ອຏ຺ຐກຖາ > ສຸຕ຺ຕປິຏກ (ອຏ຺ຐກຖາ) > ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ (ອຏ຺ຐກຖາ)

໑. ອຏ຺ຐກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ອາເສວິຕາຍາຕິ ອາທເຣນ ເສວິຕາຍ. ຠາວິຕາຍາຕິ ວຑ຺ຒິຕາຍ. ພຫຸລີກຕາຍາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຕາຍ. ຍານິກຕາຍາຕິ ຍຸຕ຺ຕຍານສທິສກຕາຍ. ວຕ຺ຖຸກຕາຍາຕິ ປຕິຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ວຕ຺ຖຸ ວິຍ ກຕາຍ. ອນຸຏ຺ຐິຕາຍາຕິ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕາຍ. ປຣິຈິຕາຍາຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ຈິຕາຍ ອຸປຈິຕາຍ. ສຸສມາຣທ຺ຘາຍາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສມາຣທ຺ຘາຍ ສຸກຕາຍ. ອານິສໍສາຕິ ຄຸຓາ. ສຸຂໍ ສຸປຕີຕິອາທີສຸ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ເອກາທສກນິປາເຕ ວກ຺ຂາມ.

ອປ຺ປມາຓນ຺ຕິ ¶ ຜຣຓວເສນ ອປ຺ປມາຓໍ. ຕນູ ສໍໂຍຊນາ ໂຫນ຺ຕິ, ປສ຺ສໂຕ ອຸປຘິກ຺ຂຍນ຺ຕິ ເມຕ຺ຕາປທຏ຺ຐານາຍ ວິປສ຺ສນາຍ ອນຸກ຺ກເມນ ອຸປຘິກ຺ຂຍສງ຺ຂາຕໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ທສ ສໍໂຍຊນາ ປຫີຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ຕນູ ສໍໂຍຊນາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ປຏິຆຎ຺ເຈວ ປຏິຆສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສໍໂຍຊນາ ຈ ຕນຸກາ ໂຫນ຺ຕິ. ປສ຺ສໂຕ ອຸປຘິກ຺ຂຍນ຺ຕິ ເຕສໍເຍວ ກິເລສູປຘີນໍ ຂຍສງ຺ຂາຕໍ ເມຕ຺ຕໍ ອຘິຄມວເສນ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ. ກຸສລີ ເຕນ ໂຫຕີຕິ ເຕນ ເມຕ຺ຕາຍເນນ ກຸສໂລ ໂຫຕິ. ສຕ຺ຕສຓ຺ຑນ຺ຕິ ¶ ສຕ຺ຕສງ຺ຂາເຕນ ສຓ຺ເຑນ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ສຕ຺ຕຠຣິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິເຊຕ຺ວາຕິ ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ ຘມ຺ເມເນວ ວິຊິນິຕ຺ວາ. ຣາຊິສໂຍຕິ ອິສິສທິສາ ຘມ຺ມິກຣາຊາໂນ. ຍຊມານາຕິ ທານານິ ທທມານາ. ອນຸປຣິຍຄາຕິ ວິຈຣິໍສຸ.

ອສ຺ສເມຘນ຺ຕິອາທີສຸ ໂປຣາຓກຣາຊກາເລ ກິຣ ສສ຺ສເມຘໍ, ປຸຣິສເມຘໍ, ສມ຺ມາປາສໍ, ວາຈາເປຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູນິ ອເຫສຸໍ, ເຍຫິ ຣາຊາໂນ ¶ ໂລກໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ນິປ຺ຜນ຺ນສສ຺ສໂຕ ທສມຠາຄຄ຺ຄຫຓໍ ສສ຺ສເມຘໍ ນາມ, ສສ຺ສສມ຺ປາທເນ ເມຘາວິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຫາໂຍຘານໍ ຉມາສິກໍ ຠຕ຺ຕເວຕນານຸປ຺ປທານໍ ປຸຣິສເມຘໍ ນາມ, ປຸຣິສສງ຺ຄຓ຺ຫເນ ເມຘາວິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທລິທ຺ທມນຸສ຺ສານໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ເລຂໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕີຓິ ວສ຺ສານິ ວິນາ ວຑ຺ຒິຍາ ສຫສ຺ສທ຺ວິສຫສ຺ສມຕ຺ຕຘນານຸປ຺ປທານໍ ສມ຺ມາປາສໍ ນາມ. ຕຎ຺ຫິ ສມ຺ມາ ມນຸສ຺ເສ ປາເສຕິ ຫທເຍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ວິຍ ຐເປຕິ, ຕສ຺ມາ ສມ຺ມາປາສນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ‘‘ຕາຕ, ມາຕຸລາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປນ ສຓ຺ຫວາຈາຠຓນໍ ວາຈາເປຍ຺ຍໍ ນາມ, ປິຍວາຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ສງ຺ຄຫິຕໍ ຣຏ຺ຐໍ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ໂຫຕິ, ຜີຕຎ຺ຈ, ພຫຸອນ຺ນປານໍ, ເຂມໍ, ນິຣພ຺ພຸທໍ. ມນຸສ຺ສາ ມຸທາ ໂມທມານາ ອຸເຣ ປຸຕ຺ເຕ ນຈ຺ເຈນ຺ຕາ ອປາຣຸຕຆຣາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອິທໍ ຆຣທ຺ວາເຣສຸ ອຄ຺ຄຬານໍ ອຠາວໂຕ ນິຣຄ຺ຄຬນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຍໍ ໂປຣາຓິກາ ປເວຓິ.

ອປຣຠາເຄ ປນ ໂອກ຺ກາກຣາຊກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ¶ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູນິ ອິມຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘໍມູລກໍ ກຕ຺ວາ ອສ຺ສເມຘໍ ປຸຣິສເມຘນ຺ຕິອາທິເກ ປຎ຺ຈ ຍຎ຺ເຎ ນາມ ອກໍສຸ. ເຕສຸ ອສ຺ສເມຕ຺ຖ ເມຘນ຺ຕິ ວເຘນ຺ຕີຕິ ອສ຺ສເມໂຘ. ທ຺ວີຫິ ປຣິຍຎ຺ເຎຫິ ຍຊິຕພ຺ພສ຺ສ ເອກວີສຕິຍູປສ຺ສ ເອກສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມທິວເສເຍວ ສຕ຺ຕນວຸຕິປຎ຺ຈປສຸສຕຆາຕຠິໍສນສ຺ສ ຐເປຕ຺ວາ ຠູມິຎ຺ຈ ປຸຣິເສ ຈ ອວເສສສພ຺ພວິຠວທກ຺ຂິຓສ຺ສ ຍຎ຺ຎສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ປຸຣິສເມຕ຺ຖ ເມຘນ຺ຕີຕິ ປຸຣິສເມໂຘ. ຈຕູຫິ ປຣິຍຎ຺ເຎຫິ ຍຊິຕພ຺ພສ຺ສ ສທ຺ຘິໍ ຠູມິຍາ ອສ຺ສເມເຘ ວຸຕ຺ຕວິຠວທກ຺ຂິຓສ຺ສ ຍຎ຺ຎສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ສມ຺ມເມຕ຺ຖ ປາສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ມາປາໂສ. ທິວເສ ທິວເສ ຍຸຄຈ຺ຉິຄ຺ຄເຬ ¶ ປເວສນທຓ຺ຑກສງ຺ຂາຕໍ ສມ຺ມໍ ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຕິໂຕກາເສ ເວທິໍ ກຕ຺ວາ ສໍຫາຣິເມຫິ ຍູປາທີຫິ ສຣສ຺ສຕີນທິຍາ ນິມຸຄ຺ໂຄກາສໂຕ ປຠຸຕິ ປຏິໂລມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕນ ຍຊິຕພ຺ພສ຺ສ ສຕ຺ຣຍາຄສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ວາຊເມຕ຺ຖ ປິວນ຺ຕີຕິ ວາຊເປຍ຺ໂຍ. ເອເກນ ປຣິຍຎ຺ເຎນ ສຕ຺ຕຣສຫິ ປສູຫິ ຍຊິຕພ຺ພສ຺ສ ເພລຸວຍູປສ຺ສ ສຕ຺ຕຣສກທກ຺ຂິຓສ຺ສ ຍຎ຺ຎສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ນຕ຺ຖິ ເອຕ຺ຖ ອຄ຺ຄຬາຕິ ນິຣຄ຺ຄໂຬ. ນວຫິ ປຣິຍຎ຺ເຎຫິ ຍຊິຕພ຺ພສ຺ສ ¶ ສທ຺ຘິໍ ຠູມິຍາ ຈ ປຸຣິເສຫິ ຈ ອສ຺ສເມເຘ ວຸຕ຺ຕວິຠວທກ຺ຂິຓສ຺ສ ສພ຺ພເມຘປຣິຍາຍນາມສ຺ສ ອສ຺ສເມຘວິກປ຺ປສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ.

ກລມ຺ປິ ¶ ເຕ ນານຸຠວນ຺ຕິ ໂສຬສິນ຺ຕິ ເຕ ສພ຺ເພປິ ມຫາຍາຄາ ເອກສ຺ສ ເມຕ຺ຕາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິປາກມຫນ຺ຕຕາຍ ໂສຬສິໍ ກລໍ ນ ອຄ຺ຆນ຺ຕິ, ໂສຬສມໍ ຠາຄໍ ນ ປາປຸຓນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ຊິນາຕີຕິ ນ ອຕ຺ຕນາ ປຣສ຺ສ ຊານິໍ ກໂຣຕິ. ນ ຊາປເຍຕິ ນ ປເຣນ ປຣສ຺ສ ຊານິໍ ກາເຣຕິ. ເມຕ຺ຕໍໂສຕິ ເມຕ຺ຕາຍມານຈິຕ຺ຕໂກຏ຺ຐາໂສ ຫຸຕ຺ວາ. ສພ຺ພຠູຕານນ຺ຕິ ສພ຺ພສຕ຺ເຕສຸ. ເວຣໍ ຕສ຺ສ ນ ເກນຈີຕິ ຕສ຺ສ ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ອກຸສລເວຣໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລເວຣໍ ວາ ນຕ຺ຖິ.

໒. ທຸຕິເຍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍິກາຍາຕິ ມຄ຺ຄພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ອາທິຠູຕາຍ. ປຎ຺ຎາຍາຕິ ວິປສ຺ສນາຍ. ຄຣຸຏ຺ຐານິຍນ຺ຕິ ຄາຣວຸປ຺ປຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍຠູຕໍ ຄຣຸຠາວນີຍໍ. ຕິພ຺ພນ຺ຕິ ພຫລໍ. ປຣິປຸຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ຖປາຬິອນຸສນ຺ຘິປຸພ຺ພາປຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ປຣິປຎ຺ຫຕີຕິ ປຎ຺ຫໍ ກໂຣຕິ, ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີຕິ ວິຕກ຺ເກຕິ. ທ຺ວເຍນາຕິ ທຸວິເຘນ. ອນານາກຖິໂກຕິ ອນານຕ຺ຕກຖິໂກ ໂຫຕິ. ອຕິຣຈ຺ຉານກຖິໂກຕິ ນານາວິຘໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ນ ກເຖຕິ. ອຣິຍໍ ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາວນ຺ຕິ ອຣິຍຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ ນາມ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ, ເສສກມ຺ມຏ຺ຐານມນສິກາໂຣປິ ວຏ຺ຏຕິ. ຊານໍ ຊານາຕີຕິ ຊານິຕພ຺ພກໍ ຊານາຕິ. ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີຕິ ປສ຺ສິຕພ຺ພກໍ ປສ຺ສຕິ. ປິຍຕ຺ຕາຍາຕິ ¶ ປິຍຠາວຕ຺ຖາຍ. ຄຣຸຕ຺ຕາຍາຕິ ຄຣຸຠາວຕ຺ຖາຍ. ຠາວນາຍາຕິ ຠາວນຕ຺ຖາຍ ຄຸຓສມ຺ຠາວນາຍ ວາ. ສາມຎ຺ຎາຍາຕິ ສມຓຘມ຺ມຕ຺ຖາຍ. ເອກີຠາວາຍາຕິ ນິຣນ຺ຕຣຠາວຕ຺ຖາຍ.

໓-໔. ຕຕິເຍ ອປ຺ປິຍປສໍສີຕິ ອປ຺ປິຍຊນສ຺ສ ປສໍສໂກ ວຓ຺ຓຠາຓີ. ປິຍຄຣຫີຕິ ປິຍຊນສ຺ສ ¶ ນິນ຺ທໂກ ຄຣຫໂກ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອນວຎ຺ຎຕ຺ຕິກາໂມຕິ ‘‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ອຎ຺ເຎນ ອວຊາເນຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ອນວຊານນກາໂມ. ອກາລຎ຺ຎູຕິ ກຖາກາລໍ ນ ຊານາຕິ, ອກາເລ ກເຖຕິ. ອສຸຈີຕິ ອສຸຈີຫິ ກາຍກມ຺ມາທີຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

໕. ປຎ຺ຈເມ ໂລກສ຺ສ ຘມ຺ມາຕິ ໂລກຘມ຺ມາ. ເອເຕຫິ ມຸຕ຺ຕາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ພຸທ຺ຘານມ຺ປິ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕເນວາຫ – ໂລກໍ ອນຸປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕິ ນປ຺ປຊຫນ຺ຕິ ¶ , ໂລກໂຕ ນ ນິວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂລໂກ ຈ ອຏ຺ຐ ໂລກຘມ຺ເມ ອນຸປຣິວຕ຺ຕຕີຕິ ອຍຎ຺ຈ ໂລໂກ ເອເຕ ອນຸພນ຺ຘຕິ ນ ປຊຫຕິ, ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ນ ນິວຕ຺ຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ລາໂຠ ອລາໂຠຕິ ລາເຠ ອາຄເຕ ອລາໂຠ ອາຄໂຕເຍວາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຍສາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອເວກ຺ຂຕິ ວິປຣິຓາມຘມ຺ເມຕິ ‘‘ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ ອິເມ’’ຕິ ເອວໍ ອເວກ຺ຂຕິ. ວິຘູປິຕາຕິ ¶ ວິຘມິຕາ ວິທ຺ຘໍສິຕາ. ປທຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາຕິ ນິພ຺ພານປທໍ ຊານິຕ຺ວາ. ສມ຺ມປ຺ປຊານາຕິ ຠວສ຺ສ ປາຣຄູຕິ ຠວສ຺ສ ປາຣໍ ຄໂຕ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ໂຕ, ນິພ຺ພານປທໍ ຎຕ຺ວາວ ຕໍ ປາຣໍ ຄຕຠາວໍ ສມ຺ມປ຺ປຊານາຕີຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໖. ຉຏ຺ເຐ ໂກ ວິເສໂສຕິ ກິໍ ວິເສສກາຣຓໍ. ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສຕິ ໂກ ອຘິກປ຺ປໂຍໂຄ. ປຣິຍາທາຍາຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິນິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ອິຘາປິ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໗. ເທວທຕ຺ຕວິປຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໗. ສຕ຺ຕເມ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕຕິ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ນ ຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ. ອາຣພ຺ຠາຕິ ອາຄມ຺ມ ປຏິຈ຺ຈ ສນ຺ຘາຍ. ອຕ຺ຕວິປຕ຺ຕິນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ວິປຕ຺ຕິໍ ວິປນ຺ນາກາຣໍ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຠິຠຸຍ຺ຍາຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ມທ຺ທິຕ຺ວາ.

໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ວຏຊາລິກາຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ວິຫາເຣ. ໂສ ກິຣ ວຏວເນ ນິວິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ວຏຊາລິກາຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ. ປາຕຸຣໂຫສີຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ເທວຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໂກຕິ ສິກ຺ຂຕ຺ຕຍສງ຺ຄຫສ຺ສ ສກລສາສນພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ອາທິຠູໂຕ.

໙. ນວເມ ກຸລປຸຕ຺ໂຕຕິ ຊາຕິກຸລປຸຕ຺ໂຕ. ພລວາຕິ ຖາມສມ຺ປນ຺ໂນ. ປາສາທິໂກຕິ ¶ ຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປສາທຊນໂກ. ຕິພ຺ພຣາໂຄຕິ ພຫລຣາໂຄ. ກິມຎ຺ຎຕ຺ຣາຕິອາທີສຸ ອຍມຕ຺ໂຖ – ກິໍ ອຎ຺ເຎນ ກາຣເຓນ ¶ ກຖິເຕນ, ອຍໍ ນນ຺ໂທ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຊາຄຣິຍມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ເຍຫິ ນນ຺ໂທ ສກ຺ໂກຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ສເຈ ອິເມຫິ ກາຣເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນາຠວິສ຺ສ, ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາຕິ. ອິຕິຫ ຕຕ຺ຖາຕິ ເອວໍ ຕຕ຺ຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໑໐. ທສເມ ອຎ຺ເຎນາຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕີຕິ ອຎ຺ເຎນ ກາຣເຓນ ວຈເນນ ວາ ອຎ຺ຎໍ ກາຣຓໍ ວຈນໍ ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ. ພຫິທ຺ຘາ ກຖໍ ອປນາເມຕີຕິ ພາຫິຣໂຕ ອຎ຺ຎໍ ອາຄນ຺ຕຸກກຖໍ ໂອຕາເຣຕິ. ອປເນຍ຺ເຍໂສຕິ ອປເນຍ຺ໂຍ ນີຫຣິຕພ຺ໂພ ເອສ. ສມຓທູສີຕິ ສມຓທູສໂກ. ສມຓປລາໂປຕິ ວີຫີສຸ ວີຫິປລາໂປ ວິຍ ນິສ຺ສາຣຕາຍ ສມເຓສຸ ສມຓປລາໂປ. ສມຓກາຣຓ຺ຑໂວຕິ ສມຓກຈວໂຣ. ພຫິທ຺ຘາ ນາເສນ຺ຕີຕິ ພຫິ ນີຫຣນ຺ຕິ. ຍວກຣເຓຕິ ຍວເຂຕ຺ເຕ. ຜຸຓມານສ຺ສາຕິ ອຸຈ຺ເຈ ຐາເນ ຐຕ຺ວາ ມຫາວາເຕ ໂອປຸນິຍມານສ຺ສ. ອປສມ຺ມຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ¶ ສາຣຘຎ຺ຎານໍ ເອກໂຕ ທຸພ຺ພລຘຎ຺ຎານໍ ເອກໂຕ ກຣຓຕ຺ຖໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອປສມ຺ມຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອປສມ຺ມຊ຺ຊນິສງ຺ຂາເຕນ ວາຕຄ຺ຄາຫິນາ ສຸປ຺ເປນ ວາ ວຕ຺ເຖນ ວາ ນີຫຣນ຺ຕິ. ທທ຺ທຣນ຺ຕິ ທທ຺ທຣສທ຺ທໍ.

ສໍວາສາຍນ຺ຕິ ສໍວາເສນ ອຍໍ. ວິຊານາຖາຕິ ຊາເນຍ຺ຍາຖ. ສນ຺ຕວາໂຈຕິ ສຓ຺ຫວາໂຈ. ຊນວຕີຕິ ຊນມຊ຺ເຌ. ຣໂຫ ກໂຣຕິ ກຣຓນ຺ຕິ ກຣຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປາປກມ຺ມໍ, ຕໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ¶ ກໂຣຕິ. ສໍສປ຺ປີ ຈ ມຸສາວາທີຕິ ສໍສປ຺ປິຕ຺ວາ ມຸສາວາທີ, ມຸສາ ຠຓນ຺ໂຕ ສໍສປ຺ປຕິ ຜນ຺ທຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກເຖຕ຺ວາ ຄາຖາສຸ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ອຠິວາເທຕີຕິ ເອວມາທີນິ ນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມຕິ ເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນກາເຣນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ ¶ ‘‘ນ ວນ຺ທຕິ ນາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ນາປິ ‘ອິຘ ໂຠນ຺ໂຕ ນິສີທນ຺ຕູ’ຕິ ເອວໍ ອາສເນນ ວາ ນິມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ວາ-ສທ຺ໂທ ວິຠາວເນ ນາມ ອຕ຺ເຖ ¶ ‘‘ຣູປໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາ’’ຕິອາທີສຸ ວິຍ. ເອວໍ ວຕ຺ວາ ອຖ ອຕ຺ຕໂນ ອຠິວາທນາທີນິ ອກໂຣນ຺ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອາຫ – ຕຍິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຕເຖວາຕິ. ຍໍ ຕໍ ມຍາ ສຸຕໍ, ຕໍ ຕເຖວ, ຕໍ ສວນຎ຺ຈ ເມ ທສ຺ສນຎ຺ຈ ສໍສນ຺ທຕິ ສເມຕິ, ອຕ຺ຖໂຕ ເອກີຠາວໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ນ ຫິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ…ເປ… ອາສເນນ ວາ ນິມນ຺ເຕຕີຕິ. ເອວໍ ອຕ຺ຕນາ ສຸຕໍ ທິຏ຺ເຐນ ນິຄເມຕ຺ວາ ນິນ຺ທນ຺ໂຕ ອາຫ – ຕຍິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນ ສມ຺ປນ຺ນເມວາຕິ ຕໍ ອຠິວາທນາທີນໍ ອກຣຓໍ ອຍຸຕ຺ຕເມວາຕິ.

ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ອຕ຺ຕຸກ຺ກໍສນປຣວມ຺ຠນໂທສໍ ອນຸປຄມ຺ມ ກຣຸຓາສີຕເລນ ຫທເຍນ ຕໍ ອຎ຺ຎາຓໍ ວິຘມິຕ຺ວາ ຍຸຕ຺ຕຠາວໍ ທສ຺ເສຕຸກາໂມ ນາຫໍ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ – ອຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອປ຺ປຏິຫເຕນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕປິ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອຕສ຺ມິໍ ສເທວກາທິເຠເທ ໂລເກ ນ ປສ຺ສາມິ, ຍມຫໍ ອຠິວາເທຍ຺ຍໍ ວາ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ ວາ ອາສເນນ ວາ ນິມນ຺ເຕຍ຺ຍໍ. ອນຈ຺ຉຣິຍໍ ວາ ເອຕໍ, ສ຺ວາຫໍ ອຊ຺ຊ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເອວຣູປໍ ນິປຈ຺ຈາກາຣາຣຫໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ນ ປສ຺ສາມິ. ອປິຈ ໂຂ ຍທາປາຫໍ ສມ຺ປຕິຊາໂຕວ ອຸຕ຺ຕເຣນ ມຸໂຂ ສຕ຺ຕປທວີຕິຫາເຣນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ¶ ສກລໍ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ໂອໂລເກສິໍ, ຕທາປິ ເອຕສ຺ມິໍ ສເທວກາທິເຠເທ ໂລເກ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ນ ປສ຺ສາມິ, ຍມຫໍ ເອວຣູປໍ ນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກເຣຍ຺ຍໍ. ອຖ ໂຂ ມໍ ໂສຬສກປ຺ປສຫສ຺ສາຍຸໂກ ຂີຓາສວມຫາພ຺ຣຫ຺ມາປິ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ໂລເກ ມຫາປຸຣິໂສ, ຕ຺ວໍ ¶ ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ອຄ຺ໂຄ ຈ ເຊຏ຺ໂຐ ຈ ເສຏ຺ໂຐ ຈ, ນຕ຺ຖິ ຕຍາ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ’’ຕິ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຕິມາເນສິ. ຕທາປິ ຈາຫໍ ອຕ຺ຕນາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ອາສຠິໍ ວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິໍ – ‘‘ອຄ຺ໂຄຫມສ຺ມິ ໂລກສ຺ສ, ເຊຏ຺ໂຐຫມສ຺ມິ ໂລກສ຺ສ, ເສຏ຺ໂຐຫມສ຺ມິ ໂລກສ຺ສາ’’ຕິ. ເອວໍ ສມ຺ປຕິຊາຕສ຺ສາປິ ມຍ຺ຫໍ ອຠິວາທນາທິຣໂຫ ປຸຄ຺ຄໂລ ນຕ຺ຖິ, ສ຺ວາຫໍ ອິທານິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ກໍ ອຠິວາເທຍ຺ຍໍ. ຕສ຺ມາ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ມາ ຕຖາຄຕາ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ປຕ຺ຖຍິ. ຍຎ຺ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຖາຄໂຕ ອຠິວາເທຍ຺ຍ ວາ…ເປ… ອາສເນນ ວາ ນິມນ຺ເຕຍ຺ຍ, ມຸທ຺ຘາປິ ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຣຕ຺ຕິປຣິໂຍສາເນ ປຣິປາກສິຖິລພນ຺ຘນໍ ວຓ຺ຏາ ມຸຕ຺ຕຕາລຜລໍ ວິຍ ຄີວໂຕ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສຫສາວ ຠູມິຍໍ ນິປເຕຍ຺ຍ.

ເອວໍ ¶ ວຸຕ຺ເຕປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທຸປ຺ປຎ຺ຎຕາຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂລກເຊຏ຺ຐຠາວໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ເກວລໍ ຕໍ ວຈນໍ ອສຫມາໂນ ອາຫ – ອຣສຣູໂປ ຠວໍ ໂຄຕໂມຕິ. ອຍໍ ກິຣສ຺ສ ອຘິປ຺ປາໂຍ – ຍໍ ໂລເກ ອຠິວາທນປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານອຎ຺ຊລິກມ຺ມສາມີຈິກມ຺ມໍ ‘‘ສາມຄ຺ຄິຣໂສ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕໍ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມາ ອຣສຣູໂປ ຠວໍ ໂຄຕໂມ, ອຣສຊາຕິໂກ ອຣສສຠາໂວຕິ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ຈິຕ຺ຕມຸທຸຠາວຊນນຕ຺ຖໍ ອຸຊຸວິປຈ຺ຈນີກຠາວໍ ປຣິຫຣນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຖາ ຕສ຺ສ ວຈນສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ¶ ອຕ຺ຕນິ ສນ຺ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖິ ຂ຺ເວສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຣິຍາໂຍຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ ຂ຺ເວສາຕິ ອຕ຺ຖິ ໂຂ ເອສ. ປຣິຍາໂຍຕິ ກາຣຓໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອຕໍ ກາຣຓໍ, ເຍນ ກາຣເຓນ ມໍ ‘‘ອຣສຣູໂປ ຠວໍ ໂຄຕໂມ’’ຕິ ວທມາໂນ ປຸຄ຺ຄໂລ ສມ຺ມາ ວເທຍ຺ຍ, ອວິຕຖວາທີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ກຕໂມ ປນ ໂສຕິ? ເຍ ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຣູປຣສາ…ເປ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຣສາ, ເຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຫີນາຕິ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ? ເຍ ເຕ ຊາຕິວເສນ ວາ ອຸປປຕ຺ຕິວເສນ ວາ ເສຏ຺ຐສມ຺ມຕານມ຺ປິ ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ຣູປາຣມ຺ມຓາທີນິ ອສ຺ສາເທນ຺ຕານໍ ອຠິນນ຺ທນ຺ຕານໍ ຣຊ຺ຊນ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ກາມສຸຂສ຺ສາທສງ຺ຂາຕາ ຣູປຣສາ, ສທ຺ທຣສາ, ຄນ຺ຘຣສາ, ຣສຣສາ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຣສາ, ເຍ ອິມໍ ໂລກໍ ຄີວາຍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ວິຍ ອາວິຎ຺ຉນ຺ຕິ, ວຕ຺ຖາຣມ຺ມຓາທິສາມຄ຺ຄິຍຎ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ສາມຄ຺ຄິຣສາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຫີນາ. ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປຫີນາ’’ຕິ ¶ ວຕ຺ຕພ຺ເພປິ ມມາກາເຣນ ອຕ຺ຕານໍ ອນຸກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເທສນາວິລາໂສ ວາ ເອສ ຕຖາຄຕສ຺ສ.

ຕຕ຺ຖ ປຫີນາຕິ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕານໂຕ ວິຄຕາ, ປຊຫິຕາ ວາ. ເອຕສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ກຣເຓ ສາມິວຈນໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອຣິຍມຄ຺ຄສຕ຺ເຖນ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນໍ ຕຓ຺ຫາວິຊ຺ຊາມຍໍ ມູລໍ ເອເຕສນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ. ຕາລວຕ຺ຖຸ ວິຍ ເນສໍ ວຕ຺ຖຸ ກຕນ຺ຕິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ. ຍຖາ ຫິ ຕາລຣຸກ຺ຂໍ ສມູລໍ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ເຕ ຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ກເຕ ນ ປຸນ ຕສ຺ສ ຕາລສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ເອວໍ ອຣິຍມຄ຺ຄສຕ຺ເຖນ ¶ ສມູເລ ຣູປາທິຣເສ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ເຕສໍ ປຸພ຺ເພ ອຸປ຺ປນ຺ນປຸພ຺ພຠາເວນ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕາເນ ກເຕ ສພ຺ເພປິ ເຕ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອວິຣຸຬ຺ຫິຘມ຺ມຕ຺ຕາ ວາ ມຕ຺ຖກຈ຺ຉິນ຺ນຕາໂລ ວິຍ ກຕາຕິ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ. ຍສ຺ມາ ປນ ເອວໍ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ ໂຫນ຺ຕິ ¶ , ຍຖາ ເນສໍ ປຈ຺ຉາຠາໂວ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາ ກຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ອາຫ – ອນຠາວໍກຕາຕິ. ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາຕິ ອນາຄເຕ ອນຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຠາວາ.

ໂນ ຈ ໂຂ ຍໍ ຕ຺ວໍ ສນ຺ຘາຍ ວເທສີຕິ ຍຎ຺ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ ສນ຺ຘາຍ ວເທສິ, ໂສ ປຣິຍາໂຍ ນ ໂຫຕິ. ນນຸ ຈ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂຍ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວຸຕ຺ໂຕ ສາມຄ຺ຄິຣໂສ, ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕນິ ວິຊ຺ຊມານຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ໂຫຕີຕິ? ນ ໂຫຕິ. ໂຍ ຫິ ນໍ ສາມຄ຺ຄິຣສໍ ກາຕຸໍ ຠພ຺ໂພ ຫຸຕ຺ວາ ນ ກໂຣຕິ, ໂສ ຕທຠາເວນ ອຣສຣູໂປຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ອຣຫຕິ. ຠຄວາ ປນ ອຠພ຺ໂພວ ເອຕໍ ກາຕຸໍ, ເຕນສ຺ສ ກາຣເຓ ອຠພ຺ພຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ – ‘‘ໂນ ຈ ໂຂ ຍໍ ຕ຺ວໍ ສນ຺ຘາຍ ວເທສີ’’ຕິ. ຍໍ ປຣິຍາຍໍ ສນ຺ຘາຍ ຕ຺ວໍ ມໍ ‘‘ອຣສຣູໂປ’’ຕິ ວເທສິ, ໂສ ອມ຺ເຫສຸ ເນວ ວຕ຺ຕພ຺ໂພຕິ.

ເອວໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຕ຺ຕນາ ອຘິປ຺ເປຕໍ ອຣສຣູປຕໍ ອາໂຣເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຖາປຣໍ ນິພ຺ໂຠໂຄ ຠວນ຺ຕິອາທິມາຫ. ສພ຺ພປຣິຍາເຍສຸ ເຈຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ໂຍຊນາກ຺ກມໍ ວິທິຕ຺ວາ ສນ຺ຘາຍຠາສິຕມຕ຺ຖໍ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕເທວ ວໂຍວຸທ຺ຘານໍ ອຠິວາທນາທິກມ຺ມໍ ໂລເກ ¶ ‘‘ສາມຄ຺ຄິປຣິໂຠໂຄ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຕທຠາເວນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ‘‘ນິພ຺ໂຠໂຄ’’ຕິອາທິມາຫ. ຠຄວາ ຈ ຍ຺ວາຍໍ ຣູປາທີສຸ ສຕ຺ຕານໍ ຉນ຺ທຣາຄປຣິໂຠໂຄ, ຕທຠາວໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ.

ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຍໍ ໂລເກ ວໂຍວຸທ຺ຘານໍ ອຠິວາທນາທິກຸລສມຸທາຈາຣກມ຺ມໍ ໂລກິຍາ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ອກິຣິຍໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອກິຣິຍວາໂທຕິ ອາຫ. ຠຄວາ ປນ ຍສ຺ມາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນໍ ¶ ອກິຣິຍໍ ວທຕິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ອກິຣິຍວາທິຕໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ. ຕຕ຺ຖ ຐເປຕ຺ວາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນິ ອວເສສາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອເນກວິຫິຕາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕເທວ ອຠິວາທນາທິກມ຺ມໍ ຠຄວຕິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ອິມໍ ອາຄມ຺ມ ອຍໍ ໂລກຕນ຺ຕິ ໂລກປເວຓີ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸຈ຺ເຉທວາໂທຕິ ອາຫ. ຠຄວາ ປນ ຍສ຺ມາ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິກຣາຄສ຺ສ ເຈວ ອກຸສລຈິຕ຺ຕທ຺ວຍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂທສສ຺ສ ອນາຄາມິມຄ຺ເຄນ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວທຕິ, ສພ຺ພາກຸສລສມ຺ຠວສ຺ສ ປນ ໂມຫສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ອຸຈ຺ເຉທໍ ¶ ວທຕິ, ຐເປຕ຺ວາ ເຕ ຕໂຍ ອວເສສານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຍຖານຸຣູປໍ ຈຕູຫິ ມຄ຺ເຄຫິ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວທຕິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ອຸຈ຺ເຉທວາທໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ.

ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ‘‘ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ມຎ຺ເຎ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອິທໍ ວໂຍວຸທ຺ຘານໍ ອຠິວາທນາທິກຸລສມຸທາຈາຣກມ຺ມໍ, ເຕນ ຕໍ ນ ກໂຣຕີ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເຊຄຸຈ຺ຉີຕິ ອາຫ. ຠຄວາ ປນ ຍສ຺ມາ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີຫິ, ຍານິ ກາຍວຈີມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ເຈວ ຍາວ ຈ ອກຸສລານໍ ¶ ລາມກຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິ ສມາປຊ຺ຊນາ ສມງ຺ຄິຠາໂວ, ຕໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ຄູຖໍ ວິຍ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ປຸຣິໂສ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ຫິຣີຍຕິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ເຊຄຸຈ຺ຉິຕໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ. ຕຕ຺ຖ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນາຕິອາທິ ກຣຓວຈນໍ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕເທວ ອຠິວາທນາທິກມ຺ມໍ ຠຄວຕິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ອິທໍ ໂລກເຊຏ຺ຐກກມ຺ມໍ ວິເນຕິ ວິນາເສຕິ, ອຖ ວາ ຍສ຺ມາ ເອຕໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ນ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາ ອຍໍ ວິເນຕພ຺ໂພ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເວນຍິໂກຕິ ອາຫ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ປທຕ຺ໂຖ – ວິນຍຕີຕິ ວິນໂຍ, ວິນາເສຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ວິນໂຍ ເອວ ເວນຍິໂກ. ວິນຍໍ ວາ ອຣຫຕີຕິ ເວນຍິໂກ, ນິຄ຺ຄຫໍ ອຣຫຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວາ ປນ ຍສ຺ມາ ຣາຄາທີນໍ ວິນຍາຍ ວູປສມາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ຕສ຺ມາ ເວນຍິໂກ ໂຫຕິ. ອຍເມວ ເຈຕ຺ຖ ປທຕ຺ໂຖ – ວິນຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີຕິ ເວນຍິໂກ. ວິຈິຕ຺ຣາ ຫິ ຕທ຺ຘິຕວຸຕ຺ຕິ. ສ຺ວາຍໍ ຕໍ ເວນຍິກຠາວໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ.

ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຍສ຺ມາ ອຠິວາທນາທີນິ ສາມີຈິກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕາ ວໂຍວຸທ຺ເຘ ໂຕເສນ຺ຕິ ຫາເສນ຺ຕິ ¶ , ອກໂຣນ຺ຕາ ປນ ຕາເປນ຺ຕິ ວິເຫເສນ຺ຕິ ໂທມນສ຺ສໍ ເນສໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕິ, ຠຄວາ ຈ ຕານິ ນ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອຍໍ ວໂຍວຸທ຺ເຘ ຕປຕີ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ສປ຺ປຸຣິສາຈາຣວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ວາ ‘‘ກປຓປຸຣິໂສ ອຍ’’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕປສ຺ສີຕິ ອາຫ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ປທຕ຺ໂຖ – ຕປຕີຕິ ຕໂປ, ໂຣເສຕິ ວິເຫເສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາມີຈິກມ຺ມາກຣຓສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຕໂປ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຕປສ຺ສີ. ທຸຕິເຍ ອຕ຺ຖວິກປ຺ເປ ພ຺ຍຎ຺ຊນານິ ອວິຈາເຣຕ຺ວາ ໂລເກ ກປຓປຸຣິໂສ ¶ ຕປສ຺ສີຕິ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຠຄວາ ປນ ເຍ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ໂລກໍ ຕປນໂຕ ຕປນີຍານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕສໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ຍສ຺ມາ ຕປສ຺ສີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ຕປສ຺ສິຕໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວຈນຕ຺ໂຖ – ຕປນ຺ຕີຕິ ຕປາ, ອກຸສລຘມ຺ມານເມຕໍ ອຘິວຈນໍ. ເຕ ຕເປ ອສ຺ສິ ນິຣສ຺ສິ ປຫາສິ ວິທ຺ຘໍສີຕິ ຕປສ຺ສີ.

ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕໍ ອຠິວາທນາທິກມ຺ມໍ ເທວໂລກຄພ຺ຠສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ເທວໂລກປຏິສນ຺ຘິປຏິລາຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຠຄວຕິ ຈສ຺ສ ອຠາວໍ ທິສ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອປຄພ຺ໂຠຕິ ອາຫ. ໂກຘວເສນ ວາ ຠຄວໂຕ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫເຓ ໂທສໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕປິ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວຈນຕ຺ໂຖ – ຄພ຺ຠໂຕ ອປຄໂຕຕິ ອປຄພ຺ໂຠ, ອຠພ຺ໂພ ເທວໂລກູປປຕ຺ຕິໍ ປາປຸຓິຕຸນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຫີໂນ ວາ ຄພ຺ໂຠ ອສ຺ສາຕິ ອປຄພ຺ໂຠ. ເທວໂລກຄພ຺ຠປຣິພາຫິຣຕ຺ຕາ ອາຍຕິໍ ຫີນຄພ຺ຠປຏິລາຠຠາຄີຕິ. ຫີໂນ ວາສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ຄພ຺ຠວາໂສ ອໂຫສີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຠຄວໂຕ ປນ ຍສ຺ມາ ອາຍຕິໍ ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາ ອປຄຕາ, ຕສ຺ມາ ໂສ ຕໍ ອປຄພ຺ຠຕໍ ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອປຣໍ ປຣິຍາຍມນຸຊານິ. ຕຕ຺ຣ ຈ ຍສ຺ສ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອາຍຕິໍ ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປຫີນາຕິ ເອເຕສໍ ປທານໍ ເອວມຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ – ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອນາຄເຕ ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາ ປຸນພ຺ຠເວ ຈ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ອນຸຕ຺ຕເຣນ ມຄ຺ເຄນ ວິຫຕກາຣຓຕ຺ຕາ ປຫີນາ. ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາຄຫເຓນ ເຈຕ຺ຖ ຊລາພຸຊໂຍນິ ຄຫິຕາ, ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຄ຺ຄຫເຓນ ອິຕຣາ ຕິສ຺ໂສ’’ປິ.

ອປິຈ ຄພ຺ຠສ຺ສ ເສຍ຺ຍາ ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາ. ປຸນພ຺ຠໂວ ¶ ເອວ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕີຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ຍຖາ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕີຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ນ ວິຎ຺ຎາຓໂຕ ອຎ຺ຎາ ຐິຕິ ອຕ຺ຖິ, ເອວມິຘາປິ ນ ຄພ຺ຠໂຕ ອຎ຺ຎາ ເສຍ຺ຍາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ຈ ນາມ ຍສ຺ມາ ປຸນພ຺ຠວຠູຕາປິ ອປຸນພ຺ຠວຠູຕາປິ ອຕ຺ຖິ, ອິຘ ຈ ປຸນພ຺ຠວຠູຕາ ອຘິປ຺ເປຕາ, ຕສ຺ມາ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ປຸນພ຺ຠໂວ ເອວ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ¶ ອາຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຣສຣູປຕາທີຫິ ອຏ຺ຐຫິ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູຫິ ອກ຺ໂກສນ຺ຕມ຺ປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິສ຺ສໂຣ ຘມ຺ມຣາຊາ ຘມ຺ມສາມີ ຕຖາຄໂຕ ອນຸກມ຺ປາຍ ສີຕເລເນວ ຈກ຺ຂຸນາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂອເລເກນ຺ໂຕ ຍໍ ຘມ຺ມຘາຕຸໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ເທສນາວິລາສປ຺ປຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສາ ¶ ຘມ຺ມຘາຕຸຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘຕ຺ຕາ ວິຄຕວລາຫເກ ນເຠ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ໂທ ວິຍ ຈ ສຣທກາເລ ສູຣິໂຍ ວິຍ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຫທຍນ຺ຘກາຣໍ ວິຘເມນ຺ໂຕ ຕານິເຍວ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູນິ ເຕນ ເຕນ ປຣິຍາເຍນ ອຎ຺ຎຖາ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຸນປິ ອຕ຺ຕໂນ ກຣຸຓາວິປ຺ຜາຣໍ ອຏ຺ຐຫິ ໂລກຘມ຺ເມຫິ ອກມ຺ປິຍຠາເວນ ປຏິລທ຺ຘຕາທິຄຸຓລກ຺ຂຓໍ ປຖວິສມຈິຕ຺ຕຕໍ ອກຸປ຺ປຘມ຺ມຕຎ຺ຈ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເກວລໍ ປລິຕສິຣຂຓ຺ຑທນ຺ຕວລິຕ຺ຕຈຕາທີຫິ ອຕ຺ຕໂນ ວຸທ຺ຘຠາວໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຊານາຕິ ອຕ຺ຕານໍ ຊາຕິຍາ ອນຸຄຕໍ ຊຣາຍ ອນຸສຏໍ ພ຺ຍາຘິໂນ ອຘິຠູຕໍ ມຣເຓນ ອພ຺ຠາຫຕໍ ອຊ຺ຊ ມຣິຕ຺ວາ ປຸນ ສ຺ເວວ ອຸຕ຺ຕານເສຍ຺ຍທາຣກຠາວຄມນີຍໍ ¶ . ມຫນ຺ເຕນ ໂຂ ປນ ອຸສ຺ສາເຫນ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄໂຕ, ຕທສ຺ສ ອາຄມນໍ ສາຕ຺ຖກໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ອຕ຺ຕໂນ ອປ຺ປຏິສມໍ ປຸເຣຊາຕຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິອາທິນາ ນເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນໍ ວຑ຺ເຒສິ.

ຕຕ຺ຖ ເສຍ຺ຍຖາປີຕິອາທີນໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕນເຍເນວ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຫິ ເຕ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕກາ ປກ຺ເຂ ວິຘຸນນ຺ຕາ ຕໍຂຓານຸຣູປໍ ວິຣວນ຺ຕາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ. ເອວໍ ນິກ຺ຂມນ຺ຕານຎ຺ຈ ເຕສໍ ໂຍ ປຐມຕຣໍ ນິກ຺ຂມຕິ, ໂສ ເຊຏ຺ໂຐຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕສ຺ມາ ຠຄວາ ຕາຍ ອຸປມາຍ ອຕ຺ຕໂນ ເຊຏ຺ຐຠາວໍ ສາເຘຕຸກາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຸຈ຺ຉຕິ – ໂຍ ນຸ ໂຂ ເຕສໍ ກຸກ຺ກຸຏຈ຺ຉາໂປຕການໍ…ເປ… ກິນ຺ຕິ ສ຺ວາສ຺ສ ວຈນີໂຍຕິ. ຕຕ຺ຖ ກຸກ຺ກຸຏຈ຺ຉາປການນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕການໍ. ກິນ຺ຕິ ສ຺ວາສ຺ສ ວຈນີໂຍຕິ ໂສ ກິນ຺ຕິ ວຈນີໂຍ ອສ຺ສ, ກິໍ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ຠເວຍ຺ຍ ເຊຏ຺ໂຐ ວາ ກນິຏ຺ໂຐ ວາຕິ.

‘‘ເຊຏ຺ໂຐ’’ຕິສ຺ສ, ໂຠ ໂຄຕມ, ວຈນີໂຍຕິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂສ ເຊຏ຺ໂຐ ອິຕິ ອສ຺ສ ວຈນີໂຍ. ກສ຺ມາຕິ ເຈ? ໂສ ຫິ ເນສໍ ເຊຏ຺ໂຐຕິ, ຍສ຺ມາ ໂສ ເນສໍ ວຸທ຺ຘຕໂຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ໂອປມ຺ມໍ ສມ຺ປຏິປາເທນ຺ໂຕ ເອວເມວ ໂຂຕິ ອາຫ, ຍຖາ ໂສ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕໂກ, ເອວໍ ອຫມ຺ປິ. ອວິຊ຺ຊາຄຕາຍ ¶ ປຊາຍາຕິ ອວິຊ຺ຊາ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຎ຺ຎາຓໍ, ຕຕ຺ຖ ຄຕາຍ. ປຊາຍາຕິ ສຕ຺ຕຘິວຈນເມຕໍ, ອວິຊ຺ຊາໂກສສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປວິຏ຺ເຐສຸ ສຕ຺ເຕສູປິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຓ຺ຑຠູຕາຍາຕິ ອຓ຺ເຑ ຠູຕາຍ ປຊາຕາຍ ສຎ຺ຊາຕາຍ. ຍຖາ ຫິ ອຓ຺ເຑ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ເອກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ອຓ຺ຑຠູຕາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເອວມຍໍ ¶ ສພ຺ພາປິ ປຊາ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກເສ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຓ຺ຑຠູຕາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ປຣິໂຍນທ຺ຘາຍາຕິ ¶ ເຕນ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກເສນ ສມນ຺ຕໂຕ ໂອນທ຺ຘາຍ ພທ຺ຘາຍ ເວຐິຕາຍ. ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາຕິ ຕໍ ອວິຊ຺ຊາມຍໍ ອຓ຺ຑໂກສໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ. ເອໂກວ ໂລເກຕິ ສກເລປິ ໂລກສນ຺ນິວາເສ ອຫເມວ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ. ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອຸຕ຺ຕຣຣຫິຕໍ ສພ຺ພເສຏ຺ຐໍ ສມ຺ມາ ສາມຎ຺ຈ ໂພຘິໍ, ອຖ ວາ ປສຕ຺ຖໍ ສຸນ຺ທຣຎ຺ຈ ໂພຘິໍ. ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາຓສ຺ເສຕໍ ນາມໍ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສ຺ສາປິ ນາມເມວ. ອຸຠຍມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ. ອຎ຺ເຎສໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ອນຸຕ຺ຕຣາ ໂພຘິ ໂຫຕິ, ນ ໂຫຕີຕິ? ນ ໂຫຕິ. ກສ຺ມາ? ອສພ຺ພຄຸຓທາຍກຕ຺ຕາ. ເຕສຎ຺ຫິ ກສ຺ສຈິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ອຣຫຕ຺ຕຜລເມວ ເທຕິ, ກສ຺ສຈິ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ, ກສ຺ສຈິ ຉ ອຠິຎ຺ຎາ, ກສ຺ສຈິ ຈຕສ຺ໂສ ປຏິສມ຺ຠິທາ, ກສ຺ສຈິ ສາວກປາຣມິຎາຓໍ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານມ຺ປິ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາຓເມວ ເທຕິ, ພຸທ຺ຘານໍ ປນ ສພ຺ພຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ¶ ເທຕິ ອຠິເສໂກ ວິຍ ຣຎ຺ໂຎ ສພ຺ພໂລກິສ຺ສຣຠາວໍ. ຕສ຺ມາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ກສ຺ສຈິປິ ອນຸຕ຺ຕຣາ ໂພຘິ ນ ໂຫຕີຕິ. ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິໍ ປຏິວິຊ຺ຌິໍ, ປຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ອິທານິ ຍເທຕໍ ຠຄວຕາ ‘‘ເອວເມວ ໂຂ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ ໂອປມ຺ມສມ຺ປຏິປາທນໍ, ຕໍ ເອວໍ ອຕ຺ເຖນ ສໍສນ຺ທິຕ຺ວາ ເວທິຕພ຺ພໍ – ຍຖາ ຫິ ຕສ຺ສາ ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ອຓ຺ເຑສຸ ອຘິສຍນາທິຕິວິຘກິຣິຍາກຣຓໍ, ເອວໍ ໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕາເນ ອນິຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂໍ, ອນຕ຺ຕາຕິ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາກຣຓໍ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາສມ຺ປາທເນນ ອຓ຺ຑານໍ ອປູຕິຠາໂວ ວິຍ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ອປຣິຫານິ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ອຓ຺ຑານໍ ອລ຺ລສິເນຫປຣິຍາທານໍ ວິຍ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ຠວຕ຺ຕຍານຸຄຕນິກນ຺ຕິສິເນຫປຣິຍາທານໍ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ອຓ຺ຑກປາລານໍ ຕນຸຠາໂວ ວິຍ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສສ຺ສ ຕນຸຠາໂວ, ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕກສ຺ສ ປາທນຂຕຸຓ຺ຑການໍ ຖທ຺ຘຂຣຠາໂວ ວິຍ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ຕິກ຺ຂຂຣວິປ຺ປສນ຺ນສູຣຠາໂວ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕກສ຺ສ ປຣິຓາມກາໂລ ວິຍ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ປຣິຓາມກາໂລ ວຑ຺ຒິກາໂລ ຄພ຺ຠຄ຺ຄຫຓກາໂລ. ກຸກ຺ກຸຏິຍາ ຕິວິຘກິຣິຍາກຣເຓນ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕກສ຺ສ ປາທນຂສິຂາຍ ວາ ມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ວາ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ປກ຺ເຂ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ໂສຕ຺ຖິນາ ອຠິນິພ຺ຠິທາກາໂລ ວິຍ ຠຄວໂຕ ຕິວິຘານຸປສ຺ສນາສມ຺ປາທເນນ ວິປສ຺ສນາຎາຓຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ພາຘິຄເຕນ ¶ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ອຠິຎ຺ຎາປກ຺ເຂ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ໂສຕ຺ຖິນາ ສກລພຸທ຺ຘຄຸຓສຈ຺ຉິກຕກາໂລ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອຫຎ຺ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເຊຏ຺ໂຐ ເສຏ຺ໂຐ ໂລກສ຺ສາຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຍຖາ ເຕສໍ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕການໍ ປຐມຕຣໍ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ກຸກ຺ກຸຏໂປຕໂກ ເຊຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ເອວໍ ອວິຊ຺ຊາຄຕາຍ ປຊາຍ ຕໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ຊາຕຕ຺ຕາ ອຫຎ຺ຫິ ເຊຏ຺ໂຐ ວຸທ຺ຘຕໂມຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ, ສພ຺ພຄຸເຓຫິ ປນ ອປ຺ປຏິສມຕ຺ຕາ ເສຏ຺ໂຐຕິ.

ເອວໍ ຠຄວາ ອຕ຺ຕໂນ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ເຊຏ຺ຐເສຏ຺ຐຠາວໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປກາເສຕ຺ວາ ອິທານິ ຍາຍ ປຏິປທາຍ ຕໍ ອຘິຄໂຕ, ຕໍ ປຏິປທໍ ປຸພ຺ພຠາຄໂຕ ປຠຸຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຂ ປນ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຂ ປນ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ວີຣິຍໍ ອໂຫສີຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ນ ມຍາ ອຍໍ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ເຊຏ຺ຐເສຏ຺ຐຠາໂວ ກຸສີເຕນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິນາ ສາຣທ຺ຘກາເຍນ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິເຕນ ອຘິຄໂຕ, ອປິຈ ໂຂ ຕທຘິຄມາຍ ອາຣທ຺ຘໍ ໂຂ ປນ ເມ ວີຣິຍໍ ອໂຫສິ. ໂພຘິມຓ຺ເຑ ນິສິນ຺ເນນ ມຍາ ຈຕຸສມ຺ມປ຺ປຘານເຠທໍ ວີຣິຍໍ ອາຣທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ປຄ຺ຄຫິຕໍ ອສິຖິລປ຺ປວຕ຺ຕິຕໍ. ອາຣທ຺ຘຕ຺ຕາເຍວ ຈ ເມ ຕໍ ອສລ຺ລີນໍ ອໂຫສິ ¶ . ນ ເກວລຎ຺ຈ ວີຣິຍເມວ, ສຕິປິ ເມ ອາຣມ຺ມຓາຠິມຸຂຠາເວນ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ອໂຫສິ, ອຸປຏ຺ຐິຕຕ຺ຕາເຍວ ຈ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ. ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘຕິ ກາຍຈິຕ຺ຕປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິວເສນ ກາໂຍປິ ເມ ປສ຺ສທ຺ໂຘ ອໂຫສິ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາ ນາມກາເຍ ປສ຺ສທ຺ເຘ ຣູປກາໂຍປິ ປສ຺ສທ຺ໂຘເຍວ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ນາມກາໂຍ ຣູປກາໂຍ’’ຕິ ອວິເສເສຕ຺ວາວ ‘‘ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອສາຣທ຺ໂຘຕິ ໂສ ຈ ໂຂ ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຕາເຍວ ອສາຣທ຺ໂຘ, ວິຄຕທຣໂຖຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ¶ . ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕມ຺ປິ ເມ ສມ຺ມາ ອາຫິຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຐປິຕໍ ອປ຺ປິຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ, ສມາຫິຕຕ຺ຕາ ເອວ ຈ ເອກຄ຺ຄໍ ອຈລໍ ນິປ຺ຜນ຺ທນນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ຌານສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄປຏິປທາ ກຖິຕາ ໂຫຕິ.

ອິທານິ ອິມາຍ ປຏິປທາຍ ອຘິຄຕໍ ປຐມຊ຺ຌານໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ວິຊ຺ຊາຕ຺ຕຍປຣິໂຍສານໍ ວິເສສໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂສ ໂຂ ອຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຍາວ ວິນິຈ຺ຉຍນເຍນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ຕໍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໖໙) ວຸຕ຺ຕເມວ.

ອຍໍ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິອາທີສຸ ປນ ວິຊ຺ຊາຕິ ວິທິຕກຣຓຏ຺ເຐນ ວິຊ຺ຊາ. ກິໍ ວິທິຕໍ ກໂຣຕິ ¶ ? ປຸພ຺ເພນິວາສໍ. ອວິຊ຺ຊາຕິ ຕສ຺ເສວ ປຸພ຺ເພນິວາສສ຺ສ ອວິທິຕກຣຓຏ຺ເຐນ ຕປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໂມໂຫ. ຕໂມຕິ ສ຺ເວວ ໂມໂຫ ຕປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກຏ຺ເຐນ ຕໂມ ນາມ. ອາໂລໂກຕິ ¶ ສາ ເອວ ວິຊ຺ຊາ ໂອຠາສກຣຓຏ຺ເຐນ ອາໂລໂກຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ວິຊ຺ຊາ ອຘິຄຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເສສໍ ປສໍສາວຈນໍ. ໂຍຊນາ ປເນຕ຺ຖ – ອຍໍ ໂຂ ເມ ວິຊ຺ຊາ ອຘິຄຕາ, ຕສ຺ສ ເມ ອຘິຄຕວິຊ຺ຊສ຺ສ ອວິຊ຺ຊາ ວິຫຕາ, ວິນຏ຺ຐາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກສ຺ມາ? ຍສ຺ມາ ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ. ເອສ ນໂຍ ອິຕຣສ຺ມິມ຺ປິ ປທທ຺ວເຍ. ຍຖາ ຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ສຕິຍາ ອວິປ຺ປວາເສນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ວີຣິຍາຕາເປນ ອາຕາປິໂນ ກາເຍ ຈ ຊີວິເຕ ຈ ອນເປກ຺ຂາຕາຍ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ເປສິຕຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍຖາ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອວິຊ຺ຊາ ວິຫຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຕໂມ ວິຫຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ອາໂລໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ ມມ ອວິຊ຺ຊາ ວິຫຕາ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ຕໂມ ວິຫໂຕ, ອາໂລໂກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ. ເອຕສ຺ສ ເມ ປຘານານຸໂຍຄສ຺ສ ອນຸຣູປເມວ ຜລໍ ລທ຺ຘນ຺ຕິ.

ອຍໍ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຐມາ ອຠິນິພ຺ຠິທາ ອໂຫສິ ກຸກ຺ກຸຏຈ຺ຉາປກສ຺ເສວ ອຓ຺ຑໂກສມ຺ຫາຕິ ອຍໍ ໂຂ ມມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ປຸພ຺ເພ ນິວຸຕ຺ຖຂນ຺ຘປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ປຐມາ ອຠິນິພ຺ຠິທາ ປຐມາ ນິກ຺ຂນ຺ຕິ ປຐມາ ອຣິຍາຊາຕິ ອໂຫສິ ກຸກ຺ກຸຏຈ຺ຉາປກສ຺ເສວ ມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ວາ ປາທນຂສິຂາຍ ວາ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ຕມ຺ຫາ ອຓ຺ຑໂກສມ຺ຫາ ອຠິນິພ຺ຠິທາ ນິກ຺ຂນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏນິກາເຍ ປຈ຺ຈາຊາຕີຕິ. ອຍໍ ຕາວ ປຸພ຺ເພນິວາສກຖາຍໍ ນໂຍ.

ຈຸຕຸປປາຕກຖາຍ ¶ ປນ ວິຊ຺ຊາຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓວິຊ຺ຊາ. ອວິຊ຺ຊາຕິ ຈຸຕຸປປາຕປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ ¶ ອວິຊ຺ຊາ. ຍຖາ ປນ ປຸພ຺ເພນິວາສກຖາຍໍ ‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ປຸພ຺ເພ ນິວຸຕ຺ຖກ຺ຂນ຺ຘປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອວມິຘ ‘‘ຈຸຕຸປປາຕຎາຓມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ຈຸຕຸປປາຕປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ.

ຍໍ ປເນຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓປຣິຄ຺ຄຫິຕໍ ອາສວານໍ ຂຍຎາຓາຘິຄມໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອຍໍ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຕິຍາ ວິຊ຺ຊາຕິອາທິມາຫ, ຕຕ຺ຖ ວິຊ຺ຊາຕິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄວິຊ຺ຊາ. ອວິຊ຺ຊາຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ ອວິຊ຺ຊາ. ອຍໍ ໂຂ ເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕຕິຍາ ອຠິນິພ຺ຠິທາ ອໂຫສີຕິ ¶ ເອຕ຺ຖ ອຍໍ ໂຂ ມມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອາສວານໍ ຂຍຎາຓມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ຈຕຸສຈ຺ຈປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ຕຕິຍາ ອຠິນິພ຺ຠິທາ ຕຕິຍາ ນິກ຺ຂນ຺ຕິ ຕຕິຍາ ອຣິຍຊາຕິ ອໂຫສິ ກຸກ຺ກຸຏຈ຺ຉາປກສ຺ເສວ ມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ວາ ປາທນຂສິຂາຍ ວາ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ຕມ຺ຫາ ອຓ຺ຑໂກສມ຺ຫາ ອຠິນິພ຺ຠິທາ ນິກ຺ຂນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏນິກາເຍ ປຈ຺ຈາຊາຕີຕິ.

ເອຕ຺ຕາວຕາ ກິໍ ທສ຺ເສສີຕິ? ໂສ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກຸກ຺ກຸຏຈ຺ຉາປໂກ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ສກິເມວ ຊາຍຕິ, ອຫໍ ປນ ປຸພ຺ເພນິວຸຕ຺ຖກ຺ຂນ຺ຘປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຐມໍ ຕາວ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາຓວິຊ຺ຊາຍ ຊາໂຕ. ຕໂຕ ສຕ຺ຕານໍ ຈຸຕິປຏິສນ຺ຘິປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ທຸຕິຍໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓວິຊ຺ຊາຍ ຊາໂຕ, ປຸນ ຈຕຸສຈ຺ຈປ຺ປຏິຈ຺ຉາທກໍ ອວິຊ຺ຊຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ຕຕິຍໍ ອາສວານໍ ຂຍຎາຓວິຊ຺ຊາຍ ຊາໂຕ. ເອວໍ ຕີຫິ ວິຊ຺ຊາຫິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຊາໂຕມ຺ຫິ. ສາ ຈ ເມ ຊາຕິ ອຣິຍາ ສຸປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ອິທໍ ທສ຺ເສຕິ. ເອວໍທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຈ ປຸພ຺ເພນິວາສຎາເຓນ ອຕີຕໍສຎາຓໍ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸນາ ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານາຄຕໍສຎາຓໍ, ອາສວກ຺ຂເຍນ ສກລໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣຄຸຓນ຺ຕິ ¶ ເອວໍ ຕີຫິ ວິຊ຺ຊາຫິ ສພ຺ເພປິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຄຸເຓ ປກາເສຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ເຊຏ຺ຐເສຏ຺ຐຠາວໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທສ຺ເສສິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເວຣຎ຺ໂຊ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓຕິ ເອວໍ ຠຄວຕາ ໂລການຸກມ຺ປເກນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອນຸກມ຺ປມາເນນ ນິຄຸຫິຕພ຺ເພປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ເຊຏ຺ຐເສຏ຺ຐຠາເວ ວິຊ຺ຊາຕ຺ຕຍປກາສິກາຍ ຘມ຺ມເທສນາຍ ວຸຕ຺ເຕ ປີຕິວິປ຺ຜາຣປຣິປຸຓ຺ຓຄຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວຣຎ຺ໂຊ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕໍ ຠຄວໂຕ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ເຊຏ຺ຐເສຏ຺ຐຠາວໍ ວິທິຕ຺ວາ ‘‘ອີທິສໍ ນາມາຫໍ ສພ຺ພໂລກເຊຏ຺ຐໍ ¶ ສພ຺ພຄຸຓສມນ຺ນາຄຕໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸໍ ‘ອຎ຺ເຎສໍ ອຠິວາທນາທິກມ຺ມໍ ນ ກໂຣຕີ’ຕິ ອວຈໍ, ຘິຣຕ຺ຖຸ ວຕ, ໂຠ, ອຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ຄຣຫິຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ທານິ ໂລເກ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ປຸເຣຊາຕຏ຺ເຐນ ເຊຏ຺ໂຐ, ສພ຺ພຄຸເຓຫິ ອປ຺ປຏິສມຏ຺ເຐນ ເສຏ຺ໂຐ’’ຕິ ນິຏ຺ຐໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ເຊຏ຺ໂຐ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ເສຏ຺ໂຐ ຠວໍ ໂຄຕໂມຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ປຸນ ຕໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ອພ຺ຠນຸໂມທມາໂນ ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ໂຠ ໂຄຕມາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໒. ທຸຕິເຍ ອຠິຎ຺ຎາຕາຕິ ຎາຕາ ປຎ຺ຎາຕາ ປາກຏາ. ສນ຺ຖາຄາເຣຕິ ມຫາຊນສ຺ສ ວິສ຺ສມນຕ຺ຖາຍ ¶ ກເຕ ອຄາເຣ. ສາ ກິຣ ສນ຺ຖາຄາຣສາລາ ນຄຣມຊ຺ເຌ ອໂຫສິ, ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ຐິຕານໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ອາຄຕມນຸສ຺ສາ ປຐມໍ ຕຕ຺ຖ ວິສ຺ສມິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຜາສຸກຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຣາຊກຸລານໍ ຣຊ຺ຊກິຈ຺ຈສນ຺ຖຣຓຕ຺ຖາຍ ¶ ກຕໍ ອຄາຣນ຺ຕິປິ ວທນ຺ຕິເຍວ. ຕຕ຺ຖ ຫິ ນິສີທິຕ຺ວາ ລິຈ຺ຉວິຣາຊາໂນ ຣຊ຺ຊກິຈ຺ຈໍ ສນ຺ຖຣນ຺ຕິ ກໂຣນ຺ຕິ ວິຈາເຣນ຺ຕິ. ສນ຺ນິສິນ຺ນາຕິ ເຕສໍ ນິສີທນຕ຺ຖຎ຺ເຎວ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ມຫາຣຫວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣເຓສຸ ສມຸສ຺ສິຕເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕສຸ ອາສເນສຸ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ. ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕີຕິ ຣາຊກຸເລ ກິຈ຺ຈຎ຺ເຈວ ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍຎ຺ຈ ວິຈາເຣຕ຺ວາ ອເນເກຫິ ກາຣເຓຫິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ ກເຖນ຺ຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ປຓ຺ຑິຕາ ຫິ ເຕ ຣາຊາໂນ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ໂສຕາປນ຺ນາປິ ສກທາຄາມິໂນປິ ອນາຄາມິໂນປິ ອຣິຍສາວກາ, ເຕ ສພ຺ເພປິ ໂລກິຍຊຏໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຕິວິໂຘ ພຸທ຺ຘວຓ຺ໂຓ ນາມ ຈຣິຍວຓ຺ໂຓ, ສຣີຣວຓ຺ໂຓ, ຄຸຓວຓ຺ໂຓຕິ. ຕຕ຺ຣິເມ ຣາຊາໂນ ຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓໍ ອາຣຠິໍສຸ – ‘‘ທຸກ຺ກຣໍ ວຕ ກຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ເຂຍ຺ຍານິ ທສ ປາຣມິໂຍ, ທສ ອຸປປາຣມິໂຍ, ທສ ປຣມຕ຺ຖປາຣມິໂຍຕິ ສມຕ຺ຕິໍສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣນ຺ເຕນ, ຎາຕຕ຺ຖຈຣິຍໍ, ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍໍ, ພຸທ຺ຘຈຣິຍໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ມຫາປຣິຈ຺ຈາເຄ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ເຕນາ’’ຕິ ອຑ຺ຒຈ຺ຉກ຺ເກຫິ ຊາຕກສເຕຫິ ພຸທ຺ຘວຓ຺ຓໍ ກເຖນ຺ຕາ ຕຸສິຕຠວນໍ ປາເປຕ຺ວາ ຐປຍິໍສຸ.

ຘມ຺ມສ຺ສ ¶ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕາ ປນ ‘‘ເຕນ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ, ນິກາຍໂຕ ປຎ຺ຈ ນິກາຍາ, ປິຏກໂຕ ຕີຓິ ປິຏການິ, ອງ຺ຄໂຕ ນວ ອງ຺ຄານິ, ຂນ຺ຘໂຕ ຈຕຸຣາສີຕິຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘສຫສ຺ສານີ’’ຕິ ໂກຏ຺ຐາສວເສນ ຘມ຺ມຄຸຓໍ ກຖຍິໍສຸ.

ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ປຏິລທ຺ຘສທ຺ຘາ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘຎ຺ເຈວ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏຎ຺ຈ ¶ ປຫາຍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ໂອປຣຊ຺ຊໍ ເສນາປຕິເສຏ຺ຐິຠຓ຺ຑາຄາຣິກຏ຺ຐານນ຺ຕຣາທີນິ ອຄເຓຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ສຕ຺ຖຸ ວຣສາສເນ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ. ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕານໍ ຠທ຺ທິຍຣາຊມຫາກປ຺ປິນປຸກ຺ກຸສາຕິອາທີນໍ ຣາຊປພ຺ພຊິຕານໍເຍວ ພຸທ຺ຘກາເລ ອສີຕິສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ. ອເນກໂກຏິສຕໍ ຘນໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕານໍ ປນ ຍສກຸລປຸຕ຺ຕໂສຓເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕຣຏ຺ຐປາລກຸລປຸຕ຺ຕາທີນໍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ນຕ຺ຖິ. ເອວຣູປາ ຈ ເອວຣູປາ ຈ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ປພ຺ພຊນ຺ຕີ’’ຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ເຂປວເສນ ສງ຺ຆຄຸເຓ ກຖຍິໍສຸ.

ສີໂຫ ¶ ເສນາປຕີຕິ ເອວໍນາມໂກ ເສນາຍ ອຘິປຕິ. ເວສາລິຍຎ຺ຫິ ສຕ຺ຕ ສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ຣາຊາໂນ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ສພ຺ເພສໍ ມນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຣຏ຺ຐໍ ວິຈາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ເອກໍ ວິຈິນຖາ’’ຕິ ວິຈິນນ຺ຕາ ສີຫໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຣຕ຺ຕມຓິວຓ຺ຓໍ ກມ຺ພລປຣິໂຍນທ຺ຘໍ ເສນາປຕິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ອທໍສຸ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສີໂຫ ເສນາປຕີ’’ຕິ. ນິຄຓ຺ຐສາວໂກຕິ ນິຄຓ຺ຐສ຺ສ ນາຏປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈຍທາຍໂກ ອຸປຏ຺ຐາໂກ. ຊມ຺ພຸທີປຕລສ຺ມິຎ຺ຫິ ຕໂຍ ຊນາ ນິຄຓ຺ຐານໍ ອຄ຺ຄຸປຏ຺ຐາກາ – ນາຬນ຺ທາຍໍ, ອຸປາລິ ຄຫປຕິ, ກປິລປຸເຣ ວປ຺ໂປ ສກ຺ໂກ, ເວສາລິຍໍ ອຍໍ ສີໂຫ ເສນາປຕີຕິ. ນິສິນ຺ໂນ ¶ ໂຫຕີຕິ ເສສຣາຊູນໍ ປຣິສາຍ ອນ຺ຕຣນ຺ຕເຣ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາປຍິໍສຸ, ສີຫສ຺ສ ປນ ມຊ຺ເຌ ຐາເນຕິ ຕສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ມຫາຣເຫ ຣາຊາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ນິສ຺ສໍສຍນ຺ຕິ ນິພ຺ພິຈິກິຈ຺ຉໍ ອທ຺ຘາ ເອກໍເສນ, ນ ເຫເຕ ຍສ຺ສ ວາ ຕສ຺ສ ວາ ອປ຺ເປສກ຺ຂສ຺ສ ເອວໍ ອເນກສເຕຫິ ກາຣເຓຫິ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ.

ເຍນ ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ນິຄຓ຺ໂຐ ກິຣ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ‘‘ສຈາຍໍ ສີໂຫ ກສ຺ສຈິເທວ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ, ມຍ຺ຫໍ ປຣິຫານິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ¶ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍເຍວ ສີຫໍ ເສນາປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສນາປຕິ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ‘ອຫໍ ພຸທ຺ໂຘ ອຫໍ ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ພຫູ ວິຈຣນ຺ຕິ. ສເຈ ຕ຺ວໍ ກສ຺ສຈິ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ, ມໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ. ອຫໍ ເຕ ຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ເປເສສ຺ສາມິ, ອຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໂຕ ນິວາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ກຖໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ມໍ ເປເສສ຺ສຕິ, ຄມິສ຺ສາມິ. ໂນ ເຈ, ນ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຍນ ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ, ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

ອຖສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ນິຄຓ຺ໂຐ ມຫາປພ຺ພເຕນ ວິຍ ພລວໂສເກນ ໂອຕ຺ຖໂຏ ‘‘ຍຕ຺ຖ ທານິສ຺ສາຫໍ ຄມນໍ ນ ອິຈ຺ຉາມິ, ຕຕ຺ເຖວ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ຊາໂຕ, ຫໂຕຫມສ຺ມີ’’ຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ປຏິພາຫນຸປາຍມສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ກິໍ ປນ ຕ຺ວນ຺ຕິອາທິມາຫ. ເອວໍ ວທນ຺ໂຕ ວິຈຣນ຺ຕໍ ໂຄຓໍ ທຓ຺ເຑນ ປຫຣນ຺ໂຕ ວິຍ ຊລມານໍ ປທີປໍ ນິພ຺ພາເປນ຺ໂຕ ວິຍ ຠຕ຺ຕຠຣິຕໍ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ວິຍ ຈ ສີຫສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນປີຕິໍ ວິນາເສສິ. ຄມິຍາຠິສງ຺ຂາໂຣຕິ ຫຕ຺ຖິຍານາທີນໍ ໂຍຊາປນຄນ຺ຘມາລາທິຄ຺ຄຫຓວເສນ ປວຕ຺ໂຕ ປໂຍໂຄ. ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠີຕິ ¶ ໂສ ວູປສນ຺ໂຕ.

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂຕິ ທຸຕິຍວາຣມ຺ປິ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ວາເຣ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕາ ຕຸສິຕຠວນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ມຫາໂພຘິປລ຺ລງ຺ກາ ທສພລສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ປາທຕເລຫິ ອຸປຣິ ເກສຄ຺ເຄຫິ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ¶ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓອສີຕິອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນພ຺ຍາມປ຺ປຠານໍ ວເສນ ສຣີຣວຓ຺ຓໍ ກຖຍິໍສຸ. ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕາ ‘‘ເອກປເທປິ ເອກພ຺ຍຎ຺ຊເນປິ ອວຂລິຕໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ສຸກຖິຕວເສເນວ ຘມ຺ມຄຸຓໍ ກຖຍິໍສຸ. ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕາ ‘‘ເອວຣູປໍ ຍສສິຣິວິຠວໍ ປຫາຍ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕາ ນ ໂກສຊ຺ຊປກຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕຣສສຸ ປນ ຘຸຕງ຺ຄຄຸເຓສຸ ປຣິປູຣກາຣິໂນ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຕສຸ ອນຸປສ຺ສນາສຸ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຏ຺ຐຕິໍສາຣມ຺ມຓວິຠຕ຺ຕິໂຍ ວຬຎ຺ເຊນ຺ຕີ’’ຕິ ປຏິປທາວເສນ ສງ຺ຆຄຸເຓ ກຖຍິໍສຸ.

ຕຕິຍວາເຣ ປນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສມານາ ‘‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ’’ຕິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປຣິຍາເຍເນວ ພຸທ຺ຘຄຸເຓ ກຖຍິໍສຸ, ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ’’ຕິອາທິນາ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປຣິຍາເຍເນວ ຘມ຺ມຄຸເຓ, ‘‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ¶ ສາວກສງ຺ໂຆ’’ຕິອາທິນາ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປຣິຍາເຍເນວ ສງ຺ຆຄຸເຓ ຈ ກຖຍິໍສຸ. ຕໂຕ ສີໂຫ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມສຎ຺ຈ ລິຈ຺ຉວິຣາຊກຸມາຣານໍ ຕຕິຍທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆຄຸເຓ ກເຖນ຺ຕານໍ ມຸຂໍ ນປ຺ປໂຫຕິ, ອທ຺ຘາ ອໂນມຄຸເຓນ ສມນ຺ນາຄຕາ ¶ ໂສ ຠຄວາ, ອິມໍ ທານິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປີຕິໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາວ ອຫໍ ອຊ຺ຊ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ‘‘ກິໍ ຫິ ເມ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ນິຄຓ຺ຐາ’’ຕິ ວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ. ຕຕ຺ຖ ກິໍ ຫິ ເມ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ກິໍ ນາມ ມຍ຺ຫໍ ນິຄຓ຺ຐາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ອປໂລກິຕາ ວາ ອນປໂລກິຕາ ວາຕິ ອາປຸຈ຺ຉິຕາ ວາ ອນາປຸຈ຺ຉິຕາ ວາ. ນ ຫິ ເມ ເຕ ອາປຸຈ຺ຉິຕາ ຍານວາຫນສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ນ ຈ ອິສ຺ສຣິຍວິເສສໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ນາປິ ອນາປຸຈ຺ຉິຕາ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຜລໍ ເອເຕສໍ ອາປຸຈ຺ຉນນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ເວສາລິຍາ ນິຍ຺ຍາສີຕິ ຍຖາ ຫິ ຄິມ຺ຫກາເລ ເທເວ ວຸຏ຺ເຐ ອຸທກໍ ສນ຺ທມານໍ ນທິໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ໂຖກເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ ນປ຺ປວຕ຺ຕຕິ, ເອວໍ ສີຫສ຺ສ ປຐມທິວເສ ‘‘ທສພລໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ປີຕິຍາ ນິຄຓ຺ເຐນ ປຏິພາຫິຕກາໂລ. ຍຖາປິ ທຸຕິຍທິວເສ ເທເວ ວຸຏ຺ເຐ ອຸທກໍ ສນ຺ທມານໍ ນທິໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ໂຖກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວາລິກາປຸຎ຺ຊໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ອປ຺ປວຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ສີຫສ຺ສ ທຸຕິຍທິວເສ ‘‘ທສພລໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ປີຕິຍາ ນິຄຓ຺ເຐນ ປຏິພາຫິຕກາໂລ. ຍຖາ ຕຕິຍທິວເສ ເທເວ ວຸຏ຺ເຐ ອຸທກໍ ສນ຺ທມານໍ ນທິໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ປຸຣາຓປຓ຺ຓສຸກ຺ຂທຓ຺ຑກຏ຺ຐກຈວຣາທີນິ ປຣິກຑ຺ຒນ຺ຕໍ ວາລິກາປຸຎ຺ຊໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນເມວ ໂຫຕິ, ເອວໍ ສີໂຫ ຕຕິຍທິວເສ ຕິຓ຺ຓໍ ວຕ຺ຖູນໍ ຄຸຓກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ປີຕິປາໂມຊ຺ເຊ ‘‘ອຜລາ ນິຄຓ຺ຐາ ນິປ຺ຜລາ ນິຄຓ຺ຐາ, ກິໍ ເມ ອິເມ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຄມິສ຺ສາມຫໍ ສຕ຺ຖຸສນ຺ຕິກ’’ນ຺ຕິ ມນໍ ອຠິນີຫຣິຕ຺ວາ ເວສາລິຍາ ນິຍ຺ຍາສິ. ນິຍ຺ຍນ຺ໂຕ ຈ ‘‘ຈິຣສ຺ສາຫໍ ທສພລສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ¶ ຊາໂຕ, ນ ໂຂ ປນ ເມ ຍຸຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ¶ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ‘‘ເຍເກຈິ ທສພລສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸກາມາ, ສພ຺ເພ ນິກ຺ຂມນ຺ຕູ’’ຕິ ໂຆສນໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຎ຺ຈຣຖສຕານິ ໂຍຊາເປຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມຣເຖ ຐິໂຕ ເຕຫິ ເຈວ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ມຫຕິຍາ ຈ ປຣິສາຍ ປຣິວຸໂຕ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜຈຸຓ຺ຓວາສາທີນິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ນິຍ຺ຍາສິ. ທິວາ ທິວສ຺ສາຕິ ທິວສສ຺ສ ຈ ທິວາ, ມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມຕ຺ເຕ.

ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ໂຕ ທູຣໂຕວ ອສີຕິ-ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນ-ພ຺ຍາມປ຺ປຠາ-ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ-ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ຉພ຺ພຓ຺ຓຆນພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ຈ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອວຣູປໍ ນາມ ປຸຣິສໍ ເອວໍ ອາສນ຺ເນ ວສນ຺ຕໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ນາທ຺ທສໍ, ວຎ຺ຈິໂຕ ¶ ວຕມ຺ຫິ, ອລາຠາ ວຕ ເມ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມຫານິຘິໍ ທິສ຺ວາ ທລິທ຺ທປຸຣິໂສ ວິຍ ສຎ຺ຊາຕປີຕິປາໂມຊ຺ໂຊ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕີຕິ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ວຸຕ຺ຕກາຣຓສ຺ສ ອນຸກາຣຓໍ ກເຖນ຺ຕິ. ກາຣຓວຈໂນ ເຫຕ຺ຖ ຘມ຺ມສທ຺ໂທ ‘‘ເຫຕຸມ຺ຫິ ຎາຓໍ ຘມ຺ມປຏິສມ຺ຠິທາ’’ຕິອາທີສຸ (ວິຠ. ໗໒໐) ວິຍ. ກາຣຓນ຺ຕິ ເຈຕ຺ຖ ຕຖາປວຕ຺ຕສ຺ສ ສທ຺ທສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຕສ຺ສ ປວຕ຺ຕິເຫຕຸຠາວໂຕ. ອຕ຺ຖປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ຫິ ສທ຺ທປ຺ປໂຍໂຄ. ອນຸກາຣຓນ຺ຕິ ເອໂສ ເອວ ປເຣຫິ ຕຖາ ວຸຈ຺ຈມາໂນ. ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທຕິ. ປເຣຫິ ວຸຕ຺ຕກາຣເຓຫິ ສກາຣໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວາໂທ ວາ ຕໂຕ ປຣໍ ຕສ຺ສ ອນຸວາໂທ ວາ ໂກຈິ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ ວິຎ຺ຎູຫິ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ ຐານໍ ກາຣຓໍ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ກິໍ ສພ຺ພາກາເຣນປິ ຕວ ວາເທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ກາຣຓໍ ນຕ຺ຖີຕິ. ອນພ຺ຠກ຺ຂາຕຸກາມາຕິ ນ ອຠູເຕນ ວຕ຺ຕຸກາມາ. ອຕ຺ຖິ ສີຫປຣິຍາໂຍຕິອາທີນໍ ອຕ຺ໂຖ ເວຣຎ຺ຊກຓ຺ເຑ ອາຄຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປຣເມນ ¶ ອສ຺ສາເສນາຕິ ຈຕຸມຄ຺ຄຈຕຸຜລສງ຺ຂາເຕນ ອຸຕ຺ຕເມນ. ອສ຺ສາສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມີຕິ ອສ຺ສາສນຕ຺ຖາຍ ສນ຺ຖມ຺ຠນຕ຺ຖາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ. ອິຕິ ຠຄວາ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ.

ອນຸວິຈ຺ຈກາຣນ຺ຕິ ອນຸວິທິຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກໂຣຫີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສາຘຸ ໂຫຕີຕິ ສຸນ຺ທໂຣ ໂຫຕິ. ຕຸມ຺ຫາທິສສ຺ມິຎ຺ຫິ ມໍ ທິສ຺ວາ ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ນິຄຓ຺ຐໍ ທິສ຺ວາ ນິຄຓ຺ຐໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ‘‘ກິໍ ອຍໍ ສີໂຫ ທິຏ຺ຐທິຏ຺ຐເມວ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ຄຣຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມາ ອນຸວິຈ຺ຈກາໂຣ ຕຸມ຺ຫາທິສານໍ ສາຘູຕິ ທສ຺ເສຕິ. ປຏາກໍ ປຣິຫເຣຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ເຕ ກິຣ ເອວຣູປໍ ສາວກໍ ລຠິຕ຺ວາ ‘‘ອສຸໂກ ນາມ ຣາຊາ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ໂຕ ວາ ເສຏ຺ຐິ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ ສາວໂກ ຊາໂຕ’’ຕິ ປຏາກໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນຄເຣ ໂຆເສນ຺ຕາ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ. ກສ຺ມາ? ເອວໍ ໂນ ມຫນ຺ຕຠາໂວ ¶ ອາວິຠວິສ຺ສຕີຕິ ຈ. ສເຈ ປນສ຺ສ ‘‘ກິມຫໍ ເອເຕສໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ’’ຕິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕມ຺ປິ ໂສ ‘‘ເອເຕສໍ ເມ ສຣຓຄຕຠາວໍ ພຫູ ຊານນ຺ຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ອິທານິ ປຏິນິວຕ຺ຕິຕຸ’’ນ຺ຕິ ວິໂນເທຕ຺ວາ ນ ປຏິກ຺ກມິສ຺ສຕີຕິ ຈ. ເຕນາຫ – ‘‘ປຏາກໍ ປຣິຫເຣຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ໂອປານຠູຕນ຺ຕິ ປຏິຍຕ຺ຕອຸທປາໂນ ວິຍ ຐິຕໍ. ກຸລນ຺ຕິ ຕວ ນິເວສນໍ. ທາຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາສີຕິ ປຸພ຺ເພ ທສປິ ວີສຕິປິ ສຏ຺ຐິປິ ຊເນ ອາຄເຕ ທິສ຺ວາ ¶ ນຕ຺ຖີຕິ ອວຕ຺ວາ ເທສິ, ອິທານິ ມໍ ¶ ສຣຓໍ ຄຕກາຣຓມຕ຺ເຕເນວ ມາ ອິເມສໍ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ທິ. ສມ຺ປຕ຺ຕານຎ຺ຫິ ທາຕພ຺ພເມວາຕິ ໂອວທິ. ສຸຕໍ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕຕິ ກຸໂຕ ສຸຕນ຺ຕິ? ນິຄຓ຺ຐານໍ ສນ຺ຕິກາ. ເຕ ກິຣ ກຸລຆເຣສຸ ເອວໍ ປກາເສນ຺ຕິ ‘‘ມຍໍ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສມ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ທາຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມ, ສມໂຓ ປນ ໂຄຕໂມ ‘ມຍ຺ຫເມວ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ ນາຎ຺ເຎສໍ, ມຍ຺ຫເມວ ສາວການໍ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນາຎ຺ເຎສໍ ສາວການໍ, ມຍ຺ຫເມວ ທິນ຺ນໍ ທານໍ ມຫປ຺ຜລໍ, ນາຎ຺ເຎສໍ, ມຍ຺ຫເມວ ສາວການໍ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ, ນາຎ຺ເຎສ’ນ຺ຕິ ເອວໍ ວທຕີ’’ຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ອຍໍ ‘‘ສຸຕໍ ເມຕ’’ນ຺ຕິ ອາຫ.

ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖນ຺ຕິ ທານານນ຺ຕຣໍ ສີລໍ, ສີລານນ຺ຕຣໍ ສຄ຺ຄໍ, ສຄ຺ຄານນ຺ຕຣໍ ມຄ຺ຄນ຺ຕິ ເອວໍ ອນຸປຏິປາຏິກຖໍ. ຕຕ຺ຖ ທານກຖນ຺ຕິ ອິທໍ ທານໍ ນາມ ສຸຂານໍ ນິທານໍ, ສມ຺ປຕ຺ຕີນໍ ມູລໍ, ໂຠຄານໍ ປຕິຏ຺ຐາ, ວິສມຄຕສ຺ສ ຕາຓໍ ເລຓໍ ຄຕິ ປຣາຍຓໍ, ອິຘໂລກປຣໂລເກສຸ ທານສທິໂສ ອວສ຺ສໂຍ ປຕິຏ຺ຐາ ອາຣມ຺ມຓໍ ຕາຓໍ ເລຓໍ ຄຕິ ປຣາຍຓໍ ນຕ຺ຖິ. ອິທຎ຺ຫິ ອວສ຺ສຍຏ຺ເຐນ ຣຕນມຍສີຫາສນສທິສໍ, ປຕິຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ມຫາປຖວີສທິສໍ, ອາຣມ຺ມຓຏ຺ເຐນ ອາລມ຺ພນຣຊ຺ຊຸສທິສໍ. ອິທຎ຺ຫິ ທຸກ຺ຂນິຕ຺ຖຣຓຏ຺ເຐນ ນາວາ, ສມສ຺ສາສນຏ຺ເຐນ ສງ຺ຄາມສູໂຣ, ຠຍປຣິຕ຺ຕາຓຏ຺ເຐນ ¶ ສຸສງ຺ຂຕນຄຣໍ, ມຈ຺ເຉຣມລາທີຫິ ອນຸປລິຕ຺ຕຏ຺ເຐນ ປທຸມໍ, ເຕສໍ ນິທຫນຏ຺ເຐນ ອຄ຺ຄິ, ທຸຣາສທຏ຺ເຐນ ອາສິວິໂສ, ອສນ຺ຕາສນຏ຺ເຐນ ສີໂຫ, ພລວນ຺ຕຏ຺ເຐນ ຫຕ຺ຖີ, ອຠິມງ຺ຄລສມ຺ມຕຏ຺ເຐນ ເສຕວສໂຠ, ເຂມນ຺ຕຠູມິສມ຺ປາປນຏ຺ເຐນ ວລາຫໂກ ອສ຺ສຣາຊາ. ທານໍ ນາເມຕໍ ມຍາ ຄຕມຄ຺ໂຄ, ມຍ຺ເຫໂສ ວໍໂສ, ມຍາ ທສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣນ຺ເຕນ ເວລາມມຫາຍຎ຺ໂຎ, ມຫາໂຄວິນ຺ທມຫາຍຎ຺ໂຎ, ມຫາສຸທສ຺ສນມຫາຍຎ຺ໂຎ, ເວສ຺ສນ຺ຕຣມຫາຍຎ຺ໂຎຕິ, ອເນກມຫາຍຎ຺ຎາ ປວຕ຺ຕິຕາ, ສສຠູເຕນ ຊລິຕອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ເຘ ອຕ຺ຕານໍ ນິຍ຺ຍາເທນ຺ເຕນ ສມ຺ປຕ຺ຕຍາຈການໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫິຕໍ. ທານຎ຺ຫິ ໂລເກ ສກ຺ກສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ເທຕິ ມາຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ພ຺ຣຫ຺ມສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ສາວກປາຣມີຎາຓໍ, ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາຓໍ, ອຠິສມ຺ໂພຘິຎາຓໍ ເທຕີຕິ ເອວມາທິທານຄຸຓປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ກຖໍ.

ຍສ຺ມາ ປນ ທານໍ ເທນ຺ໂຕ ສີລໍ ສມາທາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ຕສ຺ມາ ຕທນນ຺ຕຣໍ ສີລກຖໍ ກເຖສິ. ສີລກຖນ຺ຕິ ¶ ສີລໍ ນາເມຕໍ ອວສ຺ສໂຍ ປຕິຏ຺ຐາ ອາຣມ຺ມຓໍ ຕາຓໍ ເລຓໍ ຄຕິ ປຣາຍຓໍ. ສີລໍ ນາເມຕໍ ມມ ວໍໂສ ¶ , ອຫໍ ສງ຺ຂປາລນາຄຣາຊກາເລ ຠູຣິທຕ຺ຕນາຄຣາຊກາເລ ຈມ຺ເປຍ຺ຍນາຄຣາຊກາເລ ສີລວຣາຊກາເລ ມາຕຸໂປສກຫຕ຺ຖິຣາຊກາເລ ຉທ຺ທນ຺ຕຫຕ຺ຖິຣາຊກາເລຕິ ອນນ຺ເຕສຸ ອຕ຺ຕຠາເວສຸ ສີລໍ ປຣິປູເຣສິໍ. ອິຘໂລກປຣໂລກສມ຺ປຕ຺ຕີນຎ຺ຫິ ສີລສທິໂສ ອວສ຺ສໂຍ ປຕິຏ຺ຐາ ອາຣມ຺ມຓໍ ຕາຓໍ ເລຓໍ ຄຕິ ປຣາຍຓໍ ນຕ຺ຖິ, ສີລາລງ຺ກາຣສທິໂສ ອລງ຺ກາໂຣ ນຕ຺ຖິ, ສີລປຸປ຺ຜສທິສໍ ປຸປ຺ຜໍ ນຕ຺ຖິ, ສີລຄນ຺ຘສທິໂສ ຄນ຺ໂຘ ນຕ຺ຖິ. ສີລາລງ຺ກາເຣນ ຫິ ອລງ຺ກຕໍ ສີລຄນ຺ຘານຸລິຕ຺ຕໍ ສເທວໂກປິ ໂລໂກ ¶ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຕິຕ຺ຕິໍ ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ເອວມາທິສີລຄຸຓປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ກຖໍ.

‘‘ອິທໍ ປນ ສີລໍ ນິສ຺ສາຍ ອຍໍ ສຄ຺ໂຄ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ສີລານນ຺ຕຣໍ ສຄ຺ຄກຖໍ ກເຖສິ. ສຄ຺ຄກຖນ຺ຕິ ‘‘ອຍໍ ສຄ຺ໂຄ ນາມ ອິຏ຺ໂຐ ກນ຺ໂຕ ມນາໂປ, ນິຈ຺ຈເມຕ຺ຖ ກີຬາ, ນິຈ຺ຈໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ ເທວາ ນວຸຕິວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ທິພ຺ພສຸຂໍ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ຕິ, ຕາວຕິໍສາ ຕິສ຺ໂສ ຈ ວສ຺ສໂກຏິໂຍ ສຏ຺ຐິ ຈ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານີ’’ຕິ ເອວມາທິສຄ຺ຄຄຸຓປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ກຖໍ. ສຄ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຖຍນ຺ຕານຎ຺ຫິ ພຸທ຺ຘານໍ ມຸຂໍ ນປ຺ປໂຫຕິ. ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈຕໍ – ‘‘ອເນກປຣິຍາເຍນ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຄ຺ຄກຖໍ ກເຖຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິອາທິ (ມ. ນິ. ໓.໒໕໕).

ເອວໍ ສຄ຺ຄກຖາຍ ປໂລເຠຕ຺ວາ ປນ ຫຕ຺ຖິໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ໂສຓ຺ຑໍ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ວິຍ ‘‘ອຍມ຺ປິ ສຄ຺ໂຄ ອນິຈ຺ໂຈ ອທ຺ຘຸໂວ, ນ ເອຕ຺ຖ ຉນ຺ທຣາໂຄ ກຕ຺ຕພ຺ໂພ’’ຕິ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ‘‘ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ’’ຕິອາທິນາ (ມ. ນິ. ໑.໒໓໕-໒໓໖; ໒.໔໒) ນເຍນ ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ກເຖສິ. ຕຕ຺ຖ ອາທີນໂວຕິ ໂທໂສ. ໂອກາໂຣຕິ ອວກາໂຣ ລາມກຠາໂວ. ສໍກິເລໂສຕິ ເຕຫິ ສຕ຺ຕານໍ ສໍສາເຣ ສໍກິລິສ຺ສນໍ. ຍຖາຫ – ‘‘ສໍກິລິສ຺ສນ຺ຕິ ວຕ, ໂຠ, ສຕ຺ຕາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໒.໓໕໑).

ເອວໍ ກາມາທີນເວນ ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ກລ຺ລຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອໂຣຄຈິຕ຺ຕໍ. ສາມຸກ຺ກໍສິກາຕິ ສາມໍ ອຸກ຺ກໍສິກາ ອຕ຺ຕນາເຍວ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຄຫິຕາ, ສຍມ຺ຠຸຎາເຓນ ¶ ທິຏ຺ຐາ ອສາຘາຣຓາ ອຎ຺ເຎສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກາ ປນ ສາຕິ? ອຣິຍສຈ຺ຈເທສນາ. ເຕເນວາຫ – ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄນ຺ຕິ. ວິຣຊໍ ວີຕມລນ຺ຕິ ຣາຄຣຊາທີນໍ ອຠາວາ ວິຣຊໍ, ຣາຄມລາທີນໍ ¶ ວິຄຕຕ຺ຕາ ວີຕມລໍ. ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸນ຺ຕິ ອິຘ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ໂຄ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິອາກາຣທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ¶ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ ອາຫ. ຕຎ຺ຫິ ນິໂຣຘໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ກິຈ຺ຈວເສນ ເອວໍ ສພ຺ພສງ຺ຂຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ທິຏ຺ໂຐ ອຣິຍສຈ຺ຈຘມ຺ໂມ ເອເຕນາຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ. ເອສ ນໂຍ ເສເສສຸປິ. ຕິຓ຺ຓາ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ອເນນາຕິ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ. ວິຄຕາ ກຖໍກຖາ ອສ຺ສາຕິ ວິຄຕກຖໍກໂຖ. ວິສາຣຊ຺ຊໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ. ກຕ຺ຖ? ສຕ຺ຖຸສາສເນ. ນາສ຺ສ ປໂຣ ປຈ຺ຈໂຍ, ນ ປຣໍ ສທ຺ຘາຍ ເອຕ຺ຖ ວຕ຺ຕຕີຕິ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ.

ປວຕ຺ຕມໍສນ຺ຕິ ປກຕິຍາ ປວຕ຺ຕໍ ກປ຺ປິຍມໍສໍ ມູລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາປເຓ ປຣິເຍສາຫີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ສມ຺ພຫຸລາ ນິຄຓ຺ຐາຕິ ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ຕາ ນິຄຓ຺ຐາ. ຖູລໍ ປສຸນ຺ຕິ ຖູລໍ ມຫາສຣີຣໍ ໂຄກຓ຺ຓມຫິໍສສູກຣສງ຺ຂາຕໍ ປສຸໍ. ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ກຕໍ, ມາຣິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມນ຺ຕິ ສ຺ວາຍໍ ຕໍ ມໍສໍ ປຏິຈ຺ຈ ຕໍ ປາຓວຘກມ຺ມໍ ຜຸສຕິ. ຕຎ຺ຫິ ອກຸສລໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ທາຍກສ຺ສ, ອຸປຑ຺ຒໍ ປຏິຄ຺ຄາຫກສ຺ສ ໂຫຕີຕິ ເນສໍ ລທ຺ຘິ. ອປໂຣ ¶ ນໂຍ – ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ປຏິຈ຺ຈກຕໍ. ອຖ ວາ ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມນ຺ຕິ ນິມິຕ຺ຕກມ຺ມສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ, ຕໍ ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມໍ ເອຕ຺ຖ ອຕ຺ຖີຕິ ມໍສມ຺ປິ ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຸປກຓ຺ຓເກຕິ ກຓ຺ຓມູເລ. ອລນ຺ຕິ ປຏິກ຺ເຂປວຈນໍ, ກິໍ ອິມິນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ຈ ປເນເຕຕິ ເອເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອວຓ຺ຓກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕາປິ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ຕາ ນ ຊິຣິທນ຺ຕິ, ອພ຺ຠກ຺ຂານສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ລຊ຺ຊນຕ຺ເຖ ອິທໍ ຊິຣິທນ຺ຕີຕິ ປທໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ນ ລຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓. ຕຕິເຍ ອງ຺ເຄຫີຕິ ຄຸຓງ຺ເຄຫິ. ຕສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ຊາໂຕ ໂຫຕີຕິ ຕສ຺ສໍ ສິນ຺ຘຸນທີຕີຣທິສາຍໍ ຊາໂຕ ໂຫຕິ. ອຎ຺ເຎປິ ຠທ຺ຣາ ອສ຺ສາຊານີຍາ ຕຕ຺ເຖວ ຊາຍນ຺ຕິ. ອລ຺ລໍ ວາ ສຸກ຺ຂໍ ວາຕິ ອລ຺ລຕິຓໍ ວາ ສຸກ຺ຂຕິຓໍ ວາ. ນາຎ຺ເຎ ອສ຺ເສ ອຸພ຺ເພເຊຕາຕິ ອຎ຺ເຎ ອສ຺ເສ ນ ອຸພ຺ເພເຊຕິ ນ ປຫຣຕິ ນ ຑໍສຕິ ນ ກລຫໍ ກໂຣຕິ. ສາເຐຍ຺ຍານີຕິ ສຐຠາໂວ. ກູເຏຍ຺ຍານີຕິ ກູຏຠາໂວ. ຊິມ຺ເຫຍ຺ຍານີຕິ ຊິມ຺ຫຠາໂວ. ວງ຺ເກຍ຺ຍານີຕິ ວງ຺ກຠາວາ. ອິຈ຺ຈສ຺ສ ຈຕູຫິປິ ປເທຫິ ອສິກ຺ຂິຕຠາໂວວ ກຖິໂຕ ¶ . ວາຫີຕິ ວຫນສຠາໂວ ທິນ຺ໂນວາທປຏິກໂຣ. ຍາວ ¶ ຊີວິຕມຣຓປຣິຍາທານາຕິ ຍາວ ຊີວິຕສ຺ສ ມຣເຓນ ປຣິໂຍສານາ. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີຕິ ອມຕໍ ¶ ວິຍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ. ປຸຣິສຖາເມນາຕິອາທີສຸ ຎາຓຖາມາທໂຍ ກຖິຕາ. ສຓ຺ຐານນ຺ຕິ ໂອສກ຺ກນໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ‘‘ເປຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕຕິ ‘‘ຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ປິຏ຺ຐິໂຕ ຣຖໍ ປວຕ຺ເຕຕີຕິ ຂນ຺ຘຏ຺ຐິເກນ ຍຸຄໍ ອຸປ຺ປີຬິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຠາເຄນ ຣຖໍ ປວຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ໂອສກ຺ກຕິ. ປຈ຺ຉາ ລງ຺ຆຕິ, ກຸພ຺ພຣໍ ຫນຕີຕິ ທ຺ເວ ປຈ຺ຉິມປາເທ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເຕຫິ ປຫຣິຕ຺ວາ ຣຖກຸພ຺ພຣໍ ຠິນ຺ທຕິ. ຕິທຓ຺ຑໍ ຠຎ຺ຊຕີຕິ ຣຖສ຺ສ ປຸຣໂຕ ຕໂຍ ທຓ຺ຑກາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ຠຎ຺ຊຕິ. ຣຖີສາຍ ສຕ຺ຖິໍ ອຸສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາຕິ ສີສໍ ນາເມຕ຺ວາ ຍຸຄໍ ຠູມິຍໍ ປາເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຖິນາ ຣຖີສໍ ປຫຣິຕ຺ວາ. ອຊ຺ໂຌມທ຺ທຕີຕິ ທ຺ວີຫິ ປຸຣິມປາເທຫິ ອີສໍ ມທ຺ທນ຺ໂຕ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຸພ຺ພຏຸມໍ ຣຖໍ ກໂຣຕີຕິ ຖລໍ ວາ ກຓ຺ຑກຏ຺ຐານໍ ວາ ຣຖໍ ອາໂຣເປຕິ. ອນາທິຍິຕ຺ວາຕິ ອມນສິກຕ຺ວາ ອຄຓິຕ຺ວາ. ມຸຂາຘານນ຺ຕິ ມຸຂຐປນຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ ອຍສງ຺ຂລິກໍ. ຂີລຏ຺ຐາຍີຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາເທ ຖມ຺ເຠ ວິຍ ນິຈ຺ຈລໍ ຐເປຕ຺ວາ ຂີລຏ຺ຐານສທິເສນ ຐາເນນ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ¶ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໑໕. ປຎ຺ຈເມ ອສຊ຺ຌາຍມລາຕິ ອຸຄ຺ຄຫິຕມນ຺ຕານໍ ອສຊ຺ຌາຍກຣຓໍ ມລໍ ນາມ ໂຫຕິ. ອນຸຏ຺ຐານມລາ ຆຣາຕິ ອຸຏ຺ຐານວີຣິຍາຠາໂວ ຆຣານໍ ມລໍ ນາມ. ວຓ຺ຓສ຺ສາຕິ ສຣີຣວຓ຺ຓສ຺ສ. ຣກ຺ຂໂຕຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກໍ ຣກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ. ອວິຊ຺ຊາ ປຣມໍ ມລນ຺ຕິ ຕໂຕ ເສສາກຸສລຘມ຺ມມລໂຕ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ອຎ຺ຎາຓຠູຕາ ວຏ຺ຏມູລສງ຺ຂາຕາ ພຫລນ຺ຘກາຣອວິຊ຺ຊາ ປຣມໍ ມລໍ. ຕໂຕ ຫິ ມລຕຣໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ອິມສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໑໖. ຉຏ຺ເຐ ທູເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ທູຕກມ຺ມໍ. ຄນ຺ຕຸມຣຫຕີຕິ ຕໍ ທູເຕຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ສາສນໍ ຘາເຣຕ຺ວາ ຫຣິຕຸໍ ອຣຫຕິ. ໂສຕາຕິ ໂຍ ຕໍ ອສ຺ສ ສາສນໍ ເທຕິ ¶ , ຕສ຺ສ ໂສຕາ. ສາເວຕາຕິ ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ນາມ ຕຸມ຺ເຫຫິ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ປຏິສາເວຕາ. ອຸຄ຺ຄເຫຕາຕິ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ກຕ຺ວາ ອຸຄ຺ຄເຫຕາ. ຘາເຣຕາຕິ ສຸຘາຣິຕໍ ¶ ກຕ຺ວາ ຘາເຣຕາ. ວິຎ຺ຎາຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ຊານິຕາ. ວິຎ຺ຎາເປຕາຕິ ປຣໍ ວິຊານາເປຕາ. ສຫິຕາ ສຫິຕສ຺ສາຕິ ອິທໍ ສຫິຕໍ, ອິທໍ ອສຫິຕນ຺ຕິ ເອວໍ ສຫິຕາສຫິຕສ຺ສ ກຸສໂລ, ອຸປຄຕານຸປຄເຕສຸ ເຉໂກ ສາສນໍ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕ ສຫິຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ອາໂຣເຈຕິ. ນ ພ຺ຍຖຕີຕິ ເວຘຕິ ນ ຉມ຺ຠຕິ. ອສນ຺ທິທ຺ຘນ຺ຕິ ¶ ນິສ຺ສນ຺ເທຫໍ ວິຄຕສໍສຍໍ. ປຸຈ຺ຉິໂຕຕິ ປຎ຺ຫຕ຺ຖາຍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ.

໑໗-໑໘. ສຕ຺ຕເມ ຣຸຓ຺ເຓນາຕິ ຣຸທິເຕນ. ອາກປ຺ເປນາຕິ ນິວາສນປາຣຸປນາທິນາ ວິຘາເນນ. ວນຠງ຺ເຄນາຕິ ວນໂຕ ຠຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອາຫເຏນ ປຸປ຺ຜຜລາທິປຓ຺ຓາກາເຣນ. ອຏ຺ຐເມປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໑໙. ນວເມ ປຫາຣາໂທຕິ ເອວໍນາມໂກ. ອສຸຣິນ຺ໂທຕິ ອສຸຣເຊຏ຺ຐໂກ. ອສຸເຣສຸ ຫິ ເວປຈິຕ຺ຕິ ຣາຫຸ ປຫາຣາໂທຕິ ອິເມ ຕໂຍ ເຊຏ຺ຐກາ. ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ທສພລສ຺ສ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ອຊ຺ຊ ຄມິສ຺ສາມິ ສ຺ເວ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອກາທສ ວສ຺ສານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ທ຺ວາທສເມ ວສ຺ເສ ສຕ຺ຖຸ ເວຣຎ຺ຊາຍໍ ວສນກາເລ ‘‘ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ມມ ‘ອຊ຺ຊ ສ຺ເວ’ຕິ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ຊາຕານິ, ຫນ຺ທາຫໍ ອິທາເນວ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຕງ຺ຂຓໍເຍວ ອສຸຣຄຓປຣິວຸໂຕ ອສຸຣຠວນາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ທິວາ ທິວສ຺ສ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສີຕິ ໂສ ກິຣ ‘‘ຕຖາຄຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອວ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຄໂຕ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ປນ ທິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ພຸທ຺ຘຄາຣເວນ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອປິ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ຕໂຕ ສຕ຺ຖາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ປຫາຣາໂທ ມຍິ ອກເຖນ຺ເຕ ປຐມຕຣໍ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ຈິຓ຺ຓວສິຏ຺ຐາເນເຍວ ນໍ ກຖາສມຸຏ຺ຐາປນຕ຺ຖໍ ເອກໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ¶ .

ອຖ ¶ ນໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອປິ ປນ ປຫາຣາທາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຠິຣມນ຺ຕີຕິ ຣຕິໍ ວິນ຺ທນ຺ຕິ, ອນຸກ຺ກຓ຺ຐມານາ ວສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ‘‘ປຣິຈິຓ຺ຓຏ຺ຐາເນເຍວ ມໍ ຠຄວາ ປຸຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ອຕ຺ຕມໂນ ຫຸຕ຺ວາ ອຠິຣມນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕຕິ ອາຫ. ອນຸປຸພ຺ພນິນ຺ໂນຕິອາທີນິ ສພ຺ພານິ ອນຸປຏິປາຏິຍາ ນິນ຺ນຠາວສ຺ສ ເວວຈນານິ. ນ ອາຍຕເກເນວ ປປາໂຕຕິ ນ ຉິນ຺ນຕຏມຫາໂສພ຺ໂຠ ວິຍ ອາທິໂຕວ ປປາໂຕ ¶ . ໂສ ຫິ ຕີຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອກງ຺ຄຸລທ຺ວງ຺ຄຸລວິທຕ຺ຖິຣຕນຍຏ຺ຐິອຸສຠອຑ຺ຒຄາວຸຕຄາວຸຕອຑ຺ຒໂຍຊນາທິວເສນ ຄມ຺ຠີໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສິເນຣຸປາທມູເລ ຈຕຸຣາສີຕິໂຍຊນສຫສ຺ສຄມ຺ຠີໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຐິໂຕຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ຐິຕຘມ຺ໂມຕິ ຐິຕສຠາໂວ. ກຸຓເປນາຕິ ເຍນ ເກນຈິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີນໍ ກເຬວເຣນ. ຖລໍ ອຸສ຺ສາເຣຕີຕິ ຫຕ຺ເຖນ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຍ ວີຈິປຫາເຣເນວ ຖລໍ ຂິປຕິ.

ຄງ຺ຄາຍມຸນາຕິ ອິຘ ຐຕ຺ວາ ອິມາສໍ ນທີນໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິກຖໍ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອຍໍ ຕາວ ຊມ຺ພຸທີໂປ ທສສຫສ຺ສໂຍຊນປຣິມາໂຓ, ຕຕ຺ຖ ຈຕຸສຫສ຺ສໂຍຊນປຣິມາໂຓ ປເທໂສ ອຸທເກນ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖໂຏ ມຫາສມຸທ຺ໂທຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ, ຕິສຫສ຺ສໂຍຊນປ຺ປມາເຓ ມນຸສ຺ສາ ວສນ຺ຕິ, ຕິສຫສ຺ສໂຍຊນປ຺ປມາເຓ ຫິມວາ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ອຸພ຺ເພເຘນ ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິໂກ ຈຕຸຣາສີຕິກູຏສຫສ຺ສປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ສມນ຺ຕໂຕ ສນ຺ທມານປຎ຺ຈສຕນທີວິຈິຕ຺ໂຕ, ຍຕ຺ຖ ອາຍາມວິຕ຺ຖາເຣນ ຈ ຄມ຺ຠີຣໂຕ ຈ ປຓ຺ຓາສປຓ຺ຓາສໂຍຊນາ ທິຍຑ຺ຒໂຍຊນສຕປຣິມຓ຺ຑລາ ອໂນຕຕ຺ຕທໂຫ ກຓ຺ຓມຸຓ຺ຑທໂຫ ¶ ຣຖກາຣທໂຫ ຉທ຺ທນ຺ຕທໂຫ ກຸຓາລທໂຫ ມນ຺ທາກິນິທໂຫ ສີຫປ຺ປປາຕທໂຫຕິ ສຕ຺ຕ ມຫາສຣາ ປຕິຏ຺ຐຫນ຺ຕິ.

ເຕສຸ ອໂນຕຕ຺ໂຕ ສຸທສ຺ສນກູຏໍ ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ກາຬກູຏໍ ຄນ຺ຘມາທນກູຏໍ ເກລາສກູຏນ຺ຕິ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ປພ຺ພເຕຫິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຖ ສຸທສ຺ສນກູຏໍ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ທ຺ວິໂຍຊນສຕຸພ຺ເພຘໍ ອນ຺ໂຕວງ຺ກໍ ກາກມຸຂສຓ຺ຐານໍ ຕເມວ ສຣໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ສພ຺ພຣຕນມຍໍ, ກາຬກູຏໍ ອຎ຺ຊນມຍໍ, ຄນ຺ຘມາທນກູຏໍ ສານຸມຍໍ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ມຸຄ຺ຄວຓ຺ຓໍ, ມູລຄນ຺ໂຘ ສາຣຄນ຺ໂຘ ເຜຄ຺ຄຸຄນ຺ໂຘ ຕຈຄນ຺ໂຘ ປປຏິກາຄນ຺ໂຘ ຣສຄນ຺ໂຘ ປຕ຺ຕຄນ຺ໂຘ ປຸປ຺ຜຄນ຺ໂຘ ຜລຄນ຺ໂຘ ¶ ຄນ຺ຘຄນ຺ໂຘຕິ ອິເມຫິ ທສຫິ ຄນ຺ເຘຫິ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ, ນານປ຺ປກາຣໂອສຘສຎ຺ຉນ຺ນໍ ກາຬປກ຺ຂອຸໂປສຖທິວເສ ອາທິຕ຺ຕມິວ ອງ຺ຄາຣໍ ຊລນ຺ຕໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເກລາສກູຏໍ ຣຊຕມຍໍ. ສພ຺ພານິ ສຸທສ຺ສເນນ ສມານຸພ຺ເພຘສຓ຺ຐານານິ ຕເມວ ສຣໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຐິຕານິ. ຕານິ ສພ຺ພານິ ເທວານຸຠາເວນ ນາຄານຸຠາເວນ ຈ ວສ຺ສນ຺ຕິ, ນທິໂຍ ເຈເຕສຸ ສນ຺ທນ຺ຕິ. ຕໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ອຸທກໍ ອໂນຕຕ຺ຕເມວ ປວິສຕິ. ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ທກ຺ຂິເຓນ ວາ ອຸຕ຺ຕເຣນ ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ປພ຺ພຕນ຺ຕເຣນ ຕຕ຺ຖ ໂອຠາສໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຸຊຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຕເນວສ຺ສ ອໂນຕຕ຺ໂຕ ຕິສງ຺ຂາ ອຸທປາທິ.

ຕຕ຺ຖ ມໂນຫຣສິລາຕລານິ ນິມ຺ມຈ຺ຉກຈ຺ຉປານິ ຜລິກສທິສນິມ຺ມໂລທການິ ນ຺ຫານຕິຕ຺ຖານິ ສຸປຏິຍຕ຺ຕານິ ¶ ໂຫນ຺ຕິ ¶ , ເຍສຸ ພຸທ຺ຘາ ຂີຓາສວາ ຈ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຈ ອິທ຺ຘິມນ຺ຕາ ຈ ອິສໂຍ ນ຺ຫາຍນ຺ຕິ, ເທວຍກ຺ຂາທໂຍ ອຸທກກີຬໍ ກີຬນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສ ຈຕູສຸ ປສ຺ເສສຸ ສີຫມຸຂໍ, ຫຕ຺ຖິມຸຂໍ, ອສ຺ສມຸຂໍ, ອຸສຠມຸຂນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ມຸຂານິ ໂຫນ຺ຕິ, ເຍຫິ ຈຕສ຺ໂສ ນທິໂຍ ສນ຺ທນ຺ຕິ. ສີຫມຸເຂນ ນິກ຺ຂນ຺ຕນທີຕີເຣ ສີຫາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖິມຸຂາທີຫິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສອຸສຠາ. ປຸຣຕ຺ຖິມທິສໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕນທີ ອໂນຕຕ຺ຕໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ອິຕຣາ ຕິສ຺ໂສ ນທິໂຍ ອນຸປຄມ຺ມ ປາຈີນຫິມວນ຺ເຕເນວ ອມນຸສ຺ສປຖໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປວິສຕິ. ປຈ຺ຉິມທິສໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣທິສໂຕ ຈ ນິກ຺ຂນ຺ຕນທິໂຍປິ ຕເຖວ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຫິມວນ຺ເຕເນວ ອຸຕ຺ຕຣຫິມວນ຺ເຕເນວ ຈ ອມນຸສ຺ສປຖໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປວິສນ຺ຕິ. ທກ຺ຂິຓມຸຂໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕນທີ ປນ ຕໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕເຣນ ອຸຊຸກໍ ປາສາຓປິຏ຺ເຐເນວ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຕໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ປຣິກ຺ເຂເປນ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓາ ອຸທກຘາຣາ ຫຸຕ຺ວາ ອາກາເສນ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຍຄ຺ຄເຬ ນາມ ປາສາເຓ ປຕິຕາ, ປາສາໂຓ ອຸທກຘາຣາເວເຄນ ຠິນ຺ໂນ. ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນປ຺ປມາຓາ ຕິຍຄ຺ຄຬາ ນາມ ມຫາໂປກ຺ຂຣຓີ ຊາຕາ, ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ກູລໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປາສາຓໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄຕາ. ຕໂຕ ຆນປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸມ຺ມງ຺ເຄນ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄິຎ຺ຌໍ ນາມ ຕິຣຈ຺ຉານປພ຺ພຕໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖຕເລ ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິສທິສາ ປຎ຺ຈ ຘາຣາ ຫຸຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຕິ. ສາ ¶ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອໂນຕຕ຺ຕໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອາວຕ຺ຕຄງ຺ຄາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ ¶ . ອຸຊຸກໍ ປາສາຓປິຏ຺ເຐນ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄຕຏ຺ຐາເນ ກຓ຺ຫຄງ຺ຄາ, ອາກາເສນ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອາກາສຄງ຺ຄາ, ຕິຍຄ຺ຄຬປາສາເຓ ປຎ຺ຎາສໂຍຊໂນກາເສ ຐິຕາ ຕິຍຄ຺ຄຬໂປກ຺ຂຣຓີ, ກູລໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປາສາຓໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄຕຏ຺ຐາເນ ພຫລຄງ຺ຄາຕິ, ອຸມງ຺ເຄນ ສຏ຺ຐິ ໂຍຊນານິ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອຸມງ຺ຄຄງ຺ຄາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ວິຎ຺ຌໍ ນາມ ຕິຣຈ຺ຉານປພ຺ພຕໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ຘາຣາ ຫຸຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕນຏ຺ຐາເນ ປນ ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີຕິ ປຎ຺ຈ ສງ຺ຂໍ ຄຕາ. ເອວເມຕາ ປຎ຺ຈ ມຫານທິໂຍ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ປວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ສວນ຺ຕິໂຍຕິ ຍາ ກາຈິ ສວມານາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ມຫານທິໂຍ ວາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ວາ. ອປ຺ເປນ຺ຕີຕິ ອລ຺ລີຍນ຺ຕິ ໂອສຣນ຺ຕິ. ຘາຣາຕິ ວຸຏ຺ຐິຘາຣາ. ປູຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຸຓ຺ຓຠາໂວ. ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ຫິ ອຍໍ ຘມ຺ມຕາ – ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ເທໂວ ມນ຺ໂທ ຊາໂຕ, ຊາລກ຺ຂິປາທີນິ ອາທາຍ ມຈ຺ຉກຈ຺ຉເປ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ມຫນ຺ຕາ ວຸຏ຺ຐິ, ລຠິສ຺ສາມ ນຸ ໂຂ ປິຏ຺ຐິປສາຣຓຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ວາ ¶ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ. ປຐມກປ຺ປິກກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຫິ ຍໍ ສິເນຣຸເມຂລໍ ອາຫຈ຺ຈ ອຸທກໍ ຐິຕໍ, ຕໂຕ ເອກງ຺ຄຸລມຕ຺ຕມ຺ປິ ອຸທກໍ ເນວ ເຫຏ຺ຐາ ໂອສີທຕິ, ນ ອຸທ຺ຘໍ ອຸຕ຺ຕຣຕິ. ເອກຣໂສຕິ ອສມ຺ຠິນ຺ນຣໂສ.

ມຸຕ຺ຕາຕິ ຂຸທ຺ທກມຫນ຺ຕວຏ຺ຏທີຆາທິເຠທາ ອເນກວິຘາ ¶ . ມຓີຕິ ຣຕ຺ຕນີລາທິເຠໂທ ອເນກວິໂຘ. ເວຬຸຣິໂຍຕິ ວໍສວຓ຺ຓສິຣີສປຸປ຺ຜວຓ຺ຓາທິເຠໂທ ອເນກວິໂຘ. ສງ຺ໂຂຕິ ທກ຺ຂິຓາວຏ຺ຏຕມ຺ພກຸຈ຺ຉິກຘມນສງ຺ຂາທິເຠໂທ ອເນກວິໂຘ. ສິລາຕິ ເສຕກາຬມຸຄ຺ຄວຓ຺ຓາທິເຠໂທ ອເນກວິຘາ. ປວາຬນ຺ຕິ ຂຸທ຺ທກມຫນ຺ຕຣຕ຺ຕຆນຣຕ຺ຕາທິເຠທໍ ອເນກວິຘໍ. ມສາຣຄລ຺ລນ຺ຕິ ກພຣມຓິ. ນາຄາຕິ ອູມິປິຏ຺ຐວາສິໂນປິ ວິມານຏ຺ຐກາ ນາຄາປິ.

ອຏ຺ຐ ປຫາຣາທາຕິ ສຕ຺ຖາ ອຏ຺ຐປິ ຘມ຺ເມ ວຕ຺ຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ໂສຬສປິ ພາຕ຺ຕິໍສປິ ຈຕຸສຏ຺ຐິປິ ສຫສ຺ສມ຺ປິ, ປຫາຣາເທນ ປນ ອຏ຺ຐ ກຖິຕາ, ອຫມ຺ປິ ເຕເຫວ ສຣິກ຺ຂເກ ກຕ຺ວາ ກເຖສ຺ສາມີຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ອນຸປຸພ຺ພສິກ຺ຂາຕິອາທີສຸ ອນຸປຸພ຺ພສິກ຺ຂາຍ ຕິສ຺ໂສ ສິກ຺ຂາ ຄຫິຕາ, ອນຸປຸພ຺ພກິຣິຍາຍ ເຕຣສ ຘຸຕງ຺ຄານິ, ອນຸປຸພ຺ພປຏິປທາຍ ສຕ຺ຕ ອນຸປສ຺ສນາ ອຏ຺ຐາຣສ ມຫາວິປສ຺ສນາ ອຏ຺ຐຕິໍສ ອາຣມ຺ມຓວິຠຕ຺ຕິໂຍ ສຕ຺ຕຕິໍສ ໂພຘປກ຺ຂິຍຘມ຺ມາ ¶ . ນ ອາຍຕເກເນວ ອຎ຺ຎາປຏິເວໂຘຕິ ມຓ຺ຑູກສ຺ສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຄມນໍ ວິຍ ອາທິໂຕວ ສີລປູຣຓາທິໍ ອກຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຏິເວໂຘ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ປຏິປາຏິຍາ ປນ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາໂຍ ປູເຣຕ຺ວາວ ສກ຺ກາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອາຣກາວາຕິ ທູເຣເຍວ. ນ ເຕນ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ອູນຕ຺ຕໍ ວາ ປູຣຕ຺ຕໍ ວາຕິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ເຍປິ ກປ຺ເປ ພຸທ຺ເຘສຸ ອນຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ເອກສຕ຺ໂຕປິ ປຣິນິພ຺ພາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ຕທາປິ ‘‘ຕຸຈ຺ຉາ ນິພ຺ພານຘາຕູ’’ຕິ ນ ¶ ສກ຺ກາ ວຕ຺ຕຸໍ. ພຸທ຺ຘກາເລ ຈ ປນ ເອເກກສ຺ມິໍ ສມາຄເມ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍາປິ ສຕ຺ຕາ ອມຕໍ ອາຣາເຘນ຺ຕິ, ຕທາປິ ນ ສກ຺ກາ ວຕ຺ຕຸໍ – ‘‘ປູຣາ ນິພ຺ພານຘາຕູ’’ຕິ.

໒໐. ທສເມ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕີຕິ ອຸໂປສຖກຣຓຕ຺ຖາຍ ອຸປາສິກາຍ ຣຕນປາສາເທ ນິສິນ຺ໂນ. ນິສຊ຺ຊ ປນ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈິຕ຺ຕານິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ເອກໍ ທຸສ຺ສີລປຸຄ຺ຄລໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສຈາຫໍ ອິມສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ¶ ນິສິນ຺ເນເຍວ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມິ, ສຕ຺ຕຘາ ຕສ຺ສ ມຸທ຺ຘາ ຜລິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ອນຸກມ຺ປາຍ ຕຸຓ຺ຫີເຍວ ອໂຫສິ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຕິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ ປຣິກ຺ຂີຓາ. ອຸທ຺ຘສ຺ເຕ ອຣຸເຓຕິ ອຸຄ຺ຄເຕ ອຣຸຓສີເສ. ນນ຺ທິມຸຂິຍາຕິ ຕຸຏ຺ຐມຸຂິຍາ. ອປຣິສຸທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ປຣິສາຕິ ‘‘ອສຸກປຸຄ຺ຄໂລ ອປຣິສຸທ຺ໂຘ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ‘‘ອປຣິສຸທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ປຣິສາ’’ຕິ ອາຫ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໒໑. ຕຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທີຕິ ຕສ຺ສ ກິຣ ຆເຣ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ປຎ຺ຈ ອາສນສຕານິ ນິຈ຺ຈໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາເນວ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາສເນ ນິສີທິ. ຕໍ ສຸຓາຫີຕິ ເຕ ສຸຓາຫິ, ຕໍ ວາ ອຏ຺ຐວິຘໍ ອຈ຺ຉຣິຍຘມ຺ມໍ ສຸຓາຫິ. ຈິຕ຺ຕໍ ປສີທີຕິ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ນ ພຸທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ວິຕກ຺ກມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ອຍເມວ ພຸທ຺ໂຘຕິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາໂທ ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ ອໂຫສິ. ສການິ ວາ ຎາຕິກຸລານີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຍາປນມຕ຺ຕໍ ຘນໍ ¶ ຄເຫຕ຺ວາ ຎາຕິຆຣານິ ຄຈ຺ຉຕຸ. ກສ຺ສ ໂວ ທມ຺ມີຕິ ກຕຣປຸຣິສສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ທທາມິ, ອາໂຣເຈຖ ເມ ອຕ຺ຕໂນ ອຘິປ຺ປາຍໍ. ອປ຺ປຏິວິຠຕ຺ຕາຕິ ¶ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ທສ຺ສາມິ ເອຕ຺ຕກໍ ນ ທສ຺ສາມິ, ອິທໍ ທສ຺ສາມິ ອິທໍ ນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ເຕນ ຫິ ປຏິວິຠຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫຕິ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ນ ເອວໍ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ຆິກາ ວິຍ ຄຓສນ຺ຕກາ ວິຍ ຈ ສີລວນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສາຘາຣຓາເຍວ. ສກ຺ກຈ຺ຈໍເຍວ ປຍິຣຸປາສາມີຕິ ສຫຕ຺ຖາ ອຸປຏ຺ຐຫາມິ, ຈິຕ຺ຕີກາເຣນ ອຸປສງ຺ກມາມິ.

ອນຈ຺ຉຣິຍໍ ໂຂ ປນ ມໍ, ຠນ຺ເຕຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍໍ ມໍ ເທວຕາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ອິທໍ ນ ອຈ຺ຉຣິຍໍ. ຍໍ ປນາຫໍ ຕໂຕນິທານໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຓຕິໍ ນາຠິຊານາມິ, ຕໍ ເອວ ອຈ຺ຉຣິຍນ຺ຕິ ¶ ວທຕິ. ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂູຕິ ເອຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈາປິ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕຕິ, ອຸປາສກສ຺ເສວ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສມ຺ປຫໍສເນ ເອສ ສາຘຸກາໂຣຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໒໒. ທຸຕິເຍ ນາຄວເນຕິ ຕສ຺ສ ກິຣ ເສຏ຺ຐິໂນ ນາຄວນໍ ນາມ ອຸຍ຺ຍານໍ, ໂສ ຕຕ຺ຖ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຘມາລາທີນິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານກີຬິກໍ ກີຬິຕຸກາໂມ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິຈາຣິຍມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອທ຺ທສ. ສຫ ທສ຺ສເນເນວສ຺ສ ປຸຣິມນເຍເນວ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີທິ, ສຸຣາປາເນນ ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນມນ຺ໂທ ຕງ຺ຂຓໍເຍວ ປຫີຍິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍວມາຫ. ໂອໂຓເຊສິນ຺ຕິ ອຸທກໍ ຫຕ຺ເຖ ປາເຕຕ຺ວາ ອທາສິໍ. ອສຸໂກຕິ ອມຸໂກ. ສມຈິຕ຺ໂຕວ ເທມີຕິ ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຖກໍ, ອິມສ຺ສ ພຫຸກ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຈິຕ຺ຕນານຕ຺ຕໍ ນ ກໂຣມິ, ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ປນ ເອກສທິສໍ ກໂຣມີຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອາໂຣເຈນ຺ຕີຕິ ¶ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ. ນຕ຺ຖິ ຕໍ ສໍໂຍຊນນ຺ຕິ ອິມິນາ ອຸປາສໂກ ອຕ຺ຕໂນ ອນາຄາມິຜລໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ.

໒໓. ຕຕິເຍ ຫຕ຺ຖໂກ ອາຬວໂກຕິ ຠຄວຕາ ອາຬວກຍກ຺ຂສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ຫຕ຺ເຖຫິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕຕ຺ຕາ ຫຕ຺ຖໂກຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ຣາຊກຸມາໂຣ. ສີລວາຕິ ປຎ຺ຈສີລທສສີເລນ ສີລວາ. ຈາຄວາຕິ ຈາຄສມ຺ປນ຺ໂນ. ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ, ຠນ຺ເຕຕິ, ຠນ຺ເຕ, ກຈ຺ຈິ ເອຕ຺ຖ ຠຄວໂຕ ພ຺ຍາກຣຓຏ຺ຐາເນ. ອປ຺ປິຈ຺ໂຉຕິ ອຘິຄມປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ.

໒໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ອຸປາສກສເຕຫີຕິ ໂສຕາປນ຺ນສກທາຄາມີນໍເຍວ ອຣິຍສາວກອຸປາສການໍ ປຎ຺ຈຫິ ສເຕຫິ ປຣິວຸໂຕ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ຄນ຺ຘມາລວິເລເປນຈຸຓ຺ຓານິ ຄເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູນີຕິ ສງ຺ຄຓ຺ຫນກາຣຓານິ. ເຕຫາຫນ຺ຕິ ເຕຫິ ອຫໍ. ຕໍ ທາເນນ ສງ຺ຄຓ຺ຫາມີຕິ ນງ຺ຄລພລິພທ຺ທຠຕ຺ຕພີຊາທີນິ ເຈວ ຄນ຺ຘມາລມູລາທີນິ ຈ ທຕ຺ວາ ສງ຺ຄຓ຺ຫາມິ. ເປຍ຺ຍວຊ຺ເຊນາຕິ ອມ຺ມ, ຕາຕ, ຠາຕຣ, ຠຄິນີຕິອາທິເກນ ກຓ຺ຓສຸເຂນ ມຸທຸເກນ ປິຍວຈເນນ ສງ຺ຄຓ຺ຫາມິ. ອຕ຺ຖຈຣິຍາຍາຕິ ‘‘ອິມສ຺ສ ທາເນນ ວາ ປິຍວຈເນນ ວາ ກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ອຕ຺ຖຈຣິຍາຍ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕໂກ ¶ ອຍ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນກິຈ຺ຈນິຕ຺ຖຣຓສງ຺ຂາຕາຍ ອຕ຺ຖຈຣິຍາຍ ສງ຺ຄຓ຺ຫາມິ. ສມານຕ຺ຕຕາຍາຕິ ‘‘ອິມສ຺ສ ທານາທີຫິ ກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ສມານຕ຺ຕຕາຍ ¶ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕພ຺ໂພ ອຍ’’ນ຺ຕິ ເອກໂຕ ຂາທນປິວນນິສຊ຺ຊາທີຫິ ອຕ຺ຕນາ ສມານໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຄຓ຺ຫາມິ. ທລິທ຺ທສ຺ສ ໂຂ ໂນ ຕຖາ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕີຕິ ທລິທ຺ທສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ທາຕຸໍ ວາ ກາຕຸໍ ວາ ອສກ຺ໂກນ຺ຕສ຺ສ, ຍຖາ ທລິທ຺ທສ຺ສ ໂນ ຕຖາ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມມ ປນ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ທິນ຺ໂນວາເທ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ນ ເມ ອນຸສາສນິໍ ອຕິກ຺ກມິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ໂຍນິ ໂຂ ຕ຺ຍາຍນ຺ຕິ ອຸປາໂຍ ໂຂ ເຕ ອຍໍ. ອິເມສຸ ປນ ທ຺ວີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ສຕ຺ຖາຣາ ສີລຈາຄປຎ຺ຎາ ມິສ຺ສກາ ກຖິຕາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

໒໕-໒໖. ປຎ຺ຈເມ ອຕ຺ຖູປປຣິກ຺ຂິຕາ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຉຏ຺ເຐ ສທ຺ຘາສີລຈາຄາ ມິສ຺ສກາ ກຖິຕາ.

໒໗. ສຕ຺ຕເມ ອຸຊ຺ຌຕ຺ຕິພລາຕິ ອຸຊ຺ຌານພລາ. ພາລານຎ຺ຫິ ‘‘ຍໍ ອສຸໂກ ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ອາຫ, ມໍ ໂສ ອາຫ, ນ ອຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຸຊ຺ຌານເມວ ພລໍ. ນິຊ຺ຌຕ຺ຕິພລາຕິ ‘‘ນ ອິທໍ ເອວໍ, ເອວໍ ນາເມຕ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖນິຊ຺ຌາປນໍເຍວ ພລໍ. ປຏິສງ຺ຂານພລາຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓພລາ. ຂນ຺ຕິພລາຕິ ອຘິວາສນພລາ.

໒໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ພລານີຕິ ຎາຓພລານິ. ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຏິຊານາຕິ. ອນິຈ຺ຈໂຕຕິ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວາກາເຣນ. ຍຖາຠູຕນ຺ຕິ ຍຖາສຠາວໂຕ. ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍາຕິ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ. ອງ຺ຄາຣກາສູປມາຕິ ¶ ສນ຺ຕາປນຏ຺ເຐນ ອງ຺ຄາຣກາສຸຍາ ອຸປມິຕາ ອິເມ ກາມາຕິ. ວິເວກນິນ຺ນນ຺ຕິ ຜລສມາປຕ຺ຕິວເສນ ນິພ຺ພານນິນ຺ນໍ. ວິເວກຏ຺ຐນ຺ຕິ ກິເລເສຫິ ວຊ຺ຊິຕໍ ທູຣີຠູຕໍ ວາ. ເນກ຺ຂມ຺ມາຠິຣຕນ຺ຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຠິຣຕໍ. ພ຺ຍນ຺ຕິຠູຕນ຺ຕິ ວິຄຕນ຺ຕຠູຕໍ ເອກເທເສນາປິ ອນລ຺ລີນໍ ວິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ວິສໍສຏ຺ຐໍ. ອາສວຏ຺ຐານິເຍຫີຕິ ສມ຺ປໂຍຄວເສນ ອາສວານໍ ກາຣຓຠູເຕຫິ, ກິເລສຘມ຺ເມຫີຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ພ຺ຍນ຺ຕິຠູຕນ຺ຕິ ວິຄຕວາຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸໂຕ? ສພ຺ພໂສ ອາສວຏ຺ຐານິເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ສພ຺ເພຫິ ເຕຠູມກຘມ຺ເມຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອຣິຍມຄ຺ໂຄ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕໂຣ ກຖິໂຕ.

໒໙. ນວເມ ຂເຓ ກິຈ຺ຈານິ ກໂຣຕີຕິ ຂຓກິຈ຺ໂຈ, ໂອກາສໍ ລຠິຕ຺ວາວ ກິຈ຺ຈານິ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ໂມຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ໂມ. ໂອປສມິໂກຕິ ກິເລສູປສມາວໂຫ. ປຣິນິພ຺ພາຍິໂກຕິ ກິເລສປຣິນິພ຺ພານກໂຣ. ຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓສງ຺ຂາຕໍ ສມ຺ໂພຘິໍ ຄຈ຺ຉຕິ ສມ຺ປາປຸຓາຕີຕິ ສມ຺ໂພຘຄາມີ. ທີຆາຍຸກໍ ເທວນິກາຍນ຺ຕິ ອິທໍ ອສຎ຺ຎໍ ເທວນິກາຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອວິຎ຺ຎາຕາເຣສູຕິ ອຕິວິຍ ອວິຎ຺ຎູສຸ.

ສຸປ຺ປເວທິເຕຕິ ສຸກຖິເຕ. ອນ຺ຕຣາຍິກາຕິ ອນ຺ຕຣາຍກຣາ. ຂໂຓ ເວ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາຕິ ອຍໍ ລທ຺ໂຘ ຂໂຓ ມາ ອຕິກ຺ກມິ. ອິຘ ¶ ເຈວ ນໍ ວິຣາເຘຕີຕິ ສເຈ ໂກຈິ ປມຕ຺ຕຈາຣີ ອິຘ ອິມໍ ຂຓໍ ລຠິຕ຺ວາປິ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ນິຍາມຕໍ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ວິຣາເຘຕິ ນ ສມ຺ປາເທຕິ. ອຕີຕຕ຺ໂຖຕິ ຫາປິຕຕ຺ໂຖ. ຈິຣຕ຺ຕໍ ອນຸຕປິສ຺ສຕີຕິ ຈິຣຣຕ຺ຕໍ ໂສຈິສ຺ສຕິ. ຍຖາ ຫິ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ຠຓ຺ຑໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ສຸຕ຺ວາ ເອໂກ ວາຓິໂຊ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຎ຺ເຎ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ, ເຕສໍ ຕໍ ອຏ຺ຐຄຸຓມ຺ປິ ທສຄຸຓມ຺ປິ ຠເວຍ຺ຍ. ອຖ ອິຕໂຣ ‘‘ມມ ອຕ຺ໂຖ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິ ອນຸຕເປຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຍ ອິຘ ຂຓໍ ລຠິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ນິຍາມຕໍ ວິຣາເຘຕິ, ໂສ ອຍໍ ວາຓິໂຊວ ອຕີຕຕ຺ໂຖ ¶ ຈິຣໍ ອນຸຕປິສ຺ສຕິ ໂສຈິສ຺ສຕິ. ກິຎ຺ຈ ຠິຍ຺ໂຍ ອວິຊ຺ຊານິວຸໂຕຕິ ຕຖາ. ປຈ຺ຈວິທຸນ຺ຕິ ປຏິວິຊ຺ຌິໍສຸ. ສໍວຣາຕິ ສີລສໍວຣາ. ມາຣເຘຍ຺ຍປຣານຸເຄຕິ ມາຣເຘຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ສໍສາຣໍ ອນຸຄເຕ. ປາຣງ຺ຄຕາຕິ ນິພ຺ພານໍ ຄຕາ. ເຍ ປຕ຺ຕາ ອາສວກ຺ຂຍນ຺ຕິ ເຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ. ເອວມິຘ ຄາຖາສຸ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໑໐. ອນຸຣຸທ຺ຘມຫາວິຕກ຺ກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໐. ທສເມ ເຈຕີສູຕິ ເຈຕິນາມການໍ ຣາຊູນໍ ນິວາສຏ຺ຐານຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘໂວຫາເຣ ຣຏ຺ເຐ. ປາຈີນວໍສທາເຍຕິ ທສພລສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໂຕ ປາຈີນທິສາຍ ¶ ຐິເຕ ວໍສທາເຍ ນີໂລຠາເສຫິ ເວຬູຫິ ສຎ຺ຉນ຺ເນ ¶ ອຣຎ຺ເຎ. ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທີຕິ ເຖໂຣ ກິຣ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຐມອນ຺ໂຕວສ຺ສມ຺ຫິເຍວ ສມາປຕ຺ຕິລາຠີ ຫຸຕ຺ວາ ສຫສ຺ສໂລກຘາຕຸທສ຺ສນສມຕ຺ຖໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຫສ຺ສໂລກໍ ໂອໂລເກມິ. ອາຣທ຺ຘໍ ໂຂ ປນ ເມ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ, ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ. ອຖ ຈ ປນ ເມ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ເຖໂຣ ອາຫ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ເອວໍ ໂຫຕິ ‘ອຫໍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ…ເປ… ໂອໂລເກມີ’ຕິ, ອິທໍ ເຕ ມານສ຺ມິໍ. ຍມ຺ປິ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອນຸຣຸທ຺ຘ ເອວໍ ໂຫຕິ ‘ອາຣທ຺ຘໍ ໂຂ ປນ ເມ ວີຣິຍໍ…ເປ… ເອກຄ຺ຄ’ນ຺ຕິ, ອິທໍ ເຕ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈສ຺ມິໍ. ຍມ຺ປິ ເຕ, ອາວຸໂສ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ເອວໍ ໂຫຕິ ‘ອຖ ຈ ປນ ເມ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕີ’ຕິ, ອິທໍ ເຕ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ມິໍ. ສາຘຸ ວຕາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອິເມ ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ອິເມ ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອມນສິກຣິຕ຺ວາ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕູ’’ຕິ ເອວມສ຺ສ ເຖໂຣ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖສິ. ໂສ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຈຕິຣຏ຺ຐໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐມາສໍ ຈງ຺ກເມນ ວີຕິນາເມສິ. ໂສ ປຘານເວຄນິມ຺ມຖິຕຕ຺ຕາ ກິລນ຺ຕກາໂຍ ເອກສ຺ສ ເວຬຸຄຸມ຺ພສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ນິສີທິ. ອຖສ຺ສາຍໍ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ, ເອສ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສາຕິ ¶ ເອຕ຺ຖ ປຈ຺ຈຍປ຺ປິຈ຺ໂຉ, ອຘິຄມປ຺ປິຈ຺ໂຉ, ປຣິຍຕ຺ຕິອປ຺ປິຈ຺ໂຉ, ຘຸຕງ຺ຄປ຺ປິຈ຺ໂຉຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ. ຕຕ຺ຖ ¶ ປຈ຺ຈຍປ຺ປິຈ຺ໂຉ ພຫຸໍ ເທນ຺ເຕ ອປ຺ປໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອປ຺ປໍ ເທນ຺ເຕ ອປ຺ປຕຣໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ນ ອນວເສສຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ. ອຘິຄມປ຺ປິຈ຺ໂຉ ມຊ຺ຌນ຺ຕິກຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ອຕ຺ຕໂນ ອຘິຄມໍ ອຎ຺ເຎສໍ ຊານິຕຸໍ ນ ເທຕິ. ປຣິຍຕ຺ຕິອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຕປິຏໂກປິ ສມາໂນ ນ ພຫຸສ຺ສຸຕຠາວໍ ຊານາເປຕຸກາໂມ ໂຫຕິ ສາເກຕຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ. ຘຸຕງ຺ຄປ຺ປິຈ຺ໂຉ ຘຸຕງ຺ຄປຣິຫຣຓຠາວໍ ອຎ຺ເຎສໍ ຊານິຕຸໍ ນ ເທຕິ ທ຺ເວຠາຕິກຕ຺ເຖເຣສຸ ເຊຏ຺ຐຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ. ວຕ຺ຖຸ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ກຖິຕໍ. ອຍໍ ຘມ຺ໂມຕິ ເອວໍ ສນ຺ຕຄຸຓນິຄຸຫເນນ ຈ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ມຕ຺ຕຎ຺ຎຸຕາຍ ຈ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຍໍ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ໂມ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ໂນ ມຫິຈ຺ຉສ຺ສ. ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສາຕິ ຈຕູສຸ ປຈ຺ຈເຍສຸ ຕີຫິ ສນ຺ໂຕເສຫິ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ. ປວິວິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ກາຍຈິຕ຺ຕອຸປຘິວິເວເກຫິ ວິວິຕ຺ຕສ຺ສ. ຕຕ຺ຖ ກາຍວິເວໂກ ນາມ ຄຓສງ຺ຄຓິກໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ອາຣມ຺ຠວຕ຺ຖຸວເສນ ເອກີຠາໂວ. ເອກີຠາວມຕ຺ເຕເນວ ກມ຺ມໍ ນ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕີຕິ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕິ, ອຍໍ ຈິຕ຺ຕວິເວໂກ ນາມ. ສມາປຕ຺ຕິມຕ຺ເຕເນວ ກມ຺ມໍ ນ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕີຕິ ຌານໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ອຍໍ ສພ຺ພາກາຣໂຕ ອຸປຘິວິເວໂກ ນາມ. ເຕນາຫ ຠຄວາ – ‘‘ກາຍວິເວໂກ ຈ ວິເວກຏ຺ຐກາຍານໍ ເນກ຺ຂມ຺ມາຠິຣຕານໍ, ຈິຕ຺ຕວິເວໂກ ຈ ປຣິສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕານໍ ປຣມໂວທານປ຺ປຕ຺ຕານໍ, ອຸປຘິວິເວໂກ ຈ ນິຣຸປຘີນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ວິສງ຺ຂາຣຄຕານ’’ນ຺ຕິ (ມຫານິ. ໗, ໔໙).

ສງ຺ຄຓິກາຣາມສ຺ສາຕິ ¶ ຄຓສງ຺ຄຓິກາຍ ເຈວ ກິເລສສງ຺ຄຓິກາຍ ຈ ຣຕສ຺ສ. ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສາຕິ ກາຍິກເຈຕສິກວີຣິຍວເສນ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ. ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິສ຺ສາຕິ ຈຕຸສຕິປຏ຺ຐານວເສນ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິສ຺ສ. ສມາຫິຕສ຺ສາຕິ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕສ຺ສ. ປຎ຺ຎວໂຕຕິ ກມ຺ມສ຺ສກຕປຎ຺ຎາຍ ປຎ຺ຎວໂຕ.

ສາຘຸ ສາຘູຕິ ເຖຣສ຺ສ ວິຕກ຺ກໍ ສມ຺ປຫໍເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ອິມໍ ອຏ຺ຐມນ຺ຕິ ສຕ຺ຕ ນິຘີ ລທ຺ຘປຸຣິສສ຺ສ ອຏ຺ຐມໍ ເທນ຺ໂຕ ວິຍ, ສຕ຺ຕ ມຓິຣຕນານິ, ສຕ຺ຕ ຫຕ຺ຖິຣຕນານິ, ສຕ຺ຕ ອສ຺ສຣຕນານິ ລທ຺ຘປຸຣິສສ຺ສ ອຏ຺ຐມໍ ເທນ຺ໂຕ ວິຍ ສຕ຺ຕ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ເກ ວິຕກ຺ເກຕ຺ວາ ຐິຕສ຺ສ ອຏ຺ຐມໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ນິປ຺ປປຎ຺ຈາຣາມສ຺ສາຕິ ¶ ຕຓ຺ຫາມານທິຏ຺ຐິປປຎ຺ຈຣຫິຕຕ຺ຕາ ນິປ຺ປປຎ຺ຈສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພານປເທ ອຠິຣຕສ຺ສ. ອິຕຣໍ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ປປຎ຺ຈາຣາມສ຺ສາຕິ ຍຖາວຸຕ຺ເຕສຸ ປປຎ຺ເຈສຸ ອຠິຣຕສ຺ສ. ອິຕຣໍ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ.

ຍໂຕຕິ ຍທາ. ຕໂຕຕິ ຕທາ. ນານາຣຕ຺ຕານນ຺ຕິ ນິລປີຕໂລຫິໂຕທາຕວຓ຺ເຓຫິ ນານາຣຊເນຫິ ຣຕ຺ຕານໍ. ປໍສຸກູລນ຺ຕິ ເຕວີສຕິຍາ ເຂຕ຺ເຕສຸ ຐິຕປໍສຸກູລຈີວຣໍ. ຂາຍິສ຺ສຕີຕິ ຍຖາ ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍາທີສຸ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕໍ ປາຣຸປນ຺ຕສ຺ສ ໂສ ທຸສ຺ສກຣຓ຺ຑໂກ ມນາໂປ ຫຸຕ຺ວາ ຂາຍຕິ, ເອວໍ ຕຸຍ຺ຫມ຺ປິ ຈີວຣສນ຺ໂຕສມຫາອຣິຍວໍເສນ ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ປໍສຸກູລຈີວຣໍ ຂາຍິສ຺ສຕິ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສຕິ. ຣຕິຍາຕິ ຣຕິອຕ຺ຖາຍ. ອປຣິຕສ຺ສາຍາຕິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິປຣິຕສ຺ສນາຫິ ອປຣິຕສ຺ສນຕ຺ຖາຍ. ຜາສຸວິຫາຣາຍາຕິ ¶ ສຸຂວິຫາຣຕ຺ຖາຍ. ໂອກ຺ກມນາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສາຕິ ອມຕໍ ນິພ຺ພານໍ ໂອຕຣຓຕ຺ຖາຍ.

ປິຓ຺ຑິຍາໂລປໂຠຊນນ຺ຕິ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີສຸ ຊງ຺ຆາພລໍ ນິສ຺ສາຍ ຆຣປຏິປາຏິຍາ ຈຣນ຺ເຕນ ລທ຺ຘປິຓ຺ຑິຍາໂລປໂຠຊນໍ. ຂາຍິສ຺ສຕີຕິ ຕສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ ວິຍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສຕິ ¶ . ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ວິຫຣໂຕຕິ ປິຓ຺ຑປາຕສນ຺ໂຕສມຫາອຣິຍວໍເສນ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ວິຫຣໂຕ. ຣຸກ຺ຂມູລເສນາສນໍ ຂາຍິສ຺ສຕີຕິ ຕສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ເຕຠູມກປາສາເທ ຄນ຺ຘກຸສຸມວາສສຸຄນ຺ຘໍ ກູຏາຄາຣໍ ວິຍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສຕິ. ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສາຕິ ເສນາສນສນ຺ໂຕສມຫາອຣິຍວໍເສນ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ. ຕິຓສນ຺ຖາຣໂກຕິ ຕິເຓຫິ ວາ ປຓ຺ເຓຫິ ວາ ຠູມິຍໍ ວາ ຜລກປາສາຓຕລານິ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ສນ຺ຖຕສນ຺ຖໂຕ. ປູຕິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ມຸຕ຺ຕໍ. ຕງ຺ຂເຓ ຄຫິຕມ຺ປິ ປູຕິມຸຕ຺ຕເມວ ວຸຈ຺ຈຕິ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘຕ຺ຕາ. ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ວິຫຣໂຕຕິ ຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣສນ຺ໂຕເສນ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ວິຫຣໂຕ.

ອິຕິ ຠຄວາ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ກຕຣເສນາສເນ ນຸ ໂຂ ວສນ຺ຕສ຺ສ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ສປ຺ປາຍໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ຕສ຺ມິຎ຺ເຎວ ວສນ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ອນຸຣຸທ຺ຘາຕິອາທິມາຫ. ປວິວິຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕຕິ ຕີຫິ ວິເວເກຫິ ວິວິຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສ. ອຸຍ຺ໂຍຊນິກປຏິສໍຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ອຸຍ຺ໂຍຊນິເກເຫວ ວຈເນຫິ ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ເຕສໍ ອຸປຏ຺ຐານຄມນກໍເຍວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປປຎ຺ຈນິໂຣເຘຕິ ນິພ຺ພານປເທ ¶ . ປກ຺ຂນ຺ທຕີຕິ ອາຣມ຺ມຓກຣຓວເສນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ປສີທຕີຕິອາທີສຸປິ ອາຣມ຺ມຓວເສເນວ ປສີທນສນ຺ຕິຏ຺ຐນມຸຈ຺ຈນາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິຕິ ຠຄວາ ເຈຕິຣຏ຺ເຐ ປາຈີນວໍສທາເຍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ກຖິເຕ ອຏ຺ຐ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ເກ ປຸນ ເຠສກຬາວນມຫາວິຫາເຣ ນິສີທິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ກເຖສິ.

ມໂນມເຍນາຕິ ມເນນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕກາໂຍປິ ມໂນມໂຍຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ ມເນນ ຄຕກາໂຍປິ, ອິຘ ມເນນ ຄຕກາຍໍ ສນ຺ຘາເຍວມາຫ. ຍຖາ ເມ ອຫຸ ສງ຺ກປ຺ໂປຕິ ຍຖາ ມຍ຺ຫໍ ວິຕກ຺ໂກ ອໂຫສິ, ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ອຏ຺ຐມໍ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ກໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ເທສຍິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໓໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອາສຊ຺ຊ ທານໍ ເທຕີຕິ ປຕ຺ວາ ທານໍ ເທຕິ. ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍເຍວ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ທານໍ ເທຕິ, ທສ຺ສາມີຕິ ນ ກິລເມຕິ. ຠຍາຕິ ‘‘ອຍໍ ອທາຍໂກ ອກາຣໂກ’’ຕິ ຄຣຫຠຍາ, ອປາຍຠຍາ ວາ. ອທາສິ ¶ ເມຕິ ມຍ຺ຫໍ ປຸພ຺ເພ ເອສ ອິທໍ ນາມ ອທາສີຕິ ເທຕິ. ທສ຺ສຕິ ເມຕິ ອນາຄເຕ ອິທໍ ນາມ ທສ຺ສຕີຕິ ເທຕິ. ສາຫຸ ທານນ຺ຕິ ທານໍ ນາມ ສາຘຸ ສຸນ຺ທຣໍ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ປຓ຺ຑິເຕຫິ ປສຕ຺ຖນ຺ຕິ ເທຕິ. ຈິຕ຺ຕາລງ຺ກາຣຈິຕ຺ຕປຣິກ຺ຂາຣຕ຺ຖໍ ທານໍ ເທຕີຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາຣຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ປຣິກ຺ຂາຣຕ຺ຖຎ຺ຈ ເທຕິ. ທານຎ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸໍ ກໂຣຕິ. ເຍນ ລທ຺ໂຘ, ໂສ ‘‘ລທ຺ຘໍ ເມ’’ຕິ ມຸທຸຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເຍນ ທິນ຺ນໍ, ໂສປິ ‘‘ທິນ຺ນໍ ມຍາ’’ຕິ ມຸທຸຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອຸຠິນ຺ນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸໍ ກໂຣຕິ. ເຕເນວ ‘‘ອທນ຺ຕທມນ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍຖາຫ –

‘‘ອທນ຺ຕທມນໍ ¶ ທານໍ, ອທານໍ ທນ຺ຕທູສກໍ;

ທາເນນ ປິຍວາຈາຍ, ອຸນ຺ນມນ຺ຕິ ນມນ຺ຕິ ຈາ’’ຕິ.

ອິເມສຸ ປນ ອຏ຺ຐສຸ ທາເນສຸ ຈິຕ຺ຕາລງ຺ກາຣທານເມວ ອຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ.

໓໒. ທຸຕິເຍ ສທ຺ຘາຕິ ຍາຍ ສທ຺ຘາຍ ທານໍ ເທຕິ, ສາ ສທ຺ຘາ. ຫິຣິຍນ຺ຕິ ຍາຍ ຫິຣິຍາ ທານໍ ເທຕິ, ສາວ ອຘິປ຺ເປຕາ. ກຸສລຎ຺ຈ ທານນ຺ຕິ ອນວຊ຺ຊຎ຺ຈ ທານໍ. ທິວິຍນ຺ຕິ ທິວງ຺ຄມໍ.

໓໓. ຕຕິເຍ ທານວຕ຺ຖູນີຕິ ທານກາຣຓານິ. ຉນ຺ທາ ທານໍ ເທຕີຕິ ເປເມນ ທານໍ ເທຕິ. ໂທສາຕິ ¶ ໂທເສນ ກຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ຍໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ເວເຄນ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ເທຕິ. ໂມຫາຕິ ໂມເຫນ ມູຬ຺ໂຫ ເທຕິ. ຠຍາຕິ ຄຣຫຠເຍນ ວາ ອປາຍຠເຍນ ວາ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ເສວ ວາ ປນ ຠເຍນ ເທຕິ. ກຸລວໍສນ຺ຕິ ກຸລປເວຓິໍ.

໓໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ນ ມຫປ຺ຜລໍ ໂຫຕີຕິ ຘຎ຺ຎຜເລນ ມຫປ຺ຜລໍ ນ ໂຫຕິ. ນ ມຫສ຺ສາທນ຺ຕິ ຍມ຺ປິສ຺ສ ຜລໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ອສ຺ສາໂທ ນ ມຫາ ໂຫຕິ ມນ຺ທສ຺ສາທໍ ນ ມຘຸຣໍ. ນ ຜາຕິເສຍ຺ຍນ຺ຕິ ເສຍ຺ຍາປິສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ວຸຑ຺ຒິ, ຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕໍ ວີຫິຖມ຺ຠສນ຺ນິເວສໍ ນ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸນ຺ນາມນິນ຺ນາມີຕິ ຖລນິນ຺ນວເສນ ວິສມຕລໍ. ຕຕ຺ຖ ຖເລ ອຸທກໍ ນ ສຓ຺ຐາຕິ, ນິນ຺ເນ ອຕິພຫຸ ຕິຏ຺ຐຕິ. ປາສາຓສກ຺ຂຣິກນ຺ຕິ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຐິຕປິຏ຺ຐິປາສາເຓຫິ ຈ ຂຸທ຺ທກປາສາເຓຫິ ຈ ສກ຺ຂຣາຫິ ຈ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ອູສຣນ຺ຕິ ອຸພ຺ຠິນ຺ນໂລຓໍ. ນ ຈ ຄມ຺ຠີຣສິຕນ຺ຕິ ຖທ຺ຘຠູມິຕາຍ ຄມ຺ຠີຣານຸຄຕໍ, ນງ຺ຄລມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ກສິຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ, ອຸຕ຺ຕານນງ຺ຄລມຄ຺ຄເມວ ໂຫຕິ. ນ ອາຍສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ນ ອຸທກາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ. ນ ອປາຍສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ປຈ຺ຉາຠາເຄ ອຸທກນິຄ຺ຄມນມຄ຺ຄສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ໂຫຕິ. ນ ມາຕິກາສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ນ ຂຸທ຺ທກມຫນ຺ຕີຫິ ອຸທກມາຕິກາຫິ ສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ¶ . ນ ມຣິຍາທສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ນ ເກທາຣມຣິຍາທາຫິ ສມ຺ປນ຺ນໍ. ນ ມຫປ຺ຜລນ຺ຕິອາທີນິ ສພ຺ພານິ ວິປາກຜລວເສເນວ ເວທິຕພ຺ພານິ.

ສມ຺ປນ຺ເນຕິ ປຣິປຸຓ຺ເຓ ສມ຺ປຕ຺ຕິຍຸຕ຺ເຕ. ປວຸຕ຺ຕາ ພີຊສມ຺ປທາຕິ ສມ຺ປນ຺ນໍ ພີຊໍ ໂຣປິຕໍ. ເທເວ ¶ ສມ຺ປາທຍນ຺ຕມ຺ຫີຕິ ເທເວ ສມ຺ມາ ວສ຺ສນ຺ເຕ. ອນີຕິສມ຺ປທາ ໂຫຕີຕິ ກີຏກິມິອາທິປາຓກອີຕິຍາ ອຠາໂວ ເອກາ ສມ຺ປທາ ໂຫຕິ. ວິຣູຬ຺ຫີຕິ ວຑ຺ຒິ ທຸຕິຍາ ສມ຺ປທາ ໂຫຕິ. ເວປຸລ຺ລນ຺ຕິ ວິປຸລຠາໂວ ຕຕິຍາ ສມ຺ປທາ ໂຫຕິ. ຜລນ຺ຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓຜລໍ ຈຕຸຕ຺ຖີ ສມ຺ປທາ ໂຫຕິ. ສມ຺ປນ຺ນສີເລສູຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສີເລສຸ. ໂຠຊນສມ຺ປທາຕິ ສມ຺ປນ຺ນໍ ວິວິຘໂຠຊນໍ. ສມ຺ປທານນ຺ຕິ ຕິວິຘໍ ກຸສລສມ຺ປທໍ. ອຸປເນຕີຕິ ສາ ໂຠຊນສມ຺ປທາ ອຸປນຍຕິ. ກສ຺ມາ? ສມ຺ປນ຺ນຎ຺ຫິສ຺ສ ຕໍ ກຕໍ, ຍສ຺ມາສ຺ສ ຕໍ ກຕກມ຺ມໍ ສມ຺ປນ຺ນໍ ປຣິປຸຓ຺ຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ປນ຺ນຕ຺ຖູຘາຕິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ອຕ຺ຖຸ ອິຘ. ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ຕີຫິ ວິຊ຺ຊາຫິ ຈ ປຎ຺ຈທສຫິ ຈຣຓຘມ຺ເມຫິ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ລທ຺ຘາຕິ ເອວຣູໂປ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ປທໍ ອເວກລ຺ລປຣິປຸຓ຺ຓຠາວໍ ລຠິຕ຺ວາ. ກໂຣຕິ ກມ຺ມສມ຺ປທນ຺ຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ລຠຕິ ຈຕ຺ຖສມ຺ປທນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ລຠຕິ. ທິຏ຺ຐິສມ຺ປທນ຺ຕິ ວິປສ຺ສນາທິຏ຺ຐິໍ. ມຄ຺ຄສມ຺ປທນ຺ຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ. ຍາຕິ ສມ຺ປນ຺ນມານໂສຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ຍາຕິ. ສາ ໂຫຕິ ສພ຺ພສມ຺ປທາຕິ ສາ ສພ຺ພທຸກ຺ເຂຫິ ວິມຸຕ຺ຕິ ສພ຺ພສມ຺ປທາ ນາມ ໂຫຕີຕິ.

໓໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ທານູປປຕ຺ຕິໂຍຕິ ທານປຈ຺ຈຍາ ອຸປປຕ຺ຕິໂຍ. ທຫຕີຕິ ຐເປຕິ. ອຘິຏ຺ຐາຕີຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ຠາເວຕີຕິ ວຑ຺ເຒຕິ. ຫີເນ ວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຫີເນສຸ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ອຸຕ຺ຕຣິ ອຠາວິຕນ຺ຕິ ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິມຄ຺ຄຜລຕ຺ຖາຍ ອຠາວິຕໍ. ຕຕ຺ຣູປປຕ຺ຕິຍາ ສໍວຕ຺ຕຕີຕິ ຍໍ ຐານໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ກຸສລໍ ກຕໍ, ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ຕນຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ວີຕຣາຄສ຺ສາຕິ ມຄ຺ເຄນ ວາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນຣາຄສ຺ສ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ວິກ຺ຂມ຺ຠິຕຣາຄສ຺ສ. ທານມຕ຺ເຕເນວ ຫິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ທານໍ ປນ ສມາຘິວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາຣປຣິວາຣໍ ໂຫຕິ. ຕໂຕ ທາເນນ ມຸທຸຈິຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣ ຠາເວຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວີຕຣາຄສ຺ສ ໂນ ສຣາຄສ຺ສາ’’ຕິ.

໖. ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍານິ ຈ ຕານິ ເຕສໍ ເຕສໍ ອານິສໍສານໍ ວຕ຺ຖູນິ ຈາຕິ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນິ. ທານາທີນຎ຺ຫິ ລກ຺ຂເຓ ຈິຕ຺ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ເອວຣູປໍ ນາມ ອມ຺ເຫຫິ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສີລໍ ຣກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ຠາວນາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ ສຕ຺ຕາ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ຕິ. ທານເມວ ທານມຍໍ, ທານເຈຕນາສຸ ວາ ປຸຣິມເຈຕນາໂຕ ນິປ຺ຜນ຺ນາ ສນ຺ນິຏ຺ຐາປກເຈຕນາ ທານມຍໍ ສີລາທີຫິ ສີລມຍາທີນິ ວິຍ. ເສສທ຺ວເຍສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຣິຕ຺ຕໍ ກຕໍ ໂຫຕີຕິ ໂຖກໍ ມນ຺ທໍ ກຕໍ ໂຫຕິ. ນາຠິສມ຺ໂຠຕີຕິ ນ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕິ. ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ຠາວນາຍໂຍໂຄເຍວ ອນາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມນຸສ຺ສໂທຠຄ຺ຍນ຺ຕິ ¶ ມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິຣຫິຕໍ ປຎ຺ຈວິຘໍ ນີຈກຸລໍ. ອຸປປຊ຺ຊຕີຕິ ປຏິສນ຺ຘິວເສນ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຕ຺ຕໂສ ກຕນ຺ຕິ ປມາເຓນ ກຕໍ, ໂຖກໍ ນ ພຫຸ. ມນຸສ຺ສໂສຠຄ຺ຍນ຺ຕິ ມນຸສ຺ເສສຸ ສຸຠຄຠາວໍ ຕິວິຘກຸລສມ຺ປຕ຺ຕິໍ. ອຘິມຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຘິກປ຺ປມາຓໍ ພລວໍ ວາ. ອຘິຄຓ຺ຫນ຺ຕີຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ວິສິຏ຺ຐຕຣາ ເຊຏ຺ຐກາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ສຸຈິນ຺ຕິ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນໍ ເທຕິ. ປຓີຕນ຺ຕິ ຣສູປປນ຺ນໍ. ກາເລນາຕິ ຍຸຕ຺ຕປຕ຺ຕກາເລນ. ກປ຺ປິຍນ຺ຕິ ຍໍ ກປ຺ປິຍໍ, ຕໍ ເທຕິ. ວິເຈຍ຺ຍ ເທຕີຕິ ‘‘ອິມສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິມສ຺ສ ນ ມຫປ຺ຜລ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປຏິຄ຺ຄາຫກປຣິເຍສນວເສນ ທານໍ ວາ ປຓິຘາຍວເສນ ທານໍ ວາ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເທຕິ.

໓໘. ອຏ຺ຐເມ ອຕ຺ຖາຍາຕິ ອຕ຺ຖຕ຺ຖາຍ. ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາຕິ ຫິຕຕ຺ຖາຍ ສຸຂຕ຺ຖາຍ. ປຸພ຺ພເປຕານນ຺ຕິ ປຣໂລກຄຕານໍ ຎາຕີນໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ພຸທ຺ເຘ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ພຸທ຺ຘກາເລ ພຸທ຺ຘາ ເຈວ ພຸທ຺ຘສາວກາ ຈ. ຍຖາວຸຕ຺ຕານຎ຺ຫິ ເອເຕສໍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ພຫຸນ຺ນໍ ¶ ວຕ ອຕ຺ຖາຍ, ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ຆຣມາວສນ຺ຕິ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ຆເຣ ວສນ຺ໂຕ ພຫູນໍ ວຕ ອຕ຺ຖາຍ ໂຫຕິ. ປຸພ຺ເພຕິ ປຐເມວ. ປຸພ຺ເພກຕມນຸສ຺ສຣນ຺ຕິ ¶ ມາຕາປິຕູນໍ ປຸພ຺ພກາຣຄຸເຓ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ. ສຫຘມ຺ເມນາຕິ ສກາຣເຓນ ປຈ຺ຈຍປູຊເນນ ປູເຊຕິ. ອປເຈ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣໂຍຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ອປຈຍຕິ, ນີຈວຸຕ຺ຕິຕໍ ເນສໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເປສໂລຕິ ປິຍສີໂລ.

໓໙. ນວເມ ທານານີຕິ ເຈຕນາທານານິ. ອຄ຺ຄຎ຺ຎານີຕິອາທີນໍ ອຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ.

໑໐. ທຸຈ຺ຈຣິຕວິປາກສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໐. ທສເມ ປາຓາຕິປາໂຕຕິ ປາຓາຕິປາຕເຈຕນາ. ສພ຺ພລຫຸໂສຕິ ສພ຺ພລຫຸໂກ. ອປ຺ປາຍຸກສໍວຕ຺ຕນິໂກຕິ ເຕນ ປຣິຕ຺ຕເກນ ກມ຺ມວິປາເກນ ອປ຺ປາຍຸໂກ ໂຫຕິ, ທິນ຺ນມຕ຺ຕາຍ ວາ ປຏິສນ຺ຘິຍາ ວິລີຍຕິ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕມຕ຺ເຕ ວາ. ເອວຣູໂປ ຫິ ນ ອຎ຺ຎສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ນິສ຺ສນ຺ໂທ, ປາຓາຕິປາຕສ຺ເສວ ຄຕມຄ຺ໂຄ ເອໂສຕິ. ໂຠຄພ຺ຍສນສໍວຕ຺ຕນິໂກຕິ ຍຖາ ກາກຓິກາມຕ຺ຕມ຺ປິ ¶ ຫຕ຺ເຖ ນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເອວໍ ໂຠຄພ຺ຍສນໍ ສໍວຕ຺ເຕຕິ. ສປຕ຺ຕເວຣສໍວຕ຺ຕນິໂກ ໂຫຕີຕິ ສຫ ສປຕ຺ເຕຫິ ເວຣໍ ສໍວຕ຺ເຕຕິ. ຕສ຺ສ ຫິ ສປຕ຺ຕາ ຈ ພຫຸກາ ໂຫນ຺ຕິ. ໂຍ ຈ ນໍ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມິໍ ເວຣເມວ ອຸປ຺ປາເທຕິ ນ ນິພ຺ພາຍຕິ. ເອວຣູໂປ ຫິ ປຣສ຺ສ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິຕຠຓ຺ເຑ ອປຣາຘສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ໂທ.

ອຠູຕພ຺ຠກ຺ຂານສໍວຕ຺ຕນິໂກ ໂຫຕີຕິ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ສໍວຕ຺ເຕຕິ, ເຍນ ເກນຈິ ກຕໍ ຕສ຺ເສວ ອຸປຣິ ປຕຕິ. ມິຕ຺ເຕຫິ ¶ ເຠທນສໍວຕ຺ຕນິໂກຕິ ມິຕ຺ເຕຫິ ເຠທໍ ສໍວຕ຺ເຕຕິ. ຍໍ ຍໍ ມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ໂສ ໂສ ຠິຊ຺ຊຕິເຍວ. ອມນາປສທ຺ທສໍວຕ຺ຕນິໂກຕິ ອມນາປສທ຺ທໍ ສໍວຕ຺ເຕຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ກຓ຺ຏກາ ກກ຺ກສາ ກຏຸກາ ອຠິສຊ຺ຊນີ ມມ຺ມຈ຺ເຉທິກາ, ຄຕຄຕຏ຺ຐາເນ ຕເມວ ສຸຓາຕິ, ມນາປສທ຺ທສວນໍ ນາມ ນ ລຠຕິ. ເອວຣູໂປ ຜຣຸສວາຈາຍ ຄຕມຄ຺ໂຄ ນາມ. ອນາເທຍ຺ຍວາຈາສໍວຕ຺ຕນິໂກຕິ ອຄ຺ຄເຫຕພ຺ພວຈນຕໍ ສໍວຕ຺ເຕຕິ, ‘‘ຕ຺ວໍ ກສ຺ມາ ກເຖສິ, ໂກ ຫິ ຕວ ວຈນໍ ຄເຫສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປສ຺ສ ຄຕມຄ຺ໂຄ. ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສໍວຕ຺ຕນິໂກ ໂຫຕີຕິ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກຠາວໍ ¶ ສໍວຕ຺ເຕຕິ. ເຕນ ຫິ ມນຸສ຺ໂສ ອຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ວາ ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ວາ ເອຬມູໂຄ ວາ ໂຫຕິ. ອຍໍ ສຸຣາປານສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ໂທ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໔໔. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ເຖ ອິເມ ເຈປິ, ວາເສຏ຺ຐ, ມຫາສາລາຕິ ປຸຣໂຕ ຐິເຕ ທ຺ເວ ສາລຣຸກ຺ເຂ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປຣິກປ຺ໂປປມໍ ອາຫ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມ ຕາວ ມຫາສາລາ ອເຈຕນາ. ສເຈ ເອເຕປິ ສເຈຕນາ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວເສຍ຺ຍຸໍ, ເອເຕສມ຺ປິ ໂສ ອຸໂປສຖວາໂສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ອສ຺ສ. ຠູເຕ ປນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖີຕິ.

໔໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘຕິ ຕາ ກິຣ ເທວຕາ ອຕ຺ຕໂນ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ນິສ຺ສາຍ ອຍໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ອມ຺ເຫຫິ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ອາວຊ຺ຊມານາ ເຖຣໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍໍ ¶ ອມ຺ຫາກໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ປາທປຣິຈາຣິກາ ຫຸຕ຺ວາ ເຕນ ທິນ຺ໂນວາເທ ຐຕ຺ວາ ອິມໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ລຠິມ຺ຫ, ຄຈ຺ຉາມ ເຖຣໍ ອາເນຕ຺ວາ ອິມໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິສ຺ສາມາ’’ຕິ ທິວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ຕີສຸ ຐາເນສູຕິ ຕີສຸ ກາຣເຓສຸ. ຐານໂສ ປຏິລຠາມາຕິ ຂເຓເນວ ລຠາມ. ສຣນ຺ຕິ ວຈນສທ຺ທໍ ວາ ຄີຕສທ຺ທໍ ວາ ອາຠຣຓສທ຺ທໍ ວາ. ປີຕາ ອສ຺ສູຕິອາທີນິ ນີລາ ຕາວ ຊາຕາ, ປີຕາ ຠວິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີຕິອາທິນາ ນເຍນ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ວິຕກ຺ເກຕິ. ຕາປິ ‘‘ອິທານິ ອຍ຺ໂຍ ອມ຺ຫາກໍ ປີຕຠາວໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ອິທານິ ໂລຫິຕຠາວ’’ນ຺ຕິ ຕາທິສາວ ອເຫສຸໍ.

ອຈ຺ຉຣໍ ວາເທສີຕິ ປາຓິຕລໍ ວາເທສິ. ປຎ຺ຈງ຺ຄິກສ຺ສາຕິ ອາຕຕໍ, ວິຕຕໍ, ອາຕຕວິຕຕໍ, ຆນໍ, ສຸສິຣນ຺ຕິ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ. ຕຕ຺ຖ ອາຕຕໍ ນາມ ຈມ຺ມປຣິໂຍນທ຺ເຘສຸ ເຠຣິອາທີສຸ ເອກຕລຕູຣິຍໍ, ວິຕຕໍ ນາມ ອຸຠຍຕລໍ, ອາຕຕວິຕຕໍ ນາມ ສພ຺ພໂສ ¶ ປຣິໂຍນທ຺ຘໍ, ສຸສິຣໍ ວໍສາທິ, ຆນໍ ສມ຺ມາທິ. ສຸວິນີຕສ຺ສາຕິ ອາກຑ຺ຒນສິຖິລກຣຓາທີຫິ ສມຸຈ຺ຉິຕສ຺ສ. ສຸປ຺ປຏິປຕາຬິຕສ຺ສາຕິ ປມາເຓ ຐິຕຠາວຊານນຕ຺ຖໍ ສຸຏ຺ຐຸ ປຏິປຕາຬິຕສ຺ສ. ກຸສເລຫິ ສຸສມນ຺ນາຫຕສ຺ສາຕິ ເຍ ວາເທຕຸໍ ກຸສລາ ເຉກາ, ເຕຫິ ວາທິຕສ຺ສ. ວຄ຺ຄູຕິ ເຉໂກ ສຸນ຺ທໂຣ. ຣຊນີໂຍຕິ ຣຎ຺ເຊຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ. ກມນີໂຍຕິ ກາເມຕພ຺ພຍຸຕ຺ໂຕ. ຂມນີໂຍຕິ ¶ ວາ ປາໂຐ, ທິວສມ຺ປິ ສຸຍ຺ຍມາໂນ ຂມເຕວ, ນ ນິພ຺ພິນ຺ທຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມທນີໂຍຕິ ມານມທປຸຣິສມທຊນໂນ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂອກ຺ຂິປີຕິ ‘‘ອສາຣຸປ຺ປໍ ອິມາ ເທວຕາ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ເຫຏ຺ຐາ ຂິປິ, ນ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ໂອໂລເກສິ. ນ ຂ຺ວຍ຺ໂຍ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາທິຍຕີຕິ ‘‘ມຍໍ ນຈ຺ຈາມ ຄາຍາມ, ອຍ຺ໂຍ ປນ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ນ ໂຂ ສາທິຍຕິ, ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ນ ໂອໂລເກຕິ, ກິໍ ມຍໍ ນຈ຺ຈິຕ຺ວາ ວາ ຄາຍິຕ຺ວາ ວາ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ຕຣຘາຍິໍສຸ. ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ຕາສໍ ເທວຕານໍ ອານຸຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກຕິຫິ ນຸ ໂຂ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ມນາປກາຍິເກ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອຸປສງ຺ກມິ.

໙-໑໐. ອິຘໂລກິກສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໔໙-໕໐. ນວເມ ¶ ອຍໍ’ສ ໂລໂກ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິ ອຍມສ຺ສ ໂລໂກ ອິຘໂລເກ ກຣຓມຕ຺ຕາຍ ອາຣທ຺ຘຕ຺ຕາ ປຣິປຸຓ຺ຓຕ຺ຕາ ອາຣທ຺ໂຘ ໂຫຕິ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ. ໂສຬສາກາຣສມ຺ປນ຺ນາຕິ ສຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ເຕຫິ ອຏ຺ຐຫິ, ຄາຖາສຸ ອຏ຺ຐຫີຕິ ໂສຬສຫິ ອາກາເຣຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ, ຍານິ ວາ ອຏ຺ຐງ຺ຄານິ ປຣມ຺ປິ ເຕສຸ ສມາທເປຕີຕິ ເອວມ຺ປິ ໂສຬສາກາຣສມ຺ປນ຺ນາຕິ ເອເກ. ສທ຺ຘາສີລປຎ຺ຎາ ປເນຕ຺ຖ ມິສ຺ສິກາ ກຖິຕາ. ທສມໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິຕໍ. ສພ຺ພສຸຕ຺ເຕສຸ ປນ ຍໍ ນ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ອາຄຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໕໑. ຉຏ຺ຐສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕີຕິ ປຐມຄມເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ມຫາປຊາປຕີຕິ ປຸຕ຺ຕປຊາຍ ເຈວ ຘີຕຸປຊາຍ ຈ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘນາມາ. ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ຠຄວາ ກປິລປຸຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຐມເມວ ນນ຺ທໍ ປພ຺ພາເຊສິ, ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຣາຫຸລກຸມາຣໍ. ຈຸມ຺ພຏກກລເຫ (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໓໓໑; ສໍ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໓໗) ປນ ອຸຠຍນຄຣວາສິເກສຸ ຍຸທ຺ຘຕ຺ຖາຍ ນິກ຺ຂນ຺ເຕສຸ ສຕ຺ຖາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕ ຣາຊາໂນ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ (ສຸ. ນິ. ໙໔໑ ອາທໂຍ; ມຫານິ. ໑໗໐ ອາທໂຍ) ກເຖສິ. ຣາຊາໂນ ປສີທິຕ຺ວາ ອຑ຺ຒຕິຍສເຕ ອຑ຺ຒຕິຍສເຕ ກຸມາເຣ ອທໍສຸ, ຕານິ ປຎ຺ຈ ກຸມາຣສຕານິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໍສຸ, ອຖ ເນສໍ ປຊາປຕິໂຍ ສາສນໍ ເປເສຕ຺ວາ ອນຠິຣຕິໍ ອຸປ຺ປາທຍິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ອນຠິຣຕິຍາ ອຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ເຕ ປຎ຺ຈສເຕ ທຫຣຠິກ຺ຂູ ກຸຓາລທຫໍ ເນຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຸຓາລກາເລ ນິສິນ຺ນປຸພ຺ເພ ປາສາຓຕເລ ນິສີທິຕ຺ວາ ກຸຓາລຊາຕກກຖາຍ (ຊາ. ໒.໒໑.ກຸຓາລຊາຕກ) ເຕສໍ ອນຠິຣຕິໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ສພ຺ເພປິ ເຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ, ປຸນ ມຫາວນໍ ອາເນຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕຜເລຕິ. ເຕສໍ ຈິຕ຺ຕຊານນຕ຺ຖໍ ປຸນປິ ປຊາປຕິໂຍ ສາສນໍ ປຫິຓິໍສຸ. ເຕ ‘‘ອຠພ຺ພາ ມຍໍ ຆຣາວາສສ຺ສາ’’ຕິ ປຏິສາສນໍ ປຫິຓິໍສຸ. ຕາ ‘‘ນ ທານິ ອມ຺ຫາກໍ ຆຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ, ມຫາປຊາປຕິຍາ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປຎ຺ຈສຕາປິ ມຫາປຊາປຕິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ເຍ, ອມ຺ຫາກໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອນຸຊານາເປຖາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ມຫາປຊາປຕີ ຕາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ຣຎ຺ໂຎ ປຣິນິພ຺ພຸຕກາເລ ອຸປສງ຺ກມີຕິປິ ວທນ຺ຕິເຍວ.

ອລໍ ໂຄຕມິ, ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈີຕິ ກສ຺ມາ ປຏິກ຺ຂິປິ, ນນຸ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ພຸທ຺ຘານໍ ຈຕສ຺ໂສ ປຣິສາ ¶ ໂຫນ຺ຕີຕິ? ກາມໍ ໂຫນ຺ຕິ, ກິລເມຕ຺ວາ ປນ ອເນກວາຣໍ ຍາຈິເຕ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ¶ ‘‘ທຸກ຺ເຂນ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ສມ຺ມາ ປຣິປາເລສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຄຣຸໍ ກຕ຺ວາ ອນຸຎ຺ຎາຕຸກາໂມ ປຏິກ຺ຂິປິ. ປກ຺ກາມີຕິ ປຸນ ກປິລປຸຣເມວ ປາວິສິ. ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ¶ ວິຫຣິຕ຺ວາຕິ ໂພຘເນຍ຺ຍສຕ຺ຕານໍ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຍຖາຊ຺ຌາສຍເນ ວິຫຣິຕ຺ວາ. ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມີຕິ ມຫາຊນສງ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕມາຍ ພຸທ຺ຘສິຣິຍາ ອໂນປເມນ ພຸທ຺ຘວິລາເສນ ອຕຸຣິຕຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ.

ສມ຺ພຫຸລາຫິ ສາກິຍານີຫິ ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ອນ຺ໂຕນິເວສນມ຺ຫິເຍວ ທສພລໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາເວສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຕາ ສາກິຍານິໂຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາເວສໍເຍວ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສພ຺ພາຫິປິ ຕາຫິ ສມ຺ພຫຸລາຫິ ສາກິຍານີຫິ ສທ຺ຘິໍ. ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມີຕິ ຄມນໍ ອຠິນີຫຣິ. ຄມນາຠິນີຫຣຓກາເລ ປນ ຕາ ສຸຂຸມາລາ ຣາຊິຕ຺ຖິໂຍ ປທສາ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສາກິຍໂກລິຍຣາຊາໂນ ໂສວຓ຺ຓສິວິກາໂຍ ອຸປຏ຺ຐາປຍິໍສຸ. ຕາ ປນ ‘‘ຍາເນ ອາຣຸຍ຺ຫ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສຕ຺ຖຣິ ອຄາຣໂວ ກໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ ເອກປຓ຺ຓາສໂຍຊນິກໍ ປທສາວ ປຏິປຊ຺ຊິໍສຸ. ຣາຊາໂນປິ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ອາຣກ຺ຂໍ ສໍວິທຫາເປຕ຺ວາ ຕຓ຺ຑຸລສປ຺ປິເຕລາທີນໍ ສກຏານິ ປູຣາເປຕ຺ວາ ‘‘ຄຕຏ຺ຐາເນ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອາຫາຣໍ ປຏິຍາເທຖາ’’ຕິ ປຸຣິເສ ເປສຍິໍສຸ. ສູເນຫິ ປາເທຫີຕິ ຕາສຎ຺ຫິ ສຸຂຸມາລຕ຺ຕາ ປາເທສຸ ເອໂກ ໂຜໂຏ ອຸຏ຺ເຐຕິ, ເອໂກ ຠິຊ຺ຊຕິ. ອຸໂຠ ປາທາ ກຕກຏ຺ຐິສມ຺ປຣິກິຓ຺ຓາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘຸມາຕາ ຊາຕາ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສູເນຫິ ປາເທຫີ’’ຕິ. ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກຕິ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກໂຕ ພຫິ. ກສ຺ມາ ປເນວໍ ¶ ຐິຕາຕິ? ເອວໍ ກິຣສ຺ສາ ອໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ຕຖາຄເຕນ ອນນຸຎ຺ຎາຕາ ສຍເມວ ປພ຺ພຊ຺ຊາເວສໍ ອຄ຺ຄເຫສິໍ, ເອວໍ ຄຫິຕຠາໂວ ຈ ປນ ເມ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປາກໂຏ ຊາໂຕ. ສເຈ ສຕ຺ຖາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອນຸຊານາຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ສເຈ ປນ ນານຸຊານິສ຺ສຕິ, ມຫຕີ ຄຣຫາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ໂຣທມານາວ ອຏ຺ຐາສິ.

ກິໍ ນຸ ຕ຺ວໍ ໂຄຕມີຕິ ກິໍ ນຸ ຣາຊກຸລານໍ ວິປຕ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ເກນ ຕ຺ວໍ ກາຣເຓນ ເອວໍ ວິວຓ຺ຓຠາວໍ ປຕ຺ຕາ, ສູເນຫິ ປາເທຫິ…ເປ… ຐິຕາຕິ. ອຎ຺ເຎນປິ ປຣິຍາເຍນາຕິ ອຎ຺ເຎນປິ ກາຣເຓນ. ພຫຸກາຣາ, ຠນ຺ເຕຕິອາທິນາ ຕສ຺ສາ ຄຸຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ປຸນ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ສຕ຺ຖາປິ ‘‘ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ປຣິຕ຺ຕປຎ຺ຎາ, ເອກຍາຈິຕມຕ຺ເຕນ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ອນຸຎ຺ຎາຕາຍ ນ ມມ ສາສນໍ ຄຣຸໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອິທານິ ຄຣຸໍ ກຕ຺ວາ ຄາຫາເປຕຸກາມຕາຍ ສເຈ, ອານນ຺ທ, ມຫາປຊາປຕີ ໂຄຕມີ ¶ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ສາວ’ສ຺ສາ ໂຫຕຸ ¶ ອຸປສມ຺ປທາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສາວສ຺ສາຕິ ສາ ເອວ ອສ຺ສາ ປພ຺ພຊ຺ຊາປິ ອຸປສມ຺ປທາປິ ໂຫຕຸ.

ຕທຫູປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສາຕິ ຕໍທິວສໍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ. ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕພ຺ພນ຺ຕິ ໂອມານາຕິມາເນ ອກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ອຠິວາທນໍ, ອາສນາ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນວເສນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ທສນເຂ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ອາສນປຎ຺ຎາປນພີຊນາທິກໍ ອນຸຈ຺ຉວິກກມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ¶ ສາມີຈິກມ຺ມຎ຺ຈ ກຕພ຺ພໍ. ອຠິກ຺ຂຸເກ ອາວາເສຕິ ຍຕ຺ຖ ວສນ຺ຕິຍາ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ໂອວາທຕ຺ຖາຍ ອຸປສງ຺ກມນຏ຺ຐາເນ ໂອວາທທາຍໂກ ອາຈຣິໂຍ ນຕ຺ຖິ, ອຍໍ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ນາມ. ເອວຣູເປ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ນ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອນ຺ວຑ຺ຒມາສນ຺ຕິ ອນຸໂປສຖິກໍ. ໂອວາທູປສງ຺ກມນນ຺ຕິ ໂອວາທຕ຺ຖາຍ ອຸປສງ຺ກມນໍ. ທິຏ຺ເຐນາຕິ ຈກ຺ຂຸນາ ທິຏ຺ເຐນ. ສຸເຕນາຕິ ໂສເຕນ ສຸເຕນ. ປຣິສງ຺ກາຍາຕິ ທິຏ຺ຐສຸຕວເສນ ປຣິສງ຺ກິເຕນ. ຄຣຸຘມ຺ມນ຺ຕິ ຄຣຸກໍ ສງ຺ຆາທິເສສາປຕ຺ຕິໍ. ປກ຺ຂມານຕ຺ຕນ຺ຕິ ອນູນານິ ປນ຺ນຣສ ທິວສານິ ມານຕ຺ຕໍ. ຉສຸ ຘມ຺ເມສູຕິ ວິກາລໂຠຊນຈ຺ຉຏ຺ເຐສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂາຍາຕິ ເອກສິກ຺ຂມ຺ປິ ອຂຓ຺ຑໍ ກຕ຺ວາ ປູຣິຕສິກ຺ຂາຍ. ອກ຺ໂກສິຕພ຺ໂພ ປຣິຠາສິຕພ຺ໂພຕິ ທສນ຺ນໍ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູນໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖຸນາ ນ ອກ຺ໂກສິຕພ຺ໂພ, ຠຍູປທໍສນາຍ ຍາຍ ກາຍຈິ ປຣິຠາສາຍ ນ ປຣິຠາສິຕພ຺ໂພ.

ໂອວໂຏ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠິກ຺ຂູສຸ ວຈນປໂຖຕິ ໂອວາທານຸສາສນຘມ຺ມກຖາສງ຺ຂາໂຕ ວຈນປໂຖ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠິກ຺ຂູສຸ ໂອວຣິໂຕ ປິຫິໂຕ, ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ໂອວທິຕພ຺ໂພ ອນຸສາສິຕພ຺ໂພ ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ໂປຣາຓກຕ຺ເຖຣາ ອິທໍ ຈີວຣວຕ຺ຕໍ ປູຣຍິໍສູ’’ຕິ ເອວໍ ປນ ປເວຓິວເສນ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອໂນວໂຏ ¶ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວຈນປໂຖຕິ ຠິກ຺ຂູນໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວຈນປໂຖ ອນິວາຣິໂຕ, ຍຖາຣຸຈິ ໂອວທິຕຸໍ ອນຸສາສິຕຸໍ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖຕຸນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ປເນສາ ຄຣຸຘມ຺ມກຖາ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍ ວິນຍສໍວຓ຺ຓນາຍ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໑໔໘) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ.

ອິເມ ປນ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຖເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ອາໂຣຈິຍມາເນ ສຸຕ຺ວາວ ມຫາປຊາປຕິຍາ ຕາວ ມຫນ຺ຕໍ ໂທມນສ຺ສໍ ຂເຓນ ¶ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ, ອໂນຕຕ຺ຕທຫໂຕ ອາຠເຕນ ສີຕຸທກສ຺ສ ຆຏສເຕນ ມຕ຺ຖເກ ປຣິສິຕ຺ຕາ ວິຍ ວິຄຕປຣິຬາຫາ ອຕ຺ຕມນາ ຫຸຕ຺ວາ ຄຣຸຘມ຺ມປຏິຄ຺ຄຫເຓນ ¶ ອຸປ຺ປນ຺ນປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ ອາວິກໂຣນ຺ຕີ ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕຕິອາທິກໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ.

ກຸມ຺ຠຕ຺ເຖນເກຫີຕິ ກຸມ຺ເຠ ທີປໍ ຊາເລຕ຺ວາ ເຕນ ອາໂລເກນ ປຣຆເຣ ຠຓ຺ຑໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເຖນກໂຈເຣຫິ. ເສຕຏ຺ຐິກາ ນາມ ໂຣຄຊາຕີຕິ ເອໂກ ປາຓໂກ ນາຬມຊ຺ຌຄຕໍ ກຓ຺ຑໍ ວິຊ຺ຌຕິ, ເຍນ ວິທ຺ຘາ ກຓ຺ຑາ ນິກ຺ຂນ຺ຕມ຺ປິ ສາລິສີສໍ ຂີຣໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກາ ນາມ ໂຣຄຊາຕີຕິ ອຸຈ຺ຉູນໍ ອນ຺ໂຕຣຕ຺ຕຠາໂວ.

ມຫໂຕ ຕຬາກສ຺ສ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອາຬິນ຺ຕິ ອິມິນາ ປນ ເອຕມຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສຕິ – ຍຖາ ມຫໂຕ ຕຬາກສ຺ສ ປາຬິຍາ ອພທ຺ຘາຍປິ ກິຎ຺ຈິ ອຸທກໍ ຕິຏ຺ຐເຕວ, ປຐມເມວ ພທ຺ຘາຍ ປນ ຍໍ ອພທ຺ຘປຈ຺ຈຍາ ນ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ຕມ຺ປິ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ເອວເມວ ເຍ ອິເມ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອນຕິກ຺ກມນຕ຺ຖາຍ ຄຣຸຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ເຕສຸ ອປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຕ຺ຕາ ປຎ຺ຈ ວສ຺ສສຕານິ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ¶ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ປຏິກຈ຺ເຈວ ປຎ຺ຎຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປນ ອປຣານິປິ ປຎ຺ຈ ວສ຺ສສຕານິ ຐສ຺ສຕີຕິ ເອວໍ ປຐມໍ ວຸຕ຺ຕວສ຺ສສຫສ຺ສເມວ ຐສ຺ສຕິ. ວສ຺ສສຫສ຺ສນ຺ຕິ ເຈຕໍ ປຏິສມ຺ຠິທາປເຠທປ຺ປຕ຺ຕຂີຓາສວານໍ ວເສເນວ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໂຕ ປນ ອຸຕ຺ຕຣິປິ ສຸກ຺ຂວິປສ຺ສກຂີຓາສວວເສນ ວສ຺ສສຫສ຺ສໍ, ອນາຄາມິວເສນ ວສ຺ສສຫສ຺ສໍ, ສກທາຄາມິວເສນ ວສ຺ສສຫສ຺ສໍ, ໂສຕາປນ຺ນວເສນ ວສ຺ສສຫສ຺ສນ຺ຕິ ເອວໍ ປຎ຺ຈວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ປຏິເວຘສທ຺ຘມ຺ໂມ ຐສ຺ສຕິ. ປຣິຍຕ຺ຕິຘມ຺ໂມປິ ຕານິເຍວ. ນ ຫິ ປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ອສຕິ ປຏິເວໂຘ ອຕ຺ຖິ, ນາປິ ປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ປຏິເວໂຘ ນ ໂຫຕິ. ລິງ຺ຄໍ ປນ ປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ອນ຺ຕຣຫິຕາຍປິ ຈິຣໍ ປວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ.

໕໒. ທຸຕິເຍ ພຫຸສ຺ສຸໂຕຕິ ອິຘ ສກລສ຺ສປິ ພຸທ຺ຘວຈນສ຺ສ ວເສນ ພຫຸສ຺ສຸຕຠາໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຄຣຸຘມ຺ມນ຺ຕິ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ. ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກວິນິຈ຺ຉໂຍ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໑໔໔ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໕໓. ຕຕິເຍ ¶ ¶ ສຣາຄາຍາຕິ ສຣາຄຕ຺ຖາຍ. ວິຣາຄາຍາຕິ ວິຣຊ຺ຊນຕ຺ຖາຍ. ສໍໂຍຄາຍາຕິ ວຏ຺ເຏ ສໍໂຍຄຕ຺ຖາຍ. ວິສໍໂຍຄາຍາຕິ ວຏ຺ເຏ ວິສໍໂຍຄຠາວຕ຺ຖາຍ. ອາຈຍາຍາຕິ ວຏ຺ຏສ຺ສ ວຑ຺ຒນຕ຺ຖາຍ. ໂນ ອປຈຍາຍາຕິ ນ ວຏ຺ຏວິທ຺ຘໍສນຕ຺ຖາຍ. ທຸພ຺ຠຣຕາຍາຕິ ທຸປ຺ໂປສນຕ຺ຖາຍ. ໂນ ສຸຠຣຕາຍາຕິ ນ ສຸຂໂປສນຕ຺ຖາຍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ປຐມວາເຣນ ວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ, ທຸຕິຍວາເຣນ ວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ. ອິມິນາ ຈ ປນ ໂອວາເທນ ໂຄຕມີ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາຕິ.

໕໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ພ຺ຍຄ຺ຆປຊ຺ຊາຕິ ອິທມສ຺ສ ປເວຓິ ນາມ ວເສນ ¶ ອາລປນໍ. ຕສ຺ສ ຫິ ປຸພ຺ພປຸຣິສາ ພ຺ຍຄ຺ຆປເຖ ຊາຕາຕິ ຕສ຺ມິໍ ກຸເລ ມນຸສ຺ສາ ພ຺ຍຄ຺ຆປຊ຺ຊາຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອິສ຺ສຕ຺ເຖນາຕິ ອິສ຺ສາສກມ຺ເມນ. ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍາຕິ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ອິທໍ ນາມ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຊານເນ ອຸປາຍຠູຕາຍ. ວຸທ຺ຘສີລິໂນຕິ ວຑ຺ຒິຕສີລາ ວຸທ຺ຘສມາຈາຣາ. ອາຍນ຺ຕິ ອາຄມນໍ. ນາຈ຺ໂຈຄາຬ຺ຫນ຺ຕິ ນາຕິມຫນ຺ຕໍ. ນາຕິຫີນນ຺ຕິ ນາຕິກສິຣໍ. ປຣິຍາທາຍາຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ເຂເປຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ວຍໂຕ ທິຄຸໂຓ ອາໂຍ, ຕສ຺ສ ວໂຍ ອາຍໍ ປຣິຍາທາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ.

‘‘ຈຕຸຘາ ວິຠເຊ ໂຠເຄ, ປຓ຺ຑິໂຕ ຆຣມາວສໍ;

ເອເກນ ໂຠເຄ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມໍ ປໂຍຊເຍ;

ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ນິຘາເປຍ຺ຍ, ອາປທາສຸ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. (ທີ. ນິ. ໓.໒໖໕) –

ເອວໍ ປຏິປຊ຺ຊໂຕ ປນ ວໂຍ ອາຍໍ ປຣິຍາທາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິເຍວ.

ອຸທຸມ຺ພຣຂາທີວາຕິ ຍຖາ ອຸທຸມ຺ພຣານິ ຂາທິຕຸກາເມນ ປກ຺ເກ ອຸທຸມ຺ພຣຣຸກ຺ເຂ ຈາລິເຕ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ພຫູນິ ຜລານິ ປຕນ຺ຕິ, ໂສ ຂາທິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕການິ ຂາທິຕ຺ວາ ອິຕຣານິ ພຫຸຕຣານິ ປຫາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອວເມວໍ ໂຍ ອາຍໂຕ ວຍໍ ພຫຸຕຣໍ ກຕ຺ວາ ວິປ຺ປກິຣນ຺ໂຕ ໂຠເຄ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ໂສ ‘‘ອຸທຸມ຺ພຣຂາທິກໍວາຍໍ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ໂຠເຄ ຂາທຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອເຊຏ຺ຐມຣຓນ຺ຕິ ¶ ອນາຍກມຣຓໍ ¶ . ສມໍ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕີຕິ ສມ຺ມາ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕິ. ສມຊີວິຕາຕິ ສມຊີວິຕາຍ ຊີວິຕາ. ອປາຍມຸຂານີຕິ ¶ ວິນາສສ຺ສ ຐານານິ.

ອຸຏ຺ຐາຕາ ກມ຺ມເຘຍ຺ເຍສູຕິ ກມ຺ມກຣຓຏ຺ຐາເນສຸ ອຸຏ຺ຐານວີຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ. ວິຘານວາຕິ ວິທຫນສມ຺ປນ຺ໂນ. ໂສຕ຺ຖານໍ ສມ຺ປຣາຍິກນ຺ຕິ ໂສຕ຺ຖິຠູຕໍ ສມ຺ປຣາຍິກໍ. ສຈ຺ຈນາເມນາຕິ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາເຍວ ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອວໍ ອວິຕຖນາເມນ. ຈາໂຄ ປຸຎ຺ຎໍ ປວຑ຺ຒຕີຕິ ຈາໂຄ ຈ ເສສປຸຎ຺ຎຎ຺ຈ ປວຑ຺ຒຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສທ຺ຘາທໂຍ ມິສ຺ສກາ ກຖິຕາ. ປຎ຺ຈມໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໕໖. ຉຏ຺ເຐ ຄພ຺ໂຠຕິ ຄພ຺ຠວາໂສ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກາປີຕິ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກາ ຄພ຺ຠວາສສທິສາ ປຸນປິ ມນຸສ຺ສຄພ຺ຠາ. ສມ຺ປຣາຍິກາປີຕິ ຐເປຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສຄພ຺ເຠ ເສສຄພ຺ຠາ. ອຸຠຍໍ ເອເຕ ກາມາ ປວຸຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ຠຍຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ, ຠຍຎ຺ຈ ໂຣໂຄ ຈ, ຠຍຎ຺ຈ ຄຓ຺ໂຑ ຈ, ຠຍຎ຺ຈ ສລ຺ລຎ຺ຈ, ຠຍຎ຺ຈ ສງ຺ໂຄ ຈ, ຠຍຎ຺ຈ ປງ຺ໂກ ຈ, ຠຍຎ຺ຈ ຄພ຺ໂຠ ຈາຕິ ເອວໍ ອຸຠຍໍ ເອເຕ ກາມາ ປວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ສາຕຣູເປນາຕິ ກາມສຸເຂນ. ປລິປຖນ຺ຕິ ວຏ຺ຏປລິປຖໍ. ອຕິກ຺ກມ຺ມາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕຠາໂວ ຄຫິໂຕ. ເອວຣູປໍ ປຊໍ ຊາຕິຊຣູເປຕໍ ຕີສຸ ຠເວສຸ ຜນ຺ທມານໍ ອເວກ຺ຂຕີຕິ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏໍ ກເຖຕ຺ວາ ຄາຖາສຸ ວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມຏ຺ຐມານິ ¶ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໕໙-໖໐. ນວເມ ອຸຊຸຠູໂຕຕິ ກາຍວງ຺ກາທີນໍ ອຠາເວນ ອຸຊຸໂກ. ປຎ຺ຎາສີລສມາຫິໂຕຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈ ສີເລນ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຍຊມານານນ຺ຕິ ທານໍ ທທນ຺ຕານໍ. ປຸຎ຺ຎເປກ຺ຂານນ຺ຕິ ປຸຎ຺ຎໍ ໂອໂລເກນ຺ຕານໍ ຄເວສນ຺ຕານໍ ¶ . ໂອປຘິກນ຺ຕິ ອຸປຘິວິປາກໍ, ໂອປຘິຠູຕໍ ຐານໍ ອປ຺ປມາຓໍ. ທສເມ ສມຸກ຺ກຏ຺ໂຐຕິ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕໂມ. ສຕ຺ຕານນ຺ຕິ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໖໑. ສຕ຺ຕມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປວິວິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ກາຍວິເວເກນ ວິວິຕ຺ຕສ຺ສ. ນິຣາຍຕ຺ຕວຸຕ຺ຕິໂນຕິ ກຕ຺ຖຈິ ອນາຍຕ຺ຕວຸຕ຺ຕິໂນ ວິປສ຺ສນາກມ຺ມິກສ຺ສ. ລາຠາຍາຕິ ຈຕຸປຈ຺ຈຍລາຠາຍ. ໂສຈີ ຈ ປຣິເທວີ ຈາຕິ ໂສກີ ຈ ປຣິເທວີ ຈ. ໂສຈິຈ຺ຈ ປຣິເທວິຈ຺ຈາຕິປິ ປາໂຐ. ຈຸໂຕ ຈ ສທ຺ຘມ຺ມາຕິ ຕໍຂຓໍເຍວ ວິປສ຺ສນາສທ຺ຘມ຺ມາ ຈຸໂຕ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໖໒. ທຸຕິເຍ ອລໍ ອຕ຺ຕໂນ ອລໍ ປເຣສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປເຣສຎ຺ຈ ຫິຕປຏິປຕ຺ຕິຍໍ ສມຕ຺ໂຖ ປຣິຍຕ຺ໂຕ ອນຸຈ຺ຉວິໂກ. ຂິປ຺ປນິສນ຺ຕີຕິ ¶ ຂິປ຺ປໍ ອຸປຘາເຣຕິ, ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນາທີສຸ ກຖິຍມາເນສຸ ເຕ ຘມ຺ເມ ຂິປ຺ປໍ ຊານາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສມຖວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ. ປຸຄ຺ຄລຊ຺ຌາສເຍນ ປນ ເທສນາວິລາເສນ ເຈຕໍ ມຕ຺ຖກໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເຫຏ຺ຐາ ໂອຕຣນ຺ຕໍ ກຖິຕນ຺ຕິ.

໖໓. ຕຕິເຍ ເອວເມວາຕິ ນິກ຺ກາຣເຓເນວ. ຍຖາ ວາ ອຍໍ ຍາຈຕິ, ເອວເມວ. ໂມຆປຸຣິສາຕິ ມູຬ຺ຫປຸຣິສາ ຕຸຈ຺ຉປຸຣິສາ. ອຊ຺ເຌສນ຺ຕີຕິ ຍາຈນ຺ຕິ. ອນຸພນ຺ຘິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອິຣິຍາປຖານຸຄມເນນ ອນຸພນ຺ຘິຕພ຺ພໍ ມໍ ນ ວິຊຫິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ອາຊານນຕ຺ຖໍ ອປສາເທນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເອສ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸ ໂອວາເທ ທິນ຺ເນປິ ປມາທເມວ ອນຸຍຸຎ຺ຊຕິ, ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ວສຕິ, ສມຓຘມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມາ ຠຄວາ ເອວໍ ອປສາເທຕ຺ວາ ປຸນ ຍສ຺ມາ ໂສ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ , ຕສ຺ມາ ຕໍ ໂອວທນ຺ໂຕ ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ຐິຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ, ນ ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອິມິນາ ຕາວສ຺ສ ໂອວາເທນ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ຕວເສນ ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕາມຕ຺ໂຕ ມູລສມາຘິ ວຸຕ຺ໂຕ.

ຕໂຕ ¶ ‘‘ເອຕ຺ຕເກເນວ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິໍ ອນາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເອວໍ ໂສ ສມາຘິ ວຑ຺ເຒຕພ຺ໂພ’’ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ຍໂຕ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຐິຕໍ ໂຫຕິ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ, ນ ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ຕໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ¶ ‘‘ເມຕ຺ຕາ ເມ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ຠາວິຕາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ສຸສມາຣທ຺ຘາ’’ຕິ ເອວມສ຺ສ ເມຕ຺ຕາວເສນ ຠາວນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ປຸນ ຍໂຕ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຍໍ ສມາຘິ ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ ພຫຸລີກໂຕ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂຸ ອິມໍ ສມາຘິໍ ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣມ຺ປິ ຠາເວຍ຺ຍາສີຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຍທາ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຍໍ ມູລສມາຘິ ເອວໍ ເມຕ຺ຕາວເສນ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ, ຕທາ ຕ຺ວໍ ຕາວຕເກນປິ ຕຸຏ຺ຐິໍ ອນາປຊ຺ຊິຕ຺ວາວ ອິມໍ ມູລສມາຘິໍ ອຎ຺ເຎສຸປິ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານານິ ປາປຍມາໂນ ‘‘ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣມ຺ປີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຠາເວຍ຺ຍາສີຕິ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ຈ ປນ ອວເສສພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣປຸພ຺ພງ຺ຄມມ຺ປິສ຺ສ ອຎ຺ເຎສຸ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານຠາວນໍ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍໂຕ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຍໍ ສມາຘິ ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ ສຸຠາວິໂຕ, ຕໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ‘‘ກຣຸຓາ ເມ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕີ’’ຕິອາທິມາຫ. ເອວໍ ເມຕ຺ຕາປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານຠາວນໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຸນ ກາຍານຸປສ຺ສນາທິປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຍໂຕ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຍໍ ສມາຘິ ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ ສຸຠາວິໂຕ, ຕໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ‘‘ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ’’ຕິອາທິໍ ວຕ຺ວາ ຍໂຕ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຍໍ ສມາຘິ ເອວໍ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ ສຸຠາວິໂຕ, ຕໂຕ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ເຍເນວ ຄຄ຺ຆສີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຄຄ຺ຆສີຕິ ຄມິສ຺ສສິ. ຜາສຸໍເຍວາຕິ ອິມິນາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕິ. ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫິ ສພ຺ພິຣິຍາປເຖສຸ ຜາສຸ ວິຫຣຕິ ນາມ.

໖໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ເອຕທໂວຈາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຘານຠູມິຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຕກ຺ກໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອາໂຣເຈຕຸໍ – ‘‘ປຸພ຺ພາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິອາທິວຈນໍ ອໂວຈ. ໂອຠາສນ຺ຕິ ¶ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາໂຓຠາສໍ. ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຠູຕໍ ຎາຓສງ຺ຂາຕໍ ທສ຺ສນໍ. ສນ຺ນິວຸຕ຺ຖປຸພ຺ພນ຺ຕິ ເອກໂຕ ວສິຕປຸພ຺ພໍ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສຸຕ຺ເຕ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓໍ, ອິທ຺ຘິວິຘຎາຓໍ, ເຈໂຕປຣິຍຎາຓໍ, ຍຖາກມ຺ມຸປຄຎາຓໍ, ອນາຄຕໍສຎາຓໍ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍສຎາຓໍ, ອຕີຕໍສຎາຓໍ, ປຸພ຺ເພນິວາສຎາຓນ຺ຕິ ອິມານິ ຕາວ ອຏ຺ຐ ຎາຓານິ ປາຬິຍໍເຍວ ອາຄຕານິ, ເຕຫິ ປນ ສທ຺ຘິໍ ວິປສ຺ສນາຎາຓານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ມຄ຺ຄຎາຓານິ, ຈຕ຺ຕາຣິ ¶ ຜລຎາຓານິ, ຈຕ຺ຕາຣິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓານິ, ຈຕ຺ຕາຣິ ປຏິສມ຺ຠິທາຎາຓານິ ຉ ອສາຘາຣຓຎາຓານີຕິ ເອຕານິ ຎາຓານິ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ກເຖນ຺ເຕນ ເອວໍ ອິທໍ ສຸຕ຺ຕໍ ກຖິຕໍ ນາມ ໂຫຕິ.

໖໕. ປຎ຺ຈເມ ອຠິຠາຍຕນານີຕິ ອຠິຠວນກາຣຓານິ. ກິໍ ອຠິຠວນ຺ຕິ? ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມປິ ອາຣມ຺ມຓານິປິ. ຕານິ ຫິ ປຏິປກ຺ຂຠາເວນ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມ ອຠິຠວນ຺ຕິ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຎາຓຸຕ຺ຕຣິຍຕາຍ ອາຣມ຺ມຓານິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູປສຎ຺ຎີຕິອາທີສຸ ປນ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣູເປ ປຣິກມ຺ມວເສນ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູປສຎ຺ຎີ ນາມ ໂຫຕິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຫິ ນີລປຣິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເກເສ ວາ ປິຕ຺ເຕ ວາ ອກ຺ຂິຕາຣກາຍ ວາ ກໂຣຕິ. ປີຕປຣິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເມເທ ວາ ຉວິຍາ ວາ ຫຕ຺ຖຕລປາທຕເລສຸ ວາ ອກ຺ຂີນໍ ປີຕຏ຺ຐາເນ ວາ ກໂຣຕິ. ໂລຫິຕປຣິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ມໍເສ ວາ ໂລຫິເຕ ວາ ຊິວ຺ຫາຍ ວາ ອກ຺ຂີນໍ ຣຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ວາ ກໂຣຕິ. ໂອທາຕປຣິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐິມ຺ຫິ ວາ ທນ຺ເຕ ວາ ນເຂ ວາ ອກ຺ຂີນໍ ເສຕຏ຺ຐາເນ ວາ ກໂຣຕິ. ຕໍ ປນ ສຸນີລກໍ ສຸປີຕກໍ ສຸໂລຫິຕກໍ ສຸໂອທາຕໍ ນ ໂຫຕິ, ອວິສຸທ຺ຘເມວ ໂຫຕິ.

ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕີຕິ ຍສ຺ເສວໍ ປຣິກມ຺ມໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ນິມິຕ຺ຕໍ ປນ ພຫິທ຺ຘາ, ໂສ ເອວໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ¶ ປຣິກມ຺ມສ຺ສ ພຫິທ຺ຘາ ຈ ອປ຺ປນາຍ ວເສນ ‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ປຣິຕ຺ຕານີຕິ ອວຑ຺ຒິຕານິ. ສຸວຓ຺ຓທຸພ຺ພຓ຺ຓານີຕິ ສຸວຓ຺ຓານິ ວາ ໂຫນ຺ຕຸ ທຸພ຺ພຓ຺ຓານິ ວາ, ປຣິຕ຺ຕວເສເນວ ອິທໍ ອຠິຠາຍຕນໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍາຕິ ຍຖາ ນາມ ສມ຺ປນ຺ນຄ຺ຄຫຓິໂກ ກຏຈ຺ຉຸມຕ຺ຕໍ ຠຕ຺ຕໍ ລຠິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ເອຕ຺ຖ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ ¶ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ສໍກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ເອກກພຬເມວ ກໂຣຕິ, ເອວເມວ ຎາຓຸຕ຺ຕຣິໂກ ປຸຄ຺ຄໂລ ວິສທຎາໂຓ ‘‘ກິເມຕ຺ຖ ປຣິຕ຺ຕເກ ອາຣມ຺ມເຓ ສມາປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ ອຕ຺ຖິ, ນາຍໍ ມມ ຠາໂຣ’’ຕິ ຕານິ ຣູປານິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສຫ ນິມິຕ຺ຕຸປ຺ປາເທເນເວຕ຺ຖ ອປ຺ປນໍ ປາເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊານາມິ ປສ຺ສາມີຕິ ອິມິນາ ປນສ຺ສ ອາໂຠໂຄ ກຖິໂຕ. ໂສ ຈ ໂຂ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ, ນ ອນ຺ໂຕສມາປຕ຺ຕິຍໍ. ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕີຕິ ອາໂຠຄສຎ຺ຎາຍປິ ຌານສຎ຺ຎາຍປິ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອຠິຠວນສຎ຺ຎາ ຫິສ຺ສ ອນ຺ໂຕສມາປຕ຺ຕິຍມ຺ປິ ອຕ຺ຖິ, ອາໂຠຄສຎ຺ຎາ ປນ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ເສວ.

ອປ຺ປມາຓານີຕິ ¶ ວຑ຺ຒິຕປ຺ປມາຓານິ, ມຫນ຺ຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຠິຠຸຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຈ ປນ ຍຖາ ມຫຄ຺ຆໂສ ປຸຣິໂສ ເອກໍ ຠຕ຺ຕວຑ຺ຒິຕກໍ ລຠິຕ຺ວາ ‘‘ອຎ຺ຎາປິ ໂຫຕຸ, ອຎ຺ຎາປິ ໂຫຕຸ, ກິໍ ເອສາ ມຍ຺ຫໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ ຕໍ ມຫນ຺ຕໂຕ ປສ຺ສຕິ, ເອວເມວ ຎາຓຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຄ຺ຄໂລ ວິສທຎາໂຓ ‘‘ກິໍ ເອຕ຺ຖ ສມາປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນຍິທໍ ອປ຺ປມາຓໍ, ນ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕາກຣເຓ ¶ ຠາໂຣ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສຫ ນິມິຕ຺ຕຸປ຺ປາທເນເວຕ຺ຖ ອປ຺ປນໍ ປາເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີຕິ ອລາຠິຕາຍ ວາ ອນຕ຺ຖິກຕາຍ ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣູເປ ປຣິກມ຺ມສຎ຺ຎາວິຣຫິໂຕ.

ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕີຕິ ຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມມ຺ປິ ນິມິຕ຺ຕມ຺ປິ ພຫິທ຺ຘາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ໂສ ເອວໍ ພຫິທ຺ຘາ ປຣິກມ຺ມສ຺ສ ເຈວ ອປ຺ປນາຍ ຈ ວເສນ ‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ຈຕຸຕ຺ຖາຠິຠາຍຕເນ ຈ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ອິເມສຸ ປນ ຈຕູສຸ ປຣິຕ຺ຕໍ ວິຕກ຺ກຈຣິຕວເສນ ອາຄຕໍ, ອປ຺ປມາຓໍ ໂມຫຈຣິຕວເສນ, ສຸວຓ຺ຓໍ ໂທສຈຣິຕວເສນ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ຣາຄຈຣິຕວເສນ. ເອເຕສຎ຺ຫິ ເອຕານິ ສປ຺ປາຍານິ. ສາ ຈ ເນສໍ ສປ຺ປາຍຕາ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໔໓) ຈຣິຍນິທ຺ເທເສ ວຸຕ຺ຕາ.

ປຎ຺ຈມອຠິຠາຍຕນາທີສຸ ນີລານີຕິ ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ນີລວຓ຺ຓານີຕິ ວຓ຺ຓວເສນ. ນີລນິທສ຺ສນານີຕິ ນິທສ຺ສນວເສນ. ອປຎ຺ຎາຍມານວິວຣານິ ອສມ຺ຠິນ຺ນວຓ຺ຓານິ ເອກນີລາເນວ ຫຸຕ຺ວາ ທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ນີລນິຠາສານີຕິ ¶ ອິທໍ ປນ ໂອຠາສວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ, ນີໂລຠາສານິ ນີລປ຺ປຠາຍຸຕ຺ຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອເຕນ ເນສໍ ສຸວິສຸທ຺ຘຕໍ ທສ຺ເສຕິ. ວິສຸທ຺ຘວຓ຺ຓວເສເນວ ຫິ ອິມານິ ອຠິຠາຍຕນານິ ວຸຕ຺ຕານິ. ‘‘ນີລກສິຓໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ນີລສ຺ມິໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ ປຸປ຺ຜສ຺ມິໍ ວາ ວຕ຺ຖສ຺ມິໍ ວາ ວຓ຺ຓຘາຕຸຍາ ວາ’’ຕິອາທິກໍ ປເນຕ຺ຖ ກສິຓກຣຓຎ຺ຈ ¶ ປຣິກມ຺ມຎ຺ຈ ອປ຺ປນາວິຘານຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໕໕) ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ວຸຕ຺ຕເມວາຕິ.

໖໖. ວິໂມກ຺ຂາຕິ ເກນຏ຺ເຐນ ວິໂມກ຺ຂາ? ອຘິມຸຈ຺ຈນຏ຺ເຐນ. ໂກ ປນາຍໍ ອຘິມຸຈ຺ຈນຏ຺ໂຐ ນາມ? ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ຈ ສຸຏ຺ຐຸ ມຸຈ຺ຈນຏ຺ໂຐ, ອາຣມ຺ມເຓ ຈ ອຠິຣຕິວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ມຸຈ຺ຈນຏ຺ໂຐ, ປິຕຸອງ຺ເກ ¶ ວິສ຺ສຏ຺ຐງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄສ຺ສ ທາຣກສ຺ສ ສຍນໍ ວິຍ ອນິຄ຺ຄຫິຕຠາເວນ ນິຣາສງ຺ກຕາຍ ອາຣມ຺ມເຓ ປວຕ຺ຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ປນຕ຺ໂຖ ປຈ຺ຉິເມ ວິໂມກ຺ເຂ ນຕ຺ຖິ, ປຸຣິເມສຸ ວິໂມກ຺ເຂສຸ ອຕ຺ຖິ.

ຣູປີ ຣູປານິ ປສ຺ສຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເກສາທີສຸ ນີລກສິຓາທິວເສນ ອຸປ຺ປາທິຕໍ ຣູປຊ຺ຌານໍ ຣູປໍ, ຕທສ຺ສຕ຺ຖີຕິ ຣູປີ. ພຫິທ຺ຘາປິ ນີລກສິຓາທີນິ ຣູປານິ ຌານຈກ຺ຂຸນາ ປສ຺ສຕິ. ອິມິນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕພຫິທ຺ຘວຕ຺ຖຸເກສຸ ກສິເຓສຸ ອຸປ຺ປາທິຕຊ຺ຌານສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຈຕ຺ຕາຣິ ຣູປາວຈຣຊ຺ຌານານິ ທສ຺ສິຕານິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ນ ຣູປສຎ຺ຎີ, ອຕ຺ຕໂນ ເກສາທີສຸ ອນຸປ຺ປາທິຕຣູປາວຈຣຊ຺ຌາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມິນາ ພຫິທ຺ຘາ ປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ພຫິທ຺ຘາວ ອຸປ຺ປາທິຕຊ຺ຌານສ຺ສ ຣູປາວຈຣຊ຺ຌານານິ ທສ຺ສິຕານິ.

ສຸຠນ຺ເຕວ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ອິມິນາ ສຸວິສຸທ຺ເຘສຸ ນີລາທີສຸ ວຓ຺ຓກສິເຓສຸ ຌານານິ ທສ຺ສິຕານິ. ຕຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈາປິ ອນ຺ໂຕອປ຺ປນາຍ ‘‘ສຸຠ’’ນ຺ຕິ ອາໂຠໂຄ ນຕ຺ຖິ, ໂຍ ປນ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ສຸຠໍ ກສິຓໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ໂສ ຍສ຺ມາ ‘‘ສຸຠນ຺ຕິ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມາ ເອວໍ ເທສນາ ກຕາ. ປຏິສມ຺ຠິທາມຄ຺ເຄ ປນ –

‘‘ກຖໍ ສຸຠນ຺ເຕວ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ວິໂມກ຺ໂຂ? ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ¶ …ເປ… ວິຫຣຕິ. ເມຕ຺ຕາຍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ. ກຣຸຓາສຫຄເຕນ…ເປ… ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ¶ …ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ…ເປ… ວິຫຣຕິ. ອຸເປກ຺ຂາຍ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວໍ ສຸຠນ຺ເຕວ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ວິໂມກ຺ໂຂ’’ຕິ (ປຏິ. ມ. ໑.໒໑໒) ວຸຕ຺ຕໍ.

ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານນ຺ຕິອາທີສຸ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໗໖-໒໗໗) ວຸຕ຺ຕເມວ. ອຍໍ ອຏ຺ຐໂມ ວິໂມກ຺ໂຂຕິ ອຍໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຂນ຺ຘານໍ ສພ຺ພໂສ ວິສ຺ສຏ຺ຐຕ຺ຕາ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຏ຺ຐໂມ ອຸຕ຺ຕໂມ ວິໂມກ຺ໂຂ ນາມ.

໖໗-໖໘. ສຕ຺ຕເມ ¶ ອນຣິຍໂວຫາຣາຕິ ນ ອຣິຍກຖາ ສໂທສກຖາ. ຍາຫິ ເຈຕນາຫິ ເຕ ໂວຫາເຣ ໂວຫຣນ຺ຕິ, ຕາສໍ ເອຕໍ ນາມໍ. ອຏ຺ຐເມ ວຸຕ຺ຕປຏິປກ຺ຂນເຍນ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໖໙. ນວເມ ຂຕ຺ຕິຍປຣິສາຕິ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ປຣິສານໍ ສນ຺ນິປາໂຕ ສມາຄໂມ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ອເນກສຕໍ ຂຕ຺ຕິຍປຣິສນ຺ຕິ ພິມ຺ພິສາຣສມາຄມ-ຎາຕິສມາຄມ-ລິຈ຺ຉວິສມາຄມາທິສທິສໍ, ອຎ຺ເຎສຸ ຈກ຺ກວາເຬສຸປິ ລພ຺ຠເຕວ. ສລ຺ລປິຕປຸພ຺ພນ຺ຕິ ອາລາປສລ຺ລາໂປ ກຕປຸພ຺ໂພ. ສາກຈ຺ຉາຕິ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາປິ ສມາປຊ຺ຊິຕປຸພ຺ພາ. ຍາທິສໂກ ເຕສໍ ວຓ຺ໂຓຕິ ເຕ ໂອທາຕາປິ ໂຫນ຺ຕິ ກາຬາປິ ມງ຺ຄຸຣຈ຺ຉວີປິ, ສຕ຺ຖາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ. ອິທໍ ປນ ສຓ຺ຐານໍ ປຏິຈ຺ຈ ¶ ກຖິຕໍ. ສຓ຺ຐານມ຺ປິ ຈ ເກວລໍ ເຕສໍ ປຎ຺ຎາຍຕິເຍວ. ນ ປນ ຠຄວາ ມິລກ຺ຂສທິໂສ ໂຫຕິ, ນາປິ ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑໂລ, ພຸທ຺ຘເວເສເນວ ນິສີທຕິ. ເຕປິ ອຕ຺ຕໂນ ສມານສຓ຺ຐານເມວ ປສ຺ສນ຺ຕິ. ຍາທິສໂກ ເຕສໍ ສໂຣຕິ ເຕ ຉິນ຺ນສ຺ສຣາປິ ໂຫນ຺ຕິ ຄຄ຺ຄສ຺ສຣາປິ ກາກສ຺ສຣາປິ, ສຕ຺ຖາ ພ຺ຣຫ຺ມສ຺ສໂຣວ. ອິທໍ ປນ ຠາສນ຺ຕຣໍ ສນ຺ຘາຍ ກຖິຕໍ. ສເຈປິ ຫິ ສຕ຺ຖາ ຣາຊາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ກເຖຕິ, ‘‘ອຊ຺ຊ ຣາຊາ ມຘຸເຣນ ກເຖຕີ’’ຕິ ເນສໍ ໂຫຕິ. ກເຖຕ຺ວາ ປກ຺ກນ຺ເຕ ປນ ຠຄວຕິ ປຸນ ຣາຊານໍ ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ ອຍ’’ນ຺ຕິ ວີມໍສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂກ ນຸ ໂຂ ອຍນ຺ຕິ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ອິທາເນວ ມາຄຘຠາສາຍ ສີຫຬຠາສາຍ ມຘຸເຣນ ອາກາເຣນ ກເຖນ຺ໂຕ ໂກ ນຸ ໂຂ ອຍໍ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ, ກິໍ ເທໂວ ອຸທາຫຸ ¶ ມນຸສ຺ໂສ’’ຕິ ເອວໍ ວີມໍສນ຺ຕາປິ ນ ຊານນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກິມຕ຺ຖໍ ປເນວໍ ອຊານນ຺ຕານໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີຕິ? ວາສນຕ຺ຖາຍ. ເອວໍ ສຸໂຕປິ ຫິ ຘມ຺ໂມ ອນາຄເຕ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕີຕິ ອນາຄຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ເທເສຕິ. ອເນກສຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຣິສນ຺ຕິອາທິນໍ ໂສຓທຓ຺ຑສມາຄມາທິວເສນ ເຈວ ອຎ຺ຎຈກ຺ກວາຬວເສນ ຈ ສມ຺ຠໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໗໐. ທສເມ ນິສີທນນ຺ຕິ ອິຘ ຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ອຸເທນໍ ເຈຕິຍນ຺ຕິ ອຸເທນຍກ຺ຂສ຺ສ ວສນຏ຺ຐາເນ ກຕວິຫາໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂຄຕມກາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຠາວິຕາຕິ ວຑ຺ຒິຕາ. ພຫຸລີກຕາຕິ ¶ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຕາ. ຍານີກຕາຕິ ¶ ຍຸຕ຺ຕຍານໍ ວິຍ ກຕາ. ວຕ຺ຖຸກຕາຕິ ປຕິຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ວຕ຺ຖຸ ວິຍ ກຕາ. ອນຸຏ຺ຐິຕາຕິ ອຘິຏ຺ຐິຕາ. ປຣິຈິຕາຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ຈິຕາ ສຸວຑ຺ຒິຕາ. ສຸສມາຣທ຺ຘາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສມາຣທ຺ຘາ.

ອິຕິ ອນິຍເມນ ກເຖຕ຺ວາ ປຸນ ນິຍເມຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂຕິອາທິມາຫ. ເອຕ຺ຖ ກປ຺ປນ຺ຕິ ອາຍຸກປ຺ປໍ. ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຍໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ, ຕໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ກປ຺ປາວເສສໍ ວາຕິ ‘‘ອປ຺ປໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕວສ຺ສສຕໂຕ ອຕິເຣກໍ ວາ. ມຫາສີວຕ຺ເຖໂຣ ປນາຫ – ‘‘ພຸທ຺ຘານໍ ອຏ຺ຐາເນ ຄຊ຺ຊິຕໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຣຓນ຺ຕິກເວທນໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠນ຺ໂຕ ຠທ຺ທກປ຺ປເມວ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ກສ຺ມາ ປນ ນ ຐິໂຕຕິ? ອຸປາທິນ຺ນກສຣີຣໍ ນາມ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈາທີຫິ ອຠິຠຸຍ຺ຍຕິ, ພຸທ຺ຘາ ຈ ຂຓ຺ຑິຈ຺ຈາທິຠາວໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈເມ ອາຍຸໂກຏ຺ຐາເສ ພຫຸຊນສ຺ສ ປິຍມນາປກາເລເຍວ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ. ພຸທ຺ຘານຸພຸທ຺ເຘສຸ ຈ ມຫາສາວເກສຸ ປຣິນິພ຺ພຸເຕສຸ ເອກເກເນວ ຂາຓຸເກນ ວິຍ ຐາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ ທຫຣສາມເຓຣປຣິວາເຣນ ວາ, ຕໂຕ ‘ອໂຫ ພຸທ຺ຘານໍ ປຣິສາ’ຕິ ຫີເຬຕພ຺ພຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕສ຺ມາ ນ ຐິໂຕ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕປິ ໂຍ ປນ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ອາຍຸກປ຺ໂປ’’ຕິ, ອິທເມວ ອຏ຺ຐກຖາຍ ນິຍາມິຕໍ.

ຍຖາ ຕໍ ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ເອຕ຺ຖ ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ຍຖາ ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຏຈິຕ຺ໂຕ ອຎ຺ໂຎປິ ໂກຈິ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ, ເອວເມວ ¶ ນາສກ຺ຂິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາໂຣ ຫິ ¶ ຍສ຺ສ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ທ຺ວາທສ ວິປລ຺ລາສາ ອປ຺ປຫີນາ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍຸຏ຺ຐາຕິ. ເຖຣສ຺ສ ຈ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວິປລ຺ລາສາ ອປ຺ປຫີນາ, ເຕນສ຺ສ ມາໂຣ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍຸຏ຺ຐາສິ. ໂສ ປນ ຈິຕ຺ຕປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກິໍ ກໂຣຕີຕິ? ເຠຣວໍ ຣູປາຣມ຺ມຓໍ ວາ ທສ຺ເສຕິ, ສທ຺ທາຣມ຺ມຓໍ ວາ ສາເວຕິ. ຕໂຕ ສຕ຺ຕາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວາ ສຕິໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວິວຏມຸຂາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ມຸເຂນ ຫຕ຺ຖໍ ປເວເສຕ຺ວາ ຫທຍໍ ມທ຺ທຕິ, ຕໂຕ ວິສຎ຺ຎາວ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ເຖຣສ຺ສ ປເນສ ມຸເຂ ຫຕ຺ຖໍ ປເວເສຕຸໍ ກິໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ເຠຣວາຣມ຺ມຓໍ ປນ ທສ຺ເສສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ເຖໂຣ ນິມິຕ຺ໂຕຠາສໍ ນປ຺ປຏິວິຊ຺ຌິ. ຠຄວາ ຊານນ຺ໂຕເຍວ ກິມຕ຺ຖໍ ຍາວ ຕຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕສີຕິ? ປຣໂຕ ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ’’ຕິ ຍາຈິເຕ ‘‘ຕຸຍ຺ເຫເວຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຸຍ຺ເຫເວຕໍ ອປຣທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ໂທສາໂຣປເນນ ໂສ ກຕນຸກຣຓຕ຺ຖໍ.

ມາໂຣ ປາປິມາຕິ ເອຕ຺ຖ ສຕ຺ເຕ ອນຕ຺ເຖ ນິໂຍເຊນ຺ໂຕ ມາເຣຕີຕິ ມາໂຣ. ປາປິມາຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ ¶ . ໂສ ຫິ ປາປຘມ຺ມສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ‘‘ປາປິມາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຓ຺ໂຫ, ອນ຺ຕໂກ, ນມຸຈິ, ປມຕ຺ຕພນ຺ຘູຕິປິ ຕສ຺ເສວ ນາມານິ. ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາຕິ ອຍຎ຺ຫິ ຠຄວໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຕ຺ຕິຍາ ອຏ຺ຐເມ ສຕ຺ຕາເຫ ໂພຘິມຓ຺ເຑເຍວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຠຄວາ ຍທຕ຺ຖໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ປາຣມິໂຍ ປູຣິຕາ, ໂສ ໂວ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ປຏິວິທ຺ຘໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ, ກິໍ ເຕ ໂລກວິຈາຣເຓນາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຍຖາ ອຊ຺ຊ, ເອວເມວ ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ’’ຕິ ຍາຈິ. ຠຄວາ ຈສ຺ສ ‘‘ນ ຕາວາຫ’’ນ຺ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ປຏິກ຺ຂິປິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ – ‘‘ຠາສິຕາ ໂຂ ປເນສາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ວິຍຕ຺ຕາຕິ ມຄ຺ຄວເສນ ພ຺ຍຕ຺ຕາ, ຕເຖວ ວິນີຕາ, ຕຖາ ວິສາຣທາ. ພຫຸສ຺ສຸຕາຕິ ເຕປິຏກວເສນ ພຫຸ ສຸຕໍ ເອເຕສນ຺ຕິ ພຫຸສ຺ສຸຕາ. ຕເມວ ຘມ຺ມໍ ຘາເຣນ຺ຕີຕິ ຘມ຺ມຘຣາ. ອຖ ວາ ປຣິຍຕ຺ຕິພຫຸສ຺ສຸຕາ ເຈວ ປຏິເວຘພຫຸສ຺ສຸຕາ ຈ. ປຣິຍຕ຺ຕິປຏິເວຘຘມ຺ມານໍເຍວ ຘາຣຓໂຕ ຘມ຺ມຘຣາຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ນາຕິ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອນຸຘມ຺ມຠູຕໍ ວິປສ຺ສນາຘມ຺ມໍ ປຏິປນ຺ນາ. ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ນາຕິ ອນຸຈ຺ຉວິກປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ນາ. ອນຸຘມ຺ມຈາຣິໂນຕິ ອນຸຘມ຺ມໍ ຈຣຓສີລາ. ສກໍ ອາຈຣິຍກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອາຈຣິຍວາທໍ. ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີຕິອາທີນິ ສພ຺ພານິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎເວວຈນານິ. ສຫຘມ຺ເມນາຕິ ສເຫຕຸເກນ ສກາຣເຓນ ວຈເນນ. ສປ຺ປາຏິຫາຣິຍນ຺ຕິ ຍາວ ນິຍ຺ຍານິກໍ ກຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕິ.

ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ¶ ສິກ຺ຂາຕ຺ຕຍສງ຺ຄຫິຕໍ ສກລໍ ສາສນພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ. ອິທ຺ຘນ຺ຕິ ສມິທ຺ຘໍ ຌານສ຺ສາທວເສນ. ຜີຕນ຺ຕິ ວຸທ຺ຘິປຕ຺ຕໍ ສພ຺ພປາລິຜຸລ຺ລໍ ວິຍ ອຠິຎ຺ຎາສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ. ວິຕ຺ຖາຣິກນ຺ຕິ ວິຕ຺ຖຕໍ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ທິສາຠາເຄ ປຕິຏ຺ຐິຕວເສນ. ພາຫຸຊຎ຺ຎນ຺ຕິ ¶ ພຫູຫິ ຎາຕໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ ມຫາຊນາຠິສມຍວເສນ. ປຸຖຸຠູຕນ຺ຕິ ສພ຺ພາກາເຣນ ປຸຖຸລຠາວປ຺ປຕ຺ຕໍ. ກຖໍ? ຍາວ ເທວມນຸສ຺ເສຫິ ສຸປ຺ປກາສິຕນ຺ຕິ, ຍຕ຺ຕກາ ວິຎ຺ຎຸຊາຕິກາ ເທວາ ເຈວ ມນຸສ຺ສາ ຈ ອຕ຺ຖິ, ສພ຺ເພຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ປກາສິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກຕິ ນິຣາລໂຍ. ຕ຺ວຎ຺ຫິ ປາປິມ ອຏ຺ຐມສຕ຺ຕາຫໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ທານິ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປຣິນິພ຺ພາຕຸ ສຸຄໂຕ’’ຕິ ວິຣວນ຺ໂຕ ອາຫິຓ຺ຑິຕ຺ຖ. ອຊ຺ຊ ທານິ ປຏ຺ຐາຍ ວິຄຕຸສ຺ສາໂຫ ໂຫຫິ, ມາ ມຍ຺ຫໍ ປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖໍ ວາຍາມໍ ກໂຣຫີຕິ ວທຕິ.

ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊ຺ຊີຕິ ສຕິໍ ສູປຏ຺ຐິຕໍ ກຕ຺ວາ ຎາເຓນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊິ ປຊຫິ. ຕຕ຺ຖ ນ ຠຄວາ ຫຕ຺ເຖນ ເລຑ຺ຑຸໍ ວິຍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊິ, ເຕມາສມຕ຺ຕເມວ ¶ ປນ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຣໍ ນ ສມາປຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ໂອສ຺ສຊີ’’ຕິ. ອຸສ຺ສຊີຕິປິ ປາໂຐ. ມຫາຠູມິຈາໂລຕິ ມຫນ຺ໂຕ ປຖວີກມ຺ໂປ. ຕທາ ກິຣ ທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ກມ຺ປິຕ຺ຖ. ຠິໍສນໂກຕິ ຠຍຊນໂກ. ເທວທຸນ຺ທຸຠິໂຍ ຈ ຜລິໍສູຕິ ເທວເຠຣິໂຍ ຜລິໍສຸ, ເທໂວ ສຸກ຺ຂຄຊ຺ຊິຕໍ ຄຊ຺ຊິ, ອກາລວິຊ຺ຊຸລຕາ ນິຈ຺ຉຣິໍສຸ, ຂຓິກວສ຺ສໍ ວສ຺ສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ອຸທານໍ ອຸທາເນສີຕິ ກສ຺ມາ ອຸທາເນສິ? ໂກຈິ ນາມ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຠຄວາ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ‘ປຣິນິພ຺ພາຕຸ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ຠເຍນ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສີ’’ຕິ, ຕສ຺ໂສກາໂສ ¶ ມາ ໂຫຕຸ, ຠີຕສ຺ສ ຫິ ອຸທານໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ປີຕິເວຄວິສ຺ສຏ຺ຐໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພສໍ ໂສຓສິງ຺ຄາລາທີນມ຺ປິ ປຈ຺ຈກ຺ຂຠາວໂຕ ຕຸລິຕໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນນ຺ຕິ ຕຸລໍ. ກິໍ ຕໍ? ກາມາວຈຣກມ຺ມໍ. ນ ຕຸລໍ, ນ ວາ ຕຸລໍ ສທິສມສ຺ສ ອຎ຺ຎໍ ໂລກິຍໍ ກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖີຕິ ອຕຸລໍ. ກິໍ ຕໍ? ມຫຄ຺ຄຕກມ຺ມໍ. ອຖ ວາ ກາມາວຈຣໍ ຣູປາວຈຣໍ ຕຸລໍ, ອຣູປາວຈຣໍ ອຕຸລໍ. ອປ຺ປວິປາກໍ ວາ ຕຸລໍ, ພຫຸວິປາກໍ ອຕຸລໍ. ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ສມ຺ຠວເຫຕຸຠູຕໍ, ຣາສິກາຣກໍ ປິຓ຺ຑກາຣກນ຺ຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ຠວສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວສງ຺ຂາຣຓກໍ. ອວສ຺ສຊີຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ມຸນີຕິ ພຸທ຺ຘມຸນິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕຕິ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ. ສມາຫິໂຕຕິ ອຸປຈາຣປ຺ປນາສມາຘິວເສນ ສມາຫິໂຕ. ອຠິນ຺ທິ ກວຈມິວາຕິ ກວຈໍ ວິຍ ອຠິນ຺ທິ. ອຕ຺ຕສມ຺ຠວນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນິ ສຎ຺ຊາຕໍ ກິເລສໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ສວິປາກຏ຺ເຐນ ສມ຺ຠວໍ, ຠວາຠິສງ຺ຂຣຓຏ຺ເຐນ ຠວສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ຈ ລທ຺ຘນາມໍ ຕຸລາຕຸລສງ຺ຂາຕໍ ໂລກິຍກມ຺ມຎ຺ຈ ໂອສ຺ສຊິ, ສງ຺ຄາມສີເສ ¶ ມຫາໂຍໂຘ ກວຈໍ ວິຍ ອຕ຺ຕສມ຺ຠວໍ ກິເລສຎ຺ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສມາຫິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອຠິນ຺ທີຕິ.

ອຖ ວາ ຕຸລນ຺ຕິ ຕຸເລນ຺ໂຕ ຕີເຣນ຺ໂຕ. ອຕຸລຎ຺ຈ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ນິພ຺ພານຎ຺ເຈວ ສມ຺ຠວຎ຺ຈ. ຠວສງ຺ຂາຣນ຺ຕິ ຠວຄາມິກມ຺ມໍ. ອວສ຺ສຊິ ມຸນີຕິ ‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ອນິຈ຺ຈາ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຂນ຺ຘານໍ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ ນິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິອາທິນາ (ປຏິ. ມ. ໓.໓໗-໓໘) ນເຍນ ຕຸລຍນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘມຸນິ ຠເວ ອາທີນວໍ, ນິພ຺ພາເນ ຈ ອານິສໍສໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຂນ຺ຘານໍ ມູລຠູຕໍ ຠວສງ຺ຂາຣໍ ກມ຺ມໍ ‘‘ກມ຺ມກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໒.໘໑; ອ. ນິ. ໔.໒໓໒-໒໓໓) ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕນ ກມ຺ມກ຺ຂຍກເຣນ ອຣິຍມຄ຺ເຄນ ອວສ຺ສຊິ. ກຖໍ? ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ ສມາຫິໂຕ, ອຠິນ຺ທິ ກວຈມິວຕ຺ຕສມ຺ຠວໍ. ໂສ ຫິ ວິປສ຺ສນາວເສນ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ, ສມຖວເສນ ສມາຫິໂຕຕິ ເອວໍ ປຸພ຺ພຠາຄໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ¶ ສມຖວິປສ຺ສນາພເລນ ກວຈມິວ ອຕ຺ຕຠາວໍ ປຣິໂຍນນ຺ຘິຕ຺ວາ ຐິຕໍ, ອຕ຺ຕນິ ສມ຺ຠວຕ຺ຕາ ‘‘ອຕ຺ຕສມ຺ຠວ’’ນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ສພ຺ພກິເລສຊາລໍ ອຠິນ຺ທິ. ກິເລສາຠາເວນ ຈ ກຕໍ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິກຕ຺ຕາ ອວສ຺ສຏ຺ຐໍ ນາມ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ກິເລສປ຺ປຫາເນນ ກມ຺ມໍ ປຊຫິ. ປຫີນກິເລສສ຺ສ ຈ ຠຍໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອຠີໂຕວ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊ຺ຊິ, ອຠີຕຠາວຎາປນຕ຺ຖຎ຺ຈ ອຸທານໍ ອຸທາເນສີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຍໍ ມຫາວາຕາຕິ ເຍນ ສມເຍນ ຍສ຺ມິໍ ວາ ສມເຍ ມຫາວາຕາ. ວາຍນ຺ຕີຕິ ອຸປກ຺ເຂປກວາຕາ ນາມ ¶ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ເຕ ວາຍນ຺ຕາ ສຏ຺ຐິສຫສ຺ສາຘິກນວໂຍຊນສຕສຫສ຺ສພຫລໍ ອຸທກສນ຺ຘາຣກວາຕໍ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕິ, ຕໂຕ ອາກາເສ ອຸທກໍ ຠສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຠສ຺ສນ຺ເຕ ປຖວີ ຠສ຺ສຕິ, ປຸນ ວາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ອນ຺ໂຕຘມ຺ມກຣເຓ ວິຍ ອຸທກໍ ອາພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕໂຕ ອຸທກໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ປຖວີ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ອຸທກໍ ກມ຺ປິຕໍ ¶ ປຖວິໍ ກມ຺ເປຕິ. ເອຕຎ຺ຈ ກມ຺ປນໍ ຍາວຊ຺ຊກາລາປິ ໂຫຕິເຍວ, ພຫຸຠາເວນ ປນ ໂອຄຈ຺ຉນຸຄ຺ຄຈ຺ຉນໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ.

ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫານຸຠາວາຕິ ອິຊ຺ຌນສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ ມຫິທ຺ຘິກາ, ອນຸຠວິຕພ຺ພສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ ມຫານຸຠາວາ. ປຣິຕ຺ຕາຕິ ທຸພ຺ພລາ. ອປ຺ປມາຓາຕິ ພລວາ. ໂສ ອິມໍ ປຖວິໍ ກມ຺ເປຕີຕິ ໂສ ອິທ຺ຘິໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສໍເວເຊນ຺ໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ວິຍ, ວີມໍສນ຺ໂຕ ວາ ມຫານາຄຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຠາຄິເນຍ຺ໂຍ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕສາມເຓໂຣ ວິຍ ປຖວິໍ ກມ຺ເປຕິ. ສງ຺ກມ຺ເປຕີຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ກມ຺ເປຕິ. ສມ຺ປກມ຺ເປຕີຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ອິຕິ ອິເມສຸ ອຏ຺ຐສຸ ປຖວິກມ຺ເປສຸ ປຐໂມ ຘາຕຸໂກເປນ, ທຸຕິໂຍ ອິທ຺ຘານຸຠາເວນ, ຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖາ ປຸຎ຺ຎເຕເຊນ, ປຎ຺ຈໂມ ຎາຓເຕເຊນ, ຉຏ຺ໂຐ ສາຘຸກາຣທານວເສນ, ສຕ຺ຕໂມ ກາຣຸຎ຺ຎສຠາເວນ, ອຏ຺ຐໂມ ອາໂຣທເນນ. ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໍ ໂອກ຺ກມນ຺ເຕ ຈ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕ ຈ ມຫາສຕ຺ເຕ ຕສ຺ສ ປຸຎ຺ຎເຕເຊນ ປຖວີ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ, ອຠິສມ຺ໂພຘິຍໍ ຎາຓເຕຊາຠິຫຕາ ຫຸຕ຺ວາ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ, ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕເນ ສາຘຸກາຣຠາວສຓ຺ຐິຕາ ສາຘຸກາຣໍ ທທມານາ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ, ອາຍຸສງ຺ຂາຣໂອສ຺ສຊ຺ຊເນ ¶ ກາຣຸຎ຺ຎສຠາວສຓ຺ຐິຕາ ຈິຕ຺ຕສງ຺ໂຂຠໍ ອສຫມານາ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ, ປຣິນິພ຺ພາເນ ອາໂຣທນເວຄຕຸນ຺ນາ ຫຸຕ຺ວາ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ. ອຍໍ ປນຕ຺ໂຖ ປຖວິເທວຕາຍ ວເສນ ເວທິຕພ຺ໂພ. ມຫາຠູຕປຖວິຍາ ປເນຕໍ ນຕ຺ຖິ ອເຈຕນຕ຺ຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໗໑-໗໒. ອຏ຺ຐມສ຺ສ ¶ ປຐເມ ໂນ ຈ ສີລວາຕິ ນ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ. ສມນ຺ຕປາສາທິໂກຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ປສາທຊນໂກ. ສພ຺ພາກາຣປຣິປູໂຣຕິ ສພ຺ເພຫິ ສມຓາກາເຣຫິ ສມຓຘມ຺ມໂກຏ຺ຐາເສຫິ ປຣິປູໂຣ. ທຸຕິເຍ ສນ຺ຕາຕິ ປຈ຺ຈນີກສນ຺ຕຕາຍ ສນ຺ຕາ. ວິໂມກ຺ຂາຕິ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຈ ວິໂມກ຺ຂາ.

໓-໙. ມຣຓສ຺ສຕິສຸຕ຺ຕທ຺ວຍາທິວຓ຺ຓນາ

໗໓-໗໙. ຕຕິເຍ ¶ ຠາເວຖ ໂນຕິ ຠາເວຖ ນຸ. ສາສນນ຺ຕິ ອນຸສິຏ຺ຐິ. ອາສວານໍ ຂຍາຍາຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລຕ຺ຖາຍ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ປຕິຫິຕາຍາຕິ ປຏິປນ຺ນາຍ. ໂສ ມມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ໂສ ມມ ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍປິ, ປຸຖຸຊ຺ຊນກາລກິຣິຍໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ສຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍປິ ມຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍປິ ອສ຺ສ. ສຕ຺ຖກາ ວາ ເມ ວາຕາຕິ ສຕ຺ຖໍ ວິຍ ອງ຺ຄມງ຺ຄານິ ກນ຺ຕນ຺ຕີຕິ ສຕ຺ຖກາ. ປຎ຺ຈມາທີນິ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວ. ນວເມ ສໍສຄ຺ຄາຣາມຕາຕິ ປຎ຺ຈວິເຘ ສໍສຄ຺ເຄ ອາຣາມຕາ.

໑໐. ກຸສີຕາຣມ຺ຠວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໐. ທສເມ ¶ ກຸສີຕວຕ຺ຖູນີຕິ ກຸສີຕສ຺ສ ອລສສ຺ສ ວຕ຺ຖູນິ ປຕິຏ຺ຐາ, ໂກສຊ຺ຊກາຣຓານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ໂຫຕີຕິ ຈີວຣວິຈາຣຓາທິກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ. ນ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕີຕິ ທຸວິຘມ຺ປິ ວີຣິຍໍ ນາຣຠຕິ. ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ຌານວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລຘມ຺ມສ຺ສ ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ. ອນຘິຄຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ເສວ ອນຘິຄຕສ຺ສ ອຘິຄມຕ຺ຖາຍ. ອສຈ຺ຉິກຕສ຺ສາຕິ ຕເທວ ອສຈ຺ຉິກຕສ຺ສ ສຈ຺ຉິກຣຓຕ຺ຖາຍ. ອິທໍ ປຐມນ຺ຕິ ອິທໍ ‘‘ຫນ຺ທາຫໍ ນິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ເອວໍ ໂອສີທນໍ ປຐມໍ ກຸສີຕວຕ຺ຖຸ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ມາສາຈິຕກໍ ມຎ຺ເຎຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ມາສາຈິຕໍ ນາມ ຕິນ຺ຕມາໂສ. ຍຖາ ຕິນ຺ຕມາໂສ ຄຣຸໂກ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຄຣຸໂກຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ ¶ . ຄິລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕີຕິ ຄິລາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອາຣມ຺ຠວຕ຺ຖູນີຕິ ວີຣິຍກາຣຓານິ. ເຕສມ຺ປິ ອິມິນາວ ນເຍນ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໘໑-໘໒. ນວມສ຺ສ ປຐມໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ທຸຕິເຍ ສທ຺ໂຘຕິ ທຸວິຘາຍ ສທ຺ຘາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂນ ຈຸປສງ຺ກມິຕາຕິ ນ ອຸປຏ຺ຐຫຕິ. ໂນ ¶ ຈ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕາຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕາ ນ ໂຫຕິ. ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ¶ ສາມິອຕ຺ເຖ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ, ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເອກນ຺ຕປຏິຠານາ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕີຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ເອກນ຺ຕປຏິຠານາ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕິ, ເອກນ຺ເຕເນວ ປຏິຠາຕິ ອຸປຏ຺ຐາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໓. ຕຕິເຍ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາຕິ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ. ຉນ຺ທມູລກາຕິ ອຊ຺ຌາສຍຈ຺ຉນ຺ໂທ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາຉນ຺ໂທ ຕໍ ມູລໍ ເອເຕສນ຺ຕິ ຉນ຺ທມູລກາ. ມນສິກາຣໂຕ ສມ຺ຠວນ຺ຕີຕິ ມນສິກາຣສມ຺ຠວາ. ຜສ຺ສໂຕ ສມຸເທນ຺ຕິ ຣາສີ ຠວນ຺ຕີຕິ ຜສ຺ສສມຸທຍາ. ເວທນາຍ ສໂມສຣນ຺ຕີຕິ ເວທນາສໂມສຣຓາ. ສມາຘິ ເອເຕສໍ ປມຸໂຂຕິ ສມາຘິປ຺ປມຸຂາ. ເຊຏ຺ຐກຏ຺ເຐນ ສຕິ ອຘິປຕິ ເອເຕສນ຺ຕິ ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍາ, ສຕິເຊຏ຺ຐກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຎ຺ຎາ ອຸຕ຺ຕຣາ ເອເຕສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣາ. ວິມຸຕ຺ຕິ ເອວ ສາໂຣ ເອເຕສນ຺ຕິ ວິມຸຕ຺ຕິສາຣາ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຉນ຺ທມູລກາທໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ໂລກິຍາ ກຖິຕາ, ເສສາ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣມິສ຺ສກາຕິ.

໘໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ມຫາໂຈໂຣຕິ ຣຊ຺ຊນ຺ຕເຣ ທຸພ຺ຠິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ມຫາໂຈໂຣ. ປຣິຍາປຊ຺ຊຕີຕິ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕີຕິ ອທ຺ຘານໍ ປາເລນ຺ໂຕ ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອປ຺ປຫຣນ຺ຕສ຺ສ ປຫຣຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອເວຣິເນ ອປ຺ປຫຣນ຺ເຕ ຄຸຓສມ຺ປນ຺ເນ ຈ ມຫລ຺ລເກ ຈ ຕຣຸຓທາຣເກ ຈ ອປ຺ປຫຣິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕເກ ປຫຣຕິ. ອນວເສສໍ ອາທິຍຕີຕິ ນິສ຺ເສສໍ ຄຓ຺ຫາຕິ. ພ຺ຍຕ຺ຕໂຈຣານຎ຺ຫິ ອິທໍ ວຕ຺ຕໍ – ປຣສ຺ສ ທ຺ວີສຸ ສາຏເກສຸ ເອໂກ ຄເຫຕພ຺ໂພ, ເອກສ຺ມິໍ ສນ຺ເຕ ທຸພ຺ພລໍ ທຕ຺ວາ ຖິໂຣ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ປຸຏຠຕ຺ຕຕຓ຺ຑຸລາທີສຸ ເອກໍ ໂກຏ຺ຐາສໍ ທຕ຺ວາ ເອໂກ ຄເຫຕພ຺ໂພຕິ. ອຈ຺ຈາສນ຺ເນ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕີຕິ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີນໍ ອາສນ຺ນຏ຺ຐາເນ ໂຈຣິກກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ນ ຈ ນິຘານກຸສໂລ ໂຫຕີຕິ ຍໍ ລທ຺ຘໍ, ຕໍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ເຍ ນິທຫິຕຸໍ ເຉໂກ ນ ໂຫຕິ, ປຣໂລກມຄ຺ຄໍ ນ ໂສເຘຕິ.

໘໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ¶ ຍໍ ສມເຓນາຕິ ຍໍ ຄຸຓຊາຕໍ ສມເຓນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ. ວຸສີມຕາຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາສໍວຸເຕນ. ມຸຕ຺ໂຕ ໂມເຈມິ ພນ຺ຘນາຕິ ອຫໍ ສພ຺ພພນ຺ຘເນຫິ ມຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາຊນມ຺ປິ ຣາຄາທິພນ຺ຘນໂຕ ໂມເຈມິ. ປຣມທນ຺ໂຕຕິ ອຎ຺ເຎນ ເກນຈິ ອສິກ຺ຂາປິໂຕ ອໂຈທິໂຕ ສຍມ຺ຠຸຎາເຓນ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຣມທມເຖນ ທນ຺ຕຕ຺ຕາ ປຣມທນ຺ໂຕ ນາມ. ປຣິນິພ຺ພຸໂຕຕິ ກິເລສປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ.

໘໖. ຉຏ຺ເຐ ມາ ຈ ມຍາ ຍໂສຕິ ຍໂສ ຈ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ມາ ຄຎ຺ຉິ. ອກສິຣລາຠີຕິ ວິປຸລລາຠີ. ສີລປຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ສີລຎ຺ເຈວ ຎາຓຎ຺ຈ. ສງ຺ຄມ຺ມາຕິ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ. ສມາຄມ຺ມາຕິ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ. ສງ຺ຄຓິກວິຫາຣນ຺ຕິ ຄຓສງ຺ຄຓິກວິຫາຣໍ. ນ ຫິ ນູນເມຕິ ນ ຫິ ນູນ ອິເມ. ຕຖາ ຫິ ປນເມຕິ ຕຖາ ຫິ ປນ ອິເມ. ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກຫີຕິ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທຍຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ວິຊ຺ຌເນນ. ສຎ຺ຊຄ຺ຆນ຺ເຕຕິ ມຫາຫສິຕໍ ຫສນ຺ເຕ. ສໍກີຬນ຺ເຕຕິ ເກຬິໍ ກໂຣນ຺ເຕ.

໘໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ນິກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ເຕນ ທິນ຺ນສ຺ສ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມສ຺ສ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ປຕ຺ຕນິກ຺ກຸຊ຺ຊນກມ຺ມວາຈາຍ ນິກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ອໂຘມຸຂຐປເນນ. ອລາຠາຍາຕິ ¶ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຈ຺ຈຍານໍ ອລາຠຕ຺ຖາຍ. ອນຕ຺ຖາຍາຕິ ອຸປທ຺ທວາຍ ອວຑ຺ຒິຍາ. ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊນກມ຺ມວາຈາຍ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ.

໘. ອປ຺ປສາທປເວທນີຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໘໘. ອຏ຺ຐເມ ອປ຺ປສາທໍ ປເວເທຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອປ຺ປສນ຺ນຠາວໍ ຊານາເປຍ຺ຍຸໍ. ອປ຺ປສາທໍ ປເວເທນ຺ເຕນ ປນ ກິໍ ກາຕພ຺ພນ຺ຕິ? ນິສິນ຺ນາສນໂຕ ນ ອຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ ນ ວນ຺ທິຕພ຺ພໍ ນ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ທາຕພ຺ໂພ. ອໂຄຈເຣຕິ ປຎ຺ຈວິເຘ ອໂຄຈເຣ.

໘໙. ນວເມ ¶ ຘມ຺ມິກຎ຺ຈ ຄິຫິປຏິສ຺ສວນ຺ຕິ ‘‘ອິມໍ ເຕມາສໍ ອິເຘວ ວສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ‘‘ເອວໍ ໂຫຕູ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປຏິສ຺ສວໍ. ນ ສຈ຺ຈາເປຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ນ ສຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ ວິສໍວາເທຕິ.

໙໐. ທສເມ ປຈ຺ເຈກຏ຺ຐາເນຕິ ອຘິປຕິຏ຺ຐາເນ ເຊຏ຺ຐກຏ຺ຐາເນ. ຕຎ຺ຫິ ເຊຏ຺ຐກໍ ກຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ລຠຕິ. ນ ຈ ເຕນ ມູເລນ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພຕິ ຕໍ ມູລໍ ກຕ຺ວາ ອພ຺ຠານກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ລຠຕິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

໙໑. ອິໂຕ ¶ ປຣໍ ອຖ ໂຂ ໂພຊ຺ຌາ ອຸປາສິກາຕິອາທີສຸ ໂພຊ຺ຌາ ອຸປາສິກາ, ສິຣິມາ ອຸປາສິກາ, ປທຸມາ ອຸປາສິກາ, ສຸຕນາ ອຸປາສິກາ, ມນຸຊາ ອຸປາສິກາ, ອຸຕ຺ຕຣາ ອຸປາສິກາ, ມຸຕ຺ຕາ ອຸປາສິກາ, ເຂມາ ອຸປາສິກາ, ຣຸຈີ ອຸປາສິກາ, ຈຸນ຺ທີ ຣາຊກຸມາຣີ, ພິມ຺ພີ ອຸປາສິກາ, ສຸມນາ ຣາຊກຸມາຣີ, ມລ຺ລິກາ ເທວີ ¶ , ຕິສ຺ສາ ອຸປາສິກາ, ຕິສ຺ສາມາຕາ ອຸປາສິກາ, ໂສຓາ ອຸປາສິກາ, ໂສຓາຍ ມາຕາ ອຸປາສິກາ, ກາຓາ ອຸປາສິກາ, ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ, ອຸຕ຺ຕຣາ ນນ຺ທມາຕາ, ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ, ຂຸຊ຺ຊຸຕ຺ຕຣາ ອຸປາສິກາ, ສາມາວຕີ ອຸປາສິກາ, ສຸປ຺ປວາສາ ໂກລິຍຘີຕາ, ສຸປ຺ປິຍາ ອຸປາສິກາ, ນກຸລມາຕາ ຄຫປຕານີຕິ ອິມາສໍ ເອຕ຺ຕການໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມເມວ ກຖິຕໍ. ອິຈ຺ຉນ຺ເຕນ ວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ ກເຖຕພ຺ພໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ອຏ຺ຐກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

໑. ນວກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການນ຺ຕິ ຈຕຸມຄ຺ຄສງ຺ຂາຕສ຺ສ ສມ຺ໂພຘິສ຺ສ ປກ຺ເຂ ຠວານໍ, ອຸປກາຣການນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຬິຍໍ ອາຄເຕ ນວ ຘມ຺ເມ ສນ຺ຘາເຍວໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ກາ ອຸປນິສາຕິ ໂກ ອຸປນິສ຺ສຍປຈ຺ຈໂຍ. ອຠິສລ຺ເລຂນ຺ຕີຕິ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ. ສມຖວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິວຣເຓ ສປ຺ປາຍາ ອຸປກາຣກາຕິ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ. ອປ຺ປິຈ຺ຉຕໍ ອາຣພ຺ຠ ປວຕ຺ຕາ ກຖາ ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອສຸຠາ ¶ ຠາເວຕພ຺ພາ ຣາຄສ຺ສ ປຫານາຍາຕິ ອຍມຕ຺ໂຖ ສາລິລາຍໂກປມາຍ ວິຠາເວຕພ຺ໂພ – ເອໂກ ຫິ ປຸຣິໂສ ອສິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂກຏິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສາລິກ຺ເຂຕ຺ເຕ ສາລິໂຍ ລາຍຕິ. ອຖສ຺ສ ວຕິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄາໂວ ປວິສິໍສຸ. ໂສ ອສິຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ຍຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ເຕເນວ ມຄ຺ເຄນ ຄາໂວ ນີຫຣິຕ຺ວາ ວຕິໍ ປາກຕິກໍ ກຕ຺ວາ ປຸນປິ ອສິຕໍ ອາທາຍ ສາລິໂຍ ລາຍິ. ເອຕ຺ຖ ສາລິກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ວິຍ ພຸທ຺ຘສາສນໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ສາລິລາຍໂກ ວິຍ ໂຍຄາວຈໂຣ, ອສິຕໍ ວິຍ ປຎ຺ຎາ, ລາຍນກາໂລ ວິຍ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມກຣຓກາໂລ, ຍຏ຺ຐິ ວິຍ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐານໍ, ວຕິ ວິຍ ສໍວໂຣ, ວຕິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄາວີນໍ ¶ ປວິສນໍ ວິຍ ສຫສາ ອປ຺ປຏິສງ຺ຂາຍ ປມາທໍ ອາຣພ຺ຠ ຣາຄສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນໍ, ອສິຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ຍຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ປວິຏ຺ຐມຄ຺ເຄເນວ ຄາໂວ ນີຫຣິຕ຺ວາ ວຕິໍ ປຏິປາກຕິກໍ ກຕ຺ວາ ປຸນ ໂກຏິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສາລິລາຍນໍ ວິຍ ອສຸຠກມ຺ມຏ຺ຐາເນນ ຣາຄໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ປຸນ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ອາຣຠນກາໂລ. ອິມມຕ຺ຖໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອສຸຠາ ຠາເວຕພ຺ພາ ຣາຄສ຺ສ ປຫານາຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ຣາຄສ຺ສາຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓິກຣາຄສ຺ສ. ເມຕ຺ຕາຕິ ເມຕ຺ຕາກມ຺ມຏ຺ຐານໍ. ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ປຫານາຍາຕິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ໂກປສ຺ສ ປຊຫນຕ຺ຖາຍ. ອານາປານສ຺ສຕີຕິ ໂສຬສວຕ຺ຖຸກາ ອານາປານສ຺ສຕິ. ວິຕກ຺ກຸປຈ຺ເຉທາຍາຕິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ວິຕກ຺ການໍ ອຸປຈ຺ເຉທນຕ຺ຖາຍ. ອສ຺ມິມານສມຸຄ຺ຆາຕາຍາຕິ ອສ຺ມີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສ຺ສ ມານສ຺ສ ສມຸຄ຺ຆາຕຕ຺ຖາຍ. ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ ສຓ຺ຐາຕີຕິ ອນິຈ຺ຈລກ຺ຂເຓ ທິຏ຺ເຐ ອນຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ທິຏ຺ຐເມວ ໂຫຕິ. ເອເຕສຸ ຫິ ຕີສຸ ລກ຺ຂເຓສຸ ເອກສ຺ມິໍ ທິຏ຺ເຐ ອິຕຣທ຺ວຍໍ ທິຏ຺ຐເມວ ໂຫຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ ສຓ຺ຐາຕີ’’ຕິ. ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ທິຏ຺ເຐເຍວ ຘມ຺ເມ ອປຈ຺ຈຍປຣິນິພ຺ພານຎ຺ຈ ປາປຸຓາຕີຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໒. ທຸຕິເຍ ນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ປຕິຏ຺ຐາສມ຺ປນ຺ໂນ. ສທ຺ຘນ຺ຕິ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘໍ. ວີຣິຍນ຺ຕິ ກາຍິກເຈຕສິກວີຣິຍໍ. ຍໍສາຕິ ຍໍ ອສ຺ສ. ອຣິຍາຍ ¶ ປຎ຺ຎາຍາຕິ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ. ສງ຺ຂາຍາຕິ ຊານິຕ຺ວາ. ເອກໍ ປຏິເສວຕີຕິ ເສວິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ເສວຕິ. ອຘິວາເສຕີຕິ ອຘິວາເສຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອຘິວາເສຕິ. ປຣິວຊ຺ເຊຕີຕິ ປຣິວຊ຺ເຊຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ປຣິວຊ຺ເຊຕິ. ວິໂນເທຕີຕິ ນີຫຣິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ນີຫຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູຕິ ເອວໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາວເສນ ເຈວ ຘມ຺ມວວຕ຺ຖານວເສນ ¶ ຈ ປຏິເສວິຕພ຺ພາທີນິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘານິ ສຸປຈ຺ຈກ຺ຂານິ ກຕ຺ວາ ປຏິເສວນ຺ໂຕ ອຘິວາເສນ຺ໂຕ ປຣິວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ວິໂນເທນ຺ໂຕ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ ໂຫຕີຕິ.

໓. ຕຕິເຍ ຈາລິກາຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ. ຕໍ ກິຣ ຈລມຄ຺ຄໍ ນິສ຺ສາຍ ກຕຕ຺ຕາ ໂອໂລເກນ຺ຕານໍ ຈລມານໍ ວິຍ ອຸປຏ຺ຐາຕິ, ຕສ຺ມາ ຈາລິກາຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຕໍ. ຈາລິຍປພ຺ພເຕຕິ ໂສປິ ປພ຺ພໂຕ ສພ຺ພເສຕຕ຺ຕາ ກາຬປກ຺ຂຸໂປສເຖ ໂອໂລເກນ຺ຕານໍ ຈລມາໂນ ວິຍ ອຸປຏ຺ຐາຕິ, ຕສ຺ມາ ຈາລິຍປພ຺ພໂຕຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຖ ມຫນ຺ຕໍ ວິຫາຣໍ ກາຣຍິໍສຸ. ອິຕິ ຠຄວາ ຕໍ ນຄຣໍ ນິສ຺ສາຍ ຈາລິກາປພ຺ພຕມຫາວິຫາເຣ ວິຫຣຕິ. ຊນ຺ຕຸຄາມນ຺ຕິ ເອວໍນາມກໍ ອປຣມ຺ປິ ຕສ຺ເສວ ວິຫາຣສ຺ສ ໂຄຈຣຄາມໍ. ຊຕ຺ຕຸຄາມນ຺ຕິປິ ¶ ປຐນ຺ຕິ. ປຘານຕ຺ຖິກສ຺ສາຕິ ປຘານກມ຺ມິກສ຺ສ. ປຘານາຍາຕິ ສມຓຘມ຺ມກຣຓຕ຺ຖາຍ. ອາຄເມຫິ ຕາວາຕິ ສຕ຺ຖາ ເຖຣສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ‘‘ນ ຕາວສ຺ສ ຎາຓໍ ປຣິປກ຺ກ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ປຏິພາຫນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເອກກມ຺ຫິ ຕາວາຕິ ອິທໍ ປນສ຺ສ ‘‘ເອວມຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາປິ ¶ ກມ຺ເມ ອນິປ຺ຜຊ຺ຊມາເນ ນິຣາສງ຺ໂກ ຫຸຕ຺ວາ ເປມວເສນ ປຸນ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕມທ຺ທວຊນນຕ຺ຖໍ ອາຫ. ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ຈຕູສຸ ສຈ຺ເຈສຸ ຈຕຸນ຺ນໍ ກິຈ຺ຈານໍ ກຕຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎໍ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ກຕສ຺ສ ວາ ປຏິຈໂຍຕິ ອຘິຄຕສ຺ສ ວາ ປຸນ ປຏິຈໂຍປິ ນຕ຺ຖິ. ນ ຫິ ຠາວິຕມຄ຺ໂຄ ປຸນ ຠາວີຍຕິ, ນ ປຫີນກິເລສານໍ ປຸນ ປຫານໍ ອຕ຺ຖິ. ປຘານນ຺ຕິ ໂຂ, ເມຆິຍ, ວທມານໍ ກິນ຺ຕິ ວເທຍ຺ຍາມາຕິ ‘‘ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ຕໍ ວທມານໍ ມຍໍ ອຎ຺ຎໍ ກິໍ ນາມ ວເທຍ຺ຍາມ.

ທິວາວິຫາຣໍ ນິສີທີຕິ ທິວາວິຫາຣຕ຺ຖາຍ ນິສີທິ. ນິສີທນ຺ໂຕ ຈ ຍສ຺ມິໍ ມງ຺ຄລສິລາປຏ຺ເຏ ປຸພ຺ເພ ອນຸປຏິປາຏິຍາ ປຎ຺ຈ ຊາຕິສຕານິ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານກີຬິກໍ ກີຬນ຺ໂຕ ຕິວິຘນາຏກປຣິວາໂຣ ນິສີທິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ນິສີທິ. ອຖສ຺ສ ນິສິນ຺ນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສມຓຠາໂວ ຊຫິໂຕ ວິຍ ອໂຫສິ, ຣາຊເວສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນາຏກວຣປຣິວຸໂຕ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ມຫາຣເຫ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ໂນ ວິຍ ຊາໂຕ. ອຖສ຺ສ ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອສ຺ສາທຍໂຕ ກາມວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຂເຓ ມຫາໂຍເຘຫິ ຄຫິເຕ ທ຺ເວ ໂຈເຣ ອາເນຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຐປິເຕ ວິຍ ອທ຺ທສ. ເຕສຸ ເອກສ຺ສ ວຘໍ ອາຓາປນວເສນສ຺ສ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ເອກສ຺ສ ພນ຺ຘນໍ ອາຓາປນວເສນ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ. ເອວໍ ໂສ ລຕາຊາເລນ ຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ມຘຸມກ຺ຂິກາຫິ ມຘຸຆາຕໂກ ວິຍ ອກຸສລວິຕກ຺ເກຫິ ¶ ¶ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ – ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ເມຆິຍສ຺ສາຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອນ຺ວາສຕ຺ຕາຕິ ອນຸພທ຺ຘາ ສມ຺ປຣິວາຣິຕາ. ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ເອວໍ ປາປວິຕກ຺ເກຫິ ສມ຺ປຣິກິຓ຺ໂຓ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ສປ຺ປາຍໍ ກາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ ວຕ ທິສ຺ວາ ທີຆທສ຺ສີ ຠຄວາ ປຏິເສເຘສີ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ກາຣຓໍ ທສພລສ຺ສ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິສິນ຺ນາສນໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍນ຺ຕິ ໂຠຊນສາລາຍໍ. ເຍນຸປຏ຺ຐານສາລາຕິ ສຕ຺ຖາ ນນ຺ທກຕ຺ເຖເຣນ ມຘຸຣສ຺ສເຣນ ອາຣທ຺ຘາຍ ຘມ຺ມເທສນາຍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ, ‘‘ອານນ຺ທ, ໂກ ເອໂສ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ມຘຸຣສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມກຖິກນນ຺ທກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອຊ຺ຊ, ຠນ຺ເຕ, ວາໂຣ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຕິມຘຸຣໍ ກຕ຺ວາ, ອານນ຺ທ, ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕິ, ມຍມ຺ປິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຸຓິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຍນຸປຏ຺ຐານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ອຏ຺ຐາສີຕິ ຉພ຺ພຓ຺ຓຣສ຺ມິໂຍ ຈີວຣຄພ຺ເຠ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ອຏ຺ຐາສິ. ກຖາປຣິໂຍສານໍ ອາຄມຍມາໂນຕິ ‘‘ອິທມໂວຈາ’’ຕິ ອິທໍ ກຖາວສານໍ ອຸທິກ຺ຂມາໂນ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິເຍວ. ອຖາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຐເມ ຍາເມ ສຕ຺ຖຸ ສຎ຺ຎໍ ¶ ອທາສິ – ‘‘ປຐມຍາໂມ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂຖກໍ ວິສ຺ສມຖາ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕຕ຺ເຖວ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ມຊ຺ຌິມຍາເມປິ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ປກຕິຍາ ຂຕ຺ຕິຍສຸຂຸມາລາ, ປຸນ ພຸທ຺ຘສຸຂຸມາລາຕິ ປຣມສຸຂຸມາລາ, ມຊ຺ຌິມຍາໂມປິ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ວິສ຺ສມຖາ’’ຕິ ອາຫ. ສຕ຺ຖາ ຕຕ຺ເຖວ ອຏ຺ຐາສິ. ຕຕ຺ຖ ຐິຕກສ຺ເສວສ຺ສ ອຣຸຓຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນຎ຺ຈ ເຖຣສ຺ສ ‘‘ອິທມໂວຈາ’’ຕິ ປາເປຕ຺ວາ ກຖາປຣິໂຍສານຎ຺ຈ ທສພລສ຺ສ ຉພ຺ພຓ຺ຓສຣີຣສ຺ມິວິສ຺ສຊ຺ຊນຎ຺ຈ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ອໂຫສິ. ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏສີຕິ ອຄ຺ຄນເຂນ ທ຺ວາຣກວາຏໍ ອາໂກເຏສິ.

ສາຣຊ຺ຊມານຣູໂປຕິ ຫຣາຍມາໂນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປມາໂນ. ໂທມນສ຺ສສາຣຊ຺ຊໍ ປນສ຺ສ ນຕ຺ຖິ. ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ໂນ ນປ຺ປຏິຠາເສຍ຺ຍາຕິ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ອປ຺ປຏິຠານໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ນ ກເຖຍ຺ຍນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ສາຘຸ ສາຘູຕິ ເຖຣສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນໍ ສມ຺ປຫໍສນ຺ໂຕ ອາຫ. ອຍຎ຺ເຫຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ‘‘ສຸຄຫິຕາ ຈ ເຕ ຘມ຺ມເທສນາ ສຸກຖິຕາ ຈາ’’ຕິ. ກຸລປຸຕ຺ຕານນ຺ຕິ ອາຈາຣກຸລປຸຕ຺ຕານຎ຺ເຈວ ຊາຕິກຸລປຸຕ຺ຕານຎ຺ຈ. ອຣິໂຍ ຈ ຕຸຓ຺ຫິຠາໂວຕິ ທຸຕິຍຊ຺ຌານສມາປຕ຺ຕິໍ ສນ຺ຘາເຍວມາຫ. ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາຕິ ສງ຺ຂາຣປຣິຄ຺ຄຫວິປສ຺ສນາຎາຓສ຺ສ ¶ . ຈຕຸປ຺ປາທໂກຕິ ¶ ອສ຺ສໂຄຓຄທ຺ຣຠາທິໂກ. ອິທໍ ວຕ຺ວາຕິ ອິມໍ ຈຕູຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຘມ຺ມໍ ກຖຍິຕ຺ວາ. ວິຫາຣໍ ປາວິສີຕິ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ປວິຏ຺ໂຐ.

ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນຕິ ກາເລ ກາເລ ຘມ຺ມສ຺ສວນສ຺ມິໍ. ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍາຕິ ປຎ຺ຫກຖາຍ. ຄມ຺ຠີຣໍ ອຕ຺ຖປທນ຺ຕິ ຄມ຺ຠີຣໍ ຄຸຬ຺ຫໍ ຣຫສ຺ສໍ ອຕ຺ຖໍ. ປຎ຺ຎາຍາຕິ ¶ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ. ສມ຺ມສນປຏິເວຘປຎ຺ຎາປິ ອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາປຎ຺ຎາປິ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ປຕ຺ໂຕ ວາ ປຊ຺ຊຕິ ວາຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ວາ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ ວາຕິ ເອວໍ ຄຸຓສມ຺ຠາວນາຍ ສມ຺ຠາເວຕິ. ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາຕິ ອປ຺ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕາ, ອຣຫຕ຺ຕໍ ວາ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ ມານສໍ ເອເຕສນ຺ຕິປິ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາໂຣ ໂລກິໂຍປິ ວຏ຺ຏຕິ ໂລກຸຕ຺ຕໂຣປິ.

໕. ປຎ຺ຈເມ ອວິຊ຺ຊາໂກສຊ຺ຊສາວຊ຺ຊອສ຺ສທ຺ຘິເຍສຸ ອກມ຺ປນໂຕ ປຎ຺ຎາພລາທີນິ ທຏ຺ຐພ຺ພານິ. ອກຸສລສງ຺ຂາຕາຕິ ອກຸສລາຕິ ຎາຕາ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ນາລມຣິຍາຕິ ອຣິຍຠາວໍ ກາຕຸໍ ອສມຕ຺ຖາ, ອຣິຍານໍ ວາ ອນນຸຈ຺ຉວິກາ. ໂວທິຏ຺ຐາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ທິຏ຺ຐາ. ໂວຈຣິຕາຕິ ມໂນທ຺ວາເຣ ສມຸທາຈາຣປ຺ປຕ຺ຕາ. ອຕ຺ຖິກສ຺ສາຕິ ຘມ຺ມເທສນາຍ ອຕ຺ຖິກສ຺ສ. ອາຊີວິກາຠຍນ຺ຕິ ຊີວິຕວຸຕ຺ຕິຠຍໍ. ອສິໂລກຠຍນ຺ຕິ ຄຣຫາຠຍໍ. ປຣິສາສາຣຊ຺ຊຠຍນ຺ຕິ ປຣິສໍ ປຕ຺ວາ ສາຣຊ຺ຊໍ ໂອກ຺ກມນຠຍໍ. ອິມສ຺ມິໍ ¶ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໖. ຉຏ຺ເຐ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາຣາຕິ ຊີວິຕສມ຺ຠາຣາ. ສມຸທາເນຕພ຺ພາຕິ ສມາຫຣິຕພ຺ພາ. ກສິເຣນ ສມຸທາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ທຸກ຺ເຂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຣຕ຺ຕິຠາຄໍ ວາ ທິວສຠາຄໍ ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ຎຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຠາເຄເຍວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ຣຕ຺ຕິໍ ຈຓ຺ຑວາຬາທິປຣິປນ຺ເຖ ສຕິ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນໍ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ທິວສຠາເຄ ຎຕ຺ວາ ທິວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ທິວາ ປຣິປນ຺ເຖ ສຕິ ສູຣິຍຕ຺ຖງ຺ຄມນໍ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສງ຺ຂາປີຕິ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖສ຺ສ ຠາວນາປາຣິປູຣິອາຄມນໍ ຊານິຕ຺ວາ. ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລຕິ ປທສ຺ສ ປນ ‘‘ນານຸພນ຺ຘິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອນາປຸຈ຺ຉາຕິ ອິຘ ປນ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປິ ປນຸຊ຺ຊມາເນນາຕິ ອປິ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຍມາເນນ. ເອວຣູໂປ ຫິ ປຸຄ຺ຄໂລ ສເຈປິ ¶ ທາຣຸກລາປສຕໍ ວາ ອຸທກຆຏສຕໍ ວາ ວາລິກາຆຏສຕໍ ວາ ທຓ຺ຑໍ ອາໂຣເປຕິ, ມາ ອິຘ ວສີຕິ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ຕໍ ຂມາເປຕ຺ວາປິ ຍາວຊີວໍ ໂສ ອນຸພນ຺ຘິຕພ຺ໂພວ, ນ ວິຊຫິຕພ຺ໂພ.

໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ປຎ຺ຈ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸນ຺ຕິ ປຎ຺ຈ ກາຣຓານິ ອຕິກ຺ກມິຕຸໍ. ປາຓນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ກຸນ຺ຖກິປິລ຺ລິກໍ. ອທິນ຺ນນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ຕິຓສລາກມ຺ປິ ປຣສນ຺ຕກໍ. ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕນ຺ຕິ ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ເຕນ. ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ ສນ຺ນິຘິໍ ກຕ຺ວາ ຐເປຕ຺ວາ ¶ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ອຠພ຺ໂພ. ອກປ຺ປິຍໍ ກາມຄຸຓໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕຸນ຺ຕິ ‘‘ນ ພຸທ຺ໂຘ ອຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕຸໍ. ຘມ຺ມາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວໍ ຕາວ ອຏ຺ຐກຖາຍ ອາຄຕໍ. ປາຬິຍໍ ປນ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອຄຕິຄມນານິ ກຖິຕານິ.

໘-໑໐. ອຏ຺ຐເມ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ກຖິຕໍ. ນວເມ ປຸຖຸຊ຺ຊເນນ ສທ຺ຘິໍ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ‘‘ອາຫຸເນຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ທສເມ ໂຄຕ຺ຣຠູຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄສ຺ສ ອນນ຺ຕຣປຈ຺ຈເຍນ ສິຂາປຕ຺ຕພລວວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ເຕນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ‘‘ສເຈ ສຕ຺ຖາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິຕຸກາໂມ ອສ຺ສ ¶ , ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ. ຫນ຺ທາຫໍ ຈາຣິກໍ ຄມນຕ຺ຖາຍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອາປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອຸປສງ຺ກມິ. ອາຍສ຺ມາ ມໍ, ຠນ຺ເຕຕິ ໂສ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຖຣໍ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸປຣິວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິເມ ຠິກ຺ຂູ ຕຖາຄຕໍ ປຫາຍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ, ຄມນວິຈ຺ເຉທມສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຏ຺ຐາເນ ໂກປໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ¶ ອາສຊ຺ຊາຕິ ຆຏ຺ເຏຕ຺ວາ. ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊາຕິ ອກ຺ຂມາເປຕ຺ວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອເທເສຕ຺ວາ. ກິສ຺ມິໍ ປນ ໂສ ກາຣເຓ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘີຕິ? ເຖຣສ຺ສ ກິຣ ທສພລໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄຈ຺ຉໂຕ ຈີວຣກຓ຺ໂຓ ຕສ຺ສ ສຣີຣໍ ຜຸສິ, ວາໂຕ ປຫຣີຕິປິ ວທນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕເກນ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ເຖຣໍ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອຸສູຍມາໂນ ‘‘ຄມນວິຈ຺ເຉທມສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວມາຫ. ເອຫິ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂູຕິ ສຕ຺ຖາ ¶ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ນ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຫຣີຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ອຕ຺ຕໂນ ອຄ຺ຄສາວກສ຺ເສວ ປກ຺ຂໍ ວຫຖ, ນ ມຍ຺ຫ’ນ຺ຕິ ມຍິ ມໂນປໂທສໍ ກຕ຺ວາ ອປາເຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຍ຺ຍາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ອິມມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ອວາປຸຣຓໍ ອາທາຍາຕິ ກຸຎ຺ຈິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ. ສີຫນາທນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐນາທໍ ປມຸຂນາທໍ ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍນາທໍ. ເອວໍ ທ຺ວີຫິ ມຫາເຖເຣຫິ ອາໂຣຈິໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານານິ ປຫາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ຂີຍນຘມ຺ມນ຺ຕິ ກຖາຘມ຺ມໍ.

ຄູຖຄຕນ຺ຕິ ຄູຖເມວ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຖວີສເມນາຕິ ອກຸຊ຺ຌນຏ຺ເຐນ ປຖວິຍາ ສມາເນນ. ນ ຫິ ປຖວີ ‘‘ມຍິ ສຸຈິໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕີ’’ຕິ ໂສມນສ຺ສໍ ກໂຣຕິ, ນ ‘‘ອສຸຈິໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕີ’’ຕິ ໂທມນສ຺ສໍ. ມຍ຺ຫມ຺ປິ ເອວຣູປໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ວິປຸເລນາຕິ ອປຣິຕ຺ເຕນ. ມຫຄ຺ຄເຕນາຕິ ມຫນ຺ຕຠາວໍ ຄເຕນ. ອປ຺ປມາເຓນາຕິ ວຑ຺ຒິຕປ຺ປມາເຓນ. ອເວເຣນາຕິ ¶ ອກຸສລເວຣປຸຄ຺ຄລເວຣຣຫິເຕນ. ອພ຺ຍາປຊ຺ເຌນາຕິ ນິທ຺ທຸກ຺ເຂນ ວິຄຕໂທມນສ຺ເສນ. ໂສ ອິຘາຕິ ໂສ ອນຸປຏ຺ຐິຕກາຍານຸປສ຺ສນາສຕິປຏ຺ຐາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍ, ມາທິໂສ ກຖໍ ເອວຣູປໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ຠນ຺ເຕຕິ ປຐມໍ ສີຫນາທໍ ນທິ. ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ໂຍຊນາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຣໂຊຫຣຓນ຺ຕິ ຣຊສມ຺ມຊ຺ຊນໂຈຬກໍ, ປາທປຸຎ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ເສວ ນາມໍ. ກໂຬປິຫຕ຺ໂຖຕິ ປຈ຺ຉິຫຕ຺ໂຖ ອຸກ຺ຂລິຫຕ຺ໂຖ ວາ. ນນ຺ຕກວາສີຕິ ອນ຺ຕຈ຺ຉິນ຺ນປິໂລຕິກວສໂນ. ສູຣໂຕຕິ ສຸຈິສີໂລ ໂສຣຈ຺ເຈນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສຸທນ຺ໂຕຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ທມຖໍ ອຸປຄໂຕ. ສຸວິນີໂຕຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສິກ຺ຂິໂຕ. ນ ກຎ຺ຈິ ຫິໍສຕີຕິ ວິສາຓາທີສຸ ຄຓ຺ຫນ຺ຕມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕມ຺ປິ ນ ກຎ຺ຈິ ວິເຫເຐຕິ. ອຸສຠຉິນ຺ນວິສາຓສເມນາຕິ ອຸສຠສ຺ສ ຉິນ຺ນວິສາຓສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສທິເສນ.

ອຏ຺ຏີເຍຍ຺ຍາຕິ ອຏ຺ໂຏ ¶ ປີຬິໂຕ ຠເວຍ຺ຍ. ຫຣາເຍຍ຺ຍາຕິ ລຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຊິຄຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ.

ເມທກຖາລິກນ຺ຕິ ເມທກຖາລິກາ ວຸຈ຺ຈຕິ ສູນກາຣເກຫິ ຍູສນິກ຺ຂມນຕ຺ຖາຍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ກຕຉິທ຺ທາ ຖາລິກາ. ປຣິຫເຣຍ຺ຍາຕິ ມໍສສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ¶ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທນ຺ຕິ ¶ ປຣິຕ຺ຕມຫນ຺ເຕຫິ ຉິທ຺ເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ອຸຄ຺ຆຣນ຺ຕນ຺ຕິ ອຸປຣິມຸເຂຫິ ຉິທ຺ເທຫິ ນິກ຺ຂມມານຍູສໍ. ປຄ຺ຆຣນ຺ຕນ຺ຕິ ອໂຘມຸເຂຫິ ນິກ຺ຂມມານຍູສໍ. ເອວມສ຺ສ ສກລສຣີຣໍ ຍູສມກ຺ຂິຕໍ ຠເວຍ຺ຍ. ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທນ຺ຕິ ນວຫິ ວຓມຸເຂຫິ ປຣິຕ຺ຕມຫນ຺ຕ ຉິທ຺ທໍ. ເອວເມຕ຺ຖ ອຏ຺ຐມນວເມຫິ ທ຺ວີຫິ ອງ຺ເຄຫິ ເຖໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ສຣີເຣ ນິຈ຺ຉນ຺ທຣາຄຕໍ ກເຖສິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິ ເອວໍ ເຖເຣນ ນວຫິ ກາຣເຓຫິ ສີຫນາເທ ນທິເຕ ອຖ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ. ອຈ຺ຈໂຍຕິ ອປຣາໂຘ. ມໍ ອຈ຺ຈຄມາຕິ ມໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ປວຕ຺ໂຕ. ປຕິຄ຺ຄຓ຺ຫຕູຕິ ຂມຕຸ. ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາຕິ ອນາຄເຕ ສໍວຣຓຕ຺ຖາຍ, ປຸນ ເອວຣູປສ຺ສ ອປຣາຘສ຺ສ ອກຣຓຕ຺ຖາຍ. ຕຄ຺ຆາຕິ ເອກໍເສນ. ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣສີຕິ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຐິໂຕ, ຕເຖວ ກໂຣສິ, ຂມາເປສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມາຕິ ຕໍ ຕວ ອປຣາຘໍ ມຍໍ ຂມາມ. ວຸທ຺ຘິເຫສາ ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍຕິ ເອສາ ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ວຸຑ຺ຒິ ນາມ. ກຕມາ? ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາປຊ຺ຊນາ. ເທສນໍ ປນ ປຸຄ຺ຄລາຘິຏ຺ຐານໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ¶ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ, ອາຍຕິໍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ອາຫ. ຜລຕີຕິ ສເຈ ຫິ ເຖໂຣ ນ ຂເມຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຕ຺ເຖວ ສຕ຺ຕຘາ ມຸທ຺ຘາ ຜເລຍ຺ຍ. ຕສ຺ມາ ຠຄວາ ເອວມາຫ. ສເຈ ມໍ ໂສຕິ ສເຈ ມໍ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ຂມາຫີຕິ ເອວໍ ວທຕິ. ຂມຕຸ ຈ ເມ ໂສຕິ ອຍມ຺ປິ ຈາຍສ຺ມາ ມຍ຺ຫໍ ຂມຕູຕິ ເອວໍ ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ອຈ຺ຈຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ສຕ຺ຖຸ ສມ຺ມຸເຂ ຂມາເປສີຕິ.

໑໒. ທຸຕິເຍ ສອຸປາທິເສສນ຺ຕິ ສອຸປາທານເສສໍ. ອນຸປາທິເສສນ຺ຕິ ອຸປາທານເສສຣຫິຕໍ ນິຄ຺ຄຫຓໍ. ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີຕິ ປມາຓກາຣີ ນ ປຣິປູຣກາຣີ. ນ ຕາວາຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ ປຏິຠາສີຕິ ອປ຺ປຏິຠານໍ ນາມ ຠຄວໂຕ ນຕ຺ຖິ, ນ ຕາວາຫໍ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ກເຖສິນ຺ຕິ ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ມາຍິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ສຸຕ຺ວາ ປມາທໍ ອາຫຣິໍສູຕິ ‘‘ມຍໍ ກິຣ ຈຕູຫິ ອປາເຍຫິ ມຸຕ຺ຕາ’’ຕິ ອຸປຣິ ອຣຫຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ວີຣິຍໍ ອກໂຣນ຺ຕາ ມາ ປມາທໍ ອາປຊ຺ຊິໍສຸ. ປຎ຺ຫາຘິປ຺ປາເຍນ ຠາສິໂຕຕິ ຕຍາ ປຸຈ຺ຉິຕປຎ຺ຫສ຺ສ ສຠາເວນ ¶ ກຖິໂຕຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອິເມສໍ ປນ ນວນ຺ນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ຠເວສຸ ຉນ຺ທຣາຄວິໂນທນຕ຺ຖໍ ເອຕເມວ ອຕ຺ຖຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ ຄູໂຖ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ເອວເມວ ໂຂ ຂ຺ວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ຠວໍ ນ ¶ ວຓ຺ເຓມິ ອນ຺ຕມໂສ ອຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕມຕ຺ຕມ຺ປີ’’ຕິ ອິມໍ ສຸຕ຺ຕໍ (ອ. ນິ. ໑.໓໒໑) ອຠາສິ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ເອເຕສໍເຍວ ນວນ຺ນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ຄຕິ ນິພທ຺ຘາ, ເຍສໍ ປນ ກຸລານໍ ຕີຓິ ສຣຓານິ ປຎ຺ຈ ສີລານິ ເອກໍ ສລາກຠຕ຺ຕໍ ເອກໍ ປກ຺ຂິຍຠຕ຺ຕໍ ເອກໍ ວສ຺ສາວາສິກໍ ເອກາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ເອໂກ ອາວາໂສ, ເອວຣູປານິ ນິພທ຺ຘປຸຎ຺ຎານິ ອຕ຺ຖິ. ເຕສມ຺ປິ ຄຕິ ນິພທ຺ຘາ, ໂສຕາປນ຺ນສທິສາເນວ ຕານິ ກຸລານິ.

໑໓. ຕຕິເຍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມເວທນີຍນ຺ຕິ ອິມສ຺ມິໍ ເຍວຕ຺ຕຠາເວ ວິປຈ຺ຈນກກມ຺ມໍ. ສມ຺ປຣາຍເວທນີຍນ຺ຕິ ທຸຕິເຍ ອຕ຺ຕຠາເວ ວິປຈ຺ຈນກກມ຺ມໍ. ສຸຂເວທນີຍນ຺ຕິ ສຸຂເວທນາຊນກກມ຺ມໍ. ທຸກ຺ຂເວທນີຍນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂເວທນາຊນກກມ຺ມໍ. ປຣິປກ຺ກເວທນີຍນ຺ຕິ ລທ຺ຘວິປາກວາຣໍ. ອປຣິປກ຺ກເວທນີຍນ຺ຕິ ອລທ຺ຘວິປາກວາຣໍ. ພຫຸເວທນີຍນ຺ຕິ ພຫຸວິປາກທາຍກໍ. ອປ຺ປເວທນີຍນ຺ຕິ ນ ພຫຸວິປາກທາຍກໍ. ອເວທນີຍນ຺ຕິ ວິປາກເວທນາຍ ອທາຍກໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສມິທ຺ຘີຕິ ອຕ຺ຕຠາວສມິທ຺ຘຕາຍ ເອວໍລທ຺ຘນາໂມ ເຖຣສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກຕ຺ເຖໂຣ. ກິມາຣມ຺ມຓາຕິ ກິໍປຈ຺ຈຍາ. ສງ຺ກປ຺ປວິຕກ຺ກາຕິ ສງ຺ກປ຺ປຠູຕາ ວິຕກ຺ກາ. ນາມຣູປາຣມ຺ມຓາຕິ ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ. ອິມິນາ ¶ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຣູປກ຺ຂນ຺ຘາ ຠູຕຸປາທາຍຣູປຎ຺ຈ ວິຕກ຺ການໍ ປຈ຺ຈໂຍຕິ ທສ຺ເສຕິ. ກ຺ວ ນານຕ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ກສ຺ມິໍ ຐາເນ ນານາສຠາວຕໍ ເວມຕ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຘາຕຸສູຕິ ຣູປຘາຕຸອາທີສຸ. ອຎ຺ໂຎເຍວ ຫິ ຣູປວິຕກ຺ໂກ, ອຎ຺ເຎ ສທ຺ທວິຕກ຺ກາທໂຍຕິ. ຜສ຺ສສມຸທຍາຕິ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ. ເວທນາສໂມສຣຓາຕິ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ ສໂມສຣຓາ. ເອຕ຺ຕເກນ ກຸສລາກຸສລມິສ຺ສກາ ກຖິຕາ. ສມາຘິປ຺ປມຸຂາຕິອາທໂຍ ປນ ອປຈຍປກ຺ຂິກາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຖ ¶ ປຸພ຺ພງ຺ຄມຏ຺ເຐນ ເຊຏ຺ຐກຏ຺ເຐນ ວາ ສມາຘິ ປມຸຂໍ ເອເຕສນ຺ຕິ ສມາຘິປ຺ປມຸຂາ. ເຊຏ຺ຐກກາຣຓຏ຺ເຐນ ສຕິ ອຘິປເຕຍ຺ຍາ ເອເຕສນ຺ຕິ ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍາ. ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາ ອຸຕ຺ຕຣາ ເອເຕສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣາ. ຜລວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ສາຣປ຺ປຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ວິມຸຕ຺ຕິສາຣາ. ອາຣມ຺ມຓວເສນ ອມຕໍ ນິພ຺ພານໍ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ¶ ຕຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐິຕາຕິ ອມໂຕຄຘາ. ເຕນ ຈ ມາ ມຎ຺ຎີຕິ ເຕນ ວິສ຺ສຊ຺ຊເນນ ‘‘ອຫໍ ອຄ຺ຄສາວເກນ ປຸຈ຺ຉິເຕ ປຎ຺ເຫ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ’’ນ຺ຕິ ມາ ມານໍ ວາ ທປ຺ປໍ ວາ ອກາສິ.

໑໕-໑໖. ປຎ຺ຈເມ ຕີຓິ ຈຕ຺ຕາຣິ ວສ຺ສານິ ວສ຺ສຄຓາ, ອເນເກ ວສ຺ສຄຓາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອສ຺ສາຕິ ອເນກວສ຺ສຄຓິໂກ. ຕສ຺ສສ຺ສູຕິ ຕສ຺ສ ຠເວຍ຺ຍຸໍ. ອເຠທນມຸຂານີຕິ ¶ ນ ເກນຈິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ກຕານິ, ເກວລໍ ກມ຺ມສມຸຏ຺ຐິຕາເນວ ວຓມຸຂານິ. ເຊຄຸຈ຺ຉິຍໍເຍວາຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉິຕພ຺ພເມວ ປຏິກູລເມວ. ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ສາຕິ ຈຕຸມຫາຠູຕມຍສ຺ສ. ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈຍສ຺ສາຕິ ໂອທເນນ ເຈວ ກຸມ຺ມາເສນ ຈ ອຸປຈິຕສ຺ສ ວຑ຺ຒິຕສ຺ສ. ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ມສ຺ສາຕິ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວຏ຺ເຐນ ອນິຈ຺ຈຘມ຺ມສ຺ສ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘວິຆາຕຕ຺ຖາຍ ຕນຸວິເລປເນນ ອຸຈ຺ຉາທນຘມ຺ມສ຺ສ, ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄາພາຘວິໂນທນຕ຺ຖາຍ ຂຸທ຺ທກສມ຺ພາຫເນນ ປຣິມທ຺ທນຘມ຺ມສ຺ສ, ທຫຣກາເລ ວາ ອູຣູສຸ ສຍາເປຕ຺ວາ ຄພ຺ຠວາເສນ ທຸສ຺ສຓ຺ຐິຕານໍ ເຕສໍ ເຕສໍ ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄານໍ ສຓ຺ຐານສມ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ອຎ຺ຉນປີຬນາທິວເສນ ປຣິມທ຺ທນຘມ຺ມສ຺ສ, ເອວໍ ປຣິຫຣິຕສ຺ສາປິ ຈ ເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ມສ຺ສ, ຠິຊ຺ຊນວິກິຣຓສຠາວສ຺ເສວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອນິຈ຺ຈປເທນ ເຈວ ເຠທນວິທ຺ຘໍສນປເທຫິ ຈສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ ກຖິໂຕ, ເສເສຫິ ສມຸທໂຍ. ນິພ຺ພິນ຺ທຖາຕິ ອຸກ຺ກຓ຺ຐຖ ປຊຫຖ ອິມໍ ກາຍນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ເອວມິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ພລວວິປສ຺ສນາ ກຖິຕາ. ຉຏ຺ຐໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ສຎ຺ຎາສີເສນ ປເນຕ຺ຖ ຎາຓເມວ ກຖິຕໍ.

໑໗-໑໘. ສຕ຺ຕເມ ນ ມນາເປນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐນ຺ຕີຕິ ມນວຑ຺ຒເນນ ¶ ມນໍ ອລ຺ລີຍນາກາເຣນ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ນ ມນາເປນ ອຠິວາເທນ຺ຕີຕິ ນ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທນ຺ຕິ. ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕີຕິ ອຈິຕ຺ຕີກາເຣນ ເທນ຺ຕິ. ໂນ ສກ຺ກຈ຺ຈນ຺ຕິ ສຫຕ຺ຖາ ນ ເທນ຺ຕິ. ນ ອຸປນິສີທນ຺ຕິ ຘມ຺ມສວນາຍາຕິ ‘‘ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນ ສມີເປ ນິສີທນ຺ຕິ. ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕີຕິ ຆຏປິຏ຺ເຐ ¶ ອາສິຕ຺ຕອຸທກໍ ວິຍ ວິວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຏ຺ຐເມ ເວເນຍ຺ຍຊ຺ຌາສຍວເສນ ເມຕ຺ຕາຠາວນໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນວງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໑໙. ນວເມ ¶ ວິປ຺ປຏິສາຣິນິໂຍຕິ ວິປ຺ປຏິສາຣິຕໍ ມງ຺ກຸຠາວໍ ອາປຊ຺ຊິມ຺ຫ. ຫີນໍ ກາຍນ຺ຕິ ອຸປຣິເທວໂລກໍ ອຸປາທາຍ ເຫຏ຺ຐິໂມ ຫີໂນຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂນ ຈ ໂຂ ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ ສໍວິຠຊິມ຺ຫາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຕ຺ຕິຍາ ຈ ພລສ຺ສ ຈ ອນຸຣູເປນ ສີລວນ຺ຕານໍ ສໍວິຠາຄໍ ກຕ຺ວາ ນ ຠຸຎ຺ຊິມ຺ຫາ.

໒໐. ທສເມ ອປິ ນຸ ເຕ, ຄຫປຕິ, ກຸເລ ທານໍ ທີຍຕີຕິ ນຍິທໍ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທານໍ ສນ຺ຘາຍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຫິ ຆເຣ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິຈ຺ຈໍ ປຓີຕທານໍ ທີຍຕິ, ນ ຕໍ ສຕ຺ຖາ ນ ຊານາຕິ. ໂລກິຍມຫາຊນສ຺ສ ປນ ທິຍ຺ຍມານທານໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ລູຂໍ ໂຫຕິ, ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປີເຓຕິ. ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ກຓາຊກນ຺ຕິ ¶ ສກຸຓ຺ຑກຠຕ຺ຕໍ, ສກຸຓ຺ຑເກຫິປິ ກຓິກຕຓ຺ຑຸເລເຫວ ປກ຺ກໍ. ພິຬງ຺ຄທຸຕິຍນ຺ຕິ ກຎ຺ຊິຍທຸຕິຍໍ. ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທຕີຕິ ອສກ຺ກຣິຕ຺ວາ ເທຕິ. ອຈິຕ຺ຕີກຕ຺ວາຕິ ອຈິຕ຺ຕີກາເຣນ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍ ອຄາຣເວນ ເທຕິ. ອສຫຕ຺ຖາ ເທຕີຕິ ສຫຕ຺ເຖນ ອທຕ຺ວາ ປຣຫຕ຺ເຖນ ເທຕິ, ອາຓຕ຺ຕິມຕ຺ຕເມວ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປວິທ຺ຘໍ ເທຕີຕິ ນ ນິຣນ຺ຕຣໍ ເທຕິ, ສໍວຈ຺ຉຣິກໍ ໂສຓ຺ຑພລິ ວິຍ ໂຫຕິ. ອນາຄມນທິຏ຺ຐິໂກ ເທຕີຕິ ນ ກມ຺ມຎ຺ຈ ຜລຎ຺ຈ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ເທຕິ.

ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖາຕິ ຕີສຸ ກຸລສມ຺ປທາສຸ ຍສ຺ມິໍ ຍສ຺ມິໍ ກຸເລ. ນ ອຸຬາຣາຍ ຠຕ຺ຕໂຠຄາຍາຕິອາທີສຸ ນານຄ຺ຄຣສສຸຄນ຺ຘສາລິໂຠຊເນ ອຸປນີເຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ, ‘‘ຫຣເຖຕໍ ໂຣຄວຑ຺ຒນ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ເຍນ ວາ ເຕນ ວາ ຑາເກນ ສທ຺ຘິໍ ສກຸຓ຺ຑກຠຕ຺ຕໍ ອມຕໍ ວິຍ ສມ຺ປິຍາຍມາໂນ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ກາສິກາທີສຸ ວຣວຕ຺ເຖສຸ ອຸປນີເຕສຸ ‘‘ຫຣເຖຕານິ ນິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ປຏິຈ຺ຉາເທຕຸມ຺ປິ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ຄຕ຺ເຕສຸປິ ນ ສຓ຺ຐຫນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນາຬິເກຣສາຏກມູລຕຈສທິສານິ ປນ ຖູລວຕ຺ຖານິ ‘‘ອິມານິ ນິວາເສນ຺ໂຕ ນິວຕ຺ຖຠາວມ຺ປິ ຊານາຕິ, ປຏິຈ຺ຉາເທຕພ຺ພມ຺ປິ ¶ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ຕີ’’ຕິ ສມ຺ປິຍາຍມາໂນ ນິວາເສຕິ. ຫຕ຺ຖິຍານອສ຺ສຍານຣຖຍານສຸວຓ຺ຓສິວິກາທີສຸ ¶ ອຸປນີເຕສຸ ‘‘ຫຣເຖຕານິ ຈລາຈລານິ, ນ ສກ຺ກາ ເອຕ຺ຖ ນິສີທິຕຸ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຊຊ຺ຊຣຣຖເກ ອຸປນີເຕ ‘‘ອຍໍ ນິຈ຺ຈໂລ, ເອຕ຺ຖ ສຸຂໍ ນິສີທິຕຸ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ສາທິຍຕິ. ນ ອຸຬາເຣສຸ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສູຕິ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕາ ຣູປວຕິໂຍ ອິຕ຺ຖິໂຍ ¶ ທິສ຺ວາ ‘‘ຍກ຺ຂິນິໂຍ ມຎ຺ເຎ, ເອຕາ ຂາທິຕຸກາມາ, ກິໍ ເອຕາຫີ’’ຕິ ຍຖາຜາສຸເກເນວ ວີຕິນາເມຕິ. ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕີຕິ ໂສຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນ ສທ຺ທຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕີຕິ ກຖິຕສ຺ສ ສວນຕ຺ຖໍ ນ ໂສຕປສາທໍ ໂອທຫນ຺ຕິ. ສກ຺ກຈ຺ຈນ຺ຕິອາທີນິ ວຸຕ຺ຕວິປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພານິ.

ເວລາໂມຕິ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕຣູປໂຠຄສທ຺ຘາປຎ຺ຎາທີຫິ ມຣິຍາທເວລໍ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕຫິ ອຸຬາເຣຫິ ຄຸເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘນາໂມ. ໂສ ເອວຣູປໍ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍໍ ອນຸປຸພ຺ພີກຖາ – ໂສ ກິຣ ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ປຸໂຣຫິຕເຄເຫ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ, ເວລາມກຸມາໂຣຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ໂສຬສວສ຺ສກາເລ ພາຣາຓສິຣາຊກຸມາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ຕກ຺ກສິລໍ ອຄມາສິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ທິສາປາໂມກ຺ຂສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ປຏ຺ຐປຍິໍສຸ. ຍຖາ ຈ ເຕ, ເອວໍ ອຎ຺ເຎປິ ຊມ຺ພຸທີເປ ຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສຣາຊກຸມາຣາ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕນາ ຄຫິຕຏ຺ຐາເນ ປິຏ຺ຐິອາຈຣິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ຈຕຸຣາສີຕິ ຣາຊກຸມາຣສຫສ຺ສານິ ສິກ຺ຂາເປຕິ, ສຍມ຺ປິ ໂສຬສວສ຺ເສຫິ ຄເຫຕພ຺ພສິປ຺ປໍ ຕີຫິ ວສ຺ເສຫິ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິ. ອາຈຣິໂຍ ‘‘ເວລາມກຸມາຣສ຺ສ ສິປ຺ປໍ ປຄຸຓ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕາ, ເວລາໂມ ¶ ມຍາ ຎາຕໍ ສພ຺ພໍ ຊານາຕິ, ຕຸມ຺ເຫ ສພ຺ເພປິ ສມຄ຺ຄາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ຈຕຸຣາສີຕິ ກຸມາຣສຫສ຺ສານິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເທສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາຈຣິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຈຕຸຣາສີຕິ ກຸມາຣສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກໍ ອາສນ຺ນນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ນຄຣສາມິກໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສິປ຺ເປ ປຄຸເຓ ຊາເຕ ຕໍ ຕຕ຺ເຖວ ນິວຕ຺ເຕສິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ຈຕຸຣາສີຕິ ນຄຣສຫສ຺ສານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈຕຸຣາສີຕິຍາ ຣາຊກຸມາຣານໍ ສິປ຺ປໍ ປຄຸຓໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ນຄເຣ ຕໍ ຕໍ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຣາຊກຸມາຣໍ ອາທາຍ ພາຣາຓສິໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ມນຸສ຺ສາ ກຸມາຣໍ ປຣິໂຍສິຕສິປ຺ປໍ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈິໍສຸ, ເວລາມສ຺ສ ປຸໂຣຫິຕຏ຺ຐານໍ ອທໍສຸ. ເຕປິ ຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສຣາຊກຸມາຣາ ສເກສຸ ສເກສຸ ຣຊ຺ເຊສຸ ອຠິເສກໍ ປຕ຺ວາ ອນຸສໍວຈ຺ຉຣໍ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕ ຣາຊານໍ ທິສ຺ວາ ເວລາມສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ອມ຺ເຫ ຣຊ຺ເຊສຸ ປຕິຏ຺ຐິຕາ, ວເທຍ຺ຍາຖ ເຍນຕ຺ໂຖ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຄມນາຄມນກາເລ ¶ ສກຏສນ຺ທມານິກຄາວິໂຄຓກຸກ຺ກຸຏສູກຣາທໂຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ຊນປໂທ ອຕິວິຍ ¶ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ໂຫຕິ, ມຫາຊໂນ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຣາຊງ຺ຄເຓ ກນ຺ທຕິ.

ຣາຊາ ເວລາມໍ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ອຸປທ຺ທຸໂຕ ຊນປໂທ, ຣາຊາໂນ ຄມນາຄມນກາເລ ມຫາວິໂລປໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສາ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ຊນປທປີຬາຍ ອຸປສມໍ ເອກໍ ອຸປາຍໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ¶ . ສາຘຸ ມຫາຣາຊ, ອຸປາຍໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຍຕ຺ຕເກນ ຊນປເທນ ອຕ຺ໂຖ, ຕໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫຖາຕິ. ຣາຊາ ຕຖາ ອກາສິ. ເວລາໂມ ຈຕຸຣາສີຕິຍາ ຣາຊສຫສ຺ສານໍ ຊນປເທ ວິຈາເຣຕ຺ວາ ຈກ຺ກນາຠິຍໍ ອເຣ ວິຍ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປທສ຺ມິໍ ໂອໂຣເປສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເຕ ຣາຊາໂນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຊນປເທເນວ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ຊນປໂທຕິ ວິໂລປໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ຣາຊຄາຣເວນ ຣຎ຺ໂຎ ຊນປທມ຺ປິ ນ ປີເຬນ຺ຕິ. ຊນປທາ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ນິສ຺ສທ຺ທາ ນິຣວາ ອເຫສຸໍ. ສພ຺ເພ ຣາຊາໂນ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ຐາ ‘‘ເຍນ ໂວ, ອາຈຣິຍ, ອຕ຺ໂຖ, ຕໍ ອມ຺ຫາກໍ ວເທຖາ’’ຕິ ປວາຣຍິໍສຸ.

ເວລາໂມ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອນ຺ໂຕນິເວສເນ ສຕ຺ຕຣຕນປຣິປູຣານໍ ຄພ຺ຠານໍ ທ຺ວາຣານິ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ກຸລປຣິວຏ຺ຏາ ຐປິຕໍ ຘນໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ອາຍວຍໍ ອຸປຘາເຣຕ຺ວາ ‘‘ມຍາ ສກລຊມ຺ພຸທີປໍ ໂຂເຠນ຺ເຕນ ທານໍ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ຄງ຺ຄາຕີເຣ ທ຺ວາທສໂຍຊນິກາ ອຸທ຺ຘນປນ຺ຕິໂຍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ສປ຺ປິມຘຸຜາຓິຕເຕລຕິລຕຓ຺ຑຸລາທີນໍ ຐປນຕ຺ຖາຍ ມຫາໂກຏ຺ຐາຄາຣານິ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອເກກສ຺ມິໍ ຐາເນ ເອຕ຺ຕກາ ເອຕ຺ຕກາ ຊນາ ສໍວິທຫຖ, ຍໍກິຎ຺ຈິ ມນຸສ຺ສານໍ ລທ຺ຘພ຺ພໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕໂຕ ເອກສ຺ມິມ຺ປິ ອສຕິ ມຍ຺ຫໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ມນຸສ຺ເສ ສໍວິຘາຍ ‘‘ອສຸກທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເວລາມພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທານໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕູ’’ຕິ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ‘‘ທານຄ຺ຄໍ ປຣິນິຏ຺ຐິຕ’’ນ຺ຕິ ທານຍຸຕ຺ເຕຫິ ອາໂຣຈິເຕ ສຫສ຺ສຄ຺ຆນກໍ ວຕ຺ຖໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ¶ ປຎ຺ຈສຕຄ຺ຆນກໍ ເອກໍສໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິໂຕ ທານວີມໍສນຕ຺ຖາຍ ຜລິກວຓ຺ຓສ຺ສ ອຸທກສ຺ສ ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາຣໍ ປູເຣຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ສເຈ ອິມໍ ທານໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕຣູປາ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍປຸຄ຺ຄລາ ອຕ຺ຖິ, ອິທໍ ອຸທກໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຖວິໍ ຄຓ຺ຫາຕຸ. ສເຈ ນຕ຺ຖິ, ເອວເມວ ຕິຏ຺ຐຕູ’’ຕິ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ກຕ຺ວາ ຠິງ຺ຄາຣໍ ອໂຘມຸຂໍ ອກາສິ. ອຸທກໍ ຘມກຣເຓນ ຄຫິຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ສຸຎ຺ໂຎ ວຕ, ໂຠ, ຊມ຺ພຸທີໂປ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລປິ ທກ຺ຂິຓໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕຣູໂປ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວິປ຺ປຏິສາຣໍ ອກຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ທາຍກສ຺ສ ¶ ວເສນາຍໍ ທກ຺ຂິຓາ ວິສຸຊ຺ຌິສ຺ສຕິ, ອຸທກໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຖວິໍ ຄຓ຺ຫາຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຜລິກວຓ຺ຓສທິສໍ ອຸທກໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຖວິໍ ຄຓ຺ຫິ ¶ . ‘‘ອິທານິ ທານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ທານຄ຺ຄໍ ປຕ຺ວາ ທານໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຍາຄຸເວລາຍ ຍາຄຸໍ, ຂຊ຺ຊກເວລາຍ ຂຊ຺ຊກໍ, ໂຠຊນເວລາຍ ໂຠຊນໍ ທາເປສິ. ເອເຕເນວ ນີຫາເຣນ ທິວເສ ທິວເສ ທານໍ ທີຍຕິ.

ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ທານຄ຺ເຄ ‘‘ອິທໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ອິທໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ນຕ຺ຖິ. ອິທານິ ຕໍ ທານໍ ເອຕ຺ຕກມຕ຺ເຕເນວ ນ ນິຏ຺ຐໍ ຄມິສ຺ສຕີຕິ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓໍ ນີຫຣາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໂຍ ກາເຣຕ຺ວາ ຈຕຸຣາສີຕິສຸວຓ຺ຓປາຕິສຫສ຺ສາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ຈຕຸຣາສີຕິຣາຊສຫສ຺ສານໍ ສາສນໍ ປຫິຓິ. ຣາຊາໂນ ‘‘ຈິຣສ຺ສໍ ວຕ ມຍໍ ອາຈຣິເຍນ ອນຸຄ຺ຄຫິຕາ’’ຕິ ສພ຺ພໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ເປເສສຸໍ. ທາເນ ທິຍ຺ຍມາເນເຍວ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ມາສາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ‘‘ຫິຣຎ຺ຎໍ ຠາເຊຕ຺ວາ ທານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຫນ຺ເຕ ໂອກາເສ ທານໍ ສຊ຺ຊາເປສິ. ສຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ຈຕຸຣາສີຕິ ສຸວຓ຺ຓປາຕິສຫສ຺ສານິ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ໂກຏິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອທາສິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ຣູປິຍປູຣານີຕິ ຣຊຕຕຏ຺ຏິຣຊຕຜາລຣຊຕມາສເກຫິ ປູຣານິ. ປາຕິໂຍ ປນ ຂຸທ຺ທິກາຕິ ນ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພາ, ເອກກຣີສປ຺ປມາເຓ ຠູມິຠາເຄ ຈຕສ຺ໂສວ ປາຕິໂຍ ຐປຍິໍສຸ. ປາຕິມກຸຬໍ ນວຣຕນໍ ໂຫຕິ, ມຸຂວຏ຺ຏິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຏ຺ຐຣຕນໍ, ປາຕິມຸຂວຏ຺ຏິຍາ ຉຍຸຕ຺ໂຕ ອາຊຎ຺ຎຣໂຖ ອນຸປຣິຍາຍຕິ, ທທມາໂນ ປາຕິຍາ ພາຫິຣນ຺ເຕນ ວຄ຺ຄວຄ຺ເຄ ປຏິຄ຺ຄາຫເກ ຐເປຕ຺ວາ ປຐມໍ ປາຕິຍາ ປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ສນ຺ຘິສນ຺ຘິໂຕ ວິໂຍເຊຕ຺ວາ ປາຕິນ຺ຕິ ເອວໍ ຈຕຸຣາສີຕິ ປາຕິສຫສ຺ສານິ ອທາສິ. ຣູປິຍປາຕິອາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອຕ຺ຖປິ ຈ ສຸວຓ຺ຓປູຣານີຕິ ສຸວຓ຺ຓຕຏ຺ຏິສຸວຓ຺ຓຜາລສຸວຓ຺ຓມາສເກຫິ ປູຣານິ. ຫິຣຎ຺ຎປູຣານີຕິ ສຕ຺ຕວິຘຣຕນປູຣານິ. ໂສວຓ຺ຓາລງ຺ກາຣານີຕິ ສຸວຓ຺ຓາລງ຺ກາຣານິ. ກໍສູປຘາຣຓານີຕິ ຣຊຕມຍຂີຣປຏິຈ຺ຉການິ. ຕາສໍ ປນ ເຘນູນໍ ສິງ຺ຄານິ ສຸວຓ຺ຓໂກສກປຣິໂຍນທ຺ຘານິ ອເຫສຸໍ, ຄີວາຍ ສຸມນທາມໍ ປິຬນ຺ຘິໍສຸ, ຈຕູສຸ ປາເທສຸ ນຸປູຣານິ, ປິຏ຺ຐິຍໍ ວຣທຸກູລໍ ປາຣຸຕໍ, ກຓ຺ເຐ ສຸວຓ຺ຓຆຓ຺ຏໍ ພນ຺ຘິໍສຸ. ວຕ຺ຖໂກຏິສຫສ຺ສານີຕິ ໂລກໂວຫາຣໂຕ ວີສຕິວຕ຺ຖຍຸຄານິ ເອກາ ໂກຏິ ¶ , ອິຘ ປນ ທສ ສາຏກາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ໂຂມສຸຂຸມານນ຺ຕິອາທິມ຺ຫິ ¶ ໂຂມາທີສຸ ຍໍ ຍໍ ສຸຂຸມໍ, ຕໍ ຕເທວ ອທາສິ. ຍານິ ປເນຕານິ ອິຕ຺ຖິທານໍ ອຸສຠທານໍ ມຊ຺ຊທານໍ ສມຊ຺ຊາທານນ຺ຕິ ອທານສມ຺ມຕານິ, ຕານິປິ ເອສ ‘‘ເວລາມສ຺ສ ທານມຸເຂ ອິທໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຈນປຖໍ ປຈ຺ຉິນ຺ທິຕຸໍ ປຣິວາຣຕ຺ຖາຍ ອທາສິ. ນຊ຺ໂຊ ມຎ຺ເຎ ວິສ຺ສນ຺ທນ຺ຕີຕິ ນທິໂຍ ວິຍ ວິສ຺ສນ຺ທນ຺ຕິ.

ອິມິນາ ¶ ສຕ຺ຖາ ເວລາມສ຺ສ ທານໍ ກເຖຕ຺ວາ, ‘‘ຄຫປຕິ, ເອຕໍ ມຫາທານໍ ນາຎ຺ໂຎ ອທາສິ, ອຫໍ ອທາສິໍ. ເອວຣູປໍ ປນ ທານໍ ທທນ຺ໂຕປິ ອຫໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕຣູປໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ນາລຕ຺ຖໍ, ຕ຺ວໍ ມາທິເສ ພຸທ຺ເຘ ໂລກສ຺ມິໍ ທິຏ຺ຐມາເນ ທານໍ ທທມາໂນ ກສ຺ມາ ຈິນ຺ເຕສີ’’ຕິ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເທສນໍ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ສິຍາ ໂຂ ປນ ເຕຕິອາທິມາຫ. ນນຸ ຈ ຍານິ ຕທາ ອເຫສຸໍ ຣູປເວທນາສຎ຺ຎາສງ຺ຂາຣວິຎ຺ຎາຓານິ, ຕານິ ນິຣຸທ຺ຘານິ? ກສ຺ມາ ‘‘ອຫໍ ເຕນ ສມເຍນ ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’’ຕິ ອາຫາຕິ? ປເວຓິຍາ ອວິຈ຺ຉິນ຺ນຕ຺ຕາ. ຕານິ ຫິ ຣູປາທີນິ ນິຣຸຊ຺ຌມານານິ ອິເມສໍ ປຈ຺ຈເຍ ທຕ຺ວາ ນິຣຸທ຺ຘານິ ອປຣາປຣໍ ອວິຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປເວຓິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ນ ຕໍ ໂກຈິ ທກ຺ຂິຓໍ ໂສເຘຕີຕິ ໂກຈິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເທໂວ ວາ ມາໂຣ ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ຕໍ ທກ຺ຂິຓໍ ໂສເຘຕີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ນາໂຫສິ. ຕຎ຺ຫິ ທກ຺ຂິຓໍ ໂສເຘນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕມໂກຏິຍາ ພຸທ຺ໂຘ, ເຫຏ຺ຐິມໂກຏິຍາ ຘມ຺ມເສນາປຕິສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສທິໂສ ສາວໂກ ໂສເຘຍ຺ຍ.

ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນໍ ໂສຕາປນ຺ນໍ. ອິທໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣນ຺ຕິ ອິທໍ ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ທິນ຺ນທານໍ ໂລກິຍມຫາຊນສ຺ສ ສຕ຺ຕມາສາຘິການິ ສຕ຺ຕ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ¶ ເອຕ຺ຕກໍ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓໍ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ເຕນ ທິນ຺ນທານໂຕ ມຫປ຺ຜລໍ.

ໂຍ ຈ ສຕໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນານນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ເອກສ຺ສ ສກທາຄາມິສ຺ສ ວເສນ ເອກຸຕ຺ຕຣສຕໍ ໂສຕາປນ຺ເນ ກຕ຺ວາ ໂສຕາປນ຺ນຄຓນາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິມິນາ ອຸປາເຍນ ສພ຺ພວາເຣສຸ ເຫຏ຺ຐາ ເຫຏ຺ຐາ ອາຄເຕ ອນນ຺ຕເຣນ ສຕຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ປຸຄ຺ຄລຄຓນາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຆຕ຺ເຖຣໍ ກຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ສງ຺ໂຆ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຈາຕຸທ຺ທິສໍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ຈາຕຸທ຺ທິສໍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ກຕວິຫາໂຣ ນາມ ຍຕ຺ຖ ເຈຕິຍໍ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ກຣີຍຕິ, ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ອນຸທິສາຫິ ຈ ຠິກ຺ຂູ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາເຍວ ປາເທ ໂຘວິຕ຺ວາ ກຸຎ຺ຈິກາຍ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ປຏິຊຄ຺ຄິຕ຺ວາ ¶ ວສິຕ຺ວາ ຍຖາຜາສຸກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕມໂສ ຈຕຸຣຕນິຍາ ປຓ຺ຓສາລາປິ ໂຫຕຸ, ຈາຕຸທ຺ທິສໍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ກຕວິຫາໂຣຕ຺ເວວ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ສຣຓໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ມຄ຺ເຄນາຄຕໍ ອນິວຕ຺ຕນສຣຓໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ອປເຣ ປນາຫຸ – ອຕ຺ຕານໍ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ທິນ຺ນຕ຺ຕາ ສຣຓາຄມນໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ສິກ຺ຂາປທານິ ສມາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ປຎ຺ຈ ¶ ສີລານິ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ສີລມ຺ປິ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຕໍ ອນິວຕ຺ຕນສີລເມວ ກຖິຕໍ. ອປເຣ ປນາຫຸ – ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ອຠຍທານສ຺ສ ທິນ຺ນຕ຺ຕາ ສີລໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຄນ຺ໂຘຫນມຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ຄນ຺ຘອູຫນມຕ຺ຕໍ, ທ຺ວີຫງ຺ຄຸລີຫິ ຄຓ຺ຑປິຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປສິງ຺ຆນມຕ຺ຕໍ. ອປເຣ ປນ ‘‘ຄທ຺ໂທຫນມຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ປາຬິໍ ວຕ຺ວາ ຄາວິຍາ ເອກວາຣໍ ຖນອຎ຺ຉນມຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຖໍ ວທນ຺ຕິ. ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຫິຕານຸຜຣຓຈິຕ຺ຕໍ. ຕໍ ປນ ອປ຺ປນາວເສເນວ ຄຫິຕໍ. ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎນ຺ຕິ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອນນ຺ຕຣປຈ຺ຈຍຠາເວນ ສິຂາປຕ຺ຕພລວວິປສ຺ສນໍ.

ອຸປມາໂຕ ປນ ອິມານິ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພານິ – ສເຈປິ ຫິ ຊມ຺ພຸທີປໍ ເຠຣິຕລສທິສໍ ສມຕລໍ ກຕ຺ວາ ໂກຏິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປລ຺ລງ຺ເກ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຣິຍປຸຄ຺ຄເລ ນິສີທາເປຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຖ ໂສຕາປນ຺ນານໍ ທສ ປນ຺ຕິໂຍ ອສ຺ສຸ, ສກທາຄາມີນໍ ປຎ຺ຈ, ອນາຄາມີນໍ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍາ, ຂິຓາສວານໍ ທິຍຑ຺ຒາ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ເອກາ ປນ຺ຕິ ຠເວຍ຺ຍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອກໂກວ. ເອຕ຺ຕກສ຺ສ ຊນສ຺ສ ທິນ຺ນທານໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທິນ຺ນເມວ ມຫປ຺ຜລໍ. ອິຕຣໍ ປນ –

‘‘ວິຫາຣທານໍ ປຓິປາໂຕ, ສິກ຺ຂາ ເມຕ຺ຕາຍ ຠາວນາ;

ຂຍໂຕ ສມ຺ມສນ຺ຕສ຺ສ, ກລໍ ນາຄ຺ຆຕິ ໂສຬສິໍ’’.

ເຕເນວ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພານສມເຍ ‘‘ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ອນຸຕ຺ຕຣາ ປູຊາ’’ຕິ ອາຫ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸກາຕິ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸວາສິໂນ. ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕີຕິ ອຘິຠວນ຺ຕິ, ອຘິກາ ວິສິຏ຺ຐາ ເຊຏ຺ຐກາ ໂຫນ຺ຕິ. ອມມາຕິ ນິຕ຺ຕຓ຺ຫາ. ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ນິທ຺ທຸກ຺ຂາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອປຣິຄ຺ຄຫາຕິ ‘‘ອິທໍ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ປຣິຄ຺ຄຫຣຫິຕາ. ນິຍຕາຍຸກາຕິ ເຕສຎ຺ຫິ ນິພທ຺ຘໍ ອາຍຸ ວສ຺ສສຫສ຺ສເມວ, ຄຕິປິ ນິພທ຺ຘາ, ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄເຍວ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສຕິມນ຺ໂຕຕິ ເທວຕານຎ຺ຫິ ເອກນ຺ຕສຸຂິຕາຍ ສຕິ ຖິຣາ ນ ໂຫຕິ, ເນຣຍິການໍ ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂິຕາຍ. ອິເມສໍ ປນ ໂວກິຓ຺ຓສຸຂທຸກ຺ຂຕ຺ຕາ ສຕິ ຖິຣາ ໂຫຕິ. ອິຘ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສຕິ ຊມ຺ພຸທີເປ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກມຄ຺ຄພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສປິ ອິເຘວ ໂຫຕິ.

໒໒. ທຸຕິເຍ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ປທຊເວນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ນ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ນ ສຣີຣວຓ຺ເຓນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ປຸຣິສຂຬຸງ຺ເກສຸ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ຎາຓຊເວນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ນ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ນ ຄຸຓວຓ຺ເຓນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ເສສໍ ປາຬິນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຍຎ຺ເຫຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ຕໍ ຕິກນິປາຕວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໒໓. ຕຕິເຍ ຕຓ຺ຫໍ ປຏິຈ຺ຈາຕິ ທ຺ເວ ຕຓ຺ຫາ ເອສນຕຓ຺ຫາ ເອສິຕຕຓ຺ຫາ ຈ. ຍາຍ ຕຓ຺ຫາຍ ອຊປຖສງ຺ກຸປຖາທີນິ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ¶ ໂຠເຄ ເອສຕິ ຄເວສຕິ, ອຍໍ ເອສນຕຓ຺ຫາ ນາມ. ຍາ ເຕສຸ ເອສິເຕສຸ ຄເວສິເຕສຸ ປຏິລທ຺ເຘສຸ ຕຓ຺ຫາ, ອຍໍ ເອສິຕຕຓ຺ຫາ ນາມ. ອິຘ ປນ ເອສນຕຓ຺ຫາ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ປຣິເຍສນາຕິ ຣູປາທິອາຣມ຺ມຓປຣິເຍສນາ. ສາ ຫິ ເອສນຕຓ຺ຫາຍ ສຕິ ໂຫຕິ. ລາໂຠຕິ ຣູປາທິອາຣມ຺ມຓປຏິລາໂຠ. ໂສ ຫິ ປຣິເຍສນາຍ ສຕິ ໂຫຕິ.

ວິນິຈ຺ຉໂຍ ¶ ປນ ຎາຓຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິວິຕກ຺ກວເສນ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ສຸຂວິນິຈ຺ຉຍໍ ຊຎ຺ຎາ, ສຸຂວິນິຈ຺ຉຍໍ ຎຕ຺ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸຂມນຸຍຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໓.໓໒໓) ອຍໍ ຎາຓວິນິຈ຺ຉໂຍ ¶ . ‘‘ວິນິຈ຺ຉຍາຕິ ທ຺ເວ ວິນິຈ຺ຉຍາ ຕຓ຺ຫາວິນິຈ຺ຉໂຍ ຈ ທິຏ຺ຐິວິນິຈ຺ຉໂຍ ຈາ’’ຕິ (ມຫານິ. ໑໐໒) ເອວໍ ອາຄຕານິ ອຏ຺ຐສຕຕຓ຺ຫາວິຈຣິຕານິ ຕຓ຺ຫາວິນິຈ຺ຉໂຍ. ທ຺ວາສຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິໂຍ ທິຏ຺ຐິວິນິຈ຺ຉໂຍ. ‘‘ຉນ຺ໂທ ໂຂ, ເທວານມິນ຺ທ, ວິຕກ຺ກນິທາໂນ’’ຕິ (ທີ. ນິ. ໒.໓໕໘) ອິມສ຺ມິໍ ປນ ສຸຕ຺ເຕ ອິຘ ວິນິຈ຺ຉໂຍຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກເຍວ ອາຄໂຕ. ລາຠໍ ລຠິຕ຺ວາ ຫິ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ຐໍ ສຸນ຺ທຣາສຸນ຺ທຣໍ ວິຕກ຺ເກເນວ ວິນິຈ຺ຉິນນ຺ຕິ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ເມ ຣູປາຣມ຺ມຓຕ຺ຖາຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ສທ຺ຘາຣມ຺ມຓຕ຺ຖາຍ, ເອຕ຺ຕກໍ ມຍ຺ຫໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ປຣສ຺ສ, ເອຕ຺ຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ, ເອຕ຺ຕກໍ ນິທຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ລາຠໍ ປຏິຈ຺ຈ ວິນິຈ຺ຉໂຍຕິ.

ຉນ຺ທຣາໂຄຕິ ¶ ເອວໍ ອກຸສລວິຕກ຺ເກນ ວິຕກ຺ກິເຕ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ທຸພ຺ພລຣາໂຄ ຈ ພລວຣາໂຄ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິທຎ຺ຫິ ອິຘ ຉນ຺ໂທຕິ ທຸພ຺ພລຣາຄສ຺ສາຘິວຈນໍ. ອຊ຺ໂຌສານນ຺ຕິ ອຫໍ ມມນ຺ຕິ ພລວສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ. ປຣິຄ຺ຄໂຫຕິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິວເສນ ປຣິຄ຺ຄຫກຣຓໍ. ມຈ຺ຉຣິຍນ຺ຕິ ປເຣຫິ ສາຘາຣຓຠາວສ຺ສ ອສຫນຕາ. ເຕເນວສ຺ສ ໂປຣາຓາ ເອວໍ ວຈນຕ຺ຖໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອິທໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ມຍ຺ຫເມວ ໂຫຕຸ, ມາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ໂຫຕູຕິ ປວຕ຺ຕຕ຺ຕາ ມຈ຺ຉຣິຍນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ອາຣກ຺ໂຂຕິ ທ຺ວາຣປິທຫນມຎ຺ຊູສາໂຄປນາທິວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ຣກ຺ຂນໍ. ອຘິກໂຣຕີຕິ ອຘິກຣຓໍ, ກາຣຓສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ອາຣກ຺ຂາຘິກຣຓນ຺ຕິ ຠາວນປຸໍສກໍ, ອາຣກ຺ຂາເຫຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຓ຺ຑາທານາທີສຸ ປຣນິເສຘນຕ຺ຖໍ ທຓ຺ຑສ຺ສ ອາທານໍ ທຓ຺ຑາທານໍ. ເອກໂຕ ຘາຣາທິໂນ ສຕ຺ຖສ຺ສ ອາທານໍ ສຕ຺ຖາທານໍ. ກລໂຫຕິ ກາຍກລໂຫປິ ວາຈາກລໂຫປິ. ປຸຣິໂມ ວິຄ຺ຄໂຫ, ປຈ຺ຉິໂມ ວິວາໂທ (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໑໐໓). ຕຸວໍຕຸວນ຺ຕິ ອຄາຣວວເສນ ຕຸວໍຕຸວໍວຈນໍ.

໒໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ສຕ຺ຕາວາສາຕິ ສຕ຺ຕານໍ ອາວາສາ, ວສນຏ຺ຐານານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ສຸທ຺ຘາວາສາປິ ສຕ຺ຕາວາໂສວ, ອສພ຺ພກາລິກຕ຺ຕາ ປນ ນ ຄຫິຕາ. ສຸທ຺ຘາວາສາ ຫິ ພຸທ຺ຘານໍ ຂນ຺ຘາວາຣຏ຺ຐານສທິສາ, ອສງ຺ເຂຍ຺ຍກປ຺ເປ ພຸທ຺ເຘສຸ ອນິພ຺ພຕ຺ເຕສຸ ຕໍ ຐານໍ ສຸຎ຺ຎໍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອສພ຺ພກາລິກຕ຺ຕາ ນ ຄຫິຕາ. ເສສເມຕ຺ຖ ¶ ວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕີສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໒໕. ປຎ຺ຈເມ ¶ ¶ ຍໂຕຕິ ຍສ຺ມິໍ ກາເລ. ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕີຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸປຈິຕໍ ສຸວຑ຺ຒິຕໍ ໂຫຕິ. ກລ຺ລໍ ວຈນາຍາຕິ ຍຸຕ຺ຕໍ ວຕ຺ຕຸໍ. ວີຕຣາຄນ຺ຕິ ວິຄຕຣາຄໍ. ອສຣາຄຘມ຺ມນ຺ຕິ ນ ສຣຊ຺ຊນສຠາວໍ. ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມນ຺ຕິ ອນາວຕ຺ຕນສຠາວໍ ອນິພ຺ພຕ຺ຕາຣຫໍ, ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິກຠາເວເນວ ນິຣຸຊ຺ຌນສຠາວນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ຂີຓາສໂວວ ກຖິໂຕ.

໒໖. ຉຏ຺ເຐ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ໂຕຕິ ມາຕຸ ນາມວເສນ ປຎ຺ຎາໂຕ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ. ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕີຕິ ຈິຕ຺ຕວາຣປຣິຍາເຍນ ຈິຕ຺ຕວາຣປຣິຍາໂຍ ຈິໂຕ ວຑ຺ຒິໂຕ ໂຫຕິ. ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕວາຣປຣິຍາເຍນ ຈິຕ຺ຕວາຣປຣິຍາໂຍ ອຸປຣູປຣິ ສຸຈິໂຕ ສຸວຑ຺ຒິໂຕ ໂຫຕິ. ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕີຕິ ຕານິ ອາຣມ຺ມຓານິ ຕສ຺ສ ຂີຓາສວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຂເປຕ຺ວາ ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ອມິສ຺ສີກຕນ຺ຕິ ຕານິ ອາຣມ຺ມຓານິ ອນລ຺ລີນຕ຺ຕາ ເຕຫິ ອມິສ຺ສີກຕໍ. ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ອນິຎ຺ຊນຠາວໍ ນິປ຺ຜນ຺ທນຠາວໍ ປຕ຺ຕໍ.

ສິລາຍູໂປຕິ ສິລາຖມ຺ໂຠ. ໂສຬສກຸກ຺ກຸໂກຕິ ທີຆໂຕ ໂສຬສຫຕ຺ໂຖ. ເຫຏ຺ຐາເນມງ຺ຄມາຕິ ອາວາຏສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາຄຕາ. ອຸປຣິ ເນມສ຺ສາຕິ ອຸປຣິ ອາວາຏສ຺ສ. ສຸນິຂາຕຕ຺ຕາຕິ ອຍມຸສເລຫິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຂາຕຕ຺ຕາ. ເອວເມວ ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ສິລາຍູໂປ ວິຍ ຂີຓາສໂວ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ມຫາວາຕາ ວິຍ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກາ ກິເລສາ, ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວາຕານໍ ສິລາຍູປໍ ຈາເລຕຸໍ ອສມຕ຺ຖຠາໂວ ວິຍ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກກິເລສານໍ ຂີຓາສວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຈາເລຕຸໍ ອສມຕ຺ຖຠາໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິມສ຺ມິມ຺ປິ ສຸຕ຺ເຕ ຂີຓາສໂວວ ກຖິໂຕ.

໒໗-໒໘. ສຕ຺ຕເມ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕີຕິ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາສຠຍຎ຺ຈ ປຸຄ຺ຄລເວຣຎ຺ຈ ປຏິລຠຕິ. ເຈຕສິກນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕນິສ຺ສິຕໍ. ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ກາຍວຕ຺ຖຸກໍ. ໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ¶ ປຏິຆສມ຺ປຍຸຕ຺ຕທຸກ຺ຂໍ. ອິມສ຺ມິໍ ¶ ສຸຕ຺ເຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ໂຄ ກຖິໂຕ. ອຏ຺ຐມໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິຕໍ, ອິມສ຺ມິໍ ປນ ໂສຕາປນ຺ໂນວ ກຖິໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໒໙. ນວເມ ອາຆາຕວຕ຺ຖູນີຕິ ອາຆາຕກາຣຓານິ. ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕີຕິ ໂກປໍ ພນ຺ຘຕິ ອຸປ຺ປາເທຕິ.

໑໐-໑໑. ອາຆາຕປຏິວິນຍສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໓໐-໓໑. ທສເມ ອາຆາຕປຏິວິນຍາຕິ ອາຆາຕສ຺ສ ປຏິວິນຍກາຣຓານິ. ຕໍ ¶ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາຕິ ‘‘ຕໍ ອນຕ຺ຖຈຣຓໍ ມາ ອໂຫສີ’’ຕິ ເອຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ກຸໂຕ ລພ຺ຠາ, ເກນ ກາຣເຓນ ສກ຺ກາ ລທ຺ຘຸໍ, ‘‘ປໂຣ ນາມ ປຣສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕຣຸຈິຍາ ອນຕ຺ຖໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ. ອຖ ວາ ສຈາຫໍ ໂກປໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ຕໍ ໂກປກຣຓໍ ເອຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄເລ ກຸໂຕ ລພ຺ຠາ, ເກນ ກາຣເຓນ ລທ຺ຘພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸໂຕ ລາຠາຕິປິ ປາໂຐ. ສຈາຫໍ ເອຕ຺ຖ ໂກປໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ຕສ຺ມິໍ ເມ ໂກປກຣເຓ ກຸໂຕ ລາຠາ ລາຠາ, ນາມ ເກ ສິຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອຕ຺ເຖ ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕເມວ ໂຫຕິ. ເອກາທສເມ ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣຘາຕິ ອນຸປຏິປາຏິນິໂຣຘາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑-໒. ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໓໒-໓໓. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣາຕິ ອນຸປຏິປາຏິຍາ ສມາປຊ຺ຊິຕພ຺ພວິຫາຣາ. ທຸຕິເຍ ຍຕ຺ຖ ກາມາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ກາມາ ວູປສມ຺ມນ຺ຕິ. ນິໂຣເຘຕ຺ວາຕິ ອປ຺ປຏິວຕ຺ເຕ ກຕ຺ວາ. ນິຈ຺ຉາຕາຕິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິຈ຺ຉາຕານໍ ອຠາເວນ ນິຈ຺ຉາຕາ. ນິພ຺ພຸຕາຕິ ອຕ຺ຕປຣິຕາປນກິເລສານໍ ອຠາເວນ ນິພ຺ພຸຕາ. ຕິຓ຺ຓາຕິ ກາມໂຕ ຕິຓ຺ຓາ. ປາຣໍຄຕາຕິ ກາເມ ປາຣໍ ຄຕາ. ຕທງ຺ເຄນາຕິ ເຕນ ຌານງ຺ເຄນ. ເອຕ຺ຖ ¶ ກາມາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ປຐມຊ຺ຌາເນ ¶ ກາມາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ. ເຕ ຈາຕິ ເຍ ປຐມຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕ ກາເມ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ ນາມ. ປຎ຺ຊລິໂກຕິ ປຄ຺ຄຫິຕອຎ຺ຊລິໂກ ຫຸຕ຺ວາ. ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍາຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ. ອິມິນາ ອຸປາເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໓໔. ຕຕິເຍ ອຸທາຍີຕິ ລາຬຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ. ເອຕເທວ ຂ຺ເວຕ຺ຖາຕິ ເອຕເທວ ໂຂ ເອຕ຺ຖ. ກາມສຫຄຕາຕິ ກາມນິສ຺ສິຕາ. ສມຸທາຈຣນ຺ຕີຕິ ມໂນທ຺ວາເຣ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ. ອາພາຘາຍາຕິ ອາພາຘນາຍ ປີຬນາຍ. ປຣິຍາເຍນາຕິ ກາຣເຓນ. ເອວໍ ສພ຺ພວາເຣສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອເວທຍິຕສຸຂໍ ນາມ ກຖິຕໍ.

໓໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາຕິ ປພ຺ພຕຈາຣິນີ. ນ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາຕິ ຍຖາ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕິ, ເອວໍ ນ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ. ຕໍ ນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຕໍ ປຐມຊ຺ຌານສງ຺ຂາຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ. ນ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕີຕິ ຍຖາ ສຸຏ຺ຐຸ ອຘິຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ນ ເອວໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ອນຠິຫິໍສມາໂນຕິ ອໂປເຖນ຺ໂຕ ອວິເຫເຐນ຺ໂຕ. ມຸທຸ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ກມ຺ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ຍຖາ ວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ມຸທຸ ກມ຺ມກ຺ຂມໍ ກມ຺ມໂຍຄ຺ຄໍ ¶ ໂຫຕິ, ເອວມສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາປາທກໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸ ໂຫຕິ ກມ຺ມຎ຺ຎໍ ¶ . ອປ຺ປມາໂຓ ສມາຘີຕິ ຈຕຸພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣສມາຘິປິ ມຄ຺ຄຜລສມາຘິປິ ອປ຺ປມາໂຓ ສມາຘິ ນາມ, ອິຘ ປນ ‘‘ອປ຺ປມາຓໍ ອປ຺ປມາຓາຣມ຺ມຓ’’ນ຺ຕິ ອິມິນາ ປຣິຍາເຍນ ສຸປ຺ປຄຸຓສມາຘິ ອປ຺ປມາຓສມາຘີຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ໂສ ອປ຺ປມາເຓນ ສມາຘິນາ ສຸຠາວິເຕນາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອິທານິ ຂີຓາສວສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາປຏິປາຏິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍສ຺ສ ຍສ຺ສ ຈາຕິອາທິມາຫ.

໓໖. ປຎ຺ຈເມ ອາສວານໍ ຂຍນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ. ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ຣູປຄຕນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ປຐມຊ຺ຌານກ຺ຂເຓ ວຕ຺ຖຸວເສນ ວາ ຈິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານິກາທິວເສນ ວາ ຍໍ ຣູປໍ ນາມ ປວຕ຺ຕຕິ. ເວທນາຄຕາທີນິ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕເວທນາທີນໍ ວເສນ ເວທິຕພ຺ພານິ ¶ . ເຕ ຘມ຺ເມຕິ ເຕ ຣູປາທໂຍ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘຘມ຺ເມ. ອນິຈ຺ຈໂຕຕິອາທີສຸ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວາກາເຣນ ອນິຈ຺ຈໂຕ, ປຏິປີຬນາກາເຣນ ທຸກ຺ຂໂຕ, ຣຸຊ຺ຊນາກາເຣນ ໂຣຄໂຕ, ອນ຺ໂຕທຸສ຺ສນຏ຺ເຐນ ຄຓ຺ຑໂຕ, ອນຸປວິຏ຺ຐຏ຺ເຐນ ອນຸກນ຺ຕນຏ຺ເຐນ ຈ ສລ຺ລໂຕ, ທຸກ຺ຂຏ຺ເຐນ ອຆໂຕ, ອາພາຘນຏ຺ເຐນ ອາພາຘໂຕ, ອສກຏ຺ເຐນ ປຣໂຕ, ປລຸຊ຺ຊນຏ຺ເຐນ ປໂລກໂຕ, ອສ຺ສາມິກຏ຺ເຐນ ສຸຎ຺ຎໂຕ, ອວສວຕ຺ຕນຏ຺ເຐນ ອນຕ຺ຕໂຕ. ສມນຸປສ຺ສຕີຕິ ພລວວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ.

ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫີຕິ ເຕຫິ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘຘມ຺ເມຫິ. ປຏິວາເປຕີຕິ ນິພ຺ພານວເສນ ນິວຕ຺ເຕຕິ. ອມຕາຍ ¶ ຘາຕຸຍາຕິ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ. ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕີຕິ ຎາເຓນ ອານິສໍສໍ ທິສ຺ວາ ໂອຕາເຣຕິ. ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປຈ຺ຈນີກສນ຺ຕຕາຍ ສນ຺ຕໍ. ປຓີຕນ຺ຕິ ອຕປ຺ປກໍ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕີຕິ ໂສ ຕສ຺ມິໍ ປຐມຊ຺ຌາເນ ຐິໂຕ ຕໍ ພລວວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ອປໂຣ ນໂຍ – ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫີຕິ ຍສ຺ມາ ອນິຈ຺ຈໂຕຕິອາທີສຸ ອນິຈ຺ຈໂຕ ປໂລກໂຕຕິ ທ຺ວີຫິ ປເທຫິ ອນິຈ຺ຈລກ຺ຂຓໍ ກຖິຕໍ, ທຸກ຺ຂໂຕຕິອາທີຫິ ຉຫິ ທຸກ຺ຂລກ຺ຂຓໍ, ປຣໂຕ, ສຸຎ຺ຎໂຕ, ອນຕ຺ຕໂຕຕິ ຕີຫິ ອນຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ. ຕສ຺ມາ ໂສ ເຕຫິ ເອວໍ ຕິລກ຺ຂຓໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ທິຏ຺ເຐຫິ ອນ຺ໂຕສມາປຕ຺ຕິຍໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘຘມ຺ເມຫິ. ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕີຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິສໍຫຣຕິ ໂມເຈຕິ ອປເນຕິ. ອຸປສໍຫຣຕີຕິ ວິປສ຺ສນາຈິຕ຺ຕໍ ຕາວ ສວນວເສນ ຖຸຕິວເສນ ປຣິຍຕ຺ຕິວເສນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວເສນ ຈ ສນ຺ຕໍ ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ເອວໍ ອສງ຺ຂຕາຍ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ອຸປສໍຫຣຕິ. ມຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ນິພ຺ພານໍ ¶ ອາຣມ຺ມຓກຣຓວເສເນວ ‘‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕ’’ນ຺ຕິ ນ ເອວໍ ວທຕິ. ອິມິນາ ປນາກາເຣນ ຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕຕິ ຕສ຺ສາ ຕິລກ຺ຂຓາຣມ຺ມຓາຍ ວິປສ຺ສນາຍ ຐິໂຕ. ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕີຕິ ອນຸກ຺ກເມນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຄ຺ເຄ ຠາເວຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນາຕິ ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ເມ ຉນ຺ທຣາເຄນ. ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາຕິ ¶ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ສມຖວິປສ຺ສນາສຸ ຫິ ສພ຺ພໂສ ຉນ຺ທຣາຄໍ ປຣິຍາທາຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ.

ຕິຓປຸຣິສຣູປເກ ¶ ວາຕິ ຕິຓໂປຕ຺ຖກຣູເປ ວາ. ທູເຣ ກຓ຺ເຑ ປາເຕຕີຕິ ທູເຣປາຕີ. ອວິຣາຘິຕໍ ວິຊ຺ຌຕີຕິ ອກ຺ຂຓເວຘີ. ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ເວທນາຄຕນ຺ຕິ ອິຘ ຣູປໍ ນ ຄຫິຕໍ. ກສ຺ມາ? ສມຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ. ອຍຎ຺ຫິ ເຫຏ຺ຐາ ຣູປາວຈຣຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຣູປໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຣູປາວຈຣສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປນ຺ໂນຕິ ສມຖວເສນາປິ ອເນນ ຣູປໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕໍ, ເຫຏ຺ຐາ ຣູປໍ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ຕໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອິທານິ ອຣູປໍ ສມ຺ມສຕີຕິ ວິປສ຺ສນາວເສນາປິ ອເນນ ຣູປໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ. ອາຣຸປ຺ເປ ປນ ສພ຺ພໂສປິ ຣູປໍ ນຕ຺ຖີຕິ ຕໍ ສນ຺ຘາຍປິ ຣູປໍ ນ ຄຫິຕໍ. ອຖ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ກສ຺ມາ ນ ຄຫິຕນ຺ຕິ? ສຸຂຸມຕ຺ຕາ. ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ອຣູປກ຺ຂນ຺ຘາ ສຸຂຸມາ ນ ສມ຺ມສນູປຄາ. ເຕເນວາຫ – ‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວຕາ ສຎ຺ຎາສມາປຕ຺ຕິ ຕາວຕາ ອຎ຺ຎາປຏິເວໂຘ’’ຕິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍາວຕາ ສຈິຕ຺ຕກສມາປຕ຺ຕິ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕາວຕາ ໂອຬາຣິເກ ຘມ຺ເມ ສມ຺ມສໂຕ ອຎ຺ຎາປຏິເວໂຘ ໂຫຕິ, ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ປນ ສຸຂຸມຕ຺ຕາ ສຎ຺ຎາສມາປຕ຺ຕີຕິ ນ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຌາຍີເຫເຕຕິ ຌາຍີຫິ ຌານາຠິຣເຕຫິ ເອຕານິ. ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາຕິ ຕໂຕ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ. ສມກ຺ຂາຕພ຺ພານີຕິ ສມ຺ມາ ອກ຺ຂາຕພ຺ພານິ, ‘‘ສນ຺ຕານິ ປຓີຕານີ’’ຕິ ເອວໍ ເກວລໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພານິ ໂຖເມຕພ຺ພານິ ວຓ຺ເຓຕພ຺ພານີຕິ.

໓໗. ຉຏ຺ເຐ ສມ຺ພາເຘຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓສມ຺ພາເຘ. ໂອກາສາຘິຄໂມຕິ ໂອກາສສ຺ສ ອຘິຄໂມ. ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາຕິ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິໍ ປາປນຕ຺ຖາຍ. ສມຕິກ຺ກມາຍາຕິ ສມຕິກ຺ກມນຕ຺ຖາຍ. ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍາຕິ ອຕ຺ຖໍ ຄມນຕ຺ຖາຍ. ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍາຕິ ສຫວິປສ຺ສນກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຘິຄມນຕ຺ຖາຍ ¶ . ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາຕິ ອປຈ຺ຈຍນິພ຺ພານສ຺ສ ປຈ຺ຈກ຺ຂກຣຓຕ຺ຖາຍ. ຕເທວ ນາມ ຈກ຺ຂຸໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ຕຎ຺ເຎວ ປສາທຈກ຺ຂຸ ອສມ຺ຠິນ຺ນໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເຕ ຣູປາຕິ ຕເທວ ຣູປາຣມ຺ມຓໍ ອາປາຖໍ ອາຄມິສ຺ສຕິ. ຕຎ຺ຈາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວທິສ຺ສຕີຕິ ຕຎ຺ຈ ຣູປາຍຕນໍ ນ ຊານິສ຺ສຕິ. ເສເສສຸປິ ¶ ເອເສວ ນໂຍ.

ອຸທາຍີຕິ ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ. ສຎ຺ຎີເມວ ນຸ ໂຂຕິ ສຈິຕ຺ຕໂກເຍວ ນຸ ໂຂ. ມກາໂຣ ປທສນ຺ຘິມຕ຺ຕໍ. ກິໍສຎ຺ຎີຕິ ກຕຣສຎ຺ຎາຍ ສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ. ສພ຺ພໂສ ¶ ຣູປສຎ຺ຎານນ຺ຕິ ອິທໍ ກສ຺ມາ ຄຓ຺ຫິ, ກິໍ ປຐມຊ຺ຌານາທິສມງ຺ຄິໂນ ຣູປາທິປຏິສໍເວທນາ ໂຫຕີຕິ? ນ ໂຫຕິ, ຍາວ ປນ ກສິຓຣູປໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ໂຫຕິ, ຕາວ ຣູປໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ອສມຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ປຈ຺ຈໂຍ ຠວິຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ. ສມຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ປນ ຕໍ ນຕ຺ຖິ ນາມ ໂຫຕິ, ນຕ຺ຖິຕາຍ ປຈ຺ຈໂຍ ຠວິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິທເມວ ຄຓ຺ຫິ.

ຊຏິລວາສິກາຕິ ຊຏິລນຄຣວາສິນີ. ນ ຈາຠິນໂຕຕິອາທີສຸ ຣາຄວເສນ ນ ອຠິນໂຕ, ໂທສວເສນ ນ ອປນໂຕ. ສສງ຺ຂາເຣນ ສປ຺ປໂຍເຄນ ກິເລເສ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ວາເຣຕ຺ວາ ຐິໂຕ, ກິເລສານໍ ປນ ຉິນ຺ນນ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນຕິ ນ ສສງ຺ຂາຣນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາຣິຕຄໂຕ. ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຐິໂຕຕິ ກິເລເສຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາເຍວ ຐິໂຕ. ຐິຕຕ຺ຕາ ສນ຺ຕຸສິໂຕຕິ ຐິຕຕ຺ຕາເຍວ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ນາມ ຊາໂຕ. ສນ຺ຕຸສິຕຕ຺ຕາ ¶ ໂນ ປຣິຕສ຺ສຕີຕິ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐຕ຺ຕາເຍວ ປຣິຕາສໍ ນາປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ສມາຘິ ກິໍ ຜໂລຕິ ອິມິນາ ອຍໍ ເຖຣີ ຕາລຜລຎ຺ເຎວ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ຜລໍ ກິໍ ຜລໍ ນາມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉມານາ ວິຍ ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ສມາຘິ ກິໍ ຜໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອຎ຺ຎາຜໂລ ວຸຕ຺ໂຕຕິ ອຎ຺ຎາ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ, ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາຘິ ນາເມໂສ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍສຎ຺ຎີປີຕິ ອິມາຍ ອຣຫຕ຺ຕຜລສຎ຺ຎາຍ ສຎ຺ຎີປິ ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕີຕິ ເອວໍ ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ອຣຫຕ຺ຕຜລສມາຘິ ກຖິໂຕຕິ.

໓໘. ສຕ຺ຕເມ ໂລກາຍຕິກາຕິ ໂລກາຍຕວາທກາ. ສຕຕນ຺ຕິ ສທາ. ສມິຕນ຺ຕິ ນິຣນ຺ຕຣໍ. ຕິຏ຺ຐເຕຕນ຺ຕິ ຕິຏ຺ຐຕຸ ເອຕໍ, ມາ ເອຕໍ ປຏ຺ຐເປຖ, ໂກ ໂວ ເອເຕນ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມໍ ໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ອຫໍ ໂວ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ.

ທຬ຺ຫຘມ຺ໂມຕິ ¶ ທຬ຺ຫຘນຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິໂຕ. ຘນຸຄ຺ຄໂຫຕິ ອິສ຺ສາໂສ. ທຬ຺ຫຘນຸ ນາມ ທ຺ວິສຫສ຺ສຖາມໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ທ຺ວິສຫສ຺ສຖາມໍ ນາມ ຍສ຺ສ ອາໂຣປິຕສ຺ສ ¶ ຊິຍາພທ຺ໂຘ ¶ ໂລຫສີສາທີນໍ ຠາໂຣ ທຓ຺ເຑ ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວ ກຓ຺ຑປ຺ປມາຓາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປຖວິໂຕ ມຸຈ຺ຈຕິ. ສິກ຺ຂິໂຕຕິ ທສ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ອາຈຣິຍກຸເລ ອຸຄ຺ຄຫິຕສິປ຺ໂປ. ກຕຫຕ຺ໂຖຕິ ເອໂກ ສິປ຺ປເມວ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ກຕຫຕ຺ໂຖ ນ ໂຫຕິ ອຍໍ ປນ ກຕຫຕ຺ໂຖ ຈິຓ຺ຓວສິຠາໂວ. ກຕູປາສໂນຕິ ຣາຊກຸລາທີສຸ ທສ຺ສິຕສິປ຺ໂປ. ລຫຸເກນ ອສເນນາຕິ ອນ຺ໂຕ ສຸສິຣໍ ກຕ຺ວາ ຕູລາທີຫິ ປູເຣຕ຺ວາ ກຕລກ຺ຂປຣິກມ຺ເມນ ສລ຺ລຫຸກກຓ຺ເຑນ. ເອວໍ ກຕຎ຺ຫິ ເອກອຸສຠຄາມີ ທ຺ເວ ອຸສຠານິປິ ຄຈ຺ຉຕິ…ເປ… ອຏ຺ຐຸສຠຄາມີ ໂສຬສ ອຸສຠານິປິ ຄຈ຺ຉຕິ. ອປ຺ປກສິເຣນາຕິ ນິທ຺ທຸກ຺ເຂນ. ອຕິປາເຕຍ຺ຍາຕິ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍຖາ ໂສ ຘນຸຄ຺ຄໂຫ ຕໍ ວິທຕ຺ຖິຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ຉາຍໍ ສີຆເມວ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ເອວໍ ສກລຈກ຺ກວາຬໍ ສີຆໍ ສີຆໍ ອຕິກ຺ກມນສມຕ຺ເຖນ ຊເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສນ຺ຘາວນິກາຍາຕິ ປທສາ ຘາວເນນ. ເອວມາຫໍສູຕິ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ.

໓໙. ອຏ຺ຐເມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ໂຫ ອໂຫສີຕິ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ອໂຫສິ. ສງ຺ຄາເມຍ຺ຍາມາຕິ ສງ຺ຄາມໍ ກເຣຍ຺ຍາມ ຍຸຊ຺ເຌຍ຺ຍາມ. ອປຍິໍສຸເຍວາຕິ ປລາຍິໍສຸເຍວ. ອຸຕ຺ຕເຣນາຠິມຸຂາຕິ ອຸຕ຺ຕຣາມຸຂາ ຫຸຕ຺ວາ. ອຠິຍນ຺ເຕ ວາຕິ ¶ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕິເຍວ. ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນາຕິ ຠີຣຸຕ຺ຕານໍ ຠຍນິວາຣຓໍ ປຕິຏ຺ຐານໍ ຄເຕນ. ອກຣຓີຍາຕິ ຍຸທ຺ເຘນ ກິຎ຺ຈິ ອກຕ຺ຕພ຺ພາ. ກສ຺ມາ ປນ ເນສໍ ສງ຺ຄາໂມ ໂຫຕີຕິ? ອສຸຣາ ຫິ ປຸພ຺ເພ ຕາວຕິໍສວາສິໂນ, ເຕ ຈິຕ຺ຕປາຏລິຍາ ປຸປ຺ຜນກາເລ ທິພ຺ພປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕິ. ຕໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນໂກຘາ ‘‘ຄຓ຺ຫຖ ເທເວ’’ຕິ ສມ຺ມຸຂສມ຺ມຸຂຏ຺ຐາເນເນວ ສິເນຣຸໍ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ, ເທວາປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ. ເຕສໍ ໂຄປາລກທາຣການໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ທຓ຺ຑເກຫິ ປຫຣຓສທິສໍ ຍຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ. ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ເຫຏ຺ຐາ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸປຣິ ເທວປຸຣໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອຕ຺ຕສທິສາ ວຊິຣຫຕ຺ຖາ ປຏິມາ ຐປາເປສິ. ອສຸຣາ ເຫຏ຺ຐາ ປຎ຺ຈ ຐານານິ ປຏິພາຫິຕ຺ວາ ອຠິຣຸຬ຺ຫາ ອິນ຺ທປຏິມາໂຍ ທິສ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອສຸຣປຸຣເມວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ທກ຺ຂິເຓນາຠິມຸຂາຕິ ທກ຺ຂິຓາມຸຂາ ຫຸຕ຺ວາ. ອປທໍ ວຘິຕ຺ວາຕິ ນິປ຺ປທໍ ນິຣວເສສໍ ວຘິຕ຺ວາ. ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕຕິ ມາໂຣປິ ວຏ຺ຏປາທກໍ ກຕ຺ວາ ຣູປາວຈຣຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ¶ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຊານາຕິ, ຕເທວ ວິປສ຺ສນາປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຊານາຕິ. ອຣູປາວຈຣສມາປຕ຺ຕິ ປນ ¶ ວຏ຺ຏປາທາ ວາ ໂຫຕຸ ວິປສ຺ສນາປາທາ ¶ ວາ, ຕໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ມາໂຣ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕ ປາປິມໂຕ’’ຕິ.

໔໐. ນວເມ ອາຣຎ຺ຎກສ຺ສາຕິ ອຣຎ຺ຎວາສິໂນ. ໂຄຈຣປສຸຕສ຺ສາຕິ ໂຄຈຣຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ. ຫຕ຺ຖິກລຠາຕິ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ນາຄາ. ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາປາຕິ ຕຣຸຓໂປຕກາ. ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄນ຺ຕິ ນາເມຕ຺ວາ ນາເມຕ຺ວາ ຐປິຕໍ. ໂອຄາຫໍ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສາຕິ ໂອຄາຫິຕພ຺ພຕ຺ຕາ ໂອຄາຫນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ອຸທກຕິຕ຺ຖໍ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ. ໂອຄາຫາ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສາຕິ ອຸທກຕິຕ຺ຖໂຕ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ. ວູປກຏ຺ໂຐຕິ ວູປກຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ. ອິທານິ ຍສ຺ມາ ທສພລສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນາເຄນ ກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ສາສເນ ປນ ຕໍສຣິກ຺ຂກໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິທມາຫຏໍ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວເມວ ໂຂຕິອາທິມາຫ.

໔໑. ທສເມ ມລ຺ເລສູຕິ ມລ຺ລຣຏ຺ເຐ. ອິເຘວ ຕາວ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ໂຫຕີຕິ ອິຘ ຠຄວາ ‘‘ຕປຸສ຺ສຄຫປຕິໂນ ອິຘ ຐິເຕນ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕໂຕນິທານໍ ອຫໍ ມຫນ຺ຕໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອາຫ. ອຸປສງ຺ກມີຕິ ໂສ ກິຣ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ‘‘ທສພລສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານໍ ¶ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ທູຣໂຕວ ເຖຣໍ ທິສ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ປປາໂຕ ວິຍ ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ ເນກ຺ຂມ຺ມນ຺ຕິ ຍມິທໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາຕໍ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ, ຕໍ ອມ຺ຫາກໍ ມຫາປປາໂຕ ວິຍ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາຕິ. ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕີຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣມ຺ມຓວເສນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ, ຕເທວ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ປສີທຕິ, ຕເທວ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ຈ ວິມຸຈ຺ຈຕິ. ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕຕິ ເອຕໍ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ສນ຺ຕໍ ວິຄຕທຣຖປຣິຬາຫນ຺ຕິ ເອວໍ ປສ຺ສນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ. ພຫຸນາ ຊເນນ ວິສຠາໂຄຕິ ຕຍິທໍ ພຫຸນາ ມຫາຊເນນ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິສຠາຄໍ, ອສທິສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກຖາປາຠຕນ຺ຕິ ກຖາມູລໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕີຕິ ຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕກ຺ເກນ຺ຕສ຺ສາປິ ມຍ຺ຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ໂອຕຣຕິ. ‘‘ເອຕໍ ¶ ສນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕຕິ ‘‘ສາຘຸ ¶ ເນກ຺ຂມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ປຣິວິຕກ຺ກນວເສນ ‘‘ເອຕໍ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ສນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສປິ. ອນາເສວິໂຕຕິ ນ ອາເສວິໂຕ ນ ຜສ຺ສິໂຕ ນ ສຈ຺ຉິກໂຕ. ອຘິຄມ຺ມາຕິ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ວາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ. ຕມາເສເວຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕໍ ອານິສໍສໍ ເສເວຍ຺ຍໍ ຠເຊຍ຺ຍໍ. ຍໍ ¶ ເມຕິ ເຍນ ກາຣເຓນ ມຍ຺ຫໍ. ອຘິຄມ຺ມາຕິ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ. ສ຺ວາສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘຕິ ໂສ ມຍ຺ຫໍ ອາພາຘນຏ຺ເຐນ ອາພາໂຘ ໂຫຕິ. ອວິຕກ຺ເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕີຕິ ອວິຕກ຺ກວິຈາເຣ ທຸຕິຍຊ຺ຌາເນ ອາຣມ຺ມຓວເສນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ. ວິຕກ຺ເກສູຕິ ວິຕກ຺ກວິຈາເຣສຸ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໔໒. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ປຐເມ ອຸທາຍີຕິ ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ. ອວິທ຺ວາຕິ ອຎ຺ຎາສິ. ຠູຣິເມຘໂສຕິ ມຫາປຎ຺ໂຎ. ໂຍ ຌານມພຸຊ຺ຌີຕິ ໂຍ ຌານໍ ອພຸຊ຺ຌິ. ປຏິລີນນິສໂຠຕິ ເອກີຠາວວເສນ ປຏິລີໂນ ເຈວ ອຸຕ຺ຕມຏ຺ເຐນ ຈ ນິສໂຠ. ມຸນີຕິ ພຸທ຺ຘມຸນິ. ປຣິຍາເຍນາຕິ ເອເກນ ກາຣເຓນ. ກາມສມ຺ພາຘສ຺ສ ຫິ ອຠາວມຕ຺ເຕເນວ ປຐມຊ຺ຌານໍ ໂອກາສາຘິຄໂມ ນາມ, ນ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘຕິ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ປຐມຊ຺ຌາເນ ສມ຺ພາໂຘ ¶ ປຏິປີຬນໍ ອຕ຺ຖິເຍວ. ຕຕ຺ຣາປິຕ຺ຖີຕິປິ ປາໂຐ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘຕິ ຕສ຺ມິໍ ປນ ຌາເນ ກິໍ ສມ຺ພາໂຘ ນາມ. ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘຕິ ອຍໍ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ອນິຣຸທ຺ຘຠາໂວ ສມ຺ພາໂຘ ສໍປີຬາ ນາມ. ອິມິນາ ອຸປາເຍນ ສພ຺ພວາເຣສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາຕິ ນ ເອເກນ ກາຣເຓນ, ອຖ ໂຂ ອາສວກ຺ຂໂຍ ນາມ ສພ຺ພສມ຺ພາຘານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ໂອກາສາຘິຄໂມ ນາມາຕິ.

໔໓. ທຸຕິເຍ ¶ ¶ ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນນ຺ຕິ ເຍນ ເຍນ ກາຣເຓນ ເຍນ ເຍນາກາເຣນ ຕໍ ປຐມຊ຺ຌານສງ຺ຂາຕໍ ອາຍຕນໍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕີຕິ ເຕນ ເຕນ ກາຣເຓນ ເຕນ ເຕນາກາເຣນ ຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສຫຊາຕນາມກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ສມາປຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກາຍສກ຺ຂິ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນາຕິ ຍສ຺ມາ ເຕນ ນາມາກາເຍນ ປຐມຊ຺ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ, ຕສ຺ມາ ອິມິນາ ປຣິຍາເຍນ ກາຍສກ຺ຂິ ວຸຕ຺ໂຕ. ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ກາເຍນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ອຍໍ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ກາຍສກ຺ຂິ ນາມ.

໔໔. ຕຕິເຍ ປຎ຺ຎາຍ ຈ ນໍ ປຊານາຕີຕິ ຕໍ ປຐມຊ຺ຌານວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາຍ ຊານາຕິ. ອິຘາປິ ປຣິຍາຍນິປ຺ປຣິຍາຍາ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ. ຍຖາ ຈ ອິຘ, ເອວໍ ອິໂຕ ປເຣສຸປິ.

໔. ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໕. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ¶ ອຸຠເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ອຸຠໂຕຠາເຄຫິ ສມຖວິປສ຺ສນານໍ ປຈ຺ຈນີກກິເລເສຫິ ວິມຸຕ຺ໂຕ. ປຣິໂຍສາເນ ປນ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ຣູປກາຍໂຕ, ອຣິຍມຄ຺ເຄນ ນາມກາຍໂຕ ວິມຸຕ຺ໂຕເຍວ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໕-໑໐. ສນ຺ທິຏ຺ຐິກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໖-໕໑. ປຎ຺ຈມາທີສຸ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກຕິ ສຍໍ ປສ຺ສິຕພ຺ພໂກ. ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ກິເລສນິພ຺ພານໍ. ປຣິນິພ຺ພານນ຺ຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ຕທງ຺ຄນິພ຺ພານນ຺ຕິ ປຐມຊ຺ຌານາທິນາ ເຕນ ເຕນ ອງ຺ເຄນ ນິພ຺ພານໍ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານນ຺ຕິ ອິສ຺ມິໍເຍວ ອຕ຺ຕຠາເວ ນິພ຺ພານໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໕໒. ອິໂຕ ¶ ¶ ປເຣສຸ ເຂມນ຺ຕິ ນິຣຸປທ຺ທວໍ. ເຂມປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ເຂມຠາວໍ ປຕ຺ໂຕ. ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານີຕິ ສິກ຺ຂາຍ ທຸພ຺ພລຠາວກຣຓານິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ນວກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

໑. ທສກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ກຸສລານິ ສີລານີຕິ ອນວຊ຺ຊສີລານິ. ອມງ຺ກຸຠາວສ຺ສ ອວິປ຺ປຏິສາຣສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ. ໂສ ເນສໍ ອານິສໍໂສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານິ. ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖຕິອາທີສຸ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ນາມ ຕຣຸຓວິປສ຺ສນາ, ນິພ຺ພິທາ ນາມ ພລວວິປສ຺ສນາ, ວິຣາໂຄ ນາມ ມຄ຺ໂຄ, ວິມຸຕ຺ຕິ ນາມ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ, ຎາຓທສ຺ສນໍ ນາມ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ. ອຄ຺ຄາຍ ປເຣນ຺ຕີຕິ ອຣຫຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິເຍ ¶ ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍນ຺ຕິ ນ ເຈເຕຕ຺ວາ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ປກປ຺ເປຕ຺ວາ ກາຕພ຺ພໍ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາຕິ ຘມ຺ມສຠາໂວ ເອໂສ ກາຣຓນິຍໂມ ອຍໍ. ອຠິສນ຺ເທນ຺ຕີຕິ ປວຕ຺ເຕນ຺ຕິ. ປຣິປູເຣນ຺ຕີຕິ ¶ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍາຕິ ໂອຣິມຕີຣຠູຕາ ເຕຠູມກວຏ຺ຏາ ນິພ຺ພານປາຣໍ ຄມນຕ຺ຖາຍ.

໓-໕. ຕຕິເຍ ຫຕູປນິໂສຕິ ຫຕກາຣໂຓ. ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈເມສຸ ທ຺ວີຫິ ເຖເຣຫິ ກຖິຕຠາໂວວ ວິເສໂສ.

໖. ຉຏ຺ເຐ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວີສຎ຺ຎີ ອສ຺ສາຕິ ປຖວິໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ປຖວີຕິ ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ສຎ຺ຎາຍ ສຎ຺ຎີ ນ ຠເວຍ຺ຍ. ອາປາທີສຸປິ ເອເສວ ¶ ນໂຍ. ນ ອິຘໂລເກຕິ ອິຘໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານສຎ຺ຎາຍ ນ ສຎ຺ຎີ ຠເວຍ຺ຍ. ນ ປຣໂລເກຕິ ປຣໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານສຎ຺ຎາຍ ນ ສຎ຺ຎີ ຠເວຍ຺ຍ. ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາຕິ ອຖ ຈ ປນສ຺ສ ສມາປຕ຺ຕິ ສວິຕກ຺ກສມາປຕ຺ຕິເຍວ ອສ຺ສາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕນ຺ຕິ ສນ຺ຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ທິວສມ຺ປິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາໂທ ‘‘ສນ຺ຕໍ ສນ຺ຕ’’ນ຺ເຕວ ປວຕ຺ຕຕິ, ປຓີຕໍ ປຓີຕນ຺ຕິ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ທິວສມ຺ປິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາໂທ ‘‘ປຓີຕໍ ປຓີຕ’’ນ຺ເຕວ ປວຕ຺ຕຕິ. ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖຕິ ນິພ຺ພານໍ ນິພ຺ພານນ຺ຕິ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ທິວສມ຺ປິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາໂທ ‘‘ນິພ຺ພານໍ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ເຕວ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ສພ຺ພມ຺ເປຕໍ ຜລສມາປຕ຺ຕິສມາຘິໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ.

໗. ສຕ຺ຕເມ ສຎ຺ຎີ ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອໂຫສິນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ¶ ອຫໍ ‘‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ ອິມາຍ ¶ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎາຍ ສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ. ສຈິຕ຺ຕກາ ເມ ສາ ສມາປຕ຺ຕິ ອໂຫສີຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ກຖິຕາ.

໘. ອຏ຺ຐເມ ສມນ຺ຕປາສາທິໂກຕິ ປສາທາວຫານໍເຍວ ກາຍກມ຺ມາທີນໍ ສພ຺ຠາວໂຕ ສມນ຺ໂຕ ປາສາທິໂກ. ສພ຺ພາກາຣປຣິປູໂຣຕິ ສພ຺ເພຫິ ກາຣເຓຫິ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ.

໙. ນວເມ ສນ຺ຕາຕິ ອາຣມ຺ມຓສນ຺ຕຕາຍປິ ອງ຺ຄສນ຺ຕຕາຍປິ ສນ຺ຕາ. ວິໂມກ຺ຂາຕິ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອາຣມ຺ມເຓ ຈ ນິຣາສງ຺ກຠາເວນ ສຸຏ຺ຐຸ ມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘນາມາ. ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປຕິ ຣູປຊ຺ຌານານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ປຎ຺ຈຫິ ຄຸຓງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ນາຕິທູຣໍ ໂຫຕິ ນາຈ຺ຈາສນ຺ນນ຺ຕິ ຍຎ຺ຫິ ອຕິທູເຣ ໂຫຕິ, ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ກາຍຈິຕ຺ຕທຣຖາ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ອນຸປ຺ປນ຺ນໍ ວາ ສມາຘິໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວາ ຖິຣໍ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອຈ຺ຈາສນ຺ນໍ ພຫຸຊນາກິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ. ຈຕ຺ຕາລີສອຸສຠມຕ຺ເຕ ປນ ປເທເສ ວສຕໍ ທູຣາສນ຺ນໂທສວິມຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ ນາມ ໂຫຕິ. ທິວາອປ຺ປາກິຓ຺ຓນ຺ຕິ ທິວສຠາເຄ ມຫາຊເນນ ອນາກິຓ຺ຓໍ.

໑໒. ທຸຕິເຍ ¶ ເກວລີຕິ ເກວເລຫິ ສກເລຫິ ຄຸເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ວຸສິຕວາຕິ ວຸຕ຺ຖພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ. ອເສເຂນາຕິ ¶ ອເສຂຘມ຺ມປຣິຍາປນ຺ເນນ ໂລກຸຕ຺ຕເຣນ. ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນາຕິ ສີລຣາສິນາ. ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນາຕິ ເອຕ຺ຖ ຐເປຕ຺ວາ ສີລາທໂຍ ຕໂຍ ເສສາ ຜລຘມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕິ ນາມ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓໍ, ຕໍ ໂລກິຍເມວ.

໑໓-໑໔. ຕຕິເຍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານີຕິ ເຫຏ຺ຐາຠາຄິຍານິ. ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານີຕິ ອຸປຣິຠາຄິຍານິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຂິລວິນິພນ຺ຘາ ປຎ຺ຈກນິປາເຕ ວິຕ຺ຖາຣິຕາເຍວ. ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນາຕິ ທີຆປຸຖຸລນ຺ເຕນ.

໑໕. ປຎ຺ຈເມ ເອວເມວ ໂຂຕິ ຍຖາ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອຄ຺ໂຄ, ເອວໍ ສພ຺ເພສໍ ກຸສລຘມ຺ມານໍ ກາຣາປກອປ຺ປມາໂທ ອຄ຺ໂຄຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ນນຸ ເຈສ ໂລກິໂຍວ, ກຸສລຘມ຺ມາ ປນ ໂລກຸຕ຺ຕຣາປິ. ອຍຎ຺ຈ ກາມາວຈໂຣວ, ກຸສລຘມ຺ມາ ປນ ຈຕຸຠູມກາ. ກຖເມສ ເຕສໍ ອຄ຺ໂຄຕິ? ປຏິລາຠກຕ຺ເຕນ. ອປ຺ປມາເທນ ຫິ ເຕ ປຏິລຠນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ໂສ ເຕສໍ ອຄ຺ໂຄ. ເຕເນວ ວຸຕ຺ຕໍ – ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາຕິ.

ຊງ຺ຄລານນ຺ຕິ ¶ ປຖວິຕລຈາຣີນໍ. ປາຓານນ຺ຕິ ສປາທກປາຓານໍ. ປທຊາຕານີຕິ ປທານິ. ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ໂອຘານໍ ປກ຺ເຂປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕີຕິ ເສຏ຺ຐມກ຺ຂາຍຕິ. ຍທິທໍ ¶ ມຫນ຺ຕຕ຺ເຕນາຕິ ມຫນ຺ຕຠາເວນ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ນ ຄຸຓຄ຺ເຄນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວສ຺ສິກນ຺ຕິ ສຸມນປຸປ຺ຜໍ. ອິທໍ ກິຣ ສຸຕ຺ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠາຕິຍມຫາຣາຊາ ວີມໍສິຕຸກາມຕາຍ ເອກສ຺ມິໍ ຄພ຺ເຠ ຈຕຸຊາຕິຄນ຺ເຘຫິ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ກຕ຺ວາ ສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ເອກສ຺ສ ສມຸຄ຺ຄສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ສຸມນປຸປ຺ຜມຸຏ຺ຐິໍ ຐເປຕ຺ວາ ເສສານິ ຕສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ມຸຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ປິຘາຍ ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ. ອຖສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ພຫິ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ ສພ຺ພປຐມໍ ສຸມນປຸປ຺ຜຄນ຺ໂຘ ຆານໍ ປຫຣິ. ໂສ ມຫາຕລສ຺ມິໍເຍວ ¶ ມຫາເຈຕິຍາຠິມຸໂຂ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ວສ຺ສິກໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ກເຖນ຺ເຕນ ສຸກຖິຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນາ’’ຕິ ເຈຕິຍໍ ວນ຺ທິ. ຂຸທ຺ທຣາຊາໂນຕິ ຂຸທ຺ທກຣາຊາໂນ. ກູຏຣາຊາໂນຕິປິ ປາໂຐ.

໑໖. ຉຏ຺ເຐ ໂຄຕ຺ຣຠູຕິ ສິຂາປຕ຺ຕວິປສ຺ສນາຠູເຕນ ນິພ຺ພານາຣມ຺ມເຓນ ໂຄຕ຺ຣຠຸຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

໑໗. ສຕ຺ຕເມ ສນາຖາຕິ ສຎາຕກາ ພຫຸຎາຕິວຄ຺ຄາ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣຖ. ນາຖໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ນາຖກຣຓາ, ອຕ຺ຕໂນ ສນາຖຠາວກຣາ ປຕິຏ຺ຐາກຣາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕຕິອາທີສຸ ສີລາທິຄຸຓສມ຺ປນ຺ນາ ກລ຺ຍາຓາ ມິຕ຺ຕາ ອສ຺ສາຕິ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ. ເຕວສ຺ສ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ສຫ ອຍນໂຕ ສຫາຍາຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ. ຈິຕ຺ເຕນ ເຈວ ກາເຍນ ຈ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕສຸເຍວ ສມ຺ປວງ຺ໂກ ໂອຓໂຕຕິ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ສຸວໂຈ ¶ ໂຫຕີຕິ ສຸເຂນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ, ສຸເຂນ ອນຸສາສິຕພ຺ໂພ. ຂໂມຕິ ຄາຬ຺ເຫນ ຜຣຸເສນ ກກ຺ຂເຬນ ວຸຕ຺ໂຕ ຂມຕິ ນ ກຸປ຺ປຕິ. ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິນ຺ຕິ ຍຖາ ເອກຈ຺ໂຈ ໂອວທິຍມາໂນ ວາມໂຕ ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຏິປ຺ຜຣຕິ ວາ, ອສ຺ສຸຓນ຺ໂຕ ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອວໍ ອກຕ຺ວາ ‘‘ໂອວທຖ ¶ , ຠນ຺ເຕ, ອນຸສາສຖ, ຕຸມ຺ເຫສຸ ອໂນວທນ຺ເຕສຸ ໂກ ອຎ຺ໂຎ ໂອວທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປທກ຺ຂິຓໍ ຄຓ຺ຫາຕິ.

ອຸຈ຺ຈາວຈານີຕິ ອຸຈ຺ຈນີຈານິ. ກິໍກຣຓີຍານີຕິ ‘‘ກິໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພກມ຺ມານິ. ຕຕ຺ຖ ອຸຈ຺ຈກມ຺ມໍ ນາມ ຈີວຣສ຺ສ ກຣຓໍ ຣຊນໍ, ເຈຕິເຍ ສຸຘາກມ຺ມໍ, ອຸໂປສຖາຄາຣເຈຕິຍຆຣໂພຘິຆເຣສຸ ກຕ຺ຕພ຺ພກມ຺ມນ຺ຕິ ເອວມາທິ. ອວຈກມ຺ມໍ ນາມ ປາທໂຘວນມກ຺ຂນາທິຂຸທ຺ທກກມ຺ມໍ. ຕຕ຺ຣູປາຍາຍາຕິ ຕຕ຺ຣຸປຄມນິຍາຍ. ອລໍ ກາຕຸນ຺ຕິ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ອລໍ ສໍວິຘາຕຸນ຺ຕິ ວິຈາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ.

ຘມ຺ເມ ອສ຺ສ ກາໂມ ສິເນໂຫຕິ ຘມ຺ມກາໂມ, ເຕປິຏກໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ປິຍາຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປິຍສມຸທາຫາໂຣຕິ ປຣສ຺ມິໍ ກເຖນ຺ເຕ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ສຸຓາຕິ, ສຍຎ຺ຈ ປເຣສໍ ເທເສຕຸກາໂມ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍຕິ ເອຕ຺ຖ ຘມ຺ໂມ ອຠິຘມ຺ໂມ, ວິນໂຍ ອຠິວິນໂຍຕິ ຈຕຸກ຺ກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ¶ ຘມ຺ໂມຕິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປິຏກໍ. ອຠິຘມ຺ໂມຕິ ສຕ຺ຕ ປກຣຓານິ. ວິນໂຍຕິ ອຸຠໂຕວິຠງ຺ໂຄ. ອຠິວິນໂຍຕິ ຂນ຺ຘກປຣິວາຣາ. ອຖ ວາ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປິຏກມ຺ປິ ອຠິຘມ຺ມປິຏກມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ເອວ, ມຄ຺ຄຜລານິ ອຠິຘມ຺ໂມ. ສກລວິນຍປິຏກໍ ວິນໂຍ, ກິເລສວູປສມກຣຓໍ ອຠິວິນໂຍ. ອິຕິ ສພ຺ພສ຺ມິມ຺ປິ ເອຕ຺ຖ ຘມ຺ເມ ຈ ອຠິຘມ຺ເມ ຈ ວິນເຍ ຈ ອຠິວິນເຍ ຈ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສູຕິ ກາຣຓຕ຺ເຖ ຠຸມ຺ມໍ, ຈາຕຸຠູມກກຸສລຘມ຺ມກາຣຓາ ເຕສໍ ອຘິຄມຕ຺ຖາຍ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘. ອຏ຺ຐເມ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສາຕິ ເຖເຣຫິ ໂອວາທານຸສາສນິທານສມຸສ຺ສາຫິຕາຍ ຫິຕຜຣຓາຍ ອນຸກມ຺ປິຕສ຺ສ.

໑໙. ນວເມ ອຣິຍວາສາຕິ ອຣິຍານໍ ອາວາໂສ, ເຕ ອາວສິໍສຸ ອາວສນ຺ຕິ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຣິຍາວາສາ. ຍທຣິຍາຕິ ເຍ ວາເສ ອຣິຍາ.

໑໐. ທຸຕິຍອຣິຍາວາສສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໒໐. ທສມໍ ¶ ຍສ຺ມາ ກຸຣຸຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຠິກ຺ຂູ ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ຎາກາຣກາ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ຍຖາ ເຕສໍ ທີຆນິກາຍາທີສຸ ມຫານິທານາທີນິ ກຖິຕານິ, ເອວມິທມ຺ປິ ຄມ຺ຠີຣໍ ສຸຂຸມໍ ຕິລກ຺ຂຓາຫຕໍ ສຸຕ຺ຕໍ ຕຕ຺ເຖວ ອໂວຈ. ຕຕ຺ຖ ¶ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນຕິ ປຎ຺ຈຫິ ອງ຺ເຄຫິ ວິປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຂີຓາສໂວ ອວສິ ວສຕິ ວສິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ມາ ອຍໍ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີນຕາ ອຣິຍາວາໂສຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕີຕິ ຉຬງ຺ຄຸເປກ຺ຂາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຉຬງ຺ຄຸເປກ຺ຂາ ຘມ຺ມາ ນາມ ເກຕິ? ຎາຓາທໂຍ. ‘‘ຎາຓ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ກິຣິຍໂຕ ຈຕ຺ຕາຣິ ຎາຓສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕານິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ‘‘ສຕຕວິຫາໂຣ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອຏ຺ຐ ມຫາຈິຕ຺ຕານິ, ‘‘ຣຊ຺ຊນທຸສ຺ສນໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ທສ ຈິຕ຺ຕານິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ໂສມນສ຺ສໍ ອາເສວນວເສນ ¶ ລພ຺ຠຕິ. ສຕາຣກ຺ເຂນ ເຈຕສາຕິ ຂີຓາສວສ຺ສ ຫິ ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ສພ຺ພກາເລ ສຕິ ອາຣກ຺ຂກິຈ຺ຈໍ ສາເຘຕິ. ເຕເນວສ຺ສ ຈຣໂຕ ຈ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຈ ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຊາຄຣສ຺ສ ຈ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຸຖຸສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານນ຺ຕິ ພຫູນໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ. ເອຕ຺ຖ ສມຓາຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊູປຄຕາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ ໂຠວາທິໂນ. ປຸຖຸປຈ຺ເຈກສຈ຺ຈານີຕິ ພຫູນິ ປາເຏກ຺ກສຈ຺ຈານິ. ‘‘ອິທເມວ ທສ຺ສນໍ ສຈ຺ຈໍ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ຄຫິຕານິ ພຫູນິ ສຈ຺ຈານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຸຓ຺ຓານີຕິ ນີຫຏານິ. ປນຸຓ຺ຓານີຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ນີຫຏານິ. ຈຕ຺ຕານີຕິ ວິສ຺ສຏ຺ຐານິ. ວນ຺ຕານີຕິ ວມິຕານິ. ມຸຕ຺ຕານີຕິ ຉິນ຺ນພນ຺ຘນານິ ກຕານິ. ປຫີນານີຕິ ¶ ປຊຫິຕານິ. ປຏິນິສ຺ສຏ຺ຐານີຕິ ຍຖາ ນ ປຸນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາໂຣຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕານິ. ສພ຺ພາເນວ ຕານິ ຄຫິຕຄ຺ຄຫຓສ຺ສ ວິສ຺ສຏ຺ຐຠາວເວວຈນານິ.

ສມວຍສຏ຺ເຐສໂນຕິ ເອຕ຺ຖ ອວຍາຕິ ອນູນາ, ສຏ຺ຐາຕິ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ. ສມ຺ມາ ອວຍາ ສຏ຺ຐາ ເອສນາ ອສ຺ສາຕິ ສມວຍສຏ຺ເຐສໂນ, ສຸຏ຺ຐຸວິສ຺ສຏ຺ຐສພ຺ພເອສໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣາຄາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕນ຺ຕິອາທີຫິ ມຄ຺ຄສ຺ສ ກິຈ຺ຈນິປ຺ຜຕ຺ຕິ ກຖິຕາ. ຣາໂຄ ເມ ປຫີໂນຕິອາທີຫິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຜລໍ ກຖິຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ວິສມຄເຕຕິ ວິສມຏ຺ຐາເນສຸ ໂຄຈເຣສຸ ຄເຕ. ສງ຺ຆາຕໍ ອາປາເທສິນ຺ຕິ ຆາຕໍ ວຘໍ ປາເປສິໍ. ຕສ຺ສ ຫິ ອຸສ຺ສນ຺ນເຕຊຕາຍ ຂຸທ຺ທເກສຸ ປາເຓສຸ ອນຸກມ຺ປາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ເຍ ປຏິສຕ຺ຕຸຠາເວນ ¶ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຍ ທຸພ຺ພລາ ປລາຍິຕຸກາມາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ປລາຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາວ ໂຄຈຣາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕຖາຄຕສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນນ຺ຕິ ຍທິ ຫິ ສຫນຕາຍ ຫນນຕາຍ ຈ ສີໂຫ, ຕຖາຄໂຕ ¶ ຫິ ສພ຺ພານິ ຈ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ຐານິ ສຫຕິ, ສພ຺ພປຣປ຺ປວາທິໂນ ຈ ວາທານໍ ນິມ຺ມຖເນນ ຫນຕິ. ອິທມສ຺ສ ໂຫຕິ ສີຫນາທສ຺ມິນ຺ຕິ ອຍມສ຺ສ ສີຫນາໂທ.

ຕຖາຄຕພລານີຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ອສາຘາຣຓານິ ຕຖາຄຕສ຺ເສວ ພລານິ. ຍຖາ ວາ ປຸພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ພລານິ ປຸຎ຺ຎສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອາຄຕານິ, ຕຖາ ອາຄຕພລານີຕິປິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ທຸວິຘໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ພລໍ ກາຍພລໍ ຎາຓພລໍ. ເຕສຸ ກາຍພລໍ ຫຕ຺ຖິກຸລານຸສາເຣນ ເວທິຕພ຺ພໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ໂປຣາເຓຫິ –

‘‘ກາລາວກຎ຺ຈ ຄງ຺ເຄຍ຺ຍໍ, ປຓ຺ຑຣໍ ຕມ຺ພປິງ຺ຄລໍ;

ຄນ຺ຘມງ຺ຄລເຫມຎ຺ຈ, ອຸໂປສຖຉທ຺ທນ຺ຕິເມ ທສາ’’ຕິ.

ອິມານິ ທສ ຫຕ຺ຖິກຸລານິ. ຕຕ຺ຖ ກາລາວກນ຺ຕິ ປກຕິຫຕ຺ຖິກຸລໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ປຸຣິສານໍ ກາຍພລໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ກາລາວກສ຺ສ ຫຕ຺ຖິໂນ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ກາລາວການໍ ພລໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ຄງ຺ເຄຍ຺ຍສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ຄງ຺ເຄຍ຺ຍານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ປຓ຺ຑຣສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ປຓ຺ຑຣານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ຕມ຺ພສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ຕມ຺ພານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ປິງ຺ຄລສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ປິງ຺ຄລານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ຄນ຺ຘຫຕ຺ຖິໂນ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ຄນ຺ຘຫຕ຺ຖີນໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ມງ຺ຄລສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ມງ຺ຄລານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ເຫມສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ເຫມານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ອຸໂປສຖສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ອຸໂປສຖານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ຉທ຺ທນ຺ຕສ຺ສ. ຍໍ ທສນ຺ນໍ ຉທ຺ທນ຺ຕານໍ, ຕໍ ເອກສ຺ສ ຕຖາຄຕສ຺ສ. ນາຣາຍນສງ຺ຆາຕພລນ຺ຕິປິ ອິທເມວ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ ¶ . ຕເທຕໍ ປກຕິຫຕ຺ຖິຄຓນາຍ ຫຕ຺ຖີນໍ ໂກຏິສຫສ຺ສານໍ, ປຸຣິສຄຓນາຍ ທສນ຺ນໍ ປຸຣິສໂກຏິສຫສ຺ສານໍ ພລໍ ໂຫຕິ. ອິທໍ ຕາວ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາຍພລໍ.

ຎາຓພລໍ ປນ ປາຬິຍໍ ຕາວ ອາຄຕເມວ. ທສພລຎາຓໍ, ມຊ຺ຌິເມ ອາຄຕໍ ຈຕຸເວສາຣຊ຺ຊຎາຓໍ, ອຏ຺ຐສຸ ປຣິສາສຸ ອກມ຺ປນຎາຓໍ, ຈຕຸໂຍນິປຣິຈ຺ເຉທຎາຓໍ, ປຎ຺ຈຄຕິປຣິຈ຺ເຉທຎາຓໍ, ສໍຍຸຕ຺ຕເກ (ສໍ. ນິ. ໒.໓໓) ອາຄຕານິ ເຕສຕ຺ຕຕິ ຎາຓານິ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕຕິ ຎາຓານີຕິ, ເອວໍ ອຎ຺ຎານິປິ ອເນການິ ຎາຓພລໍ ນາມ. ອິຘາປິ ຎາຓພລເມວ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ຎາຓຎ຺ຫິ ອກມ຺ປິຍຏ຺ເຐນ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠນຏ຺ເຐນ ຈ ພລນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ອາສຠໍ ¶ ຐານນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຏ຺ຐານໍ ອຸຕ຺ຕມຏ຺ຐານໍ. ອາສຠາ ວາ ປຸພ຺ພພຸທ຺ຘາ, ເຕສໍ ຐານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປິຈ ຄວສຕເຊຏ຺ຐໂກ ອຸສໂຠ, ຄວສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ວສໂຠ. ວຊສຕເຊຏ຺ຐໂກ ວາ ອຸສໂຠ, ວຊສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ວສໂຠ. ສພ຺ພຄວເສຏ຺ໂຐ ສພ຺ພປຣິສ຺ສຍສໂຫ ເສໂຕ ປາສາທິໂກ ມຫາຠາຣວໂຫ ອສນິສຕສທ຺ເທຫິປິ ອສມ຺ປກມ຺ປິໂຍ ນິສໂຠ, ໂສ ອິຘ ອຸສໂຠຕິ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ອິທມ຺ປິ ຫິ ຕສ຺ສ ປຣິຍາຍວຈນໍ. ອຸສຠສ຺ສ ອິທນ຺ຕິ ອາສຠໍ. ຐານນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ປາເທຫິ ປຖວິໍ ອຸປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ອຈລຏ຺ຐານໍ. ອິທໍ ປນ ອາສຠໍ ວິຍາຕິ ອາສຠໍ. ຍເຖວ ຫິ ນິສຠສງ຺ຂາໂຕ ອຸສໂຠ ອຸສຠພເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈຕູຫິ ປາເທຫິ ປຖວິໍ ອຸປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ອຈລຏ຺ຐາເນນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເອວໍ ຕຖາຄໂຕປິ ທສຫິ ຕຖາຄຕພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈຕູຫິ ເວສາຣຊ຺ຊປາເທຫິ ອຏ຺ຐປຣິສປຖວິໍ ອຸປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ສເທວເກ ໂລເກ ເກນຈິ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກນ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ເຕນ ອກມ຺ປິໂຍ ອຈລຏ຺ຐາເນນ ຕິຏ຺ຐຕິ. ເອວໍ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຈ ຕໍ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ ນ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕິ ອຕ຺ຕນິ ອາໂຣເປຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕີ’’ຕິ.

ປຣິສາສູຕິ ¶ ອຏ຺ຐສຸ ປຣິສາສຸ. ສີຫນາທໍ ນທຕີຕິ ເສຏ຺ຐນາທໍ ນທຕິ, ອຠີຕນາທໍ ນທຕິ, ສີຫນາທສທິສໍ ວາ ນາທໍ ນທຕິ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ອຸປມາ – ຍຖາ ສີໂຫ ສີຫພເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິສາຣໂທ ວິຄຕໂລມຫໍໂສ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ເອວໍ ຕຖາຄຕສີໂຫປິ ຕຖາຄຕພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຏ຺ຐສຸ ປຣິສາສຸ ວິສາຣໂທ ວິຄຕໂລມຫໍໂສ ‘‘ອິຕິ ¶ ສກ຺ກາໂຍ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ນານາວິຘເທສນາວິລາສສມ຺ປນ຺ນໍ ສີຫນາທໍ ນທຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕີ’’ຕິ.

ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ພ຺ຣຫ຺ມນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ວິສິຏ຺ຐໍ. ຈກ຺ກນ຺ຕິ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ. ຕໍ ປເນຕໍ ທຸວິຘໍ ໂຫຕິ ປຏິເວຘຎາຓຎ຺ເຈວ ເທສນາຎາຓຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາປຠາວິຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຣິຍຜລາວຫໍ ປຏິເວຘຎາຓໍ, ກຣຸຓາປຠາວິຕໍ ສາວການໍ ອຣິຍຜລາວຫໍ ເທສນາຎາຓໍ. ຕຕ຺ຖ ປຏິເວຘຎາຓໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ທຸວິຘໍ. ຕຎ຺ຫິ ອຠິນິກ຺ຂມນໂຕ ຍາວ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ, ຜລກ຺ຂເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ນາມ. ຕຸສິຕຠວນໂຕ ວາ ຍາວ ມຫາໂພຘິປລ຺ລງ຺ເກ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ, ຜລກ຺ຂເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ນາມ. ທີປງ຺ກຣໂຕ ວາ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ, ຜລກ຺ຂເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ນາມ. ເທສນາຎາຓມ຺ປິ ປວຕ຺ຕມານໍ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ ທຸວິຘໍ. ຕຎ຺ຫິ ຍາວ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄາ ປວຕ຺ຕມານໍ, ຜລກ຺ຂເຓ ປວຕ຺ຕໍ ນາມ. ເຕສຸ ປຏິເວຘຎາຓໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ, ເທສນາຎາຓໍ ໂລກິຍໍ. ອຸຠຍມ຺ປິ ປເນຕໍ ອຎ຺ເຎຫິ ອສາຘາຣຓໍ, ພຸທ຺ຘານໍເຍວ ໂອຣສຎາຓໍ.

ອິທານິ ¶ ເຍຫິ ທສຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ຕານິ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ທສ຺ເສຕຸໍ ກຕມານິ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕຕິ ກາຣຓຎ຺ຈ ກາຣຓໂຕ. ກາຣຓຎ຺ຫິ ¶ ຍສ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ຜລໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕທາຍຕ຺ຕວຸຕ຺ຕິຕາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເຈວ ປວຕ຺ຕຕິ ຈ, ຕສ຺ມາ ຐານນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕໍ ຠຄວາ ‘‘ເຍ ເຍ ຘມ຺ມາ ເຍສໍ ເຍສໍ ຘມ຺ມານໍ ເຫຕູ ປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປາທາຍ, ຕໍ ຕໍ ຐານໍ. ເຍ ເຍ ຘມ຺ມາ ເຍສໍ ເຍສໍ ຘມ຺ມານໍ ນ ເຫຕູ ນ ປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປາທາຍ, ຕໍ ຕໍ ອຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ປຊານນ຺ໂຕ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ອຠິຘມ຺ເມ ປເນຕໍ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓ’’ນ຺ຕິອາທິນາ (ວິຠ. ໘໐໙) ນເຍນ ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ. ຍມ຺ປີຕິ ເຍນ ຎາເຓນ. ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສາຕິ ອິທມ຺ປິ ຐານາຏ຺ຐານຎາຓໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ນາມ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ສພ຺ພປເທສຸ ໂຍຊນາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ກມ຺ມສມາທານານນ຺ຕິ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ກຕານໍ ກຸສລາກຸສລກມ຺ມານໍ, ກມ຺ມເມວ ວາ ກມ຺ມສມາທານໍ. ຐານໂສ ເຫຕຸໂສຕິ ປຈ຺ຈຍໂຕ ເຈວ ¶ ເຫຕຸໂຕ ຈ. ຕຕ຺ຖ ຄຕິອຸປຘິກາລປໂຍຄາ ວິປາກສ຺ສ ຐານໍ, ກມ຺ມໍ ເຫຕຸ. ອິມສ຺ສ ປນ ຎາຓສ຺ສ ວິຕ຺ຖາຣກຖາ ‘‘ອຕ຺ເຖກຈ຺ຈານິ ປາປການິ ກມ຺ມສມາທານານິ ຄຕິສມ຺ປຕ຺ຕິປຏິພາຬ຺ຫານິ ນ ວິປຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິອາທິນາ (ວິຠ. ໘໑໐) ນເຍນ ອຠິຘມ຺ເມ ອາຄຕາເຍວ.

ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິນ຺ຕິ ສພ຺ພຄຕິຄາມິນິຎ຺ຈ ອຄຕິຄາມິນິຎ຺ຈ. ປຏິປທນ຺ຕິ ມຄ຺ຄໍ. ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕີຕິ ພຫູສຸປິ ມນຸສ຺ເສສຸ ເອກເມວ ປາຓໍ ¶ ຆາເຕນ຺ເຕສຸ ‘‘ອິມສ຺ສ ເຈຕນາ ນິຣຍຄາມິນີ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິມສ຺ສ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຄາມິນີ’’ຕິ ອິມິນາ ນເຍນ ເອກວຕ຺ຖຸສ຺ມິມ຺ປິ ກຸສລາກຸສລເຈຕນາສງ຺ຂາຕານໍ ປຏິປຕ຺ຕີນໍ ອວິປຣີຕໂຕ ສຠາວໍ ຊານາຕິ. ອິມສ຺ສປິ ຈ ຎາຓສ຺ສ ວິຕ຺ຖາຣກຖາ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓໍ? ອິຘ ຕຖາຄໂຕ ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ອຍໍ ປຏິປທາ ນິຣຍຄາມິນີຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິອາທິນາ (ວິຠ. ໘໑໑) ນເຍນ ອຠິຘມ຺ເມ ອາຄຕາເຍວ.

ອເນກຘາຕຸນ຺ຕິ ຈກ຺ຂຸຘາຕຸອາທີຫິ ກາມຘາຕຸອາທີຫິ ວາ ຘາຕູຫິ ພຫຸຘາຕຸໍ. ນານາຘາຕຸນ຺ຕິ ຕາສໍເຍວ ຘາຕູນໍ ວິລກ຺ຂຓຕາຍ ນານປ຺ປກາຣຘາຕຸໍ. ໂລກນ຺ຕິ ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸໂລກໍ. ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕີຕິ ຕາສໍ ຘາຕູນໍ ອວິປຣີຕໂຕ ສຠາວໍ ປຏິວິຊ຺ຌຕິ. ອິທມ຺ປິ ຎາຓໍ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ¶ ອເນກຘາຕຸນານາຘາຕຸໂລກໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓໍ? ອິຘ ຕຖາຄໂຕ ຂນ຺ຘນານຕ຺ຕໍ ປຊານາຕີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອຠິຘມ຺ເມ ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ.

ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕນ຺ຕິ ຫີນາທີຫິ ອຘິມຸຕ຺ຕີຫິ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຠາວໍ. ອິທມ຺ປິ ຎາຓໍ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓໍ? ອິຘ ຕຖາຄໂຕ ປຊານາຕິ ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອຠິຘມ຺ເມ ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ.

ປຣສຕ຺ຕານນ຺ຕິ ປຘານສຕ຺ຕານໍ. ປຣປຸຄ຺ຄລານນ຺ຕິ ຕໂຕ ອຎ຺ເຎສໍ ຫີນສຕ຺ຕານໍ. ເອກຕ຺ຖເມວ ວາ ເອຕໍ ປທທ຺ວຍໍ, ເວເນຍ຺ຍວເສນ ທ຺ວິຘາ ວຸຕ຺ຕໍ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ສທ຺ຘາທີນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣຠາວຎ຺ຈ ອປຣຠາວຎ຺ຈ, ວຸທ຺ຘິຎ຺ຈ ຫານິຎ຺ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ສາປິ ຎາຓສ຺ສ ວິຕ຺ຖາຣກຖາ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓໍ ¶ ? ອິຘ ຕຖາຄໂຕ ສຕ຺ຕານໍ ອາສຍໍ ປຊານາຕີ’’ຕິ (ວິຠ. ໘໑໔) ອາທິນາ ນເຍນ ອຠິຘມ຺ເມ ອາຄຕາເຍວ.

ຌານວິໂມກ຺ຂສມາຘິສມາປຕ຺ຕີນນ຺ຕິ ປຐມາທີນໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ, ‘‘ຣູປີ ຣູປານິ ປສ຺ສຕີ’’ຕິອາທີນໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ວິໂມກ຺ຂານໍ, ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣາທີນໍ ຕິຓ຺ຓໍ ສມາຘີນໍ, ປຐມຊ຺ຌານສມາປຕ຺ຕິອາທີນຎ຺ຈ ນວນ຺ນໍ ອນຸປຸພ຺ພສມາປຕ຺ຕີນໍ. ສໍກິເລສນ຺ຕິ ຫານຠາຄິຍຘມ຺ມໍ. ໂວທານນ຺ຕິ ວິເສສຠາຄິຍຘມ຺ມໍ. ວຸຏ຺ຐານນ຺ຕິ ‘‘ໂວທານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານໍ, ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ (ວິຠ. ໘໒໘) ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ ປຄຸຓຊ຺ຌານຎ຺ເຈວ ຠວງ຺ຄຜລສມາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ. ເຫຏ຺ຐິມໍ ເຫຏ຺ຐິມຎ຺ຫິ ປຄຸຓຊ຺ຌານໍ ອຸປຣິມສ຺ສ ອຸປຣິມສ຺ສ ປທຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ໂວທານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຠວງ຺ເຄນ ປນ ສພ຺ພຊ຺ຌາເນຫິ ວຸຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ຜລສມາປຕ຺ຕິຍາ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ຈ ‘‘ຕມ຺ຫາ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐານມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອິທມ຺ປິ ຎາຓໍ ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຌານວິໂມກ຺ຂສມາຘິສມາປຕ຺ຕີນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ວຸຏ຺ຐານໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓໍ? ຌາຍີຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຌາຍີ, ອຕ຺ເຖກຈ຺ໂຈ ຌາຍີ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍເຍວ ສມານໍ ວິປຕ຺ຕີຕິ ປຈ຺ເຈຕີ’’ຕິອາທິນາ (ວິຠ. ໘໒໘) ນເຍນ ອຠິຘມ຺ເມ ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ. ສພ຺ພຎາຓານໍ ¶ ວິຕ຺ຖາຣກຖາຍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ສມ຺ໂມຫວິໂນທນິຍາ ວິຠງ຺ຄຏ຺ຐກຖາຍ ວຸຕ຺ໂຕ, ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓກຖາ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ ວິຕ຺ຖາຣິຕາ, ອາສວກ຺ຂຍກຖາ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕາເຍວາຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ປຣວາທີກຖາ ໂຫຕິ ‘‘ທສພລຎາຓໍ ນາມ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ຎາຓໍ ນຕ຺ຖິ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສ຺ເສວາຍໍ ປເຠໂທ’’ຕິ. ຕໍ ນ ຕຖາ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອຎ຺ຎເມວ ຫິ ທສພລຎາຓໍ, ອຎ຺ຎໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ. ທສພລຎາຓຎ຺ຫິ ສກສກກິຈ຺ຈເມວ ຊານາຕິ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ຕມ຺ປິ ຕໂຕ ອວເສສມ຺ປິ ຊານາຕິ. ທສພລຎາເຓສຸ ຫິ ປຐມໍ ກາຣຓາກາຣຓເມວ ຊານາຕິ, ທຸຕິຍໍ ກມ຺ມວິປາກນ຺ຕຣເມວ, ຕຕິຍໍ ກມ຺ມປຣິຈ຺ເຉທເມວ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຘາຕຸນານຕ຺ຕກາຣຓເມວ, ປຎ຺ຈມໍ ສຕ຺ຕານໍ ອຊ຺ຌາສຍາຘິມຸຕ຺ຕິເມວ, ຉຏ຺ຐໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຕິກ຺ຂມຸທຸຠາວເມວ, ສຕ຺ຕມໍ ຌານາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຕສໍ ສໍກິເລສາທິເມວ, ອຏ຺ຐມໍ ປຸພ຺ເພນິວຸຕ຺ຖກ຺ຂນ຺ຘສນ຺ຕຕິເມວ, ນວມໍ ສຕ຺ຕານໍ ຈຸຕິປຏິສນ຺ຘິເມວ, ທສມໍ ສຈ຺ຈປຣິຈ຺ເຉທເມວ. ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ປນ ເອເຕຫິ ຊານິຕພ຺ພຎ຺ຈ ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ເອເຕສໍ ປນ ກິຈ຺ຈໍ ນ ສພ຺ພໍ ກໂຣຕິ. ຕຎ຺ຫິ ຌານໍ ຫຸຕ຺ວາ ອປ຺ເປຕຸໍ ¶ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ອິທ຺ຘິ ຫຸຕ຺ວາ ວິກຸພ຺ພິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ມຄ຺ໂຄ ຫຸຕ຺ວາ ກິເລເສ ເຂເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ.

ອປິຈ ປຣວາທີ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ ‘‘ທສພລຎາຓໍ ນາເມຕໍ ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣໍ ອວິຕກ຺ກວິຈາຣມຕ຺ຕໍ ອວິຕກ຺ກອວິຈາຣໍ, ກາມາວຈຣໍ ຣູປາວຈຣໍ ອຣູປາວຈຣໍ, ໂລກິຍໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣ’’ນ຺ຕິ. ຊານນ຺ໂຕ ‘‘ປຏິປາຏິຍາ ສຕ຺ຕ ຎາຓານິ ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣານີ’’ຕິ ວກ຺ຂຕິ, ‘‘ຕໂຕ ປຣານິ ທ຺ເວ ອວິຕກ຺ກອວິຈາຣານີ’’ຕິ ວກ຺ຂຕິ. ‘‘ອາສວກ຺ຂຍຎາຓໍ ສິຍາ ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣໍ ສິຍາ ອວິຕກ຺ກວິຈາຣມຕ຺ຕໍ, ສິຍາ ອວິຕກ຺ກອວິຈາຣ’’ນ຺ຕິ ວກ຺ຂຕິ ¶ . ຕຖາ ‘‘ປຏິປາຏິຍາ ສຕ຺ຕ ກາມາວຈຣານິ, ຕໂຕ ທ຺ເວ ຣູປາວຈຣານິ, ອວສາເນ ເອກໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣ’’ນ຺ຕິ ວກ຺ຂຕິ. ‘‘ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ປນ ສວິຕກ຺ກສວິຈາຣເມວ ໂລກິຍເມວາ’’ຕິ ວກ຺ຂຕິ.

ເອວເມຕ຺ຖ ອນຸປທວຓ຺ຓນໍ ຎຕ຺ວາ ອິທານິ ຍສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕ ປຐມໍເຍວ ຐານາຏ຺ຐານຎາເຓນ ເວເນຍ຺ຍສຕ຺ຕານໍ ອາສວກ຺ຂຍາຘິຄມສ຺ສ ເຈວ ອນຘິຄມສ຺ສ ຈ ຐານາຏ຺ຐານຠູຕໍ ກິເລສາວຣຓາຠາວໍ ປສ຺ສຕິ ໂລກິຍສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາທິທສ຺ສນໂຕ ນິຍຕມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາຠາວທສ຺ສນໂຕ ຈ. ອຖ ເນສໍ ກມ຺ມວິປາກຎາເຓນ ວິປາກາວຣຓາຠາວໍ ປສ຺ສຕິ ຕິເຫຕຸກປ຺ປຏິສນ຺ຘິທສ຺ສນໂຕ, ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິປຏິປທາຎາເຓນ ກມ຺ມາວຣຓາຠາວໍ ປສ຺ສຕິ ອານນ຺ຕຣິຍກມ຺ມາຠາວທສ຺ສນໂຕ. ເອວມນາວຣຓານໍ ອເນກຘາຕຸນານາຘາຕຸຎາເຓນ ອນຸກູລຘມ຺ມເທສນຕ຺ຖໍ ຈຣິຍາວິເສສໍ ປສ຺ສຕິ ຘາຕຸເວມຕ຺ຕທສ຺ສນໂຕ. ອຖ ເນສໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕຎາເຓນ ອຘິມຸຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສຕິ ປໂຍຄໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາປິ ອຘິມຸຕ຺ຕິວເສນ ຘມ຺ມເທສນຕ຺ຖໍ. ອເຖວໍ ທິຏ຺ຐາຘິມຸຕ຺ຕີນໍ ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕິຎາເຓນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕໍ ປສ຺ສຕິ ສທ຺ຘາທີນໍ ຕິກ຺ຂມຸທຸຠາວທສ຺ສນໂຕ. ເອວໍ ປຣິຎ຺ຎາຕິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕາ ¶ ປນ ເຕ ສເຈ ທູເຣ ໂຫນ຺ຕິ, ອຖ ຌານາທິຎາເຓນ ຌານາທີສຸ ວສີຠູຕຕ຺ຕາ ອິທ຺ຘິວິເສເສນ ເຕ ຂິປ຺ປໍ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ. ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ຈ ເນສໍ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາເຓນ ປຸພ຺ພຊາຕິຠວໍ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂານຸຠາວໂຕ ປຕ຺ຕພ຺ເພນ ເຈໂຕປຣິຍຎາເຓນ ສມ຺ປຕິ ຈິຕ຺ຕວິເສສໍ ¶ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ອາສວກ຺ຂຍຎາຓານຸຠາເວນ ອາສວກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ວິຄຕສມ຺ໂມຫຕ຺ຕາ ອາສວກ຺ຂຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ. ຕສ຺ມາ ອິມິນານຸກ຺ກເມນ ອິມານິ ພລານິ ວຸຕ຺ຕານີຕິ ເວທິຕພ຺ພານິ.

໒໒. ທຸຕິເຍ ¶ ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາຕິ ເຍ ເຕ ທສພລຎາຓໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓຘມ຺ມາ. ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານນ຺ຕິ ອຘິວຈນປທານໍ, ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸຘມ຺ມານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຘິວຸຕ຺ຕິໂຍຕິ ຫິ ອຘິວຈນານິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕສໍ ເຍ ປທຠູຕາ ເທສນາຍ ປທຏ຺ຐານຕ຺ຕາ. ອຕີຕາ ພຸທ຺ຘາປິ ຫິ ເອເຕ ຘມ຺ເມ ກຖຍິໍສຸ, ອນາຄຕາປິ ເອເຕວ ກຖຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ຂນ຺ຘາທໂຍ ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານິ ນາມ. ເຕສໍ ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານໍ. ອຖ ວາ ຠູຕມຕ຺ຖໍ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ຍຖາສຠາວໂຕ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວຕ຺ຕນໂຕ ອຘິວຸຕ຺ຕິໂຍຕິ ທິຏ຺ຐິໂຍ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອຘິວຸຕ຺ຕີນໍ ປທານິ ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານິ, ທິຏ຺ຐິທີປການິ ວຈນານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕສໍ ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານໍ ທິຏ຺ຐິໂວຫາຣານໍ. ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາຕິ ຊານິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂກຣຓຕ຺ຖາຍ. ວິສາຣໂທຕິ ຎາຓໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຖາຕິ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ເຕສໍ ເຕສໍ ຕຖາ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸນ຺ຕິ ເຕສໍ ເຕສໍ ທິຏ຺ຐິຄຕິການໍ ວາ ອິຕເຣສໍ ວາ ອາສຍໍ ຎຕ຺ວາ ຕຖາ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ. ຫີນໍ ວາ ຫີນນ຺ຕິ ຎສ຺ສຕີຕິ ຫີນໍ ວາ ຘມ຺ມໍ ‘‘ຫີໂນ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ ຊານິສ຺ສຕິ. ຎາເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ຎາຕພ຺ພໍ. ທຏ຺ເຐຍ຺ຍນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສຈ຺ຉິກເຣຍ຺ຍນ຺ຕິ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ¶ ຕຕ຺ຖ ຍຖາຠູຕຎາຓນ຺ຕິ ເຕສຸ ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຍຖາສຠາວຎາຓໍ. ອິມິນາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ທສ຺ເສຕິ. ເອວໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຸນ ທສພລຎາຓໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ທສຍິມານີຕິອາທິມາຫ. ທສພລຎາຓມ຺ປິ ຫິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຍຖາຠູຕຎາຓເມວາຕິ.

໒໓. ຕຕິເຍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ກຎ຺ຈິເທວ ເທສນ຺ຕິ ກຎ຺ຈິ ອາປຕ຺ຕິໂກຏ຺ຐາສໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອນຸວິຈ຺ຈາຕິ ອນຸປວິສິຕ຺ວາ ປຣິໂຍຄາເຫຕ຺ວາ. ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕນ຺ຕິ ຕິວິຘໍ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ. ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕນ຺ຕິ ¶ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ. ປາປິກາ ອິສ຺ສາຕິ ລາມິກາ ອຸສູຍາ. ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາຕິ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ຄປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຫາຕພ຺ພາ. ອິຊ຺ຌຕີຕິ ສມິຊ຺ຌຕິ. ອຸປວາສສ຺ສາຕິ ນິສ຺ສາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວສນ຺ຕສ຺ສ. ອຠິຠຸຍ຺ຍາຕິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ¶ ມທ຺ທິຕ຺ວາ. ອິຣີຍຕີຕິ ວຕ຺ຕຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຫວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ໂຄ ກຖິໂຕ.

໒໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ອິມິນາ ຎາຓວາທສ຺ສ ວທນາກາໂຣ ວຸຕ຺ໂຕ. ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫີຕິອາທີຫິ ຠາວນາວາທສ຺ສ. ຕຕິຍວາເຣ ທ຺ເວປິ ວາທາ ເອກໂຕ ວຸຕ຺ຕາ, ຕໂຍປິ ເຈເຕ ອຣຫຕ຺ຕເມວ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ອຑ຺ຒວາທໍ ວເທຍ຺ຍາຕິ ອຑ຺ໂຒຫມສ຺ມີຕິ ວາທໍ ວເທຍ຺ຍ. ອຸປນີຫາຕຸນ຺ຕິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ທາຕຸໍ.

໒໕. ປຎ຺ຈເມ ສກລຏ຺ເຐນ ກສິຓານິ, ຕທາຣມ຺ມຓານໍ ຘມ຺ມານໍ ເຂຕ຺ຕຏ຺ເຐນ ອຘິຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ວາ ອາຍຕນານີຕິ ກສິຓາຍຕນານິ. ອຸທ຺ຘນ຺ຕິ ¶ ອຸປຣິ ຄຄຓຕລາຠິມຸຂໍ. ອໂຘຕິ ເຫຏ຺ຐາ ຠູມິຕລາຠິມຸຂໍ. ຕິຣິຍນ຺ຕິ ເຂຕ຺ຕມຓ຺ຑລໍ ວິຍ ສມນ຺ຕາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ. ເອກຈ຺ໂຈ ຫິ ອຸທ຺ຘເມວ ກສິຓໍ ວຑ຺ເຒຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ອໂຘ, ເອກຈ຺ໂຈ ສມນ຺ຕໂຕ. ເຕນ ເຕນ ວາ ກາຣເຓນ ເອວໍ ປສາເຣຕິ ອາໂລກມິວ ຣູປທສ຺ສນກາໂມ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ປຖວີກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ຕິຣິຍ’’ນ຺ຕິ. ອທ຺ວຍນ຺ຕິ ອິທໍ ປນ ເອກສ຺ສ ອຎ຺ຎຠາວານຸປຄມນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ຫິ ອຸທກໍ ປວິຏ຺ຐສ຺ສ ສພ຺ພທິສາສຸ ອຸທກເມວ ໂຫຕິ ນ ອຎ຺ຎໍ, ເອວເມວ ປຖວີກສິຓໍ ປຖວີກສິຓເມວ ໂຫຕິ. ນຕ຺ຖິ ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎກສິຓສມ຺ເຠໂທຕິ. ເອເສວ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ອປ຺ປມາຓນ຺ຕິ ອິທໍ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ຜຣຓອປ຺ປມາຓວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຎ຺ຫິ ເຈຕສາ ຜຣນ຺ໂຕ ສກລເມວ ຜຣຕິ, ‘‘ອຍມສ຺ສ ອາທິ, ອິທໍ ມຊ຺ຌ’’ນ຺ຕິ ປມາຓໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ. ວິຎ຺ຎາຓກສິຓນ຺ຕິ ເຈຕ຺ຖ ກສິຓຸຄ຺ຆາຏິມາກາເສ ປວຕ຺ຕວິຎ຺ຎາຓໍ. ຕຕ຺ຖ ກສິຓວເສນ ກສິຓຸຄ຺ຆາຏິມາກາເສ, ກສິຓຸຄ຺ຆາຏິມາກາສວເສນ ຕຕ຺ຖ ປວຕ຺ຕວິຎ຺ຎາເຓ ອຸທ຺ຘໍອໂຘຕິຣິຍຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ກມ຺ມຏ຺ຐານຠາວນານເຍນ ປເນຕານິ ປຖວີກສິຓາທີນິ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໕໑ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕາເນວ.

໒໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ¶ ກຸມາຣິປຎ຺ເຫສູຕິ ກຸມາຣີນໍ ມາຣຘີຕານໍ ປຸຈ຺ຉາສຸ. ອຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຕ຺ຕິໍ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕິນ຺ຕິ ທ຺ວີຫິປິ ປເທຫິ ອຣຫຕ຺ຕເມວ ກຖິຕໍ. ເສນນ຺ຕິ ຣາຄາທິກິເລສເສນໍ. ປິຍສາຕຣູປນ຺ຕິ ປິຍຊາຕິເກສຸ ຈ ສາຕຊາຕິເກສຸ ຈ ວຕ຺ຖູສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນໂຕ ເອວໍລທ຺ຘນາມໍ. ເອໂກຫໍ ຌາຍໍ ສຸຂມນຸໂພຘິນ຺ຕິ ເອວໍ ກິເລສເສນໍ ຊິນິຕ຺ວາ ອຫໍ ເອກໂກວ ຌາຍນ຺ໂຕ ສຸຂໍ ອນຸພຸຊ຺ຌິໍ ສຈ຺ຉິອກາສິໍ. ສກ຺ຂິນ຺ຕິ ສກ຺ຂິຠາວປ຺ປຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມສກ຺ຂິໍ. ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ ເກນຈິ ເມຕິ ມຍ຺ຫໍ ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ມິຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ປຖວີກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຕ຺ໂຖຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ເຕສຸນ຺ຕິ ປຖວີກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣໂມ ອຸຕ຺ຕໂມ ອຕ຺ໂຖຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ເຕສຸໍ. ຍາວຕາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ປຖວີກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມຕາຕິ ຍຕ຺ຕກາ ປຖວີກສິຓສມາປຕ຺ຕິຍາ ອຸຕ຺ຕມໂກຏິ. ຕທຠິຎ຺ຎາສິ ຠຄວາຕິ ຕໍ ຠຄວາ ອຠິຎ຺ຎາປຎ຺ຎາຍ ອຠິຎ຺ຎາສິ. ອສ຺ສາທມທ຺ທສາຕິ ສມຸທຍສຈ຺ຈໍ ອທ຺ທສ. ອາທີນວມທ຺ທສາຕິ ທຸກ຺ຂສຈ຺ຈໍ ອທ຺ທສ. ນິສ຺ສຣຓມທ຺ທສາຕິ ນິໂຣຘສຈ຺ຈໍ ອທ຺ທສ. ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄຎາຓທສ຺ສນມທ຺ທສາຕິ ມຄ຺ຄສຈ຺ຈໍ ອທ຺ທສ. ອຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕີຕິ ເອເຕສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຈ຺ຈານໍ ທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ອຣຫຕ຺ຕສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິ, ສພ຺ພທຣຖປຣິຬາຫວູປສນ຺ຕຕາຍ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕີຕິ.

໒໗. ສຕ຺ຕເມ ອຠິຊານາຖາຕິ ອຠິຊານິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕ຺ວາ ວິຫຣຖ. ອຠິຎ຺ຎາຍາຕິ ¶ ອຠິຊານິຕ຺ວາ. ອິຘາຕິ ອິມາຍ. ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນນ຺ຕິ ຍທິທໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນາຍ ສທ຺ຘິໍ ອມ຺ຫາກໍ ຘມ຺ມເທສນໍ, ອມ຺ຫາກໍ ວາ ຘມ຺ມເທສນາຍ ສທ຺ຘິໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຣພ຺ຠ ນານາກຣຓໍ ວຸຈ຺ເຈຖ, ຕໍ ກິໍ ນາມາຕິ ວທນ຺ຕິ. ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຕິ ເຕ ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນສຸວຓ຺ຓໍ ວິຍ ສາສເນນ ສທ຺ຘິໍ ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘິໍ ວຈນມຕ຺ເຕນ ສມຘຸຣໍ ຐປຍິໍສຸ. ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍສູຕິ ‘‘ເອວເມຕ’’ນ຺ຕິ ນ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໍສຸ. ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍສູຕິ ‘‘ນ ອິທໍ ເອວ’’ນ຺ຕິ ນປ຺ປຏິເສເຘສຸໍ. ກສ຺ມາ? ເຕ ກິຣ ‘‘ຕິຕ຺ຖິຍາ ນາມ ອນ຺ຘສທິສາ ຊານິຕ຺ວາ ວາ ອຊານິຕ຺ວາ ວາ ກເຖຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ນາຠິນນ຺ທິໍສຸ.

ນ ¶ ສມ຺ປາຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ. ອຸຕ຺ຕຣິ ຈ ວິຆາຕນ຺ຕິ ອສມ຺ປາທນໂຕ ¶ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕານຎ຺ຫິ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຈ ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຍຖາຕິ ກາຣຓວຈນໍ, ຍສ຺ມາ ອວິສເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິໂຕ ວາ ປນ ສຸຕ຺ວາຕິ ອິໂຕ ວາ ປນ ມມ ສາສນໂຕ ສຸຕ຺ວາ. ອິໂຕຕິ ຕຖາຄຕໂຕປິ ຕຖາຄຕສາວກໂຕປິ. ອາຣາເຘຍ຺ຍາຕິ ປຣິໂຕເສຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຖາ ອາຣາຘນໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ທສ຺ເສຕິ.

ເອກຘມ຺ເມຕິ ¶ ເອກສ຺ມິໍ ຘມ຺ເມ. ອິມິນາ ອຸທ຺ເທໂສ ທສ຺ສິໂຕ. ປຣໂຕ ກຕມສ຺ມິໍ ເອກຘມ຺ເມຕິ ອິມິນາ ປຎ຺ໂຫ ທສ຺ສິໂຕ. ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາຕິ ອິທໍ ປເນຕ຺ຖ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນຕິອາທີສຸ ປນ ສມ຺ມາ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ນິພ຺ພິທານຸປສ຺ສນາຍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຸກ຺ກຓ຺ຐນ຺ໂຕ, ວິຣາຄານຸປສ຺ສນາຍ ວິຣຊ຺ຊນ຺ໂຕ, ປຏິສງ຺ຂານຸປສ຺ສນາຍ ມຸຈ຺ຈນສ຺ສ ອຸປາຍໍ ກຕ຺ວາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ, ອຘິໂມກ຺ຂວເສນ ວາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຸຣຸມາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸທຍພ຺ພເຍຫິ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພນ຺ຕາປຣນ຺ຕທສ຺ສເນນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ. ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈາຕິ ສມ຺ມາ ສຠາຄຕ຺ຖໍ ຎາເຓນ ອຠິສມາຄນ຺ຕ຺ວາ. ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕີຕິ ສກລວຏ຺ຏທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຣິຍນ຺ຕໍ ປຣິວຏຸມໍ ກໂຣ ໂຫຕິ.

ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາຕິ ກາມຠວາທີສຸ ເອກໂວກາຣຠວາທີສຸ ຈ ສພ຺ພຠເວສຸ ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ. ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາຕິ ອາຫາຣໂຕ ຐິຕິ ເອເຕສນ຺ຕິ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ. ອິຕິ ສພ຺ພສຕ຺ຕານມ຺ປິ ຐິຕິເຫຕຸ ອາຫາໂຣ ນາມ ເອໂກ ຘມ຺ໂມ, ຕສ຺ມິໍ ເອກຘມ຺ເມ. ນນຸ ຈ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອສຎ຺ຎສຕ຺ຕາ ເທວາ ອເຫຕຸກາ ອນາຫາຣາ ອຜສ຺ສກາ’’ຕິອາທິ (ວິຠ. ໑໐໑໗), ຕໍ ວິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ. ນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ. ເຕສຎ຺ຫິ ຌານໍ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫາຣາ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໒.໑໑) ອິທໍ ວິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ. ອິທມ຺ປິ ນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ. ເອຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ສຸຕ຺ເຕ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ອາຫາຣລກ຺ຂຓາ ຘມ຺ມາ ອາຫາຣາຕິ ວຸຕ຺ຕາ, ອິຘ ປນ ປຣິຍາເຍນ ປຈ຺ຈໂຍ ¶ ອາຫາໂຣຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ສພ຺ພຘມ຺ມານຎ຺ຫິ ປຈ຺ຈໂຍ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ໂສ ຈ ຍໍ ຍໍ ຜລໍ ຊເນຕິ, ຕໍ ຕໍ ອາຫຣຕິ ນາມ. ຕສ຺ມາ ອາຫາໂຣຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕເນວາຫ – ‘‘ອວິຊ຺ຊມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ¶ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊາຍ ອາຫາໂຣ? ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາຕິສ຺ສ ວຈນີຍ’’ນ຺ຕິ (ອ. ນິ. ໑໐.໖໑). ອຍໍ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ເອຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ປຈ຺ຈຍາຫາເຣ ຄຫິເຕ ປຣິຍາຍາຫາໂຣປິ ນິປ຺ປຣິຍາຍາຫາໂຣປິ ສພ຺ໂພ ຄຫິໂຕວ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ອສຎ຺ຎີຠເວ ປຈ຺ຈຍາຫາໂຣ ລພ຺ຠຕິ. ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຫິ ພຸທ຺ເຘ ຕິຕ຺ຖາຍຕເນ ປພ຺ພຊິຕາ ວາໂຍກສິເຓ ປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ຘິ ຈິຕ຺ຕໍ, ຘິ ວເຕຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນາມ ອຠາໂວເຍວ ສາຘຸ. ຈິຕ຺ຕຎ຺ຫິ ນິສ຺ສາຍ ວຘພນ຺ຘາທິປຈ຺ຈຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຈິຕ຺ເຕ ອສຕິ ນຕ຺ເຖຕ’’ນ຺ຕິ ຂນ຺ຕິໍ ຣຸຈິໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ອປຣິຫີນຊ຺ຌານາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ອສຎ຺ຎີຠເວ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂຍ ຍສ຺ສ ອິຣິຍາປໂຖ ມນຸສ຺ສໂລເກ ປຓິຫິໂຕ ອໂຫສິ, ໂສ ເຕນ ອິຣິຍາປເຖນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕຣູປສທິໂສ ຫຸຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ກປ຺ປສຕານິ ຕິຏ຺ຐຕິ. ເອຕ຺ຕກໍ ອທ຺ຘານໍ ສຍິໂຕ ວິຍ ໂຫຕິ. ເອວຣູປານມ຺ປິ ສຕ຺ຕານໍ ປຈ຺ຈຍາຫາໂຣ ລພ຺ຠຕິ. ເຕ ຫິ ຍໍ ຌານໍ ຠາເວຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ, ຕເທວ ເນສໍ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ. ຍຖາ ຊິຍາເວເຄນ ຂິຕ຺ຕສໂຣ ຍາວ ຊິຍາເວໂຄ ອຕ຺ຖິ, ຕາວ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ຍາວ ຌານປຈ຺ຈໂຍ ອຕ຺ຖິ, ຕາວ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິຏ຺ຐິເຕ ຂີຓເວໂຄ ວິຍ ສໂຣ ປຕນ຺ຕິ. ຈວນກາເລ ຈ ເຕສໍ ໂສ ຣູປກາໂຍ ອນ຺ຕຣຘາຍຕິ, ກາມາວຈຣສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເຕນ ສຎ຺ຎຸປ຺ປາເທນ ເຕ ເທວາ ຕມ຺ຫາ ກາຍາ ຈຸຕາຕິ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ.

ເຍ ປນ ເຕ ເນຣຍິກາ ເນວ ວຸຏ຺ຐານຜລູປຊີວີ, ນ ປຸຎ຺ຎຜລູປຊີວີຕິ ວຸຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ໂກ ອາຫາໂຣຕິ? ເຕສໍ ກມ຺ມເມວ ອາຫາໂຣ ¶ . ກິໍ ປຎ຺ຈ ອາຫາຣາ ອຕ຺ຖີຕິ? ປຎ຺ຈ, ນ ປຎ຺ຈາຕິ ອິທໍ ນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ນນຸ ‘‘ປຈ຺ຈໂຍ ອາຫາໂຣ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕເມຕໍ. ຕສ຺ມາ ເຍນ ກມ຺ເມນ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕເທວ ເຕສໍ ຐິຕິປຈ຺ຈຍຕ຺ຕາ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ. ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ນ ຈ ຕາວ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ຍາວ ນ ຕໍ ປາປກມ຺ມໍ ພ຺ຍນ຺ຕີ ໂຫຕີ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໓.໒໕໐, ໒໖໘; ອ. ນິ. ໓.໓໖).

ກພຬີກາຣາຫາຣໍ ອາຣພ຺ຠາປິ ເຈຕ຺ຖ ວິວາໂທ ນ ກາຕພ຺ໂພ. ມຸເຂ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນເຂໂຬປິ ຫິ ເຕສໍ ອາຫາຣກິຈ຺ຈໍ ສາເຘຕິ. ເຂໂຬ ຫິ ນິຣເຍ ທຸກ຺ຂເວທນີໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ, ສຄ຺ເຄ ສຸຂເວທນິໂຍ. ອິຕິ ກາມຠເວ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ, ຣູປາຣູປຠເວສຸ ຐເປຕ຺ວາ ອສຎ຺ເຎ ¶ ເສສານໍ ຕໂຍ, ອສຎ຺ຎານຎ຺ເຈວ ອວເສສານຎ຺ຈ ປຈ຺ຈຍາຫາໂຣຕິ ອິມິນາ ອາກາເຣນ ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາໂຣ ໂຍ ວາ ປນ ໂກຈິ ປຈ຺ຈຍາຫາໂຣ ທຸກ຺ຂສຈ຺ຈໍ, ອາຫາຣສມຸຏ຺ຐາປິກາ ປຸຣິມຕຓ຺ຫາ ສມຸທຍສຈ຺ຈໍ, ອຸຠິນ຺ນໍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິ ນິໂຣຘສຈ຺ຈໍ, ນິໂຣຘປ຺ປຊານນາ ປຎ຺ຎາ ມຄ຺ຄສຈ຺ຈນ຺ຕິ ເອວໍ ຈຕຸສຈ຺ຈວເສນ ສພ຺ພວາເຣສຸ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ.

໒໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ກຊງ຺ຄລາຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ. ກຊງ຺ຄລາຕິ ກຊງ຺ຄລາວາສິໂນ. ມຫາປຎ຺ເຫສູຕິ ມຫນ຺ຕອຕ຺ຖປຣິຄ຺ຄາຫເກສຸ ປຎ຺ເຫສຸ. ຍຖາ ເມຕ຺ຖ ຂາຍຕີຕິ ຍຖາ ເມ ເອຕ຺ຖ ອຸປຏ຺ຐາຕິ. ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ເຫຕຸນາ ນເຍນ ສຸຏ຺ຐຸ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ. ເອໂສ ເຈວ ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖຕິ ກິຎ຺ຈາປິ ຠຄວຕາ ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ’’ຕິອາທໂຍ ປຎ຺ຫາ ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາ, ຍສ຺ມາ ປນ ຈຕູສຸ ອາຫາເຣສຸ ປຣິຎ຺ຎາເຕສຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສຸ ຈ ຠາວິເຕສຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາຫາຣາ ປຣິຎ຺ຎາຕາວ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເທສນາວິລາເສນ ພ຺ຍຎ຺ຊນເມເວຕ຺ຖ ນານໍ, ອຕ຺ໂຖ ປນ ເອໂກເຍວ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ເອໂສ ¶ ເຈວ ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ອຕ຺ຖໂຕ ຫິ ອຸຠຍມ຺ເປຕໍ ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ນສຸວຓ຺ຓມິວ ໂຫຕິ.

໒໙. ນວເມ ຍາວຕາຕິ ຍຕ຺ຕກາ. ກາສິໂກສລາຕິ ກາສິໂກສລຊນປທາ. ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ຐິຕສ຺ສ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິເຍວ. ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມຕິ ມຣຓມ຺ປິ ອຕ຺ຖິເຍວ. ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕີຕິ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ສມ຺ປຕ຺ຕິຊາເຕ ອຸກ຺ກຓ຺ຐຕິ. ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕີຕິ ສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຄ຺ເຄ ໂກສລຣາຊຠາເວ ວິຣຊ຺ຊຕິ. ປເຄວ ຫີນສ຺ມິນ຺ຕິ ປຐມຕຣໍເຍວ ຫີເນ ອິຕ຺ຕຣມນຸສ຺ສານໍ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓຊາເຕ.

ມໂນມຍາຕິ ຌານມເນນ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ພາຣາຓເສຍ຺ຍກນ຺ຕິ ພາຣາຓສິຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ຕຕ຺ຖ ກິຣ ກປ຺ປາໂສປິ ມຸທຸ, ສຸຕ຺ຕກນ຺ຕິກາໂຍປິ ຕນ຺ຕວາຍາປິ ເຉກາ, ອຸທກມ຺ປິ ສຸຈິ ສິນິທ຺ຘໍ. ອຸຠໂຕຠາຄວິມຏ຺ຐນ຺ຕິ ທ຺ວີສຸປິ ປສ຺ເສສຸ ມຏ຺ຐໍ ມຸທຸ ¶ ສິນິທ຺ຘໍ ຂາຍຕິ. ຈຕສ຺ໂສ ປຏິປທາ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣມິສ຺ສິກາ ກຖິຕາ. ສຎ຺ຎາສຸ ປຐມາ ກາມາວຈຣສຎ຺ຎາ, ທຸຕິຍາ ຣູປາວຈຣສຎ຺ຎາ, ຕຕິຍາ ໂລກຸຕ຺ຕຣສຎ຺ຎາ, ຈຕຸຕ຺ຖາ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ. ຍສ຺ມາ ປນ ສາ ສຎ຺ຎາ ອຄ຺ຄາຕິ ອາຄຕາ, ຕໂຕ ປຣໍ ສຎ຺ຎາປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາ.

ພາຫິຣການນ຺ຕິ ສາສນໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ປວຕ຺ຕານໍ. ໂນ ¶ ຈສ຺ສໍ ໂນ ຈ ເມ ສິຍາຕິ ສເຈ ອຫໍ ອຕີເຕ ນ ຠວິສ຺ສໍ, ເອຕຣຫິປິ ເມ ອຍໍ ອຕ຺ຕຠາໂວ ນ ສິຍາ. ນ ຠວິສ຺ສາມິ ນ ເມ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ¶ ສເຈປິ ອນາຄເຕ ນ ຠວິສ຺ສາມິ, ນ ຈ ເມ ກິຎ຺ຈິ ປລິໂພຘຊາຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕີຕິ ອຸຈ຺ເຉທທິຏ຺ຐິຍໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ. ອຸຈ຺ເຉທທິຏ຺ຐິ ຫິ ອິຘ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສນ຺ຕຕາຍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ຊາຕາ.

ປຣມຕ຺ຖວິສຸທ຺ຘິນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖວິສຸທ຺ຘິໍ. ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສມາປຕ຺ຕິຍາ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນຎ຺ຫິ ວິປສ຺ສນາປທຏ຺ຐານຕ຺ຕາ ອຄ຺ຄໍ ນາມ ຊາຕໍ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ທີຆາຍຸກຕ຺ຕາ. ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານນ຺ຕິ ອິມສ຺ມິຎ຺ເຎວ ອຕ຺ຕຠາເວ ປຣມນິພ຺ພານໍ. ອນຸປາທາ ວິໂມກ຺ໂຂຕິ ຈຕູຫິ ອຸປາທາເນຫິ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິໂມກ຺ໂຂ. ອຣຫຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ປຣິຎ຺ຎນ຺ຕິ ສມຕິກ຺ກມໍ. ຕຕ຺ຖ ຠຄວາ ປຐມຊ຺ຌາເນນ ກາມານໍ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປຕິ, ອຣູປາວຈເຣຫິ ຣູປານໍ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປຕິ, ອນຸປາທານິພ຺ພາເນນ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປຕິ. ນິພ຺ພານຎ຺ຫິ ສພ຺ພເວທຍິຕປ຺ປຫານຕ຺ຕາ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎາ ນາມ. ອນຸປາທາປຣິນິພ຺ພານນ຺ຕິ ອປຈ຺ຈຍປຣິນິພ຺ພານໍ. ອິທໍ ປນ ສຸຕ຺ຕໍ ກເຖນ຺ໂຕ ຠຄວາ ອນຠິຣຕິປີຬິຕານິ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ທິສ຺ວາ ເຕສໍ ອນຠິຣຕິວິໂນທນຕ຺ຖໍ ກເຖສິ. ເຕປິ ອນຠິຣຕິໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ເທສນານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ໂສຕາປນ຺ນາ ຫຸຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສູຕິ.

໓໐. ທສເມ ອຸຍ຺ໂຍຘິກາ ນິວຕ຺ໂຕ ໂຫຕີຕິ ຍຸທ຺ຘໂຕ ນິວຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ລທ຺ຘາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ¶ ມຫາໂກສລຣຎ຺ຎາ ກິຣ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ຘີຕຣໍ ເທນ຺ເຕນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຣຊ຺ຊານໍ ອນ຺ຕເຣ ສຕສຫສ຺ສຸຏ຺ຐາໂນ ກາສິຄາໂມ ນາມ ຘີຕຸ ທິນ຺ໂນ ¶ . ອຊາຕສຕ຺ຕຸນາ ປິຕຣິ ມາຣິເຕ ມາຕາປິສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ວິໂຍຄໂສເກນ ນຈິຣສ຺ເສວ ມຕາ. ຕໂຕ ຣາຊາ ປເສນທິໂກສໂລ ‘‘ອຊາຕສຕ຺ຕຸນາ ມາຕາປິຕໂຣ ມາຣິຕາ, ມມ ປິຕຸ ສນ຺ຕໂກ ຄາໂມ’’ຕິ ຕສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຏ຺ຏໍ ກໂຣຕິ, ອຊາຕສຕ຺ຕຸປິ ‘‘ມມ ມາຕຸ ສນ຺ຕໂກ’’ຕິ ຕສ຺ສ ຄາມສ຺ສຕ຺ຖາຍ. ທ຺ເວປິ ມາຕຸລຠາຄິເນຍ຺ຍາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ຍຸຊ຺ຌິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ປເສນທິໂກສໂລ ທ຺ເວ ວາເຣ ອຊາຕສຕ຺ຕຸນາ ປຣາຊິໂຕ ນຄຣເມວ ປາວິສິ. ຕຕິຍວາເຣ ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຊໂຍ ຠເວຍ຺ຍາ’’ຕິ ອຸປສ຺ສຸຕິວເສນ ຍຸຊ຺ຌິຕພ຺ພາກາຣໍ ຎຕ຺ວາ ພ຺ຍູຫໍ ຣຈຍິຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ປສ຺ເສຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕາວເທວ ຊຍາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ ລທ຺ຘຕ຺ຕາ ລທ຺ຘາຘິປ຺ປາໂຍ ນາມ ອໂຫສິ.

ເຍນ ¶ ອາຣາໂມ ເຕນ ປາຍາສີຕິ ພຫິນຄເຣ ຊຍຂນ຺ຘາວາຣໍ ນິເວເສຕ຺ວາ ‘‘ຍາວ ນຄຣໍ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ຕາວ ທສພລໍ ວນ຺ທິສ຺ສາມິ. ນຄຣໍ ປວິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຫິ ປປຎ຺ໂຈ ໂຫຕີ’’ຕິ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸໂຕ ເຍນາຣາໂມ ເຕນ ປາຍາສິ, ອາຣາມໍ ປາວິສິ. ກສ຺ມິໍ ກາເລ ປາວິສີຕິ? ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ໂອວາທໍ ທຕ຺ວາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ປວິຏ຺ເຐ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຈ ໂອວາທໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານານິ ຄເຕ. ຈງ຺ກມນ຺ຕີຕິ ກສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ? ປຓີຕໂຠຊນປຈ຺ຈຍສ຺ສ ຖິນມິທ຺ຘສ຺ສ ວິໂນທນຕ຺ຖໍ, ທິວາ ປຘານິກາ ວາ ເຕ. ຕາທິສານຎ຺ຫິ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ຈງ຺ກມິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ສຣີຣໍ ອຸຕຸໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ¶ ນິສຊ຺ຊ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ໂຫຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູຕິ ໂສ ກິຣ ‘‘ກຫໍ ສຕ຺ຖາ ກຫໍ ສຸຄໂຕຕິ ປຣິເວເຓນ ປຣິເວຓໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາວ ປວິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວິໂລເກນ຺ໂຕ ອຣຎ຺ຎຫຕ຺ຖີ ວິຍ ມຫາຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມມາເນ ປໍສຸກູລິເກ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ເຕສໍ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ທສ຺ສນກາມາຕິ ປສ຺ສິຕຸກາມາ. ວິຫາໂຣຕິ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ສນ຺ຘາຍ ອາຫໍສຸ. ອຕຣມາໂນຕິ ອຕຸຣິໂຕ, ສຓິກໍ ປທປມາຓຏ຺ຐາເນ ປທໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ສຸສມ຺ມຏ຺ຐໍ ມຸຕ຺ຕຊາລສິນ຺ທຸວາຣສທິສໍ ວາລຸກໍ ອວິນາເສນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາລິນ຺ທນ຺ຕິ ປມຸຂໍ. ອຄ຺ຄຬນ຺ຕິ ກວາຏໍ. ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາຕິ ອຸກ຺ກາສິຕສທ຺ທໍ ກຕ຺ວາ. ອາໂກເຏຫີຕິ ອຄ຺ຄນເຂນ ອີສກໍ ກຸຎ຺ຈິກາຉິທ຺ທສມີເປ ໂກເຏຫີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ທ຺ວາຣໍ ກິຣ ອຕິອຸປຣິ ອມນຸສ຺ສາ, ອຕິເຫຏ຺ຐາ ທີຆຊາຕິກາ ໂກເຏນ຺ຕິ. ຕຖາ ອໂກເຏຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ຉິທ຺ທສມີເປ ໂກເຏຕພ຺ພນ຺ຕິ ອິທໍ ທ຺ວາຣໂກຏນວຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ວທນ຺ຕິ. ວິວຣິ ຠຄວາ ທ຺ວາຣນ຺ຕິ ນ ຠຄວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣຕິ, ວິວຣຕູຕິ ປນ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕິ. ຕໂຕ ‘‘ຠຄວາ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອເນກກປ຺ປໂກຏີສຸ ທານໍ ທທມາເນຫິ ນ ສຫຕ຺ຖາ ທ຺ວາຣວິວຣຓກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ສຍເມວ ທ຺ວາຣໍ ວິວຏໍ. ຕໍ ປນ ຍສ຺ມາ ຠຄວໂຕ ມເນນ ວິວຏໍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ວິວຣິ ຠຄວາ ທ຺ວາຣ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ເມຕ຺ຕູປຫາຣນ຺ຕິ ¶ ເມຕ຺ຕາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ກາຍິກວາຈສິກອຸປຫາຣໍ. ກຕຎ຺ຎຸຕນ຺ຕິ ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ປຸພ຺ເພ ຖູລສຣີໂຣ ອໂຫສິ, ໂທຓປາກໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ທິວເສ ທິວເສ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ຫາປນຕ຺ຖາຍ –

ສຓິກໍ ຊີຣຕິ ອາຍຸປາລຍ’’ນ຺ຕິ. (ສໍ. ນິ. ໑.໑໒໔) –

ອິມໍ ໂອວາທໍ ອທາສິ. ໂສ ອິມສ຺ມິໍ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ທິວເສ ທິວເສ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ຫາເປຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ນາຬິໂກທນປຣມຕາຍ ສຓ຺ຐາສິ, ຄຕ຺ຕານິປິສ຺ສ ຕນູນິ ຖິຣານິ ຊາຕານິ. ຕໍ ຠຄວຕາ ກຕໍ ອຸປກາຣໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ກຕຎ຺ຎຸຕໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຕເວທິຕໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ’’ຕິ ອາຫ. ອຣິເຍ ຎາເຍຕິ ສຫວິປສ຺ສນເກ ມຄ຺ເຄ. ວຸທ຺ຘສີໂລຕິ ວຑ຺ຒິຕສີໂລ. ອຣິຍສີໂລຕິ ອໂປຖຸຊ຺ຊນິເກຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ກຸສລສີໂລຕິ ອນວຊ຺ເຊຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອາຣຎ຺ຎໂກຕິ ຊາຍມາໂນປິ ອຣຎ຺ເຎ ຊາໂຕ, ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌມາໂນປິ ອຣຎ຺ເຎ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ເທວວິມານກປ຺ປາຍ ຄນ຺ຘກຸຏິຍາ ວສນ຺ໂຕປິ ອຣຎ຺ເຎເຍວ ວສີຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໓໑. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ປຐເມ ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາຍາຕິອາທີສຸ ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາ ນາມ ສງ຺ຆສ຺ສ ສຸຏ຺ຐຸຠາໂວ, ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ ເທວາ’’ຕິ ອາຄຕຏ຺ຐາເນ ວິຍ ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ¶ ວຈນສມ຺ປຏິຈ຺ຉນຠາໂວ. ໂຍ ຈ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ມາ ສງ຺ຆສ຺ສ ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຈນສມ຺ປຏິຈ຺ຉນຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສມ຺ປຏິຈ຺ຉເນ ອາທີນວໍ, ສມ຺ປຏິຈ຺ຉເນ ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ນ ພລກ຺ກາເຣນ ອຠິຠວິຕ຺ວາຕິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາວິກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ – ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາຍາຕິ. ສງ຺ຆຜາສຸຕາຍາຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຜາສຸຠາວາຍ, ສຫຊີວິຕາຍ ສຸຂວິຫາຣຕ຺ຖາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ທຸມ຺ມງ຺ກູນໍ ¶ ປຸຄ຺ຄລານໍ ນິຄ຺ຄຫາຍາຕິ ທຸມ຺ມງ຺ກູນາມ ທຸສ຺ສີລປຸຄ຺ຄລາ, ເຍ ມງ຺ກຸຕໍ ອາປາທິຍມານາປິ ທຸກ຺ເຂນ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວີຕິກ຺ກມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ວາ ກຕ຺ວາ ວາ ນ ລຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕສໍ ນິຄ຺ຄຫຕ຺ຖາຍ. ເຕ ຫິ ສິກ຺ຂາປເທ ອສຕິ ‘‘ກິໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ທິຏ຺ຐໍ, ກິໍ ສຸຕໍ, ກິໍ ອມ຺ເຫຫິ ກຕໍ, ກຕມສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ກຕມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ໂຣເປຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເຐຍ຺ຍຸໍ. ສິກ຺ຂາປເທ ປນ ສຕິ ເຕ ສງ຺ໂຆ ສິກ຺ຂາປທໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສຫ ຘມ຺ເມນ ນິຄ຺ຄເຫສ຺ສຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ທຸມ຺ມງ຺ກູນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ນິຄ຺ຄຫາຍາ’’ຕິ.

ເປສລານນ຺ຕິ ປິຍສີລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຜາສຸວິຫາຣຕ຺ຖາຍ. ປິຍສີລາ ຫິ ຠິກ຺ຂູ ກຕ຺ຕພ຺ພາກຕ຺ຕພ຺ພໍ ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊໍ ເວລໍ ມຣິຍາທຎ຺ຈ ອຊານນ຺ຕາ ສິກ຺ຂາຕ຺ຕຍປາຣິປູຣິຍາ ຆຏມານາ ກິລມນ຺ຕິ, ເຕ ປນ ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊໍ ເວລໍ ມຣິຍາທຎ຺ຈ ¶ ຎຕ຺ວາ ສິກ຺ຂາປາຣິປູຣິຍາ ຆຏມານາ ນ ກິລມນ຺ຕິ. ເຕນ ເຕສໍ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎາປນໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິເຍວ. ໂຍ ວາ ທຸມ຺ມງ຺ກູນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ນິຄ຺ຄໂຫ, ສ຺ເວວ ເຕສໍ ຜາສຸວິຫາໂຣ. ທຸສ຺ສີລປຸຄ຺ຄເລ ນິສ຺ສາຍ ຫິ ອຸໂປສຖປ຺ປວາຣຓາ ນ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມານິ ນປ຺ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ສາມຄ຺ຄີ ນ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອເນກຄ຺ຄາ ອຸທ຺ເທສາທີສຸ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສີເລສຸ ປນ ນິຄ຺ຄຫິເຕສຸ ສພ຺ໂພປິ ອຍໍ ອຸປທ຺ທໂວ ນ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ຜາສຸ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເອວໍ ‘‘ເປສລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍາ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ທ຺ວິຘາ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິການໍ ອາສວານໍ ສໍວຣາຍາຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກາ ອາສວາ ນາມ ອສໍວເຣ ຐິເຕນ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອຕ຺ຕຠາເວ ປຕ຺ຕພ຺ພາ ປາຓິປ຺ປຫາຣທຓ຺ຑປ຺ປຫາຣສຕ຺ຖປ຺ປຫາຣຫຕ຺ຖຈ຺ເຉທປາທຈ຺ເຉທອກິຕ຺ຕິອຍສວິປ຺ປຏິສາຣາທໂຍ ທຸກ຺ຂວິເສໂສ, ເຕສໍ ສໍວຣາຍ ປິທຫນາຍ ອາຄມນມຄ຺ຄຖກນາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ປຣາຍິການນ຺ຕິ ສມ຺ປຣາຍິກາ ອາສວາ ນາມ ອສໍວເຣ ຐິເຕນ ກຕປາປກມ຺ມມູລກາ ¶ ສມ຺ປຣາເຍ ນຣກາທີສຸ ປຕ຺ຕພ຺ພາ ທຸກ຺ຂວິເສສາ, ເຕສໍ ປຏິຆາຕຕ຺ຖາຍ ວູປສມຕ຺ຖາຍ.

ອປ຺ປສນ຺ນານນ຺ຕິ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ຫິ ສຕິ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ຎຕ຺ວາ ວາ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຏິປຊ຺ຊມາເນ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ວາ, ເຍປິ ອປ຺ປສນ຺ນາ ປຓ຺ຑິຕມນຸສ຺ສາ, ເຕ ‘‘ຍານິ ວຕ ໂລເກ ¶ ມຫາຊນສ຺ສ ຣຊ຺ຊນທຸສ຺ສນມຸຍ຺ຫນຏ຺ຐານານິ, ເຕຫິ ອິເມ ສມຓາ ອາຣກາ ວິຣຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ທຸກ຺ກຣໍ ວຕ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ ປສາທໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ ວິນຍປິຏກໂປຕ຺ຖກໍ ທິສ຺ວາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກຕເວທິພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວິຍ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ປສາທາຍາ’’ຕິ.

ປສນ຺ນານນ຺ຕິ ¶ ເຍປິ ສາສເນ ປສນ຺ນາ ກຸລປຸຕ຺ຕາ, ເຕປິ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ວາ ຎຕ຺ວາ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຏິປຊ຺ຊມາເນ ຠິກ຺ຂູ ວາ ທິສ຺ວາ ‘‘ອໂຫ ອຍ຺ຍາ ທຸກ຺ກຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ເຍ ຍາວຊີວໍ ເອກຠຕ຺ຕາ ວິນຍສໍວຣໍ ປາເລນ຺ຕີ’’ຕິ ຠິຍ຺ໂຍ ຠິຍ຺ໂຍ ປສີທນ຺ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ປສນ຺ນານໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍາ’’ຕິ.

ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຍາຕິ ຕິວິໂຘ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ປຣິຍຕ຺ຕິສທ຺ຘມ຺ໂມ ປຏິປຕ຺ຕິສທ຺ຘມ຺ໂມ ອຘິຄມສທ຺ຘມ຺ໂມຕິ. ຕຕ຺ຖ ສກລມ຺ປິ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ປຣິຍຕ຺ຕິສທ຺ຘມ຺ໂມ ນາມ. ເຕຣສ ຘຸຕຄຸຓາ ຈາຣິຕ຺ຕວາຣິຕ຺ຕສີລສມາຘິວິປສ຺ສນາຕິ ອຍໍ ປຏິປຕ຺ຕິສທ຺ຘມ຺ໂມ ນາມ. ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ໂມ ອຘິຄມສທ຺ຘມ຺ໂມ ນາມ. ໂສ ສພ຺ໂພປິ ຍສ຺ມາ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ຠິກ຺ຂູ ສິກ຺ຂາປທຎ຺ຈ ຕສ຺ສ ວິຠງ຺ຄຎ຺ຈ ຕທຕ຺ຖໂຊຕນຕ຺ຖໍ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຏິປຊ຺ຊມານາ ປຏິປຕ຺ຕິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ອຘິຄນ຺ຕພ຺ພໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ອຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ໂຫຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຍາ’’ຕິ.

ວິນຍານຸຄ຺ຄຫາຍາຕິ ສິກ຺ຂາປທປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ສໍວຣວິນໂຍ, ປຫານວິນໂຍ, ສມຖວິນໂຍ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວິນໂຍຕິ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ ວິນໂຍ ອນຸຄ຺ຄຫິໂຕ ໂຫຕິ ສູປຕ຺ຖມ຺ຠິໂຕ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວິນຍານຸຄ຺ຄຫາຍາ’’ຕິ.

໒. ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນາສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໓໒. ທຸຕິເຍ ປາຣາຊິໂກຕິ ປາຣາຊິກາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ປາຣາຊິກກຖາ ¶ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕີຕິ ‘‘ອສຸກປຸຄ຺ຄໂລ ປາຣາຊິກໍ ອາປນ຺ໂນ ນຸ ໂຂ ໂນ’’ຕິ ¶ ເອວໍ ກຖາ ອາຣຠິຕ຺ວາ ອນິຏ຺ຐາປິຕາ ໂຫຕິ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ.

໓໓. ຕຕິເຍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍາຕິ ສມ຺ປຕ຺ຕອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ ສງ຺ຆໂຕ ອຸພ຺ພາຫິຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຄຫຓຕ຺ຖາຍ. ວິນເຍ ໂຂ ປນ ຐິໂຕ ໂຫຕີຕິ ວິນຍລກ຺ຂເຓ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອສໍຫີໂຣຕິ ນ ອຎ຺ຎສ຺ສ ¶ ວຈນມຕ຺ເຕເນວ ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘິໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ. ປຏິພໂລຕິ ກາຍພເລນປິ ຎາຓພເລນປິ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ສຎ຺ຎາເປຕຸນ຺ຕິ ຊານາເປຕຸໍ. ປຎ຺ຎາເປຕຸນ຺ຕິ ສມ຺ປຊານາເປຕຸໍ. ນິຊ຺ຌາເປຕຸນ຺ຕິ ໂອໂລກາເປຕຸໍ. ເປກ຺ຂຕຸນ຺ຕິ ປສ຺ສາເປຕຸໍ. ປສາເທຕຸນ຺ຕິ ສຎ຺ຊາຕປສາທໍ ກາຕຸໍ. ອຘິກຣຓນ຺ຕິ ວິວາທາຘິກຣຓາທິຈຕຸພ຺ພິຘໍ. ອຘິກຣຓສມຸທຍນ຺ຕິ ວິວາທມູລາທິກໍ ອຘິກຣຓກາຣກໍ. ອຘິກຣຓນິໂຣຘນ຺ຕິ ອຘິກຣຓານໍ ວູປສມໍ. ອຘິກຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທນ຺ຕິ ສຕ຺ຕວິຘອຘິກຣຓສມຖໍ.

໓໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອນຠິຣຕິນ຺ຕິ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠາວໍ. ວູປກາເສຕຸນ຺ຕິ ວິເນຕຸໍ. ອຘິສີເລຕິ ອຸຕ຺ຕມສີເລ. ຈິຕ຺ຕປຎ຺ຎາສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໓໗. ສຕ຺ຕເມ ວຕ຺ຖູຫີຕິ ກາຣເຓຫິ. ອວກສ຺ສນ຺ຕີຕິ ¶ ປຣິສໍ ອາກຑ຺ຒນ຺ຕິ ວິຊເຏນ຺ຕິ ເອກມນ຺ຕໍ ອຸສ຺ສາເຣນ຺ຕິ. ອປກສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕິວິຍ ອາກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ຍຖາ ວິສໍສຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາເວນິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ວິສຸໍ ສງ຺ຆກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ.

໓໙-໔໐. ນວເມ ກປ຺ປຏ຺ຐິກນ຺ຕິ ອາຍຸກປ຺ປໍ ນິຣຍມ຺ຫິ ຐິຕິກາຣຓໍ. ກິພ຺ພິສໍ ປສວຕີຕິ ປາປໍ ປຏິລຠຕິ. ອາປາຍິໂກຕິ ອປາຍຄມນີໂຍ. ເນຣຍິໂກຕິ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນໂກ. ວຄ຺ຄຣໂຕຕິ ເຠທຣໂຕ. ໂຍຄກ຺ເຂມາ ¶ ປຘໍສຕີຕິ ໂຍເຄຫິ ເຂມໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໂຕ ຘໍສຕິ ວິຄຈ຺ຉຕິ. ທສເມ ອນຸຄ຺ຄໂຫຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສງ຺ຄຫານຸຄ຺ຄໂຫ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໔໔. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ຈຕຸຕ຺ເຖ ກຸສິນາຣາຍນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ນຄເຣ. ເທວຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ ພລິໍ ຫຣນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ພລິຫຣໂຓ, ຕສ຺ມິໍ ພລິຫຣເຓ. ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນາຕິອາທີສຸ ເຍນ ເກນຈິເທວ ປຫໂຏ ວາ ໂຫຕິ, ເວຊ຺ຊກມ຺ມາທີນິ ວາ ກຕານິ, ຕສ຺ສ ກາຍສມາຈາໂຣ ອຸປຈິກາທີຫິ ຂາຍິຕຕາລປຓ຺ຓໍ ວິຍ ຉິທ຺ໂທ ຈ, ປຏິມສິຕຸໍ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒິຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕາຍ ປຏິມໍໂສ ຈ ໂຫຕິ, ວິປຣີໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ໂທ ອປ຺ປຏິມໍໂສ ນາມ. ວຈີສມາຈາໂຣ ປນ ມຸສາວາທໂອມສວາທເປສຸຎ຺ຎອມູລການຸທ຺ຘໍສນາທີຫິ ¶ ຉິທ຺ໂທ ສປ຺ປຏິມໍໂສ ຈ ໂຫຕິ, ວິປຣີໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ໂທ ອປ຺ປຏິມໍໂສ. ເມຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປລິໂພຘໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານຠາວນານຸໂຍເຄນ ອຘິຄຕໍ ເມ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ. ອນາຆາຕນ຺ຕິ ອາຆາຕວິຣຫິຕໍ, ວິກ຺ຂມ຺ຠເນນ ວິຫຕາຆາຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິທໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ກິສ຺ມິໍ ນຄເຣ ວຸຕ຺ຕໍ.

ກາເລນ ວກ຺ຂາມີຕິອາທີສຸ ເອໂກ ເອກໍ ໂອກາສໍ ກາເຣຕ຺ວາ ໂຈເທນ຺ໂຕ ກາເລນ ວທຕິ ນາມ. ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ຄຓມຊ຺ເຌ ວາ ສລາກຄ຺ຄຍາຄຄ຺ຄວິຕກ຺ກມາຬກຠິກ຺ຂາຈາຣມຄ຺ຄອາສນສາລາທີສຸ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເກຫິ ປຣິວາຣິຕກ຺ຂເຓ ວາ ໂຈເທນ຺ໂຕ ອກາເລນ ວທຕິ ນາມ. ຕຈ຺ເຉນ ວທນ຺ໂຕ ຠູເຕນ ວທຕິ ນາມ. ‘‘ທຫຣມຫລ຺ລກປຣິສາວຈຣກປໍສຸກູລິກຘມ຺ມກຖິກປຕິຣູປໍ ຕວ ອິທ’’ນ຺ຕິ ວທນ຺ໂຕ ຜຣຸເສນ ວທຕິ ນາມ. ກາຣຓນິສ຺ສິຕໍ ປນ ກຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ ມຫລ຺ລກຕ຺ຖ, ປຣິສາວຈຣກຕ຺ຖ, ປໍສຸກູລິກຕ຺ຖ, ຘມ຺ມກຖິກຕ຺ຖປຕິຣູປໍ ຕຸມ຺ຫາກມິທ’’ນ຺ຕິ ວທນ຺ໂຕ ¶ ສຓ຺ເຫນ ວທຕິ ນາມ. ກາຣຓນິສ຺ສິຕໍ ກຕ຺ວາ ວທນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນ ວທຕິ ນາມ. ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ວກ຺ຂາມິ ໂນ ໂທສນ຺ຕໂຣຕິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ວກ຺ຂາມິ, ນ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ.

໕. ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ

໔໕. ປຎ຺ຈເມ ກຕໍ ວາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວາຕິ ເມຖຸນວີຕິກ຺ກມໍ ກຣິໍສຸ ວາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ. ຣຕນນ຺ຕິ ມຓິຣຕນາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ. ປຕ຺ເຖຕີຕິ ມາເຣຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕິ. ຫຕ຺ຖິສມ຺ພາຘນ຺ຕິ ¶ ຫຕ຺ຖີຫິ ສມ຺ພາຘໍ ¶ . ຫຕ຺ຖິສມ຺ມທ຺ທນ຺ຕິ ວາ ປາໂຐ, ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຫຕ຺ຖີຫິ ສມ຺ມທ຺ໂທ ເອຕ຺ຖາຕິ ຫຕ຺ຖິສມ຺ມທ຺ທໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຣຊນີຍານິ ຣູປສທ຺ທຄນ຺ຘຣສໂຜຏ຺ຐພ຺ພານີຕິ ເອຕານິ ຣາຄຊນການິ ຣູປາທີນິ ຕຕ຺ຖ ປຣິປູຣານິ ໂຫນ຺ຕິ.

໔໖. ຉຏ຺ເຐ ໂສກສຠເຍຕິ ໂສເກນ ສຠເຍ. ໂສກຠເຍຕິ ວາ ປາໂຐ, ອຍເມວຕ຺ໂຖ. ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຍນ ເກນຈິ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນນາຕິ ກສິວຓິຊ຺ຊາທິກມ຺ເມສຸ ເຍນ ເກນຈິ ກມ຺ເມນ. ອນາປຊ຺ຊ ອກຸສລນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈິ ອກຸສລໍ ອນາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ. ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍາຕິ ອຸປ຺ປາເທຍ຺ຍ ອາຈິເນຍ຺ຍ. ທກ຺ໂຂຕິ ເຉໂກ. ອຸຏ຺ຐານສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອຸຏ຺ຐານວີຣິເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອລໍ ວຈນາຍາຕິ ຍຸຕ຺ໂຕ ວຈນາຍ. ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍາຕິ ເອກນ຺ຕເມວ ກາຍິກເຈຕສິກສຸຂໍ ຎາເຓນ ປຏິສໍເວເທນ຺ໂຕ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ອນິຈ຺ຈາຕິ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວໂຕ. ຕຸຈ຺ຉາຕິ ສາຣຣຫິຕາ. ມຸສາຕິ ນິຈ຺ຈສຸຠສຸຂາ ວິຍ ຂາຍມານາປິ ຕຖາ ນ ໂຫນ຺ຕີຕິ ມຸສາ. ໂມສຘມ຺ມາຕິ ນສ຺ສນສຠາວາ. ຕສ຺ມາ ເຕ ປຏິຈ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ສນ຺ທສ຺ເສຕິ. ອິຘ ¶ ປນ ໂວຕິ ເອຕ຺ຖ ໂວ ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນຕິ ອວິຣາຘິຕໍ ເອກໍເສນ ໂສຕາປນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ. ໂສປິ ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຉສຸ ວາ ກາມສຄ຺ເຄສຸ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ສຕ຺ຖາ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸໂປສຖສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖສິ.

໔໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕນ຺ຕິ ມິຈ຺ຉາ ຐປິຕໍ. ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາຕິ ອກຸສລກມ຺ມປຖວເສນ ອຘມ຺ມຈຣິຍສງ຺ຂາຕາ ວິສມຈຣິຍາ. ກຸສລກມ຺ມປຖວເສນ ອິຕຣາ ເວທິຕພ຺ພາ. ເອວມິຘ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ.

໔໘. ອຏ຺ຐເມ ປພ຺ພຊິເຕນາຕິ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ສາສເນ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອຸປຄເຕນ. ອຠິຓ຺ຫນ຺ຕິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ, ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພາ. ເວວຓ຺ຓິຍນ຺ຕິ ວິວຓ຺ຓຠາວໍ. ຕໍ ປເນຕໍ ເວວຓ຺ຓິຍໍ ທຸວິຘໍ ໂຫຕິ ສຣີຣເວວຓ຺ຓິຍໍ ປຣິກ຺ຂາຣເວວຓ຺ຓິຍຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ເກສມສ຺ສຸໂອໂຣປເນນ ¶ ສຣີຣເວວຓ຺ຓິຍໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ປຸພ຺ເພ ປນ ນານາວິຣາຄານິ ສຸຂຸມວຕ຺ຖານິ ນິວາເສຕ຺ວາປິ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕຠາຊເນສຸ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາປິ ສິຣິຄພ຺ເຠ ວຣສຍນາສເນສຸ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາປິ ນິສີທິຕ຺ວາປິ ສປ຺ປິນວນີຕາທີຫິ ເຠສຊ຺ຊໍ ກຕ຺ວາປິ ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຉິນ຺ນສງ຺ຆຏິຕກສາວຣສປີຕານິ ວຕ຺ຖານິ ນິວາເສຕພ຺ພານິ, ອຍປຕ຺ເຕ ວາ ມຕ຺ຕິກປຕ຺ເຕ ວາ ມິສ຺ສໂກທໂນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ, ຣຸກ຺ຂມູລາທິເສນາສເນ ມຸຎ຺ຊຕິຓສນ຺ຖຣຓາທີສຸ ນິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ ¶ , ຈມ຺ມຂຓ຺ຑຕຏ຺ຏິກາທີສຸ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ປູຕິມຸຕ຺ຕາທີຫິ ເຠສຊ຺ຊໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ປຣິກ຺ຂາຣເວວຓ຺ຓິຍໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ໂກໂປ ຈ ມາໂນ ຈ ປຫີຍຕິ.

ປຣປຏິພທ຺ຘາ ເມ ຊີວິກາຕິ ມຍ຺ຫໍ ປເຣສຸ ປຏິພທ຺ຘາ ປຣາຍຕ຺ຕາ ຈຕຸປຈ຺ຈຍຊີວິກາຕິ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ຫິ ອາຊີໂວ ປຣິສຸຊ຺ຌຕິ, ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຈ ອປຈິໂຕ ໂຫຕິ, ຈຕູສຸ ປຈ຺ຈເຍສຸ ອປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕປຣິໂຠໂຄ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ອຎ຺ໂຎ ເມ ອາກປ຺ໂປ ກຣຓີໂຍຕິ ໂຍ ຄິຫີນໍ ອຸຣໍ ອຠິນີຫຣິຕ຺ວາ ຄີວໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ລລິເຕນາກາເຣນ ອນິຍຕປທວີຕິຫາເຣນ ຄມນາກປ຺ໂປ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ອຎ຺ໂຎວ ອາກປ຺ໂປ ມຍາ ກຣຓີໂຍ, ສນ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິເຍນ ສນ຺ຕມານເສນ ຍຸຄມຕ຺ຕທສ຺ສິນາ ວິສມຏ຺ຐາເນ ອຸທກສກເຏເນວ ມນ຺ທມິຕປທວີຕິຫາເຣນ ຫຸຕ຺ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພນ຺ຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ຫິ ອິຣິຍາປໂຖ ສາຣຸປ຺ໂປ ໂຫຕິ, ຕິສ຺ໂສ ສິກ຺ຂາ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຈ຺ຈິນຸໂຂຕິ ສລກ຺ຂເຓ ນິປາຕສມຸທາໂຍ. ອຕ຺ຕາຕິ ຈິຕ຺ຕໍ. ສີລໂຕ ນ ອຸປວທຕີຕິ ¶ ອປຣິສຸທ຺ຘໍ ເຕ ສີລນ຺ຕິ ສີລປຈ຺ຈໂຍ ນ ອຸປວທຕິ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຫິຣີ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ສາ ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ສໍວຣໍ ສາເຘຕິ, ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ສໍວໂຣ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ໂຫຕິ, ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີເລ ຐິໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ. ອນຸວິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຕິ ປຓ຺ຑິຕາ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ອນຸວິຈາເຣຕ຺ວາ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ¶ ຫິ ພຫິທ຺ຘາ ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕໍ ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ສໍວຣໍ ສາເຘຕີຕິ ອນນ຺ຕຣນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ນານາຠາໂວ ວິນາຠາໂວຕິ ຊາຕິຍາ ນານາຠາໂວ, ມຣເຓນ ວິນາຠາໂວ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ຫິ ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ອສໍວຸຕາກາໂຣ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ມຣຓສ຺ສຕິ ສູປຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕິ. ກມ຺ມສ຺ສໂກມ຺ຫີຕິອາທີສຸ ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ສກໍ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກນ຺ຕິ ກມ຺ມສ຺ສກາ. ກມ຺ເມນ ທາຕພ຺ພໍ ຜລໍ ທາຍໍ, ກມ຺ມສ຺ສ ທາຍໍ ກມ຺ມທາຍໍ, ຕໍ ອາທີຍາມີຕິ ກມ຺ມທາຍາໂທ. ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ໂຍນິ ກາຣຓນ຺ຕິ ກມ຺ມໂຍນິ. ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ພນ຺ຘຸ ຎາຕໂກຕິ ກມ຺ມພນ຺ຘຸ. ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ປຏິສຣຓໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ກມ຺ມປຏິສຣໂຓ. ຕສ຺ສ ທາຍາໂທ ຠວິສ຺ສາມີຕິ ຕສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ທາຍາໂທ ເຕນ ທິນ຺ນຜລໍ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ¶ ຠວິສ຺ສາມິ. ເອວໍ ກມ຺ມສ຺ສກຕໍ ປນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ປາປກຣຓໍ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ກຖໍຠູຕສ຺ສ ເມ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ກິນ຺ນຸ ໂຂ ເມ ວຕ຺ຕປ຺ປຏິປຕ຺ຕິໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອຸທາຫຸ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ພຸທ຺ຘວຈນໍ ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ, ອຸທາຫຸ ອສຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ, ໂຍນິໂສມນສິກາເຣ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອຸທາຫຸ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສາຕິ ກຖໍຠູຕສ຺ສ ເມ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ຫິ ອປ຺ປມາໂທ ປຣິປູຣຕິ.

ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣມາມີຕິ ວິວິຕ຺ໂຕກາເສ ສພ຺ພິຣິຍາປເຖສຸ ເອກໂກວ ຫຸຕ຺ວາ ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຂ ອຠິຣມາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂໂຕ ກາຍວິເວໂກ ປຣິປູຣຕິ. ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ໂມຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສານໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐມນຸສ຺ສຠູຕານໍ ຌາຍີນຎ຺ເຈວ ອຣິຍານຎ຺ຈ ຌານາທິຘມ຺ໂມ, ທສກຸສລກມ຺ມປຖສງ຺ຂາຕມນຸສ຺ສຘມ຺ມໂຕ ວາ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ ວິສິຏ຺ຐຕໂຣ ຘມ຺ໂມ ເມ ມມ ສນ຺ຕາເນ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ສນ຺ຕິ ນຸ ໂຂຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສໂສຕິ ມຫຄ຺ຄຕໂລກຸຕ຺ຕຣປຎ຺ຎາ ປຊານນຏ຺ເຐນ ຎາຓໍ, ຈກ຺ຂຸນາ ທິຏ຺ຐມິວ ຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂກຣຓໂຕ ທສ຺ສນຏ຺ເຐນ ທສ຺ສນນ຺ຕິ ຎາຓທສ຺ສນໍ, ອຣິຍໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ¶ ອຣິຍຎາຓທສ຺ສນໍ, ອລໍ ປຣິຍຕ຺ຕກໍ ກິເລສວິທ຺ຘໍສນສມຕ຺ຖໍ ອຣິຍຎາຓທສ຺ສນເມຕ຺ຖ, ອສ຺ສ ວາຕິ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສໂນ, ຌານາທິເຠໂທ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ໂມ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສໂນ ຈ ໂສ ວິເສໂສ ຈາຕິ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສໂສ. ອຖ ວາ ຕເມວ ກິເລສວິທ຺ຘໍສນສມຕ຺ຖໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ຎາຓທສ຺ສນເມວ ວິເສໂສຕິ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສໂສ ວາ. ອຘິຄໂຕຕິ ປຏິລທ຺ໂຘ ເມ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ. ໂສຫນ຺ຕິ ປຏິລທ຺ຘວິເສໂສ ໂສ ອຫໍ. ປຈ຺ຉິເມ ກາເລຕິ ມຣຓມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ນກາເລ. ປຸຏ຺ໂຐຕິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ອຘິຄຕຄຸຓວິເສສໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ. ນ ມງ຺ກຸ ຠວິສ຺ສາມີຕິ ປຕິຕກ຺ຂນ຺ໂຘ ນິຕ຺ເຕໂຊ ນ ເຫສ຺ສາມີຕິ. ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ຫິ ໂມຆກາລກິຣິຍາ ນາມ ນ ໂຫຕິ.

໙-໑໐. ສຣີຣຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓນາ

໔໙-໕໐. ນວເມ ¶ ໂປໂນພ຺ຠວິໂກຕິ ປຸນພ຺ຠວນິພ຺ພຕ຺ຕໂກ. ຠວສງ຺ຂາໂຣຕິ ຠວສງ຺ຂຣຓກມ຺ມໍ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ. ທສເມ ສີລພາຫຸສຈ຺ຈວີຣິຍສຕິປຎ຺ຎາ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣາມິສ຺ສິກາ ກຖິຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໕໑-໕໔. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕວາຣກຸສໂລ. ຣຊນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸກອຸປກ຺ກິເລສໍ. ອງ຺ຄຓນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖຊາຕກອງ຺ຄກາຬຕິລກາທິໍ. ອາສວານໍ ຂຍາຍາຕິ ອຣຫຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ. ຕຕິເຍ ປຏິຠາເນນາຕິ ວຈນສຓ຺ຐາເນນ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາຕິ ສງ຺ຂາຣປຣິຄ຺ຄາຫກວິປສ຺ສນາຍ.

໕໘. ອຏ຺ຐເມ ອມໂຕຄຘາຕິ ເອຕ຺ຖ ສອຸປາທິເສສາ ນິພ຺ພານຘາຕຸ ກຖິຕາ, ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານາຕິ ເອຕ຺ຖ ອນຸປາທິເສສາ. ອນຸປາທິເສສໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຫິ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ເສສປທານິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ.

໕໙. ນວເມ ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ເອວໍ ອປຣິຈິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມາ. ຍຖາປພ຺ພຊ຺ຊາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ຍຖາ ປພ຺ພຊ຺ຊານຸຣູເປນ ປຣິຈິຕໍ. ເຍ ຫິ ເກຈິ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ນາມ, ສພ຺ເພ ເຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ. ຕສ຺ມາ ຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຣຫຕ຺ຕາຘິຄມຕ຺ຖາຍ ປຣິຈິຕໍ ວຑ຺ຒິຕໍ, ຕໍ ຍຖາປພ຺ພຊ຺ຊາປຣິຈິຕໍ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອວຣູປໍ ປນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ໂລກສ຺ສ ສມຎ຺ຈ ວິສມຎ຺ຈາຕິ ສຕ຺ຕໂລກສ຺ສ ສຸຈຣິຕທຸຈ຺ຈຣິຕານິ. ໂລກສ຺ສ ຠວຎ຺ຈ ວິຠວຎ຺ຈາຕິ ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒິຎ຺ຈ ວິນາສຎ຺ຈ, ຕຖາ ສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ວິປຕ຺ຕິຎ຺ຈ. ໂລກສ຺ສ ¶ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈາຕິ ປນ ສງ຺ຂາຣໂລກໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຂນ຺ຘານໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຎ຺ຈ ເຠທຎ຺ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໐. ທສເມ ¶ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາຕິ ຄິຣິມານນ຺ທຕ຺ເຖເຣ ອນຸກມ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ. ຈກ຺ຂຸໂຣໂຄຕິອາທໂຍ ວຕ຺ຖຸວເສນ ເວທິຕພ຺ພາ. ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕປ຺ປສາທານຎ຺ຫິ ໂຣໂຄ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ກຓ຺ຓໂຣໂຄຕິ ¶ ພຫິກຓ຺ເຓ ໂຣໂຄ. ປິນາໂສຕິ ພຫິນາສິກາຍ ໂຣໂຄ. ນຂສາຕິ ນເຂຫິ ວິເລຂິຕຏ຺ຐາເນ ໂຣໂຄ. ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານາຕິ ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐິຕາ. ເຕ ກິຣ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ໂຫນ຺ຕິ. ເສມ຺ຫສມຸຏ຺ຐານາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸຕຸປຣິຓາມຊາຕິ ອຸຕຸປຣິຓາເມນ ອຈ຺ຈຸຓ຺ຫາຕິສີເຕນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກໂຣຄາ. ວິສມປຣິຫາຣຊາຕິ ອຕິຈິຣຏ຺ຐານນິສຊ຺ຊາທິນາ ວິສມປຣິຫາເຣນ ຊາຕາ. ໂອປກ຺ກມິກາຕິ ວຘພນ຺ຘນາທິນາ ອຸປກ຺ກເມນ ຊາຕາ. ກມ຺ມວິປາກຊາຕິ ພລວກມ຺ມວິປາກສມ຺ຠູຕາ. ສນ຺ຕນ຺ຕິ ຣາຄາທິສນ຺ຕຕາຍ ສນ຺ຕໍ. ອຕປ຺ປກຏ຺ເຐນ ປຓີຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໖໑-໖໒. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ສາຫາຣນ຺ຕິ ສປຈ຺ຈຍໍ. ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຜລຎາຓຎ຺ເຈວ ເສສສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຘມ຺ເມ ຈ. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາຕິ ມຄ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ. ທຸຕິເຍ ຠວຕຓ຺ຫາຍາຕິ ຠວປຕ຺ຖນາຍ. ເອວໍ ທ຺ວີສຸປິ ສຸຕ຺ເຕສຸ ວຏ຺ຏເມວ ກຖິຕໍ, ວຏ຺ຏຎ຺ເຈຕ຺ຖ ປຐເມ ສຸຕ຺ເຕ ອວິຊ຺ຊາມູລກໍ ວຏ຺ຏໍ ກຖິຕໍ, ທຸຕິເຍ ຕຓ຺ຫາມູລກໍ.

໖໓-໖໔. ຕຕິເຍ ¶ ¶ ນິຏ຺ຐໍ ຄຕາຕິ ນິພ຺ເພມຕິກາ. ອິຘ ນິຏ຺ຐາຕິ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພານໍ. ອິຘ ວິຫາຍາຕິ ອິມໍ ໂລກໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ສຸທ຺ຘາວາສພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສນ຺ນາຕິ ອຈລປ຺ປສາເທນ ສມ຺ປນ຺ນາ. ໂສຕາປນ຺ນາຕິ ອຣິຍມຄ຺ຄໂສຕໍ ອາປນ຺ນາ.

໖໕-໖໗. ປຎ຺ຈເມ ¶ ວຏ຺ຏມູລກໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຸຈ຺ຉິຕໍ, ຉຏ຺ເຐ ສາສນມູລກໍ. ສຕ຺ຕເມ ນຬກປານນ຺ຕິ ອຕີເຕ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ວານຣຍູເຖນ ນເຬຫິ ອຸທກສ຺ສ ປີຕຏ຺ຐາເນ ມາປິຕຕ຺ຕາ ເອວໍລທ຺ຘນາໂມ ນິຄໂມ. ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕນ຺ຕິ ຍໍ ຍໍ ທິສໍ ອນຸວິໂລເກຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕເມວ. ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາຕິ ຕໂຕ ຕໂຕ ວິໂລເກຕ຺ວາ. ປິຏ຺ຐິ ເມ ອາຄິລາຍຕີຕິ ກສ຺ມາ ອາຄິລາຍຕິ? ຠຄວໂຕ ຫິ ຉ ວສ຺ສານິ ມຫາປຘານໍ ປທຫນ຺ຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕໍ ກາຍທຸກ຺ຂໍ ອໂຫສິ, ອຖສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ມຫລ຺ລກກາເລ ປິຏ຺ຐິວາໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ອຸປາທິນ຺ນກສຣີຣສ຺ສ ຐານນິສຊ຺ຊາທີຫິ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກນ ອາພາເຘນ ນ ສກ຺ກາ ເກນຈິ ຠວິຕຸໍ. ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາປິ ເຖຣສ຺ສ ໂອກາສກຣຓຕ຺ຖໍ ເອວມາຫ. ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ເອກມນ຺ເຕ ປຕິຣູປຏ຺ຐາເນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕສ຺ສ ກປ຺ປິຍມຎ຺ຈສ຺ສ ອຸປຣິ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ.

໙-໑໐. ກຖາວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໖໙-໗໐. ນວເມ ຕິຣຈ຺ຉານກຖນ຺ຕິ ອນິຍ຺ຍານິກຕ຺ຕາ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂມຄ຺ຄານໍ ຕິຣຈ຺ຉານຠູຕໍ ກຖໍ. ຕຕ຺ຖ ຣາຊານໍ ອາຣພ຺ຠ ‘‘ມຫາສມ຺ມໂຕ ມນ຺ຘາຕາ ຘມ຺ມາໂສໂກ ¶ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ຕກຖາ ຣາຊກຖາ. ເອສ ນໂຍ ໂຈຣກຖາທີສຸ. ເຕສຸ ‘‘ອສຸໂກ ຣາຊາ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ’’ຕິອາທິນາ ເຄຫສິຕກຖາວ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ ໂຫຕິ, ‘‘ໂສປິ ນາມ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ ຂຍໍ ຄໂຕ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕາ ປນ ກມ຺ມຏ຺ຐານຠາເວ ຕິຏ຺ຐຕິ. ໂຈເຣສຸປິ ‘‘ມູລເທໂວ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ, ເມຆເທໂວ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ ເຕສໍ ກມ຺ມໍ ປຏິຈ຺ຈ ‘‘ອໂຫ ສູຣາ’’ຕິ ເຄຫສິຕກຖາວ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ. ຍຸທ຺ເຘສຸປິ ຠາຣຕຍຸທ຺ຘາທີສຸ ‘‘ອສຸເກນ ອສຸໂກ ເອວໍ ມາຣິໂຕ ເອວໍ ວິທ຺ໂຘ’’ຕິ ກມ຺ມສ຺ສາທວເສເນວ ກຖາ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ, ‘‘ເຕປິ ນາມ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ຕາ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ກມ຺ມຏ຺ຐານເມວ ¶ ໂຫຕິ. ອປິຈ ອນ຺ນາທີສຸ ‘‘ເອວໍ ວຓ຺ຓວນ຺ຕໍ ຣສວນ຺ຕໍ ຜສ຺ສສມ຺ປນ຺ນໍ ຂາທິມ຺ຫ ຠຸຎ຺ຊິມ຺ຫ ປິວິມ຺ຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິມ຺ຫາ’’ຕິ ກາມຣສສ຺ສາທວເສນ ກເຖຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ສາຕ຺ຖກໍ ປນ ກຕ຺ວາ ‘‘ປຸພ຺ເພ ເອວໍ ວຓ຺ຓາທິສມ຺ປນ຺ນໍ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລໍ ຄນ຺ຘໍ ສີລວນ຺ຕານໍ ອທມ຺ຫ, ເຈຕິຍໍ ປູຊິມ຺ຫາ’’ຕິ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ຎາຕິກຖາທີສຸປິ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຎາຕກາ ສູຣາ ສມຕ຺ຖາ’’ຕິ ວາ ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ ເອວໍ ວິຈິຕ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ວິຈຣິມ຺ຫາ’’ຕິ ວາ ອສ຺ສາທວເສນ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ ¶ , ສາຕ຺ຖກໍ ປນ ກຕ຺ວາ ‘‘ເຕປິ ໂນ ຎາຕກາ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ວາ ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ ເອວຣູປາ ອຸປາຫນາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອທມ຺ຫາ’’ຕິ ວາ ກເຖຕພ຺ພໍ. ຄາມກຖາປິ ສຸນິວິຏ຺ຐທຸນ຺ນິວິຏ຺ຐສຸຠິກ຺ຂທຸພ຺ຠິກ຺ຂາທິວເສນ ¶ ວາ ‘‘ອສຸກຄາມວາສິໂນ ສູຣາ ສມຕ຺ຖາ’’ຕິ ວາ ເອວໍ ອສ຺ສາທວເສເນວ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ສາຕ຺ຖກໍ ປນ ກຕ຺ວາ ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ’’ຕິ ວາ ‘‘ຂຍວຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ນິຄມນຄຣຊນປທກຖາສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອິຕ຺ຖິກຖາປິ ວຓ຺ຓສຓ຺ຐານາທີນິ ປຏິຈ຺ຈ ອສ຺ສາທວເສນ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ເອວເມວ ວຏ຺ຏຕິ. ສູຣກຖາປິ ‘‘ນນ຺ທິມິຕ຺ໂຕ ນາມ ໂຍໂຘ ສູໂຣ ອໂຫສີ’’ຕິ ອສ຺ສາທວເສເນວ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ໂຘ ອໂຫສິ ຂຍໍ ຄໂຕ’’ຕິ ເອວເມວ ວຏ຺ຏຕິ. ສຸຣາກຖນ຺ຕິ ປາຬິຍໍ ປນ ອເນກວິຘໍ ມຊ຺ຊກຖໍ ອສ຺ສາທວເສນ ກເຖຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ອາທີນວວເສເນວ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ວິສິຂາກຖາປິ ‘‘ອສຸກວິສິຂາ ສຸນິວິຏ຺ຐາ ທຸນ຺ນິວິຏ຺ຐາ ສູຣາ ສມຕ຺ຖາ’’ຕິ ອສ຺ສາທວເສເນວ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ຂຍໍ ຄຕາ’’ຕິ ວຏ຺ຏຕິ. ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖາ ນາມ ກູຏຏ຺ຐານກຖາ ອຸທກຕິຕ຺ຖກຖາ ວຸຈ຺ຈຕິ (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑໗; ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໒໒໓; ສໍ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໓.໕.໑໐໘໐). ກຸມ຺ຠທາສິກຖາ ວາ. ສາປິ ‘‘ປາສາທິກາ ນຈ຺ຈິຕຸໍ ຄາຍິຕຸໍ ເຉກາ’’ຕິ ອສ຺ສາທວເສນ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍເນວ ວຏ຺ຏຕິ.

ປຸພ຺ພເປຕກຖາ ນາມ ອຕີຕຎາຕິກຖາ. ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຕມານຎາຕິກຖາສທິໂສວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ. ນານຕ຺ຕກຖາ ນາມ ປຸຣິມປຈ຺ຉິມກຖາວິມຸຕ຺ຕາ ອວເສສາ ນານາສຠາວາ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ. ໂລກກ຺ຂາຍິກາ ນາມ ‘‘ອຍໍ ໂລໂກ ເກນ ນິມ຺ມິໂຕ? ອສຸເກນ ນາມ ¶ ນິມ຺ມິໂຕ. ກາໂກ ເສໂຕ ອຏ຺ຐີນໍ ເສຕຕ຺ຕາ, ພລາກາ ຣຕ຺ຕາ ໂລຫິຕສ຺ສ ຣຕ຺ຕຕ຺ຕາ’’ຕິເອວມາທິກາ ໂລກາຍຕວິຕຓ຺ຑສລ຺ລາປກຖາ. ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກາ ນາມ ກສ຺ມາ ສມຸທ຺ໂທ ສາຄໂຣຕິ. ສາຄຣເທເວນ ຂຕຕ຺ຕາ ¶ ສາຄໂຣ, ຂໂຕ ເມຕິ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ນິເວທິຕຕ຺ຕາ ສມຸທ຺ໂທຕິເອວມາທິກາ ນິຣຕ຺ຖກາ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍນກຖາ. ຠໂວຕິ ວຸທ຺ຘິ, ອຠໂວຕິ ຫານິ. ອິຕິ ຠໂວ ອິຕິ ອຠໂວຕິ ຍໍ ວາ ຕໍ ວາ ນິຣຕ຺ຖກກາຣຓໍ ວຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕກຖາ ອິຕິຠວາຠວກຖາ ນາມ.

ເຕຊສາ ເຕຊນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ເຕຊສາ ເຕສໍ ເຕຊໍ. ປຣິຍາທິເຍຍ຺ຍາຖາຕິ ເຂເປຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ອຠິຠເວຍ຺ຍາຖ. ຕຕ຺ຣິທໍ ວຕ຺ຖຸ – ເອໂກ ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ¶ ມຫາເຖຣໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິຍມານາ ຠິກ຺ຂູ ກິໍ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ອາຫ – ອາວຸໂສ, ກິຎ຺ຈິເທວ ອາຕເປ ຐເປຕ຺ວາ ຍຖາ ຉາຍາ ເຫຏ຺ຐາ ນ ໂອຕຣຕິ, ອຸທ຺ຘໍເຍວ ຄຈ຺ຉຕິ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕິ. ທສເມ ປາສໍສານິ ຐານານີຕິ ປສໍສາວຫານິ ກາຣຓານິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໗໑. ຕຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ສມ຺ປນ຺ນສີລາຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສີລາ, ສີລສມງ຺ຄິໂນ ວາ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ທ຺ວີຫິ ກາຣເຓຫິ ສມ຺ປນ຺ນສີລຕາ ໂຫຕິ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ຈ ¶ ອາທີນວທສ຺ສເນນ, ສີລສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຈ ອານິສໍສທສ຺ສເນນ. ຕທຸຠຍມ຺ປິ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໙, ໒໑) ວິຕ຺ຖາຣິຕໍ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ສມ຺ປນ຺ນສີລາ’’ຕິ ເອຕ຺ຕາວຕາ ກິຣ ຠຄວາ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕາ’’ຕິ ອິມິນາ ຕຕ຺ຖ ເຊຏ຺ຐກສີລໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ ທສ຺ເສສີຕິ ທີປວິຫາຣວາສີ ສຸມນຕ຺ເຖໂຣ ອາຫ. ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປນສ຺ສ ເຕປິຏກຈູຬນາຄຕ຺ເຖໂຣ ອາຫ – ອຸຠຍຕ຺ຖປິ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວໂຣວ ຠຄວຕາ ວຸຕ຺ໂຕ. ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວໂຣເຍວ ຫິ ສີລໍ, ອິຕຣານິ ປນ ຕີຓິ ສີລນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ອຕ຺ຖີຕິ ອນນຸຊານນ຺ໂຕ ວຕ຺ວາ ອາຫ – ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ນາມ ຉທ຺ວາຣາຣກ຺ຂາມຕ຺ຕກເມວ, ອາຊີວປາຣິສຸທ຺ຘິ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ປຈ຺ຈຍຸປ຺ປຕ຺ຕິມຕ຺ຕກໍ, ປຈ຺ຈຍສນ຺ນິສ຺ສິຕໍ ປຏິລທ຺ຘປຈ຺ຈເຍ ¶ ອິທມຕ຺ຖນ຺ຕິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນມຕ຺ຕກໍ. ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວໂຣວ ສີລໍ. ຍສ຺ສ ໂສ ຠິນ຺ໂນ, ອຍໍ ສີສຈ຺ຉິນ຺ໂນ ວິຍ ປຸຣິໂສ ຫຕ຺ຖປາເທ ເສສານິ ຣກ຺ຂິສ຺ສຕີຕິ ນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ຍສ຺ສ ປນ ໂສ ອໂຣໂຄ, ອຍໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນສີໂສ ວິຍ ປຸຣິໂສ ຊີວິຕໍ ເສສານິ ປຸນ ປາກຕິການິ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ. ຕສ຺ມາ ‘‘ສມ຺ປນ຺ນສີລາ’’ຕິ ອິມິນາ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ‘‘ສມ຺ປນ຺ນປາຕິໂມກ຺ຂາ’’ຕິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນໍ ວຕ຺ວາ ຕໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕ຺ຕາຕິອາທີນິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ. ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈຕິ ¶ ອິທໍ ກສ຺ມາ ອາຣທ຺ຘນ຺ຕິ? ສີລານິສໍສທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ¶ . ສເຈປິ ອຈິຣປພ຺ພຊິຕານໍ ວາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎານໍ ວາ ເອວມສ຺ສ ‘‘ຠຄວາ ‘ສີລໍ ປູເຣຖ ສີລໍ ປູເຣຖາ’ຕິ ວທຕິ, ໂກ ນຸ ໂຂ ສີລປູຣເຓ ອານິສໍໂສ, ໂກ ວິເສໂສ, ກາ ວຑ຺ຒີ’’ຕິ ເຕສໍ ທສ ອານິສໍເສ ທສ຺ເສຕຸໍ ເອວມາຫ – ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ເອຕໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປິຍມນາປຕາທິອາສວກ຺ຂຍປຣິໂຍສານໍ ອານິສໍສໍ ສຸຕ຺ວາປິ ສີລໍ ປຣິປູເຣຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈຕິ ຍທິ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ປິໂຍ ຈສ຺ສນ຺ຕິ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສິຕພ຺ໂພ, ສິເນຫຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປທຏ຺ຐານຠູໂຕ ຠເວຍ຺ຍໍ. ມນາໂປຕິ ເຕສໍ ມນວຑ຺ຒນໂກ, ເຕສໍ ວາ ມເນນ ປຕ຺ຕພ຺ໂພ, ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິຕພ຺ໂພຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄຣູຕິ ເຕສໍ ຄຣຸຏ຺ຐານິໂຍ ປາສາຓຈ຺ຉຕ຺ຕສທິໂສ. ຠາວນີໂຍຕິ ‘‘ອທ຺ຘາຍມາຍສ຺ມາ ຊານໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອວໍ ສມ຺ຠາວນີໂຍ. ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ ປຣິປູຣກາຣີຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີເລສຸເຍວ ປຣິປູຣກາຣີ ອສ຺ສ, ອນູເນນ ອາກາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕສມເຖ ຍຸຕ຺ໂຕ. ອນິຣາກຕຊ຺ຌາໂນຕິ ພຫິ ອນີຫຏຊ຺ຌາໂນ, ອວິນາສິຕຊ຺ຌາໂນ ວາ. ວິປສ຺ສນາຍາຕິ ສຕ຺ຕວິຘາຍ ອນຸປສ຺ສນາຍ. ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານນ຺ຕິ ວຑ຺ເຒຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ສມຖວິປສ຺ສນາວເສນ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ສຸຎ຺ຎາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສີທມາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ‘‘ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານ’’ນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ ¶ , ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ອິຈ຺ຉນ຺ເຕນ ມຊ຺ຌິມນິກາຍຏ຺ຐກຖາຍ (ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໖໔ ອາທໂຍ) ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍ ໂອໂລເກຕພ຺ໂພ.

ລາຠີຕິ ເອຕ຺ຖ ນ ຠຄວາ ລາຠນິມິຕ຺ຕໍ ສີລາທິປຣິປູຣຓໍ ກເຖຕິ. ຠຄວາ ຫິ ‘‘ຆາເສສນໍ ຉິນ຺ນກໂຖ, ນ ວາຈໍ ປຍຸຕໍ ຠເຓ’’ຕິ (ສຸ. ນິ. ໗໑໖) ເອວໍ ສາວເກ ໂອວທຕິ. ໂສ ກຖໍ ລາຠນິມິຕ຺ຕໍ ສີລາທິປຣິປູຣຓໍ ກເຖຍ຺ຍ. ປຸຄ຺ຄລຊ຺ຌາສຍວເສນ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເຍສຎ຺ຫິ ເອວໍ ອຊ຺ຌາສໂຍ ¶ ຠເວຍ຺ຍ ‘‘ສເຈ ມຍໍ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ນ ກິລເມຍ຺ຍາມ, ສີລານິ ປຣິປູເຣຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາມາ’’ຕິ, ເຕສໍ ອຊ຺ຌາສຍວເສເນວມາຫ. ອປິຈ ສຣສານິສໍໂສ ເອສ ສີລສ຺ສ ຍທິທໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຈ຺ຈຍາ ນາມ. ຕຖາ ຫິ ປຓ຺ຑິຕມນຸສ຺ສາ ໂກຏ຺ຐາທີສຸ ຐປິຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາປິ ອປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສີລວນ຺ຕານໍ ເທນ຺ຕີຕິ ສີລສ຺ສ ສຣສານິສໍສທສ຺ສນຕ຺ຖມ຺ເປຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຕຕິຍວາເຣ ¶ ເຍສາຫນ຺ຕິ ເຍສໍ ອຫໍ. ເຕສໍ ເຕ ກາຣາຕິ ເຕສໍ ເທວານໍ ວາ ມນຸສ຺ສານໍ ວາ ເຕ ມຍິ ກຕາ ປຈ຺ຈຍທານກາຣາ. ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕຸ ມຫານິສໍສາຕິ ໂລກິຍສຸເຂນ ຜລຠູເຕນ ມຫປ຺ຜລາ, ໂລກຸຕ຺ຕເຣນ ມຫານິສໍສາ. ອຸຠຍໍ ວາ ເອຕໍ ເອກຕ຺ຖເມວ. ສີລາທິຄຸຓຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ຫິ ກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂາປິ ປຎ຺ຈຣຕນມຕ຺ຕາຍ ຠູມິຍາ ປຓ຺ຓສາລາປິ ກຕ຺ວາ ທິນ຺ນາ ອເນການິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕໂຕ ຣກ຺ຂຕິ, ປຣິໂຍສາເນ ຈ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພານສ຺ສ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ. ‘‘ຂີໂຣທນໍ ¶ ອຫມທາສິ’’ນ຺ຕິອາທີນິ (ວິ. ວ. ໔໑໓) ເຈຕ຺ຖ ວຕ຺ຖູນິ. ສກລເມວ ວາ ເປຕວຕ຺ຖຸ ວິມານວຕ຺ຖຸ ຈ ສາຘກໍ.

ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ເປຕາຕິ ເປຈ຺ຈຠວໍ ຄຕາ. ຎາຕີຕິ ສສ຺ສຸສສຸຣປກ຺ຂິກາ. ສາໂລຫິຕາຕິ ເອກໂລຫິຕພທ຺ຘາ ປິຕິປິຕາມຫາທໂຍ. ກາລງ຺ກຕາຕິ ມຕາ. ເຕສໍ ຕນ຺ຕິ ເຕສໍ ຕໍ ມຍິ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ຕໍ ວາ ປສນ຺ເນນ ຈິຕ຺ເຕນ ອນຸສ຺ສຣຓໍ. ຍສ຺ສ ຫິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາລກໂຕ ປິຕາ ວາ ມາຕາ ວາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຎາຕກຕ຺ເຖໂຣ ສີລວາ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ’’ຕິ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ຕສ຺ສ ໂສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາໂທປິ ຕໍ ອນຸສ຺ສຣຓມຕ຺ຕມ຺ປິ ມຫປ຺ຜລໍ ມຫານິສໍສເມວ ໂຫຕິ.

ອຣຕິຣຕິສໂຫຕິ ເນກ຺ຂມ຺ມປຏິປຕ຺ຕິຍາ ອຣຕິຍາ ກາມຄຸເຓສຸ ຣຕິຍາ ຈ ສໂຫ ອຠິຠວິຕາ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕາ. ຠຍເຠຣວສໂຫຕິ ເອຕ຺ຖ ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາໂສປິ ອາຣມ຺ມຓມ຺ປິ, ເຠຣວໍ ອາຣມ຺ມຓເມວ.

໗໒. ທຸຕິເຍ ອຠິຎ຺ຎາເຕຫີຕິ ຄຄນມຊ຺ເຌ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ໂທ ວິຍ ສູຣິໂຍ ວິຍ ຎາເຕຫິ ປາກເຏຫິ. ປຣປຸຣາຍາຕິ ປຣໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຈ຺ຉິມຠາໂຄ, ປຸຣາຕິ ປຸຣິມຠາໂຄ, ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ເຕນ ປຈ຺ຉໂຕ ¶ ອນຸພນ຺ຘນ຺ເຕນ ຈ ມຫາປຣິວາເຣນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຓ຺ຏໂກຕິ ວິຊ຺ຌນຏ຺ເຐນ ກຓ຺ຏໂກ. ວິສູກທສ຺ສນນ຺ຕິ ວິສູກຠູຕໍ ທສ຺ສນໍ. ມາຕຸຄາມູປຈາໂຣຕິ ¶ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ສມີປຈາຣິຕາ.

໗໓-໗໔. ຕຕິເຍ ¶ ວຓ຺ໂຓຕິ ສຣີຣວຓ຺ໂຓ. ຘມ຺ມາຕິ ນວ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມາ. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຣິຍາຍາຕິ ອໂປຖຸຊ຺ຊນິກາຍ, ສີລາທີຫິ ມິສ຺ສກຕ຺ຕາ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສາຣາທາຍີ ຈ ໂຫຕິ ວຣທາຍີຕິ ສາຣສ຺ສ ຈ ວຣສ຺ສ ຈ ອາທາຍໂກ ໂຫຕິ. ໂຍ ກາຍສ຺ສ ສາໂຣ, ຍຎ຺ຈສ຺ສ ວຣໍ, ຕໍ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໕. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ອາທິມ຺ຫິ ຕາວ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ຉກ຺ກນິປາເຕ ວຸຕ຺ຕເມວ. ທຸສ຺ສີໂລ ໂຫຕີຕິອາທີສຸ ປນ ທຸສ຺ສີໂລຕິ ນິສ຺ສີໂລ. ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຜລສມາຘິໍ. ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຜລຎາຓໍ. ນປ຺ປຊານາຕີຕິ ອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາວເສນ ນ ຊານາຕິ. ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ທຸສ຺ສີລ຺ຍານິ ຕາວ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ເຄນ ປຫີຍນ຺ຕິ, ທສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ. ຜລກ຺ຂເຓ ຕານິ ປຫີນານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ຜລກ຺ຂຓໍ ສນ຺ຘາຍ ອິຘ ‘‘ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ສີລໍ ປຎ຺ຈຫິ ກາຣເຓຫິ ຠິຊ຺ຊຕິ ປາຣາຊິກາປຊ຺ຊເນນ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂາເນນ ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ຂນ຺ທເນນ ອຣຫຕ຺ເຕນ ມຣເຓນາຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣິມາ ຕໂຍ ຠາວນາປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ວຑ຺ຒິຍາ, ປຎ຺ຈໂມ ເນວ ຫານາຍ ນ ວຑ຺ຒິຍາ. ກຖໍ ປເນຕໍ ອຣຫຕ຺ເຕນ ສີລໍ ຠິຊ຺ຊຕີຕິ? ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ຫິ ສີລໍ ອຈ຺ຈນ຺ຕກຸສລເມວ ໂຫຕິ, ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ໂຄ ຈ ກຸສລາກຸສລກມ຺ມກ຺ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີຕິ ເອວໍ ເຕນ ຕໍ ຠິຊ຺ຊຕິ. ສວເນນປິ ¶ ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ໂສຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອສ຺ສຸຕໍ ໂຫຕິ. ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ພາຫຸສຈ຺ຈນ຺ຕິ ວີຣິຍໍ. ວີຣິເຍນ ກຕ຺ຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ອກຕຕ຺ຕາ ສຄ຺ຄໂຕປິ ມຄ຺ຄໂຕປິ ປຣິຫາຍຕິ. ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕີຕິ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິວິຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ອປຈ຺ຈກ຺ຂກຕໍ. ສາມຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕີຕິ ກາລານຸກາລໍ ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ນິສ຺ສາຍ ປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ລຠຕິ. ຫານາຍ ປເຣຕີຕິ ຫານາຍ ປວຕ຺ຕຕິ.

ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕີຕິ ‘‘ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວິຘໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ ອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາວເສນ ຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕີຕິ ໂສຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ສຸຕໍ ¶ ໂຫຕິ. ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕີຕິ ¶ ວີຣິເຍນ ກຕ຺ຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອນ຺ຕມໂສ ທຸພ຺ພລວິປສ຺ສນາມຕ຺ຕກມ຺ປິ ກຕໍ ໂຫຕິ. ທິຏ຺ຐິຍາປິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕີຕິ ອນ຺ຕມໂສ ໂລກິຍປຎ຺ຎາຍປິ ປຈ຺ຈຍປຏິເວໂຘ ກໂຕ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ຫິ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຎ຺ຎາ ສີລໍ ປຣິໂຘວຕິ, ໂສ ປຎ຺ຎາປຣິໂຘເຕນ ວິເສສໍ ປາປຸຓາຕິ.

ປມາຓິກາຕິ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓຄ຺ຄາຫກາ. ປມິຓນ຺ຕີຕິ ປເມຕຸໍ ຕຸເລຕຸໍ ອຣຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຫີໂນຕິ ເອໂກ ຄຸເຓຫິ ຫີໂນ. ປຓີໂຕຕິ ເອໂກ ຄຸເຓຫິ ປຓີໂຕ ອຸຕ຺ຕໂມ. ຕໍ ຫີຕິ ຕໍ ປມາຓກຣຓໍ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣຕິ ສຸນ຺ທຣຕໂຣ. ປຓີຕຕໂຣຕິ ອຸຕ຺ຕມຕໂຣ. ຘມ຺ມໂສໂຕ ນິພ຺ພຫຕີຕິ ສູຣໍ ຫຸຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕມານໍ ວິປສ຺ສນາຎາຓໍ ນິພ຺ພຫຕິ, ອຣິຍຠູມິໍ ປາເປຕິ. ຕທນ຺ຕຣໍ ¶ ໂກ ຊາເນຍ຺ຍາຕິ ຕໍ ເອວໍ ກາຣຓໍ ໂກ ຊາເນຍ຺ຍ. ສີລວາ ໂຫຕີຕິ ໂລກິຍສີເລນ ສີລວາ ໂຫຕິ. ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ສີລນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ສີລໍ ອປຣິເສສມ຺ປິ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ ນາມ, ຕຕ຺ຖ ຍຸຕ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາເຍວ. ອິໂຕ ປເຣສຸ ທ຺ວີສຸ ອງ຺ເຄສຸ ອນາຄາມິຜລໍ ວິມຸຕ຺ຕິ ນາມ, ປຎ຺ຈເມ ອຣຫຕ຺ຕເມວ. ເສສເມຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນຍານຸສາເຣເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຉຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໗໗. ສຕ຺ຕເມ ຘໍສີຕິ ຄຸຓຘໍສໂກ. ກສ຺ສຈິ ຄຸຓໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນປິ ຄຫິໂຕ ຕສ຺ສ ສີເສປິ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ. ປຄພ຺ໂຠຕິ ປາຄພ຺ຠິເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຕິນ຺ຕິໂຓຕິ ຕິນ຺ຕິຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕຓ຺ຫາ, ຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອາສງ຺ກາພຫຸໂລ ວາ. ລຸທ຺ໂທຕິ ທາຣຸໂຓ. ອກາຣຸຓິໂກຕິ ນິກ຺ກາຣຸຓິໂກ. ທຸພ຺ພໂລຕິ ອພໂລ ອປ຺ປຖາໂມ. ໂອຣວິຕາຕິ ໂອຣວຍຸຕ຺ໂຕ ໂອຣວນ຺ໂຕ ຈຣຕິ. ເນຈຍິໂກຕິ ນິຈຍກໂຣ.

໗໙. ນວເມ ອຏ຺ຐາເນຕິ ອກາຣເຓ. ສຈິຕ຺ຕກປວຕ຺ຕິຍຎ຺ຫິ ‘‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ອຈຣີ’’ຕິອາທິ ກາຣຓໍ ຠເວຍ຺ຍ, ຂາຓຸປຫຏາທີສຸ ຕໍ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ອາຆາໂຕ ອຏ຺ຐາເນ ອາຆາໂຕ ນາມ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໘໑-໘໓. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐເມ ວິມຣິຍາທີກເຕນາຕິ ກິເລສມຣິຍາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ວິມຣິຍາທໍ ກເຕນ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ຕຕິເຍ ໂນ ຈ ປຍິຣຸປາສິຕາຕິ ນ ອຸປຏ຺ຐາຕິ.

໘໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລຕິ ຌາເນຫິ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມາປຕ຺ຕິຍຎ຺ຈ ເຉໂກ. ອິຣີຓນ຺ຕິ ຕຸຈ຺ຉຠາວໍ. ວິຈິນນ຺ຕິ ຄຸຓວິຈິນຕໍ ນິຄ຺ຄຸຓຠາວໍ. ອຖ ວາ ອິຣີຓສງ຺ຂາຕໍ ອຣຎ຺ຎໍ ວິຈິນສງ຺ຂາຕໍ ມຫາຄຫນຎ຺ຈ ອາປນ຺ໂນ ວິຍ ໂຫຕິ. ອນຍນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິໍ. ພ຺ຍສນນ຺ຕິ ວິນາສໍ. ອນຍພ຺ຍສນນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິວິນາສໍ. ກິໍ ນຸ ໂຂຕິ ເກນ ກາຣເຓນ.

໘໕-໘໖. ປຎ຺ຈເມ ກຕ຺ຖີ ໂຫຕິ ວິກຕ຺ຖີຕິ ກຕ຺ຖນສີໂລ ໂຫຕິ ວິກຕ຺ຖນສີໂລ, ວິວຏໍ ກຕ຺ວາ ກເຖຕິ. ນ ສນ຺ຕຕກາຣີຕິ ນ ສຕຕກາຣີ. ຉຏ຺ເຐ ອຘິມານິໂກຕິ ອນຘິຄເຕ ອຘິຄຕມາເນນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອຘິມານສຈ຺ໂຈຕິ ອຘິຄຕມານເມວ ສຈ຺ຈໂຕ ວທຕິ.

໘໗. ສຕ຺ຕເມ ອຘິກຣຓິໂກ ໂຫຕີຕິ ອຘິກຣຓກາຣໂກ ໂຫຕິ. ນ ປິຍຕາຍາຕິ ນ ປິຍຠາວາຍ. ນ ຄຣຸຕາຍາຕິ ນ ຄຣຸຠາວາຍ. ນ ¶ ສາມຎ຺ຎາຍາຕິ ນ ສມຓຘມ຺ມຠາວາຍ. ນ ເອກີຠາວາຍາຕິ ນ ນິຣນ຺ຕຣຠາວາຍ. ຘມ຺ມານໍ ນ ນິສາມກຊາຕິໂກຕິ ນວນ຺ນໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມານໍ ນ ນິສາມນສຠາໂວ ນ ອຸປຘາຣຓສຠາໂວ. ນ ປຏິສລ຺ລາໂນຕິ ນ ປຏິສລ຺ລີໂນ. ສາເຐຍ຺ຍານີຕິ ສຐຠາໂວ. ກູເຏຍ຺ຍານີຕິ ກູຏຠາໂວ. ຊິມ຺ເຫຍ຺ຍານີຕິ ນ ອຸຊຸຠາວາ. ວງ຺ເກຍ຺ຍານີຕິ ວງ຺ກຠາວາ.

໘໘. ອຏ຺ຐເມ ¶ ¶ ອກ຺ໂກສກປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາທີ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິປທໍ ອກ຺ໂກສກປຣິຠາສກປເທຫິ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ ‘‘ອກ຺ໂກສໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ປຣິຠາສໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນ’’ນ຺ຕິ. ອຣິຍານໍ ປນ ຄຸເຓ ຉິນ຺ທິສ຺ສາມີຕິ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸນາ ອຸປວທນ຺ໂຕ ອຣິຍູປວາທີ ນາມ ໂຫຕິ. ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ນ ໂວທາຍນ຺ຕີຕິ ສິກ຺ຂາຕ຺ຕຍສງ຺ຂາຕາ ສາສນສທ຺ຘມ຺ມາ ອສ຺ສ ໂວທານໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ໂຣຄາຕງ຺ກນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ໂຣໂຄວ ກິຈ຺ຉາຊີວິຕຠາວກຣເຓນ ອາຕງ຺ໂກຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໘໙. ນວເມ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ໂກຍໍ ໂກກາລິໂກ, ກສ຺ມາ ຈ ອຸປສງ຺ກມິ? ອຍໍ ກິຣ ໂກກາລິກຣຏ຺ເຐ ໂກກາລິກນຄເຣ ໂກກາລິກເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປິຕຣາ ກາຣິເຕ ວິຫາເຣ ວສຕິ ຈູຬໂກກາລິໂກຕິ ນາເມນ, ນ ປນ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ສິສ຺ໂສ. ໂສ ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຸຕ຺ໂຕ ¶ ມຫາໂກກາລິໂກ ນາມ. ຠຄວຕິ ປນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣນ຺ເຕ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຊນປທຈາຣິກໍ ຈຣມານາ ອຸປກຏ຺ຐາຍ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ວິເວກວາສໍ ວສິຕຸກາມາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຕສ຺ມິໍ ຊນປເທ ຕໍ ນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ອຄມິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ເນສໍ ໂກກາລິໂກ ວຕ຺ຕໍ ອກາສິ. ເຕປິ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ, ‘‘ອາວຸໂສ, ມຍໍ ອິຘ ເຕມາສໍ ວສິສ຺ສາມ, ມາ ໂນ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈສີ’’ຕິ ປຏິຎ຺ຎໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວສິໍສຸ. ວສິຕ຺ວາ ປວາຣຓາທິວເສ ປວາເຣຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂກກາລິກໍ ອາປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ໂກກາລິໂກ ‘‘ອຊ຺ຊ, ອາວຸໂສ, ເອກທິວສໍ ວສິຕ຺ວາ ສ຺ເວ ຄມິສ຺ສຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ທຸຕິຍທິວເສ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ເຫ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວເກ ອິຘ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວສມາເນປິ ນ ຊານາຖ, ນ ເຕ ໂກຈິ ປຈ຺ຈເຍນປິ ນິມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ນຄຣວາສິໂນ ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຖຣາ, ກສ຺ມາ ໂນ ນາໂຣຈຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ກິໍ, ອາວຸໂສ, ອາໂຣຈິເຕນ, ກິໍ ນ ປສ຺ສຖ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາສເນ ນິສີທນ຺ເຕ, ເອເຕ ອຄ຺ຄສາວກາຕິ. ເຕ ຂິປ຺ປໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ສປ຺ປິຜາຓິຕາທີນິ ເຈວ ຈີວຣທຸສ຺ສານິ ຈ ສໍຫຣິໍສຸ.

ໂກກາລິໂກ ¶ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ປຣມປ຺ປິຈ຺ຉາ ອຄ຺ຄສາວກາ ປຍຸຕ຺ຕວາຈາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນລາຠໍ ນ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອສາທິຍນ຺ຕາ ‘ອາວາສິກສ຺ສ ເທຖາ’ຕິ ວກ຺ຂນ຺ຕີ’’ຕິ ຕໍ ລາຠໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເຖຣານໍ ¶ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ເຖຣາ ທິສ຺ວາວ ‘‘ອິເມ ປຈ຺ຈຍາ ເນວ ອມ຺ຫາກໍ, ນ ໂກກາລິກສ຺ສ ກປ຺ປນ຺ຕີ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ໂກກາລິໂກ ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສຍໍ ອຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ມຍ຺ຫມ຺ປິ ອທາເປຕ຺ວາ ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ອາຆາຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ ¶ . ເຕປິ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸນ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສໍ ອາທາຍ ຊນປທຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຕສ຺ມິໍ ຣຏ຺ເຐ ຕເມວ ນຄຣໍ ປຈ຺ຈາຄມິໍສຸ. ນາຄຣາ ເຖເຣ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ສຫ ປຣິກ຺ຂາເຣຫິ ທານໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ນຄຣມຊ຺ເຌ ມຓ຺ຑປໍ ກຕ຺ວາ ທານໍ ອທໍສຸ, ເຖຣານຎ຺ຈ ປຣິກ຺ຂາເຣ ອຸປນາເມສຸໍ. ເຖຣາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິຍ຺ຍາທຍິໍສຸ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ໂກກາລິໂກ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ອເຫສຸໍ, ອິທານິ ປາປິຈ຺ຉາ ຊາຕາ, ປຸພ຺ເພປິ ອປ຺ປິຈ຺ຉສນ຺ຕຸຏ຺ຐປວິວິຕ຺ຕສທິສາວ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ເຖເຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ‘‘ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ເຫ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ວິຍ, ອິທານິ ປນ ປາປຠິກ຺ຂູ ຊາຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ມູລຏ຺ຐາເນເຍວ ເນສໍ ປຕິຏ຺ຐໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕຣມານຣູໂປ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຍເມສ ໂກກາລິໂກ, ອິມິນາ ຈ ກາຣເຓນ ອຸປສງ຺ກມີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຠຄວາ ຕໍ ຕຸຣິຕຕຸຣິຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາວ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎາສິ ‘‘ອຍໍ ອຄ຺ຄສາວເກ ອກ຺ໂກສິຕຸກາໂມ ອາຄໂຕ, ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ ປຏິເສເຘຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ‘‘ນ ສກ຺ກາ ປຏິເສເຘຕຸໍ, ເຖເຣສຸ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອາຄໂຕ, ເອກໍເສນ ປນ ປທຸມນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນປິ ນາມ ຄຣຫນ຺ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ນ ນິເສເຘຕີ’’ຕິ ວາທໂມຈນຕ຺ຖໍ ອຣິຍູປວາທສ຺ສ ຈ ມຫາສາວຊ຺ຊຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ມາ ເຫວນ຺ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຏິເສເຘສິ. ຕຕ຺ຖ ມາ ເຫວນ຺ຕິ ມາ ເອວໍ ອຠຓິ. ສທ຺ຘາຍິໂກຕິ ສທ຺ຘາຍ ອາຄມກໂຣ ປສາທາວໂຫ, ສທ຺ຘາຕພ຺ພວຈໂນ ວາ. ປຈ຺ຈຍິໂກຕິ ປຕ຺ຕິຍາຍິຕພ຺ພວຈໂນ.

ປກ຺ກາມີຕິ ¶ ກມ຺ມານຸຠາເວນ ໂຈທິຍມາໂນ ປກ຺ກາມິ. ໂອກາສກຕຎ຺ຫິ ກມ຺ມໍ ນ ສກ຺ກາ ປຏິພາຫິຕຸໍ. ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສາຕິ ປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ສໂຕ ນຈິເຣເນວ. ສພ຺ໂພ ກາໂຍ ຜຸໂຏ ອໂຫສີຕິ ເກສຄ຺ຄມຕ຺ຕມ຺ປິ ໂອກາສໍ ອວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສກລສຣີຣໍ ອຏ຺ຐີນິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຄ຺ຄຕາຫິ ປີຬກາຫິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຏໍ ¶ ອໂຫສິ. ຍສ຺ມາ ປນ ພຸທ຺ຘານຸຠາເວນ ຕຖາຣູປໍ ກມ຺ມໍ ພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ມຸຂີຠາເວ ວິປາກໍ ທາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ທສ຺ສນູປຈາເຣ ວິຊຫິຕມຕ຺ເຕ ເທຕິ, ຕສ຺ມາ ຕສ຺ສ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ປີຬກາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ກລາຍມຕ຺ຕິໂຍຕິ ຈຓກມຕ຺ຕິໂຍ. ເພລຸວສລາຏຸກມຕ຺ຕິໂຍຕິ ຕຣຸຓເພລຸວມຕ຺ຕິໂຍ. ປຠິຊ຺ຊິໍສູຕິ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ. ຕາສຸ ຠິນ຺ນາສຸ ສກລສຣີຣໍ ປນສປກ຺ກໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂສ ປກ຺ເກນ ຄຕ຺ເຕນ ເຊຕວນທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ວິສຄິລິໂຕ ມຈ຺ໂຉ ວິຍ ກທລິປຕ຺ເຕສຸ ນິປຊ຺ຊິ. ອຖ ຘມ຺ມສ຺ສວນຕ຺ຖໍ ອາຄຕາຄຕາ ¶ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ຘິ ໂກກາລິກ, ຘິ ໂກກາລິກ, ອຍຸຕ຺ຕມກາສິ, ອຕ຺ຕໂນເຍວ ມຸຂໍ ນິສ຺ສາຍ ອນຍພ຺ຍສນໍ ປຕ຺ໂຕສີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ເຕສໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຣກ຺ຂເທວຕາ ຘິກ຺ກາຣມກໍສຸ, ອາຣກ຺ຂເທວຕານໍ ອາກາສເທວຕາຕິ ອິມິນາ ອຸປາເຍນ ຍາວ ອກນິຏ຺ຐຠວນາ ເອກຘິກ຺ກາໂຣ ອຸທປາທິ.

ຕຸຣູຕິ ໂກກາລິກສ຺ສ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຕຸຣຸຕ຺ເຖໂຣ ນາມ ອນາຄາມິຜລໍ ວຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ໂສ ຠຸມ຺ມຏ຺ຐເທວຕາ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອຍຸຕ຺ຕໍ ໂກກາລິເກນ ກຕໍ ອຄ຺ຄສາວເກ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸນາ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ເຕນາ’’ຕິ ປຣມ຺ປຣາຍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກສມ຺ປຕ຺ຕໍ ¶ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ມາ ມຍ຺ຫໍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ວຣາໂກ ນສ຺ສິ, ໂອວທິສ຺ສາມິ ນໍ ເຖເຣສຸ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທຕ຺ຖາຍາ’’ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ຕຸຣູ ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ’’ຕິ. ເປສລາຕິ ປິຍສີລາ. ໂກສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສຕິ ນິສິນ຺ນໂກວ ກພຣກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ປສ຺ສ ຍາວຎ຺ຈ ເຕ ອິທໍ ອປຣທ຺ຘຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ຕຍາ ອປຣທ຺ຘໍ, ອຕ຺ຕໂນ ນລາເຏ ມຫາຄຓ຺ຑໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ສາສປມຕ຺ຕາຍ ປີຬກາຍ ມໍ ໂຈເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎສີຕິ ອາຫ.

ອຖ ນໍ ‘‘ອທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຍໍ ໂກກາລິໂກ, ຄິລິຕວິໂສ ວິຍ ນ ກສ຺ສຈິ ວຈນໍ ນ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ປຸຣິສສ຺ສ ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກຸຐາຣີຕິ ກຸຐາຣິສທິສາ ຜຣຸສວາຈາ. ຉິນ຺ທຕີຕິ ກຸສລມູລສງ຺ຂາເຕ ມູເລເຍວ ນິກນ຺ຕຕິ. ນິນ຺ທິຍນ຺ຕິ ນິນ຺ທິຕພ຺ພໍ ທຸສ຺ສີລປຸຄ຺ຄລໍ. ປສໍສຕີຕິ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ເຖ ສມ຺ຠາເວຕ຺ວາ ຂີຓາສໂວຕິ ວທຕິ. ຕໍ ວາ ນິນ຺ທຕິ ໂຍ ປສໍສິໂຍຕິ ໂຍ ວາ ປສໍສິຕພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ, ຕໍ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸນາ ໂຈເທນ຺ໂຕ ‘‘ທຸສ຺ສີໂລ ອຍ’’ນ຺ຕິ ວທຕິ. ວິຈິນາຕິ ມຸເຂນ ໂສ ກລິນ຺ຕິ ໂສ ຕໍ ອປຣາຘໍ ¶ ມຸເຂນ ວິຈິນາຕິ ນາມ. ກລິນາ ¶ ເຕນາຕິ ເຕນ ອປຣາເຘນ ສຸຂໍ ນ ວິນ຺ທຕິ. ນິນ຺ທິຍປສໍສາຍ ຫິ ປສໍສິຍນິນ຺ທາຍ ຈ ສມໂກວ ວິປາໂກ.

ສພ຺ພສ຺ສາປິ ສຫາປິ ອຕ຺ຕນາຕິ ສພ຺ເພນ ສເກນ ຘເນນປິ ອຕ຺ຕນາປິ ສທ຺ຘິໍ ໂຍ ອກ຺ເຂສຸ ຘນປຣາຊໂຍ ນາມ, ອຍໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກ ອປຣາໂຘ. ໂຍ ສຸຄເຕສູຕິ ໂຍ ປນ ສມ຺ມຄ຺ຄເຕສຸ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ທູເສຍ຺ຍ, ອຍໍ ຈິຕ຺ຕປໂທໂສວ ຕໂຕ ກລິໂຕ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ກລິ.

ອິທານິ ຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕຣຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຕໍ ສຫສ຺ສານນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຕໍ ສຫສ຺ສານນ຺ຕິ ¶ ນິຣພ຺ພຸທຄຓນາຍ ສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ. ຉຕ຺ຕິໍສຕີຕິ ອປຣານິ ຉຕ຺ຕິໍສຕິ ນິຣພ຺ພຸທານິ. ປຎ຺ຈ ຈາຕິ ອພ຺ພຸທຄຓນາຍ ປຎ຺ຈ ອພ຺ພຸທານິ. ຍມຣິຍຄຣຫີຕິ ຍໍ ອຣິເຍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ, ຕຕ຺ຖ ເອຕ຺ຕກໍ ອາຍຸປ຺ປມາຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກາລມກາສີຕິ ອຸປຊ຺ຌາເຍ ປກ຺ກນ຺ເຕ ກາລໍ ອກາສິ. ປທຸມນິຣຍນ຺ຕິ ປາຏິເຍກ຺ໂກ ປທຸມນິຣໂຍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອວີຈິມຫານິຣຍສ຺ມິໍເຍວ ປນ ປທຸມຄຓນາຍ ປຈ຺ຈິຕພ຺ເພ ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ວີສຕິຂາຣິໂກຕິ ມາຄຘເກນ ປຕ຺ເຖນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຕ຺ຖາ, ໂກສລຣຏ຺ເຐ ເອໂກ ປຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ເຕນ ປຕ຺ເຖນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຕ຺ຖາ ອາຬ຺ຫກໍ ¶ , ຈຕ຺ຕາຣິ ອາຬ຺ຫການິ ໂທຓໍ, ຈຕຸໂທຓາ ມານິກາ, ຈຕຸມານິກາ ຂາຣີ, ຕາຍ ຂາຣິຍາ ວີສຕິຂາຣິໂກ. ຕິລວາໂຫຕິ ມາຄຘການໍ ສຸຂຸມຕິລານໍ ຕິລສກຏໍ. ອພ຺ພຸໂທ ນິຣໂຍຕິ ອພ຺ພຸໂທ ນາມ ປາຏິເຍກ຺ໂກ ນິຣໂຍ ນຕ຺ຖິ, ອວີຈິມ຺ຫິເຍວ ປນ ອພ຺ພຸທຄຓນາຍ ປຈ຺ຈິຕພ຺ພຏ຺ຐານສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ນິຣພ຺ພຸທາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ວສ຺ສຄຓນາປິ ປເນຕ຺ຖ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ – ຍເຖວ ຫິ ສຕໍ ສຕສຫສ຺ສານິ ໂກຏິ ໂຫຕິ, ເອວໍ ສຕໍ ສຕສຫສ຺ສໂກຏິໂຍ ປໂກຏິ ນາມ ໂຫຕິ, ສຕໍ ສຕສຫສ຺ສປໂກຏິໂຍ ໂກຏິປໂກຏິ ນາມ, ສຕໍ ສຕສຫສ຺ສໂກຏິປໂກຏິໂຍ ນຫຸຕໍ, ສຕໍ ສຕສຫສ຺ສນຫຸຕານິ ນິນ຺ນຫຸຕໍ, ສຕໍ ສຕສຫສ຺ສນິນ຺ນຫຸຕານິ ເອກໍ ອພ຺ພຸທໍ, ຕໂຕ ວີສຕິຄຸຓໍ ນິຣພ຺ພຸທໍ, ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖາຕິ. ທສມໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໙໑-໙໒. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ສາຫເສນາຕິ ສາຫສິຍກມ຺ເມນ. ທຸຕິເຍ ຠຍານີຕິ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາສຠຍານິ. ເວຣານີຕິ ອກຸສລເວຣປຸຄ຺ຄລເວຣານິ. ອຣິໂຍ ຈສ຺ສ ຎາໂຍຕິ ສຫ ວິປສ຺ສນາຍ ມຄ຺ໂຄ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ອິມສ຺ມິໍ ອວິຊ຺ຊາທິເກ ກາຣເຓ ສຕິ ອິທໍ ສງ຺ຂາຣາທິກໍ ຜລໍ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ໂຍ ຍສ຺ສ ສຫຊາຕປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາ ອິຕຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນາມ. ອິມສ຺ມິໍ ອສຕີຕິ ອວິຊ຺ຊາທິເກ ກາຣເຓ ອສຕິ ສງ຺ຂາຣາທິກໍ ຜລໍ ນ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ¶ ນິໂຣຘາຕິ ກາຣຓສ຺ສ ອປ຺ປວຕ຺ຕິຍາ ຜລສ຺ສ ອປ຺ປວຕ຺ຕິ ໂຫຕິ.

໙໓. ຕຕິເຍ ສຓ຺ຐາເປສຸນ຺ຕິ ອິຣິຍາປຖມ຺ປິ ວຈນປຖມ຺ປິ ສຓ຺ຐາເປສຸໍ. ອປ຺ປສທ຺ທວິນີຕາຕິ ອປ຺ປສທ຺ເທນ ມຕ຺ຕຠາຓິນາ ສຕ຺ຖາຣາ ວິນີຕາ. ປຣໂຕໂຆສປຈ຺ຈຍາ ວາຕິ ປຣສ຺ສ ວາ ວຈນກາຣຓາ. ເຈຕຍິຕາຕິ ປກປ຺ປິຕາ. ມງ຺ກຸຠູຕາຕິ ໂທມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ຕາ ນິຕ຺ເຕຊາ. ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘາຕິ ປຕິຕກ຺ຂນ຺ຘາ. ສຫຘມ຺ເມນາຕິ ສເຫຕຸເກນ ກາຣເຓນ ວຈເນນ.

໙໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕຕິ ເອວໍນາມໂກ. ສພ຺ພໍ ຕປນ຺ຕິ ສພ຺ພເມວ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ. ສພ຺ພໍ ຕປສ຺ສິນ຺ຕິ ສພ຺ພໍ ຕປນິສ຺ສິຕກໍ. ລູຂາຊີວິນ຺ຕິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກຊີວິການຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕໍ. ຄາຣຍ຺ຫນ຺ຕິ ຄຣຫິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ. ປສໍສິຍນ຺ຕິ ປສໍສິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ. ເວນຍິໂກຕິ ສຍໍ ອວິນີໂຕ ອຎ຺ເຎຫິ ວິເນຕພ຺ໂພ. ອປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂກຕິ ນ ກິຎ຺ຈິ ປຎ຺ຎາເປຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ. ອຖ ວາ ເວນຍິໂກຕິ ສຕ຺ຕວິນາສໂກ. ອປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂກຕິ ອປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎາເປຕິ, ສຍໍກຕາທີສຸ ກິຎ຺ຈິ ປຎ຺ຎາເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ນ ໂສ ຠຄວາ ເວນຍິໂກຕິ ໂສ ຠຄວາ ເອວໍ ຍາຖາວໂຕ ຎຕ຺ວາ ¶ ກຸສລາກຸສລໍ ¶ ປຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ນ ອຎ຺ເຎນ ວິເນຕພ຺ໂພ ນ ອຎ຺ຎສິກ຺ຂິໂຕ. ເຍ ຈ ຘມ຺ເມ ອຸປາທາຍ ສຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາປິຍຕິ, ເຕສໍ ປຎ຺ຎາປນໂຕ ນ ສຕ຺ຕວິນາສໂກ, ສຸວິນີໂຕ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ສຕ຺ຕວິນາຍໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ ¶ ສປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍເຍວາຕິ ທສ຺ເສຕິ. ວິມຸຕ຺ຕິໍ ວິມຸຈ຺ຈໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສງ຺ຂາຕໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຘິມຸຕ຺ຕິໍ ອຘິມຸຈ຺ຈໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ນາມ, ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສາສເນ ປນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິມຸຕ຺ຕິສງ຺ຂາໂຕ ວິມຸຕ຺ຕິ ກຸສລານໍເຍວ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ.

໙໕. ປຎ຺ຈເມ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສີຕິ ສຕ຺ຕູປລທ຺ຘິຍໍ ຐຕ຺ວາ ອປຸຈ຺ຉໍ ປຸຈ຺ຉຕີຕິ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ສພ຺ພສາມຸກ຺ກໍສິກໍ ວຕ ເມຕິ ມຍາ ສພ຺ພປຸຈ຺ຉານໍ ອຸຕ຺ຕມປຸຈ຺ຉໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສໍສາເທຕິ ໂນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ນູນ ນ ວິສຫຕິ ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸນ຺ຕິ ເອວໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິໍ ມາ ປຏິລຠີຕິ. ຕທສ຺ສາຕິ ຕໍ ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຠເວຍ຺ຍ. ປຈ຺ຈນ຺ຕິມນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ມຊ຺ຌິມເທເສ ນຄຣສ຺ສ ອຸທ຺ຘາປາທີນິ ຖິຣານິ ວາ ໂຫນ຺ຕຸ ທຸພ຺ພລານິ ວາ, ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ມາ ໂຫນ຺ຕຸ, ໂຈຣາສງ຺ກາ ນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ຕໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ນຄຣ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ທຬ຺ຫຸທ຺ຘາປນ຺ຕິ ¶ ຖິຣປາກາຣປາທໍ. ທຬ຺ຫປາກາຣໂຕຣຓນ຺ຕິ ຖິຣປາກາຣຎ຺ເຈວ ຖິຣປິຏ຺ຐິສງ຺ຆາຏຎ຺ຈ. ເອກທ຺ວາຣນ຺ຕິ ກສ຺ມາ ອາຫ? ພຫຸທ຺ວາຣສ຺ມິຎ຺ຫິ ນຄເຣ ພຫູຫິ ປຓ຺ຑິຕໂທວາຣິເກຫິ ຠວິຕພ຺ພໍ, ເອກທ຺ວາເຣ ເອໂກວ ວຏ຺ຏຕິ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ຈ ປຎ຺ຎາຍ ອຎ຺ໂຎ ສທິໂສ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຖຸ ປຓ຺ຑິຕຠາວສ຺ສ ໂອປມ຺ມຕ຺ຖໍ ເອກໍເຍວ ໂທວາຣິກໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ເອກທ຺ວາຣ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ປຓ຺ຑິຈ຺ເຈນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ພ຺ຍຕ຺ໂຕຕິ ເວຍ຺ຍຕ຺ຕິເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ເມຘາວີຕິ ຐານຸປ຺ປຕ຺ຕິຍປຎ຺ຎາສງ຺ຂາຕາຍ ເມຘາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ອນຸປຣິຍາຍປຖນ຺ຕິ ອນຸປຣິຍາຍນາມກໍ ມຄ຺ຄໍ. ປາກາຣສນ຺ຘິນ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອິຏ຺ຐການໍ ອປຄຕຏ຺ຐານໍ. ປາກາຣວິວຣນ຺ຕິ ປາກາຣສ຺ສ ຉິນ຺ນຏ຺ຐານໍ. ຕເທເວຕໍ ປຎ຺ຫນ຺ຕິ ຕໍເຍວ ‘‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປຸຏ຺ຐໍ ຐປນີຍປຎ຺ຫໍ ປຸນປິ ປຸຈ຺ຉິ. ສພ຺ໂພ ຈ ເຕນ ໂລໂກຕິ ສຕ຺ຕູປລທ຺ຘິຍໍເຍວ ຐຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎນາກາເຣນ ປຸຈ຺ຉຕີຕິ ທສ຺ເສຕິ.

໙໖. ຉຏ຺ເຐ ປຸພ຺ພາປຍມາໂນຕິ ປຸພ຺ພສທິສານິ ນິຣຸທການິ ກຸຣຸມາໂນ. ກ຺ເວຕ຺ຖ, ອາວຸໂສຕິ ໂກ ¶ ເອຕ຺ຖ, ອາວຸໂສ. ຍາວຕາ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐີຕິ ¶ ຍຕ຺ຕິກາ ທ຺ວາສຏ຺ຐິວິຘາປິ ທິຏ຺ຐິ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ຍາວຕາ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ‘‘ຂນ຺ຘາປິ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ, ອວິຊ຺ຊາປິ, ຜສ຺ໂສປິ, ສຎ຺ຎາປິ, ວິຕກ຺ໂກປິ ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣປິ, ປາປມິຕ຺ໂຕປິ ¶ , ປຣໂຕໂຆໂສປິ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຍຕ຺ຕກໍ ອຏ຺ຐວິຘມ຺ປິ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ ທິຏ຺ຐິກາຣຓໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ທິຏ຺ຐາຘິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐີນໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ, ອຘິຐຕ຺ວາ ອຘິຠວິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ເອຕໍ ນາມໍ. ທິຏ຺ຐິປຣິຍຸຏ຺ຐານນ຺ຕິ ‘‘ກຕມານິ ອຏ຺ຐາຣສ ທິຏ຺ຐິປຣິຍຸຏ຺ຐານານິ? ຍາ ທິຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ທິຏ຺ຐິຄຫນໍ ທິຏ຺ຐິກນ຺ຕາຣໍ ທິຏ຺ຐິວິສູກໍ ທິຏ຺ຐິວິປ຺ຜນ຺ທິຕໍ ທິຏ຺ຐິສໍໂຍຊນໍ ທິຏ຺ຐິສລ຺ລໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ພາໂຘ ທິຏ຺ຐິປລິໂພໂຘ ທິຏ຺ຐິພນ຺ຘນໍ ທິຏ຺ຐິປປາໂຕ ທິຏ຺ຐານຸສໂຍ ທິຏ຺ຐິສນ຺ຕາໂປ ທິຏ຺ຐິປຣິຬາໂຫ ທິຏ຺ຐິຄນ຺ໂຖ ທິຏ຺ຐຸປາທານໍ ທິຏ຺ຐາຠິນິເວໂສ ທິຏ຺ຐິປຣາມາໂສ. ອິມານິ ອຏ຺ຐາຣສ ທິຏ຺ຐິປຣິຍຸຏ຺ຐານານີ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ ທິຏ຺ຐິປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ. ສມຸຏ຺ຐານນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານສ຺ເສວ ເວວຈນໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ – ‘‘ຂນ຺ຘາ ປຈ຺ຈໂຍ ທິຏ຺ຐີນໍ ອຸປາທາຍ ສມຸຏ຺ຐານຏ຺ເຐນາ’’ຕິ (ປຏິ. ມ. ໑.໑໒໔) ສພ຺ພໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ. ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ໂຄ ປນ ທິຏ຺ຐິສມຸຄ຺ຆາໂຕ ນາມ ສພ຺ພທິຏ຺ຐີນໍ ສມຸຄ຺ຆາຕກຕ຺ຕາ. ຕມຫນ຺ຕິ ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຫໍ ຊານາມິ. ກ຺ຍາຫໍ ວກ຺ຂາມີຕິ ກິໍກາຣຓາ ອຫໍ ວກ຺ຂາມິ.

໙໗-໙໘. ສຕ຺ຕເມ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກຕິ ຍາຖາວທິຏ຺ຐິໂກ. ອຏ຺ຐເມ ອຘິກຣຓສມຸປ຺ປາທວູປສມກຸສໂລຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຘິກຣຓານໍ ມູລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວູປສເມນ ສມຸປ຺ປາທວູປສມກຸສໂລ ໂຫຕິ.

໙໙. ນວເມ ¶ ທຸຣຠິສມ຺ຠວານີຕິ ສມ຺ຠວິຕຸໍ ທຸກ຺ຂານິ ທຸສ຺ສຫານິ, ນ ສກ຺ກາ ອປ຺ເປສກ຺ເຂຫິ ອຊ຺ໂຌຄາຫິຕຸນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານີຕິ ອຣຎ຺ຎານິ ຈ ວນປຕ຺ຖານິ ຈ. ອາຣຎ຺ຎກງ຺ຄນິປ຺ຜາທເນນ ອຣຎ຺ຎານິ, ຄາມນ຺ຕໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສານໍ ອນຸປຈາຣຏ຺ຐານຠາເວນ ວນປຕ຺ຖານິ. ປນ຺ຕານີຕິ ປຣິຍນ຺ຕານິ ອຕິທູຣານິ. ທຸກ຺ກຣໍ ປວິເວກນ຺ຕິ ກາຍວິເວໂກ ທຸກ຺ກໂຣ. ທຸຣຠິຣມນ຺ຕິ ອຠິຣມິຕຸໍ ນ ສຸກຣໍ. ເອກຕ຺ເຕຕິ ເອກີຠາເວ. ກິໍ ທສ຺ເສຕິ? ກາຍວິເວເກ ກເຕປິ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິຣມາເປຕຸໍ ທຸກ຺ກຣໍ. ທ຺ວຍໍທ຺ວຍາຣາໂມ ຫິ ອຍໍ ໂລໂກຕິ. ຫຣນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎຕິ ຫຣນ຺ຕິ ວິຍ ຆສນ຺ຕິ ວິຍ. ມໂນຕິ ຈິຕ຺ຕໍ. ສມາຘິໍ ອລຠມານສ຺ສາຕິ ອຸປຈາຣສມາຘິໍ ວາ ອປ຺ປນາສມາຘິໍ ວາ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ¶ . ກິໍ ທສ຺ເສຕິ? ອີທິສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ¶ ຕິຓປຓ຺ຓມິຄາທິສທ຺ເທຫິ ວິວິເຘຫິ ຈ ຠີສນເກຫິ ວນານິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎຕິ. ສໍສີທິສ຺ສຕີຕິ ກາມວິຕກ຺ເກນ ສໍສີທິສ຺ສຕິ. ອຸປ຺ລວິສ຺ສຕີຕິ ພ຺ຍາປາທວິຫິໍສາວິຕກ຺ເກຫິ ອຸທ຺ຘໍ ປ຺ລວິສ຺ສຕິ.

ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກນ຺ຕິ ກຓ຺ເຓ ໂຘວນ຺ເຕນ ກີຬິຕພ຺ພໍ. ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກນ຺ຕິ ປິຏ຺ຐິໍ ໂຘວນ຺ເຕນ ກີຬິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ¶ ອຸທກໍ ໂສຓ຺ຑາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ທ຺ວີສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ອາສິຎ຺ຈນໍ ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກາ ນາມ, ປິຏ຺ຐິຍໍ ອາສິຎ຺ຈນໍ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກາ ນາມ. ຄາຘໍ ວິນ຺ທຕີຕິ ປຕິຏ຺ຐໍ ລຠຕິ. ໂກ ຈາຫໍ ໂກ ຈ ຫຕ຺ຖິນາໂຄຕິ ອຫໍ ໂກ, ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ໂກ, ອຫມ຺ປິ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ, ອຍມ຺ປິ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາທາ, ອິມສ຺ສປິ, ນນຸ ອຸໂຠປິ ມຍໍ ສມສມາຕິ.

ວງ຺ກກນ຺ຕິ ກຸມາຣການໍ ກີຬນກໍ ຂຸທ຺ທກນງ຺ຄລໍ. ຆຏິກນ຺ຕິ ທີຆທຓ຺ຑເກນ ຣສ຺ສທຓ຺ຑກໍ ປຫຣຓກີຬໍ. ໂມກ຺ຂຈິກນ຺ຕິ ສໍປຣິວຕ຺ຕກກີຬໍ, ອາກາເສ ທຓ຺ຑກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ວາ ສີສໍ ຐເປຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐຸປຣິຍຠາເວນ ປຣິວຕ຺ຕນກີຬນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຈິງ຺ຄຸລກນ຺ຕິ ຕາລປຓ຺ຓາທີຫິ ກຕໍ ວາຕປ຺ປຫາເຣນ ປຣິພ຺ຠມນຈກ຺ກໍ. ປຕ຺ຕາຬ຺ຫກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຓ຺ຓນາຬິ, ຕາຍ ວາລຸກາທີນິ ມິນນ຺ຕາ ກີຬນ຺ຕິ. ຣຖກນ຺ຕິ ຂຸທ຺ທກຣຖໍ. ຘນຸກນ຺ຕິ ຂຸທ຺ທກຘນຸເມວ.

ອິຘ ໂຂ ປນ ໂວຕິ ເອຕ຺ຖ ໂວຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ອິຘ ໂຂ ປນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ອຸປາລິ, ສງ຺ເຆ ວິຫຣາຫີຕິ ເອຕ຺ຖ ອິງ຺ຆາຕິ ໂຈທນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ເຕນ ເຖຣໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວິຫາຣຕ຺ຖາຍ ໂຈເທຕິ, ນາສ຺ສ ອຣຎ຺ຎວາສໍ ອນຸຊານາຕິ. ກສ຺ມາ? ອຣຎ຺ຎເສນາສເນ ¶ ວສໂຕ ກິຣສ຺ສ ວາສຘຸຣເມວ ປູຣິສ຺ສຕິ, ນ ຄນ຺ຖຘຸຣໍ. ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວສນ຺ໂຕ ປນ ທ຺ເວ ຘຸຣານິ ປູເຣຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ, ວິນຍປິຏເກ ຈ ປາໂມກ຺ໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ. ອຖສ຺ສາຫໍ ປຣິສມຊ຺ເຌ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນໍ ປຸພ຺ພາຠິນີຫາຣຎ຺ຈ ກເຖຕ຺ວາ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສ຺ສາມີຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ປສ຺ສມາໂນ ສຕ຺ຖາ ເຖຣສ຺ສ ອຣຎ຺ຎວາສໍ ນານຸຊານີຕິ. ທສມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໐໑. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ສມຓສຎ຺ຎາຕິ ສມຓານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຎ຺ຎາ. ສນ຺ຕຕກາຣີຕິ ນິຣນ຺ຕຣກາຣີ. ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຌຕິ ນິທ຺ທຸກ຺ໂຂ. ອິທມຕ຺ຖໍຕິສ຺ສ ໂຫຕີຕິ ອິທມຕ຺ຖໍ ອິເມ ປຈ຺ຈຍາຕິ ເອວມສ຺ສ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາເຣສຸ ໂຫຕິ, ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕປຣິໂຠຄໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໑໐໓. ຕຕິເຍ ວິຣາຘນາ ໂຫຕີຕິ ສຄ຺ຄໂຕ ມຄ຺ຄໂຕ ຈ ວິຣຊ຺ຌນໍ ໂຫຕິ. ໂນ ອາຣາຘນາຕິ ນ ສມ຺ປາທນາ ນ ປຣິປູຣກາຣິຕາ ໂຫຕິ. ປໂຫຕີຕິ ປວຕ຺ຕຕິ.

໑໐໔-໑໐໕. ຈຕຸຕ຺ເຖ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐານຸຣູເປນ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ສມາທິນ຺ນໍ ສກລໍ ຄຫິຕໍ. ເຈຕນາຕິ ຕີສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕເຈຕນາວ ຄຫິຕາ. ປຕ຺ຖນາຕິ ‘‘ເອວຣູໂປ ສິຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປຕ຺ຖນາ. ປຓິຘີຕິ ¶ ‘‘ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕຏ຺ຐປນາ. ສງ຺ຂາຣາຕິ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕກສງ຺ຂາຣາ. ປຎ຺ຈເມ ປຸເຣຈາຣິກຏ຺ເຐນ ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ. ອນ຺ວເທວາຕິ ຕໍ ອນຸພນ຺ຘມານເມວ.

໑໐໖. ຉຏ຺ເຐ ¶ ນິຊ຺ຊຣວຕ຺ຖູນີຕິ ນິຊ຺ຊຣກາຣຓານິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫຕີຕິ ອຍໍ ເຫຏ຺ຐາ ວິປສ຺ສນາຍປິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ເອວ ປຫີນາ. ກສ຺ມາ ປຸນ ຄຫິຕາຕິ? ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນຕ຺ຕາ. ວິປສ຺ສນາຍ ຫິ ກິຎ຺ຈາປິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ, ນ ປນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ. ມຄ຺ໂຄ ປນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໍ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທຕິ, ນ ປຸນ ວຸຏ຺ຐາຕຸໍ ເທຕິ. ຕສ຺ມາ ປຸນ ຄຫິຕາ. ເອວໍ ສພ຺ພປເທສຸ ໂຍເຊຕພ຺ໂພ. ເອຕ຺ຖ ຈ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈຕຸສຏ຺ຐິ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕຸສຏ຺ຐິ? ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ອຘິໂມກ຺ຂຏ຺ເຐນ ¶ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຣິປູຣຕິ, ປຄ຺ຄຫຏ຺ເຐນ ວີຣິຍິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຸປຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອວິກ຺ເຂປຏ຺ເຐນ ສມາຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ທສ຺ສນຏ຺ເຐນ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຣິປູເຣຕິ, ວິຊານນຏ຺ເຐນ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຠິນນ຺ທນຏ຺ເຐນ ໂສມນສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ປວຕ຺ຕສນ຺ຕຕິອາຘິປເຕຍ຺ຍຏ຺ເຐນ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຣິປູຣຕິ…ເປ… ອຣຫຕ຺ຕຜລກ຺ຂເຓ ອຘິໂມກ຺ຂຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍໍ…ເປ… ປວຕ຺ຕສນ຺ຕຕິອາຘິປເຕຍ຺ຍຏ຺ເຐນ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຣິປູຣຕີຕິ ເອວໍ ຈຕູສຸ ຈ ມຄ຺ເຄສຸ ຈຕູສຸ ຈ ຜເລສຸ ອຏ຺ຐຏ຺ຐ ຫຸຕ຺ວາ ຈຕຸສຏ຺ຐິ ຘມ຺ມາ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

໑໐໗. ສຕ຺ຕເມ ¶ ໂຘວນນ຺ຕິ ອຏ຺ຐິໂຘວນໍ. ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ຊນປເທ ມນຸສ຺ສາ ຎາຕເກ ມເຕ ນ ຌາເປນ຺ຕິ, ອາວາຏໍ ປນ ຂຓິຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ນິທຫນ຺ຕິ. ອຖ ເນສໍ ປູຕິຠູຕານໍ ອຏ຺ຐີນິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິປາຏິຍາ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາເລຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ຐເປນ຺ຕິ. ນກ຺ຂຕ຺ເຕ ປຕ຺ເຕ ຕານິ ອຏ຺ຐີນິ ຄເຫຕ຺ວາ ໂຣທນ຺ຕິ ປຣິເທວນ຺ຕິ, ຕໂຕ ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬນ຺ຕິ.

໑໐໘-໑໑໐. ອຏ຺ຐເມ ວິເຣຈນນ຺ຕິ ໂທສນີຫຣຓເຠສຊ຺ຊໍ. ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ນີຫຏາ ໂຫຕິ ປນຸທິຕາ. ນວເມ ວມນນ຺ຕິ ວມນກຣຓເຠສຊ຺ຊໍ. ທສເມ ນິທ຺ຘມນີຍາຕິ ນິທ຺ຘມິຕພ຺ພາ. ນິທ຺ຘນ຺ຕາຕິ ນິທ຺ຘມິຕາ.

໑໑໑. ເອກາທສເມ ¶ ອງ຺ຄປຣິປູຣຓຕ຺ຖໍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິເຍວ ສມ຺ມາຎາຓນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເອວເມເຕ ສພ຺ເພປິ ອຣຫຕ຺ຕຜລຘມ຺ມາ ອເສຂາ, ອເສຂສ຺ສ ປວຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓຎາຓມ຺ປິ ອເສຂນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໑໑໒. ທ຺ວາທສເມ ອເສຂິຍາຕິ ອເສຂາເຍວ, ອເສຂສນ຺ຕກາ ວາ. ອິມິນາ ສຸຕ຺ເຕນ ຂີຓາສໂວວ ກຖິໂຕຕິ.

໑໑໓-໑໑໔. ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ປຸຈ຺ຉາ ຈ ວິສ຺ສຊ຺ຊນາ ຈ ກຕາ. ທຸຕິເຍ ເອກໂຕວ.

໑໑໕. ຕຕິເຍ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາຕິ ມາຕິກໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ. ສຕ຺ຖຸ ¶ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕຕິ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປນ຺ເຕນ ສຕ຺ຖາຣາ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ. ສມ຺ຠາວິໂຕຕິ ຄຸຓສມ຺ຠາວນາຍ ສມ຺ຠາວິໂຕ. ປໂຫຕີຕິ ສກ຺ໂກຕິ. ອຕິສິຕ຺ວາຕິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ. ຊານໍ ຊານາຕີຕິ ຊານິຕພ຺ພກໍ ¶ ຊານາຕິ. ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕີຕິ ປສ຺ສິຕພ຺ພກໍ ປສ຺ສຕິ. ຈກ຺ຂຸຠູໂຕຕິ ຈກ຺ຂຸ ວິຍ ຠູໂຕ ຊາໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຎາຓຠູໂຕຕິ ຎາຓສຠາໂວ. ຘມ຺ມຠູໂຕຕິ ຘມ຺ມສຠາໂວ. ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕຕິ ເສຏ຺ຐສຠາໂວ. ວຕ຺ຕາຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ. ປວຕ຺ຕາຕິ ປວຕ຺ເຕຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາຕິ ອຕ຺ຖໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສຕາ. ຍຖາ ໂນ ຠຄວາຕິ ຍຖາ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ.

໑໑໖. ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຊິໂຕຕິ ເອວໍນາມໂກ. ຈິຕ຺ຕຏ຺ຐານສຕານີຕິ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທສຕານິ. ເຍຫີຕິ ເຍຫິ ຈິຕ຺ຕຏ຺ຐານສເຕຫິ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມານາ. ອຸປາຣທ຺ຘາວ ຊານນ຺ຕິ ອຸປາຣທ຺ຘສ຺ມາຕິ ວິຣທ຺ຘາ ນິຄ຺ຄຫິຕາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ວິຣທ຺ຘາ ມຍໍ, ນິຄ຺ຄຫິຕາ ມຍໍ, ອາໂຣປິໂຕ ໂນ ໂທໂສ’’ຕິ. ປຓ຺ຑິຕວຕ຺ຖູນີຕິ ປຓ຺ຑິຕຠາວຕ຺ຖາຍ ກາຣຓານິ.

໑໑໗-໑໑໘. ປຎ຺ຈເມ ໂອຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ ໂລກິຍໍ ໂອຣິມຕີຣໍ. ປາຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ ປາຣິມຕີຣໍ. ປາຣຄາມິໂນຕິ ນິພ຺ພານຄາມິໂນ. ຕີຣເມວານຸຘາວຕີຕິ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິຕີຣໍເຍວ ອນຸຘາວຕິ. ຘມ຺ເມ ¶ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນຕິ ສມ຺ມາ ອກ຺ຂາເຕ ນວວິເຘ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ເມ ອນຸຘມ຺ມວຕ຺ຕິໂນ, ຕສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສານຸຈ຺ຉວິກາຍ ສຫສີລາຍ ປຸພ຺ພຠາຄປຏິປຕ຺ຕິຍາ ປວຕ຺ຕມານາ. ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ¶ ສຸທຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ມຈ຺ຈຸໂນ ຐານຠູຕໍ ເຕຠູມກວຏ຺ຏໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ ຕຣິຕ຺ວາ. ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕີຕິ ນິພ຺ພານໍ ປາປຸຓິສ຺ສນ຺ຕິ.

ໂອກາ ອໂນກມາຄມ຺ມາຕິ ວຏ຺ຏໂຕ ວິວຏ຺ຏໍ ອາຄມ຺ມ. ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມນ຺ຕິ ຍສ຺ມິໍ ກາຍຈິຕ຺ຕອຸປຘິວິເວເກ ທຸຣຠິຣມໍ, ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຫິຕ຺ວາ ກາເມຕິ ທຸວິເຘປິ ກາເມ ປຫາຍ. ອກິຎ຺ຈໂນຕິ ນິປ຺ປລິໂພໂຘ. ອາທານປຏິນິສ຺ສເຄຕິ ຄຫຓປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພາເນ. ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາຕິ ຈຕູຫິ ອຸປາທາເນຫິ ກິຎ຺ຈິປິ ອນຸປາທິຍິຕ຺ວາ ເຍ ອຠິຣຕາ. ປຣິນິພ຺ພຸຕາຕິ ເຕ ອປຈ຺ຈຍປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຉຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທສິຕໍ.

໗-໘. ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໑໑໙-໑໒໐. ສຕ຺ຕເມ ¶ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີຕິ ປາປສ຺ສ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓໍ. ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາຕິ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ. ອນ຺ຕຣາ ຈ ເວລໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ອຄ຺ຍາຄາຣນ຺ຕິ ວາລິກາຣາສິສ຺ສ ຈ ອຄ຺ຄິອຄາຣສ຺ສ ຈ ອນ຺ຕເຣ. ອຏ຺ຐມໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ເທສິຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໒໓. ຕຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ນິມ຺ມລາ. ປຣິໂຍທາຕາຕິ ປຠສ຺ສຣາ. ທຸຕິຍາທີນິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວາຕິ.

໑໓໔. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ປຐເມ ສາຘຸນ຺ຕິ ຠທ຺ທກໍ ສິລິຏ຺ຐກໍ. ທຸຕິຍາທີນິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວາຕິ. ອຣິຍມຄ຺ຄວຄ຺ໂຄ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ໂຖເຍວາຕິ.

໑໕໕. ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ປຐມາທີນິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວາຕິ.

໑໗໔. ອຏ຺ຐເມ ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປີຕິ ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ໂລໂຠ ອຸປນິສ຺ສຍໂກຏິຍາ ເຫຕຸ ໂຫຕິ ໂທສໂມຫສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕປິ. ອິມິນາ ອຸປາເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໑໗໕. ນວເມ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕີຕິ ປຣິວຊ຺ຊນໍ ໂຫຕິ.

໑໗໖. ທສເມ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ສຸວຓ຺ຓກາຣປຸຕ຺ຕສ຺ສ. ກສ຺ສ ໂນ ຕ຺ວນ຺ຕິ ກສ຺ສ ນຸ ຕ຺ວໍ. ປຈ຺ຉາຠູມກາຕິ ປຈ຺ຉາຠູມິວາສິກາ. ກມຓ຺ຑລຸກາຕິ ກມຓ຺ຑລຸຘາຣິໂນ. ເສວາລມາລິກາຕິ ເສວາລມາລາ ວິຍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ເສວາລປຏນິວາສິຕາຕິປິ ວຸຕ຺ຕເມວ. ອຸທໂກໂຣຫກາຕິ ສາຍຕຕິຍກໍ ອຸທໂກໂຣຫນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ. ອາມເສຍ຺ຍາສີຕິ ຫຕ຺ເຖນ ປຣິມຊ຺ເຊຍ຺ຍາສິ.

໑໗໗. ເອກາທສເມ ອຸປກປ຺ປຕູຕິ ປາປຸຓາຕຸ. ຐາເນຕິ ໂອກາເສ. ໂນ ອຏ຺ຐາເນຕິ ໂນ ອໂນກາເສ. ເນຣຍິການໍ ¶ ອາຫາໂຣ ນາມ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ຕນກມ຺ມເມວ. ເຕເນວ ຫິ ເຕ ຕຕ຺ຖ ຍາເປນ຺ຕິ. ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິການໍ ປນ ຕິຓປຓ຺ຓາທິວເສນ ອາຫາໂຣ ເວທິຕພ຺ໂພ. ມນຸສ຺ສານໍ ໂອທນກຸມ຺ມາສາທິວເສນ ¶ , ເທວານໍ ສຸຘາໂຠຊນາທິວເສນ, ເປຕ຺ຕິເວສຍິການໍ ເຂຬສິງ຺ຆາຓິກາທິວເສນ. ຍໍ ວາ ປນສ຺ສ ອິໂຕ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ຍໍ ຕສ຺ສ ມິຕ຺ຕາທໂຍ ອິໂຕ ທທນ຺ຕາ ອນຸປເວເສນ຺ຕິ. ເປຕ຺ຕິເວສຍິກາ ເອວ ຫິ ປຣທຕ຺ຕູປຊີວິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ປເຣຫິ ທິນ຺ນໍ ¶ ອຸປກປ຺ປຕິ. ທາຍໂກປິ ອນິປ຺ຜໂລຕິ ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ຕໍ ທານໍ ທິນ຺ນໍ, ຕສ຺ສ ອຸປກປ຺ປຕຸ ວາ ມາ ວາ, ທາຍເກນ ປນ ນ ສກ຺ກາ ນິປ຺ຜເລນ ຠວິຕຸໍ, ທາຍໂກ ຕສ຺ສ ທານສ຺ສ ວິປາກໍ ລຠຕິເຍວ.

ອຏ຺ຐາເນປິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ປຣິກປ຺ປໍ ວທຕີຕິ ອໂນກາເສ ອຸປ຺ປນ຺ເນປິ ຕສ຺ມິໍ ຎາຕເກ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ທານສ຺ສ ຜລໍ ປຣິກປ຺ເປຕິເຍວ ປຎ຺ຎາເປຕິເຍວາຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຫິ ‘‘ເອວໍ ທິນ຺ນສ຺ສ ທານສ຺ສ ຜລໍ ທາຍໂກ ນ ລຠຕີ’’ຕິ ລທ຺ຘິ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ປຎ຺ຫໍ ປຏິຊານິຕ຺ວາ ‘‘ທາຍໂກ ນາມ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ປຸຎ຺ຎຜລູປຊີວິຏ຺ຐາເນ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທານສ຺ສ ຜລໍ ລຠຕິເຍວາ’’ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິຘ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິອາທິມາຫ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕີຕິ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຫຕ຺ຖິໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕປິ ມງ຺ຄລຫຕ຺ຖິຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ລາຠີ ໂຫຕິ. ອສ຺ສາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສາຘຸວຄ຺ໂຄ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ໂຖເຍວາຕິ.

໒໑໑. ປຎ຺ຈມສ຺ສ ¶ ປຐມາທີນິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໒໑໖. ຉຏ຺ເຐ ສໍສປ຺ປນີຍປຣິຍາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຣິຍາຍນ຺ຕິ ສໍສປ຺ປນສ຺ສ ກາຣຓໍ ເທສນາສງ຺ຂາຕໍ ຘມ຺ມເທສນໍ. ສໍສປ຺ປຕີຕິ ຕໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາສປ຺ປຕິ ປຣິສປ຺ປຕິ ວິປ຺ຜນ຺ທຕິ. ຊິມ຺ຫາ ¶ ຄຕີຕິ ເຕນ ກມ຺ເມນ ຍໍ ຄຕິໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ສາ ຊິມ຺ຫາ ໂຫຕິ. ຊິມ຺ຫຸປປຕ຺ຕີຕິ ຕສ຺ສ ຍໍ ¶ ຄຕິໍ ອຸປປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ສາປິ ຊິມ຺ຫາວ ໂຫຕິ. ສໍສປ຺ປຊາຕິກາຕິ ສໍສປ຺ປນສຠາວາ. ຠູຕາ ຠູຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕິ ໂຫຕີຕິ ຠູຕສ຺ມາ ສຠາວໂຕ ວິຊ຺ຊມານກມ຺ມາ ສຕ຺ຕສ຺ສ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ຜສ຺ສາ ຜຸສນ຺ຕີຕິ ວິປາກຜສ຺ສາ ຜຸສນ຺ຕິ.

໗-໘. ສຎ຺ເຈຕນິກສຸຕ຺ຕທ຺ວຍວຓ຺ຓນາ

໒໑໗-໒໑໘. ສຕ຺ຕເມ ສຎ຺ເຈຕນິການນ຺ຕິ ເຈເຕຕ຺ວາ ປກປ຺ເປຕ຺ວາ ກຕານໍ. ອຸປຈິຕານນ຺ຕິ ຈິຕານໍ ວຑ຺ຒິຕານໍ. ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາຕິ ເຕສໍ ກມ຺ມານໍ ວິປາກໍ ອເວທິຍິຕ຺ວາ. ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວນ຺ຕິ ວິຄຕນ຺ຕຠາວໍ ເຕສໍ ກມ຺ມານໍ ປຣິຈ຺ເຉທປຣິວຏຸມຕາກຣຓໍ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມຕິ ຕຎ຺ຈ ໂຂ ວິປາກໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມເວທນີຍໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ. ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອຸປປຊ຺ຊເວທນີຍໍ ອນນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕຠາເວ. ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍຕິ ອປຣປຣິຍາຍເວທນີຍໍ ປນ ສໍສາຣປ຺ປວຕ຺ເຕ ສຕິ ສຫສ຺ສິເມປິ ອຕ຺ຕຠາເວຕິ. ອິມິນາ ອິທໍ ທສ຺ເສຕິ ‘‘ສໍສາຣປ຺ປວຕ຺ເຕ ປຏິລທ຺ຘວິປາກາຣຫກມ຺ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ ໂສ ຊຄຕິປ຺ປເທໂສ, ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ປາປກມ຺ມາ’’ຕິ. ຕິວິຘາຕິ ¶ ຕິປ຺ປກາຣາ. ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕີຕິ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສງ຺ຂາຕາ ວິປຕ຺ຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພປທານິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ອຏ຺ຐເມ ອປຓ຺ຓໂກ ມຓີຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ຈຕຸຣສ຺ໂສ ປາສໂກ.

໒໑໙. ນວເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສາຕິ ວິປາກທຸກ຺ຂສ຺ສ, ວຏ຺ຏທຸກ຺ຂສ຺ເສວ ວາ. ອິມສ຺ມິໍ ສຸຕ຺ເຕ ມຓິໂອປມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ. ເອວໍ ວິຄຕາຠິຊ຺ໂຌຕິ ເອວນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ວາ ເມຕ຺ຕໍ ¶ ຠາເວນ຺ຕາ ວິຄຕາຠິຊ຺ຌາ ຠວນ຺ຕິ, ເອວໍ ວິຄຕາຠິຊ຺ໂຌ. ເອວມສ຺ສ ວິຄຕາຠິຊ຺ຌຕາທີຫິ ນີວຣຓວິກ຺ຂມ຺ຠນໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ອກຸສລນິສ຺ສຣຓານິ ກເຖນ຺ໂຕ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນາຕິອາທິມາຫ. ອປ຺ປມາຓນ຺ຕິ ອປ຺ປມາຓສຕ຺ຕາຣມ຺ມຓຕາຍ ຈິຓ຺ຓວສິຕາຍ ວາ ອປ຺ປມາຓໍ. ປມາຓກຕໍ ກມ຺ມໍ ນາມ ກາມາວຈຣກມ຺ມໍ. ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວຕິຏ຺ຐຕີຕິ ຕໍ ມໂຫໂຆ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸທກໍ ວິຍ ອຕ຺ຕໂນ ໂອກາສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ໂອເຆ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸທກໍ ວິຍ ອິທເມວ ອປ຺ປມາຓໍ ກມ຺ມໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວິປາກໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕິ. ທຫຣຕຄ຺ເຄຕິ ທຫຣກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ.

ນາຍໍ ກາໂຍ ອາທາຍຄມນິໂຍຕິ ອິມໍ ກາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣໂລກໍ ຄນ຺ຕຸໍ ນາມ ນ ສກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ຈິຕ຺ຕນ຺ຕໂຣຕິ ຈິຕ຺ຕກາຣໂຓ, ອຖ ວາ ຈິຕ຺ເຕເນວ ອນ຺ຕຣິໂກ. ເອກສ຺ເສວ ຫິ ຈຸຕິຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາ ທຸຕິເຍ ປຏິສນ຺ຘິຈິຕ຺ເຕ ເທໂວ ນາມ ໂຫຕິ, ເນຣຍິໂກ ນາມ ¶ ໂຫຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ນາມ ໂຫຕິ. ປຸຣິມນເຍປິ ຈິຕ຺ເຕນ ກາຣຓຠູເຕນ ເທໂວ ເນຣຍິໂກ ວາ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພໍ ຕໍ ອິຘ ເວທນີຍນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມເວທນີຍໂກຏ຺ຐາສວເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ນ ຕໍ ອນຸຄໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເມຕ຺ຕາຍ ອຸປປຊ຺ຊເວທນີຍຠາວສ຺ສ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນຕ຺ຕາ ອຸປປຊ຺ຊເວທນີຍວເສນ ນ ອນຸຄຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ອິທໍ ໂສຕາປນ຺ນສກທາຄາມິອຣິຍປຸຄ຺ຄລານໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອນາຄາມິຕາຍາຕິ ຌານານາຄາມິຕາຍ. ອິຘປຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ປຎ຺ຎາ ອິຘປຎ຺ຎາ ນາມ, ສາສນຈຣິຕາຍ ອຣິຍປຎ຺ຎາຍ ຐິຕສ຺ສ ອຣິຍສາວກສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຕ຺ຕຣິວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕໍ. ທສມໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໒໒໑. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐມໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພາ ເປຍ຺ຍາລຕນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເຍວາຕິ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ທສກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

໑-໖. ເອກາທສກນິປາຕສ຺ສ ¶ ¶ ¶ ປຐມາທີນິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວ. ເກວລຎ຺ເຈຕ຺ຖ ອາທິໂຕ ປຎ຺ຈສຸ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄໍ ທ຺ວິຘາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກາທສງ຺ຄານິ ກຕານິ. ຉຏ຺ເຐ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ອຘິກໍ.

໗-໘. ສຕ຺ຕເມ ອຕ຺ເຖນ ອຕ຺ໂຖຕິ ອຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິມຕ຺ໂຖ. ພ຺ຍຎ຺ຊເນນ ພ຺ຍຎ຺ຊນນ຺ຕິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນນ ສທ຺ຘິໍ ¶ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ. ສໍສນ຺ທິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ປວຕ຺ຕິສ຺ສຕິ. ສເມສ຺ສຕີຕິ ສມານໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ນ ວິຄ຺ຄຍ຺ຫິສ຺ສຕີຕິ ນ ວິຣຊ຺ຌິສ຺ສຕິ. ອຄ຺ຄປທສ຺ມິນ຺ຕິ ນິພ຺ພາເນ. ອຏ຺ຐເມ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ກຖິຕາ.

໙. ນວເມ ໂທຓິຍາ ພທ຺ໂຘຕິ ຍວສສ຺ສໂທຓິຍາ ສມີເປ ພທ຺ໂຘ. ອນ຺ຕຣໍ ກຣິຕ຺ວາຕິ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ກຕ຺ວາ. ຌາຍຕີຕິ ຈິນ຺ເຕຕິ. ປຊ຺ຌາຍຕີຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ນານປ຺ປກາຣກໍ ຌາຍຕິ. ນິຊ຺ຌາຍຕີຕິ ນິຣນ຺ຕຣວເສນ ນິພທ຺ຘໍ ຌາຍຕິ. ປຖວິມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕີຕິ ສມາປຕ຺ຕິຍໍ ສນິກນ຺ຕິກວເສເນຕໍ ¶ ວຸຕ຺ຕໍ. ສມາປຕ຺ຕິຍຎ຺ຫິ ສນິກນ຺ຕິກຕ຺ຕາ ເອສ ຂຬຸງ຺ໂກ ນາມ ກໂຕ. ອາປາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ກຖຎ຺ຈ ສທ຺ຘ ອາຊານີຍຌາຍິຕໍ ໂຫຕີຕິ ກຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ຊານນ຺ຕສ຺ສ ສິນ຺ຘວສ຺ສ ຌາຍິຕໍ ໂຫຕິ. ຍຖາ ອິຓນ຺ຕິອາທີສຸ ອິຓສທິສໍ ພນ຺ຘນສທິສໍ ຘນຊານິສທິສໍ ກລິສງ຺ຂາຕມຫາປຣາຘສທິສຎ຺ຈ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຠິມຸຂສ຺ສ ປໂຕທສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫຣຓສງ຺ຂາຕໍ ປຕນໍ ວິປສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເນວ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕີຕິ ສມາປຕ຺ຕິສຸຂນິກນ຺ຕິຍາ ອຠາເວນ ປຖວິອາຣມ຺ມຓາຍ ¶ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານສຎ຺ຎາຍ ນ ຌາຍຕິ, ນິຍນ຺ຕິຍາ ອຠາເວເນວ ໂສ ອາຊານີໂຍ ນາມ ໂຫຕີຕິ. ຌາຍຕິ ຈ ປນາຕິ ນິພ຺ພານາຣມ຺ມຓາຍ ຜລສມາປຕ຺ຕິຍາ ຌາຍຕິ. ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕີຕິ ປຖວາຣມ຺ມເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຈຕຸກ຺ກປຎ຺ຈກຊ຺ຌານສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ປາກຏາ ໂຫຕິ. ‘‘ວິຠູຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຣູປສຎ຺ຎາ ອວິຠູຕາ ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ’’ຕິ ອິມສ຺ມິຎ຺ຫິ ສຸຕ຺ເຕ ສມຕິກ຺ກມສ຺ສ ອຕ຺ຖິຕາຍ ວິຠູຕຕາ ວຸຕ຺ຕາ, ອິຘ ປນ ວິປສ຺ສນາວເສນ ອນິຈ຺ຈທຸກ຺ຂານຕ຺ຕໂຕ ທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ວິຠູຕາ ນາມ ຊາຕາ. ອາໂປສຎ຺ຎາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອວເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ວິຍ ສມາປຕ຺ຕິວເສນ ສມຕິກ຺ກມໍ ອວຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຈາຣວເສນ ສມຕິກ຺ກໂມ ວຸຕ຺ໂຕ. ເອວໍ ຌາຍີຕິ ເອວໍ ວິປສ຺ສນາປຏິປາຏິຍາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸປ຺ປາທິຕາຍ ຜລສມາປຕ຺ຕິຍາ ຌາຍນ຺ໂຕ.

໑໐. ທສເມ ¶ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐຕິ ອນ຺ຕໍ ອຕີຕຕ຺ຕາ ອຈ຺ຈນ຺ຕສງ຺ຂາຕໍ ອວິນາສຘມ຺ມໍ ນິພ຺ພານໍ ນິຏ຺ຐາ ອສ຺ສາຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ. ອິມິນາ ນເຍນ ເສສປທານິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ຊເນຕສ຺ມິນ຺ຕິ ຊນິຕສ຺ມິໍ ¶ , ປຊາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣິໂນຕິ ເຍ ຊນາ ຕສ຺ມິໍ ໂຄຕ຺ເຕ ປຏິສຣນ຺ຕິ ‘‘ອຫໍ ໂຄຕໂມ, ອຫໍ ກສ຺ສໂປ’’ຕິ, ເຕສຸ ໂລເກ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣີສຸ ຂຕ຺ຕິໂຍ ເສຏ຺ໂຐ. ອນຸມຕາ ມຍາຕິ ມມ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓນ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ເທຕ຺ວາ ເທສິຕາ ມຍາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

໑໑-໑໒. ທຸຕິຍສ຺ສ ປຐເມ ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕນ຺ຕິ ຄິຫີນໍ ນິພທ຺ໂຘ ເອໂກ ວິຫາໂຣ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອມ຺ຫາກໍ ອນິພທ຺ຘວິຫາເຣນ ວິຫຣນ຺ຕານໍ ເກນ ວິຫາເຣນ ກຕເຣນ ນິພທ຺ຘວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອາຣາຘໂກຕິ ສມ຺ປາທໂກ ປຣິປູຣໂກ. ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິໍ ¶ ຠາເວຕີຕິ ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕິ. ທຸຕິເຍ ຄິລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕຕິ ຄິລາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ.

໑໓. ຕຕິເຍ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕຕິ ສຸມິຕ຺ເຕ. ເອວເມຕ຺ຖ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕວເສນ ສງ຺ຆານຸສ຺ສຕິ ກຖິຕາ. ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ຂານນ຺ຕິ ກາມາວຈຣເທວານໍ. ອສມຍວິມຸຕ຺ໂຕຕິ ¶ ອສມຍວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ຂີຓາສໂວ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ໂກ ນາມາຍໍ ສຸຠູຕີ ຠິກ຺ຂູຕິ ຊານນ຺ໂຕປິ ສຕ຺ຖາ ກຖາສມຸຏ຺ຐາປນຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ສຸທຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕຕິ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຫິ ປຸຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຈູຬປິຕຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຖ ນໍ ສຸຠູຕິຕ຺ເຖໂຣ ອາທາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ສທ຺ຘາປທາເນສູຕິ ສທ຺ຘານໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ອປທາເນສຸ ລກ຺ຂເຓສຸ.

໑໕. ປຎ຺ຈເມ ສຸຂໍ ສຸປຕີຕິ ຍຖາ ເສສຊນາ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕມານາ ກາກຈ຺ຉມານາ ທຸກ຺ຂໍ ສຸປນ຺ຕິ, ເອວໍ ອສຸປິຕ຺ວາ ສຸຂໍ ສຸປຕິ. ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ໂຕປິ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປນ຺ໂນ ວິຍ ໂຫຕິ. ສຸຂໍ ປຏິພຸຊ຺ຌຕີຕິ ຍຖາ ອຎ຺ເຎ ນິຕ຺ຖຸນນ຺ຕາ ວິຊມ຺ຠມານາ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕາ ທຸກ຺ຂໍ ປຏິພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເອວໍ ອປ຺ປຏິພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ວິກສມານໍ ວິຍ ປທຸມໍ ສຸຂໍ ນິພ຺ພິກາໂຣ ປຏິພຸຊ຺ຌຕິ. ນ ປາປກໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕີຕິ ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕປິ ຠທ຺ທກເມວ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ, ເຈຕິຍໍ ວນ຺ທນ຺ໂຕ ວິຍ ປູຊໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວິຍ ຈ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ວິຍ ຈ ໂຫຕິ. ຍຖາ ປນຎ຺ເຎ ອຕ຺ຕານໍ ໂຈເຣຫິ ສມ຺ປຣິວາຣິຕໍ ວິຍ ວາເຬຫິ ອຸປທ຺ທຸຕໍ ວິຍ ປປາເຕ ປຕນ຺ຕໍ ວິຍ ຈ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ເອວໍ ປາປກໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ.

ມນຸສ຺ສານໍ ປິໂຍ ໂຫຕີຕິ ອຸເຣ ອາມຸກ຺ກມຸຕ຺ຕາຫາໂຣ ວິຍ ສີເສ ປິຬນ຺ຘິຕມາລາ ວິຍ ຈ ມນຸສ຺ສານໍ ປິໂຍ ໂຫຕິ ມນາໂປ. ອມນຸສ຺ສານໍ ¶ ປິໂຍ ໂຫຕີຕິ ຍເຖວ ມນຸສ຺ສານໍ, ອມນຸສ຺ສານມ຺ປິ ປິໂຍ ໂຫຕິ ວິສາຂຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ. ວຕ຺ຖຸ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ເຄ (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໕໘) ເມຕ຺ຕາກມ຺ມຏ຺ຐານນິທ຺ເທເສ ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ. ເທວຕາ ຣກ຺ຂນ຺ຕີຕິ ປຸຕ຺ຕມິວ ມາຕາປິຕໂຣ ເທວຕາ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ. ນາສ຺ສ ອຄ຺ຄິ ¶ ວາ ວິສໍ ວາ ສຕ຺ຖໍ ວາ ກມຕີຕິ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິສ຺ສ ກາເຍ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ອຸປາສິກາຍ ວິຍ ອຄ຺ຄິ ວາ, ສໍຍຸຕ຺ຕຠາຓກຈູຬສີວຕ຺ເຖຣສ຺ເສວ ວິສໍ ວາ, ສໍກິຈ຺ຈສາມເຓຣສ຺ເສວ ສຕ຺ຖໍ ວາ ນ ກມຕິ ນປ຺ປວິສຕິ, ນາສ຺ສ ກາຍໍ ວິໂກເປຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເຘນຸວຕ຺ຖຸມ຺ປິ ເຈຕ຺ຖ ກຖຍນ຺ຕິ. ເອກາ ກິຣ ເຘນຸ ວຈ຺ຉກສ຺ສ ຂີຣຘາຣໍ ມຸຎ຺ຈມານາ ອຏ຺ຐາສິ. ເອໂກ ລຸທ຺ທໂກ ‘‘ຕໍ ວິຊ຺ຌິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຫຕ຺ເຖນ ສມ຺ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ທີຆທຓ຺ຑໍ ສຕ຺ຕິໍ ມຸຎ຺ຈິ. ສາ ຕສ຺ສາ ສຣີຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕາລປຓ຺ຓໍ ວິຍ ວຏ຺ຏມານາ ຄຕາ ¶ , ເນວ ອຸປຈາຣພເລນ ນ ອປ຺ປນາພເລນ, ເກວລໍ ວຈ຺ຉເກ ພລວຫິຕຈິຕ຺ຕຕາຍ. ເອວໍ ມຫານຸຠາວາ ເມຕ຺ຕາ.

ຕຸວຏໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕີຕິ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິໂນ ຂິປ຺ປເມວ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕສ຺ສ ທນ຺ຘາຍິຕຕ຺ຕໍ. ມຸຂວຓ຺ໂຓ ວິປ຺ປສີທຕີຕິ ພນ຺ຘນາ ປວຸຕ຺ຕຕາລປກ຺ກໍ ວິຍ ຈສ຺ສ ວິປ຺ປສນ຺ນວຓ຺ຓໍ ມຸຂໍ ໂຫຕິ. ອສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕີຕິ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິໂນ ສມ຺ໂມຫມຣຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ປນ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ໂຕ ວິຍ ກາລໍ ກໂຣຕິ. ອຸຕ຺ຕຣິ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ໂຕຕິ ເມຕ຺ຕາສມາປຕ຺ຕິໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ອຘິຄນ຺ຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອິໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ສຸຕ຺ຕປ຺ປພຸທ຺ໂຘ ວິຍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕີຕິ.

໑໖. ຉຏ຺ເຐ ທສໂມຕິ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕວເສນ ເຈວ ສາຣປຕ຺ຕກຸລຄຓນາຍ ຈ ທສເມ ຐາເນ ຄຓີຍຕິ, ເຕນສ຺ສ ທສໂມຕ຺ເວວ ນາມໍ ຊາຕໍ. ອຏ຺ຐກນາຄໂຣຕິ ອຏ຺ຐກນຄຣວາສີ. ກຸກ຺ກຸຏາຣາເມຕິ ກຸກ຺ກຸຏເສຏ຺ຐິນາ ກາຣິເຕ ອາຣາເມ.

ເຕນ ຠຄວຕາ…ເປ… ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕຕິ ເອຕ຺ຖ ອຍໍ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ – ໂຍ ໂສ ຠຄວາ ສມຕິໍສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ສພ຺ພກິເລເສ ຠຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ເຕນ ຠຄວຕາ ເຕສໍ ເຕສໍ ສຕ຺ຕານໍ ອາສຍານຸສຍໍ ຊານຕາ, ຫຕ຺ຖຕເລ ຐປິຕໍ ອາມລກໍ ວິຍ ສພ຺ພເຎຍ຺ຍຘມ຺ເມ ປສ຺ສຕາ, ອປິຈ ປຸພ຺ເພນິວາສາທີຫິ ຊານຕາ, ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ປສ຺ສຕາ, ຕີຫິ ວາ ວິຊ຺ຊາຫິ ຉຫິ ວາ ປນ ອຠິຎ຺ຎາຫິ ຊານຕາ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ອປ຺ປຏິຫເຕນ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸນາ ປສ຺ສຕາ, ສພ຺ພຘມ຺ມຊານນສມຕ຺ຖາຍ ປຎ຺ຎາຍ ຊານຕາ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຈກ຺ຂຸວິສຍາຕີຕານິ ຕິໂຣກຸຏ຺ຏາທິຄຕານິ ຈາປິ ¶ ຣູປານິ ອຕິວິສຸທ຺ເຘນ ມໍສຈກ຺ຂຸນາ ວາ ປສ຺ສຕາ, ອຕ຺ຕຫິຕສາຘິກາຍ ສມາຘິປທຏ຺ຐານາຍ ປຏິເວຘປຎ຺ຎາຍ ຊານຕາ, ປຣຫິຕສາຘິກາຍ ກຣຸຓາປທຏ຺ຐານາຍ ເທສນາປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕາ, ອນ຺ຕຣາຍິກຘມ຺ເມ ວາ ຊານຕາ, ນິຍ຺ຍານິກຘມ຺ເມ ປສ຺ສຕາ, ອຣີນໍ ຫຕຕ຺ຕາ ອຣຫຕາ, ສມ຺ມາ ສາມໍ ສພ຺ພຘມ຺ມານໍ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນາຕິ ເອວໍ ຈຕຸເວສາຣຊ຺ຊວເສນ ຈຕູຫິ ກາຣເຓຫິ ໂຖມິເຕນ ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເອໂກ ຘມ຺ໂມ ອກ຺ຂາໂຕຕິ.

ອຠິສງ຺ຂຕນ຺ຕິ ¶ ກຕໍ ອຸປ຺ປາທິຕໍ. ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕນ຺ຕິ ເຈຕຍິຕໍ ກປ຺ປຍິຕໍ. ໂສ ¶ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕຕິ ໂສ ຕສ຺ມິໍ ສມຖວິປສ຺ສນາຘມ຺ເມ ຐິໂຕ. ຘມ຺ມຣາເຄນ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາຕິ ປທທ຺ວເຍນປິ ສມຖວິປສ຺ສນາສຸ ຉນ຺ທຣາໂຄ ວຸຕ຺ໂຕ. ສມຖວິປສ຺ສນາສຸ ຫິ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ຉນ຺ທຣາຄໍ ປຣິຍາທິຍິຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຣຫາ ໂຫຕິ, ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ. ໂສ ສມຖວິປສ຺ສນາສຸ ຉນ຺ທຣາຄສ຺ສ ອປ຺ປຫີນຕ຺ຕາ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານເຈຕນາຍ ສຸທ຺ຘາວາເສ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ. ອຍໍ ອາຈຣິຍານໍ ສມານຕ຺ຖກຖາ.

ວິຕຓ຺ຑວາທີ ປນາຫ – ‘‘ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນາຕິ ວຈນໂຕ ອກຸສເລນ ສຸທ຺ຘາວາເສ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສຸຕ຺ຕໍ ອາຫຣາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ອທ຺ຘາ ອຎ຺ຎໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ອິທເມວ ອາຫຣິສ຺ສຕິ. ຕໂຕ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ກິມ຺ປນິທໍ ສຸຕ຺ຕໍ ນີຕຕ຺ຖໍ, ອຸທາຫຸ ເນຍ຺ຍຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ. ອທ຺ຘາ ‘‘ນີຕຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ ວກ຺ຂຕິ. ຕໂຕ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອນາຄາມິຜລຕ຺ຖິເກນ ສມຖວິປສ຺ສນາສຸ ຉນ຺ທຣາໂຄ ກຕ຺ຕພ຺ໂພ ຠວິສ຺ສຕິ, ຉນ຺ທຣາເຄ ອຸປ຺ປາທິເຕ ອນາຄາມິຜລໍ ປຏິລທ຺ຘໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມາ ‘‘ສຸຕ຺ຕໍ ເມ ລທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ຍໍ ວາ ຕໍ ວາ ທີເປຫິ. ປຎ຺ຫໍ ກເຖນ຺ເຕນ ຫິ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຣສໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອກຸສເລນ ຫິ ສຄ຺ເຄ, ກຸສເລນ ຈ ອປາເຍ ປຏິສນ຺ຘິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຈຕໍ ຠຄວຕາ –

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຠເຊນ ກມ຺ເມນ, ໂທສເຊນ ກມ຺ເມນ, ໂມຫເຊນ ກມ຺ເມນ ເທວາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ຍາ ວາ ປນຎ຺ຎາປິ ກາຈິ ສຸຄຕິໂຍ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຠເຊນ ກມ຺ເມນ, ໂທສເຊນ ກມ຺ເມນ, ໂມຫເຊນ ກມ຺ເມນ ນິຣໂຍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຍາ ວາ ປນຎ຺ຎາປິ ກາຈິ ທຸຄ຺ຄຕິໂຍ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໖.໓໙) –

ເອວໍ ¶ ສຎ຺ຎາເປຕພ຺ໂພ. ສເຈ ສຎ຺ຊານາຕິ, ສຎ຺ຊານາຕຸ. ໂນ ເຈ ສຎ຺ຊານາຕິ, ‘‘ຄຈ຺ຉ ປາໂຕວ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຍາຄຸໍ ປິວາ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕພ຺ໂພ.

ອຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເອກຘມ຺ໂມ ອກ຺ຂາໂຕຕິ ເອກໍ ຘມ຺ມໍ ¶ ປຸຈ຺ຉິເຕນ ‘‘ອຍມ຺ປິ ເອກຘມ຺ໂມ ອກ຺ຂາໂຕ, ອຍມ຺ປິ ເອກຘມ຺ໂມ ອກ຺ຂາໂຕ’’ຕິ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉາວເສນ ກຖິຕຕ຺ຕາ ເອກາທສປິ ຘມ຺ມາ ເອກຘມ຺ໂມ ນາມ ກໂຕ. ອມຕຸປ຺ປຕ຺ຕິອຕ຺ເຖນ ວາ ສພ຺ເພປິ ເອກຘມ຺ໂມຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ນິຘິມຸຂໍ ¶ ຄເວສນ຺ໂຕຕິ ນິຘິໍ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ. ສກິເທວາຕິ ເອກປ຺ປໂຍເຄເນວ. ກຖໍ ປນ ເອກປ຺ປໂຍເຄເນວ ເອກາທສນ຺ນໍ ນິຘີນໍ ອຘິຄໂມ ໂຫຕີຕິ? ອິເຘກຈ຺ໂຈ ອຣຎ຺ເຎ ຊີວິຕວຸຕ຺ຕິໍ ຄເວສມາໂນ ຈຣຕິ. ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຕ຺ຖຈຣໂກ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ໂຠ, ຈຣສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ໂສ ‘‘ຊີວິຕວຸຕ຺ຕິໍ ປຣິເຍສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ອິຕໂຣ ‘‘ເຕນ ຫິ ສມ຺ມ ອາຄຈ຺ຉ, ເອຕໍ ປາສາຓໍ ປວຏ຺ເຏຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕໍ ປວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ອຸປຣູປຣິຏ຺ຐິຕາ ວາ ກຸຈ຺ຉິຍາ ກຸຈ຺ຉິໍ ອາຫຈ຺ຈ ຐິຕາ ວາ ເອກາທສ ກຸມ຺ຠິໂຍ ປສ຺ສຕິ. ເອວໍ ເອກປ຺ປໂຍເຄນ ເອກາທສນ຺ນໍ ອຘິຄໂມ ໂຫຕິ.

ອາຈຣິຍຘນໍ ປຣິເຍສິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ຫິ ຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຫຓໂຕ ປຸເຣ ວາ ປຈ຺ຉາ ວາ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ວາ ເຄຫໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຘນໍ ເທນ຺ຕິ. ເຍສໍ ເຄເຫ ນຕ຺ຖິ, ເຕ ຎາຕິສຠາຄໂຕ ປຣິເຍສນ຺ຕິ. ເຍສໍ ຕມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ, ເຕ ສຠາຄໂຕ ປຣິເຍສນ຺ຕິ. ຕຖາ ອລຠມານາ ຠິກ຺ຂມ຺ປິ ຈຣິຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິເຍວ. ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ.

ກິໍ ປນາຫນ຺ຕິ ພາຫິຣກາ ຕາວ ອນິຍ຺ຍານິເກປິ ສາສເນ ສິປ຺ປມຕ຺ຕທາຍກສ຺ສ ຘນໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ, ອຫໍ ປນ ເອວໍວິເຘ ນິຍ຺ຍານິກສາສເນ ເອກາທສວິຘໍ ອມຕຸປ຺ປຕ຺ຕິປຏິປທໍ ¶ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປູຊໍ ກິໍ ນ ກຣິສ຺ສາມິ, ກຣິສ຺ສາມິເຍວາຕິ ວທຕິ. ປຈ຺ເຈກໍ ທຸສ຺ສຍຸເຄນ ອຈ຺ຉາເທສີຕິ ເອກເມກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອເກກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ອທາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມຸທາຈາຣວຈນໍ ປເນຕ຺ຖ ເອວຣູປໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ອຈ຺ຉາເທສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ປຎ຺ຈສຕໍ ວິຫາຣນ຺ຕິ ປຎ຺ຈສຕຄ຺ຆນິກໍ ປຓ຺ຓສາລໍ ກາເຣສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໗. ສຕ຺ຕເມ ຕິສ຺ໂສ ກຖາ ເອກນາຬິກາ ຈຕຸຣສ຺ສາ ນິສິນ຺ນວຕ຺ຕິກາຕິ. ຕຕ຺ຖ ປາຬິໍ ວຕ຺ວາ ເອເກກສ຺ສ ປທສ຺ສ ອຕ຺ຖກຖນໍ ເອກນາຬິກາ ນາມ ¶ . ອປຓ຺ຑິຕໂຄປາລກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ອປຓ຺ຑິຕຠິກ຺ຂຸໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ປຓ຺ຑິຕໂຄປາລກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ປຓ຺ຑິຕຠິກ຺ຂຸໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາຕິ ຈຕຸກ຺ກໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ກຖນໍ ຈຕຸຣສ຺ສາ ນາມ. ອປຓ຺ຑິຕໂຄປາລກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຣິໂຍສານຄມນໍ, ອປຓ຺ຑິຕຠິກ຺ຂຸໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຣິໂຍສານຄມນໍ, ປຓ຺ຑິຕໂຄປາລກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຣິໂຍສານຄມນໍ, ປຓ຺ຑິຕຠິກ຺ຂຸໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຣິໂຍສານຄມນນ຺ຕິ ອຍໍ ນິສິນ຺ນວຕ຺ຕິກາ ນາມ. ອຍໍ ອິຘ ສພ຺ພາຈຣິຍານໍ ອາຈິຓ຺ຓາ.

ເອກາທສຫິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫີຕິ ເອກາທສຫິ ອຄຸຓໂກຏ຺ຐາເສຫິ. ໂຄຄຓນ຺ຕິ ໂຄມຓ຺ຑລໍ. ປຣິຫຣິຕຸນ຺ຕິ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣິຕຸໍ. ຜາຕິໍ ກາຕຸນ຺ຕິ ວຑ຺ຒິໍ ອາປາເທຕຸໍ. ອິຘາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ. ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕີຕິ ຄຓນໂຕ ວາ ວຓ຺ຓໂຕ ວາ ຣູປໍ ນ ຊານາຕິ. ຄຓນໂຕ ນ ຊານາຕິ ນາມ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸນ຺ນໍ ສຕໍ ວາ ສຫສ຺ສໍ ວາຕິ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ນ ຊານາຕິ, ໂສ ຄາວີສຸ ຫຏາສຸ ວາ ປລາຕາສຸ ວາ ໂຄຄຓໍ ຄເຓຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເອຕ຺ຕກາ ນ ¶ ທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ທ຺ເວ ຕີຓິ ຄາມນ຺ຕຣານິ ວາ ອຏວິໍ ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ນ ປຣິເຍສຕິ. ອຎ຺ເຎສໍ ຄາວີສຸ ອຕ຺ຕໂນ ໂຄຄຓໍ ປວິຏ຺ຐາສຸປິ ໂຄຄຓໍ ຄເຓຕ຺ວາ ‘‘ອິມາ ເອຕ຺ຕິກາ ຄາໂວ ນ ອມ຺ຫາກ’’ນ຺ຕິ ຍຏ຺ຐິຍາ ໂປເຖຕ຺ວາ ນ ນີຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ນຏ຺ຐາ ຄາວິໂຍ ນຏ຺ຐາວ ໂຫນ຺ຕິ. ປຣຄາວິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈຣຕິ. ໂຄສາມິກາ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອມ຺ຫາກໍ ເຘນູ ທຸຫີ’’ຕິ ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄາວິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ໂຄຄໂຓປິ ປຣິຫາຍຕິ, ປຎ຺ຈ ໂຄຣສປຣິໂຠຄໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ. ວຓ຺ຓໂຕ ນ ຊານາຕິ ນາມ ‘‘ເອຕ຺ຕິກາ ຄາວີ ເສຕາ, ເອຕ຺ຕິກາ ຣຕ຺ຕາ, ເອຕ຺ຕິກາ ກາຬາ, ເອຕ຺ຕິກາ ໂອທາຕາ, ເອຕ຺ຕິກາ ກພຣາ, ເອຕ຺ຕິກາ ນີລາ’’ຕິ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ຄາວີສຸ ຫຏາສຸ ວາ ປລາຕາສຸ ວາ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຄຣສປຣິໂຠຄໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລຕິ ຄາວີນໍ ສຣີເຣ ກຕໍ ຘນຸສຕ຺ຕິສູລາທິເຠທໍ ລກ຺ຂຓໍ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ຄາວີສຸ ຫຏາສຸ ວາ ປລາຕາສຸ ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ອສຸກລກ຺ຂຓາ ອສຸກລກ຺ຂຓາ ຈ ຄາໂວ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຄຣສປຣິໂຠຄໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາຕິ ຄຸນ຺ນໍ ຂາຓຸກຓ຺ຏກາທີຫິ ປຫຏຏ຺ຐາເນສຸ ວໂຓ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ນີລມກ຺ຂິກາ ອຓ຺ຑການິ ຐເປນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອາສາຏິກາຕິ ນາມໍ. ຕານິ ທຓ຺ຑເກນ ອປເນຕ຺ວາ ເຠສຊ຺ຊໍ ທາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ພາໂລ ໂຄປາລໂກ ຕຖາ ນ ກໂຣຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ¶ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ຄຸນ຺ນໍ ວຓາ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ຄມ຺ຠີຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ປາຓກາ ກຸຈ຺ຉິໍ ປວິສນ຺ຕິ, ຄາໂວ ເຄລຎ຺ຎາຠິຠູຕາ ເນວ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຕິຓໍ ຂາທິຕຸໍ ¶ ນ ປານີຍໍ ປາຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຄຸນ຺ນໍ ຂີຣໍ ຉິຊ຺ຊຕິ, ໂຄຓານໍ ຊໂວ ຫາຍຕິ, ອຸຠເຍສມ຺ປິ ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ. ເອວມສ຺ສ ໂຄຄໂຓປິ ປຣິຫາຍຕິ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຄຣສໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕີຕິ ຄຸນ຺ນໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສຎ຺ຊາໂຕ ວໂຓ ເຠສຊ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ວາເກນ ວາ ຈີຣເກນ ວາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. ພາລໂຄປາລໂກ ຕໍ ນ ກໂຣຕິ. ອຖສ຺ສ ຄຸນ຺ນໍ ¶ ວເຓຫິ ຍູສາ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕິ, ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນິຆໍສນ຺ຕິ. ເຕນ ອຎ຺ເຎສມ຺ປິ ວຓາ ຊາຍນ຺ຕິ. ເອວໍ ຄາໂວ ເຄລຎ຺ຎາຠິຠູຕາ ເນວ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຕິຓານິ ຂາທິຕຸໍ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ອນ຺ໂຕວສ຺ເສ ຑໍສມກສາທີນໍ ອຸສ຺ສນ຺ນກາເລ ໂຄຄເຓ ວຊໍ ປວິຏ຺ເຐ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຘູໂມ ກາຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ. ອປຓ຺ຑິຕໂຄປາລໂກ ຕໍ ນ ກໂຣຕິ, ໂຄຄໂຓ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ຑໍສາທີຫິ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ນິທ຺ທໍ ອລຠິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ອຣຎ຺ເຎ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຣຸກ຺ຂມູລາທີສຸ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິທ຺ທາຍຕິ. ເນວ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຕິຓານິ ຂາທິຕຸໍ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕີຕິ ຕິຕ຺ຖມ຺ປິ ສມນ຺ຕິ ວາ ວິສມນ຺ຕິ ວາ ສຄາຫນ຺ຕິ ວາ ນິຄ຺ຄາຫນ຺ຕິ ວາ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ອຕິຕ຺ເຖນ ຄາວິໂຍ ໂອຕາເຣຕິ. ຕາສໍ ວິສມຕິຕ຺ເຖ ປາສາຓາທີນິ ອກ຺ກມນ຺ຕີນໍ ປາທາ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສຄາຫໍ ຄມ຺ຠີຣໍ ຕິຕ຺ຖໍ ໂອຕິຓ຺ເຓ ກຸມ຺ຠີລາທໂຍ ຄາໂວ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ‘‘ອຊ຺ຊ ເອຕ຺ຕິກາ ຄາໂວ ນຏ຺ຐາ, ອຊ຺ຊ ເອຕ຺ຕິກາ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເອວມສ຺ສ ¶ ໂຄ ຄໂຓປິ ປຣິຫາຍຕິ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຄຣສໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ປີຕໍ ຊານາຕີຕິ ປີຕມ຺ປິ ອປີຕມ຺ປິ ນ ຊານາຕິ. ໂຄປາລເກນ ຫິ ‘‘ອິມາຍ ຄາວິຍາ ປີຕໍ, ອິມາຍ ນ ປີຕໍ, ອິມາຍ ປານີຍຕິຕ຺ເຖ ໂອກາໂສ ລທ຺ໂຘ, ອິມາຍ ນ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ເອວໍ ປີຕາປີຕໍ ຊານິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ປນ ທິວສຠາເຄ ອຣຎ຺ເຎ ໂຄຄຓໍ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ປານີຍໍ ປາເຍສ຺ສາມີ’’ຕິ ນທິໍ ວາ ຕຬາກໍ ວາ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖ ມຫາອຸສຠາ ຈ ອນຸສຠາ ຈ ພລວຄາວິໂຍ ຈ ທຸພ຺ພລານິ ເຈວ ມຫລ຺ລການິ ຈ ໂຄຣູປານິ ສິງ຺ເຄຫິ ¶ ວາ ຜາສຸກາຫິ ວາ ປຫຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ໂອກາສໍ ກຕ຺ວາ ອູຣຸປ຺ປມາຓໍ ອຸທກໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຍຖາກາມໍ ປິວນ຺ຕິ. ອວເສສາ ໂອກາສໍ ອລຠມານາ ຕີເຣ ຐຕ຺ວາ ກລລມິສ຺ສກໍ ອຸທກໍ ປິວນ຺ຕິ ວາ ອປີຕາ ເອວ ວາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂສ ໂຄປາລໂກ ປິຏ຺ຐິຍໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປຸນ ອຣຎ຺ຎໍ ປເວເສຕິ. ຕຕ຺ຖ ອປີຕາ ຄາວິໂຍ ປິປາສາຍ ສຸສ຺ສມານາ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຕິຓານິ ຂາທິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຄຸນ຺ນໍ ຂີຣໍ ຉິຊ຺ຊຕິ. ໂຄຓານໍ ຊໂວ ຫາຍຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ວີຖິໍ ຊານາຕີຕິ ‘‘ອຍໍ ມຄ຺ໂຄ ສໂມ ເຂໂມ, ອຍໍ ວິສໂມ ສາສງ຺ໂກ ສປ຺ປຏິຠໂຍ’’ຕິ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ສມໍ ເຂມໍ ມຄ຺ຄໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ໂຄຄຓໍ ອິຕຣມຄ຺ຄໍ ປຏິປາເທຕິ. ຕຕ຺ຖ ຄາໂວ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາທີນໍ ຄນ຺ເຘນ ໂຈຣປຣິສ຺ສເຍນ ຈ ອຠິຠູຕາ ຠນ຺ຕມິຄສປ຺ປຏິຠາຄາ ຄີວໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ¶ , ເນວ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຕິຓານິ ຂາທນ຺ຕິ, ນ ປານີຍໍ ປິວນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຄຸນ຺ນໍ ຂີຣໍ ຉິຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ¶ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕີຕິ ໂຄປາລເກນ ຫິ ໂຄຈຣກຸສເລນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ປຎ຺ຈາຫິກຈາໂຣ ວາ ສຕ຺ຕາຫິກຈາໂຣ ວາ ຊານິຕພ຺ໂພ. ເອກທິສາຍ ໂຄຄຓໍ ຈາເຣຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ຕຕ຺ຖ ນ ຈາເຣຕພ຺ໂພ. ມຫຕາ ຫິ ໂຄຄເຓນ ຈິຓ຺ຓຏ຺ຐານໍ ເຠຣິຕລໍ ວິຍ ສຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ນິຕ຺ຕິຓໍ, ອຸທກມ຺ປິ ອາລຸລີຍຕິ. ຕສ຺ມາ ປຎ຺ຈເມ ວາ ສຕ຺ຕເມ ວາ ທິວເສ ປຸນ ຕຕ຺ຖ ຈາເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ເອຕ຺ຕເກນ ຫິ ຕິຓມ຺ປິ ປຏິວິຣຸຫຕິ, ອຸທກມ຺ປິ ປສີທຕິ, ອຍໍ ປນ ອິມໍ ປຎ຺ຈາຫິກຈາຣໍ ວາ ສຕ຺ຕາຫິກຈາຣໍ ວາ ນ ຊານາຕິ, ທິວເສ ທິວເສ ຣກ຺ຂິຕຏ຺ຐາເນເຍວ ຣກ຺ຂຕິ. ອຖສ຺ສ ໂຄຄໂຓ ຫຣິຕຕິຓໍ ນ ລຠຕິ, ສຸກ຺ຂຕິຓໍ ຂາທນ຺ໂຕ ກລລມິສ຺ສກໍ ອຸທກໍ ປິວຕິ. ຕຕ຺ຖ ຄຸນ຺ນໍ ຂີຣໍ ຉິຊ຺ຊຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ອນວເສສໂທຫີ ຈ ໂຫຕີຕິ ປຓ຺ຑິຕໂຄປາລເກນ ຫິ ຍາວ ວຈ຺ຉກສ຺ສ ມໍສໂລຫິຕໍ ສຓ຺ຐາຕິ, ຕາວ ເອກໍ ທ຺ເວ ຖເນ ຐເປຕ຺ວາ ສາວເສສໂທຫິນາ ຠວິຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ວຈ຺ຉກສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອນວເສເສຕ຺ວາ ທຸຫຕິ. ຂີຣປໂກ ວຈ຺ໂຉ ຂີຣປິປາສາຍ ສຸສ຺ສຕິ, ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ກມ຺ປມາໂນ ມາຕຸ ປຸຣໂຕ ປຕິຕ຺ວາ ກາລໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມາຕາ ປຸຕ຺ຕກໍ ທິສ຺ວາ, ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ຕໂກ ອຕ຺ຕໂນ ມາຕຸຂີຣໍ ປາຕຸໍ ນ ລຠຕີ’’ຕິ ¶ ປຸຕ຺ຕໂສເກນ ເນວ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຕິຓານິ ຂາທິຕຸໍ ນ ປານີຍໍ ປາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ຖເນສຸ ຂີຣໍ ຉິຊ຺ຊຕິ. ເອວມສ຺ສ ໂຄຄໂຓປິ ປຣິຫາຍຕິ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຄຣສໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ຄຸນ຺ນໍ ປິຕິຏ຺ຐານໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ໂຄປິຕໂຣ. ຄາໂວ ປຣິຓາຍນ຺ຕິ ຍຖາຣຸຈິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ໂຄປຣິຓາຍກາ. ເຕ ນ ¶ ອຕິເຣກປູຊາຍາຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ ຫິ ໂຄປາລໂກ ເອວຣູເປ ອຸສເຠ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕິ, ປຓີຕໍ ໂຄຠຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຄນ຺ຘປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິເກຫິ ມຓ຺ເຑຕິ, ມາລໍ ປິຬນ຺ເຘຕິ, ສິງ຺ເຄສຸ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕໂກສເກ ຈ ຘາເຣຕິ, ຣຕ຺ຕິໍ ທີປໍ ຊາເລຕ຺ວາ ເຈລວິຕານສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ສຍາເປຕິ. ອຍໍ ປນ ຕໂຕ ເອກສກ຺ກາຣມ຺ປິ ນ ກໂຣຕິ. ອຸສຠາ ອຕິເຣກປູຊໍ ອລຠມານາ ໂຄຄຓໍ ນ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ, ປຣິສ຺ສຍໍ ນ ວາເຣນ຺ຕິ. ເອວມສ຺ສ ໂຄຄໂຓປິ ປຣິຫາຍຕິ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຄຣສໂຕປິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ອິຘາຕິ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ. ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕີຕິ ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາຠູຕານິ ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ມຫາຠູຕານໍ ອຸປາທາຍຣູປ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຣູປໍ ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ນ ຊານາຕິ ຄຓນໂຕ ວາ ສມຸຏ຺ຐານໂຕ ວາ. ຄຓນໂຕ ນ ຊານາຕິ ນາມ – ‘‘ຈກ຺ຂາຍຕນໍ ໂສຕາຍຕນໍ ຆານາຍຕນໍ ຊິວ຺ຫາກາຍຣູປສທ຺ທຄນ຺ຘຣສໂຜຏ຺ຐພ຺ພາຍຕນໍ, ອິຕ຺ຖິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຸຣິສິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ກາຍວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ ວຈີວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ ອາກາສຘາຕຸ ອາໂປຘາຕຸ ຣູປສ຺ສ ລຫຸຕາ, ມຸທຸຕາ, ກມ຺ມຎ຺ຎຕາ, ອຸປຈໂຍ, ສນ຺ຕຕິ, ຊຣຕາ, ຣູປສ຺ສ ອນິຈ຺ຈຕາ, ກພຬີກາໂຣ ອາຫາໂຣ’’ຕິ (ຘ. ສ. ໖໕໗-໖໖໕) ເອວໍ ປາຬິຍາ ອາຄຕາ ປຎ຺ຈວີສຕິ ຣູປໂກຏ຺ຐາສາຕິ ນ ຊານາຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ໂສ ໂຄປາລໂກ ຄຓນໂຕ ຄຸນ຺ນໍ ຣູປໍ ນ ຊານາຕິ, ຕຖູປໂມ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ. ໂສ ຄຓນໂຕ ຣູປໍ ອຊານນ຺ໂຕ ຣູປໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຣູປໍ ວວຕ຺ຖເປຕ຺ວາ ຣູປາຣູປໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຍໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ລກ຺ຂຓໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ໂສ ຍຖາ ຕສ຺ສ ໂຄປາລກສ຺ສ ໂຄຄໂຓ ນ ວຑ຺ຒຕິ, ເອວໍ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ສີລສມາຘິວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລນິພ຺ພາເນຫິ ນ ວຑ຺ຒຕິ. ຍຖາ ຈ ໂສ ໂຄປາລໂກ ປຎ຺ຈຫິ ໂຄຣເສຫິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ ¶ , ເອວເມວາຍໍ ອເສເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ອເສເຂນ ສມາຘິປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນາຕິ ປຎ຺ຈຫິ ຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ເຘຫິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ສມຸຏ຺ຐານໂຕ ¶ ນ ຊານາຕິ ນາມ – ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ຣູປໍ ເອກສມຸຏ຺ຐານໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ທ຺ວິສມຸຏ຺ຐານໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ຕິສມຸຏ຺ຐານໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ຈຕຸສມຸຏ຺ຐານໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ນກຸໂຕຈິ ສມຸຏ຺ຐາຕີ’’ຕິ ນ ຊານາຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ໂສ ໂຄປາລໂກ ວຓ຺ຓໂຕ ຄຸນ຺ນໍ ຣູປໍ ນ ຊານາຕິ, ຕຖູປໂມ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ. ໂສ ສມຸຏ຺ຐານໂຕ ຣູປໍ ອຊານນ຺ໂຕ ຣູປໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕີຕິ ‘‘ກມ຺ມລກ຺ຂໂຓ ພາໂລ, ກມ຺ມລກ຺ຂໂຓ ປຓ຺ຑິໂຕ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ ກຸສລາກຸສລກມ຺ມໍ ປຓ຺ຑິຕພາລລກ຺ຂຓນ຺ຕິ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ເອວໍ ອຊານນ຺ໂຕ ພາເລ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຓ຺ຑິເຕ ນ ເສວຕິ. ພາເລ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຓ຺ຑິເຕ ອເສວນ຺ໂຕ ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິຍໍ ກຸສລາກຸສລໍ ສາວຊ຺ຊານວຊ຺ຊໍ ຄຣຸກລຫຸກໍ ສເຕກິຈ຺ຉາເຕກິຈ຺ຉໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ນ ຊານາຕິ. ຕໍ ອຊານນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ໂສ ຍຖາ ຕສ຺ສ ໂຄປາລກສ຺ສ ໂຄຄໂຓ ນ ວຑ຺ຒຕິ, ເອວໍ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ຍຖາວຸຕ຺ເຕຫິ ສີລາທີຫິ ນ ວຑ຺ຒຕິ. ໂສ ໂຄປາລໂກ ວິຍ ຈ ປຎ຺ຈຫິ ໂຄຣເສຫິ, ປຎ຺ຈຫິ ຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ເຘຫິ ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕີຕິ ‘‘ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາມວິຕກ຺ກ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ກາມວິຕກ຺ກາທໂຍ ນ ¶ ວິໂນເທຕິ. ໂສ ອິມໍ ອກຸສລວິຕກ຺ກໍ ອາສາຏິກໍ ອຫາເຣຕ຺ວາ ວິຕກ຺ກວສິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ໂສ ຍຖາ ຕສ຺ສ ໂຄປາລກສ຺ສ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕີຕິ ‘‘ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ¶ ໂຫຕີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ສພ຺ພາຣມ຺ມເຓສຸ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຍຖາ ໂສ ໂຄປາລໂກ ວຓໍ ນ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ເອວໍ ສໍວຣໍ ນ ສມ຺ປາເທຕິ. ໂສ ວິວຏທ຺ວາໂຣ ວິຈຣນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕີຕິ ໂສ ໂຄປາລໂກ ຘູມໍ ວິຍ ຘມ຺ມເທສນາຘູມໍ ນ ກໂຣຕິ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາ ສຣຠຎ຺ຎໍ ວາ ອຸປນິສິນ຺ນກກຖໍ ວາ ອນຸໂມທນໍ ວາ ນ ກໂຣຕິ, ຕໂຕ ນໍ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຄຸຓວາ’’ຕິ ນ ຊານນ຺ຕິ. ເຕ ຄຸຓາຄຸຓໍ ອຊານນ຺ໂຕ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ສງ຺ຄຫໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ໂສ ປຈ຺ຈເຍຫິ ກິລມມາໂນ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ສຊ຺ຌາຍໍ ກາຕຸໍ ວຕ຺ຕປຏິວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕຸໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ¶ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕີຕິ ຕິຕ຺ຖຠູເຕ ພຫຸສ຺ສຸຕຠິກ຺ຂູ ນ ອຸປສງ຺ກມຕິ. ອນຸປສງ຺ກມນ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ກຖໍ ໂຣເປຕພ຺ພໍ? ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ? ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ປາຬິ ກິໍ ວທຕິ? ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ອຕ຺ໂຖ ກິໍ ທີເປຕີ’’ຕິ ເອວໍ ນ ປຣິປຸຈ຺ຉຕິ ນ ປຣິປຎ຺ຫຕິ, ນ ຊານາເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ເຕ ເອວໍ ອປຣິປຸຈ຺ຉິຕາ ອວິວຏຎ຺ເຈວ ນ ວິວຣນ຺ຕິ, ຠາເຊຕ຺ວາ ນ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ອນຸຕ຺ຕານີກຕຎ຺ຈ ນ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອປາກຏໍ ນ ປາກຏໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອເນກວິຫິເຕສຸ ຈ ກງ຺ຂາຐານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສູຕິ ອເນກວິຘາສຸ ກງ຺ຂາສຸ ເອກກງ຺ຂມ຺ປິ ນ ປຏິວິໂນເທນ຺ຕິ. ກງ຺ຂາເຍວ ຫິ ກງ຺ຂາຐານິຍາ ຘມ຺ມາ ¶ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ເອກໍ ກງ຺ຂມ຺ປິ ນ ນີຫຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ເອວໍ ພຫຸສ຺ສຸຕຕິຕ຺ຖໍ ອນຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສກງ຺ໂຂ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຍຖາ ວາ ໂສ ໂຄປາລໂກ ຕິຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕິ, ເອວໍ ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມຕິຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕິ. ອຊານນ຺ໂຕ ອວິສເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ອາຠິຘມ຺ມິກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິຍໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ວິນຍຘຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣູປາຣູປປຣິຈ຺ເຉທໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ເຕ ອວິສເຍ ປຸຏ຺ຐາ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕນາ ສກງ຺ໂຂ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ¶ ປີຕໍ ຊານາຕີຕິ ຍຖາ ໂສ ໂຄປາລໂກ ປີຕາປີຕໍ ນ ຊານາຕິ, ເອວໍ ຘມ຺ມູປສຎ຺ຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ ນ ຊານາຕິ ນ ລຠຕິ. ສວນມຍໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸໍ ນິສ຺ສາຍ ອານິສໍສໍ ນ ວິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສວນຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ນ ສຸຓາຕິ, ນິສິນ຺ໂນ ນິທ຺ທາຍຕິ, ກຖໍ ກເຖຕິ, ອຎ຺ຎວິຫິຕໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໍ ອສ຺ສຸຓນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ວີຖິໍ ຊານາຕີຕິ ໂສ ໂຄປາລໂກ ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄໍ ວິຍ ‘‘ອຍໍ ໂລກິໂຍ, ອຍໍ ໂລກຸຕ຺ຕໂຣ’’ຕິ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ອຊານນ຺ໂຕ ໂລກິຍມຄ຺ເຄ ອຠິນິວິສິຕ຺ວາ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕີຕິ ໂສ ໂຄປາລໂກ ປຎ຺ຈາຫິກສຕ຺ຕາຫິກຈາເຣ ວິຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ‘‘ອິເມ ໂລກິຍາ, ອິເມ ໂລກຸຕ຺ຕຣາ’’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ອຊານນ຺ໂຕ ສຸຂຸມຏ຺ຐາເນສຸ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຓໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ໂລກິຍສຕິປຏ຺ຐາເນ ອຠິນິວິສິຕ຺ວາ ໂລກຸຕ຺ຕຣໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ອນວເສສໂທຫີ ¶ ¶ ໂຫຕີຕິ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ມຕ຺ຕໍ ອຊານນ຺ໂຕ ອນວເສສໍ ທຸຫຕິ. ນິທ຺ເທສວາເຣ ປນສ຺ສ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣນ຺ຕີຕິ ອຠິຫຣິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອຠິຫາຣາ ວາຈາຠິຫາໂຣ ຈ, ປຈ຺ຈຍາຠິຫາໂຣ ຈ. ວາຈາຠິຫາໂຣ ນາມ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ວເທຍ຺ຍາຖ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນຕ຺ໂຖ’’ຕິ ປວາເຣນ຺ຕິ. ປຈ຺ຈຍາຠິຫາໂຣ ນາມ ວຕ຺ຖາທີນິ ວາ ສປ຺ປິນວນີຕຜາຓິຕາທີນິ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຄຓ຺ຫຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍາວຕເກນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸ ມຕ຺ຕໍ ນ ຊານາຕີຕິ ຠິກ຺ຂຸ ເຕສຸ ປຈ຺ຈເຍສຸ ປມາຓໍ ນ ຊານາຕິ. ‘‘ທາຍກສ຺ສ ວໂສ ເວທິຕພ຺ໂພ, ເທຍ຺ຍຘມ຺ມສ຺ສ ວໂສ ເວທິຕພ຺ໂພ, ອຕ຺ຕໂນ ຖາໂມ ເວທິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ອິມິນາ ນເຍນ ປມາຓຍຸຕ຺ຕກໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍໍ ອາຫຣນ຺ຕິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມນຸສ຺ສາ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ນ ປຸນ ອຠິຫຣິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ໂສ ປຈ຺ຈເຍຫິ ກິລມນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ…ເປ… ປຣິພາຫິໂຣ ໂຫຕິ.

ເຕ ນ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕີຕິ ໂສ ໂຄປາລໂກ ມຫາອຸສເຠ ວິຍ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອິມາຍ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ ເມຕ຺ຕາກາຍກມ຺ມາທິກາຍ ອຕິເຣກປູຊາຍ ນ ປູເຊຕິ. ຕໂຕ ເຖຣາ ‘‘ອິເມ ¶ ອມ຺ເຫສຸ ຄຣຸຈິຕ຺ຕີກາຣໍ ນ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ ນວເກ ຠິກ຺ຂູ ທ຺ວີຫິ ສງ຺ຄເຫຫິ ນ ສງ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເນວ ຘມ຺ມສງ຺ຄເຫນ ສງ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນ ອາມິສສງ຺ຄເຫນ, ຈີວເຣນ ວາ ປຕ຺ເຕນ ວາ ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ເນນ ວາ ວສນຏ຺ຐາເນນ ວາ ກິລມນ຺ເຕປິ ນປ຺ປຏິຊຄ຺ຄນ຺ຕິ, ປາຬິໍ ວາ ອຏ຺ຐກຖໍ ວາ ຘມ຺ມກຖາພນ຺ຘໍ ¶ ວາ ຄຸຬ຺ຫຄນ຺ຖໍ ວາ ນ ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕິ. ນວກາ ເຖຣານໍ ສນ຺ຕິກາ ສພ຺ພໂສ ອິເມ ທ຺ເວ ສງ຺ຄເຫ ອລຠມານາ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ປຕິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ຍຖາ ຕສ຺ສ ໂຄປາລກສ຺ສ ໂຄຄໂຓ ນ ວຑ຺ຒຕິ, ເອວໍ ສີລາທີຫິ ນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ຍຖາ ຈ ໂສ ໂຄປາລໂກ ປຎ຺ຈຫິ ໂຄຣເສຫິ, ເອວໍ ປຎ຺ຈຫິ ຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ເຘຫິ ປຣິພາຫິຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ສຸກ຺ກປກ຺ໂຂ ກຓ຺ຫປກ຺ເຂ ວຸຕ຺ຕວິປລ຺ລາສວເສນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ມໂນຣຖປູຣຓິຍາ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ເອກາທສກນິປາຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອາຍາຈິໂຕ ¶ ສຸມຕິນາ ເຖເຣນ ຠທນ຺ຕໂຊຕິປາເລນ;

ກຎ຺ຈິປຸຣາທີສຸ ມຍາ ປຸພ຺ເພ ສທ຺ຘິໍ ວສນ຺ເຕນ.

ວຣຕມ຺ພປຓ຺ຓິທີເປ ມຫາວິຫາຣມ຺ຫິ ວສນກາເລປິ;

ປາກໍ ຄເຕ ວິຍ ທຸເມ ວລຎ຺ຊມານມ຺ຫິ ສທ຺ຘມ຺ເມ.

ປາຣໍ ປິຏກຕ຺ຕຍສາຄຣສ຺ສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຐິເຕນ ສຸມຕິນາ;

ປຣິສຸທ຺ຘາຊີເວນາຠິຍາຈິໂຕ ຊີວເກນາປິ.

ຘມ຺ມກຖາຍ ¶ ນິປຸຓປຣມນິກາຍສ຺ສຏ຺ຐກຖໍ ອາຣທ຺ໂຘ;

ຍມຫໍ ຈິຣກາລຏ຺ຐິຕິມິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສາສນວຣສ຺ສ.

ສາ ຫິ ມຫາອຏ຺ຐກຖາຍ ສາຣມາທາຍ ນິຏ຺ຐິຕາ ເອສາ;

ຈຕຸນວຸຕິປຣິມາຓາຍ ປາຬິຍາ ຠາຓວາເຣຫິ.

ສພ຺ພາຄມສໍວຓ຺ຓນມໂນຣໂຖ ປູຣິໂຕ ຈ ເມ ຍສ຺ມາ;

ເອຕາຍ ມໂນຣຖປູຣຓີຕິ ນາມໍ ຕໂຕ ອສ຺ສາ.

ເອກູນສຏ຺ຐິມຕ຺ໂຕ ¶ ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ໂຄປິ ຠາຓວາເຣຫິ;

ອຕ຺ຖປ຺ປກາສນຕ຺ຖາຍ ອາຄມານໍ ກໂຕ ຍສ຺ມາ.

ຕສ຺ມາ ເຕນ ສຫາຍໍ ຄາຖາຄຓນານເຍນ ອຏ຺ຐກຖາ;

ຕີຫາຘິກທິຍຑ຺ຒສຕໍ ວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຠາຓວາຣານໍ.

ຕີຫາຘິກທິຍຑ຺ຒສຕປ຺ປມາຓມິຕິ ຠາຓວາຣໂຕ ເອສາ;

ສມຍໍ ປກາສຍນ຺ຕີ ມຫາວິຫາຣາຘິວາສີນໍ.

ມູລຏ຺ຐກຖາສາຣໍ ອາທາຍ ມຍາ ອິມໍ ກໂຣນ຺ເຕນ;

ຍໍ ປຸຎ຺ຎມຸປຈິຕໍ ເຕນ ໂຫຕຸ ໂລໂກ ສທາ ສຸຂິໂຕຕິ.

ປຣມວິສຸທ຺ຘສທ຺ຘາພຸທ຺ຘິວີຣິຍປ຺ປຏິມຓ຺ຑິເຕນ ¶ ສີລາຈາຣຊ຺ຊວມທ຺ທວາທິຄຸຓສມຸທຍສມຸທິເຕນ ສກສມຍສມຍນ຺ຕຣຄຫນຊ຺ໂຌຄາຫນສມຕ຺ເຖນ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍສມນ຺ນາຄເຕນ ຕິປິຏກປຣິຍຕ຺ຕິປ຺ປເຠເທ ສາຏ຺ຐກເຖ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ອປ຺ປຏິຫຕຎາຓປ຺ປຠາເວນ ມຫາເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ກຣຓສມ຺ປຕ຺ຕິຊນິຕສຸຂວິນິຄ຺ຄຕມຘຸໂຣທາຣວຈນລາວຓ຺ຓຍຸຕ຺ເຕນ ຍຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕວາທິນາ ວາທີວເຣນ ມຫາກວິນາ ປຠິນ຺ນປຏິສມ຺ຠິທາປຣິວາເຣ ຉຬຠິຎ຺ຎາທິປ຺ປເຠທຄຸຓປ຺ປຏິມຓ຺ຑິເຕ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ເມ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕພຸທ຺ຘີນໍ ເຖຣານໍ ເຖຣວໍສປ຺ປທີປານໍ ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ ວໍສາລງ຺ກາຣຠູເຕນ ສຸວິປຸລວິສຸທ຺ຘພຸທ຺ຘິນາ ພຸທ຺ຘໂຆໂສຕິ ¶ ¶ ຄຣູຫິ ຄຫິຕນາມເຘຍ຺ເຍນ ເຖເຣນ ກຕາ ອຍໍ ມໂນຣຖປູຣຓີ ນາມ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍຏ຺ຐກຖາ –

ຕາວ ຕິຏ຺ຐຕຸ ໂລກສ຺ມິໍ, ໂລກນິຕ຺ຖຣເຓສິນໍ;

ທສ຺ເສນ຺ຕີ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ, ນຍໍ ຈິຕ຺ຕວິສຸທ຺ຘິຍາ.

ຍາວ ພຸທ຺ໂຘຕິ ນາມມ຺ປິ, ສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂນ;

ໂລກມ຺ຫິ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ, ປວຕ຺ຕຕິ ມເຫສິໂນຕິ.

ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ-ອຏ຺ຐກຖາ ສພ຺ພາກາເຣນ ນິຏ຺ຐິຕາ.