📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ສໍຍຸຕ຺ຕນິກາໂຍ

ມຫາວຄ຺ໂຄ

໑. ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ

໑. ອວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອວິຊ຺ຊາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ, ອນ຺ວເທວ [ອນຸເທວ (ສີ. ປີ. ກ.)] ອຫິຣິກໍ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປໍ. ອວິຊ຺ຊາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິທ຺ທສຸໂນ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຈາ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາວາຈສ຺ສ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສຕິ ປໂຫຕິ; ມິຈ຺ຉາສຕິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ປໂຫຕິ.

‘‘ວິຊ຺ຊາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ, ອນ຺ວເທວ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປໍ. ວິຊ຺ຊາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິທ຺ທສຸໂນ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິສ຺ສ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ສມ຺ມາວາຈາ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ ສມ຺ມາສຕິ ປໂຫຕິ; ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ ສມ຺ມາສມາຘິ ປໂຫຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຸປຑ຺ຒສຸຕ຺ຕໍ

໒. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເຍສຸ ວິຫຣຕິ ນຄຣກໍ ນາມ [ນາຄຣກໍ ນາມ (ສີ.), ສກ຺ກຣໍ ນາມ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ສກ຺ຍານໍ ນິຄໂມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸປຑ຺ຒມິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ’’ຕິ.

‘‘ມາ ເຫວໍ, ອານນ຺ທ, ມາ ເຫວໍ, ອານນ຺ທ! ສກລເມວິທໍ, ອານນ຺ທ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ …ເປ… ສມ຺ມາວາຈໍ ຠາເວຕິ …ເປ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາອາຊີວໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາວາຍາມໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສຕິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ.

‘‘ຕທມິນາເປຕໍ, ອານນ຺ທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສກລເມວິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ. ມມຎ຺ຫິ, ອານນ຺ທ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ; ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ; ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ; ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ອານນ຺ທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສກລເມວິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສກລມິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ສກລມິທໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ?

‘‘ອິຘ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ.

‘‘ຕທມິນາເປຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສກລມິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ. ມມຎ຺ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ; ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ; ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ; ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສກລມິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ກລ຺ຍາຓສຫາຍຕາ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກຕາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຊາຓຸສ຺ໂສຓິພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ສພ຺ພເສເຕນ ວຬວາຠິຣເຖນ [ວຬຠີຣເຖນ (ສີ.)] ສາວຕ຺ຖິຍາ ນິຍ຺ຍາຍນ຺ຕໍ. ເສຕາ ສຸທໍ ອສ຺ສາ ຍຸຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ເສຕາລງ຺ກາຣາ, ເສໂຕ ຣໂຖ, ເສຕປຣິວາໂຣ, ເສຕາ ຣສ຺ມິໂຍ, ເສຕາ ປໂຕທລຏ຺ຐິ, ເສຕໍ ຉຕ຺ຕໍ, ເສຕໍ ອຸຓ຺ຫີສໍ, ເສຕານິ ວຕ຺ຖານິ, ເສຕາ ອຸປາຫນາ, ເສຕາຍ ສຸທໍ ວາລພີຊນິຍາ ພີຊີຍຕິ. ຕເມນໍ ຊໂນ ທິສ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມໍ ວຕ, ໂຠ, ຍານໍ! ພ຺ຣຫ຺ມຍານຣູປໍ ວຕ, ໂຠ’’ຕິ!!

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ອທ຺ທສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊາຓຸສ຺ໂສຓິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ສພ຺ພເສເຕນ ວຬວາຠິຣເຖນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ນິຍ຺ຍາຍນ຺ຕໍ. ເສຕາ ສຸທໍ ອສ຺ສາ ຍຸຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ເສຕາລງ຺ກາຣາ, ເສໂຕ ຣໂຖ, ເສຕປຣິວາໂຣ, ເສຕາ ຣສ຺ມິໂຍ, ເສຕາ ປໂຕທລຏ຺ຐິ, ເສຕໍ ຉຕ຺ຕໍ, ເສຕໍ ອຸຓ຺ຫີສໍ, ເສຕານິ ວຕ຺ຖານິ, ເສຕາ ອຸປາຫນາ, ເສຕາຍ ສຸທໍ ວາລພີຊນິຍາ ພີຊີຍຕິ. ຕເມນໍ ຊໂນ ທິສ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມໍ ວຕ, ໂຠ, ຍານໍ! ພ຺ຣຫ຺ມຍານຣູປໍ ວຕ, ໂຠ’ຕິ!! ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ ປຎ຺ຎາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ສກ຺ກາ, ອານນ຺ທາ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ອິມສ຺ເສວ ໂຂ ເອຕໍ, ອານນ຺ທ, ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິວຈນໍ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ’ ອິຕິປິ, ‘ຘມ຺ມຍານໍ’ ອິຕິປິ, ‘ອນຸຕ຺ຕໂຣ ສງ຺ຄາມວິຊໂຍ’ ອິຕິປີ’’ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ອານນ຺ທ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ, ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ, ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ອານນ຺ທ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ, ໂທສວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ, ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາວາຈາ, ອານນ຺ທ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ, ໂທສ…ເປ… ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ອານນ຺ທ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ, ໂທສ… ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ອານນ຺ທ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ, ໂທສ… ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ອານນ຺ທ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ, ໂທສ… ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາສຕິ, ອານນ຺ທ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ, ໂທສ… ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາສມາຘິ, ອານນ຺ທ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ, ໂທສ… ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສາໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ອານນ຺ທ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ອິມສ຺ເສເວຕໍ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິວຈນໍ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ’ ອິຕິປິ, ‘ຘມ຺ມຍານໍ’ ອິຕິປິ, ‘ອນຸຕ຺ຕໂຣ ສງ຺ຄາມວິຊໂຍ’ ອິຕິປີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຍສ຺ສ ສທ຺ຘາ ຈ ປຎ຺ຎາ ຈ, ຘມ຺ມາ ຍຸຕ຺ຕາ ສທາ ຘຸຣໍ;

ຫິຣີ ອີສາ ມໂນ ໂຍຕ຺ຕໍ, ສຕິ ອາຣກ຺ຂສາຣຖິ.

‘‘ຣໂຖ ສີລປຣິກ຺ຂາໂຣ, ຌານກ຺ໂຂ ຈກ຺ກວີຣິໂຍ;

ອຸເປກ຺ຂາ ຘຸຣສມາຘິ, ອນິຈ຺ຉາ ປຣິວາຣຓໍ.

‘‘ອພ຺ຍາປາໂທ ອວິຫິໍສາ, ວິເວໂກ ຍສ຺ສ ອາວຸຘໍ;

ຕິຕິກ຺ຂາ ຈມ຺ມສນ຺ນາໂຫ [ວມ຺ມສນ຺ນາໂຫ (ສີ.)], ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອຕທຕ຺ຕນິ ສມ຺ຠູຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຍານໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;

ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຘີຣາ ໂລກມ຺ຫາ, ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ຊຍໍ ຊຍ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ;

໕. ກິມຕ຺ຖິຍສຸຕ຺ຕໍ

໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິຘ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອມ຺ເຫ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກໂຣມ – ‘ທຸກ຺ຂສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ກຈ຺ຈິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ຠຄວໂຕ ໂຫມ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂາມ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣມ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ?

‘‘ຕຄ຺ຆ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ເອວໍ ພ຺ຍາກຣມານາ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ ເຈວ ເມ ໂຫຖ, ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂຖ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣຖ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຫິ ປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ມຍິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ສເຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຕ຺ຖິ ປນາວຸໂສ, ມຄ຺ໂຄ, ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຄ຺ໂຄ, ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍາ’’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ກຕມາ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍາຕິ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ອຍໍ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍາຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມອຎ຺ຎຕຣຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໖. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’ນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ອຍເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍອຎ຺ຎຕຣຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ຣາຄວິນໂຍ ໂທສວິນໂຍ ໂມຫວິນໂຍ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິສ຺ສ ນຸ ໂຂ ເອຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຘິວຈນໍ – ‘ຣາຄວິນໂຍ ໂທສວິນໂຍ ໂມຫວິນໂຍ’’’ຕິ? ‘‘ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຘິວຈນໍ – ‘ຣາຄວິນໂຍ ໂທສວິນໂຍ ໂມຫວິນໂຍ’ຕິ. ອາສວານໍ ຂໂຍ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ອມຕໍ, ອມຕ’ນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອມຕໍ, ກຕໂມ ອມຕຄາມິມຄ຺ໂຄ’’ຕິ? ‘‘ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອມຕໍ. ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອມຕຄາມິມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຣິຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສາມິ ວິຠຊິສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ເຂ ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ? ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ກປ຺ໂປ, ອພ຺ຍາປາທສງ຺ກປ຺ໂປ, ອວິຫິໍສາສງ຺ກປ຺ໂປ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາວາຈາ? ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາວາຈາ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ? ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ເວຣມຓີ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ມິຈ຺ຉາອາຊີວໍ ປຫາຍ ສມ຺ມາອາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ…ເປ… ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສມາຘິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສມາຘີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສູກສຸຕ຺ຕໍ

໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາລິສູກໍ ວາ ຍວສູກໍ ວາ ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕໍ ຫຕ຺ເຖນ ວາ ປາເທນ ວາ ອກ຺ກນ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖໍ ວາ ປາທໍ ວາ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ [ເຠຈ຺ຉຕິ (ກ.)], ໂລຫິຕໍ ວາ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສູກສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ວຕ ຠິກ຺ຂຸ ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກຣິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາລິສູກໍ ວາ ຍວສູກໍ ວາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕໍ ຫຕ຺ເຖນ ວາ ປາເທນ ວາ ອກ຺ກນ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖໍ ວາ ປາທໍ ວາ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ, ໂລຫິຕໍ ວາ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສມ຺ມາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສູກສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ວຕ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກຣິສ຺ສຕີຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສມ຺ມາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕີຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນນ຺ທິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ນິພ຺ພານງ຺ຄມາ ໂຫນ຺ຕິ ນິພ຺ພານປຣາຍນາ ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານາ’’ຕິ?

‘‘ອຏ຺ຐິເມ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ນິພ຺ພານງ຺ຄມາ ໂຫນ຺ຕິ ນິພ຺ພານປຣາຍນາ ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານາ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ນິພ຺ພານງ຺ຄມາ ໂຫນ຺ຕິ ນິພ຺ພານປຣາຍນາ ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ນນ຺ທິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ …ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອວິຊ຺ຊຎ຺ຈ ອຸປຑ຺ຒຎ຺ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;

ກິມຕ຺ຖິໂຍ ຈ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ, ວິຠງ຺ໂຄ ສູກນນ຺ທິຍາຕິ.

໒. ວິຫາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມວິຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລິຍິຕຸໍ. ນມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນາສ຺ສຸຘ ໂກຈິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອຑ຺ຒມາສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຍນ ສ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫາເຣນ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຫຣາມິ, ຕສ຺ສ ປເທເສນ ວິຫາສິໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາມິ – ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສມ຺ມາສມາຘິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ທປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ວິຕກ຺ກປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສຎ຺ຎາປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ໂທ ຈ ອວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ວິຕກ຺ໂກ ຈ ອວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສຎ຺ຎາ ຈ ອວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ໂທ ຈ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ວິຕກ຺ໂກ ຈ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສຎ຺ຎາ ຈ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖິ ອາຍາມໍ [ວາຍາມໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຕສ຺ມິມ຺ປິ ຐາເນ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕ’’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍວິຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕມາສໍ ປຏິສລ຺ລິຍິຕຸໍ. ນມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນາສ຺ສຸຘ ໂກຈິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ເຕມາສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຍນ ສ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫາເຣນ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຫຣາມິ, ຕສ຺ສ ປເທເສນ ວິຫາສິໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາມິ – ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ມິຈ຺ຉາສມາຘິວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ, ສມ຺ມາສມາຘິປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສມ຺ມາສມາຘິວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ທປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ທວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ວິຕກ຺ກປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ວິຕກ຺ກວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສຎ຺ຎາປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ສຎ຺ຎາວູປສມປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ໂທ ຈ ອວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ວິຕກ຺ໂກ ຈ ອວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສຎ຺ຎາ ຈ ອວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ຉນ຺ໂທ ຈ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ວິຕກ຺ໂກ ຈ ວູປສນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສຎ຺ຎາ ຈ ວູປສນ຺ຕາ ໂຫຕິ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕໍ; ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຖິ ອາຍາມໍ [ວາຍາມໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຕສ຺ມິມ຺ປິ ຐາເນ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາປິ ເວທຍິຕ’’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ເສກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ເສກ຺ໂຂ, ເສກ຺ໂຂ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເສກ຺ໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ເສກ຺ຂາຍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເສກ຺ເຂນ ສມ຺ມາສມາຘິນາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເສກ຺ໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມອຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຏ຺ຐິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍອຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຏ຺ຐິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມປຣິສຸທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໖. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຏ຺ຐິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ປຣິໂຍທາຕາ ອນງ຺ຄຓາ ວິຄຕູປກ຺ກິເລສາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ປຣິໂຍທາຕາ ອນງ຺ຄຓາ ວິຄຕູປກ຺ກິເລສາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍປຣິສຸທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຏ຺ຐິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ປຣິໂຍທາຕາ ອນງ຺ຄຓາ ວິຄຕູປກ຺ກິເລສາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ປຣິໂຍທາຕາ ອນງ຺ຄຓາ ວິຄຕູປກ຺ກິເລສາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມກຸກ຺ກຸຏາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຠທ຺ໂທ ປາຏລິປຸຕ຺ເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ! ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ, ຠທ຺ທກໍ ປຏິຠານໍ, ກລ຺ຍາຓີ ປຣິປຸຈ຺ຉາ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ປຸຈ຺ຉສິ – ‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຍເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມິຈ຺ຉາມຄ຺ໂຄ ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍກຸກ຺ກຸຏາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙. ປາຏລິປຸຕ຺ຕນິທານໍ. ‘‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ! ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ, ຠທ຺ທກໍ ປຏິຠານໍ, ກລ຺ຍາຓີ ປຣິປຸຈ຺ຉາ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ປຸຈ຺ຉສິ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຍເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຕິຍກຸກ຺ກຸຏາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໒໐. ປາຏລິປຸຕ຺ຕນິທານໍ. ‘‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໂມ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ, ກຕມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ! ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ, ຠທ຺ທກໍ ປຏິຠານໍ, ກລ຺ຍາຓີ ປຣິປຸຈ຺ຉາ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ປຸຈ຺ຉສິ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໂມ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ, ກຕມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຍເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິມິນາ ອຣິເຍນ ອຏ຺ຐງ຺ຄິເກນ ມຄ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ. ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ຕີຓິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານິ ເອກນິທານານິ.ວິຫາຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ວິຫາຣາ ຈ ເສກ຺ໂຂ ຈ, ອຸປ຺ປາທາ ອປເຣ ທຸເວ;

ປຣິສຸທ຺ເຘນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ກຸກ຺ກຸຏາຣາເມນ ຕໂຍຕິ.

໓. ມິຈ຺ຉຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ

໑. ມິຈ຺ຉຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ມິຈ຺ຉຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສມ຺ມຕ຺ຕຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຕ຺ຕໍ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອກຸສລຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໒໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອກຸສເລ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ, ກຸສເລ ຈ ຘມ຺ເມ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມປຏິປທາສຸຕ຺ຕໍ

໒໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ມິຈ຺ຉາປຏິປທຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສມ຺ມາປຏິປທຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປທາ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປທາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປທາ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປທາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍປຏິປທາສຸຕ຺ຕໍ

໒໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຄິຫິໂນ ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ວາ ມິຈ຺ຉາປຏິປທໍ ນ ວຓ຺ເຓມິ. ຄິຫິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ໂນ ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕາຘິກຣຓເຫຕຸ ນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ ຎາຍໍ ຘມ຺ມໍ ກຸສລໍ’’.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປທາ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປທາ. ຄິຫິໂນ ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ວາ ມິຈ຺ຉາປຏິປທໍ ນ ວຓ຺ເຓມິ. ຄິຫິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ໂນ ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕາຘິກຣຓເຫຕຸ ນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ ຎາຍໍ ຘມ຺ມໍ ກຸສລໍ.

‘‘ຄິຫິໂນ ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ວາ ສມ຺ມາປຏິປທໍ ວຓ຺ເຓມິ. ຄິຫິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ໂນ ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕາຘິກຣຓເຫຕຸ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ ຎາຍໍ ຘມ຺ມໍ ກຸສລໍ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປທາ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປທາ. ຄິຫິໂນ ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ວາ ສມ຺ມາປຏິປທໍ ວຓ຺ເຓມິ. ຄິຫິ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ໂນ ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕາຘິກຣຓເຫຕຸ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ ຎາຍໍ ຘມ຺ມໍ ກຸສລ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມອສປ຺ປຸຣິສສຸຕ຺ຕໍ

໒໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອສປ຺ປຸຣິສຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສປ຺ປຸຣິສຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິໂສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ມິຈ຺ຉາວາໂຈ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ມິຈ຺ຉາສຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິໂສ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິໂສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາໂຈ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິໂສ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍອສປ຺ປຸຣິສສຸຕ຺ຕໍ

໒໖. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອສປ຺ປຸຣິສຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ອສປ຺ປຸຣິເສນ ອສປ຺ປຸຣິສຕຣຎ຺ຈ. ສປ຺ປຸຣິສຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ສປ຺ປຸຣິເສນ ສປ຺ປຸຣິສຕຣຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິໂສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິໂສ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິເສນ ອສປ຺ປຸຣິສຕໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓີ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິເສນ ອສປ຺ປຸຣິສຕໂຣ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິໂສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິໂສ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິເສນ ສປ຺ປຸຣິສຕໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓີ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິເສນ ສປ຺ປຸຣິສຕໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກຸມ຺ຠສຸຕ຺ຕໍ

໒໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸມ຺ໂຠ ອນາຘາໂຣ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕິໂຍ ໂຫຕິ, ສາຘາໂຣ ທຸປ຺ປວຕ຺ຕິໂຍ ໂຫຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ອນາຘາຣໍ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕິ, ສາຘາຣໍ ທຸປ຺ປວຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕິ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຘາໂຣ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຘາໂຣ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸມ຺ໂຠ ອນາຘາໂຣ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕິໂຍ ໂຫຕິ, ສາຘາໂຣ ທຸປ຺ປວຕ຺ຕິໂຍ ໂຫຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ອນາຘາຣໍ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕິ, ສາຘາຣໍ ທຸປ຺ປວຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໒໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຣິຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສມາຘິໍ ເທເສສ຺ສາມິ ສອຸປນິສໍ ສປຣິກ຺ຂາຣໍ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ສມ຺ມາສມາຘິ ສອຸປນິໂສ ສປຣິກ຺ຂາໂຣ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສຕິ [ສມ຺ມາສມາຘິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)]. ຍາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ສຕ຺ຕຫງ຺ເຄຫິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕາ ສປຣິກ຺ຂາຣຕາ [ສປຣິກ຺ຂຕາ (ສີ. ປີ.)] – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ສມ຺ມາສມາຘິ ສອຸປນິໂສ ອິຕິປິ ສປຣິກ຺ຂາໂຣ ອິຕິປີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເວທນາສຸຕ຺ຕໍ

໒໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸຕ຺ຕິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ກຕເມ ນຸ ໂຂ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ’’’ຕິ? ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອຸຕ຺ຕິຍ! ປຎ຺ຈິເມ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ກາມຄຸຓາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ – ອິເມ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ ປຫານາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ ປຫານາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ທສມໍ.

ມິຈ຺ຉຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ອກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ, ທຸເວ ປຏິປທາປິ ຈ;

ອສປ຺ປຸຣິເສນ ທ຺ເວ ກຸມ຺ໂຠ, ສມາຘິ ເວທນຸຕ຺ຕິເຍນາຕິ.

໔. ປຏິປຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມປຏິປຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໓໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕິຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕິ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍປຏິປຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໓໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ນຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ໂນ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ໂນ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປນ຺ໂນ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາປຏິປນ຺ໂນ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ວິຣທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໓໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ວິຣທ຺ໂຘ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອາຣທ຺ໂຘ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ວິຣທ຺ໂຘ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອາຣທ຺ໂຘ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປາຣງ຺ຄມສຸຕ຺ຕໍ

໓໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຏ຺ຐິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ອປ຺ປກາ ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເຍ ຊນາ ປາຣຄາມິໂນ;

ອຖາຍໍ ອິຕຣາ ປຊາ, ຕີຣເມວານຸຘາວຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ສມ຺ມທກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນ;

ເຕ ຊນາ ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ວິປ຺ປຫາຍ, ສຸກ຺ກໍ ຠາເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂອກາ ອໂນກມາຄມ຺ມ, ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຫິຕ຺ວາ ກາເມ ອກິຎ຺ຈໂນ;

ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ເຍສໍ ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສຸ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຠາວິຕໍ;

ອາທານປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາ;

ຂີຓາສວາ ຊຸຕິມນ຺ໂຕ, ເຕ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ;

໕. ປຐມສາມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໓໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສາມຎ຺ຎຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສາມຎ຺ຎຜລານິ ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎໍ. ກຕມານິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎຜລານິ? ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ, ສກທາຄາມິຜລໍ, ອນາຄາມິຜລໍ, ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ – ອິມານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎຜລານີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍສາມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໓໖. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສາມຎ຺ຎຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎໍ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ? ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໓໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຜລານິ ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ. ກຕມານິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຜລານິ? ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ, ສກທາຄາມິຜລໍ, ອນາຄາມິຜລໍ, ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ – ອິມານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຜລານີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໓໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎໍ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ? ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຜລານິ ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ. ກຕມານິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຜລານິ? ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ, ສກທາຄາມິຜລໍ, ອນາຄາມິຜລໍ, ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ – ອິມານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຜລານີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຕ຺ຖຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຕ຺ໂຖ? ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປຏິປຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຏິປຕ຺ຕິ ປຏິປນ຺ໂນ ຈ, ວິຣທ຺ຘຎ຺ຈ ປາຣໍຄມາ;

ສາມຎ຺ເຎນ ຈ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ ອປເຣ ທຸເວ;

ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໕. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ຣາຄວິຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໔໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສເຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ຣາຄວິຣາຄຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ສເຈ ປນ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຕ຺ຖິ ປນາວຸໂສ, ມຄ຺ໂຄ, ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ຣາຄວິຣາຄາຍາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຄ຺ໂຄ, ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ຣາຄວິຣາຄາຍາ’ຕິ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ກຕມາ ຈ ປຏິປທາ ຣາຄວິຣາຄາຍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ອຍໍ ປຏິປທາ ຣາຄວິຣາຄາຍາຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໗. ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາທິສຸຕ຺ຕຉກ຺ກໍ

໔໒-໔໗. ‘‘ສເຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕນຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອາສວານໍ ຂຍຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ຎາຓທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານສຸຕ຺ຕໍ

໔໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສເຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ. ສເຈ ປນ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຕ຺ຖິ ປນາວຸໂສ, ມຄ຺ໂຄ, ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານາຍາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຄ຺ໂຄ, ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານາຍາ’ຕິ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ກຕມາ ຈ ປຏິປທາ ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານາຍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ອຍໍ ປຏິປທາ ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານາຍາຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ວິຣາຄສໍໂຍຊນໍ ອນຸສຍໍ, ອທ຺ຘານໍ ອາສວາ ຂຍາ;

ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຎາຓຎ຺ຈ, ອນຸປາທາຍ ອຏ຺ຐມີ.

໖. ສູຣິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ສີລສມ຺ປທາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໕໐-໕໔. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ສີລສມ຺ປທາ. ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ… ຍທິທໍ – ຉນ຺ທສມ຺ປທາ… ຍທິທໍ – ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ… ຍທິທໍ – ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາ… ຍທິທໍ – ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໕໕. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມ຺ມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໑. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໖. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ສີລສມ຺ປທາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໕໗-໖໑. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ສີລສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ຉນ຺ທສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໖໒. ‘‘ຍທິທໍ – ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

ສູຣິຍເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕໍ ສີລຎ຺ຈ, ຉນ຺ໂທ ຈ ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ;

ທິຏ຺ຐິ ຈ ອປ຺ປມາໂທ ຈ, ໂຍນິໂສ ຠວຕິ ສຕ຺ຕມໍ.

໗. ເອກຘມ຺ມເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໖໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫູປກາໂຣ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ສີລສມ຺ປທາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໖໔-໖໘. ‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫູປກາໂຣ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ຍທິທໍ – ສີລສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ຉນ຺ທສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໖໙. ‘‘ຍທິທໍ – ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໑. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໗໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫູປກາໂຣ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ສີລສມ຺ປທາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໗໑-໗໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫູປກາໂຣ ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ຍທິທໍ – ສີລສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ຉນ຺ທສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາ…ເປ… ຍທິທໍ – ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໗໖. ‘‘ຍທິທໍ – ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

ເອກຘມ຺ມເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕໍ ສີລຎ຺ຈ, ຉນ຺ໂທ ຈ ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ;

ທິຏ຺ຐິ ຈ ອປ຺ປມາໂທ ຈ, ໂຍນິໂສ ຠວຕິ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍເອກຘມ຺ມເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໗໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກຘມ຺ມມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ເຍນ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ສີລສມ຺ປທາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໗໘-໘໒. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກຘມ຺ມມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ເຍນ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ທສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໘໓. ‘‘ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໑. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໔. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກຘມ຺ມມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ເຍນ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ສີລສມ຺ປທາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໘໕-໘໙. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກຘມ຺ມມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ເຍນ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ທສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທາ…ເປ… ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາທສມ຺ປທາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໙໐. ‘‘ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປທາ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

ທຸຕິຍເອກຘມ຺ມເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕໍ ສີລຎ຺ຈ, ຉນ຺ໂທ ຈ ອຕ຺ຕສມ຺ປທາ;

ທິຏ຺ຐິ ຈ ອປ຺ປມາໂທ ຈ, ໂຍນິໂສ ຠວຕິ ສຕ຺ຕມໍ.

໑. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໙໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໕. ທຸຕິຍາທິປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕຈຕຸກ຺ກໍ

໙໒-໙໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຉຏ຺ຐປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໙໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໑. ປຐມສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໙໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໙໘-໑໐໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ເອເຕ ທ຺ເວ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ;

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລີ ປາຈີນນິນ຺ນວາຈນມຄ຺ຄີ, ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ທ຺ວາທສກີ ປຐມກີ.

໒. ທຸຕິຍຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໐໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ທຸຕິຍໍ.

໑໐໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຕຕິຍໍ.

໑໐໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໑໐໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ປຎ຺ຈມໍ.

໑໐໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຉຏ຺ຐໍ.

໑. ປຐມສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໑໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ທຸຕິຍໍ.

໑໑໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຕຕິຍໍ.

໑໑໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໑໑໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ປຎ຺ຈມໍ.

໑໑໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

(ຣາຄວິນຍທ຺ວາທສກີ ທຸຕິຍກີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນນ຺ຕິ).

໑. ປຐມປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໑໖. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ທຸຕິຍໍ.

໑໑໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຕຕິຍໍ.

໑໑໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໑໑໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ປຎ຺ຈມໍ.

໑໒໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຉຏ຺ຐໍ.

໑. ປຐມສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໒໒-໑໒໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

(ອມໂຕຄຘທ຺ວາທສກີ ຕຕິຍກີ).

໑. ປຐມປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິປາຈີນນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໒໘-໑໓໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໑. ປຐມສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒-໖. ທຸຕິຍາທິສມຸທ຺ທນິນ຺ນສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໓໔-໑໓໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມຸນາ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈິຣວຕີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠູ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫີ ນທີ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິມາ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

(ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລີ).

ທຸຕິຍຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ເອເຕ ທ຺ເວ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ;

ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ທ຺ວາທສກີ, ຈຕຸຕ຺ຖກີ ຉຏ຺ຐາ ນວກີ.

໕. ອປ຺ປມາທເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ຕຖາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ [ທິປທາ (ສີ.)] ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ [ພຫຸປທາ (?)] ວາ ຣູປິໂນ ວາ ອຣູປິໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ວາ ອສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ຕຖາຄໂຕ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ ວາ ຣູປິໂນ ວາ ອຣູປິໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ວາ ອສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ຕຖາຄໂຕ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ ວາ ຣູປິໂນ ວາ ອຣູປິໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ວາ ອສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ຕຖາຄໂຕ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ ວາ ຣູປິໂນ ວາ ອຣູປິໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ວາ ອສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເນວສຎ຺ຎີນາສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ຕຖາຄໂຕ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປທສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ຊງ຺ຄລານໍ ປາຓານໍ ປທຊາຕານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ຫຕ຺ຖິປເທ ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິປທໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ມຫນ຺ຕຕ຺ເຕນ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓-໗. ກູຏາທິສຸຕ຺ຕປຎ຺ຈກໍ

໑໔໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາຣສ຺ສ ຍາ ກາຈິ ໂຄປານສິໂຍ ສພ຺ພາ ຕາ ກູຏງ຺ຄມາ ກູຏນິນ຺ນາ ກູຏສໂມສຣຓາ; ກູຏໍ ຕາສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕຕິຍໍ.

໑໔໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ມູລຄນ຺ຘາ, ກາຬານຸສາຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໑໔໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ສາຣຄນ຺ຘາ, ໂລຫິຕຈນ຺ທນໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປຎ຺ຈມໍ.

໑໔໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ປຸປ຺ຜຄນ຺ຘາ, ວສ຺ສິກໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຉຏ຺ຐໍ.

໑໔໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸຏ຺ຏຣາຊາໂນ, ສພ຺ເພ ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ອນຸຍນ຺ຕາ ຠວນ຺ຕິ, ຣາຊາ ເຕສໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຕ຺ຕມໍ.

໘-໑໐. ຈນ຺ທິມາທິສຸຕ຺ຕຕຕິຍກໍ

໑໔໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິ ຕາຣກຣູປານໍ ປຠາ, ສພ຺ພາ ຕາ ຈນ຺ທິມປ຺ປຠາຍ [ຈນ຺ທິມາປຠາຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ, ຈນ຺ທປ຺ປຠາ ຕາສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອຏ຺ຐມໍ.

໑໔໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣທສມເຍ ວິທ຺ເຘ ວິຄຕວລາຫເກ ເທເວ ອາທິຈ຺ໂຈ ນຠໍ ອພ຺ຠຸສ຺ສກ຺ກມາໂນ ສພ຺ພໍ ອາກາສຄຕໍ ຕມຄຕໍ ອຠິວິຫຈ຺ຈ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ນວມໍ.

໑໔໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ຕນ຺ຕາວຸຕານໍ ວຕ຺ຖານໍ, ກາສິກວຕ຺ຖໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວສ຺ສຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

(ຍທປິ ຕຖາຄຕໍ, ຕທປິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

ອປ຺ປມາທເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາໂຣ ຈ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ຈ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທໍ.

໖. ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ

໑. ພລສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ.

(ປຣຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລີວຓ຺ຓິຍໂຕ ປຣິປຸຓ຺ຓສຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວິຕ຺ຖາຣມຄ຺ຄີ).

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ພີຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິເມ ພີຊຄາມຠູຕຄາມາ ວຸຑ຺ຒິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ພີຊຄາມຠູຕຄາມາ ວຸຑ຺ຒິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ວຸຑ຺ຒິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສຸ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ວຸຑ຺ຒິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສຸ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ວຸຑ຺ຒິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສູ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ນາຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໑. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຕຣາຊໍ ນິສ຺ສາຍ ນາຄາ ກາຍໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ, ພລໍ ຄາເຫນ຺ຕິ; ເຕ ຕຕ຺ຖ ກາຍໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ພລໍ ຄາເຫຕ຺ວາ ກຸໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ກຸໂສພ຺ເຠ [ກຸສ຺ສຸພ຺ເຠ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ກຸສຸພ຺ເຠ (ປີ. ກ.)] ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫານທິໂຍ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ມຫານທິໂຍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ [ມຫາສມຸທ຺ທສາຄຣໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ສໍ. ນິ. ໒.໒໓] ໂອຕຣນ຺ຕິ, ເຕ ຕຕ຺ຖ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ກາເຍນ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສຸ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສຸ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສູ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ໂຂ ປາຈີນນິນ຺ໂນ ປາຈີນໂປໂຓ ປາຈີນປພ຺ຠາໂຣ. ໂສ ມູລຈ຺ຉິນ຺ໂນ [ມູລຈ຺ຉິນ຺ເທ ກເຕ (ສ຺ຍາ.)] ກຕເມນ ປປເຕຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ເຍນ, ຠນ຺ເຕ, ນິນ຺ໂນ ເຍນ ໂປໂຓ ເຍນ ປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ກຸມ຺ຠສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸມ຺ໂຠ ນິກ຺ກຸຊ຺ໂຊ ວມເຕວ ອຸທກໍ, ໂນ ປຈ຺ຈາວມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ວມເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ໂນ ປຈ຺ຈາວມຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ວມເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ໂນ ປຈ຺ຈາວມຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ວມເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ໂນ ປຈ຺ຈາວມຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສູກສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາລິສູກໍ ວາ ຍວສູກໍ ວາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕໍ ຫຕ຺ເຖນ ວາ ປາເທນ ວາ ອກ຺ກນ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖໍ ວາ ປາທໍ ວາ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ ໂລຫິຕໍ ວາ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສມ຺ມາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສູກສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກຣິສ຺ສຕີຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສມ຺ມາປຓິຫິຕຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຍາ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ສມ຺ມາປຓິຫິຕາຍ ມຄ຺ຄຠາວນາຍ ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທຕິ, ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອາກາສສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາກາເສ ວິວິຘາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ – ປຸຣຕ຺ຖິມາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ສຣຊາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຣຊາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ສີຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຓ຺ຫາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຣິຕ຺ຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາປິ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈປິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈປິ ພລານິ ຠາວນາປຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈປິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈປິ ພລານິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈປິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈປິ ພລານິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມເມຆສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສ ອູຫຕໍ ຣໂຊຊລ຺ລໍ, ຕເມນໍ ມຫາອກາລເມໂຆ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍເມຆສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ມຫາເມຆໍ, ຕເມນໍ ມຫາວາໂຕ ອນ຺ຕຣາເຍວ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອນ຺ຕຣາເຍວ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອນ຺ຕຣາເຍວ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອນ຺ຕຣາເຍວ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນາວາສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມຸທ຺ທິກາຍ ນາວາຍ ເວຕ຺ຕພນ຺ຘນພນ຺ຘາຍ ຉ ມາສານິ ອຸທເກ ປຣິຍາທາຍ [ປຣິຍາຕາຍ (ກ.), ປຣິຍາຫຕາຍ (?)] ເຫມນ຺ຕິເກນ ຖລໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາຍ ວາຕາຕປປເຣຕານິ ພນ຺ຘນານິ ຕານິ ປາວຸສ຺ສເກນ ເມເຆນ ອຠິປ຺ປວຸຏ຺ຐານິ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນ຺ຕິ, ປູຕິການິ ຠວນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ສໍໂຍຊນານິ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນ຺ຕິ, ປູຕິການິ ຠວນ຺ຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ສໍໂຍຊນານິ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນ຺ຕິ, ປູຕິການິ ຠວນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣໂຕ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ສໍໂຍຊນານິ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນ຺ຕິ, ປູຕິການິ ຠວນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ອາຄນ຺ຕຸກສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາຄາຣໍ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາຍປິ ທິສາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ຂຕ຺ຕິຍາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ເວສ຺ສາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ, ສຸທ຺ທາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຊານາຕິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ປຊຫຕິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕິ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ? ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣູປຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຓຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ. ອິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ? ອວິຊ຺ຊາ ຈ ຠວຕຓ຺ຫາ ຈ – ອິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພາ? ວິຊ຺ຊາ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິ ຈ – ອິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ? ສມໂຖ ຈ ວິປສ຺ສນາ ຈ – ອິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຊານາຕິ…ເປ… ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ປຣິຊານາຕິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ປຫາຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ປຊຫຕິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອຠິຎ຺ຎາ ຠາເວຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ນທີສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ. ອຖ ມຫາຊນກາໂຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລ-ປິຏກໍ ອາທາຍ – ‘ມຍໍ ອິມໍ ຄງ຺ຄໍ ນທິໍ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກຣິສ຺ສາມ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂສ ມຫາຊນກາໂຍ ຄງ຺ຄໍ ນທິໍ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກເຣຍ຺ຍ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ຄງ຺ຄາ, ຠນ຺ເຕ, ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ. ສາ ນ ສຸກຣາ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກາຕຸໍ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣໍ. ຍາວເທວ ປນ ໂສ ມຫາຊນກາໂຍ ກິລມຖສ຺ສ ວິຆາຕສ຺ສ ຠາຄີ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ຕໍ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ຕໍ ຣາຊາໂນ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕາ ວາ ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ວາ ໂຠເຄຫິ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍ ເຕ ອິເມ ກາສາວາ ອນຸທຫນ຺ຕິ, ກິໍ ມຸຓ຺ໂຑ ກປາລມນຸສໍຈຣສິ! ເອຫິ, ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊສ຺ສຸ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກໂຣຫີ’ຕິ. ໂສ ວຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ໂຕ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ວິເວກນິນ຺ນໍ ວິເວກໂປຓໍ ວິເວກປພ຺ຠາຣໍ ຕໍ ວຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. (ຍທປິ ພລກຣຓີຍໍ, ຕທປິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.) ທ຺ວາທສມໍ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

໗. ເອສນາວຄ຺ໂຄ

໑. ເອສນາສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. (ຍທປິ ອຠິຎ຺ຎາ, ຕທປິ ປຣິຎ຺ຎາຍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.)

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. (ຍທປິ ອຠິຎ຺ຎາ, ຕທປິ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.)

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ປຫານາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ປຫານາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. (ຍທປິ ອຠິຎ຺ຎາ, ຕທປິ ປຫານາຍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.) ປຐມໍ.

໒. ວິຘາສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໒. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຘາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ‘ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີ’ຕິ ວິຘາ, ‘ສທິໂສຫມສ຺ມີ’ຕິ ວິຘາ, ‘ຫີໂນຫມສ຺ມີ’ຕິ ວິຘາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ວິຘານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ວິຘານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. (ຍຖາ ເອສນາ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ທຸຕິຍໍ.

໓. ອາສວສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໓. ‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ກາມາສໂວ, ຠວາສໂວ, ອວິຊ຺ຊາສໂວ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອາສວາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ອາສວານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຠວສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໔. ‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ກາມຠໂວ, ຣູປຠໂວ, ອຣູປຠໂວ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຠວາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ຠວານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸກ຺ຂຕາສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໕. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂຕາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ທຸກ຺ຂທຸກ຺ຂຕາ, ສງ຺ຂາຣທຸກ຺ຂຕາ, ວິປຣິຓາມທຸກ຺ຂຕາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ທຸກ຺ຂຕາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂຕານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຂິລສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໖. ‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂິລາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຣາໂຄ ຂິໂລ, ໂທໂສ ຂິໂລ, ໂມໂຫ ຂິໂລ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຂິລາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ຂິລານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມລສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໗. ‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມລານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ຣາໂຄ ມລໍ, ໂທໂສ ມລໍ, ໂມໂຫ ມລໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ມລານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ມລານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນີຆສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໘. ‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີຆາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຣາໂຄ ນີໂຆ, ໂທໂສ ນີໂຆ, ໂມໂຫ ນີໂຆ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ນີຆາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ນີຆານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເວທນາສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໙. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຓ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໐. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາມຕຓ຺ຫາ, ຠວຕຓ຺ຫາ, ວິຠວຕຓ຺ຫາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ຕຓ຺ຫາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ຕຓ຺ຫານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ຕຓ຺ຫານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຕສິນາສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໑. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສິນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາມຕສິນາ, ຠວຕສິນາ, ວິຠວຕສິນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ຕສິນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ຕສິນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຂິລາ;

ມລໍ ນີໂຆ ຈ ເວທນາ, ທ຺ເວ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາຍ ຈາຕິ.

໘. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑. ໂອຆສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຆາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາໂມໂຆ, ຠໂວໂຆ, ທິຏ຺ໂຐໂຆ, ອວິຊ຺ໂຊໂຆ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂອຆາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ໂອຆານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. (ຍຖາ ເອສນາ, ເອວໍ ສພ຺ພໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.) ປຐມໍ.

໒. ໂຍຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໓. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາມໂຍໂຄ, ຠວໂຍໂຄ, ທິຏ຺ຐິໂຍໂຄ ອວິຊ຺ຊາໂຍໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂຍຄາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຍຄານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸປາທານສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໔. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ກາມຸປາທານໍ, ທິຏ຺ຐຸປາທານໍ, ສີລພ຺ພຕຸປາທານໍ, ອຕ຺ຕວາທຸປາທານໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຸປາທານານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຸປາທານານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຄນ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໕. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄນ຺ຖາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອຠິຊ຺ຌາ ກາຍຄນ຺ໂຖ, ພ຺ຍາປາໂທ ກາຍຄນ຺ໂຖ, ສີລພ຺ພຕປຣາມາໂສ ກາຍຄນ຺ໂຖ, ອິທໍສຈ຺ຈາຠິນິເວໂສ ກາຍຄນ຺ໂຖ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຄນ຺ຖາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ຄນ຺ຖານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອນຸສຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໖. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສຍາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ກາມຣາຄານຸສໂຍ, ປຏິຆານຸສໂຍ, ທິຏ຺ຐານຸສໂຍ, ວິຈິກິຈ຺ຉານຸສໂຍ, ມານານຸສໂຍ, ຠວຣາຄານຸສໂຍ, ອວິຊ຺ຊານຸສໂຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານຸສຍາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ອນຸສຍານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກາມຄຸຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໗. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ…ເປ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນີວຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີວຣຓານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ, ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ, ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ, ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ນີວຣຓານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໙. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣູປຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ເວທນຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ສຎ຺ຎຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ສງ຺ຂາຣຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ວິຎ຺ຎາຓຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂອຣມ຺ຠາຄິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ, ສີລພ຺ພຕປຣາມາໂສ, ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ພ຺ຍາປາໂທ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ…ເປ… ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໑. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ. ກຕໂມ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ… ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ… ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອຍໍ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາເວຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ທສມໍ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖໍ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓໍ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ວຄ຺ຄຸທ຺ທານໍ –

ອວິຊ຺ຊາວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ, ທຸຕິຍໍ ວິຫາຣໍ ວຸຈ຺ຈຕິ;

ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຕຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປຏິປນ຺ເນເນວ.

ຕິຕ຺ຖິຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ວຄ຺ໂຄ, ຉຏ຺ໂຐ ສູຣິເຍນ ຈ;

ພຫຸກເຕ ສຕ຺ຕໂມ ວຄ຺ໂຄ, ອຸປ຺ປາໂທ ອຏ຺ຐເມນ ຈ.

ທິວສວຄ຺ໂຄ ນວໂມ, ທສໂມ ອປ຺ປມາເທນ ຈ;

ເອກາທສພລວຄ຺ໂຄ, ທ຺ວາທສ ເອສນາ ປາຬິຍໍ;

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ຠວຕິ ເຕຣສາຕິ.

ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ປຐມໍ.

໒. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ປພ຺ພຕວຄ຺ໂຄ

໑. ຫິມວນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຕຣາຊານໍ ນິສ຺ສາຍ ນາຄາ ກາຍໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ, ພລໍ ຄາເຫນ຺ຕິ; ເຕ ຕຕ຺ຖ ກາຍໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ພລໍ ຄາເຫຕ຺ວາ ກຸໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ກຸໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ເຠ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫານທິໂຍ ໂອຕຣນ຺ຕິ, ມຫານທິໂຍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາສມຸທ຺ທສາຄຣໍ ໂອຕຣນ຺ຕິ; ເຕ ຕຕ຺ຖ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ກາເຍນ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສຸ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສູຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ; ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ເວປຸລ຺ລຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ ຘມ຺ເມສູ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກາຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ກາໂຍ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິໂກ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອນາຫາໂຣ ໂນ ຕິຏ຺ຐຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອນາຫາຣາ ໂນ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຠນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຆນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຕິ ຕນ຺ທິ ວິຊມ຺ຠິຕາ ຠຕ຺ຕສມ຺ມໂທ ເຈຕໂສ ຈ ລີນຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕໂສ ອວູປສໂມ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຈິກິຈ຺ຉາຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ກາໂຍ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິໂກ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອນາຫາໂຣ ໂນ ຕິຏ຺ຐຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອນາຫາຣາ ໂນ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ກາໂຍ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິໂກ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອນາຫາໂຣ ໂນ ຕິຏ຺ຐຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອນາຫາຣາ ໂນ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊາ ຘມ຺ມາ, ຫີນປຓີຕາ ຘມ຺ມາ, ກຓ຺ຫສຸກ຺ກສປ຺ປຏິຠາຄາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣມ຺ຠຘາຕຸ [ອາຣພ຺ຠຘາຕຸ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ນິກ຺ກມຘາຕຸ ປຣກ຺ກມຘາຕຸ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍປສ຺ສທ຺ຘິ, ຈິຕ຺ຕປສ຺ສທ຺ຘິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຖນິມິຕ຺ຕໍ [ສມາຘິນິມິຕ຺ຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ອພ຺ຍຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ກາໂຍ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິໂກ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອນາຫາໂຣ ໂນ ຕິຏ຺ຐຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ, ອາຫາຣໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອນາຫາຣາ ໂນ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສີລສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໔. ‘‘ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ ສມາຘິສມ຺ປນ຺ນາ ຎາຓສມ຺ປນ຺ນາ ວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນາ, ທສ຺ສນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸກາຣໍ [ພຫູປກາຣໍ (ສ຺ຍາ.)] ວທາມິ; ສວນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸກາຣໍ ວທາມິ; ອຸປສງ຺ກມນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸກາຣໍ ວທາມິ; ປຍິຣຸປາສນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸກາຣໍ ວທາມິ; ອນຸສ຺ສຕິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸກາຣໍ ວທາມິ; ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸກາຣໍ ວທາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຣູປານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ທ຺ວເຍນ ວູປກາເສນ ວູປກຏ຺ໂຐ [ທ຺ວເຍນ ວູປກຏ຺ໂຐ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວິຫຣຕິ – ກາຍວູປກາເສນ ຈ ຈິຕ຺ຕວູປກາເສນ ຈ. ໂສ ຕຖາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ ອນຸວິຕກ຺ເກຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ ອນຸວິຕກ຺ເກຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂສ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນໂຕ ປວິຈຣໂຕ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊໂຕ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນໂຕ ປວິຈຣໂຕ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊໂຕ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ ນິຣາມິສາ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ ນິຣາມິສາ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂສ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ; ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕສຸ ສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ? ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ອຖ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ. ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕສຸ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ ອິເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ວຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໕. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ! ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ອາວຸໂສ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ອິເມສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ເຍນ ເຍນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ອາກງ຺ຂາມິ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣິຕຸໍ, ເຕນ ເຕນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣາມິ; ເຍນ ເຍນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ອາກງ຺ຂາມິ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສມຍໍ ວິຫຣິຕຸໍ, ເຕນ ເຕນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສມຍໍ ວິຫຣາມິ; ເຍນ ເຍນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ອາກງ຺ຂາມິ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣິຕຸໍ, ເຕນ ເຕນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣາມິ. ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອິຕິ ເຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ໂຫຕິ, ‘ອປ຺ປມາໂຓ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ‘ສຸສມາຣທ຺ໂຘ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຎ຺ຈ ນໍ ‘ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ ປຊານາມິ. ສເຈປິ ເມ ຈວຕິ, ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ເມ ຈວຕີ’ຕິ ປຊານາມິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອິຕິ ເຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ໂຫຕິ, ‘ອປ຺ປມາໂຓ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ‘ສຸສມາຣທ຺ໂຘ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຎ຺ຈ ນໍ ‘ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ ປຊານາມິ. ສເຈປິ ເມ ຈວຕິ, ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ເມ ຈວຕີ’ຕິ ປຊານາມິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຎ຺ໂຎ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ນານາຣຕ຺ຕານໍ ທຸສ຺ສານໍ ທຸສ຺ສກຣຓ຺ຑໂກ ປູໂຣ ອສ຺ສ. ໂສ ຍຎ຺ຎເທວ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ປາຣຸປິຕຸໍ, ຕໍ ຕເທວ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ປາຣຸເປຍ຺ຍ; ຍຎ຺ຎເທວ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສມຍໍ ປາຣຸປິຕຸໍ, ຕໍ ຕເທວ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສມຍໍ ປາຣຸເປຍ຺ຍ; ຍຎ຺ຎເທວ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປາຣຸປິຕຸໍ, ຕໍ ຕເທວ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປາຣຸເປຍ຺ຍ. ເອວເມວ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ເຍນ ເຍນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ອາກງ຺ຂາມິ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣິຕຸໍ, ເຕນ ເຕນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣາມິ; ເຍນ ເຍນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ອາກງ຺ຂາມິ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສມຍໍ ວິຫຣິຕຸໍ, ເຕນ ເຕນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສມຍໍ ວິຫຣາມິ; ເຍນ ເຍນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ອາກງ຺ຂາມິ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣິຕຸໍ, ເຕນ ເຕນ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ວິຫຣາມິ. ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອິຕິ ເຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ໂຫຕິ, ‘ອປ຺ປມາໂຓ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ‘ສຸສມາຣທ຺ໂຘ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຎ຺ຈ ນໍ ‘ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ ປຊານາມິ. ສເຈປິ ເມ ຈວຕິ, ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ເມ ຈວຕີ’ຕິ ປຊານາມິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອິຕິ ເຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ໂຫຕິ, ‘ອປ຺ປມາໂຓ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ‘ສຸສມາຣທ຺ໂຘ’ຕິ ເມ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຎ຺ຈ ນໍ ‘ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ ປຊານາມິ. ສເຈປິ ເມ ຈວຕິ, ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ເມ ຈວຕີ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໖. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ມາ ‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ຕສ຺ສິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາວຍໂຕ ກາມາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ຠວາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອວິຊ຺ຊາສວາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ. ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕິ. ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ມາ ‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກຸຓ຺ຑລິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາເກເຕ ວິຫຣຕິ ອຎ຺ຊນວເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ກຸຓ຺ຑລິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ກຸຓ຺ຑລິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫມສ຺ມິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອາຣາມນິສ຺ສຍີ [ອາຣາມນິສາທີ (ສີ.), ອາຣາມນິຍາທີ (ສ຺ຍາ.)] ປຣິສາວຈໂຣ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາສສ຺ສ ອຍມາຈາໂຣ [ອຍມາຫາໂຣ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ໂຫຕິ – ອາຣາເມນ ອາຣາມໍ ອຸຍ຺ຍາເນນ ອຸຍ຺ຍານໍ ອນຸຈງ຺ກມາມິ ອນຸວິຈຣາມິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສາມິ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອິຕິວາທປ຺ປໂມກ຺ຂານິສໍສຎ຺ເຈວ ກຖໍ ກເຖນ຺ເຕ ອຸປາຣມ຺ຠານິສໍສຎ຺ຈ – ‘ຠວໍ ປນ ໂຄຕໂມ ກິມານິສໍໂສ ວິຫຣຕີ’’’ຕິ? ‘‘ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລານິສໍໂສ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຕຖາຄໂຕ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕເມ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຕ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ກຕເມ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ກຕເມ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ, ພຫຸລີກຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຕີຓິ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ສຸຈຣິຕານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ກຕເມ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕີຕິ? ອິຘ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ມນາປໍ ນາຠິຊ຺ຌຕິ ນາຠິຫໍສຕິ, ນ ຣາຄໍ ຊເນຕິ. ຕສ຺ສ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ. ຈກ຺ຂຸນາ ໂຂ ປເນວ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ອມນາປໍ ນ ມງ຺ກຸ ໂຫຕິ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ອທີນມານໂສ ອພ຺ຍາປນ຺ນເຈຕໂສ. ຕສ຺ສ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ…ເປ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ມນາປໍ ນາຠິຊ຺ຌຕິ ນາຠິຫໍສຕິ, ນ ຣາຄໍ ຊເນຕິ. ຕສ຺ສ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ. ມນສາ ໂຂ ປເນວ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ອມນາປໍ ນ ມງ຺ກຸ ໂຫຕິ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ອທີນມານໂສ ອພ຺ຍາປນ຺ນເຈຕໂສ. ຕສ຺ສ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ມນາປາມນາເປສຸ ຣູເປສຸ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ…ເປ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ…ເປ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ມນາປາມນາເປສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຐິໂຕ ຈ ກາໂຍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ. ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕານິ ຈ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ກຖໍ ພຫຸລີກຕານິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອິຘ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ກາຍສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕິ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ວຈີສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕິ, ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ມໂນສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕານິ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ເອວໍ ພຫຸລີກຕານິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອິຘ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອິຘ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ກຸຓ຺ຑລິຍ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ກຸຓ຺ຑລິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ; ເອວເມວ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກູຏາຄາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາຣສ຺ສ ຍາ ກາຈິ ໂຄປານສິໂຍ, ສພ຺ພາ ຕາ ກູຏນິນ຺ນາ ກູຏໂປຓາ ກູຏປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຸປວານສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໙. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອຸປວາໂນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸປວາເນນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປວານໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຊາເນຍ຺ຍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອຸປວານ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ໂຍນິໂສມນສິກາຣາ ເອວໍ ສຸສມາຣທ຺ຘາ ເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’’ຕິ? ‘‘ຊາເນຍ຺ຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ໂຍນິໂສມນສິກາຣາ ເອວໍ ສຸສມາຣທ຺ຘາ ເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’’ຕິ.

‘‘ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣພ຺ຠມາໂນ ປຊານາຕິ ‘ຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ເມ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ, ຖິນມິທ຺ຘຎ຺ຈ ເມ ສຸສມູຫຕໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈຎ຺ຈ ເມ ສຸປ຺ປຏິວິນີຕໍ, ອາຣທ຺ຘຎ຺ຈ ເມ ວີຣິຍໍ, ອຏ຺ຐິໍກຕ຺ວາ ມນສິ ກໂຣມິ, ໂນ ຈ ລີນ’ນ຺ຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣພ຺ຠມາໂນ ປຊານາຕິ ‘ຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ເມ ສຸວິມຸຕ຺ຕໍ, ຖິນມິທ຺ຘຎ຺ຈ ເມ ສຸສມູຫຕໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈຎ຺ຈ ເມ ສຸປ຺ປຏິວິນີຕໍ, ອາຣທ຺ຘຎ຺ຈ ເມ ວີຣິຍໍ, ອຏ຺ຐິໍກຕ຺ວາ ມນສິ ກໂຣມິ, ໂນ ຈ ລີນ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຊາເນຍ຺ຍ ‘ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ໂຍນິໂສມນສິກາຣາ ເອວໍ ສຸສມາຣທ຺ຘາ ເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມອຸປ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໐. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍອຸປ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໑. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປພ຺ພຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຫິມວນ຺ຕໍ ກາຍໍ ສີລໍ, ວຕ຺ຖໍ ຠິກ຺ຂຸ ຈ ກຸຓ຺ຑລິ;

ກູຏຎ຺ຈ ອຸປວານຎ຺ຈ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອປເຣ ທຸເວຕິ.

໒. ຄິລານວຄ຺ໂຄ

໑. ປາຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ປາຓາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິຣິຍາປເຖ ກປ຺ເປນ຺ຕິ – ກາເລນ ຄມນໍ, ກາເລນ ຐານໍ, ກາເລນ ນິສຊ຺ຊໍ, ກາເລນ ເສຍ຺ຍໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິຣິຍາປເຖ ກປ຺ເປນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຐມສູຣິຍູປມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໓. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸຕິຍສູຣິຍູປມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໔. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ປິປ຺ປລິຄຸຫາຍໍ [ວິປ຺ຜລິຄຸຫາຍໍ (ສີ.)] ວິຫຣຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ກສ຺ສປ, ຂມນີຍໍ ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ? ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ; ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ກສ຺ສປ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາຕາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາຕາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ, ຠຄວາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ; ຕຄ຺ຆ, ສຸຄຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິ. ວຸຏ຺ຐຫິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ. ຕຖາປຫີໂນ ຈາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ໂສ ອາພາໂຘ ອໂຫສີຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໖. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ວິຫຣຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຂມນີຍໍ ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ? ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ; ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາຕາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມຍາ ສມ຺ມທກ຺ຂາຕາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ, ຠຄວາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ; ຕຄ຺ຆ, ສຸຄຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິ. ວຸຏ຺ຐຫິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ. ຕຖາປຫີໂນ ຈາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ໂສ ອາພາໂຘ ອໂຫສີຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຕຕິຍຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາຈຸນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຠນ຺ຕຸ ຕໍ, ຈຸນ຺ທ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ຕິ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠຄວຕາ ສມ຺ມທກ຺ຂາຕາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠຄວຕາ ສມ຺ມທກ຺ຂາຕາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ, ຈຸນ຺ທ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ; ຕຄ຺ຆ, ຈຸນ຺ທ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈາຍສ຺ມາ ຈຸນ຺ໂທ. ສມນຸຎ຺ໂຎ ສຕ຺ຖາ ອໂຫສິ. ວຸຏ຺ຐຫິ ຈ ຠຄວາ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ. ຕຖາປຫີໂນ ຈ ຠຄວໂຕ ໂສ ອາພາໂຘ ອໂຫສີຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປາຣງ຺ຄມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໘. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ອປ຺ປກາ ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເຍ ຊນາ ປາຣຄາມິໂນ;

ອຖາຍໍ ອິຕຣາ ປຊາ, ຕີຣເມວານຸຘາວຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ສມ຺ມທກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນ;

ເຕ ຊນາ ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ວິປ຺ປຫາຍ, ສຸກ຺ກໍ ຠາເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂອກາ ອໂນກມາຄມ຺ມ, ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຫິຕ຺ວາ ກາເມ ອກິຎ຺ຈໂນ;

ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ເຍສໍ ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສຸ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຠາວິຕໍ;

ອາທານປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາ;

ຂີຓາສວາ ຊຸຕິມນ຺ໂຕ, ເຕ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ;

໘. ວິຣທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໙. ‘‘ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໐. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຣິຍາ ນິຍ຺ຍານິກາ ນີຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຣິຍາ ນິຍ຺ຍານິກາ ນີຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນິພ຺ພິທາສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໑. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຄິລານວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປາຓາ ສູຣິຍູປມາ ທ຺ເວ, ຄິລານາ ອປເຣ ຕໂຍ;

ປາຣງ຺ຄາມີ ວິຣທ຺ໂຘ ຈ, ອຣິໂຍ ນິພ຺ພິທາຍ ຈາຕິ.

໓. ອຸທາຍິວຄ຺ໂຄ

໑. ໂພຘາຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໒. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘‘ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ມາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ‘ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ມາ ‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄເທສນາສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໓. ‘‘ສຕ຺ຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ເທເສສ຺ສາມິ; ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຐານິຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໔. ‘‘ກາມຣາຄຏ຺ຐານິຍານໍ, [ກາມຣາຄຏ຺ຐານີຍານໍ (ສີ.)] ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ພ຺ຍາປາທຏ຺ຐານິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ພ຺ຍາປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຖິນມິທ຺ຘຏ຺ຐານິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ຖິນມິທ຺ຘໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍໍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈຏ຺ຐານິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉາຏ຺ຐານິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເຈວ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານິຍານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ມນສິກາຣພຫຸລີກາຣາ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອໂຍນິໂສມນສິກາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໕. ‘‘ອໂຍນິໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສິກໂຣໂຕ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ພ຺ຍາປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ຖິນມິທ຺ຘໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເຈວ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ…ເປ… ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ.

ໂຍນິໂສ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສິກໂຣໂຕ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ປຫີຍຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ພ຺ຍາປາໂທ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ ປຫີຍຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ຖິນມິທ຺ຘໍ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫີຍຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫີຍຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເຈວ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີຍຕິ.

‘‘ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອປຣິຫານິຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໖. ‘‘ສຕ຺ຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຣິຫານິເຍ ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ; ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ອປຣິຫານິຍາ ຘມ຺ມາ? ຍທິທໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ອປຣິຫານິຍາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໗. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ຍາ ປຏິປທາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຕໍ ມຄ຺ຄໍ ຕໍ ປຏິປທໍ ຠາເວຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ກຕມາ ຈ ປຏິປທາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ຍທິທໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ອຸທາຍິ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ ວິປຸລໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ [ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)]. ຕສ຺ສ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ ວິປຸລໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ຕຓ຺ຫາ ປຫີຍຕິ. ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານາ ກມ຺ມໍ ປຫີຍຕິ. ກມ຺ມສ຺ສ ປຫານາ ທຸກ຺ຂໍ ປຫີຍຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ ວິປຸລໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ. ຕສ຺ສ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວຍໂຕ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ ວິປຸລໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ຕຓ຺ຫາ ປຫີຍຕິ ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານາ ກມ຺ມໍ ປຫີຍຕິ. ກມ຺ມສ຺ສ ປຫານາ ທຸກ຺ຂໍ ປຫີຍຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ອຸທາຍິ, ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາ ກມ຺ມກ຺ຂໂຍ, ກມ຺ມກ຺ຂຍາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຓ຺ຫານິໂຣຘສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໘. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ຍາ ປຏິປທາ ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຕໍ ມຄ຺ຄໍ ຕໍ ປຏິປທໍ ຠາເວຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ກຕມາ ຈ ປຏິປທາ ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ຍທິທໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ກຖໍ ຠາວິຕາ, ຈ ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນິພ຺ເພຘຠາຄິຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໐໙. ‘‘ນິພ຺ເພຘຠາຄິຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສາມິ; ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ເພຘຠາຄິໂຍ ມຄ຺ໂຄ? ຍທິທໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ນິພ຺ເພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ອຸທາຍິ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ ວິປຸລໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ. ໂສ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂລຠກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕິ; ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂທສກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕິ; ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂມຫກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ ວິປຸລໍ ມຫຄ຺ຄຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ. ໂສ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂລຠກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕິ; ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂທສກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕິ; ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂມຫກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ອຸທາຍິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ນິພ຺ເພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເອກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໐. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກຘມ຺ມມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ, ໂຍ ເອວໍ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ສໍໂຍຊນີຍານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ສໍໂຍຊນີຍານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ສໍໂຍຊນີຍານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນີຍາ ຘມ຺ມາ? ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນີໂຍ ຘມ຺ໂມ. ເອຕ຺ເຖເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ສໍໂຍຊນວິນິພນ຺ຘາ ອຊ຺ໂຌສານາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ສໍໂຍຊນີຍາ ຘມ຺ມາ. ເອຕ຺ເຖເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ສໍໂຍຊນວິນິພນ຺ຘາ ອຊ຺ໂຌສານາ…ເປ… ມໂນ ສໍໂຍຊນີໂຍ ຘມ຺ໂມ. ເອຕ຺ເຖເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ສໍໂຍຊນວິນິພນ຺ຘາ ອຊ຺ໂຌສານາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນີຍາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຸທາຍິສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສຸມ຺ເຠສຸ ວິຫຣຕິ ເສຕກໍ ນາມ ສຸມ຺ຠານໍ ນິຄໂມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ຍາວ ພຫຸກຕຎ຺ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕິ ເປມຎ຺ຈ ຄາຣໂວ ຈ ຫິຣີ ຈ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຎ຺ຈ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ ສມາໂນ ອພຫຸກໂຕ ອໂຫສິໍ ຘມ຺ເມນ [ຘມ຺ເມ (?)] ອພຫຸກໂຕ ສງ຺ເຆນ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ ຠຄວຕິ ເປມຎ຺ຈ ຄາຣວຎ຺ຈ ຫິຣິຎ຺ຈ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຎ຺ຈ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ຕສ຺ສ ເມ ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ – ‘ອິຕິ ຣູປໍ, ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ສມຸທໂຍ, ອິຕິ ຣູປສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ; ອິຕິ ເວທນາ…ເປ… ອິຕິ ສຎ຺ຎາ… ອິຕິ ສງ຺ຂາຣາ… ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ສມຸທໂຍ, ອິຕິ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’ຕິ.

‘‘ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊາວກຸຊ຺ຊໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ. ຘມ຺ໂມ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິສມິໂຕ, ມຄ຺ໂຄ ຈ ເມ ປຏິລທ຺ໂຘ; ໂຍ ເມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຕຖາ ຕຖາ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຕຖຕ຺ຕາຍ ອຸປເນສ຺ສຕິ ຍຖາຫໍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານິສ຺ສາມິ.

‘‘ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິລທ຺ໂຘ, ໂຍ ເມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຕຖາ ຕຖາ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຕຖຕ຺ຕາຍ ອຸປເນສ຺ສຕິ ຍຖາຫໍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານິສ຺ສາມິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິລທ຺ໂຘ, ໂຍ ເມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຕຖາ ຕຖາ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຕຖຕ຺ຕາຍ ອຸປເນສ຺ສຕິ ຍຖາຫໍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານິສ຺ສາມິ. ອຍໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ປຏິລທ຺ໂຘ, ໂຍ ເມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຕຖາ ຕຖາ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຕຖຕ຺ຕາຍ ອຸປເນສ຺ສຕິ ຍຖາຫໍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອຸທາຍິ! ເອໂສ ຫິ ເຕ, ອຸທາຍິ, ມຄ຺ໂຄ ປຏິລທ຺ໂຘ, ໂຍ ເຕ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຕຖາ ຕຖາ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຕຖຕ຺ຕາຍ ອຸປເນສ຺ສຕິ ຍຖາ ຕ຺ວໍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານິສ຺ສສີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອຸທາຍິວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂພຘາຍ ເທສນາ ຐານາ, ອໂຍນິໂສ ຈາປຣິຫານີ;

ຂໂຍ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ເພໂຘ, ເອກຘມ຺ໂມ ອຸທາຍິນາຕິ.

໔. ນີວຣຓວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມກຸສລສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໒. ‘‘ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລຠາຄິຍາ ກຸສລປກ຺ຂິກາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ; ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍກຸສລສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໓. ‘‘ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລຠາຄິຍາ ກຸສລປກ຺ຂິກາ, ສພ຺ເພ ເຕ ໂຍນິໂສມນສິກາຣມູລກາ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສໂມສຣຓາ; ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸປກ຺ກິເລສສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໔. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຊາຕຣູປໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ອຸເປຕິ ກມ຺ມາຍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຊາຕຣູປໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ອຸເປຕິ ກມ຺ມາຍ. ໂລຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຊາຕຣູປໍ…ເປ… ຕິປຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ…ເປ… ສີສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ…ເປ… ສຊ຺ຌຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຊາຕຣູປໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ອຸເປຕິ ກມ຺ມາຍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຊາຕຣູປສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຊາຕຣູປໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ອຸເປຕິ ກມ຺ມາຍ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິເມ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ສມາຘິຍຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ສມາຘິຍຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ…ເປ… ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸເປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ເຈວ ມຸທຸ ໂຫຕິ ນ ຈ ກມ຺ມນິຍໍ, ນ ຈ ປຠສ຺ສຣໍ ປຠງ຺ຄຸ ຈ, ນ ຈ ສມ຺ມາ ສມາຘິຍຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອນຸປກ຺ກິເລສສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໕. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລໂສ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລໂສ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອໂຍນິໂສມນສິກາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໖. ‘‘ອໂຍນິໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສິກໂຣໂຕ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ພ຺ຍາປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ຖິນມິທ຺ຘໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ເຈວ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ເຈວ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໗. ‘‘ໂຍນິໂສ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນສິກໂຣໂຕ ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ອນຸປ຺ປນ຺ໂນ ເຈວ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ພຸທ຺ຘິສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໘. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ພຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ພຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອາວຣຓນີວຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໙. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລສາ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣໂຓ ນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣໂຓ. ພ຺ຍາປາໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣໂຓ ນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລໂສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣໂຓ. ຖິນມິທ຺ຘໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ນີວຣຓໍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລສໍ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓໍ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ນີວຣຓໍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລສໍ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓໍ. ວິຈິກິຈ຺ຉາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລສາ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລສາ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລໂສ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລໂສ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ເຈຕໂສ ສມນ຺ນາຫຣິຕ຺ວາ ໂອຫິຕໂສໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ, ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫນ຺ຕິ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫຕິ, ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫຕິ, ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ເຈຕໂສ ສມນ຺ນາຫຣິຕ຺ວາ ໂອຫິຕໂສໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ, ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໐. ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ຂາ ອຓຸພີຊາ ມຫາກາຍາ ຣຸກ຺ຂານໍ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ, ເຍຫິ ຣຸກ຺ຂາ ອຊ຺ຌາຣູຬ຺ຫາ ໂອຠຄ຺ຄວິຠຄ຺ຄາ ວິປຕິຕາ ເສນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ຂາ ອຓຸພີຊາ ມຫາກາຍາ ຣຸກ຺ຂານໍ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ, ເຍຫິ ຣຸກ຺ຂາ ອຊ຺ຌາຣູຬ຺ຫາ ໂອຠຄ຺ຄວິຠຄ຺ຄາ ວິປຕິຕາ ເສນ຺ຕິ [ເສນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ (ກຕ຺ຖຈິ)]? ອສ຺ສຕ຺ໂຖ, ນິຄ຺ໂຣໂຘ, ປິລກ຺ໂຂ, ອຸທຸມ຺ພໂຣ, ກຈ຺ຉໂກ, ກປິຕ຺ຖໂນ – ອິເມ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຣຸກ຺ຂາ ອຓຸພີຊາ ມຫາກາຍາ ຣຸກ຺ຂານໍ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ, ເຍຫິ ຣຸກ຺ຂາ ອຊ຺ຌາຣູຬ຺ຫາ ໂອຠຄ຺ຄວິຠຄ຺ຄາ ວິປຕິຕາ ເສນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຍາທິສເກ ກາເມ ໂອຫາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ, ໂສ ຕາທິສເກຫິ ກາເມຫິ ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕເຣຫິ ໂອຠຄ຺ຄວິຠຄ຺ໂຄ ວິປຕິໂຕ ເສຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣໂຓ ນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸໂຫ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣໂຓ. ພ຺ຍາປາໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣໂຓ ນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸໂຫ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣໂຓ. ຖິນມິທ຺ຘໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ນີວຣຓໍ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸຫໍ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓໍ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ນີວຣຓໍ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸຫໍ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓໍ. ວິຈິກິຈ຺ຉາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຊ຺ຌາຣຸຫາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຊ຺ຌາຣຸໂຫ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຊ຺ຌາຣຸໂຫ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຊ຺ຌາຣຸຫາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນີວຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໑. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີວຣຓາ ອນ຺ຘກຣຓາ ອຈກ຺ຂຸກຣຓາ ອຎ຺ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກາ ວິຆາຕປກ຺ຂິຍາ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘກຣຓໍ ອຈກ຺ຂຸກຣຓໍ ອຎ຺ຎາຓກຣຓໍ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກໍ ວິຆາຕປກ຺ຂິຍໍ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກໍ. ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ… ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘກຣຓໍ ອຈກ຺ຂຸກຣຓໍ ອຎ຺ຎາຓກຣຓໍ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກໍ ວິຆາຕປກ຺ຂິຍໍ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ອນ຺ຘກຣຓາ ອຈກ຺ຂຸກຣຓາ ອຎ຺ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກາ ວິຆາຕປກ຺ຂິຍາ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຈກ຺ຂຸກຣຓາ ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎາພຸທ຺ຘິຍາ ອວິຆາຕປກ຺ຂິຍາ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎາພຸທ຺ຘິໂຍ ອວິຆາຕປກ຺ຂິໂຍ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎາພຸທ຺ຘິໂຍ ອວິຆາຕປກ຺ຂິໂຍ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຈກ຺ຂຸກຣຓາ ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎາພຸທ຺ຘິຍາ ອວິຆາຕປກ຺ຂິຍາ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ນີວຣຓວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ກຸສລາ ກິເລສາ ຈ, ທ຺ເວ ໂຍນິໂສ ຈ ພຸທ຺ຘິ ຈ;

ອາວຣຓາ ນີວຣຓາ ຣຸກ຺ຂໍ, ນີວຣຓຎ຺ຈ ເຕ ທສາຕິ.

໕. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ

໑. ວິຘາສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ປຊຫິໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ປຊຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ປຊຫນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ປຊຫິໍສຸ…ເປ… ປຊຫິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ປຊຫນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໓. ‘‘ຣຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣຕນານໍ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ? ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ຫຕ຺ຖິຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ອສ຺ສຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ມຓິຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ອິຕ຺ຖິຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ຄຫປຕິຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ, ປຣິຓາຍກຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ. ຣຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອິເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣຕນານໍ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ.

‘‘ຕຖາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນານໍ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ. ຕຖາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອິເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຣຕນານໍ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ມາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໔. ‘‘ມາຣເສນປ຺ປມທ຺ທນໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ຄໍ ເທເສສ຺ສາມິ; ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຣເສນປ຺ປມທ຺ທໂນ ມຄ຺ໂຄ? ຍທິທໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຣເສນປ຺ປມທ຺ທໂນ ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸປ຺ປຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໕. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ເອຬມູໂຄ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ເອຬມູໂຄ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ເອຬມູໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ເອຬມູໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ເອຬມູໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຎ຺ຎວນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໖. ‘‘‘ປຎ຺ຎວາ ອເນຬມູໂຄ, ປຎ຺ຎວາ ອເນຬມູໂຄ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ‘ປຎ຺ຎວາ ອເນຬມູໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ປຎ຺ຎວາ ອເນຬມູໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ປຎ຺ຎວາ ອເນຬມູໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທລິທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໗. ‘‘‘ທລິທ຺ໂທ, ທລິທ຺ໂທ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ‘ທລິທ຺ໂທ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ທລິທ຺ໂທ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ທລິທ຺ໂທ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອທລິທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໘. ‘‘‘ອທລິທ຺ໂທ, ອທລິທ຺ໂທ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອທລິທ຺ໂທ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ອທລິທ຺ໂທ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ …ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ‘ອທລິທ຺ໂທ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອາທິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໙. ‘‘ອາທິຈ຺ຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໐. ‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ຄນ຺ຕິ ກຣິຕ຺ວາ ນາຎ຺ຎໍ ເອກງ຺ຄມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ຍຖຍິທໍ – ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ພາຫິຣງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໑. ‘‘ພາຫິຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ຄນ຺ຕິ ກຣິຕ຺ວາ ນາຎ຺ຎໍ ເອກງ຺ຄມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ຍຖຍິທໍ – ຠິກ຺ຂເວ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກຣິສ຺ສຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຈກ຺ກວຕ຺ຕິວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ວິຘາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິ ມາໂຣ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ປຎ຺ຎເວນ ຈ;

ທລິທ຺ໂທ ອທລິທ຺ໂທ ຈ, ອາທິຈ຺ຈງ຺ເຄນ ເຕ ທສາຕິ.

໖. ສາກຈ຺ຉວຄ຺ໂຄ

໑. ອາຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕນ຺ນຎ຺ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອາຫາຣຎ຺ຈ ອນາຫາຣຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ; ຕໍ ສຸຓາຖ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຠນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຆນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຕິ ຕນ຺ທິ ວິຊມ຺ຠິຕາ ຠຕ຺ຕສມ຺ມໂທ ເຈຕໂສ ຈ ລີນຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕໂສ ອວູປສໂມ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຈິກິຈ຺ຉາຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊາ ຘມ຺ມາ ຫີນປຓີຕາ ຘມ຺ມາ ກຓ຺ຫສຸກ຺ກສປ຺ປຏິຠາຄາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣມ຺ຠຘາຕຸ ນິກ຺ກມຘາຕຸ ປຣກ຺ກມຘາຕຸ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຖນິມິຕ຺ຕໍ ອພ຺ຍຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຠນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣມ຺ຠຘາຕຸ ນິກ຺ກມຘາຕຸ ປຣກ຺ກມຘາຕຸ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕໂສ ວູປສໂມ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊາ ຘມ຺ມາ ຫີນປຓີຕາ ຘມ຺ມາ ກຓ຺ຫສຸກ຺ກສປ຺ປຏິຠາຄາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ໂຍນິໂສມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລາກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊາ ຘມ຺ມາ ຫີນປຓີຕາ ຘມ຺ມາ ກຓ຺ຫສຸກ຺ກສປ຺ປຏິຠາຄາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣມ຺ຠຘາຕຸ ນິກ຺ກມຘາຕຸ ປຣກ຺ກມຘາຕຸ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຖນິມິຕ຺ຕໍ ອພ຺ຍຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ.

‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ? ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐານີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖ ອມນສິກາຣພຫຸລີກາໂຣ – ອຍມນາຫາໂຣ ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໓. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສມໂຓ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຖາ’ຕິ. ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຖາ’ຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ, ໂກ ວິເສໂສ, ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ, ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ວາ, ຍທິທໍ – ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ, ອນຸສາສນິຍາ ວາ ອນຸສາສນິ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍສຸ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍສຸ; ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍສຸ – ‘‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິມ຺ຫ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ, ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິມ຺ຫ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິມ຺ຫ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ອມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສມໂຓ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຖາ’ຕິ. ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຖາ’ຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ, ໂກ ວິເສໂສ, ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ, ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ວາ, ຍທິທໍ – ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ, ອນຸສາສນິຍາ ວາ ອນຸສາສນິ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິມ຺ຫ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິມ຺ຫ, ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິມ຺ຫ – ‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມາ’’’ຕິ.

‘‘ເອວໍວາທິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ອຕ຺ຖິ ປນາວຸໂສ, ປຣິຍາໂຍ, ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ທສ ໂຫນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຈຕຸທ຺ທສາ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ນ ເຈວ ສມ຺ປາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິໍ. ‘‘ນາຫໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາມິ ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ, ໂຍ ອິເມສໍ ປຎ຺ຫານໍ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ອິໂຕ ວາ ປນ ສຸຕ຺ວາ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ, ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ທສ ໂຫນ຺ຕິ? ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຕທປິ ນີວຣຓໍ, ຍທປິ ພຫິທ຺ຘາ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຕທປິ ນີວຣຓໍ. ‘ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ. ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາປາໂທ ຕທປິ ນີວຣຓໍ, ຍທປິ ພຫິທ຺ຘາ ພ຺ຍາປາໂທ ຕທປິ ນີວຣຓໍ. ‘ພ຺ຍາປາທນີວຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ. ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຖິນໍ ຕທປິ ນີວຣຓໍ, ຍທປິ ມິທ຺ຘໍ ຕທປິ ນີວຣຓໍ. ‘ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ. ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ຕທປິ ນີວຣຓໍ, ຍທປິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຕທປິ ນີວຣຓໍ. ‘ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ. ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຕທປິ ນີວຣຓໍ, ຍທປິ ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຕທປິ ນີວຣຓໍ. ‘ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓ’ນ຺ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ, ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ທສ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ, ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຈຕຸທ຺ທສ ໂຫນ຺ຕິ? ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ສຕິ ຕທປິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ສຕິ ຕທປິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ [ປວິຈິນາຕິ (ກ.)] ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ ຕທປິ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ ຕທປິ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ວີຣິຍໍ ຕທປິ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ເຈຕສິກໍ ວີຣິຍໍ ຕທປິ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣາ ປີຕິ ຕທປິ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ອວິຕກ຺ກອວິຈາຣາ ປີຕິ ຕທປິ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ ຕທປິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ ຕທປິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສວິຕກ຺ໂກ ສວິຈາໂຣ ສມາຘິ ຕທປິ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ອວິຕກ຺ກອວິຈາໂຣ ສມາຘິ ຕທປິ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍທປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ ອຸເປກ຺ຂາ ຕທປິ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຍທປິ ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ອຸເປກ຺ຂາ ຕທປິ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ. ‘ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ’ຕິ ອິຕິ ຫິທໍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕທມິນາເປຕໍ ປຣິຍາເຍນ ທ຺ວຍໍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ, ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຈຕຸທ຺ທສາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຄ຺ຄິສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໔. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິໍສຸ. (ປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕສທິສໍ).

‘‘ເອວໍວາທິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ຍສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ, ສມເຍ ລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ກຕເມສໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອກາໂລ ຠາວນາຍ, ກຕເມສໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ກາໂລ ຠາວນາຍ? ຍສ຺ມິໍ ປນາວຸໂສ, ສມເຍ ອຸທ຺ຘຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ກຕເມສໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອກາໂລ ຠາວນາຍ, ກຕເມສໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ກາໂລ ຠາວນາຍາ’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ນ ເຈວ ສມ຺ປາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິໍ.

‘‘ນາຫໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາມິ ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ໂຍ ອິເມສໍ ປຎ຺ຫານໍ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ອິໂຕ ວາ ປນ ສຸຕ຺ວາ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ລີນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ທຸສ຺ສມຸຏ຺ຐາປຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊາເລຕຸກາໂມ ອສ຺ສ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ອລ຺ລານິ ເຈວ ຕິຓານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອລ຺ລານິ ຈ ໂຄມຍານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອລ຺ລານິ ຈ ກຏ຺ຐານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອຸທກວາຕຎ຺ຈ ທເທຍ຺ຍ, ປໍສຸເກນ ຈ ໂອກິເຣຍ຺ຍ; ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊາລິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ລີນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ທຸສ຺ສມຸຏ຺ຐາປຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ລີນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສຸສມຸຏ຺ຐາປຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊາເລຕຸກາໂມ ອສ຺ສ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ສຸກ຺ຂານິ ເຈວ ຕິຓານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສຸກ຺ຂານິ ໂຄມຍານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສຸກ຺ຂານິ ກຏ຺ຐານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ມຸຂວາຕຎ຺ຈ ທເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປໍສຸເກນ ໂອກິເຣຍ຺ຍ; ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊາລິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ລີນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສຸສມຸຏ຺ຐາປຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຸທ຺ຘຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ທຸວູປສມຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພາເປຕຸກາໂມ ອສ຺ສ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ສຸກ຺ຂານິ ເຈວ ຕິຓານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສຸກ຺ຂານິ ຈ ໂຄມຍານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສຸກ຺ຂານິ ຈ ກຏ຺ຐານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ມຸຂວາຕຎ຺ຈ ທເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ປໍສຸເກນ ໂອກິເຣຍ຺ຍ; ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ມຫນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸທ຺ຘຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ອກາໂລ ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຸທ຺ຘຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ທຸວູປສມຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອຸທ຺ຘຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຸທ຺ຘຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສຸວູປສມຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພາເປຕຸກາໂມ ອສ຺ສ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ອລ຺ລານິ ເຈວ ຕິຓານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອລ຺ລານິ ຈ ໂຄມຍານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອລ຺ລານິ ຈ ກຏ຺ຐານິ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອຸທກວາຕຎ຺ຈ ທເທຍ຺ຍ, ປໍສຸເກນ ຈ ໂອກິເຣຍ຺ຍ; ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ມຫນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸທ຺ຘຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ກາໂລ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ, ກາໂລ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສ຺ສ ຠາວນາຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອຸທ຺ຘຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສຸວູປສມຍໍ ໂຫຕິ. ສຕິຎ຺ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຕ຺ຖິກໍ ວທາມີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເມຕ຺ຕາສຫຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກລິເຍສຸ ວິຫຣຕິ ຫລິທ຺ທວສນໍ ນາມ ໂກລິຍານໍ ນິຄໂມ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຫລິທ຺ທວສນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ຫລິທ຺ທວສເນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສມໂຓ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ. ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ. ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ. ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖາ’’’ຕິ.

‘‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ…ເປ… ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ… ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖາ’ຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ, ໂກ ວິເສໂສ, ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ, ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ວາ, ຍທິທໍ – ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ, ອນຸສາສນິຍາ ວາ ອນຸສາສນິ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍສຸ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍສຸ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍສຸ – ‘‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຫລິທ຺ທວສເນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຫລິທ຺ທວສເນ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິມ຺ຫ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ຫລິທ຺ທວສເນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມາ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິມ຺ຫ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິມ຺ຫ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ອມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສມໂຓ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ…ເປ… ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ … ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖາ’’’ຕິ.

‘‘ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ…ເປ… ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ…ເປ… ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ, ຕຖາ ຕຕິຍໍ, ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ; ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຖາ’ຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ, ໂກ ວິເສໂສ, ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ, ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ວາ, ຍທິທໍ, ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ, ອນຸສາສນິຍາ ວາ ອນຸສາສນິ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິມ຺ຫ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິມ຺ຫ, ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິມ຺ຫ – ‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມາ’ຕິ.

‘‘ເອວໍວາທິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ປນາວຸໂສ, ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ກຖໍ ຠາວິຕາ ປນາວຸໂສ, ກຣຸຓາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ກຖໍ ຠາວິຕາ ປນາວຸໂສ, ມຸທິຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ກຖໍ ຠາວິຕາ ປນາວຸໂສ, ອຸເປກ຺ຂາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ’’’ຕິ? ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ນ ເຈວ ສມ຺ປາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິໍ. ‘‘ນາຫໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາມິ ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ, ໂຍ ອິເມສໍ ປຎ຺ຫານໍ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ອິໂຕ ວາ ປນ ສຸຕ຺ວາ’’.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເມຕ຺ຕາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ເມຕ຺ຕາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຠໍ ວາ ໂຂ ປນ ວິໂມກ຺ຂໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ສຸຠປຣມາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ວທາມິ, ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຕ຺ຕຣິວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຣຸຓາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກຣຸຓາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ກຣຸຓາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ…ເປ… ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ. ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນປຣມາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຣຸຓາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ວທາມິ, ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຕ຺ຕຣິວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸທິຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມຸທິຕາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ມຸທິຕາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ …ເປ… ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ. ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນປຣມາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸທິຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ວທາມິ, ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຕ຺ຕຣິວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກິໍຄຕິກາ ໂຫຕິ, ກິໍປຣມາ, ກິໍຜລາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ. ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນປຣມາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ວທາມິ, ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຕ຺ຕຣິວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສງ຺ຄາຣວສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໖. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍເນກທາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ? ໂກ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍເນກທາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ’’ຕິ?

‘‘ຍສ຺ມິໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສມເຍ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ກາມຣາຄປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ສໍສຏ຺ໂຐ ລາຂາຍ ວາ ຫລິທ຺ທິຍາ ວາ ນີລິຍາ ວາ ມຎ຺ຊິຏ຺ຐາຍ ວາ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ກາມຣາຄປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ພ຺ຍາປາທປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິນາ ສນ຺ຕຕ຺ໂຕ ປກ຺ກຸຖິໂຕ [ປກ຺ກຸຘິໂຕ (ກ.), ອຸກ຺ກຏ຺ຐິໂຕ (ສີ.), ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ອຸສ຺ມຸທກຊາໂຕ [ອຸສ຺ສທກຊາໂຕ (ສີ.), ອຸສ຺ມາທກຊາໂຕ (ສ຺ຍາ.)]. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ພ຺ຍາປາທປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ຖິນມິທ຺ຘປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ເສວາລປຓກປຣິໂຍນທ຺ໂຘ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ຖິນມິທ຺ຘປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ວາເຕຣິໂຕ ຈລິໂຕ ຠນ຺ໂຕ ອູມິຊາໂຕ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ອາວິໂລ ລຸຬິໂຕ ກລລີຠູໂຕ ອນ຺ຘກາເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ, ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ. ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍເນກທາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ອສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ຍສ຺ມິຎ຺ຈ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສມເຍ ນ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ກາມຣາຄປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ອສໍສຏ຺ໂຐ ລາຂາຍ ວາ ຫລິທ຺ທິຍາ ວາ ນີລິຍາ ວາ ມຎ຺ຊິຏ຺ຐາຍ ວາ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ກາມຣາຄປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ພ຺ຍາປາທປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ນ ອຄ຺ຄິນາ ສນ຺ຕຕ຺ໂຕ ນ ປກ຺ກຸຖິໂຕ ນ ອຸສ຺ມຸທກຊາໂຕ, ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ພ຺ຍາປາທປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ຖິນມິທ຺ຘປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ … ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ນ ເສວາລປຓກປຣິໂຍນທ຺ໂຘ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ຖິນມິທ຺ຘປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ນ ວາເຕຣິໂຕ ນ ຈລິໂຕ ນ ຠນ຺ໂຕ ນ ອູມິຊາໂຕ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ…ເປ… ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ… ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ [ປຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ (ສ຺ຍາ.)], ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ; ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ອຈ຺ໂຉ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ ອາໂລເກ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຍຖາຠູຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ປຣຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ, ອຸຠຍຕ຺ຖມ຺ປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ; ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ. ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍເນກທາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອສຊ຺ຌາຍກຕາປິ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ, ປເຄວ ສຊ຺ຌາຍກຕາ.

‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລໂສ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອນາວຣໂຓ ອນີວຣໂຓ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລໂສ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ອນາວຣຓາ ອນີວຣຓາ ເຈຕໂສ ອນຸປກ຺ກິເລສາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ອຠໂຍ ຣາຊກຸມາໂຣ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຠໂຍ ຣາຊກຸມາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປູຣໂຓ, ຠນ຺ເຕ, ກສ຺ສໂປ ເອວມາຫ – ‘ນຕ຺ຖິ ເຫຕຸ, ນຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓາຍ ອທສ຺ສນາຍ. ອເຫຕຸ, ອປ຺ປຈ຺ຈໂຍ [ອປ຺ປຈ຺ຈຍາ (ສີ.), ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ (?)] ອຎ຺ຎາຓໍ ອທສ຺ສນໍ ໂຫຕິ. ນຕ຺ຖິ ເຫຕຸ, ນຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ. ອເຫຕຸ, ອປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’ຕິ. ອິຘ ຠຄວາ ກິມາຫາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຣາຊກຸມາຣ, ເຫຕຸ, ອຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓາຍ ອທສ຺ສນາຍ. ສເຫຕຸ, ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ [ສປ຺ປຈ຺ຈຍາ (ສີ.), ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ (?)] ອຎ຺ຎາຓໍ ອທສ຺ສນໍ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຖິ, ຣາຊກຸມາຣ, ເຫຕຸ, ອຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ. ສເຫຕຸ, ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ກຕໂມ ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓາຍ ອທສ຺ສນາຍ? ກຖໍ ສເຫຕຸ, ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓໍ ອທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍສ຺ມິໍ ໂຂ, ຣາຊກຸມາຣ, ສມເຍ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ກາມຣາຄປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ – ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຣາຊກຸມາຣ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓາຍ ອທສ຺ສນາຍ. ເອວມ຺ປິ ສເຫຕຸ ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓໍ ອທສ຺ສນໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຣາຊກຸມາຣ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ພ຺ຍາປາທປເຣເຕນ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ… ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕິ – ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຣາຊກຸມາຣ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓາຍ ອທສ຺ສນາຍ. ເອວມ຺ປິ ສເຫຕຸ ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ອຎ຺ຎາຓໍ ອທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ? ‘‘ນີວຣຓາ ນາເມເຕ, ຣາຊກຸມາຣາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ, ຠຄວາ, ນີວຣຓາ; ຕຄ຺ຆ, ສຸຄຕ, ນີວຣຓາ! ເອກເມເກນປິ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ນີວຣເຓນ ອຠິຠູໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ, ໂກ ປນ ວາໂທ ປຎ຺ຈຫິ ນີວຣເຓຫິ?

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ, ກຕໂມ ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ? ກຖໍ ສເຫຕຸ, ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຣາຊກຸມາຣ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ໂສ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ – ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຣາຊກຸມາຣ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ. ເອວມ຺ປິ ສເຫຕຸ, ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຣາຊກຸມາຣ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ໂສ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາວິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ – ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຣາຊກຸມາຣ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ. ເອວໍ ສເຫຕຸ, ສປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ຎາຓໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ? ‘‘ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ນາເມເຕ, ຣາຊກຸມາຣາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ, ຠຄວາ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ; ຕຄ຺ຆ, ສຸຄຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ! ເອກເມເກນປິ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ, ໂກ ປນ ວາໂທ ສຕ຺ຕຫິ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄຫິ? ໂຍປິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຄິຊ຺ຌກູຏໍ ປພ຺ພຕໍ ອາໂຣຫນ຺ຕສ຺ສ ກາຍກິລມໂຖ ຈິຕ຺ຕກິລມໂຖ, ໂສປິ ເມ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ, ຘມ຺ໂມ ຈ ເມ ອຠິສມິໂຕ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

ສາກຈ຺ຉວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອາຫາຣາ ປຣິຍາຍມຄ຺ຄິ, ເມຕ຺ຕໍ ສງ຺ຄາຣເວນ ຈ;

ອຠໂຍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ປຎ຺ຫໍ, ຄິຊ຺ຌກູຏມ຺ຫິ ປພ຺ພເຕຕິ.

໗. ອານາປານວຄ຺ໂຄ

໑. ອຏ຺ຐິກມຫປ຺ຜລສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ’’ຕິ.

ອຎ຺ຎຕຣຜລສຸຕ຺ຕໍ

‘‘ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາຍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ. ກຖໍ ຠາວິຕາຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາຍ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາຍ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ.

ມຫຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

‘‘ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

ໂຍຄກ຺ເຂມສຸຕ຺ຕໍ

‘‘ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

ສໍເວຄສຸຕ຺ຕໍ

‘‘ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ສໍເວຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ສໍເວຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ສໍເວຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

ຜາສຸວິຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

‘‘ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຸຬວກສຸຕ຺ຕໍ

໒໓໙. ‘‘ປຸຬວກສຎ຺ຎາ [ປຸຬຸວກສຎ຺ຎາ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ.

໓. ວິນີລກສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໐. ‘‘ວິນີລກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕຕິຍໍ.

໔. ວິຈ຺ຉິທ຺ທກສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໑. ‘‘ວິຈ຺ຉິທ຺ທກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸທ຺ຘຸມາຕກສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໒. ‘‘ອຸທ຺ຘຸມາຕກສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ເມຕ຺ຕາສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໓. ‘‘ເມຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ…ເປ… ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກຣຸຓາສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໔. ‘‘ກຣຸຓາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ…ເປ… ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ມຸທິຕາສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໕. ‘‘ມຸທິຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ…ເປ… ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຸເປກ຺ຂາສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໖. ‘‘ອຸເປກ຺ຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ…ເປ… ນວມໍ.

໑໐. ອານາປານສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໗. ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ…ເປ… ທສມໍ.

ອານາປານວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຏ຺ຐິກປຸຬວກໍ ວິນີລກໍ, ວິຈ຺ຉິທ຺ທກໍ ອຸທ຺ຘຸມາເຕນ ປຎ຺ຈມໍ;

ເມຕ຺ຕາ ກຣຸຓາ ມຸທິຕາ ອຸເປກ຺ຂາ, ອານາປາເນນ ເຕ ທສາຕິ.

໘. ນິໂຣຘວຄ຺ໂຄ

໑. ອສຸຠສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໘. ‘‘ອສຸຠສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປຐມໍ.

໒. ມຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໔໙. ‘‘ມຣຓສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ທຸຕິຍໍ.

໓. ອາຫາເຣປຏິກູລສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໐. ‘‘ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕຕິຍໍ.

໔. ອນຠິຣຕິສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໑. ‘‘ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕິສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອນິຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໒. ‘‘ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໓. ‘‘ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອນຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໔. ‘‘ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໕. ‘‘ປຫານສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວິຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໖. ‘‘ວິຣາຄສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ນວມໍ.

໑໐. ນິໂຣຘສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໗. ‘‘ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິໂຣຘສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ນິໂຣຘສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາຕິ.

‘‘ນິໂຣຘສຎ຺ຎາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາຍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ. ກຖໍ ຠາວິຕາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາຍ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິໂຣຘສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ນິໂຣຘສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາຍ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ.

‘‘ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ສໍເວຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ສໍເວຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິໂຣຘສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ນິໂຣຘສຎ຺ຎາສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ໂຍຄກ຺ເຂມາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ສໍເວຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ມຫໂຕ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ນິໂຣຘວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອສຸຠມຣຓອາຫາເຣ, ປຏິກູລອນຠິຣເຕນ [ປຏິກູເລນ ຈ ສພ຺ພໂລເກ (ສ຺ຍາ.)];

ອນິຈ຺ຈທຸກ຺ຂອນຕ຺ຕປຫານໍ, ວິຣາຄນິໂຣເຘນ ເຕ ທສາຕິ.

໙. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ຄງ຺ຄານທີອາທິສຸຕ຺ຕໍ

໒໕໘-໒໖໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. (ຍາວ ເອສນາ ປາຬິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ).

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໑໐. ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ຕຖາຄຕາທິສຸຕ຺ຕໍ

໒໗໐. ‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ ວາຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາເຣນ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ຈ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

(ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ).

໑໑. ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ພລາທິສຸຕ຺ຕໍ

໒໘໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕິ…ເປ….

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ເອກາທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

(ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ).

໑໒. ເອສນາວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ເອສນາທິສຸຕ຺ຕໍ

໒໙໒. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ທ຺ວາທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາຍ ຈາຕິ.

(ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອສນາເປຍ຺ຍາລໍ ວິເວກນິສ຺ສິຕໂຕ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

໑໓. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໘. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕໍ

໓໐໒. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຆາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາໂມໂຆ, ຠໂວໂຆ, ທິຏ຺ໂຐໂຆ, ອວິຊ຺ໂຊໂຆຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

໑໐. ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໑໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ… ອມໂຕຄຘໍ ອມຕປຣາຍນໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ… ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ ນິພ຺ພານໂປຓໍ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາຣໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ເຕຣສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານີຕິ.

໑໔. ປຸນຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໓໑໒-໓໒໓

ປຸນຄງ຺ຄານທີອາທິສຸຕ຺ຕໍ

ວຄ຺ໂຄ ຈຸທ຺ທສໂມ.

ອຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

(ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລໍ ຣາຄວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

໑໕. ປຸນອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ

໓໒໔-໓໓໓

ຕຖາຄຕາທິສຸຕ຺ຕໍ

ປນ຺ນຣສໂມ.

ອຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາເຣນ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ຈ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

(ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ຣາຄວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ).

໑໖. ປຸນພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ

໓໓໔-໓໔໕

ປຸນພລາທິສຸຕ຺ຕໍ

ໂສຬສໂມ.

ອຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

(ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ຣາຄວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ).

໑໗. ປຸນເອສນາວຄ຺ໂຄ

໓໔໖-໓໕໖

ປຸນເອສນາທິສຸຕ຺ຕໍ

ປຸນເອສນາວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕຣສໂມ.

ອຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາຕຓ຺ຫາ ຕສິນາຍ ຈາຕິ.

໑໘. ປຸນໂອຆວຄ຺ໂຄ

໓໕໗-໓໖໖

ປຸນໂອຆາທິສຸຕ຺ຕໍ

ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕສ຺ສ ປຸນໂອຆວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐາຣສໂມ.

ອຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານີຕິ.

(ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານ-ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານ-ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ). (ຍທປິ ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ, ຕທປິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ອມ຺ພປາລິວຄ຺ໂຄ

໑. ອມ຺ພປາລິສຸຕ຺ຕໍ

໓໖໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພປາລິວເນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເອກາຍໂນ ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອກາຍໂນ ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສຕິສຸຕ຺ຕໍ

໓໖໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ອມ຺ພປາລິວເນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ ສມ຺ປຊາໂນ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອາໂລກິເຕ ວິໂລກິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສມິຎ຺ຊິເຕ ປສາຣິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອສິເຕ ປີເຕ ຂາຍິເຕ ສາຍິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ເມ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ຄເຕ ຐິເຕ ນິສິນ຺ເນ ສຸຕ຺ເຕ ຊາຄຣິເຕ ຠາສິເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ. ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ ສມ຺ປຊາໂນ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໓໖໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ປນິເຘກຈ຺ເຈ ໂມຆປຸຣິສາ ມຎ຺ເຈວ [ມເມວ (ສີ.)] ອຊ຺ເຌສນ຺ຕິ, ຘມ຺ເມ ຈ ຠາສິເຕ ມເມວ ອນຸພນ຺ຘິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເທເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ສຸຄໂຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ. ອປ຺ເປວ ນາມາຫໍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ຊາເນຍ຺ຍໍ, ອປ຺ເປວ ນາມາຫໍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕສ຺ສ ທາຍາໂທ ອສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາທິເມວ ວິໂສເຘຫິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ໂກ ຈາທິ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ? ສີລຎ຺ຈ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ, ທິຏ຺ຐິ ຈ ອຸຊຸກາ. ຍໂຕ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລຎ຺ຈ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ຠວິສ຺ສຕິ ທິຏ຺ຐິ ຈ ອຸຊຸກາ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຕິວິເຘນ ຠາເວຍ຺ຍາສິ.

ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ພຫິທ຺ຘາ ວາ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ວາ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ເວທນາສຸ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ວາ ເວທນາສຸ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ວາ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ວາ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ວາ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ວາ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ວາ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ເອວໍ ຕິວິເຘນ ຠາເວສ຺ສສິ, ຕໂຕ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄມິສ຺ສຕິ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສາລສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ວິຫຣຕິ ສາລາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ… ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ນວາ ອຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ອຘຸນາຄຕາ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ, ເຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາຍ ສມາທເປຕພ຺ພາ ນິເວເສຕພ຺ພາ ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣຖ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣຖ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ເວທນານໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ; ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣຖ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ; ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣຖ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ຘມ຺ມານໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓາຍ. ເຍປິ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເສຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕປິ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ; ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ; ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ຘມ຺ມານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ.

‘‘ເຍປິ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕາ, ເຕປິ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ກາເຍນ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ເວທນາຫິ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ; ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ຈິຕ຺ເຕນ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ; ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ ອາຕາປິໂນ ສມ຺ປຊານາ ເອໂກທິຠູຕາ ວິປ຺ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ຘມ຺ເມຫິ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ.

‘‘ເຍປິ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ນວາ ອຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ອຘຸນາຄຕາ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ, ເຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາຍ ສມາທເປຕພ຺ພາ ນິເວເສຕພ຺ພາ ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອກຸສລຣາສິສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ອກຸສລຣາສີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທມາໂນ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ເກວໂລ ຫາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລຣາສິ, ຍທິທໍ – ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ, ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ, ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ, ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ. ‘ອກຸສລຣາສີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທມາໂນ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ເກວໂລ ຫາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລຣາສິ, ຍທິທໍ – ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ.

‘‘‘ກຸສລຣາສີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທມາໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ເກວໂລ ຫາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລຣາສິ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ‘ກຸສລຣາສີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທມາໂນ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ເກວໂລ ຫາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລຣາສິ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສກຸຓຄ຺ຆິສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໒. ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກຸຓຄ຺ຆິ ລາປໍ ສກຸຓໍ ສຫສາ ອຊ຺ຌປ຺ປຕ຺ຕາ ອຄ຺ຄເຫສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາໂປ ສກຸໂຓ ສກຸຓຄ຺ຆິຍາ ຫຣິຍມາໂນ ເອວໍ ປຣິເທວສິ – ‘ມຍເມວມ຺ຫ [ມຍເມວາມ຺ຫ (ກ.)] ອລກ຺ຂິກາ, ມຍໍ ອປ຺ປປຸຎ຺ຎາ, ເຍ ມຍໍ ອໂຄຈເຣ ຈຣິມ຺ຫ ປຣວິສເຍ. ສເຈຊ຺ຊ ມຍໍ ໂຄຈເຣ ຈເຣຍ຺ຍາມ ສເກ ເປຕ຺ຕິເກ ວິສເຍ, ນ ມ຺ຍາຍໍ [ນ ຈາຍໍ (ສີ.)], ສກຸຓຄ຺ຆິ, ອລໍ ອຠວິສ຺ສ, ຍທິທໍ – ຍຸທ຺ຘາຍາ’ຕິ. ‘ໂກ ປນ ເຕ, ລາປ, ໂຄຈໂຣ ສໂກ ເປຕ຺ຕິໂກ ວິສໂຍ’ຕິ? ‘ຍທິທໍ – ນງ຺ຄລກຏ຺ຐກຣຓໍ ເລຑ຺ຑຸຏ຺ຐານ’’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກຸຓຄ຺ຆິ ສເກ ພເລ ອປຕ຺ຖທ຺ຘາ ສເກ ພເລ ອສໍວທມານາ [ອວຈມານາ (ສີ.)] ລາປໍ ສກຸຓໍ ປມຸຎ຺ຈິ – ‘ຄຈ຺ຉ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ລາປ, ຕຕ຺ຣປິ ເມ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ໂມກ຺ຂສີ’’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ລາໂປ ສກຸໂຓ ນງ຺ຄລກຏ຺ຐກຣຓໍ ເລຑ຺ຑຸຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ເລຑ຺ຑຸໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ສກຸຓຄ຺ຆິໍ ວທມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ – ‘ເອຫິ ໂຂ ທານິ ເມ, ສກຸຓຄ຺ຆິ, ເອຫິ ໂຂ ທານິ ເມ, ສກຸຓຄ຺ຆີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກຸຓຄ຺ຆິ ສເກ ພເລ ອປຕ຺ຖທ຺ຘາ ສເກ ພເລ ອສໍວທມານາ ອຸໂຠ ປກ຺ເຂ ສນ຺ນຍ຺ຫ [ສນ຺ຘາຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ລາປໍ ສກຸຓໍ ສຫສາ ອຊ຺ຌປ຺ປຕ຺ຕາ. ຍທາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎາສິ ລາໂປ ສກຸໂຓ ‘ພຫຸອາຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ສກຸຓຄ຺ຆີ’ຕິ, ອຖ ຕສ຺ເສວ ເລຑ຺ຑຸສ຺ສ ອນ຺ຕຣໍ ປຈ຺ຈຸປາທິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກຸຓຄ຺ຆິ ຕຕ຺ເຖວ ອຸຣໍ ປຈ຺ຈຕາເຬສິ. ເອວຎ຺ຫິ ຕໍ [ເອວໍ ເຫຕໍ (ສີ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ໂຫຕິ ໂຍ ອໂຄຈເຣ ຈຣຕິ ປຣວິສເຍ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ອໂຄຈເຣ ຈຣິຕ຺ຖ ປຣວິສເຍ. ອໂຄຈເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຣຕໍ ປຣວິສເຍ ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອໂຄຈໂຣ ປຣວິສໂຍ? ຍທິທໍ – ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອໂຄຈໂຣ ປຣວິສໂຍ.

‘‘ໂຄຈເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຣຖ ສເກ ເປຕ຺ຕິເກ ວິສເຍ. ໂຄຈເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຣຕໍ ສເກ ເປຕ຺ຕິເກ ວິສເຍ ນ ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ນ ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂຄຈໂຣ ສໂກ ເປຕ຺ຕິໂກ ວິສໂຍ? ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂຄຈໂຣ ສໂກ ເປຕ຺ຕິໂກ ວິສໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມກ຺ກຏສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໓. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ທຸຄ຺ຄາ ວິສມາ ເທສາ, ຍຕ຺ຖ ເນວ ມກ຺ກຏານໍ ຈາຣີ ນ ມນຸສ຺ສານໍ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ທຸຄ຺ຄາ ວິສມາ ເທສາ, ຍຕ຺ຖ ມກ຺ກຏານຎ຺ຫິ ໂຂ ຈາຣີ, ນ ມນຸສ຺ສານໍ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ສມາ ຠູມິຠາຄາ ຣມຓີຍາ, ຍຕ຺ຖ ມກ຺ກຏານຎ຺ເຈວ ຈາຣີ ມນຸສ຺ສານຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ລຸທ຺ທາ ມກ຺ກຏວີຖີສຸ ເລປໍ ໂອຑ຺ເຑນ຺ຕິ ມກ຺ກຏານໍ ພາຘນາຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ມກ຺ກຏາ ອພາລຊາຕິກາ ອໂລລຊາຕິກາ, ເຕ ຕໍ ເລປໍ ທິສ຺ວາ ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂຍ ປນ ໂສ ໂຫຕິ ມກ຺ກໂຏ ພາລຊາຕິໂກ ໂລລຊາຕິໂກ, ໂສ ຕໍ ເລປໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ພຊ຺ຌຕິ. ‘ຫຕ຺ຖໍ ໂມເຈສ຺ສາມີ’ຕິ ທຸຕິເຍນ ຫຕ຺ເຖນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ພຊ຺ຌຕິ. ‘ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖ ໂມເຈສ຺ສາມີ’ຕິ ປາເທນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ພຊ຺ຌຕິ. ‘ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖ ໂມເຈສ຺ສາມິ ປາທຎ຺ຈາ’ຕິ ທຸຕິເຍນ ປາເທນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ພຊ຺ຌຕິ. ‘ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖ ໂມເຈສ຺ສາມິ ປາເທ ຈາ’ຕິ ຕຸຓ຺ເຑນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ພຊ຺ຌຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກ຺ກໂຏ ປຎ຺ໂຈຑ຺ຑິໂຕ ຖຸນໍ ເສຕິ ອນຍໍ ອາປນ຺ໂນ ພ຺ຍສນໍ ອາປນ຺ໂນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ລຸທ຺ທສ຺ສ. ຕເມນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ລຸທ຺ໂທ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ກຏ຺ຐກຕງ຺ຄາເຣ [ຕສ຺ມິໍເຍວ ມກ຺ກຏໍ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອວສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ເຍນ ກາມໍ ປກ຺ກມຕິ. ເອວໍ ໂສ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຫຕິ ໂຍ ອໂຄຈເຣ ຈຣຕິ ປຣວິສເຍ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ອໂຄຈເຣ ຈຣິຕ຺ຖ ປຣວິສເຍ. ອໂຄຈເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຣຕໍ ປຣວິສເຍ ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອໂຄຈໂຣ ປຣວິສໂຍ? ຍທິທໍ – ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອໂຄຈໂຣ ປຣວິສໂຍ.

‘‘ໂຄຈເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຣຖ ສເກ ເປຕ຺ຕິເກ ວິສເຍ. ໂຄຈເຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຣຕໍ ສເກ ເປຕ຺ຕິເກ ວິສເຍ ນ ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ໂອຕາຣໍ, ນ ລຈ຺ຉຕິ ມາໂຣ ອາຣມ຺ມຓໍ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂຄຈໂຣ ສໂກ ເປຕ຺ຕິໂກ ວິສໂຍ? ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂຄຈໂຣ ສໂກ ເປຕ຺ຕິໂກ ວິສໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສູທສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ສູໂທ ຣາຊານໍ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕໍ ວາ [ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ວາ (ສີ.)] ນານຈ຺ຈເຍຫິ ສູເປຫິ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ອສ຺ສ – ອມ຺ພິລຄ຺ເຄຫິປິ, ຕິຕ຺ຕກຄ຺ເຄຫິປິ, ກຏຸກຄ຺ເຄຫິປິ, ມຘຸຣຄ຺ເຄຫິປິ, ຂາຣິເກຫິປິ, ອຂາຣິເກຫິປິ, ໂລຓິເກຫິປິ, ອໂລຓິເກຫິປິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ສູໂທ ສກສ຺ສ ຠຕ຺ຕຸ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ – ‘ອິທໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ ຠຕ຺ຕຸ ສູເປຍ຺ຍໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອິມສ຺ສ ວາ ອຠິຫຣຕິ, ອິມສ຺ສ ວາ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອິມສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອມ຺ພິລຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ ຠຕ຺ຕຸ ສູເປຍ຺ຍໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອມ຺ພິລຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ອຠິຫຣຕິ, ອມ຺ພິລຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອມ຺ພິລຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ຕິຕ຺ຕກຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ກຏຸກຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ມຘຸຣຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ຂາຣິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ອຂາຣິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ໂລຓິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ອໂລຓິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ ຠຕ຺ຕຸ ສູເປຍ຺ຍໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອໂລຓິກສ຺ສ ວາ ອຠິຫຣຕິ, ອໂລຓິກສ຺ສ ວາ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອໂລຓິກສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ສູໂທ ນ ເຈວ ລາຠີ ໂຫຕິ ອຈ຺ຉາທນສ຺ສ, ນ ລາຠີ ເວຕນສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຠິຫາຣານໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ສູໂທ ສກສ຺ສ ຠຕ຺ຕຸ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສມາຘິຍຕິ, ອຸປກ຺ກິເລສາ ນ ປຫີຍນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ …ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສມາຘິຍຕິ, ອຸປກ຺ກິເລສາ ນ ປຫີຍນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ນ ເຈວ ລາຠີ ໂຫຕິ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂວິຫາຣານໍ, ນ ລາຠີ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ສ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ສກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ສູໂທ ຣາຊານໍ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕໍ ວາ ນານຈ຺ຈເຍຫິ ສູເປຫິ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ອສ຺ສ – ອມ຺ພິລຄ຺ເຄຫິປິ, ຕິຕ຺ຕກຄ຺ເຄຫິປິ, ກຏຸກຄ຺ເຄຫິປິ, ມຘຸຣຄ຺ເຄຫິປິ, ຂາຣິເກຫິປິ, ອຂາຣິເກຫິປິ, ໂລຓິເກຫິປິ, ອໂລຓິເກຫິປິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ສູໂທ ສກສ຺ສ ຠຕ຺ຕຸ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ – ‘ອິທໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ ຠຕ຺ຕຸ ສູເປຍ຺ຍໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອິມສ຺ສ ວາ ອຠິຫຣຕິ, ອິມສ຺ສ ວາ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອິມສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອມ຺ພິລຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ ຠຕ຺ຕຸ ສູເປຍ຺ຍໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອມ຺ພິລຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ອຠິຫຣຕິ, ອມ຺ພິລຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອມ຺ພິລຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ຕິຕ຺ຕກຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ກຏຸກຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ມຘຸຣຄ຺ຄໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ຂາຣິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ອຂາຣິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ໂລຓິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ… ອໂລຓິກໍ ວາ ເມ ອຊ຺ຊ ຠຕ຺ຕຸ ສູເປຍ຺ຍໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອໂລຓິກສ຺ສ ວາ ອຠິຫຣຕິ, ອໂລຓິກສ຺ສ ວາ ພຫຸໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອໂລຓິກສ຺ສ ວາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ສູໂທ ລາຠີ ເຈວ ໂຫຕິ ອຈ຺ຉາທນສ຺ສ, ລາຠີ ເວຕນສ຺ສ, ລາຠີ ອຠິຫາຣານໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ສູໂທ ສກສ຺ສ ຠຕ຺ຕຸ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ, ອຸປກ຺ກິເລສາ ປຫີຍນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ, ອຸປກ຺ກິເລສາ ປຫີຍນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ລາຠີ ເຈວ ໂຫຕິ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂວິຫາຣານໍ, ລາຠີ ໂຫຕິ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ສ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ກຸສໂລ ຠິກ຺ຂຸ ສກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໕. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວຄາມເກ [ເພລຸວຄາມເກ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມນ຺ຕາ ເວສາລິຍາ ຍຖາມິຕ຺ຕໍ ຍຖາສນ຺ທິຏ຺ຐໍ ຍຖາສມ຺ຠຕ຺ຕໍ ວສ຺ສໍ ອຸເປຖ. ອິເຘວາຫໍ ເວຬຸວຄາມເກ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ສມນ຺ຕາ ເວສາລິຍາ ຍຖາມິຕ຺ຕໍ ຍຖາສນ຺ທິຏ຺ຐໍ ຍຖາສມ຺ຠຕ຺ຕໍ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉຸໍ. ຠຄວາ ປນ ຕຕ຺ເຖວ ເວຬຸວຄາມເກ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ [ອຸປຄຎ຺ຉິ (ສີ. ປີ.)].

ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ວສ຺ສູປຄຕສ຺ສ ຂໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ພາຬ຺ຫາ ເວທນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ມາຣຓນ຺ຕິກາ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອຘິວາເສສິ ອວິຫຎ຺ຎມາໂນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ເມ ຕໍ ປຕິຣູປໍ, ໂຍຫໍ ອນາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເກ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍໍ. ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ອາພາຘໍ ວີຣິເຍນ ປຏິປຓາເມຕ຺ວາ ຊີວິຕສງ຺ຂາຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ອາພາຘໍ ວີຣິເຍນ ປຏິປຓາເມຕ຺ວາ ຊີວິຕສງ຺ຂາຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຍ ວິຫາສິ. (ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ໂສ ອາພາໂຘ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ) [( ) ທີ. ນິ. ໒.໑໖໔ ທິສ຺ສຕິ].

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຄິລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ [ຄິລານວຸຏ຺ຐິໂຕ (ສທ຺ທນີຕິ)] ອຈິຣວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຄລຎ຺ຎາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ [ວິຫາຣປຈ຺ຉາຉາຍາຍໍ (ພຫູສຸ)] ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຜາສຸ; ທິຏ຺ຐໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຂມນີຍໍ; ທິຏ຺ຐໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຍາປນີຍໍ. ອປິ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ມຘຸຣກຊາໂຕ ວິຍ ກາໂຍ, ທິສາປິ ເມ ນ ປກ຺ຂາຍນ຺ຕິ, ຘມ຺ມາປິ ມໍ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ ຠຄວໂຕ ເຄລຎ຺ເຎນ. ອປິ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອໂຫສິ ກາຈິເທວ ອສ຺ສາສມຕ຺ຕາ – ‘ນ ຕາວ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕິ, ນ ຍາວ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອາຣພ຺ຠ ກິຎ຺ຈິເທວ ອຸທາຫຣຕີ’’’ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ ທານິ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ມຍິ ປຈ຺ຈາສີສຕິ [ປຈ຺ຈາສິໍສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]? ເທສິໂຕ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ຘມ຺ໂມ ອນນ຺ຕຣໍ ອພາຫິຣໍ ກຣິຕ຺ວາ. ນຕ຺ຖານນ຺ທ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ອາຈຣິຍມຸຏ຺ຐິ. ຍສ຺ສ ນູນ, ອານນ຺ທ, ເອວມສ຺ສ – ‘ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ ວາ, ‘ມມຸທ຺ເທສິໂກ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ’ຕິ ວາ, ໂສ ນູນ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອາຣພ຺ຠ ກິຎ຺ຈິເທວ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ ວາ, ‘ມມຸທ຺ເທສິໂກ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ’ຕິ ວາ. ສ ກິໍ [ໂສ ນູນ (ສີ. ປີ.)], ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອາຣພ຺ຠ ກິຎ຺ຈິເທວ ອຸທາຫຣິສ຺ສຕິ! ເອຕຣຫິ ໂຂ ປນາຫໍ, ອານນ຺ທ, ຊິຓ຺ໂຓ ວຸທ຺ໂຘ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ອາສີຕິໂກ ເມ ວໂຍ ວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ຊຊ຺ຊຣສກຏໍ [ຊຣສກຏໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ເວຬມິສ຺ສເກນ [ເວຄມິສ຺ສເກນ (ສີ.), ເວຬຸມິສ຺ສເກນ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ເວຘມິສ຺ສເກນ (ປີ. ກ.), ເວຂມິສ຺ສເກນ (ກ.)] ຍາເປຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເວຘມິສ຺ສເກນ ມຎ຺ເຎ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ຍາເປຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄໂຕ ສພ຺ພນິມິຕ຺ຕານໍ ອມນສິກາຣາ ເອກຈ຺ຈານໍ ເວທນານໍ ນິໂຣຘາ ອນິມິຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ຜາສຸຕໂຣ [ຜາສຸຕຣໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)], ອານນ຺ທ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ໂຫຕິ [ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຫຕິ (ພຫູສຸ)]. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ອຕ຺ຕທີປາ ວິຫຣຖ ອຕ຺ຕສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ, ຘມ຺ມທີປາ ຘມ຺ມສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ.

‘‘ກຖຎ຺ຈານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕທີໂປ ວິຫຣຕິ ອຕ຺ຕສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ, ຘມ຺ມທີໂປ ຘມ຺ມສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕທີໂປ ວິຫຣຕິ ອຕ຺ຕສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ, ຘມ຺ມທີໂປ ຘມ຺ມສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ອານນ຺ທ, ເອຕຣຫິ ວາ ມມຈ຺ຈເຍ ວາ ອຕ຺ຕທີປາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ, ຘມ຺ມທີປາ ຘມ຺ມສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ; ຕມຕຄ຺ເຄ ເມເຕ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ເກຈິ ສິກ຺ຂາກາມາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໖. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ [ສຸປຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ (ສີ. ປີ. ກ.)] ວິຫຣນ຺ຕິໂຍ ອຸຬາຣໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສສໍ ສຎ຺ຊານນ຺ຕີ’’ຕິ [ສມ຺ປຊານນ຺ຕີຕິ (ກ.)]. ‘‘ເອວເມຕໍ, ຠຄິນິໂຍ, ເອວເມຕໍ, ຠຄິນິໂຍ! ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠຄິນິໂຍ, ຠິກ຺ຂຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວາ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ອຸຬາຣໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສສໍ ສຎ຺ຊານິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິໍ. ອຖ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ມໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິໂຍ ອຸຬາຣໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສສໍ ສຎ຺ຊານນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ເອວເມຕໍ, ຠຄິນິໂຍ, ເອວເມຕໍ, ຠຄິນິໂຍ! ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠຄິນິໂຍ, ຠິກ຺ຂຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວາ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ອຸຬາຣໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສສໍ ສຎ຺ຊານິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ! ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວາ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ອຸຬາຣໍ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສສໍ ສຎ຺ຊານິສ຺ສຕິ’’’ [ສຎ຺ຊານິສ຺ສຕີຕິ (ພຫູສຸ)].

‘‘ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ກາຍາຣມ຺ມໂຓ ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາຍສ຺ມິໍ ປຣິຬາໂຫ, ເຈຕໂສ ວາ ລີນຕ຺ຕໍ, ພຫິທ຺ຘາ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິປຕິ. ເຕນານນ຺ທ [ເຕນຫານນ຺ທ (ສີ.)], ຠິກ຺ຂຸນາ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປສາທນີເຍ ນິມິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫິຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ສ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປສາທນີເຍ ນິມິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທຍຕິ [ເວທິຍຕິ (ສີ.)]. ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ຍສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ ອຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫິໍ, ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອຠິນິປ຺ຜນ຺ໂນ. ຫນ຺ທ, ທານິ ປຏິສໍຫຣາມີ’ຕິ. ໂສ ປຏິສໍຫຣຕິ ເຈວ ນ ຈ ວິຕກ຺ເກຕິ ນ ຈ ວິຈາເຣຕິ. ‘ອວິຕກ຺ໂກມ຺ຫິ ອວິຈາໂຣ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຘມ຺ມາຣມ຺ມໂຓ ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາຍສ຺ມິໍ ປຣິຬາໂຫ, ເຈຕໂສ ວາ ລີນຕ຺ຕໍ, ພຫິທ຺ຘາ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິປຕິ. ເຕນານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປສາທນີເຍ ນິມິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫິຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ສ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ປສາທນີເຍ ນິມິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທຍຕິ. ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ຍສ຺ສ ຂ຺ວາຫໍ ອຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓິທຫິໍ, ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອຠິນິປ຺ຜນ຺ໂນ. ຫນ຺ທ, ທານິ ປຏິສໍຫຣາມີ’ຕິ. ໂສ ປຏິສໍຫຣຕິ ເຈວ ນ ຈ ວິຕກ຺ເກຕິ ນ ຈ ວິຈາເຣຕິ. ‘ອວິຕກ຺ໂກມ຺ຫິ ອວິຈາໂຣ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປຓິຘາຍ ຠາວນາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈານນ຺ທ, ອປ຺ປຓິຘາຍ ຠາວນາ ໂຫຕິ? ພຫິທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຘາຍ ‘ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ເມ ພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ປຈ຺ຉາປຸເຣ ‘ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ຈ ປນ ‘ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ພຫິທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຘາຍ ‘ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ເມ ພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ປຈ຺ຉາປຸເຣ ‘ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ຈ ປນ ‘ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ພຫິທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຘາຍ ‘ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ເມ ພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ປຈ຺ຉາປຸເຣ ‘ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ຈ ປນ ‘ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ພຫິທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຘາຍ ‘ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ເມ ພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ປຈ຺ຉາປຸເຣ ‘ອສໍຂິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຓິຫິຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ອຖ ຈ ປນ ‘ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ສຸຂມສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອປ຺ປຓິຘາຍ ຠາວນາ ໂຫຕິ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເທສິຕາ ມຍາ ປຓິຘາຍ ຠາວນາ, ເທສິຕາ ອປ຺ປຓິຘາຍ ຠາວນາ. ຍໍ, ອານນ຺ທ, ສຕ຺ຖາຣາ ກຣຓີຍໍ ສາວການໍ ຫິເຕສິນາ ອນຸກມ຺ປເກນ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ກຕໍ ໂວ ຕໍ ມຍາ. ເອຕານິ, ອານນ຺ທ, ຣຸກ຺ຂມູລານິ, ເອຕານິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານິ! ຌາຍຖານນ຺ທ, ມາ ປມາທຕ຺ຖ; ມາ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ! ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມໂນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທີຕິ. ທສມໍ.

ອມ຺ພປາລິວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອມ຺ພປາລິ ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ, ສາລາ ກຸສລຣາສິ ຈ;

ສກຸຓຄ຺ຘິ ມກ຺ກໂຏ ສູໂທ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍຕິ.

໒. ນາລນ຺ທວຄ຺ໂຄ

໑. ມຫາປຸຣິສສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ມຫາປຸຣິໂສ, ມຫາປຸຣິໂສ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມຫາປຸຣິໂສ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຂ຺ວາຫໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ມຫາປຸຣິໂສ’ຕິ ວທາມິ. ອວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ‘ໂນ ມຫາປຸຣິໂສ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິມຸຈ຺ຈຕິ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ. ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິມຸຈ຺ຈຕິ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ. ເອວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຂ຺ວາຫໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ມຫາປຸຣິໂສ’ຕິ ວທາມິ. ອວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ‘ໂນ ມຫາປຸຣິໂສ’ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ນາລນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ນາລນ຺ທາຍໍ ວິຫຣຕິ ປາວາຣິກມ຺ພວເນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອວໍປສນ຺ໂນ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕິ! ນ ຈາຫຸ, ນ ຈ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ເຈຕຣຫິ ວິຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ໂຎ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຠຄວຕາ ຠິຍ຺ໂຍຠິຎ຺ຎຕໂຣ, ຍທິທໍ – ສມ຺ໂພຘິຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຸຬາຣາ ໂຂ ຕ຺ຍາຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາສຠີ ວາຈາ ຠາສິຕາ, ເອກໍໂສ ຄຫິໂຕ, ສີຫນາໂທ ນທິໂຕ – ‘ເອວໍປສນ຺ໂນ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕິ! ນ ຈາຫຸ, ນ ຈ ຠວິສ຺ສຕິ ນ ເຈຕຣຫິ ວິຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ໂຎ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຠຄວຕາ ຠິຍ຺ໂຍຠິຎ຺ຎຕໂຣ, ຍທິທໍ – ສມ຺ໂພຘິຍ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເຍ ເຕ ອເຫສຸໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ວິທິຕາ – ‘ເອວໍສີລາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ອເຫສຸໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍຘມ຺ມາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ອເຫສຸໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍປຎ຺ຎາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ອເຫສຸໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍວິຫາຣິໂນ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ອເຫສຸໍ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍວິມຸຕ຺ຕາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ອເຫສຸໍ’ ອິຕິ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’!

‘‘ກິໍ ປນ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເຍ ເຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ວິທິຕາ – ‘ເອວໍສີລາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍຘມ຺ມາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍປຎ຺ຎາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍວິຫາຣິໂນ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍວິມຸຕ຺ຕາ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ’ ອິຕິ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ຍາຫໍ [ກິໍ ປນ ເຕ (ສີ.)], ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອຕຣຫິ, ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ວິທິໂຕ – ‘ເອວໍສີໂລ ຠຄວາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍຘມ຺ໂມ ຠຄວາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍປຎ຺ໂຎ ຠຄວາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍວິຫາຣີ ຠຄວາ’ ອິຕິ ວາ, ‘ເອວໍວິມຸຕ຺ໂຕ ຠຄວາ’ ອິຕິ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ເອຕ຺ຖ ຈ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ອຣຫນ຺ເຕສຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘສຸ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓໍ [ເຈໂຕປຣິຍາຍຎາຓໍ (ພຫູສຸ)] ນຕ຺ຖິ. ອຖ ກິຎ຺ຈຣຫິ ຕ຺ຍາຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຸຬາຣາ ອາສຠີ ວາຈາ ຠາສິຕາ, ເອກໍໂສ ຄຫິໂຕ, ສີຫນາໂທ ນທິໂຕ – ‘ເອວໍປສນ຺ໂນ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕິ! ນ ຈາຫຸ, ນ ຈ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ເຈຕຣຫິ ວິຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ໂຎ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຠຄວຕາ’ ຠິຍ຺ໂຍຠິຎ຺ຎຕໂຣ, ຍທິທໍ – ສມ຺ໂພຘິຍ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ ເມ [ນ ໂຂ ເມ ຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ອຣຫນ຺ເຕສຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘສຸ ເຈໂຕປຣິຍຎາຓໍ ອຕ຺ຖິ, ອປິ ຈ ເມ ຘມ຺ມນ຺ວໂຍ ວິທິໂຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ນຄຣໍ ທຬ຺ຫຸທ຺ຘາປໍ [ທຬ຺ຫຸທ຺ທາປໍ (ສີ. ປີ. ກ.), ທຬ຺ຫທ຺ຘາປໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ທຬ຺ຫປາກາຣໂຕຣຓໍ ເອກທ຺ວາຣໍ. ຕຕ຺ຣສ຺ສ ໂທວາຣິໂກ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ອຎ຺ຎາຕານໍ ນິວາເຣຕາ ຎາຕານໍ ປເວເສຕາ. ໂສ ຕສ຺ສ ນຄຣສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ອນຸປຣິຍາຍປຖໍ ອນຸກ຺ກມມາໂນ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ປາກາຣສນ຺ຘິໍ ວາ ປາກາຣວິວຣໍ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ພິຬາຣນິກ຺ຂມນມຕ຺ຕມ຺ປິ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ໂອຬາຣິກາ ປາຓາ ອິມໍ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ຕິ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ ວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິມິນາວ ທ຺ວາເຣນ ປວິສນ຺ຕິ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ ວາ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມນ຺ວໂຍ ວິທິໂຕ – ‘ເຍປິ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອເຫສຸໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິໍສຸ. ເຍປິ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຠຄວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ. ຠຄວາປິ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ອຠິກ຺ຂຓໍ ຠາເສຍ຺ຍາສິ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຸປາສການໍ ອຸປາສິການໍ. ເຍສມ຺ປິ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ໂມຆປຸຣິສານໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຕຖາຄເຕ ກງ຺ຂາ ວາ ວິມຕິ ວາ, ເຕສມ຺ປິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ສຸຕ຺ວາ ຍາ ຕຖາຄເຕ ກງ຺ຂາ ວາ ວິມຕິ ວາ ສາ ປຫີຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຈຸນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໓໗໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ມຄເຘສຸ ວິຫຣຕິ ນາລກຄາມເກ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ຈຸນ຺ໂທ ຈ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕເນວ ອາພາເຘນ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ອຖ ໂຂ ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຊຕວນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາໂມ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ອິທມສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ ອິທໍ, ອາວຸໂສ ຈຸນ຺ທ, ກຖາປາຠຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອາຍາມາວຸໂສ ຈຸນ຺ທ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ຈຸນ຺ໂທ ຈ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ເອວມາຫ – ‘ອາຍສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ; ອິທມສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣ’ນ຺ຕິ. ອປິ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ມຘຸຣກຊາໂຕ ວິຍ ກາໂຍ, ທິສາປິ ເມ ນ ປກ຺ຂາຍນ຺ຕິ, ຘມ຺ມາປິ ມໍ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕິ ‘ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’ຕິ ສຸຕ຺ວາ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເຕ, ອານນ຺ທ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສີລກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ສມາຘິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ? ‘‘ນ ຈ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສີລກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ສມາຘິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ…ເປ… ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ… ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ຘໍ ວາ ອາທາຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ອປິ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ໂອວາທໂກ ອໂຫສິ ໂອຕິຓ຺ໂຓ ວິຎ຺ຎາປໂກ ສນ຺ທສ຺ສໂກ ສມາທປໂກ ສມຸຕ຺ເຕຊໂກ ສມ຺ປຫໍສໂກ, ອກິລາສຸ ຘມ຺ມເທສນາຍ, ອນຸຄ຺ຄາຫໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ຕໍ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ໂມຊໍ ຘມ຺ມໂຠຄໍ ຘມ຺ມານຸຄ຺ຄຫໍ ອນຸສ຺ສຣາມາ’’ຕິ.

‘‘ນນຸ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ປຏິກຈ຺ເຈວ [ປຏິຄຈ຺ເຈວ (ສີ. ປີ.)] ອກ຺ຂາຕໍ – ‘ສພ຺ເພຫິ ປິເຍຫິ ມນາເປຫິ ນານາຠາໂວ ວິນາຠາໂວ ອຎ຺ຎຖາຠາໂວ. ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ, ອານນ຺ທ, ລພ຺ຠາ! ຍໍ ຕໍ ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ວຕ ມາ ປລຸຊ຺ຊີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ມຫໂຕ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ໂຍ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຂນ຺ໂຘ ໂສ ປລຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ອານນ຺ທ, ມຫໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ, ອານນ຺ທ, ລພ຺ຠາ! ຍໍ ຕໍ ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ວຕ ມາ ປລຸຊ຺ຊີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ອຕ຺ຕທີປາ ວິຫຣຖ ອຕ຺ຕສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ, ຘມ຺ມທີປາ ຘມ຺ມສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ.

‘‘ກຖຎ຺ຈານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕທີໂປ ວິຫຣຕິ ອຕ຺ຕສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ, ຘມ຺ມທີໂປ ຘມ຺ມສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕທີໂປ ວິຫຣຕິ ອຕ຺ຕສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ, ຘມ຺ມທີໂປ ຘມ຺ມສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ອານນ຺ທ, ເອຕຣຫິ ວາ ມມຈ຺ຈເຍ ວາ ອຕ຺ຕທີປາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ, ຘມ຺ມທີປາ ຘມ຺ມສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ; ຕມຕຄ຺ເຄ ເມເຕ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ເກຈິ ສິກ຺ຂາກາມາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຸກ຺ກເຈລສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ວຊ຺ຊີສຸ ວິຫຣຕິ ອຸກ຺ກເຈລາຍໍ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຈິຣປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອຊ຺ໂຌກາເສ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອປິ ມ຺ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິສາ ສຸຎ຺ຎາ ວິຍ ຂາຍຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ. ອສຸຎ຺ຎາ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິສາ ໂຫຕິ, ອນເປກ຺ຂາ ຕສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ໂຫຕິ, ຍສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຍ ຫິ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເຫສຸໍ ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ເຕສມ຺ປິ ຠຄວນ຺ຕານໍ ເອຕປ຺ປຣມໍເຍວ ສາວກຍຸຄໍ [ເອຕປຣມໍເຍວ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອໂຫສິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຍ຺ຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ. ເຍປິ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ເຕສມ຺ປິ ຠຄວນ຺ຕານໍ ເອຕປ຺ປຣມໍເຍວ ສາວກຍຸຄໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຍ຺ຫໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ. ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວການໍ! ອພ຺ຠຸຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວການໍ! ສຕ຺ຖຸ ຈ ນາມ ສາສນກຣາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ໂອວາທປ຺ປຏິກຣາ, ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ປຣິສານໍ ປິຍາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ມນາປາ ຄຣຸຠາວນີຍາ ຈ! ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ! ເອວຣູເປປິ ນາມ ສາວກຍຸເຄ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ນຕ຺ຖິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂສໂກ ວາ ປຣິເທໂວ ວາ! ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ລພ຺ຠາ! ຍໍ ຕໍ ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ວຕ ມາ ປລຸຊ຺ຊີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫໂຕ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ເຍ ມຫນ຺ຕຕຣາ ຂນ຺ຘາ ເຕ ປລຸຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ. ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ລພ຺ຠາ! ຍໍ ຕໍ ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ວຕ ມາ ປລຸຊ຺ຊີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕທີປາ ວິຫຣຖ ອຕ຺ຕສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ, ຘມ຺ມທີປາ ຘມ຺ມສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕທີໂປ ວິຫຣຕິ ອຕ຺ຕສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ, ຘມ຺ມທີໂປ ຘມ຺ມສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕທີໂປ ວິຫຣຕິ ອຕ຺ຕສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ, ຘມ຺ມທີໂປ ຘມ຺ມສຣໂຓ ອນຎ຺ຎສຣໂຓ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ວາ ມມຈ຺ຈເຍ ວາ ອຕ຺ຕທີປາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ, ຘມ຺ມທີປາ ຘມ຺ມສຣຓາ ອນຎ຺ຎສຣຓາ; ຕມຕຄ຺ເຄ ເມເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ເກຈິ ສິກ຺ຂາກາມາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ພາຫິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ພາຫິຍ, ອາທິເມວ ວິໂສເຘຫິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ໂກ ຈາທິ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ? ສີລຎ຺ຈ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ, ທິຏ຺ຐິ ຈ ອຸຊຸກາ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເຕ, ພາຫິຍ, ສີລຎ຺ຈ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ທິຏ຺ຐິ ຈ ອຸຊຸກາ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ພາຫິຍ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຍ຺ຍາສິ’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຕ຺ວໍ, ພາຫິຍ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ພາຫິຍ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ເອວໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ຕໂຕ ຕຸຍ຺ຫໍ, ພາຫິຍ, ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ພາຫິໂຍ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຸຕ຺ຕິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ອາທິເມວ ວິໂສເຘຫິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ໂກ ຈາທິ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ? ສີລຎ຺ຈ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ, ທິຏ຺ຐິ ຈ ອຸຊຸກາ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເຕ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ສີລຎ຺ຈ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ທິຏ຺ຐິ ຈ ອຸຊຸກາ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຍ຺ຍາສິ’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ ຕ຺ວໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ເອວໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ຄມິສ຺ສສິ ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍສ຺ສ ປາຣ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໓. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຣິຍາ ນິຍ຺ຍານິກາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຣິຍາ ນິຍ຺ຍານິກາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ພ຺ຣຫ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ວິຫຣຕິ ນຊ຺ຊາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີເຣ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣເຘ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເອກາຍໂນ ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາເຍ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ວາ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອກາຍໂນ ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອວເມຕໍ, ຠຄວາ, ເອວເມຕໍ, ສຸຄຕ! ເອກາຍໂນ ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາເຍ ວາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ວາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ວາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ວາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອກາຍໂນ ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເອກາຍນໍ ຊາຕິຂຍນ຺ຕທສ຺ສີ, ມຄ຺ຄໍ ປຊານາຕິ ຫິຕານຸກມ຺ປີ;

ເອເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຕຣິໍສຸ ປຸພ຺ເພ, ຕຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ຈ ຕຣນ຺ຕິ ໂອຆ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ;

໙. ເສທກສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສຸມ຺ເຠສຸ ວິຫຣຕິ ເສທກໍ ນາມ ສຸມ຺ຠານໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຓ຺ຑາລວໍສິໂກ ຈຓ຺ຑາລວໍສໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ເມທກຖາລິກໍ ອນ຺ເຕວາສິໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ເມທກຖາລິເກ, ຈຓ຺ຑາລວໍສໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ມມ ອຸປຣິຂນ຺ເຘ ຕິຏ຺ຐາຫີ’ຕິ. ‘ເອວໍ, ອາຈຣິຍາ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມທກຖາລິກາ ອນ຺ເຕວາສີ ຈຓ຺ຑາລວໍສິກສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຈຓ຺ຑາລວໍສໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ອຸປຣິຂນ຺ເຘ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຓ຺ຑາລວໍສິໂກ ເມທກຖາລິກໍ ອນ຺ເຕວາສິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ເມທກຖາລິເກ, ມມໍ ຣກ຺ຂ, ອຫໍ ຕໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມິ. ເອວໍ ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຄຸຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຣກ຺ຂິຕາ ສິປ຺ປານິ ເຈວ ທສ຺ເສສ຺ສາມ, ລາຠຎ຺ຈ [ລາເຠ ຈ (ສີ.)] ລຈ຺ຉາມ, ໂສຕ຺ຖິນາ ຈ ຈຓ຺ຑາລວໍສາ ໂອໂຣຫິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມທກຖາລິກາ ອນ຺ເຕວາສີ ຈຓ຺ຑາລວໍສິກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາຈຣິຍ, ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕ຺ວໍ, ອາຈຣິຍ, ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂ, ອຫໍ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມິ. ເອວໍ ມຍໍ ອຕ຺ຕຄຸຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕຣກ຺ຂິຕາ ສິປ຺ປານິ ເຈວ ທສ຺ເສສ຺ສາມ, ລາຠຎ຺ຈ ລຈ຺ຉາມ, ໂສຕ຺ຖິນາ ຈ ຈຓ຺ຑາລວໍສາ ໂອໂຣຫິສ຺ສາມາ’’’ຕິ. ‘‘ໂສ ຕຕ຺ຖ ຎາໂຍ’’ຕິ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ, ‘‘ຍຖາ ເມທກຖາລິກາ ອນ຺ເຕວາສີ ອາຈຣິຍໍ ອໂວຈ. ອຕ຺ຕານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ສຕິປຏ຺ຐານໍ ເສວິຕພ຺ພໍ; ປຣໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ສຕິປຏ຺ຐານໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຣໍ ຣກ຺ຂຕິ, ປຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂຕິ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຣໍ ຣກ຺ຂຕິ? ອາເສວນາຍ, ຠາວນາຍ, ພຫຸລີກມ຺ເມນ – ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຣໍ ຣກ຺ຂຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂຕິ? ຂນ຺ຕິຍາ, ອວິຫິໍສາຍ, ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍ, ອນຸທຍຕາຍ – ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂຕິ. ອຕ຺ຕານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ສຕິປຏ຺ຐານໍ ເສວິຕພ຺ພໍ; ປຣໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ສຕິປຏ຺ຐານໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຣໍ ຣກ຺ຂຕິ, ປຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຊນປທກລ຺ຍາຓີສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສຸມ຺ເຠສຸ ວິຫຣຕິ ເສທກໍ ນາມ ສຸມ຺ຠານໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຊນປທກລ຺ຍາຓີ, ຊນປທກລ຺ຍາຓີ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຊນກາໂຍ ສນ຺ນິປເຕຍ຺ຍ. ‘ສາ ໂຂ ປນສ຺ສ ຊນປທກລ຺ຍາຓີ ປຣມປາສາວິນີ ນຈ຺ເຈ, ປຣມປາສາວິນີ ຄີເຕ. ຊນປທກລ຺ຍາຓີ ນຈ຺ຈຕິ ຄາຍຕີ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ມຫາຊນກາໂຍ ສນ຺ນິປເຕຍ຺ຍ. ອຖ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຊີວິຕຸກາໂມ ອມຣິຕຸກາໂມ ສຸຂກາໂມ ທຸກ຺ຂປ຺ປຏິກູໂລ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຍໍ ເຕ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ສມຕິຕ຺ຕິໂກ ເຕລປຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕເຣນ ຈ ມຫາສມຊ຺ຊໍ ອນ຺ຕເຣນ ຈ ຊນປທກລ຺ຍາຓິຍາ ປຣິຫຣິຕພ຺ໂພ. ປຸຣິໂສ ຈ ເຕ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາສິໂກ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິສ຺ສຕິ. ຍຕ຺ເຖວ ນໍ ໂຖກມ຺ປິ ຉຑ຺ເຑສ຺ສຕິ ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ສິໂຣ ປາເຕສ຺ສຕີ’ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ອມຸໍ ເຕລປຕ຺ຕໍ ອມນສິກຣິຕ຺ວາ ພຫິທ຺ຘາ ປມາທໍ ອາຫເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອຸປມາ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນາຍ. ອຍໍ ເຈເວຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ – ສມຕິຕ຺ຕິໂກ ເຕລປຕ຺ໂຕຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍຄຕາຍ ເອຕໍ ສຕິຍາ ອຘິວຈນໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ກາຍຄຕາ ສຕິ ໂນ ຠາວິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ນາລນ຺ທວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຫາປຸຣິໂສ ນາລນ຺ທໍ, ຈຸນ຺ໂທ ເຈລຎ຺ຈ ພາຫິໂຍ;

ອຸຕ຺ຕິໂຍ ອຣິໂຍ ພ຺ຣຫ຺ມາ, ເສທກໍ ຊນປເທນ ຈາຕິ.

໓. ສີລຏ຺ຐິຕິວຄ຺ໂຄ

໑. ສີລສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຠທ຺ໂທ ປາຏລິປຸຕ຺ເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍານິມານິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ, ອິມານິ ກຸສລານິ ສີລານິ ກິມຕ຺ຖິຍານິ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ! ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ [ອຸມ຺ມຄ຺ໂຄ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ຠທ຺ທກໍ ປຏິຠານໍ, ກລ຺ຍາຓີ ປຣິປຸຈ຺ຉາ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ປຸຈ຺ຉສິ – ‘ຍານິມານິ ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ, ອິມານິ ກຸສລານິ ສີລານິ ກິມຕ຺ຖິຍານິ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ຍານິມານິ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ, ອິມານິ ກຸສລານິ ສີລານິ ຍາວເທວ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາຍ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍານິມານິ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ, ອິມານິ ກຸສລານິ ສີລານິ ຍາວເທວ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາຍ ວຸຕ຺ຕານິ ຠຄວຕາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຈິຣຏ຺ຐິຕິສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໘. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ? ໂກ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ! ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ, ຠທ຺ທກໍ ປຏິຠານໍ, ກລ຺ຍາຓີ ປຣິປຸຈ຺ຉາ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ປຸຈ຺ຉສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ? ໂກ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີ’’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ. ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ. ອິເມສຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຣິຫານສຸຕ຺ຕໍ

໓໘໙. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຠທ຺ໂທ ປາຏລິປຸຕ຺ເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ສທ຺ຘມ຺ມປຣິຫານໍ ໂຫຕິ? ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ສທ຺ຘມ຺ມອປຣິຫານໍ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ! ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ, ຠທ຺ທກໍ ປຏິຠານໍ, ກລ຺ຍາຓີ ປຣິປຸຈ຺ຉາ. ເອວຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທ, ປຸຈ຺ຉສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ສທ຺ຘມ຺ມປຣິຫານໍ ໂຫຕິ? ໂກ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ສທ຺ຘມ຺ມອປຣິຫານໍ ໂຫຕີ’’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສທ຺ຘມ຺ມປຣິຫານໍ ໂຫຕິ. ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສທ຺ຘມ຺ມອປຣິຫານໍ ໂຫຕິ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສທ຺ຘມ຺ມປຣິຫານໍ ໂຫຕິ. ອິເມສຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສທ຺ຘມ຺ມອປຣິຫານໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສຸທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ …ເປ… ຈິຕ຺ເຕ …ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຎ຺ຎຕຣພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ? ໂກ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ. ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ອພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ. ອິເມສຎ຺ຈ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄເຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປເທສສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໒. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາເກເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ ກຓ຺ຑກີວເນ [ກຓ຺ຏກີວເນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິຕາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນິຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ເສໂຂ, ເສໂຂ’ຕິ [ເສກ຺ໂຂ ເສກ຺ໂຂຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເສໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ປເທສໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ເສໂຂ ໂຫຕິ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ປເທສໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ເສໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສມຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໓. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ອເສໂຂ, ອເສໂຂ’ຕິ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອເສໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ສມຕ຺ຕໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ອເສໂຂ ໂຫຕິ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ສມຕ຺ຕໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ອເສໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂລກສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໔. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມສໍ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ [ມຫາຠິຎ຺ຎາຕໍ (ປີ.)] ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສຫສ຺ສໍ ໂລກໍ ອຠິຊານາມີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສິຣິວຑ຺ຒສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໕. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສິຣິວຑ຺ໂຒ [ສິຣີວຑ຺ໂຒ (ກ.)] ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ສິຣິວຑ຺ໂຒ ຄຫປຕິ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຸຣິສໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ – ‘ສິຣິວຑ຺ໂຒ, ຠນ຺ເຕ, ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ສິຣິວຑ຺ຒສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ສິຣິວຑ຺ຒສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສິຣິວຑ຺ໂຒ, ຠນ຺ເຕ, ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ, ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ສິຣິວຑ຺ຒສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສິຣິວຑ຺ຒສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສິຣິວຑ຺ຒໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ຂມນີຍໍ ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ; ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ, ຄຫປຕິ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິສ຺ສາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິສ຺ສາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສ’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຍເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ເທສິຕາ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕ ຘມ຺ມາ [ສໍວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ຣຕນຘມ຺ມາ (ສີ.)] ມຍິ, ອຫຎ຺ຈ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສນ຺ທິສ຺ສາມິ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍານິ ຈິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ ເທສິຕານິ, ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຕນິ ອປ຺ປຫີນໍ ສມນຸປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສຸລທ຺ຘໍ ເຕ, ຄຫປຕິ! ອນາຄາມິຜລໍ ຕຍາ, ຄຫປຕິ, ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ມານທິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໖. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມານທິນ຺ໂນ ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ມານທິນ຺ໂນ ຄຫປຕິ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຸຣິສໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ…ເປ… ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມຕິ. ເອວຣູປາຍ ຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທຸກ຺ຂາຍ ເວທນາຍ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍານິ ຈິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ ເທສິຕານິ, ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຕນິ ອປ຺ປຫີນໍ ສມນຸປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສຸລທ຺ຘໍ ເຕ, ຄຫປຕິ! ອນາຄາມິຜລໍ ຕຍາ, ຄຫປຕິ, ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ສີລຏ຺ຐິຕິວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສີລໍ ຐິຕິ ປຣິຫານໍ, ສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປເທສໍ;

ສມຕ຺ຕໍ ໂລໂກ ສິຣິວຑ຺ໂຒ, ມານທິນ຺ເນນ ເຕ ທສາຕິ.

໔. ອນນຸສ຺ສຸຕວຄ຺ໂຄ

໑. ອນນຸສ຺ສຸຕສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘‘ອຍໍ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສນາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ສາ ໂຂ ປນາຍໍ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສນາ ຠາເວຕພ຺ພາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຠາວິຕາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ’’.

‘‘‘ອຍໍ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສນາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ສາ ໂຂ ປນາຍໍ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສນາ ຠາເວຕພ຺ພາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຠາວິຕາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອຍໍ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສນາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ສາ ໂຂ ປນາຍໍ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສນາ ຠາເວຕພ຺ພາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຠາວິຕາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອຍໍ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສນາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ສາ ໂຂ ປນາຍໍ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສນາ ຠາເວຕພ຺ພາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຠາວິຕາ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ວິຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໘. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ວິຣທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໓໙໙. ‘‘ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ [ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ກິໂກ ມຄ຺ໂຄ (ກ.) ອິມສ຺ມິໍ ເຍວ ສຸຕ຺ເຕ ທິສ຺ສຕິ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກຕິປທໍ, ນ ປນາຎ຺ຎຕ຺ຖ ອິທ຺ຘິປາທ ອນຸຣຸທ຺ຘາທີສຸ] ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຠາວິຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໐. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສຕິສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ ສມ຺ປຊາໂນ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ’’.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິທິຕາ ເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອພ຺ຠຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ວິທິຕາ ວິຕກ຺ກາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອພ຺ຠຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ວິທິຕາ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ວິທິຕາ ອພ຺ຠຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊາໂນ ໂຫຕິ. ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ ສມ຺ປຊາໂນ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໒. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຉນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໓. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ໂຍ ກາຍສ຺ມິໍ ຉນ຺ໂທ ໂສ ປຫີຍຕິ. ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ໂຍ ເວທນາສຸ ຉນ຺ໂທ ໂສ ປຫີຍຕິ. ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ໂຍ ຈິຕ຺ຕມ຺ຫິ ຉນ຺ໂທ ໂສ ປຫີຍຕິ. ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ໂຍ ຘມ຺ເມສຸ ຉນ຺ໂທ ໂສ ປຫີຍຕິ. ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຣິຎ຺ຎາຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໔. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ກາໂຍ ປຣິຎ຺ຎາໂຕ ໂຫຕິ. ກາຍສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ເວທນາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຎ຺ຎາຕໍ ໂຫຕິ. ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕສ຺ສ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສິໂນ ວິຫຣໂຕ ຘມ຺ມາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ປຣິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ອມຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຠາວນາສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໕. ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ’’. ‘‘ກຕມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໖. ‘‘ສຕິປຏ຺ຐານຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນຎ຺ຈ ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນາຄາມິນິຎ຺ຈ ປຏິປທໍ. ຕໍ ສຸຓາຖ’’. ‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານໍ’’.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ກາຍສ຺ມິໍ ວິຫຣຕິ, ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ກາຍສ຺ມິໍ ວິຫຣຕິ, ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ກາຍສ຺ມິໍ ວິຫຣຕິ, ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ເວທນາສຸ ວິຫຣຕິ…ເປ… ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຈິຕ຺ເຕ ວິຫຣຕິ… ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຘມ຺ເມສຸ ວິຫຣຕິ, ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຘມ຺ເມສຸ ວິຫຣຕິ, ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຘມ຺ເມສຸ ວິຫຣຕິ, ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອນນຸສ຺ສຸຕວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອນນຸສ຺ສຸຕໍ ວິຣາໂຄ, ວິຣທ຺ໂຘ ຠາວນາ ສຕິ;

ອຎ຺ຎາ ຉນ຺ທໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ຠາວນາ ວິຠງ຺ເຄນ ຈາຕິ.

໕. ອມຕວຄ຺ໂຄ

໑. ອມຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຈຕູສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ ວິຫຣຖ. ມາ ໂວ ອມຕໍ ປນສ຺ສ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ ວິຫຣຖ. ມາ ໂວ ອມຕໍ ປນສ຺ສາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສມຸທຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໘. ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ. ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍສ຺ສ ສມຸທໂຍ? ອາຫາຣສມຸທຍາ ກາຍສ຺ສ ສມຸທໂຍ; ອາຫາຣນິໂຣຘາ ກາຍສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ຜສ຺ສສມຸທຍາ ເວທນານໍ ສມຸທໂຍ; ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ນາມຣູປສມຸທຍາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ສມຸທໂຍ; ນາມຣູປນິໂຣຘາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ. ມນສິກາຣສມຸທຍາ ຘມ຺ມານໍ ສມຸທໂຍ; ມນສິກາຣນິໂຣຘາ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ມຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໔໐໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຍໍ ອຸຣຸເວລາຍໍ ວິຫຣາມິ ນຊ຺ຊາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີເຣ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣເຘ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ເອກາຍໂນ ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາເຍ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອກາຍໂນ ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ມມ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນາຫໍ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ເອວເມຕໍ, ຠຄວາ, ເອວເມຕໍ, ສຸຄຕ! ເອກາຍໂນ ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ກາເຍ ວາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ ວາ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ ວາ …ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ວາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫເຣຍ຺ຍ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອກາຍໂນ ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ.

‘‘ອິທມໂວຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ –

‘ເອກາຍນໍ ຊາຕິຂຍນ຺ຕທສ຺ສີ, ມຄ຺ຄໍ ປຊານາຕິ ຫິຕານຸກມ຺ປີ;

ເອເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຕຣິໍສຸ ປຸພ຺ເພ, ຕຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ຈ ຕຣນ຺ຕິ ໂອຆ’’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ;

໔. ສຕິສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໐. ‘‘ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຕ ໂຫຕິ. ສໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ກຸສລຣາສິສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໑. ‘‘‘ກຸສລຣາສີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທມາໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ເກວໂລ ຫາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລຣາສິ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ‘ກຸສລຣາສີ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທມາໂນ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ເກວໂລ ຫາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລຣາສິ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໒. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາທິເມວ ວິໂສເຘຫິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ໂກ ຈາທິ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ? ອິຘ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣາຫິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂສ຺ສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣິສ຺ສສິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ ສມາທາຍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຍ຺ຍາສິ’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ເອວໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ຕໂຕ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄມິສ຺ສຕິ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຈ຺ຈຣິຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໓. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາທິເມວ ວິໂສເຘຫິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ໂກ ຈາທິ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ? ອິຘ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ກາຍສຸຈຣິຕໍ ຠາເວສ຺ສສິ. ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ວຈີສຸຈຣິຕໍ ຠາເວສ຺ສສິ. ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ມໂນສຸຈຣິຕໍ ຠາເວສ຺ສສິ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ກາຍສຸຈຣິຕໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ວຈີສຸຈຣິຕໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ມໂນສຸຈຣິຕໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຍ຺ຍາສິ’’.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຍໂຕ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ເອວໍ ຠາເວສ຺ສສິ, ຕໂຕ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄມິສ຺ສຕິ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ…ເປ… ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໔. ‘‘ເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂຂ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ, ເຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາຍ ສມາທເປຕພ຺ພາ ນິເວເສຕພ຺ພາ ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມສໍ, ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ, ເຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວນາຍ ສມາທເປຕພ຺ພາ ນິເວເສຕພ຺ພາ ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເວທນາສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໕. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາສວສຸຕ຺ຕໍ

໔໑໖. ‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ ອາສວາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ກາມາສໂວ, ຠວາສໂວ, ອວິຊ຺ຊາສໂວ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອາສວາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ອາສວານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ອາສວານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອມຕວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອມຕໍ ສມຸທໂຍ ມຄ຺ໂຄ, ສຕິ ກຸສລຣາສິ ຈ;

ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ມິຕ຺ຕເວທນາ ອາສເວນ ຈາຕິ.

໖. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ຄງ຺ຄານທີອາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໔໑໗-໔໒໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ …ເປ… ຈິຕ຺ເຕ …ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ເອເຕ ທ຺ເວ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໗. ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ຕຖາຄຕາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໔໒໙-໔໓໘. ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ ວາຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາໂຣ ຈ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

໘. ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ພລາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໔໓໙-໔໕໐. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຣີຍນ຺ຕີຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

໙. ເອສນາວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ເອສນາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໔໕໑-໔໖໐. ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາຍ ຈາຕິ.

໑໐. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໔໖໑-໔໗໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

(ຍຖາ ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຕຖາ ສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ສຕິປຏ຺ຐານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ສຸທ຺ຘິກວຄ຺ໂຄ

໑. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຐມໂສຕາປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໒. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ [ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.) ສໍ. ນິ. ໒.໑໗໕] ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸຕິຍໂສຕາປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມອຣຫນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ [ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.) ສໍ. ນິ. ໒.໑໗໕] ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍອຣຫນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໕. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ [ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.) ສໍ. ນິ. ໒.໑໗໔], ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ; ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໗. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ …ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ; ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ; ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຏ຺ຐພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ? ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ – ເອຕ຺ຖ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ? ຈຕູສຸ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນສຸ – ເອຕ຺ຖ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ? ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ – ເອຕ຺ຖ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ? ຈຕູສຸ ຌາເນສຸ – ເອຕ຺ຖ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ? ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ – ເອຕ຺ຖ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໔໗໙. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສທ຺ທຫຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂພຘິໍ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສຕິມາ ໂຫຕິ ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂວສ຺ສຄ຺ຄາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ, ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສທ຺ທຫຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂພຘິໍ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ໂສ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ [ສມາປຕ຺ຕິຍາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສຕິມາ ໂຫຕິ ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ໂສ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂວສ຺ສຄ຺ຄາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ. ໂສ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ, ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ໂສ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຸທ຺ຘິກວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຸທ຺ຘິກຎ຺ເຈວ ທ຺ເວ ໂສຕາ, ອຣຫນ຺ຕາ ອປເຣ ທຸເວ;

ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ວິຠງ຺ຄາ ອປເຣ ທຸເວຕິ.

໒. ມຸທຸຕຣວຄ຺ໂຄ

໑. ປຏິລາຠສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໑. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ…. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສທ຺ທຫຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂພຘິໍ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ອາຣພ຺ຠ ວີຣິຍໍ ປຏິລຠຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ອາຣພ຺ຠ ສຕິໍ ປຏິລຠຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂວສ຺ສຄ຺ຄາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຐມສໍຂິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໒. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸຕິຍສໍຂິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍເວມຕ຺ຕຕາ ຜລເວມຕ຺ຕຕາ ໂຫຕິ, ຜລເວມຕ຺ຕຕາ ປຸຄ຺ຄລເວມຕ຺ຕຕາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຕຕິຍສໍຂິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິປູຣໍ ປຣິປູຣກາຣີ ອາຣາເຘຕິ, ປເທສໍ ປເທສກາຣີ ອາຣາເຘຕິ. ‘ອວຎ຺ຌານິ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມວິຕ຺ຖາຣສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໕. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍວິຕ຺ຖາຣສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍເວມຕ຺ຕຕາ ຜລເວມຕ຺ຕຕາ ໂຫຕິ, ຜລເວມຕ຺ຕຕາ ປຸຄ຺ຄລເວມຕ຺ຕຕາ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຕິຍວິຕ຺ຖາຣສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໗. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິປູຣໍ ປຣິປູຣກາຣີ ອາຣາເຘຕິ, ປເທສໍ ປເທສກາຣີ ອາຣາເຘຕິ. ‘ອວຎ຺ຌານິ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຏິປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຣຫຕ຺ຕຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຍສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖິ, ຕມຫໍ ‘ພາຫິໂຣ ປຸຖຸຊ຺ຊນປກ຺ເຂ ຐິໂຕ’ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສມ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໔໘໙. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ມຸທຸຕຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຏິລາໂຠ ຕໂຍ ສໍຂິຕ຺ຕາ, ວິຕ຺ຖາຣາ ອປເຣ ຕໂຍ;

ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນ [ປຏິປນ຺ໂນ ຈູປສໂມ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)], ທສມໍ ອາສວກ຺ຂຍນ຺ຕິ.

໓. ຉຬິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ປຸນພ຺ຠວສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໑. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ [ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ຍໂຕ ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ [ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)], ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໒. ‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ອິຕ຺ຖິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຸຣິສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໓. ‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ອນຎ຺ຎາຕຎ຺ຎສ຺ສາມີຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຎ຺ຎາຕາວິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເອກພີຊີສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕ຺ຕາ ປຣິປູຣຕ຺ຕາ ອຣຫໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ເອກພີຊີ [ເອກພີຊິ (ກ.)] ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ໂກລໍໂກໂລ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ມຸທຸຕເຣຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສຸທ຺ຘກສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໕. ‘‘ຉຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຉ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ໂສຕາປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໖. ‘‘ຉຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຉ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຣຫນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໗. ‘‘ຉຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຉ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ’’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສມ຺ພຸທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໘. ‘‘ຉຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຉ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນາພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສ ມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຍໂຕ ຈ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໔໙໙. ‘‘ຉຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຉ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ’’. ‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໐. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ. ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຉຬິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຸນພ຺ຠໂວ ຊີວິຕຎ຺ຎາຍ, ເອກພີຊີ ຈ ສຸທ຺ຘກໍ;

ໂສໂຕ ອຣຫສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ທ຺ເວ ຈ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ.

໔. ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໑. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂສຕາປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໒. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຣຫນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໕. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ …ເປ… ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ; ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ… ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ… ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ສຸຂໍ, ກາຍິກໍ ສາຕໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ສຸຂໍ ສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ກາຍິກໍ ອສາຕໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ທຸກ຺ຂໍ ອສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕສິກໍ ສຸຂໍ, ເຈຕສິກໍ ສາຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ສຸຂໍ ສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕສິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ເຈຕສິກໍ ອສາຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ທຸກ຺ຂໍ ອສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ວາ ເຈຕສິກໍ ວາ ເນວສາຕໍ ນາສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໗. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ສຸຂໍ, ກາຍິກໍ ສາຕໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ສຸຂໍ ສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ກາຍິກໍ ອສາຕໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ທຸກ຺ຂໍ ອສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕສິກໍ ສຸຂໍ, ເຈຕສິກໍ ສາຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ສຸຂໍ ສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕສິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ເຈຕສິກໍ ອສາຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ທຸກ຺ຂໍ ອສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ວາ ເຈຕສິກໍ ວາ ເນວສາຕໍ ນາສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຎ຺ຈ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຍຎ຺ຈ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຸຂາ ສາ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຍຎ຺ຈ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂາ ສາ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ສາ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕຕິຍວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ສຸຂໍ, ກາຍິກໍ ສາຕໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ສຸຂໍ ສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ກາຍິກໍ ອສາຕໍ, ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ທຸກ຺ຂໍ ອສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕສິກໍ ສຸຂໍ, ເຈຕສິກໍ ສາຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ສຸຂໍ ສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕສິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ເຈຕສິກໍ ອສາຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊໍ ທຸກ຺ຂໍ ອສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ? ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍິກໍ ວາ ເຈຕສິກໍ ວາ ເນວ ສາຕໍ ນາສາຕໍ ເວທຍິຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຎ຺ຈ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຍຎ຺ຈ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຸຂາ ສາ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຍຎ຺ຈ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂາ ສາ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ສາ ເວທນາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ປຎ຺ຈ ຫຸຕ຺ວາ ຕີຓິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕີຓິ ຫຸຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ໂຫນ຺ຕິ ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ກຏ຺ໂຐປມສຸຕ຺ຕໍ

໕໐໙. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ສຸຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ສຸຂິໂຕວ ສມາໂນ ‘ສຸຂິໂຕສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ທຸກ຺ຂິໂຕວ ສມາໂນ ‘ທຸກ຺ຂິໂຕສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ທຸກ຺ຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ໂສມນສ຺ສເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ສຸມໂນວ ສມາໂນ ‘ສຸມໂນສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ໂສມນສ຺ສເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ໂສມນສ຺ສເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ໂທມນສ຺ສເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ທຸມ຺ມໂນວ ສມາໂນ ‘ທຸມ຺ມໂນສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ໂທມນສ຺ສເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ໂທມນສ຺ສເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ອຸເປກ຺ຂໂກວ ສມາໂນ ‘ອຸເປກ຺ຂໂກສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຏ຺ຐານໍ ສງ຺ຆຏ຺ຏນສໂມຘານາ [ສໍຆຏ຺ຏນາສໂມຘານາ (ປີ. ກ.), ສໍຆຏນສໂມຘານາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອຸສ຺ມາ ຊາຍຕິ, ເຕໂຊ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ; ເຕສໍເຍວ ກຏ຺ຐານໍ ນານາຠາວາວິນິກ຺ເຂປາ ຍາ [ນານາຠາວນິກ຺ເຂປາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຕຊ຺ຊາ ອຸສ຺ມາ ສາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ສາ ວູປສມ຺ມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ສຸຂິໂຕວ ສມາໂນ ‘ສຸຂິໂຕສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ສຸຂເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ສຸຂເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ…ເປ… ໂສມນສ຺ສເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ…ເປ… ໂທມນສ຺ສເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ອຸເປກ຺ຂໂກວ ສມາໂນ ‘ອຸເປກ຺ຂໂກສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຕສ຺ເສວ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍສ຺ສ ຜສ຺ສສ຺ສ ນິໂຣຘາ ‘ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ເວທຍິຕໍ ອຸເປກ຺ຂາເວທນິຍໍ ຜສ຺ສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ວູປສມ຺ມຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’. ນວມໍ.

໑໐. ອຸປ຺ປຏິປາຏິກສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສນິມິຕ຺ຕໍ ສນິທານໍ ສສງ຺ຂາຣໍ ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ. ຕຎ຺ຈ ອນິມິຕ຺ຕໍ ອນິທານໍ ອສງ຺ຂາຣໍ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’. ໂສ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ກຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາສິ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ນິໂຣຘໍ, ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ’’’.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສນິມິຕ຺ຕໍ ສນິທານໍ ສສງ຺ຂາຣໍ ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ. ຕຎ຺ຈ ອນິມິຕ຺ຕໍ ອນິທານໍ ອສງ຺ຂາຣໍ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’. ໂສ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ກຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາສິ ໂທມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ນິໂຣຘໍ, ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ’’’.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສນິມິຕ຺ຕໍ ສນິທານໍ ສສງ຺ຂາຣໍ ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ. ຕຎ຺ຈ ອນິມິຕ຺ຕໍ ອນິທານໍ ອສງ຺ຂາຣໍ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’. ໂສ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ກຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາສິ ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ນິໂຣຘໍ, ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ’’’.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສນິມິຕ຺ຕໍ ສນິທານໍ ສສງ຺ຂາຣໍ ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ. ຕຎ຺ຈ ອນິມິຕ຺ຕໍ ອນິທານໍ ອສງ຺ຂາຣໍ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’. ໂສ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ກຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາສິ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ນິໂຣຘໍ, ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ’’’.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສນິມິຕ຺ຕໍ ສນິທານໍ ສສງ຺ຂາຣໍ ສປ຺ປຈ຺ຈຍໍ. ຕຎ຺ຈ ອນິມິຕ຺ຕໍ ອນິທານໍ ອສງ຺ຂາຣໍ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’. ໂສ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສມຸທຍຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍນິໂຣຘຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ. ກຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ເອຕ຺ຖ ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາສິ ອຸເປກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ນິໂຣຘໍ, ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕີ’’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຸຂິນ຺ທ຺ຣິຍວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຸທ຺ຘິກຎ຺ຈ ໂສໂຕ ອຣຫາ, ທຸເວ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ວິຠງ຺ເຄນ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ກຏ຺ໂຐ ອຸປ຺ປຏິປາຏິກນ຺ຕິ.

໕. ຊຣາວຄ຺ໂຄ

໑. ຊຣາຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ປຸພ຺ພາຣາເມ ມິຄາຣມາຕຸປາສາເທ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ປຈ຺ຉາຕເປ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປິຏ຺ຐິໍ ໂອຕາປຍມາໂນ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຄຕ຺ຕານິ ປາຓິນາ ອໂນມຊ຺ຊນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ນ ເຈວໍ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຕາວ ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ, ສິຖິລານິ ຈ ຄຕ຺ຕານິ ສພ຺ພານິ ວລິຍຊາຕານິ, ປຸຣໂຕ ປພ຺ຠາໂຣ ຈ ກາໂຍ, ທິສ຺ສຕິ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ – ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ອານນ຺ທ, ໂຫຕິ – ຊຣາຘມ຺ໂມ ໂຍພ຺ພຎ຺ເຎ, ພ຺ຍາຘິຘມ຺ໂມ ອາໂຣຄ຺ເຍ, ມຣຓຘມ຺ໂມ ຊີວິເຕ. ນ ເຈວ ຕາວ ປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ, ສິຖິລານິ ຈ ໂຫນ຺ຕິ ຄຕ຺ຕານິ ສພ຺ພານິ ວລິຍຊາຕານິ, ປຸຣໂຕ ປພ຺ຠາໂຣ ຈ ກາໂຍ, ທິສ຺ສຕິ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ – ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ຈ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຘີ ຕໍ ຊມ຺ມິ ຊເຣ ອຕ຺ຖຸ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓີ ຊເຣ;

ຕາວ ມໂນຣມໍ ພິມ຺ພໍ, ຊຣາຍ ອຠິມທ຺ທິຕໍ.

‘‘ໂຍປິ ວສ຺ສສຕໍ ຊີເວ, ໂສປິ ມຈ຺ຈຸປຣາຍໂຓ [ສພ຺ເພ ມຈ຺ຈຸປຣາຍນາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)];

ນ ກິຎ຺ຈິ ປຣິວຊ຺ເຊຕິ, ສພ຺ພເມວາຠິມທ຺ທຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ອຸຓ຺ຓາຠພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນານາວິສຍານິ ນານາໂຄຈຣານິ, ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ໂຄຈຣວິສຍໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິເມສໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ນານາວິສຍານໍ ນານາໂຄຈຣານໍ ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ໂຄຈຣວິສຍໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕານໍ ກິໍ ປຏິສຣຓໍ, ໂກ ຈ ເນສໍ ໂຄຈຣວິສຍໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕີ’’ຕິ?

‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນານາວິສຍານິ ນານາໂຄຈຣານິ ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ໂຄຈຣວິສຍໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ນານາວິສຍານໍ ນານາໂຄຈຣານໍ ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ໂຄຈຣວິສຍໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕານໍ ມໂນ ປຏິສຣຓໍ, ມໂນວ ເນສໍ ໂຄຈຣວິສຍໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕີ’’ຕິ.

‘‘ມນສ຺ສ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກິໍ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມນສ຺ສ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຕິ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສຕິຍາ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກິໍ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຕິຍາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ວິມຸຕ຺ຕິ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກິໍ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ນິພ຺ພານໍ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນິພ຺ພານສ຺ສ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກິໍ ປຏິສຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຈ຺ຈຍາສິ [ອຈ຺ຈສຣາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອຊ຺ຌປຣໍ (ປີ. ກ.)], ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຎ຺ຫໍ, ນາສກ຺ຂິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ປຣິຍນ຺ຕໍ ຄເຫຕຸໍ. ນິພ຺ພາໂນຄຘຎ຺ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ ນິພ຺ພານປຣາຍຓໍ ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ອຸຓ຺ຓາເຠ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາເຣ ວາ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ ວາ [ຣສ຺ມິໂຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປາຈີນວາຕປານາ ສູຣິເຍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ວາຕປາເນນ ຣສ຺ມິ [ກູຏາຄາຣໍ ວາ ກູຏາຄາຣສາລໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣາຍ (ກ. ສີ.)] ປວິສິຕ຺ວາ ກ຺ວາສ຺ສ [ກາຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ? ‘‘ປຈ຺ຉິມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຓ຺ຓາຠສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຕຖາຄເຕ ສທ຺ຘາ ນິວິຏ຺ຐາ ມູລຊາຕາ ປຕິຏ຺ຐິຕາ ທຬ຺ຫາ ອສໍຫາຣິຍາ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິໍ. ອິມມ຺ຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ກາລງ຺ກເຣຍ຺ຍ, ນຕ຺ຖິ ສໍໂຍຊນໍ ເຍນ ສໍໂຍຊເນນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຸນ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສາເກຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໓. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາເກເຕ ວິຫຣຕິ ອຎ຺ຊນວເນ ມິຄທາເຍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຕານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຍານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຕານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຕານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຍານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຕານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂຫນ຺ຕິ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຍານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຕານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຍານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຕານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ສທ຺ຘາພລໍ, ຍໍ ສທ຺ຘາພລໍ ຕໍ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ວີຣິຍພລໍ, ຍໍ ວີຣິຍພລໍ ຕໍ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ສຕິພລໍ, ຍໍ ສຕິພລໍ ຕໍ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ສມາຘິພລໍ, ຍໍ ສມາຘິພລໍ ຕໍ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ປຎ຺ຎາພລໍ, ຍໍ ປຎ຺ຎາພລໍ ຕໍ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ, ຕສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ທີໂປ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ເອໂກ ໂສໂຕ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ [ສງ຺ຂໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ອຕ຺ຖິ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ທ຺ເວ ໂສຕານິ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ເອໂກ ໂສໂຕ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ? ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ທີປສ຺ສ ປຸຣິມນ຺ເຕ [ປຸຣຕ຺ຖິມນ຺ເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຸທກໍ, ຍຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມນ຺ເຕ ອຸທກໍ – ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ເອໂກ ໂສໂຕ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ທ຺ເວ ໂສຕານິ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ? ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ທີປສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣນ຺ເຕ ອຸທກໍ, ຍຎ຺ຈ ທກ຺ຂິຓນ຺ເຕ ອຸທກໍ – ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ທ຺ເວ ໂສຕານິ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ສທ຺ຘາພລໍ, ຍໍ ສທ຺ຘາພລໍ ຕໍ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ວີຣິຍພລໍ, ຍໍ ວີຣິຍພລໍ ຕໍ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ສຕິພລໍ, ຍໍ ສຕິພລໍ ຕໍ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ສມາຘິພລໍ, ຍໍ ສມາຘິພລໍ ຕໍ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ; ຍໍ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຕໍ ປຎ຺ຎາພລໍ, ຍໍ ປຎ຺ຎາພລໍ ຕໍ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ປຎ຺ຈນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຸພ຺ພໂກຏ຺ຐກສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໔. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ປຸພ຺ພໂກຏ຺ຐເກ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສທ຺ທຫສິ [ສທ຺ທຫາສິ (ສີ. ປີ.)] ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ນ ຂ຺ວາຫໍ ເອຕ຺ຖ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສທ຺ຘາຍ ຄຈ຺ຉາມິ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເຍສຎ຺ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອສ຺ສ ອທິຏ຺ຐໍ ອວິທິຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອຜສ຺ສິຕໍ [ອປສ຺ສິຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.), ອຜຸສິຕໍ (ປີ.)] ປຎ຺ຎາຍ, ເຕ ຕຕ຺ຖ ປເຣສໍ ສທ຺ຘາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເຍສຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕໍ ທິຏ຺ຐໍ ວິທິຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ຜສ຺ສິຕໍ ປຎ຺ຎາຍ, ນິກ຺ກງ຺ຂາ ເຕ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພິຈິກິຈ຺ຉາ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕໍ ທິຏ຺ຐໍ ວິທິຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ຜສ຺ສິຕໍ ປຎ຺ຎາຍ. ນິກ຺ກງ຺ຂວາຫໍ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພິຈິກິຈ຺ໂຉ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ເຍສຎ຺ເຫຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອສ຺ສ ອທິຏ຺ຐໍ ອວິທິຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອຜສ຺ສິຕໍ ປຎ຺ຎາຍ, ເຕ ຕຕ຺ຖ ປເຣສໍ ສທ຺ຘາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ເຍສຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຎາຕໍ ທິຏ຺ຐໍ ວິທິຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ຜສ຺ສິຕໍ ປຎ຺ຎາຍ, ນິກ຺ກງ຺ຂາ ເຕ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພິຈິກິຈ຺ຉາ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມປຸພ຺ພາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໕. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ປຸພ຺ພາຣາເມ ມິຄາຣມາຕຸປາສາເທ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຕິນໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ?

ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ເອກສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ກຕມສ຺ສ ເອກສ຺ສ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ປຎ຺ຎວໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ຕທນ຺ວຍາ ສທ຺ຘາ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕທນ຺ວຍໍ ວີຣິຍໍ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕທນ຺ວຍາ ສຕິ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕທນ຺ວໂຍ ສມາຘິ ສຓ຺ຐາຕິ. ອິມສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກສ຺ສ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍປຸພ຺ພາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໖. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ‘‘ກຕິນໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ທ຺ວິນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ກຕເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ? ອຣິຍາຍ ຈ ປຎ຺ຎາຍ, ອຣິຍາຍ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ປຎ຺ຎາ ຕທສ຺ສ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ວິມຸຕ຺ຕິ ຕທສ຺ສ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຕິຍປຸພ຺ພາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໗. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ‘‘ກຕິນໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຈຕຸຕ຺ຖປຸພ຺ພາຣາມສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໘. ຕໍເຍວ ນິທານໍ. ‘‘ກຕິນໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ກຕເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊສຸຕ຺ຕໍ

໕໑໙. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມຕາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ ໂຫຕິ – ‘‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອາຍສ຺ມຕາ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາເນນ ອາຍສ຺ມຕາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ?

‘‘ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ກຕເມສໍ ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ? ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີຕິ. ອິມານິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ກິມນ຺ຕານິ? ຂຍນ຺ຕານິ. ກິສ຺ສ ຂຍນ຺ຕານິ? ຊາຕິຊຣາມຣຓສ຺ສ. ‘ຊາຕິຊຣາມຣຓໍ ຂຍ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ປສ຺ສມາເນນ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຎ຺ຎາ ພ຺ຍາກຕາ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາປຓສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໐. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອງ຺ເຄສຸ ວິຫຣຕິ ອາປຓໍ ນາມ ອງ຺ຄານໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂຍ ໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວໂກ ຕຖາຄເຕ ເອກນ຺ຕຄໂຕ [ເອກນ຺ຕິຄໂຕ (ສີ.)] ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ, ນ ໂສ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ກງ຺ເຂຍ຺ຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ໂຍ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວໂກ ຕຖາຄເຕ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ, ນ ໂສ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ກງ຺ເຂຍ຺ຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ. ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ເອວໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣິສ຺ສຕິ – ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ຍໍ ຫິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ວີຣິຍໍ ຕທສ຺ສ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ສຕິມາ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ສຕິ ຕທສ຺ສ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາ ລຠິສ຺ສຕິ ສມາຘິໍ, ລຠິສ຺ສຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ. ໂຍ ຫິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ສມາຘິ ຕທສ຺ສ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ສມາຫິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ເອວໍ ປຊານິສ຺ສຕິ – ອນມຕຄ຺ໂຄ ໂຂ ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ຕໂມກາຍສ຺ສ ອເສສວິຣາຄນິໂຣໂຘ ສນ຺ຕເມຕໍ ປທໍ ປຓີຕເມຕໍ ປທໍ, ຍທິທໍ – ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ [ນິພ຺ພານນ຺ຕິ (?)]. ຍາ ຫິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຎາ ຕທສ຺ສ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ໂສ [ສ ໂຂ ໂສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ປທຫິຕ຺ວາ ປທຫິຕ຺ວາ ເອວໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຣິຕ຺ວາ ເອວໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ສມາທຫິຕ຺ວາ ເອວໍ ປຊານິຕ຺ວາ ປຊານິຕ຺ວາ ເອວໍ ອຠິສທ຺ທຫຕິ – ‘ອິເມ ໂຂ ເຕ ຘມ຺ມາ ເຍ ເມ ປຸພ຺ເພ ສຸຕວາ ອເຫສຸໍ. ເຕນາຫໍ ເອຕຣຫິ ກາເຍນ ຈ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣາມິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌ [ປຏິວິຊ຺ຌ (ສີ. ກ.) ຕທຏ຺ຐກຖາສຸ ປນ ອຕິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາຕິ ວຓ຺ຓິຕໍ] ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ສທ຺ຘາ ຕທສ຺ສ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ໂຍ ໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວໂກ ຕຖາຄເຕ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ, ນ ໂສ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ກງ຺ເຂຍ຺ຍ ວາ ວິຈິກິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ. ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣິສ຺ສຕິ – ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ຍໍ ຫິສ຺ສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວີຣິຍໍ ຕທສ຺ສ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ສຕິມາ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຕິ ຕທສ຺ສ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາ ລຠິສ຺ສຕິ ສມາຘິໍ, ລຠິສ຺ສຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ. ໂຍ ຫິສ຺ສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສມາຘິ ຕທສ຺ສ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ຘສ຺ສ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໂນ ສມາຫິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ ຍໍ ເອວໍ ປຊານິສ຺ສຕິ – ອນມຕຄ຺ໂຄ ໂຂ ສໍສາໂຣ. ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊານີວຣຓານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນານໍ ສນ຺ຘາວຕໍ ສໍສຣຕໍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ຕໂມກາຍສ຺ສ ອເສສວິຣາຄນິໂຣໂຘ ສນ຺ຕເມຕໍ ປທໍ ປຓີຕເມຕໍ ປທໍ, ຍທິທໍ – ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຎ຺ຎາ ຕທສ຺ສ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ໂສ [ສ ໂຂ ໂສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)], ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ປທຫິຕ຺ວາ ປທຫິຕ຺ວາ ເອວໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຣິຕ຺ວາ ເອວໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ສມາທຫິຕ຺ວາ ເອວໍ ປຊານິຕ຺ວາ ປຊານິຕ຺ວາ ເອວໍ ອຠິສທ຺ທຫຕິ – ‘ອິເມ ໂຂ ເຕ ຘມ຺ມາ ເຍ ເມ ປຸພ຺ເພ ສຸຕວາ ອເຫສຸໍ. ເຕນາຫໍ ເອຕຣຫິ ກາເຍນ ຈ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣາມິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌ [ປຏິວິຊ຺ຌ (ກ. ສີ. ກ.)] ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ຍາ ຫິສ຺ສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສທ຺ຘາ ຕທສ຺ສ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ຊຣາວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຊຣາ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ສາເກໂຕ ປຸພ຺ພໂກຏ຺ຐໂກ;

ປຸພ຺ພາຣາເມ ຈ ຈຕ຺ຕາຣິ, ປິຓ຺ໂຑໂລ ອາປເຓນ ຈາຕິ [ສທ຺ເຘນ ເຕ ທສາຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)].

໖. ສູກຣຂຕວຄ຺ໂຄ

໑. ສາລສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ວິຫຣຕິ ສາລາຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ ປາຓາ, ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ຖາເມນ ຊເວນ ສູເຣນ [ສູຣິເຍນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ’’.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ ປາຓາ, ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ຖາເມນ ຊເວນ ສູເຣນ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ມລ຺ລິກສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໒. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ມລ຺ເລສຸ [ມລ຺ລເກສຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.), ມລ຺ລິເກສຸ (ກ.)] ວິຫຣຕິ ອຸຣຸເວລກປ຺ປໍ ນາມ ມລ຺ລານໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອຣິຍຎາຓໍ ນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ເນວ ຕາວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສຓ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ, ເນວ ຕາວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອວຏ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອຣິຍຎາຓໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອຖ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສຓ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ, ອຖ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອວຏ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວກີວຎ຺ຈ ກູຏາຄາຣສ຺ສ ກູຏໍ ນ ອຸສ຺ສິຕໍ ໂຫຕິ, ເນວ ຕາວ ໂຄປານສີນໍ ສຓ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ, ເນວ ຕາວ ໂຄປານສີນໍ ອວຏ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາຣສ຺ສ ກູຏໍ ອຸສ຺ສິຕໍ ໂຫຕິ, ອຖ ໂຄປານສີນໍ ສຓ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ, ອຖ ໂຄປານສີນໍ ອວຏ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວກີວຎ຺ຈ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອຣິຍຎາຓໍ ນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ເນວ ຕາວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສຓ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ, ເນວ ຕາວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ອວຏ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອຣິຍຎາຓໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອຖ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ…ເປ… ອວຏ຺ຐິຕິ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ. ປຎ຺ຎວໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ຕທນ຺ວຍາ ສທ຺ຘາ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕທນ຺ວຍໍ ວີຣິຍໍ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕທນ຺ວຍາ ສຕິ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕທນ຺ວໂຍ ສມາຘິ ສຓ຺ຐາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ເສຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໓. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍ, ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ອເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍາ’’ຕິ?

ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍ, ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ອເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ – ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ໂຎ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ໂຍ ເອວໍ ຠູຕໍ ຕຈ຺ຉໍ ຕຖໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ຍຖາ ຠຄວາ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ນຕ຺ຖິ ໂຂ ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຎ຺ໂຎ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ໂຍ ເອວໍ ຠູຕໍ ຕຈ຺ຉໍ ຕຖໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ຍຖາ ຠຄວາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ປຊານາຕິ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ຍໍຄຕິການິ ຍໍປຣມານິ ຍໍຜລານິ ຍໍປຣິໂຍສານານິ. ນ ເຫວ ໂຂ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ; ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌ ປສ຺ສຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ອເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ປຊານາຕິ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ຍໍຄຕິການິ ຍໍປຣມານິ ຍໍຜລານິ ຍໍປຣິໂຍສານານິ. ກາເຍນ ຈ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ; ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອຕິວິຊ຺ຌ ປສ຺ສຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ອເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຉ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ປຊານາຕິ. ‘ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຆານິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຊິວ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ກາຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ ຉ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎານິ ຈ ຉ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ນ ກຸຫິຎ຺ຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຍາໂຍ ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຄມ຺ມ ອເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອເສຂຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ‘ອເສໂຂສ຺ມີ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປທສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ຊງ຺ຄລານໍ [ຊງ຺ຄມານໍ (ສີ. ປີ.)] ປາຓານໍ ປທຊາຕານິ ສພ຺ພານິ ຕານິ ຫຕ຺ຖິປເທ ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖິປທໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ມຫນ຺ຕຕ຺ເຕນ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ປທານິ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປທໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ. ກຕມານິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທານິ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທໍ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປທໍ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປທໍ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປທໍ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປທໍ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ຊງ຺ຄລານໍ ປາຓານໍ ປທຊາຕານິ ສພ຺ພານິ ຕານິ ຫຕ຺ຖິປເທ ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖິປທໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ມຫນ຺ຕຕ຺ເຕນ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ປທານິ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປທໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສາຣສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ສາຣຄນ຺ຘາ, ໂລຫິຕຈນ຺ທນໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ …ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ສາຣຄນ຺ຘາ, ໂລຫິຕຈນ຺ທນໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຕິຏ຺ຐິຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໖. ‘‘ເອກຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕານິ. ກຕມສ຺ມິໍ ເອກຘມ຺ເມ? ອປ຺ປມາເທ. ກຕໂມ ຈ ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມາໂທ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຣກ຺ຂຕິ ອາສເວສຸ ຈ ສາສເວສຸ ຈ ຘມ຺ເມສຸ. ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຣກ຺ຂໂຕ ອາສເວສຸ ຈ ສາສເວສຸ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍມ຺ປິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍມ຺ປິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍມ຺ປິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍມ຺ປິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍມ຺ປິ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐິຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕານີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຫມ຺ປຕິພ຺ຣຫ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ວິຫຣຕິ ນຊ຺ຊາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີເຣ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣເຘ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອມໂຕຄຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ອມຕປຣາຍຓານິ ອມຕປຣິໂຍສານານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອມໂຕຄຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ອມຕປຣາຍຓານິ ອມຕປຣິໂຍສານານີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ; ເອວເມວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອວເມຕໍ, ຠຄວາ, ເອວເມຕໍ ສຸຄຕ! ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອມໂຕຄຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ອມຕປຣາຍຓານິ ອມຕປຣິໂຍສານານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາວິຕໍ ພຫຸລີກຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ໂຫຕິ ອມຕປຣາຍຓໍ ອມຕປຣິໂຍສານໍ. ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອມໂຕຄຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ອມຕປຣາຍຓານິ ອມຕປຣິໂຍສານານິ’’.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ກສ຺ສເປ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຈຣິໍ. ຕຕ຺ຣປິ ມໍ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ສຫໂກ ຠິກ຺ຂຸ, ສຫໂກ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມສໍເຍວ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ກາເມສຸ ກາມຈ຺ຉນ຺ທໍ ວິຣາເຊຕ຺ວາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປປນ຺ໂນ. ຕຕ຺ຣປິ ມໍ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວເມຕໍ, ຠຄວາ, ເອວເມຕໍ ສຸຄຕ! ອຫເມຕໍ ຊານາມິ, ອຫເມຕໍ ປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອມໂຕຄຘານິ ໂຫນ຺ຕິ ອມຕປຣາຍຓານິ ອມຕປຣິໂຍສານານີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສູກຣຂຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ສູກຣຂຕາຍໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ [ປວຕ຺ເຕຕີຕິ (ສີ.)]? ‘‘ອນຸຕ຺ຕຣຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ອນຸຕ຺ຕຣຎ຺ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອນຸຕ຺ຕໂຣ ໂຍຄກ຺ເຂໂມ ຍໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ອຸປສມຄາມິໍ ສມ຺ໂພຘຄາມິໍ. ອຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອນຸຕ຺ຕໂຣ ໂຍຄກ຺ເຂໂມ ຍໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ເອໂສ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອນຸຕ຺ຕໂຣ ໂຍຄກ຺ເຂໂມ ຍໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣມນິປຈ຺ຈກາໂຣ ຍໍ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ສຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ [ສປ຺ປຏິສ຺ໂສ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)], ຘມ຺ເມ ສຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສງ຺ເຆ ສຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສິກ຺ຂາຍ ສຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ສຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ. ອຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປຣມນິປຈ຺ຈກາໂຣ ຍໍ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ເອໂສ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣມນິປຈ຺ຈກາໂຣ ຍໍ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄເຕ ວາ ຕຖາຄຕສາສເນ ວາ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປວຕ຺ຕມາໂນ ປວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມອຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໕໒໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາຕຸຠາວາ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍອຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສູກຣຂຕວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສາລໍ ມລ຺ລິກໍ ເສໂຂ ຈ, ປທໍ ສາຣໍ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ;

ພ຺ຣຫ຺ມສູກຣຂຕາໂຍ, ອຸປ຺ປາທາ ອປເຣ ທຸເວຕິ.

໗. ໂພຘິປກ຺ຂິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ສໍໂຍຊນສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ [ສໍໂຍຊນານໍ ປຫານາຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອນຸສຍສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໒. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາວິຕານິ ພຫຸລີກຕານິ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມຜລສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໕. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍຜລສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ? ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ອຖ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອິເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ຊມ຺ພຸທີປກາ ຣຸກ຺ຂາ, ຊມ຺ພູ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ຊມ຺ພຸທີປກາ ຣຸກ຺ຂາ, ຊມ຺ພູ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ເທວານໍ ຕາວຕິໍສານໍ ຣຸກ຺ຂາ, ປາຣິຉຕ຺ຕໂກ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ເທວານໍ ຕາວຕິໍສານໍ ຣຸກ຺ຂາ, ປາຣິຉຕ຺ຕໂກ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຕຕິຍຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໓໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ອສຸຣານໍ ຣຸກ຺ຂາ, ຈິຕ຺ຕປາຏລິ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ອສຸຣານໍ ຣຸກ຺ຂາ, ຈິຕ຺ຕປາຏລິ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຈຕຸຕ຺ຖຣຸກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕໔໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ສຸປຓ຺ຓານໍ ຣຸກ຺ຂາ, ກູຏສິມ຺ພລີ [ໂກຏສິມ຺ພລິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ? ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ໂພຘິປກ຺ຂິໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ໂພຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ສຸປຓ຺ຓານໍ ຣຸກ຺ຂາ, ກູຏສິມ຺ພລີ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ໂພຘິປກ຺ຂິຍາ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ – ໂພຘາຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ໂພຘິປກ຺ຂິຍວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສໍໂຍຊນາ ອນຸສຍາ, ປຣິຎ຺ຎາ ອາສວກ຺ຂຍາ;

ທ຺ເວ ຜລາ ຈຕຸໂຣ ຣຸກ຺ຂາ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໘. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ປາຈີນາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໕໔໑-໕໕໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາເຣນ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາ ຈາຕິ.

໑໒. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໕໘໗-໕໙໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວຕພ຺ພານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວຕພ຺ພານີ’’ຕິ. ທສມໍ. (ຍຖາ ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.)

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ທ຺ວາທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

໑໓. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ປາຈີນາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໕໙໗-໖໐໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ເຕຣສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ຄ-ພລກຣຓີຍວຄ຺ຄ-ເອສນາວຄ຺ຄາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ.

໑໗. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໖໔໑-໖໕໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວຕພ຺ພານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ …ເປ… ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ… ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ … ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິມານິ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຠາເວຕພ຺ພານີ’’ຕິ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕຣສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສມ຺ມປ຺ປຘານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ປາຈີນາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໖໕໑-໖໖໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມປ຺ປຘານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ. (ສມ຺ມປ຺ປຘານສໍຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລີ ສມ຺ມປ຺ປຘານວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ).

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໒. ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ

(ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ສມ຺ມປ຺ປຘານວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ).

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາເຣນ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

໓. ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ພລກຣຓີຍາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໖໗໓-໖໘໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຍິຣນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ເອວເມເຕ ພລກຣຓີຍາ ກມ຺ມນ຺ຕາ ກຍິຣນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ພຫຸລີກໂຣຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ພຫຸລີກໂຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ສີເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຠາເວຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. (ເອວໍ ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ສມ຺ມປ຺ປຘານວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ). ທ຺ວາທສມໍ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

໔. ເອສນາວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ເອສນາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໖໘໕-໖໙໔. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ເອສນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. (ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ). ທສມໍ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາ ຈາຕິ.

໕. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໖໙໕-໗໐໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. (ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ). ທສມໍ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ສມ຺ມປ຺ປຘານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ພລສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ພລາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໗໐໕-໗໑໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພລານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສທ຺ຘາພລໍ, ວີຣິຍພລໍ, ສຕິພລໍ, ສມາຘິພລໍ, ປຎ຺ຎາພລໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ພລານີຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈພລານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ພລານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘາພລໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ, ວີຣິຍພລໍ…ເປ… ສຕິພລໍ… ສມາຘິພລໍ… ປຎ຺ຎາພລໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ພລານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໒. ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາເຣນ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາ ຈາຕິ.

໕. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໗໔໙-໗໕໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວຕພ຺ພານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ, ສທ຺ຘາພລໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ, ວີຣິຍພລໍ…ເປ… ສຕິພລໍ…ເປ… ສມາຘິພລໍ…ເປ… ປຎ຺ຎາພລໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວຕພ຺ພານີ’’ຕິ. (ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ). ທສມໍ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

໖. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ປາຈີນາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໗໕໙-໗໗໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ພລານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ພລານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ, ສທ຺ຘາພລໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ພລານິ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. (ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ) ທ຺ວາທສມໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ອປ຺ປມາທ-ພລກຣຓີຍວຄ຺ຄາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ.

໙. ເອສນາວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ເອສນາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໗໙໒-໘໐໒. ເອວໍ ເອສນາປາຬິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ – ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາ ຈາຕິ.

໑໐. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໘໐໓-໘໑໒. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວຕພ຺ພານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ຘາພລໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎາພລໍ ຠາເວຕິ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານໍ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາເວຕພ຺ພານີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ພລສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອິທ຺ຘິປາທສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຈາປາລວຄ຺ໂຄ

໑. ອປາຣສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໓. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ຈິຕ຺ຕສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ວິຣທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໔. ‘‘ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໕. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຣິຍາ ນິຍ຺ຍານິກາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອຣິຍາ ນິຍ຺ຍານິກາ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕກ຺ກຣສ຺ສ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ນິພ຺ພິທາສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໖. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອິທ຺ຘິປເທສສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໗. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິທ຺ຘິປເທສໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສຸໍ ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິທ຺ຘິປເທສໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສ຺ສນ຺ຕິ ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິທ຺ຘິປເທສໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທນ຺ຕິ ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິທ຺ຘິປເທສໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິທ຺ຘິປເທສໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອິທ຺ຘິປເທສໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສມຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໘. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໘໑໙. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິໍສຸ ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ພຸທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໐. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ …ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ‘ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຎາຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໑. ‘‘‘ອຍໍ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’ຕິ ເມ ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ໂສ ໂຂ ປນາຍໍ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ ຠາເວຕພ຺ໂພ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘ຠາວິໂຕ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອຍໍ ວີຣິຍສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ໂສ ໂຂ ປນາຍໍ ວີຣິຍສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ ຠາເວຕພ຺ໂພ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘ຠາວິໂຕ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອຍໍ ຈິຕ຺ຕສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ໂສ ໂຂ ປນາຍໍ ຈິຕ຺ຕສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ ຠາເວຕພ຺ໂພ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘ຠາວິໂຕ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອຍໍ ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ໂສ ໂຂ ປນາຍໍ ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ ຠາເວຕພ຺ໂພ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘ຠາວິໂຕ’ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເຈຕິຍສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໒. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເວສາລິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ເວສາລິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຓ຺ຫາຫິ, ອານນ຺ທ, ນິສີທນໍ. ເຍນ ຈາປາລໍ ເຈຕິຍໍ [ປາວາລເຈຕິຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ ທິວາວິຫາຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນິສີທນໍ ອາທາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ຈາປາລໍ ເຈຕິຍໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຣມຓີຍາ, ອານນ຺ທ, ເວສາລີ, ຣມຓີຍໍ ອຸເທນໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ໂຄຕມກໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ສຕ຺ຕມ຺ພໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ພຫຸປຸຕ຺ຕໍ ເຈຕິຍໍ [ພຫຸປຸຕ຺ຕກເຈຕິຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)], ຣມຓີຍໍ ສາຣນ຺ທທໍ ເຈຕິຍໍ [ອານນ຺ທເຈຕິຍໍ (ກ.), ສານນ຺ທຣໍ (ກ.)], ຣມຓີຍໍ ຈາປາລໍ ເຈຕິຍໍ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ອານນ຺ທ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ກປ຺ປໍ ວາ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ກປ຺ປາວເສສໍ ວາ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ກປ຺ປໍ ວາ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ກປ຺ປາວເສສໍ ວາ’’ຕິ.

ເອວມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວຕາ ໂອຬາຣິເກ ນິມິຕ຺ເຕ ກຍິຣມາເນ ໂອຬາຣິເກ ໂອຠາເສ ກຍິຣມາເນ ນາສກ຺ຂິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ; ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຍາຈິ – ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກປ຺ປໍ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ສຸຄໂຕ ກປ຺ປໍ [ສຸຄໂຕ ກປ຺ປາວເສສໍ (ປີ. ກ.) ທີ. ນິ. ໒.໑໖໗] ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານ’’ນ຺ຕິ ຍຖາ ຕໍ ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ.

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຣມຓີຍາ, ອານນ຺ທ, ເວສາລີ, ຣມຓີຍໍ ອຸເທນໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ໂຄຕມກໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ສຕ຺ຕມ຺ພໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ພຫຸປຸຕ຺ຕໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ສາຣນ຺ທທໍ ເຈຕິຍໍ, ຣມຓີຍໍ ຈາປາລໍ ເຈຕິຍໍ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ອານນ຺ທ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ກປ຺ປໍ ວາ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ກປ຺ປາວເສສໍ ວາ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ກປ຺ປໍ ວາ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ກປ຺ປາວເສສໍ ວາ’’ຕິ.

ເອວມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວຕາ ໂອຬາຣິເກ ນິມິຕ຺ເຕ ກຍິຣມາເນ ໂອຬາຣິເກ ໂອຠາເສ ກຍິຣມາເນ ນາສກ຺ຂິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ; ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຍາຈິ – ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກປ຺ປໍ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ສຸຄໂຕ ກປ຺ປໍ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານ’’ນ຺ຕິ ຍຖາ ຕໍ ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ຍສ຺ສ ທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ມາໂຣ ປາປິມາ, ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອານນ຺ເທ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ ສຸຄໂຕ [ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ສຸຄໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.) ເອວມຸປຣິປິ]! ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ. ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ວາຈາ – ‘ນ ຕາວາຫໍ, ປາປິມ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມິ ຍາວ ເມ ຠິກ຺ຂູ ນ ສາວກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວິຍຕ຺ຕາ ວິນີຕາ ວິສາຣທາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິໂນ, ສກໍ ອາຈຣິຍກໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎເປສ຺ສນ຺ຕິ ປຏ຺ຐເປສ຺ສນ຺ຕິ ວິວຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວິຠຊິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານີກຣິສ຺ສນ຺ຕິ [ອຸຕ຺ຕານິໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ (ກ.), ອຸຕ຺ຕານິກຣິສ຺ສນ຺ຕິ (ປີ.)], ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປຣປ຺ປວາທໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕີ’’’ຕິ.

ສນ຺ຕິ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ສາວກາ ວິຍຕ຺ຕາ ວິນີຕາ ວິສາຣທາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິໂນ, ສກໍ ອາຈຣິຍກໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ເທເສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ ວິວຣນ຺ຕິ ວິຠຊນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປຣປ຺ປວາທໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ສຸຄໂຕ! ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ.

‘‘ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ວາຈາ – ‘ນ ຕາວາຫໍ, ປາປິມ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມິ ຍາວ ເມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ສາວິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວິຍຕ຺ຕາ ວິນີຕາ ວິສາຣທາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິນິໂຍ, ສກໍ ອາຈຣິຍກໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎເປສ຺ສນ຺ຕິ ປຏ຺ຐເປສ຺ສນ຺ຕິ ວິວຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວິຠຊິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານີກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປຣປ຺ປວາທໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕີ’’’ຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຄວໂຕ ສາວິກາ ວິຍຕ຺ຕາ ວິນີຕາ ວິສາຣທາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິນິໂຍ, ສກໍ ອາຈຣິຍກໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ເທເສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ ວິວຣນ຺ຕິ ວິຠຊນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປຣປ຺ປວາທໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ສຸຄໂຕ! ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ.

‘‘ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ວາຈາ – ‘ນ ຕາວາຫໍ, ປາປິມ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມິ ຍາວ ເມ ອຸປາສກາ…ເປ… ຍາວ ເມ ອຸປາສິກາ ນ ສາວິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວິຍຕ຺ຕາ ວິນີຕາ ວິສາຣທາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິນິໂຍ, ສກໍ ອາຈຣິຍກໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎເປສ຺ສນ຺ຕິ ປຏ຺ຐເປສ຺ສນ຺ຕິ ວິວຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວິຠຊິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານີກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປຣປ຺ປວາທໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕີ’’’ຕິ.

‘‘ສນ຺ຕິ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ອຸປາສກາ…ເປ… ອຸປາສິກາ ຠຄວໂຕ ສາວິກາ ວິຍຕ຺ຕາ ວິນີຕາ ວິສາຣທາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິນິໂຍ, ສກໍ ອາຈຣິຍກໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ ເທເສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ ວິວຣນ຺ຕິ ວິຠຊນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປຣປ຺ປວາທໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ສຸຄໂຕ! ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ.

‘‘ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ວາຈາ – ‘ນ ຕາວາຫໍ, ປາປິມ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມິ ຍາວ ເມ ອິທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ນ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຠວິສ຺ສຕິ ຜີຕຎ຺ຈ ວິຕ຺ຖາຣິຕໍ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ ປຸຖຸຠູຕໍ ຍາວ ເທວມນຸສ຺ເສຫິ ສຸປ຺ປກາສິຕ’ນ຺ຕິ. ຕຍິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຜີຕຎ຺ຈ ວິຕ຺ຖາຣິຕໍ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ ປຸຖຸຠູຕໍ ຍາວ ເທວມນຸສ຺ເສຫິ ສຸປ຺ປກາສິຕໍ. ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ ສຸຄໂຕ. ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ມາຣໍ ປາປິມນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ຕ຺ວໍ, ປາປິມ, ໂຫຫິ. ນ ຈິຣໍ [ນຈິຣສ຺ເສວ (ກ.)] ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພານໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ອິໂຕ ຕິຓ຺ຓໍ ມາສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ຕຖາຄໂຕ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຈາປາເລ ເຈຕິເຍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊິ. ໂອສ຺ສຏ຺ເຐ ຈ [ໂອສຊ຺ເຊ ປນ (ກ.)] ຠຄວຕາ ອາຍຸສງ຺ຂາເຣ ມຫາຠູມິຈາໂລ ອໂຫສິ ຠິໍສນໂກ ໂລມຫໍໂສ, ເທວທຸນ຺ທຸຠິໂຍ [ເທວທຸທ຺ຣຠິໂຍ (ກ.)] ຈ ຜລິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ຕຸລມຕຸລຎ຺ຈ ສມ຺ຠວໍ, ຠວສງ຺ຂາຣມວສ຺ສຊິ ມຸນິ;

ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ ສມາຫິໂຕ, ອຠິນ຺ທິ ກວຈມິວຕ຺ຕສມ຺ຠວ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ;

ຈາປາລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອປາຣາປິ ວິຣທ຺ໂຘ ຈ, ອຣິຍາ ນິພ຺ພິທາປິ ຈ;

ປເທສໍ ສມຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸ, ພຸທ຺ຘໍ ຎາຓຎ຺ຈ ເຈຕິຍນ຺ຕິ.

໒. ປາສາທກມ຺ປນວຄ຺ໂຄ

໑. ປຸພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຍາ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິຕິ ເມ ຉນ຺ໂທ ນ ຈ ອຕິລີໂນ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ’’’.

‘‘ວີຣິຍສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິຕິ ເມ ວີຣິຍໍ ນ ຈ ອຕິລີນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ຈິຕ຺ຕສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິຕິ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ຈ ອຕິລີນໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ; ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ [ອຠິຊ຺ຊມາໂນ (ສີ. ປີ. ກ.)] ຄຈ຺ຉຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສຕິ [ປຣາມສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປຣິມຊ຺ຊຕິ; ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຕິ – ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ, ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈາຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ. ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕໂທສໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສໍຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອມຫຄ຺ຄຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສອຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ [ອຸປ຺ປາທິໍ (ສີ.)]; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ, ໂຠນ຺ໂຕ, ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ; ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອິເມ ວາ ປນ, ໂຠນ຺ໂຕ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ; ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ມຫປ຺ຜລສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໔. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ຉນ຺ໂທ ນ ຈ ອຕິລີໂນ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ…ເປ….

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຉນ຺ທສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໕. ‘‘ຉນ຺ທໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຉນ຺ທສມາຘິ. ໂສ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ‘ປຘານສງ຺ຂາຣາ’ຕິ. ອິຕິ ອຍຎ຺ຈ ຉນ຺ໂທ, ອຍຎ຺ຈ ຉນ຺ທສມາຘິ, ອິເມ ຈ ປຘານສງ຺ຂາຣາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’’’.

‘‘ວີຣິຍໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘ວີຣິຍສມາຘິ’. ໂສ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ‘ປຘານສງ຺ຂາຣາ’ຕິ. ອິຕິ ອິທຎ຺ຈ ວີຣິຍໍ, ອຍຎ຺ຈ ວີຣິຍສມາຘິ, ອິເມ ຈ ປຘານສງ຺ຂາຣາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ວີຣິຍສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’’’.

‘‘ຈິຕ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘ຈິຕ຺ຕສມາຘິ’. ໂສ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ‘ປຘານສງ຺ຂາຣາ’ຕິ. ອິຕິ ອິທຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ, ອຍຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕສມາຘິ, ອິເມ ຈ ປຘານສງ຺ຂາຣາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຈິຕ຺ຕສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’’’.

‘‘ວີມໍສໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ ລຠຕິ ສມາຘິໍ, ລຠຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກຄ຺ຄຕໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘ວີມໍສາສມາຘິ’. ໂສ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ‘ປຘານສງ຺ຂາຣາ’ຕິ. ອິຕິ ອຍຎ຺ຈ ວີມໍສາ, ອຍຎ຺ຈ ວີມໍສາສມາຘິ, ອິເມ ຈ ປຘານສງ຺ຂາຣາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ອິທ຺ຘິປາໂທ’’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ປຸພ຺ພາຣາເມ ມິຄາຣມາຕຸປາສາເທ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຫຏ຺ຐາມິຄາຣມາຕຸປາສາເທ ວິຫຣນ຺ຕິ ອຸທ຺ຘຕາ ອຸນ຺ນຬາ ຈປລາ ມຸຂຣາ ວິກິຓ຺ຓວາຈາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ອສມ຺ປຊານາ ອສມາຫິຕາ ຠນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ [ວິພ຺ຠນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອເຕ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ເຫຏ຺ຐາມິຄາຣມາຕຸປາສາເທ ວິຫຣນ຺ຕິ ອຸທ຺ຘຕາ ອຸນ຺ນຬາ ຈປລາ ມຸຂຣາ ວິກິຓ຺ຓວາຈາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິໂນ ອສມ຺ປຊານາ ອສມາຫິຕາ ຠນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ. ຄຈ຺ຉ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສໍເວເຊຫີ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂາເຣສິ [ອຠິສງ຺ຂເຣສິ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)] ຍຖາ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ຐເກນ ມິຄາຣມາຕຸປາສາທໍ ສງ຺ກມ຺ເປສິ ສມ຺ປກມ຺ເປສິ ສມ຺ປຈາເລສິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສໍວິຄ຺ຄາ ໂລມຫຏ຺ຐຊາຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ! ນິວາຕຎ຺ຈ ວຕ ອຍຎ຺ຈ ມິຄາຣມາຕຸປາສາໂທ ຄມ຺ຠີຣເນໂມ ສຸນິຂາໂຕ ອຈໂລ ອສມ຺ປກມ຺ປີ, ອຖ ຈ ປນ ສງ຺ກມ຺ປິໂຕ ສມ຺ປກມ຺ປິໂຕ ສມ຺ປຈາລິໂຕ’’ຕິ!

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວິຄ຺ຄາ ໂລມຫຏ຺ຐຊາຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອພ຺ຠຸຕໍ ຠນ຺ເຕ! ນິວາຕຎ຺ຈ ວຕ ອຍຎ຺ຈ ມິຄາຣມາຕຸປາສາໂທ ຄມ຺ຠີຣເນໂມ ສຸນິຂາໂຕ ອຈໂລ ອສມ຺ປກມ຺ປີ, ອຖ ຈ ປນ ສງ຺ກມ຺ປິໂຕ ສມ຺ປກມ຺ປິໂຕ ສມ຺ປຈາລິໂຕ’’ຕິ! ‘‘ຕຸມ຺ເຫວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍເວເຊຕຸກາເມນ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ຐເກນ ມິຄາຣມາຕຸປາສາໂທ, ສງ຺ກມ຺ປິໂຕ ສມ຺ປກມ຺ປິໂຕ ສມ຺ປຈາລິໂຕ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ, ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ. ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ; ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ…ເປ… ອິເມສຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸຓ຺ຓາຠພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຸຓ຺ຓາໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິມຕ຺ຖິຍໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ຉນ຺ທປ຺ປຫານຕ຺ຖໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ມຄ຺ໂຄ ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ມຄ຺ໂຄ ອຕ຺ຖິ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາຍາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ມຄ຺ໂຄ ກຕມາ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາຍາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ມຄ຺ໂຄ ອຍໍ ປຏິປທາ ເອຕສ຺ສ ຉນ຺ທສ຺ສ ປຫານາຍາ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ ສນ຺ເຕ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ສນ຺ຕກໍ ໂຫຕິ ໂນ ອສນ຺ຕກໍ. ຉນ຺ເທເນວ ຉນ຺ທໍ ປຊຫິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ’’. ‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຎ຺ເຎເວຕ຺ຖ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ເຕ ຂເມຍ຺ຍ ຕຖາ ຕໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາສິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອໂຫສິ ເຕ ປຸພ຺ເພ ຉນ຺ໂທ ‘ອາຣາມໍ ຄມິສ຺ສາມີ’ຕິ? ຕສ຺ສ ເຕ ອາຣາມຄຕສ຺ສ ໂຍ ຕຊ຺ໂຊ ຉນ຺ໂທ ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’. ‘‘ອໂຫສິ ເຕ ປຸພ຺ເພ ວີຣິຍໍ ‘ອາຣາມໍ ຄມິສ຺ສາມີ’ຕິ? ຕສ຺ສ ເຕ ອາຣາມຄຕສ຺ສ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ວີຣິຍໍ ຕໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’. ‘‘ອໂຫສິ ເຕ ປຸພ຺ເພ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອາຣາມໍ ຄມິສ຺ສາມີ’ຕິ? ຕສ຺ສ ເຕ ອາຣາມຄຕສ຺ສ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’. ‘‘ອໂຫສິ ເຕ ປຸພ຺ເພ ວີມໍສາ ‘ອາຣາມໍ ຄມິສ຺ສາມີ’ຕິ? ຕສ຺ສ ເຕ ອາຣາມຄຕສ຺ສ ຍາ ຕຊ຺ຊາ ວີມໍສາ ສາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ສ ໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉນ຺ໂທ ອໂຫສິ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ, ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ເຕ [ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕ຺ເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ໂຍ ຕຊ຺ໂຊ ຉນ຺ໂທ ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ; ຍໍ ປຸພ຺ເພ ວີຣິຍໍ ອໂຫສິ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ, ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ເຕ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ວີຣິຍໍ ຕໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ; ຍໍ ປຸພ຺ເພ ຈິຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ, ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ເຕ ຍໍ ຕຊ຺ຊໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ; ຍາ ປຸພ຺ເພ ວີມໍສາ ອໂຫສິ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ, ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ເຕ ຍາ ຕຊ຺ຊາ ວີມໍສາ ສາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິຕິ ເອວໍ ສນ຺ເຕ, ສນ຺ຕກໍ ວາ ໂຫຕິ ໂນ ອສນ຺ຕກໍ ວາ’’ຕິ?

‘‘ອທ຺ຘາ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ, ສນ຺ຕກໍ ໂຫຕິ ໂນ ອສນ຺ຕກໍ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ; ເອວເມວໍ ໂຠຕາ ອານນ຺ເທນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໘. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ມຫິທ຺ຘິກາ ອເຫສຸໍ ມຫານຸຠາວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ມຫິທ຺ຘິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ມຫານຸຠາວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫານຸຠາວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ມຫິທ຺ຘິກາ ອເຫສຸໍ ມຫານຸຠາວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ມຫິທ຺ຘິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ມຫານຸຠາວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫານຸຠາວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໒໙. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠສຸໍ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ອເຫສຸໍ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ອເຫສຸໍ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ; ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມານາ ອຄມໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ອກໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ [ອຠິຊ຺ຊມານາ (ສີ. ປີ. ກ.)] ອຄມໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມິໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສິໍສຸ [ປຣາມສິໍສຸ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ປຣິມຊ຺ຊິໍສຸ; ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠສ຺ສນ຺ຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ; ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມານາ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສິສ຺ສນ຺ຕິ ປຣິມຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ; ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫນ຺ຕິ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ; ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມານາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣິມສນ຺ຕິ [ປຣາມສນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາຕິ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠສຸໍ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ອເຫສຸໍ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠສ຺ສນ຺ຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ.

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ ຠິກ຺ຂເວ ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໐. ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອິທ຺ຘາທິເທສນາສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໑. ‘‘ອິທ຺ຘິໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອິທ຺ຘິປາທຎ຺ຈ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນຎ຺ຈ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນິຎ຺ຈ ປຏິປທໍ. ຕໍ ສຸຓາຖ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາໂທ? ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ ຍາ ປຏິປທາ ອິທ຺ຘິລາຠາຍ ອິທ຺ຘິປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາໂທ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ …ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ວິຠງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໒. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ’’.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ຉນ຺ໂທ ນ ຈ ອຕິລີໂນ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ‘ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ’. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ‘ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ’. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີໂນ ຉນ຺ໂທ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ໂທ ໂກສຊ຺ຊສຫຄໂຕ ໂກສຊ຺ຊສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີໂນ ຉນ຺ໂທ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຉນ຺ໂທ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ໂທ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສຫຄໂຕ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຉນ຺ໂທ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ໂທ ຖິນມິທ຺ຘສຫຄໂຕ ຖິນມິທ຺ຘສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ໂທ ພຫິທ຺ຘາ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸວິສໂຏ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ໂຫຕິ ສຸມນສິກຕາ ສູປຘາຣິຕາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ ປຎ຺ຎາຍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ ວິຫຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ອຸທ຺ຘໍ ປາທຕລາ ອໂຘ ເກສມຕ຺ຖກາ ຕຈປຣິຍນ຺ຕໍ ປູຣໍ ນານປ຺ປກາຣສ຺ສ ອສຸຈິໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຕິ – ‘ອຕ຺ຖິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ເກສາ ໂລມາ ນຂາ ທນ຺ຕາ ຕໂຈ ມໍສໍ ນ຺ຫາຣຸ ອຏ຺ຐິ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ວກ຺ກໍ ຫທຍໍ ຍກນໍ ກິໂລມກໍ ປິຫກໍ ປປ຺ຜາສໍ ອນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຄຸຓໍ ອຸທຣິຍໍ ກຣີສໍ ປິຕ຺ຕໍ ເສມ຺ຫໍ ປຸພ຺ໂພ ໂລຫິຕໍ ເສໂທ ເມໂທ ອສ຺ສຸ ວສາ ເຂໂຬ ສິງ຺ຆາຓິກາ ລສິກາ ມຸຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ ວິຫຣຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ ວິຫຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ທິວາ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ໂສ ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຣຕ຺ຕິໍ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ; ເຍຫິ ວາ ປນ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຣຕ຺ຕິໍ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ໂສ ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ທິວາ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ ວິຫຣຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ໂຫຕິ ທິວາສຎ຺ຎາ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີນໍ ວີຣິຍໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍໍ ໂກສຊ຺ຊສຫຄຕໍ ໂກສຊ຺ຊສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີນໍ ວີຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕໍ ວີຣິຍໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສຫຄຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕໍ ວີຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວີຣິຍໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍໍ ຖິນມິທ຺ຘສຫຄຕໍ ຖິນມິທ຺ຘສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວີຣິຍໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວີຣິຍໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍໍ ພຫິທ຺ຘາ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອນຸວິສຏໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວີຣິຍໍ…ເປ….

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ໂຫຕິ ທິວາສຎ຺ຎາ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ໂກສຊ຺ຊສຫຄຕໍ ໂກສຊ຺ຊສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສຫຄຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ຖິນມິທ຺ຘສຫຄຕໍ ຖິນມິທ຺ຘສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຕໍ ພຫິທ຺ຘາ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອນຸວິສຏໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີນາ ວີມໍສາ? ຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີມໍສາ ໂກສຊ຺ຊສຫຄຕາ ໂກສຊ຺ຊສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິລີນາ ວີມໍສາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ວີມໍສາ? ຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີມໍສາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສຫຄຕາ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ວີມໍສາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ວີມໍສາ? ຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີມໍສາ ຖິນມິທ຺ຘສຫຄຕາ ຖິນມິທ຺ຘສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ວີມໍສາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ວີມໍສາ? ຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີມໍສາ ພຫິທ຺ຘາ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ອນຸວິສຏາ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ວີມໍສາ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ. ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປາສາທກມ຺ປນວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຸພ຺ພໍ ມຫປ຺ຜລໍ ຉນ຺ທໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານຎ຺ຈ ອຸຓ຺ຓາຠໍ;

ທ຺ເວ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຠິກ຺ຂຸ, ເທສນາ ວິຠງ຺ເຄນ ຈາຕິ.

໓. ອໂຍຄຸຬວຄ຺ໂຄ

໑. ມຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ປຸພ຺ເພວ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ມຄ຺ໂຄ, ກາ ປຏິປທາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຍາ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິຕິ ເມ ຉນ຺ໂທ ນ ຈ ອຕິລີໂນ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ’ – ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ. ເອວໍ ຠາວິເຕສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕູສຸ ອິທ຺ຘິປາເທສຸ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕສຸ, ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

(ຉປິ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ).

໒. ອໂຍຄຸຬສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິຊານາຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອິທ຺ຘິຍາ ມໂນມເຍນ ກາເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອຠິຊານາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິຍາ ມໂນມເຍນ ກາເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕາ’’ຕິ. ‘‘ອຠິຊານາຕິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອິມິນາ ຈາຕຸມຫາຠູຕິເກນ ກາເຍນ ອິທ຺ຘິຍາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອຠິຊານາມິ ຂ຺ວາຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ຈາຕຸມຫາຠູຕິເກນ [ຈາຕຸມ຺ມຫາຠູຕິເກນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ກາເຍນ ອິທ຺ຘິຍາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕາ’’ຕິ.

‘‘ຍຎ຺ຈ ໂຂ, ໂອມາຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອິທ຺ຘິຍາ ມໂນມເຍນ ກາເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ, ຍຎ຺ຈ ໂຂ ອຠິຊານາຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອິມິນາ ຈາຕຸມຫາຠູຕິເກນ ກາເຍນ ອິທ຺ຘິຍາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕາ, ຕຍິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ອຈ຺ຉຣິຍຎ຺ເຈວ ອພ຺ຠຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ. ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍາ ເຈວ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄຕາ ອຈ຺ຉຣິຍຘມ຺ມສມນ຺ນາຄຕາ ຈ, ອພ຺ຠຸຕາ ເຈວ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄຕາ ອພ຺ຠຸຕຘມ຺ມສມນ຺ນາຄຕາ ຈ’’.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄໂຕ ກາຍມ຺ປິ ຈິຕ຺ເຕ ສໂມທຫຕິ [ສມາທຫຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ກາເຍ ສໂມທຫຕິ, ສຸຂສຎ຺ຎຎ຺ຈ ລຫຸສຎ຺ຎຎ຺ຈ ກາເຍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ; ຕສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ລຫຸຕໂຣ ເຈວ ໂຫຕິ ມຸທຸຕໂຣ ຈ ກມ຺ມນິຍຕໂຣ ຈ ປຠສ຺ສຣຕໂຣ ຈ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ອໂຍຄຸໂຬ ທິວສໍ ສນ຺ຕຕ຺ໂຕ ລຫຸຕໂຣ ເຈວ ໂຫຕິ ມຸທຸຕໂຣ ຈ ກມ຺ມນິຍຕໂຣ ຈ ປຠສ຺ສຣຕໂຣ ຈ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕຖາຄໂຕ ກາຍມ຺ປິ ຈິຕ຺ເຕ ສໂມທຫຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ກາເຍ ສໂມທຫຕິ, ສຸຂສຎ຺ຎຎ຺ຈ ລຫຸສຎ຺ຎຎ຺ຈ ກາເຍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ; ຕສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ລຫຸຕໂຣ ເຈວ ໂຫຕິ ມຸທຸຕໂຣ ຈ ກມ຺ມນິຍຕໂຣ ຈ ປຠສ຺ສຣຕໂຣ ຈ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄໂຕ ກາຍມ຺ປິ ຈິຕ຺ເຕ ສໂມທຫຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ກາເຍ ສໂມທຫຕິ, ສຸຂສຎ຺ຎຎ຺ຈ ລຫຸສຎ຺ຎຎ຺ຈ ກາເຍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ; ຕສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ປຖວິຍາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ຕູລປິຈຸ ວາ ກປ຺ປາສປິຈຸ ວາ ລຫຸໂກ ວາຕູປາທາໂນ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ປຖວິຍາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕຖາຄໂຕ ກາຍມ຺ປິ ຈິຕ຺ເຕ ສໂມທຫຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ກາເຍ ສໂມທຫຕິ, ສຸຂສຎ຺ຎຎ຺ຈ ລຫຸສຎ຺ຎຎ຺ຈ ກາເຍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ; ຕສ຺ມິໍ, ອານນ຺ທ, ສມເຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ ອປ຺ປກສິເຣເນວ ປຖວິຍາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ໂສ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໕. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ …ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໖. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມຜລສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໗. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ …ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍຜລສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໘. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ …ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ.

‘‘ກຕເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ? ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ [ປຏິຄຈ຺ຈ (ສີ.), ປຏິຫຈ຺ຈ (ປີ.)] ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ; ອຖ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ; ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອິເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໘໓໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິທ຺ຘິ, ກຕໂມ ອິທ຺ຘິປາໂທ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາໂທ? ໂຍ, ອານນ຺ທ, ມຄ຺ໂຄ ຍາ ປຏິປທາ ອິທ຺ຘິລາຠາຍ ອິທ຺ຘິປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາໂທ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໘໔໐. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິ, ກຕໂມ ອິທ຺ຘິປາໂທ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ…ເປ….

‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິ.

‘‘ກຕໂມ ຈານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາໂທ? ໂຍ, ອານນ຺ທ, ມຄ຺ໂຄ ຍາ ປຏິປທາ ອິທ຺ຘິລາຠາຍ ອິທ຺ຘິປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາໂທ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໘໔໑. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິທ຺ຘິ, ກຕໂມ ອິທ຺ຘິປາໂທ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາໂທ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ຍາ ປຏິປທາ ອິທ຺ຘິລາຠາຍ ອິທ຺ຘິປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາໂທ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໘໔໒. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິ, ກຕໂມ ອິທ຺ຘິປາໂທ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ, ກຕມາ ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ…ເປ….

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາໂທ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ໂຄ, ຍາ ປຏິປທາ ອິທ຺ຘິລາຠາຍ ອິທ຺ຘິປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາໂທ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທຠາວນາຄາມິນີ ປຏິປທາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ

໘໔໓. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ…ເປ… ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ຉນ຺ໂທ ນ ຈ ອຕິລີໂນ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ‘ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ’. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ’…ເປ… ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ.

‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ຕຖາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໔໔. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕເມສໍ ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ? ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ຉນ຺ໂທ ນ ຈ ອຕິລີໂນ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປ຺ປຄ຺ຄຫິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ‘ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ’. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ – ‘ອິຕິ ເມ ວີມໍສາ ນ ຈ ອຕິລີນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຕິປຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ’. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີ ຈ ວິຫຣຕິ – ‘ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ; ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ; ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ’. ອິຕິ ວິວເຏນ ເຈຕສາ ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນ ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ.

‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

(ຉປິ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ).

ອໂຍຄຸຬວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຄ຺ໂຄ ອໂຍຄຸໂຬ ຠິກ຺ຂຸ, ສຸທ຺ຘິກຎ຺ຈາປິ ທ຺ເວ ຜລາ;

ທ຺ເວ ຈານນ຺ທາ ທຸເວ ຠິກ຺ຂູ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕຖາຄໂຕຕິ.

໔. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ຄງ຺ຄານທີອາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໘໔໕-໘໕໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ…ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາໂຣ ຈ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາ ຈາຕິ.

໘. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕທສກໍ

໘໘໙-໘໙໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ …ເປ… ວີມໍສາສມາຘິປ຺ປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

(ຍຖາ ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ອິທ຺ຘິປາທສໍຍຸຕ຺ຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອນຸຣຸທ຺ຘສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຣໂຫຄຕວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມຣໂຫຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໙໙. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ. ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາເຍ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາເຍ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາເຍ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເວທນາສຸ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເວທນາສຸ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເວທນາສຸ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ; ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ເຕ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ເຕ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ເຕ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ…ເປ… ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ສມຸທຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ສມຸທຍວຍຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂໂກ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍຣໂຫຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ວິຣທ຺ຘາ, ວິຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ; ເຍສໍ ເກສຎ຺ຈິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ, ອາຣທ຺ໂຘ ເຕສໍ ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ປາຕຸຣໂຫສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສຸຕນຸສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໑. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ສຸຕນຸຕີເຣ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຕເມສໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ?

‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິເມສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຫີນໍ ຘມ຺ມໍ ຫີນໂຕ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ມຊ຺ຌິມໍ ຘມ຺ມໍ ມຊ຺ຌິມໂຕ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ, ປຓີຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຓີຕໂຕ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມກຓ຺ຑກີສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໒. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ສາເກເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ ກຓ຺ຑກີວເນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິຕາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສເຂນາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກຕເມ ຘມ຺ມາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາຕພ຺ພາ’’ຕິ?

‘‘ເສເຂນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ …ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ເສເຂນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍກຓ຺ຑກີສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໓. ສາເກຕນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອເສເຂນາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກຕເມ ຘມ຺ມາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາຕພ຺ພາ’’ຕິ? ‘‘ອເສເຂນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອເສເຂນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາຕພ຺ພາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຕຕິຍກຓ຺ຑກີສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໔. ສາເກຕນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມສໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິເມສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສຫສ຺ສໍ ໂລກໍ ອຠິຊານາມີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິເມ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສລຬາຄາຣສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໖. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ສລຬາຄາເຣ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ. ອຖ ມຫາຊນກາໂຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ [ກຸທ຺ທາລປິຏກໍ (ພຫູສຸ)] ອາທາຍ – ‘ມຍໍ ອິມໍ ຄງ຺ຄານທິໍ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກຣິສ຺ສາມ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣ’ນ຺ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖາວຸໂສ, ອປິ ນຸ ໂສ ມຫາຊນກາໂຍ ຄງ຺ຄານທິໍ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກເຣຍ຺ຍ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ຄງ຺ຄາ, ອາວຸໂສ, ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ. ສາ ນ ສຸກຣາ ປຈ຺ຉານິນ຺ນໍ ກາຕຸໍ ປຈ຺ຉາໂປຓໍ ປຈ຺ຉາປພ຺ຠາຣໍ. ຍາວເທວ ຈ ປນ ໂສ ມຫາຊນກາໂຍ ກິລມຖສ຺ສ ວິຆາຕສ຺ສ ຠາຄີ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວນ຺ຕໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ຕໍ ຣາຊາໂນ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕາ ວາ ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ ໂຠເຄຫິ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍ ເຕ ອິເມ ກາສາວາ ອນຸທຫນ຺ຕິ? ກິໍ ມຸຓ຺ໂຑ ກປາລມນຸສຎ຺ຈຣສິ? ເອຫິ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊສ຺ສຸ ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກໂຣຫີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ວຕ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ຈິຕ຺ຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ວິເວກນິນ຺ນໍ ວິເວກໂປຓໍ ວິເວກປພ຺ຠາຣໍ ຕໍ ວຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣຕີຕິ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ…ເປ… ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຠາເວຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ພຫຸລີກໂຣຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອມ຺ພປາລິວນສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໗. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອມ຺ພປາລິວເນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ມຸຂວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ. ກຕເມນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ວິຫາເຣນ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈຕູສຸ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິເມສຸ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ. ໂຍ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕີ’’ຕິ.

‘‘ລາຠາ ວຕ ໂນ, ອາວຸໂສ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ໂນ, ອາວຸໂສ! ເຍ ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາວ ອສ຺ສຸມ຺ຫ ອາສຠິໍ ວາຈໍ ຠາສມານສ຺ສາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ພາຬ຺ຫຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໘. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ອນ຺ຘວນສ຺ມິໍ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ກຕເມນາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສາຣີຣິກາ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຈຕູສຸ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສາຣີຣິກາ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ…ເປ… ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິເມສຸ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ສາຣີຣິກາ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຣໂຫຄຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຣໂຫຄເຕນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ສຸຕນຸ ກຓ຺ຑກີ ຕໂຍ;

ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍສລຬາຄາຣໍ, ອມ຺ພປາລິ ຈ ຄິລານນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ກປ຺ປສຫສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໙໐໙. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ກຕເມສໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ…ເປ… ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ – ອິເມສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ມຫາຠິຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ກປ຺ປສຫສ຺ສໍ ອນຸສ຺ສຣາມີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອິທ຺ຘິວິຘສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໐. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠມິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫມິ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕມີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທິພ຺ພໂສຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໑. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາມິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເຈໂຕປຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໒. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາມິ…ເປ… ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາມີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຐານສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໓. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກມ຺ມສມາທານສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໔. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກມ຺ມສມາທານານໍ ຐານໂສ ເຫຕຸໂສ ວິປາກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໕. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິປ຺ປຏິປທໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນານາຘາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໖. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອເນກຘາຕຸນານາຘາຕຸໂລກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ນານາຘິມຸຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໗. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໘. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຌານາທິສຸຕ຺ຕໍ

໙໑໙. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ຌານວິໂມກ຺ຂສມາຘິສມາປຕ຺ຕີນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ວຸຏ຺ຐານໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ປຸພ຺ເພນິວາສສຸຕ຺ຕໍ

໙໒໐. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣາມີ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

໑໓. ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໙໒໑. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສາມິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ…ເປ… ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາມີ’’ຕິ. ເຕຣສມໍ.

໑໔. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໒໒. ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມີ’’ຕິ. ຈຸທ຺ທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຫາຠິຎ຺ຎໍ ອິທ຺ຘິ ທິພ຺ພໍ, ເຈໂຕປຣິຍໍ ຐານໍ ກມ຺ມໍ;

ສພ຺ພຕ຺ຖຘາຕຸຘິມຸຕ຺ຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຌານໍ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາຕິ.

ອນຸຣຸທ຺ຘສໍຍຸຕ຺ຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຌານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑-໑໒. ຌານາທິສຸຕ຺ຕທ຺ວາທສກໍ

໙໒໓-໙໓໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີ’ຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌານາ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄງ຺ຄາ ນທີ ປາຈີນນິນ຺ນາ ປາຈີນໂປຓາ ປາຈີນປພ຺ຠາຣາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາເນ ຠາເວນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາເນ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ຄງ຺ຄາເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຉ ປາຈີນໂຕ ນິນ຺ນາ, ຉ ນິນ຺ນາ ຈ ສມຸທ຺ທໂຕ;

ທ຺ເວເຕ ຉ ທ຺ວາທສ ໂຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ອປ຺ປມາທວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕຖາຄຕໍ ປທໍ ກູຏໍ, ມູລໍ ສາໂຣ ຈ ວສ຺ສິກໍ;

ຣາຊາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ, ວຕ຺ເຖນ ທສມໍ ປທນ຺ຕິ.

ພລກຣຓີຍວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ພລໍ ພີຊຎ຺ຈ ນາໂຄ ຈ, ຣຸກ຺ໂຂ ກຸມ຺ເຠນ ສູກິຍາ;

ອາກາເສນ ຈ ທ຺ເວ ເມຆາ, ນາວາ ອາຄນ຺ຕຸກາ ນທີຕິ.

ເອສນາວຄ຺ໂຄ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອສນາ ວິຘາ ອາສໂວ, ຠໂວ ຈ ທຸກ຺ຂຕາ ຕິສ຺ໂສ;

ຂິລໍ ມລຎ຺ຈ ນີໂຆ ຈ, ເວທນາ ຕຓ຺ຫາ ຕສິນາ ຈາຕິ.

໕. ໂອຆວຄ຺ໂຄ

໑-໑໐. ໂອຆາທິສຸຕ຺ຕໍ

໙໖໗-໙໗໖. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິກ຺ຂຍາຍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ. ທສມໍ. (ຍຖາ ມຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

ໂອຆວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂອໂຆ ໂຍໂຄ ອຸປາທານໍ, ຄນ຺ຖາ ອນຸສເຍນ ຈ;

ກາມຄຸຓາ ນີວຣຓາ, ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາຕິ.

ຌານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ອານາປານສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ເອກຘມ຺ມວຄ຺ໂຄ

໑. ເອກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໙໗໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ອານາປານສ຺ສຕິ [ອານາປານສຕິ (ສີ. ປີ.)]. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ [ສໂຕ (ພຫູສຸ) ຕຕິຍປາຣາຊິເກປິ] ປສ຺ສສຕິ. ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ທີຆໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ; ຣສ຺ສໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ຣສ຺ສໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ; ‘ສພ຺ພກາຍປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ສພ຺ພກາຍປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ອຠິປ຺ປໂມທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ອຠິປ຺ປໂມທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໙໗໘. ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອານາປານສ຺ສຕິສຫຄຕໍ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ, ອານາປານສ຺ສຕິສຫຄຕໍ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ…ເປ… ອານາປານສ຺ສຕິສຫຄຕໍ ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສຸທ຺ຘິກສຸຕ຺ຕໍ

໙໗໙. ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມຜລສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໐. ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິຍາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍຜລສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໑. ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ. ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫຕິ ມຫານິສໍສາ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິຍາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາຍ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ? ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ; ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ອຖ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ; ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ໂນ ເຈ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ອຖ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ… ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ… ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ… ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ… ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ – ເອວໍ ຠາວິຕາຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິຍາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາຍ ອິເມ ສຕ຺ຕ ຜລາ ສຕ຺ຕານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຣິຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠາເວຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິ’’ນ຺ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠາເວມິ ອານາປານສ຺ສຕິ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອຣິຏ຺ຐ, ຠາເວສິ ອານາປານສ຺ສຕິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຕີເຕສຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກາເມສຸ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ປຫີໂນ, ອນາຄເຕສຸ ເມ ກາເມສຸ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ວິຄໂຕ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘາ [ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ພຫິທ຺ຘາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຈ ເມ ຘມ຺ເມສຸ ປຏິຆສຎ຺ຎາ ສຸປ຺ປຏິວິນີຕາ. ໂສ [ໂສຫໍ (?)] ສໂຕວ ອສ຺ສສິສ຺ສາມິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສິສ຺ສາມິ. ເອວໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠາເວມິ ອານາປານສ຺ສຕິ’’ນ຺ຕິ.

‘‘‘ອຕ຺ເຖສາ, ອຣິຏ຺ຐ, ອານາປານສ຺ສຕິ, ເນສາ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ວທາມິ. ອປິ ຈ, ອຣິຏ຺ຐ, ຍຖາ ອານາປານສ຺ສຕິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຣິປຸຓ຺ຓາ ໂຫຕິ ຕໍ ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ອຣິຏ຺ຐ, ອານາປານສ຺ສຕິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຣິປຸຓ຺ຓາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ອຣິຏ຺ຐ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ. ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອຣິຏ຺ຐ, ອານາປານສ຺ສຕິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປຣິປຸຓ຺ຓາ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມຫາກປ຺ປິນສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກປ຺ປິນໍ ອວິທູເຣ ນິສິນ຺ນໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ຍທາປິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປສ຺ສາມ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ນິສິນ຺ນໍ ເອກໍ ວາ ຣໂຫ ນິສິນ຺ນໍ, ຕທາປິ ມຍໍ ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ນ ປສ຺ສາມ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ’’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິສ຺ສ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ເນວ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ຕສ຺ສ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມາຘິສ຺ສ ນິກາມລາຠີ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ. ກຕມສ຺ສ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາຘິສ຺ສ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ເນວ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ?

‘‘ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິຕຕ຺ຕາ ພຫຸລີກຕຕ຺ຕາ ເນວ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ. ກຖໍ ຠາວິເຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິມ຺ຫິ ກຖໍ ພຫຸລີກເຕ ເນວ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິເຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິມ຺ຫິ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕ ເນວ ກາຍສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ, ນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອິຎ຺ຊິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ ຜນ຺ທິຕຕ຺ຕໍ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປທີໂປປມສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໔. ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ. ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ. ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ.

‘‘ອຫມ຺ປິ ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພວ ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂພຘິສຕ຺ໂຕວ ສມາໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ພຫຸລໍ ວິຫຣໂຕ ເນວ ກາໂຍ ກິລມຕິ ນ ຈກ຺ຂູນິ; ອນຸປາທາຍ ຈ ເມ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ເນວ ເມ ກາໂຍ ກິລເມຍ຺ຍ ນ ຈກ຺ຂູນິ, ອນຸປາທາຍ ຈ ເມ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍາ’ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ເຍ ເມ ເຄຫສິຕາ ສຣສງ຺ກປ຺ປາ ເຕ ປຫີເຍຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູເລ ຈ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ອປ຺ປຏິກູລຎ຺ຈ ປຏິກູລຎ຺ຈ ຕທຸຠຍໍ ອຠິນິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຍ຺ຍໍ, ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຈປິ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ – ‘ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍເມວ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກາຕພ຺ໂພ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິເຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິມ຺ຫິ ເອວໍ ພຫຸລີກເຕ, ສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ສາ ‘ອນິຈ຺ຈາ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຊ຺ໂຌສິຕາ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຠິນນ຺ທິຕາ’ຕິ ປຊານາຕິ; ທຸກ຺ຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ‘ສາ ອນິຈ຺ຈາ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຊ຺ໂຌສິຕາ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຠິນນ຺ທິຕາ’ຕິ ປຊານາຕິ; ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ‘ສາ ອນິຈ຺ຈາ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຊ຺ໂຌສິຕາ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ອນຠິນນ຺ທິຕາ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ສຸຂໍ [ໂສ ສຸຂໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.) ມ. ນິ. ໓.໓໖໔ ອຏ຺ຐກຖາຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ; ທຸກ຺ຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ; ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ເຈ ເວທນໍ ເວທຍຕິ, ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ນໍ ເວທຍຕິ. ໂສ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ, ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາເຍຍ຺ຍ, ຕສ຺ເສວ ເຕລສ຺ສ ຈ ວຏ຺ຏິຍາ ຈ ປຣິຍາທານາ ອນາຫາໂຣ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ກາຍປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍມາໂນ ‘ຊີວິຕປຣິຍນ຺ຕິກໍ ເວທນໍ ເວທຍາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ‘ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ອິເຘວ ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເວສາລີສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໕. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອສຸຠກຖໍ ກເຖຕິ, ອສຸຠາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອສຸຠຠາວນາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸໍ. ນາມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນາສ຺ສຸຘ ໂກຈິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ຠຄວາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອສຸຠກຖໍ ກເຖຕິ, ອສຸຠາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອສຸຠຠາວນາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີ’’ຕິ ອເນກາກາຣໂວກາຣໍ ອສຸຠຠາວນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕ ອິມິນາ ກາເຍນ ອຏ຺ຏີຍມານາ [ອຏ຺ຏິຍມານາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຫຣາຍມານາ ຊິຄຸຈ຺ຉມານາ ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ. ທສປິ ຠິກ຺ຂູ ເອກາເຫນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣນ຺ຕິ, ວີສມ຺ປິ…ເປ… ຕິໍສມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູ ເອກາເຫນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອຑ຺ຒມາສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຕນຸຠູໂຕ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ‘ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອສຸຠກຖໍ ກເຖຕິ, ອສຸຠາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອສຸຠຠາວນາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີ’ຕິ ອເນກາກາຣໂວກາຣໍ ອສຸຠຠາວນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕ ອິມິນາ ກາເຍນ ອຏ຺ຏີຍມານາ ຫຣາຍມານາ ຊິຄຸຈ຺ຉມານາ ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ. ທສປິ ຠິກ຺ຂູ ເອກາເຫນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣນ຺ຕິ, ວີສມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູ… ຕິໍສມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູ ເອກາເຫນ ສຕ຺ຖໍ ອາຫຣນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຎ຺ຎໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຈິກ຺ຂຕຸ ຍຖາຍໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຎ຺ຎາຍ ສຓ຺ຐເຫຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ ເຕ ສພ຺ເພ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິປາເຕຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ ເຕ ສພ຺ເພ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ນິປຕິໂຕ [ສນ຺ນິປາຕິໂຕ (ສີ.)], ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ຍສ຺ສ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກາລໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ຈ ອເສຈນໂກ ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສ ອູຫຕໍ ຣໂຊຊລ຺ລໍ, ຕເມນໍ ມຫາອກາລເມໂຆ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ຈ ອເສຈນໂກ ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ. ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ຈ ອເສຈນໂກ ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ສນ຺ໂຕ ເຈວ ປຓີໂຕ ຈ ອເສຈນໂກ ຈ ສຸໂຂ ຈ ວິຫາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ຐານໂສ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ ວູປສເມຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ກິມິລສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກິມິລາຍໍ [ກິມ຺ພິລາຍໍ (ສີ. ປີ.)] ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ກິມິລໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ນຸ ໂຂ, ກິມິລ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ’’ຕິ?

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ກິມິໂລ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ກິມິລໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ນຸ ໂຂ, ກິມິລ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ’’ຕິ? ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກິມິໂລ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕສ຺ສ, ຠຄວາ, ກາໂລ; ເອຕສ຺ສ, ສຸຄຕ, ກາໂລ! ຍໍ ຠຄວາ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິໍ ຠາເສຍ຺ຍ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ອານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ’’.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ທີຆໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ; ຣສ຺ສໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ຣສ຺ສໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ; ‘ສພ຺ພກາຍປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ສພ຺ພກາຍປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ກາຍຎ຺ຎຕຣາຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕໍ ວທາມິ ຍທິທໍ – ອສ຺ສາສປສ຺ສາສໍ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເວທນາຎ຺ຎຕຣາຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕໍ ວທາມິ, ຍທິທໍ – ອສ຺ສາສປສ຺ສາສານໍ [ອສ຺ສາສປສ຺ສາສໍ (ປີ. ກ.) ມ. ນິ. ໓.໑໔໕] ສາຘຸກໍ ມນສິກາຣໍ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ອຠິປ຺ປໂມທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນາຫໍ, ອານນ຺ທ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິຠາວນໍ ວທາມິ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ…ເປ… ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ…ເປ… ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ໂສ ຍໍ ຕໍ ໂຫຕິ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສານໍ ປຫານໍ ຕໍ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ຈຕຸມຫາປເຖ [ຈາຕຸມ຺ມຫາປເຖ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ມຫາປໍສຸປຸຎ຺ໂຊ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສກຏໍ ວາ ຣໂຖ ວາ, ອຸປຫນເຕວ ຕໍ ປໍສຸປຸຎ຺ຊໍ; ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສກຏໍ ວາ ຣໂຖ ວາ, ອຸປຫນເຕວ ຕໍ ປໍສຸປຸຎ຺ຊໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣນ຺ໂຕປິ ອຸປຫນເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣນ຺ໂຕປິ ອຸປຫນເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ’’ຕິ. ທສມໍ.

ເອກຘມ຺ມວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເອກຘມ຺ໂມ ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ສຸທ຺ຘິກຎ຺ຈ ທຸເວ ຜລາ;

ອຣິຏ຺ໂຐ ກປ຺ປິໂນ ທີໂປ, ເວສາລີ ກິມິເລນ ຈາຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄເລ ວິຫຣຕິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ເຑ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸໍ. ນາມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນາສ຺ສຸຘ ໂກຈິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ເຕມາສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກຕເມນາວຸໂສ, ວິຫາເຣນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ວສ຺ສາວາສໍ ພຫຸລໍ ວິຫາສີ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິນາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ວສ຺ສາວາສໍ ພຫຸລໍ ວິຫາສີ’ຕິ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໂຕ ອສ຺ສສາມິ, ສໂຕ ປສ຺ສສາມິ. ທີຆໍ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ, ທີຆໍ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ; ຣສ຺ສໍ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ, ຣສ຺ສໍ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ; ‘ສພ຺ພກາຍປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ’’.

‘‘ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຣິຍວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ. ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຣິຍວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເສຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ ເຕສໍ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕາ ເຕສໍ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣາຍ ເຈວ ສໍວຕ຺ຕຕິ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎາຍ ຈ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຣິຍວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ. ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຣິຍວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ’ ອິຕິປິ, ‘ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ’ ອິຕິປີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກງ຺ເຂຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໘. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ໂລມສກໍຠິໂຍ [ໂລມສວງ຺ຄິໂສ (ສີ. ປີ.)] ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ໂລມສກໍຠິໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລມສກໍຠິຍໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລມສກໍຠິຍໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂສ ເອວ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເສໂຂ ວິຫາໂຣ ໂສ ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ໂຎວ [ອຎ຺ໂຎ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ເສໂຂ ວິຫາໂຣ ອຎ຺ໂຎ ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ’’ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ສ຺ເວວ ເສໂຂ ວິຫາໂຣ, ໂສ ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ. ອຎ຺ໂຎ ໂຂ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ເສໂຂ ວິຫາໂຣ, ອຎ຺ໂຎ ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ. ເຍ ເຕ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ຠິກ຺ຂູ ເສຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ ປຫາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ, ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ…ເປ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ…ເປ… ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ ປຫາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍປິ ເຕ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ຠິກ຺ຂູ ເສຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ [ອນຠາວກຕາ (ສີ. ປີ.)] ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ ປຫີນໍ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລໍ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕໍ ອນຠາວໍກຕໍ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມໍ; ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ ປຫີນໍ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ…ເປ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ…ເປ… ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ ປຫີນໍ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລໍ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕໍ ອນຠາວໍກຕໍ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມໍ.

‘‘ເຍ ເຕ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ. ຕທມິນາເປຕໍ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ – ອຎ຺ໂຎວ ເສໂຂ ວິຫາໂຣ, ອຎ຺ໂຎ ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ.

‘‘ເອກມິທໍ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ສມຍໍ ຠຄວາ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄເລ ວິຫຣຕິ ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລວນສຓ຺ເຑ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕມາສໍ ປຏິສລ຺ລີຍິຕຸໍ. ນາມ຺ຫິ ເກນຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນາ’ຕິ. ‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນາສ຺ສຸຘ ໂກຈິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອເກນ ປິຓ຺ຑປາຕນີຫາຣເກນ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ຕສ຺ສ ເຕມາສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ສເຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ກຕເມນາວຸໂສ, ວິຫາເຣນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ວສ຺ສາວາສໍ ພຫຸລໍ ວິຫາສີຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິນາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ວສ຺ສາວາສໍ ພຫຸລໍ ວິຫາສີຕິ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໂຕ ອສ຺ສສາມິ, ສໂຕ ປສ຺ສສາມິ. ທີຆໍ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີຕິ ປຊານາມິ, ທີຆໍ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີຕິ ປຊານາມິ…ເປ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີຕິ ປຊານາມິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ປຊານາມິ’’.

‘‘ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຣິຍວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ ອິຕິປິ. ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຣິຍວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ ອິຕິປິ.

‘‘ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເສຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂວິຫາຣາຍ ເຈວ ສໍວຕ຺ຕຕິ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎາຍ ຈ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຣິຍວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ ອິຕິປິ. ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຣິຍວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາໂຣ ອິຕິປິ, ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ ອິຕິປີ’’ຕິ. ‘‘ອິມິນາ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ ມຫານາມ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ, ຍຖາ – ອຎ຺ໂຎວ ເສໂຂ ວິຫາໂຣ, ອຎ຺ໂຎ ຕຖາຄຕວິຫາໂຣ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໙໘໙. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອກຘມ຺ໂມ [ເອໂກ ຘມ຺ໂມ (ສີ.)] ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ?

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອກຘມ຺ໂມ [ເອໂກ ຘມ຺ໂມ (ສີ.)] ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ, ອານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ. ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ທີຆໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ’’. ‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ທີຆໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ; ຣສ຺ສໍ ວາ…ເປ… ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ກາຍຎ຺ຎຕຣາຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕໍ ວທາມິ, ຍທິທໍ – ອສ຺ສາສປສ຺ສາສໍ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ’’.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ …ເປ… ສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເວທນາຎ຺ຎຕຣາຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕໍ ວທາມິ, ຍທິທໍ – ອສ຺ສາສປສ຺ສາສານໍ ສາຘຸກໍ ມນສິກາຣໍ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ອຠິປ຺ປໂມທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນາຫໍ, ອານນ຺ທ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິຠາວນໍ ວທາມິ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ…ເປ… ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ…ເປ… ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ໂສ ຍໍ ຕໍ ໂຫຕິ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສານໍ ປຫານໍ ຕໍ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈານນ຺ທ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ – ອຸປຏ຺ຐິຕາສ຺ສ [ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ (ປີ. ກ.)] ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ [ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອານນ຺ທ ຠິກ຺ຂຸໂນ (ປີ. ກ.), ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ (ມ. ນິ. ໓.໑໔໙)] ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ – ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ໂສ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ – ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນໂຕ ປວິຈຣໂຕ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊໂຕ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນໂຕ ປວິຈຣໂຕ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊໂຕ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ – ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ ນິຣາມິສາ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ ນິຣາມິສາ – ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ – ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ – ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ໂສ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ – ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ – ອຸປຏ຺ຐິຕາສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ – ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. (ຍຖາ ປຐມໍ ສຕິປຏ຺ຐານໍ, ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

‘‘ໂສ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ – ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ, ອານນ຺ທ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ …ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໐. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ‘‘ອຕ຺ຖານນ຺ທ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈານນ຺ທ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ, ອານນ຺ທ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ, ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ…ເປ… ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໑. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ…ເປ… ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍຠິກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໒. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ທ຺ເວ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ, ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ’’.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ທີຆໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ, ຣສ຺ສໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ…ເປ… ສພ຺ພກາຍປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ກາຍຎ຺ຎຕຣາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕໍ ວທາມິ, ຍທິທໍ – ອສ຺ສາສປສ຺ສາສໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເວທນາຎ຺ຎຕຣາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕໍ ວທາມິ, ຍທິທໍ – ອສ຺ສາສປສ຺ສາສານໍ ສາຘຸກໍ ມນສິກາຣໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາສຸ ເວທນານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕປ຺ປຏິສໍເວທີ…ເປ… ອຠິປ຺ປໂມທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ‘ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ; ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິຠາວນໍ ວທາມິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ…ເປ… ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ…ເປ… ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ – ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ໂສ ຍໍ ຕໍ ໂຫຕິ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສານໍ ປຫານໍ ຕໍ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ, ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ.

‘‘ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ – ອຸປຏ຺ຐິຕາສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ – ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ໂສ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາ ສໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນຕິ ປວິຈຣຕິ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊຕິ – ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນໂຕ ປວິຈຣໂຕ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊໂຕ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎາຍ ປວິຈິນໂຕ ປວິຈຣໂຕ ປຣິວີມໍສມາປຊ຺ຊໂຕ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ – ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ ນິຣາມິສາ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ປີຕິ ນິຣາມິສາ – ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ – ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ – ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ໂສ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ – ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ – ອຸປຏ຺ຐິຕາສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ໂຫຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ – ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ – ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ….

ໂສ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ – ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠາເວຕິ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ກຖໍ ຠາວິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ກຖໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ; ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ ວິເວກນິສ຺ສິຕໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ ນິໂຣຘນິສ຺ສິຕໍ ໂວສ຺ສຄ຺ຄປຣິຓາມິໍ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ເອວໍ ພຫຸລີກຕາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໓. ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໔. …ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໕. …ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…. ນວມໍ.

໑໐. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໖. ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຖໍ ຠາວິໂຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ກຖໍ ພຫຸລີກໂຕ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ… ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ… ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ… ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ…ເປ. … ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານາປານສ຺ສຕິສມາຘິ ເອວໍ ພຫຸລີກໂຕ ສໍໂຍຊນປ຺ປຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອນຸສຍສມຸຄ຺ຆາຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອທ຺ຘານປຣິຎ຺ຎາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ…ເປ… ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີຕິ. ທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອິຈ຺ຉານງ຺ຄລໍ ກງ຺ເຂຍ຺ຍໍ, ອານນ຺ທາ ອປເຣ ທຸເວ;

ຠິກ຺ຂູ ສໍໂຍຊນານຸສຍາ, ອທ຺ຘານໍ ອາສວກ຺ຂຍນ຺ຕິ.

ອານາປານສໍຍຸຕ຺ຕໍ ທສມໍ.

໑໑. ໂສຕາປຕ຺ຕິສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ເວຬຸທ຺ວາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ…ເປ… ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ [ຈກ຺ກວຕ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຈຕຸນ຺ນໍ ທີປານໍ ອິສ຺ສຣິຍາຘິປຈ຺ຈໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ເທວານໍ ຕາວຕິໍສານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ, ໂສ ຕຕ຺ຖ ນນ຺ທເນ ວເນ ອຈ຺ຉຣາສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ທິພ຺ເພຫິ ຈ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິໂຕ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ປຣິຈາເຣຕິ, ໂສ ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ອສມນ຺ນາຄໂຕ, ອຖ ໂຂ ໂສ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕວ [ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ນິຣຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ. ກິຎ຺ຈາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປິຓ຺ຑິຍາໂລເປນ ຍາເປຕິ, ນນ຺ຕການິ ຈ ຘາເຣຕິ, ໂສ ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອຖ ໂຂ ໂສ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ [ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ’’.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’ຕິ. ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຎາຍປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຍທິທໍ – ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸຣິສຍຸຄານິ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລາ, ເອສ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’ຕິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ ອຈ຺ຉິທ຺ເທຫິ ອສພເລຫິ ອກມ຺ມາເສຫິ ຠຸຊິສ຺ເສຫິ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ເຖຫິ ອປຣາມຏ຺ເຐຫິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ໂຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ທີປານໍ ປຏິລາໂຠ, ໂຍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາໂຠ ຈຕຸນ຺ນໍ ທີປານໍ ປຏິລາໂຠ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠສ຺ສ ກລໍ ນາຄ຺ຆຕິ ໂສຬສິ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍຄຘສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໘. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ [ວຕ຺ວາ (ສີ. ປີ.) ເອວມີທິເສສຸ ຐາເນສຸ] ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ເຍສໍ ສທ຺ຘາ ຈ ສີລຎ຺ຈ, ປສາໂທ ຘມ຺ມທສ຺ສນໍ;

ເຕ ເວ ກາເລນ ປຈ຺ເຈນ຺ຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍຄຘໍ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ທີຆາວຸອຸປາສກສຸຕ຺ຕໍ

໙໙໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທີຆາວຸ ອຸປາສໂກ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ທີຆາວຸ ອຸປາສໂກ ປິຕຣໍ ໂຊຕິກໍ ຄຫປຕິໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ – ‘ທີຆາວຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເຍນ ທີຆາວຸສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຕາຕາ’’ຕິ ໂຂ ໂຊຕິໂກ ຄຫປຕິ ທີຆາວຸສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂຊຕິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທີຆາວຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເຍນ ທີຆາວຸສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ທີຆາວຸສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ທີຆາວຸໍ ອຸປາສກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ທີຆາວຸ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ? ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ; ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ, ທີຆາວຸ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠວິສ຺ສາມິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠວິສ຺ສາມິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ’. ເອວຎ຺ຫິ ເຕ, ທີຆາວຸ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍານິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ເທສິຕານິ, ສໍວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ເຕ ຘມ຺ມາ ມຍິ, ອຫຎ຺ຈ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສນ຺ທິສ຺ສາມິ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫີ’’ຕິ. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ທີຆາວຸ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຉ ວິຊ຺ຊາຠາຄິເຍ ຘມ຺ເມ ອຸຕ຺ຕຣິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ. ອິຘ ຕ຺ວໍ, ທີຆາວຸ, ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາຫິ, ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎີ, ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ປຫານສຎ຺ຎີ ວິຣາຄສຎ຺ຎີ ນິໂຣຘສຎ຺ຎີຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ເຕ, ທີຆາວຸ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຍເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຉ ວິຊ຺ຊາຠາຄິຍາ ຘມ຺ມາ ເທສິຕາ, ສໍວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ເຕ ຘມ຺ມາ ມຍິ, ອຫຎ຺ຈ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສນ຺ທິສ຺ສາມິ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣາມິ, ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎີ, ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ປຫານສຎ຺ຎີ ວິຣາຄສຎ຺ຎີ ນິໂຣຘສຎ຺ຎີ. ອປິ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ມາ ເຫວາຍໍ ໂຊຕິໂກ ຄຫປຕິ ມມຈ຺ຈເຍນ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊີ’’’ຕິ [ອາປຊ຺ຊຕິ (ກ.)]. ‘‘ມາ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເອວໍ ມນສາກາສິ. ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ຍເທວ ເຕ ຠຄວາ ອາຫ, ຕເທວ ຕ຺ວໍ ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ທີຆາວຸໍ ອຸປາສກໍ ອິມິນາ ໂອວາເທນ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ທີຆາວຸ ອຸປາສໂກ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາລມກາສິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂຍ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ທີຆາວຸ ນາມ ອຸປາສໂກ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ໂອວາເທນ ໂອວທິໂຕ ໂສ ກາລງ຺ກໂຕ. ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’ຕິ? ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ອຸປາສໂກ, ປຈ຺ຈປາທິ [ອໂຫສິ ສຈ຺ຈວາທີ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ຘມ຺ມສ຺ສານຸຘມ຺ມໍ, ນ ຈ ມໍ ຘມ຺ມາຘິກຣຓໍ [ນ ຈ ຘມ຺ມາຘິກຣຓໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ວິເຫເສສິ [ວິເຫເຐສິ (ອິຕິປິ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ)]. ທີຆາວຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສໂກ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໐. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິນໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຘມ຺ມານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ເອວມຍໍ ປຊາ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ເອວມຍໍ ປຊາ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ອິຘາວຸໂສ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ເອວມຍໍ ປຊາ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໑. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄ’ນ຺ຕິ ຫິທໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄໍ’’.

‘‘‘ໂສໂຕ, ໂສໂຕ’ຕິ ຫິທໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕໂມ ນຸ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ໂສໂຕ’’ຕິ? ‘‘ອຍເມວ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ໂສໂຕ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ອຍເມວ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ໂສໂຕ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ’’.

‘‘‘ໂສຕາປນ຺ໂນ, ໂສຕາປນ຺ໂນ’ຕິ ຫິທໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕໂມ ນຸ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນ’’ຕິ? ‘‘ໂຍ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອິມິນາ ອຣິເຍນ ອຏ຺ຐງ຺ຄິເກນ ມຄ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ໂສຕາປນ຺ໂນ, ສ຺ວາຍໍ ອາຍສ຺ມາ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ໂຍ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິມິນາ ອຣິເຍນ ອຏ຺ຐງ຺ຄິເກນ ມຄ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ໂສຕາປນ຺ໂນ, ສ຺ວາຍໍ ອາຍສ຺ມາ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຖປຕິສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ ສາຘຸເກ ປຏິວສນ຺ຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ – ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ ມຄ຺ເຄ ປຸຣິສໍ ຐເປສຸໍ – ‘‘ຍທາ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ປສ຺ເສຍ຺ຍາສິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ອຖ ອມ຺ຫາກໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ທ຺ວີຫຕີຫໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອທ຺ທສ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາເຓ ຖປຕໂຍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ຍສ຺ສ ທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎຖາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ອິສິທຕ຺ຕປຸຣາຓາ ຖປຕໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ຍທາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ສາວຕ຺ຖິຍາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ສາວຕ຺ຖິຍາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ໂກສເລຫິ ມລ຺ເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ໂກສເລຫິ ມລ຺ເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ມລ຺ເລຫິ ວຊ຺ຊີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ມລ຺ເລຫິ ວຊ຺ຊີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ວຊ຺ຊີຫິ ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ວຊ຺ຊີຫິ ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ກາສີຫິ ມາຄເຘ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ກາສີຫິ ມາຄເຘ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ອນປ຺ປກາ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ອນປ຺ປກໍ ໂທມນສ຺ສໍ – ‘ທູເຣ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ມາຄເຘຫິ ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ມາຄເຘຫິ ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ກາສີຫິ ວຊ຺ຊີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ກາສີຫິ ວຊ຺ຊີສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ວຊ຺ຊີຫິ ມລ຺ເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ວຊ຺ຊີຫິ ມລ຺ເລສຸ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ມລ຺ເລຫິ ໂກສເລ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ມລ຺ເລຫິ ໂກສເລ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ໂກສເລຫິ ສາວຕ຺ຖິໍ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ໂຫຕິ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ຍທາ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸຓາມ – ‘ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ’ຕິ, ໂຫຕິ ອນປ຺ປກາ ໂນ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ໂຫຕິ ອນປ຺ປກໍ ໂສມນສ຺ສໍ – ‘ອາສນ຺ເນ ໂນ ຠຄວາ’’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຖປຕໂຍ, ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣຊາປໂຖ, ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ໂວ, ຖປຕໂຍ, ອປ຺ປມາທາຍາ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕມ຺ຫາ ສມ຺ພາຘາ ອຎ຺ໂຎ ສມ຺ພາໂຘ ສມ຺ພາຘຕໂຣ ເຈວ ສມ຺ພາຘສງ຺ຂາຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ. ‘‘ກຕໂມ ປນ ໂວ, ຖປຕໂຍ, ເອຕມ຺ຫາ ສມ຺ພາຘາ ອຎ຺ໂຎ ສມ຺ພາໂຘ ສມ຺ພາຘຕໂຣ ເຈວ ສມ຺ພາຘສງ຺ຂາຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຍທາ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸຍ຺ຍານຠູມິໍ ນິຍ຺ຍາຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ເຍ ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ນາຄາ ໂອປວຍ຺ຫາ ເຕ ກປ຺ເປຕ຺ວາ, ຍາ ຕາ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ປຊາປຕິໂຍ ປິຍາ ມນາປາ ຕາ ເອກໍ ປຸຣໂຕ ເອກໍ ປຈ຺ຉໂຕ ນິສີທາເປມ. ຕາສໍ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄິນີນໍ ເອວຣູໂປ ຄນ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ຄນ຺ຘກຣຓ຺ຑກສ຺ສ ຕາວເທວ ວິວຣິຍມານສ຺ສ, ຍຖາ ຕໍ ຣາຊກຎ຺ຎານໍ ຄນ຺ເຘນ ວິຠູສິຕານໍ. ຕາສໍ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄິນີນໍ ເອວຣູໂປ ກາຍສມ຺ຜສ຺ໂສ ໂຫຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ຕູລປິຈຸໂນ ວາ ກປ຺ປາສປິຈຸໂນ ວາ, ຍຖາ ຕໍ ຣາຊກຎ຺ຎານໍ ສຸເຂຘິຕານໍ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສມເຍ ນາໂຄປິ ຣກ຺ຂິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ, ຕາປິ ຠຄິນິໂຍ ຣກ຺ຂິຕພ຺ພາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕາປິ ຣກ຺ຂິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. ນ ໂຂ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິຊານາມ ຕາສຸ ຠຄິນີສຸ ປາປກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕາ. ອຍໍ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕມ຺ຫາ ສມ຺ພາຘາ ອຎ຺ໂຎ ສມ຺ພາໂຘ ສມ຺ພາຘຕໂຣ ເຈວ ສມ຺ພາຘສງ຺ຂາຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຖປຕໂຍ, ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣຊາປໂຖ, ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ໂວ, ຖປຕໂຍ, ອປ຺ປມາທາຍ. ຈຕູຫິ ໂຂ, ຖປຕໂຍ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຖປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຊ຺ຌາຄາຣໍ ວສຕິ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ປຍຕປາຓິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕ ຍາຈໂຍໂຄ ທານສໍວິຠາຄຣໂຕ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຖປຕໂຍ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ຕຸມ຺ເຫ ໂຂ, ຖປຕໂຍ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ກຸເລ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕໍ ສີລວນ຺ເຕຫິ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ເມຫິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຖປຕໂຍ, ກຕິວິຘາ ເຕ ໂກສເລສຸ ມນຸສ຺ສາ ເຍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສມສມາ, ຍທິທໍ – ທານສໍວິຠາເຄ’’ຕິ? ‘‘ລາຠາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ສຸລທ຺ຘໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ! ເຍສໍ ໂນ ຠຄວາ ເອວໍ ປຊານາຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໓. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ເວຬຸທ຺ວາຣໍ ນາມ ໂກສລານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາໂມ ຕທວສຣິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເຕ ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ, ໂຠ, ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ເວຬຸທ຺ວາຣໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ [ຠຄວາຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ’. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ; ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ສາເວຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຍໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເອວໍກາມາ ເອວໍຉນ຺ທາ ເອວໍອຘິປ຺ປາຍາ – ປຸຕ຺ຕສມ຺ພາຘສຍນໍ ອຊ຺ຌາວເສຍ຺ຍາມ, ກາສິກຈນ຺ທນໍ ປຈ຺ຈນຸຠເວຍ຺ຍາມ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາມ, ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ສາທິເຍຍ຺ຍາມ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ເຊຍ຺ຍາມ. ເຕສໍ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອມ຺ຫາກໍ ເອວໍກາມານໍ ເອວໍຉນ຺ທານໍ ເອວໍອຘິປ຺ປາຍານໍ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ ຍຖາ ມຍໍ ປຸຕ຺ຕສມ຺ພາຘສຍນໍ ອຊ຺ຌາວເສຍ຺ຍາມ…ເປ… ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ເຊຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

‘‘ອຕ຺ຕູປນາຍິກໍ ໂວ, ຄຫປຕໂຍ, ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຄຫປຕໂຍ, ອຕ຺ຕຸປນາຍິໂກ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ? ອິຘ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂສ຺ມິ ຊີວິຕຸກາໂມ ອມຣິຕຸກາໂມ ສຸຂກາໂມ ທຸກ຺ຂປ຺ປຏິກູໂລ. ໂຍ ໂຂ ມໍ ຊີວິຕຸກາມໍ ອມຣິຕຸກາມໍ ສຸຂກາມໍ ທຸກ຺ຂປ຺ປຏິກູລໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ, ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣໍ ຊີວິຕຸກາມໍ ອມຣິຕຸກາມໍ ສຸຂກາມໍ ທຸກ຺ຂປ຺ປຏິກູລໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ປຣສ຺ສ ເປໂສ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ກຖາຫໍ ປຣໍ ເຕນ ສໍໂຍເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ! ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ເອວມສ຺ສາຍໍ ກາຍສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ໂຍ ໂຂ ເມ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທິເຍຍ຺ຍ, ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣສ຺ສ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທິເຍຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ປຣສ຺ສ ເປໂສ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ກຖາຫໍ ປຣໍ ເຕນ ສໍໂຍເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ! ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ເອວມສ຺ສາຍໍ ກາຍສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ໂຍ ໂຂ ເມ ທາເຣສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣສ຺ສ ທາເຣສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ປຣສ຺ສ ເປໂສ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ກຖາຫໍ ປຣໍ ເຕນ ສໍໂຍເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ! ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ເອວມສ຺ສາຍໍ ກາຍສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ໂຍ ໂຂ ເມ ມຸສາວາເທນ ອຕ຺ຖໍ ຠຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣສ຺ສ ມຸສາວາເທນ ອຕ຺ຖໍ ຠຎ຺ເຊຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ປຣສ຺ສ ເປໂສ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ກຖາຫໍ ປຣໍ ເຕນ ສໍໂຍເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ! ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ເອວມສ຺ສາຍໍ ວຈີສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ໂຍ ໂຂ ມໍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ມິຕ຺ເຕ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ [ມິຕ຺ເຕຫິ ເຠເທຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)], ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣໍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ມິຕ຺ເຕ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ…ເປ… ເອວມສ຺ສາຍໍ ວຈີສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ໂຍ ໂຂ ມໍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍ, ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣໍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອວມສ຺ສາຍໍ ວຈີສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ໂຍ ໂຂ ມໍ ສມ຺ຜຠາເສນ ສມ຺ຜປ຺ປລາປຠາເສນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍ, ນ ເມຕໍ ອສ຺ສ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ປຣໍ ສມ຺ຜຠາເສນ ສມ຺ຜປ຺ປລາປຠາເສນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍໍ, ປຣສ຺ສປິ ຕໍ ອສ຺ສ ອປ຺ປິຍໍ ອມນາປໍ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ປຣສ຺ສ ເປໂສ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ. ໂຍ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປ຺ປິໂຍ ອມນາໂປ, ກຖາຫໍ ປຣໍ ເຕນ ສໍໂຍເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ! ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ເອວມສ຺ສາຍໍ ວຈີສມາຈາໂຣ ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ.

‘‘ໂສ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ; ຘມ຺ເມ …ເປ… ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອິເມຫິ ສຕ຺ຕຫິ ສທ຺ຘມ຺ເມຫິ [ຘມ຺ເມຫິ (ສີ.)] ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ອາກງ຺ຂິເຍຫິ ຐາເນຫິ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ [ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໂກ (ກ.)] ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ເອເຕ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສເກ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປເຕ [ປາຓຸເປຕໍ (ກ.)] ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມຄິຎ຺ຊກາວສຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໔. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຎາຕິເກ ວິຫຣຕິ ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສາຬ຺ໂຫ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ; ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ? ນນ຺ທາ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີ ກາລງ຺ກຕາ; ຕສ຺ສາ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ? ສຸທຕ຺ໂຕ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ; ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ? ສຸຊາຕາ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສິກາ ກາລງ຺ກຕາ; ຕສ຺ສາ ກາ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’ຕິ?

‘‘ສາຬ຺ໂຫ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ນນ຺ທາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸນີ ກາລງ຺ກຕາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິກາ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິນີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມາ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ສຸທຕ຺ໂຕ, ອານນ຺ທ, ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມີ; ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ສຸຊາຕາ, ອານນ຺ທ, ອຸປາສິກາ ກາລງ຺ກຕາ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ.

‘‘ອນຈ຺ຉຣິຍໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອານນ຺ທ, ຍໍ ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ; ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ເຈ ມໍ ກາລງ຺ກເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສຖ. ວິເຫສາ ເປສາ, ອານນ຺ທ, ອສ຺ສ ຕຖາຄຕສ຺ສ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາສໍ ນາມ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ ໂສ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາໂສ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’?

‘‘ອິຘ, ອານນ຺ທ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາໂສ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

(ຕີຓິປິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານິ ເອກນິທານານິ).

໙. ທຸຕິຍຄິຎ຺ຊກາວສຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໕. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອໂສໂກ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ; ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ? ອໂສກາ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີ ກາລງ຺ກຕາ…ເປ… ອໂສໂກ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ…ເປ… ອໂສກາ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສິກາ ກາລງ຺ກຕາ; ຕສ຺ສາ ກາ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’ຕິ?

‘‘ອໂສໂກ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ…ເປ… (ປຸຣິມເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ເອກນິທານໍ).

‘‘ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາໂສ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຕິຍຄິຎ຺ຊກາວສຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໖. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກກ຺ກໂຏ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ; ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ? ກຬິໂຠ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ…ເປ… ນິກໂຕ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ…ເປ… ກຏິສ຺ສໂຫ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ…ເປ… ຕຸຏ຺ໂຐ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ…ເປ… ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ…ເປ… ຠທ຺ໂທ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ…ເປ… ສຸຠທ຺ໂທ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ຎາຕິເກ ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ; ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’ຕິ?

‘‘ກກ຺ກໂຏ, ອານນ຺ທ, ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ກຬິໂຠ, ອານນ຺ທ …ເປ… ນິກໂຕ, ອານນ຺ທ…ເປ… ກຏິສ຺ສໂຫ, ອານນ຺ທ …ເປ… ຕຸຏ຺ໂຐ, ອານນ຺ທ…ເປ… ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ອານນ຺ທ…ເປ… ຠທ຺ໂທ, ອານນ຺ທ…ເປ… ສຸຠທ຺ໂທ, ອານນ຺ທ, ອຸປາສໂກ ກາລງ຺ກໂຕ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. (ສພ຺ເພ ເອກຄຕິກາ ກາຕພ຺ພາ).

‘‘ປໂຣປຎ຺ຎາສ, ອານນ຺ທ, ຎາຕິເກ ອຸປາສກາ ກາລງ຺ກຕາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິກາ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິໂນ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມາ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ສາຘິກນວຸຕິ, ອານນ຺ທ, ຎາຕິເກ ອຸປາສກາ ກາລງ຺ກຕາ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມິໂນ; ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ຉາຕິເຣການິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປຎ຺ຈສຕານິ ຎາຕິເກ ອຸປາສກາ ກາລງ຺ກຕາ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ.

‘‘ອນຈ຺ຉຣິຍໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ອານນ຺ທ, ຍໍ ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ; ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ເຈ ມໍ ກາລງ຺ກເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສຖ. ວິເຫສາ ເປສາ, ອານນ຺ທ, ອສ຺ສ ຕຖາຄຕສ຺ສ. ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາສໍ ນາມ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’.

‘‘ກຕໂມ ຈ ໂສ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາໂສ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’.

‘‘ອິຘານນ຺ທ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມາທາໂສ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ; ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ທສມໍ.

ເວຬຸທ຺ວາຣວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຣາຊາ ໂອຄຘທີຆາວຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕາປເຣ ທຸເວ;

ຖປຕີ ເວຬຸທ຺ວາເຣຍ຺ຍາ, ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ ຕໂຍຕິ.

໒. ຣາຊກາຣາມວຄ຺ໂຄ

໑. ສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ຣາຊກາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ [ສຫສ຺ໂສ ຠິກ຺ຂຸນິສໍໂຆ (ສີ.)] ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ …ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໘. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍຄາມິນິໍ ນາມ ປຏິປທໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ເຕ ສາວກໍ ເອວໍ ສມາທເປນ຺ຕິ – ‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ປາຈີນມຸໂຂ ຍາຫິ. ໂສ ຕ຺ວໍ ມາ ໂສພ຺ຠໍ ປຣິວຊ຺ເຊຫິ, ມາ ປປາຕໍ, ມາ ຂາຓຸໍ, ມາ ກຓ຺ຑກຐານໍ [ກຓ຺ຑກໍ ຐານໍ (ປີ. ກ.)], ມາ ຈນ຺ທນິຍໍ, ມາ ໂອຬິຄລ຺ລໍ. ຍຕ຺ຖ [ຍຕ຺ເຖວ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ຍານິ ວາ (ສີ.)] ປປເຕຍ຺ຍາສິ ຕຕ຺ເຖວ ມຣຓໍ ອາຄເມຍ຺ຍາສິ. ເອວໍ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊິສ຺ສສີ’’’ຕິ.

‘‘ຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ພາລຄມນເມຕໍ [ພາລານໍ ຄມນເມຕໍ (ສີ.)] ມູຬ຺ຫຄມນເມຕໍ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອຫຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ອຸທຍຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປຎ຺ຎເປມິ; ຍາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ; ຍາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ…ເປ… ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ; ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍຄາມິນີ ປຏິປທາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ…ເປ… ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐໙. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມານໍ ປຫານາ, ກຕິນໍ ຘມ຺ມານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ, ເອວມຍໍ ປຊາ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ? ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ປຫານາ, ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ, ເອວມຍໍ ປຊາ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພຸທ຺ເຘ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ພຸທ຺ເຘ ອປ຺ປສາໂທ ນ ໂຫຕິ. ຍຖາຣູເປນ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປສາໂທ ນ ໂຫຕິ. ຍຖາຣູເປນ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ ໂຫຕິ – ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ວິຎ຺ຎູຫີຕິ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ສງ຺ເຆ ອປ຺ປສາໂທ ນ ໂຫຕິ. ຍຖາຣູເປນ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ ໂຫຕິ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸສ຺ສີລ຺ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປສ຺ສ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ນ ໂຫຕິ. ຍຖາຣູເປຫິ ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູປານິ ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ ໂຫນ຺ຕິ ອຂຓ຺ຑານິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິການິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ເອວມຍໍ ປຊາ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໐. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ສພ຺ພທຸຄ຺ຄຕິຠຍໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ສພ຺ພທຸຄ຺ຄຕິຠຍໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໑. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ສພ຺ພທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕຠຍໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ສພ຺ພທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕຠຍໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໒. ‘‘ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ – ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ – ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕສຸ ສີເລສຸ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ ອຂຓ຺ເຑສຸ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ – ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ – ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໓. ‘‘ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ – ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ – ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’’ຕິ.

‘‘ສິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາຠູຕານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ – ປຖວີຘາຕຸຍາ, ອາໂປຘາຕຸຍາ, ເຕໂຊຘາຕຸຍາ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ – ນ ຕ຺ເວວ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ສິຍາ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຣິທໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ – ໂສ ວຕ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ວາ ອຸປປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ‘‘ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕສຸ ສີເລສຸ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ ອຂຓ຺ເຑສຸ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ. ສິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາຠູຕານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ – ປຖວີຘາຕຸຍາ, ອາໂປຘາຕຸຍາ, ເຕໂຊຘາຕຸຍາ, ວາໂຍຘາຕຸຍາ – ນ ຕ຺ເວວ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ສິຍາ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຣິທໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ – ໂສ ວຕ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ນິຣຍໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ວາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ວາ ອຸປປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ – ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ – ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄສຸ ສມາທເປຕພ຺ພາ, ນິເວເສຕພ຺ພາ, ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມເທວຈາຣິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ເທເວສຸ ຕາວຕິໍເສສຸ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຕາວຕິໍສກາຍິກາ ເທວຕາໂຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕາ ເທວຕາໂຍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສາຘຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍເທວຈາຣິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ເທເວສຸ ຕາວຕິໍເສສຸ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຕາວຕິໍສກາຍິກາ ເທວຕາໂຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕາ ເທວຕາໂຍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ. ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ. ສາຘຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຕິຍເທວຈາຣິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ເທເວສຸ ຕາວຕິໍເສສຸ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຕາວຕິໍສກາຍິກາ ເທວຕາໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕາ ເທວຕາໂຍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ. ສາຘຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ໂຂ, ມາຣິສ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ມາຣິສ, ເອວມຍໍ ປຊາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ. ສາຘຸ ໂຂ, ມາຣິສ, ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນໍ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ໂຂ, ມາຣິສ, ເອວມຍໍ ປຊາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຣາຊກາຣາມວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຫສ຺ສພ຺ຣາຫ຺ມຓານນ຺ທ, ທຸຄ຺ຄຕິ ອປເຣ ທຸເວ;

ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈາ ທຸເວ ວຸຕ຺ຕາ, ຕໂຍ ຈ ເທວຈາຣິກາຕິ.

໓. ສຣຓານິວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມມຫານາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໗. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກປິລວຕ຺ຖຸ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຜີຕຎ຺ຈ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສໍ ສມ຺ພາຘພ຺ຍູຫໍ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວາ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ມໂນຠາວນີເຍ ວາ ຠິກ຺ຂູ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ປວິສນ຺ໂຕ; ຠນ຺ເຕນປິ [ວິພ຺ຠນ຺ເຕນປິ (ສີ.), ຠມນ຺ເຕນປິ (ກ.)] ຫຕ຺ຖິນາ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕນປິ ອສ຺ເສນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕນປິ ຣເຖນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕນປິ ສກເຏນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕນປິ ປຸຣິເສນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມຸສ຺ສເຕວ [ມຸສເຕວ (?)] ຠຄວນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ, ມຸສ຺ສຕິ [ມຸສຕິ (?)] ຘມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ, ມຸສ຺ສຕິ ສງ຺ຆໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອິມມ຺ຫິ ຈາຫໍ ສມເຍ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ກາ ມຍ຺ຫໍ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’’ຕິ?

‘‘ມາ ຠາຍິ, ມຫານາມ, ມາ ຠາຍິ, ມຫານາມ! ອປາປກໍ ເຕ ມຣຓໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອປາປິກາ ກາລໍກິຣິຍາ [ກາລກິຣິຍາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ມຫານາມ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘາປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສີລປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຕປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຈາຄປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ສ ໂຍ ຫິ ຂ຺ວາຍໍ ກາໂຍ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ [ຈາຕຸມ຺ມຫາຠູຕິໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈໂຍ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ໂມ. ຕໍ ອິເຘວ ກາກາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ຄິຊ຺ຌາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ກຸລລາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ສຸນຂາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ສິງ຺ຄາລາ [ສິຄາລາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ວາ ຂາທນ຺ຕິ ວິວິຘາ ວາ ປາຓກຊາຕາ ຂາທນ຺ຕິ; ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘາປຣິຠາວິຕໍ…ເປ… ປຎ຺ຎາປຣິຠາວິຕໍ ຕໍ ອຸທ຺ຘຄາມິ ໂຫຕິ ວິເສສຄາມິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫານາມ, ປຸຣິໂສ ສປ຺ປິກຸມ຺ຠໍ ວາ ເຕລກຸມ຺ຠໍ ວາ ຄມ຺ຠີຣໍ ອຸທກຣຫທໍ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ຍາ ອສ຺ສ ສກ຺ຂຣາ ວາ ກຐລາ [ກຖລາ (ປີ. ກ.)] ວາ ສາ ອໂຘຄາມີ ອສ຺ສ, ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ຕຕ຺ຣ ສປ຺ປິ ວາ ເຕລໍ ວາ ຕໍ ອຸທ຺ຘຄາມິ ອສ຺ສ ວິເສສຄາມິ. ເອວເມວ ໂຂ, ມຫານາມ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘາປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ປຎ຺ຎາປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຕສ຺ສ ໂຍ ຫິ ຂ຺ວາຍໍ ກາໂຍ ຣູປີ ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠໂວ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈໂຍ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ໂມ ຕໍ ອິເຘວ ກາກາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ຄິຊ຺ຌາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ກຸລລາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ສຸນຂາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ສິງ຺ຄາລາ ວາ ຂາທນ຺ຕິ ວິວິຘາ ວາ ປາຓກຊາຕາ ຂາທນ຺ຕິ; ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘາປຣິຠາວິຕໍ…ເປ… ປຎ຺ຎາປຣິຠາວິຕໍ ຕໍ ອຸທ຺ຘຄາມິ ໂຫຕິ ວິເສສຄາມິ. ຕຸຍ຺ຫໍ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘາປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ປຎ຺ຎາປຣິຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ. ມາ ຠາຍິ, ມຫານາມ, ມາ ຠາຍິ, ມຫານາມ! ອປາປກໍ ເຕ ມຣຓໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອປາປິກາ ກາລໍກິຣິຍາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍມຫານາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກປິລວຕ຺ຖຸ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຜີຕຎ຺ຈ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສໍ ສມ຺ພາຘພ຺ຍູຫໍ. ໂສ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວາ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ມໂນຠາວນີເຍ ວາ ຠິກ຺ຂູ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ປວິສນ຺ໂຕ; ຠນ຺ເຕນປິ ຫຕ຺ຖິນາ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕນປິ ອສ຺ເສນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕນປິ ຣເຖນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕ, ນປິ ສກເຏນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ; ຠນ຺ເຕ, ນປິ ປຸຣິເສນ ສມາຄຈ຺ຉາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມຸສ຺ສເຕວ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ, ມຸສ຺ສຕິ ຘມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ, ມຸສ຺ສຕິ ສງ຺ຆໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອິມມ຺ຫິ ຈາຫໍ ສມເຍ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ກາ ມຍ຺ຫໍ ຄຕິ, ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’’’ຕິ?

‘‘ມາ ຠາຍິ, ມຫານາມ, ມາ ຠາຍິ, ມຫານາມ! ອປາປກໍ ເຕ ມຣຓໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອປາປິກາ ກາລໍກິຣິຍາ. ຈຕູຫິ ໂຂ, ມຫານາມ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ …ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫານາມ, ຣຸກ຺ໂຂ ປາຈີນນິນ຺ໂນ ປາຈີນໂປໂຓ ປາຈີນປພ຺ຠາໂຣ, ໂສ ມູລຈ຺ຉິນ຺ໂນ ກຕເມນ ປປເຕຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ເຍນ, ຠນ຺ເຕ, ນິນ຺ໂນ ເຍນ ໂປໂຓ ເຍນ ປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ມຫານາມ, ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ນິພ຺ພານນິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໂປໂຓ ນິພ຺ພານປພ຺ຠາໂຣ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ໂຄຘສກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑໙. ກປິລວຕ຺ຖຸນິທານໍ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ໂຄຘາ ສກ຺ໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂຄຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິຫິ [ກຕີຫິ (ປີ. ກ.) ຣູປສິທ຺ຘິ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ຕ຺ວໍ, ໂຄເຘ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາສິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຕີຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ມຫານາມ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ອິຘ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ອິເມຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ມຫານາມ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ.

‘‘ຕ຺ວໍ ປນ, ມຫານາມ, ກຕິຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາສິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຈຕູຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ໂຄເຘ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ໂຄເຘ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ໂຄເຘ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອາຄເມຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ອາຄເມຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ! ຠຄວາວ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ວາ ອສມນ຺ນາຄຕໍ ວາ’’ຕິ. ‘‘ອາຍາມ, ໂຄເຘ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ໂຄຘາ ຈ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ໂຄຘາ ສກ຺ໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂຄຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ກຕິຫິ ຕ຺ວໍ, ໂຄເຘ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາສິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ’? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂຄຘາ ສກ຺ໂກ ມໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຕີຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ມຫານາມ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ອິຘ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ອິເມຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ມຫານາມ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ. ຕ຺ວໍ ປນ, ມຫານາມ, ກຕເມຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາສິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ໂຄຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຈຕູຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ໂຄເຘ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓໍ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ໂຄເຘ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຂ຺ວາຫໍ, ໂຄເຘ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ໂສຕາປນ຺ນປຸຄ຺ຄລໍ ອາຊານາມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມໍ ນິຍຕໍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂຄຘາ ສກ຺ໂກ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອາຄເມຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ອາຄເມຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ! ຠຄວາວ ເອຕໍ ຊາເນຍ຺ຍ ເອເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ວາ ອສມນ຺ນາຄຕໍ ວາ’’’ຕິ. ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ໂກຈິເທວ ຘມ຺ໂມ ສມຸປ຺ປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອກໂຕ ອສ຺ສ ຠຄວາ ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຈ. ເຍເນວ ຠຄວາ ເຕເນວາຫໍ ອສ຺ສໍ. ເອວໍ ປສນ຺ນໍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ. ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ໂກຈິເທວ ຘມ຺ໂມ ສມຸປ຺ປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອກໂຕ ອສ຺ສ ຠຄວາ ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ຈ. ເຍເນວ ຠຄວາ ເຕເນວາຫໍ ອສ຺ສໍ. ເອວໍ ປສນ຺ນໍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ. ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ໂກຈິເທວ ຘມ຺ໂມ ສມຸປ຺ປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອກໂຕ ອສ຺ສ ຠຄວາ ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ຈ ອຸປາສກາ ຈ. ເຍເນວ ຠຄວາ ເຕເນວາຫໍ ອສ຺ສໍ. ເອວໍ ປສນ຺ນໍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ. ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ໂກຈິເທວ ຘມ຺ໂມ ສມຸປ຺ປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອກໂຕ ອສ຺ສ ຠຄວາ ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຸປາສກາ ອຸປາສິກາໂຍ ຈ. ເຍເນວ ຠຄວາ ເຕເນວາຫໍ ອສ຺ສໍ. ເອວໍ ປສນ຺ນໍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ. ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ໂກຈິເທວ ຘມ຺ໂມ ສມຸປ຺ປາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອກໂຕ ອສ຺ສ ຠຄວາ ເອກໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຸປາສກາ ອຸປາສິກາໂຍ ສເທວໂກ ຈ ໂລໂກ ສມາຣໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມໂກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ປຊາ ສເທວມນຸສ຺ສາ. ເຍເນວ ຠຄວາ ເຕເນວາຫໍ ອສ຺ສໍ. ເອວໍ ປສນ຺ນໍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘາເຣຕູ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍວາທີ ຕ຺ວໍ, ໂຄເຘ, ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ກິໍ ວເທສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍວາທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ນ ກິຎ຺ຈິ ວທາມິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກລ຺ຍາຓາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກຸສລາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມສຣຓານິສກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໐. ກປິລວຕ຺ຖຸນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຣຓານິ [ສຣການິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ສມ຺ພຫຸລາ ສກ຺ກາ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂີຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ! ເອຕ຺ຖ ທານິ ໂກ ນ ໂສຕາປນ຺ໂນ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ; ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’ຕິ. ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍມາປາທິ, ມຊ຺ຊປານໍ ອປາຍີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ. ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສກ຺ກາ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂີຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ເອຕ຺ຖ ທານິ ໂກ ນ ໂສຕປນ຺ໂນ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ; ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’ຕິ. ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍມາປາທິ, ມຊ຺ຊປານໍ ອປາຍີ’’ຕິ.

‘‘ໂຍ ໂສ, ມຫານາມ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປາສໂກ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ໂສ ກຖໍ ວິນິປາຕໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ! ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ມຫານາມ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປາສໂກ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ’ຕິ, ສຣຓານິ ສກ຺ກໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ສຣຓານິ, ມຫານາມ, ສກ຺ໂກ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປາສໂກ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ. ໂສ ກຖໍ ວິນິປາຕໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ!

‘‘ອິຘ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ຫາສປຎ຺ໂຎ ຊວນປຎ຺ໂຎ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ຫາສປຎ຺ໂຎ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ [ອສ຺ມາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ; ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເຫວ ໂຂ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ… ນ ຘມ຺ເມ…ເປ… ນ ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອປິ ຈສ຺ສ ອິເມ ຘມ຺ມາ ໂຫນ຺ຕິ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕາ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ນິຊ຺ຌານໍ ຂມນ຺ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອຄນ຺ຕາ ນິຣຍໍ ອຄນ຺ຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ອຄນ຺ຕາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ອຄນ຺ຕາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເຫວ ໂຂ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ… ນ ຘມ຺ເມ…ເປ… ນ ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອປິ ຈສ຺ສ ອິເມ ຘມ຺ມາ ໂຫນ຺ຕິ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຕຖາຄເຕ ຈສ຺ສ ສທ຺ຘາມຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ເປມມຕ຺ຕໍ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອຄນ຺ຕາ ນິຣຍໍ ອຄນ຺ຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ອຄນ຺ຕາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ອຄນ຺ຕາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ. ອິເມ ເຈປິ, ມຫານາມ, ມຫາສາລາ ສຸຠາສິຕໍ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອາຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ອິເມ ຈາຫໍ [ອິເມວາຫໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ອິເມສາຫໍ (ກ.)] ມຫາສາເລ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ – ‘ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’ຕິ; ກິມງ຺ຄໍ [ກິມງ຺ຄ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປນ ສຣຓານິໍ ສກ຺ກໍ. ສຣຓານິ, ມຫານາມ, ສກ຺ໂກ ມຣຓກາເລ ສິກ຺ຂໍ ສມາທິຍີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍສຣຓານິສກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໑. ກປິລວຕ຺ຖຸນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ສມ຺ພຫຸລາ ສກ຺ກາ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂີຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ! ເອຕ຺ຖ ທານິ ໂກ ນ ໂສຕາປນ຺ໂນ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ. ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’ຕິ. ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ສິກ຺ຂາຍ ອປຣິປູຣກາຣີ ອໂຫສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ. ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສກ຺ກາ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂີຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ, ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ, ໂຠ! ເອຕ຺ຖ ທານິ ໂກ ນ ໂສຕາປນ຺ໂນ ຠວິສ຺ສຕິ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ກາລງ຺ກໂຕ. ໂສ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ໂສຕາປນ຺ໂນ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓຕິ. ສຣຓານິ ສກ຺ໂກ ສິກ຺ຂາຍ ອປຣິປູຣກາຣີ ອໂຫສີ’’’ຕິ.

‘‘ໂຍ ໂສ, ມຫານາມ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປາສໂກ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ໂສ ກຖໍ ວິນິປາຕໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ! ຍຎ຺ຫິ ຕໍ, ມຫານາມ, ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ‘ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປາສໂກ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ’, ສຣຓານິໍ ສກ຺ກໍ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ. ສຣຓານິ, ມຫານາມ, ສກ຺ໂກ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຸປາສໂກ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ໂສ ກຖໍ ວິນິປາຕໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ!

‘‘ອິຘ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ໂຫຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ຫາສປຎ຺ໂຎ ຊວນປຎ຺ໂຎ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ໂຫຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ຫາສປຎ຺ໂຎ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ໂຫຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ເຘ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ໂຫຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເຫວ ໂຂ ພຸທ຺ເຘ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ໂຫຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ…ເປ… ນ ຘມ຺ເມ…ເປ… ນ ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ອປິ ຈສ຺ສ ອິເມ ຘມ຺ມາ ໂຫນ຺ຕິ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ …ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕາ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ນິຊ຺ຌານໍ ຂມນ຺ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອຄນ຺ຕາ ນິຣຍໍ ອຄນ຺ຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ອຄນ຺ຕາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ອຄນ຺ຕາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ມຫານາມ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເຫວ ໂຂ ພຸທ຺ເຘ ເອກນ຺ຕຄໂຕ ໂຫຕິ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ… ນ ຘມ຺ເມ…ເປ… ນ ສງ຺ເຆ…ເປ… ນ ຫາສປຎ຺ໂຎ ນ ຊວນປຎ຺ໂຎ ນ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ; ອປິ ຈສ຺ສ ອິເມ ຘມ຺ມາ ໂຫນ຺ຕິ – ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ຕຖາຄເຕ ຈສ຺ສ ສທ຺ຘາມຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ເປມມຕ຺ຕໍ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ມຫານາມ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອຄນ຺ຕາ ນິຣຍໍ ອຄນ຺ຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ອຄນ຺ຕາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ອຄນ຺ຕາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫານາມ, ທຸກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ທຸພ຺ຠູມໍ ອວິຫຕຂາຓຸກໍ, ພີຊານິ ຈສ຺ສຸ ຂຓ຺ຑານິ ປູຕີນິ ວາຕາຕປຫຕານິ ອສາຣາທານິ ອສຸຂສຍິຕານິ [ອສຸຂາປສ຺ສຍິຕານິ (ກ.)], ເທໂວ ຈ ນ ສມ຺ມາ [ເທໂວ ປນ ສມ຺ມາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.), ເທໂວ ນ ສມ຺ມາ (ກ.) ທີ. ນິ. ໒.໔໓໘] ຘາຣໍ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອປິ ນຸ ຕານິ ພີຊານິ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ມຫານາມ, ອິຘ ຘມ຺ໂມ ທຸຣກ຺ຂາໂຕ [ທ຺ວາກ຺ຂາໂຕ (ປີ. ກ.)] ໂຫຕິ ທຸປ຺ປເວທິໂຕ ອນິຍ຺ຍານິໂກ ອນຸປສມສໍວຕ຺ຕນິໂກ ອສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘປ຺ປເວທິໂຕ – ອິທມຫໍ ທຸກ຺ເຂຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວທາມິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ສາວໂກ ວິຫຣຕິ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ – ອິທມຫໍ ທຸພ຺ພີຊສ຺ມິໍ ວທາມິ’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫານາມ, ສຸເຂຕ຺ຕໍ ສຸຠູມໍ ສຸວິຫຕຂາຓຸກໍ, ພີຊານິ ຈສ຺ສຸ ອຂຓ຺ຑານິ ອປູຕີນິ ອວາຕາຕປຫຕານິ ສາຣາທານິ ສຸຂສຍິຕານິ; ເທໂວ ຈ [ເທໂວ ຈສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] ສມ຺ມາ ຘາຣໍ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອປິ ນຸ ຕານິ ພີຊານິ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ມຫານາມ, ອິຘ ຘມ຺ໂມ ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປເວທິໂຕ ນິຍ຺ຍານິໂກ ອຸປສມສໍວຕ຺ຕນິໂກ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘປ຺ປເວທິໂຕ – ອິທມຫໍ ສຸເຂຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວທາມິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ສາວໂກ ວິຫຣຕິ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ – ອິທມຫໍ ສຸພີຊສ຺ມິໍ ວທາມິ. ກິມງ຺ຄໍ ປນ ສຣຓານິໍ ສກ຺ກໍ! ສຣຓານິ, ມຫານາມ, ສກ຺ໂກ ມຣຓກາເລ ສິກ຺ຂາຍ ປຣິປູຣກາຣີ ອໂຫສີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມອນາຖປິຓ຺ຑິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໒. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຸຣິສໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ – ‘ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວທຕິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ຂມນີຍໍ ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ? ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ; ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ, ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ພຸທ຺ເຘ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ຕຖາຣູໂປ ເຕ ພຸທ຺ເຘ ອປ຺ປສາໂທ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປສາໂທ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ – ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ສງ຺ເຆ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ສງ຺ເຆ ອປ຺ປສາໂທ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ທຸສ຺ສີລ຺ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູປໍ ເຕ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິການິ. ຕານິ ຈ ປນ ເຕ ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູປາຍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູປາ ເຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ເປນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູປາຍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູປາ ເຕ ມິຈ຺ຉາວາຈາ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາວາຈາ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາວາຈໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ເຕນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາອາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາອາຊີວໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຍາເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາວາຍາມໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູປາຍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາສຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູປາ ເຕ ມິຈ຺ຉາສຕິ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາສຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາສຕິໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິນາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູໂປ ເຕ ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາສມາຘິໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູປໍ ເຕ ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາຎາຓໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ຍຖາຣູປາຍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຖາຣູປາ ເຕ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ. ອຕ຺ຖິ ຈ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຐານໂສ ເວທນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ອານນ຺ທໍ ສເກເນວ ຖາລິປາເກນ ປຣິວິສິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນີຈາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິ –

‘‘ຍສ຺ສ ສທ຺ຘາ ຕຖາຄເຕ, ອຈລາ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາ;

ສີລຎ຺ຈ ຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓໍ, ອຣິຍກນ຺ຕໍ ປສໍສິຕໍ.

‘‘ສງ຺ເຆ ປສາໂທ ຍສ຺ສຕ຺ຖິ, ອຸຊຸຠູຕຎ຺ຈ ທສ຺ສນໍ;

ອທລິທ຺ໂທຕິ [ອທຬິທ຺ໂທຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຕໍ ອາຫຸ, ອໂມຆໍ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ.

‘‘ຕສ຺ມາ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈ, ປສາທໍ ຘມ຺ມທສ຺ສນໍ;

ອນຸຍຸຎ຺ເຊຖ ເມຘາວີ, ສຣໍ ພຸທ຺ຘານສາສນ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທ! ກຸໂຕ ນຸ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ອາຄຈ຺ຉສິ ທິວາທິວສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ອາຍສ຺ມຕາ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອິມິນາ ຈ ອິມິນາ ຈ ໂອວາເທນ ໂອວທິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ, ອານນ຺ທ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ; ມຫາປຎ຺ໂຎ, ອານນ຺ທ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ທສຫາກາເຣຫິ ວິຠຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍອນາຖປິຓ຺ຑິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຸຣິສໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ – ‘ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຄຫປຕິ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວທຕິ – ‘ສາຘຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ? ກຈ຺ຈິ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ; ປຏິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ອຠິກ຺ກໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຂມນີຍໍ ນ ຍາປນີຍໍ. ພາຬ຺ຫາ ເມ ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ; ອຠິກ຺ກໂມສານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂນ ປຏິກ຺ກໂມ’’ຕິ.

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອສ຺ສຸຕວໂຕ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ພຸທ຺ເຘ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ພຸທ຺ເຘ ອປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ສງ຺ເຆ ອປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ສງ຺ເຆ ອປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ອສ຺ສຸຕວາ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ທຸສ຺ສີລ຺ເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອສ຺ສຸຕວໂຕ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ນ ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ນ ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ນ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ນ ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ນ ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ນ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ນ ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ນ ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ນ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ນ ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ນ ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ຕານິ ຈ ປນສ຺ສ ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສໂຕ ນ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ນ ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ນ ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ສຸຕວໂຕ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອຸຕ຺ຕາໂສ, ນ ໂຫຕິ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ, ນ ໂຫຕິ ສມ຺ປຣາຍິກໍ ມຣຓຠຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠາຍາມິ. ກ຺ຍາຫໍ ຠາຍິສ຺ສາມິ! ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫມິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫມິ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ຍານິ ຈິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຄິຫິສາມີຈິການິ ສິກ຺ຂາປທານິ ເທສິຕານິ, ນາຫໍ ເຕສໍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຕນິ ຂຓ຺ຑໍ ສມນຸປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສຸລທ຺ຘໍ ເຕ, ຄຫປຕິ! ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ຕຍາ, ຄຫປຕິ, ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມຠຍເວຣູປສນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ຈ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕູຫິ ຈ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຣິໂຍ ຈສ຺ສ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ [ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໂຍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຄຫປຕິ, ປາຓາຕິປາຕີ ປາຓາຕິປາຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິຍຕິ. ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຍໍ, ຄຫປຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ…ເປ… ຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ…ເປ… ຍໍ, ຄຫປຕິ, ມຸສາວາທີ…ເປ… ຍໍ, ຄຫປຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐາຍີ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານປ຺ປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວທິຍຕິ. ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທຎ຺ເຎວ ສາຘຸກໍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກໂຣຕິ – ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ; ຍທິທໍ ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ…ເປ… ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ, ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕິ. ອຍມສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຍຎ຺ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ. ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍຠຍເວຣູປສນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໕. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ…ເປ… ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຍຎ຺ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ; ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນນ຺ທກລິຈ຺ຉວິສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໖. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ທໂກ ລິຈ຺ຉວິມຫາມຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ນນ຺ທກໍ ລິຈ຺ຉວິມຫາມຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ນນ຺ທກ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ອິເມຫິ ຈ ປນ, ນນ຺ທກ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອາຍຸນາ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ທິພ຺ເພນປິ ມານຸເສນປິ; ວຓ຺ເຓນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ທິພ຺ເພນປິ ມານຸເສນປິ; ສຸເຂນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ທິພ຺ເພນປິ ມານຸເສນປິ; ຍເສນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ທິພ຺ເພນປິ ມານຸເສນປິ; ອາຘິປເຕຍ຺ເຍນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ທິພ຺ເພນປິ ມານຸເສນປິ. ຕໍ ໂຂ ປນາຫໍ, ນນ຺ທກ, ນາຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວທາມິ. ອປິ ຈ ຍເທວ ມຍາ ສາມໍ ຎາຕໍ ສາມໍ ທິຏ຺ຐໍ ສາມໍ ວິທິຕໍ, ຕເທວາຫໍ ວທາມີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ນນ຺ທກໍ ລິຈ຺ຉວິມຫາມຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນຫານກາໂລ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ ທານິ, ຠເຓ, ເອເຕນ ພາຫິເຣນ ນຫາເນນ. ອລມິທໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ນຫານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ – ຠຄວຕິ ປສາໂທ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຣຓານິວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຫານາເມນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ໂຄຘາ ຈ ສຣຓາ ທຸເວ;

ທຸເວ ອນາຖປິຓ຺ຑິກາ, ທຸເວ ເວຣຠເຍນ ຈ;

ລິຈ຺ຉວີ ທສໂມ ວຸຕ຺ໂຕ, ວຄ຺ໂຄ ເຕນ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໔. ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໗. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີຕິ. ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາຕິ. ອຍໍ ຕຕິໂຍ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໘. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ປຍຕປາຓິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕ ຍາຈໂຍໂຄ ທານສໍວິຠາຄຣໂຕ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຕຕິຍປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒໙. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມເທວປທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໐. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານໍ ເທວປທານິ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍ.

ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອິທໍ ປຐມໍ ເທວານໍ ເທວປທໍ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ເທວານໍ ເທວປທໍ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ເທວານໍ ເທວປທານິ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍເທວປທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໑. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານໍ ເທວປທານິ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍ.

‘‘ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເທວານໍ ເທວປທ’ນ຺ຕິ? ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອພ຺ຍາພຊ຺ຌປຣເມ ຂ຺ວາຫໍ ເອຕຣຫິ ເທເວ ສຸຓາມິ. ນ ຈ ໂຂ ປນາຫໍ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຍາພາເຘມິ ຕສໍ ວາ ຖາວຣໍ ວາ. ອທ຺ຘາຫໍ ເທວປທຘມ຺ມສມນ຺ນາຄໂຕ ວິຫຣາມີ’’’ຕິ. ອິທໍ ປຐມໍ ເທວານໍ ເທວປທໍ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເທວານໍ ເທວປທ’ນ຺ຕິ? ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ອພ຺ຍາພຊ຺ຌປຣເມ ຂ຺ວາຫໍ ເອຕຣຫິ ເທເວ ສຸຓາມິ. ນ ໂຂ ປນາຫໍ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຍາພາເຘມິ ຕສໍ ວາ ຖາວຣໍ ວາ. ອທ຺ຘາຫໍ ເທວປທຘມ຺ມສມນ຺ນາຄໂຕ ວິຫຣາມີ’ຕິ. ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ເທວານໍ ເທວປທໍ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ເທວານໍ ເທວປທານິ ອວິສຸທ຺ຘານໍ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ອປຣິໂຍທາຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຍທປນາຍາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ເທວສຠາຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໒. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອຕ຺ຕມນາ ເທວາ ສຠາຄຕໍ ກເຖນ຺ຕິ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຍາ ຕາ ເທວຕາ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຣູປປນ຺ນາ ຕາສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍຖາຣູເປນ ໂຂ ມຍໍ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ອິຘູປປນ຺ນາ, ອຣິຍສາວໂກປິ ຕຖາຣູເປນ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ເອຫີຕິ ເທວານໍ ສນ຺ຕິເກ’’’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ຍາ ຕາ ເທວຕາ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຣູປປນ຺ນາ ຕາສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍຖາຣູເປຫິ ໂຂ ມຍໍ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ອິຘູປປນ຺ນາ, ອຣິຍສາວໂກປິ ຕຖາຣູເປຫິ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ເອຫີຕິ ເທວານໍ ສນ຺ຕິເກ’ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອຕ຺ຕມນາ ເທວາ ສຠາຄຕໍ ກເຖນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມຫານາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ມຫານາມ, ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ໂຫຕິ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ໂຫຕິ – ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, – ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ສທ຺ທຫຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂພຘິໍ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ຈາຄສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ປຍຕປາຓິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕ ຍາຈໂຍໂຄ ທານສໍວິຠາຄຣໂຕ – ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ຈາຄສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາສໂກ ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ – ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສໂກ ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ວສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຣິປພ຺ພເຕ ຖຸລ຺ລຜຸສິຕເກ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຕໍ ອຸທກໍ ຍຖານິນ຺ນໍ ປວຕ຺ຕມານໍ ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູເຣຕິ, ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູຣາ ກຸໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ມຫາໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫານທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫານທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ [ມຫາສມຸທ຺ທສາຄຣໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ສໍ. ນິ. ໔.໗໐] ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ໂຍ ຈ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ, ໂຍ ຈ ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ, ໂຍ ຈ ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ, ຍານິ ຈ ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ – ອິເມ ຘມ຺ມາ ສນ຺ທມານາ ປາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ກາຬິໂຄຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ກາຬິໂຄຘາຍ ສາກິຍານິຍາ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ກາຬິໂຄຘາ ສາກິຍານີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ກາຬິໂຄຘໍ ສາກິຍານິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ໂຄເຘ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍສາວິກາ ໂສຕາປນ຺ນາ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ. ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ໂຄເຘ, ອຣິຍສາວິກາ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ມຸຕ຺ຕຈາຄາ ປຍຕປາຓິນີ [ປຍຕປາຓີ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ໓.໓໐ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກຕພ຺ພໍ] ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣຕາ ຍາຈໂຍຄາ ທານສໍວິຠາຄຣຕາ. ອິເມຫິ ໂຂ, ໂຄເຘ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍສາວິກາ ໂສຕາປນ຺ນາ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’ຕິ.

‘‘ຍານິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ເທສິຕານິ, ສໍວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ເຕ ຘມ຺ມາ ມຍິ, ອຫຎ຺ຈ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສນ຺ທິສ຺ສາມິ. ອຫຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ກຸເລ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕໍ ສີລວນ຺ເຕຫິ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ເມຫີ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ ເຕ, ໂຄເຘ, ສຸລທ຺ຘໍ ເຕ, ໂຄເຘ! ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ຕຍາ, ໂຄເຘ, ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນນ຺ທິຍສກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໖. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍສ຺ເສວ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖິ ສ຺ເວວ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສາວໂກ ປມາທວິຫາຣີ’’ຕິ.

‘‘‘ຍສ຺ສ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖິ ຕມຫໍ ພາຫິໂຣ ປຸຖຸຊ຺ຊນປກ຺ເຂ ຐິໂຕ’ຕິ ວທາມິ. ອປິ ຈ, ນນ຺ທິຍ, ຍຖາ ອຣິຍສາວໂກ ປມາທວິຫາຣີ ເຈວ ໂຫຕິ, ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ຈ ຕໍ ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ? ອິຘ ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ໂສ ເຕນ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ນ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍມຕິ ທິວາ ປວິເວກາຍ, ຣຕ຺ຕິໍ ປຏິສລ຺ລານາຍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ປມຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ໂຫຕິ. ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ, ປີຕິ ນ ໂຫຕິ. ປີຕິຍາ ອສຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິ ນ ໂຫຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣຕິ. ທຸກ຺ຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສມາຘິຍຕິ. ອສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ນ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ອປາຕຸຠາວາ ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ໂສ ເຕຫິ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ນ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍມຕິ ທິວາ ປວິເວກາຍ ຣຕ຺ຕິໍ ປຏິສລ຺ລານາຍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ປມຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ໂຫຕິ. ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ, ປີຕິ ນ ໂຫຕິ. ປີຕິຍາ ອສຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘິ ນ ໂຫຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣຕິ. ທຸກ຺ຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ສມາຘິຍຕິ. ອສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ນ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ອປາຕຸຠາວາ ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ? ອິຘ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ໂສ ເຕນ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍມຕິ ທິວາ ປວິເວກາຍ ຣຕ຺ຕິໍ ປຏິສລ຺ລານາຍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ. ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ປາຕຸຠາວາ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ໂສ ເຕຫິ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍມຕິ ທິວາ ປວິເວກາຍ ຣຕ຺ຕິໍ ປຏິສລ຺ລານາຍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ. ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ ຘມ຺ມາ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ. ຘມ຺ມານໍ ປາຕຸຠາວາ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຠິສນ຺ທາ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ທຸເວ ເທວປທານິ ຈ;

ສຠາຄຕໍ ມຫານາໂມ, ວສ຺ສໍ ກາຬີ ຈ ນນ຺ທິຍາຕິ.

໕. ສຄາຖກປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມອຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໗. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ, ກຸສລາຠິສນ຺ທາ, ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ, ກຸສລາຠິສນ຺ທາ, ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ.

‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ເທຫິ ກຸສລາຠິສນ຺ເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ສຸກຣໍ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕໂກ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາປຸຎ຺ຎກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ນ ສຸກຣໍ ອຸທກສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫການີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫກສຕານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫກສຫສ຺ສານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫກສຕສຫສ຺ສານີ’ຕິ ວາຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາອຸທກກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ເທຫິ ກຸສລາຠິສນ຺ເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ສຸກຣໍ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕໂກ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາປຸຎ຺ຎກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ມໂຫທຘິໍ ອປຣິມິຕໍ ມຫາສຣໍ,

ພຫຸເຠຣວໍ ຣຕນຄຓານມາລຍໍ;

ນຊ຺ໂຊ ຍຖາ ນຣຄຓສງ຺ຆເສວິຕາ,

ປຸຖູ ສວນ຺ຕີ ອຸປຍນ຺ຕິ ສາຄຣໍ.

‘‘ເອວໍ ນຣໍ ອນ຺ນປານວຕ຺ຖທທໍ,

ເສຍ຺ຍານິ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓສ຺ສ [ສຊ຺ຊຕ຺ຖຣຓສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ທາຍກໍ;

ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຣາ ອຸປຍນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕໍ,

ນຊ຺ໂຊ ຍຖາ ວາຣິວຫາວ ສາຄຣ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ທຸຕິຍອຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໘. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ, ກຸສລາຠິສນ຺ທາ, ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ປຍຕປາຓິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕ ຍາຈໂຍໂຄ ທານສໍວິຠາຄຣໂຕ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ, ກຸສລາຠິສນ຺ທາ, ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ.

‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ເທຫິ ກຸສລາຠິສນ຺ເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ສຸກຣໍ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕໂກ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາປຸຎ຺ຎກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖິມາ ມຫານທິໂຍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ຕຕ຺ຖ ນ ສຸກຣໍ ອຸທກສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫການີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫກສຕານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫກສຫສ຺ສານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕ຺ຕການິ ອຸທກາຬ຺ຫກສຕສຫສ຺ສານີ’ຕິ ວາຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາອຸທກກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ເທຫິ ກຸສລາຠິສນ຺ເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ສຸກຣໍ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕໂກ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາປຸຎ຺ຎກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ –

‘‘ມໂຫທຘິໍ ອປຣິມິຕໍ ມຫາສຣໍ,

ພຫຸເຠຣວໍ ຣຕນຄຓານມາລຍໍ;

ນຊ຺ໂຊ ຍຖາ ນຣຄຓສງ຺ຆເສວິຕາ,

ປຸຖູ ສວນ຺ຕີ ອຸປຍນ຺ຕິ ສາຄຣໍ.

‘‘ເອວໍ ນຣໍ ອນ຺ນປານວຕ຺ຖທທໍ,

ເສຍ຺ຍານິ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓສ຺ສ ທາຍກໍ;

ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຣາ ອຸປຍນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕໍ,

ນຊ຺ໂຊ ຍຖາ ວາຣິວຫາວ ສາຄຣ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ຕຕິຍອຠິສນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓໙. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ, ກຸສລາຠິສນ຺ທາ, ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທາ ກຸສລາຠິສນ຺ທາ ສຸຂສ຺ສາຫາຣາ.

‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ເທຫິ ກຸສລາຠິສນ຺ເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສ ນ ສຸກຣໍ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ປມາຓໍ ຄເຓຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕໂກ ປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ໂທ, ກຸສລາຠິສນ຺ໂທ, ສຸຂສ຺ສາຫາໂຣ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ໂຍ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາປຸຎ຺ຎກ຺ຂນ຺ໂຘ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ –

‘‘ໂຍ ປຸຎ຺ຎກາໂມ ກຸສເລ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ,

ຠາເວຕິ ມຄ຺ຄໍ ອມຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ;

ໂສ ຘມ຺ມສາຣາຘິຄໂມ ຂເຍ ຣໂຕ,

ນ ເວຘຕິ ມຈ຺ຈຸຣາຊາຄມນສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ [ມຈ຺ຈຸຣາຊາຄມິສ຺ສຕີຕິ (ສີ. ປີ.), ມຈ຺ຈຸຊຣາກມ຺ປິສ຺ມິນ຺ຕິ (ກ.)]. ຕຕິຍໍ;

໔. ປຐມມຫທ຺ຘນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໐. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ‘ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ’ຕິ [ມຫາໂຠໂຄ ມຫາຍໂສຕິ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)] ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ; ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ‘ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍມຫທ຺ຘນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໑. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ‘ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ມຫາຍໂສ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ‘ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ມຫາຍໂສ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສຸທ຺ຘກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໒. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ …ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນນ຺ທິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໓. ກປິລວຕ຺ຖຸນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ນນ຺ທິຍໍ ສກ຺ກໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ນນ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຠທ຺ທິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໔. ກປິລວຕ຺ຖຸນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຠທ຺ທິຍໍ ສກ຺ກໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຠທ຺ທິຍ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠທ຺ທິຍ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ…ເປ… ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠທ຺ທິຍ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ມຫານາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໕. ກປິລວຕ຺ຖຸນິທານໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ມຫານາມ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ…ເປ… ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ມຫານາມ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໖. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຄາຖກປຸຎ຺ຎາຠິສນ຺ທວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຠິສນ຺ທາ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ທຸເວ ມຫທ຺ຘເນນ ຈ;

ສຸທ຺ຘໍ ນນ຺ທິຍໍ ຠທ຺ທິຍໍ, ມຫານາມງ຺ເຄນ ເຕ ທສາຕິ.

໖. ສປ຺ປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ

໑. ສຄາຖກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໗. ‘‘ຈຕູຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຍສ຺ສ ສທ຺ຘາ ຕຖາຄເຕ, ອຈລາ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາ;

ສີລຎ຺ຈ ຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓໍ, ອຣິຍກນ຺ຕໍ ປສໍສິຕໍ.

‘‘ສງ຺ເຆ ປສາໂທ ຍສ຺ສຕ຺ຖິ, ອຸຊຸຠູຕຎ຺ຈ ທສ຺ສນໍ;

ອທລິທ຺ໂທຕິ ຕໍ ອາຫຸ, ອໂມຆໍ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ.

‘‘ຕສ຺ມາ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈ, ປສາທໍ ຘມ຺ມທສ຺ສນໍ;

ອນຸຍຸຎ຺ເຊຖ ເມຘາວີ, ສຣໍ ພຸທ຺ຘານສາສນ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ວສ຺ສໍວຸຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສໍວຸຕ຺ໂຖ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ – ‘‘ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສໍວຸຕ຺ໂຖ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ກາປິລວຕ຺ຖວາ ສກ຺ຍາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອໂຣໂຄ ເຈວ ພລວາ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ອໂຣໂຄ ຈາວຸໂສ, ຠຄວາ ພລວາ ຈາ’’ຕິ. ‘‘ກຈ຺ຈິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ອໂຣຄາ ເຈວ ພລວນ຺ໂຕ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອໂຣຄາ ເຈວ ພລວນ຺ໂຕ ຈາ’’ຕິ. ‘‘ກຈ຺ຈິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອໂຣໂຄ ຈ ພລວາ ຈາ’’ຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອໂຣໂຄ ຈ ພລວາ ຈາ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ກິຎ຺ຈິ ອິມິນາ ອນ຺ຕຣວສ຺ເສນ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສມ຺ມຸຂາ ເມຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ – ‘ອປ຺ປກາ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເຍ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິກາ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິໂນ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມາ ຕສ຺ມາ ໂລກາ’’’ຕິ.

‘‘ອປຣມ຺ປິ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ – ‘ອປ຺ປກາ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເຍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິກາ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍິໂນ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມາ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຍ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມິໂນ, ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’’ຕິ.

‘‘ອປຣມ຺ປິ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ – ‘ອປ຺ປກາ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເຍ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມິໂນ, ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຍ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂສຕາປນ຺ນາ ອວິນິປາຕຘມ຺ມາ ນິຍຕາ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓາ’’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຘມ຺ມທິນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ຘມ຺ມທິນ຺ໂນ ອຸປາສໂກ ປຎ຺ຈຫິ ອຸປາສກສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຘມ຺ມທິນ຺ໂນ ອຸປາສໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂອວທຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ; ອນຸສາສຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນໍ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເຍ ເຕ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ຕຖາຄຕຠາສິຕາ ຄມ຺ຠີຣາ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາ ໂລກຸຕ຺ຕຣາ ສຸຎ຺ຎຕປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາ ເຕ ກາເລນ ກາລໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຸກຣໍ ອມ຺ເຫຫິ ປຸຕ຺ຕສມ຺ພາຘສຍນໍ ອຊ຺ຌາວສນ຺ເຕຫິ ກາສິກຈນ຺ທນໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠນ຺ເຕຫິ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ຘາຣຍນ຺ເຕຫິ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ສາທິຍນ຺ເຕຫິ – ເຍ ເຕ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ ຕຖາຄຕຠາສິຕາ ຄມ຺ຠີຣາ ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາ ໂລກຸຕ຺ຕຣາ ສຸຎ຺ຎຕປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາ ເຕ ກາເລນ ກາລໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິຕຸໍ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອມ຺ຫາກໍ ປຎ຺ຈສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ຐິຕານໍ ອຸຕ຺ຕຣິຘມ຺ມໍ ເທເສຕູ’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ ຠວິສ຺ສາມ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ຠວິສ຺ສາມ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍານິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ເທສິຕານິ, ສໍວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ເຕ ຘມ຺ມາ ອມ຺ເຫສຸ, ມຍຎ຺ຈ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສນ຺ທິສ຺ສາມ. ມຍຎ຺ຫິ ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄຕາ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຂຓ຺ເຑຫິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫີ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນ, ສຸລທ຺ຘໍ ໂວ, ຘມ຺ມທິນ຺ນ! ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຄິລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ – ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ – ‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ. ນ ໂຂ ເນຕໍ [ນ ໂຂ ເຕ ເອຕໍ (ສີ. ປີ.)], ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ສປ຺ປຎ຺ເຎນ ອຸປາສເກນ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ອຸປາສໂກ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ ໂອວທິຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ສປ຺ປຎ຺ເຎນ ມຫານາມ, ອຸປາສເກນ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ອຸປາສໂກ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ ຈຕູຫິ ອສ຺ສາສນີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ອສ຺ສາເສຕພ຺ໂພ – ‘ອສ຺ສາສຕາຍສ຺ມາ – ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາໂທ ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາຕິ. ອສ຺ສາສຕາຍສ຺ມາ – ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ…ເປ… ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານິ ອຂຓ຺ຑານິ…ເປ… ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິການີ’’’ຕິ.

‘‘ສປ຺ປຎ຺ເຎນ, ມຫານາມ, ອຸປາສເກນ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ອຸປາສໂກ ອາພາຘິໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ອສ຺ສາສນີເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຕ຺ຖາຍສ຺ມໂຕ ມາຕາປິຕູສຸ ອເປກ຺ຂາ’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ມາຕາປິຕູສຸ ອເປກ຺ຂາ’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ມາຣິໂສ ມຣຓຘມ຺ໂມ. ສເຈ ປາຍສ຺ມາ ມາຕາປິຕູສຸ ອເປກ຺ຂໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຣິສ຺ສເຕວ; ໂນ ເຈ ປາຍສ຺ມາ ມາຕາປິຕູສຸ ອເປກ຺ຂໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຣິສ຺ສເຕວ. ສາຘາຍສ຺ມາ, ຍາ ເຕ ມາຕາປິຕູສຸ ອເປກ຺ຂາ ຕໍ ປຊຫາ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຍາ ເມ ມາຕາປິຕູສຸ ອເປກ຺ຂາ ສາ ປຫີນາ’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ປນາຍສ຺ມໂຕ ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ອເປກ຺ຂາ’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ອເປກ຺ຂາ’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ມາຣິໂສ ມຣຓຘມ຺ໂມ. ສເຈ ປາຍສ຺ມາ ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ອເປກ຺ຂໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຣິສ຺ສເຕວ; ໂນ ເຈ ປາຍສ຺ມາ ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ອເປກ຺ຂໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຣິສ຺ສເຕວ. ສາຘາຍສ຺ມາ, ຍາ ເຕ ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ອເປກ຺ຂາ ຕໍ ປຊຫາ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຍາ ເມ ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ອເປກ຺ຂາ ສາ ປຫີນາ’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ປນາຍສ຺ມໂຕ ມານຸສເກສຸ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ອເປກ຺ຂາ’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຕ຺ຖິ ເມ ມານຸສເກສຸ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ອເປກ຺ຂາ’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມານຸສເກຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາເມຫິ ທິພ຺ພາ ກາມາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ. ສາຘາຍສ຺ມາ, ມານຸສເກຫິ ກາເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກສຸ [ຈາຕຸມ຺ມຫາຣາຊິເກສຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ເທເວສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິໂມເຈຫີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ມານຸສເກຫິ ເມ ກາເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐິຕໍ, ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກສຸ ເທເວສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິໂມຈິຕ’ນ຺ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເທເວຫິ ຕາວຕິໍສາ ເທວາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈ. ສາຘາຍສ຺ມາ, ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກຫິ ເທເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕາວຕິໍເສສຸ ເທເວສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິໂມເຈຫີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກຫິ ເມ ເທເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐິຕໍ, ຕາວຕິໍເສສຸ ເທເວສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິໂມຈິຕ’ນ຺ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ຕາວຕິໍເສຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເທເວຫິ ຍາມາ ເທວາ…ເປ… ຕຸສິຕາ ເທວາ…ເປ… ນິມ຺ມານຣຕີ ເທວາ…ເປ… ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີ ເທວາ…ເປ… ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເທເວຫິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລໂກ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ສາຘາຍສ຺ມາ, ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີຫິ ເທເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິໂມເຈຫີ’ຕິ. ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີຫິ ເມ ເທເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐິຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິໂມຈິຕ’ນ຺ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມໂລໂກປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນິຈ຺ໂຈ ອທ຺ຘຸໂວ ສກ຺ກາຍປຣິຍາປນ຺ໂນ. ສາຘາຍສ຺ມາ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສກ຺ກາຍນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣາຫີ’’’ຕິ.

‘‘ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐິຕໍ, ສກ຺ກາຍນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣາມີ’ຕິ; ເອວໍ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ໂຂ, ມຫານາມ, ອຸປາສກສ຺ສ ອາສວາ [ວສ຺ສສຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ກິຎ຺ຈິ ນານາກຣຓໍ ວທາມິ, ຍທິທໍ – ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໑. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສກທາຄາມິຜລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໒. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສກທາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? …ເປ… ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອນາຄາມິຜລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໓. …ເປ… ອນາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຣຫຕ຺ຕຜລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໔. …ເປ… ອຣຫຕ຺ຕຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຎ຺ຎາປຏິລາຠສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໕. …ເປ… ປຎ຺ຎາປຏິລາຠາຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໖. …ເປ… ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິຍາ …ເປ… ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ປຎ຺ຎາເວປຸລ຺ລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໗. …ເປ…. ປຎ຺ຎາເວປຸລ຺ລາຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ສປ຺ປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຄາຖກໍ ວສ຺ສໍວຸຕ຺ຖໍ, ຘມ຺ມທິນ຺ນຎ຺ຈ ຄິລານໍ;

ຈຕຸໂຣ ຜລາ ປຏິລາໂຠ, ວຸທ຺ຘິ ເວປຸລ຺ລຕາຍ ຈາຕິ.

໗. ມຫາປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ

໑. ມຫາປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໘. ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫາປຎ຺ຎຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫາປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຸຖຸປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕໙. … ປຸຖຸປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ວິປຸລປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໐. … ວິປຸລປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໑. … ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອປ຺ປມຕ຺ຕປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໒. … ອປ຺ປມຕ຺ຕປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຠູຣິປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໓. … ຠູຣິປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຎ຺ຎາພາຫຸລ຺ລສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໔. … ປຎ຺ຎາພາຫຸລ຺ລາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສີຆປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໕. … ສີຆປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ລຫຸປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໖. … ລຫຸປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຫາສປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໗. … ຫາສປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຊວນປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໘. … ຊວນປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖໙. … ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

໑໓. ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໐. … ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ຎຕາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ຎຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຕຣສມໍ.

ມຫາປຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຫາ ປຸຖຸ ວິປຸລ-ຄມ຺ຠີຣໍ, ອປ຺ປມຕ຺ຕ-ຠູຣິ-ພາຫຸລ຺ລໍ;

ສີຆ-ລຫຸ-ຫາສ-ຊວນ, ຕິກ຺ຂ-ນິພ຺ເພຘິກາຍ ຈາຕິ.

ໂສຕາປຕ຺ຕິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ເອກາທສມໍ.

໑໒. ສຈ຺ຈສໍຍຸຕ຺ຕໍ

໑. ສມາຘິວຄ຺ໂຄ

໑. ສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໑. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ‘‘ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຖ. ສມາຫິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ກິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ? ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ສມາຘິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຖ. ສມາຫິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຏິສລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໒. ‘‘ປຏິສລ຺ລາເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄມາປຊ຺ຊຖ. ປຏິສລ຺ລີໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ກິຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ? ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ປຏິສລ຺ລາເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍຄມາປຊ຺ຊຖ. ປຏິສລ຺ລີໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມກຸລປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໓. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ທຸກ຺ຂສມຸທຍສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໍສຸ…ເປ… ປພ຺ພຊິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມສໍເຍວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍກຸລປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໔. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມສຸໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມສຸໍ …ເປ… ອຠິສເມສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິສເມນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໕. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌິໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌິໍສຸ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌິໍສຸ…ເປ… ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ໂພຊ຺ຌນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໖. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສສຸໍ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສສຸໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສສຸໍ…ເປ… ປກາເສສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ປກາເສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປກາເສນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ວິຕກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໗. ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປເກ ອກຸສເລ ວິຕກ຺ເກ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍາຖ [ວິຕກ຺ເກຖ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ກາມວິຕກ຺ກໍ, ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ກໍ, ວິຫິໍສາວິຕກ຺ກໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເນເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຕກ຺ກາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ວິຕກ຺ເກນ຺ຕາ ຈ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍາຖ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຕກ຺ກາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ເອເຕ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ເອເຕ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຈິນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໘. ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປກໍ ອກຸສລໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ [ຈິນ຺ເຕຖ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ ‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເນສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນ຺ຕາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ຈິນ຺ເຕນ຺ຕາ ຈ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນ຺ຕາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ, ເອສາ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ, ເອສາ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວິຄ຺ຄາຫິກກຖາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗໙. ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຄ຺ຄາຫິກກຖໍ ກເຖຍ຺ຍາຖ [ກເຖຖ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] – ‘ນ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາສິ, ອຫໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາມິ. ກິໍ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານິສ຺ສສິ! ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ໂນ ຕ຺ວມສິ, ອຫມສ຺ມິ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ໂນ. ສຫິຕໍ ເມ, ອສຫິຕໍ ເຕ. ປຸເຣວຈນີຍໍ ປຈ຺ຉາ ອວຈ, ປຈ຺ຉາວຈນີຍໍ ປຸເຣ ອວຈ. ອຘິຈິຓ຺ຓໍ [ອຈິຓ຺ຓໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ເຕ ວິປຣາວຕ຺ຕໍ. ອາໂຣປິໂຕ ເຕ ວາໂທ, ຈຣ ວາທປ຺ປໂມກ຺ຂາຍ. ນິຄ຺ຄຫິໂຕສິ, ນິພ຺ເພເຐຫິ ວາ ສເຈ ປໂຫສີ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເນສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ກເຖນ຺ຕາ ຈ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕິຣຈ຺ຉານກຖາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໐. ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ ເສນາກຖໍ, ຠຍກຖໍ ຍຸທ຺ຘກຖໍ, ອນ຺ນກຖໍ ປານກຖໍ ວຕ຺ຖກຖໍ ສຍນກຖໍ ມາລາກຖໍ ຄນ຺ຘກຖໍ, ຎາຕິກຖໍ ຍານກຖໍ ຄາມກຖໍ ນິຄມກຖໍ ນຄຣກຖໍ ຊນປທກຖໍ ອິຕ຺ຖິກຖໍ [ອິຕ຺ຖິກຖໍ ປຸຣິສກຖໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ສູຣກຖໍ ວິສິຂາກຖໍ ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ, ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ, ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເນສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ກເຖນ຺ຕາ ຈ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ກເຖຍ຺ຍາຖ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ, ເອສາ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ, ເອສາ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສມາຘິວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສມາຘິ ປຏິສລ຺ລານາ, ກຸລປຸຕ຺ຕາ ອປເຣ ທຸເວ;

ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວິຕກ຺ກໍ, ຈິນ຺ຕາ ວິຄ຺ຄາຫິກາ ກຖາຕິ.

໒. ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນວຄ຺ໂຄ

໑. ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕາ ປພ຺ພຊິເຕນ ນ ເສວິຕພ຺ພາ. ກຕເມ ທ຺ເວ? ໂຍ ຈາຍໍ ກາເມສຸ ກາມສຸຂລ຺ລິການຸໂຍໂຄ ຫີໂນ ຄມ຺ໂມ ໂປຖຸຊ຺ຊນິໂກ ອນຣິໂຍ ອນຕ຺ຖສໍຫິໂຕ, ໂຍ ຈາຍໍ ອຕ຺ຕກິລມຖານຸໂຍໂຄ ທຸກ຺ໂຂ ອນຣິໂຍ ອນຕ຺ຖສໍຫິໂຕ. ເອເຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ ມຊ຺ຌິມາ ປຏິປທາ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຈກ຺ຂຸກຣຓີ ຎາຓກຣຓີ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ’’.

‘‘ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຊ຺ຌິມາ ປຏິປທາ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຈກ຺ຂຸກຣຓີ ຎາຓກຣຓີ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ສມ຺ມາວາຈາ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ສມ຺ມາສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຊ຺ຌິມາ ປຏິປທາ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຈກ຺ຂຸກຣຓີ ຎາຓກຣຓີ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ຊາຕິປິ ທຸກ຺ຂາ, ຊຣາປິ ທຸກ຺ຂາ, ພ຺ຍາຘິປິ ທຸກ຺ໂຂ, ມຣຓມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ, ອປ຺ປິເຍຫິ ສມ຺ປໂຍໂຄ ທຸກ຺ໂຂ, ປິເຍຫິ ວິປ຺ປໂຍໂຄ ທຸກ຺ໂຂ, ຍມ຺ປິຈ຺ຉໍ ນ ລຠຕິ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ – ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ [ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາປິ (ປີ. ກ.)] ທຸກ຺ຂາ. ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ຍາຍໍ ຕຓ຺ຫາ ໂປໂນພ຺ຠວິກາ [ໂປໂນຠວິກາ (ສີ. ປີ.)] ນນ຺ທິຣາຄສຫຄຕາ ຕຕ຺ຣຕຕ຺ຣາຠິນນ຺ທິນີ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ [ເສຍ຺ຍຖີທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] – ກາມຕຓ຺ຫາ, ຠວຕຓ຺ຫາ, ວິຠວຕຓ຺ຫາ. ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ໂຍ ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣໂຘ ຈາໂຄ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ມຸຕ຺ຕິ ອນາລໂຍ. ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ຎາຕ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫີນ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກຕ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາເວຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາວິຕ’ນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ ເອວໍ ຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ທ຺ວາທສາກາຣໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ນ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ [ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)].

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ ເອວໍ ຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ທ຺ວາທສາກາຣໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ [ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ (ສີ. ປີ.)], ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ.

ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

ປວຕ຺ຕິເຕ ຈ ປນ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມຈກ຺ເກ ຠຸມ຺ມາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸໍ – ‘‘ເອຕໍ ຠຄວຕາ ພາຣາຓສິຍໍ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍໍ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ຠຸມ຺ມານໍ ເທວານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸໍ – ‘‘ເອຕໍ ຠຄວຕາ ພາຣາຓສິຍໍ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ, ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍໍ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ຈາຕຸມຫາຣາຊິການໍ ເທວານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສາ ເທວາ…ເປ… ຍາມາ ເທວາ…ເປ… ຕຸສິຕາ ເທວາ…ເປ… ນິມ຺ມານຣຕີ ເທວາ…ເປ… ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີ ເທວາ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸໍ – ‘‘ເອຕໍ ຠຄວຕາ ພາຣາຓສິຍໍ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍໍ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ.

ອິຕິຫ ເຕນ ຂເຓນ (ເຕນ ລເຍນ) [( ) ນຕ຺ຖິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເຕນ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉິ. ອຍຎ຺ຈ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ສງ຺ກມ຺ປິ ສມ຺ປກມ຺ປິ ສມ຺ປເວຘິ, ອປ຺ປມາໂຓ ຈ ອຸຬາໂຣ ໂອຠາໂສ ໂລເກ ປາຕຸຣໂຫສິ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ເທວານໍ ເທວານຸຠາວນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອຎ຺ຎາສິ ວຕ, ໂຠ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ, ອຎ຺ຎາສິ ວຕ, ໂຠ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ’’ຕິ! ອິຕິ ຫິທໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ‘ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ’ ຕ຺ເວວ ນາມໍ ອໂຫສີຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຕຖາຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໒. ‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ຎາຕ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫີນ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ…ເປ. … ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກຕ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາເວຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ…ເປ… ອຸທປາທິ. ‘ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາວິຕ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕານໍ ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຂນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໓. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ [ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ (ສ຺ຍາ.)] ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ‘ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ’ ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ [ກຕເມ ປຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] – ຣູປຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຓຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ຍາຍໍ ຕຓ຺ຫາ ໂປໂນພ຺ຠວິກາ ນນ຺ທິຣາຄສຫຄຕາ ຕຕ຺ຣຕຕ຺ຣາຠິນນ຺ທິນີ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ກາມຕຓ຺ຫາ, ຠວຕຓ຺ຫາ, ວິຠວຕຓ຺ຫາ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ໂຍ ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣໂຘ ຈາໂຄ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ມຸຕ຺ຕິ ອນາລໂຍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກາຍຕນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໔. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ‘ຉ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການິ ອາຍຕນານີ’ ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ກຕມານິ ຉ? ຈກ຺ຂາຍຕນໍ…ເປ… ມນາຍຕນໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ຍາຍໍ ຕຓ຺ຫາ ໂປໂນພ຺ຠວິກາ ນນ຺ທິຣາຄສຫຄຕາ ຕຕ຺ຣຕຕ຺ຣາຠິນນ຺ທິນີ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ກາມຕຓ຺ຫາ, ຠວຕຓ຺ຫາ, ວິຠວຕຓ຺ຫາ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ໂຍ ຕສ຺ສາເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣໂຘ ຈາໂຄ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ມຸຕ຺ຕິ ອນາລໂຍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາສມາຘິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມຘາຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໕. ‘‘ຘາເຣຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘາເຣມິ ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘາເຣສິ ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ ຘາເຣມິ; ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ທຸຕິຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ ຘາເຣມິ; ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຕຕິຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ ຘາເຣມິ; ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ ຘາເຣມິ. ເອວໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຘາເຣມິ ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘາເຣສິ ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຫິ; ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ [ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ທຸຕິຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຫິ; ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ [ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຕຕິຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຫິ; ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ [ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິປຏິປທໍ (ປີ.), ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ (ກ.)] ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຫິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘາເຣຫິ ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂຸ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍຘາຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໖. ‘‘ຘາເຣຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘາເຣມິ ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘາເຣສິ ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ? ‘‘ທຸກ຺ຂໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ ຘາເຣມິ. ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠນ຺ເຕ, ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເນຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍໍ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ເທສິຕໍ. ອຫເມຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ ຘາເຣມິ. ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠນ຺ເຕ, ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເນຕໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍໍ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ເທສິຕໍ. ອຫເມຕໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຘາເຣມິ ຠຄວຕາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘາເຣສິ ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຫິ. ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເນຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍໍ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ເທສິຕໍ. ອຫເມຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ມຍາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ເທສິຕໍ, ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຫິ. ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເນຕໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍໍ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ເທສິຕໍ. ອຫເມຕໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ອຎ຺ຎໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘາເຣຫິ ມຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ເທສິຕານີຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂຸ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໗. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ອວິຊ຺ຊາ, ອວິຊ຺ຊາ’ຕິ ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອວິຊ຺ຊາ; ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ອວິຊ຺ຊາຄໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ທຸກ຺ເຂ ອຎ຺ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທເຍ ອຎ຺ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣເຘ ອຎ຺ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຎ຺ຎາຓໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ອວິຊ຺ຊາ; ເອຕ຺ຕາວຕາ ຈ ອວິຊ຺ຊາຄໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂຸ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໘. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ວິຊ຺ຊາ, ວິຊ຺ຊາ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕມາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວິຊ຺ຊາ; ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ວິຊ຺ຊາຄໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ທຸກ຺ເຂ ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທເຍ ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣເຘ ຎາຓໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ຎາຓໍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວິຊ຺ຊາ; ເອຕ຺ຕາວຕາ ຈ ວິຊ຺ຊາຄໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂຸ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສງ຺ກາສນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘໙. ‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອປຣິມາຓາ ວຓ຺ຓາ ອປຣິມາຓາ ພ຺ຍຎ຺ຊນາ ອປຣິມາຓາ ສງ຺ກາສນາ – ‘ອິຕິປິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ; ອິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ…ເປ… ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ…ເປ… ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອປຣິມາຓາ ວຓ຺ຓາ ອປຣິມາຓາ ພ຺ຍຎ຺ຊນາ ອປຣິມາຓາ ສງ຺ກາສນາ – ‘ອິຕິປິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໐. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖານິ ອວິຕຖານິ ອນຎ຺ຎຖານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖເມຕໍ ອວິຕຖເມຕໍ ອນຎ຺ຎຖເມຕໍ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຕຖເມຕໍ ອວິຕຖເມຕໍ ອນຎ຺ຎຖເມຕໍ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຕຖເມຕໍ ອວິຕຖເມຕໍ ອນຎ຺ຎຖເມຕໍ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຕຖເມຕໍ ອວິຕຖເມຕໍ ອນຎ຺ຎຖເມຕໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ຕຖານິ ອວິຕຖານິ ອນຎ຺ຎຖານິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ຕຖາຄຕໍ, ຂນ຺ຘາ ອາຍຕເນນ ຈ;

ຘາຣຓາ ຈ ທ຺ເວ ອວິຊ຺ຊາ, ວິຊ຺ຊາ ສງ຺ກາສນາ ຕຖາຕິ.

໓. ໂກຏິຄາມວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມໂກຏິຄາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ວຊ຺ຊີສຸ ວິຫຣຕິ ໂກຏິຄາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມິທໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ສນ຺ຘາວິຕໍ ສໍສຣິຕໍ ມມຎ຺ເຈວ ຕຸມ຺ຫາກຎ຺ຈ’’.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມິທໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ສນ຺ຘາວິຕໍ ສໍສຣິຕໍ ມມຎ຺ເຈວ ຕຸມ຺ຫາກຎ຺ຈ. ທຸກ຺ຂສມຸທຍສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມິທໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ສນ຺ຘາວິຕໍ ສໍສຣິຕໍ ມມຎ຺ເຈວ ຕຸມ຺ຫາກຎ຺ຈ. ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ; ອຸຈ຺ຉິນ຺ນາ ຠວຕຓ຺ຫາ, ຂີຓາ ຠວເນຕ຺ຕິ; ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ, ຍຖາຠູຕໍ ອທສ຺ສນາ;

ສໍສິຕໍ [ສໍສຣິຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.) ທີ. ນິ. ໒.໑໕໕] ທີຆມທ຺ຘານໍ, ຕາສຸ ຕາສ຺ເວວ ຊາຕິສຸ.

‘‘ຕານິ [ຍານິ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ເອຕານິ ທິຏ຺ຐານິ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ;

ອຸຈ຺ຉິນ຺ນໍ ມູລໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ. ປຐມໍ;

໒. ທຸຕິຍໂກຏິຄາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໒. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ເຍ ທຸກ຺ຂໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອໂຖ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ຍຕ຺ຖ ຈ ສພ຺ພໂສ ທຸກ຺ຂໍ, ອເສສໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ຕຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ;

ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຫີນາ ເຕ, ອໂຖ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິຍາ;

ອຠພ຺ພາ ເຕ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍ, ເຕ ເວ ຊາຕິຊຣູປຄາ.

‘‘ເຍ ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອໂຖ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ຍຕ຺ຖ ຈ ສພ຺ພໂສ ທຸກ຺ຂໍ, ອເສສໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ຕຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ ປຊານນ຺ຕິ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ;

ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນາ, ອໂຖ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິຍາ;

ສພ຺ພາ ເຕ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍ, ນ ເຕ ຊາຕິຊຣູປຄາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໓. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ຕຖາຄໂຕ ‘ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຣຫນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໔. ສາວຕ຺ຖິນິທານໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິໍສຸ. ເຍ ຫິ [ເຍປິ ຫິ (ພຫູສຸ)] ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ເຍ ຫິ, ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິໍສຸ…ເປ… ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໕. ‘‘ຊານໂຕຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ, ໂນ ອຊານໂຕ ອປສ຺ສໂຕ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ? ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໖. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ – ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ – ເຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ ສມາທເປຕພ຺ພາ ນິເວເສຕພ຺ພາ ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ. ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກມ຺ເປຍ຺ຍາຖ, ເຍ ຈ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍຸໍ – ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ ເຕ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ ສມາທເປຕພ຺ພາ ນິເວເສຕພ຺ພາ ປຕິຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໗. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ຕຖານິ ອວິຕຖານິ ອນຎ຺ຎຖານິ; ຕສ຺ມາ ‘ອຣິຍສຈ຺ຈານີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໘. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ຕຖາຄໂຕ ອຣິໂຍ; ຕສ຺ມາ ‘ອຣິຍສຈ຺ຈານີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙໙. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອຕ຺ຖິ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ, ອຕ຺ຖິ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫາຕພ຺ພໍ, ອຕ຺ຖິ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ, ອຕ຺ຖິ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາເວຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ? ທຸກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫາຕພ຺ພໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາເວຕພ຺ພໍ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຄວມ຺ປຕິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໐. ເອກໍ ສມຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຈເຕສຸ [ເຈຕິເຍສຸ (ສ຺ຍາ.)] ວິຫຣນ຺ຕິ ສຫຎ຺ຈນິເກ [ສຫຊນິເຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລານໍ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕານໍ ມຓ຺ຑລມາເຬ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍມນ຺ຕຣາກຖາ ອຸທປາທິ – ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂໍ ປສ຺ສຕິ ທຸກ຺ຂສມຸທຍມ຺ປິ ໂສ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທມ຺ປິ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ຄວມ຺ປຕິ ເຖໂຣ [ຄວມ຺ປຕິຕ຺ເຖໂຣ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສມ຺ມຸຂາ ເມຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສຸຕໍ, ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ – ‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ປສ຺ສຕິ ທຸກ຺ຂສມຸທຍມ຺ປິ ໂສ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ປສ຺ສຕິ ທຸກ຺ຂມ຺ປິ ໂສ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ປສ຺ສຕິ ທຸກ຺ຂມ຺ປິ ໂສ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ. ໂຍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ປສ຺ສຕິ ທຸກ຺ຂມ຺ປິ ໂສ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘມ຺ປິ ປສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ທສມໍ.

ໂກຏິຄາມວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ວຊ຺ຊີ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ອຣຫໍ ອາສວກ຺ຂໂຍ;

ມິຕ຺ຕໍ ຕຖາ ຈ ໂລໂກ ຈ, ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ຄວມ຺ປຕີຕິ.

໔. ສີສປາວນວຄ຺ໂຄ

໑. ສີສປາວນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ສີສປາວເນ [ສິໍສປາວເນ (ສີ. ປີ.)]. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕານິ ສີສປາປຓ຺ຓານິ ປາຓິນາ ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍານິ ວາ ມຍາ ປຣິຕ຺ຕານິ ສີສປາປຓ຺ຓານິ ປາຓິນາ ຄຫິຕານິ ຍທິທໍ ອຸປຣິ ສີສປາວເນ’’ຕິ? ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ຕານິ ສີສປາປຓ຺ຓານິ ປາຓິນາ ຄຫິຕານິ; ອຖ ໂຂ ເອຕາເນວ ພຫຸຕຣານິ ຍທິທໍ ອຸປຣິ ສີສປາວເນ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ຍໍ ໂວ ມຍາ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອນກ຺ຂາຕໍ. ກສ຺ມາ ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ອນກ຺ຂາຕໍ? ນ ເຫຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກໍ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ຕສ຺ມາ ຕໍ ມຍາ ອນກ຺ຂາຕໍ’’.

‘‘ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ? ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ’’.

‘‘ກສ຺ມາ ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ? ເອຕຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ເອຕໍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກໍ ເອຕໍ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ; ຕສ຺ມາ ຕໍ ມຍາ ອກ຺ຂາຕໍ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຂທິຣປຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໒. ‘‘ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ຂທິຣປຕ຺ຕານໍ ວາ ສຣລປຕ຺ຕານໍ [ປລາສປຕ຺ຕານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ວາ ອາມລກປຕ຺ຕານໍ ວາ ປຸຏໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸທກໍ ວາ ຕາລປຕ຺ຕໍ ວາ ອາຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ປທຸມປຕ຺ຕານໍ ວາ ປລາສປຕ຺ຕານໍ ວາ ມາລຸວປຕ຺ຕານໍ ວາ ປຸຏໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸທກໍ ວາ ຕາລປຕ຺ຕໍ ວາ ອາຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ …ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຓ຺ໂຑ ອຸປຣິເວຫາສໍ ຂິຕ຺ໂຕ ສກິມ຺ປິ ມູເລນ ນິປຕຕິ, ສກິມ຺ປິ ອຄ຺ເຄນ ນິປຕຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊານີວຣຓາ ສຕ຺ຕາ ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນາ ສນ຺ຘາວນ຺ຕາ ສໍສຣນ຺ຕາ [ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນພນ຺ຘາ ສນ຺ຘາວຕາ (ກ.)] ສກິມ຺ປິ ອສ຺ມາ ໂລກາ ປຣໍ ໂລກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສກິມ຺ປິ ປຣສ຺ມາ ໂລກາ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເຈລສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໔. ‘‘ອາທິຕ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈເລ ວາ ສີເສ ວາ ກິມສ຺ສ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາທິຕ຺ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ເຈເລ ວາ ສີເສ ວາ, ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອາທິຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈລໍ ວາ ສີສໍ ວາ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕ຺ວາ ອມນສິກຣິຕ຺ວາ ອນຠິສເມຕານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສຕ຺ຕິສຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ວສ຺ສສຕາຍຸໂກ ວສ຺ສສຕຊີວີ. ຕເມນໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ຕໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫນິສ຺ສນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫນິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຫນິສ຺ສນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ທິວເສ ທິວເສ ຕີຫິ ຕີຫິ ສຕ຺ຕິສເຕຫິ ຫຎ຺ຎມາໂນ ວສ຺ສສຕາຍຸໂກ ວສ຺ສສຕຊີວີ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ອນຠິສເມຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ອຠິສເມສ຺ສສີ’’’ຕິ.

‘‘ອຕ຺ຖວສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ອລໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນມຕຄ຺ໂຄຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສາໂຣ; ປຸພ຺ພາ ໂກຏິ ນປ຺ປຎ຺ຎາຍຕິ ສຕ຺ຕິປ຺ປຫາຣານໍ ອສິປ຺ປຫາຣານໍ ອຸສຸປ຺ປຫາຣານໍ ຜຣສຸປ຺ປຫາຣານໍ [ອສິປ຺ປຫາຣານໍ ຜຣສຸປ຺ປຫາຣານໍ (ກ.)]. ເອວຎ຺ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສ. ນ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຫ ທຸກ຺ເຂນ, ສຫ ໂທມນສ຺ເສນ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອຠິສມຍໍ ວທາມິ; ອປິ ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຫາວ ສຸເຂນ, ສຫາວ ໂສມນສ຺ເສນ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອຠິສມຍໍ ວທາມິ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປາຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ຊມ຺ພຸທີເປ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ຕຈ຺ເຉຕ຺ວາ ເອກຊ຺ຌໍ ສໍຫເຣຍ຺ຍ; ເອກຊ຺ຌໍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ສູລໍ ກເຣຍ຺ຍ. ສູລໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ມຫນ຺ຕກາ ປາຓາ ເຕ ມຫນ຺ຕເກສຸ ສູເລສຸ ອາວຸເນຍ຺ຍ, ເຍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ມຊ຺ຌິມກາ ປາຓາ ເຕ ມຊ຺ຌິມເກສຸ ສູເລສຸ ອາວຸເນຍ຺ຍ, ເຍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ສຸຂຸມກາ ປາຓາ ເຕ ສຸຂຸມເກສຸ ສູເລສຸ ອາວຸເນຍ຺ຍ. ອປຣິຍາທິນ຺ນາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ໂອຬາຣິກາ ປາຓາ ອສ຺ສຸ.

‘‘ອຖ ອິມສ຺ມິໍ ຊມ຺ພຸທີເປ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອິໂຕ ພຫຸຕຣາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ສຸຂຸມກາ ປາຓາ, ເຍ ນ ສຸກຣາ ສູເລສຸ ອາວຸນິຕຸໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສຸຂຸມຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕຠາວສ຺ສ. ເອວໍ ມຫາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປາໂຍ. ເອວໍ ມຫນ຺ຕສ຺ມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປາຍສ຺ມາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ໂນ ປຸຄ຺ຄໂລ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມສູຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໗. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ [ສຸຣິຍສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສມຍາຍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານິສ຺ສຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານິສ຺ສຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍສູຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໘. ‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ໂລເກ ນຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເນວ ຕາວ ມຫໂຕ ອາໂລກສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ ມຫໂຕ ໂອຠາສສ຺ສ. ອນ຺ຘຕມໍ ຕທາ ໂຫຕິ ອນ຺ຘກາຣຕິມິສາ. ເນວ ຕາວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ [ຣຕ຺ຕິທິວາ (ກ.)] ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ນ ມາສທ຺ຘມາສາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ນ ອຸຕຸສໍວຈ຺ຉຣາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຖ ມຫໂຕ ອາໂລກສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ ມຫໂຕ ໂອຠາສສ຺ສ. ເນວ ອນ຺ຘກາຣຕມໍ ຕທາ ໂຫຕິ ນ ອນ຺ຘກາຣຕິມິສາ. ອຖ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ມາສທ຺ຘມາສາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ອຸຕຸສໍວຈ຺ຉຣາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວກີວຎ຺ຈ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ເນວ ຕາວ ມຫໂຕ ອາໂລກສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ ມຫໂຕ ໂອຠາສສ຺ສ. ອນ຺ຘຕມໍ ຕທາ ໂຫຕິ ອນ຺ຘກາຣຕິມິສາ. ເນວ ຕາວ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອາຈິກ຺ຂຓາ ໂຫຕິ ເທສນາ ປຎ຺ຎາປນາ ປຏ຺ຐປນາ ວິວຣຓາ ວິຠຊນາ ອຸຕ຺ຕານີກມ຺ມໍ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ອຖ ມຫໂຕ ອາໂລກສ຺ສ ປາຕຸຠາໂວ ໂຫຕິ ມຫໂຕ ໂອຠາສສ຺ສ. ເນວ ອນ຺ຘຕມໍ ຕທາ ໂຫຕິ ນ ອນ຺ຘກາຣຕິມິສາ. ອຖ ໂຂ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອາຈິກ຺ຂຓາ ໂຫຕິ ເທສນາ ປຎ຺ຎາປນາ ປຏ຺ຐປນາ ວິວຣຓາ ວິຠຊນາ ອຸຕ຺ຕານີກມ຺ມໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອິນ຺ທຂີລສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐໙. ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ຕິ [ໂອໂລເກນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] – ‘ອຍໍ ນູນ ຠວໍ ຊານໍ ຊານາຕິ, ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕູລປິຈຸ ວາ ກປ຺ປາສປິຈຸ ວາ ລຫຸໂກ ວາຕູປາທາໂນ ສເມ ຠູມິຠາເຄ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຕເມນໍ ປຸຣຕ຺ຖິໂມ ວາໂຕ ປຈ຺ຉິເມນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ, ປຈ຺ຉິໂມ ວາໂຕ ປຸຣຕ຺ຖິເມນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ, ອຸຕ຺ຕໂຣ ວາໂຕ ທກ຺ຂິເຓນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ, ທກ຺ຂິໂຓ ວາໂຕ ອຸຕ຺ຕເຣນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ລຫຸກຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ປາສປິຈຸໂນ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຫິ ເກຈິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ນູນ ຠວໍ ຊານໍ ຊານາຕິ, ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ນ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ນູນ ຠວໍ ຊານໍ ຊານາຕິ, ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໂຍຂີໂລ ວາ ອິນ຺ທຂີໂລ ວາ ຄມ຺ຠີຣເນໂມ ສຸນິຂາໂຕ ອຈໂລ ອສມ຺ປກມ຺ປີ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ [ເນວ ນໍ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ (ສີ. ປີ.)] ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປຈາເລຍ຺ຍ; ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປຈາເລຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນມສ຺ສ ສຸນິຂາຕຕ຺ຕາ ອິນ຺ທຂີລສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ນ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ນູນ ຠວໍ ຊານໍ ຊານາຕິ, ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສຸທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ວາທຕ຺ຖິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໐. ‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ວາທຕ຺ຖິໂກ ວາທຄເວສີ – ‘ວາທມສ຺ສ ອາໂຣເປສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕໍ ວຕ ສຫຘມ຺ເມນ ສງ຺ກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປຈາເລສ຺ສຕິ ວາຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ວາທຕ຺ຖິໂກ ວາທຄເວສີ – ‘ວາທມສ຺ສ ອາໂຣເປສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕໍ ວຕ ສຫຘມ຺ເມນ ສງ຺ກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປຈາເລສ຺ສຕິ ວາຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິລາຍູໂປ ໂສຬສ ກຸກ຺ກຸໂກ. ຕສ຺ສສ຺ສຸ ອຏ຺ຐ ກຸກ຺ກຸ ເຫຏ຺ຐາ ເນມງ຺ຄມາ, ອຏ຺ຐ ກຸກ຺ກຸ ອຸປຣິເນມສ຺ສ. ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປຈາເລຍ຺ຍ; ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປຈາເລຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນມສ຺ສ ສຸນິຂາຕຕ຺ຕາ ສິລາຍູປສ຺ສ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ຫິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ; ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ວາທຕ຺ຖິໂກ ວາທຄເວສີ ‘ວາທມສ຺ສ ອາໂຣເປສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕໍ ວຕ ສຫຘມ຺ເມນ ສງ຺ກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປຈາເລສ຺ສຕິ ວາຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ວາທຕ຺ຖິໂກ ວາທຄເວສີ – ‘ວາທມສ຺ສ ອາໂຣເປສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕໍ ວຕ ສຫຘມ຺ເມນ ສງ຺ກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປກມ຺ເປສ຺ສຕິ ວາ ສມ຺ປຈາເລສ຺ສຕິ ວາຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ສຸທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສີສປາວນວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສີສປາ ຂທິໂຣ ທຓ຺ໂຑ, ເຈລາ ສຕ຺ຕິສເຕນ ຈ;

ປາຓາ ສຸຣິຍູປມາ ທ຺ເວຘາ, ອິນ຺ທຂີໂລ ຈ ວາທິໂນຕິ.

໕. ປປາຕວຄ຺ໂຄ

໑. ໂລກຈິນ຺ຕາສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ຣາຊຄຫາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕສ຺ສາມີ’ຕິ ເຍນ ສຸມາຄຘາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຸມາຄຘາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ນິສີທິ ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ປຸຣິໂສ ສຸມາຄຘາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ [ຈຕຸຣງ຺ຄິນິເສນໍ (ກ.)] ຠິສມຸຬາລໍ [ຠິສມູລາລໍ (ປີ. ກ.)] ປວິສນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕສ຺ມິ ນາມາຫໍ, ວິເຈໂຕສ຺ມິ ນາມາຫໍ! ຍໍ ໂລເກ ນຕ຺ຖິ ຕໍ ມຍາ ທິຏ຺ຐ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມຫາຊນກາຍສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ – ‘ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕສ຺ມິ ນາມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິເຈໂຕສ຺ມິ ນາມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ! ຍໍ ໂລເກ ນຕ຺ຖິ ຕໍ ມຍາ ທິຏ຺ຐ’’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ກຖໍ ວິເຈໂຕ? ກິຎ຺ຈ ໂລເກ ນຕ຺ຖິ ຍໍ ຕຍາ ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຊຄຫາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕສ຺ສາມີ’ຕິ ເຍນ ສຸມາຄຘາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຸມາຄຘາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ນິສີທິໍ ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ. ອທ຺ທສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຸມາຄຘາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ຠິສມຸຬາລໍ ປວິສນ຺ຕໍ. ເອວໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ເອວໍ ວິເຈໂຕ. ອິທຎ຺ຈ ໂລເກ ນຕ຺ຖິ ຍໍ ມຍາ ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ຕຄ຺ຆ ວິເຈໂຕ. ອິທຎ຺ຈ ໂລເກ ນຕ຺ຖິ ຍໍ ຕຍາ ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ປຸຣິໂສ ຠູຕໍເຍວ ອທ຺ທສ, ໂນ ອຠູຕໍ. ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາສຸຣສງ຺ຄາໂມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ໂຫ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄາເມ ເທວາ ຊິນິໍສຸ, ອສຸຣາ ປຣາຊິນິໍສຸ. ປຣາຊິຕາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາ ຠີຕາ ຠິສມຸຬາເລນ ອສຸຣປຸຣໍ ປວິສິໍສຸ ເທວານໍເຍວ ໂມຫຍມານາ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ໂລກຈິນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕຖ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ ‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເນສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນ຺ຕາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ນາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ຈິນ຺ເຕນ຺ຕາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍາຖ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນ຺ຕາ ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ເອສາ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາ ເອສາ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປປາຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໒. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາຍາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍນ ປຏິຠານກູໂຏ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ ທິວາວິຫາຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ປຏິຠານກູໂຏ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປຏິຠານກູເຏ ມຫນ຺ຕໍ ປປາຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຫາ ວຕາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປປາໂຕ ສຸຠຍານໂກ, ຠນ຺ເຕ, ປປາໂຕ. ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອິມມ຺ຫາ ປປາຕາ ອຎ຺ໂຎ ປປາໂຕ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິມມ຺ຫາ ປປາຕາ ອຎ຺ໂຎ ປປາໂຕ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອິມມ຺ຫາ ປປາຕາ ອຎ຺ໂຎ ປປາໂຕ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣມນ຺ຕິ, ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣມນ຺ຕິ, ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣມນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣມນ຺ຕິ. ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣຕາ ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣຕາ ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣຕາ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ. ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຊາຕິປປາຕມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ, ຊຣາປປາຕມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ, ມຣຓປປາຕມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສປປາຕມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ. ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ‘ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ, ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ, ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ. ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອນຠິຣຕາ, ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອນຠິຣຕາ, ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອນຠິຣຕາ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອນຠິຣຕາ, ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ນາຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ນາຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ນາຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ນາຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ. ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອນຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ, ຊຣາສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອນຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ, ມຣຓສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອນຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສສໍວຕ຺ຕນິເກປິ ສງ຺ຂາເຣ ອນຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ, ຊາຕິປປາຕມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ, ຊຣາປປາຕມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ, ມຣຓປປາຕມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສປປາຕມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ. ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ‘ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ມຫາປຣິຬາຫສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໓. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາປຣິຬາໂຫ ນາມ ນິຣໂຍ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ປສ຺ສຕິ, ອນິຏ຺ຐຣູປຎ຺ເຎວ ປສ຺ສຕິ ໂນ ອິຏ຺ຐຣູປໍ; ອກນ຺ຕຣູປຎ຺ເຎວ ປສ຺ສຕິ ໂນ ກນ຺ຕຣູປໍ; ອມນາປຣູປຎ຺ເຎວ ປສ຺ສຕິ ໂນ ມນາປຣູປໍ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສຕິ…ເປ… ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຊານາຕິ, ອນິຏ຺ຐຣູປຎ຺ເຎວ ວິຊານາຕິ ໂນ ອິຏ຺ຐຣູປໍ; ອກນ຺ຕຣູປຎ຺ເຎວ ວິຊານາຕິ ໂນ ກນ຺ຕຣູປໍ; ອມນາປຣູປຎ຺ເຎວ ວິຊານາຕິ ໂນ ມນາປຣູປ’’ນ຺ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຫາ ວຕ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຬາໂຫ, ສຸມຫາ ວຕ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຬາໂຫ! ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕມ຺ຫາ ປຣິຬາຫາ ອຎ຺ໂຎ ປຣິຬາໂຫ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ເຈວ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕມ຺ຫາ ປຣິຬາຫາ ອຎ຺ໂຎ ປຣິຬາໂຫ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕມ຺ຫາ ປຣິຬາຫາ ອຎ຺ໂຎ ປຣິຬາໂຫ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣມນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິຣຕາ…ເປ… ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຊາຕິປຣິຬາເຫນປິ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ, ຊຣາປຣິຬາເຫນປິ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ, ມຣຓປຣິຬາເຫນປິ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສປຣິຬາເຫນປິ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ‘ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ. ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ…ເປ… ອນຠິຣຕາ…ເປ… ນາຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ອນຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຊາຕິປຣິຬາເຫນປິ ນ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ, ຊຣາປຣິຬາເຫນປິ ນ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ, ມຣຓປຣິຬາເຫນປິ ນ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສປຣິຬາເຫນປິ ນ ປຣິຑຍ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ‘ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ກູຏາຄາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໔. ‘‘ໂຍ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ [ໂຍ ຈ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ກູຏາຄາຣສ຺ສ ເຫຏ຺ຐິມໍ ຆຣໍ ອກຣິຕ຺ວາ ອຸປຣິມໍ ຆຣໍ ອາໂຣເປສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອນຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ກູຏາຄາຣສ຺ສ ເຫຏ຺ຐິມໍ ຆຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸປຣິມໍ ຆຣໍ ອາໂຣເປສ຺ສາມີ’ຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຍຖາຠູຕໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ – ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ວາລສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເວສາລິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສມ຺ພຫຸເລ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣເກ ສນ຺ຖາຄາເຣ ອຸປາສນໍ ກໂຣນ຺ເຕ, ທູຣໂຕວ ສຸຂຸເມນ ຕາຬຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬນ ອສນໍ ອຕິປາເຕນ຺ເຕ, ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ [ໂປຂານຸໂປຂໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອວິຣາຘິຕໍ. ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສິກ຺ຂິຕາ ວຕິເມ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣກາ, ສຸສິກ຺ຂິຕາ ວຕິເມ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣກາ; ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ທູຣໂຕວ ສຸຂຸເມນ ຕາຬຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬນ ອສນໍ ອຕິປາເຕສ຺ສນ຺ຕິ ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ ອວິຣາຘິຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເວສາລິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເວສາລິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ອທ຺ທສໍ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ສມ຺ພຫຸເລ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣເກ ສນ຺ຖາຄາເຣ ອຸປາສນໍ ກໂຣນ຺ເຕ ທູຣໂຕວ ສຸຂຸເມນ ຕາຬຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬນ ອສນໍ ອຕິປາເຕນ຺ເຕ ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ ອວິຣາຘິຕໍ’. ທິສ຺ວານ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສິກ຺ຂິຕາ ວຕິເມ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣກາ, ສຸສິກ຺ຂິຕາ ວຕິເມ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣກາ; ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ທູຣໂຕວ ສຸຂຸເມນ ຕາຬຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬນ ອສນໍ ອຕິປາເຕສ຺ສນ຺ຕິ ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ ອວິຣາຘິຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອານນ຺ທ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ທຸກ຺ກຣຕຣໍ ວາ ທຸຣຠິສມ຺ຠວຕຣໍ ວາ – ໂຍ ທູຣໂຕວ ສຸຂຸເມນ ຕາຬຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬນ ອສນໍ ອຕິປາເຕຍ຺ຍ ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ ອວິຣາຘິຕໍ, ໂຍ ວາ ສຕ຺ຕຘາ ຠິນ຺ນສ຺ສ ວາລສ຺ສ ໂກຏິຍາ ໂກຏິໍ ປຏິວິຊ຺ເຌຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ທຸກ຺ກຣຕຣຎ຺ເຈວ ທຸຣຠິສມ຺ຠວຕຣຎ຺ຈ ໂຍ ວາ [ໂຍ (ສີ.)] ສຕ຺ຕຘາ ຠິນ຺ນສ຺ສ ວາລສ຺ສ ໂກຏິຍາ ໂກຏິໍ ປຏິວິຊ຺ເຌຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ອຖ ໂຂ [ອຖ ໂຂ ເຕ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ອານນ຺ທ, ທຸປ຺ປຏິວິຊ຺ຌຕຣໍ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຍ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອນ຺ຘກາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໖. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກນ຺ຕຣິກາ ອຆາ ອສໍວຸຕາ ອນ຺ຘກາຣາ ອນ຺ຘກາຣຕິມິສາ, ຍຕ຺ຖມິເມສໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິການໍ ເອວໍ ມຫານຸຠາວານໍ ອາຠາຍ ນານຸໂຠນ຺ຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຫາ ວຕ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ອນ຺ຘກາໂຣ, ສຸມຫາ ວຕ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ອນ຺ຘກາໂຣ! ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕມ຺ຫາ ອນ຺ຘກາຣາ ອຎ຺ໂຎ ອນ຺ຘກາໂຣ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕມ຺ຫາ ອນ຺ຘກາຣາ ອຎ຺ໂຎ ອນ຺ຘກາໂຣ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕມ຺ຫາ ອນ຺ຘກາຣາ ອຎ຺ໂຎ ອນ຺ຘກາໂຣ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ຈ ຠຍານກຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ອຠິຣມນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິຣຕາ…ເປ… ອຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຊາຕນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ, ຊຣນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ, ມຣຓນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ປປຕນ຺ຕິ. ເຕ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ‘ນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕ ຊາຕິສໍວຕ຺ຕນິເກສຸ ສງ຺ຂາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ…ເປ… ອນຠິຣຕາ…ເປ… ນາຠິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ອນຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຊາຕນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ, ຊຣນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ, ມຣຓນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສນ຺ຘກາຣມ຺ປິ ນປ຺ປປຕນ຺ຕິ. ເຕ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ. ‘ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສ຺ມາ’ຕິ ວທາມິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມຉິຄ຺ຄຬຍຸຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫາສມຸທ຺ເທ ເອກຈ຺ຉິຄ຺ຄຬໍ ຍຸຄໍ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣາປິສ຺ສ ກາໂຓ ກຈ຺ຉໂປ. ໂສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ສກິໍ ສກິໍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂຂ ກາໂຓ ກຈ຺ຉໂປ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ສກິໍ ສກິໍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອມຸສ຺ມິໍ ເອກຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬ ຍຸເຄ ຄີວໍ ປເວເສຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ຍທິ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກທາຈິ ກຣຫຈິ ທີຆສ຺ສ ອທ຺ຘຸໂນ ອຈ຺ຈເຍນາ’’ຕິ.

‘‘ຂິປ຺ປຕຣໍ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາໂຓ ກຈ຺ຉໂປ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ສກິໍ ສກິໍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອມຸສ຺ມິໍ ເອກຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬ ຍຸເຄ ຄີວໍ ປເວເສຍ຺ຍ, ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກິໍ ວິນິປາຕຄເຕນ ພາເລນ [ວິນີຕຄເຕນ ພຫຸເລນ (ກ.)] ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ວທາມິ’’.

ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນ ເຫຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ຘມ຺ມຈຣິຍາ, ສມຈຣິຍາ, ກຸສລກິຣິຍາ, ປຸຎ຺ຎກິຣິຍາ. ອຎ຺ຎມຎ຺ຎຂາທິກາ ເອຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຕ຺ຕຕິ ທຸພ຺ພລຂາທິກາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍຉິຄ຺ຄຬຍຸຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ມຫາປຖວີ ເອໂກທກາ ອສ຺ສ. ຕຕ຺ຣ ປຸຣິໂສ ເອກຈ຺ຉິຄ຺ຄຬໍ ຍຸຄໍ ປກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕເມນໍ ປຸຣຕ຺ຖິໂມ ວາໂຕ ປຈ຺ຉິເມນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ, ປຈ຺ຉິໂມ ວາໂຕ ປຸຣຕ຺ຖິເມນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ, ອຸຕ຺ຕໂຣ ວາໂຕ ທກ຺ຂິເຓນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ, ທກ຺ຂິໂຓ ວາໂຕ ອຸຕ຺ຕເຣນ ສໍຫເຣຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣສ຺ສ ກາໂຓ ກຈ຺ຉໂປ. ໂສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ສກິໍ ສກິໍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິ ນຸ ໂຂ ກາໂຓ ກຈ຺ຉໂປ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ສກິໍ ສກິໍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອມຸສ຺ມິໍ ເອກຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬ ຍຸເຄ ຄີວໍ ປເວເສຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ອຘິຈ຺ຈມິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຍໍ ໂສ ກາໂຓ ກຈ຺ຉໂປ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ສກິໍ ສກິໍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອມຸສ຺ມິໍ ເອກຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬ ຍຸເຄ ຄີວໍ ປເວເສຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ ອຘິຈ຺ຈມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ລຠຕິ. ເອວໍ ອຘິຈ຺ຈມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ເອວໍ ອຘິຈ຺ຈມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິໂຕ ຘມ຺ມວິນໂຍ ໂລເກ ທິພ຺ພຕິ. ຕສ຺ສິທໍ [ຕຍິທໍ (?)], ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ລທ຺ຘໍ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິໂຕ ຈ ຘມ຺ມວິນໂຍ ໂລເກ ທິພ຺ພຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ສິເນຣຸສ຺ສ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍາ ວາ [ຍາ ຈ] ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ໂຍ ວາ [ໂຍ ຈ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.) ສໍ. ນິ. ໒.໘໔] ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊາ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊານໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມຕາ; ໂຍ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊາຍໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍໍ ວາ ສິເນຣຸສ຺ສ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ, ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ສິເນຣຸສ຺ສ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ສິເນຣຸສ຺ສ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມຕາ; ໂຍ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປປາຕວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຈິນ຺ຕາ ປປາໂຕ ປຣິຬາໂຫ, ກູຏໍ ວາລນ຺ຘກາໂຣ ຈ;

ຉິຄ຺ຄເຬນ ຈ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ສິເນຣຸ ອປເຣ ທຸເວຕິ.

໖. ອຠິສມຍວຄ຺ໂຄ

໑. ນຂສິຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕໍ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ໂຍ ວາຍໍ ມຍາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ, ອຍໍ ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຍທິທໍ – ມຫາປຖວີ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກາຍໍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມຕາ; ໂຍ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂປກ຺ຂຣຓີສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໒. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂປກ຺ຂຣຓີ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ອາຍາເມນ, ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ, ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ອຸພ຺ເພເຘນ, ປຸຓ຺ຓາ ອຸທກສ຺ສ ສມຕິຕ຺ຕິກາ ກາກເປຍ຺ຍາ. ຕໂຕ ປຸຣິໂສ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍໍ ວາ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸພ຺ຠຕໍ, ຍໍ ວາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸພ຺ຠຕໍ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກໍ ອຸປນິຘາຍ ກຸສຄ຺ເຄນ ອຸທກໍ ອຸພ຺ຠຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມສໍເຠຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໓. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖິມາ ມຫານທິໂຍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ຕໂຕ ປຸຣິໂສ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍານິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ, ຍໍ ວາ ສໍເຠຊ຺ຊອຸທກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ສໍເຠຊ຺ຊອຸທກໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ສໍເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍສໍເຠຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໔. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖິມາ ມຫານທິໂຍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ຕໍ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍໍ ວາ ສໍເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ, ຍານິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ສໍເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານິ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ສໍເຠຊ຺ຊອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມມຫາປຖວີສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫາປຖວິຍາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ອຍໍ ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ມຫາປຖວີ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍມຫາປຖວີສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໖. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາປຖວີ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍໍ ວາ ມຫາປຖວິຍາ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ, ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ມຫາປຖວິຍາ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອວສິຏ຺ຐາ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາປຖວິຍາ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຄຸຬິກາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມມຫາສມຸທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໗. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ມຫາສມຸທ຺ທໂຕ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍານິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ, ຍໍ ວາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານິ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອຸພ຺ຠຕານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍມຫາສມຸທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໘. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ [ມຫາສມຸທ຺ໂທ ປຣິກ຺ຂຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.) ສໍ. ນິ. ໒.໘໑] ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍໍ ວາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ, ຍານິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕການິ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານິ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ອວສິຏ຺ຐານີ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມປພ຺ພຕູປມສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒໙. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ອຍໍ ວາ ຫິມວາ ປພ຺ພຕຣາຊາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ຫິມວາ ປພ຺ພຕຣາຊາ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ຫິມວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຕຣາຊານໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ…ເປ… ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍປພ຺ພຕູປມສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໐. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວາ ປພ຺ພຕຣາຊາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ຍໍ ວາ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ, ຍາ ວາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປນ຺ຕິ ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ສຕ຺ຕ ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ ອວສິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຠິສເມຕາວິໂນ ເອຕເທວ ພຫຸຕຣໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍທິທໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐໍ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ປຸຣິມໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ປຣິຍາທິນ຺ນໍ ອຸປນິຘາຍ ຍທິທໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມຕາ; ໂຍ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອຠິສມຍວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ນຂສິຂາ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ສໍເຠຊ຺ຊ ອປເຣ ທຸເວ;

ປຖວີ ທ຺ເວ ສມຸທ຺ທາ ທ຺ເວ, ທ຺ເວມາ ຈ ປພ຺ພຕູປມາຕິ.

໗. ປຐມອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ອຎ຺ຎຕ຺ຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕໍ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ໂຍ ວາຍໍ ມຍາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ, ອຍໍ ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ມຫາປຖວີ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກາຍໍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມນຸສ຺ເສຫິ [ມນຸສ຺ເສສຸ (ປີ. ກ.)] ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຈ຺ຈນ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕໍ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ໂຍ ວາຍໍ ມຍາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ, ອຍໍ ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ມຫາປຖວີ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກາຍໍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ’’ຕິ.

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມຊ຺ຌິເມສຸ ຊນປເທສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ ອວິຎ຺ຎາຕາເຣສຸ ມິລກ຺ເຂສຸ [ມິລກ຺ຂູສຸ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)] …ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໓. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ປນ ອຣິເຍນ ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸນາ ສມນ຺ນາຄຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອວິຊ຺ຊາຄຕາ ສມ຺ມຸຬ຺ຫາ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ສຸຣາເມຣຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໔. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປ຺ປມາທຏ຺ຐານາ ອປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ໂອທກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໕. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຖລຊາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຸທກຊາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ມຕ຺ເຕຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໖. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມຕ຺ເຕຍ຺ຍາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອມຕ຺ເຕຍ຺ຍາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ເປຕ຺ເຕຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໗. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ເຕຍ຺ຍາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອເປຕ຺ເຕຍ຺ຍາ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສາມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໘. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ສາມຎ຺ຎາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອສາມຎ຺ຎາ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓໙. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ປຈາຍິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໐. … ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກຸເລ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍິໂນ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກຸເລ ອເຊຏ຺ຐາປຈາຍິໂນຕິ [ອກຸເລ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍິໂນຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] …ເປ…. ທສມໍ.

ປຐມອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາ, ສຸຣາເມຣຍໂອທກາ;

ມຕ຺ເຕຍ຺ຍ ເປຕ຺ເຕຍ຺ຍາ ຈາປິ, ສາມຎ຺ຎໍ ພ຺ຣຫ຺ມປຈາຍິກນ຺ຕິ.

໘. ທຸຕິຍອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ປາຓາຕິປາຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໑. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ປາຓາຕິປາຕາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? …ເປ…. ປຐມໍ.

໒. ອທິນ຺ນາທານສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໒. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອທິນ຺ນາທານາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໓. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ມຸສາວາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໔. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມຸສາວາທາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ເປສຸຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໕. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຜຣຸສວາຈາສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໖. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສມ຺ຜປ຺ປລາປສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໗. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ພີຊຄາມສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໘. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ [ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣພ຺ຠາ (ກ.)] ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວິກາລໂຠຊນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔໙. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ວິກາລໂຠຊນາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ວິກາລໂຠຊນາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ຄນ຺ຘວິເລປນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໐. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນຘາຣຓມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນຘາຣຓມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ທສມໍ.

ທຸຕິຍອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປາຓໍ ອທິນ຺ນໍ ກາເມສຸ, ມຸສາວາທຎ຺ຈ ເປສຸຎ຺ຎໍ;

ຜຣຸສໍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ, ພີຊຎ຺ຈ ວິກາລໍ ຄນ຺ຘນ຺ຕິ.

໙. ຕຕິຍອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ນຈ຺ຈຄີຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໑. …ເປ….

‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ…ເປ…. ປຐມໍ.

໒. ອຸຈ຺ຈາສຍນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໒. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຊາຕຣູປຣຊຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໓. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ອາມກຘຎ຺ຎສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໔. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອາມກຘຎ຺ຎປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອາມກຘຎ຺ຎປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອາມກມໍສສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໕. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອາມກມໍສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອາມກມໍສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກຸມາຣິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໖. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກປຏິຄ຺ຄຫຓາ [ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກາປຏິຄ຺ຄຫຓາ (ກ.)] ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທາສິທາສສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໗. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ທາສິທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາ [ທາສີທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ທາສິທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອເຊຬກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໘. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອເຊຬກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອເຊຬກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ກຸກ຺ກຸຏສູກຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕໙. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກຸກ຺ກຸຏສູກຣປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກຸກ຺ກຸຏສູກຣປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໐. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສວຬວປຏິຄ຺ຄຫຓາ [ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສວຬວາປຏິຄ຺ຄຫຓາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສວຬວປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ທສມໍ.

ຕຕິຍອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ນຈ຺ຈໍ ສຍນໍ ຣຊຕໍ, ຘຎ຺ຎໍ ມໍສໍ ກຸມາຣິກາ;

ທາສີ ອເຊຬກຎ຺ເຈວ, ກຸກ຺ກຸຏສູກຣຫຕ຺ຖີຕິ.

໑໐. ຈຕຸຕ຺ຖອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໑. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ປຐມໍ.

໒. ກຍວິກ຺ກຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໒. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກຍວິກ຺ກຍາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ກຍວິກ຺ກຍາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທູເຕຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໓. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ທູເຕຍ຺ຍປຫິນຄມນານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ທູເຕຍ຺ຍປຫິນຄມນານຸໂຍຄາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ຕຸລາກູຏສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໔. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຕຸລາກູຏກໍສກູຏມານກູຏາ ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຕຸລາກູຏກໍສກູຏມານກູຏາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸກ຺ໂກຏນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໕. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຸກ຺ໂກຏນວຎ຺ຈນນິກຕິສາຈິໂຍຄາ [ອຸກ຺ໂກຏນວຎ຺ຈນນິກຕິສາວິໂຍຄາ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ກ.)] ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ອຸກ຺ໂກຏນວຎ຺ຈນນິກຕິສາຈິໂຍຄາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖-໑໑. ເຉທນາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖໖-໑໑໗໑. …ເປ… ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເຉທນວຘພນ຺ຘນວິປຣາໂມສອາໂລປສຫສາກາຣາ [ສາຫສາກາຣາ (ກ.)] ປຏິວິຣຕາ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເຉທນວຘພນ຺ຘນວິປຣາໂມສອາໂລປສຫສາກາຣາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ຈຕຸຕ຺ຖອາມກຘຎ຺ຎເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເຂຕ຺ຕໍ ກາຍໍ ທູເຕຍ຺ຍຎ຺ຈ, ຕຸລາກູຏໍ ອຸກ຺ໂກຏນໍ;

ເຉທນໍ ວຘພນ຺ຘນໍ, ວິປຣາໂລປໍ ສາຫສນ຺ຕິ.

໑໑. ປຎ຺ຈຄຕິເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ

໑. ມນຸສ຺ສຈຸຕິນິຣຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຣິຕ຺ຕໍ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ພຫຸຕຣໍ – ໂຍ ວາຍໍ ມຍາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ, ອຍໍ ວາ ມຫາປຖວີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຕຣໍ, ຍທິທໍ – ມຫາປຖວີ; ອປ຺ປມຕ຺ຕກາຍໍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ. ສງ຺ຂມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ອຸປນິຘມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ, ກລຠາຄມ຺ປິ ນ ອຸເປຕິ ມຫາປຖວິໍ ອຸປນິຘາຍ ຠຄວຕາ ປຣິຕ຺ໂຕ ນຂສິຂາຍໍ ປໍສຸ ອາໂຣປິໂຕ’’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ປຐມໍ.

໒. ມນຸສ຺ສຈຸຕິຕິຣຈ຺ຉານສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗໓. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ມນຸສ຺ສຈຸຕິເປຕ຺ຕິວິສຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗໔. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔-໕-໖. ມນຸສ຺ສຈຸຕິເທວນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗໕-໑໑໗໗. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ມນຸສ຺ສາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗-໙. ເທວຈຸຕິນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗໘-໑໑໘໐. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເທວາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເທວາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐-໑໒. ເທວມນຸສ຺ສນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໘໑-໑໑໘໓. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເທວາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເທວາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ທ຺ວາທສມໍ.

໑໓-໑໕. ນິຣຍມນຸສ຺ສນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໘໔-໑໑໘໖. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ນິຣຍາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ນິຣຍາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ປນ຺ນຣສມໍ.

໑໖-໑໘. ນິຣຍເທວນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໘໗-໑໑໘໙. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ນິຣຍາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ນິຣຍາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ອຏ຺ຐາຣສມໍ.

໑໙-໒໑. ຕິຣຈ຺ຉານມນຸສ຺ສນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙໐-໑໑໙໒. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ເອກວີສຕິມໍ.

໒໒-໒໔. ຕິຣຈ຺ຉານເທວນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙໓-໑໑໙໕. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ຈຕຸວີສຕິມໍ.

໒໕-໒໗. ເປຕ຺ຕິມນຸສ຺ສນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙໖-໑໑໙໘. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ສຕ຺ຕວີສຕິມໍ.

໒໘-໒໙. ເປຕ຺ຕິເທວນິຣຍາທິສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙໙-໑໒໐໐. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ… ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ…ເປ…. ເອກູນຕິໍສຕິມໍ.

໓໐. ເປຕ຺ຕິເທວເປຕ຺ຕິວິສຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໐໑. …ເປ… ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປກາ ເຕ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ເທເວສຸ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ; ອຖ ໂຂ ເອເຕວ ພຫຸຕຣາ ສຕ຺ຕາ ເຍ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ຈຸຕາ ເປຕ຺ຕິວິສເຍ ປຈ຺ຈາຊາຍນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ’’.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ຕິໍສຕິມໍ.

ປຎ຺ຈຄຕິເປຍ຺ຍາລວຄ຺ໂຄ ເອກາທສໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມນຸສ຺ສໂຕ ຈຸຕາ ຉາປິ, ເທວາ ຈຸຕາ ນິຣຍໂຕ;

ຕິຣຈ຺ຉານເປຕ຺ຕິວິສຍາ, ຕິໍສມຕ຺ໂຕ ຄຕິວຄ຺ໂຄຕິ.

ສຈ຺ຈສໍຍຸຕ຺ຕໍ ທ຺ວາທສມໍ.

ມຫາວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຄ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ສຕິຍາ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ມປ຺ປຘານໍ;

ພລິທ຺ຘິປາທານຸຣຸທ຺ຘາ, ຌານານາປານສໍຍຸຕໍ;

ໂສຕາປຕ຺ຕິ ສຈ຺ຈຎ຺ຈາຕິ, ມຫາວຄ຺ໂຄຕິ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ມຫາວຄ຺ຄສໍຍຸຕ຺ຕປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.