ອຏ຺ຐກຖາ > ສຸຕ຺ຕປິຏກ (ອຏ຺ຐກຖາ) > ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ (ອຏ຺ຐກຖາ)

໑. ປຎ຺ຈກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ເສຂານໍ ພລານີຕິ ເສຂພລານິ. ສທ຺ຘາພລາທີສຸ ອສ຺ສທ຺ຘິເຍ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ສທ຺ຘາພລໍ. ອຫິຣິເກ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ຫິຣີພລໍ. ອໂນຕ຺ຕປ຺ເປ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປພລໍ. ໂກສຊ຺ເຊ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ວີຣິຍພລໍ. ອວິຊ຺ຊາຍ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ປຎ຺ຎາພລໍ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ອິມານິ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ເສຂານໍ ພລານິ, ຕສ຺ມາ.

໒. ທຸຕິເຍ ¶ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນາຕິອາທີສຸ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ກຣຓວຈນໍ, ຫິຣີຍິຕພ຺ພານິ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນິ ຫິຣີຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອຕ຺ຕປ຺ປນິທ຺ເທເສ ເຫຕ຺ວຕ຺ເຖ ກຣຓວຈນໍ, ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີຫິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປສ຺ສ ເຫຕຸຠູເຕຫິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ ຠາຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍຕິ ¶ ປຄ຺ຄຫິຕວີຣິໂຍ ອໂນສກ຺ກິຕມານໂສ. ປຫານາຍາຕິ ປຫານຕ຺ຖາຍ. ອຸປສມ຺ປທາຍາຕິ ປຏິລາຠຕ຺ຖາຍ. ຖາມວາຕິ ວີຣິຍຖາເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມຕິ ຖິຣປຣກ຺ກໂມ. ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສູຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອໂນໂຣປິຕຘຸໂຣ ອໂນສກ຺ກິຕວີຣິໂຍ.

ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາຕິ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຂນ຺ຘານໍ ອຸທຍວຍຄາມິນິຍາ ອຸທຍຎ຺ຈ ວຍຎ຺ຈ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ສມຕ຺ຖາຍ. ປຎ຺ຎາຍ ¶ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາຍ ເຈວ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ຈ ສມງ຺ຄິຠູໂຕ. ອຣິຍາຍາຕິ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວເສນ ຈ ສມຸຈ຺ເຉທວເສນ ຈ ກິເລເສຫິ ອາຣກາ ຐິຕາຍ ປຣິສຸທ຺ຘາຍ. ນິພ຺ເພຘິກາຍາຕິ ສາ ຈ ອຠິນິວິຊ຺ຌນໂຕ ນິພ຺ເພຘິກາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາ ສມຸຈ຺ເຉທວເສນ ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ພໍ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ພໍ ໂລຠກ຺ຂນ຺ຘໍ ໂທສກ຺ຂນ຺ຘໍ ໂມຫກ຺ຂນ຺ຘໍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕີຕິ ນິພ຺ເພຘິກາ, ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາ ຕທງ຺ຄວເສນ ນິພ຺ເພຘິກາ, ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ປຏິລາຠສໍວຕ຺ຕນໂຕ ຕພ຺ພິປສ຺ສນາ ນິພ຺ເພຘິກາຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາຕິ ອິຘາປິ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາ ສມ຺ມາ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ກິເລສທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ເຂປຍມານາ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນີ ນາມ, ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາ ຕທງ຺ຄວເສນ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ກິເລສທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ເຂປຍມານາ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນີ. ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ ວາ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນໂຕເປສາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຎ຺ຈ ພລານິ ມິສ຺ສກາເນວ ກຖິຕານິ, ຕຖາ ປຎ຺ຈເມ.

໖. ຉຏ຺ເຐ ອກຸສລສ຺ສ ສມາປຕ຺ຕີຕິ ອກຸສລຘມ຺ມສ຺ສ ສມາປຊ຺ຊນາ, ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມງ຺ຄິຠາໂວຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິຍຸຏ຺ຐາຍ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ປຣິໂຍນນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ.

໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ກາເມສຸ ລຬິຕາຕິ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມສຸ ລຬິຕາ ອຠິຣຕາ. ອສິຕພ຺ຍາຠງ຺ຄິນ຺ຕິ ¶ ຕິຓລາຍນອສິຕຎ຺ເຈວ ຕິຓວຫນກາຊຎ຺ຈ. ກຸລປຸຕ຺ໂຕຕິ ອາຈາຣກຸລປຸຕ຺ໂຕ. ໂອຫາຍາຕິ ປຫາຍ. ອລໍ ¶ ວຈນາຍາຕິ ຍຸຕ຺ຕໍ ວຈນາຍ. ລພ຺ຠາຕິ ສຸລຠາ ສກ຺ກາ ລຠິຕຸໍ. ຫີນາ ກາມາຕິ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ນີຈກຸລານໍ ກາມາ. ມຊ຺ຌິມາ ກາມາຕິ ມຊ຺ຌິມສຕ຺ຕານໍ ກາມາ. ປຓີຕາ ກາມາຕິ ຣາຊຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ກາມາ. ກາມາຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ກາມນວເສນ ກາເມຕພ຺ພວເສນ ຈ ກາມາອິຈ຺ເຈວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ວຸທ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິ ມຫລ຺ລໂກ ໂຫຕິ. ອລໍປຎ຺ໂຎຕິ ຍຸຕ຺ຕປຎ຺ໂຎ. ອຕ຺ຕຄຸຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ຕນາວ ຄຸຕ຺ໂຕ ຣກ຺ຂິໂຕ, ອຕ຺ຕານໍ ວາ ໂຄເປຕຸໍ ຣກ຺ຂິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ. ນາລໍ ປມາທາຍາຕິ ນ ຍຸຕ຺ໂຕ ປມຊ຺ຊິຕຸໍ. ສທ຺ຘາຍ ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ຍໍ ສທ຺ຘາຍ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກາຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ນ ກຕໍ ໂຫຕິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອນເປກ຺ໂຂ ທານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ໂຫມີຕິ ເອວໍ ສທ຺ຘາທີຫິ ກາຕພ຺ພໍ ກຕ຺ວາວ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ອນເປກ຺ໂຂ ໂຫມີຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ໂຄ ກຖິໂຕ.

໘. ອຏ຺ຐເມ ສທ຺ຘມ຺ເມຕິ ສາສນສທ຺ຘມ຺ເມ. ອສ຺ສທ຺ໂຘຕິ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາຍ ຈ ປກ຺ຂນ຺ທນສທ຺ຘາຍ ຈາຕິ ທ຺ວີຫິປິ ສທ຺ຘາຫິ ວິຣຫິໂຕ. ຈວຕິ ນປ຺ປຕິຏ຺ຐາຕີຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ຄຸເຓຫິ ຈວຕິ, ປຕິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐານຎ຺ຈ ປຕິຏ຺ຐານຎ຺ຈ ກຖິຕໍ.

໙. ນວເມ ¶ ນາສ຺ສ ຄາຣໂວຕິ ອຄາຣໂວ. ນາສ຺ສ ປຕິສ຺ໂສຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ອເຊຏ຺ຐໂກ ອນີຈວຸຕ຺ຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ປຸຣິມສທິສເມວ.

໑໐. ທສເມ ¶ ອຠພ຺ໂພຕິ ອຠາຊນໍ. ວຸທ຺ຘິນ຺ຕິ ວຑ຺ຒິໍ. ວິຣູຬ຺ຫິນ຺ຕິ ວິຣູຬ຺ຫມູລຕາຍ ນິຈ຺ຈລຠາວໍ. ເວປຸລ຺ລນ຺ຕິ ມຫນ຺ຕຠາວໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປຸພ຺ພາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສູຕິ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຈຕູສຸ ສຈ຺ຈຘມ຺ເມສຸ. ອຠິຎ຺ຎາໂວສານປາຣມິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາມີຕິ ຈຕູສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ຈຕູຫິ ມຄ຺ເຄຫິ ໂສຬສວິຘສ຺ສ ກິຈ຺ຈສ຺ສ ກຣເຓນ ອຠິຊານິຕ຺ວາ ໂວສານປາຣມິໍ ສພ຺ເພສໍ ກິຈ຺ຈານໍ ນິຏ຺ຐິຕຕ຺ຕາ ກຕກິຈ຺ຈຠາວໍ ປາຣໍ ປຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາມີຕິ ມຫາໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກ ອຕ຺ຕໂນ ອາຄມນີຍຄຸຓໍ ທສ຺ເສຕິ. ຕຖາຄຕສ຺ສາຕິ ອຏ຺ຐຫິ ກາຣເຓຫິ ຕຖາຄຕສ຺ສ. ຕຖາຄຕພລານີຕິ ຍຖາ ເຕຫິ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຕເຖວ ຄຕານິ ປວຕ຺ຕານິ ຎາຓພລານິ. ອາສຠໍ ຐານນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຏ຺ຐານໍ. ສີຫນາທນ຺ຕິ ອຠີຕນາທໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຈກ຺ກໍ. ປວຕ຺ເຕຕີຕິ ກເຖຕິ.

໑໒. ທຸຕິເຍ ¶ ເສຂພລານີຕິ ເສຂານໍ ຎາຓພລານິ. ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມໍ. ເສສພລານິ ໂຄປານສິໂຍ ກູຏໍ ວິຍ ສງ຺ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ສງ຺ຄາຫິກໍ. ຕາເນວ ພລານິ ສໍຫຕານິ ກໂຣຕີຕິ ສງ຺ຆາຕນິຍໍ.

໑໓. ຕຕິເຍ ¶ ຕຕ຺ຖ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຈ຺ເຈ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ສຕິພລໍ. ອຸທ຺ຘຈ຺ເຈ ນ ກມ຺ປຕີຕິ ສມາຘິພລໍ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສຕິເນປກ຺ເກນາຕິ ເອຕ຺ຖ ເນປກ຺ກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຎ຺ຎາ, ສາ ສຕິຍາ ອຸປກາຣກຠາເວນ ຄຫິຕາ.

໑໕. ປຎ຺ຈເມ ສວິສຍສ຺ມິໍເຍວ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ເມ ກເຖຕຸໍ ກຕ຺ຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘາພລໍ ທຏ຺ຐພ຺ພນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຍຖາ ຫິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕາ, ຣາຊາຕິ ຣາຊປຎ຺ຈເມສຸ ສຫາເຍສຸ ‘‘ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວີຖິໍ ໂອຕິຓ຺ເຓສຸ ເອກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ¶ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ‘‘ອິເມສໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາຣາທີນິ ເທຖາ’’ຕິ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ. ທຸຕິຍຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ‘‘ອິເມສໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາຣາທີນິ ເທຖາ’’ຕິ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ. ອຖ ສພ຺ພປຈ຺ຉາ ຣຎ຺ໂຎ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ກິຎ຺ຈາປິ ຣາຊາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອິສ຺ສໂຣ, ອິມສ຺ມິໍ ປນ ກາເລ ອຕ຺ຕໂນ ເຄເຫເຍວ ‘‘ອິເມສໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາຣາທີນິ ເທຖາ’’ຕິ ວິຈາເຣຕິ, ເອວເມວໍ ສທ຺ຘາປຎ຺ຈເມສຸ ພເລສຸ ເຕສຸ ສຫາເຍສຸ ເອກໂຕ ວີຖິໍ ໂອຕຣນ຺ເຕສຸ ວິຍ ເອກາຣມ຺ມເຓ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນສຸປິ ຍຖາ ປຐມສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ຄານິ ປຕ຺ວາ ອຘິໂມກ຺ຂລກ຺ຂຓໍ ສທ຺ຘາພລເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ທຸຕິຍສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ສມ຺ມປ຺ປຘານານິ ປຕ຺ວາ ປຄ຺ຄຫລກ຺ຂຓໍ ວີຣິຍພລເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ¶ , ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ຕຕິຍສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ສຕິປຏ຺ຐານານິ ປຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐານລກ຺ຂຓໍ ສຕິພລເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ເຄເຫ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ¶ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ເຄຫສາມິໂກວ ວິຈາເຣຕິ, ເອວໍ ຌານວິໂມກ຺ເຂ ປຕ຺ວາ ອວິກ຺ເຂປລກ຺ຂຓໍ ສມາຘິພລເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕິ. ສພ຺ພປຈ຺ຉາ ຣຎ຺ໂຎ ເຄຫໍ ຄຕກາເລ ປນ ຍຖາ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ, ຣາຊາວ ເຄເຫ ວິຈາເຣຕິ, ເອວເມວ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ ປຕ຺ວາ ປຊານນລກ຺ຂຓໍ ປຎ຺ຎາພລເມວ ເຊຏ຺ຐກໍ ໂຫຕິ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ, ເສສານິ ຕທນ຺ວຍານິ ໂຫນ຺ຕີຕິ ເອວມິຘ ປຎ຺ຈ ພລານິ ມິສ຺ສການິ ກຖິຕານິ. ຉຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ເອວໍ ປຸຣິມວຄ຺ເຄ ຈ ອິຘ ຈ ອຏ຺ຐສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ເສຂພລາເນວ ກຖິຕານິ. ກຣຓ຺ຑໂກລວາສີ ມຫາທຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ – ‘‘ເຫຏ຺ຐາ ຈຕູສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ເສຂພລານິ ກຖິຕານິ, ອຸປຣິ ຈຕູສຸ ອເສຂພລານີ’’ຕິ.

໑໗. ສຕ຺ຕເມ ສີລາທໂຍ ມິສ຺ສກາວ ກຖິຕາ. ວິມຸຕ຺ຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລວິມຸຕ຺ຕິເຍວ. ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ, ຕໍ ໂລກິຍເມວ.

໑໘-໒໐. ອຏ຺ຐເມ ¶ ທຸສ຺ສີໂລ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ກຖິໂຕ, ນວເມ ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ທຸສ຺ສີໂລ, ທສເມ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຂີຓາສໂວຕິ.

໒໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິໂກຕິ ອສຠາຄາຍ ວິສທິສາຍ ຊີວິຕວຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ¶ . ອາຠິສມາຈາຣິກໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມສມາຈາຣຠູຕໍ ວຕ຺ຕວເສນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕສີລໍ. ເສຂໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ເສຂປຓ຺ຓຕ຺ຕິສີລໍ. ສີລານີຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາສີລານິ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິນ຺ຕິ ວິປສ຺ສນາສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ. ສມ຺ມາສມາຘິນ຺ຕິ ມຄ຺ຄສມາຘິຎ຺ເຈວ ຜລສມາຘິຎ຺ຈ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສີລາທີນິ ມິສ຺ສການິ ກຖິຕານິ.

໒໒. ທຸຕິເຍ ສີລກ຺ຂນ຺ຘນ຺ຕິ ສີລຣາສິໍ. ເສສທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິເມ ປນ ຕໂຍປິ ຂນ຺ຘາ ມິສ຺ສກາວ ກຖິຕາຕິ.

໒໓. ຕຕິເຍ ນ ຈ ປຠສ຺ສຣນ຺ຕິ ນ ຈ ປຠາວນ຺ຕໍ. ປຠງ຺ຄຸ ຈາຕິ ປຠິຊ຺ຊນສຠາວໍ. ອໂຍຕິ ກາຬໂລຫໍ. ໂລຫນ຺ຕິ ຐເປຕ຺ວາ ອິຘ ວຸຕ຺ຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອວເສສໍ ໂລຫໍ. ສຊ຺ຌນ຺ຕິ ຣຊຕໍ. ຈິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ຈາຕຸຠູມກກຸສລຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ເຕຠູມກສ຺ສ ຕາວ ອຸປກ຺ກິເລສາ ໂຫນ຺ຕຸ, ໂລກຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ກຖໍ ໂຫນ຺ຕີຕິ? ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸໍ ອປ຺ປທາເນນ. ຍທຄ຺ເຄນ ຫິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸໍ ນ ເທນ຺ຕິ, ຕທຄ຺ເຄເນວ ເຕ ໂລກິຍສ຺ສປິ ໂລກຸຕ຺ຕຣສ຺ສປິ ອຸປກ຺ກິເລສາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ປຠງ຺ຄຸ ຈາຕິ ອາຣມ຺ມເຓ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓຠາວູປຄມເນນ ຠິຊ຺ຊນສຠາວໍ. ສມ຺ມາ ¶ ສມາຘິຍຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍາຕິ ອາສວານໍ ຂຍສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ເຫຕຸນາ ກາຣເຓນ ສມາຘິຍຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ¶ ຈິຕ຺ຕໍ ວິໂສເຘຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ຂີຓາສວໍ ທສ຺ເສຕິ. ອິທານິສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາປຏິເວຘໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍສ຺ສ ຍສ຺ສ ຈາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຫຕູປນິໂສຕິ ຫຕອຸປນິສ຺ສໂຍ ຫຕກາຣໂຓ. ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ນາມຣູປປຣິຈ຺ເຉທຎາຓໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຕຣຸຓວິປສ຺ສນາ. ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄຕິ ນິພ຺ພິທາ ຈ ວິຣາໂຄ ຈ ¶ . ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພິທາ ພລວວິປສ຺ສນາ, ວິຣາໂຄ ມຄ຺ໂຄ. ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ຜລວິມຸຕ຺ຕິ ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓຎ຺ຈ.

໒໕. ປຎ຺ຈເມ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐີຕິ ວິປສ຺ສນາສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຜລາຕິອາທີສຸ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີຕິ ມຄ຺ຄຜລສມາຘິ. ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕີຕິ ຜລຎາຓໍ. ສີລານຸຄ຺ຄຫິຕາຕິ ສີເລນ ອນຸຄ຺ຄຫິຕາ ອນຸຣກ຺ຂິຕາ. ສຸຕານຸຄ຺ຄຫິຕາຕິ ພາຫຸສຈ຺ເຈນ ອນຸຄ຺ຄຫິຕາ. ສາກຈ຺ຉານຸຄ຺ຄຫິຕາຕິ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ ອນຸຄ຺ຄຫິຕາ. ສມຖານຸຄ຺ຄຫິຕາຕິ ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕາຍ ອນຸຄ຺ຄຫິຕາ.

ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ອາວິຠາວຕ຺ຖໍ ມຘຸຣມ຺ພພີຊໍ ໂຣເປຕ຺ວາ ສມນ຺ຕາ ມຣິຍາທໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ກາລານຸກາລໍ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ກາລານຸກາລໍ ມູລານິ ໂສເຘຕ຺ວາ ກາລານຸກາລໍ ປຕິຕປາຓເກ ຫາເຣຕ຺ວາ ກາລານຸກາລໍ ມກ຺ກຏຊາລໍ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອມ຺ພໍ ປຏິຊຄ຺ຄນ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ທສ຺ເສຕພ຺ໂພ. ຕສ຺ສ ຫິ ປຸຣິສສ຺ສ ມຘຸຣມ຺ພພີຊໂຣປນໍ ວິຍ ວິປສ຺ສນາສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ມຣິຍາທພນ຺ຘນໍ ວິຍ ສີເລນ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ, ອຸທກາເສຈນໍ ¶ ວິຍ ສຸເຕນ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ, ມູລປຣິໂສຘນໍ ວິຍ ສາກຈ຺ຉາຍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ, ປາຓກຫຣຓໍ ວິຍ ຌານວິປສ຺ສນາປາຣິປນ຺ຖິກໂສຘນວເສນ ສມຖານຸຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ, ມກ຺ກຏຊາລລຸຎ຺ຈນໍ ວິຍ ພລວວິປສ຺ສນານຸຄ຺ຄຓ຺ຫນໍ, ເອວໍ ອນຸຄ຺ຄຫິຕສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຂິປ຺ປເມວ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ຜລປ຺ປທານໍ ວິຍ ອິເມຫິ ສີລາທີຫິ ອນຸຄ຺ຄຫິຕາຍ ມູລສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ຂິປ຺ປເມວ ມຄ຺ຄວເສນ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິຜລປ຺ປທານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໒໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ວິມຸຕ຺ຕາຍຕນານີຕິ ວິມຸຈ຺ຈນກາຣຓານິ. ຍຕ຺ຖາຕິ ເຍສຸ ວິມຸຕ຺ຕາຍຕເນສຸ. ສຕ຺ຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ. ອຕ຺ຖປຏິສໍເວທິໂນຕິ ປາຬິອຕ຺ຖໍ ຊານນ຺ຕສ຺ສ. ຘມ຺ມປຏິສໍເວທິໂນຕິ ປາຬິໍ ຊານນ຺ຕສ຺ສ. ປາໂມຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕຣຸຓປີຕິ. ປີຕີຕິ ຕຸຏ຺ຐາກາຣຠູຕາ ພລວປີຕິ. ກາໂຍຕິ ນາມກາໂຍ. ປສ຺ສມ຺ຠຕີຕິ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ສຸຂໍ ເວເທຕີຕິ ສຸຂໍ ປຏິລຠຕິ. ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາຘິນາ ສມາຘິຍຕິ. ອຍຎ຺ຫິ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ອາຄຕາຄຕຏ຺ຐາເນ ຌານວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລານິ ຊານາຕິ, ຕສ຺ສ ເອວໍ ຊານໂຕ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ¶ ຕສ຺ສາ ປີຕິຍາ ອນ຺ຕຣາ ໂອສກ຺ກິຕຸໍ ນ ເທນ຺ໂຕ ອຸປຈາຣກມ຺ມຏ຺ຐານິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕີ’’ຕິ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ສມາຘິນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຕິໍສາຍ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສມາຘິເຍວ ສມາຘິນິມິຕ຺ຕໍ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ¶ ໂຫຕີຕິອາທິສຸ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ເຕນ ສຸຏ຺ຐຸ ຄຫິຕໍ ໂຫຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ມນສິກຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸປຘາຣິຕໍ. ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ປຎ຺ຎາຍາຕິ ປຎ຺ຎາຍ ສຸຏ຺ຐຸ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕໍ. ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ເມຕິ ຕສ຺ມິໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານປາຬິຘມ຺ເມ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຎ຺ຈປິ ວິມຸຕ຺ຕາຍຕນານິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາເປຕ຺ວາ ກຖິຕານີຕິ.

໒໗. ສຕ຺ຕເມ ອປ຺ປມາຓນ຺ຕິ ປມາຓກຣຘມ຺ມຣຫິຕໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ. ນິປກາ ປຕິສ຺ສຕາຕິ ເນປກ຺ເກນ ຈ ສຕິຍາ ຈ ສມນ຺ນາຄຕາ ຫຸຕ຺ວາ. ປຎ຺ຈ ຎາຓານີຕິ ປຎ຺ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓານິ. ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕນິເຍວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອຍໍ ສມາຘິ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສຸໂຂ ເຈວາຕິອາທີສຸ ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາຘິ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ມຄ຺ຄສມາຘີຕິປິ ວທນ຺ຕິເຍວ. ໂສ ຫິ ອປ຺ປິຕປ຺ປິຕກ຺ຂເຓ ສຸຂຕ຺ຕາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສຸໂຂ, ປຸຣິໂມ ປຸຣິໂມ ປຈ຺ຉິມສ຺ສ ປຈ຺ຉິມສ຺ສ ສມາຘິສຸຂສ຺ສ ປຈ຺ຈຍຕ຺ຕາ ອາຍຕິໍ ສຸຂວິປາໂກ, ກິເລເສຫິ ອາຣກຕ຺ຕາ ອຣິໂຍ, ກາມາມິສວຏ຺ຏາມິສໂລກາມິສານໍ ອຠາວາ ນິຣາມິໂສ. ພຸທ຺ຘາທີຫິ ມຫາປຸຣິເສຫິ ເສວິຕຕ຺ຕາ ອກາປຸຣິສເສວິໂຕ. ອງ຺ຄສນ຺ຕຕາຍ ອາຣມ຺ມຓສນ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພກິເລສທຣຖສນ຺ຕຕາຍ ຈ ສນ຺ໂຕ, ອຕປ຺ປນິຍຏ຺ເຐນ ປຓີໂຕ. ກິເລສປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ລທ຺ຘຕ຺ຕາ ກິເລສປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິຠາວໍ ວາ ລທ຺ຘຕ຺ຕາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘລທ຺ໂຘ. ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘີຕິ ຫິ ອິທໍ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກໍ. ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘກິເລເສນ ¶ ວາ ອຣຫຕາ ລທ຺ຘຕ຺ຕາປິ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘລທ຺ໂຘ, ເອໂກທິຠາເວນ ອຘິຄຕຕ຺ຕາ ເອໂກທິຠາວເມວ ວາ ອຘິຄຕຕ຺ຕາ ເອໂກທິຠາວາຘິຄໂຕ. ອປ຺ປຄຸຓສາສວສມາຘິ ວິຍ ສສງ຺ຂາເຣນ ສປ຺ປໂຍເຄນ ¶ ຈິຕ຺ເຕນ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມ ນິຄ຺ຄຍ຺ຫ ກິເລເສ ວາເຣຕ຺ວາ ອນຘິຄຕຕ຺ຕາ ນ ສສງ຺ຂາຣນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາຣິຕຄໂຕ. ຕໍ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ຕໂຕ ວາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສໂຕວ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສໂຕວ ວຸຏ຺ຐຫຕິ. ຍຖາປຣິຈ຺ຉິນ຺ນກາລວເສນ ວາ ສໂຕ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສໂຕ ວຸຏ຺ຐຫຕິ. ຕສ຺ມາ ຍເທຕ຺ຖ ‘‘ອຍໍ ສມາຘິ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນສຸໂຂ ເຈວ ອາຍຕິຎ຺ຈ ສຸຂວິປາໂກ ຈາ’’ຕິ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມານສ຺ສ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍເຍວ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍຎາຓໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ເອກໍ ຎາຓໍ. ເອເສວ ນໂຍ ເສເສສຸ. ເອວໍ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຎາຓານິ ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ.

໒໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ອຣິຍສ຺ສາຕິ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວເສນ ປຫີນກິເລເສຫິ ອາຣກາ ຐິຕສ຺ສ. ຠາວນໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ພ຺ຣູຫນໍ ວຑ຺ຒນໍ ປກາສຍິສ຺ສາມິ. ອິມເມວ ກາຍນ຺ຕິ ອິມໍ ກຣຊກາຍໍ. ອຠິສນ຺ເທຕີຕິ ເຕເມຕິ ສ຺ເນເຫຕິ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ປວຕ຺ຕປີຕິສຸຂໍ ກໂຣຕິ. ປຣິສນ຺ເທຕີຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ສນ຺ເທຕິ. ປຣິປູເຣຕີຕິ ວາຍຸນາ ຠສ຺ຕໍ ວິຍ ປູເຣຕິ. ປຣິປ຺ຜຣຕີຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ຜຸສຕິ. ສພ຺ພາວໂຕ ກາຍສ຺ສາຕິ ອສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສພ຺ພໂກຏ຺ຐາສວໂຕ ກາຍສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອຸປາທິນ຺ນກສນ຺ຕຕິປວຕ຺ຕິຏ຺ຐາເນ ຉວິມໍສໂລຫິຕານຸຄຕໍ ອຓຸມຕ຺ຕມ຺ປິ ຐານໍ ປຐມຊ຺ຌານສຸເຂນ ອຜຸຏໍ ນາມ ນ ໂຫຕິ.

ທກ຺ໂຂຕິ ເຉໂກ ປຏິພໂລ ນ຺ຫານີຍຈຸຓ຺ຓານິ ກາຕຸຎ຺ເຈວ ໂຍເຊຕຸຎ຺ຈ ສນ຺ເນຕຸຎ຺ຈ. ກໍສຖາເລຕິ ເຍນ ເກນຈິ ໂລເຫນ ກຕຠາຊເນ. ມຕ຺ຕິກາຠາຊນໍ ປນ ຖິຣໍ ນ ໂຫຕິ, ສນ຺ເນນ຺ຕສ຺ສ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ນ ທສ຺ເສສິ. ປຣິປ຺ໂຜສກໍ ¶ ປຣິປ຺ໂຜສກນ຺ຕິ ສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ. ສນ຺ເນຍ຺ຍາຕິ ວາມຫຕ຺ເຖນ ກໍສຖາລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ເຖນ ປມາຓຍຸຕ຺ຕໍ ອຸທກໍ ສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປຣິມທ຺ທນ຺ໂຕ ປິຓ຺ຑໍ ກເຣຍ຺ຍ. ສ຺ເນຫານຸຄຕາຕິ ອຸທກສິເນເຫນ ອນຸຄຕາ. ສ຺ເນຫປເຣຕາຕິ ອຸທກສິເນເຫນ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາ. ສນ຺ຕຣພາຫິຣາຕິ ¶ ສທ຺ຘິໍ ອນ຺ໂຕປເທເສນ ເຈວ ພຫິປເທເສນ ຈ, ສພ຺ພຕ຺ຖກເມວ ອຸທກສິເນເຫນ ຜຸຏາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ຈ ປຄ຺ຆຣິຓີຕິ ນ ພິນ຺ທຸ ພິນ຺ທຸ ອຸທກໍ ປຄ຺ຆຣຕິ, ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ຫຕ຺ເຖນປິ ທ຺ວີຫິປິ ອງ຺ຄຸລີຫິ ຄເຫຕຸໍ ໂອວຏ຺ຏິກາຍປິ ກາຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ທຸຕິຍຊ຺ຌານສຸຂອຸປມາຍໍ ອຸພ຺ຠິໂທທໂກຕິ ອຸພ຺ຠິນ຺ນອຸທໂກ, ນ ເຫຏ຺ຐາ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນອຸທໂກ, ອນ຺ໂຕເຍວ ປນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນອຸທໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຍມຸຂນ຺ຕິ ອາຄມນມຄ຺ໂຄ. ເທໂວຕິ ເມໂຆ. ກາເລນ ກາລນ຺ຕິ ກາເລ ກາເລ, ອນ຺ວຑ຺ຒມາສໍ ວາ ອນຸທສາຫໍ ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘາຣນ຺ຕິ ວຸຏ຺ຐິໍ. ນານຸປ຺ປເວຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ນປ຺ປເວເສຍ຺ຍ, ນ ວສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສີຕາ ວາຣິຘາຣາ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາຕິ ສີຕາ ວາຣິຘາຣາ ຕໍ ຣຫທໍ ປູຣຍມານາ ¶ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ. ເຫຏ຺ຐາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນອຸທກຎ຺ຫິ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕໍ ອຸທກໍ ໂຂເຠຕິ, ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ປວິສນອຸທກໍ ປຸຣາຓປຓ຺ຓຕິຓກຏ຺ຐທຓ຺ຑກາທີຫິ ອຸທກໍ ໂຂເຠຕິ. ວຸຏ຺ຐິອຸທກໍ ຘາຣານິປາຕພຸພ຺ພຸຬເກຫິ ອຸທກໍ ໂຂເຠຕິ, ສນ຺ນິສິນ຺ນເມວ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິນິມ຺ມິຕມິວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ ອຸທກໍ ອິມໍ ປເທສໍ ຜຣຕິ, ອິມໍ ນ ຜຣຕີຕິ ນຕ຺ຖິ. ເຕນ ອຜຸໂຏກາໂສ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຫໂທ ວິຍ ກຣຊກາໂຍ, ອຸທກໍ ວິຍ ທຸຕິຍຊ຺ຌານສຸຂໍ, ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຕຕິຍຊ຺ຌານສຸຂອຸປມາຍໍ ¶ ອຸປ຺ປລານິ ເອຕ຺ຖ ສນ຺ຕີຕິ ອຸປ຺ປລິນີ. ເສສປທທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ເສຕຣຕ຺ຕນີເລສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຸປ຺ປລເມວ, ອູນກສຕປຕ຺ຕໍ ປຸຓ຺ຑຣີກໍ, ສຕປຕ຺ຕໍ ປທຸມໍ. ປຕ຺ຕນິຍມໍ ວາ ວິນາປິ ເສຕໍ ປທຸມໍ, ຣຕ຺ຕໍ ປຸຓ຺ຑຣີກນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ. ອຸທການຸຄ຺ຄຕານີຕິ ອຸທກໂຕ ນ ອຸຄ຺ຄຕານິ. ອນ຺ໂຕນິມຸຄ຺ຄໂປສີນີຕິ ອຸທກຕລສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ນິມຸຄ຺ຄານິເຍວ ຫຸຕ຺ວາ ໂປສນ຺ຕິ ວຑ຺ຒນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານອຸປມາຍໍ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ເຈຕສາ ປຣິໂຍທາເຕນາຕິ ເອຕ຺ຖ ນິຣຸປກ຺ກິເລສຏ຺ເຐນ ປຣິສຸທ຺ຘໍ, ປຠສ຺ສຣຏ຺ເຐນ ປຣິໂຍທາຕໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ໂອທາເຕນ ວຕ຺ເຖນາຕິ ອິທໍ ອຸຕຸຜຣຓຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິລິຏ຺ຐວຕ຺ເຖນ ຫິ ອຸຕຸຜຣຓໍ ນ ໂຫຕິ, ຕງ຺ຂຓໂຘຕປຣິສຸທ຺ເຘນ ¶ ອຸຕຸຜຣຓໍ ພລວໍ ໂຫຕິ. ອິມິສ຺ສາ ຫິ ອຸປມາຍ ວຕ຺ຖໍ ວິຍ ກຣຊກາໂຍ, ອຸຕຸຜຣຓໍ ວິຍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສຸຂໍ. ຕສ຺ມາ ຍຖາ ສຸນ຺ຫາຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ສສີສໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ¶ ສຣີຣໂຕ ອຸຕຸ ສພ຺ພເມວ ວຕ຺ຖໍ ຜຣຕິ, ນ ໂກຈິ ວຕ຺ຖສ຺ສ ອຜຸໂຏກາໂສ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສຸເຂນ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຣຊກາຍສ຺ສ ນ ໂກຈິ ໂອກາໂສ ອຜຸໂຏ ໂຫຕີຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານຈິຕ຺ຕເມວ ວາ ວຕ຺ຖໍ ວິຍ, ຕໍສມຸຏ຺ຐານຣູປໍ ອຸຕຸຜຣຓໍ ວິຍ. ຍຖາ ຫິ ກຕ຺ຖຈິ ກຕ຺ຖຈິ ໂອທາຕວຕ຺ເຖ ກາຍໍ ອຜຸສນ຺ເຕປິ ຕໍສມຸຏ຺ຐາເນນ ອຸຕຸນາ ສພ຺ພຕ຺ຖກເມວ ກາໂຍ ຜຸໂຏ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສມຸຏ຺ຐາປິເຕນ ສຸຂຸມຣູເປນ ສພ຺ພຕ຺ຖກເມວ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາໂຍ ຜຸໂຏ ໂຫຕີຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓເມວ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ໂຫຕີຕິ ຍຖາ ເຕນ ຌານວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄາ ສຸຏ຺ຐຸ ຄຫິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓນິມິຕ຺ຕໍ ອປຣາປເຣນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓນິມິຕ຺ເຕນ ສຸຏ຺ຐຸ ຄຫິຕໍ ໂຫຕິ. ອຎ຺ໂຎ ວາ ອຎ຺ຎນ຺ຕິ ອຎ຺ໂຎ ເອໂກ ອຎ຺ຎໍ ເອກໍ, ອຕ຺ຕໂນເຍວ ຫິ ອຕ຺ຕາ ນ ປາກໂຏ ໂຫຕິ. ຐິໂຕ ວາ ນິສິນ຺ນນ຺ຕິ ຐິຕກສ຺ສາປິ ນິສິນ຺ໂນ ປາກໂຏ ໂຫຕິ, ເຕເນວໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸທກມຓິໂກຕິ ສເມຂລາ ອຸທກຈາຏິ. ສມຕິຕ຺ຕິໂກຕິ ສມຠຣິໂຕ. ກາກເປຍ຺ຍາຕິ ມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ກາເກນ ຄີວໍ ອນາເມຕ຺ວາວ ປາຕພ຺ໂພ.

ສຸຠູມິຍນ຺ຕິ ສມຠູມິຍໍ. ‘‘ສຸຠູເມ ສຸເຂຕ຺ເຕ ວິຫຕຂາຓຸເກ ພີຊານິ ປຕິຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາ’’ຕິ (ທີ. ນິ. ໒.໔໓໘) ເອຕ຺ຖ ປນ ມຓ຺ຑຠູມິ ສຸຠູມີຕິ ອາຄຕາ. ຈຕຸມຫາປເຖຕິ ¶ ທ຺ວິນ຺ນໍ ມຫາມຄ຺ຄານໍ ວິນິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຄຕຏ຺ຐາເນ. ອາຊຎ຺ຎຣໂຖຕິ ວິນີຕອສ຺ສຣໂຖ. ໂອຘສ຺ຕປໂຕໂທຕິ ຍຖາ ຣຖໍ ¶ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຐິເຕນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ, ເອວໍ ອາລມ຺ພນໍ ນິສ຺ສາຍ ຕິຣິຍໂຕ ຐປິຕປໂຕໂທ. ໂຍຄ຺ຄາຈຣິໂຍຕິ ອສ຺ສາຈຣິໂຍ. ສ຺ເວວ ອສ຺ສທມ຺ເມ ສາເຣຕີຕິ ອສ຺ສທມ຺ມສາຣຖິ. ເຍນິຈ຺ຉກນ຺ຕິ ເຍນ ເຍນ ມຄ຺ເຄນ ອິຈ຺ຉຕິ. ຍທິຈ຺ຉກນ຺ຕິ ຍໍ ຍໍ ຄຕິໍ ອິຈ຺ຉຕິ. ສາເຣຍ຺ຍາຕິ ອຸຊຸກໍ ປຸຣໂຕ ເປເສຍ຺ຍ. ປຈ຺ຈາສາເຣຍ຺ຍາຕິ ປຏິນິວຕ຺ເຕຍ຺ຍ.

ເອວໍ ເຫຏ຺ຐາ ປຎ຺ຈຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມາປຕ຺ຕິປຣິກມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ອິມາຫິ ຕີຫິ ອຸປມາຫິ ປຄຸຓສມາປຕ຺ຕິຍາ ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ຂີຓາສວສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາປຏິປາຏິໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໙. ນວເມ ¶ ອທ຺ຘານກ຺ຂໂມ ໂຫຕີຕິ ທູຣໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຂມຕິ, ອຘິວາເສຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ. ປຘານກ຺ຂໂມຕິ ວີຣິຍກ຺ຂໂມ. ຈງ຺ກມາຘິຄໂຕ ສມາຘີຕິ ຈງ຺ກມໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ເຕນ ອຘິຄໂຕ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ສມາປຕ຺ຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣສມາຘິ. ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີຕິ ຈິຣໍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຐິຕເກນ ຄຫິຕນິມິຕ຺ຕຎ຺ຫິ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ນສ຺ສຕິ, ນິສິນ຺ເນນ ຄຫິຕນິມິຕ຺ຕໍ ນິປນ຺ນສ຺ສ. ຈງ຺ກມໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ເຕນ ຈລິຕາຣມ຺ມເຓ ຄຫິຕນິມິຕ຺ຕໍ ປນ ຐິຕສ຺ສປິ ນິສິນ຺ນສ຺ສປິ ນິປນ຺ນສ຺ສປິ ນ ນສ຺ສຕີຕິ.

໓໐. ທສເມ ອຸທ຺ຘໍ ອຸຄ຺ຄຕຕ຺ຕາ ອຸຈ຺ໂຈ, ຣາສິຠາເວນ ຈ ມຫາ ສທ຺ໂທ ເອເຕສນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ. ເຕສຸ ຫິ ອຸຄ຺ຄຕຸຄ຺ຄເຕສຸ ຂຕ຺ຕິຍມຫາສາລ-ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລາທີສຸ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ¶ ອາຄເຕສຸ ‘‘ອສຸກສ຺ສ ໂອກາສໍ ເທຖ, ອສຸກສ຺ສ ໂອກາສໍ ເທຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ມຍໍ ປຐມຕຣໍ ອາຄຕາ, ມຍ຺ຫໍ ປຐມຕຣໍ ອາຄຕາ, ນຕ຺ຖິ ໂອກາໂສ’’ຕິ ເອວໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກເຖນ຺ຕານໍ ສທ຺ໂທ ອຸຈ຺ໂຈ ເຈວ ມຫາ ຈ ອໂຫສິ. ເກວຏ຺ຏາ ມຎ຺ເຎ ມຈ຺ຉວິໂລເປຕິ ເກວຏ຺ຏາ ວິຍ ມຈ຺ຉວິໂລເປ. ເຕສຎ຺ຫິ ມຈ຺ຉປຈ຺ຉິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຕານໍ ວິກ຺ກິຓນຏ຺ຐາເນ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ເທຖ ມຍ຺ຫໍ ເທຖາ’’ຕິ ວທໂຕ ມຫາຊນສ຺ສ ເອວຣູໂປ ສທ຺ໂທ ໂຫຕິ. ມີຬ຺ຫສຸຂນ຺ຕິ ອສຸຈິສຸຂໍ. ມິທ຺ຘສຸຂນ຺ຕິ ນິທ຺ທາສຸຂໍ. ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກສຸຂນ຺ຕິ ລາຠສກ຺ກາຣຎ຺ເຈວ ວຓ຺ຓຠຓນຎ຺ຈ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນສຸຂໍ.

ຕໍນິນ຺ນາວ ¶ ຄມິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຕໍ ຕເທວ ຠຄວໂຕ ຄຕຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ອນຸພນ຺ຘິສ຺ສນ຺ຕິເຍວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສີລປຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ຕຖາວິຘໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສີລຎ຺ຈ ຎາຓຎ຺ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາ ຈ ມຍາ ຍໂສຕິ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຍໂສປິ ມາ ສມາຄຈ຺ຉຕຸ. ປິຍານນ຺ຕິ ປິຍຊນານໍ. ເອໂສ ຕສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ໂທຕິ ເອສາ ປິຍຠາວສ຺ສ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ. ອສຸຠນິມິຕ຺ຕານຸໂຍຄນ຺ຕິ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານານຸໂຍຄໍ. ສຸຠນິມິຕ຺ເຕຕິ ¶ ຣາຄຏ຺ຐານິເຍ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມເຓ. ເອໂສ ຕສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ໂທຕິ ເອສາ ຕສ຺ສ ອສຸຠນິມິຕ຺ຕານຸໂຍຄສ຺ສ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ. ເອວມິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອິເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ວິປສ຺ສນາວ ກຖິຕາຕິ.

໓໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ສຸມນາ ຣາຊກຸມາຣີຕິ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ປຕ຺ຖນໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ເອວໍ ລທ຺ຘນາມາ ຣາຊກຎ຺ຎາ. ວິປສ຺ສິສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາລສ຺ມິໍ ຫິ ນາຄເຣສຸ ‘‘ຍຸທ຺ຘມ຺ປິ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອມ຺ຫາກໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’’ຕິ ເສນາປຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ສງ຺ຆໍ ລຠິຕ຺ວາ ປຏິປາຏິຍາ ປຸຎ຺ຎານິ ກາຕຸໍ ອາຣທ຺ເຘສຸ ສພ຺ພປຐມທິວໂສ ເສນາປຕິສ຺ສ ວາໂຣ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ທິວເສ ເສນາປຕິ ມຫາທານໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ຍຖາ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ເອກຠິກ຺ຂມ຺ປິ ນ ເທຕິ, ເອວໍ ຣກ຺ຂຖາ’’ຕິ ສມນ຺ຕາ ປຸຣິເສ ຐເປສິ. ຕໍທິວສໍ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ໂຣທມານາ ປຎ຺ຈຫິ ກຸມາຣິກາສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ກີຬິຕ຺ວາ ອາຄຕໍ ຘີຕຣໍ ອາຫ – ‘‘ສເຈ, ອມ຺ມ, ຕວ ປິຕາ ຊີເວຍ຺ຍ, ອຊ຺ຊາຫໍ ປຐມໍ ທສພລໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ສາ ຕໍ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ມ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິ, ອຫໍ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມິ, ຍຖາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ອມ຺ຫາກໍ ປຐມໍ ຠິກ຺ຂໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກາຍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິຍາ ນິຣຸທກປາຍາສໍ ປູເຣຕ຺ວາ ສປ຺ປິມຘຸສກ຺ຂຣາທີຫິ ¶ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ປາຕິຍາ ປຏິກຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໍ ສຸມນມາລາຄຸເຬຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ມາລາຄຸຬສທິສໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຄາມໍ ປວິສນເວລາຍ ສຍເມວ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຘາຕິຄຓປຣິວຸຕາ ຆຣາ ນິກ຺ຂມິ.

ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ¶ ເສນາປຕິໂນ ອຸປຏ຺ຐາກາ, ‘‘ອມ຺ມ, ມາ ອິໂຕ ອາຄມາ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ມຫາປຸຎ຺ຎາ ນາມ ມນາປກຖາ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ຈ ເຕສໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຠຓນ຺ຕານໍ ກຖາ ປຏິກ຺ຂິປິຕຸໍ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ. ສາ ‘‘ຈູຬປິຕ, ມຫາປິຕ, ມາຕຸລ, ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ເທຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເສນາປຕິນາ ‘‘ອຎ຺ຎສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ມາ ເທຖາ’’ຕິ ຐປິຕມ຺ຫ, ອມ຺ມາຕິ. ກິໍ ປນ ມມ ຫຕ຺ເຖ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປສ຺ສຖາຕິ? ມາລາຄຸຬໍ ປສ຺ສາມາຕິ. ກິໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເສນາປຕິ ມາລາປູຊມ຺ປິ ກາຕຸໍ ນ ເທຕີຕິ? ເທຕິ, ອມ຺ມາຕິ. ເຕນ ຫິ ອເປຖາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ມາລາຄຸຬໍ ຄຓ຺ຫຖ ຠຄວາ’’ຕິ ອາຫ. ຠຄວາ ເອກໍ ເສນາປຕິສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາກໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ມາລາຄຸຬໍ ຄຓ຺ຫາເປສິ. ສາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຠວາຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍໍ ເມ ສຕິ ປຣິຕສ຺ສນຊີວິຕໍ ນາມ ມາ ໂຫຕຸ, ອຍໍ ສຸມນມາລາ ວິຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ປິຍາວ ¶ ໂຫມິ, ນາເມນ ຈ ສຸມນາເຍວາ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣາ ‘‘ສຸຂິນີ ໂຫຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ຠຄວາປິ ເສນາປຕິສ຺ສ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິ. ເສນາປຕິ ຍາຄຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຄຎ຺ຉິ, ສຕ຺ຖາ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ປິທຫິ. ນິສິນ຺ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆຕິ ¶ . ອຕ຺ຖິ ໂນ ເອໂກ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ລທ຺ໂຘຕິ? ມາລໍ ອປເນຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອທ຺ທສ. ຈູຬຸປຏ຺ຐາໂກ ອາຫ – ‘‘ສາມິ ມາລາຕິ ມໍ ວຕ຺ວາ ມາຕຸຄາໂມ ວຎ຺ເຈສີ’’ຕິ. ປາຍາໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພຠິກ຺ຂູນໍ ປໂຫສິ. ເສນາປຕິ ອຕ຺ຕໂນ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ມງ຺ຄລໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ເສນາປຕິ ‘‘ກາ ນາມ ສາ ປິຓ຺ຑປາຕມທາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເສຏ຺ຐິຘີຕາ ສາມີຕິ. ສປ຺ປຎ຺ຎາ ອິຕ຺ຖີ, ເອວຣູປາຍ ຆເຣ ວສນ຺ຕິຍາ ປຸຣິສສ຺ສ ສຄ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິ ນາມ ນ ທຸລ຺ລຠາຕິ ກໍ ອາເນຕ຺ວາ ເຊຏ຺ຐກຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ?

ສາ ປິຕຸເຄເຫ ຈ ເສນາປຕິເຄເຫ ຈ ຘນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ທານໍ ທຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎານິ ກຣິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ກາມາວຈຣເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ນິພ຺ພຕ຺ຕກ຺ຂເຓເຍວ ຊາຓຸປ຺ປມາເຓນ ໂອຘິນາ ສກລໍ ເທວໂລກໍ ປຣິປູຣຍມານໍ ສຸມນວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ເທວຕາ ‘‘ອຍໍ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕໂນ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຕາ’’ຕິ ‘‘ສຸມນາ ເທວຘີຕາ’’ຕ຺ເວວສ຺ສາ ນາມໍ ອກໍສຸ. ສາ ເອກນວຸຕິກປ຺ເປ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ສໍສຣນ຺ຕີ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ອວິຊຫິຕສຸມນວສ຺ສາ ‘‘ສຸມນາ ສຸມນາ’’ຕ຺ເວວ ນາມາ ອໂຫສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ກາເລ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕາປິ ປຎ຺ຈສຕາ ກຸມາຣິກາ ຕໍທິວສຎ຺ເຎວ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ກຸເລ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ¶ ເອກທິວເສເຍວ ສພ຺ພາ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ຕໍຂຓໍເຍວ ຊາຓຸປ຺ປມາເຓນ ໂອຘິນາ ສຸມນວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ປຸພ຺ເພ ກຕາຠິນີຫາຣາ ເອສາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ¶ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ‘‘ຘີຕາ ເມ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕໂນ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຕາ’’ຕິ ສຸມນາຕ຺ເວວສ຺ສາ ນາມໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຘີຕາ ນ ເອກິກາວ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນຄຣໍ ວິຈິນາເປນ຺ໂຕ ‘ປຎ຺ຈ ທາຣິກາສຕານິ ຊາຕານີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ສພ຺ພາ ອຕ຺ຕນາວ ໂປສາເປສິ. ມາເສ ມາເສ ສມ຺ປເຕ ‘‘ອາເນຕ຺ວາ ມມ ຘີຕຸ ທສ຺ເສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເອວເມສາ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ປຕ຺ຖນໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ເອວໍລທ຺ຘນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຕສ຺ສາ ¶ ສຕ຺ຕວສ຺ສິກກາເລ ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ວິຫາຣໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ທູເຕ ເປສິເຕ ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຄມາສິ. ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ເອວມາຫ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ສຕ຺ຖຸ ອິຘາຄມນໍ ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ມງ຺ຄລໍ ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ມງ຺ຄລເມວ, ສຸມນໍ ຣາຊກຸມາຣິໍ ປຎ຺ຈຫິ ທາຣິກາສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຸຓ຺ຓຆເຏ ຈ ຄນ຺ຘມາລາທີນິ ຈ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ເປເສຖາ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ສາຘຸ ມຫາເສຏ຺ຐີ’’ຕິ ຕຖາ ອກາສິ. ສາປິ ຣຎ຺ຎາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ສາ ປຎ຺ຈຫິ ກຸມາຣິກາສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຎ຺ຎານິປິ ປຎ຺ຈ ທາຣິກາສຕານິ ປຎ຺ຈ ມາຕຸຄາມສຕານິ ປຎ຺ຈ ອຸປາສກສຕານິ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຂເຓ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ທິວເສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄເຍວ ທ຺ເວ ໂສຕາປນ຺ນສຫສ຺ສານິ ຊາຕານິ.

ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ກສ຺ມາ ອຸປສງ຺ກມີຕິ? ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາມຕາຍ. ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ກິຣ ສຫາຍກາ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ. ເຕສຸ ເອໂກ ສາຣຓີຍຘມ຺ມໍ ປູເຣຕິ, ເອໂກ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕໍ. ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ອິຕຣໍ ອາຫ – ‘‘ອາວຸໂສ, ອທິນ຺ນສ຺ສ ຜລໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘໍ ປເຣສໍ ທຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ອິຕໂຣ ປນ ອາຫ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຕ຺ວໍ ນ ຊານາສິ, ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ນາມ ວິນິປາເຕຕຸໍ ນ ¶ ວຏ຺ຏຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຍາປນມຕ຺ຕເມວ ຄຓ຺ຫນ຺ເຕນ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ເຕສຸ ເອໂກປິ ເອກໍ ອຕ຺ຕໂນ ໂອວາເທ ໂອຕາເຣຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ທ຺ເວປິ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິປຕ຺ຕິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ກາມາວຈຣເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ອິຕຣໍ ປຎ຺ຈຫິ ຘມ຺ເມຫິ ອຘິຄຓ຺ຫິ.

ເອວໍ ເຕ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ສໍສຣນ຺ຕາ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ເຂເປຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ ¶ , ອິຕໂຣ ຕສ຺ສາເຍວ ອຸປຏ຺ຐາກອິຕ຺ຖິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ເຕ ທ຺ເວປິ ຊນາ ເອກທິວເສເນວ ຊາຍິໍສຸ. ເຕ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ສິຣິຄພ຺ເຠ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ມາຕໂຣ ພຫິ ສກ຺ກາຣໍ ສໍວິທຫິໍສຸ. ເຕສຸ ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ສຸປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສິຣິສຍນໍ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕຎ຺ຈ ນິເວສນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອກສ຺ມິໍ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕສ຺ມີ’’ຕິ ອຎ຺ຎາສິ. ໂສ ‘‘ກິໍ ¶ ນຸ ໂຂ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອິຘ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕສ຺ມີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ສາຣຓີຍຘມ຺ມນິສ຺ສນ຺ເທນາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ສຫາໂຍ ເມ ກຸຫິໍ ນຸ ໂຂ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ນີຈສຍເນ ນິປນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕໍ ປູເຣມີຕິ ມມ ວຈນໍ ນ ຄຓ຺ຫິ, ອິມສ຺ມິໍ ອິທານິ ຕໍ ຐາເນ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ‘‘ສມ຺ມ ມມ ວຈນໍ ນາກາສີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ກິໍ ຊາຕນ຺ຕິ. ປສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ສິຣິສຍເນ ນິປນ຺ໂນສ຺ມິ, ຕ຺ວໍ ນີຈມຎ຺ເຈ ຖທ຺ຘອຕ຺ຖຣຓມຕ຺ເຕ ນິປນ຺ໂນສີຕິ. ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ນິສ຺ສາຍ ມານໍ ກໂຣສິ, ນນຸ ເວຬຸສລາກາຫິ ກຕ຺ວາ ປິໂລຕິກາຍ ປລິເວຐິຕໍ ສພ຺ພເມຕໍ ປຖວີຘາຕຸມຕ຺ຕເມວາຕິ?

ສຸມນາ ເຕສໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ມມ ຠາຕິການໍ ສນ຺ຕິເກ ໂກຈິ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ເຕສໍ ສມີປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ທ຺ວາຣໍ ນິສ຺ສາຍ ຐິຕາ ‘‘ຘາຕູ’’ຕິ ວຈນໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ຘາຕູຕິ ວຈນໍ ພຫິທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ. ມມ ຠາຕິກາ ສມຓເທວປຸຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ – ‘‘ສຈາຫໍ ‘ອິເມ ເອວໍ ກເຖນ຺ຕີ’ຕິ ມາຕາປິຕູນໍ ກເຖສ຺ສາມິ, ‘ອມນຸສ຺ສາ ເອເຕ’ຕິ ນີຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິ. ອິທໍ ກາຣຓໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອກເຖຕ຺ວາ ກງ຺ຂຈ຺ເຉທກໍ ປຸຣິສເຫຣຎ຺ຎິກໍ ມມ ປິຕຣໍ ມຫາໂຄຕມທສພລໍເຍວ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາສາ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ທສພລສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ປຎ຺ຈ ຣຖສຕານິ ໂຍຊາເປສິ. ຊມ຺ພຸທີປຕລສ຺ມິຎ຺ຫິ ຕິສ຺ໂສວ ກຸມາຣິໂຍ ປິຕູນໍ ສນ຺ຕິກາ ປຎ຺ຈ ຣຖສຕານິ ລຠິໍສຸ – ພິມ຺ພິສາຣຣຎ຺ໂຎ ຘີຕາ ຈຸນ຺ທີ ຣາຊກຎ຺ຎາ, ຘນຎ຺ຈຍສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຘີຕາ ວິສາຂາ, ອຍໍ ສຸມນາ ຣາຊກຎ຺ຎາຕິ. ສາ ຄນ຺ຘມາລໍ ອາທາຍ ຣເຖ ຐິຕາ ປຎ຺ຈຣຖສຕປຣິວາຣາ ‘‘ອິມໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

ອິຘສ຺ສູຕິ ອິຘ ຠເວຍ຺ຍຸໍ. ເອໂກ ທາຍໂກຕິ ເອໂກ ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘລາຠໂຕ ປຣສ຺ສ ທຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນໂກ ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ. ເອໂກ ອທາຍໂກຕິ ເອໂກ ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘໍ ປຣສ຺ສ ອທຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນໂກ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕປູຣໂກ. ເທວຠູຕານໍ ປນ ເນສນ຺ຕິ ເທວຠູຕານໍ ເອເຕສໍ. ອຘິຄຓ຺ຫາຕີຕິ ອຘິຠວິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕິ ອຕິເສຕິ. ອາຘິປເຕຍ຺ເຍນາຕິ ເຊຏ຺ຐກກາຣເຓນ. ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ຐາເນຫີຕິ ເສສເທເວ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ວິຍ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ກາຣເຓຫິ ອຘິຄຓ຺ຫາຕິ. ມານຸສເກນາຕິອາທີສຸ ¶ ¶ ອາຍຸນາ ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ພາກຸລຕ຺ເຖໂຣ ¶ ວິຍ ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ຈ, ວຓ຺ເຓນ ມຫາຄຕິມ຺ພອຠຍຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ຠຓ຺ຑາຄາຣອມຈ຺ໂຈ ວິຍ ຈ, ສຸເຂນ ຣຏ຺ຐປາລກຸລປຸຕ຺ໂຕ ວິຍ ໂສຓເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ວິຍ ຍສທາຣໂກ ວິຍ ຈ, ຍເສນ ຘມ຺ມາໂສໂກ ວິຍ, ຕຖາ ອາຘິປຈ຺ເຈນາຕິ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ກາຣເຓຫິ ອຕິເຣໂກ ເຊຏ຺ຐໂກ ໂຫຕິ.

ຍາຈິໂຕວ ພຫຸລນ຺ຕິ ພາກຸລຕ຺ເຖຣ-ສີວລິຕ຺ເຖຣ-ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣາທໂຍ ວິຍ ຍາຈິໂຕວ ພຫຸລໍ ຈີວຣາທີນິ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີຕິ ອິເມຫິ ກາຣເຓຫິ ອຕິເຣໂກ ໂຫຕິ ເຊຏ຺ຐໂກ. ຍທິທໍ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຍໍ ເອກສ຺ສ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ອິຕຣສ຺ສ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ອາຣພ຺ຠ ນານາກຣຓໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ຠເວຍ຺ຍ, ຕໍ ນ ວທາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕ຺ຕວສ຺ສິກທາຣໂກ ວາ ຫິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຏິວິຊ຺ຌຕຸ ວສ຺ສສຕິກຕ຺ເຖໂຣ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວາ ອຸປາສໂກ ວາ ອຸປາສິກາ ວາ ເທໂວ ວາ ມາໂຣ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາ ວາ, ປຏິວິທ຺ຘໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ເຄ ນານຕ຺ຕໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ອລເມວາຕິ ຍຸຕ຺ຕເມວ. ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມາຕິ ຍານິ ນາມ.

ຄຈ຺ຉໍ ອາກາສຘາຕຸຍາຕິ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ. ສທ຺ໂຘຕິ ຣຕນຕ຺ຕຍຄຸຓານໍ ສທ຺ຘາຕາ. ຖນຍນ຺ຕິ ຄຊ຺ຊນ຺ໂຕ. ວິຊ຺ຊຸມາລີຕິ ມາລາສທິສາຍ ເມຆມຸເຂ ຈຣນ຺ຕິຍາ ວິຊ຺ຊຸລຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສຕກ຺ກກູຕິ ສຕກູໂຏ, ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ອຸຏ຺ຐິເຕນ ວລາຫກກູຏສເຕນ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ໂຠຄປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫຕິ ອຸທໂກເຆນ ວິຍ ທານວເສນ ທີຍມາເນຫິ ໂຠເຄຫິ ປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫ, ເທວໂລກໍ ສມ຺ປາປິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເປຈ຺ຈາຕິ ¶ ປຣໂລເກ. ສຄ຺ເຄ ປໂມທຕີຕິ ຍສ຺ມິໍ ສຄ຺ເຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ໂມທຕີຕິ.

໓໒. ທຸຕິເຍ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫີຕິ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາສາ ປິຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ຣຖສຕານິ ໂຍຊາເປຕ຺ວາ ເຕຫິ ປຣິວຸຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປສງ຺ກມີຕິ ຠາຕຣາ ສທ຺ຘິໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ປຎ຺ຫສາກຈ຺ຉໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີຕິ ຄນ຺ຘມາລຈຸຓ຺ຓາທີນິ ອາທາຍ ອຸປສງ຺ກມິ. ຍເທວ ໂສ ໂຫຕີຕິ ຍທາ ເອວ ໂສ ໂຫຕິ. ອຖ ວາ ໂຍ ເອວ ໂສ ໂຫຕິ. ອຣິຍກນ຺ຕານິ ສີລານີຕິ ມຄ຺ຄຜລສມ຺ປຍຸຕ຺ຕານິ ¶ ສີລານິ. ຕານິ ຫິ ອຣິຍານໍ ກນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຠວນ຺ຕເຣປິ ນ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕິ. ເສສໍ ຈຕຸກ຺ກນິປາເຕ ອຄ຺ຄປ຺ປສາທສຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໓໓. ຕຕິເຍ ¶ ຠທ຺ທິເຍຕິ ຠທ຺ທິຍນຄເຣ. ຊາຕິຍາວເນຕິ ສຍໍຊາເຕ ອໂຣປິເຕ ຫິມວນ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ເອກາພທ຺ເຘ ວນສຓ຺ເຑ, ຕໍ ນຄຣໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ມິໍ ວເນ ວິຫຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕຈຕຸຕ຺ໂຖຕິ ອຕ຺ຕນາ ຈຕຸຕ຺ໂຖ. ກສ຺ມາ ປເນສ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຈຕຸຕ຺ຖໍເຍວ ນິມນ຺ເຕສິ? ເຄເຫ ກິຣສ຺ສ ມງ຺ຄລໍ ມຫນ຺ຕໍ, ຕຕ຺ຖ ມຫນ຺ເຕນ ສໍວິຘາເນນ ພຫູ ¶ ມນຸສ຺ສາ ສນ຺ນິປຕິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິວິສນ຺ເຕນ ທຸສ຺ສງ຺ຄຫາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕຈຕຸຕ຺ຖໍເຍວ ນິມນ຺ເຕສິ. ອປິ ຈສ຺ສ ເອວມ຺ປິ ອໂຫສິ – ‘‘ທຫຣກຸມາຣິກາໂຍ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສຕ຺ຖຣິ ໂອວທນ຺ເຕ ໂອລີນມນາ ໂອວາທໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອິມິນາປິ ກາຣເຓນ ອຕ຺ຕຈຕຸຕ຺ຖເມວ ນິມນ຺ເຕສິ. ໂອວທຕຸ ຕາສໍ, ຠນ຺ເຕຕິ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ເອຕາສໍ ໂອວທຕຸ, ເອຕາ ໂອວທຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປໂຍຄຕ຺ຖສ຺ມິຎ຺ຫິ ເອຕໍ ສາມິວຈນໍ. ຍໍ ຕາສນ຺ຕິ ຍໍ ໂອວາທານຸສາສນໍ ເອຕາສໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ໂສ ເສຏ຺ຐິ ‘‘ອິມາ ມມ ສນ຺ຕິເກ ໂອວາທໍ ຄຓ຺ຫມານາ ຫຣາເຍຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ຠຕ຺ຕູຕິ ສາມິກສ຺ສ. ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາຕິ ອນຸທ຺ທຍໍ ປຏິຈ຺ຈ. ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍິນິໂຍຕິ ສພ຺ພປຐມໍ ອຸຏ຺ຐານສີລາ. ປຈ຺ຉານິປາຕິນິໂຍຕິ ສພ຺ພປຈ຺ຉາ ນິປຊ຺ຊນສີລາ. ອິຕ຺ຖິຍາ ຫິ ປຐມຕຣໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສຍນໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ສພ຺ເພ ປນ ເຄຫປຣິຊເນ ໂຠເຊຕ຺ວາ ອຸປກຣຓຠຓ຺ຑໍ ສໍວິຘາຍ ໂຄຣູປາທີນິ ອາຄຕານາຄຕານິ ຎຕ຺ວາ ສ຺ເວ ກຕ຺ຕພ຺ພກມ຺ມໍ ວິຈາເຣຕ຺ວາ ກຸຎ຺ຈິກາມຸທ຺ທິກໍ ຫຕ຺ເຖ ກຕ຺ວາ ສເຈ ໂຠຊນໍ ອຕ຺ຖິ, ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ, ໂນ ເຈ ອຕ຺ຖິ, ອຎ຺ຎໍ ປຈາເປຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ນິປນ຺ນາຍປິ ຍາວ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນາ ນິທ຺ທາຍິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ສພ຺ພປຐມໍ ປນ ອຸຏ຺ຐາຍ ທາສກມ຺ມກເຣ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ກມ຺ມໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ກມ຺ມນ຺ຕໍ ວິຈາເຣຕ຺ວາ ເຘນຸໂຍ ທຸຫາເປຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ເຄເຫ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍເຍວ ¶ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ ¶ . ເອຕມຕ຺ຖໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍິນິໂຍ ປຈ຺ຉານິປາຕິນິໂຍ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ກິໍກາຣປຏິສ຺ສາວິນິໂຍຕິ ກິໍ ກໂຣມ ກິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ມຸຂໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ວິຈຣຓສີລາ. ມນາປຈາຣິນິໂຍຕິ ມນາປໍເຍວ ກິຣິຍໍ ກຣຓສີລາ. ປິຍວາທິນິໂຍຕິ ປິຍເມວ ວຈນໍ ວາທນສີລາ. ປູເຊສ຺ສາມາຕິ ຈຕຸປຈ຺ຈຍປູຊາຍ ປູຊຍິສ຺ສາມ.

ອພ຺ຠາຄເຕຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄເຕ. ອາສໂນທເກນ ປຏິປູເຊສ຺ສາມາຕິ ອາສເນນ ຈ ປາທໂຘວນອຸທເກນ ຈ ປູຊຍິສ຺ສາມ. ເອຕ຺ຖ ຈ ມາຕາປິຕູນໍ ເທວສິກໍ ສກ຺ກາໂຣ ກາຕພ຺ໂພ. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ¶ ປນ ອພ຺ຠາຄຕານໍ ອາສນໍ ທຕ຺ວາ ປາທໂຘວນຎ຺ຈ ທາຕພ຺ພໍ, ສກ຺ກາໂຣ ຈ ກາຕພ຺ໂພ.

ອຸຓ຺ຓາຕິ ເອຬກໂລມໍ. ຕຕ຺ຖ ທກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາຕິ ເອຬກໂລມານໍ ວິຊຏນໂຘວນຣຊນເວຓິກຣຓາທີສຸ ກປ຺ປາສສ຺ສ ຈ ວຏ຺ຏນປິສນໂຜຏນກນ຺ຕນາທີສຸ ເຉກາ ຠວິສ຺ສາມ. ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍາຕິ ຕສ຺ມິໍ ອຸຓ຺ຓາກປ຺ປາສສໍວິຘາເນ ອຸປາຍຠູຕາຍ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ອິທໍ ນາມ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນາ ກາຕຸມ຺ປິ ປເຣຫິ ກາຣາເປຕຸມ຺ປິ ຍຸຕ຺ຕາ ເຈວ ສມຕ຺ຖາ ຈ ຠວິສ຺ສາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກຕຎ຺ຈ ກຕໂຕ ຊານິສ຺ສາມ, ອກຕຎ຺ຈ ອກຕໂຕຕິ ສກລທິວສໍ ອິທໍ ນາມ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອາຄຕານໍ, ອຸປຑ຺ຒທິວສໍ ອິທໍ ¶ ນາມ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອາຄຕານໍ, ນິກ຺ກມ຺ມານໍ ເຄເຫ ນິສິນ຺ນານໍ ອິທໍ ນາມ ທາຕຸຎ຺ຈ ເອວຎ຺ຈ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີຕິ ເອວໍ ຊານິສ຺ສາມ. ຄິລານການຎ຺ຈ ພລາພລນ຺ຕິ ສເຈ ຫິ ຄິລານກາເລ ເຕສໍ ເຠສຊ຺ຊໂຠຊນາທີນິ ທຕ຺ວາ ໂຣຄໍ ຜາສຸໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ‘‘ອິເມ ອໂຣຄກາເລ ອມ຺ເຫ ຍໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕໍ ກາເຣນ຺ຕິ. ຄິລານກາເລ ອຕ຺ຖິ ຠາວມ຺ປິ ໂນ ນ ຊານນ຺ຕີ’’ຕິ ວິຣຕ຺ຕຣູປາ ປຈ຺ຉາ ກິຈ຺ຈານິ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ທຸກ຺ກຏານິ ວາ ກໂຣນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເນສໍ ພລາພລໍ ຎຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພຎ຺ຈ ກາຕພ຺ພຎ຺ຈ ຊານິສ຺ສາມາຕິ ເອວໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍຎ຺ຈສ຺ສາຕິ ຂາທນີຍຎ຺ຈ ໂຠຊນີຍຎ຺ຈ ອສ຺ສ ອນ຺ໂຕຊນສ຺ສ. ປຈ຺ຈໍເສນາຕິ ປຏິລຠິຕພ຺ເພນ ອໍເສນ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘພ຺ພໂກຏ຺ຐາສານຸຣູເປນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໍວິຠຊິສ຺ສາມາຕິ ທສ຺ສາມ. ສມ຺ປາເທສ຺ສາມາຕິ ສມ຺ປາທຍິສ຺ສາມ.

ອຘຸຕ຺ຕີຕິ ¶ ປຸຣິສຘຸຕ຺ຕສຸຣາຘຸຕ຺ຕຕາວເສນ ອຘຸຕ຺ຕິໂຍ. ອເຖນີຕິ ອເຖນິໂຍ ອໂຈຣິໂຍ. ອໂສຓ຺ຑີຕິ ສຸຣາໂສຓ຺ຑຕາທິວເສນ ອໂສຓ຺ຑິໂຍ.

ເອວໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອິທານິ ຄາຖາຫິ ກູຏໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ໂຍ ນໍ ຠຣຕິ ສພ຺ພທາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຠຣຕີຕິ ໂປສຕິ ປຏິຊຄ຺ຄຕິ. ສພ຺ພກາມຫຣນ຺ຕິ ສພ຺ພກາມທທໍ. ໂສຕ຺ຖີຕິ ສຸອິຕ຺ຖີ. ເອວໍ ວຕ຺ຕຕີຕິ ເອຕ຺ຕກໍ ວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ວຕ຺ຕຕິ. ມນາປາ ນາມ ເຕ ເທວາຕິ ນິມ຺ມານຣຕີ ເທວາ. ເຕ ຫິ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕໍ ¶ ຣູປໍ ມາເປຕ຺ວາ ອຠິຣມຓໂຕ ນິມ຺ມານຣຕີຕິ ຈ ມນາປາຕິ ຈ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ.

໓໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກນ຺ຕິ ສາມໍ ປສ຺ສິຕພ຺ພກໍ. ທາຍໂກຕິ ທານສູໂຣ. ນ ໂສ ສທ຺ຘາມຕ຺ຕເກເນວ ຕິຏ຺ຐຕິ, ປຣິຈ຺ຈຊິຕຸມ຺ປິ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທານປຕີຕິ ຍໍ ທານໍ ເທຕິ, ຕສ຺ສ ປຕິ ຫຸຕ຺ວາ ເທຕິ, ນ ທາໂສ, ນ ສຫາໂຍ. ໂຍ ຫິ ອຕ຺ຕນາ ມຘຸຣໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ປເຣສໍ ອມຘຸຣໍ ເທຕິ, ໂສ ທານສງ຺ຂາຕສ຺ສ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມສ຺ສ ທາໂສ ຫຸຕ຺ວາ ເທຕິ. ໂຍ ຍໍ ອຕ຺ຕນາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕເທວ ເທຕິ, ໂສ ສຫາໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ເທຕິ. ໂຍ ປນ ອຕ຺ຕນາ ເຍນ ເກນຈິ ຍາເປຕິ, ປເຣສໍ ມຘຸຣໍ ເທຕິ, ໂສ ປຕິ ເຊຏ຺ຐໂກ ສາມີ ຫຸຕ຺ວາ ເທຕິ. ຕາທິສໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ທານປຕີ’’ຕິ.

ອມງ຺ກຸຠູໂຕຕິ ນ ນິຕ຺ເຕຊຠູໂຕ. ວິສາຣໂທຕິ ຎາຓໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ. ສຫພ຺ຍຕໍ ຄຕາຕິ ສຫຠາວໍ ເອກີຠາວໍ ຄຕາ. ກຕາວກາສາຕິ ເຍນ ກມ຺ເມນ ຕຕ຺ຖ ອວກາໂສ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ກຕາວກາສາ. ຕໍ ປນ ຍສ຺ມາ ກຸສລເມວ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ກຕກຸສລາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ໂມທເຣຕິ ໂມທນ຺ຕິ ປໂມທນ຺ຕິ. ອສິຕສ຺ສາຕິ ອນິສ຺ສິຕສ຺ສ ຕຖາຄຕສ຺ສ. ຕາທິໂນຕິ ຕາທິລກ຺ຂຓໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ.

໓໕. ປຎ຺ຈເມ ຄິຫິຘມ຺ມາ ອນປຄໂຕ ໂຫຕີຕິ ອຂຓ຺ຑປຎ຺ຈສີໂລ ໂຫຕິ. ສຕໍ ຘມ຺ມໍ ອນຸກ຺ກມນ຺ຕິ ສປ຺ປຸຣິສານໍ ມຫາປຸຣິສານໍ ຘມ຺ມໍ ອນຸກ຺ກມນ຺ໂຕ ¶ . ສນ຺ໂຕ ¶ ນໍ ຠຊນ຺ຕີຕິ ສປ຺ປຸຣິສາ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຕຖາຄຕສາວກາ ເອຕໍ ຠຊນ຺ຕິ.

໓໖. ຉຏ຺ເຐ ກາລທານານີຕິ ຍຸຕ຺ຕທານານິ, ປຕ຺ຕທານານິ ອນຸຈ຺ຉວິກທານານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນວສສ຺ສານີຕິ ອຄ຺ຄສສ຺ສານິ. ນວຜລານີຕິ ອາຣາມໂຕ ປຐມຸປ຺ປນ຺ນານິ ອຄ຺ຄຜລານິ. ປຐມໍ ສີລວນ຺ເຕສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕີຕິ ປຐມໍ ສີລວນ຺ຕານໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອຕ຺ຕນາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ. ວທຎ຺ຎູຕິ ຠາສິຕຎ຺ຎູ. ກາເລນ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາເລນ ທິນ຺ນໍ. ອນຸໂມທນ຺ຕີຕິ ເອກມນ຺ເຕ ຐິຕາ ອນຸໂມທນ຺ຕິ. ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈນ຺ຕິ ກາເຍນ ເວຍ຺ຍາວຏິກກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອປ຺ປຏິວານຈິຕ຺ໂຕຕິ ອນຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ. ຍຕ຺ຖ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລນ຺ຕິ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ທເທຍ຺ຍ.

໓໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ອາຍຸໍ ເທຕີຕິ ອາຍຸທານໍ ເທຕິ. ວຓ຺ຓນ຺ຕິ ສຣີຣວຓ຺ຓໍ. ສຸຂນ຺ຕິ ກາຍິກເຈຕສິກສຸຂໍ. ພລນ຺ຕິ ສຣີຣຖາມໍ. ປຏິຠານນ຺ຕິ ຍຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕປ຺ປຏິຠານໍ.

໓໘. ອຏ຺ຐເມ ອນຸກມ຺ປນ຺ຕີຕິ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ຂນ຺ຘິມາວ ມຫາທຸໂມຕິ ຂນ຺ຘສມ຺ປນ຺ໂນ ມຫາຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ. ມໂນຣເມ ອາຍຕເນຕິ ຣມຓີເຍ ສໂມສຣຓຏ຺ຐາເນ. ຉາຍໍ ຉາຍຕ຺ຖິກາ ຍນ຺ຕີຕິ ຉາຍາຍ ອຕ຺ຖິກາວ ຉາຍໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ນິວາຕວຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ນີຈວຸຕ຺ຕິໍ. ອຕ຺ຖທ຺ຘນ຺ຕິ ໂກຘມານຖທ຺ຘຕາຍ ຣຫິຕໍ. ໂສຣຕນ຺ຕິ ໂສຣຈ຺ເຈນ ສຸຈິສີເລນ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ສຂິລນ຺ຕິ ສມ຺ໂມທກໍ.

໓໙. ນວເມ ຠໂຕ ວາ ໂນ ຠຣິສ຺ສຕີຕິ ອມ຺ເຫຫິ ຖຎ຺ຎປາຍນຫຕ຺ຖປາທວຑ຺ຒນາທີຫິ ຠໂຕ ປຏິຊຄ຺ຄິໂຕ ອມ຺ເຫ ມຫລ຺ລກກາເລ ¶ ຫຕ຺ຖປາທໂຘວນ-ນ຺ຫາປນຍາຄຸຠຕ຺ຕທານາທີຫິ ຠຣິສ຺ສຕິ. ກິຈ຺ຈໍ ວາ ໂນ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມໍ ຐເປຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊກຸລາທີສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກິຈ຺ຈໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຣິສ຺ສຕິ ¶ . ກຸລວໍໂສ ຈິຣໍ ຐສ຺ສຕີຕິ ອມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕກໍ ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓາທິໍ ອວິນາເສຕ຺ວາ ຣກ຺ຂນ຺ເຕ ປຸຕ຺ເຕ ກຸລວໍໂສ ຈິຣໍ ຐສ຺ສຕິ, ອມ຺ເຫຫິ ວາ ປວຕ຺ຕິຕານິ ສລາກຠຕ຺ຕາທີນິ ອນຸປຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປວຕ຺ເຕສ຺ສຕິ, ເອວມ຺ປິ ໂນ ກຸລວໍໂສ ຈິຣໍ ຐສ຺ສຕິ. ທາຍຊ຺ຊໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ ກຸລວໍສານຸຣູປາຍ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຕານໍ ທາຍຊ຺ຊາຣຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕກໍ ທາຍຊ຺ຊໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ. ທກ຺ຂິຓໍ ອນຸປ຺ປທສ຺ສຕີຕິ ປຕ຺ຕິທານໍ ກຕ຺ວາ ຕຕິຍທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ທານໍ ອນຸປ຺ປທສ຺ສຕິ.

ສນ຺ໂຕ ສປ຺ປຸຣິສາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ມາຕາປິຕູສຸ ສມ຺ມາ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ສນ຺ໂຕ ສປ຺ປຸຣິສາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ປຸພ຺ເພ ກຕມນຸສ຺ສຣນ຺ຕິ ມາຕາປິຕູຫິ ປຐມຕຣໍ ກຕຄຸຓໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕາ. ໂອວາທກາຣີຕິ ມາຕາປິຕູຫິ ທິນ຺ນສ຺ສ ໂອວາທສ຺ສ ກຕ຺ຕາ. ຠຕໂປສີຕິ ເຍຫິ ຠໂຕ, ເຕສໍ ໂປສໂກ. ປສໍສິໂຍຕິ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ມຫາຊເນນ ປສໍສິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ.

໔໐. ທສເມ ¶ ມຫາສາລາຕິ ມຫາຣຸກ຺ຂາ. ສາຂາປຕ຺ຕປລາເສນ ວຑ຺ຒນ຺ຕີຕິ ຂຸທ຺ທກສາຂາຫິ ຈ ປຕ຺ຕສງ຺ຂາເຕນ ຈ ປລາເສນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ອຣຎ຺ຎສ຺ມິນ຺ຕິ ອຄາມເກ ປເທເສ. ພ຺ຣຫາວເນຕິ ມຫາວເນ ອຏວິຍໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໔໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ໂຠຄານໍ ອາທິຍາຕິ ໂຠຄານໍ ອາທາຕພ຺ພກາຣຓານິ. ອຸຏ຺ຐານວີຣິຍາຘິຄເຕຫີຕິ ອຸຏ຺ຐານສງ຺ຂາເຕນ ວີຣິເຍນ ອຘິຄເຕຫິ. ພາຫາພລປຣິຈິເຕຫີຕິ ພາຫຸພເລນ ສຎ຺ຈິເຕຫິ. ເສທາວກ຺ຂິຕ຺ເຕຫີຕິ ເສທໍ ອວກ຺ຂິເປຕ຺ວາ ອຸປ຺ປາທິເຕຫິ. ຘມ຺ມິເກຫີຕິ ຘມ຺ມຍຸຕ຺ເຕຫິ. ຘມ຺ມລທ຺ເຘຫີຕິ ທສກຸສລກມ຺ມໍ ອໂກເປຕ຺ວາ ລທ຺ເຘຫິ. ປີເຓຕີຕິ ປີຓິຕໍ ¶ ຖູລໍ ກໂຣຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ຈຕຸກ຺ກນິປາເຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໔໓. ຕຕິເຍ ອາຍຸສໍວຕ຺ຕນິກາ ປຏິປທາຕິ ທານສີລາທິກາ ປຸຎ຺ຎປຏິປທາ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຕ຺ຖາຠິສມຍາຕິ ອຕ຺ຖສ຺ສ ອຠິສມາຄເມນ, ອຕ຺ຖປ຺ປຏິລາເຠນາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໔໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອຸຄ຺ໂຄຕິ ຄຸເຓຫິ ອຸຄ຺ຄຕຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘນາໂມ. ສາລປຸປ຺ຜກໍ ຂາທນີຍນ຺ຕິ ຈຕຸມຘຸຣໂຍຊິເຕນ ສາລິປິຏ຺ເຐນ ກຕໍ ສາລປຸປ຺ຜສທິສໍ ຂາທນີຍໍ. ຕຎ຺ຫິ ປຎ຺ຎາຍມານວຓ຺ຏປຕ຺ຕເກສຣໍ ກຕ຺ວາ ຊີຣກາທິສມ຺ຠາຣຍຸຕ຺ເຕ ສປ຺ປິມ຺ຫິ ປຈິຕ຺ວາ ສປ຺ປິໍ ວິນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ໂກລຸມ຺ເພ ປູເຣຕ຺ວາ ຄນ຺ຘວາສໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປິທຫິຕ຺ວາ ລຎ຺ເຉຕ຺ວາ ຐປິຕໍ ¶ ໂຫຕິ. ຕໍ ໂສ ຍາຄຸໍ ປິວິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອນ຺ຕຣຠຕ຺ເຕ ທາຕຸກາໂມ ເອວມາຫ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາຕິ ເທສນາມຕ຺ຕເມຕໍ, ອຸປາສໂກ ປນ ຕໍ ຠຄວໂຕ ຈ ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ອທາສິ. ຍຖາ ຈ ຕໍ, ເອວໍ ສູກຣມໍສາທີນິປິ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປນ຺ນໂກລກນ຺ຕິ ສມ຺ປນ຺ນພທຣໍ. ສູກຣມໍສນ຺ຕິ ມຘຸຣຣເສຫິ ພທເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ຊີຣກາທິສມ຺ຠາເຣຫິ ໂຍເຊຕ຺ວາ ປກ຺ກໍ ເອກສໍວຈ຺ຉຣິກສູກຣມໍສໍ. ນິພ຺ພຕ຺ຕເຕລກນ຺ຕິ ວິນິວຕ຺ຕິຕເຕລໍ. ນາລິຍສາກນ຺ຕິ ສາລິປິຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ຊີຣກາທິສໍຍຸຕ຺ເຕ ສປ຺ປິມ຺ຫິ ປຈິຕ຺ວາ ຈຕຸມຘຸເຣນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ວາສໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ຐປິຕໍ ນາລິຍສາກໍ. ເນຕໍ ຠຄວໂຕ ກປ຺ປຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ອກປ຺ປິຍໍ ອຸປາທາຍ ກປ຺ປິຍມ຺ປິ ນ ກປ຺ປຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ເສຏ຺ຐິ ປນ ສພ຺ພມ຺ປິ ຕໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ຣາສິໍ ກຕ຺ວາ ຍໍ ຍໍ ອກປ຺ປິຍໍ, ຕໍ ຕໍ ອນ຺ຕຣາປຓໍ ປຫິຓິຕ຺ວາ ກປ຺ປິຍໍ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄຠຓ຺ຑໍ ອທາສິ. ຈນ຺ທນຜລກໍ ນາຕິມຫນ຺ຕໍ ທີຆໂຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍຣຕນໍ, ຕິຣິຍໍ ທິຍຑ຺ຒຣຕນໍ, ສາຣວຣຠຓ຺ຑຕ຺ຕາ ປນ ມຫຄ຺ຆໍ ອໂຫສິ. ຠຄວາ ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ເຉທາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຎ຺ຊນປິສນຕ຺ຖາຍ ທາເປສິ.

ອຸຊ຺ຊຸຠູເຕສູຕິ ¶ ກາຍວາຈາຈິຕ຺ເຕຫິ ອຸຊຸເກສຸ. ຉນ຺ທສາຕິ ເປເມນ. ຈຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີສຸ ປຣິຈ຺ຈາຄວເສນ ຈຕ຺ຕໍ. ມຸຕ຺ຕຈາຄຕາຍ ມຸຕ຺ຕໍ. ອນເປກ຺ຂຈິຕ຺ຕຕາຍ ຈິຕ຺ເຕນ ນ ອຸຄ຺ຄຫິຕນ຺ຕິ ອນຸຄ຺ຄຫີຕໍ. ເຂຕ຺ຕູປເມຕິ ¶ ວິຣຸຫນຏ຺ເຐນ ເຂຕ຺ຕສທິເສ.

ອຎ຺ຎຕຣໍ ມໂນມຍນ຺ຕິ ສຸທ຺ຘາວາເສສຸ ເອກໍ ຌານມເນນ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ເທວກາຍໍ. ຍຖາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ຍຖາຊ຺ຌາສໂຍ. ອິມິນາ ກິໍ ປຸຈ຺ຉຕິ? ຕສ຺ສ ກິຣ ມນຸສ຺ສກາເລ ອຣຫຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ອຊ຺ຌາສໂຍ ອໂຫສິ, ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ເທວປຸຕ຺ໂຕປິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕຕາຍ ຕຄ຺ຆ ເມ ຠຄວາ ຍຖາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ອາຫ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖູປປຊ຺ຊຕີຕິ ຕີສຸ ວາ ກຸລສມ຺ປຕ຺ຕີສຸ ຉສຸ ວາ ກາມສຄ຺ເຄສຸ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ທີຆາຍຸ ຍສວາ ໂຫຕີຕິ. ປຎ຺ຈມໍ ຈຕຸກ຺ກນິປາເຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໔໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ອລພ຺ຠນີຍານີຕິ ອລທ຺ຘພ຺ພານິ, ນ ສກ຺ກາ ລຠິຕຸໍ. ຐານານີຕິ ກາຣຓານິ. ຊຣາຘມ຺ມໍ ມາ ຊີຣີຕິ ຍໍ ມຍ຺ຫໍ ຊຣາສຠາວໍ, ຕໍ ມາ ຊີຣຕຸ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນຈ຺ຉາເທຍ຺ຍາຕິ ນ ຣຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ. ອພ຺ພຸຫີຕິ ນີຫຣິ.

ຍໂຕຕິ ຍສ຺ມິໍ ກາເລ. ອາປທາສູຕິ ອຸປທ຺ທເວສຸ. ນ ເວຘຕີຕິ ນ ກມ຺ປຕິ ນານຸໂສຈຕິ. ອຕ຺ຖວິນິຈ຺ຉຍຎ຺ຎູຕິ ກາຣຓຕ຺ຖວິນິຈ຺ຉເຍ ກຸສໂລ. ປຸຣາຓນ຺ຕິ ນິພ຺ພິກາຣຕາຍ ໂປຣາຓກເມວ. ຊປ຺ເປນາຕິ ວຓ຺ຓຠຓເນນ. ມນ຺ເຕນາຕິ ມຫານຸຠາວມນ຺ຕປຣິວຕ຺ຕເນນ. ສຸຠາສິເຕນາຕິ ສຸຠາສິຕກຖເນນ. ອນຸປ຺ປທາເນນາຕິ ສຕສ຺ສ ວາ ສຫສ຺ສສ຺ສ ວາ ທາເນນ. ປເວຓິຍາ ¶ ວາຕິ ກຸລວໍເສນ ວາ, ‘‘ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ປເວຓິຍາ ອາຈິຓ຺ຓໍ, ອິທໍ ອນາຈິຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປເວຓິກຖເນນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ຍຖາ ຍຕ຺ຖ ລເຠຖ ອຕ຺ຖນ຺ຕິ ເອເຕສຸ ຊປ຺ປາທີສຸ ເຍນ ເຍນ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຐາເນ ຊຣາຘມ຺ມາທີນໍ ອຊີຣຓຕາທິອຕ຺ຖໍ ລເຠຍ຺ຍ. ຕຖາ ຕຖາ ຕຕ຺ຖ ປຣກ຺ກເມຍ຺ຍາຕິ ເຕນ ເຕນ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ປຣກ຺ກມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ກມ຺ມໍ ທຬ຺ຫນ຺ຕິ ວຏ຺ຏຄາມິກມ຺ມໍ ມຍາ ຖິຣໍ ກຕ຺ວາ ອາຍູຫິຕໍ, ສ຺ວາຫໍ ອິທານິ ກິນ຺ຕິ ກໂຣມີຕິ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ອຘິວາເສຍ຺ຍາຕິ.

໔໙. ນວເມ ¶ ອຸປກຓ຺ຓເກຕິ ກຓ຺ຓມູເລ. ທຸມ຺ມໂນຕິ ທຸຏ຺ຐຸມໂນ. ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ໂຘຕິ ປຕິຕກ຺ຂນ຺ໂຘ. ປຊ຺ຌາຍນ຺ໂຕຕິ ຈິນ຺ຕຍນ຺ໂຕ. ອປ຺ປຏິຠາໂນຕິ ນິປ຺ປຏິຠາໂນ ຫຸຕ຺ວາ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໕໐. ທສເມ ອຊ຺ໂຌມຸຈ຺ຉິໂຕຕິ ອຘິໂອມຸຈ຺ຉິໂຕ ຄິລິຕ຺ວາ ປຣິນິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຄຫຓສຠາວາຍ ອຕິເຣກມຸຈ຺ຉາຍ ຕຓ຺ຫາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ມຫຈ຺ຈາ ຣາຊານຸຠາເວນາຕິ ມຫຕາ ຣາຊານຸຠາເວນ, ອຏ຺ຐາຣສຫິ ເສນີຫິ ປຣິວາຣິໂຕ ມຫຕິຍາ ຣາຊິທ຺ຘິຍາ ປາຍາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຄ຺ຆາຕິ ເອກໍສຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ ¶ , ເອກໍເສເນວ ໂສກສລ຺ລຫຣໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕິ ຣາຊາ ອິມໍ ໂອວາທໍ ສຸຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຐິໂຕ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຄ຺ຄປຣາຍໂຓ ອໂຫສິ.

໕໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ອາວຣຓວເສນ ອາວຣຓາ. ນີວຣຓວເສນ ນີວຣຓາ. ເຈໂຕ ອຊ຺ຌາຣຸຫນ຺ຕີຕິ ເຈຕໂສ ອຊ຺ຌາຣຸຫາ. ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎຎ຺ຈ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎຎ຺ຈ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິນິວາຣຓຏ຺ເຐນ ທຸພ຺ພລໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ. ຍາ ວາ ເອເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂວກິຓ຺ຓາ ປຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ທຸພ຺ພລໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິປິ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣຓາ. ອພລາຍາຕິ ປຎ຺ຈນີວຣຓປຣິໂຍນທ຺ຘຕ຺ຕາ ອປຄຕພລາຍ. ອຸຕ຺ຕຣິ ວາ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສສນ຺ຕິ ທສກຸສລກມ຺ມປຖສງ຺ຂາຕາ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິ ອຣິຍຠາວໍ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ຎາຓທສ຺ສນວິເສສໍ. ຫາຣຫາຣິນີຕິ ຫຣິຕພ຺ພໍ ຫຣິຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ. ນງ຺ຄລມຸຂານີຕິ ມາຕິກາມຸຂານິ. ຕານິ ຫິ ນງ຺ຄລສຣິກ຺ຂກຕ຺ຕາ ນງ຺ຄເລຫິ ຈ ຂຕຕ຺ຕາ ນງ຺ຄລມຸຂານີຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ໂສຕໍ ວິຍ ວິປສ຺ສນາຎາຓໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ອຸຠໂຕ ນງ຺ຄລມຸຂານໍ ວິວຣຓກາໂລ ວິຍ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ສໍວຣສ຺ສ ວິສ຺ສຏ຺ຐກາໂລ, ມຊ຺ເຌນທິຍາ ຣຸກ຺ຂປາເທ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ປລາລຕິຓມຕ຺ຕິກາຫິ ອາວຣເຓ ກເຕ ອຸທກສ຺ສ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕວິສຏພ຺ຍາທິຓ຺ຓກາໂລ ວິຍ ປຎ຺ຈຫິ ນີວຣເຓຫິ ປຣິໂຍນທ຺ຘກາໂລ, ເອວໍ ອາວຣເຓ ກເຕ ວິຫຕເວຄສ຺ສ ອຸທກສ຺ສ ຕິຓປລາລາທີນິ ¶ ປຣິກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ສມຸທ຺ທໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ອສມຕ຺ຖກາໂລ ວິຍ ວິປສ຺ສນາຎາເຓນ ສພ຺ພາກຸສເລ ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ ນິພ຺ພານສາຄຣໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ອສມຕ຺ຖກາໂລ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ວຸຕ຺ຕວິປລ຺ລາເສນ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໕໓. ຕຕິເຍ ¶ ປຘານິຍງ຺ຄານີຕິ ປຘານໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປທຫນຠາໂວ, ປຘານມສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ປຘານິໂຍ, ປຘານິຍສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອງ຺ຄານີຕິ ປຘານິຍງ຺ຄານິ. ສທ຺ໂຘຕິ ສທ຺ຘາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສທ຺ຘາ ປເນສາ ອາຄມສທ຺ຘາ ອຘິຄມສທ຺ຘາ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາ ປສາທສທ຺ຘາຕິ ຈຕຸພ຺ພິຘາ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາ, ອຠິນີຫາຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອາຄຕຕ຺ຕາ ອາຄມສທ຺ຘາ ນາມ. ອຣິຍສາວການໍ ¶ ປຏິເວເຘນ ອຘິຄຕຕ຺ຕາ ອຘິຄມສທ຺ຘາ ນາມ. ພຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ໂມ ສງ຺ໂຆຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອຈລຠາເວນ ໂອກປ຺ປນໍ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາ ນາມ. ປສາທຸປ຺ປຕ຺ຕິ ປສາທສທ຺ຘາ ນາມ. ອິຘ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາ ອຘິປ຺ເປຕາ. ໂພຘິນ຺ຕິ ຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓໍ. ຕໍ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ສທ຺ທຫຕິ. ເທສນາສີສເມວ ເຈຕໍ, ອິມິນາ ປນ ອງ຺ເຄນ ຕີສຸປິ ຣຕເນສຸ ສທ຺ຘາ ອຘິປ຺ເປຕາ. ຍສ຺ສ ຫິ ພຸທ຺ຘາທີສຸ ປສາໂທ ພລວາ, ຕສ຺ສ ປຘານວີຣິຍໍ ອິຊ຺ຌຕິ.

ອປ຺ປາພາໂຘຕິ ອໂຣໂຄ. ອປ຺ປາຕງ຺ໂກຕິ ນິທ຺ທຸກ຺ໂຂ. ສມເວປາກິນິຍາຕິ ສມວິປາກິນິຍາ. ຄຫຓິຍາຕິ ກມ຺ມຊເຕໂຊຘາຕຸຍາ. ນາຕິສີຕາຍ ນາຈ຺ຈຸຓ຺ຫາຍາຕິ ອຕິສີຕລຄ຺ຄຫຓິໂກ ຫິ ສີຕຠີຣຸໂກ ໂຫຕິ, ອຈ຺ຈຸຓ຺ຫຄ຺ຄຫຓິໂກ ອຸຓ຺ຫຠີຣຸໂກ, ເຕສໍ ປຘານໍ ນ ອິຊ຺ຌຕິ, ມຊ຺ຌິມຄ຺ຄຫຓິກສ຺ສ ອິຊ຺ຌຕິ. ເຕນາຫ – ມຊ຺ຌິມາຍ ປຘານກ຺ຂມາຍາຕິ. ຍຖາຠູຕໍ ¶ ອຕ຺ຕານໍ ອາວິກຕ຺ຕາຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຄຸຓໍ ປກາເສຕາ. ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາຕິ ອຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຄນ຺ຕຸໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕຸໍ ສມຕ຺ຖາຍ. ເອເຕນ ປຎ຺ຎາສລກ຺ຂຓປຣິຄ຺ຄາຫກໍ ອຸທຍພ຺ພຍຎາຓໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຣິຍາຍາຕິ ປຣິສຸທ຺ຘາຍ. ນິພ຺ເພຘິກາຍາຕິ ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ເພ ໂລຠກ຺ຂນ຺ຘາທໂຍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌິຕຸໍ ສມຕ຺ຖາຍ. ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາຕິ ຕທງ຺ຄວເສນ ກິເລສານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຂີຍຕິ, ຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຂຍຄາມິນິຍາ. ອິຕິ ສພ຺ເພຫິປິ ອິເມຫິ ປເທຫິ ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາວ ກຖິຕາ. ທຸປ຺ປຎ຺ຎສ຺ສ ຫິ ປຘານໍ ນ ອິຊ຺ຌຕິ.

໕໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ປຘານາຍາຕິ ວີຣິຍກຣຓຕ຺ຖາຍ. ນ ສຸກຣໍ ອຸຎ຺ເຉນ ປຄ຺ຄເຫນ ຍາເປຕຸນ຺ຕິ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຎ຺ຉາຈຣິຍາຍ ຍາເປຕຸໍ. ອິມສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໕໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ປຣິຍາທິຍິຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ເຂເປຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຸຄ຺ຆາຕິຕາຕິ ອຸທ຺ຘຸມາຕາ.

ອສິຫຕ຺ເຖນາຕິ ສີສຈ຺ເຉທນຕ຺ຖາຍ ອສິໍ ອາທາຍ ອາຄເຕນາປິ. ປິສາເຈນາຕິ ຂາທິຕຸໍ ອາຄຕຍກ຺ເຂນາປິ. ອາສີເທຕິ ຆຏ຺ເຏຍ຺ຍ. ມຎ຺ຊຸນາຕິ ມຸທຸເກນ. ກາໂມຆວຸຬ຺ຫານນ຺ຕິ ກາໂມເຆນ ວຸຬ຺ຫານໍ ກຑ຺ຒິຕານໍ. ກາລໍ ¶ ຄຕິ ຠວາຠວນ຺ຕິ ¶ ວຏ຺ຏກາລໍ ຄຕິຎ຺ຈ ປຸນປ຺ປຸນພ຺ຠເວ ຈ. ປຸຣກ຺ຂຕາຕິ ປຸເຣຈາຣິກາ ປຸຣໂຕ ຄຕາເຍວ. ເຍ ຈ ກາເມ ປຣິຎ຺ຎາຍາຕິ ເຍ ປຓ຺ຑິຕາ ທຸວິເຘປິ ກາເມ ຕີຫິ ປຣິຎ຺ຎາຫິ ປຣິຊານິຕ຺ວາ. ຈຣນ຺ຕິ ອກຸໂຕຠຍາຕິ ຂີຓາສວານໍ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ເຕ ອກຸໂຕຠຍາ ຫຸຕ຺ວາ ຈຣນ຺ຕິ. ປາຣງ຺ຄຕາຕິ ປາຣໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ນິພ຺ພານໍ, ຕໍ ອຸປຄຕາ, ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ຐິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາສວກ຺ຂຍນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກເຖຕ຺ວາ ຄາຖາສຸ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໕໖. ຉຏ຺ເຐ ມຘຸຣກຊາໂຕຕິ ສຎ຺ຊາຕຄຣຸຠາໂວ. ທິສາ ຈ ເມ ນ ປກ຺ຂາຍນ຺ຕີຕິ ຈຕສ຺ໂສ ທິສາ ຈ ອນຸທິສາ ຈ ມຍ຺ຫໍ ນ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕີຕິ ວທຕິ. ຘມ຺ມາ ຈ ມໍ ນປ຺ປຏິຠນ຺ຕີຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ມາປິ ເມ ນ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ອນຠິຣໂຕ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣາມີຕິ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສໍ ວສາມິ. ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ຕສ຺ສ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ພຸທ຺ຘເວເນຍ຺ຍປຸຄ຺ຄໂລ ອຍ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ກາຣຓໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈຕຸໍ ອຸປສງ຺ກມິ. ອວິປສ຺ສກສ຺ສ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານນ຺ຕິ ກຸສລຘມ຺ເມ ອວິປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ, ອເນສນ຺ຕສ຺ສ ອຄເວສນ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂພຘິປກ຺ຂິຍານໍ ຘມ຺ມານນ຺ຕິ ສຕິປຏ຺ຐານາທີນໍ ສຕ຺ຕຕິໍສຘມ຺ມານໍ.

໗. ອຠິຓ຺ຫປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພຐານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໕໗. ສຕ຺ຕເມ ຊຣາຘມ຺ໂມມ຺ຫີຕິ ຊຣາສຠາໂວ ອມ຺ຫິ. ຊຣໍ ອນຕີໂຕຕິ ຊຣໍ ອນຕິກ຺ກນ຺ໂຕ, ອນ຺ໂຕຊຣາຍ ເອວ ຈຣາມິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ກມ຺ມສ຺ສໂກຕິອາທີສຸ ¶ ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ສກໍ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກນ຺ຕິ ກມ຺ມສ຺ສໂກ ອມ຺ຫິ. ກມ຺ມສ຺ສ ທາຍາໂທຕິ ກມ຺ມທາຍາໂທ, ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ທາຍຊ຺ຊໍ ສນ຺ຕກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ໂຍນິ ກາຣຓນ຺ຕິ ກມ຺ມໂຍນິ. ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ພນ຺ຘູຕິ ກມ຺ມພນ຺ຘຸ, ກມ຺ມຎາຕໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ປຏິສຣຓໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ກມ຺ມປຏິສຣໂຓ. ຕສ຺ສ ທາຍາໂທ ຠວິສ຺ສາມີຕິ ຕສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ທາຍາໂທ ເຕນ ທິນ຺ນຜລປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ຠວິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຍພ຺ພນມໂທຕິ ໂຍພ຺ພນໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸປ຺ປນ຺ນມໂທ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ມຄ຺ໂຄ ສຎ຺ຊາຍຕີຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ໂຄ ສຎ຺ຊາຍຕິ. ສໍໂຍຊນານິ ສພ຺ພໂສ ປຫີຍນ຺ຕີຕິ ທສ ສໍໂຍຊນານິ ສພ຺ພໂສ ປຫີຍນ຺ຕິ. ອນຸສຍາ ພ຺ຍນ຺ຕີໂຫນ຺ຕີຕິ ສຕ຺ຕ ອນຸສຍາ ວິຄຕນ຺ຕາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນາ ປຣິວຏຸມາ ¶ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ, ອິເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ໂຄ.

ອິທານິ ຄາຖາຫິ ກູຏໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ພ຺ຍາຘິຘມ຺ມາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຎຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ນິຣູປຘິນ຺ຕິ ອຸປຘິຣຫິຕໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ຎຕ຺ວາ. ສພ຺ເພ ມເທ ອຠິໂຠສ຺ມີຕິ ສພ຺ເພ ອິເມ ຕໂຍປິ ມເທ ອຘິຠວິໍ, ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຐິໂຕສ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ທຏ຺ຐຸ ເຂມໂຕຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ເຂມໂຕ ທິສ຺ວາ. ຕສ຺ສ ເມ ອຫຸ ອຸສ຺ສາໂຫ, ນິພ຺ພານໍ ອຠິປສ຺ສໂຕຕິ ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ນິພ຺ພານໍ ອຠິປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ວາຍາໂມ ອໂຫສິ. ອນິວຕ຺ຕິ ຠວິສ຺ສາມີຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໂຕ ອນິວຕ຺ຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສໂຕ ¶ ອນິວຕ຺ຕິໂກ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໂຕ ອນິວຕ຺ຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣາຍໂຓຕິ ມຄ຺ຄພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣາຍໂຓ. ອິມິນາ ໂລກຸຕ຺ຕໂຣ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ກຖິໂຕຕິ.

໕໘. ອຏ຺ຐເມ ສຊ຺ຊານິ ຘນູນີຕິ ສຊິຍານິ ອາໂຣປິຕຘນູນິ. ອທ຺ທສູຕິ ອທ຺ທສໍສຸ. ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວຊ຺ຊີຕິ ວຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ ວຊ຺ຊິຣາຊາໂນ. ອປານຸຠາຕິ ອວຑ຺ຒິນິສ຺ສິຕາ ມານຖທ຺ຘາ. ປຈ຺ຉາລິຍໍ ຂິປນ຺ຕີຕິ ປຈ຺ຉໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິໍ ປາເທນ ປຫຣນ຺ຕິ. ຣຏ຺ຐິກສ຺ສາຕິອາທີສຸ ຣຏ຺ຐໍ ຠຸຎ຺ຊຕີຕິ ຣຏ຺ຐິໂກ. ປິຕຣາ ທຕ຺ຕໍ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ຠຸຎ຺ຊຕີຕິ ເປຕ຺ຕນິໂກ. ເສນາຍ ປຕິ ເຊຏ຺ຐໂກຕິ ເສນາປຕິໂກ. ຄາມຄາມຓິກສ຺ສາຕິ ຄາມານໍ ຄາມຓິກສ຺ສ, ຄາມສາມິກສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປູຄຄາມຓິກສ຺ສາຕິ ຄຓເຊຏ຺ຐກສ຺ສ. ກຸເລສູຕິ ເຕສຸ ເຕສຸ ກຸເລສຸ. ປຈ຺ເຈກາຘິປຈ຺ຈໍ ກາເຣນ຺ຕີຕິ ປຈ຺ເຈກໍ ເຊຏ຺ຐກຏ຺ຐານໍ ກາເຣນ຺ຕິ. ກລ຺ຍາເຓນ ມນສາ ອນຸກມ຺ປນ຺ຕີຕິ ສຸນ຺ທເຣນ ຈິຕ຺ເຕນ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ເຂຕ຺ຕກມ຺ມນ຺ຕສາມນ຺ຕສພ຺ໂຍຫາເຣຕິ ເຍ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ເຂຕ຺ຕກມ຺ມນ຺ຕານໍ ສາມນ຺ຕາ ອນນ຺ຕຣກ຺ເຂຕ຺ຕສາມິໂນ, ເຕ ຈ ຣຊ຺ຊຸທຓ຺ເຑຫິ ຠູມິປ຺ປມາຓຄ຺ຄາຫເກ ສພ຺ໂພຫາເຣ ຈ. ພລິປຏິຄ຺ຄາຫິກາ ¶ ¶ ເທວຕາຕິ ກຸລປ຺ປເວຓິຍາ ອາຄຕາ ອາຣກ຺ຂເທວຕາ. ສກ຺ກໂຣຕີຕິ ຕາ ເທວຕາ ອຄ຺ຄຍາຄຸຠຕ຺ຕາທີຫິ ສກ຺ກໂຣຕິ.

ກິຈ຺ຈກໂຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກິຈ຺ຈານໍ ກາຣໂກ. ເຍ ຈສ຺ສ ອນຸຊີວິໂນຕິ ເຍ ຈ ເອຕໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ຊີວນ຺ຕິ. ອຸຠິນ຺ນຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖາຍາຕິ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ຫິຕຕ຺ຖາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸພ຺ພເປຕານນ຺ຕິ ປຣໂລກຄຕານໍ. ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ຈ ຊີວຕນ຺ຕິ ເຍ ຈ ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ¶ ຊີວນ຺ຕິ. ອິຕິ ປທທ຺ວເຍນາປິ ອຕີຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນ ຎາຕໂຍ ທສ຺ເສຕິ. ວິຕ຺ຕິສຎ຺ຊນໂນຕິ ຕຸຏ຺ຐິຊນໂນ. ຆຣມາວສນ຺ຕິ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ. ປຸຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ ປສໍສິໂຍຕິ ປູເຊຕພ຺ໂພ ຈ ປສໍສິຕພ຺ໂພ ຈ ໂຫຕີຕິ.

໙-໑໐. ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໕໙-໖໐. ນວເມ ນິປຸໂຓຕິ ສຓ຺ໂຫ ສຸຂຸມກາຣຓຎ຺ຎູ. ອາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ສມຓາກປ຺ເປນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ທສເມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີຕິ ທິນ຺ໂນວາທໍ ປທກ຺ຂິຓໂຕ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໖໑-໖໒. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ມຫປ຺ຜລາຕິ ວິປາກຜເລນ ມຫປ຺ຜລາ. ວິປາການິສໍເສເນວ ມຫານິສໍສາ. ອມໂຕຄຘາຕິ ນິພ຺ພານປຕິຏ຺ຐາ. ສພ຺ພໂລເກ ¶ ອນຠິຣຕິສຎ຺ຎາຕິ ສພ຺ພສ຺ມິໍ ເຕຘາຕຸສນ຺ນິເວເສ ໂລເກ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຎ຺ຎາ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໖໓-໖໔. ຕຕິເຍ ¶ ວຣາທາຍີຕິ ອຸຕ຺ຕມສ຺ສ ວຣສ຺ສ ອາທາຍໂກ. ເສສເມຕ຺ຖ ຈຕຸຕ຺ເຖ ຈ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໖໕. ປຎ຺ຈເມ ອລໍສາກຈ຺ໂຉຕິ ສາກຈ຺ຉາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ. ອາຄຕໍ ປຎ຺ຫນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕໍ ປຎ຺ຫໍ. ພ຺ຍາກຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ.

໖໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ອລໍສາຊີໂວຕິ ສາຊີວາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ. ສາຊີໂວຕິ ປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນຎ຺ເຈວ ປຎ຺ຫວິສ຺ສຊ຺ຊນຎ຺ຈ. ສພ຺ເພປິ ຫິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ປຎ຺ຫໍ ອຸປຊີວນ຺ຕິ, ເຕເນຕໍ ປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນວິສ຺ສຊ຺ຊນໍ ສມານາຊີວຕາຍ ສາຊີໂວຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ກຕໍ ປຎ຺ຫນ຺ຕິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ປຎ຺ຫໍ.

໗-໑໐. ປຐມອິທ຺ຘິປາທສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໖໗-໗໐. ສຕ຺ຕເມ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີຕິ ອຘິມຕ຺ຕວີຣິຍໍ. ອຏ຺ຐເມ ອຕ຺ຕໂນ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ປຏິວິທ຺ເຘ ອາຄມນອິທ຺ຘິປາເທ ກເຖຕ຺ວາ ອຸປຣິ ອຕ຺ຕໂນວ ຉ ອຠິຎ຺ຎາ ກເຖສີຕິ. ນວມທສເມສຸ ວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑. ປຐມເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຜລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວຕິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິທານິ ວຓ຺ຓຠຓນຕ຺ຖໍ ອິທໍ ອາຣທ຺ຘໍ. ຕຕ຺ຖ ¶ ຍໂຕ ໂຂຕິ ຍທາ ໂຂ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕປລິໂຆຕິ ອວິຊ຺ຊາປລິຆໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອປເນຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ສໍກິຓ຺ຓປຣິໂຂຕິ ສໍສາຣປຣິຂໍ ສໍກິຣິຕ຺ວາ ວິນາເສຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ອພ຺ພູຬ຺ເຫສິໂກຕິ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂາຕໍ ເອສິກາຖມ຺ຠໍ ອພ຺ພຸຍ຺ຫ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ນິຣຄ຺ຄໂຬຕິ ນີວຣຓກວາຏໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ປນ຺ນທ຺ຘໂຊ ປນ຺ນຠາໂຣຕິ ມານທ຺ຘຊຎ຺ຈ ຂນ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣກິເລສຠາຣຎ຺ຈ ປາເຕຕ຺ວາ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕຕິ ວຏ຺ເຏນ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ. ເສສໍ ປາຬິນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ຠຄວຕາ ມຄ຺ເຄນ ກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ນິໂຣຘສຍນວຣຄຕສ຺ສ ນິພ຺ພານາຣມ຺ມຓໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ວິຫຣໂຕ ຂີຓາສວສ຺ສ ກາໂລ ທສ຺ສິໂຕ.

ຍຖາ ຫິ ທ຺ເວ ນຄຣານິ ເອກໍ ໂຈຣນຄຣໍ ເອກໍ ເຂມນຄຣໍ. ອຖ ເອກສ຺ສ ມຫາໂຍຘສ຺ສ ເອວໍ ຠເວຍ຺ຍ – ‘‘ຍາວິມໍ ໂຈຣນຄຣໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕາວ ເຂມນຄຣໍ ຠຍໂຕ ¶ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ, ໂຈຣນຄຣໍ ອນຄຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສນ຺ນາຫໍ ກຕ຺ວາ ຂຄ຺ຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂຈຣນຄຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນຄຣທ຺ວາເຣ ອຸສ຺ສາປິເຕ ເອສິກາຖມ຺ເຠ ຂຄ຺ເຄນ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ສທ຺ຘິໍ ທ຺ວາຣພາຫາຫິ ກວາຏໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປລິຆໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປາກາຣໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິຂໍ ວິກິຣິຕ຺ວາ ນຄຣໂສຠຕ຺ຖາຍ ອຸສ຺ສິເຕ ຘເຊ ປາເຕຕ຺ວາ ນຄຣໍ ອຄ຺ຄິນາ ຌາເປຕ຺ວາ ເຂມນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຎາຕິຄຓປຣິວຸໂຕ ສຸຣສໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ. ເອວໍ ໂຈຣນຄຣໍ ວິຍ ສກ຺ກາໂຍ, ເຂມນຄຣໍ ວິຍ ນິພ຺ພານໍ, ມຫາໂຍໂຘ ວິຍ ໂຍຄາວຈໂຣ. ຕສ຺ເສວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍາວ ສກ຺ກາຍວຏ຺ຏໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕາວ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສກມ຺ມກາຣຓາອຏ຺ຐນວຸຕິໂຣຄປຎ຺ຈວີສຕິມຫາຠເຍຫິ ¶ ປຣິມຸຈ຺ຈນໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ໂສ ມຫາໂຍໂຘ ສນ຺ນາຫໍ ວິຍ ສີລສນ຺ນາຫໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຎາຂຄ຺ຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຂຄ຺ເຄນ ເອສິກາຖມ຺ເຠ ວິຍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຕຓ຺ເຫສິກໍ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ, ໂສ ໂຍໂຘ ສທ຺ວາຣພາຫກໍ ນຄຣກວາຏໍ ວິຍ ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍສໍໂຍຊນອຄ຺ຄຬໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ, ໂສ ໂຍໂຘ ປລິຆໍ ວິຍ ອວິຊ຺ຊາປລິຆໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ, ໂສ ໂຍໂຘ ປາກາຣໍ ຠິນ຺ທນ຺ໂຕ ປຣິຂໍ ວິຍ ກມ຺ມາຠິສງ຺ຂາຣໍ ຠິນ຺ທນ຺ໂຕ ຊາຕິສໍສາຣປຣິຂໍ ວິກິຣິຕ຺ວາ, ໂສ ໂຍໂຘ ນຄຣໍ ໂສຠຕ຺ຖາຍ ¶ ອຸສ຺ສາປິຕທ຺ຘເຊ ວິຍ ມານທ຺ຘເຊ ປາເຕຕ຺ວາ ສກ຺ກາຍນຄຣໍ ຌາເປຕ຺ວາ, ໂສ ໂຍໂຘ ເຂມນຄເຣ ອຸປຣິປາສາເທ ສຸໂຠຊນໍ ວິຍ ກິເລສປຣິນິພ຺ພານນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອມຕໍ ນິໂຣຘາຣມ຺ມຓໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຸຂໍ ອນຸຠວມາໂນ ກາລໍ ວີຕິນາເມຕິ.

໒. ທຸຕິຍເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຜລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗໒. ທຸຕິເຍ ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາຕິ ຂນ຺ຘປຎ຺ຈກໍ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວາກາເຣນ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຎ຺ຎາ. ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາຕິ ຍທນິຈ຺ຈໍ, ຕໍ ປຏິປີຬນາກາເຣນ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຎ຺ຎາ. ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາຕິ ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ, ຕໍ ອວສວຕ຺ຕນາກາເຣນ ອນຕ຺ຕາຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຎ຺ຎາ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ອິເມສຸ ປນ ທ຺ວີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ວິປສ຺ສນາຜລໍ ນາມ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໗໓. ຕຕິເຍ ທິວສໍ ອຕິນາເມຕີຕິ ທິວສໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ. ຣິຎ຺ຈຕິ ປຏິສລ຺ລານນ຺ຕິ ເອກີຠາວໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ. ເທເສຕີຕິ ກເຖຕິ ປກາເສຕິ. ຘມ຺ມປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາຕິ ¶ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຎ຺ຎາປນາຍ. ຘມ຺ມໍ ¶ ປຣິຍາປຸຓາຕີຕິ ນວງ຺ຄວເສນ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ປຣິຍາປຸຓາຕິ ວຬຎ຺ເຊຕິ ກເຖຕິ. ນ ຣິຎ຺ຈຕິ ປຏິສລ຺ລານນ຺ຕິ ເອກີຠາວໍ ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ. ອນຸຍຸຎ຺ຊຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖນ຺ຕິ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕສມາຘິໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ, ສມຖກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

ຫິເຕສິນາຕິ ຫິຕໍ ເອສນ຺ເຕນ. ອນຸກມ຺ປເກນາຕິ ອນຸກມ຺ປມາເນນ. ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາຕິ ອນຸກມ຺ປໍ ຈິຕ຺ເຕນ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ປຏິຈ຺ຈາຕິປິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ກຕໍ ໂວ ຕໍ ມຍາຕິ ຕໍ ມຍາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ປຸຄ຺ຄເລ ເທເສນ຺ເຕນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ກຕໍ. ເອຕ຺ຕກເມວ ຫິ ອນຸກມ຺ປກສ຺ສ ສຕ຺ຖຸ ກິຈ຺ຈໍ ຍທິທໍ ອວິປຣີຕຘມ຺ມເທສນາ, ອິໂຕ ປຣໍ ປນ ປຏິປຕ຺ຕິ ນາມ ສາວການໍ ກິຈ຺ຈໍ. ເຕນາຫ – ເອຕານິ ຠິກ຺ຂຸ ຣຸກ຺ຂມູລານິ…ເປ… ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ຣຸກ຺ຂມູລານີຕິ ອິມິນາ ຣຸກ຺ຂມູລເສນາສນໍ ທສ຺ເສຕິ. ສຸຎ຺ຎາຄາຣານີຕິ ອິມິນາ ຊນວິວິຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ. ອຸຠເຍນາປິ ຈ ໂຍຄານຸຣູປໍ ເສນາສນມາຈິກ຺ຂຕິ, ທາຍຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເຕຕິ. ຌາຍຖາຕິ ອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌາເນນ ອຏ຺ຐຕິໍສາຣມ຺ມຓານິ, ລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌາເນນ ຈ ອນິຈ຺ຈາທິໂຕ ຂນ຺ຘາຍຕນາທີນິ ອຸປນິຊ຺ຌາຍຖ, ສມຖຎ຺ຈ ¶ ວິປສ຺ສນຎ຺ຈ ວຑ຺ເຒຖາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ມາ ປມາທຕ຺ຖາຕິ ມາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ຖ. ມາ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖາຕິ ເຍ ຫິ ປຸພ຺ເພ ທຫຣກາເລ ອາໂຣຄ຺ຍກາເລ ສຕ຺ຕສປ຺ປາຍາທິສມ຺ປຕ຺ຕິກາເລ ສຕ຺ຖຸ ສມ຺ມຸຂີຠາວກາເລ ຈ ໂຍນິໂສມນສິກາຣວິຣຫິຕາ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ມງ຺ກຸລຠຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍສຸຂມິທ຺ຘສຸຂມນຸຍຸຕ຺ຕາ ປມຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕ ປຈ຺ຉາ ຊຣາກາເລ ໂຣຄກາເລ ມຣຓກາເລ ວິປຕ຺ຕິກາເລ ¶ ສຕ຺ຖຸ ປຣິນິພ຺ພານກາເລ ຈ ຕໍ ປຸພ຺ເພ ປມາທວິຫາຣໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕາ ສປ຺ປຏິສນ຺ຘິກາລກິຣິຍຎ຺ຈ ຠາຣິຍໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຸມ຺ເຫ ປນ ຕາທິສາ ມາ ອຫຸວຕ຺ຖາຕິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ – ‘‘ມາ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖາ’’ຕິ. ອຍໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີຕິ ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິກາ ‘‘ຌາຍຖ ມາ ປມາທຕ຺ຖາ’’ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອນຸສາສນີ, ໂອວາໂທຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໔. ທຸຕິຍຘມ຺ມວິຫາຣີສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຸຕ຺ຕຣິ ຈສ຺ສ ປຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖໍ ນປ຺ປຊານາຕີຕິ ຕໂຕ ປຣິຍຕ຺ຕິໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ¶ , ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ນ ປສ຺ສຕິ ນປ຺ປຏິວິຊ຺ຌຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສວາເຣສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວເມເຕສຸ ທ຺ວີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ພຫຸສ຺ສຸຕຠິກ຺ຂຸ ວິປສ຺ສນາກມ຺ມິໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ ສກທາຄາມີ ອນາຄາມີ ຂີຓາສໂວຕິ ຉ ຊນາ ຘມ຺ມວິຫາຣິໂນ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

໗໕. ປຎ຺ຈເມ ໂຍຘາຊີວາຕິ ຍຸທ຺ຘູປຊີວິໂນ. ຣຊຄ຺ຄນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີນໍ ປາທປ຺ປຫາຣຠິນ຺ນາຍ ຠູມິຍາ ອຸຄ຺ຄຕໍ ຣຊກ຺ຂນ຺ຘໍ. ນ ສນ຺ຖມ຺ຠຕີຕິ ສນ຺ຖມ຺ຠິຕ຺ວາ ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ສຫຕິ ຣຊຄ຺ຄນ຺ຕິ ຣຊກ຺ຂນ຺ຘໍ ທິສ຺ວາປິ ອຘິວາເສຕິ. ຘຊຄ຺ຄນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສທີນໍ ປິຏ຺ເຐສຸ ວາ ຣເຖສຸ ວາ ອຸສ຺ສາປິຕານໍ ຘຊານໍ ອຄ຺ຄໍ. ອຸສ຺ສາຣຓນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖານຎ຺ເຈວ ພລກາຍສ຺ສ ຈ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທໍ. ສມ຺ປຫາເຣຕິ ສມາຄເຕ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກປິ ປຫາເຣ. ຫຎ຺ຎຕີຕິ ວິຫຎ຺ຎຕິ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ພ຺ຍາປຊ຺ຊຕີຕິ ວິປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ປກຕິຠາວໍ ຊຫຕິ. ສຫຕິ ສມ຺ປຫາຣນ຺ຕິ ທ຺ເວ ຕໂຍ ປຫາເຣ ປຕ຺ວາປິ ສຫຕິ ອຘິວາເສຕິ. ຕເມວ ¶ ສງ຺ຄາມສີສນ຺ຕິ ຕໍເຍວ ຊຍກ຺ຂນ຺ຘາວາຣຏ຺ຐານໍ. ອຊ຺ຌາວສຕີຕິ ສຕ຺ຕາຫມຕ຺ຕໍ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ອາວສຕິ. ກິໍ ກາຣຓາ ¶ ? ລທ຺ຘປຫາຣານໍ ປຫາຣຊຄ຺ຄນຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ກຕກມ຺ມານໍ ວິເສສໍ ຎຕ຺ວາ ຐານນ຺ຕຣທານຕ຺ຖຎ຺ຈ ອິສ຺ສຣິຍສຸຂານຸຠວນຕ຺ຖຎ຺ຈ.

ອິທານິ ຍສ຺ມາ ສຕ຺ຖຸ ໂຍຘາຊີເວຫິ ກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສາສເນ ຕຖາຣູເປ ປຎ຺ຈ ປຸຄ຺ຄເລ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິທໍ ໂອປມ຺ມໍ ອາຠຕໍ. ຕສ຺ມາ ເຕ ປຸຄ຺ຄເລ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວເມວ ໂຂຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສໍສີທຕີຕິ ມິຈ຺ຉາວິຕກ຺ກສ຺ມິໍ ສໍສີທຕິ ອນຸປ຺ປວິສຕິ. ນ ສກ຺ໂກຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸນ຺ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສໍ ອນຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊມານໍ ໂຄເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍໍ ອາວິກຕ຺ວາຕິ ສິກ຺ຂາຍ ທຸພ຺ພລຠາວໍ ປກາເສຕ຺ວາ. ກິມສ຺ສ ຣຊຄ຺ຄສ຺ມິນ຺ຕິ ກິໍ ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຣຊຄ຺ຄໍ ນາມາຕິ ວທຕິ. ອຠິຣູປາຕິ ອຠິຣູປວຕີ. ທສ຺ສນີຍາຕິ ທສ຺ສນໂຍຄ຺ຄາ. ປາສາທິກາຕິ ທສ຺ສເນເນວ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທາວຫາ. ປຣມາຍາຕິ ອຸຕ຺ຕມາຍ. ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍາຕິ ສຣີຣວຓ຺ເຓນ ເຈວ ອງ຺ຄສຓ຺ຐາເນນ ຈ. ອູຫສຕີຕິ ອວຫສຕິ. ອຸລ຺ລປຕີຕິ ກເຖຕິ. ອຸຊ຺ຌຄ຺ຆຕີຕິ ¶ ປາຓິໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ມຫາຫສິຕໍ ຫສຕິ. ອຸປ຺ປຓ຺ເຑຕີຕິ ອຸປ຺ປຓ຺ຑນກຖໍ ກເຖຕິ. ອຠິນິສີທຕີຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ສນ຺ຕິເກ ວາ ເອກາສເນ ວາ ນິສີທຕິ. ທຸຕິຍປເທປິ ¶ ເອເສວ ນໂຍ. ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕີຕິ ອວຕ຺ຖຣຕິ. ວິນິເວເຐຕ຺ວາ ວິນິໂມເຈຕ຺ວາຕິ ຄຫິຕຏ຺ຐານໂຕ ຕສ຺ສາ ຫຕ຺ຖໍ ວິນິພ຺ເພເຐຕ຺ວາ ເຈວ ໂມເຈຕ຺ວາ ຈ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໗໖. ຉຏ຺ເຐ ອສິຈມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອສິຎ຺ຈ ຈມ຺ມຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ. ຘນຸກລາປໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາຕິ ຘນຸຎ຺ຈ ສຣກລາປຎ຺ຈ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ. ວິຍູຬ຺ຫນ຺ຕິ ຍຸທ຺ຘສນ຺ນິເວສເວເສນ ຐິຕໍ. ສງ຺ຄາມໍ ໂອຕຣຕີຕິ ມຫາຍຸທ຺ຘໍ ໂອຕຣຕິ. ອຸສ຺ສຫຕິ ວາຍມຕີຕິ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ກໂຣຕິ. ຫນນ຺ຕີຕິ ຆາເຕນ຺ຕິ. ປຣິຍາປາເທນ຺ຕີຕິ ປຣິຍາປາທຍນ຺ຕິ. ອຸປລິກ຺ຂນ຺ຕີຕິ ວິຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອປເນນ຺ຕີຕິ ສກເສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອປເນຕ຺ວາ ຎາຕການໍ ເນນ຺ຕີຕິ ສກເສນໍ ເນຕ຺ວາ ຕໂຕ ຎາຕການໍ ສນ຺ຕິກໍ ເນນ຺ຕິ. ນີຍມາໂນຕິ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ວາ ເສສຎາຕິສນ຺ຕິກໍ ວາ ນິຍ຺ຍມາໂນ. ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ປຣິຈຣນ຺ຕີຕິ ປຫາຣໂສຘນວຓກປ຺ປນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕາ ຊຄ຺ຄນ຺ຕິ ໂຄປຍນ຺ຕິ.

ອຣກ຺ຂິເຕເນວ ກາເຍນາຕິ ອຣກ຺ຂິເຕນ ກາຍທ຺ວາເຣນ. ອຣກ຺ຂິຕາຍ ວາຈາຍາຕິ ອຣກ຺ຂິເຕນ ວຈີທ຺ວາເຣນ. ອຣກ຺ຂິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ອຣກ຺ຂິເຕນ ມໂນທ຺ວາເຣນ. ອນຸປຏ຺ຐິຕາຍ ສຕິຍາຕິ ສຕິໍ ສຸປຏ຺ຐິຕໍ ¶ ອກຕ຺ວາ. ອສໍວຸເຕຫິ ¶ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫີຕິ ມນຈ຺ຉຏ຺ເຐຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ ອປິຫິເຕຫິ ອໂຄປິເຕຫິ. ຣາໂຄ ຈິຕ຺ຕໍ ອນຸທ຺ຘໍເສຕີຕິ ຣາໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນວ ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕໍ ຘໍເສຕິ, ທູເຣ ຂິປຕິ. ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕມ຺ຫິ, ອາວຸໂສ, ຣາຄປເຣໂຕຕິ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຣາເຄນ ຣຕ຺ໂຕ, ຣາເຄນ ອນຸຄໂຕ.

ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາຕິອາທີສຸ ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ອປ຺ປສ຺ສາທຏ຺ເຐນ. ມໍສເປສູປມາ ພຫຸສາຘາຣຓຏ຺ເຐນ. ຕິຓຸກ຺ກູປມາ ອນຸທຫນຏ຺ເຐນ. ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ມຫາຠິຕາປຏ຺ເຐນ. ສຸປິນກູປມາ ອິຕ຺ຕຣປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ. ຍາຈິຕກູປມາ ຕາວກາລິກຏ຺ເຐນ. ຣຸກ຺ຂຜລູປມາ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄປລິຠຎ຺ຊນຏ຺ເຐນ. ອສິສູນູປມາ ອຘິກຸຏ຺ຏນຏ຺ເຐນ. ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ວິນິວິຊ຺ຌນຏ຺ເຐນ. ສປ຺ປສິຣູປມາ ສາສງ຺ກສປ຺ປຏິຠຍຏ຺ເຐນ ¶ . ອຸສ຺ສຫິສ຺ສາມີຕິ ອຸສ຺ສາຫໍ ກຣິສ຺ສາມິ. ຘາຣຍິສ຺ສາມີຕິ ສມຓຠາວໍ ຘາຣຍິສ຺ສາມິ. ອຠິຣມິສ຺ສາມີຕິ ອຠິຣຕິໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສາມິ ນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິສ຺ສາມິ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໗໗. ສຕ຺ຕເມ ອາຣຎ຺ຎເກນາຕິ ອຣຎ຺ຎວາສິນາ. ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອສມ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ຌານວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລປ຺ປເຠທສ຺ສ ວິເສສສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ໂສ ມມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ໂສ ມມ ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍ ຈ, ປຸຖຸຊ຺ຊນກາລກິຣິຍໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ສຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍ ຈ ມຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍ ຈ ຠເວຍ຺ຍ. ຫນ຺ທາຕິ ວວສ຺ສຄ຺ຄຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ວີຣິຍໍ ອາຣຠາມີຕິ ທຸວິຘມ຺ປິ ວີຣິຍໍ ກໂຣມິ. ສຕ຺ຖກາຕິ ¶ ສຕ຺ຖໍ ວິຍ ສນ຺ຘິພນ຺ຘນຈ຺ເຉທກວາຕາ. ວາເຬຫີຕິ ກກ຺ຂເຬຫິ. ມາຓເວຫີຕິ ໂຈເຣຫິ. ກຕກມ຺ເມຫິ ວາ ອກຕກມ຺ເມຫິ ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ໂຈຣິກໍ ກຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ກຕກມ຺ມາ ນາມ, ໂຈຣິກໍ ກາຕຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອກຕກມ຺ມາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ກຕກມ຺ມາ ກມ຺ມສ຺ສ ນິປ຺ຜນ຺ນຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕານໍ ຄລໂລຫິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເທວຕານໍ ພລິໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອກຕກມ຺ມາ ‘‘ເອວໍ ໂນ ກມ຺ມໍ ນິປ຺ຜຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຐມຕຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອິທໍ ສນ຺ຘາຍ ເຕ ມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ວາຬາ ອມນຸສ຺ສາຕິ ກກ຺ຂຬາ ທຸຏ຺ຐາ ຍກ຺ຂາທໂຍ ອມນຸສ຺ສາ.

໗໘. ອຏ຺ຐເມ ປຸຣາ ມໍ ໂສ ຘມ຺ໂມ ອາຄຈ຺ຉຕີຕິ ຍາວ ໂສ ຘມ຺ໂມ ມໍ ນ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ, ຕາວ ¶ ອຫໍ ປຸເຣຕຣເມວ ວີຣິຍໍ ອາຣຠາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂີໂຣທກີຠູຕາຕິ ຂີໂຣທກໍ ວິຍ ຠູຕາ ເອກີຠາວໍ ອຸປຄຕາ. ປິຍຈກ຺ຂູຫີຕິ ເມຕ຺ຕຈກ຺ຂູຫິ.

໗໙. ນວເມ ຘມ຺ມສນ຺ໂທສາ ວິນຍສນ຺ໂທໂສຕິ ຘມ຺ມສນ຺ໂທເສນ ວິນຍສນ຺ໂທໂສ ໂຫຕິ. ກຖໍ ປນ ຘມ຺ມສ຺ມິໍ ທຸສ຺ສນ຺ເຕ ວິນໂຍ ທຸສ຺ສຕິ ນາມ? ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ເມສຸ ຄພ຺ຠໍ ອຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ເຕສຸ ປຎ຺ຈວິໂຘ ວິນໂຍ ນ ໂຫຕິ ¶ , ເອວໍ ຘມ຺ເມ ທຸສ຺ສນ຺ເຕ ວິນໂຍ ທຸສ຺ສຕິ. ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ປນ ສໍວຣວິນໂຍ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອສຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາ ຄພ຺ຠໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ເອວໍ ວິນຍສນ຺ໂທເສນປິ ຘມ຺ມສນ຺ໂທໂສ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຠິຘມ຺ມກຖນ຺ຕິ ສີລາທິອຸຕ຺ຕມຘມ຺ມກຖໍ. ເວທລ຺ລກຖນ຺ຕິ ເວທປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຎາຓມິສ຺ສກກຖໍ. ກຓ຺ຫຘມ຺ມໍ ໂອກ຺ກມມານາຕິ ຣນ຺ຘຄເວສິຕາຍ ອຸປາຣມ຺ຠປຣິເຍສນວເສນ ¶ ກາຬກຘມ຺ມໍ ໂອກ຺ກມມານາ. ອປິຈ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ເຕນ ປຸຄ຺ຄລໍ ຆຏ຺ເຏນ຺ຕາປິ ຕໍ ກຓ຺ຫຘມ຺ມໍ ອຕ຺ຕໂນ ທຫນ຺ຕາປິ ລາຠສກ຺ກາຣຕ຺ຖໍ ກເຖນ຺ຕາປິ ກຓ຺ຫຘມ຺ມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິເຍວ.

ຄມ຺ຠີຣາຕິ ປາຬິຄມ຺ຠີຣາ. ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ຖຄມ຺ຠີຣາ. ໂລກຸຕ຺ຕຣາຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມທີປກາ. ສຸຎ຺ຎຕາປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາຕິ ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນປຈ຺ຈຍາກາຣປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາ. ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຊານນຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ຐເປສ຺ສນ຺ຕິ. ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ເພ ຈ ວຬຎ຺ເຊຕພ຺ເພ ຈ. ກວິຕາຕິ ສິໂລກາທິພນ຺ຘນວເສນ ກວີຫິ ກຕາ. ກາເວຍ຺ຍາຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ພາຫິຣກາຕິ ສາສນໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ຐິຕາ. ສາວກຠາສິຕາຕິ ພາຫິຣສາວເກຫິ ຠາສິຕາ. ເສສເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍຕ຺ຕາ ຈ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໑໐. ຈຕຸຕ຺ຖອນາຄຕຠຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໐. ທສເມ ກລ຺ຍາຓກາມາຕິ ສຸນ຺ທຣກາມາ. ຣສຄ຺ຄານີຕິ ອຸຕ຺ຕມຣສານິ. ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ປຎ຺ຈວິເຘນ ສໍສຄ຺ເຄນ ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ສນ຺ນິຘິກາຣປຣິໂຠຄນ຺ຕິ ສນ຺ນິຘິກຕສ຺ສ ປຣິໂຠຄໍ. ໂອຬາຣິກມ຺ປິ ນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປຖວິໍ ຂຓນ຺ໂຕປິ ຂຓາຫີຕິ ອາຓາເປນ຺ໂຕປິ ປຖວິຍໍ ໂອຬາຣິກໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ ນາມ. ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕປິ ຉິນ຺ທາຕິ ອາຓາເປນ຺ໂຕປິ ຫຣິຕຄ຺ເຄ ¶ ໂອຬາຣິກໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ ນາມ. ອາຊີວຕ຺ຖາຍ ປຓ຺ຓນິວາປອາທີນິ ¶ ຄາຫາເປນ຺ໂຕ ຜລານິ ໂອຈິນນ຺ເຕ ວາ ໂອຈິນາເປນ຺ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ. ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ສຕ຺ຖາຣາ ສາສເນ ວຸທ຺ຘິປຣິຫານິ ກຖິຕາຕິ.

໘໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຣຊນີເຍສູຕິ ຣາຄສ຺ສ ປຈ຺ຈເຍສຸ ອາຣມ຺ມເຓສຸ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໘໒. ທຸຕິເຍ ມກ຺ຂີຕິ ຄຸຓມກ຺ຂໂກ. ປຬາສີຕິ ຍຸຄຄ຺ຄາຫລກ຺ຂເຓນ ປຬາເສນ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

໘໓. ຕຕິເຍ ກຸຫໂກຕິ ຕີຫິ ກຸຫນວຕ຺ຖູຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ລປໂກຕິ ລາຠສນ຺ນິສ຺ສິຕາຍ ລປນາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ເນມິຕ຺ຕິໂກຕິ ນິມິຕ຺ຕກິຣິຍກາຣໂກ. ນິປ຺ເປສິໂກຕິ ນິປ຺ເປສນກຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ລາເຠນ ຈ ລາຠໍ ນິຊິຄີສິຕາຕິ ລາເຠນ ລາຠຄເວສໂກ. ສຸກ຺ກປກ຺ໂຂ ວຸຕ຺ຕວິປລ຺ລາສວເສນ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໘໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ອກ຺ຂໂມ ໂຫຕິ ຣູປານນ຺ຕິ ຣູປາຣມ຺ມຓານໍ ອນຘິວາສໂກ ໂຫຕິ, ຕທາຣມ຺ມເຓຫິ ຣາຄາທີຫິ ອຠິຠຸຍ຺ຍຕິ. ເອເສວ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ.

໖. ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ອຕ຺ຖປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ປຎ຺ຈສຸ ອຕ຺ເຖສຸ ປເຠທຄຕໍ ຎາຓໍ ປຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ຈຕຸພ຺ພິເຘ ຘມ຺ເມ ປເຠທຄຕໍ ຎາຓໍ ປຕ຺ໂຕ. ນິຣຸຕ຺ຕິປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ຘມ຺ມນິຣຸຕ຺ຕີສຸ ປເຠທຄຕໍ ຎາຓໍ ປຕ຺ໂຕ. ປຏິຠານປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ເຕສຸ ຕີສຸ ຎາເຓສຸ ປເຠທຄຕໍ ຎາຓໍ ປຕ຺ໂຕ. ໂສ ປນ ຕານິ ຕີຓິ ຎາຓາເນວ ຊານາຕິ, ນ ເຕສໍ ກິຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ. ອຸຈ຺ຈາວຈານີຕິ ມຫນ຺ຕຂຸທ຺ທການິ. ກິໍກຣຓີຍານີຕິ ອິຕິ ກຕ຺ຕພ຺ພານິ.

໘໗. ສຕ຺ຕມໍ ¶ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ສີລໍ ປເນຕ຺ຖ ຂີຓາສວສີລເມວ, ພາຫຸສຈ຺ຈມ຺ປິ ຂີຓາສວພາຫຸສຈ຺ຈເມວ, ວາຈາປິ ຂີຓາສວສ຺ສ ກລ຺ຍາຓວາຈາວ, ຌານານິປິ ກິຣິຍຊ຺ຌານາເນວ ກຖິຕານີຕິ ເວທິຕພ຺ພານິ.

໘໘. ອຏ຺ຐເມ ເຖໂຣຕິ ຖິຣຠາວປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູຕິ ປພ຺ພຊິຕທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕານໍ ພຫູນໍ ຣຕ຺ຕີນໍ ຎາຕາ. ຎາໂຕຕິ ປຎ຺ຎາໂຕ ປາກໂຏ. ຍສສ຺ສີຕິ ຍສນິສ຺ສິໂຕ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກຕິ ອຍາຖາວທິຏ຺ຐິໂກ. ສທ຺ຘມ຺ມາ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາຕິ ທສກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ມໂຕ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ. ອສທ຺ຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐາເປຕີຕິ ອກຸສລກມ຺ມປເຖສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕິ.

໘໙. ນວເມ ¶ ເສຂສ຺ສາຕິ ສິກ຺ຂກສ຺ສ ສກຣຓີຍສ຺ສ. ປຣິຫານາຍາຕິ ອຸປຣິຄຸເຓຫິ ປຣິຫານຕ຺ຖາຍ. ກມ຺ມາຣາມຕາຕິ ນວກມ຺ເມ ຣມນກຠາໂວ. ຠສ຺ສາຣາມຕາຕິ ¶ ອາລາປສລ຺ລາເປ ຣມນກຠາໂວ. ນິທ຺ທາຣາມຕາຕິ ນິທ຺ທາຍເນ ຣມນກຠາໂວ. ສງ຺ຄຓິກາຣາມຕາຕິ ຄຓສງ຺ຄຓິກາຍ ຣມນກຠາໂວ. ຍຖາວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຕີຕິ ຍຖາ ຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ເຍ ຈ ໂທສາ ປຫີນາ, ຄຸຓາ ຈ ປຏິລທ຺ຘາ, ເຕ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ອຸປຣິຄຸຓປຏິລາຠາຍ ວາຍາມໍ ນ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ເສຂານໍ ອຸປຣິຄຸເຓຫິ ປຣິຫານິກາຣຓຎ຺ຈ ວຸທ຺ຘິກາຣຓຎ຺ຈ ກຖິຕໍ. ຍຎ຺ຈ ນາມ ເສຂສ຺ສ ປຣິຫານກາຣຓໍ, ຕໍ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ປຐມເມວ ໂຫຕີຕິ.

໙໐. ທສເມ ວິຍຕ຺ໂຕຕິ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເຉໂກ. ກິໍກຣຓີເຍສູຕິ ອິຕິ ກຕ຺ຕພ຺ເພສຸ. ເຈໂຕສມຖນ຺ຕິ ສມາຘິກມ຺ມຏ຺ຐານໍ. ອນນຸໂລມິເກນາຕິ ສາສນສ຺ສ ອນນຸຈ຺ຉວິເກນ. ອຕິກາເລນາຕິ ອຕິປາໂຕວ. ອຕິທິວາຕິ ທິວາ ວຸຈ຺ຈຕິ ມຊ຺ຌນ຺ຫິໂກ, ຕໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ. ອາຠິສລ຺ເລຂິກາຕິ ອຕິວິຍ ກິເລສສລ຺ເລຂິກາ. ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາຕິ ຈິຕ຺ຕວິວຣຓສງ຺ຂາຕານໍ ສມຖວິປສ຺ສນານໍ ສປ຺ປາຍາ. ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາຕິ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ໂຫຖາຕິ ¶ ກຖນກຖາ. ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາຕິ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ໂຫຖາຕິ ກຖນກຖາ. ປວິເວກກຖາຕິ ຕີຫິ ວິເວເກຫິ ວິວິຕ຺ຕາ ໂຫຖາຕິ ກຖນກຖາ. ອສໍສຄ຺ຄກຖາຕິ ປຎ຺ຈວິເຘນ ສໍສຄ຺ເຄນ ອສໍສຏ຺ຐາ ໂຫຖາຕິ ກຖນກຖາ. ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖາຕິ ທຸວິຘໍ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຖາຕິ ກຖນກຖາ. ສີລກຖາທີສຸ ສີລໍ ອາຣພ຺ຠ ກຖາ ສີລກຖາ. ສມາຘິໍ ອາຣພ຺ຠ, ປຎ຺ຎໍ ອາຣພ຺ຠ, ປຎ຺ຈວິຘໍ ¶ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ອາຣພ຺ຠ, ເອກູນວີສຕິປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓສງ຺ຂາຕໍ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ອາຣພ຺ຠ ກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ. ນ ນິກາມລາຠີຕິອາທີສຸ ນ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕລາຠີ, ທຸກ຺ຂລາຠີ ນ ວິປຸລລາຠີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໙໑-໙໒. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປຎ຺ຈ ສມ຺ປທາ ມິສ຺ສິກາ ກຖິຕາ. ທຸຕິເຍ ປຸຣິມາ ຈຕສ຺ໂສ ມິສ຺ສິກາ, ປຎ຺ຈມີ ໂລກິກາວ.

໙໓. ຕຕິເຍ ອຎ຺ຎາພ຺ຍາກຣຓານີຕິ ອຣຫຕ຺ຕພ຺ຍາກຣຓານິ. ມນ຺ທຕ຺ຕາຕິ ມນ຺ທຠາເວນ ອຎ຺ຎາເຓນ. ໂມມູຫຕ຺ຕາຕິ ອຕິມູຬ຺ຫຠາເວນ. ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕສ຺ມີຕິ ກເຖຕິ. ອິຈ຺ຉາປກໂຕຕິ ອິຈ຺ຉາຍ ອຠິຠູໂຕ. ອຘິມາເນນາຕິ ອຘິຄຕມາເນນ. ສມ຺ມເທວາຕິ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ກາຣເຓເນວ.

໙໔-໙໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຜາສຸວິຫາຣາຕິ ສຸຂວິຫາຣາ. ປຎ຺ຈເມ ອກຸປ຺ປນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ.

໙໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ອປ຺ປຏ຺ໂຐຕິ ອປ຺ປສມາຣມ຺ໂຠ. ອປ຺ປກິຈ຺ໂຈຕິ ອປ຺ປກຣຓີໂຍ. ສຸຠໂຣຕິ ສຸເຂນ ຠຣິຕພ຺ໂພ ສຸໂປໂສ. ສຸສນ຺ໂຕໂສຕິ ຕີຫິ ສນ຺ໂຕເສຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ສນ຺ໂຕໂສ. ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາເຣສູຕິ ຊີວິຕສມ຺ຠາເຣສຸ. ອປ຺ປາຫາໂຣຕິ ມນ຺ທາຫາໂຣ. ອໂນທຣິກຕ຺ຕນ຺ຕິ ນ ໂອທຣິກຠາວໍ ອມຫຄ຺ຆສຠາວໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ອປ຺ປມິທ຺ໂຘຕິ ¶ ນ ພຫຸນິທ຺ໂທ. ສຕ຺ຕມຏ຺ຐມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖານິ.

໙໙. ນວເມ ¶ ສກ຺ກຈ຺ຈຎ຺ເຎວ ເທຕິ ໂນ ອສກ຺ກຈ຺ຈນ຺ຕິ ອນວຎ຺ຎາຍ ອວິຣຊ຺ຌິຕ຺ວາວ ເທຕິ, ໂນ ອວຎ຺ຎາຍ ວິຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ. ມາ ເມ ໂຍຄ຺ຄປໂຖ ນສ຺ສາຕິ ມຍາ ກຕໂຍຄ຺ຄປໂຖ ມຍ຺ຫໍ ມາ ນສ຺ສຕຸ, ‘‘ເອໂກ ສີໂຫ ອຸຏ຺ຐາຍ ພິຬາຣໍ ປຫຣນ຺ໂຕ ວິຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຫຣີ’’ຕິ ເອວໍ ວຕ຺ຕາໂຣ ມາ ໂຫນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ນຠາຣເນສາທານນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອນ຺ນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຍວຠຕ຺ຕໍ, ຕໍ ຠາໂຣ ເອເຕສນ຺ຕິ ອນ຺ນຠາຣາ. ຍາຈການໍ ເອຕໍ ນາມໍ. ເນສາທາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ສາກຸຓິກາ. ອິຕິ ສພ຺ພປຈ຺ຉິມາຍ ໂກຏິຍາ ເອເຕສໍ ຍາຈກເນສາທານມ຺ປິ ສກ຺ກຈ຺ຈເມວ ເທເສຕິ.

໑໐໐. ທສເມ ອຕ຺ຕຠາວປຏິລາໂຠຕິ ສຣີຣປຏິລາໂຠ. ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ມາຄຘການິ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕານີຕິ ເອຕ຺ຖ ມາຄຘິກໍ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ຂຸທ຺ທກໍ, ອຕ຺ຖິ ມຊ຺ຌິມໍ, ອຕ຺ຖິ ມຫນ຺ຕໍ. ຂຸທ຺ທກໍ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ອິໂຕ ຈຕ຺ຕາລີສໍ ອຸສຠານິ, ອິໂຕ ຈຕ຺ຕາລີສນ຺ຕິ ຄາວຸຕໍ ໂຫຕິ, ມຊ຺ຌິມໍ ອິໂຕ ຄາວຸຕໍ, ອິໂຕ ຄາວຸຕນ຺ຕິ ອຑ຺ຒໂຍຊນໍ ໂຫຕິ, ມຫນ຺ຕໍ ອິໂຕ ທິຍຑ຺ຒຄາວຸຕໍ, ອິໂຕ ທິຍຑ຺ຒຄາວຸຕນ຺ຕິ ຕິຄາວຸຕໍ ໂຫຕິ. ເຕສຸ ຂຸທ຺ທເກນ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ເຕນ ຕີຓິ, ຂຸທ຺ທເກນ ຈ ມຊ຺ຌິເມນ ຈ ທ຺ເວ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕານິ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕຠາໂວ. ຕິຄາວຸຕຎ຺ຫິສ຺ສ ສຣີຣໍ. ປຣິຫຣິສ຺ສາມີຕິ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມິ ໂຄປຍິສ຺ສາມິ. ຣກ຺ຂສ຺ເສຕນ຺ຕິ ຣກ຺ຂສ຺ສຸ ເອຕໍ. ໂມຆປຸຣິໂສຕິ ຕຸຈ຺ຉປຸຣິໂສ. ນາສ຺ສສ຺ສາຕິ ນ ¶ ເອຕສ຺ສ ຠເວຍ຺ຍ. ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມາຕິ ¶ ກເຖຍ຺ຍາມ. ສມ຺ມນ຺ນຕີຕິ ສມ຺ມານໍ ກໂຣຕິ. ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີຕິ ຍໍ ເອສ ກຣິສ຺ສຕິ, ເອໂສວ ເຕນ ກມ຺ເມນ ປາກໂຏ ຠວິສ຺ສຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໐໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ເວສາຣຊ຺ຊກຣຓາຕິ ວິສາຣທຠາວາວຫາ. ສາຣຊ຺ຊໍ ໂຫຕີຕິ ໂທມນສ຺ສໍ ໂຫຕິ.

໑໐໒. ທຸຕິເຍ ອຸສ຺ສງ຺ກິຕປຣິສງ຺ກິໂຕຕິ ອຸສ຺ສງ຺ກິໂຕ ຈ ປຣິສງ຺ກິໂຕ ຈ. ອປິ ອກຸປ຺ປຘມ຺ໂມປີຕິ ອປິ ອກຸປ຺ປຘມ຺ໂມ ຂີຓາສໂວ ສມາໂນປິ ປເຣຫິ ປາປຠິກ຺ຂູຫິ ອຸສ຺ສງ຺ກິຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເວສິຍາໂຄຈໂຣຕິອາທີສຸ ເວສິຍາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຣູປູປຊີວິນິໂຍ, ຕາ ໂຄຈໂຣ ອສ຺ສາຕິ ເວສິຍາໂຄຈໂຣ, ຕາສໍ ເຄຫໍ ອຠິຓ຺ຫຄມໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕຕ຺ຖ ປນ ວິຘວາຕິ ມຕປຕິກາ. ຖຸລ຺ລກຸມາຣິກາຕິ ມຫລ຺ລິກກຸມາຣິກາໂຍ.

໑໐໓. ຕຕິເຍ ອິໂຕ ໂຠເຄນ ປຏິສນ຺ຖຣິສ຺ສາມີຕິ ອິໂຕ ມມ ສາປເຕຍ຺ຍໂຕ ໂຠຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຕນ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ຕສ຺ສ ຈ ມມ ຈ ອນ຺ຕຣໍ ປິທຫິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄຫຓານີຕິ ¶ ປຣສນ຺ຕການໍ ຠຓ຺ຑານໍ ຄຫຓານິ. ຄຸຍ຺ຫມນ຺ຕາຕິ ຄຸຫິຕພ຺ພມນ຺ຕາ. ອນ຺ຕຄ຺ຄາຫິກາຍາຕິ ສສ຺ສຕໍ ວາ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕາຍ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໑໐໕. ປຎ຺ຈເມ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ປວຕ຺ຕິຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ. ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈາຕິ ¶ ສມ຺ມຸເຂ ເຈວ ປຣມ຺ມຸເຂ ຈ. ອິຕເຣສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຍານິ ຕານິ ສີລານີຕິອາທິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິການີຕິ ¶ ມຄ຺ຄສມາຘິຜລສມາຘິນິພ຺ພຕ຺ຕການິ. ສີລສາມຎ຺ຎຄໂຕຕິ ສມານສີລຕໍ ຄໂຕ, ເອກສທິສສີໂລ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕກ຺ກຣສ຺ສາຕິ ໂຍ ນໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສີລໍ ມິສ຺ສກໍ ກຖິຕໍ, ທິຏ຺ຐິ ວິປສ຺ສນາສມ຺ມາທິຏ຺ຐີຕິ.

໑໐໖. ຉຏ຺ເຐ ໂນ ຈ ປຣໍ ອຘິສີເລ ສມ຺ປວຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ປຣໍ ສີລຠາເວນ ນ ຄຣຫຕິ ນ ອຸປວທຕິ. ອຕ຺ຕານຸເປກ຺ຂີຕິ ອຕ຺ຕໂນວ ກຕາກຕໍ ຊານນວເສນ ອຕ຺ຕານໍ ອນຸເປກ຺ຂິຕາ. ໂນ ປຣານຸເປກ຺ຂີຕິ ປຣສ຺ສ ກຕາກເຕສຸ ອພ຺ຍາວໂຏ. ອປຎ຺ຎາໂຕຕິ ອປາກໂຏ ອປ຺ປປຸຎ຺ໂຎ. ອປຎ຺ຎາຕເກນາຕິ ອປຎ຺ຎາຕຠາເວນ ອປາກຏຕາຍ ມນ຺ທປຸຎ຺ຎຕາຍ. ໂນ ປຣິຕສ຺ສຕີຕິ ປຣິຕາສໍ ນາປຊ຺ຊຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຂີຓາສໂວວ ກຖິໂຕ.

໑໐໗-໑໐໘. ສຕ຺ຕເມ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາ ມິສ຺ສິກາ ກຖິຕາ, ວິມຸຕ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ¶ , ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ ໂລກິຍເມວ. ອຏ຺ຐເມປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ ປເນຕ຺ຖ ອເສຂສ຺ສ ປວຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອເສຂນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໙-໑໐. ຈາຕຸທ຺ທິສສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໐໙-໑໑໐. ນວເມ ຈາຕຸທ຺ທິໂສຕິ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ອປ຺ປຏິຫຕຈາໂຣ. ອິມສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຕ຺ເຕ ຂີຓາສໂວວ ກຖິໂຕ. ທສເມ ອລນ຺ຕິ ຍຸຕ຺ໂຕ. ອິຘາປິ ຂີຓາສໂວວ ກຖິໂຕ.

໑໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອສນ຺ຖວວິສ຺ສາສີຕິ ອຕ຺ຕນາ ສທ຺ຘິໍ ສນ຺ຖວໍ ອກໂຣນ຺ເຕສຸ ວິສ຺ສາສໍ ອນາປຊ຺ຊນ຺ເຕສຸເຍວ ວິສ຺ສາສໍ ກໂຣຕິ. ອນິສ຺ສຣວິກປ຺ປີຕິ ¶ ອນິສ຺ສໂຣວ ສມາໂນ ‘‘ອິມໍ ເທຖ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ອິສ຺ສໂຣ ວິຍ ວິກປ຺ເປຕິ. ວິສ຺ສຏ຺ຐຸປເສວີຕິ ວິສ຺ສຏ຺ຐານິ ຠິນ຺ນກຸລານິ ຆຏນຕ຺ຖາຍ ອຸປເສວຕິ. ອຸປກຓ຺ຓກຊປ຺ປີຕິ ກຓ຺ຓມູເລ ມນ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸກ຺ກປກ຺ໂຂ ວຸຕ຺ຕວິປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໑໑໒. ທຸຕິເຍ ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ອຸປຊ຺ຌາເຍ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຐິເຕ ອຕ຺ຕໂນ ຕຸຈ຺ຉປຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕໂຕ ວາ ທີຍມານໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ນ ນິວາເຣຕີຕິ ອິທໍ ວຈນໍ ອາປຕ຺ຕິວີຕິກ຺ກມວຈນໍ ນາມາຕິ ¶ ນ ຊານາຕິ. ຎຕ຺ວາ ວາປິ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເອວຣູປໍ ນາມ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ນ ນິວາເຣຕິ. ກຖໍ ໂອປາເຕຕີຕິ ຕສ຺ສ ກຖໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ປເວເສຕິ. ຊໂຬຕິ ຊໂຑ. ເອຬມູໂຄຕິ ປຄ຺ຆຣິຕເຂຬມຸໂຂ. ຕຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໑໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສີລວາ ໂຫຖາຕິ ສີລວນ຺ຕາ ໂຫຖ. ອາຣກ຺ຂສຕິໂນຕິ ທ຺ວາຣຣກ຺ຂິກາຍ ສຕິຍາ ສມນ຺ນາຄຕາ. ນິປກ຺ກສຕິໂນຕິ ທ຺ວາຣຣກ຺ຂນເກເນວ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສຕິໂນ. ສຕາຣກ຺ເຂນ ເຈຕສາ ສມນ຺ນາຄຕາຕິ ສຕາຣກ຺ເຂນ ຈິຕ຺ເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອປ຺ປຠສ຺ສາຕິ ອປ຺ປກຖາ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາຕິ ກມ຺ມສ຺ສກຕຊ຺ຌານ-ວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄ-ຜລວເສນ ປຎ຺ຈວິຘາຍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອປິຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓມ຺ປິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິເຍວາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

໑໑໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ອາວາສມຈ຺ຉຣິນີຕິ ອາວາສໍ ມຈ຺ຉຣາຍຕິ, ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ເຎສໍ ວາສໍ ນ ສຫຕິ. ກຸລມຈ຺ຉຣິນີຕິ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລໍ ມຈ຺ຉຣາຍຕິ, ອຎ຺ເຎສໍ ຕຕ຺ຖ ອຸປສງ຺ກມນໍ ນ ສຫຕິ. ລາຠມຈ຺ຉຣິນີຕິ ລາຠໍ ມຈ຺ຉຣາຍຕິ, ອຎ຺ເຎສໍ ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕໍ ນ ສຫຕິ. ວຓ຺ຓມຈ຺ຉຣິນີຕິ ຄຸຓໍ ມຈ຺ຉຣາຍຕິ, ອຎ຺ເຎສໍ ຄຸຓກຖໍ ນ ສຫຕິ. ຘມ຺ມມຈ຺ຉຣິນີຕິ ¶ ປຣິຍຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ມຈ຺ຉຣາຍຕິ, ອຎ຺ເຎສໍ ທາຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ.

໑໑໖-໑໑໗. ຉຏ຺ເຐ ¶ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍໍ ວິນິປາເຕຕີຕິ ປເຣຫິ ສທ຺ຘາຍ ທິນ຺ນປິຓ຺ຑປາຕໂຕ ອຄ຺ຄໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣສ຺ສ ເທຕິ. ສຕ຺ຕເມ ອິສ຺ສຸກິນີຕິ ອິສ຺ສາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑໒໔. ຕຕິຍສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ເຖ ນປ຺ປຏິພໂລຕິ ກາຍພເລນ ຈ ຎາຓພເລນ ຈ ອສມນ຺ນາຄໂຕ. ອາມິສນ຺ຕໂຣຕິ ອາມິສເຫຕຸໂກ ຈີວຣາທີນິ ປຈ຺ຈາສີສມາໂນ.

໕-໖. ອນາຍຸສ຺ສາສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໑໒໕-໑໒໖. ປຎ຺ຈເມ ¶ ອນາຍຸສ຺ສາຕິ ອາຍຸປຈ຺ເຉທນາ, ນ ອາຍຸວຑ຺ຒນາ. ຉຏ຺ເຐປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໑໒໗. ສຕ຺ຕເມ ນາລໍ ສງ຺ຆມ຺ຫາ ວປກາສິຕຸນ຺ຕິ ສງ຺ຆໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກໂກ ວສິຕຸໍ ນ ຍຸຕ຺ໂຕ. ກາມຎ຺ເຈສ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌປິ ວສິຕຸໍ ອຍຸຕ຺ໂຕວ ອສງ຺ຆໂສຠນຕາຍ, ໂອວາທານຸສາສນິປ຺ປຏິພທ຺ຘຕ຺ຕາ ປນ ນິປ຺ປຣິຍາເຍເນວ ສງ຺ຆມ຺ຫາ ວປກາສິຕຸໍ ນ ຍຸຕ຺ໂຕ. ອລໍ ສງ຺ຆມ຺ຫາ ວປກາສິຕຸນ຺ຕິ ຈາຕຸທ຺ທິສຕ຺ຕາ ສງ຺ຆມ຺ຫາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ເອກໂກ ວສິຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕ, ສງ຺ຆໂສຠນຕາຍ ປນ ສງ຺ເຆປິ ວສິຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕເຍວ. ອຏ຺ຐມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໑໒໙. ນວເມ ອາປາຍິກາຕິ ອປາຍຄາມິໂນ. ເນຣຍິກາຕິ ນິຣຍຄາມິໂນ. ປຣິກຸປ຺ປາຕິ ¶ ປຣິກຸປ຺ປນສຠາວາ ປຸຣາຓວຓສທິສາ. ອເຕກິຈ຺ຉາຕິ ອກຕ຺ຕພ຺ພປຣິກມ຺ມາ. ທສມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑. ປຐມຈກ຺ການຸວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໓໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຘມ຺ເມນາຕິ ທສກຸສລຘມ຺ເມນ. ຈກ຺ກນ຺ຕິ ອາຓາຈກ຺ກໍ. ອຕ຺ຖຎ຺ຎູຕິ ຣຊ຺ຊຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ. ຘມ຺ມຎ຺ຎູຕິ ປເວຓິຘມ຺ມໍ ຊານາຕິ. ມຕ຺ຕຎ຺ຎູຕິ ທຓ຺ເຑ ວາ ພລມ຺ຫິ ວາ ປມາຓໍ ຊານາຕິ. ກາລຎ຺ຎູຕິ ຣຊ຺ຊສຸຂານຸຠວນກາລໍ, ວິນິຈ຺ຉຍກຣຓກາລໍ, ຊນປທຈາຣິກາກາລຎ຺ຈ ¶ ຊານາຕິ. ປຣິສຎ຺ຎູຕິ ອຍໍ ປຣິສາ ຂຕ຺ຕິຍປຣິສາ, ອຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓເວສ຺ສສຸທ຺ທສມຓປຣິສາຕິ ຊານາຕິ.

ຕຖາຄຕວາເຣ ອຕ຺ຖຎ຺ຎູຕິ ປຎ຺ຈ ອຕ຺ເຖ ຊານາຕິ. ຘມ຺ມຎ຺ຎູຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ເມ ຊານາຕິ. ມຕ຺ຕຎ຺ຎູຕິ ຈຕູສຸ ປຈ຺ຈເຍສຸ ປຏິຄ຺ຄຫຓປຣິໂຠຄມຕ຺ຕໍ ຊານາຕິ. ກາລຎ຺ຎູຕິ ອຍໍ ກາໂລ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ, ອຍໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ, ອຍໍ ຘມ຺ມເທສນາຍ, ອຍໍ ຊນປທຈາຣິກາຍາຕິ ເອວໍ ກາລໍ ຊານາຕິ. ປຣິສຎ຺ຎູຕິ ອຍໍ ປຣິສາ ຂຕ຺ຕິຍປຣິສາ…ເປ… ອຍໍ ສມຓປຣິສາຕິ ຊານາຕິ. ອນຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ນວຫິ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ເມຫິ ອນຸຕ຺ຕຣໍ. ຘມ຺ມຈກ຺ກນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຈກ຺ກໍ.

໒. ທຸຕິຍຈກ຺ການຸວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໓໒. ທຸຕິເຍ ປິຕຣາ ປວຕ຺ຕິຕໍ ຈກ຺ກນ຺ຕິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິມ຺ຫິ ປພ຺ພຊິເຕ ວາ ກາລກເຕ ວາ ຈກ຺ກຣຕນໍ ສຕ຺ຕາຫມຕ຺ຕໍ ຐຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຘາຍຕິ, ກຖເມສ ຕໍ ອນຸປ຺ປວຕ຺ເຕຕິ ນາມ? ປິຕຸ ປເວຓິຍໍ ¶ ຐຕ຺ວາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕປິ ປິຕຣາ ປວຕ຺ຕິຕເມວ ອນຸປ຺ປວຕ຺ເຕຕິ ນາມ.

໑໓໓. ຕຕິຍໍ ຕິກນິປາເຕ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ເສວິຕພ຺ພາເສວິຕພ຺ເພ ປເນຕ຺ຖ ປຈ຺ຉິມປທທ຺ວຍເມວ ວິເສໂສ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ເສວິຕພ຺ໂພ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ສປ຺ປາໂຍ ຄາມນິຄໂມ ເສວິຕພ຺ໂພ, ອສປ຺ປາໂຍ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ.

໑໓໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອຸຠໂຕຕິ ທ຺ວີຫິປິ ປກ຺ເຂຫິ. ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈາຕິ ຍສ຺ສ ຫິ ມາຕາ ຂຕ຺ຕິຍາ, ມາຕຸມາຕາ ຂຕ຺ຕິຍາ, ຕສ຺ສາປິ ມາຕາ ຂຕ຺ຕິຍາ. ປິຕາ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ປິຕຸປິຕາ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ຕສ຺ສປິ ປິຕາ ຂຕ຺ຕິໂຍ. ໂສ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ. ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກຕິ ສໍສຸທ຺ຘາຍ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ‘‘ສມເວປາກິນິຍາ ຄຫຓິຍາ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ¶ ກມ຺ມຊເຕໂຊຘາຕຸ ຄຫຓີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາຕິ ເອຕ຺ຖ ປິຕຸປິຕາ ປິຕາມໂຫ, ປິຕາມຫສ຺ສ ຍຸຄໍ ປິຕາມຫຍຸຄໍ. ຍຸຄນ຺ຕິ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຠິລາປມຕ຺ຕເມວ ເຈຕໍ, ອຕ຺ຖໂຕ ປນ ປິຕາມໂຫເຍວ ປິຕາມຫຍຸຄໍ. ຕໂຕ ອຸທ຺ຘໍ ສພ຺ເພປິ ປຸພ຺ພປຸຣິສາ ປິຕາມຫຄ຺ຄຫເຓເນວ ຄຫິຕາ. ເອວໍ ຍາວ ສຕ຺ຕໂມ ປຸຣິໂສ, ຕາວ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ, ອຖ ວາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນາຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ‘‘ອປເນຖ ເອຕໍ, ກິໍ ອິມິນາ’’ຕິ ເອວໍ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນວກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອນຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐຕິ ນ ອຸປກ຺ກຸຏ຺ໂຐ ນ ອກ຺ໂກສໍ ວາ ນິນ຺ທໍ ວາ ປຕ຺ຕປຸພ຺ໂພ. ເກນ ¶ ກາຣເຓນາຕິ? ຊາຕິວາເທນ, ‘‘ອິຕິປິ ຫີນຊາຕິໂກ ເອໂສ’’ຕິ ເອວຣູເປນ ວຈເນນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຑ຺ໂຒຕິອາທີສຸ ໂຍ ໂກຈິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕເກນ ວິຠເວນ ອຑ຺ໂຒ ໂຫຕິ. ອິຘ ປນ ນ ເກວລໍ ອຑ຺ໂຒເຍວ, ມຫທ຺ຘໂນ ມຫຕາ ອປຣິມາຓສງ຺ເຂນ ຘເນນ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຎ຺ຈກາມຄຸຓວເສນ ມຫນ຺ຕາ ອຸຬາຣາ ໂຠຄາ ອສ຺ສາຕິ ມຫາໂຠໂຄ. ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣຕິ ໂກໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ ຠຓ຺ຑາຄາຣໍ, ນິທຫິຕ຺ວາ ຐປິເຕນ ຘເນນ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກໂສ, ຘຎ຺ເຎນ ຈ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກຏ຺ຐາຄາໂຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ ໂກໂສ ຫຕ຺ຖີ ອສ຺ສາ ຣຖາ ຣຏ຺ຐນ຺ຕິ, ຕິວິຘໍ ໂກຏ຺ຐາຄາຣໍ ຘນໂກຏ຺ຐາຄາຣໍ ຘຎ຺ຎໂກຏ຺ຐາຄາຣໍ ວຕ຺ຖໂກຏ຺ຐາຄາຣນ຺ຕິ. ຕໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ປຣິປຸຓ຺ຓມສ຺ສາຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ. ອສ຺ສວາຍາຕິ ກສ຺ສຈິ ພຫຸມ຺ປິ ຘນໍ ເທນ຺ຕສ຺ສ ເສນາ ນ ສຸຓາຕິ, ສາ ອນສ຺ສວາ ນາມ ໂຫຕິ. ກສ຺ສຈິ ອເທນ຺ຕສ຺ສາປິ ສຸຓາຕິເຍວ, ອຍໍ ອສ຺ສວາ ນາມ. ໂອວາທປຏິກຣາຍາຕິ ‘‘ອິທໍ ໂວ ກຕ຺ຕພ຺ພ, ອິທໍ ນ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ທິນ຺ນໂອວາທກຣາຍ. ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ປຓ຺ຑິຈ຺ເຈນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ພ຺ຍຕ຺ໂຕຕິ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິເຍນ ຍຸຕ຺ໂຕ. ເມຘາວີຕິ ຐານຸປ຺ປຕ຺ຕິກປຎ຺ຎາຍ ¶ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ປຏິພໂລຕິ ສມຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ເຖ ຈິນ຺ເຕຕຸນ຺ຕິ ວຑ຺ຒິອຕ຺ເຖ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ. ໂສ ຫິ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນອຕ຺ຖວເສເນວ ‘‘ອຕີເຕປິ ເອວໍ ອເຫສຸໍ, ອນາຄເຕປິ ເອວໍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕິ. ວິຊິຕາວີນນ຺ຕິ ວິຊິຕວິຊຍານໍ, ມຫນ຺ເຕນ ວາ ວິຊເຍນ ສມນ຺ນາຄຕານໍ. ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕານນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວິມຸຕ຺ຕີຫິ ວິມຸຕ຺ຕມານສານໍ.

໑໓໕-໑໓໖. ປຎ຺ຈເມ ¶ ເນຄມຊານປທສ຺ສາຕິ ນິຄມວາສິໂນ ຈ ຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຈ ຊນສ຺ສ. ຫຕ຺ຖິສ຺ມິນ຺ຕິອາທີຫິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖຖຣຸຘນຸເລຂມຸທ຺ທາຄຓນາທີນິ ໂສຬສ ມຫາສິປ຺ປານິ ທສ຺ສິຕານິ. ອນວໂຍຕິ ¶ ສມຕ຺ໂຖ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ. ເສສເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຉຏ຺ເຐ ໂອປຣຊ຺ຊນ຺ຕິ ອຸປຣາຊຠາວໍ.

໑໓໗. ສຕ຺ຕເມ ປຸຣິສາຘິປ຺ປາຍາຕິ ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມວເສນ ປຸຣິເສ ອຸປ຺ປນ຺ນາຘິປ຺ປາຍາ ປຸຣິສຊ຺ຌາສຍາ. ອາທານາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ອິທານິ ຄເຫຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ອິທານິ ສກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ເອວໍ ຄຫຓາຘິປ຺ປາໂຍ. ວິສໍໂຍຄາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ອິທານິ ນິພ຺ພານໍ ປາປຸຓິສ຺ສາມິ, ອິທານິ ປາປຸຓິສ຺ສາມີຕິ ເອວໍ ນິພ຺ພານຊ຺ຌາສໂຍ.

໑໓໘. ອຏ຺ຐເມ ຠຕ຺ຕາທໂກຕິ ຠຕ຺ຕກ຺ຂາທໂກ, ພຫຸຠຕ຺ຕຠຸຎ຺ໂຊຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອກາສຜຣໂຓຕິ ໂອກາສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎສໍ ສມ຺ພາຘໍ ກຕ຺ວາ ຐາເນນ ໂອກາສຜຣໂຓ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ລຓ຺ຑໍ ສາເຣຕິ ປາເຕຕີຕິ ລຓ຺ຑສາຣໂຓ. ເອຕ຺ຕກາ ຫຕ຺ຖີຕິ ຄຓນກາເລ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ສລາກຄ຺ຄາຫີ. ນິສີທນສຍນວເສນ ມຎ຺ຈປີຐໍ ມທ຺ທຕີຕິ ມຎ຺ຈປີຐມທ຺ທໂນ. ຠິກ຺ຂຸຄຓນກາເລ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ສລາກຄ຺ຄາຫີ.

໑໓໙. ນວເມ ຫຕ຺ຖິກາຍນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິຆຏໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສງ຺ຄາເມ ອວຈຣນ຺ຕີຕິ ສງ຺ຄາມາວຈຣາ. ເອກິສ຺ສາ ¶ ວາ ຕິໂຓທກທຕ຺ຕິຍາ ວິມານິໂຕຕິ ¶ ເອກທິວສໍ ເອເກນ ຕິໂຓທກທາເນນ ວິມານິໂຕ, ເອກທິວສມຕ຺ຕໍ ອລທ຺ຘຕິໂຓທໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິໂຕ ປຣມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນ ສກ຺ໂກຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາທຫິຕຸນ຺ຕິ ອາຣມ຺ມເຓ ຈິຕ຺ຕໍ ສມ຺ມາ ຐເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໑໔໐. ທສເມ ¶ ທຸຣຸຕ຺ຕານນ຺ຕິ ນ ສຸຏ຺ຐຸ ວຸຕ຺ຕານໍ ໂທສວເສນ ປວຕ຺ຕິຕານໍ ຜຣຸສວຈນານໍ. ທຸຣາຄຕານນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂຸປ຺ປາທນາກາເຣນ ໂສຕທ຺ວາຣໍ ອາຄຕານໍ. ວຈນປຖານນ຺ຕິ ວຈນານໍ. ທຸກ຺ຂານນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂມານໍ. ຕິພ຺ພານນ຺ຕິ ພຫລານໍ ຕາປນສຠາວານໍ ວາ. ຂຣານນ຺ຕິ ຜຣຸສານໍ. ກຏຸການນ຺ຕິ ຕິຂິຓານໍ. ອສາຕານນ຺ຕິ ອມຘຸຣານໍ. ອມນາປານນ຺ຕິ ມນໍ ອປ຺ປາຍິຕຸໍ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ອສມຕ຺ຖານໍ. ປາຓຫຣານນ຺ຕິ ຊີວິຕຫຣານໍ. ຍາ ສາ ທິສາຕິ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມຖາທິວເສນ ທິສ຺ສຕິ ອປທິສ຺ສຕີຕິ ນິພ຺ພານໍ ທິສາຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຍສ຺ມາ ປນ ຕໍ ອາຄມ຺ມ ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ສມຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສຸຕ຺ເຕ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາ ມິສ຺ສິກາ ກຖິຕາຕິ.

໑໔໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ສໍວາເສນາຕິ ເອກໂຕວາເສນ. ອາເທຍ຺ຍມຸໂຂຕິ ອາທິຍນມຸໂຂ, ຄຫຓມຸໂຂຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕເມນໍ ທຕ຺ວາ ອວຊານາຕີຕິ ‘‘ອຍໍ ທິນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸເມວ ຊານາຕີ’’ຕິ ເອວໍ ອວມຎ຺ຎຕິ. ຕເມນໍ ສໍວາເສນ ອວຊານາຕີຕິ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ຊານາມຫໍ ຕຍາ ກຕກມ຺ມໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ອທ຺ຘານໍ ອຫໍ ກິໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວສິໍ, ນນຸ ຕຸຍ຺ຫເມວ ກຕາກຕໍ ວີມໍສນ຺ໂຕ’’ຕິອາທີນິ ວຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ອຖ ອິຕໂຣ ‘‘ອທ຺ຘາ ໂກຈິ ມຍ຺ຫໍ ໂທໂສ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ກິຎ຺ຈິ ປຏິປ຺ຜຣິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຕໍ ຂິປ຺ປຎ຺ເຎວ ອຘິມຸຈ຺ຈິຕາ ໂຫຕີຕິ ຕໍ ວຓ຺ຓໍ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ວາ ສີຆເມວ ¶ ສທ຺ທຫຕິ. ສທ຺ທຫນຏ຺ເຐນ ຫິ ອາທາເນນ ເອສ ອາທິຍນມຸໂຂຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ອາເຘຍ຺ຍມຸໂຂຕິ ປາຬິຍາ ¶ ປນ ຐປິຕມຸໂຂຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຄ຺ເຄ ຂຏອາວາໂຏ ວິຍ ອາຄຕາຄຕໍ ອຸທກໍ ວຓ຺ຓໍ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ວາ ສທ຺ທຫນວເສນ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕຸໍ ຐປິຕມຸໂຂຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ອິຕ຺ຕຣສທ຺ໂຘຕິ ປຣິຕ຺ຕກສທ຺ໂຘ. ກຸສລາກຸສເລ ຘມ຺ເມ ນ ຊານາຕີຕິອາທີສຸ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ‘‘ອິເມ ກຸສລາ’’ຕິ ນ ຊານາຕິ, ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ‘‘ອິເມ ອກຸສລາ’’ຕິ ນ ຊານາຕິ. ຕຖາ ສາວຊ຺ເຊ ສໂທສຘມ຺ເມ ‘‘ອິເມ ສາວຊ຺ຊາ’’ຕິ, ອນວຊ຺ເຊ ຈ ນິທ຺ໂທສຘມ຺ເມ ‘‘ອິເມ ອນວຊ຺ຊາ’’ຕິ, ຫີເນ ຫີນາຕິ, ປຓີເຕ ປຓີຕາຕິ. ກຓ຺ຫສຸກ຺ກສປ຺ປຏິຠາເຄຕິ ‘‘ອິເມ ກຓ຺ຫາ ສຸກ຺ເກ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ຐິຕຕ຺ຕາ ສປ຺ປຏິຠາຄາ ນາມ, ອິເມ ຈ ສຸກ຺ກາ ກຓ຺ເຫ ປຏິພາຫິຕ຺ວາ ຐິຕຕ຺ຕາ ສປ຺ປຏິຠາຄາ’’ຕິ ນ ຊານາຕິ.

໑໔໒. ທຸຕິເຍ ¶ ອາຣຠຕິ ຈ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ຈ ໂຫຕີຕິ ອາປຕ຺ຕິວີຕິກ຺ກມນວເສນ ອາຣຠຕິ ເຈວ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຈ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ໂຫຕິ. ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕສມາຘິຎ຺ເຈວ ອຣຫຕ຺ຕຜລຎາຓຎ຺ຈ. ນປ຺ປຊານາຕີຕິ ອນຘິຄຕຕ຺ຕາ ນ ຊານາຕິ. ອາຣຠຕິ ນ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ໂຫຕີຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ວຸຏ຺ຐິຕຕ຺ຕາ ປນ ນ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ໂຫຕິ. ນາຣຠຕິ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ໂຫຕີຕິ ສກິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ປຈ຺ຉາ ກິຎ຺ຈາປິ ນາປຊ຺ຊຕິ, ວິປ຺ປຏິສາຣໍ ປນ ວິໂນເທຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ນາຣຠຕິ ນ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ໂຫຕີຕິ ນ ເຈວ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ນ ຈ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ…ເປ… ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປນ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ປຎ຺ຈມນເຍນ ຂີຓາສໂວ ກຖິໂຕ.

ອາຣມ຺ຠຊາຕິ ອາປຕ຺ຕິວີຕິກ຺ກມສມ຺ຠວາ. ວິປ຺ປຏິສາຣຊາຕິ ວິປ຺ປຏິສາຣໂຕ ຊາຕາ. ປວຑ຺ຒນ຺ຕີຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊເນນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ອາຣມ຺ຠເຊ ອາສເວ ປຫາຍາຕິ ວີຕິກ຺ກມສມ຺ຠເວ ອາສເວ ອາປຕ຺ຕິເທສນາຍ ວາ ອາປຕ຺ຕິວຸຏ຺ຐາເນນ ວາ ປຊຫິຕ຺ວາ. ປຏິວິໂນເທຕ຺ວາຕິ ສຸທ຺ຘນ຺ເຕ ຐິຕຠາວປຈ຺ຈເວກ຺ຂເຓນ ນີຫຣິຕ຺ວາ. ຈິຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ຠາເວຕູຕິ ວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຕໍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ຠາເວຕຸ. ເສສໍ ອິມິນາ ອຸປາເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໑໔໓. ຕຕິເຍ ¶ ¶ ກາມາຘິມຸຕ຺ຕານນ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມສຸ ອຘິມຸຕ຺ຕານໍ. ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນຕິ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມຕ຺ຖາຍ ¶ ສຫສີລກໍ ປຸພ຺ພຠາຄປ຺ປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ໂນ ປຏິປຕ຺ຕິປູຣໂກ ປຸຄ຺ຄໂລ ທຸລ຺ລໂຠ ໂລກສ຺ມິໍ.

໑໔໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອປ຺ປຏິກູເລຕິ ອປ຺ປຏິກູລາຣມ຺ມເຓ. ປຏິກູລສຎ຺ຎີຕິ ປຏິກູລນ຺ຕິ ເອວໍສຎ຺ຎີ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ກຖໍ ປນາຍໍ ເອວໍ ວິຫຣຕີຕິ? ອິຏ຺ຐສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປນ ອສຸຠາຍ ວາ ຜຣຕິ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ວາ ອຸປສໍຫຣຕິ. ເອວໍ ຕາວ ອປ຺ປຏິກູເລ ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ. ອນິຏ຺ຐສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ເມຕ຺ຕາຍ ວາ ຜຣຕິ, ຘາຕຸໂຕ ວາ ອຸປສໍຫຣຕິ. ເອວໍ ປຏິກູເລ ອປ຺ປຏິກູລສຎ຺ຎີ ວິຫຣຕິ. ອຸຠຍສ຺ມິໍ ປນ ປຸຣິມນຍສ຺ສ ຈ ປຈ຺ຉິມນຍສ຺ສ ຈ ວເສນ ຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖວາຣາ ວຸຕ຺ຕາ, ຉຬງ຺ຄຸເປກ຺ຂາວເສນ ປຎ຺ຈໂມ. ຉຬງ຺ຄຸເປກ຺ຂາ ເຈສາ ຂີຓາສວສ຺ສ ອຸເປກ຺ຂາສທິສາ, ນ ປນ ຂີຓາສວຸເປກ຺ຂາ. ຕຕ຺ຖ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫເຣຍ຺ຍາຕິ ມຊ຺ຌຕ຺ຕຠາເວ ຐິໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ກ຺ວຈນີຕິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ອາຣມ຺ມເຓ. ກຕ຺ຖຈີຕິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ປເທເສ. ກິຎ຺ຈນຕິ ໂກຈິ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ວິປສ຺ສນາວ ກຖິຕາ. ຕໍ ອາຣທ຺ຘວິປສ຺ສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ຎາຓວາ ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕໂຣ ພຫຸສ຺ສຸຕສມໂຓປິ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ. ໂສຕາປນ຺ນສກທາຄາມິອນາຄາມິໂນ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕິເຍວ, ຂີຓາສເວ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖີຕິ. ປຎ຺ຈມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໑໔໖. ຉຏ຺ເຐ ກມ຺ມນ຺ຕໍ ກາເຣຕີຕິ ເຂຕ຺ຕາທິກມ຺ມນ຺ຕໍ ກາເຣຕິ. ອຘິກຣຓໍ ອາທິຍຕີຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘິກຣຓານິ ອາທິຍຕິ. ປາໂມກ຺ເຂສຸ ຠິກ຺ຂູສູຕິ ທິສາປາໂມກ຺ເຂສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ. ປຏິວິຣຸທ຺ໂຘ ¶ ໂຫຕີຕິ ປຈ຺ຈນີກຄ຺ຄາຫິຕາຍ ວິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ອນວຕ຺ຖຈາຣິກນ຺ຕິ ອນວຕ຺ຖານຈາຣິກໍ.

໑໔໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ¶ ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທຕີຕິ ນ ສກ຺ກຣິຕ຺ວາ ສຸຈິໍ ກຕ຺ວາ ເທຕິ. ອຈິຕ຺ຕີກຕ຺ວາ ເທຕີຕິ ອຈິຕ຺ຕີກາເຣນ ອຄາຣວວເສນ ເທຕິ. ອປວິທ຺ຘໍ ເທຕີຕິ ນ ນິຣນ຺ຕຣໍ ເທຕິ, ອຖ ວາ ຉຑ຺ເຑຕຸກາໂມ ວິຍ ເທຕິ. ອນາຄມນທິຏ຺ຐິໂກ ເທຕີຕິ ກຕສ຺ສ ນາມ ຜລໍ ອາຄມິສ຺ສຕີຕິ ນ ເອວໍ ອາຄມນທິຏ຺ຐິໍ ນ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ເທຕິ.

ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ຈິຕ຺ຕີກຕ຺ວາ ເທຕີຕິ ເທຍ຺ຍຘມ຺ເມ ຈ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ເຍສຸ ຈ ຈິຕ຺ຕີກາຣໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ເທຕິ. ຕຕ຺ຖ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ປຓີຕໍ ໂອຊວນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ເທນ຺ໂຕ ເທຍ຺ຍຘມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕີກາຣໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕິ ນາມ. ປຸຄ຺ຄລໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເທນ຺ໂຕ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ເຍສຸ ຈິຕ຺ຕີກາຣໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕິ ນາມ. ສຫຕ຺ຖາ ເທຕີຕິ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ປຣຫຕ຺ເຖນ ອທຕ຺ວາ ‘‘ອນມຕຄ຺ເຄ ສໍສາເຣ ວິຈຣນ຺ເຕນ ເມ ຫຕ຺ຖປາທານໍ ອລທ຺ຘກາລສ຺ສ ປມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ວຏ຺ຏໂມກ຺ຂໍ ຠວນິສ຺ສຣຓໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຫຕ຺ເຖເນວ ເທຕິ. ອາຄມນທິຏ຺ຐິໂກຕິ ‘‘ອນາຄຕຠວສ຺ສ ປຈ຺ຈໂຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ກມ຺ມຎ຺ຈ ວິປາກຎ຺ຈ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ເທຕີຕິ.

໑໔໘. ອຏ຺ຐເມ ສທ຺ຘາຍາຕິ ທານຎ຺ຈ ທານຜລຎ຺ຈ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ. ກາເລນາຕິ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາເລນ. ອນຄ຺ຄຫິຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ອຄ຺ຄຫິຕຈິຕ຺ໂຕ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ຫຸຕ຺ວາ. ອນຸປຫຈ຺ຈາຕິ ອນຸປຆາເຕຕ຺ວາ ຄຸເຓ ອມກ຺ເຂຕ຺ວາ. ກາລາຄຕາ ຈສ຺ສ ອຕ຺ຖາ ປຈຸຣາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຖາ ອາຄຈ຺ຉມານາ ວໂຍວຸຑ຺ຒກາເລ ¶ ອນາຄນ຺ຕ຺ວາ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ປຐມວຍສ຺ມິໍເຍວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເຈວ ພຫູ ຈ ໂຫນ຺ຕິ.

໑໔໙. ນວເມ ສມຍວິມຸຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອປ຺ປິຕປ຺ປິຕກ຺ຂເຓເຍວ ວິກ຺ຂມ຺ຠິເຕຫິ ກິເລເສຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສມຍວິມຸຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕາຍ ໂລກິຍວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ທສມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໑. ປຐມສມ຺ມຕ຺ຕນິຍາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ອຠພ຺ໂພ ນິຍາມໍ ໂອກ຺ກມິຕຸໍ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສມ຺ມຕ຺ຕນ຺ຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສມ຺ມຕ຺ຕຠູຕໍ ມຄ຺ຄນິຍາມໍ ໂອກ຺ກມິຕຸໍ ອຠພ຺ໂພ ອຠາຊນໍ. ກຖໍ ປຣິໂຠຕີຕິອາທີສຸ ‘‘ກິໍ ກຖາ ນາມ ເອສາ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ກຖໍ ປຣິໂຠຕິ ນາມ. ‘‘ກິໍ ນາເມສ ກເຖຕິ, ກິໍ ອຍໍ ຊານາຕີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ກຖິກໍ ປຣິໂຠຕິ ນາມ. ‘‘ມຍໍ ກິໍ ຊານາມ, ກຸໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ເອຕໍ ໂສຕຸໍ ພລ’’ນ຺ຕິ ວທນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິໂຠຕິ ນາມ. ວິປຣິຍາເຍນ ສຸກ຺ກປກ຺ໂຂ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໒. ທຸຕິຍສມ຺ມຕ຺ຕນິຍາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໒. ທຸຕິເຍ ອນຎ຺ຎາເຕ ອຎ຺ຎາຕມານີຕິ ອວິຎ຺ຎາຕສ຺ມິໍເຍວ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕມິທໍ ມຍາ’’ຕິ ເອວໍມານີ.

໓. ຕຕິຍສມ຺ມຕ຺ຕນິຍາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໓. ຕຕິເຍ ມກ຺ຂີ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕີຕິ ມກ຺ຂີ ຫຸຕ຺ວາ ຄຸຓມກ຺ຂນຈິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ. ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕຕິ ນິຄ຺ຄຫາໂຣປນຈິຕ຺ໂຕ. ຣນ຺ຘຄເວສີຕິ ຄຸຓຣນ຺ຘໍ ຄຸຓຈ຺ຉິທ຺ທໍ ຄເວສນ຺ໂຕ.

໔. ປຐມສທ຺ຘມ຺ມສມ຺ໂມສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕີຕິ ໂອຫິຕໂສຕາ ສຸກຕກາຣິໂນ ຫຸຕ຺ວາ ນ ສຸຓນ຺ຕິ ¶ . ນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕີຕິ ຍຖາສຸຕໍ ຘມ຺ມໍ ວຬຎ຺ຊນ຺ຕາປິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ນ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໖. ຕຕິຍສທ຺ຘມ຺ມສມ຺ໂມສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໕໖. ຉຏ຺ເຐ ອປ຺ປຏິສຣໂຓຕິ ອປ຺ປຕິຏ຺ໂຐ. ອາຈຣິຍາ ຫິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕສ຺ສ ປຏິສຣຓໍ ນາມ, ເຕສໍ ອຠາວາ ອປ຺ປຏິສຣໂຓ ໂຫຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໑໕໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປນິຘາຍາຕິ ຕໍ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ, ສກ຺ຂິໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຈ຺ຉມານາຍາຕິ ກຖິຍມານາຍ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຏ຺ຐມຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໕໙. ນວເມ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສ຺ສາມີຕິ ທານານນ຺ຕຣໍ ສີລໍ, ສີລານນ຺ຕຣໍ ສຄ຺ຄນ຺ຕິ ເອວໍ ເທສນານຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ວາ, ຍໍ ຍໍ ສຸຕ຺ຕປທໍ ວາ ຄາຖາປທໍ ວາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ອນຸຣູປກຖໍ ກເຖສ຺ສາມີຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ປເຣສໍ ຘມ຺ໂມ ເທເສຕພ຺ໂພ. ປຣິຍາຍທສ຺ສາວີຕິ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ຕໍ ກາຣຓໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ. ກາຣຓຎ຺ຫິ ອິຘ ປຣິຍາໂຍຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອນຸທ຺ທຍຕໍ ປຏິຈ຺ຈາຕິ ‘‘ມຫາສມ຺ພາຘປ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ເຕ ສມ຺ພາຘໂຕ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ອນຸກມ຺ປໍ ອາຄມ຺ມ. ນ ອາມິສນ຺ຕໂຣຕິ ນ ອາມິສເຫຕຸໂກ, ອຕ຺ຕໂນ ຈຕຸປຈ຺ຈຍລາຠໍ ອນາສີສນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ອນຸປຫຈ຺ຈາຕິ ອຕ຺ຕຸກ຺ກໍສນປຣວມ຺ຠນາທິວເສນ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ຄຸຓຸປຆາເຕນ ອນຸປຫນ຺ຕ຺ວາ.

໑໐. ທຸປ຺ປຏິວິໂນທຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໖໐. ທສເມ ທຸປ຺ປຏິວິໂນທຍາຕິ ຍານິ ຫສ຺ສາທີນິ ກິຈ຺ຈານິ ນິປ຺ຜາເທຕຸໍ ¶ ຐານານິ ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສຸ ມຕ຺ຖກໍ ອສມ຺ປຕ຺ເຕສຸ ອນ຺ຕຣາເຍວ ທຸນ຺ນີຫາຣາ ທຸວິກ຺ຂມ຺ຠຍາ ໂຫນ຺ຕິ. ປຏິຠານນ຺ຕິ ¶ ກເຖຕຸກາມຕາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ທຸປ຺ປຏິວິໂນທຍານິ, ນ ສຸປ຺ປຏິວິໂນທຍານິ. ອຸປາເຍນ ປນ ກາຣເຓນ ອນຸຣູປາຫິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓອນຸສາສນາທີຫິ ສກ຺ກາ ປຏິວິໂນເທຕຸນ຺ຕິ.

໑. ປຐມອາຆາຕປຏິວິນຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໖໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນນ຺ຕິ ວູປສເມນ຺ຕີຕິ ອາຆາຕປຏິວິນຍາ. ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ອາຆາໂຕ ສພ຺ພໂສ ປຏິວິເນຕພ຺ໂພຕິ ຍຕ຺ຖ ອາຣມ຺ມເຓ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຆາໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ໂສ ສພ຺ໂພ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ປຏິວິໂນເທຕພ຺ໂພຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເມຕ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ຠາເວຕພ຺ພາຕິ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານວເສນ ເມຕ຺ຕາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຣຸຓາຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸເປກ຺ຂາ ປນ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານວເສນ ຠາເວຕພ຺ພາ. ຍສ຺ມາ ປນ ຍໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປສ຺ສໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນິພ຺ພາຕິ, ຕສ຺ມິໍ ມຸທິຕາ ນ ສຓ຺ຐຫຕິ, ຕສ຺ມາ ສາ ນ ວຸຕ຺ຕາ. ອສຕິອມນສິກາໂຣຕິ ຍຖາ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ອຸປຏ຺ຐາຕິ, ກຸຏ຺ຏາທີຫິ ອນ຺ຕຣິໂຕ ວິຍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ອສຕິອມນສິກາໂຣ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໒. ທຸຕິຍອາຆາຕປຏິວິນຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໖໒. ທຸຕິເຍ ອາຆາໂຕ ເອເຕສຸ ປຏິວິເນຕພ຺ໂພຕິ ອາຆາຕປຏິວິນຍາ ¶ . ອາຆາໂຕ ເອເຕຫິ ປຏິວິເນຕພ຺ໂພຕິປິ ອາຆາຕປຏິວິນຍາ. ປຏິວິນໂຍຕິ ຫິ ປຏິວິນຍວຕ຺ຖູນມ຺ປິ ປຏິວິນຍກາຣຓານມ຺ປິ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ, ຕທຸຠຍມ຺ປິ ອິຘ ວຏ຺ຏຕິ. ປຎ຺ຈ ຫິ ປຸຄ຺ຄລາ ປຏິວິນຍວຕ຺ຖູ ໂຫນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ອຸປມາຫິ ປຎ຺ຈ ປຏິປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິວິນຍກາຣຓານິ. ລຠຕິ ຈ ກາເລນ ກາລໍ ເຈຕໂສ ¶ ວິວຣໍ ເຈຕໂສ ປສາທນ຺ຕິ ກາເລ ກາເລ ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ໂນກາສສງ຺ຂາຕໍ ວິວຣຎ຺ເຈວ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ນຠາວສງ຺ຂາຕໍ ປສາທຎ຺ຈ ລຠຕິ.

ຣຖິຍາຍາຕິ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ. ນນ຺ຕກນ຺ຕິ ປິໂລຕິກຂຓ຺ຑໍ. ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ສາໂຣຕິ ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຖິຣຏ຺ຐານໍ. ຕໍ ປຣິປາເຕຕ຺ວາຕິ ຕໍ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ປໍສຸກູລິໂກ ວິຍ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ຣຖິຍາຍ ນນ຺ຕກໍ ວິຍ ເວຣິປຸຄ຺ຄໂລ, ທຸພ຺ພລຏ຺ຐານໍ ວິຍ ອປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາຣຕາ, ຖິຣຏ຺ຐານໍ ວິຍ ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາຣຕາ, ທຸພ຺ພລຏ຺ຐານໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຖິຣຏ຺ຐານໍ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສິພ຺ພິຕ຺ວາ ຣຊິຕ຺ວາ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ¶ ວິຈຣຓກາໂລ ວິຍ ອປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາຣຕໍ ອມນສິກຕ຺ວາ ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາຣຕໍ ມນສິກຕ຺ວາ ເວຣິມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທໍ ນິພ຺ພາເປຕ຺ວາ ຜາສຸວິຫາຣກາໂລ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ເສວາລປຓກປຣິໂຍນທ຺ຘາຕິ ເສວາເລນ ຈ ອຸທກປປ຺ປຏເກນ ຈ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ຆມ຺ມປເຣໂຕຕິ ຆມ຺ເມນ ອນຸຄໂຕ. ກິລນ຺ໂຕຕິ ¶ ມຄ຺ຄກິລນ຺ໂຕ. ຕສິໂຕຕິ ຕຓ຺ຫາຠິຠູໂຕ. ປິປາສິໂຕຕິ ປານີຍໍ ປາຕຸກາໂມ. ອປວິຍູຫິຕ຺ວາຕິ ອປເນຕ຺ວາ. ປິວິຕ຺ວາຕິ ປສນ຺ນອຸທກໍ ປິວິຕ຺ວາ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ຆມ຺ມາຠິຕຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ວິຍ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເສວາລປຓກໍ ວິຍ ອປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາຣຕາ, ປສນ຺ນອຸທກໍ ວິຍ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາຣຕາ, ເສວາລປຓກໍ ອປພ຺ຍູຫິຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນທກໍ ປິວິຕ຺ວາ ຄມນໍ ວິຍ ອປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາຣຕໍ ອມນສິກຕ຺ວາ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາຣຕໍ ມນສິກຕ຺ວາ ເວຣິມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທໍ ນິພ຺ພາເປຕ຺ວາ ຜາສຸວິຫາຣກາໂລ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ໂຂເຠສ຺ສາມີຕິ ຈາເລສ຺ສາມິ. ໂລເຬສ຺ສາມີຕິ ອາກຸລໍ ກຣິສ຺ສາມິ. ອເປຍ຺ຍມ຺ປິ ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ປິວິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍໍ ກຣິສ຺ສາມິ. ຈຕຸກ຺ກຸຓ຺ຑິໂກຕິ ຊາຓູຫິ ຈ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ຠູມິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາເນນ ຈຕຸກ຺ກຸຓ຺ຑິໂກ ຫຸຕ຺ວາ. ໂຄປີຕກໍ ປິວິຕ຺ວາຕິ ຄາວິໂຍ ວິຍ ມຸເຂນ ອາກຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ປິວິຕ຺ວາ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ຆມ຺ມາຠິຕຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ວິຍ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ໂຄປທໍ ວິຍ ເວຣິປຸຄ຺ຄໂລ, ໂຄປເທ ປຣິຕ຺ຕອຸທກໍ ວິຍ ຕສ຺ສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ປຣິຕ຺ຕຄຸໂຓ, ຈຕຸກ຺ກຸຓ຺ຑິກສ຺ສ ໂຄປີຕກໍ ປິວິຕ຺ວາ ປກ຺ກມນໍ ວິຍ ຕສ຺ສ ອປຣິສຸທ຺ຘກາຍວຈີສມາຈາຣຕໍ ອມນສິກຕ຺ວາ ຍໍ ໂສ ກາເລນ ກາລໍ ¶ ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ນິສ຺ສາຍ ເຈຕໂສ ວິວຣປ຺ປສາທສງ຺ຂາຕໍ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ ລຠຕິ, ຕໍ ມນສິກຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທນິພ຺ພາປນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອາພາຘິໂກຕິ ¶ ອິຣິຍາປຖຠຎ຺ຊນເກນ ວິສຠາຄາພາເຘນ ອາພາຘິໂກ. ປຸຣໂຕປິສ຺ສາຕິ ປຸຣໂຕປິ ຠເວຍ຺ຍ. ອນຍພ຺ຍສນນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິວິນາສໍ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ໂສ ອນາຖຄິລາໂນ ວິຍ ສພ຺ພກຓ຺ຫຘມ຺ມສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ, ອທ຺ຘານມຄ຺ໂຄ ວິຍ ອນມຕຄ຺ຄສໍສາໂຣ, ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ຄາມານໍ ທູຣຠາໂວ ວິຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ທູຣຠາໂວ, ສປ຺ປາຍໂຠຊນານໍ ອລາໂຠ ວິຍ ສາມຎ຺ຎຜລໂຠຊນານໍ ອລາໂຠ, ສປ຺ປາຍເຠສຊ຺ຊານໍ ອລາໂຠ ¶ ວິຍ ສມຖວິປສ຺ສນານໍ ອຠາໂວ, ປຕິຣູປອຸປຏ຺ຐາການໍ ອລາໂຠ ວິຍ ໂອວາທານຸສາສນີຫິ ກິເລສຕິກິຈ຺ຉການໍ ອຠາໂວ, ຄາມນ຺ຕນາຍກສ຺ສ ອລາໂຠ ວິຍ ນິພ຺ພານສມ຺ປາປກສ຺ສ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວາ ຕຖາຄຕສາວກສ຺ສ ວາ ອລທ຺ຘຠາໂວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທິສ຺ວາ ກາຣຸຎ຺ຎຸປຏ຺ຐານໍ ວິຍ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິກສ຺ສ ກາຣຸຎ຺ຎໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕນິພ຺ພາປນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອຈ຺ໂຉທກາຕິ ປສນ຺ໂນທກາ. ສາໂຕທກາຕິ ມຘຸໂຣທກາ. ສີໂຕທກາຕິ ຕນຸສີຕສລິລາ. ເສຕກາຕິ ອູມິຠິຊ຺ຊນຏ຺ຐາເນສຸ ເສຕວຓ຺ຓາ. ສຸປຕິຕ຺ຖາຕິ ສມຕິຕ຺ຖາ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ຆມ຺ມາຠິຕຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ວິຍ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ສາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ວິຍ ປຣິສຸທ຺ຘສພ຺ພທ຺ວາໂຣ ປຸຣິໂສ, ນ຺ຫຕ຺ວາ ປິວິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ຣຸກ຺ຂຈ຺ຉາຍາຍ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຍຖາກາມໍ ຄມນໍ ວິຍ ເຕສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ¶ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕນິພ຺ພາປນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖານິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວ.

໑໖໕. ປຎ຺ຈເມ ປຣິຠວນ຺ຕິ ປຣິຠວນ຺ໂຕ, ເອວໍ ປຣິຠວິສ຺ສາມີຕິ ປຣິຠວນຕ຺ຖາຍ ປຸຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ຎາຕຸກາໂມຕິ ຊານິຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ.

໑໖໖. ຉຏ຺ເຐ ອຕ຺ເຖຕໍ ຐານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ ເອຕໍ ກາຣຓໍ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍາຕິ ໂນ ເຈ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ອຕ຺ຕຠາເວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍ. ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ຂານໍ ເທວານນ຺ຕິ ກາມາວຈຣເທວານໍ. ອຎ຺ຎຕຣໍ ມໂນມຍໍ ກາຍນ຺ຕິ ຌານມເນນ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສຸທ຺ຘາວາສພ຺ຣຫ຺ມກາຍໍ. ອຸທາຍີຕິ ລາຬຸທາຍີ. ໂສ ຫິ ‘‘ມໂນມຍ’’ນ຺ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອາຣຸປ຺ເປ ນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ¶ ປຏິພາຫິ. ເຖໂຣ ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ກິໍ ຊານາຕິ, ຍສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ ເອວໍ ຠິກ຺ຂູ ວຈນໍ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ພາລານໍ ລທ຺ຘິອຸປ຺ປຕ຺ຕິປຏິພາຫນຕ຺ຖໍ ຕໍ ວຈນໍ ອນຘິວາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

ອຕ຺ຖິ ນາມາຕິ ອມຣິສນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ເຕເນວ ເຈຕ຺ຖ ‘‘ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິສ຺ສຖາ’’ຕິ ອນາຄຕວຈນໍ ກຕໍ. ອຍຎ຺ເຫຕ຺ຖຕ຺ໂຖ – ອານນ຺ທ, ຕຸມ຺ເຫ ເຖຣໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸໍ ວິເຫຐິຍມານໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂຖ, ນ ໂວ ເອຕໍ ມຣິສຍາມິ ນ ສຫາມິ ນາຘິວາເສມີຕິ. ກສ຺ມາ ປນ ຠຄວາ ອານນ຺ທເຖຣໍເຍວ ເອວມາຫາຕິ? ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິກຕ຺ຕາ. ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິກສ຺ສ ຫິ ເອວໍ ວທນ຺ໂຕ ປຏິພາຫິຕຸໍ ຠາໂຣ. ອປິເຈສ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປິຍສຫາໂຍ, ເຕນາປິສ຺ສ ເອສ ຠາໂຣ. ຕຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈາປິ ຠຄວາ ¶ ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ເອວມາຫ, ນ ປເນສາ ຕສ຺ເສວ ຄຣຫາ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ສພ຺ເພສໍເຍວ ຄຣຫາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ວິຫາຣນ຺ຕິ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ.

ອນຈ຺ຉຣິຍນ຺ຕິ ນ ອຈ຺ຉຣິຍໍ. ຍຖາຕິ ກາຣຓວຈນໍ. ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍເຍເວຕ຺ຖ ອຸປວານໍ ປຏິຠາເສຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຠຄວຕາ ຈ ເອວໍ ເອຕເທວ ກາຣຓໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸທາຫເຏ ອາຍສ຺ມໂຕເຍວ ອຸປວານສ຺ສ ປຏິວຈນໍ ປຏິຠາຕຸ ອຸປຏ຺ຐາຕູຕິ ທີເປຕິ. ສາຣຊ຺ຊໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕນ຺ຕິ ໂທມນສ຺ສໍ ອນຸປວິຏ຺ຐໍ. ສີລວາຕິອາທີຫິ ຂີຓາສວສີລາທີນິເຍວ ກຖິຕານິ. ຂຓ຺ຑິຈ຺ເຈນາຕິອາທີນິ ສກ຺ກາຣາທີນໍ ກາຣຓປຸຈ຺ຉາວເສນ ວຸຕ຺ຕານິ. ກິໍ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈາທີຫິ ກາຣເຓຫິ ຕໍ ຕໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຍຎ຺ເຫຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໑໖໗. ສຕ຺ຕເມ ໂຈທເກນາຕິ ວຕ຺ຖຸສນ຺ທສ຺ສນາ ອາປຕ຺ຕິສນ຺ທສ຺ສນາ ສໍວາສປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປ ສາມີຈິປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປຕິ ຈຕູຫິ ໂຈທນາວຕ຺ຖູຫິ ໂຈທຍມາເນນ. ກາເລນ ວກ຺ຂາມິ ໂນ ອກາເລນາຕິ ເອຕ຺ຖ ຈຸທິຕກສ຺ສ ກາໂລ ກຖິໂຕ, ນ ໂຈທກສ຺ສ. ປຣໍ ໂຈເທນ຺ເຕນ ຫິ ປຣິສມຊ຺ເຌ ວາ ອຸໂປສຖປວາຣຓຄ຺ເຄ ວາ ອາສນສາລາໂຠຊນສາລາທີສຸ ວາ ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ທິວາຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ນກາເລ ‘‘ກໂຣຕາຍສ຺ມາ ໂອກາສໍ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ວຕ຺ຕຸກາໂມ’’ຕິ ເອວໍ ໂອກາສໍ ກາເຣຕ຺ວາ ໂຈເທຕພ຺ໂພ. ປຸຄ຺ຄລໍ ປນ ອຸປປຣິກ຺ຂິຕ຺ວາ ໂຍ ໂລລປຸຄ຺ຄໂລ ອຠູຕໍ ວຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຍສໍ ອາໂຣເປຕິ, ໂສ ໂອກາສກມ຺ມໍ ວິນາປິ ໂຈເທຕພ຺ໂພ. ຠູເຕນາຕິ ¶ ຕຈ຺ເຉນ ສຠາເວນ. ສຓ຺ເຫນາຕິ ມຏ຺ເຐນ ມຸທຸເກນ. ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນາຕິ ¶ ອຕ຺ຖກາມຕາຍ ຫິຕກາມຕາຍ ອຸເປເຕນ. ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພຕິ ອມງ຺ກຸຠາໂວ ອຸປເນຕພ຺ໂພ. ອລໍ ¶ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍາຕິ ຍຸຕ຺ຕໍ ເຕ ອມງ຺ກຸຠາວາຍ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ. ອຏ຺ຐມໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ປາກຏເມວ.

໑໖໙. ນວເມ ຂິປ຺ປໍ ນິສາມຍຕິ ອຸປຘາເຣຕີຕິ ຂິປ຺ປນິສນ຺ຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ສຸຄ຺ຄຫິຕຄ຺ຄາຫີ. ອຕ຺ຖກຸສໂລຕິ ອຏ຺ຐກຖາຍ ເຉໂກ. ຘມ຺ມກຸສໂລຕິ ປາຬິຍໍ ເຉໂກ. ນິຣຸຕ຺ຕິກຸສໂລຕິ ນິຣຸຕ຺ຕິວຈເນສຸ ເຉໂກ. ພ຺ຍຎ຺ຊນກຸສໂລຕິ ອກ຺ຂຣປ຺ປເຠເທ ເຉໂກ. ປຸພ຺ພາປຣກຸສໂລຕິ ອຕ຺ຖປຸພ຺ພາປຣໍ, ຘມ຺ມປຸພ຺ພາປຣໍ, ອກ຺ຂຣປຸພ຺ພາປຣໍ, ພ຺ຍຎ຺ຊນປຸພ຺ພາປຣໍ, ອນຸສນ຺ຘິປຸພ຺ພາປຣນ຺ຕິ ອິມສ຺ມິໍ ປຎ຺ຈວິເຘ ປຸພ຺ພາປເຣ ເຉໂກ. ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຖປຸພ຺ພາປຣກຸສໂລຕິ ເຫຏ຺ຐາ ອຕ຺ເຖນ ອຸປຣິ ອຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ອຸປຣິ ອຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາ ອຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ. ກຖໍ? ໂສ ຫິ ເຫຏ຺ຐາ ອຕ຺ຖໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸປຣິ ອຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເຫຏ຺ຐາ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ຊານາຕິ. ອຸປຣິ ອຕ຺ຖໍ ຐເປຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ອຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ເຕປິ ‘‘ອຸປຣິ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ຊານາຕິ. ອຸຠໂຕ ຐເປຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ອຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຸຠໂຕ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ຊານາຕິ. ມຊ຺ເຌ ອຕ຺ຖໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸຠໂຕຠາເຄສຸ ອຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ມຊ຺ເຌ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ຊານາຕິ. ຘມ຺ມປຸພ຺ພາປຣາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອນຸສນ຺ຘິປຸພ຺ພາປເຣ ປນ ສີລໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ອາຣທ຺ເຘ ສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ ມຕ຺ຖເກ ຉສຸ ອຠິຎ຺ຎາສຸ ¶ ອາຄຕາສຸ ‘‘ຍຖານຸສນ຺ຘິໍ ຍຖານຸປຣິຈ຺ເຉທໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ໂຕ ຄໂຕ’’ຕິ ຊານາຕິ. ທິຏ຺ຐິວເສນ ອາຣທ຺ເຘ ອຸປຣິ ສຈ຺ເຈສຸ ອາຄເຕສຸປິ ‘‘ຍຖານຸສນ຺ຘິນາ ຄໂຕ’’ຕິ ຊານາຕິ. ກລຫຠຓ຺ຑນວເສນ ອາຣທ຺ເຘ ອຸປຣິ ສາຣຓີຍຘມ຺ເມສຸ ອາຄເຕສຸປິ, ທ຺ວຕ຺ຕິໍສຕິຣຈ຺ຉານກຖາວເສນ ອາຣທ຺ເຘ ອຸປຣິ ທສກຖາວຕ຺ຖູສຸ (ອ. ນິ. ໑໐.໖໙; ອຸທາ.໓໑) ອາຄເຕສຸປິ ‘‘ຍຖານຸສນ຺ຘິນາ ຄໂຕ’’ຕິ ຊານາຕີຕິ.

໑໗໐. ທສເມ ອຠິຠູຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ຐິໂຕ ເຊຏ຺ຐໂກ. ອນຠິຠູໂຕຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ອນຠິຠູໂຕ. ອຎ຺ຎທຕ຺ຖູຕິ ເອກໍສວຈເນ ນິປາໂຕ. ທສ຺ສນວເສນ ທໂສ, ສພ຺ພໍ ປສ຺ສຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ວສວຕ຺ຕີຕິ ສພ຺ພໍ ຊນໍ ວເສ ວຕ຺ເຕຕິ. ຍຖາ ປສ຺ສໂຕຕິ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມຓໍ ວາ ໂຫຕຸ ອນິຏ຺ຐາຣມ຺ມຓໍ ວາ ¶ , ເຍນາກາເຣນ ຕໍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ. ອນນ຺ຕຣາ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕີຕິ ອນນ຺ຕຣາເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍຖາ ສຸຓໂຕຕິ ເອຕ຺ຖາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຖ ວາ ຍໍ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນິຣນ຺ຕຣເມວ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ຕໍ ຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓານນ຺ຕຣໍ ນາມ ໂຫຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ອິທໍ ທສ຺ສນານໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ. ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ຍຖາ ສຸຂິຕສ຺ສາຕິ ເຍນ ມຄ຺ຄສຸເຂນ ສຸຂິຕສ຺ສ. ອນນ຺ຕຣາ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕີຕິ ສມນນ຺ຕຣເມວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິທໍ ສຸຂານໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ອິທໍ ມຄ຺ຄສຸຂໍ ສຸຂານໍ ອຸຕ຺ຕມໍ. ຍຖາ ສຎ຺ຎິສ຺ສາຕິ ອິຘາປິ ມຄ຺ຄສຎ຺ຎາວ ອຘິປ຺ເປຕາ. ຍຖາ ຠູຕສ຺ສາຕິ ຍສ຺ມິໍ ຠເວ ຍສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ຐິຕສ຺ສ. ອນນ຺ຕຣາຕິ ¶ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິທໍ ຠວານໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ອຍໍ ປຈ຺ຉິໂມ ອຕ຺ຕຠາໂວ ຠວານໍ ອຄ຺ຄໍ ນາມ. ອຖ ວາ ຍຖາ ຠູຕສ຺ສາຕິ ເຍຫິ ຂນ຺ເຘຫິ ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ຠູຕສ຺ສ ວິຊ຺ຊມານສ຺ສ. ອນນ຺ຕຣາ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕີຕິ ມຄ຺ຄານນ຺ຕຣເມວ ຜລໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິທໍ ຠວານໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ອິທໍ ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ຂນ຺ຘປຎ຺ຈກໍ ຠວານໍ ອຄ຺ຄໍ ນາມາຕິ.

໑໗໑-໑໗໓. ຕຕິຍສ຺ສ ປຐມທຸຕິຍຕຕິເຍສຸ ອຄາຣິຍປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ກຖິຕາ. ໂສຕາປນ຺ນສກທາຄາມິໂນປິ ໂຫນ຺ຕຸ, ວຏ຺ຏນ຺ຕິເຍວ.

໑໗໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຠຍານີຕິ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາສຠຍານິ. ເວຣານີຕິ ອກຸສລເວຣານິປິ ປຸຄ຺ຄລເວຣານິປິ ¶ . ເຈຕສິກນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕນິສ຺ສິຕໍ. ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ກາຍປສາທວຕ຺ຖຸກໍ ທຸກ຺ຂໍ. ໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ໂທມນສ຺ສເວທນໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວິຣຕິປຫານໍ ກຖິຕໍ.

໑໗໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ອຸປາສກປຕິກຸຏ຺ໂຐຕິ ອຸປາສກປຈ຺ຉິມໂກ. ໂກຕູຫລມງ຺ຄລິໂກຕິ ‘‘ອິມິນາ ອິທໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕຕ຺ຕາ ໂກຕູຫລສງ຺ຂາເຕນ ທິຏ຺ຐສຸຕມຸຕມງ຺ຄເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ມງ຺ຄລໍ ປຈ຺ເຈຕິ ໂນ ກມ຺ມນ຺ຕິ ມງ຺ຄລໍ ໂອໂລເກຕິ, ກມ຺ມໍ ນ ໂອໂລເກຕິ. ອິໂຕ ຈ ພຫິທ຺ຘາຕິ ອິມມ຺ຫາ ສາສນາ ພຫິທ຺ຘາ. ປຸພ຺ພກາຣໍ ກໂຣຕີຕິ ທານາທິກໍ ກຸສລກິຈ຺ຈໍ ປຐມຕຣໍ ກໂຣຕິ.

໑໗໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ກິນ຺ຕິ ມຍນ຺ຕິ ເກນ ນາມ ອຸປາເຍນ ມຍໍ. ປວິເວກໍ ປີຕິນ຺ຕິ ປຐມທຸຕິຍຊ຺ຌານານິ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກປີຕິໍ. ກາມູປສໍຫິຕນ຺ຕິ ກາມນິສ຺ສິຕໍ ທຸວິເຘ ກາເມ ອາຣພ຺ຠ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກໍ. ອກຸສລູປສໍຫິຕນ຺ຕິ ‘‘ມິຄສູກຣາທໂຍ ວິຊ຺ຌິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຣໍ ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ວິຣທ຺ເຘ ‘‘ວິຣທ຺ຘໍ ມຍາ’’ຕິ ເອວໍ ອກຸສເລ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກໍ. ຕາທິເສສຸ ປນ ຐາເນສຸ ອວິຣຊ຺ຌນ຺ຕສ຺ສ ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ ເມ ວິທ຺ຘໍ, ສຸຏ຺ຐຸ ເມ ປຫຏ’’ນ຺ຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກໍ ອກຸສລູປສໍຫິຕໍ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ ນາມ. ທານາທິອຸປກຣຓານໍ ອສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ ປນ ກຸສລູປສໍຫິຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໑໗໗. ສຕ຺ຕເມ ວຓິຊ຺ຊາຕິ ວາຓິຊກມ຺ມານິ. ອຸປາສເກນາຕິ ຕິສຣຓຄເຕນ. ສຕ຺ຖວຓິຊ຺ຊາຕິ ອາວຸຘຠຓ຺ຑໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວິກ຺ກໂຍ. ສຕ຺ຕວຓິຊ຺ຊາຕິ ມນຸສ຺ສວິກ຺ກໂຍ. ມໍສວຓິຊ຺ຊາຕິ ສູກຣມິຄາທໂຍ ໂປເສຕ຺ວາ ເຕສໍ ວິກ຺ກໂຍ. ມຊ຺ຊວຓິຊ຺ຊາຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ມຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວິກ຺ກໂຍ. ວິສວຓິຊ຺ຊາຕິ ວິສໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວິກ຺ກໂຍ. ອິຕິ ສພ຺ພມ຺ປິ ອິມໍ ວຓິຊ຺ຊໍ ເນວ ອຕ຺ຕນາ ກາຕຸໍ, ນ ປເຣ ສມາທເປຕ຺ວາ ກາເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

໑໗໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕີຕິ ຣຏ຺ຐມ຺ຫາ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ. ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ວາ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ຍຖາຘິປ຺ປາຍໍ ຍຖາຊ຺ຌາສຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ຕເຖວ ປາປກມ຺ມໍ ປເວເທນ຺ຕີຕິ ຍຖາ ເຕນ ກຕໍ, ຕໍ ຕເຖວ ອຎ຺ເຎສໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ ກເຖນ຺ຕິ.

໑໗໙. ນວເມ ¶ ¶ ສໍວຸຕກມ຺ມນ຺ຕນ຺ຕິ ປິຫິຕກມ຺ມນ຺ຕໍ. ອາຠິເຈຕສິການນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມຈິຕ຺ຕນິສ຺ສິຕານໍ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານນ຺ຕິ ປຈ຺ຈກ຺ເຂເຍວ ຘມ຺ເມ ປວຕ຺ຕິກ຺ຂເຓ ສຸຂວິຫາຣານໍ. ອຣິຍກນ຺ເຕຫີຕິ ອຣິຍານໍ ກນ຺ເຕຫິ ມຄ຺ຄຜລສີເລຫິ.

ອຣິຍຘມ຺ມໍ ສມາທາຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຣິຍຘມ຺ໂມຕິ ປຎ຺ຈ ສີລານິ ກຖິຕານິ. ເມຣຍໍ ວາຣຸຓິນ຺ຕິ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ເມຣຍໍ ປຎ຺ຈວິຘຎ຺ຈ ສຸຣໍ. ຘມ຺ມຎ຺ຈານຸວິຕກ຺ກເຍຕິ ນວວິຘໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຕິວເສເນວ ວິຕກ຺ເກຍ຺ຍ. ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ ຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ນິທ຺ທຸກ຺ຂໍ ເມຕ຺ຕາທິພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣຈິຕ຺ຕໍ. ເທວໂລກາຍ ຠາວເຍຕິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກຕ຺ຖາຍ ຠາເວຍ຺ຍ. ປຸຎ຺ຎຕ຺ຖສ຺ສ ຊິຄີສໂຕຕິ ປຸຎ຺ເຎນ ອຕ຺ຖິກສ຺ສ ປຸຎ຺ຎໍ ຄເວສນ຺ຕສ຺ສ. ສນ຺ເຕສູຕິ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຕຖາຄຕສາວເກສຸ. ວິປຸລາ ໂຫຕິ ທກ຺ຂິຓາຕິ ເອວໍ ທິນ຺ນທານໍ ມຫປ຺ຜລໍ ໂຫຕິ. ອນຸປຸພ຺ເພນາຕິ ສີລປູຣຓາທິນາ ອນຸກ຺ກເມນ. ເສສໍ ຕິກນິປາເຕ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

໑໘໐. ທສເມ ສິຕໍ ປາຕ຺ວາກາສີຕິ ມຫາມຄ຺ເຄເນວ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕໍ ສາລວນໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ກິຎ຺ຈິ ສຸກາຣຓໍ ອຸປ຺ປນ຺ນປຸພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອທ຺ທສ ກສ຺ສປພຸທ຺ຘກາເລ ຄເວສິນາ ອຸປາສເກນ ກຕໍ ສຸກາຣຓໍ. ອຖສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ສຸກາຣຓໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອປາກຏໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ, ຫນ຺ທ ນໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາກຏໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປເທເສ ຐິໂຕວ ສິຕປາຕຸກມ຺ມໍ ¶ ອກາສິ, ອຄ຺ຄຄ຺ຄທນ຺ເຕ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ມນ຺ທຫສິຕໍ ຫສິ ¶ . ຍຖາ ຫິ ໂລກິຍມນຸສ຺ສາ ອຸທຣໍ ປຫຣນ຺ຕາ ‘‘ກຫໍ ກຫ’’ນ຺ຕິ ຫສນ຺ຕິ, ນ ເອວໍ ພຸທ຺ຘາ. ພຸທ຺ຘານໍ ປນ ຫສິຕໍ ຫຏ຺ຐປຫຏ຺ຐາກາຣມຕ຺ຕເມວ ໂຫຕິ.

ຫສິຕຎ຺ຈ ນາເມຕໍ ເຕຣສຫິ ໂສມນສ຺ສສຫຄຕຈິຕ຺ເຕຫິ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂລກິຍມຫາຊໂນ ອກຸສລໂຕ ຈຕູຫິ, ກາມາວຈຣກຸສລໂຕ ຈຕູຫີຕິ ອຏ຺ຐຫິ ຈິຕ຺ເຕຫິ ຫສຕິ, ເສຂາ ອກຸສລໂຕ ທິຏ຺ຐິຄຕສມ຺ປຍຸຕ຺ຕານິ ທ຺ເວ ອປເນຕ຺ວາ ຉຫິ ຈິຕ຺ເຕຫິ ຫສນ຺ຕິ, ຂີຓາສວາ ຈຕູຫິ ສເຫຕຸກກິຣິຍຈິຕ຺ເຕຫິ, ເອເກນ ອເຫຕຸກກິຣິຍຈິຕ຺ເຕນາຕິ ປຎ຺ຈຫິ ຈິຕ຺ເຕຫິ ¶ ຫສນ຺ຕິ. ເຕສຸປິ ພລວາຣມ຺ມເຓ ອາປາຖມາຄເຕ ທ຺ວີຫິ ຎາຓສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕຫິ ຫສນ຺ຕິ, ທຸພ຺ພລາຣມ຺ມເຓ ທຸເຫຕຸກຈິຕ຺ຕທ຺ວເຍນ ຈ ອເຫຕຸກຈິຕ຺ເຕນ ຈາຕິ ຕີຫິ ຈິຕ຺ເຕຫິ ຫສນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ຐາເນ ກິຣິຍາເຫຕຸກມໂນວິຎ຺ຎາຓຘາຕຸໂສມນສ຺ສສຫຄຕຈິຕ຺ຕໍ ຠຄວໂຕ ປຫຏ຺ຐາກາຣມຕ຺ຕຫສິຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ.

ຕໍ ປເນຕໍ ຫສິຕໍ ເອວໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ເຖຣສ຺ສ ປາກຏໍ ອໂຫສິ. ກຖໍ? ຕຖາຣູເປ ຫິ ກາເລ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຈຕູຫິ ທາຐາຫິ ຈາຕຸທ຺ທີປິກມຫາເມຆມຸຂໂຕ ສໂມສຣິຕາ ວິຊ຺ຊຸລຕາ ວິຍ ວິໂຣຈມານາ ມຫາຕາລກ຺ຂນ຺ຘປ຺ປມາຓາ ຣສ຺ມິວຏ຺ຏິໂຍ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສິຣວຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ທາຐຄ຺ເຄສຸເຍວ ອນ຺ຕຣຘາຍນ຺ຕິ. ເຕນ ສຎ຺ຎາເຓນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉມາໂນປິ ສິຕປາຕຸຠາວໍ ຊານາຕິ.

ອິທ຺ຘນ຺ຕິ ສມິທ຺ຘໍ. ຜີຕນ຺ຕິ ອຕິສມິທ຺ຘໍ ສພ຺ພປາລິຜຸລ຺ລໍ ວິຍ. ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສນ຺ຕິ ຊນສມາກຸລໍ. ສີເລສຸ ອປຣິປູຣກາຣີຕິ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ອສມຕ຺ຕກາຣີ. ປຏິເທສິຕານີຕິ ¶ ອຸປາສກຠາວໍ ປຏິເທສິຕານິ. ສມາທປິຕານີຕິ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາປິຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຈ຺ເຈຕໍ ສມສມນ຺ຕິ ອິຕິ ເອຕໍ ກາຣຓໍ ສພ຺ພາກາຣໂຕ ສມຠາເວເນວ ສມໍ, ນ ເອກເທເສນ. ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຕິເຣກນ຺ຕິ ມຍ຺ຫໍ ອິເມຫິ ກິຎ຺ຈິ ອຕິເຣກໍ ນຕ຺ຖິ. ຫນ຺ທາຕິ ວວສ຺ສຄ຺ຄຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອຕິເຣກາຍາຕິ ວິເສສກາຣຓຕ຺ຖາຍ ປຏິປຊ຺ຊາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣິໍ ຘາເຣຖາຕິ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ສມຕ຺ຕກາຣີຕິ ຊານາຖ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ເຕນ ປຎ຺ຈ ສີລານິ ສມາທິນ຺ນານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ກິມງ຺ຄ ປນ ນ ມຍນ຺ຕິ ມຍໍ ປນ ເກເນວ ກາຣເຓນ ປຣິປູຣກາຣິໂນ ນ ຠວິສ຺ສາມ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑໘໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ມນ຺ທຕ຺ຕາ ໂມມູຫຕ຺ຕາຕິ ເນວ ສມາທານໍ ຊານາຕິ, ນ ອານິສໍສໍ. ອຕ຺ຕໂນ ປນ ມນ຺ທຕ຺ຕາ ໂມມູຫຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎາເຓເນວ ອາຣຎ຺ຎໂກ ¶ ໂຫຕິ. ປາປິຈ຺ໂຉ ອິຈ຺ຉາປກໂຕຕິ ‘‘ອຣຎ຺ເຎ ເມ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສ ‘ອຍໍ ອາຣຎ຺ຎໂກ’ຕິ ຈຕຸປຈ຺ຈຍສກ຺ກາຣໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ‘ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ລຊ຺ຊີ ປວິວິຕ຺ໂຕ’ຕິອາທີຫິ ຈ ຄຸເຓຫິ ສມ຺ຠາເວສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປາປິກາຍ ອິຈ຺ຉາຍ ຐຕ຺ວາ ຕາຍ ເອວ ອິຈ຺ຉາຍ ອຠິຠູໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອາຣຎ຺ຎໂກ ໂຫຕິ. ອຸມ຺ມາທວເສນ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ໂຕ ປນ ອຸມ຺ມາທາ ຈິຕ຺ຕກ຺ເຂປາ ອາຣຎ຺ຎໂກ ນາມ ໂຫຕິ. ວຓ຺ຓິຕນ຺ຕິ ¶ ອິທໍ ອາຣຎ຺ຎກງ຺ຄໍ ນາມ ພຸທ຺ເຘຫິ ຈ ພຸທ຺ຘສາວເກຫິ ຈ ວຓ຺ຓິຕໍ ປສຕ຺ຖນ຺ຕິ ອາຣຎ຺ຎໂກ ໂຫຕິ. ອິທມຕ຺ຖິຕນ຺ຕິ ອິມາຍ ກລ຺ຍາຓາຍ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ໂຖ ເອຕສ຺ສາຕິ ອິທມຕ຺ຖີ, ອິທມຕ຺ຖິໂນ ຠາໂວ ອິທມຕ຺ຖິຕາ. ຕໍ ອິທມຕ຺ຖິຕໍເຍວ ນິສ຺ສາຍ, ນ ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ໂລກາມິສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສເມຕ຺ຖ ອິໂຕ ປເຣສຸ ຈ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໑໙໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ປຐເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຘມ຺ມາຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຠາວາ. ສຸນເຂສູຕິ ກຸກ຺ກຸເຣສຸ. ເນວ ກິຓນ຺ຕິ ນ ວິກ຺ກິຓນ຺ຕີຕິ ນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ກິຓນ຺ຕິ, ນ ທທນ຺ຕາ ວິກ຺ກິຓນ຺ຕິ. ສມ຺ປິເຍເນວ ສໍວາສໍ ສໍພນ຺ຘາຍ ສມ຺ປວຕ຺ເຕນ຺ຕີຕິ ປິໂຍ ປິຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປເວຓິຍາ ພນ຺ຘນຕ຺ຖໍ ສໍວາສໍ ປວຕ຺ຕຍນ຺ຕິ ¶ . ອຸທຣາວເທຫກນ຺ຕິ ອຸທຣໍ ອວທິຫິຕ຺ວາ ອຸປຈິນິຕ຺ວາ ປູເຣຕ຺ວາ. ອວເສສໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ຍໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ຕໍ ຠຓ຺ຑິກໍ ກຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໑໙໒. ທຸຕິເຍ ຕ຺ວມ຺ປິ ໂນຕິ ຕ຺ວມ຺ປິ ນຸ. ປວຕ຺ຕາໂຣຕິ ປວຕ຺ຕຍິຕາໂຣ. ເຍສນ຺ຕິ ເຍສໍ ສນ຺ຕກໍ. ມນ຺ຕປທນ຺ຕິ ¶ ເວທສງ຺ຂາຕໍ ມນ຺ຕເມວ. ຄີຕນ຺ຕິ ອຏ຺ຐກາທີຫິ ທສຫິ ໂປຣາຓກພ຺ຣາຫ຺ມເຓຫິ ສຣສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ສຊ຺ຌາຍິຕໍ. ປວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎສໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ວາຈິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມີຫິຕນ຺ຕິ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ຫໍ ຣາສິກຕໍ, ປິຓ຺ຑໍ ¶ ກຕ຺ວາ ຐປິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕທນຸຄາຍນ຺ຕີຕິ ເອຕຣຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕໍ ເຕຫິ ປຸພ຺ເພຫິ ຄີຕໍ ອນຸຄາຍນ຺ຕິ ອນຸສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ຕທນຸຠາສນ຺ຕີຕິ ຕໍ ອນຸຠາສນ຺ຕິ. ອິທໍ ປຸຣິມສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕີຕິ ເຕຫິ ຠາສິຕໍ ອນຸຠາສນ຺ຕິ. ສຊ຺ຌາຍິຕມນຸສຊ຺ຌາຍນ຺ຕີຕິ ເຕຫິ ສຊ຺ຌາຍິຕໍ ອນຸສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕີຕິ ເຕຫິ ອຎ຺ເຎສໍ ວາຈິຕໍ ອນຸວາເຈນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖິທນ຺ຕິ ເຕ ກຕເມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຏ຺ຐໂກຕິອາທີນິ ເຕສໍ ນາມານິ. ເຕ ກິຣ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ປຣູປຆາຕໍ ອກຕ຺ວາ ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປາວຈເນນ ສຫ ສໍສນ຺ເທຕ຺ວາ ມນ຺ເຕ ຄນ຺ເຖສຸໍ. ອປຣາປເຣ ປນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປາຓາຕິປາຕາທີນິ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕໂຍ ເວເທ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘວຈເນນ ສທ຺ຘິໍ ວິຣຸທ຺ເຘ ອກໍສຸ. ຕ຺ຍາສ຺ສຸ’ເມຕິ ເອຕ຺ຖ ອສ຺ສູຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ມນ຺ເຕ ອຘີຍມາໂນຕິ ເວເທ ສຊ຺ຌາຍນ຺ໂຕ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ. ອາຈຣິຍຘນນ຺ຕິ ອາຈຣິຍທກ຺ຂິຓໍ ອາຈຣິຍຠາຄໍ. ນ ອິສ຺ສຕ຺ເຖນາຕິ ນ ໂຍຘາຊີວກມ຺ເມນ ອຸປ຺ປາເທຕິ. ນ ຣາຊໂປຣິເສນາຕິ ນ ຣາຊຸປຏ຺ຐາກຠາເວນ. ເກວລໍ ຠິກ຺ຂາຈຣິຍາຍາຕິ ສຸທ຺ຘາຍ ຠິກ຺ຂາຈຣິຍາຍ ເອວ. ກປາລໍ ¶ ອນຕິມຎ຺ຎມາໂນຕິ ຕໍ ຠິກ຺ຂາຠາຊນໍ ອນຕິມຎ຺ຎມາໂນ. ໂສ ຫິ ປຸຓ຺ຓປຕ຺ຕໍ ອາທາຍ ສີສໍ ນ຺ຫາໂຕ ກຸລທ຺ວາເຣສຸ ຐຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສ ວສ຺ສານິ ໂກມາຣພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິໍ, ມນ຺ຕາປິ ເມ ຄຫິຕາ, ອາຈຣິຍສ຺ສ ອາຈຣິຍຘນໍ ທສ຺ສາມິ, ຘນໍ ເມ ເທຖາ’’ຕິ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສາ ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ ອຏ຺ຐປິ ໂສຬສປິ ສຕມ຺ປິ ສຫສ຺ສມ຺ປິ ເທນ຺ຕິ. ເອວໍ ສກລຄາມໍ ຈຣິຕ຺ວາ ລທ຺ຘຘນໍ ອາຈຣິຍສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເທຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອວໍ ໂຂ ໂທຓ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣຫ຺ມສໂມ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣຫ຺ມສໂມ ນາມ ໂຫຕິ.

ເນວ ¶ ກເຍນ ນ ວິກ຺ກເຍນາຕິ ເນວ ອຕ຺ຕນາ ກຍໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ນ ປເຣນ ວິກ຺ກຍໍ ກຕ຺ວາ ທິນ຺ນໍ. ອຸທກູປສ຺ສຏ຺ຐນ຺ຕິ ອຸທເກນ ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ. ໂສ ຫິ ຍສ຺ມິໍ ກຸເລ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ທາຣິກາ ອຕ຺ຖິ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ທ຺ວາເຣ ຕິຏ຺ຐຕິ. ‘‘ກສ຺ມາ ຐິໂຕສີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຫໍ ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສ ວສ຺ສານິ ໂກມາຣພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເທມິ, ຕຸມ຺ເຫ ມຍ຺ຫໍ ທາຣິກໍ ເທຖາ’’ຕິ ວທຕິ. ເຕ ທາຣິກໍ ອາເນຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ອຸທກໍ ປາເຕຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ອຸທກູປສ຺ສຏ຺ຐໍ ຠຣິຍໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຕິມີຬ຺ຫໂຊຕິ ອຕິມີຬ຺ເຫ ¶ ມຫາຄູຖຣາສິມ຺ຫິ ຊາໂຕ. ຕສ຺ສ ສາຕິ ຕສ຺ສ ເອສາ. ນ ທວຕ຺ຖາຕິ ນ ກີຬນຕ຺ຖາ. ນ ຣຕຕ຺ຖາຕິ ນ ກາມຣຕິອຕ຺ຖາ. ເມຖຸນໍ ¶ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາຕິ ຘີຕຣໍ ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ວາ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ປເວຓິ ຆຏີຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊຕິ. ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກນ຺ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກເມວ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເທວສໂມ ໂຫຕີຕິ ທິພ຺ພວິຫາເຣຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ເທວສໂມ ນາມ ໂຫຕິ.

ຕເມວ ປຸຕ຺ຕສ຺ສາທໍ ນິກາມຍມາໂນຕິ ຍ຺ວາສ຺ສ ຘີຕຣໍ ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ວາ ຊາຕໍ ທິສ຺ວາ ປຸຕ຺ຕເປມໍ ປຸຕ຺ຕສ຺ສາໂທ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ອິຈ຺ຉມາໂນ. ກຸຏຸມ຺ພໍ ອຊ຺ຌາວສຕີຕິ ກຸຏຸມ຺ພໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ກຸຏຸມ຺ພມຊ຺ເຌ ວສຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑໙໓. ຕຕິເຍ ປເຄວາຕິ ປຐມຎ຺ເຎວ. ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນາຕິ ກາມຣາຄຄ຺ຄຫິເຕນ. ກາມຣາຄປເຣເຕນາຕິ ກາມຣາຄານຸຄເຕນ. ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ຕິວິຘໍ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ຕທງ຺ຄນິສ຺ສຣຓໍ, ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອສຸເຠ ປຐມຊ຺ຌານໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ, ວິປສ຺ສນາ ຕທງ຺ຄນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ, ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ. ຕໍ ຕິວິຘມ຺ປິ ນປ຺ປຊານາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕຕ຺ຖມ຺ປີຕິອາທີສຸ ອຣຫຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ໂຖ ອຕ຺ຕຕ຺ໂຖ ນາມ, ປຈ຺ຈຍທາຍການໍ ອຕ຺ໂຖ ປຣຕ຺ໂຖ ນາມ, ສ຺ເວວ ທຸວິໂຘ ອຸຠຍຕ຺ໂຖ ນາມ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພວາເຣສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິອາທີສຸ ຫິ ທ຺ເວວ ນິສ຺ສຣຓານິ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຕາວ ເມຕ຺ຕາຍ ປຐມຊ຺ຌານໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ, ອນາຄາມິມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ, ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ ¶ , ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ¶ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ໂຍ ໂກຈິ ສມໂຖ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສ຺ສ ປເນຕ຺ຖ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ອນາຄາມິມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ. ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຘມ຺ມວວຕ຺ຖານໍ ວິກ຺ຂມ຺ຠນນິສ຺ສຣຓໍ, ປຐມມຄ຺ໂຄ ສມຸຈ຺ເຉທນິສ຺ສຣຓໍ.

ຍາ ປເນຕ຺ຖ ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸທປຕ຺ໂຕ ສໍສຏ຺ໂຐ ລາຂາຍ ວາຕິອາທິກາ ອຸປມາ ວຸຕ຺ຕາ, ຕາສຸ ອຸທປຕ຺ໂຕຕິ ອຸທກຠຣິຕາ ປາຕິ. ສໍສຏ຺ໂຐຕິ ¶ ວຓ຺ຓເຠທກຣຓວເສນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ອຸກ຺ກຸຘິໂຕຕິ ກຸຘິໂຕ. ອຸສ຺ສທກຊາໂຕຕິ ອຸສຸມກຊາໂຕ. ເສວາລປຓກປຣິໂຍນທ຺ໂຘຕິ ຕິລພີຊກາທິເຠເທນ ເສວາເລນ ວາ ນີລມຓ຺ຑູກປິຏ຺ຐິວຓ຺ເຓນ ວາ ອຸທກປິຏ຺ຐິໍ ຉາເທຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕນ ປຓເກນ ປຣິໂຍນທ຺ໂຘ. ວາເຕຣິໂຕຕິ ວາເຕນ ເອຣິໂຕ ກມ຺ປິໂຕ. ອາວິໂລຕິ ອປ຺ປສນ຺ໂນ. ລຸຬິໂຕຕິ ອສນ຺ນິສິນ຺ໂນ. ກລລີຠູໂຕຕິ ກທ຺ທມີຠູໂຕ. ອນ຺ຘກາເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ໂກຏ຺ຐກນ຺ຕຣາທິເຠເທ ອນາໂລກຏ຺ຐາເນ ຐປິໂຕ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ຕີຫິ ຠເວຫິ ເທສນໍ ນິວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕນິກູເຏນ ນິຏ຺ຐເປສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປນ ສຣຓມຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐິໂຕຕິ.

໑໙໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ກາຣຓປາລີຕິ ປາໂລຕິ ຕສ຺ສ ນາມໍ, ຣາຊກຸລານໍ ປນ ກມ຺ມນ຺ເຕ ກາເຣຕີຕິ ກາຣຓປາລີ ນາມ ຊາໂຕ. ກມ຺ມນ຺ຕໍ ¶ ກາເຣຕີຕິ ປາໂຕວ ອຸຏ຺ຐາຍ ທ຺ວາຣຏ຺ຏາລກປາກາເຣ ອກເຕ ກາເຣຕິ, ຊິຓ຺ເຓ ປຏິຊຄ຺ຄາເປຕິ. ປິງ຺ຄິຍານິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓນ຺ຕິ ເອວໍນາມກໍ ອນາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ອຣິຍສາວກໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ. ໂສ ກິຣ ປາໂຕວ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄນ຺ຘມາລາທີນິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ນຄຣໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອິທໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເທວສິກໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕໍ ໂສ ເອວໍ ວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອທ຺ທສ. ເອຕທໂວຈາຕິ ‘‘ອຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຎ຺ຎວາ ຎາຓຸຕ຺ຕໂຣ, ກຫໍ ນຸ ໂຂ ປາໂຕວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຕໍ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ‘‘ຫນ຺ທ ກຸໂຕ ນູ’’ຕິອາທິວຈນໍ ອໂວຈ.

ຕຕ຺ຖ ທິວາ ທິວສ຺ສາຕິ ທິວສສ຺ສາປິ ທິວາ, ມຊ຺ຌນ຺ຫິກກາເລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຓ຺ຑິໂຕ ມຎ຺ເຎຕິ ຠວໍ ປິງ຺ຄິຍານີ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ອຸທາຫຸ ໂນຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ໂກ ຈາຫໍ, ໂຠຕິ, ໂຠ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍຊານເນ ອຫໍ ໂກ ນາມ? ໂກ ຈ ສມຓສ຺ສ ¶ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍໍ ຊານິສ຺ສາມີຕິ ກຸໂຕ ຈາຫໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍໍ ຊານິສ຺ສາມິ, ເກນ ນາມ ກາຣເຓນ ຊານິສ຺ສາມີຕິ ເອວໍ ສພ຺ພຖາປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຊານນຠາວໍ ທີເປຕິ. ໂສປິ ນູນສ຺ສ ຕາທິໂສວາຕິ ໂຍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍໍ ຊາເນຍ຺ຍ, ໂສປິ ນູນ ທສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຕາທິໂສ ¶ ພຸທ຺ໂຘເຍວ ຠເວຍ຺ຍ. ສິເນຣຸໍ ວາ ຫິ ປຖວິໍ ວາ ອາກາສໍ ວາ ປເມຕຸກາເມນ ຕປ຺ປມາໂຓ ທຓ຺ໂຑ ¶ ວາ ຣຊ຺ຊຸ ວາ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປຎ຺ຎໍ ຊານນ຺ເຕນປິ ຕສ຺ສ ຎາຓສທິສເມວ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕີຕິ ທີເປຕິ. ອາທຣວເສນ ປເນຕ຺ຖ ອາເມຑິຕໍ ກຕໍ. ອຸຬາຣາຍາຕິ ອຸຕ຺ຕມາຍ ເສຏ຺ຐາຍ. ໂກ ຈາຫໍ, ໂຠຕິ, ໂຠ, ອຫໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປສໍສເນ ໂກ ນາມ. ໂກ ຈ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ປສໍສິສ຺ສາມີຕິ ເກນ ກາຣເຓນ ປສໍສິສ຺ສາມິ.

ປສຕ຺ຖປ຺ປສຕ຺ໂຖຕິ ສພ຺ພຄຸຓານໍ ອຸປຣິ ຈເຣຫິ ສພ຺ພໂລກປສຕ຺ເຖຫິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓເຫວ ປສຕ຺ໂຖ, ນ ຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎຫິ ປສໍສນກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຖິ. ຍຖາ ຫິ ຈມ຺ປກປຸປ຺ຜໍ ວາ ນີລຸປ຺ປລໍ ວາ ປທຸມໍ ວາ ໂລຫິຕຈນ຺ທນໍ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວຓ຺ຓຄນ຺ຘສິຣິຍາວ ປາສາທິກຎ຺ເຈວ ສຸຄນ຺ຘຎ຺ຈ, ນ ຕສ຺ສ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ວຓ຺ຓຄນ຺ເຘຫິ ໂຖມນກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຖິ. ຍຖາ ຈ ມຓິຣຕນໍ ວາ ຈນ຺ທມຓ຺ຑລໍ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອາໂລເກເນວ ໂອຠາສຕິ, ນ ຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎນ ໂອຠາສນກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຖິ, ເອວໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສພ຺ພໂລກປສຕ຺ເຖຫິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓເຫວ ປສຕ຺ໂຖ ໂຖມິໂຕ, ສພ຺ພໂລກສ຺ສ ເສຏ຺ຐຕໍ ປາປິໂຕ. ນ ຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎນ ປສໍສນກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຖິ.

ປສຕ຺ເຖຫິ ວາ ປສຕ຺ໂຖຕິປິ ປສຕ຺ຖປ຺ປສຕ຺ໂຖ. ເກ ປນ ປສຕ຺ຖາ ນາມ? ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ກາສິໂກສລວາສິເກຫິ ປສຕ຺ໂຖ, ພິມ຺ພິສາໂຣ ອງ຺ຄມຄຘວາສີຫິ, ເວສາລິກາ ລິຈ຺ຉວີ ວຊ຺ຊິຕຏ຺ຐວາສີຫິ ປສຕ຺ຖາ, ປາເວຍ຺ຍກາ ມລ຺ລາ ໂກສິນາຣກາ ມລ຺ລາ ອຎ຺ເຎປິ ເຕ ເຕ ຂຕ຺ຕິຍາ ເຕຫິ ເຕຫິ ຊານປເທຫິ ປສຕ຺ຖາ, ຈງ຺ກິອາທໂຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄເຓຫິ, ອນາຖປິຓ຺ຑິກາທໂຍ ອຸປາສກາ ອຸປາສກຄເຓຫິ, ວິສາຂາອາທິກາ ອຸປາສິກາ ອເນກສຕາຫິ ອຸປາສິກາຫິ, ສກຸລຸທາຍິອາທໂຍ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອເນເກຫິ ປຣິພ຺ພາຊກສເຕຫິ, ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓຕ຺ເຖຣິອາທິກາ ມຫາສາວິກາ ອເນເກຫິ ຠິກ຺ຂຸນິສເຕຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣາທໂຍ ມຫາເຖຣາ ¶ ອເນກສເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ, ສກ຺ກາທໂຍ ເທວາ ອເນກສຫສ຺ເສຫິ ເທເວຫິ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາທໂຍ ພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ອເນກສຫສ຺ເສຫິ ພ຺ຣຫ຺ເມຫິ ປສຕ຺ຖາ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ທສພລໍ ໂຖເມນ຺ຕິ ວຓ຺ເຓນ຺ຕິ ປສໍສນ຺ຕີຕິ ຠຄວາ ‘‘ປສຕ຺ຖປ຺ປສຕ຺ໂຖ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຕ຺ຖວສນ຺ຕິ ອຕ຺ຖານິສໍສໍ.

ອຖສ຺ສ ¶ ¶ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປສາທກາຣຓໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ, ໂຠ, ປຸຣິໂສຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຄ຺ຄຣສປຣິຕິຕ຺ໂຕຕິ ໂຠຊນຣເສສຸ ປາຍາໂສ ສ຺ເນຫຣເສສຸ ໂຄສປ຺ປິ, ກສາວຣເສສຸ ຂຸທ຺ທກມຘຸ ອເນຬກໍ, ມຘຸຣຣເສສຸ ສກ຺ກຣາຕິ ເອວມາທໂຍ ອຄ຺ຄຣສາ ນາມ. ເຕສຸ ເຍນ ເກນຈິ ປຣິຕິຕ຺ໂຕ ອາກຓ຺ຐປ຺ປມາຓໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ອຎ຺ເຎສໍ ຫີນານນ຺ຕິ ອຄ຺ຄຣເສຫິ ອຎ຺ເຎສໍ ຫີນຣສານໍ. ສຸຕ຺ຕໂສຕິ ສຸຕ຺ຕໂຕ, ສຸຕ຺ຕຠາເວນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕໂຕ ຕໂຕຕິ ສຸຕ຺ຕາທີສຸ ຕໂຕ ຕໂຕ. ອຎ຺ເຎສໍ ປຸຖຸສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາປ຺ປວາທານນ຺ຕິ ເຍ ອຎ຺ເຎສໍ ປຸຖູນໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ລທ຺ຘິສງ຺ຂາຕປ຺ປວາທາ, ເຕສໍ. ນ ປິເຫຕີຕິ ນ ປຕ຺ເຖຕິ, ເຕ ກຖິຍມາເນ ໂສຕຸມ຺ປິ ນ ອິຈ຺ຉຕິ. ຊິຆຈ຺ຉາທຸພ຺ພລ຺ຍປເຣໂຕຕິ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ເຈວ ທຸພ຺ພລຠາເວນ ຈ ອນຸຄໂຕ. ມຘຸປິຓ຺ຑິກນ຺ຕິ ສາລິປິຏ຺ຐໍ ຠຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈຕຸມຘຸເຣນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ກຕໍ ພທ຺ຘສຕ຺ຕຸປິຓ຺ຑິກໍ, ມຘຸຣປູວເມວ ວາ. ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ¶ ລເຠຍ຺ຍ. ອເສຈນກນ຺ຕິ ມຘຸຣຠາວກຣຓຕ຺ຖາຍ ອຎ຺ເຎນ ຣເສນ ອນາສິຕ຺ຕກໍ ໂອຊວນ຺ຕໍ ປຓີຕຣສໍ.

ຫຣິຈນ຺ທນສ຺ສາຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓຈນ຺ທນສ຺ສ. ໂລຫິຕຈນ຺ທນສ຺ສາຕິ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓຈນ຺ທນສ຺ສ. ສຸຣຠິຄນ຺ຘນ຺ຕິ ສຸຄນ຺ຘໍ. ທຣຖາທໂຍ ວຏ຺ຏທຣຖາ, ວຏ຺ຏກິລມຖາ, ວຏ຺ຏປຣິຬາຫາ ເອວ. ອຸທານໍ ອຸທາເນສີຕິ ອຸທາຫາຣໍ ອຸທາຫຣິ. ຍຖາ ຫິ ຍໍ ເຕລໍ ມານໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ວິສ຺ສນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ອວເສໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍຎ຺ຈ ຊລໍ ຕຬາກໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ໂອໂຆຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວເມວໍ ຍໍ ປີຕິວຈນໍ ຫທຍໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ອຘິກໍ ຫຸຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ອສຓ຺ຐຫິຕ຺ວາ ພຫິ ນິກ຺ຂມຕິ, ຕໍ ອຸທານນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອວຣູປໍ ປີຕິມຍວຈນໍ ນິຈ຺ຉາເຣສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໙໕. ປຎ຺ຈເມ ນີລາຕິ ອິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກໍ. ນີລວຓ຺ຓາຕິອາທິ ຕສ຺ເສວ ວິຠາຄທສ຺ສນໍ. ຕຕ຺ຖ ນ ເຕສໍ ປກຕິວຓ຺ໂຓ ນີໂລ, ນີລວິເລປນວິລິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ນີລວຕ຺ຖາຕິ ປຏທຸກູລໂກເສຍ຺ຍາທີນິປິ ເຕສໍ ນີລາເນວ ໂຫນ຺ຕິ. ນີລາລງ຺ກາຣາຕິ ນີລມຓີຫິ ນີລປຸປ຺ເຜຫິ ອລງ຺ກຕາ, ເຕສໍ ຫຕ຺ຖາລງ຺ກາຣ-ອສ຺ສາລງ຺ກາຣ-ຣຖາລງ຺ກາຣ-ສາຓິວິຕານກຎ຺ຈຸກາປິ ສພ຺ເພ ນີລາເຍວ ໂຫນ຺ຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພປເທສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ປທຸມໍ ¶ ຍຖາຕິ ຍຖາ ສຕປຕ຺ຕໍ ຣຕ຺ຕປທຸມໍ. ໂກກນທນ຺ຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ປາໂຕຕິ ປເຄວ ສຸຣິຍຸຄ຺ຄມນກາເລ ¶ . ສິຍາຕິ ຠເວຍ຺ຍ. ອວີຕຄນ຺ຘນ຺ຕິ ¶ ອວິຄຕຄນ຺ຘໍ. ອງ຺ຄີຣສນ຺ຕິ ຠຄວໂຕ ອງ຺ຄມງ຺ເຄຫິ ຣສ຺ມິໂຍ ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອງ຺ຄີຣໂສຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕປນ຺ຕມາທິຈ຺ຈມິວນ຺ຕລິກ຺ເຂຕິ ທ຺ວິສຫສ຺ສທີປປຣິວາເຣສຸ ຈຕູສຸ ມຫາທີເປສຸ ອາໂລກກຣຓວເສນ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ຕປນ຺ຕໍ ອາທິຈ຺ຈໍ ວິຍ ວິໂຣຈມານໍ. ອງ຺ຄີຣສໍ ປສ຺ສາຕິ ອຕ຺ຕານເມວ ວາ ມຫາຊນໍ ວາ ສນ຺ຘາຍ ເອວໍ ວທຕິ.

໑໙໖. ຉຏ຺ເຐ ມຫາສຸປິນາຕິ ມຫນ຺ເຕຫິ ປຸຣິເສຫິ ປສ຺ສິຕພ຺ພໂຕ ມຫນ຺ຕານຎ຺ຈ ອຕ຺ຖານໍ ນິມິຕ຺ຕຠາວໂຕ ມຫາສຸປິນາ. ປາຕຸຣເຫສຸນ຺ຕິ ປາກຏາ ອເຫສຸໍ. ຕຕ຺ຖ ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ຈຕູຫິ ກາຣເຓຫິ ປສ຺ສຕິ ຘາຕຸກ຺ໂຂຠໂຕ ວາ ອນຸຠູຕປຸພ຺ພໂຕ ວາ ເທວໂຕປສໍຫາຣໂຕ ວາ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໂຕ ວາຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປິຕ຺ຕາທີນໍ ໂຂຠກຣຓປຈ຺ຈຍປ຺ປໂຍເຄນ ຂຸຠິຕຘາຕຸໂກ ຘາຕຸກ຺ໂຂຠໂຕ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ຈ ນານາວິຘໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ ປພ຺ພຕາ ປຕນ຺ໂຕ ວິຍ, ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວິຍ, ວາຬມິຄຫຕ຺ຖິໂຈຣາທີຫິ ອນຸພທ຺ໂຘ ວິຍ ຈ. ອນຸຠູຕປຸພ຺ພໂຕ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຸພ຺ເພ ອນຸຠູຕປຸພ຺ພໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ປສ຺ສຕິ. ເທວໂຕປສໍຫາຣໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ເທວຕາ ອຕ຺ຖກາມຕາຍ ວາ ອນຕ຺ຖກາມຕາຍ ວາ ອຕ຺ຖາຍ ວາ ອນຕ຺ຖາຍ ວາ ນານາວິຘານິ ອາຣມ຺ມຓານິ ອຸປສໍຫຣນ຺ຕິ. ໂສ ຕາສໍ ເທວຕານໍ ອານຸຠາເວນ ຕານິ ອາຣມ຺ມຓານິ ປສ຺ສຕິ. ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໂຕ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຸຎ຺ຎາປຸຎ຺ຎວເສນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕຸກາມສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວາ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ວາ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕຠູຕໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕາ ວິຍ ປຸຕ຺ຕປຏິລາຠນິມິຕ຺ຕໍ, ໂກສລຣາຊາ ວິຍ ໂສຬສ ສຸປິເນ, ອຍເມວ ຠຄວາ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູໂຕ ອິເມ ປຎ຺ຈ ມຫາສຸປິເນ ວິຍ ຈາຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຘາຕຸກ຺ໂຂຠໂຕ ອນຸຠູຕປຸພ຺ພໂຕ ຈ ສຸປິເນ ປສ຺ສຕິ, ນ ຕໍ ສຈ຺ຈໍ ໂຫຕິ. ຍໍ ເທວໂຕປສໍຫາຣໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຕໍ ສຈ຺ຈໍ ວາ ໂຫຕິ ອລິກໍ ວາ. ກຸທ຺ຘາ ຫິ ເທວຕາ ອຸປາເຍນ ¶ ວິນາເສຕຸກາມາ ວິປຣີຕມ຺ປິ ກຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ຕິ. ຍໍ ປນ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຕໍ ເອກນ຺ຕໍ ສຈ຺ຈເມວ ¶ ໂຫຕິ. ເອເຕສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ມູລກາຣຓານໍ ສໍສຄ຺ຄເຠທໂຕປິ ສຸປິນເຠໂທ ໂຫຕິເຍວ.

ຕໍ ປເນຕໍ ຈຕຸພ຺ພິຘມ຺ປິ ສຸປິນໍ ເສຂປຸຖຸຊ຺ຊນາວ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອປ຺ປຫີນວິປລ຺ລາສຕ຺ຕາ, ອເສຂາ ນ ¶ ປສ຺ສນ຺ຕິ ປຫີນວິປລ຺ລາສຕ຺ຕາ. ກິໍ ປເນຕໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ສຸຕ຺ໂຕ ປສ຺ສຕິ ປຏິພຸທ຺ໂຘ, ອຸທາຫຸ ເນວ ສຸຕ຺ໂຕ ນ ປຏິພຸທ຺ໂຘຕິ? ກິຎ຺ເຈຕ຺ຖ ຍທິ ຕາວ ສຸຕ຺ໂຕ ປສ຺ສຕິ, ອຠິຘມ຺ມວິໂຣໂຘ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຠວງ຺ຄຈິຕ຺ເຕນ ຫິ ສຸປຕິ, ຕໍ ຣູປນິມິຕ຺ຕາທິອາຣມ຺ມຓໍ ຣາຄາທິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ວາ ນ ໂຫຕິ. ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ຈ ອີທິສານິ ຈິຕ຺ຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອຖ ປຏິພຸທ຺ໂຘ ປສ຺ສຕິ, ວິນຍວິໂຣໂຘ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຍຎ຺ຫິ ປຏິພຸທ຺ໂຘ ປສ຺ສຕິ, ຕໍ ສພ຺ໂພຫາຣິກຈິຕ຺ເຕນ ປສ຺ສຕິ. ສພ຺ໂພຫາຣິກຈິຕ຺ເຕນ ຈ ກເຕ ວີຕິກ຺ກເມ ອນາປຕ຺ຕິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ເຕນ ປນ ກເຕປິ ວີຕິກ຺ກເມ ເອກນ຺ຕໍ ອນາປຕ຺ຕິ ເອວ. ອຖ ເນວ ສຸຕ຺ໂຕ ນ ປຏິພຸທ຺ໂຘ ປສ຺ສຕິ, ນ ນາມ ປສ຺ສຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສຕິ ສຸປິນສ຺ສ ອຠາໂວ ຈ ອາປຊ຺ຊຕິ? ນ ອຠາໂວ. ກສ຺ມາ? ຍສ຺ມາ ກປິມິທ຺ຘປເຣໂຕ ປສ຺ສຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ – ‘‘ກປິມິທ຺ຘປເຣໂຕ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ກປິມິທ຺ຘປເຣໂຕຕິ ມກ຺ກຏນິທ຺ທາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ. ຍຖາ ຫິ ມກ຺ກຏສ຺ສ ນິທ຺ທາ ລຫຸປຣິວຕ຺ຕາ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຍາ ນິທ຺ທາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຸສລາທິຈິຕ຺ຕໂວກິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ລຫຸປຣິວຕ຺ຕາ, ຍສ຺ສາ ປວຕ຺ຕິຍໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຠວງ຺ຄໂຕ ອຸຕ຺ຕຣຓໍ ໂຫຕິ, ຕາຍ ຍຸຕ຺ໂຕ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ. ເຕນາຍໍ ສຸປິໂນ ກຸສໂລປິ ໂຫຕິ ອກຸສໂລປິ ອພ຺ຍາກໂຕປິ. ຕຕ຺ຖ ສຸປິນນ຺ເຕ ເຈຕິຍວນ຺ທນຘມ຺ມສ຺ສວນຘມ຺ມເທສນາທີນິ ¶ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ກຸສໂລ, ປາຓາຕິປາຕາທີນິ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ອກຸສໂລ, ທ຺ວີຫິ ອນ຺ເຕຫິ ມຸຕ຺ໂຕ ອາວຊ຺ຊນຕທາຣມ຺ມຓກ຺ຂເຓ ອພ຺ຍາກໂຕຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສ຺ວາຍໍ ທຸພ຺ພລວຕ຺ຖຸກຕ຺ຕາ ເຈຕນາຍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ອາກຑ຺ຒິຕຸໍ ອສມຕ຺ໂຖ. ປວຕ຺ເຕ ປນ ອຎ຺ເຎຫິ ກຸສລາກຸສເລຫິ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠິໂຕ ວິປາກໍ ເທຕິ. ກິຎ຺ຈາປິ ວິປາກໍ ເທຕິ, ອຖ ໂຂ ອວິສເຍ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ອພ຺ໂພຫາຣິກາວ ສຸປິນນ຺ຕເຈຕນາ. ໂສ ປເນສ ສຸປິໂນ ກາລວເສນປິ ທິວາ ຕາວ ທິຏ຺ໂຐ ນ ສເມຕິ, ຕຖາ ປຐມຍາເມ ມຊ຺ຌິມຍາເມ ປຈ຺ຉິມຍາເມ ຈ. ພລວປຈ຺ຈູເສ ປນ ອສິຕປີຕຂາຍິເຕ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄເຕ ກາຍສ຺ມິໍ ໂອຊາຍ ປຕິຏ຺ຐິຕາຍ ອຣຸເຓ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉມາເນວ ທິຏ຺ໂຐ ¶ ສຸປິໂນ ສເມຕິ. ອິຏ຺ຐນິມິຕ຺ຕໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ອິຏ຺ຐໍ ປຏິລຠຕິ, ອນິຏ຺ຐນິມິຕ຺ຕໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ອນິຏ຺ຐໍ.

ອິເມ ປນ ປຎ຺ຈ ມຫາສຸປິເນ ເນວ ໂລກິຍມຫາຊໂນ ປສ຺ສຕິ, ນ ມຫາຣາຊາໂນ, ນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ, ນ ອຄ຺ຄສາວກາ, ນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ, ນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ເອໂກ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໂພຘິສຕ຺ໂຕເຍວ ປສ຺ສຕິ. ອມ຺ຫາກໍ ປນ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກທາ ອິເມ ສຸປິເນ ປສ຺ສີຕິ? ‘‘ສ຺ເວ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈາຕຸທ຺ທສິຍໍ ປກ຺ຂສ຺ສ ຣຕ຺ຕິວິຠາຍນກາເລ ປສ຺ສິ. ເຕຣສິຍນ຺ຕິປິ ວທນ຺ຕິເຍວ. ໂສ ອິເມ ສຸປິເນ ທິສ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ມຍາ ¶ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ອິເມ ສຸປິນາ ທິຏ຺ຐາ ອສ຺ສຸ, ປິຕຸ ມຫາຣາຊສ຺ສ ກເຖຍ຺ຍໍ. ສເຈ ປນ ເມ ມາຕາ ຊີເວຍ຺ຍ, ຕສ຺ສາ ກເຖຍ຺ຍໍ. ອິມສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ຐາເນ ອິເມສໍ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອຫເມວ ປຏິຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ‘‘ອິທໍ ອິມສ຺ສ ¶ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ ອິທໍ ອິມສ຺ສາ’’ຕິ ສຍເມວ ສຸປິເນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລຄາເມ ສຸຊາຕາຍ ທິນ຺ນໍ ປາຍາສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ໂພຘິມຓ຺ຑໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ມກຸລພຸທ຺ຘກາເລ ທິຏ຺ເຐ ປຎ຺ຈ ມຫາສຸປິເນ ວິຕ຺ຖາເຣຕຸໍ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ອິມໍ ເທສນໍ ອາຣຠິ.

ຕຕ຺ຖ ມຫາປຖວີຕິ ຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຐິຕາ ມຫາປຖວີ. ມຫາສຍນໍ ອໂຫສີຕິ ສິຣິສຍນໍ ອໂຫສິ. ໂອຫິໂຕຕິ ຐປິໂຕ. ໂສ ປນ ນ ອຸທກສ຺ມິໍເຍວ ຐປິໂຕ ອໂຫສິ, ອຖ ໂຂ ປາຈີນສມຸທ຺ທສ຺ສ ອຸປຣູປຣິຠາເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຈີນຈກ຺ກວາຬມຕ຺ຖເກ ຐປິໂຕ ອໂຫສີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປຈ຺ຉິເມ ສມຸທ຺ເທ ທກ຺ຂິເຓ ສມຸທ຺ເທຕິ ເອເຕສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕິຣິຍາ ນາມ ຕິຓຊາຕີຕິ ທພ຺ພຕິຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ນາຠິຍາ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ນຠໍ ອາຫຈ຺ຈ ຐິຕາ ອໂຫສີຕິ ນງ຺ຄລມຕ຺ເຕນ ຣຕ຺ຕທຓ຺ເຑນ ນາຠິໂຕ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ວິທຕ຺ຖິມຕ຺ຕໍ ຣຕນມຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາມມຕ຺ຕໍ ຍຏ຺ຐິມຕ຺ຕໍ ຄາວຸຕມຕ຺ຕໍ ອຑ຺ຒໂຍຊນມຕ຺ຕໍ ໂຍຊນມຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອວໍ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອເນກໂຍຊນສຫສ຺ສໍ ນຠໍ ອາຫຈ຺ຈ ຐິຕາ ອໂຫສິ. ປາເທຫິ ອຸສ຺ສກ຺ກິຕ຺ວາຕິ ອຄ຺ຄນຂໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປາເທຫິ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ. ນານາວຓ຺ຓາຕິ ເອໂກ ນີລວຓ຺ໂຓ, ເອໂກ ປີຕວຓ຺ໂຓ, ເອໂກ ໂລຫິຕວຓ຺ໂຓ, ເອໂກ ປຓ຺ຑຸປລາສວຓ຺ໂຓຕິ ເອວໍ ນານາວຓ຺ຓາ. ເສຕາຕິ ປຓ຺ຑຣາ ປຣິສຸທ຺ຘາ. ມຫໂຕ ມີຬ຺ຫປພ຺ພຕສ຺ສາຕິ ຕິໂຍຊນຸພ຺ເພຘສ຺ສ ຄູຖປພ຺ພຕສ຺ສ. ອຸປຣູປຣິ ¶ ຈງ຺ກມຕີຕິ ມຕ຺ຖກມຕ຺ຖເກ ຈງ຺ກມຕິ ¶ . ທີຆາຍຸກພຸທ຺ຘາ ປນ ຕິໂຍຊນິເກ ມີຬ຺ຫປພ຺ພເຕ ອນຸປວິສິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນາ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ.

ເອວໍ ເອຕ຺ຕເກນ ຐາເນນ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ສຫ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ເຕຫິ ປຏິລາຠໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພຄຸຓທາຍກຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘານໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ອນຸຕ຺ຕຣາ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິ ນາມ. ຕສ຺ມາ ຍໍ ໂສ ຈກ຺ກວາຬມຫາປຖວິໍ ສິຣິສຍນຠູຕໍ ອທ຺ທສ, ຕໍ ພຸທ຺ຘຠາວສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ. ຍໍ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພຕຣາຊານໍ ພິມ຺ໂພຫນໍ ອທ຺ທສ, ຕໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓພິມ຺ໂພຫນສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ. ຍໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຫຕ຺ຖປາເທ ຈກ຺ກວາຬມຕ຺ຖເກ ຐິເຕ ອທ຺ທສ, ຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກສ຺ສ ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍຠາເວ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ. ຍໍ ອຕ຺ຕານໍ ອຸຕ຺ຕານກໍ ນິປນ຺ນໍ ອທ຺ທສ, ຕໍ ຕີສຸ ຠເວສຸ ອວກຸຊ຺ຊານໍ ສຕ຺ຕານໍ ອຸຕ຺ຕານມຸຂຠາວສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ. ຍໍ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ¶ ວິຍ ອໂຫສິ, ຕໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸປຏິລາຠສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ. ຍໍ ຍາວ ຠວຄ຺ຄາ ເອກາໂລກໍ ອໂຫສິ, ຕໍ ອນາວຣຓຎາຓສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ປາຬິວເສເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໑໙໗. ສຕ຺ຕເມ ເນມິຕ຺ຕາຕິ ນິມິຕ຺ຕປາຐກາ. ເຕໂຊຘາຕຸ ປກຸປ຺ປຕີຕິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ປາຓິນາ ອຸທກໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຸຕຸສມຸຏ຺ຐານໍ ອຸທກໍ ຕິໂຍຊນສເຕນ ຫຕ຺ເຖນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ. ປມຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກີຬາຍ ປມຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ ວິປ຺ປວຸຏ຺ຐສຕິໂນ. ເຕສຎ຺ຫິ ສກາຍ ຣຕິຍາ ‘‘ຣມາມາ’’ຕິ ຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອກາເລປິ ¶ ເທໂວ ວສ຺ສຕິ, ຕທຠາເວ ນ ວສ຺ສຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ນ ກາລວສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມນວມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໒໐໐. ທສເມ ນິສ຺ສາຣຓີຍາຕິ ນິສ຺ສຏາ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ຕາ. ຘາຕຸໂຍຕິ ອຕ຺ຕສຸຎ຺ຎສຠາວາ. ກາມໍ ມນສິກໂຣໂຕຕິ ກາມໍ ມນສິກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອສຸຠຊ຺ຌານໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ອຄທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິສໍ ວີມໍສນ຺ໂຕ ວິຍ ວີມໍສນຕ຺ຖໍ ກາມາຠິມຸຂໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເປເສນ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕີຕິ ນປ຺ປວິສຕິ. ນປ຺ປສີທຕີຕິ ປສາທໍ ນາປຊ຺ຊຕິ. ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ນປ຺ປຕິຏ຺ຐຫຕິ. ນ ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ນ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ. ຍຖາ ປນ ກຸກ຺ກຸຏປຕ຺ຕໍ ວາ ນ຺ຫາຣຸທທ຺ທຸລໍ ວາ ອຄ຺ຄິມ຺ຫິ ປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ປຏິລີຍຕິ ປຕິກຸຏຕິ ປຕິວຏ຺ຏຕິ ນ ສໍປສາຣີຍຕິ, ເອວໍ ປຏິລີຍຕິ ¶ ນ ສໍປສາຣີຍຕິ. ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ໂຂ ປນາຕິ ອິຘ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ນາມ ອສຸເຠສຸ ປຐມຊ຺ຌານໍ, ຕທສ຺ສ ມນສິກໂຣໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ຕໍ ອສຸຠຊ຺ຌານຈິຕ຺ຕໍ. ສຸຄຕນ຺ຕິ ໂຄຈເຣ ຄຕຕ຺ຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ຄຕໍ. ສຸຠາວິຕນ຺ຕິ ອຫານຠາຄິຍຕ຺ຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ຠາວິຕໍ. ສຸວຸຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ ກາມໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕໍ. ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ກາເມຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ກາມປຈ຺ຈຍາ ອາສວາ ນາມ ກາມເຫຕຸກາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສວາ. ວິຆາຕາຕິ ທຸກ຺ຂາ. ປຣິຬາຫາຕິ ¶ ກາມຣາຄປຣິຬາຫາ. ນ ໂສ ຕໍ ເວທນໍ ເວທິຍຕີຕິ ໂສ ຕໍ ກາມເວທນໍ ວິຆາຕປຣິຬາຫເວທນຎ຺ຈ ນ ເວທິຍຕິ. ອິທມກ຺ຂາຕໍ ກາມານໍ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ອິທໍ ອສຸຠຊ຺ຌານໍ ກາເມຫິ ນິສ຺ສຏຕ຺ຕາ ກາມານໍ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ອກ຺ຂາຕໍ. ໂຍ ປນ ຕໍ ຌານໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ຕຕິຍມຄ຺ຄໍ ປຕ຺ວາ ອນາຄາມິຜເລນ ນິພ຺ພານໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຸນ ກາມາ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິສ຺ສຣຓເມວ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອຍໍ ¶ ປນ ວິເສໂສ – ທຸຕິຍວາເຣ ເມຕ຺ຕາຌານານິ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ. ຕຕິຍວາເຣ ກຣຸຓາຌານານິ ວິຫິໍສາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ. ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ອຣູປຊ຺ຌານານິ ຣູປານໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ນາມ. ອຈ຺ຈນ຺ຕນິສ຺ສຣຓຎ຺ເຈຕ຺ຖ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ປຎ຺ຈມວາເຣ ສກ຺ກາຍໍ ມນສິກໂຣໂຕຕິ ສຸທ຺ຘສງ຺ຂາເຣ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຸກ຺ຂວິປສ຺ສກສ຺ສ ຜລສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ວີມໍສນຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາຠິມຸຂໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເປເສນ຺ຕສ຺ສ. ອິທມກ຺ຂາຕໍ ສກ຺ກາຍສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ອິທໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ຈ ຜເລນ ຈ ນິພ຺ພານໍ ທິສ຺ວາ ຐິຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ‘‘ປຸນ ສກ຺ກາໂຍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາປຕ຺ຕິຈິຕ຺ຕໍ ສກ຺ກາຍສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ອກ຺ຂາຕໍ. ອິທານິ ເອວໍ ສກ຺ກາຍນິສ຺ສຣຓໍ ນິໂຣຘໍ ປຕ຺ວາ ຐິຕສ຺ສ ຂີຓາສວສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ກາມນນ຺ທີປິ ນານຸເສຕີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນານຸເສຕີຕິ ນ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ອນນຸສຍາຕິ ອນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໐໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ກິມິລາຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ. ນິຈຸລວເນຕິ ມຸຈລິນ຺ທວເນ. ເອຕທໂວຈາຕິ ອຍໍ ກິຣ ເຖໂຣ ຕສ຺ມິໍເຍວ ນຄເຣ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພນິວາສຎາຓໍ ປຏິລຠິ. ໂສ ອຕ຺ຕນາ ນິວຸຕ຺ຖໍ ຂນ຺ຘສນ຺ຕານໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ສາສໂນສກ຺ກນກາເລ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ປຣິສາສຸ ສາສເນ ອຄາຣວໍ ກໂຣນ຺ຕີສຸ ນິສ຺ເສຓິໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປພ຺ພຕໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຕຕ຺ຖ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ນິວຸຕ຺ຖຠາວໍ ອທ຺ທສ. ໂສ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ກາຣຓໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອຕໍ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິອາທິວຈນໍ ອໂວຈ.

ສຕ຺ຖຣິ ອຄາຣວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ສາຕິ ສຕ຺ຖຣິ ຄາຣວຎ຺ເຈວ ເຊຏ຺ຐກຠາວຎ຺ຈ ອນຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕຕ຺ຖ ເຈຕິຍງ຺ຄຓາທີສຸ ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕ຺ວາ ອຸປາຫນາ ອາຣຸຍ຺ຫ ວິຈຣນ຺ໂຕ ນານປ຺ປກາຣຎ຺ຈ ນິຣຕ຺ຖກກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ນາມ. ຘມ຺ມສ຺ສວນຄ຺ເຄ ປນ ນິສີທິຕ຺ວາ ນິທ຺ທາຍນ຺ໂຕ ເຈວ ນານປ຺ປກາຣຎ຺ຈ ນິຣຕ຺ຖກກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ຘມ຺ເມ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ນາມ. ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ພາຫາວິກ຺ເຂປກໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ເຖຣນວມຊ຺ຌິເມສຸ ຈ ຈິຕ຺ຕີກາຣໍ ອກໂຣນ຺ໂຕ ສງ຺ເຆ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ນາມ. ສິກ຺ຂໍ ອປຣິປູເຣນ຺ໂຕ ສິກ຺ຂາຍ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ນາມ. ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກລຫຠຓ຺ຑນາທີນິ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ນາມ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໐໓-໒໐໔. ຕຕິເຍ ¶ ອຊ຺ຊເວນາຕິ ອຸຊຸຠາເວນ ອວງ຺ກຄມເນນ. ຊເວນາຕິ ¶ ປທຊເວນ. ມທ຺ທເວນາຕິ ສຣີຣມຸທຸຕາຍ. ຂນ຺ຕິຍາຕິ ອຘິວາສນກ຺ຂນ຺ຕິຍາ. ໂສຣຈ຺ເຈນາຕິ ສຸຈິສີລຕາຍ. ຠິກ຺ຂຸວາເຣ ອຊ຺ຊວນ຺ຕິ ຎາຓສ຺ສ ອຸຊຸກຄມນໍ. ຊໂວຕິ ສູຣໍ ຫຸຕ຺ວາ ຎາຓສ຺ສ ຄມນຠາໂວ. ມທ຺ທວນ຺ຕິ ¶ ສີລມທ຺ທວໍ. ຂນ຺ຕີຕິ ອຘິວາສນກ຺ຂນ຺ຕິເຍວ. ໂສຣຈ຺ຈໍ ສຸຈິສີລຕາເຍວ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ປຎ຺ຈ ພລານິ ມິສ຺ສການິ ກຖິຕານິ.

໒໐໕. ປຎ຺ຈເມ ເຈໂຕຂິລາຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຖທ຺ຘຠາວາ, ກຈວຣຠາວາ, ຂາຓຸກຠາວາ. ສຕ຺ຖຣິ ກງ຺ຂຕີຕິ ສຕ຺ຖຸ ສຣີເຣ ວາ ຄຸເຓ ວາ ກງ຺ຂຕິ. ສຣີເຣ ກງ຺ຂມາໂນ ‘‘ທ຺ວຕ຺ຕິໍສວຣປຸຣິສລກ຺ຂຓປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ນາມ ສຣີຣໍ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ກງ຺ຂຕິ, ຄຸເຓ ກງ຺ຂມາໂນ ‘‘ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນຊານນສມຕ຺ຖໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ກງ຺ຂຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉຕີຕິ ວິຈິນນ຺ໂຕ ກິຈ຺ຉຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ວິນິຈ຺ເຉຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ນາຘິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ເອວເມຕນ຺ຕິ ອຘິໂມກ຺ຂໍ ນ ປຏິລຠຕິ. ນ ສມ຺ປສີທຕີຕິ ຄຸເຓສຸ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ນິພ຺ພິຈິກິຈ຺ຉຠາເວນ ປສີທິຕຸໍ ອນາວິໂລ ຠວິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອາຕປ຺ປາຍາຕິ ກິເລສສນ຺ຕາປກວີຣິຍກຣຓຕ຺ຖາຍ. ອນຸໂຍຄາຍາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ໂຍຄາຍ. ສາຕຈ຺ຈາຍາຕິ ສຕຕກິຣິຍາຍ. ປຘານາຍາຕິ ປທຫນຕ຺ຖາຍ. ອຍໍ ປຐໂມ ເຈໂຕຂິໂລຕິ ອຍໍ ສຕ຺ຖຣິ ວິຈິກິຈ຺ຉາສງ຺ຂາໂຕ ¶ ປຐໂມ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຖທ຺ຘຠາໂວ ເອວເມຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ.

ຘມ຺ເມຕິ ປຣິຍຕ຺ຕິຘມ຺ເມ ຈ ປຏິເວຘຘມ຺ເມ ຈ. ປຣິຍຕ຺ຕິຘມ຺ເມ ກງ຺ຂມາໂນ ‘‘ເຕປິຏກໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ຈຕຸຣາສີຕິຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘສຫສ຺ສານີຕິ ວທນ຺ຕິ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເອຕໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ກງ຺ຂຕິ. ປຏິເວຘຘມ຺ເມ ກງ຺ຂມາໂນ ‘‘ວິປສ຺ສນານິສ຺ສນ຺ໂທ ມຄ຺ໂຄ ນາມ, ມຄ຺ຄນິສ຺ສນ຺ທໍ ຜລໍ ນາມ, ສພ຺ພສງ຺ຂາຣປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ນິພ຺ພານໍ ນາມາຕິ ວທນ຺ຕິ, ຕໍ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ກງ຺ຂຕິ. ສງ຺ເຆ ກງ຺ຂຕີຕິ ‘‘ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ’’ຕິອາທີນໍ ປທານໍ ວເສນ ‘‘ເອວຣູປໍ ປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຄ຺ຄຏ຺ຐາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຜລຏ຺ຐາຕິ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ສມູຫຠູໂຕ ສງ຺ໂຆ ນາມ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ກງ຺ຂຕິ. ສິກ຺ຂາຍ ກງ຺ຂມາໂນ ‘‘ອຘິສີລສິກ຺ຂາ ນາມ ອຘິຈິຕ຺ຕອຘິປຎ຺ຎາສິກ຺ຂາ ນາມາຕິ ວທນ຺ຕິ, ສາ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ¶ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ກງ຺ຂຕິ. ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມຕິ ອຍໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ໂກປສງ຺ຂາໂຕ ປຎ຺ຈໂມ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຖທ຺ຘຠາໂວ ກຈວຣຠາໂວ ຂາຓຸກຠາໂວ.

໒໐໖. ຉຏ຺ເຐ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນິພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຸຏ຺ຐິຍໍ ກຕ຺ວາ ວິຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕີຕິ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ. ກາເມຕິ ວຕ຺ຖຸກາເມປິ ກິເລສກາເມປິ. ກາເຍຕິ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ກາເຍ. ຣູເປຕິ ພຫິທ຺ຘາຣູເປ. ຍາວທຕ຺ຖນ຺ຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຕກໍ. ອຸທຣາວເທຫກນ຺ຕິ ອຸທຣປູຣໍ. ຕຎ຺ຫິ ອຸທຣໍ ອວເທຫນໂຕ ອຸທຣາວເທຫກນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເສຍ຺ຍສຸຂນ຺ຕິ ມຎ຺ຈປີຐສຸຂໍ, ອຸຕຸສຸຂໍ ວາ. ປສ຺ສສຸຂນ຺ຕິ ¶ ຍຖາ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສຍນ຺ຕສ຺ສ ທກ຺ຂິຓປສ຺ສ ວາມປສ຺ສານໍ ສຸຂໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສຸຂໍ. ມິທ຺ຘສຸຂນ຺ຕິ ນິທ຺ທາສຸຂໍ. ອນຸຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ປຓິຘາຍາຕິ ປຕ຺ຖຍິຕ຺ວາ. ສີເລນາຕິອາທີສຸ ສີລນ຺ຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ. ວຕນ຺ຕິ ວຕສມາທານໍ. ຕໂປຕິ ຕປຈຣຓໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ເມຖຸນວິຣຕິ. ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມີຕິ ມເຫສກ຺ຂເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ. ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາຕິ ອປ຺ເປສກ຺ຂເທເວສຸ ວາ ອຎ຺ຎຕໂຣຕິ.

໒໐໗-໒໐໘. ສຕ຺ຕເມ ວາຕໍ ອນຸໂລເມຕີຕິ ວາຕໍ ອນຸໂລເມຕ຺ວາ ຫຣຕິ. ວຕ຺ຖິໍ ໂສເຘຕີຕິ ຘມນິໂຍ ສຸທ຺ຘາ ກໂຣຕິ. ອາມາວເສສໍ ປາເຈຕີຕິ ສເຈ ອາມາວເສສກໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ປາເຈຕິ. ອຏ຺ຐເມ ອຈກ຺ຂຸສ຺ສນ຺ຕິ ນ ຈກ຺ຂູນໍ ຫິຕໍ, ຈກ຺ຂຸໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ນ ກໂຣຕິ.

໒໐໙. ນວເມ ອາຍຕເກນາຕິ ທີເຆນ, ປຣິປຸຓ຺ຓປທພ຺ຍຎ຺ຊນກໍ ຄາຖາວຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິນາເສຕ຺ວາ ປວຕ຺ເຕນ. ສຣກຸຕ຺ຕິມ຺ປິ ນິກາມຍມານສ຺ສາຕິ ເອວໍ ຄີຕສ຺ສໂຣ ກາຕພ຺ໂພຕິ ສຣກິຣິຍໍ ປຕ຺ຖຍມານສ຺ສ. ສມາຘິສ຺ສ ຠງ຺ໂຄ ໂຫຕີຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິນາໂສ ໂຫຕິ.

໒໑໐. ທສເມ ¶ ທຸກ຺ຂໍ ສຸປຕີຕິ ນານາວິຘໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂໍ ສຸປຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ປຏິພຸຊ຺ຌຕີຕິ ປຏິພຸຊ຺ຌນ຺ໂຕປິ ອຸຕ຺ຕສິຕ຺ວາ ສໂລມຫໍໂສ ປຏິພຸຊ຺ຌຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ມິສ຺ສກໍ ກຖິຕໍ.

໒໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ອກ຺ໂກສກປຣິຠາສໂກຕິ ທສຫິ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູຫິ ອກ຺ໂກສໂກ, ຠຍທສ຺ສເນນ ປຣິຠາສໂກ. ຉິນ຺ນປຣິປນ຺ໂຖຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣປຣິປນ຺ຖສ຺ສ ຉິນ຺ນຕ຺ຕາ ຉິນ຺ນປຣິປນ຺ໂຖ. ໂຣຄາຕງ຺ກນ຺ຕິ ໂຣໂຄເຍວ ກິຈ຺ຉຊີວິກາຍາວຫນໂຕ ໂຣຄາຕງ຺ໂກ ນາມ.

໒໑໒. ທຸຕິເຍ ອຘິກຣຓກາຣໂກຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຘິກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ກາຣໂກ. ອນຘິຄຕນ຺ຕິ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຕ຺ຕວິເສສໍ.

໒໑໓. ຕຕິເຍ ທຸສ຺ສີໂລຕິ ອສີໂລ ນິສ຺ສີໂລ. ສີລວິປນ຺ໂນຕິ ວິປນ຺ນສີໂລ ຠິນ຺ນສໍວໂຣ. ປມາທາຘິກຣຓນ຺ຕິ ປມາທກາຣຓາ. ອິທຎ຺ຈ ສຸຕ຺ຕໍ ຄຫຏ຺ຐານໍ ວເສນ ອາຄຕໍ, ປພ຺ພຊິຕານມ຺ປິ ປນ ລພ຺ຠເຕວ ¶ . ຄຫຏ຺ໂຐ ຫິ ເຍນ ເຍນ ສິປ຺ປຏ຺ຐາເນນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕິ, ຍທິ ກສິຍາ, ຍທິ ວຓິຊ຺ຊາຍ, ປາຓາຕິປາຕາທິວເສນ ປມຕ຺ໂຕ ຕໍ ຕໍ ຍຖາກາລໍ ສມ຺ປາເທຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ອຖສ຺ສ ມູລໍ ວິນສ຺ສຕິ. ມາຆາຕກາເລປິ ປາຓາຕິປາຕໍ ອທິນ຺ນາທານາທີນິ ຈ ກໂຣນ຺ໂຕ ທຓ຺ຑວເສນ ມຫຕິໍ ໂຠຄຊານິໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ. ປພ຺ພຊິໂຕ ທຸສ຺ສີໂລ ປມາທກາຣຓາ ສີລໂຕ ພຸທ຺ຘວຈນໂຕ ຌານໂຕ ສຕ຺ຕອຣິຍຘນໂຕ ຈ ຊານິໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ. ຄຫຏ຺ຐສ຺ສ ‘‘ອສຸໂກ ອສຸກກຸເລ ຊາໂຕ ທຸສ຺ສີໂລ ປາປຘມ຺ໂມ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕອິຘໂລກປຣໂລໂກ ສລາກຠຕ຺ຕມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ເທຕີ’’ຕິ ຈຕຸປຣິສມຊ຺ເຌ ປາປໂກ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ‘‘ອສຸໂກ ນາສກ຺ຂິ ສີລໍ ຣກ຺ຂິຕຸໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ¶ ຄເຫຕຸໍ, ເວຊ຺ຊກມ຺ມາທີຫິ ຊີວຕິ, ຉຫິ ອຄາຣເວຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ’’ຕິ ເອວໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ.

ອວິສາຣໂທຕິ ຄຫຏ຺ໂຐ ຕາວ ‘‘ອວສ຺ສໍ ພຫູນໍ ສນ຺ນິປາຕຏ຺ຐາເນ ໂກຈິ ມມ ກມ຺ມໍ ຊານິສ຺ສຕິ, ອຖ ມໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ, ຣາຊກຸລສ຺ສ ວາ ທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ສຠໂຍ ອຸປສງ຺ກມຕິ. ມງ຺ກຸຠູໂຕ ຈ ປຕິຕກ຺ຂນ຺ໂຘ ອໂຘມຸໂຂ ¶ ອງ຺ຄຸຏ຺ຐເກນ ຠູມິໍ ກສນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ, ວິສາຣໂທ ຫຸຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ປພ຺ພຊິໂຕປິ ‘‘ພຫູ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕິຕາ, ອວສ຺ສໍ ໂກຈິ ມມ ກມ຺ມໍ ຊານິສ຺ສຕິ, ອຖ ເມ ອຸໂປສຖມ຺ປິ ປວາຣຓມ຺ປິ ຐເປຕ຺ວາ ສາມຎ຺ຎາ ຈາເວຕ຺ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ສຠໂຍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ວິສາຣໂທ ຫຸຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ເອກຈ຺ໂຈ ປນ ທຸສ຺ສີໂລປິ ທປ຺ປິໂຕ ວິຍ ຈຣຕິ, ໂສປິ ອຊ຺ຌາສເຍນ ມງ຺ກຸ ໂຫຕິເຍວ.

ສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕີຕິ ຕສ຺ສ ຫິ ມຣຓມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ນສ຺ສ ທຸສ຺ສີລກມ຺ມໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕິຕຏ຺ຐານໍ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ໂສ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ອິຘໂລກໍ ປສ຺ສຕິ, ນິມ຺ມີເລຕ຺ວາ ປຣໂລກໍ. ຕສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອປາຍາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕິສເຕນ ສີເສ ປຫຣິຍມາໂນ ວິຍ ໂຫຕິ. ໂສ ‘‘ວາເຣຖ ວາເຣຖາ’’ຕິ ວິຣວນ຺ໂຕ ມຣຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມປທໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ອານິສໍສກຖາ ວຸຕ຺ຕວິປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພາ.

໒໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ພຫຸຠາຓິສ຺ມິນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ອປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ພຫຸໍ ຠຓນ຺ເຕ. ມນ຺ຕຠາຓິສ຺ມິນ຺ຕິ ¶ ມນ຺ຕາ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຎ຺ຎາ, ຕາຍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຠຓນ຺ເຕ.

໒໑໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ເວຣພຫຸໂລຕິ ປຸຄ຺ຄລເວເຣນປິ ອກຸສລເວເຣນປິ ພຫຸເວໂຣ. ວຊ຺ຊພຫຸໂລຕິ ໂທສພຫຸໂລ.

໒໑໖. ຉຏ຺ເຐ ລຸທ຺ໂທຕິ ທາຣຸໂຓ ກກ຺ຂໂຬ. ວິປ຺ປຏິສາຣີຕິ ມງ຺ກຸຠາເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

໒໑໗. ສຕ຺ຕເມ ອປາສາທິເກຕິ ອປາສາທິເກຫິ ກາຍກມ຺ມາທີຫິ ສມນ຺ນາຄເຕ. ປາສາທິເກຕິ ປສາທາວເຫ ປຣິສຸທ຺ຘສມາຈາເຣ. ອຏ຺ຐມນວມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໒໒໐. ທສເມ ¶ ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວາ ມຘຸຣາຍນ຺ຕິ ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຘຸຣານຄຣໍ ສມ຺ປາປຸຓິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕນຄຣໍ ປວິສິຕຸໍ ອາຣຠິ. ອເຖກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ຍກ຺ຂິນີ ອເຈລາ ຫຸຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຫຕ຺ເຖ ປສາເຣຕ຺ວາ ຊິວ຺ຫໍ ນິລ຺ລາເລຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ອນ຺ໂຕນຄຣໍ ອປ຺ປວິສິຕ຺ວາ ຕໂຕວ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ອຄມາສິ. ມຫາຊໂນ ຂາທນີຍໂຠຊນີຍຎ຺ເຈວ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານຎ຺ຈ ອາທາຍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທານໍ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ນຄຣສ຺ສ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນຕ຺ຖາຍ ອິມໍ ສຸຕ຺ຕໍ ອາຣຠິ. ຕຕ຺ຖ ວິສມາຕິ ນ ສມຕລາ. ພຫຸຣຊາຕິ ວາຕປຫຣຓກາເລ ອຸທ຺ຘເຕນ ຣຊກ຺ຂນ຺ເຘນ ປຣິໂຍນທ຺ຘາ ວິຍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໒໒໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ອນວຕ຺ຖຈາຣິກນ຺ຕິ ອວວຕ຺ຖິຕຈາຣິກໍ. ສຸຕໍ ນ ປຣິໂຍທເປຕີຕິ ຍມ຺ປິສ຺ສ ສຸຕໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ປຣິໂຍທເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ສຸເຕເນກຈ຺ເຈນ ອວິສາຣໂທ ໂຫຕີຕິ ໂຖກໂຖເກນ ສຸເຕນ ວິຊ຺ຊມາເນນາປິ ຎາເຓນ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ນ ໂຫຕິ. ສມວຕ຺ຖຈາເຣຕິ ສມວຕ຺ຖິຕຈາເຣ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໒໓-໒໒໔. ຕຕິເຍ ພຫຸຠຓ຺ໂຑຕິ ພຫຸປຣິກ຺ຂາໂຣ. ພຫຸເຠສຊ຺ໂຊຕິ ສປ຺ປິນວນີຕາທີນໍ ພຫຸຕາຍ ພຫຸເຠສຊ຺ໂຊ. ພ຺ຍຕ຺ໂຕຕິ ພ຺ຍາສຕ຺ໂຕ. ສໍສຏ຺ໂຐຕິ ປຎ຺ຈວິເຘນ ສໍສຄ຺ເຄນ ສໍສຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ. ອນນຸໂລມິເກນາຕິ ສາສນສ຺ສ ອນນຸຈ຺ຉວິເກນ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ວຓ຺ຓມຈ຺ຉຣີຕິ ຄຸຓມຈ຺ຉຣີ. ຘມ຺ມມຈ຺ຉຣີຕິ ປຣິຍຕ຺ຕິມຈ຺ຉຣີ.

໒໒໕-໒໒໖. ປຎ຺ຈເມ ¶ ອນາມນ຺ຕຈາເຣ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ‘‘ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ ສິກ຺ຂາປເທ (ປາຣາ. ໒໙໔) ວຸຕ຺ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊາຍາຕິອາທີນິປິ ເຕສໍ ເຕສໍ ສິກ຺ຂາປທານໍ ວເສນ ເວທິຕພ຺ພານິ. ຉຏ຺ເຐ ອຕິເວລນ຺ຕິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕປມາຓກາລໍ. ສຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໒໒໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ອຸສ຺ສູຣຠຕ຺ເຕຕິ ອຕິທິວາປຈນຠຕ຺ເຕ. ນ ກາເລນ ປຏິປູເຊນ຺ຕີຕິ ຍາຄຸກາເລ ຍາຄຸໍ, ຂຊ຺ຊກກາເລ ຂຊ຺ຊກໍ ¶ , ໂຠຊນກາເລ ໂຠຊນໍ ອປຈນ຺ຕາ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ຕກາລສ຺ສ ອຕິນາມິຕຕ຺ຕາ ນ ກາເລນ ປຏິປູເຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ເຕເນວ ເທນ຺ຕິ ນາມ. ຕໂຕ ເຕປິ ເຕສຸ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ອາຄເຕສຸ ຕເຖວ ກໂຣນ຺ຕິ. ກຸລປເວຓິຍາ ອາຄຕາ ພລິປຏິຄ຺ຄາຫິກາ ເທວຕາປິ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ຕກາເລນ ລາຠໍ ລຠມານາເຍວ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ ໂຄປຍນ຺ຕິ ປີຬໍ ອກຕ຺ວາ. ອກາເລ ລຠມານາ ປນ ‘‘ອິເມ ອມ຺ເຫສຸ ອນາທຣາ’’ຕິ ອາຣກ຺ຂໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ.

ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາປິ ‘‘ເອເຕສໍ ເຄເຫ ໂຠຊນເວລາຍ ໂຠຊນໍ ນ ໂຫຕິ, ຐິຕມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ເທນ຺ຕີ’’ຕິ ມງ຺ຄລາມງ຺ຄເລສຸ ກາຕພ຺ພໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ວິມຸຂາ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ‘‘ປາໂຕ ກິຎ຺ຈິ ນ ລຠາມ, ຂຸທາຍ ປຏິປີຬິຕາ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມາ’’ຕິ ກມ຺ມໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ນິສີທນ຺ຕິ. ອໂນຊວນ຺ຕໍ ໂຫຕີຕິ ອກາເລ ຠຸຕ຺ຕໍ ໂອຊໍ ຫຣິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ສຸກ຺ກປກ຺ໂຂ ວຸຕ຺ຕວິປລ຺ລາເສນ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໒໒໙. ນວເມ ສຠີຣູຕິ ສນິທ຺ໂທ ມຫານິທ຺ທໍ ນິທ຺ທາຍຕິ. ສປ຺ປຏິຠໂຍຕິ ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຠຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມາ ສປ຺ປຏິຠໂຍ. ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠີຕິ ປານໂຠຊນທາຍກມ຺ປິ ມິຕ຺ຕໍ ທຸພ຺ຠຕິ ຫິໍສຕິ. ມາຕຸຄາເມປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໑໐. ທຸຕິຍກຓ຺ຫສປ຺ປສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໓໐. ທສເມ ¶ ໂຆຣວິໂສຕິ ກກ຺ຂຬວິໂສ. ທຸຊ຺ຊິວ຺ໂຫຕິ ທ຺ວິຘາ ຠິນ຺ນຊິວ຺ໂຫ. ໂຆຣວິສຕາຕິ ໂຆຣວິສຕາຍ. ເສສທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໒໓໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ນ ອາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ສມຓາກປ຺ເປນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ອຠາວນີໂຍ ໂຫຕີຕິ ວຑ຺ຒນີໂຍ ນ ໂຫຕິ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໒໓໓. ຕຕິເຍ ປຏິພໂລຕິ ກາຍພເລນ ຈ ຎາຓພເລນ ຈ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ປຏິພໂລ.

໒໓໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລນ຺ຕິ ປຕິຕຏ຺ຐານຎ຺ຈ ຠິນ຺ນຏ຺ຐານຎ຺ຈ. ປຏິສງ຺ຂໂຣຕີຕິ ປຏິປາກຕິກໍ ກໂຣຕິ. ອາໂຣເຈຕີຕິ ອິທໍ ປວາຣິຕກຸລານໍ ວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ.

໒໓໕. ປຎ຺ຈເມ ອຘິສີເລສູຕິ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ. ຘມ຺ມທສ຺ສເນ ນິເວເສຕີຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມທສ຺ສເນ ປຕິຏ຺ຐາເປຕິ. ອຣຫຄ຺ຄຕນ຺ຕິ ສພ຺ພສກ຺ກາຣານໍ ອຣເຫ ຣຕນຕ຺ຕເຍວ ຄຕໍ, ຕີສຸ ວຕ຺ຖູສຸ ຄຣຸຈິຕ຺ຕີກາຣໍ ອຸປຏ຺ຐເປຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຉຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໒໓໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ອາວາສປລິເຄຘີຕິ ອາວາສໍ ພລວຄິທ຺ຘິວເສນ ຄິລິຕ຺ວາ ວິຍ ຐິໂຕ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໒໔໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ທຸຈ຺ຈຣິເຕ ສຸຈຣິເຕຕິ ອິທໍ ອເຠທໂຕ ວຸຕ຺ຕໍ, ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕຕິອາທິ ກາຍທ຺ວາຣາທີນໍ ວເສນ ເຠທໂຕ. ສທ຺ຘມ຺ມາຕິ ທສກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ມໂຕ. ອສທ຺ຘມ຺ເມຕິ ອກຸສລກມ຺ມປຖສງ຺ຂາເຕ ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ເມ.

໒໔໙. ນວເມ ສິວຖິກາຍາຕິ ສຸສາເນ. ອາໂຣທນາຕິ ອາໂຣທນຏ຺ຐານໍ. ອສຸຈິນາຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉນີເຍນ.

໒໕໐. ທສເມ ປຸຄ຺ຄລປ຺ປສາເທຕິ ເອກປຸຄ຺ຄລສ຺ມິໍ ອຸປ຺ປນ຺ນປ຺ປສາເທ. ອນ຺ເຕ ນິສີທາເປຕີຕິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາສນປຣິຍນ຺ເຕ ນິສີທາເປຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑-໓. ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໒໕໑-໒໕໓. ຉຏ຺ຐສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ. ທຸຕິເຍ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພຕິ ອາຈຣິເຍນ ຫຸຕ຺ວາ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ. ຕຕິເຍ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພຕິ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ຫຸຕ຺ວາ ສາມເຓໂຣ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ອິຕິ ອິມານິ ຕີຓິປິ ສຸຕ຺ຕານິ ປຐມໂພຘິຍໍ ຂີຓາສວວເສນ ວຸຕ຺ຕານິ. ຈຕຸຕ຺ຖາທີນິ ອນຸປທວຓ຺ຓນາໂຕ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໒໗໒. ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກາທີນໍ ¶ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍ ວິນຍຏ຺ຐກຖາຍໍ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໓໒໕) ວຸຕ຺ຕນເຍນ ເວທິຕພ຺ພາຕິ. ສມ຺ມໂຕ ນ ເປເສຕພ຺ໂພຕິ ປກຕິຍາ ສມ຺ມໂຕ ‘‘ຄຈ຺ຉ ຠຕ຺ຕານິ ອຸທ຺ທິສາຫີ’’ຕິ ນ ເປເສຕພ຺ໂພ.

໒໗໓-໒໘໕. ສາຏິຍຄ຺ຄາຫາປໂກຕິ ວສ຺ສິກສາຏິກາຍ ຄາຫາປໂກ. ປຕ຺ຕຄ຺ຄາຫາປໂກຕິ ‘‘ໂຍ ຈ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍ ປຕ຺ຕປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕປຕ຺ຕຄ຺ຄາຫາປໂກ.

໒໙໓-໓໐໒. ອາຊີວໂກຕິ ນຄ຺ຄປຣິພ຺ພາຊໂກ. ນິຄຓ຺ໂຐຕິ ປຸຣິມຠາຄປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ມຸຓ຺ຑສາວໂກຕິ ນິຄຓ຺ຐສາວໂກ. ຊຏິລໂກຕິ ຕາປໂສ. ປຣິພ຺ພາຊໂກຕິ ຉນ຺ນປຣິພ຺ພາຊໂກ. ມາຄຓ຺ຑິກາທໂຍປິ ຕິຕ຺ຖິຍາ ເອວ. ເອເຕສໍ ປນ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣິຕາຍ ອຠາເວນ ສຸກ຺ກປກ຺ໂຂ ນ ຄຫິໂຕ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ປຎ຺ຈກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

໑. ຉກ຺ກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ຠິກ຺ຂຸ. ເນວ ສຸມໂນ ໂຫຕິ ນ ທຸມ຺ມໂນຕິ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມເຓ ຣາຄສຫຄເຕນ ໂສມນສ຺ເສນ ສຸມໂນ ວາ ອນິຏ຺ຐາຣມ຺ມເຓ ໂທສສຫຄເຕນ ໂທມນສ຺ເສນ ທຸມ຺ມໂນ ວາ ນ ໂຫຕິ. ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນຕິ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາຣມ຺ມເຓ ອສມເປກ຺ຂເນນ ອຎ຺ຎາຓຸເປກ຺ຂາຍ ອຸເປກ຺ຂກຠາວໍ ອນາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສໂຕ ¶ ສມ຺ປຊາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ອາຣມ຺ມເຓ ມຊ຺ຌຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຂີຓາສວສ຺ສ ສຕຕວິຫາໂຣ ກຖິໂຕ.

໒. ທຸຕິຍອາຫຸເນຍ຺ຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒-໔. ທຸຕິເຍ ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘນ຺ຕິອາທີນິ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ວຸຕ຺ຕາເນວ. ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວນ຺ຕິ ອາສວານໍ ຂເຍນ ອນາສວໍ, ນ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓາທີນໍ ວິຍ ອຠາເວນາຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຂີຓາສວສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາ ປຏິປາຏິຍາ ກຖິຕາ. ຕຕິຍຈຕຸຕ຺ເຖສຸ ຂີຓາສໂວ ກຖິໂຕ.

໕-໗. ປຎ຺ຈເມ ອງ຺ເຄຫີຕິ ຄຸຓງ຺ເຄຫິ. ຂໂມຕິ ອຘິວາສໂກ. ຣູປານນ຺ຕິ ຣູປາຣມ຺ມຓານໍ. ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ¶ ສຣີຣວຓ຺ເຓນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ຉຏ຺ເຐ ພລສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ກາຍພເລນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ສຕ຺ຕເມ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ປທຊເວນ ສມ຺ປນ຺ໂນ.

໘-໙. ອຏ຺ຐເມ ອນຸຕ຺ຕຣິຍານີຕິ ອຎ຺ເຎນ ອຸຕ຺ຕຣິຕເຣນ ຣຫິຕານິ ນິຣຸຕ຺ຕຣານິ. ທສ຺ສນານຸຕ຺ຕຣິຍນ຺ຕິ ຣູປທສ຺ສເນສຸ ອນຸຕ຺ຕຣໍ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພປເທສຸ ¶ . ຫຕ຺ຖິຣຕນາທີນຎ຺ຫິ ທສ຺ສນໍ ນ ທສ຺ສນານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ນິວິຏ຺ຐສທ຺ຘສ຺ສ ປນ ນິວິຏ຺ຐເປມວເສນ ທສພລສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ກສິຓອສຸຠນິມິຕ຺ຕາທີນໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ທສ຺ສນໍ ທສ຺ສນານຸຕ຺ຕຣິຍໍ ນາມ. ຂຕ຺ຕິຍາທີນໍ ຄຸຓກຖາສວນໍ ນ ສວນານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ນິວິຏ຺ຐສທ຺ຘສ຺ສ ປນ ນິວິຏ຺ຐເປມວເສນ ຕິຓ຺ຓໍ ວາ ຣຕນານໍ ຄຸຓກຖາສວນໍ ເຕປິຏກພຸທ຺ຘວຈນສວນໍ ວາ ສວນານຸຕ຺ຕຣິຍໍ ນາມ. ມຓິຣຕນາທີນໍ ລາໂຠ ນ ລາຠານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ສຕ຺ຕວິຘອຣິຍຘນລາໂຠ ປນ ລາຠານຸຕ຺ຕຣິຍໍ ນາມ. ຫຕ຺ຖິສິປ຺ປາທິສິກ຺ຂນໍ ນ ສິກ຺ຂານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ສິກ຺ຂາຕ຺ຕຍສ຺ສ ປູຣຓໍ ປນ ສິກ຺ຂານຸຕ຺ຕຣິຍໍ ນາມ. ຂຕ຺ຕິຍາທີນໍ ປາຣິຈຣິຍາ ນ ປາຣິຈຣິຍານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ຕິຓ຺ຓໍ ປນ ຣຕນານໍ ປາຣິຈຣິຍາ ປາຣິຈຣິຍານຸຕ຺ຕຣິຍໍ ນາມ. ຂຕ຺ຕິຍາທີນໍ ຄຸຓານຸສ຺ສຣຓໍ ນ ອນຸສ຺ສຕານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ຕິຓ຺ຓໍ ປນ ຣຕນານໍ ຄຸຓານຸສ຺ສຣຓໍ ອນຸສ຺ສຕານຸຕ຺ຕຣິຍໍ ¶ ນາມ. ອິຕິ ອິມານິ ຉ ອນຸຕ຺ຕຣິຍານິ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣານິ ກຖິຕານິ. ນວເມ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕີຕິ ພຸທ຺ຘຄຸຓາຣມ຺ມຓາ ສຕິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໑໐. ທສເມ ມຫານາໂມຕິ ທສພລສ຺ສ ຈູຬປິຕຸ ປຸຕ຺ໂຕ ເອໂກ ສກ຺ຍຣາຊາ. ເຍນ ¶ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ຫຸຕ຺ວາ ທາສປຣິຊນປຣິວຸໂຕ ຄນ຺ຘມາລາທີນິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ສຕ຺ຖາ, ຕຕ຺ຖ ອຄມາສິ. ອຣິຍຜລໍ ອສ຺ສ ອາຄຕນ຺ຕິ ອາຄຕຜໂລ. ສິກ຺ຂາຕ຺ຕຍສາສນໍ ເອເຕນ ວິຎ຺ຎາຕນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຕສາສໂນ. ອິຕິ ອຍໍ ຣາຊາ ‘‘ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ນິສ຺ສຍວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອວມາຫ.

ເນວສ຺ສ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນນ ຣາເຄນ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຄຫິຕໍ. ອຸຊຸຄຕນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ອຸຊຸກເມວ ຄຕໍ. ຕຖາຄຕໍ ອາຣພ຺ຠາຕິ ຕຖາຄຕຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ. ອຕ຺ຖເວທນ຺ຕິ ອຏ຺ຐກຖໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ. ຘມ຺ມເວທນ຺ຕິ ປາຬິໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ. ຘມ຺ມູປສຎ຺ຫິຕນ຺ຕິ ປາຬິຎ຺ຈ ອຏ຺ຐກຖຎ຺ຈ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ປມຸທິຕສ຺ສາຕິ ທຸວິເຘນ ປາໂມຊ຺ເຊນ ປມຸທິຕສ຺ສ. ປີຕິ ຊາຍຕີຕິ ປຎ຺ຈວິຘາ ປີຕິ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕີຕິ ນາມກາໂຍ ຈ ກຣຊກາໂຍ ຈ ທຣຖປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ສຸຂນ຺ຕິ ກາຍິກເຈຕສິກສຸຂໍ. ສມາຘິຍຕີຕິ ອາຣມ຺ມເຓ ສມ຺ມາ ຐປິຕໍ ໂຫຕິ. ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍາຕິ ຣາຄໂທສໂມຫວິສມຄເຕສຸ ສຕ຺ເຕສຸ. ສມປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ສມໍ ອຸປສມໍ ປຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ສພ຺ຍາປຊ຺ຌາຍາຕິ ສທຸກ຺ຂາຍ. ຘມ຺ມໂສຕໍ ¶ ສມາປນ຺ໂນຕິ ວິປສ຺ສນາສງ຺ຂາຕໍ ຘມ຺ມໂສຕໍ ສມາປນ຺ໂນ. ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕີຕິ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ພ຺ຣູເຫຕິ ວຑ຺ເຒຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິຕິ ¶ ມຫານາໂມ ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ນິສ຺ສຍວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉິ. ສຕ຺ຖາປິສ຺ສ ຕເມວ ກເຖສິ. ເອວໍ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ໂສຕາປນ຺ໂນວ ກຖິໂຕຕິ.

໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ສາຣຓີຍາຕິ ສຣິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກາ. ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ກາຕພ຺ພໍ ກາຍກມ຺ມໍ. ວຈີກມ຺ມມໂນກມ຺ເມສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິມານິ ຈ ປນ ຠິກ຺ຂູນໍ ວເສນ ອາຄຕານິ, ຄິຫີສຸປິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຫິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ອາຠິສມາຈາຣິກຘມ຺ມປູຣຓໍ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ນາມ. ຄິຫີນໍ ເຈຕິຍວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ໂພຘິວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ສງ຺ຆນິມນ຺ຕນຕ຺ຖາຍ ຄມນໍ, ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ເຐ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ, ປຕ຺ຕປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ອາສນປຎ຺ຎາປນໍ, ອນຸຄມນນ຺ຕິ ເອວມາທິກໍ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ນາມ.

ຠິກ຺ຂູນໍ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ອາຈາຣປຓ຺ຓຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປນໍ, ກມ຺ມຏ຺ຐານກຖນໍ, ຘມ຺ມເທສນາ, ເຕປິຏກມ຺ປິ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ ນາມ. ຄິຫີນໍ ‘‘ເຈຕິຍວນ຺ທນາຍ ຄຈ຺ຉາມ, ໂພຘິວນ຺ທນາຍ ຄຈ຺ຉາມ, ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ກຣິສ຺ສາມ, ທີປມາລາປຸປ຺ຜປູຊໍ ກຣິສ຺ສາມ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕິສ຺ສາມ, ສລາກຠຕ຺ຕາທີນິ ທສ຺ສາມ, ວສ຺ສາວາສິກໍ ທສ຺ສາມ, ອຊ຺ຊ ສງ຺ຆສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຈ຺ຈເຍ ທສ຺ສາມ, ສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຂາທນີຍາທີນິ ສໍວິທຫຖ, ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຖ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຖ, ສງ຺ຆໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ¶ ອາເນຖ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຸສ຺ສາຫຊາຕາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກໂຣຖາ’’ຕິອາທິວຈນກາເລ ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ ນາມ.

ຠິກ຺ຂູນໍ ປາໂຕວ ອຸຏ຺ຐາຍ ສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄນໍ ເຈຕິຍງ຺ຄຓວຕ຺ຕາທີນິ ຈ ກຕ຺ວາ ວິວິຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂູ ສຸຂີ ໂຫນ຺ຕຸ ອເວຣາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາ’’ຕິ ¶ ຈິນ຺ຕນໍ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ນາມ. ຄິຫີນໍ ‘‘ອຍ຺ຍາ ສຸຂີ ໂຫນ຺ຕຸ ອເວຣາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາ’’ຕິ ຈິນ຺ຕນໍ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ນາມ.

ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈາຕິ ສມ຺ມຸຂາ ຈ ປຣມ຺ມຸຂາ ຈ. ຕຕ຺ຖ ນວການໍ ຈີວຣກມ຺ມາທີສຸ ສຫາຍຠາວຄມນໍ ສມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ນາມ, ເຖຣານໍ ປນ ປາທໂຘວນທານາທິເຠທໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ສມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ນາມ. ອຸຠເຍຫິປິ ທຸນ຺ນິກ຺ຂິຕ຺ຕານໍ ທາຣຸຠຓ຺ຑາທີນໍ ເຕສຸ ອວຎ຺ຎໍ ¶ ອກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ທຸນ຺ນິກ຺ຂິຕ຺ຕານໍ ວິຍ ປຏິສາມນໍ ປຣມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ນາມ. ‘‘ເທວຕ຺ເຖໂຣ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ’’ຕິ ເອວໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ວຈນໍ ສມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ ນາມ. ວິຫາເຣ ອສນ຺ຕໍ ປນ ປຏິປຸຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ‘‘ກຫໍ ອມ຺ຫາກໍ ເທວຕ຺ເຖໂຣ, ກຫໍ ອມ຺ຫາກໍ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ, ກທາ ນຸ ໂຂ ອາຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອວໍ ມມາຍນວຈນໍ ປຣມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ ນາມ. ເມຕ຺ຕາສິເນຫສິນິທ຺ຘານິ ປນ ນຍນານິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ປສນ຺ເນນ ມຸເຂນ ໂອໂລກນໍ ສມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ນາມ. ‘‘ເທວຕ຺ເຖໂຣ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ອໂຣໂຄ ໂຫຕຸ ອປ຺ປາພາໂຘ’’ຕິ ສມນ຺ນາຫຣຓໍ ປຣມ຺ມຸຂາ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ນາມ.

ລາຠາຕິ ຈີວຣາທໂຍ ລທ຺ຘປຈ຺ຈຍາ. ຘມ຺ມິກາຕິ ¶ ກຸຫນາທິເຠທໍ ມິຈ຺ຉາຊີວໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ຠິກ຺ຂາຈຣິຍວຕ຺ເຕນ ອຸປ຺ປນ຺ນາ. ອນ຺ຕມໂສ ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນມຕ຺ຕມ຺ປີຕິ ປຈ຺ຉິມໂກຏິຍາ ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕຄຕໍ ທ຺ວຕ຺ຕິກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂາມຕ຺ຕມ຺ປິ. ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕໂຠຄີຕິ ເອຕ຺ຖ ທ຺ເວ ປຏິວິຠຕ຺ຕານິ ນາມ ອາມິສປຏິວິຠຕ຺ຕໍ ປນ ປຸຄ຺ຄລປຏິວິຠຕ຺ຕຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ທສ຺ສາມິ, ເອຕ຺ຕກໍ ນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ຈິຕ຺ເຕນ ປຏິວິຠຊນໍ ອາມິສປຏິວິຠຕ຺ຕໍ ນາມ. ‘‘ອສຸກສ຺ສ ທສ຺ສາມິ, ອສຸກສ຺ສ ນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ຈິຕ຺ເຕນ ວິຠຊນໍ ປນ ປຸຄ຺ຄລປຏິວິຠຕ຺ຕໍ ນາມ. ຕທຸຠຍມ຺ປິ ອກຕ຺ວາ ໂຍ ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຍໍ ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕໂຠຄີ ນາມ. ສີລວນ຺ເຕຫິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ສາຘາຣຓໂຠຄີຕິ ເອຕ຺ຖ ສາຘາຣຓໂຠຄິໂນ ອິທໍ ລກ຺ຂຓໍ – ຍໍ ຍໍ ປຓີຕໍ ລຠຕິ, ຕໍ ຕໍ ເນວ ລາເຠນລາຠໍ-ນິຊິຄີສນຕາມຸເຂນ ຄິຫີນໍ ເທຕິ, ນ ອຕ຺ຕນາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຈ ‘‘ສງ຺ເຆນ ສາຘາຣຓໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ຆຓ຺ຏິໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ ສງ຺ຆສນ຺ຕກໍ ວິຍ ປສ຺ສຕິ.

ອິມໍ ປນ ສາຣຓີຍຘມ຺ມໍ ໂກ ປູເຣຕິ, ໂກ ນ ປູເຣຕິ? ທຸສ຺ສີໂລ ຕາວ ນ ປູເຣຕິ. ນ ຫິ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ ສີລວນ຺ຕາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ປນ ¶ ວຕ຺ຕໍ ອຂຓ຺ເຑນ຺ໂຕ ປູເຣຕິ. ຕຕ຺ຣິທໍ ວຕ຺ຕໍ – ໂຍ ຫິ ໂອທິສ຺ສກໍ ກຕ຺ວາ ມາຕຸ ວາ ປິຕຸ ວາ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍາທີນໍ ວາ ເທຕິ, ໂສ ທາຕພ຺ພໍ ເທຕິ. ສາຣຓີຍຘມ຺ໂມ ປນສ຺ສ ນ ໂຫຕິ, ປລິໂພຘຊຄ຺ຄນໍ ນາມ ໂຫຕິ. ສາຣຓີຍຘມ຺ໂມ ຫິ ມຸຕ຺ຕປລິໂພຘສ຺ສ ວຏ຺ຏຕິ. ເຕນ ປນ ໂອທິສ຺ສກໍ ¶ ເທນ຺ເຕນ ຄິລານຄິລານຸປຏ຺ຐາກອາຄນ຺ຕຸກຄມິການຎ຺ເຈວ ນວປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ຈ ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຄ຺ຄຫຓໍ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ. ເອເຕສໍ ທຕ຺ວາ ອວເສສໍ ເຖຣາສນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ອທຕ຺ວາ ໂຍ ຍຕ຺ຕກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕສ຺ສ ຕຕ຺ຕກໍ ທາຕພ຺ພໍ. ອວສິຏ຺ເຐ ¶ ອສຕິ ປຸນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ເຖຣາສນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍໍ ຍໍ ປຓີຕໍ, ຕໍ ຕໍ ທຕ຺ວາ ເສສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ‘‘ສີລວນ຺ເຕຫີ’’ຕິ ວຈນໂຕ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ອທາຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ.

ອຍໍ ປນ ສາຣຓີຍຘມ຺ໂມ ສຸສິກ຺ຂິຕາຍ ປຣິສາຍ ສຸປູໂຣ ໂຫຕິ, ສຸສິກ຺ຂິຕາຍ ຫິ ປຣິສາຍ ໂຍ ອຎ຺ຎໂຕ ລຠຕິ, ໂສ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ອຎ຺ຎໂຕ ອລຠນ຺ໂຕປິ ປມາຓຍຸຕ຺ຕເມວ ຄຓ຺ຫຕິ, ນ ອຕິເຣກໍ. ອຍໍ ປນ ສາຣຓີຍຘມ຺ໂມ ເອວໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ລທ຺ຘໍ ລທ຺ຘໍ ເທນ຺ຕສ຺ສາປິ ທ຺ວາທສຫິ ວສ຺ເສຫິ ປູເຣຕິ, ນ ຕໂຕ ໂອຣໍ. ສເຈ ຫິ ທ຺ວາທສເມ ວສ຺ເສ ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ປິຓ຺ຑປາຕປູຣໍ ປຕ຺ຕໍ ອາສນສາລາຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ນ຺ຫາຍິຕຸໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ຈ ‘‘ກສ຺ເສໂສ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣກສ຺ສາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອາຫຣຖ ນ’’ນ຺ຕິ ສພ຺ພໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ວິຈາເຣຕ຺ວາວ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຣິຕ຺ຕປຕ຺ຕໍ ຐເປຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຣິຕ຺ຕປຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ອເສເສຕ຺ວາວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິໍສູ’’ຕິ ໂທມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ສາຣຓີຍຘມ຺ໂມ ຠິຊ຺ຊຕິ, ປຸນ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ປູເຣຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. ຕິຕ຺ຖິຍປຣິວາສສທິໂສ ເຫສ, ສກິໍ ຂຓ຺ເຑ ຊາເຕ ປຸນ ປູເຣຕພ຺ໂພວ. ໂຍ ປນ ‘‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ຍສ຺ສ ເມ ປຕ຺ຕຄຕໍ ອນາປຸຈ຺ຉາວ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ ໂສມນສ຺ສໍ ຊເນຕິ, ຕສ຺ສ ປຸຓ຺ໂຓ ນາມ ໂຫຕິ.

ເອວໍ ປູຣິຕສາຣຓີຍຘມ຺ມສ຺ສ ປນ ເນວ ອິສ຺ສາ ນ ມຈ຺ຉຣິຍໍ ໂຫຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ປິໂຍ ໂຫຕິ, ອມນຸສ຺ສານໍ ¶ ປິໂຍ ໂຫຕິ, ສຸລຠປຈ຺ຈໂຍ. ປຕ຺ຕຄຕມສ຺ສ ທິຍ຺ຍມານມ຺ປິ ນ ຂີຍຕິ, ຠາຊນີຍຠຓ຺ຑຏ຺ຐາເນ ອຄ຺ຄຠຓ຺ຑໍ ລຠຕິ, ຠເຍ ວາ ຉາຕເກ ວາ ປຕ຺ເຕ ເທວຕາ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຣິມານິ ¶ ວຕ຺ຖູນິ – ເສນຄິຣິວາສີ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ກິຣ ມຫາຄິຣິຄາມໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວສຕິ, ປຎ຺ຎາສ ມຫາເຖຣາ ນາຄທີປໍ ເຈຕິຍວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຄິຣິຄາເມ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິ ອລທ຺ຘາ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ເຖໂຣ ປວິສນ຺ໂຕ ເຕ ທິສ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ລທ຺ຘໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ວິຈຣິມ຺ຫາ, ອາວຸໂສຕິ. ໂສ ອລທ຺ຘຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຍາວາຫໍ ອາຄຈ຺ຉາມິ, ຕາວ ອິເຘວ ໂຫຖາ’’ຕິ. ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຎາສ ຊນາ ປຕ຺ຕເຕມນມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ລຠິມ຺ຫາຕິ. ຠນ຺ເຕ, ເນວາສິກາ ນາມ ປຏິພລາ ໂຫນ຺ຕິ, ອລຠນ຺ຕາປິ ຠິກ຺ຂາຈາຣມຄ຺ຄສຠາຄໍ ຊານນ຺ຕີຕິ. ເຖຣາ ອາຄເມສຸໍ. ເຖໂຣ ຄາມໍ ປາວິສິ. ຘຸຣເຄເຫເຍວ ມຫາອຸປາສິກາ ຂີຣຠຕ຺ຕໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ເຖຣໍ ໂອໂລກຍມານາ ຐິຕາ ເຖຣສ຺ສ ທ຺ວາຣໍ ສມ຺ປຕ຺ຕສ຺ເສວ ປຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິ. ໂສ ຕໍ ອາທາຍ ເຖຣານໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຄຓ຺ຫຖ ¶ , ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ສງ຺ຆຕ຺ເຖຣໍ ອາຫ. ເຖໂຣ ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ເອຕ຺ຕເກຫິ ກິຎ຺ຈິ ນ ລທ຺ຘໍ, ອຍໍ ສີຆເມວ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ, ກິໍ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ເສສານໍ ມຸຂໍ ໂອໂລເກສິ. ເຖໂຣ ໂອໂລກນາກາເຣເນວ ຎຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ເມນ ສເມນ ລທ຺ໂຘ, ນິກ຺ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ເພສໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ທຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາປິ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຠຸຎ຺ຊິ.

ອຖ ນໍ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈາວສາເນ ເຖຣາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກທາ, ອາວຸໂສ, ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ປຏິວິຊ຺ຌີ’’ຕິ? ນຕ຺ຖິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ໂມຕິ. ຌານລາຠີສິ, ອາວຸໂສຕິ. ເອຕມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ນຕ຺ຖີຕິ? ນນຸ, ອາວຸໂສ, ປາຏິຫາຣິຍນ຺ຕິ. ສາຣຓີຍຘມ຺ໂມ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປູຣິໂຕ, ຕສ຺ສ ¶ ເມ ປູຣິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສເຈປິ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສໍ ໂຫຕິ, ປຕ຺ຕຄຕໍ ນ ຂີຍຕີຕິ. ສາຘຸ ສາຘຸ, ສປ຺ປຸຣິສ, ອນຸຈ຺ຉວິກມິທໍ ຕຸຍ຺ຫນ຺ຕິ. ອິທໍ ຕາວ ປຕ຺ຕຄຕໍ ນ ຂີຍຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸ.

ອຍເມວ ປນ ເຖໂຣ ເຈຕິຍປພ຺ພເຕ ຄິຣິຠຓ຺ຑມຫາປູຊາຍ ທານຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ທາເນ ກິໍ ວຣຠຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ທ຺ເວ ສາຏກາ, ຠນ຺ເຕຕິ. ເອເຕ ມຍ຺ຫໍ ປາປຸຓິສ຺ສນ຺ຕີຕິ? ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອມຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ເອໂກ ທຫໂຣ ເອວໍ ວທຕີ’’ຕິ. ‘‘ທຫຣສ຺ສ ເອວໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ມຫາເຖຣານໍ ປນ ສຸຂຸມສາຏກາ ¶ ວຏ຺ຏນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ມຫາເຖຣານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຐເປສິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ປຏິປາຏິຍາ ຐິເຕ ເທນ຺ຕສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຐປິຕາປິ ເຕ ສາຏກາ ຫຕ຺ຖໍ ນາໂຣຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎວ ອາໂຣຫນ຺ຕິ. ທຫຣສ຺ສ ທານກາເລ ປນ ຫຕ຺ຖໍ ອາຣຸຬ຺ຫາ. ໂສ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຐເປຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈສ຺ສ ມຸຂໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ທຫຣໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ທານໍ ທຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ທຫຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ກທາ, ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ປຣິຍາເຍນປິ ອສນ຺ຕໍ ອວທນ຺ໂຕ ‘‘ນຕ຺ຖິ ມຍ຺ຫໍ, ມຫາຣາຊ, ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ໂມ’’ຕິ ອາຫ. ນນຸ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພວ ອວຈຸຕ຺ຖາຕິ. ອາມ, ມຫາຣາຊ, ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ອຫໍ, ຕສ຺ສ ເມ ຘມ຺ມສ຺ສ ປູຣິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠາຊນີຍຠຓ຺ຑຏ຺ຐາເນ ອຄ຺ຄຠຓ຺ຑໍ ປາປຸຓາຕີຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອນຸຈ຺ຉວິກມິທໍ ຕຸມ຺ຫາກ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອິທໍ ຠາຊນີຍຠຓ຺ຑຏ຺ຐາເນ ອຄ຺ຄຠຓ຺ຑໍ ປາປຸຓາຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸ.

ພ຺ຣາຫ຺ມຓຕິສ຺ສຠເຍ ປນ ຠາຕຣຄາມວາສິໂນ ນາຄຕ຺ເຖຣິຍາ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາວ ປລາຍິໍສຸ. ເຖຣີ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ‘‘ອຕິວິຍ ¶ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆໂສ ຄາໂມ, ອຸປຘາເຣຖ ຕາວາ’’ຕິ ທຫຣຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຫ. ຕາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ເພສໍ ຄຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອາຄມ຺ມ ເຖຣິຍາ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ມາ ຕຸມ຺ເຫ ເຕສໍ ຄຕຠາວໍ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ອຕ຺ຕໂນ ອຸທ຺ເທສປຣິປຸຈ຺ຉາໂຍນິໂສມນສິກາເຣສຸເຍວ ໂຍຄໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາຍໍ ¶ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕທ຺ວາທສມາ ຄາມທ຺ວາເຣ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂມູເລ ອຏ຺ຐາສິ. ຣຸກ຺ເຂ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ທ຺ວາທສນ຺ນມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ທຕ຺ວາ, ‘‘ອຍ຺ເຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ມາ ຄຈ຺ຉຖ, ນິຈ຺ຈໍ ອິເຘວ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຖຣິຍາ ປນ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ ນາຄຕ຺ເຖໂຣ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ໂສ ‘‘ມຫນ຺ຕໍ ຠຍໍ, ນ ສກ຺ກາ ຍາເປຕຸໍ, ປຣຕີຣໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕທ຺ວາທສໂມວ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ‘‘ເຖຣິໍ ທິສ຺ວາ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠາຕຣຄາມໍ ອາຄໂຕ. ເຖຣີ ‘‘ເຖຣາ ອາຄຕາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ເຕສໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ. ສາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເອກທິວສໍ ວິຫາເຣວ ວສິຕ຺ວາ ສ຺ເວ ຄມິສ຺ສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຖຣາ ວິຫາຣໍ ອຄມິໍສຸ.

ເຖຣີ ປຸນທິວເສ ຣຸກ຺ຂມູເລ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ເຖຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ‘‘ວຏ຺ຏິສ຺ສຕິ ເຖຣີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອຏ຺ຐາສິ. ຘມ຺ມິໂກ, ຕາຕ, ປິຓ຺ຑປາໂຕ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອກຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາຕິ ¶ . ວຏ຺ຏິສ຺ສຕິ ເຖຣີຕິ? ສາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສ ຂິປິ, ປຕ຺ໂຕ ອາກາເສ ອຏ຺ຐາສິ. ເຖໂຣ ‘‘ສຕ຺ຕຕາລມຕ຺ເຕ ຐິຕມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີຠຕ຺ຕເມວ ເຖຣີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຠຍໍ ນາມ ສພ຺ພກາລໍ ນ ໂຫຕິ, ຠເຍ ວູປສນ຺ເຕ ອຣິຍວໍສໍ ກຖຍມາໂນ, ‘ໂຠ ປິຓ຺ຑປາຕິກ, ຠິກ຺ຂຸນີຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວີຕິນາມຍິຕ຺ຖາ’ຕິ ຈິຕ຺ເຕນ ອນຸວທິຍມາໂນ ສນ຺ຖມ຺ຠິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ໂຫຖ ¶ ເຖຣິໂຍ’’ຕິ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ.

ຣຸກ຺ຂເທວຕາປິ ‘‘ສເຈ ເຖໂຣ ເຖຣິຍາ ຫຕ຺ຖໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕິ, ນ ຕໍ ນິວຕ຺ເຕສ຺ສາມິ. ສເຈ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕິ, ນິວຕ຺ເຕສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ຕຍມານາ ຐຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ຄມນໍ ທິສ຺ວາ ຣຸກ຺ຂາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ‘‘ປຕ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເທຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຖຣໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍເຍວ ອາເນຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ທຕ຺ວາ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ປຏິຎ຺ຎໍ ກາເຣຕ຺ວາ ທ຺ວາທສ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ທ຺ວາທສ ຈ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ອຸປຏ຺ຐຫິ. ອິທໍ ເທວຕາ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸ. ຕຕ຺ຣ ຫິ ເຖຣີ ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣິກາ ອໂຫສິ.

ອຂຓ຺ຑານີຕິອາທີສຸ ຍສ຺ສ ສຕ຺ຕສຸ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘສຸ ອາທິມ຺ຫິ ວາ ອນ຺ເຕ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ຠິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສີລໍ ປຣິຍນ຺ເຕ ຉິນ຺ນສາຏໂກ ວິຍ ຂຓ຺ຑໍ ນາມ. ຍສ຺ສ ປນ ເວມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນໍ, ຕສ຺ສ ຉິທ຺ທສາຏໂກ ວິຍ ຉິທ຺ທໍ ນາມ ໂຫຕິ. ຍສ຺ສ ປຏິປາຏິຍາ ທ຺ເວ ຕີຓິ ຠິນ຺ນານິ, ຕສ຺ສ ປິຏ຺ຐິຍໍ ວາ ກຸຈ຺ຉິຍໍ ວາ ອຸຏ຺ຐິເຕນ ວິສຠາຄວຓ຺ເຓນ ກາຬຣຕ຺ຕາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣວຓ຺ຓາ ຄາວີ ວິຍ ສພລໍ ¶ ນາມ ໂຫຕິ. ຍສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ຠິນ຺ນານິ, ຕສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ວິສຠາຄພິນ຺ທຸວິຈິຕ຺ຣາ ຄາວີ ວິຍ ກມ຺ມາສໍ ນາມ ໂຫຕິ. ຍສ຺ສ ປນ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ອຠິນ຺ນານິ, ຕສ຺ສ ຕານິ ສີລານິ ອຂຓ຺ຑານິ ອຈ຺ຉິທ຺ທານິ ອສພລານິ ອກມ຺ມາສານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຕານິ ປເນຕານິ ຕຓ຺ຫາທາສພ຺ຍໂຕ ໂມເຈຕ຺ວາ ຠຸຊິສ຺ສຠາວກຣຓໂຕ ຠຸຊິສ຺ສານິ, ພຸທ຺ຘາທີຫິ ວິຎ຺ຎູຫິ ປສຕ຺ຖຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ຖານິ, ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐີຫິ ອປຣາມຏ຺ຐຕ຺ຕາ ‘‘ອິທໍ ນາມ ຕ຺ວໍ ອາປນ຺ນປຸພ຺ໂພ’’ຕິ ເກນຈິ ປຣາມຏ຺ຐຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ຈ ອປຣາມຏ຺ຐານິ, ອຸປຈາຣສມາຘິໍ ອປ຺ປນາສມາຘິໍ ວາ ສໍວຕ຺ຕຍນ຺ຕີຕິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິການີຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

ສີລສາມຎ຺ຎຄໂຕ ¶ ¶ ວິຫຣຕີຕິ ເຕສຸ ເຕສຸ ທິສາຠາເຄສຸ ວິຫຣນ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມານຠາວູປຄຕສີໂລ ວິຫຣຕິ. ໂສຕາປນ຺ນາທີນຎ຺ຫິ ສີລໍ ສມຸທ຺ທນ຺ຕເຣປິ ເທວໂລເກປິ ວສນ຺ຕານໍ ອຎ຺ເຎສໍ ໂສຕາປນ຺ນາທີນໍ ສີເລນ ສມານເມວ ໂຫຕິ, ນຕ຺ຖິ ມຄ຺ຄສີເລ ນານຕ຺ຕໍ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຍາຍໍ ທິຏ຺ຐີຕິ ມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ອຣິຍາຕິ ນິທ຺ໂທສາ. ນິຍ຺ຍາຕີຕິ ນິຍ຺ຍານິກາ. ຕກ຺ກຣສ຺ສາຕິ ໂຍ ຕຖາກາຣີ ໂຫຕິ. ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາຕິ ສພ຺ພທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຕ຺ຖໍ. ທິຏ຺ຐິສາມຎ຺ຎຄໂຕຕິ ສມານທິຏ຺ຐິຠາວໍ ອຸປຄໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣຕີຕິ.

໑໒. ທຸຕິເຍ ໂຍ ເຕ ຘມ຺ເມ ປູເຣຕິ, ຕໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປິຍໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ປິຍກຣຓາ. ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ຄຣຸກຣຓາ. ສງ຺ຄຫາຍາຕິ ສງ຺ຄຓ຺ຫນຕ຺ຖາຍ. ອວິວາທາຍາຕິ ອວິວທນຕ຺ຖາຍ. ສາມຄ຺ຄິຍາຕິ ສມຄ຺ຄຠາວຕ຺ຖາຍ. ເອກີຠາວາຍາຕິ ເອກຠາວຕ຺ຖາຍ ນິນ຺ນານາກຣຓາຍ. ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

໑໓. ຕຕິເຍ ນິສ຺ສາຣຓີຍາ ຘາຕຸໂຍຕິ ນິສ຺ສຣຓຘາຕຸໂຍວ. ເມຕ຺ຕາ ຫິ ໂຂ ເມ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານິກາ ເມຕ຺ຕາວ ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ນາມ ¶ . ຠາວິຕາຕິ ວຑ຺ຒິຕາ. ພຫຸລີກຕາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຕາ. ຍານີກຕາຕິ ຍຸຕ຺ຕຍານສທິສາ ກຕາ. ວຕ຺ຖຸກຕາຕິ ¶ ປຕິຏ຺ຐາ ກຕາ. ອນຸຏ຺ຐິຕາຕິ ອຘິຏ຺ຐິຕາ. ປຣິຈິຕາຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ຈິຕາ ອາຈິຕາ ອຸປຈິຕາ. ສຸສມາຣທ຺ຘາຕິ ສຸປ຺ປຄຸຓກຣເຓນ ສຸຏ຺ຐຸ ສມາຣທ຺ຘາ. ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ປຣິຍາທິຍິຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ. ມາ ເຫວນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີໂຍຕິ ຍສ຺ມາ ອຠູຕພ຺ຍາກຣຓໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ມາ ເອວໍ ຠຓີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ຍທິທໍ ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີຕິ ຍາ ອຍໍ ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ອິທໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ, ພ຺ຍາປາທໂຕ ນິສ຺ສຏາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຍ ປນ ເມຕ຺ຕາຍ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານໂຕ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ຕຕິຍມຄ຺ຄໍ ປຕ຺ວາ ‘‘ປຸນ ¶ ພ຺ຍາປາໂທ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ຕຕິຍຜເລນ ນິພ຺ພານໍ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິສ຺ສຣຓໍ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ. ເອເຕນຸປາເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອນິມິຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີຕິ ພລວວິປສ຺ສນາ. ທີຆຠາຓກາ ປນ ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາປຕ຺ຕີຕິ ວທນ຺ຕິ. ສາ ຫິ ຣາຄນິມິຕ຺ຕາທີນຎ຺ເຈວ ຣູປນິມິຕ຺ຕາທີນຎ຺ຈ ນິຈ຺ຈນິມິຕ຺ຕາທີນຎ຺ຈ ອຠາວາ ອນິມິຕ຺ຕາຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ນິມິຕ຺ຕານຸສາຣີຕິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປເຠທໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອນຸສຣຓສຠາວໍ.

ອສ຺ມີຕິ ອສ຺ມິມາໂນ. ອຍມຫມສ຺ມີຕິ ປຎ຺ຈສຸ ຂນ຺ເຘສຸ ອຍໍ ນາມ ອຫໍ ອສ຺ມີຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາກຕໍ ໂຫຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉາກຖໍກຖາສລ຺ລນ຺ຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉາຠູຕໍ ກຖໍກຖາສລ຺ລໍ. ມາ ເຫວນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີໂຍຕິ ສເຈ ເຕ ປຐມມຄ຺ຄວຊ຺ຌາ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຣຫຕ຺ຕພ຺ຍາກຣຓໍ ມິຈ຺ຉາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ມາ ອຠູຕໍ ຄຓ຺ຫີ’’ຕິ ວາເຣຕພ຺ໂພ. ອສ຺ມີຕິ ¶ ມານສມຸຄ຺ຆາໂຕຕິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ. ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຜລວເສນ ຫິ ນິພ຺ພາເນ ທິຏ຺ເຐ ປຸນ ອສ຺ມິມາໂນ ນຕ຺ຖີຕິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ‘‘ອສ຺ມີຕິ ມານສມຸຄ຺ຆາໂຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອຠູຕພ຺ຍາກຣຓໍ ນາມ ກຖິຕໍ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ນ ຠທ຺ທກນ຺ຕິ ນ ລທ຺ຘກໍ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຫິ ຠີຕຠີໂຕ ມຣຕິ, ຕສ຺ສ ນ ຠທ຺ທກໍ ມຣຓໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ອປາເຍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕສ຺ສ ນ ຠທ຺ທິກາ ກາລກິຣິຍາ ໂຫຕິ. ກມ຺ມາຣາໂມຕິອາທີສຸ ອາຣມຓໍ ອາຣາໂມ, ອຠິຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຫາຣກຣຓາທິມ຺ຫິ ນວກມ຺ເມ ອາຣາໂມ ອສ຺ສາຕິ ກມ຺ມາຣາໂມ. ຕສ຺ມິໍເຍວ ກມ຺ເມ ຣໂຕຕິ ກມ຺ມຣໂຕ. ຕເທວ ກມ຺ມາຣາມຕໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍຸຕ຺ໂຕຕິ ¶ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຠສ຺ສນ຺ຕິ ອາລາປສລ຺ລາໂປ. ນິທ຺ທາຕິ ໂສປ຺ປໍ. ສງ຺ຄຓິກາຕິ ຄຓສງ຺ຄຓິກາ. ສາ ‘‘ເອກສ຺ສ ທຸຕິໂຍ ໂຫຕິ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ຕຕິຍໂກ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ເວທິຕພ຺ພາ. ສໍສຄ຺ໂຄຕິ ທສ຺ສນສວນສມຸລ຺ລາປສມ຺ໂຠຄກາຍສໍສຄ຺ຄວເສນ ປວຕ຺ໂຕ ສໍສຏ຺ຐຠາໂວ. ປປຎ຺ໂຈຕິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິມານວເສນ ປວຕ຺ໂຕ ມທນາກາຣສຓ຺ຐິໂຕ ກິເລສປປຎ຺ໂຈ. ສກ຺ກາຍນ຺ຕິ ເຕຠູມກວຏ຺ຏໍ. ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາຕິ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ສກລວຏ຺ຏທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຣິວຏຸມປຣິຈ຺ເຉທກຣຓຕ຺ຖໍ. ມໂຄຕິ ມຄສທິໂສ. ນິປ຺ປປຎ຺ຈປເທຕິ ນິພ຺ພານປເທ. ອາຣາຘຍີຕິ ປຣິປູຣຍິ ຕໍ ສມ຺ປາເທສີຕິ.

໑໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ¶ ອນຸຕປ຺ປາຕິ ອນຸໂສຈິຕພ຺ພາ ອນຸຕາປກາຣີ. ອິເມສຸ ທ຺ວີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ຄາຖາສຸ ຈ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໑໖. ຉຏ຺ເຐ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນຕິ ອຘິມຕ຺ຕຄິລາໂນ. ເອຕທໂວຈາຕິ ສາມິກສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຍາຘິໍ ວູປສເມຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ອິທານິ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈກິຣິຍາຍ ພ຺ຍາຘິໍ ວູປສເມຕຸໍ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ເອຕໍ ‘‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິອາທິວຈນໍ ອໂວຈ. ສາເປກ຺ໂຂຕິ ສຕຓ຺ໂຫ. ນ ນກຸລມາຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ນ-ກາໂຣ ນ ສກ຺ຂຕີຕິ ເອວໍ ປຣປເທນ ໂຍເຊຕພ຺ໂພ. ສນ຺ຖຣິຕຸນ຺ຕິ ນິຈ຺ຉິທ຺ທໍ ກາຕຸໍ, ສຓ຺ຐເປຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເວຓິໍ ໂອລິຂິຕຸນ຺ຕິ ເອຬກໂລມານິ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ວິຊເຏຕ຺ວາ ເວຓິໍ ກາຕຸໍ.

ອຎ຺ຎໍ ຆຣໍ ຄມິສ຺ສຕີຕິ ອຎ຺ຎໍ ສາມິກໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕິ. ໂສຬສ ວສ຺ສານິ ຄຫຏ຺ຐກໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມາຈິຓ຺ຓນ຺ຕິ ອິໂຕ ໂສຬສວສ຺ສມຕ຺ຖເກ ຄຫຏ຺ຐພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ ສມາຈິຓ຺ໂຓ. ທສ຺ສນກາມຕຣາຕິ ອຕິເຣເກນ ທສ຺ສນກາມາ. ອິເມຫິ ຕີຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ‘‘ອິມິນາ ສຈ຺ເຈນ ຕວ ສຣີເຣ ພ຺ຍາຘິ ຜາສຸ ໂຫຕູ’’ຕິ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ອກາສິ.

ອິທານິ ຠຄວນ຺ຕໍ ສກ຺ຂິໍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສີລາທິຄຸເຓຫິປິ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ກາຕຸໍ ສິຍາ ໂຂ ¶ ປນ ເຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປຣິປູຣກາຣິນີຕິ ສມຕ຺ຕກາຣິນີ. ເຈໂຕສມຖສ຺ສາຕິ ສມາຘິກມ຺ມຏ຺ຐານສ຺ສ. ໂອຄາຘປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ໂອຄາຘໍ ອນຸປ຺ປເວສໍ ປຕ຺ຕາ. ປຕິຄາຘປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ¶ ປຕິຄາຘໍ ປຕິຏ຺ຐໍ ປຕ຺ຕາ. ອສ຺ສາສປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ອສ຺ສາສໍ ອວສ຺ສຍໍ ປຕ຺ຕາ. ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ໂສມນສ຺ສຎາຓໍ ປຕ຺ຕາ. ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາຕິ ປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຣສທ຺ຘາ ປຣປຕ຺ຕິຍາຍນາ, ຕາຍ ວິຣຫິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິເມຫິ ຕີຫິ ອງ຺ເຄຫິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓ ອາຣພ຺ຠ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ອກາສິ. ຄິລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕຕິ ຄິລາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ. ຍາວຕາຕິ ຍຕ຺ຕິກາໂຍ. ຕາສໍ ອຎ຺ຎຕຣາຕິ ຕາສໍ ອນ຺ຕເຣ ເອກາ. ອນຸກມ຺ປິກາຕິ ຫິຕານຸກມ຺ປິກາ. ໂອວາທິກາຕິ ໂອວາທທາຍິກາ. ອນຸສາສິກາຕິ ອນຸສິຏ຺ຐິທາຍິກາ.

໑໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕຕິ ເອກີຠາວາຍ ຘມ຺ມນິຊ຺ຌານກ຺ຂນ຺ຕິໂຕ ຜລສມາປຕ຺ຕິວິຫາຣໂຕ ວຸຏ຺ຐິໂຕ. ຍຖາວິຫາຣນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ວສນວິຫາຣໍ. ນວາຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ນວກາ. ເຕ ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ. ກາກຈ຺ຉມານາຕິ ກາກສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕາ ທນ຺ເຕ ຂາທນ຺ຕາ. ເຖຣາຕິ ຖິຣຠາວໍ ປຕ຺ຕາ. ເຕນ ໂນຕິ ເຕນ ນຸ. ເສຍ຺ຍສຸຂາທີນິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ. ຣຏ຺ຐິໂກຕິ ໂຍ ຣຏ຺ຐໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ເປຕ຺ຕຓິໂກຕິ ໂຍ ປິຕຣາ ຠຸຕ຺ຕານຸຠຸຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ເສນາປຕິໂກຕິ ເສນາຍ ເຊຏ຺ຐໂກ. ຄາມຄາມຓິໂກຕິ ຄາມໂຠຊໂກ. ປູຄຄາມຓິໂກຕິ ຄຓເຊຏ຺ຐໂກ. ອວິປສ຺ສໂກ ¶ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານນ຺ຕິ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອເນສໂກ ອຄເວສໂກ ຫຸຕ຺ວາ. ໂພຘິປກ຺ຂິຍານໍ ຘມ຺ມານນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຕິໍສາຍ ໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ມານໍ.

໑໘. ອຏ຺ຐເມ ມຈ຺ຉິກນ຺ຕິ ມຈ຺ຉຆາຕກໍ. ຫຕ຺ຖິນາ ຍາຕີຕິ ຫຕ຺ຖິຍາຍີ. ປຣໂຕປິ ເອເສວ ນໂຍ. ວຊ຺ເຌຕິ ວຘິຕພ຺ເພ. ວຘາຍນີເຕຕິ ວຘາຍ ອຸປນີເຕ. ປາປເກນ ມນສາຕິ ລາມເກນ ວຘກຈິຕ຺ເຕນ. ປາຬິຍໍ ປນ ວຘາຍຸປນີເຕຕິ ລິຂນ຺ຕິ. ມາຄວິໂກຕິ ມິຄຆາຕໂກ. ໂກ ປນ ວາໂທ ມນຸສ຺ສຠູຕນ຺ຕິ ໂຍ ມນຸສ຺ສຠູຕໍ ປາປເກນ ມນສາ ອນຸເປກ຺ຂຕິ, ຕສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຠາເວ ກິເມວ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ປາປກສ຺ສ ກມ຺ມຸໂນ ອນິຏ຺ຐຜລຠາວໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເຍສໍ ປນ ຕາທິສໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕານມ຺ປິ ຍສປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ, ເຕສໍ ຕໍ ອກຸສລໍ ນິສ຺ສາຍ ກຸສລໍ ວິປຈ຺ຈຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ ¶ . ເຕນ ປນສ຺ສ ອກຸສລກມ຺ເມນ ອຸປຫຕຕ຺ຕາ ວິປາໂກ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອກຸສລປກ຺ໂຂວ ກຖິໂຕ.

໑໙. ນວເມ ນາຕິເກຕິ ເອວໍນາມເກ ຄາເມ. ຄິຎ຺ຊກາວສເຖຕິ ອິຏ຺ຐກາມເຍ ປາສາເທ. ອມໂຕຄຘາຕິ ນິພ຺ພາໂນຄຘາ, ນິພ຺ພານປຕິຏ຺ຐາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠາເວຖ ໂນຕິ ຠາເວຖ ນຸ. ມຣຓສ຺ສຕິນ຺ຕິ ມຣຓສ຺ສຕິກມ຺ມຏ຺ຐານໍ. ອໂຫ ວຕາຕິ ປຕ຺ຖນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ພຫຸໍ ¶ ວຕ ເມ ກຕໍ ອສ຺ສາຕິ ¶ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສາສເນ ມມ ກິຈ຺ຈໍ ພຫຸ ກຕໍ ອສ຺ສ. ຕທນ຺ຕຣນ຺ຕິ ຕໍ ອນ຺ຕຣໍ ຂຓໍ ໂອກາສໍ. ອສ຺ສສິຕ຺ວາ ວາ ປສ຺ສສາມີຕິ ເອຕ຺ຖ ອສ຺ສາໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ ອນ຺ໂຕ ປວິສນວາໂຕ, ປສ຺ສາໂສ ພຫິ ນິກ຺ຂມນວາໂຕ. ອິຕິ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາວ ອນ຺ໂຕ ປວິຏ຺ຐວາໂຕ ພຫິ ນິກ຺ຂມຕິ, ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ວາໂຕ ອນ຺ໂຕ ປວິສຕິ, ຕາວ ຊີວິຕໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ທນ຺ຘນ຺ຕິ ມນ຺ທໍ ຄຣຸກໍ ອສີຆປ຺ປວຕ຺ຕໍ. ອາສວານໍ ຂຍາຍາຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລຕ຺ຖາຍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ມຣຓສ຺ສຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາເປຕ຺ວາ ກຖິຕາຕິ.

໑໐. ທຸຕິຍມຣຓສ຺ສຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໐. ທສເມ ປຕິຄຕາຍາຕິ ປຏິປນ຺ນາຍ. ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕີຕິ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຕິ. ໂສ ມມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ເອຕ຺ຖ ຕິວິໂຘ ອນ຺ຕຣາໂຍ ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍ, ສມຓຘມ຺ມນ຺ຕຣາໂຍ, ປຸຖຸຊ຺ຊນກາລກິຣິຍໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ສຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍ ເຈວ ມຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍ ຈາຕິ. ຕໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ສນ຺ຘາເຍວມາຫ. ພ຺ຍາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ອຊິຓ຺ຓກາທິວເສນ ວິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອຘິມຕ຺ໂຕຕິ ພລວາ. ຉນ຺ໂທຕິ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາຉນ຺ໂທ. ວາຍາໂມຕິ ປໂຍຄວີຣິຍໍ. ອຸສ຺ສາໂຫຕິ ອຸສ຺ສາປນວີຣິຍໍ. ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີຕິ ສມ຺ປາທນວີຣິຍໍ. ອປ຺ປຏິວານີຕິ ອນຸກ຺ກຓ຺ຐນາ ອປ຺ປຏິສງ຺ຆຣຓາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໑-໒໒. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ສາມຄາມເກຕິ ສາມການໍ ອຸສ຺ສນ຺ນຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘນາເມ ຄາມເກ. ໂປກ຺ຂຣຓິຍາຍນ຺ຕິ ໂປກ຺ຂຣຓິຍານາມເກ ວິຫາເຣ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາຕິ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຐມຍາມໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ມຊ຺ຌິມຍາເມ ສມ຺ປຕ຺ເຕ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ຓາຕິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕອຕິມນາປວຓ຺ຓາ. ເກວລກປ຺ປນ຺ຕິ ສກລກປ຺ປໍ. ໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາຕິ ໂປກ຺ຂຣຓິຍານາມກໍ ມຫາວິຫາຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ໂອຠາເສນ ຜຣິຕ຺ວາ. ສມນຸຎ຺ໂຎຕິ ສມານອນຸຎ຺ໂຎ ສມານຈິຕ຺ໂຕ. ໂທວຈສ຺ສຕາຕິ ທຸພ຺ພຈຠາໂວ. ປາປມິຕ຺ຕຕາຕິ ລາມກມິຕ຺ຕຕາ ¶ . ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຣິຫານິຍຘມ຺ມາວ ກຖິຕາ. ທຸຕິເຍ ອປຣິຫານິຍຘມ຺ມາ ໂລກຸຕ຺ຕຣມິສ຺ສກາ ກຖິຕາ.

໒໓. ຕຕິເຍ ກາມຣາຄຣຕ຺ຕາຍນ຺ຕິ ກາມຣາຄຣຕ຺ໂຕ ອຍໍ. ຉນ຺ທຣາຄວິນິພທ຺ໂຘຕິ ຉນ຺ທຣາເຄນ ວິນິພທ຺ໂຘ. ຠຍາຕິ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາສຠຍາ. ປງ຺ກາຕິ ກິເລສປງ຺ກໂຕ. ສງ຺ໂຄ ປງ຺ໂກ ຈ ອຸຠຍນ຺ຕິ ສງ຺ໂຄ ຈ ປງ຺ໂກ ຈ ອິທມ຺ປິ ອຸຠຍໍ. ເອເຕ ກາມາ ປວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຖ ສຕ຺ໂຕ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນຕິ ຍສ຺ມິໍ ສງ຺ເຄ ຈ ປງ຺ເກ ຈ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ສຕ຺ໂຕ ລຄ຺ໂຄ ລຄ຺ຄິໂຕ ປລິພຸທ຺ໂຘ. ອຸປາທາເນຕິ ຈຕຸພ຺ພິເຘ ອຸປາທາເນ. ຊາຕິມຣຓສມ຺ຠເວຕິ ຊາຕິຍາ ຈ ມຣຓສ຺ສ ຈ ສມ຺ຠເວ ປຈ຺ຈຍຠູເຕ. ອນຸປາທາ ¶ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອນຸປາທິຍິຕ຺ວາ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຊາຕິມຣຓສງ຺ຂເຍຕິ ຊາຕິມຣຓານໍ ສງ຺ຂຍສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພາເນ, ນິພ຺ພານາຣມ຺ມຓາຍ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ວິວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕເມວ ປຕ຺ໂຕ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ. ອິທານິ ຕໍ ຂີຓາສວໍ ໂຖເມນ຺ໂຕ ເຕ ເຂມປ຺ປຕ຺ຕາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເຂມປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ເຂມຠາວໍ ປຕ຺ຕາ. ສຸຂິໂນຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣສຸເຂນ ສຸຂິຕາ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາຠິນິພ຺ພຸຕາຕິ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ກິເລສາຠາເວນ ທິຏ຺ຐຘມ຺ເມເຍວ ອຠິນິພ຺ພຸຕາ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກເຖຕ຺ວາ ຄາຖາສຸ ວຏ຺ຏວິວຏໍ ກຖິຕໍ.

໒໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ປທາເລຍ຺ຍາຕິ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ. ຉວາຍາຕິ ລາມິກາຍ. ສມາຘິສ຺ສ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ໂຫຕີຕິ ອາຫາຣສປ຺ປາຍອຸຕຸສປ຺ປາຍານິ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕຸໍ ກຸສໂລ ໂຫຕິ ເຉໂກ ສມຕ຺ໂຖ ປຏິພໂລ. ສມາຘິສ຺ສ ຐິຕິກຸສໂລຕິ ສມາຘິສ຺ສ ຐິຕິຍໍ ກຸສໂລ, ສມາຘິໍ ຐເປຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘິສ຺ສ ວຸຏ຺ຐານກຸສໂລຕິ ສມາຘິສ຺ສ ວຸຏ຺ຐາເນ ກຸສໂລ, ຍຖາປຣິຈ຺ເຉເທນ ວຸຏ຺ຐາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘິສ຺ສ ກລ຺ລິຕກຸສໂລຕິ ສມາຘິສ຺ສ ກລ຺ລຕາຍ ກຸສໂລ, ສມາຘິຈິຕ຺ຕໍ ຫາເສຕຸໍ ກລ຺ລໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘິສ຺ສ ໂຄຈຣກຸສໂລຕິ ສມາຘິສ຺ສ ອສປ຺ປາເຍ ອນຸປກາຣເກ ຘມ຺ເມ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສປ຺ປາເຍ ອຸປກາຣເກ ເສວນ຺ໂຕປິ, ‘‘ອຍໍ ສມາຘິນິມິຕ຺ຕາຣມ຺ມໂຓ ¶ ອຍໍ ລກ຺ຂຓາຣມ຺ມໂຓ’’ຕິ ຊານນ຺ໂຕປິ ສມາຘິສ຺ສ ໂຄຈຣກຸສໂລ ນາມ ໂຫຕິ. ສມາຘິສ຺ສ ອຠິນີຫາຣກຸສໂລຕິ ອຸປຣິອຸປຣິສມາປຕ຺ຕິສມາປຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍ ¶ ປຐມຊ຺ຌານາທິສມາຘິໍ ອຠິນີຫຣິຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ສມາຘິສ຺ສ ອຠິນີຫາຣກຸສໂລ ນາມ ໂຫຕິ. ໂສ ປຐມຊ຺ຌານາ ວຸຏ຺ຐາຍ ທຸຕິຍໍ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ທຸຕິຍຊ຺ຌານາ…ເປ… ຕຕິຍຊ຺ຌານາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ສມາປຊ຺ຊຕີຕິ.

໒໕. ປຎ຺ຈເມ ອນຸສ຺ສຕິຏ຺ຐານານີຕິ ອນຸສ຺ສຕິກາຣຓານິ. ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາຕິອາທີນິ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໑໒໓ ອາທໂຍ) ວິຕ຺ຖາຣິຕາເນວ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາຕິ ອິທໍ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຣິຕ຺ວາ. ວິສຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ປຣມວິສຸທ຺ຘິໍ ນິພ຺ພານໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສຸຕ຺ເຕ ຉ ອນຸສ຺ສຕິຏ຺ຐານານິ ມິສ຺ສການິ ກຖິຕານີຕິ ເວທິຕພ຺ພານິ.

໒໖. ຉຏ຺ເຐ ສມ຺ພາເຘຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓສມ຺ພາເຘ. ໂອກາສາຘິຄໂມຕິ ເອຕ຺ຖ ໂອກາສາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຉ ອນຸສ຺ສຕິຏ຺ຐານານິ, ເຕສໍ ອຘິຄໂມ. ວິສຸທ຺ຘິຍາຕິ ວິສຸຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ. ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍາຕິ ໂສການຎ຺ຈ ປຣິເທວານຎ຺ຈ ສມຕິກ຺ກມຕ຺ຖາຍ. ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍາຕິ ອຕ຺ຖໍ ຄມນຕ຺ຖາຍ ¶ . ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍາຕິ ສຫວິປສ຺ສນກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິຄມນຕ຺ຖາຍ. ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາຕິ ອປຈ຺ຈຍປຣິນິພ຺ພານສ຺ສ ປຈ຺ຈກ຺ຂກິຣິຍຕ຺ຖາຍ.

ສພ຺ພໂສຕິ ສພ຺ພາກາເຣນ. ອາກາສສເມນາຕິ ອລຄ຺ຄນຏ຺ເຐນ ເຈວ ອປລິພຸທ຺ຘຏ຺ເຐນ ຈ ອາກາສສທິເສນ. ວິປຸເລນາຕິ ນ ປຣິຕ຺ຕເກນ. ມຫຄ຺ຄເຕນາຕິ ມຫນ຺ຕຠາວໍ ຄເຕນ, ມຫນ຺ເຕຫິ ວາ ອຣິຍສາວເກຫິ ຄເຕນ, ປຏິປນ຺ເນນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປ຺ປມາເຓນາຕິ ¶ ຜຣຓອປ຺ປມາຓຕາຍ ອປ຺ປມາເຓນ. ອເວເຣນາຕິ ອກຸສລເວຣປຸຄ຺ຄລເວຣຣຫິເຕນ. ອພ຺ຍາປຊ຺ເຌນາຕິ ໂກຘທຸກ຺ຂວຊ຺ຊິເຕນ. ສພ຺ພເມຕໍ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິຈິຕ຺ຕເມວ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ປຣໂຕປິ ເອເສວ ນໂຍ. ວິສຸທ຺ຘິຘມ຺ມາຕິ ວິສຸຊ຺ຌນສຠາວາ. ອິມສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຕ຺ເຕ ຉ ອນຸສ຺ສຕິຏ຺ຐານານິ ມິສ຺ສກາເນວ ກຖິຕານີຕິ.

໒໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ມໂນຠາວນີຍສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ມນໍ ຠາເວຕິ ວຑ຺ເຒຕີຕິ ມໂນຠາວນີໂຍ. ທສ຺ສນາຍາຕິ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ. ນິສ຺ສຣຓນ຺ຕິ ນິຄ຺ຄມນໍ ວູປສມນໍ. ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີຕິ ກາມຣາຄປ຺ປຊຫນຕ຺ຖາຍ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖຕິ. ທຸຕິຍວາຣາທີສຸ ພ຺ຍາປາທປ຺ປຫານາຍ ເມຕ຺ຕາກມ຺ມຏ຺ຐານໍ, ຖິນມິທ຺ຘປ຺ປຫານາຍ ຖິນມິທ຺ຘວິໂນທນກມ຺ມຏ຺ຐານໍ, ອາໂລກສຎ຺ຎໍ ວາ ວີຣິຍາຣມ຺ຠວຕ຺ຖຸອາທີນໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປ຺ປຫານາຍ ສມຖກມ຺ມຏ຺ຐານໍ, ວິຈິກິຈ຺ຉາປຫານາຍ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ຄຸຓກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອາຄມ຺ມາຕິ ອາຣພ຺ຠ. ມນສິກໂຣໂຕຕິ ອາຣມ຺ມຓວເສນ ຈິຕ຺ເຕ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ. ອນນ຺ຕຣາ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕີຕິ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ.

໒໘. ອຏ຺ຐເມ ມຓ຺ຑລມາເຬຕິ ໂຠຊນສາລາຍ. ຈາຣິຕ຺ຕກິລມໂຖຕິ ປິຓ຺ຑປາຕຈຣິຍາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນກິລມໂຖ. ຠຕ຺ຕກິລມໂຖຕິ ຠຕ຺ຕທຣໂຖ. ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍນ຺ຕິ ວິຫາຣປຈ຺ຈນ຺ເຕ ຉາຍາຍ. ຍເທວສ຺ສ ¶ ທິວາ ສມາຘິນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິກຕໍ ໂຫຕີຕິ ຍໍ ເອວ ຕສ຺ສ ຕໂຕ ປຸຣິມທິວສຠາເຄ ສມຖນິມິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕ ກຕໍ ໂຫຕິ. ຕເທວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສມຸທາຈຣຕີຕິ ຕໍເຍວ ເອຕສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ທິວາວິຫາເຣ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ມໂນທ຺ວາເຣ ສຎ຺ຈຣຕິ. ໂອຊຏ຺ຐາຍີຕິ ໂອຊາຍ ຐິໂຕ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ. ຜາສຸກສ຺ສ ¶ ໂຫຕີຕິ ຜາສຸກໍ ອສ຺ສ ໂຫຕິ. ສມ຺ມຸຂາຕິ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມຸຂຏ຺ຐາເນ. ສຸຕນ຺ຕິ ໂສເຕນ ສຸຕໍ. ປຏິຄ຺ຄຫິຕນ຺ຕິ ຈິຕ຺ເຕນ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ.

໒໙. ນວເມ ອຸທາຍິນ຺ຕິ ລາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ. ສຸໂຓມຫໍ, ອາວຸໂສຕິ, ອາວຸໂສ, ນາຫໍ ພຘິໂຣ, ສຸຓາມິ ຠຄວໂຕ ວຈນໍ, ປຎ຺ຫໍ ປນ ອຸປປຣິກ຺ຂາມີຕິ. ອຘິຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ສມາຘິວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕໍ. ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ອນຸສ຺ສຕິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອິທໍ ຌານຕ຺ຕຍສງ຺ຂາຕໍ ອນຸສ຺ສຕິກາຣຓໍ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີຕິ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ອຕ຺ຕຠາເວ ສຸຂວິຫາຣຕ຺ຖາຍ ປວຕ຺ຕຕິ. ອາໂລກສຎ຺ຎນ຺ຕິ ອາໂລກນິມິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎໍ. ທິວາ ສຎ຺ຎໍ ອຘິຏ຺ຐາຕີຕິ ທິວາຕິ ສຎ຺ຎໍ ຐເປຕິ ¶ . ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຍຖາເນນ ທິວາ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ມນສິກຕາ, ຣຕ຺ຕິມ຺ປິ ຕເຖວ ຕໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາຕິ ຍຖາ ວາເນນ ຣຕ຺ຕິໍ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ມນສິກຕາ, ທິວາປິ ຕໍ ຕເຖວ ມນສິ ກໂຣຕິ. ວິວເຏນາຕິ ປາກເຏນ. ອປຣິໂຍນທ຺ເຘນາຕິ ນີວຣເຓຫິ ອໂນນທ຺ເຘນ. ສປ຺ປຠາສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕີຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓຕ຺ຖາຍ ສໂຫຠາສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ພ຺ຣູເຫຕິ ວຑ຺ເຒຕິ. ຍໍ ປນ ‘‘ອາໂລກສຎ຺ຎໍ ¶ ມນສິ ກໂຣຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ຖິນມິທ຺ຘວິໂນທນາໂລກສຎ຺ຎໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ນ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓາໂລກນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຎາຓທສ຺ສນປ຺ປຏິລາຠາຍາຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຎາຓທສ຺ສນສ຺ສ ປຏິລາຠາຍ.

ອິມເມວ ກາຍນ຺ຕິອາທີສຸ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພາກາເຣນ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ກາຍຄຕາສຕິກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ວຸຕ຺ຕໍ. ກາມຣາຄປ຺ປຫານາຍາຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິກສ຺ສ ຣາຄສ຺ສ ປຫານຕ຺ຖາຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ປສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ ຍຖາ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ສຣີຣນ຺ຕິ ມຕສຣີຣໍ. ສິວຖິກາຍ ຉຑ຺ຑິຕນ຺ຕິ ສຸສາເນ ອປວິທ຺ຘໍ. ເອກາຫໍ ມຕສ຺ສ ອສ຺ສາຕິ ເອກາຫມຕໍ. ທ຺ວີຫໍ ມຕສ຺ສ ອສ຺ສາຕິ ທ຺ວີຫມຕໍ. ຕີຫໍ ມຕສ຺ສ ອສ຺ສາຕິ ຕີຫມຕໍ. ຠສ຺ຕາ ວິຍ ວາຍຸນາ ອຸທ຺ຘໍ ຊີວິຕປຣິຍາທານາ ຍຖານຸກ຺ກມໍ ສມຸຄ຺ຄເຕນ ສູນຠາເວນ ຘຸມາຕຕ຺ຕາ ອຸທ຺ຘຸມາຕໍ, ອຸທ຺ຘຸມາຕເມວ ອຸທ຺ຘຸມາຕກໍ. ປຏິກູລຕ຺ຕາ ວາ ກຸຈ຺ຉິຕໍ ອຸທ຺ຘຸມາຕນ຺ຕິ ອຸທ຺ຘຸມາຕກໍ. ວິນີລໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວິປຣິຠິນ຺ນວຓ຺ຓໍ, ວິນີລເມວ ວິນີລກໍ. ປຏິກູລຕ຺ຕາ ວາ ກຸຈ຺ຉິຕໍ ວິນີລນ຺ຕິ ວິນີລກໍ. ມໍສຸສ຺ສທຏ຺ຐາເນສຸ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓສ຺ສ ປຸພ຺ພສນ຺ນິຈຍຏ຺ຐາເນສຸ ເສຕວຓ຺ຓສ຺ສ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຈ ນີລວຓ຺ຓສ຺ສ ນີລຏ຺ຐາເນ ນີລສາຏກປາຣຸຕສ຺ເສວ ຉວສຣີຣສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ປຣິຠິນ຺ນຏ຺ຐາເນຫິ ນວຫິ ວາ ວຓມຸເຂຫິ ວິສ຺ສນ຺ທມານໍ ປຸພ຺ພໍ ວິປຸພ຺ພໍ, ວິປຸພ຺ພເມວ ¶ ວິປຸພ຺ພກໍ. ປຏິກູລຕ຺ຕາ ວາ ກຸຈ຺ຉິຕໍ ວິປຸພ຺ພນ຺ຕິ ວິປຸພ຺ພກໍ. ວິປຸພ຺ພກໍ ຊາຕໍ ຕຖາຠາວໍ ຄຕນ຺ຕິ ວິປຸພ຺ພກຊາຕໍ.

ໂສ ¶ ອິມເມວ ກາຍນ຺ຕິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອິມໍ ອຕ຺ຕໂນ ກາຍໍ ເຕນ ກາເຍນ ສທ຺ຘິໍ ຎາເຓນ ອຸປສໍຫຣຕິ ອຸປເນຕິ. ກຖໍ? ອຍມ຺ປິ ໂຂ ກາໂຍ ເອວໍຘມ຺ໂມ ເອວໍຠາວີ ເອວໍອນຕີໂຕຕິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອາຍຸ ອຸສ຺ມາ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ອິເມສໍ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖິຕາຍ ອຍໍ ກາໂຍ ຐານຄມນາທິຂໂມ ໂຫຕິ, ອິເມສໍ ປນ ວິຄມາ ອຍມ຺ປິ ເອວໍຘມ຺ໂມ ເອວໍປູຕິກສຠາໂວເຍວາຕິ. ເອວໍຠາວີຕິ ເອວເມວໍ ອຸທ຺ຘຸມາຕາທິເຠໂທ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ອນຕີໂຕຕິ ເອວໍ ອຸທ຺ຘຸມາຕາທິຠາວໍ ອນຕິກ຺ກນ຺ໂຕ.

ຂຊ຺ຊມານນ຺ຕິ ¶ ອຸທຣາທີສຸ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຸທຣມໍສໂອຏ຺ຐມໍສອກ຺ຂິກມໍສາທີນິ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຂາທິຍມານໍ. ສມໍສໂລຫິຕນ຺ຕິ ເສສາວເສສມໍສໂລຫິຕຍຸຕ຺ຕໍ. ນິມ຺ມໍສໂລຫິຕມກ຺ຂິຕນ຺ຕິ ມໍເສ ຂີເຓປິ ໂລຫິຕໍ ນ ສຸສ຺ສຕິ, ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ນິມ຺ມໍສໂລຫິຕມກ຺ຂິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຎ຺ເຎນາຕິ ອຎ຺ເຎນ ທິສາຠາເຄນ. ຫຕ຺ຖຏ຺ຐິກນ຺ຕິ ຈຕຸສຏ຺ຐິເຠທມ຺ປິ ຫຕ຺ຖຏ຺ຐິກໍ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ວິປ຺ປກິຓ຺ຓໍ. ປາທຏ຺ຐິກາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຕໂຣວສ຺ສິການີຕິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕສໍວຈ຺ຉຣານິ. ປູຕີນີຕິ ອພ຺ໂຠກາເສ ຐິຕານິ ວາຕາຕປວຸຏ຺ຐິສມ຺ຜສ຺ເສນ ເຕໂຣວສ຺ສິກາເນວ ປູຕີນິ ໂຫນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕຠູມິຄຕານິ ປນ ຈິຣຕຣໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ຈຸຓ຺ຓກຊາຕານີຕິ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓໍ ຫຸຕ຺ວາ ວິປ຺ປກິຓ຺ຓານິ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ໂສ ອິມເມວາຕິ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຂຊ຺ຊມານາທີນໍ ວເສນ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ. ອສ຺ມິມານສມຸຄ຺ຆາຕາຍາຕິ ອສ຺ມີຕິ ປວຕ຺ຕສ຺ສ ນວວິຘສ຺ສ ມານສ຺ສ ສມຸຄ຺ຆາຕຕ຺ຖາຍ. ອເນກຘາຕຸປຏິເວຘາຍາຕິ ອເນກຘາຕູນໍ ປຏິວິຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ. ສໂຕວ ອຠິກ຺ກມຕີຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຕິປຎ຺ຎາຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕວ ຄຈ຺ຉຕິ. ສໂຕວ ປຏິກ຺ກມຕີຕິ ປຏິນິວຕ຺ຕນ຺ໂຕປິ ສຕິປຎ຺ຎາຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕວ ນິວຕ຺ຕຕິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎາຍາຕິ ສຕິຍາ ຈ ຎາຓສ຺ສ ຈ ອຕ຺ຖາຍ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຕິຎາຓານິ ມິສ຺ສການິ ກຖິຕານີຕິ.

໓໐. ທສເມ ¶ ອຸຈ຺ຈາວຈນ຺ຕິ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ມຫນ຺ຕຂຸທ຺ທກໍ, ອຸຈ຺ຈນີຈໍ ວາ. ຫີນນ຺ຕິ ນິຫີນໍ. ຄມ຺ມນ຺ຕິ ຄາມວາສິການໍ ທສ຺ສນໍ. ໂປຖຸຊ຺ຊນິກນ຺ຕິ ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ສນ຺ຕກໍ. ອນຣິຍນ຺ຕິ ນ ອຣິຍໍ ນ ອຸຕ຺ຕມໍ ນ ປຣິສຸທ຺ຘໍ. ອນຕ຺ຖສໍຫິຕນ຺ຕິ ນ ອຕ຺ຖສນ຺ນິສ຺ສິຕໍ. ນ ນິພ຺ພິທາຍາຕິ ນ ວຏ຺ເຏ ນິພ຺ພິນ຺ທນຕ຺ຖາຍ. ນ ວິຣາຄາຍາຕິ ນ ຣາຄາທີນໍ ວິຣຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍ. ນ ນິໂຣຘາຍາຕິ ນ ຣາຄາທີນໍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິນິໂຣຘາຍ. ນ ອຸປສມາຍາຕິ ນ ຣາຄາທີນໍ ວູປສມນຕ຺ຖາຍ. ນ ອຠິຎ຺ຎາຍາຕິ ນ ອຠິຊານນຕ຺ຖາຍ. ນ ສມ຺ໂພຘາຍາຕິ ນ ສມ຺ໂພຘິສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓສ຺ສ ປຏິວິຊ຺ຌນຕ຺ຖາຍ. ນ ນິພ຺ພານາຍາຕິ ນ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ.

ນິວິຏ຺ຐສທ຺ໂຘຕິ ປຕິຏ຺ຐິຕສທ຺ໂຘ. ນິວິຏ຺ຐເປໂມຕິ ¶ ປຕິຏ຺ຐິຕເປໂມ. ເອກນ຺ຕຄໂຕຕິ ເອກນ຺ຕໍ ຄໂຕ, ອຈລປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນຕິ ອຕິວິຍ ປສນ຺ໂນ. ເອຕທານຸຕ຺ຕຣິຍນ຺ຕິ ເອຕໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ. ຫຕ຺ຖິສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂຕີຕິ ຫຕ຺ຖິນິມິຕ຺ຕໍ ¶ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ຫຕ຺ຖິສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂຕິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸຈ຺ຈາວຈນ຺ຕິ ມຫນ຺ຕຂຸທ຺ທກໍ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂຕິ.

ອຸປຏ຺ຐິຕາ ປາຣິຈຣິເຍຕິ ປາຣິຈຣິຍາຍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕາ. ຠາວຍນ຺ຕິ ອນຸສ຺ສຕິນ຺ຕິ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ອນຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວນ຺ຕິ. ວິເວກປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ນິພ຺ພານນິສ຺ສິຕໍ ກຕ຺ວາ. ເຂມນ຺ຕິ ນິຣຸປທ຺ທວໍ. ອມຕຄາມິນນ຺ຕິ ນິພ຺ພານຄາມິນໍ, ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ຠາເວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປ຺ປມາເທ ປໂມທິຕາຕິ ສຕິຍາ ອວິປ຺ປວາສສງ຺ຂາເຕ ອປ຺ປມາເທ ອາໂມທິຕາ ປໂມທິຕາ. ນິປກາຕິ ເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄຕາ. ສີລສໍວຸຕາຕິ ສີເລນ ສໍວຸຕາ ປິຫິຕາ. ເຕ ເວ ກາເລນ ປຈ຺ເຈນ຺ຕີຕິ ເຕ ເວ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ຕກາເລ ຊານນ຺ຕິ. ຍຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ສກລໍ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕໍ ອມຕໍ ມຫານິພ຺ພານໍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕີຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຉ ອນຸຕ຺ຕຣິຍານິ ມິສ຺ສການິ ກຖິຕານີຕິ.

໓໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ເສຂສ຺ສາຕິ ສຕ຺ຕວິຘສ຺ສ ເສຂສ຺ສ. ປຸຖຸຊ຺ຊເນ ປນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ. ປຣິຫານາຍາຕິ ອຸປຣູປຣິຄຸຓປຣິຫານາຍ.

໓໒-໓໓. ທຸຕິເຍ ສຕ຺ຖຸຄາຣວຕາຕິ ສຕ຺ຖຣິ ຄຣຸຠາໂວ. ຘມ຺ມຄາຣວຕາຕິ ນວວິເຘ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ເມ ຄຣຸຠາໂວ. ສງ຺ຆຄາຣວຕາຕິ ສງ຺ເຆ ຄຣຸຠາໂວ. ສິກ຺ຂາຄາຣວຕາຕິ ຕີສຸ ສິກ຺ຂາສຸ ຄຣຸຠາໂວ. ອປ຺ປມາທຄາຣວຕາຕິ ອປ຺ປມາເທ ຄຣຸຠາໂວ. ປຏິສນ຺ຖາຣຄາຣວຕາຕິ ຘມ຺ມາມິສວເສນ ທຸວິເຘ ປຏິສນ຺ຖາເຣ ຄຣຸຠາໂວ. ສຕ຺ຖາ ຄຣຸ ອສ຺ສາຕິ ສຕ຺ຖຸຄຣຸ. ຘມ຺ໂມ ຄຣຸ ອສ຺ສາຕິ ຘມ຺ມຄຣຸ. ຕິພ຺ພຄາຣໂວຕິ ພຫລຄາຣໂວ. ປຏິສນ຺ຖາເຣ ¶ ຄາຣໂວ ອສ຺ສາຕິ ປຏິສນ຺ຖາຣຄາຣໂວ. ຕຕິເຍ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສຕິ ສເຊຏ຺ຐໂກ ສຄາຣໂວ. ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປໍ ປເນຕ຺ຖ ມິສ຺ສກໍ ກຖິຕໍ.

໓໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຕິສ຺ໂສ ນາມ ຠິກ຺ຂູຕິ ເຖຣສ຺ເສວ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ. ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວຕິ ອິຊ຺ຌນຏ຺ເຐນ ມຫຕີ ອິທ຺ຘິ ອສ຺ສາຕິ ມຫິທ຺ຘິໂກ. ອນຸຜຣຓຏ຺ເຐນ ມຫາ ອານຸຠາໂວ ອສ຺ສາຕິ ມຫານຸຠາໂວ. ຈິຣສ຺ສໍ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອິມໍ ປຣິຍາຍມກາສີຕິ ເອວຣູປໍ ໂລເກ ປກຕິຍາ ປິຍສມຸທາຫາຣວຈນໍ ໂຫຕິ. ໂລກິຍາ ¶ ຫິ ຈິຣສ຺ສໍ ອາຄຕມ຺ປິ ອນາຄຕປຸພ຺ພມ຺ປິ ມນາປຊາຕິຍໍ ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ຠວໍ ອາຄໂຕ, ຈິຣສ຺ສໍ ຠວໍ ອາຄໂຕ, ກຖໍ ເຕ ອິຘາຄມນມຄ຺ໂຄ ຎາໂຕ, ກິໍ ມຄ຺ຄມູຬ຺ໂຫສີ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ຕິ. ອຍໍ ປນ ອາຄຕປຸພ຺ພຕ຺ຕາເຍວ ເອວມາຫ. ເຖໂຣ ຫິ ກາເລນ ກາລໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ຄຈ຺ຉຕິເຍວ. ຕຕ຺ຖ ປຣິຍາຍມກາສີຕິ ວາຣໍ ອກາສິ. ຍທິທໍ ອິຘາຄມນາຍາຕິ ໂຍ ອຍໍ ອິຘາຄມນາຍ ວາໂຣ, ຕໍ ຈິຣສ຺ສໍ ອກາສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິທມາສນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ມຫາຣຫໍ ພ຺ຣຫ຺ມປລ຺ລງ຺ກໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນາຕິ ອຘິຄເຕນ ອຈເລນ ມຄ຺ຄປ຺ປສາເທນ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຎາຓໍ ກຖິຕໍ.

໓໕. ປຎ຺ຈເມ ວິຊ຺ຊາຠາຄິຍາຕິ ວິຊ຺ຊາໂກຏ຺ຐາສິກາ. ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາຕິ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາຎາເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາຕິ ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສນາຎາເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາຕິ ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສນາຎາເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ປຫານສຎ຺ຎາຕິ ປຫານານຸປສ຺ສນາຎາເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ວິຣາຄສຎ຺ຎາຕິ ວິຣາຄານຸປສ຺ສນາຎາເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ. ນິໂຣຘສຎ຺ຎາຕິ ນິໂຣຘານຸປສ຺ສນາຎາເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎາ.

໓໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ວິວາທມູລານີຕິ ວິວາທສ຺ສ ມູລານິ. ໂກຘໂນຕິ ກຸຊ຺ຌນລກ຺ຂເຓນ ໂກເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຸປນາຫີຕິ ເວຣອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄລກ຺ຂເຓນ ອຸປນາເຫນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານນ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິວາໂທ ກຖໍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ໂກສມ຺ພກກ຺ຂນ຺ຘເກ ວິຍ ທ຺ວີສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ວິວາທໍ ອາປນ຺ເນສຸ ຕສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ເຕສໍ ອນ຺ເຕວາສິກາ ວິວທນ຺ຕິ, ເຕສໍ ໂອວາທໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ. ຕໂຕ ເຕສໍ ອຸປຏ຺ຐາກາ ວິວທນ຺ຕິ, ອຖ ມນຸສ຺ສານໍ ອາຣກ຺ຂເທວຕາ ¶ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາສາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຖາ ຘມ຺ມວາທີນໍ ອາຣກ຺ຂເທວຕາ ຘມ຺ມວາທິນິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ອຘມ຺ມວາທີນໍ ອຘມ຺ມວາທິນິໂຍ. ຕໂຕ ອາຣກ຺ຂເທວຕານໍ ມິຕ຺ຕາ ຠຸມ຺ມເທວຕາ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເອວໍ ປຣມ຺ປຣາຍ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ຐເປຕ຺ວາ ອຣິຍສາວເກ ສພ຺ເພ ເທວມນຸສ຺ສາ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາສາ ໂຫນ຺ຕິ. ຘມ຺ມວາທີຫິ ປນ ອຘມ຺ມວາທິໂນວ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕໂຕ ຍໍ ພຫຸເກຫິ ຄຫິຕໍ, ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຘມ຺ມໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ພຫຸຕຣາວ ອຘມ຺ມໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕ ອຘມ຺ມໍ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕາ ອປາເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເອວໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິວາໂທ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ໂຫຕິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣປຣິສາຍ. ພຫິທ຺ຘາຕິ ປເຣສໍ ປຣິສາຍ.

ມກ຺ຂີຕິ ປເຣສໍ ຄຸຓມກ຺ຂນລກ຺ຂເຓນ ມກ຺ເຂນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ປຬາສີຕິ ຍຸຄຄ຺ຄາຫລກ຺ຂເຓນ ¶ ປຬາເສນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອິສ຺ສຸກີຕິ ປຣສ຺ສ ສກ຺ກາຣາທີນິ ອິສ຺ສາຍນລກ຺ຂຓາຍ ອິສ຺ສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ມຈ຺ຉຣີຕິ ອາວາສມຈ຺ຉຣິຍາທີຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສໂຐຕິ ເກຣາຏິໂກ. ມາຍາວີຕິ ກຕປຏິຈ຺ຉາທໂກ. ປາປິຈ຺ໂຉຕິ ອສນ຺ຕສມ຺ຠາວນິຈ຺ຉໂກ ທຸສ຺ສີໂລ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐີຕິ ນຕ຺ຖິກວາທີ, ອເຫຕຸວາທີ, ອກິຣິຍວາທີ. ສນ຺ທິຏ຺ຐິປຣາມາສີຕິ ສຍໍ ທິຏ຺ຐເມວ ປຣາມສຕິ. ອາຘານຄ຺ຄາຫີຕິ ທຬ຺ຫຄ຺ຄາຫີ. ທຸປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄີຕິ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ຄຫິຕໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊາເປຕຸໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໓໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ເວຬຸກຓ຺ຑກີຕິ ເວຬຸກຓ຺ຑກນຄຣວາສິນີ. ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕນ຺ຕິ ຉຫິ ຄຸຓງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ທກ຺ຂິຓໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕີຕິ ທານໍ ເທຕິ. ປຸພ຺ເພວ ທານາ ສຸມໂນຕິ ທານໍ ທສ຺ສາມີຕິ ມາສຑ຺ຒມາສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ¶ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ປຸພ຺ເພເຈຕນາ ທສ຺ສາມີຕິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ອິໂຕ ອຸຏ຺ຐິເຕນ ທານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຂຕ຺ຕຄ຺ຄຫຓໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ລພ຺ຠຕິ. ທທໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕີຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາ ມຸຎ຺ຈເຈຕນາ ປນ ທານກາເລເຍວ ລພ຺ຠຕິ. ທຕ຺ວາ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕີຕິ ອຍໍ ປນ ອປຣເຈຕນາ ອປຣາປຣໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕສ຺ສ ລພ຺ຠຕິ. ວີຕຣາຄາຕິ ວິຄຕຣາຄາ ຂີຓາສວາ. ຣາຄວິນຍາຍ ວາ ປຏິປນ຺ນາຕິ ຣາຄວິນຍປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ນາ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐເທສນາ ເຈສາ, ນ ເກວລໍ ປນ ຂີຓາສວານໍ, ອນາຄາມິ-ສກທາຄາມິ-ໂສຕາປນ຺ນານມ຺ປິ ອນ຺ຕມໂສ ຕທຫຸປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ຠຓ຺ຑຄາຫກສາມເຓຣສ຺ສາປິ ທິນ຺ນາ ທກ຺ຂິຓາ ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕາວ ໂຫຕິ. ໂສປິ ຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຕ຺ຖເມວ ປພ຺ພຊິໂຕ.

ຍຎ຺ຎສ຺ສ ສມ຺ປທາຕິ ທານສ຺ສ ປຣິປຸຓ຺ຓຕາ. ສຎ຺ຎຕາຕິ ສີລສຎ຺ຎເມນ ສຎ຺ຎຕາ. ສຍໍ ອາຈມຍິຕ຺ວານາຕິ ອຕ຺ຕນາວ ຫຕ຺ຖປາເທ ໂຘວິຕ຺ວາ ມຸຂໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ. ສເກຫິ ປາຓິຠີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຫຕ຺ເຖຫິ. ສເຍຫີຕິປິ ປາໂຐ. ສທ຺ໂຘຕິ ຣຕນຕ຺ຕຍຄຸເຓ ສທ຺ທຫນ຺ໂຕ. ມຸຕ຺ເຕນ ເຈຕສາຕິ ລາຠມຈ຺ຉຣິຍາທີຫິ ວິມຸຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ. ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ ¶ ສຸຂໍ ໂລກນ຺ຕິ ນິທ຺ທຸກ຺ຂໍ ອຸຬາຣສຸຂໂສມນສ຺ສໍ ເທວໂລກໍ.

໓໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ອທ຺ທສໍ ວາ ອສ຺ໂສສິໍ ວາຕິ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ມາ ອທ຺ທສໍ, ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ຐາເນ ວສຕີຕິ ມາ ອສ຺ໂສສິໍ, ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ວາ ວຈນໍ ມາ ອສ຺ໂສສິໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມາຕິ ເກນ ນາມ ກາຣເຓນ. ອາຣມ຺ຠຘາຕູຕິ ອາຣຠນວເສນ ປວຕ຺ຕວີຣິຍໍ. ນິກ຺ກມຘາຕູຕິ ໂກສຊ຺ຊໂຕ ນິກ຺ຂມນສຠາວໍ ວີຣິຍໍ. ປຣກ຺ກມຘາຕູຕິ ປຣກ຺ກມສຠາໂວ. ຖາມຘາຕູຕິ ຖາມສຠາໂວ. ຐິຕິຘາຕູຕິ ຐິຕິສຠາໂວ. ອຸປກ຺ກມຘາຕູຕິ ອຸປກ຺ກມສຠາໂວ. ສພ຺ພໍ ເຈຕໍ ເຕນ ເຕນາກາເຣນ ປວຕ຺ຕສ຺ສ ວີຣິຍສ຺ເສວ ນາມໍ.

໓໙-໔໐. ນວເມ ກມ຺ມານນ຺ຕິ ວຏ຺ຏຄາມິກມ຺ມານໍ. ສມຸທຍາຍາຕິ ປິຓ຺ຑກຣຓຕ຺ຖາຍ. ນິທານນ຺ຕິ ປຈ຺ຈໂຍ. ໂລຠເຊນາຕິ ໂລຠໂຕ ຊາເຕນ. ນ ¶ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕີຕິ ‘‘ເອວຣູເປນ ກມ຺ເມນ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ’’ຕິ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕິ. ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ກມ຺ມານນ຺ຕິ ວິວຏ຺ຏຄາມິກມ຺ມານໍ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ. ທສເມ ນິຈຸລວເນຕິ ມຫາມຸຈລິນ຺ທວເນ. ສທ຺ຘມ຺ໂມຕິ ສາສນສທ຺ຘມ຺ໂມ.

໔໑. ເອກາທສເມ ເຈໂຕວສິປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ຈິຕ຺ຕວສິຠາວໍ ປຕ຺ໂຕ. ປຖວີຕ຺ເວວ ອຘິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍາຕິ ຖທ຺ຘາກາຣໍ ປຖວີຘາຕູຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຍ຺ຍ. ຍໍ ¶ ນິສ຺ສາຍາຕິ ຍໍ ວິຊ຺ຊມານໍ ຖທ຺ຘາກາຣໍ ປຖວີຘາຕຸໍ ນິສ຺ສາຍ ອມຸໍ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຖວີຕ຺ເວວ ອຘິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ, ສາ ເອຕ຺ຖ ປຖວີຘາຕຸ ອຕ຺ຖີຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ເສສປທານິປິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ຍເຖວ ຫິ ຕສ຺ມິໍ ຖທ຺ຘາກາຣາ ປຖວີຘາຕຸ ອຕ຺ຖິ, ເອວໍ ຍູສາກາຣາ ອາໂປຘາຕຸ, ອຸຓ຺ຫາກາຣາ ເຕໂຊຘາຕຸ, ວິຕ຺ຖມ຺ຠນາກາຣາ ວາໂຍຘາຕຸ, ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓມ຺ຫິ ສາເຣ ປທຸມປຸປ຺ຜວຓ຺ຓາ ສຸຠຘາຕຸ, ປູຕິຠູເຕ ຈຸຓ຺ເຓ ເຈວ ເຜຄ຺ຄຸປປຏິກາສຸ ຈ ອມນຸຎ຺ຎວຓ຺ຓາ ອສຸຠຘາຕຸ, ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ອມຸໍ ທາຣຸກ຺ຂນ຺ຘໍ ອສຸຠນ຺ຕ຺ເວວ ອຘິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ສລ຺ລກ຺ເຂຍ຺ຍາຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ມິສ຺ສກວິຫາໂຣ ນາມ ກຖິໂຕ.

໔໒. ທ຺ວາທສເມ ¶ ຄາມນ຺ຕວິຫາຣິນ຺ຕິ ຄາມນ຺ຕເສນາສນວາສິໍ. ສມາຫິຕໍ ນິສິນ຺ນນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ຄາມນ຺ຕເສນາສເນ ສມາຘິໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ. ອິທານິມນ຺ຕິ ອິທານິ ອິມໍ. ສມາຘິມ຺ຫາ ຈາເວສ຺ສຕີຕິ ສມາຘິໂຕ ອຸຏ຺ຐາເປສ຺ສຕິ. ນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫມີຕິ ນ ສກມໂນ ໂຫມິ. ປຈລາຍມານນ຺ຕິ ນິທ຺ທາຍມານໍ. ເອກຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອກສຠາວໍ, ເອກຄ຺ຄຕາຠູຕໍ ອຣຎ຺ຎສຎ຺ຎໍເຍວ ຈິຕ຺ເຕ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຸຣກ຺ຂິສ຺ສຕີຕິ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕິ. ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິໂມເຈສ຺ສຕີຕິ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອິທານິ ປຎ຺ຈຫິ ວິມຸຕ຺ຕີຫິ ວິໂມຈຍິສ຺ສຕິ. ຣິຎ຺ຈຕີຕິ ວຊ຺ເຊຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ. ປຏິປຓາເມຕ຺ວາຕິ ¶ ປນຸທິຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ. ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ມາຍາຕິ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກຣຓຕ຺ຖາຍ. ອິມິນາ ເອຕ຺ຕເກນ ຐາເນນ ສຕ຺ຖາຣາ ອຣຎ຺ຎເສນາສນສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ກຖິໂຕ. ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ປນ ປຐມໂກຏ຺ຐາເສ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວາຕິ.

໔໓. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ອິທໍ ‘‘ອາຍາມານນ຺ທາ’’ຕິ ເຖຣໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄຕຕ຺ຕາ ວຸຕ຺ຕໍ, ສຕ຺ຖາ ປນ ອນູເນຫິ ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ປຣິວຸໂຕ ຕຕ຺ຖ ອຄມາສີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ເຕເຫວ ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ປຣິວຸໂຕ ອຸປສງ຺ກມິ. ປຣິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາຕິ ໂວຫາຣວຈນເມຕໍ, ນ຺ຫາຍິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸພ຺ພາປຍມາໂນຕິ ຣຕ຺ຕທຸປຏ຺ຏໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄຈີວຣໍ ທ຺ວີຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມໂລກຘາຕຸໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ກຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມໂລກຘາຕຸໍ ອຠິມຸໂຂ ໂວທກຠາເວນ ຄຕ຺ຕານິ ປຸພ຺ພສທິສານິ ກຸຣຸມາໂນ ອຏ຺ຐາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ເຕນ ເຕນ ຐາເນນ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍເຍວ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ອິຕິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ¶ ອາກາສໂຕ ປຕມານໍ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓກຸຓ຺ຑລໍ ວິຍ ສູຣິໂຍ ປຈ຺ຉິມໂລກຘາຕຸໍ ປຏິປຊ຺ຊິ, ປຣິສຸທ຺ຘຣຊຕມຓ຺ຑໂລ ວິຍ ປາຈີນໂລກຘາຕຸໂຕ ຈນ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຎ຺ຉິ, ມຊ຺ຌຏ຺ຐາເນປິ ປຎ຺ຈຠິກ຺ຂຸສຕປຣິວາໂຣ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ¶ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຸພ຺ພໂກຏ຺ຐກນທີຕີເຣ ໂລກໍ ອລງ຺ກຸຣຸມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ…ເປ… ເສໂຕ ນາມ ນາໂຄຕິ ເສຕວຓ຺ຓຕາຍ ເອວໍ ລທ຺ຘນາໂມ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ. ມຫາຕູຣິຍຕາຬິຕວາທິເຕນາຕິ ມຫນ຺ເຕນ ຕູຣິຍຕາຬິຕວາທິເຕນ. ຕຕ຺ຖ ປຐມໍ ສງ຺ຆຏ຺ຏນໍ ຕາຬິຕໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ວາທິຕໍ. ຊໂນຕິ ຫຕ຺ຖິທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ສນ຺ນິປຕິຕມຫາຊໂນ. ທິສ຺ວາ ເອວມາຫາຕິ ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄານິ ຆໍສິຕ຺ວາ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕາເຣຕ຺ວາ ພຫິຕີເຣ ຐເປຕ຺ວາ ຄຕ຺ຕານິ ໂວທການິ ກຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣນ ອລງ຺ກຕໍ ຕໍ ມຫານາຄໍ ທິສ຺ວາ ອິທໍ ‘‘ອຠິຣູໂປ ວຕ, ໂຠ’’ຕິ ປສໍສາວຈນມາຫ. ກາຍຸປປນ຺ໂນຕິ ສຣີຣສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຸປປນ຺ໂນ, ປຣິປຸຓ຺ຓງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ໂຄຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີຕິ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕ ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ. ເອຕທໂວຈາຕິ ຕໍ ມຫາຊນໍ ຫຕ຺ຖິສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠຓນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຊໂນ ອເຫຕຸກປຏິສນ຺ຘິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕຫຕ຺ຖິໂນ ວຓ຺ຓໍ ກເຖຕິ, ນ ພຸທ຺ຘຫຕ຺ຖິສ຺ສ. ອຫໍ ທານິ ອິມິນາ ຫຕ຺ຖິນາເຄນ ອຸປມໍ ກຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ¶ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອຕໍ ‘‘ຫຕ຺ຖິເມວ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິອາທິວຈນໍ ອໂວຈ. ຕຕ຺ຖ ມຫນ຺ຕນ຺ຕິ ອາໂຣຫສມ຺ປນ຺ນໍ. ພ຺ຣຫນ຺ຕນ຺ຕິ ປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ນໍ. ເອວມາຫາຕິ ເອວໍ ວທຕິ. ອຖ ຠຄວາ ຍສ຺ມາ ອຍໍ ນາຄສທ຺ໂທ ຫຕ຺ຖິມ຺ຫິເຈວ ອສ຺ສໂຄຓອຸຣຄຣຸກ຺ຂມນຸສ຺ເສສຸ ຈາປິ ປວຕ຺ຕຕິ, ຕສ຺ມາ ຫຕ຺ຖິມ຺ປິ ໂຂຕິອາທິມາຫ.

ອາຄຸນ຺ຕິ ¶ ປາປກໍ ລາມກໍ ອກຸສລຘມ຺ມໍ. ຕມຫໍ ນາໂຄຕິ ພ຺ຣູມີຕິ ຕໍ ອຫໍ ອິເມຫິ ຕີຫິ ທ຺ວາເຣຫິ ທສນ຺ນໍ ອກຸສລກມ຺ມປຖານໍ ທ຺ວາທສນ຺ນຎ຺ຈ ອກຸສລຈິຕ຺ຕານໍ ອກຣຓໂຕ ນາໂຄຕິ ວທາມິ. ອຍຎ຺ຫິ ນ ອາຄຸໍ ກໂຣຕີຕິ ອິມິນາ ອຕ຺ເຖນ ນາໂຄ. ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທາມີຕິ ອິມາຫິ ຈຕຸສຏ຺ຐິປທາຫິ ໂສຬສຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທາມິ ອຠິນນ຺ທາມິ.

ມນຸສ຺ສຠູຕນ຺ຕິ ເທວາທິຠາວໍ ອນຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສເມວ ຠູຕໍ. ອຕ຺ຕທນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນາເຍວ ທນ຺ຕໍ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ ທມຖໍ ອຸປນີຕໍ. ຠຄວາ ຫິ ອຕ຺ຕນາ ອຸປ຺ປາທິເຕເນວ ມຄ຺ຄທມເຖນ ຈກ຺ຂຸໂຕປິ ທນ຺ໂຕ, ໂສຕໂຕປິ, ຆານໂຕປິ, ຊິວ຺ຫາໂຕປິ, ກາຍໂຕປິ, ມນໂຕປີຕິ ອິເມສຸ ຉສຸ ຐາເນສຸ ທນ຺ໂຕ ສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ເຕນາຫ – ‘‘ອຕ຺ຕທນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ສມາຫິຕນ຺ຕິ ທຸວິເຘນາປິ ສມາຘິນາ ສມາຫິຕໍ. ¶ ອິຣິຍມານນ຺ຕິ ວິຫຣມານໍ. ພ຺ຣຫ຺ມປເຖຕິ ເສຏ຺ຐປເຖ, ອມຕປເຖ, ນິພ຺ພານປເຖ. ຈິຕ຺ຕສ຺ສູປສເມ ຣຕນ຺ຕິ ປຐມຊ຺ຌາເນນ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓານິ ວູປສເມຕ຺ວາ, ທຸຕິຍຊ຺ຌາເນນ ວິຕກ຺ກວິຈາເຣ, ຕຕິຍຊ຺ຌາເນນ ປີຕິໍ, ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌາເນນ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ວູປສເມຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສູປສເມ ຣຕໍ ອຠິຣຕໍ.

ນມສ຺ສນ຺ຕີຕິ ກາເຍນ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ວາຈາຍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ມນສາ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປຏິປຕ຺ຕິຍາ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ສພ຺ພຘມ຺ມານປາຣຄຸນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸຘມ຺ມານໍ ອຠິຎ຺ຎາປາຣຄູ, ປຣິຎ຺ຎາປາຣຄູ, ປຫານປາຣຄູ, ຠາວນາປາຣຄູ, ສຈ຺ຉິກິຣິຍາປາຣຄູ, ສມາປຕ຺ຕິປາຣຄູຕິ ຉພ຺ພິເຘນ ປາຣຄມເນນ ປາຣຄຕໍ ປາຣປ຺ປຕ຺ຕໍ ມຕ຺ຖກປ຺ປຕ຺ຕໍ. ເທວາປິ ຕໍ ນມສ຺ສນ຺ຕີຕິ ທຸກ຺ຂປ຺ປຕ຺ຕາ ສຸພ຺ຣຫ຺ມເທວປຸຕ຺ຕາທໂຍ ¶ ສຸຂປ຺ປຕ຺ຕາ ຈ ສພ຺ເພວ ທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬວາສິໂນ ເທວາປິ ຕຸມ຺ເຫ ນມສ຺ສນ຺ຕິ. ອິຕິ ເມ ອຣຫໂຕ ສຸຕນ຺ຕິ ອິຕິ ມຍາ ຈຕູຫິ ກາຣເຓຫິ ອຣຫາຕິ ລທ຺ຘໂວຫາຣານໍ ຕຸມ຺ຫາກໍເຍວ ສນ຺ຕິເກ ສຸຕນ຺ຕິ ທີເປຕິ.

ສພ຺ພສໍໂຍຊນາຕີຕນ຺ຕິ ¶ ສພ຺ພານິ ທສວິຘສໍໂຍຊນານິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ. ວນາ ນິພ຺ພນມາຄຕນ຺ຕິ ກິເລສວນໂຕ ນິພ຺ພນໍ ກິເລສວນຣຫິຕໍ ນິພ຺ພານໍ ອາຄຕໍ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ. ກາເມຫິ ເນກ຺ຂມ຺ມຣຕນ຺ຕິ ທຸວິເຘຫິ ກາເມຫິ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ອຣິຍມຄ຺ຄາ ກາເມຫິ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ນາມ, ຕຕ຺ຖ ຣຕໍ ອຠິຣຕໍ. ມຸຕ຺ຕໍ ເສລາວ ກຎ຺ຈນນ຺ຕິ ເສລຘາຕຸໂຕ ມຸຕ຺ຕໍ ກຎ຺ຈນສທິສໍ.

ສພ຺ເພ ອຈ຺ຈຣຸຈີຕິ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຣຸຈິ. ອຏ຺ຐມກຎ຺ຫິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຣຸຈິຕາຍ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອຈ຺ຈຣຸຈິ ນາມ, ໂສຕາປນ຺ນໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຣຸຈິຕາຍ ສກທາຄາມີ…ເປ… ຂີຓາສວໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຣຸຈິຕາຍ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຣຸຈິຕາຍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອຈ຺ຈຣຸຈິ ນາມ. ຫິມວາວຎ຺ເຎ ສິລຸຈ຺ຈເຍຕິ ຍຖາ ຫິມວາ ປພ຺ພຕຣາຊາ ອຎ຺ເຎ ປພ຺ພເຕ ອຕິໂຣຈຕິ, ເອວໍ ອຕິໂຣຈຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຈ຺ຈນາໂມຕິ ຕຈ຺ຉນາໂມ ຠູຕນາໂມ ອາຄຸໍ ອກຣເຓເນວ ນາໂຄຕິ ເອວໍ ອວິຕຖນາໂມ.

ໂສຣຈ຺ຈນ຺ຕິ ສຸຈິສີລໍ. ອວິຫິໍສາຕິ ກຣຸຓາ ຈ ກຣຸຓາປຸພ຺ພຠາໂຄ ຈ. ປາທາ ນາຄສ຺ສ ເຕ ທຸເວຕິ ເຕ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ທຸເວ ປຸຣິມປາທາ.

ຕໂປຕິ ¶ ¶ ຘຸຕສມາທານໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ອຣິຍມຄ຺ຄສີລໍ. ຈຣຓາ ນາຄສ຺ສ ຕ຺ຍາປເຣຕິ ເຕ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ອປເຣ ທ຺ເວ ປຈ຺ຉິມປາທາ. ສທ຺ຘາຫຕ຺ໂຖຕິ ສທ຺ຘາມຍາຍ ໂສຓ຺ຑາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຸເປກ຺ຂາເສຕທນ຺ຕວາຕິ ຉຬງ຺ຄຸເປກ຺ຂາມເຍຫິ ເສຕທນ຺ເຕຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

ສຕິ ຄີວາຕິ ຍຖາ ນາຄສ຺ສ ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄສ຺ມິໍ ສິຣາຊາລານໍ ຄີວາ ປຕິຏ຺ຐາ, ເອວໍ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ໂສຣຈ຺ຈາທີນໍ ຘມ຺ມານໍ ສຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສຕິ ຄີວາ’’ຕິ. ສິໂຣ ປຎ຺ຎາຕິ ຍຖາ ຫຕ຺ຖິນາຄສ຺ສ ສິໂຣ ອຸຕ຺ຕມງ຺ໂຄ, ເອວໍ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎາຓໍ. ເຕນ ຫິ ໂສ ສພ຺ພຘມ຺ເມ ຊານາຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສິໂຣ ປຎ຺ຎາ’’ຕິ. ວີມໍສາ ຘມ຺ມຈິນ຺ຕນາຕິ ຍຖາ ຫຕ຺ຖິນາຄສ຺ສ ອຄ຺ຄໂສຓ຺ໂຑ ວີມໍສາ ນາມ ໂຫຕິ. ໂສ ຕາຍ ຖທ຺ຘມຸທຸກໍ ຂາທິຕພ຺ພາຂາທິຕພ຺ພຎ຺ຈ ວີມໍສຕິ, ຕໂຕ ປຫາຕພ຺ພໍ ປຊຫຕິ, ອາທາຕພ຺ພໍ ອາທິຍຕິ, ເອວເມວ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ຘມ຺ມໂກຏ຺ຐາສປຣິຈ຺ເຉທກຎາຓສງ຺ຂາຕາ ຘມ຺ມຈິນ຺ຕນາ ວີມໍສາ. ເຕນ ຫິ ຎາເຓນ ໂສ ຠພ຺ພາຠພ຺ເພ ຊານາຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວີມໍສາ ຘມ຺ມຈິນ຺ຕນາ’’ຕິ ¶ . ຘມ຺ມກຸຈ຺ຉິສມາຕໂປຕິ ຘມ຺ໂມ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສມາຘິ, ກຸຈ຺ຉິເຍວ ສມາຕໂປ ກຸຈ຺ຉິສມາຕໂປ. ສມາຕໂປ ນາມ ສມາຕປນຏ຺ຐານໍ. ຘມ຺ໂມ ກຸຈ຺ຉິສມາຕໂປ ອສ຺ສາຕິ ຘມ຺ມກຸຈ຺ຉິສມາຕໂປ. ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສມາຘິສ຺ມິໍ ຐິຕສ຺ສ ຫິ ເຕ ເຕ ອິທ຺ຘິວິຘາທິຘມ຺ມາ ອິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ໂສ ກຸຈ຺ຉິສມາຕໂປຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ວິເວໂກຕິ ¶ ກາຍຈິຕ຺ຕອຸປຘິວິເວໂກ. ຍຖາ ນາຄສ຺ສ ວາລຘິ ມກ຺ຂິກາ ວາເຣຕິ, ເອວໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວິເວໂກ ຄຫຏ຺ຐປພ຺ພຊິເຕ ວາເຣຕິ. ຕສ຺ມາ ໂສ ວາລຘີຕິ ວຸຕ຺ໂຕ.

ຌາຍີຕິ ທຸວິເຘນ ຌາເນນ ຌາຍີ. ອສ຺ສາສຣໂຕຕິ ນາຄສ຺ສ ຫິ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສາ ວິຍ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ຜລສມາປຕ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ຣໂຕ, ອສ຺ສາສປສ຺ສາເສຫິ ວິຍ ຕາຍ ວິນາ ນ ວຕ຺ຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ສໍວຸໂຕຕິ ສພ຺ພທ຺ວາເຣສຸ ສໍວຸໂຕ. ອນວຊ຺ຊານີຕິ ສມ຺ມາອາຊີເວນ ອຸປ຺ປນ຺ນໂຠຊນານິ. ສາວຊ຺ຊານີຕິ ປຎ຺ຈວິຘມິຈ຺ຉາຊີວວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນໂຠຊນານິ.

ອຓຸໍຖູລນ຺ຕິ ຂຸທ຺ທກຎ຺ຈ ມຫນ຺ຕຎ຺ຈ. ສພ຺ພໍ ເຉຕ຺ວານ ພນ຺ຘນນ຺ຕິ ສພ຺ພໍ ທສວິຘມ຺ປິ ສໍໂຍຊນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວານ. ນຸປລິປ຺ປຕິ ໂລເກນາຕິ ໂລເກນ ສທ຺ຘິໍ ຕຓ຺ຫາມານທິຏ຺ຐິເລເປຫິ ນ ລິປ຺ປຕິ. ມຫາຄິນີຕິ ມຫາອຄ຺ຄິ. ວິຎ຺ຎູຫິ ເທສິຕາຕິ ອິຘ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕ ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣວ ວິຎ຺ຎູ ປຓ຺ຑິໂຕ, ເຕນ ເທສິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຎ຺ຎສ຺ສນ຺ຕິ ມຫານາຄາ, ນາຄໍ ນາເຄນ ເທສິຕນ຺ຕິ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣນາເຄນ ເທສິຕໍ ພຸທ຺ຘນາຄໍ ອິຕເຣ ຂີຓາສວາ ນາຄາ ວິຊານິສ຺ສນ຺ຕິ.

ສຣີຣໍ ¶ ວິຊຫໍ ນາໂຄ, ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສຕີຕິ ໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກ ກິເລສປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ຍມກສາລນ຺ຕເຣ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ ໂສຬສຫິ ຄາຖາຫິ ຈຕຸສຏ຺ຐິຍາ ປເທຫິ ທສພລສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖນ຺ໂຕ ເທສນໍ ນິຏ຺ຐາເປສິ ¶ . ຠຄວາ ອນຸໂມທິ. ເທສນາວສາເນ ຈຕຸຣາສີຕິປາຓສຫສ຺ສານິ ອມຕປານໍ ປິວິໍສູຕິ.

໔໔. ທຸຕິເຍ ກຖໍ ກຖໍ ນາມາຕິ ເກນ ເກນ ກາຣເຓນ. ອຎ຺ເຎຍ຺ໂຍຕິ ອາຊານິຕພ຺ໂພ. ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມາຕິ ຍສ຺ມິໍ ນາມ ຘມ຺ເມ. ສມສມຄຕິກາຕິ ¶ ສມຠາເວເນວ ສມຄຕິກາ. ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຊາຕາ. ສກທາຄາມິປຕ຺ໂຕ ຕຸສິຕໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນຕິ ສກທາຄາມິປຸຄ຺ຄໂລ ຫຸຕ຺ວາ ຕຸສິຕຠວເນເຍວ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ກຖໍ ກຖໍ ນາມາຕິ ເກນ ເກນ ນຸ ໂຂ ກາຣເຓນ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ຊານິຕ຺ວາ ເທສິໂຕ, ອຸທາຫຸ ອຊານິຕ຺ວາຕິ. ເຖໂຣ ກາຣຓໍ ອຊານນ຺ໂຕ ເອວໍ ໂຂ ປເນຕໍ ຠຄິນິ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕນ຺ຕິ ອາຫ.

ອມ຺ມກາ ອມ຺ມກປຎ຺ຎາຕິ ອິຕ຺ຖີ ຫຸຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎາຍ ເອວ ສມນ຺ນາຄຕາ. ເກ ຈ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລປໂຣປຣິຍຎາເຓຕິ ເອຕ຺ຖ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລປໂຣປຣິຍຎາຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລານໍ ຕິກ຺ຂມຸທຸວເສນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຎາຓໍ. ຕສ຺ມາ ກາ ຈ ພາລາ ມິຄສາລາ, ເກ ຈ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຎາເຓ ອປ຺ປຏິຫຕວິສຍາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ອຸຠຍເມຕໍ ທູເຣ ສຸວິທູເຣຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ.

ອິທານິ ມິຄສາລາຍ ອຕ຺ຕໂນ ທູຣຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຉຍິເມ, ອານນ຺ທາຕິອາທິມາຫ. ໂສຣໂຕ ໂຫຕີຕິ ປາປໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ໂອຣໂຕ ວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ສຸຣໂຕຕິປິ ປາໂຐ. ອຠິນນ຺ທນ຺ຕິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເອກຕ຺ຕວາເສນາຕິ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕວາເສນ ¶ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຠິນນ຺ທນ຺ຕິ ຕຸສ຺ສນ຺ຕິ. ເອກນ຺ຕວາເສນາຕິປິ ປາໂຐ, ສຕຕວາເສນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສວເນນປິ ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ໂສຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອສຸຕໍ ໂຫຕິ. ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ພາຫຸສຈ຺ຈໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວີຣິຍໍ, ວີຣິເຍນ ກຕ຺ຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕີຕິ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິວິຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ¶ ໂຫຕິ. ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕີຕິ ກາລານຸກາລໍ ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ນິສ຺ສາຍ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ລຠຕິ. ຫານຄາມີເຍວ ໂຫຕີຕິ ປຣິຫານິເມວ ຄຈ຺ຉຕິ.

ປມາຓິກາຕິ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓຄ຺ຄາຫກາ. ປມິນນ຺ຕີຕິ ປເມຕຸໍ ຕຸເລຕຸໍ ອາຣຠນ຺ຕິ. ເອໂກ ຫີໂນຕິ ເອໂກ ຄຸເຓຫິ ຫີໂນ. ເອໂກ ປຓີໂຕຕິ ເອໂກ ຄຸເຓຫິ ປຓີໂຕ. ຕໍ ຫີຕິ ຕໍ ປມາຓກຣຓໍ.

ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣຕິ ສຸນ຺ທຣຕໂຣ. ປຓີຕຕໂຣຕິ ອຸຕ຺ຕມຕໂຣ. ຘມ຺ມໂສໂຕ ນິພ຺ພຫຕີຕິ ສູຣໍ ຫຸຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕມານວິປສ຺ສນາຎາຓໍ ນິພ຺ພຫຕິ, ອຣິຍຠູມິໍ ¶ ສມ຺ປາເປຕິ. ຕທນ຺ຕຣໍ ໂກ ຊາເນຍ຺ຍາຕິ ຕໍ ອນ຺ຕຣໍ ຕໍ ກາຣຓໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ ໂກ ຊາເນຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂກຘມາໂນຕິ ໂກໂຘ ຈ ມາໂນ ຈ. ໂລຠຘມ຺ມາຕິ ໂລໂຠເຍວ. ວຈີສງ຺ຂາຣາຕິ ອາລາປສລ຺ລາປວເສນ ວຈນາເນວ. ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ມາທິໂສຕິ ໂຍ ວາ ປນ ອຎ຺ໂຎປິ ມຍາ ສທິໂສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘເຍວ ¶ ອສ຺ສ, ໂສ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂຎ຺ຎຕີຕິ ຄຸຓຂຓນໍ ປາປຸຓາຕິ. ອິເມ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຉ ປຸຄ຺ຄລາຕິ ທ຺ເວ ໂສຣຕາ, ທ຺ເວ ອຘິຄຕໂກຘມານໂລຠຘມ຺ມາ, ທ຺ເວ ອຘິຄຕໂກຘມານວຈີສງ຺ຂາຣາຕິ ອິເມ ຉ ປຸຄ຺ຄລາ. ຄຕິນ຺ຕິ ຎາຓຄຕິໍ. ເອກງ຺ຄຫີນາຕິ ເອເກເກນ ຄຸຓງ຺ເຄນ ຫີນາ. ປູຣໂຓ ສີເລນ ວິເສສີ ອໂຫສິ, ອິສິທຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍ. ປູຣຓສ຺ສ ສີລໍ ອິສິທຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎາຐາເນ ຐິຕໍ, ອິສິທຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎາ ປູຣຓສ຺ສ ສີລຏ຺ຐາເນ ຐິຕາຕິ.

໔໕. ຕຕິເຍ ທາລິທ຺ທິຍນ຺ຕິ ທລິທ຺ທຠາໂວ. ກາມໂຠຄິໂນຕິ ກາເມ ຠຸຎ຺ຊນກສຕ຺ຕສ຺ສ. ອສ຺ສໂກຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕເກນ ຣຫິໂຕ. ອນາຬ຺ຫິໂກຕິ ນ ອຑ຺ໂຒ. ອິຓໍ ອາທິຍຕີຕິ ຊີວິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອິຓໍ ອາທິຍຕິ. ວຑ຺ຒິໍ ປຏິສ຺ສຸຓາຕີຕິ ທາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ວຑ຺ຒິໍ ທສ຺ສາມີຕິ ປຏິຊານາຕິ. ອນຸຈຣນ຺ຕິປິ ນນ຺ຕິ ປຣິສມຊ຺ຌຄຓມຊ຺ຌາທີສຸ ອາຕປຐປນປໍສຸໂອກິຣຓາທີຫິ ວິປ຺ປກາຣໍ ປາເປນ຺ໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕິ. ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖີຕິ ໂອກປ຺ປນກສທ຺ຘາມຕ຺ຕກມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ. ຫິຣີ ນຕ຺ຖີຕິ ຫິຣີຍນາກາຣມຕ຺ຕກມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ. ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ¶ ນຕ຺ຖີຕິ ຠາຍນາກາຣມຕ຺ຕກມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ. ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖີຕິ ກາຍິກວີຣິຍມຕ຺ຕກມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ. ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖີຕິ ກມ຺ມສ຺ສກຕປຎ຺ຎາມຕ຺ຕກມ຺ປິ ¶ ນຕ຺ຖິ. ອິຓາທານສ຺ມິໍ ວທາມີຕິ ອິຓຄ຺ຄຫຓໍ ວທາມິ. ມາ ມໍ ຊຎ຺ຎູຕິ ມາ ມໍ ຊານາຕຸ.

ທາລິທ຺ທິຍໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຘນທລິທ຺ທຠາໂວ ທຸກ຺ຂໍ. ກາມລາຠາຠິຊປ຺ປິນນ຺ຕິ ກາມລາຠໍ ປຕ຺ເຖນ຺ຕານໍ. ປາປກມ຺ມວິນິພ຺ພໂຍຕິ ປາປກມ຺ມວຑ຺ຒໂກ. ສໍສປ຺ປຕີຕິ ປຣິປ຺ຜນ຺ທຕິ. ຊານນ຺ຕິ ຊານນ຺ໂຕ. ຍສ຺ສ ວິປ຺ປຏິສາຣຊາຕິ ເຍ ອສ຺ສ ¶ ວິປ຺ປຏິສາຣໂຕ ຊາຕາ. ໂຍນິມຎ຺ຎຕຣນ຺ຕິ ເອກໍ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ. ທທໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາທຍນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທນ຺ໂຕ ທທມາໂນ.

ກຏຄ຺ຄາໂຫຕິ ຊຍຄ຺ຄາໂຫ, ອນປຣາຘຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ. ຆຣເມສິໂນຕິ ຆຣາວາສໍ ປຣິເຍສນ຺ຕສ຺ສ ວສມານສ຺ສ ວາ. ຈາໂຄ ປຸຎ຺ຎໍ ປວຑ຺ຒຕີຕິ ຈາໂຄຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ວຑ຺ຒຕິ. ຈາຄາ ປຸຎ຺ຎນ຺ຕິ ວາ ປາໂຐ. ປຕິຏ຺ຐິຕາຕິ ປຕິຏ຺ຐິຕສທ຺ຘາ ນາມ ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ສທ຺ຘາ. ຫິຣິມໂນຕິ ຫິຣິສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ. ນິຣາມິສໍ ສຸຂນ຺ຕິ ຕີຓິ ຌານານິ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຸຂໍ. ອຸເປກ຺ຂນ຺ຕິ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານຸເປກ຺ຂໍ. ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓປຄ຺ຄຫິຕວີຣິໂຍ. ຌານານິ ¶ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊາຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ຌານານິ ປຕ຺ວາ. ເອໂກທິ ນິປໂກ ສໂຕຕິ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ໂຕ ກມ຺ມສ຺ສກຕຎາຓສຕີຫິ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

ເອວໍ ຎຕ຺ວາ ຍຖາຠູຕນ຺ຕິ ເອວໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາຣຓໍ ຍຖາສຠາວໍ ຊານິຕ຺ວາ. ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂເຍຕິ ນິພ຺ພາເນ. ສພ຺ພໂສຕິ ສພ຺ພາກາເຣນ. ອນຸປາທາຍາຕິ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ. ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພາເນ ສພ຺ພໂສ ອນຸປາທິຍິຕ຺ວາ ສມ຺ມາ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ມຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ. ‘‘ເອຕໍ ຎຕ຺ວາ ຍຖາຠູຕໍ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍ’’ນ຺ຕິປິ ປາຬິຍໍ ລິຂິຕໍ, ຕສ຺ສ ເອຕໍ ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍສງ຺ຂາຕໍ ນິພ຺ພານໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸຣິມປຈ຺ຉິເມຫິ ປນ ສທ຺ຘິໍ ນ ຆຏີຍຕິ.

ຕສ຺ສ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ ຂີຓາສວສ຺ສ. ຎາຓໍ ໂຫຕີຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ ໂຫຕິ. ຕາທິໂນຕິ ຕໍສຓ຺ຐິຕສ຺ສ. ອກຸປ຺ປາຕິ ອກຸປ຺ປາຣມ຺ມຓຕ຺ຕາ ກຸປ຺ປກາຣຓານໍ ກິເລສານຎ຺ຈ ອຠາເວນ ອກຸປ຺ປາ. ວິມຸຕ຺ຕີຕິ ມຄ຺ຄວິມຸຕ຺ຕິປິ ຜລວິມຸຕ຺ຕິປິ. ຠວສໍໂຍຊນກ຺ຂເຍຕິ ຠວສໍໂຍຊນກ຺ຂຍສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພາເນ ຠວສໍໂຍຊນານຎ຺ຈ ຂຍນ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ. ເອຕໍ ໂຂ ປຣມໍ ຎາຓນ຺ຕິ ເອຕໍ ມຄ຺ຄຜລຎາຓໍ ປຣມຎາຓໍ ນາມ. ສຸຂມນຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ເອຕເທວ ມຄ຺ຄຜລສຸຂໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ¶ ສຸຂໍ ນາມ. ອາຓຓ຺ຍມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ອຓຓານໍ ຂີຓາສໂວ ອຸຕ຺ຕມອຓໂຓ ¶ , ຕສ຺ມາ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ອາຓຓ຺ຍມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜເລນ ເທສນາຍ ກູຏໍ ຄຓ຺ຫິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກເຖຕ຺ວາ ຄາຖາສຸ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໔໖. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ເຈຕີສູຕິ ເຈຕິຣຏ຺ເຐ. ສຍໍຊາຕິຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນິຄເມ. ມຫາຈຸນ຺ໂທຕິ ຘມ຺ມເສນາປຕິສ຺ສ ກນິຏ຺ຐຠາຕິໂກ. ຘມ຺ເມ ໂຍໂຄ ອນຸໂຍໂຄ ເອເຕສນ຺ຕິ ຘມ຺ມໂຍຄາ. ຘມ຺ມກຖິການໍ ເອຕໍ ນາມໍ. ຌາຍນ຺ຕີຕິ ຌາຍີ. ອປສາເທນ຺ຕີຕິ ຆຏ຺ເຏນ຺ຕິ ຫິໍສນ຺ຕິ. ຌາຍນ຺ຕີຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕິ. ປຊ຺ຌາຍນ຺ຕີຕິອາທີນິ ອຸປສຄ຺ຄວເສນ ວຑ຺ຒິຕານິ. ກິມິເມ ຌາຍນ຺ຕີຕິ ກິໍ ນາມ ອິເມ ຌາຍນ຺ຕິ. ກິນ຺ຕິເມ ຌາຍນ຺ຕີຕິ ກິມຕ຺ຖໍ ອິເມ ຌາຍນ຺ຕິ. ກຖໍ ອິເມ ຌາຍນ຺ຕີຕິ ເກນ ກາຣເຓນ ອິເມ ຌາຍນ຺ຕິ. ອມຕໍ ຘາຕຸໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີຕິ ມຣຓວິຣຫິຕໍ ນິພ຺ພານຘາຕຸໍ ສນ຺ຘາຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕາ ອນຸກ຺ກເມນ ຕໍ ນາມກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຄມ຺ຠີຣໍ ອຕ຺ຖປທນ຺ຕິ ຄຸຬ຺ຫໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນາທິອຕ຺ຖໍ. ປຎ຺ຎາຍ ¶ ອຕິວິຊ຺ຌ ປສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ສມ຺ມສນປຏິເວຘປຎ຺ຎາປິ ອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາປຎ຺ຎາປິ ວຏ຺ຏຕິເຍວາຕິ.

໕-໖. ສນ຺ທິຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໔໗-໔໘. ປຎ຺ຈເມ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕນ຺ຕິ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ເຕ ວິຊ຺ຊມານໍ. ໂລໂຠຕິອາທີຫິ ຕີຓິ ອກຸສລມູລານິ ທສ຺ສິຕານິ. ໂລຠຘມ຺ມາຕິອາທີຫິ ຕໍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕກາ ຘມ຺ມາ. ຉຏ຺ເຐ ກາຍສນ຺ໂທສນ຺ຕິ ກາຍທ຺ວາຣສ຺ສ ທຸສ຺ສນາກາຣໍ. ເສສທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິເມສຸ ທ຺ວີສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາວ ກຖິຕາ.

໔໙. ສຕ຺ຕເມ ວຸສິຕວາຕິ ວຸຕ຺ຖພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ. ກຕກຣຓີໂຍຕິ ຈຕູຫິ ມຄ຺ເຄຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ໂອຫິຕຠາໂຣຕິ ຂນ຺ຘຠາຣໍ ກິເລສຠາຣໍ ອຠິສງ຺ຂາຣຠາຣຎ຺ຈ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖຕິ ¶ ສທຕ຺ໂຖ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ, ຕໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນຕິ ຂີຓຠວພນ຺ຘໂນ. ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ມາ ເຫຕຸນາ ກາຣເຓນ ຊານິຕ຺ວາ ວິມຸຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ສ ນ ເອວໍ ໂຫຕິ ອຕ຺ຖິ ເມ ເສຍ຺ໂຍຕິ ວາຕິອາທີຫິ ເສຍ຺ຍສ຺ສ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ ມານາທໂຍ ຕໂຍ ມານາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ນ ຫິ ຂີຓາສວສ຺ສ ‘‘ອຕ຺ຖິ ມຍ຺ຫໍ ເສຍ຺ໂຍ, ອຕ຺ຖິ ສທິໂສ, ອຕ຺ຖິ ຫີໂນ’’ຕິ ມາໂນ ໂຫຕິ. ນຕ຺ຖິ ເມ ເສຍ຺ໂຍຕິອາທີຫິປິ ເຕເຍວ ¶ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ນ ຫິ ຂີຓາສວສ຺ສ ‘‘ອຫເມວ ເສຍ຺ໂຍ, ອຫໍ ສທິໂສ, ອຫໍ ຫີໂນ, ອຎ຺ເຎ ເສຍ຺ຍາທໂຍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ເອວໍ ມາໂນ ໂຫຕິ.

ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕສູຕິ ¶ ອຣຫຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ອຈິຣໍເຍວ ປກ຺ກນ຺ເຕສຸ. ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ກເຖນ຺ຕິ. ຫສມານກາ ມຎ຺ເຎ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕີຕິ ຫສມານາ ວິຍ ກເຖນ຺ຕິ. ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ທຸກ຺ຂໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ.

ນ ອຸສ຺ເສສຸ ນ ໂອເມສຸ, ສມຕ຺ເຕ ໂນປນີຍເຣຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸສ຺ສາຕິ ອຸສ຺ສິຕຕາ ເສຍ຺ຍປຸຄ຺ຄລາ. ໂອມາຕິ ຫີນາ. ສມຕ຺ໂຕຕິ ສທິໂສ. ອິຕິ ອິເມສຸ ຕີສຸປິ ເສຍ຺ຍຫີນສທິເສສຸ ຂີຓາສວາ ມາເນນ ນ ອຸປນີຍເຣ, ນ ອຸປເນນ຺ຕິ, ນ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂີຓາ ຊາຕີຕິ ຂີຓາ ເຕສໍ ຊາຕິ. ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຖໍ ມຄ຺ຄພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ. ຈຣນ຺ຕິ ສໍໂຍຊນວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາຕິ ສພ຺ພສໍໂຍຊເນຫິ ວິມຸຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຈຣນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ເຕປິ ຄາຖາຍມ຺ປິ ຂີຓາສໂວ ກຖິໂຕ.

໕໐. ອຏ຺ຐເມ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕີຕິ ຫຕູປນິສ຺ສຍໍ ໂຫຕິ. ສີລວິປນ຺ນສ຺ສາຕິ ວິປນ຺ນສີລສ຺ສ. ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ຕຣຸຓວິປສ຺ສນາຎາຓໍ. ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄຕິ ເອຕ຺ຖ ນິພ຺ພິທາ ພລວວິປສ຺ສນາ, ວິຣາໂຄ ອຣິຍມຄ຺ໂຄ. ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ວິມຸຕ຺ຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ, ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ. ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕີຕິ ສມ຺ປນ຺ນອຸປນິສ຺ສຍໍ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສີລານຸຣກ຺ຂຓອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ກຖິໂຕ.

໕໑. ນວເມ ¶ ກິຕ຺ຕາວຕາຕິ ກິຕ຺ຕເກນ. ອສ຺ສຸຕຎ຺ເຈວາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອສ຺ສຸຕປຸພ຺ພໍ. ນ ສມ຺ໂມສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ວິນາສໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຈຕໂສ ສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາຕິ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຸສິຕປຸພ຺ພາ. ສມຸທາຈຣນ຺ຕີຕິ ¶ ມໂນທ຺ວາເຣ ຈຣນ຺ຕິ. ອວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ວິຊານາຕີຕິ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອວິຎ຺ຎາຕກາຣຓໍ ຊານາຕິ. ປຣິຍາປຸຓາຕີຕິ ວຬຎ຺ເຊຕິ ກເຖຕິ. ເທເສຕີຕິ ປກາເສຕິ. ປຣໍ ວາເຈຕີຕິ ປຣໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕິ.

ອາຄຕາຄມາຕິ ¶ ທີຆາທີສຸ ໂຍ ໂກຈິ ອາຄໂມ ອາຄໂຕ ເອເຕສນ຺ຕິ ອາຄຕາຄມາ. ຘມ຺ມຘຣາຕິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປິຏກຘຣາ. ວິນຍຘຣາຕິ ວິນຍປິຏກຘຣາ. ມາຕິກາຘຣາຕິ ທ຺ເວປາຕິໂມກ຺ຂຘຣາ. ປຣິປຸຈ຺ຉຕີຕິ ອນຸສນ຺ຘິປຸພ຺ພາປຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ປຣິປຎ຺ຫຕີຕິ ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີຕິ ປຣິຕຸລຕິ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທຕິ. ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຖນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອິທໍ ອນຸສນ຺ຘິປຸພ຺ພາປຣໍ ກຖໍ ໂຫຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອິມສ຺ສ ກ຺ວຕ຺ໂຖຕິ ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອວິວຏນ຺ຕິ ອວິວຣິຕໍ. ວິວຣນ຺ຕີຕິ ປາກຏໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ກງ຺ຂາຐານິເຍສູຕິ ກງ຺ຂາຍ ກາຣຓຠູເຕສຸ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ຘມ຺ເມ ກງ຺ຂາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສ຺ເວວ ກງ຺ຂາຐານິໂຍ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໕໒. ທສເມ ໂຠຄາຘິປ຺ປາຍາຕິ ໂຠຄສໍຫຣຓຕ຺ຖໍ ຐປິຕາຘິປ຺ປາຍາ ປວຕ຺ຕອຊ຺ຌາສຍາ. ປຎ຺ຎູປວິຈາຣາຕິ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ຠເວຍ຺ຍາມາຕິ ເອວໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຖາຍ ປວຕ຺ຕູປວິຈາຣາ. ອຍເມວ ເນສໍ ວິຈາໂຣ ຈິຕ຺ເຕ ອຸປວິຈຣຕິ. ພລາຘິຏ຺ຐານາຕິ ¶ ພລກາຍາຘິຏ຺ຐານາ. ພລກາຍຎ຺ຫິ ລທ຺ຘາ ເຕ ລທ຺ຘປຕິຏ຺ຐາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ປຖວິຠິນິເວສາຕິ ປຖວິສາມິໂນ ຠວິສ຺ສາມາຕິ ເອວໍ ປຖວິອຕ຺ຖາຍ ກຕຈິຕ຺ຕາຠິນິເວສາ. ອິສ຺ສຣິຍປຣິໂຍສານາຕິ ຣຊ຺ຊາຠິເສກປຣິໂຍສານາ. ອຠິເສກຎ຺ຫິ ປຕ຺ວາ ເຕ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ເສສປເທສຸ ປເນຕ຺ຖ ອຍມຘິປ຺ປາໂຍ – ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕາວ ມນ຺ເຕ ລຠິຕ຺ວາ ລທ຺ຘປຕິຏ຺ຐາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຄຫປຕິກາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສິປ຺ປໍ, ອິຕ຺ຖີ ກຸລທາຍຊ຺ຊສາມິກໍ ປຸຕ຺ຕໍ, ໂຈຣາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອາວຸຘສຕ຺ຖໍ ¶ , ສມຓາ ສີລປຣິປຸຓ຺ຓາ ລທ຺ຘປຕິຏ຺ຐາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ມນ຺ຕາຘິຏ຺ຐານາຕິອາທີນິ ວຸຕ຺ຕານິ.

ພ຺ຣາຫ຺ມຓານຎ຺ຈ ‘‘ຍຎ຺ຎໍ ຍຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນິວິສຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປຕ຺ເຕ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕ ຍຎ຺ຎາຠິນິເວສາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກປຣິໂຍສານາຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ກມ຺ມນ຺ຕກຣຓຕ຺ຖາຍ ມໂນ ເອເຕສໍ ອຠິນິວິສຕີຕິ ກມ຺ມນ຺ຕາຠິນິເວສາ. ກມ຺ເມ ນິຏ຺ຐິເຕ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕີຕິ ນິຏ຺ຐິຕກມ຺ມນ຺ຕປຣິໂຍສານາ.

ປຸຣິສາຘິປ຺ປາຍາຕິ ປຸຣິເສສຸ ປວຕ຺ຕອຊ຺ຌາສຍາ. ອລງ຺ກາຣຕ຺ຖາຍ ມໂນ ອຸປວິຈຣຕິ ເອຕິສ຺ສາຕິ ອລງ຺ກາຣູປວິຈາຣາ. ອສປຕ຺ຕີ ຫຸຕ຺ວາ ເອກິກາວ ¶ ຆເຣ ວເສຍ຺ຍນ຺ຕິ ເອວມສ຺ສາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນິວິສຕີຕິ ອສປຕ຺ຕີຠິນິເວສາ. ຆຣາວາສິສ຺ສຣິເຍ ລທ຺ເຘ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອິສ຺ສຣິຍປຣິໂຍສານາ.

ປຣຠຓ຺ຑສ຺ສ ¶ ອາທາເນ ອຘິປ຺ປາໂຍ ເອເຕສນ຺ຕິ ອາທານາຘິປ຺ປາຍາ. ຄຫເນ ນິລີຍນຏ຺ຐາເນ ເອເຕສໍ ມໂນ ອຸປວິຈຣຕີຕິ ຄຫນູປວິຈາຣາ. ອນ຺ຘກາຣຕ຺ຖາຍ ເອເຕສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນິວິສຕີຕິ ອນ຺ຘກາຣາຠິນິເວສາ. ອທສ຺ສນປ຺ປຕ຺ຕາ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອທສ຺ສນປຣິໂຍສານາ.

ອຘິວາສນກ຺ຂນ຺ຕິຍຎ຺ຈ ສຸຈິຠາວສີເລ ຈ ອຘິປ຺ປາໂຍ ເອເຕສນ຺ຕິ ຂນ຺ຕິໂສຣຈ຺ຈາຘິປ຺ປາຍາ. ອກິຎ຺ຈນຠາເວ ນິຄ຺ຄຫຓຠາເວ ຈິຕ຺ຕໍ ເອເຕສໍ ອຠິນິວິສຕີຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຠິນິເວສາ. ນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ຕາ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານາ.

໕໓. ເອກາທສເມ ສມຘິຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ. ຊງ຺ຄລານໍ ປາຓານນ຺ຕິ ປຖວີຕລຈາຣີນໍ ສປາທກປາຓານໍ. ປທຊາຕານີຕິ ປທານິ. ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ໂອຘານໍ ອຸປນິກ຺ເຂປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕີຕິ ເສຏ຺ຐໍ ອກ຺ຂາຍຕິ. ປພ຺ພຊລາຍໂກຕິ ປພ຺ພຊຕິຓຈ຺ເຉທໂກ. ໂອຘຸນາຕີຕິ ເຫຏ຺ຐາ ມຸຂໍ ຘຸນາຕິ. ນິຘຸນາຕີຕິ ອຸໂຠຫິ ປສ຺ເສຫິ ຘຸນາຕິ. ນິຈ຺ຉາເທຕີຕິ ພາຫາຍ ວາ ປຫຣຕິ, ຣຸກ຺ເຂ ວາ ປຫຣຕິ. ອມ຺ພປິຓ຺ຑິຍາຕິ ອມ຺ພຜລປິຓ຺ຑິຍາ. ວຓ຺ຏູປນິພນ຺ຘນານີຕິ ¶ ວຓ຺ເຏ ອຸປນິພນ຺ຘນານິ ¶ , ວຓ຺ເຏ ວາ ປຕິຏ຺ຐິຕານິ. ຕທນ຺ວຍານິ ຠວນ຺ຕີຕິ ວຓ຺ຏານຸວຕ຺ຕການິ ຠວນ຺ຕິ, ອມ຺ພປິຓ຺ຑິທຓ຺ຑການຸວຕ຺ຕການິ ຠວນ຺ຕີຕິປິ ອຕ຺ໂຖ. ຂຸທ຺ທຣາຊາໂນຕິ ຂຸທ຺ທກຣາຊາໂນ, ປກຕິຣາຊາໂນ ວາ.

໕໔. ທ຺ວາທສເມ ສພ຺ພໂສຕິ ສພ຺ເພສຸ. ສຕ຺ຕສຸ ວິຫາເຣສູຕິ ສຕ຺ຕສຸ ປຣິເວເຓສຸ. ປຣິຠາສຕີຕິ ປຣິຠວຕິ ຠຍໍ ອຸປທໍເສຕິ. ວິຫິໍສຕີຕິ ວິເຫເຐຕິ. ວິຕຸທຕີຕິ ວິຊ຺ຌຕິ. ໂຣເສຕິ ວາຈາຍາຕິ ວາຈາຍ ຆຏ຺ເຏຕິ. ປກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ທິສາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ. ນ ສຓ຺ຐຫນ຺ຕີຕິ ນປ຺ປຕິຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ຣິຎ຺ຈນ຺ຕີຕິ ¶ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍາມາຕິ ນີຫເຣຍ຺ຍາມ. ຫນ຺ທາຕິ ວວສ຺ສຄ຺ຄຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອລນ຺ຕິ ຍຸຕ຺ຕເມຕໍ, ຍໍ ຕໍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກິໍ ເຕ ອິມິນາຕິ ກິໍ ຕວ ອິມິນາ ຊາຕິຠູມິຍໍ ວາເສນ. ຕີຣທສ຺ສິໍ ສກຸຓນ຺ຕິ ທິສາກາກໍ. ມຸຎ຺ຈນ຺ຕີຕິ ທິສາທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ສາມນ຺ຕາຕິ ອວິທູເຣ. ສມນ຺ຕາຕິປິ ປາໂຐ, ສມນ຺ຕໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຠິນິເວໂສຕິ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຐິຕສາຂານໍ ນິເວໂສ. ມູລສນ຺ຕານການນ຺ຕິ ມູລານໍ ນິເວໂສ.

ອາຬ຺ຫກຖາລິກາຕິ ຕຓ຺ຑຸລາຬ຺ຫກສ຺ສ ຠຕ຺ຕປຈນຖາລິກາ. ຂຸທ຺ທໍ ມຘຸນ຺ຕິ ຂຸທ຺ທມກ຺ຂິກາຫິ ກຕໍ ທຓ຺ຑກມຘຸໍ. ອເນລກນ຺ຕິ ¶ ນິທ຺ໂທສໍ. ນ ຈ ສຸທໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ຜລານິ ຫິໍສນ຺ຕີຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາເສ ຜລານິ ນ ຫິໍສນ຺ຕິ. ອຕ຺ຕໂນ ໂກຏ຺ຐາເສຫິ ມູລໍ ວາ ຕຈໍ ວາ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ສາຂາຍ ເຫຏ຺ຐາ ປຕິຕາເນວ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາສໂຕ ອຎ຺ຎສ ໂກຏ຺ຐາສໍ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຄຕມ຺ປິ ‘‘ນ ອມ຺ຫາກໍ ສາຂາຍ ຜລ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ໂນ ຂາທນ຺ຕິ. ຍາວທຕ຺ຖໍ ຠກ຺ຂິຕ຺ວາຕິ ກຓ຺ຐປ຺ປມາເຓນ ຂາທິຕ຺ວາ. ສາຂໍ ຠຎ຺ຊິຕ຺ວາຕິ ຉຕ຺ຕປ຺ປມາຓມຕ຺ຕໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຉາຍໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມາຕິ ໂຍ ຫິ ນາມ. ປກ຺ກມິສ຺ສຕີຕິ ປກ຺ກນ຺ໂຕ. ນາທາສີຕິ ເທວຕາຍ ອານຸຠາເວນ ຜລເມວ ນ ຄຓ຺ຫິ. ເອວຎ຺ຫິ ສາ ອຘິຏ຺ຐາສິ.

ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ຊນປທວາສີຫິ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ຣຸກ຺ໂຂ ຜລໍ ນ ຄຓ຺ຫິ, ອມ຺ຫາກໍ ນຸ ໂຂ ໂທໂສ ຕຸມ຺ຫາກ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເນວ ມຍ຺ຫໍ ໂທໂສ ອຕ຺ຖິ, ນ ຊານປທານໍ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຊິເຕ ອຘມ຺ໂມ ນາມ ນ ວຕ຺ຕຕິ, ເກນ ນຸ ໂຂ ກາຣເຓນ ຣຸກ຺ໂຂ ນ ຜລິໂຕ, ສກ຺ກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ¶ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຍນ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ປວຕ຺ເຕສີຕິ ປຣິວຕ຺ເຕສິ. ອຸມ຺ມູລມກາສີຕິ ອຸທ຺ຘໍມູລໍ ອກາສິ. ອປິ ນຸ ຕ຺ວນ຺ຕິ ອປິ ນຸ ຕວ. ອຏ຺ຐິຕາເຍວາຕິ ອຏ຺ຐິຕາຍ ເອວ. ສຈ຺ຉວີນີຕິ ສມານຈ຺ຉວີນິ ປກຕິຏ຺ຐາເນ ຐິຕານິ. ນ ປຈ຺ຈກ຺ໂກສຕີຕິ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສຕິ. ໂຣສນ຺ຕນ຺ຕິ ຆຏ຺ເຏນ຺ຕໍ. ຠຓ຺ຑນ຺ຕນ຺ຕິ ປຫຣນ຺ຕໍ.

ສຸເນຕ຺ໂຕຕິ ¶ ເນຕ຺ຕາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ອກ຺ຂີນິ, ເຕສໍ ສຸນ຺ທຣຕາຍ ສຸເນຕ຺ໂຕ. ຕິຕ຺ຖກໂຣຕິ ສຸຄຕິໂອຄາຫນຕິຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣໂກ. ວີຕຣາໂຄຕິ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວເສນ ¶ ວິຄຕຣາໂຄ. ປສວຕີຕິ ປຏິລຠຕິ. ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນໍ, ໂສຕາປນ຺ນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂນ຺ຕິນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຓຂຓນໍ. ຍຖາມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສູຕິ ຍຖາ ອິມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ອກ຺ໂກສນປຣິຠາສນໍ, ອຎ຺ຎໍ ເອວຣູປໍ ຄຸຓຂນ຺ຕິໍ ນ ວທາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ໂນ ສມສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສູຕິ ເອຕ຺ຖ ສມຊໂນ ນາມ ສກຊໂນ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕສ຺ມາ ນ ໂນ ສເກສຸ ສມານພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ຈິຕ຺ຕານິ ປທຸຏ຺ຐານິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ.

ໂຊຕິປາໂລ ຈ ໂຄວິນ຺ໂທຕິ ນາເມນ ໂຊຕິປາໂລ ຐາເນນ ມຫາໂຄວິນ຺ໂທ. ສຕ຺ຕປຸໂຣຫິໂຕຕິ ເຣຓຸອາທີນໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ປຸໂຣຫິໂຕ. ອຫິໍສກາ ອຕີຕໍເສຕິ ເອເຕ ຉ ສຕ຺ຖາໂຣ ອຕີຕໍເສ ອຫິໍສກາ ອເຫສຸໍ. ນິຣາມຄນ຺ຘາຕິ ໂກຘາມຄນ຺ເຘນ ນິຣາມຄນ຺ຘາ. ກຣຸເຓວິມຸຕ຺ຕາຕິ ກຣຸຓຊ຺ຌາເນ ອຘິມຸຕ຺ຕາ, ກຣຸຓາຍ ຈ ກຣຸຓາປຸພ຺ພຠາເຄ ຈ ຐິຕາ. ເຍເຕຕິ ເອເຕ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ນ ສາຘຸຣູປໍ ອາສີເທຕິ ສາຘຸສຠາວໍ ນ ຆຏ຺ເຏຍ຺ຍ. ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານປ຺ປຫາຍິນນ຺ຕິ ¶ ທ຺ວາສຏ຺ຐິທິຏ຺ຐິຄຕປ຺ປຫາຍິນໍ. ສຕ຺ຕໂມຕິ ອຣຫຕ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕໂມ. ອວີຕຣາໂຄຕິ ອວິຄຕຣາໂຄ. ເອເຕນ ອນາຄາມິຠາວໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ. ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍາ ມຸທູຕິ ປຎ຺ຈ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ມຸທູນິ. ຕສ຺ສ ຫິ ຕານິ ສກທາຄາມິໍ ອຸປາທາຍ ມຸທູນິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ວິປສ຺ສນາຕິ ສງ຺ຂາຣປຣິຄ຺ຄຫຎາຓໍ. ປຸພ຺ເພວ ອຸປຫຎ຺ຎຕີຕິ ປຐມຕຣຎ຺ເຎວ ອຸປຫຎ຺ຎຕິ. ອກ຺ຂໂຕຕິ ຄຸຓຂຓເນນ ອກ຺ຂໂຕ ອນຸປຫໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໕໕. ຉຏ຺ຐສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ໂສໂຓຕິ ສຸຂຸມາລໂສຓຕ຺ເຖໂຣ. ສີຕວເນຕິ ເອວໍນາມເກ ສຸສາເນ. ຕສ຺ມິໍ ກິຣ ປຏິປາຏິຍາ ປຎ຺ຈ ຈງ຺ກມນປຓ຺ຓສາລາສຕານິ ມາປິຕານິ, ເຕສຸ ເຖໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ສປ຺ປາຍຈງ຺ກມນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ຫຸຕ຺ວາ ຈງ຺ກມໂຕ ປາທຕລານິ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ, ຊາຓູຫິ ຈງ຺ກມໂຕ ຊາຓຸການິປິ ຫຕ຺ຖຕລານິປິ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ, ຉິທ຺ທານິ ອເຫສຸໍ. ເອວໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ໂອຠາສນິມິຕ຺ຕມຕ຺ຕກມ຺ປິ ທສ຺ເສຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ຕສ຺ສ ວີຣິເຍນ ກິລມິຕກາຍສ຺ສ ໂກຏິຍໍ ປາສາຓຜລເກ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຍ ວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ¶ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓປຄ຺ຄຫິຕວີຣິຍາ. ນ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ສເຈ ຫິ ອຫໍ ອຸຄ຺ຆຏິຕຎ຺ຎູ ວາ ອສ຺ສໍ ວິປຎ຺ຈິຕຎ຺ຎູ ວາ ເນຍ຺ໂຍ ວາ, ນູນ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ. ອທ຺ຘາ ປນສ຺ມິ ປທປຣໂມ, ເຍນ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂຂ ປນາຕິອາທີນິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຕຕ຺ຖ ໂຠຄາຕິ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ.

ປາຕຸຣໂຫສີຕິ ເຖຣສ຺ສ ຈິຕ຺ຕາຈາຣໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ໂສໂຓ ອຊ຺ຊ ສີຕວເນ ປຘານຠູມິຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ອິມໍ ວິຕກ຺ກໍ ວິຕກ຺ເກຕິ, ຄນ຺ຕ຺ວາສ຺ສ ວິຕກ຺ກໍ ສໂຫຕ຺ຖໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ວີໂຓປມໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ປມຸເຂ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນຕິ ປຘານິກຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐາເນ ໂອວທິຕຸໍ ອາຄຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນິສີທນຕ຺ຖໍ ຍຖາລາເຠນ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາວ ປຘານໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎໍ ອລຠມານາ ປຸຣາຓປຓ຺ຓານິປິ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ເຖໂຣປິ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປຘານໍ ອກາສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ’’ຕິ.

ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສີຕິ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວເສສກມ຺ມຏ຺ຐາເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖິ, ອຍໍ ຄນ຺ຘພ຺ພສິປ຺ເປ ¶ ເຉໂກ ຈິຓ຺ຓວສີ, ອຕ຺ຕໂນ ວິສເຍ ກຖິຍມານໍ ¶ ຂິປ຺ປເມວ ສລ຺ລກ຺ເຂສ຺ສຕີ’’ຕິ ວີໂຓປມໍ ກເຖຕຸໍ ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິອາທິມາຫ. ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິສ຺ສເຣ ກຸສລຕາ ນາມ ວີຓາຍ ວາທນກຸສລຕາ, ໂສ ຈ ຕຕ຺ຖ ກຸສໂລ. ມາຕາປິຕໂຣ ຫິສ຺ສ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎໍ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂນ຺ໂຕ ກາເຍນ ກິລມິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ປນ ສຍເນ ¶ ນິສິນ຺ເນເນວ ສກ຺ກາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ ຄນ຺ຘພ຺ພສິປ຺ປເມວ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສຸໍ. ຕສ຺ສ –

‘‘ສຕ຺ຕ ສຣາ ຕໂຍ ຄາມາ, ມຸຈ຺ຉນາ ເອກວີສຕິ;

ຐານາ ເອກູນປຎ຺ຎາສ, ອິຈ຺ເຈເຕ ສຣມຓ຺ຑລາ’’ຕິ. –

ອາທິກໍ ຄນ຺ຘພ຺ພສິປ຺ປໍ ສພ຺ພເມວ ປຄຸຓໍ ອໂຫສິ. ອຈ຺ຈາຍຕາຕິ ອຕິອາຍຕາ ຂຣມຸຈ຺ຉນາ. ສຣວຕີຕິ ສຣສມ຺ປນ຺ນາ. ກມ຺ມຎ຺ຎາຕິ ກມ຺ມກ຺ຂມາ ກມ຺ມໂຍຄ຺ຄາ. ອຕິສິຖິລາຕິ ມນ຺ທມຸຈ຺ຉນາ. ສເມ ຄຸເຓ ປຕິຏ຺ຐິຕາຕິ ມຊ຺ຌິເມ ສເຣ ຐເປຕ຺ວາ ມຸຈ຺ຉິຕາ.

ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘນ຺ຕິ ອຕິຄາຬ຺ຫໍ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີຕິ ອຸທ຺ຘຕຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອຕິລີນນ຺ຕິ ອຕິສິຖິລໍ. ໂກສຊ຺ຊາຍາຕິ ກຸສີຕຠາວຕ຺ຖາຍ. ວີຣິຍສມຖໍ ອຘິຏ຺ຐຫາຕິ ວີຣິຍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ສມຖໍ ອຘິຏ຺ຐຫ, ວີຣິຍໍ ສມເຖນ ໂຍເຊຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍານຎ຺ຈ ສມຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌາຕິ ສທ຺ຘາທີນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕໍ ສມຠາວໍ ອຘິຏ຺ຐາຫິ. ຕຕ຺ຖ ສທ຺ຘໍ ປຎ຺ຎາຍ, ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ສທ຺ຘາຍ, ວີຣິຍໍ ສມາຘິນາ, ສມາຘິຎ຺ຈ ວີຣິເຍນ ໂຍຊຍຕາ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ສມຕາ ອຘິຏ຺ຐິຕາ ນາມ ໂຫຕິ. ສຕິ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖິກາ, ສາ ສທາ ພລວຕີເຍວ ວຏ຺ຏຕິ. ຕຎ຺ຈ ປນ ເຕສໍ ໂຍຊນາວິຘານໍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໖໐-໖໒) ປກາສິຕເມວ. ຕຕ຺ຖ ຈ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີຕິ ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ສມຠາເວ ສຕິ ເຍນ ອາທາເສ ມຸຂພິມ຺ເພເນວ ນິມິຕ຺ເຕນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຕໍ ສມຖນິມິຕ຺ຕໍ ວິປສ຺ສນານິມິຕ຺ຕໍ ມຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕໍ ຜລນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ¶ ຄຓ຺ຫາຫິ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຫີຕິ ເອວມສ຺ສ ສຕ຺ຖາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖສິ.

ຕຕ຺ຖ ຈ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫສີຕິ ສມຖນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິປສ຺ສນານິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຄ຺ຄເຫສິ. ຉ ຐານານີຕິ ຉ ກາຣຓານິ. ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕ຺ວາ ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ອຣຫຕ຺ຕວເສເນວ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຣຫຕ຺ຕຎ຺ຫິ ສພ຺ພກິເລເສຫິ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ, ເຕເຫວ ປວິວິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປວິເວໂກ, ພ຺ຍາປຊ຺ຌາຠາວໂຕ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ, ຕຓ຺ຫາກ຺ຂຍນ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ¶ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ¶ , ອຸປາທານກ຺ຂຍນ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ອຸປາທານກ຺ຂໂຍ, ສມ຺ໂມຫາຠາວໂຕ ອສມ຺ໂມໂຫຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ເກວລໍ ສທ຺ຘາມຕ຺ຕກນ຺ຕິ ປຏິເວຘຣຫິຕໍ ເກວລໍ ປຏິເວຘປຎ຺ຎາຍ ອສມ຺ມິສ຺ສກໍ ສທ຺ຘາມຕ຺ຕກໍ. ປຏິຈຍນ຺ຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຣເຓນ ວຑ຺ຒິໍ. ວີຕຣາຄຕ຺ຕາຕິ ມຄ຺ຄປຏິເວເຘນ ຣາຄສ຺ສ ວິຄຕຕ຺ຕາເຍວ ເນກ຺ຂມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ຜລສມາປຕ຺ຕິວິຫາເຣນ ວິຫຣຕິ, ຕນ຺ນິນ຺ນມານໂສເຍວ ຈ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກນ຺ຕິ ຈຕຸປຈ຺ຈຍລາຠຎ຺ຈ ເຕສຎ຺ເຎວ ສຸກຕຠາວຎ຺ຈ ວຓ຺ຓຠຓນຎ຺ຈ. ນິກາມຍມາໂນຕິ ອິຈ຺ຉມາໂນ ປຕ຺ຖຍມາໂນ. ປວິເວກາຘິມຸຕ຺ໂຕຕິ ປວິເວເກ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ອຣຫນ຺ຕິ ເອວໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສີລພ຺ພຕປຣາມາສນ຺ຕິ ສີລຎ຺ຈ ວຕຎ຺ຈ ປຣາມສິຕ຺ວາ ຄຫິຕໍ ຄຫຓມຕ຺ຕໍ. ສາຣໂຕ ¶ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕຕິ ສາຣຠາເວນ ຊານນ຺ໂຕ. ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຘິມຸຕ຺ໂຕຕິ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ. ອິມິນາວ ນເຍນ ສພ຺ພຏ຺ຐາເນສຸ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ອປິເຈຕ຺ຖ ‘‘ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕຕິ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ກຖິຕໍ, ເສເສສຸ ປຎ຺ຈສຸ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ ເອເກ ວທນ຺ຕິ. ອປເຣ ‘‘ອສມ຺ໂມຫາຘິມຸຕ຺ໂຕຕິ ເອຕ຺ເຖວ ນິພ຺ພານໍ ກຖິຕໍ, ເສເສສຸ ອຣຫຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ສາໂຣ – ສພ຺ເພສ຺ເວວ ເຕສຸ ອຣຫຕ຺ຕມ຺ປິ ນິພ຺ພານມ຺ປິ ກຖິຕເມວາຕິ.

ຠຸສາຕິ ພລວນ຺ໂຕ ທິພ຺ພຣູປສທິສາ. ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕີຕິ ເອຕສ຺ສ ຂີຓາສວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ກິເລສາ ຫິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ນາມ. ອມິສ຺ສີກຕນ຺ຕິ ກິເລສາ ຫິ ອາຣມ຺ມເຓນ ສທ຺ຘິໍ ຈິຕ຺ຕໍ ມິສ຺ສໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອຠາວາ ອມິສ຺ສີກຕໍ. ຐິຕນ຺ຕິ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ. ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຈລປ຺ປຕ຺ຕໍ. ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕີຕິ ຕສ຺ສ ເຈສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປາທມ຺ປິ ວຍມ຺ປິ ປສ຺ສຕິ. ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐີຕິ ພລວາ ວາຕກ຺ຂນ຺ໂຘ. ເນວ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ເອກຠາເຄນ ຈາເລຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ. ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ຖູຓໍ ວິຍ ສພ຺ພຠາຄໂຕ ກມ຺ເປຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ. ນ ສມ຺ປເວເຘຍ຺ຍາຕິ ເວເຘຕ຺ວາ ປເວເຘຕ຺ວາ ປາເຕຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ.

ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ¶ ອຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຐິຕສ຺ສ ຂີຓາສວສ຺ສ. ເສສປເທສຸປິ ¶ ອຣຫຕ຺ຕເມວ ¶ ກຖິຕໍ. ອຸປາທານກ຺ຂຍສ຺ສ ຈາຕິ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ສາມິວຈນໍ. ອສມ຺ໂມຫຎ຺ຈ ເຈຕໂສຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ອສມ຺ໂມຫໍ ອຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ. ທິສ຺ວາ ອາຍຕນຸປ຺ປາທນ຺ຕິ ອາຍຕນານໍ ອຸປ຺ປາທຎ຺ຈ ວຍຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ. ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ ສມ຺ມາ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ອິມາຍ ວິປສ຺ສນາປຏິປຕ຺ຕິຍາ ຜລສມາປຕ຺ຕິວເສນ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ນິພ຺ພານາຣມ຺ມເຓ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ. ອຖ ວາ ອິມິນາ ຂີຓາສວສ຺ສ ປຏິປທາ ກຖິຕາ. ຕສ຺ສ ຫິ ອາຍຕນຸປ຺ປາທໍ ທິສ຺ວາ ອິມາຍ ວິປສ຺ສນາຍ ອຘິຄຕສ຺ສ ອຣິຍມຄ຺ຄສ຺ສານຸຠາເວນ ສພ຺ພກິເລເສຫິ ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍ ຕສ຺ສ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ…ເປ… ນ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ນິພ຺ພຸຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໕໖. ທຸຕິເຍ ສມໂຘສີຕິ ອຸຏ຺ຐານາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ປຏິກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ. ໂນ ອຠິກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ສີສເວຐນໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ ສີສໍ ເວເຐຕ຺ວາ ທຓ຺ຑເກນ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ວິປ຺ປສີທິໍສູຕິ ຕສ຺ມິໍ ມຣຓສມເຍ ຉ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ອເຫສຸໍ. ອຕ຺ຖຸປປຣິກ຺ຂາຍາຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ອຸປປຣິກ຺ຂເນ. ອນຸຕ຺ຕເຣ ອຸປຘິສງ຺ຂເຍຕິ ນິພ຺ພາເນ. ອວິມຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜເລນ ອຘິມຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໕໗. ຕຕິເຍ ຉຬຠິຊາຕິໂຍຕິ ຉ ຊາຕິໂຍ. ຕຕ຺ຣິທນ຺ຕິ ຕຕ຺ຣາຍໍ. ລຸທ຺ທາຕິ ທາຣຸຓາ. ຠິກ຺ຂູ ¶ ກຓ຺ຏກວຸຕ຺ຕິກາຕິ ສມຓາ ນາເມເຕ. ເອກສາຏກາຕິ ເອເກເນວ ປິໂລຕິກຂຓ຺ເຑນ ປຸຣໂຕ ປຏິຈ຺ຉາທນກາ. ອກາມກສ຺ສ ພິລໍ ໂອລຄ຺ເຄຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ສຕ຺ເຖ ຄຈ຺ຉມາເນ ໂຄຓມ຺ຫິ ມເຕ ໂຄມໍສມູລໍ ອຸປ຺ປາທນຕ຺ຖາຍ ວິຠຊິຕ຺ວາ ຂາທມານາ ເອກສ຺ສ ໂຄມໍສໍ ອນິຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ເສວ ໂກຏ຺ຐາສໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອຍຎ຺ຈ ເຕ ຂາທິຕພ຺ໂພ, ມູລຎ຺ຈ ທາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ໂກຏ຺ຐາສສງ຺ຂາຕໍ ພິລໍ ໂອລຄ຺ເຄຍ຺ຍຸໍ, ພລກ຺ກາເຣນ ຫຕ຺ເຖ ຐເປຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອເຂຕ຺ຕຎ຺ຎຸນາຕິ ອຠິຊາຕິປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ເຂຕ຺ຕໍ ອຊານນ຺ເຕນ. ຕໍ ສຸຓາຫີຕິ ຕໍ ມມ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ສຸຓາຫິ. ກຓ຺ຫາຠິຊາຕິໂກຕິ ກາຬກຊາຕິໂກ. ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຊາຍຕີຕິ ກຓ຺ຫສຠາໂວ ຫຸຕ຺ວາ ຊາຍຕິ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ, ກຓ຺ຫາຠິຊາຕິຍໍ ວາ ຊາຍຕິ. ນິພ຺ພານໍ ¶ ¶ ອຠິຊາຍຕີຕິ ນິພ຺ພານໍ ປາປຸຓາຕິ, ອຣິຍຠູມິສງ຺ຂາຕາຍ ວາ ນິພ຺ພານຊາຕິຍາ ຊາຍຕິ.

໕໘. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສໍວຣາ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ສໍວເຣນ ປຫາຕພ຺ພາ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຘາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ. ປຏິສງ຺ຂາຕິ ປຏິສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ, ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຍນິໂສຕິ ອຸປາເຍນ ປເຖນ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອສໍວເຣ ອາທີນວປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ປຏິສງ຺ຂາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ສາ ຈາຍໍ ‘‘ວຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕ຺ຕາຍ ອໂຍສລາກາຍ ອາທິຕ຺ຕາຍ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕາຍ ສໂຊຕິຠູຕາຍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມ຺ປລິມຏ຺ຐໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍສຸ ຣູເປສຸ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາໂຫ’’ຕິອາທິນາ ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາເຍນ (ສໍ. ນິ. ໔.໒໓໕) ເວທິຕພ຺ພາ. ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສໍວຸໂຕ ¶ ວິຫຣຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ຈກ຺ຂຸເມວ ອິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ສໍວຣຓໂຕ ສໍວໂຣ, ປິທຫນໂຕ ຖກນໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສຕິຍາ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວໂຣ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ. ຊວເນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນປິ ເຫສ ຕສ຺ມິໍ ທ຺ວາເຣ ກິເລສານໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິວາຣຓໂຕ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສໍວຸໂຕຕິ ເຕນ ສໍວເຣນ ອຸເປໂຕ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ’’ຕິ ອິມສ຺ສ ວິຠງ຺ເຄ ‘‘ອິມິນາ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວເຣນ ອຸເປໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມນ຺ນາຄໂຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຖ ວາ ສໍວຣີຕິ ສໍວຸໂຕ, ຖເກສິ ປິທຫີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສໍວຸໂຕຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສງ຺ຂາຕໍ ສຕິກວາຏໍ ຈກ຺ຂຸທ຺ວາເຣ ຆຣທ຺ວາເຣ ກວາຏໍ ວິຍ ສໍວຣິ ຖເກສິ ປິທຫີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຍເມເວຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ສຸນ຺ທຣຕໂຣ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣໍ ອສໍວຸຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ, ສໍວຸຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ’’ຕິ ເອເຕສຸ ປເທສຸ ອຍເມວຕ຺ໂຖ ທິສ຺ສຕີຕິ.

ຍໍ ຫິສ຺ສາຕິອາທິມ຺ຫິ ຍໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣໍ ອສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອສໍວຸຕສ຺ສ ອຖເກຕ຺ວາ ອປິທຫິຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍກາຣສ຺ສ ວາ ເອສ ຍນ຺ຕິ ອາເທໂສ, ເຍ ອສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາສວາ ວິຆາຕປຣິຬາຫາຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສວາ ຈ ອຎ຺ເຎ ຈ ວິຆາຕກຣາ ກິເລສປຣິຬາຫາ ວິປາກປຣິຬາຫາ ວາ. ຈກ຺ຂຸທ຺ວາຣສ຺ມິຎ຺ຫິ ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມຓໍ ອາປາຖຄຕໍ ກາມສ຺ສາທວເສນ ອສ຺ສາທຍໂຕ ອຠິນນ຺ທໂຕ ກາມາສໂວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ‘‘ອີທິສໍ ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຄຕິຠເວ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠວປຕ຺ຖນາຍ ອສ຺ສາທຍໂຕ ຠວາສໂວ ¶ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສຕ຺ໂຕຕິ ວາ ສຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ວາ ຄຓ຺ຫໂຕ ທິຏ຺ຐາສໂວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສພ຺ເພເຫວ ສຫຊາຕໍ ອຎ຺ຎາຓໍ ອວິຊ຺ຊາສໂວຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ¶ . ເອເຕຫິ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ອປເຣ ກິເລສາ ວິຆາຕປຣິຬາຫາ ອາຍຕິໍ ວາ ເຕສໍ ວິປາກາ ເຕຫິປິ ອສໍວຸຕສ຺ເສວ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ເອວໍສ ¶ ເຕຕິ ເອວໍ ອສ຺ສ ເຕ, ເອເຕນຸປາເຍນ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ໂນ ອຎ຺ຎຖາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສໍວຸໂຕຕິອາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ອາສວາ ສໍວຣາ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ອິເມສຸ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຕ຺ວາ ຈຕຸວີສຕິ ອາສວາ ສໍວເຣນ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ຈີວຣນ຺ຕິອາທີສຸ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໑໘) ສີລກຖາຍ ວຸຕ຺ຕເມວ. ຍໍ ຫິສ຺ສາຕິ ຍຎ຺ຫິ ຈີວຣໍ ປິຓ຺ຑປາຕາທີສຸ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອສ຺ສ. ອປ຺ປຏິເສວໂຕຕິ ເອວໍ ໂຍນິໂສ ອປ຺ປຏິເສວນ຺ຕສ຺ສ. ອິມສ຺ມິໍ ວາເຣ ອລທ຺ຘໍ ຈີວຣາທິໍ ປຕ຺ຖຍໂຕ ລທ຺ຘໍ ວາ ອສ຺ສາທຍໂຕ ກາມາສວສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ, ອີທິສໍ ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຄຕິຠເວ ລຠິສ຺ສາມີຕິ ຠວປຕ຺ຖນາຍ ອສ຺ສາທຍໂຕ ຠວາສວສ຺ສ, ອຫໍ ລຠາມິ ນ ລຠາມີຕິ ວາ ມຍ຺ຫໍ ວາ ອິທນ຺ຕິ ອຕ຺ຕສຎ຺ຎໍ ອຘິຏ຺ຐຫໂຕ ທິຏ຺ຐາສວສ຺ສ, ສພ຺ເພເຫວ ປນ ສຫຊາໂຕ ອວິຊ຺ຊາສໂວຕິ ເອວໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອາສວານໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ ວິຆາຕປຣິຬາຫາວ ນວເວທນຸປ຺ປາທນໂຕປິ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວາ ປຏິເສວນາ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ອິເມ ເອກເມກສ຺ມິໍ ປຈ຺ຈເຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຕ຺ວາ ໂສຬສ ອາສວາ ອິມິນາ ຎາຓສໍວຣສງ຺ຂາເຕນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓປຏິເສວເນນ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ຂໂມ ໂຫຕິ ສີຕສ຺ສາຕິ ອຸປາເຍນ ປເຖນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ຂນ຺ຕາ ໂຫຕິ ສີຕສ຺ສ, ສີຕໍ ຂມຕິ ສຫຕິ, ນ ອວີຣປຸຣິໂສ ວິຍ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກນປິ ສີເຕນ ຈລຕິ ກມ຺ປຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວິຊຫຕິ. ອຸຓ຺ຫາທີສຸປິ ¶ ເອເສວ ນໂຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ວຈນເມວ ວຈນປໂຖຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ທຸກ຺ຂານນ຺ຕິອາທີສຸ ທຸກ຺ຂມນຏ຺ເຐນ ທຸກ຺ຂາ, ພຫລຏ຺ເຐນ ຕິພ຺ພາ, ຜຣຸສຏ຺ເຐນ ຂຣາ, ຕິຂິຓຏ຺ເຐນ ກຏຸກາ, ອສ຺ສາທວິຣຫໂຕ ອສາຕາ, ມນໍ ອວຑ຺ຒນໂຕ ອມນາປາ, ປາຓຫຣຓສມຕ຺ຖຕາຍ ປາຓຫຣາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຍໍ ຫິສ຺ສາຕິ ສີຕາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເອກຘມ຺ມມ຺ປິ ອສ຺ສ. ອນຘິວາສໂຕຕິ ອນຘິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ອກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ສ ¶ . ອາສວຸປ຺ປຕ຺ຕິ ປເນຕ຺ຖ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ – ສີເຕນ ຜຸຏ຺ຐສ຺ສ ອຸຓ຺ຫໍ ປຕ຺ຖຍໂຕ ກາມາສໂວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ‘‘ນຕ຺ຖິ ສຸຄຕິຠເວ ສີຕໍ ວາ ອຸຓ຺ຫໍ ວາ’’ຕິ ຠວໍ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສ ຠວາສໂວ, ມຍ຺ຫໍ ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫນ຺ຕິ ຄາໂຫ ທິຏ຺ຐາສໂວ, ສພ຺ເພເຫວ ສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ອວິຊ຺ຊາສໂວຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອິເມ ສີຕາທີສຸ ເອກເມກສ຺ສ ວເສນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ¶ ກຕ຺ວາ ອເນເກ ອາສວາ ອິມາຍ ຂນ຺ຕິສໍວຣສງ຺ຂາຕາຍ ອຘິວາສນາຍ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ຈຓ຺ຑໍ ຫຕ຺ຖິໍ ປຣິວຊ຺ເຊຕີຕິ ອຫໍ ສມໂຓຕິ ນ ຈຓ຺ຑສ຺ສ ຫຕ຺ຖິສ຺ສ ອາສນ຺ເນ ຐາຕພ຺ພໍ. ຕໂຕນິທານຎ຺ຫິ ມຣຓມ຺ປິ ມຣຓມຕ຺ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ເອວໍ ອຸປາເຍນ ປເຖນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ຈຓ຺ຑໍ ຫຕ຺ຖິໍ ປຣິວຊ຺ເຊຕິ ປຏິກ຺ກມຕິ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ຈຓ຺ຑນ຺ຕິ ທຸຏ຺ຐໍ ວາຬໍ. ຂາຓຸນ຺ຕິ ຂທິຣຂາຓຸກາທິໍ. ກຓ຺ຏກຏ຺ຐານນ຺ຕິ ຍຕ຺ຖ ກຓ຺ຏກາ ວິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ຕໍ ໂອກາສໍ. ໂສພ຺ຠນ຺ຕິ ¶ ສພ຺ພໂຕ ຉິນ຺ນຕຏໍ. ປປາຕນ຺ຕິ ເອກໂຕ ຉິນ຺ນຕຏໍ. ຈນ຺ທນິກນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິຏ຺ໂຐທກຄພ຺ຠມລາທີນໍ ຉຑ຺ຑນຏ຺ຐານໍ. ໂອຬິຄລ຺ລນ຺ຕິ ເຕສໍເຍວ ກທ຺ທມາທີນໍ ສນ຺ທໂນກາສໍ. ຕໍ ຊຓ຺ຓຸມຕ຺ຕມ຺ປິ ອສຸຈິຠຣິຕໍ ໂຫຕິ. ທ຺ເວປິ ເຈຕານິ ຐານານິ ອມນຸສ຺ສຸສ຺ສທຏ຺ຐານານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ວຊ຺ເຊຕພ຺ພານິ. ອນາສເນຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍຸຕ຺ຕໍ ອາສນໍ ອນາສນໍ, ຕໍ ອຕ຺ຖໂຕ ອນິຍຕວຕ຺ຖຸຠູຕໍ ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນາສນນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອໂຄຈເຣຕິ ເອຕ຺ຖປິ ອຍຸຕ຺ໂຕ ໂຄຈໂຣ ອໂຄຈໂຣ. ໂສ ເວສິຍາທິເຠທໂຕ ປຎ຺ຈວິໂຘ. ປາປເກ ມິຕ຺ເຕຕິ ລາມເກ ທຸສ຺ສີເລ ມິຕ຺ຕປຕິຣູປເກ ອມິຕ຺ເຕ. ປາປເກສູຕິ ລາມເກສຸ. ໂອກປ຺ເປຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍຸໍ ອຘິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍຸໍ ‘‘ອທ຺ຘາ ອຍມາຍສ຺ມາ ອກາສິ ວາ ກຣິສ຺ສຕິ ວາ’’ຕິ. ຍໍ ຫິສ຺ສາຕິ ຫຕ຺ຖິອາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເອກມ຺ປິ ອສ຺ສ. ອາສວຸປ຺ປຕ຺ຕິ ປເນຕ຺ຖ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ – ຫຕ຺ຖິອາທິນິທາເນນ ທຸກ຺ເຂນ ຜຸຏ຺ຐສ຺ສ ສຸຂໍ ປຕ຺ຖຍໂຕ ກາມາສໂວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ‘‘ນຕ຺ຖິ ສຸຄຕິຠເວ ອີທິສໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ຠວໍ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສ ຠວາສໂວ, ມໍ ຫຕ຺ຖີ ມທ຺ທຕິ ມໍ ອສ຺ໂສຕິ ຄາໂຫ ທິຏ຺ຐາສໂວ, ສພ຺ເພເຫວ ສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ອວິຊ຺ຊາສໂວຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອິເມ ຫຕ຺ຖິອາທີສຸ ເອເກກສ຺ສ ວເສນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຕ຺ວາ ອເນເກ ອາສວາ ອິມິນາ ສີລສໍວຣສງ຺ຂາເຕນ ປຣິວຊ຺ຊເນນ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

ປຏິສງ຺ຂາ ¶ ໂຍນິໂສ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ນາຘິວາເສຕີຕິ ‘‘ອິຕິປາຍໍ ວິຕກ຺ໂກ ອກຸສໂລ, ອິຕິປິ ສາວຊ຺ໂຊ, ອິຕິປິ ທຸກ຺ຂວິປາໂກ, ໂສ ຈ ໂຂ ¶ ອຕ຺ຕພ຺ຍາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິອາທິນາ (ມ. ນິ. ໑.໒໐໗-໒໐໘) ນເຍນ ໂຍນິໂສ ກາມວິຕກ຺ເກ ອາທີນວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ອາຣມ຺ມເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ນາຘິວາເສຕິ, ຈິຕ຺ຕໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ນ ວາເສຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ວາ ນ ວາເສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຘິວາເສນ຺ໂຕ ກິໍ ກໂຣຕີຕິ? ປຊຫຕິ. ກິໍ ກຈວຣໍ ວິຍ ປິຏເກນາຕິ? ນ ຫິ, ອປິ ຈ ໂຂ ນໍ ວິໂນເທຕິ ຕຸທຕິ ວິຊ຺ຌຕິ ນີຫຣຕິ. ກິໍ ພລິພທ຺ທໍ ວິຍ ປໂຕເທນາຕິ? ນ ຫິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ວິຄຕນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ຍຖາສ຺ສ ອນ຺ໂຕປິ ນາວສິສ຺ສຕິ ¶ ອນ຺ຕມໂສ ຠງ຺ຄມຕ຺ຕມ຺ປິ, ຕຖາ ນໍ ກໂຣຕິ. ກຖໍ ປນ ນໍ ຕຖາ ກໂຣຕີຕິ? ອນຠາວໍ ຄເມຕິ ອນຸ ອນຸ ອຠາວໍ ຄເມຕິ, ວິກ຺ຂມ຺ຠນປ຺ປຫາເນນ ຍຖາ ສຸວິກ຺ຂມ຺ຠິໂຕ ໂຫຕິ, ຕຖາ ກໂຣຕິ. ເສສວິຕກ຺ກທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນຕິ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອຸປ຺ປນ຺ເນ, ອຸປ຺ປນ຺ນມຕ຺ເຕເຍວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສກິໍ ວາ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ວິໂນເທຕ຺ວາ ທຸຕິເຍ ວາເຣ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕາ ນ ໂຫຕິ, ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸມ຺ປິ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ວິໂນເທຕິເຍວ. ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມຕິ ເຕເຍວ ກາມວິຕກ຺ກາທໂຍ, ສພ຺ເພປິ ວາ ນວ ມຫາວິຕກ຺ເກ. ຕຕ຺ຖ ຕໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ອວເສສາ ‘‘ຎາຕິວິຕກ຺ໂກ, ຊນປທວິຕກ຺ໂກ, ອມຣາວິຕກ຺ໂກ, ປຣານຸທ຺ທຍຕາປຏິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ, ອນວຎ຺ຎຕ຺ຕິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ’’ຕິ (ມຫານິ. ໒໐໗) ອິເມ ຉ. ຍໍ ຫິສ຺ສາຕິ ເອເຕສຸ ວິຕກ຺ເກສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອສ຺ສ. ກາມວິຕກ຺ໂກ ປເນຕ຺ຖ ກາມາສໂວ ເອວ, ຕພ຺ພິເສໂສ ຠວາສໂວ, ຕໍສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ທິຏ຺ຐາສໂວ, ສພ຺ພວິຕກ຺ເກສຸ ອວິຊ຺ຊາ ອວິຊ຺ຊາສໂວຕິ ເອວໍ ອາສວຸປ຺ປຕ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິເມ ¶ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອິເມ ກາມວິຕກ຺ກາທິວເສນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາ ອາສວາ ອິມິນາ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ວິຕກ຺ເກ ອາທີນວປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓສຫິເຕນ ວີຣິຍສໍວຣສງ຺ຂາເຕນ ວິໂນທເນນ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ.

ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕີຕິ ອຠາວນາຍ ອາທີນວໍ ຠາວນາຍ ຈ ອານິສໍສໍ ອຸປາເຍນ ປເຖນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄໍ ຠາເວຕິ. ເອເສວ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວນາ ເຫຏ຺ຐາ ວິຕ຺ຖາຣິຕາວ. ຍໍ ຫິສ຺ສາຕິ ເອເຕສຸ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອສ຺ສ. ອາສວຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອິເມສໍ ອຣິຍມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ຕານໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ອຠາວິຕຕ຺ຕາ ເຍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ກາມາສວາທໂຍ ອາສວາ, ຠາວຍໂຕ ເອວໍສ ເຕ ¶ ນ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຍໍ ນໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ອິເມ ກາມາສວາທໂຍ ອາສວາ ອິມາຍ ໂລກຸຕ຺ຕຣາຍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຠາວນາຍ ປຫາຕພ຺ພາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິເມຫິ ຉຫາກາເຣຫິ ປຫີນາສວໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ໂຖເມນ຺ໂຕ ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍໂຕຕິ ສາມິວຈເນ ໂຕ-ກາໂຣ, ຍສ຺ສາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂປຣາຓາ ປນ ຍມ຺ຫິ ກາເລຕິ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ. ເຍ ອາສວາ ສໍວຣາ ປຫາຕພ຺ພາ, ເຕ ສໍວຣາ ປຫີນາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ເຍ ອາສວາ ສໍວເຣນ ປຫາຕພ຺ພາ, ເຕ ສໍວເຣເນວ ປຫີນາ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ອປ຺ປຫີເນສຸເຍວ ປຫີນສຎ຺ຎີ ໂຫຕີຕິ.

໕໙. ປຎ຺ຈເມ ທາຣຸກມ຺ມິໂກຕິ ທາຣຸວິກ຺ກເຍນ ປວຕ຺ຕິຕາຊີໂວ ເອໂກ ອຸປາສໂກ. ກາສິກຈນ຺ທນນ຺ຕິ ¶ ສຓ຺ຫຈນ຺ທນໍ. ອງ຺ເຄນາຕິ ອຄຸຓງ຺ເຄນ, ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ຄຸຓງ຺ເຄນ. ເນມນ຺ຕນິໂກຕິ ນິມນ຺ຕນໍ ຄຓ຺ຫນໂກ. ສງ຺ເຆ ທານໍ ທສ຺ສາມີຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທສ຺ສາມິ. ໂສ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ປຎ຺ຈສຕາ ກຸລູປກາ ຠິກ຺ຂູ ຄິຫິຠາວໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ໂສ ‘‘ກຸລູປກຠິກ຺ຂູ ເຕ ວິພ຺ຠນ຺ຕາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ກິໍ ເອຕ຺ຖ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທເວມຕ຺ຕມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ອກາສິ. ອິທໍ ສນ຺ຘາຍ ສຕ຺ຖາ ສງ຺ເຆ ເຕ ທານໍ ທທໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີທິສ຺ສຕີຕິ ອາຫ.

໖. ຫຕ຺ຖິສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໖໐. ຉຏ຺ເຐ ອຠິຘມ຺ມກຖນ຺ຕິ ອຠິຘມ຺ມມິສ຺ສກໍ ກຖໍ. ກຖໍ ໂອປາເຕຕີຕິ ເຕສໍ ກຖໍ ວິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ກເຖຕິ. ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນນ຺ຕິ ກຣຓຕ຺ເຖ ສາມິວຈນໍ, ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍາ ຈ ເຖຣານໍ ອຠິຘມ຺ມກຖາ, ຕໍ ອຍມ຺ປິ ກເຖຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຈໂຕປຣິຍາຍນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕວາຣໍ. ອິຘາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ. ໂສຣຕໂສຣໂຕຕິ ສູຣໂຕ ວິຍ ສູຣໂຕ, ໂສຣຈ຺ຈສມນ຺ນາຄໂຕ ວິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິວາຕນິວາໂຕຕິ ນິວາໂຕ ວິຍ ນິວາໂຕ, ນິວາຕວຸຕ຺ຕິ ວິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປສນ຺ຕຸປສນ຺ໂຕຕິ ອຸປສນ຺ໂຕ ວິຍ ອຸປສນ຺ໂຕ ¶ . ວປກສ຺ສເຕວ ສຕ຺ຖາຣາຕິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກາ ອປຄຈ຺ຉຕິ. ສໍສຏ຺ຐສ຺ສາຕິ ປຎ຺ຈຫິ ສໍສຄ຺ເຄຫິ ສໍສຏ຺ຐສ຺ສ. ວິສ຺ສຏ຺ຐສ຺ສາຕິ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕສ຺ສ. ປາກຕສ຺ສາຕິ ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ.

ກິຏ຺ຐາໂທຕິ ກິຏ຺ຐຂາທໂກ. ອນ຺ຕຣຘາເປຍ຺ຍາຕິ ນາເສຍ຺ຍ. ໂຄປສູຕິ ຄາໂວ ຈ ອຊິກາ ຈ. ສິປ຺ປິສມ຺ພຸກນ຺ຕິ ¶ ສິປ຺ປິໂຍ ຈ ສມ຺ພຸກາ ຈ. ສກ຺ຂຣກຐລນ຺ຕິ ສກ຺ຂຣາ ຈ ກຐລານິ ຈ. ອາຠິໂທສິກນ຺ຕິ ອຠິຎ຺ຎາຕໂທສໍ ກຸທ຺ຣູສກໂຠຊນໍ. ນຈ຺ຉາເທຍ຺ຍາຕິ ນ ຣຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຖ ຍເທຕໍ ປຸຣິສໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນ຺ຕິ ອຸປໂຍຄວຈນໍ, ຕໍ ສາມິອຕ຺ເຖ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອມຸໍ ຫາວຸໂສ, ປຸຣິສນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ອມຸໍ ປຸຣິສໍ.

ສພ຺ພນິມິຕ຺ຕານນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ນິຈ຺ຈນິມິຕ຺ຕາທີນໍ ນິມິຕ຺ຕານໍ. ອນິມິຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິນ຺ຕິ ພລວວິປສ຺ສນາສມາຘິໍ. ຈີຣິກສທ຺ໂທຕິ ຌລ຺ລິກສທ຺ໂທ. ສຣິສ຺ສຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມສ຺ສາຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຄຸຓໍ ສຣິສ຺ສຕິ. ອຣຫຕໍ ອໂຫສີຕິ ຠຄວໂຕ ສາວການໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ອນ຺ຕເຣ ເອໂກ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ອຍຎ຺ຫິ ເຖໂຣ ສຕ຺ຕ ວາເຣ ຄິຫີ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ວາເຣ ປພ຺ພຊິ. ກິໍ ກາຣຓາ? ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ¶ ກິເຣສ ເອກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄິຫິຠາເວ ວຓ຺ຓໍ ກເຖສິ. ໂສ ເຕເນວ ກມ຺ເມນ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສເຍ ວິຊ຺ຊມາເນເຍວ ສຕ຺ຕ ວາເຣ ຄິຫິຠາເວ ຈ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຈ ສຎ຺ຈຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕເມ ວາເຣ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓີຕິ.

໖໑. ສຕ຺ຕເມ ປາຣາຍເນ ເມຕ຺ເຕຍ຺ຍປຎ຺ເຫຕິ ປາຣາຍນສມາຄມມ຺ຫິ ເມຕ຺ເຕຍ຺ຍມາຓວສ຺ສ ປຎ຺ເຫ. ອຸໂຠນ຺ເຕ ວິທິຕ຺ວານາຕິ ທ຺ເວ ອນ຺ເຕ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາເສ ຊານິຕ຺ວາ. ມຊ຺ເຌ ມນ຺ຕາ ນ ລິປ຺ປຕີຕິ ມນ຺ຕາ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຎ຺ຎາ, ຕາຍ ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ວິທິຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ນ ລິປ຺ປຕິ, ເວມຊ຺ເຌຏ຺ຐາເນ ນ ລິປ຺ປຕິ. ສິພ຺ພນິມຈ຺ຈຄາຕິ ¶ ສິພ຺ພນິສງ຺ຂາຕໍ ຕຓ຺ຫໍ ອຕີໂຕ. ຜສ຺ໂສຕິ ຜສ຺ສວເສນ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຍໍ ອຕ຺ຕຠາໂວ. ເອໂກ ອນ຺ໂຕຕິ ອຍເມໂກ ໂກຏ຺ຐາໂສ. ຜສ຺ສສມຸທໂຍຕິ ຜສ຺ໂສ ສມຸທໂຍ ອສ຺ສາຕິ ຜສ຺ສສມຸທໂຍ, ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ກຕກມ຺ມຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອນາຄຕຕ຺ຕຠາໂວ. ທຸຕິໂຍ ອນ຺ໂຕຕິ ທຸຕິໂຍ ໂກຏ຺ຐາໂສ. ຜສ຺ສນິໂຣໂຘຕິ ນິພ຺ພານໍ. ມຊ຺ເຌຕິ ສິພ຺ພິນິຕຓ຺ຫໍ ເຉຕ຺ວາ ທ຺ວິຘາກຣຓຏ຺ເຐນ ນິພ຺ພານໍ ມຊ຺ເຌ ນາມ ໂຫຕິ. ຕຓ຺ຫາ ຫິ ¶ ນໍ ສິພ຺ພຕີຕິ ຕຓ຺ຫາ ນໍ ອຕ຺ຕຠາວທ຺ວຍສງ຺ຂາຕໍ ຜສ຺ສຎ຺ຈ ຜສ຺ສສມຸທຍຎ຺ຈ ສິພ຺ພຕິ ຆຏ຺ເຏຕິ. ກິໍ ກາຣຓາ? ຕສ຺ສ ຕສ຺ເສວ ຠວສ຺ສ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ. ຍທິ ຫິ ຕຓ຺ຫາ ນ ສິພ຺ເພຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ຠວສ຺ສ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ນ ຠເວຍ຺ຍ. ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ໂກຏິມຊ຺ຌິກູປມໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ທ຺ວິນ຺ນຎ຺ຫິ ກຓ຺ຑານໍ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ສຸຕ຺ເຕນ ສໍສິພ຺ພິຕານໍ ໂກຏິ ມຊ຺ຌນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສຸຕ຺ເຕ ຉິນ຺ເນ ອຸໂຠ ກຓ຺ຑານິ ອຸຠໂຕ ປຕນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ກຓ຺ຑທ຺ວຍໍ ວິຍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາ ທ຺ເວ ອນ຺ຕາ, ສິພ຺ພິຕ຺ວາ ຐິຕສຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ຕຓ຺ຫາ, ສຸຕ຺ເຕ ຉິນ຺ເນ ກຓ຺ຑທ຺ວຍສ຺ສ ອຸຠໂຕປຕນໍ ວິຍ ຕຓ຺ຫາຍ ນິຣຸທ຺ຘາຍ ອນ຺ຕທ຺ວຍໍ ນິຣຸທ຺ຘເມວ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາຕິ ເອຕ຺ຕເກນ ອິມິນາ ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ວິທິຕ຺ວາ ຕຓ຺ຫາຍ ມຊ຺ເຌ ອນຸປລິຕ຺ຕຠາເວນ ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ອຠິຊານາຕິ ນາມ, ຕີຣຓປຣິຎ຺ຎາຍ ຈ ປຫານປຣິຎ຺ຎາຍ ຈ ປຣິຊານິຕພ຺ພໍ ໂລກິຍສຈ຺ຈທ຺ວຍໍ ປຣິຊານາຕິ ນາມ. ທິຏ຺ເຐວ ¶ ຘມ຺ເມຕິ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ອຕ຺ຕຠາເວ. ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕີຕິ ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂສ຺ສ ໂກຏິກໂຣ ປຣິຈ຺ເຉທປຣິວຏຸມກໂຣ ໂຫຕິ ນາມ.

ທຸຕິຍວາເຣ ຕິຓ຺ຓໍ ກຓ຺ຑານໍ ວເສນ ອຸປມາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕິຓ຺ຓຎ຺ຫິ ກຓ຺ຑານໍ ສຸຕ຺ເຕນ ສໍສິພ຺ພິຕານໍ ສຸຕ຺ເຕ ຉິນ຺ເນ ຕີຓິ ກຓ຺ຑານິ ຕີສຸ ຐາເນສຸ ປຕນ຺ຕິ, ເອວເມຕ຺ຖ ກຓ຺ຑຕ຺ຕຍໍ ວິຍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ຂນ຺ຘາ, ສຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ຕຓ຺ຫາ. ສາ ຫິ ອຕີຕໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນນ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ອນາຄເຕນ ¶ ສທ຺ຘິໍ ສໍສິພ຺ພຕິ. ສຸຕ຺ເຕ ຉິນ຺ເນ ກຓ຺ຑຕ຺ຕຍສ຺ສ ຕີສຸ ຐາເນສຸ ປຕນໍ ວິຍ ຕຓ຺ຫາຍ ນິຣຸທ຺ຘາຍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ຂນ຺ຘາ ນິຣຸທ຺ຘາວ ໂຫນ຺ຕິ.

ຕຕິຍວາເຣ ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ມຊ຺ເຌຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເວທນານໍ ອນ຺ຕຣຏ຺ຐກຠາເວນ ມຊ຺ເຌ. ສຸຂຎ຺ຫິ ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ສຸຂສ຺ສ ອນ຺ຕຣໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕຓ຺ຫາ ສິພ຺ພິນີຕິ ເວທນາສຸ ນນ຺ທິຣາໂຄ ເວທນານໍ ອຸປຈ຺ເຉທໍ ນິວາເຣຕີຕິ ຕາ ສິພ຺ພຕິ ນາມ.

ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ວິຎ຺ຎາຓໍ ມຊ຺ເຌຕິ ປຏິສນ຺ຘິວິຎ຺ຎາຓມ຺ປິ ເສສວິຎ຺ຎາຓມ຺ປິ ນາມຣູປປຈ຺ຈຍສມຸທາຄຕຕ຺ຕາ ນາມຣູປານໍ ມຊ຺ເຌ ນາມ.

ປຎ຺ຈມວາເຣ ວິຎ຺ຎາຓໍ ມຊ຺ເຌຕິ ກມ຺ມວິຎ຺ຎາຓໍ ມຊ຺ເຌ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກາຍຕເນສຸ ວາ ມນາຍຕເນນ ກມ຺ມສ຺ສ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ອິຘ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ມຊ຺ເຌ ນາມ, ມໂນທ຺ວາເຣ ວາ ອາວຊ຺ຊນສ຺ສ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກາຍຕນນິສ຺ສິຕຕ຺ຕາ ຊວນວິຎ຺ຎາຓໍ ມຊ຺ເຌ ນາມ.

ຉຏ຺ຐວາເຣ ¶ ສກ຺ກາໂຍຕິ ເຕຠູມກວຏ຺ຏໍ. ສກ຺ກາຍສມຸທໂຍຕິ ສມຸທຍສຈ຺ຈໍ. ສກ຺ກາຍນິໂຣໂຘຕິ ນິໂຣຘສຈ຺ຈໍ. ປຣິຍາເຍນາຕິ ¶ ເຕນ ເຕນ ກາຣເຓເນວ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໘. ປຸຣິສິນ຺ທ຺ຣິຍຎາຓສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໖໒. ອຏ຺ຐເມ ອຎ຺ຎຕໂຣຕິ ເທວທຕ຺ຕປກ຺ຂິໂກ ເອໂກ. ສມນ຺ນາຫຣິຕ຺ວາຕິ ອາວຊ຺ຊິຕ຺ວາ. ອິທໍ ໂສ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ຊານິຕ຺ວາ ກຖິຕໍ, ອຸທາຫຸ ອຊານິຕ຺ວາ, ເອກໍສິກໍ ວາ ກຖິຕໍ ອຸທາຫຸ ວິຠຊ຺ຊກຖິຕ’’ນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາເຍນ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອາປາຍິໂກຕິ ອປາເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນໂກ. ເນຣຍິໂກຕິ ນິຣຍຄາມີ. ກປ຺ປຏ຺ໂຐຕິ ກປ຺ປຏ຺ຐິຍກມ຺ມສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ກປ຺ປໍ ຐສ຺ສຕິ. ອເຕກິຈ຺ໂຉຕິ ນ ສກ຺ກາ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸໍ. ທ຺ເວຊ຺ຌນ຺ຕິ ທ຺ວິຘາຠາວໍ. ວາລຄ຺ຄໂກຏິນິຕ຺ຕຸທນມຕ຺ຕນ຺ຕິ ວາລສ຺ສ ອຄ຺ຄໂກຏິຍາ ທສ຺ເສຕພ຺ພມຕ຺ຕກໍ, ວາລຄ຺ຄໂກຏິນິປາຕມຕ຺ຕກໍ ວາ. ປຸຣິສິນ຺ທ຺ຣິຍຎາຓານີຕິ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕຎາຓານິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຕິກ຺ຂມຸທຸຠາວຊານນຎາຓານີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ວິຊ຺ຊມານາ ກຸສລາປິ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາປິ ຘມ຺ມາຕິ ເອຕ຺ຕກາ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຕກາ ¶ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ ຊານາມິ. ອນ຺ຕຣຫິຕາຕິ ອທສ຺ສນໍ ຄຕາ. ສມ຺ມຸຂີຠູຕາຕິ ສມຸທາຈາຣວເສນ ປາກຏາ ຊາຕາ. ກຸສລມູລນ຺ຕິ ກຸສລຊ຺ຌາສໂຍ. ກຸສລາ ກຸສລນ຺ຕິ ຕມ຺ຫາ ກຸສລຊ຺ຌາສຍາ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ກຸສລໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕິ. ສາຣທານີຕິ ສາຣາທານິ ຄຫິຕສາຣານິ, ສຣທມາເສ ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕານິ. ສຸຂສຍິຕານີຕິ ¶ ສຸຂສນ຺ນິຈິຕານິ. ສຸເຂຕ຺ເຕຕິ ມຓ຺ຑເຂຕ຺ເຕ. ນິກ຺ຂິຕ຺ຕານີຕິ ວຸຕ຺ຕານິ. ສປ຺ປຏິຠາຄາຕິ ສຣິກ຺ຂກາ. ອຠິໂທ ອທ຺ຘຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຠິອທ຺ຘຣຕ຺ຕໍ ອທ຺ຘຣຕ຺ເຕ ອຠິມຸຂີຠູເຕ. ຠຕ຺ຕກາລສມເຍຕິ ຣາຊກຸລານໍ ຠຕ຺ຕກາລສງ຺ຂາເຕ ສມເຍ. ປຣິຫານຘມ຺ໂມຕິ ໂກ ເອວໍ ຠຄວຕາ ຎາໂຕຕິ? ອຊາຕສຕ຺ຕຸຣາຊາ. ໂສ ຫິ ປາປມິຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ມຄ຺ຄຜເລຫິ ປຣິຫີໂນ. ອປເຣປິ ສຸປ຺ປພຸທ຺ຘສຸນກ຺ຂຕ຺ຕາທໂຍ ຠຄວຕາ ຎາຕາວ. ອປຣິຫານຘມ຺ໂມຕິ ເອວໍ ຠຄວຕາ ໂກ ຎາໂຕ? ສຸສີໂມ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອຎ຺ເຎ ຈ ເອວຣູປາ. ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕີຕິ ເອວໍ ໂກ ຎາໂຕ ຠຄວຕາຕິ? ສນ຺ຕຕິມຫາມຕ຺ໂຕ ອຎ຺ເຎ ຈ ເອວຣູປາ.

໖໓. ນວເມ ¶ ອນິພ຺ພິທ຺ຘປຸພ຺ເພ ອປ຺ປທາລິຕປຸພ຺ເພ ໂລຠກ຺ຂນ຺ຘາທໂຍ ນິພ຺ພິຊ຺ຌຕິ ປທາເລຕີຕິ ນິພ຺ເພຘິກປຣິຍາໂຍ, ນິພ຺ພິຊ຺ຌນກາຣຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິທານສມ຺ຠໂວຕິ ກາເມ ນິເທຕິ ອຸປ຺ປາທນສມຕ຺ຖຕາຍ ນິຍ຺ຍາເທຕີຕິ ນິທານໍ. ສມ຺ຠວຕິ ຕໂຕຕິ ສມ຺ຠໂວ, ນິທານເມວ ສມ຺ຠໂວ ນິທານສມ຺ຠໂວ. ເວມຕ຺ຕຕາຕິ ນານາກຣຓໍ.

ກາມຄຸຓາຕິ ກາມຍິຕພ຺ພຏ຺ເຐນ ກາມາ, ພນ຺ຘນຏ຺ເຐນ ຄຸຓາ ‘‘ອນ຺ຕຄຸຓ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ວິຍ. ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓນ ປສ຺ສິຕພ຺ພາ. ອິຏ຺ຐາຕິ ປຣິຍິຏ຺ຐາ ວາ ໂຫນ຺ຕຸ ມາ ວາ, ອິຏ຺ຐາຣມ຺ມຓຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກນ຺ຕາຕິ ກມນີຍາ. ມນາປາຕິ ມນວຑ຺ຒນກາ. ປິຍຣູປາຕິ ປິຍຊາຕິກາ. ກາມູປສຎ຺ຫິຕາຕິ ¶ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນນ ກາເມນ ອຸປສຎ຺ຫິຕາ. ຣຊນີຍາຕິ ຣາຄຸປ຺ປຕ຺ຕິກາຣຓຠູຕາ. ເນເຕ ກາມາຕິ ນ ເອເຕ ກມນຏ຺ເຐນ ກາມາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ສງ຺ກປ຺ປຣາໂຄຕິ ສງ຺ກປ຺ປວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນຣາໂຄ. ກາໂມຕິ ອຍໍ ກາມປ຺ປຫານາຍ ປຏິປນ຺ເນຫິ ປຫາຕພ຺ໂພ. ກມນຏ຺ເຐນ ກາມາ ນາມ. ຈິຕ຺ຣານີຕິ ຈິຕ຺ຣວິຈິຕ຺ຣາຣມ຺ມຓານິ.

ຜສ຺ໂສຕິ ສຫຊາຕຜສ຺ໂສ. ກາມຍມາໂນຕິ ກາມໍ ກາມຍມາໂນ. ຕຊ຺ຊໍ ຕຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕຊ຺ຊາຕິກໍ ຕຊ຺ຊາຕິກໍ. ປຸຎ຺ຎຠາຄິຍນ຺ຕິ ທິພ຺ເພ ກາເມ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ສຸຈຣິຕປາຣິປູຣິຍາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ອຕ຺ຕຠາໂວ ປຸຎ຺ຎຠາຄິໂຍ ນາມ, ທຸຈ຺ຈຣິຕປາຣິປູຣິຍາ ອປາເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕຠາໂວ ອປຸຎ຺ຎຠາຄິໂຍ ນາມ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມານໍ ວິປາໂກຕິ ອຍໍ ທຸວິໂຘປິ ກາມປຕ຺ຖນໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ກາມານໍ ວິປາໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂສ ອິມໍ ນິພ຺ເພຘິກນ຺ຕິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອິມໍ ຉຕ຺ຕິໍສຏ຺ຐາເນສຸ ນິພ຺ພິຊ຺ຌນກໍ ເສຏ຺ຐຈຣິຍໍ ຊານາຕິ. ກາມນິໂຣຘນ຺ຕິ ກາມານໍ ນິໂຣຘເນ ເອວໍ ລທ຺ຘນາມໍ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຫິ ຐາເນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສງ຺ຂາໂຕ ມຄ຺ໂຄວ ກາມນິໂຣໂຘຕິ ວຸຕ຺ໂຕ.

ສາມິສາຕິ ກິເລສາມິສສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຐາເນສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອປິເຈຕ຺ຖ ໂວຫາຣເວປກ຺ກນ຺ຕິ ໂວຫາຣວິປາກໍ. ກຖາສງ຺ຂາໂຕ ຫິ ໂວຫາໂຣ ສຎ຺ຎາຍ ວິປາໂກ ນາມ. ຍຖາ ¶ ຍຖາ ນນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ນໍ-ອິຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕເມວ. ອິຕິ ຍສ຺ມາ ຍຖາ ຍຖາ ສຎ຺ຊານາຕິ, ຕຖາ ¶ ຕຖາ ເອວໍສຎ຺ຎີ ອໂຫສິນ຺ຕິ ກເຖຕິ, ຕສ຺ມາ ໂວຫາຣເວປກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອວິຊ຺ຊາຕິ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ອຎ຺ຎາຓຠູຕາ ພຫລອວິຊ຺ຊາ. ນິຣຍໍ ຄເມນ຺ຕີຕິ ນິຣຍຄມນີຍາ, ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຈຕນາຫນ຺ຕິ ເຈຕນໍ ອຫໍ. ອິຘ ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກາ ສໍວິທຫນເຈຕນາ ຄຫິຕາ. ເຈຕຍິຕ຺ວາຕິ ທ຺ວາຣປ຺ປວຕ຺ຕເຈຕນາ. ມນສາຕິ ເຈຕນາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ. ນິຣຍເວທນີຍນ຺ຕິ ນິຣເຍ ວິປາກທາຍກໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຘິມຕ຺ຕນ຺ຕິ ພລວທຸກ຺ຂໍ. ທນ຺ຘວິຣາຄີຕິ ຄຣຸກໍ ນ ຂິປ຺ປໍ ສຓິກໍ ວິຄຈ຺ຉນກທຸກ຺ຂໍ. ອຸຣຕ຺ຕາຬິໍ ກນ຺ທຕີຕິ ອຸຣໍ ຕາເຬຕ຺ວາ ໂຣທຕິ. ປຣິເຍຏ຺ຐິນ຺ຕິ ປຣິເຍສນໍ. ເອກປທໍ ທ຺ວິປທນ຺ຕິ ເອກປທມນ຺ຕໍ ວາ ທ຺ວິປທມນ຺ຕໍ ວາ, ໂກ ມນ຺ຕໍ ຊານາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ໂມຫເວປກ຺ກນ຺ຕິ ສມ຺ໂມຫວິປາກໍ. ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຫິ ສມ຺ໂມໂຫ ນິສ຺ສນ຺ທວິປາໂກ ນາມ. ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຣິເຍສນາປິ ຫິ ຕສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ທວິປາໂກຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໖໔. ທສເມ ອາສຠໍ ຐານນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐໍ ນິຈ຺ຈລຏ຺ຐານໍ. ສີຫນາທນ຺ຕິ ¶ ອຠີຕນາທໍ ປມຸຂນາທໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຎາຓຈກ຺ກໍ ປຏິເວຘຎາຓຎ຺ເຈວ ເທສນາຎາຓຎ຺ຈ. ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕຕິ ກາຣຓຎ຺ຈ ກາຣຓໂຕ. ຍມ຺ປີຕິ ເຍນ ຎາເຓນ. ອິທມ຺ປິ ຕຖາຄຕສ຺ສາຕິ ອິທມ຺ປິ ຐານາຏ຺ຐານຎາຓໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ນາມ ໂຫຕິ. ເອວໍ ສພ຺ພປເທສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ກມ຺ມສມາທານານນ຺ຕິ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ກຕານໍ ກຸສລາກຸສລກມ຺ມານໍ, ກມ຺ມເມວ ວາ ກມ຺ມສມາທານໍ. ຐານໂສ ເຫຕຸໂສຕິ ປຈ຺ຈຍໂຕ ເຈວ ເຫຕຸໂຕ ¶ ຈ. ຕຕ຺ຖ ຄຕິອຸປຘິກາລປໂຍຄາ ວິປາກສ຺ສ ຐານໍ, ກມ຺ມໍ ເຫຕຸ. ຌານວິໂມກ຺ຂສມາຘິສມາປຕ຺ຕີນນ຺ຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ວິໂມກ຺ຂານໍ ຕິຓ຺ຓໍ ສມາຘີນໍ ນວນ຺ນໍ ອນຸປຸພ຺ພສມາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ. ສໍກິເລສນ຺ຕິ ຫານຠາຄິຍໍ ຘມ຺ມໍ. ໂວທານນ຺ຕິ ວິເສສຠາຄິຍໍ ຘມ຺ມໍ. ວຸຏ຺ຐານນ຺ຕິ ‘‘ໂວທານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານໍ, ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ (ວິຠ. ໘໒໘) ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ ປຄຸຓຊ຺ຌານຎ຺ເຈວ ຠວງ຺ຄນຜລສມາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ. ເຫຏ຺ຐິມໍ ເຫຏ຺ຐິມຎ຺ຫິ ປຄຸຓຊ຺ຌານໍ ອຸປຣິມສ຺ສ ອຸປຣິມສ຺ສ ປທຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ໂວທານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຠວງ຺ເຄນ ປນ ¶ ສພ຺ພຊ຺ຌາເນຫິ ວຸຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ຜລສມາປຕ຺ຕິຍາ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອເນກວິຫິຕນ຺ຕິອາທີນິ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໒.໔໐໒) ວຓ຺ຓິຕານິ. ອາສວກ຺ຂຍຎາຓໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ປຸຣິມສ຺ສາປິ ຎາຓຕ຺ຕຍສ຺ສ ວິຕ຺ຖາຣກຖໍ ອິຈ຺ຉນ຺ເຕນ ມຊ຺ຌິມຏ຺ຐກຖາຍ ມຫາສີຫນາທວຓ຺ຓນາ (ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑໔໖ ອາທໂຍ) ໂອໂລເກຕພ຺ພາ. ສມາຫິຕສ຺ສາຕິ ¶ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ສມາຘິ ມຄ຺ໂຄຕິ ສມາຘິ ເອເຕສໍ ຎາຓານໍ ອຘິຄມາຍ ອຸປາໂຍ. ອສມາຘີຕິ ອເນກຄ຺ຄຠາໂວ. ກຸມ຺ມຄ຺ໂຄຕິ ມິຈ຺ຉາມຄ຺ໂຄ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຎາຓພລໍ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໖໕-໖໗. ສຕ຺ຕມສ຺ສ ປຐເມ ອສ຺ສທ຺ຘິຍນ຺ຕິ ອສ຺ສທ຺ຘຠາວໍ. ທຸປ຺ປຎ຺ຎຕນ຺ຕິ ນິປ຺ປຎ຺ຎຠາວໍ. ທຸຕິເຍ ປມາທນ຺ຕິ ສຕິວິປ຺ປວາສໍ. ຕຕິເຍ ອາຠິສມາຈາຣິກນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມສມາຈາຣຠູຕໍ ວຕ຺ຕວເສນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິສີລໍ. ເສຂຘມ຺ມນ຺ຕິ ເສຂປຓ຺ຓຕ຺ຕິສີລໍ. ສີລານີຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາສີລານິ.

໖໘. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ສງ຺ຄຓິກາຣາໂມຕິ ຄຓສງ຺ຄຓິກາຣາໂມ. ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິກຄຓາທີສຸ ປນ ຄເຓສຸ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ປຣິສາສງ຺ຂາເຕ ຄເຓ ຣມຕີຕິ ຄຓາຣາໂມ. ປວິເວເກຕິ ກາຍວິເວເກ. ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ສມາຘິວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕໍ ສມາຘິວິປສ຺ສນາກາຣໍ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິນ຺ຕິ ວິປສ຺ສນາສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໍ. ສມາຘິນ຺ຕິ ມຄ຺ຄສມາຘິຎ຺ເຈວ ຜລສມາຘິຎ຺ຈ. ສໍໂຍຊນານີຕິ ທສ ສໍໂຍຊນານິ. ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ອປຈ຺ຈຍປຣິນິພ຺ພານໍ.

໖໙. ປຎ຺ຈເມ ໂສວຈສ຺ສຕາຕິ ສຸພ຺ພຈຠາໂວ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາຕິ ສຸຈິມິຕ຺ຕຕາ. ສຕ຺ຖຸຄາຣໂວຕິ ສຕ຺ຖຣິ ຄາຣວຍຸຕ຺ໂຕ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ.

໗໐. ຉຏ຺ເຐ ¶ ¶ ນ ສນ຺ເຕນາຕິ ປຈ຺ຈນີກກິເລເສຫິ ອວູປສນ຺ເຕນ. ນ ປຓີເຕນາຕິ ນ ອຕປ຺ປເກນ. ນ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິລທ຺ເຘນາຕິ ກິເລສປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອລທ຺ເຘນ ອປ຺ປຕ຺ເຕນ. ນ ເອໂກທິຠາວາຘິຄເຕນາຕິ ນ ເອກຄ຺ຄຠາວໍ ອຸປຄເຕນ.

໗໑. ສຕ຺ຕເມ ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣາຕິ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ວິເສເສ. ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕນ຺ຕິ ປຈ຺ຈກ຺ຂຠາວໍ. ອາຍຕເນຕິ ກາຣເຓ. ຫານຠາຄິຍາທໂຍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໓໙) ສໍວຓ຺ຓິຕາ. ອສກ຺ກຈ຺ຈກາຣີຕິ ນ ສຸກຕກາຣີ, ນ ອາທຣກາຣີ. ອສປ຺ປາຍກາຣີຕິ ນ ສປ຺ປາຍກາຣີ, ນ ອຸປກາຣຠູຕຘມ຺ມກາຣີ.

໗໒. ອຏ຺ຐເມ ¶ ພລຕນ຺ຕິ ພລຠາວໍ ຖາມຠາວໍ. ອສາຕຈ຺ຈກາຣີຕິ ນ ສຕຕກາຣີ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໗໓-໗໔. ນວເມ ນ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕີຕິ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມສຸ ອາທີນໂວ ນ ຍຖາສຠາວໂຕ ຌານປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ທສມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໗໕. ອຏ຺ຐມສ຺ສ ປຐເມ ສວິຆາຕນ຺ຕິ ສອຸປຆາຕໍ ໂສປທ຺ທວໍ. ສປຣິຬາຫນ຺ຕິ ກາຍິກເຈຕສິເກນ ປຣິຬາເຫນ ສປຣິຬາຫໍ. ປາຏິກງ຺ຂາຕິ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ ອວສ຺ສໍຠາວິນີ.

໗໖. ທຸຕິເຍ ¶ ¶ ມານນ຺ຕິ ຊາຕິອາທີຫິ ມຎ຺ຎນໍ. ໂອມານນ຺ຕິ ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ມານໍ. ອຕິມານນ຺ຕິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕໍ ອຈ຺ຈຸຓ຺ຓຕິມານໍ. ອຘິມານນ຺ຕິ ອຘິຄຕມານໍ. ຖມ຺ຠນ຺ຕິ ໂກຘມາເນຫິ ຖທ຺ຘຠາວໍ. ອຕິນິປາຕນ຺ຕິ ຫີນສ຺ສ ຫີໂນຫມສ຺ມີຕິ ມານໍ.

໓. ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗໗. ຕຕິເຍ ¶ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາຕິ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ. ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສສນ຺ຕິ ອຣິຍຠາວໍ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ຎາຓທສ຺ສນວິເສສໍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຄ຺ເຄ ຈຕ຺ຕາຣິ ຈ ຜລານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸຫນນ຺ຕິ ຕິວິຘໍ ກຸຫນວຕ຺ຖຸໍ. ລປນນ຺ຕິ ລາຠຕ຺ຖິກຕາຍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອວກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວາ ລປນໍ.

໗໘. ຈຕຸຕ຺ເຖ ໂຍນິ ຈສ຺ສ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫຕີຕິ ກາຣຓຎ຺ຈສ຺ສ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຄ຺ຄຫິຕໍ ໂຫຕິ. ຘມ຺ມາຣາໂມຕິ ຘມ຺ເມ ຣຕິໍ ວິນ຺ທຕິ. ຠາວນາຍ ຣມຕິ, ຠາເວນ຺ໂຕ ວາ ຣມຕີຕິ ຠາວນາຣາໂມ. ປຫາເນ ຣມຕິ, ປຊຫນ຺ໂຕ ວາ ຣມຕີຕິ ປຫານາຣາໂມ. ຕິວິເຘ ປວິເວເກ ຣມຕີຕິ ປວິເວກາຣາໂມ. ອພ຺ຍາປຊ຺ເຌ ນິທ຺ທຸກ຺ຂຠາເວ ຣມຕີຕິ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຣາໂມ. ນິປ຺ປປຎ຺ຈສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພາເນ ຣມຕີຕິ ນິປ຺ປປຎ຺ຈາຣາໂມ.

໗໙. ປຎ຺ຈເມ ນ ອາຍກຸສໂລຕິ ນ ອາຄມນກຸສໂລ. ນ ອປາຍກຸສໂລຕິ ນ ອປຄມນກຸສໂລ. ຉນ຺ທນ຺ຕິ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາຉນ຺ທໍ. ນ ອາຣກ຺ຂຕີຕິ ນ ຣກ຺ຂຕິ.

໘໐. ຉຏ຺ເຐ ອາໂລກພຫຸໂລຕິ ຎາຓາໂລກພຫຸໂລ. ໂຍຄພຫຸໂລຕິ ໂຍເຄ ພຫຸລໍ ກໂຣຕິ. ເວທພຫຸໂລຕິ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊພຫຸໂລ. ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິພຫຸໂລຕິ ¶ ກຸສລຘມ຺ເມສຸ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ. ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣຕິ ອຏ຺ຐປິຕຘຸໂຣ ປຄ຺ຄຫິຕວີຣິໂຍ. ອຸຕ຺ຕຣິ ຈ ປຕາເຣຕີຕິ ສມ຺ປຕິ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ວີຣິຍໍ ກໂຣເຕວ. ສຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໘-໑໐. ທຸຕິຍນິຣຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໘໒-໘໔. ອຏ຺ຐເມ ¶ ¶ ປຄພ຺ໂຠຕິ ກາຍປາຄພ຺ຠິຍາທີຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ນວມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ທສເມ ວິຆາຕວາຕິ ມຫິຈ຺ຉຕໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ເນນ ໂລຠທຸກ຺ເຂນ ທຸກ຺ຂິໂຕ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໘໕. ນວມສ຺ສ ປຐເມ ສີຕິຠາວນ຺ຕິ ສີຕລຠາວໍ. ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕພ຺ພນ຺ຕິອາທີສຸ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິນາ ນິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ນາມ, ໂກສຊ຺ຊານຸປຕິຕກາເລ ວີຣິເຍນ ປຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ນາມ, ນິຣສ຺ສາທຄຕກາເລ ສມາຘິນາ ສມ຺ປຫໍສິຕພ຺ພໍ ນາມ, ສມປ຺ປວຕ຺ຕກາເລ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຸເປກ຺ຂາຍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ນາມ.

໘໖. ທຸຕິເຍ ກມ຺ມາວຣຓຕາຍາຕິ ປຎ຺ຈານນ຺ຕຣິຍກມ຺ເມຫິ. ກິເລສາວຣຓຕາຍາຕິ ນິຍຕມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ. ວິປາກາວຣຓຕາຍາຕິ ອກຸສລວິປາກປຏິສນ຺ຘິຍາ ວາ ກຸສລວິປາເກຫິ ອເຫຕຸກປຏິສນ຺ຘິຍາ ວາຕິ.

໘໘-໘໙. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອນຕ຺ຖນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິໍ. ອຕ຺ຖໍ ຣິຎ຺ຈຕີຕິ ວຑ຺ຒິອຕ຺ຖໍ ຉຑ຺ເຑຕິ. ອນນຸໂລມິກາຍາຕິ ¶ ສາສນສ຺ສ ອນນຸໂລມິກາຍ. ປຎ຺ຈເມ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທນ຺ຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ.

໘-໑໑. ອຠພ຺ພຏ຺ຐານສຸຕ຺ຕຈຕຸກ຺ກວຓ຺ຓນາ

໙໒-໙໕. ອຏ຺ຐເມ ອນາຄມນີຍໍ ວຕ຺ຖຸນ຺ຕິ ອນຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ ກາຣຓໍ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເວຣານໍ ທ຺ວາສຏ຺ຐິຍາ ຈ ທິຏ຺ຐິຄຕານເມຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອຏ຺ຐມໍ ຠວນ຺ຕິ ກາມາວຈເຣ ອຏ຺ຐມໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ. ນວເມ ໂກຕູຫລມງ຺ຄເລນາຕິ ທິຏ຺ຐສຸຕມຸຕມງ຺ຄເລນ ¶ . ທສເມ ສຍໍກຕນ຺ຕິອາທີນິ ອຕ຺ຕທິຏ຺ຐິວເສນ ວຸຕ຺ຕານິ. ອຘິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ອເຫຕຸນິພ຺ພຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໙໖-໙໗. ທສມສ຺ສ ປຐເມ ອຣິຍາຍຕເນຕິ ມຊ຺ຌິມເທເສ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍານນ຺ຕິ ມນຈ຺ຉຏ຺ຐານໍ. ທຸຕິເຍ ສທ຺ຘມ຺ມນິຍໂຕຕິ ສາສນສທ຺ຘມ຺ເມ ນິຍໂຕ. ອສາຘາຣເຓນາຕິ ປຸຖຸຊ຺ຊເນຫິ ອສາຘາຣເຓນ.

໑໐໒. ສຕ຺ຕເມ ອໂນຘິໍ ກຣິຕ຺ວາຕິ ‘‘ເອຕ຺ຕກາວ ສງ຺ຂາຣາ ອນິຈ຺ຈາ, ນ ອິໂຕ ປເຣ’’ຕິ ເອວໍ ສີມໍ ມຣິຍາທໍ ອກຕ຺ວາ. ອນວຕ຺ຖິຕາຕິ ອວຕ຺ຖິຕາຍ ຣຫິຕາ, ຠິຊ຺ຊມານາວ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພໂລເກຕິ ສກເລ ເຕຘາຕຸເກ. ສາມຎ຺ເຎນາຕິ ¶ ສມຓຠາເວນ, ອຣິຍມຄ຺ເຄນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐໓. ອຏ຺ຐເມ ເມຕ຺ຕາວຕາຍາຕິ ເມຕ຺ຕາຍຸຕ຺ຕາຍ ປາຣິຈຣິຍາຍ. ສຕ຺ຕ ຫິ ເສຂາ ຕຖາຄຕໍ ເມຕ຺ຕາວຕາຍ ປຣິຈຣນ຺ຕິ, ຂີຓາສໂວ ປຣິຈິຓ຺ຓສຕ຺ຖຸໂກ.

໑໐໔. ນວເມ ອຕມ຺ມໂຍຕິ ຕມ຺ມຍາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິໂຍ, ຕາຫິ ຣຫິໂຕ. ອຫໍກາຣາຕິ ອຫໍກາຣທິຏ຺ຐິ. ມມໍກາຣາຕິ ມມໍກາຣຕຓ຺ຫາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑໐໗. ເອກາທສມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອສຸຠາຕິ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານໍ. ເມຕ຺ຕາຕິ ເມຕ຺ຕາກມ຺ມຏ຺ຐານໍ. ປຎ຺ຎາຕິ ສຫວິປສ຺ສນາ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາ.

໑໑໒. ຉຏ຺ເຐ ¶ ອສ຺ສາທທິຏ຺ຐີຕິ ສສ຺ສຕທິຏ຺ຐິ. ອຕ຺ຕານຸທິຏ຺ຐີຕິ ອຕ຺ຕານໍ ອນຸຄຕາ ວີສຕິວຕ຺ຖຸກາ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐີຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິວິຘາປິ ທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐີຕິ ມຄ຺ຄສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນນ຺ຕິອາທິກາ ວາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ກມ຺ມສ຺ສກຕຎາຓໍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ.

໑໑໓. ສຕ຺ຕເມ ອຘມ຺ມຈຣິຍາຕິ ທສ ອກຸສລກມ຺ມປຖາ.

໑໑໖. ທສເມ ອສໍວໂຣຕິ ອນຘິວາສກຠາໂວ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໑໑໙-໑໒໑. ອິໂຕ ¶ ປເຣສຸ ຕປຸສ຺ໂສຕິ ທ຺ເວວາຈິກຸປາສໂກ. ຕຖາຄເຕ ນິຏ຺ຐງ຺ຄໂຕຕິ ພຸທ຺ຘຄຸເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ປຫີນກງ຺ໂຂ. ອມຕໍ ອທ຺ທສາຕິ ອມຕທ຺ທໂສ. ອຣິເຍນາຕິ ນິທ຺ໂທເສນ ໂລກຸຕ຺ຕຣສີເລນ. ຎາເຓນາຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາເຓນ. ວິມຸຕ຺ຕິຍາຕິ ເສຂຜລວິມຸຕ຺ຕິຍາ ¶ . ຕວກຓ຺ຓິໂກຕິ ເອວໍນາມໂກ ຄຫປຕິ. ຕປກຓ຺ຓິໂກຕິປິ ປາຬິ.

໑໔໐. ຣາຄສ຺ສາຕິ ¶ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິກຣາຄສ຺ສ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ຉກ຺ກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

໑-໕. ສຕ຺ຕກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ອນວຎ຺ຎຕ຺ຕິກາໂມຕິ ອຠິຎ຺ຎາຕຠາວກາໂມ. ຕຕິເຍ ໂຍນິໂສ ວິຈິເນ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ອຸປາເຍນ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ວິຈິນາຕິ. ປຎ຺ຎາຍຕ຺ຖໍ ວິປສ຺ສຕີຕິ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ວິປສ຺ສຕິ. ປຊ຺ໂຊຕສ຺ເສວາຕິ ທີປສ຺ເສວ. ວິໂມກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ເຈຕໂສຕິ ຕສ຺ສ ອິເມຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຂີຓາສວສ຺ສ ທີປນິພ຺ພານໍ ວິຍ ຈຣິມກຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖາຣມ຺ມເຓຫິ ວິໂມກ຺ໂຂ ໂຫຕິ, ຄຕຏ຺ຐານໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິອາທີນິ ປຎ຺ຈກນິປາເຕ ວຓ຺ຓິຕາເນວ. ປຎ຺ຈເມ ຘນານີຕິ ອທາລິທ຺ທິຍກຣຓຏ຺ເຐນ ຘນານິ.

໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ອຸຄ຺ໂຄ ຣາຊມຫາມຕ຺ໂຕຕິ ປເສນທິໂກສລສ຺ສ ມຫາອມຈ຺ໂຈ. ອຸປສງ຺ກມີຕິ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ອຸປສງ຺ກມິ. ອຑ຺ໂຒຕິ ນິຘານຄເຕນ ຘເນນ ອຑ຺ໂຒ. ມິຄາໂຣ ¶ ໂຣຫເຓຍ຺ໂຍຕິ ໂຣຫຓເສຏ຺ຐິໂນ ນຕ຺ຕາຣໍ ມິຄາຣເສຏ຺ຐິໍ ສນ຺ຘາເຍວມາຫ. ມຫທ຺ຘໂນຕິ ວຬຎ຺ຊນຘເນນ ມຫທ຺ຘໂນ. ມຫາໂຠໂຄຕິ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄຠຓ຺ຑສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ ມຫາໂຠໂຄ. ຫິຣຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ສຸວຓ຺ຓສ຺ເສວ. ສຸວຓ຺ຓາເມວ ຫິສ຺ສ ໂກຏິສງ຺ຂ຺ຍໍ ອໂຫສິ. ຣູປິຍສ຺ສາຕິ ເສສສ຺ສ ຕຏ຺ຏກສຣກອຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາທິໂນ ປຣິໂຠຄປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ປມາຓສງ຺ຂາເນ ວາໂທເຍວ ນຕ຺ຖິ.

໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ອນຸນຍສໍໂຍຊນນ຺ຕິ ກາມຣາຄສໍໂຍຊນໍ. ສພ຺ພາເນວ ເຈຕານິ ພນ຺ຘນຏ຺ເຐນ ສໍໂຍຊນານີຕິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໓. ທຸຕິຍສ຺ສ ຕຕິເຍ ນາລນ຺ຕິ ນ ຍຸຕ຺ຕໍ ນານຸຈ຺ຉວິກໍ. ນ ມນາເປນາຕິ ນ ມນມ຺ຫິ ອປ຺ປນເກນ ອາກາເຣນ ນິສິນ຺ນາສນໂຕ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐນ຺ຕິ, ອນາທຣເມວ ທສ຺ເສນ຺ຕິ. ສນ຺ຕມສ຺ສ ປຣິຄຸຫນ຺ຕີຕິ ວິຊ຺ຊມານມ຺ປິ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ເອຕສ຺ສ ນິຄຸຫນ຺ຕິ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ຕິ. ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕິ ໂນ ສກ຺ກຈ຺ຈນ຺ຕິ ລູຂໍ ວາ ໂຫຕຸ ປຓີຕໍ ວາ, ອສຫຕ຺ຖາ ອຈິຕ຺ຕີກາເຣນ ເທນ຺ຕິ, ໂນ ຈິຕ຺ຕີກາເຣນ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ທ຺ວີຫິ ຠາເຄຫິ ວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຣູປສມາປຕ຺ຕິຍາ ຣູປກາຍໂຕ ວິມຸຕ຺ໂຕ, ມຄ຺ເຄນ ນາມກາຍໂຕ. ໂສ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣູປສມາປຕ຺ຕີນໍ ເອເກກໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ¶ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ, ນິໂຣຘາ ວຸຏ຺ຐາຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕອນາຄາມິໂນ ຈ ວເສນ ປຎ຺ຈວິໂຘ ໂຫຕິ. ປາຬິ ປເນຕ຺ຖ ‘‘ກຕໂມ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ? ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ເຂ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ (ປຸ. ປ. ໒໐໘) ເອວໍ ອຏ຺ຐວິໂມກ຺ຂລາຠິໂນ ວເສນ ອາຄຕາ.

ປຎ຺ຎາຍ ວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ. ໂສ ສຸກ຺ຂວິປສ຺ສໂກ, ຈຕູຫິ ຌາເນຫິ ວຸຏ຺ຐາຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈາຕິ ອິເມສໍ ວເສນ ປຎ຺ຈວິໂຘ ໂຫຕິ. ປາຬິ ປເນຕ຺ຖ ອຏ຺ຐວິໂມກ຺ຂປຏິກ຺ເຂປວເສເນວ ອາຄຕາ. ຍຖາຫ – ‘‘ນ ເຫວ ໂຂ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ເຂ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ¶ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

ຜຸຏ຺ຐນ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກໂຕຕິ ກາຍສກ຺ຂີ. ໂສ ຌານຜສ຺ສໍ ປຐມໍ ຜຸສຕິ, ປຈ຺ຉາ ນິໂຣຘໍ ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ. ໂສ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລຏ຺ຐໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍາວ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຏ຺ຐາ ຉພ຺ພິໂຘ ໂຫຕິ. ເຕນາຫ – ‘‘ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ເຂ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ເອກຈ຺ເຈ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ກາຍສກ຺ຂີ’’ຕິ (ປຸ. ປ. ໒໐໘).

ທິຏ຺ຐນ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຣິທໍ ສງ຺ເຂປລກ຺ຂຓໍ – ທຸກ຺ຂາ ສງ຺ຂາຣາ, ສຸໂຂ ນິໂຣໂຘຕິ ຎາຕໍ ໂຫຕິ ທິຏ຺ຐໍ ວິທິຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ຜຸສິຕໍ ປຎ຺ຎາຍາຕິ ທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ໂຕ. ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ປນ ໂສປິ ກາຍສກ຺ຂີ ວິຍ ຉພ຺ພິໂຘ ໂຫຕິ. ເຕເນວາຫ – ‘‘ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕາ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ໂວທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ ໂວຈຣິຕາ ປຎ຺ຎາຍ…ເປ… ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

ສທ຺ຘາຍ ¶ ¶ ວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ສທ຺ຘາວິມຸຕ຺ໂຕ. ໂສປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຉພ຺ພິໂຘ ໂຫຕິ. ເຕນາຫ – ‘‘ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິຕາ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ໂວທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ ໂວຈຣິຕາ ປຎ຺ຎາຍ…ເປ… ໂນ ຈ ໂຂ ຍຖາທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ສທ຺ຘາວິມຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ເອຕສ຺ສ ຫິ ສທ຺ຘາວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ສທ຺ທຫນ຺ຕສ຺ສ ວິຍ ໂອກປ຺ເປນ຺ຕສ຺ສ ວິຍ ອຘິມຸຈ຺ຈນ຺ຕສ຺ສ ວິຍ ຈ ກິເລສກ຺ຂໂຍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ກິເລສຈ຺ເຉທກຎາຓໍ ອທນ຺ຘໍ ຕິຂິຓໍ ສູຣໍ ຫຸຕ຺ວາ ວຫຕິ. ຕສ຺ມາ ຍຖາ ນາມ ນາຕິຕິຂິເຓນ ອສິນາ ກທລິໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ຉິນ຺ນຏ຺ຐານໍ ມຏ຺ຐໍ ນ ໂຫຕິ, ອສິ ສີຆໍ ນ ວຫຕິ, ສທ຺ໂທ ສຸຍ຺ຍຕິ, ພລວຕໂຣ ວາຍາໂມ ກາຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ, ເອວຣູປາ ສທ຺ຘາວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄມຄ຺ຄຠາວນາ. ຍຖາ ປນ ສຸນິສິເຕນ ອສິນາ ກທລິໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ຉິນ຺ນຏ຺ຐານໍ ມຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ, ອສິ ສີຆໍ ວຫຕິ, ສທ຺ໂທ ນ ສຸຍ຺ຍຕິ, ພລວວາຍາມກິຈ຺ຈໍ ¶ ນ ໂຫຕິ, ເອວຣູປາ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄມຄ຺ຄຠາວນາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣຕີຕິ ຘມ຺ມານຸສາຣີ. ຘມ຺ໂມຕິ ປຎ຺ຎາ, ປຎ຺ຎາປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສທ຺ຘານຸສາຣິມ຺ຫິປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸໂຠເປເຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຏ຺ຐາເຍວ. ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈຕໍ – ‘‘ຍສ຺ສ ¶ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎາວາຫິໍ ປຎ຺ຎາປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມານຸສາຣີ. ຍສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘາວາຫິໍ ສທ຺ຘາປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ຠາເວຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ ສທ຺ຘານຸສາຣີ’’ຕິ (ປຸ. ປ. ໒໐໘). ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ປເນສາ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ຕາທິກຖາ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໒.໗໗໑, ໘໘໙) ປຎ຺ຎາຠາວນາຘິກາເຣ ວຸຕ຺ຕາ. ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາຕິ.

໑໕. ປຎ຺ຈເມ ອຸທກູປມາຕິ ນິມຸຊ຺ຊນາທິອາກາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸທເກນ ອຸປມິຕາ. ສກິໍ ນິມຸຄ຺ໂຄຕິ ເອກວາຣເມວ ນິມຸຄ຺ໂຄ. ເອກນ຺ຕກາຬເກຫີຕິ ນິຍຕມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊຕີຕິ ອຸຏ຺ຐຫຕິ. ສາຘູຕິ ໂສຠນາ ຠທ຺ທກາ. ຫາຍຕິເຍວາຕິ ຈງ຺ກວາເຣ ອາສິຕ຺ຕອຸທກໍ ວິຍ ປຣິຫາຍເຕວ ¶ . ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສຕິ ວິໂລເກຕີຕິ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພທິສໍ ວິປສ຺ສຕິ ວິໂລເກຕິ. ປຕຣຕີຕິ ຄນ຺ຕພ຺ພທິສາຠິມຸໂຂ ຕຣຕິ ນາມ. ປຏິຄາຘປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ອຸຏ຺ຐາຍ ວິໂລເກຕ຺ວາ ປຕຣິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ປຕິຏ຺ຐາປຕ຺ໂຕ ນາມ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ປຸນາຄຈ຺ຉຕິ. ຕິຓ຺ໂຓ ¶ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ສພ຺ພກິເລໂສຆໍ ຕຣິຕ຺ວາ ປຣຕີຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິພ຺ພານຖເລ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ນາມ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໖. ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໑໖. ຉຏ຺ເຐ ອນິຈ຺ຈາຕິ ເອວໍ ປຎ຺ຎາຍ ຜຣນ຺ໂຕ ອນຸປສ຺ສຕີຕິ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ. ອນິຈ຺ຈາຕິ ເອວໍ ສຎ຺ຎາ ອສ຺ສາຕິ ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎີ. ອນິຈ຺ຈາຕິ ເອວໍ ຎາເຓນ ປຏິສໍເວທິຕາ ອສ຺ສາຕິ ອນິຈ຺ຈປຏິສໍເວທີ. ສຕຕນ຺ຕິ ສພ຺ພກາລໍ. ສມິຕນ຺ຕິ ຍຖາ ¶ ປຸຣິມຈິຕ຺ເຕນ ປຈ຺ຉິມຈິຕ຺ຕໍ ສມິຕໍ ສມຸປຄຕໍ ຆຏ຺ຏິຕໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ. ອພ຺ໂພກິຓ຺ຓນ຺ຕິ ນິຣນ຺ຕຣໍ ອຎ຺ເຎນ ເຈຕສາ ອສໍມິສ຺ສໍ. ເຈຕສາ ອຘິມຸຈ຺ຈມາໂນຕິ ຈິຕ຺ເຕນ ສນ຺ນິຏ຺ຐາປຍມາໂນ. ປຎ຺ຎາຍ ປຣິໂຍຄາຫມາໂນຕິ ວິປສ຺ສນາຎາເຓນ ອນຸປວິສມາໂນ.

ອປຸພ຺ພໍ ອຈຣິມນ຺ຕິ ອປຸເຣ ອປຈ຺ຉາ ເອກກ຺ຂເຓເຍວ. ອິຘ ສມສີສີ ກຖິໂຕ. ໂສ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ ໂຫຕິ ໂຣຄສມສີສີ, ເວທນາສມສີສີ, ອິຣິຍາປຖສມສີສີ, ຊີວິຕສມສີສີຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ອຎ຺ຎຕເຣນ ໂຣເຄນ ຜຸຏ຺ຐສ຺ສ ສໂຕ ໂຣຄວູປສໂມ ຈ ອາສວກ຺ຂໂຍ ຈ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ໂຣຄສມສີສີ ນາມ. ຍສ຺ສ ປນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເວທນໍ ເວທຍໂຕ ເວທນາວູປສໂມ ຈ ອາສວກ຺ຂໂຍ ຈ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ເວທນາສມສີສີ ນາມ. ຍສ຺ສ ປນ ຐານາທີສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ ອຎ຺ຎຕຣສມງ຺ຄິໂນ ວິປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ອິຣິຍາປຖສ຺ສ ປຣິໂຍສານຎ຺ຈ ອາສວກ຺ຂໂຍ ຈ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ອິຣິຍາປຖສມສີສີ ນາມ. ຍສ຺ສ ປນ ອຸປກ຺ກມໂຕ ວາ ສຣສໂຕ ວາ ຊີວິຕປຣິຍາທານຎ຺ຈ ອາສວກ຺ຂໂຍ ຈ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ຊີວິຕສມສີສີ ນາມ. ອຍມິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຕຕ຺ຖ ¶ ກິຎ຺ຈາປິ ອາສວປຣິຍາທານໍ ມຄ຺ຄຈິຕ຺ເຕນ, ຊີວິຕປຣິຍາທານໍ ຈຸຕິຈິຕ຺ເຕນ ໂຫຕີຕິ ອຸຠິນ຺ນໍ ເອກກ຺ຂເຓ ສມ຺ຠໂວ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຍສ຺ມາ ປນສ຺ສ ອາສເວສຸ ຂີຓມຕ຺ເຕສຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓວາຣານນ຺ຕຣເມວ ຊີວິຕປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອນ຺ຕຣໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕສ຺ມາ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ¶ ໂຍ ປຎ຺ຈສຸ ສຸທ຺ຘາວາເສສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ນິພ຺ພຕ຺ຕກ຺ຂເຓ ວາ ໂຖກໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ວາ ເວມຊ຺ເຌ ຐຕ຺ວາ ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ໂຍ ຕຕ຺ເຖວ ອາຍຸເວມຊ຺ຌໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ໂຍ ເຕສໍເຍວ ປຸຄ຺ຄລານໍ ອສງ຺ຂາເຣເນວ ອປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ເຂເປຕິ. ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ໂຍ ສສງ຺ຂາເຣນ ສປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ເຂເປຕິ. ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ອກນິຏ຺ຐຄາມີຕິ ໂຍ ເຫຏ຺ຐາ ຈຕູສຸ ສຸທ຺ຘາວາເສສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ອກນິຏ຺ເຐ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ.

໗-໙. ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສີສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໑໗-໑໙. ສຕ຺ຕເມ ¶ ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສີຕິ ປີຬນາກາຣໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ. ອຏ຺ຐເມ ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສີຕິ ອວສວຕ຺ຕນາກາຣໍ ອນຕ຺ຕາຕິ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ. ນວເມ ສຸຂານຸປສ຺ສີຕິ ສຸຂນ຺ຕິ ເອວໍ ຎາເຓນ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ.

໒໐. ທສເມ ນິທ຺ທສວຕ຺ຖູນີຕິ ນິທ຺ທສາທິວຕ຺ຖູນິ, ‘‘ນິທ຺ທໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ນິພ຺ພີໂສ, ນິຕ຺ຕິໍໂສ, ນິຈ຺ຈຕ຺ຕາລີໂສ, ນິປ຺ປຎ຺ຎາໂສ’’ຕິ ເອວໍ ວຈນກາຣຓານິ. ອຍໍ ກິຣ ປຎ຺ໂຫ ຕິຕ຺ຖິຍສມເຍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ. ຕິຕ຺ຖິຍາ ຫິ ທສວສ຺ສກາເລ ມຕໍ ນິຄຓ຺ຐໍ ນິທ຺ທໂສຕິ ວທນ຺ຕິ. ໂສ ກິຣ ¶ ປຸນ ທສວສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ທສວສ຺ໂສ, ນວວສ຺ໂສປິ ເອກວສ຺ໂສປິ ນ ໂຫຕິ. ເອເຕເນວ ນເຍນ ວີສຕິວສ຺ສາທິກາເລປິ ມຕໍ ນິຄຓ຺ຐໍ ‘‘ນິພ຺ພີໂສ ນິຕ຺ຕິໍໂສ ນິຈ຺ຈຕ຺ຕາລີໂສ ນິປ຺ປຎ຺ຎາໂສ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຄາເມ ວິຈຣນ຺ໂຕ ຕໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ. ຠຄວາ ອາຫ – ‘‘ນ ອິທໍ, ອານນ຺ທ, ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ອຘິວຈນໍ, ມມ ສາສເນ ຂີຓາສວສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຂີຓາສໂວ ຫິ ທສວສ຺ສກາເລ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ປຸນ ທສວສ຺ໂສ ນ ໂຫຕິ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ທສວສ຺ໂສວ, ນວວສ຺ໂສປິ…ເປ… ເອກວສ຺ໂສປິ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ເອກວສ຺ໂສວ, ເອກາທສມາສິໂກປິ…ເປ… ເອກມາສິໂກປິ ເອກມຸຫຸຕ຺ຕິໂກປິ ນ ໂຫຕິເຍວ’’. ກສ຺ມາ? ປຸນ ປຏິສນ຺ຘິຍາ ອຠາວາ. ນິພ຺ພີສາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຕິ ຠຄວາ ‘‘ມມ ສາສເນ ¶ ຂີຓາສວສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ເຍຫິ ກາຣເຓຫິ ນິທ຺ທໂສ ໂຫຕິ, ຕານິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິມໍ ເທສນໍ ອາຣຠິ.

ຕຕ຺ຖ ອິຘາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ. ສິກ຺ຂາສມາທາເນ ຕິພ຺ພຈ຺ຉນ຺ໂທ ໂຫຕີຕິ ສິກ຺ຂາຕ຺ຕຍປູຣເຓ ພລວຈ຺ຉນ຺ໂທ ໂຫຕິ. ອາຍຕິຎ຺ຈ ສິກ຺ຂາສມາທາເນ ອວິຄຕເປໂມຕິ ອນາຄເຕ ປຸນທິວສາທີສຸປິ ສິກ຺ຂາປູຣເຓ ອວິຄຕເປເມເນວ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຘມ຺ມນິສນ຺ຕິຍາຕິ ຘມ຺ມນິສາມນາຍ. ວິປສ຺ສນາເຍຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອິຈ຺ຉາວິນເຍຕິ ຕຓ຺ຫາວິນເຍ. ປຏິສລ຺ລາເນຕິ ເອກີຠາເວ. ວີຣິຍາຣມ຺ເຠຕິ ກາຍິກເຈຕສິກສ຺ສ ວີຣິຍສ຺ສ ¶ ປູຣເຓ. ສຕິເນປກ຺ເກຕິ ¶ ສຕິຍຎ຺ເຈວ ນິປກຠາເວ. ທິຏ຺ຐິປຏິເວເຘຕິ ມຄ຺ຄທສ຺ສເນ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໒໑. ຕຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ສາຣນ຺ທເທ ເຈຕິເຍຕິ ເອວໍນາມເກ ວິຫາເຣ. ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ກິຣ ຕຖາຄເຕ ຕຕ຺ຖ ສາຣນ຺ທທສ຺ສ ຍກ຺ຂສ຺ສ ນິວາສນຏ຺ຐານໍ ເຈຕິຍໍ ອໂຫສິ, ອເຖຕ຺ຖ ຠຄວໂຕ ວິຫາຣໍ ກາເຣສຸໍ. ໂສ ສາຣນ຺ທທເຈຕິຍໍຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ. ຍາວກີວຎ຺ຈາຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ກາລໍ. ອຠິຓ຺ຫໍ ສນ຺ນິປາຕາຕິ ທິວສສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕາປິ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕາປິ ອຠິຓ຺ຫໍ ສນ຺ນິປາຕາວ. ສນ຺ນິປາຕພຫຸລາຕິ ‘‘ຫິຍ຺ໂຍປິ ປຸຣິມທິວສມ຺ປິ ສນ຺ນິປຕມ຺ຫ, ປຸນ ອຊ຺ຊ ກິມຕ຺ຖໍ ສນ຺ນິປຕາມາ’’ຕິ ໂວສານມນາປຊ຺ຊເນນ ສນ຺ນິປາຕພຫຸລາ. ວຸທ຺ຘິເຍວ ລິຈ຺ຉວີ ວຊ຺ຊີນໍ ປາຏິກງ຺ຂາ ໂນ ປຣິຫານີຕິ ອຠິຓ຺ຫໍ ອສນ຺ນິປຕນ຺ຕາ ຫິ ທິສາສຸ ອາຄຕໍ ສາສນໍ ນ ສຸຓນ຺ຕິ, ຕໂຕ ‘‘ອສຸກຄາມສີມາ ວາ ນິຄມສີມາ ວາ ອາກຸລາ, ອສຸກຏ຺ຐາເນ ໂຈຣາ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ ນ ຊານນ຺ຕິ. ໂຈຣາປິ ‘‘ປມຕ຺ຕາ ຣາຊາໂນ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຄາມນິຄມາທີນິ ປຫຣນ຺ຕາ ຊນປທໍ ນາເສນ຺ຕິ. ເອວໍ ຣາຊູນໍ ປຣິຫານິ ໂຫຕິ ¶ . ອຠິຓ຺ຫໍ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕາ ປນ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຓນ຺ຕິ, ຕໂຕ ພລໍ ເປເສຕ຺ວາ ອມິຕ຺ຕມທ຺ທນໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ໂຈຣາປິ ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ¶ ຣາຊາໂນ, ນ ສກ຺ກາ ອມ຺ເຫຫິ ວຄ຺ຄພນ຺ຘເນນ ວິຈຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປລາຍນ຺ຕິ. ເອວໍ ຣາຊູນໍ ວຸທ຺ຘິ ໂຫຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວຸທ຺ຘິເຍວ ລິຈ຺ຉວີ ວຊ຺ຊີນໍ ປາຏິກງ຺ຂາ ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ.

ສມຄ຺ຄາຕິອາທີສຸ ສນ຺ນິປາຕເຠຣິຍາ ນິຄ຺ຄຕາຍ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຖິ ມງ຺ຄລໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ວິກ຺ເຂປໍ ກໂຣນ຺ຕາ ນ ສມຄ຺ຄາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ນາມ. ເຠຣິສທ຺ທໍ ປນ ສຸຕ຺ວາວ ຠຸຎ຺ຊມານາປິ ອລງ຺ກຸຣຸມານາປິ ວຕ຺ຖານິ ນິວາສຍມານາປິ ອທ຺ຘຠຸຕ຺ຕາ ອທ຺ຘາລງ຺ກຕາ ວຕ຺ຖໍ ນິວາເສນ຺ຕາວ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕາ ສມຄ຺ຄາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ນາມ. ສນ຺ນິປຕິຕາ ປນ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກຕ຺ວາ ເອກໂຕວ ອວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ນ ສມຄ຺ຄາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນາມ. ເອວໍ ວຸຏ຺ຐິເຕສຸ ຫິ ເຍ ປຐມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ ¶ – ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ພາຫິຣກຖາວ ສຸຕາ, ອິທານິ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອກໂຕ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ປນ ສມຄ຺ຄາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນາມ. ອປິຈ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ຄາມສີມາ ວາ ນິຄມສີມາ ວາ ອາກຸລາ, ໂຈຣາ ວາ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອມິຕ຺ຕມທ຺ທນໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຫໍ ປຐມໍ ອຫໍ ປຐມ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ສມຄ຺ຄາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນາມ. ເອກສ຺ສ ປນ ກມ຺ມນ຺ເຕ ໂອສີທມາເນ ເສສາ ປຸຕ຺ຕຠາຕໂຣ ເປເສຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠຍມານາປິ ອາຄນ຺ຕຸກຣາຊານໍ ‘‘ອສຸກສ຺ສ ເຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕຸ, ອສຸກສ຺ສ ເຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ເອກໂຕ ສງ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕາປິ ເອກສ຺ສ ມງ຺ຄເລ ວາ ໂຣເຄ ວາ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ວາ ປນ ຕາທິເສ ສຸຂທຸກ຺ເຂ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ສພ຺ເພ ຕຕ຺ຖ ສຫາຍຠາວໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ສມຄ຺ຄາ ວຊ຺ຊິກຣຓີຍານິ ກໂຣນ຺ຕິ ນາມ.

ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີສຸ ປຸພ຺ເພ ອກຕໍ ສຸງ຺ກໍ ວາ ພລິໍ ວາ ທຓ຺ຑໍ ວາ ອາຫຣາເປນ຺ຕາ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນາມ. ໂປຣາຓປເວຓິຍາ ອາຄຕເມວ ປນ ອນາຫຣາເປນ຺ຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕິ ¶ ນາມ. ໂຈໂຣຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ທສ຺ສິເຕ ອວິຈິນິຕ຺ວາ ເຉຊ຺ຊເຠຊ຺ຊໍ ອນຸສາສນ຺ຕາ ໂປຣາຓໍ ວຊ຺ຊິຘມ຺ມໍ ສມາທາຍ ນ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ນາມ. ເຕສໍ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕານໍ ອຠິນວສຸງ຺ກາທິປີຬິຕາ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ອຕິອຸປທ຺ທຸຕມ຺ຫ, ເກ ອິເມສໍ ວິຊິເຕ ວສິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ໂຈຣາ ວາ ໂຈຣສຫາຍາ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ຊນປທໍ ຫນນ຺ຕິ. ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕານໍ ປເວຓິອາຄຕານິ ສຸງ຺ກາທີນິ ອຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ໂກໂສ ປຣິຫາຍຕິ, ຕໂຕ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສພລກາຍໂອໂຣຘາທໂຍ ຍຖານິພທ຺ຘໍ ວຏ຺ຏໍ ອລຠມານາ ຖາມພເລນ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ. ເຕ ເນວ ຍຸທ຺ຘກ຺ຂມາ ໂຫນ຺ຕິ ນ ປາຣິຈຣິຍກ຺ຂມາ. ໂປຣາຓໍ ວຊ຺ຊິຘມ຺ມໍ ສມາທາຍ ອວຕ຺ຕນ຺ຕານໍ ວິຊິເຕ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ຕໍ ປິຕຣໍ ຠາຕຣໍ ອໂຈຣໍເຍວ ໂຈໂຣຕິ ¶ ກຕ຺ວາ ຉິນ຺ທິໍສຸ ຠິນ຺ທິໍສູ’’ຕິ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ໂຈຣາ ວາ ໂຈຣສຫາຍາ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ຊນປທໍ ຫນນ຺ຕິ. ເອວໍ ຣາຊູນໍ ປຣິຫານິ ໂຫຕິ. ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕານໍ ປນ ‘‘ປເວຓິອາຄຕໍເຍວ ຣາຊາໂນ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ ມນຸສ຺ສາ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ຐາ ກສິວາຓິຊ຺ຊາທິເກ ກມ຺ມນ຺ເຕ ສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕານໍ ປເວຓິອາຄຕານິ ສຸງ຺ກາທີນິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ໂກໂສ ວຑ຺ຒຕິ, ຕໂຕ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສພລກາຍໂອໂຣຘາທໂຍ ຍຖານິພທ຺ຘໍ ວຏ຺ຏໍ ລຠມານາ ຖາມພລສມ຺ປນ຺ນາ ຍຸທ຺ຘກ຺ຂມາ ເຈວ ປາຣິຈຣິຍກ຺ຂມາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ. ໂປຣາເຓ ວຊ຺ຊິຘມ຺ເມ ¶ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕນ຺ຕານໍ ມນຸສ຺ສາ ນ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ‘‘ຣາຊາໂນ ໂປຣາຓປເວຓິຍາ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຏ຺ຏກຸລິກເສນາປຕິອຸປຣາຊູຫິ ປຣິກ຺ຂິຕໍ ສຍມ຺ປິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປເວຓິໂປຕ຺ຖກໍ ວາຈາເປຕ຺ວາ ອນຸຈ຺ຉວິກເມວ ¶ ທຓ຺ຑໍ ປວຕ຺ຕຍນ຺ຕິ, ເອເຕສໍ ໂທໂສ ນຕ຺ຖິ, ອມ຺ຫາກໍເຍວ ໂທໂສ’’ຕິ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ກມ຺ມນ຺ເຕ ກໂຣນ຺ຕິ. ເອວໍ ຣາຊູນໍ ວຸທ຺ຘິ ໂຫຕິ.

ສກ຺ກຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເຕສໍ ສກ຺ກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕາ ສຸນ຺ທຣເມວ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ຄຣຸໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຄຣຸຠາວໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ມາເນສ຺ສນ຺ຕີຕິ ມເນນ ປິຍາຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ປູເຊສ຺ສນ຺ຕີຕິ ປຈ຺ຈຍປູຊາຍ ປູເຊສ຺ສນ຺ຕິ. ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ທິວສສ຺ສ ທ຺ເວ ຕໂຍ ວາເຣ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ກຖໍ ໂສຕພ຺ພໍ ສທ຺ຘາຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ເອວໍ ມຫລ຺ລການໍ ຣາຊູນໍ ສກ຺ກາຣາທີນິ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂອວາທຕ຺ຖາຍ ວາ ເນສໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ເຕຫິ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ ອໂນວທິຍມານາ ກີຬາປສຸຕາ ຣຊ຺ຊໂຕ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ. ເຍ ປນ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕສໍ ມຫລ຺ລກຣາຊາໂນ ‘‘ອິທໍ ກາຕພ຺ພໍ ອິທໍ ນ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ໂປຣາຓປເວຓິໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ. ສງ຺ຄາມໍ ປຕ຺ວາປິ ‘‘ເອວໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸປາຍໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ. ເຕ ເຕຫິ ໂອວທິຍມານາ ຍຖາໂອວາທໍ ປຏິປຊ຺ຊມານາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຣຊ຺ຊປເວຓິໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວຸທ຺ຘິເຍວ ລິຈ຺ຉວີ ວຊ຺ຊີນໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ.

ກຸລິຕ຺ຖິໂຍຕິ ກຸລຆຣຓິໂຍ. ກຸລກຸມາຣິໂຍຕິ ອນິວິທ຺ຘາ ຕາສໍ ຘີຕໂຣ. ໂອກສ຺ສາຕິ ວາ ປສຍ຺ຫາຕິ ວາ ປສຍ຺ຫາກາຣສ຺ເສເວຕໍ ນາມໍ. ໂອກາສາຕິປິ ປຐນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ¶ ໂອກສ຺ສາຕິ ອວກສິຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ. ປສຍ຺ຫາຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາຕິ ອຍໍ ວຈນຕ຺ໂຖ. ເອວຎ຺ຫິ ກໂຣນ຺ຕານໍ ວິຊິເຕ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ເຄເຫ ປຸຕ຺ຕຠາຕໂຣປິ, ເຂຬສິງ຺ຆານິກາທີນິ ມຸເຂນ ອປເນຕ຺ວາ ສໍວຑ຺ຒິຕາ ຘີຕໂຣປິ ອິເມ ພລກ຺ກາເຣນ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຆເຣ ວາເສນ຺ຕີ’’ຕິ ກຸປິຕາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ໂຈຣາ ວາ ໂຈຣສຫາຍາ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ຊນປທໍ ຫນນ຺ຕິ. ເອວໍ ອກໂຣນ຺ຕານໍ ປນ ວິຊິເຕ ¶ ມນຸສ຺ສາ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາ ສການິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕາ ຣາຊໂກສໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ວຸທ຺ຘິຫານິໂຍ ເວທິຕພ຺ພາ.

ວຊ຺ຊີນໍ ¶ ວຊ຺ຊິເຈຕິຍານີຕິ ວຊ຺ຊິຣາຊູນໍ ວຊ຺ຊິຣຏ຺ເຐ ຈິຕ຺ຕີກຕຏ຺ເຐນ ເຈຕິຍານີຕິ ລທ຺ຘນາມານິ ຍກ຺ຂຏ຺ຐານານິ. ອພ຺ຠນ຺ຕຣານີຕິ ອນ຺ໂຕນຄເຣ ຐິຕານິ. ພາຫິຣານີຕິ ພຫິນຄເຣ ຐິຕານິ. ທິນ຺ນປຸພ຺ພໍ ກຕປຸພ຺ພນ຺ຕິ ປຸພ຺ເພ ທິນ຺ນຎ຺ຈ ກຕຎ຺ຈ. ໂນ ປຣິຫາເປສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຫາເປຕ຺ວາ ຍຖາປວຕ຺ຕເມວ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ຘມ຺ມິກໍ ພລິໍ ປຣິຫາເປນ຺ຕານຎ຺ຫິ ເທວຕາ ອາຣກ຺ຂໍ ສຸສໍວິຫິຕໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ອນຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕິໂຍປິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາສສີສໂຣຄາທິໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ, ສງ຺ຄາເມ ປຕ຺ເຕ ສຫາຍາ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ອປຣິຫາເປນ຺ຕານໍ ປນ ອາຣກ຺ຂໍ ສຸສໍວິຫິຕໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອນຸປ຺ປນ຺ນໍ ສຸຂໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕິໂຍປິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາສສີສໂຣຄາທິໍ ຫຣນ຺ຕິ, ສງ຺ຄາມສີເສ ສຫາຍາ ໂຫນ຺ຕີຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ວຸທ຺ຘິຫານິໂຍ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຘມ຺ມິກາ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ຣກ຺ຂາ ເອວ ຍຖາ ອນິຈ຺ຉິຕໍ ນາຄຈ຺ຉຕິ, ເອວໍ ອາວຣຓໂຕ ອາວຣຓໍ. ຍຖາ ອິຈ຺ຉິຕໍ ນ ນສ຺ສຕິ, ເອວໍ ໂຄປາຍນໂຕ ຄຸຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ພລກາເຍນ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຣກ຺ຂນໍ ປພ຺ພຊິຕານໍ ຘມ຺ມິກາ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ຍຖາ ປນ ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປວເນ ຣຸກ຺ເຂ ນ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ, ວາຊິກາ ວາຊໍ ນ ¶ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂປກ຺ຂຣຓີສຸ ມຈ຺ເຉ ນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ກຣຓໍ ຘມ຺ມິກາ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິ ນາມ. ກິນ຺ຕີຕິ ເກນ ນຸ ໂຂ ກາຣເຓນ.

ຕຕ຺ຖ ເຍ ອນາຄຕານໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ອາຄມນໍ ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ອສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປສນ຺ນາ. ປພ຺ພຊິເຕ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ປຎ຺ຫໍ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ນ ສຸຓນ຺ຕິ, ທານໍ ນ ເທນ຺ຕິ, ອນຸໂມທນໍ ນ ສຸຓນ຺ຕິ, ນິວາສນຏ຺ຐານໍ ນ ສໍວິທຫນ຺ຕິ. ອຖ ເນສໍ ອວຓ຺ໂຓ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ ‘‘ອສຸໂກ ນາມ ຣາຊາ ອສ຺ສທ຺ໂຘ ອປ຺ປສນ຺ໂນ, ປພ຺ພຊິເຕ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ນ ກໂຣຕິ…ເປ… ນິວາສນຏ຺ຐານໍ ນ ສໍວິທຫຕີ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕາ ຕສ຺ສ ນຄຣທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ນຄຣໍ ນ ປວິສນ຺ຕິ. ເອວໍ ອນາຄຕານໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ອນາຄມນເມວ ໂຫຕິ. ອາຄຕານໍ ປນ ຜາສຸວິຫາເຣ ອສຕິ ເຍປິ ອຊານິຕ຺ວາ ອາຄຕາ, ເຕ ‘‘ວສິສ຺ສາມາຕິ ຕາວ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຄຕມ຺ຫາ, ອິເມສໍ ປນ ຣາຊູນໍ ອິມິນາ ນີຫາເຣນ ເກ ວສິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເອວໍ ອນາຄເຕສຸ ອນາຄຈ຺ຉນ຺ເຕສຸ ອາຄເຕສຸ ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣນ຺ເຕສຸ ໂສ ໂທໂສ ປພ຺ພຊິຕານໍ ອນາວາໂສ ໂຫຕິ. ຕໂຕ ເທວຕາຣກ຺ຂາ ນ ໂຫຕິ, ເທວຕາຣກ຺ຂາຍ ¶ ອສຕິ ອມນຸສ຺ສາ ໂອກາສໍ ¶ ລຠນ຺ຕິ, ອມນຸສ຺ສາ ອຸສ຺ສນ຺ນາ ອນຸປ຺ປນ຺ນໍ ພ຺ຍາຘິໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕິ. ສີລວນ຺ຕານໍ ທສ຺ສນປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນາທິວຕ຺ຖຸກສ຺ສ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ອນາຄໂມ ໂຫຕິ. ວິປຣິຍາເຍນ ຍຖາວຸຕ຺ຕກຓ຺ຫປກ຺ຂວິປຣີຕສ຺ສ ສຸກ຺ກປກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠໂວ ໂຫຕີຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ວຸທ຺ຘິຫານິໂຍ ເວທິຕພ຺ພາ.

໒໒. ທຸຕິເຍ ອຠິຍາຕຸກາໂມຕິ ອຠິຠວນຕ຺ຖາຍ ຍາຕຸກາໂມ. ວຊ຺ຊີຕິ ວຊ຺ຊິຣາຊາໂນ. ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກຕິ ເອວໍ ມຫຕິຍາ ຣາຊິທ຺ຘິຍາ ສມນ຺ນາຄເຕ. ເອເຕນ ເນສໍ ສມຄ຺ຄຠາວໍ ກເຖຕິ. ເອວໍມຫານຸຠາເວຕິ ເອວໍ ມຫນ຺ເຕນ ຣາຊານຸຠາເວນ ສມນ຺ນາຄເຕ ¶ . ເອເຕນ ເນສໍ ຫຕ຺ຖິສິປ຺ປາທີສຸ ກຕສິກ຺ຂຕໍ ກເຖຕິ, ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສິກ຺ຂິຕາ ວຕິເມ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣກາ, ສຸສິກ຺ຂິຕາ ວຕິເມ ລິຈ຺ຉວິກຸມາຣກາ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຸຂຸເມນ ຕາຬຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬນ ອສນໍ ອຕິປາຕຍິສ຺ສນ຺ຕິ ໂປງ຺ຂານຸໂປງ຺ຂໍ ອວິຣາຘິຕ’’ນ຺ຕິ (ສໍ. ນິ. ໕.໑໑໑໕). ອຸຈ຺ເຉຈ຺ຉາມີຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ທິສ຺ສາມິ. ວິນາເສສ຺ສາມີຕິ ອທສ຺ສນໍ ນຍິສ຺ສາມິ. ອນຍພ຺ຍສນນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິຎ຺ເຈວ, ຎາຕິພ຺ຍສນຎ຺ຈ. ອາປາເທສ຺ສາມີຕິ ປາປຍິສ຺ສາມິ.

ອິຕິ ກິຣ ໂສ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ອິມໍ ຍຸທ຺ຘກຖເມວ ກເຖຕິ, ‘‘ຄມນສຊ຺ຊາ ໂຫຖາ’’ຕິ ຈ ພລກາຍໍ ອາຓາເປຕິ. ກສ຺ມາ? ຄງ຺ຄາຍ ກິຣ ເອກໍ ປຏ຺ຏນຄາມໍ ນິສ຺ສາຍ ອທ຺ຘໂຍຊນໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໂນ ວິຊິຕໍ, ອທ຺ຘໂຍຊນໍ ລິຈ຺ຉວີນໍ. ຕຕ຺ຣ ປພ຺ພຕປາທໂຕ ມຫຄ຺ຆຠຓ຺ຑໍ ໂອຕຣຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ຍາມິ, ສ຺ເວ ຍາມີ’’ຕິ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໂນ ສໍວິທຫນ຺ຕສ຺ເສວ ລິຈ຺ຉວິໂນ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ປຸເຣຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຎຕ຺ວາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕ ປຸນສໍວຈ຺ຉເຣປິ ຕເຖວ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂສ ພລວາຆາຕຊາໂຕ, ຕທາ ເອວມກາສິ.

ຕໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄເຓນ ສທ຺ຘິໍ ຍຸທ຺ຘໍ ນາມ ຠາຣິຍໍ, ເອໂກປິ ໂມຆປ຺ປຫາໂຣ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອເກນ ໂຂ ປນ ປຓ຺ຑິເຕນ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ກໂຣນ຺ໂຕ ນິຣປຣາໂຘ ໂຫຕິ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ ສຕ຺ຖາຣາ ສທິໂສ ນຕ຺ຖິ, ສຕ຺ຖາ ຈ ອວິທູເຣ ຘຸຣວິຫາເຣ ວສຕິ, ຫນ຺ທາຫໍ ເປເສຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉາມິ. ສເຈ ເມ ຄເຕນ ¶ ໂກຈິ ອຕ຺ໂຖ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຖາ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິສ຺ສຕິ. ອນຕ຺ເຖ ປນ ສຕິ ¶ ‘ກິໍ ຣຎ຺ໂຎ ຕຕ຺ຖ ¶ ຄເຕນາ’ຕິ ວກ຺ຂຕີ’’ຕິ. ໂສ ວສ຺ສກາຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເປເສສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ອຖ ໂຂ ຣາຊາ…ເປ… ອາປາເທສ຺ສາມິ ວຊ຺ຊີຕິ.

ຠຄວນ຺ຕໍ ພີຊຍມາໂນຕິ ເຖໂຣ ວຕ຺ຕສີເສ ຐຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ພີຊຕິ, ຠຄວໂຕ ປນ ສີຕໍ ວາ ອຸຓ຺ຫໍ ວາ ນຕ຺ຖິ. ຠຄວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕຕຸກາໂມ ກິນ຺ຕິ ເຕ, ອານນ຺ທ, ສຸຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

ເອກມິທາຫນ຺ຕິ ອິທໍ ຠຄວາ ປຸພ຺ເພ ວຊ຺ຊີນໍ ອິມສ຺ສ ວຊ຺ຊິສຕ຺ຕກສ຺ສ ເທສິຕຠາວປ຺ປກາສນຕ຺ຖໍ ອາຫ. ອກຣຓີຍາຕິ ອກຕ຺ຕພ຺ພາ, ອຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍທິທນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຍຸທ຺ຘສ຺ສາຕິ ກຣຓຕ຺ເຖ ສາມິວຈນໍ, ອຠິມຸຂໍ ຍຸທ຺ເຘນ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸປລາປນາຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ອຸປລາປນໍ. ອຸປລາປນາ ນາມ ‘‘ອລໍ ວິວາເທນ, ອິທານິ ສມຄ຺ຄາ ໂຫມາ’’ຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓາທີນິ ເປເສຕ຺ວາ ສງ຺ຄຫກຣຓໍ, ເອວຎ຺ຫິ ສງ຺ຄຫໍ ກຕ຺ວາ ເກວລໍ ວິສ຺ສາເສນ ສກ຺ກາ ຄຓ຺ຫິຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມິຖຸເຠທາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ມິຖຸເຠທໍ. ອິມິນາ ‘‘ອຎ຺ຎມຎ຺ຎເຠທໍ ກຕ຺ວາປິ ສກ຺ກາ ເອເຕ ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອິທໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ກຖາຍ ນຍໍ ລຠິຕ຺ວາ ອາຫ. ກິໍ ປນ ຠຄວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອິມາຍ ກຖາຍ ນຍລາຠໍ ຊານາຕີຕິ? ອາມ ຊານາຕິ. ຊານນ຺ໂຕ ກສ຺ມາ ກເຖສິ? ອນຸກມ຺ປາຍ. ເອວໍ ກິຣສ຺ສ ອໂຫສິ – ‘‘ມຍາ ອກຖິເຕປິ ກຕິປາເຫນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕິ, ກຖິເຕ ປນ ສມຄ຺ເຄ ຠິນ຺ທນ຺ໂຕ ຕີຫິ ສໍວຈ຺ຉເຣຫິ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕິ. ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ຊີວິຕເມວ ວຣໍ. ເອຕ຺ຕກຎ຺ຫິ ຊີວນ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ປຕິຏ຺ຐາຠູຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາຕິ ¶ ຈິຕ຺ເຕນ ນນ຺ທິຕ຺ວາ. ອນຸໂມທິຕ຺ວາຕິ ‘‘ຍາວ ສຸຠາສິຕມິທໍ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນາ’’ຕິ ວາຈາຍ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ. ປກ຺ກາມີຕິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄໂຕ. ຣາຊາປິ ຕເມວ ເປເສຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນຍພ຺ຍສນໍ ປາເປສິ.

໒໓. ຕຕິເຍ ອຠິຓ຺ຫໍ ສນ຺ນິປາຕາຕິ ອິທໍ ວຊ຺ຊິສຕ຺ຕເກ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ. ອິຘາປິ ຈ ອຠິຓ຺ຫໍ ອສນ຺ນິປຕນ຺ຕາ ທິສາສຸ ອາຄຕສາສນໍ ນ ສຸຓນ຺ຕິ, ຕໂຕ ¶ ‘‘ອສຸກວິຫາຣສີມາ ອາກຸລາ, ອຸໂປສຖປ຺ປວາຣຓາ ຐິຕາ, ອສຸກສ຺ມິໍ ຐາເນ ຠິກ຺ຂູ ເວຊ຺ຊກມ຺ມທູຕກມ຺ມາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິ, ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິພຫຸລາ ຜລປຸປ຺ຜທານາທີຫິ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປນ຺ຕີ’’ຕິອາທີນິ ນ ຊານນ຺ຕິ. ປາປຠິກ຺ຂູປິ ‘‘ປມຕ຺ໂຕ ¶ ສງ຺ໂຆ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຣາສິຠູຕາ ສາສນໍ ໂອສກ຺ກາເປນ຺ຕິ. ອຠິຓ຺ຫໍ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕາ ປນ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຓນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ເປເສຕ຺ວາ ສີມໍ ອຸຊຸໍ ກາເຣນ຺ຕິ, ອຸໂປສຖປ຺ປວາຣຓາໂຍ ປວຕ຺ຕາເປນ຺ຕິ, ມິຈ຺ຉາຊີວານໍ ອຸສ຺ສນ຺ນຏ຺ຐາເນ ອຣິຍວໍສິເກ ເປເສຕ຺ວາ ອຣິຍວໍສໍ ກຖາເປນ຺ຕິ, ປາປຠິກ຺ຂູນໍ ວິນຍຘເຣຫິ ນິຄ຺ຄຫໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ. ປາປຠິກ຺ຂູປິ ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ສງ຺ໂຆ, ນ ສກ຺ກາ ອມ຺ເຫຫິ ວຄ຺ຄພນ຺ຘເນນ ວິຈຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປລາຍນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ວຸທ຺ຘິຫານິໂຍ ເວທິຕພ຺ພາ.

ສມຄ຺ຄາຕິອາທີສຸ ເຈຕິຍປຏິຊຄ຺ຄນຕ຺ຖໍ ວາ ໂພຘິຆຣອຸໂປສຖາຄາຣຈ຺ຉາທນຕ຺ຖໍ ວາ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ວາ ຐເປຕຸກາມຕາຍ ‘‘ສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕຕູ’’ຕິ ເຠຣິຍາ ວາ ຆຓ຺ຏິຍາ ວາ ອາໂກຏິຕມຕ຺ຕາຍ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຈີວຣກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖິ, ມຍ຺ຫໍ ປຕ຺ໂຕ ປຈິຕພ຺ໂພ, ມຍ຺ຫໍ ນວກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ວິກ຺ເຂປໍ ກໂຣນ຺ຕາ ນ ສມຄ຺ຄາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ນາມ. ສພ຺ພໍ ປນ ຕໍ ກມ຺ມໍ ¶ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ປຸຣິມຕຣໍ, ອຫໍ ປຸຣິມຕຣ’’ນ຺ຕິ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕາ ສມຄ຺ຄາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ນາມ. ສນ຺ນິປຕິຕາ ປນ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກຕ຺ວາ ເອກໂຕວ ອວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ນ ສມຄ຺ຄາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນາມ. ເອວໍ ວຸຏ຺ຐິເຕສຸ ຫິ ເຍ ປຐມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ພາຫິຣກຖາວ ສຸຕາ, ອິທານິ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ສມຄ຺ຄາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນາມ. ອປິຈ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ວິຫາຣສີມາ ອາກຸລາ, ອຸໂປສຖປ຺ປວາຣຓາ ຐິຕາ, ອສຸກຏ຺ຐາເນ ເວຊ຺ຊກມ຺ມາທິກາຣກາ ປາປຠິກ຺ຂູ ອຸສ຺ສນ຺ນາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ນິຄ຺ຄຫໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຫໍ ປຐມໍ, ອຫໍ ປຐມ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ສມຄ຺ຄາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນາມ.

ອາຄນ຺ຕຸກໍ ປນ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ປຣິເວຓໍ ຍາຫິ, ເອຕໍ ປຣິເວຓໍ ຍາຫິ, ອຍໍ ໂກ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ວຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕາປິ, ຊິຓ຺ຓປຕ຺ຕຈີວຣກໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂາຈາຣວຕ຺ເຕນ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຣິເຍສນ຺ຕາປິ, ຄິລານສ຺ສ ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ປຣິເຍສມານາປິ, ຄິລານເມວ ອນາຖໍ ‘‘ອສຸກປຣິເວຓໍ ຍາຫີ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິເວເຓ ປຏິຊຄ຺ຄນ຺ຕາປິ, ເອໂກ ໂອລີຍມານໂກ ¶ ຄນ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ເຕນ ຕໍ ຄນ຺ຖໍ ອຸກ຺ຂິປາເປນ຺ຕາປິ ສມຄ຺ຄາ ສງ຺ຆກຣຓີຍານິ ກໂຣນ຺ຕິ ນາມ.

ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີສຸ ນວໍ ອຘມ຺ມິກໍ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນາມ ປຸຣາຓສນ຺ຖຕວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຠິກ຺ຂູ ວິຍ. ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ ອຸພ຺ພິນຍໍ ສາສນໍ ທີເປນ຺ຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕິ ນາມ, ວສ຺ສສຕປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ¶ ວິຍ. ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທກາ ປນ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ວີຕິກ຺ກມນ຺ຕາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມາທາຍ ນ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ນາມ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ວິຍ. ຕຖາ ອກໂຣນ຺ຕາ ປນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕິ ¶ , ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປເສໂນ ວິຍ, ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ວິຍ, ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ວິຍ ຈ. ວຸທ຺ຘິເຍວາຕິ ສີລາທິຄຸເຓຫິ ວຸທ຺ຘິເຍວ, ໂນ ປຣິຫານິ.

ເຖຣາຕິ ຖິຣຠາວປ຺ປຕ຺ຕາ ເຖຣກາຣເກຫິ ຄຸເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ພຫູ ຣຕ຺ຕິໂຍ ຊານນ຺ຕີຕິ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ. ຈິຣໍ ປພ຺ພຊິຕານໍ ເອເຕສນ຺ຕິ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ. ສງ຺ຆສ຺ສ ປິຕິຏ຺ຐາເນ ຐິຕາຕິ ສງ຺ຆປິຕໂຣ. ປິຕິຏ຺ຐາເນ ຐິຕຕ຺ຕາ ສງ຺ຆໍ ປຣິເຓນ຺ຕິ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ຫຸຕ຺ວາ ຕີສຸ ສິກ຺ຂາສຸ ປວຕ຺ເຕນ຺ຕີຕິ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ.

ເຍ ເຕສໍ ສກ຺ກາຣາທີນິ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂອວາທຕ຺ຖາຍ ທ຺ເວ ຕໂຍ ວາເຣ ອຸປຏ຺ຐານໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕປິ ເຕສໍ ໂອວາທໍ ນ ເທນ຺ຕິ, ປເວຓິກຖໍ ນ ກເຖນ຺ຕິ, ສາຣຠູຕໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ນ ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕິ. ເຕ ເຕຫິ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ ສີລາທີຫິ ຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ເຘຫິ ສຕ຺ຕຫິ ຈ ອຣິຍຘເນຫີຕິ ເອວມາທີຫິ ຄຸເຓຫິ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ. ເຍ ປນ ເຕສໍ ສກ຺ກາຣາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເຕ ‘‘ເອວໍ ເຕ ອຠິກ຺ກມິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິອາທິກໍ ໂອວາທໍ ເທນ຺ຕິ, ປເວຓິກຖໍ ກເຖນ຺ຕິ, ສາຣຠູຕໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕິ, ເຕຣສຫິ ຘຸຕງ຺ເຄຫິ ທສຫິ ກຖາວຕ຺ຖູຫິ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ເຕ ເຕສໍ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ສີລາທີຫິ ຄຸເຓຫິ ວຑ຺ຒມານາ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ອນຸປາປຸຓນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ຫານິວຸທ຺ຘິໂຍ ທຏ຺ຐພ຺ພາ.

ປຸນພ຺ຠໂວ ສີລມສ຺ສາຕິ ໂປໂນພ຺ຠວິກາ, ປຸນພ຺ຠວທາຍິກາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕສ຺ສາ ໂປໂນພ຺ຠວິກາຍ. ນ ວສໍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ເຍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຈ຺ຈຍານໍ ກາຣຓາ ອຸປຏ຺ຐາການໍ ປທານຸປທິກາ ຫຸຕ຺ວາ ຄາມໂຕ ຄາມໍ ວິຈຣນ຺ຕິ ¶ , ເຕ ຕສ຺ສາ ¶ ວສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ນາມ. ອິຕເຣ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຫານິວຸທ຺ຘິໂຍ ປາກຏາເຍວ.

ອາຣຎ຺ຎເກສູຕິ ປຎ຺ຈຘນຸສຕິກປຈ຺ຉິເມສຸ. ສາເປກ຺ຂາຕິ ສາລຍາ. ຄາມນ຺ຕເສນາສເນສຸ ຫິ ຌານໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາປິ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕມຕ຺ໂຕວ ອິຕ຺ຖິປຸຣິສທາຣກທາຣິກາທິສທ຺ທໍ ສຸຓາຕິ, ເຍນສ຺ສ ອຘິຄຕວິເສໂສປິ ຫາຍຕິເຍວ. ອຣຎ຺ຎເສນາສເນ ນິທ຺ທາຍິຕ຺ວາປິ ປພຸທ຺ຘມຕ຺ໂຕ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆໂມຣາທີນໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຕິ, ເຍນ ອຣຎ຺ເຎ ປີຕິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຕເມວ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ອຄ຺ຄຜເລ ປຕິຏ຺ຐາຕິ. ອິຕິ ຠຄວາ ¶ ຄາມນ຺ຕເສນາສເນ ຌານໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນຠິກ຺ຂຸໂຕ ອຣຎ຺ເຎ ນິທ຺ທາຍມານເມວ ປສໍສຕິ. ຕສ຺ມາ ຕເມວ ອຕ຺ຖວສໍ ປຏິຈ຺ຈ ‘‘ອາຣຎ຺ຎເກສຸ ເສນາສເນສຸ ສາເປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ອາຫ.

ປຈ຺ຈຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕໂນ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປສ຺ສນ຺ຕິ. ເປສລາຕິ ປິຍສີລາ. ອິຘາປິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອາຄມນໍ ອນິຈ຺ຉນ຺ຕາ ເນວາສິກາ ອສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປສນ຺ນາ, ວິຫາຣໍ ສມ຺ປຕ຺ຕຠິກ຺ຂູນໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນ-ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓ-ອາສນປຎ຺ຎາປນຕາລວຓ຺ຏຄ຺ຄຫຓາທີນິ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ເນສໍ ອວຓ຺ໂຓ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ ‘‘ອສຸກວິຫາຣວາສິໂນ ຠິກ຺ຂູ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ຐານໍ ວຕ຺ຕປ຺ປຏິວຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕາ ວິຫາຣທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ວິຫາຣໍ ນ ປວິສນ຺ຕິ. ເອວໍ ອນາຄຕານໍ ອນາຄມນເມວ ໂຫຕິ. ອາຄຕານໍ ປນ ຜາສຸວິຫາເຣ ¶ ອສຕິ ເຍປິ ອຊານິຕ຺ວາ ອາຄຕາ, ເຕ ‘‘ວສິສ຺ສາມາຕິ ຕາວຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຄຕມ຺ຫາ, ອິເມສໍ ປນ ເນວາສິການໍ ອິມິນາ ນີຫາເຣນ ໂກ ວສິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຎ຺ເຎສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາວາໂສວ ໂຫຕິ. ຕໂຕ ເນວາສິກາ ສີລວນ຺ຕານໍ ທສ຺ສນໍ ອລຠນ຺ຕາ ກງ຺ຂາວິໂນທກໍ ວາ ອາຈາຣສິກ຺ຂາປກໍ ວາ ມຘຸຣຘມ຺ມສວນໍ ວາ ນ ລຠນ຺ຕິ. ເຕສໍ ເນວ ອຄ຺ຄຫິຕຘມ຺ມຄ຺ຄຫຓໍ ນ ຄຫິຕສຊ຺ຌາຍກຣຓໍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ເນສໍ ຫານິເຍວ ໂຫຕິ, ນ ວຸທ຺ຘິ.

ເຍ ປນ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອາຄມນໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ປສນ຺ນາ, ອາຄຕານໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນາທີນິ ກຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິ ¶ , ເຕ ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາຈາຣໍ ປວິສນ຺ຕິ, ກງ຺ຂໍ ວິໂນເທນ຺ຕິ, ມຘຸຣຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ລຠນ຺ຕິ. ອຖ ເນສໍ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ ‘‘ອສຸກວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ນາ ສງ຺ຄາຫກາ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕປິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕສໍ ເນວາສິກາ ວຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒຕຣໍ ອາຄນ຺ຕຸກໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສີທນ຺ຕິ, ນວກຕຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ວສິສ຺ສຖ, ຄມິສ຺ສຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ‘‘ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ສປ຺ປາຍໍ ເສນາສນໍ, ສຸລຠາ ຠິກ຺ຂາ’’ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ເທນ຺ຕິ. ວິນຍຘໂຣ ເຈ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວິນຍໍ ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາທິຘໂຣ ເຈ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ. ເຕ ອາຄນ຺ຕຸກເຖຣານໍ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ອາຄນ຺ຕຸກາ ‘‘ເອກໍ ທ຺ເວ ທິວສານິ ວສິສ຺ສາມາຕິ ອາຄຕມ຺ຫາ, ອິເມສໍ ປນ ສຸຂສໍວາສຕາຍ ທສ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ວສິມ຺ຫາ’’ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ຫານິວຸທ຺ຘິໂຍ ເວທິຕພ຺ພາ.

໒໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ¶ ນ ກມ຺ມາຣາມາຕິ ເຍ ທິວສໍ ຈີວຣກມ຺ມ-ກາຍພນ຺ຘນປຣິສ຺ສາວນ-ຘມ຺ມກຣຓ-ສມ຺ມຊ຺ຊນິ-ປາທກຐລິກາທີເນວ ກໂຣນ຺ຕິ, ເຕ ສນ຺ຘາເຍສ ປຏິກ຺ເຂໂປ. ໂຍ ປນ ເຕສໍ ກຣຓເວລາຍ ເອວໍ ເອຕານິ ກໂຣຕິ, ອຸທ຺ເທສເວລາຍ ອຸທ຺ເທສໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ສຊ຺ຌາຍເວລາຍ ສຊ຺ຌາຍຕິ, ເຈຕິຍງ຺ຄຓວຕ຺ຕເວລາຍ ເຈຕິຍງ຺ຄຓວຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ມນສິກາຣເວລາຍ ມນສິກາຣໍ ກໂຣຕິ, ນ ໂສ ກມ຺ມາຣາໂມ ນາມ.

ໂຍ ອິຕ຺ຖິວຓ຺ຓປຸຣິສວຓ຺ຓາທິວເສນ ອາລາປສລ຺ລາປໍ ກໂຣນ຺ໂຕເຍວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ວີຕິນາເມຕິ, ເອວຣູເປ ຠສ຺ເສ ປຣິຍນ຺ຕກາຣີ ນ ໂຫຕິ, ອຍໍ ຠສ຺ສາຣາໂມ ນາມ. ໂຍ ປນ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕິ, ປຎ຺ຫໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ອຍໍ ອປ຺ປຠສ຺ໂສວ ຠສ຺ເສ ປຣິຍນ຺ຕກາຣີເຍວ. ກສ຺ມາ? ‘‘ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວຍໍ ກຣຓີຍໍ ຘມ຺ມີ ວາ ກຖາ ອຣິໂຍ ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໒໗໓) ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ.

ໂຍ ຐິໂຕປິ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ນິສິນ຺ໂນປິ ຖິນມິທ຺ຘາຠິຠູໂຕ ນິທ຺ທາຍຕິເຍວ, ອຍໍ ນິທ຺ທາຣາໂມ ນາມ. ຍສ຺ສ ປນ ກຣຊກາຍເຄລຎ຺ເຎນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວງ຺ຄໍ ¶ ໂອຕຣຕິ, ນາຍໍ ນິທ຺ທາຣາໂມ. ເຕເນວາຫ – ‘‘ອຠິຊານາມຫໍ, ອຄ຺ຄິເວສ຺ສນ ¶ , ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິຕາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໓໘໗).

ໂຍ ‘‘ເອກສ຺ສ ທຸຕິໂຍ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຕຕິໂຍ, ຕິຓ຺ຓໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເອວໍ ສໍສຏ຺ໂຐວ ວິຫຣຕິ, ເອກໂກ ອສ຺ສາທໍ ນ ລຠຕິ, ອຍໍ ສງ຺ຄຓິກາຣາໂມ. ໂຍ ປນ ຈຕູສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ ເອກໂກວ ອສ຺ສາທໍ ລຠຕິ, ນາຍໍ ສງ຺ຄຓິກາຣາໂມ.

ອສນ຺ຕສມ຺ຠາວນິຈ຺ຉາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ທຸສ຺ສີລາ ປາປິຈ຺ຉາ ນາມ. ເຍສໍ ປາປກາ ມິຕ຺ຕາ ຈຕູສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ ສຫ ອຍນໂຕ ປາປສຫາຍາ, ເຍ ຈ ຕນ຺ນິນ຺ນຕປ຺ໂປຓຕປ຺ປພ຺ຠາຣຕາຍ ປາເປສຸ ສມ຺ປວງ຺ກາ, ເຕ ປາປມິຕ຺ຕາ ປາປສຫາຍາ ປາປສມ຺ປວງ຺ກາ ນາມ.

ໂອຣມຕ຺ຕເກນາຕິ ¶ ອວຣມຕ຺ຕເກນ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກນ. ອນ຺ຕຣາຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຕ຺ວາວ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ. ໂວສານນ຺ຕິ ປຣິນິຏ຺ຐິຕຠາວໍ ‘‘ອລເມຕ຺ຕາວຕາ’’ຕິ ໂອສກ຺ກນໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍາວ ສີລປາຣິສຸທ຺ຘິຊ຺ຌານວິປສ຺ສນາ ໂສຕາປນ຺ນຠາວາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣມຕ຺ຕເກນ ໂວສານໍ ນາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕາວ ວຸທ຺ຘິເຍວ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຏິກງ຺ຂາ, ໂນ ປຣິຫານີຕິ.

໒໗. ສຕ຺ຕເມ ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາທໂຍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາທີຫິ ສຫຄຕສຎ຺ຎາ.

໒໘. ອຏ຺ຐເມ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສງ຺ຆກິຈ຺ຈານໍ ນິຕ຺ຖຣເຓນ ຠາຣໍ ວຫນ຺ຕີຕິ ຠາຣວາຫິໂນ. ເຕ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເຕ ເຖຣາ ເຕນ ອຕ຺ຕໂນ ເຖຣຠາວານຸຣູເປນ ກິຈ຺ເຈນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ເຕສຸ ໂຍຄໍ ¶ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ປໂຍຄໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ສຍໍ ຕານິ ກິຈ຺ຈານິ ກາຕຸໍ ອາຣຠຕີຕິ.

໒໙. ນວເມ ¶ ຠິກ຺ຂຸທສ຺ສນໍ ຫາເປຕີຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ຄມນໍ ຫາເປຕິ. ອຘິສີເລຕິ ປຎ຺ຈສີລທສສີລສງ຺ຂາເຕ ອຸຕ຺ຕມສີເລ. ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາຕິ ອິມມ຺ຫາ ສາສນາ ພຫິທ຺ຘາ. ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍໍ ຄເວສຕີຕິ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມປຏິຄ຺ຄາຫເກ ປຣິເຍສຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ປຸພ຺ພກາຣໍ ກໂຣຕີຕິ ເຕສໍ ພາຫິຣານໍ ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໓໖. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຎ຺ຈເມ ທຸທ຺ທທນ຺ຕິ ທຸປ຺ປຣິຈ຺ຈຊໍ ມຫາຣຫໍ ຠຓ຺ຑກໍ. ທຸກ຺ກຣໍ ກໂຣຕີຕິ ກາຕຸໍ ອສຸກຣໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ທຸກ຺ຂມໍ ຂມຕີຕິ ສຫາຍສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ທຸຣຘິວາສໍ ອຘິວາເສຕິ. ຄຸຍ຺ຫມສ຺ສ ອາວິກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຍ຺ຫໍ ຕສ຺ສ ອາວິກໂຣຕິ. ຄຸຍ຺ຫມສ຺ສ ປຣິຄຸຫຕີຕິ ຕສ຺ສ ຄຸຍ຺ຫໍ ອຎ຺ເຎສໍ ນາຈິກ຺ຂຕິ. ຂີເຓນ ນາຕິມຎ຺ຎຕີຕິ ຕສ຺ສ ໂຠເຄ ຂີເຓ ເຕນ ຂເຍນ ຕໍ ນາຕິມຎ຺ຎຕິ, ຕສ຺ມິໍ ໂອມານໍ ອຕ຺ຕນິ ຈ ອຕິມານໍ ນ ກໂຣຕິ.

໓໗. ຉຏ຺ເຐ ວຕ຺ຕາຕິ ວຈນກຸສໂລ. ວຈນກ຺ຂໂມຕິ ວຈນໍ ຂມຕິ, ທິນ຺ນໍ ໂອວາທໍ ກໂຣຕິ. ຄມ຺ຠີຣນ຺ຕິ ຄຸຍ຺ຫໍ ຣຫສ຺ສໍ ຌານນິສ຺ສິຕໍ ວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລນິພ຺ພານນິສ຺ສິຕໍ.

໓໘. ສຕ຺ຕເມ ¶ ອິທໍ ເມ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ເຕ ‘‘ອິທໍ ເມ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຍຖາສຠາວໂຕ ຊານາຕິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ນາມ ຖິນມິທ຺ຘານຸຄຕໍ. ພຫິທ຺ຘາ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ນາມ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ¶ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ. ເວທນາຕິອາທີນິ ປປຎ຺ຈມູລວເສນ ຄຫິຕານິ. ເວທນາ ຫິ ຕຓ຺ຫາຍ ມູລໍ ສຸຂວເສນ ຕຓ຺ຫຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ, ສຎ຺ຎາ ທິຏ຺ຐິຍາ ມູລໍ ອວິຠູຕາຣມ຺ມເຓ ທິຏ຺ຐິອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ, ວິຕກ຺ໂກ ມານສ຺ສ ມູລໍ ວິຕກ຺ກວເສນ ອສ຺ມີຕິ ມານຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ. ສປ຺ປາຍາສປ຺ປາເຍສູຕິ ອຸປກາຣານຸປກາເຣສຸ. ນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ກາຣຓໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑-໒. ສຕ຺ຕວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕິສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໔-໔໕. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕິໂຍຕິ ປຏິສນ຺ຘິວິຎ຺ຎາຓສ຺ສ ຐານານິ. ເສຍ຺ຍຖາປີຕິ ນິທສ຺ສນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ, ຍຖາ ມນຸສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປຣິມາເຓສຸ ຫິ ຈກ຺ກວາເຬສຸ ອປຣິມາຓານໍ ມນຸສ຺ສານໍ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານາທິວເສນ ທ຺ເວປິ ເອກສທິສາ ນຕ຺ຖິ. ເຍປິ ຫິ ກຕ຺ຖຈິ ຍມກຠາຕໂຣ ວຓ຺ເຓນ ວາ ສຓ຺ຐາເນນ ວາ ສທິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສມ຺ປິ ອາໂລກິຕວິໂລກິຕກຖິຕຫສິຕຄມນຏ຺ຐານາທີຫິ ວິເສໂສ ໂຫຕິເຍວ. ຕສ຺ມາ ນານຕ຺ຕກາຍາຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ປຏິສນ຺ຘິສຎ຺ຎາ ປນ ເນສໍ ຕິເຫຕຸກາປິ ທ຺ວິເຫຕຸກາປິ ອເຫຕຸກາປິ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເອກຈ຺ເຈ ຈ ເທວາຕິ ຉ ກາມາວຈຣເທວາ. ເຕສຸ ຫິ ເກສຎ຺ຈິ ກາໂຍ ນີໂລ ໂຫຕິ, ເກສຎ຺ຈິ ປີຕກາທິວຓ຺ໂຓ. ສຎ຺ຎາ ປນ ເຕສໍ ທ຺ວິເຫຕຸກາປິ ຕິເຫຕຸກາປິ ໂຫຕິ, ອເຫຕຸກາ ນຕ຺ຖິ. ເອກຈ຺ເຈ ¶ ຈ ວິນິປາຕິກາຕິ ຈຕຸອປາຍວິນິມຸຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕຣມາຕາ ຍກ຺ຂິນີ, ປິຍງ຺ກຣມາຕາ, ຜຸສ຺ສມິຕ຺ຕາ, ຘມ຺ມຄຸຕ຺ຕາຕິ ເອວມາທິກາ ອຎ຺ເຎ ຈ ເວມານິກາ ເປຕາ. ເອເຕສຎ຺ຫິ ປີຕໂອທາຕກາຬມງ຺ຄຸຣຈ຺ຉວິສາມວຓ຺ຓາທິວເສນ ເຈວ ກິສ ຖູລຣສ຺ສທີຆວເສນ ຈ ກາໂຍ ນານາ ໂຫຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ວິຍ ທ຺ວິເຫຕຸກຕິເຫຕຸກອເຫຕຸກວເສນ ສຎ຺ຎາປິ. ເຕ ປນ ເທວາ ວິຍ ນ ມເຫສກ຺ຂາ, ກປຓມນຸສ຺ສາ ວິຍ ອປ຺ເປສກ຺ຂາ ທຸລ຺ລຠຆາສຈ຺ຉາທນາ ທຸກ຺ຂປີຬິຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ກາຬປກ຺ເຂ ທຸກ຺ຂິຕາ ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ສຸຂິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ສຸຂສມຸສ຺ສຍໂຕ ວິນິປຕິຕຕ຺ຕາ ວິນິປາຕິກາຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເຍ ປເນຕ຺ຖ ຕິເຫຕຸກາ, ເຕສໍ ຘມ຺ມາຠິສມໂຍປິ ໂຫຕິ ປິຍງ຺ກຣມາຕາທີນໍ ວິຍ.

ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາຕິ ¶ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ຊພ຺ຣຫ຺ມປຸໂຣຫິຕມຫາພ຺ຣຫ຺ມາໂນ. ປຐມາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕາຕິ ເຕ ສພ຺ເພປິ ປຐມຊ຺ຌາເນນ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ຊາ ປນ ປຣິຕ຺ເຕນ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ກປ຺ປສ຺ສ ຕຕິໂຍ ຠາໂຄ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ. ພ຺ຣຫ຺ມປຸໂຣຫິຕາ ມຊ຺ຌິເມນ, ເຕສໍ ອຸປຑ຺ຒກປ຺ໂປ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ, ກາໂຍ ຈ ເຕສໍ ວິປ຺ຜາຣິກຕໂຣ ໂຫຕິ. ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ປຓີເຕນ, ເຕສໍ ກປ຺ໂປ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ, ກາໂຍ ຈ ປນ ເຕສໍ ອຕິວິປ຺ຜາຣິໂກວ ໂຫຕິ. ອິຕິ ເຕ ກາຍສ຺ສ ນານຕ຺ຕາ ປຐມຊ຺ຌານວເສນ ສຎ຺ຎາຍ ເອກຕ຺ຕາ ນານຕ຺ຕກາຍາ ເອກຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຍຖາ ¶ ຈ ເຕ, ເອວໍ ຈຕູສຸ ອປາເຍສຸ ສຕ຺ຕາ. ນິຣເຍສຸ ຫິ ເກສຎ຺ຈິ ຄາວຸຕໍ, ເກສຎ຺ຈິ ອຑ຺ຒໂຍຊນໍ, ເກສຎ຺ຈິ ໂຍຊນໍ ອຕ຺ຕຠາໂວ ໂຫຕິ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ປນ ໂຍຊນສຕິໂກ ຊາໂຕ. ຕິຣຈ຺ຉາເນສຸປິ ເກຈິ ຂຸທ຺ທກາ, ເກຈິ ມຫນ຺ຕາ. ເປຕ຺ຕິວິສເຍສຸປິ ເກຈິ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖາ, ເກຈິ ອສີຕິຫຕ຺ຖາ ໂຫນ຺ຕິ, ເກຈິ ສຸວຓ຺ຓາ, ເກຈິ ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ. ຕຖາ ກາລກຎ຺ຈິກາ ອສຸຣາ. ອປິເຈຕ຺ຖ ທີຆປິຏ຺ຐິກເປຕາ ນາມ ສຏ຺ຐິໂຍຊນິກາປິ ໂຫນ຺ຕິ. ສຎ຺ຎາ ປນ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອກຸສລວິປາກາເຫຕຸກາວ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອາປາຍິກາປິ ນານຕ຺ຕກາຍາ ເອກຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນຕ຺ເວວ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອາຠສ຺ສຣາຕິ ທຓ຺ຑອຸກ຺ກາຍ ອຈ຺ຈິ ວິຍ ເອເຕສໍ ສຣີຣໂຕ ອາຠາ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕນ຺ຕີ ວິຍ ສຣຕິ ວິສ຺ສຣຕີຕິ ອາຠສ຺ສຣາ. ເຕສຸ ປຎ຺ຈກນເຍ ທຸຕິຍຕຕິຍຊ຺ຌານທ຺ວຍໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ ອຸປປນ຺ນາ ປຣິຕ຺ຕາຠາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ທ຺ເວ ກປ຺ປາ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ. ມຊ຺ຌິມໍ ຠາເວຕ຺ວາ ອຸປປນ຺ນາ ອປ຺ປມາຓາຠາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກປ຺ປາ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ. ປຓີຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ ອຸປປນ຺ນາ ອາຠສ຺ສຣາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອຏ຺ຐ ກປ຺ປາ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ. ອິຘ ປນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐປຣິຈ຺ເຉທວເສນ ສພ຺ເພວ ເຕ ຄຫິຕາ. ສພ຺ເພສຎ຺ຫິ ເຕສໍ ກາໂຍ ເອກວິປ຺ຜາໂຣວ ໂຫຕິ, ສຎ຺ຎາ ປນ ອວິຕກ຺ກວິຈາຣມຕ຺ຕາ ວາ ອວິຕກ຺ກອວິຈາຣາ ວາຕິ ນານາ.

ສຸຠກິຓ຺ຫາຕິ ສຸເຠນ ໂວກິຓ຺ຓາ ວິກິຓ຺ຓາ, ສຸເຠນ ສຣີຣປ຺ປຠາວຓ຺ເຓນ ເອກຄ຺ຆນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອເຕສຎ຺ຫິ ນ ອາຠສ຺ສຣານໍ ວິຍ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຠາ ຄຈ຺ຉຕິ. ປຎ຺ຈກນເຍ ປນ ປຣິຕ຺ຕມຊ຺ຌິມປຓີຕສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສ຺ສ ວເສນ ໂສຬສພາຕ຺ຕິໍສຈຕຸສ຺ສຏ຺ຐິກປ຺ປາຍຸກາ ປຣິຕ຺ຕອປ຺ປມາຓສຸຠກິຓ຺ຫາ ນາມ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອິຕິ ສພ຺ເພປິ ¶ ເຕ ເອກຕ຺ຕກາຍາ ເຈວ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສຎ຺ຎາຍ ¶ ເອກຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ ຈາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ເວຫປ຺ຜລາປິ ຈຕຸຕ຺ຖວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕິເມວ ຠຊນ຺ຕິ. ອສຎ຺ຎສຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎາຓາຠາວາ ເອຕ຺ຖ ສງ຺ຄຫໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕາວາເສສຸ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ສຸທ຺ຘາວາສາ ວິວຏ຺ຏປກ຺ເຂ ຐິຕາ ນ ສພ຺ພກາລິກາ, ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອສງ຺ເຂຍ຺ຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘສຸຎ຺ເຎ ໂລເກ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂສຬສກປ຺ປສຫສ຺ສອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ພຸທ຺ເຘສຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸເຍວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຂນ຺ຘາວາຣຏ຺ຐານສທິສາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເນວ ວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕິໍ ນ ສຕ຺ຕາວາສໍ ຠຊນ຺ຕິ. ມຫາສີວຕ຺ເຖໂຣ ປນ ‘‘ນ ໂຂ ປນ ໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາວາໂສ ສຸລຠຣູໂປ, ໂຍ ມຍາ ອນາວຸຕ຺ຖປຸພ຺ໂພ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸທ຺ຘາວາເສຫິ ເທເວຫີ’’ຕິ ¶ (ມ. ນິ. ໑.໑໖໐) ອິມິນາ ສຸຕ຺ເຕນ ສຸທ຺ຘາວາສາປິ ຈຕຸຕ຺ຖວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕິໍ ຈຕຸຕ຺ຖສຕ຺ຕາວາສຎ຺ຈ ຠຊນ຺ຕີຕິ ວທຕິ, ຕໍ ອປ຺ປຕິພາຫິຍຕ຺ຕາ ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ.

ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ຍເຖວ ສຎ຺ຎາຍ, ເອວໍ ວິຎ຺ຎາຓສ຺ສາປິ ສຸຂຸມຕ຺ຕາ ເນວ ວິຎ຺ຎາຓໍ ນາວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕສ຺ມາ ວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕີສຸ ນ ວຸຕ຺ຕໍ. ທຸຕິເຍ ສມາຘິປຣິກ຺ຂາຣາຕິ ມຄ຺ຄສມາຘິສ຺ສ ສມ຺ຠາຣາ.

໔໖. ຕຕິເຍ ສພ຺ເພປິ ຣາຄາທໂຍ ອນຸຑຫນຏ຺ເຐນ ອຄ຺ຄີ. ອາຫຸເນຍ຺ຍຄ຺ຄີຕິອາທີສຸ ປເນຕ຺ຖ ອາຫຸນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ສກ຺ກາໂຣ, ອາຫຸນໍ ອຣຫນ຺ຕີຕິ ອາຫຸເນຍ຺ຍາ. ມາຕາປິຕໂຣ ຫິ ປຸຕ຺ຕານໍ ພຫຸປກາຣຕ຺ຕາ ອາຫຸນໍ ອຣຫນ຺ຕິ, ເຕສຸ ວິປ຺ປຏິປຊ຺ຊມານາ ປຸຕ຺ຕາ ນິຣຍາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ກິຎ຺ຈາປິ ມາຕາປິຕໂຣ ນ ¶ ອນຸຑຫນ຺ຕິ, ອນຸຑຫນສ຺ສ ປນ ປຈ຺ຈຍາ ໂຫນ຺ຕິ. ອິຕິ ອນຸຑຫນຏ຺ເຐເນວ ອາຫຸເນຍ຺ຍຄ຺ຄີຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຄຫປຕີຕິ ປນ ເຄຫສາມິໂກ ວຸຈ຺ຈຕິ, ໂສ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ສຍນວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາທິອນຸປ຺ປທາເນນ ພຫຸປກາໂຣ. ຕໍ ອຕິຈຣນ຺ໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ນິຣຍາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ມາ ໂສປິ ປຸຣິມນເຍເນວ ອນຸຑຫນຏ຺ເຐນ ຄຫປຕຄ຺ຄີຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍຄ຺ຄີຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ທກ຺ຂິຓາຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຈ຺ຈຍາ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ. ໂສ ຫິ ຄິຫີນໍ ຕີສຸ ສຣເຓສຸ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ທສສຸ ສີເລສຸ ມາຕາປິຕຸປຏ຺ຐາເນ ຘມ຺ມິກສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓຸປຏ຺ຐາເນຕິ ເອວມາທີສຸ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ເມສຸ ນິໂຍຊເນນ ພຫຸປກາໂຣ. ຕສ຺ມິໍ ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ນາ ຄິຫີ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ປຣິຠາສິຕ຺ວາ ນິຣຍາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ໂສປິ ປຸຣິມນເຍເນວ ອນຸຑຫນຏ຺ເຐນ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍຄ຺ຄີຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ກຏ຺ຐໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປາກຕິໂກວ ອຄ຺ຄິ ກຏ຺ຐຄ຺ຄິ ນາມ.

໔໗. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຸຄ຺ຄຕສຣີຣສ຺ສາຕິ ໂສ ກິຣ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາໂລ ອຕ຺ຕຠາເວນປິ ໂຠເຄຫິປິ ອຸຄ຺ຄໂຕ ສາຣປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ອຸຄ຺ຄຕສຣີໂຣຕ຺ເວວ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ອຸປກ຺ຂໂຏຕິ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ. ຖູຓູປນີຕານີຕິ ຍູປສງ຺ຂາຕໍ ຖູຓໍ ອຸປນີຕານິ. ຍຎ຺ຎຕ຺ຖາຍາຕິ ວຘິຕ຺ວາ ຍຊນຕ຺ຖາຍ. ອຸປສງ຺ກມີຕິ ໂສ ¶ ກິຣ ສພ຺ພໍ ຕໍ ຍຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສມໂຓ ກິຣ ໂຄຕໂມ ມຫາປຎ຺ໂຎ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຍຎ຺ຎສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖສ຺ສຕິ ອຸທາຫຸ ອວຓ຺ຓໍ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຄ຺ຄິສ຺ສ ¶ ອາທານນ຺ຕິ ຍຎ຺ຎຍຊນຕ຺ຖາຍ ນວສ຺ສ ມງ຺ຄລຄ຺ຄິໂນ ອາທິຍນໍ. ສພ຺ເພນ ສພ຺ພນ຺ຕິ ສພ຺ເພນ ສຸເຕນ ສພ຺ພໍ ສຸຕໍ ສເມຕິ ສໍສນ຺ທຕິ, ເອກສທິສໍ ໂຫຕີຕິ ທສ຺ເສຕິ. ສຕ຺ຖານີຕິ ວິຫິໍສນຏ຺ເຐນ ສຕ຺ຖານິ ວິຍາຕິ ສຕ຺ຖານິ. ສຍໍ ປຐມໍ ສມາຣມ຺ຠຕີຕິ ອຕ຺ຕນາວ ປຐມຕຣໍ ອາຣຠຕິ. ຫນ຺ຕຸນ຺ຕິ ຫນິຕຸໍ.

ປຫາຕພ຺ພາຕິ ປຣິຫຣິຕພ຺ພາ. ອໂຕຫຍນ຺ຕິ ອໂຕ ຫິ ມາຕາປິຕິໂຕ ອຍໍ. ອາຫຸໂຕຕິ ອາຄໂຕ. ສມ຺ຠູໂຕຕິ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຄຫປຕຄ຺ຄີຕິ ອຍໍ ປຸຕ຺ຕທາຣາທິຄໂຓ ຍສ຺ມາ, ຄຫປຕິ, ວິຍ ເຄຫສາມິໂກ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຕິ ວິຈຣຕິ, ຕສ຺ມາ ຄຫປຕຄ຺ຄີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຕ຺ຕານນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ. ທເມນ຺ຕີຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍທມເນນ ທເມນ຺ຕິ. ສເມນ຺ຕີຕິ ຣາຄາທິສມເນນ ສເມນ຺ຕິ. ເຕສຎ຺ເຎວ ປຣິນິພ຺ພາປເນນ ປຣິນິພ຺ພາເປນ຺ຕິ. ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພຕິ ຍຖາ ນ ວິນສ຺ສຕິ, ເອວໍ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອຸປວາຍຕນ຺ຕິ ອຸປວາຍຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ເຕສໍ ປາຓານໍ ຊີວິຕໍ ທຕ຺ວາ ຍຎ຺ຎສາລໍ ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ໂອປານຠູໂຕ ອໂຫສີຕິ.

໔໘-໔໙. ປຎ຺ຈເມ ¶ ອມໂຕຄຘາຕິ ນິພ຺ພານປຕິຏ຺ຐາ. ອມຕປຣິໂຍສານາຕິ ນິພ຺ພານາວສານາ. ຉຏ຺ເຐ ເມຖຸນຘມ຺ມສມາປຕ຺ຕິຍາຕິ ເມຖຸນຘມ຺ເມນ ສມງ຺ຄິຠາວໂຕ. ນ຺ຫາຣຸທທ຺ທຸລນ຺ຕິ ນ຺ຫາຣຸຂຓ຺ຑໍ ນ຺ຫາຣຸວິເລຂນໍ ວາ. ອນຸສນ຺ທຕີຕິ ¶ ປວຕ຺ຕຕິ. ນຕ຺ຖິ ເມ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ວິເສໂສຕິ ນຕ຺ຖິ ມຍ຺ຫໍ ປຸພ຺ເພນ ອຠາວິຕກາເລນ ສທ຺ຘິໍ ອປຣໍ ຠາວິຕກາເລ ວິເສໂສ. ໂລກຈິຕ຺ເຣສູຕິ ຕິຘາຕຸກໂລກສນ຺ນິວາສສງ຺ຂາເຕສຸ ໂລກຈິຕ຺ເຣສຸ. ອາລສ຺ເຍຕິ ອາລສິຍຠາເວ. ວິສ຺ສຏ຺ຐິເຍຕິ ວິສ຺ສຏ຺ຐຠາເວ. ອນນຸໂຍເຄຕິ ໂຍຄສ຺ສ ອນນຸຍຸຎ຺ຊເນ. ອຫງ຺ກາຣມມງ຺ກາຣມານາປຄຕນ຺ຕິ ອຫງ຺ກາຣທິຏ຺ຐິໂຕ ຈ ມມງ຺ກາຣຕຓ຺ຫາໂຕ ຈ ນວວິຘມານໂຕ ຈ ອປຄຕໍ. ວິຘາສມຕິກ຺ກນ຺ຕນ຺ຕິ ຕິສ຺ໂສ ວິຘາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສນ຺ຕນ຺ຕິ ຕປ຺ປຈ຺ຈນີກກິເລເສຫິ ສນ຺ຕໍ. ສຸວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວິມຸຕ຺ຕີຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ວິມຸຕ຺ຕໍ.

໕໐. ສຕ຺ຕເມ ¶ ອຸປສງ຺ກມີຕິ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ທາສກມ຺ມກຣປຣິວຸໂຕ ອຸປສງ຺ກມິ. ຠວມ຺ປິໂນຕິ ຠວມ຺ປິ ນຸ. ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ປຏິຊານາຕີຕິ ‘‘ອຫໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ’’ຕິ ເອວໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສໍ ປຏິຊານາຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ກິຣສ຺ສ ອໂຫສິ – ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມເຍ ເວທໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສ ວສ຺ສານິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ. ສມໂຓ ປນ ໂຄຕໂມ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສນ຺ໂຕ ຕີສຸ ປາສາເທສຸ ຕິວິຘນາຏກຣຕິຍາ ອຠິຣມິ, ອິທານິ ກິໍ ນຸ ໂຂ ວກ຺ຂຕີ’’ຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ສນ຺ຘາເຍວໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ຕໂຕ ຠຄວາ ມນ຺ເຕນ ກຓ຺ຫສປ຺ປໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ວິຍ ອມິຕ຺ຕໍ ຄີວາຍ ປາເທນ ອກ຺ກມນ຺ໂຕ ວິຍ ອຕ຺ຕໂນ ສໍກິເລສກາເລ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ປຘານຈຣິຍາຍ ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ວາ ປາສາເທສຸ ນາຏກສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາ ອາຣພ຺ຠ ວິຕກ຺ກມຕ຺ຕສ຺ສາປິ ອນຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ສນ຺ຘາຍ ສີຫນາທໍ ນທນ຺ໂຕ ຍຎ຺ຫິ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ¶ ທ຺ວຍໍທ຺ວຍສມາປຕ຺ຕິນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິ ທ຺ວີຫິ ສມາປຊ຺ຊິຕພ຺ພຠາວໍ. ທຸກ຺ຂສ຺ມາຕິ ສກລວຏ຺ຏທຸກ຺ຂໂຕ. ສຎ຺ຊຄ຺ຆຕີຕິ ຫສິຕກຖໍ ກເຖຕິ. ສໍກີຬຕີຕິ ເກຬິໍ ກໂຣຕິ. ສໍເກຬາຍຕີຕິ ມຫາຫສິຕໍ ຫສຕິ. ຈກ຺ຂຸນາ ຈກ຺ຂຸນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈກ຺ຂຸນາ ຕສ຺ສາ ຈກ຺ຂຸໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຸປນິຊ຺ຌາຍຕິ. ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ວາ ຕິໂຣປາກາຣໍ ວາຕິ ປຣກຸຏ຺ເຏ ວາ ປຣປາກາເຣ ¶ ວາ. ເທໂວຕິ ເອໂກ ເທວຣາຊາ. ເທວຎ຺ຎຕໂຣຕິ ອຎ຺ຎຕໂຣ ເທວປຸຕ຺ໂຕ. ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕຎ຺ເຈວ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ.

໕໑. ອຏ຺ຐເມ ສໍໂຍຄວິສໍໂຍຄນ຺ຕິ ສໍໂຍຄວິສໍໂຍຄສາຘກໍ. ຘມ຺ມປຣິຍາຍນ຺ຕິ ຘມ຺ມກາຣຓໍ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອິຕ຺ຖິນ຺ທ຺ຣິຍນ຺ຕິ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ເຕ ອິຕ຺ຖິຠາວໍ. ອິຕ຺ຖິກຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິກິຣິຍໍ. ອິຕ຺ຖາກປ຺ປນ຺ຕິ ນິວາສນປາຣຸປນາທິອິຕ຺ຖິອາກປ຺ປໍ. ອິຕ຺ຖິວິຘນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ມານວິຘໍ. ອິຕ຺ຖິຉນ຺ທນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ອຊ຺ຌາສຍຈ຺ຉນ຺ທໍ. ອິຕ຺ຖິສ຺ສຣນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິສທ຺ທໍ. ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ປສາຘນຠຓ຺ຑໍ. ປຸຣິສິນ຺ທ຺ຣິຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ພຫິທ຺ຘາ ສໍໂຍຄນ຺ຕິ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ສມາຄມໍ. ອຕິວຕ຺ຕຕີຕິ ອນຠິຣຕາຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາຍ ພລວວິປສ຺ສນາຍ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ປຕ຺ວາ ອຕິວຕ຺ຕຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ¶ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໕໒. ນວເມ ¶ ສາເປໂຂຕິ ສຕຓ຺ໂຫ. ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕຕິ ວິປາເກ ພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ. ສນ຺ນິຘິເປໂຂຕິ ນິຘານເປໂຂ ຫຸຕ຺ວາ. ເປຈ຺ຈາຕິ ປຣໂລກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ. ຕໍ ກມ຺ມໍ ເຂເປຕ຺ວາຕິ ຕໍ ກມ຺ມວິປາກໍ ເຂເປຕ຺ວາ. ອິທ຺ຘິນ຺ຕິ ວິປາກິທ຺ຘິໍ. ຍສນ຺ຕິ ປຣິວາຣສມ຺ປທໍ. ອາຘິປຈ຺ຈນ຺ຕິ ເຊຏ຺ຐຠາວກາຣຓໍ. ອາຄນ຺ຕາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖຠາວໍ ອິເມ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ປຸນ ອາຄນ຺ຕາ, ນ ຕຕ຺ຣູປປຕ຺ຕິໂກ ນ ອຸປຣູປປຕ຺ຕິໂກ, ເຫຏ຺ຐາຄາມີເຍວ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາຫຸ ທານນ຺ຕິ ທານໍ ນາເມຕໍ ສາຘຸ ຠທ຺ທກໍ ສຸນ຺ທຣໍ. ຕານິ ມຫາຍຎ຺ຎານີຕິ ຕານິ ສປ຺ປິນວນີຕທຘິມຘຸຜາຓິຕາທີຫິ ນິຏ຺ຐານໍ ຄຕານິ ມຫາທານານິ. ຈິຕ຺ຕາລງ຺ກາຣຈິຕ຺ຕປຣິກ຺ຂາຣນ຺ຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາຣຠູຕຎ຺ເຈວ ປຣິວາຣຠູຕຎ຺ຈ. ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິການໍ ເທວານໍ ສຫພ຺ຍຕນ຺ຕິ ນ ສກ຺ກາ ຕຕ຺ຖ ທາເນນ ອຸປປຊ຺ຊິຕຸໍ. ຍສ຺ມາ ປນ ຕໍ ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາຣຠູຕໍ, ຕສ຺ມາ ເຕນ ທານາລງ຺ກເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຌານຎ຺ເຈວ ອຣິຍມຄ຺ຄຎ຺ຈ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຌາເນນ ຕຕ຺ຖ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອນາຄາມີ ໂຫຕີຕິ ຌານານາຄາມີ ນາມ ໂຫຕິ. ອນາຄນ຺ຕາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຸນ ອິຕ຺ຖຠາວໍ ນ ອາຄນ຺ຕາ, ອຸປຣູປປຕ຺ຕິໂກ ¶ ວາ ຕຕ຺ຣູປປຕ຺ຕິໂກ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ອິຕິ ອິເມສຸ ທາເນສຸ ປຐມໍ ຕຓ຺ຫຸຕ຺ຕຣິຍທານໍ, ທຸຕິຍໍ ຈິຕ຺ຕີກາຣທານໍ, ຕຕິຍໍ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປທານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ນິຣວເສສທານໍ ¶ , ປຎ຺ຈມໍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍທານໍ, ຉຏ຺ຐໍ ໂສມນສ຺ສຸປວິຈາຣທານໍ, ສຕ຺ຕມໍ ອລງ຺ກາຣປຣິວາຣທານໍ ນາມາຕິ.

໕໓. ທສມໍ ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ເທສິຕໍ. ສຕ຺ຖາ ກິຣ ວຸຕ຺ຖວສ຺ໂສ ປວາເຣຕ຺ວາ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວເກ ໂອຫາຍ ‘‘ທກ຺ຂິຓາຄິຣິໍ ຈາຣິກໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມິ, ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ, ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ, ວິສາຂາ ມຫາອຸປາສິກາ, ອຎ຺ເຎ ຈ ພຫຸຊນາ ທສພລໍ ນິວຕ຺ເຕຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ. ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ນິວຕ຺ເຕຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ’’ນ຺ຕິ ຣໂຫ ຈິນ຺ຕຍມາໂນ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ປຸຓ຺ຓາ ນາມ ທາສີ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເຕ, ສາມິ, ນ ປຸພ຺ເພ ວິຍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ວິປ຺ປສນ຺ນານີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອາມ, ປຸຓ຺ເຓ, ສຕ຺ຖາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ, ຕມຫໍ ນິວຕ຺ເຕຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍ. ນ ໂຂ ປນ ສກ຺ກາ ຊານິຕຸໍ ປຸນ ສີຆໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ນ ວາ, ເຕນາຫໍ ຈິນ຺ຕຍມາໂນ ນິສິນ຺ໂນຕິ. ສຈາຫໍ ທສພລໍ ນິວຕ຺ເຕຍ຺ຍໍ, ກິໍ ເມ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ? ຠຸຊິສ຺ສໍ ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ. ສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ນິວຕ຺ຕຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ອາຫ. ມມ ນິວຕ຺ຕນປຈ຺ຈຍາ ¶ ຕ຺ວໍ ກິໍ ກຣິສ຺ສສີຕິ? ຕຸມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ມມ ປຣາຘີນຠາວໍ ຊານາຖ, ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ, ສຣເຓສຸ ປນ ປຕິຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຈ ສີລານິ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ. ສາຘຸ ສາຘຸ ປຸຓ຺ເຓຕິ, ສຕ຺ຖາ ຘມ຺ມຄາຣເວນ ເອກປທສ຺ມິຎ຺ເຎວ ນິວຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ – ‘‘ຘມ຺ມຄຣຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຘມ຺ມຄາຣໂວ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໕.໙໙).

ສຕ຺ຖາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເຊຕວນມຫາວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ມຫາຊໂນ ປຸຓ຺ຓາຍ ສາຘຸກາຣສຫສ຺ສານິ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ມິໍ ສມາຄເມ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ, ຈຕຸຣາສີຕິປາຓສຫສ຺ສານິ ¶ ອມຕປານໍ ປິວິໍສຸ. ປຸຓ຺ຓາປິ ເສຏ຺ຐິນາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ຠິກ຺ຂຸນິອຸປສ຺ສຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ຍໍ ທິສໍ ຈາຣິກາຍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ຕຕ຺ຖ ນ ຄຈ຺ຉາມິ. ຕຸມ຺ເຫ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ຕໍ ທິສໍ ຈາຣິກໍ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ອິມິສ຺ສໍ ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຕຕ຺ຖ ເວຬຸກຓ຺ຑກີຕິ ເວຬຸກຓ຺ຏກນຄຣວາສິນີ. ຕສ຺ສ ກິຣ ນຄຣສ຺ສ ປາກາຣຄຸຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ປາກາຣປຣິຍນ຺ເຕນ ເວຬູ ໂຣປິຕາ, ເຕນສ຺ສ ເວຬຸກຓ຺ຏກນ຺ເຕວ ¶ ນາມໍ ຊາຕໍ. ປາຣາຍນນ຺ຕິ ນິພ຺ພານສງ຺ຂາຕປາຣໍ ອຍນໂຕ ປາຣາຍນນ຺ຕິ ລທ຺ຘໂວຫາຣໍ ຘມ຺ມໍ. ສເຣນ ຠາສຕີຕິ ສຕ຺ຕຠູມິກສ຺ສ ປາສາທສ຺ສ ອຸປຣິມຕເລ ສຸສໍວິຫິຕາຣກ຺ຂຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ນາ ສມາປຕ຺ຕິພເລນ ຣຕ຺ຕິຠາຄໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ອິມໍ ຣຕ຺ຕາວເສສໍ ກຕຣາຍ ຣຕິຍາ ວີຕິນາເມສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມຣຕິຍາ’’ຕິ ກຕສນ຺ນິຏ຺ຐານາ ຕີຓິ ຜລານິ ປຕ຺ຕາ ອຣິຍສາວິກາ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍຄາຖາສຕປຣິມາຓໍ ປາຣາຍນສຸຕ຺ຕໍ ມຘຸເຣນ ສຣຠຎ຺ເຎນ ຠາສຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂຕິ ອາກາສຏ຺ຐກວິມານານິ ປຣິຫຣິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປາສາທສ຺ສ ອຸປຣິຠາຄໍ ຄເຕນ ມຄ຺ເຄນ ນຣວາຫນຍານໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຄຈ຺ຉມາໂນ ອສ຺ໂສສິ. ກຖາປຣິໂຍສານໍ ອາຄມຍມາໂນ ອຏ຺ຐາສີຕິ ‘‘ກິໍ ສທ຺ໂທ ເອສ ຠເຓ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ນນ຺ທມາຕາຍ ອຸປາສິກາຍ ສຣຠຎ຺ຎສທ຺ໂທ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ‘‘ອິທມໂວຈາ’’ຕິ ອິທໍ ເທສນາປຣິໂຍສານໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອວິທູຣຏ຺ຐາເນ ອາກາເສ ອຏ຺ຐາສິ.

ສາຘຸ ຠຄິນິ, ສາຘຸ ຠຄິນີຕິ ‘‘ສຸຄ຺ຄຫິຕາ ເຕ ຠຄິນິ ຘມ຺ມເທສນາ ¶ ສຸກຖິຕາ, ປາສາຓກເຈຕິເຍ ນິສີທິຕ຺ວາ ໂສຬສນ຺ນໍ ປາຣາຍນິກພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ກຖິຕທິວເສ ຈ ອຊ຺ຊ ຈ ນ ກິຎ຺ຈິ ອນ຺ຕຣໍ ປສ຺ສາມິ, ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນສຸວຓ຺ຓໍ ວິຍ ເຕ ສຕ຺ຖຸ ກຖິເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສທິສເມວ ກຖິຕ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ສາຘຸກາຣໍ ທທນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ໂກ ປເນໂສ ຠທ຺ຣມຸຂາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸສໍວິຫິຕາຣກ຺ຂຏ຺ຐາເນ ¶ ເອວໍ ມຫນ຺ເຕນ ສທ຺ເທນ ໂກ ນາເມສ, ຠທ຺ຣມຸຂ, ລທ຺ຘມຸຂ, ກິໍ ນາໂຄ ສຸປຓ຺ໂຓ ເທໂວ ມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມາຕິ ສຸວຓ຺ຓປຏ຺ຏວຓ຺ຓໍ ວາຕປານໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ວິຄຕສາຣຊ຺ຊາ ຕີຓິ ຜລານິ ປຕ຺ຕາ ອຣິຍສາວິກາ ເວສ຺ສວເຓນ ສທ຺ຘິໍ ກຖຍມານາ ເອວມາຫ. ອຫໍ ເຕ ຠຄິນິ ຠາຕາຕິ ສຍໍ ໂສຕາປນ຺ນຕ຺ຕາ ອນາຄາມິອຣິຍສາວິກໍ ເຊຏ຺ຐິກໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ‘‘ຠຄິນີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຸນ ຕໍ ປຐມວເຍ ຐິຕຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ກນິຏ຺ຐໍ, ອຕ຺ຕານໍ ປນ ນວຸຕິວສ຺ສສຕສຫສ຺ສາຍຸກຕ຺ຕາ ມຫລ຺ລກຕຣໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ‘‘ຠາຕາ’’ຕິ ອາຫ. ສາຘຸ ຠທ຺ຣມຸຂາຕິ, ຠທ຺ຣມຸຂ, ສາຘຸ ສຸນ຺ທຣໍ, ສ຺ວາຄມນໍ ເຕ ອາຄມນໍ, ອາຄນ຺ຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐານເມວສິ ອາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທໍ ເຕ ໂຫຕຸ ອາຕິເຖຍ຺ຍນ຺ຕິ ອິທເມວ ຘມ຺ມຠຓນໍ ຕວ ອຕິຖິປຓ຺ຓາກາໂຣ ໂຫຕຸ, ນ ຫິ ເຕ ອຎ຺ຎໍ ອິໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ທາຕພ຺ພໍ ປສ຺ສາມີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ ¶ . ເອວຎ຺ເຈວ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ ອາຕິເຖຍ຺ຍນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕິທານໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເຕ ຘມ຺ມກຖິກສກ຺ກາໂຣ’’ຕິ ອຑ຺ຒເຕຬສານິ ໂກຏ຺ຐສຕານິ ຣຕ຺ຕສາລີນໍ ປູເຣຕ຺ວາ ‘‘ຍາວາຍໍ ອຸປາສິກາ ຈຣຕິ, ຕາວ ມາ ຂຍໍ ຄມິໍສູ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ຍາວ ອຸປາສິກາ ອຏ຺ຐາສິ, ຕາວ ໂກຏ຺ຐານໍ ເຫຏ຺ຐິມຕລໍ ¶ ນາມ ທຏ຺ຐຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ນນ຺ທມາຕາຍ ໂກຏ຺ຐາຄາຣໍ ວິຍາ’’ຕິ ໂວຫາໂຣ ອຸທປາທິ.

ອກຕປາຕຣາໂສຕິ ອຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ. ປຸຎ຺ຎນ຺ຕິ ປຸພ຺ພເຈຕນາ ຈ ມຸຎ຺ຈນເຈຕນາ ຈ. ປຸຎ຺ຎມຫີຕິ ອປຣເຈຕນາ. ສຸຂາຍ ໂຫຕູຕິ ສຸຂຕ຺ຖາຍ ຫິຕຕ຺ຖາຍ ໂຫຕຸ. ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ທາເນ ເວສ຺ສວຓສ຺ສ ປຕ຺ຕິໍ ອທາສິ.

ປກຣເຓຕິ ກາຣເຓ. ໂອກ຺ກສ຺ສ ປສຍ຺ຫາຕິ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ອຠິຠວິຕ຺ວາ. ຍກ຺ຂໂຍນິນ຺ຕິ ຠຸມ຺ມເທວຕາຠາວໍ. ເຕເນວ ປຸຣິເມນ ອຕ຺ຕຠາເວນ ອຸທ຺ທສ຺ເສຕີຕິ ປຸຣິມສຣີຣສທິສເມວ ສຣີຣໍ ມາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ໂຕ ສິຣິຄພ຺ຠສຍນຕເລ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສຕິ. ອຸປາສິກາ ປຏິເທສິຕາຕິ ອຸປາສິກາ ອຫນ຺ຕິ ເອວໍ ອຸປາສິກາຠາວໍ ເທເສສິໍ. ຍາວເທຕິ ຍາວເທວ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໕໔. ຉຏ຺ຐວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ອພ຺ຍາກຕວຕ຺ຖູສູຕິ ເອກໍສາທິວເສນ ອກຖິຕວຕ຺ຖູສຸ. ຕຖາຄໂຕຕິ ສຕ຺ໂຕ. ທິຏ຺ຐິຄຕເມຕນ຺ຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິມຕ຺ຕກເມຕໍ, ນ ຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ຄຫິຕສຕ຺ໂຕ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ປຏິປທນ຺ຕິ ¶ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ. ນ ຉມ຺ຠຕີຕິ ທິຏ຺ຐິວເສນ ນ ກມ຺ປຕິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕຓ຺ຫາຄຕນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐິຕຓ຺ຫາ. ສຎ຺ຎາຄຕາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ທິຏ຺ຐິສຎ຺ຎາ ເອວ ເຫຕ຺ຖ ສຎ຺ຎາຄຕໍ, ທິຏ຺ຐິນິສ຺ສິຕມາໂນເຍວ ທິຏ຺ຐິມຎ຺ຎິຕເມວ ວາ ມຎ຺ຎິຕໍ, ທິຏ຺ຐິປປຎ຺ໂຈວ ປປຎ຺ຈິຕໍ, ທິຏ຺ຐຸປາທານເມວ ອຸປາທານໍ, ທິຏ຺ຐິຍາ ວິຣູປໍ ປຏິສຣຓຠາໂວເຍວ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເອຕ຺ຖ ຈ ທິຏ຺ຐິຄ຺ຄຫເຓນ ທ຺ວາສຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິໂຍ, ທິຏ຺ຐິນິໂຣຘຄາມິນິປຏິປທາຄຫເຓນ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ໂຄ ຄຫິໂຕຕິ.

໕໕. ທຸຕິເຍ ປຸຣິສຄຕິໂຍຕິ ປຸຣິສສ຺ສ ຎາຓຄຕິໂຍ. ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານນ຺ຕິ ອປຈ຺ຈຍນິພ຺ພານໍ. ໂນ ຈສ຺ສາຕິ ອຕີເຕ ອຕ຺ຕຠາວນິພ຺ພຕ຺ຕກໍ ກມ຺ມໍ ໂນ ເຈ ອຠວິສ຺ສ. ໂນ ຈ ເມ ສິຍາຕິ ເອຕຣຫິ ເມ ອຍໍ ອຕ຺ຕຠາໂວ ນ ສິຍາ. ນ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເອຕຣຫິ ເມ ອນາຄຕຕ຺ຕຠາວນິພ຺ພຕ຺ຕກໍ ກມ຺ມໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ. ນ ຈ ເມ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອນາຄເຕ ເມ ອຕ຺ຕຠາໂວ ນ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍທຕ຺ຖິ ຍໍ ຠູຕນ຺ຕິ ຍໍ ອຕ຺ຖິ ຍໍ ຠູຕໍ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນກ຺ຂນ຺ຘປຎ຺ຈກໍ. ຕໍ ປຊຫາມີຕິ ອຸເປກ຺ຂໍ ປຏິລຠຕີຕິ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາຄປ຺ປຫາເນນ ປຊຫາມີຕິ ວິປສ຺ສນຸເປກ຺ຂໍ ປຏິລຠຕິ. ຠເວ ນ ຣຊ຺ຊຕີຕິ ອຕີເຕ ຂນ຺ຘປຎ຺ຈເກ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐີຫິ ນ ຣຊ຺ຊຕິ. ສມ຺ຠເວ ນ ຣຊ຺ຊຕີຕິ ອນາຄເຕປິ ຕເຖວ ນ ຣຊ຺ຊຕິ. ອຕ຺ຖຸຕ຺ຕຣິ ¶ ປທໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິ ສນ຺ຕໍ ນິພ຺ພານປທໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕີຕິ ຕໍ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ສມ຺ມາ ປສ຺ສຕິ. ນ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພນ຺ຕິ ເອກຈ຺ຈານໍ ກິເລສານໍ ອປ຺ປຫີນຕ຺ຕາ ສຈ຺ຈປຏິຈ຺ຉາທກສ຺ສ ຕມສ຺ສ ສພ຺ພໂສ ອວິທ຺ຘໍສິຕຕ຺ຕາ ນ ສພ຺ພາກາເຣນ ສພ຺ພໍ. ຫຎ຺ຎມາເນຕິ ສຓ຺ຑາເສນ ຄເຫຕ຺ວາ ມຸຏ຺ຐິກາຍ ໂກຏ຺ຏິຍມາເນ. ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ອຸປປຕ຺ຕິສມນນ຺ຕຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອາຍຸໂນ ເວມຊ຺ຌໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ກິເລສປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ໂຫຕິ. ອນຸປຫຈ຺ຈ ຕລນ຺ຕິ ອາກາສຕລໍ ອນຸປຫຈ຺ຈ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ¶ , ຠູມິໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ອາກາເສເຍວ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍາຕິ ¶ ອິມາຫິ ຕີຫິ ອຸປມາຫິ ຕໂຍ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ທສ຺ສິຕາ.

ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ອາຍຸເວມຊ຺ຌໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມໂກຏິໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ໂຫຕິ. ອຸປຫຈ຺ຈ ຕລນ຺ຕິ ຊລມານາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາສຕລໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປຖວີຕລໍ ວາ ອຸປຫນິຕ຺ວາ ປຖວິຍໍ ປຕິຕມຕ຺ຕາວ ນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍ. ອສງ຺ຂາເຣນ ອປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ. ສສງ຺ຂາເຣນ ສປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ. ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ນິຣາຣກ຺ຂໍ ອຣຎ຺ຎໍ. ທາຍນ຺ຕິ ສາຣກ຺ຂໍ ອຠຍຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ ອຣຎ຺ຎໍ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອຣິຍປຸຄ຺ຄລາວ ກຖິຕາຕິ.

໕໖. ຕຕິເຍ ¶ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍຕິ ມຫາປຊາປຕິຍາ ປຣິວາຣາ ປຎ຺ຈສຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ. ວິມຸຕ຺ຕາຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວິມຸຕ຺ຕີຫິ ວິມຸຕ຺ຕາ. ອນຸປາທິເສສາຕິ ອຸປາທານເສສໍ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈຫິ ວິມຸຕ຺ຕີຫິ ອນວເສສາຫິປິ ວິມຸຕ຺ຕາ. ສອຸປາທິເສເສ ວາ ສອຸປາທິເສໂສຕິ ສອຸປາທານເສເສ ປຸຄ຺ຄເລ ‘‘ສອຸປາທານເສໂສ ອຍ’’ນ຺ຕິ. ອິຕຣສ຺ມິມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕິສ຺ໂສຕິ ເຖຣສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກພ຺ຣຫ຺ມາ. ອນຸໂລມິການີຕິ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸໂລມານິ ວິວິຕ຺ຕານິ ອນ຺ຕິມປຣິຍນ຺ຕິມານິ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍານີຕິ ສທ຺ຘາທີນິ ວິປສ຺ສນິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ສມນ຺ນານຍມາໂນຕິ ສມນ຺ນາຫາເຣ ຐປຍມາໂນ. ນ ຫິ ປນ ເຕຕິ ອິທໍ ກສ຺ມາ ອາຣຠິ? ສຕ຺ຕມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ. ສຕ຺ຕໂມ ຫິ ສທ຺ຘານຸສາຣິປຸຄ຺ຄໂລ ນ ທສ຺ສິໂຕ. ອຖ ຠຄວາ ພລວວິປສ຺ສກວເສນ ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພນິມິຕ຺ຕານນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ນິຈ຺ຈນິມິຕ຺ຕາທີນໍ. ອນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ພລວວິປສ຺ສນາສມາຘິໍ.

໕໗. ຈຕຸຕ຺ເຖ ມຈ຺ຉຣີຕິ ປຎ຺ຈມຈ຺ເຉຣຍຸຕ຺ໂຕ. ກທຣິໂຍຕິ ຖທ຺ຘມຈ຺ຉຣິໂຍ, ປເຣສໍ ທິຍ຺ຍມານມ຺ປິ ວາເຣຕິ. ອນຸປ຺ປທານຣໂຕຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານໍ ທທມາໂນວ ຣມຕິ. ອນຸກມ຺ປນ຺ຕາຕິ ‘‘ໂກ ອຊ຺ຊ ອມ຺ເຫຫິ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ, ກສ຺ສ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາມ, ຘມ຺ມໍ ວາ ເທເສຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ເອວໍ ຈິຕ຺ເຕນ ອນຸກມ຺ປມານາ.

໕໘. ປຎ຺ຈເມ ¶ ¶ ¶ ນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຘມ຺ມນິມິຕ຺ຕມ຺ປິ ປຸຄ຺ຄລນິມິຕ຺ຕມ຺ປິ. ອຍຎ຺ຫິ ອຕ຺ຕນາ ເທສິຕຘມ຺ເມ ເອກປທມ຺ປິ ທຸຣກ຺ຂາຕໍ ອນິຍ຺ຍານິກໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ຘມ຺ມນິມິຕ຺ຕໍ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ‘‘ທຸຣກ຺ຂາໂຕ ຕຍາ ຘມ຺ໂມ ນ ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ’’ຕິ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຏິປ຺ຜຣນ຺ຕໍ ເອກໍ ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຸຄ຺ຄລນິມິຕ຺ຕໍ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ ນາມ. ເສສທ຺ວເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໖໑. ອຏ຺ຐເມ ປຈລາຍມາໂນຕິ ຕໍ ຄາມໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ເອກສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ຈງ຺ກມນວີຣິເຍນ ນິມ຺ມຖິຕຕ຺ຕາ ກິລນ຺ຕຄຕ຺ໂຕ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ປຈລາຍມາໂນ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ປຈລາຍສິ ໂນຕິ ນິທ຺ທາຍສິ ນຸ. ອນຸມຊ຺ຊິຕ຺ວາຕິ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາ. ອາໂລກສຎ຺ຎນ຺ຕິ ມິທ຺ຘວິໂນທນອາໂລກສຎ຺ຎໍ. ທິວາສຎ຺ຎນ຺ຕິ ທິວາຕິສຎ຺ຎໍ. ຍຖາ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຍຖາ ທິວາ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ອຘິຏ຺ຐິຕາ, ຕຖາ ນໍ ຣຕ຺ຕິມ຺ປິ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາຕິ ຍຖາ ຈ ເຕ ຣຕ຺ຕິໍ ອາໂລກສຎ຺ຎາ ອຘິຏ຺ຐິຕາ, ຕຖາ ນໍ ທິວາປິ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍາສິ. ສປ຺ປຠາສນ຺ຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓຕ຺ຖາຍ ສໂຫຠາສໍ. ປຈ຺ຉາປຸເຣສຎ຺ຎີຕິ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ອຠິຫຣຓສຎ຺ຎາຍ ສຎ຺ຎາວາ. ອນ຺ໂຕຄເຕຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫີຕິ ພຫິ ອວິກ຺ຂິຕ຺ເຕຫິ ອນ຺ໂຕ ອນຸປວິຏ຺ເຐເຫວ ປຎ຺ຈຫິ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ. ມິທ຺ຘສຸຂນ຺ຕິ ນິທ຺ທາສຸຂໍ. ເອຕ຺ຕເກນ ¶ ຐາເນນ ຠຄວາ ເຖຣສ຺ສ ມິທ຺ຘວິໂນທນກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖສິ. ໂສຓ຺ຑນ຺ຕິ ມານໂສຓ຺ຑໍ. ກິຈ຺ຈກຣຓີຍານີຕິ ເອຕ຺ຖ ອວສ຺ສໍ ກຕ຺ຕພ຺ພານິ ກິຈ຺ຈານິ, ອິຕຣານິ ກຣຓີຍານິ. ມງ຺ກຸຠາໂວຕິ ນິຕ຺ເຕຊຕາ ໂທມນສ຺ສຕາ. ເອຕ຺ຕເກນ ຐາເນນ ສຕ຺ຖາຣາ ເຖຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂາຈາຣວຕ຺ຕໍ ກຖິຕໍ.

ອິທານິ ຠສ຺ເສ ປຣິຍນ຺ຕກາຣິຕາຍ ສມາທເປຕຸໍ ຕສ຺ມາຕິຫາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິຄ຺ຄາຫິກກຖນ຺ຕິ ‘‘ນ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ ອາຊານາສີ’’ຕິອາທິນຍປ຺ປວຕ຺ຕາ ວິຄ຺ຄາຫິກກຖາ. ນາຫໍ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານາຕິອາທິ ປາປມິຕ຺ຕສໍສຄ຺ຄວິວຊ຺ຊນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂຕິ ກິຕ຺ຕເກນ ນຸ ໂຂ. ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂເຍ ນິພ຺ພາເນ ຕໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ¶ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ໂຕ ນາມ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ກິຕ຺ຕາວຕາ ໂຫຕິ. ຍາຍ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕເມວ ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸພ຺ພຠາຄປຏິປທໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ເທເສຖາຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐຕິ ¶ ຂຍວຍສງ຺ຂາຕໍ ອນ຺ຕໍ ອຕີຕາຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕາ, ອຈ຺ຈນ຺ຕາ ນິຏ຺ຐາ ອສ຺ສາຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ, ເອກນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ສຕຕນິຏ຺ໂຐຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ໂຍຄກ຺ເຂມີ, ນິຈ຺ຈໂຍຄກ຺ເຂມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ, ນິຈ຺ຈພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ¶ ປຣິໂຍສານມສ຺ສາຕິ ປຸຣິມນເຍເນວ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ. ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານນ຺ຕິ ເທວານຎ຺ຈ ມນຸສ຺ສານຎ຺ຈ ເສຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕໂມ. ເອວຣູໂປ ຠິກ຺ຂຸ ກິຕ຺ຕາວຕາ ໂຫຕິ, ສງ຺ເຂເປເນວ ຕສ຺ສ ປຏິປຕ຺ຕິໍ ກເຖຖາຕິ ຍາຈຕິ.

ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ນາລໍ ອຠິນິເວສາຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ນາມ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ທ຺ວາທສາຍຕນານິ ອຏ຺ຐາຣສ ຘາຕຸໂຍ, ເຕ ສພ຺ເພປິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິວເສນ ອຠິນິເວສາຍ ນາລໍ ນ ປຣິຍຕ຺ຕາ ນ ສມຕ຺ຕາ ນ ຍຸຕ຺ຕາ. ກສ຺ມາ? ຄຫິຕາກາເຣນ ອຕິຏ຺ຐນໂຕ. ເຕ ຫິ ນິຈ຺ຈາ ສຸຂາ ອຕ຺ຕາຕິ ຄຫິຕາປິ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ອນຕ຺ຕາວ ສມ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ນາລໍ ອຠິນິເວສາຍ. ອຠິຊານາຕີຕິ ອນິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຕ຺ຕາຕິ ຎາຕປຣິຎ຺ຎາຍ ອຠິຊານາຕິ. ປຣິຊານາຕີຕິ ຕເຖວ ຕີຣຓປຣິຎ຺ຎາຍ ປຣິຊານາຕິ. ຍໍກິຎ຺ຈິ ເວທນນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ປຎ຺ຈວິຎ຺ຎາຓສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ເວທນໍ ອນຸຠວຕິ. ອິມິນາ ຠຄວາ ເຖຣສ຺ສ ເວທນາວເສນ ຈ ວິນິວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ອຣູປປຣິຄ຺ຄຫໍ ທສ຺ເສສິ.

ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີຕິ ອນິຈ຺ຈໂຕ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ. ວິຣາຄານຸປສ຺ສີຕິ ເອຕ຺ຖ ທ຺ເວ ວິຣາຄາ ຂຍວິຣາໂຄ ຈ ອຈ຺ຈນ຺ຕວິຣາໂຄ ຈ. ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຣານໍ ຂຍໍ ຂຍໂຕ ປສ຺ສນາ ວິປສ຺ສນາປິ, ອຈ຺ຈນ຺ຕວິຣາຄໍ ນິພ຺ພານໍ ວິຣາຄໂຕ ທສ຺ສນມຄ຺ຄຎາຓມ຺ປິ ວິຣາຄານຸປສ຺ສນາ. ຕທຸຠຍສມງ຺ຄິປຸຄ຺ຄໂລ ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ນາມ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ’’ຕິ, ວິຣາຄໂຕ ອນຸປສ຺ສນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິໂຣຘານຸປສ຺ສິມ຺ຫິປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນິໂຣໂຘປິ ຫິ ຂຍນິໂຣໂຘ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິໂຣໂຘຕິ ທຸວິໂຘເຍວ. ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີຕິ ເອຕ຺ຖ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ວຸຈ຺ຈຕິ ໂວສ຺ສຄ຺ໂຄ. ໂສ ¶ ຈ ປຣິຈ຺ຈາຄໂວສ຺ສຄ຺ໂຄ ປກ຺ຂນ຺ທນໂວສ຺ສຄ຺ໂຄຕິ ທຸວິໂຘ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຣິຈ຺ຈາຄໂວສ຺ສຄ຺ໂຄຕິ ວິປສ຺ສນາ. ສາ ຫິ ຕທງ຺ຄວເສນ ກິເລເສ ຈ ຂນ຺ເຘ ຈ ໂວສ຺ສຊຕິ. ປກ຺ຂນ຺ທນໂວສ຺ສຄ຺ໂຄຕິ ມຄ຺ໂຄ. ໂສ ຫິ ນິພ຺ພານໍ ອາຣມ຺ມຓໂຕ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ທ຺ວີຫິປິ ວາ ກາຣເຓຫິ ໂສ ໂວສ຺ສຄ຺ໂຄເຍວ, ສມຸຈ຺ເຉທວເສນ ຂນ຺ຘານໍ ກິເລສານຎ຺ຈ ໂວສ຺ສຊນໂຕ ນິພ຺ພາເນ ຈ ປກ຺ຂນ຺ທນໂຕ. ຕສ຺ມາ ¶ ກິເລເສ ຈ ຂນ຺ເຘ ຈ ປຣິຈ຺ຈຊຕີຕິ ປຣິຈ຺ຈາຄໂວສ຺ສຄ຺ໂຄ. ນິໂຣຘາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕີຕິ ປກ຺ຂນ຺ທນໂວສ຺ສຄ຺ໂຄຕິ ອຸຠຍມ຺ເປຕໍ ມຄ຺ເຄ ສເມຕິ. ຕທຸຠຍສມງ຺ຄີ ປຸຄ຺ຄໂລ ອິມາຍ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສນາຍ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ¶ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ນາມ ໂຫຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ນ ກິຎ຺ຈິ ໂລເກ ອຸປາທິຍຕີຕິ ກິຎ຺ຈິ ເອກມ຺ປິ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ຕຓ຺ຫາວເສນ ນ ອຸປາທິຍຕິ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ ນ ປຣາມສຕິ. ອນຸປາທິຍໍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕີຕິ ອຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຕຓ຺ຫາປຣິຕສ຺ສນາຍ ນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍເຍວ ປຣິນິພ຺ພາຍຕີຕິ ສຍເມວ ກິເລສປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ. ຂີຓາ ຊາຕີຕິອາທິນາ ປນສ຺ສ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ທສ຺ສິຕາ. ອິຕິ ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຂີຓາສວສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄປ຺ປຏິປທໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ສໍຂິຕ຺ເຕເນວ ກເຖສິ. ອິທໍ ປນ ສຸຕ຺ຕໍ ເຖຣສ຺ສ ໂອວາໂທປິ ອໂຫສິ ວິປສ຺ສນາປິ. ໂສ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ສຸຕ຺ເຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕຕິ.

໖໒. ນວເມ ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎານໍ ຠາຍິຕ຺ຖາຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ຕາ ເຕສໍ ມາ ຠາຍິຕ຺ຖ. ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວສິນ຺ຕິ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານິກາຍ ເມຕ຺ຕາຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ປຓີຕໍ ກຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວສິນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ສໍວຏ຺ຏມາເນ ສຸທາຫນ຺ຕິ ສໍວຏ຺ຏມາເນ ສຸທໍ ອຫໍ. ສໍວຏ຺ຏມາເນຕິ ¶ ຌາຍມາເນ ວິປຊ຺ຊມາເນ. ຘມ຺ມິໂກຕິ ທສກຸສລຘມ຺ມສມນ຺ນາຄໂຕ. ຘມ຺ມຣາຊາຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ຘມ຺ເມນ ວາ ລທ຺ຘຣຊ຺ຊຕ຺ຕາ ຘມ຺ມຣາຊາ. ຈາຕຸຣນ຺ໂຕຕິ ປຸຣຕ຺ຖິມສມຸທ຺ທາທີນໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສມຸທ຺ທານໍ ວເສນ ຈາຕຸຣນ຺ຕາຍ ປຖວິຍາ ອິສ຺ສໂຣ. ວິຊິຕາວີຕິ ວິຊິຕສງ຺ຄາໂມ. ຊນປໂທ ຕສ຺ມິໍ ຖາວຣິຍໍ ຖິຣຠາວໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ຊນປທຕ຺ຖາວຣິຍປ຺ປຕ຺ໂຕ. ປໂຣສຫສ຺ສນ຺ຕິ ອຕິເຣກສຫສ຺ສໍ. ສູຣາຕິ ອຠີຣຸໂນ. ວີຣງ຺ຄຣູປາຕິ ວີຣານໍ ອງ຺ຄໍ ວີຣງ຺ຄໍ, ວີຣິຍສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ວີຣງ຺ຄຣູປເມເຕສນ຺ຕິ ວີຣງ຺ຄຣູປາ. ວີຣິຍຊາຕິກາ ວີຣິຍສຠາວາ ວີຣິຍມຍາ ວິຍ ອກິລາສຸໂນ ທິວສມ຺ປິ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕາ ນ ກິລມນ຺ຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສາຄຣປຣິຍນ຺ຕນ຺ຕິ ຈກ຺ກວາຬປພ຺ພຕໍ ສີມໍ ກຕ຺ວາ ຐິຕສມຸທ຺ທປຣິຍນ຺ຕໍ. ອທຓ຺ເຑນາຕິ ຘນທຓ຺ເຑນປິ ເຉຊ຺ຊເຠຊ຺ຊານຸສາສເນນ ສຕ຺ຖທຓ຺ເຑນປິ ວິນາເຍວ. ອສຕ຺ເຖນາຕິ ເອກໂຕຘາຣາທິນາ ປຣວິເຫຐນສຕ຺ເຖນປິ ວິນາເຍວ. ຘມ຺ເມນ ອຠິວິຊິຍາຕິ ເອຫິ ໂຂ, ມຫາຣາຊາຕິ ເອວໍ ປຏິຣາຊູຫິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕາຄມໂນ ‘‘ປາໂຓ ນ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ’’ຕິອາທິນາ ຘມ຺ເມເນວ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ປຖວິໍ ອຠິວິຊິນິຕ຺ວາ.

ສຸເຂສິໂນຕິ ¶ ສຸຂປຣິເຍສເກ ສຕ຺ເຕ ອາມນ຺ເຕຕິ. ສຸຎ຺ຎພ຺ຣຫ຺ມູປໂຄຕິ ສຸຎ຺ຎພ຺ຣຫ຺ມວິມານູປໂຄ. ປຖວິໍ ອິມນ຺ຕິ ອິມໍ ສາຄຣປຣິຍນ຺ຕໍ ມຫາປຖວິໍ. ອສາຫເສນາຕິ ¶ ນ ສາຫສິກກມ຺ເມນ. ສເມນ ມນຸສາສິຕນ຺ຕິ ສເມນ ກມ຺ເມນ ອນຸສາສິໍ. ເຕຫິ ເອຕໍ ສຸເທສິຕນ຺ຕິ ເຕຫິ ສງ຺ຄາຫເກຫິ ມຫາກາຣຸຓິເກຫິ ພຸທ຺ເຘຫິ ເອຕໍ ເອຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ສຸເທສິຕໍ ສຸກຖິຕໍ. ປຖພ຺ໂຍຕິ ປຸຖວິສາມິໂກ.

໖໓. ທສເມ ¶ ເກວຏ຺ຏາ ມຎ຺ເຎ ມຈ຺ຉວິໂລເປຕິ ເກວຏ຺ຏານໍ ມຈ຺ຉປຈ຺ຉິໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ຐິຕຏ຺ຐາເນ ຊາເລ ວາ ອຸທກໂຕ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ມຈ຺ຉຄ຺ຄາຫການໍ ມຫາສທ຺ໂທ ໂຫຕິ, ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຸຊາຕາຕິ ວິສາຂາຍ ກນິຏ຺ຐາ. ສາ ເນວ ສສ຺ສຸໍ ອາທິຍຕີຕິ ສສ຺ສຸຍາ ກຕ຺ຕພ຺ພວຕ຺ຕໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ນ ກໂຣຕິ, ສສ຺ສູຕິປິ ນໍ ນ ຄເຓຕິ. ນ ສສຸຣໍ ອາທິຍຕີຕິ ວຈນໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ເອວໍ ອນາທຣຕາຍປິ ອຄ຺ຄຫເຓນປິ ນ ອາທິຍຕິ ນາມ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ສຸຓິສາຍ ອາຈາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ປຸຣໂຕ ນິສີທິ. ສາປິ ສຸຊາຕາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຍໍ ເສຏ຺ຐິ ທສພລສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ມຍ຺ຫໍ ຄຸຓໍ ກເຖສ຺ສຕິ ອຸທາຫຸ ອຄຸຓ’’ນ຺ຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອວິທູເຣ ສທ຺ທໍ ສຸຓນ຺ຕີ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ເອຫິ ສຸຊາເຕຕິ ອາມນ຺ເຕສິ.

ອຫິຕານຸກມ຺ປິນີຕິ ນ ຫິຕານຸກມ຺ປິນີ. ອຎ຺ເຎສູຕິ ¶ ປຣປຸຣິເສສຸ. ອຕິມຎ຺ຎເຕຕິ ໂອມານາຕິ ມານວເສນ ອຕິມຎ຺ຎຕິ. ຘເນນ ກີຕສ຺ສາຕິ ຘເນນ ກີຕາ ອສ຺ສ. ວຘາຍ ອຸສ຺ສຸກາ ວຘິຕຸໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກມາປນ຺ນາ. ຍໍ ອິຕ຺ຖິຍາ ວິນ຺ທຕິ ສາມິໂກ ຘນນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ສາມິໂກ ຍໍ ຘນໍ ລຠຕິ. ອປ຺ປມ຺ປິ ຕສ຺ສ ອປຫາຕຸມິຈ຺ຉຕີຕິ ໂຖກໂຕປິ ອສ຺ສ ຫຣິຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ອຸທ຺ຘເນ ອາໂຣປິຕອຸກ຺ຂລິຍໍ ປກ຺ຂິປິຕພ຺ພຕຓ຺ຑຸລໂຕປິ ໂຖກໍ ຫຣິຕຸເມວ ວາຍມຕິ. ອລສາຕິ ນິສິນ຺ນຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ນາວ ຐິຕຏ຺ຐາເນ ຐິຕາວ ໂຫຕິ. ຜຣຸສາຕິ ຂຣາ. ທຸຣຸຕ຺ຕວາທິນີຕິ ທຸພ຺ຠາສິຕຠາສິນີ, ກກ຺ຂຬໍ ວາຬກຖເມວ ກເຖຕິ. ອຸຏ຺ຐາຍການໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວຕ຺ຕຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸຏ຺ຐາຍການນ຺ຕິ ພຫຸວຈນວເສນ ວິຣິຍຸຏ຺ຐານສມ຺ປນ຺ໂນ ສາມິໂກ ວຸຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອຸຏ຺ຐານສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ກຕ຺ວາ ວຕ຺ຕຕິ. ປໂມທຕີຕິ ອາໂມທິຕປໂມທິຕາ ໂຫຕິ ¶ . ໂກເລຍ຺ຍກາຕິ ກຸລສມ຺ປນ຺ນາ. ປຕິພ຺ພຕາຕິ ປຕິເທວຕາ. ວຘທຓ຺ຑຕຊ຺ຊິຕາຕິ ທຓ຺ຑກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວເຘນ ຕຊ຺ຊິຕາ, ‘‘ຆາເຕສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ທາສີສມນ຺ຕິ ສາມິກສ຺ສ ວຕ຺ຕປູຣິກາ ທາສີຕິ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕູຕິ ວຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

໖໔. ເອກາທສເມ ສປຕ຺ຕກນ຺ຕາຕິ ສປຕ຺ຕານໍ ເວຣີນໍ ກນ຺ຕາ ປິຍາ ເຕຫິ ອິຈ຺ຉິຕປຕ຺ຖິຕາ. ສປຕ຺ຕກຣຓາຕິ ¶ ¶ ສປຕ຺ຕານໍ ເວຣີນໍ ອຕ຺ຖກຣຓາ. ໂກຘປເຣໂຕຕິ ໂກຘານຸຄໂຕ. ປຈຸຣຕ຺ຖຕາຍາຕິ ພຫຸອຕ຺ຖຕາຍ ພຫຸຫິຕຕາຍ. ອນຕ຺ຖມ຺ປີຕິ ອວຸທ຺ຘິມ຺ປິ. ອຕ຺ໂຖ ເມ ຄຫິໂຕຕິ ວຸຑ຺ຒິ ເມ ຄຫິຕາ.

ອໂຖ ອຕ຺ຖໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ອໂຖ ວຸທ຺ຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ. ອນຕ຺ຖໍ ອຘິປຊ຺ຊຕີຕິ ອນຕ຺ໂຖ ເມ ຄຫິໂຕຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕິ. ວຘໍ ກຕ຺ວານາຕິ ປາຓາຕິປາຕກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ. ໂກຘສມ຺ມທສມ຺ມຕ຺ໂຕຕິ ໂກຘມເທນ ມຕ຺ໂຕ, ອາທິນ຺ນຄຫິຕປຣາມຏ຺ໂຐຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຍສກ຺ຍນ຺ຕິ ອຍສຠາວໍ, ອຍໂສ ນິຍໂສ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ຕຣໂຕ ຊາຕນ຺ຕິ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ອຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕີຕິ ວຸທ຺ຘິອຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕິ. ຘມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສຕີຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສຕິ. ອນ຺ຘຕມນ຺ຕິ ອນ຺ຘຠາວກຣໍ ຕມໍ ພຫລຕມໍ. ສຫເຕຕິ ອຠິຠວຕິ.

ທຸມ຺ມງ຺ກຸຍນ຺ຕິ ທຸມ຺ມງ຺ກຸຠາວໍ ນິຕ຺ເຕຊຕໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓມຸຂຕໍ. ຍໂຕ ປຕາຍຕີຕິ ຍທາ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ນ ວາໂຈ ໂຫຕິ ຄາຣໂວຕິ ວຈນສ຺ສປິ ຄຣຸຠາໂວ ນ ໂຫຕິ. ນ ທີປໍ ໂຫຕິ ກິຎ຺ຈນນ຺ຕິ ກາຈິ ປຕິຏ຺ຐາ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ຕປນີຍານີຕິ ຕາປຊນການິ. ຘມ຺ເມຫີຕິ ¶ ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ເມຫິ. ອາຣກາຕິ ທູເຣ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓນ຺ຕິ ຂີຓາສວພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ. ຍາຍ ມາຕຸ ຠໂຕຕິ ຍາຍ ມາຕຣາ ຠໂຕ ໂປສິໂຕ. ປາຓທທິໍ ສນ຺ຕິນ຺ຕິ ຊີວິຕທາຍິກໍ ສມານໍ. ຫນ຺ຕິ ກຸທ຺ໂຘ ປຸຖຸຕ຺ຕານນ຺ຕິ ກຸທ຺ໂຘ ປຸຄ຺ຄໂລ ປຸຖຸ ນານາກາຣເຓຫິ ອຕ຺ຕານໍ ຫນ຺ຕິ. ນານາຣູເປສຸ ມຸຈ຺ຉິໂຕຕິ ນານາຣມ຺ມເຓສຸ ອຘິມຸຈ຺ຉິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ຣຊ຺ຊຸຍາ ພຊ຺ຌ ມີຍນ຺ຕີຕິ ຣຊ຺ຊຸຍາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຣນ຺ຕິ. ປພ຺ພຕາມປິ ກນ຺ທເຣຕິ ປພ຺ພຕກນ຺ທເຣປິ ປຕິຕ຺ວາ ມຣນ຺ຕິ.

ຠູນຫຈ຺ຈານີຕິ ¶ ຫຕວຸທ຺ຘີນິ. ອິຕາຍນ຺ຕິ ອິຕິ ອຍໍ. ຕໍ ທເມນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ເທຕິ ຕໍ ໂກຘໍ ທເມນ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ. ກຕເຣນ ທເມນາຕິ? ປຎ຺ຎາວີຣິເຍນ ທິຏ຺ຐິຍາຕິ ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາຍ ເຈວ ວິປສ຺ສນາສມ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ກາຍິກເຈຕສິກວີຣິເຍນ ຈ ມຄ຺ຄສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ. ຕເຖວ ຘມ຺ເມ ສິກ຺ເຂຖາຕິ ຍຖາ ອກຸສລໍ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ເມປິ ຕເຖວ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ. ມາ ໂນ ທຸມ຺ມງ຺ກຸຍໍ ອຫູຕິ ມາ ອມ຺ຫາກໍ ທຸມ຺ມງ຺ກຸຠາໂວ ອໂຫສີຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ປຕ຺ຖຍມານາ. ອນາຍາສາຕິ ອນຸປາຍາສາ. ອນຸສ຺ສຸກາຕິ ກຕ຺ຖຈິ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອນາປນ຺ນາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໖໕. ສຕ຺ຕມສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ຫຕູປນິໂສຕິ ຫຕອຸປນິໂສ ຉິນ຺ນປຈ຺ຈໂຍ. ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ຕຣຸຓວິປສ຺ສນາ. ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄຕິ ພລວວິປສ຺ສນາ ເຈວ ມຄ຺ໂຄ ຈ. ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕວິມຸຕ຺ຕິ ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ຈ.

໖໖. ທຸຕິເຍ ຍສ຺ມາ ອຍໍ ສຕ຺ຕສູຣິຍເທສນາ ເຕໂຊສໍວຏ຺ຏທສ຺ສນວເສນ ປວຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ຕໂຍ ສໍວຏ຺ຏາ, ຕິສ຺ໂສ ສໍວຏ຺ຏສີມາ, ຕີຓິ ສໍວຏ຺ຏມູລານີ, ຕີຓິ ໂກລາຫລານີຕິ ອຍໍ ຕາວ ອາທິໂຕວ ອິມສ຺ສ ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຸເຣຈາຣິກກຖາ ເວທິຕພ຺ພາ. ສາ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໒.໔໐໓) ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິນິທ຺ເທເສ ວິຕ຺ຖາຣິຕາວ. ເອຕທໂວຈາຕິ ອນິຈ຺ຈກມ຺ມຏ຺ຐານິການໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ອຊ຺ຌາສເຍນ ອຸປາທິນ຺ນການໍ ອນຸປາທິນ຺ນການໍ ສງ຺ຂາຣານໍ ວິປຕ຺ຕິທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ເອຕໍ ‘‘ອນິຈ຺ຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ’’ຕິອາທິສຕ຺ຕສູຣິໂຍປມສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ອໂວຈ. ຕຕ຺ຖ ອນິຈ຺ຈາຕິ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວຏ຺ເຐນ ອນິຈ຺ຈາ. ສງ຺ຂາຣາຕິ ອຸປາທິນ຺ນກອນຸປາທິນ຺ນກາ ສງ຺ຂາຣຘມ຺ມາ. ອທ຺ຘຸວາຕິ ເອວໍ ອຈິຣຏ຺ເຐນ ນ ຘຸວາ. ອນສ຺ສາສິກາຕິ ¶ ອສສ຺ສຕຠາເວນ ອສ຺ສາສຣຫິຕາ. ອລເມວາຕິ ຍຸຕ຺ຕເມວ.

ອຊ຺ໂຌຄາຬ຺ໂຫຕິ ອຸທເກ ອນຸປວິຏ຺ໂຐ. ອຈ຺ຈຸຄ຺ຄໂຕຕິ ອຸທກປິຏ຺ຐິໂຕ ອຸຄ຺ຄໂຕ. ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕີຕິ ປຐມໍ ຕາວ ອຸປກປ຺ປນເມໂຆ ນາມ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສຈກ຺ກວາເຬ ເອກເມໂຆ ຫຸຕ຺ວາ ວສ຺ສຕິ, ຕທາ ¶ ນິກ຺ຂນ຺ຕພີຊໍ ນ ປຸນ ເຄຫໍ ປວິສຕິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຘມກຣເຓ ນິຣຸທ຺ຘໍ ວິຍ ອຸທກໍ ໂຫຕິ, ປຸນ ເອກພິນ຺ທຸມ຺ປິ ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕີຕິ ອຸປມານຘມ຺ມກຖາວ ປມາຓໍ. ວິນສ຺ສນ຺ເຕ ປນ ໂລເກ ປຐມໍ ອວີຈິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຸຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຈ ຕິຣຈ຺ຉາເນສຸ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕິຣຈ຺ຉາເນສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕາປິ ປຸຕ຺ຕຠາຕິເກສຸ ເມຕ຺ຕໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ກາລກຕາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເທວຕາ ອາກາເສນ ຈຣນ຺ຕິໂຍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ – ‘‘ນ ອິທໍ ຐານໍ ¶ ສສ຺ສຕໍ ນ ນິພທ຺ຘໍ, ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວຖ, ກຣຸຓໍ, ມຸທິຕໍ, ອຸເປກ຺ຂໍ ຠາເວຖາ’’ຕິ. ເຕ ເມຕ຺ຕາທໂຍ ຠາເວຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ.

ພີຊຄາມາຕິ ເອຕ຺ຖ ພີຊຄາໂມ ນາມ ປຎ຺ຈ ພີຊຊາຕານິ. ຠູຕຄາໂມ ນາມ ຍໍກິຎ຺ຈິ ນິກ຺ຂນ຺ຕມູລປຓ຺ຓໍ ຫຣິຕກໍ. ໂອສຘິຕິຓວນປ຺ປຕໂຍຕິ ເອຕ຺ຖ ໂອສຘີຕິ ໂອສຘຣຸກ຺ຂາ. ຕິຓາຕິ ພຫິສາຣາ ຕາລນາຬິເກຣາທໂຍ. ວນປ຺ປຕໂຍຕິ ວນເຊຏ຺ຐກຣຸກ຺ຂາ. ກຸນ຺ນທິໂຍຕິ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ມຫານທິໂຍ ອວເສສາ ນິນ຺ນຄາ. ກຸໂສພ຺ຠາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ມຫາສເຣ ອວເສສາ ຣຫທາທໂຍ. ທຸຕິໂຍ ສູຣິໂຍຕິອາທີສຸ ທຸຕິຍສູຣິຍກາເລ ເອໂກ ອຸເທຕິ, ເອໂກ ອຕ຺ຖງ຺ຄເມຕິ. ຕຕິຍກາເລ ເອໂກ ອຸເທຕິ, ເອໂກ ອຕ຺ຖງ຺ຄເມຕິ, ເອໂກ ມຊ຺ເຌ ໂຫຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖກາເລ ຈຕຸກຸລິເກ ຄາເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປິຓ຺ຑຈາຣິກາ ທ຺ວາຣປຏິປາຏິຍາ ຐິຕາ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມາທິກາເລປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປລຸຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ¶ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕນ຺ຕິ. ເນວ ຉາຣິກາ ປຎ຺ຎາຍຕິ ນ ມສີຕິ ຈກ຺ກວາຬມຫາປຖວີ ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊາ ຫິມວາ ຈກ຺ກວາຬປພ຺ພໂຕ ຉ ກາມສຄ຺ຄາ ປຐມຊ຺ຌານິກພ຺ຣຫ຺ມໂລກາຕິ ເອຕ຺ຕເກ ຐາເນ ທຑ຺ເຒ ອຈ຺ຉຣາຍ ຄເຫຕພ຺ພມຕ຺ຕາປິ ຉາຣິກາ ວາ ອງ຺ຄາໂຣ ວາ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ໂກ ມນ຺ຕາ ໂກ ສທ຺ຘາຕາຕິ ໂກ ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາປນຕ຺ຖາຍ ສມຕ຺ໂຖ, ໂກ ວາ ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາຕາ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທິຏ຺ຐປເທຫີຕິ ທິຏ຺ຐປເທ ¶ ໂສຕາປນ຺ເນ ອຣິຍສາວເກ ຐເປຕ຺ວາ ໂກ ອຎ຺ໂຎ ສທ຺ທຫິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ວີຕຣາໂຄຕິ ວິກ຺ຂມ຺ຠນວເສນ ວີຕຣາໂຄ. ສາສນໍ ອາຊານິໍສູຕິ ອນຸສິຏ຺ຐິໍ ຊານິໍສຸ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລກສຫພ຺ຍຕາຍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິໍສຸ. ສມສມຄຕິໂຍຕິ ທຸຕິຍຕ຺ຕຠາເວ ສພ຺ພາກາເຣນ ສມຄຕິໂກ ເອກຄຕິໂກ. ອຸຕ຺ຕຣິ ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍນ຺ຕິ ປຐມຊ຺ຌານໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ຍາວ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານາ ປຓີຕໍ ກຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍໍ. ຈກ຺ຂຸມາຕິ ປຎ຺ຈຫິ ຈກ຺ຂູຫິ ຈກ຺ຂຸມາ. ປຣິນິພ຺ພຸໂຕຕິ ໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກເຍວ ກິເລສປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ. ເອວໍ ອນິຈ຺ຈລກ຺ຂຓໍ ທີເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ເທສນໍ ວິນິວຏ຺ເຏນ຺ເຕ ປຎ຺ຈສຕາປິ ເຕ ອນິຈ຺ຈກມ຺ມຏ຺ຐານິກາ ຠິກ຺ຂູ ເທສນານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນາສເນສຸເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສູຕິ.

໖໗. ຕຕິເຍ ຍໂຕຕິ ຍທາ. ປຈ຺ຈນ຺ຕິມນ຺ຕິ ຣຏ຺ຐປຣິຍນ຺ເຕ ຣຏ຺ຐາວສາເນ ນິວິຏ຺ຐໍ. ມຊ຺ຌິມເທສນຄຣສ຺ສ ¶ ¶ ປນ ຣກ຺ຂາກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ເຕນ ຕໍ ນ ຄຫິຕໍ. ນຄຣປຣິກ຺ຂາເຣຫິ ສຸປຣິກ຺ຂຕນ຺ຕິ ນຄຣາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກຕໍ. ອກຣຓີຍນ຺ຕິ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ອຊິນິຍໍ. ຄມ຺ຠີຣເນມາຕິ ຄມ຺ຠີຣອາວາຏາ. ສຸນິຂາຕາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສນ຺ນິສີທາປິຕາ. ຕໍ ປເນຕໍ ເອສິກາຖມ຺ຠໍ ອິຏ຺ຐກາຫິ ວາ ກໂຣນ຺ຕິ ສິລາຫິ ວາ ຂທິຣາທີຫິ ວາ ສາຣຣຸກ຺ເຂຫິ. ຕໍ ນຄຣຄຸຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ກໂຣນ຺ຕາ ພຫິນຄເຣ ກໂຣນ຺ຕິ, ອລງ຺ກາຣຕ຺ຖາຍ ກໂຣນ຺ຕາ ອນ຺ໂຕນຄເຣ. ຕໍ ອິຏ຺ຐກາມຍໍ ກໂຣນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕໍ ອາວາຏໍ ກຕ຺ວາ ຈຍໍ ຈິນິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ອຏ຺ຐໍສໍ ກຕ຺ວາ ສຸຘາຍ ລິມ຺ປນ຺ຕິ. ຍທາ ຫຕ຺ຖິນາ ທນ຺ເຕຫິ ອຠິຫໂຕ ນ ຈລຕິ, ຕທາ ສຸລິຕ຺ໂຕ ນາມ ໂຫຕິ. ສິລາຖມ຺ຠາທໂຍປິ ອຏ຺ຐໍສາ ເອວ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສເຈ ອຏ຺ຐ ຣຕນາ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕຸຣຕນມຕ຺ຕໍ ອາວາເຏ ປວິສຕິ, ຈຕຸຣຕນມຕ຺ຕໍ ອຸປຣິ ໂຫຕິ. ໂສຬສຣຕນວີສຕິຣຕເນສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສພ຺ເພສຎ຺ຫິ ອຸປຑ຺ຒໍ ເຫຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ອຸປຑ຺ຒໍ ອຸປຣິ. ເຕ ໂຄມຸຕ຺ຕວງ຺ກາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕນ ເຕສໍ ອນ຺ຕເຣ ປທຣມຍໍ ກຕ຺ວາ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ, ເຕ ປນ ກຕຈິຕ຺ຕກມ຺ມາ ປຄ຺ຄຫິຕທ຺ຘຊາວ ໂຫນ຺ຕິ.

ປຣິຂາຕິ ¶ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຐິຕມາຕິກາ. ອນຸປຣິຍາຍປໂຖຕິ ອນ຺ໂຕ ປາກາຣສ຺ສ ປາກາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ຄໂຕ ມຫາປໂຖ, ຍຕ຺ຖ ຐິຕາ ພຫິປາກາເຣ ຐິເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ສລາກນ຺ຕິ ¶ ສຣໂຕມຣາທິນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາວຸຘໍ. ເຊວນິກນ຺ຕິ ເອກໂຕຘາຣາທິເສສາວຸຘໍ.

ຫຕ຺ຖາໂຣຫາຕິ ສພ຺ເພປິ ຫຕ຺ຖິອາຈຣິຍຫຕ຺ຖິເວຊ຺ຊຫຕ຺ຖິພນ຺ຘາທໂຍ. ອສ຺ສາໂຣຫາຕິ ສພ຺ເພປິ ອສ຺ສາຈຣິຍອສ຺ສເວຊ຺ຊອສ຺ສພນ຺ຘາທໂຍ. ຣຖິກາຕິ ສພ຺ເພປິ ຣຖາຈຣິຍຣຖໂຍຘຣຖຣກ຺ຂາທໂຍ. ຘນຸຄ຺ຄຫາຕິ ອິສ຺ສາສາ. ເຈລກາຕິ ເຍ ຍຸທ຺ເຘ ຊຍທ຺ຘຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຈລກາຕິ ‘‘ອິຘ ຣຎ຺ໂຎ ຐານໍ ໂຫຕຸ, ອິຘ ອສຸກມຫາມຕ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິ ເອວໍ ເສນາພ຺ຍູຫກາຣກາ. ປິຓ຺ຑທາຍິກາຕິ ສາຫສິກມຫາໂຍຘາ. ເຕ ກິຣ ປຣເສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປິຓ຺ຑມິວ ເຉຕ຺ວາ ເຉຕ຺ວາ ທຍນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ນິຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍ ວາ ສງ຺ຄາມມຊ຺ເຌ ໂຍຘານໍ ຠຕ຺ຕປານີຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປວິສນ຺ຕິ, ເຕສມ຺ເປຕໍ ນາມໍ. ອຸຄ຺ຄາ ຣາຊປຸຕ຺ຕາຕິ ອຸຄ຺ຄຕຸຄ຺ຄຕາ ສງ຺ຄາມາວຈຣາ ຣາຊປຸຕ຺ຕາ. ປກ຺ຂນ຺ທິໂນຕິ ເຍ ‘‘ກສ຺ສ ສີສໍ ວາ ອາວຸຘໍ ວາ ອາຫຣາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອສຸກສ຺ສາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ສງ຺ຄາມໍ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ຕເທວ ອາຫຣນ຺ຕິ, ອິເມ ປກ຺ຂນ຺ທນ຺ຕີຕິ ປກ຺ຂນ຺ທິໂນ. ມຫານາຄາ ວິຍ ມຫານາຄາ, ຫຕ຺ຖິອາທີສຸປິ ອຠິມຸຂໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕສຸ ອນິວຕ຺ຕິຍໂຍຘານໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ສູຣາຕິ ເອກສູຣາ, ເຍ ສຊາລິກາປິ ສວມ຺ມິກາປິ ສມຸທ຺ທໍ ຕຣິຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ຈມ຺ມໂຍຘິໂນຕິ ¶ ເຍ ຈມ຺ມກຎ຺ຈຸກໍ ວາ ປວິສິຕ຺ວາ ສຣປຣິຕ຺ຕາຓຈມ຺ມໍ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ທາສກປຸຕ຺ຕາຕິ ພລວສິເນຫາ ຆຣທາສໂຍຘາ ¶ . ໂທວາຣິໂກຕິ ທ຺ວາຣປາລໂກ. ວາສນເລປນສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ວາສເນນ ສພ຺ພວິວຣປຏິຈ຺ຉາທເນນ ສຸຘາເລເປນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ພຫິ ວາ ຂາຓຸປາກາຣສງ຺ຂາເຕນ ວາສເນນ ຆນມຏ຺ເຐນ ຈ ສຸຘາເລເປນ ສມ຺ປນ຺ໂນ ປຸຓ຺ຓຆຏປນ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ກຕຈິຕ຺ຕກມ຺ມປຄ຺ຄຫິຕທ຺ຘໂຊ. ຕິຓກຏ຺ໂຐທກນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີນໍ ຆາສຕ຺ຖາຍ ເຄຫານຎ຺ຈ ຉາທນຕ຺ຖາຍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ພຫູສຸ ຐາເນສຸ ຐປິຕຕິຓຎ຺ຈ, ເຄຫກຣຓປຈນາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຐປິຕກຏ຺ຐຎ຺ຈ, ຍນ຺ເຕຫິ ປເວເສຕ຺ວາ ໂປກ຺ຂຣຓີສຸ ຐປິຕອຸທກຎ຺ຈ. ສນ຺ນິຈິຕໍ ໂຫຕີຕິ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອເນເກສຸ ຐາເນສຸ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຈິຕໍ ໂຫຕິ. ອພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ຣຕິຍາຕິ ອນ຺ໂຕນຄຣວາສີນໍ ຣຕິອຕ຺ຖາຍ. ອປຣິຕສ຺ສາຍາຕິ ¶ ຕາສໍ ອນາປຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍ. ສາລິຍວກນ຺ຕິ ນານປ຺ປກາຣາ ສາລິໂຍ ເຈວ ຍວາ ຈ. ຕິລມຸຄ຺ຄມາສາປຣຓ຺ຓນ຺ຕິ ຕິລມຸຄ຺ຄມາສາ ຈ ເສສາປຣຓ຺ຓຎ຺ຈ.

ອິທານິ ຍສ຺ມາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ນຄເຣ ກມ຺ມໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ ¶ , ນຄຣສທິສໍ ປນ ອຣິຍສາວກໍ, ນຄຣປຣິກ຺ຂາຣສທິເສ ຈ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ, ຈຕຸອາຫາຣສທິສານິ ຈ ຈຕ຺ຕາຣິ ຌານານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ເອກາທສສຸ ຐາເນສຸ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເທສນໍ ວິນິວຏ຺ເຏສ຺ສາມີຕິ ອຍໍ ອຸປມາ ອາຠຕາ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ເທສນໍ ປກາເສຕຸໍ ອິທໍ ເອວເມວ ໂຂຕິອາທິ ອາຣທ຺ຘໍ. ຕຕ຺ຖ ສທ຺ຘມ຺ເມຫີຕິ ສຸຘມ຺ເມຫິ. ສທ຺ໂຘຕິ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາຍ ເຈວ ປຈ຺ຈກ຺ຂສທ຺ຘາຍ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຕຕ຺ຖ ທານສີລາທີນໍ ຜລໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ທານາທິປຸຎ຺ຎກຣເຓ ສທ຺ຘາ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາ ນາມ. ມຄ຺ເຄນ ອາຄຕສທ຺ຘາ ປຈ຺ຈກ຺ຂສທ຺ຘາ ນາມ. ປສາທສທ຺ຘາຕິປິ ເອສາ ເອວ. ຕສ຺ສາ ລກ຺ຂຓາທີຫິ ວິຠາໂຄ ເວທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສມ຺ປກ຺ຂນ຺ທນລກ຺ຂຓາ ຈ, ມຫາຣາຊ, ສທ຺ຘາ ສມ຺ປສາທນລກ຺ຂຓາ ຈາ’’ຕິ (ມິ. ປ. ໒.໑.໑໐) ຫິ ວຈນໂຕ ອິທໍ ສທ຺ຘາຍ ລກ຺ຂຓໍ ນາມ. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐາເນຫິ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ເວທິຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ສີລວນ຺ຕານໍ ທສ຺ສນກາໂມ ໂຫຕີ’’ຕິອາທິນາ (ອ. ນິ. ໓.໔໒) ນເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ ປນ ສທ຺ຘາຍ ນິມິຕ຺ຕໍ ນາມ. ‘‘ໂກ ຈາຫາໂຣ ສທ຺ຘາຍ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍ’’ນ຺ຕິ (ອ. ນິ. ໑໐.໖໑) ອຍໍ ປນສ຺ສາ ອາຫາໂຣ ນາມ. ‘‘ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຍໍ ອນຸຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ, ຍໍ ຣູເປ ນິພ຺ພິທາພຫຸໂລ ວິຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຍມສ຺ສ ¶ ອນຸຘມ຺ໂມ ນາມ. ‘‘ສທ຺ຘາ ພນ຺ຘຕິ ປາເຖຍ຺ຍໍ, ສິຣີ ໂຠຄານມາສໂຍ’’ (ສໍ. ນິ. ໑.໗໙). ‘‘ສທ຺ຘາ ທຸຕິຍາ ປຸຣິສສ຺ສ ໂຫຕິ’’ (ສໍ. ນິ. ໑.໓໖). ‘‘ສທ຺ຘາຍ ຕຣຕິ ໂອຆໍ’’ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໔໖). ‘‘ສທ຺ຘາ ພີຊໍ ຕໂປ ວຸຏ຺ຐິ’’ (ສຸ. ນິ. ໗໗; ສໍ. ນິ. ໑.໑໙໗). ‘‘ສທ຺ຘາຫຕ຺ໂຖ ມຫານາໂຄ. ອຸເປຂາເສຕທນ຺ຕວາ’’ຕິອາທີສຸ ປນ ສຸຕ຺ເຕສຸ ¶ ເອຕິສ຺ສາ ພທ຺ຘຠຕ຺ຕປຸຏາທິສຣິກ຺ຂຕາຍ ອເນກສຣສຕາ ຠຄວຕາ ປກາສິຕາ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ນຄໂຣປມສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ ເອສາ ອຈລສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຕາຍ ເອສິກາຖມ຺ຠສທິສາ ກຕ຺ວາ ທສ຺ສິຕາ.

ສທ຺ເຘສິໂກຕິ ສທ຺ຘໍ ເອສິກາຖມ຺ຠໍ ກຕ຺ວາ ອຣິຍສາວໂກ ອກຸສລໍ ປຊຫຕີຕິ ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພປເທສຸ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ. ອປິເຈຕ຺ຖ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ເປຫິ ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ສໍວໂຣ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ໂສ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ໂຫຕິ ¶ . ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ເອກາທສສຸ ຐາເນສຸ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເທສນາຍ ກູຏໍ ຄຫິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໖໘. ຈຕຸຕ຺ເຖ ກາລໍ ຊານາຕີຕິ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາລໍ ຊານາຕິ. ອຍໍ ກາໂລ ອຸທ຺ເທສສ຺ສາຕິ ອຍໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນກາໂລ. ປຣິປຸຈ຺ຉາຍາຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ. ໂຍຄສ຺ສາຕິ ໂຍເຄ ກມ຺ມໍ ປກ຺ຂິປນສ຺ສ. ປຏິສລ຺ລານສ຺ສາຕິ ນິລີຍນສ຺ສ ເອກີຠາວສ຺ສ. ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນຕິ ນວນ຺ນໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມານໍ ອນຸຣູປຘມ຺ມໍ ປຸພ຺ພຠາຄປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ໂນ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຸຄ຺ຄລປໂຣປຣຎ຺ຎູ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸ ປຸຄ຺ຄລານໍ ປໂຣປຣໍ ຕິກ຺ຂມຸທຸຠາວໍ ຊານນສມຕ຺ໂຖ ນາມ ໂຫຕິ.

໖໙. ປຎ຺ຈເມ ປນ຺ນປລາໂສຕິ ປຕິຕປລາໂສ. ຊາລກຊາໂຕຕິ ສຎ຺ຊາຕປຕ຺ຕປຸປ຺ຜຊາໂລ. ຕສ຺ສ ຫິ ປຕ຺ຕຊາລຎ຺ຈ ປຸປ຺ຜຊາລຎ຺ຈ ສເຫວ ນິກ຺ຂມຕິ. ຂາຣກຊາໂຕຕິ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ສຎ຺ຊາເຕນ ສຸວິຠຕ຺ເຕນ ປຕ຺ຕຊາລເກນ ຈ ປຸປ຺ຜຊາລເກນ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ກຸຏຸມລກຊາໂຕຕິ ສຎ຺ຊາຕມກຸໂຬ. ໂກຣກຊາໂຕຕິ ອວິກສິເຕຫິ ມຫາກຸຈ຺ຉີຫິ ສມ຺ຠິນ຺ນມຸເຂຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສພ຺ພປາລິຜຸລ຺ໂລຕິ ສພ຺ພາກາເຣນ ສຸປຸປ຺ຜິໂຕ. ທິພ຺ເພ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສຕິ ທິພ຺ເພນ ອາຍຸນາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ. ມນຸສ຺ສຄຓນາຍ ປນ ຕານິ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ໂຫນ຺ຕິ. ປຣິຈາເຣນ຺ຕີຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຈາເຣນ຺ຕິ, ກີຬນ຺ຕິ ຣມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອາຠາຍ ຜຸຏໍ ໂຫຕີຕິ ຕຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ໂອຠາເສນ ຜຸຏໍ ໂຫຕິ. ເຕສຎ຺ຫິ ປຸປ຺ຜານໍ ພາລສູຣິຍສ຺ສ ¶ ວິຍ ອາຠາ ໂຫຕິ, ປຕ຺ຕານິ ປຓ຺ຓຈ຺ຉຕ຺ຕປ຺ປມາຓານິ, ອນ຺ໂຕ ມຫາຕຸມ຺ພມຕ຺ຕາ ເຣຓຸ ໂຫຕິ. ປຸປ຺ຜິເຕ ປນ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕເກ ອາໂຣຫນກິຈ຺ຈໍ ວາ ອງ຺ກຸສກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນມນກິຈ຺ຈໍ ວາ ປຸປ຺ຜາຫຣຓຕ຺ຖໍ ຈງ຺ໂຄຏກກິຈ຺ຈໍ ວາ ນຕ຺ຖິ, ກນ຺ຕນກວາໂຕ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜານິ ວຓ຺ຏໂຕ ກນ຺ຕຕິ, ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນກວາໂຕ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕິ, ປເວສນກວາໂຕ ສຸຘມ຺ມໍ ເທວສຠໍ ປເວເສຕິ, ສມ຺ມຊ຺ຊນກວາໂຕ ປຸຣາຓປຸປ຺ຜານິ ນີຫຣຕິ, ສນ຺ຖຣຓກວາໂຕ ¶ ປຕ຺ຕກຓ຺ຓິກເກສຣານິ ຣຎ຺ເຊນ຺ໂຕ ສນ຺ຖຣຕິ. ມຊ຺ຌຏ຺ຐາເນ ຘມ຺ມາສນໍ ¶ ໂຫຕິ ໂຍຊນປ຺ປມາໂຓ ຣຕນປລ຺ລງ຺ໂກ ອຸປຣິ ຕິໂຍຊເນນ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕນ ຘາຣິຍມາເນນ, ຕທນນ຺ຕຣໍ ສກ຺ກສ຺ສ ເທວຣຎ຺ໂຎ ອາສນໍ ອຕ຺ຖຣິຍຕິ, ຕໂຕ ເຕຕ຺ຕິໍສາຍ ເທວປຸຕ຺ຕານໍ, ຕໂຕ ອຎ຺ເຎສໍ ມເຫສກ຺ຂານໍ ເທວານໍ, ອຎ຺ຎຕຣເທວຕານໍ ປຸປ຺ຜກຓ຺ຓິກາວ ອາສນໍ ໂຫຕິ. ເທວາ ເທວສຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສີທນ຺ຕິ. ຕໂຕ ປຸປ຺ເຜຫິ ເຣຓຸວຏ຺ຏິ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸປຣິກຓ຺ຓິກໍ ອາຫຈ຺ຈ ນິປຕມານາ ເທວຕານໍ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ລາຂາຣສປຣິກມ຺ມສຊ຺ຊິຕໍ ວິຍ ສຸວຓ຺ຓຈຸຓ຺ຓປິຎ຺ຊຣໍ ວິຍ ກໂຣຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເທວາ ເອເກກໍ ປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຫຣນ຺ຕາປິ ກີຬນ຺ຕິເຍວ. ປຫຣຓກາເລປິ ມຫາຕຸມ຺ພປ຺ປມາຓາ ເຣຓຸ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສຣີຣໍ ປຠາສມ຺ປນ຺ເນຫິ ຄນ຺ຘຈຸຓ຺ເຓຫິ ສຎ຺ຊຕມໂນສິລາຣາຄໍ ວິຍ ກໂຣຕິ. ເອວໍ ສາ ກີຬາ ຈຕູຫິ ມາເສຫິ ປຣິໂຍສານໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຍມານຸຠາໂວຕິ ອຍໍ ອນຸຜຣິຕຸໍ ອານຸຠາໂວ.

ອິທານິ ຍສ຺ມາ ນ ສຕ຺ຖາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕເກນ ອຕ຺ຖິໂກ, ເຕນ ປນ ສທ຺ຘິໍ ອຸປເມຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ອຣິຍສາວເກ ທສ຺ເສຕຸກາໂມ, ຕສ຺ມາ ເຕ ທສ຺ເສຕຸໍ ເອວເມວ ໂຂຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ເຈເຕຕີຕິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີຕິ ຈິນ຺ເຕຕິ. ເທວານໍວາຕິ ເທວານໍ ວິຍ. ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕີຕິ ປຖວິຕລໂຕ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ສາຘຸກາຣສທ຺ເທນ ສພ຺ພໍ ເອກສທ຺ທເມວ ໂຫຕິ. ອຍມານຸຠາໂວຕິ ¶ ອຍໍ ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸຜຣຓານຸຠາໂວ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ປພ຺ພຊ຺ຊານິສ຺ສິຕໍ ໂຫຕິ, ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ປຐມຊ຺ຌານສນ຺ນິສ຺ສິຕໍ, ວິປສ຺ສນາຍ ສທ຺ຘິໍ ຕໂຍ ມຄ຺ຄາ ຕີຓິ ຈ ຜລານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສນ຺ນິສ຺ສິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ເທສນາຍ ເຫຏ຺ຐໂຕ ວາ ອຸປຣິໂຕ ວາ ອຸຠຍໂຕ ວາ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ໂຫຕິ, ອິຘ ປນ ອຸຠຍໂຕ ປຣິຈ຺ເຉໂທ. ເຕເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສງ຺ເຂປໂຕ ປເນຕ຺ຖ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໗໐. ຉຏ຺ເຐ ປຣິສຸທ຺ຘາ ຈ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ປຣິສຸທ຺ຘາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ນິມ຺ມລາ. ສກມ຺ມາຣຄໂຕຕິ ເອຕ຺ຖ ສ-ກາໂຣ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ກມ຺ມາຣຄໂຕ ກມ຺ມາຣຸທ຺ຘນຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໑. ສຕ຺ຕເມ ¶ ¶ ອນນຸຍຸຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ນ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣໂຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ອຓ຺ຑານີຕິ ອິມາ ກຓ຺ຫປກ຺ຂສຸກ຺ກປກ຺ຂວເສນ ທ຺ເວ ອຸປມາ ວຸຕ຺ຕາ. ຕາສຸ ກຓ຺ຫປກ຺ຂູປມາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ອສາຘິກາ, ອິຕຣາ ສາຘິກາຕິ ສຸກ຺ກປກ຺ຂູປມາຍ ເອວ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສຍ຺ຍຖາຕິ ໂອປມ຺ມຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອປີຕິ ສມ຺ຠາວນຕ຺ເຖ. ອຸຠເຍນາປິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວຕິ ທສ຺ເສຕິ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ອຓ຺ຑານິ ອຏ຺ຐ ວາ ທສ ວາ ທ຺ວາທສ ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ກິຎ຺ຈາປິ ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໂຕ ອູນາຘິການິປິ ອຓ຺ຑານິ ໂຫນ຺ຕິ, ວຈນສິລິຏ຺ຐຕາຍ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອວຎ຺ຫິ ໂລເກ ສິລິຏ຺ຐໍ ວຈນໍ ໂຫຕິ. ຕານສ຺ສູຕິ ຕານິ ອສ຺ສຸ, ຠເວຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ສມ຺ມາ ອຘິສຍິຕານີຕິ ຕາຍ ຊເນຕ຺ຕິຍາ ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ປກ຺ເຂ ປສາເຣຕ຺ວາ ເຕສໍ ອຸປຣິ ສຍນ຺ຕິຍາ ສມ຺ມາ ອຘິສຍິຕານິ. ສມ຺ມາ ປຣິເສທິຕານີຕິ ກາເລນ ກາລໍ ອຸຕຸໍ ຄຓ຺ຫາເປນ຺ຕິຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ສມນ຺ຕໂຕ ເສທິຕານິ, ອຸສ຺ມີກຕານີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາ ¶ ປຣິຠາວິຕານີຕິ ກາເລນ ກາລໍ ສຸຏ຺ຐຸ ສມນ຺ຕໂຕ ຠາວິຕານິ, ກຸກ຺ກຸຏຄນ຺ຘໍ ຄາຫາປິຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກິຎ຺ຈາປິ ຕສ຺ສາ ກຸກ຺ກຸຏິຍາຕິ ຕສ຺ສາ ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ອິມໍ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ອປ຺ປມາທໍ ກຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈາປິ ນ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອຖ ໂຂ ຠພ຺ພາວ ເຕຕິ ອຖ ໂຂ ເຕ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕກາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ໂສຕ຺ຖິນາ ອຠິນິພ຺ຠິຊ຺ຊິຕຸໍ ຠພ຺ພາວ. ເຕ ຫິ ຍສ຺ມາ ຕາຍ ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ເອວໍ ຕີຫາກາເຣຫິ ຕານິ ອຓ຺ຑານິ ປຣິປາລິຍມານານິ ນ ປູຕີນິ ໂຫນ຺ຕິ. ໂຍປິ ເນສໍ ອລ຺ລສິເນໂຫ, ໂສ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ກປາລໍ ຕນຸກໍ ໂຫຕິ, ປາທນຂສິຂາ ຈ ມຸຂຕຸຓ຺ຑກຎ຺ຈ ຂຣໍ ໂຫຕິ, ສຍມ຺ປິ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ກປາລສ຺ສ ຕນຸຕ຺ຕາ ພຫິທ຺ຘາ ອາໂລໂກ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ຈິຣໍ ວຕ ມຍໍ ສໍກຸຏິຕຫຕ຺ຖປາທາ ສມ຺ພາເຘ ສຍິມ຺ຫ, ອຍຎ຺ຈ ພຫິ ອາໂລໂກ ທິສ຺ສຕິ, ເອຕ຺ຖ ທານິ ໂນ ສຸຂວິຫາໂຣ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມິຕຸກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ກປາລໍ ປາເທນ ປຫຣນ຺ຕິ, ຄີວໍ ປສາເຣນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ກປາລໍ ທ຺ເວຘາ ຠິຊ຺ຊຕິ. ອຖ ເຕ ປກ຺ເຂ ວິຘຸນນ຺ຕາ ຕໍຂຓານຸຣູປໍ ວິຣວນ຺ຕາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິເຍວ. ນິກ຺ຂມນ຺ຕາ ຈ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ອຸປໂສຠຍມານາ ວິຈຣນ຺ຕິ.

ເອວເມວ ¶ ໂຂຕິ ອິທໍ ໂອປມ຺ມສມ຺ປຏິປາທນໍ. ຕໍ ເອວໍ ອຕ຺ເຖນ ສໍສນ຺ເທຕ຺ວາ ເວທິຕພ຺ພໍ – ຕສ຺ສາ ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ອຓ຺ເຑສຸ ອຘິສຍນາທິຕິວິຘກິຣິຍາກຣຓໍ ວິຍ ຫິ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠາວນໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕກາໂລ ¶ , ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາສມ຺ປາທເນນ ¶ ອຓ຺ຑານໍ ອປູຕິຠາໂວ ວິຍ ຠາວນໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ອປຣິຫານິ. ຕສ຺ສາ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ອຓ຺ຑານໍ ອລ຺ລສິເນຫປຣິຍາທານໍ ວິຍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ຠວຕ຺ຕຍານຸຄຕນິກນ຺ຕິສິເນຫປຣິຍາທານໍ, ອຓ຺ຑກປາລານໍ ຕນຸຠາໂວ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສສ຺ສ ຕນຸຠາໂວ, ກຸກ຺ກຸຏໂປຕການໍ ນຂຕຸຓ຺ຑການໍ ຖທ຺ຘຠາໂວ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ຕິກ຺ຂຂຣວິປ຺ປສນ຺ນສູຣຠາໂວ, ກຸກ຺ກຸຏໂປຕການໍ ປຣິຓາມກາໂລ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ປຣິຓາມກາໂລ ວຑ຺ຒິກາໂລ ຄພ຺ຠຄ຺ຄຫຓກາໂລ, ກຸກ຺ກຸຏໂປຕການໍ ປາທນຂສິຂາຍ ວາ ມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ວາ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ປກ຺ເຂ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ໂສຕ຺ຖິນາ ອຠິນິພ຺ຠິທາກາໂລ ວິຍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິປສ຺ສນາຎາຓຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊາຕິກໍ ອຸຕຸສປ຺ປາຍໍ ວາ ໂຠຊນສປ຺ປາຍໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລສປ຺ປາຍໍ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສວນສປ຺ປາຍໍ ວາ ລຠິຕ຺ວາ ເອກາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ເສວ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປຸພ຺ພາຘິຄເຕນ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ອຠິຎ຺ຎາປກ຺ເຂ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ໂສຕ຺ຖິນາ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາໂລ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຍຖາ ປນ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕການໍ ປຣິຓຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ມາຕາປິ ອຓ຺ຑໂກສໍ ຠິນ຺ທຕິ, ເອວໍ ຕຖາຣູປສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຎາຓປຣິປາກໍ ຎຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາປິ –

‘‘ອຸຈ຺ຉິນ຺ທ ¶ ສິເນຫມຕ຺ຕໂນ, ກຸມຸທໍ ສາຣທິກໍວ ປາຓິນາ;

ສນ຺ຕິມຄ຺ຄເມວ ພ຺ຣູຫຍ, ນິພ຺ພານໍ ສຸຄເຕນ ເທສິຕ’’ນ຺ຕິ. (ຘ. ປ. ໒໘໕) –

ອາທິນາ ນເຍນ ໂອຠາສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ຄາຖາຍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປຫຣຕິ. ໂສ ຄາຖາປຣິໂຍສາເນ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍຖາ ເຕ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕກາ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ອຸປໂສຠຍມານາ ຕຕ຺ຖ ວິຈຣນ຺ຕິ, ເອວໍ ອຍມ຺ປິ ມຫາຂີຓາສໂວ ນິພ຺ພານາຣມ຺ມຓໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຣາມໍ ອຸປໂສຠຍມາໂນ ວິຈຣຕິ.

ຜລຄຓ຺ຑສ຺ສາຕິ ¶ ວຑ຺ຒກິສ຺ສ. ໂສ ຫິ ໂອລມ຺ພກສງ຺ຂາຕໍ ຜລໍ ຈາເຣຕ຺ວາ ທາຣູນໍ ຄຓ຺ຑໍ ຫຣຕີຕິ ຜລຄຓ຺ໂຑຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ວາສິຊເຏຕິ ວາສິທຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫຓຏ຺ຐາເນ. ເອຕ຺ຕກໍ ເມ ອຊ຺ຊ ອາສວານໍ ຂີຓນ຺ຕິ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ຫິ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ເຂເປນ ອຸທ຺ເທເສນ ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ ໂຍນິໂສມນສິກາເຣນ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ຈ ນິຈ຺ຈກາລໍ ອາສວາ ຂີຍນ຺ຕິ. ເອວໍ ຂີຍມານານໍ ປນ ເນສໍ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ອຊ຺ຊ ¶ ຂີຓໍ ເອຕ຺ຕກໍ ຫິຍ຺ໂຍ’’ຕິ ເອວມສ຺ສ ຎາຓໍ ນ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມາຍ ອຸປມາຍ ວິປສ຺ສນານິສໍໂສ ທີປິໂຕ.

ເຫມນ຺ຕິເກນາຕິ ເຫມນ຺ຕສມເຍນ. ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນ຺ຕີຕິ ຖິຣຠາເວນ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ມຫາສມຸທ຺ໂທ ວິຍ ສາສນໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ນາວາ ວິຍ ໂຍຄາວຈໂຣ, ນາວາຍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປຣິຍາຍນໍ ວິຍ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອູນປຎ຺ຈວສ຺ສກາເລ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍານໍ ສນ຺ຕິເກ ວິຈຣຓໍ, ນາວາຍ ມຫາສມຸທ຺ທອຸທເກນ ¶ ຂຊ຺ຊມານານໍ ພນ຺ຘນານໍ ຕນຸຠາໂວ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ເຂເປນ ອຸທ຺ເທສປຣິປຸຈ຺ຉາທີຫິເຍວ ສໍໂຍຊນານໍ ຕນຸຠາໂວ, ນາວາຍ ຖເລ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາໂລ ວິຍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິສ຺ສຍມຸຕ຺ຕກສ຺ສ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ວສນກາໂລ, ທິວາ ວາຕາຕເປນ ສໍສຸສ຺ສນໍ ວິຍ ວິປສ຺ສນາຎາເຓນ ຕຓ຺ຫາສິເນຫສ຺ສ ສໍສຸສ຺ສນໍ, ຣຕ຺ຕິໍ ຫິໂມທເກນ ເຕມນໍ ວິຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ເນນ ປີຕິປາໂມຊ຺ເຊນ ຈິຕ຺ຕເຕມນໍ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ວາຕາຕເປຫິ ເຈວ ຫິໂມທເກນ ຈ ປຣິສຸກ຺ຂປຣິຕິນ຺ຕານໍ ພນ຺ຘນານໍ ທຸພ຺ພລຠາໂວ ວິຍ ວິປສ຺ສນາຎາຓປີຕິປາໂມຊ຺ເຊຫິ ສໍໂຍຊນານໍ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ທຸພ຺ພລຠາໂວ, ປາວຸສ຺ສກເມໂຆ ວິຍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາຓໍ, ເມຆວຸຏ຺ຐິອຸທເກນ ນາວາຍ ອນ຺ໂຕປູຕິຠາໂວ ວິຍ ອາຣທ຺ຘວິປສ຺ສກສ຺ສ ຣູປສຕ຺ຕກາທິວເສນ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒນ຺ຕສ຺ສ ໂອກ຺ຂາຍມາເນ ປກ຺ຂາຍມາເນ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ເອກທິວສໍ ອຸຕຸສປ຺ປາຍາທີນິ ລທ຺ຘາ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕຜລາຘິຄໂມ. ປູຕິພນ຺ຘນາຍ ນາວາຍ ກິຎ຺ຈິ ກາລໍ ຐານໍ ວິຍ ຂີຓສໍໂຍຊນສ຺ສ ອຣຫໂຕ ມຫາຊນໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐານໍ, ປູຕິພນ຺ຘນາຍ ນາວາຍ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປຓ຺ຓຕ຺ຕິກຠາວູປຄໂມ ວິຍ ຂີຓາສວສ຺ສ ອຸປາທິນ຺ນກ຺ຂນ຺ຘເຠເທນ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ອປຓ຺ຓຕ຺ຕິກຠາວູປຄໂມຕິ ອິມາຍ ອຸປມາຍ ສໍໂຍຊນານໍ ທຸພ຺ພລຕາ ທີປິຕາ.

໘. ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘປມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗໒. ອຏ຺ຐມໍ ¶ ¶ ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ກຖິຕໍ. ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິ ປນສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ຈູຬຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍ (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໕໑ ອາທໂຍ) ວິຕ຺ຖາຣິຕາ ເອວ. ປສ຺ສຖ ໂນຕິ ປສ຺ສຖ ນຸ. ອາລິງ຺ຄິຕ຺ວາຕິ ອຸປຄູຫິຕ຺ວາ. ອຸປນິສີເທຍ຺ຍາຕິ ສມີເປ ນິສ຺ສາຍ ນິສີເທຍ຺ຍ. ອຸປນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອາໂຣຈຍາມີຕິ ອາຈິກ຺ຂາມິ. ປຏິເວທຍາມີຕິ ປຏິເວເທຕ຺ວາ ຊານາເປຕ຺ວາ ກເຖມິ. ວາລຣຊ຺ຊຸຍາຕິ ອສ຺ສວາລໂຄວາເລຫິ ວຏ຺ຏິຕຣຊ຺ຊຸຍາ. ປຈ຺ໂຈຣສ຺ມິນ຺ຕິ ¶ ອຸຣມຊ຺ເຌ. ເຜຓຸທ຺ເທຫກນ຺ຕິ ເຜຓໍ ອຸທ຺ເທຫິຕ຺ວາ, ອຸສ຺ສາເທຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕຕ຺ຖນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣໍ ອຕ຺ຖໍ. ປຣຕ຺ໂຖຠຍຕ຺ເຖສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເສສເມຕ຺ຖ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຈູຬຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕສ຺ສ (ອ. ນິ. ໑.໕໑ ອາທໂຍ) ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ກຖິຕເມວ. ອິທຎ຺ຈ ປນ ສຸຕ຺ຕໍ ກເຖຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ຈູຬຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕສຸຕ຺ຕໍ ກເຖສິ. ນວມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໗໔. ທສເມ ປຣິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອປ຺ປໍ ໂຖກໍ. ຕຎ຺ຫິ ສຣສປຣິຕ຺ຕຕາຍປິ ຂຓປຣິຕ຺ຕຕາຍປິ ຐິຕິປຣິຕ຺ຕຕາຍປິ ປຣິຕ຺ຕເມວ. ລຫຸໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິຣຸຊ຺ຌນໂຕ ລຫຸກໍ. ມນ຺ຕາຍໍ ¶ ໂພທ຺ຘພ຺ພນ຺ຕິ ມນ຺ຕາຍ ໂພທ຺ຘພ຺ພໍ, ປຎ຺ຎາຍ ຊານິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາຕິ ປພ຺ພຕສມ຺ຠວາ. ຫາຣຫາຣິນີຕິ ຣຸກ຺ຂນຬເວຬຸອາທີນິ ຫຣິຕພ຺ພານິ ຫຣິຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໗໕. ອຏ຺ຐມສ຺ສ ປຐເມ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕີຕິ ອາປຕ຺ຕິໍເຍວ ອາປຕ຺ຕີຕິ ຊານາຕິ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໗໖. ທຸຕິເຍ ¶ ສ຺ວາຄຕານີຕິ ສຸອາຄຕານິ ສຸປ຺ປຄຸຓານິ. ສຸວິຠຕ຺ຕານີຕິ ໂກຏ຺ຐາສໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຠຕ຺ຕານິ ¶ . ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນີຕິ ອາວຊ຺ຊິຕາວຊ຺ຊິຕຏ຺ຐາເນ ສຸຏ຺ຐຸ ປວຕ຺ຕານິ ທຬ຺ຫປ຺ປຄຸຓານິ. ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານີຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ວິນິຈ຺ຉິຕານິ. ສຸຕ຺ຕໂສຕິ ວິຠງ຺ຄໂຕ. ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສຕິ ຂນ຺ຘກປຣິວາຣໂຕ.

໗໗. ຕຕິເຍ ວິນເຍ ໂຂ ປນ ຐິໂຕ ໂຫຕີຕິ ວິນຍລກ຺ຂເຓ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອສໍຫີໂຣຕິ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ຄຫິຕຄ຺ຄຫຓໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊາເປຕຸໍ.

໘໓. ນວເມ ເອໂກຕິ ອທຸຕິໂຍ. ວູປກຏ຺ໂຐຕິ ກາເຍນ ຄຓໂຕ, ຈິຕ຺ເຕນ ກິເລເສຫິ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິເວກຏ຺ໂຐ ທູຣີຠູໂຕ. ອປ຺ປມຕ຺ໂຕຕິ ¶ ສຕິອວິປ຺ປວາເສ ຐິໂຕ. ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ເປສິຕຕ຺ໂຕ. ນິພ຺ພິທາຍາຕິ ວຏ຺ເຏ ອຸກ຺ກຓ຺ຐນຕ຺ຖາຍ. ວິຣາຄາຍາຕິ ຣາຄາທີນໍ ວິຣຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍ. ນິໂຣຘາຍາຕິ ອປ຺ປວຕ຺ຕິກຣຓຕ຺ຖາຍ. ວູປສມາຍາຕິ ກິເລສວູປສມາຍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິຍາ. ອຠິຎ຺ຎາຍາຕິ ຕິລກ຺ຂຓໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຠິຊານນຕ຺ຖາຍ. ສມ຺ໂພຘາຍາຕິ ມຄ຺ຄສງ຺ຂາຕສ຺ສ ສມ຺ໂພຘສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ. ນິພ຺ພານາຍາຕິ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກຣຓຕ຺ຖາຍ.

໘໔. ທສເມ ອຘິກຣຓານິ ສເມນ຺ຕິ ວູປສເມນ຺ຕີຕິ ອຘິກຣຓສມຖາ. ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນານນ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ. ອຘິກຣຓານນ຺ຕິ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓນ຺ຕິ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ. ສມຖາຍ ວູປສມາຍາຕິ ສມຖຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ວູປສມນຕ຺ຖຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕິຓວຕ຺ຖາຣໂກຕິ ອິເມ ສຕ຺ຕ ສມຖາ ທາຕພ຺ພາ. ເຕສໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ວິນຍສໍວຓ຺ຓນໂຕ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໑໘໖-໑໘໗ ອາທໂຍ) ຄເຫຕພ຺ໂພ. ອປິຈ ທີຆນິກາເຍ ສງ຺ຄີຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍມ຺ປິ ¶ (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໓.໓໓໑ ອຘິກຣຓສມຖສຕ຺ຕກວຓ຺ຓນາ) ວິຕ຺ຖາຣິໂຕເຍວ, ຕຖາ ມຊ຺ຌິມນິກາເຍ ສາມຄາມສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍາຕິ (ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໓.໔໖).

ອິໂຕ ¶ ປຣານິ ສຕ຺ຕ ສຸຕ຺ຕານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ. ນ ເຫຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈິ ເຫຏ຺ຐາ ອວຸຕ຺ຕນຍໍ ນາມ ອຕ຺ຖີຕິ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ສຕ຺ຕກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.