📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາເຍ

ມຫາວຄ຺ຄ-ອຏ຺ຐກຖາ

໑. ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ອວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑-໒. ມຫາວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ປຸພ຺ພງ຺ຄມາຕິ ສຫຊາຕວເສນ ຈ ອຸປນິສ຺ສຍວເສນ ຈາຕິ ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ. ສມາປຕ຺ຕິຍາຕິ ສມາປຊ຺ຊນາຍ ສຠາວປຏິລາຠາຍ, ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ວເທວ ອຫິຣິກໍ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປນ຺ຕິ ສາ ປເນສາ ຍເທຕໍ ອລຊ຺ຊນາກາຣສຓ຺ຐິກໍ ອຫິຣິກໍ, ອຠາຍນາກາຣສຓ຺ຐິຕຎ຺ຈ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປໍ, ເອຕໍ ອນຸເທວ ສເຫວ ເອກໂຕວ, ນ ວິນາ ເຕນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອວິຊ຺ຊາຄຕສ຺ສາຕິ ອວິຊ຺ຊາຍ ອຸປຄຕສ຺ສ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐີຕິ ອຍາຖາວທິຏ຺ຐິ ອນິຍ຺ຍານິກທິຏ຺ຐິ. ປໂຫຕີຕິ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປາທີສຸປິ ອຍາຖາວອນິຍ຺ຍານິກວເສເນວ ມິຈ຺ຉາຠາໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິຕິ ອິມານິ ອຏ຺ຐປິ ອກຸສລຘມ຺ມສມາປຕ຺ຕິຍາ ມິຈ຺ຉຕ຺ຕອງ຺ຄານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຕານິ ປນ ນ ເອກກ຺ຂເຓ ສພ຺ພານິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ນານກ຺ຂເຓ ລພ຺ຠນ຺ຕິ.

ກຖໍ? ຍທາ ຫິ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ກາຍວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ສມຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕທາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ມິຈ຺ຉາສຕິ ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕຕິ ຉ ອງ຺ຄານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍທາ ທິຏ຺ຐິວິປ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ, ຕທາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິວຊ຺ຊານິ ປຎ຺ຈ. ຍທາ ຕາເນວ ທ຺ເວ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ສມຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ຕທາ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕຏ຺ຐາເນ ມິຈ຺ຉາວາຈາຍ ສທ຺ຘິໍ ຕາເນວ ຉ ວາ ປຎ຺ຈ ວາ. ອຍໍ ອາຊີໂວ ນາມ ກຸປ຺ປມາໂນ ກາຍວຈີທ຺ວາເຣສຸເຍວ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸປ຺ປຕິ, ນ ມໂນທ຺ວາເຣ. ຕສ຺ມາ ຍທາ ອາຊີວສີເສນ ຕາເນວ ຈິຕ຺ຕານິ ກາຍວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ ສມຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ຕທາ ກາຍກມ຺ມໍ ມິຈ຺ຉາຊີໂວ ນາມ ໂຫຕິ, ຕຖາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕິ ມິຈ຺ຉາຊີວສ຺ສ ວເສນ ຕາເນວ ຉ ວາ ປຎ຺ຈ ວາ. ຍທາ ປນ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ອສມຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕານິ ຈິຕ຺ຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕທາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປມິຈ຺ຉາວາຍາມມິຈ຺ຉາສຕິມິຈ຺ຉາສມາຘິວເສນ ປຎ຺ຈ ວາ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປາທິວເສນ ຈຕ຺ຕາຣິ ວາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ເອວໍ ນ ເອກກ຺ຂເຓ ສພ຺ພານິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ນານກ຺ຂເຓ ລພ຺ຠນ຺ຕີຕິ.

ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ວິຊ຺ຊາຕິ ກມ຺ມສ຺ສກຕຎາຓໍ. ອິຫາປິ ສຫຊາຕວເສນ ຈ ອຸປນິສ຺ສຍວເສນ ຈາຕິ ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປນ຺ຕິ ຫິຣີ ຈ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ລຊ຺ຊນາກາຣສຓ຺ຐິຕາ ຫິຣີ, ຠາຍນາກາຣສຓ຺ຐິຕໍ ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ວຸຕ຺ໂຕວ. ວິຊ຺ຊາຄຕສ຺ສາຕິ ວິຊ຺ຊາຍ ອຸປຄຕສ຺ສ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ. ວິທ຺ທສຸໂນຕິ ວິທຸໂນ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐີຕິ ຍາຖາວທິຏ຺ຐິ ນິຍ຺ຍານິກທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຕິ ກຸສລຘມ຺ມສມາປຕ຺ຕິຍາ ອິມານິ ອຏ຺ຐງ຺ຄານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕານິ ໂລກິຍມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ນ ເອກໂຕ ສພ຺ພານິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ຕານິ ຈ ໂຂ ປຐມຊ຺ຌານິກມຄ຺ເຄ, ທຸຕິຍຊ຺ຌານິກາທີສຸ ປນ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປວຊ຺ຊານິ ສຕ຺ເຕວ ໂຫນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຍສ຺ມາ ມຊ຺ຌິມນິກາຍມ຺ຫິ ມຫາສຬາຍຕນິກສຸຕ຺ເຕ (ມ. ນິ. ໓.໔໓໑) ‘ຍາ ຕຖາຠູຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐິ, ສາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ໂຍ ຕຖາຠູຕສ຺ສ, ສງ຺ກປ຺ໂປ, ສ຺ວາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ. ໂຍ ຕຖາຠູຕສ຺ສ ວາຍາໂມ, ສ຺ວາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາວາຍາໂມ. ຍາ ຕຖາຠູຕສ຺ສ ສຕິ, ສ຺ວາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສຕິ. ໂຍ ຕຖາຠູຕສ຺ສ ສມາຘິ, ສ຺ວາສ຺ສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ. ປຸພ຺ເພວ ໂຂ ປນສ຺ສ ກາຍກມ຺ມໍ ວຈີກມ຺ມໍ ອາຊີໂວ ຈ ສຸປຣິສຸທ຺ໂຘ’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ຕສ຺ມາ ປຎ຺ຈງ຺ຄິໂກປິ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ ໂສ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ຕສ຺ມິໍເຍວ ສຸຕ຺ເຕ ‘‘ເອວມສ຺ສາຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ອິທໍ ກສ຺ມາ ນ ປສ຺ສສິ? ຍໍ ປເນຕໍ ‘‘ປຸພ຺ເພວ ໂຂ ປນສ຺ສາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ປພ຺ພຊິຕທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຣິສຸທ຺ຘຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ. ປພ຺ພຊິຕທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຫິ ປຣິສຸທ຺ຘານິ ກາຍກມ຺ມາທີນິ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ອຕິປຣິສຸທ຺ຘານິ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຍມຕ຺ໂຖ ທີປິໂຕ.

ຍມ຺ປິ ອຠິຘມ຺ເມ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ສມເຍ ປຎ຺ຈງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ (ວິຠ. ໒໑໒), ຕໍ ເອກໍ ກິຈ຺ຈນ຺ຕຣໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ມິຎ຺ຫິ ກາເລ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕໍ ປຫາຍ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕໍ ປູເຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ມິຈ຺ຉາວາຈາ ວາ ມິຈ຺ຉາຊີໂວ ວາ ນ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິ ສງ຺ກປ຺ໂປ ວາຍາໂມ ສຕິ ສມາຘີຕິ ອິເມສຸເຍວ ປຎ຺ຈສຸ ກາຣກງ຺ເຄສຸ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປູຣຕິ. ວິຣຕິວເສນ ຫິ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປູຣຕິ ນາມ. ສມ຺ມາວາຈາສມ຺ມາອາຊີເວສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຕິ ອິມໍ ກິຈ຺ຈນ຺ຕຣໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ໂລກິຍມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ຈ ປຎ຺ເຈວ ໂຫນ຺ຕິ, ວິຣຕິ ປນ ອນິຍຕາ. ຕສ຺ມາ ‘‘ຉອງ຺ຄິໂກ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ‘‘ປຎ຺ຈງ຺ຄິໂກ’’ຕ຺ເວວ ວຸຕ຺ຕໍ. ‘‘ຍາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອນາສວຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຣິຍມຄ຺ຄສມງ຺ຄິໂນ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ຕີຫິ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕຫິ ອາຣຕິ ວິຣຕິ ປຏິວິຣຕິ ເວຣມຓີ ອກິຣິຍາ ອກຣຓໍ, ອຍໍ ຠິກ຺ຂເວ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ອຣິໂຍ ອນາສໂວ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ໂຄ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໓.໑໓໙). ເອວໍ ປນ ມຫາຈຕ຺ຕາລີສກສຸຕ຺ຕາທີສຸ ອເນເກສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕາທີນຎ຺ຈ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄສ຺ສ ອງ຺ຄຠາວສິທ຺ຘິໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກວ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣມິສ຺ສໂກວ ກຖິໂຕ. ທຸຕິຍໍ ໂກສລສໍຍຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໓. ສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓. ຕຕິເຍ ສກລມິທໍ ຠນ຺ເຕຕິ ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ສາວກປາຣມີຎາຓສ຺ສ ມຕ຺ຖກໍ ອປ຺ປຕ຺ຕຕາຍ ສກລມ຺ປິ ມຄ຺ຄພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສນ຺ນິສ຺ສເຍນ ລພ຺ຠຕີຕິ ນ ອຎ຺ຎາສິ, ຘມ຺ມເສນາປຕິ ປນ ສາວກປາຣມີຎາຓສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຐິຕຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎາສິ, ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ. ເຕເນວສ຺ສ ຠຄວາ ສາຘຸ ສາຘູຕິ ສາຘຸກາຣມທາສິ.

໔. ຊາຓຸສ຺ໂສຓິພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສພ຺ພເສເຕນ ວຬວາຠິຣເຖນາຕິ ສກລເສເຕນ ຈຕູຫິ ວຬວາຫິ ຍຸຕ຺ຕຣເຖນ. ໂສ ກິຣ ສພ຺ໂພ ສຈກ຺ກປຎ຺ຊຣກຸພ຺ພໂຣ ຣຊຕປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຣໂຖ ຈ ນາເມສ ທຸວິໂຘ ໂຫຕິ – ໂຍຘຣໂຖ, ອລງ຺ກາຣຣໂຖຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍຘຣໂຖ ຈຕຸຣສ຺ສສຓ຺ຐາໂນ ໂຫຕິ ນາຕິມຫາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຕິຓ຺ຓໍ ວາ ຊນານໍ ຄຫຓສມຕ຺ໂຖ. ອລງ຺ກາຣຣໂຖ ມຫາ ໂຫຕິ ທີຆໂຕ ທີໂຆ ປຸຖຸລໂຕ ປຸຖຸໂລ ຈ, ຕຕ຺ຖ ຉຕ຺ຕຄ຺ຄາຫໂກ ວາລພີຊນິຄ຺ຄາຫໂກ ຕາລວຓ຺ຏຄ຺ຄາຫໂກຕິ ເອວໍ ອຏ຺ຐ ວາ ທສ ວາ ສຸເຂເນວ ຐາຕຸໍ ວາ ນິສີທິຕຸໍ ວາ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ ວາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ອຍມ຺ປິ ອລງ຺ກາຣຣໂຖເຍວ.

ເສຕາ ສຸທໍ ອສ຺ສາຕິ ຕາ ວຬວາ ປກຕິຍາ ເສຕວຓ຺ຓາວ. ເສຕາລງ຺ກາຣາຕິ ປສາຘນໍ ຕາສໍ ຣຊຕມຍໍ ອໂຫສິ. ເສໂຕ ຣໂຖຕິ ຣໂຖປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຣຊຕປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ທນ຺ຕກມ຺ມຂຈິຕຕ຺ຕາ ຈ ເສໂຕວ. ເສຕປຣິວາໂຣຕິ ຍຖາ ອຎ຺ເຎ ຣຖາ ສີຫຈມ຺ມປຣິວາຣາປິ ໂຫນ຺ຕິ, ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມປຣິວາຣາປິ ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລປຣິວາຣາປິ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ເອວໍ ເອສ. ເອສ ປນ ຆນທຸກູເລນ ປຣິວາຣິໂຕ ອໂຫສິ. ເສຕາ ຣສ຺ມິໂຍຕິ ຣສ຺ມິໂຍປິ ຣຊຕປນາຬິສຸປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ເສຕາ ປໂຕທລຏ຺ຐີຕິ ປໂຕທລຏ຺ຐິປິ ຣຊຕປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາ.

ເສຕໍ ຉຕ຺ຕນ຺ຕິ ຣຖມຊ຺ເຌ ອຸສ຺ສາປິຕຉຕ຺ຕມ຺ປິ ເສຕເມວ ອໂຫສິ. ເສຕໍ ອຸຓ຺ຫີສນ຺ຕິ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລວິຕ຺ຖາໂຣ ຣຊຕມໂຍ ອຸຓ຺ຫີສປຏ຺ໂຏ ເສໂຕ. ເສຕານິ ວຕ຺ຖານີຕິ ວຕ຺ຖານິປິ ເສຕານິ ເຜຓປຸຎ຺ຊວຓ຺ຓານິ. ເຕສຸ ນິວາສນໍ ປຎ຺ຈສຕຄ຺ຆນກໍ, ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ໂຄ ສຫສ຺ສຄ຺ຆນໂກ. ເສຕາ ອຸປາຫນາຕິ ອຸປາຫນາ ນາມ ມຄ຺ຄາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ໂຫນ຺ຕິ ອຏວິໍ ວາ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ. ອຍໍ ປນ ຣຖໍ ອຠິຣຸຬ຺ໂຫ, ເຕນສ຺ສ ຕທນຸຈ຺ຉວິໂກ ຣຊຕປຏິເສວິໂຕ ປາທາລງ຺ກາໂຣ ນາມ ເອສ ເອວໍ ວຸຕ຺ໂຕຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສຕາຍ ສຸທໍ ວາລພີຊນິຍາຕິ ຜລິກມຍທຓ຺ຑາຍ ເສຕຈມຣວາລພີຊນິຍາ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ເອຕ຺ຕກເມວສ຺ສ ເສຕໍ ອໂຫສິ, ໂສ ປນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເສຕວິເລປນໍ ວິລິມ຺ປິ, ເສຕມາລໍ ປິຬນ຺ຘິ, ທສສຸ ອງ຺ຄຸລີສຸ ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກາ ກຓ຺ເຓສຸ ກຸຓ຺ຑລານີຕິ ເອວມາທິ ອລງ຺ກາໂຣປິສ຺ສ ຣຊຕມໂຍວ ອໂຫສິ. ປຣິວາຣພ຺ຣາຫ຺ມຓາປິສ຺ສ ທສສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ຕເຖວ ເສຕວຕ຺ຖວິເລປນມາລາລງ຺ກາຣາ ອເຫສຸໍ.

ຍໍ ປເນຕໍ ສາວຕ຺ຖິຍາ ນິຍ຺ຍາຍນ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕຕ຺ຣາຍໍ ນິຍ຺ຍາຍນວິຠາວນາ – ໂສ ກິຣ ຉນ຺ນໍ ຉນ຺ນໍ ມາສານໍ ເອກວາຣໍ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣຕິ – ‘‘ອິໂຕ ເອຕ຺ຕເກຫິ ທິວເສຫິ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຸເຣຕຣເມວ ໂຆສນາ ກຍິຣຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຍ ນຄຣໂຕ ນ ປກ຺ກນ຺ຕາ, ເຕ ນ ປກ຺ກມນ຺ຕິ. ເຍປິ ປກ຺ກນ຺ຕາ, ເຕປິ ‘‘ປຸຎ຺ຎວໂຕ ສິຣິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍໍ ທິວສໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ນຄຣໍ ອນຸວິຈຣຕິ, ຕທາ ປາໂຕວ ນຄຣວີຖິໂຍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວາລິກໍ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ລາຊປຎ຺ຈເມຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ວິປ຺ປກິຣິຕ຺ວາ ປຸຓ຺ຓຆເຏ ຐເປຕ຺ວາ ກທລິໂຍ ຈ ຘເຊ ຈ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ສກລນຄຣໍ ຘູປິຕວາສິຕໍ ກໂຣນ຺ຕິ.

ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປາໂຕວ ສີສໍ ນ຺ຫາຍິຕ຺ວາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເສຕວຕ຺ຖາທີຫິ ອຕ຺ຕານໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ປາສາທາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຣຖໍ ອຠິຣຸຫຕິ. ອຖ ນໍ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສພ຺ພເສຕວຕ຺ຖວິເລປນມາລາລງ຺ກາຣາ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ. ຕໂຕ ມຫາຊນສ຺ສ ສນ຺ນິປາຕຕ຺ຖໍ ປຐມໍເຍວ ຕຣຸຓທາຣການໍ ຜລາຜລານິ ວິກິຣນ຺ຕິ, ຕທນນ຺ຕຣໍ ມາສກຣູປາທີນິ, ຕທນນ຺ຕຣໍ ກຫາປເຓ ວິກິຣນ຺ຕິ. ມຫາຊໂນ ສນ຺ນິປຕຕິ, ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິໂຍ ເຈວ ເຈລຸກ຺ເຂປາ ຈ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມງ຺ຄລິກໂສວຕ຺ຖິກາທີສຸ ມງ຺ຄລານິ ເຈວ ສຸວຕ຺ຖິໂຍ ຈ ກໂຣນ຺ເຕສຸ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ນຄຣໍ ອນຸວິຈຣຕິ. ປຸຎ຺ຎວນ຺ຕາ ມນຸສ຺ສາ ເອກຠູມິກາທິປາສາເທ ອາຣຸຍ຺ຫ ສຸກປຕ຺ຕສທິສານິ ວາຕປານກວາຏານິ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓປິ ອຕ຺ຕໂນ ຍສສິຣິສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ນຄຣໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ໂຕ ວິຍ ທກ຺ຂິຓທ຺ວາຣາຠິມຸໂຂ ໂຫຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຕເມນໍ ຊໂນ ທິສ຺ວາຕິ ມຫາຊໂນ ຕໍ ຣຖໍ ທິສ຺ວາ. ພ຺ຣຫ຺ມນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐາຘິວຈນເມຕໍ. ພ຺ຣຫ຺ມໍ ວຕ ໂຠ ຍານນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຍານສທິສໍ ວຕ ໂຠ ຍານນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ເສວ ໂຂ ເອຕນ຺ຕິ, ອານນ຺ທ, ມນຸສ຺ສາ ນາມ ວຓ຺ຓຠາຓການໍ ຘນໍ ທຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ທາຣິການໍ ວຓ຺ຓຄີຕໍ ຄາຍາເປນ຺ຕິ ‘‘ອຠິຣູໂປ ໂຫຕິ ທສ຺ສນີໂຍ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ’’ຕິ, ນ ຈ ເຕນ ວຓ຺ຓຠຓນມຕ຺ເຕນ ອຠິຣູປາ ວາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫທ຺ຘນາ ວາ, ເອວເມວ ມຫາຊໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຣຖໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມໍ ວຕ ໂຠ ຍານ’’ນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈາປິ ເອວໍ ວຓ຺ຓໍ ຠຓຕິ, ນ ປເນຕໍ ຍານໍ ວຓ຺ຓຠຓນມຕ຺ເຕເນວ ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ ນາມ ໂຫຕິ. ລາມກຎ຺ຫິ ເອຕໍ ຉວໍ. ປຣມຕ຺ເຖນ ປນ ອິມສ຺ເສວ ໂຂ ເອຕໍ, ອານນ຺ທ, ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິວຈນໍ. ອຍຎ຺ຫິ ສພ຺ພໂທສວິຄເມນ ເສຏ຺ໂຐ, ອິມິນາ ຈ ອຣິຍາ ນິພ຺ພານໍ ຍນ຺ຕີຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ ອິຕິປິ, ຘມ຺ມຠູຕຕ຺ຕາ ຍານຕ຺ຕາ ຈ ຘມ຺ມຍານໍ ອິຕິປິ, ອນຸຕ຺ຕຣຕ຺ຕາ ກິເລສສງ຺ຄາມສ຺ສ ຈ ວິຊິຕຕ຺ຕາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ສງ຺ຄາມວິຊໂຍ ອິຕິປິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ອິທານິສ຺ສ ນິທ຺ໂທສຠາວຎ຺ເຈວ ສງ຺ຄາມວິຊຍຠາວຎ຺ຈ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຣາຄໍ ວິນຍມານາ ປຣິໂຍສາເປຕິ ປຣິໂຍສານໍ ຄຈ຺ຉຕິ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕີຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ.

ຍສ຺ສ ສທ຺ຘາ ຈ ປຎ຺ຎາ ຈາຕິ ຍສ຺ສ ອຣິຍມຄ຺ຄຍານສ຺ສ ສທ຺ຘານຸສາຣິວເສນ ສທ຺ຘາ, ຘມ຺ມານຸສາຣິວເສນ ປຎ຺ຎາຕິ ອິເມ ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ສທາ ຘຸຣໍ ຍຸຕ຺ຕາ, ຕຕ຺ຣມຊ຺ຌຕ຺ຕຕາຍຸເຄ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫິຣີ ອີສາຕິ ອຕ຺ຕນາ ສທ຺ຘິໍ ອຘິວິຏ຺ເຐນ ພຫິທ຺ຘາສມຸຏ຺ຐາເນນ ໂອຕ຺ຕປ຺ເປນ ສທ຺ຘິໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານາ ຫິຣີ ຍສ຺ສ ມຄ຺ຄຣຖສ຺ສ ອີສາ. ມໂນ ໂຍຕ຺ຕນ຺ຕິ ວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ມຄ຺ຄຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂຍຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ຫິ ຣຖສ຺ສ ວາກາທິມຍໍ ໂຍຕ຺ຕໍ ໂຄເຓ ເອກາພທ຺ເຘ ກໂຣຕິ ເອກສງ຺ຄຫິເຕ, ເອວໍ ມຄ຺ຄຣຖສ຺ສ ໂລກິຍວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕໍ ອຕິເຣກປຎ຺ຎາສ, ໂລກຸຕ຺ຕຣວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕໍ ອຕິເຣກສຏ຺ຐິ ກຸສລຘມ຺ເມ ເອກາພທ຺ເຘ ເອກສງ຺ຄເຫ ກໂຣຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ມໂນ ໂຍຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕິ ອາຣກ຺ຂສາຣຖີຕິ ມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ສຕິ ອາຣກ຺ຂສາຣຖິ. ຍຖາ ຫິ ຣຖສ຺ສ ອາຣກ຺ໂຂ ສາຣຖິ ນາມ ໂຍຄ຺ຄິໂຍ. ຘຸຣໍ ວາເຫຕິ ໂຍເຊຕິ ອກ຺ຂໍ ອພ຺ຠຎ຺ຊຕິ ຣຖໍ ເປເສຕິ ຣຖຍຸຕ຺ຕເກ ນິພ຺ພິເສວເນ ກໂຣຕິ, ເອວໍ ມຄ຺ຄຣຖສ຺ສ ສຕິ. ອຍຎ຺ຫິ ອາຣກ຺ຂປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານາ ເຈວ ກຸສລາກຸສລານຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ຄຕິໂຍ ສມນ຺ເວສຕີຕິ ວຸຕ຺ຕາ.

ຣໂຖຕິ ອຣິຍອຏ຺ຐງ຺ຄິກມຄ຺ຄຣໂຖ. ສີລປຣິກ຺ຂາໂຣຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລາລງ຺ກາໂຣ. ຌານກ຺ໂຂຕິ ວິປສ຺ສນາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຌານງ຺ຄານໍ ວເສນ ຌານມຍອກ຺ໂຂ. ຈກ຺ກວີຣິໂຍຕິ ວີຣິຍຈກ຺ໂກ, ກາຍິກເຈຕສິກສງ຺ຂາຕານິ ທ຺ເວ ວີຣິຍານິ ອສ຺ສ ຈກ຺ການີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸເປກ຺ຂາ ຘຸຣສມາຘີຕິ ຘຸຣສ຺ສ ສມາຘິ, ອຸນ຺ນໂຕນຕາກາຣສ຺ສ ອຠາເວນ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ຍຸຄປເທສານໍ ສມຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຍຎ຺ຫິ ຕຕ຺ຣມຊ຺ຌຕ຺ຕຸເປກ຺ຂາ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທສ຺ສ ລີນຸທ຺ຘຈ຺ຈຠາວໍ ຫຣິຕ຺ວາ ປໂຍຄມຊ຺ຌຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ຐເປຕິ, ຕສ຺ມາ ອິມສ຺ສ ມຄ຺ຄຣຖສ຺ສ ‘‘ຘຸຣສມາຘີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ອນິຈ຺ຉາ ປຣິວາຣຓນ຺ຕິ ພາຫິຣກຣຖສ຺ສ ສີຫຈມ຺ມາທີນິ ວິຍ ອິມສ຺ສາປິ ອຣິຍມຄ຺ຄຣຖສ຺ສ ອໂລຠສງ຺ຂາຕາ ອນິຈ຺ຉາ ປຣິວາຣຓໍ ນາມ.

ອພ຺ຍາປາໂທຕິ ເມຕ຺ຕາ ຈ ເມຕ຺ຕາປຸພ຺ພຠາໂຄ ຈ. ອວິຫິໍສາຕິ ກຣຸຓາ ຈ ກຣຸຓາປຸພ຺ພຠາໂຄ ຈ. ວິເວໂກຕິ ກາຍວິເວກາທິ ຕິວິຘວິເວໂກ. ຍສ຺ສ ອາວຸຘນ຺ຕິ ຍສ຺ສ ອຣິຍມຄ຺ຄຣເຖ ຐິຕສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕໍ ປຎ຺ຈວິຘໍ ອາວຸຘໍ. ຍຖາ ຫິ ຣເຖ ຐິໂຕ ປຎ຺ຈຫິ ອາວຸເຘຫິ ສປຕ຺ເຕ ວິຊ຺ຌຕິ, ເອວໍ ໂຍຄາວຈໂຣປິ ອິມສ຺ມິໍ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄຣເຖ ຐິໂຕ ເມຕ຺ຕາຍ ໂທສໍ ວິຊ຺ຌຕິ, ກຣຸຓາຍ ວິຫິໍສໍ, ກາຍວິເວເກນ ຄຓສງ຺ຄຓິກໍ, ຈິຕ຺ຕວິເວເກນ ກິເລສສງ຺ຄຓິກໍ, ອຸປຘິວິເວເກນ ສພ຺ພາກຸສລໍ ວິຊ຺ຌຕິ. ເຕນສ຺ເສຕໍ ປຎ຺ຈວິຘໍ ‘‘ອາວຸຘ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕິຕິກ຺ຂາຕິ ທຸຣຸຕ຺ຕານໍ ທຸຣາຄຕານໍ ວຈນປຖານໍ ອຘິວາສນກ຺ຂນ຺ຕິ. ຈມ຺ມສນ຺ນາໂຫຕິ ສນ຺ນທ຺ຘຈມ຺ໂມ. ຍຖາ ຫິ ຣເຖ ຐິໂຕ ຣຖິໂກ ປຏິມຸກ຺ກຈມ຺ໂມ ອາຄຕາຄເຕ ສເຣ ຂມຕິ, ນ ນໍ ເຕ ວິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເອວໍ ອຘິວາສນກ຺ຂນ຺ຕິສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຕາຄເຕ ວຈນປເຖ ຂມຕິ, ນ ນໍ ເຕ ວິຊ຺ຌນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ‘‘ຕິຕິກ຺ຂາ ຈມ຺ມສນ຺ນາໂຫ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຈຕູຫິ ໂຍເຄຫິ ເຂມາຍ ນິພ຺ພານາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິພ຺ພານາຠິມຸໂຂ ຄຈ຺ຉຕິເຍວ, ນ ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ຠິຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອຕທຕ຺ຕນິ ສມ຺ຠູຕນ຺ຕິ ເອຕໍ ມຄ຺ຄຍານໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຣິສກາຣໍ ນິສ຺ສາຍ ລທ຺ຘຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ຠູຕໍ ນາມ ໂຫຕິ. ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ ອນຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ອສທິສໍ ເສຏ຺ຐຍານໍ. ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຘີຣາ ໂລກມ຺ຫາຕິ ເຍສໍ ເອຕໍ ຍານໍ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ຘີຣາ ປຓ຺ຑິຕປຸຣິສາ ໂລກມ຺ຫາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎທຕ຺ຖູຕິ ເອກໍເສນ. ຊຍໍ ຊຍນ຺ຕິ ຣາຄາທໂຍ ສປຕ຺ເຕ ຊິນນ຺ຕາ ຊິນນ຺ຕາ.

໕-໖. ກິມຕ຺ຖິຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໕-໖. ປຎ຺ຈເມ ອຍເມວາຕິ ເອວສທ຺ໂທ ນິຍມຕ຺ໂຖ. ເຕນ ອຎ຺ຎໍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂຎ຺ເຈວ ມິສ຺ສກມຄ຺ໂຄ ຈ ກຖິໂຕ. ຉຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໗. ທຸຕິຍອຎ຺ຎຕຣຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗. ສຕ຺ຕເມ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ໂຂ ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວຈນນ຺ຕິ ອສງ຺ຂຕາຍ ອມຕາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອາສວານໍ ຂໂຍ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ ອປິຈ ເຕນ ຣາຄາທິວິນເຍນ ອາສວານໍ ຂໂຍຕິປິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອາສວກ຺ຂໂຍ ນາມ ອຣຫຕ຺ຕໍ, ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສາປິ ເອຕໍ ຣາຄວິນໂຍຕິອາທິ ນາມເມວາຕິ ທີເປຕິ. ເອຕທໂວຈາຕິ ‘‘ສຕ຺ຖາຣາ ນິພ຺ພານຘາຕູຕິ ວທນ຺ເຕນ ອມຕໍ ນິພ຺ພານໍ ກຖິຕໍ, ມຄ຺ໂຄ ປນສ຺ສ ນ ກຖິໂຕ. ຕໍ ກຖາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອນຸສນ຺ຘິກຸສລຕາຍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອຕໍ ອໂວຈ.

໘. ວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘. ອຏ຺ຐເມ ກຕມາ ຈ ຠິກ຺ຂເວ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐີຕິ ເອເກນ ປຣິຍາເຍນ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກມຄ຺ຄໍ ວິຠຊິຕ຺ວາ ປຸນ ອປເຣນ ປຣິຍາເຍນ ວິຠຊິຕຸກາໂມ ອິທໍ ເທສນໍ ອາຣຠິ. ຕຕ຺ຖ ທຸກ຺ເຂ ຎາຓນ຺ຕິ ສວນສມ຺ມສນປຏິເວຘປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓວເສນ ຈຕູຫາກາເຣຫິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຎາຓໍ. ສມຸທເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເສເສສຸ ປນ ທ຺ວີສຸ ສມ຺ມສນສ຺ສ ອຠາວາ ຕິວິຘເມວ ວຏ຺ຏຕິ. ເອວເມຕໍ ‘‘ທຸກ຺ເຂ ຎາຓ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ຈຕຸສຈ຺ຈກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ທສ຺ສິຕໍ.

ຕຕ຺ຖ ປຸຣິມານິ ທ຺ເວ ສຈ຺ຈານິ ວຏ຺ຏໍ, ປຈ຺ຉິມານິ ວິວຏ຺ຏໍ. ເຕສຸ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຏ຺ເຏ ກມ຺ມຏ຺ຐານາຠິນິເວໂສ ໂຫຕິ, ວິວຏ຺ເຏ ນຕ຺ຖິ ອຠິນິເວໂສ. ປຸຣິມານິ ຫິ ທ຺ເວ ສຈ຺ຈານິ ‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ທຸກ຺ຂໍ, ຕຓ຺ຫາ ສມຸທໂຍ’’ຕິ ເອວໍ ສງ຺ເຂເປນ ຈ, ‘‘ກຕເມ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ຣູປກ຺ຂນ຺ໂຘ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວິຕ຺ຖາເຣນ ຈ ອາຈຣິຍສນ຺ຕິເກ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ວາຈາຍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ໂຍຄາວຈໂຣ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ອິຕເຣສຸ ປນ ທ຺ວີສຸ ສຈ຺ເຈສຸ – ‘‘ນິໂຣຘສຈ຺ຈໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປໍ, ມຄ຺ຄສຈ຺ຈໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ສວເນເນວ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ໂສ ເອວໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ເອກປຏິເວເຘນ ປຏິວິຊ຺ຌຕິ, ເອກາຠິສມເຍນ ອຠິສເມຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ປຣິຎ຺ຎາປຏິເວເຘນ ປຏິວິຊ຺ຌຕິ, ສມຸທຍໍ ປຫານປຏິເວເຘນ, ນິໂຣຘໍ ສຈ຺ຉິກິຣິຍປຏິເວເຘນ, ມຄ຺ຄໍ ຠາວນາປຏິເວເຘນ ປຏິວິຊ຺ຌຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ປຣິຎ຺ຎາຠິສມເຍນ…ເປ… ມຄ຺ຄໍ ຠາວນາຠິສມເຍນ ອຠິສເມຕິ.

ເອວມສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາເຄ ທ຺ວີສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາສວນຘາຣຓສມ຺ມສນປຏິເວໂຘ ໂຫຕິ, ທ຺ວີສຸ ສວນປຏິເວໂຘເຍວ. ອປຣຠາເຄ ຕີສຸ ກິຈ຺ຈໂຕ ປຏິເວໂຘ ໂຫຕິ, ນິໂຣເຘ ອາຣມ຺ມຓປຏິເວໂຘ. ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ປນ ປຕ຺ຕສຈ຺ຈສ຺ສ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸພ຺ເພ ປຣິຄ຺ຄຫໂຕ – ‘‘ທຸກ຺ຂໍ ປຣິຊານາມິ, ສມຸທຍໍ ປຊຫາມິ, ນິໂຣຘໍ ສຈ຺ຉິກໂຣມິ, ມຄ຺ຄໍ ຠາເວມີ’’ຕິ ອາໂຠຄສມນ຺ນາຫາຣມນສິກາຣປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ນຕ຺ຖິ, ປຣິຄ຺ຄຫໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂຫຕິ. ອປຣຠາເຄ ປນ ທຸກ຺ຂໍ ປຣິຎ຺ຎາຕເມວ ໂຫຕິ…ເປ… ມຄ຺ໂຄ ຠາວິໂຕວ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທ຺ເວ ສຈ຺ຈານິ ທຸທ຺ທສຕ຺ຕາ ຄມ຺ຠີຣານິ, ທ຺ເວ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ ທຸທ຺ທສານິ. ທຸກ຺ຂສຈ຺ຈຎ຺ຫິ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປາກຏໍ, ຂາຓຸກຓ຺ຏກປຫາຣາທີສຸ ‘‘ອໂຫ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕມ຺ປິ ອາປຊ຺ຊຕິ. ສມຸທຍມ຺ປິ ຂາທິຕຸກາມຕາຠຸຎ຺ຊິຕຸກາມຕາທິວເສນ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປາກຏໍ. ລກ຺ຂຓປຏິເວຘໂຕ ປນ ອຸຠຍມ຺ປິ ຄມ຺ຠີຣໍ. ອິຕິ ຕານິ ທຸທ຺ທສຕ຺ຕາ ຄມ຺ຠີຣານິ. ອິຕເຣສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ປໂຍໂຄ ຠວຄ຺ຄຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ຫຕ຺ຖປສາຣຓໍ ວິຍ ອວີຈິຜຸສນຕ຺ຖໍ ປາທປສາຣຓໍ ວິຍ ສຕຘາ ຠິນ຺ນສ຺ສ ວາລສ຺ສ ໂກຏິຍາ ໂກຏິໍ ປຏິປາທນໍ ວິຍ ຈ ໂຫຕິ. ອິຕິ ຕານິ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ ທຸທ຺ທສານິ. ເອວໍ ທຸທ຺ທສຕ຺ຕາ ຄມ຺ຠີເຣສຸ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ ຈ ທຸທ຺ທເສສຸ ຈຕູສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ອຸຄ຺ຄຫາທິວເສນ ອິທໍ ‘‘ທຸກ຺ເຂ ຎາຓ’’ນ຺ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ປຏິເວຘກ຺ຂເຓ ປນ ເອກເມວ ຕໍ ຎາຓໍ ໂຫຕິ.

ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ກປ຺ປາທີສຸ ກາມປຈ຺ຈນີກຏ຺ເຐນ ກາມໂຕ ນິສ຺ສຏຠາເວນ ວາ, ກາມໍ ສມ຺ມສນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ໂນຕິ ວາ, ກາມປທຆາຕໍ ກາມວູປສມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນຕິ ວາ, ກາມວິວິຕ຺ຕນ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນຕິ ວາ ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ. ເສສປທທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສພ຺ເພປິ ຈ ເຕ ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ກປ຺ປາທໂຍ ກາມພ຺ຍາປາທວິຫິໍສາວິຣມຓສຎ຺ຎານໍ ນານຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພຠາເຄ ນານາ, ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ອິເມສຸ ຕີສຸ ຐາເນສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອກຸສລສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ປທຈ຺ເຉທໂຕ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕິສາຘນວເສນ ມຄ຺ຄງ຺ຄໍ ປູຣຍມາໂນ ເອໂກວ ກຸສລສງ຺ກປ຺ໂປ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ນາມ.

ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີອາທໂຍປິ ມຸສາວາທາທີຫິ ວິຣມຓສຎ຺ຎານໍ ນານຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພຠາເຄ ນານາ, ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ອກຸສລທຸສ຺ສີລ຺ຍເຈຕນາຍ ປທຈ຺ເຉທໂຕ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕິສາຘນວເສນ ມຄ຺ຄງ຺ຄໍ ປູຣຍມານາ ເອກາວ ກຸສລເວຣມຓີ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ມາວາຈາ ນາມ.

ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ອາທໂຍປິ ປາຓາຕິປາຕາທີຫິ ວິຣມຓສຎ຺ຎານໍ ນານຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພຠາເຄ ນານາ, ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ອິເມສຸ ຕີສຸ ຐາເນສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ອກຸສລທຸສ຺ສີລ຺ຍເຈຕນາຍ ອກິຣິຍໂຕ ປທຈ຺ເຉທໂຕ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕິສາຘນວເສນ ມຄ຺ຄງ຺ຄໍ ປູຣຍມານາ ເອກາວ ກຸສລເວຣມຓີ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ນາມ.

ມິຈ຺ຉາອາຊີວນ຺ຕິ ຂາທນີຍໂຠຊນີຍາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ກາຍວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ. ປຫາຍາຕິ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ. ສມ຺ມາອາຊີເວນາຕິ ພຸທ຺ຘປສຕ຺ເຖນ ອາຊີເວນ. ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕີຕິ ຊີວິຕວຸຕ຺ຕິໍ ປວຕ຺ເຕຕິ. ສມ຺ມາຊີໂວປິ ກຸຫນາທີຫິ ວິຣມຓສຎ຺ຎານໍ ນານຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພຠາເຄ ນານາ. ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ອິເມສຸເຍວ ສຕ຺ຕສຸ ຐາເນສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວທຸສ຺ສີລ຺ຍເຈຕນາຍ ປທຈ຺ເຉທໂຕ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕິສາຘນວເສນ ມຄ຺ຄງ຺ຄໍ ປູຣຍມານາ ເອກາວ ກຸສລເວຣມຓີ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ນາມ.

ອນຸປ຺ປນ຺ນານນ຺ຕິ ເອກສ຺ມິໍ ຠເວ ຕຖາຣູເປ ວາ ອາຣມ຺ມເຓ ອຕ຺ຕໂນ ນ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ, ປຣສ຺ສ ປນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນ ທິສ຺ວາ – ‘‘ອໂຫ ວຕ ເມ ເອວຣູປາ ປາປກາ ຘມ຺ມາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ. ຉນ຺ທນ຺ຕິ ເຕສໍ ອກຸສລານໍ ອນຸປ຺ປາທກປຏິປຕ຺ຕິສາຘກໍ ວີຣິຍຈ຺ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ. ວາຍມຕີຕິ ວາຍາມໍ ກໂຣຕິ. ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕີຕິ ວີຣິຍໍ ປວຕ຺ເຕຕິ. ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ວີຣິເຍນ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຫິຕໍ ກໂຣຕິ. ປທຫຕີຕິ ‘‘ກາມໍ ຕໂຈ ຈ ນ຺ຫາຣຸ ຈ ອຏ຺ຐິ ຈ ອວສິສ຺ສຕູ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໒.໑໘໔) ປຘານໍ ປວຕ຺ເຕຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານນ຺ຕິ ສມຸທາຈາຣວເສນ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປ຺ປນ຺ນປຸພ຺ພານໍ. ອິທານິ ຕາທິເສ ນ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສາມີຕິ ເຕສໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ.

ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານນ຺ຕິ ອປຏິລທ຺ຘານໍ ປຐມຊ຺ຌານາທີນໍ. ອຸປ຺ປນ຺ນານນ຺ຕິ ເຕສໍເຍວ ປຏິລທ຺ຘານໍ. ຐິຕິຍາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິປພນ຺ຘວເສນ ຐິຕຕ຺ຖໍ. ອສມ຺ໂມສາຍາຕິ ອວິນາສຕ຺ຖໍ. ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍາຕິ ອຸປຣິຠາວາຍ. ເວປຸລ຺ລາຍາຕິ ວິປຸລຠາວາຍ. ປາຣິປູຣິຍາຕິ ຠາວນາຍ ປຣິປູຣຓຕ຺ຖໍ. ອຍມ຺ປິ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ອກຸສລານໍ ອນຸປ຺ປາທນາທິຈິຕ຺ຕນານຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພຠາເຄ ນານາ. ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ອິເມສຸເຍວ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ກິຈ຺ຈສາຘນວເສນ ມຄ຺ຄງ຺ຄໍ ປູຣຍມານໍ ເອກເມວ ກຸສລວີຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ນາມ.

ສມ຺ມາສຕິປິ ກາຍາທິປຣິຄ຺ຄາຫກຈິຕ຺ຕານໍ ນານຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພຠາເຄ ນານາ, ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ປນ ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ກິຈ຺ຈສາຘນວເສນ ມຄ຺ຄງ຺ຄໍ ປູຣຍມານາ ເອກາ ສຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ມາສຕິ ນາມ.

ຌານາທີນິ ປຸພ຺ພຠາເຄປິ ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓປິ ນານາ, ປຸພ຺ພຠາເຄ ສມາປຕ຺ຕິວເສນ ນານາ, ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ນານາມຄ຺ຄວເສນ. ເອກສ຺ສ ຫິ ປຐມມຄ຺ໂຄ ປຐມຊ຺ຌານິໂກ ໂຫຕິ, ທຸຕິຍມຄ຺ຄາທໂຍປິ ປຐມຊ຺ຌານິກາ ວາ ທຸຕິຍາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣຊ຺ຌານິກາ ວາ. ເອກສ຺ສ ປຐມມຄ຺ໂຄ ທຸຕິຍາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣຊ຺ຌານິໂກ ໂຫຕິ, ທຸຕິຍາທໂຍປິ ທຸຕິຍາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣຊ຺ຌານິກາ ວາ ປຐມຊ຺ຌານິກາ ວາ. ເອວໍ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ມຄ຺ຄາ ຌານວເສນ ສທິສາ ວາ ອສທິສາ ວາ ເອກຈ຺ຈສທິສາ ວາ ໂຫນ຺ຕິ.

ອຍໍ ປນສ຺ສ ວິເສໂສ ປາທກຊ຺ຌານນິຍເມນ ໂຫຕິ. ປາທກຊ຺ຌານນິຍເມນ ຫິ ປຐມຊ຺ຌານລາຠິໂນ ປຐມຊ຺ຌານາ ວຸຏ຺ຐາຍ ວິປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນມຄ຺ໂຄ ປຐມຊ຺ຌານິໂກ ໂຫຕິ, ມຄ຺ຄງ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ຄານິ ປເນຕ຺ຖ ປຣິປຸຓ຺ຓາເນວ ໂຫນ຺ຕິ. ທຸຕິຍຊ຺ຌານໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ວິປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ທຸຕິຍຊ຺ຌານິໂກ ໂຫຕິ, ມຄ຺ຄງ຺ຄານິ ປເນຕ຺ຖ ສຕ຺ຕ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕິຍຊ຺ຌານໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ວິປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕິຍຊ຺ຌານິໂກ, ມຄ຺ຄງ຺ຄານິ ປເນຕ຺ຖ ສຕ຺ຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານິ ຉ ໂຫນ຺ຕິ. ເອສ ນໂຍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນາ.

ອາຣຸປ຺ເປ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕຎ຺ຈ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ, ໂນ ໂລກິຍນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ກຖນ຺ຕິ? ເອຕ຺ຖາປິ ປຐມຊ຺ຌານາທີສຸ ຍໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ອຣູປສມາປຕ຺ຕິໍ ຠາເວຕ຺ວາ ໂສ ອາຣຸປ຺ເປ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຕໍຌານິກາວສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເອວໍ ປາທກຊ຺ຌານເມວ ນິຍເມຕິ. ເກຈິ ປນ ເຖຣາ – ‘‘ວິປສ຺ສນາຍ ອາຣມ຺ມຓຠູຕາ ຂນ຺ຘາ ນິຍເມນ຺ຕີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເກຈິ ‘‘ປຸຄ຺ຄລຊ຺ຌາສໂຍ ນິຍເມຕີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເກຈິ ‘‘ວຸຏ຺ຐານຄາມິນີວິປສ຺ສນາ ນິຍເມຕີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເຕສໍ ວາທວິນິຈ຺ຉໂຍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ວຸຏ຺ຐານຄາມິນີວິປສ຺ສນາຘິກາເຣ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສມາຘີຕິ ອຍໍ ປຸພ຺ພຠາເຄ ໂລກິໂຍ, ອປຣຠາເຄ ໂລກຸຕ຺ຕໂຣ ສມ຺ມາສມາຘີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໙. ສູກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙. ນວເມ ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕນ຺ຕິ ສູກໍ ນາມ ອຸທ຺ຘຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ຐປິຕໍ ຫຕ຺ຖໍ ວາ ປາທໍ ວາ ຠິນ຺ທຕິ, ຕຖາ ອຏ຺ຐປິຕໍ ປນ ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕໍ ນາມ. ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາຕິ ມິຈ຺ຉາຐປິຕາຍ ກມ຺ມສ຺ສກຕປຎ຺ຎາຍ. ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕີຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ. ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕິ. ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາຕິ ກມ຺ມສ຺ສກຕປຎ຺ຎາຍ ເຈວ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ຈ ມິຈ຺ຉາ ຐປິຕຕ຺ຕາ, ອປ຺ປວຕ຺ຕິຕຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ກມ຺ມສ຺ສກຕຎາຓໍ ມຄ຺ຄນິສ຺ສິຕໍ ກຕ຺ວາ ມິສ຺ສກມຄ຺ໂຄ ກຖິໂຕ.

໑໐. ນນ຺ທິຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐. ທສເມ ປຣິພ຺ພາຊໂກຕິ ຉນ຺ນປຣິພ຺ພາຊໂກ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ວິຫາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມວິຫາຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑. ທຸຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸນ຺ຕິ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸໍ ນິລີຍິຕຸໍ ເອໂກວ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣິຕຸໍ ອິຈ຺ຉາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາຕິ ໂຍ ອຕ຺ຕນາ ປຍຸຕ຺ຕວາຈໍ ອກຕ຺ວາ ມມຕ຺ຖາຍ ສທ຺ເຘສຸ ກຸເລສຸ ປຏິຍຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ອຸປນາເມຍ຺ຍ, ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣກໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຐເປຕ຺ວາ ນມ຺ຫິ ອຎ຺ເຎນ ເກນຈິ ຠິກ຺ຂຸນາ ວາ ຄຫຏ຺ເຐນ ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພຕິ.

ກສ຺ມາ ປນ ເອວມາຫາຕິ? ຕສ຺ມິໍ ກິຣ ອຑ຺ຒມາເສ ວິເນຕພ຺ໂພ ສຕ຺ໂຕ ນາໂຫສິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ – ‘‘ອິມໍ ອຑ຺ຒມາສໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຸເຂເນວ ວີຕິນາເມສ຺ສາມິ, ອິຕິ ມຍ຺ຫຎ຺ເຈວ ສຸຂວິຫາໂຣ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນາຄເຕ ຈ ປຈ຺ຉິມາ ຊນຕາ ‘ສຕ຺ຖາປິ ຄຓໍ ວິຫາຍ ເອກໂກ ວິຫາສິ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ ມຍ’ນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐານຸຄຕິໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕທສ຺ສາ ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ເອວມາຫ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ສຕ຺ຖຸ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອທາສິ. ໂສ ປາໂຕວ ຄນ຺ຘກຸຏິປຣິເວຓສມ຺ມຊ຺ຊນມຸໂຂທກທນ຺ຕກຏ຺ຐທານາທີນິ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ກຕ຺ວາ ອປຄຈ຺ຉຕິ.

ເຍນ ສ຺ວາຫນ຺ຕິ ເຍນ ໂສ ອຫໍ. ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ປຐມໍເຍວ ເອກູນປຎ຺ຎາສທິວສພ຺ຠນ຺ຕເຣ. ວິຫຣາມີຕິ ອິທໍ ອຕີຕຕ຺ເຖ ວຕ຺ຕມານວຈນໍ. ຕສ຺ສ ປເທເສນ ວິຫາສິນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ຘວິຫາຣສ຺ສ ປເທເສນ. ຕຕ຺ຖ ປເທໂສ ນາມ ຂນ຺ຘປເທໂສ ອາຍຕນຘາຕຸສຈ຺ຈອິນ຺ທ຺ຣິຍປຈ຺ຈຍາກາຣສຕິປຏ຺ຐານຌານນາມຣູປປເທໂສ ຘມ຺ມປເທໂສຕິ ນານາວິໂຘ. ຕໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ສນ຺ຘາຍ – ‘‘ຕສ຺ສ ປເທເສນ ວິຫາສິ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຠຄວາ ຫິ ປຐມໂພຘິຍໍ ເອກູນປຎ຺ຎາສທິວສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ຍຖາ ນາມ ປຕ຺ຕຣຊ຺ໂຊ ຣາຊາ ອຕ຺ຕໂນ ວິຠວສາຣທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ຕໍ ຕໍ ຄພ຺ຠໍ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຸຕ຺ຕາມຓິອາທີນິ ຣຕນານິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ເອວເມວ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ນິປ຺ປເທເສ ກຕ຺ວາ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ອຑ຺ຒມາເສ ເຕສໍ ຂນ຺ຘານໍ ປເທສໍ ເວທນາກ຺ຂນ຺ຘເມວ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ຕສ຺ສ ‘‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ເອວຣູປໍ ນາມ ສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ໂອໂລກຍໂຕ ຍາວ ຠວຄ຺ຄາ ປວຕ຺ຕາ ສຸຂເວທນາ, ຍາວ ອວີຈິໂຕ ປວຕ຺ຕາ ທຸກ຺ຂເວທນາ, ສພ຺ພາ ສພ຺ພາກາເຣນ ອຸປຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ວິຫາສິ.

ຕຖາ ປຐມໂພຘິຍໍ ທ຺ວາທສາຍຕນານິ ນິປ຺ປເທສາເນວ ກຕ຺ວາ ວິຫາສິ, ອິມສ຺ມິໍ ປນ ອຑ຺ຒມາເສ ເຕສໍ ອາຍຕນານໍ ປເທສໍ ເວທນາວເສນ ຘມ຺ມາຍຕເນກເທສໍ, ຘາຕູນໍ ປເທສໍ ເວທນາວເສນ ຘມ຺ມຘາຕຸເອກເທສໍ, ສຈ຺ຈານໍ ປເທສໍ ເວທນາກ຺ຂນ຺ຘວເສເນວ ທຸກ຺ຂສຈ຺ເຈກເທສໍ, ປຈ຺ຈຍານໍ ປເທສໍ ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາວເສນ ປຈ຺ຈເຍກເທສໍ ຌານານໍ ປເທສໍ ເວທນາວເສເນວ ຌານງ຺ເຄກເທສໍ, ນາມຣູປານໍ ປເທສໍ ເວທນາວເສເນວ ນາເມກເທສໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ປຐມໂພຘິຍຎ຺ຫິ ເອກູນປຎ຺ຎາສທິວສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ກຸສລາທິຘມ຺ເມ ນິປ຺ປເທເສ ກຕ຺ວາ ອນນ຺ຕນຍານິ ສຕ຺ຕ ປກຣຓານິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ອຑ຺ຒມາເສ ສພ຺ພຘມ຺ມານໍ ປເທສໍ ເວທນາຕ຺ຕິກເມວ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ສາ ສາ ຈ ວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິ ເວທນານຸຠາເວນ ຊາຕາ.

ອິທານິ ເຍນາກາເຣນ ວິຫາສິ, ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປີຕິ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ເວທນາປິ ວຏ຺ຏຕິ. ທິຏ຺ຐິໍ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ກຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ກຸສລາກຸສລເວທນາປິ ວຏ຺ຏຕິ ວິປາກເວທນາປິ. ຕຕ຺ຖ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ອກຸສລາວ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິໍ ປນ ອຸປນິສ຺ສາຍ ກຸສລາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອກຸສລາປິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ຫິ ທິຏ຺ຐິໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ປກ຺ຂທິວເສສຸ ຍາຄຸຠຕ຺ຕາທີນິ ເທນ຺ຕິ, ອທ຺ຘິກາທີນໍ ວຏ຺ຏໍ ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ຈຕຸມຫາປເຖ ສາລໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂປກ຺ຂຣຓິຎ຺ຈ ຂຓາເປນ຺ຕິ, ເທວກຸລາທີສຸ ມາລາຄຈ຺ຉໍ ໂຣເປນ຺ຕິ, ນທີວິທຸຄ຺ຄາທີສຸ ເສຕຸໍ ອຕ຺ຖຣນ຺ຕິ, ວິສມໍ ສມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອິຕິ ເນສໍ ກຸສລເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ປນ ນິສ຺ສາຍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິເກ ອກ຺ໂກສນ຺ຕິ ປຣິຠາສນ຺ຕິ, ວຘພນ຺ຘນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຓໍ ວຘິຕ຺ວາ ເທວຕານໍ ອຸປຫາຣໍ ອຸປຫຣນ຺ຕິ, ອິຕິ ເນສໍ ອກຸສລເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ວິປາກເວທນາ ປນ ຠວນ຺ຕຣຄຕານໍເຍວ ໂຫຕິ.

ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາຕິ ເອຕ຺ຖາປິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ເວທນາປິ ວຏ຺ຏຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ກຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ກຸສລາກຸສລເວທນາປິ ວິປາກເວທນາປິ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ກຸສລາວ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ປນ ອຸປນິສ຺ສາຍ ພຸທ຺ຘປູຊໍ ທີປມາລໍ ມຫາຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິເຕ ທິສາຠາເຄ ເຈຕິຍປຕິຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ເອວມາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ຕິ, ອິຕິ ເນສໍ ກຸສລາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍເຍວ ນິສ຺ສາຍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິເກ ອກ຺ໂກສນ຺ຕິ ປຣິຠາສນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕານໍ ອຸກ຺ກໍເສນ຺ຕິ, ປຣໍ ວມ຺ເຠນ຺ຕິ, ອິຕິ ເນສໍ ອກຸສລເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ວິປາກເວທນາ ປນ ຠວນ຺ຕຣຄຕານໍເຍວ ໂຫຕິ. ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປປຈ຺ຈຍາຕິອາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຉນ຺ທປຈ຺ຈຍາຕິອາທີສຸ ປນ ຉນ຺ທປຈ຺ຈຍາ ອຏ຺ຐໂລຠສຫຄຕຈິຕ຺ຕສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ເວທນາ ເວທິຕພ຺ພາ, ວິຕກ຺ກປຈ຺ຈຍາ ປຐມຊ຺ຌານເວທນາວ. ສຎ຺ຎາ ປຈ຺ຈຍາ ຐເປຕ຺ວາ ປຐມຊ຺ຌານໍ ເສສາ ຉ ສຎ຺ຎາສມາປຕ຺ຕິເວທນາ.

ຉນ຺ໂທ ຈ ອວູປສນ຺ໂຕຕິອາທີສຸ ຕິຓ຺ຓໍ ອວູປສເມ ອຏ຺ຐໂລຠສຫຄຕຈິຕ຺ຕສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ເວທນາ ໂຫຕິ, ຉນ຺ທມຕ຺ຕສ຺ສ ວູປສເມ ປຐມຊ຺ຌານເວທນາວ. ຉນ຺ທວິຕກ຺ການໍ ວູປສເມ ທຸຕິຍຊ຺ຌານາທິເວທນາ ອຘິປ຺ເປຕາ, ຕິຓ຺ຓມ຺ປິ ວູປສເມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນເວທນາ. ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລສ຺ສ ປຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ. ອຕ຺ຖິ ອາຍາມນ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ ວີຣິຍໍ. ຕສ຺ມິມ຺ປິ ຐາເນ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕຕິ ຕສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວເສນ ຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕຜລສ຺ສ ກາຣເຓ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ. ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ຐານປຈ຺ຈຍາ ເວທຍິຕໍ. ເອເຕນ ຈຕຸມຄ຺ຄສຫຊາຕາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕໂລກຸຕ຺ຕຣເວທນາວ ຄຫິຕາ.

໒. ທຸຕິຍວິຫາຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໒. ທຸຕິເຍ ປຏິສລ຺ລານກາຣຓໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິວູປສມປຈ຺ຈຍາຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິວູປສໂມ ນາມ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ຕສ຺ມາ ຍໍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ເວທຍິຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕເທວ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິວູປສມປຈ຺ຈຍາ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສຸຕ຺ເຕ ວິປາກເວທນໍ ອຕິທູເຣຕິ ມຎ຺ຎມານາ ນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຍສ຺ສ ຍສ຺ສ ຫິ ວູປສມປຈ຺ຈຍາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ປຏິປກ຺ຂຘມ຺ມປຈ຺ຈຍາວ ຕໍ ຕໍ ເວທຍິຕໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ຉນ຺ທວູປສມປຈ຺ຈຍາຕິອາທີສຸ ປນ ຉນ຺ທວູປສມປຈ຺ຈຍາ ຕາວ ປຐມຊ຺ຌານເວທນາ ເວທິຕພ຺ພາ. ວິຕກ຺ກວູປສມປຈ຺ຈຍາ ທຸຕິຍຊ຺ຌານເວທນາ. ສຎ຺ຎາປຈ຺ຈຍາ ຉສມາປຕ຺ຕິເວທນາ. ສຎ຺ຎາວູປສມປຈ຺ຈຍາ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນເວທນາ. ຉນ຺ໂທ ຈ ວູປສນ຺ໂຕຕິອາທີນິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ.

໓-໗. ເສກ຺ຂສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໓-໑໗. ຕຕິເຍ ເສກ຺ໂຂຕິ ສິກ຺ຂນສີໂລ. ກິໍ ສິກ຺ຂຕີຕິ? ຕິສ຺ໂສ ສິກ຺ຂາ. ເສກ຺ຂາຍາຕິ ຕີຫິ ຜເລຫິ ຈຕູຫິ ຈ ມຄ຺ເຄຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ. ສາປິ ຫິ ອນິຏ຺ຐິຕກິຈ຺ຈຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ກິຈ຺ຈໍ ສິກ຺ຂເຕວາຕິ ເສກ຺ຂາ. ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວາຕິ.

໘-໑໐. ປຐມກຸກ຺ກຸຏາຣາມສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໘-໒໐. ອຏ຺ຐເມ ອຸມ຺ມງ຺ໂຄຕິ ປຎ຺ຎາອຸມ຺ມງ຺ໂຄ, ປຎ຺ຎາວີມໍສນໍ, ປຎ຺ຎາຄເວສນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ ອາວຸໂສຕິ ອິທໍ ຕສ຺ສ ປຸຈ຺ຉາປຕິຏ຺ຐາປນຕ຺ຖາຍ ອາຫ. ນວມທສມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເມວາຕິ.

ວິຫາຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ມິຈ຺ຉຕ຺ຕວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໒໑-໓໐. ຕຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ມິຈ຺ຉຕ຺ຕນ຺ຕິ ມິຈ຺ຉາສຠາວໍ. ສມ຺ມຕ຺ຕນ຺ຕິ ສມ຺ມາສຠາວໍ. ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕາຘິກຣຓເຫຕູຕິ ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິກຣຓເຫຕຸ. ຍສ຺ມາ ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນາຣາຘໂກຕິ ນ ສມ຺ປາທໂກ. ຎາຍໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ອຣິຍມຄ຺ຄຘມ຺ມໍ. ມິຈ຺ຉາຎາຓີຕິ ມິຈ຺ຉາວິຎ຺ຎາໂຓ ມິຈ຺ຉາປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຓ. ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕີຕິ ອຍາຖາວວິມຸຕ຺ຕິ, ອນິຍ຺ຍານິກວິມຸຕ຺ຕິ. ອິເມສຸ ຕຕິຍາທີສຸ ຈຕູສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ, ປຈ຺ຉິເມສຸ ປເນຕ຺ຖ ທ຺ວີສຸ ປຸຄ຺ຄໂລ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ຘມ຺ໂມ ວິຠຕ຺ໂຕ, ເອວໍ ຘມ຺ເມນ ປຸຄ຺ຄໂລ ທສ຺ສິໂຕຕິ. ສຸປ຺ປວຕ຺ຕິໂຍຕິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕນິໂຍ. ຍຖາ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕໍ ທິສໍ ປວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ຘາວຕິ, ເອວໍ ປວຕ຺ເຕຕຸໍ ສກ຺ກາ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສອຸປນິສໍ ສປຣິກ຺ຂາຣນ຺ຕິ ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ ສປຣິວາຣໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມິຈ຺ຉຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ປຏິປຕ຺ຕິວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໓໑-໔໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິນ຺ຕິ ອຍາຖາວປຏິປຕ຺ຕິໍ. ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ນນ຺ຕິ ອຍາຖາວປຏິປນ຺ນໍ. ອິຕິ ເອກໍ ສຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມວເສນ ກຖິຕໍ, ເອກໍ ປຸຄ຺ຄລວເສນ. ອປາຣາ ປາຣນ຺ຕິ ວຏ຺ຏໂຕ ນິພ຺ພານໍ. ປາຣຄາມິໂນຕິ ເອຕ຺ຖ ເຍປິ ປາຣງ຺ຄຕາ, ເຍປິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຍປິ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ປາຣຄາມິໂນຕ຺ເວວ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຕີຣເມວານຸຘາວຕີຕິ ວຏ຺ຏເມວ ອນຸຘາວຕິ, ວຏ຺ເຏ ວິຈຣຕິ. ກຓ຺ຫນ຺ຕິ ອກຸສລຘມ຺ມໍ. ສຸກ຺ກນ຺ຕິ ກຸສລຘມ຺ມໍ. ໂອກາ ອໂນກນ຺ຕິ ວຏ຺ຏໂຕ ນິພ຺ພານໍ. ອາຄມ຺ມາຕິ ອາຣພ຺ຠ ສນ຺ຘາຍ ປຏິຈ຺ຈ. ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍາຕິ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫີຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ກິລິສ຺ສາເປນ຺ເຕຫິ ນີວຣເຓຫິ. ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສູຕິ ສຕ຺ຕສຸ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸ.

ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖນ຺ຕິ ນິພ຺ພານໍ. ຕຎ຺ຫິ ສາມຎ຺ເຎນ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຠາວໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖນ຺ຕິ ນິພ຺ພານໍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ເຎນ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໂຕ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ປນ ເຫຏ຺ຐາ ຈ ອິເມສຸ ຈ ຕີສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ‘‘ຣາຄກ຺ຂໂຍ’’ຕິ ອາຄຕໍ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອຣຫຕ຺ຕມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິເຍວາຕິ ວທນ຺ຕິ.

ປຏິປຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໔໑-໔໘. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍເປຍ຺ຍາເລ ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖນ຺ຕິ ສໍສາຣທ຺ຘານໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ວາ ປຣິຎ຺ຎາຕໍ ນາມ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ນິພ຺ພານໍ ‘‘ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕທຕ຺ຖນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖນ຺ຕິ ອປຈ຺ຈຍປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ເປຍ຺ຍາເລ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜເລນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ກຖິຕໍ. ຎາຓທສ຺ສເນນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ, ເສເສຫິ ນິພ຺ພານນ຺ຕິ.

ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ.

໖. ສູຣິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໔໙-໖໒. ສູຣິຍເປຍ຺ຍາເລ ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ ວິຍ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕ຺ຕາ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາຍ ຐຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໂຕ ສວິປສ຺ສນອຣິຍມຄ຺ໂຄ ສູຣິຍປາຕຸຠາໂວ ວິຍາຕິ ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສີລສມ຺ປທາຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ. ຉນ຺ທສມ຺ປທາຕິ ກຸສລກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາຉນ຺ໂທ. ອຕ຺ຕສມ຺ປທາຕິ ສມ຺ປນ຺ນຈິຕ຺ຕຕາ. ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາຕິ ຎາຓສມ຺ປຕ຺ຕິ. ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາຕິ ກາຣາປກອປ຺ປມາທສມ຺ປຕ຺ຕິ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາຕິ ອຸປາຍມນສິກາຣສມ຺ປຕ຺ຕິ. ປຸນ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາຕິອາທີນິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິອາທີນໍ ອຎ຺ເຎນປິ ອາກາເຣນ ຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕານິ. ສພ຺ພາເນວ ເຈຕານິ ສຸຕ຺ຕານິ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ປຸຄ຺ຄລຊ຺ຌາສຍວເສນ ວຸຕ຺ຕານີຕິ.

ສູຣິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ.

໗. ເອກຘມ຺ມເປຍ຺ຍາລວຄ຺ຄາທິວຓ຺ຓນາ

໖໓-໑໓໘. ເອກຘມ຺ມເປຍ຺ຍາໂລປິ ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາໂລປິ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ປຸຄ຺ຄລຊ຺ຌາສຍວເສເນວ ຕຖາ ຕຖາ ວຸຕ຺ເຕ ພຸຊ຺ຌນການໍ ອຊ຺ຌາສຍວເສນ ກຖິໂຕ.

໘. ອປ຺ປມາທເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ຕຖາຄຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໓໙. ອປ຺ປມາທເປຍ຺ຍາເລ ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ຍຖາ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອຄ຺ໂຄ, ເອວໍ ສພ຺ເພສໍ ກຸສລຘມ຺ມານໍ ກາຣາປກອປ຺ປມາໂທ ອຄ຺ໂຄຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ນນຸ ເຈສ ໂລກິໂຍວ, ກຸສລຘມ຺ມາ ປນ ໂລກຸຕ຺ຕຣາປິ. ອຍຎ຺ຈ ກາມາວຈໂຣວ, ກຸສລຘມ຺ມາ ປນ ຈຕຸຠູມກາ. ກຖເມສ ເຕສໍ ອຄ຺ໂຄຕິ? ປຏິລາຠກຏ຺ເຐນ. ອປ຺ປມາເທນ ຫິ ເຕ ປຏິລພ຺ຠນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ໂສ ເຕສໍ ອຄ຺ໂຄ. ເຕເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາຕິອາທິ.

໒. ປທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໔໐. ຊງ຺ຄລານນ຺ຕິ ປຖວີຕລວາສີນໍ. ປາຓານນ຺ຕິ ສປາທກປາຓານໍ. ປທຊາຕານີຕິ ປທານິ. ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ໂອຘານໍ ອຸປກ຺ເຂປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕີຕິ ເສຏ຺ຐໍ ອກ຺ຂາຍຕິ. ຍທິທໍ ມຫນ຺ຕຕ຺ເຕນາຕິ ມຫນ຺ຕຠາເວນ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ນ ຄຸຓວເສນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓-໑໐. ກູຏສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໔໑-໑໔໘. ວສ຺ສິກນ຺ຕິ ສຸມນປຸປ຺ຜໍ. ອິມໍ ກິຣ ສຸຕ຺ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠາຕິຍມຫາຣາຊາ ວີມໍສິຕຸກາມຕາຍ ເອກສ຺ມິໍ ຄພ຺ເຠ ຈຕຸຊາຕິຄນ຺ເຘຫິ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຸຄນ຺ຘານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ເອກສ຺ສ ສມຸຄ຺ຄສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ສຸມນປຸປ຺ຜມຸຏ຺ຐິໍ ຐເປຕ຺ວາ ເສສານິ ຕສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ມຸຏ຺ຐິມຸຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ປິຘາຍ ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ. ອຖສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ ສພ຺ພປຐມໍ ສຸມນປຸປ຺ຜຄນ຺ໂຘ ຆານໍ ປຫຣິ. ໂສ ມຫາຕລສ຺ມິໍເຍວ ມຫາເຈຕິຍາຠິມຸໂຂ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ – ‘‘ວສ຺ສິກໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ກເຖນ຺ເຕນ ສຸກຖິຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນາ’’ຕິ ເຈຕິຍໍ ວນ຺ທິ. ກຸຏ຺ຏຣາຊາໂນຕິ ຂຸທ຺ທກຣາຊາໂນ. ‘‘ຂຸທ຺ທຣາຊາໂນ’’ຕິປິ ປາໂຐ. ຕນ຺ຕາວຸຕານນ຺ຕິ ຕນ຺ເຕ ອາວຸຕານໍ, ຕນ຺ຕໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ວາຍິຕານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທຎ຺ຈ ປຈ຺ຈຕ຺ເຕ ສາມິວຈນໍ. ຍານິ ການິຈິ ຕນ຺ຕາວຸຕານິ ວຕ຺ຖານີຕິ ອຍຎ຺ເຫຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ຕນ຺ຕາວຸຕານໍ ວຕ຺ຖານໍ ຍານິ ການິຈິ ວຕ຺ຖານີຕິ ເອວໍ ສາວເສສປາຐນເຍນເປຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

໙. ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ

໑. ພລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໔໙. ພລກຣຓີຍວຄ຺ເຄ ພລກຣຓີຍາຕິ ອູຣຸພລພາຫຸພເລນ ກຕ຺ຕພ຺ພາ ຘາວນລງ຺ຆນຕາປນວຫນາທໂຍ ກມ຺ມນ຺ຕາ. ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍາຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີເລ ຐຕ຺ວາ. ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄນ຺ຕິ ສຫວິປສ຺ສນໍ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ.

໒. ພີຊສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໐. ພີຊຄາມຠູຕຄາມາຕິ ເອຕ຺ຖ ປຎ຺ຈວິຘມ຺ປິ ພີຊໍ ພີຊຄາໂມ ນາມ, ຕເທວ ປຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນໍ ນີລຠາວໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠູຕຄາໂມຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໓. ນາຄສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໑. ພລໍ ຄາເຫນ຺ຕີຕິ ພລໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ຄຫິຕພລາ ຖິຣສຣີຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ກຸໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣນ຺ຕີຕິອາທີສຸ ອຍມນຸປຸພ຺ພິກຖາ – ນາຄິນິໂຍ ກິຣ ອຸຕຸສມເຍ ປຕິຏ຺ຐິຕຄພ຺ຠາ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕິ – ‘‘ສເຈ ມຍໍ ອິຘ ວິຊາຍິສ຺ສາມ, ເອວໍ ໂນ ທາຣກາ ອູມິເວຄຎ຺ຈ ສຸປຓ຺ຓສ຺ສ ຈ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ອາຄຕສ຺ສ ເວຄໍ ສຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຕາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສມ຺ຠຊ຺ຊມຸຂທ຺ວາຣໍ ປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ມຫານທິໂຍ ປວິສິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ສຸປຓ຺ເຓຫິ ອປກ຺ຂນ຺ທນີຍາສຸ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຓິຄຸຫາສຸ ວສມານາ ວິຊາຍິຕ຺ວາ ນາຄໂປຕເກ ໂຄປ຺ຜກາທິປມາເຓສຸ ອຸທເກສຸ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ອຸທກຕຣຓໍ ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕິ.

ອຖ ຍທາ ອນຸກ຺ກເມນ ເຕ ນາຄາ ຄງ຺ຄາທີນໍ ນທີນໍ ໂອຣິມຕີຣໂຕ ປຣຕີຣໍ, ປຣຕີຣໂຕ ໂອຣິມຕີຣນ຺ຕິ ຕຣຓປຏິຕຣຓໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ຕທາ ‘‘ອິທານິ ໂນ ທາຣກາ ອູມິເວຄຎ຺ຈ ຄຣຸຬເວຄຎ຺ຈ ສຫິຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ມຫາເມຆໍ ສມຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສກລຫິມວນ຺ຕໍ ເອໂກທກໍ ວິຍ ກຸຣຸມານາ ເທວໍ ວສ຺ສາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕາທິມຍາ ນາວາ ມາເປຕ຺ວາ ອຸປຣິ ສຸວຓ຺ຓຕາຣກວິຈິຕ຺ຕໍ ສໂມສຣິຕຄນ຺ຘປຸປ຺ຜທາມໍ ເຈລວິຕານໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຸຣຠິຈນ຺ທນຄນ຺ຘປຸປ຺ຜາທີນິ ອາທາຍ ຕາຫິ ນາວາຫິ ປຎ຺ຈ ມຫານທິໂຍ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ວສນ຺ຕາ ທສພ຺ຍາມ-ສຕພ຺ຍາມ-ສຫສ຺ສພ຺ຍາມ-ສຕສຫສ຺ສພ຺ຍາມ-ປມາຓຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ນາມ.

ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພໂຕ ວິຍ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ນາຄໂປຕກາ ວິຍ ໂຍຄາວຈຣາ, ກຸໂສພ຺ຠາທໂຍ ວິຍ ອຣິຍມຄ຺ໂຄ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ວິຍ ນິພ຺ພານໍ. ຍຖາ ນາຄໂປຕກາ ຫິມວນ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາຍ ກຸໂສພ຺ຠາທີຫິ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປຕ຺ວາ ກາຍມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເອວໍ ໂຍຄິໂນ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍມຄ຺ເຄນ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄເນວ ອາຄເຕສຸ ຉສຸ ອຠິຎ຺ຎາຘມ຺ເມສຸ ຄຸຓສຣີຣມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ປາປຸຓນ຺ຕີຕິ.

໕. ກຸມ຺ຠສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໓. ກຸມ຺ໂຠຕິ ອຸທກຆໂຏ. ໂນ ປຈ຺ຈາວມຕີຕິ ນ ປຕິອາວມຕິ, ນ ອນ຺ໂຕ ປເວເສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗. ອາກາສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໕. ປຸຣຕ຺ຖິມາຕິ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສໂຕ ອາຄຕວາຕາ. ປຈ຺ຉິມທິສາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສຕິປຏ຺ຐານາຕິ ຍເຖວ ຫິ ເອເຕສໍ ປຸຣຕ຺ຖິມາທິເຠທານໍ ວາຕານໍ ສນ຺ນິປາໂຕ ອາກາເສ ອິຊ຺ຌຕິ, ເອວໍ ອິຘາປິ ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຸຕ຺ຕາ ໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ມາ ສຫວິປສ຺ສນສ຺ສ ອຣິຍມຄ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ອິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຕເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

໘-໙. ປຐມເມຆສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໕໖-໑໕໗. ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສຕິ ອາສາຬ຺ຫມາເສ. ອູຫຕນ຺ຕິ ທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທານໍ ປາທປ຺ປຫາເຣນ ປຖວີຕເລ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘໍ ຄຕໍ ວຏ຺ຏິວຏ຺ຏິ ຫຸຕ຺ວາ ອາກາເສ ປກ຺ຂນ຺ຕໍ. ຣໂຊຊລ຺ລນ຺ຕິ ປໍສຸຣໂຊຊລ຺ລໍ.

໑໐. ນາວາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໘. ສາມຸທ຺ທິກາຍ ນາວາຍາຕິອາທິ ເຫຏ຺ຐາ ວາຓິຊໂກປເມ ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ.

໑໑-໑໒. ອາຄນ຺ຕຸກສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໕໙-໑໖໐. ອາຄນ຺ຕຸກາຄາຣນ຺ຕິ ປຸຎ຺ຎຕ຺ຖິເກຫິ ນຄຣມຊ຺ເຌ ກຕໍ ອາຄນ຺ຕຸກຆຣໍ, ຍຕ຺ຖ ຣາຊຣາຊມຫາມຕ຺ເຕຫິປິ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ນິວາສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ. ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາຕິ ຍເຖວ ຫິ ເຕສໍ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາທີຫິ ອາຄຕານໍ ຂຕ຺ຕິຍາທີນໍ ວາໂສ ອາຄນ຺ຕຸກາຄາເຣ ອິຊ຺ຌຕິ, ເອວໍ ອິເມສໍ ອຠິຎ຺ຎາປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາຕິອາທີນໍ ຘມ຺ມານໍ ອຠິຎ຺ຎາປຣິຊານນາທີຫິ ສຫວິປສ຺ສນສ຺ສ ອຣິຍມຄ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ອິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຕເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ນທີສຸຕ຺ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

໑໐. ເອສນາວຄ຺ໂຄ

໑. ເອສນາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໖໑. ເອສນາວຄ຺ເຄ ກາເມສນາຕິ ກາມານໍ ເອສນາ ຄເວສນາ ມຄ຺ຄນາ ປຕ຺ຖນາ. ຠເວສນາຕິ ຠວານໍ ເອສນາ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສງ຺ຂາຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ເອສນາ.

໒-໑໑. ວິຘາສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໖໒-໑໗໑. ວິຘາຕິ ມານໂກຏ຺ຐາສາ ມານຐປນາ ວາ. ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ວິຘາຕິ ອຫມສ຺ມິ ເສຍ຺ໂຍຕິ ເອວໍ ມານໂກຏ຺ຐາໂສ ມານຐປນາ ວາ. ນີຆາຕິ ທຸກ຺ຂາ. ວຈນຕ຺ໂຖ ປເນຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕໍ ປຸຣິສໍ ນີຫນນ຺ຕີຕິ ນີຆາ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

໑໑. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ໂອຆສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໗໒-໑໗໓. ໂອຆວຄ຺ເຄ ກາໂມໂຆຕິ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ຉນ຺ທຣາໂຄ. ຠໂວໂຆຕິ ຣູປາຣູປຠເວສຸ ຉນ຺ທຣາໂຄ. ທິຏ຺ໂຐໂຆຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິໂຍ. ອວິຊ຺ໂຊໂຆຕິ ຈຕູສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ອຎ຺ຎາຓໍ. ກາມໂຍຄາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໓-໔. ອຸປາທານສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໗໔-໑໗໕. ກາມຸປາທານນ຺ຕິ ກາມຄ຺ຄຫຓໍ. ທິຏ຺ຐຸປາທານາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຄນ຺ຖາຕິ ຄນ຺ຖນາ ຆຏນາ. ກາຍຄນ຺ໂຖຕິ ນາມກາຍສ຺ສ ຄນ຺ໂຖ ຄນ຺ຖນຆຏນກິເລໂສ. ອິທໍສຈ຺ຈາຠິນິເວໂສຕິ ອນ຺ຕຄ຺ຄາຫິກທິຏ຺ຐິວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ‘‘ອິທເມວ ສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຠິນິເວໂສ.

໕-໑໐. ອນຸສຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໗໖-໑໘໑. ກາມຣາຄານຸສໂຍຕິ ຖາມຄຕຏ຺ເຐນ ກາມຣາໂຄວ ອນຸສໂຍ ກາມຣາຄານຸສໂຍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານີຕິ ເຫຏ຺ຐາໂກຏ຺ຐາສິຍານິ. ສໍໂຍຊນານີຕິ ພນ຺ຘນານິ. ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານີຕິ ອຸປຣິໂກຏ຺ຐາສິຍານິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ເອກາທສໂມ.

ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ປພ຺ພຕວຄ຺ໂຄ

໑. ຫິມວນ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໘໒. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ນາຄາຕິ ອິເມປິ ມຫາສມຸທ຺ທປິຏ຺ເຐ ອູມິອນ຺ຕຣວາສິໂນວ, ນ ວິມານຏ຺ຐກນາຄາ. ເຕສໍ ຫິມວນ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ກາຍວຑ຺ຒນາທິສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄຕິ ເອຕ຺ຖ ໂພຘິຍາ, ໂພຘິສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄາຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ? ຍາ ຫິ ອຍໍ ຘມ຺ມສາມຄ຺ຄີ, ຍາຍ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາຍ ລີນຸທ຺ຘຈ຺ຈປຕິຏ຺ຐານາຍູຫນ ກາມສຸຂຕ຺ຕກິລມຖານຸໂຍຄອຸຈ຺ເຉທສສ຺ສຕາຠິນິເວສາທີນໍ ອເນເກສໍ ອຸປທ຺ທວານໍ ປຏິປກ຺ຂຠູຕາຍ ສຕິຘມ຺ມວິຈຍວີຣິຍປີຕິປສ຺ສທ຺ຘິສມາຘິອຸເປກ຺ຂາສງ຺ຂາຕາຍ ຘມ຺ມສາມຄ຺ຄິຍາ ອຣິຍສາວໂກ ພຸຊ຺ຌຕີຕິ ກຕ຺ວາ ໂພຘີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ພຸຊ຺ຌຕີຕິ ກິເລສສນ຺ຕານນິທ຺ທາຍ ອຸຏ຺ຐຫຕິ, ຈຕ຺ຕາຣິ ວາ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ປຏິວິຊ຺ຌຕິ, ນິພ຺ພານເມວ ວາ ສຈ຺ຉິກໂຣຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຍຖາຫ ‘‘ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕ຺ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໕.໓໗໘; ທີ. ນິ. ໓.໑໔໓). ຕສ຺ສາ ຘມ຺ມສາມຄ຺ຄິສງ຺ຂາຕາຍ ໂພຘິຍາ ອງ຺ຄາຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຌານງ຺ຄມຄ຺ຄງ຺ຄາທໂຍ ວິຍ. ໂຍເປສ ຍຖາວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາຍ ເອຕາຍ ຘມ຺ມສາມຄ຺ຄິຍາ ພຸຊ຺ຌຕີຕິ ກຕ຺ວາ ອຣິຍສາວໂກ ໂພຘີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສ ໂພຘິສ຺ສ ອງ຺ຄາຕິປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເສນງ຺ຄຣຖງ຺ຄາທໂຍ ວິຍ. ເຕນາຫຸ ອຏ຺ຐກຖາຈຣິຍາ – ‘‘ພຸຊ຺ຌນກສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອງ຺ຄາຕິ ວາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ຕິ.

ອປິຈ ‘‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາຕິ ເກນຏ຺ເຐນ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ? ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ພຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ອນຸພຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ປຏິພຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ສມ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ອິຈ຺ຈາທິນາ (ປຏິ. ມ. ໒.໑໗) ປຏິສມ຺ຠິທານເຍນາປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄນ຺ຕິອາທີສຸ ປນ ປສຕ຺ໂຖ ສຸນ຺ທໂຣ ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄຕິ ສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ສຕິເຍວ ສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄຕິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄນ຺ຕິ ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຠາເວຕີຕິ ວຑ຺ເຒຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕາເນ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຊເນຕິ, ອຠິນິພ຺ພຕ຺ເຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິເວກນິສ຺ສິຕນ຺ຕິອາທີນິ ໂກສລສໍຍຸຕ຺ເຕ ‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕ’’ນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພານິ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ຕຕ຺ຖ ຕທງ຺ຄວິເວກນິສ຺ສິຕໍ, ສມຸຈ຺ເຉທວິເວກນິສ຺ສິຕໍ, ນິສ຺ສຣຓວິເວກນິສ຺ສິຕນ຺ຕິ, ວິເວກຕ຺ຕຍເມວ ວຸຕ຺ຕໍ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຠາວນໍ ປຕ຺ວາ ປນ ປຎ຺ຈວິຘວິເວກນິສ຺ສິຕມ຺ປິ ເອເກ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ. ເຕ ຫິ ນ ເກວລໍ ພລວວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລກ຺ຂເຓສຸ ເອວ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ອຸທ຺ຘຣນ຺ຕິ ວິປສ຺ສນາປາທກ-ກສິຓຊ຺ຌານ-ອານາປານາສຸຠ-ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣຊ຺ຌາເນສຸປິ ອຸທ຺ຘຣນ຺ຕິ, ນ ຈ ປຏິສິທ຺ຘາ ອຏ຺ຐກຖາຈຣິເຍຫິ. ຕສ຺ມາ ເຕສໍ ມເຕນ ເອເຕສໍ ຌານານໍ ປວຕ຺ຕິກ຺ຂເຓ ກິຈ຺ຈໂຕ ເອວ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວິເວກນິສ຺ສິຕໍ. ຍຖາ ຈ ວິປສ຺ສນາກ຺ຂເຓ ‘‘ອຊ຺ຌາສຍໂຕ ນິສ຺ສຣຓວິເວກນິສ຺ສິຕ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ປຏິປສ຺ສທ຺ຘິວິເວກນິສ຺ສິຕມ຺ປິ ຠາເວຕີຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໒. ກາຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໘໓. ທຸຕິເຍ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິໂກຕິ ປຈ຺ຈຍຏ຺ຐິຕິໂກ. ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈາຕິ ປຈ຺ຈຍໍ ປຏິຈ຺ຈ. ສຸຠນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ສຸຠມ຺ປິ ສຸຠນິມິຕ຺ຕໍ, ສຸຠສ຺ສ ອາຣມ຺ມຓມ຺ປິ ສຸຠນິມິຕ຺ຕໍ. ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣຕິ ອນຸປາຍມນສິກາໂຣ ອຸປ຺ປຖມນສິກາໂຣ ອນິຈ຺ເຈ ‘‘ນິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວາ, ທຸກ຺ເຂ ‘‘ສຸຂ’’ນ຺ຕິ, ອນຕ຺ຕນິ ‘‘ອຕ຺ຕາ’’ຕິ ວາ, ອສຸເຠ ‘‘ສຸຠ’’ນ຺ຕິ ວາ, ມນສິກາໂຣ. ຕໍ ຕສ຺ມິໍ ສຸຠາຣມ຺ມເຓ ພຫຸລໍ ປວຕ຺ຕຍໂຕ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຠນິມິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິອາທິ. ເອວໍ ສພ຺ພນີວຣເຓສຸ ໂຍຊນາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ປຏິຆນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີສຸ ປນ ປຏິໂຆປິ ປຏິຆນິມິຕ຺ຕໍ ປຏິຆາຣມ຺ມຓມ຺ປິ. ອຣຕີຕິ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕາ. ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມາ ອຣຕິ? ປນ຺ເຕສຸ ວາ ເສນາສເນສຸ ອຎ຺ຎຕຣຎ຺ຎຕເຣສຸ ວາ ອຘິກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອຣຕິ ອຣຕິຕາ ອນຠິຣຕິ ອນຠິຣມນາ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕາ ປຣິຕສ຺ສິຕາ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣຕີ’’ຕິ (ວິຠ. ໘໕໖).

ຕນ຺ທີຕິ ອຕິສີຕາທິປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອາຄນ຺ຕຸກກາຍາລສິຍໍ. ຍສ຺ມິໍ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ‘‘ອຕິສີຕໍ ອຕິອຸຓ຺ຫໍ ອຕິຈ຺ຉາໂຕສ຺ມິ ອຕິຘາໂຕສ຺ມິ ອຕິທູຣມຄ຺ຄໍ ຄໂຕສ຺ມີ’’ຕິ ວທຕິ, ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມາ ຕນ຺ທິ, ຍາ ຕນ຺ທີ ຕນ຺ທິຍນາ ຕນ຺ທິມນກຕາ ອາລສ຺ຍໍ ອາລສ຺ຍາຍນາ ອາລສ຺ຍາຍິຕຕ຺ຕໍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕນ຺ທີ’’ຕິ (ວິຠ. ໘໕໗).

ວິຊມ຺ຠິຕາຕິ ກິເລສວເສນ ກາຍວິນມນາ. ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມາ ວິຊມ຺ຠິຕາ? ຍາ ກາຍສ຺ສ ຊມ຺ຠນາ ວິຊມ຺ຠນາ ອານມນາ ວິນມນາ ສນ຺ນມນາ ປຓມນາ ພ຺ຍາຘິຍກໍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວິຊມ຺ຠິຕາ’’ຕິ (ວິຠ. ໘໕໘).

ຠຕ຺ຕສມ຺ມໂທຕິ ຠຕ຺ຕປຣິຬາໂຫ. ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ຠຕ຺ຕສມ຺ມໂທ? ຍາ ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ຠຕ຺ຕມຸຈ຺ຉາ ຠຕ຺ຕກິລມໂຖ ຠຕ຺ຕປຣິຬາໂຫ ກາຍທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຠຕ຺ຕສມ຺ມໂທ’’ຕິ (ວິຠ. ໘໕໙).

ເຈຕໂສ ຈ ລີນຕ຺ຕນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ລີຍນາກາໂຣ, ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ? ຍາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອກລ຺ຍຕາ ອກມ຺ມຎ຺ຎຕາ ໂອລີຍນາ ສລ຺ລີຍນາ ລີນໍ ລີຍນາ ລີຍິຕຕ຺ຕໍ ຖິນໍ ຖິຍນາ ຖິຍິຕຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ (ວິຠ. ໘໖໐).

ເຈຕໂສ ອວູປສໂມຕິ ຍຖາ ນາມ ວີຕຈ຺ຈິໂກປິ ອງ຺ຄາໂຣ ເນວ ຕາວ ສນ຺ນິສີທຕິ ປຕາປໍ ກໂຣຕິເຍວ, ຍຖາ ຈ ປຕ຺ຕປຈນຏ຺ຐາເນ ເນວ ຕາວ ສນ຺ນິສີທຕິ ປຕາປໍ ກໂຣຕິເຍວ, ເອວໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອວູປສນ຺ຕາກາໂຣ, ອຕ຺ຖໂຕ ປເນຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈເມວ ໂຫຕິ.

ວິຈິກິຈ຺ຉຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອາຣມ຺ມຓຘມ຺ມາ. ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນໂຍວ. ເອວເມຕ຺ຖ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ວິຈິກິຈ຺ຉາຕິ ອິເມ ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ອາຣມ຺ມເຓນ ກຖິຕາ, ພ຺ຍາປາໂທ ອາຣມ຺ມເຓນ ຈ ອຸປນິສ຺ສເຍນ ຈ, ເສສາ ສຫຊາເຕນ ຈ ອຸປນິສ຺ສເຍນ ຈາຕິ.

ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາຕິ ສຕິຍາ ອາຣມ຺ມຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕຕິໍສ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຈ ນວ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມາ ຈ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣຕິ ຕຕ຺ຖ ອຸປາຍມນສິກາຣສ຺ສ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຣຓໍ.

ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິອາທີສຸ ກຸສລາຕິ ໂກສລ຺ລສມ຺ຠູຕາ ອນວຊ຺ຊສຸຂວິປາກາ. ອກຸສລາຕິ ອໂກສລ຺ລສມ຺ຠູຕາ ສາວຊ຺ຊທຸກ຺ຂວິປາກາ. ສາວຊ຺ຊາຕິ ອກຸສລາ. ອນວຊ຺ຊາຕິ ກຸສລາ. ຫີນປຓີຕກຓ຺ຫສຸກ຺ເກສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສປ຺ປຏິຠາຄາຕິ ກຓ຺ຫສຸກ຺ກາເຍວ. ກຓ຺ຫາ ຫິ ກຓ຺ຫວິປາກທານໂຕ, ສຸກ຺ກາ ຈ ສຸກ຺ກວິປາກທານໂຕ ສປ຺ປຏິຠາຄາ ນາມ, ສທິສວິປາກໂກຏ຺ຐາສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິປກ຺ຂຠູຕສ຺ສ ວາ ຠາຄສ຺ສ ອຕ຺ຖິຕາຍ ສປ຺ປຏິຠາຄາ. ກຓ຺ຫານຎ຺ຫິ ສຸກ຺ກາ ປຏິປກ຺ຂຠາຄາ, ສຸກ຺ການຎ຺ຈ ກຓ຺ຫາ ປຏິປກ຺ຂຠາຄາຕິ ເອວມ຺ປິ ສປ຺ປຏິຠາຄາ. ສປ຺ປຏິພາຫິຕຏ຺ເຐນ ວາ ສປ຺ປຏິຠາຄາ. ອກຸສລຎ຺ຫິ ກຸສລໍ ປຏິພາຫິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວິປາກໍ ເທຕິ, ກຸສລຎ຺ຈ ອກຸສລໍ ປຏິພາຫິຕ຺ວາຕິ ເອວມ຺ປິ ກຓ຺ຫສຸກ຺ກາ ສປ຺ປຏິຠາຄາ.

ອາຣມ຺ຠຘາຕູຕິ ປຐມາຣມ຺ຠວີຣິຍໍ. ນິກ຺ກມຘາຕູຕິ ໂກສຊ຺ຊໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ ຕໂຕ ພລວຕຣໍ. ປຣກ຺ກມຘາຕູຕິ ປຣໍ ປຣໍ ຐານໍ ອກ຺ກມນຕາຍ ຕໂຕປິ ພລວຕຣນ຺ຕິ ຕີຫິປິ ປເທຫິ ວີຣິຍເມວ ກຖິຕໍ.

ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາຕິ ປີຕິຍາ ອາຣມ຺ມຓຘມ຺ມາ. ກາຍປສ຺ສທ຺ຘີຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ຂນ຺ຘານໍ ທຣຖປສ຺ສທ຺ຘິ. ຈິຕ຺ຕປສ຺ສທ຺ຘີຕິ ວິຎ຺ຎາຓກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ທຣຖປສ຺ສທ຺ຘິ. ສມຖນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ສມໂຖປິ ສມຖນິມິຕ຺ຕໍ, ອາຣມ຺ມຓມ຺ປິ. ອພ຺ຍຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ.

ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາຕິ ອຸເປກ຺ຂາຍ ອາຣມ຺ມຓຘມ຺ມາ, ອຕ຺ຖໂຕ ປນ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາກາໂຣ ອຸເປກ຺ຂາຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ໂມຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອວເມຕ຺ຖ ສຕິຘມ຺ມວິຈຍອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອາຣມ຺ມເຓນ ກຖິຕາ, ເສສາ ອາຣມ຺ມເຓນປິ ອຸປນິສ຺ສເຍນປິ.

໓. ສີລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໘໔. ຕຕິເຍ ສີລສມ຺ປນ຺ນາຕິ ເອຕ຺ຖ ຂີຓາສວສ຺ສ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣສີລໍ ກຖິຕໍ, ເຕນ ສມ຺ປນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘິປຎ຺ຎາສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ວິມຸຕ຺ຕິ ປນ ຜລວິມຸຕ຺ຕິເຍວ. ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ. ເອວເມຕ຺ຖ ສີລາທໂຍ ຕໂຍ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣາ, ວິມຸຕ຺ຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣາວ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ໂລກິຍເມວ.

ທສ຺ສນມ຺ປາຫນ຺ຕິ ທສ຺ສນມ຺ປິ ອຫໍ. ຕໍ ປເນຕໍ ທສ຺ສນໍ – ຈກ຺ຂຸທສ຺ສນໍ, ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ທຸວິຘໍ. ຕຕ຺ຖ ປສນ຺ເນຫິ ຈກ຺ຂູຫິ ອຣິຍານໍ ທສ຺ສນໍ ໂອໂລກນໍ ຈກ຺ຂຸທສ຺ສນໍ ນາມ. ອຣິເຍຫິ ປນ ທິຏ຺ຐສ຺ສ ລກ຺ຂຓສ຺ສ ທສ຺ສນໍ, ປຏິວິທ຺ຘສ຺ສ ຈ ປຏິວິຊ຺ຌນໍ ຌາເນນ ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ວາ ມຄ຺ຄຜເລຫິ ວາ ຎາຓທສ຺ສນໍ ນາມ. ອິມສ຺ມິໍ ປເນຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸທສ຺ສນໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ອຣິຍານຎ຺ຫິ ປສນ຺ເນຫິ ຈກ຺ຂູຫິ ໂອໂລກນມ຺ປິ ພຫຸກາຣເມວ. ສວນນ຺ຕິ ‘‘ອສຸໂກ ນາມ ຂີຓາສໂວ ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ຣຏ຺ເຐ ວາ ຊນປເທ ວາ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ວິຫາເຣ ວາ ເລເຓ ວາ ວສຕີ’’ຕິ ກເຖນ຺ຕານໍ ໂສເຕນ ສວນໍ, ເອຕມ຺ປິ ພຫຸກາຣເມວ. ອຸປສງ຺ກມນນ຺ຕິ ‘‘ທານໍ ວາ ທສ຺ສາມິ, ປຎ຺ຫໍ ວາ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ, ຘມ຺ມໍ ວາ ໂສສ຺ສາມິ, ສກ຺ກາຣໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວຣູເປນ ຈິຕ຺ເຕນ ອຣິຍານໍ ອຸປສງ຺ກມນໍ. ປຍິຣຸປາສນນ຺ຕິ ປຎ຺ຫາປຍິຣຸປາສນໍ. ອຣິຍານໍ ຄຸເຓ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ທານໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຸສລ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອນຸສ຺ສຕິນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐາເນສຸ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ‘‘ອິທານິ ອຣິຍາ ເລຓຄຸຫມຓ຺ຑປາທີສຸ ຌານວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລສຸເຂຫິ ວີຕິນາເມນ຺ຕີ’’ຕິ ອນຸສ຺ສຣຓໍ. ໂຍ ວາ ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ໂອວາໂທ ລທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຕໍ ອາວຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ສີລໍ ກຖິຕໍ, ອິມສ຺ມິໍ ສມາຘິ, ອິມສ຺ມິໍ ວິປສ຺ສນາ, ອິມສ຺ມິໍ ມຄ຺ໂຄ, ອິມສ຺ມິໍ ຜລ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອນຸສ຺ສຣຓໍ. ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊນ຺ຕິ ອຣິເຍສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ຆຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ. ອຣິຍານຎ຺ຫິ ສນ຺ຕິເກ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ເຕສໍເຍວ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ເຕສໍເຍວ ໂອວາທານຸສາສນິໍ ປຈ຺ຈາສີສມານສ຺ສ ຈຣໂຕປິ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊາ ນາມ. ອຣິເຍສຸ ປສາເທນ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣິຍານໍ ສນ຺ຕິເກ ໂອວາທານຸສາສນິໍ ປຈ຺ຈາສີສມານສ຺ສ ຈຣໂຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາປິ ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊາ ນາມ. ອຎ຺ເຎສຸ ປນ ປສາເທນ ອຎ຺ເຎສໍເຍວ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎສໍເຍວ ໂອວາທານຸສາສນິໍ ປຈ຺ຈາສີສມານສ຺ສ ຈຣໂຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊາ ນາມ ນ ໂຫຕິ.

ເອວໍ ປພ຺ພຊິເຕສຸ ປນ ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຕາວ ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕາ ສຕສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ, ຕຖາ ເຖຣສ຺ເສວ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈ ຈນ຺ທຄຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ, ຕສ຺ສາປິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ສູຣິຍຄຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ, ຕສ຺ສາປິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ອສ຺ສຄຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ, ຕສ຺ສາປິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ໂຍນກຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ, ຕສ຺ສ ປນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ອໂສກຣຎ຺ໂຎ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ນາມ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສ ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕາ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍໂກຏິສງ຺ຂາ ອເຫສຸໍ. ມຫິນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອນຸປພ຺ພຊິຕານໍ ຄຓນປຣິຈ຺ເຉໂທ ນຕ຺ຖິ. ຍາວຊ຺ຊທິວສາ ລງ຺ກາທີເປ ສຕ຺ຖຣິ ປສາເທນ ປພ຺ພຊນ຺ຕາ ມຫິນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ເສວ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອນຸປພ຺ພຊນ຺ຕິ ນາມ.

ຕໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ຕໍ ເຕສໍ ໂອວາທານຸສາສນີຘມ຺ມໍ. ອນຸສ຺ສຣຕີຕິ ສຣຕິ. ອນຸວິຕກ຺ເກຕີຕິ ວິຕກ຺ກາຫຕໍ ກໂຣຕິ. ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ. ປວິຈິນຕີຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ຕຕ຺ຖ ຎາຓຈາຣວເສເນວ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຖ ວາ ປວິຈິນຕີຕິ ເຕສໍ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ລກ຺ຂຓໍ ວິຈິນຕິ. ປວິຈຣຕີຕິ ຕຕ຺ຖ ຎາຓໍ ຈຣາເປຕິ. ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕີຕິ ວີມໍສນໍ ໂອໂລກນໍ ຄເວສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາຕິ ອຸຠຍມ຺ເປຕໍ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກໍ. ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ອຕ຺ຕຠາເວ ອາຣາເຘຕິ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ປຏິກຈ຺ຈ, ອສມ຺ປຕ຺ເຕເຍວ ມຣຓກາເລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ມຣຓກາເລຕິ ອຖ ມຣຓສ຺ສ ອາສນ຺ນກາເລ.

ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ໂຍ ອາຍຸເວມຊ຺ຌໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ, ໂສ ຕິວິໂຘ ໂຫຕິ. ກປ຺ປສຫສ຺ສາຍຸເກສຸ ຕາວ ອວິເຫສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເອໂກ ນິພ຺ພຕ຺ຕທິວເສເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ນິພ຺ພຕ຺ຕທິວເສ ປາປຸຓາຕິ, ປຐມສ຺ສ ປນ ກປ຺ປສຕສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ປາປຸຓາຕິ. ອຍເມໂກ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ. ອປໂຣ ເອວໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກປ຺ປສຕານໍ ມຕ຺ຖເກ ປາປຸຓາຕິ, ອຍໍ ທຸຕິໂຍ. ອປໂຣ ເອວມ຺ປິ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ກປ຺ປສຕານໍ ມຕ຺ຖເກ ປາປຸຓາຕິ, ອຍໍ ຕຕິໂຍ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ.

ປຎ຺ຈມໍ ປນ ກປ຺ປສຕໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ນາມ ໂຫຕິ. ອຕປ຺ປາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ປນ ສສງ຺ຂາເຣນ ສປ຺ປໂຍເຄນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ນາມ, ອສງ຺ຂາເຣນ ອປ຺ປໂຍເຄນ ປຕ຺ໂຕ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ນາມ. ອວິຫາທີສຸປິ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ອຸປຣູປຣິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອກນິຏ຺ຐໍ ປຕ຺ໂຕ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ ນາມ.

ອິມສ຺ມິໍ ປນ ຐາເນ ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາຣີສ ອນາຄາມິໂນ ກເຖຕພ຺ພາ. ອວິເຫສຸ ຫິ ຕໂຍ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ, ເອໂກ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ, ເອໂກ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ອກນິຏ຺ຐຄາມີຕິ ປຎ຺ຈ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິໂນ ປຎ຺ຈ, ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິໂນ ປຎ຺ຈາຕິ ທສ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ອຕປ຺ປາທີສຸ. ອກນິຏ຺ເຐສຸ ປນ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ອຏ຺ຐາຕິ ເອວໍ ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕສໍ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ ສພ຺ພເຊຏ຺ໂຐ ເຈວ ໂຫຕິ ສພ຺ພກນິຏ຺ໂຐ ຈ. ກຖໍ? ໂສ ຫິ ໂສຬສກປ຺ປສຫສ຺ສາຍຸກຕ຺ຕາ ອາຍຸນາ ສພ຺ເພສໍ ເຊຏ຺ໂຐ, ສພ຺ພປຈ຺ຉາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓີຕິ ສພ຺ເພສໍ ກນິຏ຺ໂຐ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອປຸພ຺ພໍ ອຈຣິມໍ ເອກຈິຕ຺ຕກ຺ຂຓິກາ ນານາລກ຺ຂຓາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖິຕາ.

໔. ວຕ຺ຖສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໘໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອິຕິ ເຈ ເມ ໂຫຕີຕິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄຕິ ເອວໍ ເຈ ມຍ຺ຫໍ ໂຫຕິ. ອປ຺ປມາໂຓຕິ ເມ ໂຫຕີຕິ ອປ຺ປມາໂຓຕິ ເອວໍ ເມ ໂຫຕິ. ສຸສມາຣທ຺ໂຘຕິ ສຸປຣິປຸຓ຺ໂຓ. ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຏ຺ຐຫາກາເຣຫິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕິຏ຺ຐຕິ – ອຸປ຺ປາທໍ ອນາວຊ຺ຊິຕຕ຺ຕາ ອນຸປ຺ປາທໍ ອາວຊ຺ຊິຕຕ຺ຕາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕິຏ຺ຐຕິ, ປວຕ຺ຕໍ, ອປ຺ປວຕ຺ຕໍ, ນິມິຕ຺ຕໍ, ອນິມິຕ຺ຕໍ ສງ຺ຂາເຣ ອນາວຊ຺ຊິຕຕ຺ຕາ, ວິສງ຺ຂາຣໍ ອາວຊ຺ຊິຕຕ຺ຕາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ. ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫາກາເຣຫິ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ເຖໂຣ ຊານາຕິ, ວຸຕ຺ຕາກາຣວິປຣີເຕເຫວ ອຏ຺ຐຫາກາເຣຫິ ຈວນ຺ຕໍ ຈວຕີຕິ ປຊານາຕິ. ເສສໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ເຖຣສ຺ສ ຜລໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖິຕາ. ຍທາ ຫິ ເຖໂຣ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ສີສໍ ກຕ຺ວາ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ຕທາ ອິຕເຣ ຉ ຕທນ຺ວຍາ ໂຫນ຺ຕິ. ຍທາ ຘມ຺ມວິຈຍາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ, ຕທາປິ ເສສາ ຕທນ຺ວຍາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ເອວໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຓ຺ຓວສິຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເຖໂຣ ອິມໍ ສຸຕ຺ຕໍ ກເຖສີຕິ.

໕. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໘໖. ປຎ຺ຈເມ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກິໍ ພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ? ມຄ຺ເຄນ ອສງ຺ຂຕໍ ນິພ຺ພານໍ, ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາຍ ກຕກິຈ຺ຈຕໍ, ມຄ຺ເຄນ ວາ ກິເລສນິທ຺ທາໂຕ ປພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ, ຜເລນ ປພຸຊ຺ຌນຠາວຕ຺ຖາຍາຕິປິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເຕເນເວຕ຺ຖ ນິພ຺ພານສຈ຺ຉິກິຣິຍາ ກິເລສປຫານປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາຕິ ສພ຺ພໍ ທສ຺ສິຕໍ.

໖-໗. ກຸຓ຺ຑລິຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໘໗-໑໘໘. ຉຏ຺ເຐ ອາຣາມນິສ຺ສຍີຕິ ອາຣາມໍ ນິສ຺ສາຍ ວສນຠາເວນ ອາຣາມນິສ຺ສຍີ. ປຣິສາວຈໂຣຕິ ປຣິສາຍ ອວຈໂຣ. ປຣິສໍ ນາມ ພາລາປິ, ປຓ຺ຑິຕາປິ ໂອສຣນ຺ຕິ, ໂຍ ປນ ປຣປ຺ປວາທໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວາທໍ ທີເປຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ອຍໍ ປຣິສາວຈໂຣ ນາມ. ອາຣາເມນ ອາຣາມນ຺ຕິ ອາຣາເມເນວ ອາຣາມໍ ອນຸຈງ຺ກມາມິ, ນ ພາຫິເຣນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຍ຺ຍາເນນ ອຸຍ຺ຍານນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຎ຺ເຎນ ວາ ອາຣາເມນ ປວິສິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາມໍ, ອຎ຺ເຎນ ອຸຍ຺ຍາເນນ ອຎ຺ຎໍ ອຸຍ຺ຍານນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕິວາທປ຺ປໂມກ຺ຂານິສໍສນ຺ຕິ ‘‘ເອວໍ ປຸຈ຺ຉາ ໂຫຕິ, ເອວໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊນໍ, ເອວໍ ຄຫຓໍ, ເອວໍ ນິພ຺ເພຐນ’’ນ຺ຕິ ອິມິນາ ນເຍນ ອິຕິວາໂທ ໂຫຕິ ອິຕິວາທປ຺ປໂມກ຺ໂຂຕິ ເອຕໍ ອານິສໍສໍ. ອຸປາຣມ຺ຠານິສໍສນ຺ຕິ ‘‘ອຍໍ ປຸຈ຺ຉາຍ ໂທໂສ, ອຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊເນ’’ຕິ ເອວໍ ວາທໂທສານິສໍສໍ.

ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣຕິ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ປຣິພ຺ພາຊເກນ ປຸຈ຺ຉິຕໍ, ອິທານິ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ນ ຕາວ ອຍໍ ເທສນາ ຍຖານຸສນ຺ຘິໍ ຄຕາ. ອິທານິ ນໍ ຍຖານຸສນ຺ຘິໍ ປາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຍເມວ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອິມໍ ເທສນໍ ອາຣຠິ. ຕຕ຺ຖ ມນາປໍ ນາຠິຊ຺ຌຕີຕິ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມຓໍ ນາຠິຊ຺ຌາຍຕິ. ນາຠິຫໍສຕີຕິ ນ ສາມິສາຍ ຕຸຏ຺ຐິຍາ ອຠິຫໍສຕິ. ຕສ຺ສ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ນາມກາໂຍ ຈ ຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂຄຈຣຊ຺ຌຕ຺ເຕ ຐິຕໍ ໂຫຕິ. ສຸສຓ຺ຐິຕນ຺ຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ສຓ຺ຐິຕໍ. ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ. ອມນາປນ຺ຕິ ອນິຏ຺ຐາຣມ຺ມຓໍ. ນ ມງ຺ກຸ ໂຫຕີຕິ ຕສ຺ມິໍ ນ ມງ຺ກຸ ໂຫຕິ. ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ກິເລສວເສນ ອຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ. ອທີນມານໂສຕິ ໂທມນສ຺ສວເສນ ອທີນຈິຕ຺ໂຕ. ອພ຺ຍາປນ຺ນເຈຕໂສຕິ ໂທສວເສນ ອປູຕິຈິຕ຺ໂຕ.

ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ເອວໍ ສຸຈຣິຕປູຣຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ອິເມສຸ ຕາວ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ອຏ຺ຐາຣສ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ກຖໍ? ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ຕາວ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມເຓ ອາປາຖຄເຕ ກາຍງ຺ຄວາຈງ຺ຄານິ ອໂຈເປຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ອາຣມ຺ມເຓ ໂລຠໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕສ຺ສ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ໂຫຕິ. ໂລຠສຫຄເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ‘‘ອໂຫ ວຕິທໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ຕເທວ ຫຕ຺ເຖນ ປຣາມສນ຺ຕສ຺ສ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ. ເສສທ຺ວາເຣສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ໂສຕທ຺ວາຣສ຺ມິຎ຺ຫິ ສທ຺ທາຣມ຺ມຓສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຠູຕໍ ສງ຺ຂປຓວາທິຕູຣິຍຠຓ຺ຑໍ ອນາມາສໍ ອາມສນ຺ຕສ຺ສ, ຆານທ຺ວາເຣ ຄນ຺ຘາຣມ຺ມຓສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຠູຕໍ ຄນ຺ຘມາລາທິໍ, ຊິວ຺ຫາທ຺ວາເຣ ຣສາຣມ຺ມຓສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຠູຕໍ ມຈ຺ຉມໍສາທິໍ, ກາຍທ຺ວາເຣ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຣມ຺ມຓສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຠູຕໍ ວຕ຺ຖຕູລກປາວາຣາທິໍ, ມໂນທ຺ວາເຣ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວເສນ ຘມ຺ມາຣມ຺ມຓຠູຕໍ ສປ຺ປິເຕລມຘຸຜາຓິຕາທິໍ ອາມສນ຺ຕສ຺ສ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສງ຺ເຂປໂຕ ປເນຕ຺ຖ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ກາຍວີຕິກ຺ກໂມ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ວຈີວີຕິກ຺ກໂມ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ມໂນວີຕິກ຺ກໂມ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕນ຺ຕິ ຕີເຓວ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

ອຍໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕໂນ ຠາວນາປຏິສງ຺ຂາເນ ຐິໂຕ ອິມານິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ສຸຈຣິຕໍ ກຕ຺ວາ ວິປຣິຓາເມຕິ. ກຖໍ? ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ຕາວ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມເຓ ອາປາຖຄເຕ ກາຍງ຺ຄວາຈງ຺ຄານິ ອຈາເລຕ຺ວາ ຣູປາຣມ຺ມຓໍ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐາປຍໂຕ ມໂນສຸຈຣິຕໍ ໂຫຕິ, ວິປສ຺ສນາສຫຄເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຂຍຘມ຺ມໍ ວຍຘມ຺ມນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ວຈີສຸຈຣິຕໍ, ‘‘ອນາມາສຠຓ຺ຑໍ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ອນາມສນ຺ຕສ຺ສ ກາຍສຸຈຣິຕໍ. ເສສທ຺ວາເຣສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວໍ ອິມານິ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ອຏ຺ຐາຣສ ສຸຈຣິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ສງ຺ເຂປໂຕ ປເນຕ຺ຖາປິ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ກາຍສໍວໂຣ ກາຍສຸຈຣິຕໍ, ວຈີສໍວໂຣ ວຈີສຸຈຣິຕໍ, ມໂນສໍວໂຣ ມໂນສຸຈຣິຕນ຺ຕິ ຕີເຓວ ສຸຈຣິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ສີລານຸຣກ຺ຂິຕໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສີລໍ ກຖິຕໍ.

ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍາຕິອາທີສຸ ຕິວິຘໍ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ຕິວິຘໍ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ. ຕສ຺ສ ປຏິປກ຺ຂວເສນ ກາຍສຸຈຣິຕາທີນິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ກາຍສໍວຣວຈີສໍວເຣຫິ ປາຕິໂມກ຺ຂສີລໍ, ມໂນສໍວເຣນ ຕີຓິ ສີລານີຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ກຖິຕໍ ໂຫຕິ. ສກເລ ປນ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຸຈຣິຕມູລກາ ສຕິປຏ຺ຐານາ ໂລກຸຕ຺ຕຣມິສ຺ສກາ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ມູລຠູຕາ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປຸພ຺ພຠາຄາ, ເຕປິ ສຕິປຏ຺ຐານມູລກາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ປຸພ຺ພຠາຄາວ. ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິມູລກາ ປນ ໂລກຸຕ຺ຕຣາວ ກຖິຕາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ສຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໘. ອຸປວານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໘໙. ອຏ຺ຐເມ ປຈ຺ຈຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນາວ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣາຕິ ໂຍນິໂສ ມນສິກາເຣນ. ອາຣພ຺ຠມາໂນວາຕິ ກຸຣຸມາໂນເຍວ. ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ອຏ຺ຐິໍກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ຖໍ ກຣິຕ຺ວາ, ອຕ຺ຖິໂກ ຫຸຕ຺ວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໙. ປຐມອຸປ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໙໐. ນວເມ ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວໍ ວິນາ ນ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐. ທຸຕິຍອຸປ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໙໑. ທສເມ ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາຕິ ສຸຄໂຕວາທໍ ວິນາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ.

ປພ຺ພຕວຄ຺ໂຄ.

໒. ຄິລານວຄ຺ໂຄ

໑-໓. ປາຓສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໙໒-໑໙໔. ທຸຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິຣິຍາປເຖ ກປ຺ເປນ຺ຕີຕິ ເຍສໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິຣິຍາປຖາ ອຕ຺ຖິ, ເຕສໍເຍວ ວເສເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສີລໍ ນິສ຺ສາຍາຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ນິສ຺ສຍໍ ກຕ຺ວາ. ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄຕິ ສຫວິປສ຺ສນເກ ມຄ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ. ທຸຕິຍຕຕິຍານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໔-໑໐. ປຐມຄິລານສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໙໕-໒໐໑. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຕຖາ ປຫີໂນ ຈາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ໂສ ອາພາໂຘ ອໂຫສີຕິ ເຖຣສ຺ສ ກິຣ ອິມໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຠາວນໍ ສາຘຸກໍ ສຸຓນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປພ຺ພຊິຕທິວສໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ສຈ຺ຈານິ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕສ຺ສ ອິເມ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ປາຕຸຠູຕາ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ‘‘ນິຍ຺ຍານິກໍ ວຕ ສຕ຺ຖຸສາສນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ຕຍໂຕ ໂລຫິຕໍ ປສີທິ, ອຸປາທາຣູປໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ໂປກ຺ຂຣປຕ຺ເຕ ປຕິຕອຸທກພິນ຺ທຸ ວິຍ ສຣີຣໂຕ ໂຣໂຄ ວິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຄໂຕ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຕຖາ ປຫີໂນ ຈາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ໂສ ອາພາໂຘ ອໂຫສີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມຉຏ຺ເຐສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິເມສໍ ປນ ຕິຓ຺ຓມ຺ປິ ຊນານໍ ປພ຺ພຕປາເທ ປຸປ຺ຜິຕວິສຣຸກ຺ຂວາຕສມ຺ຜສ຺ເສນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ມນ຺ທສີຕຊໂຣ ອາພາໂຘຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຄິລານວຄ຺ໂຄ.

໓. ອຸທາຍິວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ໂພຘາຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໐໒-໒໐໓. ຕຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ຠນ຺ເຕ, ກິຕ຺ຕເກນ ນຸ ໂຂ ພຸຊ຺ຌນກອງ຺ຄາ ນາມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ມິສ຺ສກໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖິຕາ. ທຸຕິເຍ ຘມ຺ມປຣິຈ຺ເຉໂທ ກຖິໂຕ.

໓-໕. ຐານິຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໐໔-໒໐໖. ຕຕິເຍ ກາມຣາຄຏ຺ຐານິຍານນ຺ຕິ ກາມຣາຄສ຺ສ ກາຣຓຠູຕານໍ ອາຣມ຺ມຓຘມ຺ມານໍ. ພ຺ຍາປາທຏ຺ຐານິຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສກລຎ຺ຫິ ອິທໍ ສຸຕ຺ຕໍ ອາຣມ຺ມເຓເນວ ກຖິຕໍ. ປຐມວຄ຺ຄສ຺ສ ທຸຕິຍສຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕປຣິຈ຺ເຉໂທເປຕ຺ຖ ລພ຺ຠເຕວ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ມິສ຺ສກໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖິຕາ. ປຎ຺ຈເມ ອປຣິຫານິເຍ ຘມ຺ເມຕິ ອປຣິຫານິກເຣ ສຠາວຘມ຺ເມ.

໖-໗. ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໐໗-໒໐໘. ຉຏ຺ເຐ ເອຕທໂວຈາຕິ ‘‘ອິມິສ຺ສໍ ປຣິສຕິ ນິສິນ຺ໂນ ອຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ ນາມ ອນຸສນ຺ຘິກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖິ, ໂສ ມໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສຕີຕິ ຠຄວຕາ ໂອສາປິຕເທສນໍ ຎຕ຺ວາ ເທສນານຸສນ຺ຘິໍ ຆເຏສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອຕໍ ອໂວຈ. ວິປຸລນ຺ຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ສຸຠາວິຕຕ຺ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຸຠາວິໂຕ ຫິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ວິປຸໂລ ຈ ມຫຄ຺ຄໂຕ ຈ ອປ຺ປມາໂຓ ຈ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ຈ ນາມ ໂຫຕິ. ໂສ ຫິ ປຕ຺ຖຏຕ຺ຕາ ວິປຸໂລ, ມຫນ຺ຕຠາວໍ ຄຕຕ຺ຕາ ມຫຄ຺ຄໂຕ, ວຑ຺ຒິປມາຓຕ຺ຕາ ອປ຺ປມາໂຓ, ນີວຣຓານໍ ທູຣີຠາເວນ ພ຺ຍາປາທຣຫິຕຕ຺ຕາ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຌ ນາມ ໂຫຕິ. ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານາ ກມ຺ມໍ ປຫີຍຕີຕິ ຍໍ ຕຓ຺ຫາມູລກໍ ກມ຺ມໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕໍ ຕຓ຺ຫາປຫາເນນ ປຫີຍຕິ. ກມ຺ມສ຺ສ ປຫານາ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຍມ຺ປິ ກມ຺ມມູລກໍ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕໍ ກມ຺ມປຫາເນນ ປຫີຍຕິ. ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາທໂຍ ຕຓ຺ຫາທີນໍເຍວ ຂຍາ, ອຕ຺ຖໂຕ ປເນເຕຫິ ນິພ຺ພານໍ ກຖິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໘. ນິພ຺ເພຘຠາຄິຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໐໙. ອຏ຺ຐເມ ນິພ຺ເພຘຠາຄິຍນ຺ຕິ ນິພ຺ພິຊ຺ຌນໂກຏ຺ຐາສິຍໍ. ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວິເຕນາຕິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ຠາວິເຕນ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ວາ ຠາເວຕ຺ວາ ຐິເຕນ, ເອວເມຕ຺ຖ ມຄ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມິສ຺ສກາ. ເຕຫິ ຠາວິຕໍ, ເຕ ວາ ຠາເວຕ຺ວາ ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕໂລກຸຕ຺ຕຣເມວ. ຕມ຺ປິ ປນ ມຄ຺ຄນິສ຺ສິຕໍ ກຕ຺ວາ ມິສ຺ສກເມວ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

໙. ເອກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໑໐. ນວເມ ສໍໂຍຊນວິນິພນ຺ຘາຕິ ສໍໂຍຊນສງ຺ຂາຕາ ວິນິພນ຺ຘາ. ອຊ຺ໂຌສານາຕິ ປຣິນິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຄຫຓາ.

໑໐. ອຸທາຍິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໑໑. ທສເມ ອພຫຸກໂຕຕິ ອກຕພຫຸມາໂນ. ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊາວກຸຊ຺ຊນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຸທໂຍ, ອວກຸຊ຺ຊໍ ວໂຍຕິ ອຸທຍພ຺ພຍວເສນ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ສມ຺ມສນ຺ໂຕຕິ ທີເປຕິ. ຘມ຺ໂມ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິສມິໂຕຕິ ວິປສ຺ສນາຘມ຺ໂມ ອຠິສມາຄໂຕ. ມຄ຺ໂຄຕິ ວິປສ຺ສນາມຄ຺ໂຄວ. ສເຈ ຫິ ເຖໂຣ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂສຕາປນ຺ໂນ, ອຸປຣິ ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ສເຈ ອນາຄາມີ, ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ອຍໍ ວິປສ຺ສນາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕຖາ ຕຖາ ວິຫຣນ຺ຕນ຺ຕິ ເຕນ ເຕນາກາເຣນ ວິຫຣນ຺ຕໍ. ຕຖຕ຺ຕາຍາຕິ ຕຖາຠາວາຍ. ຂີຓາ ຊາຕີຕິອາທີຫິ ຕຖຕ຺ຕາຍາຕິ ອຘິປ຺ເປຕໍ ຕຖາຠາວໍ ທສ຺ເສຕິ. ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ອຸປນີຍຕີຕິ ຫິ ເອຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາໂຍ, ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອຸທາຍິວຄ຺ໂຄ.

໔. ນີວຣຓວຄ຺ໂຄ

໓-໔. ອຸປກ຺ກິເລສສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໑໔-໒໑໕. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ຄສ຺ສ ຕຕິເຍ ນ ຈ ປຠສ຺ສຣນ຺ຕິ ນ ຈ ປຠາວນ຺ຕໍ. ປຠງ຺ຄຸ ຈາຕິ ປຠິຊ຺ຊນສຠາວໍ. ອໂຍຕິ ກາຬໂລຫໍ. ຐເປຕ຺ວາ ອິຘ ວຸຕ຺ຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອວເສສໍ ໂລຫໍ ນາມ. ສຊ຺ຌູຕິ ຣຊຕໍ. ຈິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ຈຕຸຠູມກຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ໂລກິຍສ຺ສ ຕາວ ອຸປກ຺ກິເລໂສ ໂຫຕຸ, ໂລກຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ກຖໍ ໂຫຕີຕິ? ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸໍ ອປ຺ປທາເນນ. ຍທຄ຺ເຄນ ຫິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸໍ ນ ເທນ຺ຕິ, ຕທຄ຺ເຄເນວ ເຕ ໂລກິຍສ຺ສາປິ ໂລກຸຕ຺ຕຣສ຺ສາປິ ອຸປກ຺ກິເລສາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ປຠງ຺ຄຸ ຈາຕິ ອາຣມ຺ມເຓ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓຠາວູປຄມເນນ ຠິຊ຺ຊນສຠາວໍ. ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາຕິ ກຸສລຘມ຺ເມ ນ ອາວຣນ຺ຕີຕິ ອນາວຣຓາ, ນ ນີວຣນ຺ຕິ ນ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ຕີຕິ ອນີວຣຓາ. ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາຕິ ຈຕຸຠູມກຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ.

໘. ອາວຣຓນີວຣຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໑໙. ອຏ຺ຐເມ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາຕິ ປຎ຺ຎາຍ ມນ຺ທຠາວກຣາ. ນີວຣຓານຎ຺ຫິ ອຠິຓ຺ຫຸປ຺ປາເທ ສຕິ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ປຎ຺ຎາ ທຸພ຺ພລາ ໂຫຕິ ມນ຺ທາ ອວິສທາ.

ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ຫິ ສປ຺ປາຍຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ສຸຓນ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ທູເຣ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ສເຈ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ເອວມສ຺ສ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ໂນ ເຈ ສກ຺ໂກຕິ, ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານໍ ຄໂຕ ຕເມວ ປີຕິໍ ອວິຊຫນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສ຺ສຕິ. ຕຕ຺ຖ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕປິ ຍາວ ສຕ຺ຕທິວສພ຺ຠນ຺ຕຣາ ຕເມວ ປີຕິໍ ອວິຊຫນ຺ໂຕ ນີວຣເຓ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສ຺ສຕີຕິ ອິທໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຘມ຺ມສ຺ສວນວເສນ ສກິໍ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊປກ຺ຂິຍາ ປຏິລທ຺ຘໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຫິ ກມ຺ມາຣາມຕາທີນິ ອາຄມ຺ມ ນສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປໍ ປນ ອຸຕຸສປ຺ປາຍາທິໍ ລຠິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕາປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອິຈ຺ເຈວ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໙. ຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໒໐. ນວເມ ອຊ຺ຌາຣຸຫາຕິ ອຠິຣຸຫນກາ. ກຈ຺ຉໂກຕິ ອຏ຺ຐິກຈ຺ຉໂກ. ກປິຕ຺ຖໂນຕິ ມກ຺ກຏຖນສທິສຜໂລ ວິຊາຕປິລກ຺ໂຂ.

໑໐. ນີວຣຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໒໑. ທສເມ ອນ຺ຘກຣຓາຕິ ອນ຺ຘຠາວກຣຓາ. ອຈກ຺ຂຸກຣຓາຕິ ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອກຣຓາ. ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກາຕິ ປຎ຺ຎາຍ ນິໂຣຘນາ. ວິຆາຕປກ຺ຂິຍາຕິ ທຸກ຺ຂປກ຺ຂິກາ. ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາຕິ ນິພ຺ພານຕ຺ຖາຍ ອສໍວຕ຺ຕນິກາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ສກເລປິ ອິມສ຺ມິໍ ວຄ຺ເຄ ມິສ຺ສກໂພຊ຺ຌງ຺ຄາວ ກຖິຕາຕິ.

ນີວຣຓວຄ຺ໂຄ.

໕. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ

໑. ວິຘາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໒໒. ປຎ຺ຈມວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາຕິ ຕໂຍ ມານໂກຏ຺ຐາສາ, ມາໂນເຍວ ວາ. ຕຖາ ຕຖາ ວິທຫນໂຕ ຫິ ມາໂນວ ວິຘາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໒. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໒໓. ທຸຕິເຍ ຣຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ສິຣິສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຣາຊຕິ, ຈຕູຫິ ວາ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ໂລກໍ ຣຎ຺ເຊຕີຕິ ຣາຊາ, ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ. ‘‘ປວຕ຺ຕຕຸ ຠວໍ ຈກ຺ກຣຕນ’’ນ຺ຕິ ປຸຎ຺ຎານຸຠາເວນ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຕາຍ ວາຈາຍ ໂຈເທນ຺ໂຕ ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ເຕຕີຕິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ, ຕສ຺ສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ. ປາຕຸຠາວາຕິ ປາຕຸຠາເວນ. ສຕ຺ຕນ຺ນນ຺ຕິ ຄຓນປຣິຈ຺ເຉໂທ. ຣຕນານນ຺ຕິ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນອຕ຺ຖທສ຺ສນໍ. ວຈນຕ຺ໂຖ ປເນຕ຺ຖ ຣຕິຊນນຏ຺ເຐນ ຣຕນໍ. ອປິຈ –

‘‘ຈິຕ຺ຕີກຕໍ ມຫຄ຺ຆຎ຺ຈ, ອຕຸລໍ ທຸລ຺ລຠທສ຺ສນໍ;

ອໂນມສຕ຺ຕປຣິໂຠຄໍ, ຣຕນໍ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຎ຺ຎໍ ເທວຏ຺ຐານໍ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ສພ຺ເພວ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜາທີຫິ ຕສ຺ເສວ ປູຊຎ຺ຈ ອຠິວາທນາທີນິ ຈ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ຈິຕ຺ຕີກຕຏ຺ເຐນ ຣຕນໍ. ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສ ຈ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ນາມ ຘນໍ ອຄ຺ຆຕີ’’ຕິ ອຄ຺ໂຆ ນຕ຺ຖິ, ອິຕິ ມຫຄ຺ຆຏ຺ເຐນາປິ ຣຕນໍ. ຈກ຺ກຣຕນຎ຺ຈ ອຎ຺ເຎຫິ ໂລເກ ວິຊ຺ຊມານຣຕເນຫິ ອສທິສນ຺ຕິ ອຕຸລຏ຺ເຐນ ຣຕນໍ. ຍສ຺ມາ ປນ ຍສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ພຸທ຺ຘາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ, ພຸທ຺ຘາ ຈ ກທາຈິ ກຣຫຈິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ທຸລ຺ລຠທສ຺ສນຏ຺ເຐນ ຣຕນໍ. ຕເທຕໍ ຊາຕິຣູປກຸລອິສ຺ສຣິຍາທີຫິ ອໂນມສ຺ສ ອຸຬາຣສຕ຺ຕສ຺ເສວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນ ອຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ອໂນມສຕ຺ຕປຣິໂຠຄຏ຺ເຐນາປິ ຣຕນໍ. ຍຖາ ຈ ຈກ຺ກຣຕນໍ, ເອວໍ ເສສານິປີຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຈິຕ຺ຕີກຕໍ ມຫຄ຺ຆຎ຺ຈ, ອຕຸລໍ ທຸລ຺ລຠທສ຺ສນໍ;

ອໂນມສຕ຺ຕປຣິໂຠຄໍ, ຣຕນໍ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕີຕິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ໂຍຊນາ – ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣຕນານໍ ປາຕຸຠາໂວຕິ ອຍຸຕ຺ຕໍ. ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຫິ ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ໂສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ນາມ ໂຫຕີຕິ ນາຍຸຕ຺ຕໍ. ກສ຺ມາ? ຈກ຺ກວຕ຺ຕນນິຍມາເປກ຺ຂຕາຍ. ໂຍ ຫິ ນິຍເມນ ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ເຕສ຺ສຕິ, ໂສ ປຏິສນ຺ຘິໂຕ ປຠຸຕິ ‘‘ຈກ຺ກວຕ຺ຕິ ປາຕຸຠູໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ລທ຺ຘນາມສ຺ສ ຈ ປຸຣິສສ຺ສ ມູລຸປ຺ປຕ຺ຕິວຈນໂຕປິ ຍຸຕ຺ຕເມເວຕໍ. ໂຍ ຫິ ເອສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ສຕ຺ຕວິເສໂສ, ຕສ຺ສ ປຏິສນ຺ຘິສງ຺ຂາໂຕ ປາຕຸຠາໂວຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຫິ ປາຕຸຠາວາ ຣຕນານິ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ປາຕຸຠູເຕຫິ ປນ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຣິປກ຺ເກ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣ ໂສ ສໍຍຸຊ຺ຊຕິ, ຕທາ ໂລກສ຺ສ ເຕສຸ ປາຕຸຠາວຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ພຫຸລວຈນໂຕ ຈາປິ ຍຸຕ຺ຕເມເວຕໍ. ຍທາ ຫິ ໂລກສ຺ສ ເຕສຸ ປາຕຸຠາວສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕທາ ເອກເມວ ປຐມໍ, ປຈ຺ຉາ ອິຕຣານິ ຉ ປາຕຸຠວນ຺ຕີຕິ ພຫຸລວຈນໂຕ ຈາປິ ເອຕໍ ຍຸຕ຺ຕໍ. ປາຕຸຠາວສ຺ສ ຈ ອຕ຺ຖເຠທໂຕປິ ຍຸຕ຺ຕເມເວຕໍ. ນ ເກວລຎ຺ຫິ ປາຕຸຠູຕເມວ ປາຕຸຠາໂວ, ປາຕຸຠາວຍຕີຕິ ປາຕຸຠາໂວ. ອຍໍ ປາຕຸຠາວສ຺ສ ອຕ຺ຖເຠໂທ. ຍສ຺ມາ ໂຍ ໂສ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ຣາຊານໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໍ ປຏິສນ຺ຘິວເສນ ປາຕຸຠາວຍຕິ, ຕສ຺ມາ ຣຎ຺ໂຎ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ. ນ ເກວລຎ຺ຫິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິເຍວ, ອິມານິ ປນ ສຕ຺ຕ ຣຕນານິປິ ປາຕຸຠວນ຺ຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ຍເຖວ ຫິ ໂສ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ຣຎ຺ໂຎ ຊນກເຫຕຸ, ເອວໍ ຣຕນານມ຺ປິ ປຣິຍາເຍນ ອຸປນິສ຺ສຍເຫຕູຕິ ຍຸຕ຺ຕເມເວຕໍ ‘‘ຣຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣຕນານໍ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອິທານິ ເຕສໍ ຣຕນານໍ ສຣູປວເສນ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສາຕິອາທີສຸ ອຍໍ ສງ຺ເຂປາຘິປ຺ປາໂຍ – ທ຺ວິສຫສ຺ສທີປປຣິວາຣານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາທີປານໍ ສິຣິວິຠວໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທາຕຸໍ ສມຕ຺ຖສ຺ສ ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ຕຖາ ປຸເຣຠຕ຺ຕເມວ ສາຄຣປຣິຍນ຺ຕໍ ປຖວິໍ ອນຸປຣິຍາຍນສມຕ຺ຖສ຺ສ ເວຫາສງ຺ຄມສ຺ສ ຫຕ຺ຖິຣຕນສ຺ສ, ຕາທິສສ຺ເສວ ອສ຺ສຣຕນສ຺ສ, ຈຕຸຣງ຺ຄສມນ຺ນາຄເຕປິ ອນ຺ຘກາເຣ ໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ອນ຺ຘກາຣໍ ວິຘມິຕ຺ວາ ອາໂລກທສ຺ສນສມຕ຺ຖສ຺ສ ມຓິຣຕນສ຺ສ, ຉພ຺ພິຘໍ ໂທສໍ ວິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ມນາປຈາຣິໂນ ອິຕ຺ຖິຣຕນສ຺ສ, ໂຍຊນປ຺ປມາເຓ ປເທເສ ອນ຺ໂຕປຖວິຄຕານໍ ນິຘີນໍ ທສ຺ສນສມຕ຺ຖສ຺ສ ຄຫປຕິຣຕນສ຺ສ, ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສກລຣຊ຺ຊານຸສາສນສມຕ຺ຖສ຺ສ ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ຕສງ຺ຂາຕສ຺ສ ປຣິຓາຍກຣຕນສ຺ສ ຈ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕີຕິ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ. ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ປນ ເຕສໍ ຈກ຺ກຣຕນາທີນໍ ປາຕຸຠາວວິຘານໍ ມຫາສຸທສ຺ສນາທີສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ອາຄຕເມວ. ອຕ຺ໂຖປິສ຺ສ ເຕສໍ ວຓ຺ຓນາຍ ສໍວຓ຺ຓິໂຕເຍວ.

ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນສ຺ສາຕິອາທີສຸ ສຣິກ຺ຂກຕາ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ – ຍເຖວ ຫິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ຈກ຺ກຣຕນໍ ສພ຺ພຣຕນານໍ ປຸເຣຈຣໍ, ເອວໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ສພ຺ເພສໍ ຈຕຸຠູມກຘມ຺ມານໍ ປຸເຣຈຣນ຺ຕິ, ປຸເຣຈຣຓຏ຺ເຐນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຎ຺ໂຎ ຈກ຺ກຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ຈ ຣຕເນສຸ ມຫາກາຍູປປນ຺ນໍ ອຈ຺ຈຸຄ຺ຄຕໍ ວິປຸລໍ ມຫນ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖິຣຕນໍ, ອິທມ຺ປິ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ມຫນ຺ຕໍ ຘມ຺ມກາຍູປປນ຺ນໍ ອຈ຺ຈຸຄ຺ຄຕໍ ວິປຸລໍ ມຫນ຺ຕນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ອສ຺ສຣຕນໍ ສີຆໍ ລຫຸ ຊວໍ, ອິທມ຺ປິ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ສີຆໍ ລຫຸ ຊວນ຺ຕິ ອິມາຍ ສີຆລຫຸຊວຕາຍ ອສ຺ສຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ມຓິຣຕນໍ ອນ຺ຘກາຣໍ ວິຘມຕິ, ອາໂລກໍ ທສ຺ເສຕິ, ອິທມ຺ປິ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ຕາຍ ເອກນ຺ຕກຸສລຕ຺ຕາ ກິເລສນ຺ຘກາຣໍ ວິຘມຕິ, ສຫຊາຕປຈ຺ຈຍາທິວເສນ ຎາຓາໂລກໍ ທສ຺ເສຕີຕິ ອິມິນາ ອນ຺ຘກາຣວິຘມນອາໂລກທສ຺ສນຠາເວນ ມຓິຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ.

ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ອິຕ຺ຖິຣຕນໍ ກາຍຈິຕ຺ຕທຣຖໍ ປຏິປສ຺ສມ຺ເຠຕິ, ປຣິຬາຫໍ ວູປສເມຕິ. ອິທມ຺ປິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ກາຍຈິຕ຺ຕທຣຖໍ ປຏິປສ຺ສມ຺ເຠຕິ, ປຣິຬາຫໍ ວູປສເມຕີຕິ ອິຕ຺ຖິຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ຄຫປຕິຣຕນໍ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕກ຺ຂເຓ ຘນທາເນນ ວິກ຺ເຂປໍ ປຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ກໂຣຕິ, ອິທມ຺ປິ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ຍຖິຈ຺ຉິຕາທິວເສນ ອປ຺ປນໍ ສມ຺ປາເທຕິ, ວິກ຺ເຂປໍ ປຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ກໂຣຕີຕິ ຄຫປຕິຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ຈ ປຣິຓາຍກຣຕນໍ ສພ຺ພຕ຺ຖກິຈ຺ຈສມ຺ປາທເນນ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕໍ ກໂຣຕິ. ອິທມ຺ປິ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນໍ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທໍ ລີນຸທ຺ຘຈ຺ຈໂຕ ໂມເຈຕ຺ວາ ປໂຍຄມຊ຺ຌຕ຺ເຕ ຐປຍມານໍ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕໍ ກໂຣຕີຕິ ປຣິຓາຍກຣຕນສທິສໍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຈຕຸຠູມໂກ ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກຘມ຺ມປຣິຈ຺ເຉໂທ ກຖິໂຕຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໔-໑໐. ທຸປ຺ປຎ຺ຎສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໒໕-໒໓໑. ຈຕຸຕ຺ເຖ ເອຬມູໂຄຕິ ມຸເຂນ ວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ໂຕປິ ໂທເສຫິ ມູໂຄ ອສມ຺ປນ຺ນວຈໂນ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຈກ຺ກວຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ.

໖. ສາກຈ຺ຉວຄ຺ໂຄ

໑. ອາຫາຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໒. ຉຏ຺ຐວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍາຕິອາທີສຸ ອຍໍ ປຸຣິມນຍໂຕ ວິເສໂສ. ນ ເກວລຎ຺ຫິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາທີນໍ ເອເຕ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາວ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ວາ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ປຈ຺ຈຍາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎປິ ປນ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ. ອປເຣປິ ຫິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕາທີສຸ ຫິ ສຕ຺ຕສຸ ຐາເນສຸ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ, ຠຕ຺ຕນິກ຺ຂິຕ຺ຕກາກສທິເສ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິປຸຄ຺ຄເລ ປຣິວຊ຺ຊເນນ, ຕິສ຺ສທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອຠຍຕ຺ເຖຣາທິສທິເສ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິປຸຄ຺ຄເລ ເສວເນນ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ສຕິສມຸຏ຺ຐາປນຕ຺ຖໍ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕຕາຍ ຈ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ຈຕູຫິ ກາຣເຓຫິ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ປຣິປຸຈ຺ຉກຕາ ວຕ຺ຖຸວິສທກິຣິຍາ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມຕ຺ຕປຏິປາທນາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນາ ປຎ຺ຎວນ຺ຕປຸຄ຺ຄລເສວນາ ຄມ຺ຠີຣຎາຓຈຣິຍປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຣິປຸຈ຺ຉກຕາຕິ ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນອິນ຺ທ຺ຣິຍພລໂພຊ຺ຌງ຺ຄມຄ຺ຄງ຺ຄຌານງ຺ຄສມຖວິປສ຺ສນານໍ ອຕ຺ຖສນ຺ນິສ຺ສິຕປຣິປຸຈ຺ຉາພຫຸລຕາ.

ວຕ຺ຖຸວິສທກິຣິຍາຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິຣານໍ ວຕ຺ຖູນໍ ວິສທຠາວກຣຓໍ. ຍທາ ຫິສ຺ສ ເກສນຂໂລມານິ ທີຆານິ ໂຫນ຺ຕິ, ສຣີຣໍ ວາ ອຸສ຺ສນ຺ນໂທສຎ຺ເຈວ ເສທມລມກ຺ຂິຕຎ຺ຈ, ຕທາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກວຕ຺ຖຸ ອວິສທໍ ໂຫຕິ ອປຣິສຸທ຺ຘໍ. ຍທາ ປນ ຈີວຣໍ ຊິຓ຺ຓໍ ກິລິຏ຺ຐໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ເສນາສນໍ ວາ ອຸກ຺ລາປໍ, ຕທາ ພາຫິຣວຕ຺ຖຸ ອວິສທໍ ໂຫຕິ ອປຣິສຸທ຺ຘໍ. ຕສ຺ມາ ເກສາທິເຉທເນນ ອຸທ຺ຘໍວິເຣຈນອໂຘວິເຣຈນາທີຫິ ສຣີຣສລ຺ລຫຸກຠາວກຣເຓນ ອຸຈ຺ຉາທນນຫາປເນນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກວຕ຺ຖຸ ວິສທໍ ກາຕພ຺ພໍ. ສູຈິກມ຺ມໂຘວນຣຊນປຣິຠຓ຺ຑກຣຓາທີຫິ ພາຫິຣວຕ຺ຖຸ ວິສທໍ ກາຕພ຺ພໍ. ເອຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິເຣ ວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ອວິສເທ ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ຈິຕ຺ຕເຈຕສິເກສຸ ຎາຓມ຺ປິ ອວິສທໍ ອປຣິສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ອປຣິສຸທ຺ຘານິ ທີປກປລ຺ລກວຏ຺ຏິເຕລານິ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນທີປສິຂາຍ ໂອຠາໂສ ວິຍ. ວິສເທ ປນ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິເຣ ວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ຈິຕ຺ຕເຈຕສິເກສຸ ຎາຓມ຺ປິ ວິສທໍ ໂຫຕິ ປຣິສຸທ຺ຘານິ ທີປກປລ຺ລກວຏ຺ຏິເຕລານິ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນທີປສິຂາຍ ໂອຠາໂສ ວິຍ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວຕ຺ຖຸວິສທກິຣິຍາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມຕ຺ຕປຏິປາທນາ ນາມ ສທ຺ຘາທີນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຠາວກຣຓໍ. ສເຈ ຫິສ຺ສ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ພລວໍ ໂຫຕິ, ອິຕຣານິ ມນ຺ທານິ, ຕໂຕ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຄ຺ຄຫກິຈ຺ຈໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປຏ຺ຐານກິຈ຺ຈໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອວິກ຺ເຂປກິຈ຺ຈໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທສ຺ສນກິຈ຺ຈໍ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ຘມ຺ມສຠາວປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ວາ, ຍຖາ ວາ ມນສິກໂຣໂຕ ພລວໍ ຊາຕໍ, ຕຖາ ອມນສິກຣເຓນ ຫາເປຕພ຺ພໍ. ວກ຺ກລິຕ຺ເຖຣວຕ຺ຖຸ ເຈຕ຺ຖ ນິທສ຺ສນໍ. ສເຈ ປນ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ພລວໍ ໂຫຕິ, ອຖ ເນວ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຘິໂມກ຺ຂກິຈ຺ຈໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ນ ອິຕຣານິ ອິຕຣກິຈ຺ຈເຠທໍ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ປສ຺ສທ຺ຘາທິຠາວນາຍ ຫາເປຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖາປິ ໂສຓຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວຕ຺ຖຸ ທສ຺ເສຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ເສເສສຸປິ ເອກສ຺ສ ພລວຠາເວ ສຕິ ອິຕເຣສໍ ອຕ຺ຕໂນ ກິຈ຺ເຈສຸ ອສມຕ຺ຖຕາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ວິເສສໂຕ ປເນຕ຺ຖ ສທ຺ຘາປຎ຺ຎານໍ ສມາຘິວີຣິຍານຎ຺ຈ ສມຕໍ ປສໍສນ຺ຕິ. ພລວສທ຺ໂຘ ຫິ ມນ຺ທປຎ຺ໂຎ ມຸຘປ຺ປສນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປສີທຕິ. ພລວປຎ຺ໂຎ ປນ ມນ຺ທສທ຺ໂຘ ເກຣາຏິກປກ຺ຂໍ ຠຊຕິ, ເຠສຊ຺ຊສມຸຏ຺ຐິໂຕ ວິຍ ໂຣໂຄ ອເຕກິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ. ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທມຕ຺ເຕເນວ ກຸສລໍ ໂຫຕີຕິ ອຕິຘາວິຕ຺ວາ ທານາທີນິ ອກໂຣນ຺ໂຕ ນິຣເຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຸຠິນ຺ນໍ ສມຕາຍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍເຍວ ປສີທຕິ. ພລວສມາຘິໍ ປນ ມນ຺ທວີຣິຍໍ ສມາຘິສ຺ສ ໂກສຊ຺ຊປກ຺ຂຕ຺ຕາ ໂກສຊ຺ຊໍ ອຠິຠວຕິ. ພລວວີຣິຍໍ ມນ຺ທສມາຘິໍ ວີຣິຍສ຺ສ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈປກ຺ຂຕ຺ຕາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ອຠິຠວຕິ. ສມາຘິ ປນ ວີຣິເຍນ ສໍໂຍຊິໂຕ ໂກສຊ຺ເຊ ປຕິຕຸໍ ນ ລຠຕິ, ວີຣິຍໍ ສມາຘິນາ ສໍໂຍຊິຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈ ປຕິຕຸໍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ມາ ຕທຸຠຍໍ ສມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ອຸຠຍສມຕາຍ ຫິ ອປ຺ປນາ ໂຫຕິ.

ອປິ ຈ ສມາຘິກມ຺ມິກສ຺ສ ພລວຕີປິ ສທ຺ຘາ ວຏ຺ຏຕິ. ເອວໍ ສທ຺ທຫນ຺ໂຕ ໂອກປ຺ເປນ຺ໂຕ ອປ຺ປນໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ. ສມາຘິປຎ຺ຎາສຸ ປນ ສມາຘິກມ຺ມິກສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕາ ພລວຕີ ວຏ຺ຏຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ ອປ຺ປນໍ ປາປຸຓາຕິ. ວິປສ຺ສນາກມ຺ມິກສ຺ສ ປຎ຺ຎາ ພລວຕີ ວຏ຺ຏຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ ລກ຺ຂຓປຏິເວຘໍ ປາປຸຓາຕິ. ອຸຠິນ຺ນໍ ປນ ສມຕາຍປິ ອປ຺ປນາ ໂຫຕິເຍວ. ສຕິ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ພລວຕີ ວຏ຺ຏຕິ. ສຕິ ຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈປກ຺ຂິການໍ ສທ຺ຘາວີຣິຍປຎ຺ຎານໍ ວເສນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈປາຕໂຕ, ໂກສຊ຺ຊປກ຺ຂິເກນ ຈ ສມາຘິນາ ໂກສຊ຺ຊປາຕໂຕ ຣກ຺ຂຕິ. ຕສ຺ມາ ສາ ໂລຓຘູປນໍ ວິຍ ສພ຺ພພ຺ຍຎ຺ຊເນສຸ, ສພ຺ພກມ຺ມິກອມຈ຺ໂຈ ວິຍ ຈ ສພ຺ພຣາຊກິຈ຺ເຈສຸ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ. ເຕນາຫ ‘‘ສຕິ ຈ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ກິໍ ກາຣຓາ? ຈິຕ຺ຕຎ຺ຫິ ສຕິປຏິສຣຓໍ, ອາຣກ຺ຂປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານາ ຈ ສຕິ, ນ ວິນາ ສຕິຍາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຄ຺ຄຫນິຄ຺ຄໂຫ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ທຸປ຺ປຎ຺ຎປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນາ ນາມ ຂນ຺ຘາທິເຠເທ ອໂນຄາຬ຺ຫປຎ຺ຎານໍ ທຸມ຺ເມຘປຸຄ຺ຄລານໍ ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ຊນໍ. ປຎ຺ຎວນ຺ຕປຸຄ຺ຄລເສວນາ ນາມ ສມປຎ຺ຎາສລກ຺ຂຓປຣິຄ຺ຄາຫິກາຍ ອຸທຍພ຺ພຍປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕປຸຄ຺ຄລເສວນາ. ຄມ຺ຠີຣຎາຓຈຣິຍປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ນາມ ຄມ຺ຠີເຣສຸ ຂນ຺ຘາທີສຸ ປວຕ຺ຕາຍ ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ຎາຍ ປເຠທປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ. ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາ ນາມ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສມຸຏ຺ຐາປນຕ຺ຖໍ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕຕາ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ເອກາທສ ຘມ຺ມາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ອປາຍຠຍປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ອານິສໍສທສ຺ສາວິຕາ, ຄມນວີຖິປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ປິຓ຺ຑປາຕາປຈາຍນຕາ, ທາຍຊ຺ຊມຫຕ຺ຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ສຕ຺ຖຸມຫຕ຺ຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ຊາຕິມຫຕ຺ຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິມຫຕ຺ຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ກຸສີຕປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ, ອາຣທ຺ຘວີຣິຍປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ, ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ.

ຕຕ຺ຖ ‘‘ນິຣເຍສຸ ປຎ຺ຈວິຘພນ຺ຘນກມ຺ມກາຣຓໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມຫາທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວນກາເລປິ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍໍ ຊາລຂິປນກຸມີນາທີຫິ ຄຫິຕກາເລປິ, ປາຊນກຓ຺ຏກາທິປ຺ປຫາຣຕຸນ຺ນສ຺ສ ປນ ສກຏວຫນາທິກາເລປິ, ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ອເນການິປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣມ຺ປິ ຂຸປ຺ປິປາສາຫິ ອາຕຸຣີຠູຕກາເລປິ, ກາລກຎ຺ຈິກອສຸເຣສຸ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖອສີຕິຫຕ຺ຖປ຺ປມາເຓນ ອຏ຺ຐິຈມ຺ມມຕ຺ເຕເນວ ອຕ຺ຕຠາເວນ ວາຕາຕປາທິທຸກ຺ຂານຸຠວນກາເລປິ ນ ສກ຺ກາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ. ອຍເມວ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ກາໂລ’’ຕິ ເອວໍ ອປາຍຠຍໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ນ ສກ຺ກາ ກຸສີເຕນ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ລທ຺ຘຸໍ, ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍເນວ ສກ຺ກາ ອຍມານິສໍໂສ ວີຣິຍສ຺ສາ’’ຕິ ເອວໍ ອານິສໍສທສ຺ສາວິໂນປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ‘‘ສພ຺ພພຸທ຺ຘ-ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘ-ມຫາສາວເກເຫວ ຄຕມຄ຺ໂຄ ເຕ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ. ໂສ ຈ ນ ສກ຺ກາ ກຸສີເຕນ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຄມນວີຖິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເຍ ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕາທີຫິ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ອິເມ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ເນວ ຎາຕກາ, ນ ທາສກມ຺ມກຣາ, ນາປິ ‘ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຊີວິສ຺ສາມາ’ຕິ ເຕ ປຓີຕານິ ປິຓ຺ຑປາຕາທີນິ ເທນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຕ຺ຕໂນ ກາຣານໍ ມຫປ຺ຜລຕໍ ປຈ຺ຈາສີສມານາ ເທນ຺ຕິ. ສຕ຺ຖາຣາປິ ‘‘ອຍໍ ອິເມ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ກາຍທຬ຺ຫິພຫຸໂລ ສຸຂໍ ວິຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ ເອວໍ ສມ຺ປສ຺ສຕາ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຈ຺ຈຍາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ອຖ ໂຂ ‘‘ອຍໍ ອິເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊມາໂນວ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂໂຕ ມຸຈ຺ຈິສ຺ສຕີ’ຕິ ເຕ ປຈ຺ຈຍາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ໂສ ທານິ ຕ຺ວໍ ກຸສີໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນ ຕໍ ປິຓ຺ຑໍ ອປຈາຍິສ຺ສສິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ເສວ ຫິ ປິຓ຺ຑປາຕາປຈາຍນໍ ນາມ ໂຫຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປິຓ຺ຑປາຕາປຈາຍນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ມຫາມິຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວິຍ.

ເຖໂຣ ກິຣ ກສ຺ສກເລເຓ ນາມ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ເສວ ໂຄຈຣຄາເມ ເອກາ ມຫາອຸປາສິກາ ເຖຣໍ ປຸຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ປຏິຊຄ຺ຄຕິ. ສາ ເອກທິວສໍ ອຣຎ຺ຎໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ຘີຕຣໍ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ມ, ອສຸກສ຺ມິໍ ຐາເນ ປຸຣາຓຕຓ຺ຑຸລາ, ອສຸກສ຺ມິໍ ຂີຣໍ, ອສຸກສ຺ມິໍ ສປ຺ປິ, ອສຸກສ຺ມິໍ ຜາຓິຕໍ, ຕວ ຠາຕິກສ຺ສ ອຍ຺ຍມິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕກາເລ ຠຕ຺ຕໍ ປຈິຕ຺ວາ ຂີຣສປ຺ປິຜາຓິເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເທຫິ, ຕ຺ວຎ຺ຈ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາສິ, ອຫໍ ປນ ຫິຍ຺ໂຍ ປກ຺ກໍ ປາຣິວາສິກຠຕ຺ຕໍ ກຎ຺ຊິເຍນ ຠຸຕ຺ຕາມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ທິວາ ກິໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສສິ, ອມ຺ມາ’’ຕິ? ‘‘ສາກປຓ຺ຓໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກຓຕຓ຺ຑຸເລຫິ ອມ຺ພິລຍາຄຸໍ ປຈິຕ຺ວາ ຐເປຫິ, ອມ຺ມາ’’ຕິ.

ເຖໂຣ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ນີຫຣນ຺ໂຕວ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕານໍ ໂອວທິ ‘‘ມຫາອຸປາສິກາ ກິຣ ກຎ຺ຊິເຍນ ປາຣິວາສິກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ທິວາປິ ກຓປຓ຺ຓມ຺ພິລຍາຄຸໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕຸຍ຺ຫໍ ອຕ຺ຖາຍ ປນ ປຸຣາຓຕຓ຺ຑຸລາທີນິ ອາຈິກ຺ຂຕິ, ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ໂຂ ປເນສາ ເນວ ເຂຕ຺ຕໍ ນ ວຕ຺ຖຸໍ ນ ຠຕ຺ຕໍ ນ ວຕ຺ຖໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ, ຕິສ຺ໂສ ປນ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ປຕ຺ຖຍມານາ ເທຕິ, ຕ຺ວໍ ເອຕິສ຺ສາ ຕາ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ທາຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສິ, ນ ສກ຺ຂິສ຺ສສີຕິ, ອຍໍ ໂຂ ປນ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຕຍາ ສຣາເຄນ ສໂທເສນ ສໂມເຫນ ນ ສກ຺ກາ ຄຓ຺ຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຕໍ ຖວິກາຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກສ຺ສກເລຓເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ເຈ, ຈີວຣໍ ຈີວຣວໍເສ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ອຣຫຕ຺ຕໍ ອປາປຸຓິຕ຺ວາ ນ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວີຣິຍໍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິວຸຕ຺ຖຠິກ຺ຂຸ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ປຸເຣຠຕ຺ຕເມວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ວິກສມານມິວ ປທຸມໍ ມຫາຂີຓາສໂວ ສິຕໍ ກໂຣນ຺ໂຕວ ນິກ຺ຂມິ. ເລຓທ຺ວາເຣ ຣຸກ຺ຂມ຺ຫິ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ –

‘‘ນໂມ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;

ຍສ຺ສ ເຕ ອາສວາ ຂີຓາ, ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍສິ ມາຣິສາ’’ຕິ. –

ອຸທານໍ ອຸທາເນຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ຐານໍ ຕຸມ຺ຫາທິສານໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂໍ ທຕ຺ວາ ມຫລ຺ລກິຕ຺ຖິໂຍ ທຸກ຺ຂາ ມຸຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ກາລໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ປາໂຕເຍວາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ຄາມໍ ປາວິສິ.

ທາຣິກາປິ ຠຕ຺ຕໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ເມ ຠາຕາ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ອິທານິ ອາຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ທ຺ວາຣໍ ໂອໂລກຍມານາ ນິສີທິ. ສາ ເຖເຣ ຆຣທ຺ວາຣໍ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປິຜາຓິຕໂຍຊິຕສ຺ສ ຂີຣປິຓ຺ຑປາຕສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ. ເຖໂຣ ‘‘ສຸຂໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ສາປິ ຕໍ ໂອໂລກຍມານາວ ອຏ຺ຐາສິ. ເຖຣສ຺ສ ຫິ ຕທາ ອຕິວິຍ ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ ອໂຫສິ, ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ມຸຂໍ ພນ຺ຘນາ ມຸຕ຺ຕຕາລປກ຺ກໍ ວິຍ ອຕິວິຍ ວິໂຣຈິຕ຺ຖ.

ມຫາອຸປາສິກາ ອຣຎ຺ຎໂຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ອມ຺ມ, ຠາຕິໂກ ເຕ ອາຄໂຕ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ສາ ສພ຺ພໍ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຸປາສິກາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕກິຈ຺ຈໍ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຠິຣມຕິ ເຕ, ອມ຺ມ, ຠາຕາ ພຸທ຺ຘສາສເນ, ນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐຕີ’’ຕິ ອາຫ.

‘‘ມຫນ຺ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ ສຕ຺ຖຸທາຍຊ຺ຊໍ, ຍທິທໍ ສຕ຺ຕ ອຣິຍຘນານິ ນາມ, ຕໍ ນ ສກ຺ກາ ກຸສີເຕນ ຄເຫຕຸໍ. ຍຖາ ຫິ ວິປ຺ປຏິປນ຺ນໍ ປຸຕ຺ຕໍ ມາຕາປິຕໂຣ ‘ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ອປຸຕ຺ໂຕ’ຕິ ປຣິພາຫິຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂສ ເຕສໍ ອຈ຺ຈເຍນ ທາຍຊ຺ຊໍ ນ ລຠຕິ, ເອວໍ ກຸສີໂຕປິ ອິທໍ ອຣິຍຘນທາຍຊ຺ຊໍ ນ ລຠຕິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍວ ລຠຕີ’’ຕິ ທາຍຊ຺ຊມຫຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ມຫາ ໂຂ ປນ ເຕ ສຕ຺ຖາ, ສຕ຺ຖຸໂນ ຫິ ເຕ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓກາເລປິ ອຠິນິກ຺ຂມເນປິ ອຠິສມ຺ໂພຘິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນ-ຍມກປາຏິຫາຣິຍ-ເທໂວໂຣຫນ-ອາຍຸສງ຺ຂາຣໂວສ຺ສຊ຺ຊເນສຸປິ ປຣິນິພ຺ພານກາເລປິ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ. ຍຸຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ ເຕ ເອວຣູປສ຺ສ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກຸສີເຕນ ຠວິຕຸ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ສຕ຺ຖຸມຫຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຊາຕິຍາປິ ຕ຺ວໍ ອິທານິ ນ ລາມກຊາຕິໂກ, ອສມ຺ຠິນ຺ນາຍ ມຫາສມ຺ມຕປເວຓິຍາ ອາຄຕອຸກ຺ກາກຣາຊວໍເສ ຊາໂຕສິ, ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ຈ ມຫາມາຍາເທວິຍາ ຈ ນຕ຺ຕາ, ຣາຫຸລຠທ຺ທສ຺ສ ກນິຏ຺ໂຐ, ຕຍາ ນາມ ເອວຣູເປນ ຊິນປຸຕ຺ເຕນ ຫຸຕ຺ວາ ນ ຍຸຕ຺ຕໍ ກຸສີເຕນ ວິຫຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຊາຕິມຫຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຈວ ອສີຕິ ມຫາສາວກາ ຈ ວີຣິເຍເນວ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ປຏິວິຊ຺ຌິໍສຸ. ຕ຺ວໍ ປນ ເອເຕສໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊສິ, ນ ປຏິປຊ຺ຊສີ’’ຕິ ເອວໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິມຫຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

ກຸຈ຺ຉິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຐິຕອຊຄຣສທິເສ ວິສ຺ສຏ຺ຐກາຍິກເຈຕສິກວີຣິເຍ ກຸສີຕປຸຄ຺ຄເລ ປຣິວຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍ ປຫິຕຕ຺ເຕ ປຸຄ຺ຄເລ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ວີຣິຍຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ເອກາທສ ຘມ຺ມາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິ ຘມ຺ໂມ, ສງ຺ໂຆ, ສີລໍ, ຈາໂຄ, ເທວຕານຸສ຺ສຕິ, ອຸປສມານຸສ຺ສຕິ, ລູຂປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ, ສິນິທ຺ຘປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ, ປສາທນີຍສຸຕ຺ຕນ຺ຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ.

ພຸທ຺ຘຄຸເຓ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕສ຺ສາປິ ຫິ ຍາວ ອຸປຈາຣາ ສກລສຣີຣໍ ຜຣມາໂນ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຘມ຺ມສງ຺ຆຄຸເຓ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕສ຺ສາປິ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຂຓ຺ຑໍ ກຕ຺ວາ ຣກ຺ຂິຕໍ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຄິຫິໂນ ທສສີລປຎ຺ຈສີລານິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ທຸພ຺ຠິກ຺ຂຠຍາທີສຸ ປຓີຕໍ ໂຠຊນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ເອວໍ ນາມ ອທມ຺ຫາ’’ຕິ ຈາຄໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຄິຫິໂນປິ ເອວຣູເປ ກາເລ ສີລວນ຺ຕານໍ ທິນ຺ນທານໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ເຍຫິ ຄຸເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ເທວຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ, ຕຖາຣູປານໍ ອຕ຺ຕນິ ອຕ຺ຖິຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ສມາປຕ຺ຕິຍາ ວິກ຺ຂມ຺ຠິຕາ ກິເລສາ ສຏ຺ຐິປິ ສຕ຺ຕຕິປິ ວສ຺ສານິ ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕີຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ເຈຕິຍທສ຺ສນໂພຘິທສ຺ສນເຖຣທສ຺ສເນສຸ ອສກ຺ກຈ຺ຈກິຣິຍາຍ ສໍສູຈິຕລູຂຠາເວ ພຸທ຺ຘາທີສຸ ປສາທສິເນຫາຠາເວນ ຄທ຺ຣຠປິຏ຺ຐຣຊສທິເສ ລູຂປຸຄ຺ຄເລ ປຣິວຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ສາປິ, ພຸທ຺ຘາທີສຸ ປສາທພຫຸເລ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕ ສິນິທ຺ຘປຸຄ຺ຄເລ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຣຕນຕ຺ຕຍຄຸຓປຣິທີປເກ ປສາທນີເຍ ສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ປີຕິອຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ປຓີຕໂຠຊນເສວນຕາ, ອຸຕຸສຸຂເສວນຕາ, ອິຣິຍາປຖສຸຂເສວນຕາ, ມຊ຺ຌຕ຺ຕປໂຍຄຕາ, ສາຣທ຺ຘກາຍປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ, ປສ຺ສທ຺ຘກາຍ-ປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ, ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ.

ປຓີຕຎ຺ຫິ ສິນິທ຺ຘໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສາປິ, ສີຕຸຓ຺ເຫສຸ ອຸຕູສຸ ຐານາທີສຸ ຈ ອິຣິຍາປເຖສຸ ສປ຺ປາຍໍ ອຸຕຸຎ຺ຈ ອິຣິຍາປຖຎ຺ຈ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ ປສ຺ສທ຺ຘິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ປນ ມຫາປຸຣິສຊາຕິໂກ ສພ຺ພອຸຕຸອິຣິຍາປຖກ຺ຂໂມວ ໂຫຕິ, ນ ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ສ ສຠາຄວິສຠາຄຕາ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ເສວ ວິສຠາເຄ ອຸຕຸອິຣິຍາປເຖ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສຠາເຄ ເສວນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ມຊ຺ຌຕ຺ຕປໂຍໂຄ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປຣສ຺ສ ຈ ກມ຺ມສ຺ສກຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ. ອິມິນາ ມຊ຺ຌຕ຺ຕປໂຍເຄນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ເລຑ຺ຑຸທຓ຺ຑາທີຫິ ປຣໍ ວິເຫຐຍມາໂນວ ວິຈຣຕິ, ເອວຣູປໍ ສາຣທ຺ຘກາຍປຸຄ຺ຄລໍ ປຣິວຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ສາປິ, ສໍຍຕປາທປາຓິໍ ປສ຺ສທ຺ຘກາຍໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ປສ຺ສທ຺ຘິອຸປ຺ປາທນຕ຺ຖາຍ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ທສ ຘມ຺ມາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ວຕ຺ຖຸວິສທກິຣິຍຕາ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມຕ຺ຕປຏິປາທນຕາ, ນິມິຕ຺ຕກຸສລຕາ, ສມເຍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນຕາ, ສມເຍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນຕາ, ສມເຍ ສມ຺ປຫໍສນຕາ, ສມເຍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນຕາ, ອສມາຫິຕປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ, ສມາຫິຕປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ, ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ. ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸວິສທກິຣິຍຕາ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມຕ຺ຕປຏິປາທນຕາ ຈ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ.

ນິມິຕ຺ຕກຸສລຕາ ນາມ ກສິຓນິມິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຄ຺ຄຫຓກຸສລຕາ. ສມເຍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນຕາຕິ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕິສິຖິລວີຣິຍຕາທີຫິ ລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຘມ຺ມວິຈຍວີຣິຍປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສມຸຏ຺ຐາປເນນ ຕສ຺ສ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ. ສມເຍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນຕາຕິ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘວີຣິຍຕາທີຫິ ອຸທ຺ຘຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປສ຺ສທ຺ຘິສມາຘິອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສມຸຏ຺ຐາປເນນ ຕສ຺ສ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ. ສມເຍ ສມ຺ປຫໍສນຕາຕິ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາປໂຍຄມນ຺ທຕາຍ ວາ ອຸປສມສຸຂານໍ ວິຄເມນ ວາ ນິຣສ຺ສາທໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຏ຺ຐສໍເວຄວຕ຺ຖຸປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ສໍເວເຊຕິ. ອຏ຺ຐ ສໍເວຄວຕ຺ຖູນິ ນາມ ຊາຕິຊຣາພ຺ຍາຘິມຣຓານິ ຈຕ຺ຕາຣິ, ອປາຍທຸກ຺ຂໍ ປຎ຺ຈມໍ, ອຕີເຕ ວຏ຺ຏມູລກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ອນາຄເຕ ວຏ຺ຏມູລກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນ ອາຫາຣປຣິເຍຏ຺ຐິມູລກໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ. ຣຕນຕ຺ຕຍຄຸຓານຸສ຺ສຣເຓນ ຈ ປສາທໍ ຊເນຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ສມເຍ ສມ຺ປຫໍສນຕາ’’ຕິ.

ສມເຍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນຕາ ນາມ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕິໍ ອາຄມ຺ມ ອລີນໍ ອນຸທ຺ຘຕໍ ອນິຣສ຺ສາທໍ ອາຣມ຺ມເຓ ສມປ຺ປວຕ຺ຕໍ ສມຖວີຖິປຏິປນ຺ນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕທາສ຺ສ ປຄ຺ຄຫນິຄ຺ຄຫສມ຺ປຫໍສເນສຸ ນ ພ຺ຍາປາຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ສາຣຖິ ວິຍ ສມປ຺ປວຕ຺ເຕສຸ ອສ຺ເສສຸ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ສມເຍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນຕາ’’ຕິ. ອສມາຫິຕປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ ນາມ ອຸປຈາຣໍ ວາ ອປ຺ປນໍ ວາ ອປ຺ປຕ຺ຕານໍ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕານໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ຊນໍ. ສມາຫິຕປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ ນາມ ອຸປຈາເຣນ ວາ ອປ຺ປນາຍ ວາ ສມາຫິຕຈິຕ຺ຕານໍ ເສວນາ ຠຊນາ ປຍິຣຸປາສນາ. ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາ ນາມ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ສມາຘິອຸປ຺ປາທນຕ຺ຖເມວ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕຕາ. ເອວຎ຺ຫິ ປຏິປຊ຺ຊໂຕ ເອສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ສຕ຺ຕມຊ຺ຌຕ຺ຕຕາ, ສງ຺ຂາຣມຊ຺ຌຕ຺ຕຕາ, ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣເກລາຍນປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາ, ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣມຊ຺ຌຕ຺ຕປຸຄ຺ຄລເສວນຕາ, ຕທຘິມຸຕ຺ຕຕາຕິ. ຕຕ຺ຖ ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ສຕ຺ຕມຊ຺ຌຕ຺ຕຕໍ ສມຸຏ຺ຐາເປຕິ – ‘‘ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນວ ກມ຺ເມນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນວ ກມ຺ເມນ ຄມິສ຺ສສິ, ເອໂສປິ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນວ ກມ຺ເມນ ຄມິສ຺ສຕິ, ຕ຺ວໍ ກໍ ເກລາຍສີ’’ຕິ ເອວໍ ກມ຺ມສ຺ສກຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ຈ – ‘‘ປຣມຕ຺ຖໂຕ ສຕ຺ໂຕເຍວ ນຕ຺ຖິ, ໂສ ຕ຺ວໍ ກໍ ເກລາຍສີ’’ຕິ ເອວໍ ນິສ຺ສຕ຺ຕປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ຈ. ທ຺ວີເຫວາກາເຣຫິ ສງ຺ຂາຣມຊ຺ຌຕ຺ຕຕໍ ສມຸຏ຺ຐາເປຕິ – ‘‘ອິທໍ ຈີວຣໍ ອນຸປຸພ຺ເພນ ວຓ຺ຓວິກາຣຕຎ຺ເຈວ ຊິຓ຺ຓຠາວຎ຺ຈ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ປາທປຸຎ຺ຉນໂຈຬກໍ ຫຸຕ຺ວາ ຍຏ຺ຐິໂກຏິຍາ ຉຑ຺ຑນີຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ສເຈ ປນສ຺ສ ສາມິໂກ ຠເວຍ຺ຍ, ນາຍໍ ເອວໍ ວິນສ຺ສິຕຸໍ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ອສ຺ສາມິກຠາວປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ຈ, ‘‘ອນທ຺ຘນິຍໍ ອິທໍ ຕາວກາລິກ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຕາວກາລິກຠາວປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ຈ. ຍຖາ ຈ ຈີວເຣ, ເອວໍ ປຕ຺ຕາທີສຸປິ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ.

ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣເກລາຍນປຸຄ຺ຄລປຣິວຊ຺ຊນຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ໂຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ຄິຫິ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕຘີຕາທິເກ, ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອນ຺ເຕວາສິກສມານຸປຊ຺ຌາຍກາທິເກ ມມາຍຕິ, ສຫຕ຺ຖາວ ເນສໍ ເກສຈ຺ເຉທນ-ສູຈິກມ຺ມ-ຈີວຣໂຘວນ-ຣຊນ-ປຕ຺ຕປຈນາທີນິ ກໂຣຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ອສຸໂກ ສາມເຓໂຣ ກຸຫິໍ, ອສຸໂກ ທຫໂຣ ກຸຫິ’’ນ຺ຕິ ຠນ຺ຕມິໂຄ ວິຍ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ອາໂລເກຕິ, ອຎ຺ເຎນ ເກສຈ຺ເຉທນາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ‘‘ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ຕາວ ອສຸກໍ ເປເສຖາ’’ຕິ ຍາຈິຍມາໂນປິ ‘‘ອມ຺ເຫປິ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມໍ ນ ກາເຣມ, ຕຸມ຺ເຫ ນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກິລເມສ຺ສຖາ’’ຕິ ນ ເທຕິ, ອຍໍ ສຕ຺ຕເກລາຍໂນ ນາມ. ໂຍ ປນ ຈີວຣປຕ຺ຕຖາລກກຕ຺ຕຣຍຏ຺ຐິອາທີນິ ມມາຍຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຫຕ຺ເຖນ ປຣາມສິຕຸມ຺ປິ ນ ເທຕິ, ຕາວກາລິກໍ ຍາຈິໂຕປິ ‘‘ມຍມ຺ປິ ອິມໍ ຘນາຍນ຺ຕາ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊາມ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ກິໍ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ວທຕິ, ອຍໍ ສງ຺ຂາຣເກລາຍໂນ ນາມ. ໂຍ ປນ ເຕສຸ ທ຺ວີສຸປິ ວຕ຺ຖູສຸ ມຊ຺ຌຕ຺ໂຕ ອຸທາສິໂນ, ອຍໍ ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣມຊ຺ຌຕ຺ໂຕ ນາມ. ອິຕິ ອຍໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ເອວຣູປໍ ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣເກລາຍນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ສາປິ, ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣມຊ຺ຌຕ຺ຕປຸຄ຺ຄລໍ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ຕທຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ນິນ຺ນໂປຓປພ຺ຠາຣຈິຕ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຠາວນາປາຣິປູຣີ ໂຫຕິ.

ອສຸຠນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຸທ຺ຘຸມາຕກາທິເຠທາ ທສ ອສຸຠາຣມ຺ມຓາ ຘມ຺ມາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ນາມ ອຸປາຍມນສິກາໂຣ, ປຖມນສິກາໂຣ, ອຸປ຺ປາທກມນສິກາໂຣ. ອປິຈ ຉ ຘມ຺ມາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ອສຸຠນິມິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຄ຺ຄໂຫ, ອສຸຠຠາວນານຸໂຍໂຄ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣຕາ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎຸຕາ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ, ສປ຺ປາຍກຖາຕິ.

ທສວິຘຎ຺ຫິ ອສຸຠນິມິຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ປຫີຍຕິ, ຠາເວນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣສ຺ສາປິ, ຈຕຸນ຺ນໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອາໂລປານໍ ໂອກາເສ ສຕິ ອຸທກໍ ປິວິຕ຺ວາ ຍາປນສີລຕາຍ ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎຸໂນປິ. ເຕເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຈ ອາໂລເປ, ອຠຸຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປິເວ;

ອລໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໙໘໓);

ອສຸຠກມ຺ມິກຕິສ຺ສຕ຺ເຖຣສທິເສ ອສຸຠຠາວນາຣເຕ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ປຫີຍຕິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ທສອສຸຠນິມິຕ຺ຕາຍ-ສປ຺ປາຍກຖາຍປິ ປຫີຍຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຉ ຘມ຺ມາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິເມຫິ ປນ ຉຫິ ຘມ຺ເມຫິ ປຫີນສ຺ສ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕິ.

ເມຕ຺ຕາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ເມຕ຺ຕາຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອປ຺ປນາປິ ອຸປຈາໂຣປິ ວຏ຺ຏຕິ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີຕິ ອປ຺ປນາເຍວ. ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓວ. ອປິຈ ຉ ຘມ຺ມາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ເມຕ຺ຕານິມິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຄ຺ຄໂຫ, ເມຕ຺ຕາຠາວນານຸໂຍໂຄ, ກມ຺ມສ຺ສກຕາປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຕາ, ປຏິສງ຺ຂານພຫຸລຕາ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ, ສປ຺ປາຍກຖາຕິ.

ໂອທິສ຺ສກອໂນທິສ຺ສກທິສາຜຣຓານຎ຺ຫິ ອຎ຺ຎຕຣວເສນ ເມຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ພ຺ຍາປາໂທ ປຫີຍຕິ, ຕຖາ ໂອຘິໂສອໂນຘິໂສທິສາຜຣຓວເສນ ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວນ຺ຕສ຺ສາປິ. ‘‘ຕ຺ວໍ ເອຕສ຺ສ ກຸທ຺ໂຘ ກິໍ ກຣິສ຺ສສິ? ກິມສ຺ສ ສີລາທີນິ ນາເສຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສິ? ນນຸ ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມເນວ ຄມິສ຺ສສິ? ປຣສ຺ສ ກຸຊ຺ຌນໍ ນາມ ວີຕຈ຺ຈິກງ຺ຄາຣຕຕ຺ຕອຍສລາກຄູຖາທີນິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣໍ ປຫຣິຕຸກາມຕາສທິສໍ ໂຫຕິ. ເອໂສປິ ຕວ ກຸທ຺ໂຘ ກິໍ ກຣິສ຺ສຕິ? ກິໍ ເຕ ສີລາທີນິ ວິນາເສຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ? ເອສ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມເນວ ຄມິສ຺ສຕິ? ອປ຺ປຏິຈ຺ຉິຕປເຫຓກໍ ວິຍ ປຏິວາຕໍ ຂິຕ຺ຕຣໂຊມຸຏ຺ຐິ ວິຍ ຈ ເອຕສ຺ເສເວສ ໂກໂຘ ມຕ຺ຖເກ ປຕິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປຣສ຺ສ ຈ ກມ຺ມສ຺ສກຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕປິ, ອຸຠຍກມ຺ມສ຺ສກຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຏິສງ຺ຂາເນ ຐິຕສ຺ສາປິ, ອສ຺ສຄຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສທິເສ ເມຕ຺ຕາຠາວນາຣເຕ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ ພ຺ຍາປາໂທ ປຫີຍຕິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ເມຕ຺ຕານິສ຺ສິຕສປ຺ປາຍກຖາຍປິ ປຫີຍຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຉ ຘມ຺ມາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິເມຫິ ປນ ຉຫິ ຘມ຺ເມຫິ ປຫີນສ຺ສ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອນາຄາມິມຄ຺ເຄນ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕິ.

ອຕ຺ຖິ ຠິກ຺ຂເວ ອຣຕີຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອປິ ຈ ຉ ຘມ຺ມາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ອຕິໂຠຊເນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ, ອິຣິຍາປຖສມ຺ປຣິວຕ຺ຕນຕາ, ອາໂລກສຎ຺ຎາມນສິກາໂຣ, ອພ຺ໂຠກາສວາໂສ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ, ສປ຺ປາຍກຖາຕິ.

ອາຫຣຫຕ຺ຖກໍ, ຠຸຕ຺ຕວມິຕກໍ, ຕຕ຺ຣວຏ຺ຏກໍ, ອລໍສາຏກໍ, ກາກມາສກໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຫິ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣໂຕ ຖິນມິທ຺ຘໍ ມຫາຫຕ຺ຖີ ວິຍ ໂອຕ຺ຖຣນ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຈຕຸປຎ຺ຈອາໂລປໂອກາສໍ ປນ ຐເປຕ຺ວາ ປານີຍໍ ປິວິຕ຺ວາ ຍາປນສີລສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕໍ ນ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ອຕິໂຠຊເນ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສປິ ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫີຍຕິ. ຍສ຺ມິໍ ອິຣິຍາປເຖ ຖິນມິທ຺ຘໍ ໂອກ຺ກມຕິ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສາປິ, ຣຕ຺ຕິໍ ຈນ຺ທາໂລກທີປາໂລກອຸກ຺ກາໂລເກ ທິວາ ສູຣິຍາໂລກໍ ມນສິກໂຣນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອພ຺ໂຠກາເສ ວສນ຺ຕສ຺ສາປິ, ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສທິເສ ປຫີນຖິນມິທ຺ເຘ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫີຍຕິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ຘຸຕງ຺ຄນິສ຺ສິຕສປ຺ປາຍກຖາຍປິ ປຫີຍຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຉ ຘມ຺ມາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິເມຫິ ປນ ຉຫິ ຘມ຺ເມຫິ ປຫີນສ຺ສ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕິ.

ອຕ຺ຖິ ຠິກ຺ຂເວ ເຈຕໂສ ວູປສໂມຕິອາທີນິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ. ອປິຈ ຉ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ພຫຸສ຺ສຸຕຕາ, ປຣິປຸຈ຺ຉກຕາ, ວິນເຍ ປກຕຎ຺ຎຸຕາ, ວຸທ຺ຘເສວິຕຕາ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ, ສປ຺ປາຍກຖາຕິ.

ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ຫິ ເອກໍ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕໂຍ ວາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ປຎ຺ຈ ວາ ນິກາເຍ ປາຬິວເສນ ຈ ອຕ຺ຖວເສນ ຈ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫີຍຕິ, ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິຍປຣິປຸຈ຺ຉາພຫຸລສ຺ສາປິ, ວິນຍປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍໍ ຈິຓ຺ຓວສີຠາວຕາຍ ປກຕຎ຺ຎຸໂນປິ, ວຸທ຺ເຘ ມຫລ຺ລກຕ຺ເຖເຣ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອຸປາລິຕ຺ເຖຣສທິເສ ວິນຍຘເຣ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫີຍຕິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິຍນິສ຺ສິຕສປ຺ປາຍກຖາຍປິ ປຫີຍຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຉ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິເມຫິ ປນ ຉຫິ ຘມ຺ເມຫິ ປຫີເນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ເຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອນາຄາມິມຄ຺ເຄນ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕີຕິ.

ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິອາທີນິປິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ. ອປິຈ ຉ ຘມ຺ມາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ – ພຫຸສ຺ສຸຕຕາ, ປຣິປຸຈ຺ຉກຕາ, ວິນເຍ ປກຕຎ຺ຎຸຕາ, ອຘິໂມກ຺ຂພຫຸລຕາ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ, ສປ຺ປາຍກຖາຕິ.

ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ຫິ ເອກໍ ວາ…ເປ… ປຎ຺ຈ ວາ ນິກາເຍ ປາຬິວເສນ ຈ ອຕ຺ຖວເສນ ຈ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີຍຕິ, ຕີຓິ ຣຕນານິ ອາຣພ຺ຠ ປຣິປຸຈ຺ຉາພຫຸລສ຺ສາປິ, ວິນເຍ ຈິຓ຺ຓວສີຠາວສ຺ສາປິ, ຕີສຸ ຣຕເນສຸ ໂອກປ຺ປນິຍສທ຺ຘາສງ຺ຂາຕອຘິໂມກ຺ຂພຫຸລສ຺ສາປິ, ສທ຺ຘາຘິມຸຕ຺ເຕ ວກ຺ກລິຕ຺ເຖຣສທິເສ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ເສວນ຺ຕສ຺ສາປິ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີຍຕິ, ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ຄຸຓນິສ຺ສິຕສປ຺ປາຍກຖາຍປິ ປຫີຍຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຉ ຘມ຺ມາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອິເມຫິ ປນ ຉຫິ ຘມ຺ເມຫິ ປຫີນາຍ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ເຄນ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາໂທ ໂຫຕິ. ອິຕິ ຠຄວາ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ເທສນໍ ຕີຫິ ຠເວຫິ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ເຕນ ກູຏໍ ຄຓ຺ຫິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ປຎ຺ຈສຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ.

໒. ປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໓. ທຸຕິເຍ ສມ຺ພຫຸລາຕິ ວິນຍປຣິຍາເຍນ ຕໂຍ ຊນາ ສມ຺ພຫຸລາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ສງ຺ໂຆ. ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປຣິຍາເຍນ ຕໂຍ ຕໂຍ ເອວ, ຕໂຕ ອຸທ຺ຘໍ ສມ຺ພຫຸລາ. ອິຘ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປຣິຍາເຍນ ສມ຺ພຫຸລາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິໍສູຕິ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ຐາ. ເຕ ປນ ນ ຕາວ ປວິຏ຺ຐາ, ‘‘ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ ປນ ປວິສິໍສູຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ຍຖາ ກິໍ? ຍຖາ ‘‘ຄາມໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິກ຺ຂນ຺ຕປຸຣິໂສ ຕໍ ຄາມໍ ອປຕ຺ໂຕປິ ‘‘ກຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຄາມໍ ຄໂຕ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວໍ. ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມຕິ ເຊຕວນສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສມໂຓ ອາວຸໂສຕິ ອາວຸໂສ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖາ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ.

ມຍມ຺ປິ ໂຂ ອາວຸໂສ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມາຕິ ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ສມເຍ ‘‘ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຫາຕພ຺ພາ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ ເອຕໍ ນຕ຺ຖິ. ເຕ ປນ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ວິຍ ອຎ຺ຎວິຫິຕກາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຓນ຺ຕິ. ຕໂຕ ‘‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ‘ອິທໍ ປຊຫຖ ອິທໍ ຠາເວຖາ’ຕິ ວທຕີ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຣາມມຊ຺ເຌ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາຍກອຸປຏ຺ຐາຍິກາຫິ ປຣິວຸຕາ ສີສໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກາຍໍ ອຸນ຺ນາເມຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສຍມ຺ຠູຎາເຓນ ປຏິວິທ຺ຘາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ຕາ – ‘‘ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ນາມ ປຫາຕພ຺ພາ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ນາມ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ ກເຖນ຺ຕິ.

ອິຘ ໂນ ອາວຸໂສຕິ ເອຕ຺ຖ ອິຘາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎາປເນ. ໂກ ວິເສໂສຕິ ກິໍ ອຘິກໍ? ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສຕິ ໂກ ອຘິກປ຺ປໂຍໂຄ? ກິໍ ນານາກຣຓນ຺ຕິ ກິໍ ນານຕ຺ຕໍ? ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນນ຺ຕິ ຍທິທໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນາຍ ສທ຺ຘິໍ ອມ຺ຫາກໍ ຘມ຺ມເທສນໍ, ອມ຺ຫາກໍ ວາ ຘມ຺ມເທສນາຍ ສທ຺ຘິໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຣພ຺ຠ ນານາກຣຓໍ ວຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ, ຕໍ ກິນ຺ນາມາຕິ ວທນ຺ຕິ. ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍສູຕິ ‘‘ເອວເມວ’’ນ຺ຕິ ນ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໍສຸ. ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍສູຕິ ‘‘ນຍິທໍ ເອວ’’ນ຺ຕິ ນ ປຏິເສຘິໍສຸ. ກິໍ ປນ ເຕ ປໂຫນ຺ຕາ ເອວໍ ອກໍສຸ, ອຸທາຫຸ ອປ຺ປໂຫນ຺ຕາຕິ? ປໂຫນ຺ຕາ. ນ ຫິ ເຕ ເອຕ຺ຕກໍ ກຖໍ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ‘‘ອາວຸໂສ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສມເຍ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຫາຕພ຺ພາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາເວຕພ຺ພາ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ເອວໍ ປນ ເຕສໍ ອໂຫສິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂນ ເອຕໍ ກຖາປາຠຕໍ, ມຍໍ ເອຕໍ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣເຈສ຺ສາມ, ອຖ ໂນ ສຕ຺ຖາ ມຘຸຣຘມ຺ມເທສນໍ ເທເສສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ປຣິຍາໂຍຕິ ກາຣຓໍ. ນ ເຈວ ສມ຺ປາຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ. ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວິຆາຕນ຺ຕິ ອສມ຺ປາຍນໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕານຎ຺ຫິ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ຍຖາຕິ ກາຣຓວຈນໍ, ຍສ຺ມາ ອວິສເຍ ປຎ຺ໂຫ ປຸຈ຺ຉິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສເທວເກຕິ ສຫ ເທເວຫິ ສເທວເກ. ສມາຣກາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວໍ ຕີຓິ ຐານານິ ໂລເກ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ທ຺ເວ ປຊາຍາຕິ, ປຎ຺ຈຫິປິ ສຕ຺ຕໂລກເມວ ປຣິຍາທິຍິຕ຺ວາ ເອຕສ຺ມິໍ ສເທວກາທິເຠເທ ໂລເກ ເທວໍ ວາ ມນຸສ຺ສໍ ວາ ນ ສມນຸປສ຺ສາມີຕິ ທີເປຕິ. ອິໂຕ ວາ ປນ ສຸຕ຺ວາຕິ ອິໂຕ ວາ ປນ ມມ ສາສນໂຕ ສຸຕ຺ວາ. ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຫິ ຕຖາຄໂຕ ຕຖາຄຕສາວໂກປິ ອາຣາເຘຍ຺ຍ, ປຣິໂຕເສຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຖາ ອາຣາຘນາ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ເຕສໍ ປຎ຺ຫານໍ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕາຣາຘນໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ກຕໂມ ຈ ຠິກ຺ຂເວ ປຣິຍາໂຍຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ອາຣພ຺ຠ ອຸປ຺ປນ຺ນຉນ຺ທຣາໂຄ. ພຫິທ຺ຘາ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທຕິ ປເຣສໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ອາຣພ຺ຠ ອຸປ຺ປນ຺ນຉນ຺ທຣາໂຄ. ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ຄຓນໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາປາໂທຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຫຕ຺ຖປາທາທີສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນປຏິໂຆ. ພຫິທ຺ຘາ ພ຺ຍາປາໂທຕິ ປເຣສໍ ເຕສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນປຏິໂຆ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ວິຈິກິຈ຺ຉາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຂນ຺ເຘສຸ ວິມຕິ. ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ວິຈິກິຈ຺ຉາຕິ ພຫິທ຺ຘາ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ມຫາວິຈິກິຈ຺ຉາ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ສຕີຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິເກ ສງ຺ຂາເຣ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຕິ. ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ສຕີຕິ ພຫິທ຺ຘາ ສງ຺ຂາເຣ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຕິ. ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ກາຍິກນ຺ຕິ ຈງ຺ກມໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນວີຣິຍໍ. ເຈຕສິກນ຺ຕິ – ‘‘ນ ຕາວາຫໍ ອິມໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສາມິ, ຍາວ ເມ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອວໍ ກາຍປໂຍຄໍ ວິນາ ອຸປ຺ປນ຺ນວີຣິຍໍ. ກາຍປ຺ປສ຺ສທ຺ຘີຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ຂນ຺ຘານໍ ທຣຖປສ຺ສທ຺ຘິ. ຈິຕ຺ຕປ຺ປສ຺ສທ຺ຘີຕິ ວິຎ຺ຎາຓກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ທຣຖປສ຺ສທ຺ຘິ. ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສທິໂສວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ.

ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ມິສ຺ສກສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖິຕາ. ເອເຕສຸ ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຘມ຺ເມສຸ ສຕິ, ປວິຈໂຍ, ອຸເປກ຺ຂາຕິ ອິເມ ອຕ຺ຕໂນ ຂນ຺ຘາຣມ຺ມຓຕ຺ຕາ ໂລກິຍາວ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ມຄ຺ຄໍ ອປຕ຺ຕໍ ກາຍິກວີຣິຍໍ. ອວິຕກ຺ກອວິຈາຣາ ປນ ປີຕິສມາຘີ ກິຎ຺ຈາປິ ຣູປາວຈຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ຣູປາວຈເຣ ປນ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ນ ລພ຺ຠນ຺ຕີຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣາວ ໂຫນ຺ຕິ. ເຍ ຈ ເຖຣາ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣວິປສ຺ສນາປາທກຊ຺ຌານາທີສຸ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ອຸທ຺ຘຣນ຺ຕິ, ເຕສໍ ມເຕນ ຣູປາວຈຣາປິ ອຣູປາວຈຣາປິ ໂຫນ຺ຕິ. ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸ ຫິ ອຣູປາວຈເຣ ປີຕິເຍວ ເອກນ຺ເຕນ ນ ລພ຺ຠຕິ, ເສສາ ຉ ມິສ຺ສກາວ ໂຫນ຺ຕີຕິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ເກຈິ ຠິກ຺ຂູ ໂສຕາປນ຺ນາ ຊາຕາ, ເກຈິ ສກທາຄາມີ, ເກຈິ ອນາຄາມີ, ເກຈິ ອຣຫນ຺ໂຕຕິ.

໓. ອຄ຺ຄິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໔. ຕຕິເຍ ສຕິຎ຺ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຕ຺ຖິກໍ ວທາມີຕິ ໂລຓຘູປນໍ ວິຍ ສພ຺ພກມ຺ມິກາມຈ຺ຈໍ ວິຍ ຈ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ວທາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ຫິ ໂລຓຘູປນໍ ສພ຺ພພ຺ຍຎ຺ຊເນສຸປິ ນິວິສຕິ, ຍຖາ ຈ ສພ຺ພກມ຺ມິໂກ ອມຈ຺ໂຈ ໂຍຘກມ຺ມມ຺ປິ ກໂຣຕິ ມນ຺ຕກມ຺ມມ຺ປິ ປຏິຫາຣກມ຺ມມ຺ປີຕິ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ສາເຘຕິ, ເອວໍ ອຸທ຺ຘຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ, ລີນສ຺ສ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນນ຺ຕິ ສພ຺ພເມຕໍ ສຕິຍາ ອິຊ຺ຌຕິ, ນ ສກ຺ກາ ວິນາ ສຕິຍາ ເອຕໍ ສມ຺ປາເທຕຸໍ, ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາວ ກຖິຕາ.

໔. ເມຕ຺ຕາສຫຄຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພາກາເຣນ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໔໐-໒໔໑) ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ. ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມາຕິ ອິທມ຺ປິ ເຕ ປຸຣິມນເຍເນວ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ວທນ຺ຕິ. ຕິຕ຺ຖິຍານຎ຺ຫິ ສມເຍ ປຎ຺ຈນີວຣຓປ຺ປຫານໍ ວາ ເມຕ຺ຕາທິພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣຠາວນາ ວາ ນຕ຺ຖິ. ກິໍ ຄຕິກາ ໂຫຕີຕິ ກິໍ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ກິໍ ປຣມາຕິ ກິໍ ອຸຕ຺ຕມາ. ກິໍ ຜລາຕິ ກິໍ ອານິສໍສາ. ກິໍ ປຣິໂຍສານາຕິ ກິໍ ນິຏ຺ຐາ. ເມຕ຺ຕາສຫຄຕນ຺ຕິ ເມຕ຺ຕາຍ ສຫຄຕໍ ສໍສຏ຺ຐໍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ. ເອເສວ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ວິເວກນິສ຺ສິຕາທີນິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ.

ອປ຺ປຏິກູລນ຺ຕິ ທຸວິຘໍ ອປ຺ປຏິກູລໍ – ສຕ຺ຕອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ, ສງ຺ຂາຣອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ. ຕສ຺ມິໍ ອປ຺ປຏິກູເລ ອິຏ຺ເຐ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິກູລສຎ຺ຎີຕິ ອນິຏ຺ຐສຎ຺ຎີ. ກຖໍ ປເນຕ຺ຖ ເອວໍ ວິຫຣຕິ? ອສຸຠຜຣຓໍ ວາ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ມນສິກາຣໍ ວາ ກໂຣນ຺ໂຕ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ປຏິສມ຺ຠິທາຍໍ ‘‘ກຖໍ ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ. ອິຏ຺ຐສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອສຸຠາຍ ວາ ຜຣຕິ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ວາ ອຸປສໍຫຣຕີ’’ຕິ. ປຏິກູເລ ປນ ອນິຏ຺ເຐ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ເມຕ຺ຕາຜຣຓໍ ວາ ຘາຕຸມນສິກາຣໍ ວາ ກໂຣນ຺ໂຕ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ ນາມ. ຍຖາຫ ‘‘ກຖໍ ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ. ອນິຏ຺ຐສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ເມຕ຺ຕາຍ ວາ ຜຣຕິ, ຘາຕຸໂຕ ວາ ອຸປສໍຫຣຕີ’’ຕິ (ປຏິ. ມ. ໒.໑໗). ອຸຠຍມິສ຺ສກປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອປ຺ປຏິກູລປ຺ປຏິກູເລສຸ ຫິ ຕເທວ ອສຸຠຜຣຓໍ ວາ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ມນສິກາຣໍ ວາ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ ນາມ. ປຏິກູລາປຏິກູເລສຸ ຈ ຕເທວ ເມຕ຺ຕາຜຣຓໍ ວາ ຘາຕຸມນສິກາຣໍ ວາ ກໂຣນ຺ໂຕ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ ນາມ. ‘‘ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ເນວ ສຸມໂນ ໂຫຕີ’’ຕິອາທິນາ (ປຏິ. ມ. ໒.໑໗) ນເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ ປນ ຉຬງ຺ຄຸເປກ຺ຂໍ ປວຕ຺ຕຍມາໂນ ‘‘ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູເລ ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ເອຕ຺ຕາວຕາ ຈ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເມຕ຺ຕາຍ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕເທວ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຫ ວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຣິຍິທ຺ຘິຍາ ຈ ທສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ເທສນາ ວິນິວຏ຺ເຏຕພ຺ພາ ສິຍາ. ອິທໍ ປນ ເມຕ຺ຕາຌານໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສນ຺ໂຕປິ ໂຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ຍສ຺ມາ ຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕປຣມາ ເມຕ຺ຕາ ນ ໂຫຕິ. ຍໍປຣມາ ປນ ໂຫຕິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ມາ ຕສ຺ສ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ອຍໍ ເທສນາ ອາຣທ຺ຘາ. ປຣໂຕ ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາຕິອາທີສຸປິ ອິມິນາ ນເຍນ ປຸນ ເທສນາຣມ຺ຠປໂຍຊນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສຸຠປຣມນ຺ຕິ ສຸຠນິຏ຺ຐໍ, ສຸຠໂກຏິກໍ, ສຸຠນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ. ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ອິເຘວ ປຎ຺ຎາ ອສ຺ສ, ນຍິມໍ ໂລກໍ ອຕິກ຺ກມຕີຕິ ອິຘປຎ຺ໂຎ, ຕສ຺ສ ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສ, ໂລກິຍປຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຕ຺ຕຣິວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕສ຺ສ. ໂຍ ປນ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕປຣມາວ ເມຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຣຸຓາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ກສ຺ມາ ປເນຕາສໍ ເມຕ຺ຕາທີນໍ ສຸຠປຣມາທິຕາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາຕິ? ສຠາຄວເສນ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສຍຕ຺ຕາ. ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິສ຺ສ ຫິ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຖສ຺ສ ອປ຺ປຏິກູລປຣິຈຍາ ອປ຺ປຏິກູເລສຸ ປຣິສຸທ຺ຘວຓ຺ເຓສຸ ນີລາທີສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ອິຕິ ເມຕ຺ຕາ ສຸຠວິໂມກ຺ຂສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສໂຍ ໂຫຕິ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ, ຕສ຺ມາ ສຸຠປຣມາຕິ ວຸຕ຺ຕາ.

ກຣຸຓາວິຫາຣິສ຺ສ ອຸຓ຺ຫາຠິຆາຕາທິຣູປນິມິຕ຺ຕໍ ສຕ຺ຕທຸກ຺ຂໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ກຣຸຓາຍ ປວຕ຺ຕິສມ຺ຠວໂຕ ຣູເປ ອາທີນໂວ ປຣິວິທິໂຕ ໂຫຕິ, ອຖສ຺ສ ປຣິວິທິຕຣູປາທີນວຕ຺ຕາ ປຖວີກສິຓາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ຣູປນິສ຺ສຣເຓ ອາກາເສ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ອິຕິ ກຣຸຓາ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສໂຍ ໂຫຕິ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ, ຕສ຺ມາ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນປຣມາຕິ ວຸຕ຺ຕາ.

ມຸທິຕາວິຫາຣິສ຺ສ ປນ ເຕນ ເຕນ ປາໂມຊ຺ຊກາຣເຓນ ອຸປ຺ປນ຺ນປາໂມຊ຺ຊສຕ຺ຕານໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ມຸທິຕາຍ ປວຕ຺ຕິສມ຺ຠວໂຕ ວິຎ຺ຎາຓຄ຺ຄຫຓປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ, ອຖສ຺ສ ອນຸກ຺ກມາຘິຄຕໍ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອາກາສນິມິຕ຺ຕໂຄຈເຣ ວິຎ຺ຎາເຓ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ອິຕິ ມຸທິຕາ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສໂຍ ໂຫຕິ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ, ຕສ຺ມາ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນປຣມາຕິ ວຸຕ຺ຕາ.

ອຸເປກ຺ຂາວິຫາຣິສ຺ສ ປນ ‘‘ສຕ຺ຕາ ສຸຂິຕາ ວາ ໂຫນ຺ຕຸ, ທຸກ຺ຂໂຕ ວາ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕຸ, ສມ຺ປຕ຺ຕສຸຂໂຕ ວາ ມາ ວິຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ ອາໂຠຄາຠາວໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂາທິປຣມຕ຺ຖຄາຫວິມຸຂສມ຺ຠວໂຕ ອວິຊ຺ຊມານຄ຺ຄຫຓທຸກ຺ຂຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຖສ຺ສ ປຣມຕ຺ຖຄາຫໂຕ ວິມຸຂຠາວປຣິຈິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຣມຕ຺ຖໂຕ ອວິຊ຺ຊມານຄ຺ຄຫຓທຸກ຺ຂຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ອນຸກ຺ກມາຘິຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓາຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມສມ຺ຠວໂຕ ອວິຊ຺ຊມາເນ ປຣມຕ຺ຖຠູຕສ຺ສ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຠາເວ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ອິຕິ ອຸເປກ຺ຂາ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສໂຍ ໂຫຕິ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ, ຕສ຺ມາ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນປຣມາຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ປຎ຺ຈສຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາຕິ.

໕. ສງ຺ຄາຣວສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໖. ປຎ຺ຈເມ ປເຄວາຕິ ປຐມຎ຺ເຎວ. ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນາຕິ ກາມຣາຄຄຫິເຕນ. ກາມຣາຄປເຣເຕນາຕິ ກາມຣາຄານຸຄເຕນ. ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ຕິວິຘໍ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ ຕທງ຺ຄນິສ຺ສຣຓໍ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອສຸເຠ ປຐມຊ຺ຌານໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ, ວິປສ຺ສນາ ຕທງ຺ຄນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ, ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ. ຕໍ ຕິວິຘມ຺ປິ ນປ຺ປຊານາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປີຕິອາທີສຸ ອຣຫຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຕຕ຺ໂຖ ນາມ, ປຈ຺ຈຍທາຍການໍ ອຕ຺ໂຖ ປຣຕ຺ໂຖ ນາມ, ສ຺ເວວ ທຸວິໂຘປິ ອຸຠຍຕ຺ໂຖ ນາມ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພວາເຣສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິອາທີສຸ ຫິ ທ຺ເວວ ນິສ຺ສຣຓານິ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຕາວ ເມຕ຺ຕາຍ ປຐມຊ຺ຌານໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ອນາຄາມິມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ. ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ໂຍ ໂກຈິ ສມໂຖ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສ຺ສ ປເນຕ຺ຖ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອນາຄາມິມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ. ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຘມ຺ມວວຕ຺ຖານໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ປຐມມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ.

ຍາ ປເນຕ຺ຖ ເສຍ຺ຍຖາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ອຸທປຕ຺ໂຕ ສໍສຏ຺ໂຐ ລາຂາຍ ວາຕິອາທິກາ ອຸປມາ ວຸຕ຺ຕາ, ຕາສຸ ອຸທປຕ຺ໂຕຕິ ອຸທກຠຣິຕາ ປາຕິ. ສໍສຏ຺ໂຐຕິ ວຓ຺ຓເຠທກຣຓວເສນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ປກ຺ກຸຖິໂຕຕິ ກຸຖິໂຕ. ອຸສ຺ມຸທກຊາໂຕຕິ ອຸສຸມຊາໂຕ. ເສວາລປຓກປຣິໂຍນທ຺ໂຘຕິ ຕິລພີຊກາທິເຠເທນ ເສວາເລນ ວາ ນີລມຓ຺ຑູກປິຏ຺ຐິວຓ຺ເຓນ ວາ ອຸທກປິຏ຺ຐິໍ ຉາເທຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕປຓເກນ ປຣິໂຍນທ຺ໂຘ. ວາເຕຣິໂຕຕິ ວາເຕນ ເອຣິໂຕ ກມ຺ປິໂຕ. ອາວິໂລຕິ ອປ຺ປສນ຺ໂນ. ລຸຬິໂຕຕິ ອສນ຺ນິສິນ຺ໂນ. ກລລີຠູໂຕຕິ ກທ຺ທມີຠູໂຕ. ອນ຺ຘກາເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ໂກຏ຺ຐນ຺ຕຣາທິເຠເທ ອນາໂລກຏ຺ຐາເນ ຐປິໂຕ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ຕີຫິ ຠເວຫິ ເທສນໍ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕນິກູເຏນ ເທສນໍ ນິຏ຺ຐາເປສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປນ ສຣຓມຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ.

໖. ອຠຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໗. ຉຏ຺ເຐ ອຎ຺ຎາຓາຍ ອທສ຺ສນາຍາຕິ ອຎ຺ຎາຓຕ຺ຖາຍ ອທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ. ຕຄ຺ຆ ຠຄວາ ນີວຣຓາຕິ ເອກໍເສນ ຠຄວາ ນີວຣຓາ. ກາຍກິລມໂຖຕິ ກາຍທຣໂຖ. ຈິຕ຺ຕກິລມໂຖຕິ ຈິຕ຺ຕທຣໂຖ. ໂສປິ ເມ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘຕິ ຕສ຺ສ ກິຣ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ສີຕລໍ ອຸຕຸສປ຺ປາຍຏ຺ຐານໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ກາຍທຣໂຖ ປຏິປສ຺ສມ຺ຠິ, ຕສ຺ມິໍ ປຏິປສ຺ສທ຺ເຘ ຕທນ຺ວເຍເນວ ຈິຕ຺ຕທຣໂຖປິ. ອປິຈ ມຄ຺ເຄເນວສ຺ສ ເອຕໍ ອຸຠຍມ຺ປິ ປສ຺ສທ຺ຘນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໗. ອານາປານວຄ຺ໂຄ

໑. ອຏ຺ຐິກມຫປ຺ຜລສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໓໘. ສຕ຺ຕມາທີສຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາຕິ ອຏ຺ຐິກໍ ອຏ຺ຐິກນ຺ຕິ ຠາເວນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ຕໍ ປເນຕໍ ຠາວຍໂຕ ຍາວ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕາວ ຉວິປິ ຈມ຺ມມ຺ປິ ອຸປຏ຺ຐາຕິ. ນິມິຕ຺ເຕ ປນ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຉວິຈມ຺ມານິ ເນວ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ສງ຺ຂວຓ຺ໂຓ ສຸທ຺ຘອຏ຺ຐິກສງ຺ຆາໂຏວ ອຸປຏ຺ຐາຕິ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘຄຕໍ ຘມ຺ມິກຕິສ຺ສຣາຊານໍ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ ວິຍ, ປຏິມຄ຺ເຄ ຫສມານໍ ອິຕ຺ຖິໍ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ສ ເຈຕິຍປພ຺ພຕວາສິໂນ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວິຍ ຈາຕິ. ວຕ຺ຖູນິ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໑໕) ວິຕ຺ຖາຣິຕານິ. ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສຕິ ຄຫຓເສເສ ອຸປາທານເສເສ ວິຊ຺ຊມານມ຺ຫິ.

໒-໑໐. ປຸຬວກສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໓໙-໒໔໗. ປຸຬວກສຎ຺ຎາຕິ ປຸຬວໍ ປຸຬວນ຺ຕິ ຠາເວນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ວິນີລກສຎ຺ຎາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ປເນຕ຺ຖ ສທ຺ຘິໍ ຠາວນານເຍນ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໑໐໒) ວຸຕ຺ຕາ. ເມຕ຺ຕາທໂຍ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານວເສນ ເວທິຕພ຺ພາ, ອຸເປກ຺ຂາ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານວເສເນວ.

໘. ນິໂຣຘວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ອສຸຠສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໔໘-໒໕໗. ອສຸຠສຎ຺ຎາຕິ ອສຸເຠ ປຐມຊ຺ຌານສຎ຺ຎາ. ມຣຓສຎ຺ຎາຕິ ‘‘ອວສ຺ສໍ ມຣິຕພ຺ພໍ, ມຣຓປຏິພທ຺ຘໍ ເມ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາຕິ ໂອທນກຸມ຺ມາສາທິມ຺ຫິ ອຊ຺ໂຌຫຣຓີເຍ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ. ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕິສຎ຺ຎາຕິ ສກລໂລກສ຺ມິໍ ອນຠິຣຕິໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ປຫານສຎ຺ຎາວິຣາຄສຎ຺ຎາຕິ ທ຺ເວ ປຸພ຺ພຠາຄາ. ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ ມິສ຺ສກາ. ເອວເມຕານິ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາທີນິ ວີສຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານານິ ນິທ຺ທິຏ຺ຐານິ. ເຕສໍ ນວສຸ ອປ຺ປນາ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກາທສ ອຸປຈາຣຊ຺ຌານິກາ. ເສສາ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໙໔) ອາຄຕາວ. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລາທໂຍ ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ.

ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ອມ຺ພປາລິວຄ຺ໂຄ

໑. ອມ຺ພປາລິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໖໗. ສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ອມ຺ພປາລິວເນຕິ ອມ຺ພປາລິຍາ ນາມ ຣູປູປຊີວິນິຍາ ໂຣປິເຕ ອມ຺ພວເນ. ຕໍ ກິຣ ຕສ຺ສາ ອຸຍ຺ຍານໍ ອໂຫສິ. ສາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ຕຕ຺ຖ ວິຫາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເຕສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອກາຍນ຺ວາຍນ຺ຕິ ເອກາຍໂນ ອຍໍ. ຕຕ຺ຖ ເອກາຍໂນຕິ ເອກມຄ຺ໂຄ. ມຄ຺ຄສ຺ສ ຫິ –

‘‘ມຄ຺ໂຄ ປນ຺ໂຖ ປໂຖ ປຊ຺ໂຊ, ອຎ຺ຊສໍ ວຏຸມາຍນໍ;

ນາວາ ອຸຕ຺ຕຣເສຕູ ຈ, ກຸລ຺ໂລ ຈ ຠິສິ ສງ຺ກໂມ’’ຕິ. (ຈູຬນິ. ປາຣາຍນຕ຺ຖຸຕິຄາຖານິທ຺ເທໂສ ໑໐໑) –

ພຫູນິ ນາມານິ. ສ຺ວາຍໍ ອິຘ ອຍນນາເມນ ວຸຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ມາ ເອກາຍນ຺ວາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄຕິ ເອຕ຺ຖ ເອກມຄ຺ໂຄ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ນ ທ຺ເວຘາປຖຠູໂຕຕິ ເອວມຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ມຄ຺ໂຄຕິ ເກນຏ຺ເຐນ ມຄ຺ໂຄ? ນິພ຺ພານຄມນຏ຺ເຐນ, ນິພ຺ພານຕ຺ຖິເກຫິ ມຄ຺ຄນີຍຏ຺ເຐນ ຈ.

ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາຕິ ຣາຄາທີຫິ ມເລຫິ ອຠິຊ຺ຌາວິສມໂລຠາທີຫິ ຈ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘຕ຺ຖາຍ. ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍາຕິ ໂສກສ຺ສ ຈ ປຣິເທວສ຺ສ ຈ ສມຕິກ຺ກມາຍ, ປຫານາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍາຕິ ກາຍິກທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ເຈຕສິກໂທມນສ຺ສສ຺ສ ຈາຕິ ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ, ນິໂຣຘາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍາຕິ ຎາໂຍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ຕສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ປຕ຺ຕິຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຍຎ຺ຫິ ປຸພ຺ພຠາເຄ ໂລກິໂຍ ສຕິປຏ຺ຐານມຄ຺ໂຄ ຠາວິໂຕ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເຕນາຫ ‘‘ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍາ’’ຕິ. ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາຕິ ຕຓ຺ຫາວານວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມສ຺ສ ອມຕສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ອຕ຺ຕປຈ຺ຈກ຺ຂາຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຍຎ຺ຫິ ມຄ຺ໂຄ ຠາວິໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ນິພ຺ພານສຈ຺ຉິກິຣິຍໍ ສາເຘຕິ. ເຕນາຫ ‘‘ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ຠຄວຕາ ສຕ຺ຕຫິ ປເທຫິ ເອກາຍນມຄ຺ຄສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ຠາສິໂຕ, ໂສ ກສ຺ມາຕິ ເຈ? ຠິກ຺ຂູນໍ ອຸສ຺ສາຫຊນນຕ຺ຖໍ. ວຓ຺ຓຠາສນຎ຺ຫິ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ອຍໍ ກິຣ ມຄ຺ໂຄ ຫທຍສນ຺ຕາປຠູຕໍ ໂສກໍ, ວາຈາວິປ຺ປລາປຠູຕໍ ປຣິເທວໍ, ກາຍິກອສາຕຠູຕໍ ທຸກ຺ຂໍ, ເຈຕສິກອສາຕຠູຕໍ ໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸປທ຺ທເວ ຫຣຕິ. ວິສຸທ຺ຘິໍ, ຎາຍໍ, ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ຕໂຍ ວິເສເສ ອາວຫຕີ’’ຕິ ອຸສ຺ສາຫຊາຕາ ອິມໍ ເທສນໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພໍ, ຘາເຣຕພ຺ພໍ, ອິມຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິຕິ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຸສ຺ສາຫຊນນຕ຺ຖໍ ວຓ຺ຓໍ ອຠາສິ ກມ຺ພລວາຓິຊາທໂຍ ກມ຺ພລາທີນໍ ວຓ຺ຓໍ ວິຍ.

ຍທິທນ຺ຕິ ນິປາໂຕ, ເຍ ອິເມຕິ ອຍມສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຈຕ຺ຕາໂຣຕິ ຄຓນປຣິຈ຺ເຉໂທ. ເຕນ ‘‘ນ ຕໂຕ ເຫຏ຺ຐາ, ນ ອຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ສຕິປຏ຺ຐານປຣິຈ຺ເຉທໍ ທີເປຕິ. ສຕິປຏ຺ຐານາຕິ ຕໂຍ ສຕິປຏ຺ຐານາ ສຕິໂຄຈໂຣປິ, ຕິຘາ ປຏິປນ຺ເນສຸ ສາວເກສຸ ສຕ຺ຖຸໂນ ປຏິຆານຸນຍວີຕິວຕ຺ຕຕາປິ, ສຕິປິ. ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ ຕໍ ສຸຓາຖ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍສ຺ສ ສມຸທໂຍ? ອາຫຣສມຸທຍາ ກາຍສມຸທໂຍ’’ຕິອາທີສຸ (ສໍ. ນິ. ໕.໔໐໘) ຫິ ສຕິໂຄຈໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານນ຺ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ຕຖາ ‘‘ກາໂຍ ອຸປຏ຺ຐານໍ, ໂນ ສຕິ, ສຕິ ອຸປຏ຺ຐານຎ຺ເຈວ ສຕິ ຈາ’’ຕິອາທີສຸປິ (ປຏິ. ມ. ໒.໓໕). ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ – ປຕິຏ຺ຐາຕິ ອສ຺ມິນ຺ຕິ ປຏ຺ຐານໍ. ກາ ປຕິຏ຺ຐາຕິ? ສຕິ. ສຕິຍາ ປຏ຺ຐານໍ ສຕິປຏ຺ຐານໍ. ປຘານໍ ຐານນ຺ຕິ ວາ ປຏ຺ຐານໍ. ສຕິຍາ ປຏ຺ຐານໍ ສຕິປຏ຺ຐານໍ ຫຕ຺ຖິຏ຺ຐານອສ຺ສຏ຺ຐານາທີນິ ວິຍ.

‘‘ຕໂຍ ສຕິປຏ຺ຐານາ, ຍທຣິໂຍ ເສວຕິ, ຍທຣິໂຍ ເສວມາໂນ ສຕ຺ຖາ ຄຓມນຸສາສິຕຸມຣຫຕີ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໓.໓໑໑) ເອຕ຺ຖ ຕິຘາ ປຏິປນ຺ເນສຸ ສາວເກສຸ ສຕ຺ຖຸໂນ ປຏິຆານຸນຍວີຕິວຕ຺ຕຕາ ສຕິປຏ຺ຐານນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ປຏ຺ຐເປຕພ຺ພໂຕ ປຏ຺ຐານໍ, ປວຕ຺ຕຍິຕພ຺ພໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເກນ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພຕິ? ສຕິຍາ. ສຕິຍາ ປຏ຺ຐານໍ ສຕິປຏ຺ຐານນ຺ຕິ.

‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິອາທີສຸ (ມ. ນິ. ໓.໑໔໗; ສໍ. ນິ. ໕.໙໘໙) ປນ ສຕິເຍວ ສຕິປຏ຺ຐານນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ປຕິຏ຺ຐາຕີຕິ ປຏ຺ຐານໍ, ອຸປຏ຺ຐາຕິ ໂອກ຺ກນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕິເຍວ ປຏ຺ຐານໍ ສຕິປຏ຺ຐານໍ. ອຖ ວາ ສຣຓຏ຺ເຐນ ສຕິ, ອຸປຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ປຏ຺ຐານໍ, ອິຕິ ສຕິ ຈ ສາ ປຏ຺ຐານຎ຺ຈາຕິປິ ສຕິປຏ຺ຐານໍ. ອິທມິຘ ອຘິປ຺ເປຕໍ.

ຍທິ ເອວໍ ກສ຺ມາ ‘‘ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ ພຫຸວຈນໍ ກຕນ຺ຕິ? ສຕີນໍ ພຫຸຕ຺ຕາ. ອາຣມ຺ມຓເຠເທນ ຫິ ພຫຸກາ ສຕິໂຍ. ອຖ ‘‘ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ ກສ຺ມາ ເອກວຈນນ຺ຕິ? ມຄ຺ຄນຏ຺ເຐນ ເອກຕ຺ຕາ. ຈຕສ຺ໂສປິ ຫິ ເອຕາ ສຕິໂຍ ມຄ຺ຄນຏ຺ເຐນ ເອກຕ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ວຸຕຎ຺ເຫຕໍ ‘‘ມຄ຺ໂຄຕິ ເກນຏ຺ເຐນ ມຄ຺ໂຄ? ນິພ຺ພານມຄ຺ຄນຏ຺ເຐນ, ນິພ຺ພານຕ຺ຖິເກຫິ ມຄ຺ຄນີຍຏ຺ເຐນ ຈາ’’ຕິ. ຈຕສ຺ໂສປິ ເຈຕາ ອປຣຠາເຄ ກາຍາທີສຸ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານາ ນິພ຺ພານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ນິພ຺ພານຕ຺ຖິເກຫິ ມຄ຺ຄິຍນ຺ຕີຕິ ຕສ຺ມາ ຈຕສ຺ໂສປິ ເອໂກ ມຄ຺ໂຄຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເອວຎ຺ຈ ສຕິ ວຈນານຸສນ຺ຘິນາ ສານຸສນ຺ຘິກາວ ເທສນາ ໂຫຕິ.

ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣຕິ ກເຖຕຸກມ຺ຍຕາປຸຈ຺ຉາ. ກາເຍຕິ ຣູປກາເຍ. ກາຍານຸປສ຺ສີຕິ ກາຍໍ ອນຸປສ຺ສນສີໂລ, ກາຍໍ ວາ ອນຸປສ຺ສມາໂນ. ອຍຎ຺ຫິ ຠິກ຺ຂຸ ອິມໍ ກາຍໍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາທີນໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ອນຸປສ຺ສນານໍ ວເສນ ອນິຈ຺ຈໂຕ ອນຸປສ຺ສຕິ, ໂນ ນິຈ຺ຈໂຕ, ທຸກ຺ຂໂຕ ອນຸປສ຺ສຕິ, ໂນ ສຸຂໂຕ, ອນຕ຺ຕໂຕ ອນຸປສ຺ສຕິ, ໂນ ອຕ຺ຕໂຕ, ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂນ ນນ຺ທຕິ, ວິຣຊ຺ຊຕິ, ໂນ ຣຊ຺ຊຕິ, ນິໂຣເຘຕິ, ໂນ ສມຸເທຕິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ໂນ ອາທິຍຕິ. ໂສ ຕໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໍ ປຊຫຕິ, ທຸກ຺ຂໂຕ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ສຸຂສຎ຺ຎໍ ປຊຫຕິ, ອນຕ຺ຕໂຕ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕສຎ຺ຎໍ ປຊຫຕິ, ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ນນ຺ທິໍ ປຊຫຕິ, ວິຣຊ຺ຊນ຺ໂຕ ຣາຄໍ ປຊຫຕິ, ນິໂຣເຘນ຺ໂຕ ສມຸທຍໍ ປຊຫຕິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອາທານໍ ປຊຫຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ວິຫຣຕີຕິ ອິຣີຍຕິ. ອາຕາປີຕິ ຕີສຸ ຠເວສຸ ກິເລເສ ອາຕປຕີຕິ ອາຕາໂປ, ວີຣິຍສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ອາຕາໂປ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ອາຕາປີ. ສມ຺ປຊາໂນຕິ ສມ຺ປຊຎ຺ຎສງ຺ຂາເຕນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສຕິມາຕິ ກາຍປຣິຄ຺ຄາຫິກາຍ ສຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຍໍ ປນ ຍສ຺ມາ ສຕິຍາ ອາຣມ຺ມຓໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຎ຺ຎາຍ ອນຸປສ຺ສຕິ. ນ ຫິ ສຕິວິຣຫິຕສ຺ສ ອນຸປສ຺ສນາ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ເຕເນວາຫ ‘‘ສຕິຎ຺ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຕ຺ຖິກໍ ວທາມີ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໕.໒໓໔). ຕສ຺ມາ ເອຕ຺ຖ ‘‘ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕີ’’ຕິ ເອຕ຺ຕາວຕາ ກາຍານຸປສ຺ສນາສຕິປຏ຺ຐານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຖ ວາ ຍສ຺ມາ ອນາຕາປິໂນ ອນ຺ໂຕສງ຺ເຂໂປ ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ໂຫຕິ, ອສມ຺ປຊາໂນ ອຸປາຍປຣິຄ຺ຄເຫ ອນຸປາຍປຣິວຊ຺ຊເນ ຈ ສມ຺ມຸຍ຺ຫຕິ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ອຸປາຍາປຣິຈ຺ຈາເຄ ອນຸປາຍາປຣິຄ຺ຄເຫ ຈ ອສມຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ເຕນສ຺ສ ຕໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາ ເຍສໍ ຘມ຺ມານໍ ອານຸຠາເວນ ຕໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເຕສໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ‘‘ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ’’ຕິ ອິທໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອິຕິ ກາຍານຸປສ຺ສນາສຕິປຏ຺ຐານໍ ສມ຺ປໂຍຄງ຺ຄຎ຺ຊສ຺ສ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ປຫານງ຺ຄໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ວິເນຍ຺ຍາຕິ ຕທງ຺ຄວິນເຍນ ວາ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວິນເຍນ ວາ ວິນຍິຕ຺ວາ. ໂລເກຕິ ຕສ຺ມິໍເຍວ ກາເຍ. ກາໂຍ ຫິ ອິຘ ລຸຊ຺ຊນປລຸຊ຺ຊນຏ຺ເຐນ ໂລໂກຕິ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຍສ຺ມາ ປນສ຺ສ ນ ກາຍມຕ຺ເຕເຍວ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ ປຫີຍຕິ, ເວທນາທີສຸປິ ປຫີຍຕິ ເອວ. ຕສ຺ມາ ‘‘ປຎ຺ຈປິ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ ໂລໂກ’’ຕິ ວິຠງ຺ເຄ (ວິຠ. ໓໖໒) ວຸຕ຺ຕໍ. ໂລກສງ຺ຂາຕຕ຺ຕາ ວາ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖຸທ຺ຘາຣນເຍເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍໍ ປນາຫ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ໂລໂກ, ສ຺ເວວ ກາໂຍ ໂລໂກ’’ຕິ, ອຍເມເວຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມິໍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ ວິເນຍ຺ຍາຕິ ເອວໍ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ເວທນາສູຕິ ເອຕ຺ຖ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ, ຕາ ຈ ໂລກິຍາ ເອວ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ໂລກິຍໍ, ຕຖາ ຘມ຺ມາ. ຍຖາ ປນ ເວທນາ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພາ, ຕຖາ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ເອສ ເວທນານຸປສ຺ສີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອສ ນໂຍ ຈິຕ຺ຕຘມ຺ເມສຸ. ກຖຎ຺ຈ ເວທນາ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພາຕິ? ສຸຂາ ຕາວ ເວທນາ ທຸກ຺ຂໂຕ, ທຸກ຺ຂາ ສລ຺ລໂຕ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ອນິຈ຺ຈໂຕ. ຍຖາຫ –

‘‘ໂຍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອທ຺ທ, ທຸກ຺ຂມທ຺ທກ຺ຂິ ສລ຺ລໂຕ;

ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ສນ຺ຕໍ, ອທ຺ທກ຺ຂິ ນໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ;

ສ ເວ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ອຸປສນ຺ໂຕ ຈຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ສພ຺ພາ ເອວ ເຈຕາ ທຸກ຺ຂາຕິປິ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພາ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ‘‘ຍໍກິຎ຺ຈິ ເວທຍິຕໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ມິນ຺ຕິ ວທາມີ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໔.໒໕໙). ສຸຂທຸກ຺ຂໂຕປິ ຈ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພາ, ຍຖາຫ – ‘‘ສຸຂາ ໂຂ, ອາວຸໂສ ວິສາຂ, ເວທນາ ຐິຕິສຸຂາ ວິປຣິຓາມທຸກ຺ຂາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໔໖໕) ສພ຺ພໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ. ອປິຈ ອນິຈ຺ຈາທິສຕ຺ຕອນຸປສ຺ສນາວເສນປິ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພາ.

ຈິຕ຺ຕຘມ຺ເມສຸປິ ຈິຕ຺ຕໍ ຕາວ ອາຣມ຺ມຓາຘິປຕິສຫຊາຕຠູມິກມ຺ມວິປາກກິຣິຍາທິນານຕ຺ຕເຠທານໍ ອນິຈ຺ຈາທິອນຸປສ຺ສນານໍ ສຣາຄາທີນຎ຺ຈ ເຠທານໍ ວເສນ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພໍ. ຘມ຺ມາ ສລກ຺ຂຓສາມຎ຺ຎລກ຺ຂຓານໍ ສຸຎ຺ຎຕຘມ຺ມສ຺ສ ອນິຈ຺ຈາທິສຕ຺ຕອນຸປສ຺ສນານໍ ‘‘ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາມຈ຺ຉນ຺ທ’’ນ຺ຕິອາທີນຎ຺ຈ ປເຠທານໍ ວເສນ ອນຸປສ຺ສິຕພ຺ພາ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ທີຆມຊ຺ຌິມຏ຺ຐກຖາສຸ (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໓໗໓ ອາທໂຍ; ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑໐໕ ອາທໂຍ) ສຕິປຏ຺ຐານວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໒. ສຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໖໘. ທຸຕິເຍ ສໂຕຕິ ກາຍາທິອນຸປສ຺ສນາສຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສມ຺ປຊາໂນຕິ ຈຕຸສມ຺ປຊຎ຺ຎປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕຕິ ເອຕ຺ຖ ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຄມນໍ, ປຏິກ຺ກນ຺ຕໍ ນິວຕ຺ຕນໍ, ຕທຸຠຍມ຺ປິ ຈຕູສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ ລພ຺ຠຕິ. ຄມເນ ຕາວ ປຸຣໂຕ ກາຍໍ ອຠິຫຣນ຺ໂຕ ອຠິກ຺ກມຕິ ນາມ, ປຏິນິວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ປຏິກ຺ກມຕິ ນາມ. ຐາເນປິ ຐິຕໂກວ ກາຍໍ ປຸຣໂຕ ໂອນມນ຺ໂຕ ອຠິກ຺ກມຕິ ນາມ, ປຈ຺ຉໂຕ ອປນາເມນ຺ໂຕ ປຏິກ຺ກມຕິ ນາມ. ນິສຊ຺ຊາຍປິ ນິສິນ຺ນໂກວ ອາສນສ຺ສ ປຸຣິມອງ຺ຄາຠິມຸໂຂ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຠິກ຺ກມຕິ ນາມ, ປຈ຺ຉິມອງ຺ຄປ຺ປເທສໍ ປຈ຺ຈາສໍສຣນ຺ໂຕ ປຏິກ຺ກມຕິ ນາມ. ນິປຊ຺ຊເນປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕີຕິ ສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສພ຺ພກິຈ຺ຈກາຣີ, ສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ເສວ ວາ ກາຣີ. ໂສ ຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາທີສຸ ສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ກໂຣເຕວ, ນ ກຕ຺ຖຈິ ສມ຺ປຊຎ຺ຎວິຣຫິໂຕ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎນ຺ຕິ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ຕຕ຺ຖ ອຠິກ຺ກມນຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈິຕ຺ຕວເສເນວ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ເມ ເອຕ຺ຖ ຄເຕນ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຖິ, ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ຕຕ຺ຖ ຈ ອຕ຺ໂຖຕິ ເຈຕິຍທສ຺ສນໂພຘິທສ຺ສນສງ຺ຆທສ຺ສນເຖຣທສ຺ສນອສຸຠທສ຺ສນາທິວເສນ ຘມ຺ມໂຕ ວຑ຺ຒິ. ເຈຕິຍໍ ທິສ຺ວາປິ ຫິ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓໍ, ສງ຺ຆທສ຺ສເນນ ສງ຺ຆາຣມ຺ມຓໍ ປີຕິໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕເທວ ຂຍໂຕ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ມຫາວິຫາຣສ຺ມິຎ຺ຫິ ທກ຺ຂິຓທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ມຫາເຈຕິຍໍ ໂອໂລເກນ຺ຕາ ຕິໍສສຫສ຺ສຠິກ຺ຂູ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ, ຕຖາ ປຈ຺ຉິມທ຺ວາເຣ ອຸຕ຺ຕຣທ຺ວາເຣ ປາຈີນທ຺ວາເຣ ຈ, ຕຖາ ປຎ຺ຫມຓ຺ຑປຏ຺ຐາເນ ອຠຍວາປິປາຬິຍໍ, ຖູປາຣາມທ຺ວາເຣ ນຄຣສ຺ສ ທກ຺ຂິຓທ຺ວາເຣ ອນຸຣາຘວາປິປາຬິຍໍ.

ມຫາອຣິຍວໍສຠາຓກຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ ‘‘ກິໍ ຕຸມ຺ເຫ ວທຖ, ມຫາເຈຕິຍສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ກຸຈ຺ຉິເວທິກາຍ ເຫຏ຺ຐິມຠາຄໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຎາຍນຏ຺ຐາເນ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ທ຺ເວ ປາທາ ສກ຺ກາ ໂຫນ຺ຕິ ສມໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕຸໍ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ເອກປທຸທ຺ຘາເຣ ຕິໍສຕິໍສ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສູຕິ ສກ຺ກາ ວຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອປໂຣ ປນ ມຫາເຖໂຣ ອາຫ – ‘‘ມຫາເຈຕິຍຕເລ ອາກິຓ຺ຓວາລິກາຍ ພຫຸຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ’’ຕິ. ເຖເຣ ທິສ຺ວາ ເຕສໍ ໂອວາເທ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອສຸຠໍ ທິສ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕເທວ ຂຍໂຕ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ຕສ຺ມາ ເອເຕສໍ ທສ຺ສນໍ ສາຕ຺ຖໍ. ເກຈິ ປນ – ‘‘ອາມິສໂຕປິ ວຑ຺ຒິ ອຕ຺ໂຖເຍວ, ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍານຸຄ຺ຄຫາຍ ປຏິປນ຺ນຕ຺ຕາ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ.

ຕສ຺ມິໍ ປນ ຄມເນ ສປ຺ປາຍາສປ຺ປາຍໍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ສປ຺ປາຍປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ? ເຈຕິຍທສ຺ສນໍ ຕາວ ສາຕ຺ຖໍ. ສເຈ ປນ ເຈຕິຍສ຺ສ ມຫາປູຊາຍ ທສທ຺ວາທສໂຍຊນນ຺ຕເຣ ປຣິສາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ວິຠວານຸຣູປາ ອິຕ຺ຖິໂຍປິ ປຸຣິສາປິ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕາ ຈິຕ຺ຕກມ຺ມຣູປການິ ວິຍ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ ຈສ຺ສ ອິຏ຺ເຐ ອາຣມ຺ມເຓ ໂລໂຠ, ອນິຏ຺ເຐ ປຏິໂຆ, ອສມເປກ຺ຂເນ ໂມໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ກາຍສໍສຄ຺ເຄ ກາຍສໍສຄ຺ຄາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຊີວິຕພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍານໍ ວາ ອນ຺ຕຣາໂຍ ຈ ໂຫຕິ. ເອວໍ ຕໍ ຐານໍ ອສປ຺ປາຍໍ ໂຫຕິ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣອນ຺ຕຣາຍາຠາເວ ສປ຺ປາຍໍ. ສງ຺ຆທສ຺ສນມ຺ປິ ສາຕ຺ຖໍ. ສເຈ ປນ ອນ຺ໂຕຄາເມ ມຫາມຓ຺ຑປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ກາເຣນ຺ເຕສຸ ມນຸສ຺ເສສຸ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣເນວ ຊນສນ຺ນິປາໂຕ ເຈວ ອນ຺ຕຣາໂຍ ຈ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຕໍ ຐານໍ ອສປ຺ປາຍໍ, ອນ຺ຕຣາຍາຠາເວ ສປ຺ປາຍໍ. ມຫາປຣິວາຣານໍ ເຖຣານໍ ທສ຺ສເນປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອສຸຠທສ຺ສນມ຺ປິ ສາຕ຺ຖໍ. ຕທຕ຺ຖທີປນຕ຺ຖຎ຺ຈ ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ – ເອໂກ ກິຣ ທຫຣຠິກ຺ຂຸ ສາມເຓຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐຕ຺ຖາຍ ຄໂຕ. ສາມເຓໂຣ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອສຸຠໍ ທິສ຺ວາ ປຐມຊ຺ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕເທວ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ຕີຓິ ຜລານິ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປຣິມຄ຺ຄຕ຺ຖາຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ທຫໂຣ ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ສາມເຓຣາ’’ຕິ ປກ຺ໂກສິ. ໂສ – ‘‘ມຍາ ປພ຺ພຊິຕທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ທ຺ເວ ກຖາ ນາມ ນ ກຖິຕປຸພ຺ພາ, ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ທິວເສ ອຸປຣິວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ,’’ຕິ ປຏິວຈນໍ ອທາສິ. ‘‘ເອຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເອກວຈເນເນວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມິນາ ຕາວ ມຄ຺ເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຍາ ຐິໂຕກາເສ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸຂາ ຫຸຕ຺ວາ ໂອໂລເກຖາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ເຕນ ປຕ຺ຕວິເສສເມວ ປາປຸຓິ. ເອວໍ ເອກໍ ອສຸຠໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊນານໍ ອຕ຺ຖາຍ ຊາຕໍ. ເອວໍ ສາຕ຺ຖມ຺ປິ ປເນຕໍ ປຸຣິສສ຺ສ ມາຕຸຄາມາສຸຠໍ ອສປ຺ປາຍໍ, ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຈ ປຸຣິສາສຸຠໍ, ສຠາຄເມວ ສປ຺ປາຍນ຺ຕິ ເອວໍ ສປ຺ປາຍປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ.

ເອວໍ ປຣິຄ຺ຄຫິຕສາຕ຺ຖສປ຺ປາຍສ຺ສ ປນ ອຏ຺ຐຕິໍສກມ຺ມຏ຺ຐາເນສຸ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕຣຸຈິກໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານສງ຺ຂາຕໍ ໂຄຈຣໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາຈາຣໂຄຈເຣ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ຄມນໍ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ນາມ.

ຕສ຺ສາວິຠາວຕ຺ຖໍ ອິທໍ ຈຕຸກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ນ ຫຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ປນ ເນວ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ຫຣຕິ ຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ຈ.

ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ທິວສໍ ຈງ຺ກເມນ ນິສຊ຺ຊາຍ ຈ ອາວຣຓີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕ຺ວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຐມໍ ຍາມໍ ມຊ຺ຌິມຍາເມ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕ຺ວາ, ປຈ຺ຉິມຍາເມປິ ນິສຊ຺ຊາຈງ຺ກເມຫິ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ, ປເຄວ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໂພຘິຍງ຺ຄຓວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ໂພຘິຣຸກ຺ເຂ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍວຕ຺ຕາທີນິ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ. ໂສ ສຣີຣປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຕໂຍ ປລ຺ລງ຺ເກ ອຸສຸມໍ ຄາຫາເປນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານມນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາຍ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສເນວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເສນາສນໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕວ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສເຈ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ອວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາວ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໍ ປວິສຕິ. ອຎ຺ຎໍ ເຈ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ໂສປານປາທມູເລ ຐຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນ ຄຫິຕຠຓ຺ຑໍ ວິຍ ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓໍ ປີຕິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ມຫນ຺ຕໍ ເຈຕິຍໍ ເຈ, ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ວນ຺ທິຕພ຺ພໍ, ຂຸທ຺ທກໍ ເຈ, ຕເຖວ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ວນ຺ທິຕພ຺ພໍ. ເຈຕິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ໂພຘິຍງ຺ຄຓໍ ປຕ຺ເຕນາປິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ວິຍ ນິປຈ຺ຈກາຣໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ໂພຘິ ວນ຺ທິຕພ຺ພາ. ໂສ ເອວໍ ເຈຕິຍຎ຺ຈ ໂພຘິຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຏິສາມິຕຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິສາມິຕຠຓ຺ຑກໍ ຫຕ຺ເຖນ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ວິຍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄາມສມີເປ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສເນວ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ.

ອຖ ນໍ ມນຸສ຺ສາ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ໂຍ ໂນ ອາຄໂຕ’’ຕິ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາສນສາລາຍ ວາ ເຄເຫ ວາ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ຍາຄຸໍ ທຕ຺ວາ ຍາວ ຠຕ຺ຕໍ ນ ນິຏ຺ຐາຕິ, ຕາວ ປາເທ ໂຘວິຕ຺ວາ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ນິສີທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ວາ ໂສຕຸກາມາ ໂຫນ຺ຕິ. ສເຈປິ ນ ກຖາເປນ຺ຕິ, ຊນສງ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ຘມ຺ມກຖາ ນາມ ກາຕພ຺ພາເຍວາຕິ ອຏ຺ຐກຖາຈຣິຍາ ວທນ຺ຕິ. ຘມ຺ມກຖາ ຫິ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິນິມຸຕ຺ຕາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສເນວ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສເນວ ອາຫາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຍມາເນຫິປິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອນຸຄໂຕວ ຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ເຕ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ.

ອຖ ນໍ ປຸເຣຕຣໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ພຫິຄາເມ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈາ ສາມເຓຣທຫຣຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມສ຺ສ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ໂປຣາຓກຠິກ຺ຂູ ກິຣ ນ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອາຈຣິໂຍ’’ຕິ ມຸຂໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ວຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ສມ຺ປຕ຺ຕປຣິຈ຺ເຉເທເນວ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຕ ຕໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເອເຕ ມນຸສ຺ສາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ກິໍ ໂຫນ຺ຕິ, ມາຕິປກ຺ຂໂຕ ສມ຺ພນ຺ຘາ ປິຕິປກ຺ຂໂຕ’’ຕິ? ກິໍ ທິສ຺ວາ ປຸຈ຺ຉຖາຕິ? ຕຸມ຺ເຫສຸ ເອເຕສໍ ເປມໍ ພຫຸມານນ຺ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ, ຍໍ ມາຕາປິຕູຫິປິ ທຸກ຺ກຣຕຣໍ, ຕໍ ເອເຕ ອມ຺ຫາກໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປຕ຺ຕຈີວຣມ຺ປິ ໂນ ເອເຕສໍ ສນ຺ຕກເມວ, ເອເຕສໍ ອານຸຠາເວນ ເນວ ຠເຍ ຠຍໍ, ນ ຉາຕເກ ຉາຕກໍ ຊານາມ, ເອທິສາ ນາມ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປກາຣິໂນ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ເຕສໍ ຄຸເຓ ກຖຍນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕີຕິ.

ຍສ຺ສ ປນ ປເຄວ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ກມ຺ມຊເຕໂຊ ປຊ຺ຊລຕິ, ອນຸປາທິຓ຺ຓກໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອຸປາທິຓ຺ຓກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ສຣີຣໂຕ ເສທາ ມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ກມ຺ມຏ຺ຐານວີຖິໍ ນາໂຣຫຕິ, ໂສ ປເຄວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເວຄສາວ ເຈຕິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ໂຄຣູປານໍ ນິກ຺ຂມນເວລາຍເມວ ຄາມໍ ຍາຄຸຠິກ຺ຂາຍ ປວິສິຕ຺ວາ ຍາຄຸໍ ລຠິຕ຺ວາ ອາສນສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິວຕິ. ອຖສ຺ສ ທ຺ວິຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓມຕ຺ເຕເນວ ກມ຺ມຊເຕໂຊ ອຸປາທິຓ຺ຓກໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອນຸປາທິຓ຺ຓກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຆຏສເຕນ ນ຺ຫາໂຕ ວິຍ ເຕໂຊຘາຕຸປຣິຬາຫນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສນ ຍາຄຸໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ມຸຂຎ຺ຈ ໂຘວິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາຠຕ຺ເຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກຕ຺ວາ ອວເສສຏ຺ຐາເນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສນ ອາຫາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ ອຸປຏ຺ຐຫມານໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ນ ຫຣຕີຕິ. ເອທິສາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຍາຄຸໍ ປິວິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສາສເນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ ນາມ ຄຓນປຖໍ ວີຕິວຕ຺ຕາ. ສີຫຬທີເປເຍວ ເຕສຸ ເຕສຸ ຄາເມສຸ ອາສນສາລາຍໍ ນ ຕໍ ອາສນມຕ຺ຖິ, ຍຕ຺ຖ ຍາຄຸໍ ປິວິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ນຕ຺ຖີຕິ.

ໂຍ ປນ ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ, ສພ຺ພວຕ຺ຕານິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວິຘເຈໂຕວິນິພນ຺ຘພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ‘‘ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ນາມ ອຕ຺ຖີ’’ຕິປິ ສຎ຺ຎໍ ອກຕ຺ວາ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິຕ຺ວາ ອນນຸໂລມິເກນ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄນ ສໍສຏ຺ໂຐ ຈຣິຕ຺ວາ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຈ ຕຸຈ຺ໂຉ ນິກ຺ຂມຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ເນວ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕີຕິ.

ໂຍ ປນາຍໍ ຫຣຕິ ຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ຈາຕິ ວຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕິກວຕ຺ຕວເສນ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຕ຺ຕກາມາ ຫິ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ທສປິ ວີສມ຺ປິ ຕິໍສມ຺ປິ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ສຕມ຺ປິ ເອກໂຕ ວສນ຺ຕາ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ‘‘ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ເຫ ນ ອິຓຏ຺ຏາ, ນ ຠຍຏ຺ຏາ, ນ ຊີວິກາປກຕາ ປພ຺ພຊິຕາ, ທຸກ຺ຂາ ມຸຈ຺ຈິຕຸກາມາ ປເນຕ຺ຖ ປພ຺ພຊິຕາ, ຕສ຺ມາ ຄມເນ ອຸປ຺ປນ຺ນກິເລສໍ ຄມເນເຍວ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຐາເນ, ນິສຊ຺ຊາຍ, ສຍເນ ອຸປ຺ປນ຺ນກິເລສໍ ສຍເນເຍວ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາຈາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອຑ຺ຒອຸສຠອຸສຠອຑ຺ຒຄາວຸຕຄາວຸຕນ຺ຕເຣສຸ ປາສາຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕາຍ ສຎ຺ຎາຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ຕາວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ສເຈ ກສ຺ສຈິ ຄມເນ ກິເລໂສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ນໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ຕຖາ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຖສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ‘‘ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຸປ຺ປນ຺ນວິຕກ຺ກໍ ຊານາຕິ, ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ເຕ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ປຏິໂຈເທຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ອຣິຍຠູມິໍ ໂອກ຺ກມຕິ, ຕຖາ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ນິສີທຕີຕິ ໂສ ເອວ ນໂຍ. ອຣິຍຠູມິໍ ໂອກ຺ກມິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕປິ, ຕໍ ກິເລສໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕວ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິປ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ປາທໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ. ອຸທ຺ຘຣຕິ ເຈ, ປຏິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຸຣິມປເທສໍເຍວ ເອຕິ ອາລິນ຺ທກວາສີ ມຫາຜຸສ຺ສເທວຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ.

ໂສ ກິຣ ເອກູນວີສຕິ ວສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕິກວຕ຺ຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ເອວ ວິຫາສິ. ມນຸສ຺ສາປິ ສຸທໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ກສນ຺ຕາ ຈ ວປນ຺ຕາ ຈ ມທ຺ທນ຺ຕາ ຈ ກມ຺ມານິ ຈ ກໂຣນ຺ຕາ ເຖຣໍ ຕຖາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ອຍໍ ເຖໂຣ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຄ຺ຄມູຬ຺ໂຫ, ອຸທາຫຸ ກິຎ຺ຈິ ປມຸຏ຺ໂຐ’’ຕິ ສມຸລ຺ລປນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕເນວ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວີສຕິວສ຺ສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕທິວເສ ຈສ຺ສ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ອງ຺ຄຸລີຫິ ທີປໍ ອຸຊ຺ຊາເລຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ມຫາຣາຊາໂນ ສກ຺ໂກ ຈ ເທວານມິນ຺ໂທ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຈ ສຫມ຺ປຕິ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອາຄມໍສຸ. ຕຎ຺ຈ ໂອຠາສໍ ທິສ຺ວາ ວນວາສີມຫາຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ຕໍ ທຸຕິຍທິວເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ອາຍສ຺ມໂຕ ສນ຺ຕິເກ ໂອຠາໂສ ອໂຫສິ, ກິໍ ໂສ ໂອຠາໂສ’’ຕິ? ເຖໂຣ ວິກ຺ເຂປໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ໂອຠາໂສ ນາມ ທີໂປຠາໂສປິ ໂຫຕິ, ມຓິໂອຠາໂສປີ’’ຕິ ເອວມາທິມາຫ. ຕໂຕ ‘‘ປຏິຈ຺ຉາເທຖ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ນິພທ຺ໂຘ ອາມາຕິ ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈສິ.

ກາຬວລ຺ລິມຓ຺ຑປວາສີມຫານາຄຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ຈ. ໂສປິ ກິຣ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕິກວຕ຺ຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຕາວ ‘‘ຠຄວໂຕ ມຫາປຘານໍ ປູເຊສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຐານຈງ຺ກມເມວ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ປຸນ ໂສຬສ ວສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕິກວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ກມ຺ມຏ຺ຐານຍຸຕ຺ເຕເນວ ຈິຕ຺ເຕນ ປາທໍ ອຸທ຺ຘຣນ຺ໂຕ ວິປ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ຘເຏ ປຏິນິວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ຄາມສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຄາວີ ນຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ນູ’’ຕິ ອາສງ຺ກນີຍປເທເສ ຐຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ກຈ຺ຉກຣກໂຕ ອຸທເກນ ປຕ຺ຕໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸທກຄຓ຺ຑູສໍ ກໂຣຕິ. ກິໍ ກາຣຓາ? ‘‘ມາ ເມ ຠິກ຺ຂໍ ທາຕຸໍ ວາ ວນ຺ທິຕຸໍ ວາ ອາຄເຕ ມນຸສ຺ເສ ‘ທີຆາຍຸກາ ໂຫຖາ’ຕິ ວຈນມຕ຺ເຕນາປິ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິກ຺ເຂໂປ ອໂຫສີ’’ຕິ ‘‘ອຊ຺ຊ, ຠນ຺ເຕ, ກຕິມີ’’ຕິ ທິວສໍ ວາ ຠິກ຺ຂຸຄຓນໍ ວາ ປຎ຺ຫໍ ວາ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ປນ ອຸທກໍ ຄິລິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈຕິ. ສເຈ ທິວສາທິປຸຈ຺ຉກາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ນິກ຺ຂມນເວລາຍໍ ຄາມທ຺ວາເຣ ນິຏ຺ຐຸຠິຕ຺ວາ ຍາຕິ.

ກລມ຺ພຕິຕ຺ຖວິຫາເຣ ວສ຺ສູປຄຕາ ປຎ຺ຎາສ ຠິກ຺ຂູ ວິຍ ຈ. ເຕ ກິຣ ອາສາຬ຺ຫິປຸຓ຺ຓມິຍໍ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ອກໍສຸ – ‘‘ອຣຫຕ຺ຕໍ ອປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນາລປິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຄາມຎ຺ຈ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສນ຺ຕາ ອຸທກຄຓ຺ຑູສໍ ກຕ຺ວາ ປວິສິໍສຸ. ທິວສາທີສຸ ປຸຈ຺ຉິເຕສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປຏິປຊ຺ຊິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ນິຏ຺ຐຸຠນໍ ທິສ຺ວາ ຊານິໍສຸ – ‘‘ອຊ຺ເຊໂກ ອາຄໂຕ, ອຊ຺ຊ ທ຺ເວ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ຈິນ຺ເຕສຸໍ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອເຕ ອມ຺ເຫເຫວ ສທ຺ຘິໍ ນ ສລ຺ລປນ຺ຕິ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ປິ. ຍທິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນ ສລ຺ລປນ຺ຕິ, ອທ຺ຘາ ວິວາທຊາຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອຖ ເນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຂມາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ສພ຺ເພ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຎາສາຍ ຠິກ຺ຂູສຸ ທ຺ເວປິ ຠິກ຺ຂູ ເອໂກກາເສ ນາທ຺ທສໍສຸ. ຕໂຕ ໂຍ ເຕສຸ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ, ໂສ ອາຫ – ‘‘ນ ໂຠ ກລຫກາຣການໍ ໂອກາໂສ ອີທິໂສ ໂຫຕິ, ສຸສມ຺ມຏ຺ຐໍ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໍ ໂພຘິຍງ຺ຄຓໍ, ສຸນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສມ຺ມຊ຺ຊນິໂຍ, ສຸປຏ຺ຐິຕໍ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ຕໂຕວ ນິວຕ຺ຕາ. ເຕປິ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕເຕມາເສເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ມຫາປວາຣຓາຍໍ ວິສຸທ຺ຘິປວາຣຓໍ ປວາເຣສຸໍ.

ເອວໍ ກາຬວລ຺ລິມຓ຺ຑປວາສີ ມຫານາຄຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ, ກລມ຺ພຕິຕ຺ຖວິຫາເຣ ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ວິຍ ຈ ກມ຺ມຏ຺ຐານຍຸຕ຺ເຕເນວ ຈິຕ຺ເຕນ ປາທໍ ອຸທ຺ຘຣນ຺ໂຕ ຄາມສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸທກຄຓ຺ຑູສໍ ກຕ຺ວາ ວີຖິໂຍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ສຸຣາໂສຓ຺ຑຘຸຕ຺ຕາທໂຍ ກລຫກາຣກາ ຈຓ຺ຑຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທໂຍ ວາ ນຕ຺ຖິ, ຕໍ ວີຖິໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມາໂນ ນ ຕຸຣິຕຕຸຣິໂຕ ວິຍ ຊເວນ ຄຈ຺ຉຕິ. ນ ຫິ ຊເວນ ປິຓ຺ຑປາຕິກຘຸຕງ຺ຄໍ ນາມ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖິ. ວິສມຠູມິຠາຄປຕ຺ຕໍ ປນ ອຸທກສກຏໍ ວິຍ ນິຈ຺ຈໂລ ຫຸຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ອນຸຆຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ ຈ ທາຕຸກາມໍ ວາ ອທາຕຸກາມໍ ວາ ສລ຺ລກ຺ເຂຕຸໍ ຕທນຸຣູປໍ ກາລໍ ອາຄເມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຄາເມ ວາ ພຫິຄາເມ ວາ ວິຫາຣເມວ ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຍຖາຜາສຸເກ ປຕິຣູເປ ໂອກາເສ ນິສີທິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອກ຺ຂພ຺ຠຎ຺ຊນວຓເລປນປຸຕ຺ຕມໍສູປມາວເສນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ, ເນວ ທວາຍ ນ ມທາຍ ນ ມຓ຺ຑນາຍ ນ ວິຠູສນາຍ…ເປ… ຠຸຕ຺ຕາວີ ຈ ອຸທກກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ຠຕ຺ຕກິລມຖໍ ປຏິປສ຺ສມ຺ເຠຕ຺ວາ ຍຖາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປຸຣິມຍາມໍ ປຈ຺ຉິມຍາມຎ຺ຈ ກມ຺ມຏ຺ຐານເມວ ມນສິກໂຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຫຣຕິ ຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ຈາຕິ.

ອິມໍ ປນ ຫຣຓປຈ຺ຈາຫຣຓສງ຺ຂາຕໍ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕິກວຕ຺ຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ຍທິ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຐມວເຍ ເອວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ປຐມວເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ມຊ຺ຌິມວເຍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ມຊ຺ຌິມວເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ປຈ຺ຉິມວເຍ ປາປຸຓາຕິ, ໂນ ເຈ ປຈ຺ຉິມວເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ມຣຓສມເຍ. ໂນ ເຈ ມຣຓສມເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ໂນ ເຈ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປາປຸຓາຕິ, ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ພຸທ຺ເຘ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ. ໂນ ເຈ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ, ອຖ ພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ມຸຂີຠາເວ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ໂຎ ວາ ໂຫຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ພາຫິໂຍ ທາຣຸຈີຣິໂຍ ມຫາປຎ຺ໂຎ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ມຫິທ຺ຘິໂກ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ, ຘຸຕວາໂທ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ມຫາກສ຺ສໂປ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໂກ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ, ວິນຍຘໂຣ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ອຸປາລິ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ປຸຓ຺ໂຓ ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ໂຕ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ເຣວໂຕ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ອານນ຺ໂທ, ສິກ຺ຂາກາໂມ ວາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ຣາຫຸໂລ ພຸທ຺ຘປຸຕ຺ໂຕຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ຈຕຸກ຺ເກ ຍ຺ວາຍໍ ຫຣຕິ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ສິຂາປຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ອຠິກ຺ກມາທີສຸ ປນ ອສມ຺ມຸຍ຺ຫນໍ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ຕໍ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິກ຺ກມນ຺ໂຕ ວາ ປຏິກ຺ກມນ຺ໂຕ ວາ ຍຖາ ອນ຺ຘປຸຖຸຊ຺ຊນາ ອຠິກ຺ກມາທີສຸ – ‘‘ອຕ຺ຕາ ອຠິກ຺ກມຕິ, ອຕ຺ຕນາ ອຠິກ຺ກໂມ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໂຕ’’ຕິ ວາ ‘‘ອຫໍ ອຠິກ຺ກມາມິ, ມຍາ ອຠິກ຺ກໂມ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໂຕ’’ຕິ ວາ ສມ຺ມຸຍ຺ຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ອສມ຺ມຸຍ຺ຫນ຺ໂຕ ອຠິກ຺ກມາມີຕິ ຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນ ເຕເນວ ຈິຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ຈິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານາ ວາໂຍຘາຕຸ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ຊນຍມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອິຕິ ຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາຣວເສນ ອຍໍ ກາຍສມ຺ມໂຕ ອຏ຺ຐິສງ຺ຆາໂຏ ອຠິກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ເສວໍ ອຠິກ຺ກມໂຕ ເອເກກປາທຸທ຺ຘຣເຓ ປຖວີຘາຕຸ ອາໂປຘາຕູຕິ ທ຺ເວ ຘາຕຸໂຍ ໂອມຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ມນ຺ທາ, ອິຕຣາ ທ຺ເວ ອຘິມຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ພລວຕິໂຍ, ຕຖາ ອຕິຫຣຓວີຕິຫຣເຓສຸ, ໂວສ຺ສຊ຺ຊເນ ເຕໂຊຘາຕຸ ວາໂຍຘາຕູຕິ ທ຺ເວ ຘາຕຸໂຍ ໂອມຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ມນ຺ທາ, ອິຕຣາ ທ຺ເວ ອຘິມຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ພລວຕິໂຍ, ຕຖາ ສນ຺ນິກ຺ເຂປນສນ຺ນິຣຸມ຺ຠເນສຸ.

ຕຕ຺ຖ ອຸທ຺ຘຣເຓ ປວຕ຺ຕາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ອຕິຫຣຓໍ ນ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ຕຖາ ອຕິຫຣເຓ ປວຕ຺ຕາ ວີຕິຫຣຓໍ, ວີຕິຫຣເຓ ປວຕ຺ຕາ ໂວສ຺ສຊ຺ຊນໍ, ໂວສ຺ສຊ຺ຊເນ ປວຕ຺ຕາ ສນ຺ນິກ຺ເຂປນໍ, ສນ຺ນິກ຺ເຂປເນ ປວຕ຺ຕາ ສນ຺ນິຣຸມ຺ຠນໍ ນ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ເຖວ ປພ຺ພປພ຺ພໍ ສນ຺ຘິສນ຺ຘິ ໂອຘິໂອຘິ ຫຸຕ຺ວາ ຕຕ຺ຕກປາເລ ປກ຺ຂິຕ຺ຕຕິລານິ ວິຍ ຕຏຕຏາຍນ຺ຕາ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂກ ເອໂກ ອຠິກ຺ກມຕິ, ກສ຺ສ ວາ ເອກສ຺ສ ອຠິກ຺ກມນໍ? ປຣມຕ຺ຖໂຕ ຫິ ຘາຕູນໍເຍວ ຄມນໍ, ຘາຕູນໍ ຐານໍ, ຘາຕູນໍ ນິສຊ຺ຊາ, ຘາຕູນໍ ສຍນໍ. ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ໂກຏ຺ຐາເສ ສທ຺ຘິໍ ຣູເປນ –

‘‘ອຎ຺ຎໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊເຕ ຈິຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ;

ອວີຈິມນຸສມ຺ພນ຺ໂຘ, ນທີໂສໂຕວ ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. –

ເອວໍ ອຠິກ຺ກມາທີສຸ ອສມ຺ມຸຍ຺ຫນໍ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ນາມາຕິ.

ນິຏ຺ຐິໂຕ ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິປທສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ.

ອາໂລກິເຕ ວິໂລກິເຕຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ອາໂລກິຕໍ ນາມ ປຸຣໂຕ ເປກ຺ຂນໍ, ວິໂລກິຕໍ ນາມ ອນຸທິສາເປກ຺ຂນໍ. ອຎ຺ຎານິປິ ເຫຏ຺ຐາ ອຸປຣິ ປຈ຺ຉໂຕ ອນຸເປກ຺ຂນວເສນ ໂອໂລກິຕອຸລ຺ໂລກິຕາປໂລກິຕານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຕານິ ອິຘ ນ ຄຫິຕານິ, ສາຣຸປ຺ປວເສນ ປນ ອິມາເນວ ທ຺ເວ ຄຫິຕານິ. ອິມິນາ ວາ ມຸເຂນ ສພ຺ພານິປິ ຕານິ ຄຫິຕາເນວາຕິ.

ຕຕ຺ຖ ‘‘ອາໂລເກສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈິຕ຺ຕວເສເນວ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ອຕ຺ຖປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ຕໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນນ຺ທໍ ກາຍສກ຺ຂິໍ ກຕ຺ວາ ເວທິຕພ຺ພໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ –

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ທິສາ ອາໂລເກຕພ຺ພາ ໂຫຕິ, ສພ຺ພໍ ເຈຕສາ ສມນ຺ນາຫຣິຕ຺ວາ ນນ຺ໂທ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ທິສໍ ອາໂລເກຕິ ‘ເອວໍ ເມ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ທິສໍ ອາໂລກຍໂຕ ນາຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ. ອິຕິຫ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ. ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຉິມາ ທິສາ, ອຸຕ຺ຕຣາ ທິສາ, ທກ຺ຂິຓາ ທິສາ, ອຸທ຺ຘໍ, ອໂຘ, ອນຸທິສາ ອາໂລເກຕພ຺ພາ ໂຫຕິ, ສພ຺ພໍ ເຈຕສາ ສມນ຺ນາຫຣິຕ຺ວາ ນນ຺ໂທ ອນຸທິສໍ ອາໂລເກຕິ ‘ເອວໍ ເມ ອນຸທິສໍ ອາໂລກຍໂຕ’…ເປ… ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໘.໙).

ອປິຈ ອິຘາປິ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕເຈຕິຍທສ຺ສນາທິວເສເນວ ສາຕ຺ຖກຕາ ຈ ສປ຺ປາຍຕາ ຈ ເວທິຕພ຺ພາ. ກມ຺ມຏ຺ຐານສ຺ສ ປນ ອວິຊຫນເມວ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ຕສ຺ມາ ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນກມ຺ມຏ຺ຐານິເກຫິ ອຕ຺ຕໂນ ກມຏ຺ຐານວເສເນວ ກສິຓາທິກມ຺ມຏ຺ຐານິເກຫິ ວາ ປນ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສເນວ ອາໂລກນວິໂລກນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕາ ນາມ ອາໂລເກຕາ ວາ ວິໂລເກຕາ ວາ ນຕ຺ຖິ, ‘ອາໂລເກສ຺ສາມີ’ຕິ ປນ ຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນ ເຕເນວ ຈິຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ຈິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານາ ວາໂຍຘາຕຸ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ຊນຍມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິຕິ ຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາຣວເສນ ເຫຏ຺ຐິມໍ ອກ຺ຂິທລໍ ອໂຘ ສີທຕິ, ອຸປຣິມໍ ອຸທ຺ຘໍ ລງ຺ເຆຕິ, ໂກຈິ ຍນ຺ຕເກນ ວິວຣນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕໂຕ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທສ຺ສນກິຈ຺ຈໍ ສາເຘນ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປຊານນໍ ປເນຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ນາມ.

ອປິຈ ມູລປຣິຎ຺ຎາອາຄນ຺ຕຸກຕາວກາລິກຠາວວເສນເປຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ມູລປຣິຎ຺ຎາວເສນ ຕາວ –

‘‘ຠວງ຺ຄາວຊ຺ຊນຎ຺ເຈວ, ທສ຺ສນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນໍ;

ສນ຺ຕີຣຓໍ ໂວຏ຺ຐພ຺ພນໍ, ຊວນໍ ຠວຕິ ສຕ຺ຕມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ຠວງ຺ຄໍ ອຸປປຕ຺ຕິຠວສ຺ສ ອງ຺ຄກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານໍ ປວຕ຺ຕຕິ, ຕໍ ອາວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ກິຣິຍມໂນຘາຕຸ ອາວຊ຺ຊນກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານາ, ຕນ຺ນິໂຣຘາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ທສ຺ສນກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານໍ, ຕນ຺ນິໂຣຘາ ວິປາກມໂນຘາຕຸ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານາ, ຕນ຺ນິໂຣຘາ ວິປາກມໂນວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ ສນ຺ຕີຣຓກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານາ, ຕນ຺ນິໂຣຘາ ກິຣິຍມໂນວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ ໂວຏ຺ຐພ຺ພນກິຈ຺ຈໍ ສາຘຍມານາ, ຕນ຺ນິໂຣຘາ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຊວນໍ ຊວຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຐມຊວເນປິ ‘‘ອຍໍ ອິຕ຺ຖີ, ອຍໍ ປຸຣິໂສ’’ຕິ ຣຊ຺ຊນທຸສ຺ສນມຸຍ຺ຫນວເສນ ອາໂລກິຕວິໂລກິຕໍ ນ ໂຫຕິ, ທຸຕິຍຊວເນປິ…ເປ… ສຕ຺ຕມຊວເນປິ. ເອເຕສຸ ປນ ຍຸທ຺ຘມຓ຺ຑເລ ໂຍເຘສຸ ວິຍ ເຫຏ຺ຐຸປຣິຍວເສນ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕິເຕສຸ ‘‘ອຍໍ ອິຕ຺ຖີ, ອຍໍ ປຸຣິໂສ’’ຕິ ຣຊ຺ຊນາທິວເສນ ອາໂລກິຕວິໂລກິຕໍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ຕາເວຕ຺ຖ ມູລປຣິຎ຺ຎາວເສນ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ປນ ຣູເປ ອາປາຖມາຄເຕ ຠວງ຺ຄຈລນໂຕ ອຸທ຺ຘໍ ສກກິຈ຺ຈນິປ຺ຜາທນວເສນ ອາວຊ຺ຊນາທີສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິຣຸທ຺ເຘສຸ ອວສາເນ ຊວນໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ປຸພ຺ເພ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ອາວຊ຺ຊນາທີນໍ ເຄຫຠູເຕ ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ອາຄນ຺ຕຸກປຸຣິໂສ ວິຍ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ຍຖາ ປຣເຄເຫ ກິຎ຺ຈິ ຍາຈິຕຸໍ ປວິຏ຺ຐສ຺ສ ອາຄນ຺ຕຸກປຸຣິສສ຺ສ ເຄຫສາມິເກສຸ ຕຸຓ຺ຫີມາສິເນສຸ ອາຓາກຣຓໍ ນ ຍຸຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ອາວຊ຺ຊນາທີນໍ ເຄຫຠູເຕ ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ອາວຊ຺ຊນາທີສຸປິ ອຣຊ຺ຊນ຺ເຕສຸ ອທຸສ຺ສນ຺ເຕສຸ ອມຸຍ຺ຫນ຺ເຕສຸ ຈ ຣຊ຺ຊນທຸສ຺ສນມຸຍ຺ຫນໍ ອຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອວໍ ອາຄນ຺ຕຸກຠາວວເສນ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຍານິ ປເນຕານິ ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ໂວຏ຺ຐພ຺ພນປຣິໂຍສານານິ ຈິຕ຺ຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕານິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຘມ຺ເມຫິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ເຖວ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ອິຕ຺ຕຣານິ ຕາວກາລິການິ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ເອກສ຺ມິໍ ຆເຣ ສພ຺ເພສຸ ມານຸສເກສຸ ມເຕສຸ ອວເສສສ຺ສ ເອກສ຺ສ ຕງ຺ຂຓໍເຍວ ມຣຓຘມ຺ມສ຺ສ ນ ຍຸຕ຺ຕາ ນຈ຺ຈຄີຕາທີສຸ ອຠິຣຕິ ນາມ, ເອວເມວ ເອກທ຺ວາເຣ ສສມ຺ປຍຸຕ຺ເຕສຸ ອາວຊ຺ຊນາທີສຸ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ເຖວ ມເຕສຸ ອວເສສສ຺ສ ຕງ຺ຂຓໍເຍວ ມຣຓຘມ຺ມສ຺ສ ຊວນສ຺ສາປິ ຣຊ຺ຊນທຸສ຺ສນມຸຍ຺ຫນວເສນ ອຠິຣຕິ ນາມ ນ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ເອວໍ ຕາວກາລິກຠາວວເສນ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອປິຈ ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸປຈ຺ຈຍປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓວເສນເປຕໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ຈກ຺ຂຸ ເຈວ ຣູປາ ຈ ຣູປກ຺ຂນ຺ໂຘ, ທສ຺ສນໍ ວິຎ຺ຎາຓກ຺ຂນ຺ໂຘ, ຕໍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ເວທນາ ເວທນາກ຺ຂນ຺ໂຘ, ສຎ຺ຎາ ສຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ໂຘ, ຜສ຺ສາທິກາ ສງ຺ຂາຣາ ສງ຺ຂາຣກ຺ຂນ຺ໂຘ, ເອວເມເຕສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຂນ຺ຘານໍ ສມວາເຍ ອາໂລກນວິໂລກນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂກ ເອໂກ ອາໂລເກຕິ, ໂກ ວິໂລເກຕິ? ຕຖາ ຈກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂາຍຕນໍ, ຣູປໍ ຣູປາຍຕນໍ, ທສ຺ສນໍ ມນາຍຕນໍ, ເວທນາທໂຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຘມ຺ມາ ຘມ຺ມາຍຕນໍ, ເອວເມເຕສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາຍຕນານໍ ສມວາເຍ ອາໂລກນວິໂລກນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂກ ເອໂກ ອາໂລເກຕິ, ໂກ ວິໂລເກຕິ? ຕຖາ ຈກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸຘາຕຸ, ຣູປໍ ຣູປຘາຕຸ, ທສ຺ສນໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ, ຕໍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ເວທນາທໂຍ ຘມ຺ມາ ຘມ຺ມຘາຕຸ, ເອວເມເຕສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘາຕູນໍ ສມວາເຍ ອາໂລກນວິໂລກນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂກ ເອໂກ ອາໂລເກຕິ, ໂກ ວິໂລເກຕິ? ຕຖາ ຈກ຺ຂຸ ນິສ຺ສຍປຈ຺ຈໂຍ, ຣູປໍ ອາຣມ຺ມຓປຈ຺ຈໂຍ, ອາວຊ຺ຊນໍ ອນນ຺ຕຣສມນນ຺ຕຣູປນິສ຺ສຍນຕ຺ຖິວິຄຕປຈ຺ຈໂຍ, ອາໂລໂກ ອຸປນິສ຺ສຍປຈ຺ຈໂຍ, ເວທນາທໂຍ ສຫຊາຕປຈ຺ຈໂຍ. ເອວເມເຕສໍ ປຈ຺ຈຍານໍ ສມວາເຍ ອາໂລກນວິໂລກນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂກ ເອໂກ ອາໂລເກຕິ, ໂກ ວິໂລເກຕີຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸປຈ຺ຈຍປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓວເສນປິ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສມິຎ຺ຊິເຕ ປສາຣິເຕຕິ ປພ຺ພານໍ ສມິຎ຺ຊນປສາຣເຓ. ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕວເສເນວ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓໍ ອກຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖປາທານໍ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓປຈ຺ຈຍາ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ຕຕ຺ຖ ຫຕ຺ຖປາເທ ອຕິຈິຣໍ ສມິຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວາ ປສາເຣຕ຺ວາ ວາ ຐິຕສ຺ສ ຂເຓ ຂເຓ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ນ ລຠຕິ, ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຣິປຕຕິ, ວິເສສໍ ນາຘິຄຈ຺ຉຕິ. ກາເລ ສມິຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ກາເລ ປສາເຣນ຺ຕສ຺ສ ປນ ຕາ ເວທນາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ໂຫຕິ, ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຜາຕິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ວິເສສມຘິຄຈ຺ຉຕີຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອຕ຺ເຖ ປນ ສຕິປິ ສປ຺ປາຍາສປ຺ປາຍໍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ສປ຺ປາຍປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ນໂຍ – ມຫາເຈຕິຍງ຺ຄເຓ ກິຣ ທຫຣຠິກ຺ຂູ ສຊ຺ຌາຍໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕສໍ ປິຏ຺ຐິປສ຺ເສ ທຫຣຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ເຖໂກ ທຫໂຣ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣນ຺ໂຕ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ປຕ຺ວາ ເຕເນວ ກາຣເຓນ ຄິຫີ ຊາໂຕ. ອປໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປາທໍ ປສາເຣນ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິມ຺ຫິ ປສາເຣສິ, ອຏ຺ຐິໍ ອາຫຈ຺ຈ ປາໂທ ຌາຍິ. ອປໂຣ ວມ຺ມິເກ ປສາເຣສິ, ໂສ ອາສີວິເສນ ທຏ຺ໂຐ. ອປໂຣ ຈີວຣກຸຏິທຓ຺ຑເກ ປສາເຣສິ, ຕໍ ມຓິສປ຺ໂປ ຑໍສິ. ຕສ຺ມາ ເອວຣູເປ ອສປ຺ປາເຍ ອປສາເຣຕ຺ວາ ສປ຺ປາເຍ ປສາເຣຕພ຺ພໍ. ອິທເມຕ຺ຖ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ.

ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປນ ມຫາເຖຣວຕ຺ຖຸນາ ທີເປຕພ຺ພໍ – ມຫາເຖໂຣ ກິຣ ທິວາຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ໂນ ອນ຺ເຕວາສິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖຍມາໂນ ສຫສາ ຫຕ຺ຖໍ ສມິຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸນ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕ຺ວາ ສຓິກໍ ສມິຎ຺ເຊສິ. ຕໍ ອນ຺ເຕວາສິກາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ສຫສາ ຫຕ຺ຖໍ ສມິຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸນ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕ຺ວາ ສຓິກໍ ສມິຎ຺ຊິຕ຺ຖາ’’ຕິ. ຍໂຕ ປຏ຺ຐາຍາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກາຕຸໍ ອາຣທ຺ໂຘ, ນ ເມ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຫຕ຺ໂຖ ສມິຎ຺ຊິຕປຸພ຺ໂພ, ອິທານິ ປນ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖຍມາເນນ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ສມິຎ຺ຊິໂຕ, ຕສ຺ມາ ປຸນ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕ຺ວາ ສມິຎ຺ເຊສິນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ນາມ ເອວຣູເປນ ຠວິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖາປິ ກມ຺ມຏ຺ຐານາວິຊຫນເມວ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕາ ນາມ ໂກຈິ ສມິຎ຺ຊນ຺ໂຕ ວາ ປສາເຣນ຺ໂຕ ວາ ນຕ຺ຖິ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣນ ປນ ສຸຕ຺ຕາກຑ຺ຒນວເສນ ທາຣຸຍນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາທລຬນໍ ວິຍ ສມິຎ຺ຊນປສາຣຓໍ ໂຫຕີຕິ ປຣິຊານນໍ ປເນຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓຕິ ເອຕ຺ຖ ສງ຺ຆາຏິຈີວຣານໍ ນິວາສນປາຣຸປນວເສນ, ປຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂາປຏິຄ຺ຄຫຓາທິວເສນ ປຣິໂຠໂຄ ຘາຣຓໍ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆາຏິຈີວຣຘາຣເຓ ຕາວ ນິວາເສຕ຺ວາ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຈ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣໂຕ ອາມິສລາໂຠ, ‘‘ສີຕສ຺ສ ປຏິຆາຕາຍາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຠຄວຕາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາໂຣເຍວ ຈ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ໂຖ ນາມ. ຕສ຺ສ ວເສນ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອຸຓ຺ຫປກຕິກສ຺ສ ປນ ທຸພ຺ພລສ຺ສ ຈ ຈີວຣໍ ສຸຂຸມໍ ສປ຺ປາຍໍ, ສີຕາລຸກສ຺ສ ຆນໍ ທຸປຏ຺ຏໍ. ວິປຣີຕໍ ອສປ຺ປາຍໍ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຊິຓ຺ຓໍ ອສປ຺ປາຍເມວ. ອຄ຺ຄຬາທິທາເນນ ຫິສ຺ສ ຕໍ ປລິໂພຘກຣໍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ປຏ຺ຏຸຓ຺ຓທຸກູລາທິເຠທໍ ໂລຠນີຍຈີວຣໍ. ຕາທິສຎ຺ຫິ ອຣຎ຺ເຎ ເອກກສ຺ສ ນິວາສນ຺ຕຣາຍກຣໍ, ຊີວິຕນ຺ຕຣາຍກຣຎ຺ຈາປິ ໂຫຕິ. ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ປນ ຍໍ ນິມິຕ຺ຕກມ຺ມາທິມິຈ຺ຉາຊີວວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຍຎ຺ຈສ຺ສ ເສວມານສ຺ສ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຕໍ ອສປ຺ປາຍໍ. ວິປຣີຕໍ ສປ຺ປາຍໍ, ຕສ຺ສ ວເສເນຕ຺ຖ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ກມ຺ມຏ຺ຐານາວິຊຫນວເສເນວ ຈ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕາ ນາມ ໂກຈິ ຈີວຣໍ ປາຣຸປນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ປນ ຈີວຣປາຣຸປນໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈີວຣມ຺ປິ ອເຈຕນໍ, ກາໂຍປິ ອເຈຕໂນ. ຈີວຣໍ ນ ຊານາຕິ ‘‘ມຍາ ກາໂຍ ປາຣຸປິໂຕ’’ຕິ. ກາໂຍປິ ນ ຊານາຕິ ‘‘ອຫໍ ຈີວເຣນ ປາຣຸປິໂຕ’’ຕິ. ຘາຕຸໂຍວ ຘາຕຸສມູຫໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ຕິ ປຏປິໂລຕິກາຍ ໂປຕ຺ຖກຣູປປຏິຈ຺ຉາທເນ ວິຍ. ຕສ຺ມາ ເນວ ສຸນ຺ທຣໍ ຈີວຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອສຸນ຺ທຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂທມນສ຺ສໍ. ນາຄວມ຺ມິກເຈຕິຍຣຸກ຺ຂາທີສຸ ຫິ ເກຈິ ມາລາຄນ຺ຘຘູມວຕ຺ຖາທີຫິ ສກ຺ກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ເກຈິ ຄູຖມຸຕ຺ຕກທ຺ທມທຓ຺ຑສຕ຺ຖປຫາຣາທີຫິ ອສກ຺ກາຣໍ. ນ ເຕຫິ ນາຄວມ຺ມິກຣຸກ຺ຂາທໂຍ ໂສມນສ຺ສໍ ວາ ກໂຣນ຺ຕິ ໂທມນສ຺ສໍ ວາ. ເອວເມວໍ ເນວ ສຸນ຺ທຣໍ ຈີວຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອສຸນ຺ທຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕປຏິສງ຺ຂານວເສເນຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ປຕ຺ຕຘາຣເຓປິ ປຕ຺ຕໍ ສຫສາວ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ – ‘‘ອິມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມາໂນ ຠິກ຺ຂໍ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ປຕ຺ຕຄ຺ຄຫຓປຈ຺ຈຍາ ປຏິລຠິຕພ຺ພອຕ຺ຖວເສນ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ກິສທຸພ຺ພລສຣີຣສ຺ສ ປນ ຄຣຸປຕ຺ໂຕ ອສປ຺ປາໂຍ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຈຕຸປຎ຺ຈຄຓ຺ຐິກາຫໂຕ ທຸພ຺ພິໂສຘນີໂຍ ອສປ຺ປາໂຍວ. ທຸທ຺ໂຘຕປຕ຺ໂຕ ຫິ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ຕໍ ໂຘວນ຺ຕສ຺ເສວ ຈສ຺ສ ປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ. ມຓິວຓ຺ຓປຕ຺ໂຕ ປນ ໂລຠນີໂຍ ຈີວເຣ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອສປ຺ປາໂຍ. ນິມິຕ຺ຕກມ຺ມາທິວເສນ ລທ຺ໂຘ, ປນ ຍຎ຺ຈສ຺ສ ເສວມານສ຺ສ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ອຍໍ ເອກນ຺ຕອສປ຺ປາໂຍວ. ວິປຣີໂຕ ສປ຺ປາໂຍ. ຕສ຺ສ ວເສເນຕ຺ຖ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ກມ຺ມຏ຺ຐານາວິຊຫນວເສເນວ ຈ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕາ ນາມ ໂກຈິ ປຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ປຕ຺ຕຄ຺ຄຫຓໍ ນາມ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຕ຺ໂຕປິ ອເຈຕໂນ, ຫຕ຺ຖາປິ ອເຈຕນາ. ປຕ຺ໂຕ ນ ຊານາຕິ ‘‘ອຫໍ ຫຕ຺ເຖຫິ ຄຫິໂຕ’’ຕິ. ຫຕ຺ຖາປິ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ປຕ຺ໂຕ ອມ຺ເຫຫິ ຄຫິໂຕ’’ຕິ. ຘາຕຸໂຍວ ຘາຕຸສມູຫໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ສຓ຺ຑາເສນ ອຄ຺ຄິວຓ຺ຓປຕ຺ຕຄ຺ຄຫເຓ ວິຍາຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕປຏິສງ຺ຂານວເສເນຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອປິຈ ຍຖາ ຉິນ຺ນຫຕ຺ຖປາເທ ວຓມຸເຂຫິ ປຄ຺ຆຣິຕປຸພ຺ພໂລຫິຕກິມິກຸເລ ນີລມກ຺ຂິກສມ຺ປຣິກິຓ຺ເຓ ອນາຖສາລາຍ ອນາຖມນຸສ຺ເສ ທິສ຺ວາ ທຍາລຸກາ ປຸຣິສາ ເຕສໍ ວຓປຏ຺ຏໂຈຬການິ ເຈວ ກປາລາທີຫິ ເຠສຊ຺ຊານິ ຈ ອຸປນາເມນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຈຬການິປິ ເກສຎ຺ຈິ ສຓ຺ຫານິ, ເກສຎ຺ຈິ ຖູລານິ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ເຠສຊ຺ຊກປາລານິປິ ເກສຎ຺ຈິ ສຸສຓ຺ຐານານິ, ເກສຎ຺ຈິ ທຸສ຺ສຓ຺ຐານານິ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ນ ເຕ ຕຕ຺ຖ ສຸມນາ ວາ ທຸມ຺ມນາ ວາ ໂຫນ຺ຕິ. ວຓປຏິຈ຺ຉາທນມຕ຺ເຕເນວ ຫິ ໂຈຬເກນ ເຠສຊ຺ຊປຏິຄ຺ຄຫມຕ຺ເຕເນວ ຈ ກປາລເກນ ເຕສໍ ອຕ຺ໂຖ. ເອວເມວ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ວຓໂຈຬກໍ ວິຍ ຈີວຣໍ, ເຠສຊ຺ຊກປາລກໍ ວິຍ ຈ ປຕ຺ຕໍ, ກປາເລ ເຠສຊ຺ຊມິວ ຈ ປຕ຺ເຕ ລທ຺ຘຠິກ຺ຂໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕິ. ອຍໍ ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ອຸຕ຺ຕມສມ຺ປຊານກາຣີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອສິຕາທີສຸ ອສິເຕຕິ ປິຓ຺ຑປາຕໂຠຊເນ. ປີເຕຕິ ຍາຄຸອາທິປາເນ. ຂາຍິເຕຕິ ປິຏ຺ຐຂຊ຺ຊກາທິຂາທເນ. ສາຍິເຕຕິ ມຘຸຜາຓິຕາທິສາຍເນ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ເນວ ທວາຍາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຸຕ຺ໂຕ ອຏ຺ຐວິໂຘປິ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ໂຖ ນາມ, ຕສ຺ສ ວເສນ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ລູຂປຓີຕຕິຕ຺ຕມຘຸຣາທີສຸ ປນ ເຍນ ໂຠຊເນນ ຍສ຺ສ ອຜາສຸ ໂຫຕິ, ຕໍ ຕສ຺ສ ອສປ຺ປາຍໍ. ຍໍ ປນ ນິມິຕ຺ຕກມ຺ມາທິວເສນ ປຏິລທ຺ຘໍ, ຍຎ຺ຈສ຺ສ ຠຸຎ຺ຊໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຕໍ ເອກນ຺ຕອສປ຺ປາຍເມວ. ວິປຣີຕໍ ສປ຺ປາຍໍ. ຕສ຺ສ ວເສເນຕ຺ຖ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ກມ຺ມຏ຺ຐານາວິຊຫນວເສເນວ ຈ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕາ ນາມ ໂກຈິ ຠຸຎ຺ຊໂກ ນຕ຺ຖິ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ປຕ຺ຕປຏິຄ຺ຄຫຓໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ຫຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ໂອຕາຣຓໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ອາໂລປກຣຓໍ ອາໂລປຸທ຺ຘຣຓໍ ມຸຂວິວຣຓຎ຺ຈ ໂຫຕິ. ນ ໂກຈິ ກຸຎ຺ຈິກາຍ ນ ຍນ຺ຕເກນ ຫນຸກຏ຺ຐີນິ ວິວຣຕິ, ຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ອາໂລປສ຺ສ ມຸເຂ ຐປນໍ ອຸປຣິທນ຺ຕານໍ ມຸສລກິຈ຺ຈສາຘນໍ ເຫຏ຺ຐາທນ຺ຕານໍ ອຸທຸກ຺ຂລກິຈ຺ຈສາຘນໍ ຊິວ຺ຫາຍ ຫຕ຺ຖກິຈ຺ຈສາຘນຎ຺ຈ ໂຫຕິ. ອິຕິ ນໍ ຕຕ຺ຖ ອຄ຺ຄຊິວ຺ຫາຍ ຕນຸກເຂໂຬ, ມູລຊິວ຺ຫາຍ ພຫລເຂໂຬ ມກ຺ເຂຕິ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາທນ຺ຕອຸທຸກ຺ຂເລ ຊິວ຺ຫາຫຕ຺ຖປຣິວຕ຺ຕິຕໍ ເຂຬອຸທກເຕມິຕໍ ອຸປຣິທນ຺ຕມຸສລສຎ຺ຈຸຓ຺ຓິຕໍ ໂກຈິ ກຏຈ຺ຉຸນາ ວາ ທພ຺ພິຍາ ວາ ອນ຺ໂຕ ປເວເສນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ວາໂຍຘາຕຸຍາວ ປວິສຕິ. ປວິຏ຺ຐໍ ປວິຏ຺ຐໍ ໂກຈິ ປລາລສນ຺ຖຣໍ ກຕ຺ວາ ຘາເຣນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ວາໂຍຘາຕຸວເສເນວ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຐິຕໍ ຐິຕໍ ໂກຈິ ອຸທ຺ຘນໍ ກຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ຊາເລຕ຺ວາ ປຈນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ເຕໂຊຘາຕຸຍາວ ປຈ຺ຈຕິ. ປກ຺ກໍ ປກ຺ກໍ ໂກຈິ ທຓ຺ຑເກນ ວາ ຍຏ຺ຐິຍາ ວາ ພຫິ ນີຫຣໂກ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ວາໂຍຘາຕຸເຍວ ນີຫຣຕິ. ອິຕິ ວາໂຍຘາຕຸ ອຕິຫຣຕິ ຈ ວີຕິຫຣຕິ ຈ ຘາເຣຕິ ຈ ປຣິວຕ຺ເຕຕິ ຈ ສຎ຺ຈຸຓ຺ເຓຕິ ຈ ວິໂສເສຕິ ຈ ນີຫຣຕິ ຈ; ປຖວີຘາຕຸ ຘາເຣຕິ ຈ ປຣິວຕ຺ເຕຕິ ຈ ສຎ຺ຈຸຓ຺ເຓຕິ ຈ ວິໂສເສຕິ ຈ; ອາໂປຘາຕຸ ສິເນເຫຕິ ຈ ອລ຺ລຕ຺ຕຎ຺ຈ ອນຸປາເລຕິ; ເຕໂຊຘາຕຸ ອນ຺ໂຕປວິຏ຺ຐໍ ປຣິປາເຈຕິ; ອາກາສຘາຕຸ ອຎ຺ຊໂສ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມາປໂຍຄມນ຺ວາຍ ອາຠຸຊຕີຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕປຏິສງ຺ຂານວເສເນຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອປິຈ ຄມນໂຕ, ປຣິເຍສນໂຕ, ປຣິໂຠຄໂຕ, ອາສຍໂຕ, ນິຘານໂຕ, ອປຣິປກ຺ກໂຕ, ປຣິປກ຺ກໂຕ, ຜລໂຕ, ນິສ຺ສນ຺ທໂຕ, ສມ຺ມກ຺ຂນໂຕຕິ ເອວໍ ທສວິຘໍ ປຏິກູລຠາວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓໂຕເປຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ວິຕ຺ຖາຣກຖາ ປເນຕ຺ຖ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໙໔ ອາທໂຍ) ອາຫາຣປຏິກູລສຎ຺ຎານິທ຺ເທສໂຕ ຄເຫຕພ຺ພາ.

ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ເມຕິ ອຸຈ຺ຈາຣສ຺ສ ຈ ປສ຺ສາວສ຺ສ ຈ ກຣເຓ. ຕຕ຺ຖ ປຕ຺ຕກາເລ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວໍ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ສກລສຣີຣໂຕ ເສທາ ມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອກ຺ຂີນິ ຠມນ຺ຕິ, ຈິຕ຺ຕໍ ນ ເອກຄ຺ຄໍ ໂຫຕິ, ອຎ຺ເຎ ຈ ໂຣຄາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ປນ ສພ຺ພໍ ຕໍ ນ ໂຫຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ວເສນ ສາຕ຺ຖກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອຏ຺ຐາເນ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ປນ ອາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ອຍໂສ ວຑ຺ຒຕິ, ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍປິ ໂຫຕິ. ປຕິຣູເປ ຐາເນ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ສພ຺ພໍ ຕໍ ນ ໂຫຕີຕິ ອິທເມຕ຺ຖ ສປ຺ປາຍໍ. ຕສ຺ສ ວເສນ ສປ຺ປາຍສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ, ກມ຺ມຏ຺ຐານາວິຊຫນວເສນ ຈ ໂຄຈຣສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕາ ນາມ ໂກຈິ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ຈິຕ຺ຕກິຣິຍວາໂຍຘາຕຸວິປ຺ຜາເຣເນວ ປນ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ມໍ ໂຫຕິ. ຍຖາ ປນ ປກ຺ເກ ຄຓ຺ເຑ ຄຓ຺ຑເຠເທນ ປຸພ຺ພໂລຫິຕໍ ອກາມຕາຍ ນິກ຺ຂມຕິ, ຍຖາ ຈ ອຕິຠຣິຕາ ອຸທກຠາຊນາ ອຸທກໍ ອກາມຕາຍ ນິກ຺ຂມຕິ, ເອວໍ ປກ຺ກາສຍມຸຕ຺ຕວຕ຺ຖີສຸ ສນ຺ນິຈິຕາ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວາ ວາຍຸເວຄສມຸປ຺ປີຬິຕາ ອກາມຕາຍປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ. ໂສ ປນາຍໍ ເອວໍ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາໂວ ເນວ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຕ຺ຕໂນ ໂຫຕິ ນ ປຣສ຺ສ, ເກວລໍ ສຣີຣນິສ຺ສນ຺ໂທວ ໂຫຕິ. ຍຖາ ກິໍ? ຍຖາ ອຸທກຕຸມ຺ພໂຕ ປຸຣາຓອຸທກໍ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕສ຺ສ ເນວ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ໂຫຕິ ນ ປເຣສໍ, ເກວລໍ ປຏິຊຄ຺ຄນມຕ຺ຕເມວ ໂຫຕິ. ເອວໍ ປວຕ຺ຕປຏິສງ຺ຂານວເສເນຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຄຕາທີສຸ ຄເຕຕິ ຄມເນ. ຐິເຕຕິ ຐາເນ. ນິສິນ຺ເນຕິ ນິສຊ຺ຊາຍ. ສຸຕ຺ເຕຕິ ສຍເນ. ຊາຄຣິເຕ ຕິ ຊາຄຣເຓ. ຠາສິເຕຕິ ກຖເນ. ຕຸຓ຺ຫີຠາເວຕິ ອກຖເນ. ເອຕ຺ຖ ຈ ໂຍ ຈິຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ຈງ຺ກມິຕ຺ວາ ວາ ອປຣຠາເຄ ຐິໂຕ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ ‘‘ຈງ຺ກມນກາເລ ປວຕ຺ຕາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ເອຕ຺ເຖວ ນິຣຸທ຺ຘາ’’ຕິ, ອຍໍ ຄເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ນາມ.

ໂຍ ສຊ຺ຌາຍໍ ວາ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຎ຺ຫໍ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວາ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ຈິຣໍ ຐຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ນິສິນ຺ໂນ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ ‘‘ຐິຕກາເລ ປວຕ຺ຕາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ເອຕ຺ເຖວ ນິຣຸທ຺ຘາ’’ຕິ, ອຍໍ ຐິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ນາມ.

ໂຍ ສຊ຺ຌາຍາທິກຣຓວເສເນວ ຈິຣໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ນິປນ຺ໂນ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘‘ນິສິນ຺ນກາເລ ປວຕ຺ຕາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ເອຕ຺ເຖວ ນິຣຸທ຺ຘາ’’ຕິ, ອຍໍ ນິສິນ຺ເນ ສມ຺ປຊານກາຣີ ນາມ.

ໂຍ ປນ ນິປນ຺ນໂກວ ສຊ຺ຌາຍໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວາ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອຸຏ຺ຐາຍ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘‘ສຍນກາເລ ປວຕ຺ຕາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ເອຕ຺ເຖວ ນິຣຸທ຺ຘາ’’ຕິ, ອຍໍ ສຸຕ຺ເຕ ຈ ຊາຄຣິເຕ ຈ ສມ຺ປຊານກາຣີ ນາມ. ກິຣິຍມຍຈິຕ຺ຕານຎ຺ຫິ ອປ຺ປວຕ຺ຕໍ ສຸຕ຺ຕໍ ນາມ, ປວຕ຺ຕໍ ຊາຄຣິຕໍ ນາມາຕິ.

ໂຍ ປນ ຠາສມາໂນ – ‘‘ອຍໍ ສທ຺ໂທ ນາມ ໂອຏ຺ເຐ ຈ ປຏິຈ຺ຈ ທນ຺ເຕ ຈ ຊິວ຺ຫຎ຺ຈ ຕາລຸຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຕທນຸຣູປໍ ປໂຍຄໍ ປຏິຈ຺ຈ ຊາຍຕີ’’ຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ຠາສຕິ, ຈິຣໍ ວາ ປນ ກາລໍ ສຊ຺ຌາຍໍ ກຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ວາ ກເຖຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວາ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ ‘‘ຠາສິຕກາເລ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ເອຕ຺ເຖວ ນິຣຸທ຺ຘາ’’ຕິ ອຍໍ ຠາສິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ນາມ.

ໂຍ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ຈິຣໍ ຘມ຺ມໍ ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວາ ມນສິກຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘‘ຕຸຓ຺ຫີຠູຕກາເລ ປວຕ຺ຕາ ຣູປາຣູປຘມ຺ມາ ເອຕ຺ເຖວ ນິຣຸທ຺ຘາ’’ຕິ. ອຸປາທາຣູປປວຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ຠາສຕິ ນາມ, ອສຕິ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວຕິ ນາມາຕິ, ອຍໍ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ນາມາຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ຕສ຺ສ ວເສນ ສມ຺ປຊານກາຣິຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຕິປຏ຺ຐານມິສ຺ສກສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຸພ຺ພຠາຄໍ ກຖິຕໍ.

໓. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໖໙. ຕຕິເຍ ເອວເມວ ປນິເຘກຈ຺ເຈຕິ ໂສ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກຖາເປຕ຺ວາ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ອາຫິຓ຺ຑຕິ, ກາຍວິເວກໍ ນານຸຍຸຎ຺ຊຕິ. ເຕນ ນໍ ຠຄວາ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ເທສນໍ ຍາຈສິ, ຕສ຺ມາ. ທິຏ຺ຐີຕິ ກມ຺ມສ຺ສກຕາທິຏ຺ຐິ.

໔. ສາລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຘມ຺ມວິນໂຍຕິ ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ວິນໂຍຕິ ວາ ອຸຠຍເມຕໍ ສຕ຺ຖຸສາສນສ຺ເສວ ນາມໍ. ສມາທເປຕພ຺ພາຕິ ຄຓ຺ຫາເປຕພ຺ພາ. ເອໂກທິຠູຕາຕິ ຂຓິກສມາຘິນາ ເອກຄ຺ຄຠູຕາ. ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາຕິ ອຸປຈາຣປ຺ປນາວເສນ ສມ຺ມາ ຐປິຕຈິຕ຺ຕາ ຈ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ຈ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ນວກຠິກ຺ຂູຫິ ເຈວ ຂີຓາສເວຫິ ຈ ຠາວິຕສຕິປຏ຺ຐານາ ປຸພ຺ພຠາຄາ, ສຕ຺ຕຫິ ເສເຂຫິ ຠາວິຕາ ມິສ຺ສກາ.

໖. ສກຸຓຄ຺ຆິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໒. ຉຏ຺ເຐ ສກຸຓຄ຺ຆີຕິ ສກຸຓໍ ຫນຕີຕິ ສກຸຓຄ຺ຆິ, ເສນສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ສຫສາ ອຊ຺ຌປຕ຺ຕາຕິ ໂລຠສາຫເສນ ປຕ຺ຕາ. ອລກ຺ຂິກາຕິ ນິສ຺ສິຣິກາ. ອປ຺ປປຸຎ຺ຎາຕິ ປຣິຕ຺ຕປຸຎ຺ຎາ. ສເຈຊ຺ຊ ມຍນ຺ຕິ ສເຈ ອຊ຺ຊ ມຍໍ. ນງ຺ຄລກຏ຺ຐກຣຓນ຺ຕິ ນງ຺ຄເລນ ກສິກຣຓໍ, ອຘຸນາ ກຏ຺ຐໍ ເຂຕ຺ຕຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເລຑ຺ຑຸຏ຺ຐານນ຺ຕິ ເລຑ຺ຑູນໍ ຐານໍ. ສໍວທມານາຕິ ສມ຺ມາ ວທມານາ, ອຕ຺ຕໂນ ພລສ຺ສ ສຸຏ຺ຐຸ ວຓ຺ຓໍ ວທມານາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຫນ຺ຕໍ ເລຑ຺ຑຸໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາຕິ ອຸທ຺ຘນສຓ຺ຐາເນນ ຐິເຕສຸ ຕີສຸ ເລຑ຺ຑູສຸ ‘‘ອິໂຕ ເສເນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ອິໂຕ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມິ, ອິໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ອິໂຕ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ເຕສຸ ເອກໍ ເລຑ຺ຑຸໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ ອວທມາໂນ. ສນ຺ນຍ຺ຫາຕິ ຂຸຣປ຺ປໍ ສນ຺ນຍ຺ຫມາໂນ ວິຍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ຐເປຕ຺ວາ. ພຫຸອາຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍນ຺ຕິ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ອຕ຺ຖາຍ ອຍໍ ພຫຸຕໍ ຐານໍ ອາຄໂຕ, ອປ຺ປໍ ອວສິຏ຺ຐໍ, ອິທານິ ມໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ທາຣຸຄຸໂຬ ວິຍ ວິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ເລຑ຺ຑຸສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ປຈ຺ຈຸປາທິ, ປຏິປນ຺ໂນ ປວິຏ຺ໂຐຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຣໍ ປຈ຺ຈຕາເຬສີຕິ ‘‘ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ລາປສ຺ສ ສີສໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄເຫສ຺ສາມີ’’ຕິ ປກ຺ຂນ຺ທຕ຺ຕາ ເວຄໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ເລຑ຺ຑຸສ຺ມິໍ ອຸຣໍ ປຕາເຬສິ. ຕາວເທວສ຺ສ ຫທຍມໍສໍ ຜາລິຍິຕ຺ຖ. ອຖ ລາໂປ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ວຕ ສຕ຺ຕຸໂນ ປິຏ຺ຐີ’’ຕິ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ຫທເຍ ອປຣາປຣໍ ຈງ຺ກມິ.

໗. ມກ຺ກຏສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໓. ສຕ຺ຕເມ ທຸຄ຺ຄາຕິ ທຸຄ຺ຄມາ. ຈາຣີຕິ ສຎ຺ຈາໂຣ. ເລປໍ ໂອຑ຺ເຑນ຺ຕີຕິ ວຏຣຸກ຺ຂຂີຣາທີຫິ ໂຍເຊຕ຺ວາ ເລປໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕໍ ມກ຺ກຏານໍ ຘຸວຄມນຏ຺ຐານນ຺ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຣຸກ຺ຂສາຂາທີສຸ ຐເປນ຺ຕິ. ປຎ຺ໂຈຑ຺ຑິໂຕຕິ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ກາຊທຓ຺ຑກໍ ປເວເສຕ຺ວາ ຄເຫຕພ຺ພາ ກາຊສິກ຺ກາ ວິຍ ໂອຑ຺ຑິໂຕ. ຖຸນໍ ເສຕີຕິ ຖຸນນ຺ໂຕ ສຍຕິ.

໘. ສູທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໔. ອຏ຺ຐເມ ສູໂທຕິ ຠຕ຺ຕກາຣໂກ. ນານຈ຺ຈເຍຫີຕິ ນານາຈເຍຫິ, ນານາວິເຘຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ອມ຺ພິລຄ຺ເຄຫີຕິ ອມ຺ພິລໂກຏ຺ຐາເສຫິ. ເອເສວ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ອຠິຫຣຕີຕິ ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕິ. ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ເອກຄ຺ຄຫເຓນ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕປິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕປິ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫເຕວ. ອຠິຫາຣານນ຺ຕິ ສຕໍ ວາ ສຫສ຺ສໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຠິຫຏານໍ ທາຍານໍ. ອຸປກ຺ກິເລສາຕິ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ. ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ‘‘ອິມໍ ເມ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອນຸໂລມໍ ວາ ໂຄຕ຺ຣຠຸໍ ວາ ອາຫຈ຺ຈ ຐິຕ’’ນ຺ຕິ ນ ຊານາຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນາ ສຕິປຏ຺ຐານາວ ກຖິຕາ.

໙. ຄິລານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໕. ນວເມ ເພຬຸວຄາມເກຕິ ເວສາລິຍາ ສມີເປ ເອວໍນາມໂກ ປາທຄາໂມ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມິໍ. ຍຖາມິຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີສຸ ມິຕ຺ຕາຕິ ມິຕ຺ຕາວ. ສນ຺ທິຏ຺ຐາຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຄມ຺ມ ທິຏ຺ຐມຕ຺ຕາ ນາຕິທຬ຺ຫມິຕ຺ຕາ. ສມ຺ຠຕ຺ຕາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຠຕ຺ຕາ ສິເນຫວນ຺ໂຕ ທຬ຺ຫມິຕ຺ຕາ. ເຍສໍ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ເອວຣູປາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວສ຺ສໍ ອຸເປຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກສ຺ມາ ເອວມາຫ? ເຕສໍ ຜາສຸວິຫາຣຕ຺ຖາຍ. ເຕສໍ ກິຣ ເພຬຸວຄາມເກ ເສນາສນໍ ນປ຺ປໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂາປິ ມນ຺ທາ. ສມນ຺ຕາ ເວສາລິຍາ ປນ ພຫູນິ ເສນາສນານິ, ຠິກ຺ຂາປິ ສຸລຠາ. ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ.

ອຖ ກສ຺ມາ ‘‘ຍຖາສຸຂໍ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ? ເຕສໍ ອນຸກມ຺ປາຍ. ເອວໍ ກິຣສ຺ສ ອໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ທສມາສມຕ຺ຕໍ ຐຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມິ. ສເຈ ອິເມ ທູຣໍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ມໍ ປຣິນິພ຺ພານກາເລ ທຏ຺ຐຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ. ອຖ ເນສໍ ‘ສຕ຺ຖາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ສຕິມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ອທາສິ. ສເຈ ຊາເນຍ຺ຍາມ, ນ ເອວໍ ທູເຣ ວເສຍ຺ຍາມາ’ຕິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ຠເວຍ຺ຍ. ເວສາລິຍາ ສມນ຺ຕາ ປນ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕາ ມາສສ຺ສ ອຏ຺ຐ ວາເຣ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຸຄໂຕວາທໍ ລຠິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ.

ຂໂຣຕິ ຜຣຸໂສ. ອາພາໂຘຕິ ວິສຠາຄໂຣໂຄ. ພາຬ຺ຫາຕິ ພລວຕິໂຍ. ມາຣຓນ຺ຕິກາຕິ ມຣຓນ຺ຕໍ ມຣຓສນ຺ຕິກໍ ປາປນສມຕ຺ຖາ. ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອຘິວາເສສີຕິ ສຕິໍ ສູປຏ຺ຐິຕໍ ກຕ຺ວາ ຎາເຓນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຘິວາເສສິ. ອວິຫຎ຺ຎມາໂນຕິ ເວທນານຸວຕ຺ຕນວເສນ ອປຣາປຣໍ ປຣິວຕ຺ຕນໍ ອກໂຣນ຺ໂຕ ອປີຬິຍມາໂນ ອທຸກ຺ຂິຍມາໂນ ຈ ອຘິວາເສສິ. ອນາມນ຺ເຕຕ຺ວາຕິ ອຊານາເປຕ຺ວາ. ອນປໂລເກຕ຺ວາຕິ ອຊານາເປຕ຺ວາວ ໂອວາທານຸສາສນິໍ ອທຕ຺ວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ວີຣິເຍນາຕິ ປຸພ຺ພຠາຄວີຣິເຍນ ເຈວ ຜລສມາປຕ຺ຕິວີຣິເຍນ ຈ. ປຏິປຓາເມຕ຺ວາຕິ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ. ຊີວິຕສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຊີວິຕມ຺ປິ ຊີວິຕສງ຺ຂາໂຣ. ເຍນ ຊີວິຕໍ ສງ຺ຂຣີຍຕິ ຉິຊ຺ຊມານໍ ຆເຏຕ຺ວາ ຐປີຍຕິ, ໂສ ຜລສມາປຕ຺ຕິຘມ຺ໂມປິ ຊີວິຕສງ຺ຂາໂຣ. ໂສ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ອຘິຏ຺ຐາຍາຕິ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຊີວິຕຐປນສມຕ຺ຖໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ.

ກິໍ ປນ ຠຄວາ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ນ ສມາປຊ຺ຊຕີຕິ? ສມາປຊ຺ຊຕິ. ສາ ປນ ຂຓິກສມາປຕ຺ຕິ. ຂຓິກສມາປຕ຺ຕິ ຈ ອນ຺ໂຕສມາປຕ຺ຕິຍໍເຍວ ເວທນໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕິ, ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕມຕ຺ຕສ຺ສ ກຏ຺ຐປາເຕນ ວາ ກຐລປາເຕນ ວາ ຉິນ຺ນເສວາໂລ ວິຍ ອຸທກໍ, ປຸນ ສຣີຣໍ ເວທນາ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕິ. ຍາ ປນ ຣູປສຕ຺ຕກໍ ອຣູປສຕ຺ຕກຎ຺ຈ ນິຄ຺ຄຸມ຺ພໍ ນິຊ຺ຊຏໍ ກຕ຺ວາ ມຫາວິປສ຺ສນາວເສນ ສມາປນ຺ນາ ສມາປຕ຺ຕິ, ສາ ສຸຏ຺ຐຸ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕິ. ຍຖາ ນາມ ປຸຣິເສນ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ສຸຏ຺ຐຸ ອປພ຺ຍຸຬ຺ຫເສວາໂລ ຈິເຣນ ອຸທກໍ ໂອຕ຺ຖຣຕິ, ເອວເມວ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ ຈິເຣນ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິຕິ ຠຄວາ ຕໍທິວສໍ ມຫາໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກ ອຠິນວໍ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປນ຺ໂຕ ວິຍ ຣູປສຕ຺ຕກໍ ອຣູປສຕ຺ຕກຎ຺ຈ ນິຄ຺ຄຸມ຺ພໍ ນິຊ຺ຊຏໍ ກຕ຺ວາ ຈຸທ຺ທສຫາກາເຣຫິ ສນ຺ເນຕ຺ວາ ມຫາວິປສ຺ສນາຍ ເວທນໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ‘‘ທສມາເສ ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ຖາ’’ຕິ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຕ຺ຕິວິກ຺ຂມ຺ຠິຕາ ເວທນາ ທສ ມາເສ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍວ.

ຄິລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕຕິ ຄິລາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປຸນ ວຸຏ຺ຐິໂຕ. ມຘຸຣກຊາໂຕ ວິຍາຕິ ສຎ຺ຊາຕຄຣຸຠາໂວ ສຎ຺ຊາຕຖທ຺ຘຠາໂວ ສູເລ ອຸຕ຺ຕາສິຕປຸຣິໂສ ວິຍ. ນ ປກ຺ຂາຍນ຺ຕີຕິ ນ ປກາສນ຺ຕິ, ນານາກາຣໂຕ ນ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ຘມ຺ມາປິ ມໍ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕີຕິ ສຕິປຏ຺ຐານຘມ຺ມາ ມຍ຺ຫໍ ປາກຏາ ນ ໂຫນ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ. ຕນ຺ຕິຘມ຺ມາ ປນ ເຖຣສ຺ສ ສຸປ຺ປຄຸຓາ. ນ ອຸທາຫຣຕີຕິ ປຈ຺ຉິມໂອວາທໍ ນ ເທຕິ, ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວທຕິ.

ອນນ຺ຕຣໍ ອພາຫິຣນ຺ຕິ ຘມ຺ມວເສນ ວາ ປຸຄ຺ຄລວເສນ ວາ ອຸຠຍໍ ອກຕ຺ວາ. ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ຘມ຺ມໍ ປຣສ຺ສ ນ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຫິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ກໂຣຕິ ນາມ, ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ປຣສ຺ສ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ພາຫິຣໍ ກໂຣຕິ ນາມ. ‘‘ອິມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ປນ ປຸຄ຺ຄລໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ກໂຣຕິ ນາມ, ‘‘ອິມສ຺ສ ນ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ປຸຄ຺ຄລໍ ພາຫິຣໍ ກໂຣຕິ ນາມ. ເອວໍ ອກຕ຺ວາ ເທສິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຈຣິຍມຸຏ຺ຐີຕິ ຍຖາ ພາຫິຣການໍ ອາຈຣິຍມຸຏ຺ຐິ ນາມ ໂຫຕິ, ທຫຣກາເລ ກສ຺ສຈິ ອກເຖຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມກາເລ ມຣຓມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ນາ ປິຍມນາປສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກເຖນ຺ຕິ, ເອວໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ‘‘ອິທໍ ມຫລ຺ລກກາເລ ປຈ຺ຉິມຐາເນ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຸຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ປຣິຫຣິຕ຺ວາ ຐປິຕໍ ກິຎ຺ຈິ ນຕ຺ຖີຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆນ຺ຕິ ອຫເມວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີຕິ ວາ, ມມຸທ຺ເທສິໂກຕິ ອຫໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພຏ຺ເຐນ ອຸທ຺ເທໂສ ອສ຺ສາຕິ ມມຸທ຺ເທສິໂກ, ມເມວ ອຸທ຺ທິສ຺ສິຕ຺ວາ ມໍ ປຈ຺ຈາສີສມາໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ໂຫຕຸ ມມ ອຈ຺ຈເຍນ ມາ ວາ ອໂຫສິ, ຍໍ ວາ ຕໍ ວາ ໂຫຕູຕິ ອິຕິ ວາ ປນ ຍສ຺ສ ອສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ເອວໍ ໂຫຕີຕິ ໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກເຍວ ອິສ຺ສາມຈ຺ເຉຣານໍ ວິຄຕຕ຺ຕາ ເອວໍ ນ ໂຫຕິ. ສ ກິນ຺ຕິ ໂສ ກິໍ. ອາສີຕິໂກຕິ ອສີຕິສໍວຈ຺ຉຣິໂກ, ອິທໍ ປຈ຺ຉິມວຍໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕຠາວທີປນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເວຐມິສ຺ສເກນາຕິ ພາຫພນ຺ຘຈກ຺ກພນ຺ຘາທິນາ ປຏິສງ຺ຂຣເຓນ ເວຐມິສ຺ສເກນ. ມຎ຺ເຎຕິ ຊຣສກຏໍ ວິຍ ເວຐມິສ຺ສເກນ ມຎ຺ເຎ ຍາເປຕິ, ອຣຫຕ຺ຕຜລເວຐເນນ ຈຕຸອິຣິຍາປຖກປ຺ປນໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຫຕີຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ອິທານິ ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຍສ຺ມິໍ ອານນ຺ທ ສມເຍຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພນິມິຕ຺ຕານນ຺ຕິ ຣູປນິມິຕ຺ຕາທີນໍ. ເອກຈ຺ຈານໍ ເວທນານນ຺ຕິ ໂລກິຍານໍ ເວທນານໍ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທາຕິ ຍສ຺ມາ ອິມິນາ ຜລສມາປຕ຺ຕິວິຫາເຣນ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ຕຸມ຺ເຫປິ ຕທຕ຺ຖາຍ ເອວໍ ວິຫຣຖາຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອຕ຺ຕທີປາຕິ ມຫາສມຸທ຺ທຄຕາ ທີປໍ ວິຍ ອຕ຺ຕານໍ ທີປໍ ປຕິຏ຺ຐໍ ກຕ຺ວາ ວິຫຣຖ. ອຕ຺ຕສຣຓາຕິ ອຕ຺ຕຄຕິກາວ ໂຫຖ, ມາ ອຎ຺ຎຄຕິກາ. ຘມ຺ມທີປຘມ຺ມສຣຓປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຘມ຺ໂມຕິ ນວວິໂຘ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ໂມ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕມຕຄ຺ເຄຕິ ຕມອຄ຺ເຄ, ມຊ຺ເຌ ຕ-ກາໂຣ ປທສນ຺ຘິວເສນ ວຸຕ຺ໂຕ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມ ອຄ຺ຄຕມາຕິ ຕມຕຄ຺ຄາຕິ. ເອວໍ ສພ຺ພໍ ຕມໂສຕໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕິວິຍ ອຄ຺ເຄ ອຸຕ຺ຕມຠາເວ ເອເຕ, ອານນ຺ທ, ມມ ຠິກ຺ຂູ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອຄ຺ເຄ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ເກຈິ ສິກ຺ຂາກາມາ, ສພ຺ເພສໍ ເຕສໍ ຈຕຸສຕິປຏ຺ຐານໂຄຈຣາວ ຠິກ຺ຂູ ອຄ຺ເຄ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕນິກູເຏນ ເທສນໍ ຄຓ຺ຫີຕິ.

໑໐. ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໖. ທສເມ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ຕສ຺ມິໍ ອຸປສ຺ສເຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານກມ຺ມິກາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຕ຺ຖິ, ຕາສໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖສ຺ສາມີຕິ ອຸປສງ຺ກມິ. ອຸຬາຣໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສສນ຺ຕິ ປຸພ຺ພວິເສສໂຕ ອປຣໍ ອຸຬາຣວິເສສໍ. ຕຕ຺ຖ ມຫາຠູຕປຣິຄ຺ຄໂຫ ປຸພ຺ພວິເສໂສ, ອຸປາທາຣູປປຣິຄ຺ຄໂຫ ອປຣວິເສໂສ ນາມ. ຕຖາ ສກລຣູປປຣິຄ຺ຄໂຫ ປຸພ຺ພວິເສໂສ, ອຣູປປຣິຄ຺ຄໂຫ ອປຣວິເສໂສ ນາມ. ຣູປາຣູປປຣິຄ຺ຄໂຫ ປຸພ຺ພວິເສໂສ, ປຈ຺ຈຍປຣິຄ຺ຄໂຫ ອປຣວິເສໂສ ນາມ ສປ຺ປຈ຺ຈຍນາມຣູປທສ຺ສນໍ ປຸພ຺ພວິເສໂສ, ຕິລກ຺ຂຓາໂຣປນໍ ອປຣວິເສໂສ ນາມ. ເອວໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ອຸຬາຣວິເສສໍ ຊານາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກາຍາຣມ຺ມໂຓຕິ ຍໍ ກາຍໍ ອນຸປສ຺ສຕິ, ຕເມວ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກິເລສປຣິຬາໂຫ. ພຫິທ຺ຘາ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິປຕີຕິ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ປຸຖຸຕ຺ຕາຣມ຺ມເຓ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາໂທ ວິກ຺ຂິປຕິ. ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປສາທນີເຍ ນິມິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ເອວໍ ກິເລສປຣິຬາເຫ ຈ ລີນຕ຺ເຕ ຈ ພຫິທ຺ຘາວິກ຺ເຂເປ ຈ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ກິເລສານຸຣຎ຺ຊິເຕນ ນ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ, ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປສາທນີເຍ ປສາທາວເຫ ພຸທ຺ຘາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຐາເນ ກມ຺ມຏ຺ຐານຈິຕ຺ຕໍ ຐເປຕພ຺ພໍ. ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕີຕິ ອາຣມ຺ມເຓ ສມ຺ມາ ອາຘິຍຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຐປິຕໍ ຐປິຍຕິ. ປຏິສໍຫຣາມີຕິ ປສາທນີຍຏ຺ຐານໂຕ ປຏິສໍຫຣາມິ, ມູລກມ຺ມຏ຺ຐານາຠິມຸຂໍເຍວ ນໍ ກໂຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ປຏິສໍຫຣຕິ ເຈວາຕິ ມູລກມ຺ມຏ຺ຐານາຠິມຸຂຎ຺ຈ ເປເສຕິ. ນ ຈ ວິຕກ຺ເກຕິ ນ ຈ ວິຈາເຣຕີຕິ ກິເລສວິຕກ຺ກໍ ນ ວິຕກ຺ເກຕິ, ກິເລສວິຈາຣໍ ນ ວິຈາເຣຕິ. ອວິຕກ຺ໂກມ຺ຫິ ອວິຈາໂຣຕິ ກິເລສວິຕກ຺ກວິຈາເຣຫິ ອວິຕກ຺ກາວິຈາໂຣ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີຕິ ໂຄຈຣຊ຺ຌຕ຺ເຕ ປວຕ຺ຕາຍ ສຕິຍາ ‘‘ສຕິມາຫມສ຺ມິ ສຸຂິໂຕ ຈາ’’ຕິ ປຊານາຕິ.

ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປຓິຘາຍ ຠາວນາ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ, ອານນ຺ທ, ຐເປຕ຺ວາ ຠາວນາ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ຫິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາ ນາມ ປຸຣິສສ຺ສ ມຫນ຺ຕໍ ອຸຈ຺ຉຸຠາຣໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຍນ຺ຕສາລໍ ເນນ຺ຕສ຺ສ ກິລນ຺ຕກິລນ຺ຕກາເລ ຠູມິຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຉຸຂຓ຺ຑໍ ຂາທິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄມນໍ ໂຫຕິ; ເອວເມວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕກມ຺ມຏ຺ຐານສ຺ສ ກາຍປຣິຬາຫາທີສຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ຕໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຐເປຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຄຸຓາທິອນຸສ຺ສຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມນິຍໍ ກຕ຺ວາ ຠາວນາ ປວຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ‘‘ປຓິຘາຍ ຠາວນາ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ສ ປນ ປຸຣິສສ຺ສ ອຸຈ຺ຉຸຠາຣໍ ຍນ຺ຕສາລໍ ເນຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ຣສປານໍ ວິຍ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຸຂານຸຠວນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ພຫິທ຺ຘາຕິ ມູລກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຫາຍ ພຫິ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອາຣມ຺ມເຓ. ອປ຺ປຓິຘາຍາຕິ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ອຖ ປຈ຺ຉາ ປຸເຣ ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕນ຺ຕິ ປຊານາຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ກມ຺ມຏ຺ຐານວເສນ ວາ ສຣີຣວເສນ ວາ ເທສນາວເສນ ວາ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ຕາວ ກມ຺ມຏ຺ຐານສ຺ສ ອຠິນິເວໂສ ປຸເຣ ນາມ, ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຉາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ມູລກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກິເລສປຣິຬາຫສ຺ສ ວາ ລີນຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ພຫິທ຺ຘາວິກ຺ເຂປສ຺ສ ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸໍ ໂອກາສໍ ອເທນ຺ໂຕ ສຸທນ຺ຕໂຄເຓ ໂຍເຊຕ຺ວາ ສາເຣນ຺ໂຕ ວິຍ ຈຕຸຣສ຺ສຈ຺ຉິທ຺ເທ ສຸຕຈ຺ຉິຕໍ ຈຕຸຣສ຺ສຆຏິກໍ ປກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ວິຍ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອຕິຏ຺ຐນ຺ໂຕ ອລຄ຺ຄນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ໂສ ປຸເຣສງ຺ຂາຕສ຺ສ ກມ຺ມຏ຺ຐານາຠິນິເວສສ຺ສ ປຈ຺ຉາສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ວເສນ ປຈ຺ຉາ ປຸເຣ ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ນາມ.

ສຣີເຣ ປນ ປາທງ຺ຄຸລີນໍ ອຄ຺ຄປພ຺ພານິ ປຸເຣ ນາມ, ສີສກຏາຫໍ ປຈ຺ຉາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ປາທງ຺ຄຸລີນໍ ອຄ຺ຄປພ຺ພອຏ຺ຐິເກສຸ ອຠິນິວິສິຕ຺ວາ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິຍາ ຍວກລາປໍ ໂມເຈນ຺ໂຕ ວິຍ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານທິໂສກາສປຣິຈ຺ເຉທວເສນ ອຏ຺ຐີນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ກິເລສປຣິຬາຫາທີນໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາເຣຕ຺ວາ ຍາວ ສີສກຏາຫາ ຠາວນໍ ປາເປຕິ, ໂສ ປຸເຣສງ຺ຂາຕານໍ ອຄ຺ຄປາທງ຺ຄຸລິປພ຺ພານໍ ປຈ຺ຉາສງ຺ຂາຕສ຺ສ ສີສກຏາຫສ຺ສ ຈ ວເສນ ປຈ຺ຉາ ປຸເຣ ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ນາມ.

ເທສນາຍປິ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສາກາຣເທສນາຍ ເກສາ ປຸເຣ ນາມ, ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄໍ ປຈ຺ຉາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເກເສສຸ ອຠິນິວິສິຕ຺ວາ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານທິໂສກາສວເສນ ເກສາທໂຍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ກິເລສປຣິຬາຫາທີນໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາເຣຕ຺ວາ ຍາວ ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄາ ຠາວນໍ ປາເປຕິ. ໂສ ປຸເຣສງ຺ຂາຕານໍ ເກສານໍ ປຈ຺ຉາສງ຺ຂາຕສ຺ສ ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄສ຺ສ ຈ ວເສນ ປຈ຺ຉາ ປຸເຣ ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕນ຺ຕິ ປຊານາຕິ ນາມ.

ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອປ຺ປຓິຘາຍ ຠາວນາ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ, ອານນ຺ທ, ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຠາວນາ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ຫິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາ ນາມ ປຸຣິສສ຺ສ ຄຸຬຠາຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄາມໍ ອຕິຫຣນ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ຕຣາ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາວ ອຸຈ຺ຈງ຺ເຄ ປກ຺ຂິຕ຺ຕານິ ຄຸຬຂຓ຺ຑາທີນິ ຂາທນີຍານິ ຂາທນ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ຄາເມເຍວ ໂອຕຣຓໍ ໂຫຕິ, ເອວເມວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ອາຣທ຺ຘຠາວນສ຺ສ ກາຍປຣິຬາຫາທີນໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາເຣຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານຠາວນາ ປວຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອປ຺ປຓິຘາຍ ຠາວນາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ຕສ຺ສ ປນ ປຸຣິສສ຺ສ ຕໍ ຄຸຬຠາຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ຄາມໍ ເນຕ຺ວາ ຎາຕີຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຣິໂຠໂຄ ວິຍ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຸຂານຸຠວນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອມ຺ພປາລິວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ນາລນ຺ທວຄ຺ໂຄ

໒. ນາລນ຺ທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໘. ທຸຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ທຸຕິເຍ ນາລນ຺ທາຍນ຺ຕິ ນາລນ຺ທາຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ, ຕໍ ນຄຣໍ ໂຄຈຣຄາມໍ ກຕ຺ວາ. ປາວາຣິກມ຺ພວເນຕິ ທຸສ຺ສປາວາຣິກເສຏ຺ຐິໂນ ອມ຺ພວເນ. ຕໍ ກິຣ ຕສ຺ສ ອຸຍ຺ຍານໍ ອໂຫສິ. ໂສ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ຕສ຺ມິໍ ອຸຍ຺ຍາເນ ກຸຏິເລຓມຓ຺ຑປາທິປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ຠຄວໂຕ ວິຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິຍ຺ຍາເຕສິ. ໂສ ວິຫາໂຣ ຊີວກມ຺ພວນໍ ວິຍ ປາວາຣິກມ຺ພວນນ຺ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ. ຕສ຺ມິໍ ປາວາຣິກມ຺ພວເນ ວິຫຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍປສນ຺ໂນຕິ ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສທ຺ໂຘ, ເອວໍ ສທ຺ທຫາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠິຍ຺ໂຍຠິຎ຺ຎຕໂຣຕິ ຠິຍ຺ຍຕໂຣ ອຠິຎ຺ຎາໂຕ ຠິຍ຺ຍຕຣາຠິຍ຺ໂຍ ວາ, ອຸຕ຺ຕຣິຕຣຎາໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ໂພຘິຍນ຺ຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາເຓ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄເນວ ຫິ ພຸທ຺ຘຄຸຓາ ນິປ຺ປເທສາ ຄຫິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ອຄ຺ຄສາວກາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄເນວ ສາວກປາຣມີຎາຓໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາຓໍ, ພຸທ຺ຘາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓຎ຺ເຈວ ສກເລ ຈ ພຸທ຺ຘຄຸເຓ. ສພ຺ພມ຺ປິ ເນສໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄເນວ ອິຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ມາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາຓໍ ສມ຺ໂພຘິ ນາມ ໂຫຕິ. ເຕນ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ ຈ ຠຄວຕາ ນຕ຺ຖິ. ເຕນາຫ ‘‘ຠຄວຕາ ຠິຍ຺ໂຍຠິຎ຺ຎຕໂຣ, ຍທິທໍ ສມ຺ໂພຘິຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຸຬາຣາຕິ ເສຏ຺ຐາ. ອຍຎ຺ຫິ ອຸຬາຣສທ຺ໂທ ‘‘ອຸຬາຣານິ ຂາທນີຍານິ ຂາທນ຺ຕີ’’ຕິອາທີສຸ (ມ. ນິ. ໑.໓໖໖) ມຘຸເຣ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ‘‘ອຸຬາຣາຍ ຂລຸ ຠວໍ ວຈ຺ຉາຍໂນ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ປສໍສາຍ ປສໍສຕີ’’ຕິອາທີສຸ (ມ. ນິ. ໑.໒໘໘) ເສຏ຺ເຐ. ‘‘ອປ຺ປມາໂຓ ອຸຬາໂຣ ໂອຠາໂສ’’ຕິອາທີສຸ (ທີ. ນິ. ໒.໓໒; ມ. ນິ. ໓.໒໐໑) ວິປຸເລ. ສ຺ວາຍມິຘ ເສຏ຺ເຐ ອາຄໂຕ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອຸຬາຣາຕິ ເສຏ຺ຐາ’’ຕິ. ອາສຠີຕິ ອຸສຠສ຺ສ ວາຈາສທິສີ ອຈລາ ອສມ຺ປເວຘີ. ເອກໍໂສ ຄຫິໂຕຕິ ອນຸສ຺ສເວນ ວາ ອາຈຣິຍປຣມ຺ປຣາຍ ວາ ອິຕິກິຣາຍ ວາ ປິຏກສມ຺ປທາເນນ ວາ ອາກາຣປຣິວິຕກ຺ເກນ ວາ ທິຏ຺ຐິນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ວາ ຕກ຺ກເຫຕຸ ວາ ນຍເຫຕຸ ວາ ອກເຖຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎາເຓນ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ວິຍ ເອກໍໂສ ຄຫິໂຕ, ສນ຺ນິຏ຺ຐານກຖາວ ກຖິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສີຫນາໂທຕິ ເສຏ຺ຐນາໂທ, ວເນ ອຸນ຺ນາທຍນ຺ເຕນ ສີເຫນ ວິຍ ອຸຕ຺ຕມນາໂທ ນທິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກິໍ ນຸ ເຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕາຕິ ອິມໍ ເທສນໍ ກສ຺ມາ ອາຣຠິ? ອນຸໂຍຄທາປນຕ຺ຖໍ. ເອກຈ຺ໂຈ ຫິ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສີຫນາເທ ອນຸໂຍຄໍ ທາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ນິຆໍສນໍ ນ ຂມຕິ, ສິເລເສ ປຕິຕມກ຺ກໂຏ ວິຍ ໂຫຕິ. ຍຖາ ຘມມານໍ ອປຣິສຸທ຺ຘໍ ໂລຫໍ ຌາຍິຕ຺ວາ ອງ຺ຄາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຌາມງ຺ຄາໂຣ ວິຍ ໂຫຕິ. ເອໂກ ສີຫນາເທ ອນຸໂຍຄໍ ທາປິຍມາໂນ ທາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ນິຆໍສນໍ ຂມຕິ, ຘມມານໍ ນິທ຺ໂທສຊາຕຣູປໍ ວິຍ ອຘິກຕຣໍ ໂສຠຕິ, ຕາທິໂສ ເຖໂຣ. ເຕນ ນໍ ຠຄວາ ‘‘ອນຸໂຍຄກ຺ຂໂມ ອຍ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ສີຫນາເທ ອນຸໂຍຄທາປນຕ຺ຖໍ ອິມໍ ເທສນໍ ອາຣຠິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພ ເຕຕິ ສພ຺ເພ ເຕ ຕຍາ. ເອວໍສີລາຕິ ມຄ຺ຄສີເລນ ຜລສີເລນ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣສີເລນ ເອວໍສີລາ. ເອວໍຘມ຺ມາຕິ ເອຕ຺ຖ ສມາຘິປກ຺ຂາ ຘມ຺ມາ ອຘິປ຺ເປຕາ, ມຄ຺ຄສມາຘິນາ ຜລສມາຘິນາ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕເຣນ ສມາຘິນາ ເອວໍສມາຘີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍປຎ຺ຎາຕິ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາທິວເສເນວ ເອວໍປຎ຺ຎາ. ເອວໍວິຫາຣິໂນຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ເຫຏ຺ຐາ ສມາຘິປກ຺ຂານໍ ຘມ຺ມານໍ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ວິຫາໂຣ ຄຫິໂຕປິ ປຸນ ກສ຺ມາ ຄຫິຕເມວ ຄຓ຺ຫຕີຕິ ເຈ. ເຖເຣນ ອິທໍ ຄຫິຕເມວ. ອິທຎ຺ຫິ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິທີປນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ມາ ເອວໍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິວິຫາຣິໂນ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ອເຫສຸນ຺ຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ເອວໍວິມຸຕ຺ຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວິມຸຕ຺ຕິ, ຕທງ຺ຄວິມຸຕ຺ຕິ, ສມຸຈ຺ເຉທວິມຸຕ຺ຕິ, ປຏິປສ຺ສທ຺ຘິວິມຸຕ຺ຕິ, ນິສ຺ສຣຓວິມຸຕ຺ຕີຕິ ປຎ຺ຈວິຘາ ວິມຸຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ສຍໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠິເຕຫິ ນີວຣຓາທີຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວິມຸຕ຺ຕີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາທິກາ ສຕ຺ຕ ອນຸປສ຺ສນາ ສຍໍ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈນີກວເສນ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາຫິ ນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາທີຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຕທງ຺ຄວິມຸຕ຺ຕີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຣິຍມຄ຺ຄາ ສຍໍ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ເນຫິ ກິເລເສຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສມຸຈ຺ເຉທວິມຸຕ຺ຕີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຈຕ຺ຕາຣິ ສາມຎ຺ຎຜລານິ ມຄ຺ຄານຸຠາເວນ ກິເລສານໍ ປຏິປສ຺ສທ຺ຘນ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ປຏິປສ຺ສທ຺ຘິວິມຸຕ຺ຕີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ນິພ຺ພານໍ ສພ຺ພກິເລເສຫິ ນິສ຺ສຏຕ຺ຕາ ອປຄຕຕ຺ຕາ ທູເຣ ຐິຕຕ຺ຕາ ນິສ຺ສຣຓວິມຸຕ຺ຕີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຕໍ. ອິຕິ ອິມາສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ວິມຸຕ຺ຕີນໍ ວເສນ ເອວໍ ວິມຸຕ຺ຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ກິໍ ປນ ເຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕ ເຍ ເຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕີຕາ ຕາວ ນິຣຸທ຺ຘາ ອປຓ຺ຓຕ຺ຕິກຠາວໍ ຄຕາ ທີປສິຂາ ວິຍ ນິພ຺ພຸຕາ, ເອວໍ ນິຣຸທ຺ເຘ ອປຓ຺ຓຕ຺ຕິກຠາວໍ ຄເຕ ຕ຺ວໍ ກຖໍ ຊານິສ຺ສສິ, ອນາຄຕພຸທ຺ຘານໍ ປນ ຄຸຓາ ກິໍ ຕຍາ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ເຕນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ວິທິຕາຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອວມາຫ.

ກິໍ ປນ ຕ຺ຍາຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕ ເອຕຣຫີຕິ ອນາຄຕາປິ ພຸທ຺ຘາ ອຊາຕາ ອນິພ຺ພຕ຺ຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ, ເຕ ກຖໍ ຊານິສ຺ສສິ. ເຕສຎ຺ຫິ ຊານນໍ ອປເທ ອາກາເສ ປທທສ຺ສນໍ ວິຍ ໂຫຕິ. ອິທານິ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອກວິຫາເຣ ວສສິ, ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣສິ, ຘມ຺ມເທສນາກາເລ ທກ຺ຂິຓປສ຺ເສ ນິສີທສິ, ກິໍ ປນ ມຍ຺ຫໍ ຄຸຓາ ອຕ຺ຕໂນ ເຈຕສາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ວິທິຕາ ຕຍາຕິ ອນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເຖໂຣ ປນ ປຸຈ຺ຉິຕປຸຈ຺ຉິເຕ ‘‘ໂນ ເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປຕິ.

ເຖຣສ຺ສ ຈ ວິທິຕມ຺ປິ ອຕ຺ຖິ, ອວິທິຕມ຺ປິ. ກິໍ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ວິທິຕຏ຺ຐາເນ ປຏິກ຺ເຂປໍ ກໂຣຕິ, ອວິທິຕຏ຺ຐາເນຕິ? ວິທິຕຏ຺ຐາເນ ນ ກໂຣຕິ, ອວິທິຕຏ຺ຐາເນເຍວ ກໂຣຕິ. ເຖໂຣ ກິຣ ອນຸໂຍເຄ ອາຣທ຺ເຘ ເອວໍ ອຎ຺ຎາສິ ‘‘ນາຍໍ ອນຸໂຍໂຄ ສາວກປາຣມີຎາເຓ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓ ປນ ອຍໍ ອນຸໂຍໂຄ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສາວກປາຣມີຎາເຓ ປຏິກ຺ເຂປໍ ອກຕ຺ວາວ ອວິທິຕຏ຺ຐາເນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓ ປຏິກ຺ເຂປໍ ກໂຣຕິ. ເຕນ ອິທມ຺ປິ ທີເປຕິ – ຠຄວາ ມຍ຺ຫໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ພຸທ຺ຘານໍ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິກາຣຓຊານນສມຕ຺ຖໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ນຕ຺ຖີຕິ.

ເອຕ຺ຖາຕິ ເອເຕສຸ ອຕີຕາທິເຠເທສຸ ພຸທ຺ເຘສຸ. ອຖ ກິຎ຺ຈຣຫີຕິ ອຖ ກສ຺ມາ ເອວໍ ຎາເຓ ອສຕິ ຕຍາ ເອວໍ ກຖິຕນ຺ຕິ ວທຕິ. ຘມ຺ມນ຺ວໂຍຕິ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎາຓສ຺ສ ອນຸໂຍຄໍ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອນຸມານຎາຓໍ ນຍຄ຺ຄາໂຫ ວິທິໂຕ, ສາວກປາຣມີຎາເຓ ຐຕ຺ວາວ ອິມິນາ ອາກາເຣນ ຊານາມິ ຠຄວາຕິ ວທຕິ. ເຖຣສ຺ສ ຫິ ນຍຄ຺ຄາໂຫ ອປ຺ປມາໂຓ ອປຣິຍນ຺ໂຕ. ຍຖາ ຈ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສ຺ສ ປມາຓໍ ວາ ປຣິຍນ຺ໂຕ ວາ ນຕ຺ຖິ, ເອວໍ ຘມ຺ມເສນາປຕິໂນ ນຍຄ຺ຄາຫສ຺ສ. ເຕນ ໂສ – ‘‘ອິມິນາ ເອວໍວິໂຘ ອິມິນາ ເອວໍວິໂຘ, ອິມິນາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ອິມິນາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ ຊານາຕິ. ເຖຣສ຺ສ ຫິ ນຍຄ຺ຄາໂຫ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓຄຕິໂກ ເອວ.

ອິທານິ ຕໍ ນຍຄ຺ຄາຫໍ ປາກຏໍ ກາຕຸໍ ອຸປມໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠນ຺ເຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາ ມຊ຺ຌິມເທເສ ນຄຣສ຺ສ ອຸທ຺ຘາປປາກາຣາທີນິ ຖິຣານິ ວາ ໂຫນ຺ຕຸ ທຸພ຺ພລານິ ວາ, ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ມາ ໂຫນ຺ຕຸ, ໂຈຣານໍ ອາສງ຺ກາ ນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ນຄຣນ຺ຕິ ອາຫ. ທຬ຺ຫຸທ຺ຘາປນ຺ຕິ ຖິຣມູລປາກາຣໍ. ທຬ຺ຫປາກາຣໂຕຣຓນ຺ຕິ ຖິຣປາກາຣຎ຺ເຈວ ຖິຣປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏຎ຺ຈ. ເອກທ຺ວາຣນ຺ຕິ ກສ຺ມາ ອາຫ? ພຫຸທ຺ວາເຣ ຫິ ນຄເຣ ພຫູຫິ ປຓ຺ຑິຕໂທວາຣິເກຫິ ຠວິຕພ຺ພໍ, ເອກທ຺ວາເຣວ ເອໂກ ວຏ຺ຏຕິ. ເຖຣສ຺ສ ຈ ປຎ຺ຎາຍ ສທິໂສ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຑິຕຠາວສ຺ສ ໂອປມ຺ມຕ຺ຖໍ ເອກໍເຍວ ໂທວາຣິກໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ເອກທ຺ວາຣ’’ນ຺ຕິ ອາຫ.

ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ປຓ຺ຑິຈ຺ເຈນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ພ຺ຍຕ຺ໂຕຕິ ເວຍ຺ຍຕ຺ຕິເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສທຎາໂຓ. ເມຘາວີຕິ ຐານຸປ຺ປຕ຺ຕິກປຎ຺ຎາສງ຺ຂາຕາຍ ເມຘາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອນຸປຣິຍາຍປຖນ຺ຕິ ອນຸປຣິຍາຍນາມກໍ ປາກາຣມຄ຺ຄໍ. ປາກາຣສນ຺ຘິນ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອິຏ຺ຐການໍ ອປຄຕຏ຺ຐານໍ. ປາກາຣວິວຣນ຺ຕິ ປາກາຣສ຺ສ ຉິນ຺ນຏ຺ຐານໍ. ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສຕິ ປຎ຺ຈນີວຣຓາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປກ຺ກິລິສ຺ສນ຺ຕິ ກິລິຏ຺ຐໍ ກໂຣນ຺ຕິ ອຸປຕາເປນ຺ຕິ ວິເຫເຐນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລສາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓຕິ ນີວຣຓາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ປຎ຺ຎາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸໍ ນ ເທນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ສຸປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາຕິ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸຏ຺ຐຸ ຐປິຕຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ. ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕນ຺ຕິ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາສຠາເວນ ຠາເວຕ຺ວາ. ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ປຏິວິຊ຺ຌິໍສູຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ອປິເຈຕ຺ຖ ສຕິປຏ຺ຐານາຕິ ວິປສ຺ສນາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມຄ຺ໂຄ, ອນຸຕ຺ຕຣສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິ ອຣຫຕ຺ຕໍ. ສຕິປຏ຺ຐານາຕິ ວາ ວິປສ຺ສນາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາມິສ຺ສກາ, ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິ ອຣຫຕ຺ຕເມວ. ທີຆຠາຓກມຫາສີວຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ ‘‘ສຕິປຏ຺ຐາເນ ວິປສ຺ສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ມຄ຺ໂຄ ຈ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຕິ ຄຫິເຕ ສຸນ຺ທໂຣ ປຎ຺ໂຫ ຠເວຍ຺ຍ, ນ ປເນວໍ ຄຫິຕ’’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ເຖໂຣ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ນີວຣຓປ຺ປຫາເນ ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນາຍ ສມ຺ໂພຘິຍຎ຺ຈ ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນສຸວຓ຺ຓຣຊຕານໍ ວິຍ ນານຕ຺ຕາຠາວໍ ທສ຺ເສຕິ.

ອິຘ ຐຕ຺ວາ ອຸປມາ ສໍສນ຺ເທຕພ຺ພາ – ອາຍສ຺ມາ ຫິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຈ຺ຈນ຺ຕນຄຣໍ ທສ຺ເສສິ, ປາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ, ອນຸປຣິຍາຍປຖໍ ທສ຺ເສສິ, ທ຺ວາຣໍ ທສ຺ເສສິ, ປຓ຺ຑິຕໂທວາຣິກໍ ທສ຺ເສສິ, ນຄຣໍ ປວິສນກນິກ຺ຂມນເກ ໂອຬາຣິເກ ປາເຓ ທສ຺ເສສິ, ໂທວາຣິກສ຺ສ ເຕສໍ ປາຓານໍ ປາກຏຠາວໍ ທສ຺ເສສິ. ຕຕ຺ຖ ກິໍ ເກນ ສທິສນ຺ຕິ ເຈ? ນຄຣໍ ວິຍ ຫິ ນິພ຺ພານໍ, ປາກາໂຣ ວິຍ ສີລໍ, ອນຸປຣິຍາຍປໂຖ ວິຍ ຫິຣີ, ທ຺ວາຣໍ ວິຍ ອຣິຍມຄ຺ໂຄ, ປຓ຺ຑິຕໂທວາຣິໂກ ວິຍ ຘມ຺ມເສນາປຕິ, ນຄຣໍ ປວິສນກນິກ຺ຂມນກາ ໂອຬາຣິກປາຓາ ວິຍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ພຸທ຺ຘາ, ໂທວາຣິກສ຺ສ ເຕສໍ ປາຓານໍ ປາກຏຠາໂວ ວິຍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ພຸທ຺ຘານໍ ສີລສມຖາທີຫິ ປາກຏຠາໂວ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ເຖເຣນ ຠຄວໂຕ – ‘‘ເອວມຫໍ ສາວກປາຣມີຎາເຓ ຐຕ຺ວາ ຘມ຺ມນ຺ວເຍນ ນຍຄ຺ຄາເຫນ ຊານາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສີຫນາທສ຺ສ ອນຸໂຍໂຄ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ.

ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ‘‘ນ ໂຂ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ອຣຫນ຺ເຕສຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘສຸ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓໍ ອຕ຺ຖິ, ອປິຈ ຘມ຺ມນ຺ວໂຍ ວິທິໂຕ’’ຕິ ວທຕິ, ຕສ຺ມາ. ອຠິກ຺ຂຓໍ ຠາເສຍ຺ຍາສີຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຠາເສຍ຺ຍາສິ, ‘‘ປຸພ຺ພຓ຺ເຫ ເມ ກຖິຕ’’ນ຺ຕິ ມາ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາທີສຸ ນ ກຖຍິຕ຺ຖ, ‘‘ອຊ຺ຊ ວາ ເມ ກຖິຕ’’ນ຺ຕິ ມາ ປຣທິວສາທີສຸ ນ ກຖຍິຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາ ປຫີຍິສ຺ສຕີຕິ ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕສທິໂສປິ ນາມ ຎາຓຊວນສມ຺ປນ຺ໂນ ສາວໂກ ພຸທ຺ຘານໍ ຈິຕ຺ຕາຈາຣໍ ຊານິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ເອວໍ ອປ຺ປເມຍ຺ຍາ ຕຖາຄຕາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕານໍ ຍາ ຕຖາຄເຕ ກງ຺ຂາ ວາ ວິມຕິ ວາ, ສາ ປຫີຍິສ຺ສຕີຕິ.

໓. ຈຸນ຺ທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໗໙. ຕຕິເຍ ມຄເຘສູຕິ ເອວໍນາມເກ ຊນປເທ. ນາລກຄາມເກຕິ ຣາຊຄຫສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຕ຺ຕໂນ ກຸລສນ຺ຕເກ ເອວໍນາມເກ ຄາເມ. ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສຕິ ອຍໍ ເຖໂຣ ຘມ຺ມເສນາປຕິສ຺ສ ກນິຏ຺ຐຠາຕິໂກ, ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນກາເລ ‘‘ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ’’ຕິ ສມຸທາຈຣິຕ຺ວາ ເຖຣກາເລປິ ຕເຖວ ສມຸທາຈຣິໍສຸ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ’’ຕິ. ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕີຕິ ມຸໂຂທກທນ຺ຕກຏ຺ຐທາເນນ ເຈວ ປຣິເວຓສມ຺ມຊ຺ຊນ-ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມກຣຓ-ປຕ຺ຕຈີວຣຄ຺ຄຫເຓນ ຈ ອຸປຏ຺ຐານກໂຣ ໂຫຕິ. ປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ກຕຣສ຺ມິໍ ກາເລຕິ? ຠຄວໂຕ ປຣິນິພ຺ພານສໍວຈ຺ຉເຣ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ອນຸປຸພ຺ພິກຖາ – ຠຄວາ ກິຣ ວຸຕ຺ຖວສ຺ໂສ ເວຬຸວຄາມກາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘‘ສາວຕ຺ຖິໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຄຕມຄ຺ເຄເນວ ປຏິນິວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ສາວຕ຺ຖິໍ ປຕ຺ວາ ເຊຕວນໍ ປາວິສິ. ຘມ຺ມເສນາປຕິ ຠຄວໂຕ ວຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ທິວາຏ຺ຐານໍ ຄໂຕ, ໂສ ຕຕ຺ຖ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ວຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕສຸ ທິວາຏ຺ຐານໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ປາວິສິ. ອຖສ຺ສ ຍຖາ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ ອຍໍ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ ‘‘ພຸທ຺ຘາ ນຸ ໂຂ ປຐມໍ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ, ອຸທາຫຸ ອຄ຺ຄສາວກາຕິ, ຕໂຕ ‘‘ອຄ຺ຄສາວກາ ປຐມ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອໂລເກສິ. ໂສ ‘‘ສຕ຺ຕາຫເມວ ເມ ອາຍຸສງ຺ຂາຣາ ປວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ກຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ.

ຕໂຕ ‘‘ຣາຫຸໂລ ຕາວຕິໍເສສຸ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖໂຣ ຉທ຺ທນ຺ຕທເຫ, ອຫໍ ກຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ມາຕຣໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິໍ ອຸປ຺ປາເທສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ມາຕາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ມາຕາ ຫຸຕ຺ວາປິ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ເຆສຸ ອປ຺ປສນ຺ນາ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ຕສ຺ສາ ອຸປນິສ຺ສໂຍ, ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກສ຺ສ ເທສນາຍ ອຠິສມໂຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ມເມວ ຘມ຺ມເທສນາຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ອຎ຺ຎສ຺ສ. ສເຈ ໂຂ ປນາຫໍ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ຠເວຍ຺ຍໍ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ເມ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ອວເສສຊນານມ຺ປິ ອວສ຺ສໂຍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຫິສ຺ສ ສມຈິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕນ຺ຕເທສນາທິວເສ (ອ. ນິ. ໒.໓໓-໓໗) ໂກຏິສຕສຫສ຺ສເທວຕາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ, ຕໂຍ ມຄ຺ເຄ ປຏິວິທ຺ຘເທວຕານໍ ຄຓນາ ນຕ຺ຖິ, ອຎ຺ເຎສຸ ຈ ຐາເນສຸ ອເນກາ ອຠິສມຍາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຖເຣ ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕາເນວ ອສີຕິ ກຸລສຫສ຺ສານິ, ໂສ ທານິ ສກມາຕຸມິຈ຺ຉາທສ຺ສນມຕ຺ຕມ຺ປິ ຫຣິຕຸໍ ນາສກ຺ຂີ’’ຕິ. ຕສ຺ມາ ມາຕຣໍ ມິຈ຺ຉາທສ຺ສນາ ໂມເຈຕ຺ວາ ຊາໂຕວຣເກເຍວ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ເຊວ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈຸນ຺ທຕ຺ເຖຣໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຈຸນ຺ທ, ອມ຺ຫາກໍ ປຎ຺ຈສຕາຍ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍ ສຎ຺ຎໍ ເທຫິ. ‘ຄຓ຺ຫຖາວຸໂສ ປຕ຺ຕຈີວຣານິ, ຘມ຺ມເສນາປຕິ ນາລກຄາມໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ’’’ຕິ. ເຖໂຣ ຕຖາ ອກາສິ.

ຠິກ຺ຂູ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມໍສຸ. ເຖໂຣ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ທິວາຏ຺ຐານໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ທິວາຏ຺ຐານທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ທິວາຏ຺ຐານໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ທານິ ປຈ຺ຉິມທສ຺ສນໍ, ປຸນ ອາຄມນໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຎ຺ຈສຕຠິກ຺ຂູຫິ ປຣິວຸໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ ‘‘ອນຸຊານາຕຸ ເມ ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ອນຸຊານາຕຸ ສຸຄໂຕ. ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ເມ, ໂອສ຺ສຏ຺ໂຐ ເມ ອາຍຸສງ຺ຂາໂຣ’’ຕິ. ພຸທ຺ຘາ ປນ ຍສ຺ມາ ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ມຣຓວຓ຺ຓໍ ສໍວຓ຺ເຓນ຺ຕີຕິ, ‘‘ມາ ປຣິນິພ຺ພາຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖນ຺ຕີຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ໂທສໍ ອາໂຣເປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຕທຸຠຍມ຺ປິ ນ ວທນ຺ຕິ. ເຕນ ນໍ ຠຄວາ – ‘‘ກຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສສິ ສາຣິປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ມຄເຘສຸ ນາລກຄາເມ ຊາໂຕວຣໂກ, ຕຕ຺ຖາຫໍ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ຍສ຺ສ ທານິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສິ, ອິທານິ ປນ ເຕ ເຊຏ຺ຐກນິຏ຺ຐຠາຕິການໍ ຕາທິສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສນໍ ທຸລ຺ລຠໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເທເສຫິ ເນສໍ ຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ອາຫ.

ເຖໂຣ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ມຍ຺ຫໍ ອິທ຺ຘິວິກຸພ຺ພນປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ປຈ຺ຈາສີສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕາລປ຺ປມາຓໍ ອາກາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ທສພລສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິ, ປຸນ ທ຺ວິຕາລປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ທສພລສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິ, ເອເຕນຸປາເຍນ ສຕ຺ຕຕາລປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອເນການິ ປາຏິຫາຣິຍສຕານິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຘມ຺ມກຖໍ ອາຣຠິ. ທິສ຺ສມາເນນປິ ກາເຍນ ກເຖຕິ, ອທິສ຺ສມາເນນປິ. ອຸປຣິເມນ ວາ ເຫຏ຺ຐິເມນ ວາ ອຸປຑ຺ຒກາເຍນ ກເຖຕິ ອທິສ຺ສມາເນນປິ ທິສ຺ສມາເນນປິ, ກາເລນ ຈນ຺ທວຓ຺ຓໍ ທສ຺ເສຕິ, ກາເລນ ສູຣິຍວຓ຺ຓໍ, ກາເລນ ປພ຺ພຕວຓ຺ຓໍ, ກາເລນ ສມຸທ຺ທວຓ຺ຓໍ, ກາເລນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ໂຫຕິ, ກາເລນ ເວສ຺ສວຓມຫາຣາຊາ, ກາເລນ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ, ກາເລນ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາຕິ ເອວໍ ອເນການິ ປາຏິຫາຣິຍສຕານິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖສິ. ສກລນຄຣໍ ສນ຺ນິປຕິ. ເຖໂຣ ໂອຣຸຍ຺ຫ ທສພລສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ອາຫ – ‘‘ໂກ ນາໂມ ອຍໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ. ສີຫວິກີຬິໂຕ ນາມ, ຠນ຺ເຕຕິ. ຕຄ຺ຆ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສີຫວິກີຬິໂຕ ຕຄ຺ຆ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສີຫວິກີຬິໂຕຕິ.

ເຖໂຣ ອລຕ຺ຕກວຓ຺ເຓ ຫຕ຺ເຖ ປສາເຣຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສຸວຓ຺ຓກຈ຺ຉປສທິເສ ປາເທ ໂຄປ຺ຜເກສຸ ຄເຫຕ຺ວາ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິເມສໍ ປາທານໍ ວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ປາຣມິໂຍ ປູຣິຕາ, ໂສ ເມ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ໂຕ, ອິໂຕ ທານິ ປຏ຺ຐາຍ ປຏິສນ຺ຘິວເສນ ນ ປຸນ ເອກຏ຺ຐາເນ ສນ຺ນິປາໂຕ ສມາຄໂມ ອຕ຺ຖິ, ຉິນ຺ໂນ ເອສ ວິສ຺ສາໂສ, ອເນເກຫິ ພຸທ຺ຘສຕສຫສ຺ເສຫິ ປວິຏ຺ຐໍ ອຊຣໍ ອມຣໍ ເຂມໍ ສຸຂໍ ສີຕລໍ ອຠຍໍ ນິພ຺ພານປຸຣໍ ປວິສິສ຺ສາມິ, ສເຈ ເມ ກິຎ຺ຈິ ກາຍິກໍ ວາ ວາຈສິກໍ ວາ ນ ໂຣເຈຖ, ຂມຖ ຕໍ ຠຄວາ, ຄມນກາໂລ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ. ຂມາມິ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ນ ໂຂ ປນ ເຕ ກິຎ຺ຈິ ກາຍິກໍ ວາ ວາຈສິກໍ ວາ ມຍ຺ຫໍ ອຣຸຈ຺ຈນກໍ ອຕ຺ຖິ, ຍສ຺ສ ທານິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີຕິ.

ອິຕິ ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕສມນນ຺ຕຣໍ ສຕ຺ຖຸ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐິຕມຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ສາຣິປຸຕ຺ເຕ ສິເນຣຸຈກ຺ກວາຬຫິມວນ຺ຕປຣິຠຓ຺ຑປພ຺ພເຕ ຘາຣຍມານາປິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ອິມໍ ຄຸຓຣາສິໍ ຘາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ວທນ຺ຕີ ວິຍ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ວິຣວມານາ ມຫາປຖວີ ຍາວ ອຸທກປຣິຍນ຺ຕາ ອກມ຺ປິ, ອາກາເສ ເທວທຸນ຺ທຸຠິໂຍ ຜລິໍສຸ, ມຫາເມໂຆ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ໂປກ຺ຂຣວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ.

ສຕ຺ຖາ – ‘‘ຘມ຺ມເສນາປຕິໍ ປຏິປາເທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘມ຺ມາສນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຄນ຺ຘກຸຏິອຠິມຸໂຂ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຓິຜລເກ ອຏ຺ຐາສິ. ເຖໂຣ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ວນ຺ທິຕ຺ວາ – ‘‘ຠຄວາ ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິກສ຺ສ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປຣິ ອໂນມທສ຺ສີສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທມູເລ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນໍ ປຕ຺ເຖສິໍ, ສາ ເມ ປຕ຺ຖນາ ສມິທ຺ຘາ, ທິຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຕໍ ປຐມທສ຺ສນໍ, ອິທໍ ປຈ຺ຉິມທສ຺ສນໍ. ປຸນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ທສນຂສໂມຘານສມຸຊ຺ຊລໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຍາວ ທສ຺ສນວິສຍາ ອຠິມຸໂຂວ ປຏິກ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ປຸນ ມຫາປຖວີ ຘາເຣຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ອຸທກປຣິຍນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ອກມ຺ປິ.

ຠຄວາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຐິເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຫ – ‘‘ອນຸຄຈ຺ຉຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ເຊຏ຺ຐຠາຕິກ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຈຕສ຺ໂສປິ ປຣິສາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ເອກກໍເຍວ ເຊຕວເນ ໂອຫາຍ ນິຣວເສສາ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ສາວຕ຺ຖິນຄຣວາສິໂນປິ – ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ກິຣ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິຕຸກາໂມ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ປສ຺ສິສ຺ສາມ ນ’’ນ຺ຕິ ນຄຣທ຺ວາຣານິ ນິໂຣກາສານິ ກໂຣນ຺ຕາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທິຫຕ຺ຖາ ເກເສ ວິກິຣິຕ຺ວາ – ‘‘ອິທານິ ມຍໍ ກຫໍ ມຫາປຎ຺ໂຎ ນິສິນ຺ໂນ, ກຫໍ ຘມ຺ມເສນາປຕິ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕາ – ‘‘ກສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄມິສ຺ສາມ, ກສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ສຕ຺ຖາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ເຖໂຣ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປຣິເທວນ຺ຕາ ໂຣທນ຺ຕາ ເຖຣໍ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸ.

ເຖໂຣ ມຫາປຎ຺ຎາຍ ຐິຕຕ຺ຕາ – ‘‘ສພ຺ເພສໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ ເອສ ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ໂອວທິຕ຺ວາ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫປິ, ອາວຸໂສ, ຕິຏ຺ຐຖ, ມາ ທສພເລ ປມາທໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ຖາ’’ຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມ຺ປິ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສາເຍວ ສທ຺ຘິໍ ປກ຺ກາມິ. ເຍປິ ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ອຍ຺ໂຍ ປຈ຺ຈາຄມນຈາຣິກໍ ຈຣຕິ, ອິທໍ ອິທານິ ຄມນໍ ນ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄມນາຍາ’’ຕິ ປຣິເທວນ຺ຕາ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸເຍວ. ເຕປິ – ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາ, ອາວຸໂສ, ໂຫຖ, ເອວໍຠາວິໂນ ນາມ ສງ຺ຂາຣາ’’ຕິ ນິວຕ຺ເຕສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ເອກຣຕ຺ຕິວາເສນ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຕ຺ຕາຫໍ ມນຸສ຺ສານໍ ສງ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສາຍໍ ນາລກຄາມໍ ປຕ຺ວາ ຄາມທ຺ວາເຣ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂມູເລ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ອຸປເຣວໂຕ ນາມ ເຖຣສ຺ສ ຠາຄິເນຍ຺ໂຍ ພຫິຄາມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເຖຣໍ ທິສ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ເຖໂຣ ຕໍ ອາຫ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ເຄເຫ ເຕ ອຍ຺ຍິກາ’’ຕິ. ອາມ ຠນ຺ເຕຕິ. ຄຈ຺ຉ ອມ຺ຫາກໍ ອິຘາຄຕຠາວໍ ອາໂຣເຈຫິ. ‘‘ກສ຺ມາ ອາຄໂຕ’’ຕິ ຈ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ອຊ຺ຊ ກິຣ ເອກທິວສໍ ອນ຺ໂຕຄາເມ ວສິສ຺ສຕິ, ຊາໂຕວຣກໍ ປຏິຊຄ຺ຄຖ, ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ຊານາຖາ’’ຕິ. ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ອຍ຺ຍິເກ ມຍ຺ຫໍ ມາຕຸໂລ ອາຄໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ອິທານິ ກຸຫິນ຺ຕິ? ຄາມທ຺ວາເຣຕິ. ເອກໂກວ, ອຎ຺ໂຎປິ ໂກຈິ ອຕ຺ຖີຕິ? ອຕ຺ຖິ ປຎ຺ຈສຕາ ຠິກ຺ຂູຕິ. ກິໍກາຣຓາ ອາຄໂຕຕິ? ໂສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕ຺ຕການໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ປຏິຊຄ຺ຄາເປຕິ, ທຫຣກາເລ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ມຫລ຺ລກກາເລ ຄິຫີ ໂຫຕຸກາໂມ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕີ ຊາໂຕວຣກໍ ປຏິຊຄ຺ຄາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຕານໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ກາເຣຕ຺ວາ ທຓ຺ຑທີປິກາ ຊາເລຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ປາເຫສິ.

ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຊາໂຕວຣກໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສີທິ, ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ຠິກ຺ຂູ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ເຕສຸ ຄຕມຕ຺ເຕສຸເຍວ ເຖຣສ຺ສ ຂໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ໂລຫິຕປກ຺ຂນ຺ທິກາ ມາຣຓນ຺ຕິກາ ເວທນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເອກໍ ຠາຊນໍ ປວິສຕິ, ເອກໍ ນິກ຺ຂມຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ – ‘‘ມມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປວຕ຺ຕິ ມຍ຺ຫໍ ນ ຣຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຄພ຺ຠທ຺ວາຣໍ ນິສ຺ສາຍ ອຏ຺ຐາສິ.

ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ‘‘ຘມ຺ມເສນາປຕິ ກຸຫິໍ ວິຫຣຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ຕາ ນາລກຄາເມ ຊາໂຕວຣເກ ປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ໂນ, ປຈ຺ຉິມທສ຺ສນໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຄມ຺ມ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເກ ຕຸມ຺ເຫຕິ? ມຫາຣາຊາໂນ ຠນ຺ເຕຕິ. ກສ຺ມາ ອາຄຕຕ຺ຖາຕິ? ຄິລານຸປຏ຺ຐາກາ ຠວິສ຺ສາມາຕິ. ‘‘ໂຫຕຸ, ອຕ຺ຖິ ຄິລານຸປຏ຺ຐາໂກ, ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ເຕສໍ ຄຕາວສາເນ ເຕເນວ ນເຍນ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ. ຕສ຺ມິໍ ຄເຕ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ຈ ອາຄມິໍສຸ. ເຕປິ ຕເຖວ ເຖໂຣ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ເທວຕານໍ ອາຄມນຎ຺ຈ ຄມນຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ‘‘ເກ ນຸ ໂຂ ເອເຕ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ ເຖຣສ຺ສ ຄພ຺ຠທ຺ວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ຈຸນ຺ທ, ກາ ປວຕ຺ຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ມຫາອຸປາສິກາ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄຕາ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ‘‘ກສ຺ມາ ອເວລາຍ ອາຄຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ສາ ‘‘ຕຸຍ຺ຫໍ, ຕາຕ, ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ປຐມໍ ເກ ອາຄຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ອຸປາສິເກຕິ. ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ຈຕູຫິ ມຫາຣາເຊຫິ ມຫນ຺ຕຕໂຣຕິ? ອາຣາມິກສທິສາ ເອເຕ ອຸປາສິເກ, ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖຸ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຂຄ຺ຄຫຕ຺ຖາ ຫຸຕ຺ວາ ອາຣກ຺ຂໍ ອກໍສູຕິ. ເຕສໍ ຕາຕ ຄຕາວສາເນ ໂກ ອາຄໂຕຕິ? ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທຕິ. ເທວຣາຊໂຕປິ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ມຫນ຺ຕຕໂຣຕິ? ຠຓ຺ຑຄ຺ຄາຫກສາມເຓຣສທິໂສ ເອສ ອຸປາສິເກ, ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖຸ ຕາວຕິໍສໂຕ ໂອຕຣຓກາເລ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂອຕິຓ຺ໂຓຕິ. ຕສ຺ສ ຕາຕ ຄຕາວສາເນ ໂຊຕຍມາໂນ ວິຍ ໂກ ອາຄໂຕຕິ? ອຸປາສິເກ, ຕຸຍ຺ຫໍ ຠຄວາ ຈ ສຕ຺ຖາ ຈ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ນາມ ເອໂສຕິ. ມຍ຺ຫໍ ຠຄວໂຕ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມໂຕປິ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ, ມຫນ຺ຕຕໂຣຕິ? ອາມ ອຸປາສິເກ, ເອເຕ ນາມ ກິຣ ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖຸ ຊາຕທິວເສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ມຫາປຸຣິສໍ ສຸວຓ຺ຓຊາເລນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິໍສູຕິ.

ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ – ‘‘ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕາວ ເມ ອຍໍ ອານຸຠາໂວ, ກີທິໂສ ວຕ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຕ຺ຖຸ ອານຸຠາໂວ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ຕຍນ຺ຕິຍາ ສຫສາ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສກລສຣີຣໍ ຜຣິ. ເຖໂຣ – ‘‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ເມ ມາຕຸ ປີຕິໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ທານິ ກາໂລ ຘມ຺ມເທສນາຍາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ຈິນ຺ເຕສິ ມຫາອຸປາສິເກ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕາວ ເມ ອຍໍ ຄຸໂຓ, ສຕ຺ຖຸ ປນສ຺ສ ກີທິໂສ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອິທໍ, ຕາຕ, ຈິນ຺ເຕມີ’’ຕິ ອາຫ. ມຫາອຸປາສິເກ, ມຍ຺ຫໍ ສຕ຺ຖຸຊາຕກ຺ຂເຓ ມຫາຠິນິກ຺ຂມເນ ສມ຺ໂພຘິຍໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕເນ ຈ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ກມ຺ປິຕ຺ຖ. ສີເລນ ສມາຘິນາ ປຎ຺ຎາຍ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສເນນ ສໂມ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຄຸຓປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ກເຖສິ.

ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ປິຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນາປຣິໂຍສາເນ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ປຸຕ຺ຕໍ ອາຫ – ‘‘ຕາຕ ອຸປຕິສ຺ສ, ກສ຺ມາ ເອວມກາສິ, ເອວຣູປໍ ນາມ ອມຕໍ ມຍ຺ຫໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ນ ອທາສີ’’ຕິ. ເຖໂຣ – ‘‘ທິນ຺ນໍ ທານິ ເມ ມາຕຸ ຣູປສາຣິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ໂປສາວນິກມູລໍ, ເອຕ຺ຕເກນ ວຏ຺ຏິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ – ‘‘ຄຈ຺ຉ ມຫາອຸປສິເກ’’ຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ – ‘‘ຈຸນ຺ທ ກາ ເວລາ’’ຕິ ອາຫ. ພລວປຈ຺ຈູສກາໂລ, ຠນ຺ເຕຕິ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາເຕຫີຕິ. ສນ຺ນິປຕິໂຕ ຠນ຺ເຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆຕິ. ‘‘ມໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນິສີທາເປຫິ ຈຸນ຺ທາ’’ຕິ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນິສີທາເປສິ.

ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຈຕຸຈຕ຺ຕາລີສໍ ໂວ ວສ຺ສານິ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ວິຈຣນ຺ຕານໍ ຍໍ ເມ ກາຍິກໍ ວາ ວາຈສິກໍ ວາ ນ ໂຣເຈຖ, ຕໍ ຂມຖ ອາວຸໂສ’’ຕິ. ເອຕ຺ຕກໍ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຉາຍາ ວິຍ ຕຸມ຺ເຫ ອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕານໍ ອຣຸຈ຺ຈນກໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕຸມ຺ເຫ ປນ ອມ຺ຫາກໍ ຂມຖາຕິ. ອຖ ເຖໂຣ ມຫາຈີວຣໍ ສງ຺ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ມຸຂໍ ປິຘາຍ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ນິປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖາ ວິຍ ນວ ອນຸປຸພ຺ພສມາປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸໂລມປຏິໂລມໂຕ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸນ ປຐມຊ຺ຌານໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍາວ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານາ ສມາປຊ຺ຊິ. ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ອນນ຺ຕຣໍເຍວ ມຫາປຖວິໍ ອຸນ຺ນາເທນ຺ໂຕ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍິ.

ອຸປາສິກາ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ, ນ ກິຎ຺ຈິ ກເຖຕີ’’ຕິ ອຸຏ຺ຐາຍ ປິຏ຺ຐິປາເທ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕີ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ມຫາສທ຺ທໍ ກຸຣຸມານາ ປາເທສຸ ນິປຕິຕ຺ວາ – ‘‘ຕາຕ ມຍໍ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ຕວ ຄຸຓໍ ນ ຊານິມ຺ຫາ, ອິທານິ ປນ ຕໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ອເນກສເຕ ອເນກສຫສ຺ເສ ອເນກສຕສຫສ຺ເສ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ນິເວສເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ໂຠເຊຕຸໍ ນ ລຠິມ຺ຫາ, ຈີວເຣຫິ ອຈ຺ຉາເທຕຸໍ ນ ລຠິມ຺ຫາ, ວິຫາຣສຕໍ ວິຫາຣສຫສ຺ສໍ ກາເຣຕຸໍ ນ ລຠິມ຺ຫາ’’ຕິ ຍາວ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນາ ປຣິເທວິ. ອຣຸເຓ ອຸຄ຺ຄຕມຕ຺ເຕເຍວ ສຸວຓ຺ຓກາເຣ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຄພ຺ຠໍ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຆຏິໂຍ ມຫາຕຸລາຍ ຕຸລາເປຕ຺ວາ – ‘‘ປຎ຺ຈ ກູຏາຄາຣສຕານິ ປຎ຺ຈ ອຄ຺ຆິກສຕານິ ກໂຣຖາ’’ຕິ ທາເປຕິ.

ສກ຺ໂກປິ ເທວຣາຊາ ວິສ຺ສກມ຺ມເທວປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ – ‘‘ຕາຕ ຘມ຺ມເສນາປຕິ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ປຎ຺ຈ ກູຏາຄາຣສຕານິ ປຎ຺ຈ ອຄ຺ຆິກສຕານິ ຈ ມາເປຫີ’’ຕິ ອາຫ. ອິຕິ ອຸປາສິກາຍ ກາຣິຕານິ ຈ ວິສ຺ສກມ຺ເມນ ນິມ຺ມິຕານິ ຈ ສພ຺ພານິປິ ທ຺ເວສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ. ຕໂຕ ນຄຣມຊ຺ເຌ ສາຣມຍໍ ມຫາມຓ຺ຑປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ມຓ຺ຑປມຊ຺ເຌ ມຫາກູຏາຄາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ເສສານິ ປຣິວາຣສງ຺ເຂເປນ ຐເປຕ຺ວາ ສາຘຸກີຬິກໍ ອາຣຠິໍສຸ. ເທວານໍ ອນ຺ຕເຣ ມນຸສ຺ສາ, ມນຸສ຺ສານໍ ອນ຺ຕເຣ ເທວາ ອເຫສຸໍ.

ເຣວຕີ ນາມ ເອກາ ເຖຣສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາຍິກາ – ‘‘ອຫໍ ເຖຣສ຺ສ ປູຊໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜານໍ ຕໂຍ ກຸມ຺ເຠ ກາເຣສິ. ‘‘ເຖຣສ຺ສ ປູຊໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍໂກຏິນາຏເກຫິ ປຣິວາຣິໂຕ ໂອຕຣິ. ‘‘ສກ຺ໂກ ໂອຕຣຕີ’’ຕິ ມຫາຊໂນ ປຈ຺ຉາມຸໂຂ ປຏິກ຺ກມິ. ຕຕ຺ຖ ສາປິ ອຸປາສິກາ ປຏິກ຺ກມມານາ ຄຣຸຠາຣຕ຺ຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ອປສກ຺ກິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ມນຸສ຺ສານໍ ອນ຺ຕເຣ ປຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອປສ຺ສນ຺ຕາ ຕໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ອຄມິໍສຸ. ສາ ຕຕ຺ເຖວ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ກນກວິມາເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ນິພ຺ພຕ຺ຕກ຺ຂເຓເຍວສ຺ສາ ຣຕນກ຺ຂນ຺ໂຘ ວິຍ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາໂຓ ອຕ຺ຕຠາໂວ ອໂຫສິ ສຏ຺ຐິສກຏປູຣປ຺ປມາຓອລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕາ ອຈ຺ຉຣາສຫສ຺ສປຣິວາຣິຕາ. ອຖສ຺ສາ ທິພ຺ພໍ ສພ຺ພກາຍິກາທາສໍ ປຸຣໂຕ ຐປຍິໍສຸ. ສາ ອຕ຺ຕໂນ ສິຣິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ອຸຬາຣາ ອຍໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ຕຍມານາ ອທ຺ທສ – ‘‘ມຍາ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕຏ຺ຐາເນ ຕີຫິ ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜກຸມ຺ເຠຫິ ປູຊາ ກຕາ, ມຫາຊໂນ ມໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ຄໂຕ, ສາຫໍ ຕຕ຺ຖ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ອິຘູປປນ຺ນາ, ເຖຣໍ ນິສ຺ສາຍ ລທ຺ຘໍ ອິທານິ ປຸຎ຺ຎວິປາກໍ ມນຸສ຺ສານໍ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຫ ວິມາເນເນວ ໂອຕຣິ.

ມຫາຊໂນ ທູຣໂຕວ ທິສ຺ວາ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທ຺ເວ ສູຣິຍາ ອຸຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ? ໂອໂລເກນ຺ໂຕ – ‘‘ວິມາເນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ກູຏາຄາຣສຓ຺ຐານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ນາຍໍ ສູຣິໂຍ, ວິມານເມຕໍ ເອກ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຕມ຺ປິ ວິມານໍ ຕາວເທວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ທາຣຸຈິຕກມຕ຺ຖເກ ເວຫາສໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເທວຘີຕາ ວິມານໍ ອາກາເສເຍວ ຐເປຕ຺ວາ ປຖວິໍ ໂອຕຣິ. ມຫາຊໂນ – ‘‘ກາ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ? ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນ ມໍ ຕຸມ຺ເຫ ຊານາຖ, ເຣວຕີ ນາມາຫໍ, ຕີຫິ ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜກຸມ຺ເຠຫິ ເຖຣໍ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສຫິ ມທ຺ທິຕາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ, ປສ຺ສຖ ເມ ສິຣິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ຕຸມ຺ເຫປິ ທານິ ທານານິ ເທຖ, ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຖາ’’ຕິ ກຸສລກິຣິຍາຍ ວຓ຺ຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ຈິຕກໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ເທວຏ຺ຐານໍເຍວ ຄຕາ.

ມຫາຊໂນປິ ສຕ຺ຕາຫໍ ສາຘຸກີຬິກໍ ກີຬິຕ຺ວາ ສພ຺ພຄນ຺ເຘຫິ ຈິຕກໍ ອກາສິ, ຈິຕກາ ເອກູນຣຕນສຕິກາ ອໂຫສິ. ເຖຣສ຺ສ ສຣີຣໍ ຈິຕກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຸສີຣກລາປເກຫິ ອາລິມ຺ເປສຸໍ. ອາຬາຫເນ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປວຕ຺ຕິ. ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖໂຣ ສພ຺ພຄນ຺ໂຘທເກນ ເຖຣສ຺ສ ຈິຕກໍ ນິພ຺ພາເປສິ. ຈຸນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ຘາຕຸໂຍ ປຣິສ຺ສາວເນ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ – ‘‘ນ ທານິ ມຍາ ອິເຘວ ສກ຺ກາ ຐາຕຸໍ, ມຍ຺ຫໍ ເຊຏ຺ຐຠາຕິກສ຺ສ ຘມ຺ມເສນາປຕິສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘາຕຸປຣິສ຺ສາວນໍ ເຖຣສ຺ສ ຈ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຄມາສິ. ເອກຏ຺ຐາເນປິ ຈ ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິໂຍ ອວສິຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ເອກຣຕ຺ຕິວາເສເນວ ສາວຕ຺ຖິໍ ປາປຸຓິ. ຕມຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອຖ ໂຂ ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຕຕ຺ຖ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທຕິ ເຍນ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິໂກ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ, ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ກສ຺ມາ ປເນສ ອຸຊຸກໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສີຕິ? ສຕ຺ຖຣິ ຈ ເຖເຣ ຈ ຄາຣເວນ. ເຊຕວນມຫາວິຫາເຣ ໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ກິຣສ຺ສ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ສຸນິວຕ຺ຖສຸປາຣຸຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ພຸທ຺ຘາ ນາມ ມຫາປາສາຓຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ວິຍ ຄຣຸໂນ, ຜຓກຕສປ຺ປ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆມຕ຺ຕວຣວາຣຓາທໂຍ ວິຍ ຈ ທຸຣາສທາ, ນ ສກ຺ກາ ມຍາ ອຸຊຸກເມວ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ, ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ເມ ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິໂກ ເຊຏ຺ຐຠາຕິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອຸຕ຺ຕມສຫາໂຍ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ອາທາຍ ສຕ຺ຖາຣາ ສທ຺ຘິໍ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຕ຺ຖຣິ ເຈວ ເຖເຣ ຈ ຄາຣເວນ ອຸປສງ຺ກມິ.

ອິທມສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣນ຺ຕິ ‘‘ອຍມສ຺ສ ປຣິໂຠຄປຕ຺ໂຕ, ອິທໍ ຘາຕຸປຣິສ຺ສາວນ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ເອເກກໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ປາຬິຍໍ ປນ ‘‘ອິທມສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ ວຸຕ຺ຕໍ. ກຖາປາຠຕນ຺ຕິ ກຖາມູລໍ. ມູລຎ຺ຫິ ປາຠຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍຖາຫ –

‘‘ອປ຺ປເກນປິ ເມຘາວີ, ປາຠເຕນ ວິຈກ຺ຂໂຓ;

ສມຸຏ຺ຐາເປຕິ ອຕ຺ຕານໍ, ອຓຸໍ ອຄ຺ຄິໍວ ສນ຺ຘມ’’ນ຺ຕິ. (ຊາ. ໑.໑.໔);

ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ. ກິໍ ປນິມິນາ ຠຄວາ ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພຕິ? ໂນ ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ. ອຍຎ຺ຫິ ອາຍສ຺ມາ ທິວາ ນວ ວາເຣ, ຣຕ຺ຕິໍ ນວ ວາເຣຕິ ເອກາຫໍ ອຏ຺ຐາຣສ ວາເຣ ອຸປຏ຺ຐານເມວ ຄຈ຺ຉຕິ. ທິວສສ຺ສ ປນ ສຕວາຣໍ ວາ ສຫສ຺ສວາຣໍ ວາ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ສມາໂນປິ ນ ອກາຣຓາ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອກໍ ປຎ຺ຫທ຺ວາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂສ ຕໍທິວສໍ ເຕນ ກຖາປາຠເຕນ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ເອວມາຫ. ອິທມສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣນ຺ຕິ ເຖໂຣປິ – ‘‘ອິທໍ ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ, ອິທຎ຺ຈ ຘາຕຸປຣິສ຺ສາວນ’’ນ຺ຕິ ປາຏິເຍກ຺ກໍເຍວ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂິ.

ສຕ຺ຖາ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ຘາຕຸປຣິສ຺ສາວນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖຕເລ ຐເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຸຣິມທິວເສ ອເນການິ ປາຏິຫາຣິຍສຕານິ ກຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພານໍ ອນຸຊານາເປສິ, ຕສ຺ສ ອິທານິ ອິມາ ສງ຺ຂວຓ຺ຓສນ຺ນິຠາ ຘາຕຸໂຍວ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ປູຣິຕປາຣມີ ເອສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ປວຕ຺ຕິຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ອນຸປວຕ຺ຕໂກ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ປຏິລທ຺ຘທຸຕິຍອາສໂນ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ປູຣິຕສາວກສນ຺ນິປາໂຕ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ຐເປຕ຺ວາ ມໍ ທສສຸ ຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ເສສຸ ປຎ຺ຎາຍ ອສທິໂສ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ມຫາປຎ຺ໂຎ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ປຸຖຸປຎ຺ໂຎ ຫາສປຎ຺ໂຎ ຊວນປຎ຺ໂຎ ຕິກ຺ຂປຎ຺ໂຎ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ໂຎ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ປວິວິຕ຺ໂຕ ອສໍສຏ຺ໂຐ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຈທໂກ ປາປຄຣຫີ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ປຎ຺ຈ ຊາຕິສຕານິ ປຏິລທ຺ຘມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ສາສເນ ປຖວີສມຂນ຺ຕິໂກ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ຉິນ຺ນວິສາຓອຸສຠສທິໂສ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ຈຓ຺ຑາລປຸຕ຺ຕສທິສນີຈຈິຕ຺ໂຕ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ. ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາປຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຕຸໂຍ, ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸປຎ຺ຎສ຺ສ ຫາສປຎ຺ຎສ຺ສ ຊວນປຎ຺ຎສ຺ສ ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎສ຺ສ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ຎສ຺ສ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ປວິວິຕ຺ຕສ຺ສ ອສໍສຏ຺ຐສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ, ໂຈທກສ຺ສ, ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປຄຣຫິສ຺ສ ຘາຕຸໂຍຕິ.

‘‘ໂຍ ປພ຺ພຊີ ຊາຕິສຕານິ ປຎ຺ຈ,

ປຫາຍ ກາມານິ ມໂນຣມານິ;

ຕໍ ວີຕຣາຄໍ ສຸສມາຫິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ,

ປຣິນິພ຺ພຸຕໍ ວນ຺ທຖ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ຂນ຺ຕິພໂລ ປຖວິສໂມ ນ ກຸປ຺ປຕິ,

ນ ຈາປິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສນ ວຕ຺ຕຕິ;

ອນຸກມ຺ປໂກ ກາຣຸຓິໂກ ຈ ນິພ຺ພຸໂຕ,

ປຣິນິພ຺ພຸຕໍ ວນ຺ທຖ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ຈຓ຺ຑາລປຸຕ຺ໂຕ ຍຖາ ນຄຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ,

ນີຈມໂນ ຈຣຕິ ກໂຬປິຫຕ຺ໂຖ;

ຕຖາ ອຍໍ ວິຫຣຕິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ,

ປຣິນິພ຺ພຸຕໍ ວນ຺ທຖ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ອຸສໂຠ ຍຖາ ຉິນ຺ນວິສາຓໂກ,

ອເຫຐຍນ຺ໂຕ ຈຣຕິ ປຸຣນ຺ຕເຣ ວເນ;

ຕຖາ ອຍໍ ວິຫຣຕິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ,

ປຣິນິພ຺ພຸຕໍ ວນ຺ທຖ ສາຣິປຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ອິຕິ ຠຄວາ ປຎ຺ຈຫິ ຄາຖາສເຕຫິ ເຖຣສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖສິ. ຍຖາ ຍຖາ ຠຄວາ ເຖຣສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖສິ, ຕຖາ ຕຖາ ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ພິຬາຣມຸເຂ ປກ຺ຂນ຺ຕກຸກ຺ກຸໂຏ ວິຍ ປເວຘຕິ. ເຕນາຫ ອປິຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ມຘຸຣກຊາໂຕ ວິຍ ກາໂຍຕິ ສພ຺ພໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ມຘຸຣກຊາໂຕຕິອາທີນໍ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ອິຘ ປນ ຘມ຺ມາຕິ ອຸທ຺ເທສປຣິປຸຈ຺ຉາຘມ຺ມາ ອຘິປ຺ເປຕາ. ຕສ຺ສ ຫິ ອຸທ຺ເທສປຣິປຸຈ຺ຉາຘມ຺ເມ ອຄຫິເຕ ວາ ຄເຫຕຸໍ, ຄຫິເຕ ວາ ສຊ຺ຌາຍໍ ກາຕຸໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປວຕ຺ຕຕິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ປຎ຺ຈປສາທວິຈິຕ຺ຣານິ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ເຖຣໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ອສ຺ສາເສສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ກິໍ ນຸ ໂຂ ເຕ, ອານນ຺ທ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ສີລກ຺ຂນ຺ຘນ຺ຕິ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣສີລໍ. ສມາຘິປຎ຺ຎາສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ວິມຸຕ຺ຕິ ປນ ໂລກຸຕ຺ຕຣາວ. ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ, ຕໍ ໂລກິຍເມວ. ໂອວາທໂກຕິ ໂອວາທທາຍໂກ. ໂອຕິຓ຺ໂຓຕິ ໂອຕິຓ຺ເຓສຸ ວຕ຺ຖູສຸ ນານປ຺ປກາເຣນ ໂອຕຣຓສີໂລ. ວິຎ຺ຎາປໂກຕິ ຘມ຺ມກຖາກາເລ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ກາຣຓຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາເປຕາ. ສນ຺ທສ຺ສໂກຕິ ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນວເສນ ເຕສໍ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ທສ຺ເສຕາ. ສມາທປໂກຕິ ‘‘ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ເອວໍ ຄຓ຺ຫາປໂກ. ສມຸຕ຺ເຕຊໂກຕິ ອພ຺ຠຸສ຺ສາຫໂກ. ສມ຺ປຫໍສໂກຕິ ປຏິລທ຺ຘຄຸເຓຫິ ໂມທາປໂກ ໂຊຕາປໂກ.

ອກິລາສຸ ຘມ຺ມເທສນາຍາຕິ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ‘‘ສີສໍ ວາ ເມ ຣຸຊ຺ຊຕິ, ຫທຍໍ ວາ ກຸຈ຺ຉິ ວາ ປິຏ຺ຐິ ວາ’’ຕິ ເອວໍ ໂອສກ຺ກນາກາຣວິຣຫິໂຕ ນິກ຺ກິລາສຸ ວິສາຣໂທ ເອກສ຺ສາປິ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ສີຫເວເຄເນວ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ອນຸຄ຺ຄາຫໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນນ຺ຕິ ປທສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ຂນ຺ຘກວຄ຺ເຄ ວິຕ຺ຖາຣິໂຕວ. ຘມ຺ໂມຊໍ ຘມ຺ມໂຠຄນ຺ຕິ ອຸຠເຍນປິ ຘມ຺ມປຣິໂຠໂຄວ ກຖິໂຕ. ຘມ຺ມານຸຄ຺ຄຫນ຺ຕິ ຘມ຺ເມນ ອນຸຄ຺ຄຫຓໍ.

ສຕ຺ຖາ ‘‘ອຕິວິຍ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ກິລມຕີ’’ຕິ ປຸນ ຕໍ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ນນຸ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ມຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປິເຍຫິ ມນາເປຫີຕິ ມາຕາປິຕາຠາຕາຠຄິນີອາທິເກຫິ ຊາຕິຍາ ນານາຠາໂວ, ມຣເຓນ ວິນາຠາໂວ, ຠເວນ ອຎ຺ຎຖາຠາໂວ. ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ, ອານນ຺ທ, ລພ຺ຠາຕິ ຕນ຺ຕິ ຕສ຺ມາ. ຍສ຺ມາ ສພ຺ເພຫິ ປິເຍຫິ ມນາເປຫິ ນານາຠາໂວ, ຕສ຺ມາ ທສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາປິ ສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາປິ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາປິ ຍມກປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາປິ ເທໂວໂຣຫນໍ ກຕ຺ວາປິ ຍໍ ຕໍ ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ຕຖາຄຕສ຺ສາປິ ສຣີຣໍ ມາ ປລຸຊ຺ຊີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ໂຣທນ຺ເຕນປິ ກນ຺ທນ຺ເຕນປິ ນ ສກ຺ກາ ຕໍ ກາຣຓໍ ລທ຺ຘຸນ຺ຕິ. ໂສ ປລຸຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ໂສ ຠິຊ຺ເຊຍ຺ຍ.

ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ໂຍຊນສຕຸພ຺ເພໂຘ ມຫາຊມ຺ພຸຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ທກ຺ຂິຓທິສໍ ຄໂຕ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນິໂກ ມຫາຂນ຺ໂຘ ວິຍ ຘມ຺ມເສນາປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ມຫາຂນ຺ເຘ ຠິນ຺ເນ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອນຸປຸພ຺ເພນ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜຜລາທີຫິ ຕໍ ຐານໍ ປູເຣຕຸໍ ສມຕ຺ຖສ຺ສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຂນ຺ຘສ຺ສ ອຠາໂວ ວິຍ ເຖເຣ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ໂສຬສນ຺ນໍ ປຎ຺ຎານໍ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທກ຺ຂິຓາສເນ ນິສີທນສມຕ຺ຖສ຺ສ ສາຣິປຸຕ຺ຕສທິສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠາໂວ. ຕາຍ ປຣິຠິນ຺ນາຍ ໂສ ຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຂນ຺ໂຘຕ຺ເວວ ຊາໂຕຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ສພ຺ພໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ມາ ປລຸຊ຺ຊີຕິ ນ ສກ຺ກາ ລທ຺ຘຸໍ, ຕສ຺ມາ.

໔-໕. ອຸກ຺ກເຈລສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໓໘໐-໓໘໑. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຈິຣປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສູຕິ ນຈິຣປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ທ຺ວີສຸ ອຄ຺ຄສາວເກສຸ. ເຕສຎ຺ຫິ ຘມ຺ມເສນາປຕິ ກຕ຺ຕິກມາສປຸຓ຺ຓມາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໂຕ ອຑ຺ຒມາສໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອມາວສຸໂປສເຖ. ສຕ຺ຖາ ທ຺ວີສຸ ອຄ຺ຄສາວເກສຸ ປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ມຫາມຓ຺ຑເລ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ອນຸປຸພ຺ເພນ ອຸກ຺ກເຈລນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຄງ຺ຄາປິຏ຺ເຐ ຣຊຕປຏ຺ຏວຓ຺ຓວາລິກາປຸລິເນ ວິຫາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອຈິຣປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສູ’’ຕິ. ເຍ ມຫນ຺ຕຕຣາ ຂນ຺ຘາ ເຕ ປລຸຊ຺ເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອິຘາປິ ໂຍຊນສຕຸພ຺ເພໂຘ ມຫາຊມ຺ພຸຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຕສ຺ສ ທກ຺ຂິຓໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣໂຕ ຈ ຄຕາ ປຓ຺ຓາສໂຍຊນິກາ ທ຺ເວ ມຫາຂນ຺ຘາ ວິຍ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ປຎ຺ຈເມ ທິຏ຺ຐີຕິ ກມ຺ມສ຺ສກທິຏ຺ຐິ.

໖. ອຸຕ຺ຕິຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໘໒. ຉຏ຺ເຐ ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍສ຺ສ ປາຣນ຺ຕິ ເຕຠູມກວຏ຺ຏສ຺ສ ປາຣຠູຕໍ, ນິພ຺ພານໍ.

໘. ພ຺ຣຫ຺ມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໘໔. ອຏ຺ຐເມ ກາເຍ ວາ ຠິກ຺ຂູຕິ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຠິກ຺ຂຸເຍວ ນຕ຺ຖິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ໂຍ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຕິ, ໂສ ກິເລສຠິນ຺ທເນນ ຠິກ຺ຂຸເຍວາຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເອກາຍນນ຺ຕິ ເອກມຄ຺ຄໍ. ຊາຕິກ຺ຂຍນ຺ຕທສ຺ສີຕິ ຊາຕິຍາ ຂໂຍຕິ ຈ ອນ຺ໂຕຕິ ຈ ນິພ຺ພານໍ, ຕໍ ປສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຄ຺ຄໍ ປຊານາຕີຕິ ເອກາຍນສງ຺ຂາຕໍ ເອກມຄ຺ຄຠູຕໍ ມຄ຺ຄໍ ປຊານາຕິ. ເອກາຍນມຄ຺ໂຄ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸພ຺ພຠາຄສຕິປຏ຺ຐານມຄ຺ໂຄ, ຕໍ ປຊານາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙. ເສທກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໘໕. ນວເມ ສຸມ຺ເຠສູຕິ ເອວໍນາມເກ ຊນປເທ. ເມທກຖາລິກາຕິ ເອວໍ ອິຕ຺ຖິລິງ຺ຄວເສນ ລທ຺ຘນາມໍ. ມມໍ ຣກ຺ຂ, ອຫໍ ຕໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍໍ ຕສ຺ສ ລທ຺ຘິ – ອາຈຣິໂຍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕວໍສໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ອຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ປກ຺ຂນ຺ຕປກ຺ຂນ຺ຕທິສໍ ອຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ, ສພ຺ພກາລຎ຺ຈ ວໍສຄ຺ຄໍ ອນຸລ຺ໂລເກນ຺ໂຕ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ນ ຣກ຺ຂຕິ ນາມ, ເອວໍ ອຣກ຺ຂິໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປຕິຕ຺ວາ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ. ວໍສໍ ປນ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ, ເຕນ ປກ຺ຂນ຺ຕປກ຺ຂນ຺ຕທິສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ, ສພ຺ພກາລຎ຺ຈ ວໍສຄ຺ຄໍ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ໂຕ ຕໍ ຣກ຺ຂຕິ ນາມ. ອນ຺ເຕວາສິໂກປິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ມິໂຄ ວິຍ ກີຬນ຺ໂຕ ອາຈຣິຍໍ ນ ຣກ຺ຂຕິ ນາມ. ເອວຎ຺ຫິ ສຕິ ຕິຂິຓວໍສໂກຏິ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຄລວາຏເກ ວາ ນລາເຏ ວາ ຐປິຕາ ຐິຕຏ຺ຐານໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອາຈາຣສມ຺ປນ຺ນຕາຍ ປນ ຍໂຕ ວໍໂສ ນມຕິ, ຕໂຕ ອນາເມນ຺ໂຕ ຕໍ ອາກຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ວິຍ ເອກໂຕຠາຄິຍໍ ກຕ຺ວາ ວາຕູປຖມ຺ຠໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຕິໍ ສູປຏ຺ຐິຕໍ ກຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈໂລວ ນິສີທນ຺ໂຕ ອາຈຣິຍໍ ຣກ຺ຂຕິ ນາມາຕິ.

ຕ຺ວໍ ອາຈຣິຍ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂ, ອຫໍ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍມຘິປ຺ປາໂຍ – ອາຈຣິໂຍ ວໍສໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ປກ຺ຂນ຺ຕປກ຺ຂນ຺ຕທິສໍຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ, ສພ຺ພກາລຎ຺ຈ ວໍສຄ຺ຄໍ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ໂຕ, ອຕ຺ຕານເມວ ຣກ຺ຂຕິ, ນ ອນ຺ເຕວາສິກໍ. ອນ຺ເຕວາສິໂກປິ ກາຍມ຺ປິ ເອກໂຕຠາຄິຍໍ ກຕ຺ວາ ວາຕູປຖມ຺ຠໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຕິໍ ສູປຏ຺ຐິຕໍ ກຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈໂລວ ນິສີທມາໂນ ອຕ຺ຕານໍເຍວ ຣກ຺ຂຕິ ນາມ, ນ ອາຈຣິຍໍ.

ໂສ ຕຕ຺ຖ ຎາໂຍຕິ ຍໍ ເມທກຖາລິກາ ອາຫ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຎາໂຍ, ໂສ ອຸປາໂຍ, ຕໍ ກາຣຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕິປຏ຺ຐານໍ ເສວິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ສຕິປຏ຺ຐານໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ອາເສວນາຍາຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານາເສວນາຍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຣໍ ຣກ຺ຂຕີຕິ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ກມ຺ມາຣາມຕາທີນິ ປຫາຍ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐາເນສຸ ມູລກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອາເສວນ຺ໂຕ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ນໍ ປໂຣ ທິສ຺ວາ – ‘‘ຠທ຺ທໂກ ວຕາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມ຺ມາປຏິປນ຺ໂນ’’ຕິ ຕສ຺ມິໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ສຄ຺ຄປຣາຍໂຓ ໂຫຕິ. ອຍໍ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຣໍ ຣກ຺ຂຕິ ນາມ.

ຂນ຺ຕິຍາຕິ ອຘິວາສນຂນ຺ຕິຍາ. ອວິຫິໍສາຍາຕິ ສປຸພ຺ພຠາຄາຍ ກຣຸຓາຍ. ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍາຕິ ສປຸພ຺ພຠາຄາຍ ເມຕ຺ຕາຍ. ອນຸທຍຕາຍາຕິ ອນຸວຑ຺ຒິຍາ, ສປຸພ຺ພຠາຄາຍ ມຸທິຕາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານໍ ຄໂຕ ຕີສຸ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣສຸ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານານິ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຌານໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ອຍໍ ປຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂຕິ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໑໐. ຊນປທກລ຺ຍາຓີສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໘໖. ທສເມ ຊນປທກລ຺ຍາຓີຕິ ຊນປທມ຺ຫິ ກລ຺ຍາຓີ ອຸຕ຺ຕມາ ຉສຣີຣໂທສຣຫິຕາ ປຎ຺ຈກລ຺ຍາຓສມນ຺ນາຄຕາ. ສາ ຫິ ຍສ຺ມາ ນາຕິທີຆາ ນາຕິຣສ຺ສາ, ນາຕິກິສາ ນາຕິຖູລາ, ນາຕິກາຬາ ນາຈ຺ໂຈທາຕາ, ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ, ມານຸສວຓ຺ຓໍ ອປ຺ປຕ຺ຕາ ທິພ຺ພວຓ຺ຓໍ, ຕສ຺ມາ ຉສຣີຣໂທສຣຫິຕາ. ຉວິກລ຺ຍາຓໍ, ມໍສກລ຺ຍາຓໍ, ນ຺ຫາຣຸກລ຺ຍາຓໍ, ອຏ຺ຐິກລ຺ຍາຓໍ, ວຍກລ຺ຍາຓນ຺ຕິ ອິເມຫິ ປນ ກລ຺ຍາເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ປຎ຺ຈກລ຺ຍາເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ນາມ. ຕສ຺ສາ ຫິ ອາຄນ຺ຕຸໂກຠາສກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ອຕ຺ຕໂນ ສຣີໂຣຠາເສເນວ ທ຺ວາທສຫຕ຺ຖຏ຺ຐາເນ ອາໂລກໍ ກໂຣຕິ, ປິຍງ຺ຄຸສາມາ ວາ ໂຫຕິ, ສຸວຓ຺ຓສາມາ ວາ, ອຍມສ຺ສາ ຉວິກລ຺ຍາຓຕາ. ຈຕ຺ຕາໂຣ ປນສ຺ສາ ຫຕ຺ຖປາທາ ມຸຂປຣິໂຍສານຎ຺ຈ ລາຂາຣສປຣິກມ຺ມກຕໍ ວິຍ ຣຕ຺ຕປວາຬຣຕ຺ຕກມ຺ພລສທິສໍ ໂຫຕິ, ອຍມສ຺ສາ ມໍສກລ຺ຍາຓຕາ. ວີສຕິ ປນ ນຂປຕ຺ຕານິ ມໍສໂຕ ອມຸຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ລາຂາຣສປູຣິຕານິ ວິຍ, ມຸຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ຂີຣຘາຣາສທິສານິ, ໂຫນ຺ຕິ ອຍມສ຺ສາ ນ຺ຫາຣຸກລ຺ຍາຓກຕາ. ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ທນ຺ຕາ ສຸຜຸສິຕາ ສຸໂຘຕວຊິຣປນ຺ຕິ ວິຍ ຂາຍນ຺ຕິ, ອຍມສ຺ສາ ອຏ຺ຐິກລ຺ຍາຓຕາ. ວີສຕິວສ຺ສສຕິກາປິ ປນ ສມານາ ໂສຬສວສ຺ສຸທ຺ເທສິກາ ວິຍ ໂຫຕິ ນິປ຺ປລິຕາ, ອຍມສ຺ສາ ວຍກລ຺ຍາຓຕາ.

ປຣມປາສາວິນີຕິ ເອຕ຺ຖ ປສວນໍ ປສາໂວ, ປວຕ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປສາໂວ ເອວ ປາສາໂວ. ປຣໂມ ປາສາໂວ ປຣມປາສາໂວ, ໂສ ອສ຺ສາ ອຕ຺ຖີຕິ ປຣມປາສາວິນີ. ນຈ຺ເຈ ຈ ຄີເຕ ຈ ອຸຕ຺ຕມປວຕ຺ຕິ ເສຏ຺ຐກິຣິຍາ, ອຸຕ຺ຕມເມວ ນຈ຺ຈໍ ນຈ຺ຈຕິ, ຄີຕໍ ວາ ຄາຍຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ອິເມສຸ ປນ ທ຺ວີສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນາວ ກຖິຕາຕິ.

ນາລນ຺ທວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ສີລຏ຺ຐິຕິວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ສີລສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໓໘໗-໓໘໘. ຕຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສີລານີຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລານິ. ທຸຕິເຍ ອຸມ຺ມງ຺ໂຄຕິ ປຎ຺ຫມຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຫຄເວສນໍ.

໓-໕. ປຣິຫານສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໓໘໙-໓໙໑. ຕຕິເຍ ປຣິຫານໍ ໂຫຕີຕິ ປຸຄ຺ຄລວເສນ ປຣິຫານໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ຫິ ພຸທ຺ເຘສຸ ຘຣນ຺ເຕສຸປິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ນ ຠາເວຕິ, ຕສ຺ສ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ນາມ ໂຫຕິ ເທວທຕ຺ຕາທີນໍ ວິຍ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ເສວ ຘມ຺ມນ຺ຕຣຘານໍ ກຖິຕໍ. ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈເມສຸ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໖. ປເທສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໙໒. ຉຏ຺ເຐ ປເທສໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາຕິ ປເທສໂຕ ຠາວິຕຕ຺ຕາ. ຈຕ຺ຕາໂຣ ຫິ ມຄ຺ເຄ ຕີຓິ ຈ ຜລານິ ນິພ຺ພຕ຺ເຕນ຺ເຕນ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປເທສໍ ຠາວິຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ.

໗. ສມຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໙໓. ສຕ຺ຕເມ ສມຕ຺ຕໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາຕິ ສມຕ຺ຕາ ຠາວິຕຕ຺ຕາ. ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ເຕນ ຫິ ສຕິປຏ຺ຐານາ ສມຕ຺ຕໍ ຠາວິຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ.

໘-໑໐. ໂລກສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໓໙໔-໓໙໖. ອຏ຺ຐເມ ມຫາຠິຎ຺ຎຕນ຺ຕິ ຉນ຺ນໍ ອຠິຎ຺ຎານໍ ວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຫສ຺ສໍ ໂລກໍ ອຠິຊານາມີຕິ ສຕຕວິຫາຣວເສເນວ ວຸຕ຺ຕໍ. ເຖໂຣ ກິຣ ປາໂຕວ ອຸຏ຺ຐາຍ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ເສນາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ອຕີເຕ ກປ຺ປສຫສ຺ສໍ, ອນາຄເຕ ກປ຺ປສຫສ຺ສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນປິ ສຫສ຺ສໍ ຈກ຺ກວາຬານໍ ຕສ຺ສາວຊ຺ຊນສ຺ສ ຄຕິໍ ອນຸພນ຺ຘຕິ. ອິຕິ ໂສ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ສຫສ຺ສໍ ໂລກໍ ອຠິຊານາຕິ, ອຍມສ຺ສ ສຕຕວິຫາໂຣ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສີລຏ຺ຐິຕິວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ອນນຸສ຺ສຸຕວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໔໐໑-໔໐໖. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ຄສ຺ສ ປຎ຺ຈເມ ວິທິຕາ ເວທນາຕິ ຍາ ເວທນາ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຕາວສ຺ສ ວິທິຕາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອພ຺ຠຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ນາມ. ຍາ ຈ ປນ ປຣິຄ຺ຄຫິເຕສຸ ວຕ຺ຖາຣມ຺ມເຓສຸ ປວຕ຺ຕາ ເວທນາ, ຕາປິ ວິທິຕາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອພ຺ຠຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ນາມ. ວິຕກ຺ກາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອນນຸສ຺ສຸຕວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ອມຕວຄ຺ໂຄ

໒. ສມຸທຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໐໘. ປຎ຺ຈມວຄ຺ຄສ຺ສ ທຸຕິເຍ ອາຫາຣສມຸທຍາ ກາຍສ຺ສ ສມຸທໂຍຕິ ອາຫາຣສມຸທເຍນ ກາຍສມຸທໂຍ. ເອເສວ ນໂຍ ເສເສສຸ. ມນສິກາຣສມຸທຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມຸທຍາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຘມ຺ມານໍ ສມຸທໂຍ, ອໂຍນິໂສມນສິກາຣສມຸທຍາ ນີວຣຓຘມ຺ມານໍ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສາຣມ຺ມຓສຕິປຏ຺ຐານາ ກຖິຕາ.

໔. ສຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໑໐. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ສຸທ຺ຘິກໍ ກຕ຺ວາ ສມຸທເຍ ກຖິເຕ ພຸຊ຺ຌນການໍ ອຊ຺ຌາສເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ.

໖. ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໑໒. ຉຏ຺ເຐ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ສີລານໍ ເຊຏ຺ຐກສີລໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕິປິຏກຈູຬນາຄຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ – ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວໂຣວ ສີລໍ, ອິຕຣານິ ຕີຓິ ສີລນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ວຕ຺ວາ ຕໍ ອນຸຊານນ຺ໂຕ ອາຫ – ‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ນາມ ຉທ຺ວາຣຣກ຺ຂຓມຕ຺ຕເມວ, ອາຊີວປາຣິສຸທ຺ຘິ ຘມ຺ເມເນວ ສເມນ ປຈ຺ຈຍຸປ຺ປຕ຺ຕິມຕ຺ຕກໍ, ປຈ຺ຈຍສນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ປຏິລທ຺ຘປຈ຺ຈເຍ ອິທມຕ຺ຖນ຺ຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນມຕ຺ຕກໍ. ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວໂຣວ ສີລໍ. ຍສ຺ສ ໂສ ຠິນ຺ໂນ, ອຍໍ ຉິນ຺ນສີໂສ ວິຍ ປຸຣິໂສ ຫຕ຺ຖປາເທ, ເສສານິ ຣກ຺ຂິສ຺ສຕີຕິ ນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ຍສ຺ສ ປນ ໂສ ອໂຣໂຄ, ອຍໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນສີໂສ ວິຍ ປຸຣິໂສ ຊີວິຕໍ, ເສສານິ ປຸນ ປາກຕິການິ ກຕ຺ວາ ຣກ຺ຂິຕຸມ຺ປິ ສກ຺ໂກຕີ’’ຕິ. ຕສ຺ມາ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວໂຣວ ສີລໍ, ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວເຣນ ສໍວຸໂຕຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ, ອຸເປໂຕ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອາຈາເຣນ ຈ ໂຄຈເຣນ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ອຓຸມຕ຺ເຕສູຕິ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກສຸ. ວຊ຺ເຊສູຕິ ອກຸສລຘມ຺ເມສຸ. ຠຍທສ຺ສາວີຕິ ຠຍທສ຺ສີ. ສມາທາຍາຕິ ສມ຺ມາ ອາທິຍິຕ຺ວາ. ສິກ຺ຂສ຺ສຸ ສິກ຺ຂາປເທສູຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ຕໍ ຕໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ສິກ຺ຂ, ຍໍ ຍໍ ປນ ກິຎ຺ຈິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂາໂກຏ຺ຐາເສສຸ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ກາຍິກໍ ວາ ວາຈສິກໍ ວາ, ຕໍ ຕໍ ສພ຺ພໍ ສມ຺ມາ ອາທາຍ ສິກ຺ຂສ຺ສູຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ. ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໑໔) ວຸຕ຺ໂຕ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສີລເມວ ກຖິຕໍ.

໗. ທຸຈ຺ຈຣິຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໑໓. ສຕ຺ຕເມ ກາຍສຸຈຣິຕວຈີສຸຈຣິຕານິ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສີລໍ, ມໂນສຸຈຣິຕໍ ອິຕຣານິ ຕີຓິ ສີລານີຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ກຖິຕໍ ໂຫຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ປຎ຺ຈສຕ຺ຕນວທສສຸ ກຸສລກມ຺ມປເຖສຸ ປຈ຺ຉິມາປິ ຕໂຍ ສີລໍ ໂຫຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ. ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕເມສຸ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອມຕວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ສຸທ຺ຘິກວຄ຺ໂຄ

໑. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໗໑. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍນ຺ຕິ ອິມານິ ຕີຓິ ຈຕຸຠູມກກຸສລວິປາເກສຸ ເຈວ ກິຣິຍາສຸ ຈ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຈຕຸຠູມກກຸສເລ ອກຸສເລ ວິປາເກ ກິຣິຍາຍາຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ອິຕິ ອິທໍ ສຸຕ຺ຕໍ ຈຕຸຠູມກສພ຺ພສງ຺ຄາຫກຘມ຺ມປຣິຈ຺ເຉທວເສນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໗. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໗໗. ສຕ຺ຕເມ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕີຕິ ທຸກ຺ຂສຈ຺ຈວເສນ ນ ປຊານນ຺ຕິ. ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕີຕິ ສມຸທຍສຈ຺ຈວເສນ ນ ປຊານນ຺ຕິ. ເອວໍ ນິໂຣຘໍ ນິໂຣຘສຈ຺ຈວເສນ, ປຏິປທໍ ມຄ຺ຄສຈ຺ຈວເສນາຕິ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ປນ ອຘິໂມກ຺ຂວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ ໂຫຕິ, ປຄ຺ຄຫວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ, ອຸປຏ຺ຐານວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ, ອວິກ຺ເຂປວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ, ທສ຺ສນວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຉນ຺ທວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ ໂຫຕິ, ຉນ຺ທວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ວີຣິຍສຕິສມາຘິປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ມນສິກາຣວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ມນສິກາຣວເສນ ອາວຊ຺ຊນສມຸທຍາ ວີຣິຍສຕິສມາຘິປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທໂຍ ໂຫຕີຕິ ເອວມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິເມສຸ ປຏິປາຏິຍາ ຉສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ຈຕຸສຈ຺ຈເມວ ກຖິຕໍ.

໘. ທຏ຺ຐພ຺ພສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໗໘. ອຏ຺ຐເມ ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສູຕິອາທິ ອິເມສໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສວິສເຍ ເຊຏ຺ຐກຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ຫິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕາ ຣາຊາຕິ ຣາຊປຎ຺ຈເມສຸ ສຫາເຍສຸ ‘‘ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວີຖິໍ ໂອຕິຓ຺ເຓສຸ ເອກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ – ‘‘ອິເມສໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາຣາທີນິ ເທຖາ’’ຕິ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ. ທຸຕິຍສ຺ສ, ຕຕິຍສ຺ສ, ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ – ‘‘ອິເມສໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາຣາທີນິ ເທຖາ’’ຕິ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ. ອຖ ສພ຺ພປຈ຺ຉາ ຣຎ຺ໂຎ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ກິຎ຺ຈາປິ ຣາຊາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອິສ຺ສໂຣ, ອິມສ຺ມິໍ ປນ ກາເລ ອຕ຺ຕໂນ ເຄເຫເຍວ – ‘‘ອິເມສໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາຣາທີນິ ເທຖາ’’ຕິ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ. ເອວເມວ ສທ຺ຘາປຎ຺ຈມເກສຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ເຕສຸ ສຫາເຍສຸ ເອກໂຕ ວີຖິໍ ໂອຕຣນ຺ເຕສຸ ວິຍ ເອກາຣມ຺ມເຓ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນສຸປິ ຍຖາ ປຐມສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ປຕ຺ວາ ອຘິໂມກ຺ຂລກ຺ຂຓໍ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ທຸຕິຍສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ສມ຺ມປ຺ປຘານານິ ປຕ຺ວາ ປຄ຺ຄຫລກ຺ຂຓໍ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ຕຕິຍສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ສຕິປຏ຺ຐານານິ ປຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐານລກ຺ຂຓໍ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ຌານວິໂມກ຺ເຂ ປຕ຺ວາ ອວິກ຺ເຂປລກ຺ຂຓໍ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ສພ຺ພປຈ຺ຉາ ຣຎ຺ໂຎ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ປນ ຍຖາ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ຣາຊາວ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ, ເອວເມວ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ປຕ຺ວາ ປຊານນລກ຺ຂຓໍ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕີຕິ.

໙-໑໐. ປຐມວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໗໙-໔໘໐. ນວເມ ສຕິເນປກ຺ເກນາຕິ ເອຕ຺ຖ ນິປກສ຺ສ ຠາໂວ ເນປກ຺ກໍ, ປຎ຺ຎາເຍຕໍ ນາມໍ. ກສ຺ມາ ປນ ສຕິຠາຊເນ ປຎ຺ຎາ ວຸຕ຺ຕາຕິ? ສຕິຍາ ພລວຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ. ພລວສຕິ ຫິ ອິຘ ອຘິປ຺ເປຕາ. ສາ ຈ ປຎ຺ຎາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາວ ພລວຕີ ໂຫຕິ, ນ ວິປ຺ປຍຸຕ຺ຕາຕິ ປຎ຺ຎາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຈິຣກຕນ຺ຕິ ຈິຣກາລໍ ກຕໍ ທານໍ ວາ ສີລໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ. ຈິຣຠາສິຕນ຺ຕິ ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ຐາເນ ອສຸກໍ ນາມ ຠາສິຕ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຈິຣກາເລ ຠາສິຕໍ. ໂວສ຺ສຄ຺ຄາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາຕິ ນິພ຺ພານາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ. ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາຕິ ອຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ອຸທຍພ຺ພຍປຣິຄ຺ຄຫິກາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສທ຺ຘາສຕິປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ປຸພ຺ພຠາຄານິ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ມິສ຺ສກໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕໂລກຸຕ຺ຕຣເມວ ກຖິຕໍ. ທສເມປິ ອຍເມວ ຘມ຺ມປຣິຈ຺ເຉໂທຕິ.

ສຸທ຺ຘິກວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ມຸທຸຕຣວຄ຺ໂຄ

໑. ປຏິລາຠສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໘໑. ທຸຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ອາຣພ຺ຠາຕິ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ປຏິຈ຺ຈ, ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕິນ຺ທ຺ຣິເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໒. ປຐມສໍຂິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໘໒. ທຸຕິເຍ ຕໂຕຕິ ວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລວເສນ ນິສ຺ສກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສມຕ຺ຕານິ ຫິ ປຣິປຸຓ຺ຓານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫີຕິ ເຕຫິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ມຸທຸຕຣານິ ອນາຄາມິມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສກທາຄາມິມຄ຺ຄສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ຘມ຺ມານຸສາຣິມຄ຺ຄສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສທ຺ຘານຸສາຣິມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ.

ຕຖາ ສມຕ຺ຕານິ ປຣິປຸຓ຺ຓານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອນາຄາມິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສກທາຄາມິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ຘມ຺ມານຸສາຣິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສທ຺ຘານຸສາຣິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ.

ສມຕ຺ຕານິ ປຣິປຸຓ຺ຓານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ອຣຫຕ຺ຕຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອນາຄາມິຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສກທາຄາມິຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານຸສາຣິສທ຺ຘານຸສາຣິໂນ ປນ ທ຺ເວປິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລາ, ມຄ຺ຄຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລວເສນ ເນສໍ ນານຕ຺ຕໍ ຊາຕນ຺ຕິ ອາຄມເນນປິ ມຄ຺ເຄນປິ. ສທ຺ຘານຸສາຣີ ປຸຄ຺ຄໂລ ຫິ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ໂຕ ປຣິປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ມຄ຺ຄໍ ປາປຸຓາຕິ, ຘມ຺ມານຸສາຣີ ເອເກນ ວາ ທ຺ວີຫິ ວາ ສວເນຫິ. ເອວໍ ຕາວ ເນສໍ ອາຄມເນນ ນານຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຘມ຺ມານຸສາຣິສ຺ສ ປນ ມຄ຺ໂຄ ຕິກ຺ໂຂ ໂຫຕິ, ສູຣໍ ຎາຓໍ ວຫຕິ, ອສງ຺ຂາເຣນ ອປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ຉິນ຺ທຕິ ກທລິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ ຕິຂິຓາ ອສິຘາຣາ. ສທ຺ຘານຸສາຣິສ຺ສ ນ ຕສ຺ສ ວິຍ ມຄ຺ໂຄ ຕິກ຺ໂຂ ໂຫຕິ, ນ ສູຣໍ ຎາຓໍ ວຫຕິ, ສສງ຺ຂາເຣນ ສປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ຉິນ຺ທຕິ ກທລິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ ອຕິຂິຓາ ອສິຘາຣາ. ກິເລສກ຺ຂເຍ ປນ ເຕສໍ ນານຕ຺ຕໍ ນຕ຺ຖິ. ອວເສສາ ຈ ກິເລສາ ຂີຍນ຺ຕິ.

໓. ທຸຕິຍສໍຂິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໘໓. ຕຕິເຍ ຕໂຕຕິ ຜລວເສນ ນິສ຺ສກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສມຕ຺ຕານິ ຫິ ປຣິປຸຓ຺ຓານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ອຣຫຕ຺ຕຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ອຣຫຕ຺ຕຜເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຣຫາ ນາມ ໂຫຕິ. ອຣຫຕ຺ຕຜລໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອນາຄາມິຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສກທາຄາມິຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂສຕາປນ຺ໂນ ນາມ ໂຫຕິ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍເວມຕ຺ຕຕາ ຜລເວມຕ຺ຕຕາ ໂຫຕີຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍນານຕ຺ເຕນ ຜລນານຕ຺ຕໍ, ຜລນານຕ຺ເຕນ ປຸຄ຺ຄລນານຕ຺ຕນ຺ຕິ.

໔. ຕຕິຍສໍຂິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໘໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ປຣິປູຣໍ ປຣິປູຣກາຣີ ອາຣາເຘຕີຕິ ປຣິປູຣໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ອາຣາເຘຕິ. ປເທສໍ ປເທສກາຣີຕິ ອວເສເສ ຕໂຍ ປເທສມຄ຺ເຄ ກໂຣນ຺ໂຕ ປເທສໍ ຜລຕ຺ຕຍມຕ຺ຕເມວ ອາຣາເຘຕິ. ອິຕິ ອິເມສຸ ຈຕູສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ມິສ຺ສກາເນວ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ກຖິຕານິ.

໕-໗. ປຐມວິຕ຺ຖາຣສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໘໕-໔໘໗. ປຎ຺ຈເມ ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫີຕິ ວິປສ຺ສນາວເສນ ນິສ຺ສກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ປຣິປຸຓ຺ຓານິ ຫິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອຸທ຺ຘໍໂສຕອກນິຏ຺ຐຄາມິສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ.

ອິມສ຺ມິໍ ປນ ຐາເນ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄເຍວ ຐຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ນິສ຺ສກ຺ການິ ນີຫຣິຕພ຺ພານິ. ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ຫິ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ມຸທຸຕຣານິ ປຐມອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ທຸຕິຍອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ຕຕິຍອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອຸທ຺ຘໍໂສຕອກນິຏ຺ຐຄາມິສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິໂນປິ ເອເຕວ ປຎ຺ຈ ຊນາ.

ອິທານິ ຕີຓິ ນິສ຺ສກ຺ການິ. ສກທາຄາມິມຄ຺ຄສ຺ສ ຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ມຸທຸຕຣານິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ເຄເຍວ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ມຸທຸຕຣານິ ຘມ຺ມານຸສາຣິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ເຕຫິປິ ມຸທຸຕຣານິ ສທ຺ຘານຸສາຣິມຄ຺ຄິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມານິ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວ. ອິເມສຸ ປນ ຕີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍາເນວ ກຖິຕານິ.

໘. ປຏິປນ຺ນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໘໘. ອຏ຺ຐເມ ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫີຕິ ມຄ຺ຄຜລວເສນ ນິສ຺ສກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕໍ ປາຬິຍໍ ວຸຕ຺ຕເມວ. ພາຫິໂຣຕິ ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫິ ປຸຄ຺ຄເລຫິ ພຫິຠູໂຕ. ປຸຖຸຊ຺ຊນປກ຺ເຂ ຐິໂຕຕິ ປຸຖຸຊ຺ຊນໂກຏ຺ຐາເສ ຐິໂຕ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ໂລກຸຕ຺ຕຣາເນວ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ກຖິຕານິ.

໙-໑໐. ສມ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໘໙-໔໙໐. ນວເມ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓິນ຺ທ຺ຣິໂຍ. ທສມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ຕທ຺ວເຍ ມິສ຺ສການິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ກຖິຕານີຕິ.

ມຸທຸຕຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ຉຬິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ

໒. ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໙໒. ຕຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ທຸຕິເຍ ອິຕ຺ຖິນ຺ທ຺ຣິຍນ຺ຕິອາທີສຸ ອິຕ຺ຖິຠາເວ ອິນ຺ທຏ຺ຐໍ ກໂຣຕີຕິ ອິຕ຺ຖິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ປຸຣິສຠາເວ ອິນ຺ທຏ຺ຐໍ ກໂຣຕີຕິ ປຸຣິສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຊີວິເຕ ອິນ຺ທຏ຺ຐໍ ກໂຣຕີຕິ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິກໍ ກິເຣຕໍ ສຸຕ຺ຕໍ. ສງ຺ຆມຊ຺ຌສ຺ມິຎ຺ຫິ ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ວຏ຺ຏິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ ກຖາ ອຸທປາທິ, ອຖ ຠຄວາ ວຏ຺ຏິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕີຓິມານິ ຠິກ຺ຂເວຕິອາທິມາຫ.

໓. ອຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໙໓. ຕຕິເຍ ອນຎ຺ຎາຕຎ຺ຎສ຺ສາມີຕິນ຺ທ຺ຣິຍນ຺ຕິ ‘‘ອນມຕຄ຺ເຄ ສໍສາເຣ ອຊານິຕປຸພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍນ຺ຕິ ເຕສໍເຍວ ຎາຕຘມ຺ມານໍ ອາຊານນາກາເຣນ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລາທີສຸ ຉສຸ ຐາເນສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອຎ຺ຎາຕາວິນ຺ທ຺ຣິຍນ຺ຕິ ອຎ຺ຎາຕາວີສຸ ອຣຫຕ຺ຕຜລຘມ຺ເມສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ເຕນ ເຕນາກາເຣນ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຎາຓສ຺ເສເວຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອິທມ຺ປິ ສຸຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິກເມວ. ສງ຺ຆມຊ຺ຌສ຺ມິຎ຺ຫິ ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ໂລກຸຕ຺ຕຣິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ ກຖາ ອຸທປາທິ, ອຖ ຠຄວາ ຕານິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານີຕິອາທິມາຫ.

໔. ເອກພີຊີສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໙໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫີຕິ ວິປສ຺ສນໂຕ ນິສ຺ສກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສມຕ຺ຕານິ ຫິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ຕໂຕ ມຸທຸຕຣານິ ອຸທ຺ຘໍໂສຕອກນິຏ຺ຐຄາມິສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ. ອິຘາປິ ປຸຣິມນເຍເນວ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄ ຐຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ນິສ຺ສກ຺ການິ ນີຫຣິຕພ຺ພານິ.

ຍຖາ ປນ ປຸຣິມນເຍ ສກທາຄາມິມຄ຺ເຄ ຐຕ຺ວາ ຕີຓິ ນິສ຺ສກ຺ການິ, ເອວມິຘ ປຎ຺ຈ ນີຫຣິຕພ຺ພານິ. ສກທາຄາມິມຄ຺ຄສ຺ສ ຫິ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ມຸທຸຕຣານິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ເຕຫິ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ມຸທຸຕຣານິ ເອກພີຊິອາທີນໍ ມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ.

ເອຕ຺ຖ ຈ ເອກພີຊີຕິອາທີສຸ ໂຍ ໂສຕາປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ເອກເມວ ອຕ຺ຕຠາວໍ ຊເນຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ອຍໍ ເອກພີຊີ ນາມ. ຍຖາຫ ‘‘ກຕໂມ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ເອກພີຊີ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ, ໂສ ເອກຎ຺ເຎວ ມານຸສກໍ ຠວໍ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ເອກພີຊີ’’ຕິ (ປຸ. ປ. ໓໓).

ໂຍ ປນ ທ຺ເວ ຕໂຍ ຠເວ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ໂກລໍໂກໂລ ນາມ. ຍຖາຫ ‘‘ກຕໂມ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂກລໍໂກໂລ. ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ, ໂສ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ກຸລານິ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂກລໍໂກໂລ’’ຕິ (ປຸ. ປ. ໓໒). ຕຕ຺ຖ ກຸລານີຕິ ຠວາ ເວທິຕພ຺ພາ. ‘‘ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ’’ຕິ ອິທໍ ເທສນາມຕ຺ຕເມວ, ຍາວ ຉຏ຺ຐຠວາ ສໍສຣນ຺ໂຕ ປນ ໂກລໍໂກໂລວ ໂຫຕິ.

ຍສ຺ສ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຣມາ ອຸປປຕ຺ຕິ, ອຏ຺ຐມໍ ຠວໍ ນາທິຍຕິ, ອຍໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ ນາມ. ຍຖາຫ ‘‘ກຕໂມ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ. ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ, ໂສ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເທເວ ຈ ມນຸສ຺ເສ ຈ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ’’ຕິ (ປຸ. ປ. ໓໑).

ຠຄວຕາ ຄຫິຕນາມວເສເນວ ເຈຕານິ ເຕສໍ ນາມານິ. ‘‘ເອຕ຺ຕກຎ຺ຫິ ຐານໍ ຄໂຕ ເອກພີຊີ ນາມ ໂຫຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ໂກລໍໂກໂລ, ເອຕ຺ຕກໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ’’ຕິ ຠຄວຕາ ເອເຕສໍ ນາມໍ ຄຫິຕໍ. ນິຍມໂຕ ປນ ‘‘ອຍໍ ເອກພີຊີ, ອຍໍ ໂກລໍໂກໂລ, ອຍໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ’’ຕິ ນຕ຺ຖິ.

ໂກ ປນ ເນສໍ ເອຕໍ ປເຠທໍ ນິຍເມຕີຕິ? ເກຈິ ປນ ເຖຣາ ‘‘ປຸພ຺ພເຫຕຸ ນິຍເມຕີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ເກຈິ ‘‘ປຐມມຄ຺ໂຄ’’, ເກຈິ ‘‘ອຸປຣິມ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ’’, ເກຈິ ‘‘ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ວິປສ຺ສນາ’’ຕິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ປຸພ຺ພເຫຕຸ ນິຍເມຕີ’’ຕິ ວາເທ ປຐມມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສໂຍ ກໂຕ ນາມ ໂຫຕິ, ອຸປຣິ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ ອນຸປນິສ຺ສຍາ ອຸປ຺ປນ຺ນາຕິ ວຈນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ‘‘ປຐມມຄ຺ໂຄ ນິຍເມຕີ’’ຕິ ວາເທ ອຸປຣິ ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ນິຣຕ຺ຖກຕາ ອາປຊ຺ຊຕິ. ‘‘ອຸປຣິ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ ນິຍເມນ຺ຕີ’’ຕິ ວາເທ ປຐມມຄ຺ເຄ ອນຸປ຺ປນ຺ເນວ ອຸປຣິ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ ອຸປ຺ປນ຺ນາຕິ ອາປຊ຺ຊຕິ. ‘‘ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ວິປສ຺ສນາ ນິຍເມຕີ’’ຕິ ວາໂທ ປນ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ສເຈ ຫິ ອຸປຣິ ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ວິປສ຺ສນາ ພລວຕີ ໂຫຕິ, ເອກພີຊີ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມນ຺ທຕຣາຍ ໂກລໍໂກໂລ, ຕໂຕ ມນ຺ທຕຣາຍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມຕິ.

ເອກຈ຺ໂຈ ຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ວຏ຺ຏຊ຺ຌາສໂຍ ໂຫຕິ ວຏ຺ຏາຠິຣໂຕ ປຸນປ຺ປຸນໍ ວຏ຺ຏສ຺ມິໍເຍວ ວິຈຣຕິ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ. ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ເສຏ຺ຐິ, ວິສາຂາ ອຸປາສິກາ, ຈູຬຣຖມຫາຣຖາ ເທວປຸຕ຺ຕາ, ອເນກວຓ຺ໂຓ ເທວປຸຕ຺ໂຕ, ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ, ນາຄທຕ຺ໂຕ ເທວປຸຕ຺ໂຕຕິ ອິເມ ຫິ ເອຕ຺ຕກາ ຊນາ ວຏ຺ຏຊ຺ຌາສຍາ ວຏ຺ຏາຠິຣຕາ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຉ ເທວໂລເກ ໂສເຘຕ຺ວາ ອກນິຏ຺ເຐ ຐຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອິເມ ອິຘ ນ ຄຫິຕາ. ນ ເກວລຎ຺ຈິເມ, ໂຍປິ ມນຸສ຺ເສສຸເຍວ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ໂຍປິ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເທເວສຸເຍວ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອປຣາປຣໍ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ອິເມປິ ອິຘ ນ ຄຫິຕາ. ກາເລນ ເທເວ, ກາເລນ ມນຸສ຺ເສ ສໍສຣິຕ຺ວາ ປນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓນ຺ໂຕວ ອິຘ ຄຫິໂຕ. ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມຕິ ອິທໍ ອິຘຏ຺ຐກໂວກິຓ຺ຓສຸກ຺ຂວິປສ຺ສກສ຺ສ ນາມໍ ກຖິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຘມ຺ມານຸສາຣີ ສທ຺ຘານຸສາຣີຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ຘຸຣານິ, ທ຺ເວ ສີສານິ, ທ຺ເວ ອຠິນິເວສາ – ສທ຺ຘາຘຸຣໍ, ປຎ຺ຎາຘຸຣໍ, ສທ຺ຘາສີສໍ, ປຎ຺ຎາສີສໍ, ສທ຺ຘາຠິນິເວໂສ, ປຎ຺ຎາຠິນິເວໂສຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ‘‘ສເຈ ສທ຺ຘາຍ ສກ຺ກາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ, ນິພ຺ພຕ຺ເຕສ຺ສາມິ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິ ສທ຺ຘໍ ຘຸຣໍ ກຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕິ, ໂສ ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ນາມ ໂຫຕິ. ຜລກ຺ຂເຓ ປນ ສທ຺ຘາວິມຸຕ຺ໂຕ ນາມ ຫຸຕ຺ວາ ເອກພີຊີ ໂກລໍໂກໂລ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມຕິ ຕິວິໂຘ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ເອເກໂກ ທຸກ຺ຂາປຏິປທາທິວເສນ ຈຕຸພ຺ພິຘຠາວໍ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ສທ຺ຘາຘຸເຣນ ທ຺ວາທສ ຊນາ ໂຫນ຺ຕິ.

ໂຍ ປນ ‘‘ສເຈ ປຎ຺ຎາຍ ສກ຺ກາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ, ນິພ຺ພຕ຺ເຕສ຺ສາມິ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎໍ ຘຸຣໍ ກຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕິ, ໂສ ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ນາມ ໂຫຕິ. ຜລກ຺ຂເຓ ປນ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ ນາມ ຫຸຕ຺ວາ ເອກພີຊິອາທິເຠເທນ ທ຺ວາທສເຠໂທວ ໂຫຕິ. ເອວໍ ທ຺ເວ ມຄ຺ຄຏ຺ຐາ ຜລກ຺ຂເຓ ຈຕຸວີສຕິ ໂສຕາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕີຕິ.

ຕິປິຏກຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ກິຣ ‘‘ຕີຓິ ປິຏການິ ໂສເຘສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣຕີຣໍ ຄໂຕ. ຕໍ ເອໂກ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ອຸປຏ຺ຐາສິ, ເຖໂຣ ອາຄມນກາເລ ‘‘ຄຈ຺ຉາມິ ອຸປາສກາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ກຫໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍານໍ ສນ຺ຕິກ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ສກ຺ກາ, ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ຄນ຺ຕຸໍ, ຠທ຺ທນ຺ຕໍ ປນ ນິສ຺ສາຍ ມຍາ ສາສນສ຺ສ ຄຸໂຓ ຎາໂຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຣມ຺ມຸຂາ ກີທິສໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມາມີ’’ຕິ? ອຖ ນໍ ເຖໂຣ ອາຫ – ‘‘ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸວີສຕິ ໂສຕາປນ຺ເນ ທ຺ວາທສ ສກທາຄາມີ ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສ ອນາຄາມີ ທ຺ວາທສ ອຣຫນ຺ເຕ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ເອວຣູປໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາຕິ.

໕-໑໐. ສຸທ຺ຘກສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໙໕-໕໐໐. ປຎ຺ຈເມ ຈກ຺ຂຸ ຈ ຕໍ ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕານໍ ຘມ຺ມານໍ ອາຘິປເຕຍ຺ຍສງ຺ຂາເຕນ ອິນ຺ທຏ຺ເຐນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈາຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ວຄ຺ເຄ ປຐມສຸຕ຺ຕຎ຺ເຈວ ຉຏ຺ຐາທີນິ ຈ ປຎ຺ຈາຕິ ຉ ສຸຕ຺ຕານິ ຈຕຸສຈ຺ຈວເສນ ກຖິຕານີຕິ.

ຉຬິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ

໑-໕. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໕໐໑-໕໐໕. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສຸຂຎ຺ຈ ຕໍ ສຫຊາຕານໍ ອາຘິປເຕຍ຺ຍສງ຺ຂາເຕນ ອິນ຺ທຏ຺ເຐນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈາຕິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ກາມາວຈຣາເນວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຣູປາວຈຣໍ ເສສໍ ເຕຠູມກໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຈຕຸຠູມກໍ. ທຸຕິຍາທີນິ ຈຕ຺ຕາຣິ ຈຕຸສຈ຺ຈວເສເນວ ກຖິຕານິ.

໖. ປຐມວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໐໖. ຉຏ຺ເຐ ກາຍິກນ຺ຕິ ກາຍປສາທວຕ຺ຖຸກໍ. ສຸຂນ຺ຕິ ອຍມສ຺ສ ສຣູປນິທ຺ເທໂສ. ສາຕນ຺ຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ, ມຘຸຣນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊນ຺ຕິ ກາຍສມ຺ຜສ຺ສໂຕ ຊາຕໍ. ສຸຂໍ ສາຕນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ເວທຍິຕນ຺ຕິ ອຍມສ຺ສ ສພ຺ພເວທນາສາຘາຣໂຓ ອຎ຺ຎຘມ຺ມວິສິຏ຺ໂຐ ສຠາວນິທ຺ເທໂສ. ອິມິນາ ນເຍນ ເສເສສຸປິ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ກາຍິກໍ ວາ ເຈຕສິກໍ ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ຈກ຺ຂາທໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປສາທກາເຍ ວຕ຺ຖຸໍ ກຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ກາຍິກນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ກາຍປສາທວຕ຺ຖຸກໍ ປນ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ.

໙. ກຏ຺ໂຐປມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໐໙. ນວເມ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຏ຺ຐານນ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຣຓີນໍ. ສງ຺ຆຏ຺ຏນສໂມຘານາຕິ ສງ຺ຆຏ຺ຏເນນ ເຈວ ສໂມຘາເນນ ຈ. ອຸສ຺ມາຕິ ອຸສຸມາກາໂຣ. ເຕໂຊຕິ ອຄ຺ຄິຘູໂມ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອຘຣາຣຓີ ວິຍ ວຕ຺ຖາຣມ຺ມຓໍ, ອຸຕ຺ຕຣາຣຓີ ວິຍ ຜສ຺ໂສ, ສງ຺ຆຏ຺ໂຏ ວິຍ ຜສ຺ສສງ຺ຆຏ຺ຏນໍ, ອຄ຺ຄິ ວິຍ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ວຕ຺ຖາຣມ຺ມຓໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣາຣຓີ ວິຍ, ຜສ຺ໂສ ອຘຣາຣຓີ ວິຍ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

໑໐. ອຸປ຺ປຏິປາຏິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໑໐. ທສມໍ ຍຖາຘມ຺ມຣເສນ ປຏິປາຏິຍາ ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອິມສ຺ມິໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍວິຠງ຺ເຄ ເສສສຸຕ຺ຕານິ ວິຍ ອເທສິຕຕ຺ຕາ ອຸປ຺ປຏິປາຏິກສຸຕ຺ຕໍ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີນິ ສພ຺ພານິ ປຈ຺ຈຍເວວຈນາເນວ. ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈ ປຊານາຕີຕິ ທຸກ຺ຂສຈ຺ຈວເສເນວ ປຊານາຕິ. ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍນ຺ຕິ ກຓ຺ຏເກນ ວາ ວິທ຺ຘສ຺ສ ມງ຺ກຸເລນ ວາ ທຏ຺ຐສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣເຓ ວາ ວລິຍາ ຜຸຏ຺ຐສ຺ສ ທຸກ຺ຂສຫຄຕໍ ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ເອຕສ຺ສ ສມຸທໂຍຕິ ປຊານາຕິ.

ປຣໂຕ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍນ຺ຕິອາທີສຸປິ ເຕສໍ ເຕສໍ ກາຣຓວເສເນວ ສມຸທໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣາທີນໍ ວາ ຫິ ສງ຺ຂາຣານໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາທີນໍ ວາ ສຕ຺ຕານໍ ວິນາເສນ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ເຕສໍ ວິນາສໍ ຕສ຺ສ ສມຸທໂຍຕິ ປຊານາຕິ. ສຸໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວຣສຍເນ ນິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາທສມ຺ພາຫນຕາລວຓ຺ຏວາຕາທິສມ຺ຜສ຺ເສນ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ຜສ຺ສໍ ຕສ຺ສ ສມຸທໂຍຕິ ປຊານາຕິ. ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣານໍ ປນ ສຕ຺ຕສງ຺ຂາຣານໍ ມນາປານໍ ປຏິລາຠວເສນ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ປຏິລາຠໍ ຕສ຺ສ ສມຸທໂຍຕິ ປຊານາຕິ. ມຊ຺ຌຕ຺ຕາກາເຣນ ປນ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ສຕ຺ຕສງ຺ຂາເຣສຸ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາກາຣໍ ຕສ຺ສ ສມຸທໂຍຕິ ປຊານາຕິ.

ກຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫີຕິອາທີສຸ ປນ ອຍໍ ເອກໂຕວ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ – ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຫິ ປຐມຊ຺ຌານສ຺ສ ອຸປຈາຣກ຺ຂເຓເຍວ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ປຫີນໍ ໂຫຕິ, ໂທມນສ຺ສາທີນິ ທຸຕິຍຊ຺ຌານາທີນໍ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ເຕສໍ ອຕິສຍນິໂຣຘຕ຺ຕາ ອຍໍ ຌາເນສຸເຍວ ນິໂຣໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ. ອຕິສຍນິໂຣໂຘ ຫິ ເຕສໍ ປຐມຊ຺ຌານາທີສຸ, ນ ນິໂຣໂຘເຍວ, ນິໂຣໂຘເຍວ ປນ ອຸປຈາຣກ຺ຂເຓ, ນາຕິສຍນິໂຣໂຘ. ຕຖາ ຫິ ນານາວຊ຺ຊເນ ປຐມຊ຺ຌານຸປຈາເຣ ນິຣຸທ຺ຘສ຺ສາປິ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຑໍສມກສາທິສມ຺ຜສ຺ເສນ ວາ ວິສມາສນຸປຕາເປນ ວາ ສິຍາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ອນ຺ໂຕອປ຺ປນາຍໍ. ອຸປຈາເຣ ວາ ນິຣຸທ຺ຘມ຺ເປຕໍ ນ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຣຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ປຏິປກ຺ເຂນ ອວິຫຕຕ຺ຕາ. ອນ຺ໂຕອປ຺ປນາຍໍ ປນ ປີຕິຜຣເຓນ ສພ຺ໂພ ກາໂຍ ສຸໂຂກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສຸໂຂກ຺ກນ຺ຕກາຍສ຺ສ ຈ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຣຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຏິປກ຺ເຂນ ວິຫຕຕ຺ຕາ. ນານາວຊ຺ຊເນເຍວ ຈ ທຸຕິຍຊ຺ຌານຸປຈາເຣ ປຫີນສ຺ສ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຍສ຺ມາ ເອຕໍ ວິຕກ຺ກວິຈາຣປຈ຺ຈເຍປິ ກາຍກິລມເຖ ຈິຕ຺ຕຸປຆາເຕ ຈ ສຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ວິຕກ຺ກວິຈາຣາຠາເວ ເນວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍຕ຺ຖ ປນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕຕ຺ຖ ວິຕກ຺ກວິຈາຣຠາເວ, ອປ຺ປຫີນາ ເອວ ຈ ທຸຕິຍຊ຺ຌານຸປຈາເຣ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາຕິ ຕຕ຺ຖສ຺ສ ສິຍາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ. ນ ຕ຺ເວວ ທຸຕິຍຊ຺ຌາເນ ປຫີນປຈ຺ຈຍຕ຺ຕາ. ຕຖາ ຕຕິຍຊ຺ຌານຸປຈາເຣ ປຫີນສ຺ສາປິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ປີຕິສມຸຏ຺ຐານປຓີຕຣູປຜຸຏ຺ຐກາຍສ຺ສ ສິຍາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຕຕິຍຊ຺ຌາເນ. ຕຕິຍຊ຺ຌາເນ ຫິ ສຸຂສ຺ສ ປຈ຺ຈຍຠູຕາ ປີຕິ ສພ຺ພໂສ ນິຣຸທ຺ຘາ. ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານຸປຈາເຣ ປຫີນສ຺ສາປິ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ອາສນ຺ນຕ຺ຕາ ອປ຺ປນາປ຺ປຕ຺ຕາຍ ອຸເປກ຺ຂາຍ ອຠາເວນ ສມ຺ມາ ອນຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ຈ ສິຍາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌາເນ. ຕສ຺ມາ ‘‘ເອຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອປຣິເສສຄ຺ຄຫຓໍ ກຕໍ.

ຍໍ ປເນຕ຺ຖ ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕຕ຺ຖ ອລາຠີ ສມາໂນ ອຸປ຺ປາທນຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ, ລາຠີ ສມາໂນ ສມາປຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍາຕິ ເອວມຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິເມສຸ ທ຺ວີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ສມ຺ມສນວາໂຣວ ກຖິໂຕຕິ.

ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ຊຣາວຄ຺ໂຄ

໑. ຊຣາຘມ຺ມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໑໑. ປຎ຺ຈມວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ປຈ຺ຉາຕເປຕິ ປາສາທຈ຺ຉາຍາຍ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຕ຺ຕາ ປາສາທສ຺ສ ປຈ຺ຉິມທິສາຠາເຄ ອາຕໂປ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສິນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປິຏ຺ຐິໍ ໂອຕາປຍມາໂນຕິ ຍສ຺ມາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສປິ ອຸປາທິນ຺ນກສຣີເຣ ອຸຓ຺ຫກາເລ ອຸຓ຺ຫໍ ໂຫຕິ, ສີຕກາເລ ສີຕໍ, ອຍຎ຺ຈ ຫິມປາຕສີຕສມໂຍ. ຕສ຺ມາ ມຫາຈີວຣໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ສູຣິຍຣສ຺ມີຫິ ປິຏ຺ຐິໍ ໂອຕາປຍມາໂນ ນິສີທິ.

ກິໍ ປນ ພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ສູຣິຍຣສ຺ມິ ອນ຺ໂຕ ປວິສິຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ? ນ ສກ຺ໂກຕິ. ເອວໍ ສນ຺ເຕ ກິໍ ຕາເປຕີຕິ? ຣສ຺ມິເຕຊໍ. ຍເຖວ ຫິ ຐິຕມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ປຣິມຓ຺ຑລາຍ ຉາຍາຍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ກິຎ຺ຈາປິ ສູຣິຍຣສ຺ມິໂຍ ສຣີຣໍ ນ ຜຸສນ຺ຕິ, ສພ຺ພທິສາສຸ ປນ ເຕໂຊ ຜຣຕິ, ອຄ຺ຄິຊາລາຫິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ວິຍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ສູຣິຍຣສ຺ມີສຸ ພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ປວິສິຕຸໍ ອສກ຺ກຸຓນ຺ຕີສຸປິ ສຕ຺ຖາ ເຕຊໍ ຕາເປນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອໂນມຊ຺ຊນ຺ໂຕຕິ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມກຣຓວເສນ ອນຸມຊ຺ຊນ຺ໂຕ. ອຈ຺ຉຣິຍໍ ຠນ຺ເຕຕິ ເຖໂຣ ຠຄວໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ມຫາຈີວຣໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອໍສກູຏານໍ ອນ຺ຕເຣ ສຸວຓ຺ຓາວຏ຺ຏໍ ວິຍ ເກສຄ຺ຄປ຺ປມາຓໍ ວລິຍາວຏ຺ຏໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ເອວຣູເປປິ ນາມ ສຣີເຣ ຊຣາ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ ສຎ຺ຊາຕສໍເວໂຄ ຊຣໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຄຣຫນຈ຺ຉຣິຍໍ ນາມ ກິເຣຕໍ.

ນ ເຈວໍ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຕາວ ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ຍຖາ ປກຕິຍາ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິສຸທ຺ໂຘ, ນ ເອວເມຕຣຫີຕິ ທີເປນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ຫິ ທຫຣກາເລ ສງ຺ກຸສຕສມພ຺ຠາຫຕໍ ອຸສຠຈມ຺ມໍ ວິຍ ວິຫຕວລິໂກ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຐປິໂຕ ຫຕ຺ໂຖ ຠສ຺ສເຕວ, ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ, ເຕລປຸຎ຺ຉນາກາຣປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຍ ໂຫຕິ. ມຫລ຺ລກກາເລ ປນ ສິຣາຊາລາ ມິລາຍນ຺ຕິ, ສນ຺ຘິປພ຺ພານິ ສິຖິລານິ ໂຫນ຺ຕິ, ມໍສໍ ອຏ຺ຐິໂຕ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ ສິຖິລຠາວໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ໂອລມ຺ພຕິ. ພຸທ຺ຘານໍ ປນ ເອວຣູປໍ ນ ໂຫຕິ. ອຎ຺ເຎສໍ ອປາກຏໍ, ສນ຺ຕິກາວຈຣຕ຺ຕາ ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ເສວ ປາກຏໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ.

ສິຖິລານິ ຈ ຄຕ຺ຕານີຕິ ອຎ຺ເຎສໍ ມຸເຂ ອໍສກູຏນ຺ຕເຣຫິ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ວລິໂຍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ສຕ຺ຖຸ ປເນຕໍ ນຕ຺ຖິ, ເຖໂຣ ຈ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອໍສກູຏານໍ ອນ຺ຕເຣ ວລິຍາວຏ຺ຏກໍ ທິສ຺ວາ ເອວມາຫ. ສພ຺ພານິ ວລິຍຊາຕານີຕິ ອິທມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ປາກຏວເສນ ເອວມາຫ – ສຕ຺ຖຸ ປນ ອຎ຺ເຎສໍ ວິຍ ວລິໂຍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ປຸຣໂຕ ປພ຺ຠາໂຣ ຈ ກາໂຍຕິ ສຕ຺ຖາ ພ຺ຣຫ຺ມຸຊຸຄຕ຺ໂຕ, ເທວນຄເຣ ສມຸສ຺ສິຕສຸວຓ຺ຓໂຕຣຓໍ ວິຍສ຺ສ ກາໂຍ ອຸຊຸກເມວ ອຸຄ຺ຄໂຕ. ມຫລ຺ລກກາເລ ປນ ກາໂຍ ປຸຣໂຕ ວງ຺ໂກ ໂຫຕິ, ສ຺ວາຍໍ ອຎ຺ເຎສໍ ອປາກໂຏ, ສນ຺ຕິກາວຈຣຕ຺ຕາ ປນ ເຖຣສ຺ເສວ ປາກໂຏ, ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ. ທິສ຺ສຕິ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນາມ ນ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍານິ. ຍໂຕ ປນ ປກຕິຍາ ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ, ອິທານິ ນ ຕຖາ ປຣິສຸທ຺ໂຘ, ອໍສກູຏນ຺ຕເຣ ວລິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຸຊຸກາໂຍ ປຸຣໂຕ ວງ຺ໂກ, ອິມິນາວ ກາຣເຓນ ຈກ຺ຂາທີນຎ຺ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ເຕນ ຠວິຕພ຺ພນ຺ຕິ ນຍຄ຺ຄາຫໂຕ ເອວມາຫ. ຘີ ຕໍ ຊມ຺ມິ ຊເຣ ອຕ຺ຖູຕິ ລາມເກ ຊເຣ ຘີ ຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ໂຫຕຸ, ຘິກ຺ກາໂຣ ຕໍ ຜຸສຕຸ. ພິມ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ຕຠາໂວ.

໒. ອຸຓ຺ຓາຠພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໑໒. ທຸຕິເຍ ໂຄຈຣວິສຍນ຺ຕິ ໂຄຈຣຠູຕໍ ວິສຍໍ. ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ຈກ຺ຂຸ ໂສຕສ຺ສ, ໂສຕໍ ວາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ເອວໍ ເອກໍ ເອກສ຺ສ ໂຄຈຣວິສຍໍ ນ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ. ສເຈ ຫິ ນີລາທິເຠທໍ ຣູປາຣມ຺ມຓໍ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ອຸປເນຍ຺ຍ – ‘‘ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ ຕາວ ນໍ ວວຕ຺ຖເປຫິ ວິຠາເວຫິ ‘ກິນ຺ນາເມຕໍ ອາຣມ຺ມຓ’’’ນ຺ຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ວິນາປິ ມຸເຂນ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມຕາຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ອເຣ, ອນ຺ຘພາລ, ວສ຺ສສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສມ຺ປິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ປຣິຘາວມາໂນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມຍາ ກຸຫິໍ ເອຕສ຺ສ ຊານນກໍ ລຠິສ຺ສສິ, ຕໍ ອາຫຣ, ຈກ຺ຂຸປສາເທ ອຸປເນຫິ, ອຫເມຕໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ຊານິສ຺ສາມິ – ຍທິ ວາ ນີລໍ, ຍທິ ວາ ປີຕກໍ. ນ ຫິ ເອໂສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວິສໂຍ, ມຍ຺ຫເມເວໂສ ວິສໂຍ’’ຕິ. ເສສທ຺ວາເຣສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວເມຕານິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ໂຄຈຣວິສຍໍ ນ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕິ ນາມ.

ກິໍ ປຏິສຣຓນ຺ຕິ ເອເຕສໍ ກິໍ ປຏິສຣຓໍ, ກິໍ ເອຕານິ ປຏິສຣນ຺ຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ມໂນ ປຏິສຣຓນ຺ຕິ ຊວນມໂນ ປຏິສຣຓໍ. ມໂນວ ເນສນ຺ຕິ ມໂນທ຺ວາຣິກຊວນມໂນວ ເອເຕສໍ ໂຄຈຣວິສຍໍ ຣຊ຺ຊນາທິວເສນ ອນຸໂຠຕິ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຫິ ຣູປທສ຺ສນມຕ຺ຕເມວ, ເອຕ຺ຖ ຣຊ຺ຊນໍ ວາ ທຸສ຺ສນໍ ວາ ມຸຍ຺ຫນໍ ວາ ນຕ຺ຖິ. ເອກສ຺ມິໍ ປນ ທ຺ວາເຣ ຊວນໍ ຣຊ຺ຊຕິ ວາ ທຸສ຺ສຕິ ວາ ມຸຍ຺ຫຕິ ວາ. ໂສຕວິຎ຺ຎາຓາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ອຸປມາ – ປຎ຺ຈ ກິຣ ທຸພ຺ພລໂຠຊກາ ຣາຊານໍ ເສວິຕ຺ວາ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ເອກສ຺ມິໍ ປຎ຺ຈກຸລິເກ ຄາເມ ປຣິຕ຺ຕກໍ ອາຍໍ ລຠິໍສຸ. ເຕສໍ ຕຕ຺ຖ ມຈ຺ຉຠາໂຄ ມໍສຠາໂຄ, ອທ຺ທຸກຫາປໂຓ ວາ ໂຍຕ຺ຕກຫາປໂຓ ວາ ມາສກຫາປໂຓ ວາ ອຏ຺ຐກຫາປໂຓ ວາ ໂສຬສກຫາປໂຓ ວາ ຈຕຸສຏ຺ຐິກຫາປໂຓ ວາ ທຓ຺ໂຑຕິ ເອຕ຺ຕກມຕ຺ຕເມວ ປາປຸຓາຕິ, ສຕວຕ຺ຖຸກໍ ປຎ຺ຈສຕວຕ຺ຖຸກໍ ສຫສ຺ສວຕ຺ຖຸກໍ ມຫາພລິໍ ຣາຊາວ ຄຓ຺ຫາຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຈກຸລິກຄາມາ ວິຍ ປຎ຺ຈປສາທາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ປຎ຺ຈ ທຸພ຺ພລໂຠຊກາ ວິຍ ປຎ຺ຈວິຎ຺ຎາຓານິ; ຣາຊາ ວິຍ ຊວນໍ, ທຸພ຺ພລໂຠຊການໍ ປຣິຕ຺ຕກອາຍປາປຸຓນໍ ວິຍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓາທີນໍ ຣູປທສ຺ສນາທິມຕ຺ຕໍ, ຣຊ຺ຊນາທິ ປນ ເອເຕສຸ ນຕ຺ຖິ. ຣຎ຺ໂຎ ມຫາພລິຄ຺ຄຫຓໍ ວິຍ ເຕສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ຊວນສ຺ສ ຣຊ຺ຊນາທີນິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ເອວເມຕ຺ຖ ມໂນຕິ ກຸສລາກຸສລຊວນໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ສຕິ ປຏິສຣຓນ຺ຕິ ມຄ຺ຄສຕິ ປຏິສຣຓໍ. ຊວນມໂນ ຫິ ມຄ຺ຄສຕິໍ ປຏິສຣຕິ. ວິມຸຕ຺ຕີຕິ ຜລວິມຸຕ຺ຕິ. ປຏິສຣຓນ຺ຕິ ຜລວິມຸຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ພານໍ ປຏິສຣຓໍ. ຕຎ຺ຫິ ສາ ປຏິສຣຕິ. ນາສກ຺ຂິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ປຣິຍນ຺ຕໍ ຄເຫຕຸນ຺ຕິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ປຣິຈ຺ເຉທໍ ປມາຓໍ ຄເຫຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ອປ຺ປຏິສຣຓໍ ຘມ຺ມໍ ‘‘ສປ຺ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ນິພ຺ພານໍ ນາເມຕໍ ອປ຺ປຏິສຣຓໍ, ນ ກິຎ຺ຈິ ປຏິສຣຕິ. ນິພ຺ພາໂນຄຘນ຺ຕິ ນິພ຺ພານພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ນິພ຺ພານໍ ອນຸປວິຏ຺ຐໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ມຄ຺ຄພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ. ນິພ຺ພານປຣາຍຓນ຺ຕິ ນິພ຺ພານໍ ປຣໍ ອຍນມສ຺ສ ປຣາ ຄຕິ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິພ຺ພານໍ ປຣິໂຍສານໍ ອວສານໍ ອສ຺ສາຕິ ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານໍ.

ມູລຊາຕາ ປຕິຏ຺ຐິຕາຕິ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຕສທ຺ຘາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິມມ຺ຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍຕິ ກິໍ ສນ຺ຘາຍາຫ? ຌານອນາຄາມິຕໍ. ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ສມເຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຐມມຄ຺ເຄນ ປຎ຺ຈ ອກຸສລຈິຕ຺ຕານິ ປຫີນານິ, ປຐມຊ຺ຌາເນນ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓານີຕິ ຌານອນາຄາມິຏ຺ຐາເນ ຐິໂຕ. ໂສ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ປຣິນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ. ສເຈ ປນສ຺ສ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ອນຸສາສນ຺ຕສ຺ສ ກມ຺ມນ຺ເຕ ວິຈາເຣນ຺ຕສ຺ສ ຌານໍ ນສ຺ສຕິ, ນຏ຺ເຐ ຌາເນ ຄຕິ ອນິພທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອນຏ຺ເຐ ປນ ນິພທ຺ຘາຕິ ອິມໍ ຌານອນາຄາມິຕໍ ສນ຺ຘາຍ ເອວມາຫ.

໓. ສາເກຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໑໓. ຕຕິເຍ ອຎ຺ຊນວເນຕິ ອຎ຺ຊນວຓ຺ຓປຸປ຺ຜານໍ ຣຸກ຺ຂານໍ ໂຣປິຕວເນ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຕໍ ສທ຺ຘາພລນ຺ຕິ ຕຎ຺ຫິ ອຘິໂມກ຺ຂລກ຺ຂເຓ ອິນ຺ທຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອສ຺ສທ຺ຘິເຍ ອກມ຺ປເນນ ສທ຺ຘາພລໍ. ອິຕເຣສໍ ປຄ຺ຄຫອຸປຏ຺ຐານອວິກ຺ເຂປປຊານນລກ຺ຂເຓສຸ ອິນ຺ທຏ຺ເຐນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍຠາໂວ, ໂກສຊ຺ຊມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈວິກ຺ເຂປາວິຊ຺ຊາສຸ ອກມ຺ປເນນ ພລຠາໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ເອກໂສຕໍ ວິຍ ສທ຺ຘາວີຣິຍສຕິສມາຘິປຎ຺ຎາວເສນ ເອເຕສໍ ນິນ຺ນານາກຣຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ, ທ຺ເວ ໂສຕານິ ວິຍ ອິນ຺ທຏ຺ຐອກມ຺ປນຏ຺ເຐຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍພລວເສນ ນານາກຣຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໔. ປຸພ຺ພໂກຏ຺ຐກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອມໂຕຄຘນ຺ຕິ ອມຕພ຺ຠນ຺ຕຣໍ. ອມຕປຣາຍຓນ຺ຕິ ອມຕນິພ຺ພຕ຺ຕິກໍ. ອມຕປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ອມຕນິຏ຺ຐໍ. ສາຘຸ ສາຘູຕິ ເຖຣສ຺ສ ພ຺ຍາກຣຓໍ ປສໍສນ຺ໂຕ ສາຘຸກາຣໍ ເທຕິ.

໕. ປຐມປຸພ຺ພາຣາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໑໕. ປຎ຺ຈເມ ຕທນ຺ວຍາຕິ ຕໍ ອນຸຄຈ຺ຉມານາ, ອນຸວຕ຺ຕມານາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸພ຺ພໂກຏ຺ຐກໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ປຏິປາຏິຍາ ຉສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ຜລິນ຺ທ຺ຣິຍາເນວ ກຖິຕານິ.

໑໐. ອາປຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໒໐. ທສເມ ອິເມ ໂຂ ເຕ ຘມ຺ມາຕິ ອຸປຣິ ສຫ ວິປສ຺ສນາຍ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ. ເຍ ເມ ປຸພ຺ເພ ສຸຕາວ ອເຫສຸນ຺ຕິ ເຍ ຘມ຺ມາ ມຍາ ປຸພ຺ເພ ‘‘ອຣຫຕ຺ຕຜລິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນາມ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ກເຖນ຺ຕານໍເຍວ ສຸຕາ ອເຫສຸໍ. ກາເຍນ ຈ ຜຸສິຕ຺ວາຕິ ນາມກາເຍນ ຈ ຜຸສິຕ຺ວາ ປຏິລຠິຕ຺ວາ. ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌ ປສ຺ສາມີຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປສ຺ສາມິ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ສທ຺ຘາຕິ ອຍໍ ກຕຣສທ຺ຘາ? ຈຕູຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ສທ຺ຘາ ເຫຏ຺ຐາ ກຖິຕາວ, ອຍໍ ປນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓສທ຺ຘາ. ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສທ຺ຘາ ຫິ ມິສ຺ສກາ, ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓສທ຺ຘາ ໂລກິຍາວ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຊຣາວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

໖. ສູກຣຂຕວຄ຺ໂຄ

໑. ສາລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໒໑. ຉຏ຺ຐວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສູເຣນາຕິ ສູຣຠາເວນ. ໂພຘາຍາຕິ ພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ.

໒. ມລ຺ລິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໒໒. ທຸຕິເຍ ມລ຺ເລສູຕິ ເອວໍນາມເກ ຊນປເທ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ມິສ຺ສການິ, ອຣິຍຎາຓໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ. ຕມ຺ປິ ປນ ຈຕຸກ຺ກິນ຺ທ຺ຣິຍນິສ຺ສິຕໍ ກຕ຺ວາ ມິສ຺ສກນ຺ຕິ ຠາເຊຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

໓. ເສຂສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໒໓. ຕຕິເຍ ນ ເຫວ ໂຂ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕີຕິ ນ ນາມກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ຜຸສິຕຸໍ ປຏິລຠິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌ ປສ຺ສຕີຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓປຎ຺ຎາຍ ປນ ‘‘ອຸປຣິ ອຣຫຕ຺ຕຜລິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນາມ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຊານາຕິ. ອເສຂຠູມິຍໍ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕີຕິ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ປຎ຺ຎາຍາຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓປຎ຺ຎາຍ ‘‘ອຣຫຕ຺ຕຜລິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນາມ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຊານາຕິ. ນ ກຸຫິຎ຺ຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈີຕິ ທ຺ເວປິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎເວວຈນາເນວ, ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຠເວ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂລກຸຕ຺ຕຣານິ, ຉ ໂລກິການິ ວຏ຺ຏນິສ຺ສິຕາເນວ ກຖິຕານິ.

໔-໕. ປທສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໕໒໔-໕໒໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຍານິ ການິຈິ ປທານິ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ຍານິ ການິຈິ ຘມ຺ມປທານິ, ເຍ ເກຈິ ຘມ຺ມໂກຏ຺ຐາສາ, ພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໖-໗. ປຕິຏ຺ຐິຕສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໕໒໖-໕໒໗. ຉຏ຺ເຐ ຈິຕ຺ຕໍ ຣກ຺ຂຕິ ອາສເວສຸ ຈ ສາສເວສຸ ຈ ຘມ຺ເມສູຕິ ເຕຠູມກຘມ຺ເມ ອາຣພ຺ຠ ອາສວຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາເຣນ຺ໂຕ ອາສເວສຸ ຈ ສາສເວສຸ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຣກ຺ຂຕິ ນາມ. ສຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໘. ສູກຣຂຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໒໘. ອຏ຺ຐເມ ສູກຣຂຕາຍນ຺ຕິ ສູກຣຂຕເລເຓ. ກສ຺ສປພຸທ຺ຘກາເລ ກິຣ ຕໍ ເລຓໍ ເອກສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕເຣ ປຖວິຍາ ວຑ຺ຒມານາຍ ອນ຺ໂຕຠູມິຄຕໍ ຊາຕໍ. ອເຖກທິວສໍ ເອໂກ ສູກໂຣ ຕສ຺ສ ຉທນປຣິຍນ຺ຕສມີເປ ປໍສຸໍ ຂຓິ. ເທເວ ວຸຏ຺ເຐ ປໍສຸ ໂຘຕາ, ຉທນປຣິຍນ຺ໂຕ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ເອໂກ ວນຈຣໂກ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຸພ຺ເພ ສີລວນ຺ເຕຫິ ປຣິຠຸຕ຺ຕຏ຺ຐາເນນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ປໍສຸໍ ອປເນຕ຺ວາ ເລຓໍ ໂສເຘຕ຺ວາ ກຸຏິປຣິກ຺ເຂປໍ ກຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ສຸປຣິນິຏ຺ຐິຕສຸຘາກມ຺ມຈິຕ຺ຕກມ຺ມໍ ຣຊຕປຏ຺ຏສທິສາຍ ວາລິກາຍ ສນ຺ຖຣິຕໍ ປຣິເວຓໍ ກຕ຺ວາ ມຎ຺ຈປີຐໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ວສນຕ຺ຖາຍ ອທາສິ, ເລຓໍ ຄມ຺ຠີຣໍ ອໂຫສິ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອາຣຸຫິຕພ຺ພໍ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣນ຺ຕິ ຠາວນປຸໍສກໍ, ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣີ ຫຸຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ. ສປ຺ປຕິສ຺ໂສຕິ ສເຊຏ຺ຐໂກ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສູກຣຂຕວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

໗. ໂພຘິປກ຺ຂິຍວຄ຺ໂຄ

໕໓໑-໖໕໐. ສຕ຺ຕມວຄ຺ເຄ ສຕ຺ຕ ຜລານິ ປຸພ຺ພຠາຄານິ, ເຕສໍ ເຫຏ຺ຐາ ທ຺ເວ ຜລານິ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ມິສ຺ສການິ. ເສສເມຕ຺ຖ ອິໂຕ ປຣຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ສມ຺ມປ຺ປຘານສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໖໕໑-໗໐໔. ສມ຺ມປ຺ປຘານສໍຍຸຕ຺ເຕ ສກເລປິ ປຸພ຺ພຠາຄວິປສ຺ສນາວ ກຖິຕາຕິ.

ສມ຺ມປ຺ປຘານສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ພລສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗໐໕-໘໑໒. ພລສໍຍຸຕ຺ເຕ ພລານິ ມິສ຺ສກາເນວ ກຖິຕານິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ພລສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອິທ຺ຘິປາທສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຈາປາລວຄ຺ໂຄ

໑. ອປາຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໑໓. ອິທ຺ຘິປາທສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ຉນ຺ທໍ ນິສ຺ສາຍ ປວຕ຺ໂຕ ສມາຘິ ຉນ຺ທສມາຘິ. ປຘານຠູຕາ ສງ຺ຂາຣາ ປຘານສງ຺ຂາຣາ. ສມນ຺ນາຄຕນ຺ຕິ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ອຸເປຕໍ. ອິທ຺ຘິຍາ ປາທໍ, ອິທ຺ຘິຠູຕໍ ວາ ປາທນ຺ຕິ ອິທ຺ຘິປາທໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ອິທ຺ຘິປາທວິຠງ຺ເຄ (ວິຠ. ໔໓໑ ອາທໂຍ) ອາຄໂຕວ. ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໒.໓.໖໙ ອາທໂຍ) ປນສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ທີປິໂຕ. ຕຖາ ມຄ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ຄສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ເຕສຸ ເຈວ ອິຘ ຈ ເອກປຣິຈ຺ເຉໂທວ.

໕. ອິທ຺ຘິປເທສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໑໗. ປຎ຺ຈເມ ອິທ຺ຘິປເທສນ຺ຕິ ຕໂຍ ຈ ມຄ຺ເຄ ຕີຓິ ຈ ຜລານິ.

໖. ສມຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໑໘. ຉຏ຺ເຐ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລເມວ. ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປນ ນວສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ວິວຏ຺ຏປາທກາ ເອວ ອິທ຺ຘິປາທາ ກຖິຕາ.

໑໐. ເຈຕິຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໒໒. ທສເມ ນິສີທນນ຺ຕິ ຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ອຸເທນໍ ເຈຕິຍນ຺ຕິ ອຸເທນຍກ຺ຂສ຺ສ ເຈຕິຍຏ຺ຐາເນ ກຕວິຫາໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂຄຕມກາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຠາວິຕາຕິ ວຑ຺ຒິຕາ. ພຫຸລີກຕາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຕາ. ຍານີກຕາຕິ ຍຸຕ຺ຕຍານໍ ວິຍ ກຕາ. ວຕ຺ຖຸກຕາຕິ ປຕິຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ວຕ຺ຖຸ ວິຍ ກຕາ. ອນຸຏ຺ຐິຕາຕິ ອຘິຏ຺ຐິຕາ. ປຣິຈິຕາຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ຈິຕາ ສຸວຑ຺ຒິຕາ. ສຸສມາຣທ຺ຘາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສມາຣທ຺ຘາ.

ອິຕິ ອນິຍເມນ ກເຖຕ຺ວາ ປຸນ ນິຍເມຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂຕິອາທິມາຫ. ເອຕ຺ຖ ຈ ກປ຺ປນ຺ຕິ ອາຍຸກປ຺ປໍ, ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຍໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ, ຕໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ກປ຺ປາວເສສໍ ວາຕິ ‘‘ອປ຺ປໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕວສ຺ສສຕໂຕ ອຕິເຣກໍ ວາ. ມຫາສີວຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ ‘‘ພຸທ຺ຘານໍ ອຏ຺ຐາເນ ຄຊ຺ຊິຕໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຍເຖວ ຫິ ເວຬຸວຄາມເກ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ມາຣຓນ຺ຕິກເວທນໍ ທສ ມາເສ ວິກ຺ຂມ຺ເຠສິ, ເອວໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ທສ ທສ ມາເສປິ ວິກ຺ຂມ຺ເຠນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠທ຺ທກປ຺ປເມວ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ກສ຺ມາ ປນ ນ ຐິໂຕຕິ? ອຸປາທິຓ຺ຓກສຣີຣໍ ນາມ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈາທີຫິ ອຠິຠຸຍ຺ຍຕິ, ພຸທ຺ຘາ ນາມ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈາທິຠາວໍ ອປຕ຺ວາວ ປຎ຺ຈເມ ອາຍຸໂກຏ຺ຐາເສ ພຫຸຊນສ຺ສ ປິຍມນາປກາເລເຍວ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ. ພຸທ຺ຘານຸພຸທ຺ເຘສຸ ຈ ມຫາສາວເກສຸ ປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ເອກເກນ ຂາຓຸເກນ ວິຍ ຐາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ທຫຣສາມເຓຣປຣິວາຣິເຕນ ວາ, ຕໂຕ – ‘‘ອໂຫ ພຸທ຺ຘານໍ ປຣິສາ’’ຕິ ຫີເຬຕພ຺ພຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕສ຺ມາ ນ ຐິໂຕຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕປິ ໂສ ປນ ນ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ‘‘ອາຍຸກປ຺ໂປ’’ຕິ ອິທເມວ ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ນິຍມິຕໍ.

ຍຖາ ຕໍ ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ເອຕ຺ຖ ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຏຈິຕ຺ໂຕ ອຎ຺ໂຎປິ ໂກຈິ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ, ເອວເມວ ນາສກ຺ຂິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາໂຣ ຫິ ຍສ຺ສ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ທ຺ວາທສ ວິປລ຺ລາສາ ອປ຺ປຫີນາ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍຸຏ຺ຐາຕິ. ເຖຣສ຺ສ ຈ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວິປລ຺ລາສາ ອປ຺ປຫີນາ, ເຕນສ຺ສ ມາໂຣ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍຸຏ຺ຐາສິ. ໂສ ປນ ຈິຕ຺ຕປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກິໍ ກໂຣຕີຕິ? ເຠຣວໍ ຣູປາຣມ຺ມຓໍ ວາ ທສ຺ເສຕິ, ສທ຺ທາຣມ຺ມຓໍ ວາ ສາເວຕິ, ຕໂຕ ສຕ຺ຕາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວາ ສຕິໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວິວຏມຸຂາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ມຸເຂນ ຫຕ຺ຖໍ ປເວເສຕ຺ວາ ຫທຍໍ ມທ຺ທຕິ, ເຕ ວິສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ເຖຣສ຺ສ ປເນສ ມຸເຂ ຫຕ຺ຖໍ ປເວເສຕຸໍ ກິໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ? ເຠຣວາຣມ຺ມຓໍ ປນ ທສ຺ເສຕິ, ຕໍ ທິສ຺ວາ ເຖໂຣ ນິມິຕ຺ໂຕຠາສໍ ນ ປຏິວິຊ຺ຌິ. ຊານນ຺ໂຕເຍວ ຠຄວາ ກິມຕ຺ຖໍ ຍາວຕຕິຍກໍ ອາມນ຺ເຕສີຕິ. ປຣໂຕ ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ’’ຕິ ຍາຈິເຕ ‘‘ຕຸຍ຺ເຫເວຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຸຍ຺ເຫເວຕໍ ອປຣທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ໂທສາໂຣປເນນ ໂສກຕນຸກຣຓຕ຺ຖໍ.

ມາໂຣ ປາປິມາຕິ ເອຕ຺ຖ ສຕ຺ເຕ ອນຕ຺ເຖ ນິໂຍເຊນ຺ໂຕ ມາເຣຕີຕິ ມາໂຣ. ປາປິມາຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ໂສ ຫິ ປາປຘມ຺ມສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ‘‘ປາປິມາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຓ຺ໂຫ, ອນ຺ຕໂກ, ນມຸຈິ, ປມຕ຺ຕພນ຺ຘູຕິປິ ຕສ຺ເສວ ນາມານິ. ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາຕິ ອຍຎ຺ຫິ ຠຄວໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຕ຺ຕິຍາ ອຏ຺ຐເມ ສຕ຺ຕາເຫ ໂພຘິມຓ຺ຑໍເຍວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ຠຄວາ ຍທຕ຺ຖໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ປາຣມິໂຍ ປູຣິຕາ, ໂສ ໂວ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ປຏິວິທ຺ຘໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ, ກິໍ ໂວ ໂລກວິຈຣເຓນາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຍຖາ ອຊ຺ຊ, ເອວເມວ – ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ, ສຸຄໂຕ,’’ຕິ ຍາຈິ. ຠຄວາ ຈສ຺ສ ‘‘ນ ຕາວາຫ’’ນ຺ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ປຏິກ຺ຂິປິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາ, ຠນ຺ເຕ,’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ວິຍຕ຺ຕາຕິ ມຄ຺ຄວເສນ ພ຺ຍຕ຺ຕາ. ຕເຖວ ວິນີຕາ. ຕຖາ ວິສາຣທາ. ພຫຸສ຺ສຸຕາຕິ ເຕປິຏກວເສນ ພຫຸ ສຸຕເມເຕສນ຺ຕິ ພຫຸສ຺ສຸຕາ. ຕເທວ ຘມ຺ມໍ ຘາເຣນ຺ຕີຕິ ຘມ຺ມຘຣາ. ອຖ ວາ ປຣິຍຕ຺ຕິພຫຸສ຺ສຸຕາ ເຈວ ປຏິເວຘພຫຸສ຺ສຸຕາ ຈ, ປຣິຍຕ຺ຕິປຏິເວຘຘມ຺ມານໍເຍວ ຘາຣຓໂຕ ຘມ຺ມຘຣາຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາຕິ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອນຸຘມ຺ມຠູຕໍ ວິປສ຺ສນາຘມ຺ມໍ ປຏິປນ຺ນາ. ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາຕິ ອນຸຈ຺ຉວິກປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ນາ. ອນຸຘມ຺ມຈາຣິໂນຕິ ອນຸຘມ຺ມຈຣຓສີລາ. ສກໍ ອາຈຣິຍກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອາຈຣິຍວາທໍ. ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີຕິອາທີນິ ສພ຺ພານິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ເສວ ເວວຈນານິ. ສຫຘມ຺ເມນາຕິ ສເຫຕຸເກນ ສກາຣເຓນ ວຈເນນ. ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍນ຺ຕິ ຍາວ ນິຍ຺ຍານິກໍ ກຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ.

ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ສິກ຺ຂຕ຺ຕຍສງ຺ຄຫິຕໍ ສກລໍ ສາສນພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ. ອິທ຺ຘນ຺ຕິ ສມິທ຺ຘໍ ຌານສ຺ສາທວເສນ. ຜີຕນ຺ຕິ ວຸຑ຺ຒິປຕ຺ຕໍ ສພ຺ພປາລິຜຸລ຺ລໍ ວິຍ ອຠິຎ຺ຎາສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ. ວິຕ຺ຖາຣິກນ຺ຕິ ວິຕ຺ຖຕໍ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ທິສາຠາເຄ ປຕິຏ຺ຐິຕວເສນ. ພາຫຸຊຎ຺ຎນ຺ຕິ ພຫູຫິ ຎາຕໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ ມຫາຊນາຠິສມຍວເສນ. ປຸຖຸຠູຕນ຺ຕິ ສພ຺ພາກາເຣນ ປຸຖຸລຠາວປຕ຺ຕໍ. ກຖໍ? ຍາວ ເທວມນຸສ຺ເສຫິ ສຸປ຺ປກາສິຕໍ, ຍຕ຺ຕກາ ວິຎ຺ຎຸຊາຕິກາ ເທວາ ເຈວ ມນຸສ຺ສາ ຈ ອຕ຺ຖິ, ສພ຺ເພຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ປກາສິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກຕິ ນິຣາລໂຍ. ຕ຺ວຎ຺ຫິ ປາປິມ ອຏ຺ຐມສຕ຺ຕາຫໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ສຸຄໂຕ’’ຕິ ວິຣວນ຺ໂຕ ອາຫິຓ຺ຑິຕ຺ຖ, ອຊ຺ຊ ທານິ ປຏ຺ຐາຍ ວິຄຕຸສ຺ສາໂຫ ໂຫຫິ, ມາ ມຍ຺ຫໍ ປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖໍ ວາຍາມໍ ກໂຣຫີຕິ ວທຕິ.

ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊີຕິ ສຕິໍ ສູປຏ຺ຐິຕໍ ກຕ຺ວາ ຎາເຓນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ວິສ຺ສຊິ ປຊຫິ. ຕຕ຺ຖ ນ ຠຄວາ ຫຕ຺ເຖນ ເລຑ຺ຑຸໍ ວິຍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊິ, ເຕມາສມຕ຺ຕເມວ ປນ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຣໍ ນ ສມາປຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ໂອສ຺ສຊີ’’ຕິ. ອຸສ຺ສຊີຕິປິ ປາໂຐ. ມຫາຠູມິຈາໂລຕິ ມຫນ຺ໂຕ ປຖວິກມ຺ໂປ. ຕທາ ກິຣ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ. ຠິໍສນໂກຕິ ຠຍຊນໂກ. ເທວທຸນ຺ທຸຠິໂຍ ຈ ຜລິໍສູຕິ ເທວເຠຣິໂຍ ຜລິໍສຸ, ເທໂວ ສຸກ຺ຂຄຊ຺ຊິຕໍ ຄຊ຺ຊິ, ອກາລວິຊ຺ຊຸລຕາ ນິຈ຺ຉຣິໍສຸ, ຂຓິກວສ຺ສໍ ວສ຺ສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ອຸທານໍ ອຸທາເນສີຕິ ກສ຺ມາ ອຸທາເນສິ? ໂກຈິ ນາມ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຠຄວາ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ – ‘ປຣິນິພ຺ພາຍຖ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິນິພ຺ພາຍຖ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ຠເຍນ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສີ’’ຕິ. ຕສ຺ໂສກາໂສ ມາ ໂຫຕູຕິ. ຠີຕສ຺ສ ຫິ ອຸທານໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ປີຕິເວຄວິສ຺ສຏ຺ຐໍ ອຸທາເນສິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພສໍ ໂສຓສິງ຺ຄາລາທີນມ຺ປິ ປຈ຺ຈກ຺ຂຠາວໂຕ ຕຸລິຕໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນນ຺ຕິ ຕຸລໍ. ກິໍ ຕໍ? ກາມາວຈຣກມ຺ມໍ. ນ ຕຸລໍ, ນ ວາ ຕຸລໍ ສທິສມສ຺ສ ອຎ຺ຎໍ ໂລກິຍກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖີຕິ ອຕຸລໍ. ກິໍ ຕໍ? ມຫຄ຺ຄຕກມ຺ມໍ. ອຖ ວາ ກາມາວຈຣໍ ຣູປາວຈຣຎ຺ຈ ຕຸລໍ, ອຣູປາວຈຣໍ ອຕຸລໍ. ອປ຺ປວິປາກໍ ຕຸລໍ, ພຫຸວິປາກໍ ອຕຸລໍ. ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ສມ຺ຠວເຫຕຸຠູຕໍ, ປິຓ຺ຑກາຣກໍ ຣາສິກາຣກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠວສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວສ຺ສ ສງ຺ຂາຣໍ. ອວສ຺ສຊີຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ມຸນີຕິ ພຸທ຺ຘມຸນິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕຕິ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ. ສມາຫິໂຕຕິ ອຸປຈາຣປ຺ປນາສມາຘິວເສນ ສມາຫິໂຕ. ອຠິນ຺ທິ ກວຈມິວາຕິ ກວຈໍ ວິຍ ອຠິນ຺ທິ. ອຕ຺ຕສມ຺ຠວນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນິ ຊາຕກິເລສໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ສວິປາກຏ຺ເຐນ ສມ຺ຠວໍ ຠວາຠິສງ຺ຂຓຏ຺ເຐນ ຠວສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ຈ ລທ຺ຘນາມໍ ຕຸລາຕຸລສງ຺ຂາຕໍ ໂລກິຍກມ຺ມຎ຺ຈ ໂອສ຺ສຊິ, ສງ຺ຄາມສີເສ ມຫາໂຍໂຘ ກວຈໍ ວິຍ ອຕ຺ຕສມ຺ຠວໍ ກິເລສຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ ສມາຫິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອຠິນ຺ທີຕິ.

ອຖ ວາ ຕຸລນ຺ຕິ ຕຸເລນ຺ໂຕ ຕີເຣນ຺ໂຕ. ອຕຸລຎ຺ຈ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ນິພ຺ພານຎ຺ເຈວ ຠວຎ຺ຈ. ຠວສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ຠວຄາມິກມ຺ມໍ. ອວສ຺ສຊິ ມຸນີຕິ ‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ອນິຈ຺ຈາ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຂນ຺ຘານໍ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ ນິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຕຸລຍນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘມຸນິ ຠເວ ອາທີນວໍ ນິພ຺ພາເນ ຈານິສໍສໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຂນ຺ຘານໍ ມູລຠູຕໍ ຠວສງ຺ຂາຣໍ ‘‘ກມ຺ມກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕນ ກມ຺ມກ຺ຂຍກເຣນ ອຣິຍມຄ຺ເຄນ ອວສ຺ສຊິ. ກຖໍ? ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ ສມາຫິໂຕ ອຠິນ຺ທິ ກວຈມິວຕ຺ຕສມ຺ຠວໍ. ໂສ ຫິ ວິປສ຺ສນາວເສນ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ, ສມຖວເສນ ສມາຫິໂຕຕິ ເອວໍ ປຸພ຺ພຠາຄໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສມຖວິປສ຺ສນາພເລນ ກວຈມິວ ອຕ຺ຕຠາວໍ ປຣິໂຍນນ຺ຘິຕ຺ວາ ຐິຕໍ, ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ຠວຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕສມ຺ຠວນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ສພ຺ພໍ ກິເລສຊາຕໍ ອຠິນ຺ທິ. ກິເລສາຠາເວນ ຈ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິກຕ຺ຕາ ອວສ຺ສຏ຺ຐໍ ນາມ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ກິເລສປ຺ປຫາເນນ ກມ຺ມໍ ຊຫິ. ປຫີນກິເລສສ຺ສ ຠຍໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມາ ອຠີໂຕວ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊິ. ອຠີຕຠາວຎາປນຕ຺ຖຎ຺ຈ ອຸທານໍ ອຸທາເນສີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຈາປາລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ປາສາທກມ຺ປນວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ປຸພ຺ພສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໘໒໓-໘໒໔. ທຸຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ນ ຈ ອຕິລີໂນຕິອາທີນິ ປຣໂຕ ອາວິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຉອຠິຎ຺ຎາປາທກາ ອິທ຺ຘິປາທາ ກຖິຕາ, ຕຖາ ທຸຕິເຍ ຈ.

໓. ຉນ຺ທສມາຘິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໒໕. ຕຕິເຍ ຉນ຺ທນ຺ຕິ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາຉນ຺ທໍ. ນິສ຺ສາຍາຕິ ນິສ຺ສຍໍ ກຕ຺ວາ, ອຘິປຕິໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຘານສງ຺ຂາຣາຕິ ປຘານຠູຕາ ສງ຺ຂາຣາ, ຈຕຸກິຈ຺ຈສາຘກສມ຺ມປ຺ປຘານວີຣິຍສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອິຕິ ອຍຎ຺ຈ ຉນ຺ໂທຕິອາທີສຸ ຉນ຺ໂທ ຉນ຺ທສມາຘິນາ ເຈວ ປຘານສງ຺ຂາເຣຫິ ຈ, ຉນ຺ທສມາຘິ ຉນ຺ເທນ ເຈວ ປຘານສງ຺ຂາເຣຫິ ຈ, ປຘານສງ຺ຂາຣາປິ ຉນ຺ເທນ ເຈວ ຉນ຺ທສມາຘິນາ ຈ ສມນ຺ນາຄຕາ. ຕສ຺ມາ ສພ຺ເພ ເຕ ຘມ຺ເມ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອິທ຺ຘິປາທວິຠງ຺ເຄ (ວິຠ. ໔໓໗) ປນ ‘‘ໂຍ ຕຖາຠູຕສ຺ສ ເວທນາກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອິເມຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ເສສອຣູປິໂນ ຘມ຺ມາ ອິທ຺ຘິປາທາຕິ ວຸຕ຺ຕາ.

ອປິຈ ອິເມປິ ຕໂຍ ຘມ຺ມາ ອິທ຺ຘີປິ ໂຫນ຺ຕິ ອິທ຺ຘິປາທາປິ. ກຖໍ? ຉນ຺ທຎ຺ຫິ ຠາວຍໂຕ ຉນ຺ໂທ ອິທ຺ຘິ ນາມ ໂຫຕິ, ສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣາ ຉນ຺ທິທ຺ຘິປາໂທ ນາມ. ສມາຘິໍ ຠາເວນ຺ຕສ຺ສ ສມາຘິ ອິທ຺ຘິ ນາມ ໂຫຕິ, ຉນ຺ທປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣາ ສມາຘິທ຺ຘິຍາ ປາໂທ ນາມ. ປຘານສງ຺ຂາເຣ ຠາເວນ຺ຕສ຺ສ ປຘານສງ຺ຂາຣາ ອິທ຺ຘິ ນາມ ໂຫຕິ, ຉນ຺ທສມາຘິ ປຘານສງ຺ຂາຣິທ຺ຘິຍາ ປາໂທ ນາມ, ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຘມ຺ເມສຸ ຫິ ເອກສ຺ມິໍ ອິຊ຺ຌມາເນ ເສສາປິ ອິຊ຺ຌນ຺ຕິເຍວ.

ອປິຈ ເຕສໍ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ປຸພ຺ພຠາຄວເສນາປິ ເອເຕສໍ ອິທ຺ຘິປາທຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ປຐມຊ຺ຌານຎ຺ຫິ ອິທ຺ຘິ ນາມ, ປຐມຊ຺ຌານສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄປຣິກມ຺ມສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ຉນ຺ທາທໂຍ ອິທ຺ຘິປາໂທ ນາມ. ເອເຕນຸປາເຍນ ຍາວ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນາ, ອິທ຺ຘິວິຘໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍາວ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸອຠິຎ຺ຎາ, ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍາວ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາ ນໂຍ ເນຕພ຺ໂພ. ເສສິທ຺ຘິປາເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ເກຈິ ປນ ‘‘ອນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ອິທ຺ຘິປາໂທ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອິຘ ເຕສໍ ວາທມທ຺ທນຕ຺ຖາຍ ອຠິຘມ຺ເມ ອຸຕ຺ຕຣຈູຬວາໂຣ ນາມ ອາຄໂຕ –

‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ – ຉນ຺ທິທ຺ຘິປາໂທ, ວີຣິຍິທ຺ຘິປາໂທ, ຈິຕ຺ຕິທ຺ຘິປາໂທ, ວີມໍສິທ຺ຘິປາໂທ. ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ຉນ຺ທິທ຺ຘິປາໂທ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ ຌານໍ ຠາເວຕິ ນິຍ຺ຍານິກໍ ອປຈຍຄາມິໍ ທິຏ຺ຐິຄຕານໍ ປຫານາຍ ປຐມາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ຕິຍາ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ ທຸກ຺ຂາປຏິປທໍ ທນ຺ຘາຠິຎ຺ຎໍ, ໂຍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຉນ຺ໂທ ຉນ຺ທິກຕາ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາ ກຸສໂລ ຘມ຺ມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຉນ຺ທິທ຺ຘິປາໂທ. ອວເສສາ ຘມ຺ມາ ຉນ຺ທິທ຺ຘິປາທສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ’’ຕິ (ວິຠ. ໔໕໗-໔໕໘).

ອິເມ ປນ ໂລກຸຕ຺ຕຣວເສເນວ ອາຄຕາ.

ຕຕ຺ຖ ຣຏ຺ຐປາລຕ຺ເຖໂຣ ຉນ຺ທໍ ຘຸຣໍ ກຕ຺ວາ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ. ໂສຓຕ຺ເຖໂຣ ວີຣິຍໍ ຘຸຣໍ ກຕ຺ວາ; ສມ຺ຠຸຕຕ຺ເຖໂຣ ຈິຕ຺ຕໍ ຘຸຣໍ ກຕ຺ວາ, ອາຍສ຺ມາ ໂມຆຣາຊາ ວີມໍສໍ ຘຸຣໍ ກຕ຺ວາຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ຈຕູສຸ ອມຈ຺ຈປຸຕ຺ເຕສຸ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ເຕສຸ ເອໂກ ອຸປຏ຺ຐາເນ ຉນ຺ທຊາໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ອຊ຺ຌາສຍຎ຺ຈ ຣຸຈິຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ຣາຊານໍ ອາຣາເຘຕ຺ວາ ຐານນ຺ຕຣໍ ປາປຸຓິ. ເອວໍ ຉນ຺ທຘຸເຣນ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມນິພ຺ພຕ຺ຕໂກ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ເອໂກ ປນ – ‘‘ທິວເສ ທິວເສ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ, ອຸປ຺ປນ຺ເນ ກິຈ຺ເຈ ປຣກ຺ກເມນ ອາຣາເຘສ຺ສາມີ’’ຕິ ກຸປິເຕ ປຈ຺ຈນ຺ເຕ ຣຎ຺ຎາ ປຫິໂຕ ປຣກ຺ກເມນ ສຕ຺ຕຸມທ຺ທນໍ ກຕ຺ວາ ປາປຸຓິ. ຍຖາ ໂສ, ເອວໍ ວີຣິຍຘຸເຣນ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມນິພ຺ພຕ຺ຕໂກ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອໂກ ‘‘ທິວເສ ທິວເສ ອຸປຏ຺ຐານມ຺ປິ ອຸເຣນ ສຕ຺ຕິສຣສມ຺ປຏິຈ຺ຉນມ຺ປິ ຠາໂຣເຍວ, ມນ຺ຕພເລນ ອາຣາເຘສ຺ສາມີ’’ຕິ ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊາຍ ກຕປຣິຈຍຕ຺ຕາ ມນ຺ຕສໍວິຘາເນນ ຣາຊານໍ ອາຣາເຘຕ຺ວາ ປາປຸຓິ. ຍຖາ ໂສ, ເອວໍ ຈິຕ຺ຕຘຸເຣນ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມນິພ຺ພຕ຺ຕໂກ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອປໂຣ – ‘‘ກິໍ ອິເມຫິ ອຸປຏ຺ຐານາທີຫິ, ຣາຊາໂນ ນາມ ຊາຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຐານນ຺ຕຣໍ ເທນ຺ຕິ, ຕາທິສສ຺ສ ເທນ຺ໂຕ ມຍ຺ຫໍ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ ຊາຕິສມ຺ປຕ຺ຕິເມວ ນິສ຺ສາຍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປາປຸຓິ. ຍຖາ ໂສ, ເອວໍ ສຸປຣິສຸທ຺ຘໍ ວີມໍສໍ ນິສ຺ສາຍ ວີມໍສຘຸເຣນ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມນິພ຺ພຕ຺ຕໂກ ເວທິຕພ຺ໂພຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວິວຏ຺ຏປາທກອິທ຺ຘິ ກຖິຕາ.

໔. ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໒໖. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຸທ຺ຘຕາຕິ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈປກຕິກາ ວິປ຺ຜນ຺ທມານຈິຕ຺ຕາ. ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈນ ຫິ ເອກາຣມ຺ມເຓ ຈິຕ຺ຕໍ ວິປ຺ຜນ຺ທຕິ ຘຊຍຏ຺ຐິຍໍ ວາເຕນ ປຫຕຘໂຊ ວິຍ. ອຸນ຺ນຬາຕິ ອຸຄ຺ຄຕນຬາ, ອຸຏ຺ຐິຕຕຸຈ຺ຉມານາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຈປລາຕິ ປຕ຺ຕຈີວຣມຓ຺ຑນາທິຈາປລ຺ເລນ ຍຸຕ຺ຕາ. ມຸຂຣາຕິ ມຸຂຂຣາ, ຂຣວຈນາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ວິກິຓ຺ຓວາຈາຕິ ອສໍຍຕວຈນາ ທິວສມ຺ປິ ນິຣຕ຺ຖກວຈນປ຺ປລາປິໂນ. ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີຕິ ນຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ. ອສມ຺ປຊານາຕິ ປຎ຺ຎາຣຫິຕາ. ອສມາຫິຕາຕິ ອຸປຈາຣປ຺ປນາສມາຘິວິຣຫິຕາ. ຠນ຺ຕຈິຕ຺ຕາຕິ ອຸພ຺ຠນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ສມາຘິວິຣເຫນ ລທ຺ໂຘກາເສນ ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈນ. ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິຍາຕິ ອສໍວຸຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ. ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ອາໂປກສິຓໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາຍ ປາສາທປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປຖວິຠາຄໍ ‘‘ອຸທກ’’ນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຍ, ອຸທກປິຏ຺ເຐ ຐິຕປາສາທໍ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອງ຺ຄຸຏ຺ຐເກນ ປຫຣິ. ຄມ຺ຠີຣເນໂມຕິ ຄມ຺ຠີຣອາວາໂຏ, ຄມ຺ຠີຣຠູມິຠາຄໍ ອນຸປວິຏ຺ໂຐຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸນິຂາໂຕຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຂາໂຕ, ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ຐປິໂຕ. ອິຘ ອຠິຎ຺ຎາປາທກິທ຺ຘິ ກຖິຕາ.

໕. ອຸຓ຺ຓາຠພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໒໗. ປຎ຺ຈເມ ຉນ຺ທປ຺ປຫານຕ຺ຖນ຺ຕິ ຕຓ຺ຫາຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານຕ຺ຖໍ. ອິຘາປິ ວິວຏ຺ຏປາທກິທ຺ຘິ ກຖິຕາ.

໙. ອິທ຺ຘາທິເທສນາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໓໑. ນວເມ ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂເວ ມຄ຺ໂຄຕິ ອຠິຎ຺ຎາປາທກໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ.

໑໐. ວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໓໒. ທສເມ ໂກສຊ຺ຊສຫຄໂຕຕິ ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ. ອຖສ຺ສ ຈິຕ຺ເຕ ລີນາກາໂຣ ໂອກ຺ກມຕິ, ໂສ ‘‘ລີນາກາໂຣ ເມ ໂອກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອປາຍຠເຍນ ຈິຕ຺ຕໍ ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຸນ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ອຖສ຺ສ ປຸນ ລີນາກາໂຣ ໂອກ຺ກມຕິ. ໂສ ປຸນ ອປາຍຠເຍນ ຈິຕ຺ຕໍ ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕີຕິ ເອວມສ຺ສ ໂກສຊ຺ເຊນ ໂວກິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ຉນ຺ໂທ ໂກສຊ຺ຊສຫຄໂຕ ນາມ ໂຫຕິ. ໂກສຊ຺ຊສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ.

ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສຫຄໂຕຕິ ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ. ອຖສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈ ປຕຕິ. ໂສ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆຄຸເຓ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ຫາເສຕ຺ວາ ໂຕເສຕ຺ວາ ກມ຺ມນິຍໍ ກຕ຺ວາ ປຸນ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ອຖສ຺ສ ປຸນ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈ ປຕຕິ. ໂສ ປຸນ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆຄຸເຓ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ຫາເສຕ຺ວາ ໂຕເສຕ຺ວາ ກມ຺ມນິຍໍ ກຕ຺ວາ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕີຕິ ເອວມສ຺ສ ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈນ ໂວກິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ຉນ຺ໂທ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສຫຄໂຕ ນາມ ໂຫຕິ.

ຖິນມິທ຺ຘສຫຄໂຕຕິ ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ. ອຖສ຺ສ ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ‘‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ເມ ຖິນມິທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຸທເກນ ມຸຂໍ ປຸຎ຺ຉິຕ຺ວາ, ກຓ຺ເຓ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ປຄຸຓໍ ຘມ຺ມໍ ສຊ຺ຌາຍິຕ຺ວາ ທິວາ ຄຫິຕໍ ວາ ອາໂລກສຎ຺ຎໍ ມນສິກຣິຕ຺ວາ ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ປຸນ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ອຖສ຺ສ ປຸນ ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປຸນ ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕີຕິ ເອວມສ຺ສ ຖິນມິທ຺ເຘນ ໂວກິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ຉນ຺ໂທ ຖິນມິທ຺ຘສຫຄໂຕ ນາມ ໂຫຕິ.

ອນຸວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ. ອຖສ຺ສ ກາມຄຸຓາຣມ຺ມເຓ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິປຕິ. ໂສ ‘‘ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ອນມຕຄ຺ຄ (ສໍ. ນິ. ໒.໑໒໔-໑໒໕) ເທວທູຕ- (ມ. ນິ. ໓.໒໖໑) ເຈໂລປມ (ສໍ. ນິ. ໕.໑໑໐໔) ອນາຄຕຠຍສຸຕ຺ຕາທີນິ (ອ. ນິ. ໕.໗໗) ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ສຸຕ຺ຕທຓ຺ເຑນ ຈິຕ຺ຕໍ ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ກມ຺ມນິຍໍ ກຕ຺ວາ ປຸນ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ອຖສ຺ສ ປຸນ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິປຕິ. ໂສ ປຸນ ສຸຕ຺ຕທຓ຺ເຑນ ຈິຕ຺ຕໍ ກມ຺ມນິຍໍ ກຕ຺ວາ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕີຕິ ເອວມສ຺ສ ກາມວິຕກ຺ກໂວກິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ຉນ຺ໂທ ພຫິທ຺ຘາ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸວິສໂຏ ໂຫຕິ.

ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານວເສນປິ ເທສນາວເສນປິ ປຸຣິມປຈ຺ຉິມຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ກຖໍ? ກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ຕາວ ກມ຺ມຏ຺ຐານສ຺ສ ອຠິນິເວໂສ ປຸເຣ ນາມ, ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຉາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ມູລກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ອຠິນິວິສິຕ຺ວາ ອຕິລີນາທີສຸ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ໂອກ຺ກມນໍ ປຏິເສເຘຕ຺ວາ, ທຸຏ຺ຐໂຄເຓ ໂຍເຊຕ຺ວາ ສາເຣນ຺ໂຕ ວິຍ ຈຕຸຣສ຺ສຆຏິກໍ ໂອຕາເຣນ຺ໂຕ ວິຍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຐານານໍ ເອກຏ຺ຐາເນປິ ອສຊ຺ຊນ຺ໂຕ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ອຍມ຺ປິ ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ ວິຫຣຕິ ນາມ. ອຍໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານວເສນ ປຸຣິມປຈ຺ຉິມຕາ. ເທສນາວເສນ ປນ ເກສາ ປຸເຣ ນາມ, ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄໍ ປຈ຺ຉາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເກເສສຸ ອຠິນິວິສິຕ຺ວາ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານາທິວເສນ ເກສາທໂຍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ອສຊ຺ຊນ຺ໂຕ ຍາວ ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄາ ຠາວນໍ ປາເປຕິ, ອຍມ຺ປິ ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ ວິຫຣຕິ ນາມ. ເອວໍ ເທສນາວເສນ ປຸຣິມປຈ຺ຉິມຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣຕິ ອິທໍ ປຸຣິມສ຺ເສວ ເວວຈນໍ.

ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘນ຺ຕິ ອິທໍ ສຣີຣວເສນ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເຕເນວາຫ ‘‘ອຸທ຺ຘໍ ປາທຕລາ ອໂຘ ເກສມຕ຺ຖກາ’’ຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ປາທຕລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ເກສມຕ຺ຖກາ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສາກາຣວເສນ ວາ ປາທງ຺ຄຸລິອຄ຺ຄປພ຺ພຏ຺ຐິໂຕ ຍາວ ສີສກຏາຫໍ, ສີສກຏາຫໂຕ ຍາວ ປາທງ຺ຄຸລີນໍ ອຄ຺ຄປພ຺ພຏ຺ຐີນິ, ຕາວ ອຏ຺ຐິວເສນ ວາ ຠາວນໍ ປາເປຕິ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ເອກຏ຺ຐາເນປິ ອສຊ຺ຊນ຺ໂຕ. ອຍໍ ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ, ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ ວິຫຣຕິ ນາມ.

ເຍຫິ ອາກາເຣຫີຕິ ເຍຫິ ໂກຏ຺ຐາເສຫິ. ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫີຕິ ເຍຫິ ສຓ຺ຐາເນຫິ. ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫີຕິ ເຍຫິ ອຸປຏ຺ຐາເນຫິ. ອາໂລກສຎ຺ຎາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ໂຫຕີຕິ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອງ຺ຄເຓ ນິສີທິຕ຺ວາ ອາໂລກສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກໂຣຕິ, ກາເລນ ນິມີເລຕິ, ກາເລນ ອຸມ຺ມີເລຕິ. ອຖສ຺ສ ຍທາ ນິມີເລນ຺ຕສ຺ສາປິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ສ ວິຍ ເອກສທິສເມວ ອຸປຏ຺ຐາຕິ, ຕທາ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ຊາຕາ ນາມ ໂຫຕິ. ‘‘ທິວາສຎ຺ຎາ’’ຕິປິ ຕສ຺ເສວ ນາມໍ. ສາ ຈ ປນ ຣຕ຺ຕິໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ນາມ ໂຫຕິ. ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕາຕິປິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ສຸຏ຺ຐຸ ອຘິຏ຺ຐິຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ຐປິຕາ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕາ ນາມ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສາ ອຕ຺ຖໂຕ ສຸຄ຺ຄຫິຕາເຍວ. ໂຍ ວາ ອາໂລເກນ ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ຉນ຺ທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ທິວາປິ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕາ ນາມ. ຣຕ຺ຕິ ວາ ໂຫຕຸ ທິວາ ວາ ເຍນ ອາໂລເກນ ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຖິນມິທ຺ຘວິໂນທເນ ອາໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສຎ຺ຎາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາເຍວ ນາມ. ວີຣິຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຉນ຺ນໍ ອຠິຎ຺ຎານໍ ປາທກິທ຺ຘິ ກຖິຕາ.

ປາສາທກມ຺ປນວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ອໂຍຄຸຬວຄ຺ໂຄ

໒. ອໂຍຄຸຬສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໓໔. ຕຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ທຸຕິເຍ ອິມິນາ ຈາຕຸມຫາຠູຕິເກນາຕິ ອິມິນາ ຈຕຸມຫາຠູຕມເຍນ ເອວໍ ຠາຣິເກນ ຄຣຸເກນ ສມາເນນາປິ. ໂອມາຕີຕິ ປໂຫຕິ ສກ຺ໂກຕິ, ອິທໍ ເຕປິຏເກ ພຸທ຺ຘວຈເນ ອສມ຺ຠິນ຺ນປທໍ. ກາຍມ຺ປິ ຈິຕ຺ເຕ ສໂມທຫຕີຕິ ກາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈິຕ຺ເຕ ອາໂຣເປຕິ, ຈິຕ຺ຕສນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ກໂຣຕິ, ຈິຕ຺ຕຄຕິຍາ ເປເສຕິ. ຈິຕ຺ຕໍ ນາມ ມຫຄ຺ຄຕຈິຕ຺ຕໍ, ຈິຕ຺ຕຄຕິຄມນໍ ລຫຸກໍ ໂຫຕິ. ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ກາເຍ ສໂມທຫຕີຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກາເຍ ອາໂຣເປຕິ, ກາຍສນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ກໂຣຕິ, ກາຍຄຕິຍາ ເປເສຕິ, ກາໂຍ ນາມ ກຣຊກາໂຍ, ກາຍຄຕິຄມນໍ ທນ຺ຘໍ ໂຫຕິ. ສຸຂສຎ຺ຎຎ຺ຈ ລຫຸສຎ຺ຎຎ຺ຈາຕິ ອຠິຎ຺ຎາຈິຕ຺ຕສຫຊາຕສຎ຺ຎາ. ສາ ຫິ ສນ຺ຕສຸຂສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ສຸຂສຎ຺ຎາ ນາມ ໂຫຕິ, ກິເລສທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ອຠາວາ ລຫຸສຎ຺ຎາ ນາມ.

ອໂຍຄຸໂຬ ທິວສໍ ສນ຺ຕຕ຺ໂຕ ລຫຸຕໂຣ ເຈວ ໂຫຕີຕິ ໂສ ຫິ ທ຺ວີຫິ ຕີຫິ ຊເນຫິ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກມ຺ມາຣຸທ຺ຘເນ ປກ຺ຂິຕ຺ໂຕປິ ທິວສໍ ປຈ຺ຈມາໂນ ວິວຣານຸປວິຏ຺ເຐນ ເຕເຊນ ເຈວ ວາເຍນ ຈ ວາໂຍສຫຄໂຕ ຈ ອຸສ຺ມາສຫຄໂຕ ຈ ເຕໂຊສຫຄໂຕ ຈ ຫຸຕ຺ວາ ເອວໍ ລຫຸໂກ ໂຫຕິ, ຍຖາ ນໍ ກມ຺ມາໂຣ ມຫາສຓ຺ຑາເສນ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປຣິວຕ຺ເຕຕິ ອຸກ຺ຂິປຕິ ພຫິ ນີຫຣຕິ. ເອວໍ ປນ ມຸທຸ ຈ ໂຫຕິ ກມ຺ມນິໂຍ ຈ. ຍຖາ ນໍ ໂສ ຂຓ຺ຑໍ ຂຓ຺ຑໍ ວິຈ຺ຉິນ຺ທຕິ, ກູເຏນ ຫນນ຺ໂຕ ທີຆຈຕຸຣສ຺ສາທິເຠທໍ ກໂຣຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວິກຸພ຺ພນິທ຺ຘິ ກຖິຕາ.

໓-໑໐. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໘໓໕-໘໔໒. ຕຕິເຍ ວິວຏ຺ຏປາທກິທ຺ຘິ ກຖິຕາ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ເຖ. ອປິຈ ທ຺ເວ ຜລານິ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ມິສ຺ສກິທ຺ຘິປາທາ ກຖິຕາ, ສຕ຺ຕສຸ ຜເລສຸ ປຸພ຺ພຠາຄາ. ສຕ຺ຕມາທີນິ ຈຕ຺ຕາຣິ ເຫຏ຺ຐາ ກຖິຕນຍາເນວ.

໑໑-໑໒. ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໘໔໓-໘໔໔. ເອກາທສມທ຺ວາທສເມສຸ ຉ ອຠິຎ຺ຎາ ກຖິຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອິທ຺ຘິປາທສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອນຸຣຸທ຺ຘສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຣໂຫຄຕວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ປຐມຣໂຫຄຕສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໘໙໙-໙໐໐. ອນຸຣຸທ຺ຘສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ອາຣທ຺ຘາຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓາ. ສງ຺ເຂປໂຕ ປເນຕ຺ຖ ຉຕ຺ຕິໍສາຍ ຐາເນສຸ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາເປຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ, ທຸຕິເຍ ທ຺ວາທສສຸ ຐາເນສຸ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາເປຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ.

໓. ສຸຕນຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໐໑. ຕຕິເຍ ມຫາຠິຎ຺ຎຕນ຺ຕິ ຉອຠິຎ຺ຎາຠາວໍ. ຫີນໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິອາທີສຸ ອິມາຍ ປາຬິຍາ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ –

‘‘ກຕເມ ຘມ຺ມາ ຫີນາ? ທ຺ວາທສ ອກຸສລຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທາ, ອິເມ ຘມ຺ມາ ຫີນາ. ກຕເມ ຘມ຺ມາ ມຊ຺ຌິມາ? ຕີສຸ ຠູມີສຸ ກຸສລໍ, ຕີສຸ ຠູມີສຸ ວິປາໂກ, ຕີສຸ ຠູມີສຸ ກິຣິຍາພ຺ຍາກຕໍ ສພ຺ພຎ຺ຈ ຣູປໍ, ອິເມ ຘມ຺ມາ ມຊ຺ຌິມາ. ກຕເມ ຘມ຺ມາ ປຓີຕາ? ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຄ຺ຄາ ອປຣິຍາປນ຺ນາ, ຈຕ຺ຕາຣິ ຈ ສາມຎ຺ຎຜລານິ ນິພ຺ພານຎ຺ຈ, ອິເມ ຘມ຺ມາ ປຓີຕາ’’ຕິ (ຘ. ສ. ໑໔໒໓-໑໔໒໕).

໔-໗. ປຐມກຓ຺ຑກີສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໙໐໒-໙໐໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ກຓ຺ຑກີວເນຕິ ມຫາກຣມນ຺ທວເນ. ຉຏ຺ເຐ ສຫສ຺ສໍ ໂລກນ຺ຕິ ອິມິນາ ເຖຣສ຺ສ ສຕຕ ວິຫາໂຣ ທສ຺ສິໂຕ. ເຖໂຣ ຫິ ປາໂຕວ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຕີຕານາຄເຕ ກປ຺ປສຫສ຺ສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນ ປນ ທສຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ສໍ ເອກາວຊ຺ຊນສ຺ສ ອາປາຖມາຄຈ຺ຉຕິ. ສຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໘. ສລຬາຄາຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໐໖. ອຏ຺ຐເມ ສລຬາຄາເຣຕິ ສລຬຣຸກ຺ຂມຍາຍ ປຓ຺ຓສາລາຍ, ສລຬຣຸກ຺ຂສ຺ສ ວາ ທ຺ວາເຣ ຐິຕຕ຺ຕາ ເອວໍນາມເກ ອຄາເຣ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວິປສ຺ສນາຍ ສທ຺ຘິໍ ວິປສ຺ສກປຸຄ຺ຄໂລ ກຖິໂຕ.

໙. ອມ຺ພປາລິວນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໐໗. ນວເມ ອາສຠິໍ ວາຈນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຣຫຕ຺ຕຠາວທີປກໍ ອຸຕ຺ຕມວາຈໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຣໂຫຄຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໙໐໙-໙໒໒. ທຸຕິຍວຄ຺ເຄ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕຕິອາທີຫິ ເຖໂຣ ທສພລຎາຓໍ ປຏິຊານາຕິ. ກິມ຺ປເນຕໍ ສາວການໍ ໂຫຕີຕິ? ເອກເທເສນ ໂຫຕິ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘານໍ ປເນຕໍ ນິປ຺ປເທສໍ ສພ຺ພາກາຣປຣິປູຣນ຺ຕິ.

ອນຸຣຸທ຺ຘສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ຌານສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໒໓. ຌານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

ຌານສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ອານາປານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ເອກຘມ຺ມວຄ຺ໂຄ

໑. ເອກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໗໗. ອານາປານສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ເອກຘມ຺ໂມຕິ ເອໂກ ຘມ຺ໂມ. ເສສເມຕ຺ຖ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພາກາເຣນ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໑໕) ອານາປານສ຺ສຕິກມ຺ມຏ຺ຐານນິທ຺ເທເສ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໖. ອຣິຏ຺ຐສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໘໒. ຉຏ຺ເຐ ຠາເວຖ ໂນຕິ ຠາເວຖ ນຸ. ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິກຣາໂຄ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ຘມ຺ເມສູຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິເຣສຸ ທ຺ວາທສສຸ ອາຍຕນຘມ຺ເມສຸ. ປຏິຆສຎ຺ຎາ ສຸປ຺ປຏິວິນີຕາຕິ ປຏິຆສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎາ ສຸຏ຺ຐຸ ປຏິວິນີຕາ, ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມິນາ ອຕ຺ຕໂນ ອນາຄາມິມຄ຺ຄໍ ກເຖຕິ. ອິທານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສ຺ສ ວິປສ຺ສນໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີຕິອາທິມາຫ.

໗. ມຫາກປ຺ປິນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໘໓. ສຕ຺ຕເມ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາຕິ ອຸຠເຍນປິ ຈລນເມວ ກຖິຕໍ.

໘. ປທີໂປປມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໘໔. ອຏ຺ຐເມ ເນວ ກາໂຍປິ ກິລມຕິ ນ ຈກ຺ຂູນີຕິ ອຎ຺ເຎສຸ ຫິ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນສຸ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ກາໂຍປິ ກິລມຕິ, ຈກ຺ຂູນິປິ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຘາຕຸກມ຺ມຏ຺ຐານສ຺ມິຎ຺ຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ກາໂຍ ກິລມຕິ, ຍນ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປີຬນາກາຣປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຍ ໂຫຕິ. ກສິຓກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈກ຺ຂູນິ ຜນ຺ທນ຺ຕິ ກິລມນ຺ຕິ, ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຕນາກາຣປ຺ປຕ຺ຕານິ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ເນວ ກາໂຍ ກິລມຕິ, ນ ອກ຺ຂີນິ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ.

ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານນ຺ຕິອາທິ ກສ຺ມາ ວຸຕ຺ຕໍ, ກິໍ ອານາປາເນ ກສິຓຸຄ຺ຆາຏນໍ ລພ຺ຠຕີຕິ? ຕິປິຏກຈູຬາຠຍຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ – ‘‘ຍສ຺ມາ ອານາປານນິມິຕ຺ຕໍ ຕາຣກຣູປມຸຕ຺ຕາວລິກາທິສທິສໍ ຫຸຕ຺ວາ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ກສິຓຸຄ຺ຆາຏນໍ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ. ຕິປິຏກຈູຬນາຄຕ຺ເຖໂຣ ‘‘ນ ລພ຺ຠເຕວາ’’ຕິ ອາຫ. ອລພ຺ຠນ຺ເຕ ອຍໍ ອຣິຍິທ຺ຘິອາທິໂກ ປເຠໂທ ກສ຺ມາ ຄຫິໂຕຕິ? ອານິສໍສທສ຺ສນຕ຺ຖໍ. ອຣິຍໍ ວາ ຫິ ອິທ຺ຘິໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ວາ ຣູປາວຈຣຊ຺ຌານານິ ຈຕສ຺ໂສ ວາ ອຣູປສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໍ ວາ ປຕ຺ຖຍມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຍໍ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິກາຕພ຺ໂພ. ຍຖາ ຫິ ນຄເຣ ລທ຺ເຘ ຍໍ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ອຸຏ຺ຐານກຠຓ຺ຑໍ, ຕໍ ຈຕູຫິ ທ຺ວາເຣຫິ ນຄຣເມວ ປວິສຕີຕິ, ຊນປໂທ ລທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ. ນຄຣສ຺ເສວ ເຫໂສ ອານິສໍໂສ. ເອວໍ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິຠາວນາຍ ອານິສໍໂສ ເອສ ອຣິຍິທ຺ຘິອາທິໂກ ປເຠໂທ, ສພ຺ພາກາເຣນ ຠາວິເຕ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິສ຺ມິໍ ສພ຺ພເມຕໍ ໂຍຄິໂນ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕີຕິ ອານິສໍສທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຸຂຎ຺ເຈຕິ ເອຕ຺ຖ ໂສຕິ ກສ຺ມາ ນ ວຸຕ຺ຕໍ? ຍສ຺ມາ ຠິກ຺ຂູຕິ ອິມສ຺ມິໍ ວາເຣ ນາຄຕໍ.

໙. ເວສາລີສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໘໕. ນວເມ ເວສາລິຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ອິຕ຺ຖິລິງ຺ຄວເສນ ປວຕ຺ຕໂວຫາເຣ ນຄເຣ. ຕຎ຺ຫິ ນຄຣໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປາກາຣປຣິກ຺ເຂປວຑ຺ຒເນນ ວິສາລີຠູຕຕ຺ຕາ ເວສາລີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິທມ຺ປິ ຈ ນຄຣໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ເຕເຍວ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘ ສພ຺ພາກາຣເວປຸລ຺ລຕໍ ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ໂຄຈຣຄາມໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິວາສຏ຺ຐານມາຫ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ມຫາວນໍ ນາມ ສຍໍຊາຕໍ ອໂຣປິມໍ ສປຣິຈ຺ເຉທໍ ມຫນ຺ຕໍ ວນໍ. ກປິລວຕ຺ຖຸສາມນ຺ຕາ ປນ ມຫາວນໍ ຫິມວນ຺ເຕນ ສຫ ເອກາພທ຺ຘໍ ອປຣິຈ຺ເຉທໍ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອາຫຈ຺ຈ ຐິຕໍ. ອິທໍ ຕາທິສໍ ນ ໂຫຕິ, ສປຣິຈ຺ເຉທໍ ມຫນ຺ຕໍ ວນນ຺ຕິ ມຫາວນໍ. ກູຏາຄາຣສາລາ ປນ ມຫາວນໍ ນິສ຺ສາຍ ກເຕ ອາຣາເມ ກູຏາຄາຣໍ ອນ຺ໂຕກຕ຺ວາ ຫໍສວຏ຺ຏກຈ຺ຉນ຺ເນນ ກຕາ ສພ຺ພາກາຣສມ຺ປນ຺ນາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຄນ຺ຘກຸຏີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ອເນກປຣິຍາເຍນ ອສຸຠກຖໍ ກເຖຕີຕິ ອເນເກຫິ ກາຣເຓຫິ ອສຸຠາກາຣສນ຺ທສ຺ສນປ຺ປວຕ຺ຕໍ ກາຍວິຈ຺ຉນ຺ທນີຍກຖໍ ກເຖຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຕ຺ຖິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ເກສາ ໂລມາ ນຂາ ທນ຺ຕາ…ເປ… ມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ? ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ພ຺ຍາມມຕ຺ເຕ ກເຬວເຣ ສພ຺ພາກາເຣນປິ ວິຈິນນ຺ໂຕ ນ ໂກຈິ ກິຎ຺ຈິ ມຸຕ຺ຕໍ ວາ ມຓິໍ ວາ ເວຬຸຣິຍໍ ວາ ອຄຣຸໍ ວາ ຈນ຺ທນໍ ວາ ກຸງ຺ກຸມໍ ວາ ກປ຺ປຸຣໍ ວາ ວາສຈຸຓ຺ຓາທິໍ ວາ ອຓຸມຕ຺ຕມ຺ປິ ສຸຈິຠາວໍ ປສ຺ສຕິ, ອຖ ໂຂ ປຣມທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ເຊຄຸຈ຺ຉອສ຺ສິຣິກທສ຺ສນໍ ເກສໂລມາທິນານປ຺ປກາຣໍ ອສຸຈິເມວ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມາ ນ ເອຕ຺ຖ ຉນ຺ໂທ ວາ ຣາໂຄ ວາ ກຣຓີໂຍ. ເຍປິ ອຸຕ຺ຕມງ຺ເຄ ສິຣສິ ຊາຕາ ເກສາ ນາມ, ເຕປິ ອສຸຠາ ເຈວ ອສຸຈິໂນ ຈ ປຏິກູລາ ຈ. ໂສ ຈ ເນສໍ ອສຸຠາສຸຈິປຏິກູລຠາໂວ ວຓ຺ຓໂຕປິ ສຓ຺ຐານໂຕປິ ຄນ຺ຘໂຕປິ ອາສຍໂຕປິ ໂອກາສໂຕປີຕິ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອວໍ ໂລມາທີນມ຺ປີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໓໐໗) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິຕິ ຠຄວາ ເອກເມກສ຺ມິໍ ໂກຏ຺ຐາເສ ປຎ຺ຈປຎ຺ຈປ຺ປເຠເທນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອສຸຠກຖໍ ກເຖຕິ.

ອສຸຠາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີຕິ ອຸທ຺ຘຸມາຕກາທິວເສນ ອສຸຠມາຕິກໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປທຠາຊນີເຍນ ຕໍ ວິຠຊນ຺ໂຕ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອສຸຠາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອສຸຠຠາວນາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີຕິ ຍາ ອຍໍ ເກສາທີສຸ ວາ ອຸທ຺ຘຸມາຕກາທີສຸ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາວຕ຺ຖູສຸ ອສຸຠາກາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຠາວນາ ວຑ຺ຒນາ ຜາຕິກມ຺ມໍ, ຕສ຺ສາ ອສຸຠຠາວນາຍ ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຄຸຓໍ ປຣິກິຕ຺ເຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ‘‘ອສຸຠຠາວນາຠິຍຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເກສາທີສຸ ວາ ວຕ຺ຖູສຸ ອຸທ຺ຘຸມາຕກາທີສຸ ວາ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີນໍ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ຕິວິຘກລ຺ຍາຓໍ ທສລກ຺ຂຓສມ຺ປນ຺ນໍ ປຐມຊ຺ຌານໍ ປຏິລຠຕິ. ໂສ ຕໍ ປຐມຊ຺ຌານສງ຺ຂາຕໍ ຈິຕ຺ຕມຎ຺ຊູສໍ ນິສ຺ສາຍ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ.

ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸນ຺ຕິ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸໍ ນິລີຍິຕຸໍ ເອກໂກວ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣິຕຸໍ ອິຈ຺ຉາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນາມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາຕິ ໂຍ ອຕ຺ຕນາ ປຍຸຕ຺ຕວາຈໍ ອກຕ຺ວາ ມມຕ຺ຖາຍ ສທ຺ເຘສຸ ກຸເລສຸ ປຏິຍຕ຺ຕປິຓ຺ຑປາຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ອຸປນາເມຕິ, ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣກໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຐເປຕ຺ວາ ນາມ຺ຫິ ອຎ຺ເຎນ ເກນຈິ ຠິກ຺ຂຸນາ ວາ ຄຫຏ຺ເຐນ ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພຕິ.

ກສ຺ມາ ປນ ເອວມາຫາຕິ? ອຕີເຕ ກິຣ ປຎ຺ຈສຕາ ມິຄລຸທ຺ທກາ ມຫຕີຫິ ທຓ຺ຑວາຄຸຣາທີຫິ ອຣຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ຐາ ເອກໂຕເຍວ ຍາວຊີວໍ ມິຄປກ຺ຂິຆາຕກມ຺ເມນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ນິຣເຍ ອຸປ຺ປນ຺ນາ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກເຕນ ເກນຈິເທວ ກຸສລກມ຺ເມນ ມນຸສ຺ເສສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ກລ຺ຍາຓູປນິສ຺ສຍວເສນ ສພ຺ເພປິ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊຎ຺ຈ ອຸປສມ຺ປທຎ຺ຈ ລຠິໍສຸ. ເຕສໍ ຕໂຕ ມູລາກຸສລກມ຺ມໂຕ ອວິປກ຺ກວິປາກາ ອປຣາປຣເຈຕນາ ຕສ຺ມິໍ ອຑ຺ຒມາສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕູປກ຺ກເມນ ຈ ປຣູປກ຺ກເມນ ຈ ຊີວິຕູປຈ຺ເຉທາຍ ໂອກາສມກາສິ. ຕໍ ຠຄວາ ອທ຺ທສ. ກມ຺ມວິປາໂກ ຈ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ເກນຈິ ປຏິພາຫິຕຸໍ. ເຕສຸ ຈ ຠິກ຺ຂູສຸ ປຸຖຸຊ຺ຊນາປິ ອຕ຺ຖິ, ໂສຕາປນ຺ນສກທາຄາມິອນາຄາມິຂີຓາສວາປິ. ຕຕ຺ຖ ຂີຓາສວາ ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິກາ, ອິຕເຣ ອຣິຍສາວກາ ນິຍຕຄຕິກາ ສຸຄຕິປຣາຍຓາ, ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ຄຕິ ອນິຍຕາ.

ອຖ ຠຄວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມ ອຕ຺ຕຠາເວ ຉນ຺ທຣາເຄນ ມຣຓຠຍຠີຕາ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ຄຕິໍ ວິໂສເຘຕຸໍ, ຫນ຺ທ ເນສໍ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫານາຍ ອສຸຠກຖໍ ກເຖມິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕຠາເວ ວິຄຕຈ຺ຉນ຺ທຣາຄຕາຍ ຄຕິວິໂສຘນໍ ກຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອວໍ ເຕສໍ ມມ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ສາຕ຺ຖິກາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ເຕສໍ ອນຸຄ຺ຄຫາຍ ອສຸຠກຖໍ ກເຖສິ ກມ຺ມຏ຺ຐານສີເສນ, ໂນ ມຣຓວຓ຺ຓສໍວຓ຺ຓນາຘິປ຺ປາເຍນ. ກເຖຕ຺ວາ ຈ ປນສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ອິມໍ ອຑ຺ຒມາສໍ ມໍ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສິສ຺ສນ຺ຕິ, ‘ອຊ຺ຊ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ມໂຕ, ອຊ຺ຊ ທ຺ເວ…ເປ… ອຊ຺ຊ ທສາ’ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາໂຣເຈສ຺ສນ຺ຕິ, ອຍຎ຺ຈ ກມ຺ມວິປາໂກ ນ ສກ຺ກາ ມຍາ ວາ ອຎ຺ເຎນ ວາ ປຏິພາຫິຕຸໍ, ສ຺ວາຫໍ ຕໍ ສຸຕ຺ວາປິ ກິໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ກິໍ ເມ ອນຕ຺ຖເກນ ອນຍພ຺ຍສເນນ ສຸເຕນ, ຫນ຺ທາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອທສ຺ສນໍ ອຸປຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸໍ, ນາມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາ’’ຕິ.

ອປເຣ ປນາຫຸ – ‘‘ປຣູປວາທວິວຊ຺ຊນຕ຺ຖໍ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ປຏິສລ຺ລີໂນ’’ຕິ. ປເຣ ກິຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປວທິສ຺ສນ຺ຕິ – ‘‘ອຍໍ ‘ສພ຺ພຎ຺ຎູ ອຫໍ ສທ຺ຘມ຺ມວຣຈກ຺ກວຕ຺ຕີ’ຕິ ປຏິຊານມາໂນ ອຕ຺ຕໂນປິ ສາວເກ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຆາເຕນ຺ເຕ ນິວາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ກິໍ ອຎ຺ຎໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ຕຕ຺ຣ ປຓ຺ຑິຕາ ວກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘‘ຠຄວາ ປຏິສລ຺ລານມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ນ ອິມໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ໂກຈິສ຺ສ ອາໂຣຈຍິຕາປິ ນຕ຺ຖິ, ສເຈ ຊາເນຍ຺ຍ ອທ຺ຘາ ນິວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອິທໍ ປນ ອິຈ຺ຉາມຕ຺ຕໍ, ປຐມເມເວຕ຺ຖ ກາຣຓໍ. ນາສ຺ສຸຘາຕິ ເອຕ຺ຖ ອສ຺ສຸຘາຕິ ປທປູຣຓມຕ຺ເຕ ອວຘາຣຓຕ຺ເຖ ວາ ນິປາໂຕ, ເນວ ໂກຈິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອເນເກຫິ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານາທີຫິ ກາຣເຓຫິ ໂວກາໂຣ ອສ຺ສາຕິ ອເນກາກາຣໂວກາໂຣ. ອເນກາກາຣໂວກິຓ຺ໂຓ ອເນກາກາເຣນ ສມ຺ມິສ຺ໂສຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂກ ໂສ? ອສຸຠຠາວນານຸໂຍໂຄ, ຕໍ ອເນກາກາຣໂວກາຣໍ. ອສຸຠຠາວນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕີຕິ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຏ຺ຏີຍມານາຕິ ເຕນ ກາເຍນ ອຏ຺ຏາ ທຸກ຺ຂິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຫຣາຍມານາຕິ ລຊ຺ຊມານາ. ຊິຄຸຈ຺ຉມານາຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉໍ ອຸປ຺ປາທຍມານາ. ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ປຣິເຍສນ຺ຕີຕິ ຊີວິຕຫຣຓກສຕ຺ຖໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ເຕ ສຕ຺ຖໍ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ວາ ອຕ຺ຕານໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປນ຺ຕິ, ມິຄລຓ຺ຑິກມ຺ປິ ປນ ສມຓກຸຕ຺ຕກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ‘‘ສາຘຸ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຫີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອຣິຍາ ເນວ ປາຓາຕິປາຕໍ ກຣິໍສຸ, ນ ສມາທເປສຸໍ, ນ ສມນຸຎ຺ຎາ ອເຫສຸໍ. ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ປນ ສພ຺ພມກໍສຸ.

ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕຕິ ເຕສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ຊີວິຕກ຺ຂຍປ຺ປຕ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຕໂຕ ເອກີຠາວໂຕ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ຊານນ຺ໂຕປິ ອຊານນ຺ໂຕ ວິຍ ກຖາສມຸຏ຺ຐາປນຕ຺ຖໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຕນຸຠູໂຕ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆຕິ ອິໂຕ, ອານນ຺ທ, ປຸພ຺ເພ ພຫູ ຠິກ຺ຂູ ເອກໂຕ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຸທ຺ເທສໍ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ, ເອກປຊ຺ໂຊໂຕ ວິຍ ອາຣາໂມ ທິສ຺ສຕິ. ອິທານິ ປນ ອຑ຺ຒມາສມຕ຺ຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຕນຸຠູໂຕ ວິຍ ຕນຸໂກ ມນ຺ໂທ ອປ຺ປໂກ ວິຣໂຬ ວິຍ ຊາໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ກາຣຓໍ? ກິໍ ທິສາສຸ ປກ຺ກນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູຕິ?

ອຖາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ກມ຺ມວິປາເກນ ເຕສໍ ຊີວິຕກ຺ຂຍປ຺ປຕ຺ຕິໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານານຸໂຍຄປຈ຺ຈຍາ ປນ ສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ຕຖາ ຫິ ປນ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາຕິອາທິໍ ວຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຍາຈນ຺ໂຕ, ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຎ຺ຎໍ ກາຣຓໍ ອາຈິກ຺ຂຕຸ, ເຍນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ. ມຫາສມຸທ຺ທໍ ໂອໂຣຫຓຕິຕ຺ຖານິ ວິຍ ອຎ຺ຎານິປິ ທສານຸສ຺ສຕິ, ທສກສິຓ, ຈຕຸຘາຕຸວວຕ຺ຖານ, ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣ, ອານາປານສ຺ສຕິປເຠທານິ ພຫູນິ ນິພ຺ພາໂນໂຣຫຓກມ຺ມຏ຺ຐານານິ ສນ຺ຕິ, ເຕສຸ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ສມສ຺ສາເສຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂຕູຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ອຖ ຠຄວາ ຕຖາ ກາຕຸກາໂມ ເຖຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ໂຕ ເຕນຫານນ຺ທາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເວສາລິໍ ອຸປນິສ຺ສາຍາຕິ ເວສາລິຍໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ສມນ຺ຕາ ຄາວຸເຕປິ ອຑ຺ຒໂຍຊເນປິ ຍາວຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕ ສພ຺ເພ ສນ຺ນິປາເຕຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ເພ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ຕນາ ຄນ຺ຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ສຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ທຫຣຠິກ຺ຂູ ປຫິຓິຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ເຕເນວ ອນວເສເສ ຠິກ຺ຂູ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສມູຫໍ ກຕ຺ວາ. ຍສ຺ສທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກາລໍ ມຎ຺ຎຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍມຘິປ຺ປາໂຍ – ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ, ເອສ ກາໂລ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມກຖໍ ກາຕຸໍ, ອນຸສາສນິໍ ທາຕຸໍ, ອິທານິ ຍສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ກາລໍ ຊານາຖ, ຕໍ ກາຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ, ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວຕິ. ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຈ ປນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປຸພ຺ເພ ອາຈິກ຺ຂິຕອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານໂຕ ອຎ຺ຎໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘີຕິ ອານາປານປຣິຄ຺ຄາຫິກາຍ ສຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ສມາຘິ, ອານາປານສ຺ສຕິຍໍ ວາ ສມາຘິ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ. ຠາວິໂຕຕິ ອຸປ຺ປາທິໂຕ ວຑ຺ຒິໂຕ ວາ. ພຫຸລີກໂຕຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກໂຕ. ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ຈາຕິ ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ເຈວ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ເອວສທ຺ເທນ ນິຍໂມ ເວທິຕພ຺ໂພ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ? ອຍຎ຺ຫິ ຍຖາ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ເກວລໍ ປຏິເວຘວເສນ ສນ຺ຕຎ຺ຈ ປຓີຕຎ຺ຈ, ໂອຬາຣິກາຣມ຺ມຓຕ຺ຕາ ປນ ປຏິກູລາຣມ຺ມຓຕ຺ຕາ ຈ ອາຣມ຺ມຓວເສນ ເນວ ສນ຺ຕໍ ນ ປຓີຕໍ, ນ ເອວໍ ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ອສນ຺ໂຕ ວາ ອປ຺ປຓີໂຕ ວາ, ອປິຈ ໂຂ ອາຣມ຺ມຓສນ຺ຕຕາຍປິ ສນ຺ໂຕ ວູປສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸໂຕ, ປຏິເວຘສງ຺ຂາຕາຍ ອງ຺ຄສນ຺ຕຕາຍປິ, ອາຣມ຺ມຓປຓີຕຕາຍ ປຓີໂຕ ອຕິຕ຺ຕິກໂຣ, ອງ຺ຄປຓີຕຕາຍປີຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ຈາ’’ຕິ.

ອເສຈນໂກ ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ນາສ຺ສ ເສຈນນ຺ຕິ ອເສຈນໂກ, ອນາສິຕ຺ຕໂກ ອພ຺ໂພກິຓ຺ໂຓ ປາຏິເຍກ຺ໂກ ອາເວຓິໂກ, ນຕ຺ຖິ ເອຕ຺ຖ ປຣິກມ຺ເມນ ວາ ອຸປຈາເຣນ ວາ ສນ຺ຕຕາ, ອາທິສມນ຺ນາຫາຣໂຕ ປຠຸຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຠາເວເນວ ສນ຺ໂຕ ຈ ປຓີໂຕ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເກຈິ ‘‘ອເສຈນໂກ’’ຕິ ອນາສິຕ຺ຕໂກ ໂອຊວນ຺ໂຕ, ສຠາເວເນວ ມຘຸໂຣ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເອວມຍໍ ອເສຈນໂກ ຈ ອປ຺ປິຕປ຺ປິຕກ຺ຂເຓ ກາຍິກເຈຕສິກສຸຂປ຺ປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນໂຕ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນຕິ ອວິກ຺ຂມ຺ຠິເຕ. ປາປເກຕິ ລາມເກ. ອກຸສເລ ຘມ຺ເມຕິ ອໂກສລ຺ລສມ຺ຠູເຕ ຘມ຺ເມ. ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕີຕິ ຂເຓເນວ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕິ. ວູປສເມຕີຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸປສເມຕິ, ນິພ຺ເພຘຠາຄິຍຕ຺ຕາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ອຣິຍມຄ຺ຄວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທຕິ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສຕິ ອາສາຬ຺ຫມາເສ. ອູຫຕໍ ຣໂຊຊລ຺ລນ຺ຕິ ອຏ຺ຐ ມາເສ ວາຕາຕປສຸກ຺ຂາຍ ໂຄມຫິໍສາທິປາທປ຺ປຫາຣສມ຺ຠິນ຺ນາຍ ປຖວິຍາ ອຸທ຺ຘໍ ຫຕໍ ອູຫຕໍ ອາກາເສ ສມຸຏ຺ຐິຕໍ ຣຊຎ຺ຈ ເຣຓຸຎ຺ຈ. ມຫາ ອກາລເມໂຆຕິ ສພ຺ພໍ ນຠໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐິໂຕ ອາສາຬ຺ຫຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ສກລໍ ອຑ຺ຒມາສໍ ວສ຺ສນກເມໂຆ. ໂສ ຫິ ອສມ຺ປຕ຺ເຕ ວສ຺ສກາເລ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ອກາລເມໂຆຕິ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຐານໂສ ອນ຺ຕຣາຘາເປຕິ ວູປສເມຕີຕິ ຂເຓເນວ ອທສ຺ສນໍ ເນຕິ ປຖວິຍໍ ສນ຺ນິສີທາເປຕິ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ໂອປມ຺ມນິທສ຺ສນເມຕໍ. ຕໂຕ ປຣໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໑໐. ກິມິລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໘໖. ທສເມ ກິມິລາຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ. ເອຕທໂວຈາຕິ ເຖໂຣ ກິຣ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ເທສນາ ນ ຍຖານຸສນ຺ຘິກາ ກຕາ, ຍຖານຸສນ຺ຘິໍ ຄເມສ຺ສາມີ’’ຕິ ເທສນານຸສນ຺ຘິໍ ຆເຏນ຺ໂຕ ເອຕໍ ອໂວຈ. ກາຍຎ຺ຎຕຣນ຺ຕິ ປຖວີອາທີສຸ ກາເຍສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວທາມິ ວາໂຍກາຍໍ ວທາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ຈກ຺ຂາຍຕນໍ…ເປ… ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣຕິ ປຎ຺ຈວີສຕິ ຣູປໂກຏ຺ຐາສາ ຣູປກາໂຍ ນາມ, ເຕສຸ ອານາປານໍ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຍຕເນ ສງ຺ຄຫິຕຕ຺ຕາ ກາຍຎ຺ຎຕຣໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາປິ ເອວມາຫ. ຕສ຺ມາຕິຫາຕິ ຍສ຺ມາ ຈຕູສຸ ກາເຍສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາໂຍກາຍໍ, ປຎ຺ຈວີສຕິ ໂກຏ຺ຐາເສ ວາ ຣູປກາເຍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອານາປານໍ ອນຸປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມາ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເວທນາຎ຺ຎຕຣນ຺ຕິ ຕີສຸ ເວທນາສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ, ສຸຂເວທນໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ສາຘຸກໍ ມນສິກາຣນ຺ຕິ ປີຕິປຏິສໍເວທິຕາທິວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸນ຺ທຣໍ ມນສິກາຣໍ. ກິໍ ປນ ມນສິກາໂຣ ສຸຂາ ເວທນາ ໂຫຕີຕິ? ນ ໂຫຕິ, ເທສນາສີສໍ ປເນຕໍ. ຍເຖວ ຫິ ‘‘ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາຠາວນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໓.໑໔໗) ເອຕ຺ຖ ສຎ຺ຎານາເມນ ປຎ຺ຎາ ວຸຕ຺ຕາ, ເອວມິຘາປິ ມນສິກາຣນາເມນ ຌານເວທນາ ວຸຕ຺ຕາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ເອຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ຈຕຸກ຺ເກ ປຐມປເທ ປີຕິສີເສນ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ, ທຸຕິຍປເທ ສຸຂນ຺ຕິ ສຣູເປເນວ ວຸຕ຺ຕາ. ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປທທ຺ວເຍ ‘‘ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ເຈຕສິກາ ເອເຕ ຘມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິພທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣາ’’ຕິ (ປຏິ. ມ. ໑.໑໗໔) ວຈນໂຕ ‘‘ວິຕກ຺ກວິຈາເຣ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ເພປິ ຈິຕ຺ຕສມ຺ປຍຸຕ຺ຕກາ ຘມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາເຣ ສງ຺ຄຫິຕາ’’ຕິ ວຈນໂຕ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣນາເມນ ເວທນາ ວຸຕ຺ຕາ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ມນສິກາຣນາເມນ ສງ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອິຘ ‘‘ສາຘຸກໍ ມນສິກາຣ’’ນ຺ຕິ ອາຫ.

ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ຍສ຺ມາ ເອສາ ເວທນາ ອາຣມ຺ມຓໍ ນ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ເວທນານຸປສ຺ສນາ ນ ຍຸຊ຺ຊຕີຕິ. ໂນ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ, ມຫາສຕິປຏ຺ຐານາທີສຸປິ ຫິ ຕໍ ຕໍ ສຸຂາທີນໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ເວທນາ ເວທຍຕິ, ຕໍ ປນ ເວທນາປວຕ຺ຕິໍ ອຸປາທາຍ ‘‘ອຫໍ ເວທຍາມີ’’ຕິ ໂວຫາຣມຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ສຸຂໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ສຸຂໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’’ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອປິຈ ‘‘ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ’’ຕິອາທີນໍ ອຕ຺ຖວຓ຺ຓນາຍເມຕສ຺ສ ປຣິຫາໂຣ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ –

‘‘ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ປີຕິ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕິ – ອາຣມ຺ມຓໂຕ ຈ ອສມ຺ໂມຫໂຕ ຈ. ກຖໍ ອາຣມ຺ມຓໂຕ ປີຕິ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕິ? ສປ຺ປີຕິເກ ທ຺ເວ ຌາເນ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ສມາປຕ຺ຕິກ຺ຂເຓ ຌານປຏິລາເຠນ ອາຣມ຺ມຓໂຕ ປີຕິ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕິ ອາຣມ຺ມຓສ຺ສ ປຏິສໍວິທິຕຕ຺ຕາ. ກຖໍ ອສມ຺ໂມຫໂຕ ປີຕິ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕິ? ສປ຺ປີຕິເກ ທ຺ເວ ຌາເນ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຌານສມ຺ປຍຸຕ຺ຕປີຕິໍ ຂຍໂຕ ວຍໂຕ ສມ຺ມສຕິ, ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສນາກ຺ຂເຓ ລກ຺ຂຓປ຺ປຏິເວເຘນ ອສມ຺ໂມຫໂຕ ປີຕິ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ປຏິສມ຺ຠິທາຍໍ (ປຏິ. ມ. ໑.໑໗໒) ‘‘‘ທີຆໍ ອສ຺ສາສວເສນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ ອວິກ຺ເຂປໍ ປຊານໂຕ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕິ, ຕາຍ ສຕິຍາ ເຕນ ຎາເຓນ ສາ ປີຕິ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕີ’ຕິ. ເອເຕເນວ ນເຍນ ອວເສສປທານິປິ ອຕ຺ຖໂຕ ເວທິຕພ຺ພານີ’’ຕິ.

ອິຕິ ຍເຖວ ຌານປຏິລາເຠນ ອາຣມ຺ມຓໂຕ ປີຕິສຸຂຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣາ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ອິມິນາປິ ຌານສມ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ເວທນາສງ຺ຂາຕມນສິກາຣປຏິລາເຠນ ອາຣມ຺ມຓໂຕ ເວທນາ ປຏິສໍວິທິຕາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ສຸວຸຕ຺ຕເມຕໍ ‘‘ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

ນາຫໍ, ອານນ຺ທ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍມຘິປ຺ປາໂຍ – ຍສ຺ມາ ‘‘ຈິຕ຺ຕປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສາສິສ຺ສາມີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ກິຎ຺ຈາປິ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສນິມິຕ຺ຕມາຣມ຺ມຓໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ປນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຣມ຺ມເຓ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕນໂຕ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີເຍວ ນາເມສ ໂຫຕິ. ນ ຫິ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິຠາວນາ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອາຣມ຺ມຓໂຕ ຈິຕ຺ຕປຏິສໍວິທິຕວເສນ ‘‘ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

ໂສ ຍໍ ຕໍ ໂຫຕິ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສານໍ ປຫານໍ, ຕໍ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຠິຊ຺ຌາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓເມວ, ໂທມນສ຺ສວເສນ ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ ທສ຺ສິຕໍ. ອິທຎ຺ຫິ ຈຕຸກ຺ກໍ ວິປສ຺ສນາວເສເນວ ວຸຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ມານຸປສ຺ສນາ ຈ ນີວຣຓປພ຺ພາທິວເສນ ປຎ຺ຈວິຘາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສາ ນີວຣຓປພ຺ພໍ ອາທິ, ຕສ຺ສາປິ ອິທໍ ນີວຣຓທ຺ວຍໍ ອາທິ. ອິຕິ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສນາຍ ອາທິໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສານນ຺ຕິ ອາຫ. ປຫານນ຺ຕິ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາຍ ນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໍ ປຊຫຕີຕິ ເອວໍ ປຫານກຣຎາຓໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ຕໍ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາຕິ ຕໍ ອນິຈ຺ຈວິຣາຄນິໂຣຘປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄຎາຓສງ຺ຂາຕໍ ປຫານຎາຓໍ ອປຣາຍ ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາຍ, ຕມ຺ປິ ອປຣາຍາຕິ ເອວໍ ວິປສ຺ສນາປຣມ຺ປຣໍ ທສ຺ເສຕິ. ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕີຕິ ຍຎ຺ຈສ຺ສ ປຖປຏິປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂຕິ, ຍຎ຺ຈ ເອກໂຕ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂຕີຕິ ທ຺ວິຘາ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂຕິ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ສຫຊາຕານມ຺ປິອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນາ ໂຫຕິ ອາຣມ຺ມຓສ຺ສາປິ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນາ. ອິຘ ອາຣມ຺ມຓ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນາ ອຘິປ຺ເປຕາ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທາຕິ ຍສ຺ມາ ‘‘ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສາສິສ຺ສາມີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ໂຕ ນ ເກວລໍ ນີວຣຓາທິຘມ຺ເມ, ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສສີເສນ ປນ ວຸຕ຺ຕານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານກຣຎາຓມ຺ປິ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ຈຕຸມຫາປໂຖ ວິຍ ຉ ອາຍຕນານິ ທຏ຺ຐພ຺ພານິ. ຕສ຺ມິໍ ປໍສຸປຸຎ຺ໂຊ ວິຍ ຉສຸ ອາຍຕເນສຸ ກິເລສາ. ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ສກຏຣຖາ ວິຍ ຈຕູສຸ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ປວຕ຺ຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ. ເອເກນ ສກເຏນ ວາ ຣເຖນ ວາ ປໍສຸປຸຎ຺ຊສ຺ສ ອຸປຫນນໍ ວິຍ ກາຍານຸປສ຺ສນາທີຫິ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປຆາໂຕ ເວທິຕພ຺ໂພຕິ.

ເອກຘມ຺ມວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໙໘໗-໙໘໘. ທຸຕິຍວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາຕິ ກສ຺ມາ ອຕ຺ຕໂນ ວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິໍ ອາຈິກ຺ຂຕິ? ອຸປາຣມ຺ຠໂມຈນຕ຺ຖໍ. ສເຈ ຫິ ເຕ ‘‘ນ ຊານາມາ’’ຕິ ວເທຍ຺ຍຸໍ, ອຖ ເນສໍ ຕິຕ຺ຖິຍາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ‘ອສຸກສມາປຕ຺ຕິຍາ ນາມ ໂນ ສຕ຺ຖາ ເຕມາສໍ ວິຫາສີ’ຕິປິ ນ ຊານາຖ, ອຖ ກສ຺ມາ ນໍ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ວິຫຣຖາ’’ຕິ ອຸປາຣມ຺ຠໍ ອາໂຣເປຍ຺ຍຸໍ, ຕໂຕ ໂມຈນຕ຺ຖໍ ເອວມາຫ.

ອຖ ກສ຺ມາ ຍຖາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ‘‘ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ’’ຕິ (ທີ. ນິ. ໒.໓໗໔; ມ. ນິ. ໑.໑໐໗; ສໍ. ນິ. ໕.໙໗໗) ເອວ-ວາກາໂຣ ວຸຕ຺ໂຕ. ເອວໍ ອິຘ ນ ວຸຕ຺ໂຕຕິ? ເອກນ຺ຕສນ຺ຕຕ຺ຕາ. ອຎ຺ເຎສຎ຺ຫິ ອສ຺ສາໂສ ວາ ປາກໂຏ ໂຫຕິ ປສ຺ສາໂສ ວາ, ຠຄວໂຕ ອຸຠຍມ຺ເປຕໍ ປາກຏເມວ ນິຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິຕາຍາຕິ ເອກນ຺ຕສນ຺ຕຕ຺ຕາ ນ ວຸຕ຺ໂຕ. ອຖ ‘‘ສິກ຺ຂາມີ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ກສ຺ມາ ‘‘ອສ຺ສສາມີ’’ຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ? ສິກ຺ຂິຕພ຺ພາຠາວາ. ສຕ຺ຕ ຫິ ເສຂາ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພຠາວາ ເສຂາ ນາມ, ຂີຓາສວາ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພາຠາວາ ອເສຂາ ນາມ, ຕຖາຄຕາ ອສິກ຺ຂິຕພ຺ພາ ອເສກ຺ຂາ ນາມ ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພກິຈ຺ຈນ຺ຕິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພາຠາວາ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໓-໑໐. ປຐມອານນ຺ທສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໙໘໙-໙໙໖. ຕຕິເຍ ປວິຈິນຕີຕິ ອນິຈ຺ຈາທິວເສນ ປວິຈິນຕິ. ອິຕຣໍ ປທທ຺ວຍໍ ເອຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ນິຣາມິສາຕິ ນິກ຺ກິເລສາ ກາຍິກເຈຕສິກທຣຖປຏິປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ກາໂຍປິ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ສມາຘິຍຕີຕິ ສມ຺ມາ ຐປິຍຕິ, ອປ຺ປນາຈິຕ຺ຕໍ ວິຍ ໂຫຕິ. ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕີຕິ ສຫຊາຕອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນາຍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ.

ເອວໍ ຈຸທ຺ທສວິເຘນ ກາຍປຣິຄ຺ຄາຫກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ມິໍ ກາເຍ ສຕິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຕາຍ ສຕິຍາ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຎາຓໍ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຕໍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕເມວ ກາຍິກເຈຕສິກວີຣິຍໍ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ປີຕິປສ຺ສທ຺ຘິຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕາ ປີຕິປສ຺ສທ຺ຘິສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອໂນສກ຺ກນອນຕິວຕ຺ຕນສງ຺ຂາໂຕ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາກາໂຣ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ຍເຖວ ຫິ ສມປ຺ປວຕ຺ເຕສຸ ອສ຺ເສສຸ ສາຣຖິໂນ ‘‘ອຍໍ ໂອລີຍຕີ’’ຕິ ຕຸທນໍ ວາ, ‘‘ອຍໍ ອຕິຘາວຕີ’’ຕິ ອາກຑ຺ຒນໍ ວາ ນຕ຺ຖິ, ເກວລໍ ເອວໍ ປສ຺ສມານສ຺ສ ຐິຕາກາໂຣວ ໂຫຕິ, ເອວເມວ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອໂນສກ຺ກນອນຕິວຕ຺ຕນສງ຺ຂາໂຕ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາກາໂຣ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ນາມ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ກິໍ ກຖິຕໍ? ເອກຈິຕ຺ຕກ຺ຂຓິກາ ນານາສຣສລກ຺ຂຓາ ວິປສ຺ສນາໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ນາມ ກຖິຕາ.

ວິເວກນິສ຺ສິຕນ຺ຕິອາທີນິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ. ເອຕ຺ຖ ປນ ໂສຬສກ຺ຂຕ຺ຕຸກາ ອານາປານສ຺ສຕິ ມິສ຺ສກາ ກຖິຕາ, ອານາປານມູລກາ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປຸພ຺ພຠາຄາ, ເຕສໍ ມູລຠູຕາ ອານາປານສ຺ສຕິ ປຸພ຺ພຠາຄາ. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄມູລກາ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປຸພ຺ພຠາຄາ, ເຕປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ປຸພ຺ພຠາຄາວ. ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິປູຣກາ ປນ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕໂລກຸຕ຺ຕຣາ, ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໂຍ ອຣິຍຜລສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ. ວິຊ຺ຊາ ວາ ຈຕຸຕ຺ຖມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ, ວິມຸຕ຺ຕິ ຜລສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມຉຏ຺ຐານິປິ ອິມິນາວ ສມານປຣິຈ຺ເຉທານິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອານາປານສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ໂສຕາປຕ຺ຕິສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ເວຬຸທ຺ວາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໙໗. ໂສຕາປຕ຺ຕິສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ກິຎ຺ຈາປີຕິ ອນຸຄ຺ຄຫຄຣຫເຓສຸ ນິປາໂຕ. ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຫິ ມຫາທີປານໍ ອິສ຺ສຣິຍາຘິປຈ຺ຈໍ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ອປາຍານໍ ອປ຺ປຫີນຠາວໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈຕຸນ຺ນໍ ທີປານນ຺ຕິ ທ຺ວິສຫສ຺ສທີປປຣິວາຣານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາທີປານໍ. ອິສ຺ສຣິຍາຘິປຈ຺ຈນ຺ຕິ ອິສ຺ສຣຠາໂວ ອິສ຺ສຣິຍໍ, ອຘິປຕິຠາໂວ ອາຘິປຈ຺ຈໍ, ອິສ຺ສຣິຍໍ ອາຘິປຈ຺ຈໍ ເອຕສ຺ມິໍ ຣຊ຺ເຊ, ນ ເຉທນເຠທນນ຺ຕິ ອິສ຺ສຣິຍາຘິປຈ຺ຈໍ. ກາເຣຕ຺ວາຕິ ເອວຣູປໍ ຣຊ຺ຊໍ ປວຕ຺ຕາເປຕ຺ວາ. ກິຎ຺ຈາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກຕິ ເອຕ຺ຖ ອນຸຄ຺ຄຫປສໍສາສຸ ນິປາໂຕ. ປິຓ຺ຑິຍາໂລເປນ ຫິ ຍາປນໍ ອນຸຄ຺ຄຫນ຺ໂຕ ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ອປາຍານໍ ປຫີນຠາວໍ ປສໍສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນນ຺ຕການີຕິ ອນນ຺ຕການິ. ເຕຣສຫຕ຺ໂຖປິ ຫິ ວຕ຺ຖສາຏໂກ ທສຈ຺ເຉທນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນນ຺ຕກນ຺ເຕວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນາຕິ ອຈລປ຺ປສາເທນ. ໂສ ປນາຍໍ ປສາໂທ ກິໍ ເອໂກ, ອເນໂກຕິ? ເອໂກວ, ໂສ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຕປ຺ປສາໂທ. ເຍສຸ ປນ ວຕ຺ຖູສຸ ອປຸພ຺ພໍ ອຈຣິມໍ ຣຸຫຕິ, ເຕສໍ ວເສນ ‘‘ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຕິຘາ ວຸຕ຺ໂຕ. ຍສ຺ມາ ຈ ເອໂກ, ຕສ຺ມາວ ນິນ຺ນານາກຣໂຓ ໂຫຕິ. ອຣິຍສາວກສ຺ສ ຫິ ພຸທ຺ເຘເຍວ ປສາໂທ ຈ ເປມຎ຺ຈ ຄາຣວຎ຺ຈ ມຫນ຺ຕໍ, ນ ຘມ຺ເມ ວາ ສງ຺ເຆ ວາ, ຘມ຺ເມເຍວ ວາ ມຫນ຺ຕໍ, ນ ພຸທ຺ເຘ ວາ ສງ຺ເຆ ວາ, ສງ຺ເຆເຍວ ວາ ມຫນ຺ຕໍ, ນ ພຸທ຺ເຘ ວາ ຘມ຺ເມ ວາຕິ ເອຕໍ ນຕ຺ຖິ. ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາຕິອາທີນິ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ວິຕ຺ຖາຣິຕາເນວ.

ອຣິຍກນ຺ເຕຫີຕິ ອຣິຍານໍ ກນ຺ເຕຫິ ປິເຍຫິ ມນາເປຫິ. ປຎ຺ຈ ຫິ ສີລານິ ຠວນ຺ຕຣຄຕາປິ ອຣິຍາ ນ ໂກເປນ຺ຕິ, ເອວໍ ເຕສໍ ປິຍານິ. ຕານິ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຂຓ຺ເຑຫີຕິອາທິ ສທິສວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ມຸຂວຏ຺ຏິຍຎ຺ຫິ ຉິນ຺ເນກເທສາ ປາຕິ ຂຓ຺ຑາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນາ ຉິທ຺ທາຕິ, ເອກສ຺ມິໍ ປເທເສ ວິສຠາຄວຓ຺ຓາ ຄາວີ ສພລາຕິ, ນານາພິນ຺ທຸຈິຕ຺ຕາ ກມ຺ມາສາຕິ, ເອວເມວ ປຏິປາຏິຍາ ອາທິມ຺ຫິ ວາ ອນ຺ເຕ ວາ ຠິນ຺ນໍ ສີລໍ ຂຓ຺ຑໍ ນາມ, ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນໍ ຉິທ຺ທໍ, ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ວາ ປຏິປາຏິຍາ ຠິນ຺ນຕ຺ຕາ ສພລໍ, ເອກນ຺ຕຣໍ ຠິນ຺ນໍ ກມ຺ມາສໍ. ເຕສໍ ໂທສານໍ ອຠາເວນ ອຂຓ຺ຑາທິຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຠຸຊິສ຺ເສຫີຕິ ຠຸຊິສ຺ສຠາວກເຣຫິ. ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ເຖຫີຕິ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ວິຎ຺ຎູຫິ ປສໍສິເຕຫິ. ອປຣາມຏ຺ເຐຫີຕິ ‘‘ອິທໍ ນາມ ຕຍາ ກຕໍ, ອິທໍ ວີຕິກ຺ກນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປຣາມສິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ເຍຫິ. ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫີຕິ ອປ຺ປນາສມາຘິໍ ອຸປຈາຣສມາຘິໍ ວາ ສໍວຕ຺ເຕຕຸໍ ສມຕ຺ເຖຫິ.

໒. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍຄຘສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໙໘. ທຸຕິເຍ ເຍສໍ ສທ຺ຘາຕິ ປເທນ ພຸທ຺ເຘ ປສາໂທ ຄຫິໂຕ. ສີລນ຺ຕິ ປເທນ ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ ຄຫິຕານິ. ປສາໂທຕິ ປເທນ ສງ຺ເຆ ປສາໂທ ຄຫິໂຕ. ຘມ຺ມທສ຺ສນນ຺ຕິ ປເທນ ຘມ຺ເມ ປສາໂທ ຄຫິໂຕຕິ ເອວໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ວຸຕ຺ຕານິ. ກາເລນ ປຈ຺ເຈນ຺ຕີຕິ ກາເລນ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍຄຘໍ ສຸຂນ຺ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ຐິຕໍ ອຸປຣິມຄ຺ຄຕ຺ຕຍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ສຸຂໍ. ໂຍ ປເນສ ຄາຖາຍ ອາຄໂຕ ປສາໂທ, ໂສ ກຕຣປສາໂທ ໂຫຕີຕິ. ຕິປິຏກຈູຬາຠຍຕ຺ເຖໂຣ ຕາວ ‘‘ມຄ຺ຄປສາໂທ’’ຕິ ອາຫ, ຕິປິຏກຈູຬນາຄຕ຺ເຖໂຣ ‘‘ອາຄຕມຄ຺ຄສ຺ສ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓປ຺ປສາໂທ’’ຕິ. ອຸໂຠປິ ເຖຣາ ປຓ຺ຑິຕາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ອຸຠິນ຺ນໍ ສຸຠາສິຕໍ. ມິສ຺ສກປ຺ປສາໂທ ເອໂສຕິ.

໓. ທີຆາວຸອຸປາສກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໙໙໙. ຕຕິເຍ ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ ສນ຺ທິສ຺ສສິ, ຕສ຺ມາ. ວິຊ຺ຊາຠາຄິເຍຕິ ວິຊ຺ຊາໂກຏ຺ຐາສິເກ. ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສູຕິ ສພ຺ເພສຸ ເຕຠູມກສງ຺ຂາເຣສຸ. ເອວມສ຺ສ ອຸປຣິ ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ. ວິຆາຕນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂໍ.

໔-໕. ປຐມສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໐-໑໐໐໑. ຈຕຸຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ປຎ຺ຈເມ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄນ຺ຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍາ ປຸພ຺ພຠາຄປຏິລາຠງ຺ຄໍ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທາທໂຍ ປນ ປຏິລທ຺ຘຄຸຓາ ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ອງ຺ຄາ ນາມ, ເຕປິ ປນ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄນ຺ຕິ ອາຄຕາ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ວຈນຕ຺ໂຖ – ສປ຺ປຸຣິເສ ເສວນ຺ໂຕ ຠຊນ຺ໂຕ ປຍິຣຸປາສນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມໍ ປຸພ຺ພຠາຄປຏິປທໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິໍ ປຏິລຠຕີຕິ ສປ຺ປຸຣິສສໍເສວາທໂຍ ໂສຕາປຕ຺ຕິອຕ຺ຖາຍ ອງ຺ຄນ຺ຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ ນາມ, ອິຕເຣ ປຐມມຄ຺ຄສງ຺ຂາຕາຍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍາ ອງ຺ຄນ຺ຕິປິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ປຏິວິທ຺ຘໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄສ຺ສ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ໂຄ ອງ຺ຄນ຺ຕິປິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ.

໖. ຖປຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໒. ຉຏ຺ເຐ ສາຘຸເກ ປຏິວສນ຺ຕີຕິ ສາຘຸກນາມເກ ອຕ຺ຕໂນ ໂຠຄຄາມເກ ວສນ຺ຕິ. ເຕສຸ ອິສິທຕ຺ໂຕ ສກທາຄາມີ, ປຸຣາໂຓ ໂສຕາປນ຺ໂນ ສທາຣສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ. ມຄ຺ເຄ ປຸຣິສໍ ຐເປສຸນ຺ຕິ ເຕສໍ ກິຣ ຄາມທ຺ວາເຣນ ຠຄວໂຕ ຄມນມຄ຺ໂຄ. ຕສ຺ມາ ‘‘ຠຄວາ ກາເລ ວາ ອກາເລ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ສຸຕ຺ຕານໍ ວາ ປມຕ຺ຕານໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຖ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ລເຠຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ມຄ຺ຄມຊ຺ເຌ ປຸຣິສໍ ຐເປສຸໍ.

ອນຸພນ຺ຘິໍສູຕິ ນ ທູຣໂຕວ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸ, ຠຄວາ ປນ ສກຏມຄ຺ຄສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ຊງ຺ຆມຄ຺ເຄນ ອຄມາສິ, ອິຕເຣ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອຄມໍສຸ. ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມາຕິ ພຸທ຺ຘານຎ຺ຫິ ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍເຍວ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ຐິຕການໍ, ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ທິວສຠາຄໍ ນິສິນ຺ນານໍ. ຕສ຺ມາ ຠຄວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມຫິ ເມ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກາຕຸໍ ອຍຸຕ຺ຕໍ, ຐິຕເກນປິ ກາຕຸໍ ນ ຍຸຕ຺ຕໍ, ອິເມ ຫິ ມຍ຺ຫໍ ສາສເນ ສາມິໂນ ອາຄຕຜລາ. ອິເມຫິ ສທ຺ຘິໍ ນິສີທິຕ຺ວາວ ທິວສຠາຄໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທີຕິ ເຕ ກິຣ ຉຕ຺ຕຸປາຫນໍ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ຑໍ ປາທພ຺ຠຎ຺ຊນເຕລາທີນິ ເຈວ ອຏ຺ຐວິຘຎ຺ຈ ປານກໍ ສຣຠປາທປລ຺ລງ຺ກຎ຺ຈ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ອຄມໍສຸ, ອາຠຕໍ ປລ຺ລງ຺ກມ຺ປິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອທໍສຸ, ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ມິໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສູຕິ ເສສານິ ຉຕ຺ຕຸປາຫນາທີນິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ເທຖາຕິ ວຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ.

ສາວຕ຺ຖິຍາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ມຊ຺ຌິມປເທສວເສນວ ວຸຕ຺ຕໍ. ກສ຺ມາ? ນິຍຕຕ຺ຕາ. ຠຄວໂຕ ຫິ ຈາຣິກາຈຣຓມ຺ປິ ອຣຸຓຸຏ຺ຐາປນມ຺ປິ ນິຍຕໍ, ມຊ຺ຌິມປເທເສເຍວ ຈາຣິກໍ ຈຣຕິ, ມຊ຺ຌິມເທເສ ອຣຸຓໍ ອຸຏ຺ຐເປຕີຕິ ນິຍຕຕ຺ຕາ ມຊ຺ຌິມເທສວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ນ ເກວລໍ ອາສນ຺ນຕ຺ຕາເຍວ ເຕສໍ ໂສມນສ຺ສໍ ໂຫຕິ, ອຖ ໂຂ ‘‘ອິທານິ ທານໍ ທາຕຸໍ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູຊໍ ກາຕຸໍ ຘມ຺ມໍ ໂສຕຸໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ລຠິສ຺ສາມາ’’ຕິ ເຕສໍ ໂສມນສ຺ສໍ ໂຫຕິ.

ຕສ຺ມາຕິຫ ຖປຕໂຍ ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສຕິ ຖປຕໂຍ ຍສ຺ມາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມຍິ ທູຣີຠູເຕ ອນປ຺ປກໍ ໂທມນສ຺ສໍ, ອາສນ຺ເນ ອນປ຺ປກໍ ໂສມນສ຺ສໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາປິ ເວທິຕພ຺ພເມຕໍ ‘‘ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ’’ຕິ. ຆຣາວາສສ຺ສ ຫິ ໂທເສນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອວໍ ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕາ, ອຖ ເອວໍ ໂວ ມຍາ ສທ຺ຘິໍເຍວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານຎ຺ຈ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕານຎ຺ຈ ຕໍ ນ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ທີເປນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສກິຎ຺ຈນສປລິໂພຘຏ຺ເຐນ ສມ຺ພາຘຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ມຫາວາເສ ວສນ຺ຕສ຺ສປິ ຫິ ສກິຎ຺ຈນສປລິໂພຘຏ຺ເຐນ ຆຣາວາໂສ ສມ຺ພາໂຘວ. ຣຊາປໂຖຕິ ຣາຄໂທສໂມຫຣຊານໍ ອາປໂຖ, ອາຄມນຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ປນ ອກິຎ຺ຈນອປລິໂພຘຏ຺ເຐນ ອພ຺ໂຠກາໂສ. ຈຕຸຣຕນິເກປິ ຫິ ຄພ຺ເຠ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ປລ຺ລງ຺ກໍ ຆເຏຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນານມ຺ປິ ອກິຎ຺ຈນອປລິໂພຘຏ຺ເຐນ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອພ຺ໂຠກາໂສ ນາມ ໂຫຕິ. ອລຎ຺ຈ ປນ ໂວ ຖປຕໂຍ ອປ຺ປມາທາຍາຕິ ເອວໍ ສມ຺ພາເຘ ຆຣາວາເສ ວສນ຺ຕານໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອປ຺ປມາທເມວ ກາຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອກໍ ປຸຣໂຕ ເອກໍ ປຈ຺ຉໂຕ ນິສີທາເປມາຕິ ເຕ ກິຣ ທ຺ເວປິ ຊນາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິເຕສຸ ທ຺ວີສຸ ນາເຄສຸ ຕາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ເອວໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ນາຄໍ ມຊ຺ເຌ ກຕ຺ວາ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເອວມາຫໍສຸ. ນາໂຄປິ ຣກ຺ຂິຕພ຺ໂພຕິ ຍຖາ ກິຎ຺ຈິ ວິເສວິຕໍ ນ ກໂຣຕິ, ເອວໍ ຣກ຺ຂິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. ຕາປິ ຠຄິນິໂຍຕິ ຍຖາ ປມາທໍ ນາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເອວໍ ຣກ຺ຂິຕພ຺ພາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຕ຺ຕາປີຕິ ສິຕຫສິຕກຖິຕວິເປກ຺ຂິຕາທີນິ ອກໂຣນ຺ເຕຫິ ອຕ຺ຕາປິ ຣກ຺ຂິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. (ເຕຫິ ຕຖາ ກໂຣນ຺ເຕຫິ ນ ອຕ຺ຕາປິ ຣກ຺ຂິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ). ຕຖາ ກໂຣນ຺ໂຕ ຫິ ‘‘ສາມິທຸພ຺ໂຠ ເອໂສ’’ຕິ ນິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ ຖປຕໂຍຕິ ຍສ຺ມາ ຕຸມ຺ເຫ ຣາຊາ ນິຈ຺ຈໍ ຣາຊຠຓ຺ຑໍ ປຏິຈ຺ຉາເປຕິ, ຕສ຺ມາປິ ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣຊາປໂຖ. ຍສ຺ມາ ປນ ປໍສຸກູລິກຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ປຏິຈ຺ຉາເປນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖາປິ ອລຎ຺ຈ ປນ ໂວ ຖປຕໂຍ ອປ຺ປມາທາຍ ອປ຺ປມາທເມວ ກໂຣຖາຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ມຸຕ຺ຕຈາໂຄຕິ ວິສ຺ສຏ຺ຐຈາໂຄ. ປຍຕປາຓີຕິ ອາຄຕາຄຕານໍ ທານຕ຺ຖາຍ ໂຘຕຫຕ຺ໂຖ. ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕຕິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄສງ຺ຂາເຕ ຈາເຄ ຣໂຕ. ຍາຈໂຍໂຄຕິ ຍາຈິຕພ຺ພກຍຸຕ຺ໂຕ. ທານສໍວິຠາຄຣໂຕຕິ ທາເນນ ເຈວ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ກິຎ຺ຈິ ລທ຺ຘາ ຕໂຕປິ ສໍວິຠາເຄ ຣໂຕ. ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕນ຺ຕິ ‘‘ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ຠິກ຺ຂູນ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອກຕວິຠາຄໍ, ສພ຺ພໍ ທາຕພ຺ພເມວ ຫຸຕ຺ວາ ຐິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗. ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໓. ສຕ຺ຕເມ ເວຬຸທ຺ວາຣນ຺ຕິ ຄາມທ຺ວາເຣ ປເວຓິອາຄຕສ຺ສ ເວຬຸຄຈ຺ຉສ຺ສ ອຕ຺ຖິຕາຍ ເອວໍລທ຺ຘນາໂມ ຄາໂມ. ອຕ຺ຕຸປນາຍິກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນິ ອຸປເນຕພ຺ພໍ. ສມ຺ຜຠາເສນາຕິ ອມນ຺ຕຠາເສນ. ສມ຺ຜປ຺ປລາປຠາເສນາຕິ ສມ຺ຜປ຺ປລາປສມ຺ຠາເສນ ນິຣຕ຺ຖເກນ ອຎ຺ຎາຓວຈເນນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘-໙. ປຐມຄິຎ຺ຊກາວສຖສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໔-໕. ອຏ຺ຐເມ ຎາຕິເກຕິ ເອກໍ ຕຬາກໍ ນິສ຺ສາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຈູຬປິຕິມຫາປິຕິປຸຕ຺ຕານໍ ທ຺ເວ ຄາມາ, ເຕສຸ ເອກສ຺ມິໍ ຄາມເກ. ຄິຎ຺ຊກາວສເຖຕິ ອິຏ຺ຐກາມເຍ ອາວສເຖ. ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານນ຺ຕິ ເຫຏ຺ຐາຠາຄິຍານໍ, ກາມຠເວເຍວ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄາຫາປການນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອຣນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາເມຫິ ວາ ຕີຫິ ມຄ຺ເຄຫິ ປຫາຕພ຺ພານີຕິປິ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານິ. ຕຕ຺ຖ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ພ຺ຍາປາໂທຕິ ອິມານິ ທ຺ເວ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອວິກ຺ຂມ຺ຠິຕານິ ມຄ຺ເຄນ ວາ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນານິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິວເສນ ອຸທ຺ຘໍ ຠາຄໍ ຣູປຠວໍ ອຣູປຠວໍ ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ເທນ຺ຕິ. ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິອາທີນິ ຕີຓິ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ຕມ຺ປິ ອາເນຕ຺ວາ ປຸນ ອິເຘວ ນິພ຺ພຕ຺ຕາເປນ຺ຕີຕິ ສພ຺ພານິປິ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍາເນວ. ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມຕິ ປຏິສນ຺ຘິວເສນ ອນາຄມນສຠາໂວ.

ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ກທາຈິ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຈ ປຣິຍຸຏ຺ຐານມນ຺ທຕາຍ ຈາຕິ ທ຺ເວຘາປິ ຕນຸຠາໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສກທາຄາມິສ຺ສ ຫິ ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ວິຍ ອຠິຓ຺ຫໍ ຣາຄາທໂຍ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ກທາຈິ ກຣຫຈິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ຈ ນ ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ວິຍ ພຫລພຫລາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ມກ຺ຂິປຕ຺ຕໍ ວິຍ ຕນຸກາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ທີຆຠາຓກຕິປິຏກມຫາສີວຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ – ‘‘ຍສ຺ມາ ສກທາຄາມິສ຺ສ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ໂຫນ຺ຕິ, ໂອໂຣຘາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ພຫລາ ກິເລສາ. ອິທໍ ປນ ຠວຕນຸກວເສນ ກຖິຕ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ‘‘ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ສຕ຺ຕ ຠເວ ຐເປຕ຺ວາ ອຏ຺ຐເມ ຠເວ ຠວຕນຸກໍ ນຕ຺ຖິ, ສກທາຄາມິສ຺ສ ທ຺ເວ ຠເວ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ຠເວສຸ ຠວຕນຸກໍ ນຕ຺ຖິ, ອນາຄາມິສ຺ສ ຣູປາຣູປຠວໍ ຐເປຕ຺ວາ ກາມຠເວ ຠວຕນຸກໍ ນຕ຺ຖິ, ຂີຓາສວສ຺ສ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຠເວ ຠວຕນຸກໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ອິມໍ ໂລກນ຺ຕິ ອິມໍ ກາມາວຈຣໂລກໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຍຎ຺ເຫຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາໂຍ – ສເຈ ຫິ ມນຸສ຺ເສສຸ ສກທາຄາມິຜລໍ ປຕ຺ໂຕ ເທເວສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ປນ ອວສ຺ສໍ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ. ເທເວສຸ ສກທາຄາມິຜລໍ ປຕ຺ໂຕປິ ສເຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ປນ ອວສ຺ສໍ ເທວໂລກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຈ຺ຉິກໂຣຕີຕິ.

ວິນິປຕນໍ ວິນິປາໂຕ, ນາສ຺ສ ວິນິປາໂຕ ຘມ຺ໂມຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ, ຈຕູສຸ ອປາເຍສຸ ອວິນິປາຕນສຠາໂວຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິຍໂຕຕິ ຘມ຺ມນິຍາເມນ ນິຍໂຕ. ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓຕິ ອຸປຣິມຄ຺ຄຕ຺ຕຍສງ຺ຂາຕາ ສມ຺ໂພຘິ ປຣໍ ອຍນໍ ອສ຺ສ ຄຕິ ປຏິສຣຓໍ ອວສ຺ສໍ ປຕ຺ຕພ຺ພາຕິ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ. ວິເຫສາເວສາຕິ ເຕສໍ ເຕສໍ ຎາຓຄຕິໍ ຎາຓູປປຕ຺ຕິໍ ຎາຓາຠິສມ຺ປຣາຍໍ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ສ ກາຍກິລມໂຖວ ເອສ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄຕສ຺ສາຕິ ທີເປຕິ. ຈິຕ຺ຕວິເຫສາ ປນ ພຸທ຺ຘານໍ ນຕ຺ຖິ.

ຘມ຺ມາທາສນ຺ຕິ ຘມ຺ມມຍໍ ອາທາສໍ. ເຍນາຕິ ເຍນ ຘມ຺ມາທາເສນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕຕິ ອິທໍ ນິຣຍາທີນໍເຍວ ເວວຈນວເສເນວ ວຸຕ຺ຕໍ. ນິຣຍາທໂຍ ຫິ ວຑ຺ຒິສງ຺ຂາຕໂຕ ອຍໂຕ ອເປຕຕ຺ຕາ ອປາໂຍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຄຕິ ປຏິສຣຓນ຺ຕິ. ທຸຄ຺ຄຕິ, ທຸກ຺ກຏກາຣິໂນ ເອຕ຺ຖ ວິວສາ ນິປຕນ຺ຕີຕິ ວິນິປາໂຕ. ນວມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໑໐. ຕຕິຍຄິຎ຺ຊກາວສຖສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໖. ທສເມ ປໂຣປຎ຺ຎາສາຕິ ອຕິເຣກປຎ຺ຎາສ. ສາຘິກນວຸຕີຕິ ອຕິເຣກນວຸຕິ. ຉາຕິເຣການີຕິ ຉຫິ ອຘິການິ. ໂສ ກິຣ ຄາໂມ ກິຎ຺ຈາປິ ນາຕິມຫາ ອໂຫສິ, ອຣິຍສາວກາ ປເນຕ຺ຖ ພຫູ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອຫິວາຕໂຣເຄນ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ຈຕຸວີສຕິ ປາຓສຕສຫສ຺ສານິ ກາລມກໍສຸ, ເຕສຸ ອຣິຍສາວກາ ເອຕ຺ຕກາ ນາມ ອເຫສຸໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເວຬຸທ຺ວາຣວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ຣາຊກາຣາມວຄ຺ໂຄ

໑. ສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໗. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ຣາຊກາຣາເມຕິ ຣຎ຺ຎາ ກາຣິຕຕ຺ຕາ ເອວໍ ລທ຺ຘນາເມ ອາຣາເມ, ຕໍ ຣຎ຺ຎາ ປເສນທິໂກສເລນ ກຕໍ. ປຐມໂພຘິຍໍ ກິຣ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປຕ຺ຕໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ທິສ຺ວາ ຕິຕ຺ຖິຍາ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປຕ຺ໂຕ, ນ ໂຂ ປເນສ ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ສີລໍ ວາ ສມາຘິໍ ວາ ນິສ຺ສາຍ ເອວໍ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປຕ຺ໂຕ. ຠູມິສີສໍ ປນ ເຕນ ຄຫິຕໍ, ສເຈ ມຍມ຺ປິ ເຊຕວນສມີເປ ອາຣາມໍ ກາຣາເປຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາມ, ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປຕ຺ຕາ ຠເວຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປຏ຺ຐາເກ ສມາທເປຕ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສມຕ຺ເຕ ກຫາປເຓ ລຠິຕ຺ວາ ເຕ ອາທາຍ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ເອຕ’’ນ຺ຕິ? ປຸຈ຺ຉິ. ມຍໍ ເຊຕວນສມີເປ ຕິຕ຺ຖິຍາຣາມໍ ກໂຣມ, ສເຈ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ວາ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວກາ ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາເຣສ຺ສນ຺ຕິ, ວາເຣຕຸໍ ມາ ອທຕ຺ຖາຕິ ລຎ຺ຊໍ ອທໍສຸ. ຣາຊາ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ກາເຣຖາ’’ຕິ ອາຫ.

ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ອຕ຺ຕໂນ ອຸປຏ຺ຐາເກຫິ ທພ຺ພສມ຺ຠາເຣ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ, ຖມ຺ຠຸສ຺ສາປນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕາ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ເອກໂກລາຫລໍ ອກໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ຄນ຺ຘກຸຏິໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ ປມຸເຂ ຐຕ຺ວາ ‘‘ເກ ປນ ເຕ, ອານນ຺ທ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ເກວຏ຺ຏາ ມຎ຺ເຎ ມຈ຺ຉວິໂລເປ’’ຕິ?, ປຸຈ຺ຉິ. ຕິຕ຺ຖິຍາ, ຠນ຺ເຕ, ເຊຕວນສມີເປ ຕິຕ຺ຖິຍາຣາມໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ. ອານນ຺ທ, ອິເມ ສາສເນນ ປຏິວິຣຸທ຺ຘາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອຜາສຸວິຫາຣໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ວາຣາເປຫີຕິ.

ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊທ຺ວາເຣ ອຏ຺ຐາສິ. ຣຎ຺ໂຎ ‘‘ເຖຣາ, ເທວ, ອາຄຕາ’’ຕິ ນິເວທຍິໍສຸ. ຣາຊາ ລຎ຺ຊສ຺ສ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ນ ນິກ຺ຂມິ. ເຖຣາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣຈຍິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ເປເສສິ. ຣາຊາ ເຕສມ຺ປິ ທສ຺ສນໍ ນ ອທາສິ. ເຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣຈຍິໍສຸ ‘‘ນ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຊາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕງ຺ຂຓໍເຍວ ພ຺ຍາກາສິ – ‘‘ອຕ຺ຕໂນ ຣຊ຺ເຊ ຐຕ຺ວາ ກາລໍ ກາຕຸໍ ນ ລຠິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ທຸຕິຍທິວເສ ຈ ສາມໍເຍວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊທ຺ວາເຣ ອຏ຺ຐາສິ. ຣາຊາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ອາຄໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ, ນິເວສນໍ ປເວເສຕ຺ວາ, ສາຣປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ, ຍາຄຸຂຊ຺ຊກໍ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ປຣິຠຸຕ຺ຕຍາຄຸຂາທນີໂຍ ‘‘ຍາວ ຠຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐາຕິ, ຕາວ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ຣາຊານໍ ‘‘ຕຍາ, ມຫາຣາຊ, ອິທໍ ນາມ ກຕ’’ນ຺ຕິ ອວຕ຺ວາ, ‘‘ກາຣເຓເນວ ນໍ ສຎ຺ຎາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອິທໍ ອຕີຕກາຣຓໍ ອາຫຣິ – ມຫາຣາຊ, ປພ຺ພຊິເຕ ນາມ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຍຸຊ຺ຌາເປຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອຕີເຕປິ ອິສໂຍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຍຸຊ຺ຌາເປຕ຺ວາ ສຫ ຣຏ຺ເຐນ ຣາຊາ ສມຸທ຺ທໍ ປວິຏ຺ໂຐຕິ. ກທາ ຠຄວາຕິ?

ອຕີເຕ, ມຫາຣາຊ, ຠຣຸຣຏ຺ເຐ ຠຣຸຣາຊາ ນາມ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕິ. ປຎ຺ຈສຕາ ປຎ຺ຈສຕາ ທ຺ເວ ອິສິຄຓາ ປພ຺ພຕປາທໂຕ ໂລຓມ຺ພິລເສວນຕ຺ຖາຍ ຠຣຸນຄຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນຄຣສ຺ສ ອວິທູເຣ ທ຺ເວ ຣຸກ຺ຂາ ອຕ຺ຖິ, ປຐມໍ ອາຄໂຕ ອິສິຄໂຓ ເອກສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ມູເລ ນິສີທິ, ປຈ຺ຉາຄໂຕປິ ເອກສ຺ສາຕິ. ເຕ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ປພ຺ພຕປາທໍ ເອວ ອຄມໍສຸ. ເຕ ປຸນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ອຕ຺ຕໂນ ຣຸກ຺ຂມູເລເຍວ ນິສີທນ຺ຕິ. ອທ຺ຘາເນ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ເອໂກ ຣຸກ຺ໂຂ ສຸກ຺ຂິ, ຕສ຺ມິໍ ສຸກ຺ເຂ ອາຄຕາ ຕາປສາ ‘‘ອຍໍ ຣຸກ຺ໂຂ ມຫາ, ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ເຕສມ຺ປິ ປໂຫສ຺ສຕີ’’ຕິ ອິຕເຣສໍ ຣຸກ຺ຂມູລສ຺ສ ເອກປເທເສ ນິສີທິໍສຸ. ເຕ ປຈ຺ຉາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອປວິສິຕ຺ວາ ພຫິ ຐິຕາວ ‘‘ກສ຺ມາ ຕຸມ຺ເຫ ເອຕ຺ຖ ນິສີທຖາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ອາຈຣິຍາ ອມ຺ຫາກໍ ຣຸກ຺ໂຂ ສຸກ຺ໂຂ, ອຍໍ ຣຸກ຺ໂຂ ມຫາ, ຕຸມ຺ເຫປິ ປວິສຖ, ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ປໂຫສ຺ສຕີຕິ. ເຕ ‘‘ນ ມຍໍ ປວິສາມ, ນິກ຺ຂມຖ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ກຖໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ‘‘ນ ຕຸມ຺ເຫ ອຕ຺ຕໂນວ ມເນນ ນິກ຺ຂມິສ຺ສຖາ’’ຕິ ຫຕ຺ຖາທີສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒິໍສຸ. ເຕ ‘‘ໂຫຕຸ ສິກ຺ຂາເປສ຺ສາມ ເນ’’ຕິ ອິທ຺ຘິຍາ ໂສວຓ຺ຓມຍານິ ທ຺ເວ ຈກ຺ການິ ຣຊຕມຍຎ຺ຈ ອກ຺ຂໍ ມາເປຕ຺ວາ ປວຏ຺ເຏນ຺ຕາ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ອຄມິໍສຸ. ຣຎ຺ໂຎ ‘‘ເອວຣູປໍ, ເທວ, ຕາປສາ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕາ’’ຕິ ນິເວທຍິໍສຸ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ‘‘ປກ຺ໂກສຖາ’’ຕິ ເຕ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ມຫາກມ຺ມໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ກຕໍ, ອຕ຺ຖິ ໂວ ກິຎ຺ຈິ ມຍາ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອາມ, ມຫາຣາຊ, ອມ຺ຫາກໍ ນິສິນ຺ນຏ຺ຐານໍ ເອກຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ອຎ຺ເຎຫິ ອິສີຫິ ຄຫິຕໍ, ຕໍ ໂນ ທາເປຫີຕິ. ຣາຊາ ປຸຣິເສ ເປເສຕ຺ວາ ຕາປເສ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປສິ.

ເຕ ພຫິ ຐິຕາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທຕ຺ວາ ລຠິໍສູ’’ຕິ ໂອໂລກຍມານາ ‘‘ອິທໍ ນາມາ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍມ຺ປິ ລຎ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ປຸນ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອິທ຺ຘິຍາ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣຖປຎ຺ຊຣໍ ມາເປຕ຺ວາ ອາທາຍ ອຄມໍສຸ. ຣາຊາ ທິສ຺ວາ ຕຸຏ຺ໂຐ – ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ?, ອາຫ. ມຫາຣາຊ ອມ຺ຫາກໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ອຎ຺ໂຎ ອິສິຄໂຓ ນິສິນ຺ໂນ, ຕໍ ໂນ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ທາເປຫີຕິ. ຣາຊາ ປຸຣິເສ ເປເສຕ຺ວາ ເຕ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປສິ. ຕາປສາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກລຫໍ ກຕ຺ວາ, ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ອມ຺ເຫຫິ ກຕ’’ນ຺ຕິ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຕປາທເມວ ອຄມໍສຸ. ຕໂຕ ເທວຕາ ‘‘ອຍໍ ຣາຊາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອິສິຄຓານໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກລຫໍ ກາຣາເປສີ’’ຕິ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ວິຊິຕໍ ໂຍຊນສຫສ຺ສມຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ສມຸທ຺ທເມວ ອກໍສູຕິ.

‘‘ອິສີນມນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ, ຠຣຸຣາຊາຕິ ເມ ສຸຕໍ;

ອຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ສຫ ຣຏ຺ເຐຫິ, ສ ຣາຊາ ວິຠວງ຺ຄໂຕ’’ຕິ. (ຊາ. ໑.໒.໑໒໕) –

ເອວໍ ຠຄວຕາ ອິມສ຺ມິໍ ອຕີເຕ ທສ຺ສິເຕ ຍສ຺ມາ ພຸທ຺ຘານໍ ນາມ ກຖາ ໂອກປ຺ປນິຍາ ໂຫຕິ, ‘‘ຕສ຺ມາ ຣາຊາ ອຕ຺ຕໂນ ກິຣິຍໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ອນຸປຘາເຣຕ຺ວາ ມຍາ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ຕິຕ຺ຖິເຍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຖາ’’ຕິ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຍາ ກາຣິໂຕ ວິຫາໂຣ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ວິຫາຣໍ ກາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຕສໍ ທພ຺ພສມ຺ຠາເຣປິ ອທຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ກາເຣສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

໒-໓. ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໐໐໘-໙. ທຸຕິເຍ ອຸທຍຄາມິນິນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສມເຍ ວຑ຺ຒິຄາມິນິໍ. ມຣຓໍ ອາຄເມຍ຺ຍາສີຕິ ມຣຓໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ, ປຕ຺ເຖຍ຺ຍາສິ ວາ. ຕຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໔. ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໑໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສພ຺ພທຸຄ຺ຄຕິຠຍໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕຕິ ມນຸສ຺ສໂທຠຄ຺ຄໍ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ.

໕. ທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕຠຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໑໑. ປຎ຺ຈເມ ສພ຺ພທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕຠຍໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕຕິ ມນຸສ຺ສໂທຠຄ຺ເຄນ ສທ຺ຘິໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອປາຍາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ.

໖. ປຐມມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໑໒. ຉຏ຺ເຐ ມິຕ຺ຕາຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ເຄເຫ ອາມິສປຣິໂຠຄວເສນ ໂວຫາຣມິຕ຺ຕາ. ອມຈ຺ຈາຕິ ອາມນ຺ຕນປຏິມນ຺ຕນອິຣິຍາປຖາທີສຸ ເອກໂຕ ປວຕ຺ຕກິຈ຺ຈາ. ຎາຕີຕິ ສສ຺ສຸສສຸຣປກ຺ຂິກາ. ສາໂລຫິຕາຕິ ສມານໂລຫິຕາ ຠາຕິຠຄິນິມາຕຸລາທໂຍ.

໗. ທຸຕິຍມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໑໓. ສຕ຺ຕເມ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ນາມ ປສາທຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ຠາວຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ຄຕິອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ລກ຺ຂຓຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ວິປຣິຓາມຎ຺ຎຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ອເນກວິຘໍ. ຕຕ຺ຖ ມຫາຠູເຕສຸ ຠາວຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ສຸວຓ຺ຓາທິຠາເວນ ຫິ ຆນສຓ຺ຐິຕາຍ ປຖວິຘາຕຸຍາ ວິລີຍິຕ຺ວາ ອຸທກຠາວໍ ອາປຊ຺ຊມານາຍ ປຸຣິມຠາໂວ ວິຄຈ຺ຉຕິ, ຠາວຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ລກ຺ຂຓໍ ປນ ນ ວິຄຈ຺ຉຕິ, ກກ຺ຂຬລກ຺ຂຓາວ ໂຫຕິ. ອຸຈ຺ຉຸຣສາທິຠາເວນ ຈ ຍູສາກາຣສຓ຺ຐິຕາຍ ອາໂປຘາຕຸຍາ ສຸສ຺ສິຕ຺ວາ ຆນປຖວິຠາວໍ ອາປຊ຺ຊມານາຍ ປຸຣິມຠາໂວ ວິຄຈ຺ຉຕິ, ຠາວຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ລກ຺ຂຓໍ ປນ ນ ວິຄຈ຺ຉຕິ, ອາພນ຺ຘນລກ຺ຂຓາວ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣິທໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ຄຕິອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ, ຕຎ຺ຫິ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນຕ຺ຖິ. ປສາທຎ຺ຎຖຕ຺ຕມ຺ປິ ນຕ຺ຖິເຍວ, ອິຘ ປນ ປສາທຜລໍ ປກາເສຕຸໍ ຄຕິອຎ຺ຎຖຕ຺ຕເມວ ທສ຺ສິຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຣາຊກາຣາມວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ສຣຓານິວຄ຺ໂຄ

໑-໒. ປຐມມຫານາມສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໐໑໗-໑໘. ຕຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ອິທ຺ຘນ຺ຕິ ເຕລມຘຸຜາຓິຕາທີຫິ ສມິທ຺ຘໍ. ຜີຕນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖູປຄສີສູປຄຄີວູປຄາທິອລງ຺ກາຣວເສນ ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ. ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສນ຺ຕິ ນິຣນ຺ຕຣມນຸສ຺ສໍ. ສມ຺ພາຘພ຺ຍູຫນ຺ຕິ ພ຺ຍູຫາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ອວິນິພ຺ພິທ຺ຘຣຈ຺ຉາໂຍ, ຍາ ປວິຏ຺ຐມຄ຺ເຄເນວ ນິຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕາ ສມ຺ພາຘາ ພ຺ຍູຫາ ພຫຸກາ ເອຕ຺ຖາຕິ ສມ຺ພາຘພ຺ຍູຫໍ. ອິມິນາປິ ນຄຣສ຺ສ ຆນວາສເມວ ທີເປຕິ. ຠນ຺ເຕນາຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ປຣິພ຺ຠມນ຺ເຕນ ອຸທ຺ຘຕຈາຣິນາ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໓. ໂຄຘສກ຺ກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໑໙. ຕຕິເຍ ຠຄວາວ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ວາ ອສມນ຺ນາຄຕໍ ວາຕິ ອິທໍ ໂສ ສກ຺ໂກ ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ໂສຕາປນ຺ນຠາວໍ, ຈຕູຫິ ວາ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ໂສຕາປນ຺ນຠາວໍ ຠຄວາວ ຊານາຕີຕິ ອຘິປ຺ປາເຍນ ອາຫ.

ໂກຈິເທວ ຘມ຺ມສມຸປ຺ປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ກິຎ຺ຈິເທວ ກາຣຓໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ເອກໂຕ ອສ຺ສ ຠຄວາ, ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆຕິ ຍສ຺ມິໍ ກາຣເຓ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ນານາລທ຺ຘິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ເອກໍ ວາທໍ ວທນ຺ໂຕ ເອກໂຕ ອສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ເອກໍ ວທນ຺ໂຕ ເອກໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕເນວາຫນ຺ຕິ ຍໍ ວາທໍ ຕຸມ຺ເຫ ວເທຖ, ຕເມວາຫໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍນ຺ຕິ. ນນຸ ຈ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສາທນານຕ຺ຕໍ ນຕ຺ຖິ, ອຖ ກສ຺ມາ ເອສ ເອວມາຫາຕິ? ຠຄວໂຕ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕາຍ. ເອວຎ຺ຫິສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຕ຺ຕໂນ ອສພ຺ພຎ຺ຎຸຕາຍ ອຊານິຕ຺ວາປິ ກເຖຍ຺ຍ, ສຕ຺ຖຸ ປນ ອຎ຺ຎາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກລ຺ຍາຓາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກຸສລາຕິ ກລ຺ຍາຓເມວ ກຸສລເມວ ວທາມິ, ນ ກລ຺ຍາຓກຸສລວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອປິຈສ຺ສ ອນວຊ຺ຊນໂທໂສ ເອໂສຕິ.

໔. ປຐມສຣຓານິສກ຺ກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໒໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອິຘ ມຫານາມ ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລຕິ ອິທໍ ນ ເກວລໍ ສຣຓານິ ເອວ ອປາຍໂຕ ມຸຕ຺ໂຕ, ອິເມປິ ປຸຄ຺ຄລາ ມຸຕ຺ຕາຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຣທ຺ຘໍ. ມຕ຺ຕໂສ ນິຊ຺ຌານໍ ຂມນ຺ຕີຕິ ປມາເຓນ ຈ ໂອໂລກນໍ ຂມນ຺ຕິ. ອິມິນາ ຘມ຺ມານຸສາຣິມຄ຺ຄຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລໍ ທສ຺ເສຕິ. ອຄນ຺ຕາ ນິຣຍນ຺ຕິ ມຄ຺ຄຏ຺ຐປຸຄ຺ຄໂລ ຫິ ອປາຍໂຕ ປຣິມຸຕ຺ໂຕຕິ ວາ ປຣິມຸຈ຺ຈິສ຺ສຕີຕິ ວາ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ປຣິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ປນ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ມາ ຄນ຺ຕາ ນາມ ນ ໂຫຕີຕິ, ‘‘ອຄນ຺ຕາ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ, ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສທ຺ຘາມຕ຺ຕໍ ເປມມຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິມິນາ ສທ຺ຘານຸສາຣິມຄ຺ຄຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລໍ ທສ຺ເສຕິ. ມຫາສາລາຕິ ສມີເປ ຐິເຕວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາສາຣຣຸກ຺ເຂ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ. ມຣຓກາເລ ສິກ຺ຂໍ ສມາທິຍີຕິ ມຣຓສມເຍ ຕີສຸ ສິກ຺ຂາສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ອໂຫສີຕິ ທສ຺ເສຕິ.

໕. ທຸຕິຍສຣຓານິສກ຺ກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໒໑. ປຎ຺ຈເມ ທຸກ຺ເຂຕ຺ຕນ຺ຕິ ວິສມເຂຕ຺ຕໍ. ທຸພ຺ຠູມນ຺ຕິ ອູສຣຠູມິໍ ໂລຓູປຫຕໍ. ຂຓ຺ຑານີຕິ ປຣິຠິນ຺ນານິ. ປູຕີນີຕິ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ປູຕິຠາວໍ ອາປນ຺ນານິ. ວາຕາຕປຫຕານີຕິ ວາຕາຕເປນ ຫຕຕ຺ຕາ ນິໂຣຊຠາວໍ ຄຕານິ. ອສາຣາທານີຕິ ອນາທິນ຺ນສາຣານິ ອຄຫິຕສາຣານິ. ອສຸຂສຍິຕານີຕິ ນ ໂກຏ຺ຐາທີສຸ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ຐປິຕານິ. ສຸຂສຍິຕານີຕິ ຐປິຕຏ຺ຐານໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ອຈລິຕານິ.

໖. ປຐມອນາຖປິຓ຺ຑິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໒໒. ຉຏ຺ເຐ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ ຂເຓນ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ມິຈ຺ຉາຎາເຓນາຕິ ມິຈ຺ຉາປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິຍາຕິ ອນິຍ຺ຍານິກວິມຸຕ຺ຕິຍາ. ຕສ຺ມາ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈາຕິ ຄາຖາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາ ເອວ. ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມາຕິ ໂຍ ນາມ.

໗. ທຸຕິຍອນາຖປິຓ຺ຑິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໒໓. ສຕ຺ຕເມ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍນ຺ຕິ ສມ຺ປຣາຍເຫຕຸກໍ ມຣຓຠຍໍ ຄິຫິສາມີຈິການີຕິ ຄິຫີນໍ ອນຸຈ຺ຉວິການິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສຣຓານິວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໒໗. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ປຐເມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາຕິ ປຸຎ຺ຎນທິໂຍ ກຸສລນທິໂຍ. ສຸຂສ຺ສາຫາຣາຕິ ສຸຂສ຺ສ ປຈ຺ຈຍາ.

໔. ປຐມເທວປທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໓໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ເທວປທານີຕິ ເທວານໍ ຎາເຓນ, ເທວສ຺ສ ວາ ຎາເຓນ ອກ຺ກນ຺ຕປທານິ. ວິສຸທ຺ຘິຍາຕິ ວິສຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ. ປຣິໂຍທປນາຍາຕິ ປຸຣິໂຍທປນຕ຺ຖາຍ ໂຊຕນຕ຺ຖາຍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ຜລຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລາ ວິສຸທ຺ຘຏ຺ເຐນ ເທວາ ນາມ ຊາຕາ.

໘. ວສ຺ສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໓໔. ອຏ຺ຐເມ ປາຣໍຄນ຺ຕ຺ວາຕິ ປາຣໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ນິພ຺ພານໍ, ຕໍ ປຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ນ ປຐມໍ ນິພ຺ພານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຄຈ຺ຉມານາ ເອວ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເທສນາ ປນ ເອວໍ ກຕາ.

໑໐. ນນ຺ທິຍສກ຺ກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໓໖. ທສເມ ທິວາ ປວິເວກາຍ ຣຕ຺ຕິໍ ປຏິສລ຺ລານາຍາຕິ ທິວາ ປວິເວກຕ຺ຖາຍ ຣຕ຺ຕິໍ ປຏິສລ຺ລານຕ຺ຖາຍ. ຘມ຺ມາ ນ ປາຕຸຠວນ຺ຕີຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາ ຘມ຺ມາ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ສຄາຖກປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມອຠິອສນ຺ທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໓໗. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ປຐເມ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍຕິ ອາຬ຺ຫກຄຓນາຍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ, ໂຍຊນວເສນ ປນສ຺ສ ສງ຺ຂ຺ຍາ ອຕ຺ຖິ. ພຫຸເຠຣວນ຺ຕິ ສວິຎ຺ຎາຓກອວິຎ຺ຎາຓການໍ ເຠຣວາຣມ຺ມຓານໍ ວເສນ ພຫຸເຠຣວໍ. ປຸຖູຕິ ພຫຸ. ສວນ຺ຕີຕິ ສນ຺ທມານາ. ອຸປຍນ຺ຕີຕິ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິຍອຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໓໘. ທຸຕິເຍ ຍຕ຺ຖິມາ ມຫານທິໂຍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີຕິ ຍສ຺ມິໍ ສໍຠຊ຺ເຊ ເອຕາ ມຫານທິໂຍ ເອກີຠວນ຺ຕິ, ນິຣນ຺ຕຣາ ຠວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓. ຕຕິຍອຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໓໙. ຕຕິເຍ ປຸຎ຺ຎກາໂມຕິ ປຸຎ຺ຎຕ຺ຖິໂກ. ກຸສເລ ປຕິຏ຺ຐິໂຕຕິ ມຄ຺ຄກຸສເລ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ. ຠາເວຕິ ມຄ຺ຄໍ ອມຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາຕິ ນິພ຺ພານສ຺ສ ປາປຸຓນຕ຺ຖໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ. ຘມ຺ມສາຣາຘິຄໂມຕິ ຘມ຺ມສາໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣິຍຜລໍ ຘມ຺ມສາໂຣ, ອຘິຄໂມ ອສ຺ສາຕິ ຘມ຺ມສາຣາຘິຄໂມ, ອຘິຄຕຜໂລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂເຍ ຣໂຕຕິ ກິເລສກ຺ຂເຍ ຣໂຕ.

໔. ປຐມມຫທ຺ຘນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໔໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນຕິ ສຕ຺ຕວິເຘນ ອຣິຍຘເນນ ອຑ຺ໂຒ ເຈວ ມຫທ຺ຘໂນ ຈ. ເຕເນວ ໂຠເຄນ ມຫາໂຠໂຄ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສຄາຖກປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

໖. ສປ຺ປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ

໒. ວສ຺ສໍວຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໔໘. ຉຏ຺ຐສ຺ສ ທຸຕິເຍ ອຍມຘິປ຺ປາໂຍ – ໂສຕາປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອຕ຺ຕເກນ ໂວສານໍ ອນາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕາເນວ ອິນ຺ທ຺ຣິຍພລໂພຊ຺ຌງ຺ຄານິ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ສກທາຄາມິມຄ຺ຄໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ, ສກທາຄາມີ ອນາຄາມິມຄ຺ຄໍ, ອນາຄາມີ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄນ຺ຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ສນ຺ຘາຍ ຠຄວຕາ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສາສເນ ຕນ຺ຕິ ປເວຓີ ກຖິຕາຕິ.

໓. ຘມ຺ມທິນ຺ນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໔໙. ຕຕິເຍ ຘມ຺ມທິນ຺ໂນຕິ ສຕ຺ຕສຸ ຊເນສຸ ເອໂກ. ພຸທ຺ຘກາລສ຺ມິຎ຺ຫິ ຘມ຺ມທິນ຺ໂນ ອຸປາສໂກ, ວິສາໂຂ ອຸປາສໂກ, ອຸຄ຺ໂຄ ຄຫປຕິ, ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ, ຫຕ຺ຖໂກ ອາຬວໂກ, ຈູຬອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ, ມຫາອນາຖປິຓ຺ຑິໂກຕິ ອິເມ ສຕ຺ຕ ຊນາ ປຎ຺ຈສຕອຸປາສກປຣິວາຣາ ອເຫສຸໍ. ເອເຕສຸ ເອສ ອຎ຺ຎຕໂຣ.

ຄມ຺ຠີຣາຕິ ຘມ຺ມຄມ຺ຠີຣາ ສລ຺ລສຸຕ຺ຕາທໂຍ. ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ຖຄມ຺ຠີຣາ ເຈຕນາສຸຕ຺ຕນ຺ຕາທໂຍ. ໂລກຸຕ຺ຕຣາຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖທີປກາ ອສງ຺ຂຕສໍຍຸຕ຺ຕາທໂຍ. ສຸຎ຺ຎຕປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາຕິ ສຕ຺ຕສຸຎ຺ຎຕາທີປກາ ຂຊ຺ຊນິກສຸຕ຺ຕນ຺ຕາທໂຍ. ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສາມາຕິ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ວິຫຣິສ຺ສາມ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ ເອວໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຈນ຺ໂທປມປຏິປທໍ ຣຖວິນີຕປຏິປທໍ ໂມເນຍ຺ຍປຏິປທໍ ມຫາອຣິຍວໍສປຏິປທໍ ປູເຣນ຺ເຕຫິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອິຕິ ສຕ຺ຖາ ອິເມສໍ ອຸປາສການໍ ອສຍ຺ຫຠາຣໍ ອາໂຣເປສິ. ກສ຺ມາ? ເອເຕ ກິຣ ນ ອຕ຺ຕໂນ ຠູມິຍໍ ຐຕ຺ວາ ໂອວາທໍ ຍາຈິໍສຸ, ອວິເສເສນ ປນ ສພ຺ພຠາຣໍ ອຸກ຺ຂິປິຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ ວິຍ ‘‘ໂອວທຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ’’ຕິ ຍາຈິໍສຸ. ເຕນ ເຕສໍ ສຕ຺ຖາ ອສຍ຺ຫຠາຣໍ ອາໂຣເປນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ນ ໂຂ ເນຕນ຺ຕິ ນ ໂຂ ເອຕໍ. ນກາໂຣ ປເນຕ຺ຖ ພ຺ຍຎ຺ຊນສນ຺ຘິມຕ຺ຕເມວາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ຠູມິຍໍ ຐຕ຺ວາ ໂອວາທໍ ຍາຈຖ, ຕສ຺ມາ.

໔. ຄິລານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໕໐. ຈຕຸຕ຺ເຖ ນ ໂຂ ປເນຕນ຺ຕິ ນ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ເອຕໍ. ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ອຸປາສໂກຕິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ອສ຺ສາສນີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫີຕິ ອສ຺ສາສກເຣຫິ ຘມ຺ເມຫິ. ອສ຺ສາສຕາຍສ຺ມາຕິ ອສ຺ສາສຕຸ ອາຍສ຺ມາ. ມາຣິໂສຕິ ມຣຓປຏິພທ຺ໂຘ. ມຣຓຘມ຺ໂມຕິ ມຣຓສຠາໂວ. ອຘິໂມເຈຫີຕິ ຐເປຫິ. ອຘິໂມຈິຕນ຺ຕິ ຐປິຕໍ. ເອວໍ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ເອວໍ ອຣຫຕ຺ຕຜລວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ຍທິທໍ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຍໍ ອິທໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ອາຣພ຺ຠ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ນານາກຣຓໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ນ ຕໍ ວທາມິ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຫິ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໂພຘິຍງ຺ຄຓວຕ຺ເຕສຸ ເຈວ ອສີຕິກ຺ຂນ຺ຘກວຕ຺ເຕສຸ ຈາຕິ ອາຄມນີຍຄຸເຓສຸ ປມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ປຏິວິທ຺ເຘ ປນ ມຄ຺ເຄ ວາ ຜເລ ວາ ອຸປາສການຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຈ ນານາກຣຓໍ ນຕ຺ຖິ.

໙. ປຎ຺ຎາປຏິລາຠສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໕໕. ນວເມ ປຎ຺ຎາປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ສຕ຺ຕ ເສກ຺ຂາ ປຎ຺ຎໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ ນາມ, ຂີຓາສໂວ ປຏິລທ຺ຘປຎ຺ໂຎ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປຣໂຕ ປຎ຺ຎາພຸທ຺ຘິຍາຕິອາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສປ຺ປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

໗. ມຫາປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ

໑. ມຫາປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໕໘. ສຕ຺ຕເມ ມຫາປຎ຺ຎຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິອາທີສຸ ‘‘ມຫນ຺ເຕ ອຕ຺ເຖ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ມຫາປຎ຺ຎາ’’ຕິອາທິນາ ປຏິສມ຺ຠິທາຍໍ (ປຏິ. ມ. ໒.໔) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສພ຺ພປເທສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ໂສຕາປຕ຺ຕິສໍຍຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ສຈ຺ຈສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ສມາຘິວຄ຺ໂຄ

໑. ສມາຘິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໗໑. ສຈ຺ຈສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐເມ ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວຕິ ເຕ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕາຍ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ອຖ ເນສໍ ສຕ຺ຖາ – ‘‘ເອວເມເຕ ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕໍ ລຠິຕ຺ວາ, ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ, ວິເສສໍ ປາປຸຓິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ອິມໍ ເທສນໍ ອາຣຠິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍຕິ ເອຕ຺ຖ ຍຖາຠູຕາທິວເສນ ກາຣຓຈ຺ເຉໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິທຎ຺ຫິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມາ ສມາຫິໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຕສ຺ມາ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຈ ສມາຫິເຕຫິ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນຕ຺ຖາຍ ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ. ຕຖາ ຍສ຺ມາ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ຕຖາຄຕສ຺ເສວ ປາຕຸຠາວາ ປາກຏານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຍສ຺ມາ ຈ ຕຖາຄເຕນ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ, ຍສ຺ມາ ຈ ເຕສຸ ອປຣິມາຓາ ວຓ຺ຓາ ອປຣິມາຓານິ ປທພ຺ຍຎ຺ຊນານິ, ຍສ຺ມາ ຈ ເຕສໍ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘຕ຺ຕາ ວຏ຺ຏໍ ວຑ຺ຒຕິ, ເຕສໍ ປຏິວິທ຺ຘກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນ ວຑ຺ຒຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ເອວໍ ໂນ ວຏ຺ຏໍ ນ ວຑ຺ຒິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕຸມ຺ເຫຫິ ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ.

໒. ປຏິສລ຺ລານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໗໒. ທຸຕິຍໍ ກາຍວິເວກວິກລານໍ ກາຍວິເວກປຏິລາຠຕ຺ຖາຍ ວຸຕ຺ຕໍ.

໓. ປຐມກຸລປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໐໗໓-໗໕. ຕຕິເຍ ອຠິສມຍາຍາຕິ ອຠິສມຍຕ຺ຖາຍ. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ ເຈຕ຺ຖ ສາສນາວຈຣາ ອຘິປ຺ເປຕາ. ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈເມສຸ, ເຕນ ເຕນ ອຠິລາເປນ ພຸຊ຺ຌນການໍ ປນ ອຊ຺ຌາສເຍເນຕານິ ວຸຕ຺ຕານິ.

໖. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໗໖. ຉຏ຺ເຐ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສສຸນ຺ຕິ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອຫນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາສຍິໍສຸ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຫິ ສຸຕ຺ເຕ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘາ ຈ ສມຓຄຫເຓນ ຄຫິຕາ.

໑໐. ຕິຣຈ຺ຉານກຖາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໘໐. ທສເມ ອເນກວິຫິຕນ຺ຕິ ອເນກວິຘໍ. ຕິຣຈ຺ຉານກຖນ຺ຕິ ອນິຍ຺ຍານິກຕ຺ຕາ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂມຄ຺ຄານໍ ຕິຣຈ຺ຉານຠູຕໍ ກຖໍ. ຣາຊກຖນ຺ຕິອາທີສຸ ຣາຊານໍ ອາຣພ຺ຠ ‘‘ມຫາສມ຺ມໂຕ ມນ຺ຘາຕາ ຘມ຺ມາໂສໂກ ເອວໍ ມຫານຸຠາໂວ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ຕກຖາ ຣາຊກຖາ. ເອສ ນໂຍ ໂຈຣກຖາທີສຸ. ເຕສຸ ‘‘ອສຸໂກ ຣາຊາ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ເຄຫສິຕກຖາວ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ ໂຫຕິ. ‘‘ໂສປິ ນາມ ເອວໍ ມຫານຸຠາໂວ ຂຍໍ ຄໂຕ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕາ ປນ ກມ຺ມຏ຺ຐານຠາເວ ຕິຏ຺ຐຕິ. ໂຈເຣສຸປິ ‘‘ມູລເທໂວ ເອວໍ ມຫານຸຠາໂວ ເມຆມາໂລ ເອວໍ ມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ ເຕສໍ ກມ຺ມໍ ປຏິຈ຺ຈ ‘‘ອໂຫ ສູຣາ’’ຕິ ເຄຫສິຕກຖາວ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ. ຍຸທ຺ເຘປິ ຠາຣຕຍຸທ຺ຘາທີສຸ ‘‘ອສຸເກນ ອສຸໂກ ເອວໍ ມາຣິໂຕ ເອວໍ ວິທ຺ໂຘ’’ຕິ ກາມສ຺ສາທວເສເນວ ກຖາ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ, ‘‘ເຕປິ ນາມ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕາ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ກມ຺ມຏ຺ຐານເມວ ໂຫຕິ. ອປິຈ ອນ຺ນາທີສຸ ‘‘ເອວໍ ວຓ຺ຓວນ຺ຕໍ ຄນ຺ຘວນ຺ຕໍ ຣສວນ຺ຕໍ ຜສ຺ສສມ຺ປນ຺ນໍ ຂາທິມ຺ຫ ຠຸຎ຺ຊິມ຺ຫ ປິວິມ຺ຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິມ຺ຫາ’’ຕິ ກາມສ຺ສາທວເສນ ກເຖຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສາຕ຺ຖກໍ ປນ ກຕ຺ວາ ‘‘ປຸພ຺ເພ ເອວໍ ວຓ຺ຓາທິສມ຺ປນ຺ນໍ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ສຍນໍ ມາລໍ ຄນ຺ຘໍ ວິເລປນໍ ສີລວນ຺ຕານໍ ອທມ຺ຫ, ເຈຕິເຍ ປູຊໍ ອກຣິມ຺ຫາ’’ຕິ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ຎາຕິກຖາທີສຸປິ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຎາຕກາ ສູຣາ ສມຕ຺ຖາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ ເອວໍ ວິຈິຕ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ວິຈຣິມ຺ຫາ’’ຕິ ວາ ອສ຺ສາທວເສນ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສາຕ຺ຖກໍ ປນ ກຕ຺ວາ ‘‘ເຕປິ ໂນ ຎາຕກາ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ ເອວຣູປາ ອຸປາຫນາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອທມ຺ຫາ’’ຕິ ວາ ກເຖຕພ຺ພາ. ຄາມກຖາທີສຸປິ ສຸນິວິຏ຺ຐທຸນ຺ນິວິຏ຺ຐສຸຠິກ຺ຂທຸພ຺ຠິກ຺ຂາທິວເສນ ວາ ‘‘ອສຸກຄາມວາສິໂນ ສູຣາ ສມຕ຺ຖາ’’ຕິ ວາ ເອວໍ ອສ຺ສາທວເສນ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ສາຕ຺ຖກໍ ປນ ກຕ຺ວາ ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ນິຄມນຄຣຊນປທກຖາສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອິຕ຺ຖິກຖາປິ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານາທີນິ ປຏິຈ຺ຈ ອສ຺ສາທວເສນ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ເອວເມວ ວຏ຺ຏຕິ. ສູຣກຖາປິ ‘‘ນນ຺ທິມິຕ຺ໂຕ ນາມ ໂຍໂຘ ສູໂຣ ອໂຫສີ’’ຕິ ອສ຺ສາທວເສນ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ອໂຫສິ, ຂຍໍ ຄໂຕ’’ຕິ ເອວເມວ ວຏ຺ຏຕິ. ສຸຣາກຖາຕິປິ ປາໂຐ. ສາປິ ເຈສາ ສຸຣາກຖາ ‘‘ເອວຣູປາ ນາມ ສຸຣາ ປີຕາ ຣຕິຊນນີ ໂຫຕີ’’ຕິ ອສ຺ສາທວເສເນວ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ອາທີນວວເສນ ປນ ‘‘ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສໍວຕ຺ຕນິກາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຏ຺ຏຕິ. ວິສິຂາກຖາປິ ‘‘ອສຸກວິສິຂາ ສຸນິວິຏ຺ຐາ ທຸນ຺ນິວິຏ຺ຐາ’’ຕິ ວາ, ‘‘ອສຸກວິສິຂາຍ ວາສິໂນ ສູຣາ ສມຕ຺ຖາ’’ຕິ ວາ ອສ຺ສາທວເສເນວ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ເອຈ຺ເຈວໍ ວຏ຺ຏຕິ. ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖາຕິ ອຸທກຕິຕ຺ຖກຖາ ວຸຈ຺ຈຕິ, ກຸມ຺ຠທາສິກຖາ ວາ. ສາປິ ‘‘ປາສາທິກາ ນຈ຺ຈິຕຸໍ ຄາຍິຕຸໍ ເຉກາ’’ຕິ ອສ຺ສາທວເສນ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍເນວ ວຏ຺ຏຕິ.

ປຸພ຺ພເປຕກຖາຕິ ອຕີຕຎາຕິກຖາ. ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຕມານຎາຕິກຖາສທິໂສວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ. ນານຕ຺ຕກຖາຕິ ປຸຣິມປຈ຺ຉິມກຖາຫິ ວິມຸຕ຺ຕາ ອວເສສາ ນານາສຠາວາ ນິຣຕ຺ຖກກຖາ. ໂລກກ຺ຂາຍິກາຕິ ‘‘ອຍໍ ໂລໂກ ເກນ ນິມ຺ມິໂຕ, ອສຸເກນ ນາມ ນິມ຺ມິໂຕ, ກາໂກ ເສໂຕ ອຏ຺ຐີນໍ ເສຕຕ຺ຕາ, ພລາກາ ຣຕ຺ຕາ ໂລຫິຕສ຺ສ ຣຕ຺ຕຕ຺ຕາ’’ຕິ ເອວມາທິກາ ໂລກາຍຕວິຕຓ຺ຑສລ຺ລາປກຖາ. ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກາ ນາມ ‘‘ກສ຺ມາ ສມຸທ຺ໂທ ສາຄໂຣ, ສາຄຣເທເວນ ຂນິຕຕ຺ຕາ ສາຄໂຣ, ຂໂຕ ເມຕິ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ນິເວທິຕຕ຺ຕາ ສມຸທ຺ໂທ’’ຕິ ເອວມາທິກາ ນິຣຕ຺ຖກສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກກຖາ. ອິຕິ ຠໂວ ອິຕິ ອຠໂວຕິ ຍໍ ວາ ຕໍ ວາ ນິຣຕ຺ຖກກາຣຓໍ ວຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕກຖາ ອິຕິຠວາຠວກຖາ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຠໂວຕິ ສສ຺ສຕໍ, ອຠໂວຕິ ອຸຈ຺ເຉທໍ. ຠໂວຕິ ວຸທ຺ຘິ, ອຠໂວຕິ ຫານິ. ຠໂວຕິ ກາມສຸຂໍ, ອຠໂວຕິ ອຕ຺ຕກິລມໂຖ. ອິຕິ ອິມາຍ ຉພ຺ພິຘາຍ ອິຕິຠວາຠວກຖາຍ ສທ຺ຘິໍ ພາຕ຺ຕິໍສ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ.

໒. ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນວຄ຺ໂຄ

໑. ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໘໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ພາຣາຓສິຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ. ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍຕິ ອິສີນໍ ປຕນຸປ຺ປຕນວເສນ ເອວໍລທ຺ຘນາເມ ມິຄານໍ ອຠຍທານວເສນ ທິນ຺ນຕ຺ຕາ ມິຄທາຍສງ຺ຂາເຕ ອາຣາເມ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸອິສໂຍ ປຕນ຺ຕິ, ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນຕ຺ຖໍ ນິສີທນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໂຕ ສຕ຺ຕາຫຈ຺ຈເຍນ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕາ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ກຕມຸຂໂຘວນາທິກິຈ຺ຈາ ອາກາເສນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘອິສໂຍເປຕ຺ຖ ໂອຕຣຓວເສນ ປຕນ຺ຕິ, ອຸໂປສຖຕ຺ຖຎ຺ຈ ອນຸໂປສຖຕ຺ຖຎ຺ຈ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ຄນ຺ຘມາທນໍ ປຏິຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ຕໂຕວ ອຸປ຺ປຕນ຺ຕີຕິ ອິມິນາ ອິສີນໍ ປຕນຸປ຺ປຕນວເສນ ຕໍ ‘‘ອິສິປຕນ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ອາມນ຺ເຕສີຕິ ທີປງ຺ກຣປາທມູເລ ກຕາຠິນີຫາຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປາຣມິໂຍ ປູເຣນ຺ໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ປຈ຺ຉິມຠເວ ກຕາຠິນິກ຺ຂມໂນ ອນຸປຸພ຺ເພນ ໂພຘິມຓ຺ຑໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອປຣາຊິຕປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ໂນ ມາຣພລໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຐມຍາເມ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມຍາເມ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສເຘຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຍາມາວສາເນ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ອຸນ຺ນາເທນ຺ໂຕ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕາຫານິ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ອາຍາຈິຕຘມ຺ມເທສໂນ ພຸທ຺ຘຈກ຺ຂຸນາ ໂລກໍ ໂວໂລເກຕ຺ວາ ໂລການຸຄ຺ຄເຫນ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕຸກາໂມ ອາມນ຺ເຕສິ.

ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕາຕິ ທ຺ເວ ອິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏ຺ຐາສາ. ອິມສ຺ສ ປນ ປທສ຺ສ ສຫ ສມຸທາຫາເຣນ ສມຸທາຫາຣນິຄ຺ໂຆໂສ ເຫຏ຺ຐາ ອວີຈິໍ ອຸປຣິ ຠວຄ຺ຄໍ ປຕ຺ວາ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຕສ຺ມິໍເຍວ ສມເຍ ອຏ຺ຐາຣສໂກຏິສງ຺ຂາ ພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ສມາຄຈ຺ຉິໍສຸ, ປຈ຺ຉິມທິສາຍ ສູຣິໂຍ ອຕ຺ຖເມຕິ, ປາຈີນທິສາຍ ອາສາຬ຺ຫນກ຺ຂຕ຺ເຕນ ຍຸຕ຺ໂຕ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ໂທ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠຄວາ ອິມໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕໍ ອາຣຠນ຺ໂຕ ‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕາ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ປພ຺ພຊິເຕນາຕິ ຄິຫິສໍໂຍຊນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊຸປຄເຕນ. ນ ເສວິຕພ຺ພາຕິ ນ ວຬຎ຺ເຊຕພ຺ພາ. ໂຍ ຈາຍໍ ກາເມສຸ ກາມສຸຂລ຺ລິການຸໂຍໂຄຕິ ໂຍ ຈ ອຍໍ ວຕ຺ຖຸກາເມສຸ ກິເລສກາມສຸຂສ຺ສ ອນຸໂຍໂຄ. ຫີໂນຕິ ລາມໂກ. ຄມ຺ໂມຕິ ຄາມວາສີນໍ ສນ຺ຕໂກ. ໂປຖຸຊ຺ຊນິໂກຕິ ອນ຺ຘພາລຊເນນ ອາຈິຓ຺ໂຓ. ອນຣິໂຍຕິ ນ ອຣິໂຍ ນ ວິສຸທ຺ໂຘ ນ ອຸຕ຺ຕໂມ ນ ວາ ອຣິຍານໍ ສນ຺ຕໂກ. ອນຕ຺ຖສໍຫິໂຕຕິ ນ ອຕ຺ຖສໍຫິໂຕ, ຫິຕສຸຂາວຫກາຣຓໍ ອນິສ຺ສິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕກິລມຖານຸໂຍໂຄຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກິລມຖສ຺ສ ອນຸໂຍໂຄ, ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ຂກຣຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸກ຺ໂຂຕິ ກຓ຺ຏກາປສ຺ສຍເສຍ຺ຍາທີຫິ ອຕ຺ຕມາຣເຓຫິ ທຸກ຺ຂາວໂຫ.

ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸໍ ກໂຣຕີຕິ ຈກ຺ຂຸກຣຓີ. ທຸຕິຍປທໍ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ອຸປສມາຍາຕິ ກິເລສູປສມຕ຺ຖາຍ. ອຠິຎ຺ຎາຍາຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຈ຺ຈານໍ ອຠິຊານນຕ຺ຖາຍ. ສມ຺ໂພຘາຍາຕິ ເຕສໍເຍວ ສມ຺ພຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ. ນິພ຺ພານາຍາຕິ ນິພ຺ພານສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ. ເສສເມຕ຺ຖ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕເມວ. ສຈ຺ຈກຖາປິ ສພ຺ພາກາເຣເນວ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໒.໕໒໙) ວິຕ຺ຖາຣິຕາ.

ຕິປຣິວຏ຺ຏນ຺ຕິ ສຈ຺ຈຎາຓກິຈ຺ຈຎາຓກຕຎາຓສງ຺ຂາຕານໍ ຕິຓ຺ຓໍ ປຣິວຏ຺ຏານໍ ວເສນ ຕິປຣິວຏ຺ຏໍ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ອິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຈຕູສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓໍ ສຈ຺ຈຎາຓໍ ນາມ. ເຕສຸເຍວ ‘‘ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ປຫາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈຊານນຎາຓໍ ກິຈ຺ຈຎາຓໍ ນາມ. ‘‘ປຣິຎ຺ຎາຕໍ ປຫີນ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ກິຈ຺ຈສ຺ສ ກຕຠາວຊານນຎາຓໍ ກຕຎາຓໍ ນາມ. ທ຺ວາທສາກາຣນ຺ຕິ ເຕສໍເຍວ ເອເກກສ຺ມິໍ ສຈ຺ເຈ ຕິຓ຺ຓໍ ຕິຓ຺ຓໍ ອາກາຣານໍ ວເສນ ທ຺ວາທສາກາຣໍ. ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ເອເຕສໍ ຕິປຣິວຏ຺ຏານໍ ທ຺ວາທສນ຺ນໍ ອາກາຣານໍ ວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນຎາຓສງ຺ຂາຕໍ ທສ຺ສນໍ. ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ ຕີຓິ ຈ ຜລານິ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ອິຘ ປຐມມຄ຺ໂຄວ.

ຘມ຺ມຈກ຺ເກຕິ ປຏິເວຘຎາເຓ ເຈວ ເທສນາຎາເຓ ຈ. ໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຫິ ຈຕູສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທ຺ວາທສາກາຣໍ ປຏິເວຘຎາຓມ຺ປິ, ອິສິປຕເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ທ຺ວາທສາກາຣາຍ ສຈ຺ຈເທສນາຍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ເທສນາຎາຓມ຺ປິ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ນາມ. ອຸຠຍມ຺ປິ ເຫຕໍ ທສພລສ຺ສ ອຸເຣ ປວຕ຺ຕຎາຓເມວ. ອິມາຍ ເທສນາຍ ປກາເສນ຺ເຕນ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ນາມ. ຕໍ ປເນຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ຍາວ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖໂຣ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ພ຺ຣຫ຺ມໂກຏີຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ຕາວ ນໍ ຠຄວາ ປວຕ຺ເຕຕິ ນາມ, ປຕິຏ຺ຐິເຕ ຈ ປວຕ຺ຕິຕໍ ນາມ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ປວຕ຺ຕິເຕ ຈ ປນ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມຈກ຺ເກ ຠຸມ຺ມາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸນ຺ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຕຕ຺ຖ ຠຸມ຺ມາຕິ ຠູມຏ຺ຐກເທວຕາ. ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸນ຺ຕິ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ສາຘຸກາຣໍ ທຕ຺ວາ – ‘‘ເອຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ຕາ ອນຸສາວຍິໍສຸ. ໂອຠາໂສຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາໂຓຠາໂສ. ໂສ ຫິ ຕທາ ເທວານໍ ເທວານຸຠາວໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ວິໂຣຈິຕ຺ຖ. ອຎ຺ຎາສິ ວຕ, ໂຠ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎຕິ ອິມສ຺ສປິ ອຸທານສ຺ສ ອຸທາຫາຣນິຄ຺ໂຆໂສ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ.

໙. ສງ຺ກາສນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໘໙. ນວເມ ອປຣິມາຓາ ວຓ຺ຓາຕິ ອປ຺ປມາຓານິ ອກ຺ຂຣານິ. ພ຺ຍຎ຺ຊນາຕິ ເຕສໍເຍວ ເວວຈນໍ, ວຓ຺ຓານໍ ວາ ເອກເທສາ ຍທິທໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນາ ນາມ. ສງ຺ກາສນາຕິ ວິຠຕ຺ຕິໂຍ. ເອກເມກສ຺ມິຎ຺ຫິ ສຈ຺ເຈ ສພ຺ພາກາເຣນ ວິຕ຺ຖາຣິຍມາເນ ວຓ຺ຓາທີນໍ ອນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ.

໑໐. ຕຖສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໙໐. ທສເມ ສຠາວາວິຊຫນຏ຺ເຐນ ຕຖໍ. ທຸກ຺ຂຎ຺ຫິ ທຸກ຺ຂເມວ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຠາວສ຺ສ ອໂມຆຕາຍ ອວິຕຖໍ. ນ ຫິ ທຸກ຺ຂໍ ອທຸກ຺ຂໍ ນາມ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎຠາວານຸປຄເມນ ອນຎ຺ຎຖໍ. ນ ຫິ ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍາທິຠາວໍ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ. ສມຸທຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍຕິ.

ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ໂກຏິຄາມວຄ຺ໂຄ

໑. ໂກຏິຄາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໙໑. ຕຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ອນນຸໂພຘາຕິ ອນນຸພຸຊ຺ຌເນນ. ອປ຺ປຏິເວຘາຕິ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌເນນ.

໒. ທຸຕິຍໂກຏິຄາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໙໒. ທຸຕິເຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕີຕິ ຜລສມາປຕ຺ຕິຜລປຎ຺ຎານໍ ນາມໍ.

໗. ຕຖສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໙໗. ສຕ຺ຕເມ ຕສ຺ມາ ອຣິຍສຈ຺ຈານີຕິ ຍສ຺ມາ ຕຖານິ ອວິຕຖານິ ອນຎ຺ຎຖານິ, ຕສ຺ມາ ອຣິຍານໍ ສຈ຺ຈານີຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ນ ຫິ ວິຕຖານິ ອຣິຍາ ອຣິຍສຈ຺ຈໂຕ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ.

໘. ໂລກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໐໙໘. ອຏ຺ຐເມ ຕຖາຄໂຕ ອຣິໂຍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອຣິຍສຈ຺ຈານີ’’ຕິ ຍສ຺ມາ ອຣິເຍນ ຕຖາຄເຕນ ປຏິວິທ຺ຘຕ຺ຕາ ເທສິຕຕ຺ຕາ ຈ ຕານິ ອຣິຍສນ຺ຕການິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອຣິຍສ຺ສ ສຈ຺ຈຕ຺ຕາ ອຣິຍສຈ຺ຈານີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐. ຄວມ຺ປຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໐໐. ທສເມ ສຫຎ຺ຈນິເກຕິ ສຫຎ຺ຈນິຍນຄເຣ. ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍມ຺ປິ ໂສ ປສ຺ສຕີຕິອາທິ ເອກປຏິເວຘວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິມສ຺ມິຎ຺ຫິ ສຸຕ຺ເຕ ເອກປຏິເວໂຘວ ກຖິໂຕ.

ໂກຏິຄາມວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ສີສປາວນວຄ຺ໂຄ

໑. ສີສປາວນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໐໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ປຐເມ ຍທິທໍ ອຸປຣີຕິ ຍານິ ອິມານິ ອຸປຣິ. ສີສປາວເນຕິ ສີສປາຣຸກ຺ເຂ.

໒. ຂທິຣປຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໐໒. ທຸຕິເຍ ອນຠິສເມຈ຺ຈາຕິ ຎາເຓນ ອນຠິສມາຄນ຺ຕ຺ວາ, ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓. ທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໐໓. ຕຕິເຍ ອສ຺ມາ ໂລກາ ປຣໍ ໂລກນ຺ຕິ ອິມມ຺ຫາ ມນຸສ຺ສໂລກາ ປຣໍ ນິຣຍມ຺ປິ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິມ຺ປິ, ເປຕ຺ຕິວິສຍມ຺ປິ, ມນຸສ຺ສໂລກມ຺ປິ, ເທວໂລກມ຺ປິ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ວຏ຺ຏສ຺ມິໍເຍວ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕. ສຕ຺ຕິສຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໐໕. ປຎ຺ຈເມ ເອວຎ຺ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ເຈ ເອຕໍ ຠເວຍ຺ຍ, ນິຣນ຺ຕຣໍ ສຕ຺ຕິສເຕຫິ ຫຎ຺ຎມານສ຺ສ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ເສຫິ ສເຫເວສ ສຈ຺ຈາຠິສມໂຍ ຠເວຍ຺ຍ ເຈຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙. ອິນ຺ທຂີລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໐໙. ນວເມ ມຸຂໍ ໂອໂລເກນ຺ຕີຕິ ອຊ຺ຌາສຍໍ ໂອໂລເກນ຺ຕິ. ອຊ຺ຌາສໂຍ ອິຘ ມຸຂນ຺ຕິ ອຘິປ຺ເປໂຕ.

໑໐. ວາທຕ຺ຖິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໐. ທສເມ ສິລາຍູໂປຕິ ສິລາຖມ຺ໂຠ. ໂສຬສກຸກ຺ກຸໂກຕິ ໂສຬສຫຕ຺ໂຖ. ໂສຬສກຸກ຺ກູຕິປິ ປາໂຐ. ເຫຏ຺ຐາ ເນມງ຺ຄມາຕິ ເຫຏ຺ຐາ ອາວາຏໍ ປວິຏ຺ຐາ. ອຏ຺ຐ ກຸກ຺ກຸ ອຸປຣິເນມສ຺ສາຕິ ອຏ຺ຐ ຫຕ຺ຖາ ອາວາຏສ຺ສ ອຸປຣິ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຐິຕາ ຠເວຍ຺ຍຸໍ. ຠຸສາຕິ ພລວຕີ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສີສປາວນວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ປປາຕວຄ຺ໂຄ

໑. ໂລກຈິນ຺ຕາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ປຐເມ ສຸມາຄຘາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາຕິ ເອວໍນາມິກາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ. ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕຕິ, ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ກຕາ, ເກນ ມຫາປຖວີ, ເກນ ມຫາສມຸທ຺ໂທ, ເກນ ສຕ຺ຕາ ອຸປ຺ປາທິຕາ, ເກນ ປພ຺ພຕາ, ເກນ ອມ຺ພຕາລນາຬິເກຣາທໂຍ’’ຕິ ເອວຣູປໍ ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ນິສີທິ.

ວິເຈໂຕຕິ ວິຄຕຈິຕ຺ໂຕ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ວາ. ຠູຕໍເຍວ ອທ຺ທສາຕິ ເຕ ກິຣ ອສຸຣາ ສມ຺ພຣິມາຍໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຍຖາ ເນ ໂສ ປຸຣິໂສ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີສຸ ອາຣຸຫນ຺ເຕ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ, ຠິສມຸຬາລຈ຺ຉິທ຺ເທຫິ ປວິສນ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ, ເອວໍ ອຘິຏ຺ຐຫິໍສຸ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ຠູຕໍເຍວ ອທ຺ທສາ’’ຕິ ອາຫ. ເທວານໍເຍວ ໂມຫຍມານາຕິ ເທວານໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂມຫຍນ຺ຕາ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກປິ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ.

໒-໓. ປປາຕສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໒-໑໓. ທຸຕິເຍ ປຏິຠານກູໂຏຕິ ເອໂກ ມຫນ຺ໂຕ ປພ຺ພຕສທິໂສ ມຣິຍາທປາສາໂຓ. ຕຕິເຍ ອນິຏ຺ຐຣູປນ຺ຕິ ອນິຏ຺ຐສຠາວໍ.

໔. ກູຏາຄາຣສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ເຫຏ຺ຐິມໍ ຆຣໍ ອກຣິຕ຺ວາຕິ ຖມ຺ຠຠິຕ຺ຕິປາທຸສ຺ສາປນາທິນາ ຆຣສ຺ສ ເຫຏ຺ຐິມຠາຄໍ ອກຕ຺ວາ.

໕. ວາລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໕. ປຎ຺ຈເມ ສນ຺ຖາຄາເຣຕິ ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຓ຺ຫນສາລາຍໍ. ອຸປາສນໍ ກໂຣນ຺ເຕຕິ ກຓ຺ຑຂິປນສິປ຺ປໍ ກໂຣນ຺ເຕ. ອສນໍ ອຕິປາເຕນ຺ເຕຕິ ກຓ຺ຑໍ ອຕິກ຺ກເມນ຺ເຕ. ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂນ຺ຕິ ເອກໍ ກຓ຺ຑໍ ຂິປິຕ຺ວາ ຍຖາ ອສ຺ສ ສຣສ຺ສ ໂປງ຺ຂໍ ວິຊ຺ຌຕິ, ອປຣໍ ອນຸໂປງ຺ຂໍ ນາມ ທຸຕິຍສ຺ສ ໂປງ຺ຂໍ, ປຸນ ອປຣໍ ຕສ຺ສ ໂປງ຺ຂນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕິປາເຕນ຺ເຕ ອທ຺ທສ. ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມາຕິ ເຍ ນາມ. ທຸຣຠິສມ຺ຠວຕຣນ຺ຕິ ທຸກ຺ກຣຕຣໍ. ສຕ຺ຕຘາ ຠິນ຺ນສ຺ສ ວາລສ຺ສ ໂກຏິຍາ ໂກຏິໍ ປຏິວິຊ຺ເຌຍ຺ຍາຕິ ເອກໍ ວາລໍ ສຕ຺ຕຘາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ, ຕສ຺ສ ເອກໍ ເຠທໍ ຄເຫຕ຺ວາ, ວາຕິງ຺ຄຓມຊ຺ເຌ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ, ອປຣໍ ເຠທໍ ກຓ຺ຑສ຺ສ ອຄ຺ຄໂກຏິຍໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ, ອຸສຠມຕ຺ເຕ ຐິໂຕ ກຓ຺ຑພທ຺ຘາຍ ໂກຏິຍາ ຕໍ ວາຕິງ຺ຄຓພທ຺ຘໂກຏິໍ ປຏິວິຊ຺ເຌຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ເອວໍ ທຸປ຺ປຏິວິຊ຺ຌານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ, ຕສ຺ມາ.

໗. ປຐມຉິຄ຺ຄຬຍຸຄສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໗. ສຕ຺ຕເມ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎຂາທິກາຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຂາທນໍ. ທຸພ຺ພລຂາທິກາຕິ ພລວນ຺ເຕຫິ ມຈ຺ຉາທີຫິ ທຸພ຺ພລານໍ ມຈ຺ຉາທີນໍ ຂາທນໍ.

໘. ທຸຕິຍຉິຄ຺ຄຬຍຸຄສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໑໘. ອຏ຺ຐເມ ມຫາປຖວີຕິ ຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠນ຺ຕຣາ ມຫາປຖວີ. ອຘິຈ຺ຈມິທໍ, ຠນ຺ເຕຕິ ອິທໍ ອຘິຈ຺ຈຸປ຺ປຕ຺ຕິກໍ ສເຈ ຕໍ ຍຸຄໍ ນ ປູຕິ ຠເວຍ຺ຍ, ສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ນ ສຸສ຺ເສຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ກຈ຺ຉໂປ ນ ມເຣຍ຺ຍ, ອປິ ນາມ ຍທິຈ຺ຉາວເສນ ສິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ອຘິຈ຺ຈມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວຕິ ເອຕ຺ຖ ມຫາສີວຕ຺ເຖໂຣ ຈຕ຺ຕາຣິ ຍຸຄານິ ທສ຺ເສຕິ – ປຸຣຕ຺ຖິມຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ຐິເຕນ ປຸຣິເສນ ປກ຺ຂິຕ຺ຕຍຸຄສ຺ສ ຫິ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຕສ຺ສ ອນ຺ຘກຈ຺ຉປສ຺ສ ຄີວາຍ ປເວສນໍ ວິຍ ມນຸສ຺ສປຏິລາໂຠ ອຘິຈ຺ຈປຏິລາຠີ. ທກ຺ຂິຓຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ຐິເຕນ ປກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ຠມນ຺ຕສ຺ສ ປຸຣິມຍຸຄໍ ປຕ຺ວາ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຉິຄ຺ຄຬຸປຣິ ອາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຄີວປ຺ປເວສນໍ ວິຍ ຕຖາຄຕຸປ຺ປາໂທ ອຘິຈ຺ຈຕຣສມ຺ຠໂວ. ປຈ຺ຉິມຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ຐິເຕນ ປກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ຠມນ຺ຕສ຺ສ ປຸຣິມຍຸຄທ຺ວຍໍ ປຕ຺ວາ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຉິຄ຺ຄຬຸປຣິ ອາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຄີວປ຺ປເວສນໍ ວິຍ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕສ຺ສ ຘມ຺ມວິນຍສ຺ສ ທີປນໍ ອຘິຈ຺ຈຕຣສມ຺ຠວໍ. ອຸຕ຺ຕຣຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ຐິເຕນ ປກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ຠມນ຺ຕສ຺ສ ປຸຣິມຍຸຄຕ຺ຕຍໍ ປຕ຺ວາ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຉິຄ຺ຄຬຸປຣິ ອາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ຉິຄ຺ຄເຬນ ຄີວປ຺ປເວສນໍ ວິຍ ຈຕຸສຈ຺ຈປຏິເວໂຘ ອຕິວິຍ ອຘິຈ຺ຈຕຣສມ຺ຠໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ນວມາທີນິ ອຠິສມຍສໍຍຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ປປາຕວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

໖. ອຠິສມຍວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ

໑໑໒໑. ອຠິສມຍວຄ຺ໂຄ ນິທານວຄ຺ເຄ ອຠິສມຍສໍຍຸຕ຺ເຕ ວິຕ຺ຖາຣິໂຕວ.

໗. ປຐມອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໓. ປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໓໓. ອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາເລ ອຣິເຍນ ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸນາຕິ ວິປສ຺ສນໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕເຣນ ຎາຓຈກ຺ຂຸນາ.

໔. ສຸຣາເມຣຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໓໔. ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ສຸຣາ ນາມ ປິຏ຺ຐສຸຣາ, ໂອທນສຸຣາ, ປູວສຸຣາ, ກິຓ຺ຓປກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ສມ຺ຠາຣສໍຍຸຕ຺ຕາຕິ ປຎ຺ຈວິຘາ. ເມຣຍໍ ນາມ ປຸປ຺ຜາສໂວ, ຜລາສໂວຕິ, ເອວໍ ວຸຕ຺ໂຕ ໂຍ ໂກຈິ ອາສໂວ. ມຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕເທວ ອຸຠຍໍ, ຍໍ ວາ ປນຎ຺ຎມ຺ປິ ສຸຣາສວວິນິມຸຕ຺ຕໍ ມທນີຍໍ. ຍາຍ ເຈຕນາຍ ຕໍ ປິວນ຺ຕິ, ສາ ປມາທສ຺ສ ກາຣຓຕ຺ຕາ ປມາທຏ຺ຐານໍ ນາມ, ຕໂຕ ປຏິວິຣຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖-໗. ມຕ຺ເຕຍ຺ຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໑໓໖-໓໗. ມຕ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ ມາຕຸຫິຕາ, ມາຕຣິ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເປຕ຺ເຕຍ຺ຍາທີສຸ ປິຕຸຫິຕາ ເປຕ຺ເຕຍ຺ຍາ.

໘-໙. ສາມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໑໓໘-໓໙. ສມຓານໍ ຫິຕາ ສາມຎ຺ຎາ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຫິຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ. ເຕສຸ ເຕສຸ ສມ຺ມາ ປຏິປນ຺ນານໍເຍເວຕໍ ອຘິວຈນໍ.

໑໐. ປຈາຍິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໔໐. ກຸເລ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍິໂນຕິ ກຸເລ ເຊຏ຺ຐານໍ ອປຈາຍິໂນ, ນີຈວຸຕ຺ຕິໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘. ທຸຕິຍອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໘. ພີຊຄາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໔໘. ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາຕິ ມູລພີຊໍ, ຂນ຺ຘພີຊໍ, ຜຬຸພີຊໍ, ອຄ຺ຄພີຊໍ, ພີຊພີຊນ຺ຕິ ປຎ຺ຈວິຘສ຺ສ ພີຊຄາມສ຺ສ ເຈວ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ນີລຕິຓຣຸກ຺ຂາທິກສ຺ສ ຠູຕຄາມສ຺ສ ຈ ສມາຣມ຺ຠາ, ເຉທນປຈນາທິຠາເວນ ວິໂກປນາ ປຏິວິຣຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙. ວິກາລໂຠຊນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໔໙. ວິກາລໂຠຊນາຕິ ກາລາຕິກ຺ກນ຺ຕໂຠຊນາ, ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາຕິກ຺ກມໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວກາລິກປຣິໂຠຄາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐. ຄນ຺ຘວິເລປນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໐. ມາລາທີສຸ ມາລາຕິ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປຸປ຺ຜໍ. ຄນ຺ຘນ຺ຕິ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຄນ຺ຘຊາຕໍ. ວິເລປນນ຺ຕິ ຉວິຣາຄກຣຓໍ. ຕຕ຺ຖ ປິຬນ຺ຘນ຺ຕາ ຘາເຣນ຺ຕິ ນາມ, ອູນຏ຺ຐານໍ ປູເຣນ຺ຕາ ມຓ຺ເຑນ຺ຕິ ນາມ, ຄນ຺ຘວເສນ ຉວິຣາຄວເສນ ຈ ສາທິຍນ຺ຕາ ວິຠູເສນ຺ຕິ ນາມ. ຐານໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ກາຣຓໍ. ຕສ຺ມາ ຍາຍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍເຈຕນາຍ ຕານິ ມາລາຘາຣຓາທີນິ ມຫາຊໂນ ກໂຣຕິ, ຕໂຕ ປຏິວິຣຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙. ຕຕິຍອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ນຈ຺ຈຄີຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໑. ສາສນສ຺ສ ອນນຸໂລມຕ຺ຕາ ວິສູກໍ ປຏາຓີຠູຕໍ ທສ຺ສນນ຺ຕິ ວິສູກທສ຺ສນໍ. ອຕ຺ຕນາ ນຈ຺ຈນນຈ຺ຈາປນາທິວເສນ ນຈ຺ຈາ ຈ ຄີຕາ ຈ ວາທິຕາ ຈ ອນ຺ຕມໂສ ມຍູຣນຈ຺ຈາທິວເສນາປິ ປວຕ຺ຕານໍ ນຈ຺ຈາທີນໍ ວິສູກຠູຕາ ທສ຺ສນາ ຈາຕິ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ. ນຈ຺ຈາທີນິ ຫິ ອຕ຺ຕນາ ປໂຍເຊຕຸໍ ວາ ປເຣຫິ ປໂຍຊາເປຕຸໍ ວາ ປຍຸຕ຺ຕານິ ປສ຺ສິຕຸໍ ວາ ເນວ ຠິກ຺ຂູນໍ, ນ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ.

໒. ອຸຈ຺ຈາສຍນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໒. ອຸຈ຺ຈາສຍນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ. ມຫາສຍນໍ ອກປ຺ປິຍຕ຺ຖຣຓໍ, ຕໂຕ ປຏິວິຣຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓. ຊາຕຣູປສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໓. ຊາຕຣູປນ຺ຕິ ສຸວຓ຺ຓໍ. ຣຊຕນ຺ຕິ ກຫາປໂຓ – ໂລຫມາສໂກ, ຊຕຸມາສໂກ, ທາຣຸມາສໂກຕິ ເຍ ໂວຫາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ອຸຠຍສ຺ສາປິ ປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ. ເນວ ນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປນ຺ຕິ, ນ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ສາທິຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔. ອາມກຘຎ຺ຎສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໔. ອາມກຘຎ຺ຎປຏິຄ຺ຄຫຓາຕິ ສາລິ-ວີຫິ-ຍວ-ໂຄຘຸມ-ກງ຺ຄຸ-ວຣກ-ກຸທ຺ຣູສກສງ຺ຂາຕສ຺ສ ສຕ຺ຕວິຘສ຺ສາປິ ອາມກຘຎ຺ຎສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄຫຓາ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ເອເຕສໍ ປຏິຄ຺ຄຫຓເມວ, ອາມສນມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ນ ວຏ຺ຏຕິເຍວ.

໕. ອາມກມໍສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໕. ອາມກມໍສປຏິຄ຺ຄຫຓາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ອາມກມໍສມຈ຺ຉານໍ ປຏິຄ຺ຄຫຓເມວ ຠິກ຺ຂູນໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ໂນ ອາມສນໍ.

໖. ກຸມາຣິກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໖. ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກປຏິຄ຺ຄຫຓາຕິ ເອຕ຺ຖ ອິຕ຺ຖີຕິ ປຸຣິສນ຺ຕຣຄຕາ, ອິຕຣາ ກຸມາຣິກາ ນາມ. ຕາສໍ ປຏິຄ຺ຄຫຓມ຺ປິ ອາມສນມ຺ປິ ອກປ຺ປິຍເມວ.

໗. ທາສິທາສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໕໗. ທາສິທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາຕິ ເອຕ຺ຖ ທາສິທາສວເສເນວ ເຕສໍ ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ກປ຺ປິຍກາຣກໍ ທມ຺ມິ, ອາຣາມິກໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ວຏ຺ຏຕິ.

໑໐. ຈຕຸຕ຺ຖອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໖໑. ອເຊຬກາທີສຸ ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຣິໂຍສາເນສຸ ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິຍນໂຍ ວິນຍວເສນ ອຸປປຣິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ເຂຕ຺ຕໍ ນາມ ຍສ຺ມິໍ ປຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ຣຸຫຕິ. ວຕ຺ຖຸ ນາມ ຍສ຺ມິໍ ອປຣຓ຺ຓໍ ຣຸຫຕິ. ຍຕ຺ຖ ວາ ອຸຠຍໍ ຣຸຫຕິ, ຕໍ ເຂຕ຺ຕໍ. ຕທຕ຺ຖາຍ ອກຕຠູມິຠາໂຄ ວຕ຺ຖຸ. ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸສີເສນ ເຈຕ຺ຖ ວາປິຕຬາກາທີນິປິ ສງ຺ຄຫິຕາເນວ.

໒-໓. ກຍວິກ຺ກຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໑໖໒-໖໓. ກຍວິກ຺ກຍາຕິ ກຍາ ຈ ວິກ຺ກຍາ ຈ. ທູເຕຍ຺ຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ທູຕກມ຺ມໍ, ຄິຫີນໍ ປຓ຺ຓໍ ວາ ສາສນໍ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຄມນໍ. ປຫິຓຄມນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຆຣາ ຆຣໍ ເປສິຕສ຺ສ ຂຸທ຺ທກຄມນໍ. ອນຸໂຍໂຄ ນາມ ຕທຸຠຍກຣຓໍ. ຕສ຺ມາ ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄາຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໔. ຕຸລາກູຏສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໖໔. ຕຸລາກູຏາທີສຸ ກູຏນ຺ຕິ ວຎ຺ຈນໍ. ຕຕ຺ຖ ຕຸລາກູຏໍ ຕາວ ຣູປກູຏໍ, ອງ຺ຄກູຏໍ, ຄຫຓກູຏໍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກູຏນ຺ຕິ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣູປກູຏໍ ນາມ ທ຺ເວ ຕຸລາ ສມຣູປາ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ມຫຕິຍາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ທທນ຺ໂຕ ຂຸທ຺ທິກາຍ ເທຕິ. ອງ຺ຄກູຏໍ ນາມ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ປຈ຺ຉາຠາເຄ ຫຕ຺ເຖນ ຕຸລໍ ອກ຺ກມຕິ, ທທນ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຠາເຄ. ຄຫຓກູຏໍ ນາມ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ມູເລ ຣຊ຺ຊຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ທທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ. ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກູຏໍ ນາມ ຕຸລໍ ສຸສິຣໍ ກຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ອຍຈຸຓ຺ຓໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຕໍ ປຈ຺ຉາຠາເຄ ກໂຣຕິ, ທທນ຺ໂຕ ອຄ຺ຄຠາເຄ.

ກໍໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ ສຸວຓ຺ຓປາຕິ, ຕາຍ ວຎ຺ຈນໍ ກໍສກູຏໍ. ກຖໍ? ເອກໍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາ ທ຺ເວ ຕິສ຺ໂສ ໂລຫປາຕິໂຍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ກໂຣນ຺ຕິ. ຕໂຕ ຊນປທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ກິຎ຺ຈິເທວ ອຑ຺ຒກຸລໍ ປວິສິຕ຺ວາ, ‘‘ສຸວຓ຺ຓຠາຊນານິ ກິຓຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ, ອຄ຺ເຆ ປຸຈ຺ຉິເຕ ສມຄ຺ຆຕຣໍ ທາຕຸກາມາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ເຕຫິ ‘‘ກຖໍ ອິເມສໍ ສຸວຓ຺ຓຠາໂວ ຊານິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ວີມໍສິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ປາສາເຓ ຆໍສິຕ຺ວາ ສພ຺ພປາຕິໂຍ ທຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ມານກູຏໍ ຫທຍເຠທ-ສິຂາເຠທ-ຣຊ຺ຊຸເຠທວເສນ ຕິວິຘໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ຫທຍເຠໂທ ສປ຺ປິເຕລາທິມິນນກາເລ ລພ຺ຠຕິ. ຕານິ ຫິ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ເຫຏ຺ຐາຉິທ຺ເທນ ມາເນນ ‘‘ສຓິກໍ ອາສິຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຠາຊເນ ພຫຸໍ ປຄ຺ຆຣາເປຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ທທນ຺ໂຕ ຉິທ຺ທໍ ປິຘາຍ ສີຆໍ ປູເຣຕ຺ວາ ເທຕິ. ສິຂາເຠໂທ ຕິລຕຓ຺ຑຸລາທິມິນນກາເລ ລພ຺ຠຕິ. ຕານິ ຫິ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ສຓິກໍ ສິຂໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ທທນ຺ໂຕ ເວເຄນ ສິຂໍ ຠິນ຺ທນ຺ໂຕ ເທຕິ. ຣຊ຺ຊຸເຠໂທ ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸມິນນກາເລ ລພ຺ຠຕິ. ລຎ຺ຊໍ ອລຠນ຺ຕາ ຫິ ເຂຕ຺ຕໍ ອມຫນ຺ຕໍ ມຫນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ມິນນ຺ຕິ.

໕. ອຸກ຺ໂກຏນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໑໖໕. ອຸກ຺ໂກຏນາທີສຸ ອຸກ຺ໂກຏນນ຺ຕິ ສາມິເກ ອສ຺ສາມິເກ ກາຕຸໍ ລຎ຺ຊຄ຺ຄຫຓໍ. ວຎ຺ຈນນ຺ຕິ ເຕຫິ ເຕຫິ ອຸປາເຍຫິ ປເຣສໍ ວຎ຺ຈນໍ. ຕຕ຺ຣິທເມກໍວຕ຺ຖຸ – ເອໂກ ກິຣ ລຸທ຺ທໂກ ມິຄຎ຺ຈ ມິຄໂປຕກຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ຕເມໂກ ຘຸຕ຺ໂຕ ‘‘ກິໍ, ໂຠ, ມິໂຄ ອຄ຺ຆຕິ, ກິໍ ມິຄໂປຕໂກ’’ຕິ?, ອາຫ. ‘‘ມິໂຄ ທ຺ເວ ກຫາປເຓ, ມິຄໂປຕໂກ ເອກ’’ນ຺ຕິ ຈ ວຸຕ຺ເຕ ກຫາປຓໍ ທຕ຺ວາ, ມິຄໂປຕກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂຖກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິວຕ຺ໂຕ ‘‘ນ ເມ, ໂຠ, ມິຄໂປຕເກນ ອຕ຺ໂຖ, ມິຄໍ ເມ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ເຕນ ຫິ ທ຺ເວ ກຫາປເຓ ເທຫີຕິ. ນນຸ, ໂຠ, ມຍາ ປຐມໍ ເອໂກ ກຫາປໂຓ ທິນ຺ໂນຕິ. ອາມ ທິນ຺ໂນຕິ. ອິມມ຺ປິ ມິຄໂປຕກໍ ຄຓ຺ຫ, ເອວໍ ໂສ ຈ ກຫາປໂຓ, ອຍຎ຺ຈ ກຫາປຓຄ຺ຆນໂກ ມິຄໂປຕໂກຕິ ທ຺ເວ ກຫາປຓາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ໂສ ‘‘ກາຣຓໍ ວທຕີ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ມິຄໂປຕກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມິຄໍ ອທາສີຕິ.

ນິກຕີຕິ ໂຍຄວເສນ ວາ ມາຍາວເສນ ວາ ອປາມງ຺ຄໍ ປາມງ຺ຄນ຺ຕິ ອມຓິໍ ມຓິນ຺ຕິ, ອສຸວຓ຺ຓໍ ສຸວຓ຺ຓນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ປຕິຣູປເກນ ວຎ຺ຈນໍ. ສາຈິໂຍໂຄຕິ ກຸຏິລໂຍໂຄ. ເອເຕສໍເຍວ ອຸກ຺ໂກຏນາທີນເມຕໍ ນາມໍ. ຕສ຺ມາ ອຸກ຺ໂກຏນສາຈິໂຍຄາ ວຎ຺ຈນສາຈິໂຍຄາ ນິກຕິສາຈິໂຍຄາຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ເກຈິ ອຎ຺ຎໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຣິວຕ຺ຕນໍ ສາຈິໂຍໂຄຕິ ວທນ຺ຕິ. ຕໍ ປນ ວຎ຺ຈເນເນວ ສງ຺ຄຫິຕໍ.

໖-໑໑. ເຉທນສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໑໖໖-໗໑. ເຉທນາທີສຸ ເຉທນນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖຈ຺ເຉທນາທິ. ວໂຘຕິ ມຣຓໍ. ພນ຺ໂຘຕິ ຣຊ຺ຊຸພນ຺ຘນາທີຫິ ພນ຺ຘນໍ. ວິປຣາໂມໂສຕິ ຫິມວິປຣາໂມໂສ, ຄຸມ຺ພວິປຣາໂມໂສຕິ ທຸວິໂຘ. ຍໍ ຫິມປາຕສມເຍ ຫິເມນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຫຸຕ຺ວາ ມຄ຺ຄປຏິປນ຺ນໍ ຊນໍ ມຸສນ຺ຕິ, ອຍໍ ຫິມວິປຣາໂມໂສ. ຍໍ ຄຸມ຺ພາທິປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ມຸສນ຺ຕິ, ອຍໍ ຄຸມ຺ພວິປຣາໂມໂສ.

ອາໂລໂປ ວຸຈ຺ຈຕິ ຄາມນິຄມາທີນໍ ວິໂລປກຣຓໍ. ສຫສາກາໂຣຕິ ສາຫສກິຣິຍາ, ເຄຫໍ ປວິສິຕ຺ວາ, ມນຸສ຺ສານໍ ອຸເຣ ສຕ຺ຖໍ ຐເປຕ຺ວາ, ອິຈ຺ຉິຕຠຓ຺ຑຄ຺ຄຫຓໍ. ເອວເມຕສ຺ມາ ເຉທນວຘພນ຺ຘນວິປຣາໂມສອາໂລປສຫສາກາຣາ ປຏິວິຣຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອິຕິ ສາຣຕ຺ຖປ຺ປກາສິນິຍາ ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ມຫາວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນິຄມນກຖາ

ເອຕ຺ຕາວຕາ ຫິ –

‘‘ພຫຸກາຣສ຺ສ ຍຕີນໍ ວິປສ຺ສນາຈາຣນິປຸຓພຸທ຺ຘີນໍ,

ສໍຍຸຕ຺ຕວຣນິກາຍສ຺ສ ອຕ຺ຖສໍວຓ຺ຓນໍ ກາຕຸໍ.

‘‘ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ຈິຣຏ຺ຐິຕິມາສິສມາເນນ ຍາ ມຍາ;

ນິປຸຓາ ອຏ຺ຐກຖາ ອາຣທ຺ຘາ ສາຣຕ຺ຖປກາສິນີ ນາມ.

‘‘ສາ ຫິ ມຫາອຏ຺ຐກຖາຍ ສາຣມາທາຍ ນິຏ຺ຐິຕາ ເອສາ;

ອຏ຺ຐສຕ຺ຕຕິມຕ຺ຕາຍ ປາຬິຍາ ຠາຓວາເຣຫິ.

‘‘ເອກູນສຏ຺ຐິມຕ຺ໂຕ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ໂຄປິ ຠາຓວາເຣຫິ;

ອຕ຺ຖປ຺ປກາສນຕ຺ຖາຍ ອາຄມານໍ ກໂຕ ຍສ຺ມາ.

‘‘ຕສ຺ມາ ເຕນ ສຫາຍໍ ອຏ຺ຐກຖາ ຠາຓວາຣຄຓນາຍ;

ໂຖເກນ ອປຣິປູຣໍ ສຕ຺ຕຕິໍສສຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ສຕ຺ຕຕິໍສາຘິກສຕ-ປຣິມາຓໍ ຠາຓວາຣໂຕ ເອວໍ;

ສມຍໍ ປກາສຍນ຺ຕິໍ ມຫາວິຫາຣາຘິວາສີນໍ.

‘‘ມູລຏ຺ຐກຖາຍ ສາຣມາທາຍ ມຍາ ອິມໍ ກໂຣນ຺ເຕນ;

ຍໍ ປຸຎ຺ຎມຸປຈິຕໍ ເຕນ ໂຫຕຸ ສພ຺ໂພ ສຸຂີ ໂລໂກ.

‘‘ເອຕິສ຺ສາ ກຣຓຕ຺ຖໍ ເຖເຣນ ຠທນ຺ຕໂຊຕິປາເລນ;

ສຸຈິສີເລນ ສຸຠາສິຕສ຺ສ ປກາສຍນ຺ຕຎາເຓນ.

‘‘ສາສນວິຠູຕິກາເມນ ຍາຈມາເນນ ມໍ ສຸຠຄຸເຓນ;

ຍໍ ສມຘິຄຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ເຕນາປິ ຊໂນ ສຸຂີ ຠວຕູ’’ຕິ.

ປຣມວິສຸທ຺ຘສທ຺ຘາພຸທ຺ຘິວີຣິຍປ຺ປຏິມຓ຺ຑິເຕນ ສີລາຈາຣຊ຺ຊວມທ຺ທວາທິຄຸຓສມຸທຍສມຸທິເຕນ ສກສມຍສມຍນ຺ຕຣຄຫນຊ຺ໂຌຄາຫຓສມຕ຺ເຖນ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍສມນ຺ນາຄເຕນ ຕິປິຏກປຣິຍຕ຺ຕິປ຺ປເຠເທ ສາຏ຺ຐກເຖ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ອປ຺ປຏິຫຕຎາຓປ຺ປຠາເວນ ມຫາເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ກຣຓສມ຺ປຕ຺ຕິຊນິຕສຸຂວິນິຄ຺ຄຕມຘຸໂຣທາຣວຈນລາວຓ຺ຓຍຸຕ຺ເຕນ ຍຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕວາທິນາ ວາທີວເຣນ ມຫາກວິນາ ປຠິນ຺ນປຏິສມ຺ຠິທາປຣິວາເຣ ຉຬຠິຎ຺ຎາທິປ຺ປເຠທຄຸຓປ຺ປຏິມຓ຺ຑິເຕ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ເມ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕພຸທ຺ຘີນໍ ເຖຣວໍສປ຺ປທີປານໍ ເຖຣານໍ ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ ວໍສາລງ຺ກາຣຠູເຕນ ວິປຸລວິສຸທ຺ຘພຸທ຺ຘິນາ ພຸທ຺ຘໂຆໂສຕິ ຄຣູຫິ ຄຫິຕນາມເຘຍ຺ເຍນ ເຖເຣນ ກຕາ ອຍໍ ສາຣຕ຺ຖປ຺ປກາສິນີ ນາມ ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາຍຏ຺ຐກຖາ.

‘‘ຕາວ ຕິຏ຺ຐຕຸ ໂລກສ຺ມິໍ, ໂລກນິຕ຺ຖຣເຓສິນໍ;

ທສ຺ເສນ຺ຕີ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ, ນຍໍ ສີລວິສຸທ຺ຘິຍາ.

‘‘ຍາວ ພຸທ຺ໂຘຕິ ນາມມ຺ປິ, ສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂນ;

ໂລກມ຺ຫິ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ, ປວຕ຺ຕຕິ ມເຫສິໂນ’’ຕິ.

ສາຣຕ຺ຖປ຺ປກາສິນີ ນາມ

ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາ ສພ຺ພາກາເຣນ ນິຏ຺ຐິຕາ.