາປງ຺ໂກ, ມນ຺ຕາ ສີລພ຺ພຕໍ ຕໂປ;

ກຸຫນາ ວງ຺ກທຓ຺ຑາ ຈ, ອຸທກາຈມນານິ ຈ.

‘‘ວຓ຺ຓາ ເອເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ, ກຕາ ກິຎ຺ຈິກ຺ຂຠາວນາ;

ຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສຸສມາຫິຕໍ, ວິປ຺ປສນ຺ນມນາວິລໍ;

ອຂິລໍ ສພ຺ພຠູເຕສຸ, ໂສ ມຄ຺ໂຄ ພ຺ຣຫ຺ມປຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ມາຓວກາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ເຍນ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂລຫິຈ຺ຈໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຍຄ຺ເຆ! ຠວໍ ຊາເນຍ຺ຍ, ສມໂຓ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ມນ຺ເຕ [ມນ຺ຕໍ (ກ.)] ເອກໍເສນ ອປວທຕິ, ປຏິກ຺ໂກສຕີ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ກຸປິໂຕ ອໂຫສິ ອນຕ຺ຕມໂນ. ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ຈສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ປນ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ ໂຍຫໍ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ມາຓວການໍເຍວ ສຸຕ຺ວາ ສມຓໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ອກ຺ໂກເສຍ຺ຍໍ [ອກ຺ໂກເສຍ຺ຍໍ ວິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ປຣິຠາເສຍ຺ຍໍ. ຍໍນູນາຫໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກຈ຺ຈາເນນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂລຫິຈ຺ໂຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄມໍສຸ ນຸ ຂ຺ວິຘ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ, ອມ຺ຫາກໍ ສມ຺ພຫຸລາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ກຏ຺ຐຫາຣກາ ມາຓວກາ’’ຕິ? ‘‘ອາຄມໍສຸ ຂ຺ວິຘ ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສມ຺ພຫຸລາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ກຏ຺ຐຫາຣກາ ມາຓວກາ’’ຕິ. ‘‘ອຫຸ ປນ ໂຠໂຕ ກຈ຺ຈານສ຺ສ ເຕຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ? ‘‘ອຫຸ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຕຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂກຈິເທວ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ໂຠໂຕ ກຈ຺ຈານສ຺ສ ເຕຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຕຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ –

‘‘ສີລຸຕ຺ຕມາ ປຸພ຺ພຕຣາ ອເຫສຸໍ,

ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍ ປຸຣາຓໍ ສຣນ຺ຕິ;…ເປ…;

ອຂິລໍ ສພ຺ພຠູເຕສຸ,

ໂສ ມຄ຺ໂຄ ພ຺ຣຫ຺ມປຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຕຫິ ມາຓວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ’’ຕິ.

‘‘‘ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ’ຕິ [ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣຕິ (ກ.)] ຠວໍ ກຈ຺ຈາໂນ ອາຫ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ, ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ [ອນຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.) ອຸປຣິ ອາສີວິສວຄ຺ເຄ ອວສ຺ສຸຕສຸຕ຺ເຕ ປນ ‘‘ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕີ’’ຕ຺ເວວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທິສ຺ສຕິ] ຈ ວິຫຣຕິ, ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຈ ຘມ຺ເມ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ, ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ; ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ! ຍາວຎ຺ຈິທໍ ໂຠຕາ ກຈ຺ຈາເນນ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣວ ສມາໂນ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣຕິ ອກ຺ຂາໂຕ.

‘‘‘ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ’ຕິ ຠວໍ ກຈ຺ຈາໂນ ອາຫ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ, ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ, ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ, ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ; ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ! ຍາວຎ຺ຈິທໍ ໂຠຕາ ກຈ຺ຈາເນນ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣວ ສມາໂນ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣຕິ ອກ຺ຂາໂຕ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ; ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ; ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ກຈ຺ຈາເນນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ໂຠ ກຈ຺ຈານ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ກຈ຺ຈາໂນ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ຍຖາ ຈ ຠວໍ ກຈ຺ຈາໂນ ມກ຺ກຣກເຕ ອຸປາສກກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ; ເອວເມວ ໂລຫິຈ຺ຈກຸລໍ ອຸປສງ຺ກມຕຸ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ມາຓວກາ ວາ ມາຓວິກາ ວາ ຠວນ຺ຕໍ ກຈ຺ຈານໍ ອຠິວາເທສ຺ສນ຺ຕິ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິສ຺ສນ຺ຕິ ອາສນໍ ວາ ອຸທກໍ ວາ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເວຣຫຈ຺ຈານິສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໓. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ກາມຓ຺ຑາຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຕເທຍ຺ຍສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອມ຺ພວເນ. ອຖ ໂຂ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ອນ຺ເຕວາສີ ມາຓວໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸທາຍິນາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ມາຓວກໍ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸທາຍິນາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຄ຺ເຆ, ໂຠຕິ, ຊາເນຍ຺ຍາສິ [ໂຠຕິ ຊາເນຍ຺ຍ (ສີ. ປີ. ກ.), ໂຠຕີ ຊາເນຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]! ສມໂຓ ອຸທາຍີ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ, ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ມາຓວກ, ມມ ວຈເນນ ສມຓໍ ອຸທາຍິໍ ນິມນ຺ເຕຫິ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ເຕນາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ໂຠຕີ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ, ຠວໍ, ອຸທາຍິ, ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍຠຣິຍາຍ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຘິວາເສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ. ອຖ ໂຂ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ປາທຸກາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ສີສໍ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຓ, ສມຓ, ຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠວິສ຺ສຕິ, ຠຄິນິ, ສມໂຍ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິ [ປກ຺ກາມິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)].

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸທາຍິນາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ມາຓວກໍ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸທາຍິນາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຄ຺ເຆ, ໂຠຕິ, ຊາເນຍ຺ຍາສິ! ສມໂຓ ອຸທາຍີ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ, ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕີ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ມາຓວກ, ສມຓສ຺ສ ອຸທາຍິສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສສິ. ສມໂຓ ປນຸທາຍີ ‘ຠຓ, ສມຓ, ຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ‘ຠວິສ຺ສຕິ, ຠຄິນິ, ສມໂຍ’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ ຕ຺ວໍ, ໂຠຕິ, ປາທຸກາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ສີສໍ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ຠຓ, ສມຓ, ຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ຘມ຺ມຄຣຸໂນ ຫິ ເຕ ຠວນ຺ໂຕ ຘມ຺ມຄາຣວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ມາຓວກ, ມມ ວຈເນນ ສມຓໍ ອຸທາຍິໍ ນິມນ຺ເຕຫິ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ເຕນາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠຕີ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ ຠວໍ ອຸທາຍີ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍຠຣິຍາຍ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຘິວາເສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ. ອຖ ໂຂ ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ປາທຸກາ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ນີເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ສີສໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ມິໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ກິສ຺ມິໍ ອສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ໂຂ, ຠຄິນິ, ສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ຊິວ຺ຫາຍ ອສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ…ເປ…. ມນສ຺ມິໍ ສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ມນສ຺ມິໍ ອສຕິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ເວຣຫຈ຺ຈານິໂຄຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ; ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ; ເອວເມວໍ ອຍ຺ເຍນ ອຸທາຍິນາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ອຍ຺ຍ ອຸທາຍິ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສິກໍ ມໍ ອຍ຺ໂຍ ອຸທາຍີ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ຄຫປຕິວຄ຺ໂຄ ເຕຣສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເວສາລີ ວຊ຺ຊິ ນາຬນ຺ທາ, ຠາຣທ຺ວາຊ ໂສໂຓ ຈ ໂຆສິໂຕ;

ຫາລິທ຺ທິໂກ ນກຸລປິຕາ, ໂລຫິຈ຺ໂຈ ເວຣຫຈ຺ຈານີຕິ.

໑໔. ເທວທຫວຄ຺ໂຄ

໑. ເທວທຫສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ເທວທຫໍ ນາມ ສກ຺ຍານໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພສໍເຍວ ຠິກ຺ຂູນໍ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ອປ຺ປມາເທນ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ, ນ ຈ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພສໍເຍວ ຠິກ຺ຂູນໍ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ນາປ຺ປມາເທນ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕາ, ເຕສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ນາປ຺ປມາເທນ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ກຕໍ ເຕສໍ ອປ຺ປມາເທນ, ອຠພ຺ພາ ເຕ ປມຊ຺ຊິຕຸໍ. ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເສກ຺ຂາ [ເສຂາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕສາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ອປ຺ປມາເທນ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ມໂນຣມາປິ, ອມໂນຣມາປິ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ເຈຕໂສ ອປຣິຍາທານາ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ [ອປມ຺ມຸຏ຺ຐາ (ສີ.), ອປ຺ປມຸຏ຺ຐາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາທຜລໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ອປ຺ປມາເທນ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມໂນຣມາປິ ອມໂນຣມາປິ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ເຈຕໂສ ອປຣິຍາທານາ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ, ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາທຜລໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຉສຸ [ຉສ຺ສຸ (ສີ.)] ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ອປ຺ປມາເທນ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຂຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໕. ‘‘ລາຠາ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸລທ຺ຘໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂໂຓ ໂວ ປຏິລທ຺ໂຘ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສາຍ. ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຜສ຺ສາຍຕນິກາ ນາມ ນິຣຍາ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ປສ຺ສຕິ ອນິຏ຺ຐຣູປໍເຍວ ປສ຺ສຕິ, ໂນ ອິຏ຺ຐຣູປໍ; ອກນ຺ຕຣູປໍເຍວ ປສ຺ສຕິ, ໂນ ກນ຺ຕຣູປໍ; ອມນາປຣູປໍເຍວ ປສ຺ສຕິ, ໂນ ມນາປຣູປໍ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຊານາຕິ ອນິຏ຺ຐຣູປໍເຍວ ວິຊານາຕິ, ໂນ ອິຏ຺ຐຣູປໍ; ອກນ຺ຕຣູປໍເຍວ ວິຊານາຕິ, ໂນ ກນ຺ຕຣູປໍ; ອມນາປຣູປໍເຍວ ວິຊານາຕິ, ໂນ ມນາປຣູປໍ. ລາຠາ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸລທ຺ຘໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂໂຓ ໂວ ປຏິລທ຺ໂຘ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສາຍ. ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຜສ຺ສາຍຕນິກາ ນາມ ສຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ປສ຺ສຕິ ອິຏ຺ຐຣູປໍເຍວ ປສ຺ສຕິ, ໂນ ອນິຏ຺ຐຣູປໍ; ກນ຺ຕຣູປໍເຍວ ປສ຺ສຕິ, ໂນ ອກນ຺ຕຣູປໍ; ມນາປຣູປໍເຍວ ປສ຺ສຕິ, ໂນ ອມນາປຣູປໍ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຊານາຕິ ອິຏ຺ຐຣູປໍເຍວ ວິຊານາຕິ, ໂນ ອນິຏ຺ຐຣູປໍ; ກນ຺ຕຣູປໍເຍວ ວິຊານາຕິ, ໂນ ອກນ຺ຕຣູປໍ; ມນາປຣູປໍເຍວ ວິຊານາຕິ, ໂນ ອມນາປຣູປໍ. ລາຠາ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸລທ຺ຘໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂໂຓ ໂວ ປຏິລທ຺ໂຘ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມຣູປາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໖. ‘‘ຣູປາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ຣູປຣຕາ ຣູປສມ຺ມຸທິຕາ. ຣູປວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ສທ຺ທາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ສທ຺ທຣຕາ ສທ຺ທສມ຺ມຸທິຕາ. ສທ຺ທວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຄນ຺ຘາຣາມາ… ຣສາຣາມາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຣາມາ… ຘມ຺ມາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ຘມ຺ມຣຕາ ຘມ຺ມສມ຺ມຸທິຕາ. ຘມ຺ມວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຕຖາຄໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຣູປານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວໍ ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ຣູປາຣາໂມ ນ ຣູປຣໂຕ ນ ຣູປສມ຺ມຸທິໂຕ. ຣູປວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ສຸໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ວິຫຣຕິ. ສທ຺ທານໍ… ຄນ຺ຘານໍ… ຣສານໍ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານໍ… ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ຘມ຺ມາຣາໂມ, ນ ຘມ຺ມຣໂຕ, ນ ຘມ຺ມສມ຺ມຸທິໂຕ. ຘມ຺ມວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ສຸໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ວິຫຣຕິ’’. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຣູປາ ສທ຺ທາ ຣສາ ຄນ຺ຘາ, ຜສ຺ສາ ຘມ຺ມາ ຈ ເກວລາ;

ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ຈ, ຍາວຕຕ຺ຖີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ເອເຕ ໂວ ສຸຂສມ຺ມຕາ;

ຍຕ຺ຖ ເຈເຕ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ຕໍ ເຕສໍ ທຸກ຺ຂສມ຺ມຕໍ.

‘‘ສຸຂໍ [ສຸຂນ຺ຕິ (ສີ.)] ທິຏ຺ຐມຣິເຍຠິ, ສກ຺ກາຍສ຺ສ ນິໂຣຘນໍ;

ປຈ຺ຈນີກມິທໍ ໂຫຕິ, ສພ຺ພໂລເກນ ປສ຺ສຕໍ.

‘‘ຍໍ ປເຣ ສຸຂໂຕ ອາຫຸ, ຕທຣິຍາ ອາຫຸ ທຸກ຺ຂໂຕ;

ຍໍ ປເຣ ທຸກ຺ຂໂຕ ອາຫຸ, ຕທຣິຍາ ສຸຂໂຕ ວິທູ.

‘‘ປສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ທຸຣາຊານໍ, ສມ຺ມູຬ຺ເຫຕ຺ຖ ອວິທ຺ທສຸ;

ນິວຸຕານໍ ຕໂມ ໂຫຕິ, ອນ຺ຘກາໂຣ ອປສ຺ສຕໍ.

‘‘ສຕຎ຺ຈ ວິວຏໍ ໂຫຕິ, ອາໂລໂກ ປສ຺ສຕາມິ;

ສນ຺ຕິເກ ນ ວິຊານນ຺ຕິ, ມຄ຺ຄາ [ມຄາ (ສີ.)] ຘມ຺ມສ຺ສ ອໂກວິທາ.

‘‘ຠວຣາຄປເຣເຕຠິ, ຠວຣາຄານຸສາຣີຠິ [ຠວໂສຕານຸສາຣິຠິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ຠວໂສຕານຸສາຣິຫິ (ສີ.)];

ມາຣເຘຍ຺ຍານຸປນ຺ເນຫິ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ສຸສມ຺ພຸໂຘ.

‘‘ໂກ ນຸ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມຣິເຍຠິ, ປທໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘຸມຣຫຕິ;

ຍໍ ປທໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຣິນິພ຺ພນ຺ຕິ ອນາສວາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ;

໔. ທຸຕິຍຣູປາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໗. ‘‘ຣູປາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ຣູປຣຕາ ຣູປສມ຺ມຸທິຕາ. ຣູປວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ສທ຺ທາຣາມາ… ຄນ຺ຘາຣາມາ… ຣສາຣາມາ … ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຣາມາ… ຘມ຺ມາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ຘມ຺ມຣຕາ ຘມ຺ມສມ຺ມຸທິຕາ. ຘມ຺ມວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ທຸກ຺ຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຕຖາຄໂຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຣູປານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ຣູປາຣາໂມ ນ ຣູປຣໂຕ ນ ຣູປສມ຺ມຸທິໂຕ. ຣູປວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ສຸໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ວິຫຣຕິ. ສທ຺ທານໍ… ຄນ຺ຘານໍ… ຣສານໍ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານໍ… ຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ຘມ຺ມາຣາໂມ ນ ຘມ຺ມຣໂຕ ນ ຘມ຺ມສມ຺ມຸທິໂຕ. ຘມ຺ມວິປຣິຓາມວິຣາຄນິໂຣຘາ ສຸໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມນຕຸມ຺ຫາກໍສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໘. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ຕໍ ປຊຫຖ. ສາ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີໂນ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ເຊຕວເນ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ຕໍ ຊໂນ ຫເຣຍ຺ຍ ວາ ຑເຫຍ຺ຍ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ວາ ກເຣຍ຺ຍ, ອປິ ນຸ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອວມສ຺ສ – ‘ອມ຺ເຫ ຊໂນ ຫຣຕິ ວາ ຑຫຕິ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ວາ ກໂຣຕີ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ນ ຫິ ໂນ ເອຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕາ ວາ ອຕ຺ຕນິຍໍ ວາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ຕໍ ປຊຫຖ. ສາ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ຕໍ ປຊຫຖ. ໂສ ໂວ ປຫີໂນ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍນຕຸມ຺ຫາກໍສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໙. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ຕໍ ປຊຫຖ. ຕໍ ໂວ ປຫີນໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ? ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ເຊຕວເນ…ເປ… ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປາ ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ; ເຕ ປຊຫຖ. ເຕ ໂວ ປຫີນາ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານິຈ຺ຈເຫຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໐. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ. ອນິຈ຺ຈສມ຺ຠູຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈໍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ. ອນິຈ຺ຈສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ. ໂຍປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ມນສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ. ອນິຈ຺ຈສມ຺ຠູໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນ ກຸໂຕ ນິຈ຺ໂຈ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຊ຺ຌຕ຺ຕທຸກ຺ຂເຫຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໑. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ທຸກ຺ໂຂ. ທຸກ຺ຂສມ຺ຠູຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ກຸໂຕ ສຸຂໍ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ທຸກ຺ໂຂ. ທຸກ຺ຂສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາ ກຸໂຕ ສຸຂາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ມນສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ທຸກ຺ໂຂ. ທຸກ຺ຂສມ຺ຠູໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນ ກຸໂຕ ສຸໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານຕ຺ຕເຫຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໒. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນຕ຺ຕາ. ອນຕ຺ຕສມ຺ຠູຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ກຸໂຕ ອຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຊິວ຺ຫາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນຕ຺ຕາ. ອນຕ຺ຕສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາ ກຸໂຕ ອຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ມນສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນຕ຺ຕາ. ອນຕ຺ຕສມ຺ຠູໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນ ກຸໂຕ ອຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ພາຫິຣານິຈ຺ຈເຫຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໓. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຣູປານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ. ອນິຈ຺ຈສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ! ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນິຈ຺ໂຈ. ອນິຈ຺ຈສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ພາຫິຣທຸກ຺ຂເຫຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໔. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຣູປານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ທຸກ຺ໂຂ. ທຸກ຺ຂສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປາ ກຸໂຕ ສຸຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ! ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ທຸກ຺ໂຂ. ທຸກ຺ຂສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກຸໂຕ ສຸຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ພາຫິຣານຕ຺ຕເຫຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໕. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຣູປານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນຕ຺ຕາ. ອນຕ຺ຕສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປາ ກຸໂຕ ອຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ! ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ. ໂຍປິ ເຫຕຸ, ໂຍປິ ປຈ຺ຈໂຍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສປິ ອນຕ຺ຕາ. ອນຕ຺ຕສມ຺ຠູຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກຸໂຕ ອຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ! ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສທ຺ເທສຸປິ… ຄນ຺ເຘສຸປິ… ຣເສສຸປິ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸປິ… ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ເທວທຫວຄ຺ໂຄ ຈຸທ຺ທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເທວທໂຫ ຂໂຓ ຣູປາ, ທ຺ເວ ນຕຸມ຺ຫາກເມວ ຈ;

ເຫຕຸນາປິ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ທຸເວ ອຊ຺ຌຕ຺ຕພາຫິຣາຕິ.

໑໕. ນວປຸຣາຓວຄ຺ໂຄ

໑. ກມ຺ມນິໂຣຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໖. ‘‘ນວປຸຣາຓານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມານິ ເທເສສ຺ສາມິ ກມ຺ມນິໂຣຘໍ ກມ຺ມນິໂຣຘຄາມິນິຎ຺ຈ ປຏິປທໍ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີຕິ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣາຓກມ຺ມໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣາຓກມ຺ມໍ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ເວທນິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ປຸຣາຓກມ຺ມາ ອຠິສງ຺ຂຕາ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕາ ເວທນິຍາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ…ເປ… ມໂນ ປຸຣາຓກມ຺ໂມ ອຠິສງ຺ຂໂຕ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິໂຕ ເວທນິໂຍ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣາຓກມ຺ມໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ ກາເຍນ ວາຈາຍ ມນສາ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມໍ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມນິໂຣໂຘ? ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍກມ຺ມວຈີກມ຺ມມໂນກມ຺ມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ຜຸສຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມນິໂຣໂຘ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທສິຕໍ ມຍາ ປຸຣາຓກມ຺ມໍ, ເທສິຕໍ ນວກມ຺ມໍ, ເທສິໂຕ ກມ຺ມນິໂຣໂຘ, ເທສິຕາ ກມ຺ມນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ. ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖາຣາ ກຣຓີຍໍ ສາວການໍ ຫິເຕສິນາ ອນຸກມ຺ປເກນ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ກຕໍ ໂວ ຕໍ ມຍາ. ເອຕານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ຂມູລານິ, ເອຕານິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານິ. ຌາຍຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ປມາທຕ຺ຖ; ມາ ປຈ຺ຉາວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອນິຈ຺ຈນິພ຺ພານສປ຺ປາຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໗. ‘‘ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ປສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຣສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ປສ຺ສຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ປສ຺ສຕິ, ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປສ຺ສຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ປສ຺ສຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸກ຺ຂນິພ຺ພານສປ຺ປາຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໘. ‘‘ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ຣູປາ ທຸກ຺ຂາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ທຸກ຺ໂຂຕິ ປສ຺ສຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາຕິ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂຕິ ປສ຺ສຕິ, ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາຕິ ປສ຺ສຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ທຸກ຺ໂຂຕິ ປສ຺ສຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອນຕ຺ຕນິພ຺ພານສປ຺ປາຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໙. ‘‘ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຣູປາ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕາຕິ ປສ຺ສຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍປຏິປທາສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໐. ‘‘ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ? ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຣູປາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ’’…ເປ….

‘‘ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ… ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ‘ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ …ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສປ຺ປາຍາ ປຏິປທາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອນ຺ເຕວາສິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໑. ‘‘ອນນ຺ເຕວາສິກມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ ອນາຈຣິຍກໍ. ສນ຺ເຕວາສິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສາຈຣິຍໂກ ທຸກ຺ຂໍ ນ ຜາສຸ [ຜາສຸໍ (ສີ. ປີ.)] ວິຫຣຕິ. ອນນ຺ເຕວາສິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນາຈຣິຍໂກ ສຸຂໍ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ສນ຺ເຕວາສິໂກ ສາຈຣິຍໂກ ທຸກ຺ຂໍ ນ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ, ອນ຺ຕສ຺ສ ວສນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ສນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕ ນໍ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ສາຈຣິຍໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ, ອນ຺ຕສ຺ສ ວສນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ສນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕ ນໍ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ສາຈຣິຍໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ, ອນ຺ຕສ຺ສ ວສນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ສນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕ ນໍ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ສາຈຣິຍໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ເຕວາສິໂກ ສາຈຣິຍໂກ ທຸກ຺ຂໍ, ນ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນນ຺ເຕວາສິໂກ ອນາຈຣິຍໂກ ສຸຂໍ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ນ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ, ນາສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ອນນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕ ນໍ ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ອນາຈຣິຍໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ນ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ, ນາສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ອນນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕ ນໍ ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ອນາຈຣິຍໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ. ຕ຺ຍາສ຺ສ ນ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ, ນາສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວສນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ອນນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕ ນໍ ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ. ຕສ຺ມາ ອນາຈຣິຍໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນນ຺ເຕວາສິໂກ ອນາຈຣິຍໂກ ສຸຂໍ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ. ອນນ຺ເຕວາສິກມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ອນາຈຣິຍກໍ ສນ຺ເຕວາສິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສາຈຣິຍໂກ ທຸກ຺ຂໍ, ນ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ. ອນນ຺ເຕວາສິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນາຈຣິຍໂກ ສຸຂໍ ຜາສຸ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກິມຕ຺ຖິຍພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໒. ‘‘ສເຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ທຸກ຺ຂສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ສເຈ ປນ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕມໍ ປນາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ, ຍສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ; ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ຣູປາ ທຸກ຺ຂາ; ເຕສໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ທຸກ຺ໂຂ; ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ; ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ; ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ; ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ; ຍສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຕ຺ຖິນຸໂຂປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໓. ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ສທ຺ຘາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ [ປຊານາຕີຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)]? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ, ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ສທ຺ຘາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ, ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ສທ຺ຘາຍ…ເປ… ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ. ອປິ ນຸເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘາຍ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ຣຸຈິຍາ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ອນຸສ຺ສເວນ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ເກນ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນນຸເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ເວທິຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ສທ຺ຘາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ…ເປ… ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອປິ ນຸເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘາຍ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ຣຸຈິຍາ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ອນຸສ຺ສເວນ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ເກນ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນນຸເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ເວທິຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ສທ຺ຘາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ [ປຊານາຕີຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] …ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ. ຍໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ອຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມຫໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣາຄໂທສໂມໂຫຕິ ປຊານາຕິ; ອປິ ນຸເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ສທ຺ຘາຍ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ຣຸຈິຍາ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ອນຸສ຺ສເວນ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ເກນ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ, ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ວາ ເວທິຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນນຸເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ເວທິຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ສທ຺ຘາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຣຸຈິຍາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸສ຺ສວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໔. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸທຍພ຺ພຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸທຍພ຺ພຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິເຍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸທຍພ຺ພຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣນ຺ໂຕ ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຘມ຺ມກຖິກປຸຈ຺ຉສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໕. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ຘມ຺ມກຖິໂກ, ຘມ຺ມກຖິໂກ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ‘ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ‘ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ‘ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ‘ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍ…ເປ… ມນສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ‘ຘມ຺ມກຖິໂກ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍ. ມນສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ‘ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍ. ມນສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄາ ນິໂຣຘາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ‘ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອລໍວຈນາຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ນວປຸຣາຓວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກມ຺ມໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ສປ຺ປາຍາ, ອນນ຺ເຕວາສິ ກິມຕ຺ຖິຍາ;

ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ປຣິຍາໂຍ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍກຖິເກນ ຈາຕິ.

ສຬາຍຕນວຄ຺ເຄ ຕຕິຍປຓ຺ຓາສໂກ ສມຕ຺ໂຕ.

ຕສ຺ສ ວຄ຺ຄຸທ຺ທານໍ –

ໂຍຄກ຺ເຂມິ ຈ ໂລໂກ ຈ, ຄຫປຕິ ເທວທເຫນ ຈ;

ນວປຸຣາເຓນ ປຓ຺ຓາໂສ, ຕຕິໂຍ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໑໖. ນນ຺ທິກ຺ຂຍວຄ຺ໂຄ

໑. ອຊ຺ຌຕ຺ຕນນ຺ທິກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໖. ‘‘ອນິຈ຺ຈໍເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ສາສ຺ສ [ສາຍໍ (ປີ. ກ.)] ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ… ອນິຈ຺ຈໍເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊິວ຺ຫໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ສາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ…ເປ… ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ… ອນິຈ຺ຈໍເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມນໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປສ຺ສຕິ, ສາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ພາຫິຣນນ຺ທິກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໗. ‘‘ອນິຈ຺ເຈເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູເປ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປສ຺ສຕິ, ສາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອນິຈ຺ເຈເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ເທ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປສ຺ສຕິ, ສາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຊ຺ຌຕ຺ຕອນິຈ຺ຈນນ຺ທິກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໘. ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຖ; ຈກ຺ຂານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສຖ. ຈກ຺ຂຸໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ, ຈກ຺ຂານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຖ… ຆານໍ… ຊິວ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຖ; ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສຖ. ຊິວ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ, ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກາຍໍ… ມນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຖ; ມນານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສຖ. ມນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ, ມນານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ພາຫິຣອນິຈ຺ຈນນ຺ທິກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໙. ‘‘ຣູເປ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຖ; ຣູປານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສຖ. ຣູເປ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ, ຣູປານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສທ຺ເທ… ຄນ຺ເຘ… ຣເສ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ… ຘມ຺ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຖ; ຘມ຺ມານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສຖ. ຘມ຺ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ, ຘມ຺ມານິຈ຺ຈຕຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນນ຺ທິກ຺ຂຍາ ຣາຄກ຺ຂໂຍ; ຣາຄກ຺ຂຍາ ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ. ນນ຺ທິຣາຄກ຺ຂຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຊີວກມ຺ພວນສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຊີວກມ຺ພວເນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຖ. ສມາຫິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ. ກິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ? ຈກ຺ຂຸໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ. ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຖ. ສມາຫິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຊີວກມ຺ພວນປຏິສລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຊີວກມ຺ພວເນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ… ‘‘ປຏິສລ຺ລາເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄມາປຊ຺ຊຖ. ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ. ກິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ? ຈກ຺ຂຸໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ, ຘມ຺ມາ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕິ. ປຏິສລ຺ລາເນ ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄມາປຊ຺ຊຖ. ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາຠູຕໍ ໂອກ຺ຂາຍຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂກຏ຺ຐິກອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໒. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂກຏ຺ຐິໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍໍ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນິຈ຺ຈໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນິຈ຺ຈໍ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣສາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນິຈ຺ຈໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂກຏ຺ຐິກທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໓. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ…ເປ… ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍໍ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ທຸກ຺ຂໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ໂກຏ຺ຐິກ, ທຸກ຺ຂໍ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ທຸກ຺ຂໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣູປາ ທຸກ຺ຂາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ທຸກ຺ໂຂ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ທຸກ຺ໂຂ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ທຸກ຺ຂໍ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂກຏ຺ຐິກອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໔. ເອກມນ຺ຕໍ…ເປ… ວິຫເຣຍ຺ຍນ຺ຕິ. ‘‘ໂຍ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂກ ຈ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນຕ຺ຕາ? ຈກ຺ຂຸ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣູປາ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ …ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ໂຂ, ໂກຏ຺ຐິກ, ອນຕ຺ຕາ, ຕຕ຺ຣ ເຕ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໕. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຣູເປ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໖. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ທຸກ຺ຂໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຣູເປ ທຸກ຺ຂໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໗. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໂຕ ກຖໍ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຣູເປ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສໍ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫໍ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ…ເປ… ມນໍ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕິ. ຘມ຺ເມ… ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສໍ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນຕ຺ຕໂຕ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐິ ປຫີຍຕີ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ນນ຺ທິກ຺ຂຍວຄ຺ໂຄ ໂສຬສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ນນ຺ທິກ຺ຂເຍນ ຈຕ຺ຕາໂຣ, ຊີວກມ຺ພວເນ ທຸເວ;

ໂກຏ຺ຐິເກນ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ມິຈ຺ຉາ ສກ຺ກາຍ ອຕ຺ຕໂນຕິ.

໑໗. ສຏ຺ຐິເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ອຊ຺ຌຕ຺ຕອນິຈ຺ຈຉນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໘. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໒. ອຊ຺ຌຕ຺ຕອນິຈ຺ຈຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໙. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໓. ອຊ຺ຌຕ຺ຕອນິຈ຺ຈຉນ຺ທຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໐. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໔-໖. ທຸກ຺ຂຉນ຺ທາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໑-໑໗໓. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໗-໙. ອນຕ຺ຕຉນ຺ທາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໔-໑໗໖. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໑໐-໑໒. ພາຫິຣານິຈ຺ຈຉນ຺ທາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໗-໑໗໙. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ? ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ສທ຺ທາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຄນ຺ຘາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຣສາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໑໓-໑໕. ພາຫິຣທຸກ຺ຂຉນ຺ທາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໐-໑໘໒. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ? ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໑໖-໑໘. ພາຫິຣານຕ຺ຕຉນ຺ທາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໓-໑໘໕. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ, ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ? ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ; ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຣ ໂວ ຉນ຺ໂທ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ, ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໑໙. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຕີຕານິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໖. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ອຕີຕໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕາ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ອຕີໂຕ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໒໐. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານາຄຕານິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໗. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ອນາຄຕໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ອນາຄຕາ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ອນາຄໂຕ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໒໑. ອຊ຺ຌຕ຺ຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໘. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໒໒-໒໔. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຕີຕາທິທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໙-໑໙໑. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຕີຕໍ ອນາຄຕໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ ອຕີໂຕ ອນາຄໂຕ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໒໕-໒໗. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຕີຕາທິອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໒-໑໙໔. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕໍ ອນາຄຕໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ ອຕີໂຕ ອນາຄໂຕ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໒໘-໓໐. ພາຫິຣາຕີຕາທິອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໕-໑໙໗. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໓໑-໓໓. ພາຫິຣາຕີຕາທິທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໘-໒໐໐. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໓໔-໓໖. ພາຫິຣາຕີຕາທິອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໑-໒໐໓. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໓໗. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຕີຕຍທນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໔. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ອຕີຕໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ອຕີໂຕ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໓໘. ອຊ຺ຌຕ຺ຕານາຄຕຍທນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໕. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ອນາຄຕໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ອນາຄຕາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ອນາຄໂຕ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໓໙. ອຊ຺ຌຕ຺ຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນຍທນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໖. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໔໐-໔໒. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຕີຕາທິຍໍທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໗-໒໐໙. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຕີຕໍ ອນາຄຕໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ ອຕີໂຕ ອນາຄໂຕ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໔໓-໔໕. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຕີຕາທິຍທນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໐-໒໑໒. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕໍ ອນາຄຕໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ ອຕີໂຕ ອນາຄໂຕ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໔໖-໔໘. ພາຫິຣາຕີຕາທິຍທນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໓-໒໑໕. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໔໙-໕໑. ພາຫິຣາຕີຕາທິຍໍທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໖-໒໑໘. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕທນຕ຺ຕາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໕໒-໕໔. ພາຫິຣາຕີຕາທິຍທນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໙-໒໒໑. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ ອຕີຕາ ອນາຄຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍທນຕ຺ຕາ, ຕໍ ‘ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໕໕. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຍຕນອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໒. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ…ເປ… ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໕໖. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຍຕນທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໓. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ…ເປ… ມໂນ ທຸກ຺ໂຂ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໕໗. ອຊ຺ຌຕ຺ຕາຍຕນອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໔. ‘‘ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ…ເປ… ມໂນ ອນຕ຺ຕາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໕໘. ພາຫິຣາຍຕນອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໕. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຈາ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໕໙. ພາຫິຣາຍຕນທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໖. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂາ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ທຸກ຺ຂາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໖໐. ພາຫິຣາຍຕນອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໗. ‘‘ຣູປາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ. ສທ຺ທາ… ຄນ຺ຘາ… ຣສາ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ…ເປ… ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ສຏ຺ຐິເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕຣສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉນ຺ເທນຏ຺ຐາຣສ ໂຫນ຺ຕິ, ອຕີເຕນ ຈ ທ຺ເວ ນວ;

ຍທນິຈ຺ຈາຏ຺ຐາຣສ ວຸຕ຺ຕາ, ຕໂຍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕພາຫິຣາ;

ເປຍ຺ຍາໂລ ສຏ຺ຐິໂກ ວຸຕ຺ໂຕ, ພຸທ຺ເຘນາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນາຕິ.

ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານິ ສຏ຺ຐິ.

໑໘. ສມຸທ຺ທວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມສມຸທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໘. ‘‘‘ສມຸທ຺ໂທ, ສມຸທ຺ໂທ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຠາສຕິ. ເນໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ສມຸທ຺ໂທ. ມຫາ ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກຣາສິ ມຫາອຸທກຓ຺ຓໂວ. ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສສ຺ສ ສມຸທ຺ໂທ; ຕສ຺ສ ຣູປມໂຍ ເວໂຄ. ໂຍ ຕໍ ຣູປມຍໍ ເວຄໍ ສຫຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕຣິ ຈກ຺ຂຸສມຸທ຺ທໍ ສອູມິໍ ສາວຏ຺ຏໍ ສຄາຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ; ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສສ຺ສ ສມຸທ຺ໂທ; ຕສ຺ສ ຣສມໂຍ ເວໂຄ. ໂຍ ຕໍ ຣສມຍໍ ເວຄໍ ສຫຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕຣິ ຊິວ຺ຫາສມຸທ຺ທໍ ສອູມິໍ ສາວຏ຺ຏໍ ສຄາຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ; ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ…ເປ… ມໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສສ຺ສ ສມຸທ຺ໂທ; ຕສ຺ສ ຘມ຺ມມໂຍ ເວໂຄ. ໂຍ ຕໍ ຘມ຺ມມຍໍ ເວຄໍ ສຫຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕຣິ ມໂນສມຸທ຺ທໍ ສອູມິໍ ສາວຏ຺ຏໍ ສຄາຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ; ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ…ເປ… ສຕ຺ຖາ –

‘‘ໂຍ ອິມໍ ສມຸທ຺ທໍ ສຄາຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ,

ສອູມິໍ ສາວຏ຺ຏໍ ສຠຍໍ ທຸຕ຺ຕຣໍ ອຈ຺ຈຕຣິ;

ສ ເວທຄູ ວຸສິຕພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍ,

ໂລກນ຺ຕຄູ ປາຣຄໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ທຸຕິຍສມຸທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໙. ‘‘ສມຸທ຺ໂທ, ສມຸທ຺ໂທ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຠາສຕິ. ເນໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ສມຸທ຺ໂທ. ມຫາ ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກຣາສິ ມຫາອຸທກຓ຺ຓໂວ. ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ສມຸທ຺ໂທ. ເອຕ຺ຖາຍໍ ສເທວໂກ ໂລໂກ ສມາຣໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມໂກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ປຊາ ສເທວມນຸສ຺ສາ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ສມຸນ຺ນາ ຕນ຺ຕາກຸລກຊາຕາ ກຸລຄຓ຺ຐິກຊາຕາ [ຄຸຬາຄຸຓ຺ຐິກຊາຕາ (ສີ.), ກຸລຄຸຓ຺ຑິກຊາຕາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ຄຸຓຄຸຓິກຊາຕາ (ປີ.), ກຸລາຄຸຓ຺ຑິກຊາຕາ (ກ.)] ມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊຠູຕາ, ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ສມຸທ຺ໂທ. ເອຕ຺ຖາຍໍ ສເທວໂກ ໂລໂກ ສມາຣໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມໂກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ປຊາ ສເທວມນຸສ຺ສາ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ສມຸນ຺ນາ ຕນ຺ຕາກຸລກຊາຕາ ກຸລຄຓ຺ຐິກຊາຕາ ມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊຠູຕາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ສ ຣາໂຄ ຈ ໂທໂສ ຈ, ອວິຊ຺ຊາ ຈ ວິຣາຊິຕາ;

ໂສ ອິມໍ ສມຸທ຺ທໍ ສຄາຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ, ສອູມິຠຍໍ ທຸຕ຺ຕຣໍ ອຈ຺ຈຕຣິ.

‘‘ສງ຺ຄາຕິໂຄ ມຈ຺ຈຸຊໂຫ ນິຣຸປຘິ, ປຫາສິ ທຸກ຺ຂໍ ອປຸນພ຺ຠວາຍ;

ອຕ຺ຖງ຺ຄໂຕ ໂສ ນ ປຸເນຕິ [ນ ປມາຓເມຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)], ອໂມຫຍີ, ມຈ຺ຈຸຣາຊນ຺ຕິ ພ຺ຣູມີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ພາຬິສິໂກປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຬິສິໂກ ອາມິສຄຕພຬິສໍ ຄມ຺ຠີເຣ ອຸທກຣຫເທ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອາມິສຈກ຺ຂຸ ມຈ຺ໂຉ ຄິເລຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຈ຺ໂຉ ຄິລິຕພຬິໂສ ພາຬິສິກສ຺ສ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ພາຬິສິກສ຺ສ.

ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຍິເມ ພຬິສາ ໂລກສ຺ມິໍ ອນຍາຍ ສຕ຺ຕານໍ ວຘາຍ [ພ຺ຍາພາຘາຍ (ສີ. ປີ.)] ປາຓິນໍ. ກຕເມ ຉ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລິຕພຬິໂສ, ມາຣສ຺ສ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ… ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ….

ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຠິນນ຺ທຕິ ອຠິວທຕິ ອຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລິຕພຬິໂສ ມາຣສ຺ສ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ.

‘‘ສນ຺ຕິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຄິລິຕພຬິໂສ ມາຣສ຺ສ ອເຠທິ ພຬິສໍ ປຣິເຠທິ ພຬິສໍ ນ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ…ເປ….

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ…. ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນາຠິນນ຺ທຕິ ນາຠິວທຕິ ນາຊ຺ໂຌສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຄິລິຕພຬິໂສ ມາຣສ຺ສ ອເຠທິ ພຬິສໍ ປຣິເຠທິ ພຬິສໍ ນ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ປາປິມໂຕ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຂີຣຣຸກ຺ໂຂປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໑. ‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ ຕສ຺ສ ປຣິຕ຺ຕາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຣິຍາທິຍນ຺ເຕວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ອຘິມຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ, ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ປຣິຕ຺ຕາ ເຈປິ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຣິຍາທິຍນ຺ເຕວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ອຘິມຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ, ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂີຣຣຸກ຺ໂຂ ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ວາ ນິຄ຺ໂຣໂຘ ວາ ປິລກ຺ໂຂ ວາ ອຸທຸມ຺ພໂຣ ວາ ທຫໂຣ ຕຣຸໂຓ ໂກມາຣໂກ. ຕເມນໍ ປຸຣິໂສ ຕິຓ຺ຫາຍ ກຸຐາຣິຍາ ຍໂຕ ຍໂຕ ອາຠິນ຺ເທຍ຺ຍ [ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ສີ. ອຏ຺ຐ.), ອຠິນ຺ເທຍ຺ຍ (ກຕ຺ຖຈິ)] ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຂີຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຣໍ ຕໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ປຣິຕ຺ຕາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຣິຍາທິຍນ຺ເຕວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ອຘິມຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ປຣິຕ຺ຕາ ເຈປິ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຣິຍາທິຍນ຺ເຕວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ; ໂກ ປນ ວາໂທ ອຘິມຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ອປ຺ປຫີໂນ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ອຘິມຕ຺ຕາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຣິຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ…ເປ… ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ອຘິມຕ຺ຕາ ເຈປິ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຣິຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂີຣຣຸກ຺ໂຂ ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ວາ ນິຄ຺ໂຣໂຘ ວາ ປິລກ຺ໂຂ ວາ ອຸທຸມ຺ພໂຣ ວາ ສຸກ຺ໂຂ ໂກລາໂປ ເຕໂຣວສ຺ສິໂກ. ຕເມນໍ ປຸຣິໂສ ຕິຓ຺ຫາຍ ກຸຐາຣິຍາ ຍໂຕ ຍໂຕ ອາຠິນ຺ເທຍ຺ຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຂີຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຣໍ ຕໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ອຘິມຕ຺ຕາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຣິຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ…ເປ….

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ, ຕສ຺ສ ອຘິມຕ຺ຕາ ເຈປິ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ໂກ ປນ ວາໂທ ປຣິຕ຺ຕານໍ! ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ຣາໂຄ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂທໂສ ໂສ ປຫີໂນ, ໂຍ ໂມໂຫ ໂສ ປຫີໂນ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ໂກຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໒. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ຣສາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ …ເປ… ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ໂກຏ຺ຐິກ, ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣສາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ກາໂຬ ຈ ພລີພທ຺ໂທ [ພລິວທ຺ໂທ (ສີ. ປີ.), ພລິພທ຺ໂທ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ໂອທາໂຕ ຈ ພລີພທ຺ໂທ ເອເກນ ທາເມນ ວາ ໂຍຕ຺ເຕນ ວາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ອສ຺ສຸ. ໂຍ ນຸ ໂຂ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກາໂຬ ພລີພທ຺ໂທ ໂອທາຕສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ, ໂອທາໂຕ ພລີພທ຺ໂທ ກາຬສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນ’ນ຺ຕິ, ສມ຺ມາ ນຸ ໂຂ ໂສ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’. ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາໂຬ ພລີພທ຺ໂທ ໂອທາຕສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ໂອທາໂຕ ພລີພທ຺ໂທ ກາຬສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ເຍນ ຈ ໂຂ ເຕ ເອເກນ ທາເມນ ວາ ໂຍຕ຺ເຕນ ວາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນ ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ.

‘‘ຈກ຺ຂຸ ວາ, ອາວຸໂສ, ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ ອຠວິສ຺ສ, ຣູປາ ວາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ, ນຍິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ປຎ຺ຎາເຍຖ [ປຎ຺ຎາຍຕິ (ກ.)] ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນ ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ; ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ, ຕສ຺ມາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ປຎ຺ຎາຍຕິ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫາ, ອາວຸໂສ, ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ ອຠວິສ຺ສ, ຣສາ ວາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ, ນຍິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ປຎ຺ຎາເຍຖ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນ ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣສາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ; ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ, ຕສ຺ມາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ປຎ຺ຎາຍຕິ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ…ເປ….

‘‘ມໂນ ວາ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ ອຠວິສ຺ສ, ຘມ຺ມາ ວາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ, ນຍິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ປຎ຺ຎາເຍຖ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນ ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ; ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ, ຕສ຺ມາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ປຎ຺ຎາຍຕິ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ.

‘‘ອິມິນາເປຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ນ ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ.

‘‘ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ຈກ຺ຂຸ. ປສ຺ສຕິ ຠຄວາ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ. ຉນ຺ທຣາໂຄ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ. ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຠຄວາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ໂສຕໍ. ສຸຓາຕິ ຠຄວາ ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ. ຉນ຺ທຣາໂຄ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ. ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຠຄວາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ຆານໍ. ຆາຍຕິ ຠຄວາ ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ. ຉນ຺ທຣາໂຄ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ. ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຠຄວາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ຊິວ຺ຫາ. ສາຍຕິ ຠຄວາ ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ. ຉນ຺ທຣາໂຄ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ. ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຠຄວາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ກາໂຍ. ຜຸສຕິ ຠຄວາ ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຉນ຺ທຣາໂຄ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ. ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຠຄວາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ມໂນ. ວິຊານາຕິ ຠຄວາ ມນສາ ຘມ຺ມໍ. ຉນ຺ທຣາໂຄ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ. ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຠຄວາ.

‘‘ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ນ ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ; ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ. ນ ໂສຕໍ… ນ ຆານໍ… ນ ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣສາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ; ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ. ນ ກາໂຍ… ນ ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ; ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກາມຠູສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໓. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ກາມຠູ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກາມຠູ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກາມຠູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ຣສາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ກາມຠູ [ກາມຠຸ (ສີ.) ໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ໖໕-ເຄ ວາຕິ ສຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ], ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ຊິວ຺ຫາ ຣສານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣສາ ຊິວ຺ຫາຍ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ມໂນ ຘມ຺ມານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ກາໂຬ ຈ ພລີພທ຺ໂທ ໂອທາໂຕ ຈ ພລີພທ຺ໂທ ເອເກນ ທາເມນ ວາ ໂຍຕ຺ເຕນ ວາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ອສ຺ສຸ. ໂຍ ນຸ ໂຂ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກາໂຬ ພລີພທ຺ໂທ ໂອທາຕສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ, ໂອທາໂຕ ພລີພທ຺ໂທ ກາຬສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນ’ນ຺ຕິ, ສມ຺ມາ ນຸ ໂຂ ໂສ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’. ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາໂຬ ພລີພທ຺ໂທ ໂອທາຕສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ, ນປິ ໂອທາໂຕ ພລີພທ຺ໂທ ກາຬສ຺ສ ພລີພທ຺ທສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ. ເຍນ ຈ ໂຂ ເຕ ເອເກນ ທາເມນ ວາ ໂຍຕ຺ເຕນ ວາ ສໍຍຸຕ຺ຕາ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນ ຈກ຺ຂຸ ຣູປານໍ ສໍໂຍຊນໍ, ນ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ສໍໂຍຊນໍ…ເປ… ນ ຊິວ຺ຫາ…ເປ… ນ ມໂນ…ເປ… ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕທຸຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສໍໂຍຊນ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຸທາຍີສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໔. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອຸທາຍີ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍເຖວ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອຍໍ ກາໂຍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອກ຺ຂາໂຕ ວິວໂຏ ປກາສິໂຕ – ‘ອິຕິປາຍໍ ກາໂຍ ອນຕ຺ຕາ’ຕິ, ສກ຺ກາ ເອວເມວ ວິຎ຺ຎາຓໍ ປິທໍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ ເທເສຕຸໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ ປຏ຺ຐເປຕຸໍ ວິວຣິຕຸໍ ວິຠຊິຕຸໍ ອຸຕ຺ຕານີກາຕຸໍ – ‘ອິຕິປິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ’’’ຕິ?

‘‘ຍເຖວ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອຸທາຍີ, ອຍໍ ກາໂຍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອກ຺ຂາໂຕ ວິວໂຏ ປກາສິໂຕ – ‘ອິຕິປາຍໍ ກາໂຍ ອນຕ຺ຕາ’ຕິ, ສກ຺ກາ ເອວເມວ ວິຎ຺ຎາຓໍ ປິທໍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ ເທເສຕຸໍ ປຎ຺ຎເປຕຸໍ ປຏ຺ຐເປຕຸໍ ວິວຣິຕຸໍ ວິຠຊິຕຸໍ ອຸຕ຺ຕານີກາຕຸໍ – ‘ອິຕິປິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ’’’ຕິ.

‘‘ຈກ຺ຂຸຎ຺ຈ, ອາວຸໂສ, ປຏິຈ຺ຈ ຣູເປ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ໂຍ ຈາວຸໂສ, ເຫຕຸ, ໂຍ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສ ຈ ເຫຕຸ, ໂສ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍ. ອປິ ນຸ ໂຂ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’. ‘‘ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ຠຄວຕາ ອກ຺ຂາຕໍ ວິວຏໍ ປກາສິຕໍ – ‘ອິຕິປິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ’’’ຕິ…ເປ….

‘‘ຊິວ຺ຫຎ຺ຈາວຸໂສ, ປຏິຈ຺ຈ ຣເສ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ໂຍ ຈາວຸໂສ, ເຫຕຸ ໂຍ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສ ຈ ເຫຕຸ, ໂສ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍ, ອປິ ນຸ ໂຂ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’. ‘‘ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ຠຄວຕາ ອກ຺ຂາຕໍ ວິວຏໍ ປກາສິຕໍ – ‘ອິຕິປິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ’’’ຕິ…ເປ….

‘‘ມນຎ຺ຈາວຸໂສ, ປຏິຈ຺ຈ ຘມ຺ເມ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມໂນວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ໂຍ ຈາວຸໂສ, ເຫຕຸ, ໂຍ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ມໂນວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ໂສ ຈ ເຫຕຸ, ໂສ ຈ ປຈ຺ຈໂຍ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍ, ອປິ ນຸ ໂຂ ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’. ‘‘ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ຠຄວຕາ ອກ຺ຂາຕໍ ວິວຏໍ ປກາສິຕໍ – ‘ອິຕິປິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ’’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ສາຣຕ຺ຖິໂກ ສາຣຄເວສີ ສາຣປຣິເຍສນໍ ຈຣມາໂນ ຕິຓ຺ຫໍ ກຸຐາຣິໍ ອາທາຍ ວນໍ ປວິເສຍ຺ຍ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ມຫນ຺ຕໍ ກທລິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອຸຊຸໍ ນວໍ ອກຸກ຺ກຸກຊາຕໍ [ອກຸກ຺ກຸຏກຊາຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອກຸກ຺ກຊຏຊາຕໍ (ກ.)]. ຕເມນໍ ມູເລ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ; ມູເລ ເຉຕ຺ວາ ອຄ຺ເຄ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ; ອຄ຺ເຄ ເຉຕ຺ວາ ປຕ຺ຕວຏ຺ຏິໍ ວິນິພ຺ຠຸເຊຍ຺ຍ [ວິນິພ຺ຠຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ (ປີ.), ວິນິພ຺ຠຊ຺ເຊຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ໂສ ຕຕ຺ຖ ເຜຄ຺ຄຸມ຺ປິ ນາຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ກຸໂຕ ສາຣໍ! ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ເນວຕ຺ຕານໍ ນ ອຕ຺ຕນິຍໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເອວໍ ອສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ [ເອວໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ນ ກິຎ຺ຈິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕິ. ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອປຣິຕສ຺ສໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໕. ‘‘ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາໂຍ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ? ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕ຺ຕາຍ ອໂຍສລາກາຍ ອາທິຕ຺ຕາຍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາຍ ສໂຊຕິຠູຕາຍ [ສຎ຺ໂຊຕິຠູຕາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ. ນິມິຕ຺ຕສ຺ສາທຄຖິຕໍ [ນິມິຕ຺ຕສ຺ສາທຄຘິຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.) ມ. ນິ. ໓.໓໑໖-໓໑໗] ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຕິຏ຺ຐມານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ ຕສ຺ມິຎ຺ເຈ ສມເຍ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ, ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ນິຣຍໍ ວາ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ເຫນ ອໂຍສງ຺ກຸນາ ອາທິຕ຺ເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊລິເຕນ ສໂຊຕິຠູເຕນ ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ, ນ ຕ຺ເວວ ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ສທ຺ເທສຸ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ. ນິມິຕ຺ຕສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຕິຏ຺ຐມານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ ຕສ຺ມິຎ຺ເຈ ສມເຍ ກາລງ຺ກເຣຍ຺ຍ, ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ເຫນ ນຂຈ຺ເຉທເນນ ອາທິຕ຺ເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊລິເຕນ ສໂຊຕິຠູເຕນ ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຄນ຺ເຘສຸ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ. ນິມິຕ຺ຕສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຕິຏ຺ຐມານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ ຕສ຺ມິຎ຺ເຈ ສມເຍ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ເຫນ ຂຸເຣນ ອາທິຕ຺ເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊລິເຕນ ສໂຊຕິຠູເຕນ ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ. ນິມິຕ຺ຕສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຕິຏ຺ຐມານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ ຕສ຺ມິຎ຺ເຈ ສມເຍ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຫາຍ ສຕ຺ຕິຍາ ອາທິຕ຺ຕາຍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາຍ ສໂຊຕິຠູຕາຍ ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ, ນ ຕ຺ເວວ ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ. ນິມິຕ຺ຕສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ຕິຏ຺ຐມານໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນສ຺ສາທຄຖິຕໍ ວາ ຕສ຺ມິຎ຺ເຈ ສມເຍ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ – ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ.

‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຕ຺ຕໍ. ໂສຕ຺ຕໍ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຎ຺ຌໍ ຊີວິຕານໍ ວທາມິ, ອຜລໍ ຊີວິຕານໍ ວທາມິ, ໂມມູຫໍ ຊີວິຕານໍ ວທາມິ, ນ ຕ຺ເວວ ຕຖາຣູເປ ວິຕກ຺ເກ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍ ຍຖາຣູປານໍ ວິຕກ຺ການໍ ວສໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ. ອິມໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຎ຺ຌໍ ຊີວິຕານໍ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວທາມິ.

‘‘ຕຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ຕຕ຺ຕາຍ ອໂຍສລາກາຍ ອາທິຕ຺ຕາຍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາຍ ສໂຊຕິຠູຕາຍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ. ຫນ຺ທາຫໍ ອິທເມວ ມນສິ ກໂຣມິ – ອິຕິ ຈກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈໍ, ຣູປາ ອນິຈ຺ຈາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ, ຍມ຺ປິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ’’’ [ອນິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ (?)].

‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ຕິຓ຺ເຫນ ອໂຍສງ຺ກຸນາ ອາທິຕ຺ເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊລິເຕນ ສໂຊຕິຠູເຕນ ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ. ຫນ຺ທາຫໍ ອິທເມວ ມນສິ ກໂຣມິ – ອິຕິ ໂສຕໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ສທ຺ທາ ອນິຈ຺ຈາ, ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ໂສຕສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ, ຍມ຺ປິທໍ ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ.

‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ຕິຓ຺ເຫນ ນຂຈ຺ເຉທເນນ ອາທິຕ຺ເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊລິເຕນ ສໂຊຕິຠູເຕນ ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ. ຫນ຺ທາຫໍ ອິທເມວ ມນສິ ກໂຣມິ – ອິຕິ ຆານໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ຄນ຺ຘາ ອນິຈ຺ຈາ, ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ຆານສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ, ຍມ຺ປິທໍ ຆານສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ…ເປ… ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ.

‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ຕິຓ຺ເຫນ ຂຸເຣນ ອາທິຕ຺ເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊລິເຕນ ສໂຊຕິຠູເຕນ ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ. ຫນ຺ທາຫໍ ອິທເມວ ມນສິ ກໂຣມິ – ອິຕິ ຊິວ຺ຫາ ອນິຈ຺ຈາ, ຣສາ ອນິຈ຺ຈາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ, ຍມ຺ປິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ.

‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ຕິຓ຺ຫາຍ ສຕ຺ຕິຍາ ອາທິຕ຺ຕາຍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາຍ ສໂຊຕິຠູຕາຍ ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ. ຫນ຺ທາຫໍ ອິທເມວ ມນສິ ກໂຣມິ – ອິຕິ ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອນິຈ຺ຈາ, ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ, ຍມ຺ປິທໍ ກາຍສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ…ເປ… ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ.

‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ໂສຕ຺ຕໍ. ຫນ຺ທາຫໍ ອິທເມວ ມນສິ ກໂຣມິ – ອິຕິ ມໂນ ອນິຈ຺ໂຈ, ຘມ຺ມາ ອນິຈ຺ຈາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ, ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈໍ’’.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາໂຍ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມຫຕ຺ຖປາໂທປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໖. ‘‘ຫຕ຺ເຖສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ອາທານນິກ຺ເຂປນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ປາເທສຸ ສຕິ ອຠິກ຺ກມປຏິກ຺ກໂມ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ປພ຺ເພສຸ ສຕິ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊິຆຈ຺ຉາ ປິປາສາ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ສຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ສຕິ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ສຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ….

‘‘ຫຕ຺ເຖສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຕິ ອາທານນິກ຺ເຂປນໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ປາເທສຸ ອສຕິ ອຠິກ຺ກມປຏິກ຺ກໂມ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ປພ຺ເພສຸ ອສຕິ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊິຆຈ຺ຉາ ປິປາສາ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອສຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ອສຕິ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ອສຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍຫຕ຺ຖປາໂທປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໗. ‘‘ຫຕ຺ເຖສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ອາທານນິກ຺ເຂປນໍ ໂຫຕິ; ປາເທສຸ ສຕິ ອຠິກ຺ກມປຏິກ຺ກໂມ ໂຫຕິ; ປພ຺ເພສຸ ສຕິ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓໍ ໂຫຕິ; ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ສຕິ ຊິຆຈ຺ຉາ ປິປາສາ ໂຫຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ສຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ສຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ສຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ….

‘‘ຫຕ຺ເຖສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຕິ ອາທານນິກ຺ເຂປນໍ ນ ໂຫຕິ; ປາເທສຸ ອສຕິ ອຠິກ຺ກມປຏິກ຺ກໂມ ນ ໂຫຕິ; ປພ຺ເພສຸ ອສຕິ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓໍ ນ ໂຫຕິ; ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ອສຕິ ຊິຆຈ຺ຉາ ປິປາສາ ນ ໂຫຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອສຕິ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ອສຕິ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ອສຕິ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ສມຸທ຺ທວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐຣສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ສມຸທ຺ທາ ພາຬິສິໂກ, ຂີຣຣຸກ຺ເຂນ ໂກຏ຺ຐິໂກ;

ກາມຠູ ອຸທາຍີ ເຈວ, ອາທິຕ຺ເຕນ ຈ ອຏ຺ຐມໍ;

ຫຕ຺ຖປາທູປມາ ທ຺ເວຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໑໙. ອາສີວິສວຄ຺ໂຄ

໑. ອາສີວິໂສປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສີວິສາ ອຸຄ຺ຄເຕຊາ ໂຆຣວິສາ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຊີວິຕຸກາໂມ ອມຣິຕຸກາໂມ ສຸຂກາໂມ ທຸກ຺ຂປ຺ປຏິກູໂລ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອິເມ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສີວິສາ ອຸຄ຺ຄເຕຊາ ໂຆຣວິສາ ກາເລນ ກາລໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ, ກາເລນ ກາລໍ ນ຺ຫາເປຕພ຺ພາ, ກາເລນ ກາລໍ ໂຠເຊຕພ຺ພາ, ກາເລນ ກາລໍ ສໍເວເສຕພ຺ພາ [ປເວເສຕພ຺ພາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)]. ຍທາ ຈ ໂຂ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາສີວິສານໍ ອຸຄ຺ຄເຕຊານໍ ໂຆຣວິສານໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ວາ ອຎ຺ຎຕໂຣ ວາ ກຸປ຺ປິສ຺ສຕິ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉສິ, ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກຣຓີຍໍ ຕໍ ກໂຣຫີ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຠີໂຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາສີວິສານໍ ອຸຄ຺ຄເຕຊານໍ ໂຆຣວິສານໍ ເຍນ ວາ ເຕນ ວາ ປລາເຍຖ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອິເມ ໂຂ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ປຎ຺ຈ ວຘກາ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ, ຍຕ຺ເຖວ ນໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມ ຕຕ຺ເຖວ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສາມາຕິ. ຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກຣຓີຍໍ ຕໍ ກໂຣຫີ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຠີໂຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາສີວິສານໍ ອຸຄ຺ຄເຕຊານໍ ໂຆຣວິສານໍ, ຠີໂຕ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ວຘການໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ເຍນ ວາ ເຕນ ວາ ປລາເຍຖ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຉຏ຺ໂຐ ອນ຺ຕຣຈໂຣ ວຘໂກ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາສິໂກ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ໂຘ ຍຕ຺ເຖວ ນໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມິ ຕຕ຺ເຖວ ສິໂຣ ປາເຕສ຺ສາມີຕິ. ຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກຣຓີຍໍ ຕໍ ກໂຣຫີ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຠີໂຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາສີວິສານໍ ອຸຄ຺ຄເຕຊານໍ ໂຆຣວິສານໍ, ຠີໂຕ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ວຘການໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ, ຠີໂຕ ຉຏ຺ຐສ຺ສ ອນ຺ຕຣຈຣສ຺ສ ວຘກສ຺ສ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາສິກສ຺ສ ເຍນ ວາ ເຕນ ວາ ປລາເຍຖ. ໂສ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ສຸຎ຺ຎໍ ຄາມໍ. ຍຎ຺ຎເທວ ຆຣໍ ປວິເສຍ຺ຍ ຣິຕ຺ຕກຎ຺ເຎວ ປວິເສຍ຺ຍ ຕຸຈ຺ຉກຎ຺ເຎວ ປວິເສຍ຺ຍ ສຸຎ຺ຎກຎ຺ເຎວ ປວິເສຍ຺ຍ. ຍຎ຺ຎເທວ ຠາຊນໍ ປຣິມເສຍ຺ຍ ຣິຕ຺ຕກຎ຺ເຎວ ປຣິມເສຍ຺ຍ ຕຸຈ຺ຉກຎ຺ເຎວ ປຣິມເສຍ຺ຍ ສຸຎ຺ຎກຎ຺ເຎວ ປຣິມເສຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອິທານິ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ອິມໍ ສຸຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ໂຈຣາ ຄາມຆາຕກາ ປວິສນ຺ຕິ [ວຘິສ຺ສນ຺ຕິ (ສີ. ປີ.)]. ຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກຣຓີຍໍ ຕໍ ກໂຣຫີ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຠີໂຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາສີວິສານໍ ອຸຄ຺ຄເຕຊານໍ ໂຆຣວິສານໍ, ຠີໂຕ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ວຘການໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ, ຠີໂຕ ຉຏ຺ຐສ຺ສ ອນ຺ຕຣຈຣສ຺ສ ວຘກສ຺ສ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາສິກສ຺ສ, ຠີໂຕ ໂຈຣານໍ ຄາມຆາຕການໍ ເຍນ ວາ ເຕນ ວາ ປລາເຍຖ. ໂສ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ມຫນ຺ຕໍ ອຸທກຓ຺ຓວໍ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ສາສງ຺ກໍ ສປ຺ປຏິຠຍໍ, ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍໍ. ນ ຈສ຺ສ ນາວາ ສນ຺ຕາຣຓີ ອຸຕ຺ຕຣເສຕຸ ວາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ອຍໍ ໂຂ ມຫາອຸທກຓ຺ຓໂວ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ສາສງ຺ກໍ ສປ຺ປຏິຠຍໍ, ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍໍ, ນຕ຺ຖິ ຈ [ນ ຈສ຺ສ (ສີ. ກ.), ນຕ຺ຖສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ນາວາ ສນ຺ຕາຣຓີ ອຸຕ຺ຕຣເສຕຸ ວາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ. ຍໍນູນາຫໍ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ສໍກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ກຸລ຺ລໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕໍ ກຸລ຺ລໍ ນິສ຺ສາຍ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ວາຍມມາໂນ ໂສຕ຺ຖິນາ ປາຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ສໍກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ກຸລ຺ລໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕໍ ກຸລ຺ລໍ ນິສ຺ສາຍ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ວາຍມມາໂນ ໂສຕ຺ຖິນາ ປາຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ [ປາຣຄໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.

‘‘ອຸປມາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນາຍ. ອຍຎ຺ເຈຕ຺ຖ [ອຍໍ ເຈເວຕ຺ຖ (ສີ.)] ອຕ຺ໂຖ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສີວິສາ ອຸຄ຺ຄເຕຊາ ໂຆຣວິສາຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ເນຕໍ ມຫາຠູຕານໍ ອຘິວຈນໍ – ປຖວີຘາຕຸຍາ, ອາໂປຘາຕຸຍາ, ເຕໂຊຘາຕຸຍາ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ.

‘‘ປຎ຺ຈ ວຘກາ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ເນຕໍ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ ອຘິວຈນໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣູປຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ, ເວທນຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ, ສຎ຺ຎຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ, ສງ຺ຂາຣຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ, ວິຎ຺ຎາຓຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ.

‘‘ຉຏ຺ໂຐ ອນ຺ຕຣຈໂຣ ວຘໂກ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາສິໂກຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທີຣາຄສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘ສຸຎ຺ໂຎ ຄາໂມຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ເນຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອຘິວຈນໍ. ຈກ຺ຂຸໂຕ ເຈປິ ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ອຸປປຣິກ຺ຂຕິ ຣິຕ຺ຕກຎ຺ເຎວ ຂາຍຕິ, ຕຸຈ຺ຉກຎ຺ເຎວ ຂາຍຕິ, ສຸຎ຺ຎກຎ຺ເຎວ ຂາຍຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາໂຕ ເຈປິ ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ມນໂຕ ເຈປິ ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ອຸປປຣິກ຺ຂຕິ ຣິຕ຺ຕກຎ຺ເຎວ ຂາຍຕິ, ຕຸຈ຺ຉກຎ຺ເຎວ ຂາຍຕິ, ສຸຎ຺ຎກຎ຺ເຎວ ຂາຍຕິ.

‘‘ໂຈຣາ ຄາມຆາຕກາຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ເນຕໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ອຘິວຈນໍ. ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຎ຺ຎຕິ ມນາປາມນາເປສຸ ຣູເປສຸ; ໂສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຆານໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຎ຺ຎຕິ ມນາປາມນາເປສຸ ຣເສສຸ; ກາໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ມໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຎ຺ຎຕິ ມນາປາມນາເປສຸ ຘມ຺ເມສຸ.

‘‘ມຫາ ອຸທກຓ຺ຓໂວຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ເນຕໍ ໂອຆານໍ ອຘິວຈນໍ – ກາໂມຆສ຺ສ, ຠໂວຆສ຺ສ, ທິຏ຺ໂຐຆສ຺ສ, ອວິຊ຺ໂຊຆສ຺ສ.

‘‘ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ສາສງ຺ກໍ ສປ຺ປຏິຠຍນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກ຺ກາຍສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ເຂມໍ ອປ຺ປຏິຠຍນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘ກຸລ຺ລນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ເສຕໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິວຈນໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ວາຍາໂມຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫໂຕ ເອຕໍ ອຘິວຈນ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຣໂຖປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໙. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໂສມນສ຺ສພຫຸໂລ ວິຫຣຕິ, ໂຍນິ ຈສ຺ສ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ, ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ, ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ. ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຠູມິຍໍ ຈາຕຸມຫາປເຖ ອາຊຎ຺ຎຣໂຖ ຍຸຕ຺ໂຕ ອສ຺ສ ຐິໂຕ ໂອຘສ຺ຕປໂຕໂທ [ໂອຘຕປໂຕໂທ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ໂອຘສຕປໂຕໂທ (ປີ.)]. ຕເມນໍ ທກ຺ໂຂ ໂຍຄ຺ຄາຈຣິໂຍ ອສ຺ສທມ຺ມສາຣຖິ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ວາເມນ ຫຕ຺ເຖນ ຣສ຺ມິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ, ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ປໂຕທໍ ຄເຫຕ຺ວາ, ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຍທິຈ຺ຉກໍ ສາເຣຍ຺ຍປິ ປຈ຺ຈາສາເຣຍ຺ຍປິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອາຣກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂຕິ, ສໍຍມາຍ ສິກ຺ຂຕິ, ທມາຍ ສິກ຺ຂຕິ, ອຸປສມາຍ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ – ‘ເນວ ທວາຍ, ນ ມທາຍ, ນ ມຓ຺ຑນາຍ, ນ ວິຠູສນາຍ, ຍາວເທວ ອິມສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ຐິຕິຍາ, ຍາປນາຍ, ວິຫິໍສູປຣຕິຍາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍານຸຄ຺ຄຫາຍ, ອິຕິ ປຸຣາຓຎ຺ຈ ເວທນໍ ປຏິຫງ຺ຂາມິ, ນວຎ຺ຈ ເວທນໍ ນ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສາມິ, ຍາຕ຺ຣາ ຈ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນວຊ຺ຊຕາ ຈ ຜາສຸວິຫາໂຣ ຈາ’ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ວຓໍ ອາລິມ຺ເປຍ຺ຍ ຍາວເທວ ໂຣຫນຕ຺ຖາຍ [ໂຣປນຕ຺ຖາຍ (ສີ. ປີ.), ເສວນຕ຺ຖາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ໂຄປນຕ຺ຖາຍ (ກ.)], ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ ອກ຺ຂໍ ອພ຺ຠຎ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ຠາຣສ຺ສ ນິຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖາຍ; ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ – ‘ເນວ ທວາຍ, ນ ມທາຍ, ນ ມຓ຺ຑນາຍ, ນ ວິຠູສນາຍ, ຍາວເທວ ອິມສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ຐິຕິຍາ, ຍາປນາຍ, ວິຫິໍສູປຣຕິຍາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍານຸຄ຺ຄຫາຍ, ອິຕິ ປຸຣາຓຎ຺ຈ ເວທນໍ ປຏິຫງ຺ຂາມິ, ນວຎ຺ຈ ເວທນໍ ນ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສາມິ, ຍາຕ຺ຣາ ຈ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນວຊ຺ຊຕາ ຈ ຜາສຸວິຫາໂຣ ຈາ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທິວສໍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຣຕ຺ຕິຍາ ປຐມໍ ຍາມໍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິມໍ ຍາມໍ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ ປາເທ ປາທໍ ອຈ຺ຈາຘາຍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອຸຏ຺ຐານສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ. ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິມໍ ຍາມໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊາຄຣິຍໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໂສມນສ຺ສພຫຸໂລ ວິຫຣຕິ, ໂຍນິ ຈສ຺ສ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກຸມ຺ໂມປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໐. ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸມ຺ໂມ ກຈ຺ຉໂປ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ອນຸນທີຕີເຣ ໂຄຈຣປສຸໂຕ ອໂຫສິ. ສິງ຺ຄາໂລປິ [ສິຄາໂລປິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ອນຸນທີຕີເຣ ໂຄຈຣປສຸໂຕ ອໂຫສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸມ຺ໂມ ກຈ຺ຉໂປ ສິງ຺ຄາລໍ ທູຣໂຕວ ໂຄຈຣປສຸຕໍ. ທິສ຺ວານ ໂສຓ຺ຑິປຎ຺ຈມານິ ອງ຺ຄານິ ສເກ ກປາເລ ສໂມທຫິຕ຺ວາ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ກສາຍຕິ. ສິງ຺ຄາໂລປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ທສ ກຸມ຺ມໍ ກຈ຺ຉປໍ ທູຣໂຕວ ໂຄຈຣປສຸຕໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ກຸມ຺ໂມ ກຈ຺ຉໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ກຸມ຺ມໍ ກຈ຺ຉປໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ອໂຫສິ – ‘ຍທາຍໍ ກຸມ຺ໂມ ກຈ຺ຉໂປ ໂສຓ຺ຑິປຎ຺ຈມານໍ ອງ຺ຄານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອງ຺ຄໍ ອຠິນິນ຺ນາເມສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸທ຺ທາລິຕ຺ວາ ຂາທິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຍທາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸມ຺ໂມ ກຈ຺ຉໂປ ໂສຓ຺ຑິປຎ຺ຈມານໍ ອງ຺ຄານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອງ຺ຄໍ ນ ອຠິນິນ຺ນາມິ, ອຖ ສິງ຺ຄາໂລ ກຸມ຺ມມ຺ຫາ ນິພ຺ພິຊ຺ຊ ປກ຺ກາມິ, ໂອຕາຣໍ ອລຠມາໂນ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ເຫປິ ມາໂຣ ປາປິມາ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ – ‘ອປ຺ເປວ ນາມາຫໍ ອິເມສໍ ຈກ຺ຂຸໂຕ ວາ ໂອຕາຣໍ ລເຠຍ຺ຍໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາໂຕ ວາ ໂອຕາຣໍ ລເຠຍ຺ຍໍ…ເປ… ມນໂຕ ວາ ໂອຕາຣໍ ລເຠຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣາ ວິຫຣຖ. ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ມາ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ, ມາ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫິໂນ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຖ, ຣກ຺ຂຖ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຖ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ມາ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ, ມາ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫິໂນ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຖ, ຣກ຺ຂຖ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຖ. ຍໂຕ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣາ ວິຫຣິສ຺ສຖ, ອຖ ຕຸມ຺ເຫຫິປິ ມາໂຣ ປາປິມາ ນິພ຺ພິຊ຺ຊ ປກ຺ກມິສ຺ສຕິ, ໂອຕາຣໍ ອລຠມາໂນ – ກຸມ຺ມມ຺ຫາວ ສິງ຺ຄາໂລ’’ຕິ.

‘‘ກຸມ຺ໂມ ອງ຺ຄານິ ສເກ ກປາເລ,

ສໂມທຫໍ ຠິກ຺ຂຸ ມໂນວິຕກ຺ເກ;

ອນິສ຺ສິໂຕ ອຎ຺ຎມເຫຐຍາໂນ,

ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ນູປວເທຍ຺ຍ ກຎ຺ຈີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ;

໔. ປຐມທາຣຸກ຺ຂນ຺ໂຘປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ມຫນ຺ຕໍ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘໍ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ໂສເຕນ ວຸຍ຺ຫມານໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມຸໍ ມຫນ຺ຕໍ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘໍ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ໂສເຕນ ວຸຍ຺ຫມານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ສເຈ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຣຸກ຺ຂນ຺ໂຘ ນ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ, ນ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ, ນ ມຊ຺ເຌ ສໍສີທິສ຺ສຕິ, ນ ຖເລ ອຸສ຺ສີທິສ຺ສຕິ, ນ ມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອາວຏ຺ຏຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອນ຺ໂຕປູຕິ ຠວິສ຺ສຕິ; ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຣຸກ຺ຂນ຺ໂຘ ສມຸທ຺ທນິນ຺ໂນ ຠວິສ຺ສຕິ ສມຸທ຺ທໂປໂຓ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາໂຣ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສມຸທ຺ທນິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ໂສໂຕ ສມຸທ຺ທໂປໂຓ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາໂຣ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເຈ ຕຸມ຺ເຫປິ ນ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉຖ, ນ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉຖ; ນ ມຊ຺ເຌ ສໍສີທິສ຺ສຖ, ນ ຖເລ ອຸສ຺ສີທິສ຺ສຖ, ນ ມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອາວຏ຺ຏຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອນ຺ໂຕປູຕີ ຠວິສ຺ສຖ; ເອວໍ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານນິນ຺ນາ ຠວິສ຺ສຖ ນິພ຺ພານໂປຓາ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນິພ຺ພານນິນ຺ນາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ນິພ຺ພານໂປຓາ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກິໍ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ, ໂກ ມຊ຺ເຌ ສໍສາໂທ [ສໍສີໂທ (ກ.), ສໍສີທິໂຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ໂກ ຖເລ ອຸສ຺ສາໂທ, ໂກ ມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ, ໂກ ອມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ, ໂກ ອາວຏ຺ຏຄ຺ຄາໂຫ, ໂກ ອນ຺ໂຕປູຕິຠາໂວ’’ຕິ?

‘‘‘ໂອຣິມໍ ຕີຣ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຉນ຺ເນຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ປາຣິມໍ ຕີຣ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຉນ຺ເນຕໍ ພາຫິຣານໍ ອາຍຕນານໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ມຊ຺ເຌ ສໍສາໂທ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນນ຺ທີຣາຄສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ຖເລ ອຸສ຺ສາໂທ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອສ຺ມິມານສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ຄິຫີຫິ ສໍສຏ຺ໂຐ [ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ (ກ.)] ວິຫຣຕິ, ສຫນນ຺ທີ ສຫໂສກີ, ສຸຂິເຕສຸ ສຸຂິໂຕ, ທຸກ຺ຂິເຕສຸ ທຸກ຺ຂິໂຕ, ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ກິຈ຺ຈກຣຓີເຍສຸ ອຕ຺ຕນາ ເຕສຸ ໂຍຄໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອກຈ຺ໂຈ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ – ‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ. ‘ອາວຏ຺ຏຄ຺ຄາໂຫ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ປຎ຺ຈນ຺ເນຕໍ ກາມຄຸຓານໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນ຺ໂຕປູຕິຠາໂວ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອກຈ຺ໂຈ ທຸສ຺ສີໂລ ໂຫຕິ ປາປຘມ຺ໂມ ອສຸຈິສງ຺ກສ຺ສຣສມາຈາໂຣ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກມ຺ມນ຺ໂຕ ອສ຺ສມໂຓ ສມຓປຏິຎ຺ໂຎ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິປຏິຎ຺ໂຎ ອນ຺ໂຕປູຕິ ອວສ຺ສຸໂຕ ກສມ຺ພຸຊາໂຕ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ‘ອນ຺ໂຕປູຕິຠາໂວ’’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ນນ຺ໂທ ໂຄປາລໂກ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ໂທ ໂຄປາລໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ນ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉາມິ, ນ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉາມິ, ນ ມຊ຺ເຌ ສໍສີທິສ຺ສາມິ, ນ ຖເລ ອຸສ຺ສີທິສ຺ສາມິ, ນ ມໍ ມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອມນຸສ຺ສຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອາວຏ຺ຏຄ຺ຄາໂຫ ຄເຫສ຺ສຕິ, ນ ອນ຺ໂຕປູຕິ ຠວິສ຺ສາມິ. ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທ, ສາມິການໍ ຄາໂວ ນິຍ຺ຍາເຕຫີ’’ຕິ [ນີຍ຺ຍາເທຫີຕິ (ສີ.), ນິຍ຺ຍາເທຫີຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ‘‘ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຄາໂວ ວຈ຺ຉຄິທ຺ຘິນິໂຍ’’ຕິ. ‘‘ນິຍ຺ຍາເຕເຫວ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທ, ສາມິການໍ ຄາໂວ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ໂທ ໂຄປາລໂກ ສາມິການໍ ຄາໂວ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນິຍ຺ຍາຕິຕາ [ນິຍ຺ຍາຕາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ. ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ຠນ຺ເຕ, ສາມິການໍ ຄາໂວ. ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ອລຕ຺ຖ ໂຂ ນນ຺ໂທ ໂຄປາລໂກ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອລຕ຺ຖ ອຸປສມ຺ປທໍ. ອຈິຣູປສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ນນ຺ໂທ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ…ເປ… ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ນນ຺ໂທ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍທາຣຸກ຺ຂນ຺ໂຘປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໒. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກິມິລາຍໍ [ກິມ຺ພິລາຍໍ (ສີ. ປີ.), ກິມ຺ມິລາຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວິຫຣຕິ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ມຫນ຺ຕໍ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘໍ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ໂສເຕນ ວຸຍ຺ຫມານໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມຸໍ ມຫນ຺ຕໍ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘໍ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ໂສເຕນ ວຸຍ຺ຫມານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’…ເປ… ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ກິມິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ກິໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ກິມິລ, ອນ຺ໂຕປູຕິຠາໂວ. ອິຘ, ກິມິລ, ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສໍກິລິຏ຺ຐໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ຍຖາຣູປາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນ ວຸຏ຺ຐານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກິມິລ, ອນ຺ໂຕປູຕິຠາໂວຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອວສ຺ສຸຕປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກາປິລວຕ຺ຖວານໍ ສກ຺ຍານໍ ນວໍ ສນ຺ຖາຄາຣໍ [ສນ຺ຘາຄາຣໍ (ກ.)] ອຈິຣກາຣິຕໍ ໂຫຕິ ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ [ອນຊ຺ຌາວຸຕ຺ຖໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເກນຈິ ວາ ມນຸສ຺ສຠູເຕນ. ອຖ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ກາປິລວຕ຺ຖວານໍ ສກ຺ຍານໍ ນວໍ ສນ຺ຖາຄາຣໍ ອຈິຣກາຣິຕໍ [ອຈິຣກາຣິຕໍ ໂຫຕິ (ກ.)] ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເກນຈິ ວາ ມນຸສ຺ສຠູເຕນ. ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປຐມໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕຸ. ຠຄວຕາ ປຐມໍ ປຣິຠຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຉາ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕທສ຺ສ ກາປິລວຕ຺ຖວານໍ ສກ຺ຍານໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ນວໍ ສນ຺ຖາຄາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສພ຺ພສນ຺ຖຣິໍ [ສພ຺ພສນ຺ຖຣິໍ ສນ຺ຖຕໍ (ກ.)] ສນ຺ຖາຄາຣໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຸທກມຓິກໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເຕລປ຺ປທີປໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສພ຺ພສນ຺ຖຣິສນ຺ຖຕໍ [ສພ຺ພສນ຺ຖຣິໍ ສນ຺ຖຕໍ (ສີ. ປີ. ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ສນ຺ຖາຄາຣໍ, ອາສນານິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ, ອຸທກມຓິໂກ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ, ເຕລປ຺ປທີໂປ ອາໂຣປິໂຕ. ຍສ຺ສ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກາລໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ເຍນ ນວໍ ສນ຺ຖາຄາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ສນ຺ຖາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມໍ ຖມ຺ຠໍ ນິສ຺ສາຍ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ນິສີທິ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ໂຂ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ສນ຺ຖາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມໍ ຠິຕ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ນິສີທິ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ. ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ສນ຺ຖາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ຠິຕ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຈ຺ຉິມາຠິມຸຂາ ນິສີທິໍສຸ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກາປິລວຕ຺ຖເວ ສກ຺ເຍ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕາ ໂຂ, ໂຄຕມາ, ຣຕ຺ຕິ. ຍສ຺ສ ທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕສຸ ກາປິລວຕ຺ຖເວສຸ ສກ຺ເຍສຸ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ປຏິຠາຕຸ ຕໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມີ ກຖາ. ປິຏ຺ຐິ ເມ ອາຄິລາຍຕິ; ຕມຫໍ ອາຍມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ, ປາເທ ປາທໍ ອຈ຺ຈາຘາຍ, ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອຸຏ຺ຐານສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອວສ຺ສຸຕປຣິຍາຍຎ຺ຈ ໂວ, ອາວຸໂສ, ເທເສສ຺ສາມິ, ອນວສ຺ສຸຕປຣິຍາຍຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຖໍ, ອາວຸໂສ, ອວສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ວິຫຣຕິ ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ …ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອວສ຺ສຸໂຕ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ…ເປ… ອວສ຺ສຸໂຕ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ…ເປ… ອວສ຺ສຸໂຕ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ເອວໍວິຫາຣິຎ຺ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຈກ຺ຂຸໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ ລຠເຕວ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ລຠເຕວ [ລເຠຖ (ກ.)] ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຠຕິ [ລເຠຖ (ກ.)] ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ…ເປ… ມນໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ລຠເຕວ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ນຬາຄາຣໍ ວາ ຕິຓາຄາຣໍ ວາ ສຸກ຺ຂໍ ໂກລາປໍ ເຕໂຣວສ຺ສິກໍ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ນໍ ທິສາຍ ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕາຍ ຕິຓຸກ຺ກາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ, ລເຠເຖວ [ລເຠຖ (ກ.)] ອຄ຺ຄິ ໂອຕາຣໍ, ລເຠຖ ອຄ຺ຄິ ອາຣມ຺ມຓໍ; ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ນໍ ທິສາຍ ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕາຍ ຕິຓຸກ຺ກາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ນໍ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ນໍ ທິສາຍ…ເປ… ເຫຏ຺ຐິມໂຕ ເຈປິ ນໍ…ເປ… ອຸປຣິມໂຕ ເຈປິ ນໍ… ຍໂຕ ກຸໂຕຈິ ເຈປິ ນໍ ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕາຍ ຕິຓຸກ຺ກາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ, ລເຠເຖວ ອຄ຺ຄິ ໂອຕາຣໍ ລເຠຖ ອຄ຺ຄິ ອາຣມ຺ມຓໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວໍວິຫາຣິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈກ຺ຂຸໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ລຠເຕວ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ…ເປ… ມນໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ລຠເຕວ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ. ເອວໍວິຫາຣິຎ຺ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຣູປາ ອຘິຠໍສຸ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ຣູເປ ອຘິໂຠສິ; ສທ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ເທ ອຘິໂຠສິ; ຄນ຺ຘາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ຄນ຺ເຘ ອຘິໂຠສິ; ຣສາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ຣເສ ອຘິໂຠສິ; ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ອຘິໂຠສິ; ຘມ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ເມ ອຘິໂຠສິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູປາຘິຠູໂຕ, ສທ຺ທາຘິຠູໂຕ, ຄນ຺ຘາຘິຠູໂຕ, ຣສາຘິຠູໂຕ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຘິຠູໂຕ, ຘມ຺ມາຘິຠູໂຕ, ອຘິຠູໂຕ, ອນຘິຠູ, [ອນຘິຠູໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ອຘິຠໍສຸ ນໍ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສໍກິເລສິກາ ໂປໂນພ຺ຠວິກາ ສທຣາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓິຍາ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອວສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ອນວສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອນວສ຺ສຸໂຕ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ…ເປ… ອນວສ຺ສຸໂຕ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ເອວໍວິຫາຣິຎ຺ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຈກ຺ຂຸໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ເນວ ລຠຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ນ ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫາໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ…ເປ… ມນໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ເນວ ລຠຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ນ ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ກູຏາຄາຣໍ ວາ ສາລາ ວາ ພຫລມຕ຺ຕິກາ ອທ຺ທາວເລປນາ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ນໍ ທິສາຍ ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕາຍ ຕິຓຸກ຺ກາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ, ເນວ ລເຠຖ ອຄ຺ຄິ ໂອຕາຣໍ, ນ ລເຠຖ ອຄ຺ຄິ ອາຣມ຺ມຓໍ…ເປ… ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ນໍ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ນໍ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ນໍ… ເຫຏ຺ຐິມໂຕ ເຈປິ ນໍ… ອຸປຣິມໂຕ ເຈປິ ນໍ… ຍໂຕ ກຸໂຕຈິ ເຈປິ ນໍ ປຸຣິໂສ ອາທິຕ຺ຕາຍ ຕິຓຸກ຺ກາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ, ເນວ ລເຠຖ ອຄ຺ຄິ ໂອຕາຣໍ, ນ ລເຠຖ ອຄ຺ຄິ ອາຣມ຺ມຓໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວໍວິຫາຣິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈກ຺ຂຸໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ເນວ ລຠຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ນ ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ…ເປ… ມນໂຕ ເຈປິ ນໍ ມາໂຣ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ເນວ ລຠຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ນ ລຠຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ. ເອວໍວິຫາຣີ ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູເປ ອຘິໂຠສິ, ນ ຣູປາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ; ສທ຺ເທ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິໂຠສິ, ນ ສທ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ; ຄນ຺ເຘ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິໂຠສິ, ນ ຄນ຺ຘາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ; ຣເສ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິໂຠສິ, ນ ຣສາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ; ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິໂຠສິ, ນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ; ຘມ຺ເມ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິໂຠສິ, ນ ຘມ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຘິຠໍສຸ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູປາຘິຠູ, ສທ຺ທາຘິຠູ, ຄນ຺ຘາຘິຠູ, ຣສາຘິຠູ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຘິຠູ, ຘມ຺ມາຘິຠູ, ອຘິຠູ, ອນຘິຠູໂຕ [ອນຘິຠູໂຕ ເກຫິຈິ ກິເລເສຫິ (ກ.)], ອຘິໂຠສິ ເຕ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ສໍກິເລສິເກ ໂປໂນພ຺ຠວິເກ ສທເຣ ທຸກ຺ຂວິປາເກ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓິເຍ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນວສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອວສ຺ສຸຕປຣິຍາຍຎ຺ຈ ອນວສ຺ສຸຕປຣິຍາຍຎ຺ຈ ອຠາສີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ. ສມນຸຎ຺ໂຎ ສຕ຺ຖາ ອໂຫສິ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸກ຺ຂຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໔. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ເພສໍເຍວ ທຸກ຺ຂຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຕຖາ ໂຂ ປນສ຺ສ ກາມາ ທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ, ຍຖາສ຺ສ ກາເມ ປສ຺ສໂຕ, ໂຍ ກາເມສຸ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ກາມສ຺ເນໂຫ ກາມມຸຈ຺ຉາ ກາມປຣິຬາໂຫ, ໂສ ນານຸເສຕິ. ຕຖາ ໂຂ ປນສ຺ສ ຈາໂຣ ຈ ວິຫາໂຣ ຈ ອນຸພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຍຖາ ຈຣນ຺ຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ນານຸເສນ຺ຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ເພສໍເຍວ ທຸກ຺ຂຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ? ‘ອິຕິ ຣູປໍ, ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ສມຸທໂຍ, ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ; ອິຕິ ເວທນາ… ອິຕິ ສຎ຺ຎາ… ອິຕິ ສງ຺ຂາຣາ… ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ສມຸທໂຍ, ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’ຕິ – ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ເພສໍເຍວ ທຸກ຺ຂຘມ຺ມານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາມາ ທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ? ຍຖາສ຺ສ ກາເມ ປສ຺ສໂຕ, ໂຍ ກາເມສຸ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ກາມສ຺ເນໂຫ ກາມມຸຈ຺ຉາ ກາມປຣິຬາໂຫ, ໂສ ນານຸເສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ຄາຣກາສຸ ສາຘິກໂປຣິສາ ປຸຓ຺ຓາ ອງ຺ຄາຣານໍ ວີຕຈ຺ຈິການໍ ວີຕຘູມານໍ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຊີວິຕຸກາໂມ ອມຣິຕຸກາໂມ ສຸຂກາໂມ ທຸກ຺ຂປຏິກູໂລ. ຕເມນໍ ທ຺ເວ ພລວນ຺ໂຕ ປຸຣິສາ ນານາພາຫາສຸ ຄເຫຕ຺ວາ, ຕໍ ອງ຺ຄາຣກາສຸໍ ອຸປກຑ຺ເຒຍ຺ຍຸໍ. ໂສ ອິຕິຈີຕິເຈວ ກາຍໍ ສນ຺ນາເມຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຎາຕ [ຎາຓໍ (ກ.)] ຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ [ປຸຣິສສ຺ສ ໂຫຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ປຸຣິສສ຺ສ ເຫຕຸ ໂຫຕິ (ກ.) ມ. ນິ. ໒.໔໕] ອິມໍ ຈາຫໍ ອງ຺ຄາຣກາສຸໍ ປປຕິສ຺ສາມິ, ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ, ຍຖາສ຺ສ ກາເມ ປສ຺ສໂຕ, ໂຍ ກາເມສຸ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ກາມສ຺ເນໂຫ ກາມມຸຈ຺ຉາ ກາມປຣິຬາໂຫ, ໂສ ນານຸເສຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈາໂຣ ຈ ວິຫາໂຣ ຈ ອນຸພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຍຖາ ຈຣນ຺ຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ນານຸສ຺ສວນ຺ຕິ [ນານຸເສນ຺ຕິ (ກ.)]? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ພຫຸກຓ຺ຏກໍ ທາຍໍ ປວິເສຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ປຸຣໂຕປິ ກຓ຺ຏໂກ, ປຈ຺ຉໂຕປິ ກຓ຺ຏໂກ, ອຸຕ຺ຕຣໂຕປິ ກຓ຺ຏໂກ, ທກ຺ຂິຓໂຕປິ ກຓ຺ຏໂກ, ເຫຏ຺ຐໂຕປິ ກຓ຺ຏໂກ, ອຸປຣິໂຕປິ ກຓ຺ຏໂກ. ໂສ ສໂຕວ ອຠິກ຺ກເມຍ຺ຍ, ສໂຕວ ປຏິກ຺ກເມຍ຺ຍ – ‘ມາ ມໍ ກຓ຺ຏໂກ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ໂລເກ ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປໍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ກຓ຺ຏໂກ’’ຕິ. ອິຕິ ວິທິຕ຺ວາ [ກຓ຺ຑໂກ. ຕໍ ກຓ຺ຑໂກຕິ ອິຕິ ວິທິຕ຺ວາ (ສີ.)] ສໍວໂຣ ຈ ອສໍວໂຣ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໍວໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໍວໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ຈຣໂຕ ເອວໍ ວິຫຣໂຕ ກທາຈິ ກຣຫຈິ ສຕິສມ຺ໂມສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ, ທນ຺ໂຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕຸປ຺ປາໂທ. ອຖ ໂຂ ນໍ ຂິປ຺ປເມວ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ທິວສໍສນ຺ຕຕ຺ເຕ [ທິວສສນ຺ຕຕ຺ເຕ (ສີ.)] ອໂຍກຏາເຫ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ນິປາເຕຍ຺ຍ. ທນ຺ໂຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກຜຸສິຕານໍ ນິປາໂຕ, ອຖ ໂຂ ນໍ ຂິປ຺ປເມວ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ຈຣໂຕ, ເອວໍ ວິຫຣໂຕ ກທາຈິ ກຣຫຈິ ສຕິສມ຺ໂມສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາປກາ ອກຸສລາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ສໍໂຍຊນິຍາ, ທນ຺ໂຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕຸປ຺ປາໂທ. ອຖ ໂຂ ນໍ ຂິປ຺ປເມວ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈາໂຣ ຈ ວິຫາໂຣ ຈ ອນຸພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ຍຖາ ຈຣນ຺ຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ນານຸສ຺ສວນ຺ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ຈຣນ຺ຕໍ ເອວໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຣາຊາໂນ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕາ ວາ ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ, ໂຠເຄຫິ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຫິ [ເອວໍ (ສີ.)], ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍ ເຕ ອິເມ ກາສາວາ ອນຸທຫນ຺ຕິ, ກິໍ ມຸຓ຺ໂຑ ກປາລມນຸຈຣສິ, ເອຫິ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊສ຺ສຸ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກໂຣຫີ’ຕິ. ໂສ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຈຣນ຺ໂຕ ເອວໍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ. ອຖ ມຫາຊນກາໂຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລ-ປິຏກໍ ອາທາຍ – ‘ມຍໍ ອິມໍ ຄງ຺ຄໍ ນທິໍ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກຣິສ຺ສາມ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂຂ ໂສ ມຫາຊນກາໂຍ ຄງ຺ຄໍ ນທິໍ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກເຣຍ຺ຍ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ຄງ຺ຄາ, ຠນ຺ເຕ, ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ສາ ນ ສຸກຣາ ປຈ຺ຉານິນ຺ນາ ກາຕຸໍ ປຈ຺ຉາໂປຓາ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣາ. ຍາວເທວ ຈ ປນ ໂສ ມຫາຊນກາໂຍ ກິລມຖສ຺ສ ວິຆາຕສ຺ສ ຠາຄີ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ຈຣນ຺ຕໍ ເອວໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຣາຊາໂນ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕາ ວາ ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ ໂຠເຄຫິ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຫິ, ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍ ເຕ ອິເມ ກາສາວາ ອນຸທຫນ຺ຕິ, ກິໍ ມຸຓ຺ໂຑ ກປາລມນຸຈຣສິ, ເອຫິ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊສ຺ສຸ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກໂຣຫີ’ຕິ. ໂສ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ຈຣນ຺ໂຕ ເອວໍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ວິເວກນິນ຺ນໍ ວິເວກໂປຓໍ ວິເວກປພ຺ຠາຣໍ, ຕຖາ [ກຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ກິໍສຸໂກປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໕. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ [ປຎ຺ຫາເວຍ຺ຍາກຣເຓນ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)], ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາຠູຕານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ, ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈໍ – ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ…ເປ… ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາຠູຕານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ ( ) [(ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈໍ) (ກ.)]. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ປຸຣິສສ຺ສ ກິໍສຸໂກ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ ອສ຺ສ. ໂສ ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ກິໍສຸກສ຺ສ ທສ຺ສາວີ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກີທິໂສ, ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກາຬໂກ ໂຂ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຌາມຂາຓູ’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມເຍນ ຕາທິໂສວສ຺ສ ກິໍສຸໂກ ຍຖາປິ [ຍຖາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.) ທຸຕິຍວາຣາທີສຸ ປນ ‘‘ຍຖາປິ’’ຕ຺ເວວ ທິສ຺ສຕິ] ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທສ຺ສນໍ. ອຖ ໂຂ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ປຸຣິໂສ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ກິໍສຸກສ຺ສ ທສ຺ສາວີ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກີທິໂສ, ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ໂລຫິຕໂກ ໂຂ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ມໍສເປສີ’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມເຍນ ຕາທິໂສວສ຺ສ ກິໍສຸໂກ ຍຖາປິ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທສ຺ສນໍ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸຣິໂສ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ກິໍສຸກສ຺ສ ທສ຺ສາວີ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກີທິໂສ, ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ໂອຈີຣກຊາໂຕ [ໂອຊີຣກຊາໂຕ (ສີ.), ໂອທີຣກຊາໂຕ (ປີ.)] ໂຂ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ ອາທິນ຺ນສິປາຏິໂກ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ສິຣີໂສ’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມເຍນ ຕາທິໂສວສ຺ສ ກິໍສຸໂກ, ຍຖາປິ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທສ຺ສນໍ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸຣິໂສ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ປຎ຺ຫເວຍ຺ຍາກຣເຓນ, ເຍນຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ກິໍສຸກສ຺ສ ທສ຺ສາວີ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກີທິໂສ, ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ພຫລປຕ຺ຕປລາໂສ ສນ຺ທຈ຺ຉາໂຍ [ສຓ຺ຑຈ຺ຉາໂຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ໂຂ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍສຸໂກ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນິຄ຺ໂຣໂຘ’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມເຍນ ຕາທິໂສວສ຺ສ ກິໍສຸໂກ, ຍຖາປິ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທສ຺ສນໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍຖາ ຍຖາ ອຘິມຸຕ຺ຕານໍ ເຕສໍ ສປ຺ປຸຣິສານໍ ທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ຕຖາ ຕຖາ ໂຂ ເຕຫິ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ພ຺ຍາກຕໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ນຄຣໍ ທຬ຺ຫຸທ຺ຘາປໍ [ທຬ຺ຫຸທ຺ທາປໍ (ສີ. ປີ.)] ທຬ຺ຫປາກາຣໂຕຣຓໍ ຉທ຺ວາຣໍ. ຕຕ຺ຣສ຺ສ ໂທວາຣິໂກ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ, ອຎ຺ຎາຕານໍ ນິວາເຣຕາ, ຎາຕານໍ ປເວເສຕາ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສີຆໍ ທູຕຍຸຄໍ ຕໍ ໂທວາຣິກໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກຫໍ, ໂຠ ປຸຣິສ, ອິມສ຺ສ ນຄຣສ຺ສ ນຄຣສ຺ສາມີ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເອໂສ, ຠນ຺ເຕ, ມຊ຺ເຌ ສິງ຺ຆາຏເກ ນິສິນ຺ໂນ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕໍ ສີຆໍ ທູຕຍຸຄໍ ນຄຣສ຺ສາມິກສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ ວຈນໍ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ຍຖາຄຕມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສີຆໍ ທູຕຍຸຄໍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ… ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສີຆໍ ທູຕຍຸຄໍ ຕໍ ໂທວາຣິກໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກຫໍ, ໂຠ ປຸຣິສ, ອິມສ຺ສ ນຄຣສ຺ສາມີ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເອໂສ, ຠນ຺ເຕ, ມຊ຺ເຌ ສິງ຺ຆາຏເກ ນິສິນ຺ໂນ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕໍ ສີຆໍ ທູຕຍຸຄໍ ນຄຣສ຺ສາມິກສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ ວຈນໍ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ຍຖາຄຕມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປມາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ກຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນາຍ. ອຍຎ຺ເຈຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ – ‘ນຄຣ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມສ຺ເສຕໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ອຘິວຈນໍ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠວສ຺ສ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈຍສ຺ສ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ມສ຺ສ. ‘ຉ ທ຺ວາຣາ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຉນ຺ເນຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ໂທວາຣິໂກ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕິຍາ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ສີຆໍ ທູຕຍຸຄ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມຖວິປສ຺ສນາເນຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ນຄຣສ຺ສາມີ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ວິຎ຺ຎາຓສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ມຊ຺ເຌ ສິງ຺ຆາຏໂກ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕຸນ຺ເນຕໍ ມຫາຠູຕານໍ ອຘິວຈນໍ – ປຖວີຘາຕຸຍາ, ອາໂປຘາຕຸຍາ, ເຕໂຊຘາຕຸຍາ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ. ‘ຍຖາຠູຕໍ ວຈນ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພານສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ຍຖາຄຕມຄ຺ໂຄ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຣິຍສ຺ເສຕໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິວຈນໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວີໂຓປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໖. ‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ໂທໂສ ວາ ໂມໂຫ ວາ ປຏິຆໍ ວາປິ [ປຏິຆໍ ວາ (ສີ.)] ເຈຕໂສ, ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວາເຣຍ຺ຍ. ສຠໂຍ ເຈໂສ ມຄ຺ໂຄ ສປ຺ປຏິຠໂຍ ຈ ສກຓ຺ຏໂກ ຈ ສຄຫໂນ ຈ ອຸມ຺ມຄ຺ໂຄ ຈ ກຸມ຺ມຄ຺ໂຄ ຈ ທຸຫິຕິໂກ ຈ. ອສປ຺ປຸຣິສເສວິໂຕ ເຈໂສ ມຄ຺ໂຄ, ນ ເຈໂສ ມຄ຺ໂຄ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ເສວິໂຕ. ນ ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ອຣຫສີຕິ. ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວາຣເຍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຣູເປຫິ…ເປ… ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣເສສຸ…ເປ… ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ໂທໂສ ວາ ໂມໂຫ ວາ ປຏິຆໍ ວາປິ ເຈຕໂສ ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວາເຣຍ຺ຍ. ສຠໂຍ ເຈໂສ ມຄ຺ໂຄ ສປ຺ປຏິຠໂຍ ຈ ສກຓ຺ຏໂກ ຈ ສຄຫໂນ ຈ ອຸມ຺ມຄ຺ໂຄ ຈ ກຸມ຺ມຄ຺ໂຄ ຈ ທຸຫິຕິໂກ ຈ. ອສປ຺ປຸຣິສເສວິໂຕ ເຈໂສ ມຄ຺ໂຄ, ນ ເຈໂສ ມຄ຺ໂຄ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ເສວິໂຕ. ນ ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ອຣຫສີຕິ. ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວາຣເຍ ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິຏ຺ຐໍ ສມ຺ປນ຺ນໍ. ກິຏ຺ຐາຣກ຺ໂຂ [ກິຏ຺ຐາຣກ຺ຂໂກ (ສີ.)] ຈ ປມຕ຺ໂຕ, ໂຄໂຓ ຈ ກິຏ຺ຐາໂທ ອທຸໍ ກິຏ຺ຐໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຍາວທຕ຺ຖໍ ມທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ປມາທໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ອສໍວຸຕກາຣີ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ຍາວທຕ຺ຖໍ ມທໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປມາທໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິຏ຺ຐໍ ສມ຺ປນ຺ນໍ ກິຏ຺ຐາຣກ຺ໂຂ ຈ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຄໂຓ ຈ ກິຏ຺ຐາໂທ ອທຸໍ ກິຏ຺ຐໍ ໂອຕເຣຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ກິຏ຺ຐາຣກ຺ໂຂ ນາສາຍໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ນາສາຍໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຣິຆຏາຍໍ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ອຸປຣິຆຏາຍໍ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ທຓ຺ເຑນ ສຸຕາຬິຕໍ ຕາເຬຍ຺ຍ. ທຓ຺ເຑນ ສຸຕາຬິຕໍ ຕາເຬຕ຺ວາ ໂອສຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ …ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄໂຓ ກິຏ຺ຐາໂທ ອທຸໍ ກິຏ຺ຐໍ ໂອຕເຣຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ກິຏ຺ຐາຣກ຺ໂຂ ນາສາຍໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ນາສາຍໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຣິຆຏາຍໍ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ອຸປຣິຆຏາຍໍ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ທຓ຺ເຑນ ສຸຕາຬິຕໍ ຕາເຬຍ຺ຍ. ທຓ຺ເຑນ ສຸຕາຬິຕໍ ຕາເຬຕ຺ວາ ໂອສຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄໂຓ ກິຏ຺ຐາໂທ ຄາມຄໂຕ ວາ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ, ຐານພຫຸໂລ ວາ ອສ຺ສ ນິສຊ຺ຊພຫຸໂລ ວາ ນ ຕໍ ກິຏ຺ຐໍ ປຸນ ໂອຕເຣຍ຺ຍ – ຕເມວ ປຸຣິມໍ ທຓ຺ຑສມ຺ຜສ຺ສໍ ສມນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໂຕ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຉສຸ ຜສ຺ສາຍຕເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທຸຊິຕໍ ໂຫຕິ ສຸທຸຊິຕໍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕເມວ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ, ສນ຺ນິສີທຕິ, ເອໂກທິ ໂຫຕິ, ສມາຘິຍຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ວີຓາຍ ສທ຺ໂທ ອສ຺ສຸຕປຸພ຺ໂພ ອສ຺ສ. ໂສ ວີຓາສທ຺ທໍ ສຸເຓຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອມ຺ໂຠ, ກສ຺ສ [ກິສ຺ສ (ສີ. ປີ.)] ນຸ ໂຂ ເອໂສ ສທ຺ໂທ ເອວໍຣຊນີໂຍ ເອວໍກມນີໂຍ ເອວໍມທນີໂຍ ເອວໍມຸຈ຺ຉນີໂຍ ເອວໍພນ຺ຘນີໂຍ’ຕິ? ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອສາ, ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວີຓາ ນາມ, ຍສ຺ສາ ເອໂສ ສທ຺ໂທ ເອວໍຣຊນີໂຍ ເອວໍກມນີໂຍ ເອວໍມທນີໂຍ ເອວໍມຸຈ຺ຉນີໂຍ ເອວໍພນ຺ຘນີໂຍ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຄຈ຺ຉຖ ເມ, ໂຠ, ຕໍ ວີຓໍ ອາຫຣຖາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ວີຓໍ ອາຫເຣຍ຺ຍຸໍ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠນ຺ເຕ, ວີຓາ ຍສ຺ສາ ເອໂສ ສທ຺ໂທ ເອວໍຣຊນີໂຍ ເອວໍກມນີໂຍ ເອວໍມທນີໂຍ ເອວໍມຸຈ຺ຉນີໂຍ ເອວໍພນ຺ຘນີໂຍ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອລໍ ເມ, ໂຠ, ຕາຍ ວີຓາຍ, ຕເມວ ເມ ສທ຺ທໍ ອາຫຣຖາ’ຕິ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວີຓາ ນາມ ອເນກສມ຺ຠາຣາ ມຫາສມ຺ຠາຣາ. ອເນເກຫິ ສມ຺ຠາເຣຫິ ສມາຣທ຺ຘາ ວທຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ໂທຓິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຈມ຺ມຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ທຓ຺ຑຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປຘາຣເຓ ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຕນ຺ຕິໂຍ ຈ ປຏິຈ຺ຈ ໂກຓຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ປຸຣິສສ຺ສ ຈ ຕຊ຺ຊໍ ວາຍາມໍ ປຏິຈ຺ຈ ເອວາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ວີຓາ ນາມ ອເນກສມ຺ຠາຣາ ມຫາສມ຺ຠາຣາ. ອເນເກຫິ ສມ຺ຠາເຣຫິ ສມາຣທ຺ຘາ ວທຕີ’ຕິ. ໂສ ຕໍ ວີຓໍ ທສຘາ ວາ ສຕຘາ ວາ ຜາເລຍ຺ຍ, ທສຘາ ວາ ສຕຘາ ວາ ຕໍ ຜາເລຕ຺ວາ ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກເຣຍ຺ຍ. ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິນາ ຑເຫຍ຺ຍ, ອຄ຺ຄິນາ ຑຫິຕ຺ວາ ມສິໍ ກເຣຍ຺ຍ. ມສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ມຫາວາເຕ ວາ ໂອຜຸເນຍ຺ຍ [ໂອປຸເນຍ຺ຍ (ສີ. ປີ.), ໂອຜຸເຓຍ຺ຍ (?)], ນທິຍາ ວາ ສີຆໂສຕາຍ ປວາເຫຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອສຕີ ກິຣາຍໍ, ໂຠ, ວີຓາ ນາມ, ຍເຖວໍ ຍໍ [ຍເຖວາຍໍ (ສີ.), ຍເຖວຍໍ (ປີ.)] ກິຎ຺ຈິ ວີຓາ ນາມ ເອຕ຺ຖ ຈ ປນາຍໍ ຊໂນ [ເອຕ຺ຖ ປນາຍໍ ຊໂນ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ເອຕ຺ຖ ຈ ມຫາຊໂນ (ປີ. ກ.)] ອຕິເວລໍ ປມຕ຺ໂຕ ປລຬິໂຕ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູປໍ ສມນ຺ເວສຕິ [ສມນ຺ເນສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ສມເນສຕິ (ປີ.)] ຍາວຕາ ຣູປສ຺ສ ຄຕິ, ເວທນໍ ສມນ຺ເວສຕິ ຍາວຕາ ເວທນາຍ ຄຕິ, ສຎ຺ຎໍ ສມນ຺ເວສຕິ ຍາວຕາ ສຎ຺ຎາຍ ຄຕິ, ສງ຺ຂາເຣ ສມນ຺ເວສຕິ ຍາວຕາ ສງ຺ຂາຣານໍ ຄຕິ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ສມນ຺ເວສຕິ ຍາວຕາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຄຕິ. ຕສ຺ສ ຣູປໍ ສມນ຺ເວສໂຕ ຍາວຕາ ຣູປສ຺ສ ຄຕິ, ເວທນໍ ສມນ຺ເວສໂຕ…ເປ… ສຎ຺ຎໍ… ສງ຺ຂາເຣ… ວິຎ຺ຎາຓໍ ສມນ຺ເວສໂຕ ຍາວຕາ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຄຕິ. ຍມ຺ປິສ຺ສ ຕໍ ໂຫຕິ ອຫນ຺ຕິ ວາ ມມນ຺ຕິ ວາ ອສ຺ມີຕິ ວາ ຕມ຺ປິ ຕສ຺ສ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຉປ຺ປາຓໂກປມສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ອຣຸຄຕ຺ໂຕ ປກ຺ກຄຕ຺ໂຕ ສຣວນໍ ປວິເສຍ຺ຍ. ຕສ຺ສ ກຸສກຓ຺ຏກາ ເຈວ ປາເທ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ, ສຣປຕ຺ຕານິ ຈ ຄຕ຺ຕານິ [ສຣປຕ຺ຕານິ ປກ຺ກຄຕ຺ຕານິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອຣຸປກ຺ການິ ຄຕ຺ຕານິ (ປີ. ກ.)] ວິເລເຂຍ຺ຍຸໍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ຕໂຕນິທານໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິເຍຖ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ຄາມຄໂຕ ວາ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ລຠຕິ ວຕ຺ຕາຣໍ – ‘ອຍຎ຺ຈ ໂສ [ອຍຎ຺ຈ ໂຂ (ປີ. ກ.), ອຍໍ ໂສ (?)] ອາຍສ຺ມາ ເອວໍກາຣີ ເອວໍສມາຈາໂຣ ອສຸຈິຄາມກຓ຺ຏໂກ’ຕິ. ຕໍ ກຓ຺ຏໂກຕິ [ຕໍ ‘‘ອສຸຈິຄາມກຓ຺ຑໂຕ’’ຕິ (ກ.)] ອິຕິ ວິທິຕ຺ວາ ສໍວໂຣ ຈ ອສໍວໂຣ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໍວໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ປຣິຕ຺ຕເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຉປ຺ປາຓເກ ຄເຫຕ຺ວາ ນານາວິສເຍ ນານາໂຄຈເຣ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ອຫິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ສຸສຸມາຣໍ [ສຸໍສຸມາຣໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ປກ຺ຂິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ກຸກ຺ກຸຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ສິງ຺ຄາລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ມກ຺ກຏໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ຄຓ຺ຐິໍ ກຣິຕ຺ວາ ໂອສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອຖ ໂຂ, ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉປ຺ປາຓກາ ນານາວິສຍາ ນານາໂຄຈຣາ ສກໍ ສກໍ ໂຄຈຣວິສຍໍ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ [ອາວິຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ (ສີ.)] – ອຫິ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ວມ຺ມິກໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ສຸສຸມາໂຣ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ອຸທກໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ປກ຺ຂີ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ອາກາສໍ ເຑສ຺ສາມີ’ຕິ, ກຸກ຺ກຸໂຣ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ຄາມໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ສິງ຺ຄາໂລ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ສີວຖິກໍ [ສິວຖິກໍ (ກ.)] ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ມກ຺ກໂຏ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ວນໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ. ຍທາ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉປ຺ປາຓກາ ຌຕ຺ຕາ ອສ຺ສຸ ກິລນ຺ຕາ, ອຖ ໂຂ ໂຍ ເນສໍ ປາຓການໍ ພລວຕໂຣ ອສ຺ສ ຕສ຺ສ ເຕ ອນຸວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸໍ, ອນຸວິຘາເຍຍ຺ຍຸໍ ວສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາຍຄຕາສຕິ ອຠາວິຕາ ອພຫຸລີກຕາ, ຕໍ ຈກ຺ຂຸ ອາວິຎ຺ຉຕິ ມນາປິເຍສຸ ຣູເປສຸ, ອມນາປິຍາ ຣູປາ ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ມໂນ ອາວິຎ຺ຉຕິ ມນາປິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ອມນາປິຍາ ຘມ຺ມາ ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໍວໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຣູເປ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຍຣູເປ ຘມ຺ເມ ນ ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕກາຍສ຺ສຕິ ຈ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປມາຓເຈຕໂສ, ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອປຣິເສສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຉປ຺ປາຓເກ ຄເຫຕ຺ວາ ນານາວິສເຍ ນານາໂຄຈເຣ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ອຫິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ສຸສຸມາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ປກ຺ຂິໍ ຄເຫຕ຺ວາ…ເປ… ກຸກ຺ກຸຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ… ສິງ຺ຄາລໍ ຄເຫຕ຺ວາ… ມກ຺ກຏໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ທຬ຺ເຫ ຂີເລ ວາ ຖມ຺ເຠ ວາ ອຸປນິພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉປ຺ປາຓກາ ນານາວິສຍາ ນານາໂຄຈຣາ ສກໍ ສກໍ ໂຄຈຣວິສຍໍ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ອຫິ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ວມ຺ມິກໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ສຸສຸມາໂຣ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ອຸທກໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ປກ຺ຂີ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ອາກາສໍ ເຑສ຺ສາມີ’ຕິ, ກຸກ຺ກຸໂຣ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ຄາມໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ສິງ຺ຄາໂລ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ສີວຖິກໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ, ມກ຺ກໂຏ ອາວິຎ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ວນໍ ປເວກ຺ຂາມີ’ຕິ. ຍທາ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉປ຺ປາຓກາ ຌຕ຺ຕາ ອສ຺ສຸ ກິລນ຺ຕາ, ອຖ ຕເມວ ຂີລໍ ວາ ຖມ຺ຠໍ ວາ ອຸປຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍຸໍ, ອຸປນິສີເທຍ຺ຍຸໍ, ອຸປນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາຍຄຕາສຕິ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ, ຕໍ ຈກ຺ຂຸ ນາວິຎ຺ຉຕິ ມນາປິເຍສຸ ຣູເປສຸ, ອມນາປິຍາ ຣູປາ ນປ຺ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ນາວິຎ຺ຉຕິ ມນາປິເຍສຸ ຣເສສຸ…ເປ… ມໂນ ນາວິຎ຺ຉຕິ ມນາປິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ອມນາປິຍາ ຘມ຺ມາ ນປ຺ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘‘ທຬ຺ເຫ ຂີເລ ວາ ຖມ຺ເຠ ວາ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍຄຕາຍ ສຕິຍາ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ກາຍຄຕາ ໂນ ສຕິ ຠາວິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຍວກລາປິສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍວກລາປີ ຈາຕຸມຫາປເຖ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ອສ຺ສ. ອຖ ຉ ປຸຣິສາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິຫຕ຺ຖາ. ເຕ ຍວກລາປິໍ ຉຫິ ພ຺ຍາຠງ຺ຄີຫິ ຫເນຍ຺ຍຸໍ. ເອວຎ຺ຫິ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍວກລາປີ ສຸຫຕາ ອສ຺ສ ຉຫິ ພ຺ຍາຠງ຺ຄີຫິ ຫຎ຺ຎມານາ. ອຖ ສຕ຺ຕໂມ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິຫຕ຺ໂຖ. ໂສ ຕໍ ຍວກລາປິໍ ສຕ຺ຕມາຍ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິຍາ ຫເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ສາ ຠິກ຺ຂເວ, ຍວກລາປີ ສຸຫຕຕຣາ ອສ຺ສ, ສຕ຺ຕມາຍ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິຍາ ຫຎ຺ຎມານາ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ຫຎ຺ຎຕິ ມນາປາມນາເປຫິ ຣູເປຫິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຫຎ຺ຎຕິ ມນາປາມນາເປຫິ ຣເສຫິ…ເປ… ມນສ຺ມິໍ ຫຎ຺ຎຕິ ມນາປາມນາເປຫິ ຘມ຺ເມຫິ. ສເຈ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອາຍຕິໍ ປຸນພ຺ຠວາຍ ເຈເຕຕິ, ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ສຸຫຕຕໂຣ ໂຫຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ສາ ຍວກລາປີ ສຕ຺ຕມາຍ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິຍາ ຫຎ຺ຎມານາ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາສຸຣສງ຺ຄາໂມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ໂຫ [ສມຸປພ຺ພູຬ຺ໂຫ (ສີ. ປີ.)] ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວປຈິຕ຺ຕິ ອສຸຣິນ຺ໂທ ອສຸເຣ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ສເຈ, ມາຣິສາ, ເທວາສຸຣສງ຺ຄາເມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ເຫ ອສຸຣາ ຊິເນຍ຺ຍຸໍ ເທວາ ປຣາຊິເນຍ຺ຍຸໍ, ເຍນ ນໍ ສກ຺ກໍ ເທວານມິນ຺ທໍ ກຓ຺ຐປຎ຺ຈເມຫິ ພນ຺ຘເນຫິ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມມ ສນ຺ຕິເກ ອາເນຍ຺ຍາຖ ອສຸຣປຸຣ’ນ຺ຕິ. ສກ຺ໂກປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານມິນ຺ໂທ ເທເວ ຕາວຕິໍເສ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ສເຈ, ມາຣິສາ, ເທວາສຸຣສງ຺ຄາເມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ເຫ ເທວາ ຊິເນຍ຺ຍຸໍ ອສຸຣາ ປຣາຊິເນຍ຺ຍຸໍ, ເຍນ ນໍ ເວປຈິຕ຺ຕິໍ ອສຸຣິນ຺ທໍ ກຓ຺ຐປຎ຺ຈເມຫິ ພນ຺ຘເນຫິ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມມ ສນ຺ຕິເກ ອາເນຍ຺ຍາຖ ສຸຘມ຺ມໍ ເທວສຠ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄາເມ ເທວາ ຊິນິໍສຸ, ອສຸຣາ ປຣາຊິນິໍສຸ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ຕາວຕິໍສາ ເວປຈິຕ຺ຕິໍ ອສຸຣິນ຺ທໍ ກຓ຺ຐປຎ຺ຈເມຫິ ພນ຺ຘເນຫິ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສກ຺ກສ຺ສ ເທວານມິນ຺ທສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອາເນສຸໍ ສຸຘມ຺ມໍ ເທວສຠໍ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວປຈິຕ຺ຕິ ອສຸຣິນ຺ໂທ ກຓ຺ຐປຎ຺ຈເມຫິ ພນ຺ຘເນຫິ ພທ຺ໂຘ [ພນ຺ໂຘ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ໂຫຕິ. ຍທາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວປຈິຕ຺ຕິສ຺ສ ອສຸຣິນ຺ທສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຘມ຺ມິກາ ໂຂ ເທວາ, ອຘມ຺ມິກາ ອສຸຣາ, ອິເຘວ ທານາຫໍ ເທວປຸຣໍ ຄຈ຺ຉາມີ’ຕິ. ອຖ ກຓ຺ຐປຎ຺ຈເມຫິ ພນ຺ຘເນຫິ ມຸຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕານໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ທິພ຺ເພຫິ ຈ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິໂຕ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ປຣິຈາເຣຕິ. ຍທາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວປຈິຕ຺ຕິສ຺ສ ອສຸຣິນ຺ທສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຘມ຺ມິກາ ໂຂ ອສຸຣາ, ອຘມ຺ມິກາ ເທວາ, ຕຕ຺ເຖວ ທານາຫໍ ອສຸຣປຸຣໍ ຄມິສ຺ສາມີ’ຕິ, ອຖ ກຓ຺ຐປຎ຺ຈເມຫິ ພນ຺ຘເນຫິ ພທ຺ຘໍ ອຕ຺ຕານໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ທິພ຺ເພຫິ ຈ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ປຣິຫາຍຕິ. ເອວໍ ສຸຂຸມໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວປຈິຕ຺ຕິພນ຺ຘນໍ. ຕໂຕ ສຸຂຸມຕຣໍ ມາຣພນ຺ຘນໍ. ມຎ຺ຎມາໂນ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພທ຺ໂຘ ມາຣສ຺ສ, ອມຎ຺ຎມາໂນ ມຸຕ຺ໂຕ ປາປິມໂຕ.

‘‘‘ອສ຺ມີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ອຍມຫມສ຺ມີ’ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ນ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ອຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ອສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ, ‘ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕເມຕໍ. ມຎ຺ຎິຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ມຎ຺ຎິຕໍ ຄຓ຺ໂຑ, ມຎ຺ຎິຕໍ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອມຎ຺ຎມາເນນ [ອມຎ຺ຎິຕມາເນນ (ປີ. ກ.)] ເຈຕສາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘‘ອສ຺ມີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ອຍມຫມສ຺ມີ’ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ນ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ອຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ອສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ, ‘ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ອິຎ຺ຊິຕເມຕໍ. ອິຎ຺ຊິຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ອິຎ຺ຊິຕໍ ຄຓ຺ໂຑ, ອິຎ຺ຊິຕໍ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອນິຎ຺ຊມາເນນ [ອນິຎ຺ຊິຍມາເນນ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ເຈຕສາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘‘ອສ຺ມີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜນ຺ທິຕເມຕໍ, ‘ອຍມຫມສ຺ມີ’ຕິ ຜນ຺ທິຕເມຕໍ, ‘ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ…ເປ… ‘ນ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ອຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ອສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ຜນ຺ທິຕເມຕໍ. ຜນ຺ທິຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ຜນ຺ທິຕໍ ຄຓ຺ໂຑ, ຜນ຺ທິຕໍ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອຜນ຺ທມາເນນ [ອຜນ຺ທິຍມາເນນ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ເຈຕສາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘‘ອສ຺ມີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປປຎ຺ຈິຕເມຕໍ, ‘ອຍມຫມສ຺ມີ’ຕິ ປປຎ຺ຈິຕເມຕໍ, ‘ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ…ເປ… ‘ນ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ອຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ອສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ… ‘ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ປປຎ຺ຈິຕເມຕໍ. ປປຎ຺ຈິຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ປປຎ຺ຈິຕໍ ຄຓ຺ໂຑ, ປປຎ຺ຈິຕໍ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ນິປ຺ປປຎ຺ເຈນ ເຈຕສາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘‘ອສ຺ມີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຄຕເມຕໍ, ‘ອຍມຫມສ຺ມີ’ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ນ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ອຣູປີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ອສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ, ‘ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎີ ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມານຄຕເມຕໍ. ມານຄຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣໂຄ, ມານຄຕໍ ຄຓ຺ໂຑ, ມານຄຕໍ ສລ຺ລໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ນິຫຕມາເນນ ເຈຕສາ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ອາສີວິສວຄ຺ໂຄ ເອກູນວີສຕິໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອາສີວິໂສ ຣໂຖ ກຸມ຺ໂມ, ທ຺ເວ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘາ ອວສ຺ສຸໂຕ;

ທຸກ຺ຂຘມ຺ມາ ກິໍສຸກາ ວີຓາ, ຉປ຺ປາຓາ ຍວກລາປີຕິ.

ສຬາຍຕນວຄ຺ເຄ ຈຕຸຕ຺ຖປຓ຺ຓາສໂກ ສມຕ຺ໂຕ.

ຕສ຺ສ ວຄ຺ຄຸທ຺ທານໍ –

ນນ຺ທິກ຺ຂໂຍ ສຏ຺ຐິນໂຍ, ສມຸທ຺ໂທ ອຸຣເຄນ ຈ;

ຈຕຸປຓ຺ຓາສກາ ເອເຕ, ນິປາເຕສຸ ປກາສິຕາຕິ.

ສຬາຍຕນສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໒. ເວທນາສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ສຄາຖາວຄ຺ໂຄ

໑. ສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໙. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາຕິ.

‘‘ສມາຫິໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ສໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;

ເວທນາ ຈ ປຊານາຕິ, ເວທນານຎ຺ຈ ສມ຺ຠວໍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ເຈຕາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ມຄ຺ຄຎ຺ຈ ຂຍຄາມິນໍ;

ເວທນານໍ ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ນິຈ຺ຉາໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ສຸຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໐. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາຕິ.

‘‘ສຸຂໍ ວາ ຍທິ ວາ ທຸກ຺ຂໍ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ສຫ;

ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ພຫິທ຺ຘາ ຈ, ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖິ ເວທິຕໍ.

‘‘ເອຕໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຎຕ຺ວານ, ໂມສຘມ຺ມໍ ປໂລກິນໍ;

ຜຸສ຺ສ ຜຸສ຺ສ ວຍໍ ປສ຺ສໍ, ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ວິຣຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໑. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ສຸຂາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາຍ ຣາຄານຸສໂຍ ປຫາຕພ຺ໂພ, ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ປຏິຆານຸສໂຍ ປຫາຕພ຺ໂພ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ເວທນາຍ ອວິຊ຺ຊານຸສໂຍ ປຫາຕພ຺ໂພ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຂາຍ ເວທນາຍ ຣາຄານຸສໂຍ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ປຏິຆານຸສໂຍ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ເວທນາຍ ອວິຊ຺ຊານຸສໂຍ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ນິຣນຸສໂຍ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ອຈ຺ເຉຈ຺ຉິ [ອຈ຺ເຉຊ຺ຊິ (ພຫູສຸ)] ຕຓ຺ຫໍ, ວິວຕ຺ຕຍິ [ວາວຕ຺ຕຍິ (ສີ.)] ສໍໂຍຊນໍ, ສມ຺ມາ ມານາຠິສມຍາ ອນ຺ຕມກາສິ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’’ຕິ.

‘‘ສຸຂໍ ເວທຍມານສ຺ສ [ເວທິຍມານສ຺ສ (ສີ. ປີ.)], ເວທນໍ ອປ຺ປຊານໂຕ;

ໂສ ຣາຄານຸສໂຍ ໂຫຕິ, ອນິສ຺ສຣຓທສ຺ສິໂນ.

‘‘ທຸກ຺ຂໍ ເວທຍມານສ຺ສ, ເວທນໍ ອປ຺ປຊານໂຕ;

ປຏິຆານຸສໂຍ ໂຫຕິ, ອນິສ຺ສຣຓທສ຺ສິໂນ.

‘‘ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ສນ຺ຕໍ, ຠູຣິປຎ຺ເຎນ ເທສິຕໍ;

ຕຎ຺ຈາປິ ອຠິນນ຺ທຕິ, ເນວ ທຸກ຺ຂາ ປມຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ອາຕາປີ, ສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ນ ຣິຎ຺ຈຕິ;

ຕໂຕ ໂສ ເວທນາ ສພ຺ພາ, ປຣິຊານາຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ໂສ ເວທນາ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ອນາສໂວ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ສງ຺ຂ຺ຍໍ ໂນເປຕິ ເວທຄູ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ;

໔. ປາຕາລສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໒. ‘‘ອສ຺ສຸຕວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຍໍ ວາຈໍ ຠາສຕິ – ‘ອຕ຺ຖິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປາຕາໂລ’ຕິ. ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອສນ຺ຕໍ ອວິຊ຺ຊມານໍ ເອວໍ ວາຈໍ ຠາສຕິ – ‘ອຕ຺ຖິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປາຕາໂລ’ຕິ. ສາຣີຣິການໍ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂານໍ ເວທນານໍ ອຘິວຈນໍ ຍທິທໍ ‘ປາຕາໂລ’ຕິ. ອສ຺ສຸຕວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ສາຣີຣິກາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ໂສຈຕິ ກິລມຕິ ປຣິເທວຕິ ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕິ ສມ຺ໂມຫໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ປາຕາເລ ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ, ຄາຘຎ຺ຈ ນາຊ຺ຌຄາ’. ສຸຕວາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສາຣີຣິກາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ເນວ ໂສຈຕິ, ນ ກິລມຕິ, ນ ປຣິເທວຕິ, ນ ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕິ, ນ ສມ຺ໂມຫໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ປາຕາເລ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ, ຄາຘຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຄາ’’’ຕິ.

‘‘ໂຍ ເອຕາ ນາຘິວາເສຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເວທນາ ທຸຂາ;

ສາຣີຣິກາ ປາຓຫຣາ, ຍາຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ປເວຘຕິ.

‘‘ອກ຺ກນ຺ທຕິ ປໂຣທຕິ, ທຸພ຺ພໂລ ອປ຺ປຖາມໂກ;

ນ ໂສ ປາຕາເລ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ, ອໂຖ ຄາຘມ຺ປິ ນາຊ຺ຌຄາ.

‘‘ໂຍ ເຈຕາ ອຘິວາເສຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ເວທນາ ທຸຂາ;

ສາຣີຣິກາ ປາຓຫຣາ, ຍາຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ນ ເວຘຕິ;

ສ ເວ ປາຕາເລ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ, ອໂຖ ຄາຘມ຺ປິ ອຊ຺ຌຄາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ;

໕. ທຏ຺ຐພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໓. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ສຸຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ທຸກ຺ຂໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ສລ຺ລໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຂາ ເວທນາ ທຸກ຺ຂໂຕ ທິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ສລ຺ລໂຕ ທິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ອຈ຺ເຉຈ຺ຉິ ຕຓ຺ຫໍ, ວິວຕ຺ຕຍິ ສໍໂຍຊນໍ, ສມ຺ມາ ມານາຠິສມຍາ ອນ຺ຕມກາສິ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’’ຕິ.

‘‘ໂຍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອທ຺ທ, ທຸກ຺ຂມທ຺ທກ຺ຂິ ສລ຺ລໂຕ;

ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ສນ຺ຕໍ, ອທ຺ທກ຺ຂິ ນໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ.

‘‘ສ ເວ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ປຣິຊານາຕິ ເວທນາ;

ໂສ ເວທນາ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ອນາສໂວ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ສງ຺ຂ຺ຍໍ ໂນເປຕິ ເວທຄູ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ;

໖. ສລ຺ລສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໔. ‘‘ອສ຺ສຸຕວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ສຸຂມ຺ປິ ເວທນໍ ເວທຍຕິ [ເວທິຍຕິ (ສີ. ປີ.)], ທຸກ຺ຂມ຺ປິ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂມ຺ປິ ເວທນໍ ເວທຍຕິ. ສຸຕວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສຸຂມ຺ປິ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ທຸກ຺ຂມ຺ປິ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂມ຺ປິ ເວທນໍ ເວທຍຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກ ວິເສໂສ ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ [ອຘິປ຺ປາໂຍ (ສີ. ກ.), ອຘິປ຺ປາຍໂສ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອຘິປ຺ປາໂຍໂສ (ປີ.)] ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອສ຺ສຸຕວຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊເນນາ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ອສ຺ສຸຕວາ. ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ໂສຈຕິ ກິລມຕິ ປຣິເທວຕິ ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕິ ສມ຺ໂມຫໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ເວ ເວທນາ ເວທຍຕິ – ກາຍິກຎ຺ຈ, ເຈຕສິກຎ຺ຈ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສໍ ສລ຺ເລນ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍ [ສລ຺ເລນ ອນຸວິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ຕເມນໍ ທຸຕິເຍນ ສລ຺ເລນ ອນຸເວຘໍ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍ [ສລ຺ເລນ ອນຸວິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ (ສີ.), ສລ຺ເລນ ອນຸເວຘໍ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ສລ຺ເລນ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍຸໍ (ປີ.)]. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ທ຺ວິສລ຺ເລນ ເວທນໍ ເວທຍຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ໂສຈຕິ ກິລມຕິ ປຣິເທວຕິ ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕິ ສມ຺ໂມຫໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ເວ ເວທນາ ເວທຍຕິ – ກາຍິກຎ຺ຈ, ເຈຕສິກຎ຺ຈ. ຕສ຺ສາເຍວ ໂຂ ປນ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ປຏິຆວາ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ປຏິຆວນ຺ຕໍ, ໂຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ປຏິຆານຸສໂຍ, ໂສ ອນຸເສຕິ. ໂສ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ກາມສຸຂໍ ອຠິນນ຺ທຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊານາຕິ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກາມສຸຂາ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ, ຕສ຺ສ ກາມສຸຂຎ຺ຈ ອຠິນນ຺ທໂຕ, ໂຍ ສຸຂາຍ ເວທນາຍ ຣາຄານຸສໂຍ, ໂສ ອນຸເສຕິ. ໂສ ຕາສໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ຕາສໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ອປ຺ປຊານໂຕ, ໂຍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ເວທນາຍ ອວິຊ຺ຊານຸສໂຍ, ໂສ ອນຸເສຕິ. ໂສ ສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ທຸກ຺ຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ສຸຕວາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ນ ໂສຈຕິ, ນ ກິລມຕິ, ນ ປຣິເທວຕິ, ນ ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕິ, ນ ສມ຺ໂມຫໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ເອກໍ ເວທນໍ ເວທຍຕິ – ກາຍິກໍ, ນ ເຈຕສິກໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສໍ ສລ຺ເລນ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ທຸຕິເຍນ ສລ຺ເລນ ອນຸເວຘໍ ນ ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ເອກສລ຺ເລນ ເວທນໍ ເວທຍຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ນ ໂສຈຕິ, ນ ກິລມຕິ, ນ ປຣິເທວຕິ, ນ ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕິ, ນ ສມ຺ໂມຫໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ເອກໍ ເວທນໍ ເວທຍຕິ – ກາຍິກໍ, ນ ເຈຕສິກໍ. ຕສ຺ສາເຍວ ໂຂ ປນ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ປຏິຆວາ ນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ອປ຺ປຏິຆວນ຺ຕໍ, ໂຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ປຏິຆານຸສໂຍ, ໂສ ນານຸເສຕິ. ໂສ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ກາມສຸຂໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ປຊານາຕິ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກາມສຸຂາ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ. ຕສ຺ສ ກາມສຸຂໍ ນາຠິນນ຺ທໂຕ ໂຍ ສຸຂາຍ ເວທນາຍ ຣາຄານຸສໂຍ, ໂສ ນານຸເສຕິ. ໂສ ຕາສໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວໍ ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ຕາສໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານໂຕ, ໂຍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ເວທນາຍ ອວິຊ຺ຊານຸສໂຍ, ໂສ ນານຸເສຕິ. ໂສ ສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ທຸກ຺ຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິເສໂສ, ອຍໍ ອຘິປ຺ປຍາໂສ, ອິທໍ ນານາກຣຓໍ ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອສ຺ສຸຕວຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊເນນາ’’ຕິ.

‘‘ນ ເວທນໍ ເວທຍຕິ ສປຎ຺ໂຎ,

ສຸຂມ຺ປິ ທຸກ຺ຂມ຺ປິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕປິ;

ອຍຎ຺ຈ ຘີຣສ຺ສ ປຸຖຸຊ຺ຊເນນ,

ມຫາ [ອຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ວິເສໂສ ກຸສລສ຺ສ ໂຫຕິ.

‘‘ສງ຺ຂາຕຘມ຺ມສ຺ສ ພຫຸສ຺ສຸຕສ຺ສ,

ວິປສ຺ສໂຕ [ສມ຺ປສ຺ສໂຕ (ສີ. ປີ.)] ໂລກມິມໍ ປຣຎ຺ຈ;

ອິຏ຺ຐສ຺ສ ຘມ຺ມາ ນ ມເຖນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ,

ອນິຏ຺ຐໂຕ ໂນ ປຏິຆາຕເມຕິ.

‘‘ຕສ຺ສານຸໂຣຘາ ອຖວາ ວິໂຣຘາ,

ວິຘູປິຕາ ອຕ຺ຖຄຕາ ນ ສນ຺ຕິ;

ປທຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ວິຣຊໍ ອໂສກໍ,

ສມ຺ມາ ປຊານາຕິ ຠວສ຺ສ ປາຣຄູ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ;

໗. ປຐມເຄລຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນ ຄິລານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ

‘‘ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ກາລໍ ອາຄເມຍ຺ຍ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອາໂລກິເຕ ວິໂລກິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສມິຎ຺ຊິເຕ ປສາຣິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອສິເຕ ປີເຕ ຂາຍິເຕ ສາຍິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ເມ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ຄເຕ ຐິເຕ ນິສິນ຺ເນ ສຸຕ຺ເຕ ຊາຄຣິເຕ ຠາສິເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ກາລໍ ອາຄເມຍ຺ຍ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ.

‘‘ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ສຕສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ, ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ສຸຂາ ເວທນາ. ສາ ຈ ໂຂ ປຏິຈ຺ຈ, ໂນ ອປ຺ປຏິຈ຺ຈ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ອິມເມວ ກາຍໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອຍໍ ໂຂ ປນ ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ສງ຺ຂໂຕ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ສງ຺ຂຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຸຂາ ເວທນາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ! ໂສ ກາເຍ ຈ ສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ຈ ສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ວຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ນິໂຣຘານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ໂຍ ກາເຍ ຈ ສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ຣາຄານຸສໂຍ, ໂສ ປຫີຍຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ສຕສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ສາ ຈ ໂຂ ປຏິຈ຺ຈ, ໂນ ອປ຺ປຏິຈ຺ຈ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ອິມເມວ ກາຍໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອຍໍ ໂຂ ປນ ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ສງ຺ຂໂຕ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ສງ຺ຂຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ! ໂສ ກາເຍ ຈ ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ຈ ທຸກ຺ຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ…ເປ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ໂຍ ກາເຍ ຈ ທຸກ຺ຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ປຏິຆານຸສໂຍ, ໂສ ປຫີຍຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ສຕສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ, ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ສາ ຈ ໂຂ ປຏິຈ຺ຈ, ໂນ ອປ຺ປຏິຈ຺ຈ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ອິມເມວ ກາຍໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອຍໍ ໂຂ ປນ ກາໂຍ ອນິຈ຺ໂຈ ສງ຺ຂໂຕ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ສງ຺ຂຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ! ໂສ ກາເຍ ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ…ເປ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ໂຍ ກາເຍ ຈ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອວິຊ຺ຊານຸສໂຍ, ໂສ ປຫີຍຕິ.

‘‘ໂສ ສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຊ຺ໂຌສິຕາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຠິນນ຺ທິຕາຕິ ປຊານາຕິ; ທຸກ຺ຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຊ຺ໂຌສິຕາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຠິນນ຺ທິຕາຕິ ປຊານາຕິ; ອທຸກ຺ຂມສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ອນິຈ຺ຈາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຊ຺ໂຌສິຕາຕິ ປຊານາຕິ, ອນຠິນນ຺ທິຕາຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ; ທຸກ຺ຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ; ອທຸກ຺ຂມສຸຂຎ຺ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ໂສ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ‘ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ [ສີຕິຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)] ປຊານາຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ, ຕສ຺ເສວ ເຕລສ຺ສ ຈ ວຏ຺ຏິຍາ ຈ ປຣິຍາທານາ ອນາຫາໂຣ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ‘ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍເຄລຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໖. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນ ຄິລານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ກາລໍ ອາຄເມຍ຺ຍ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ… ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ…ເປ… ຠາສິເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ. ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ກາລໍ ອາຄເມຍ຺ຍ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ.

‘‘ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ສຕສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ສຸຂາ ເວທນາ; ສາ ຈ ໂຂ ປຏິຈ຺ຈ, ໂນ ອປ຺ປຏິຈ຺ຈ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ອິມເມວ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ. ອຍໍ ໂຂ ປນ ຜສ຺ໂສ ອນິຈ຺ໂຈ ສງ຺ຂໂຕ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ໂນ. ອນິຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ສງ຺ຂຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຸຂາ ເວທນາ ກຸໂຕ ນິຈ຺ຈາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ! ໂສ ຜສ຺ເສ ຈ ສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຜສ຺ເສ ຈ ສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ວຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ນິໂຣຘານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ໂຍ ຜສ຺ເສ ຈ ສຸຂາຍ ຈ ເວທນາຍ ຣາຄານຸສໂຍ, ໂສ ປຫີຍຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ສຕສ຺ສ…ເປ… ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ…ເປ… ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ; ສາ ຈ ໂຂ ປຏິຈ຺ຈ, ໂນ ອປ຺ປຏິຈ຺ຈ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ? ອິມເມວ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ…ເປ… ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ, ຕສ຺ເສວ ເຕລສ຺ສ ຈ ວຏ຺ຏິຍາ ຈ ປຣິຍາທານາ ອນາຫາໂຣ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ‘ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໗. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ ສງ຺ຂຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຂຍຘມ຺ມາ ວຍຘມ຺ມາ ວິຣາຄຘມ຺ມາ ນິໂຣຘຘມ຺ມາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ ສງ຺ຂຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ ຂຍຘມ຺ມາ ວຍຘມ຺ມາ ວິຣາຄຘມ຺ມາ ນິໂຣຘຘມ຺ມາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຜສ຺ສມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໘. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ຜສ຺ສຊາ ຜສ຺ສມູລກາ ຜສ຺ສນິທານາ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ສຸຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂາ ເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ, ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຸຂາ ເວທນາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ສາ ວູປສມ຺ມຕິ. ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ທຸກ຺ຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ, ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ສາ ວູປສມ຺ມຕິ. ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ຕສ຺ເສວ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ, ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ອທຸກ຺ຂມສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ສາ ວູປສມ຺ມຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຏ຺ຐານໍ ສງ຺ຆຏ຺ຏນສໂມຘານາ [ສງ຺ຂຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ສໂມຘານາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.) ສງ຺ຆຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ສໂມຘານາ (ກ.) ສໍ. ນິ. ໒.໖໒ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ອຸສ຺ມາ ຊາຍຕິ, ເຕໂຊ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ເຕສໍເຍວ ກຏ຺ຐານໍ ນານາຠາວາ ວິນິກ຺ເຂປາ, ຍາ ຕຊ຺ຊາ ອຸສ຺ມາ, ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ສາ ວູປສມ຺ມຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ຜສ຺ສຊາ ຜສ຺ສມູລກາ ຜສ຺ສນິທານາ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ຕຊ຺ຊໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕຊ຺ຊາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕຊ຺ຊສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ຕຊ຺ຊາ ເວທນາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຄາຖາວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສມາຘິ ສຸຂໍ ປຫາເນນ, ປາຕາລໍ ທຏ຺ຐພ຺ເພນ ຈ;

ສລ຺ເລນ ເຈວ ເຄລຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ຈ ຜສ຺ສມູລກາຕິ.

໒. ຣໂຫຄຕວຄ຺ໂຄ

໑. ຣໂຫຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໙. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ວຸຕ຺ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ ຠຄວຕາ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິ’ນ຺ຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕໍ ຠຄວຕາ ສນ຺ຘາຍ ຠາສິຕໍ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິ’’’ນ຺ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ! ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂຸ, ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ. ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ. ວຸຕ຺ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ, ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ສງ຺ຂາຣານໍເຍວ ອນິຈ຺ຈຕໍ ສນ຺ຘາຍ ຠາສິຕໍ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ສງ຺ຂາຣານໍເຍວ ຂຍຘມ຺ມຕໍ…ເປ… ວຍຘມ຺ມຕໍ…ເປ… ວິຣາຄຘມ຺ມຕໍ …ເປ… ນິໂຣຘຘມ຺ມຕໍ…ເປ… ວິປຣິຓາມຘມ຺ມຕໍ ສນ຺ຘາຍ ຠາສິຕໍ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິ’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ນິໂຣໂຘ ອກ຺ຂາໂຕ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ປີຕິ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ວູປສໂມ ອກ຺ຂາໂຕ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ. ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຉຍິມາ, ຠິກ຺ຂຸ, ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ປີຕິ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຐມອາກາສສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາກາເສ ວິວິຘາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ. ປຸຣຕ຺ຖິມາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ສຣຊາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຣຊາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ສີຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຓ຺ຫາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຣິຕ຺ຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ກາຍສ຺ມິໍ ວິວິຘາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສຸຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ທຸກ຺ຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາປິ ວາຕາ ອາກາເສ, ວາຍນ຺ຕິ ວິວິຘາ ປຸຖູ;

ປຸຣຕ຺ຖິມາ ປຈ຺ຉິມາ ຈາປິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ອຖ ທກ຺ຂິຓາ.

‘‘ສຣຊາ ອຣຊາ ຈປິ, ສີຕາ ອຸຓ຺ຫາ ຈ ເອກທາ;

ອຘິມຕ຺ຕາ ປຣິຕ຺ຕາ ຈ, ປຸຖູ ວາຍນ຺ຕິ ມາລຸຕາ.

‘‘ຕເຖວິມສ຺ມິໍ ກາຍສ຺ມິໍ, ສມຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ເວທນາ;

ສຸຂທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປຕ຺ຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ຈ ຍາ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ອາຕາປີ, ສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ນ ຣິຎ຺ຈຕິ [ສມ຺ປຊາໂນ ນິຣູປຘິ (ກ.)];

ຕໂຕ ໂສ ເວທນາ ສພ຺ພາ, ປຣິຊານາຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ໂສ ເວທນາ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ອນາສໂວ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ສງ຺ຂ຺ຍໍ ໂນເປຕິ ເວທຄູ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ທຸຕິຍອາກາສສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາກາເສ ວິວິຘາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ. ປຸຣຕ຺ຖິມາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ…ເປ… ອຘິມຕ຺ຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ກາຍສ຺ມິໍ ວິວິຘາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສຸຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ທຸກ຺ຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຄາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາຄາຣໍ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ຂຕ຺ຕິຍາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເວສ຺ສາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ສຸທ຺ທາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ກາຍສ຺ມິໍ ວິວິຘາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສຸຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ທຸກ຺ຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາປິ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ສາມິສາປິ ສຸຂາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສາມິສາປິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສາມິສາປິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ນິຣາມິສາປິ ສຸຂາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນິຣາມິສາປິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນິຣາມິສາປິ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໓. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ? ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ອານນ຺ທ, ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອານນ຺ທ, ເວທນາ. ຜສ຺ສສມຸທຍາ ເວທນາສມຸທໂຍ; ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ຍໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ. ຍາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ເວທນາຍ ອາທີນໂວ. ໂຍ ເວທນາຍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ. ອຖ ໂຂ ປນານນ຺ທ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ນິໂຣໂຘ ອກ຺ຂາໂຕ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ປນານນ຺ທ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ວູປສໂມ ອກ຺ຂາໂຕ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ປນານນ຺ທ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ ອກ຺ຂາຕາ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ຣູປສຎ຺ຎາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໔. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວນ຺ເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວມ຺ປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕຎ຺ເຎວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ອານນ຺ທ, ສຸໂຓຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ອານນ຺ທ, ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອານນ຺ທ, ເວທນາ…ເປ… ຜສ຺ສສມຸທຍາ…ເປ… ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມສມ຺ພຫຸລສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໕. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ຜສ຺ສສມຸທຍາ ເວທນາສມຸທໂຍ; ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ຍໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ. ຍາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ເວທນາຍ ອາທີນໂວ. ໂຍ ເວທນາຍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ.

‘‘ອຖ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ນິໂຣໂຘ ອກ຺ຂາໂຕ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ນິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ອນຸປຸພ຺ພສງ຺ຂາຣານໍ ວູປສໂມ ອກ຺ຂາໂຕ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຉຍິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ. ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວາຈາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ປີຕິ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍສມ຺ພຫຸລສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໖. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ…’’ ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ…ເປ… ຜສ຺ສສມຸທຍາ…ເປ…. (ຍຖາ ປຸຣິມສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ, ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.) ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຎ຺ຈກງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໗. ອຖ ໂຂ ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ອຸທາຍິ, ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ຕິສ຺ໂສ ໂຂ, ຖປຕິ, ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຖປຕິ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ອຸທາຍິ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ທ຺ເວ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ, ສນ຺ຕສ຺ມິໍ ເອສາ ປຓີເຕ ສຸເຂ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ປຎ຺ຈກງ຺ຄໍ ຖປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ຖປຕິ, ທ຺ເວ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ອຸທາຍິ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ທ຺ເວ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ, ສນ຺ຕສ຺ມິໍ ເອສາ ປຓີເຕ ສຸເຂ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ປຎ຺ຈກງ຺ຄໍ ຖປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ຖປຕິ, ທ຺ເວ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ອຸທາຍິ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ທ຺ເວ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ. ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ, ສນ຺ຕສ຺ມິໍ ເອສາ ປຓີເຕ ສຸເຂ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ເນວ ສກ຺ຂິ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ປຎ຺ຈກງ຺ຄໍ ຖປຕິໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ, ນ ປນາສກ຺ຂິ ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທາຍິສ຺ສ ປຎ຺ຈກງ຺ເຄນ ຖປຕິນາ ສທ຺ຘິໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຍາວຕໂກ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທາຍິສ຺ສ ປຎ຺ຈກງ຺ເຄນ ຖປຕິນາ ສທ຺ຘິໍ ອໂຫສິ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ.

‘‘ສນ຺ຕເມວ, ອານນ຺ທ, ປຣິຍາຍໍ ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຖປຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາພ຺ຠນຸໂມທິ; ສນ຺ຕຎ຺ຈ ປນານນ຺ທ, ປຣິຍາຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈກງ຺ຄສ຺ສ ຖປຕິໂນ ນາພ຺ຠນຸໂມທິ. ທ຺ເວປິ ມຍາ, ອານນ຺ທ, ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕິສ຺ໂສປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ປຎ຺ຈປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຉປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ອຏ຺ຐາຣສາປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຉຕ຺ຕິໍສາປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ອຏ຺ຐສຕມ຺ປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິໂຕ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິເຕ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ຘມ຺ເມ ເຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸລປິຕໍ, ນ ສມນຸມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ສມນຸຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ສມນຸໂມທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ [ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)]. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິໂຕ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິເຕ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ຘມ຺ເມ ເຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸລປິຕໍ ສມນຸມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ ສມນຸຊານິສ຺ສນ຺ຕິ ສມນຸໂມທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຂີໂຣທກີຠູຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ອານນ຺ທ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ…ເປ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ຍໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ກາມສຸຂໍ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ, ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ, ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ, ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ, ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ, ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ, ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ. ເຍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຕໍປຣມໍ ສນ຺ຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕີ’ຕິ – ອິທໍ ເນສາຫໍ ນານຸຊານາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕມ຺ຫາ ສຸຂາ ອຎ຺ຎໍ ສຸຂໍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣຎ຺ຈ ປຓີຕຕຣຎ຺ຈ.

‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອານນ຺ທ, ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອາຫ, ຕຎ຺ຈ ສຸຂສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎເປຕິ. ຕຍິທໍ ກິໍສຸ, ຕຍິທໍ ກຖໍສູ’ຕິ? ເອວໍວາທິໂນ, ອານນ຺ທ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສຸຂຎ຺ເຎວ ເວທນໍ ສນ຺ຘາຍ ສຸຂສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎເປຕິ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ, ອາວຸໂສ, ສຸຂໍ ອຸປລພ຺ຠຕິ, ຍຫິໍ ຍຫິໍ [ຍໍ ຫິຍໍ ຫິ ສຸຂໍ (ສີ. ປີ.), ຍຫິໍ ຍຫິໍ ສຸຂໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.) ມ. ນິ. ໒.໙໑], ຕໍ ຕໍ ຕຖາຄໂຕ ສຸຂສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎເປຕີ’’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໘. ‘‘ທ຺ເວປິ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ, ຕິສ຺ໂສປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ, ປຎ຺ຈປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ, ຉປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ, ອຏ຺ຐາຣສາປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ, ຉຕ຺ຕິໍສາປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ, ອຏ຺ຐສຕມ຺ປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິເຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຘມ຺ເມ ເຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸລປິຕໍ ນ ສມນຸມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ສມນຸຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ສມນຸໂມທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ປຣິຍາຍເທສິເຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຘມ຺ເມ ເຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸລປິຕໍ ສມນຸມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ ສມນຸຊານິສ຺ສນ຺ຕິ ສມນຸໂມທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຂີໂຣທກີຠູຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມຄຸຓາ…ເປ… ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອາຫ, ຕຎ຺ຈ ສຸຂສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎເປຕິ. ຕຍິທໍ ກິໍສຸ, ຕຍິທໍ ກຖໍສູ’ຕິ? ເອວໍວາທິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສຸຂຎ຺ເຎວ ເວທນໍ ສນ຺ຘາຍ ສຸຂສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎເປຕິ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ, ອາວຸໂສ, ສຸຂໍ ອຸປລພ຺ຠຕິ ຍຫິໍ ຍຫິໍ [ຍໍ ຫິ ຍໍ ຫິ (ສີ. ປີ.)], ຕໍ ຕໍ ຕຖາຄໂຕ ສຸຂສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎເປຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຣໂຫຄຕວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຣໂຫຄຕໍ ທ຺ເວ ອາກາສໍ, ອຄາຣໍ ທ຺ເວ ຈ ອານນ຺ທາ;

ສມ຺ພຫຸລາ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ປຎ຺ຈກງ຺ໂຄ ຈ ຠິກ຺ຂຸນາຕິ.

໓. ອຏ຺ຐສຕປຣິຍາຍວຄ຺ໂຄ

໑. ສີວກສຸຕ຺ຕໍ

໒໖໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ອຖ ໂຂ ໂມຬິຍສີວໂກ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂມຬິຍສີວໂກ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ຕິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈາຍໍ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ ປຏິສໍເວເທຕິ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ສພ຺ພໍ ຕໍ ປຸພ຺ເພກຕເຫຕູ’ຕິ. ອິຘ [ອິຘ ປນ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຠວໍ ໂຄຕໂມ ກິມາຫາ’’ຕິ?

‘‘ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານານິປິ ໂຂ, ສີວກ, ອິເຘກຈ຺ຈານິ ເວທຍິຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສາມມ຺ປິ ໂຂ ເອຕໍ, ສີວກ, ເວທິຕພ຺ພໍ [ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ຍຖາ ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານານິປິ ອິເຘກຈ຺ຈານິ ເວທຍິຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ໂລກສ຺ສປິ ໂຂ ເອຕໍ, ສີວກ, ສຈ຺ຈສມ຺ມຕໍ ຍຖາ ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານານິປິ ອິເຘກຈ຺ຈານິ ເວທຍິຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ສີວກ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈາຍໍ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ ປຏິສໍເວເທຕິ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ສພ຺ພໍ ຕໍ ປຸພ຺ເພກຕເຫຕູ’ຕິ. ຍຎ຺ຈ ສາມໍ ຎາຕໍ ຕຎ຺ຈ ອຕິຘາວນ຺ຕິ, ຍຎ຺ຈ ໂລເກ ສຈ຺ຈສມ຺ມຕໍ ຕຎ຺ຈ ອຕິຘາວນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ມິຈ຺ຉາຕິ ວທາມິ.

‘‘ເສມ຺ຫສມຸຏ຺ຐານານິປິ ໂຂ, ສີວກ…ເປ… ວາຕສມຸຏ຺ຐານານິປິ ໂຂ, ສີວກ…ເປ… ສນ຺ນິປາຕິການິປິ ໂຂ, ສີວກ…ເປ… ອຸຕຸປຣິຓາມຊານິປິ ໂຂ, ສີວກ…ເປ… ວິສມປຣິຫາຣຊານິປິ ໂຂ, ສີວກ…ເປ… ໂອປກ຺ກມິການິປິ ໂຂ, ສີວກ…ເປ… ກມ຺ມວິປາກຊານິປິ ໂຂ, ສີວກ, ອິເຘກຈ຺ຈານິ ເວທຍິຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສາມມ຺ປິ ໂຂ ເອຕໍ, ສີວກ, ເວທິຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ກມ຺ມວິປາກຊານິປິ ອິເຘກຈ຺ຈານິ ເວທຍິຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ໂລກສ຺ສປິ ໂຂ ເອຕໍ, ສີວກ, ສຈ຺ຈສມ຺ມຕໍ. ຍຖາ ກມ຺ມວິປາກຊານິປິ ອິເຘກຈ຺ຈານິ ເວທຍິຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຕຕ຺ຣ, ສີວກ, ເຍ ເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອວໍວາທິໂນ ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ – ‘ຍໍ ກິຎ຺ຈາຍໍ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ ປຏິສໍເວເທຕິ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ສພ຺ພໍ ຕໍ ປຸພ຺ເພກຕເຫຕູ’ຕິ. ຍຎ຺ຈ ສາມໍ ຎາຕໍ ຕຎ຺ຈ ອຕິຘາວນ຺ຕິ ຍຎ຺ຈ ໂລເກ ສຈ຺ຈສມ຺ມຕໍ ຕຎ຺ຈ ອຕິຘາວນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕສໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ມິຈ຺ຉາຕິ ວທາມີຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂມຬິຍສີວໂກ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ …ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ປິຕ຺ຕໍ ເສມ຺ຫຎ຺ຈ ວາໂຕ ຈ, ສນ຺ນິປາຕາ ອຸຕູນິ ຈ;

ວິສມໍ ໂອປກ຺ກມິກໍ, ກມ຺ມວິປາເກນ ອຏ຺ຐມີ’’ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ອຏ຺ຐສຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໐. ‘‘ອຏ຺ຐສຕປຣິຍາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐສຕປຣິຍາໂຍ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ? ທ຺ເວປິ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ; ຕິສ຺ໂສປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ; ປຎ຺ຈປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ; ຉປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ; ອຏ຺ຐາຣສາປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ; ຉຕ຺ຕິໍສາປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ; ອຏ຺ຐສຕມ຺ປິ ມຍາ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ ປຣິຍາເຍນ. ‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ເວທນາ? ກາຍິກາ ຈ ເຈຕສິກາ ຈ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ເວທນາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ເວທນາ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ເວທນາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ເວທນາ? ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ…ເປ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ເວທນາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐາຣສ ເວທນາ? ຉ ໂສມນສ຺ສູປວິຈາຣາ, ຉ ໂທມນສ຺ສູປວິຈາຣາ, ຉ ອຸເປກ຺ຂູປວິຈາຣາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐາຣສ ເວທນາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຕ຺ຕິໍສ ເວທນາ? ຉ ເຄຫສິຕານິ [ເຄຫສ຺ສິຕານິ (ອຏ຺ຐ.)] ໂສມນສ຺ສານິ, ຉ ເນກ຺ຂມ຺ມສິຕານິ [ເນກ຺ຂມ຺ມສ຺ສິຕານິ (ອຏ຺ຐ.)] ໂສມນສ຺ສານິ, ຉ ເຄຫສິຕານິ ໂທມນສ຺ສານິ, ຉ ເນກ຺ຂມ຺ມສິຕານິ ໂທມນສ຺ສານິ, ຉ ເຄຫສິຕາ ອຸເປກ຺ຂາ, ຉ ເນກ຺ຂມ຺ມສິຕາ ອຸເປກ຺ຂາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຕ຺ຕິໍສ ເວທນາ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐສຕໍ ເວທນາ? ອຕີຕາ ຉຕ຺ຕິໍສ ເວທນາ, ອນາຄຕາ ຉຕ຺ຕິໍສ ເວທນາ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ຉຕ຺ຕິໍສ ເວທນາ – ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐສຕໍ ເວທນາ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐສຕປຣິຍາໂຍ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຎ຺ຎຕຣຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໑. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕມາ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ? ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂຸ, ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ເວທນາ. ຜສ຺ສສມຸທຍາ ເວທນາສມຸທໂຍ. ຕຓ຺ຫາ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ. ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ຍໍ ເວທນໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ; ຍາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ, ອຍໍ ເວທນາຍ ອາທີນໂວ; ໂຍ ເວທນາຍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ, ອິທໍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຸພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໒. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕມາ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ, ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ເວທນາ. ຜສ຺ສສມຸທຍາ ເວທນາສມຸທໂຍ. ຕຓ຺ຫາ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ…ເປ… ໂຍ ເວທນາຍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ. ອິທໍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓ’’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຎາຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໓. ‘‘‘ອິມາ ເວທນາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ອຍໍ ເວທນາສມຸທໂຍ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ…ເປ… ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ອຍໍ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ…ເປ… ‘ອຍໍ ເວທນານິໂຣໂຘ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ …ເປ… ‘ອຍໍ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ…ເປ… ‘ອຍໍ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ‘ອຍໍ ເວທນາຍ ອາທີນໂວ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ‘ອິທໍ ໂຂ ນິສ຺ສຣຓ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສມ຺ພຫຸລຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໔. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເວທນາ, ກຕໂມ ເວທນາສມຸທໂຍ, ກຕມາ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ? ກຕໂມ ເວທນານິໂຣໂຘ, ກຕມາ ເວທນານິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ? ໂກ ເວທນາຍ ອສ຺ສາໂທ, ໂກ ອາທີນໂວ, ກິໍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ – ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ອິມາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ຜສ຺ສສມຸທຍາ ເວທນາສມຸທໂຍ. ຕຓ຺ຫາ ເວທນາສມຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ. ຜສ຺ສນິໂຣຘາ…ເປ… ໂຍ ເວທນາຍ ຉນ຺ທຣາຄວິນໂຍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານໍ. ອິທໍ ເວທນາຍ ນິສ຺ສຣຓ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໕. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິມາສໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ. ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິມາສໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວໍ ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ. ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ. ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ, ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໖. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິມາສໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຕຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໗. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ເວທນໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເວທນາສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເວທນານິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເວທນານິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໘. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ນິຣາມິສສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໙. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສາ ປີຕິ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສາ ປີຕິ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣາ ປີຕິ; ອຕ຺ຖິ ສາມິສໍ ສຸຂໍ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສໍ ສຸຂໍ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣໍ ສຸຂໍ; ອຕ຺ຖິ ສາມິສາ ອຸເປກ຺ຂາ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສາ ອຸເປກ຺ຂາ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣາ ອຸເປກ຺ຂາ; ອຕ຺ຖິ ສາມິໂສ ວິໂມກ຺ໂຂ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິໂສ ວິໂມກ຺ໂຂ, ອຕ຺ຖິ ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕໂຣ ວິໂມກ຺ໂຂ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສາ ປີຕິ? ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ…ເປ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສາ ປີຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ປີຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ປີຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣາ ປີຕິ? ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາຄາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ, ໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ, ໂມຫາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣາ ປີຕິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສໍ ສຸຂໍ? ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ…ເປ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສໍ ສຸຂໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສໍ ສຸຂໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສໍ ສຸຂໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣໍ ສຸຂໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາຄາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ, ໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ, ໂມຫາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ນິຣາມິສຕຣໍ ສຸຂໍ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສາ ອຸເປກ຺ຂາ? ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ…ເປ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຸເປກ຺ຂາ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມິສາ ອຸເປກ຺ຂາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິສາ ອຸເປກ຺ຂາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ, ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຣາມິ